-ocr page 1-
Dibifcfh-.-
IV,:
■■^ · · ■ - .■■■....
^■^
-ocr page 2-
ff He. ^^~/
G R Ö
PLACAET-BÖECK.
Vervattende de
PLACATEN, ÖEtDONl·
NAMTIEN ende EDICTEK
V Á Í Ô) E
Doorluchtige, Hoogh Mog. HEEREN STATER
GENERAEL der Vereenighde Nederlanden:
£ í 2> £
Vande Ed i groot- Mog : Ç 8 8 º{8 ^ STJTB^Q
rvan H0LL4NDT en W<g$T.FRl ES LAN DT-,
■ \
Mitfgaders vdntle
Ed; Mogi HEEREN STATEN
van Æ E E L Á Í D Ô .
Waer h nech gheyoegbt %ijn èenige tylacaten vande voorgaènde gtatieii
ende Trincen der feher Landen
voor foo veel dejebe
als noch in gebmjcf^^ijn
.
Â Û EEN GEBRACHT
Doot
M'CORNELIS C Á t/,
Rechts-geleerde.
ß U 'sG R Á V Ê N-H Á G Ë,
Ëy de "Weduwe, ende Erfgenamen van wylen Hillebrandt lacobfz van Wottw* ÏÝ-
dinaris Dmckers vande Hoogh Mog. HEEREN STATEN GENERAEL
des Vereenighde Nederlanden , ende vande Ed. Groot Mog. HEEREN
STATEN van HOLLANDT ende WEST-
VRIESLANDT. Annoitf;*.
Met Privilegie*
-ocr page 3-
τ o τ
den
E S E R/
Eel tfeffelijcke ende geleerde Mannen
hebben in verfcheyden Landende Placaten ende
Ordonnantien harer Souverainen by een verga-
dert, ende door dendruckgemeyn ghemaecktr',
onder andere zijn de Fransoyfendaerinne feeti,
curieus ghewéeft. Den aengenamen dienft die
daer in 't gemeyne befte in Vranckrijck gedaen is, blijekt uyete me-
nichmael herdruckte Conferance des Ordonnances & Edilh %uyauxf daer
door oock de Namen vande Raedtf heer Tierre Cjmnois, die eerftdat
werckbyderhant genomen heeft ,mitfgaders van Charondas a Frerot,
Michd) dé ld Faj/e, "BoUchel, foly
* ende Thaumas, die het felve iüccef-
fivelijckmet grooten arbeydtgepolij ft, ende vermeerdert hebben,
d'onfterfFelijekheyt opgeoffert zijn. Tot Gent zijn d'Ordonnan-
tien, Statuyten ende Ediöen der Graven van VJaenderen al indero
Jare 15 5 9. in een Volumen by den anderen ghebrachc, de welckc-»
tïedert weynige laren herWaerts met d'Ordonnantien vande vol-
gende Graven in een tweede deel vermeerdert zijn. In Brabaodt
heeft onlanghs het felve gedaen den hooch-geleerden Heer ende^
Meefter Antonius dnfelnto* Schepen der Stadt Antwerpen, de welcke
eed Iuweel van groote weerde fijne Lantfaten ter hant geileh heeft.
Niet jegenftaende dat den luyfter der Placaten, Ordonnantien ende
Edicten pnfer Souverainen foo verre te boven gaen die van de Na-
fjüyrige Pr ineen, als de Vereenichde Provinciën boven danctere i$
V?clvaert bloeyen; foo en heeft echter nicmant de hant aende Pioech
geflagen, om de Wetten der felverin een Lichaem te vergaderen,
voordat daer toe, in 't reguard vande Placaten vande HoogfiMog.
Beeren Staten Generael* d'Heere (jexrit Schaep Tieterfc ^J;, .ende^
noopende de Placaten van Hollandt ende Weft-Vrieilandt dineer,
'BfHcfylvan Santen, beydegroote Liefhebbers der Outheyt, ei^de feejr
gheleerde Luyden, tot den druck ghebracht hebben de PlacAiP^ejti>
Ql4onnantien t'federt den Jare 1581. etu580. refpe&ive,di<i fy van
ώ -
                                               * nj .                 langer
-ocr page 4-
langer bant tot hier êygéti ghebmyck by een vergadert ν ende op
ordre vanden tijdt gebracht hadden. De Profefsie die iek doe heeft
my mede genoodight tot curieus onderfoeck vande Placaten endo
Ordonnantien,die als Wetten gevolght moeten werden voor do
Hoven ende Banckenvan juftitie, daer iek eenige jaren herwaerts
als Ad vocaet gepraclifeert hebbe, waer door van langer hant verga*
dert ende op ordre vanden tijdt gebracht hebbende eenige Ordon-
nantien van d'oude Princen defer Nederlanden, voor foo veel do
felvealsnochin ghebmyck zijn, mitfgaders alle de Placaten Vando
hooch-gemeke Heeren Staten Generael, als oock vande Ed: Groot
Mog. Heeren Staten van Hollandt en Weft- Vriéflandt, met by voe-
ginge vande Placaten vande Ed: Mog: Heeren Staten vanZeelandt,
voor foo veel iek de feive hebbe weten te bekomen, hebbe onder-
vonden dat veele notabile Placaten ende Ordon nantien inde ghe-
druckte Placaet - boecken gemift wierden, ende dat d'ordre vanden
tijdt daer innegheobferveert den Lefer, (die niet en wift oft hy do
eerfte of lefte Wet van eene materie in de handt hadde) eenige
moeyelickheytaen bracht. Derhalven bequamer achtende de Pla-
caten van eenderley ftoffe onder feeckere Tituleri by den anderea-,
te brengen. Ende aengefocht werdende orrime de feïve in dier voe-
gen door dert druck gemeyn te maecken , hebbe naer overflach van
het groote Werek, niet ondienftigh gevonden het feive in vijf Boec-
ken te verdeylen. Ende ifl het eerfte te brengen de Placaten vande
Policie in"t gemeyn;in het tweede die de Coopmanfehappen metten
aevolge ende aenkleven van dien betreffen · in het derde die de
Domeynen en Gemeene Middelen, met het ftuck vande Munto
concerneren $ in het vierde die de Militie foo te Water als te Lande 5
ende in het vijfde Boeck de Placaten m laten volgen de wclcko
d'adminiftratie vande Juftitie raecken. Doch al hoe wel hooch-
noodighwas, dat alle de Placaten byonfe Souverainen tfedert hetr*
aennemen vande Vryheyt uytgegeven, ghedruckt wierden 3 foo
vondt iek my echter afghefchtickt door de grootheyt van hét
Werek, dat niet aïleene dert Lefer feer tedieus, maer oock te kofte*
lijck foude vallen, omme waer in te verfien, iek alle de Placaten op
een fubjecl: eurieufelijck metten anderen geconfereert, eride onder-
vonden hebbe, dat met weynige Annotatien den Lefer meeft alle
de voorgaende Placaten in het lefte vinden foude. Gélijck by Ex-
empel, yemant het Placaet vanden 19 Maért 158 6. op't ftuck vande
Houtvefterye gheemaneert, ftaende Colum iii£i* alleen willende
examineren, Μ fonder eenige hefitatiéof naerfien het feive konnen:
lefen: Doch begeerende cönderfoeeken hoe de voorgaende Pla-
caten
-ocr page 5-
caten zijn gecoücheert ge weeft» falfich gelieven op te hoiïflebka^lü
ekkCijfFer-getahghelijckiW^n opgemelten Placatë i#fetbêgiöb
voorden Naem van MauritshëtCijfferw. üaèhaaiMic^ttthëtW^·
caet inde acnteyckeningen onder hètiiëlveCpfibvirid^
Placaten vanden 27 Maert «524. elfden Januafjj % 3 υ endfc llfdetó
dito 1532.1η plaets vanoptennaerii^^vari7Mauteiüytgeg€Ven zijiiJ
opten naem vanyehde begirjnen, T>e(jtme vm*Bmghpatin%Heère$M
'MoMignyjuan Cuylenburghjoan %prjetên0ïéi Stadthouïïer(jmemel^die frefc
entende %adendè Ityjérs vM*Rpmen
, f§>mtk$ i>m (^ermankn, vhn SpM
gtetjj&cl ^cmrm^ën terf^^nfijn
BoUandï}%eelandt»éndeVn$èndt, de^èerifengejmóren ExpïoÊier Vdrid0
€ëmrtvdnden %adeïti Holündt ^Suüyt
©efeVroörden gevcfëghtzijri-
debydë^èeneinddriTexe v^rtdën aen^riaddcri Pladt^Weii^
negentienden Maért 158 ddie aeHtéiïiéii^óördëkén;Saiiiyti voigéri
te weten] Wfooté ohfer fyriftiffigèkomeh W)9&c. gëvën denïjeietd'ih*
leydingëöfte vóorredéh vatidc voorfê; Placaten ¥andë jateri 15 i3g
i 5 V ilfjéft! V^j 2. tot dat; wedetïhden Tëit fjét Cijffèr 2; itieirjhtet welë-
1^ rriëdëWd\A^
#tórden ftiaIledePMcaten;mden T^teïyoor dai ¥anderiEïare t f%è
geipecificêert, ghéftaeh hebben 5 te Weien die^ërieide Wéickeméir*
een Romeynfche ronde letter aldaar geifelt zijn ?tot diftinctië varLj
d'andere in 't Curfijf ghedruckt ζ de welcke metten Teït VandéaJ
Placatedesvoorfzjaers 1586 accorderen. Sulcx doorgaens gheob-
ferveert zynde,ialden Lefertot in hetminfte woordeken incluys,
vinden hoe de voorgaende Ordonnantien, end e elck van dien, zijn
gecoücheert gheweeft. Vorders is generaJijck die ordre gheobfer-
veert, dat de Placaten vande hooghft-gemelte Heeren Staten Gene-
rael,dewel(ikeallede Geünieerde Provinciën raecken,in elckeo-,
Tytel op dordre vanden tijdtvoorgaen,waeraen dan volgen dio
vande mede hoogh-gemelte Heeren Staten van Hollandt, ende daef
naef die vande Provincie van Zeelandt. De welcke dan weder naer
diverfiteyt vande materien ofte Plaetfen daer fy haeraddrefleren, in
verfcheyden deelen achter den anderen gebracht zijn, ghelijck inde
Placaten tegens de Paufgefinde refpeclivelijck geemaneert, ende in
den vierden Tytel van het eerfte Boeck Colum 194. gebracht, kan
werden naer-gefien. Zijnde aldaer Colurrï 194. en vervolgens ge^
druckt d'Ordonnantien van hare Hoogh Mog. de welcke alle do
Vereenighde Provinciën concerneren % Colum 211. dievando
Staten van Hollandt 5 ende Colum 227. de Placaten vande Staten^
van Zeelandt. Colum 239. ende vervolgens in het tweede, derde,
vierde ende vijfde deel, weder d'Ediclen van hooch-gemeke haro
Hoogh
-ocr page 6-
Hoogfa Mog. ofte vandc Ed. Mog. Heeren vande Raden van State,
de welcke de Plaetfen in Brabandt, VJaenderen en elders onder-.
d'Unie gerèduceertalleen raeckcn. Hebbende foo vele my moge*
lijckis geweeft, dOrdonnantien vaneendcrley fubjeft, by den an-
deren gebracht. Doch alföo vele Placaten op geheel verichillende
Pqin&en ordre ftellen, ben genoodruckt geweeft, om geen feparatie
vanelcke materie té maecken, de felve geheel te laten drucken, on*
derfoodanigen Tytel, daer het principaelfle poinfl gebracht moeft
eerden: Ende op dat den Lefér niet t weemael een Placaet gedruckt
föude vinden, hebbe my inde Tytulen, daer eenige vandq poin&en
in foodanige generale Ordonnantien begrepen , eygentlijck to
huys behooren,gerefereert tot deplaetfe daer het Placaet gedruckt
ftaet. d'Ordre in het difponeren van particuliere Tytulen ghe-
bruyckt, foo yemant niet aerien ftaet, kan de felve verbeteren, ende
gedencken dat in een Perfoon van geringe kennifle, niet en heerV
konnen vallen de wetenfchap ,om voor d'eerfte reys in een woefto
Zee van mënigerhande mat^rien, inde Placaten ende Ordonnantien
begrepen,de rechte ftreeck ende methode te houden, die anders do
konft foude aenwyfen. Verhoope niet te min dat den Arbeydc
daer inne befteet, ten goede fal werden opgenomen, 't welcke my
fpoor geven fal om in toekomende yet verders te tenteren. Ge*
biuyckt tuifchen wylen dit3 ende vaert wel.
CORNEIIS CAÜ.
-ocr page 7-
o
i
r.;
R: E G ï S Τ Ε R
.<·■. ..ii.ro
tf-i.'
R
D
N,
E
E
ƒ» het eerfie Oeel van het Cjroot Tlacaet - ^oec^
begrepen.
Placaten op 't iluck van Contributien, Verpon-
dingen, Ommeflagen over onroerende Goede-
ren , als oock van 't Schoorileen ende Hooft-
gelt.
                                          Colum 1508
Placaten ende Ordonnantien op 't Middel vande
Convoycn en Licenten.
                         2x64
Sonder Convoy niet te varen.                       9^6
D.
Jegens Dieven, Egyptenaers, Leproofen, Bede-
laers, Vagabonden , Landtloopcrs en Verfpie-
ders. Item , op 't onderhoudt vanden Armen.
.                                    469
Placaten concernerende de Domeynen. 1430
Tegens Dootflagcn, Valfcheyt, Vechteïyen, &c.
Tegens d'Authcuren, Druckers, Innebrengers en
Stroyers van allerley argerlijcke Diicourlen,
Boecken, Pafquillen, &c. ende voorts ordre op
het Drucken.
                                          437
Op 't iluck van Duyven houden, Vogelerye ende
Vogel-koyen.
                                        1300
lAeckende d'Adventuriers vande Engel-
fcbe Natie,
                       Colum 7^6
Ambafladeurs of haer Minifters niet
t'offenferen.
                                            ^I
Placaten op 't onderhoudt vanden Armen. Item,
jegens Egyptenaers, Leproofcn, Bedelaers, Va-
gabonden, Landtloopers, Verfpieders en Die-
ven.
                                                      469
Geen Arreften te gedoogen op Maentgelden van
Scheeps-volck
                                        966
■      _ '                     13.
Noopende d'afhalinge van Ballail, Wyer, ende
Schelpen.                                             1156
Öp 't fluck vande Bancquerotiers ende infolven-
te Boedels : ende Accoort mette felve te maec-
ken.                                                      407
Jegens Batementfpeeldcrs, Rethorijckers, RijfTe-
laers, Loteryen, &c.                                 463
Jegens Bedelaers, Egyptenaers, Leprooibn, Vaga-
bonden, Lant-loopers, Verfpieders en Dieven.
Item, op 't onderhoudt vanden Armen. 469
Ordre op 't Beleggen van Penningen, Renten,
Lijf-renten, &c.                                     1484
Beheficien, Geeftelijcke Goederen, Prebenden,
Leenen,&O. aen te brengen.                  1470
Öp 't aenbrengen der Brieven van Verbandtende
; .Hypothcecqucn.
                                    373
Ordre op 't iluck van 't Bleycken der Linwaten,
&C.                                                                      I2XO
Tegens d'Autheuren, Druckers,Innebrengers en
'Stroyers van allerley argerlijcke Boecken, Ge-
fchriften,Pafquillen,Difcourfen,&c. ende voorts
ordre op het Drucken.                             4 37
Vperinge van Bootfgefellen , Stierluyden en
■  Schippers. r.'.                                      10x4
Borgen voor d'cxcuilïe van Hypotheecq niet exc-
curabel.                                                 379
Tegens het mifbruyck van Brouwers Tonnen.
1204
Ordre op de Buytten-Neeringe.                  1268
>·:-·: ι                                             ' .iivvoo!
Tegens het innehrengen van vreemde Calmij^
nen, ende op't iluck vande Copcrwerckers,&c.
Ui                             .' >\\'\n               ■■: 11.94
Tegen 't inbrengen ende verkoopen van 't Clijn-
fout.                                                 /IB14
Ordre en toelatinge vande vrye Commcieien met
Nabuyrige Landen, behalven met d'Onderda-
nen van Spaignen. - :--,.,;.,; ■ jii^^ t'j.i.68
tS'43i;
Eggen, Kiemen, Ploegen, Uytvoerverboden.'
1164
Ordre in Zeelandt ghcemaneert, op 'tghclijck-
maecken van Ellen, Maten en Gewichten.
izz6
Tegens inbrengen van Engelfche Manufacturen.
1178
Raeckendc d'AdventurierS vande Engelfche
Natie.                                                   756
Tegens Exorbitantie in't rechercheren der ScheT
pen.                 v;              !t^,.,,-.) '.'..'»ioaï
ρ
pu,,tn ?.'&lorv.~irJJ
Vervattende de Fundamentele Wetten der Re*
gieringe vande Vereenighdc Nederlandtfche
Provinciën in 't gcncrael: Mitfgaders van Hp'l-
lant en Zcelant in 't particulier.                    1
G.
Vcrbodtvan Giftenen Gaven. , , : . 40Γ
Op 't ftuck vande Gemcenc Middelen. .15^6
Geeftelijcke· goederen, Beneficien* Prebenden,
Leenen, &c. aen.te brengen., M>
           l47P
Ordre pp 't verkrijgen der Gceilelijcjie Goedere/»»
ende heffen der Thienden.
                      1582
Placaten tegens d'Autheuren , Druckers, Inne-
brengers en Stroyers van allerley argerlijcke
Gefchriften, Boecken, Pafquillen, Difcourfen,
&c. ende voorts ordre op het Drucken. 437
Α                        Ordre
-ocr page 8-
---------
--------■--ô-
R Å G IS T ER.
Ordre in Zeelandt gheemaneert, op 't ghelijck-
maecken van Gewichten, Maten en Ellen.
Colum iaz6
Op 't ftuck vande Goutende Silverfmeden, Wif-
fele ende Wiifelaers, Scheyders, Affineurs,
midtfgaders vande Munte ende Muntflach.
2,578
Concernerende de Greynen.                       1130
Concern erende de Groote Viflcherye ende Ha-
rinckvaert.                                              684
H.
Concernerende den Harinck-vaert, ende Groote
VilTcherye.
                                             684
Op 't aenbrcngen der Hypotheecquen ende Brie-
ven van Verbandt,
                                  373
Hooft ende Schoorfteen-gelt: als oock Contribu-
ticn, Verpondingen, Ommeflagen over onroe-
rende goederen.
                                    1 $08
Tegens het vermengden ende vervalfchen van-
de Hoppe,
                                             nox
Placaten ende Ordonnantien op 't lluck vande
Houtvefterye.
                                       1314
K.
Kiemen, Ploegen, Eggen, &c. uytvoer verboden.
1164
Koopmanfchappen en Leeftochten naer Steden
en Landen vanden Vyandt verboden. 1076
Koopmanfchappen mogen van ghcen Oorlogh-
Schepen over gebracht werden.                öô
Op 'tiluck vande Coper-werckers, &c. ende het
innebrengen van vreemde Calmynen. 1194
KruyfTers Ordre.
                                        984
Placaten op 't ftuck vande Munte, Muntflach 3
midtfgaders WiiTele ende Wiflelaers, Schey-
ders, Affineurs, Gout ende Silver-fmeden, &c.
Colum 2578
N.
Generael O&roy, voor die geenedie eenige Nieu-
we Plaetfen ontdecken.
                           563
Noopende d'invoeringe vanden Nieuwen Stijf.
395
Noortfche Compagnie, *t Oelroy, met den aen-
kleven van dien.                                     669
Tot verfeeckeringe vande Noort-vaerders. 9x6
O.
Generael Oftroy, voor die gene die nieuwe plaet-
fen ontdecken.
                                        563
Placaten jegens Offenfien , Publijcke Minifters
ende AmbafTadeurs van Uytheemfche Poten-
taten ofte hare Dienaers aen-gedaen. jz£
Placaten op 't ftcllen der Officieren inde Steden
ende ten Platten Lande.
                           399
Ommeflagen over onroerende goederen, Contri-
butien, Verpondingen, als oock van 't Schoor-
fteen ende Hooft-gelt.
                           1508
Op't onderhouden van de Stroomen, Rivieren,
Wegen, &c.
                                          izéo
Oorlogh - Schepen mogen geen Coopmanfchap-
pen overbrengen.
                                   962,
Aen Oorlogh-Schepen niet te Soetelen. 964
Placaten,concernerended'Ooft- Indifche Com-
pagnie.
                                                   529
Placaten tegens Oproer-makers ende feditieufe
Perfoonen,
                                             409
P.
Jegens mif bruyek van Pachters en Huyrluyden^
36?
d'Ordreop Panneen Steen-backen.
            1x30
Placaten tegens d'Autheuren, Druckers, Inne-
brengers ende Stroyers van allerley argerlijcke
Pafquillen, Boecken, Gefchriften, Difeourfen,
&c. ende voorts ordre op het Drucken. 437
Tegens de Paufgefinde,hare Vergaderingen,Gee-
ftelijcke Scholen, &c.                               193
Peerden uytvoer.                                      1144
Ordre op de Pilotagie, metten gevolge ende aen-
kleven van dien.                                    1031
Ploegen, KiemenjEggenj&c. Uytvoer verboden»
1164
Verfcheyden Placaten van Policie.               311
Bcvrydinge vande Poften.                           527
Prebenden, Geeftelijcke Goederen, Beneficien,
Leenen, &c. aen te brengen.                   j 470
R.
Geen Rantcoenen tot lafte vande Reeders te be-
looven.                                                1076
Ordre op 't Rechercheren der Schepen. 1022
Placaten op 't ftuck vande Religie, mette ghevol-
gen ende aenkleven van dien.                   131
Renten, Lijf-renten, Beleggen van Penningen,
&c.                                                      1484
Tegens de Vergaderingen der Remonftranteti,
«c.                                                       463
Jegens Rethorijckers, Batement-ipeelders, Rijffe-
laers,
Op 't ftuck vande Laft-gelden, Veyl-gclden, en
dergelijcke.                                          ô$$&
Leeftochten en Koopmanfchappen naer Steden
ende Landen vanden Vyandt verboden. 1076
De Placaten op 't ftuck vande Leenen. 1446
Placaten op 't aenbrcngen van Leenen , Geeite-
lijcke goederen, Beneficien, Prebenden. 1470
Jegens Leproofen, Lantloopers, Egyptenaers.Be-
dclaers, Vagabonden, Verfpiedersen Dieven.
Item op 't onderhout vanden Armen.         469
Licenten ende Convoycn.                         zx6q
Lijf renten,Renten,Beleggen van Penningen,&c.
»484
Lint-molens ordre.
                                   1190
Linwaten, 't bleycken van dien.                   1 %%q
Jegens Loteryen, Batement-fpeclders, Rethori-
kers, RijfTelaers, &c.                               463
M.
Op Maent-gelden van Schecps-volck geen Arre-
ften te gedoogen.                                    966
Manningeen Wapeninge van Schepen: midtfga-
gaders Zce-rechten.                                782
Manufacturen van Engelant verboden. 1178
d'Ordre gheemaneert in Zeelandt op 't ghelijck-
maecken van Maten, Ellen ende Gewichten.
ixz6
Mereken, Wapenen en Stempels , niet nae te
conterfeyten.                                        \÷ç%
Noopende 't flachten van Moerfchapen,&c. é ÷ 16
-ocr page 9-
/ 1///J
REGISTER.
Tegens Valfcheyr, Vechteryen, Dootflagen, k&
Colum 383
Verpondingen , Ommeflagen over onroerende
goederen, Contributien, als oock van't Schoor-
fteen ende Hooft-gelt.
                           1 ƒ 08
Veyl-gelden, Laft-gelden, endergelijckê. zjyó
Concernercnde 't Vyer-gelt en vyeren op de Zee-
ilranden.
                                              1026
Op 't ftuck vande Viflcheryc opte Stroomen en
Binnc-watcrcn.
                                     I174
Tegens den uytvoer van Kiemen, Ploegen, Eg-
gen, &c. .
                                             1164
Uytvoer van Peerden.                               1144
Op 't ftuck vande Vogclerye, Vogcl-koyen , en
nouden van Duyven.
                             1300
Bchelfende Traclatcn van Vrede en Treves, met
de gevolgen van dien.
                               $$
Placaten den Vrybuyt - vaerders concernercnde.
W.
Ordre op de Wagens en Wagenflach.         1264
Wapenen, Merckén en Stempels niet na te con-
terfeyten.
                                             1272,
WapeningeenManningevan Schepen: mitfga-
ders Zee-Rechten.
                                  782.
Wegen, Rivieren, Stroomen,&c» t'onderhouden.
1260
Placaten concernercnde de Weft-Indifche Com-
pagnie.
                                                  $6$
Vervattende de Fundamentele Wetten der Re-
gieringc vande Vereenichdc Nederlandtiche
Provinciën in 't generacl; midtfgaders van Hol-
landt en Zcelandt in 't particulier.
              ' é
Placaten op 't ftuck vande WiiTele ende Wifle-
lacrs, Schcyders, Affincurs, Gout ende Silvcr-
fmedën,&c. midtfgadets vande Muntecnde
Muntflach.
                                          2.578
Conccrnerendc de Wolle Lacckcnen.&x. 1170
Noopende afhaiingc van Wyer, Schilpen en Bal-
laft.
                                                     12.5Ö
Z.
Zeepfieders ordre.                                     1128
Zec-Rcchtcn: midtfgaders Wapcninge en Man-
ninge van Schepen.
                                782
Zeéftranden Vycrcn, en 't Vyer-gelt. 1026
Concernercnde de Zee-vonden." ;.^: 1072
Tegens de valfchey t in t verwen cride befwaren
vande Zyde,&c. ç .é.: éé8ó
lacrs, Loteryen, &c.                      Colum463
Rivieren, Stroomen,Wcgen, &c. t'onderhouden.
1260
S.
Saipcther, ordre op 't fuy veren van dien. 1194
Op Schceps-volcks Macnt-geldcn geen Arreften
te gedoogem
                                          966
Noopende afhaiingc van Schelpen, Wycr en Bal-
lalt.
                                                     1*56
Placaten tegcns Seditieufe Perfoonen ende Op-
toer-maeckers.
                                        409
Placaten opte Scbool-ordeninge. '275
Schoorfteen en Hooft-gelt: als mede Contribu-
tien, Verpondingen, Ommeflagen over onroe-
rende goederen. 1508
Tegens hec Soetelen aende Schepen van Oor-
logh. 964
d'Ordonnantienop'tSlachturven , en ontgron-
dinge van Landen. 1232
Steen en Panne-backen ordre. 1230
Stempels, Mereken en Wapenen niet na te con-
terfeyten. 1 272
Tegens 't inbrengen van Stommen. 1114
Placaten jegens Straetfchendcryen en dergelijckc
infolentien. 519
Ordre voor de Straet-vaerders. 896
Stroomen, Rivieren, Wegen, &c. t'ondethouden.
1 z6o
Voeringe van Stuyrluyden, Schippers en Boots-
gefellen.                                               1024
%ï\ ^.                   .: ô· . * t ■'·
Ordre op 't heffen der Thienden, ende 't verkrij-
gen der Geeftelijcke goederen,
                1581
Tegens 't inbrengen van Tijckcn in Vyanden
Lande gemaeckt.
                                  1176
Placaten en Órdonnantien, waerby den Toevoer
van Leeftochten en Coopmanfchappen naer
de Steden ende Landen vanden Vyandt ver-
boden wert.
                                          1076
Placaten, op't ftuck vande Thollcn.          1540
Tonnen vande Brouwers: jegens het mifbruyck
van dien;
                                              12-04
Traclaten van Treves en Vrede, mette gevolgen
van dien.
                                                 $\$
Ordre op het Trouwen.                               359
. \ \                                        · '■ t                                                                                                                              ■■.·-"
Vervattende Placaten jegens Vagabondcrï. 469
-:; }'.7 i'
':', ' :·}'! t', ·
. 'K i .;\- '
; . ," .-:_ C ',
■'-■í' ■'■'* " ■
- \ .r;i";f."' :
".'■. ' ,'º .Ã:, ë É 7'õ,É 0|
: ß-■■'. ■ >
'.' : J; ' . ■'" :. " .
'■ f', :h
' .,tr.< '■}
!'■' -.· Ë ·■ >
■' : ' ■,'■ '
''":
■ :,.' ■':
-'.. -
.'•::'j;/ ;.J··..'
é
.,, 'j!'i5:Lili'iu[ 'Jb
,' i \ \ ■
1 ' "
■J 'Ai ■■'.
' / ' ^
" »' V *
.ibfii "
t R· 1
14U *
'·' ;,;-- ■-'"'-'■ <
- ) s.Oil " ij'.'. ·'■'
;' :.."'■ Hl
, ,, ..,.,.,.,,_■ ,
.... -'T . . ■
' 1 . "Ã.
.·; 7 ú iiif/tfT'ir.T ð
r-v> si:
-IH .-"-■ ;
• - !^r;nii
rno!:!-::.ïJ',i;;-:'i
■ ? h'i;,li::j.t é ú
V,- .„ ò j.
,
:v:'ii,V fli'jl.'i !
J./ijO; j% ,» ß! . ,.
i ■ '■ . ■ ■' *
■ "F-·"1;;,-f. ;".ÀçÀ;ß3
v-: i f l
. , r!'> -1 '
ifivmobl i.
.'.■bno.rt'j'f.-:
■ ß '··".. .' :
■ '-;;.: ' '.''í·
f ."* "·
*-/Z' :i:: ..· ,\ .'.,
■ foftOci
Á ï
. iji.-i.'.r .
REGI
É . V": . ; ;" *
■]'...; *.'■
;v:r;rlf-o-j :
. -1 J3;·'.· ■·; ß .'é
■ ï i-. ')>.,1; é
, ;· Q^rf· CiV^i j*
'.: "C ', ;..: ·'' .
■"' ■'?! y' ,yj . r
·. ." ■ ·
■ «¼ ·; ■■' .
■■■:■:■< <:■.'.!■ i'---.;:
4 t J ■ '.' ' ' ë.' ß :
'ja
,l:*».i
-ocr page 10-
R E G I S Τ E R
DER
Tlacaten, Ordonnantien, Accoorden, mde andere ABen die in dit
eerfie Deel van bet (jroot Tlacaet ^Boech^ begrepen ^i'jn
.
4 Odober 1540. Eeuwich Edid van KeyferKarel,
vervattende verfcheyden Poinclen van Policie,
Colum 311
19 Mey 1544. Ordonnantie vanden Keyfer, noo-
pende rcmiiTien vanDootflagen, Brieven van
legitimatien, Brieven van placet, Brieven van
refpijt, Brieven van Ceffic, Brieven van benefi-
cie van Inventaris.
                                   321
i9Mcy 1V14. Placaet, waer by geftatucert wert
dat niemandt en mach Jagen, dan die daer toe
gequalificcertis. 1382
30 Januarij 15:45. Extrad uyt het Placaet, waer
by verboden wert Remiffien te verleenen van
dootflagen in KermiiTen gebeurt: als oock crim
vanvalfchede met opfette ghepleecht,mette
koorde te ftratlên, ende de voorgaende Ordon-
nantien t'obferveren.
                               383
9julij 154$. Placaet, concemcrende de groote
ViiTcheryeende Harinck-vacrt.
                 684
31  Julij 1545. Placaet van't kort recht,in't ftuck
vande WildernjiTe.
                                 1418
13 April 15 51. Placaet, op 't ftuck vande Gout-
fmeden.
                                               1718
5 Mey 1551. Placaet.tot confervatie der Boflchen,
Wilderniiïbn ende't Wilde.                   i}z%
19JuIij 1551. Placaet ende Ordonnantie, op't
ftuck vande Zee-Rechtcn .ghemaecktby Key-
ferl ij cke Maj eftcy t.
                                 7 82
11 Januarij 1552. Placaet op 't ftuck vande Jacht
inden Lande van Voorne.
                       1390
26 Odobcr 1^}. Placaet, waer by den Schippers
ende anderen verboden wert eenige goederen
door uytwegen te voeren, omme te fchuwen
de Thollcn ende principale Wachten. 155*
11 Maert 1555. Placaet, op 't ftuck vande Hout-
vefterye, &c. :.,\' 3
                         1322
4"Mey 1555. Placaet, waer by eenen ycgelijcken
verboden wert de Capittel-Duynente blooten,
ende te berooven van Hart-boom , Doorn,
Duyn rijs, Helm, of ander fcherp gewas. 1394
13 April 155Ó. Placaet, op't ftuck vande Jacht
inden Lande Van Voörne.
                       1390
26 Januarij 1559. Placaet, wracr by verboden wer-
den de Kamerfpelen, Batcmenten, Liedekens,
Comcdien, Refcreynen,Baladen,&c.
         463
13 April 15^. Placaet, waer by'tfchieten van
Duy ven ende Swanen verboden wert. 1300
25 Odobris 1559, Declaratio EpifcopiUltrajedi-
ni Sacerdotibus non Compcterc jus venandi.
1384
15 Februarij 1-560. Placaet, tot confervatie der
Boflchcn, Wilderniifcn ende 't Wilde. 13x1
Idem vanden 21 Iulij 1561.                        132,2,
Idem vanden 12 Februarij 156L                132Z
10 Odobcr 1561. Placaet vande Coninckl. Maj.
op het Slachturven.
                               iz3x
3 Meert 1562. Placaet, tot confervatie der Bof-
fchen, WilderniiTen ende 't Wilde.
          1322
Idem
28 Odober 1446. g£|£fö Lacaet, jegens 't ver-
krijgen van Gee-
ftelijcke goederen.
Col urn 1470
14 December 1489. Ordonnancctouchant l'cva-
Juation d'aulcuns deniers d'or & d'argent nou-
veaus & vieux , enfcmble Inftruction bien am-
ple fur Ie faicl: des monnoyes, &c.
             2578
2 Februarij 1502. Placaet op't ftuck vande Gout-
fmcden.
                                               2718
14 Maert 1$ 10. Placaet op 't ftuck vande Helm-
plantinge.
                                             1412
22 Januari] 1^15. Placaet ofte Ordonnantie je-
gens de Huyrluyden endc Pachters.
          363
x6 December 1517. Placaet, tot confervatie der
BoiTchen,WilderniiTen ende't Wilt. 1314
i3Mey 1518. Placaet ende Ordonnantie, op't
ftuck vande Thollen van Hollandt, Zeclandt
ende Weil-Vrieflandt.
                            1540
Placaet , raerkende den Thol van Gorcum,
eodem die.
                                           1546
4 Februarij 1520. Placaet,op't ftuck vande Mun-
te en Muntflach, &c.
                            2604
•1 October 1 $20. Placaet,waer by de Geeftelijcke
: verboden werdt cenigc nieuwe Thienden te
heffen, meet dan hare Voorfaten gedaen heb-
ben.
                                                     1582
27 Maert 1524. Placaet, tot confervatie der Bof-
.' ichen, Wildcrniiïên ende 't Wildr.          1 yzz
zo Maert 1524. Placaet, waer by gheordonncert
werr, dat alle Godts-huyicn, Gaühuyfen, Con-
venten, ende andere Geeftelijcke Lichamen
ende Gemeenten, alle Lecnen, Goeden, Lan-
den,Rentcn,nict gcamortifeert zijnde, uyt hare
handen doen,optc verbeurte vande felve; Noch
voortaen gelijcke goederen te aenvaerden, ofte
t'ontfangen, by Tcftamente, Legatie, gifte of
donatie, &c.
                                         1588
19 April 1 $29. Nader Placaet,waer by de Gecfte-
! lijeke verboden wert eenige nieuwe Thienden
te heffen» meer dan hare Voorfaten ghedaen
hebben.
                                                1586
10 Mey 1529. Placaet vanden Kcyfer,Aengaende
de hypothecatien of verbintenilTen van onroe-
rende goederen, &c.
                                373
18 November 1530. PJacaer,waerbydeJachtin
de Jurifdidie van Woerden verboden werdt.
1390
11 Jannuarij in1· Placaet, tot confetvatic der
BoiTchcn,WilderniiTen ende 't Wilde. 1322
11 Januarij 1532. Idem op't felve fubjed. ibidem
1322.
Extrad uyt het Placaet vanden fevenden Odobcr
1 =531. difponerendc jegens de Bedclaryen,ende
.] .prdre'ftcllendc op het onderhoudt vanden Ar-
men.
                                                     469
11 Odober 1531. Ordre op de Buytten-nccringe.
1268
-ocr page 11-
REGISTER.
dat de Scierluyden ofce ViiTchers met haren
Haringh ende Vifch, die iy in Zee ghevangera
hebben, in Hollandt ofte Zeelandc moeten ar-
riveren , fondcr eenigen Haringh ofte Vifch in
Zee cc mogen verkoopen, vcrmangelen ofce
overferren; geen Haringh naeden lellen Janu-
ari) tocdeneerften Junij gevangen,in Tonnen
te fouten.
                                   Colum 714
9 Martij. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
dat men geen onfuy veren noch vreemden Ha-
ringh uyt andere Landen komende, en fal mo-
gen packen ofce branden, noch oock geen
vreemt Soutvan geen Soutghefoden, in Hol-
landt of Zcelandt fal mogen brengen. 748
1 April. Ordonnantie vande Politic binnen Hol-
landt.
                                                    320
xo Julij. Nieuwe Mbderatie ende Ordonnantie,
op 't ituck vandc colledatic van fceckcre gene-
rale Middelen, op d'inkomende ende uytgaen-
de Coopmanfchappen ofce Convoy gelden van
defe Nederlanden : Gcmacckt by advyfe ende
confent vande gemeyne Stacen vanden voorfz
Landen.
                                               X264
÷ September. Placaet, dat geen Ambachts-Hce-
ren Officieren in haer Hccrlijckheyt fullen mo-
gen itcllen, fonder advijs vandc Staten van
Hollandt.
                                               399
i6Sept. Placaet,jegens 't mifbruyck endc ver-
du yitcren vandc Brouwers Tonnen.
         1x06
xo Odobcr. Placaet, beroerende dat wie ccnige
Leencn befittcn , ende die noch niet verheven
en hebben, dat fy ghehouden fullen wcfende
felve Leenen te komen verheffen.
           1446
x6 November. Ordonnantie voor de Thollenaers
vanGoreum.
                                        1554
xi December. Plaéact, beroerende dat niemandc
met den Vyandt eenich veritant ofcorrefpon-
dentie houden, noch eenige toevoer van goe-
den of Vidualien doen fal.
                      1098
i'581.
4 Fcbruarij, Placact, op d'ondcrhoudinge vande
Ordonnantie op 't ftuck vande Collcdatie van
fekere ghemeene Middelen, op d'inkomende
ende uytgaende Coopmanfchappen ofce Con-
voy-geïden van defe Nederlanden.
         2x70
x6 Julij. Placact vande Staten Gcncraelder Ge-
ünieerde Nederlanden: By den wclckcn, mits
de redenen in 't lange in 'c felve begrepen,
men verklaert den Coningh van Spangien ver-
vallen vande Ovcrheyt ende Heerfchappyc
vande Nederlanden, endc verbiet fijnen Naem
ende Zegel inde felve Landen meer te ghe-
bruyeken, &c.
                                         ÷ 5
1 AuguftL Lijfte vandc generale Middelen, op
de inkommendc endc uytvarende Coopman-
fchappeöftConvoy-gelde: met caiTatie vandc
voorgaende Lijften op de felve Middelen ghe-
maeckt ende uytgegcven.
                      ×36¼
xo December. Placaet vanjdc Staten van Hoiiant,
tegenshet ftroyen van feditieufe Boecken, Ge-
fchriftenofRcfcreynen :cndc ordre jegens het
onordentelick Drucken. Item, tegens PauiTc-
lijeke Conventiculcn, ende het dragen van
Geeilelijeke Habyten; als oock op 'c ftellen
vande Schoolmcefters.
                           ai 1
Á iij                 27 April.
Idem vanden i4lanuarij 1563. Colum 13XX
11 Fcbruarij 1563. Ade van Ampliatie vanden
Hovc van Hollandt, op 't Placaec vandc Co-
nincklijckc Majefteyt , noopende het Slach-
turven geëmancert.
                               1x38
^Mey 1563. Placact, op't Slachturven en ont-
grondingc vandc Landen.
                       1132
Leftcn Odtober 1=563. Ordonnantie,Statuytcndo
eeuwich Edid,op't faid vandcr Zcevaert; endc
hoe dat alle Cooplicden ende Schippers fchul-
dich zijn voortaenhare Schepen toe te ruilen,
equipcren ende vooriicn: Oock, hoe fy henlie-
den reguleren fullen, lbo wel in't laden ende
afvoeren van hcuren goeden ende Coopman-
fchappen, als oock in haerlieder reyfe, weder-
komft, ende loflen ofte ontladen van dien.mitf
gaders vande Zce-Rechten , alfoo wel onder de
Schippers als den Cooplieden,ende de Ordon-
nantie op 'c faid vander verfeeckeringe oft Af-
feurantie , met meer andere faecken der Zee-
vaert aengaende.
                                    796
æ 1 Fcbruarij 1564. Placaet, verworven by den
Staten van Hollandt, houdende eeuwiich Edid,
dat geen Borgen voor d'excuilïe van het hypo-
theccq cxecutabel en zijn.
                       379
1 Meert 1564. Placact, tot confervatie der Bof-
fchen, Wilderniifen ende 't Wilde.
          1 }z%
4 Augufti 1564. Placaet, concernerende den
Harinckvaert.
                                         684
6Meert 1566. Placaet, op'tituck vandc Hout-
.■■. veiterye.                                               132.x
Idem x7 Meert 1567.                                13x2
19 April 1^69, Placaet, verbiedende eenigen
Helm te rooven vanden Zijp-dijck;
         1414
÷ Auguiti 1569. Placact, tot confervatie der Bof-
fchen, WilderniiTcn ende 't Wilde.
          13÷÷
xo Januarij 1570. Ordonnanrie.Statuyt ende Po-
litie , ghemaeckt by den Coninck oniên Alder-
genadigften Heerc, op 't fcyt vande Contraden
vandc AiTeurantien ende verfeeckeringe in defe
Nederlanden.
                                         8x8
«; Meert 1571. Placaet des Coninghs,op'tftuck
van creatie van Rentenin Granen,of diergelijc-
keContraden.
                                      1484
1 April 1575. Placaet.beroerende de Seepfieders.
ixx8
8 November 1576. Pacificatie van Gent.          1
X9 Januarij 1579. Verhandelinge vande Unie,
'eeuwich Verbond t ende Eendracht, tuflehen
ï 'ai Landen, Provintien.Steden ende Leden van
] dien daer inne benoemt , binnen de Stadt
Utrecht ghefloten, ende ghepubliceert vanden
■■" Stadthuyfe.                                                            "■■> 7
7 Julij 1579. Placaet,tot confervatie der BoiTchen,
* WildernuTen ende 't Wilde.
                    132 ÷
M8o.                       .jfa
9 Maert. Placact, beroerende de groote Viiïche-
rye ende Harinck-vaert, met verboth dat nio-
mant des anderen Wandt kerven noch befcha-
1 digenmach,                                           684
9 Maert. Placact ende Ordonnantie, beroerende
de Bpotfgefellcn die haer metten Stierluyden
vethuyren, ende hoc fy bctaelt fullen worden.
696
9 Maert. Placaet ende Ordonnantie,beroerende
-ocr page 12-
REGISTER.
'tgbemcen Accoordt vande Generale Staren
der fclver Landen gemaeckt, ende dit voorden
tijdt van fes Macnden, min thien dagen. Inne-
gaende den ccrilcn Odobris 1583. Col. i6z6
1 Oélober. Ordonnantie, volgende den welcken
ten behoeve vande gemeene faecke , over al in
den Lande van Hollandt ende Zeelandt, de ge-
meene Impoft op de Wynen ghcheven ende
gcinnetis.
                                            1656
Ordonnanticn, volgende de welcke ten behoeve
vande ghemecne faecke over de Provintie van
Hollandt ende Weft-Vricflandt, den Impoft
vande Brandewynen t'federt den Jare 1583 tot
i6zz beyde incluys, fucceflivelick geheven en-
dc gcinnetis.
                                        1680
Ordonnantie, volgende den welcken inden Lan-
de van Hollandt endc Zeelandt, de ghemeenc
Impoft opte Bieren gheheveç ende gheinnet
is.
                                                        1694
Impoft tot betalinge vande gemeene Landts Ren-
ten. Innegaendc opten eerftcn O&ober 1583.
1746
Ordonnantie vanden Impoft op 't Gemaei in Hol-
landt en Zeelandt verpacht in October 1583.
1769
Ordonnantie vanden Impoft op alle Beftialen,
geheven over Hollant, Zeelant en WefiVVricf-
lantdencerften October 1583,                1790
Ordonnantie vanden Impoft op "tSout, geheven
over de Landen van Hollant, Zeelant en Weit·
Vrieflandt, in Odtober 1583.                   i8oz
Idem opte Scep vanden felven date.            ÷83 æ
Idem opte Hoorn-beeften en Bczaeyde Landen,
tot April 1608. verpacht.              1941. 194%
Idem Waeqh-gelr.                                    i9i8
1584.
14 Februarij. Verhooginge endc redres van de
Lijfte vande Convoyen, op eenige goederen
die uyt defc Landen op Vranckrijck ende op
Engelandt gevoert worden, daer af by den Con-
voy-meefters het recht vande Convoye» ende
Vande verhooginge te famen ontfangen, ende
nochtans van felck in 't byfonder pertinent
Bocck gehouden ende verantwoort fal wordem
Welverftacnde dat alles wat den Rhijn op-
waerts,opEmbden ende elders ghevoert wort»
fal volftacn, mits alleenlijck betalende 't recht
volgende de, Lijfte van de Convoyen vopr-
noemr. Alles ingaende den cerften Martij
æ 7 April. Placaet, beroerende de Bootfgefcllen
die hacr met Sticrluydcn opte grootc Viffcbe-
rye ende Harinckvacrt yerhuyrcn, ende hoe fy
betaeltTullen werden.
                   Colurn 700
%j April. Placaet, Beroerende 'tmaecken ,keu-
ren, branden vancle Haringh-Tonncn: rijdt van
't vangen, fouten, havenen en packen vanden
Haringh: oock metten felven in Hollandt of
Zeclandt te komen, fonder elders te vervoeren.
718
zz Mcy. Piacact, daer mede verboden wort, ce-
nich toevoer den Vyanden of haren Adhcren-
ten te doen , of uyt den Steden endc Plaetièn
byhcnghcoccupecrt,eenige goeden, Waren
ofte Koopmanfchappen hervvaerts over te bren-
gen , of oock met de fclve te handelen of fre-
quenteren , 't ware met Licentcn ofanderfints,
in ceniger manieren.
                              1100
zz Junij. Wacrfchouwinge,dat niemandt.midts
den Oorloge vanden Coninck van Portugacl
tegens Spangien, fich vervordere na Spangien
te varen fonder Pafpoort.
                        1 ioz
8 September. Placaet, tcgens de overtreders van
de Ordonnantie vande Gcmecne Middelen
ofte Impoilen binnen den Lande van Hollant.
1606
10 December. Placaet, over het inwilligen van
den Nieuwen ftijl, ende het afkorten der thien
dagen uyt den Almanach,
                        395
1583. ■
Z4 Januarij. Placaet tot confervatie der Boflchen,
WilderniiTen ende 't Wilde.
                · i}zz
8 Februarij. Placaet ende Ordonnantie vande
School-ordcninge,die men voortaen fal houden
ende obfervcren binnen den Lande ende Graef-
fclickhcyt van Zeclandt.
                          309
8 Februarij. Ordonnantie van fyne Princelijckc
Excellentie, op 't ftuck vande Policiebinnen
Zeelandt.
                                               349
8 Februarij. Placaet vande Staten van Zeelandt,
op de Jacht, Vogclcrye, Vee, Helm, inde Duy-
ncn, Boomcn, Plantfoenen,ende ander Gewas
ten platten Lande, ende anderfints meer daer
toedienende.
                                        135Z
æ 3 Martij. Placaet, beroerende dat men den Vy-
and t geen Toevoer en fal mogen doen van
Vi&ualicn, Munitie van Oorloge, als anders.
IIOZ
19 April. Placaet, beroerende dat niemandt met
Koorden fal mogen viffchen, in wat plaetfen
dat het foudc mogen wefen.
                   éÆ74
zi Julij. Piacact vande Staten van Hollandt, be-
roerende de Heydens ofte Egyptcnaren binnen
vier dagen uyt den Lande te fullen moeten
vertrecken,
                                            475
Generale Ordonnantie ende Conditie, waerop de
Staten van Hollandt ende Zeelant willen ver-
pachten , den meeft daer voor biedende, ofte
hooghfte mynendc, alle de generale ende ghc-
meene Impoften , die over al foo wel ten plat-
ten Lande als in alle Steden van Hollant ende
Zeelandt,ten behoeve vande gemeene faecke
geheven endc gecolledecrt worden, volgeode
1584 toekomende.
j.361
14 Februarij. Lijfte yande Licenten, vande goe-
deren die onder expres Pafpoort van Syne Ex-
cellentie, ende geenfints anders, tot den Vyanf
fullen mogen vervoert worden.
               ^j8o
1 Meert. Placaet, op't heffen ende betalen van-
de generale ende ghemeene Middelen vande
Convoy-gclden ende Impoften, &c.
         1608
1.0 Mcy. Moderatie provifionelle, vande verhoo-
ginge oft redres vande Convoyen, op eenige
goederen die uyt defc geünieerde Landen op
Vranckrijck, Engelandt, Ooftlandt, Yrlandr,
Schotlandt, den Rhijn ende Maze opwaerts
gevoert worden.
                                    ÷38æ
z4 Mey. Piacact, beroerende 't maecken, keuren,
-branden vande Haringh -Tonnen : tijdt van'å
vangen,
-ocr page 13-
REGISTER.
vangen, fouten, havenen ende packen vanden
Haringh: oock metten felven in Hollandt of
Zcelandt te komen, fonder elders te vervoe-
ren4
                                            Colum7i8
ü Junij. Placaet ende Ordonnantie, waer by al-
len Toevoer van Leeftochten ende Coopman-
fchappen nae de Steden en Plaetfen vanden
Vyant, ende met den felven eenige corrcfpon-
dentie te houden, verboden wert.
            1076
14 Julij. Placaet, tot vcrhocdinge van alle frau-
den ende bedroch inde betalinge van het recht
vande Convoyen.
                                   -.%%7Ζ
ζγ Julij. Placaet ende Ordonnantie vande Staten
van Hollandt, dacr by allen Toevoer van Leef-
tochten ende Coopmanfchappen, naer de Ste-
den ende Landen vanden Vyandt wort verbo-
den, ende met den felven eenige correfponden-
tie te houden.
                                        iio4
Placaet ende Ordonnantie vanden felven dito,
ophetfelvefubjed.
                               1076
aOdober. Placaet, AengaendedeContnbutien
in Hollant, over d'onroerende goederen vande
jaren 1583 en 1584.
                               1508
%\ November. Placaet vande Staten van Hollant,
tegens het ftroyen van feditieufe Boecken, Ge-
fchriften of Refereynen, ende ordre jegens het
onordentelijckDrucken. Item, tegens Paufie-
lijcke Conventiculen,ende het dragen van Gee-
ftelijcke Habijten: als oock op 'tfteilen vande
Schoolmeefters.
                                      2-11
1585.
8 Januarij. Placaet vande Staten van Hollandt,
op 't ftooren ende fchieten vande Vogelen, foo
ontrent de Vogel-koyen, als anders,
         1304
17April. Placaet vande Staten van Hollandt,
tegens alle quactwillige ende fufpede Perfoo-
nen , waer mede fy verboden worden de Pro-
vincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt te
ruymen.                                                433
/                       1586.
éFebruarij. Placaet vande Staten Generael,Roe-
rende de delatie van het Gouvernement aen
Leycefter.
                                 ,              47
10 Martij. Placaet ende Ordonnantie, op tltuck
vanden opheve vande Generale ende Gcmec-
ne Middelen, by den Staten vande Vercenich-
de Provinciën bewillight, tot onderftant vande
gemeene faecke: Mitfgaders het verbodt met
de Vyanden, ofte op der Vyanden Landen te
handelen.                             .               ψ6
ίο Meert. Placaet, tot confcrvatie der Bollenen,
Wildcrniffen ende't Wildt.
                    1^11
2,8 Meert. Placaet, wegens het innen ende ont-
fangen van alle Contributien, Middelen, Im-
poftcn, ende alle andere inkomften ende pen-
ningen.
                                                Tl6°*
4 April. Placaet, wacr by allen Toevoer van Leef-
tochten en Koopmanfchappen naer de Steden
ende Plaetfen vanden Vyandt, ende metten
felven eenige correfpondentic te houden ver-
boden wert.
                                            10°%
10 April. Placaet, waer mede wort vcrficn op den
inkoop ende uytvoer van alderhande Peerden
nae den Vyandt, Neutrale ende andere Plaet-
fen.
                                                     "44
Leften April. Placaet ende Ordonnantie.noopen-
de de betalinge der Convoyen ende Liceruen4
Colum 2.a?4
18 Julij. Placaet, waer by alle Toevoer van Leef-
tochten en Koopmanfchappen nae de Steden
ende Plaetfen vanden Vyandt, ende metten
felven eenige correfpondende te houden ver*
boden wert.
                                          J088
4Augufti. Placaet, behelfcnde veranderinge en-
de Ampliatic vande voorgaende Placatcn, waer
by allen Toevoer en Coopmanlchappcn naer
de Steden en Plaetfen vanden Vyandr, ende
met den felven eenige correfpondentie te hou-
den verboden wert. Midtfgaders verbodt van
eenige Waren ofte Koopmanfchappen te voe-
ren naer de Havenen ende Steden van Calis,
Somme.&c. Noch oock nae Embden.Oldcn-
burgh, noch oock nae de Maze, Walc, Rhijn,
ofte andere Rivieren opwaerts.
                1091
4Auguili. Ordonnantie, foo op den cours van
den Gelde, als op de Policie ende difcipline,be-
trefFende d'exercitic vande Munte ende Munt-
flach: Mitfgaders 't ftuck vande WiiTele ende
WiiTelaers^cheyders.Arhncurs.Goutfmeden,
ende andere in allen den Geünieerde Provin-
ciën.
                                                    x6z4
1% Auguiti. Placaet, op de Commercie vande
Coopluyden , Adventuriers vande Engelfche
Natie.
                                                    766
13 Odober. Ordre vanden Hove van Hollandt,
op 't fchouwcn ende bedelen der Leproofen.
„, 475
15 November. Placaet, waer by d'infchrijvinge
van Beeften, ende weyden van Schapen inde
Duynen ende WildernuTen verboden werdr.
1398
1587.
9 Januarij. Extraér uyt de Rcfoluticn vande Ho:
Mo: Heercn Staten Generael, raeckende d'Ad-
venturiers vande Engelfche Natie,
             756
zo Januarij. Placaet, van geen goederen naer
Zeeftranden te voeren,
                           zzyü
30 Januarij. Placaet ende Ordonnantie,waer me-
de geboden ende toegelaten wort de vrye Traf-
fijeque ende handelinge, op allen Nacbuyren
Rijckcn, Steden ende Havenen, niet itaende
onder de ghehoorfaemheyt des Coninghs van
Spangien.
                                             η 68
9 Februarij. Placaet van profcriptic tegen Willem
Stanley, ende Roelandt Yorck, ende verbodt
tegen de Calumniateurs der Engelfche Natie,
409
9 Aprilis. Placaet, wacr by ecnen yegelijcken wie
hy zy, verboden wort fich te onderwinden.rnet
propooften ofte gefchriftcn te verfpreyden.ofte
uytgeven eenige redenen, ilreckende tot nae-
deel van hare Majefteyt van Engclandt, vande
Engelfche Natie, ende vande Heercn Generale
ofte particuliere Staten , ende vande Edelen,
Magiftraten, Vroetfchappen ende Regenten
der Steden, of andere Perfonagien in harer Ma-
jefteyt ofte deièr Landen dienftweiènde. 413
14 April. Placaet, tegen de Fraudateurs vande
Convoyen ende Licenten. Item, vande onbe-
hoorlijcke PaiTagien, &c.                         2.3 °°
17. Juni)
-ocr page 14-
Β. Ε G IS Τ Ε R
midefgaders het breeden van de Wagen-
flaecn.
                                                  1.264
1589.
20 Februari), Placaet vanden Hove van Hollant,
beroerende de groote menichvuldigheyt der
Dootflagcn, die inden Lande van Hollanr,Zee-
lant ende Vrieflant dagelijcks werden geperpe-
treerr.
                                                    387
9 Martij. Placaet vande Staten van Hollandt, In-
houdende naerder ordre op het ilroyen van fe-
ditieufe Boecken, Gefchriften of Refereynen,
ende ordre jegens het onorden reliek Drucken:
Item, tegens PauiTche Conventiculcn, ende
het dragen van Geeilclijcke Habyten,als oock
op'tilellen vande Schoolmecilers.
           113
17 April. Placaet, tegens de Geerrruydenbergh
Verraders. · '
                                      417
6 Mey. Placaet, tegens degeene die eenige goe-
deren van Zecilranden,ofdoor onbehoorlijcke
PaiTagien vervoeren.om 't recht van Convoyen
■ en Licenten dacr door te verbeuren.         2302^
10 Auguili. Verklaringe vande Staren van Hol-
landt, op de judicature vande exeëflen vallende
inde Capktel Duynen.
                           1396"
ι O&ober. ïMacaet, waer by gheordonneert ende
geilatucert is, dat men de Verraders van Geer-
truydenbergh geen quartier ghehouden fal, &c,
4x7
19 December. Ordonnantie , foo op den cours
vanden Gelde, als op de policie ende difcipline,
betreffende d'exercitie van de Munte ende
Muntilach: mitfgaders 'tiluck vande WiiTele
ende WiiTelaers, Scheyders, Affineurs, Gout-
fmeden, ende andere in alle den Geünieerde
Provinciën.
17 Junij. Placaet, roerende 't verthollen der Bcê-
ften die tot Hoorn aenkomen.
         Col 1554
23 Junij. Placaet, beroerende het Bcdevacrt-gaen,
ende andere fuperilitien.
                          219
9 Auguili. Placaec vanden Hove van Hollandr,
Waer by verboden werden de Kamer-fpelen,
Batementen, Liedekens ,Comedien, Referey-
aen, Baladen, &c.
                                    465
14 Augufti. Placaec,verbiedende qualick te fpre-
ken vande Coninginne van Engelandt, noch
oock vande Heeren Staten Generacl. 415
16 Oftober. Corte verthooninge van het recht by
de Ridderfchap, Edelen ende Steden van Hol-
landt ende Weit- Vrieflandt, van allen ouden
. tyden inden voorfz Lande gebruyekr, tot be-
f houdenuTe vande vryheden, gerechtigheden,
. Privilegiën ende lorTclijckegcbruycken vanden
felven Lande.
                                           39
27 November. Placaet vanden Hove van Hol-
Jandc, jegens!fedicieufe propooilen , Confpira-
tien, hcymelijcke aenflagen, ende ilroyen van
Pafquillen.
                                             435
■Xst:\rj\.                         1588.
Leileii Martij. Executorie , tot vorderinge van
> x alle des gemeene Landts Impoflcn, Middelen,
Contributien, ende bewillighde Ommeflagen,
midtfgaders alle andere goederen, die by anno-
tatie ofte confifcatie acn de voorfz Landen zijn
vervallen endeaengeilagen.
                    1612
j,z April. Placaet vande Staten Gcnerael der Ver-
•i cenichde Nederlanden, inhoudende dat Syne
'. JExceil. van Leycciler hem heeft verdragen het
.·,; Gouvernement ende Capiteynfchap Gencracl
der voorfz Landen, &c. Midtfgaders verbodt,
£, dat nicmant met woorden ofte vvereken yet fal
attenteren, tot veranderïnge vanden Staet van
den Lande ilreckcndc.
                              49
ix April. Placaet, beroerende de Bootfgefellcn,
die haer metten Stierluyden optc groote Vif
fcherye ende Harifick-vaert verhuyren , ende
hoe fybetaeltfullen worden.
                    700
i2 April. Placaet vande Staten van Hollant, op 't
maecken, keuren en branden vande Haringh-
tönnen, tijde van 't vangen, fouten, havenen,
packen ende vervoerenvanden Haringh. Sijn-
de renovatie van dOrdonnantie vanden vier en
* itwintichftenMey is&^.fict ; r
yz^enjiS
§è April. Placaet vande Generale Staten der Ver-
: cenichde Nederlanden, beroerende den Impoil
van veerthien gulden op clck hondert wit ghc-
,·„ rafineert ende van buyten inne gebracht Souts,
^cinidtfgaders negen guldens van't Klyn- fout.
',!v/ riXvübstjv π-■'■■"-"■ - Ι
                      ι alzo
4 Mey. Placaet vanden Hove van Hollandt, be-
roerende de Vagabonden, ende andere Landt-
■ ■: loopers. ,,.: , , -;
                            y.'.j 477
io Junij. Placaet vande Staten van Hollandt, be-
groetende het Bedevaerc-gaen, ende andere fu-
, perilitien.; nhm , ust
           ''*■:■;,,;:.; aifèi9
7 September. Placaet, op den opheve vande ge-
nerale ende gemeene Middelen, by de Staten
van Hollandt ende We ft-Vrieflandt ingewil-
lighc tot pnderilant vande gemeene faocke.
^büiiYt{ïölÏ .wtitt'jziΛzhtï.i «ayg 1616
15 September. Placaet,.beroerende tic Wagens
;i;D·)!
159ο.
ι 2 Maert Placaet, opden opheve vande generale
ende gemeene Middelen, by de Staten van
Hollandt ende Wefi-Vrieflant ingewillight tot
onderilant vande gemeenefaecke.
          i6i$
22 Martij. Ordonnantie, waer by de kortingen
die gedaen worden vande Los ende Lijf-renten,
ter oorfaecke vande Ommeflagen opte voet
van 't redres vande Verpondinge, ghereduceert
worden in plaetfé: vande achthien iluy vers van
elcke fes gulden's Jaers van Los-renten,op vijf-
thien iluy vers:Ende van negen ftuyvers 's Jaers
van Lijf renten, op feven iluy vers ende een hal-
ve: ende minder ende meerder fommè haer
advenanr. Beginnende indenjare 1590. 1490
23 Julij. Placaet, tegen het inbrengen ende ver-
koopenvan Clijn fout,
                           nu
mm * -
f-1591 .
!! i
oAm
:ï:\
24januarij. Placaet, waer by verboden wert ee-
nigh Kley ofte Slijck uyt de Meeren ofte Wa-
teren van Hollandt, de Graeffelijckheyt in rt
gheheel ofte ten deele competerende, te tree-
ken, &c.
                                                     i%<$%
28 Januarij. Placaet, Waer by ordre ghcftelt wort
op 't houden der Düyven in Rliijnlant. 1319
1 Fcbruarij. Aila , ofte handelingen des Provin-
cialen Synodi van^eelant, by authorifatie van
de Ed: Mo: Heeren Staten, ghehouden binnen
ir' "                                                     'Mid-
-ocr page 15-
f Air/?
_Ei \
Êqri
6^ iTp
.Jvan5le,|M/erwede^gcJttwetdt, tenteynde hét
i^f Martjjr Inltriictie y,ajfidne jrteeren Staten yan
lvïidckibprg|i..nam{i;! Moo , »SDsfê°!$Rfci,
ï7Mey, Aggreatlevandieri.
                           ι
i^foyember.,§eo!t 2by de .Pxcdic^rgfp^a^fj,
^taieji ,tex^ej% tJ,._,i, u.,b3?/j abriajoaeii»
ïqupartij. Piafaêc^ Yjijifle Sta^eaja^ JHoll^n^t,
Verbiedende dep gecn^n^j^upjmet.c.c^es^ri
de Roomfche Religie verbonden.hebben.}tJad-
, ^^eten^lVqoren ïyden feiv.im cedt hcbyén".ge-
~^uj|rieert, &c,' /mjdtigatjïj§ aüpn S^ua^njgn
^yeitrecken, pftc verbl.yy|Rinde LïnWrfit&r-
3 m onder % gbebiedt.y^^g^nq^φ$-
:#a»gneiV >moiwr|< ijnkohomom^^
x8 junij. Placaet vanden Hpv^yari HoHa^^-
.': loerende de Vagajspndcn <» fepdfi andere X^p^t-
. loopers. . . ijdi:^" Λπι,/r·- ;-.■; ■. .τϋ·-477
apJunij. Placaet, noöpender(i;jaenbrenge^,yan
^Mt ^cebenden Canonicael.jÖfficien, Benencipn,
* 'Sqnblaileryén, Yicaryen endc C'ofteryen,''ijaèp-
Jfcter CollajcieyaiidcGraerTelijckbeyri , 147Z
4^1ij. Placaet,.ir^hehoudende icherp ye^bodt,
; van op de Steden, Havenen cndePlaetfep^c-
"endc onder liet ghebiedtyanden koninsh.ygn
g^^óvicvah'^llanr.icérantcri'öfc'Vricf-
IQÖ8
rMgfoeümi
D, BaioyaivoiSi Dbïaskti
Jahsdacb. 'chdc^c.yervöète.ii vkndcn Harin^h
naèr.H^n]Durgli £i| premen; als bock verkoop
/.vanden vóbr-HaringlC indefélanden', tfcniy
naè Sint Jansdachghevangen', ende ten rrilh-
ften thien dagen in h&ei eerfte Pecckel gelegen
18 Martij. Placaet, op.iC^aclptur^^crdc.ont-
grondinge van Lanpcri, '
          ƒ          ΐ z^.0
2,9 Meert. Placaet, daeiby de Dupactkens van
Övet-Vflei» voor'date deXcr ppte ièlunte'vanéc
Provincie bnde Steden réfpVcTiy.eliicls'.gernupt,
geredpeeert wórden tor ie.eckerèh pryfc: Énde
de.Penriingen dicaldacr vobrts:a'cn fullcnwcr-
denghemunt, verklaert worden voor billioen,
ende verboden te ontfangen endc uyt te geven:
.Ende daer by voort verboden w.ert alle tocvoc-
ringc endc icvcringé van Gout ende Siivèr tréir
felvcr Munten : mitfgadets het.jnypercri. vahde
Penningen die aidacr glicmunt iullèn worden.
riu-jr> v'·: bfl f"j' ν '■'·■ ^648
7 April. Ampliatic opï'aequalificaiieder geencc
die 't Velt ende Wcytfpcl gcbr,uycken. 1384
14September. Placaet, op tSlachtiirven ende
ontgrondingc vari Landen. '
                iikp
xz Oaober. Placaet, op den ophevc yanden hal-
ven vijfden penningh vande onroerende goede-
ren overHulfter-Ambacht,ende.vanden acHt-
halvcn penningh over de Ambachten en Hcer-
lijbkheden onder Axel endc TerNeufen gele-
gen, voor den Öeghft 1 ƒ94. ende noch vanden
heelen vijfden penningh over alle de iclve Am*
bachten, voor.denOcghft 15:95.·'
             15%%
15 November. Placaet,jegens 'tmiFsbruyckende
verd uy ftere η vandè|Brouwers Tonnen, i ï©6
.SijOjiO^ . Η O ovjb/lR "■.;:.. rr.i
x4Maert. Placaet vande Staten van ZcclandtV
op de Jacht, Vogelrye, Vee, Helfri,Ïndë Duy-
ncn, Boomen, Plantibenen,cnde ander Gewas
ten platten Lande, ende anderfints, meer daer,
toe dienende. .
            s , , ·,,,„,..,. j,j|a.
13 May. Vcrklannge yande Hectetij 3ta|:cn yan
Hollandt endc Weit-Viieflandt, pp dé Ordon-
nantie vande Succeiïïcn.
                         i4l
x8Junij. Placaet, intcrdicercndc,epen Doorn,%
Rijs nochte Helm, inde Öuynchi Wiidetniflen"
ende Valleyen van Texel en Vliclandt te rop-
ven:Ircm, geenSqoden te ilaen, geen Wyer af
te halen, ende geen Beeftcndaer inne te wey-
den-                                     ,-t'.tr: .,·'■■■ ■"■;        !V/n«,jin. M1^
1 Julij. Placaet vande Staten van Hollandt, in-
houdende naerder verkiating^ ende verbodt
vande tTamenkojïiiten, convqryicj^eri ot ycr-
gadetingen, vap'dïë hen pretenderen te wcfön
vande Roómfchc Religie: endcooci;. tegens het
heEtfouwenendeherdoopcn.
                       417
Β                       %% Jölij.'
et
1
pangien , Lbreyhoyfen ',$aVpyacrts ,Xi^e^is,
ndë andere moetWilligc Rebellen destWings
Van Vranckrijck en de Navai;re,in bare Cohïnek-
Bjeken s Steden en Plaetfen geen Toevoer üy t
\ de Verecnichde Nederlanden te doen, van Sal-
peter, Bufpoeder, Gefchut,Scherp, Klooten,
'Lonten, Mufqüettcn, Roers, Corfeletten, Ru-
' "iiingen, Laniten, Spieiren,Hcllebaerden,Slach-
fweerden, Klockfpijfe,Koper, Seylen, Kabelen,
Touwen, Anckcren, Maften dick fefthien pal-
men ende daer boven: Nochte Tarwe, RoggCj
JEiavcr, Garft, Boeckweyt, ofte andere Greynen
inde Nederlanden gewaiÏchén.                1108
4 September. Placaet, verbiedende den uytvoer
vande Binnenlandts ghewaflènc Granen, endc
allerhande foorte van hardt ende wèeck Roorn.
ao September. Placaet, vande Tarra öp 'tftuck
yande Engelfche Laeckenen. ,
           770
xo Séptbmber. Ordonnantie ende Inftru<itie,waer
hae by provifte geprocedcert fal worden in het
maecken ende begrooten vande Tarra vande
Engelfche Laeckenen.
                            771
•iV.-:-i/:
i y 9 χ.
45 Maert. Placaet, innehoudende Ampliatié eri-
: de verklarihge vanden bovenftaenden Piacate
"ende Ordonnantie.
                                      774
Ordonnantie ende lnftru&ic, by den Staten Ge-
herael der Vereenichde Nederlanden gemaeel:,
voorde Pachters vanden Impöft van veerthien
gulden op elckhondert wit gherafineèrt, ende
van buytcn inne gebracht Sbüts, mitfgaders de
negen guldens van 't Klijn-fout.
                χ 188
ti Julij. Placaet, inhoudende gébbdtommeaen
te brengen alle Leen-goedereh ,ghehouden foo
vanden Grave van Hollandt, ende Heerê van
Weft-Vrieilant,als van verfcheyden Heerlijck-
heden, Geftichten, Collcgien ende Perfoonen,
opte penen daer inne verklaert.
                 1448
x^ November. Ρladaet, beroerende het viflehen
inde Spieringer Meer.                                 
.iiSui
$4
n\ ίίεν,ΩΟ"!',* λ 9 }
43 jfanuarij. Placaet, w aer by ordre op 't yiiTcKên
-ocr page 16-
'I
R
E IQ Ι ϊ 2$Ιτ9 β* Ri
IMaTtij;' Placact, opte kortinge vande Reriték.
ii Julij. Articulen ende Condltien, van 't vcr-
drach,met de Stadt Gfoeningen, ende 'tGar-
nifoèn daer binnen gheWeeft hebbende, op V
overgeven der ielvér Stadt gheaccördeett.
x September \ Placaét pröYifloneel ,op dën |eWe-
ralen ftlftandt van alle het Munt*werek inde
Geünieerde Provinciën, (^uartierejn vStedeln,
ende andere Plaetlen inde lelve, ^öbrBêf ιΓόο-£
pende jaer 1594. MJ&ïgadérs de te^a&ië vin
1 den cours vaii alle öoudë ende Silvlore Pennin-
gen, op den Voet Vanliét Placact ghce'manecrt
in'tïaeti^M
                                      >651
; linlo-hO'yl I/59.5:. ■-.
ördonnantien vande Staten van Hollandt ende
Weft-Vrieflknt, inhoudende feeckerepenen of
impoficie, tegen den géenen die cenige onge-
fundeerde PiocciTcn inftitueren ofte'vervolgen,
foo wel voor de eerfte, tweede, derde, als vor-
dere inftanticn, daer op de fclve t'federt den
leften Meert 1595 tot 1655 incluys, verpacht
zijn.
                                                     1984
9 Martij. Waerfchouwingc , tegen Bandt ende
Brant vande Haringh-vanghft,
                 750
izMaert. Placact vande Staten van Hollandt,
verbiedende den geenen die hun met cede ver-
bonden hebben aende Roomfche Religie t'ad-
voceren, als oock te verblyven in Schooien of
Univerfiteyten onder 't gebiet vanden Coninck
van Spaignc.
                                          2x3
17 Mccrr. Placact, totconièrvatic der BoiTchen,
WildcrniiTenendc'tYVildt.
                    1356
14 Juni). Placact, op den opheve vanden halven
vijfden penningh vande onroerende goederen
over Hulfter-Ambacht, ende vanden achchal-
venpenninghoverdc Ambachten ende Heer-
lijckhedcn onder Axel ende Ter Neufen gele-
gen, voor den Oeghft 1594. Ende vanden hee-
len vijfden penning over alle de fclve Ambach-
ten, voor den Oeghft 1595.
                     15x2
16 December. Placact vande Heeren Staten van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt , tcgens den
Vagaboridcn, Bedelaers, Dieven, Lantloopers,
ende andere Quaetdoenders.
                   481
10 December. Piacaet op't Slachturven , ende
ontgrondinge van Landen. 12,40
1596.
x Martij. Ordrc, waer naer alie Goudc ende Sil-
vere penningen voortaen inde Geünieerde Pro-
vinciën füllcn werden ontfangen ende uytge-
geven, optcpeynen inden Placatc begrepen,
1740
6 Martij. Inftru&ie, voor de Greffiers vande Ho-
ven , ende Secretarifen vande Collegien vande
Gecommitteerde Raden, vande Staten, vande
Gerechten, binnen alle de Steden van Hollant
ende Weft-Vrieflant, mitfgaders vande Hooge
Vycrfcharcn van Dijckgraven , Hooge Heem-
raden , Baiiliu ende Mannen, ende voorts van
de Schouten ende Gerechten van alle de Dor-
i>en aldaer: waer nae de felve hen fullen tegu-
eren, aengaende d'ontianck ende verantwoor-
! dinge van den Impoft gheftelt opte ProceiTen.
i^rc:
Oö 1
,u Colum1149V
% m: Plicaët,; vande Staren Öeneraél vande
yereenichde Nederlanden, daer by;ordre ghe-
ftelt vvÓrdr bë 'ï Mölè^iieW vande PafppipffènV
r(Voor de gecnë/körtiëhdë üyt Vyanden Landt#
" ende"derwaarts gaénde. Item, tegen de Jefüi-
ten*, ende der félvèr Scholen : midtfgaders de
gëèrte die hèn beteven ter Scholen inde Urii-
verfiteyten, ft^ènfdè onder de Tyrannige héër-
Tchappye der Spaignaerdcn, ende in de iêlVe
hêure promotie alreedc ghenomen hébben, oft
^cirderfulfchnemen.
                              193
14TOI7. ■' Placact èndc Ordontfantie, dienende tot
vèrfeeckeringe vande Harinckvacrt van Holïaht
éncfé Weft-Vrieflant.
                          ':;'j j-fê
24 Jöjfe' Piacaet'*' inhoudende verbodt, van njfcc
te' mogen varen op de Havenen van GreveÜri-
gen, Duynkercké^Nieupoort, Sluys ende ande-
re, buyten Duyns van Vlaendcrcn ghclegeii;
Vari geïijeken den uytvoer van binnen L^ndts
geWawen Greynen : midtfgöders regensdède-
fraiidatien Vande Convoyen ende Licénterii
Bcgrypende mede d'ordre, Waer nae een ye^e-
lijck in 't acnbrengen der goederen, ende het
betalen vande felve Cönvoycn ende Licenten,
hem fal hebben te reguleren.
                   zz8o
18 September. Piacaet, op't ftuck vande voor-
koop, uytvoer ende openingc vande Negotie ,
vande Granen.
                                      ι Ϊ40
7 Oaobcr. Inftrudie, voor de Generale Commi-
fen vande Convoyen ende Licenten. 2310
8 Odobcr. Inftrudie, van *t gecne dat de particu-
liere Colleétcurs .Pachters ende Contrerolleurs
vanden ontfangh vande generale Middelen op
de inkomende ende uytvarende Coopman-
fchappen, in 't hejffcn vande Convoyen ende
Licenten, midtfgaders oock de Clercquen, daer
cenigezijn, fullen moeten houden in elcke
Stede ende Plaetfe.
                              . %\i2
9 Oöober. Inftruöic, voor de Cherchers op'trecht
vande Convoyen en Licenten.
               ttt0
M97.
15 Meert. Piacaet, tot confervatie vande kleync
Vifch, ende Viflcherye opte Merwede. 1294
19 April. Piacaet, beroerende de erooté Viflche-
rye en Harinckvaert: met verbodt dat niemant
des anderen Wandt kerven ofte befchadigen
mach,
                                                    690
11 Julij. Inftru&ie, voor de Generale Commifen
vande Convoyen ende Licenten.
            2.310
11 Julij. Inftruaie, van 't geene dat de particu-
liere Colledcurs, Pachters ende Contrerolleurs
vanden ontfangh vande generale Middelen op
de inkomende ende uytvarende Coopman-
fchappen , in 't heffen vande Convoyen ende
Licenten, midtfgaders oock de Clercquen, daer
eenige zijn, fullen moeten houden in elcke
Stede ende Plaetfe.
               ,                zyiS
11 Julij. Inftruirie, dienende voor de Cherchers
ofte Toefiendcrs op 't recht vande Convoyen
ende Licenten.
                                     2330
%3 Julij. Piacaet, inhoudende verbodt, van niet
te mogen varen op de Havenen van Grevelin-
gen, Duynkerckc, Nieupoort, Sluys ende an-
dere,
-ocr page 17-
B.:i E G' l2Sj ΤΓ) Eïï &·
^ere^buyrenDuyns van Vlaenderen gelegen:
Van gelijcken den uytvoer vande Binnen-lants
gewaifen Greynen:'midtfgadcrs tegens de de-
fraüdatien vande Convoyen ende Licentcn ι
.^Begrijpende mede d'örd re,-waer nae een yege-
)ïj€k'in;'-t aenbrengcnidcr goederen ^etide het
betalen vande felve Convoyen fcadcLicenten,
hêfn/fal hebben te reguleren. oul >'Cölum 1280
x6 Juiij* Ordonnantie ende taux, gheftclt byide
Staten Generael, op de voeringe vande Schip-
ί pers,-Stiefluyden enlcBoorfgefellen, waf ly
voor haer voeringe ïn 't innckomen fullen mo-
gen genieten, -M-nvA-
         . ^undA 1024
χ September, Placaet vande Staten van Hollant,
waer naeaile Ambachts-Jongers ende haerluy-
op binnen den Lande van Hollant ende Weit-
: Vrieflant geheven is den veertighiien Penning
■ van alle onroerende goederen aldaer ghclegen,
foo leen als eygen , die verkocht of vcrmangelc
fullen,worden: Infgelijcks van alle Kuftingh-
brieven, Los ende Lijf-renten, die van nieuws
1 gqkpcht of gcconftitucertfullen worden : mitf-
, gaders yan alle onroerende goederen, die ye-
:..man,ta|>.i*teftató, by difpofme Teftamentaire,
Fidei cpmmiffaire,; Codicillaire , Legaet ofte
Gifte, uyt iaceke des doots fullen aenkomen
vande zyde, ofce van vreemde Luyden /inden
voorfz Jare.               Cl             Colum 19$%
4 Martij. "Nader verklaringe, Ordonnantie Cnde
Statuyt, tötvorderniiTe vanden lmpoilen van
- den vcertighilen penningh voorfz.
           1963.
7 Maert. Ordonnantie, noopendcdenlmpoft op
d'Ongeföndeerde ProceiTen.
                   1084
i% Maert, Placaet , op de Commcrcien vande
Coopluyden \ Adventuriers vande Engelfche
Natie.'' »M ΐ"·-*ίγ
                                     766
3 Junij, E'XtracT: uyt het Regifterder Refolutien
van mijn Heercn de Staten Generael der Ver-
cenighdc Nederlanden ,.Aengaende d'Adven-
turiers ,&c.
                                            γβ·)
Idem den 16 December.
                             766
18 December. Placaet, op 't ftuck vande SucceÊ
• fienab inteftato.in eenige plaetfen yan Hollant»
■üki i.jb ;ot. 343
i8Deccrriber. Placaet ende Ordonnantie,op't
ftuck vanden veettighften penningh voor ghe-
melt.
                                                   1953
18 December, Nader verklaringe, Ordonnantie
ende Statuyt, tot vorderniiTen vande Impoften
vanden veerrighften penningh voorfz, 1961
u-3n, , ,,1600.^
i6Mey. Placaet, beroerende de Contributie op
de goederen der geener die hen metPafpoort
in Vyandcn Landen zijn onthoudende, ofte in
Neutrale Landen, ende dat in plaeriè vande ca-
pitale fettinge gcdacn over Hollant ende Weft-
Vrieflant.
                                     .1510
15 September. Placaet,beroerende hetvuTcheri
inde Spieringer Meer.
                            12,94
18 September. Oidonnantic, waer % den Rcgier-
ders ten Platten Lande gelaft wert hare reecke-
ningen van Contributicn, Verpondingen, ende
alle andere Ommeflagcn met open peuten te
ι doeoiruo .' ■, α \.          -r*"·'-1 x5i0
Ordonnantien, vanden Impoft opte Ronde Ma-
te * tfedert den Jare .1600 tot noch toe in Hol-
landt en Weft-Vrieflandc verpacht.
          1919
19 September. Ordonnantie, waer nae alomme
binnen de Provincie van Holland t ende Weft-
Vrieflandtj foo inde Steden, op Slootcn ende
Forten, als ten platten Lande, het Haertftcde
ofte Schoorfteen-gclt , tot onderilant vander
Oorloge, ontfangen ende geheven fal worden,
volgende 't confent der Staten der voorfz Pro-
yintic.         .rnüüuïï ei. .         _ Σ5-38
3o September, Ordonnantie, opte Aflcuranticn
vanMiddclburgh.                             ' . 866
Ordonnantien, Waer naer t'fedcrt den Jare 1600
Β ij                        tot
der Meefters henfullen reguleren,binnen den
Lande van Hollant ende Weft- Vrieflant. pi 3
10September. Placaet, opte dccliviteyt vande
Sloötön aende zyde vande Wilderniife. 1400
13 September. Nader Placaet, verbiedende den
uytvoer van Binneh-landts gewaifene Granen,
bendi'>alltrhande foorte van1 hart ende vveeck
tqUAïiiftiV* i^l'jUriïil·-.' f»; inrjLio         ιχ^χ
ι September, Piaeaet vanden Hove van Hol-
'Jandt^ tegen de Lantloopers, &c, üjnderenpva-
■ ï'tacie vanden fefthienden December 1 $95. fict
Msb ·-:' -J. ..;»;,;: ; .·' '„'r/t,.! μ . 48^.'48l
598.
->!*)*." Tl'
10Fébruarij. Placaet, tegens de'valfcheden en
fcedriegeryen in 't verwen ende verfwaren van
de Zyde : als mede inde Wercken ende Ma-
nufacturen die van Zyde ghemaeckt werden.
1180
4"Maert. Extract uyt feeckere Propofitieby Arti-
. -éulen, ende Refolutien vande Staten daer op,
raeekënde d'Adventuriers van de Engelfchc
Natie.-                                                   758
χ ApYit; Ordre vanden Opper-Houtvefler » waer
by den Provooft Generael vande WilderniiTe
ghelaft wert de TranfgreiTeurs vande Placatcn
©p't ftuck vande WilderniiTe, in verfeeckeringe
te houden, tot, &c.
                                14x8
i&pril. Acte van Authorifatie voor alle Deurwaer-
ders vanden Move daer toe verfocht, om alle
• Condemnatiën vande Houtvefterye te mogen
leggen ter executie naer gewoonte.
         1430
i4Julij. ExtraÖ: uyt feecker Oclroy, &c, Aen-
gaende d'Adventuriers Yan d'Engelfche Natie.
•fj^inrr:                v>;,                                 . . 760
Wiiöi Teneur vande opene Brieven van Saulf-
cönduict oft Geleyde, de Societeyt vande En-
gelfche Coopluyden hier vooren geaccordeert*
. ι .>■
         \'l ^ r .                        ibidem.
7 November. Placaet, inhoudende verbodt»van
niet te mogen varen op de Havenen van Gre-
velingcn, Duynkcrcke, Nieupoort, Sluys eride
andere, buyten Duyns van Vlaenderen ghele-
gen: Van gelijcken den uytvoer vande Binnen-
lants gevvalTen Greynen · mitfgaders tegens de
defraudatien vande Convoyen ende Licentcn:
Begrijpende mede d'otdre, waer nae een yege-
lijck in 't aenbrengen der goederen , ende het
betalen vande felve Convoyen ende Licentcn,
hem fal hebben te reguleren.
                 <ii8o
^"L· December. Piaeaet ende Ordonnantie, waer
-ocr page 18-
R E G I S Τ E R.
ningh voorfz.                            Colum 1962
160 j;
2 April. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
den prijs ende evaluatie vande goude ende fil-
vere Penningen , foo de felvc by hacr Mo: Ed:
ten prijfe^efteltendegevalueert zijn, ende een-
paerlijck in alle de Geünieerde Provinciën by
provifie ghetollereert ende uytgegeven fullen
werden. ,,;< .■ ^ / .
                    2660
χ Aprilis. Placaet en Ordonnantie, vande Staten
van Hollanjt ende WeiWricflant, opten cours
vande Munte, inhoudende voorts bevel van
geen Goude ofte Silvere Penningen hovende
fettinge by defen gedaeh, uyt te bieden, uyt te
geven ofoatfangen; nochte eenige Schellingen
?qfte mindere Penningen in andere Provinciën
. gemunt: Infgêlijcx:niet de geconterfeyte Hol-
lantfche Daelders, met verbodt van het tran-
fporteren van,goude ofte ft!vere Materialen op
Munten buyten defelve Landen.
            2908
Placaet vanden felven date, jegens de geene die
hen vervorderen in Hollandt het Wiflel-Anapt
te exerceren, fonder Commiflic, ; ■'.<■<■■■■ 3040
5 April. Lijfte der Convoyen ende Licentèn, ge-
renoveert den j2 Julij 162^. van alle inkomen-
de goederen,fouyt Vyande Landen, de Maze,
als Neutrale Landen: mitfgaders vande goede-
ren gevoert vverdende naer Neutrale Landen,
Embden, Oldenburgh, Bremen incluys Ooft-
< waerts, ende by Noorden den Rhijn per frftet
'eeniamentlijck op Calis.Beunen totte Somme
incluys Weftwaerts,de Rivieren vanden Rhijn,
Wael, YiTcl, Maes, Vyande Landen, ende Bre-
da in plaets van 's Hcrtógen-Bofch, boven elc-
keColumnegeftelt.
                               %.4J$
9 April. Placact, behelfendeordre opte Wapenin-
geende Manninge van Schepen,foo ter Coop-
vaerdye als ViiTcherye, uytte Vereenicbde Ne-
derlanden over Zee varende, midtfgaders opte
ordre vande Admiraelfchappen, ende 't beleyt
van dien, mettet geene daer aen dependeert.
ι
                                                         876
Inftruclie voor de Commiflarifen in 'tViye ende
inde Sont, omme opficht te lebben opde uyt-
varende ende inkomende Oofterfche Schepen,
ende Noortdtunt ende Noort-Caepvaerders.
886
24 Junij. Placaet ende verbodt, van niet te mo-
gen ontfangen, uytgeven, ofte inde Vereenigh-
dc Nederlanden brengen eenige ghedruckte
Rijcxdaelders, ofte hare gedeelten.
          2926
4 September. Ordonnantie, continuerende den
Impoft op d Ongefundeerde Proceflcn. 1984
19 December. Placaet ende Ordonnantie, vande
Heeren Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt, foo op den cours vanden Gelde, als opte
Policie ende difcipline betreffende dexercitie
vander Munte ende Muntflach: Midtfgaders
't ftuck vande WiiTele ende Wiflèlaers, Schey-
ders, Affineurs.Gout ende Silverfmeden, Juwe-
liers ende andere,
                                  2700
1604.
jojanuarij. Placaet vanden Hovc van Hollandt,
op't maecken ende ftellen van Vogel-koyen,
op 't
tot 1655 incluys, ten behoeve vande gcmecne
faecke, binnen den Lande van Hollandt ende
Weft-Vrieflandt, volgende 't confent vande
Staten der felver Landen verpachtende gehe-
ven is den Impoft opte Ronde Mate, van alle
de Waren die mette Ronde Mate fullen geme-
ten worden, in dele Ordonnantie begrepen, én-
de dat iucceiïivelick voor den tijdt van een half
of geheel Jaer.
                            Colum 19x8
19 November. Placaet vande Staten van Hollant,
jegens verfcheyden infolentien der Studenten
totLeyden.
                                            P9
1601.
Ordonnanticn , volgefis welcke den Impoft op 't
Zout t'federt April des Jaèrs i6oï tot 1631 in-
cluys, verpacht is over Hollandt ende Weft-
Vrieilandt.
           "                   ;.            1,802
29 Mey. Placaet, waer by ordre gheftelt wert je-
gens 't onbehoorlijck vangen van Haes, Velt-
hoen,&c.
                                  ; ■·■ . ifa
19 December. Placaet vande Staten van Hollant,
regens de kleyne Muntebuyten Hollandt ghe-
ilagen, mitfgaders regens den gheconterfey ten
Philips Daeldcr tot Campen geflagen, ende de
filvcre Gourguldens van Vricflandt, beydc met
hare gedeelten.
                                  : ,-3018
ao Februarij. Placaet, regens den geconterfeyten
Rofenobelvan Engelandt, ende dobbelen Du-
caet van Spaignen , mitigaders den Zeeuicben
Daelder: ende verbodt van de leverantie opte
felvc Munten.
                                       \oz%
27 Februarij. Placaet, op 't ftuck vande Vinche-
rye inde Binnenlantfche Wateren, mitfgaders
't fchieten, vangen van Swaenen, Ganfen, &c.
1300
20 Maert. Oclroy voor de Ooft - Indifche Com-
pagnie.
                                                  5x9
9 Mey. Placaet, noopende den omflach op de
Brabantfche Dorpen.
                             1526
16 Mey. Placaet, waerby ordre gheftelt werd t,
jegens 't onbehoorlijck vangen van Haes, Velt-
hoen,&c.
                                             136Z
17 Mey. Placaet , intcrdicercndc geen Doorn,
Rijs, nochte Helm, inde Duyncn.Wildcrniiien
van Texel en Vlielandt te rooven: Item, geen
Sooden rcilacn, geen Wycraf te halen, ende
geen Beeftcn daerinne te weyden.
           1416
23 Junij. Placaet , innehoudende verbodt van
geen Grainen nae Spangien (op 't confent van
den Coningh aldaer voor den tijt van elf Maen-
den gegeven) te voeren: met wacrfchouwinge
van het defleyn vande Spaenfche dacr inne.
1144
25 Odober. Placact vande Staten van Hollandt,
opte tollcrantie van fceckerc Penningen by an-
dere Provinciën gheflagen, waer op de fel ve by
proVifie in Hollant cours fullen hebben, 3024
ï8 December, Placaet ende Ordonnantie, noo-
pende den Impoft vanden veertichften en der-
tighften penningh in Hollandt.
              1953
i8 December. Nader verklaringe, Ordonnantie
ende Statuyten, tot vorderniiTen vande Impo-
ftcn vanden veertighften ende dertighften Pen-
-ocr page 19-
REGISTER,
Bieren t'federt den Jare 16ο$· tot lojzindijys,
in Hoyandtende Wefl-Vricflandt verpacht is.
Colum 1702,
Ordonnatitien, volgens welcke aldacr verpachtis
tfedert den Jare 1605 tot 1655 incluys , den
Irnpoil' tot betalinge vande Gemeene Landts
Renten.                         , r                  ί?Φ
Oidonnantien,vandcn jare i6o£ tot 1655 incluys,
volgens welcke verpacht is den Irnpoil van 24
ftuyvcrs opte Bieren tot laile dei Tappers. 1748
Idem vande 2,7 ftuyvcrs tot lafte als boven.. 1750
Idem op 't Waegh-gelr* ' O yjï ι ι :η-;ι^χι
ζ April. Placaet, beroerende de Bootfgcfcllen die
haer metten Stierluyden optegroote Viiïche-
rye ende Harinckvaert verhuyren, ende hoe fy
bctaelt fullen worden, . .j , n.             700
Ordonnanticn, waerop t'fcdertden Jare iéo^tot
noch toe den Irnpoil: op'tGemael in Hollandt
en Weft-Vrieflarit verpacht is.                1773
Idemop't Beftiael tfedert 1605 tot 1655 incluys.
1794
Idem opte Goude Laeckenen. ■"
                1914
19 Julij. Placaet, daer by verboden wort in 't re-
chercheren vande PaiTagiers Schepen, tuflehen
Vranckrijck ende Engelandt,eenige exorbitan-
tie met woorden ofte wereken te gebruyeken:
Mitfgaders vande Coninghl. Majeft. van Groot
Britangien ,&c. ende fijne Onderdanen ,ih cé-
niger manieren qualijck ofteiailerlijck tefpre-
ken.
                                                     loxx
Ordonnantien, volgens welcke t'federtden Jare
1605 tot den leften Maert 1633 toe incluys,
verpacht is den Impoft opte Zeepovet Holiant
en Weft-Vrieflant. ,
                          1836
Ordonnantien,vanden Impoft op Steur en Salm,
t'federt den Jare 1605 tot noch toe in Hollandt
ende Weft-Vrieflandt verpacht/
              1856
Idem opte Fruyten.                                  t%$§
Idem opte Kaerflên en Flambcaux.             1866
Idem Branthout.            '                          1873
Idem opten TurfT                                    ^874
Idem opte Kooien, t'federt den Jare 1605 tot
i6i%.
                                 . .o.ïV; - 1878
Idem van 16051011612, toe opteöntgrondinge
vanden TuriT
                                       1884
Idemop d'üytvoeringc vanden TurfFvan
1605 tot Auguili 1Ó2."2,.
                          1886
■ op 't houden van dien, ende op 't opfluyten en-
de hoeken vande Koy - Eenden, Vogelen met
1 langeTouwen,ende Ruygh-Vogelen, col. 1308
%8 Februari). Publicatie van het felve Placaet in
' deZype.                                              1310
U Martij. Ordonnantie, opte Afleurantien van
Rotterdam.
                                            858
jLiMey. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
het vangen, fouten , havenen , keuren, packen,
ophoogen ende leggen vanden Haringh. 73 %
Ordonnanticn, volgende den welcken van wegen
de Statéii van Hollandt ende Weil-Vrieflandt,
t'federt den Jare 16041011655 incluys, den
Irnpoil vande Wolle Laeckenen geinnet ende
ontfangen is, ommè daer mede eenfdeels te
vervallen de lailen vander Oorloge.
         1900
Ordonnantien , waer op van wegen de Ridder-
fchap, Edelen ende Steden van Hollandt ende
'* Weil-Vrieflant, t'federt den Jare 1604 tot 1655
incluys, verpacht is de helft van het derde-part
' van alle boeten ende breucken , die volgende
*   'tGeneracl Placaet ende Ordonnantie vande
Gemeene Middelen uyt laile vande Contra-
venteursder felver, inde refpedive Quartieren
vande vooriz Landen van Hollant ende Weil-
Vrieflant, fulcks die2ijn gedeilingueert, fullen
mogen vallen, welcke helft van een derde part
in't verpachten gereferveert isaen 't gemeene
*; Landt.                                                 19.84
Generale Ordonnantie ende Conditien, waer op
" inden Lande van Hollant ende Weil-Vrieflant,
op den 1 O&obet 1604. verpacht is de gemee-
ne Importen, over al, foo wel inde Steden als
ten platten Lande.ten behoeve vande gemeene
faecke geheven.
                                    l&3 2,
15 November. Ordonnantie, op 't falaris vanden
Procureur, Secretaris ende Dienacrs vande
•    Wildernifle.                                          14x%
j 8 December. Placaet ende Ordonnantie, noo-
pende den Irnpoil vanden veertighften en der-
tighften penningh in Hollandt ende Weil-
Vrieflandt geheven.
                               f953
'il December. Ordonnantie, op 't ftuck vande
' Collatetale ofte van ter zyden aenkomende
Succeflien , den Poorteren ende Inwoondcren
der Stede van Rotterdam, mitfgaders den Inge-
fetenen vanden platten Lande van Schielandr,
by den Heercn Staten van Hollant ende Weft-
' Vrieflant gcoélroyeett voor een ecuwich recht.
347
l·/                    l6o
i Martij. Placaet vanden Hove van Hollandt, te-
gens 'tfchieten van Duyven , Eenden, Hoen-
deren, &c.
                                            16
ζ Martij. Placaet, op den opheve vande Generale
ende Gemeene Middelen , by de Staten van
Hollandt ende Weil - Vricflandt ingewillight,
totonderftant vande gemeene faecke. 1616
Ordonnantien vanden Impoft opte Paerden in
Hollandt ende Weil - Vricflandt, t'federt den
1 April 1605 tot Julij 1619 incluys.
          1934
Ordonnantien opten Impoft vanden Azijn, vol-
gens welcke die in Hollandt t'federt den Jare
1605 tot 16 5 5 beyde incluys verpacht is. 1691
Ordonnantien, volgens welcke den Impoft opte
1606.
i8Februarij. Placaet , ende ordre' provifioncel,
waer nae alle goude ende filvcre Penningen,
voorts acn inde Verecnichde Nederlanden ful-
len werden ontfangen ende uytgegeven. 1742,
9 Martij. Placaet, op den opheve vande generale
ende Gemeene Middelen , by de Staten van
Hollandt ende Weil-Vrieflant ingewillight tot
onderftant vande gemeene faecke.
           1616
9 Maert. Ordonnantie.Impoftopd'ongefundecr-
de Proccifen continuerende.
                   1984
il Meert. Placaet ende Ordonnantie, foo opten
cours van 't Geit, als op de Policie endcdifcipü-
ne, betreffende d'exerciticvande Munte ende
Muntflach: Mitfgaders 't ftuck vande WüTel
ende WifTelaers, Scheyders, Aflineurs.Gout
ende Silverfmeden, Juweliers, ende alle andere
inde-Vercenichde Nederlanden. >■ \
            2-668
Β iij                   19 April.
-ocr page 20-
REGISTER.
Ooftcrfche Schepen , ende Noortdrunt ende
Caep-vaerders.
                          ,,Cpl,uniS86
Seynbrief voor d'Ooftcrfche Schepen in Februarij
1607. by de Staten gearrefteert.
                89X
16Meert. Placaet, daer by den uytvoer ibovan
geheeleende halve ledige Haringh-Tonnen, als
van Duygen rot foodanige Tonnen gheprepa-
reert,ende Cruys-want verboden wert, 754
Ordonnantien, opte verpachtinge vande Wynen
in Hollandt, in Maert 1607 en vervolgens tot
1630 incluys gedaen. ;
                          1660
30Meert. Placaet, tegens devalicheyden ende
bedriegeryen in 't verwen ende verfwaren van
de Zyde: als mede inde Wercken ende Manu-
facturen die van Zyde gemaeekt, worden. 1180
Ordonnantien, opte verpachtinge vanden Impoft
van 1 x' ituy vers opte Zeep in Hollandt, t'federt
denjare r6o7tot 165 5 incluys gedaen. 184J
19 Julij. Placaet vandc Staten van,Zeolandt,Te-
gens den Vagabondcn , Bedclaers, Dieven,
Lantloopers, ende andere Quaetdoenders ge-
maeckt ende gearrefteert..
                        495:
Ordonnantien, vanden Impoft opte Grove Wa-
ren , t'federt Oftober 1607 tot noch toe in' Hol-
iant en Weit-Vrieilant verpacht. 19x5.19x6
1608.
Leften Februarij. Placaet, roerende 't Bofch van
Sevenhuyfen.
                                       I410
9 Mey. Placaet, Roerende 't Bofch ende Wilder-
niiie van'tHagcrhout.                           1401
x8 Junij. Placaet en Ordonnantie, vande redu&ie
vanden cours van alle Goude ende Silvere Pen·
t ningen , opten voet van het Placaet by haer
Ho; Mo:denxi Martij 1606 geemaneert,mit£·
gaders verklaringe tot wat prijfe de iêlve by
Tollerantie totten 15 Oclober 1608 ontfangen
ende uytgegeven fullen mogen werden. X744
18 Julij. Placaet vande Staten yan Holiant,waer
by 't plucken en rooven der Vruchten te Velde
verboden wert.
                                       y 1^
x7Augufti. Placaet , tegens het innebrengen,
drucken, verkoopen ofte ftroyen van allearger-
lijcke ende feditieufe Boecken, Gefchriften,
Pafquillen ,&c. Ende in fpecie jegens feecker
Gefchrift, geintituleert ,dcn Ncderlandtfchen
Byekorf, met verfcheyden Gefchriften daet jn-
ne vermeit,
                                           437
7 September. Nader verklaringe , Ordonnantie
ende Statuyten, tot vorderniiTen vande Impo-
ilen vanden veertichften ende dertichften pen-
ningh voorfz.
                                        1961
10 September. Placaet vande Staten van Hol-
landt , tegen 't fchieten van Duyven, Eenden,
Hoenderen, &c.
                                    1306
17 September. Placaet, op de Commercien van
de Coopluyden,Adventuriers vande Engelfche
Natie.
                                                   766
Ordonnantien, vanden Impoft opte Hoorn-Bee-
ftcn in Hollandt en Weft- Vrieflandt t'federt
O&ober 1608 tot noch toe geheven. 194^
6* Odober. Ordre provifioneel, houdende conti-
nuatie vanden cours vanden Gelde, opten voet
vande Icfte fcttinge, bcgonft den 1 September,
ende expirerende den 15 October , ende dat by
proYifie totten leften December.
             27 ƒ£
SfO&ober.
ï9 April. Placaet, waer by ordre geftelt wert je-
gens't on behoorlijck vangen van Hacs, Velt-
ηοεη,&α
                                  Colum 136X
xx Mey. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
het vangen, fouten, havenen j keuren, packen,
ophoogen ende leggen vanden Haringh.· 73X
30 Mey, Ordonnantie, waer nae alomme binnen
de Geünieerde Provinciën, die Quartieren, Ste-
• den, Cafteelen , Forten ende platte Landen,
onder der felver gehoorfaemheyt wefende, het
; Haertftcde ofte Schoorfteen - geit, tot onder-
ftantvander Oorloge in defenjare 1606 ont-
fa-ngen ende geheven fal worden, volgende het
■ jilcbnfent der Staten der voorfz Landen. 1534
*5 Junij. PJacaetJcgens feecker Jafterlijckfmaet-
. Bocck, gcintitulcert, Philaretis Amyntae Codo-
- jmanni Apologiapro Georgio Popelio Barone
: >de Lobkovits, 8cc. ad reges Principes caterof
: ~ique Chriftiani nominis Mortales Dicaropoli,
apud Theophilum Agathonem , Anno Dó-
; mini i6o6,&c.
                                      449
JPJulij. Placaet, waer by de geenc die aendefe
-ri fijde Tropici Cancri varende zijn (niet in'Sta-
n >ftórt,Ooil-Indifche ofte GuinefchcCompagnien
.;.' diènftzynde) bclaft wort hen uytter Zee te be-
ngëvèn tegens ultima December, om reden
hacrs Aden te geven.                              966
19 Julij. Placaet, daer by den uytvoer foo van
-T-Jieele ende halve ledige Haringh-Tonncn , als
van Duygen tot foodanigcTonnen gheprepa-
reert, ende Cruyfwant verboden wert, 7^4
19 Julij. Placaet, tegens het uytvoeren van Spe-
.; scien in MaiTa of anders.                          3041
7 September. Placaet, op den opheve vande ge-
,f. heraleendegemeencMiddelen, by de Staten
vin Holiant ende Weft-Vrieflant ingewilligbt
; tot onderftant vande gemcene faecke. 1616
9 September. Placaet, dat geen Ingefetcncn'buy-
< .ten dienft vande Ooft -Indifche Compagnie,
fich vervorderen re varen voor by de Cape de
, Bone Efperance, ofte door de Strate van Ma-
. gellanes.
                                                547
zx September. Placaet, op den ganck ende cours
vanden Gelde: confirmerende het Generacl
Placaet vanden xi Martij 1606.               X744
4 November. Placaet, betreffende de Zee-von-
den, ende andere verdroncken goederen. 1071
1607.
ixjanuarij. Placaet, beroerende het maecken,
keuren ende branden vande Hatingh-Tonnen.
7x8
ix Januarij. Placaet ende Ordonnantie , beroe-
■    rende het vangen, fouten, havenen, keuren,
packen, ophoogen ende leggen vanden Ha-
ringh.
                                                    73X
χ 3 Februarij. Placaet , Behelfcnde ordre op de
Wapeninge ende Manninge van Schepen, foo
ter Coopvaerdye als Viflcherye, uytte Vcree-
nichde Nederlanden over Zee varende, mitfga-
ders opte ordre vande Admiraclfchappen, ende
; 't beleyt van dien , mettctgeene daeraende-
pendeert.
                                               876
23 Februarij. Inftruétie, voor de Commiflarifen
in 't Vlye ende inde Sont, omme opficht te
ïlhebben op de uytvarende ende inkomende
κ
-ocr page 21-
Β? Ε & Ι' S* Τ-
&.
£Ö<lpber." PÏapaet vandc Staten van Zeelanctt,
Öp't ichieten vanden klêyncn Vifch.mïtfgadcrs
:'op't vangen vandc Zee honden. Col. 12*84
November. Placact, waerby verboden wcrt
dat niemant bet Ambacht van Keteleryc,&c.
n exerceren macn, ten zyΜ jBWjjjft ertde GiVtle-
ς broeder ?ν,"''         ,, '.,"J.'.V,, α „';i0
fr December/ ContinuaticT vande Tölleraatie
vanden cours van alle Góudëcnde Silvcre|Cn-
ü(mim* voor de Mac^den van Januariüi,£c-
/ bruarius ende Wecrte^sjps|6oc> naeflko-
f mende. ._ Λ , .',,^,'i nbïi <*ï- »,· !tM$
i6o9iv..!.-■;.. · ;,UD;I:ifi.V
igFebruarij. Placact vande Staten van Zeelaht,
daer by verboden wcrt dat de Roomfche Gce-
ftclickheyt in Zeelandt niet en machk.pmen ι
'r ajs oock dat haer Ingefetenen haer niet ën itiö-
r gen ter Scholen begeven by de Jcfuiten, no,ch
oock in Scholen onder 't ghebiedt vandeh ^o-
ninghvanSpangien.
                      .';.; 3,2,7
9 April. Traclaet van 't Bcftant, ofte Trevis voor
rijaren.                                       , ,5$
iS April. Verkondinge van dien.        ;'.: 71
3 'junij. Placact, op 't ftuck van 't Viflchen ende
Vifch-gewant opte Rivieren, Meeren ende Bin-
newateren in Hollandt ende Wcft-Vrieflandr.
'"                                                                 1276
16 Iunij. Placaet vande Staten van Zeelandt, op
de lacht, Vogeleryc, Vee, Helm, inde Duynen,
Boomen , Plantfoenen, ende ander Gewas ten
platten Lande, ende anderfmts meer daer toe
dienende.
                                      ^ Λ 35*
zzlulij. Placaet, op 't heffen vande GraefTelijcke
Heerlijckheden, Ambachten, ende gevolgh in
Zeelandt ghelegcn, die tot loffinge ofte verhef-
fingeftaen.
                                        1454
a,7Auguili. Continuatie, vande Tollerantie van
den cours van alle Goudeende Silvere Pennin-
gen, voor de Maenden van Seprember,Q#ober
ende November des jaers 1609 naeftkomende.
2760
ï}Oc*tober. Nieuwe Moderatie endeLijfte,op
het ftuck vanden opheve cnde colledatic van
fekere Generale Middelen, foo opte inkomen-
de goederenende Koopmanfchappen, als die
gevoert worden, foo over Zee, als langhs de Ri-
vieren, ende te Lande, gemaeckt by de Staten
Generael.
                                          2388
z2 December. Placaet.op't verheffen vande Lee-
nen vande GraefTelijckhcyt van Hollandt ghe-
houden, foo wel binnen als buyten den felveti
Lande, waer die mogen zijn ghelegen, te doen
by de Ingefetenen ende Inwoondcre der voorfz
Landen binnen drie Maenden, ende by den
genen die woonachtigh zijn buyten den ielven
Lande binnen fes Maenden : Innegaende die
voorfz drie cnde fes Maenden refpedive den
1 Martij i6io.op pene daer innc verhaelt. 1451
1610. ■·
7 Januarij. Verdragh, gemaeckt ende befloten in
den Hage in Hollandt, op eenigc fwarighcden
ende twijflelachtigheden ter eenre, ende ter an-
dere zyden gerefulteert, uyt den Traitate van
Trefueden negenden Aprilis 1609. binnen de
; Stadie van Antwerpen gèmaèctó1 x €o?üftt^i
io-Januariji'PlacactvaindeStaten vanZeeJIiidf,
op 'trilceckcnen flaört vanBeyt:fcnapen; iii8
£7tebruariji Piat^ètytégchshetverkoopenénde
? 'έ'ώτίmbrtëre^f'aér Mieri^hde/Öc-fl! -^ndifchë
^toe6&'gnfeibTi^ «9π·^ιί nobnm mvSm-Zf
i lindij pérhariéért ,· op' t ft defc van.'t b ldyc^en*
- ebde te ^léydfcè.brérWen vari aiöëinantie Lyn-
wateniS gétielticiV nirenVvan ^arftcrijo^dö^clï
4 ^is hebbende, u.y tgpfondert. , ':' ' l'vho
^Maeft*3Placaet, op'4r; ftuck mrt fmttétt én
n^ifêh%èw4nröpté Rivieren1, Mceïen ende
Binnen w^crëhiri'Hollandt éridé 'vVcft-Viief-
4Tvië|~ ÏMacaet^Wa'e'r by ordre! ghéftclt wérat,
; jegèMH öribehcrörlijcjt vangen v^rï^eé,^
'hóènjSècJ
                                 u.'-'''rï'j6%
f t Mey.: 'Plataet rariHè Staten vkn Höllaiidt,tc-
gèh *t fchieten varnBuyvtin, -&éïJA:}l ^' | |o6
iy Mey Placaet, op 't houden der Duyven in
Delflandt.
            · !                          t}tx
Leften Mey. Pla,caet,1(yaftde Hfet^n^afjentvfift
State, daer by hare ,E4' Mo* ecpen; yffgclijckcn
op lijfftraffè imponeren f ence^wi^h gciwjjgh
cndefilentium,der bevondene onwi^crachtigc
yerfierde ende ongcfondeerdq ^f&maticnjvygr»
de Heeren Staten 's Liwits van iütrcgb?, jdcf-fel-
ver Officiers ende, Dienacrs. - |)n ivry. >orlq4*9
1 Julij. Placaet, op den cours vaa^eRi Gelde /fo@
GoudealsSilYer)e)Specieu^.«: ^bnon iMJP*
6 Julij. Placaet ende Qrdonnantie;aj ίοο ©jp den
cours van 't Geit, als op de policie ende difcipli-
n.e» betreflendcd'cxerckie vandöjM^iiWPnd©
Munïflach a midtfgad?rs;'cftuci;;yaipde WAÖèl
ende Wifielaers? Scheyders t A^QetJtSiGout
ende Silverfmede/ïjuweliers, cndesalle andere
indeVerecnichdeNederlanden.* n
         s.668
I7lulij. Placaet,van niet te mogenontfangenj
uytgeyen, ofte inde Vcreenichde Nederlanden
te brengen eenige Payementcn buyten defe
Vereenichde Nederlandcfchc ProyjneieiV gefla-
gen, hoedanigh die zijn.
          ^h-Aï-t ί·'93θ
Ordonnance, de Son Excellence, Conté nant pro-
hibition & punition des quetellcs, & Duels,
fine die 1610.
                                       389
27 Odober. Placaet vande Staten van Hollandt!
Tegen 't fchieten van Duyven, Ecaden, Hoen-
deren, &c.
                            U ^ H°&
%y December. Placact, op 't heffen vande Lcc-
nen vande Graeffclijckheyt gehoqdcn, foo wc|
binnen als buyten den felvej Lande s waef die
mogen zijn gelegen, te doen%y den Ingefete-
nen ende Inwoonderender voorfz L3fidcn,bin-
nen drie Maenden, ende by den geencn die
woonachtigh zij η buyten de felve Landen bin-
nen fes Maenden: Ingaende die voorfzdfie en-
de fes Maenden refpeöive den ee#en Marrij
1611. op peyne daer inne verhaelt, .·]]; »·Μ$&
·>Ι'ί?1ί
it.' jül.
ϊβιί.
;-i
Ordonnantie, vande Staten van Hollandt cnde
Wcft-Vrieilant, inhoudende feeckeFC peneni0p
ïmpofitie, tot lafte vande gecne die eenige on-
gefundeerde Proceflen inftitueren pfte vervol-
gen,
                                                 1^84
%o Maert.
-ocr page 22-
Sr T) Ë; %
Qr,don,nanticn, ypjgende, welcke ten^behocve yan
' jae g'emcenc fae^eve'pjdë tot yërvallirigc vdhdl
Taifteh vander,p^oilpgë, over al in9én LandóVaii
'Holjandt ende' '!Wcf£v^
1 tl
ao Maefivi Plapftet ya^de^iaien van Hjollandt,
. ^berocrei^ de, groote ViUcherye èn.,jE^r|i?gh-
., yaért,: Mf^verbodtdatnier^aridfde^an^en
, ,\Vantkerïcnófcebpic^^igeji iwach. ',ΟβΙpöj
r opmeten vanden kleynèn Vifch ,,rnitfg^ders,op
i^pey. PJacaeti. yerbi^ndeJaZee.tq gaenjop
lflaftdc.           ir»bnóbstvij .obnaddorf &12
2.5, AugufljL jPJ^caet, tegc^n,^ Zee-rpoycr^.;, j>jo
:hWM^P BBflS Qntfi!PgH1» ScbeilrDgefiHen
^ jrrundêrPayementcn, buyten de Veree$j£pjde
^^rovinqiengeilagcn ; als,oock ycrhpdf d^j-üc?
;;;mant bjuVytcri k^nniile^nden.pfeiet;firij&^
i^meefter, in hüys hebben mach pcpige^frl-
,0fen of ^r^r^^qflrurrie^cfl,, dae/ ;r^e^.$pen
oJ&n druc^£%!vfevi* $·#Η»|# Wet
ftj¥st£^lci 35b nsbuod 3' qo , rnoüH x^WP:
xtfi
                       löiz/           .ibnnflbG
ÖMStk %fScrfen<3è;iOrdafi1iaritie, noó^ënde
n'4en Irrit7bfl*¥a*fidefi vccriighitcn en dèrtighftcn
f^"enhiWpvffi3M6flandi ende Weft Vricilandt
y^gêheve»yno υινυα nsd «btmsj in-ïlilob^^
fiê^eft? Wilifeg endè ÖJÖërWari tie, beroerende
Vfoüteri , Wayê'rröïr; keuren, packen,
t'A(>phoogcnendc]eggé;rf¥èli8èii Haringb. : ^32
^Maert.^Pifiëa'é't, inhoudende ordre op het in·
- 4riékomen der RoóhiffiT^'(?êMêrijcklieyt: ver-
i''*qdtya^dcfï'èféÖc fótTóofh'ancdes Paus, &c.
#e«èialÉi<Mdölfirianfie éhde eöndidcn', \vaer op
l· ^Ift'éérf JL^^^yariHolrarit etide WeftVficllant,
3«©ρ\1^Β^Α^:Αί3 1604. verpacht zijn dc gemee-
^ïifeTmpöfterilövcrLiiifdoAvel inde Steden als
'Sqfeü platten Lénde,tèn behoeve vande gerrieene
ι>ί' ieehtingeïvöndè Chrrierc van Aileuraritie,' wacr
-iiifcy dóór dê Hceren St&rtërVvah Hollaridt ende
HWcft-Vrieflant, defe'opreëhéinge endé ereétie
-<■ by hun volgens hare gerechïigheyt ende Privi-
legie gedaeri^geconfirnheert, geratificeert ende
<c geapprobeert wort. .
                       '842
föAugufti. Placaet, op den öpheve vande gene-
rale endé gemeeneMiddcién,by de Staten' yan
Hollandtende Weit Vrieflant ingewilMght, tot
onderiiant viande gemeëne faecke. r -"16*1.6
15 Augufth1Ptócaet, daeir by alle Ingefëtëhén der
-"■'- VcreÈnichdé i||derlandèn fcherpelijék'Verbo-
•"~t"ékh wert; de gebannen Perfoorien, begrepen in
~adé Seritfeiitièn, gepronüricieert binnen Utrecht
-iinde Mgeldëri van Mey ende December des
n ijkers feit. niet te logeren,&c. maër aeri te
*«èrengeni te faiferen, endé in handen vande Ju-
Ü * ftrtie ie leveren:
                                      431
SiSAugufti. Placaet, daerby allen uytvóefvan
goude of filvere Materialen op vreemde Mun-
tten, als oqek van goude of filvere Penningen
Terbödën\vèrt, &c. daerby oock eénigëPen-
^^rngëh'■vöÖi: billioeri vërklaert, ën vreemde
Schellingen en Payerhèritën op feeckereii prijs
' °geilek werden,
                                      ïöaz
ir jcdecTonne P.ie.rs^tot laftc y^nde^^erjilie-
' héypnefidq gèÏfinët is tTcclért deri jiire 1 ö ir rot
'-ibS/yric'Iuysrr' „, ,1" J* .V \ cilCHl'ürh: i;f %o
3JOitlèrVP;|fc^t. Μ i^s ¥mif bfüyck èndeiV
. duyitcien der Brouwe'féTonnen'3 ?/£·4&>4
26November. Ordonnantie, op 't vaTÏgènΊ/an
Valckcn, Valcktarirêls V ènde ander Edele Vo-
(irgSiRfS ΠΕ/ η·3ΐει2 obnjuv ^asDüiq .'tm,r.n;jJ3Wl
noixiiü,in 10.33ia5br:ch
i^'Man\)r Placaet, Jegens Lu^ékfehe Duyten,
daèr by Oock ander Paye'mCntëri op ^prijs'gnë'
^ftelt, en feeckere iiiyere Reaelkcns voor bilhóen
.'vcrklaert worden.J» f, ^ ' · * "r ^»4
ïfparly? Pkcaëfi^èlde SiatehJvan 'Mollanciti
Vervattende d'ordre én verbodt öp"'t naconter-
jfëy tën' van Wapenen; Merckèri éïï Stem peis.
'""Λ · -.-                   r, ■                                12-7.2
23 April> Placaet, Roerende 't^oicb ende Wil^
derriiiievan'tHa^crhqut. '4^.'
           '^wJ8
a^i^ley.' Placaet, betreffende dé Zee-VorideriVen
andere verdrorickénë goederen.'
              1072
9 AUgufti. Placaet, tegens't inbrengen van Stom-
9 'Aügufti, Placaet, jégené de ödtitguldens ian
'Bouillon.
                                             2934
5 Ö'iftob. Placaet, tegens de Bourgoenfchc Rijéx-
daclders, halven,qüarten, ende Scheilingeri,dë
felve billioen verklarende.
                       2?3^
20 November. Placaet vande SratBri van Z;ee-
lant, jegens feecker foorte van Daëiders. ^b^y
7December. Placaet, jegens 't vervoeren van
Materialen op vreemde Munte, &c, 3042
1 OOi
, *"6 14.                .; orASl
20 Janüarij. OcTroy, voor de Bleyckérs in ën pri-
trenttfaerlem,&c,:;:l ."■' ' ϊ'.','ϊφ!', r *'.?&.*
27janüarij. Oclroy voor de Noortfche Compa-
gniei.tpttet handelen ende viflchenöpte Kuilen
van Nova SemDJa.' /l
                            ^69
19/Martij. Placaet vande Staten van Ho!landt,
jegens Bedelaers , Vagabortden ende Bèdela-
19 Martij. Placaet,by de Ed: Mo: Hecren Staten
yan Hpllandt ende. Weit - Vriëilandt gheema-
rieért, jegens de Dieven, Dieyerycn, ende Acn-
houders van dien.
                        ",         491
27 Martij. Gënerael Oitroy, voor die geëne die
* ëënigë nieuwe Paiiagien, Havëfféh, Landen of
Plactfen fullen ontdecken.
                      ^63
24 April. Placaet, innehoudende vcfbodt dat de
Stiérliïyden geen Haringh inZèénVc^èW&fei
köbpcn aende Vent jagers ófarjideren : Öock
Qat geen Vcnt-jagcrs de Schepen in Zee mo-
gen volgen, om Haringhtc koopen of marjee-
-ocr page 23-
£ $ Φ Ε &
1
; t lèh , ópte.pëyhëh inde'Placaien -te^rë^en.
Göi'ürri'yjo
^Raèckende het fiuck vandè frlot&giij', ëhd'é
^aenkïeven van dien, waer naealleaehgënoriieh
·'J Lóöts 1 uyden tot Petten, Huyfduynërt, bB het
^Tëxcl, Vlielant endëitëi;Schcllirick,liaër iullen
·'thebbéritërègé'feri^RT{u"J(X)-* J Ji(?crlumiblz
■hihZr.:: · .lasfoif f ,texfT wdqo.aon^ub
S'Mey. Plaqaeit; pp 't betalen van 't ConiWvan
alle irinèkorhende órideuytg'aeHde goederen
1 èndë Coopmanfchappcn : Namëntlijck1 öbek
1 'r vande Beftialcn inde ^ereciiigftdè Provinciën
geweydët, als drë.dacrtiyt gedreven ërideghe-
bracht weden; ' :         ''''V?,' ^\' \ **%$%
\i J ulij. Placaet, op den uy tvobt van alle Beften
van Peerden.                     . , r/^;(i%48
16endp 17 September;PlacaetvanBèStattermii
* 'Zeeiandt, jegens dëBedclaërs , "Yagabörideh
^ ënde Bedeiaryen. :]/^^toqo/rSYr:i:,.j,OI
16 ende 17 September. Pla^ètVande^cn Van
: Zeelandt, jegens dë Dieven ëhdé DiéVërVen.
•16 0&ober| Placaet,verbiedende het innebren-
gen endë koopèn van allerhande bëje^de ende
; geverwede Wollc Lacckeneri; Starhèciert, Car-
fayenende Bayen , uytgefondert de gherïien-
- 'gelde CÖleÜren' die notoirlij ck inde W dllë 7ijn
geverwt.                        ' lii^ty?
17 Oclober. Placaet vande Staten van Hollah'dt,
tegen feecker Boecxken, geintituleert, S jfljtan-
di Luberti Refponfio ad pietatcm Hugqnis
Grotii.                                 ■■■■.;'..·■                               ^j
:(01
|lf^4difi nyiiui r,mi ,/bnij
nfifcpJKSÖiScM ΤϋΓοπ ooJ 'Janï nev ιηυοιΐ]^ ■
ifc-ApriL Placaet vande Statëri VaWHb'!
- ■ · >uïflXAüJi?fi Αϊ,ϊίΰί»* thSiMifi;: .iiiii_ii;ilf r
'' *£ieiiandt, buy tenLk'ettnifle;oTOaft van Xo\
Ujënho.
                       -'-t.«;,· qmoTwiyTi»^
Odober. Placaet vande Staten van Hollandt,
conce.rnerendc 't iluck van Pilotagie , metten
' , g^,v^gë endeaëriklevën van diëh: waër1 iiae dfc
C;;|ë^m1tyèëri3ëïiotit¥föydëfic^
'{HGbërëëfche GatVhaëtfulIëniieobëri té rëèu-
-ü%uÖYüII.r:obnji..ÏMvH-iotmlon-)1Sinn-^6
a^O^tobbrVPlac^ib^^ïtuck vanden Tarra van
deEngtjlfcheLaecken^n.                         jy$
aj öfdbëri InilruaJë,;yahdé' SVóiëh 'feeneracl,
!| n'aer ji^Svd^^eOët^j^iën^Miiniifeh ofte
'Mëtèré'iridë rèïpccli^ë':Stëdeh'-ldëir Voorfz Vcr-
;; éenighde Nederlanden hun voortaenfuHën ^re-
■ guleren, inJ t v^tëre^,'metëh ëndtj Torren Van
-deEngëHcWeLaëckëhëh;: " ,!^'/ ■' r 780
'j December. Placaet j [ verbiedende 'M vreemde
Pdtë'tóiitéri dièhïl naWQóft^riaibi^é'varen,
r,yiï.o\\i-,j.n ι r v;t.a')/j;'i..ti',i' = ^iJ.Efi-j5rT7
. . X 0,1 7; ., . , ι j
.f rf.> ii^'vir) .■!/.",»,j,\ r,'jiV-f> ;'";■:.τ\-μ: ron &'->;!
% Januarij. Placaet, dacr by hare Ho: Mo: verbie-
den indcïèlve Landen te brengen ,t'óntFaïigeti
ende uyt te geven, generalijck aüè Uythccin-
fche Payemcntèn ende Schellingen-* ende ibe-
cialijckde tweefoórten van Schellingen Onder
defen Placarc gcfiguieèrt: midtfgaders oockde
groote ëndc kleyne penningen g dit by liarft
Ho: Mo: voorgaende Placaten zijn verboden.
/ ƒ ■:. ('"' . ''"·. ■■ · .''*"·; r-!'U'): ?h« ZJïS
%4 Januarij. Placaet, daerby verboden wort het
brengen inde felve Landen, van eenige Poede-
ren van Peper, Noten , Macis,ofte van eenige
andere Speceryen.
                                  561
z4 Januarij. Prolongatie van 't Oclröy! vande
Noortfehe Compagnie, voor den tijdt van vier
jaren.
                                                    67 χ
7 Maert. Placaet ende Ordonnantie, noopendc
den Impoft vanden vcertighften en dertighften
pennïrigh in Hollandt ende Weit-Vricflandt
geheven.
                                              lojfj
iz Mey. Placaet,opde Commcrcieri vande Copp-
luyden, Adventuriers vande Êngelfche Natie.
z2Mey. Plaëaet j op ^tftuck varide Tarra'vande
Êngelfche Laeckenen.
                            776
ia Mey. InilruÖie, Vande Ho; ende Mo." Heeren
Staten Gencrael der Vereenigde Nederlanden,
naer de welcke de gefwooren Mannen ofte Me-
ters inde refpedive Steden der voorfz Verec-
nichde Nederlanden, hun voortacn fdlen tegu^
lcreri, in 't vifttefen, meren endë Taf ren vande
C                         En-
ΎΜ,
1 6 ι ρ
y. 1
%
il Martij. Placaet ende Ordonnantie i beroèten-
- de het vangen, fouten, havenen., keuren, jiac-
'-■ ilfeén j ophoogen ende leggen vanden Haringh;
«-.nu;·;! ι--μ -i rjüifJ· " , 1 :'.W . iïj·: ~^\)f^
Generale Ordonnantie ende Conditlen/waër op
inden Lande van Hollandt eiide Wcik-Vrief·
landt op den eërften April 1515. verpacht zijn,
de ghemëerië Impoften,overal, foo'wëliride
Steden als ten platten Lande, ten behoeve van
de gèmèenei faecke geheven. '*■ ; i6}z
% Aj>rik Aaevoór de Noortfehe Compagnië,om-
^mein cas van noot rhet hare Schepende Ha-
venen in 't O&roy vande Ooft-Indifché'Com-
pagnie begrepen, aen te mogen doen. 671
yjulij. Placaet, tegens hetinnebrëngert, druc-
ken, verkoopén ofte ftroyen van allerley arger-
lijcke ende feditieufe Boecken * Gefchrïften,
Pafquillen.&c.
                                       43.9
ίο Jülij. Placaet, waër by de Jacht opConijn tot
September gefchortwert.
                · Ϊγ74
14 Julij. Placaet vande Staren van Hollant.daer
by verboden wert 'tontydig flachten van Oyen
ofte Moer-fchapen, ende van jonge Lammeren,
mitfgaders 't inbrengen ende verkoopén van 't
Vleyfch vande felve.
                              ia 16
%6 September, Placaet ende Ordonnantie, op
den cours vanden Gelde, foo goude als filvëre
Speciën.
                                             4.764
ï6 December. Ordonnantie vande Staten van
Hollandt ende Weft-Vrièflandt, noopende het
Vyeren, door laft van hare Ed: Mo: by der fel-
ver Gecommitteerde op eenige Plaetièn vande
Zeeftranden, by provifie in treyn gebracht, en-
de die op andere naemaels fullen noodigh ghe-
vonden, midtfgaders op het Vyer-gelt welcke
tot dien eynde betaelt fal moeten worden, &c.
ï 9 December. Placaet vande Staten van Hollant,
-ocr page 24-
R E G I S X E R.
. op Vlielant en Ter Schellingh. Colitm 1052
Voorreden van*t Synode van Dordrecht. 131
Oordeel des Synodi Narionalis dcr.Gerefqrrneer-
,.dé Kereken vande Vereenichde Nederlanden,
; , gehouden binnen Dordrecht,inden jarc 1618
endje 1619. over de bekende vijf Hooft-ftucken
. der Leere, daer van inde Gereformeerde Kerc-
. . ien defer Vereenichde Nederlanden verfchii
\, is gevallen. Uytgefproken op den ièiten Mey
2, Jujij. Approbatie van't fclve. >■ _,{ ·.. 167
16Mey., Placaet.verbiedendeeenigeAclenofte
piraten, op ofte uyt gevolge vande Nationale
t .Synode van Dordrecht ghevalJen ,te druckcri,
r; pfte té doen drucken/ofte verkoopen, buyten
-;0Aroy.
           '""                                   461
16 Mey.; Advertiflèment , tot prolongatie des
i,rYOQrihiendcnPlacaets vanden derthienden fe-
.,j biUfir|) op 't ftuck vander Munte, tot den leikri
.iiMi&wl· :;;.                          z7s4
%b ïuny. Placaet, beroerende het maÊcken, keu-
ren ende branden vande Haringh-Tonncn. j%%
3 july. Placaet, vande Ho: ende Mo: Heeren Sta-
,, fXfifL Generael der, Vereenighde Nederlanden,
daer by alle Ingcfctcnen derielvcr Landen ver-
- boden wert te houden eenige aparte Vergade-
tingen ofte Conventiculcn, onder ciexel van.
oeffèninge vande Leere in de vijf bekende con-
troverfe Rcligions Poinclen vervaret : ïnhoii-
dende mede verbodt van eenigerhande Cojle-
■Aen, beloften, verbinteniiïèn, Aecoordenpfte
' Conlpiratien , tot ftijvinge ende handthavinge
.van dien, te doen, ende op te rechten. 265
31 lulij., Placaet vanden Hove van Hollant, waer
,byf verboden worden de Gamerfpelen, Bate-
1 menten.LiedekenSjComedienjRefereynen, Ba-
laden, &c.
                                             4615
Generale Ordonnantie ende Conditie, waer op in
den Lande van Hollandt ende Weit- Vrieikni
opdeneerften Augufti 1619 verpacht zijn, de
gnemeene Impoften, foo wel inde Steden, als
ten platten Lande, ten behoeve vande gemee-
nefaecke geheven*
                                i6\%
Ordonnantien vanden Impoft opte Peerden t'iè-
dert Augufti 1619 tot noch toe in Hollandten
Weft-Vrieflandt geheven.
                      1937
Leiien Odobcr. Placaet, waer by de filvere Du-
catons, ende den Daelder vanden Prins van
MeiTerani vóór billioen verklaert, ende 'tftey-
geren vande Rijcxdalers verboden wert. 2940
1 6%o.
17 Januarij. Placaet, opte provifionele Tolleran-
tie vanden cours vanden Gelde: Midtfgadcrs
verbodt tegens het opfteygeren vande Rijcx-
daelders:hetontfangen ende uytgeven vanden
twee Blancks ende Blancks penningen ; oock
mede verbodt van te ontfangen ende uyt te ge-
ven de Oorden van Rijcxdalers, ende de Schel-
lingen in *t Rijck gemunt, ende andere Paye-
menten, &c.
                                        z^z
28 lanuarij. Placaet, jegens 't mifbruyck ende
verduyfteren vande Brouwers Tonnen. 1 tqS
ι Februarij. Placaet, vande Ho: ende Mo: Heeren
Staten Generael der Vereenichde Nederlan-
den,daer by 't Placaet vanden derden lulij 1619
geconfirmeert, ende ordre gheftelt wert tegen
de
Engelfcbe Laeckenen,.               , Colum78o
ijl Julij. Placaet vande Staten van Hollant ende
We^-yrieilant,raeckendehetftuck vande Pi-
lotagic ende aenklevcn van dien, waer naealle
aengenomen Lootiluydetv tot Petten, Hqyf-
duynen, op het Texel, Vlïelant, ende ter Schel-
linck, haer fullen hebben te reguleren. 1032
8 December, P( lacaet, tegens feecker Boecxken,
ghcnae^t,^^                      t'ovetwegen
Λ
;; dOratje van 4;Ed:Heer? JDudley Carleton.Am-
bafTadeur van fijne Conin'cKlÏ Majeiteyi tan
Gïc^tPritannierL, > fv,,-.,.,,!-π ·.",.-, 449
*; 4^pêcen^b^r*. ^^citym'^éknyólci^Ïh^ppn-
S$4 Hèer#£'4ié,nft aen te nemen, noch na ,0ofl>
f ι Ipdïen te, varen buy ten de geo&royeerdé Opft-
"; ïhdifcheCompagnie.                        0 U'iS1
Ji)r.i.\\-M Π...' O'Ui l&l&J J^J/.·:.':^ .''4tóO i.c
ιό Februawj. Placaet vande Skaten van Zeelant,
jegens V/erfcheyde η mifbruyeken gcpleechtby
de Xandtluy^en ende andere , aende Gront-
Eygenaren ofte der felver Landen, Huyfen, Ge-
wafch■-,· Have, Plantagje ende andere goederen.
yMey. -Placaer: vande Staten van Hollant, waer
nae d'Ingefctenen defer Landen, ghejaft wert
haer jegens de ViiTchers van Schotlandt te dra-
^gen. ^ Iw... iI: j,. ,·,";; , .,"·■.,■;■;:,. 7°8
5 Jutiij. Placaet, op het ielve fubjeér. , r 706
19 Junij. Placaet vande HeerènStaten van Lïol-
Jandt, tegens hetièditieux fpreecken, bet in-
brengen, drueken,». verkoopen ofte ftroyen van
aldernande argerlijcke ende fcditieufe Éoecx-
kens, Liedekens, &c. ende waer nae alle Druc-
kers hen voortaen fullen hebben te reguleren.
..,-V-;-:/ r- «
                              : .: . 451
%% ïunij. Placaet vande Staten van Hollant, Te-
^gens feecker Boeckje, gbenaemt, Provifionelc
openingc van vericheyden faecken, geftelt inde
Remonftrantie vanden Heere Advoeaet van
HollandtendeWeft-Vrieflandt.
               457
19 lulij. Placaet vande Staten van Hollant, hou-
dende provifionelc ordre op den cours van Gel-
de , ende verbodt vanecnige Speciën en Uyt-
heemiche Payemefiten.
                         30x6
22 December. Placaet, tegens hetinnebrengen,
drucken, verkoopen ofte flroyen van alierley
argerlijcke ende feditieufe Boecken, Gefchrif-
ten, Pafquillen. Verbiedende mede het nadruc-
ken vande A&en des Synode van Dordrecht,
tot dat, &c
                                            439
1619.
i^Februarij. Provifioneel Placaet ende Ordon-
nantie, op den cours vanden Gelde, foo goude
als filvere Speciën.
                                2772
i5Februarij. Placaet, beroerende de Bootfgefel-
len die haer metten Stierluyden ten Haringh
verhuyren, ende hoe fy betaelt fullen worden.
700
20 Meert. Placaet, waer by den dubbelen ftuyver
mette letteren S, St, infula, voor billioen ver-
klaert wert.
                                          1940
zo April. Placaet, Raeckende de Piloten tot Pet-
ten, Huyfduynen en Texel.
                    1036
Eodem die. Noepende de Pilotagie en Piloten
-ocr page 25-
WH;
REÖiSTE
Rijcxdaelder.                              Cöltirn 2944
xx April. Placaet, op den cours vanden Gelde*
gecmaneert by de Staten van Hollandt endc
Weft-Vricflandt.
                                   2910
x3 April. Placaet vande Staten van Hollandt,te-
gens den uytvoer van Materialen op vreemde!
Munten, &c.
                                        304?
1 Mey. Placaet, innehoudende verbodt dat de
Sticrluydcn geen Haringh in Zee mogen ver-
koopen aende Ventjagers of anderen : Oock
dat geen Ventjagers de Schepen in Zee mogen
volgen, om Haringh te mogen koopen of man-
geien,optc penen inde Placatcn begrepen. 73ο
3 Mey. Placaet, wacr by de Staten van Hollandt
verbieden , dat gecne Schippers, Stuyrluyden,
cnde anderen te Water ghevangen werdendc,
voor Schip cnde goet eenich Rantcocn mogen
belooven tot laite vande Recders' ofte Eygc-
naers.
                                                  1 >6
4 Mey. Placaet, omme aen te brengen alle Lan-
den diebuyten verpondingc zijn ghcblevcns
ofte die van nieuws bedijekr ofte aengewonnen
zijn: mitfgaders ommeovcr tefcynden Copycn
van alle de Odroyen van vrydom van Verpon-
dingc.
                                                   1512
7 Mey. Placaet, wacr by verboden wert allcrlcy
maniere van viiTchen in Beycrlandt, uytgefon-
dert mctd'Engel-rocde.
                          izp6
ι χ Mey. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
het vangen,fouten, havenen, keuren, packen,
ophoogen cnde leggen vanden Haringh. 732
3 Junij. Odroy , verleent acnde Wcft-Indifchc
Compagnie.
                                           ^65
5 Junij. Provifioncel Placaet cnde Ordonnantie,
op den cours vanden Gelde, foo goudc als fil-
vcre Speciën.
                                        2786
9 Junij. Placaet, waer by verboden wert den han-
del op Weil-Indien.
                                577
9 Junij. Placaet, dienende tot vcrfccckeringc van
den Haringh-vaert van HoiJandtcnde Wèft-
Vrieflandr.
                                             712
25 Junij. Placaet,conccrncrende 'tftuck van Pi-
lotagie , metten ghevolge ende aenkievcn van
dien: Waer nae de geadmittcerde Lootfluyden
op de Maze endc 't Goercefche Gat hier fullen
hebben te reguleren.
                            . 1066
25lunij. Placaet, vvaCrby vcrklacrtwort, datde
Vonniffen vanden Houtveflcrcn Meeilerkna-:
pen exccutabcl zijn ter ibmrriq yan hondert
gulden, nietjegenftaende appcllatie. 1420
x6 Junij. Nader Ordonnantie, noopende het vyc-
ren door lail vande Staten van Hollandt, by der
felvcr Gecommitteerde op eenige Plaetfen varï
de Zeeftranden, by proviiie in tréyn ghebracht,
ende die op andere namaels fullen rtoodich ge-
vonden, midtfgaders op het VycV geit, wclcke
tot dien eynde betaclt lal moeten worden, &c.
15 ïul.ij. Placaet.op 't ftuck van 't trirkoöpen cndci
tranfporteren van Actiën inde Ooft cjffde Wcft-
Indifche Compagnicn, dacr by ycdér gciritc/di-
ceert ende verboden wert inde ftlye CóriïpA-
gnieri egeene Actiën te mogen yetkóópep^ 't en
warefyiiiyden de felve Actiën[iffe&iyefyckjn
de voorfeyde Compagnietï' zjj'njhèjfide'r^rïde;
Met vorder ordrë'ende^ ReglèménPop't trim
C ij
                       fpot-
de uytgéwefen endc afgefette Predicanten,
midtfgaders Proponenten, cnde andere Perfoo-
ncn, foo wel Mannen als Vrouwen, die ongeru-
ftigheyt in Steden endc Plaetfen, onder dexel
van Religie, foecken aen te rechten. Col. 269
lö Martij. Placaet, op den opheve vande generale
endc Gemeene Middelen , by de Staten van
Hollandt endc Weft-Vricflant ingcvvillight tot
onderftant vande gemeene faeckc.
           1616
20 Meert. Placaet endc Ordonnantie, noopende
den Impoft vanden veertighften en dertighilen
Penningh in Hollant cnde Wéft-Vrieflant ghc-
heven.                                                  *9Π
13 April. Placaet, jegens de moctwilligheden der
Schipperen in 't Vlyc en Texel,jcgens de Com-
mifen der Recherche.
                            X344
2< April. Placaet, betreffende de Zcc-vonden,
ende andere verdronckene goederen. 1072
2 Mey. Placaet , Aengaende't halen van Schil,
Schilpen.endediergclijckcBallaft.
          1x56
ι 2 Mey. Placaet vande Staten van Hollandt, be-
roerende de groote VhTcherye cnde Haringh-
vaert: met verbodt dat niemandt des anderen
Want kerven ofte befchadigen mach. 692
ixMey. Placaet, bchelfendehetmaecken,keu-
ren ende branden vande Haring-Tonnen. 7x8
ix Mey. Placaet cnde Ordonnantie, beroerende
het vangen, fouten , havenen, keuren, packen,
ophoogen cnde leggen vanden Haringh. 73 χ
ι ζ Mey. Verbodt van Haringh binnen de Klippen
van Yerlandt, Hitlandt of Noorwegen te van-
gen.
                                                       752,
16 Mey. Placaet, op den uytvoer van alle foorten
van Paerden.
                                         1148
17 September. Placaet, tegens de Smockel-Tap-
pers ende Sluyckerycn.
                          1760
X40dober. Placaet vande Staten van Hollandt,
behelfcnde Inftrudie ende Ordonnantie op't
ituck vande Pilotagie cnde aenkievcn van dien:
Wacr nac allcaengenomene Lootfluyden op
Vlielandt ende Ter Schellingh haer fullcn heb-
ben te reguleren.
                                   io^x
i^Oftober. Placaet, Racckendcde Piloten tot
Petten, Huyfduynen en Texel,
               1036
31 Oclober. Placaet, op de precife betalinge van
; alle des GraefTelijekheyts Hofftedc - huyrcn,
Etf-huyren, Capoencn endc Hoender-gelden,
Gront-chijnfcn , Erf pachtgens, cnde andere
kleyne parccelkcns van Opilallekcns of Rent-
kens, op peyne, &c. mitfgaders op de afloiïinge
vande felve., voor de gecnen die fulcks te doen
goet vinden fullen, ende jegens 't hoe veel den
penningh.
                                             149X
% December. Placaet vande Staten van Hollant,
jegens alle d'Arent-fchellingen.
               3.02-6
162I; '                     -;' 'vs.-j
5 Januarij. Placaet, op den uytvoer van alle foor-
ten van Peerden.
                                ' 1148
16 Januari), Placaet, Tegens het innebrengen ,
drucken,verkoopen ofte itroyen van allerley ar-
.^eïlijcke endc fediticufc Boecken, Gefchriftcn,
PafquiUen,&fc.
                                       439
xx Januarij. Placaet, jegens 'tmifbruyck endc
verduyfterën der Brouwers Tonnen. 1x06
&)<J.anuarij. Placaet, tegens een gheconterfeyte
-ocr page 26-
REGISTER-
ders van't Gefchutdat beneflens de verkoopin-
ge.vande felvc Schepen wort gelevert. col. 1976
x4 Meert. Placact,waer by verboden wert dat nie-
mant het Ambacht van Kctelerye, &c, exerce-
ren mach, ten zy hy Borger cnde Gildebroedcr
zy.                                                                 1200
1 April. Placaet, waer by alle AlTcurantien op goe-
deren , Coopmanfehappen of Schepen, toebe-
hoörende de Subjecten vanden Coninck van
Spangien en andere Vyanden der Vereenichde
Nederlanden.
                                         840
1 April. Placaet, waer by geftatueert wert dat de
geenc die op bchoorlijckc Commiilie in Zee
gaen, cnde ter vryer Neeringeequiperen , in
plaets van 30 maer 18 ten hondert vande ver-
overde Prinfen fullen betalen, midts ilellcndc
cautie.
                                                   97X
1 April. Placaet, innehoudende fcherp verbode
van uytte Vereenichde Nederlanden, op eenige
Havenen, Steden ofte Plaetfen, wcfende onder
't gebiedt vanden Koningh van Spangien, ende
des felfs Adhcrenten, geen Toevoer te mogen
doen,van cenich Salpeter, Bufpoeder, Gcfchuf,
Scherp, Klooten, Lonten, Mufquetten, Roers,
Corfelctten,Ruftingcn,LanlTen,Spieiren,Helle-
bacrdcn,Slachfweerden,Klockfpijfe,Kopcr,Sey-
len, Kabelen, Touwen, Anckcren, Maften dick
feilhien palmen en daer boven ; Item, van geen
Tarwe, Kogge, Haver,Garii, Boeckweyt, of an-
dere Greynen inde Nederlanden ghewaflehen:
Item, van eenige Spaenfche goederen of Coop-
manfehappen , d'Óndcrfaten vanden Coningh
vanSpangien tocbehoorende,in hareSchepêop
vrachtc of anderfins niet te mogen laden. 111 ζ
ι April. Placaet, verbiedende het vermangelen
cnde Vermengden vande Hoppe.
           ixox
Ordonnantie vanden Impoft van χ en 3 ftuyvers
tot lafte vande Brouwers , endc vande Buyten
Bieren 4 en 5 ftuyvers refpe&ivein Hollanten
Weft-Vricflant verpacht t'federt April i6xx tot
i654incluys. .
                                    1752.
x8 Mey. Acle voor de Noortfche Compagnie van
Zcelant.omme beneffens die van Hollandt opt
Mauritius Eylant de Necringe vande Walvifch-
vanck te mogen exerceren.
                      67}
4 Iunij. Ordonnantie, dienende tot verièeckeriri-
ge vande Schepen uyt dcfe Landen naer Oo-
Iten ende Noorwegen varende, cnde van daer
weder in defe Landen komende.
               9x6
7junij. Placaet, tot confervatie derBofichen,
WilderniiTen ende 't Wilt.
                     13 36
9 Junij. Placaet,dienende tot verfekeringe vande
Haringvaert va Hollant en Weft-Vrieflant. 71 χ
ιό Junij. Ampliatie van 't O&roy vande Weft-
Indifche Compagnie, waer inne de Zout-vaert
op Punclo del Rey buyten de Compagnie ver-,
boden wert: Mede den tijdt van inleggen ge-
prolongecrt, &c.
                                     579
xi Iunij. Placaet, waer by den Batenburger Schel-
lingh voor billioen verklaert wert.
           X94S
6 Julij. Placaet yandeStaten van Holiandr.op 't
juften vande Beugel vande Bier-Tonnen. 1 xio
6 lulij. Placaet, waer by den Batenborghfche dob-
belen Stuyver voor billioen verklaerr, ende ver*
boden weit eenige Materialen opte felve Mün-
tc te leveren. ,, ,,
           ,.-.,-, ir; .-;..*. φ$$ο
fpotteten ende doen bekent maecken vande
.Telve A&iem Mitfgaders verbodt tegen de gene
<lie met renunciatien ende andere vonden defen
Placate foecken te fubterfugicren. Colum 661
x>4 Aug. Placaet van rctorfie,waer by geilatucert
wert,dat alle de goederen van Neutrale gaende
naVyanden Lande,Liccntbetalenfullen. 2358
13 Sept. Placaet, op den opheve vande generale
ende Gemeene Middelen , by de Staten van
Hollandt ende Wcft - Vricflandt ingewillight,
tot onderftant vande gemeene faecke» 1616
xo September. Ordrc provifioneel op eenigc
Speciën.
                                               X794
x3 September. Provifionele Tollcrantie, van ee-
nige Goude Speciën, voor den tijdt van drie ,
Maenden, ingaende metten eerften Oclobris
defesjaers 16x1.
                                    2-794
Ordonnantien, vanden Impoil op de Boom endc
Traen-olye , in Hollandt en Wcft- Vricflandt
t'fcdert Oitober 16x1 tot 1655 verpacht. 1850
16 Odober. Placaet, op 't ftuck vande Silver en-
de Goutfmeden.
                                    17 3 8
x7 Öctob. Ordrc op 't bevaren vande Middelant-
fche Zee,en 't Zout halen in Weft-Indien. 896
Ordre en Reglement op 't felve fubjecl, den Col-
legicn vande Admiraliteyt toegefonden. 898
Artijckel-bricf voorde voorfzCoopvacrdye-fche-
pcn.
                                             90x en 904
Z4 December. Placact,tegcns den ontfangh cnde
uytgeef van ecnen enckelden Stuyvcr Jeft op
dé Stadts Muntc binnen Campen, mitfgaders
vande kopere Penninghf kens tot Elburgh gc-
flagen , ende op de Yervviflelinge ende verhoe-
dinge van dien.
                                     2946
3 Fcbruarij. Placaet , daer by alle Coopluyden,
Schipperen, ende andere Ingefetenen, varende
ende traffijequerende opte Quartieren van Le-
vantc cnde d Archipelago, verboden endc ghe-
interdiceert werdt egeene Granen ofte andere
verbodene ende Contrebande Koopmanfchap-
pen te mogen koopen, laden, oft in hare Sche-
pen in te nemen, in Havenen oft op Plaetfen
ftaende onder 't gebiedt vanden grootcn Heerc
tot Conftantinopolen, fonder expres confente
ende licentie vanden felven grooten Heere, of
die laft vanden felven zij η hebbende.
          911
23 Februarij. Provifioneel Placaet, opte Tollcran-
tie vanden cours vanden Gelde, voor den tijdt
van twee Maenden, inncgaende den 1 Martij
cnde eyndende den laetften Aprilis naeftko-
mendedefekjaers 1622, ,Ί
                    2.796
25 Fcbruarij. Placaet, waer by het inbrengen ende
verkoopen vande Tijeken in Vyanden Lande
gemaeckt, verboden wert.
                      H76
xö Februari). Placaec , jegens der Paufgefinde
Geeftelijckheyt, Conventiculen, Scholen, Col-
lecten , Cloppen , Voochden, en compofuien
der Officieren, &c.
                                  203
Ordonnantie, waer op alomme binnen den Lande
van Hollantende Weft-Vricilant, t'federt den
tienden Meett i6xx tot 1655 incluys, geheven
, is den veertighften penningh van alle Schepen,
. Schuyten ende Jachten, die verkocht of ander-
fints veralien,cerr,ofte mede tot bypoteecquen
\, geftelt, cnde verbonden fuÜcn werden, mitfga-
-ocr page 27-
fiP.fi ύ 12 8ΙΊ&Β fcy
ι] Julij. Ka'der Ordonnantie, op't falarts vanden
Procureur , Secretaris ende Dicnacrs yahde
WildcrniiTe.
                              Colum 1412
20 Julij. Placaet, verbiedende eenigc Woll'e Laec-
kenen onder de Spacnfche Regieringe, ofte Na-
buyrigeen Neutrale Landen ghemaeckt,door
andere Wegen in dcfe Landen te brengen als
door Breda en Nimmegen.
                     1174
20 Julij. OrdonnanticgeconcipicertopdeRecht-
dagen die den Houtvefter is houdende inde
WildcrniiTe van Hollandt tuiTchcn Maes en
Zijp.
                                                    14x6
2,1 Julij. Placaet ende Ordonnantie, op den cours
vanden Gelde , foo goude als filver'c Speciën :
waer nae alle ende ycgelijcke Ingefetenen der
voorfz Landen fich voorts acn fullen hebben te
reguleren.
                                             2798
22 Iulij. Placaet vande Staten van Hollandt, te-
gens feecker Libel, geintituleert, Nootvvcndigh
Difcours oft Vertoogh aende Ho: Mo: Heeren
Staten Generael, vande Participanten vande
Ooft-Indifche Compagnie, tegens deBewint-
hebbers.
                                                 457
Ordonnanticn vanden Impoftopte Kolen t'fedcrt
denccrilen Auguili 16x2 tot noch toe in Hol-
lant en Weft-Vrieflant verpacht.
             1881
9 Auguili. Placaet, waer by alle Neutralen ,cnde
andere verboden wert eenige Vivres of Ammu-
nitie van Oorloge in Vyants Leger voor Bergen
te brengen.
                                           1120
11 Auguili. Placaet ende Ordonnantie provifio-
neel, vande Staten van Zeelant, op den cours
vanden Gelde, fo goude als filvere Speciën, tot
den laetilen September toekomende; 2-914
12 September. Placaet, op den opheve vande ge-
nerale endegemeeneMiddelen, by de Staten
van Hollant ende Weft-Vrieflaht ingcwillight
tot onderilant vande gemeene faecke . 1616
lx September. Nader verklaringe, Ordonnantie
ende Statuyten, tot vorderniiTen vande Impo-
ften vanden veertighften ende dertighften pen-
ningh voorfz.
                                        1962
29 September. Placaet, waer by geftatueert wert,
j dat yedcr die inde lactftc opteyekeninge van 't
Hooft-gck niet bekent is, fich fal hebben aen
te geven.                                              1540
Ordonnantien vanden Impoft op Haringh en ge-
foute Vifch t'federt Oftobèr 1622 tot noch toe
in.Hollant en Weft-Vrieflant verpacht. 1857
24 November. Placaet, jegens Grootij Boeck, ge-
intituleert, Verantwoordinge vande wertelijc-
ke Regieringe van Hollandt ende Weft-Vricf-
kndt.                                                  4*)1
x6 November;:Placaet, by forme van Renovatie,
Verbiedende op Weft-Indien te varen anders
alsaytten name vande Weft-Indifche Com-
pagnie;
                                                  581
20 December. Placaet, jegens 't mif btuyck enflc
verduyfteren vande Brouwers Tonnen. ixc6
Continuatie van 't O&roy Vande Ooft-Indifche
Compagnie,innegaendederteerften Januari)
xxiDecember. Reglement en limitatien^waecop
jby bate Ho: Möi continuatie van 't opgemeke
Oclroy vergunt is.
          · ·■ ■'"-                539
a£5>ecembet. Continuatievati 't Oftróy vande
Noorifche Compagnie voor ι χ jaren. Col· £73
i6zy. : ;";: \V'
13 Febrüarij. Ampliatic van't G&roy vande Weft-
Indifchc Compagnie:
                              ƒ83
ι χ Maerc. Placaet ende Ordonnantie, noopende
den Impoft vanden veertighften en dertighften
penninghin Hollandt ende Weft-Vrieflant ge-
heven.
                                                  1953
13 Martij. Nader Ampliatie ende interpretatie»
vande continuatie van 't Odroy vande Ooft-
Indifche Compagnie: , 543
i8Maert. Placaet, waer by feeckere dobbelc
Stuyvers voor billioen verklaert: oock alle uyt-»
heemfchc Paycmenten verbodë werden. 2952,
Ordorinantie, volgens welcke in Hollandt ende
Weft-Vrieflant t'federt den jarc 1623 tot 1655
bcyde incluys, den Impoft opte Brande-wynen
verpacht is. 1684
Idem opten Tabacq. 1862
22 April. Placaet, tegens het uytvoeren van aller-
ley rouwe ende ongekamde Wolle en Scbacps-
vachten ·. ende het inbrengen van eenige Wol-
le, buytcn defc Provinciën ghekamtendebe-
reyt. Π72»
6 Mey. Placaet, waer na d'Ingefetenen dcfer Lan-
den ghelaft wert t haer jegens de VuTchers vat?
Schotlant te dragen.
                               708
6 Mey. Placaet ende Ordonnantie, op 't ftuck van
de Binnelantfche Pafpoorten ^ ende het fuyve-
ren vande felvc. . 3°4
xi Mey. Placaet, op 't ftuck vande Jacht in de
Klingen. 1366
30 Mey. Notificatie, dat de Bewirithebbcrcn van
de Ooft-Indifche Compagnie hare Recckenin-
gen fullen doen. 561
3 Junij. Nacrder ende ftridcr Placaet, tegens het
verkoopen ende tranfporteren der AcÏien inde
Ooft-Indifche Compagnie. 555
xi Iunij. .Accoort tüifchen de Bewinthcbbcren
ende Hooft-participanten vande Weft-Indifchc
Compagnie, met approbatie vande Ho: ende
Mo: Heeren Staten Generael gemaeckr. ƒ.85
xi Junij. Placaet,waer naer de Ingefetehen defcr
Landen , varende naer Weften, door de Strate
ofte enghte van Gibekar, om té negaticren op
Levante, ende op de Rijcken vanden grooten
Hccrc tot Conflantinopolen.ofce mede binnen
de voorfz Strate op Vranckrijck eride Italicn,<
hen fullen hebben te reguleren ,-tcri reguarde
van hare ZeebrieVèn, betalinge van Laftgcldcn^
endeanderfints. ! 910
22 Juiiiji Prolongatie van tijdt om iri te mogen
leggen inde Wcft^ndifche Compagnie. 589
22 Junij. Ordre vanden Opper Houtvefter, waer
by den Provooft Generael vandeLWildernifi<f
ghelaft wert de iTranfgreiTcurs vabdc Placaten
op 't ftuck vande Wilderniifc, in^crlecckerin-
gètehoudeh*tot, &ca 10.*< . ι ·,«]>·. vrrtnl 3 1428
24 Julij. 1 Appöftitl'e;; op -de Reqiicfte Vande ghe-
meene Gildebroeder&van 't KctdlacrsGiidein
Hollandt;)/Jvu nobyd lor.w. mr.id'1 . m£o%i
Ordonnantie vaflderiiImpoft crp dMhfgrondinge
en uytvoerrngeltarufcn Turf in iHoHandé ver-
pacht t'fedcrt Augufti 1623 tot nochitoe. .1890
11 Auguili. PlacaetlerideÖrdonnanue^wacr naex ï
C üj                       die
■·-
-ocr page 28-
RiE G I SF Ô E R.
' die geene gebruyckende eenige gepradifeerde
lnftrumenten van Lint-Molens, hen voortaen
f uilen hebben te reguleren.
           Colum 1190
4 September. Placaet vande Staten van Hollant
ende Wcft- Vrieflant,behelfcnde Inftruclie ende
Ordonnantie op 't ftuck vande Pilotagie ende
aenkleven van dien: Waer na alle aengenome-
ne Lootfluyden op Vlielandt ende Ter Schel-
lingh haer lullen hebben te reguleren. 105X
ix September. Placaet, tcgens het ontfangen en-
de uytgeven van allerhande Uytheemfche ko-
pere Duyten: ende befonderlijck den geenen
die dacr onder gedruckt ftaet.
                   2,9 "54
4 OAober. Placaer, raeckende de Piloten tot Pet-
ten, Huyfduyncn en Texel.
                      1036
x6 Oclober. Nader Ordonnantie vande Staten
van Hollandt ende Wcft·Vrieflandt, noopende
het vyeren ,door laft van hare Ed: Mo: by der
fel ver Gecommitteerde op eenige Plaetfen van
de Zccftranden , by provifie in train ghebracht,
ende die op andere naemaels fullen noodigh
gevonden, mitfgaders op het Vycr-gelt welcke
tot dien eynde betaelt fal moeten werden, &c.
10x8
xx November. Placaet vande Staten van Zeelant,
op 't ileeckcn en flacn van Bcyt-fchapen. ix 18
5 December. Placaet vande Staten van Zeelant,
op de lacht, Vogclerye , Vee, Helm, inde Duy-
nen, Boomen, Plantfoenen, ende ander Gewas
ten platten Lande, ende anderfints meer daer
toedienende.
                                        I312-
16x4.                ,
i8Januarij. Placaet, dacr by den uytvoer foovan
gehcele ende halve ledige Haringh-Tonnen, als
van Duygcn rot foodanige Tonnen gheprepa-
reert,endc Cruys-want verboden wert. 754
19 Januari). Placaet, innehoudende verbodt van
geen GrainennaeSpangien.(op 't confentvan
den Coninck aldaer voor den tijt van.elf Maen-
den gegeven) te voeren ; met waerfchouwinge
van't delTcyn vande Spaenfche daer inne. 1144
19 Martij. Placaet, noopende den Impoft vanden
veertichften en dertighftcn penninghin Hol-
lant ende Wcft-Vrieilant geheven. .195}
19 Martij. Nader vcrklaHnge, Ordonnantie ende
Statuyt,tot vordcrnilTe vande Impoftcn vanden
veertighften ende 30 penningh voorfz. 196X
x4 Meert. Placaet,jegens de frauden vanden xl,
penningh opte Schepen.
                        io8x
X7 Meert. Ordre van den Opper-Houtvefter,
waer by den Provooft Gcneracl vande. Wilder-
nifle gbclaft wert, de TtanfgreiTeèrs vande Pla-
caten op't ftuck vande WiidernuTe, in verfeec-
keringè te houden, tot, &c.
         ■', ) ,^14x8
Generale Ordonnantie ende Conditien ,< waer op
inden Lande van Hollant ende WefbVrieilant
op den cer&eri April 16x4 verpacht zijn, de ge-
meene ïmpoften, over ai, lbo wel inde Steden,
talsj tën plaMèrtLatide i tqn> behoeve vande ghe-
nmeënèiaedke gehevenxr!b!>oïd-.ui::) ·);: J163X
17 April. Placaet, waer by den uytvoeicsrari Kie-
^men, ofte Pé-yati MeedcRIobgen, Eggen.eride
- andere Éçßúþ men ten tot'der» Landr-bouw noo-
digh,verbodenvvertjô iitusu.' .-.ii'j.;. 11164
i-Mey^ Placaet> verbiedeiidchetvervalfehenem
vermengden vande Hoppe.         Colum ixoi
4Mey. Placaet, byforme van Ampliatie, waer
inne den Bocck-vcrkoopcrs ghciaft wert alle ar-
gerlijcke Schriften ofte Boeckcn, die haer bej
handight of tocgcfonden werden, aenden Offi-
cier te brengen.
                                       44^
xoMey; Nader Placaet, op'tfubject van 't ver-
koopen der Aclien inde Wcft-Indifche Com-
pagnie.
                                                  665
xo Mey. Placaet, op 't ftuck van 't Viflchen ende
Vifch-gewant opte Rivieren, Meeren ende Bin-
newateren in Hollandr ende Wcft-Vrieflandt.
1x76
÷ 3 Mey. Placaet, der Heeren Staten Generael,
Hamerende premie over 't veroveren van Vy-
anrs Schepen, voor de gene die niet in 's Lants
dienften zijn.
                                         97X
x4Mey. Placaet, waer by verboden wert buyten
conïent van de Welt- Indifche Compagnie
Volck aen te nemen, oock fich in dienfte te be-
geven om na Weft-Indicn te varen.
           595
30 J ulij. Placaet, Roerende de goederen die by
Teftamcnten , Codicillen , Huwelijcxe Voor-
waerden ofte andere Contraclen,gcmaccktzijn
fubjcd reftitutic. Gcemanecrt by de Heeren
Staten van Hollant ende Wcft-Vrieilant. 375
1 Augufti. Placaet, raeckende de Piloten tot Pet-
ten, Huyfduynen en Texel.
                     1036
1 Augufti. Placaet vande Staten van Hollandr,
Behelfcnde Inftrudic ende Ordonnantie op 't
ftuck vande Pilotagie ende aenkleven van dien:
waer nae alle aengenomene Lootfluyden op
Vlielandt ende Ter Schellingh haer fullen heb-
ben te reguleren.
                                   éï^÷
13 Augufti. Placaet vande Staten van Hollandr,
daer op binnen den felven Lande gheheven fal
worden het Middel van 't kleyn Zegel, 1994
13 Augufti. Ordonnantie, volgens weicke inden
Lande van Hollandt ende Wcft-Vrieflandt het
recht van 't klcyn Zegel geheven ende betaelt
isgeweeft.
                                            1996
18 Augufti. Placaet,jegens feecker Libel, geinti-
tuleert, Waerachtigh verhael vande tydinge
gekomen uyt Ooft-lndien met het Jacht ghe-
naemt de Hafe,in Junio 16x4ingekomen in
Texel, &c.
                                            451
x September. Placaet, waer by den Neutralen en
allen anderen verboden wert eenige Vivres of
Ammunitie, nae de Legers vanden Coninck
van Spangien te voeren.
                         1 ixo
5 September. Placaet vande Staten Generael,
noopende den Impoft op d'Ongefondeerde
ProcelTen.
                                            XX30
i6 0itober. OcVoy, van fijn Capitael te mogen
verhoogenindeWeft-Indifche Compagnie. 589
17 Octaber. Placaet, verbiedende eenige Wape-
nen of Ammunitie van Oorloge nae Fez ende
Maroccos te voeren.
              ", * ð-.é 1116-
16
%S-
:\-.i
xxMartij. Placaet Cnde Ordonnantie, Tegens
,Wech - loopers die hun in dienft vande. Weft-
n Indifche Compagnie begeven hebben, of oock:
o in .tijdñ van noot haer Schepen verlaten. . 6$\
XX Meert. Ordonnantie , continuerende den Irn-
tpoftop d'Ongefondeerde Proceflèn. -f984
Ge-
HO
-ocr page 29-
R È GIST Ë R;
Weft-Vrieflandt, ovir de Latijnfébë Schooien
binnen den felven Lande.
        , Colum æã$
ióOiftobcr. Placaet ende Ordonnantie van Re-
torfic, daer by alle Commercien met den Vy-
andt, ende Toevoer naer de Steden ende Lan-
den vanden felven, werden verboden: 1 ti6
x8 Odober. Placaet, daer by de Bewinthebberen
vande Weft· Indifche Compagnie toegelaten
wert een Maent Solts te geven aende gene die
de Bahia over gegeven hadden, ende uytte de-
tentie ontflagen waren.
                           65^
29 December. Nader ordre,tegens de valfchedën
ende bcdriegeryen die in 't verwen ende ver-
fwaren Vande Zydc foo binnen 's Lants als van
buyieninkomende worden geplecght: als me-
de inde Wercken ende Manufacturen die van
Zydc gemaeckt worden.
                       1184
16x6.
19 Januarij. Placaet vande Staten van Holland^
jegens feker fediticus Boecxken ■, geinticuleerr,
Hollandtfchen Apocalypfis.
                    457
Leften Fébruarij. Placaet vande Staten van Hol-
landt, jegens feecker Libel, gcintituleert, Â. Ì.
facturngenerofi&illuftris Herois Johannisab
Oldenbarnevelt.
                                     457
4 Julij. -Placaet 4 waer by de Jacht intden Lande
van Voorne verboden is tuiTchen den x8 Julij
des felven Jaers ende ÷ Fébruarij 16x7. 1396
13 Julij. Ordonnantie,volgens welcke inden Lan-
de vatt Hollandt cnde Weft-Vrieflandt, het
recht van 'å kleyn Zegel gheheven ende betaek
is geweeft.
                                            1996
X7 Julij. Placaet, óp't fuy veren endcverkoopen
van 't Salpeter, *t wefekc inde Vereenichde Ne-
derlanden gebrachtwort,
                        1194
X7 Julij; Waerfchouwinge vande Staten van Hol-
lant, op den ontfangh en uytgeef vande Rijcx-
daclderè.
                                              3°3Q
1 ÷ Augufti. Renovatie van 't Placaet vande Mun-
te vanden xï Julij r6xx. mette Ampliarievaii
dien.
                                                    X814
Beeldenaer, ofte Figuyr-Boeck, dienendeopde
nieuwe Ordonnantie vander Munte, ghearre-
fteert ende uyteegeven by de Staten Generael
den xï Iunij 102X. metde Ampliarie van dien,
door de ghe mei te Heeren vanden ix Augufti
16x6. inde welcke tot meerder verlichtinge, ge-
prefenteert werden de Figuyren vande Goude
ende Silvere Munte, cours ende gahgh heb*
bendein krachte derfelvec Ordonnantie, ende
boven welcken geene tot andere pryfe ontfan-
gen,ofbefteetfullen werden.
                  x8xo
x$ Augufti. Placaet, tegens den ontfangh ende
uytgeef vande Huyflcnfche Penningen, gecon-
terfeyte Camper Gout-guldens , cnde Baten-
borger Schellingh.ende 't leveren van Materia-
len op foodanige Munten.
                       4954
10 Odobcr. Verbodt vande Staten van Hollant,
Tegens het gaen ter Mifle inde Huyfen vande
Heeren Ambafladeurs van Coningen^ Princen,
Republijcquen,&c*
                                2.x 1
17 Odiober. Verbodt vanden Hove van Hollant,
daer by't Placaet vanden derden Julij 1619.
geconfirmeert, ende ordre gheftelt wert tegen
de uytgewefen ende afgefette Predicanten,
midtfgaders Proponenten, ende andere Pcrfoo»
nen,
Generale Ordonnantie cnde Conditien, waer op
inden Lande van Hollant ende Weft-Vrieflant,
op den é Aprilis 16x5. verpacht zijn de gemee-
ne lm poften, over al, foo wel inde Steden als
ten platten Lande,ten behoeve vandc gemeene
faecke geheven.
                         Colum 163 ÷
Ordonnantie, volgens welcke in April i6x$ ver-
■ pacht is dert lm poft op 't Koorn der Brouwers
in Hollandt,&á.             í ■·              1765
Ordonnantien.opte verpachtinge vanden Boter-
Impoft in Hollant ende Weft-Vrieflant, t'federt
April 16x5 tot 1655 gedaen. '
                1846
14 April. Placaetjegens de frauden vanden vecr-
tighften penningh opte Schepen. : , 1981
10Mey. Placaet, waernae d'lngefctencridcfcr
Landen ghelaft wetdt, haer jegens de ViiTchèrs
van Schotlant te dragen.
                          706
30 Mey. Placaet ende Ordonnantie, Tegens
Wech-loopers die hun in dienft vande Ooft of-
, tc/Wcft-Indiiche Compagnie begeven hebben-,
verloopen, of oockintijdt van noot haer Sche-
penverlaten.
                      Ð >         : *>59
19 Junij. Placaet, Ordonnantie ende Gonditien,
,; waer op van wegen de Staten Generael fal wor-
den verpacht, een vierde - part vanden opheve
der Convoyen ende Licenten.
                 2,348
2,4 Junij. Plaeaet,,wacr naer de Ingefetenen van
de felve Landen* varende naer Weften, door de
Strate ofte Enghte van Gibeltar, omteNego-
tieren op Levante, ende de Rijcken vanden
gropten Heere tot Conftantinopolen, ofte me-
de binnen de voorfz Strate, op Vranckrijck en-
, de Italien, hen fuilcn hebben te reguleren, ten
reguarde van hare Zee-brieven, betalinge van
Laft-gclden, ende anderfints.
                   910
4 Julij. Placaet, vande prjemie voor particuliere
die 's Vyants Schepen veroveren.
             974
é ÷ Julij. Lijfte der Convoyen ende Licenten, van
alle inkomende goederen, foo uyt Vyande Lan-
den, de Maze, als uyt Neutrale Landen: Mitf-
gaders vande goederen gevoert werdende naer
Neutrale Landen, Embden, Oldenburgh, Bre-
men incluys Ooftwaerts, ende ten Noorden
den Rhijn per Afle , eenfamentlijck op Calis,
Beunen totte Somme incluys weftwaerts > de
Rivieren vande Rhijn»Wael, Yflel, Macs,Vyan-
de Landen, ende Breda, in plaets van 's Herto-
gen-Bofch, boven elcke Colomne geftelt,ende
dit by ptovifie. Innegaende den eerften Sep*
tember ï6xj:.
                              X415. Z417
zx Julij. Placaet,opte Wapeninge en Manninge
van Schepen, foo ter Coopvaerdye alsHaringh-
vanghft.
                                                 876
Eodem die. Inftru&ie voor de Commifiarifen in
't Vlyc en Sont.
                                      886
zz Julij. Prasmic ,voor de Schepen van Oorloge,
die Duynkerckers veroveren.
                   976
8 Augufti. Prsmium, voor de gecne die ecnigc
Chaloupen vanden Vyant veroveren opte Bin-
ncn-ftroomen ofte Rivieren.
                     978
l6Augufti. Placaet, Ordonnantie ende Condi-
tien, waer op van wegen de Staten Generael fal
worden verpacht, een vierde-part vanden ophe-
ve der Convoyen ende Licenten,
             Z348
é Odobcr. School-ordre, ghemaccktendegeaire-
fteertbydcHeeren Staten van Hollandt ende
-ocr page 30-
R E GIS Τ E R.
hemicum authorc Daniele de Viduis. col. 451
Generale Ordonnantie ende Conditien , waer op
inden Lande van Hollant ende Wcft-Vrieilant
op den eerftcn Oclobcr. 1617 verpacht zijn, dë
gemeene Impoften,over al ,fo wel inde Steden*
als ten platten Lande, ten behoeve vande ghe-
meene faecke geheven.
                 ;;: anq^éji
Ordonnantie vanden Impoftopte Bezaeyefe Lan-
I den, in Hollandt ende Weit- Vricflandt tfdiert
Odober 16x7 tot noch toe geheven. "1^
ioO&ober. Placaet,behelfendeordreopde groo-
' ι te Equipagie, Monture, ManningC ende Admi-
raelfchappen 'der Schepen , varende dtfpï de
Straet van Gibralter na de MiddelantfcM'^ee,
r,;endexypLevantcni.^ r/// .i-c--yi .('-;^g6
16 OcT:ober. Ordonnantie, volgens^weitje''iïiclcn
Lande van Hollandt endeLWcikVricilandïjhcc
teciit van 't klcyn Zegel gehe^^n cride'Jfèiaélt
iS'géweëft.
                              k-oci nju>fó0O
ï7 November. Placaet, behelfende nader ordre-'op
de grootc Equipagie,'Monture,Manningé eüde
Admiraelfchappen der Schepen > varende door
de'Straet van Gibralter naéde Middel and tichê
Zèe)éndeopLevanten. ■··."' .·■" ■ '· 906
0.7 November. Placaet, ordre op't betalen der
"Lail-geldcn. .
               > · . }J -914
10 December. Nader Placaet, vande Staten van
Hollandt, jegens verfcheyden infolentien der
Stddenten totLeyden* o::b ί ^s rn^j^
10 December. Ordonnantie, volgens weldië-in
den Lande van Hollandt ende WeftSVrièftant,
het recht van 't kleyne Zegel geheven entte be-
caclt is gewceft.! ,/ 1 miu ;;-,;-'):;· '*'iooo
nen, foo wel Mannen als Vrouwen, die ongeru-
ftigheyt in Steden ende Plaetfen, onder dcxel
van Religie, foecken aen te rechten. CoL 273
%y Odober. Placaet,tegens tweefootten gecon-
tetfeyte'Goutguldens. -
                          2-958
3,6Q&ober. Placaet vande Staten van Zeelandt,
op 't fchutten vanden Vifch.
                   ï2.86
Leften Oftober. Placaet, betreffende de Zeevon-
den, en andere vCrdronokerie goederem rxorjx
16x7.                 ,...... ..
Januarij. Placaet, Behelfende ordre opte Wa-
pcninge ende Manninge van Schepen, foo ter
Coopvaerdye als Viiïcherye, uytte Vereenich-
de Nederlanden over Zee varende, mitfgackrs
opte ordre vande Admiraelfchappeft,«nde 't be-
.leyt van dien , rnettet geene daer aendcpen-
deert.
                           τ                         876
i6 Januarij. Inftru&ie, voor de CorftmiiTarifen in
't Vlyeende inde Sontfomme opficht te heb-
ben op de uy tvarende ende inkomende Qöfter-
fche Schepen, ende Noortdrunt endciNoort-
Caep-vaerders.
                        -..■; ·,< :\.[ _,:\ ,-886
11 Meert. Placaet, tegen geconterfeyte Stuy vers
endeDuyten.
                                       1958
17 Meert. Placaet» Behelfende ordre opte Wape-
ïiinge ende Manninge vart Schepen, foo ter
Coopvaerdye als Viflchérye, uyfte: VCreenigh-
dé Nederlanden over Zee varendc*mid.tfgaders
; opte ordre vande Admiraelfchappen, ende 't be-
Jeydt van dien, mette.tgeenedaer aen d§pen-
deert.
                                        A,          876
17 Meert. Inftruc*he, voor de Commiftarifen in 't
Vlye ende inde Sorit ♦ omme opficht te hebben
op de uy tvarende ende intomende Oofterfche
Schepen $ ende Noortdrunt ende Noort-Caep-
vaerdfers. l-v.^v.-u r· ƒ%- ..,,-,,,,', .·.,."■_ 886
i6Mey. Placaet, racekende de Piloten tot Pet-
ten, Huyfduynen en Texel.
                   .^036
16 Mey.. Placaet vande Staten van Hollandt,
I Behelfende lnftrudtie ende Ordonnantie op 't
ftuck vande Pilötagië ende aenkleven van dien;
waer nae alle aengenomene Lootiluyden op
Vlielandt ende TerSchelUngh haer fullen heb-
ben te reguleren. » . : . ïo^x
ifj Julij. Placaet, tegens het Draetwerck, by Jo-
han de Carpentier ende Servaes Hellinck ghe-
■ maeckt^of by andere nageconterfeyt, 3,734
31 lulij. Ordonnantie, waer nae aiomme binnen
de Provincie van Hollant ende Weft-Vrieflant,
foo inde S.tcden.op Slooten ende Forten,als ten
platten Lande.het Haertftede ofte Schoorfteen-
gelt, tot onderftant vander Oorloge, on tfangen
ende gheheven ial worden, volgende,'t confent
vande Staten der voorfz Provintie.
           1538
3Augufti. Placaet, op 't redres ge nerael vandc
... Verpondingen over den Lande van Hollandt
ende Weft-Vrieflandr,
                           1514
18 Augufti. Naerder Ampliatic, op't vierde Ar-
tijckel vande Ordonnantie vande Verpachtinge
van een vierde-part vanden opheve der Con-
voyert ende Licenten. - Wyj ,-· : j< 4396
3* September. Placaet, tegensden Swölfchen Flo-
u rijn van 28 ft uy vers. ;',,, %^Go
21 September. Placaecjegens feecker Boecxken,
geintituleert, E viduis minutum in Bellum Bo-
i7Ïanuatij. Placaetrtot coftfervarieder BoÜcherJi
WilderniiTenxnde 't Wilt. ·.?.; ' . · ^ ttf6
Placaet vanden felven date ; op 't'ftuck Vande
lacht inde Klingen. ; : ·,;^ο:;;::
         's 1366
li Meert. Ordre van den Opper-Höutvefter t
waer by den Provooft Generael vande Wilder-
niiTe ghelaft Werty de Traófgreflèurs vande Pla-
caten op't ftuck vande Wilderniftè, in ycrfeec-
keringe tehouden,tot,&c.
              ;■'■ ■ ' 14.28
z8 Maert. Placaetj tegens het uytgevenendeoht-
fangen vandc Poolfcheende Danfickcr Pennln-
■< gen^ voor Oorden van Rjjcxdaeldersuy tgege-
ven. · u.. .                                2962
5 ApriK Placaet, tegens het munten vanden fil-
veren Florijn , ende Arent-fchellingh tot Zwol.
, :i ; 'l ...'■·;.,;:: -                                                                                  "l                  I96f
ι Aögufti.. Placaet, noopende het vyeren door laft
vande Staten van Hollandt, by der felver Ge-
committeerde op eenige Plaetfen vande Zee-
ftranden, by provifie in treyn gebracht,endedie
op andere namaels fullen noodich ghevonden*
midtfgaders op het Vyer-gelt, welcke tot dien
cynde betaelt fal moeten worden, 6cc. 1028
1 Augufti. Placaet, Raeckendc de Piloten tot
Petten, Huyfduynen en Texel.
              1036
1 Augufti. Placaet vande Staten van Hollandt,
behelfende Inftruclie ende Ordonnantie op't
ftuck vande Pilotagie ende aenkleven van dien:
Waer nae alle acngenomene Lootiluyden op
Vlielandtende Ter Schellingh haer fullen heb-
ben te reguleren.
                                   1052
7 Augufti
-ocr page 31-
1
Kt?
ν. s τ< m μ
f.
14 Julij. Placaet itegüni ,ésDp6aieri'^n Graef
Henrick vanden B«rge: « r·; Colum 2.970
27 Julij. Placaet, tegen de geconterfeyte Franck-
foOrderRijcxdaelders. (.. ; / . .\oiinen'na$f%
29 Julij. Ordonnantie, daer op binnen,den Lande
van .Hollandt ende Weft-Vrieilandt, t'fedcrc
Augufti 16x9 tot den leften Iulij ^xyerpatht
is geweeft, voor d'cenehelft,denveettighftert
penningh van alle onroerende goederen aldaer
ghclegeη, foo Leen als Eygen, die verkocht ofc
vcrmangclt fullen werden: Infgelijcks van alle
Kuftingh-bricvcn, Los ende Lijf-renten, die van
nieuws verkocht of gheqonftitueert fullen Wor-
den : Midtfgaders de helft vanden dertighften
penningh van alle onroerende goederen , Üie
yemant ab inteftato, by difpofifie Teftamcn-
taire,Fidei Gommiiraire,CodicilJaireiLcgaet
ofte Gifte, uyt faecke des doots.fuilen aenko-
men vande zyde, ofte van vreemde Luyden,
geduyrendede Pacht.
         ■■                    1970
8 September. Placaet , jegens der Paufgefinde
Geeftelijckheyt, Convcnticulen, Scholen, Col-
lecten ; Cloppcn, Vooehden j en compbfiticn
der Officieren, &c. ;i s.!
                      %o$
: ..'·;Ι.,.;, ;i. .,,·;': '$}&,[*' ';,',ί'.'Γ;··.,1 .
3 Ianuarij. Placaet, vanden Rade van State, waer
by den IiigefetCncn vande Meyerjje Van 's Her-
togen- Bofch gelaft wert niemants bevelen,dah
die van of wegen hare Ho: Mó: 4Heeren Sta-
ten Gencraei der Vercenighde Nederlanden,
π foo in 't Geeftelijeke als Wcreltlijckc re gchooK-
famen; Ende fpecialijck dat de Roomfchc Pa-
- ftoren hacr fullen onthouden van Kerckelijcke
. dienftën,ioppeync,&c. .
                     239
X4 Ianuarij. Placaet, waer by het inbrengen ende
verkoopen Vande Tijeken in Vyanden Lande
gernaeckt, verboden wert.
                      1176
5 Fcbruarij. Placaet, op 't verheffen der Leenen ia
de Meyerije van 's Hertogen-Bofch.
         1458
4 Meert. Placaet vande Staten van Hollandt .je-
gens Bedelaers, Vagabonden en Bcdelarycn,
>:!·■:-.                                            '-        48J
10 April en 6 Mey. Placaet, jegens democtwü-
ligheden der Schipperen in 't Vlye en Texel, je-
gens de Commifcn der Recherqhe.ii: 1 *344
81unij. Placaet, tegens het uytvpeien van aller-
ley rouwe ende ongekamde.;Wöllc en Schaeps-
vachten 5 ende het inbrengen.yan eenigc Wolr
1 Ie,- buyten defc Provinciën gbekamÉ ende be-
! :reyt. Γ/ 'j;j ia f'jvi ·                                     XI7X
11 Iunij. Ordonnantie,waerby geboden wert dat
rilerialle Vicaryen en Beneficicn ghefondcert
,: opieenige Altaren binnen's Hertogpn-Bofch,
; fal aenbrengen.
                                     1474
22, Ju'nij; Placaet Jegens 't verduy.fteren der Do-
f frieynen in Vlaenderen. - ,,·;·. Si 1434
14IUHJ. Placaet vande Staten van Hollandt, te-
gens 't inbicngen van alle foott^n van Deuy-
; ten.
                                                     303 %
14 Iulij. Placaet, op 'tftuck vandeTmnvande
Engclfche Laeckenén.
                            776
24lu3ij: Tnftru&ie,'vande Ho: ende Mo? Heeren
Staten Gencraei'der Vereenigde Nedctlanden,
naer de wclcke dè gefwooren Mdnnen ofte Me-
ters inde refpecltv© Steden detvoérfz Vcreè-
D                     niehde.
.^iAugisfti. Placaet, tegens het inbrengen ènde
■ 'öntfangcn vanden Embder 18 ftuyvers pen-
ningh, en 't leveren op te voorfz Florynen.1.21966
13 Augufti. Placaet, Ordonnantie ende-Condi-
tie n, waer op van wegen de Staten Gencraei lal
worden verpacht, een vierde-part vanden ophe-
ve der Convöyen ende Licenten.
              2348
ioOdobcr, Placaet, behelfende ordre öpte Wa-
pèhingcende Manninge van Schepen, fob ter
Coopvacrdye als Viffcherye.uytte Vereenïehdc
• Nederlanden over Zee varende^itfgadersopte
ordre vande Admiraelfehappen , ende 't beleyt
van dicn,mcttét gene daer aendependeert. 876
ajo Odober. Inftructie voor de Commiflarlfen in't
'Vlye ende inde Sont,omme opficht te hebben
op de uytvarende ende inkomende Oofterfche
I Schepen, ende Noortdrunt ende Noott-Caep-
vaerders.                                              ! 886
s/zOclobcr. Placaet, tegens de Nevcrfche ende
Montfcratfche Daelders.
                        2969
30 November. Placaet, inhoudende verbodt van
uytvoer van Tarwe ende Rogge.
              1136
2.1 December. Placaet vande Staten van Hollant,
3' jegens alle Duyten buyten Hollandt geflagen.
3Ó3X
1629. ? ' ·'"···■
Leften Ianuarij. Interpretatie by den Hove van
Hollandt, op het Placaet vande Wildcrniflc,
noopende de Hooft-Officieren ter lacht geo[ua-
lificeert. : - ' -' :■
                                 1386
19 Maert. Placaet, Behelfende ordre öpte Wa-
peninge ende Manninge van Schepen; foo ter
, Cóopvaerdye als Viflchet'yc,uy tte Veteehichde
Nederlandè over Zee varende, mitfgaders opte
ordre vande Admiraelfehappen, ende 't beleyt
van dien,mettet gene daer aen dependeert.876
19 Meert. Inftructie, voor de Commiffariferi in
't Vlye ende inde Sont j orame opficht te heb-
bén op de uytvarende ende inkomende Ooftcr-
nfche Schepen, ende Noortdrunt ende Noort-
Gaep-vaertJers. ;
                                   886
1 Aprik Ordonnantie vanden Impoftop'tKoorn
' éet Brouwersy:Azij«-makers en Brandewijn-
branders ibHollandt geheven, π .■.,
          1J66
2,8 en 30 April. Placaet vande Staten van Zce-
landt,-daer.by verboden wort, dat geen Iefuiten,
ύ (vreemde Papen, noch andere Geeftelijeke Per-
foonen, inde Provincie van Zèélant en mogen
, komen: mitfgaders nierrianden der felver Inge-
fetenen hen begeven ter Scholen by de lefui-
: ten, noch oockinde Univerfiteyten ende Scho-
■   Jen onder den Coninck van Spangienof Eertz-
■ HHertogen behoorende ^verbiedende mede de
CollecW, &c;               ' .         ! doi229
fMey. Placaet, tegens den Embder 28 ftuyvers
f, penningh.endeleverantieoptenfelven. 2966
1 x;Mey. Placaet vande Staten van Hollandt, be-
1 moerende de groote Vifleherye ende Haringh-
-üvaert: met verbodt datniemandt des anderen
• Want kerven ofte befebadigeh mach. i ^$92
9 Julij, Nader Placaet, waer mede verboden wert
:.:aUerley maniere van viiTchen in Beyetlandt,
1 ;Bytgefondert· met d'EngeUrocde. Medeniacc-
oUusnck't Larïdtvan Putten: ende wydersrnne-
:houdende generacl verbodt met Tant-Ergcrs
te viflehen.
                                   .ι.!τ* 12598
-Ai ■:. ·
-ocr page 32-
w
BJï BI G I S Τ E R
1631 en vervolgens tot 1655 incluys, dcnljh-
poft opte Wynen verpacht is. Colum 1668
8 April. Renovatie vande Placaten vanden eerften
i. Augufti en derden Odober 1630. op't ftuck
: "vande Muntè.                                    -197$
19 April. Placaetjegens 't Hooftgelt by de Spaen-
fche op gcftelt, over de platte Landen onder 't
: gebiedt vande Staten Generael gelegen. i>p.6
2 Mey. Placaet, Tegens alle Oorden van Riicx-
; daelders: ende fpecialijckjegens Brandenbur-
ger» Hamburger ende Poolfche Oorden. 1984
13 Mcy. Placaet, innéhoudende naerder verbodt
ende ordre, op 'tfluytender Parochie, Cloofter-
j kerekeó en Gapellcn inde Meyerije, &c. 241
3,3 Mey. Placaet ende Ordonnantie, daer by ghe-
laft wert dat alle Schippers ende Coopluydcn,
Irigefetenen deier Landen , cenigc Granen in
rMoicovien geladen, ofte doen laden hebbende,
de fe'lve binnen defe Landen fullen brengen,
ofte doen brengen.
                                   934
23 Mey. Placaet, op 't vervoeren vande Granen
ende ander Gewas ten vvederzyden vande Lan-
den leggende onder Contributie,
              ii 38
30 ïunij. Placaet, op 't ftuck vanden Tarra vande
Engelfche Laeckenen.
                             776
30 Iunij. Inftrudie, vande Ho: ende Mo: Heercn
• Staten Generael derVereenichde Nederlanden,
naer de welcke de Gefwooren Mannen ofte
Meters inde jrefpeclive Steden der voorfz Ver-
eenighde Nederlanden hun voortaen fullen re-
. guleren, in't vifiteren, meten ende Tarren van
de Engelfche Laeckenen. . I
                780
2,8 Julij. Placaet, Ordonnantie ende Conditien,
j-i waer op van wegen de Staten Generael fal wor-
; den verpacht, een vierde - part vanden opheve
der Convoyen ende Licenten.
                 2-348
a Augufti. Placaet, waer by eenen yegelijcken
verboden werdt op den grooten verdroncken
Waert van Zuyt-HoJlandt, Landen van Bona-
vontuyra,Stryen, Putten, ende andere Plaetfen
daer ontrent gelegen, meteenige Schiet-ichuy-
ten ofte Roers te komen ofte converferen. 1308
4 Augufti. Placaet, lop de Commeteien vande
Coopiuyden, Adventuriers vande Engelfche
Natie, rt
             oLc.,], 3 /■", ,■'■                   766
18 Augufti. Ampliatie, op de voorftaende Ordon-
nantie vainden 28 Julij 1631* !„!.;.3,356
6 September. Placaet, jegens de gheconterfeyte
Utrechtfchecnde Weft^Vrieflche Schellingen,
ende den Rijcxdaelder van Syms Auftriacus,
ende een Oort Rijcxdaelder van Beyeren, 2986
1 October. Wetten ende Statuyten vande Uni-
verfiteyt tot Leyden. .
                           281
1 Oétober. Ordonnantie.gemaeckt by de Ridder-
fchap, Edelen ende Steden van Hollandt ende
Weft-Vrieflant,reprefenterende de Staten van
den felven Lande, op 't ftuyr ende beleyt van 't
Collegium Theologias, by den fèlven Heeren
Staten gefondecrr ende opgericht inde Univer-
fiteyt binnen der Stadt Leyden.
                293
60c>ober. Placaet, tegens het prepareren van
. geel Koper , eieren ende toeruften, 't zy met
emaillerenof andèrfints, in dier voegen dathec
felve den goude of filver ghelijck zy, als mede
tegens 'tbeneficieren der wereken daet van ge-
maeckt.
                                               2736
22 De-
*ttichd(& Nederlander», htm voortaen fullen regu-
leren, in 'tvifiteren, meteri endeTarren vande
Engelfche Laeckenen.
                  Colüm.780
Ordonnanticn, waer op t'federt Augufti 1630 tot
1632 ihcluys in Hollandr ende Weft-Vrieflant
verpacht is gheweeft den Impoft op 't kleyn
Zegel.
                                                 2.006
1 Augufti. Placaet, Racckende de Piloten tot
Petten, Huyfduynen en Texel. ;r. ' 1036
1 Augufti. Placaet vande Staten vanHollandt,
behelfende Inftrudie ende Ordonnantie op't
ftuck vande Pilotagic ende aenkleven van dien:
Waer nac alle aengenomene Lootfluyden op
Vlielandt ende Ter Schcllingh haer fullen heb-
ben te reguleren. ' <
                         IQ52
1 Augufti. Placaet, tegens hetuytgeven,ontfan-
gen ende inbrengen van alle Uytheemfchc
Goutguldens en Schellingen , oock vanden
Embder Florijn4 ende tegens 't leveren op uy t-
heemfche Munten.
                                2976
3 Augufti. Placaet, waer by gheordonneert wert
't Placaet vanden derden Januarij defes jaers,
ftridtelijck nac te komen ; ende den Officieren
ghelaft de Kerckcn inde Meyerije alomme te
iluyten, ende niet te ghedoogen dat inde felvc
cenigen Paufelijcken dienft gedacn worde, &c.
241
4 September. Placact,ordre op 't betalen derLaft-
gelden.
                                                   914
10 September. Placaet, op 't verheffen der Lee-
nen in Vlaenderen.
                                1466
1 Oclober. Placaet, noopende 't verkoopen van
Adien inde WeftTndifchc Compagnie; . · t>6y
■i6 0cT:öbe'r. Placaet, waer by d'Ingcfetenen van
Brazil gheinviteert werden in 'tbefith haerdcr
goederen te komen, &c.
                            619
30 O&ober. Placaet^ tot vernieuwingc van't voor-
gaende Placaet vanden eerften Augufti 1630.
(ftaende Colum 1976.) Mede regens den Met-
fchen Rijcxdaelder, ende dat niemandt fich het
Wiflel-ampt onderwinde, dan geauthorifêcrt.
2.978
^.November. Placaet, tegens alle uytheemfche
Duyten, ende fpecialijckdic van Stevenfweert.
2982
ii November. Placaet vande Staten van Hollant,
op 't ftöck vande Voorkoop, uytvoer, ende ope-
ningevandèNégótie vande Granen.
         1140
24 Decemb. Placaet,· Behelfende ordre opte Wa-
peninge ende Manninge van Schepen, foo ter
Coopvaerdye als Vincherye, uyttc Vereenigh-
de Nederlanden over Zee vatende, midtfgaders
opte ordre vande Admiraelfehappen, ende'-t be-
Jeydt van dien, mettet geene daer aen depen-
deert.
                                                   ' 876
24 Decemb. Inftrudicvöor deCommiilarifen in't
Vlye ende inde Sont, omme opficht te hebben
op de uy tvarendc ende inkomende Oofterfchc
Schepen, ende Noortdrunt ende Noort-Caep-
vaerders.
                                             ; 886
! ·- ; '"•,*;l'c;-,i:;,; ':-'φ:' ύ,, , * <i>:vJH .iHuJ '<■ -.
1631:, r....., ι.,.: 'ïh-.ui
51 Meert. Placaet, óp 't vervoeren vande Granen
ende ander Gewas ten wederzydenvande Lan-
den liggende ónder Contributie. ,7 »' 1138
Ordonnantie ende Conditie», waer op inden jarc
-ocr page 33-
'■-. .·;.' s f
REGISTER
xx December. Placaet, op den uytvoer van alle
foorten van Pcerdcn.
                  Golum 1148
1 6 3 x.
ix'Januarij. Ordonnantie vanden Hove van Hol-
landt , tot confervatie der Renten en Ghijnfen
vande GraevTelijckheyt.
                          1496
6 Meert. Placaet, Tegens de frauden diebydc
Ruyters vande refpeétive Guarnifocnen van
defe Landen werden gheplceght, in 't koopen
vande Peerden,onder pretext van't verftereken
van hare Compagnicn.
                          1148
ii Maert. Placaet, Bchelfende ordre opte Wa-
peninge ende Manninge van Schepen,foo ter
Coopvaerdye als Viiïchoryc, uytte Vereenich-
de Nederlanden over Zee varende, mitfgaders
opte ordre vande Admiraelfchappen, ende 't be-
leyt van dien , mettet gecne daer aen depen-
dcertk
                                                     876
11 Meert. Inftru&ic, voor de Commiffarifen in
't Vlyeende inde Sont.omme opficht te heb-
ben op de uytvarendeende inkomende Ooftcr-
fche Schepen, ende Noortdrunt ende Noort-
Caep-vaerders.
                                        886
11 Meert. Nader Placaet, vande premie voor par-
ticuliere die 's Vyants Schepen veroveren. 976
3 April. Placaet, tegens de Poolfche en Branden-
burger Oorden.
                                     Z989
7 April. Placaet, op 't verheffen der Leenen van
den Huyfe van Egmont.
                        1454
30 April. Placaet ende Ordonnantie, beroerende
het vangen, fouten, havenen, keuren, packen,
ophoogen ende leggen vanden Haringh. 731
3  Mey. Placaet, daer by allen Coopluyden,
Schipperen , ende andere Ingefetenen defcr
Landen, varende ende traffijequerende opte
Quartieren van Levanteende d'Archipelago,
verboden ende geinterdiceertwert egeene Gra-
nen ofte andere verbodene Contrebande Koop-
manfehappen te mogen koopen, laden, oft in
hare Schepen in te nemen, in Havenen oft op
Plaetfen ftaende onder 't gebiedt vanden groo-
ten Heere tot Conftantinopolen, fonder expres
confent ende licentie vanden felven grooten
Heere , ofte die laft van den felven zijn heb-
bende.
                                                   Q1X
% Mey. Placaet ende Ordonnantie, daer nae onc-
fangen fal worden het Laft-geit vande Schepen
ende goederen, varende naer de Sont, OoftÊant
ende Noorwegen.
             ;,.,. /,                 936
4 Mey. Placaet.van geen Volck in vreemde Hec-
ren dienft aen te nemen, noch na Ooft-Indien
te varen buytén de Geo&royeerde QofMndi-
fehe Compagnie.
                             -1/^51
14 Mey. Ordre ende Reglement, waer op, ende
waer naer alle de ghemonteerde Schepen uyt
defe refpeéUve Provinciën, fullen vermogen te
varen in feecker gedeelte vande Limiten van 't
Ööroy vande Weft-Indifche Compagnie. 59,9
14 Mey. Placaet, waer by verboden werdt met
eenich Vaertuygh aende Rctour-fchepen van-
de Weft-Indifche Compagnie te komen fonder
confent vande Bewinthebbers.
               , ; 65-9
14 Mey. Placaet, tegens alle Uythccmfche Paye-
menten, ende tegens dedobbeje Stuyvers van
14 Junij. Placaet, waer by verboden wett buyfen
confent vande Weft-Indifche Compagnie
Volck aen te nemen,ooek fich in dienfte te be-
geven om nae Weit-Indien te varen. Col. 595
17 lulij. Placaet ende Ordonnantie, noopende
den Impoil vanden veerrichften en dertigbften.
penningh in Hollandt ende Weit - Vrieflandc
geheven.
                                               1953
x8 Julij. Inftruétie , waer nae de Gecommitteer-
den op ;t formere/i vande Cohieren van 't Re-
dres vande verpondingen ten platten Lande,
hen fullen hebben te reguleren.
              1518
x^ Augufti, Placaet, op't vcrhcöen dcrLeencn
in Vlaendercn.
                                       1466
11 December. OÖroy op het drucken des Bybeis,
voor de Weduwe ende Erfgenamen van wylen
Hillebrandt Jacobfz van Wouw, met laft geen
Bybcls by andere ghedruckt, in Rerckelijcke
Vergaderingen te gebruyeken,
                  189
1633·.
i8Januarij. Nader ordre, op de bctalirige ende
verhoogingederLaft-gelden.
                   916
iSJanuarij. Placaet ende Ordonnantie, op het
heffen ende betalen det Laft gelden , over de
Schepen varende door de Strate van Gibralter
naer de Middelandtfche Zee, endeopLcyan-
tcn,
                                                     2,^74
11 Meert. Verbodt van Walvifch-neeringe,ende
andere Zee-Monftcrs , van Nova Sembla tot
Fretum Davids.
                                      680
17 Meert. Ordre jegens de Compofitien over den,
Impoft vande Wynen ende Bieren.
          1758
Generale Ordonnantie ende Conditien, waer op
inden Lande van Hollandt ende Weft-Vrief-
landtopdcneerften April 163 \. verpacht zijn,
de ghemeene Impoften, over al, foo wel inde
Steden als ten platten Lande, ten behoeve van
de gemeene faecke geheven.
                   163 a»
Ordonnantien , vanden Impoil; op de Bieren , in
Hollandt en Weft-Vricflandt t'fedcrtdcn jare
163 3 tot 1655 incluys verpacht*
              17x4
Idem op't Zout*                        ,              i8ix
Idem opte Zeep.                                      1838
17 April. Placaet, beroerende de Pcrfoonen die
op Aéten jagen»
                                     1376
xo April. Placaet, by 't wclck alle Goude Speciën
gereduceert ende wederom gcftclt worden, fo
aengaende de permiiTie der felvcr , als haren
refpeöiven prijs, op den voet, ende nad'evalua-
tie vanden jare 16xx; ende andere daer óp ghe-
volghde Placaten.
                                 x8?6
ι χ Mey. Ordre, opte betalinge van het Laft-gelt
vande Schepen ende goederen, varende nae de
Sont, Ooftlant ende Noor wegen.
             938
13 Mey. Placaet, waer by allen Leeft-befitteten
inde Meyerijevan 's Hertogen-Bofchghelaft
werden hare Leenen te verheffen van hare Ho?
Mo:, ende wyders allen Ingefetenen belaft,
geen prqvifien van Juftitie ofte andere Ordon-
nantien. vande Eertz-Hertoginne,&c. te halen,
ofte te gehoorfamen.
                            *458
xo Mey. Placaet, teged 't tranfport der goederen»
Cóppmanfehappen ende Bcftialen j over de
VeerenlanghsdeMaze.
            Hm nyt> ax94
χ Junij. Placapt, waer by den IngefcteneD vande
D ij                      tan-
/
Stevenfweett.
InSiii'
·ι·ί^99°
-ocr page 34-
REGISTER.
25 Februarij. Placaet, op 't onderhoudt vande
Stroomen , Rivieren , Wateren , Wegen 4
Straten, &c. inde Meyerye ende Stadt van
's Hcrtogen-Bofch.
                     Colum 1260
17 Maert. Placaet, daer by den filveren Ducaton*
Danficker , Poolfche en Brandcnburghfche,
mitfgaders Hamburger Oorden of vijfdeparten
van Rijcxdaeldcrs , verklacrt werden voor bil-
Hoen, met interdidie, &c.
                      299 3
20 Meert. Placaet, waer by de Jacht in Heer Huy-
gen\vaert,gefchorft is vanden achten twintig-
ften Iulij des felven lacrs, tot den tweeden Fe-
bruarij 1635.
                                         1396
31 Meert. Placaet, waer by eencn yegelijcken
die vanden Coningh van Spangicn , eenige
Hecrlijckheden of andere goederen, ghelegen
inde Landen van Over-Maze, in admodiatieof
pantfehap genomen hebben, ghelaft vvert hare
Tytulen bekent te maecken ter Griffie vande
Staten Gcneracl.
                                   M4°
8April. Placaet, jegens alle foortcn van Uyt-
heemfche Deuyten.
                              2994*
26 April, Ordre ende Reglement, vande Ho: Mo:
Heeren Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlanden , ghearrefteert by advijsende delibe-
ratie vande Bewinthebberen vande Generale
Geodroyeerde Weft-Indifche Compagnie, ter
Vergaderinge vande Negenthiene, over het be-
woonen ende cultiveren der Landen ende
Plaetfen by die vande voorgemelte Compagnie
in Brazil geconquefteert.
                         621
13 Mey. Placaet , waer by verboden werdt aen
boort vande Ooft-Indifchc Retour-Schepen
meteenigh Vaertuygh, fonder confent vande
Bewinthebbers, te komen.
                        55 5
16 Mey. Placaet van Rcrorfie , waer by den Vaf-
fallen en Leen-Mannen vanden Coningh van
Spangie, inde Quarueren van Namen en Ant-
werpen,verboden wert eenige erkenteniile 't zy
van verhef van Leenen ,ofeedt van getrouwig*
heyt,aende Coningh of fijn Officieren te doen,
totdat, &c,
                                          1464
20 Junij. Placaet, bywege van Retorfie, innehou-
dende naerder verbodt ende ordre op 't fluyten.
'· der Parochie, Cloofter-Kercken endè Capellen,
inde Meyerye, &c.
                                  243
8 Iulij. Placaet, waer by de filvere Ducatons voor
billioen verklaert werden.
                        2996
Ï4 ïulij; Placaet, waer by de lacht inde bedijekte
Meeren van Witfmeer, anders genaemt Scha-
gerwaert ende van 't Wefteyndc van dien;
midtfgaders van Bleyck-Meerende Schaeps-
kiiyl-Meer , alle ghelegen inde Hecrlijckheyt
van Haringh-Carfpel voor dat fayfoen gefchbrt
wert.
                     - '                ·'         1396
18Julij. Ordonnantie, waer by de Jacht inde
Klingen op Haes en Hoen voor eenige fayfoe-
nen gefchort wert.
                                 1372
Leften Iulij. Placaet, waer by de Jacht voordat
ofayfoen inde Bylertier-Meer, ghefchort werdc.
·. -               c-r:.0··" 1396
Leften Iulij. Ordonnantie, noopende 't recht van
't kleyn Zegel.
                                      22<$4
27Odober. Placaet, Tcgens alle Realen van
Spangicn, Mexico ende Peru ,als oock tegens
de Ducatons van Brabandt, mitfgaders tcgens
de
: Landen van O ver-Male ghe notificeert werdt,
, datfe niet ghehouden en zijn te vieren andere
Feeft-dagen, als by dievandc Gereformeerde
Religie,onder defen Staet reforterende, onder-
houden werden.
                           Colum2.6i
18 Junij. Placaetende Ordonnantie, inhoudende
verbodt, dat niemandt in defe Geünieerde Pro-
vinciën, geaiTocieerde Lantfchappen, ende Ste-
den van dien, fal mogen aenbrengen of verkoo-
pen eenige vreemde of ghemcngelde Calmy-
nen, of de Wercken daer af gemaeckt. 1194
15 Julij. Ordre ende Reglement, waer op, ende
waer naer alle gemonteerde Schepen, uyt defe
refpedive Provincien,fullen vermogen te varen
in feecker gedeelte vande limitcn van't Odroy
vande Weft-Indifche Compagnie.
             599
25 Augufti. Placaet, op't ftuck vande Jacht inde
Klingen.
                                               1366
8 September. Reftrindie van 't Placaet van den
achtienden Januarij 1633. waer by geftatueert
wordt, dat de Schepen die alleen met Ballaft
door de Straet varen , betalen fullen thicn in
plaets van twintich ftuyvers per laft.
          918
12 Odober. Placaet, waer by allen Ingefetenen
vande Meyerije van 's Hcrtogen-Bofch ghelaft
wert, den Predicanten, Predicatien, noch Toe-
hoorderen vande Gereformeerde Religie niet
te molefteren.
                                         159
25 Odober. Verder continuatie van't Odroy van
de Noortfche Compagnie , voor dentijdt van
achtjaren.
                                              678
25 Odober. Nader Placaet, waer by allen Leen-
befitteren inde Meyerye van 's Hertogen-Bofch
ghelaft werden hare Leenen te verheffen van
hare Ho: Mo;, ende wyders allen Ingefetenen
belaft, geen provifien van Juftitie, ofte andere
Ordonnantien vande Eertz-Hertoginne,&c. te
h a 1 en, ofte te gchoorfam en.
                     1460
27 Odober. PJacaet, op't felve fubjcd als het bo-
venftaende Placaet vanden 25 Odober 1633.
Gelaftende voorts de Brieven van Pantfchap-
pe, &c. over te brengen, ende de bevcelcn van
den Coningh niet te gehoorfamen.
          1462
12 November. Retorfionecl Placaet, waer by ver-
boden wert ecnigh Gewafch op Contributie
Landen vallende, in Vyantlijcke Steden te ver-
voeren , fonder Licent te betalen.
            2.294
ι Januarij. Placaet, raeckende de Piloten tot Pet-
ten, Huyfduynen en Texel.
                '; Ï036
ï Januarij. Placaet vande Staten van Hc^landt
endeWcft-Vrieflant,behelfendeInftrüdiebndè
Ordonnantie op 't ftuck vande Pilotagiè ende
; aenkleven van dien: Waer na alle aengenorrie-
ne Lootfluyden op Vlielandt ende Ter Sehel-
lingh haerwllen hebben tereguleren. i.052
9 Januarij. Reglement, op 't openftellen vanden
, I handel op Pernambuco en Brazil,
            '603
Leften Januarij. Placaet vande Staten va ft Zee·
- landt'i' op *t fteecken en ftaen van Beyt-fcha-
>pen.                                                          12,18
jo Februarij. Retorfionecl Placaet, waer by Ver-
boden werdt eenich Gewafch op Contributie
Landen vallende, in Vyantlijcke Steden te ver-
voeren, fonder Licent te betalen,
             1x94
-ocr page 35-
R Ë Ö I S Τ È
butie fitten, ende onder 't ghebiedt vanden Co-
ninck van Hifpangien inde Nederlanden\voo-
nen , hare Sauvegarden opghefeght, ende alle
Cxercitien van Paufelijcke Religie verboden
werden , ter tydcn ende wylen toe den Vyandt
de Predicantcn vande Gereformeerde Religie
gherclaxeert, ende inde Meyerye van 's Hetto-
gcn-Bofchinbedieningevanden Godesdienft
ongemolefteert fal laten, &c.
         Colum 24$
1  Meert. Placaet, waer by den Neutralen ende
anderen verboden werdt eenigen toevoer van
Vyvres, &c nae de Forten vande Spaenfche
2ydetedoen.
                                        1122
8 Meert. Placaet, tegensdeDucatonsvan Bra-
bandt, Poolfche, Danfickcr, Brandenborgeren
Hamburger Oorden, Uymeemfche Goutgul-
dens, ende uythcemfche Payementen, particu-
liere Muntllach, ende Embdcr heele en halve
Stuyvers.
                                             3002
2 Mey. Nader ordre, op dcbetalinge van 't Laft-
gelt,dat de Schepen die alleen met Ballaft door
de Stract varen, betalen fullen thicn in plaets
van twi η tich ftuyvers per laft.
                   918
22 Mey. Ordre vande Staten van Hollant.jcgcns
de Compofitien.
                                    1654
27 Mey. Placaet, op 't verkoopen der Aclien inde
Weft-Indifche Compagnie.
                      667
16 lulij. Placaet, waer by de Jacht op Haes van
Sint Jacob tot Bamis inden Lande van Hollant
verboden wert.
                                      1366
Ordonnantien vanden Impoft op 't Heere-gclr, in
Hollandt ende Weft - Vricflandt t'federt den
25 lulij 163 6 tot noch toe geheven.
         1941
6 Augufti. Ordonnantie, op 't aenbrengen van
Renten, Chijnfen, Pachten en anders, ghefon-
deert tot MiiTen en Gecftelijcke Beneficien in
de Meyerije van 's Hertogen-Bofch.
        1474
20September. Placaet, vande Staten van Zee-
landt, tegens 't innckomen ende verbJyven der
Jefuitcn, Priefters, Papen, Monicken, of ande-
re geordende Pcrfoonen vande Roomfche Re-
ligie; als oock tegens het hertrouwen en hcr-
doopen der felver: Mitfgaders het doopen van
Vroe - Vrouwen; bywooninge van doppen ·
Papiftifche Voochden over Kinderen gebooren
van Ouderen vande Gereformeerde Religie *
Scholen, Collcden, ende Compofitien der Of-
ficieren.
                                                 231
2 December. Sttider Placaet vatade Staten Ge-
nerael, waer by onder anderen alle Geeftclijcke
die onder Sauvegardc ofte Contributie fitten,
ende onder' t gebiedt vanden Coninck van Hi-
fpangien inde Nederlanden woonen, hare Sau-
vegarden op gefeght.ende alle cxercitien vande
Paufelijcke Religie verboden werden, ter tyden
en wylèn toe den Vyandt de Prcdicanten van-
de Gereformeerde Religie gerelaxeert, endc in
de Meyerye van 's Hertogen - Bofch in bedie-
ninge vanden Godts-drenft ongemolefteert fal
laten, &c.
                                              249
de oorden of vijfde-parten van Rijcxdaelders
van Danfick,Polen, Brandcriburgh endc Ham-
burgh.
                                       Co!uni2998
% December. Placaet, tegens defraudendie by
de Ruyters vande refpedive Guarnifoencn van
defc Landen werdengheplceght in 'tkoopen
vande Pecrdcn, onder pretext van't veritereken
van hare Compagnien.
                           115 2
1635.
6 Januarij. Nader Ordre ende Reglement, vande
Ho: Mo: Hceren Staten Generael der Verec-
nighde Nederlanden, ghearrefteert by ad vijs
ende deliberatie vande Bewinthebbcren vande
Generale Weft-Indifche Compagnie, ter Ver-
gaderingh vande Negenthiene, waer nae alle
ende een ycder der Ingefetenen vande Geüni-
eerde Provinciën lullen vermogen te halen
Hout, Tabacq .Cattoen, ende allerhande Wa-
ren ende Coopmanfchappen, vallende in feec-
kerc gedeelte vande Limiten van 't O&roy der
voornoemde Compagnie , hier nae gheexpri-
meert.
                                                   607
17 Meert. Placaet, jegens de moetwillighedeii
der Schipperen in 't Vlye ende Texel, jegens
de Commifen der Recherche.
                 2-344
3 April. Nader Placaet, verbiedende eenigerhan-
de Wollc Laeckenen onder de Spaenfche Re-
gieringe,ofte Nabuyrige en Neutrale Landen
ghemaeckt,door andere Wegen in defe Lan-
den te brengen als door Breda en Nimmegen.
1174
18 Mey. Ordonnantie vande Staten Generael,
Noopendc den Impoft van 't kleyn Zegel.
22-33
%6 Iunij. Placact,waerby verboden wert acn boort
vande Ooft- Indifche Retour-fchepen met ec-
nigh Vaertuygh,fonderconfent vande Bewint-
hebbers, te komen.                                  «553
$ Julij. Placaet,op 'tinvoeren vande Verpondin-
gen.over de Steden ende Plaetfen van Brabant,
daer egeene Contributie aenden Vyandt en
wert betaelt.
                                         Ï$z6
Vj Iülij. PJacaet ende Ordonnantie, noopende
den Impoft vanden veertighften en dertighften
penningh in Hollandt ende Wcft-Vrieflant ge-
heven.
                                                  1953
ijf lulij. Placaet, racekende de Piloten tot Pet^
ten, Huyfduy rien en Texel.
                     103 6
i'sïalij. Placaet vande Staten van Hollandt,
Behelfende Inftru&ie ende Ordonnantie op 't
ftuck vande Pilotagie ende aenklevcn van dien:
^acr nae alle aengenomene Lootfluyderi op
Viielandt endc Ter Schellingh haer fulleh heb-
Bén te reguleren.
                                  1052
10 Augufti. Ordonnantie, waer by de lacht inde
Klingen op Haes en Hoen, voor eenige fayibe-
n'en gefchort wert.
                                 1372
8 December. Placact,daer by de Grqeningervier;
tWce, een, ende halve ftuyvers penningen, als
OQck Oortgens voor billioen verklacrt wer-
den,
                                                   λοοο
■ ·'-. '.                        . ï 6 3 6. ..... ,t f ,|i ..-, fA^,
iFebruanj. Placaet, waer by onder anderen alle
GecftcÜjcke die onder Sauvegardeoftc Contri-
1637.
19 Meert. Placaet, vande Hó: Mo: Heercn Staten
Generael der Vereenighde Nederlanden,Te-
gens de frauden die fey" de Ruyters vande refpe-
dive Guarnifoenen van defe Landen werden
T> rij                        ge-
-ocr page 36-
REGISTER.
Ampliatie op de Generale ende particuliere Or-
donnantien van Zeehndt. In date den een en
tvvintighften Macrt 164!.
           Colum Z03P
16 Odober. Nader Ordrc ende Reglement, vande
Ho: Mo: Heeren Staten Gencrael der Veree-
nighde Nederlanden, gearreftcert by advijs en-
de deliberatie vande Generale Geodroyeerde
Weit - Indifche Compagnie, ter Vcrgaderinge
vande Negenthiene, waer nae alle ende een ve-
der der Ingefctcnen vande Geünieerde Provin-
ciën fullen vermogen te halen Hout, Taback,
Cattoen, cnde allerhande Waren ende Coop-
manfehappen , vallende in feeckete ghedeelte
vande limiten van 't Odroy der voornoemde
Compagnie, hier nae geexprimcert.
           607
i7 0(ftober. Placaet, jegens 't mifbruyck ende
verduyfteren vande Brouwers Tonnen. izc6
zi December. Refolurie vande Ho; Mo: Heeren
Staten Generael,wacr by den Officieren ftri&e-
Iijck verboden wert de Compofitien met de
Paus gefinde,
                                               xzf
30 Dito. Aenfchrijvinge cnde be-eedingc op het
fclve fubjed.
                                                 zz^
1638.
11 Februarij. Ordonnantie , op den opheef van-
den grootcn Brabantfchcn Swijgenden Lant-
thol, Geleyde ende Peert-gclt.
                   1 «556
zz Meert. Placaet, waer by verboden wert eenige
goederen vanden Coningh van Spangie te koo-
pen, die in Contributie Landen ghclegen zijn.
x43°
Generale Ordonnantie ende Conditien, waer op
jinden Lande van Hollant ende Weft-Vrieflant,
op den 1 Aprilis 1638. verpacht zijn de gemee-
ne Impoftcn, over al, foo wel inde Steden als
ten platten Lande,ten behoeve vande gemeene
faecke geheven,
                                          1Ó3 æ
Z9 April. Reglement, by de Weft-Indifche Com-
pagnie, ter Vcrgaderinge vande Negenthiene,
met approbatie vande Ho: Mo: Heeren Staten
Generael, over het opcnftellen vanden handel
op Brazil, provifioneel gearrefteert.
             609
Ordonnantie, vande Heeren Staten van Hollant
ende Weft - Vrieflandt, op het Middel van't
kleyn Zegel, feo het felve by hare Ed: Groot
Mo: is vermeerdert en ghearrefteert, inde Ver-
gaderingevan April en Mey 1638. wclckever>
meerderinge fal inganck nemen metten eer-
ften Junij nu eerftkomende.
                     zoio
4 Junij. Waerfchouwinge, van het redres eerft-
daeghs te doen tegens de confufe fteygeringe
der Gelden, infonderheyt vande Goude Spe-
ciën.
                                                   z88o
é æ Junij. Placaet, daer by den uytvoerfoo van
heele als halve ledige Haringh-Tonnen, als van
Duygentot foodanige Tonnen gheprepareert,
ende Cruys-want verboden wert.
              7^4
17 Julij. Ordre, tot onderhout van het Lacckcn-
. bereydersGilde.
                                    ii'jG
3p, Julij. Placaet, waetby de Jacht op Haes van
Sint Jacob tot Bamis inden Lande van Hollant
verboden wert.
                                      1366
14 Augufti. Placaet, behelfcndc nader ordre je-
gens den uytvoer vande Pccrden in 't gene-
rael ; ende Reglement op den uytvoer van La-
beur-
gepleeght, in 't koopen vande Peerden, onder
pretext van 't verftercken van hare Compa-
gnien.
                                            Colum é J$i
13 Mey. Placaet, waerby de Jacht in Diemer-
Meet voor den tijdt van twee jaren ghefchort
wert,                                                           1396
ïolunij. Authorifatte op Barent Langenes , tot
evitatie van alle fraude des Bybels.             191
æ 3 lunij. Placaet, tegcns de goude Souverainen
ende Kroonen van Brabandt, ende allerhande
uytheemfche Paycmenten.                        3008
2.9Iulij. Placaet, concernerende d'overfettinge
der H. Schriftuyre, volgens d'ordre des laetften
Synodi Nationalis.                                       187
Generale Ordonnantie cnde Conditicn, waer op
inden Lande van Hollantende Weft-Vrieflant
op den eerftcn Augufti 1637 verpacht zijn, de
gemecne Impoften,over al, ib wel inde Steden,
als ten platten Lande, ten behoeve vande ghe-
meene faecke geheven.                              163Z
^3 September. Placaet ende Ordonnantie, op 't
lluck vanden opheve vande generale ende Ge-
meene Middelen , by de Staten van Zcelandt
bewillight , tot onderitant vande ghemeene
faecke.                                                        2.016
2,3 September. Generale Ordonnantie cnde Con-
ditie,\vaer op inden Lande van Zeelant werden
verpacht de Gemeene ïmpoilen.              2.02.1
Eodcm die. Ordonnantie , voor de Colledcurs of
Pachters vande Wynen in Zeelant,          a034
Ordonnantie, vanden Impoft op de Wynen tot
betalinge vande Renten tot laftc van Zeelandt.
1041
Ordonnantie , voor de Pachters vande Brande-
wijn.
                                                   ZO4Z
Idem vanden Azijn. Z046
Idem opte Binnen ghebrouwen en Uytheemfche
Bieren.
                                                1049
Ordonnantie vanden Impoft opte Bieren tot be-
talinge vande Renten. 1058
Impoft vande verhooginge vande Bieren tot laltc
vande Tappers. zoóz
Impoft opte Bieren te Water gaende. zo6z
Ordonnantie vanden Impoft op 'tGemael. zo6z
Idem op 't Beftiael. 1069
Idem opte Confumptie van 't Zout, in date den
%3 September 1644. 1073
Idem opte Confumptie vande Zeep. 1078
Idem izftuyversopelckcTonneZccp, zc8z
Idem opte Olye. 2,085
IdemoptenHaringhen gelbuteVifch. zo86
Idem opte Wölle Laeckenen. 1089
Idem opte Goude Laeckcnen. Æ093
Idem opte Wage, vanden æ ï Martij 1Ó40. Z094
Idem opte Ronde Mate. ZO98
Idem opte Paerden. æßïæ. ÆÉ05
Idem opte Hoorn-Beeften en Bczaeyde Landen
zio6
Idem opten opheef vanden dertighften penningh
vande Collaterale Succciïicn.          y . 2,109
Idem noopende den xl, penningh.              zi 13
Idem op 'tkleyn Zegel.                            ZI17
Idem noopende den Impoft van veertien gulden
opelckhondert wit gherafineert ende van buy-
ten ingebracht Zouts,mitfgaders negen gulden
van 't Gijn-fout.                                    zizi
-ocr page 37-
%y
•\.
Ά Ë G t S
Έ» R.*
peiir Peerden tot culture der Landen, ende an-
dere voor de Domefticque necefliteytcn van
tl'Ingeiètcncn defer Geünieerde Provinciën,
met de geannexeerde Grenièn * Landen, ende
' Frontuyrert van dien, mitfgaders vande Quar-
? tieren onder Contributie van deifen Stact fit-
tende .
                                      Colum 1160
^September. Placaet, jegens feecker Gefchrift
van D.Philippus Lodovicus,Prcdicant tot Mae-
ftricht, geintituleert, Kort vertoogh vande uyt-
komften, ende laetfte difcourfen en woorden,
gepaifeert en gevallen tuiTchen de Predicanten
vande Gereformeerde Kercke tot Maeftricht,
ende de Confpirateurs van 't grouwelijck ver-
raet tegens de ielve' Stadt.
                        4 51
lp September. Placaet.raeckende de Piloten tot
Petten, Huy fduynen en Texel.
                103 6
to September. Placaet vande Staten van Hol-
lant ende Weft- Vrieflant, bchelfende Inftrudie
ende Ordonnantie op het ftuck vande Plotagie
énde aenkleven van dien, waer nae alle aenge-
nomen Lootfluyden op Vlielandt, ende Ter
Schellingh, haer fullen hebben te reguleren.
9 Oétober. Placaet, inhoudende prövifionele re-
dudie ofte tollerantie, op den cours vanden
Gelde, foo goude als filvere Speciën. ^88o
1639.
14 Meert. Nader Ordre , vande Ho: ende Mog:
Heeren Staten Generael der Vereenighde Ne-
derlanden , waer naerdie geene gebruyekende
, ;eenige gbepradifcerde Inftrumenten van Lint-
Molens i hen voortaen fullen hebben te regu-
leren.
                                                   119°
43 April. Placaet < inhoudende prövifionele redu-
ctie ofte Tollerantie op den cours vanden Gel-
dej foo goude als filvere Speciën* x88o
Verhodginge vande Capitalen inde Weft-Indifche
J Compagnie, ghearrefteert by de Vergaderinge
-: jyande Negenthiene vande felve Compagnie,
·■>''■ gehouden tot Middelburgh, inde Maent van
o Junius 1639.
                                          593
ii jüriij* Praemie óp 't veroveren van 's Vyandts
; Chatoupén^SchuytenofAeckenopden Boven-
-^Rhi}ni;-'"''i-'^ ^
            980
il jjülij. Ordonnantie, waerby dejacht inde Clin-
Jïugenop Haesen Hoen voor eenige Sayfoenen
geichof t wert. 137*
loAugufti. Ampliatie op d'Ordonnantie van't
kleyn Zegel vande Generaliteyt. 2^38
Ordönnantien vanden Impoftop Piek en Teer in
π :· Hol landt en Weft-Vrieflandt t'fedcrt Oétober
■'~Wéty$ tot noch toe verpacht. i%$}
3 O&ober. Placaet, Tegens het innebrengen,
drucken , verkoopen ofte ftroyen van allerley
: 'atgerlijckeende feditieufe Boecken, Gefchtif-
• tenVPirfquillen,6c6i > -ï^f n:;c .1 439·
%ï^ovferriber. Ordre vanden Opperhoutyefter,
Waer by den Provooft Generael vande Wilder-
: :4iifle ghelaft wert deTrarifgrefieurs vande Pla-
- ..daten op 't ftuck vande WildernuTe, in verfeec-
' : keringe te houden, tot, &c. 14x8
±3 December. Waerfchouwinge, tegens fuppo-
r.fmé en na drucken des Bybels,&e.
            191
-£ I VJO>.'              ,i'i..;:, ï 64Ο.           * ** >
l4Meert. Waerfchouwinge,waer by de Vaert op
Ooftëri voor eén tijdt gefchort wert. C0L9 5%
ioMeerr. Placaet, inhoudende prövifionele Re-
ductie ofte Tollerantie op den cours vanden
Ge!de,foo goude als filvere Speciën. : a88ó
aoAprili;.Notificatie, waer by de Vaertop Doften
voor efen tijdt gefchort wert.
                     954
2,6 April. Nader Placaet, op den uytvoer van al-
lerley foorten van Pcerden , ende tegens de
irauden der Ruyteren daer inne ghepleeght.
%% Junij. Placaet, waer by de penningen tot laile
van Hollant loopende, tegens vijf ten hondert
gereduceert, anders op gefeght werden. 1504
aöjunij. Placaet, jegens't mifbruyck endever-
duyfteren vande Brouwers Tonnen.
         i 104
3oIulij. Notificatie, waer by alle LoS-renten tot
laile vande Beden van Brabandt op het Quar-
ticr van 's Hertogen-Bofch ghehyporhequeert,
tegens den penningh fefthien ghereduceert, of
andersopgefeght werden.
                      1502,
13 September. Placaet, waer nae den Ohtfangcr
van Ommeren gelait Wert, alle 't gene wat van
Thollen enLicenten op hare Ho: Mo:Ingefe-
tenen van Maes en Wael, by den Coninck van
Sparigie gelicht wert, mede by retorfie te hef-
fen op d'Ingefetenen van het Ovet-quartier van
Gelderlandt.
                                         i^8b
15 November. Placaet, waer by den geenen die
eenige Hcerlijckheden, Domeynen of andere
goederen vanden Coningh van Spangtcn, ofte
Eertz-Hertogen, inde Mcyerye van 's Herto-
gen-Bofch gelegen j in pantfehap ofte admodia-
tie genomen hebben, belaft wert hare befchey-
den over te brengen.
                               1441
30 November. Refolutie, noopende d'onlof bare
Renten.
                                               1504
1 December. Placaet ende Ordonnantie,; jegens
het plunderen ende berooven der Prinfen , die
op den Vyandt foo nu als dan werden verovert,
alsoöckdc Schepen vande Ingcfetenen defer
Landen by den Vyandt genomen, ende uyt det
felvet macht weder gheloft ende ghelibereert
werdende.
                                              981
^December. Placaet, waer by d'öngequalifi-
ceerde verboden wert eenige Honden ter Jacht
beqüaem, te houden.
                             1380
1641.
τ) Februarij. Waerfchouwinge, Waer by de Vaere
op Öoften voor een tijdt gefcHort wert. 9 y ζ
5 Martij. Placaet, behclfendc nader ordre jegens
den uytvoer vande Peerden in't generael: ende
Reglement op den uytvoer van de Labeur-
Peerdén totcultuere der Landerig ende andere
toot de Domefticque neeeftiteyten van d'In-
gefetenen defer Geünieerde Provinciën , met
de geannexeerde Grenfen, Landen ende Fron-
, tuyreh van dien, midtfgaders vande Quartie-
ren onder Cohtiibutie yan defen Staet fittende.
lyj.iiii.l .>                                                                       1160
ï 5 Maert. Waerfchouwinge, waerby de Vaert op
Ooften voor een tijdt gefchort werf.
          954
Ordre vande Staten van Hollant, jegens de Com-
pofitien , gheemaneert inden Jarc 1636.. ende
met Weynigh Ampliatie vernieuwt inden Jarc
1.642«.:;
                                             i6?4
Generale Ordonnantie ende Conditie, waer op in
dèn
-ocr page 38-
E G I S T E R.
Zee, cndeopLevantcn*         . .; Cölum 90e
240étober. Placaet vande Staten van Zeelandt4
op Η aenbrengen der Landen die den hondert-
ften penningh fubject zijn.
                      1520
1 November. Wacrfchouwinge, van het redres
cerftdaeghs te doen, tegens de confüfe fteyge-
ringe der Gelden.
                                  2886
1 o November. Waerfchouwingc, en verbodt te-
gens 't vervoeren vanden Turf fonder Impoft
te betalen.
                                           1898
19 November. Placaet ofte Töllerantie, opden
cours vanden Gelde, foo goude als filvere Spe-
ciën.
                                                    2886
den Lande van Hollandt cnde Weft-Vrieflant
op den cerften April 1641 verpacht zijn , de
ghemeene Impoftcn, foo wel inde Steden, als
ten platten Lande, ten behoeve vande gemee-
nefaecke gelieven.
                     Golum 1632
Ordonnanticn , volgens welcke den Impoft op
Schepenen Schuyten in Hollant t'federt April
1641 tot den leften Maert 1649 verpacht is.
1989
Idem optc Wagens.                                 1993
2.0 April. Nader Placaet,vande Staten van Zee-
lant, op 't fchutten vanden Vifch.
            1288
27 April. Placaet vande Staten van Zeelant,op 't
aenbrengen der Landen die den hondertftcn
penninghfubje&zijn.
                            1520
2 Mcy, Placaet ende Ordonnantie, daer nae ont-
fangen fal worden het Laft-gelt vande Schepen
ende goederen, varende nacr de Sont, Ooftlant
ende Noorwegen.
                                 2^72
10 Mcy. Placaet, tegen de Duellen, ende uytda-
gingen om te vechten, van de Studenten inde
Univerfiteyttot Leyden.
                          391
12 Junij. Tractaet van Beftant, ende ophoudinge
van alle Aden van Vyandtfchap, als oock van
TraiBjcq, Commcrcien ende Sccours, ghe-
maeckt, ghearrcileert ende bcfloten in 's Gra-
vcn-Hagc, voorden tijdtvan thien Jaren, tuf-
fchen de Heer Triftao' de Mcndoca Furtado,
AmbaiTadcur cnde Raedt vanden Doorluch-
tighften, Grootmachtigen Don Jan de Vierde
van dien Naem , Coningh van Portugael, Al-
garves,&c. Ende de Heeren Ghedeputeerden
vande Hooge ende Mog: Heeren Staten Ge-
neracl vande Vercenighde Provinciën der Ne-
derlanden .
                                             117
13 lunij, Vcrkondinge van dien.
                    127
23 Julij. Ordonnantie, waer by de Jacht inde
Klingen op Haes en Hoen voor eenige fayfoe-
nengefchortwert.
                                 1372
24 Julij. Placaet, by welcke den Inwoonderen
van Maeftricht verboden wert haer Lant-gewas
elders als binnen de voorfz Stadtte brengen.
1122
23 Augufti. Nader Placaet, wacr by den gecnen
die eenige Heerlijckhcden, Domcynen of an-
dere goederen vanden Coningh van Spangien,
ofte Eertz-Hertogen, inde Meyerije van 's Her-
togen-Bofch gelegen, in pantfehapofteadma-
diatie ghenomen hebben, belaft wert hare be-
fcheyden over te brengen.
           '"'■': .i i* 1444
28 Augufti, Placaet, tegens 't mifbruyck vande
Jacht in Axel,Neufenen Biervliet.:· > 1358
30 Augufti. Placaet, jegens der Paufgcfiride Gee-
ftelijckheyt,Convcnticulen,Scholen,Colle«ftcn,
Cloppen, Voochden, en Cómpofttien der Offi-
cieren ,&c.
                                  ;.;., 103
21 September. Placaet, waer by verboden wert
met ecnich Vaertuygh aendc Retour-fchepen
vande Weft-Indifchc Compagnie te komen
fonder confent vande Bewinthebbers.
         659
nOctober. Placaet, wie binnen Breda tappen
mogen, ende jegens de frauden. ίχ^8
ï40aober. Placaet, bchelfende nader ordre op de
groote Equipagic, Monturc, Manninge ende
Admiraelfchappen der Schepen, varende door
de Straet van Gibralter nae de Middelandtfche
* 1642.
11 lanuarij. Placaet, tegens 't fchieten van Duy-
ven of andere Vogelen, hoc die ghenaemt mo-
gen wefen.
                                           *3f*
28 Januarij. Placaet, tegens de Wiiielaers fonder
Commiffie.                                           3°38
17 Fcbruarij. Placaet,jegens dcmoetwilligheden
der Schipperen in 't Viye ende Texel, jegens
de Commifen der Recherche.                 2344
7 Martij. Placaet, optc vergrootinge vande Clin-
gen, alwaer de Heeren Edelen ende principale
Officiers vanden Lande toegelaten worden te
mogen Jagen. .                                  l17°
7 Meert. Placaet, waer by ordre geftelt wert op 't
mifbruyck vande Tuymelaers,               1380
20 Maert, Placaet vanden Raedt van Scate,inne-
houdende, verbodt jegens de exercitie vande
Paunche Religie.
                                    »5S
21 Maert. Ampliatie, by de Staten van Zeelandc
ghearrefteert, op de Generale ende Particuliere
i Ordonnanticn, by haer Ed: Mo: op den opheve
vande generale cnde particuliere Middelen
geemaneert.
                       :··ί           ^^0
2 Mcy.l Placaet, waer by d'Officieren, Magiftra-
' ten en Hooft-Neeringen in Zeelandt ghelaft
wert,tteneedt op d'obfervantie der Ordonnan-
tie vande gemecne Middelen ghearrefteert»te
doen.                                     V^}1 ;j ^6
10 Mey, Notificatie, vande vetpaehtiftge desBra-
bantfehen Landt-Thols, ende ftrifte ordre, om
aen den Pachter ofte fijne Collcdeurs den fel-
ven te betalen,
            - π ~·^c - o (i J$$6
13 Mey. Placact,waer by verboden wert aen boort
vande Ooft - lndifche Retour-fchepen met ee-
I nigh Vaertuygh, fonder eonfent vande Bewint-
hebbers, te komen.
                ■-' ; .\·· $55
17 Tulij Placaet, op den opheve vande generale
ende gemeene Middelen., by de Staten:van
Hollandt ende Weft-Vrieflant ingewillighttot
onderftanrvande gcmeen.efaecke.
          1616
28 lulrj Placaet vande Staten van Zcelant, waer
by verboden wert met eenich Vaertuygh aende
Retour - Schepen vande Weft -Indifchc.Com-
pagnie te komen/onder confent vande Bewinc-
hebbers                                                 ^l
6 Augufti.' Notificatie, waer by verboden wert
. eenigh Koorn- werek nae 't-Legcr te voeren.fon-
der 'sLants gereebtigheyt tebetalen. 2.298
11 Augufti. Placaet, waerlpy verboden wertec-
nioh Gcwafch op Contributie Landen vallëöde,
inVyantlijckc Steden te vervoeren , fonder Li-
centie betalen,
         ι                     .-r.'aMfl
Ge-
-ocr page 39-
REGISTER,
gelde Gokuren die notoirlijck inde Wolle zijn
geverwt.
                                    Coium 1170
Generale Ordonnantie ende Conditie, wacr op in
den Lande van Hollandt ende Weft-Vtieilanc
op den cerften April 1643 verpacht zijn , de
ghemeene Impoftcn,ovcral,foo wel inde Ste-
den, als ten platten Lande, ten behoeve vande
gemecne faecke geheven;
                       1632
29 April. Ordre, by de Ho: Mo: Heeren Staten
Generael der Vercenighde Nederlanden, ghe-
maeckt op het bevaren van Archangcl inMoP·
covicn.
                                                  930
26 Mey. Placaet, waer by verboden wert eenige
goederen vanden Coningh van Spangie te koo^
pe η inde Landen van O ver- Maze.
            1432
iojulij. Placaet, waer by't verbodt in Mey 1643
van't vervoeren der Coopmanfchappen op Stc-
venfweert ende Rocrmonde gefurcheert wert.
2360
17 Iulij. Placaet ende Ordonnantie, noopende
den Impoft vanden vtertighften en twintigh-
ftenpenningh in HoUantcnde Wcft-Vricflant
geheven.
                                              1952 '
8 Augufti. Placaet, tegens het vermengden ca
veftvalfchcn vande Hoppe.
                      1202
8Augufti. Placaet, jegens 't mifbruyck ende
verduyftercn vande Brouwers Tonnen* 1204
13 Augufti. Placaet,derogatoir vande voorgaen-
de , wacr by den uytvoer van Peerden jegens
betalinge van 's Landts gcrechtigheyt geopent
wert*
                                                   1164
ï Septemb. Placaet, behelfende ordre opte Wa-
peningéendc Manningc van Schepen, footet
Coopvacrdyeals ViiTcherye,uytte Vereenichdc
Nederlanden over Zee varende.mitfgadersopte
ordre vande Admiraelfchappen , ende 't beleyc
van dicn,mcttet gene daer aen dependcert. 876
1 Septemb. Inftrudie voor de CommiiTarifcn in'c
Vlye ende inde Sont,omme opfichr re hebben
op de uy tvarende ende inkomende Oofterfche
Schepen, ende Noortdrunt ende Noort-Caep-
, vaerders.                                                886
23 September. Placaet,op 't ftuck vande Binnen-
lantfche Pafpoortcn,cnde het fuy veren van die
■ fclve,ende noopende 't uytvoercn en inkomen
der goederen uyt Neutrale Landen per axc»
'il ,,                               230S
3 Odober. Placaet, omde KruyiTers weder in Zee
te brengen, tot nader bevcylinge van dien, oock
ordre ende Reglement op 't Mannen vande
ielve KruyiTers.
                                       984
3 Odöbër. Middelen beraemt ende ingewillighc
tot het in Zee brengen vande KruyiTers,in con-
fqrmitéyt van het Placaet vande Ho: Mo: Hêe*
ren Staten Generael, in date huydcn defes. 992
Inftrudie, vande Ho: Mo: Heeren Staten Gene-
rael der Vercenighde Nederlanden.voor dé par-
ticuliere Ontfangcrs vande Middelen, gedeïh-
neert tottet in Zee brengen vande KruyfTers,in
conformite' van haer Ho: Mo: Placaet ende Or-
dre vanden 22 Odober 1643.
                   9M
22 Odober. Ordonnantie, vande Ho; ende Mo;
Heeren Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , noopende den opheef van een ren
hondett van alle inkomende, ende een half ten
hondert van alle uytgaende Waren ter Zee,ten
E                          be-
Generale Ordonnantie ende Conditién, Waer op
inden Lande van Hollantende Wcft-Vrieflant
op den eerftcn Augufti 1642 verpacht zijn, de
gemeene I m poften, over al, fo wel inde Steden*
als ten platten Lande, ten behoeve vande ghe-
meene faecke geheven.
               Colum 1632
13 Odober. Verklaringe, dat alles volgens d'oü-
deLijfte den grooten Brabantfchen fwijgen-
den Landt-Thol fubjed is, bchalven cygen ge-
wafch, noch inde eerfte hant ende onverkocht,
ofte on verhandelt zijnde.
                        15 58
29 Odober. Ordonnantie,vvaerby 'tghcbruyck
van 't bovenftaende Placaet (opte vergrootinge
vande Klingen, alwaerde Hecren Edelen ende
principale Officiers vanden Lande toegelaten
worden te mogen Jagen) voor dat fayfoen ge-
futchcert wert.
                                      1372-
i6 Odober. Placaet, vande Staten van Zcc-
landt, tegens 't innckomen ende verblyven der
Jefuiten, Priefters, Papen, Monicken,of ande-
re geordende Perfoonen vande Roomfche Re-
ligie; als oock tegens het hertrouwen en hcr-
doopen der fel ver : Mitfgaders het doopen van
Vroe - Vrouwen; bywooninge van Cloppen ;
Papiftifche Vooehden over Kinderen gebooren
van Ouderen vande Gereformeerde Religie;
Scholen, Collcden, ende Compofiticn der Of-
ficieren.
                                                 23 ï
16 Odober. Placaet,vande Ed: Mo; Heeren Sta-
ί ten van Zeelant, op 't gelijck-maecken vande
natte ende drooge Maten, Ellen ende Gewich-
ten over geheel Zeelant ,fo inde Steden als ten
platten Lande, i ■■.
                                 122.6
29 Odober. Placaet, waer by de Jacht inde Klin-
-iigen, by voorgaenden Placate vanden fevenden
Maert 1642 toegelaten,gefurcheért wert. 1372
19 November. Waerfchouwinge, jegens fraude
vanden Impoft opte Onrgrondinge van den
Turf.             ,                                        i 2242
18 December. Placaet, vanden Hovc van Hol-
landt , daer by ghelaft wort de voorgaende Pla-
- vcaten, ibo van hare Ho; Mo;-d-'Heeren Staten
Generael, als van hare Ed; Groot Mo: d'Heeren
Staten van Hollandt, tegens de Paus-gefindc
geemaneert.isunduelijefctfobferveren en exe-
cuteren, i jb;r> Γ!'.;- ■-. i
                     . M.5
4,4 December. Placaet, continerende 'tverbódt
-van eenige goedéren van den. Coningh van
Spangten te koopen, inde Meyerye vanden
Bofch. 1430
'.!';:,(|·^.3::πί;ηπ^ :;.,:-- ^ i/ ,
. oobnnJ ïvlob nofi3">;o*>i I ■:■'. .r" - ·■.,■■.] >:i
151 Januarij. Notificatie, waërby de verpacfotinge
. vaja den grooten Brabandtfchen fwijgenden
-rJUnt-Thol weder afgedaen wert. : 15 5 8
jEebruarij. Placaet vande Staten Generael, je-
\ ^gens het onordentelijck Trouwen der Prieftc-
-s tenin Brabandt. > ,
                      359
4Meert. Placaet,verbiedendermet ftaende Zcy-
.
ileri inde Havenen van Hellevoet-iluys tqrjto-
nien.Qpdatdë Bagger-Schuyten niet ovcrfeylt
, en worden.
         /                                 1264
6 Meert. Placaet, verbiedende 't innebrengen cn-
OG<k koopen van allerhande bereyde ende ghe-
..n#erwedë Wolje Laeckenen, Stametten, Car-
, (kyenende Bayeji, uytgefon,dert de ghemen-
-ocr page 40-
REGISTER.
- y               
behoeve vande KruyiTers, in conformite van
haerHo: Mo: Placaet ende ordre huyden gear-
reiteert.
                                       Colom 998
22 Oclober. Lyfte, waer op ende waer na ontfan-
gen endeghecolleéteert fal worden een half op
de uytgaende, ende een op de inkomende goe-
deren, Waren ende Coopmanfchappen ter Zee
tefpe&ive, ende dit by provifie vooreen Jaer, in-
negaende den 20 October 1643.
              1000
3 November. Waerfchouwinge, wanneer den op-
hcef vande voorfz een ende een half ten hon-
dert van alle inkomende ende uytgaende Wa-
ren tot behoef vande KruyiTers fijn aenvangh
fal nemen.
                                            1022
5" November. Placaet, op 't ongeregelt Jagen in
Brabant,voor ibo veel onder den Staet der Ver-
eenighde Nederlanden is gcreduceert. 1360
1644.
8 April. Placaet, jegens het onordentclijck Trou-
wen der Prieitcren in Brabant.
                  361
13 Mey. Ordonnantie, waer nac alomme binnen
de Provincie van Hollantende Weit-Vrieflant,
foo inde Steden,op Slootcn ende Forten.als ten
platten Lande,het Haertftede ofte Schoorfteen-
geit, tot onderftant vandet Oorloge , in defen
Jate 1644 ontfangen ende geheven fal worden.
2.2-54
22 ïulij. Placaet vande Staten van Hollant, waer
by verboden wert dat niemandt het Ambacht
van Ketelerye, &c. exerceren mach, ten zy hy
Borger ende Gildebroeder zy.
                  1200
29 September. Placaet, verbiedende het verval-
fchen en vermengelen vande Hoppe. 1202
i7 0itobcr. Placaer, op 't verheffen der Leenen
inde Landen van Valckenburgh; Daelhem en
's Hertogen Rade gelegen, &c.
                ιΦ<\
25 Odober. Placaet vanden Hove vanHollandt,
waer by verboden wert publijcque Miniiters,
ofte hare DÏenaers, &c. t'offènceren.
          ƒ251
16 November. Ordonnantie, waer by de Pachters
ende Collccleurs vanden grooten Brabantfchen
fwijgenden Landt-Thol ghepermitteert wert,
overal Wachten totverhoedingederfrauden,
teftellcn.
                                                   1558
5 December. Placaet, waer by alle verkoopen
der Domeyncn Jegens't Placaet vanden twee
en twintighften Meert 1638 ghedaen, van on-
waerde verklaert werden*
                          M34
1 $ April. Placaet, waer by ordre gheftelt wert op
het backen van Steen, Pannen, Eftricken.ende
de groote van dien.
                     Colom 1230
7 Mey. Placaet, waer by opgeitelt wert een Veyl-
gelt, over de Schepen naer Ooiten ofte Noor-
wegen varende.
                                         M56
8  Mey. Gemeync Zeynen, voor de Capiteynen
ende Coopvaerdy-Schippers, de welcke fullen
worden gheobferveert in 'tconvoyeren vande
Coopvaerdye - Schepen ghedcitincert naer
Ooiten.
                                                        932
9 Mey. Initrudic, voor de Colledeurs van 't Veyl^
geit, ten lafte vande Schepen ende Coopman-
ichappen, gaende nae Ooitcn ende Noorwe-
gen , ende van daer refpedivelijck in defe Lan-
den komende.
                                      2$f8
9 Mey. Lijite, volgens de welcke hetVeyl-gelt
fal werden geheven ende ontfangen, by taxatie
over de Schepen ende Coopmanfchappen
gaende naer Ooiten ende Noorwegen , ende
van daer refpectivelijck in deie Landen komen-
de, ende dit alles on vermindert ende fonder ee-
nige veranderinge, diefoudc mogen itrecken
tot verkortinge van 'sLandts uytgaende ofte
inkomende vecht van Convoy, of van het Di-
rcdie-gcltjofte van 't geene geconfen teert is ten
behoeve vande Cruyifers.
              25 58. 2560
19 Mey. Waerfchouwingc,dat den cours vanden
Gelde fal werden gereduceertopden voet van
den Jare 1622.
                                      2902
27 Julij. Placaet, op de betalinge van 't Lait-gelt.
918
27 julij. Publicatie, noöpende 'c wegen vande
goude Penningen met twee Afen.
           2902
Ï3 Augufti. Tol-rolle inden Orefont, voor d'Qn-
derdanen der Geünieerde Nederlandtfche Pro-
vinciën.
                                                 940
21  December. Ordonnantie, beroerende de wijt-
te ende andere gfcitalte vande Wagens. 1266
• .■■) .. · ■ .1949-           ;
17 Februarij. Waerfchouwinge, jegens het ftey-
geren van goude Penningen, Realen van Span-
gien, Mexico ende Peru. L,
                2906
22 Februarij. PJacaet, op 't aenibrengen der Gee-
itelijcke goederen in Hulit ende Huliler^Am-
bacht.· ••J:?-.-»*:-fi:n-·:..·· «.; 'c? .isc'^ODofi^e
27 Februarij. Placaet, waer by den tijdt van'c vcr-
wydens vande Wagens wert gheprolon geert.
. u$S8
1 Maert. Placaet ende Ordonnantie, daer by alle
Schipperen ende Ingefetenen defer Landen,
varende na de Middelantfche Zee, ofdaer buy;
ten, verboden wert hare Schepen,Gefchut,Wa-
penen ende Munitie van Oorloge,§cc, te ver-
koopen óf tranfporteren in den dienft vanièrt
Coningh van Hiipangicn. '.
           . | · ^*
26Maert. Placaet, tegens feeckeren Rijcxelael-
dèr , dragende de Figuyr ende Munte vaö
Utrecht.
                                       V- vhru 3010
28  Meert. Placaet , op 't onderhoudt van de
Stroomen, Rivieren, Wateren, Wégen,
Straten, &c. inde Mcyerye énde Stade van
'sHertogen-Boich. '
                           tiéo
22 Mey. Waerfchouwinge, noöpende de betalin-
ge vanden geaccordèerdenThöl i ndën Orefont,
vol-
,7 n..-v
1645.
18 Januarij. Waerfchouwinge, jegens de iteyge-
ringevan Gelde.                                   2926
8 Februarij. Ordre, om de KruyiTers weder in Zee
.·; te brengen, ende öpte Manninge en Wapenin-
ge van dien,                                            984
8Februarij. Inilru<ftie,voor d'Ontfangers vande
Middelen gedeilineert tot het in Zee brengen
vande KruyiTers. :                                994
8 Februarij. Ordonnantie, noopendc denopheef
:yan een ten hondert van alle inkomende,ende
: een half ten hondert van alle uytgaende Waren
- ter Zee, ten behoeve vande Cruyflèrs. 998
6 Meert. Placaet, contincrende próvifionele Re-
dudie ofte Tollerantie, op den cours vanden
Gelde, foo goude als filvere Speciën. . 2890
-ocr page 41-
E G I,S T, E R.
1648 tuflehcn den Doörluchtighften en Groot·»
machtigen Princc Philips de Vierde van ditn
fnaem,Cpningh vanHiipangien,&c· ter een-
l , re; ende de Ho: Mo: Heeren Staten Generael
! r/yande Geünieerde Nederlanden, tér andere
! . zyde.' M .·.,,·■!                               - r, 'j Colu m 79
I ig Mey'. Verkondingc van dien.                  106
4Föbruarij. Byfondcr Artijckel , raCckdnde de
Schecps-vaert. .f -; -'■■ é                        107
4;Februarij. Placjaet,,, op 'tftuck vapde Zcevon-
1 [denden andere ye/Örpnckene gpedc^en. 1071
13 Meert. Placaet, op 'tftuck van 't viflehenen
Viichygewant opte Rivieren, Meeren en Binnc-
o^^4wJ&q1É^^r^.feflr^eftèpt. i 176
÷é Maexp, ,ñ÷öñ van.den Öppet.rhputvefter,
waer by den ProvpplLGcneraelyan^eWilder-
nipe ghelaft wert dJeTxanfgreflèurs yaridc Pla-
1 caten op 't ftuck vande WilderniiTe,' in verfeee-
k,eringe te houden, tot, &c.                     1418
7 Mey.; Placaet, cot cpnfervatie der Boiïchen,
ß>ßé;ñ. ,Jp]apaet, waer.Ïy; pc Jacht op Haes van
Sint Jacob tot Bamis inden Lande van Hollant
..verboden wert. ,..,..? ,                        1366
Dito,!.P|lacact, op 't ftuck vande Jacht inde Clin»
Ditp.L P; lacaet, opte v.ergrootinge vande Clingen,
. alwa&r de Edele ende principale Officiers van
den La.nde toegelaten worden te mógen jagen,
. ''iorornq'.) l.,r:-,r ''ih ç '.Ô.·.' 'ç\ ■ l17&
pito. Pr^onnantie ,waet by de Jacht inde Clin-
gen op Haes en Hpe/V voor ceni^e SayfoéPcn
gefpiiortwert. 'V^Ë;,Ã '■
                        i37x
Dito., Placapti'berpetc^ide de Perfoonen die op
.Aiteiliacen.. .■' ,,.,,
                        1376
Ditqi» È'Jacaet, waer by( prdre geltelt wert op t gC-
bruyek vande Tuymclaers.
                     1380
pitoi. Placaet, waer by den Perfoonen die tottc
Jacht ongequalificecrt zijn, verboden wert ec*
nige Honden ter Japht bequaem te houden.
~,i.-,:            : , Õ,!         tfio
Dito. Placaet, jegens 't Schieten.               i 386
4Junij., Placaet, op 'taenbrengen der Domey-
nen ende Geeitelijckc Goederen inde Mcycryc
van 's Hertogcn-Bofch.
                          1444
16 Junij. PJacaeCjWacrbyalle Geeitelijcke Per-
foonen in Brabandt, Vlacndcren endc andere
Plaetfen onder 'tgebiedt van hare Ho: Mo: ge-
lait werden te vertrecken, midtfgaders harerl
dienft verboden, &c.
                              X57
ð Julij, Placaet,jegensd'Accoorden,Complot-
teryen ende Compofitien der Pachterén. z*44
6 Augufti; Placaet, op't onderhouden van d'Or-
dohnantievan'tkleynZegel.
                zzqi
10 Augufti. Reglement, by de Weft - Indifchc
Compagnie, ter Vcrgaderinge vande Ncgcn-
thiene, met approbatie vande Ho: Mo: Heercn
Staten Generael, over heropen ftcllen vanden
handel op Brazil, provifionec! gearréiteèrt. 613
X4 Augufti. Ordonnantie, waer by een ycgclijck
die eenigeThicnden,Pachten,Renten,Chijnfcn
of andere Laften,aen Abdycn, Cloofteren,Cpn-
venten.ofte eenige andere Gecftclijcke Perfoo-
nen, inde Meyerye vanden Bofch, geldende of
fchuldigh zijn, wert gelaft:de felve te betalen in
handen vande geenc die de Staten daer toe
E ij                    com-
Volgens de Lijfte daer van geformecrt endc ge-
arreiteerr.                                    Colum 938
x^Mey. Placaer, op 't acnbrengen der goederen
die den Coningh van Spangien.of Graéffelijck-;
2 heyt van Vlaenderen.uytoorfaeck van Pomej-
. ,nen of anderfints, ghecompeteert hebbepiin
-Helften Hulfter-Ambacht n?tüihn ivMi^
Lelden Mey. Placaetvande Staten van Zeekant,
.: ,waer by verboden werden de GamerfpeleiKBa-,
tementen, .Liedekens, Cpmedien., Refereynen,
Baladen, &c. mede jegens Loteryen en Rijfre-
leryen, loopen in Sots-kappen, &c.           467
*8 Junij.; Placaet, beroerende de,;Perfppnen die
op Aden jagen.                 [ >!»,;, zt&iiff*
x8Junij. Placaet,jegens't febietpp.;! , é ß$6
zz September. Placaet, behelfendeordre op de
grooteEquipagie, Mpnture, Manrringc ende
Admiraelfchappen der Schepen, varende door
de Straet van Gibralter na de lyliddelandtfche
ViZee,endeopLevantcn,.:,,\/;1i·.,,         ç.:·$Ñ®
iS Odober. Placaet, vanden Hove van Hollant,
. waer by ghelaft werdt het Placaet;van hare Ho:
Mo: in date den derden Odober 1639. Cplum
43º). gedruckt.punduclick t'ppfervcren, ,453
TC) November. Placaet,Tegens het inncbrengen,
drucken, yqrkpppen ofte itrpycn van allerlcy
argerlijckc ende feditieufe Boecken, Gefchrifc
ten,PafqujUcn,&o, ç i, ç- , Uij ,,·.! , . 439
6D,ecember. Placaet vanden Hove van Hollant,
jegens de moetwilligheden der Lacquayeo en
.:. 'KnechtSjeiivisrbpdt van geweer te dragen. 53.1
6 December. Placaet vanden Hove van Hollant,
tegens 'tinikGn vande Glafen , werpen met
Stecnen , klincken.aende Bellen, flaen ende
kloppen op de Deuren , ende andere ongerer
gekheden,èßñ.ßÌú-, , r-oivA-r-^l           $£3
6 December. Placaet vande Staten Generael,
waer by verboden wert de Pofthopders en Po-
ftijlonsjofhare goederen aen te taitcn,&c.s $zy
\;'-;!;.é647> ' '^]fi-:^U>:
17' Januari). Plaeaet'vande Staten van Hollandt,
betPerende het Bedevaert gaen, ende andere
Supcrftitien.
                                           »19
4 Jujnij. Placaet vande Staten van Hollandt, je-
gens feecker fameus en injurieus Gedicht, ghe-
intituleert, Peys'-gedicht tegen den Heere Am·
baiïadeur Servienr.
                                 457
xx Junij. Continuatie ende prolongatie van Óc-
tróy voor d'Ooft-Indifche Compagnie, 546
4 Juli). Continuatie van 't Odroy vande Weit-
Indifche Compagnie.
                              595
19 Augufti. Placaet, continerende redudie ende
tollerantie vanden cours van Gelde. 1890
2,4 Augufti. Placaet vande Staten van Zeclandt,
jegens d'Engelfche Schellingen én Brabaht-
fche Oortgens.
                                      3038
X4 November. Ordonnantie ende Arrijckel-brief,
waer nae alle Perfoonen ende Schepen die in
dicnil ende tot fecours vande Weit - Indifchc
Compagnie varen,hacr te regulerê hebben. 6i $
ix December. Plapaet, tegens het afloflen van
Gecftclijcke Renten en Chijnfen, midtfgaders
af houwen van Boomen inde Meyerye. -1503
1648.
Tradact van Vrede , befloten den 30 Januarij
-ocr page 42-
RÉ G I S Τ Ë R.
dobbelen Stuyvcr van Geef, ende de Groehiri-
ger Flabbcn, oock verboden daerop Materialen
releveren.
                                 Colun-13012.
i 1 Dccemb. Placaet vandc Staten van Zcelanr,
op het ftuck van Bancquerotiers en infolverite
Boedels', voornementlijck raeckende het Ac-
coort tuflehen de Crediteuren van dien té
maecken.
                                         '^407
11 December. Placaet, waer by den vryen üyc-
yoer van Eetwaren op Brazil toegelaten wérr.
-Ottj i .:*.. ι :; -· .. ;.'                                       6l7
17 Ianüarij. Placaet vande Staten van Hollaridr,
jegens argerlijcke Boecken , ende in fpecie je-
°;geiis feecker Bocck, gheintitülcërt, Dcfenfio
Rcgia proCarolo primo, &c.
                     450
5 Martij. Placaet,op 'taenbrengen der Geeftehjc-
■ ké goederen in 't Marquifaet van Bergen. 148X
X9 April. Placaet, jegens het onordentclick trou-
wen der Prieftcren in Brabandt.
                 359
3 Meyi Placaèt vanden Hovc van Holldnt,jegens
injurieusen fameus Libel, gcintituleert, Wacr-
achtige Proceduyren ghcpleecht tegens laco-
minade With , Huyfvrouwe vanden Heere
Prefident Wijngaerdcn.
                          457
X7 Mey. Ordonnantie, waer by dein Pachters en-
de Colleöeurs vanden grooten Brabandtfchen
fwijgenden Lant-thol, gepermitreert wert over
al Wachten, tot vérhoedinge der frauden te
ftelleh.
                                                 1558
1 Iunij. Placact, waer by verboden Wert Kraén-
oogh of ander vergif inde Duynen ende Wilder-
niiïên vanHollandt, ende Landen dacronjrrent
gelegen te leggen,
                                 1396
lö Iunij, Placaet, waer by eenen yegelijcken die
benige Thienden op de Landen in Vlaenderen,
onder defe zyde gelegen, pretenderen, ghelaft
wert over te brengen de befcheyden.waer op de
Thienden uyrgegeven zijn. .                  1438
19 Iunij. Placaet,waerby den Debiteuren der Do-
meynen in Vroonhové, Daelhem en 's Herto-
gen-Rade, ghelaft wert hunne Namen met de
gronden van Erven, Huyfen, &c. aen te bren-
gen.
                                     .               144X
x9 Augufti. Placaet vanden Hove van Hollandt,
jegens feecker fchandaleus Gedicht, geintitU'
jeert, Blyfchap over de verloflinge van Amflier-
dam.
                                                     457
%l Odober. Placaet yanden Hove van Hollandt,
jegens feecker fchandaleus en fcditieus Boecx-
ken, gheintitülcërt, d'Ontfteldcn Amfterdam-
mer met fijne trouwe waerfchouwinge, Raedt
en Antwoort op Bickers beroerte.
              4^7
χ·$ Oétober. Placaet, waer by verboden-wert ee-
nige Officieren vande Gereformeerde Religie,
door Gecommitteerden vande Staten Gene-
rael geftelt, te veranderen.
                        399
5 December. Prolongatie vanden tijdt in 't Pla-
caet, noopende het aenbrengen der Thienden
in Vlaenderen geexprefleert.
                   1440
Traclaet vande Marine, gedaen, befloten endegc-
arrefteert inden Hage in Hollandt den ieven-
thienden December 1650. tuiTchen den Hecrc
ConinckvanSpangic, aen d'eenezydc-, ende
de Ho: Mo: Hceren Staten Generael der Vet-
eenichde Nederlanden,acn d'andere zyde. 109
Ver-
committeren.                            Cölurti 1476
17 September. Placaet, ordre op 't gebruyck der
Lint-Molens ftellende,
                           π 90
X4November. Placaet, waer by verboden wert
met Waren ofte Coopmanfchappen te varen
door het JorTrouwe-gat, Hontfkreke, Zuyt-
diep, ende 't Gat van Cocxye.
                  %y 10
1649.
13 Ianüarij. Ördonnantie,ophetfelvefubjeétals
hetbóvenftaende Placaet vanden x4Augufti
1648.
                                                   1476
9Fehruarij. Waerfchouwinge, Waerbyd'Ingefe-
tenen van defen Staet verboden wert haer Ko-
ren ter Molen te brengen onder 'tghebiedt van
denConinghvanSpahgicn.
                    2^.58
17 Februari}. Waerfchouwinge, jegens het ftey-
geren van goude Penningen, Realen van Span-
gien, Mexico ende Peru.
                         2.906
14 April. Placaet Jegens der Paus-gefinde Gee-
ftelickheyt,Conventiculen,Scholen, Col leden,
Cloppen, Voochden, en compofitien der Offi-
cieren , &c.
                                             X03
14 April. Placaet, waer by allen Ingefetencn on-
der 'tghebiedt vande Staten Generael ghelaft
wert, den Predicanten, Predicatien, ende Toe-
hoorderen vande Gereformeerde Religie niet
temoleftcren,&c.
                                   2,59
6 Mey. Placact, waer by alle Intercftcn enLos-
renten, loopende tot Jafte vande Comptoiren
vande Generalitey tjegens den penningh twin-
tich gercduceert werden, &c.
                  1 ƒ04
ixMcy. Placaet vande Staten van Hollandt ,je:
gens Bedelaers, Vagabonderi en Bedelarycn.48 5
x8 Mey. Placact vanden Raedt van State ,waer
by ordte op 't viflehen onder Vroonhové géftelt
wert.
                                                    1x90
31 Mey. Provifionecl ïnfttucÜe, waernadeCön-
voy-Meefters, Contrerolleus, ende Commifen
ter Recherche vande Convoyen ende Licenten
ten platten Lande, onder het gebiet vande Ho:
Mos Hecren Staten Cenerael aengeftelt, in't
heffen ende ontfangen vande Licenten, midtf-
gaders het rechercheren van allerhande inko-
mende ende uytgaende goederen ende Coop-
manfchappen, haer fullen hebben te reguleren.
2-334
11 Junij.' Placaet, waer by de Geeftelijcke Per-
foonen ende Bruyekers gelaft wert, de Geefte-
lijcke goederen inde Landen van Valckcn-
burgh , Daelhem en 's Hertogen-Rade aen te
brengen.
                                               1478
xx Junij. Ordonnantie, waer by de Jacht op Co-
nijn den Duynmeycrs tot den ncgenthienden
Julij, ende de Perfoonen ter Jacht ghequalifi-
ceert, tot den fefthienden Augufti des felvcn
Jaers verboden wert.
                              1374
xV Iunij. Placact, gheemaneert jegens de Bede-
laers, Vagabonden ende Lantloopers,&c. 509
30 Julij. Waerfchouwinge, waer by geordonneert
wert, de voorgaende Ordonnantien en Inftru-
clien .noopende de Convoyen ende Licenten
t'obferveren, en geen goederen, fondcr 't recht
van Convoy bctaeldt te hebben, te vervoeren.
4338
1 ï Augufti. Placact,verklarende voor billioen den
-ocr page 43-
8P Ë G i s -F Ë k.
Örifont ende Belt refpeciive.         bolüm 94$
6 April. Nieuwe gecorrigeerde ende nader gecor-
rigeerde Lijfte, vande gemeene Middelen, die
ghehcveh zijn van alle inkomende ende tiyt-
gaende Waren ende Coopmanfchappen, foo te
Water als te Lande. Aenvanekelijck rrtct den
feiten April 1651.
                                  X488
28 April. Placaét, regens dé fteygéringe Van Gel-
de: oock tégen d'Embder en Oldenburgér Flo-
rijnen, Schellingen, ende minder Payerhenten.
I902
17 Mey; Placaet,betreffende de Zeevönden, en
andere verdronckene goederen.
               1071
ti Junij. Placaet; op 't onderhoudt van 'tkleyn
Zegel vande Generaliteyt.
                      ζ zq 1
1 JillijJ Placaet, jegens't prefentërenéri nemen
van verboden Giften en Gaven.
                40I
6 Julij. Placaet, waer by de Lijfte der Corivoyen
voor een derdepart verhooght wert.
         2486
8 Julij. Placaet vanden Hove van HollantjëgcnS
'titelen van Kalveren, Schapen, Hoenderen,
Duyven, &c. breecken van Heckens, roovcn
en afhalen van Vruchten,&c.
                   517
4 Augufti. Placaet, op 't aenbrengeh der Beurfcn
inde Meyerye vanden Bofch,totonderhout van
Studenten gefon deert.
                           I476
12 Augufti, Placaet, waer by alle Militaire Offi-
cieren verboden wert eenige Foyen, vereerin-
gen, êcc; t'ontfangen, ofte te nemen vande
Schippers of Cooplüyden op Rhijh ende Maes
varende,
                                                 403
zj Augufti.. Plaeaet ende Ordonnantie, tégens
het onachtfaem ende réückeloos varen der
Coopvaerdyc-SchippersdeferLanden, fondcr
Coqvoy ofte Admiraelfchap, het Uchtvaerdigh
verlaten van haer gefelfchap, ende 't overgeven
van hare Schepen , fondcr de felve naer behoo-
ren ende vermogen tedefenderen^
            956
25 Augufti. Placaet, Waer byde Capiteyneri vande
öorlogh fchepen verboden wert in hare Sche-
pen Coopmanfchappen over te voeren. 962
28 Augufti. Placaet, Waer by het naedrucken van
feecker Gefchrift, gheintituleert, WaCrachtigh
en"noodich bericht, &c. doorordrC vande Groot
Mo: Heeren Staten van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt gcdaen inftellen, op grootë peynen
verboden wert,
                                        461
6 Odober. Placaet, waer by ordre op 't beleggen
en crediteren der Penningen ten Comptoire,
gefteltwcrr,
                                          1506
19 Oclober. Placaet, op 't aenbrengen der Thien-
dèn, Landen en Bcneficien,fpec"terende tot on-
derhout vanden Paftoor tot Suy tdorpe. 1481,
\z December. Placaet,jegens 't verduyftercn der
Ornamenten en Kerckelijcke góéderen in de
Meyerye van 's Hertogen - Bofcb.
            1478
16 December. Waerfchouwinge, jegens het ftey-
geren van goude Penningen, Realen van Span-
gien, Mexico ende Peru, midtfgaderS gouden
Louys.                                                 3.906
i6jx.
ι Meert. Waerfchouwinge , vande Staten van
Hollandt, jegens 't heÉen van onbehoorlijcke
Thollcn.
                                               1578
3 Meert. Placaet, waer by de Coopvaerdye-fche-
pen verboden wert voor den 1 April i65x, uyt
E iij                         re
Verkondingë van het voörfz Traétaet vande Ma-
rine-,
                                           Colum 118
iö Decertib. Placaet, verbiedende 't innebrehgén
endekoopcn van allerhande bereyde eride ge-
verwede Wol Ie Laeckenen, Stametten, Cafc
fayen ende Bayen , uytgefóndcrt de ghemen-
gelde Coleurcn die notoirhjckinde Wöllë zijn
-levcrwt. V
                                        n
'ίίξη U9.V Π.ΛΟΟ^Υ 'ν ■]:·;>.ν 7/ JWJiA'-i .Ύ\ιΓ. '!.;..'.
οόζ>                     α: }..< :i6f}-éi'io'') '.,■:.!■'. -y, ï ·..;.
ijjanuarij. Placaét, waer inne den Boèêkverkoo-
!i pers ghelaft wert alle argerlijcke Schriften ofte
x Bóecken, die haer behandightoft toegeiönden
!' jyerden , aenden Officier të brengen ; Vërbie-
*nSe%dè mede eenige Aden van Staet, ende de
' gemeene Regierin ge betreffende * te drucken,
; verkóopcn, Sbc,                                       445
iyjanuarij. Refolutie vande Staten Generael,
tot hanthavinge vande ware Chriftelijcke Ge-
reformeerde Religie, &c. :inde grootc Vergade-
'ringeop de grooteSael genomen.
              193
Trtóaet van Vruntfchap ende VerbinteniiTe,be-
iiötenden negenden Febru. '1651. tuflchende
; Ho: Mo: Heeren Staten Generael vande Geü-
nieerde Nederlanden ter eenre, ende de Heeren
Gouverneurs ende Superieuren vande Steden
yan Salé in Barbarien, ter andere zyde. 1 %7
Verkondinge van 't voorfz Tra&aet.
              131
ίο Februarij. Verbodt vande Staten van Höllant,
Tégens hetgaen ter Miffe inde Huyfen vande
Heeren AmbafTadeurs van Cohihgen, -Prineen,
Républijcquen, &c.
                              " "< *
ïp'Februarij/ Placaet:, waer by gelaft wert alom-
jm'e Officieren vande Gereformeerde Religie te
ftellen.
                                 -                 2,61
i 5 Februarij. Placaet, tegens de Realen van Ach-
\'ten; .                                                  3° 14
18 Februari); Ordonnantie ehdeLijfte , vanden
grOoten Brabantfchen fwijgendenLandt-thol,
Geleyde ende Peert-gelt.
                        1560
17 Meert. Placaet, op den opheve vande generale
ende gemeene Middelen van Hollant; 1616
ixMeerti Placaét vande Staten van Zeelandt,
waer by het inriebrengen, drucken, koopen en-
de verkoopen van Sociniaenfcendedergelijcke
Ketterfche Boeeken, verboden wert.
         459
29 Meert. Placaet vanden Hove van Hollandt,
waer by verboden wert publijcque Minifters,
ofte hare Dienaers,&c. t'orrenceren.
          jzf
24 Meert. Placaet vande Staten van Hollandt en
Weft-Vrieflandt , beroerende den Impoft van
veertien gulden op elckhondert wit gerafineert
ende van buytcn inne gebracht Souts, mitfga-
gaders negen gulden van 't Clijnfour. 18x4
Ordonnantie, volgende de wclcke ten behoeve
vande gemeene faeckc, inde Provintie van Hol-
landt ende Weit-Vrieflandt, van wegen ende
volgende den confente vande Staten vanden
fel ven Lande,in April 1651 ende vervolgens tot
1655 incluys verpacht is den Impoft van veer-
tien gulden op elck hondert wit gerafineert en-
de van buyten inne gebracht Souts,mitfgaders
de negen gulden van 't Gijn-fout.
           f830
ï April. Placaet, tot naerichtinge voor de Schip-
pers vande Coopvacrdye-Schepen inde voorfz
Landen t'huys hoorende, in 't paflèren Yanden
-ocr page 44-
REGISTER.
Weit- Indien voor ycder open gheftelt werdt.
- -                                                  Colum6i7
24Septemb. Placaet vande Staten van Hotlant,
tegen Rijffeleryen en Loteryen. ,\, , '465
5 November. Ordonnantie, waer by ,de Pachters
ende Colledeurs vanden Brabandtfchen Thol,
ghepermitteert wert, over al Wachten tot ver-
hoedinge der frauden, te ftellen.                1 «558
8 November. Placaet, waer by verboden wert fbn-
der 't generael Convoy te varen.                  960
19 November. Placaet , waer by de Waren van
Cqntrebandc, ende allerley Scheeps-behoeften
roerboden werden ìy t den Lande te voere. é ß 22
5 December. Placaet,waerbyaHeCommercïen
op; ^agelant: ,mitfga.ders aende neutralen $Ja-
buyrigcn, allerley. Ammunitie van Oorloge en
j ;Seheeps-gerectfchap in ecnigeHayencn onder
' ft gebiedt: ya ç die van Engelant te voeren, ver?
boden;wert.>> ,r;GW .;...../ .^n'ivr.i-.^Ii'JIJH
Ordonnantie vanden,Impou opte Warmoes-lan-
den tTedert Januarij 1653.
tot ç0Ö ,roe in $M"
landt en Weil-yricflandt geheven. \. ,,1950
3 Januatij. Placaet, waer by hetinnebrengen cn-
n^e verkoopen van allerley Engeliche Manufa-
doren verboden wert. ,
                           1178
6 Januari). Placaet, opte Redudie en Tollerantie
. vanden cours van GeJde,
3 ·, f                28.90
1 Meert, ïAmpliatie ende correctie op ecnige Lij-
ften 1 vande Generale Middelen, inde Steden
1 ende forten- van Brabandt.ende Vlaendercn,
; ende andere onder de Gcncraliteyt. ' "I2260
20 Meert. Placaet ypp 't onderhouf vande ftt-oo-
;» men, Rivi.qren,"Wareren, Wegen, Straten ,.&c.
jndc Meyerye ende Stadt van 's Hertogen-
Bofch. ,·
                                                 1160
1 April. Generale Ordonnantie ende Conditieo,
vande verpachtinge det Gemeene Middelen
van Hollandt en Wcft-Vrieflandt.
          iójx
2 April. Placaet vanden Hove yan Hollandt, te-
gens feecker Libel, gedivulgeert onder den Ty-
tel van Rotterdams Zee-praetje, tuifchen een
Coopman, een Borger, en een Stuyrman. 4591
7 April. Placaet vande Staten van Hollandt, je-
gens feeckcren dobbele Stuyver.              3°34
x6*April. Placaet, jegens den dobbelen Stuyver,
dragende d'infcriptie/Ë/£ 7 A. 1652. 3014
1 Julij. Waerfchouwinge, noopende 't betalen
vanden Thol van OiTen,Peerdën,Koeyen,Scha-
penen Verckcns: oock Roër-thol der Schepen
daer mede fulckc Beciten tot Amfterdam over
komen.
                                                     1554
19 Julij. Nader ordre , op 't ontfangen der Lijf-
renten.
                                                      r49&
29 J ulij. Ordonnantie, waer op binnen den Lan-
de van Zcelandt verpacht fal worden het recht
ofte den Itnpoft van hetkleyne Zegel. 2116
4 Augufti. Praemien, voor de gcene die Vlaggen
vande Engelfche Schepen halen.
                980
9 Augufti. lnftrudie, waer naer de CommiiTarif-
fen op 't maecken vande quotifatie van den
duyfentftcn penningh vande waerde van alle
roerende ende onroerende goederen, Renten,
Rechten, Adien.Schulden, Crediten.Schcpen,
Coopmanfchappen, Gelt.VaiTellen, juvveelen,
Meublen,Gagicn, Tradementen, ende andere
goe-
te loopen,                                        Col.um.960
8 Meert. Placaet, waer by den Capitcynen vande
Oorlogh-fchepen verboden wert in hare Sche-
pen Coopmanfchappen over te voeren, 962
8 Meert. Waerfchouwinge, jegens 't heffen van
onbehoorlijckeThollen.
          1                 1576
8 Meert. Lijfte, waer op, ende waer naer pntfan-
gen ende gecolledeert fal werden een par-pen-
to op de uytgaende, ende twee op dejnkomen-
de goederen, Waren ende Coopmanfebappen
ter Zee,over de Rivieren ende par AlTe, foo wel
; van, ende op Ooften, als Weften, ende van en-
de op alle Quartieren reipecltiye,, geen uytge-
t fondert,ende dit byprovine. ,
                 r,?fi®8
il Meert. Ordonnantie, noopendc den opgeef
van twee teri'höndert van alle inkomende,ende
een ten hondert van alle uyrgaende Waren ter
Zee, over 4e Rivieren ende par AiTche,, foo. wel
van endcop Ooften,aIs Wcilen.endc van ende
op alle Quar,tieren, geen uytgefondert. æ 5,68
13 Meert. Waerfchouwinge, wanneer't,Veylgelt
! aenvancknemen fal.
f) ;          ,;;;, 2570
16-Meert. Placaet, jegens't mifbruyek ende yer-
duyftercn yande Brouwers Tonnen. 1x04
21 Meert Placaet, nae de welcke hier te Lande
het Laftgelt gheheven fal worden op alle Sche-
i i pen, foo ter Zee, als over de Wadden inkomen-
de ende uytgaende. ,
                          s ,£57z
24 April. Placaet vanden Hove van Hollandt, je-
r-. gens feecker Boeck, gheintituleert,den herftcl-
den Leen w, ofte Difcours over 't gepaiïeerde in
.; de Vcreenighde Nederlanden in 't jaer1650 en
1651. · .,.,;              ',,.,;> r:                  -.457
26 April. Placaet, behelfende nader ordre op de
MontuyrederStraetvaerders. t            906
16 Mey. Waerfchouwinge, waer by alle d'Aden
: van vrye Jachtc , als oock de Sauvegarden en
vrydommen by de Oppcr-Houtvefters of an~
ë; dere gegeven, ingetrocken werden.
          ,1378
17 Mey. Waerfchouwinge, tot narichtinge voor
r 'de Schippers der Coopvaerdye-Schepen inde
ni yoorfz Landen t'huys hoorende, in 't paiTeren
, vanden Orifont ende Belt refpedivc.
           952
Z3 Mey. Placaet, optc provifioncle redudicende
tollerantie vanden Gelde.                          2890
25  Mey. Placaet, waer by den Groenlandts-vaer-
ders gelall: wërt tot confervatie der Neeringen,
iV Licenten, Convoyenendc Veyl-gclt, hier te
Lande met haer gevangen Vifch, Traen, &c. te
komen,fondcrceril elders te mogen feylen.682
.29 Mey. Waerfchouwinge , jegens 't heffen van
onbehoorlijckeThollen.
                            J$76
5 Julij. Placaet, waer by ordre gheftelt wert op 't
•, ontfangen der Lijf-renten.                         1496
19 Julij. Tweede ende nader Waerfchouwinge
ende ordre, jegens 't heffen van onbchoorlijcke
Thollen. '
                                                 1578
29 julij. Placaet vande Staten van Zeelant, waer
by allen Militaire Officieren verboden wert ec-
nige Foyen, verceringen,&c, t'ontfangen ofte
te nemen.
                                                   405
1 Augufti. Placaet vande Staten van Hollandt,
jegens feecker injurieus Pafquil, geintituleert,
Artijckelen tegens de Louvcfteynfche Hecren.
457
31 Augufti. Placaet, waer by de Silvet-Mijne in
-ocr page 45-
REGISTER.
goederen, geen uytgefondert, van alle die gene
die inden Lande van Hollant ende Weft-Vrief-
lant woonen.ofte goederen aldaer gelegen heb-
ben, foo wel inde Steden als ten platten Lande,
der geener die gegoet ofte geftaet zijn in Capi-
taél tot een duyient pont tot veertien grooten
'tpont,oftcdacrbovcn,voordenjare 1654. ful-
len procederen.
                          Colomi^o
6 September. Placaet, waer by 't flingeren van
'sLandrs Impoftcn.cnde fpecialick opte Wy-
nen verboden wert.
                               2246
æô September. Ordonnantie vande Pcerden.vol-
gende den welcken inden Lande van Zeelant,
ten behoeve vande gemeene faecke.van wegen
ende volgende den confente vande Ed: Mo:
Heeren Staten der fel ver Landen, over al inden
felven Lande geheven ende geinnetfal worden
den generalen lm poft op de Peerden. 1104
27 September. Waerfcbouwinge.aengaende den
twintighftcn penningh op de Collaterale Suc-
ceflien.
                                                 1967
2io Oclober. AmpHatie, van voorgaende generale
ende particuliere Placaten, op den opheef van
1 de Convoyenende Licenten geemaneert. 2340
21 Oétober. Placaet, aengaende de verbetcringc
vande Zeeufche Leenen.Ambachten, ende Re-
demptie ofte afkoop vanThienden.
         1456
3oOdober. Ampliatie, vande Waerfchouwinge
aengaende den opheef van den twintighften
penningh op Collaterale Succeifien.
        1968
6November. Waerfchouwinge, noopende den
Impoft vanden veertighften penningh. 1969
5 December. Placaet, ftreckende tot weeringe
van feeckere maniere van foetelen ofte venten
aende Schepen van Oorloge, ghenaemc Kay-
dray.
                              ;','              J ,964
8 December. Waerfchouwinge, waer by alle Ar-
reften op de gagien van 't Sehceps-volck verbo-
den werden, ten zy,&c.
                           966
8 December. Placaet, Nader ordre op d'onder-
houdinge vande Ordonnantie van 't Vcyl-gelt,
%*m
1% December. Waerfchouwinge, jegens het itevr
geren van goude Penningen, Realen van Span.
gien, Mexico ende Peru, midtfgaders gouden
Louys.                                                 1906
1654.
5 Februarij. Waerfchouwinge, noopende de be-
raiinge vanden veertighften ende twintighften
penningh.
                                            2248
ï o Meert. Ander Ordonnantie, op't on tfangen
der Lijf renten.
                                      1500
14 Meert. Placaet vande Staten van Hollandt,
waer by 't vervoeren van Poort-Aerde, &c. ver-
boden wert.
                                          1166
14 Meert. Placaet, op den opheef vande gemee-
ne Middelen van Hollandr.
                     1616
14 Meert. Generale Ordonnantie ende Conditie,
aengaende de verpachtinge der generale ende
gemeene Middelen van Hollandt ende Weft-
Vrieflandr.
                                           1642
17 Meert. Placaet, jegens 't frauderen vanden
Watcr-thol, gehoorende aen 's Lants Domey-
nen van 's Hertogen-Bofch, ende geheven wor-
dende tot groot Lith op de Maze.
            1576
14 Meert. Placaet vande Staten van Zeelandt,
jegens Complotteryen der Paehrcren , in het
pachten der gemeene Middelen. Col. 225*6
zo April. Placaet, noopende 't kleyn Zegel van-
de Generaliteyt.
                                    2241
é Junij. Placaet,jegens monopolien in't pachten
der Thienden, onde fraude van dien* 1588
1 Junij. Placaet,vanden Raedt van State, behel-
fende nader ordre tegens 't brengen van Ê,ïïéç
ter Molen onder 't gebiet vanden Coningh van
Spangien.
                                            2258
9Junij. Waerfchouwinge, jegens hetfteygeren
van goude Penningen , Realen van Spangien,
Mexico ende Peru, mitfgaders gouden Louys.
2906
6 Augufti. Placaet ende Ordonnantie, op 'tftuck,
vanden opheve vande generale ende Gemeene
Middelen , ovcrdcQuarticrenvan Brabant en
Vlaenderen, onder de ghchoorfaemhey t vande
Generaliteyt ftaende.by den Staten vande Ver-
cenighdeProvintien ingewillight, tot onder-
ftant vande gemeene faecke. .
             2124
8 Augufti. Generale Ordonnantien cndcCondi-
tien, waer op van wegen de Heeren Siaten Gcr
nerael der Vcrcenichdc Nederlanden werden
verpacht de Gemeene Iropoften , die oVer de
Quartieren van Brabant en Vlaendercuonder
haêr gebiedt ftaendc, geheven werden. 1130
Ordonnantie, voordeColleéteurs ofte Paehtci§
vanden Impoft vande Wynenl·* < ß ð,-, 2,14ï
Idem, noopende de Brandewijnen^ iq ml »*49
Idem opten Azijn.                                 .rsefcso
Idem opte Binnen ghebrouwcn en Uythecmfchc
Bieren.
                                                2-154
Idem noopendeden Impoft van achticn ftuy\ ers
op ycclèf.'Tonnf-Biers töt lafte der Tappers.
'; 1' ä%ß-'*À' ·           2l69
Ordonnantie van Vlaenderen op'tfelvefubjcd.
1170
Idem op 't Gemael over Brabant en Vlaenderen.
1170
Idem op 't Stijffel.                                     ÷ 177
Idem op 't Beftiael/                                   æ 178
Idem opte Confumptie van 't Zout.           2182,
Idem noopende den Impoft van veertien gulden
Op élckhondert wit gherafincert ende van buy-
ten ingebracht Zouts,mitfgaders negen gulden
van't Clijn-fout.                                    2188
Ordonnantie ende Inftruéu'e voor de Pachters
van't felve.                                          2189
Idem noopende de Confumptie opte Zeep. æ 191
Idem noopende den Impoft van twaelf ftuyvers
opelckeTonneZecp.                            2.194
Idem noopendeden Impoftop't Branthout. 2196
Idem opte Confumptie vanden Turf.          2198
Idem opte Kolen.                                     2202
Idem opte Wolle Laeckenen.                    2202
Idem opte Goude Laeckenen,                    2210
Idem opte Wagc.                                      2212
Idem opte Paerden.                                  2216
Idem opte Ronde Mate.                            2218
Idem opte Hoorn-Beeften en Bezaeyde Landen.
2222
Ordonnantie van Vlaendcrcn op 't fclvc fubjeel
2226
Idem opte Boeten en Breucken.                 2226
Placaet, noopende 't Middel op de Collaterale
Suc-
-ocr page 46-
LM
REGISTER.
ra Augufti. Placaet, waer by 't Veyl-gelt opte
helft vermindert werc.
                 Coiumz57o
19 Augufti. Refolucie, noopende de calangic over
frauden der Gemeene Middelen.
            xx6x
19 Oclober. Placaet, jegens de compofitien ende
uytkoopen over den Impoft opte Wynen
1680
8 December. Waerfchouwinge,op't backen van
't Broot ten platten Lande van Hollandt ende
Weft-Vrieflandt.
                                  1788
8 December. Placaet vande Staten Generael,
noopende het Middel vande Collaterale Suc-
ceflien.
                                                  X2/2.8
1656.
2,0 Januarij. Placaet, waer by verboden wert de
Pachters vande Gemeene Middelen cenigh-
fmts te beletten.
                                       xx5o
21 Meert. Ordres op 't Broot-backcn ten platten
Lande behelfendc.
                                    zx5o
Idem vanden Julij.                                 xxjo
11 Augufti. Placaet, waer by verboden wert dat
geen Wynen van buyten in Hollant inkomen-
de, elders mogen werden geloft als in befloten
Steden.
                                                      æô.%%
æ 7 September. Waerfchouwinge, noopende de
Redudieder Termijnen van Kuftingh-brieven,
jegens den penningh vijf en twincich te doen,
in 't betalen vanden xl. penningh.
            2x48
18 Januarij 1658. Placaet, daer by alle foorten
van Uytheemfche Duyten verboden werden.
3016
Succeffien.                                    Columxzx9
Idem noopende den Impoilop d'Ongcfondcerdc
Ptoceflen.
                                                 12.30
Ordonnantie noopende 't kleyn Zegel. z%] %
AmpUatie opte felve Ordonnantie. 1*38.XX40
ï 1 December. Publicatie jegens fceckcren Clcef-
fchen dobbelc S tuy ver.
                             3017
!                                   16$·).
z6 Februarij. Placaet, vvaer by verboden wert dat
Brouwers, Bierftekers en Bierfteeckfters, geen
Tappers Neeringe doen mogen.
                zx6z
ix Meert. Generale Ordonnantie ende Conditie,
vande verpachtinge der gemeencMiddclen van
Hollandt en Weft-Vrieflandt.
                   164X
iMey. Lijfte, noopende de gemeene Middelen
die geheven worden op alle inkomende en uyt-
gaende Coopmanfchappen.
                      1489
4 Mey. Placaet, tegens het tefteren ten behoeve
van Geeftelijcke, ofte andere Paus-gcfinde ge-
ordende Perfoonen, ofte ghefeyde Geeftelijcke
Armen, Gedichten, ofte Godts-huyfen, &c.
1591
15 Julij. Placaet, op 't ftuck vanden veertighiten
penningh.
                                                 I97^
ß 6 Julij. Placaet,jegens 't inbrengen van gema-
len Meel, ende gebacken Broot binnen Huift.
xx6x
Il Augufti. Placaet, waer by de Penningen tot
lafte van Hollandt loopende, tegens vier ten
hondert ghereduceett, anders op gefeght wer-
den.
                                                        JP6
m
!·„■ ut
:< .1
il
■'.
* -rm
-
É : É
I ;'..>.
-Ðß·:ïÇ jjcio Ïivrol \ s.\.bl
£ ·:
■v !
'„'i-i
?J '1
\
ss,M •Su -.jOiliiJ .-
" '. t ;
Q.: lijbslvl
■ '.{j-m ,vji....-i.:M ! .ô,'·;é,„í.é
-ocr page 47-
>
Pag: ι                                                                                                   2,
PLACATEN.
Het eerfte Boeck.
DEN EERSTEN TYTEL,
Feryattendc de fundamentele Wetten der %egieringe vande Vereenicbde
Ü^jderlantfche TroVmcien in 't Cjeneraei: Mitfgaders van
Hollandt en Zeelandt in 't Tarticulier,
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Tacificatie van (jent > 8. Novemb. \%1 6.
niife te verhoeden, ende dat d'Ingefetene van alle
defe Nederlanden in cene vafte Vrede ende Ac*
coorde vercenight wefende, ghefamelijck iouden
doen vertrecken de voorfchreven Spaengiaerden
ende hen Aenhangeren, Landt-fchenders, ende die
wedcrommc teftellcn in't gebruyek van hare oude
Rechten, Privilegiën,Coftuymen ende Vryheden,
midts welcke Nceringe ende welvaert inde felve
wederom foude mogen keeren. Soo is datby
voorgaendc aggreatie vanden voorfchreven Hee-
ren, gecommitteert totten gouverncmente vande
Landen, die Vrede-handel van Breda bcgoft ter cc-
ren Godts, ende ten dienftc van Syne Majeft. tut
fchendie Prelaten, Edelen, Steden ende Leden
van Brabandt, Vlaendcrcn, Artoys, Henegouwc,
Valenchijn, Lylle, Douwayc, Orcbyes, Namen,
Doornick, Utrecht ende Mcchelen : Repreicnte-
rende de Staten vande felve Landen, ende den
Heere Prince van Orangien, Staten van Hollandr,
Zeelandt ende hare geaiibcieerden ,door Commit
fariflèn over beyden zyden rcfpe&ivclickghcdcpu-
teert. Te wetene, d'Éerwcerdige Heere Heer lail
vander Linde, Abt van S. Gccrtruydcn tot Loven,
Heere Gefllayn Abt van S*· Pieters tot Gcndt,
Heere Matheus Abt van S1, Gefilayn* gecoren Bif-
fchop van Atrecht, Heer Ian de Ymol, Heere van
Getingen, Hecre Franchoys van Halcwijn, Heere
van Zwevegen, Gouverneur ende Capircyn van
Audenaerdc, ende CommiiTaris totte vernieuwin-
ge vande Wetten van Vlaendcrcn, Heer Caerle
van Gaure, Hecre van Frefyn, Ridders, Heere El-
bertus Leoninus Doétor ende Profefleur inde Rech-
ten inde Univcrfiteyt van Loven , Meefter Pieter
van Beveren, Raedt van Syne Majefteyt in Vlaen-
deren , ende Heer Quinten Dupretz , Hooft det
Schepenen der Stadt van Bergen in Henegouwen,
met Ian Depevants, Raedt van Syne Majefteyt,
ende Meefter van fyne Reken-kamerc in Brabant,
ghecommitteert voor henlieden in Eer. Secretaris
van wegen der voornoemder Staten van Brabandt,
Vlaendcren, Hcnegouwe, Sec. Heere Philips van
Marnicx, Heere van S. Aldegonde , Amolt van
Dorp, Heere van Teemfche, Willem van Zuylen
Α                          van
Llen den ge-
nen die defê tegen-
woordige letteren lul-
len fien ofte hoorCn le-
fen,Saluyt. Alfoodefe
Landen van herwaerts-
overe, de laeftlcden ne-
gen ofte thien Jaren
door d'Inlantfche Oor-
loge, hoovaerdige ende
rigereufe regeringe, moetwillichcyt, rockinge ende
andere ongeregeltheden vande Spaengiaerden en-
de hare Adherentcn gevallen zijn in groote miiêrie
ende cllendighey t. Ende dat ommc daer regens te
verfiene ende te docne ceilcren allevorderetrou-
blen, oppreiïien ende armoeden vande voorfz Lan-
den, by middelen van cene vaftc Vrede ende Paci-
ficatie , hebben inde Maent van Februarij in 't Jaer
1574. ghecommitteert ende vergadert gewceft
tot Breda CommiiiariiTen van Syne Majeft. ende
vande Hecre Prince van Orangien,Staten van Hol-
landt, Zeelandt, ende hare gcalTocieerde, by den
welcken geproponeert zyn gewceft diverfche mid-
delen ende prefentatien, dienende grootelijcks tot
voordcringe vande voorfz Pacificatie, fo en is noch-
tans daer op niet ghcvolght de verhoopte vrucht -
baerheyt: Maer ter contrarie gcducrende de hoope
van vertrooftinge, ende middelen van goedertie-
renhey t van fyne Majeft. hebben de voorfz Spaen-
giaerden hen dagelijcx meer vervoordert de arme
Onderfaten te overvallen, verderven, ende in eeu-
wige flavernye te brengcn,fonder hen te vermyden
diverfche meuterye temaecken,Heeren ende Ste-
den tedreygen, ende vele plaetiên vyantlick inne
te nemen , te rooven ende te branden, daer door
nacr dien iy b)7den Gecommitteerden totten gou-
vernementevanden Landen verklaert zijn geweeil
vyanden van fyne Majeft. ende vande ghemeyne
wclvaert, de Staten van hcrwaerts-overe met con-
fente vanden voorfchrevenGecommitteerden,ge-
drongen zijn geweeft de Wapenen te ncmen,endc
daer beneffens om voorder de eeuwige vcrderSc-
-ocr page 48-
"
Placaten. ï.Boeck. ι. Tic. t.Deei.
4
gaende 't Faict ende executie vande Religie inHol-
landt,Zeelandt,Bommel ende geaifocieerde Plaet-
fen, reftitutie vande Sterckten, Attelleryen, Sche-
pen, ende andere faken den Coninck toebchooren-
de, gheduerende de voorfchreven troublen by die
van Hollandt ende Zeelandt ghenomen,als ander-
fins, fo ten dienfte van Syne Majeft. wclvaert, ende
Unie van de Landen men fal bevinden te behooren,
waer inne noch van d'een noch van d'ander iyde
eenich tegen - feggen ofte bejet, delay noch uyt-
ftellcn lal mogen ghedaen werden, niet meer ten
opfiene vande Ordonnantien, uytfpraken ende Re-
folutien die aldaer fullen gelchieden ende gegeven
worden,dan inde exemptie van dien,hocdanighdic
foude mogen wefen, waer inne beyde de parthyen
hemlieden gantfchclick ende ter goeder trouwe
fubmitteren.
UIL
Dat van nu voorts acn d Inwoondercn ende On-
derfatcn van d'een en d'ander zyde, van wat Lande
van herwaerts-ovcre, oft van wat ftatc,conditie ofte
qualiteyt hy fy,overal fullen mogen hanteren,gaen
ende kecrcn,woonen ende traffiqueren Coopmans ■
gewijfc ende anderfins, in alle vrydom ende verfe-
kertheyt: Welverftaende dat niet gheoorloft ofte
toegelaten fal zijn,dic van Hollandt, Zeelandt ofte
andere, van wat Lande, conditie ofte qualiteyt dat
het zy, yet t'attenteren herwaerts-ovcre buyten de
voorfchreven Landen vanHollandt,Zeelandt ende
gheaiïbcieerde Plaetfen,tegens de ghemeyne rufte
ende vrede , lbnderlinge tegens de Catholijcke
Rpomfche Religie, ende exercitie van dien, noch
yemantter caufe van die t'injurieren, irriteren met
woorden ofte met wereken, noch met gelijke aden
te fchandaliferen, op peyne van geftraft te worden
als Perturbateurs vande ghemeyne rufte, anderen
ten exemplc.
V.
Ende op dat middeler-tijdt niemandt lichtelick
en ftae tot eenigen begrijpe, captie ofte perikele,
fullen alle Placaten hier voortijts ghemaeckt ende
gepubliceert op 't ftuck vande Herefie: Midtfga-
ders die Crimenele Ordonnantie by den Hertogc
van Alve gemaeckt, ende het gevolch ende execu-
tie van dien, ghefufpendeert werden, tot dat by de
generale Staten anders dacr op gheordonncert zy,
welverftaende datter egecne fchandale en gebeure
in maniere voorfz.
VI.
Dat mijn Heere de Prince fal blyven Admirael
generael van der Zee, ende Stadthouder van Syne
Majeft. van Hollandt ende Zeelant, Bommel ende
andere gcaflbeieerde plaetfen, om in als te ghebie-
den, lbo de felve tegenwoordelick doet, met de fel-
ve Officieren, Jufticieren ofte Majcftraten, fonder
eenige veranderinge ofte Innovatie, ten zy by fijn
contente ende wille, ende dat over de Steden ende
Plaetfen die fyne Excellentie nu ter tijt is houden-
de : tot dat by de generale Staten naer 't vertreck
vanden Spaengiaerden anders geotdonneert zy.
VII.
Maer belangende die Steden ende Plaetfen, be-
grepen onder de CommiiTie vande Con. Majeft. by
hem ontfangen, die tegenwoordelick onder 't ghc-
biedt ende gehoorfaemheyt van Syne Excellentie
nieten ftaen,fal dit poinct gefchoit blijven, ter tijt
ende
van Nievelt, Heere van Heeraertf berge, Schiltkna-
pen, Heere Adriaen vander Myle, Do&oor inde
Rechten , ende Raedt neflens Syne Excellentie,
ende inden Raedt Provinciael van Hollandt, Mee.
fter Cornelis de Coninck, Licenciaet, ende mede
Raedt ncffens lyne Excellentie, Meefter Pouwels
Buys, Advocact van den Lande van Hollant, Mee-
fter Pieter de Rijcke, Bailliu van Vlifiïnge, Antho-
nis vande Sickelcn Raedt van Zeelandt, ende An-
dries de Jonge , Borgemeefter van Middelborgh,
van wegen des voorfchreven Heere Prince, Staten
van Hollandt, Zeelandt ende gheaiïbcieerde, naer
uytwijfen van hare Commiffien, in't eynde van de-
fen geinfercert, dit tcgenwoordich Traclact opghe-
recht ende gemaeckt is,befluy ten tuflehende voor-
fchreven partyen ende Landen een eeuwige vaile
Vrede , Vcrbandt ende Eenichcyt, onder de Voor-
vvaerden ende Conditicn hier naer volgende.
I.
"Cerft, dat alle offenfien, Injurie , mifdaden ende
•'-'befchadigheden gefchiet ter fake vanden trou-
blen tuifchen de Ingefctene vande Provintïen die
in dit tegenwoordign Placaet ghecomprehendcert
zijn, lbo waer ofte in wat manieren dattet zy: Sul-
len vergeven,vcrgeten ende gehouden zijn als niet
ghefchietjfulcks dat ter oorfake van dien, te genen
tyden mentie gemaeckt oftyemandt aengefprooc-
ken on fal mogen worden.
II.
Dien volgende beloven die voorfchreven Staten
van Brabandt, Vlaenderen, Artoys,Henegouwe,&c.
Midtfgaders mijn Heere Prince, Staten van Hol-
landt ende Zeelandt, met haren GeaiTocieerden,
ongeveynfdelicke ende in goeder trouwen van nu
voortaen onderhouden een vaile ende onverbreec-
kelicke vriendtfehap ende Vrede * ende infulcker
voegen eikanderen t'allcn tyden ende in alle oc-
currentien by te ftaen met raedt ende daet, goet
ende bloet: Ende infonderheyt omrne uyt de Lan-
de te verdrijven ende daer-en-buyten te houden de
Spaenfche Soldatcn,ende andere uytheemiche en-
de vreemde, gepooght hebbende buyten wege van
Rechte den Heeren ende Edelen 't leven te bene-
men , den rijekdom vanden Lande te hunwaerts
t'appliquercn ,endc die Gherncynte voorfz in eeu-
wiger flavernye te brengen ende houden , omrae
ten wclcken ende allen anders te furnieren wes
noodigh werdt ter refiftentie vande gene die hem-
lieden hier inne metter daet fouden willen contra-
rieren,die voorfz Bontgenooten ende Geallieerden,
oock beloven hen bereet ende volvaerdigh te laten
vinden t'allen nootelicken ende redelicken contri-
butien en Impofttien.
III.
Daer-en-bovcn is gheaccordcert dattetftont nae
't vertreck vande Spaengiaerts ende hare Adheren-
ten,als alle faken in rufte ende verfeeckettheyt ful-
len zijn, fullen beyde die parthyen gehouden zijn
te procureren ende beneerftigen die convocatien
ende vergaderingen vande generale Staten, inder
forme ende maniere als ghefchiet is ten tijde als
wijle hooghloflicker memorie Keyfer Caerle d'op-
dracht ende tranfpoort dcde van defe Erf Nederlan-
den,in handen vande Con. Majeft. onfen genadich-
fte Heere, om te ftellen ordre inde faken vande
Landen in't generael ende particulier, foo wel aen-
-ocr page 49-
Fundamentele Wetten^.
ende wijlen de felve Steden ende Plaetfen hen met
de andere Staten ghevoeght hebbende tot dèfer
Unie ende Accoort, fyne Excellentie hemluyden
fal gegeven hebben fatisfadie op de poinden daer
inne fyiiem ibuden vinden geinterefleert onder fijn
gouvernemente, 't zy ten opiiene vande exercitie
vande Religie ofte anderfins, op dat de Provintien
niet gedemembreert en werden, ende om alle twift
ende tweedracht te fchouwen.
ef 111.
Endeenfullen midoeler-tijdt egeene Placaten,
Mandamenten , Provifien noch Exploiden plaetfe
nebben inden voorfchreven Landen ende Steden,
by den voorfchreven Heere Prince gheregiert, dan
die gene by fyne Excellentie, ende by den Rade,
'Majeilrar.cn ende Officiers aldaer gheapprobeert,
ende gedecerneert, fonder prejuditie voor den-toe-
komenden tijden van de refoorte vanden grooten
Rade van fyne Majefteyt.
IX.
Is mede onderfproken, dat alle Gevangenen ter
faken vande voorleden troublen , namentlijck de
Grave van Bofiu , fullen vry ende los gelaten wer-
den fonder rantfoen tebetalen,maerwel de gevanc-
kenifle koilen, ten ware nochtans dat de ranrfóc-
nen voor date van defen betaclt,ofte daer van over-
komen ende geaccordeert ware.
X.
Is voorts veraccordcert dat de voorfchreven Heere
Prince, ende alle andere Heeren, Ridderen, Edel-
luyden, particuliere Perfoonen ende Ondcrfaten
van wat ftate,qualiteyt ofte conditie die zijn; Mitf-
gaders henlieder Weduwen, Duwagiers , Kinders
ende Erfgenamen van d'ecn ende d'andcr zyde, ge-
reftitueert zijn in haerlieder goeden name ende
fame, ende fullen oock mogen aenvaerden, en die
Poileflïe aennemen van alle hare Heerlickheden,
goeden, prerogativen, adicnendc crediten,die niet
verkoft ofte gealieneert en zijn, in fulckcn ftaet als
de voorfchreven goeden nu tcgenwoordigh zijn,
ende te dien efTede, zijn alle die fa ui ten, con tu ma-
den, arrciten,fententicn,fayfementen ende execu-
tien gegeven ende ghedaen fichtent den aenvanck
vande Troublen inden Jare vijfthien-hondert fes-
ende-tfeitigh, foo wel omfaecke vande Religie, als
om 't aennemen vande Wapenen,met 't gene daer
naer gevolght is, gecaiTeert, gercvoceert,doot ende
te niete ghedaen, ende fullen de fclve, midtfgaders
alle fchriftelijcke Procedurcn, Aden, Aditaten, te
dien gefchiet,vernielt ende inde Regiilers geroyeert
werden, fonder dat noodigh zy hier toe ander be-
fcheet te nemen,ofte provific te verwerven,dan dit
tegenwoordich Tradaet, niet tegenftaendc ecnige
Incorporatie,Rechten, Coftuymen,Privilegien, Pre-
fchriptien, foo wel legale, conventionele, cuituy-
miere als locale, noch eenige andere cxemptie ter
contrarien,d'welcke in defen en alle andere faken de
voorfz Troublen concerneren de, fullen ccfleren en
egeene ilede hebben, als tot dien by defen foo ver-
re alft noot is, fpecialick gederogeert wefende, oock
mede de Rechten, difponerende dat generale dero-
gatïe niet en is fonder precedente fpecificatie,
XI.
Welverftaende dat hier onder begrepen fullen
zijn ende dit tegenwoordigh benefitie ghenieten,
mijn genadjehile Vrouwe de gefcllenede des door-
luchtigen Ceur-Vorft vanden Rhijn,eertijts achter-
gelaten Weduwe des Heeren van Brederode, Soo
vele als aengaet Vianen ende andere goederen
daer hare C. V. G.Ofte adie van haer hebbende toe
gerechtight is,
XII.
Infgelijcx fal hier inne begrepen wefen die Grave
van Bueren, foo vele aengaet de Stadt, Slot ende
Lande van Bueren,om de felve by de voorfz Heere
Grave by 't vertreck van Garnifoene ghebruyekt te
worden als fijn eygen toebehoor.
XIII.
Ende fullen te niete ghedaen ende afgheworpen
werden, die Pilaren, Tropheen, Infchriptien, ende
andere teeckenen byden Hcrtogc van Alve gedaen
rcchten,tot fchande ende blamatie,fo vande boven-
genoemde als van allen anderen.
XIIII.
Aengaende die vruchten vande voorfz Heerlick-
heden ende goeden, 't verloop ende die verachtert-
heden vande Douanen, Tochten, Pachten, Chijn-
fen ende Renten, foo op de Coninck, Landen, Ste-
den, ende allen andere die voor date van defen ver-
iêhenen ende nochtans niet betaelt ofte ontfangen
zijn, by fijne Majeft. ofte fijns adie hebbende, die
fal elcx in 't fijne mogen genieten ende ontfangen.
XV.
Welverftaende, dat alle het gene datter gevallen
is,foo wel vanden voorfz Erfgoeden,Rentcn,als alle
andere goedcn,fichtcn Sintc lanfmiile Anno 1576.
killeden, fal blyven ten profijte vanden genen hun
rechthebbende, niet tcgenftaeridc dat daer af by
den Onttanger vander Confifcatie ofte andere, yet
ontfaen ofte geint ware, daer afin fulcken ghevallc
reftitutie gefchieden fal.
XVI.
Maer by fo verre eenige Jacrfcharen vande voor-
fchreven Pachten, Renten ofte andere Inne-kom-
men van 's Conincx wegen by TitcJe van confifca-
tie aengeflagcn ende gegeven ware, foo wert clcke
over gelrjcke Jacrfcharen vry, los en quyte gehou-
den vandë rccle laften ende opilal uyt fijne goeden
gaende, fo men oock t'allcn tijde infgelijcx vry, los
erVquyte gehouden fal zijn van alle Renten ftaende
op de Landen ende goedere die men mits die voor-
leden troubelen niet en heeft konnen gebruyeken,
in alles naer rate vanden tijde, dat het fclfde belet
ende ongebruyekt uyt oorfakc voorfz gebeurt is.
XVII. ·
Nopende die huyf-cathcylen ende andere Meu-
belen, die aen beyden zyden te niete ghedaen, ver-*
koft ofte anders gealieneert zijn, daer af en fal nie-
mant eenich vcrhael hebben.
XV MI.
Ende aengaende die Erfgoeden , Huyfèn ende
Renten, die by Titele van confifcatie verkocht ofte
veralieneert zijn,de generale Staten fullen in elcke
Provintie ende uyt de Staten vande felve, depute-
ren CommiiTarinen,omme kennifle te nemen vah-<
de fwaricheden, indien daer eenige vallen , omme
rcdelijcke fatisfadie te doene,fo wel aenden ouden
Proprietaris als aende Coopers ende verkrijger van-
de voorfz goeden ende Renten voor hun regres en-
de evidie refpedivelicken.
XIX.
Van gelijcken fal gefchieden,noopende 't verloop
Α %                      yande
-ocr page 50-
PlacatetLj. i.Boeck. t.Tit. i.Deel.
8
vande perfonelc Renten ende Obligatien,ende alle
andere pretentien, klachten ende doleantien als de
geintereficerde ter ooriake vande trouble,fullen na-
maels aen weerfyden willen intentercn ende voor-
ilellen, in wat maniere dattet zy.
XX.
Dat alle Prelaten ende alle andere Geeftelijcke
Perfoonen, wiens Abdyen,ilichten,fondatien,ende
reiidentien buyten Hollandt ende Zeelandt gele-
gen,ende nochtans binnen de felve Landen gegoet
zijn, fullen wederom komen inden eygendom en-
de in't gebruyek vande ièlve heure goeden,als voo-
ren, ten opfiene vanden Waerlicken.
XXI.
Macr wat belanght de Religieufen ende andere
Gceilelicke, die binnen de voorfz twee Provintien
ende heure η geaflbeieerde geprofeiïijt ofte ghepre-
bendcert ende daer uyt ghebleven ofte ghetrocken
zijn, gemerekt dat de mecitcn deel van heure goe-
den gealieneert zijn: de ièlve falmê van nu voorts-
aen verftreoken rcdclicke alimentatien neffens de
gheblcvene, ofte anders fal hen mede toeghelaten
worden 't ghebruyck van heure goeden, ter verkie-
finge nochtans vanden Staten, alles by provifie en-
de tot alderilont op hen voordere pretentie by de
generale Staten verordent fal wefen.
XXII.
Voorts is geaccordeert, dat alle giften, exhereda-
tien ende andere difpofiticn, lntcr vivos vel caufa
mortis,
by particuliere ende private perfoonen ghe-
daen, daer by de gherechte Erfgenamen ter iaecke
vande voorfchreven troublen ofte vande Religiën,
van heure ghcrechtige fuccciïïe verfteken, vermin-
dert ende onterft zijn,uyt krachte van defen gehou-
den fulicn werden als ghecaiTeert ende van geencr
waerden.
                  . .
XXIII.
Ende alibo die van Hollandt ende Zeelandt, om
die koften vanden Oorloge beter te vervallen, alle
Speciën van Goude ende Silver ten hoogen prijib
geftelc hebben, die fy in andere Provintien niet en
louden konnen fonder groot verlies uyt geven , is
befptoken dat de Gedeputeerden vande ghemeyne
Staten ten eerften mogelick zijnde, adviièren ful-
len,omme daer af te nemen eenen generalen voet,
ten fine dat de cours vande voorfz Munte eenvou-
dcliek geftelc zy, alfoo na als doenlick is,tot onder-
houdeniiTe van defer Unie.ende vanden gemeynen
Coophandcl aen' weder zyden.
ΧΧΙΙΠ.
Voorts op het vertooch gedaen by den Gedepu-
teerden van Hollandt ende Zeelandt, ten fine dat
de Generaliteyt van alle die Nederlanden iöuden
t'heuren lafte nemen , alle die fchulden die mijn
Heere de Princc ghecontradeert heeft: Omme te
doen fijne twee expeditien ende geweldige Hcyr-
tochten,ten welcken foo wel die van Hollant ende
Zeelandt, als de Provintien ende Steden, die hen
inden laeften Tocht over g?*hen verbonden hebben
gehadt, (Soo fy feyden) is hetfelfde poinct ghcftelt
ende ghelaten ter difcretie ende determinatie van-
den generale Staten, den welcken alle faecken gc-
appeyfeert zijnde , daer van rappoort ofte remon-
ftrantie gedaen fal worden ,omme dien aengaendc
fulcken regardt genomen te werden als 't behoort.
XXV. .
In dit ghemeyn Accoort ende Pacificatie en ful-
len niet begrepen zijn omme te genieten 't benefi-
cie van dien ,dc Landen, Heerlickheden ende Ste-
den,houdende partye contrarie,totdat fy hen cffèc-
cuclicken fullê gevoegt hebben met dcfe confedra-
tien,d'welck fy fullen mogen doen alft hen belieft.
Wclck Tradaet ende Vredehandel naer rapport,
aggreatie ende advoyement, foo wel vanden Hee-
ren Ghecommitteerden totten gouvernemente
van den Landen, als oock vanden Staten der fel-
ven eeniamelicken van mijn Heere de Prince,
Staten van Elollandt, Zeelandt, ende geaflbeieer-
de , in alle de voorfz Puncïen ende Articulen,oock
mede al 't gene dat by den voorfz generale Staten
in 't gene voorfz is,ende anders ghedefinieert ende
geordineert fal worden, de voorfz Gedeputeerden
hebben uyt krachte van henlieden povoyren ende
Commiilie, belooft onverbrekelick te obièrveren,
t Onderhouden ende volkomen , ende alle 't ièlve
overd'ecn ende d'ander zyde te doen refpectivelic-
ken ratificeren, fweeren,teeckenen ende iegelen by
de Prelaten, Edelen, Steden ende andere Leden
vande voorfz Landen, fonderlingc oock by den
vooriz Heere Prince, foo wel int generacl als parti-
culier binnen een Maent naeftkomende telex ge-
noegen, ende in kenniilè van alle 't gene voorfz is,
hebben de voorfz Ghedeputeerden defen tegen-
woordige in 't Schepen - huys vander Stadt van
Gent, den achtften van November ι ^76. onder-
geteyekent, by de Gedeputeerde ten weder lyden
inde prefatie van defen geroert.
t. Ferhandeünge vande Fnie reeu,mcb Ferbondt ende eendracht, Tuffcben
. de Landen9 Provintien, StedenΛ ende Leden wan dien bier nae benoemt > binnen de Stadt Vtiecbt
gêjlotensendegepbliceert/vandenStadtbtéyfeden
29 Ianuarij Anno 1579.
felve Spaengiaerden met Don Johan d'Auftrice
ende andere haerluyder Hoofden ende Capiteyncn
alle middelen gefocht hebben ende noch dagclijcx
föecken om die voorfz Provinciën, foo in 't gheheel
als in 't deel te brengen onder haer fubjeccic,tyran-
nifchc Regieringe ende flavernye : Ende die felve
Provinciën foo met Wapenen als practijeke van-
den anderen te fcheyden, difmembreren, ende die
Unie by die voorfz Pacificatie gemaeckt, te niet te
doen,
Lfoo men bcvint dat federt de
Ι' Pacificatie tocGent gemaeckt,
by de welcke ghenoech alle
die Provinciën van defe Ne-
derlanden hen verbonden heb-
ben malkanderen met lijf ende
goetby te ftaen,om die Spaenr
riaerden ende andere. Uytheemfche Natiën met
laten aenhanck, uyt defe Landen te verdrijven, de
-ocr page 51-
Fundamentele
10
mogen krijgen, noopende haerluyder particuliere
ende fpeciale Privilegiën, Vryheden, Exempticn,
Rechten, Statutenjonelicke en wel her-gebrachte
Coftuymen, Ufancien, ende andere hacrlieder ge
rechtigheden, dat de ièlve by ordinaris Juilitic, Ar-
biters , of minnelick Accoort beflicht fullen wor-
den , fonder dat d'andere Landen ofte Provinciën,
Steden ofte Leden van dien (foo lange fich beyde
partyen 't Recht fubmitteren ) hen des fullen heb-
ben te bemoeyen , ten ware hen ghcliefdc te inter-
céderen tot Accoort.
II.
Item,dat die voorfz Provinciën in conformiteyt
ende tot voltreckinge vande voorfz Eenicheydt en-
de Verbandt ghehouden fullen wefen malkandc-
ren met lijfgoet ende bloedt by te ftaen jegens alle
fortfen ende geweiden die hen yemant foude mo-
ghen aendoen, uyt ende onder 't deckfei vanden
naem vande Con. Majefteyt, ofte van fynent we-
gen, het ware ter caufc van 't Tradaet vande Peys
tot Gent gemaeckt, van dat fy de Wapenen tegen
Don Johan d'Auftricc acn genomen , den Eertz-
Hcrtoge Matthias tot Gouverneur ontfangen heb-
ben, met alle 't gene datter acn kleeft, van depen-
deert ofte uyt ghevolght is , ofte uyt volgen fal
mogen, al waer 't oock onder colcur allcene vande
Catholijcke Roomfchc Religie , met Wapenen te
willen rcftabliflcren , reftaureren oft invoeren, oft
oock van eenige nieuwigheden ofte altcraticn die
binnen eenige vande voorfz Provinciën , Steden,
ofte Leden van dien, fcdert den Jare 1558. gebeurt
zijn , oft oock ter cauiè van defcr tegenwoordiger
Unie cndc Confederatie, ofte andere dicrghelijcke
oorfaecken, ende dit foo wel ingevalle men die
voorfz fortfen cndc ghewclden foudc willen ghe-
bruyeken op een Vande voorfz Provinciën, Staten,
Steden ofte Leden van dien alleen, als op allen in't
generael.
III.
Dat die voorfz Provinciën oock gehouden fullen
wefen in gel ij ckc maniere malkandercn te aflifte-
ren ende helpen defendcren jegens alleUythccm-
fche ende Inhccmfchc Heercn, Furften ofte Prin-
cen, Landen, Provinciën, Steden ofte Leden van
dien, die hen in 't generael ofte particulier eenige
fortfen, geweiden ofte ongelijck fouden willen aen-
doen ofte Oorloge maecken: Bchcltclickdat.dic
afliilentie by de gcncralitcyt van defe Unie ghedc-
cerneert fal warden met kennifle ende nac ghele-
genthey t vander faeckc.
IIII.
Item, ende omme die voorfz Provincien,Stcdcn
ende Leden van dien beter tegens alle macht te
mogen verfceckcrcn, dat die Fronticr-Stcden cndc
oock andere daer men des van noodc vinden fal,
't zy van wat Provinciën die zijn, by ad vijs ende
ter ordonnantp van defe geünieerde Provinciën
fullen vaft ghemaeckt ende ghefterekt worden tot
kotten vande Steden ende Provinciën daer inne
die ghelegen zijn , midts hebbende daer toe aiTi-
ftentie vande Generalitcyt voor d'een helft: Be-
heltelick dat foo verre byde voorfchreve Provin-
ciën raetiaern bevonden wordt cenige nieuwe For-
ten ofte Sterckten in eenige vande voorfz Provin-
ciën te lcggcn,ofte die nu leggen te vcrandercn,oftc
af te werpen,dat die koften daer toe van noodc, by
Α }                       alle
doen, eiïde tefubverteren totuytcrlicke ruinc en-
de verderfFeniiTc vande voorfz Landen ende Pro-
vinciën, ghelijck men metter daet bevint dat fylie-
den in 't voorfz voornemen volherdendc, noch on-
lancx eenige Steden ende quarticren met Brieven
ghefolliciteert, eenige (namelijcke, vande Landen
van Gelre) met Wapenen aengegrepen ende over-
vallen hebben. S O O IS Τ, dat die vanden
Furftcndomme van Gelre ende Graeffchappe Zut-
phen,die vanden Graeffchappen ende Landenvan
Hollandt, Zcelandt, Utrecht ende VrieiTche Om-
melanden, tultchcn die Ecms ende Lauwers, ghc-
raetfaem gevonden hebben fich naerder ende par-
ticulierlijcker metten anderen te verbinden ende
vereenigen , niet om hen vande voorfz generale
Unie by de Pacificatie tot Gent ghemaeckt te
fchcyden , macr om die felve noch meer te fterc-
ken, ende hen fclven te vemen tegens alle incon-
venienten, daer innc fy louden mogen vallen deur
eenige praétijeke, aenilagen ofte gewclt van haren
Vyanden, om te weten, hoe ende in wat manieren
die voorfz Provinciën hen in fulckcn gevalle fullen
hebben te dragen, ende jegens 't ghewclt van hun
Vyanden konnen befchermen: Ende om vorder
ièparatie vande voorfz Provinciën ende particuliere
Leden van dien te fchouwcn , bly vendc anders die
voorfz generale Unie ende Pacificatie van Gent in
weerden: Sijn dien volgende by de Gedeputeerden
vande voorfz Provinciën volkomelijcken by den
haren refpedive hier toe geaudorifeert, gearreileert
ende ghefloten die Poindcn ende Articulen hier
naer volgende, fonder in allen ghcvalle hen by de-
fen te willen ontrecken van ofte uyt den Hcyligen
Roomfchen Rijcke.
I.
Nde eerft, dat die voorfz Provinciën fich
metten anderen verbinden, confedcrcrcn
ende vereenigen fullen, gclijck fy hen ver-
binden, confedereren ende vereenigen midts defen
ten eeuwigen dage by den anderen te blyven in
alle forme ende manieren, als oft fy-luyden maer
een Provincie waren, fonder dat de felve hen t'ee-
nigen tydc vanden anderen fullen fchcyden, laten
fchcyden of fepareren, by Tcitamente, codicillc,
donatie, cciTie,wiirclinge, verkoopinge, Tra&atcn
van Peys , van Huwelick , noch om ghcen ander
oorfaecken hoc dattet gebeuren foudc mogen , on-
vermindert nochtans een yegelicke Provincie, en-
de die particuliere Steden , Leden ende Ingefete-
ncn van dien, hacrluydcr fpccialc ende particuliere
Privilegien,Vryheden, Exempticn, Reenten, Statu-
ten, lorïelijcke cndc wel hcrgcbrachtc Coftuymen,
Ufanticn, ende allen anderen haerluyder ghcrech-
tigheden , waer innc fyluyden den anderen niet al-
leen geen prejudicie, hinder,ofte lctfel doen fullen,
macr fullen den anderen daer inne met alle be-
hoorlicke cndc mogclicke middelen, jae met lijf
cndc goet (ift 'noot) helpen handt-houden, fty ven
cndc iterckcn,befchudden, ende oock befchermen
jegens allen ende een ycghclicke wie ende hoeda-
nigh die foude mogen wefen, die hen daer inne ee-
nige datelicke inbreke foude willen doen: Wel-
verftaende dat die queftie die eenige vande voorfz
Provinciën, Leden ofte Steden van defe Unie we-
fendc, metten anderen hebben, ofte namacls foude
-ocr page 52-
Placaten-j. t.Boeck. t.Tit. t.Dccl.
12
it
alle die voorfz Provinciën in 't generael ghedragen
fullen worden.
V.
Ende omme te voorfien tot die koften die men
van noode hebben fal (in ghevalle als boven ) tot
defentie vande voorfz Provinciën, is overkomen
dat in alle die voorfz geünieerde Provintien een-
paerlick ende op eenen voet, tot gemeen defenfie
der felver Provintien opgeilelt,gcheven ende open-
baerlick den mecft daer voor biedende, van drie
Macnden tot drie Maenden, ofte eenige andere be-
t]uamc tijde,verpacht ofte gecolledeert fullen wor-
den al omme binnen die voorfz gheunieerde Pro-
vinciën, Steden ende Ledenvan dien,feeckcreIm-
porten op alderhande Wynen,binnen ende buytcn
gebrouwen Bieren, op 't gemael van Coorn ende
Greyn,op 't Zout, Gouden, Silveren, Syden ende
Wolle Lacckencn, op de Hoorn-becften ende Be-
faeyde Landen,op de lieeiten die geflacht worden,
Pcerden,OiTen die verkoft ofte verpangelt worden,
op de goeden ter Wage komende, ende alfulcke
andere als men naermacls by gemeen advijs ende
confent goet vinden fal, ende dat achtervolgende
d'Ordonnantie die men daer op concipiëren ende
maecken fal, datmen oock hier toe employeren
fal d'inkomen vande Domeynen vande Coninckl.
Majefteyt, die lallen daer op ftaende afgetogen.
VI.
Welckc Middelen by gemeen advijfeverhooght
ende verleecht fullen worden, nae dat die noot en-
de ghelcgentheydt vander faecke vereyiTchen fal,
ende allcenlick vcritreckt tot die gemeene defen-
tie , ende tot 't ghenc die Generaliteyt ghehouden
fal wefen te dragen, fonder dat de felve Middelen
tot eenige andere faecken fullen mogen worden
bekeert.
Vil.
Dat die voorfz Fronticr-Steden, ende oock an-
dere, als die noot vereyflehen fal, t'allcn tyden ge-
houden fullen wefen te ontfangen alfulcke Guar-
nifoenen als die felve Geünieerde Provinciën goet
vindcn,endc henluyden by advijs vanden Gouver-
neur vande Provincie daer 't Guarnifoen geleyt fal
worden, ordonneren fullen,fonder dat fy des fullen
mogen weygeren: Welvcrilaende dat die voorfz
Guarnifocnen byde voorfz geünieerde Provinciën
betaelt fullen worden van haerluyder foldye, ende
dat die Capiteyncn ende Soldaten, boven den ge-
neralen Ecdt, particulicrlijck dte Siadt ofte Stede
ende Provintie daer inne die geleyt Tullen worden,
Ecdt doen fullen , ende dat 't felve te dien eynde
in haerlieder Artikel brief gheilelt fal worden, dat-
men oock alfulcke ordre itellen ende difcipline on-
der den Soldaten houden fal, dat die Borgers ende
Inwoonders vande Steden ende platte Landen, foo
wel Geeilelick als WereltUck, dae^ by boven die
redenen niet befwaert worden, noih eenige over-
laft lijden fullen, ende en fullen die voorfchreven
Guarniibcnen van genen Excijs ofte Impoil meer-
der cxempt wefen als die Borgers ende Inwoonders
vande plaetfe daer die geleyt fullen worden, midts
dat oock den felven Borgers ende Inwoonders by
de Generaliteyt LogijSrgelt verftreckt fal worden,
gelijck tot noch toe in Hollandt gebruyekt is.
VIII.
Ende ten eynde men tallen tyden fal mogen ge-
aififtcert wefen vande Inwoonders vanden Lan-
den, fullen d'Ingefetenen van elcke van defe geü-
nieerde Provinciën, Steden ende platte Landen,
binnen den tijde van een Maent,na date van defen
ten lanexften gemonftert ende opgefchrevcn wor-
dende weten die gene die zijn tulïchen 18. en 6o4
Jaren, om die hoofden ende 't getal van die gewe-
ten zynde,daer naer ter eerfter t'famen komite van
defe Bontgcnootcn vorder gheordonneert te wor-
den,als tot de meeite befchermingc ende verfekert-
heydt van defe gheunieerde Landen bevonden fal
worden te dienen.
IX.
Item , fal men ghcen Accoort van Bcitant ofte
Peys maecken, noch Oorloge aenveerden,noch ee-
nige Impoftcn of Contributie in ilellen, die gene-
raliteyt van defen verbande aengaende, dan met
gemeen advijs ende confent vande voorfz·Provin-
tien , maer in andere faken 't beleyt van defer con-
federatie ende 't ghene daer van dependeert ende
uytvolgen fal aengaende, falmen hem reguleren
nae 't gene geadvifcert ende gefloten fal worden by
meeite Hemmen vande Provinciën in dekn ver-
bonde begrepen, die ghecolligeert fullen worden
fulcks als men tot noch toe in de generaliteyt van-
de Staten heeft gebruyekt, ende dit by provifie tot
dat anders fal worden gheordonneert by ghemeen
advijs vande Bondtgenoten : Beheltelick, dat oft
gebeurden dat die Provinciën in faken van Beitan t,
Peys, Oorloge ofte Contributie met den anderen
niet accorderen en konden, fal 't gefchil gerefereert
ende gefubmitteert worden by provifie aendc Hee-
ren Stadthouders vande voorfz Gheunieerde Pro-
vintien nu ter rijdt wefende , die 't voorfz ghefchil
tuiTchen partyen fullen vergelijcken ofte daer van
uytfpreken, fulcks als fyluyden bevinden fullen in-
der bil lickheyt tebehooren. Welvcrftaende,indien
de felve Heeren Stadthouders daer innGnieten
fouden konnen verdragen, fullen tot henluyden
nemen ende verkiefen alfulcke onparrydige Ailêf-
feurs oft Adjonclen, als henluyden goet-duncken
fal, ende fullen partyen gehouden wefen na te ko-
men 't gene by de voorfz Heeren Stadthouders in
manieren als boven, uytgefproken fal wefen.
X.
Dat ghcen van defe voorfz Provinciën , Steden
ofte Leden van dien eenige confederatien ofte ver-
bonden met eenige nabuer-Heeren ofte Landen
fullen mogen maecken fonder confent van defe
geünieerde Provinciën ende Bondtgenooten.
XI.
Des es overkomen dat foo verre eenige nabuer-
Furilen, Heeren,Landen ofte Steden fich met dele
voorfz Provinciën begeerden te unieren, ende hun
in defe Confederatie te begeven, dat fy daer toe by
ghemeen advijs ende conient van defe Provinciën
ontfangen fullen mogen worden.
XII.
Dat die voorfz Provinciën gehouden fullen zijn
fich metten anderen te conformeren in't ftuck van-
der Munte, te weten inden Cours vanden Gelde,
naer uytwijfen fulcke Ordonnantien als men daer
op metten alder eeriten maken fal,de welcke d'een
fonder d'ander niet en fal mogen veranderen.
XIII.
Ende foo veel 't poinct yande Religie aengaet,
fullen
-ocr page 53-
Fundamentele Wettea^ v
i
13
fullen hun die van Hollandt endc Zcelandt dragen
na haerlicder goet-duncken ,ende d'andere Provin-
ciën van defer Unie fullcn hun mogen reguleren na
inhoudt vandc Religions Vrede, by de Eertz-Her-
toge Mathias, Gouverneur ende Capiteyn Gene-
rael van defe Landen, met die van fynen Rade by
advijs vandc Generale Staten aireede gheconcipi-
eert, ofte daer inne generalijck ofte particulierlij ck
alfulcke ordre ftcllen als fy tot ruft ende welvacrt
vande Provinciën, Steden ende particulier Leden
van dien , ende confervatie van een ycgelick Gco-
ilelickende Weerlick,zijn goet ende gerechticheyt
dicnlijck vinden fullcn, fonder dat hen hier inne by
cenige andere Provinciën ecnich hinder ofte belet
gcdaen fal mogen worden, mits dat een yeder par-
ticulier in fijn Religie vry fal mogen blyven , ende
datmen niemandt ter caufe vande Religie fal mo-
ghen achterhalen ofte onderfoecken , volgende die
voorfz Pacificatie tot Gent gemaeckt.
XIIII.
Item, falmen alle Conventualen ende die vande
Geeftelickheyt, volgende de Pacificatie, laten vol-
gen hun goeden die fy in cenige van defe geünieer-
de Provinciën reciproquelick hebben leggende,
midts dat indien eenige Geeftelijcke Periöonen
uyten Provinciën die ghcduerende dOorloge tuf-
fchen die Landen van Hollandt ende Zeclandt, te-
gens die Spaengiaerden, itonden onder 't ghebiedt
vande felvcSpaengiaerden, hen begeven hadden
uyt hcure Cloofteren ofte Collegien,onder 't gebiet
van die van Hollant ende Zeelandt,datmen die by
hun Conventen ofte Collegien fal doen verfien van
behoorlijcke alimentatie ende onderhoudt hun le-
ven gheduerende, als oock ghcdacn fal worden die
gecne die uyt Hollandt endc Zeelandt in eenige
vanden anderen Provinciën van deic Unie vertoo-
gen ende hen onthoudende zijn,
XV.
Dat mede den ghenen die in eenige Cloofteren
oft Geeftclicke Collegien van defe geünieerde Lan-
den zijn ofte ghewceft hebben , endc die felve uyt
faecken van die Religie ofte andere redelijcke oor-
laken bcgeeren te verlaten ofte verlaten hebben,uyt
den inkomft van haren Conventen ofte Collegien,
haer leven langh gediiercnde behoorlijcke alimen-
tatie fal worden verftreckt nacr gelegcntheyt vande
goeden ; Welvcrftacnde dat die nac date van de-
len hen in cenige Cloofteren fullen begeven, endc
de felve wederom verlaten, cgecn alimentatie ver-
ftreckt fal worden , maer fullen tot haren behoeve
nacr hen mogen nemen 't ghenc fy daer inne ghc-
brocht hebben. Dat oock die gene die jegenwoor-
nen die fy daer toe deputeren fullen: Ende fo verre
die faecke alle de Provintien in't gcnéracl aéngaet*
bydé Hecrcn Stadthouders vandc Provincicn in
manieren als boven in't 9 Artikel verhaelt,de welc-
ke ghehouden fullen zijn partyen recht te docn,oft
te vcrgelijcken binnen een Maent (ofte korter, foo
verre den noot vander fake fulcks uyt cyfcht) naer
interpellatie ofte verfoeckby d'een oftd'anderc par-
tye daer toe gedacn, ende wcs by de voorfchreven
anderen Provintien ofte haerluyder Gedeputeerden
ofte die voorfchreven Hceren Stadthouders, alfoo
uytgefproockcn wort, fal nac gegaen endc achter-
volcht worden, fondcr dat daer wyder beroep ofte
andere provifie van rechten, 't zy van appel,relief,
revifie,nulliteyt, ofte eenige andere quercllert,hoc-
danich die fouden mogen wcfcn, verfocht ofte ge-
bruyekt fullcn mogen worden.
XVII,
Dat die voorfz Provinciën, Steden ende Lcdcrt
van dien, hun wachten fullcn van Uythecmfche
Furften, Heercn, Landen ofte Steden eenige occa-
fie te geven van Oorlogen, endc fulcks om alle al-
fulcke occafic te vermyden, fullen die voorfz Pro-
vinticn,Stedcn ende Ledenvan dien gehouden wc-
fcn , foo wel den Uythecmfchen als Inghefctcncn
vande voorfz Provintien t'adminiftrercn goet recht
endc Iuftitie: Ende foo verre yemant van hun daer
van in gebrceeke blijft, fullen die andere Bondrgc-
nooten die handt holden by alle behoorlijcke we-
gen ende middelen dat fulcks gedaen fal worden,
endc dat alle abufen,dacr door fulcks belet endc die
Juftitie deur verachtert ibude mogen worden, ge-
corrigeert ende gereformcert fullen worden, als na
rechten ende vermogens een yeder fyn Privilegiën,
loflelijckc ende wcl-hergebrachtc coftuymen.
XVIII.
Item,cn fal d'cene vande geünieerde Provintien,
Steden ofte Leden van dien, tot lafte ende prejudi-
cie van d'andcrc,endc fondcr gemeen confentgeen.
ïmpoften, Convoy-geldcn, noch andere diergelijc-
kc laftcn mogen op ftcllen, noch cenige van defe
Bondtgcnootcn hoogcr mogen befwaren ,dan hun
eygen lngefctenen.
XIX.
ltem,ommc jegens alle opkomende faecken en-
de fwarigheden te verfien.fullen die Bontgenooten
gehouden wefen op de befchrijvinge vanden genen
die daer toe gheaudorifeert fullcn zijn, binnen
Utrecht te compareren , tot fulcken dage als hun
aengefchrevcn fal wefen,ommcop de voorfchreven
faken ende fwarigheden die men inde Brieven van
befchrijvinge fal cxprimcrcn,fo verre des mogelick
dclijck in die Conventen ofte Collegien zijn ofte 5 es, ende die iaccke niet fecrcet en dient ghehouden
nacmaels komen fullcn, vryhéydt endc libertcyt te wefen, byghemecn advijs ende confent, ofte by
van Religie ende oock van kicederen ende habijt { de meefte ftemmen in manieren voorfz gedelibe
reert, ende gherefolveert te worden, al waer't oock
eenige niet en compareerden, in welcken ghevalle
fullen d'andere, die verfchijnen fullen, even wel mo-
gen procederen tot fluytinge van 't ghene fy bevin-
den fullen tot het gemeen befte van defe geünieer-
de Landen ende Provincicn te dienen , endc fal 't
gene alfoo geflooten is, onderhouden worden oock
by de genen die niet ghecompareert fullen wefen,
ten ware die faken feer wiehtigh waren,ende eenich
vertreck mochten lyden, in welcken ghevalle men
den ghenen die nier ghecompareert en fullcn zijn,
m
                              ander-
hebben fullen . Bchcltelijckc dat fy-luvden den
Overften vanden Conventen in allen anderen faec-
ken onderdanich fullen zijn.
XVI.
Ende oft gebeurden (dat Godt verhoeden moet)
dat tuftchen die voorfz Provintien ecnich onver-
ftant, twift ofte tweedracht gheviele, daer inne fy-
luyden den anderen niet en kondc vcrftaen,dathet
felve (foo verre het eenige vandc Provintien in 't
particulier aengaet) ter neder ghclcyt ende befticht
fal worden by, den anderen Provinrien,oft den ghe-
-ocr page 54-
Placaten-j. ï.Boeck. i.Tic. ï.Deeh
ιό
•15
plaets te hebben, daer en zy eeril fpcciael voor
gegaen.
X X1111.
Ende tot meerder vaih'cheyt, fullen die Heeren
Stadthouders vande voorfz Provintien, die nu zijn
oft nacmaels komen fullen, Midtfgaders alle die
Magiitraten ende hooft-Officiers vanyegelick Pro
vincie , Stadt ofte Leden van dien defe Unie
ende Confcdcratic,endc een yeder Artikel van dien
in't bylbnder,by Eedc moeten bcloovcn nacr te ful-
len gaen ende onderhouden, doen nae gaen ende
onderhouden.
XXV.
Infgelijcx fullen de fclve by Eede moeten bcloo-
ven te onderhouden alle Schuttcryen , Broedet-
fchappen ende Collcgicn die ineenige Steden ofte
Vlecken van defe Unie zijn.
XXVI.
Ende fullen hier van gemaeckt worden Brieven
in behoorlijckc formc, die by de Heeren Stadthou-
ders , ende die voornecmitc Leden ende Steden
vande Provintien daer toe fpccialick by de andere
gerequircert ende verfochr zijnde, befegclt ende by
haerluyder refpedive Secretarifen onderteeckent
fullen worden.
Deiê voorfz Poinden ende Articulen zijn by de
Ghedeputeerden vanden Landtfchappe van Gelrc
ende Graefichappe Zutphen onderfchreven, ende
namentlick by mijn Heere Graef Johan van
Nailauw, Stadthouder vande fclve Landen, voor
hem felven ende met d'andere Gecommitteerden
uyten naem vande gemeen Ridderfchap vanden
voorfz Furftendomme van Gelre ende Graef-
fchappe Zutphen, mitfgaders byde Gedeputeerde
van Hol landt, Zee landt, Utrecht, ende Omme-
landen voorfz binnen Utrecht vergadert ende ghe-
audorifeert als boven, uyterlijck gearrciteert ende
geilooten ·. Des hebben die voorfz Gedeputeerden
vanden Lande van Gelre ende Graeffchappe Zut-
phen , omme vorder vcrklaeringe vande Banre-
Hcercn, groote ende klcene Steden vande voor-
fchrevc Furftendommc ende Graeffchappe te
doen, dagh ghenomen tot den negenden Februarij
toekomende, ende dat binnen der Stadt Utrecht
aen die Ghccommittcerdcn vande Staten aldaer.
Aldus gedaen t'Utrccht op den xy January 1579.
onder die handen van mijn Genadige Heere die
Stadthouder voorfz, ende den voorfz Gedeputeer-
den ter meerder verfekertheyt hier onder gheitelr.
Ende was onderteyekent, Jöhan Graef zu Naflau,
Catzenelleboge, &c. Van wegen de Ridderfchap-
pe des Furilendoms Gelre ende Graeffchappe
Zutphen, Alexa'nder van Tellich , Gelis Pieck,
Joacnim van Liere , Alexander Bentinck: Van
wegen die van Hollandt, G. Poclgeeil, P. Buys,
Reynier Cant: Van wegen die Staten van Zee-
landt, Willem Roclfius , Nicolacs Blancx , Pie-
ter de Rijckc, Cafpaer van Vof bergen : Van we-
gen die Staten van Utrecht, Aufonius van Gal-
ma , de mandato Capituli fui Schore , Jaco-
bus Verhaer, Vicedecanus Sandi Pctri, de man-
dato Capituli: Adriacn vanZuyien, Lambcrtus
vander Burgh , Capitulo jubente : F. de wtcn
Eng , Rcynhart van Azwijne , Bartholomeus
vanden Wael , Nicolacs van Zuylen , A. D.
Leyden,
andermael befchrijven falomme te compareren op
lèeckere andere dagê,op't verbeuren van haerlieder
itemme voor die reyfe, ende wes als dan by de ge-
nen die prefent zijn ghcflooten wordt, fal bundigh
zijn ende van weerden ghehouden worden,niet te-
ghenilacnde d'abfentie van eenigc van d'andere
Provinticn, beheltclijck dat die niet gelegen en fal
zijn te compareren, haer-lieder opinie fchriftelick
over fullen mogen feynden,ommc daer op in't col-
lecteren vander ftemmen fulcken regard genomen
te worden als 't behoort.
XX.
Item, ten eynde voorfz fullen allen ende een ye-
dcr vande voorfz Bontgenootcn gehouden zijn alle
faecken die hun opkommen ende voorvallen ful-
lcn,endc daeraen fy hun fullen laten duncken't ge-
meen wel oftqualick varen van defe gheunicerde
Landen ende Bondtgenootcn ghclegcn te zijn den
genen die tot die befchrijvinge geaudorifeert fullen
zijn over te fchrijven, omme by den felvcn daer op
d'andere Provintienbcfchrcven te worden, in ma-
nieren voorfchreven.
XXI.
Ende foo verre eenigc donckerheytoftc twijfïel-
achtighcyt in defen bevonden worde, daer uyt ce-
nige queftic ofte difpute mochte verrijfen, fal d'in-
terpretatic van dien ilaen in 't feggen van defe
Bontgcnooten, die daer op by gemeen advijs ende
confent ordonneren fullen, fulcks fy bevinden ful-
len te behooren. Ende foo verre fyluyden daer inne
niet en konden accorderen, fullen haer recours ne-
men tot die Heeren Stadthouders \rande Provin-
ciën, inde forme boven vcrhaelt.
XXII.
Infgelijcks, foo verre bevonden worde van noodc
te zijn d'Articulen van defe Unie,Confederatie ofte
Verbondt in eenigc Poincten ofte Articulen te ver-
meerderen ofte verandercn,fal 't felvc oock gedacn
worden by ghcmeen advijs ende confent vande
voorfz Bontgenootcn,ende anders niet.
XXIII.
Alle wclcke poinden ende Articulen, ende een
yeder van dien byibnder die voorfz geünieerde Pro-
vinticn belooft hebben ende beloven midts defen
na te gaen ende te achter\Olgen,doennagaen ende
achtervolgen,ibndcr dacrjegens te doen,docn doen,
noch gcdoogen gcdaen te worden, diredelijck oft
indircdelijck, in ceniger vvyfe ofte manieren: Ende
lbo verre yetwes by yemandt ter contrarie ghedacn
ofte gheatten teert worde , 't felvc verklaren fy-
luyden van nu als dan nul , cghecn ende van on-
weerden, daer onder fy verbinden haer-lieder ende
alle d'Inghefctenen van haerluydcr refpedive Pro-
vinticn , Steden ende Leden van dien, Peribonen
ende goederen, omme de felvc ingcvalle van con-
traventie voor 't onderhoudt van defe, met 't geene
daer van dependcert, ghearreileert, ghehouden,
ende bekommert te mogen worden tallen Plact-
fen ende by allen Hccicn, Rechten ende Gerech-
ten , daer men die fal konnen ofte mogen beko-
men : Ende vertyen te dien eynde van allen Ex-
emticn, Gratiën, Privilegiën, Relevamentcn, ende
gencralijck van allen anderen bencficien van
Rechten, die hen-luyden ecnichfins ter contrarie
van defen fouden mogen dienen , ende byfonder
den Rechten,feggende, generale renunciatie geen
-ocr page 55-
18
Fundamentele Wetten^
Μ
Leyden, Lubbert van CleefF. Van wegen die
Staten der Ommelanden , Egbert Clandt,
E. Jarges.
Ghecollationeert tegens die originele be-
teyekende Unie, is defe Copye bevonden
daer mede t'accordercn , by my Lamz-
wcerde.
eiide anderen Vrienden ofte Magen mëtter1 doodt
achter-ghelaten, ofte noch achter te laten , ende
oock die ghene die fy-lieden in hun leven by ty-
tel van Gifte, Tranfporte, ofte eenige andere fou-
den mogen over-dragen , gheallieneert, ofte oock
naer hun doodt verfeeckert hebben ; Soo ift, dat
die voorfz Bondtgenooten ,om die felve Proccffen
ende die fwarigheden die daer uyt fouden mogen
opflaen, te verhoeden , goet ghevonden hebben,
alle die ProceiTen die ter caufe voorfz alrecde ghc-
inftitueert zijn, ende nochnamaels gheinftitucert
fullen mogen worden, te fufpenderen in ilate ende
furfeancie te houden , ter tijde toe anders by de
voorfz Bondtgenooten ende andere die hen in dcic
Eenigheyt ende Verbande fullen mogen begeven
generalick daer op (oock by d'authoriteyt van
d'Ovcrheyt is 't noot) geordonncert ende verklarin-
ge gedaen fal zijn. Aldus gedacn by de voorfz Ge-
deputeerden optcn 1. Februarij 1579. Ende was ge-
teyekent, Lamzwecrde.
f~\\? huydcn den 4. Februarij 1 ^79. zijn inde Vcr-
^gadcringe vande voorfz Ghedeputecrdcn bin-
nen Utrecht verfaemt, gecompareert die Gedepu-
teerden van Gent onderfchrevcn , ende hebben
vcrklaert dat fy-luyden ghevifiteert hebbende die
Poindcn ende Articulen vande voorfz Unie , ende
't gene in krachte van dien voordcr ghebefoignccre
is ghewecil:, 't felve goet vonden, ende hebben de
felve alfulcks in krachte van hacr-luyder Brieven
van Credcntic, fpcciale Procuratie ende Initrudic,
gedateert den 27. January 1579. gcadvoyeert, ghe-
approbeert ende geratiiiceert: Belovende als d'an-
derc Bondtghenooten de felve ende ycder Poind
van dien byionder t'onderhouden, naer te gaen, en-
de te achtervolgen. Des tOorkonden hebben die
voorfz Ghedeputecrdcn haerlicder handen hier on-
der gcftelt, ten Dage, Maendt ende Jarc als boven.
Ende was onderteyekent van wegen die van Gent,
Adolf de Grutcre, Lic vin Tayart, Chriftoficl de lc
Bccque,Lucas Mayart.
f~\P huydcn den 5. Marty 1579. zijn inde Verga-
^deringe vande voorfz Ghedeputecrdcn binnen
Utrecht vergadert, gecompareert die Gedeputeer-
den vande ghemeyne Ridderfchappc des Nimege-
fchen quartiers, midtfgaders van de Stadt Nime-
gen, ende hebben verklaert, dat fy-luyden ghevifi-
teert hebben die Poindcn ende Articulcn vande
voorfz Unie, ende 't ghene in kracht van dien voor-
der is gebefoigneert gheweeft, 't felve goet gevon-
den , ende hebben die felve alfulcks in kracht van
hacr-lieder Inilrudion met des voorfz Stadts Ni-
megens fecrect Zegel bezegelt, in date den 12. Fe-
bruary 1579. geadvoyeert, geapprobcert ende gera-
tiiiceert , advoyeren, &c. midts dcfen: Belovende
als d'anderc Bondtgenooten de felve ende yeder
Poind van dien byionder t'onderhouden , nae te
gacn, ende t'achtervolgcn. Des t'oorkonden, heb-
ben die voorfz Gedeputeerden des gemeynen Rid-
derfchaps des Stadts ende Nimegefchen quartiers
hacr-liedcr handen hier onder ghefteldt, ten Dage,
Maendt ende Jarc als boven. Ende was onder-
teyekent, Gielis Pieck, Jan Kclfkens, Aernt van
Zeiler, DirckFleming, LambertJanffz, Johan
vande Have.
β                         op
Verklarïnge van V 13. Artikel.
Lfoo eenigc fchijncn fwarigheyt te maecken
op't 13. Artikel vande Unie den Z3. defer
Maendt gefloten, tuflehen die Gedeputeerde van-
den Lande van Gcldre ende Zutphcn, Hollandt,
Zcelandt, Utrechtende Ommelanden, tuflehen
die Eems ende Lauwers, als of die meyninge ende
intentie ware ghewceft, niemandt inde felve Unie
te ontfangen, dan die genen die der Religions
Vrede byde Eertz - Hcrtoge van Ooftenrijck ende
Rade van Staten neffens hem by advijs vande Ge-
nerale Staten gheconcipicert is , oft ten minftcn
die beyde die Religiën, te weten, die Catholijc-
kc Roomfche ende Ghereformccrde fouden toela-
ten. Soo ift, dat die voorfchreven Gedeputcer:
den, die over die voorfchreven Unie geftaen ende
de felve ghefloten hebben, omme alle mifverftant
ende wanrrouwe wech te nemen , by dcfen wel
hebben willen verklaren , hacr-liedcr meyninge
ende intentie niet ghewecil te zijn noch als noch
te weien , eenige Steden ofte Provinciën, die fich
aende voorfchrevc Catholijcke Roomfche Religie
allcencful-lenwillen houden, ende daer'tghctal
vande Inwoondcrcn der felver vande Gherefor-
meerde Religie lbo groot niet en is dat fy vermo-
gens die voorfz Religions Vrede, het exercitie van-
de Gereformeerde Religie fouden mogen genieten
vande voorfz Unie ende Verbintcniflë uyt te wil-
len iluyten : Nemaer dat fy des niet tegenftaende
bereydt fullen wefen alfulckc Steden ende Pro-
vinciën , die fich alleen aende voorfchrevc Room-
fche Religie fullen willen houden, in defe Unie te
ontfangen, by foo verre fy fich anders inde andere
Poindcn ende Articulcn vande voorfchrevc Unie
fouden willen verbinden ende als goede Patriotcn
dragen, foo die meyninge niet en is, dat d'cen Pro-
vincie oft Stadt hem 't feyt van d'anderc in't poind
vande Religie fal onderwinden , ende dit om te
meerder Vrede ende Eendracht tuflehen die Pro-
vinciën te houden , ende die principaelfte occafte
van twiftende tweedracht te vermyden ende wech
te nemen. Aldus ghcdaen tUtrccht den 1. Fc-
bruary 1579.
Ampliaüe van't i^. Artikel,
Λ Lfoo hier vooren in 't 15. Artikel voorfien is
·*- -^tot alimentatie ende onderhoudt vande Gee-
ilclicke Pcrlbonen die gevveeft zijn in eenige Con-
venten ofte Collegicn, ende hun daer uyt ter caufe
vande Religie ofte andere redelijcke oorfaceke be-
geven hebben , ofte namacls begeven fullen, ende
dat feer te beduchten is , dat ter oorfaecken van
dien eenige ProceiTen fouden mogen verryfen,
gelijckfy verftaen, dat alreedc verrefen zijn, uyt
faecke dat alfulcke Pcrfoonen fullen willen preten-
deren gherechtight te zijn inde Succeflic vande
Goederen van hun Ouders,Broederen, Suileren,
-ocr page 56-
Placaten-j. ι.Boeck. i.Tit. i.Deel.
20
19
1 579. geadvoyeert,geapprobeert ende geratificeert;
advoyeren, approberen ende ratificeren midts dc-
fen : Belovende als d'andere Bondtgenootcn de fel-
ve endc yeder Poinct van dien byiöndcr t'onder-
houden , nae te gaen , ende t'achtervolgen. Des
t'oorkonde hebben die voorfz Gedeputeerden van-
de voorfz Stede van Venlo haer-liedcr handen hier
onder geftclt, ten Dagcjarc endc Maent als boven^
Ende was onderteyekent, Geraert van Lohn, Her-
man de Lact Corneliilcn, Jacob Goris, Johan de
Groot.
ALibo Syn Excellentie tot confervatie endc
handthoudingc der gemecne Welvacrt, Rech-
ten ende Vryheden der Nederlanden, altijdts oor-
baerlijck ende noodich bevonden heeft alle goede
Vrientfchap, Eenicheyt endc Eendracht onder de
Provinciën der felvcr Landen, oeck die Steden en-
de byfondere Leden van dien , onderhouden te
worden, waer deur niet alleenlick de gemeene Vy-
andt met meerder geweldt,gemecne macht, ende
onderlinge byftant wederftaen ende afghewcert;
maer hem oock de middelen benomen ibuden
worden van tuflehen die felve Provinticn, Steden,
ofte Leden van dien cenieh onverilant ofte twee-
dracht te faeyen ofte maecken , door ooriakc foo
van 't onderfcheyt vande Religie als anders : Soo
iit, dat Syn Exccll. gcfien hebbende feeckere Unie
ende Vcrbondt t'Utrecht in Ianuario lefl-lcden ge-
maeckt endc beilotcn, tuilchen den Wcl-gcborcn
Heere Gracf Johan van Nafta u, Stadtholder van-
den Furftendomme Gelre ende Graeffchap Zut-
phen, oock die van Hollandt, Zeelandt, Utrecht
ende der Vrieffcher Omlandcn, tuffchen die Eems
ende Lanwers , die felve Unie endc Vcrbondt voor
eoet heeft bevonden ende toegeftaen: Doch op
dat de felve dies te beter ende met bequamer oor-
fake ende ghelegcntheyt mochte der Generaliteyt
der Provinciën van herwaerts over voor ghefleldc
worden, om tot een algemeene Vrede, Unie ende
Eendrachtigheyt.overdie gantfche Landen met ge-
mecne verwillingc aengenomen ende beiloten te
worden, heeft tot noch toe uytgefteldt endc opge-
houden vande felve Unie t'onderfchrijvcn: Endc
alfoo nu fync Hoogheyt met een groot deel der
voorfz Provinticn van herwaerts-over verklacrt heb-
ben , dat iy voor goet infien endc bevinden racdt-
iaem te wefen, dat ecu alfoodanige Unie foude ge-
raemt, beiloten endc aengenomen worden, tot be-
ter beleydinge der faecken onfes gemcynen Vader-
landts. Soo heeft fijn Exccll. nu oock wel willen
verklaren, als hy midts defen verklacrt, die voorfz
Unie aliTe t'Utrecht tufichen die voorfz Provin-
ticn gemaeckt ende beiloten is geweeft, voor goet
aen te nemen endc te houden, alib hyfe aenneemt
ende v.por goet houdt, als voorfèker achtende, dat
inde felve d'Overheyt ende d'autoriteyt der Hoog-
heyt vanden Eertz-Hertoge niet verkort noch ver-
mindert en wort. Ende alfoo binnen korten dagen
de voorfz geunicerden, haer fullen vergaderen om
voorder over ille particuliere poinéten ende Articu-
len der fel ver Unie te ramen en te befluytcn 't gene
tot meerder ende vafter eendracht der fclver fal
mogen dienen. Sooift, dat fyn Exccll. oock hier
mede verklaert, te wil lende felve Articulen ende
Poinden aennemen en achtervolgen, alfo iy vande
Yoorfz
OP huyden den 9. Martij 1 5 7 9. is gccompa-
reert inde Vergaderinge vande voorfz Gede-
puteerden binnen Utrecht vergadert die Gedepu-
teerde vande ghemeyne Ridderfchap, Hooft ende
kleyne Steden des Arnhemfchen quartiers, endc
heeft verklacrt dat hy gevifiteert heeft de Poin&en
endc Articulen vande voorfz Unie, ende 't gene in
krachtc van dien voorder is gebcibigneert geweeft,
't felvc goct gevonden, endc heeft de felve alfulcks
in kracht van fync Brieven van Credentie, in date
den 18. endc van feeckere Inftruchon in date den
16. February79. beyde met des Stadts van Arn-
hems lecreet Zegel bezegelt, naer lange ende rype
deliberatie gheadvoyeert, gcapprobeert ende ghe-
ratificeert: advoycert, &c. midts dcfen. Beloven-
de in qualité als vooren, als d'andere Bondtgenoo-
ten,de felve ende een yeder PoinA van dien byfon-
dcr t'onderhouden, nae te gaen, ende t'achtervol-
gcn. Des t'oorconde heeft de voorfchrevc Gede-
puteerde des gemeyncn Ridderfchaps, Hooft ende
kleyne Steden des Arnhemfchen quartiers , fyn
handt hier onder ghcfteldt, ten dage, Maendt endc
Jare als boven. Ende was onderteyekent, Alcxan-
der Bentinck.
OP huyden den 2-3. Marty 1579. zijn ghecom-
pareert inde Vergaderinge vande voorfz Ghc-
depu teerde η vande Geünieerde Provinticn binnen
Utrecht vergadert , de Ghcdeputeerden vande
Steden Leeuwaerdcn, Snecck, Franiker, endc van
feeckere Grictmans endc Grietcnyen, met eeni-
frhe particuliere Edelen vanden Lande van Vrief-
andt, in haerlicdet Procuratie benoemt : Endc
hebben verklacrt, dat zy gevifiteert hebbende de
Poincten ende Articulen vande voorfz Unie, ende
't geene in kracht van dien is voorder ghebeföig-
neert geweeft, 't felve goct vonden : Ende hebben
die felve alfulcks in krachtc vande voorfchrevc
haer-liedcr Procuratie in date den 11. Marty 1579.
gheadvoyeert , gheapprobcert , endc ghcratifi-
ceert: advoyeren, approberen , ende ratificeren
midts defen : Beloovendc als d'andere Bondtghe-
nootcn die felvc ende yeder Poinct van dien bylbn-
der te onderhouden, na te gaen, ende te achtervol-
gen. Des t'oorconde hebben de voorfz Ghcdepu-
teerden vande voorfchreve Steden Leeuwaerdcn,
Snecck, Franiker, ende van feeckere Grietmans en-
de Grictenyen , met eenige particuliere Edelen
vanden Lande van Vrieflandt, haerliedcr handen
hier onder gcftelt, ten Dage, Jare, ende Maent als
boven. Ende was onderteyekent, B. Idzacrda, Jclle
Sibefz.
OP huyden den ii.Aprilis 1 «579. zijn gecompa-
reert inde Vergaderinge vande voorfz. Ghcde-
puteerden vande Ghcunicerde Provinciën binnen
Utrecht vergadert, de Gedeputeerden van de Stadt
Venlo, namentlick : Geraert van Lohn, Herman
de Lact Cornclificn , Schepenen : Jacob Goris
Raedt, und Johan de Groot, als Gedeputeerden
vande Gemeente aldaer,ende hebben verklacrt dat
fy ghcvifiteert hebbende de Poincten endc Articu-
len van de voorfz Unie, endc 't gene in krachtc van
dien is voordcr gebcfoigncert geweeil, 't felve goet
vonden, endc hebben die felve ajfulcks in krachte
van haer-lieder Inftruclie in date den 3. Aprilis
*
-ocr page 57-
Fundamentele Wetten^*                        it
de Provintien der felver Landen, ende einder onfen
Gouvcrnementc ilaende , oock onder de Steden
endc byfondere Leden van dien , onderhouden te
worden , waer deur niet alleenc die ghemecne Vy-
andt, met meerder geweldt, gcmCyne macht endc
onderlinge byilant, weder geftaen endc afgekeert t
maer hem oock die middelen benomen ibuden
worden van tuflehen die felve Provintien, Steden
ofte Leden van dien eenigh onverftant ofte twee-
dracht te faeyen ofte maken, door oorfake van on-
derfchey t van Religie, als anders, in wat manieren
't felve foude mogen gefchien. S O O I S Ô , dat
wy gcficn hebbende fekere Unie endc Verbondt in
voorleden Somer tot Arnhem in onfc prefcntie,en-
dc met onfen advijs geconcipieert, endc in Janua-
rio leftleden tot Utrecht gemaeckt ende gefloten,
tuflehenden welgeboren Hccren Grave Johan van
Naflau, Stadthoudcr vanden Furftendömme van
Gelre ende Gracffchappe Zutphen, oock die van
Hollandt, Zeeland t,Utrecht,Vricflche Omlandcn,
endc anderen.mitfgaders feeckcre A&e van Appro-
batie ende acnncminge der voorfz Unie, by mijn
Heere den Prince van Orangien, Licutcnant Ge-
ncrael vanden Ecrtz-Hcrtogc Mathias , Gouver-
neur Gencrael vande voorfz Nederlanden, in date
den 3. May 1579. de felve Unie geratiiiccert, ge-
approbeert , gheadvoyeert endc acn - ghenomen
hebben,ratificeren, approberen, advoyeren, ende
nemen aen midts defen, voor feecker achtende
ende houdende, dat inde iclve de Ovcrhcyt ende
Audoriteyt der Hoogheyt vanden Ecrtz-Hertoge
niet verkort noch vermindert en wort: Belooven-
de als d ander Bontgcnooten, de felve endc yeder
poincl van dien t'ondcrhouden , na te gaen ende
t'achtcrvolgen. Des t'oirconde ibo hebben wy defe
metonfe handt ondertceckent, endc ons fecrccc
Zegel in forme van Placaet hier bcneflèns doen
drucken. Aétum t'Winfe inde Omlandcn den
ii.Juny 1579. onder ftondt gefehreyen Geoirg
van Lalaing.
ÃËÑ huyden den 10. Julij 1f79, zijn inde Verga-
^deringe vandc voorfz Gedeputeerden binnen
Utrecht vergadert, ghecompareert die Gedeputeer-
den vander Stede van Ypren, namcntlick, d'Hecr
Johan van Languedul, Wethouder, ende M. Peter
Baelde, Pcnfionaris der voorfz Stede van Ypren,
die verklaerdcn dat fy ghcvifiteert hebbende die
Poinclcn endc Articulen vande voorfz Unie, endc
't gene in krachte van dien vorder is gebcfoigneert,
't felve goet ghevonden , ende hebben die felve al-
fulcks in krachte van haerlieder Brieven van Cre-
dentie ende Procuratie in date den 23. Junij 1579.
geadvoyeert, geapprobeert ende geratificeert: ad-
voyeren , &c. by defen, beloovcndc als d'andere
Bondtgenotcn d'felvc ende yeder Poincl: van dien
byfonder t'onderhouden, nacr te gaen endc achter-
volgen. Des t'oirkonde hebben die voorfz Gede-
puteerden der Stede van Ypren haerlieder handen
hier onder gcftelt, ten Dage, Maent endc Jare als
boven, Ondertceckent, Johan van Languedul,
M. Peter Bacldc.
æ~\Ñ huyden den 29. July 1579. zijn inde Verga-
^dcringe vande voorfz Gedeputeerden der naer-
der gheunieerde Provintien binnen Utrecht verga-
B ÷                     dert
voorfz Proviuticn vanGclderlandt,Hollandt,Zee-
lant, Utrecht, en andere die hact dacr mede fullen
begeven, fullen ghcraemt, gefloten ende voor goet
aenghcnomen worden. Des t'oirkonde heeft fijn
Excell. defe met fynen Naem ondertekent, ende
fijn fecrect Scgcl daer beneffens laten drucken in
Placaet binnen der Stede van Antwerpen, opten
3. Majo 1579. ondcrtcyckcnt GuillaumdeNaflau,
noch leger ftondt ghcfchrcvcn, By bevele van fijn
Excell. ondertceckent, N. Brunincx.
OP huyden den z. Junij 1579. vergadert zynde
de volmachtigen vandc Steden in 't Clooiler
vande Jacopynen,opten Lants-dagh binnen Leeu-
werden, na dat fyluyden de Propofitie vande Ge
fantcn der naerder Unie van Utrecht acnghehoort
hadden, ende ecnigc uyt haer-licder volmachtigc
vandc voorfz Steden, tot verfoceke vande voorfz
Gcfantcn ghcdeputeert hebben gehadt, omme uyt
aller name naerder met den voorfz Ghefantcn te
communiceren, endc die Poinöcn ende Articulen
vande naerder Unie voorfz te vifitcten, 't welcke
gcdaen zynde, endc gchoort hebbende het rapport
van hun mede volmachtigen , vctklarcn alle die
volmachtigc vande Steden , die defe onderteec-
kent hebben uyt krachte van hacrlicdcr procura-
ticn, dat fyluyden geadvoyeert, geapprobeert endc
geratificeert hebben alle die voorfz Poinclcn endc
Articulen vandcr Unie voorfz, advoyeren, &c. mits
defen, belovende als d'andere Bondtgenoo.ten ,de
fclvc ende een yeder poincl: van dien, ibo wel van't
gene dat hier inne te vooren gcdaen is, ende noch
uyt krachte vande felvige ghedaen fal worden, by*
fonder t'ondcrhouden, na te gaen endc t'achtervol-
gen. Des t'oirkonde hebben die voorfz volmach-
tigë vande Steden haerlieder handen hieronder ge-
ilclt, ten dage, Maendt, endc Jare als boven, Ende
was onderteyekent met de namen hier na volgen-
de by diverichc handen ghefchreven: Julius van
Bottnya,vol macht van Franickcr, J. Vcrryen Hen-
riexfz, Volmacht van Franickcr, Hcnrick Jarichlz,
als mede Volmacht van Lccuwerdcn, lan Ianfz,
als gefubftitucert van Adyc, Lammert die procu-
ratie haddc ende van Huys gercyit was, Claes Hot-
thiiTz, van wegen den Racdt der Stede Sneek, Pie-
tcr Lievcnfz, van wegen der Gemeente der Stede
xSneckJacob Syvcrtfz,als Volmacht van Bolfwert,
Frans jacob Frerickflz , van wegen die van Bolf-
wert, Baunc Pieterfz, als Volmacht vande Borge-
meefters der Stede Ylft, Jcltzc van Galama, als
mede volmachtich van Ylft, Reynier Olfertfz van
Staveren, Willem Sippafz, Volmachtvan Sloten,
Johannes Botteg , Borghemeeilcr van Worcum,
ons Volmacht, Dounc Abbefz , Volmacht van
Worcum.
Ë Lfo wy Geoirg vanLalaing, Grave tot Runnen-
XAbergh , vry endc Banrehcere tot Vil Ie, Hcere
tot Vilieroc, Imbrechies, Stadtholdcr ende Capi-
teyn Gencrael over Vrieflandt, Ovcr-YiTcl, Groc-
ningen , den Omlandcn, Drente ende Lingen,
Hooft van Syncr Majcfteyts Finantien, tot confer-
vatic endc handthoudingcder gemecne Wclvaert,
Rechten ende Vryhcdcn der Nederlanden, orbaer-
lick endc hoogh-noodigh bevonden hebben, alle
goede vricntfchap,ecnicheyt endc eendracht onder
-ocr page 58-
:k. i.Tit. t.Deel.                 24
eert, &c. by dcfen, beloovcnde als d'andere Bont-
genooten, de felve ende yeder PoincT: van dien by-
fonder t'onderhouden, na te gaen ende t'achtervol-
gen. Des t'oirkonde heeft de voorfz Gedeputeerde
vande voorfz Stadt van Brugge fijn handt hier on-
der geftelt, ten Dage, Maent ende Jare als boven,
onderteeckent, Guido du Breucq.
/~\P huyden den i. February ι 5 8 o. is inde Ver-
^^gaderinge vande voorfz Gedeputeerden der
nacrder geünieerde Provintien binnen Utrecht ver-
gadert , gecompareert Jonckheer Wouter vandcr
Hecke, Schepen 's Landts vande Vrycn,de welckc
vcrklaerde dat hy gevifiteert hebbende die Poin-
den endc Articulen vande voorfz Unie, ende 't gcj
ne in krachte van dien vorder is gebefoigncert,
't felve goet vont, ende heeft over fulcks boven al-
fulcke approbatie der fclver by Mecfter Yfenbrant
Prouyh, Penfionaris 's voorfz Landts vande Vryen,
uyt gracht van fijne befegelde Procuratie in date
den 17. Odobris 1579. den 26. Novcmbris tot Ant-
werpen gcdaen , uyt krachte van fijne befegelde
Procuratie in date den 23. van Lauwe dcfes loopen-
de Jaers, endc Brieven van Credentie in date den
25. der felver Macndt, de felve Unie geadvoycert,
geapprobeert ende gcratificeert: advoycert, appro-
beert endc ratificeert by defen : Beloovcnde als an-
dere Bontgcnootcn de felve ende yder Poind van
dien byfondcr naer te gaen endc t'achtervolgen.
Des ten oirconde heeft den voorfz Gedeputeerde
des voorfz Lants vandc Vryen fijn hant hier onder
geftelt, ten Dage, Macndt endc Jare als boven, on-
derteeckent, Wouter vander Hecken.
f~\P huyden den 16. Februarij 1580. is inde Ver-
^gaderinge vanden voorfz Gedeputeerden der
nacrder geünieerde Provinciën binnen Utrecht
vergadert, ghecompareert M. Cornelis Crickart,
Schepen der Stede van Licre, de welcke vcrklaer-
de, dat hy gevifiteert hebbende de Poinden ende
Articulen vande voorfz Unie,ende 't gene in krach-
te van dipn voorders is gebefoigncert, 't felve goet
vont, ende heeft over fulcks boven alfulcke appro-
batie der felver by hem uyt krachte van fyne befe-
gelde Procuratie, in date den ?. Novcmbris 1579.
op den 6. Deecmbris des felfs Jaers tot Antwer-
pen gedaen, uyt krachte van fyne voorfz Procura-
tie, d'felvc Unie gheadvoyeert, geapprobeert ende
gcratificeert: advoyecrt,approbecrt ende ratificeert
by dcfen : Beloovcnde als andere Bondtgenootcn
d'felvc ende yeder Poind van dien byfondcr te on-
derhouden, nacr te gaen ende t'achtervolgen. Des
ten oirconde, heeft de voorfz Gedeputeerde vande
voorfz Stede van Liere fijn hant hier onder geftelt,
ten dage, Jare, endc Macndt als boven. Ende was
onderteyckent, Crickart.
Γ\Ρ huyden den 1 r. Aprilis 1580. zijn inde Ver-
^^gaderingc van de voorfz Gedeputeerden der
nacrder ghcunicerde Provinciën binnen Utrecht
vergadert, ghecompareert, Jonckeren Johan van
Echten,ende Henrick Vos van Steenwijck,gccom-
mitteerde van wegen der Gracffchappe van Dren-
the, de welcke vcrklaerden, dat fy gevifitecrt heb-
bende die Poinden ende Articulen vande voorfz
Unie, ende 't gene in krachte van dien voorders es
*L3                    PlacaterL_i. ι. Boe
dert die Ghccommtttcerde vandcr Stadt van Ant-
werpen, namentlick, Heer Janne van Stralen,buy-
ten Borgermeefter, Jonckcr Philips van Schoon-
hoven , Heet tot Wanroy, Schepene, Johan van
Brecht, oude Schepene, Adam Verhult, Coloncl,
Valerius van Dale, ende Ian GijiTcls, Dekens , die
verklaerden dat fy ghevifitcert hebbende die Poin-
den ende Articulen vande voorfz Unie, ende 't ge-
ne in krachte van dien vorder is ghebefoigneert,
't felve goet gevonden hebben, de felve alfulcks in
krachte van hare procuratie in date den 22. July,
ende Brieven van Credentie in date den ij. July
1^79. geadvoyeert,geapprobecrt ende gcratificeert,
advöyeren, approberen ende ratificeren midts dc-
fen, beloovcnde als d'andcrc Bondtghcnooten, de
felve ende yder poind van dien byiönder t'ondcr-
houden , nae te gaen ende t'achtervolgen. Des
t'oirconde hebben die voorfz Gedeputeerde vandc
voorfz Stadt van Antwerpen haer-lieder handen
hier onder geftelt, ten Dage, Macndt ende Jare als
boven,cnde was ondertcyekentjanne van Stralen,
Philips van Schoonhoven,Johan van Brccht,Adam
Verhult, Valerius van Dale, Jan GijiTcls.
/\P huyden den 13. Scptcmbris 1579. 7.ijninde
^< Vergaderingc vandc voorfz Gedeputeerden
binnen Utrecht vcrgadert,gecomparcert die Gede-
puteerden vandcr Stede van Breda, namentlick,
Godert van Luchtenbcrgh, Borgermeeiler der iel-
ver Stede, Godcfroy Montens, Schepen ende Lieu-
tenant vanden Colonnel, ende oock Capiteyn, én-
de Chriiliaen Back, Wecs-mecfter ende Thien-
man, die vcrklaerden dat fy gevifitecrt hebbende
die Poinden ende Articulen vande voorfz Unie,
"endc 't gene in krachte van dien vorder is gebefoig-
ïieert, 't felve goet gevonden, endc hebben die fel-
ve alfulcks in kracht van hare procuratie in date
den 10. September 1579. geadvoyeert,geappro-
beert ende gcratificeert: ad voyeren, Sec. by deien,
beloovcnde als d'andere Bondtgenoten de felve
endc yeder Poind van dien byfondcr t'ondcrhou-
den, na te gaen ende t'achtervolgen. Des t'oircon-
de hebben die voorfchreve Gedeputeerden vande
voorfchreve Stadt van Breda haer-licder handen
liier onder geftelt, ten Dage, Maent ende Jare als
boven , Onderteyckent, Godert van Luchten-
bcrgh , Godert Montens , endc Chriiliaen Back
Frans Sone.
f~\V huyden den i.February 1 5 8 o. is inde Vcr-
^gadcringe vande voorfz Ghcdeputcerden der
naerder geünieerde Provintien binnen Utrecht ver-
gadert, ghccómparcert d'Hccr Guidodu Breucq,
Schepen der Stadt van Bruggc,de welckc vcrklaer-
dë dat hy gevifiteert hebbende die Poinden ende
' Articulen vande voorfz Unic,endc 't gene in krach-
te van dien vorder is gebcfoigneert, 't felve goet
vont, endc heeft over fulcks boven alfulcke appro-
batie der fclver by d'Hccr Licvin Steppe, Schepe-
ne , ende M. Jacob Yman, Penfionaris der fclver
Stadt van Brugge, uyt krachte van hare befegelde
procuratie in date den 6. Novcmbris 1579. den 26.
der fclver Macnt tot Antwerpen gedaen,uyt kracht
van crcdenrie ende befegelde procuratie, beyde in
dateden 2 «5. January 1 5 80. de felve Unie gead-
voyeert, geapprobeert ende gcratificeert : aavoy-
-ocr page 59-
Fundamentele Wetten^.
16
25
ceert by defen. Belovende als andere Ëondtghe-
noten de felve ende yeder Poind van dien byion-
der te onderhouden , nacr te gaen, ende t'aehtcr-
volgen. Des ten oirconde, hebben die voorfz
Ghcdeputeerden vanden voorfchreven Graef-
fchappe van Drenthe , haer handen hier onder
gheiteldt, ten Dage, Jare, ende Maende als bo-
ven. Ende was ondertcyckent, Johan van Ech-
ten toe Echten , Henrick de Vos van Steen-
wijck.
eebefoigneert, 't feive goet vonden , ende hebben
over fulcks boven alfulcke approbatie der felver by
't Ridderfchap ende Eygen geërfden, rcprefcnteren-
de den Staten der felver Graeffchappe, den xo. der
Maent Martij defes loopende Jaers,volgcns d'Adc
daer van pijnde, by die van 't Ridderfchap ende Ey-
een ge-erfden voorfz. Ondertcyckent ende haer
Zegel bckreftiget gedaen, uyt krachte van haer be-
zegelde Procuratic,in date desfelfs daeghs,de felve
Unie geadvoyeert, gheapprobeert, ende ghcratifi-
Placaet van de Staten Cjeneraelder Qeunieerde ^Moederlanden: 2?jy den
wieken3 midts de redenen 'tn't lange in't felve begrepen, men Werklaert denConingh wan
Spacgnien njervallen <ναη de Overbeyt ende Heerfchappye rvan defe ruoorf^ Nederlanden}
ende ^verbiedt fynen Naem ende Zegel in de felve Landen meer te ghebraje^en
, £?v.
ιό Iulij Anno 1581.
Landen, ende tot diverfche tyden ghefchict, ende
d'exempelcn genocgh bekent zijn : 't Welck prin-
cipalick in dele voorfz Landen behoort plactfe te
hebben, en ilant te grijpen, die van allen tyden zijn
geregcert gcwccit,cnde hebben oock moeten gerc-
gcert worden , nacvolgende den Ecdt by heure
Princcn t'heuren aenkomen gedaen , na uytwijfen
heurcr Privilegiën, Coituymen,cndc oude herko-
men : hebbende oock mceil alle de voorfz Landen
haren Prince ontfangen op Conditien,Contraden,
ende Accoorden, de welcke brekende , oock nacr
recht den Prince vandc hccrfchappyc vanden Lan-
den is vervallen. Nu is 't alfoo, dat den Coningh
van Spaengicn, nacr het overlyden van hoogcr me-
morie Keyier Caerlc de vijfde, van wicn hy alle defe
Nederlanden ontfangen haddc,vcrgetende de dien-
ileudie foo fijn Heer Vader, als Hy, van dciê Lan-
den ende Onderfaten der felver,haddcn ontfangen,
deur de wclckc bcibndcr de Coningh van Spaen-
gicn ibo loficlicke Vidorien tegens fyne Vyanden
verkregen hadde, dat fynen naem ende macht alle
de Werelt deur, daer deur vernaemt ende ontfien
werdt: vergetende oock de vermaninge die de
voorfz Keyfcrlickc Majcileyt hem t'anderen tyden
ter contraricn hadde ghedacn, heeft dien van den
Rade van Spacgnien ncfTcns hem wefendc die
deur dien fy in defe Landen en vermochten egeen
bevel te hebben te gouverncren, oft de principale
Staten te bedienen (geiijck fy in de Coninghrijckcn
van Napels,Sicilien, tot Milanen, in Indien, ende
ander plaetfen onder des Coninghs gewclt wcfen-
de, deden,kennendcden meeilendecl van hen den
rijekdom ende macht der felver, hadden eenen
nijdt tegens defe voorfz Landen, ende de vryheydt
der felver, in hen herte genomen) gehoor ende ge-
loof ghegeven, welcken Racdtvan Spacgnien, oft
cenige van de principale van dien, den voorfz Co-
ningh tot diverfche reyfen voor oogen ghchouden
hebben, dat voor fijn reputatie ende Majcileyt be-
ter was, defe voorfz Landen van nieuws te conque-
ilcren, om daer over vryelick ende abiölutelick te
mogen bevelen ('t welck is tyrannifcren na fijn be-
liefte) dan onder alfulckcn conditien ende reftri-
dien (als hy hadde in het overnemen van de heer-
fchappye van de felve Landen moeten fweeren) die
Β 3                           te re-
E Staten Generacl der
Geünieerde Nedcrlan-
iden', Allen den genen
die defe tegenwoordi-
ge fullcn fien ofte hoo-
ren lefen, Saluyt. Alfoo
een yegelick kennelick
is, dat een Prince van
den Lande van Gode
1 gheiteldt is Hooft over
fyne Onderfaten, om de felve -te bewaren ende
befchermen van alle ongelijck, overlaft ende ge-
weldt,ghelijck een Herder tot bevvarenifle van fijn
Schapen : Ende dat d'Ondcrfatcn niet en zijn van
Gode gefchapen tot behoef vanden Princc,om hem
in alles wat hy beveelt, weder het goddelick ofton-
goddelick, recht ofte onrecht is,ondcrdanich te wc-
fen,cnde als ilavcn te dienen: maer den Prince om
d'Ondcrfatcn wille, fondcr de wclckc hy egheen
Prince en is, om de felve met recht ende redene te
regceren, voor te ilacn, ende lief te hebben als een
Vader fijne Kinderen, ende een Herder fijne Scha-
pen, die fyn lijf ende 'leven fettct om de felve te
bewaren. Ende foo wanneer hy fulex niet en doet,
maer in ftedc van fyne Onderfaten te befchermen,
de felve foeckt te verdrucken, t'overlaitcn, heure
oude vryheyt, Privilegiën ende oude herkomen te
benemen, ende heur te gebieden ende gebruyeken
als Slaven, moet gehouden worden niet als Prince,
maer als een Tyran , ende voor fulcks nae recht
ende reden mach ten minitc van fyne Onderfaten,
befonder by deliberatie vandc Staten vanden Lan-
de, vooregeen Prince meer bekent, maer verlaten,
ende een ander in fijn ftcde , tot befchcrmcniiTe
van hen-lieden, voor ovcr-hooft, fonder mif bruyc-
ken, gekofen werden, Tc meer foo wanneer d'Ón-
derfatcn met ootmoedige verthooninge niet en
hebben heuren voorfz Prince konnen vermorwen,
noch van fijn tyrannigh opfet gekeeren, ende alfoo
egcen ander middel en hebben orn heure cygene,
heurcr Huyfvrouwen, Kinderen, ende Nakomelin-
gen acngheboren vryheyt (daer fy nae de Wet der
Natucren goct ende bloedt ichuldigh zijn voor op
te letten) te bewaren ende befchermen, geiijck tot
diverfche reyfen uyt gelijckc oorfaken in diverfche
-ocr page 60-
27                 Placaten. i»Boeck
te regeren. Welcke volgende den Coningh,zedert
alle middelen gcfocht heeft defe voorfz Landen te
brengen uyt heure oude vryheyt, in een ilavernye
onder 't gouvernement vande Spaengiacrden:heb-
bende eerft, onder 't dexfel vande Religie, willen
inde principaelite en machtichfte Steden ilellen
nieuwe BiiTchoppen,de felve begiftigende en dote-
rende met toevoegingeen incorporatie vande rijck-
fle Abdyen, en hem byfettende de negen Canon i-
ken ,die fouden wefen van fynen Rade, wacr af de
drye foudc befonderen lail nebben over d'Inquift-
tie: door de welcke incorporatie de felve BifTchop-
pen (die fouden mogen gneweeft hebben, ibo wel
Vreemdelingen als Ingeborcne)ibuden hebben ge-
hadt d'cerile plaetfen envoyfen in de Vergaderinge
van de Staten van de voorfz Landen, ende ge weeft
fyne Creaturen, ilaende tot fijnen bevelc ende de-
votie : Ende deur de voorfz toegevocgb.de Canoni-
ken de Spaenfche Inquifitie ingekocht, de welcke
in dele Landen altijdt ibo fclirickelickende odieus,
als' de uyterfte ilavernye felve, gheweeft is, foo een
yegelijck is kennelijck: Soo dat de voorfz Keyfer-
licke Majeflcyt de felve t'andercn tyden den Lan-
den voorgeilagcn hebbende, deur die Remonftran*
tic diemen aen fyne Majeflcyt daer tegens gedaen
heeft (thoonende dafledie die hy fyne Ondcrfaten
was toedragende) die heeft laten varen ·. Macr niet
tcgenflaende diverfche t'cmonftrantien ,foo by par-
ticuliere Steden ende Provinticn, als oork van ce-
nige principale Hccren vanden Lande, namcntlick
den Hcerc van Montigny,cndc den Grave van Eg-
mont, tot dien eyndc by confente van de Harto-
ginne van Parma, doen ter tijdt Regcnte over de
felve Landen, by advijfe van den Rade van State
ende generalitcyt na Spaegnien tot diftin&e reyfen
geibndeu, mondelinge gedaen: ende dat oock den
voorfz Coningh van Spaegnien de felve mondelin-
ge goede hope haddc ghegheven van,naevolgende
hen veribeck, daer inne te veriien, heeft ter contra-
rien corts daer naer by Brieven icherpelick bevolen
de voorfz BifTchoppcn, op fijn indignatie, tcrilont
tOntfangen,ende te flellen in de poifeflic van heure
Bifdommcn, ende geïncorporeerde Abdyen: de In-
quifitie te wereke te ilellen daerfc te vooren was,
ende d'Ordonnantie van het Concilie van Trenten
(die in vele Poinclen contrarieerde de Privilegiën
vande voorfz Landen) t'achtervolgen. 'tWelck
gecomen zijnde ter ooren vande gemeynte, heeft
met redenen oorfakc gegeven van een grootc be-
roerte onder haer,endc eenen aftreck van de goede
affectie die fy als goede Onderfaten den voorlz Co-
ningh van Spangien ende fijne voorsten altijdt
toegedragen hadden, befonder aenmerekende dat
hy niet allcenlick en fochtc te tyranniferen over
hunne Perfooncn ende goct, macr oock over heure
confeientien, waer van fy verflonden niemant, dan
aen Gode alleene, gehouden te wefen reeckeninge
te geven oft te verantwoorden: Waer deur, ende
uyt medciyden van de voorfz gemeynte, de prin-
cipaelile vanden Adel vanden Lande hebben inden
Jare 1566. feker Remonilrantie overgegeven , vcr-
foeckende dat, om de Gemeynte te ilillen, ende |
alle oproer te verhoeden , fijne Majefleyt foude de
voorfz poincten, ende befonder noopénde de rigo-
rcufe ondcribeckinge ende ftrafie over de Religie
willen yerfoeten, daer inne thoonende de liefde en-
. ï.Tit. i.Deel.                 28
de afieeïie die hy tot fijne Onderfaten, als een goe-
dertieren Princc was dragende. Ende om 't felve al
naerder ende met meerder authoriteyt den voorfz
Coningh van Spaegnien te kennen te geven, ende
te verthoonen hoe nootlick het was voor het Lants
welvaren, ende om 't felve te houden in rufte, fulc-
ke nieuwigheden af te doen, ende het rigeur vande
contraventie vanden Placate op de faecken vande
Religiën gemacckt,te veribeten,ter begeerte vande
voorfz Gouvernante, Raedc van Staete, ende van
de Staten Generael van alle de Landen, als Gefan-
ten zijn nae Spaengien ghefchickt ghewecfl den
Marckgrave van Bergen, ende den voorfz Heere
van Montigny: in fledc van de welcke ghehoor te
geven, ende te verfieneop de inconvenientcn die
men voor gehouden haddc (die midts het uytflel
van daer inne in tijd es te remedieren foo den noot
uyteyfehte, alrcedc onder de Gemeynte meeil in
alle de Landen begofl waren hen te openbaren)
heeft deur opruyen van den voorfz Spaenichen
Raedt, de Perfooncn de voorfz Remonilrantie ge-
daen hebbende , doen verklaren rebel, ende fchul-
digh van het Crijm Icefce Majeflatis , ende alfoo
ilraf baer in Lijf ende Goet: Hebbende daer - cn-
boven de voorfz Eïeeren Gefanten namaels (mey-
nende defe voorfz Landen deur 't geweldt van den
Hertoge van Alve geheelijck gebrocht te hebben
onder fijn fubjeclieende tyrannye) tegens alle ge-
meyne Rechten, oock onder de wrcedile ende ty-
rannighile Princen altydt onverbrceckclijek onder-
houden, doen vangen, dooden, ende heure goeden
confifqueren. Ende al was 't alfoo dat mceft de be-
roerte in deic voorfz Landen, deur toedoen van de
voorfz Regente ende heure Adherenten int voorfz
Jacr 1 >5 6 6. op-geitaen, was geflirt, ende vele die
clc vryheyt des Landts voor ftonden, verjaeght, en
d'andere verdruckt ende tonder gebrocht, foo dat
den Coningh egheen oorfakc ter wercldt meer en
hadde, om de voorfz Landen met gcwclt ende wa-
penen tOvervallen : nochtans om fulcken oorfaec-
ke die den voorfeyden Spacnfchen Raedt langen
tijdt gefocht ende verwacht hadde (foo opcntlijck
de opgehouden ende geintercipieerde Brieven van
den Ambailadeur van Spaegnien Alana,in Vranck-
rijck wefende, aen de Hertoginne van Parma doen
ter tijdt gefchreveii, dat uytwijiden) om te nictc te
mogen doen alle des Landts Privilegiën , dat nae
heuren wille by de Spaegniaerdcn tyrannighlijck
te mogen gouverneren, als de Indien, ende nieuwe
geconquefteerde Landen,heeft deur ingeven ende
rade van de felve Spaegniaerden ( thoonende de
klcyne afiecÏie die hy fyne goede Onderfaten was
toedragende, contrarie van 't gene hy haer,als haer
Prince, Befchermer, ende goede Herder fchuldich
was te doen) nae defe Landen, om de felve t'over-
vallen , gefchickt met groote heyr-kracht den Her-
togh van Al va, vermaert van ftraf heyt ende crude-
liteyt, een van de principale Vyanden van de felve
Landen, vergefclfchapt,om als Raden neffèns hem
te wefen, met Perfooncn van gelijcker natucie en-
de humeuren. Ende al was het ibo dat hy hier in
de Landen fonder ilach ofte ftoot is gekomen,cndc
met alle reverentie ende eereis on tfangen vande
arme Ingefetene, die niet anders en verwachteden
dan alle goedertierenrheytende clementie, gelijck
den Coningh hen-lieden dickwils ende menich-
mac!
-ocr page 61-
Ie Wetten-*»                         30
alle vreefe, foo hem dochte, eenen tbienden pen-
ninck fortcelrjck wiileïiöprechten.optiekoüpmatt-
fchappen ende handt-\vercken,tot gantfche bcderf-
feniile van den Lande, alfoofe geheelijck op de
voorfz Koopman&hap ende Handt - wereken is
ftaende, niet tegenftaende menichfuldigc Remon-
ftranticn by elck Landt in 't particulier ,-cnde oock
by allegader in hét generael hem ter contratien ge-
dacn: 't welck hy oock met gcwelt foude volbracht
hebben, ten ware geweeft dat deur toedoen van
mynen Heere den Prince van Orangien, ende di-
verfche Edelmans , en andere goede Ingeborene,
by den voorfz Hcrtogh van Alve uyt den Lande
gebannen, fyne Vorftclijckc Gen. volgende, ende
mceft in haren dienft wefende, ende andere goede
Ingcfetene ende wel-geaftedioneerde tot de vry-
heydt van het voorfz Vaderlandt, Hollandt ende
Zeelandt korts daer naer niet mceft en hadde hem
af-gevallen, ende hun begeven onder de befcher-
minge van den voorfz Hcere Prince, tegens de
wclcke twee Landen,den Yoorfz Hertoge van Alve,
gcducrende fijn gouvememcnt,cnde daer naer den
grooten Commandeur (die naer den voorfz Hcr-
togh van Alve,niet om te verbetercn,maer om den
fclven voet van tyrannye by bedeckter middelen
te vervolgen, den voorfz Coningh van Spaengien
hier te Lande ghefchickt hadde) hebben d'anelcrc
Landen, die fy met hare guarnifocnen ende opge-
rechtc Cafteelen hielden in de Spaenfche fubjedie,
bedwongen om hcure Peribonen ende alle hare
macht te ghebruyeken om die te helpen tonder te
brengen, dies niet meer de felve Landen, die fy tot
hare afliftentic, als voren, imployeerden, verfchoo-
nende,dan oftib heur ièlfs Vyanden waren geweeft:
latende de Spangiaerden,onderhet deekiêl van ge-
muytinecrt te zijn, ten aenfien van den grooten
Commandeur in de Stadt van Antwerpen gevvel-
dighlijck komen, daer fes weecken langh, tot Jaile
van de Borgeren, na hare diicretie tecrcn,ende daer
en boven tot betalinge van hare ge-eyfehte foldie,
de felve Borgeren bedwingende binnen middeler-
tijdt (om van het ghcweldt van de Spaengiacrden
ontflagen te wefen) vier liondert duyfent guldens
op te brcngcn,hebbende daer naer de voorfz Spaen-
fche Soldaten , meerder ftoutigheyt ende geweldt
gebruyekende, hen vervoordert de Wapenen open-
bacrlijck tegens het Landt aen te nemen, mcynen-
de eerft de Stadt van BruiTel in te nemen , endc in
ftede van d'ordinaire refidentie van den Prince van
den Lande, daer wefende, aldaer haren roof-neft te
houden, 't welck haer niet geluckende, hebben de
Stadt van Aclft overweldight, daer naer de Stadt
van Maeftricht,ende de voorfz Stadt van Antwer-
pen gewcldighlijck overvallen, gefaccageert,gepil-
lcert, gemoort, gebrandt, ende foo getradecrt,dat
de tyrannige endecruclftc Vyanden van den Lan-
de, niet meer ofte erger en fouden konnen gedoen,
tot on-uytfprccckelijcke fchadeniet alleenlijck van
de arme Ingcfetene, maer oock mceft van alle φβ
Natiën van de Wereldc, die aldaer hadden hare
Koopmanfchap ende geit. Ende niet tegenftaen-
dc dat de voorfz Spaengiaerden by den Rade van
State (by den welcken doen ter tijdt,midts de doot
van den voorfz grooten Commandeur tevoren ge-
fchiet, het gouvernement van den Lande was, uyt
lafteende Commi/ïïe van den Yoorfz Coningh van
Spaen-
mael met fyne Brieven gheveynfdclick hadde toe-
ecfeyt: Jadathyfclfsvan meyninge was te komen
in Perfoone,om in al tot gcnocge van eenen ycge-
licken ordrc te ftellen : hebbende oock ten tyden
van het vertreck van den Hcrtoge van Alve na defe
Landen een Vloote van Schepen in Spaegnien,om
hem te voeren, en een in Zeelandt om hem tegens
te komen, tot grootc exceilïve koften van den Lan-
de doen toe-reeden, om fyne voorfz Onderfaten te
abuferen, endc te beter in 't net te brengen: Heeft
niet te min de voorfz Hertoge van Alva terftont na
fijn komfte, wefende een Vreemdelingh, ende niet
van den bloede van den voorfz Coningh, verklaert
gchadt CommiiTie van den Coningh te hebben van
opperfte Capiteyn, ende korts daer naer van Gou-
verneur gcnerael van den Lande, tegens de Privile-
giën ende oude herkomen des felfs. Endc openba-
rende genoegh fijn voornemen, heeft terftondt de
principale Steden endc Sloten met Volck befet,
Caftcelen endc Stercktcn in de principaclftc en
machtighfte Steden,om die te houden in fubjedie,
opgerecht: de principaelile Heeren, onder 't dexel
van hcuren Racdt van doen te hebben, ende te wil-
len imploycren in den dienit van den Lande, uyt
kift van den Coningh vricndelijck ontboden : die
hem gehoor gegeven hebben, doen vangen, tegens
de Privilegiën uyt Brabant, daerfc gevangen waren,
gevoert, voor hem fclven (niet weiende haren com-
petenten Rechter) doen betichten: ten leften, fon-
dcr hen volkomelick te hooren, ter doodt veroor-
deelt , ende openbaerlick ende fchandelick doen
dooden, d'Andere, beter kenniffe van de gevcynft-
hcyt der Spanjaerden hebbende, hen uyt den Lan-
de houdende, verklaert verbeurt te hebben lijf ende
goet, voor fulcks hun goet aenveert ende geconfif-
queert,om dat de voorfz arme Ingefetcne hun niet
en fouden, ten ware met hare Stercktcn, oft Prin-
cen die hare vryheyt fouden mogen voorftaen,kon-
nen oft mogen tegens 't Spacnfch geweldt behel-
pen : Bchalvcns noch ontallicke andre Edelmans
ende treflijcke Borgers,die hy, foo om den hals ge-
bracht, als verjaegt heeft,om hare goederen te con-
fifqucren . De reile van de goede Ingcfetene (bo-
ven den overlaft die fy in hacr Wijfs, Kinderen en-
de
goederen leden, door gemcyne Spaenfche Sol-
daten t'hcuren Huyfe in guarnifoen leggende,tra-
vaillcrcndc met foo vele diverfche fchattinge, lbo
midts hacr dwingende tot geldingc tot bouwinge
van de nieuwe Cafteclcn cn.de Fortificaticn van de
Steden , tot hare cygene verdruckinge, als met op-
brengen van hondcrtftc,twintighite,ende thiende
penningen, tot betalinge van de Krijghs-licden,foo
by hen mede gebracht, als die hy hier te Lande op-
lichtcdc, om te imployeren tegens hare mede-
Landtfatcn , ende de gene die des Landts vryheyt
met perijckel van haer Lijf;avontuerdcn voor te
ftacn,op dat de voorfz Onderfaten verarmt wefen-
de , geen middel ter Wercldt en foude over blyven
om fijn voornemen te beletten, ende de Inftrudie
hem in Spangicn gegeven, van het Landt te trade-
ren als van nieuws geconquefteert, te beter te vol-
brengen. Tot welcken eynde hy oock bcgoft heeft
in de principale plaetfen d'ordre van Juftitie, na de
maniere van Spangien (diredelick tegens de Privi-
legiën van den Lande) te veranderen, nieuwe Ra-
den te ilellen, ende ten laetften wefende buytcn
-ocr page 62-
Placaten-f. ï.Boeck. i.Tit. i.Dcel.
η
3*
te doen vertrecken, ende d'Audeurs van de gewei-
den ende dcfordren in defe voorfz Landen gefchiet,
te doen ftraflen, ende ordre op de ghemeyne rufte
vande Landen ende hare oude vryheyt te ftellen,
ibchte de voorfz' Staten te fcheyden, endc 't een
Landt voor, 't ander naer, tonder te brengen, foo
korts daer na door de gchengenifle Godts (Vyandt
van alle tyrannye ) ontdeckt is door opgehouden
en geintercipicerde Brieven, daer by blceck dat hy
van den Conihgh laft haddc om hem te reguleren
na de Inflrudie endc befchect dat hem Roda fou-
de geven, tot meerder gheveynftheyt, verbiedende
datfe malkanderen niet en fouden ficn ofte fpre-
ken, ende dat hy hem foude nefTêns de principale
Hecrcn min lick dragen, ende de felve winnen, tot
der tijdt toe dat hy deur haer middel ende affiften-
tie foude mogen Hollandt ende Zeelandt in fijn
geweldt krijgen, om dan voorts met den anderen
te doen na fynen wille. Ghelijck oock Don Johan,
niet tegenftaende hy de Pacificatie van Gent,cndö
fcecker Accoordt tufichen hem ende de Staten van
alle de Landen doengemaeckt,haddc folcmnelick
in prefentie van alle de voorfz Staten belooft ende
befwooren t'onderhouden, contrarie van dien alle
middelen focht om de Duytfche Soldaten, die
doen ter tijdt alle de principaclfteStercktcn endc
Steden hadden in be\varinge,door middel van hare
Colonellen, die hy haddc tot fynen wille ende de-
votie, met groote beloften te winnen, endc lbo de
felve Sterckten endc Steden te krygen in fijn ghe-
welt, gelijckhy den mceilendeel aireede ghewon-
nen hadde , endc de Plactfen hielt voor hem toe-
ghedaen, om door dien middel de gene die hen
t' ibecken foude willen maecken , om den voor-
fchreven Heer Prince, en die van Hollant en Zee-
landt Oorloge te helpen aendoen , faytelick daer
toe te bedwingen, en alfoo een ftraffer en cruelcr
Inlandtfche Oorloge te verwecken, dan oyt te vo-
ren hadde gewceft : 't Welck (ghelijck 't gene dat
gcveynfdclick ende tegens de meyninge uytwen-
dighlick gchandelt wort, niet lange en kan bedeckt
blyven) uytbrekendc eer hy volkomelick fyne in-
tentie gheefledueert hadde , heeft 't felve nae fyn
voornemen niet konncn volbrengen , maer noch-
tans een nieuwe Oorloge in ftede van Vrede (daer
hy hem tïyner komfte af van teerde) verweckt,
noch jegenwoordclick duerende. Alle 't welck
ons meer dan genoegh Wettige ooriaecke gegeven
heeftom den Coningh van Spangien te verlaten,
ende een ander machtigh en goedertieren Prince,
om de voorfz Landen te helpen befchermen eu
voor te ftaen , te verfoecken : Te meer, dat in ai-
fulcken difordre ende overlall de Landen bet dan
twintigh Jaren van heuren Coningh zijn verlaten
geweeft, ende getradeert niet als Onderfaten,macr
als Vyanden,heur foeckende heur eygen Heer mee
kracht van Wapenen tonder te brengen: Hebben-
de oock naer de aflyvicheyt van Don Johan, deur
den Baron van Selle, onder het deckfel van cenige
bequame middelen van Accoorde voor te houden,
genoegh verklaert de Pacificatie van Gent,die Don
Johan uyt fynen name befworen hadde , niet te
willen advoyeren , ende alibo dagelijcks fvvaerdcr
conditicn voor-gcflagen. Dien niet tegenftaende
hebben niet willen laten by fchriftclickc en oot-
moedige Remonftrantien, met interccfiïc van de
princi-
Spaengicn aènveert) ten by-fyne van Hieronymo
de Rhoda, om heur overlall, forcc ende ghcweldt
't welck fy deden, verklaert ende ghekondight wa-
ren voor Yyanden van den Lande, heeft den fel ven
Rhoda uyt fyne audoriteyt (ofte foo het te prefu-
meren is, uyt kracht van feeckerc fecrete Inftrudie
die hy van Spaengien hebben mochte) aengheno-
men Hooft te wefen van de voorfz Spaegniaerden
ende loeure Adherenten: ende(fonder aenfien van
den voorfeyden Rade van Staten) te ghebruycken
den name ende audoriteyt van den Coningh, te
contrefeyten fynen Zegel, hem openbaerlijck te
dragen als Gouverneur ende Lieutenant van den
Coningh: waer deur de Staten zijn geoorfaeckt ge-
weeft ten felven tyde met mynen voorfz Heere
den Prince, ende de Staten van Hollant ende Zce-
landt t'accordercn : welck Accoordt by den voorfz
Raedc van State, als wettige Gouverneurs van den
Lande, is gheapprobeert, ende goet gevonden ghc-
weeft, om gelijcker handt ende eendrachtelijck de
Spaengiaerden, des gemeynen Landts Vyanden,
te mogen aenvechten , ende uyt den Lande ver-
dryven : niet latende nochtans, als goede Onderui-
ten , binnen middelen tyden by diverfche ootmoe-
dige Remonftrantien neflens den voorfz Coningh
van Spaengien, met aller vliet, ende alle bequame
middelen moghelick wcfende, te vervolgen, ende
bidden dat den Coningh, oogc ende regard nemen-
de op de troublen ende inconvenienten die alrecde
in defe Landen gefchiet waren, en noch apparentc-
lick ftonden te gefchieden, foudc willen de Spaen-
giaerden doen vertrecken uyt 't Landt, en ftraflen
de gene die oorlake ge weeft hadden van het facca-
geren ende bederven van fyne principale Steden,
ende onuytfpreeckelijcke overlaften die fyne arme
Onderfaten geleden hadden, tot een vertrooftinge
van de ghene dien 't overkomen was, ende tot een
exempel van andere: Macr den Coningh, al was 't
dat hy met woorden hen gheliet oft tcgens fynen
dancke endc wille 't felve gefchiet ware, ende dat
hy van meyninge was te ftraflen de Hoofden daer
af, ende voortaen op de rulle van den Lande met
alle goedertierenheydt (als een Prince toebehoort)
te willen ordre ftellen, heeft nochtans niet alleen-
lick geen juiliticoft ftrafle over de felve laten doen,
maer ter contrarien genoegh met der daet blijcken-
de, dat met fijnen confentc ende voorgaendè Rade
van Spaegnicn 't felve gefchiet was,is by op-gehou-
den Brieven korts daer naer bevonden, dat aen
Roda ende andere Capitcynen (oorfake van't voorfz
quaet) by den Coningh felve gefchreven wort, dat
hy niet alleenlick hacr feyt goet vondt, macr haer
daer af prees, ende beloofde te recompenferen,be-
fonder den voorfz Roda, als hem gedaen hebbende
eenenfonderlingendienil, ghelijck hem oock tot
fijndcr wederkomfte in Spaegnicn, ende alle ande-
re (fijne Dienaers van de voorfz tyrannie in defe
Landen gewceft hebbende) met der daet heeft be-
oefen. Heeft oock ten felven tyde (meynende des
te meer d'oogen vande Onderfaten te verblinden)
den Coningh in defe Landen gcfonden voor Gou-
verneer fijnen Baftardt Broeder, Don Johan van
Ooftenrijck,als wcfende van fynen bloede,de welc-
ke onder 't deckiel van goet te vinden ende t'appro-
beren 't Accoordt tot Gent ghemaeckt, het toefeg-
gen yan de Staten voor te ftaen, de Spaegniaerden
-ocr page 63-
Ie Wetten-i.                         34
Ende gemerekt uyt oorfadckënvóörfzdefi meefteit
deel van de geünieerde Landen, by gemcynen Ac-
coorde ende confente van heure Leden , hebben
hun begeven gchadt onder de Hecrfchappye ende
Gou vernemen te van den Doorluchtigen Prince,
den Hertogh van Anjou,op fêcckerc Conditicn en-
de Poinclcn met fyne Hoogheyt aenghcgacn ende
gefloten: Dat oock de Doorluchtigheydt van den
Eertz-Hertoge Matthias het Gouvernement gene-
rael van den Lande, in onfe handen heeft ghercfig-
ncert, cndc by ons is geaccepteert geweeft, Ordon->
neren ende bevelen allen Juiliciers, Officiers ende
andere die 't felve cenighïins aengacn ende raken
mach, dat fy voortacn den Name, Tytel, grootc
ende klcyne Zegelen, contre - Zegelen, ende Ca-
chetten van den Coningh van Spangien verlaten ,
ende niet meer en gebruyeken: Ende dat irt plactfe
van dien , foo lange de Hoogheyt vanden voorfz
Hertogh van Anjou , om noodclicke affairen, hec
welvaren van defe voorfz Landen rakende,noch van
hier abfent is (voor fo vele de Landen met de Hoog-
heyt van den voorfz Hcrtoge van Anjou ghecon-
traéteert hebbende, acngact) cndc anderfints d'an-
dere by maniere van voorraedt cndc provific lullen
acnncmen ende gebruyeken den Tytcl cndc name
van 't Hooft ende Landt-raedt: Ende middelcr tijt
dat 't felve Hooft ende Raden volkomelick cndc
dadelick genoemt, bcfchrcvcn cndc in ocfJeningc
van hunnen Stactgetreden ful!cnzijn,onfen voorfz
name, Wclvcrftaendc dat men in Hoilandtcnde
Zeelandt fal, als hier voormacis, ghebruyeken den
name van den hoogh-gheboren Vorfldcn Prince
van Orangien , ende de Staten vande felve Lan-
den , tot der tijdt toe den voorfz Landt-raedt dade-
lick fal ingeileJt weien, ende fullen hun als dan re-
guleren achtervolgende de confèntcnby hunlieden
op de Inftructic van den Landt - racdt ende Con-
traÖe met fyne Hoogheyt atnghegacn . Ende in
plactfe van des voorfz Coninghs Zegel, men voort-
aen ghebruyeken fal onfen grooten Zegel, contre-
Zcgcl cndc Cachetten, in faecken racckcndc de
ghemeyne Rcgccringc, dacr toe den Landt-raedt,
volgende heure Inflru&ie,fal geauthorifeert wefen:
maer in faecken raeckende de Policic, adminiflra-
ticvan Juftitic, cndc andere particuliere, inclck
Landt befonder, fal gebruyekt worden by de Pro-
vinciale cndc andere Raden den name, Tytel cndc
Zegel vanden Lande refpe&ivelick , dacr 't felve
valt te doen, fondcr ander: al op de pene van nul-
litcyt van de Brieven, Befcheyden ofte Depefchen,
die contrarie van 't gene voorfz is, gcdacn ofte ge-
zegd t fullen wefen. Ende tot beter ende fceckcr-
der volkominge ende effieduatic van 't gene voorfz
is, hebben gcordonncert ende bevolen, ordonneren
cndc bevelen midts defen, dat alle des Coninghs
van Spangiens Zcgelen,in defe voorfchreve geüni-
eerde Landen wefende, tcrflondt na de publicatie
van delen, gebrocht fullen moeten worden in han-
den van de Staten van clcke vande voorfchreve
Landen rcfpccfivelick, ofte den genen die dacr toe
by de fclvc Staten fpecialick fullen wefen ghecom-
mitteert ende geauthorifeert,op pene van arbitrale
correétic. Ordonneren endp bevelen daer en bo-
ven , dat voortaen in cgeenderhande maniere van
de voorfz ghcunicerde Landen fal gheflagen wor-
den den nacm, tytel ofte wapenen vanden voorfz
C                       Coningh
33                        Fundamentc
nrincipaelfte PrincCn van Chriftenrijck, Tonder op-
houden te verfoecken met den voorfz Coningh te
conciliëren ende accorderen, hebbende oock left-
mael lange tijdt onfc Gefanten ghehadt te Colen,
hoopendc aldaer, deur tuflehen fpreecken van de
Keyferlijcke Majefteyt, ende de Keur-Voriten die
dacr mede gemoeyt waren, te verkrijgen eenen ver-
feeckerden Pays, met eenige gracelijeke vryheydt,
befonder vande Religie (de confeientie ende Gode
principalick rakende) maer hebben by experienrie
bevonden,datwy met de fclvc Remonftrantien en-
de handelingen niet en kollen yet vanden Coningh
venverven , maer dat de felve handelingen ende
communicatien allcenlick voor gcilagcn werden,
cndc dienden om de Landen onderlinge twiftigh
te maecken, ende te doen fcheyden d'cen van den
anderen, om des te gevoegelicker de een voor ende
d'andcr naer onderste brengen , ende heur cerile
voornemen nu met aller rigeur regens haer te werc-
ke te flellcn : 't welck naederhandt wel openbaer-
lick gheblckcn is by feecker Placaet van profcrib-
tien by den Coningh laten uy tgaen, by den wclc-
ken wy ende alle de Officieren cndc Inghcfetcnen
van de voorfz geünieerde Landen, ende heure par-
tye volgende ( om ons tot meerder defperatie te
brengen, alomme odieus te maken,de traffique en-
de handelinge te beletten) verklaert worden voor
Rebellc, cndc over fulex verbeurt te hebben lijf en-
de goet: Scttende dacr en boven op het lijf vanden
voorfz Heer Prince, grootc fomme van Penningen:
foo dat gantfchelick van alle middele van reconci-
liatie wanhopende, ende oock van alle andere re-
medie ende fecours verlaten wefendc, hebben, vol-
gende de Wet der natueren,tot befèhermeniffe en-
de bewacrniflè van onfen ende den anderen Landt-
fatcn,Rechten, Privilegiën ,oude herkomen ende
vryheden van ons Vadcrlandt, van het leven ende
eere, van onfc Huyfvrou wen,Kinderen cndc Nako-
melingen , op datfë niet en louden vallen inde fla-
vernye van de Spangaerden, verlatende met rechte
den Coningh van Spangien, andere middelen be-
dwongen geweeft, voor te wenden,die wy tot onfe
mecite vcrfceckcringc, cndc bewacrniiTc van onfc
Rcchten,Privilegien cndc Vryheden voorfz hebben
te rade gevonden,
DOEN TE WETEN: Datwy 'tghene
voorfz ovcrgcmcrckt,ende door den uyterften noot
als voren, gedrongen zijnde,by gemcyncn Accoor-
dc, deliberatie ende overdragen, den Coningh van
Spangien verklaert hebben, cndc verklaren midts
defen, ipfo jure vervallen van fyne Hcerfchappye,
Gercchtighcydt ende Erffcni.fiê van de voorfeyde
Landen : ende voortacn van egecne meyninge te
zijn den fclvcn te kennen in eenige faecken den
Prince, fyne Hoogheytjurifdidic ende Domcynen
van defe voorfeyde Landen rakende, fynen name
als Overheer meer te gebruyeken,ofby ycmanden
toelaten gebruyekt te worden : Verklarende oock
dien volgende alle Officiers , juiliciers, Smalle
Llceren, Vafialen, ende alle andere Ingeiêtene van
den voorleyden Lande, van wat conditie oft quali-
tcyt die zijn, voortaen ontflagen van den Ecdc die
iy den Coningh van Spangien, als Heere van defe
voorfz Landen geweeft hebbende, mogen ecnigh-
fins gcdaen hebben, oft in hem ghchouden weien.
-ocr page 64-
Placaten_i. ι. Boeck. κ Tit, ι. Deel.
36
35
traventie der Privilegiën des Landts, onbehootlick-
heyt, ofte andere diergelijcke faceken. Ontbieden
voorts den Prefident ende Luyden van den Secre-
ten Rade, Cantcelier van 't Hextoghdom van Bra-
bandt, midtfgaders den Cancelier van het Vorften-
dom van Gelre,ende van het Graeffchap van Zut-
phen, Prefident ende Luyden van den Rade in
Vlaenderen, Prefident ende Luyden van den Rade
in Hollandt, Rentmeeftcrcn ofte de hoogc Offi-
cieren van Beooft ende Bewefter-Scheldt van Zee-
landt, Prefident ende Rade in Vrieilant,den Schou-
tetvanMcchclen> Prefident ende Luyden vanden
Rade van Utrecht, ende alle andere Jufticieren en-
de Officieren wicn dat aengaen mach, hare Stadt-
houders,ende een yeghelick van hen-lieden befon-
dcr , foo hem toebchooren fal, dat iy dcfe onfe Or-
donnantie verkondigen ende uytroepen over alle
het bedrijf van hare Jurifdidie,endc daer men ghe-
woonlick is publicatie ende uytrocpingc te doen,
foo datnicmandtdes caufe van ignorantie preten-
deren en mach: Ende de felve Ordonnantie doen
onderhouden ende achtervolgen onverbrekclick :
ende ibndcr infractie, daer toe rigoureufelick be-
dwingende de Overtreders inde maniere voorfz,
fonder verdragh ofte diflimulatie : Want wy tot
welvaren van den Lande alfoo hebben bevonden
te bchooren. Ende van des te doen, ende wat daer
aen klccft,geven wy u,cnde elckenvan u,die 't aen-
gaen mach, volkomen macht, aucroriteyt ende fon-
derlingh bevel. Des t'oorkonden,hebben wy onfen
Zegel hier aen doen hangen. Ghegheven in onfe
Vergaderinge in 's Graven - Hage , den 26. Julü
Anno 1 5 8 1. Op de Plijcque ftont gefchreven,
Ter Ordonnantie van de voornoemde Staten, En-
de geteeckent, J. van djfelïers.
Coningh van Spangien, macr alfulckcn flagh ende
forme als geordonncert fal worden tot eenen nieu-
wen gouden ende filveren Penningh met fyne ge-
deelten. Ordonneren ende bevelen infgclijcks den
Prefident ende andere Heeren van den Secreten
Rade, midtfgaders alle andere Cantfeliers. PrefiT
denten , ende Heeren van den Racdc Provinciael,
ende alle de Preftdenten oft cerfte Reeckcn-mee-
ilcrs , ende andere van allen de Reecken-kameren
in de voorfz Landen refpeöivc wefende , ende alle
andere Officiers ende Jufticiers, dat fy (als heur
ontflagen houdende van den Eede die fy den Co-
ningh van Spangien hebben refpe&ivclick naer
luyt hcurer Commiflien ghedacn) fchuldigh ende
ghehouden fullen wefen in handen van de Staten
des Land ts daer onder fy rcfpcctivc refortcren, ofte
heure fpeciale Ghecommitteerdc, te doen eenen
nieuwen Eedt, daer mede fy ons fweeren ghetrou-
wigheyt tegens den Coningh van Spangien, ende
alle fyne Acnhangcrs , alles nacrvolgende het for-
mulier daer op by de Generale Staten gheraemt.
Ende fal men den voorfz Raden , Jufticiers ende
Officiers gefetcn onder de Landen (met de Hoog-
heyt van den Hertogh van Anjou ghecontracteert
hebbende van onfent wegen) geven A&c van con-
tinuatie in hunne Officien , ende dat by maniere
van provifie, tot de aenkomfte toe van fyne voorfz
Hoogheyt, in plaetfe van nieuwe Commiflien, in-
houdende caflatie van hare voorgaende : Ende de
voorfz Raden , Jufticiers ende Officiers gefeten in
de Landen, met fyne voorfcyde Hoogheyt niet ge-
contraceert hebbende, nieuwe Commiflien onder
onfen name ende Zegel: 't en ware nochtans dat
d'Impetranten van hare voorfz eerile Commiflien
wederfproocken ende achterhaelt werden van con-
4. Artijckefen ende Conditien van't ver dragh, gefloten by fijn Trin-
celkkg Excellentie , ende den Wel - gebooren Heere 3 Graef Wilhelm wan NaJJ'am, by advijs
wan de Heeren Kaden wan State ? uyt name der Heeren Staten Cenerael der Vereenlgbde
Neder landenj metdeStadt Groeningen y ende 't Garnlfoen, daer binnen gbeweefl hebbende>
op 't
overgeven der felve Stadt.
Geaccordeert den n Iulii, Anno ι j 9 4.
ftoorders van de ghemecne rufte ende vrede.
II.
Sullen die van de Magiftraet ende Ingefetcne
van Groeningen acnnemen ende beloven, ghelijck
fy aenncmen ende belooven by defen, hen in de
Unie van de generale Nederlandtfche Provintien
te rcunieren, ende de Heeren Staten Generael der
felve Geünieerde Provintien aen te hangen, ghe-
houw ende getrouw te zijn. Ende dat dien volgen-
de die van Groeningen als een mede-Lidtmaet
neffens de Provintien malkanderen als goede
Bondtgenooten,in goeder trouwe,ende ongeveynf-
delickc, vafte ende onverbreeckelicke vriendtfehap
onder malkanderen , onderhouden fullen, ende
in alle tyden ende in alle occurrentien malkande-
ren byftacn, om te wederftaen, daer uyt te hou-
den ende te verdrijven, alle de Spangiaerden ende
hare Adhcrenten, gebruyekt ende ghepooght heb-
bende, boven aLlc recht, redene ende billigheyt, de
Onderfaten te verdrucken ende te verderven,
ende
I.
Ν den eerftcn, dat alle O den-
nen , injurien, mifdaden, ende
alle wegen van fey te ende dade-
licke wereken, gedaen, gefchiet
ende volbracht,van den beginne
der troublen, foo wel in d'eerfte
als de lactftc troublen,alteratien
ende beroerten, gevallen, hoc oock die onder de be-
legcringc der Stadt Groeningen tcgenwoordelick
ghefchict, tot wat plaetfen ende manieren dat het
oock zy,foo in't gencrael als particulier, foo binnen
als buyten,fullen wcfen,zyn ende blyven vergeven
ende vergeten, ende gehouden als niet ghefchict,
fulcks dat tot genen tydc eenigh vermaen,mentie,
moleftatie, actie ofte onderfoeck, met recht ofte
buyten recht, daerom gedaen, gemaeckt, ofte ye-
mant te lafte geleydt lal mogen worden: op pene
dat de Contraventeurs gcreputeert , gheacht ende
geftraft fullen worden, als perturbateurs ende ver-
-ocr page 65-
Fundamentele Wette&j.
38
37
Contributien,tot ftuer van de gemeene faeckc,hcn
conformeren ende gelijck maken,na advenant van
de andere Geünieerde Provintien.
X.
Item, dat van alle de omflagen ende contribu-
tien, tot noch toe uytgefchreven,omgeflagen ende
ontfangen, oock van de Domeynen,claer van gcre-
kent is, de rekeninge voor goet fal worden gehou-
den. Ende daer van niet gerekent is, fal rekeninge
worden gedaen voor de oude Heeren, midts datie
hen van geenen voorderen ontfanck van eenige re-
ilanten fullen onderwinden.
XI.
Item, dat allen den uytgewekenen van der Stadt
Groeningen ende Ommelanden,oft heuren Erfge-
namen,wcderomme gereftitueert ende toegelaten
fullen worden in heure goederen, niet veralieneerc
zijnde, midts dat onderlinge civilitcyt fal worden
gebruyekt.
XII.
Ende acngaende de verkochte ofte veralieneerde
onroerende goederen, het zy voor fchuldcn, ofte
uytgaendc laden, als mede de gheconfifqueerde
goederen, ofte anderfins, fal den gheintercfleerden
weder aen hem mogen krijgen de felve verkochte
goederen, midts by nem binnen den tijdt van vier
Jaren de felve loifcnde voor hem felfs, ende beta-
lende den koopfehap aen den Koopere,met de ren-
ten van dien, daer aen af-flagh ilrcckendc de pach-
ten by den Kooper ontfangen. Ende foo in defen
wel eenige fwarigheydt mochte vallen , fal 't fclve
ftaen ter decifie van den ordinaris competenten
Rechtere.
XIII.
Item, fiil een yeder Burger ofte Ingeietene der
Stadt Grocningen, Gecilelick ofte Wercltlick, vry
ftaen om binnen de Stadt te blyven, ofte op ande-
re Steden,Landenende Plaeticn,die Neutrael zijn,
nae iyncn gevalle te mogen vertrecken, ende fijne
refidentic te nemen, in fuicken gevalle hare propre
ende cygen goederen genietende, midts datfe hen
nieten lullen mogen begeven metterwooneaen.
des Vyandts zijde.
X I l I I.
Sullen mede onder defen Tradate begrepen
zijn alle Uythecmfche Perfoonen, van wat quali-
teyt ofte Natie die mogen zijn, hen tegenwoordc-
lick binnen de Stadt Grocningen onthoudende,
om binnen de felve Stadt hare Woon-plaetic te
mogen continueren, mits doende Ecdt van ghc-
trouwighcydt, ofte in andere Neutrale plaetièn te
vertrecken.
XV.
Infgelijcken, wat Rcnte-briéven, Verfet-brieven,
Pacht-bricvcn, fchuldcn, laften ende fwarighcden,
van Abten, Prelaten, Geeilelicke Pcrfoonen, ίοο
Uytlandtfche als Inlandtfche , in defe troublen
binnen de Stadt Groeningen gheWeken, tot hare
alimentatie ende onderhoudt gemaeckt ende acn-
geleydtzijn, fal ftaen tot decifie van de Staten ofte
Magiftraten van de Provintien ofte Steden, daer
onder de Corpora van de Stiften ende Cloofteren
ghelegen zijn, om met kenniflê van faecken daer
inne te doen als naer Recht ende Juftitie bevonden
fal worden tebehooren.
C χ                    Sullen
ende de fclve te priveren van alle hare welvaert en-
de in een eeuwige flavernyc,fervitude cnde armoe-
de, te brengen ende te houden.
III.
Item,fullen die van Groeningen faufrechts ende
onverkort zijn ende blyven in alle hare Privilegiën,
Liberteyten, Rechten ende Vryheden.
UIL
Item,fullen Stadt ende Ommelanden,in't com-
pareren ende ftcmmen in de Gcneraliteyt met alle
het ghene daer aen fal mogen dependeren, hen re-
guleren na 't ghene by de Heeren Staten Generael
met goede kenniile van faecken gedecideert ende
vcrklaert fal worden.
V.
Dat mede den Welgeboren Hcere, Grave Wil-
helm Lodewijckvan NaiTau, als Stadthouder ende
Gouverneur der Stadt Groeningen ende Omme-
landen , luydt de Commiifie der Heeren Staten
Generael, erkent, aengenomen ende ontfangen fal
worden. Doch dat het different, tuilchen de Stadt
Grocningen gerefen, ende foo noch foude mogen
rijfen , fal itaen tot determinatie cnde difpolitie
van de Heeren Staten Generael ofte hare Gecom-
mitteerde,
VI.
Item , dat binnen de Stadt Groeningen cnde
Ommelanden geen andere Religie gc-exerceert en
fal worden dan de Ghereformeerde Religie, fulcks
a!s die tegenwoordclick in de Geünieerde Provin-
tien openbaerlick geexerceert wort: Mits datnic-
mant in fyn confeientie ofte ghewiflen en fal wor-
den geinjurieert, onderfocht ofte befwaert. Ende
dat alle de Clooilcrs, geeilelicke eft Cloofters goe-
deren , fullen in tegenwoordigen ftaet blyven, tot
dat by de Heeren Staten Generael den Staet van
de Stadt Groeningen ende Ommelanden behoor-
lick geredrefleert fal zijn: Midts dat als dan by de
Provintie felfs, op het gebruyek der goederen ende
onderhoudt van de geeilelicke Pcrfoonen ,'bchoor-
licke ordre fal worden gcftelt. Wel verilaende dat
foo veel de Commanderyen, van Worifum, Wijt-
wert cnde Oofterwicrom, aengaet-, dat die fullen
gehouden ende ghetraclecrt worden als ghelijcke
Commanderyen, in de geünieerde Provintien ghe-
lcgen zyndc.
VII.
Ende dat tot verfekertheydt der Generaliteyt
ende van de Stadt, oock tot verhoedinge van alle
oniuil ofte tweedracht tuifchen de Borgers ende
Inwoonders, die van Grocningen fullen innemen
vijf ofte fes van de Generalitcyts Compagnien
Voct-volcks, die men met advijs van den Magi-
JTract, tot minfte quetfinge van de Borgcren ende
Inwoondercn, fal accommoderen ofte met Logijs-
gcldt verfien , ende dat op fulckcn voet, als nader-
handt by fync Gen. tuifchen de Stadt ende Lan-
den fal mogen gheaccordeert ende ghevonden
worden.
VIII.
Ende acngaende het dcmolieren van de Forten,
fal gefchieden nae ghelegentheyt ende by kennuTe
ende adveu van de Heeren Staten Generael.
IX.
Datde Stadt Grocningen met de Ommelanden
fullen
m
* inwilligen der generale Middelen cnde
I ArV,rf
■:*$·>
"!"..
-ocr page 66-
Placaten. i.Boeck. i.Tk. ï.Deel.
40
39
gen , Furilen ofte Hecren , Steden ofte Landen,
tranfporteren ofte overdragen , noch de Stadt met
geen Cailcel befvvaren.
XX.
Item, fullen die van de Magiilraet, de Burgeren
ende Inwoonderen van Groeningem, aen de Gene-
raliteyt doeA den behoorlicken Eedt van ghetrou-
wigheyt,ibo alle andere gereduceerde Steden heb-
ben gedacn.
XXI.
Item, fullen alle provifien, 't zy van geldt, Am-
munitien van Oorloge, Vïvres, Gefchut ende an-
derfints, van wegen den Coninck van Spangien
in Groeningen ghefchiekt , ofte hem toe-ko-
mende , ofte anderfints, ghcduerende defe Oor-
loge , daer inne ghekomen , over-ghclevert wor-
den aen de Gencraliteyt ofte hare Ghecommit-
tcerde.
XXII.
Item, dat het Krijghs - volck van den Coninck
van Spangien fal uyt de Stadt Groeningen ende
het Scnuytcndiep vertrecken.
Aldus gedacn ende gereiblvecrt in 't Leger voor
Groeningen. Gctecckent ende ghecachettcert by
XVI.
Sullen oock de Gefantcn der Stadt Groeningen
tot BrufTel met hare Dienaren ende goederen, in
defen Vefdragh, befoent ende begrepen zijn, mits
inkomende binnen drie Maenden.
XVII.
Item, fullen de Burgers, die geducrende defe be-
legeringc gevangen mogen zijn, gherelaxeert wor-
den, mits betalende hare rantfoenen.
XVIII.
Item, fal des Stadts Regeeringe beftaen by de
Magiilraet, des wordt veritaen, dat de Magiilraet
ende gcfwooren Gemeente voor defe reyfe by fyne
F.xcell. ende Gen. met advijs vanden Rade van
State fal worden geilelt. Ende dat voorts aen de
verkiefinge van de Magiilraet fal ghefchieden vol-
gens het oude ghebruyck, Midts dat in de plaetfe
van het uytdeclen van de Boonen fyne Gen. als
Stadthouder vijf van de vier-en-twintigh gefworen
Ghemccntc fal mogen cligeren, die als dan fullen
procederen tot verkiefinge van de Magiilraet, vqI-
gens het oude gebruyek.
XIX.
Item, falmen in eonförmité van d'Unie de Stadt
Groeningen ende Ommelanden, fonder haer ghe-
meyn confent ende bewilliginge, aen gene Conin- j fync Excell. den 22. Julii anno 1594
Placaet vande Staten van Hollandt.
t, Corte Vertooninge van het %echt by den cR[dderfchap, Edelen ende Steden
wan Hollandt ende Wefi-Vrieflandt wan allen ouden tyden in den woorfchreven Lande ge-
bruyekt
j tot hehoadenijfe wande Vryheden y Gerechtigheden, Privilegiën ende loffelicke phe-
bruyeken wanden [elven Lande
. tó O&obris, Anno 1587.
E Ridderfchap , Edelen ende
Steden van Hollant ende Weil-
Vrieilant, Rcprefen terende den
Staten van den felven Lande
wel ende rypelicken, naer voor-
gaendc communicatie, delibe-
ratie ende rapport, onder den
Edelen ende inde Vroctfchappen vanden Steden
ghchouden ende ghedaen op den jegenwoordigen
ftaet defer Landen. Hebben volgende haren Eedt
ende plicht noodich gheacht den Wettigen Staet
der Landen van Hollandt ende Weil-Vrieflandt
by defen te openen, op vail betrouwen dat een ye-
gelijck die defen fal fien daer van fal oordeelen foo
onpartydelijckcn ende vrecdtfamelijckcn, als den
bedroefden Staet defer Landen is vereyfehende.
Liet is kcnnclijck dat de Landen van Hollandt
met Weil-Vrieflandt ende Zeelandt, zijn tfedert
den tijdt van acht hondert Jaren herwaerts, gere-
giert ende bericht gewceil by Graven ende Gravin-
nen, den welcken byden Ridderfchap, Edelen ende
Steden, Reprcfenterende de Staten vanden felven
Lande , de Hcerfchappyc ende de Souverainitey t
der felvcr Landen Wcttelick is opgedragen ende
gedefercertgeweefl:, die oock met fulcke difcretie
ende matigheyt hen gedragen hebben in hare Re-
gieringe , dat de felve noyt hebben ghedifponeert
van Oorloge aen te nemen, ofte Pays te maecken,
Schattinge oft Contributien over den Landen te
heffen , ofte van eenige andere faecken den Staet
van den Lande betreffende (hoe wel de felve noch-
tans van goeden Raedt vanden Edelen ende Ingc-
boörencn vande Lande ordinarie waren verfien)
fonder advijs ende confent vanden Edelen ende
Steden vanden Lande, die t'elcken daer op wer-
den befchrevcn ende vergadert,cnde hebben boven
de voorfc Raedt, d'Edclen ende Steden vanden
Lande t'allen tyden ende in alle faecken gegeven
favorable audiëntie, volkomen geloof, ende goede
Refolutie, op alle 't gene de felve immermeer had-
den te vertoonen, den Staet ende welvaren vanden
Landecenichfins betreffende.
't Welck als geweeil zynde een gantfeh Wetti-
ge Regieringe, foo feer als oyt eenige andere is be-
vonden. Heeft voortgebracht vruchten diemerc-
kelick, ende fonderlingc tot eere ende reputatie
vanden voorfchreven Graven, Mitfgaders welvaert
der voorfchreven Landen ende van de Ingefetencn
der iêlver hebben geilrcckt, als boven alle anderen,
dat de Graven van Hollandt, Zeelandt ende Vrici1
landt, op de heerfchappye van foo kleynen begrip,
zijn gewccU bv alle Princenende Potentaten van't
Chri-
-ocr page 67-
Ie WetteiLi^                            41
ende Hertoginne Marie iijn Dochter, ten welcken
tijde Hartoge Maximiliaen willende met geweldt
contrarie inne voeren tegen die authoriteyt vanden
Staten, den geheelen Staet vanden Lande bracht
in 't uyterftc ghevaer ende perijckel, ende Kcyfcr
Kaerle felve is geduyrende fijne minder-jarigheydt
deur d'authoriteyt vanden Staten verficn van
Vooghdcn, ende 't Landt van behoorlijcke Regier-
ders, die altijdt de Staten vanden Lande (hoe wel
in vele faecken de vryheyt gheduyrende de Hdèr-
fchappye vanden Η uy ie van Bourgongien feer is
vermindert) grootelijck heeft gherefpedeert, als
lichtclick bemerekende zijn ftaetdeur geen ander
middel verfeeckert te konnen wefen , heeft over
fulcks fynen Sone den Coninck van Spangien met
verfcheyden vermaningen tot gelijcke conilderatie
ende diferctic gheibcht te bewegen, met exprcilè
vcrklaringe,dat hy iynen Staet foude fien in pcrijc-
kele, foo hacft als hy de Staten van dèfen Landen
foude hebben in kleynachtinge, ghelijck hy oock
metter daet bevindt grootelijck tot fyne ende Her
Landen fchade,ibnder dat men den oorfpronckde-
fer Oorloge ander oorfaeck fouden konnen geven
(wat men dacr van difcourcerO dan dat hy dele
Landen met gewelr van Spaenfch ende ander Uy t-
heemfch Crijchs-voick heeft willen dwingen te;
doen, 't gene fyluyden Stacts-gewijfc niet en heb-
ben goet ghevonden in faecken betreffende den
Staet vanden Lande.
Alle 'twelcke hoe-wel wy fecckèr achten ghe-
nocch buyten difputc te wefen, hebben nochtans
noodich (bevonden hier te verhalen, overmidts vele
Perfoonen hier van feer onfccckerlick ende ver-
fcheydelick gevoelen, de Vergaderinge vandë Sta-
ten anders niet refpederende, dan na dat hen goet1
dunckt de qualiteyt vande Perfoonen, op de Ver-
gaderingen comparerende te meriteren, ende van
alle faecken die aldaer worden gehande! t, oordcé-:
lende in allen fchijnc of die voorichreven Perfoo-
nen die uyten Edelen ende by den Steden worden
ghedeputcert op de Vergaderinge vanden Staten,
hen fclven waren dragende als zynde de Staten,
ende over fulcks als hebbende de Souverainiteyt
ende hooghftc macht vanden Lande, naer haren
wel-ghevallc van alle iaecken, den Staet vanden
Lande betreffende, waren difponerende, rctorque-
rende over fulcks alle de handclingpn der felver
tot haren particuliere laftc, haet ende nijdt, maer
de geene die naerder infiet 'tghene vooren verhaelc
is, ende andere groote faecken by den Princen
vanden Lande met hulpe vanden Staten te wege
ghebracht, ende infonderheydt 't gene t'federt den
tijdt van vijfthicn Jaren herwaerts inden Landen
van Hollandt met Weft-Vrieflandt ende Zcelant
is gepafleertjkan lichtclick bemercken,dat d'autho-
riteyt vanden Staten niet en beftaet in't bcleyt,au-
thoriteyt ofte macht van dertigh oft veertigh Per-
foonen min ofte meer, die op haer Vergaderingen
zijn comparerende, ende de Agenten vanden Co-
ninck van Spangien felfs, die met dufdanigc argu-
menten tegen onfe faecken altijdt hebben ghemi-
neert, ende gefocht te brengen in kleynachtinge de
authoriteyt vanden Staten, hebben metter daet nu
wel bevonden,hoc grootelick iy in alfulcken opinie
zijn geabufeert ende mifleydt geweeft.
C 3                    Omme
41                                        xuiiuduiMiu
Chriftcnrijek , niet alleen in fonderlinge refped,
eere ende reputatie, als blijcktby de hooge Allian-
tien van Houweücken,die fy hebben gemaeckt by
na met alle de machtighfte Coningen ende Poten-
taten van Chriftenrijck, ende dat inden Jare 1x47.
Coninck Willem de tweede van dien name is ge-
koren geweeft Roomfch Keyfer, maer oock dat de
fclve by nac altijdt zijn geweeft vidorieus over ha-
re Vyanden, de Palen vande fclve Landen feecker-
lijck tegen alle hare Vyanden , hoe machtigh die
waren, hebben befchermt, waer deur de felve niet
weynich zijn gerefpedeert ende ontfien gheweeft
by hare Naghebueren, immers mogen wy mette
waerheyt fcggen, dat den Staet der Landen van
Hollandt ende Zeelandt binnen den tijdt van acht
hondert Jaren noyt metten Swacrde en is gecon-
quefteertoft t'onder-ghcbrocht gheweeft, noch by
Uythecmfche , noch by Inlandtfchc Oorlogen,
'twelck wyniet en weten oft van cenigc andere
Rijcken (ten ware vande Rcpublijcke van Vene-
gien) tegenwoordelick fouden mogen worden ge-
ieydt, ibndcr dat men hier van ecnige andere re-
denen foude konnen gheven, dan dat altijdt goede
Lcndracht, Liefde ende Verftant is gheweeft tuf-
fchen den Princcn ende Staten vanden felve Lan-
de , dcwylc doch den Princen (die by hen fclven
geen macht en hadden) fonder den Edelea ende
Steden vanden Lande gantfeh niet en vermochten,
als ordinare gheen middelen hebbende dan het in-
kommen vande Domeyncn, tot vcrvallinge vande
koftcn hacrder Hof-houdinge ende betalingc vande
ordinaris Officiers.
Men bevindt oock wat authoritcyt den Staten
vanden fclven Lande hebben ghehadt, omme den
Princen ( als iy door quaden raedt waren tot nae-
dccle vanden Lande miileyt) te brengen tot recht
ende redelickheydt, niet alleen met Remonftran-
ticn ende verfoecken, maer oock, als bier op niet
en werde behoorlick verficn, metter dact procede-
rende oock ftrcngclick tot ftraffe vanden gheenen
die der Princen authoritcyt hadden miilcydt, mi£
handelt ofte onbehoorlijck mif bruyekt , ghelijck
dacr van d'Exempelen zijn vele ende menigh-
vuldigh.
Oock mede bevintmcnklacrlijck dat der Staten
vande voorfchreven Landen Officie is gewceft,dcn
minder-jarigen Princen te voorfien van Wettige
Vooghdcn, Momboirs ende Gardenobcls, ghelijck
oock is ghefchiet acn Grave Willem de Vijfde
van dien name, tot kranckfinnighcydt ghekomen
zijnde.
Eyntelick is buyten twijfTele dat de adminiftra-
tie vande Souverainiteyt vande Landen t'allen ty-
den Wettclijck is aenghenomen gheweeft by den
Staten der felver, foo wanneer deur af-lyvigheydt,
minder-jarigheydt, kranckfinnigheyt, mifverftant,
oft cenigc andere inconvenienten de Landen vet-
laten zijn gheweeft vande wcttelijcke bedieningc
der Princen, die over fulcks dickmaels een Hooft
hebben ghekooren , die men Vooght oft Ruwaert
noemde, 't Welck oock noch fulcks is gheobfer-
veert gheweeft ten tyde vanden Huyfc van Bour-
gongien , als nac 't overlyden van Hertoge Caerle,
-ocr page 68-
Placaterw. i.Boeck. t.Tir, t.Deel.
44
43
ge by nominatie van dobbel getal, daej*uyt by den
"Stadrhouder de verkiefinge van 't gewoonlijck ge-
tal wert gedaen.
Der Burgermeefters Officie is bevolen het ordi-
naris beleyt ende gebiet in alle.politijcque faecken,
foo wel de adminiitratie van Stadts-goederen ende
innekommen,als den welilant ende bewaringe der
Steden betreffende.
De Collegien vanden Schepenen vaceren ordi-
narie tot d'adminiitratie vande Jufticie, foo in alle
Criminele als Civile faecken, ende hebben ende
exerceren alle hooge middelen , ende lage Jurif-
diclien.
By defe Collegien van Magiftraten worden ab-
folutelick bericht de Regieringe der Steden van
Hollandt, Weit-Vricflandt ende Zeelandt, mceft
al ghenoegh op eenen voet, fonder dat de Princen
vanden Landen hen de Rcgieringen vanden Ste-
den eenichfins hebben onderwonden anders dan
in 't {tellen van eenen Officier, die op heuren na-
me de Juititie heeft gevordert. Dit is in't korte de
waerachtige ghelegcntheydt vande Regieringe der
Steden van Hollandt ende Zeelandt.
Waer uyt goet te verilaen is, dat deiè Collegien
vande Magiftraten ende Raden vanden Steden
gevoeght by de Vergaderinge vanden Edelen, on-
twijftelicken reprefenteren den gantfehen Staet
ende't geheele Lichaem vande Landtfaten, ende
en kan niet bedacht werden eenige formc van Re-
gieringe, die met feeckerder kennifle van alle ghc-
legentheden vanden Lande foude konnen refolve-
ren , ofte hare Reiölutien met meerder eendracht,
au tori teyt, ofte gevolgh foude konnen executeren:
Over fulcks en is niet te verwonderen , dat den
Staet defer Landen is geweeft onveranderlick, en-
de foo geduerigh als cenigh Staet ter Wereldt fou-
de mogen wefen; Omme nu de Collegien vanden
Edelen ende Steden te brengen in eene Vergade-
ringe , en kan niet gefchieden dan by Gedeputeer-
de vande felve, over fulcks als omme eenige merc-
kelijckc faecken te beraedtflagen, van noode is de
felve te vergaderen, foo worden die befchreven met
infertie vande principaelfle Poinden : die by den
Collegien in deliberatie geleyt ende daer op ghere-
folveert zynde, worden afghefonden alfulcke Ghc-
committeerde, als fy vertrouwen, ende met alfulc-
ken lail ende Refolutie als fy bevinden ten dienile
vanden Lande te behooren. d'Edelen compareren
incompetenten ghetalc, ende de Steden feynden
een Burgemeeiler met eenige Raden, al tot fulc-
ken getale, als fy-luyden goet vinden na de inpor-
tantie vandcr faecken, ende boven dien zijn de Ge-
committeerde geduyrende 't Oorloge (overmidrs
de menichvuldigheyt vanden occurrentien) altijdt
generalijck gelaft gheweefl, omme alle faecken de
Weh/aert ende confervatie vanden Staet vanden
Lande betreffende re adviferen ende refolveren,
fulcks fy-luyden ten meeften dienile vanden Lan-
de bevinden te behooren, ende befonder omme de
Rechten, Vryheden ende Privilegiën vanden Lan-
de te mainteneren, ende alle inbreecken te weeren
ende wederftaen: Ende defe Gecommitteerde al-
l                                '                          fulcks
Omme dan te ontdecken waer uyt de authori-
teyt vanden Staten is fpruytende, foo ftaet te con-
fidereren dat de Ptincen die oyt Wettelijcken heb-
ben geregiert, niet alleen hare Regieringe met de-
latie, confent ende believen vanden Landtfaten
hebben begonnen, maer oock fulcks vervolght, dat
alle de Leden vande Lichamen , daer van fy tot
Hooft zijn geitelt, zijn gebleven ongevioleert, on-
verkort ende onvermindert jd'welck niet en heeft
konnen worden verhaeldt (dewijlede Princenby
fchalcke ende ambitieufe Luyden lichtelick wor-
den ghecircumvenieert) ten ware de Landtfaten
middel hadden om hem met goede ordre ende be-
leyt t'allen tydcn tegen alle quade pradijcken te
oppoieren,ende de Prince vande behoudenifTe haer-
der vryheyt ende welvaren,uy ten name van allede
Leden niet alleen t'allen tyden te vermanen, maer
oock om fo wanneer de felve hen tot tyrannie fcu-
den laten miileyden,mette middelen van den Lan-
de hen daer tegens t'oppoferen,tot defen eynde zijn
de Landtfaten vanden voorfchreven Landen ghe-
deelt in tweederley Staten, te weten, d'Edelen en-
de Steden.
d'Edelen worden ghchouden vooreen Lidt ten
opfiene vande digniteyt haerdcr afkomftcn , (die
londcr beroemen wel fulcke es, ende foo oudt als
men in eenige andere Landen foude vinden) ende
vande Heerlijckhedcn die de felve binnen defe
Landen zijn befittcnde,van welcke Heerlijckhedcn
fyluyden meeftal hebben ende gebruyckcn hooge
middelen ende lage Jurjfdi&ien, de welcke op alle
occurrentien met maikanderen delibereren op den
Staet vanden Lande, ende ter Vergaderinge com-
parerende , adviferen op alles neflens de Gedepu-
teerde vanden Steden.
De Steden hebben meeft al een form van Re-
gieringe , te weten, een Collegie van Raden ofte
Vroetfchappen,gheconititueett zynde vande nota-
belfte uyten midden vande gantfche Burgerye,
defe zijn in fommige Steden van veertigh, in an-
dere van fes-en-dertigh, in andere van twee-en-der-
tigh, acht-en-twintigh, vier-en-twintigh ofte twin-
tigh Perfoonen, ende zijn de Collegien vande felve
foo oudt als de Steden, ofte immers dat geen Me-
morie en is van hare bcginfelen,de Perfoonen eens
vercooren zynde, dienen hacr leven oft Poorter-
fchap lange geduyrende, in plaetfe vanden ghenen
die fterven, oft hacr Poorterfchappen verlaten,wor-
den by 't felve Collegie tot haren gelieven gheko-
ren, andere Perfoonen uyt 't middel der Burgeren
tot vervullinge van 't ghetal. By defe Collegien
alleen is de macht omme te adviferen, refolveren
ende difponeren van allefaecken, concernerende
den Staet vanden Lande ende der Stede refpe&i-
ve: Ende wat 't felve Collegie advifeert, refolveert
ende difponeert, wert by de gantfche Burgerye ge-
volght.daer tegen noyt eenige inbreek ofte oppofi-
tie vande Burgeren is gevallen.
Bydefe Collegien worden Jacr lij cks gekoren de
ordinarilè Magiftraten, te weten,vier,drie ofte twee
Burgemeefters , ende feven oft meer Schepenen,
omme te dienen voor een Jaer,in fommige Steden
gefchieden defe Eledien abfolutelick, inoe fommi-
-ocr page 69-
Fundamentele Wetten-j
\6
45
fulcks by derf anderen vergaderende, reprefen teren
de Staten vanden felve Lande, niet dat fy-luyden
in hare Pcriöonen, oft uyt hare authoriteyt de Sta-
ten zijn, macr alleen uyt krachtc vande Commiiïie
van hare principalen , fonder dat te prefumeren
itaet, dat yemandt fich felven uyt ambitie foude
advanceren tot defe Commiiïien, want boven dien
de natuere van defen Volckc een afkeer is hebben-
de van alfulcke ambitie, ende Vyandt is van alle
ambitieufen , foo en ftact 't felve niet te prefume-
ren in foo vrye eledic,ende veel min dat yemandt
in defe tcgenfpoet, die Godt Almachtich den Lan-
den gelieft te overfeynden, foude begecrich wefen,
orarac die faecken· vanden Lande te handelen,
daer niet dan fwaricheyt is in te fien, niet dan Vy-
andtfehap ende mifgunit vanden Vyandcn onfer
iaecken (die oock de ghcqualificcerile ende vele
ghetrouwe Perfooncn met valfch aengevcn abufe-
rende, dickwils quade opinien van vele goede
Dienacrs vanden Lande hebben verweckt) ilact te
verwachten, fonder cenich profijt , over fulcks
heeftmen het aenncmen vande voorfchreven
Commiflien moeten redigeren lntsr munera necef-
jaria
, ende alle die genen die cenich beleydt defcr
Landen hebben gefien, konncn getuygen wat fwa-
righeden ende conftrindien zijn gevallen ende ge-
brnyekt, orame de Gecommittcerde,verfochtc en-
de gebruyekte Perfoonen tot de opgclcydc Laiten
te bewilligen.
Ende zijn de felve Gecommitteerden gehouden
wederkerende hare Principalen te doen van alles
goet getrouw rapport.
Dit is 't fundament vande Rcgieringe defcr Lan-
den van Hollandt met Weft-Vricilandtende Zce-
landt,daer op den Staet der fel ver Landen den tijdt
van vijf, fes, feven hondert Jaren, ende foo lange
als de oudile Monumenten ftreckende zijn, heeft
bcruil. Dit is oock (naeft de hulpc van Godt Al-
machtigh) 't gene, dat de felve in ditghcvaerlijck
Oorlogh tegen fo machtigen Vyandt heeft gehou-
den in goede klocckmocdigheyt ende eendracht,
fulcks dat ghcduyrcndc delen Oorloge, noyt Lidt
vande voorfchreven Landen anders dan met 't uy-
tcrilc gewelt, van ons is gefchcurt, noyt Burgcrye
oprocrigh, noyt ghcmuytinecrdc Soldaten inden
Landen van Hollandt oft Zcelandt zijn bevonden,
daer van wy naeft Gods almachtige hant geen an-
dere redenen fouden konnen geven, dan dat in al-
les oprechtelick, vrymoedelick, rypelick ende met
open deuren is ghchandclt, tot welcken eynde is
g lebeurt, dat vele vande kleync Steden, oock die
men van ouden tyden ter Vergadcringe vande Sta-
ten niet en plach te befchrijvcn (immers alle de
gene die fulcks begeert hebben) inde Vergaderin-
ge vande Staten vrye féilic ende ftemme is ghc-
gunt, op dat een ycgclick 't beleydt der ghemcenc
Landts-facckcn kennelick zynde,de laftcn (die an-
ders onvcrdragclick fchijncn) met goetwillighcydt
gedragen, ende de cenicheyt onvcrbreeckelick on-
byde Privilegiën vande Landen niet en worden
uytgefloten.
Ingevalle nu yemandt foude konnen bewijfen,
dat onder den Edelen ofte onder den genen die als
Gedeputeerde vanden Steden opte Vergadcringe
vande Staten zijn verfchreven,yemandt yet iöude
ghehandek hebben (des wy niet en weten) anders
dan inder voegen als voorfchreven is, ende in con-
formité van fynen laft ende Commiiïie, den felven
ibude ghehouden zijn tallen tyden daer van voor
fyne principalen te verantwoorden , ende by ghc-
breceke van dien ilraf bacr zyn als nacr rechten ,
ende de gene die ter goeder trouwen arbeyden om
fulcks te openbaren , achten wy voor goede Lief-
hebbers des Vadcrlandts.
Maer de ghecne die de Staten vande Lande ver-
achtende ende befchim pende hare adien, calum-
nicren, abuferen hen grootelijcks, indien fy ver-
ilaen te doen te hebben mette Perfoonen va,ndc
Edelen ende Ghecómmitteerde vande Steden in
hacr particulier, ingevalle fy niet met cenen en be-
wijfen, dat yemant vande felve yet lbnder laft fou-
de hebben ghcdaen, oft fyne CommiiTic gheexcc-
decrt. Ende hoewel vele Perfoonen fulcks uyt on-
wetenheyt ende fimpclheyt doende, 't fclfde niet
op 't fwaerile en wort afgenomen, Soo is nochtans
feecker, dat die ghecne die fulcks doen met goede
kcnnille ende wetenfehap , fijn Vyanden vanden
Staet ende Rcpublijckc defcr Landen, ende dat de
felve daer mede niet anders konncn voor-hebben ,
dan te ondergraven de fundamenten vanden Huy-
fe , omme 't felve re doen ilorten , ende vervallen.
Soo wel ten opfienc vanden Prince als van de Ge-
meente : Want wat is de macht van een Prince,
fonder goede corxefpondentie van fyne Ondcria-
tcn ? Wat correfpondentic £al hy met hen houden?
wat onderftant fal hy van hen trecken, indien hy
hem daer toe laet brengen, dat hy partyfehap acn-
neemt tegen de Staten, die de Gemeenten repre-
fenteren, ofte om cygcntlijckcr te fpreken tegen
fijn Volck felver ? Ten anderen,hoe kan den Staet
vanden Lande beilacn, indien het gefchicden kon-
de, dat de Gemeente foo verre werde gebracht, dat
de felve partyfehap aennamen tegen de Staten,
dat is tegens de Edelen, Magiftratcn ende Vroct-
fchappen vanden Stcden,die hacrvoorilandcrs en-
de Wcttelicke Magiilraten zyn, die tot voorftant
vande Gemeente, oock den ondanck vanden Prin-
een ende Gouverneurs dickwils in 't particulier
moeten dragen ? Daeromme fullcn alle rcdclijcke
menfehen klaerlick verilaen, dat den ghemecnen
Staet vanden Lande ghcen fwaerder, ichadelicker
noch dootlickcr Vyanden fouden mogen hebben,
dan den genen die fich fouden formalifercn tegen
den Staten vanden Lande in 't generacl. Maer
fulcks en verilaen wy niet te wefen de ghene, die
ibude konnen bewyfen tegen yemanden partjeu-
lierlickcn, dat hy de Commiiïie van fynen princi-
palen , op de vergadcringe vanden Staten compa-
derhouden foude werden , tot welcken eynde j rerende, foude hebben gheexccdecrt, als voorfclire
d'Edelcncndc Steden oock vry geilaen heeft met j ven is, ofte oock anderfin ts hen ibuden hebben
fulckcn ghetalc ende Perfoonen, van het Lichaem : ontgaen.
vande Vroetfchappcn vvefende, te compareren, als
hen goet dochte, Behoudclick dat de Perfooncn ! Hierommc fal een ycgclick gelieven te verilaen,
dat
-ocr page 70-
PlacatetLj. i.Boeck· ï.Tic. 2. Deel.
4.8
47
verfic getrocken worden , niet alleen de beftendig-
heyt vande Tradaten met hare Majefteyt Com-
miffie ende Gouvernement van lyne Excell. maer
alle 't gene de Staten tfedert den tijdt van vijftien
Jaren tot hare defenfie hebben gedaen, 't welck al-
leen 't werek is vander Landen Vyandcn.
Midts allen 't welcke wy klaerlick ende genoeg-
facm achton bewefen te zijn, hoc noodigh de au-
thoriteyt vanden Staten dient gheconferveert, als
wefende het fundament daer op den ghemcenen
ftant vanden Lande is beruftende, 't welck fondcr
de ruin e vande gcmcenc faecke niet en mach wer-
den gckrenckt,cnde dat de Souverainiteyt vanden
Lande is by den Staten in alle iaecken , niet min
als die gheweeft is by de voorgaende Princen dc-
fer Landen. Aldus ghearrefteert inden Hagc, den
feilhienden July, Ende is als noch gcreiolvecrt,
dat daer van overlcveringe fal werden gedaen, Ge-
daen tot Haerlcm , den feilhienden Oétobris
vijfthien - hondert feven - en - tachtigh. Onder
flondt ghefchrevcn : Ter Ordonnantie vanden
Staten van Hollandt. Ondergheteyckcnt ,
C. de Rechtere.
dat die ghene die verklaren de Souverainiteyt der
Landen te wefen by den Statcn,iy niet en verftaen
daer rnedc te fpreken van eenige particuliere Per-
foonen ofte Gecommitteerde in't particulier, maer
van hare Principalen, te weten,die Edelen endc
Steden vanden Lande, die fy uyt krachte van hare
Commiifien reprefenteren, 't welck verfcheyden
Princcnende Potentaten,endc oock hare Majefteyt
vanTngelandt mette generale Staten traclerende,
endc fyne Exccll. de Commiffie als Gouverneur gc-
ncrael vanden felven ontfangende fulcks hebben
verftaen ende by niemanden ter Wcrelt gecontro-
vertcert mach werden.
Sonder dat wy konnen gheloven, dat yemandt
meynt met goct fundament anders als nu te kon-
nen fuftineren, ofte foude moeten volgen, dat d'E-
dclen , Magiftraten endc Vroctfchappen vanden
Steden, nu niet de felve machten hadden op de
exercitie vandc Souverainiteyt, die de felve hebben
gehadt in voorleden tyden, als vooren bcwefen is,
endc oock hadden in 't traéteren met hare Maje-
fteyt ende conilitueren van 't Gouvernement van
fyne Excell. ofte anderfms foudc moeten in eontro»
HET TWEEDE DEEL.
t> Placact vande Staten (Jenerael, poerende de delatie van bet Gou*
wernemmt aen Leycefler, 6. Febriiarii ι 5 % 6.
Excellentie volgende 't bevel vin hare Majefteyt
(willende betoonen het cfTe&van de goedeghenc-
genthcyt ende affectie die hy tot defe Landen, en-
de de confervatic der fclver , ende van de ware
ChriftclijckcReligie foolangeheeft gedragen)hem
foo gewillighlijck hier inne heeft laten gebruyeken
endc imployeren, dat de felve fijne Excellentie
dacromme verlatende fijn eygen Landt ende Goe-
deren hem herwaerts over in 't midden van ons
heeft komen begeven : Des ons geen meerder be-
neficie noch weldaedt van hare Majefteyt ende
fijne Excellentie en foudc konnen gefchieden noch
gebeuren,
S O O HERBEN WY met goeder ende
rijper deliberatie by dcfen een ycgelijck wel willen
kondigh maken, dat wy den voorfz Doorluchtigen
Hoogh-gcboren Vorft, Heere Robbert, Grave van
Leycefter, &c. hebben verfocht, aengenomen ende
gecommittcert, Gouverneur ende Capiteyn Gene-
rael over alle de Geünieerde Provinticn, ende ghe-
afiocieerde Steden endc Leden van dien: Ende der
felver fijne Excellentie (boven d'au&oriteytdie hy
heeft van hare Majefteyt) gheghevcn hebben het
hooghfte ghebiedt, ende ablolutc aucloriteyt, over
ende in alle Krijghs-faken, te Water ende te Lan-
de,
omme de felv e uyt te voeren endc te belcyden
tot wederftant des Vyandts, gelijck fijne Excellen-
tie tot meeften dienfte vanden Lande fal bevinden
te behooren, ende om voorts daer inne-tc doen al-
les wat een Capiteyn Generael toe-behoort. Dar
wy voorts in fijne handen hebben gheftelt d'admi-
niftratie ende bewint van de Policie endc Juftitie
over de voorfz Geünieerde Provinticn endc geaflb-
cieerde
E Staten Generael der Geüni-
eerde Ncdcriandtfchc Provin-
ticn, Allen den genen die dcfen
fullcn fien ofte hooren lefen,
Saluyt endc Diledie: Alibo hec
de Conincklijckc Majefteyt van
Engclandt ghenadelijck belieft
heeft herwaerts over te ienden den Doorluchtigen
Hoogh-geborcn Vorft ende Heere, Heere Robbert,
Grave van Leycefter, Baron van Deinbigh, Racdt
van hare Majefteyts feercetften Rade, Ridder van
hare Ordrc, ende fyne Excellentie, niet alleen te
Committeren ende te ftcllen overfte Hooft over
alle Krijghswolck te Pecrde endc te Voet,d\yelck
hare Majefteyt aireede in defe Landen over gcfon-
den heeft, ende noch fal mogen over fenden, ende
om ons t'afliftcrcn met racdt, daedt ende advijs, na
fijne groote voorfichtigheydt, wijfheyt, ende erva-
rentheyt, tot dirc&ic van de gemcyne Landts faec-
ken, foo wel in 't ftuck van de Oorloge, als andcr-
fints, dieconiervatie van alle 't gene 'tghemecne
befte van de voorfz Landen is raeckende, om alle
de felve te brengen in goede ordrc ende gheregelt-
hcyt, ghelijck die in voortyden zijn gheweeft, om
daer door dies te gevoegelijckcr het gcweldt ende
de tyrannye onfer Vyandcn te wederftacn , ende
alle fijne pradijeken te breecken : Maer oock fijne
voorfz Excellentie dacr-cn-bovcn te vereeren met
meerder auAoritcyt, macht ende gebiedt over hare
Majefteyts Admiralen,Vicc-Admiralen ende Sche-
pen van Oorloge, om alle de felve te mogen gebie-
den, ende tot 's Landts dienft imploycrcn, fulcks
als fijne Excellentie bevinden foude den noodt van
den felven Lande te vereyfehen. Ende dat fijne
-ocr page 71-
Fundamentele Wetten^ t
50
49
deren Raden , Officieren , TreforiCrS, öfitfarigers *
Baillifz, Schoutetten , Maerfchalckcn, Droflaten»
Grietmannen, Magiftraten, Edelen, Vaflallen, Bor-
geren ende andere Ingefetencn ende Onderdanen
defer Landen , van Vat qualiteyt ofte conditie die
zijn : Dat fy, ende elck van hen, fijne voorfz Ex-
cellentie in de voorfz qualiteyt van Gouverneur
ende Capiteyn Gcncracl over de voorfz Geünieer-
de Provintien, kennen, eerert, refpedcren ende ge-
hoorfamen, fo 't behoort, fonder cenige fwarighcyt
daer innc te maken : Óp pene van te vallen in de
ongenade van fijne Excellentie, ende gheftraft te
worden na gelcgentheyt der faecken, ende Rechts
behooren. Ende ten eynde dat hier af nicmant ig-
norantie en foude mogen pretenderen, Ontbieden
ende bevelen wel exprcifclijck defe Ordonnantie
alommc te doen kondigen, uytroepen ende publi-
ceren, daer men gewoonclijck is uytroepingc ende
publicatie te doen : Procederende ende doende
procederen tegens den Overtreders van dien tot
de penen hier boven verhaelt.fonder cenige gunfte,
faveur ofte diiftmulatic ter contrarien : Want wy
't fel ve tot voorderinge van oen Lande alfoo bevon-
den hebben te behooren. Gegeven inonfeverga-
dcringc in 's Grave.n-Hage den feilen dach Fcbrua-
ry,anno 1586. Ter Ordonnantie van de voorfz
Heeren Staten Generael. Gcteyckent, C. derjjen.
cieerdc Steden ende Leden der fel ver, om de fclve
te doen adminiilreren ende bedienen met fulcken
macht ende audoritcyt als alle voorgaende Gou-
verneurs van defe Nederlanden , ende belbnder
ten tyde van Keyfcr Cacrle den vijfden, wettelijck
ghehadt ende ( voor behoudens de Rechten ende
Privilegiën der felver Landen) geexerecert hebben.
Oock met fpcciale macht om te doen colligeren,
innen, ontfangen ende adminiilreren alle de Con-
tributien tot uytvoeringe van de Oorloge bewil-
light ende ghedeilineert, ende noch te bewilligen
ende te deftineren, ende fijne Excellentie aireede
in handen geftclt ende noch te ftcllen ; Alles naer
brceder inhouden van ieeckcre geichriftcn dacr op
ghemaeckt. Alle wekken voorfz lafl ende com-
ihifiie fijne Excellentie t'onfen ernftige verfoeck
fulcks gcacceptcert ende den bchoorlijcken Eedt
folemnclijcken in onfe handen daer op ghedaen
heeft, voornementlick tot confervatic van de ware
Chriftelijcke Religie ende voorftant van de Privile-
giën ende Gerechtigheden defer Landen ende Pro-
vintien , Leden ende Steden van dien. Willen
ende ordonneren daeromme allen Gouverneurs
van Provinticn ende Steden : Allen Admiralen en-
de Vicc-Admiralen , allen Overftcn, Colonellcn,
Ritmeeftercn,Capiteynen, OiFicieren ende Solda-
ten, te Water ende te Lande, ende voorts allen an-
2. Placaet van de Staten (jcnerael der Fereenighde 3\(j der landen Jnhou**
dcnde dat fijne Excellentie <~uan LeyceSler hem heeft verdragen njan het Gouvernement
ende Capiteynfchap Generael· der njoorfz^ Landen : Dat het Volck^ <-van Oorloge ende alk
andere τ$\η ontfagen wanden Eedt oen fynenjoorfi^ Excellentie gedaen} hllfsende niet te
min in den Eedt aen de Landen : Vat de generale Repcerinoe der felver Landen 'm de
faecken {de gemeene defenüe 7 Vnw ende Tratlaten aengaende) gefielt is aen den Raedt wan
State : Midtfgaders werhodt
, dat nicmant met woorden ofte wenken yet f al attenter en 3 tot
T.'i
'jtranderinge wan den fiaet wan den Lande freckende. Den 11 April? Anno 1588.
E Staten Generael der Verecnighde Ne-
dcrlandtfche Provinticn, Allen den genen
die defe Tullen ficn ofte hooren lefen, Sa-
luyt ende Dileclie. Alfoo het de Coninginnc Ma-
jefteyt van Engclandt genadelijck belieft heeft ge-
hadt, met de Gecommitteerden ende Ghefantcn
der voorfz Provintien te treden in ondcrhandclin-
ge, ende eyndclijck met de fclve te bcfluyten fecc-
ker Traétaet, in date den 10. Augufti, Anno 1585.
By 't welcke onderlinge is verdragen ende gheac-
cordcert, dat ghcduerende de Oorloge tegen der
voorfz LandenVyanden, Vreemdelingen, Malcon-
tenten ende hare Acnhangcrcn,hare Majefteyt tot
fecours ende affiftentie der voorfz Provintien,cnde
om de fclve te handt - houden in de befcherminge
van de ware Chriftelijcke Religie,endc van de Vry-
heden, Privilegiën ende Rechten der voorfz Lan-
den, in defe Landen fal onderhouden tot hare Ma-
jeftcyts kofte, boven die guarniibencn van de Ste-
den ende Plaetfen hare Majcfteyt belooft tot vcr-
feeckertheyt van het rembourfement van de pen-
ningen by de felve te verfchieten , 't getal van vijf
duyfcnt Voet-knechten , ende duyfcnt Ruyteren,
gclcydt door ecnen Gouverneur Gcncracl, weien-
de een Heere van name,qualitey t ende refpeel van
de ware Chriftelijcke Religie, ende andere goede
Hoofden : Midts dat de voorfz Provintien in 't ge-
meen, ende yegelick in't particulier, fouden gehou-
den ende verbonden wefen,de ieivc hare Majefteyt
van hare voorfz koften te betalen ende rembouriè-
ren op feeckere termijnen nae den Oorloge : Ende
dat om hare voorfz Majcfteyt van de felve bctalin-
ge ende rembourfement volkomelijck te vericec-
keren,de felve in handen fouden werden geftelt de
Steden ende Forten van den Briel ende Vullingen,
met hctCaftecl van Rammekens : De welcke by
hare Majefteyt ofte hare Nakomelingen (de voorfz
betalinge ende rembourfement ghedaen zynde)
fonder cenige fvvarigheyt ofte eenigh recht daer aen
te behouden, wederom gheftelt fouden worden in
handen van de Staten van de voorfz Provintien,
fonder de felve te laten kótnen in handen van den
Coninck van Spangien , ofte andere Vyanden van
den Lande, ofte oock in handen van een ander
Princc ofte Heere : maer fouden alleen middeler-
tijdt bewaert worden tot verfeeckeringe van hare
D                      Majc-
-ocr page 72-
Placaten. i.Boeck. ï.Tit. 2.Deel.
52
5i
der fel ver aengaende, midtfgaders de önderhoudc-
niiTe van het Tradaet met hare Majeft. gemaeckr,
hebben gheftelt ter bedieninge ende adminiftratie
van den Raede van State van de voorfz Landen,
Om by den voorfz wel-gebooren Baenderheer van
Williby,Gouverneur generael van hare Majefteyts
fecours , de Gouverneurs vande refpedive Geüni-
eerde Provintien, ende de twee Raden by hare Ma-
jefteyt uyt hare Onderfaten , volgende 't voorfz
Tradaet, tot dien cynde in den voorfz Raedt gcin-
troduceert, of noch te introduceren : Midtfgaders
de Raden uyt de Vereenichde Provintien by ons
ghecommittcert, ende noch te committeren, be-
leydt, bedient ende gheadminiftreert te werden, dé
faecken de gemeene defenfie ende Unie der felvcr,
tegen den gemeynen Vyandt betreffende. Al ach-
tervolgende den voorfz Tradate, ende de Refolu-
tie, ende d'Inftrudic by ons daer op genomen ende
ghegheven, ende noch te gheven. Ontbieden daer
omme alle Gouverneurs ende Capiteynen van de
Provintien, Steden ende Leden der fel ver, Allen
Admiralen ende Vice-Admiralen,allen Overften,
Colonellen,Ritmeefteren, Capiteynen, Soldaten te
Water en te Lande, ende voorts allen Prefidenten,
Raden, Officieren, Threforiers, Ontfangers, Bailju-
wen, Schoutetten, Maerfchalcken , Droffaten,
Grietmannen, Magiftraten, Edelen, ValTalen, Bur-
geren ende andere Ingcfetcncn ende Onderdanen
defer Landen, van wat ftaet ofte conditie die zijn ,
ende allen anderen (des noot zynde ) dat fy, ende
elck van hen, quijt, vry, ende ontflagen zijn van
haren Eedt, voor lbo vele fy daer by aen fyne voor-
noemde Excell. den Gravc van Leycefter,inde qua-
liteyten,by hem in defe Landen gehadt,verbonden
zijn gewceft: Bevelende ende gebiedende hen-lie-
den midts defen wel exprcfïelijck,dat fylieden hen
daer van vry, quijt, ende ontflagen fullcn houden ,
gelijck fy-licdcn daer van vry, quijt, ende ontflagen
gehouden worden by delen : Blijvende nochtans in
volle kracht, wefen ende verbinteniife den Eedt by
hen-lieden refpedive ghedaen, voor foo vele fy-lie-
den daer mede zijn verbonden, tot getrouwighcyt
aen de voorfz Geünieerde Provintien, Staten, Ste-
den ende andere Leden der felvcr, ende tot de ghe-
hoorfaemheydt vande Ovcrighcden by ons over
hacrlieden refpedive gheftelt, ofte noch te ftcllen.
Welcken Eccltwy hacrlieden bevelen, ghetrouwe-
lijck, eerlijck ende vromelijck te betrachten, fulcks
fylieden voorGodt Almachtigh,cndcde Landen
fullen willen verantwoorden : Ofte dat anderfints
tegens den Overtreders van dien fal worden gepro-
cedeert, naedatdc Rechten ende difciplinc mili-
taire zijn gedragende. Ende alfoo met hare voorfz
Majeft. van Engelandt van wegen defe Landen ,
niet anders en is gehandclt, ghetradeert ofte bcflo-
ten, dan in manieren vooren verhaelt: Ende wy
oock by verfcheyden verklaringen van hare Majeft.
zijn verfekert, dat de felve geen voorder Recht tot
defe Landen, Steden ofte Leden der felver is pre-
tenderende, noch eenich voorder toefeggen aen de
voorfz Landen, Steden, Leden ofte Ingefetenen
van dien begeerende, dan 't onderhout van't voorfz
Tradaet: 't Welck wy van onfer zyden oock altijc
hebben begeert, ende noch bcgeeren in alles ghe-
trouwelick te achtervolgen, ende volbrengen , tot
goeden redelicken contentemente van hare Majeft.
Dat
Majefteyt , ende profyte van de Staten van de
voorfz Landen : Welcken Gouverneur ende twee
andere ghequalificeerde pcrfoonen by bare Maje-
fteyt uyt hare Onderiaten te fenden, ënde te intro-
duceren, in den Raedt van State van de Vereenigh-
de Provintien, met den felven Raedt iöuden admi-
niftreren de faecken de ghemeene defentie ende
Unie van de voorfz Landen aengaende. Achter-
volgende welcken Tradate, de voorfz Steden ende
Sterckten geilelt zijnde in handen van hare voorfz
Majefteyt, de felve gelieft heeft gehadt herwaerts
over te fenden, met Commiffie van Gouverneur
Generael over haer fecours, den Doorluchtigen
Lioogh-geborcn Vorft, Robbert, Gravc van Leyce-
ftcr, Baron van Deinbigh, &c. Ende dat wy goet
gevonden hebben ghehadt, de felve dacr-en-boven
te verfoecken,aen te nemen,ende te committeren
tot Gouverneur ende Capitcyn Generael over alle
de Geünieerde Provintien, ende geaifocieerde Ste-
den ende Leden van dien. Welcke lafl by fijne
voorfz Excellentie aengenomen zynde, met refer-
ve van de hommage ofte manfehap, die hy hare
voorfz Majefteyt fchuldigh was , foo waren dien
volgende alle de Gouverneurs van de Provintien,
Steden ende Leden der felver,Mitfgaders oock alle
Ofticierenjufticieren ende Volckvan Oorloge aen
fijne Exccll. in de voorfz qualiteyt,als Gouverneur
ende Capitcyn generael vandc Nederlanden, Mitf-
gaders aen de felve Landen in 't generael ende par-
ticulier by Eedc verplicht. Dan alibo hare Majeft.
belieft heeft te weder-rocpen fijne voornoemde
Excell. om de felve in andere hare Majcfteyts dien-
ilen binnen haer Rijck teghebruyeken, Suleks dat
de felve fyne Excell. als midts djen niet konnende
vaceren tot 't Gouvernement defer Landen, ende
voldocningc van de laften fijnder Commiffien,
lulcks den tegenwoordigen noot ende ghelegent-
heyt defer Landen is vereyiTchende, heeft de felve
fyne Exccll. hem gequetcn ende verdragen vanden
voorfz laft van Gouverneur ende Capitcyn Gene-
rael der voorfz Geünieerde Provintien, en vandc
Commiftien by ons fyne voornoemde Excell. daer
over gegeven, ende 't felve wedcromme geftelt in
onfe handen, gelijck blijckt by Ade onder des felfs
handt ende Zegel daer van binnen Londen ghe-
maeckt, in date den xvij. Decembris 1587. Dat
oock hare voorfz Majeft. ghclieft heeft ghehadt als
Gouverneur generael over haer fecours in defe Lan-
den te committeren den Welgeboren Heere Pere-
grin, Baendcrhccrc van Williby, Bckc ende Therf-
by, &c. by Commiiïlc in date den Z4. der voorfz
Maent December. Ende bemerekende dat in de-
fen tegenwoordigen noot ende ghelegentheyt van
den Lande, de felve fonder groot pcrijckel, niet en
mogen wefen fonder generale Regeeringc:
S O O I S Τ, dat wy om redenen voorfz met
goede ende rype deliberatie by defen een yegelijck
wel hebben willen kondigh ende kcnnelijck rrjaec-
ken , Dat fyne voorfz Exccll. volgende de voorfz
Referve, hem verdragen heeft van de voornoemde
Commiffien: Ende dat wy achtervolgende de goe-
de beliefte van hare Majeft. ende fyne Excellentie,
fyne voorfz Exccll. daer van verdragen houdende,
De generale Rcgceringe vande voorfz Landen, in
de faecken de gemecne befchermcniiTe ende Unie
-ocr page 73-
Fundamentele Wetteajv
53
endc getrouwe Ingefctenen der voerfz Landen, en-
de andere vrome Patriotten, uyt andere Provin-
tien ter ooriake van de Religie verdreven, ende in
defe Landen geweken, foa vele hebben gedaen, ge-
leden , ende in voorgaende tyden in foo goede ee-
nighcyt ende ghcruitighcyt onder haer wettclijcke
Overigheyt, fo in voorfpoet als tegenfpoct geleeft.
S O O wort een ycgelick van watNatie,Staet ofte
Conditie hy zy, wel fcherpclick geinterdiceert en-
de verboden midts defen, Dat hy hem voortacn
niet en vervordere, met woorden, beymelijcke pra-
dijeken, gefchriften ofte wcjecken te onderwinden,
eenigeveranderinge,nicuwigheyt, ofte oproerig-
heyt in den Stact van den Lande, onderden Bur-
geren , Ingefetencn ofte Krijghs-volcke in dienfte
zijnde, te Water ofte te Lande, 't zy onder wat pre-
text vande name ende authoriteyt van hare Majeft.
ofte van fijne Excell. van Lcyceftcr, ofte van ye-
mant anders te voorderen , iolliciteren ofte doen ,
Op pene dat tegens haerluydcn ibnder rcfpccl van
Perfoonen, ende fonder eenige conniventie ofte dif
ümulatie by ons, mitfgaders by den Staten vande
refpedivc Provintien, ofte de ordinariic Officieren,
Jufticieren ende Magiftraten van de Landen endc
Steden ibmmierlijck,cnde ibnder figuere van Pro-
ces fal worden gheprocedeert totte ftraflen, nae
rechte ende coftume vanden Lande, tegens de per-
turbatcurs van de gemeene ruile geftelt,ten exem-
pel van anderen.
Ende ten cyndc hier af niemandt ignorantie en
pretendere, Ontbieden ende bevelen wel expreife-
lick, dcfe alomme te doen kondigen , uytroepen,
ende publiceren, daer men ghewoonlick is uy troe-
pingen ende publicatien te doen. Procederende
endc doende procederen tegens den Overtreders
van dien, totte penen hier boven verhaclt, fonder
eenige gunfte, faveur ofte diflimulatic ter contra*
rien: Want wy 't felve tot behoudcniiJe endc wel-
ftant van den Lande fulcks hebben bevonden te
behooren. Gegeven in onfc vergadcringe in 's Gra-
vcn-Hagc, onder ons Cachet hier op ghedruckt in
Placatc den twaelfdcn dagh van April, anno 15 8 8.
Gcparaphccrt i Egmont,"^ Onder ftondt, Ter Or-
donnantie vande voornoemde Heeren Staten Ge-
nerael. Endegcteeckent, C. Aerffens.
Dat mede hare voorfz Majeft. tot diverfche reyièn
wel uytdruckelick vcrklaert heeft, tegens hare goe-
de meeninge,wille ende intentie te wefen, dat op
haren Name eenige divificn, fchcuringen, ofte on-
eenighden ghemaeckt, ofte onderhouden worden :
Ende wy nochtans dien niet tegenftaende feecker-
lijck bevindcn,dat verfcheyden Ingefetencn van de
voorfz Provintien, qualick geinformeert zyndc van
de voorfz gelegentheden,ende onderhandelingen,
imaginerende faecken die niet en zijn, vergetende
haer devoir, diverfche quade officien hebben ghe-
daen , tot nadeel van de ruile ende cenighey t van
de voorfz Provintien,in't gcnerael,ende particulier.
Ende dat onder 't deckfel van 't felve, andere mali-
tieufe geeften, meeft Vreemdelingen,ende uytan-
dere Provintien in defc Landen gekomen : Ende
niet ofte wcynigh in dcfe Landen te verliefen heb-
ben, door hare natuerlicke ongeruftighcyt ende op-
roerighcyt haer vervoordert hebben, met bcdeckte
pradijeken ende valfchc pretexten, d'Ingefetencn
van de voorfz Landen te vcrleydcn , ende andere
in oneenighcyt te brengen, ende tot oproerigheyt
te verwecken, jae dat eenige by den Vyandt uytgc-
maeckt, getracht hebben 't Volck van Oorloge in
dicnile van den Lande zyndc, tot muyterye, ende
daer na tot verraderye te verwecken, ende daer toe
valfchlijck den naem endc authoriteyt van hare
voorfz Majeft. te gebruyeken. Dat mede vele buy-
ten de voorfz Landen gcborcn,haer vervordert heb-
ben op den Stact vanden Lande, Steden ende Le-
den der felvcr te fprccckcn, ende daer van te han-
delen , als of die hare lichtvcerdigheyt ende oproe-
righeyt ware onderworpen : Ende oft haer ghcoor-
loft ware alle nieuwigheden daer innc aen te gry-
pen , die haer-licden fouden goct duncken, ibnder
te letten dat fylicden voor anderen hacr behoorden
in alle ftilheyt ende modeftie te genoegen, genie-
tende de proteclie ende befcherminge van dcfe
Landen, als de Ingeborenen der felvcr. Ende dit
alle onder pretext van den Naem ende authoriteyt
van hare Majeft. die fulcks grootclijcks is mifha-
gende , als buytcn des ielfs mceningc ende goede
gelieftc,niet anders dan den gencralen onderganek
van de voorfz Provintien konnende mede bren-
gen. Voor de confervatie van de wclckc de vrome,
D 2                               DEN
-ocr page 74-
Placaten-j. i.Boeck. i.Tit.
DEN TWEEDEN TYTEL.
Behelfende Tradaten van Treves en Vrede, mette
ghevolgen van dien.
56
55
TraBaet van 't ºúåâáçú, ghemaeckt ende bejloten binnen de Stade ende
Citè wan Antwerpen, den negenflen Apr'dis 1609. njoor den tijdt njan twaelf jaren , tuf-
fcben de Commljfkrifen wan de Streriifjime Princen, Eertz,- Hertogen, Albert ende Jfabella Clara
Eugenia
a foo welin den ndem wande MajeBeyt Catholijcke, als den haren: met de Commijja-
rijen ende Gedeputeerde wande lüufire Heeren Staten Generael mande Vereemcbde Provinciën
der Nederlanden : ende dat door bet tuffchen-comen 3 ende met advijs wande Heeren Ambajfa*
deurs wande Coningen den Alder-ChriflelickBen, ende wan Groot Bretaigmen.
Ter wekker oorfaecken die Elecren AmbafTadeurs
vanden Coningen , den Alder - Chriftelijckftcn ,
ende van Groot Bretaignien , die Chur - Furften,
Paltz, ende van Brandcnburgh, die Marck-Grave
van Anf bach, ende Landt-Grave van Heften, ghe-
fonden optc Plactfc, van wegen die voorfz Heeren,
Coningen ende Princen , omme te helpen vorde-
ren een foo goct werek, ftende dat fy-luyden gereet
waren omme te fcheyden ende breecken die ghc-
hcele handelingc, hadden gheproponeert een Bc-
ftandt voor lange Jaren, op feeckcre conditien be-
grepen in een gefchrift,gegeven van harent wegen,
aendc eene, ende andere, met begeerte ende ver-
maninge hacr dacr mede te willen conformeren,
op welckc gefchriftc verfcheyden andere fwariche-
den wederom ontftacn zijnde, waren ten leften
op huyden den negenden Aprilis duyfent fes hon-
dert ende negen, vergadert Heer Ambrofto Spi-
nola, Marquis van Benaffro, Ridder vande Ordrc
vanden Gulden Vliefe, vanden Raedt van State,
ende vanden Oorloge van fijne Catholijcke Maje-
ftcyt, Maiftrc de Camp , Generael van fijne Le-
gers, &c. Heer Jehan Richardot, Ridder, Hcere
van Barly, vanden Raedt van State,Hooft- Prcfi-
dent vanden privé Raedt van hare Hooghcdcn,&c.
Jehan de Mancicidor, vanden Raedt vanden Oor-
loge , ende Secretaris van fijne voorfz Catholijcke
Majefteyt. De Eerwaerdige Pater Broeder Johan
Neyen, CommifTaris generael vande Ordrc van
S. Francoys inde Nederlanden, ende Heer Louys
Verreycken, Ridder, Audiencier ende ccifte Secre-
taris van hare voorfz Hoocheden,in krachte vande
Brieven van Procuratie vande voorfz Heeren Ecrtz-
Hcrtogcn, omme te tradcren foo in haren namen,
als inden naem vanden voorfz Hcere Catholijckcn
Coninck, den inhoudt van welcke Procuratie hier
nac is geinfercert, mit die vanden voorfz Hecrc Co-
ninck vande eene zijde, ende Heer Wilhelm Lo-
duwijck, Gravc van Nailau, Catzcn el lebogen, Vy-
anden, Dietz, &c. Heere van Bilftcyn, Gouver-
neur ende Capiteyn Generael van Vricflant, Stadt
Grocningen ende Ommelanden , Drenthe, cvC
Ficcr Walraven , Heer van Brederoode , Vyanen,
Burghgracf van Utrecht , Hecrc van Amcydcn ,
Cloctingen,&c.dc Hcere Cornclis van Gent,Heere
van Locncn ende Meynerfwijck , Burgh-Gracf,
ende
Lfoo de Doorluchtich-
ftc Princen, Eertz-Her-
togen , Albert ende Ifa-
bella Clara Eugenia,
gemaeckt hadden den
vier ende twintighften
Aprilis inden Jare duy-
fent fes hondert ende
feven , een Bcftandt
ende.ophoudinge van
Wapenen voor acht Maendcn , met de Illuftre
Heeren, die Staten Generael vande Vcreenighde
Provintien der Nederlanden, in qualiteyt, ende als
d'felve houdende voor vrye Staten, Provintien en-
de Landen, optc welckc fy-luyden niet en preten-
deerden : Welcke Bcftandt mofte worden geratifi-
eert, met gclijcke vcrklaringe,by de Majeftcyt van-
den Catholijckcn Coninck,voor foo veel hem 't fel·
ve mochte acngacn, ende die voorfz Ratificatie,
ende vcrklaringe ovcrgelevert acnde voorfz Heeren
Staten, drie Maendcn na 't felvc Bcftandt, ghelijck
ghedacn is by opene Brieven vanden achthienden
Scptembris inden felven Jarc, Ende daer-cn-boven
ghegheven acnde voorfz Heeren Eertz- Hertogen,
Procuratie fpeciael den thienden January fefthien-
hondert ende acht, Omme foo in fync, als hare na-
men te doen 't gheene fyluyden fouden oordcelen
bchoorlick omme te komen tot eene goede Vrede,
ofte een Bcftandt voor lange Jaren: In gevolch van
welckc Procuratie, die voorfz Heeren Eertz-Hcrto-
gen oock by hare Brieven van Commiille vanden
feven ende twintighften vande felve Macndt, ghe-
nomineert, ende gcdeputeert hadden Commiifari-
fen omme te handelen, ende traclcrcn inde voorfz
namen ende qualiteyten, ende bydic gelegentheyt
gheconfentcert ende ghcaccordeert, dat het voorfz
Bcftandt foudc worden vcrlenght ende gheconti-
nueert, tot vcrfchcydcn reyien, ende felfs den twin-
tighften Mey, tot het cyndc vanden Jare fefthicn-
hondert ende acht, maer tot meer-rcyfen vergadert
gheweeft zynde, metten Gedeputeerden vanden
voorfz Heeren Staten, die oock vanden felven Pro-
curatie ende Commiïïic haddcn,gcdateertdcn vijf-
den February des voorfz Jaers,en hadden niet eens
kunnen worden optc voorfz Vrede , omme vele
groote fvvarighcyden onder hen-luyden ontftacn :
-ocr page 75-
Fundamentele Weteen^ ♦
58
57
ende Rechter van het Rijck, ende vande Stade van
Nimmegcn: Heer Johan van 01denbarnevelt,Rid-
der, Heere vanden Tempel, Rodenrijs,&c. Advo-
caet, ende Bewaerder van't groote Zegel, Chartren
ende Regifteren van Hoilant ende Weil-Vrieilant,
Heer Jacques de Malderee, Ridder, Heere van
Heycs, &c. Eerile ende reprefenterende den Adel
inde Staten, endeRaedtvan het Graefichap van
Zeclandt: d'Heeren, Gerart van ReneiTe, Heere
vander Aa, van Streefkercken, Nieulcckerlant,&c.
Gellius Hillama, Dodor inde Rechten;Raedt or-
dinaris inden Raedt van Vrieflandt: Jehan Sloeth,
Heere van Sallick , DroiTaert van het Landt van
Vollcnhoo, ende Caileleyn vande Heerlijckheydt
Cuinder: ende Abel Cocndcrs van Helpen, Heere
in Facn, ende Cantes inden naem vande voorfz
Heeren Staten, oock in krachte van hare Brieven
van Procuratie ende Commiiïie,van gelijcken hier
naer geinfereert ter anderen, Die welckc met inter-
ventie ende deur het advys van Heere Pierre Jcan-
nin , Ridder, Baron van Chagni, ende Montheu,
Raedt vanden Aldcr-Chriilclijckilcn Coninck, in
fynen Raedt van State, ende fynen Ambafladeur
extraordinaris aendc voorfz Heeren Staten, ende
Heer Elye de la Place, Ridder, Heere van RuiTy,
Burghgraef van Machauk,oock Raedt inden voor-
fchrevcn Raedt van State ,ordinaris Edelman van-
de Camer vanden voorfz Coninck, Bailliu ende
Capitcyn van Vytry Ie Francoys, ende fynen Am-
bafïadcur ordinaris refidcrcnde by de voorfz Hee-
ren Staten, Heer Richard Spencer, Ridder, Edel-
man ordinaris vande privée Camer vanden Co-
ninck van Groot Britannien, ende fynen AmbaiTa-
deur extraordinaris acnde voorfz Heeren Staten,
ende Heer Rodolphc Winwoud, Ridder, AmbaiTa-
dcur ordinaris, ende Raedt vanden voorfz Coninck
inden Raedt van State der voorfz Provintien, ghc-
accordeert zijn inde forme ende maniere die hier
naevolght.
IIL
Een yegelijck fal behouden, ende datelijck ghc-
bruyeken die Landtfchappen , Steden , Plaetïèn ,
Landen ende Heerlijckhcydcndiebyjcgcnwoor-
digh houdt ende befidt, fonderdacr iniic ghetrou-
bleert ofte belet te worden, in wat manieren dar-
ter zy, geducrende 't voorfz Beilandt: Dacr onder-
men verilaet te begrijpen die Vleckcn , Dorpen,
Gehuchten ende platte Landen, die dacr van de-
penderen.
IIII.
Die Ondcrfaten ende Inwoonderen vanden
Landtfchappen vanden voorfz Heeren Coninck,
Eertz - Hertogen, cndc Staten , fullcn ghedueren-
dc dit Beilandt alle goede correfpondentie ende
vrientfehap te famen hebben, fonder te gedencken
die orTenfien ende fchaden die fyluyden hier voo-
ren hebben gheleden, fullcn oock mogen komen
ende bly ven inde Landtfchappen d'ccn vande an-
dere , ende dacr doen hare Trafficque ende Com-
mercien in alle vcrfccckcrtheyt, iöo ter Zee, andere
Wateren als te Lande,'twelcknochtansdcn voorfz
Heere Coninck verilaet te wefen gercilringccrt,cn-
dc gelimitccrt aendc Coninckrijckcn, Landtfchap-
pen , Landen ende Hccrlijckheydcn, die hy houdt
ende befidt in Europa, cndc andere Plactfen ende
Zeen, alwacr die Onderfatcn vande Coriingcn en-
de Princen, die lljne Vrienden cndc Geallieerden
zijn, hebben die voorfz Trafficque by onderlinge
gewillingc; Ende aengaende die Plaetfen , Steden,
Ports ende Havenen, die hy houdt buytcn die
voorfz Limiten, dat die voorfz Heeren Staten , en-
de hare Onderfatcn dacr niet en fullcn mogen ex-
erceren eenige Trafficque, iönder cxpreiTe toelatin-
gcvanden voorfz Heere Coninck: wclfullen fy-
luyden d'voorfz Trafficq mogen doen (indien hen-
luydcn fulcks goet dunckt) inde Landen van alle
andere Princen , Potentaten cndc Voickcrcn die 't
hen-lieden fullcn willen toelaten (oock buytcn de
voorfz Limiten) fonder dat den voorfz Heere Co-
ninck , fijne Officieren ende Onderfatcn, die van
hem dcpcndcrcn, fuUen doen ecnighbelet uyt dier
oorfakc aendc Princen, Potentaten ende Volcke-
Nden ccrilen , die voorfz Heeren Eertz-
Hertogen verklaren, foo in haren namen,
als inden naem vanden voorfz Heere Co-
ninck , dat fy-luyden te vreden zijn te traderen
mette voorfz Heeren Staten Generael vande Ver-
cenighde Provintien, in qualiteyt,cnde als de felve
houdende voor vrye Landen, Provintien ende Sta-
ten, op de welckc fy-luyden niet en pretenderen,
ende te maecken met haer inde voorfz namen en-
de qualiteyten, gelijck fy doen by defc jegenwoor-
digc, een Beilandt, opte Conditien hier na befchrc-
vcn ende vcrklaert.
IE
Te weten, dat 't voorfz Beilandt fal wefen goet,
vaft, ghetrouw ende onverbreeckclijck, ende voor
den tijdt van twaelf Jaren gheduerendc, de wclcke
wefen fal ophoudingc van alle Aclcn van Vyandt-
fchap , van wat fatfocn dat die zijn, tuifchen den
voorfz Heeren Coninck, Ecrtz-Hcrtogen,cndc Sta-
ten Generael,foo ter Zee, andere Wateren, als te
Lande, in alle hun-lieden Coninckrijckcn, Landt-
fchappen, Landen ende Hecrlijckheden, cndc voor
alle hacrluyder Ondcrfaten ende Inwoonderen van
wat qualitcyt ende conditie diezijn,fonder uytfon-
dcringc van Plactfen ofte Perfooncn.
ren
dic henlieden d'fclvc hebben toe-gclatcn ofte
fullen toelaten, noch van ghelijcken acn hcn-luy-
den, noch aen den particulieren, metten welckcn
fy-luyden ghcdaen hebben , cndc doen fullcn de
voorfz Trafficque.
V.
Ende tcrwijlen noodigh is een goeden langen
tijdt om t'advcrtcren den ghenen die buyten die
voorfz Limiten met macht ende Schepen zijn ,
om te defiftercn van alle Aitcn van Hoililitcyt, is
ghcaccordecrt dat het Beilandt dacr nieten fal be-
ginnen dan van huyden in een Iacr : Wel ver-
itaende dat indien het advijs van 't voorfz Beilandt
dacr eer kan wefen, dat van als dan de Vyantfchap
dacr ophouden fal: macr indien na den voorfz tijt
van een Iacr cenige adevan Hoililitcyt daer fal
zijn ghcdaen, de fchade fal fonder uytilel worden
gereparcert.
VI.
Die Onderfatcn ende Inwoonders vande Lan-
den vanden voorfz Heere Coninck, Eertz -Herto-
gen, ende Staten, doende Trafficque inde Landen,
die eene vande andere , en fullcn niet ghehouden
D 1                     wefen
-ocr page 76-
Placateo-j/ i.Boeck. 2,Tit.
60
59
ware men gedreven werdc deur tempeeil, ofte ge-
drongen werde 't felve te doen deur noot, ende
omme te fchuwen eenige periculen vande Zee.
XIII.
Die gene opten welcken die goederen zijn aen-
geflagen ende gcconfïfqueert,teroorfaecke vanden
Oorloge ofte hare Erfgenamen, ende die haer recht
hebben, fullen gebruyekendie felve goederen ghe-
duyrende het voorfz Beilandt, ende lullen die pof-
feffic van dien aen nemen by haer eygen audori-
teyt, ende in krachte van dit Tradaet, fonder dat
van noode zy te hebben recours aende Juftitie :
niet tegenftaende alle incorporatien voor den Fif-
que, verpandinge, gedacn giften, Tradaten, Ac-
coordenendetranfadicn , ende wat renuntiaticn
fouden mogen geilelt zijn inde voorfz tranfadien,
omme uyt te iluyten van een gedeelte vande goe-
deren , den ghenen die de felve behooren toe te ko-
men : met iaite nochtans datfe daer van niet en
fullen mogen difponereu, nochte de felve befwaren
ofte verminderen,hangende den tijdt van 't voorfz
ghcbruyck, ten ware fy-luyden verworven hadden
toclatinge vande voorfz Heeren Eertz - Hertogen,
ofte Staten.
X 1111.
't Welck oock plaetfe hebben fal ten proffijte
vande Erfghenamen van wylen den Hcere Prince
van Orangien , fclfs voor de rechten die fy hebben
inde Salines van het Graeffchap van Bourgoingne,
die henlieden fullen weder gegeven ende ghelaten
worden, fclfs mette Bofïchen die daer van depen-
deren. Ende aengaendc het Proces van Chaflel-
belin, gheinftitueert by het leven van wylen den
voorfz Heere Prince van Orangien, in 't HoiF van
Mechelcn, jegens den Procureur gencrael vanden
Catholijckcn Coninck, die voorfz Heeren Eertz-
Hcrtogen belovende ter goeder trouwen hcn-luy-
den te doen geven Juftitie binnen een Jaer,na dat
vervolgh by hen fal wefen ghedaen , fondcr cenige
uytilel in alle rcchtvccrdigheyt ende finceriteyt.
XV.
Indien die Eifquc heeft doen verkoopen vande
eene ende andere zyde eenige gheconfifqueerde
goederen, die ghenc, die wclcke die fouden behoo-
ren uyt krachte van hetjegenwoordigh Tradaet
toe te behoorcn,fullcn gehouden wefen haer te con-
tentercn,metlntereil vanden prijs jegens den pen-
ninck feilhien, omme t elcken Jare, ghcduerende
het Beilandt, bctaelt te worden, op de naeritighcyt
vanden genen die befitten de voorfz goederen: an-
derfints lal henluydengeoorloft zijn hen te addref-
feren aende verkochte gronden ende Erven.
XVI.
Maer indien de voorfz verkoopingen gedaen wa-
ren by Juftitie, voor goede ende Wettelijcke fchul-
den vanden ghenen die de voorfz goederen plegen
toe te behooren voorde confifcatie,'tfal henluyden
ghcoorloftzijn, ofte hare Erfgenamen, ende recht
vanden felven hebbende die na haer te nemen, be-
talende den prijs binnen een Jaer, te reeckencn
van den dach van het jegenwoordigh Tradaet, nac
welcken tijdt fy-luyden daer toe niet meer en ful-
len ontfangen worden. Ende de voorfz aennc-
minge ende herkoopingc by haer ghedaen zijnde,
fullen fy-luyden daer van mogen difponcren,
ghelijck haer goetduncken fal, fonder dat van
noodc
wefen te betalen meerder Rechten ende Impofi-
tien, als die Onderfaten, ende die vanden Vrien-
den en Geallieerde, die minil fullen zijn befwaert.
VII.
Sullen oock die Onderfaten ende Inwoonders
vanden Landen vanden Heeren Staten, hebben
die felve verfeeckerthcyt ende vryheyt inde Lan-
den vande voorfz Heeren Coninck ende Eertz-
Hcrtogen, die gheaccordeert is, aende Onderfaten
vanden Goninck van Groot Bretannien , by het
lcile Tradaet vande Vrede , ende die fecrete Arti-
culen, ghemaeckt metten Conneftabel van Ca-
ftilien.
VIII.
Van gelijckcn en fullen die Coopluyden, Schip-
pers, Piloten, Scheeps-volck,harc Schepen, Coop-
manfehappen, Waren ende andere Goederen, haer
toebchoorende,niet mogen aengcflagen nochte ge-
arrefteert worden, 'tzy in krachte van cenigh bevel
gencrael ofte particulier, ende voor wat faeckc dat-
tet zy,van Oorloge ofte anderiints,felfs niet onder
pretext van hem daer van te willen laten dienen
voor de confervatie endebcfchermcniiTe des Lants,
daer onder men nochtans niet en verftact te begrij-
pen die aenflagingen ende arreiten vande Juftitie,
deur de ordinaris wegen , ter oorfake vande eygen
Schulden , Obligatien, ende bundigc Contraden
vanden genen jegens den wekken die voorfz aen-
flagingen fullen zijn gcdacn,daer inne geproccdeert
fal worden, gelijck gcbruyckclijck is, na recht ende
redenen.
IX.
Ende ten opfien vande handelinge der Neder-
landcn,ende die laiten ende Impofitien ,die ghche-
ven fullen worden op de Coopmanfchappen : In-
dien hier na bevonden wort dat daer inne is exces ,
ende dat die gheincommodeert wort ter ecrilcr rc-
quifitie,die gedacn fal worden,ter cenc ofte andere
zyde, fullen Commiilarifen gcdepu teert werden,
omme die te reguleren ende modereren , by ghc-
meen advijs,is 't doenlijck: fondcr dat daer omme
het Bcilandt fal gebroken zijn,indien fyluydcn niet
en konnen accorderen.
X.
Indien eenige Sententien ende VonniiTen gege-
ven waren tulfchen Peribonen van verfcheyden
partyen,niet gedefendcert wcfende, 't zy in mate-
rie Civilc ofte Criminele, die en fullen niet mogen
gcexccutecrt werden jegens die Pcrfooncn der ge-
coudempneerden, nochte hare goedcren,gedueren-
de 't voorfz Beilandt.
XI.
Brieven van Marquc ende Repreiïalien en fullen
niet geaccordeert worden, ghcduerende den voorfz
tijde , ten zy met kennifle van faecken, ende in
faecken,indc wclcke 'tfclve is toegelaten bydeKcy-
fcrlijckc Wetten ende conilitutïen, ende na de or-
dre gcftelt bydc felve.
XII.
Men en fal niet mogen aen-komen, innekomen,
ofte blyven inde Havenen, Baycn, Playcnofte Ree-
den vanden Landen , d'ecne vande andere, met
Schepen ende Volck van Oorloge,in getal 't welck
ibude mogen fufpitie geven fonder verlof ende toc-
latingc vanden genen , onder de wclcke de voorfz
Havenen, Baycn, PJayen ende Reeden zijn, ten
-ocr page 77-
Fundamentele Wetten^
6%
61
noodc fal vvefen te verwerven eenige andere toela-
tinge.
XVII.
Men en verftaet nochtans niet de voorfz na haer
neminge plaetfe te geven voor de verkochte Huy-
fen, om defe oorfaken gelegen inden Steden, om-
me de groote incommoditcyt ende notable fcha-
den, die ontfangen foudcn de verkrygers , ter canfè
vande veranderingen ende reparatien, die fyluyden
foude mogen gcdaen hebben inde voorfz Huyfen,
daer van die liquidatie foude wefen te feer lanek
endebefwaerlijck.
XVIII.
Ende foo veel aengaet die reparatien ende ver-
beteringen , ghcdacn aen andere verkochte goede-
ren, daer van die herkoopinge is toegelaten, indien
die worden ghepretendeert, de ordinaris Rechters
fullen recht doen met kennifle van faecken, bly-
vendc die gronden ende Erven ghehypothequeert
voor de fcmme daer toe die verbeteringen fullen
worden geliquideert, fonder dat nochtans gheoor-
loft fal wefen acnde voorfz Coopers te gebruyeken
recht van retentie, omrae daer van betaeldt ende
voldaen te wefen.
XIX.
Indien eenige Fortificatien ofte publijcque
Wcrcken gedaen zijn, vande eene ofte andere zy-
de, met toelatinge ende authoriteyt van de Supe-
rieurs, inde plaetfe daer van reftitutie behoort ghe-
dacn te worden, door het jegcnwoordigh Tradaet:
De Eyghenaers van dien fullen ghehouden wefen
haer te contenteren, met de eftimatie die ghcdacn
fal worden by de ordinaris Rechters, foo vande
voorfz Plaetfen, als vande Jurifdictic die fy daer
hadden , 't en ware partyen onderlinge accor-
deerden .
XX.
Aengaende die Goederen van Kercken, Colle-
gicn , ende andere Pieufc Plaetfen, ghelegen inde
Verecnichdc Provintien, de welckc waren Leden
dependcrende vande Kercken, Beneficicn ende
Collegien, die zijn vande ghehoorfaemheyt vande
Eertz-Hertogen,'t gene niet verkocht en is gewecil
voor den cerflen January 1607. fal hen-luyden
weder ghegeven ende ghereilituecrt worden, ende
fullen daer inne weder kommen, oock by haer ey-
gen auctoriteyt cndc fonder behulp van Juilitie,
omme 'tfelve te gebruyeken geduerendc het Be-
ftandt, cndc fonder daer van te mogen difponeren
na dat hier vooren gefcyt is. Macr voor den genen
die verkocht zijn voor den voorfz tijdt,ofre ghege-
ven in bctalingeby de Staten van eenige Provin-
cie, die Rente vanden prijs fal haer bctaelt worden
t'clckcn Jare, naer advenant den penninek fefticn,
by de Provincie die de voorfz verkoopinge fal heb-
ben gcdaen, ofte de voorfz goederen gegeven in be-
talinge, ende oock geaiTignecrt in fulcke maniere,
dat fy mogen wefen verfeeckert. Van gelijckcn fal
gcdaen ende geobferveert worden vande zyde van-
de voorfz Heercn Eertz-Hcrtogen,
XXI.
Die genen aen den welcken die geconfifquectde
goederen bchooren gereftitueert te worden, en ful-
len niet gehouden wefen te betalen eenige achter-
1 tallen van Renten, laften endcdcvoirenjpecialick
gcaüecteert cnde geaffigncertopdc felye goederen,
voor den tijdt dat fyluyden die niet en faebbcM gé*
brayekt, Ende foo fy-luyden vervolght ofte ghe->
rnoey t worden vande eene ofte andere zyde,f«lleh
werden gerenvoyeert, als geablolveect.
XXH.
Men en fal oock niet mogen pretenderen voor
de goederen die verkocht ofte gheaccordeert zijn,
omme ghedijekt ofte herdijekt te worden, anders
als die opftallen daet Vooren die Poifeiieurs hen
hebben verbonden by de Traétaten daer toe ghe-
maeckt, met den Intereft: vande gefurneerde Pen-
ningen, indien eenige gegeven zijn, oock na adve-
nant vanden Penninek fefthien, als boven.
XXIII.
Die Jugemcnten gegeven, omme die goederen
cnde Rechten geconiifqueert, met partyen die ge-
kent hebben den Rechter, cndc wcttelijck zijn ge-
defèndecrt gheweeft, fullen houden, ende en lul-
len de ghecondemneerden niet ontfangen worden
om die tegen te leggen , 't en wate deur ordinaris
wegen.
XXIIII.
De voorfz Hceren Eertz-Hcrtogen ende Staten,
fullen committeren clck in 't fyne, die Officiers
ende Magiilraten tot de adminiftratie van de Ju-
ilitie ende Policie inde Steden cnde ilercke Plaet-
fen, de wclckc deur het jegcnwoordigh Traclaet
bchooren geteftitucert te worden aende Proprieta-
riffen, omme die te gebruyeken gheduyrcnde het
Beftandt.
' XXV.
Die Meublen gheconfifqueert, en die Vruchten
die vervallen zijn voor het bciluyt van het jegen-
woordigh Tradaet,cn fullen niet fubjed wefen tot
reititutie.
XXVI.
De a&ien mobiliairen, de welcke gheremittecre
zijn by den voorfz Heeren Ecrtz - Hertogen ofte
Staten, tot proffijte van particuliere fchulocnaers,
voor den ecrflen January ièfthien-hondert ende fc-
vcn, fullen blyven uytgcdaen vande eene cnde an-
dere zydc,
XXVII.
Den tijdt die ghcloopen beeft gheducrende den
Oorloge, te beginnen federt den Jare 1 5 6 7. en fal
niet gerekent worden omme te maecken prefcrip-
tie tuffchen den genen die waren van verfcheyden
parthyen.
XXVIII.
Die gecne die geduerendc den Oorloge vertroc-
ken zijn in Neutrale Landen, fullen ghenieten de
vruchten van dit Bcflandt , cnde fullen mogen
wooncn daer hun 't fclfde goetdunckt, felfs wcder-
kceren in hare oude woon-plaetfen, omme daer te
woonen in alle feeckerheydr, onderhoudende de
Wetten vanden Landen, fonder dat ter oorfaecke
van hare wooninge (die fy-luyden fullen doen in
wat Plaetfe dattet zy) hare goederen fullen mogen
werden acngeilagen, ofte fy-luyden gepriveert van
het gebruyek der felver.
XXIX.
Daer en fullen ghcen nieuwe Forten ghemaéckt
worden gedurende 't voorfz Beftandt inde Neder-
landen, vande eene ofte andere zyde.
XXX.
Die Heeren yanden Huyfe vanNaflbu,en fullen
niet
-ocr page 78-
6$                       PlacaterLj, τ.
niet mogen werden vervolghr ofte ghemoleftecrt,
in hare Perfoonen ofte goederen , gheduerende
't voorfz Beftandt , voor de fchulden ghecontra-
deert by wylen den Hcere Prince van Orangien,
federt den Jarc vijfthien-hondert fcven - ende - tfe-
ftich af, tot fyn overlyden toe, noch voor de ver-
vallen laftcn, geduerende het faifiiTemcnt ende an-
notatie der goederen, die daer mede waren belaft.
XXXI.
Indien eenige contraventie van dit Beftandt ge-
daen ware deur eenige particulieren, fonder bevel
vanden voorfz Heeren Coninck, Ecrtz-Hertogen,
ofte Staten, die fchade fal worden ghereparcert ter
felvcr plaetfe daer de contraventie fal wefen ghe-
daen, indien fy aldaer werden achterhaelt,oftc wel
tot hare woon· plaetfe, fonder dat fy-luyden elders
fouden mogen vcrvolght worden in hare lichamen
ofte goederen , in wat manieren dattet zy. Ende
en fal niet gcoorloft weien te kommen tot de Wa-
penen , ofte breecken van. dit Beftandt ter oorfaec-
ke van dien : maer fal wel toegelaten zijn in ghe-
valle van openbare wcygeringe van Juilitie hem te
voorfien, gelijck gebruyckelick is, by Brieven van
Marcqucn ofte Rcprcfaiicn.
XXXII;
Alle ont-erfieniiien ende dilpofitien ghedaen in
haet vander Oorloge, zijn verklaert nul, ende ghe-
houden als niet gcichiet.
XXX 111.
Die Onderfaten ende Inwoondcrcn der Landen
van den Hcercn Eertz-Hcrtogen ende Staten, van
wat qualiteyt ofte conditicn die zijn, zijn verklaert
capabel ommc te fucccderen,die eene d'andere, ib
deur Teftament als fonder Tcftament, na de coftu-
men vande Plaetfc, ende indien eenige fucceflien
hier te vooren vervallen zijn aen eenige van de fcl-
ve, fy fullen daer innc werden gehanthout ende ge-
confervcert.
XXXIIII.
Alle Gevangens van Oorloge fullen ontflagen
werden vande eene ende andere zyde,fonder te be-
talen cenigh rantfocn.
XXXV.
Ende ten cynde hetjegenwoordigh Tradaet te
beter mach worden onderhouden, belooven refpe-
ftivelick die voorfz Hecren Coninck, Eertz-Herto-
gen cndc Staten, die goede handt te houden, ende
gebruyeken hare macht cndc middelen een yege-
lick inden lijnen, ommc te maecken die paflagien
vry, ende die Zeen cndc Revieren navigabel, ende
fccckcr jegens die incurflen van Meutmaeckers ,
Zee-roovcrs,Loopcrs ende Roovers, ende indien iy-
luydcn die kunnenapprehcndcren,dicfclvctcdocn
itrafTcnmitrigcur.
XXXVI.
Belooven boven dien niet te doen jegens ofte in
prejuditie van dit jegenwoordigh Tradaet, nochte
gedogen gedaen te worden,diredclick oft indircde-
lïck, ende indien 't gedaen ware, 't felvc te doen re-
pareren fonder ccnigc fwarigheydt nochte uytftel,
Ende tot onderhoudingc van alle 't gene voorfz is,
verbinden fy hen-lieden refpedivclick (felfs die
voorfz Heeren Coninck cndc Ecrtz-Hertogen hare
Succeilcurs) ende voor de bundigheyt vanclc felvc
verbintcniflc, renuncieren alle Wetten, Coftumen
ende andere faecken daer jegens ftrydendc.
Boeck. 2»Tk.                       64
XXXVII.
Dit jegenwoordigh Tradaet fal geratiiiceett en-
de geapprobcert worden by den voorfz Heeren Co-
ninck, Eertz-Hcrtogen encle Staten, ende die Brie-
ven van Ratificatie vande voorfz Heeren Eertz-
Hcrtogen ende Staten by die eene den anderen
ovcr-ghelcvert in goede ende bchoorlijckc formc,
binnen vier dagen. Ende aengaende die Ratificatie
vanden voorfe Hcere Coninck, die voorfz Heeren
Eertz-EIertogcn hebben belooft, ende fullen ghe-
houden wefen de felvc te geven binnen drie Macn-
den, oock in goede cndc behoorlijckefornic, ten
eyndc de voorfz Heeren Sratcn , hare Onderfaten
ende Inwoondcrcn , mogen gebruyeken het voor-
fchreve Beftandt volkomelijck ende in alle vcr-
feeckertheyt.
XXXVIII.
Elet jegenwoordigh Tradaet fal ahomrnc daer
fulcks behoort gcpubliceert worden, terftont na dac
die ratificatie fal wefen gedaen by den voorfz EIcere
Ecrtz-Hertogen ende Staten, ceüerende van als nu
alle Aden van Vyandtfchap.
Aldus gedaen cndc ghcfloten inde Stadt ende
Cité van Antwerpen , den voorfz negenden April
in 't Jacr duyfent fes hondert ende negen, ende ge-
teeckent by den Hecren Ambafladcurs vanden
Coningenden Alder- Chriftelijckilen , ende van
Groot Brittagnien,aLs Middclaers , cndc den Ghc-
deputeerden vande Eertz-Hertogen ende Staten,
Was onderteeckent, P. leannïn, Elye de la Placs,
Ri: Spencer , Rodolphe Wïnwood', Amhrofio Spinola,
Ie Prej^ likhardot, Ju; de Mamkidor, Fnjehan Nejen,
L. VerreyckenfiuïÜaumc Louys Conté de Naffau, IV. Bre~
derode
, Cornelis van Gent, Johan van Oldenlarncvelt,
/. de Maldercc, G. de lienejje, G. Hillamajohari Sloeth,s
Ab: Coenders.
Brieven njan Procuratie njanden Coninck^
■van Hifpanien.
gig© ON Ρ ΗI LΙ Ρ Ρ Ε , by der graden
31 Wm\ Godts Coninck van Caflilicn , van Lcon,
MjÊ^S van Arragon, vande twee Cicilien, van Jc-
rufalem,van Portugal, van Navarra,van Granadcn,
vanTolcdo, van Valcncicn, van Galiticn,van Ma-
lacca, van Sivilicn, van Cerdcnien, van Cordua,
van Corciga,van Murcia, van Jaen , vande Algar-
ben, van Algezira, van Gibralter, vande Eylandca
van Canaricn,'vandc Ooft cndc' Wcft-Indicn, Ey-
landen ende vaftc Landen vande Weftcrfchc Zee,
Eertz-Hcrtoge van Ooftenrijck, Hertogh van Bur-
gondien ende van Milaen , Grave van Abfburgh,
van Tyrol ende van Bracelona,Heerc van Bifcayen
ende Molina.
Alfoo door eenige Perfoonen van goede mcy-
ninge voorghewent is gheweeft om te komen tot
eene Vrede-handclingc ofte lange Beftandt, ofte
fchorflingc van Wapenen, bcgcerigh zijnde om te
ficn de gemeene rulle vande Chriftenhcyt.pcrticu-
lierlick die ftiltecnde rufte vande State der Neder-
landen, ommc diefelvc eens t'ontlaften van cenen
foo lanckduyrigen Oorloge , die foo menichjaet
bearbeyt hebben onfe feer lieve ende fcer beminde
Broederen de Sereniflimc Ecrtz-Hertogen Albert
cndc Ifabella Clara Eugcnia, Princen ende Souvc-
reyne
-ocr page 79-
Tra&aten van Treves, Vrede, &c.
66
65
nincklijcke woorden, dat alle 't ghene ghehandclt,
gheaccordeert ende befloten fal weiden ,alibo wd
by d'Eertz - Hertogen als oock by de Commiiïari-
Icn die fy dacr toe fullen nomineren, van nu af foo
houden wy 't lelve voor goet, ratificeren, confente-
ren ende approberen ende houden voor vaft ende
bundigh,endc wy verbinden ons fulcks toe te ftacn
ende te doen palieren, als of 't felve in onfe Co-
nincklijckcn Name ende Audoriteyt gedaen ware",
Ende fullen 't felve punduelick naer komen, fon^
der yet daer aen te verm inderen. Oock foo verbin-
den wy ons om 't felve te doen ratificeren, t'appro-
beren, in alfulcke bchoorlieke forme, met alfulcke
krachten, Eeden,ende vorders als in alfulcken face-
ken vereyfcht, ende men gewoonlick is te doen tot
eenen Vrede ofte Beftandt voor vele Jaren , den
welckcn door de voorfz kracht fal ghcconcludeert
ende beflooten blyven, op dat den fel ven vaft ende
bundigh ende van weerden mach zijn, van nu af
voor altijdts.
Maer wy verklaren, dat, by foo verre het princi-
pael Tradaet van Peys ofte lange Beftandt voor
vele Jaren (waer inne men proponeren ende rcfol-
veren fal de pretentien van beyde de partyen , foo
in materie van Religie als van alle andere Rech-
ten) niet befloten en' worde, lbo fal defe Volmacht
(met alle 't gcenc in dit Gcfchrift verhaelt wordt)
moeten zijn van gccnder wacrden oft effèd, als of
die felve noy t ghemaeckt en ware gheweeft, Ende
dat uyt krachte van dien niet en lal gcfien werden
datwy verliefen eenigh Pund van ons Recht,
nochte en fullen de voorfz Staten verwerven ofte
mogen verkrijgen, dan fullen die faeck, belangende
't Recht van beyde partyen, blyven in't felve pund
ende ftaet ghelijck die nu tcgenwoordigh zijn,
omme by elck van dien te doen 't geene haer goet
duncken lal. Tot confirmatie ende approbatie van
dcfen,foo hebben wy doen afveerdigen dele tegen-
woordige ondertcyekeninge ende onfe handt, ende
ghelègelt met onlen Zegel. Gegeven binnen Ma-
drid den tienden Januari) 1608. Ende geteyekent,
To cl Rey. Noch leger ftondt: Ghefchreven door
bevel vanden Coninck onfen Hccrc. Ende ghe-
teyekent, Andreas de Prada. Ende zijn de voor-
feyde Brieven ghezegelt metten Zegel van Syne
Majefteyt.
Procuratie wande Eertz.- Hertogen,
Lbertus en Ifabella Clara Eugenia, Infan-
te van Spangnien, by der gratiën Godts
Eertz-Hcrtogen in Ooftenrijck, Hcrtoch
in Burgondicn, vanLotrijck, van Brabandt, &c.
Gravc van Habfburgh, van Vlaendcren, Artoys en-
de van Bourgongne,van Tirol, Palatins, ende van
Henegou,&c. Marckgrave des Hcyligen Rijcx van
Rome, &c. Allen den genen die defe tegenwoordi-
ge fullen ficn, Saluyr.
Om eens te mogen ontlaft te zijn van delen
lanck-duyrigen onvcrdraeghlijckcn Oorloge, waer
mede (tot onfer grootcr leetwefen) de Landen
van hervvaertover, haer foo lange benauwt ende
ghequelt bevinden ·. 't Heeft onfen Heere Godt be-
lieft,eem'ge Pcrlöonen (van goede intentie en mee-
ninge) te bewegen ende in te beelden,met begeer-
te tot het ghemecne welvaren vande Chriftenheyt,
E                          in 't
reyne Erf- heeren der felvcr, Ende hebbende ver-
ftaen dat van wegen de Staten Generael vande
geünieerde Provintien der Nederlanden oock ghe-
negen zijn tot 't felve , bcgeerende, ghelijck fy al-
tijdts begeert hebben, dat alfulck een goet werck
mochte fynen voortganck hebben, over fulcks heb-
ben aen dcfe zyde, eenigc Macnden geleden, ghe-
confenteert ende acngebodenmet hen te handelen
in qualiteytals met Vrye Landen , ende die felve
dacr voor bekennende, den voorfeyden Peys ofte
lange Beftandt. Ende omme des tebequamer
fulcks tot het princip&el te brengen, is gheaccor-
deert onder hen de opfehorflinge van Wapenen
voor acht Maenden : Ende dat daer - en - boven de
Sereniflime Eertz - Hertogen belooft hadden bin-
nen eenige Macnden over te leveren aende voor-
fcydc Staten Generael onfe toeftcmminge ende
approbatie vande felve fchorffinge van Wapenen,
voor foo veel als ons aengaet, onder Generale ende
Particuliere beloften de felve te handt-haven ende
doen onderhouden. Tot fulcks hebben \vy beve-
ilight ende geapprobeert onder onfe Ondcrteyckc-
ninge ende Zegel die Schriften onder hen-luyden
gheaccordeert, ende beflooten de voorfcyde fchorf-
finge van Wapenen boven verhaclt, gelijck fulcks
blijekt by onfe Ratificatie af-gheveerdight binnen
Madril den achtienden der Maent van September
van 't voorleden Jaer fefthien-hondert ende leven.
Ende alfoo van noode is omme te achtervolgen die
goede vruchte die men dacr van hoopt, om voort
te gaen in 't voorleyde Tradaet tot eenen goeden
Vrede ofte Beftandt voor vele Jaren , ende niet
willende dat fulck een goet werck niet en iöude
vervoordert werden, voorkomende alle voordcre
refpeden ende onheylen die daer ibuden oprijfen,
hoe groot datfe fouden mogen zijn , ende dat tot
dienfte van onfen Heere ende vande Chriftenheyt,
ende de ghemecne ftiltc vande voorfeyde Staten,
d'welck men uyt dit Tradaet fal kunnen verwach-
ten , 't wclcke Godt believe aen eenen yegelijcken
in te beelden ghelijck hy wel vermach. Hebben
wy uyt krachte van defe tegenwoordige gegeven ,
ghelijck wy geven aen de Sereniflime Eertz -Her-
togen onfe Broederen, alfulckc volle macht ende
facultcyt als tot fulcks behoort, om daer door voor
ons ende in onfen Naem, voor 't Recht ons aen-
gaet ende toekomt, te mogen Handelen, Trade-
ren ende Bcfluytcn eenen vailen geduyrigen Vre-
de ofte Beftandt voor vele Jaren, met de voorfeyde
Staten vande Vereenighde Nederlanden, in quali-
tcyt als de felve houdende voor Vrye Landen, Pro-
vintien ende Staten, op de wclcke wy niet en pre-
tenderen , indien dat den Peys in alfulcke manie-
ren beflooten wordt, gelijck hen dat goet duncken
fit met behoor lij cke Conditien,verhoopende dat de
felve fulcks fullenwcfcn datfe tot Godes eere ful-
len ftrecken, ende tot het welvaren vande Chri-
ftenheyt.
Tot fulcks foo geven wy hen oock faculteyt om
te mogen fubftitueren defe macht, aen een ofte
twee, ofte meer Gedeputeerde CommiiTarifen, in
alfulcken ghetale als fy fullen vinden te behooren,
op datfe in onfen Name, ende in den haren mogen
tradcren ende fluyten den voorfeyden Vrede ofte
Beftandt voor vele Jaren in manieren als 't behoort:
Ende verklaren ende gheven onfe beloften in Co-
-ocr page 80-
toeck. 2. Tic.                     68
Ridder, Hecre van Barly, van onfen Raedt van
State , opperfte Prefident van onfen fecreten
Raedt,&c. JeandeMancicidor, vanden Raedt,
ende Secretaris van de Oorloge voor fyne Mafte-
fteyt, Broeder Jan Neyen, CommiiTaris Generael
vande Orden van S. Franchoys in onfe Nederlan-
den van herwaerts-over, ende Louys Verrcycken ,
Ridder , onfen Audienfier ende eerfte Secreta-
ris , &c. Ons gheheelijck betrouwende ten aen-
fien van haer trouwigheyt, vroomheyt, bequaem-
heydt ende neerftigheydt, hebben wy hen ghe-
committeert, gheordonneert, ende ghedeputeert,
committeren, ordonneren ende deputeren by defe
tegenwoordige, om in den Naem van fyne voor-
feyde Majefteyt ende den onfen, hen laten te vin-
den ende vergaderen met die Gedeputeerde Pcr-
foonen, oft die noch te deputeren zijn door de
voorfeyde generale Staten vande Geünieerde Pro-
vintien, verfien met Volle Macht in den voorfchre-
ven Hage in Hollandt, om aldaer van wegen fyne
Majefteyt ende van ons te traderen,iluyten, ende
met hen accorderen als met vrye Staten , op de
welcke fyne voorfeyde Majefteyt ende wy niet en
pretenderen, eenen onghevcynfden Peys, oft lan-
ge Beftandt, onder alfulcke Conditien als fy fullen
bevinden tot vervorderinge vande Peys ofte Be-
ftandt te behooren, 't zy van wat gewichte oft im-
portanticn de fclvc zijn , niet min of meer als of
wy 't met onfen cygen Perfoonen ghedaen had-
den : Waer toe dat wy hen audoriferen ende ge-
ven gheheel volcomen macht ende audoriteyt, by
defe tegenwoordige , hoe wel datter noch yec
waere dat fpeciale laft vereyfeht, d'welck by dcfen
niet uytghedruckt en is : Belooven wy by trou-
we ende Souvereyne Princclijcke woorden, ende
onder onfe ecre , ende verbintenifte van alle onfe
eygen tegenwoordige ende toecomende goede-
ren , van waerden te houden , vaft ende bundich,
ende onverbrccckelijck te onderhouden , als oock
't felve by fijne voorfeyde Majefteyt folemnelijck
te doen beveiligen , ratificeren ende approberen
al 't gheene d'welck door onfe voorfeyde Bevoor-
ders ende Commiffarifen ghedaen, ghehandelt,
ghcconcludcert ende beflootcn fal zijn dies aen-
gaende, fonder immermeer dircdelijck ofte indi-
rcdelijck daer tegens te doen, als van nu af voor
als dan, als de voorfeyde dingen fullen ghedaen
ende beflootcn zijn, wy houdenfe voor goet, beve-
iligen ende ratificeren by defe tegenwoordige,
ende beloven de ièlve voor goet te houden , te be-
veiligen ende ratificeren in alfulcke ample forme
als men mach ofte doen kan, tot de behoorlijcke
obfervatie, onderhoudt ende executie van al het
geene datter ghedaen, geconcludeert ende ghcflo-
ten fal werden uyt kracht van dele onfe Volmacht,
Ende tot ghetuyehnis van dit hebben wy defe te-
genwoordige gheteeckent met onfen Naem, ende
daer acn doen hangen onfen Zegel. Ghegheven
in onfe Stadt van Bruffel den feven ende twintich-
ften Januarij fefthien-hondert ende acht. Ende
was gheteyekent , Alben ende Jfabel. Onder
ftondt ghefchreven : Door d'Eertz - Hertogen.
Ende noch leger ftondt -. Prats. Ende ghefegelt
nietten grooten Zegel van hare Hoogheden in
rooden Waitche, hangende met twee fteerten van
Parquemcnt,
Procu-
Placaten. i.
6j
in't vervorderen ende te geven openinge tot eenen
Peys, langen Beftandt, oftefchoriïinge van Wape-
nen voor vele Jaren, orn door fulcke middelen de
voorfeyde Provintien eens te brengen in haer ou-
de ftilte, rufte, overvloet ende voorfpoet, ter ec-
ren fyns heyügen Naems ende tot vertrooftinge
vande Arme onnofelen die daghelijcks fuchten
onder 't Juck vanden Oorloge. Waer toe oock
Hooch - ghedachtcn, feer Excellenten ende feer
machtigen Prince den Coninck onfen feer Eer-
waerdigen Heere ende Broeder, als een Catholijck
Prince ende beminder vanden Vrede, Heeft hem
oock laten, niet alleenlijck inleydcn, voor foo vele
hem die faecke acn gaet, maer heeft oock door
fyne Letteren met fyn Handt onderteyckcnt,cnde
met fyn Zegel gcfcgelt, van date den achtienden
der Maendt September ι 607. vcrklaert, 't gecne
dat de Staten vande Gheuriieerdc Provintien be-
geert hebben , dat men met hen foude handelen
als met Vrye Provintien , acn de welcke dat fyne
Majefteyt niet en pretendeert, volgende 't geene
als wy hier bevoorens 't fclve ghedaen hebben.
Ende op dat een alfulckcn goet werek niet en fou-
de verachtert werden,hccft fyne Majefteyt daer en
boven noch belooft, zijnde het Tradaet van Peys,
ofte lange Beftandt veraccordeert ende bcilootcn,
fyne Majefteyt fal doen afveerdigen alle behoor-
licke Aden, tot voldoeningc ende tot executie van
alle 't geene gheaccordeert ende ghciloten fal zijn,
op dat die voorfeyde Staten volcomene ende ghe-
heele fatisfadie fouden mogen hebben: In welcke
vervolgh men foo verdc ghekomen is, dat de ièlve
Generale Staten vande Geünieerde Provintien
acngeboden hebben om te komen in communica-
tie , ende daer toe de Plaetfe vanden Hage in Hol-
landt beftemt, ten eynde ons foude believen al-
daer te feynden ende doen verfchijnen onfe Gede-
puteerden , bchoorlijckcn geaudorifeert ende ghe-
inftrueert voor 't lelie van defc Maendt van Janu-
iirij, omme met hun van haerder zyde met ghe-
lijcke Inftrudie ende audoriteyt eenige te depute-
ren, om onfe intentie ende mceninge met den ha-
ren te confereren ende te verftaen , ende boven al
om te nemen een korte goede Refolutie ende be-
iluyt van Peys ofte lange Beftandt. Ende om
dies wille dat wy noyt andere meyninge ofte in-
tentie hebben gchadt, dan om alle quadc ongeval-
len van defe tegenwoordige Oorloge te doen op-
houden door eene foo Heylige Handelinge, ende
achterlatende, ghelijck wy ghedaen hebben, alle
die ghedachtcn (hoc groot datfe oock fouden mo-
gen zijn ) die ons ter contrarie fouden mogen li-
miteren.
DOEN TE WETEN, dat wy't felve
willende naerkomen, ende oock uyt kracht vande
macht die fyne Majefteyt, ons door fyne Brieven
van date den elfden Januarij 1608. binnen fyne
Stadt Madril ghegevenheeft, ende door de goede
kennifie die wy hebben vande deughden, voorfich-
tigheydt, ende lange ervarentheydt van onfen feer
lieven ende getrouwen, onfen Ncve Ambrofio Spi-
nola , Marquis de Benaffro, Ridder van d'Ordre
vanden gulden Vliefe, vanden Raedt van State en-
de van Oorloge voor fyne Majefteyt, ende fyne op-
perfte Veldt-Heer, &c. Meffiere J chan Richardot,
-ocr page 81-
£o                  Tractaten van Τ
Procuratie wande Staten Generael > wande
Geünieerde Nededandtfche Prov'mtien.
SuS·»?® E Staten Generael vande Nededandtfche
Ü lü I Geünieerde Provinticn, Alle de geene die
Mj^S defe tegenwoordige fullê fien ofte hoeren
lefen,Saluyt. DOEN TE WETEN, naer
dat de Sereniifime Princen , Albert ende Ifabella
Clara Eugenia , Eertz - Hertogen in Ooftenrijck,
hadden met ons den vier - en - twintighften April
1607. ghemaeckt een Beftandtende fchorfinge
van Wapenen voor cenen tijdt van acht Maenden,
in qualiteyt ende als de Gheunieerde Provinticn
houdende voor vrye Staten ende Landen, waer op
dat zy niet en pretenderen , welcken Beftandt
hadde behoort gheratificeert te werden met ghe-
lijcke declaratie door den Grootmachtigen ende
feer excellenten Prince Philips den derden Co-
ninck van Hifpangien,&c. voor foo veele hem aen-
gaen mach, om ons de voorfeyde Ratificatie ende
declaratie binnen drie Maenden daer nae te leve-
ren , het welckc den voorfeyden Heer Coninck by
fyne Brieven ende Patenten vanden achthienden
September in 't felve Jacr ghedaen heeft ghchadt,
ende boven dien daer toe ghegevcn acnde Heeren
AmbalTadeurs Speciale Volle Macht den thienden
f anuarij 1608. om in fynen naem, alfoo wel als
inden haeren te mogen doen 't ghenc zy fullen be-
vinden te behooren, om te mogen komen tot ee-
ncn goeden Vrede, ofte Beftandt voor lange Ja-
ren : Soo hebben de voorfeyde Eertz - Hertogen ,
uyt kracht vande felve, oock by haere Brieven van
Procuratie ende Commiiïie vanden feven-en-twin-
tighften der Maendt January, ghenomineert ende
ghedeputcert Commiffarifen om daer van te han-
delen , in name ende qualiteyt voorfchreve. De
welckc inde Maent van Februarij in'tfelfde Jaer
gekomen zijn in den Hage , om inde felve hande-
linge te treden, Soo fyn door ons , tot de hande-
lingc van eenen eeuwigen onverbreeckelicken
Vrede, daer toe ghecommitteert feeckere Peribo-
nen ende andere uyt onfc Vergaderingc: De welc-
kc inde handelinge ghetreden zijnde, hadden by
diverfche reyfen 't gheaccordeert Beftandt ver-
langht: ende hebben opte handelinge van Peys
menighmacl vergaert gheweeft, ende als doen tot
geen Accoordt konncn gheraecken ; Tot welcken
eynde de Heeren Ambaffadeurs vanden Alder-
Chriftelijckftcn Coninck, ende van Groot Bretan-
nien, die Princen Eledeurs , Palatijn , ende van
Brandcnburgh , Marck-gracf van Anfbagh, ende
Landt-grave van Heffen, door de voorfeyde Hee-
ren Coningen ende Princen in de voorfeyde plaetfe
ghefonden , om te helpen tot vervorderinge van
een alfulcken goet werek, fiende dat de Ghedepu-
teerde ghereet waeren vanden anderen te fchey-
den, ende te breken al 't gheene ghehandelt wasj;,
hebben als doen voor - ghehouden om te komen
tot een Beftandt voor vele Jaren, onder feeckere
conditie, volgende d'inhoudt van een ghefchrift
van harent wegen, aen d'een ende d'ander zydc
over ghegheven, met bidden ende vermaninge dat
zy hem daer toe fouden willen verftaen : waer op
dat verfchcyden fwarigheden wederom voorgeko-
men zijn, is cyntelijck door toe-doen ende ad vijs
vande Heeren AmbalTadeurs yande voorfeyde Co-
eves s Vrede ,1 &c.                  ?q
ningen goet gevonden, dat de vooriêyde Commfir
fariiên van d'een ende d'ander zyde, hemföuderi
laten laten vinden binnen de Stadt van Antwer-i
pen ncffens de voorfz Heeren AmbaiTadeurs' opté
voorièyde handelinge, met volle macht en de-pro-
curatie omaldaer eyntlijck te tracteren ende iluy-
ten op 't voorfz Beftandt. . ·?, i ,.
.O . . ■., ..'u v·:·],,:* u'ji.s.:i\
SOO I S Τ, op dat wy van. onier zyde niet
naerlaten en wouden d'ophoudinge vanden langh-
duyrigcn Oorlogh , ende tot vcitrooftingc vande
goede Inwoondcrcn der Nederlanden,hebben wy,
door de goede kenniffc ende ervarenthcyt en lange
bevonden ghetrouwigheydt van Meffiere Willem
Lodevvijck, GravevanNaiTau, Catzcnellenboge,
Vyanden, Dietz, &c. Hccre van Bilfteyn || gou-
verneur ende Capiteyn Generael van Vrieflandt,
Stadt van Groeningen ende Ommelanden *
Drent, &c. Meftiere Walraven, Heer van Breedc^
rode, Vyanen, Vifconte van Utrecht, Heere ivan:
Ameyden, Cloetingen, &c. Den Heere Cornelis
van Gent, Heer van Loenen ende Meynerfwijcjs,
Vifconte ende Rechter van 't Rijck ende Vande
S tad £ Ni mmegen. Meiïïere Johan van O Idenbaft
nevelt, Ridder, Heere vanden Tempel, Robden-j
rijs,&c. Advocaet ende Bewaerder vanden grooten
Zegel, Secreten ende Regifters van Hollandtcnde
Weit -Vrieflandt. Meiliere Jaques van Maidc-
ree, Ridder, Heere van Heyes , &c. Eerfte ende re-^
prefenterende den Edcldom by de Staten ende
Racdt van't Graefichap van Zcelandt. De Hee-
ren Gerardt van Renene, Heere vandcr Aa, van
Streefkercken, Nieu Lcckcrlandt. Gilles Hillama,
Doclor inde Rechten, ordinaris Raets-hccr van-
den Raedt van Vrieflandt. Johan Slocth, Heere
van Salick, DroiTaert van 't Landt van Vollenho,
ende Caftelcyn vande Heerlickheyt van Cuyndei'.
Ende Abel Coenders van Helpen , Heer 'm Facn
ende Cantes, Ons gheheelick ende vaftclick ver-
latende op hare ghetrouwigheydt, wijfheydt ende
ervarentheydt,Hebben wy heri-luyden cenfamen-
lick, ofte ten minften feven van heur-licder, als
een uyt clcke Provintie comparerende in . onïe
Vergaderingc, Hebben ghegheven ende geven by
defe Volle Macht, generale AucToriteyt,Spcciae£
bevel, om met de Commiffarifen vande voor!
noemde Heere Coninck van Spangnien ende
Eertz - Hertogen van onfer zyde , ende in onferi
Naem , binnen de Stadt van Antwerpen te tre-
den inde Handelinge, traderen ende befluyten
eene goede, vafte ende onvcrbrccckelick Beftandt
voor vele Jaren, ghclijck fy dat fullen goet vin-
den , tot de meefte dienfte ende verfceckcrhcydt
vande Gheunieerde Nededandtfche Provintieii
te behooren . Ende hebben belooft ende beloven
midts defen ter goeder trouwen, ende onder ver-
bandtvan ons ende onfen Nacomelingen, alibo
wel in 't generael als particulier , om 't felve al-
tijdts voor goet , vaft ende van weerden te hou-
den 't gecne dat door onfe voorfeyde Gedeputeer-
de, roerende 't gecne gheaccordeert ende beiloten
fal werden, te ratificeren, ende onverbreeckelijck
t'ondcrhouden ende doen onderhouden, oock
te volbrengen ende doen volbrengen , fonder
daer tegens immermeer te doen, ofte te lyden dat
daer tegens in eenigcr manieren ghedaen werde.
-ocr page 82-
PkcatetL_>. i.B
72
Ooftenrijck, &c. ter eenre, Ende die Doorluchtige
Heeren, die Heeren Staten Generael vande Veree-
nighde Nederlanden, ter anderer zydcn , foo ter
Zee, ende andere Wateren, als te Lande, in alle
heure Coninckrijcken, Landtfchappen, Landen
ende Heerlijckheden , ende voor alle hunne On*
derfaten ende Inwoonderen , van wat qualitcyt
ofte conditie die zijn , fonder uytibnderinge van
Plaëtièn ofte Perfoonen : Ende fullen de felve On-
derfaten ende Inwoonderen voortaen mogen ko-
men ende blyven inde Rijcken , Landtfchappen,
Steden ende Plaetfen vande andere, ende daer
doen hare TrafHcque ende handelingc in alle ver-
feeckertheyt, ter Zee,op andere Wateren ende te
Lande, oock weder komen in't gebruyek van hare
goederen (niet vervrecmt)alles gelijck breeder ver-
klaert is by de Articulen van het voorfz Beftandt:
Ende men beveelt van wegen den voorfchreven
Heeren Staten Generael, allen ende een yegelijck
die onder hare Hooge Mogentheyt onderdanig-
heyt ende ghehoorfaemheyt zijn gefeten, 't voorfz
Beftandt ende allen den inhouden van dien,onver-
breeckelijck te onderhouden , fonder daer tcgens
yet te doen, op peyne van gheilraft te worden, als
Overtreders van Vrede, ende die ghemeene rufte,
fonder eenige genade,faveur,verdrach ofte diiiimu-
latie. Aldus gearrefteert ende befloten inden Hage
den achthienden Aprilis, anno feflhien - hondert
ende negen.
7i
Tot getuyghnis vanfülcks hebben wy defen doen
Parapheren, Zegelen met onfcn grooten Zegel,
ende anderteycketlen door onfen Griffier. Ghe-
dacn binnen de Stadtvan Bergen opten Zoom, op
cteikwec-en-twintighften dagh der Maent Meert
int Jaer 1609. Endegeparapheert, l.de Ghendt,™
Öp de Replique is ghcfchreven: Door bevel vande
Heeren Staten Generael. Onderteyckent ,
C. Jerffens. Ende gezegelt metten grooten Zegel
vande voorfeyde Heeren Staten in rooden Waf-
fchc, met dobbel Perquemente fteerten uythan-
gende.
              . .;:*.:'.
Verkpndinge <vm bet Beflandt.
, En laet een yeghelicken weten, dat tot lof
I ende eere van Godtden Heere Almach-
crtti -jjtigh., welftandt ende rufte der Chriften-
heyt, ende fonderlinge vande Vereenighde Neder-
landen , ende den goeden Ingefetenen der felver,
ghemaeckt ende beflooten is, ten overftaen ende
met advijs vande Heeren Gefantcn vande Conin-
gen den Alder - Chtiftelijckften , ende van Groot
Brittannien, een göet, vaft, ghetrouw ende onver-
bmckctyck Beilandt, ende ophoudinge van alle
A&ën van Vyandtfchap, voor den tijdt van twaelf
|areh, tuiTchen die Majefteyt vanden Coninck van
Spaignien,&c. die Doorluchtighftc Princen Albert
ende lfabella Clara Eugenia , Eertz- Hertogen van
Verdrach , (jetnaeckt ende befloten inden Hage in Hollandt, denfe*
wenden Ianuarij fe&b'wn hondert ende tbien, tujfcben den Gecommitteerden njan hare Hooglie-
den die Eertzi- Hertogen wan Ooslenrijc^ ipc. Ende wande Hooge Mog: Heeren die Staten
Generael der Vereemcbde Nederlanden
, op eenige feangheden ende wijffelachugheden ter eenre
ende ter andere fyden gherefulteert y uyt den TraSiate wanden Trefne denjnegenden Aprilis
1600, binnen de Stadt wan Antwerpengemaeckt,
2.
ma· ■ i
,. ur'"i
woordc. Α L S O O uyt het Tra&aet van Be-
ftandt opten negenden Aprilis inden Jare fefthien-
hondert ende negen inde Stadt van Antwerpen ,
tuiTchen den Ghccommitteerden vande Heeren
Eertz - Hertogen van Ooftenrijck, &c. Ende die
Staten Generael vande Vereenighde Nederlanden
ghemaeckt, eenige fwarichcden ende twijffelach-
ticheden ter eenre ende ter andere zyden, oock by
den refpecüve Officieren ende Onderfatcn waren
voor-gheftelt ende in bedencken ghenomen , opte
vermeerderinge ende naerdere verklaringe van
dien te letten, ende eyndelijck goet ghevonden
was, deur Ghccommitteerden van beyden zyden
by naerdere handelingedaer op te accorderen ende
verdragen, naer dat by den felven Gecommitteer-
den daer op vele vergaderingen ende t'famenfpre-
kingen zijn gehouden geweeft, Soo waren op huy-
den den fevenden January inden Jare fefthien-
hondert ende thien inden Hage in Hollandt verga-
dert die Heeren Balthazar de Robiano, Treforier
Generael vande Domeynen, ende Financien van-
de voorfz Heeren Eertz - Hertogen, Heer Louys
Verreycken , Ridder, Heere van Hamme, Raedt
van Oorloge, Audiencier ende cerfte Secretaris van
hare
Ie Staten Generael vande Ver-
eenighde Nederlanden , Allen
den geenen die defè jegenwoor-
dige fullen fien, Saluyt. Doen
te weten , dat gheficn hebbende
die Poincten ende Articulen die
verdragen ende gheaccordeert
zijn gheweeft,opten levenden dagh dcfer Maendt
January, alhier inden Hage tuiTchen den Gecom-
mitteerde vande Doorluchtighftc Eertz-Hcrtogen
van Ooftenrijck Albert ende lfabella Clara Euge-
nia , ende de onfc, uyt krachte vande Procuraticn
refpedivelijck aende ièlve Gecommitteerde ghe-
geven, noopende eenige fwarigheden ende twijfel-
achtigheden, die uyt het Tra&aet van Beftandt
opten negenden Aprilis duyfent fes hondert ende
negen, binnen de Stadt van Antwerpen tuiTchen
de Hoöghft - ghemelte Eertz-Hertogen ende Ons
gefloten ter eenre ende ter andere zyden, oock by
üe refpeftive Officieren ende Onderfatcn waren
voor-geftelt ende in bcdencken ghenomen, op de
vermeerderinge ende naerdere verklaringe van
dien te letten, van welcke Poinclten ende Articu-
len , het inhouden hier na volght van woorde te
-ocr page 83-
Fundamentele Wetten_>*
74
73
hare Hoocheden,ende Johan Baptifla Maes,Raedt
ende Advocaet Fifcael van den Raedt van Brabant»
van wegen Hooghfl-gedachte Heeren Eertz-Hcr-
towcn, Joncker Hendrick van Brienen dAlfle,
Heere van Sinderen, Heer Johan van Oldcnbarne-
velt.Ridder, Heere vanden Tempel, Rodenrijs, &c.
Advoc.aecende Bewaerder van'r groot Zegel,Char-
tren ende Regifteren van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt, Heere Jacques van Malderee, Ridder,
Heere van Heyes, &c. Eerile ende reprefenteren-
de den Adel inde Staten, ende Raedt der GraefTe-
lickhcyt van Zeelandt: Joncker Juflus van Ryfen-
burgh, Heere van Rijfenburgh, Eerile Burgemce-
fter der Stadt Utrecht,Tinco van Oennama,Griet-
man over Schoterlandt, Joncker Ernfl van Itter-
fum , Droft vande Twente , ende Joncker Abel
Cocnders van Helpen , Hovelinck tot Faen ende
Cantes.van wegen Hooch-gemelte Heeren Staten
Generael, die welckc volgende hare refpedive Pro-
curatien ende Commiflien hier na gcinfereert, ver-
dragen ende geaccordeert zijn opte Poinden ende
Articulen hier naer volgende.
I.
Nden eerilen, dat de Inwoonderen ende
Inghefetenen vande Vereenighde Neder-
landen komende inde Landen ende Pro-
vintien vande Onderdanichcydt vande Heeren
Ecrtz - Hertogen, hen regulerende volgende het
voorfz Tradaet, aldacr fullen hebben ende ghenie-
ten ghelijcke vryheydt als die Ondcrfaten vanden
Coninck van Groot Brittannien,tot welcken eynde
die Articulen daer van difponerende aen alle Re-
geerders , Magiftraten ende Officiers inde refpedi-
ve Provintien by hare Hoocheden gefonden fullen
worden,met bevel hen daer nae te reguleren, ende
fullen de voorfz Inwoonderen ende Inghefetenen
der Vereenighde Nederlanden, alomme onder het
gebiedt van hare Hoogheden hen mogen doen die-
nen by fulckc Advocaten , Procureurs , Notarifen,
Solliciteurs ende Executeurs, als hun goctdunc-
ken fal, die oock daer toe (des noot ende veriöcht
zyndc) by den Ordinaris Rechters gelaft fullen
worden.
II.
Dat by hare Hoocheden metten eerften verfien
fal worden, dat bequame cerlicke Plaetfen gheor-
donneert worden , tot begravinge der Lichamen
vanden geencn die vande zydc der Heeren Staten,
onder het ghebiedt van hare Hoogheden kommen
te ovcrlyden.
III.
De Heeren Ecrtz-Hertogen ende Staten, en ful-
lcn buytcn hare refpedive limiten vande pafferen-
dc goederen, noch te Water, noch te Lande, geenc
inkommendc, uyrgaende , oft andere lailen ont-
fangen.
11II.
Die Ondcrfaten vande Heeren Ecrtz - Hertogen
ende Staten , fullen reciproquelick inde Landen
die eenc vanden anderen ghenieten haren ouden
vrydom inde Tol-rcchten, daer van fy-lieden voor
den Oorloge in vredelijcke PoiTeffie zijn geweeft.
V.
De frequentatie, converfatie ende Commercien
tuflehen die refpedive Ondcrfaten, en fal niet mo-
gen belet , ende alle gedaen beletfclen fullen afgc-
daen worden.
VI.
Alle goederen ende Rechten, die volgende het
Tradaet reciproquelick den ouden Proprietarifen (
haren Erven , ofte adie vanden lèlven hebbende,
zijn gereftitueert, ofte noch moeten worden gere-
ftitueert , fullen by den felven Proprietarifen mo-
gen verkocht worden, fonder dat van noodc lal we*
fen daer toe particulier confent te verwerven, niet
tegenflaende het derthiende Artijckel des voorfz
Tradaets anders vermelt,uytgeibndert den eygen-
dom vande Renten, die van wegen den Fifquen in
plaetfe vande verkochte goederen fullen worden
bekent, mitigaders die Renten ofte adien ilaende
tot lafle vanden Fifquen refpedive.
VII.
Alle verfwegen goederen ende Rechten, Meu-
blen, Immeublen, Renten, Adien, Schulden, Cre-
diten ende anderen, die niet by den Fifquen met
goede kenniifc en zijn ghefayfeert voor den negen-
den Aprilis des Jaers felthien-hondert ende negen,
fullen den Proprietarifen, haren Erven, ofte den ge-
nen die adie vanden felven hebben,met alle vruch-
ten, Renten, opkomflen ende profyten in vrye dif-
pofitie volgen, oock en fullen die Verfwijgersnoch-
te hare Erven by den refpedive Fifquen ter oor-
faecke van dien niet mogen gemolefteert worden,
maer de Proprietarifen, haren Erven, ofte die hare
adie hebben , fullen jegens een ycghelick dies
aengaende recht hebben , als voor naer eygen
goet.'
VIII.
Die Boomen afgehouwen na den leften Janu-
ary des Jaers feflhien - hondert ende negen, ende
die ten dage van het befluyt des Tradaets noch
opten gront lagen, oock die verkocht zijnde ten
voorfz dage noch ongehouwen waren, fullcn den
Proprietarifen volgen , niet tegenflaende die gbe-
dane verkoopinge, ende fonder datfy-luyden ghc-
houden fullen weien eenigen prijs te betalen.
1 X.
Die Vruchten, Huyren, Pachten ende Inkom-
men vande Hcerlickheyden, Landen, Thienden,
ViiTcherycn, Huyfen,Rcnten ende andere opkom-
flen vande goederen die volgende het Tradaet
zijn gercflituccrt, ofte moeten ghcreflituccrt wor-
den , verfchenen na den negenden Aprilis feflien-
hondert ende negen, fullen voor het ghehccle Jacr
den Proprietarifen, haren Erven, ofte adie vanden
felven hebbende, volgen.
X.
Vande verkochte goederen, af ghelofle Renten,
ofte Capitalen,byofte aenden Fifquen refpedive,
fullen Brieven verleden worden aende Proprietari-
fen, haren Erven,ofte hare Adie hebbende,die hen
dienen fullen voor bewijs declaratoir in confor-
mité van het Tradaet, met Affignatie vande Jaer-
lijckfche betalinge op een Rentmeefter inde Pro-
vintien daer die verkocht oft gheloft zijn, die daer
innc fal worden gedenomineert, ende fal den prijs
gcrckënt worden na de eerile verkoopinge public-
quelick, oft anderfints naerbehooren ehedaen,het
eerfle Jaer Renten daer van fal verfchijnen ende
betaelt worden den negenden Aprilis anno feftien-
hondert ende thicn.
E ?                        Die
-ocr page 84-
Placateiu. i.Boeck, 2*Tit.
76
75
xvm.
Niemandt en fal ter eenre ofte ter andere zyde,
diredclijck ofte indiredelijck in 't veranderen van
fyne woon-plaetfe belet worden, midts betalende
die Rechten daer toe ftaende, ende alle beletfelcn
t'federt het Tradaet gedaen,fulien datclick worden
afgedaen.
XIX.
Onder de reftitutie vande goederen ende Rech-
ten by den Tradate geaccordecrt,werden oock ver-
ftaen begrepen te zijn de goederen cnde rechten
gelegen inde Graeffchappcn van Bourgondien en-
de Charlois, Ende 't geene volgende den Tradate
ende defe handelinge noch niet en is gereftitueert,
fal aenden Proprietarifen, haren Erven, ofte adie
vanden felven hebbende , van beyden zyden al-
omme metten eerften ter goeder trouwen gerefti-
tueert worden.
XX.
Belooven die Heeren Eertz-Hertogen ende Sta-
ten , allen ende een yeglieiijckc vande voorfchreve
Painden ter goeder trouwen te voldoen , doen
voldoen, ende achtervolgen, onder de verbanden
in 't voorfchreve principael Tradaet ghefteldt,
ende in alle manieren oft dek daer innc verhaelt
ftonden.
XXI.
Is leftelijck verdragen ende gheaccordeert, dat-
alle ende een yeghelijck vande Poinden ende. Ar-
ticulen des voorfchreve Tradaers vanden negen-
den Aprilis left - leden , daer van in dcfen gheene
expreflè veranderingc ofte naerderverklaringe en
is ghedaen, blyven voor een yegelijck in haer ghe-
heel ongeprejudicieert ende onverkort, fondcr dat
tot yemandts voordeel nocht nadeel diredelijck
oft indiredelijck fal ftrecken , ofte eenighfints bc-
duydt mogen worden 't geene in defc handelinge
by monde ofte ghefchrifte vandc eene ofte andere
zyde is gheproponeert ofte gheal legeert gheweeft,
Maer fullen foo wel die Heeren Eertz - Hertogen,
Staten Gcnerael ende Particulier, als oock alle
Princcn , Graven , Baender - Heeren , Steden,
Collegicn , Heeren , Edelen , Burgeren , cnde
anderen Inwoonderen der refpedive Landen , van
wat qualitcyt, ftaet ofte conditie die zijn , blyven
in haer Recht naer inhoudt van 't felve Tradaet,
cnde fullen Hooghft ende Hooph - ghedachte
Heeren Eertz - Hertogen ende Staten binnen
cenMaendt cerft - komende dcfe handelinge ag-
greëren , cnde daer van den anderen overleve-
ren hare Brieven van Aggreatie in behoorlijcke
forme.
Volcht den inhoudt vande
Procuratien hier boven ghe·*
menti oneer t·
Llert fë" 1 fabel Clara Eugenui, Infante dE~
\fpaigne,par la gr ace de Oku Arcbzducqz. d'Au-
\flrke, Ducqz de Bourgotgne, de Lot hier, de Bra-
bandt
, (£c. Comtes de Habfbourg, de Flandres, d'Ar-
thois
, de Bourgongne, de Th'irol', Palatins, & de Hayn-
nault, &c. Marquis du S. Empire de Rome, (ie. Α tous
ceux qui ces prejentes lettres verront falut. Comme en
arte
XI
Die gemaeckte Huyren vande gcconfifqueerde
oft gheannoteerde goederen , (niet tegenftaende
die voor vele Jaren zijn ghemaeckt) lullen met
het Jaer fefthien-hondert ende negen ghecxpireert
wefcn nae 't ghebruyck vande Plaetfen refpedive
daer die goederen ghelegen zijn , ende lullen die
Huyren nac den negenden Aprilis verfchenen,
(als hier vooren verhaeltis) aenden Proprietarifen
betaeldt worden. Dies is gheaccordeert, dat in-
dien den Bruycker vande goederen voor de Vruch-
ten vanden toekomenden Oogft eenige koften
aen de felve goederen ghedaen heeft, dat die felve
kollen naer coftuyme ofte tot difcretie vanden Ge-
rechte vande plaetfe daer die goederen ghelegen
zijn, fiillen werden by den Proprictaris betaclt aen
den Bruycker.
XII.
•Deyerkoopingen vande gheconfifqueerde ofte
geannoteerde goederen gedaen t'federt hetbelluyt
des voorfz Tradaets, worden ghehouden nul,ende
van gelijcken die te vooren ghedaen zijn tegens de
verdragen ofte accorden met eenige Steden in 't
particulier gemaeckt.
XIII.
Voor die goederen tot Fortificatien , publijcke
Wercken, ofte Godts-huyfen geappliceert, fal den
Eygcnacr fatisfadie ghedaen worden, volgende het
negentiende Arti jckcl. des Tradaets. .
XIIII.
Die Huyfen van particulieren die ghereftitueert
zijn , ofte ghereftitueert moeten worden, volgende
den Tradate, en fullen rcciproquelick met guarni-
foencn oft anderfints niet anders ofte vorder belaft
worden, dan die vande andere Onderfaten van ge-
lijeke gelegentheyt.
XV. ·
Indien die ontruyminge der goederen ende
Rechten die behooren gereftitueert te worden tot
eenige Plaetfen wordt ghedifïiculteert, den Rech-
ter vande felve Plaetfen fal datclick die reftitutie
doen cfledueren, ende daer innc gebruyeken den
kortftcn wegh, lönder dat onder pretext van onbc-
taclde capitatie ofte anderfints jegens den inhou-
den van het derthiendc Artijckcl des Tradaets
die reftitutie van dien fal mogen ghedifFcrcert
worden.
XVI.
Daer kennclijck bevonden wort, dat alle goede-
ren van yemant vande eenc ofte andere zyde ghe-
confifqueert ofte gheannoteert zijn gheweeft, foo
dat den felven geene middelen en heeft behouden,
daer uyt hy die Renten ofte Intcreften van lyne
fchulden vervallen, gheduyrende die confiicatie
ofte annotatie heefr kunnen betalen , die felve en
fal niet alleen vandc rcelc Laftcn ende Renten
volgende het Tradaet, maer oock vande Gene-
rale ende perfonelc belaftingen vande Renten en-
de Intercften inden voorfz tijdt verfchenen , ghe-
vrijdt wefen.
XVII.
Onder exheredatien in hact van den Oorloge
ghedaen, worden verftaen begrepen te zijn die ex-
heredatien ghefchiet omme eenige faecken daer
uyt die Oorloge is gefproten, ende die daer van de-
pen deren .
-ocr page 85-
Travaten van Treves, Vrede, fkc*
8
77
arreflant & concluant au Ttfois d'Aurilder nier la Trefue
Je douze Ans
, entre Ie Roy noflre tres-honorè S1· &frere
& nous dvnspart: & les Eflats Generaulx des Pro-
'vinces Unies dautre
, ton a'tt laiffé defclaircir aucuns
poïnts concernans Ie Commerce
$ Trafficque, qui efl Ie
prirtcipal fruitt & benefice que sattenddicelle Trefue,
enfemble les daces & impofitions quife.pourront mettre
fuz & lever de part
@ d'autre,fur les den rees & Mar-
chandifes entrantes β fortantes , & que pour en faire
'vnefin
, enfemhk des difficultez (3 difputes qui fe font of-
fertes tant aufaiil des limites quen laforme que de deux
coflez fe pour ra tenir, en cede la reflitution des hiens
£§"
autres chofes. Nous ayons efiè contens de confentir que
quelque Deputez noflres iroyent au lieu de la Haye en
Hollande pour en co nfer er
, refouldre, Ö convenier avec
ceux α deputerpar lefditles Provinces Unies. SAV01R
F Α ISO Ν S, que voulans de noflre part efecluer ce
quen cefl endroicï α efiè accordè
, $ nous confians α plein
desfens difcretion fouffifance leaultè
ig" bonne diligence
de nos chers & faitlx Meffieurs Balthafar de Robiano,
Treforier General de nos Domeyne
£? Finances , Louys
Ver rey eken, Chevalier, S*' de Ham we de noflre Confeilde
Guerre, & mflre Audiencier ξ§ premier Secretaire
, f$
Jan Baptifle Maes, Confeillier ζβ Advocat Fifcalde no-
flre Confeilde Brabant. Avons iceux commis & defputé,
commettons & deputons par ces prefefltes ,pour en noflre
nomfe trouver t§ ajfembler avec les Perfonnages Depu-
tez ou d deputerpar lefdits Eflats Generaulx des Provin-
ces Unies
, garniz de pouvoir fouffifant auditl lieu de la
Haye en Hollande
, © illec de noflre part traitler, con-
clurre & accorder avec euxfur lespoints cy dejfusfpeci-
fiez
, & autres que s'y pourront offrir en la mefmeforme
& maniere comme nous me f mes pour rion s faire en per-
fonne Aquoy nous les avons authrijè & auclorifons, &
leurdonnons tout plein pouvoir
££? authorite par cefdites
prejentes Jacoit quily eufl chofe qui requifl mandement
plus cfpecial qu en cefdites prefenles ή efl exprimè
: Pro-
mettansenjoy (0 parole de Primes Souver ains, ξ§ fouhz
noflre honneur & ohligation de tous nos biens prefens &
advcnir
, d'avoir aggreable ferme & ftable, & inviola-
btement objerver tout ce que par les jufnommez fera
faicï, Traiilé, conelu,
ö arreflé en cefl endroicï, Jam'ja-
mais y aller au contraire diretlement ou indireclement,
me/mes des maintenant pour lors que les chofes diclesfe-
rontfaitles & arreflées, nous les lotions, approvons,
£? ra*
tifionspar cefditesprefentes, ξ§ promettons les louer, ap-
prouer & ratifier en la plus ample
£? efpeciale forme que
faire [e peuk,
© doibt pour la deüe obfervation, entrete-
nement t& e χ ec ut ion de tout ce qui fere faicl, conelu &
arreflé en vertu de cefluy noflre pouvoir
, En tefmoing de-
quoy nous avons fignè cefdites prefentes de noz noms, &
y fait} mctte noflre Grand Seel
, Donné en noflre Ville
de Bruxelles, Ie treiziefme jour du mois de Septembre,
ΐαη degrace milfix eens & neuf, Paraphè,
S. n' Soub-
friptz
Υ Albert, Α Ifabel,>r Ie ply par les Archi-
ducqs
, Signé Prats. Et Jont lefdites lettres feelees du
grand Seel de leurs Altezes de eire vermeide, pendant en
doublé queue de Parchemin.
[Ie Staten Generael vandc Vereenighde
1 Nederlanden, Allen den gcenen die defe
_j jegenwoordige Letteren lullen fien oft
nooren lefen , Saluyt. Alfoo uyt het Tradaet
van Bcftandt den negenden Aprilis left- leden,
binnen de Stadt Antwerpen ghemaeckt ende be-
flooten, tuflehen die Heeren Commiilarifën van-
de Doorluchtighüe Princen Albert ende Ifabella
Clara Eugenia , Eertz - Hertogen van Ooiten-
rijck,&c. Ende Onfe Ghecommittcerde eenige
Poinden refulteren , daer op goet ghevonden is
dat men by Ghedeputeerde ten bcyden zyden
te committeren, alhier inden Hage foudc komen
in conferentie, om de fclve Poinclen tydelick af
te handelen ende te verdragen , daer toe dat
hare Hooghfl: - ghemelte Hoogheden hare Cofri-
miiTarifen dien volgende alhier ghefonden heb-
ben t SOO IST, dat wy omme van onfer
zyden oock daer inne ghenoech te doen, ende de
voorfchreve conferentie te voorderen, tot meerder
beveitinge van het voorfchreve ghemaeckte Be-
ftandt, omme de goede kennifië die wy hebben
vande goede parthyen ende lange experientie van
de Edele, Geilrenge, Erentfcile ende Hooch-ghe-
leerde Heeren , Joncker Hendrick van Briencn
d'Alfte, Hcere van Sinderen , Heere Johan van
Oldenbarnevelt, Ridder, Heere vanden Tempel,
Rodenrijs, &c. Advocaet, ende Bewaerder van 'c
groot Zegel, Chartrcn ende Rcgifteren van Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Heere Jacqucs van
Maldcree, Ridder, Heere van Heyes, &c. Eerftc
ende reprefenterende den Adel inde Staten, ende
Raedt derGraeflcIickhcydtvan Zeclandt: Volc-
ken Both, Burghcmccfter der Stadt Utrecht,
Gellius Hillcma, der Rechten Dodor, Raedt or-
dinaris vanden Hovc van Vrieflandt, Jonckcr
Ernit van Ittcrfum , Droft vande Twente, ende
Joncker Abel Coenders van Helpen , Hovelinck
in Faen ende Cantes , Ons volkomelijck be-
trouwende op hare ghetrouwicheydt , wijfheydt
ende ervarentheydt, hebben wy den felven t'fa-
men, als uyt elcke Provincie in Onfe Vergade-
ringe comparerende een, gheghevcn ende gheven
by defen volkomen macht, audoriteyt, generael
ende fpeciael bevel , omme mette voorfchreve
Heeren Commillariicn van Hooghil - ghemelte
Eertz - Hertogen van onfent wegen ende in onfen
Naeme te treden in onderhanaclinge opte voor-
fchreve Poinden , ende de felvc te tradcren ende
befluyten , ghelijck als fy - luydcn tot meeften
dienfte ende verfeeckeringe vande Vereenighde
Provintien fullen bevinden te bchooren. Ende
hebben belooft, ende belooven by defen ter
goeder trouwen , ende onder Obligatie van ons,
ende onfe Succeffeurcn in 't Generael ende Par-
ticulier voor altijdt goet, valt ende van waerden
te houden 't geenc by onfe voorfchreve Ghecom-
mittcerde defen aengaende gheaccordeert ende
bellooten fal worden, 't felve te Ratificeren, onver-
breeckelijck te onderhouden ende doen onder-
houden , oock voldoen ende doen voldoen , fon-
der daer tegen nimmermeer te doen, oft ghedoo-
gen gedaen te worden in eeniger manieren. Des
toorconden hebben Wy defen doen Paraphe-
ren, met onfen grooten Zegel doen zegelen, en-
de by onfen Grcfficr doen tceckenen. Ghedaen
in 's Graven - Hage, den een - en - twintighfien
dach van September, in 't Jaer ons Heeren duy-
fent fes hondert ende negen . Is gheparapheerr,
£. V. Aylua, vt' Opte Plycke ftaet ghefchre-
ven , Ter Ordonnantie vande Hoogh - ghemelte
Moogende Heeren Staten Generael. Gheteec-
kent,
-ocr page 86-
PIacaten_>, ι. Boeck· 2. Τίt.
80
79
kent, €. Aerffen. wefende gefegelt mettetgroot
Zegel vande ièlve Heeren Staten in rooden Waf-
fche , hangende aen dubbelden ftaerte van Parc-
quement. Opten rugge van dcfe Procuratie
itaet ghefchreven : Die Staten Generacl vande
Vereenighde Vederlanden , midts de nootlijcke
abfentie van Volcken Both, Borghcmeefter der
Stadt Utrecht , ende Gellius Hillama , der
Rechten Dodor , Raedt ordinaris vanden Hove
van Vrieflandt , in 't witte van defen ghenomi-
neert ende ghecommittcert , hebben tot voltrec-
kinge van defe Procuratie ende Commiifie benef-
fens den anderen Ghecommittcerdcn ghecom-
mittcert, ende committeren by defen Joncker
Juftus van Ryfenburgh, Hecre tot Rijfcnburgh,
Eerite Burghemceiter der Stadt Utrecht , ende
Tinco van Oennama , Grietman over Schoter-
landt. Ghedaen in 's Graven-Hage den ecn-en-
twintichften Decembris feflien-hondert ende ne-
gen . Is gheparapheert, Alart Clant,vt- Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Hoogh-ghemelte
Moogende Heeren Staten Generacl. Geteeckent,
C. Aerjfen.
Aldus geaccordeert ende bcflooten inden Hage
inHollandt, ten Dage, Maendt ende Jare voor-
fchreve. Ende ten oorkonde is deiên by de Signa-
ture der voorfchreve refpedive Gecommitteerden
beveiticht. Is gheteeckent , B. de Robiano,
Verrcycken , I. B. Maftus , Hen: van Brienen
d'Alile , Johan van Oldenbarncvelt, I. de Mal-
derce, JuiTus van Rijfenburgh, T. v. Oennama,
Ernft van Itterfum, Ab : Coendcrs. Wy na rype
deliberatie de fclvc Poinden ende Articulen heb-
ben aen-genomen, ghcapprobeert, geconfirmeert
ende gheratificeert , nemen aen , approberen,
confirrneren ende ratificeren by defen : Beloo-
vende ter goeder trouwen die Punduelijck te on-
derhouden ende doen onderhouden , als oft wy
die felfs hadden ghehandelt, ghetradeert ende
belooft, fonder immermeer yets daer tegen te
doen , ofte ghedoogen ghedaen te worden in ee-
niger manieren , diredelijck ofte indiredelijck,
verbindende daer vooren onfe ende onièr naeko-
mclingen goederen. Des t'oirkonden hebben
wy defejegenvvoordige met onien grooten Zegel
doen zegelen , Paraphcren , ende by onfen Grif-
fier doen teeckenen , in oniê Vergaderingc, inden
Hage opten negen - en - twintighiten dach van Ja-
nuario in 't Jaer iefthien - hondert ende thien.
Was gheparapheert , /. Magnus , "' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Hoogh-ghemelte
Mogende Heeren Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerffen.
Volgbt den inhoudt wande Aggreatie wande Door·
luchtighfle Eertz-Hertogen van Ooflenrijck,
£§V.
Lbert ende Ifabel Clara Eugenia, Infante
van Spaigncn, by der gratiën Godts Eertz-
Hertogen van Ooftenrijck, Hertogen van
Borgondien, van Lotrijck,van Brabandt, van Lem-
borg,&e. Graven van Habfborg, van Vlaenderen,
van Artoys , van Borgundien, van Thirol, Paltz-
graven ende van Henegouwe, &c. Marck-graven
des Heyligcn Rijcks van Roomcn, &c. Allen den
geenen die defen jegenwoordigc fien fullen, Sa-
luyt. Alfoo wy ghefien hebben iëkcre Punclen en-
de Articulen die verdragen ende geaccordeert zijn
geweeil opten fevenflen dagh deicr Macnt Janua-
rij inden Hage in Hollandt , tuiïchen onfe Ghe-
committeerde ende die vande Staten Generael
vande Vereenichde Provintien uy t krachte vande
Procuratien refpcdivelick aende ièlve Gecommit-
teerde gegeven, nopende eenige fwaricheden ende
twijfelachticheden die uyt hef Tradaetvan Beflant
op den negenden Aprilis duyfentiès hondert ende
negen, in onfe Stadt van Antwerpen, tuiïchen ons
en de voornoemde Heeren Staten Generael geflo-
ten ter eenre ende ter andere zydcn,oock by de re£
pedive Officieren ende Onderfaten waren voor-
geileldt, ende in bedencken ghenomen, op de ver-
rneerderinge ende naerdere vcrklaringe van dien
te letten , van welcke Punden ende Articulen het
inhouden hier nae volght van woorde te woordc.
ALSOO uyt hetTraftaetvanBeflandt, @V. DOEN
TE WETEN, dat wy houdende de voornoem-
de Punden ende Articulen voorgoet en van weer-
den, hebben de felvcfoo voor ons, als voor onfe Er-
ven ende Naeomclingen, Landen, Heerlickhcden,
ende Onderfaten aengenomen,geapprobcert, gera-
tificeert ende geconfirmeert, nemen aen, approbe-
ren, ratificeren en confirrneren by defen, Belooven-
de in Souvereyne Princelieke woorden, ende onder
verbinteniiïe ende hypotheke van alle ende een ye-
gelijckc oniè Goedcrenjegenwoordichende toeko-
mcnde,alle de felve onverbreeckelick te obièrvercn
ende onderhouden, londer daer jegens te doen oft
laten gefchiedcn,diredelick ofte indiredelick in ee-
niger manieren. Des t'oirkonde hebben wy deiè je-
genwoordigc met onfe eygen handen onderichre-
ven,ciidaer aen doen hangen onfen grooten Zege!,
Gegeven in onfe Stadt vanBrueiïcle den iz. dach
van Januario in 't Jaer ons Heeren 1610. Is gepara-
phcert, S.vc' Ende getekerct, C. /, Alben. A. Ifabel.
Beneden, Ter Ordonnantie van hcurc Hoocheden,
Prats. Ende ghefegelt mettet groot Zegel van hare
Hoochcdcn, hangende aen dubbelden Sraerte van
Silvcr^oode en blacuvve Zydc, in rooden Waflche.
3. Tra&aet van Vrede , befiooten den 30 lanuarij de fes jegenmordigen
lam 1648. binnen de Stadt Mmfter in Wefiphalenpjjchen den Ooorlmhtichflen en Groot-
machtigen Prime Philips de wier de wan dien naemfionmckjvan Hifpamenj&c. ter eenre3ende
de Hoogh Mogende Heeren Staten Generael wande Geünieerde Nederlanden, ter andere fy de.
Nden Name en ter eeren Godts, Kenne-
J lijck zy aen een yegelijck,dat na een lang-
, „ i:l , J durich vervolgh van bloedige Oorlogen,
die ioo vele Jaren hebben gedruckt de Vojckeren,
Onderdanen , Coninckrijcken en Landen, zynde
onder de gchooriiiemheyt van de Heeren Coninck
van Spagnien,ende de Staten Generael van de Ver-
eenichde Nederlanden, de voorfz Heeren Coninck
ende
-ocr page 87-
Traclaten van Treves, Vrede,'&c.
8i
ringc vande Hceren Staten Generael ï Heere
Godart van Rcede, Heere van Nederhorft, Vrcde-
landt, Cortchoef, Ovcrmecr, Horftwacrt, &c.
Prcfidcnt vande Heeren Edelen endb Ridderfchap
des Landts van Utrecht, en in der felvername
comparerende ter Vcrgaderinge van de Heeren
Staten Generael : Hccre Francoys van Donia,
Heere tot Hinncma in Hielfum ,&e. Gedeputeer-
de ter Vergaderingc van de Hceren Staten Gene-
rael van wegen de Provintie van Vricflandt: Hecrc
Wilhelm Ripperda, Heere tot Hengeloo, Box-
bergen, Boculoo ende RuiTenborch, &e. Gedepu-
teerde ter Vcrgaderinge vande Heercn Staten Ge-
nerael uyt de Ridderfchap cnde Edelen vande
Provintie van Over-Yftcl ·. Hcere Adriacn Clant
tot Stedum, Hecrc van Nitterfum , &c. Ordinaris
Ghcdeputcerdc ter Vcrgaderinge vande Heeren
Staten Generael van wegen de Provintie van Stadt
Groeningen ende Ommelanden : Alle extraordi-
naris Ambafladeurs in Duytflandt ,cn Plcnipoten-
tiariflen vande ghcmcltc Hceren Staten Generael
op de algemecne Vrede-handelinge. Alle verfien
met volkomenc Procuratie, gheinfereert acn het
eynde van defen , de welckc vergadert binnen de
Stadt Munfter in Weftphalcn, met ghemeyne be-
williging bcraemt tot de handclinge van algcmey-
ne ruftc inde Chriftcnhcytjn kracht van hare voor-
fchreve Procuratien , voor cnde in Naem van de
voorfz Hceren Coninck , cnde Staten hebben ge-
maeckt, gheilooten cnde ghcaccordccrt de naer-
volgcnde Articulen.
I.
Ν den eerften , vcrklacrt den voorfz Heer
Coninck,cndc erkent datdc voorfz Heeren
Staten Generael vande Vcrecnichdc Ne-
derlanden, en de rcfpcclivc Provinticn vande felve,
met alle haer gcaftocicerdc Lantfchappcn, Steden
en aenhoorige Landen , fyn vryc cnde Souvcrainc
Staten, Provinticn en Landen, op de welckc, noch
op haer gheaftbcicerdc Landtfchappcn , Steden en
Landen voorfz , hy Heer Coninck niet en preten-
deert, noch nu ofte namaels, voor hem felven,fyne
Succcfteurscn Nakomelingen immermeer yets fal
pretenderen-, ende dien volgens te vreden te zijn
met de felve Hceren Staten te tra&crcn, gelijck hy
doet by defe jegenwoordige E EN EEUWIGE
V R E D E, op de Conditicn hier naer befchreven
en verklacrt.
II.
Te weten, Dat de voorfz Vrede fal wcfen goet,
vaft, ghetrouw en onvcrbrceckclick, en dat dien-
volgens fal fyn ophoudinge van alle Α cl en van Ho-
ftilftcyt, van wat fatföcn die zijn, tuilchcn den
voorfz Heer Coninck ende Staten Generael , foo
ter Zee, andere Wateren, als te Lande, in allehun-
luydcn rcfpcclivc Coninckrijckcn, Landtfchappcn,
Landen ende Hcerlickheden, ende voor al haerluy-
dcr Onderfaten en Inwoondercn,van watqualitcyt
ofte conditie die zijn , fondcr uytfondcringc van
Plaetfcn ofte Perfooncn.
III.
Eenycgelijck fal behouden en datclick gebruye-
ende Staten bewogen met Chriftelijcke mcdö-
ecntheyt,en verlangende te maken een eynde van
de algcmeyne ellenden,cn te fteuytcn het bedroef-
degcvolch, onheyl, fchadc en pcriculen, welckc
den wijderen voortganck vande voorfz Nederlatit-
fche Oorlogen foude konncn na fich trecken , felfs
metuytbreydinge over andere Stenden en Landt-
fchappen, en wijdt-afghclegene Landen en Zeen,
en de quade crïeclcn vande iêlve, ten bcyde zyden
te veranderen in een acngename, goede en oprech-
te Vrede, en ibetc vruchten van volkomenc en va-
tte ruftc, tot vertrooftinge vande voorfz Volckercn
cnde Landen, zynde onder haer gehoorfaemheyt,
en reparatie van gheledene fchadc, tot algcmeyne
wclvacrt niet alleen vande Nederlanden,maeroock
vande ghchcele Chriftenheydt , noodigende cnde
biddende de andere Princen en Potentaten, fich
door Godts zegen te laten bewegen tot ghelijckc
compailic en afweeringe van ongeval, verderf en
difordres, wclcke de fvvare plage van Oorloge , foo
lange tijdt en foo bcfwaerlick heeft doen gevoelen.
Om te gheraecken tot foo goeden eynde en ghc-
wenfehte ooghmerek, hebben de voorfz Heercn
Don Philippcde vierde , Coninck van Spagnien,
cnde de Staten Generael vande Vereenighde Ne-
derlanden , gecommitteert en ghcdeputeert. Te
weten den voorfz Hecrc Coninck Don Gafpar van
Braccamonte en Guzman, Gravc van Pcnaranda,
Hecrc van Aldca Scca de La Frontera, Ridder van
de Ordre van Alcantara, gedurige Adminiilratcur
vande Commandcric van Daymicl vande Ordre
van Calatrava, Edelman vande Camer van Syn
Majefteyt van fynen Rade en Camcre, Extraordi-
naris Ambafladeur aen fyn Kcyferlijcke Majefteyt,
en eerfte Plcnipotcntiaris op de generale Vrcdc-
handelinge-, Hecre Antony Brun , Ridder, Racdt
van Sync Catholijckc Majefteyt, in fynen Rade
van State en Hooren Rade, over dcfaecken van
Ncdcrlandt en Bourgogne, omtrent fyn Perfoon,
en fyn Plcnipotcntiaris op de Traclatcn vande
Generale Vrede. Ende de voorfchreve Hceren
Staten Generael vande Vereenighde Nederlanden,
Hcere Bartolt van Gent, Hecrc van Locnen en
Mcynerfwijck, &c. Amptman en Dijckgrave van
Bommel, Ticlre, en Bommeler-Wecrdcn, Gedepu-
teerde ter Vcrgaderinge vande Hceren Staten Ge-
nerael uyt het Lidt vande Ridderfchap en Edelen
vande Provintic van Geldcrlandt: Hcere Johan
van Matcncilc, Heere van MateneiTe, Rivierc,
Opmeer, Soutevccn, &c. Gecommitteerde Racdt
en Gedeputeerde ter Vcrgaderinge vande Heercn
Staten Generael, uyt d'ürdre vande Ridderfchap
cnde Edelen van Hollandt cnde Wcft-Vricflandt,
Llooch Hcemraedt van Schiclandt : Heere
Adriacn Pauw, Ridder, Hecrc van Hcemftede ,
Hogcrfmilde, &c. Eerfte preftderende Raedt ende
Rcecken - meefter des Gracftlickheyts van Hol-
Jandt cnde Wcft - Vricflandt, ende van wegen de
felve Provintie Gedcputcert ter Vcrgaderinge van
de Hceren Staten Generael : Heere Johan de
Knuyt, Ridder, Hecrc van Oudt en Nieuw Vof-
mar, Eerfte ende rcprcfcntercnde den Adel inde
Staten cnde den Raedt van het Graeffchap van ! ken de Landtfchappcn, Steden, Plactiên, Landen
Zcclandt, ende ter Admiraliteyt aldacr, Eerfte ; ende Hcerlickheden die hy tegenwoordigh houdt
Raedt van Syn. Hooghcyt den Heere Prince van J enbefit, fonderdacr in gherroubleert ofbeleth te
Oranolc
o
Ordinaris Ghcdeputcerdc ter Vergade-
worden dircclclick noch indireclelick,in wat manie-
F                            ren
-ocr page 88-
Placatetb-». i.Eoeck» z.Tit.
84
%1
zijn hebbende ende befittende, daer onder fpecia-
lick begrepen de Plaetfcn by de Portugyfcn tfedert
den Jare fefthien-hondert een-en-veertien den
Heeren Staten afgenomen engeoccupeert,of de
Plaetfcn die zy hier namaels iönder infradie van 't
jegenwoordich Tradaet fullen komen te verkrij-
gen en te befitten: Ende fullen de Bcwint-hebbe-
ren, foo vande Ooft ah Weft-Indifche Compagnie
der Geünieerde Provintien , als oock de Minifters,
hooge als lage Officiers, Soldaten ende Boots-ghe-
fellenin Aduelen dienft van d'eenofd'anderder
voorfchreve..twee Compagnien wefende, of ghc-
weeft zijnde, als oock die uyt der fclver refpedive
dienften, foo hier te Lande, als in 't diftrid der op-
ghemelte Compagnien alnoch continueren ende
nacr defen noch geemployeert mochten werden,
vry en onbecommert zijn in alle de Landen ftaciv
de onder de ghehoorfaemheydt van den Coninck
van Spagnien in Europa,fullen mogen reyfen,han-
delen en wandelen, als alle andere Ingefetcnen
vande Landen van de voornoemde Heeren Staten.
Voorts is befproocken ende gheftipuleert, dat de
Spagnaerden fullen blyven by hare Vaerten,in foo-
daniger voegen als fy de felve in Ooft - Indien al
noch hebben, ibnder hun verder te mogen exten-
deren, ghelijck oock mede de Ingefetenen vande
Vereenighde Nederlanden, haer fullen onthouden
vande frequentatie vande Caftiliaenfche Plaetfcn
in Ooft - Indien.
VI.
Ende wat aen-bclanght de Weft-Indien,de On-
derdanen en Inwoondcren der Coninckrijeken,
Provinciën ende Landen der voorfchreve Heeren
Coninck ende Staten refpedivelijck , fullen haer
onthouden van te bevaren ende Traffiqueren in
alle de Havenen en Plaetfen met Forten, Logicn,
Cafteelen, en alle andere by d'cene of d'andere par-
tye befet en gcpoiTidcert, te weten de Onderdanen
vande voorfchreve Heere Coninck, en fullen niet
bevaren en Traffiqueren inde Havenen ende Plaet-
ièn,de welcke gehouden worden by de voornoem-
de Heeren Staten, noch oock de Onderdanen van
de voorfchreve Heeren Staten , in die gheenc de
welcke gehouden worden by den gemelten Heere
Coninck, Ende onder de Plaetfcn die de voorfchre-
ve Heeren Staren zijn befittende, fullen mede be-
grepen wcfen de Plaetfen die de Portugyfcn federt
den Jare fefthien-hondert een-en-veertich in Bra-
zilien vande voorfz Heeren Staten hebben gheno-
men, als mede alle andere Plaetfen, die de felve je-
genwoordich befitten , foo lange als die onder de
Portugyfen fullen zijn, fonder dat het voorgaende
Articul fal mogen derogeren aen den inhoudt van
dit jegenwoordich.
VII.
En tcrwijle noodigh is een goeden langen tijde „
om te adverteren den geen en die buy ten de voorfz
Limiten met macht ende Schepen zyn.om te de-
fifteren van alle Aden van Hoftiliteyt, Is ghcaccor-
deert dat de Vrede binnen de Limiten van het
Odroy hier bevoorens aende Ooft-Indifche Com-
pagnie der Vereenighde Nederlanden verleent,oftc
noch by continuatie te verleenen , niet eer en fal
beginnen dan een Jaer naer dato van het befluyt
vande jegenwoordige Vrede : En wat belanght de
Limiten yan het Odroy hier bevoorens by de
Heeren
ren dat het zy,daer onder men verftaet te begrijpen
de Vlecken,Dorpen, Gehuchten en platte Landen
die daer van dependeren; Ende fullen dien volgens
de geheele Meyerye van 's Hertogen-Bofch , als
mede alle de Heerlickheden, Steden, Cafteelen,
Vlecken, Dorpen, Gehuchten en platte Landen,
dependerende vande voorfz Stadt en Meyerye van
's Hertogen-Bofch, Stadt en Marquifaet van Ber-
gen op Zoom, Stadt en Baronnye van Breda,Stadt
van Maeftricht, 't refort van dien, als oock het
Graeffchap vanden Vroon-hofT, de Stadt Grave en
Landt van Cuyck, Huift en Bailliage van Huift en
Hulfter-Ambacht, als oock Axele-Ambacht, gele-
gen befuyden ende benoorden de Geule, midtfga-
ders de Forten die de ghemelte Heeren Staten je-
genwoordich in hebben in 't Landt van Waes, en
alle andere Steden en Plaetfcn, de welckc de ghe-
dachte Heeren Staten houden in Brabandt, Vlaen-
deren en elders, blyven aende voorfchreve Heeren
Staten in alle ende de felve rechten en deelen van
Souverainiteyt en Superioriteyt, niet uytghefon-
dert, en even ghelijckals fy zijn houdende de Pro-
vintien vande Vereenighde Nederlanden : Wcl-
verftaendc dat alle de refte van 't Landt van Waes,
uytgenomen de voorfchreve Forten, fal blyven aen
den Coninck van Spagnien . Wat aengaet de
drie Quarticren van Ovcr-maze, te weten, Valc-
kenburch , Daelhcm en 's Hertogen - rade, de
felve fullen blyven inden Staet inde welcke die
fich jegemvoordigh vinden, Ende in cas van dif-
putc en controverfie, fal de felve ghcrenvoyeert
worden aen de Chamhe mi partie, daer van hier na
wordt gheiproken , ommc aldaer te worden gede-
cideert.
IIII.
De Onderfaten en Inwoondcren vande Landt-
fchappen vande voorfz Fleercn Coninck ende Sta-
ten , fullen alle goede correfpondentie en vriendt-
fchap t'famen hebben,iöndcr te gedencken de Of-
fenfien en fchaden,die fyluyden hier vooren hebben
geleden. Sullen oock mogen komen ende blyven
inde Landtfchappen, de een vande andere, en daer
doen haer Trafncque ende Commercie in alle ver-
feeckertheydt, foo ter Zee, andere Wateren, als te
Lande,
V.
De Navigatie ende Traffiquen op de Ooft ende
Weft-Indien , fullen worden ghernaintencert vol-
gens ende in conformité vande Odroyen daer toe
albereyts ghegheven, ofte noch te geven, ende tot
verfeeckertheydt van dien fal ftrecken het jegen-
vvoordige Tradaet, ende de Ratificatie ten weder-
zyden daer op uyt te brengen : Ende fullen onder
het voornoemde Tradaet begrepen worden alle
Potentaten, Natiën ende Volckeren , waer mede
de voornoemde Heeren Staten, of die vande Ooft
ende Weft - Indifche Compagnie van haren 't we-
gen binnen de Limiten van haer Odroy in Vrunt-
fchap ende Alliantie ftaen: Ende fal een ycder, te
weten de hoochft-ghcmelte Heeren Coninck ende
Staten refpedive IMyven befitten en gauderen foo-
danige Heerlickheden, Steden, Cafteelen, Sterck-
ten, Handel, ende Landen inde Ooft ende Weft-
Indien , als oock Brazil, midtfgaders op de Cuften
4 van Afia, Africaende America refpedive , als de
felve Heeren Coninck ende Staten rcfpediyelick
-ocr page 89-
Travaten van Tréves, Vrede» &cc.
U
85
voor het begin Vanden voörfz OoHogh;Hetwelèké:
van ghelijcken fullen doen de Eygenaers vande'
voornoemde andere Tollen.
XIII.
Het wit geibden Zout komCndë uyt de gheuni-
eerde Provinciën inde Landen van fyne voorfchre-
ve Majefteyt, fal aldaer ontfangen ende gheadmit-
. teert worden,fonder hooger als het grof Zout belait
te zijn: InfgheÜjcken het Zout komende uyt de
Landen van fyne voorfz Majefteyt inde Vercenich-
dc Provintien fal worden gheadmitteert ende ver-
tiert , fonder dat het felve hooger befvvaert lal mo-
gen worden, als het Zout der voorfchreve Heeren
Staten.
XIII E
De Rivierede Schelde , als mede de Canalcn
van't Sas, Swijn en andere Zee gaten daer op rcf-
pondcrende,fullcn vande zydc van de Heeren Sta-
ten gefloten worden gehouden.
XV.
De Schepen en goederen komende in en uyt de
Havens van Vlaendercn refpedive, fullen met alle
fodanige Impofitien en andere laften by den voorfz
Heere Coninck moeten befwaert worden ende bly-
ven, als de goederen de Schelde en d'andere Cana-
lcn in het bovenftaende Artikel begrepen, in 't op
ende afgaen refpedive befwaert worden : Ende fal
hier nae geconvenieert worden tuifchen parthyen
wedcr-zijds, over den voet vande voorfz egale be-
ladingen.
XVI.
De Hanzec-Stedcn met alle der felver Borghe-
ren, Inwoondcrs ende Landtfchappen , fullen in 't
iluck vande Schipwacrt en Commercie in Spag-
nien, Rijcken en Landen van Spagnien, ghenicten
alle ende felve Rechten, Vryheden,Immunitcyten
en Privilegiën, de welcke door het tegenwoordich
Tradactzijn geaccordeert, of naer defen mochten
geaccordeert worden , voor en ten opiïchtc vande
Onderdanen en Inwoondcrs vande Vercenighdc
Nederlanden: En reciproquelick de voorfz Onder-
danen en Inwoondcrs vande Vercenighde Neder-
landen , fullen ghenicten alle en de fclvc Rechten,
Vryheden, Immunitcytcn, Privilegiën en Capi-
tulaticn, foo over het ftcllen van Confuls in de
Hooft of Zce-Steden van Spagnien, en elders daer
het van noode fal zijn, als voor de Coopluyden, Fa-
deurs, Schippers, Matroofen of anderfints,cn even
gclijck als de voorfz Hanzee-Steden in 't generael
of int particulier hier bevoorens hebben verkregen
en ghepradifeert, ofhier namaels fullen verkrijgen
en pradifcren voor defekerhey t,vordelen en advan-
tage vande Schipvaert en Commercie van haer
Steden, Coopluyden, Fadeurs, Cornmifen en an-
dere die daer van dependeren.
XVII.
Sullen oock de Onderfaten en Inwoondcrs van-
de Landen vande voorfz Heeren Staten , hebben
de felve verfeeckertheytende vryheyt inde Landen
van den voorfz Heer Coninck, die gheaccordcert is
aen de Onderfaten vanden Coninck van Groot
Brctagnc, by het leftc Tradaet van Vrede, ende de
fecretc Articulen gemaeckt met den Conneftabel
van Caftilicn.
XVIII.
De ghcmelte Heer Coninck fal metten cerften
E ζ                           ηοο-
Heeren Staten Generael gheaccordcertj ofte noch
by continuatie te accorderen aende Weit-Indifche
Compagnie, dat de Vrede aldacr niet eer en fal be-
ginnen, dan een half Jaer naer dato als vooren :
Wel ver'itaendc dat indien van wegen 'tpublicq
ten weder-zyden het ad vijs vande meer genoemde
Vrede binnen de voorfz refpedive Limiten eer fal
wefen ghekomen, dat van als dan de Vyandtfchap
daer ophouden fal, Maer indien nac de voorfz tijdt
vaneen ]aer ende half Jaer refpedive, binnen de
voorfz Lïmiten der voorfz Odroyen, eenige Aften
van Hoftiliteytdaer fal zijn ghedaen ,die fchadc fal
i'onder uytitel werden gerepareerd
VIII.
De Onderfaten en Inwoonderen vande Landen
vande voornoemde Heeren Coninck ende Staten,
doende traiTique inde Landen de een van d'andere,
en fullen niet gehouden welen te betalen meerder
Rechten en Impofitien als de eygen Onderdanen
refpedive: In voegen dat de Ingefetcnen en Onder-
danen vande Ghcunicerde Provintien, fullen zijn
ende blyven geeximeert van fceckcr twintich par
ccnto,oftc oock diergeliicke minderc,meerdcrc ofte
eenige andere Impoütie, die den Coninck van
Spagnien gheduyrendedentwaelf-jarigen Trcfucs
geheven heefcofte hier na diredelick ofte indirede-
lick foudc willen heffen op de voornoemde Inge-
fetcnen ende Onderfaten vande geünieerde Provin-
ciën , ofte tot lafte vande fclvc boven ofte meerder
als op fijn eygen Onderfaten.
IX.
De voornoemde Heeren Coninck ende Staten
en fullen buyten hare refpedive Limiten vande
pafferende goederen, noch te Water noch te Lan-
de, geen incomendc, uytgaende ofte andere Laften
vermogen te ontfangen.
X.
De Onderdanen vande voornoemde Heeren
Coninck ende Staten, fullen reciproquelick genie-
ten inde Landen d'een vanden anderen de oude
Vryheyt vande Tollen van de welcke iy in Vrede-
lijckc PoiTeflic gheweeft fullen zijn voor het begin
vanden Oorloch.
XI.
De hanteringe, ommegangh ende Commercie,
tuifchen de refpedive Onderdanen, en fal niet mo-
gen verhindert worden,ende indien eenige verhin-
deringen mochte gebeuren , de felve fullen reelick
en metter daet werden wech genomen.
XII.
Ende vanden dach af van 't befluyt en ratificatie
van defe Vrede , fal den Coninck doen ophouden
het heffen van alle Tollen op den Ilhijn cfi Mazc,
die voor den Oorloch gewceft zijn onder het rcflbrt
ende diftrid der Vercenichdc Nederlanden, fpecia-
lick mede den Zecufchen Tol, in voegen dat defen
Tol niet geheven fal worden van wegen fyne voorfz
Majefteyt, noch binnen de Stadt van Antwerpen
noch elders. Welvcrftaende en op conditie dat
van den voornoemden dagh af de Staten van Zee-
landt reciproquelick t'harcn lafte fullen nemen en-
de betalen ccril en voor al vanden felven dachafde
jaerlijxc Renten, die voor het Jaer vijftien-hondert
twee-enTeventich, op den voorfz Tol zijn gheve-
ftight gcworden,en van de welcke de Eygenaers en
Rcnt-hefïers in bcüth cnontfanckzijn gheweeft
-ocr page 90-
Placateo-j. ï.Boeck, 2¥Tit.
88
87
ofte wel jegens de Perfoonen vande Contraven-
tcurs, na dat fulcks naer ghelegenthcyt fal werden
gerequireert, Ende en fal de voornoemde ordinaris
Juftitie in geen gebreeckc mogen blyven de voor-
noemde executie te doen, of te laten ghefchieden,
en de contraventic te repareren binnen den tijde
van fes Maenden, naer dat de voorfz ordinaris J u-
ilitie daer toe fal welen verlöcht.
XXII.
Indien eenige Sententien en VonniiTen gheghe-
ven waren tunehen Perfoonen van verfcheyden
partyen niet gedefendcert wcfende,'tzy in materie
Civil ofte Crimineel, die en lullen niet mogen ge-
executeert worden jegens de Perfoonen dergecon-
demneerden, nochte hare goedden. Endc en ful-
len gene Brieven van MarquenoftRepreiïalicn gc-
accordcert worden, ten zy met kcnnilïè van faec-
ken, ende in faecken in de wcicke fulcks is toege-
laten by de Keyferlijcke Wetten en Conitituticn,
en na de ordre geftelt by de felve.
XX III.
Men en fal niet mogen aen-komen, in-komen
ofte blyven inde Havenen, Bayen, Playen, ofte
Reeden vande Landen d'cene van d'andere , met
Schepen ende Volck van Oorloge,in ghetal welck
foude mogen fufpicie gheven, fonder verlof en toe-
latinge vanden geenen onder de wcicke de voorfz
Havenen, Bayen , Playen endc Reeden zijn , ten
ware men gedreven werde door Tempeeil,ofr.c ge-
drongen 't felve te doen door noot, en om tefchou-
wcn eenige periculcn vande Zee.
X X 1111.
De geene op de welckc de goederen zijn aenge-
Hagen en geconfifqueert ter oorfaecke vanden Oor-
loge , ofte hare Erfghenamen, ende die haer recht
hebben,fullcn gebruyeken de felve goederen, endc
fullcn de Poilefiic van dien aennemen by haer ey-
gen authoriteyt, endc in kracht van dit Traclaet,
lönder dat van noodc zy te hebben recours aen de
Juftitie, niet tegenltacnde alle incorporatien voor
den Fifque, Vcrpandinge, gedane Giften , Trada-
ten , Accoidcn ende Tranfadicn, en wat renuncia-
tien inde voorfz Tranfadicn foudcn mogen geftelt
zijn,om uyt te fluy ten van een gedeelte vande goe-
deren den geenen die de felve behooren toe te ko-
men ; Ende alle goederen ende Rechten die vol-
gens het tcgenwoordich Tradaet reciproquelijck
den ouden ProprietarifTen, haren Erven ofte Adic
van den felven hebbende, zijn ghereflitueert, ofte
noch gcreftitueert moeten werden , fullen by den
felven ProprictariiTen mogen verkoft worden, fon-
der dat van noode fal wefen daer toe particulier
confent te verwerven. Endefal dien volgende van-
den cygendom van Renten die van wegen den Fif-
que in plaets vande verkofte goederen lullen we-
fen geconftituecrt,mitfgaders de Renten ofte adicn
ftaende tot lalte vande Fifquen refpedive by de
Proprietariiïen van dien oock mogen worden ghe-
difponeert by verkoopinge of anderfints als van
hare andere eygen goederen.
xxv..
Het welckc oock plactfe hebben fal ten profyte
vande Erfghenamen van wylen den Hcere Prince
Wilhelm van Orange,fcifs voorde Rechten die fy
hebben inde Salines van het Graeffchap van Bour-
goigne, die hun-Juyden lullen weder ghegeven en
gela-
noodige voorforge geven, datter eerlijcke Plactfen
gheotdonnccit werden tot de bcgraeffcnis vande
Lichamen der ghccnen die van der voorfz Heeren
Staten zyde fullcn komen t'ovcrlydcn onder de
gehoorfaemheyt vanden voorfz Heer Coninck.
XIX.
De Onderdanen en Ingefetenen vande Landen
vande ghcdachte Heer Coninck komende inde
Landen vande voornoemde Heeren Staten fullen
haer ten opfichte vande publique oeffeninge van
Religie moeten ghedragen in alle fedigheyt, ionder
eenich fchandael te gheven met woorden of met
wcrcken en fonder eenige laftcringe te fpreecken ;
En het felve ial worden gcobfervccrt by de Onder-
danen en Inwoonderen vande Landen der voorfz
Heeren Staten komende inde Landen van Syne
Majeileyt.
XX.
Van gelijckcn en fullcn de Coopluydcn, Schip-
pers, Piloten, Scheeps-yolck.harc Schepen, Coop-
manfehappen, Waren en andere Goederen haer
toc-behoorende, niet mogen aen-gheflagen noch te
gcarreiteert worden, 't zy in krachtc van ecnigh be-
vel, gcneracl of particulier,ende om wat faeckedat-
tet zy, van Oorloge of anderfin ts, felfs niet onder
pretext van fich daer van te willen laten dienen tot
confervatie en befcherminge des Landts : Daer on-
der men nochtans niet en verftaet te begrijpen de
aenflagingen endc arreitcn vande Juftitie door de
ordinaris wegen ter oorfaecke van eygen fchulden,
Obligaticn, ende bondige Contraden vanden ghe-
nen tegens den wel eken de voorfz aenflagingen
fullcn zijn gcdaen,daer innc geprocedeert fal wor-
den gelijck gebruyckclick is na recht en reden.
XXI.
Daer fullcn ten weder-zyden eenige Rechters in
gelijck getal worden gccommittccrt by forme van
Chambre miparrie, die hunne refidentie fullen hou-
den inde Nederlanden, en op alfulcke plaetfen als
behooren fal, endc fulex by beurten, dan onder het
gebiedt van d'cene, dan van d 'andere, na dat fulex
by onderlinge bewilliginge fal goet gevonden wor-
den, wcicke wcderzijdts gefielde Rechters volgens
de CommiiTic en Inilrudic hun te geven, en op de
wcicke fy lullen Ecdt doen, volgens fceckcr For-
mulier daer toe ten wcder-zyden te arreltcren, ful-
len opficht nemen over de handelinge der Ingefe-
tenen der voorfz Nederlanden, endc Lallen en Im-
pofiticn die ter eenre en ter andere zyde gheheven
fullen worden op de Coopmanichappen : Endc in-
dien de voornoemde Rechters'komen te bevinden
dat daer in ter eenre ofte ter andere, ofte wel ten
beyden zyden exces werde begacn, fullen 't felve
exces reguleren en modereren. Voorts fullen de
voorfz Rechters examineren de quellicn over.de
non-cxccutic van het Tradaet, als oock de contra-
ventien van dien, die in tyden ende wylcn fouden
mogen komen te ryfen, lbo inde Landen van her-
waerts-over,als oock inde verre afgelegen Coninck-
rijeken, Landen,Provincicn en Eylanden in Europa
en daer op lörnmaric en de plano difponeren , en
uytfpreeckcn 't ghecne fy in conformitcyt van het
Tradaet bevinden fullcn te behooren. Ende fullen
de Sententien en difpofitie vande voorfz Rechters
ter executie worden gellelt door de ordinaris Juili-
tie, ter plactfe alwaer de contraventic is ghefchiet,
-ocr page 91-
Tradaten van Tr
90
nemen , fonder dat onder pretext van onbetacldc
Capitatien of anderfints de reftitutie uytgcftek lal
mogen worden.
XXX.
De Onderdanen en Ingefctcnen der Vereen igh-
de Nederlanden, fullen over al in de Landen onder-
de gehoorfaemheyt vande gemeltc Heer Coninck
zynde,fich mogen doen dienen van alfulcke Advo-
caten , Procureurs, Notarifen, Solliciteurs en Exe-
cuteurs , die het hacr ial goct duncken, wracr toe
oock de felve fullen worden gecommittcert byde
Ordinaris Rcchters.wanneer hetnoodighwefen ial,
en de felve Rechters, des fullen verfocht zijn ; En
reciproquelick de Ingefetenen en Onderdanen van
ghcdachte FIcerc Coninck komende in de Landen
vandc gemeltc Hecrcn Staten, lullen ghclijckc alli-
ftentic genieten.
XXXI.
Indien de Fifque heeft doen verkoopen van d'ec-
nc ofte d'anderc zyde eenigc gcconlifqueerdc goe-
deren, de geene aen wien de felve uyt krachtc van
dit Tradact moeten toebchooren,fullen gehouden
wefen haer te contentcren metten Intereft van den
prijs jegens den Penninck fefticn, ommc dacr van
r'elckcn Jarc betaelt te worden op de naerilighcyt
van degeencdiede voorfz goederen befitten,ander-
fints fal hun-luyden gcoorloft zijn hun te addrefle-
ren aende verkochte Gronden en Erven, met dien
[ verftande, dat in plaetfe vandc verkoftc Goederen,
j af-ghelofte Renten , ofte het Capitael vande felve,
i door en uyttcn naem vandc refpeélive Fifquen,
• opene Brieven fullen verleden worden ten prolijte
vandc Eygcnaers, hare Erven, of des Adie hebben-
de, die hun fullen dienen tot bewijs dcclaratoir, in
conformiteyt van het Tradaet, met aiiignatie van-
dc Jacrlijcxc bctalinge op een Rcntmeeftcr inde
Provincie dacr die verkoft ofte af-geloft zijn, wclc-
ke Rcntmeeftcr daer inne fal worden ghenaemt,
en fal den prijs ghereeckent worden nae de cerfte
ι verkoopinge pubüquclick, ofte anderfints gcdaen
! zynde nac behooren , van welckc Rente ljet eer-
fte Jaer verfchijnen fal een Jaer nae dato van het
befluyt en Ratificatie van dit tegenwoordigh
Tradaet.
XXXII.
Maer indien de voorfz verkoopingen ghcdaen
waren ghcw'ceft by Juftitie voor dcuchdelijckc en
Wcttelijckc fchuldcn vandc ghcene aen wien de
voornoemde Goederen plachten te gehooren voor
de confifcatic, 't fal hun-luyden ofte hare Erven,
ende recht van de felve hebbende, gheoorloft zijn
die nac hacr te nemen, betalende den prijs binnen
cen Jaer,tc rceckenen van den dach van het tegen-
woordich Tradaet, nae wekken rijdt fy - luyden
dacr toe niet meer en fullen ontfangen wordenen-
de de voorfz acnncminge ende herkoopinge by
hacr gcdaen zynde, fullenfy-luyden daer van mo-
gen diiponcren, gelijck haer goct duncken fal, fon-
der dat van noode fal wefen cenige andere toclatin-
ge dacr van te verwerven.
XXXIII.
Men verftact nochtans niet de voorfchrevc nae
I hacr ncminge plaetfe te ghevcn voor de verkochte
Huyfen gelegen inde Steden,te dier oorfaecke ver-
kocht zynde, om de groote incommoditeyt, en no-
table fenade die de verkrijgers ontfangen fouden
F 3                       ter
89
gelaten worden, met de Boffen die dacr van dc-
pcndercn,ten opfichte van't gene niet en fal bevon-
den worden dat foude zijn ghekocht ende betaelt
van wegen fyne voorfz Majefteyt.
XXVI.
Dacr onder men mede verftaet begrepen te zijn
de vordcre Goederen en Rechten , ghclegcn in de
Gracffchappen van Bourgoignc en Charolois, en
't ghcene volgende het Tradaet vanden negenden
Aprilis fefthien-hondert negen , en den fevenden
Tanuary feilhien-hondcrt tien rcfpedivelijck noch
niet en is ghereilituecrt, falaende Proprietariffen,
hare Erven, ofte Adie vandc felve hebbende, van
bcyden zyden al-omme metten ecrilen ter goeder
trouwen worden gereftitueert.
XXVI I.
Ghclijck mede verftaen worden dacr onder be-
grepen te zijn de goederen en Rcchten,die na uyt-
ganck vanden twaelf-jarigen Trcfues by Sententie
van den Hoogen Raedt van Mcchelen, tot nadeel
vanden Fifque zijn toegewefen aen wijlen Gracff
Ian van Nallau, ofte in wat maniere de voorfchrevc
Graef de PoiTciïïe van dien heeft verkregen, in wat
Plaetfen , Landen of Heerlijckhcden de felve toe-
gewefen Goederen en Rechten mogen ghclegcn,
cndoorwïcn de felve mogen ghepoilïdccrt zijn,
welckc Sententie by macht van dit Tradact is en-
de wort ghchouden als niet gewefen, ende alle an-
dere verkregene Poiïeiïïc als voorfchrevc is te niet
gcdaen.
. X XVIII.
linde wat acngaet het Proces van Chaftclbclin ,
gheintentcert by het leven van wylcn den voorfz
Hecre Prince van Orange voor den Hoogen Racdt
van Mcchelen tcgens den Procureur Gcnerael van
den Coninck van Spagnicn : devvijle het felve Pro-
ces niet en is getermincert gew7ccft binnen den tijt
van een Jacr na het vcrvolgh dacr op gedaen , gc-
lijck als in 't vccrthicndc Artijckel van den twaelf-
jarigen Trcfucs was belooft te doen: Is verdragen
dat acnftonts na 't fluyte en Ratificatie van het te-
gcnwoordich Tradact, den Fifcus uyt den nacm
van Syn Majeftcyt ofte uyt wiens uaem fulcks ee-
nichfints ibude mogen wefen, datelick af-ftant fal
doen van alle de Goederen inden voorfz Proceilc
gecyfeht, ende by wicn ofte uyt wat recht de felve
luudc mogen befeten worden, oock renonceren in
naem ende van wegen als vooren, van alle Adicn
en prctcnficn die de voorfz Fifcus op de voorfz goe-
deren cenichfmts foude mogen hebben ofte kon-
nen pretenderen, om door den tegenwoordigen
lieer Prince van Orange, fyne Erven en Nakome-
lingen, of fyns recht hebbende, datelick nae 't fluy-
ten en Ratificatie van dit Tradaet, en uyt kracht
van't felve en fond er recours aende Juftitie, te wor-
den aengeveert en genomen in vrye en onbekom-
merde PoffciTic, Mits dat die opgebeurde en geno-
ten vruchten met de laften van dien, tot den dagh
van het befluyt van dit Tradaet fullen blyven tot
profijt vanden Fifcus.
XXIX.
Indien in eenigc plactfc difficulteyt wierde gbe-
vonden op de reftitutie vandc goederen en gerech-
tichcden die gereftitueert moeten worden , lal den
Rechter vandc Plactfe fondcr uytftel de reftitutie
doen eiïed hcbbcn,en dacr inne den kortftea wech
-ocr page 92-
Placaten. ï.Boeck. 2.T1C
92
9i
XXXIX.
De verkoopinge van geconfifqueerde of aenghc-
teyekende Goederen ghedaen, tfedert het befluyt
van 't Tradaet, fal gehouden worden nul ende als
niet gedaen, gelijck mede de verkoopinge, gedaen
voor het felve befluyt tegens de Verdragen of Ac-
corden met eenigc Steden in 't particulier ghe-
maeckt .
XL.
De Huyfen van particulieren, die ghcreilitucert
zijn, ofte gereftitucert moeten wordcn,volgens het
Tradaet, en fullen reciproquelick met garnifoen
of anderfints niet anders ofte hoogcr belait worden,
dan de Huyfen van andere Inwoondcren van ghe-
lijcke gclcgcnthey t.
XLI.
Nicmandt en fal ter eenre ofte ter andere zyde ,
diredelick of indiredelick, in't veranderen van fync
woonplaetfc belet worden,mits betalende de Rech-
ten daer toe ftaendc, ende indien eenigc beletfelcn
federt het Tradaet ghefchiet waren, fullen datclick
worden afgedacn.
XLII.
Indien eenigc Fortificatien ofte publique Werc-
ken, ter eenre ofte ter andere zyde, met toclatinge
ende authoriteyt vande Ovcricheyt gemaeckt wa-
ren, in plaetfen waer van door hettegenwoordigh
Tradaet, reftitutie fal moeten gefchieden, de Eyge-
naers van dien lullen gehouden wcfen haer te con-
tenteren, met de eftimatic die daer van gedaen fal
wefen door de ordinaris Rechters, foo vande voorfz
Plaetfen, als vande Jurifdidie die zy daer hadden,
ten ware parthyen daer over onderlingh accordeer-
den ; Gelijck mede fatisfhdie fal ghedaen worden
aen de Eygenaers vande goederen die tot Fortifica-
tien, publique Wercken ofte Godts-huyfen zijn ge-
appliceert.
XLI II.
Aengaende de goederen van Kercken,Collcgicn,
ofte andere pieufc Plaetfen , ghelcgen inde Vcrec-
nighde Provintien,dc welcke Leden waren,depen-
derendevan Kereken , Bcneficien en Collegien ,
zynde onder de ghchoorfacmheydt vande voorfz
Heer Coninck,het gene voor 't befluyt van't tegen-
woordige Tradaet niet en is verkoft gheweeft, fal
hunluyden weder ghegeven en ghereftitucert wor-
den, en fullen in't befit van dien komen , oock by
haer eygen authoriteyt en fonder hulpe van Jufti-
tie, om de felve te gebruyeken, fonder daer van te
mogen difponcrcn,gelijck als hier vooren is gcfeyt,
maer voor de ghcenc die verkoft fullen weien voor
den voorfz tijdt, of by de Staten van eenigc vande
Provinciën in bctalingc fullen ghegeven wefen, de
Rente van den prijs fal haer Jaerlijcx betaclt wor-
den tegen den Pcnninck fefthien, by de Provintie
die de voorfz verkoopinge fal hebben gedaen, of de
felve goederen in bctalingc gegeven, ende oock in
dier voegen ghealljgncert, dat fy daer van mogen
wefen verfeeckert, van gelijcken fal gedaen en ge-
obfervcert worden vande zyde vande ghemeltc
Heer Coninck.
XLIIII.
Aengaende de pretenfien en intereffen, de welc-
ke den Heere Prince van Orange foude mogen ■
hebben,ten opfichte van eenige partyen die hy niet
en is beüttende,daer over fal by particuliere hande-
linge
ter caufe vande veranderingen en reparatien die fy-
luyden inde voorfz Huyfen fouden mogen gedaen
hebben, daer van de liquidatie te fccc lanck ende
befwaerlick foude weien.
XXXIIII.
Ende foo veel aengaet de reparatien ende verbe-
teringen ghedaen aen andere verkochte goederen,
daer "van de verkoopinge is toe gelaten, indien die
worden gepretendcert, de ordinaris Rechters fullen
recht doen met kenniiTe van faceken, blyvende de
Gronden en Erven, ghehypotcqueert voor de fom-
me daer toe de verbeteringen fullen worden gheli-
quideert, fonder dat nochtans ghcoorloft fal wcfen
aen de voorfz koopers te gebruyeken recht van re-
tentie om daer van betacldt ende voldacn te
wcfen.
X X X V.
Alle verfwegen Goederen en Rechten, roerende,
onroerende, Renten, Adien, Schulden, Creditcn en
andere, die by de Fifcus niet aen-ghcflagen fullen
zijn gheweeft met bchoorlijcke kenniffe van face-
ken , voor den dach van het bcfluyt en Ratificatie
van dit Tradaet, fullen blyven tot vryc ende volle
difpofitie vande F.ygenaers, hare Erven, of des recht
hebbende, met alle de Vruchten, Renten, Inkom-
ften en Vordcclcn, Mede en fullen de gene die de
voorfchreve goederen en Rechten fullen verfwegen
hebben , nochtc hare Erven daer over mogen wor-
den ghemoleftecrt vande Fifquen refpedive, maer
fullen de Eygenaers, hare Erven, of des Recht heb-
bende , ten opfichtc van dien, aclie hebben tegen
een yegclick als voor haer eygen. goct.
XXXVI.
De Boomen af-ghchouwcn nae den dach van 't
befluyt van dit Tractaet, en die ten felven dage
noch op den gront fullen gelegen hcbben,als mede
de verkofte Boomen die ten voorfz dage naer 't be-
fluyt noch niet ghehouwen mochten zijn, fullen
blyven aen de Eygenaers, niet tegcnflaende de ge-
dane vcrkoopingc,en fonder dat zy gehouden fullen
wcfenseenigen prijs te betalen.
XXXVII.
De Vruchten, Muyrcn, Pachten en Inkomen
van Heerlickhcden, Landen, Thicnden , Viffchc-
ryen, Huyfen, Renten en andere Opkomften van
Goederen, die volgens hctTracraet moeten gcrefti-
tucert worden, verfchenen nae den dach van 't bc-
fluyt van't Tra&aet, fullen voor het ghchecle Jaer
den Proprietarifien, hare Erven , ofte Actie vanden
felven hebbende, volgen.
XXXVIII.
De Huyrcn die ghemaeckt zijn van gheconfif-
queerde ofaengeteyekende goederen, (niet tegen-
ilaendc die voor vele Jare,n zijn ghemaeckt) fullen
expireren met het Jaer van't befluyt van't Tradaet
nae 't ghcbruyck vande plaetfen refpedive, daer de
voorfz Goederen fullen mogen zijn ghelcgen, ende
fullen de Huyren verfchenen naer den dagh van 't
befluyt van't Tradaet, gelijck gefcyt is, betaclt wor-
den aende Eygenaers : Wel verftaende, indien den
Bruycker der gefeydc Goederen voor 't gewas van
dien Jare eenigc onkoilcn heeft aengewent,dat de
felvc onkoften by de Eygenaers aen den Bruycker
fullen worden betaeldt naer coftumc ofte diferctie
vanden Gerechte vande plaetfe daer de felvc Goe-
deren fullen zijn gelegen.
-ocr page 93-
:ves, Vrede, &c.                  94
de Goederen die Verkoft oft geaccordeert zijn, om-
me gedijekt ofte herdijekt te worden, anders als de
Opitallen, daer vooren de PoiTeiTeurs fich hebben
verbonden by de Tradaten daer toe ghemaeckt,
met den Intercft van degefurneerde penningen, in
dien eenige gegeven zijn, oock naer advenant van
den Pcnninck feftien als boven.
XLVIII.
De VonniiTen ghegheven omme de Goederen
en Rechten geconfifqueert met parthyen die ghe-
kent hebben den Rechter ende Wettelijck zijn ge-
defendcert gheweeft, fullen houden, endcen iul-
len de ghecondemneerde niet ontfangen worden
om die tegen te fpreecken, ten ware deur ordinarjs
Wegen .
X L I X.
De voorfchreve Heer Coninck quiteert én re-
nonceert aen alle pretcnfien van redemptie en alle
andere Rechten en pretenfien,die hy foude mogen
hebben ofte pretenderen , in eeniger manieren op
de ftadtvan deGrave,Lant van Cuyck,zyn aenbe-
hooren en dependentien, oude Baronnyc van Bra-
bandt, hier bevoorens in pandtfehap gehouden van
wylen den Heere Prince van Orange, van welcke
pandtfehap de redemptie is gequittcert en ghecon-
vertcert in eygendom, en overgelevert ten profyte
van wylen de Heere Prince Maurits in December
fcilhien-hondert en elf, by de Heeren Staten Ge-
nerael der Vcrccnichde Nederlanden , als Souvc-
rains der voorfz Stadt Grave en Landt van Cuyck,
volgens en in conformiteyt van de opene Brieven
daer op verleden , En in krachte van welcke con-
verfie en afflant de voornoemde Heere Prince te-
genwoordich, iyn Erven en SucceiTeuren , ofte des
recht hebbende,fullcn voor altijdt ghebruycken de
vollen ende geheelen eygendom vande voorfchreve
Stadt ende Landt van Cuyck, met alle zijn acnbe-
hooren en dependentien.
L.                    .u' «*:
Quitteert mede en renonceert ghcdachte Heere
Coninck aen alle en yegelijcke Rechten en pretcn-
fien, 't zy van eygendom, ceiïie of anders, die hy in
eeniger maniere foude mogen pretenderen op de
Stadt, Graeffchap en Heerlickheydt van Lingen,
ende vier Kerfpelen, en andere ghcrechtigheden
daer toe behoorendc, als mede op de Steden en
Hecrlickhcden van Bcvergarde en Cloppenburgh,
en andere pretenfien, op en tegens wie het foude
mogen zijn, om reëlicken metter daet voor altijdt
te blijven acnde voornoemde Heere Prince van
Orange, fyne Erven ende SucceiTeuren, of des
recht hebbende , in vollen recht van eygendom ,
volgens de Brieven van Gifte en Vcrly van Keyfer
Carel de Vijfde, in date derden November vijftien-
hondert fes-en-veertigh, en daer nae ghemaeckte
Verdragh, tuifchen den G;aef van Buyren, en den
GracfvanTccklenborgh , in date vijfden Marty
vijfthien-hondert acht - en - veertien, en leflelijék
volgens de Ceiïie daer van ghedaen in November
vijfthien - hondert acht - en - t'fcventich , welcke
de voornoemde Heer Coninck, voor foo veel hem
mochte raceken, heeft gheconfirmeert, en confir-
meert by het tegenwoordigh Tradaet.
De voornoemde Heeren Coninck ende Staten
fullen committeren elck in den fynen, de Officie-
ren
o^                  Tradaten van Ti
lirigë verdragen worden, tot fatisfadie Van de ghe-
dachte Heere Prince van Orange, maer wat aen-
gaet de Goederen en andere eftecten,waer.van den
voorfz Heere Prince is in poiTeiTie by Odroy ende
Conceffie der voorfz Heeren Staten Generael, in
de Bailliage van Hulfter-Ambacht en elders, daer
van hem de voorfz Heeren Staten t'federt korten
rijdt herwaerts de confirmatie hebben verleent,
alle de felve partyen fullen volkomentlijckin vol-
len eygendom bly ven aen den voorfchreven Heere
Prince, fyne Erven en SucceiTeuren , of des recht
hebbende , fonder dat yets fal konnen ghepretcn-
deert worden op de voorfz goederen, uyt krachte
van cenige Articulen van het tegenwoordige
Tradact.
XLV.
Aengaende feeckerc andere Poinden die boven
den inhoudt van het voorgaende Artikul affonder-
lick zijn getradeert en overkomen en geteyekent
in twee verfcheyde Schriften , het eene van den
achtilen Januarij , het ander van den feven-en-
twintichitcn December fefthien-hondert feven-en-
veertigh, voor ende in naem vanden voorfchreven
Heere Prince van Orange, de voorfz Schriften en
alle den inhoudt vandefelve füllen effed genieten
en worden geconfïrmeert, voltrocken en geexecu-
teert nae hare forme en teneur, min noch meer als
of alle de voorfz Poinden in 't generael, of een ye-
dcr van dien in 't byibnder, van woort tot woort
ware gheinfereert in dit tegenwoordige Tradaet.
Niet tcgenflaende eenigernande claufulen van dit
tegenwoordige Tradaet defen ter contrarie,welcke
claufulen men verflaet te derogeren, en worden
exprcffelijck ghederogeert door dit tegenwoordige
Artikel , en welcke claufulen ten opfichte van de
voorfz twee Schriften zijn en fullcn ghehouden
worden als niet ghedaen, en fonder dat ter oorfake
van de felvehet etTcd, voltreckinge ende executie
vande voorfz twee Schriften van den achtilen Ja-
nuary ende van den feven en twintighflen Decem-
ber fcilhien-hondert fevcn-en-veertich fal mogen
beleth of in eenigerhandc manieren opghehouden
worden.
XL VI.
De gheenc aen de welcke de gheconfifqueerde
Goederen moeten ghcreilitueert worden, en fullen
niet ghehouden wefen te betalen de achterflallen
van Renten, Laften ende debvoiren, fpecialick ge-
affêdeert ende geafllgneert op de felve Goederen,
voor den tijdt dat fy-luyden die nieten hebben ge-
bruyekt: Ende foo fy-luyden daer over vervolght
ende gemoey t worden van d'eene of d'andere zyde,
fullen worden gerenvoyeert als geabfolvecrt; Ende
daer kennclijck bevonden wort, dat alle Goederen
van ycmandt van d'eene ofte de andere zyde ghe-
confifqueert ofte aen-geteyekent zijn gewecfl:, foo
dat den felven geene middelen heeft behouden,
daer uyt hy de Renten ofte IntereiTen van fyne
fchulden vervallen, geducrende de confifcatieofte
annotatie,heeft konnen betalen, de felve en fal niet
alleen van de reéle laften ende Renten, volgende
het Tradaet, maer oock van de generale ende pcr-
foncle belaflingen van de Renten ende Intereften
inden voorfz tijdt verfchenen, gevrijt wefen.
XLVII.
Men en fal oock niet mogen pretenderen voor
-ocr page 94-
Placatecu. i.Boeck; 2/fit.
96
95
ren en Magiilraten tot de adminiilratie van de Ju-
inde ende Policie,inderi Steden cnde iterckc Plaet-
fen, de welcke door het tcgenwoordich Tra&aet
behooren gcreilitucert re worden aende Eygenacrs
omme die te gebruyckcn.
LÏI.
Het Over-Quartier van Gelderlandt fal wor-
den ghewiflelt jegens een equivalent : Ende in
ghevallc men fich onderlingh niet foude korinen
vcrghelijcken over het voorfchrcve equivalent,
fal 't felve ghefteldt worden aen de Chambre mi
fartie
, om binnen fes Macnden, nae het Befluyt
en Ratificatie van het Tractact , te worden ghe-
decideert.
LUI.
De voorfchrcve Heere Coninck verbindt fich
crTeéttvelick uyt te \vcrcken de continuatie ende
obfervatie vande Neutraliteyt, Vrundtfchap cnde
goede Nabuyrfchap, van wegen Syn Kcyferlicke
'Majcftcyt ende het Rijck mettc voorfchrevc Hee-
ren Staten : Tot welcke continuatie cnde obfer-
vatie , de voornoemde Heeren Staten fich infghe-
lijcken reciproquelick verbinden , ende fal daer
op volgen de confirmatie van Syne Keyferlijcke
Majcfleyt, binnen dentijdtvan twceMacndcn,
ende van wegen het Rijck binnen een Jacrnae
het Befluyt ende Ratificatie van 't jegenwoordigh
Tradaec. : .
HUI.
, De Meublen die gcconfifquecrt,en de Vruchten
die vervallen zijn voor het Befluyt van het tegen>
woordigh Τraétaet, en fuilcn gecne reftitutic fub-
icd wcfen; .
.:.. ., :,:■:.: , LV.
De aitien Mobiliaer,de welckeby den voornoem-
den Heeren Coninck ofte Staten geremitteert ful-
len zijn tot profijt van particuliere Schuldcnacrs
voor het befluyt van het jegenwoordige Tractact,
fuilcn uyt - ghedacn blyvcn van d'ecne en d'an-
dere zydc,
L VI.
Den tijdtdie gheloopcn heeft gheduyrcnde den
Oorlogh, 'te beginnen tfcdert den Jate vijfthien-
hondert feven'- en - tfcfligh tot den aenvanck van
den twaelf-jarigen Trefues, als mede den tijdt
die ghcloopen heeft tfcdert de expiratie van de
gheicyde Trefues , tot het Befluyt van dit Tra-
ctact , en fal niet worden gcreeckent, om yemandt
daer mede te verkorten, ofte anderfints te preju-
diciëren .
LVII.
Die gcene die gedurende den Oorloge vertroc-
ken zijn in Neutrale Landen, fullen ghenieten de
vruchten van dit Tractact, en fullen mogen woo-
ncn daer 't hun goet duncken fal, felfs weder kee-
rqa in hare oude woon - plactfen , omme aldacr te
^t*?ÖI}en in alle verfeeckertheyt, onderhoudende de
Wtitten van den Lande, fonder dat ter oorfaecke
van harewooninge (die fy. fullen houden in wat
plaetfe dattet zy) hare goederen fullen mogen wor-
den acngeflagen, of fyluyden gepriveert van 't ge-
bruyek der feïver.
L V III.
Men fal ghcen nieuwe Forten vermogen te
maecken inde Nederlanden , noch aen d'ecne,
noch aen d'andcre zydc , oock gheene nieuwe
Vaertcn ofte Graften graven, daer door men d'ee-
ne of d'andcre partyc foude konnen fteuyten ofte
weeren.
LIX.
De Heeren vanden Huyfe van Naflau , ghclijcfc
mede Graef Jan Albert van Solms, Gouverneur
van Maeitricht, en fullen niet mogen worden ver-
volcht noch ghemolefteert in hare Pcrfooncn ofte
Goederen over eenigc fchulden, ghecontracteert
by wylen den Heere Princc Wilhelm van Oran-
gie t'fedcrt den Jare vijfthien - hondert feven - en -
tfeftich, tot fyn overlyden toe, noch over de ver-
vallen Lafl.cn gheduyrcnde het faififlement cnde
annotatie der Goederen die daer mede waren
bclafl.
LX.
Indien eenigc contraventie van dit Tractact gc-
daen ware door ecnige particuliere , fonder bevel
vande voorfchrevc Heeren Coninck ofte Staten,
de fchade fal werden gherepareert, fclver ter
plaetfe daer de Contraventie fal wefen ghcdaen,
indien fy aldacr worden achterhaclt, ofte wei tot
hare woon - plactfen , fonder dat fy-luyden elders
fouden mogen vervolght worden in hare Licha-
men ofte Goederen, in wat manieren dat het zv,
Ende fal haer niet ghcoorloft zijn te komen tot de
Wapenen of breecken van Vrede,tcr oorfaecke van
dien, Maerwel fal toegelaten welen (in ghevallc
van openbare weygeringe van Juflitie) hem te
voorfien, gclijck gebruyckelick is, by Brieven van
Marque of Reprefliilten.
L X I.
Allcont-crffcniflen ende difpofiticn ghcdaen in
haet vanden Oorloge, zijn vcrklaert nul, cnde ghc-
houden als niet gedacn: Ende onder ont-erffenif
fen ghcdaen in haet vanden Oorloge worden ver-
I ilacn begrepen te zijn de gene die gefchictzijnorn
; ecnige oorfaecken , waer uyt den Oorloge is ont-
! ilacn,ende die daer van dependeren.
LXII.
De Ondcrfatcn en Inwoondercn der Landen
I van ghcdachtc Heeren Coninck ofte Staten , van
wat qualiteyt'ófte conditie die zijn, zijn vcrklaert
capabel om te fuccederen de cene de andere, foo
door Teflament als fonder Teflamcnt, nae de co-
ilumen vande Plactfen, ende indien ecnige fuc-
ccflicn hier bevoorens vervallen waren aen eenigc
vande felve, fy lullen daer inne werden ghehandt-
hacft cnde ecconferveert.
LXIII.
Alle Ghevangcns van Oorloge fullen ontflagen
worden vande cene ende andere zydc , fonder te
betalen eenigh rancoen, fonder diftinclie ofte refer-
ve vande Ghevangcns die buyten de Nederlanden
ghcdient hebben, en onder andere Standacrdcn en
Vendels als die vande I leeren Staten.
LXIIII.
De betalingc vande achtcrilallen der Contribu-
ticn die ten tyde vande conclufic van het Tradaet
reilcren fullen te betalen ten opfichte vande Per-
foonen ende goederen van d'ecne en d'andcre zy-
de,fal gereguleert en gedetermineert worden by de
gcene die aen d'ecne en d'andcre zydc de Snpcrin-
tendentic hebben over de Contributien.
LXV.
Ende en fal niet ilrCcken noch ccnighfints mo
een
-ocr page 95-
Tradaten van Tre
9S
rën Staten ten behoeve van de Provinciën , Ste-
den en Particulieren onder de ghehoorfacm-
heydtvan de voorfchreve Heere Coninck ghchoo-
rendc *
LXX.
Het Water-recht fal gelaten worden aendc Stads
Sluys, foo als het aen de fclve toebehoort.
LXXI.
Den Dam gheflagen by Sint Donaes , tot itop-
pingc van de Riviere de Soute, fal wech gheno-
men ende gheopent worden, midts aldaer leggen-
de en maeckende een Zas, over de bewaringe van
welck Zas fal worden vergeleecken, ghelijck hier
vooren is ghelèy t ten opfichte van lier demolicrcn
der Forten.
LXXII.
In liet tegenwoordigh Tradaet van Vrede fullen
begrepen worden de gecne die voor de Wiileiingh
van de Agreatie of Ratificatie, of drie Macndcn
daer nac fullen worden genoemt van de een ende
de andere zyde, binnen wclcken termijn den voor-
fchreven Heer Coninck fal noemen de gheene die
de felve fal goet vinden . Van wegen de voor-
fchreve Heeren Staten worden ghenoemt den
Prince Landt-Gracff van Hellen CalTcl, midtfga-
ders lyne Stenden, Steden en Landen. De Graef
van Ooft-Vriellandt, de Stadt Emden , de Graef-
fchap en Landtfchap van Ooft - Vrieflandt: De
Hanzee-Steden , en particulicrlick Lubcck.Brce-
men , Hamborgh; En referveren de voorfchreve
Heeren Staten te noemen binnen den voorfchrc-
ven Termijn alfulcke andere, als fy lullen goet
vinden.
L X X 111.
Acngaende de pretenfie van den Gracf van Flo-
droff, om de rcititutic acn hem te doen van het
Huys Leuth,met de goederen die daer van mogen
dependeren , en alle andere goederen en Dorpen
die hem daer omtrent mogen toekomen engelai-
feert zijn van wegen den voorlchreven Heer Co-
ninck , de voorfchreve reltitutic is hem tocgeftaerf,
ghelijck mede van het Huys, voor behouden, dat
tulTchcn het befluyt van dit tegenwoordige Tra-
daet ende Ratificatie van dien over het onderhout
van Guarnifoen van wegen den voorfz Heer Co-
ninck, ofte over de demolitic van nieuwe Fortifi-
catien ghemaeckt fcdert de befettinge van 't felve
Huys,fal worden ghedifponcert.
L X X 1111.
Aengaendc het gheene den achtften December
fefthien-hondert fes-en-vcertigh is ghetradcert en
overkomen tuflehen de Extraordinair Ambaila-
deurs en Plenipotentiarifen van de voornoemde
Heeren Coninck ende Staten , racekende Rutger
Huygcns , voor ende in nacm van fyn HuyfvrouvV
Juffrou Anna Margarieta van Stralen, het felve lal
hebben fodanige kracht en effenende fal volbracht
ende gccxecutcert worden in allen fchijn of het fcl-
vc van woort tot woort ware ghcinfereert in het te-
genwoordigh Tradaet.
LX XV.
Ende ten eynde het tegenwoordigh Tradaet te
beter moge worden onderhouden, bclooven refpe-
divelick de voorfchreve Heeren Coninck ende
Staten de goede handt te houden ende hare macht
ende middelen te ghebruyeken, een yeghelick 'm
G                          het
97
gen üytgelechr worden tot voordeel of nadeel van
yemandt, diredelickof indiredelick, alle 't gheene
ahedurende de handelinge van d'eene of d'andere
zyde, mondelingh of fchriftelijck fal wefen voor-
fhedragcn of gheallegeert, maer fullen foo wel
e ghemelte Heeren Coninck en Staten Generael
en Particulier , als mede alle andere Princen, Gra-
ven , Baronnen, Edelluyden, Borgeren en andere
lnwoonderen-vandc Coninckrijcken en Landen
refpedive , van \vat qualitcyt of conditie die zijn,
blyven in.hare rechten , volgens den inhoudt van
het Tradaet en het befluyt van 't felvte.
LXVI.
De lnwoonderen ende Onderdanen van de
voorfchreve Heeren Coninck en Staten refpedi-
vc, fallen rcelick ghenieten het efTed van 't vijf-
thiende Artijckcl vande ghcexpireerde twaelf-jari-
ge Trefucs , en het effect van het thiende Artijckcl
van 't Verdrach daer op ghevolght den levenden
January fefthien-hondert ende thicn , en dat voor
foo veel als ghedurende den termijn van den voor-
noemden Trefues, het voorfchreve effed niet en
is te weegh ghebracht van d'een of d'andere
zyde.
LXVII.
De Limiten in Vlaendercn en elders fullen ghe-
rcguleert worden in ibodanigcr voegen als men
bevinden fal dat zy ghehooren onder het reilbrt
van d'een of d'andere zyde , wacr op men fal
verwachten , en fullen gelevert worden de Infor-
matien om t' lyner tijdt de ghemelte Limiten te
reguleren.
LXVI1I.
Van wegen en aen de zyde van den voorfchrc-
ven Heer Coninck van Spagnien fullen worden
ghedcmolicert de Forten by en omtrent Sluys , te
veten, Sint Job , Sint Donaes , Sterre-Schans,
het Fort Sint Tcrcfe , Sint Fredricx - Fort, het
Fort Sinte Ifabelle, Sint Paul, de Redoute Pa-
pemuts. En aen de zyde, en van wegen de ghe-
melte Fleeren Staten fullen ghcdemolieert wor-
den de nacrvolgcnde Forten , namcntlijck, de
bcyde Forten in 't Landt' van Cafant, ghenaemt
Orangc en Frcdcrick, de twee op't Pas, en alle
die gheleeen zijn op de Ooft-zydc van de Riviere
de Schelde, (uytghefondert Lillo) en het Fort op
Kicldrecht, ghenaemt Spinola , van wclcke ten
wedcr-zyden te docne demolitic tulTchcn partyen
fal worden overkomen omme hetcquivalenttc re-
guleren.
LX IX.
Alle Regifters, Charters ,. Brieven , Archieven
en Papieren, als oock Sackcn van Proceflcn, con-
cernerendc rcfpedivelijck ecnigc van de Ghcuni-
cerde Provinciën, Gcaflbciecrdc Landtfchappcn,
Steden of Leden van dien, of oock cenige particu-
liere Inghefctenen der fclvcr, beruftende in de Ho-
ven , Cancelcryen, Raden en Camers van Policic,
Juftitic, Finantien, Lcencn ofte Archiven, het zy
tot Avenncs, Mechelen ofte andere Plactfen onder
de ghchoorfaemheyt van den voornoemden Hcere
Coninck, fullen ter goeder trouwen gbelevert wor-
den acn die gecne die van de zyde der voorfchreve
Provinciën refpedive Commiific fullen hebben
om de fclvc te cyiTchen : Ende fal van ghelijcken
ghcdacn worden van de zyde der voorfchreve Hec-
-ocr page 96-
Placaten. é. B
100
Ijlasy üèrrafinne del Mar Occeano, Arcliduque de Au-
flria, Duque de Borgmla, de Braaante y Milan, Conde de
Abfburg, de Flandes.Tiroly Varzelona^ Senor de Vizcaya
y de Ì alma, &c. Porquanto por lo mucho que dejjeo en-
caminar el'repofoy tranquillidad'de les fubditos, y haui-
tantes de las Prouindas de tospayfes bafos, para que dez*
canfen de tan largay cruel güarra parallegar tanto mei-
or á una pas. genera! en Europa en bien de la Chriflian-
dady hauiendoze de comimy mutual concierto efcogido y
fenalado, la villa de Munfler en JVeflfalia para el con-
grejfo.y negodacion de la dicha paz he hallado
, por com-
"viniente norMrarperfonas que en mi nofflbre hayan de
nfiflir con toda autoridady Plenipotenda al dicho con-
grejfo.yfpecialmente con los Eflados de las Prouindas li-
bres de lospaifes Va/os Unidos \ol fus Embaxadorcs y Pk-
nipotenciarios cii particular autorifados y Depuiados-,
Teniendo conflderacion á la fufficiencia, integddad, pro-
videnda, experiencia,intelligencia.y Zelode mifendcio
y del bieny repoffo Unrverfat de la Chrifliandad, qui con-
curren en las perfonas de Don GASPAR de Braca-
montey G U S Ì Á Í, Conde de Penaranda, Gentil-
hombre de mi Camara de mis Confejos
, de Camarayju*
flicia y mi Embaxador Extraordinario en Alemania.
F RAT J 0 S E PU de Bergane Arcobifpo de Cambray,
y Á ÍÔÏ Í10 BR U Í
, de mi Confejo fupremo de
ïlandes.y par la fatisfacion que [tempre me ban dado en
diffcrentesy grandes negodosque leshanfido encargados
y por ellos refpetïiuamente manejados. Portanto confian-
do enteramente. que todos Iuntos. ã cada uno en particu-
lar
, en aufencia lol incomodidad del uno lol delotro
tendran at ten pon almayor bien de la Chrifliandad', y de
mis Intereffes particulares; Los he nombradopor mis Enl·
baxadoresy Plenipotendanos ,y en virtud de laprefen-
te, les doy á todos Iuntosy á cada vno en particular en
auffenda f o f incomodidad de qualquier de/los entero y
abfoluto poder para hazar avertu ra á los Eflados de di-
chas Prouindas libres. de los Paifes Fa/os Unidos jota
fus Embaxadoresy Plenipotenparios que efpccialemente
fueren autorifados y conflituidos para silo . como tatnbien
oyr lo que mirare á apagar la jobre dicha largay cruel
guetra fuzitada en las Provindas de los Payfes Vafosy
las que de ellafe han originado contra los dichos Efiddos
Generales en otros kjos Payfesy Marcsy en co??fequen-
cia defio con los dichos Eflados Generales de dichas Pro-
vindas Unidas libres
/ o / con los dichos fus Embaxado-
res y Plenipotendar'm entrar en -Negociacion, conferir
,
proponer. conuenir .capitidar .y concluir uno buenofirme
y inuiolable Tratado de rtpoffo.fea depaz
/ ol de Tregua,
Promctiendo pormi y por mis fucecjfores da tener para
fiempreporfirme y valido precijfa ,ypunilualmente .fin
falta alguna todo lo que por mis dichos Embaxadoresy
Plenipotenftarios Iuntos ! o I cada uno en particular en
aufenda / o / Incomodidad de alguno de ellosfuere con-
venido y capitulado en el dicho Tratado
, Con los dichos
Eflados Generales l o I los dichos Embaxadoresy Pleni-
potendanos de lasfobre dichos Prouindas Unidas libres
,
y affim'ifmo de aprouarloy ratificarlo dentro del termino
que redprocamente f e Senalare con confirmafion de }u-
ramento.y todas otras fokmnidades en tal cafo neceffa-
riasy accoflumbradas.En fee de loqual. mande defpachar
la prefente firmada de mi mano fellada con mi fello
fee r et o y refrendada del Infra fcripto mi Sd°· de Eflado.
Dada en Carogoca afietc dejunio de milyfeis cientos y
quarentay feis aflos.
YoelRey- PedroColoma.
Cachette du cachet du Roy en oublie rouge couuert
de papier,
Volght
het fyne, om de paiTagien vrv te maecken, ende de
Zeen en Rivieren Navigabeï en fceckcr, jegens de
Incurfien van Muyt- maeckers, Zee-roovers, Loo-
pers en Stroopers, ende indien fy-luyden die kon-
nen apprehcndercn, de felve te doen ilraffen met
rigeur.
LX XVI.
Belooven boven dien niet te doen jegens ofte
in prejuditie van dit tegenwoordigh Traétaet,
nochte ghedoogen ghedaen te worden, diredelick
of indkedclick,cnde indien 't ghedaen ware, 't fel-
ve te doen repareren, fonder eenige fwarigheydt
ofte uytilcl: Ende tot ondemoudinge van alle
't gheene voorfchreve is , verbinden fy hen-lieden
refpedivelijck, (iclfs de Hecre Coninck fieh felfs
en fyne SuccciTeurs) en voor de bondighcydt van
de felve verbintenifle,renoncicrcn acn alle Wetten,
Coiluymen, ende alle andere faecken dacr jegens
inrijdende.
LXXVII.
Het jegenwoordich Tradaet fal geratificeert en
gheapprobcert worden by ghedaente Heeren Co-
ninck ende Staten, en fullen van weder-zyden de
Brieven van Ratificatie van d'eene acn d'andere
worden over - ghelevert in goede en bchoorlijcke
forme, binnen den tijclt van twee Maendcn: Ende
in gevalle de felve Ratificatie eerder mochten ko-
men, fullen van dien tijt af ceiTeren alle Aden van
Hoftiliteyt tuflehen beyde partycn,fonder de expi-
ratie van den termijn af te wachten, Met dien ver-
ftande dat nacr 't beiluyt en het tcyekenen van het
jegenwoordich Tradaet de Hoftiliteyt ten weder-
zyden niet en fal komen te cciïèren, voor en al eer
de Ratificatie van den voorfchreven Heer Coninck
van Spagnien in bchoorlijcke fubitantic en forme
fal wefen uytgebracht,cndc jegens die vandc voor-
fchreve Heeren Staten der Vereenichde Nederlan-
den uyt gewiflèlt,
LXXVIII.
Sulcks dat ondertuifchen de faecken ten we-
der-zyden fullen blyven in lbodanigen ftaet en
toeftant, als de felve ten tydc van 't beiluyt van 't
jegenwoordige Tradaet lullen worden ghevon-
den, en dat ter tijdt toe dat de boven ghemeltc
wedcr-zijdts Ratificatie uyt-gewiiTelt en over-gelc-
vert fal wefen.
L X X I X.
Het ghefeydc Tradaet fal ahorn me en dacr
fulcks behoort worden ghepublicecrt , tcritont
nae dat de voorfchreve Ratincaticn ten weder-
zyden fullen zyn uyt-gcwiflèlt en over-ghelcvcrt,
en fullen van als dan ceiTeren alle Aden van Vy-
andtfehap.
Volght den Inhoudt vande Pro-
curatie voor de Plenipotentiarifen van
den Heere Coninck van Spagnien, &c.
; On Phclippor lagracia de Dios Rey de Cafldla,
) de Leou'de
Arragon.de las dos Sicuias.de Hieru-
Jsfalem, de
Portugal.de Nauarra.de Granada, de
Toledo, de
Valencia.de Gallicia.de Mallorca, de Menorca,
de
Seuilla.de Ceraena.de Cordouajie Corzega.de Murcia,
dejaen, de los Alzprues, de
Algedra.de Gibraltar, de las
ijlas de Canada, de las Ind'ias Oriëntalesy Occidentales,
^M
-ocr page 97-
ι οι                Tradaten van Tfeves > Vrede, &c.
102
Provintie van Ovcr-YiTel : Heere Adriacn Clans
tot Stedum , Heere van Nitterfum , reipe&ivC
Ghcdeputeerden in Onfe Vcrgaderinge , endd
Extraordinaris Ambafladeurs in Duytilandr,
Gevende de fclve te famen , ofte ten minilcn
'tmeerendeel van dien (by abiéntic ofte onghe-*
legenthcydt van d'andcrc ) volkomen Macht >
Au&oritcyt, Generael , en fpeciac! Bevel, om-
me uyt den Naem ende van Onfcnt wegen in
qualité van Plenipotentiarifïen van defen Stacr,
binnen de voorfchrevc Stadt Munftcr te hooren
ende veritaen van de Hceren PJcnipotentiarif-
fenvan den feer Machtigen endc feer Exccllcn-
tcn Prince Don Philippe de Vierde , Coninck
van Spagnicn , de openingc van 't ghecne de
felve Hceren Plenipotcntiariflca van den voor-
noemden Coninck lullen aenbrengen tot wech-
neminge van den voorfchreven langhduyrigen
Landt- verder lic lij eken endc bloedigen Oorlogh
in de Nedcrlandtfche Provindcn verweckt, en-
de die dacr uyt haren oorfpronck jegens Onfe
weder - partye in andere verre af- gelegen Plaet-
fen ende Zeen hebben genomen , endc dien vol-
gens met de felve Heercn Plcnipotcntiariffcn
van den meer - ghenoemden Coninck , treden in
onderhandelinge , ende traderen , oock bcfluy-
ten, een goct, vaft, oprecht en onverbrecckelijck
Tradaet van Rulle, ghelijck als Sy Hceren Ple-
nipotentiariffen van acfert Staet , totten mec-
ften dicnll endc verfeeckcringe vande Vereenigh-
dc Nederlanden, der felver goede Inwoonderen,
als oock van hare Ghcafibcicerde ende Gheinte-
rcllecrden in de voorfchrevc langhdurigc refpe-
dive Oorlogen fullen bevinden te behooren,
Endc hebben bctooft, endc bclooven midts defen,
ter goeder trouwen , ende onder Obligatie van
Ons endc Onfcr Succcfïcuren, in 't generael en-
de particulier, vooraItijdt,goct, vaft, ende van
waerden te houden, 't gheenc by Onfe op - ghc-
melre Heercn PJcnipdtentiariircn defes aengaen-
de ghcaccordeert ende bcflootcn fal worden, 't fel-
ve te ratificeren , onvcrbrccckclijcken te onder-
houden , endc doen onderhouden , fbndcr dacr
jegens immermeer te doen, ofte ghcdoogen ghe-
dacn te worden in cenigcr manieren, dircdclijck
ofte indircdclijck. Des ten oorkonde hebben
Wy dcfcn doen Paraphercn, met onfcn grooten
Zegel doen Zegelen , endc by Onfcn Griffier
doen tccckencn. In Onfe Vcrgaderinge in
's Graven - Hage , den twee - en - twintighflen
Marty fcflhien - hondert fes - en - veertigh. Was
gheparapheert , Johan van Keedc, vt' Op de
Plijcquc ftondt, Ter Ordonnantie van de Hoogh-
ghemclte Hceren Staten Generael. Ende ghe-
tccckcnt, Comeïh Mufch. Hebbende onder acn
hangen het groote Zegel vande Staten Generael
in rooden Waffche, aen een dobbelde ghcvlochtc
koorde van Gout en roode Zijde.
In kennifle van alle 't gheenc voorfchrevc
is , hebben wy Ambaffadeurs Extraordinaris
en Plenipotentiariffen vande voorfchrevc Hee-
ren Coninck van Spangnicn, &c. Ende Sta-
ten Generael der Vereenichde Nederlanden, in
krachtc van Onfe refpeclive Procuratien , dit
tcgenwoordigh Traclaet onderteyekent , ende
G ζ                       met
Volyht den Inhoudt vande Trocura*
t\e njoor de PkmpotemiarifenrvatideHeeren
Staten Cemraet.
E Staten Generael der Vcrcenighde Neder-
1 landen , Allen den geenen die defen lullen
fienoftehoorenlefcn, Saluyt. DOEN
TE W E E Τ E Ν , Alibo Wy ons hier bevoo-
rens by alle ghelegenrheydt met een oprechte fin-
cerc wille endc intentie feer genegen hebben ghc-
toont, Dat het langhdurich Landt - ycrderfTelick
ende bloedigh Oorlogh in de Nedcrlandtfche Pro-
vinciën over vele Jaren verweckt, ende vervol-
gens tot noch toe ghecontinucert, ter neder ghe'-
lcydt foude hebben mogen worden, tot der felvcr
Provinciën gemcene befte, ende foulagcmcnt van
de goede Ingcfetcnen van dien, endc dien volgens
oock komen te vervallen ende te verdwijnen
d'Oürlogen in andere verre af- ghelegen Plactfcn
en Zeen, die uyt den voorfchreven Nederland t-
fchen Oorlogh jegens onfe weder - partye haren
oorfpronck hebben ghenomen : Ende zynde met
onderlinge Accoort uytghekofcn de Stadt Mun-
ftcr in Wcftphalcn, tot een verfamelinge endc
handelingc van een Generale rufte in de Chriftcn-
heydt, hebben voor goet ghcacht te noemen Per-
ibnnagien, de wclckc met alle authoritey t en Vol-
macht fullen affiileren de voorfchrevc verfame-
linge ende handelinge , om te helpen adfopicren
den voorfchreven langhdurigen Landt-verderfTc-
lijckcn en bloedigen Oorlogh in de Nedcrlandt-
fche Provinciën verweckt. S O O I S Τ,
Dat Wy ons volkomentlick betrouwende op de
Wijfheydt , Voorfichtigheydt , Ervarentheydt ,
Intelligentie, Getrouwicheydtcndc Yvertotden
dienfl der opghcmelte Vereenighdc Nederlanden,
vandeHceren Bartolt van Gent, Lieer van Loc-
nen en Mcyncrfvvijck, Amptman, en Dijck-
gracffvan Bommel, Ticlrc , en Bommelcr-wccr-
den, Ghcdeputccrdc in onfe Vcrgaderinge uyt het
Lidt van die Edelen vande Provintie van Gelder-
landt : Heer Johan van MatcneiTc, Heer van
MatenciTc, Riviere , Opmeer, vSoutcvcen, &c.
Ghccommitteerdc Racdt uyt d'Ordrc van de Rid-
derfchap ende Edelen van Hollandtcnde Wcil-
Vricllandt, Hooch Hcemract van Schielandt:
Lieer Adriacn Pauw , Ridder, Hcere van Heem-
ilcdc , Llogcrfmilde , Riedtwijck , Nieuwer-
kerek , &TC. Ecrflc prefiderende Racdt ende Recc-
kcn-mecflcr des Graefflickheyts van Hol landt
ende Weit-Vricflandt: Hcere Johan deKnuyt,
Ridder, Hcere in Oudt ende Nieuw Vofmcr,
Ecrfte endc reprefentcrende den Adel in de Sta-
ten endc Racdt van het Graeffchap van Zec-
landt , Ordinaris Racdt van Sync Hoogheydt
den Hecrc Prince van Orangie : Hcere Godart
van Reede , Heere van Ncderhorfl, Vrcdelandt,
Cortchoef, Overmecr , Horftwaert, &c. Ghe-
committeerde in Onfe Vcrgaderinge uyt de Rid-
derfchap en Edelen vande Provintie van Utrecht:
Hcere Frans van Donia , Hcere tot Hinnema
m Hielfum : Heere Wilhelm Ripperda , Heere
tot liengeloo, Boxbcrgcn, Boculoo ende RufTen-
borch, &c. Ghccommitteerdc in onfe Vcrgade-
ringe uyt de Ridderfchap en Edelen vande
-ocr page 98-
Placateh. uB
IO4
ons en onfe Erfghenamen en Succefieurs, oock
Vafallen, Onderdanen en Inwoonderen van alle
onfe Coninckrijeken, Landtfchappen ende Heer-
lickheden, foo in als buyten Europa, geen uytghe-
fondert, in alle fyne Leden en den geheelcn inhou-
den van dien, en elck Poind van de felve in 't by-
fonder, voor goet, vaft ende bondigh aengenomen,
geaggre-eert, geapprobeertende geratiiïceert,aen-
nemen, aggreëren, approberen en Ratificeren door
defc tegenwoordige: Beloovende by Conineklicke
ende Princelicke trouwe en woorden, voor Ons ,
onfe Succeffeuren, Coningen, Princcn e» Erfge-
namen, oprcchtclick ende ter goeder trouwe, alles
onverbrccckclick ende punduelick nae fyne formc
en inhouden te fullen nae komen, onderhouden
en voldoen, oock doen nae komen, onderhouden
en voldoen, in aller voegen, of Wy het fclvc in'ey-
gen Perfoone hadden getrac~tecrt,fonder in cenigen
deel daer jegens te doen, of laten doen,dircdelick
of indirc&elick, noch gcdoogen, dat daer jegens, in
ceniger manieren offatfocn werde gcdacn ,hoc het
felvc oock foude mogen gefchicden. Ende indien
eenigccontravcntie daer tegen gbcfchiet ware, of
gedaen mochte worden in eenigerhande manie-
ren , 't felve te doen repareren, fonder ecnigc fwa-
righeytofuytftel,oockde Contraventeurs met alle
rigueur fonder ecnigc gratie of ghenadc te ftraffen,
en doen ftraffen : Verbindende ten felvcn cynde
alle en ycder van onfe Coninckrijeken , Landen en
Hcerlickheden, als mede alle onfe vordcre Goede-
ren , tegenwoordige ende toekomende, oock onfe
Erfghenamen, Succefieurs ende Nakomelingen,
midtfgaders alle onfe Vaflallen, Onderdanen ende
Inwoondcrs van alle onfe Coninckrijeken, Landen
en Hcerlickheden, op wat plaetfe de fclvc, foo in
als buyten Europa, mochten ghevonden worden,
geen uytgcfondcrt, Ende voor de bondigheyt van
de felvc vcrbintcnifTc,rcnonceren Wy aen alle Wet-
ten, Coitumen, en alle andere ftecken, daer tegen
itrijdende. In oorkonde van alle 't gene voorfz is,
hebben Wy bevolen dcfe jegenwoordige te depe-
fcheren , ghetcyekent met onfe Handt, ghefegclt
met Onfcn fecreten Segcl , ende onderteyekent
door Onfe ondergefchreven Secretaris van State.
Gegeven , . . .
Volght de Ratificatie DM de Hoocb
Mopende Hecren Staten Generael.
E Staten Generael der Vcreenighde Ne-
derlanden , Allen den genen die dcfe opc-
ne Letteren fullen fien , Saluyt. Alfoo
Wy by alle occurrcnticn daer nae hebben ghe-
tracht, dat den Langhduyrigen , Landt-verdcrrTc-
lijcken ende bloedigen Nederlandtfchcn Oorlogh,
uytgcbreydt in andere verre af-ghelcgcne Landcrt
ende Zeen, mochte werden geeyndiget en uyt ge-
blufcht ter ceren Godts, Vader, Autheur ende Vcr-
forger van Vrede , ende tot vertrooftinge van foo
veel arme ende bedroefde Zielen, dicjammcrlijck
ghcdruckt worden, door de incommoditcyten en-
de befwaerniflen van den Oorlogh, ende de bitter-
hcyt van dien zijn fmaeckende, mitfgaders dat de
Nederlanden mogen worden herftclt in rufte, luy~
iter,ende welvaren, ende met gemeen ondcrlingh
I                                                                 et"
103
met het Cachet van Onfe Wapenen beveitight.
Ghedaen tot Munfter in Weftphalen den dertich-
ften Januarij fefthien - hondert acht - en - veertich.
Was geteeckent ende gccachetteert:
L.S.
ElleCondedeFen^·
L.S.
Bartoït van Gent,
JLj4 Om
A. Brun,
L.S.
lohan van MateritJfe.
L.S.
Adriaen Tauw.
L.S.
I. de Knujt.
L.S.
C, van Reede,
Xj» O ç
F. v, T>onla.
L.S,
Wilhelm Kipper da.
L.S.
Aar: Clant.
Volcht de Ratificatie van den ConincJ^
WAn Spagnien.
ON Ñ Ç I L É Ñ Ñ E de vierde,van
Godts genade Coninck van Caftilien, van
Leon,van Arragon,van beydc Sicilien, van
Hicrufalcm,van Portugal,van Navarre, van Grana-
dc, van Toledo, van Valencicn , van Gallicia, van
Mallorca, van Minorca, van Scvilla, van Cerdeg-
na, van Cordua, van Corzcga, van Murcua, van
Jaen,vandc Algarbes, van Algecira, van Gibral-
ter, vandc Eylanden van Canarien, van Ooft en
Welt - Indien, Eylanden ende Vafte Lande van
de Oceanfchc Zee, Ecrtz - Hertoge van Ooilen-
rijck, Hcrtogc van Bourgoigne, van Brabandt, van
Milan , Graef van Habfpurgh, van Vlacndcren,
Tirol, Barcelonc, Elccr van Bifcaycn, ■ en Moli-
na, &c. Allen den ghecnen die defen fullcn fien,
Saluyt. Alfoo om de Ncdcrlandtfchc Provintien
te ontladen van den Oorloge, wacr mede de fclvc
foo vcclc Jaren zijn befvvaert gheweeft, die te ver-
loiTcn vandc onghcvallcn en ellenden daer uyt
fpruytcndc,cndc te helpen brengen tot rufte, luy-
ftcr,voorfpoct ende welftandt, als oock om te aflo-
pieeren de Oorlogen uytgcbreydt in andere verre
afgelegen Landen en Zeen , Wyover langen tijdt
hebben gewenfeht te komen tot een goede Vrede
met de Hccren Staten Gcncracl der Vcreenighde
Nederlanden, tot verlichtingc van alle de ghecne,
die van weder-zyden de onheylcn van de voorfz
Oorlogen gevoelen, ende met ghcmcyn en ondcr-
lingh goet-vinden, ghekooren gheweeft zynde de
Stadt Munfter in Weftphalen, tot famen-komfte
ende handelinge van Vrede: Soo hebben de faec-
ken aldaer foodanigen geluekigen fucces erlanght,
dat Onfe Extraordinaris Ambafladcurs ende Ple-
nipotcntiariflen,in kracht van oniè Procuratie met
de Extraordinaris Ambafladcurs ende Plenipoten-
tiarifien van de voorfz Hccren Staten, hebben ge-
maeckt ende beflooten het Traclaet van Vrede,
hier nae van woort tot woort gcinfercert.
Welck Traftaet hier boven itaende ghefchreven
en geinfereert, Ons gereprefenteert wefendc door
onfe voorfz Extraordinaris Ambafladcurs ende Ple*
nipotcntiarifièn, en hebbende alles gheficn, ende
van woort tot woort in Onfcn Rade rypclick ghc-
examineert, hebben Wy het felvc Tractaet voor
-ocr page 99-
Travaten van Treves, Vrede, &cc.
\Oé
ïo5
goet-vindcn van alle geinterciTcerden, zynde Vër-
koofen ge weeft de Stadt Muniler in Weflphalen,
tot by een komfte ende handelinge van Vrede.
Soo heeft het Godt Alrnachtigh gelieft, den acbeyt
en moeyte , welcke onfe extraordinaris Ambafla-
deurs cnde PlenipotentiatifFen hebben ghehadt
inde handelinge met d'cxtraordinaris Ambaffa-
deurs cnde Plenipotentiariffcn van den Coninck
van Spagnien, &c, Don Philippe de Vierde, fulcks
genadelijck te fegenen, dat nae verfcheyden confe-
rentien en by een komften, over ende weder over
ghchouden, fy hebben ghemaeckt ende beilooten
het Tradaet van Vrede,hier na van woort tot woort
oeinfercert,
D
Welck Tradaet, hier boven ilaendc, gefchreven
cnde ghcinfereert, acn ons ghcreprefenteert, cnde
van woort tot woort by ons geconfidereert zynde,
Wy nae rype deliberatie in naem ende van wegen
den gchcelcn Stact der Vcrccnighde Nederlanden,
Gcadbcieerdc Landtfchappen , Heerlijckheden,
Steden ende Leden, van dien , oock voor alle de
Landen , ftaende onder Onfe ghehoorfaemhcydt,
Vafallen, Onderdanen cnde Inwoonderen, foo in,
als buyten Europa, geen uytghefondcrt, het voor-
fchreve Tradaet, en den ghcneelen inhouden van
dien , en clck Poind in 't byfondcr, in alle fyne Le-
den voor goct, vaft ende bondighhebben aen-ghc-
nomen, geagreërt, ghcapprobeerten ghcratificecrt,
acn-nemen , agrcé'ren , approberen en ratificeren
door defe jegenwoordige : Beloovcnde oprechte-
lijck cnde ter goeder trouwe 't felve onverbreeeke-
lijck ende punduelijck nae fyne form ende inhou-
den nae te komen , onderhouden ende voldoen,
oock doen nacr komen, onderhouden ende vol-
doen , in aller voegen, of wy het felve in onfe Ver-
gadcringe Stacts-gcwijfe hadden ghetradcert, fon-
dcr yetwes daer tegen te doen, of te laten doen in
eeniger maniere, noch te gedoogen dat daer jegens
werde ghcdacn, dircdclijck noch indiredelijck,hoe
het felve oock foudc mogen gcfchicdcn: Ende in-
dien cenigc contraventie ghefchict ware, ofte ghe-
daen mochtc worden in eenigerhande manieren,
de felve te doen repareren , fondcr eenigc fwarig-
heyt of uytftcl, oock de Contraventeurs met alle
rigcur fondcr gratie of genade te ftrafien ende doen
ftratTen. Verbindende ten fclvcn cynde alle cnde
ycdervande Vcrccnighde Provintien, Gcaffociecr-
de Landtfchappen, Heerlijckheden , Steden ende
Leden van dien, gelijck mede alle Vafalen, Onder-
danen ende Inwoonderen daer van dependerende,
foo in, als buyten Europa, geen uytgcfondeft, ende
voor de bondighcyt van de felve verbinteniffe, re-
nonceren acn alle Wetten , Coiluymen ende alle
andere faceken, daer tegen ftrydende. In oorkon-
de van alle 't gene voorichreve is, hebben Wy defe
jegenwoordige doen depefcheren onder Onfe Pa-
riiphurecnde Signaturc van Onfen Griffier,cn met
onfen grooten Zegel doen bcfcgelen, in onfe Vcr-
gaderingc in den Hagc binnen de Provintic van
Hollandt, den achthienden Aprilis fefthien-hon-
dert en acht - en - vcertigh. Was gheparapheert,
Jo: Andrec, «· Lager ftondt, Ter Ordonnantie van
de Hoogh-gemclte Staten Gcnerael. Ende onder-
tekent » Cornelis Mufch. Hebbende onder uyt
hangen acn een ghevlochten Strick van Gout en
roode Zyde, het Wapen vandë meer-hoögh-ghej
melte Héeren Staten Generael, in rooden Waf?
fche, geflooten in een Silvere Doofe, op 't deckfèl
van 'r welcke was gefneden een Leeuw met feven
Pylen inde lincker, ende een Swaert in de reek-
ter Poot t
Vercondinge van de Vrede,
En laet eenen yegclicken midts deiên we-
ten , Dat tot lof cnde cerc van Godt den
U Heere Alrnachtigh, welftant cnde bevor^
deringe van 't gemcene befte van defe Vcrccnigh-
de Nederlanden in 't Gcnerael, cnde den goeden
Ingefetcnen van dien in 't byfondcr , den dertich-
ften-January in defen loopenden Jare fefticn-hon-
dert en acht-cn-veertigh, gemaeckt ende befiooten
is binnen Munftcrin Wcitphalcn,cen goede,vaile,
getrouwe ende onverbrecckelicke Vrede, tufièhen
dê Hoochs-gemclten Coninck Don ΡIIILΙΡ Ρ Ε
de Vierde, &c. ter eenre, cnde de Hoogh-gemeltc
Heereri Staten Generael, ter andere zydc,"daer op
weder-zydts Ratificatie in bchoorlickc formc den
vijfthienden defes voornoemt in dcgroote'Zaelc
binnen Munfter voornoemt met opcnc Deurenis
uytgcwiflclt, ende het voornoemde Tradaet ver-
volgens met folcmnclen Ecdc beveftight, ende dat
foo ter Zee, andere Wateren, als te Lande, in we-
der-zydts refpedive Coninckrijcken , Landtfchap-
pen, Landen cnde Hccrlickhcdcn, endd voor al der
fclver Onderfatcn en Inwoonderen, van wat qua-
litcyt ofte conditie die zijn , fonder uytfonderirige
van Plaetfcn of Pcrfoonen: Inganck genomen heb-
bende den voornoemden Vrede den vijfthienden
defes voornoemt, van welckcn dach af alle Aden
van Hoihliteyt ten wedcr-zyden hebben moeten
op houden ende cefieren , al-omme in Europa,
oock elders, buyten de Limitcn hier bcvoorens
door de mecr-hoogh-gemcltc Staten Generael gc-
accordeert by hunne refpedive Odroyen acn dë
Ooft ende Wcft - Indifchc Compagnien dcfer Ver-
cenighdc Nederlanden. Doch wat bclanght de Li-
mitcn van het Odroy van de voornoemde Ooil-
Indifchc Compagnie, daer binnen en fal de voor-
fchreve Vrede niet eer beginnen dan den dertigh-
ftcn Januarij des Jaers fefthien-hondert en negen-
en - veertigh, 't wclck een Jaer is nae de conclufie
van den jegenwoordigen Vrede: Ende wat be-
langhtde Limiten van het Odroy oock ghcaccor-
deert acn de Wcft-Indifchc Compagnie, aldaer en
fal de mecr-wcl-gemcltc Vrede niet eer beginnen
dan den vijfthienden November nacil-komende in
dit loopende Jaer, 't welck zijn fes Macndcn na de
voorfz uyt - wiffclinge van de Ratificatie van het
mecr-ghenoemdc Tradact van Vrede., Wel ver-
ftaendc dat indien van wegen 't publijcq ten we-
dcr-zyden het advys van de mecr-wel-ghemelte
Vrede, binnen de voorfz refpedive Limiten, eerder
fal wefen gekomen, dat van als dan de Vyantfchap
daer oock op houden fal, ende de felve Vrede in-
ganck nemen, cnde volkomen effcd fortercn,maer
indien naer de voorfz tijdt van een Jaer, cnde half
Jaer refpedive inganck nemende als vooren , bin-
nen de voorfz refpedive Limiten der voorfz Odro-
yen , eenige aden van Hoftiliteyt daer fullen zijn
gedaen5de fchade fal fonder uytftel worden gerepat
G 3                         reert;
-ocr page 100-
Placaten-*· i.Boeck. a.Tit.
ïoS
107
teert: Ende fullen over fulcks de advertentie van
de voorfchreve Vrede ende ceifatie van Hoililiteyt,
Foo na Ooft als WeiMndicn ende andere Plaetfen
van den reforte der voorfchreve Oftroyen refpeeti-
ve ghedaen worden lbo haeil cenighiints moghe-
lick. Derhalven lail ende beveelt men dien vol-
gens expreflelick midts defen van wegen de meer-
Hooch:ghemeltc Heeren Staten Generael, allen
ende een yeghelijck die onder haer Hoogh Mog:
onderdanigheyt ende gehoorfaemheyt 2ijn ghefe-
ten , de voorfz Vrede binnen de voorfz refpeclive
Plaetfen endcLimiten invoegen voorfz, onver-
bteeekelijck te onderhouden, fonder daer tegens
yet te doen, Op peyne van gheilraft te worden als
Perturbateurs vande gemecne rulle, fonder eenige
genade, faveur, verdrach ofte diilïmulatie. Aldus
ghearreileert ende beflooten ter Vergaderingevan
de Hooch-ghemelte Staten Generael, in den Hage
op den negentienden Mey feflhien-hondert acht-
en-veertigh. Was geparapheert, Bouchorfl,vtl On-
der flondt, Ter Ordonnantie van defelvc. Ge-
tecêkent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium gc-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten , in
rood en Waflche.
Byfonder Artijckel, l^echende de Scheep -Faert ende Κϋρρ-han*
del rvokens 't TraSiaet njan den Vrede > beflooten ende ajafi ghemaecfy tufj'chen de Ex~
traordwariffè Ambaffkdews ende Gevolmachtigde des Heeren Coningb <van Spagnien. Ende
de Extraordimrife Ambaffadems ende Grvolmacbtighde dsr Hoog: Mog', Heeren Staten Ge~
neraelder Vereenighde Nederlandtfche Proyintien,
anden des voorfchreve Heer Coningh en fullcn
mogen brengen, ende fullcn dies halven Contre-
marques ghevcn, waer door men te beter de waer-
heydt ende validiteyt der felver Pafpoortcn van de
Admiralitcyt fal mogen bekennen , ende dat die
niet en fullen konnen vcrvalfcht worden , behou-
dens dat nochtans de Scheeps - Vaert ende Koop-
handel der Onderdanen vande Gheunieerde Pro-
vintien op Vranckrijck, van weder zyden als voor
defen fal'mogen ghehouden worden, fich onthou-
dende van in Vranckrijck te mogen brengen eeni-
ghe Koopmanfchappcn komende uyt de Landen
des Coninghs van Spagnien, die tegens hem ende
tot nadeel van fync voorfz Landen fouden mogen
ilrecken.
Ende indien dat inde voorfchreve Schepen ee-
nige Koopmanfchap ofte Waren , de welcke ver-
boden ende van Contrebande verklacrt zyn, ghc-
vonden wierden, foo fullen diefelvevoorfchreve
Goederen , Koopmanfchap ende verboden Waren
van Contrebande allecnlijck mogen gecalengeert
ende gheconfifqueert worden, fonder dat daerom
het Schip noch de andere Goederen , Koopman-
fchap ende Waren fullen mogen ghcmolcflccrt,
verroert noch geconfifqueert werden , in gcendcr-
ley manieren.
Ende reciproquelijcken fullcn de Onderdanen
des voorfchreve Heer Coninghs, alle de felve Vry-
heden mogen ghenietcn in cas van rencontre ofte
rencontreren mochtc Hoililiteyt tuuchen de ghe-
melde haer Hoogh Mog: ende der Rijckcn ende
Landen, ofte eenige der felver die zijn of werden
fullen in Vricntfchap of Neutraliteyt metten voor-
fchreven Heer Koningh. van Spagnien. Ende
fulcks achtervolgende der voorfcyde conditien
ende uyt-gcdruckte Reitruftien in defen Artijckel
begrepen.
Defen Artijckel fal zijn geobfervcert, gheexecu-
teert ende ghehouden, als in 'tTraftaet van Vrede
begrepen, ende gheratificeert door den Heer Co-
ningh van Spagnien, ende der Heeren Staten Ge-
nerael der Vereenighde Nederlanden, foo ende ge-
bjck als het voorfchreve principael Traftaet in
twee
E Onderdanen ende Imvoon-
ders der Vereenighde Nederlan-
den, fullcn met alle vryheydt
ende feeckerheydt in alle Rije-
ken , Staten ende Landen, de-
welcke met den Staet der
in
Vereenighde Nederlanden
vriendtfehap ende Neutraliteyt zijn of werden ful-
lcn, mogen varen ende handelen. Ende en fullen
ter oorfaceke van de Hoftilitcyten , die daer beje-
genen ofte hier naemaels bejegenen mochten tuf-
ichen den voornoemden Heer Coningh van Spag-
nien, ende de voorfchreve Coninckrijcken, Staten
of Landen, of eenige der felver die als bovenin
vriendtfehap ofte Neutraliteyt zijn metten ghe-
meldcn Staet van haer Hoogh Mog: en fullen in
haer-lïeder Scheep - Vacrt noch Koop-handel niet
mogen belcth noch verhindert worden, in voc-
ghen dat nochtans niet en fal toe-ghelatcn werden
acn den verklaerde Vyanden des voornoemde
Heer Coninghs eenige verboden Koopmanfchap-
pen ofte van^ Contrebande toe te brengen. Ende
om daer van den cours en treyn van fulcken Han-
del voor te komen ende beletten, foo fullenfe over
fulcks ghehouden zijn , komende inde Havens
des voornoemde Heer Coninghs , ende willende
na de Havens des felfs Vyanden, te thoonen haer-
luydcr Pafpoort, waer in ghefpecificcert fal ftacn
de Ladinge van hun Schepen, gheattefteert ende
gemerekt metten gcwoonelijcken ende ghemee-
ncn Zegel der Officieren ter Admiralitcyt des
Quartiers , daer zy van dacn af-ghevaren zijn.
Ende en fullcn boven dien niet mogen ghcfoeckt
noch onderfocht, ende veel min onder cenigerley
pretext dat foude mogen wefen,opgehouden wor-
den. Als oock zyndc in vollen Zee, ofte komen-
de in eenige Reed fonder inde Havens te willen
komen, ofte hacr-liedcr Lail op tcbrceckcn, en ful-
len niet ghehouden zijn van haerder ladinge ee-
nige reeckenfehap te geven, en'welverflaende dat
haer Hoogh Mog: expres Vcrbodt fullen doen, dat
ghcene van hare Onderfatcn eenige verboden
Koopmanfchappen van Contrebande, aende Vy-
-ocr page 101-
:!%
x 0j                Traflaten van Trevcs, Vrede, &c.
HO
feitien-hondert acht-cn veertich. Was onderteyc-
kent ende met Lack bezegelt r "
twee Maenden nae de VerwiiTelingen der Ratifi-
catien des voórfchreve beilooten ende befegelt
principacl Traöaet van den dertighften Januarij
EHe Cotide de Pen**
j4. Brttn.
L, S,    Burtoït vm Genu
L. 5.    Iohan van Materiefpa
L. S.    Adrinen Tauw.
L. S,    G. van Recde,
. L. 5*    F. v, 'Dpnia,
L.St    Wilhelm Ripperda.
L. S.    Adr: Cldnt,
Jeftien-hondert acht-en-veertigh, ofte foo haeft als
naer de voórfchreve VerwiiTelingen fal möplijck
L.S.
zijn. Ende fullcn de Ratificatien in behoorlijcke
forma van weerde weder-zijdts overgelevert ende
verwiiïêlt worden, gedaen, vaft gemaeckt ende on-
derteyekent, by de voorfz ExtraordinariiTen Am-
baiTadeurs ende Gevolmachtighdedes Heeren Co-
ningh van Spagnien, ende der voórfchreve Hoogh
Mogt Heeren Staten Generael der Vereenighde
Nederlanden, tot Munfter den vierden Februanj
Traóhet vande Marine, (jedaen, befloten, ende ghearrefteert inden
J-Uge in HoUant denfeventbïenden wande Maent wan December 1650. tujfchen den Heere
Anthoine Brun» AmbaJJadeur ordinaï'is wanden Heere Contngh wan Spaigne aen d"tene,
fyde 3 ende de Heeren Gedeputeerden wande Hooge Mogende Heeren Staten Generael der Ver*
eenighde Neder-landen aen d'andereJy de.
der Hoolck, oudt Burgermecftcr der Stadt van
Utrecht: Joachim Andrée, Ridder, oudt eerftc
Raedt in het HoiFProvinciacl van Vrieflandt: Joan
vander Bcccke, tot Doomick ende Crytcnburgh,
Burgermecilcr der Stadt Deventer: Adriaen Clant
tot Stedum, Heere van Nitterfum, &c. Gedepu-
teerden uyt het Middel van hare Vcrgaderinge.
De op-gemelte Heeren Ambafladeur ende Ge-
deputeerden , hebbende ghehouden verfcheydert
conferentien, zyn eyntlick uyt den naem ende vaft
wegen de hooghibgemclte Heeren Coninck, ende
Staten Generael verdragen, ende hebben geaccor-
deert ende geflooten het jegenwoordigh Tradaet,
op de Articulen ende Conditien, hier na volgende.
I
"CErftelijck, fullen de Onderdanen ende Inwoon-
■^deren vande Vercenighde Nederlanden, in alle
iccckcrheyt ende vryicheyt vermogen te varen en-
de TraiFicquercn in alle de Coninckrijckcn, Staten
ende Landen, die zijn ofte wcfen fullen in Vrede,
Vrundtfchap ofte Neutraliteyt, met den Staet der
voorfz Vcrccnighde Nederlanden.
II.
F'nde en fullcn in defc vryheyt niet mogen wor-
den ghetroubleert ofte bekommert, door de Sche-
pen ofte Onderdanen van den Coninck van Span-
gien, ter faeckc van Vyandtfchappen, die voor val-
len , ofte namacls ibuden mogen voorvallen, tuf-
fchen den hooghft-gcmelten Heer Coninck, ende
ghemelte iync Coninckrijckcn , Landen ende
Staten, oft cenige van dien , die fullcn zijn in
Vrundtfchap ofte Neutraliteyt met de hoogh-ghc-
melte Heeren Staten Generael der Vereeoighde
Nederlanden.
III.
Het wclck oock ilrecken fal ten opfichte van
Vranckrijck, over alle foorten van Coopmanfehap-
pen ende Waren, de welcke aldaar getranfporteert
ende vervoert wierden, al eer Vranckrijck voor-
noemt, met Spangien in Oorlögh was.
Wel·
SSSfSS
üü
Iv'SJi'/j^'
WbËW4
«lik
vËU
PjgftSttJI ..:-
%Êk
Lfoo t'fedcrt het iluyten van
den Vrede tot Munfter, tuf-
fchen den Heer Coninck van
Spaigncn, ende de Hoogh Mo-
gende Heeren Staten Gene-
rael der Vereen ighd e Neder-
landen, eenige difpuyten ende
differentcn waren voorgeval-
len , aengaende den rechten fin van 't Articul den
vierden February des Jaers 1648. binnen de voor-
noemde Stadt Munfter af-fonderlick beilooten,
nopende de Navigatie, Commercie, vcrieeckert-
hcyt,vrydom,cndc ghevoechlickheytvan defelve.
Ende dat de Hoochft - ghemelte Heeren Coninck
ende Staten Generael, noodighhebben geacht ee-
nige nadere verklaringe ende uytleggingc dacr van
te gheven, om voor te komen alle oorfaecken van
klachten , ende meer ende meer te verbinden de
goede correfpondentie tuifchen hun ende der iel-
ver Onderdanen aen wedet-zyden, door de oprech-
te ende volkomen onderhrudinge van 't ghemelte
Tracract van Vrede, in aken ende ycder Articulen
van dien , principalick in dit Poincl van foo grootc
nuttigheyt ende gewichte, Soo hadde de hooghft-
gcmelte Fleer Coninck tot dien cyndc van fynent
wegen ghecommitteert Mcilirc Anthoine Brun,
Ridder, Racdt van Syne Majeftcyt in fynen Rade
van State,ende Hoogen Rade, inde faceken vande
Nederlanden, ende die van Bourgoigne, by iyn
Ferfoon, iyncn Plenipotentiaris totcle Tractatcn
van den gheneralen Vrede, ende fynen AmbaiTa-
deur ordinaris by dehoogh-gemelte Heeren Staten
Generael.
En de mccr-hooch-gcmelte Heeren Staten Ge-
nerael.de Heeren Rutgcr Huygens ,Riddcr: Fran-
coys Banning - Cock, Ridder ,1rleerc van Purmcr-
landt, ende llpcndam, Burgcrmeciter ende Racdt
eer Stede Amftcrdam: Cornclis Ripperfe, Regie-
rende Burgcrmeciter der Stadt Hoorn in Wcft -
Vrieflandt: Jacob Veth, Raedt ende Pcnfionaris
der Stadt Middelburgh in Zeclandt: Gijf bert van-
-ocr page 102-
ïxt
Placaten-j. ï.B
112
accordeert, dat de Schepen met de Coopman-
fchappen vande Onderdanen ende Inwoonders der
voornoemde Vereenighdc Provintien, in-gcloopen
zijnde in eenige Havenen vanden Hooghft-gemel-
ten Mier Coninck, ende willende van daer gacn,
naer die van fyne voornoemde Vyanden , allee-
nelick fullen ghehouden zijn over te leveren ende
te coonen aende Officiers vande Haven van Spai-
gnen , ofte andere Staten van den meer-hooghft-
ghemelten Hecre Coninck , van waer fy fullen
vertrecken , haere Paiïbpoorten , in-houdende de
fpeciflcatie vande ladinge harer Schepen, gheat-
tefteert ende ghemerekt met het ordinaris Zegel
ende Handt-teecken , ende erkent vande Officiers
vande Admiraliteyt, in de Quartieren van daer fy
ccrlt fullen zijn ghevaren, met vcrklaringe van de
Plaetfe waer naer toe fy het ghemunt hebben, alle
tcfamenineen.ordinarife ende gewoonelicke for-
me: Naer welcke vertooninge harer Paflcpoorten
inde gemelte forme, en fullen fy in hare reyfe niet
gemolefteert nochte onderfocht, op-gehouden ofte
vcrachtert mogen worden, onder wat deckfel het
foude mogen wefen.
IX.
Selfs,de ghemeke Schepen van de Onderdanen
ende Inwoonders vande Gheunieerde Provinciën,
wefende in volle Zee, ofte wel komende op eenige
Reen, fondcr inde Havens te willen loopen, ofte
daer in loopende, ibndcr nochtans aldaer te willen
ontladen, ende hacr laft breecken,en fullen niet ge-
houden zijn reeckenfehap te geven vande ladinge
harer Schepen, uytghenomen foo wanneer fy ver-
dacht fouden mogen zijn, van aCnde Vyanden van
de hooghll-ghemelte Heer Coninck toe te voeren
Coopmanfchappen van Contrebande, ghclijck hier
vooren is gefecht.
X.
Ende in fulcken gheval van apparentc fufpicie,
fullen de ghcmelte Onderdanen ende Inwoonders
der geünieerde Provinciën, gehouden zijn inde Ha-
vens te toonen hare Paifeporten, in ibodaniger voe-
gen als hier vooren is gefpecificeert.
XI.
Dat indienfe zijn gheloopen in Rhcen , ofte ont-
moet in volle Zee, door eenige Schepen van den
hooghft-gemclten Heer Coninck, ofte van eenige
particuliere Rccders ten Oorlogh, fyne Majefteyts
Onderdanen, fullen de voorfeyde Schepen, om
alle difordre te fchouwen, blyvehde een Canon-
fchoot daer af, hare Boot ofte Chalouppc mogen
fenden aen Boort van het Schip der Onderdanen,
cnde Inwoonders vande Gheunieerde Provinciën,
cnde dacr in doen gaen allecnlijck twee ofte drie
Man,aen wien door den Schipper van het gemeltc
Schip der Geünieerde Provinciën ghetoont fullen
worden de PaiTcpoorten inde forme gefpecificeert
inde voorgaende Articulen . Als mede de Zee-
brieven ghefchreven nae het Formulier, 't wclck op
het eyndc van dit tcgenwoordigh Traöaet fal wor-
den gciniêrcert: waer uyt fal moeten blycken, niet
alleen vande ladinge, maer oock vande Plaetfe van
fyne wooninge ende refidentic inde Vcrcenighde
Provinciën, ende van den Naem lbo wel van den
Schipper, als van het Schip, op dat men door defc
twee Middelen weten mach, of daer in zyn Coop-
manfchappcn van ContrebandCjCndc fuffifantelick
blijeke
IIII.
Welverftaende nochtans, dat de Onderdanen
vande Geünieerde Provintien fich lullen onthou-
den van eenige van foodanige Coopmanfchappcn
aldaer te brengen,komende uyt de Staten van den
hooghilghcmeltenHeer Coninckvan Spangien,
die tegens hem cnde fyne gemeltc Staten, fouden
konnen dienen.
V.
Ende aengaende d'andere Coninckrijcken, Sta-
ten cnde Landcn,wefende in vrientfehap ofteNeu-
traliteyt met de ghemeke Geünieerde Provintien,
hoe-wel fy hacr in Oorlogh bevinden , met den
hooghft-gcmeltcn Heer Coninck,aldaer en fullcn
geen Coopmanfchappen van Contrebandc, ofte
eenige verboden Waren gebracht mogen worden.
Ehdeom het felfde te beter te beletten , fullen de
hoogh-gemelte Heeren Staten het felfde door Pla-
caten cnde Ordonnanticn wel cxpreiTelijek doen
verbieden.
VI.
Tc meer, om des te beter te voorkomen de dif-
ferentcn die fouden mogen ryfen cnde ontftaen,
noopende de defignatie,oftc beteeckeninge vande
voorfeyde verbodene ende Contrebande Coop-
manfchappen, is verklaert cnde verdragen, dat on-
der die naem begrepen fullen wefen, alle Vuyr-
wereken, ende 't gheene dacr toe behoort, als Ca-
non , Mufquetten, Mortieren, Pctardcn, Buiten,
Granaden, Saufifen, Pcck-kraniTcn, AfTuyten, For-
quettcn, Bandeliers,Cruyt, Lont, Salpeter, Ko-
gels : Van gelijcken wort verftaen, onder den iel-
ven naem van verbodene cnde Contrebande Coop-
manfchappen, alle andere Wapenen, als Piccken,
Degens, Stormhoeden, Cafquctten, CuraiTen,Hcl-
lebaerden, ende andere diergelijeke: Is noch onder
den ghemelten naem verboden het tranfporteren
ofte overbrengen van Volck van Oorloge , van
Peerden, vantocrultingen van Pcerden, Piilool-
loopen, Rapier - henghfcls, ende alle tocruitinge,
gefatfoenneert cnde gemaeckt tot 't gebruyek van
den Oorloge.
VII.
Om infghclijcks tevermydenalle materie van
difpuyt ende twift, is gheaccordeert, dat onder den
gcmelten naem van Contrebande ende verbodene
Coopmanfchappcn , niet en fullen zijn begrepen,
Taruw, Koorn ende andere Greyncn, ende Erten,
Boonen,Zout, Wijn, Olyc, nochte gencralick alle
liet geenc behoort tot het voedtfel ende onderhout
van het Leven, Macr fullen vry bly ven , ghclijck
alle andere Coopmanfchappcn, niet begrepen in 't
lelt voorgaendc Articul: Ende fal het vervoeren
daer van toe-ghclatcn zijn, felfs naer Vyandelicke
Plaetfen, uytgefondert in Steden ofte Plaetfen, die
belegert, geblocquecrt, ofte befet fullen zijn.
VIII.
Ende om te beletten dat de voorfeydene, verbo-
dene ende Contrebande Coopmanfchappen , ghe-
lijck die zijn ghcdefignccrt ofte beteeckent, ende
ghercgulecrt by de Articulen immcdiatclijck voor-
gaende, niet en gacn naer de voornoemde Vyan-
den vanden Heer Coninck van Spaignen, ende dat
oock onder deckfel van foodanigh bcleth, de vry-
dom cnde feeckerheydt vande Navigatie ende
Commercie niet vcrachtert en worden, foo is ghe-
-ocr page 103-
Tradaten van Tre
114.
Articul, den vierden February in 't Jaör fefthien-
hondert acht-cn-veertich tot Munfter gheilooten,
fonder daer in te derogeren ofte verminderen, be-
halven in't geene daer de tegenwoordige verklarin-
ghe bevonden fal worden te wefen buyten den in-
hout van't gemeltc Articul.
XVII.
Ende fal het tegenwoordigh Tractaet van ghe-
lijcke kracht zijn,ende fo Jange dueren, als of't fel·
ve in het origineel Tractaet van Vrede, tuflehen de
hooghft - ghemelte Heeren Coninck ende Staten
geinfeteert ware geweeft. Behoudclick nochtans,
dat in geval by verloop van rijdt, men eenige frau-
den ofte inconvenientcn comt teontdeckenop het
ftuck vande gemeke Commercie ende Navigatie,
tegens de welcke niet genoechfaem voorfien ende
gheremcdieert en ware, dat men daer toe alfulcke
andere precautien fal mogen by brengen, als men
van d'eene of d'andere zyde bevinden fal te behoo-
ren , bly vende ondertuflehen het tegenwoordigh
Tractaet in fijn volle kracht ende vigeur.
X V 111.
Eyntlick,dathet tegenwoordigh Traclact gcag-
greeert ende gheconfirmeert fal worden door den
hooghiVghemcltcn Heerc Coninck van Spangien,
ende de hoogh-gemekc Heeren Staten Generaei
der Vereenighdc Ncderlantfche Provinciën, binnen
vier Maenden nacr date van dien.
Hier volcht het Formulier van den Zee<
Brief, in deFranfchc Tale.
Ux Serenifsimes, Tres lllufires, llluflres, Tres
Puijfants, Puijfants, Tres Nobles, Nobles, Hono-
rabks
Öüf Prudents, Seigneurs, Empereurs,Roys,
Republïcques, Primes, Ducqs,Comtes, Barons, Seigneurs,
Bourguemaifres,Efchevins,Confeilliers,Juges, Officiers,
Jufliciers & Regentz. de toutes bonnes Villes & places
,
tam Ecclejiaficques quefeculiers, lefquelles ces pat ent es.,
verront ou lire orront, Nous Bourguemaiflres & Regentes
de la rille.....Scavoirfaifons que N.N.
. . . . Maifre de Navire .... Compa-
rant devant nous α declarc de ferment folemnel, que Ie
Navire nomme Ν.
.... grand environ ....
Lafïes,fur lequel maintenant ilefl Ie Maiflre, apparüent
aux Inhabitans des Provinces Unies,
Ainfi Dieu Ie
vouloit ayder, Et comme volant ie rs nous ver r ion s ledit
Maifire de Navire aidè dans fes)ufles affaires nous vous
requerons touts en general £$ en particulier, ou lefufdit
Maifire avec f on navire & da mees arrivera qu il leur
plaife de recevoir benignement, & Traittcr duément Ie
foufrantfur fes droitls accoufumex des peages l&frais
,
dans par, & aupres vosportz, Rivieres ζ§ Domaïnes, Ie
laiffant naviger,pajfer, frequenter & negotier la, & ou il
trouvera apropos, ce que volonliers nous recognoiftrons
,
Α tefmoing de quoy nousy avonsfaitl appofer Ie Seau de
nofire Ville'
Hier ajolgbt bet Formulier wan den Zee brief > in
de Nederlandtfcbe Tale.
ALder Doorluchtighfte , Doorluchtigbfte ,
Doorluchtige, GrootmachtighiTe, Groot-
machtige, Hooch ende Welgeboorne, Wel
Edele, Erntfeile, Achtbare, Wyfe.Voorfienige Hee-
ren, Keyferen, Coningen, Republijcquen, Princen,
Η                     Furften,
H3
blijcké vande qualiteyt van het Schip, als oock van
den Schipper van dien. Aen welcke Paifepoorten
ende Zee-brieven volkomen geloof ghegheven fal
worden, Des te meer, om dat foo wel van wegen
den hooghft-gcmelten Heer Coninck, als van we-
gen de hoogh-ghcmeltc Heercn Staten Contre-
marquen gegeven lullen worden,om dies te betet
de oprechtigheytt'erkennen,ende ten eyndede fel-
ve seenünts vervalfcht en mogen worden.
XII.
Ende in gevalle in de ghemelte Schepen van de
Onderdanen der Geünieerde Provinciën , door 't
voorfchrevc middel eenige foodanige Coopman-
fchappen ghevonden worden, als hier boven voor
Contrebande ende verboden verklaert zijn,de fclve
fullcn ontladen, gecalangeertende geconfifqueert
worden voor die vande Admiraliteyt, ofte andere
competente Rechters , fonder dat daer om het
Schip ofte andere, vrye ende geoorlofde Goederen
ende Coopmanfchappen in't fclve Schip ghevon-
den , in ecniger manieren fullen mogen worden
aengeilagen, noch geconfifqueert.
XIII.
Daer en boven is noch gheaccordeert ende over-
komen , dat alle het gheene bevonden fal worden
geladen te zijn, door de voornoemde Onderdanen
ende Inwoonders vande Geünieerde Provinciën
in een Schip vande Vyanden van den hooghft-ge-
mclten Heer Coninck, al-hoe-wel het geen verbo-
dene Coopmanfchap en waren , gheconfifqueert
fal worden, met alle het gheene in het voorfeyde
Schip ghevonden fal worden, niets uytghefondert
noch te gereferveert.
XIIII.
Maeranderfints oock, fal liber ende vryzijn,
alle het gheene inde Schepen toe - behoorende de
Ondcrfatcn van de hoogh - ghemelte Heeren Sta-
ten Generaei zijn fal, al-hoe-wel de ladinge, ofte
cen ghedeclte van dien, de Vyanden van den
Hooghil- ghcmcltcn Heer Coninck toe-behoorde,
uytghefondert de Coopmanfchappen van Contre-
bande , ten opfichte van de welcke men fich fal re-
guleren, nacr het geene inde voorgaende Articulen
is gedifponcert.
XV.
De Onderdanen vande hooghil-gemelten Heer
Coninck, fullen reciproquelicken de felve Rechten
ende Vryheden genieten in hunne Navigatie ende
Trafficque , ten reguarde vande hoogh-ghemelte
Heercn Staten Generaei der Geünieerde Provin-
ciën , als hare Onderdanen , ten opfichte van den
hooghil-gemelten Hcerc Coninck van Spangien:
Weï-verftacndc, dat in alles de reciprociteyt ende
ghclijckheyt fal zijn aen d'ecn ende d'andere zyde,
felfs foo wanneer hier naer de mecr-hooghft-ghe-
meke Heer Coninck vriendtfehap ende Neutralt-
tcyt foude mogen hebben, met eenige Coningen,
Princenofte Staten, die Vyanden van de op-ghe-
nickc Geünieerde Provinciën fouden mogen wor-
den, ghebruyekende de twee partyen reciproque-
p η —C te weder-zyden, de felve Conditien ende
Rcitriclicn, die inde boven-itaende Articulen uyt-
gedruckt zijn.
XVI.
Dat het tegenwoordigh Tractaet fal dienen tot
vcrklaringc ende uytlegginge van het particulier
-ocr page 104-
Placaten_>. t.Boeck. 2. Tic
116
it5
teerden) men haer fatisfadie ofte voldoeninge ibu-
de geven. Ende ghy fult my adverteren naer u ge-
woonelicke ibrge, van 't gene in gevolge van 't bo-
ven-verhaelde gedaen fal worden. Uyt Madrid den
18. Augufti 1650. Wasgeteeckent,Toi?/<&?)v En-
de onderteyekent, Jeronimo de la Torre.
Hkt ruolgbt den inhoudt wande Volmacht der
Heeren Gedeputeerden vande Hoogh Mogende
Heeren Staten Generael.
DE Staten Generael der VereenighdeNeder-
landen , Allen den geenen die defe tegen-
woordige Brieven fullen fien,Saluyt. Alfoo
ons ghcbleecken is, ende Wy volkomentlijck on-
derricht zijn, vandebequaemheyt, wijfheydt, ghe-
trouwigheyt, wacrdigheyt ende neerftigheyt vande
Heeren Rutgcr Huygens, Ridder : Franc^oys Ban-
ningh-Cock, Ridder, Heere van Purmcrlandt ende
Ilpendam , Burgermeefter ende Racdtder Stadt
Amfterdam: Cornelis Ripperfe, regierende Bur-
germeefter der Stede Hoorn in Wcft - Vrieflandt;
Jacob Veth, Raedt ende Penfionaris der Stede
Middelburgh in Zeelant: Gijf bert vander Hoolck,
oudt Burgermeefter der Stadt Utrecht : Joachirri
Andre'e, ^Ridder, oudt Eerfte Raedt in 't Hofi'Pro-
vinciael van Vrieflandt, Joan vander Beecke, tot
Doornick ende Crytenburgh, Burgermeefter der
Stede Deventer : Adriaen Clant, tot Stedum.,
Heere van Nitterfum, &c. Gedeputeerden uyt het
Middel van Onfe Vergaderinge, hebben Wy ver-
kiefinge gedaen van hare Perfoonen, om uyt on-
fen naem, ende van onfent wegen , in qualiteyt
van Onfe CommifiariiTen te traderen faecken van
importantie, ten opfichte vande Traflijcque ende
Commercie ter Zee , tuflehen de Onderdanen
vanden Coninck van Spaigncn,ende die van delen
Staet. Ende wetende dat om te facilitcren hare
Negotiatien , op dat die ten goeden ende ghe-
vvenfehten eynde mogen worden ghebracht, van
ons noodigh hebben volle macht, audoritcy t,com-
miflle ende fpeciael bevel. Geven Wy haer te dier
oorfaecken in kracht van defe tegenwoordige, vol-
komen macht omme te mogen traderen, conve-
nicren ende befluyten met den Heere Anthonio
Brun, ordinaris AmbaiTadeur van fyne Majefteyt
van Spagnicn by ons,de noodigc Articulen in onfe
Vergaderinge geexhibeert, ten opfichte vande Na-
vigatie,Tratncq ende Commercie,ende van alle het
felfde te maecken ende te pafleren Inftrumentcn ,
Contraden ende Beloften,in goede ende beboorlic-
ke forme, ende voorts generaïick in 't gcene voorfz
is te doen, alle het geene Wy fouden ofte konden
doen,indien wy perfonelick daer prefent waren, al-
waer 't dat de iaceke meerdere ende befonderen
Laft vereyfehte, dan in defe tegenwoordige vervat
is: Belovende finceerlick ende ter goeder trouwen,
voor altijt te houden aengenaem , vaft eü bondigh,
alle het gene door onfe opgemelte Gedeputeerden
hier in fal zijn gedaen,geprocureert, belooft, gecon-
venicert ende geaccordeert,fonder immermeer daer
tegens te doen ofte laten gefchieden,diredclick ofte
indiredelick,in wat voegen ofte manieren het oock
ibude mogen wefen,maeralle het felve te ratificren
indien het Van noode is : Ende daeï van te verlee-
nen Brieven ende Inftrumenten inder befter for-
i
                                                           * me,
Furften, Hertogen, Graven, Baronnen, Heeren,
Bureermeefteren, Schepenen, Raden, Mitfgaders
Rcchteren, Officieren, Jufticieren ende Regenten
aller goede Steden ende Plaetfen/tzyGeeftelijcke
of Wereltlijcke, die defe opene Letteren fullen fien
ofte hooren lefen, Doen \vy Burgermeefteren ende
Regeerders der Stadt......te we-
ten , Dat Schipper N. N........
van.....(voor ons comparerende) by
iolemnclen Eede verklaert heeft, dat het Schip
ghenaemt Ν.......groot ontrent
. . , . . Latten,'t welck hy althans voert in
defe Geünieerde Provinciën t'huys behoort. Soo
waerlkk mofi hem Godt Almachtig!) helpen
. Ende
want wy den voorfz Schipper geerne ghevordert
fagen in fyne rechtvcerdige faecken , Soo is Ons
verfoeck aai allen voornoemt, ende yeder in 't by-
fonder,daer den voornoemden Schipper, met fyn
Schip ende in-geladen Goederen komen fal, dat
de felve gelieven den voornoemden Schipper, goe-
delicken te ontfangen ende behoorlijck te trade-
ren , Gedogende hem op fyne gewoonelijcke Tol-
len ende on-gelden, in 't door ende voorby varen,
Havenen, Stroomen ende ghebiedt, te paiTeren,
varen ende frequenteren , omme fyne Negotie te
doen, daer ende foo hy te rade vinden fal, 't welck
wy geerne willen verfchuldigen. Des t'oorkonde
defer Stede Zegel ter oorfaeckc hier aenhangende,
den .....
"Bier njolght de Copie wande Volmacht njan den
Heer
Anthonio Brun, Ordinaris Amlaffadeur
van den Coninck -van Spangien, uyt de Spaenfche
ende Franfihe, inde Nederlantfche Tak overgefet.
DEN CONINCK.
ANtonio Brun, van mynen Hoogen Rade van
Vlaenderen, ende mynen AmbaiTadeur in
Hollandt, Met uwen Brief van den feven-
cn-twintighilen Mey leftledcn, fondt ghy my Co-
pie van het Tradaet 'twelckgemacckt wierdemet
de Geünieerde Provinciën, nopende de Negotiatie
ende Commercie, vvaer op ick u dedc antwoorden,
dat men u op 't fpocdighfte advis iöude geven van
myne Refolutie: Ende nu heeft het my goet ghe-
dacht u te feggen,datickfc genomen hebbe 'tfelve
te aggreëren, (ghclijck ick doe) dat ghy het voor-
noemde Tradaet bcfluyt, 't welck ick gercet zy te
ratificeren. Ende het fal van nooden zyn, (gclijck
ick het u oockbclaftc) dat ghy het mede op't fpoe-
dighftc verklaert aen de Staten Generael, ende de
goede wille , met de welcke Ick daer inne gecon-
ïenteert hebbe: Ende dat ick ordre gegeven heb-
be aen Don J O Α Ν mynen Sone,cnde aen myn
andere Gcncraels (felfs alvooren het befluyt ende
Ratificatie van 't felfde) dat fy haer felven in con-
formitd van het gemelte Tradaet fullen reguleren:
Ende dat myne wille is, dat de Commercie aen-
wafle, ende de felve wedervare alle mogelijcke be-
hoorlickheden. Ende dat ick oock bevolen hebbe,
dat men rcilitucre, alle her gecne genomen is t'fe-
dert den Vrede, tegen dit lette Tradaet. 't Welck
ghyaende GeintereiTeerden fult doen adverteren,
tencynde fy de gemelte reftitutie mogen eyfehen:
Haer feggende, dat indien men hier witte wie zy
zijn , (hoewel fy de felvc rettitutie nieten follici-
-ocr page 105-
Traéhten van Trevcs, Vrede, &c.                 118
^erkgndinge 'pan het TraÊaet Vande Marine.
Ml
me, tot contentement e
van Syne Majefteyt. Gedaen in 's Graverr-Hage
in onfe Vergaderingc den fëvenften dach Decem-
bris fefthien-hondert ende vijftigh, ónder Oftfcn
grooten Zegel, Paraphure, eïrde de Signatute van
Onfen Griffier. Was geparapheert, B, I. Mulert,vt·
Op de Plijoke ftondt , Ter Ordonnantie van
de Hoogh - ghemeke Heeren Staten Gene-
racl . Ghctecckcnt in abfêntie vanden Griffier,
1. Spronjjen.
Inteeckenderwaerheyt hebben WyAmbaffa-
deur ende Ghedeputeerden , in kraehte van onfe
refpcdive Volmachten defe tegenwoordige, met
onfe ordinariiè Handt-teeckeningen gheteyckent,
ende daer op laten drucken het Cachet van onfe
Wapenen. Inden Hage in HoUandt, dcfen fevcn-
thienden December fefthien - hondcrt ende vijf-
tigh. Was geteyckent ende gefegelt in manieren
als volght.
En laet eenen yegelijcken weten , dat tot
welflant ende bcvorderifige van 't gemce-
_ ne belle in 't generael, ende fondcrlinge
vande Vcreenighde Nederianden,ehdc den goeden
Ingefetenen vantiien, den feventhiendeh Decem-
ber 16^0. alhier inden Hagc,gemaeckt, bcflootcn
ende ghearrefteert is, fccckcr Tradaet vande Ma-
rine, tuffchen den Heer de Brun >, ördinaris Ambat
fadeur vanden Coninck van Spaghien, ter eenre,
ende de Heeren Gedeputeerden uyt de Vergade
ringe vande Hoogh Mogende Heèrcn Staten Ge-
nerael der gemelte Vcreenighde Nederlanden, ter
andere zyde. Derhalvcnlaitendcbevceltmen ex-
preffelick mits dcfen van wcgcndehoogh-gemelte
Hecrcn Staten Generacl, allen ende een yegclick,
die onder hacr Ho: Mo; onderdanighcyt ende ge-
hoorfaemheyt zijn gefetcn , 't voorfz Tra&aet van-
de Marine, ende allen den inhouden,in conformité
van dien, onvcrbrceckclick te obfervcren, na te ko-
men ende onderhouden, fonderdaertegensyetwes
te doen ofte laten gcfchicdcn,op pene van geftraft
te worden als verbreeckers vande gemcene tufte,
fonder eenigc genade,faveur,verdrachofte diiïimu-
latie. Aldus gearrcÖcert ende beflotcn ihdenHage
den eerilen Mey ι 6 5 ι. Was gheparapheert,
/. van Genr,vt· Onderilont,TcrOrdonnantie vande
hoogh-gcmelte Heeren Staten Generael. Getccc-
kent, Λ'. Ruyfclh Zijnde op 't Spatium gedruckt het
Cachet der fclver Heeren Staten in roodë Walene
L, 'S.     R. Httygens.
L, S,    F. Banningh - Coc!^
L. S.    Corn. "Rt^erfe.
L, S.    facob Veth.
L. S.    G, v. Hoolcï{,
L. S.    f o: endree.
L, S.    Joan vatoder Beecl^e.
L. S.    Adr: Clattt.
L.S. Λ. Brun.
6. TraBaet van Έεβαηί, ende opboudinge van alle AÜen van Vjantfchap,
als oock, wan Trajfijcq, Cotnmerclen ende Sêcours 9 gbemaeckt, ghearrefteert ende beflooten in
's Graven
- Hage den twaelfden lunij 1641. woor den tijdtwan tien laren, tuffchen de
Heer
Triftao de Mendoc.aFurtado , AmbaJJkdettr ende Jiaet wanden Oödrlwhtichflen*
Grootmaét'igen
Don Ian de wier dewan dien NaetoiiCaninckjvan PortUgal3Algarves f&c.
Ende de Heeren Gedeputeerden wande Hoogt ende Mogende Heeren Staten Generael wande
Vereenighde Provmüen der Nederlanden
.
E erVarentheyt heeft géleett,dat
Don Ρ Η I L Ι Ρ Ρ Ó den
Tweeden , Coninck van Cafti-
Hen, met kracht ende ghewèldt
van Wapenen, hier bevooréns
heeft gheinvadeert de Kroone
van Portugael, ende dien Vol-
gens ontfet den Doorluchtighiten, Grootmacht^
gen Coninck Don JAN (hier bevooréns Hertoge
van Braganca) van het ongetwijfelde recht ende
gerechtigheyt,omme als Wettigh ende naefte Erf-
genaem Vande Döörluchtighfte Vrouwe Dona
C Α Τ Η Α RΙ Ν Α, te fuccederen totte Hooghït-
gcmeltc Kroone van Portugael ·. Ende hebbeft de
Succefleurcn van den voorfz Coninck van Cafti-
lien vele Jaren achter den anderen ghccontinucett
inde gCweltdadige occupatie vande mcer-hooghii-
gemelte Kroone van Portugael, vcrbrceckendcAc-
corden ende Verdragen van Vrundtfchap , corref-
pondentie ende handel, die de Heeren Coningen
van de Kroone van Portugael, altoos met andere
Princen ende Natiën in Europa hebben ghehadt,
beroovende den goede liigcfetcncn ende Vafallcn
van die Kroone van der felver Wetten,Cou{turnen
ende gherechtighcden, hun dacr-cn-boven befwa-
rènde met ongerechtigheden , onverdracchelijcke
qnellingen, ende vericheydeii andere foorten van
Tyrannye, hun opleggende cxcefïivC Jafteri, die de
Coningen van Caitilien met ende nefiens het pa-
trimonium der Conincklijcke Kroone van Portu-
gael hebben verfpilt ende geconfumeert, in vermy-
delijcke ende onbehoorlijcke Oorlogen, waer door
de voornoemde goede Ingefetenen ende Vafallen
Van die Kroone gepicqüeett endt* vertoornt gewor-
den zynde, hebben naé lange patientié metgrootë
couragie ende voorfichtichéydt, cyntelijek het on-
rechtveerdigh ende ondracchelijck Jock van den
Coninck van Caftilien afgeworpen , ende haer fel-
ven in vrydom herftelt, ende vervolgens Communi
applaufu,
den meer Hooghft-gemelten J O Η Α Ν
de Vierde, tot Coninck erweelt, uytgeroepen ende
ghefwooren; Ende de Hoogh Mogende Heeren
Η %                   Staten
-ocr page 106-
Placaten. i.B
120
ophoudinge van alle Aden van Vyandtfchap, be-
grepen worden alle foodanigb Ooft - Indiaenfche
Potentaten ende Volckeren, waer mede de Hee-
ren Staten Generael, of d'Ooft-Indifche Compag-
nie defer Landen van harent wegen in vruntfehap
endc Alliantie zijn, indien fy goet fullen vinden
het felve Beftandt endc ophoudinge van alle Aden
van Vyandtfchap mede in te gaen.
11II.
Endc fal den voorfchreven tijdt van thien Jaren
gheduyrende, d'cene op d'andcr geen Hoftiliteyt
of aggreilicn, foo te Water als te Lande mogen
plegen. Ende fullen alle Portugcfchc Schepen
uyt Portugael, by laft of Commiilie des Hoochs-
ghcmeltcn Coninghs JOHAN de Vierde , va-
rende na de Plaetfen endc Zeen , die het met den
felven Coninck fullen houden, als oock mede de
Schepen van daer na Portugael keerende,vry ende
vranck mogen varen in 't reguard van de Ooft- In-
difche Compagnie defer Landen.
V.
Ghclijck mede de Schepen van de felve Ingefê-
tcnen defer Landen in hacr voyages,oock niet door
de voorfchreve Portugefche en fullen worden ghe-
moleiteert.
VI.
Ende fal d'een en d'andcr vry ende onbekom-
mert blyven in fyne Tradaten ende Contraden.
VII.
Item , de Plaetfcn bcfitten, midtfgaders varen
endc fyncn handel ongemolefteert exerceren, foo
als hy ren tyde cnde mettc notificatie van het voor-
noemde Beftandt ende ophoudinge van alle Aden
van Vyandtfchap in Ooft-Indieu de Plaetfcn befe-
ten, effedivelick gevaren, ende fynen handel gcex-
erceert fal hebben.
VIII.
Het mcer-ghenoemde Beftandt ende ophoudin-
ge van alle Aden Van Vyandtfchap fal eflëd forte-
ren voor den tijdt van thien Jaren , inde Plaetfen
ende Zeen , ghchoorende onder 't diftrid van het
Odroy by de Heercn Staten Generael verleent
aen de Weit - Indifche Compagnie defer Landen,
nae dato, dat de Ratificatie op dit Tradact van
wegen den Coninck van Portugael hier te Lande
fal zijn overgebracht, cnde de publijcque notifica-
tie van het voornoemde Beftandt ende ophoudin-
ge van alle Aden van Vyandtfchap, voorts aen ee-
nige der voornoemde Plaetfen ende Zeen refpedi-
ve fal zijn ghekomen, van welckcn tijdt af partyen
weder-zijdts in foodanigc Plaetfen ende Zeen
refpedive fich fullen moeten onthouden van alle
Aden van Vyandtfchap , Welverftaende, dat bin-
nen acht Maenden nae dat de voorfz Ratificatie
hier te Lande fal zijn over-ghébracht, men als dan
alhier fal handelen met de Kroone van Portugael,
noopende een Vrede inde meer-genoemde Plaet-
fen ende Zeen, gehoorende onder het voorfchreve
diftrid van 't Odroy der Weft-Indifche Compag-
nie, waer toe d'Hcer Triftao de Mendoqa Fur-
tado, Ambafiadeur ende Raedts-Heer van Syne
Conincklijcke Majefteyt van Portugael, by defen
belooft, dat binnen de voorfchreve acht Maenden
nae de overlevwinge van de voorfchreve Ratifica-
tie van Syne Majefteyt, binnen defe Landen fullen
komen üe noodigc Laft, Ordre, Inftrudie, oock
Perfoon
ll9
Staten Generael oock Pafsivé, wetende de onver-
draechelijcke Tyrannie, endc over fware laftcn van
den voorfz Coninck van Caftilicn, oock des felfs
boos voornemen om te gheraecken tot de Monar-
chie by hem vele Jaren over gantfeh Europa ghe-
pretendeert: Hebben tot bevorderinge van het ge-
meene befte geoordcelt dienftigh te 'zijn het lotte-
lijck voornemen van den meer-hooghft-gemclten
Coninck Don Johan de Vierde, te fecotidcren, cn-
de met den felven te maecken cnde voltrecken
dit tegenwoordigh Tradaet ende Accort, ende
midts dien te laten palieren, vele ende verfcheyden
occaficn , die fy anderfints tot hacr eygen particu-
lier profyt endc nuttigheyt by defe occurrentie van
faken,fo aen defc.als acn d'andcre zyde vande Linie
ibuden konnen mefnageren, ende in plaets van
ciien liever laten revivifceren de oude vrundtfehap,
correfpondentic ende handel, die tuflehen de Hee-
ren Coningen vande Kroone van Portugael cnde
de Nederlanden over cnde weder over van oudts is
ecweeft.
I.
Erilelick, iflcr bcilooten een goet, vaft, ge-
! trouw endc onverbreeckelick Beftandtcn-
I de ophoudinge van alle Aden van Vyant-
fchap, tuiTchen den Hooghs-ghcmcltcn Coninck,
ende de Staten Generael, foo ter Zee, andere Wa-
teren,ende te Lande, in't regard van alle Onderda-
nen ende Inwoonders der Vereenighde Nederlan-
den, van wat qualiteyt, conditie fy zijn,fonder uyt-
nemingc van Plaetfen of Perfoonen, als oock van
ghelijckcn ten regarde van alle Onderdanen endc
Inwoonders der Landen van den mcer-hooghs-
gcmelten Coninck, van wat qualiteyt, conditie fy
zijn, fonder uytncminge van Plaetfen of Perfoo-
nen , die het voor fyne Majefteyt tegens den Co-
ninck van Caililien houden, of hier naer fullen be-
vonden worden te houden , cnde dat in alle Plaet-
fen ende Zeen ten weder-zyden vande Linie , op
deconditien cnde rcilridien hier naerrcfpedivelick
verklaert, voor den tijdt van thien Jaren, welck
Beftandt cnde ophoudinge van alle Aden van Vy-
andtfchap inde Quarticrcn van Europa , cnde el-
ders ghelegen buyten de Limiten vande refpedive
Odroycn, aen die vande Ooft cnde Weft-Indifche
Compagnie hier bevoorens van wegen defen Staet
rcfpcdiveliek verleent, datclick met het teeckenen
van dit Tradact fal inganck nemen.
ΙΓ.
Ende in d'Ooil-Indien,cnde alle de Plaetfen en-
de Zccn,gehoorendc onder 't diftrid van 't Odroy
by de Heerè Staten Generael verleent aen d'Ooft-
Indifche Compagnie defer Landen, een Jacr nae
dato, dat de ratiiicatic op dit Tradact, van wegen
den Coninck van Portugael, hier te Lande fal zijn
over gebracht: Maer indien de publijcquc notifica-
tie van 't voornoemde Beilandt ende ophoudinge
van alle Aden van Vyandtfchap , aen eenige der
voornoemde Plaetfcn cnde Zeen fal zijn gheko-
men, eerder als het voornoemde Jacr foude zijn
verloopen, dat dan een ycder weder ■ zijts in fcoda-
nigc Plaetfcn cnde Zeen refpedive van den tijdt af
der voorfchreve publijcque notificatie fich fal moe-
ten onthouden van alle Vyandtfchap.
III.
Des fullen onder het voorfchreve Beftandt cnde
-ocr page 107-
Tra&aten van Tre
te
te Landt ('t welck nootfaeckelijck verftacn worde
gedomineert ende gheconqueftcert te zijn) weder-
zijdts afgedeelt, hier onder begrypende de Volcke-
ren ende Natiën daer onder refortercnde , welcke
confynen in defer voegen ghefteldt ende bcraemt
zyndc, fal de Portugefche Natie aen hare, ende de
Inghefetencn defer Landen aen dele zyde weten,
wat Plaetfen ende gclegentheden een yeder voor
het fyne lal hebben te behouden ende bcforgen.
XIII.
Ende wat acngact der particuliere eygenfehap-
pen ende Poffeflïen, die by de voorfz verdcylingen
aen d'ecn of d'andere zydefullcn komen te gcracc-
ken,daer van fullen vermoedelijckd'ecne Plaetfen
bevonden worden verlaten ende vgrwoefl: , ende
d'andere bewoont ende ghcpeuplccrt te zijn : Nu
wat belanght de Plaetfen, daer van d'Inwoonderen
ende Eyghenaers haer acn d'ecn of d'andere zyde
bevonden fullen worden begeven te hebben , daer
van en fal egeen reftitutie ghefchicden, noch oock
van eenigemeublen,dic aldaer lbudcn mogen zijn
achtergelaten cnde bevonden worden,maer fal een
yeder hem moeten vergenoegen met het gene hy
uyt de felve verlatene Plaetfe fal hebben mede ge-
nomen cnde afgebracht.
X IIII.
Doch inde voorfz plaetfen ende Landcn,de welc-
ke de Eygenaers van dien, ofte andere Poflcffeurs
in der felver naem ende van harent wegen gebleec-
ken zijn, de felve fal men ten weder - zyden met
kenniffe van faecken , alvooren ghefien nebbendc
hare noodige bewyfen ende verificatien, in haer be-
fit ende eygendom laten.
XV.
Daer op de Rcgieringe ten wedcr-zyden in haer
refpedive diftrid fal hebben te difponcren , fulcks
men bevinden fal te behooren, fonder dat yemandt
anders hem daer mede fal hebben te bemoeyen.
XVI.
De handelingen tot wedcr-zijdts Quarticrcn in
Brazil, fullen een yder inde fyne ghelaten worden
met exclufie van alle andere, felfs en fullen de Por-
tugcfen die van defen Staet, noch oock d'Ingefcte-
ncn van defen Staet die vande Portugyfen vermo-
gen te frequentercn,ten ware,dat men by gemcene
bewilliginge ende confent hier nacr anders foude
bevinden te behooren.
XVII.
De Portugyfen en fullen op Brazil niet mogen
varen , handelen of traficqueren met Schepen van
eenigc andere Natiën, of met uythcemfchc Natiën
felfs, maer van noodc hebbende ecnige vreemde
Schepen tot de Vacrt, handel enTraficq op Brazil,
fullen de felve vermogen ende moeten huerenoftc
kopen van den Ingcfetenen defer Landen, in welc-
ken gevalle, (namentlick van hucringe of koop)
egeen kleyndcr Schepen in Brazil en fullen mogen
geemploycert worden, als van hondert en dertigh
Laftjof twee hondert en fcüigh Vaten,gemontecrt ·
ten minftcn met fefthien Gotelingen, fchictende
yeder vijf en fes pont yfers refpedive, cnde vcr-
fien van Munitie van Oorlogh nae advenant:
Ende ibo wranncer grooter Schepen by de Portu-
gyfen op Brazil fullen worden ghehuert of ghc-
kocht, ende vervolgens gheemployccrt als voo-
ren, fullen de felve nae proportie vande Laftcn
Η 3                    meerder
ui
Perfoon ofte Peribonen, met Conincklicke audori-
fatie vcrfien , om van den voorfchreven Vrede te
handelen. Doch in cas dat jegens alle verwachtin-
geden Vrede niet en foude ghetrofifen worden, dat
dies niet tegenftaendc het meer-genoemde Beftant
cnde ophoudinge van alle Aften van Hoftiliteyt,
voorden voorfz tijdt van thicn Jaren, in voegen als
vooren,ende op de Conditien hier na verklaert, vol-
komen efTed fal forteren.
IX.
Die vande Weit - Indifche Compagnie defer
Landen, als mede d'Inwoonderen ende Landtfa-
ten in derfelver Conqueften, midtfgaders alle die
van haer dependeren, van wat Natie, Conditie ofte
Religie die oock mochten wcfen, fullen hebben
ende ghenicten in alle de Landen ende Plaetfen
van den Coninck van Portugael, ende tot de fclve
Kroone bchoorende, gelegen in Europa, foodanigc
Commercie, exemptie, vry ende ghcrechtigheden,
als d'andere Ingcfetenen van defenStaet, in kracht
vanditTradaet fullen bekomen cnde ghenieten.
Welverftaende dat die vande Weft-Indifchc Com-
pagnie defer Landen, als mede d'Inwoonderen en-
de Landtfaten in der felver Conqueften , midtfga-
ders alle die van haer dependeren , niet en fullen
vermogen uyt Brazilien te brengen in 't Coninck-
rijek van Portugael, Suycker, Brazi Hen-hout, ende
andere Coopmanfchappen , uyt: Brazilien voort-
komende, gelijck oock mede de Portugyfche Na-
tie, als mede d'Inwoonders ende Landtfaten in der
felver Conqueften, midtfgaders die vart haer de-
penderen , oock uyt Brazilien niet en fullen ver-
mogen te brengen binnen defc Provintien ende
Landen, Suycker, Brazilien - hout ende andere
Coopmanfchappen, uyt Brazilien voort-komende.
X.
De Nederlandtfchc, als oock de Portugyfche
Natie,fal d'ecn den anderen gcduyrende het voorfz
Beftandt,ende ophoudinge van alle Aden van Vy-
andtfchap,te hulpecnde te bate zijn na vermogen,
daer d'occafic ende toeftant van faecken fulcks fal
vereyfehen.
XI.
Alle Forten, Steden, Schepen, ende particuliere
Perfoonen , 'tzy de felvige Portugefcn ofte andere
mogen wcfen in Brazilien ofte'elders ghelegen
ende bevonden, de wclcke de partye van Caftilien
by blyven, ofte hier naer onder der felver macht
fullen komen,en fullen niet anders aengefien ende
gehouden worden, als voor gemcene Vyanden, de
welcken, fo d'ccnc als d'andere vry fal ilacn, fonder
aenficn van Limitcn acn te taften, te vervolgen en-
de vermeciteren, met dien verftandc, dat yemandt
foodanige Plaetfe ofte Forten quame te veroveren,
den felven oock volgen fal het platte Landt ende
andere emolumenten, die van outs daer toe annex
zijn gheweeft, niet tegenftaende de fulcke, als bo-
venin ecndiftridvan eens anders Limiten geleecn
mochten zijn.
XII.
"W cder-zijdts Ingcfetenen fullen yeder by het
fyne ghelaten worden cnde verblyven, foo als het
ten tydevande notificatie van den ililftandt van
Wapenen ende ophoudinge van alle Aden van
Vyandtfchap,als dan bevonden fal worden , ende
tuilchen wcder-zijdts uyterfte Fortreflen het plat-
-ocr page 108-
PiacatetLj. i.Boeck. 2.Tit.
124
123
ter neer geftclt, kan de Staet van de felve Conquc*
ften geenfints lyden, dat eenige goederen/w/-e ροβ-
l'tminü velquaft,
foude werden gerepeteért,dat oock
d'Ingefctenen vande Heeren Staten Gencrael van
de Portugefen, noch de Portugefen van d'Ingeic-
tenen defer Nederlanden eenige fchulden ofte an-
dere Lallen fullen mogen eyfehen, veel min exe-
cutie tot bekominge van dien by der handt te ne-
men , maer fal een yeder ghelaten worden by het
geene hy bevonden fal worden te befitten den tijdt
vande voorfz notificatie.
XXIII.
Die Onderfaten ende Inwoonderen van de
Landtichappen vanden Hooghft - ghcmelten Co-
ninck Don Jan de Vierde, ende der Heeren Staten
refpedive fullen geduyrende het Beftant ende op-
houdingevan alle Aden van Vyandtfchap van tien
jaren alle goede correfpondentie ende vruntfehap
te iamen nebben,londcr te ghcdencken die Oflcn-
fien ende fchaden,diclyluydenhier vooren hebben
geleden.
XXIIII.
In cas hier nac met gemeene onderlinge bewil-
linge den Oorlogh in de Caftiliaenfche Weft-
Indien mocht worden gebracht ende gevoert,cndc
in de lèlve indien eenige Conqucilen ten lafte van
den gemeenen Vyandt gedaen,dat men op de ver-
dcelinge, mangelinge ende 't genot van dien in 't
vriendclijck met gemeene bewillinge, als vexeren,
foude mogen convenieren, gelijck men oock ghc-
duyrendehet meer-genoemde Beftandt ende op-
houdingevan alle Aden van Vyandtfchap, met
weder-zijdts ghemeene bewillinge ende toeilem-
minge inde vooriz Poinden of eenige van dien,
veranderinge fal mogen doen.
XXV.
Ende fullen weder-zijdts Ingcfetenen, van wat
Natie, conditie, gelcgcntheyt ofte Religie de felve
foude mogen weien, geene uyt-ghefondert (het zy
dan of de felve Inghefctencn in des eens ofte des
anders ghebiedt fouden mogen zijn gebooren ofte
hebben gewoont) vermogen te frequenteren, va-
ren ende handelen met allerhande foortc van Wa-
ren ende Coopmanfchappen, inde Rijckcn, Pro-
vintien, Landen ende Eylanden refpedive, in Eu-
ropa ende elders, aen defe zyde vande Linie gele-
gen. Ende fullen weder-zydts Inghefctencn in
d'een des anders Landen, gelegen als voorcn, ko-
mende te Traificqucren in 't inbrengen ende uyt-
vocren der felver Waren ende Coopmanfchap-
pen , niet hooger met Tollen, Impofitien ofte an-
dere Rechten befwaert worden , als d'Inwoonders
ende Ingcboornenvandat Landt felfs, Ende ful-
len oock refpedivelijck ghenieten foodanige voor-
deden ende Privilegiën , als de iclvc refpedive-
lijck hebben genooten voor dato i dat Portugael
onder den Coninck van Caililien is ghebracht
geweeft.
XXVI.
De Inghefetenen ende Inwoonders defer Lan-
den, Chriftenen wefende,fullen in allede Plaetfcn,
Steden ende Landen,oock Provinciën ende Eylan-
den van het Rijck van Portugael, of daër aen en af
dependerende, 'tzy aen defe of d'andere zyde van
de Linie, foo in Europa als daer buyten ghelegen,
ter plaetfe daer frequentatie wort toe geftaen, heb-
ben
meerderghemonteertende vcrfien moeten zijn:
Ende dit alles op pene van verlies ende confifcatie
der voorfchreve Schepen met der felver toebehoo-
ren, die anderfints als voorcn fullen worden ghe-
employeert ten behoeve vande Weit - Indifche
Compagnie defer Landen, of den geenen die aen
of van de felve dependeren, foo wanneer alfe by
haer fouden mogen worden gheattrappcert ende
aengehaelt.
XVIII.
Noch de Portugefen , noch d'Ingefctenen defer
Landen, en fullen vermogen cenigen toevoer van
Schepen, Negros, Coopmanfchappen ofte andere
behoeften te brengen ofte voeren naer de Indien
van Caililien ofte andere Plaetfcn, die de partyc
van de felvigc fullen houden, op peyne van verlies
van Schip ende goet, ende fullen oock de Perfoo-
ncn daer op bevonden, als onvryc aengetaft ende
getradeert werden.
XIX.
Het geene ibo de Portugefen als d'Ingefctenen
defer Landen op de Cuft van Africa befittcn, heeft
geen Limijt-fcheydinge van noodcn,alfoo tuiichen
beyde verfcheyde Volckeren ende Natiën gelegen
zijn, die de fclve fchcyden ende afdeylen.
XX.
Maer wat belanght de Negotie ende frequenta-
tie op de felve Cuft,het Eylandt S^Thome, ende
andere Eylanden daer onder begrepen, fal foo wel
den cenen als den anderen vry ilaen , midts foo de
felvige Navigatie ende Commcrcie,'t zy van gout,
Swarten ofte andere Waren,hoe die oock genoemt
mochten wefcn,gefchicdc ende gedeftincert moch-
te zijn, in ofte ontrent de Steden ende Forten, die
d'eehe ofte d'ander mocht befltten ende in hebben,
lullen daer van betaeldt worden de Tollen ende ge-
rechticheden, die d'Ingefctenen, Portugefen ende
vrye Luyden vande fclve Plaetfcn gewoonlick zijn
te geven ; Et vke verja.
XXI.
. Ende dewijl de Hecren Staten Gencrael der fel-
ver Conqucilen in Brazil ende andere Plaetfen al-
leen gedacn hebben, doen'd'Ingefctenen ende In-
woonderen van de felve, noch Onderdanen ende
Subjedcn waren van den Coninck van Caililien,
oock Vyanden van defen Staet, van welcke na-
ture mede ghewceft zijn die geene, die haer aldaer
als nu onder de ghehoorCaemheydt van den Co-
ninck van Portugael ende tot Vrunden ende Ge-
allieerden tot delen Staet begeven, daer uyt voor
het toekomende weder-zijdts een gedurige Allian-
tie ende goede correfpondentie open ftaet, mitfga-
ders met redenen d'een den anderen behoorlijckc
adminiilratie van Juftitie voortaen fal moeten laten
toe te komen.
XXII.
Is het nochtans fulcks, dat met de veranderin-
gc, die in allerhande eygendommen ende befittin-
ge van vafte ende roerende goederen is gekomen,
alleen door calamiteyt vande moeyclijcke Oorlo-
ghe, verfcheyde Inwoondcrcn van den acn-begin,
ende vervolgens onder de gehoorfaemheyt vanden
Staet defer Nederlanden ghekomen zijn , diëten
deele verarmt ende verbyftert zijn geworden, ende
dat veel Nederlanders, die aldaer met koopen van
Ingenhos ende andere vafte goederen hacr hebben
-ocr page 109-
Tfaflaten van Tr
I26
1 dat op fyn eygen koften ende Sqldyeh , éntje fal
Syne Majefteyt inde bevorderingc van dien van
wegen de Rcgieringe de goede hant gebodeneride'
gehouden worden.
XXXIII,
Men en ial onder egheen pretext vermogen te
vallen inde Huyfen , openen , befien , deur-
fnuffelen Brieven , Boecken van Reeckeninge,
of de Reeckeninge lèlfs der Kooplujden, Onder-
danen ende Inghefetenen defer Nederland fcfche
Provintien, frequenterende 't Rijck van Portu-
gael , of d'Eylandcn ende andere Geweften daer
toe behoorende ende fpecferende , ghelegen in
Europa, nochte oock de Periöonen vande voor-
fchreve Coopluyden in hechtcnifiè ftellen, iöndcr
voorgaende rechtelick ende wettige informatie te
nemen , nacr ghcftaltenjifle der refpedive Plaet-
fen, uy tgheföndert 't cafus van Crimen lafie Maje-i
flans,
openbaer verraet, of intelligentie met den
Vyandt.
                                                        *,!,f
XXXIIII.
Ende fal den Heeren Staten Generael der Ver-
eenichde Provintien vry ftaen ende geoorloft zijn
in alle de Havenen van't Rijck van Portugac],d'Ey-
landen ofte andere Geweften, daer toe gehoorendc
ende ipe&erende, gelegen in Europa* te committe-
ren , ende met behoorlijcke audoriteyt te verfien,
Confuls , die forge fullen dragen voor hare Onder?
danen ende Inwoondcrs, frequenterende de voorfz
Havenen, ende w ver/a wert 't felve oock tóeghe?
ftaen aen den Coninck van Portugael te doeniinde
Havenen defer Landen.
                            ■»< f -i no!
XXXV.                      j,n;
Dit Tradaet fal geaggreeert ende gheratifieeert
worden door den Coninck van Portugael ende de
Heeren Staten Generael refpedive, in gewoóhlijcH
ke ende alderbefte forma binnen den tijdt van drie
Maenden, inganck nemende huyden dato defes *
Ende fal het fclfdc ten weder - zyden oprcchtelijck
ende finceerlijck worden naer-gekomen,ende dien
volgens, Syne Majefteyts Ratificatie alhier in den
Hage binnen den vooriz tijdt overgebracht wtfen-
de, fal de felve jegens die vande Hooch-ghcmeltc
Heeren Staten Generael gewiflTclt ende overgeno-
men worden.
Ende hebben Wy Ambafladeur ende Commif-
fariflen voornoemt dit Traclaet met onfe eygen
handen onderteyekent, ende 't ièlfde met onie
reipeclive Cachetten beveftight, in den Hage den
twaclfden Juny fefthien-hondert een-en-veertigb.
Ende was onderteyekent ende geiègelt in der ma-
niere en forme als volght.
125
ben ende genieten vryhey t van Confcientie in hare
particuliere Huyfen, ende binnen Scheeps-boort
vryc exercitie van Religie. Ende in cas dat van
hier in Portugael een Ambafladeur ofte Refident
werde ghefonden,dac de felve refpe&ivelick fulleh
hebben ende genieten in hare Huyfen ende Woo-
ningen foodanige liberteyt ende exercitie van Re-
ligie , als den jegenwoordigen Heer Ambafladeur
van Portugael binnen defen Staet werdt toe-
gelaten .
h                          XXVII.
De Heeren Staten Generael fullen, fonder de
Ratificatie van Syne Majefteyt op dit Tradaet af
te wachtcn,opder felvcr eygen koftcn,den Coninck
ende de Kroone van Portugael adfifteren, onder
een goet Hooft ende andere noodigc Officieren,
met vijftien Schepen ende vijf Fregatten, wel ghe-
monteert, gcmant, verfien van Vivres, oock Canon
ende andere Munitie van Oorloge.
X XVIII.
Des fal de Hoochft-ghemelte Coninck daer by
koopen ofte in-huyren, op Syne Majefteyts eygen
koften, ende onder des fclfs eygen beleyt, ghelijck
getal van vijftien Schepen ende vijf Fregatten,mc-
de wel gemonteert, ghemant met Matroofen ende
Volck van Oorlogh, oock verfien van Vyvres, Ca-
non , ende andere Munitie van Oorlogh, om te
famen met de Schepen ende Fregatten van defen
Stact ghebruyckt te worden op de Ruilen van
Portugael ende Spagnien refpedive, tot af breuck
van den Coninck van Caftilien den ghemeenen
Vyand t.
XXIX.
Den Coninck van Portugael ial op des felfs ey-
gen koilen thien of meer Galioenen equiperen in
Portugael, ende de felve voegen by de boven-ver-
haclde Vloot, om te iamen ghebruyckt te worden
jegens den Roninck van Caftilien ende des felfs
Onderdanen.
XXX.
De Schepen die uyt Portugael gevaren zijn, als
oock der felvcr ladinge, de voorfz Kroone oft der
fclver Inghefetcnen toe bchoorcnde, ende daer van
konncndedocnblijckcnnacrbehooren, en fullen
van egcen prinfe zijn, alvvaer 't fchoon dat fooda-
nige Schepen ende Goederen, varende onder de
Vlaggc van Caftilien , by de voornoemde Vloote
of daer buyten wierden verovert, maer fullen foo-
danige Schepen ende der felvcr ladinge gereftitu-
eert worden aende originele Eygenaers van dien.
XXXI.
De Prinfen ende andere voordeden , die by de
voorfz Vloote ende Galioenen fullen worden be-
komende felve fullen worden gepart,gedeeltende
ghenooten worden nae rata van 't getal vande Cor-
pora der Schepen,ende dat om te voorkomen ende
t'ontgaen diverfche difpuyten, die anderfints uyt
verfchcyden refpe<iten,die uyt de deelinge der Prin-
fen ende andere Goederen, of ter occafie van dien,
fouden mogen ontftaen.
XXXII.
De Coninck van Portugael fal binnen defe Lan-
den mogen acnnemen, ende laten aen nemen, löo-
danigc hooge ende lage Militaire Officieren, oock
ingenieurs, Mineurs, Vuyr-werckers, ende andere
Werck-Juyden, die hy fcude mogen defireren,ende
Trifiaó de Mendoca Furtado,
Ruiger Hnygèns.
I. van BroHchofeft,
f. Cats.
G. van yof bargen,
f o han van "Reedt,
I. van Veltdriel.
S. van ffaerfibe.
WigMtAldringa,
VER-
{L.S.
^ I
L. S
L.S.
Locus Sigill
L.S,
L.S.
) L. S.
Lofcus Sigilli
' L
S.
S.
L.
L.S.
-ocr page 110-
Placaten_^ i.Boeck. a.Tit.
128
127
refpedive Limiten als vooren ghelegen, ende daer
doen haer Traffijcque ende Handelinge in alle ver-
feeckerheyt, ter Zee, op andere Wateren ende te
Lande, alles gelijck breeder verklaert is by de Ar-
ticulen van het voorfchreve Beftandt ende ophou-
dinge van alle Aden van Vyandtfchap. Derhal-
ven laft ende beveeltmen expreiTelick midts defen
van wegende meer hoogh-gemelte Heeren Staten
Generael, allen ende een yegelick, die onder haer
Ho: Mo: onderdanighcyt ende ghehoorfaemheyt
zijn gefeten, 't voorfz Beftandt ende ophoudinge
van alle Aden van Vyandtfchap , ende allen den
inhouden der voorfz Articulen onverbreeckelijck
binnen Europa ende elders buyten demeer-ghe-
noemde refpedive Limiten gelegen, te onderhou-
den , fonder daer tegens yet te doen, op peync van
geftraft te worden als Overtreders vande ghemee-
ne rufte, fonder ecnige ghenade, faveur, verdrach
ofte diffimulatie. Ende wat bclanght de Quartie-
ren, Plaetfen ende Zeen , ghelegen refpcdivelijck
onder de refpedive diftriden vande voornoemde
Odroyen aen d'Ooft ende Weft-Indifche Com-
pagnien hier bcvoorens verleent, defes aengaende
fal t'fyner tijdt hier naer oock verkondinge worden
gedaen, volgens ende in conformité van d'Articu-
Jen defes aengaende mede albereyts beraemt ende
ghearrefteert, ende dat foo wanneer als van wegen
den meer Hoochs - gemelten Koningh daer op al-
hier fal zijn uytgebracht SyneMajefteyts Ratifica-
tie , ende de felve vervolgens jegens die van defen
Stact fal zijn verwiiTelt. Aldus ghearrefteert ende
befloten, inden Hage den dertienden Juny feftien-
hondertendeeen-en-veertigh. Was geparapheert,
TVigb. Aldrin^a,"· Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande hoogh-ghemelte Heeren Staten Generael.
Geteeckent, C ome lis Mufch. Zijndeop'tSpatium
ghedrückt het Cachet der felver Heeren Staten in
rooden Waifche,
VERKONDINGE,
En laet eenen yegelijcken. weten , dat tot
lof ende eere van Godt den Heere Almach-
^^ tigh, welftahtendebevorderinge van't ge-
meene befte in 't generael,ende fonderhnge van de
Vereenighde Nederlanden, ende den goede Ingefe-
tenen der fel ver, gemaeckt ende beflooten is in de
voorfz Coninckrijcken, Landen, Provinciën, Eylan-
den ende Plaetfen in Europa, oft elders ghelegen,
buyten de Limiten vande refpedive Odroyen aen
die van d'Ooft ende Weft - Indifche Compagnie
refpedivclijckhierbevoorens verleent, ende met
den Hooghs-gemeiten Coninck eficdivelijck zijn
houdende , of hier nae bevonden fullcn worden te
houden jegens den Coningh van Caftilien , een
goet, vaft, getrouw ende onvcrbrceckelick Beftant
endeophoudinge van alle Aden van Vyantfchap,
tuifchen den Hooghs-gemeiten Coningh ter eenre,
ende de Staten Generael ter andere zyde , foo ter
Zee, andere Wateren, ende te Lande, in't reguardt
van'alle Onderdanen ende Inwoonders defer Ver-
ecnichde Nederlanden, van wat qualiteyt, conditie
fy zijn, fonder uytneminge van Plaetfen of Per-
foonen , oock van ghelijcken ten regarde van alle
Onderdanen ende Inwoonders der Landen van
den meer Hoochs-ghemeken Coningh, van wat
qualiteyt, conditie fy zijn, fonder uytneminge van
Plaetfen of Perfoonen ghelegen buyten de voorfz
reipedtve Limiten, als vooren, die het effedivelick
Zijfihoudcnde,of hier nae bevonden fullen wor-
den te houden jegens den Coningh van Caftilien,
ende dat voor den tijdt van thien jaren . Ende ful-
len. de voornoemde refpedive Önderfaten ende
Inwoonderen voortaen mogen komen ende blyven
inde Rijckcn, Landtfchappen, Steden,Provinciën,
Landen, Eylanden ende Plaetfen van den ande-
ren in Europa, ende elders buyten de voorfchreve
^. Traciaet van vruntfebap ende verbintenijje, Gefloten den negenden Fe*
bmartj 16 51. tufj'cben de Hoogb Mogende Heeren Staten Generael ^vande Geünieerde Ne~
derlanden ter eenre, ende de Heeren Gottverneurs ende Smeneuren rvande Steden <-uan Salé
'm Barbarïe 3 ter andere Jy de.
noemde Vereenighde Provintien van d'eene, ende
de Heeren Gouverneurs» ende Superieuren vande
Steden van Salé, ter andere zyde , Dat de voorfz
Heeren Staten, zyndc tot medelyden beweeght,
door een vreedtfamich gemoet,om 't geene voorfz
is, te ailöpieren,cndc in't toekomende te doen cef-
feren, te dempen, ende voortaen te weeren;hebben
gefonden eenige Maenden geleden , haren bemin-
den , gheliefden ende ghetrouwen, den valereufen
Gedeon de Wildt, Gouverneur van vier Oorlogh-
Schepen met een Jacht, de welcke zynde gheaili-
fteert met fyn Efquadre, ende voorfien met fpeci-
ale macht ende Procuratie vande meer-genoemde
Heeren Staten Generael, de welcke hy heeft ghe-
exhibeert ende overghelevert, aende voornoemde
Heeren Gouverneurs ende Superieuren van Salé,
ende van haren 't wegen ontfangen de Volmach-
ten ende faculteyt; ende in kracht van dien,hebben
gecon-
E Staten Generael der Veree-
nighde Nederlanden, Allen den
ghcenen die defen fullcn fien,
ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN,
Alfoo op den negenden dagh
vande Maendt February left-
leden, tuilchcn den Staet der voorfz Vereenighde
Nederlanden, ter eenre, ende de Heeren Gouver-
neurs ende Superieuren vande Steden van Salé in
Barbarye, ter andere zyde, is ghemaeckt ende gbe-
ilootcn feecker Tradaet , wacr van den inhoudt
hier naer van woorde te woordc volght geinfereert.
Inden name ende ter Glorie van Godt, Amen.
SY een yeder kennelijck, Dat om te eviteren de
diflerenten, erreuren, onluftcn of Oorlogen, die
gewceft zijn voor eenige Jaren, tuifchen de voor-
-ocr page 111-
Tra&aten van Tfeves, Vrede, &c.
ijo
tl?
ceconcludeert, geaccordeert ende geiloóten, de
naervolgcnde Articulen voor altijdt.
£Erilelick, Dat de voornoemde Hceren Gouver-
neurs ende Superieurs vande Steden van Salé,
belooven voor haer felven, ende hare Nakomelin-
gen , haer verobligeren over te leveren alle de Sla-
ven ghenomen inde Schepen vande voornoemde
Vereenichde Provintien, die jegenwoordigh zijn
onder de heerfchappye vande Steden van Salé,con-
form de Lijden, die ghemaeckt zijn, ende noch
ftaen te maecken, ende fullen alle de felve in vry-
hey t ftellen, met conditie, dat van haren 't wegen
men overlevert het geit, dat de voornoemde Sla-
ven op d'eerfle opveylinge of verkoopinge, hebben
gekoft, ende blijeken fal by de voorfz Lijften, waer
inne den prijs met t'famen de naerri van een yeder
fal zijn ghefpecificeert, ende gheteyekent, bydc
Contradan ten, die tot dien eynde fullen werden
ghenomineert, fonder dat ten proffijte vande Pro-
prietarifen of Patroonen, tot meerder prijs fullen
mogen verhoogen, veel minder, dat terwijle hare
Vrienden hare Ranfoenen verfamelen , de Patroo-
nen haer fullen mogen verduy fleren, ofte tot ande-
re Plactfen verfenden, ende dat voor den tijdt van
drie Maenden, weynich meer of min, na dat defen
is gemaeckt.
II.
Item, datfb niet en fullen toelaten , dat eenige
Buyt of Roof-Schepen fullen uytloopen van Salé,
voor en ahcer te ftellen fuffifantc Borge voor de
fchade diefe fouden mogen komen te doen, aen de
Schepen, Goederen ende Peribonen van de voor-
noemde Heeren Staten.
III.
Item, dat alle Peribonen, gebooren, of woonach-
tich inde Geünieerde Provinciën werdende geno-
men, door de voornoemde Rovers, in andere neu-
trale Schepen, de felve niet en fullen vermogen
tot Slaven maecken, maer datelick in vryheydt
ftellen.
IIII.
Item , dat de voornoemde Heeren Gouverneurs
ende Superieurs van Salé , niet en fullen toelaten
aen eenige Roof-Schepen van Tunis, Argel, Tripo-
ly, of andere plaetfen van Turckic , of Barbaria,
datfe komen tot Sale',om tebencficicrenofver-
koopen genomene Prijfen of Beuyten vande voor-
noemde Vereenichde Provintien, 'r zy onder wat
pretext,diredeliekofindirecïelick in gcenderhande
manieren , maer behoudende foodanige Prijfen in
hare macht, in allen gevalle, alle de Gevangenen in
vryheyt fullen ftellen.
V.
Item, dat de gerechtichcden op de Coopman-
fchapper>,fo in't incomen,als uytgaen, niet en mo-
gen verhoocht werden,mecr als die jegenwoordich
bctalen,of tot nu toe bctaelt hebben.
VI.
Item, dat de meer-ghenoemde Heeren Gouver-
neurs ende Superieurs van Salé, t'famen hare On-
derdanen fullen alle goede pafTagie, of behulp doen
aendc Coopluyden,foo wel die daer zijn,als die van
buy ten fouden mogen incomen, Ende generalick
fullen haer in alles gedragen, als goede gebuyren
vande voornoemde Heeren Staten.
VIL
Item, en fullen de voornoemde Gouverneurs, öf
Superieurs niet vermogen te geven Pafpoorten of
Zeé-brieven aen andere roof-Schepen van Barbarie
of Turckie,direc"telick of indireclelick, om haer daer
mede te behelpen,tegens de Oorloch-Schepen van
de voornoemde Heeren Staten, of onder foodan ich
pretext te nemen of befchadigen de Coopvaerdy-
Schepen van den voorfz Staet.
VIII.
Item, en fullen de Schepen vande voornoemde
Heeren Staten niet vermogen te nemen eenige
Schepen van Salé, 't zy onder wat pretext dat
't felve foude mogen wefen, maer veel eerder ful-
len haer alle faveur bewijfen , ende goede pailagie
doen hebben.
IX.
Item, dat de Roof Schepen van Salé, rencontre-
rende de Schepen van Coopmanfchap vande voor-
noemde Heeren Staten, uyt de felve niet en fullen
mogen nemen eenige Paflagicrs,van wat Natie die
fouden mogen wefen , maer de felve doen alle fa-
veur ende goet geley, als 't behoort.
X.
Ende dit alles fonder prejuditie vande Vrundt-
fchap ende Alliantie, tufïchen de mccr-ghemelte
Heeren Staten GeneraeJ,ende Syne Majefteyt den
Coninckvan Maroques ghemaeckt. Ende defe
Vrede fal beginnen van date defes , en fal van nu
voortaen geen Hoftilitey t werden gedaen.
Aldus gedaen, geconcludeert ende gefloten in't
Schip genaemt Leeuwaerden , gheaockert op de
Reedc van Salé, den negenden dagh vande Maent
van Februarij 1651. Was geteeckent,
Brahintduque.
MnhAm&a Rox4Sr,
Aba'alli} MuhamadFonfch,
jibd'aUa. IbrahimAfiittino,
G, de Wildt.
C. Tromp.
Corn van fclfin,
Door bevel vande voornoemde, Was
onderteeckent,
Ifdack Swecrs.
S O O I S Τ, Dat Wy het gemclte Traclaet
in alle fijne PoincÏen ende Articulen aengenaem
hebbende, de felve hebben geaccepteert, geappro-
beert, geratificeert ende geconfirmcert, ghelijck
Wy die accepteren, approberen, ratificeren ende
confirmeren by defen: Belovende finceerlick, op-
rechtelick, ende ter goeder trouwe, het meer- ghe-
melte Traclaet naer fijne forme ende teneur van
onfe zyde onverbreeckclick te onderhouden ende
obfervcren , doen onderhouden ende obferveren,
fonder immermeer yetwes ter contrarie te doen,
ofte te laten gefchieden,diredelick of indireétclick,
in wat manieren, ofte onder wat pretext hetoock
foude mogen" wefen , onder Verbandt van alle
de Goederen ende Inkomftcn van defe Geüni-
eerde Provinciën, in 't generael ende particulier,
prefent ende toekomende, ende tot meerder ver-
feeckerthcy t van dien, hebben Wy defen met on-
fen grooten Zegele doen zegelen, door den Prcfi-
derende, in onfe Vergaderinge parapheren, ende
I                          door
-ocr page 112-
Placaten. i.Boeck. 3,Tit. i.Deel.
in
131
door onfen Griffier doen teeckenenjnden Hage op
den achtften July feftien-hondert een-en-vijftigh.
Was geparapheert, G. v, Hoolck, «■ Onder ftondt,
Ter Oordonnantie vande hoogh - gemelte Heeren
Staten Generael. Geteeckent, N.Ruyfé.
V'E R Κ O Ν D Ι Ν G E.
En lact eenen yegelijcken weten, dat tot
welftant ende bevorderinge van 't gemee-
ne beft in 't generael, ende fonderlinge
vande Vereenighde Nederlanden, ende den goe-
den Ingefetenen van dien, den negenden Fcbruary
fefthien-hondert een-en-vijftigh, gemaeckt, befloo-
ten ende ghearreftecrt is , ieecker Tradaet van
Vrundtfchap ende VerbinteniiTe. Derhalven be-
veeltmen expreiïelijck midts defen van wegen de
Hoogh Mogende Heeren Staten Generael der
voorfchreve Vereenighde Nederlanden, allen ende
eenen yegelijcken die onder haer Ho: Mo: onder-
danigheytendeghehoorfaemheydt zijnghefeten.
't voorfz Tradaet, ende allen den inhouden,in coÊ-
formité van dien, onverbreeckciick te obferveren,
nae te komen ende onderhouden , fonder daer re-
gens yetwes te doen ofte laten gefchieden,op pene
van gëftraft te worden, als verbreeckers vande ge-
meenerulle, fonder eenige genade, faveur, verdrach
ofte diifimulatie. Aldus gearrefteert endebefloo-
ten inden Hage den achtften July feftien-hondert
een-en-vijftich. Was geparapheert, G. v. Hoolck,""
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande hoogh-ge-
melte Heeren Staten Generael. Gheteeckent,
N. Ruyfch. Zijnde op 't Spatium gedruckt het Ca-
chet der fel ver Heeren Staten in rooden WaiTche.
E Verhonden, met Uytheemfche Potentaten ende Repuhlijcquen fucceffivelijck ghemaeckt, hehhenden op-
ende voort-ganck der ghefegende Regieringe vande Geünieerde Nederlandtfche Provinciën niet weynich
j gevordert: Ende dewijle meefl ingegaen zijn, om den gemeynen Vyandt te flutten; ofte om de Coopman-
fehappen te heter ende feeckerder te dryven Joude den goei'-willigen Lefer defelve onder defen Tytel tefoecken hel·-
hen
, hy aldien hare Hoogh Mog: goet ghevonden hadden eenige andere, als hier hoven gheflelt zijn, hypuhlijcque af
kondinge den Ingefetenen voor Wetten te doen ohferveren. Sullen derhalven overtreden totte Placaten tot handt-
havinge der ware Gereformeerde Religie gearrcfleert.
DEN DERDEN TYTEL.
Vervattende Placaten op 't ftuck vande Religie
mette gevolgen ende aenkleven van dien-*.
HET EERSTE DEEL.
DEn Lefer gelieve hier voor gerepeteert te houden het vijfde Artijckel vande Pacificatie van Gent, hier hoven opte
vierde Columne,mitfgaders
13. Artijckel'vande V'nievanUtrecht Colum, \x.ende 13, heneffens deverklaringe
den
1. February 1579. daer opgedaen, ende Colum. 17. gedruckt,
Den Hoochften ende Machticbften Monarchen
ende Coningen der Chriftenheyf:
Oen Voorlucbticbïlen PR INCEN, GRAVEN,
Steden ende Magifiraten ·
Wenfchen de STATEN GENERAEL der
Vereenighde Provintien heylendefaüoheydt in Iesv Christo onfer
allen eenigen Saligbmaecker ende Middelaer.
ren ende Veften tegen de Kercke gekeert: Welcke
liftige praitijcken , hoe iy min vernomen worden
(want daer en is niet dat den Menfche van natue-
ren beter behaeght als onheyligheydt) hoe fy meer
quaets ende verderfs veroorfaecken. Dewijle, alfoo
de Kercke, fo langh als wy hier leven, naeuwelijcx
vande Republijcke ghefcheyden kan worden, die
gene die met de oneenigheden der felve, ofte den
fpotdryven,hoedanigefeer vele tallen tyden ghe-
weeft zijn, ofte geen achtinge daer op en nemen,
gelijckfy wel behoorden, nae dat de fieckten van
hcymelijckenhactende vyantfchap,de levendige
deelcn
At het fondament defer onfer
fecr vermaerde Republijke is de
E E ΝI G Η E Υ Τ , ende der
Ecnicheyt de ware GODTS-
DIENST , heeft yeder een
wel gheweten, foo lange als wy
rnet eenen ende den felfden
Vyandt hebben te doen gehadt: Maer lbo haeft de
vreefe wegh genomen was, dat de gemeene faecke
geen fchade van buyten foudc lyden; foo heeft den
Vyandt des menfchelijcken Geflachtes, die altijdc
op iyn luymen leydt,alle het Gefchut van de Mue-
-ocr page 113-
Raeckende de Religie^, &c.
n*t
demneerdc dingen wedetorh op haclden) niet over
de palen ende limitenvan Ackers,watcr-ieydirigeri
ende Dack-druppingen,welcke dingen leege onder
onfe ghedachten plegen te zijn, maer over de eyn-
den ofte palen des menfchelicken willes ende der
Goddclijcke genade, onder den name van Prssde-
ftinatie, die iy by den Volcke verhact maeckten,
Godc ende haren mede-broederen begonnen had-
den moeyte te maecken : Maer de laecke Godes
heeft de overhant behouden, door alle voyfen,nae
welckcn defe controvcrfic uytgefproken is . Soo
dat in toekomende tyde yeder een te verwerpen is
die met fynen Schepper twiilet. Defe over - cen-
ilemminge fullen de over lange uyt-gegevene Ca-
nones, in welcke alle de Leden des Synodi rot een
toe (als by een ycders onderteyekeninge blijekt)
over een gekomen zijn, voor alle de Werelt betuy-
gen , zynde defe even foo vele handt-fchrifren der
Kercken. Voorts uyt gclijcke forchvuldigheyt, op
dat in dit onfe gebiedt niet en foude ontbrcecken,
van dat tot rufte der Kcrcke dienen mochte , foo
hebben wy oock de Formulieren onferecnigheydt,
namelick, de Confeilïe ende den Catechifmum,tot
noch toe hier ghcbruyckelijck nacr den regel van
Godcs Woort, neeritelijck by de felve doen over»
fien, die welcke de gantfehe faceke necritclick en-
de inde vreefe des Hccrcn} met vreuchde-gebcden
tot God, inde felve eerweerdige Vergaderinge over-
wogen hebbende, hebben met een fchier onuyt-
fprekelicke blijtfchap van vele, die de goethcyt des1
Godts Ifraéls, ineen fo lieflijekeende minnelijcke
overecn-itemminge ,in haer herte fmaecktcn, ge-
oordeelt: dat defe JLeerc,gelijckfc in beyde verkiaert
wiert, den woorde Godes gclijckmatigh was, ende
derhalvcn den Nakomelingen fondcr ecnige ver-
andcringe mocile naer - ghelaten worden. Welck
oordcel wy oock begecren dat krachtigh ende bon-
digh zy.Wydcrs op dat elck een wetejioe vele wy
u, O
, CON1NGEN!
PR1NCEN!
GRAVEN!
STEDEN!
MAJESTRATEN!
die in defe foo Godtfaligc ende hoogc faceke, ons
promptelijck ende gocdertiercntlijck by ghcflaen
hebt, ende hoc veel wy oock de gclccrthcyt,Godt-
falighcyt,ghctrouwighcyt,oprcchtighcyt der vcor-
treficlijckite Theologen die ghy gnefonden hebt,
zijn toc-dragende : maer vooriiemeiick, op dat nic-
mant van onfc een-ilcmmigheydt inde Religie en
twijvTcle : foo hebben wy de Aden, gelijckfe aldacr
geleien ende geapprobcert zijn,ende dacr nacr door
onfe laft ende bevel pertinentclick by een gheilclt,
onder onfe authoriteyt , nae het exempel vande
machtichile Potentaten, in't licht uyt-ghegheven.
Ende bidden alle andere, voornemelijck die gene,
die acn ons door een felfdc Verbondt vcrecnighc
zijn, dat fy menichmacl aen defe onfe over-een-
itemminge willen gedencken, ende dat felve ghe-
loove,het welcke is de fceckere faligheydt der zie-
len, omhclfcn : Maer infonderheyt, dat iy nae onfc
exempel,het Rijcke Godes in dit leven ftedes wil-
len voort-planten, de grootheyt van welck Rijcke
in het toekomende leven blijeken lal. In 's Gra-
ven-Hage, Anno é 6 æ o. den zy. Martij.
li                    i. Oor-
deelen des gheheclcn ftacts bevangen heeft, foo
mereken fy wel dat het haer mede geldt. Want
even feer ghevoelen alle den onderganck, oock die
geene, die te vooren het perijckel niet en vreefden.
Hier van hebben defe Vereenighde Provinciën de
gantfche Werelt een merckelicks preuve tot noch
toe ghegeven, de welcke, daer fy in tyde van Oor-
loge door Godcs hulpe onbeweeght ende vafte ah
tijdt hebben geftaen, uyt de tegenheden couragic,
uyt de perijkelen manlijckheyt ende dapperheyt
fcheppende ·- den ftilleftant van Wapenen met In-
lantfche oneenicheyt, ende foo fich Godt niet en
haddc erbarmt, met haer eygene onderganck ende
verderf, fchenen bekocht te hebben. In defe grou-
welicke Hagcl-ilagh ende itraiTc, die de verachtin-
ge ofte vcrfuymingc des Godts-dienftes op Aerdcn
ai tijdt is volgende, was dit het ellendichite; dat die
gene die de oneenigheyt ingevoert hadden, het re-
medie van eenigheyt alrecde wcch genomen had-
den , overmidts het verlangen ende fuchten aller
vroomen,die nu over foo vele Jaren,na een publijc-
ke by-een-komitc verlanght hadden (op dat in de
felve de oorfpronck defes jammers ernilclick over-
wogen mochte worden) nu gheen plaetfe meer en
haddc: Overmidts die gene die van gantfeher her-
ten de Vrede fochtcn, iagen datfe publijckelick
deur wapenen haer geweygert wiert, dacr mede fy
niet vanden Vyandt, maer vanden haren tegen de
waerhcydtdiciyaltijdt beleden hadden , in haer
Vadcrlandt belegert wierden. Wy ons verlatende
op de kracht des ghenen, die hem iclven hier een-
mael eenen iloel gheplan t, die over lange door on-
eyndige weldaden bewefen heeft, dat hy alibo niet
allen Volckeren gedaen heeft, ßüï haeit wy de hel-
lende Republijcke (wclckers forgc Godt ons hadde
bevolen) in het fekerer dochten gheftelt te hebben,
hebben geacht onfefchuldige plicht te zijn de faec-
kc des levendigen Godts,van wiens Majefteyt alle
audoriteyt is vloeyende , die op Aerdcn te vinden
is, met groote vrymoedighcyt ende ontallijcke on-
koflcn by der handt te nemen. Hebben in de
Hooft-iladt van Hollandt DORDRECHT,
eenen S Õ Í O D U Ì befchteven; Tot de felve
hebben wy, benevens onfc ProfeiToren ende Die-
naers ende Ouderlingen, Mannen van fonderlingc
gelecrthey t, uy t de naburige Coninckrijcken, Jutif-
didien ende Rcpublijcken, door aenraden, infon-
derheydt des Machtighften Jacobi I. door Godes
genade Coninck van groot Britannicn, ende met
advijs des Pnnces van Orangicn, feer beroemde
Theologen ontboden. Die niet, het welcke in an-
dere dingen fomwijlen plccght te gefchieden, on-
bedachtclijck ofte als in 't voorby gacn, maer voor
henen fich by Ecde acn den Godt, Hcere des He-
mels ende der Aerden verplicht hebbende , dat fy
niet anders dan na fyn voor-lichtende Woort ende
nae hare confeientic, in defe foo ecrwaerdigc by-
een^komitchare gevoelen ende oordeel, van fulckc
hoogc verborgenthcden fouden uyt fpreken: met
een wonderbacrlijcke ende fchïer ongcloovelijcke
accoort(gelijck de E. M. Mannen onfe Gecommit-
teerde, die wy belaft hebben over de gantfehe han-
dclinge te prefideren, ons hebben gherapporteert,
ende wy felve oock hebben bevonden, het vcrfchil
dat foo vele Jaren hadde gheduert) hebben bcflift.
Over welck vcrfchil fommige (die te vooren gecon-
-ocr page 114-
Placateo-/. i.Boeck. 3.Tic i.Deel.
136
135
Oordeel des Synodi ^ationalis der (gereformeerde Toereken van de Ver-
eeniebde Nederlanden: gbebouden binnen Dordrecht 3 inden Ure i6i8j ende 1619. over
de bekende Vijf Hoof t-fittcken der Leere > daer wan inde Gereformeerde Kercken defer Veree.
niebde NederUnden njerfchilis gevallen
. Vytgefprok]en op denfefien May 1619.
Het eerfte Hooftftuck der Leere :
Í Á Ì E L I C Kt
Van de (Joddelic^e Verkiefinge ende Verwerpinge .
fyn eeuwigh befluyt. Want alk fijne wenken zijn
hem van eeuwicheyt bekent,
Á dor. 15.18. Ende hy doet
alle dinck naer den raedt fijns willens ,
Ephef. 1. 11.
Naer welck befluyt hy de herten der uytverkoren ,
hoe wel fy hardt zijn, ghcnadelick vermurwt ende
buycht om te gelooven : maer den genen die niet
en zijn verkooren, nae zijn rechtveerdigh oordcel,
in hare boofheyt ende hardigheyt laet. Ende hier
is 't dat ons haer voornemelick op doet, die diepe,
barmhertige t'famen ende rechtveerdige onder-
icheydinge der Menfchen,zynde in even-gel ij eken
ilaet des verderfs, ofte het befluyt van Verkiefinge
ende Verwerpinge in den woorde Godts ghcopen
baert. 't Welck, gelijck als het de verkeerde, onrey-
ne ende onvafle Menfchen verdraeyen tot haer ver-
derf,alfoo geeft het de heylige ende Godtvreefende
zielen eencn onuytfprekelicken trooft.
VII.
Defe Verkiefinge is een onveranderlick voorne-
men Godts, door 't welck hy voor de gront-leggin-
ge der Wereldt een feeckerc menichre van Men-
fchen , niet beter oft weerdiger zynde als andere,
maer inde gemecne ellende met andere liggende,
uyt het geheelc menfchelicke gedachte vande eer-
ile oprechticheyt door haer eygen fchult vervallen
inde iönde ende verderf, nae het vryc wel-bchagen
fyns willes, tot de faligheyt, uyt louter ghenade,
uytverkoren heeft in Chrifto, den welcken hy oock
van eeuwicheyt tot een Middelaer ende Hooft van
alle uytverkorene, ende tot een fundament der fa-
ligheyt geilelt heeft. Ende op datfe door hem fou-
den falich gemaeckt worden, heeft hy oock bciloo-
ten de felve hem te geven, ende krachtelick tot des
felfs gemeynfehap door fyn Woort ende Geeft te
roepen ende te trecken,ofte, met het ware geloove
in hem te begaven, te rechtveerdigen, te heyligen,
ende inde gemeynfehap fijns Soons krachtelick
bewaert zynde, ten laetflen te verheerlicken, tot
bewyfinge van fyne barmhertigheyt,endcten pryfe
vande rijekdommen fyncr eerlicker genade. Ghe-
lijck gCfchreven is: Godt heeft ons uytverkoren inChri-
flo eer des Werelts gront geleyt was, op dat wyfouden we-
fen heylich ende onfirajfelick voor hem inder liefde
Die
ons heeft van te voren ghefchickt tot de aenneminge der
kinderen door jcfum Chriflum in hemfelven
, na het wel-
behagen fijns willes, tot prijs van fijn eerlkke genade, in-
de welcke hy ons hemfelven aengenaem ghemaeckt heeft
in dien beminden,
Ephef 1.4,5,6. Ende elders: Die
hy te voren geordonneert heeft, die felve heeft hy oock ghe-
roepen
: ende die hy geroepen heeft, die felve heeft hy oock
gerechtveerdicht: e)ide die hy gerechtveerdicht heeft, die
felve heeft hy oock verheerlickt,
Rom.8.30.
De
Eerile Artijckel.
Engheficn alle Menfchen in
Adam gefondight hebben, en-
de des vloecx ende eeuwigen
doots zijn fchuldich ghewor-
den , foo en foude Godt nie-
mandt ongelijck hebben ghe-
daen, indien hy het gantfche
menfchelicke gheflachte inde
ibndc ende Vervloeckinge haddc willen laten, en-
de om de fonde verdoemen, volgens defe fpreuc-
ken des Apoftels : De gantfche Wereldt is voor Godt
verdoemelick. Sy hebben alle ghefindicht, ende zijn ver-
hindert te komen tot de eerlickhcyt
GW/^Rom.'j.i^x}.
Ende, De
befoldinge der fonde is de doot, Rom. 6.13.
Maer hier in is de liefde Godts geopenbaert, dat
hy iynen eenich-geboren Sonc inde Werelt gefon-
den heeft, op dat een yegclick, die in hem gelooft,
niet en vergae, maer het eeuwige leven hebbe.
l.Joan. 4.9, Joan. 3.16.
Ende op dat de Menfchen tot het geloove wer-
den gebracht, feyndt Godt gocdcrtierlick Verkon-
digers van defe fcer blydc bootfehap tot wicn hy
wil, ende wanneer hy wil, door welcker dienil de
Menfchen gheroepen worden tot bckceringe ende
het geloove in Chriilum den gekruyflen. Want hoe
fullen fy gelooven in hem.vanden wekken fy niet gehoort
en hebben
? ende hoe fullen fy hoorenfonder Predicant >
hoe fullen fy predicken ten zy datfe ghefonden worden
?
Rom. 10.14,15.
IIII.
Die defen Euangelio niet en ghclooven, op dien
blijft den toorn Godtsjoan. 3.36. Maer die het aen
nemen , ende.den Salighmaccker Jcfum met een
vvaerachtich ende levendich geloove omhelfen, die
Worden door hem van den toorn Godts, ende van
het verderf verlofl, ende met het eeuwige leven
begaeft,M7/Ï.i6.i6.
V.
De oorfaceke ofte fchult van dat ongcloove, ge-
lijck bock van alle andere iönden, en is geenfins in
Godt, maer inden Menfche. Maer het geloove in
Jefum Chriilum , ende de falicheyt door hem, is
een genadige gave Godts : Gelijck ghefchreven is,
Wt genade zij/ ghyfalich geivorden, door het geloove,énde
dat niet uyt u, het is Godts gave,
Ephef.x.8. Item, Het
is ugegeven in Chrïflum te gelooven, Phil. é, ÷á.
VI.
Dat Godt fommige inder tijde met het geloove
begaefe, fommige niet en begaeft, comt voort van
-ocr page 115-
Religio,&c.                    138
defe verkiefinge, nemen de kinderen Godts dage*
licx meerder oorfaecke om haer felven voor Godt
te verootmoedigen, de diepte van iyne barmhertic-
heden aen te bidden, haer felven te reynigen, ende
hem , die haer eerft foo uytncmende heeft lief ghe-
hadt, wederom vyerichlick te beminnen. Soo verre
ilTet van daer, datfe door defe leere vande Verkie-
finge , ende door d'overlegginge vande felve , in 't
onderhouden van Godts geboden vertragen , ofte
vlecfchelick forgeloos iöuden worden s 't Welck
door Godts rechtveerdich oordeel den genen
pleccht te gebeuren, die ofte haer felven vande ge-
nade der Verkiefinge lichtveerdelick vermetende,
oft ydelick ende dertelick daer van klappende, in
de wegen der uytvcrkorenen niet en begeeren te
wandelen.
X1111.
Voorts ghelijck defe Leere vande Goddelicke
Verkiefinge, nae Godts wijfen raedt, door de Pro-
phetcn, Chriftum felfs, ende d'Apoilclcn, foo wel
in 't Oude als in 't Nieuwe Tcftament gepredickt
is,ende daer nae inde H. Schriften voorgeftelt ende
naegclaten: Alfoo moetfe oock ten huydigen dage
t'fyner tijdt ende plaetfe, inde Kercke Godts ( 3e
welckefy byfonderÜck is toegeeygent) voorgeftelt
worden met den geeft desonderfcheyts ende God-
licke eerbiedinge, heylichlick, fondcr curieuib on-
derfoeckinge vande wegen des Alderhoochften,
ter eeren van Godts H. Naem, ende tot eenen le-
vendigen trooft van iyn Volck, Athr. 20. 27. Rom,
\z.ye?ide
11.33,34. Hebr.6. 17,18.
XV.
Defe eeuwige ende onverdiende genade van
onfe Verkiefinge wijft ende prijft ons de H. Schrif-
tuere daer mede aldermeeft aen,wanneerfe wyders
getuyght, dat niet alle Menfchen en zijn verkoren,
maer iommige niet verkoren, ofte in Godes eeu-
wige Verkiefinge voor by gegaen, namentlick die,
welcke Godt nae iyn gantich vry, rechtveerdigh,
onberifpelick ende onvcrandcrlick welbehagen be-
floten heeft inde gemeene ellende te laten , inde
welcke fy haer felven door haer eygen ichult heb-
ben gheftort, ende met het ialichmaeckcnde ghe-
loove ende de genade der bekeeringe niet te bega-
ven : Maer de felve in haer eygen wegen, ende on-
der fyn rechtveerdigh oordeel gelaten zyndc, eyn-
delick niet alleen om het ongeloove, maer oock
om alle andere fonden, tot verklaringe van fijne ge-
rechtighey t, te verdoemen ende eeuwelick te ftraf-
fen. Ende dit is het bcfluyt der Vcrwcrpinge:
't welck Godt geenfins en maeckt tot een Autheur
vande fonde ('t welck Godts-laftcrlick is te denc-
ken) maer ftelt hem tot een verfchrickclick, onbe-
rifpclijck, ende rechtveerdich Richter ende Wreec-
ker van de felve.
XVI.
Die het levendich geloove in Chriftum,ofthet fè-
ker vertrouwen des hertë, de vrede der confeientie,
de betrachtinge van de kinderlicke ghehooriaem-
heydt, den roem in Godt door Chriftum, in haer
noch niet krachtelick en gevoelen, en nochtans de
middelen gebruyeken , door welcke Godt belooft
heeft defe dingen in ons te wercken,dieen moeten
niet mifmoedich worden, wanneer fy vande Ver-
werpinge hooren gewagen, noch haer felven onder
de verworpene rekenen, maer in't waer-nemen der
ί 3                    midde-
t±j                     Raeckende de
vin.
De voor-gemelde Verkiefinge en is niet meni-
eerlcy, maer eene ende de felfde, van alle de gccne
Sic falich worden, beydc in het oude ende nieuwe
Tcftament: Gcmerckt ons de Schrifture een ee-
nich welbehagen, voornemen ende raet des willes
Godts voor ftelt, waer door hy ons van eeuwicheyt
heeft verkooren beydc tot de genade ende tot de
eerlickheyt, tot de falicheyt ende tot den wechder
falichcyt, den welcken hy bereydt heeft, op dat wy
daer in wandelen foudcn, Ephefi. 4, <}. ende 2. 10.
IX.
Dcfe felve Verkiefinge is gefchiet, niet uyt het
voorgefien geloove ende gehoorfaemheyt des ghe-
loofs, heyligheyt, ofte eenige andere goede hoeda-
nicheytofte gefchickthcyt, als een oorfaecke ofte
conditie te vooren vereyfcht inden Menfche, die
verkooren foude worden: Maer tot het geloove en-'
de gehoorfaemheyt des geloofs, tot heylicheyt, &c.
ende dien volgens is de Verkiefinge de fonteync
van alle falichmaeckcnde goet, waer uyt het ghe-
loove,de heylicheyt, ende andere falichmaeckende
gaven, ende eyntlick het eeuwige leven felfs, als
vruchten vloeyen : naer het getuygeniiïe des Apo-
ftcls, Hy heeft ons verkooren (niet om dat wy waren,
maer) op dat wyfouden wefen heylich ende onflraffelick
voor hem inder liefde^
Ephef 1.4.
X.
De ooriaecke van defe genadige Verkiefinge is,
het eenige welbehagen Godts,niet daer in beftaen-
dc, dat hy eenige noedanicheden of wereken der
Mcnfchen,uyt alle mogelicke conditien, tot een
conditie der falicheyt heeft uytgekoren : Maer hier
in, dat hy eenige ièeckere Perfoonen , uyt de ge-
mcene menichte der fondarcn,hem tot een eygen-
dom heeft aengenomen. Gelijck gefchreven is,
Als de kinderen noch niet gehoor en en waren, noch y et
goets ofte quaets gedaen hadden, &c. is tot haer
(name-
lick Rebecca) gefeyt: De meeflefalden minflen dienen:
Gelijck gefchreven is
, lek hebbe Jacob liefgehadt, ende
Efau ghehaet
, Rom. 9. 11, ι λ, 13. Ende, Daer geloof-
dender foo veel aljjer ten eeuwigen leven verordineert
waren,
Ador. 13.48.
XI.'
Ende gelijck Godt felfs op hethoochile wijs,on-
vcranderlijck, al-wetendc, ende almachtich is, alfoo
en kan de Verkiefinge van hem gedaen , niet ont-
daen ende weder gedaen,noch
verandert,noch weder-
roepen , noch afgebroken worden , noch de uytver-
korene verworpen , noch het getal der feiver ver-
mindert worden.
XII.
Van defe hare eeuwige ende onvcranderlicke
Verkiefinge ter falicheyt, worden de uytverkorene
t'fyner tijdt, hoe wel by verfcheyden trappen ende
met ongelijckc mate, verièeckert: Niet, als fy de
verborgentheden ende diepten Godts curieufelijck
doorfoecken, z.Cor. 13.5, maer als fy de onfeylbare
vruchten der verkiefinge, in den woorde Gods aen-
gewefen,(als daer zijn, het ware geloove in Chri-
itum; Kinderlicke vreefe Godts ·, Droef heyt die na
Godt is over de fonde; Honger ende dorft na de ge-
rechtigheyt,&c.) in haer felven met een geeftelicke
blijdtichap ende heylige vermakinge waer nemen.
XIII.
Uyt het gevoelen endede verfeeckertheyt van
-ocr page 116-
PlacaterLS. ï.Boeck
140
maer dat hy oock eenige féeckere Mcnfchen van
eeuwichey t heeft uy tverkoren, de welcke hy inder
tijt, voor andere met het geloof in Chriftum, ende
met volitandicheydt foude begaven: Gelijck ghe-
fchreven is, lek heb uwen naem den menfehen geopen-
baert,die ghy my van der Werelt gegeven hebt,
Ioa. 17.6.
Ende, Daer gheloof den foo vele, alffer ten eeuwigen le-
ven verordineert waren,
Aclor. 1 ] .48. Ende, Hy heeft
ons verkoren eer des Werelts gront geleyt was, op dat wy
fouden heylkh wefen,
£§Y. Epbef 1.4.
II.
Die leeren, Dat de Verkiefinge Godts ten eeuwigen
leven vclerley zy
; Eene algemeene ende onhepaelde, de
andere befondere ende bepaclde
.- Ende dat defe weder-
om, of onvolkomen, wederrocpelick, niet peremptoir ende.
geconditioneert zy; ofte volkomen, onwederroepelkk, pe-
remptoir ende abfoluyt.
Item , Datter een andere Ver-
kiefinge zy tot het geloof, een andere tot de falkheyt, alfoo
dat de Verkiefinge tot het rechtveerdkhmakende gheloof
kan zijn /onder de peremptoire Verkiefinge ter falkheyt.
Want dit is een gedichtfel van 's Menfehen herfe-
nen, buyten de Schriftuere verficrt, wacr door de
leere vande Verkiefinge verdorven, ende defe gul-
den Keten van onfe falichey t verbroken wort; Die
hy te voren ge ordineert heeft, de felve heeft hy oock geroe-
pen \ Ende die hy geroepen heeft, de felve beeft hy oock ge-
rechtveerdicht
; die hy gerechtveerdicht heeft , de felve
heeft hy oock vereerlkkt,
Rom.8.30.
III.
Die leeren, Dat het welbehagen ende voornemen
Godts, van het welcke de Schriftuere in de leere van de
Verkiefinge gewach maeckt, niet daer in befiaet,dat Godt
eenige befondere Menfehen voor andere heeft uy tverkoren-,
Maer daer in, dat Godt uyt alle mogelkke conditien
(on-
der welcke oock zijn de wereken des Wets) oft uyt die ge-
hecle ordre van alle dingen, de ow edele daet des gheloofs
ende de onvolmaeckte gehoorfaemheyt des f elfs tot een con-
ditie ter falkheyt heeft uytgekofen, welcke hy voor een
volcomen gehoorfaemheyt genadelick foude hebhen willen
houden, ende der belooninge des eeuwigen levens weer-
dich achten.
Want met defe ichadelicke dwalingc
wort het wei-behagen Godts, ende de verdienfte
Chrifti krachteloos gemaeckt, ende de Menfehen
door onnutte vragen Van de waerheyt der genadige
rechtveerdichmaeckinge , ende vande cenvoudig-
hcyt der Schriftuere afgetrocken,cnde defe fpreuc-
ke des Apoilels van onwaerheyt befchuldight;
Godt heeft ons geroepen met een heylige roepinge, niet na
onfe wereken, maer nae zijn voornemen ende ghenade,
die ons gegeven is in Chrifiojefu voor de tijden der We*
relt,
x.Tim. 1.9.
1111.
Die leeren, Dat inde Verkiefinge tot het geloove,defe
conditie te voor en vereyfcht wordt,dat de Menfehen het
licht der natuere recht gebruyeke, vroom zy, kleyn
, nede-
rkh, ende ten eeuwigen leven gefchickt, gelijck als ofaen
die dingen de Verkiefinge eenkhfins hinge.
Want dit
fmaeckt nae 't gevoelen Pelagii, ende ftrijdt tegens
de leere des Apoftels, daer hy fchrijft : Wy hebben
eertijts gewandelt inde begeerten onfes vleefches, doende
den wille des vleefches ende der gedachten
, ende waren
van natueren kinderen des toorns,gelijckde andere:Maer
Godt die rijck is in barmherticheden, heeft ons door fijne
groot e liefde daer mede hy ons liefgehadt heeft, oock doen
wy doot waren door de mifdaden
, mede levendich ghs'
maeckt met Chrifio, door wiens genade ghy zijtfalkhgC'
worden,
Π 9
middelen vlytich voortgaen, nae den tijt van over-
vloediger genade vyerichlick verlangen, ende de
felve met eerbiedinge ende ootmoedicheyt ver-
wachten . Veel min behooren voor defe leere van-
de Verwerpinge verfchrickt te worden de gene, die
emitelick begeeren fich tot Godt te bekeeren,hem
alleen te behagen, ende van het lichaem des doots
verloit te worden , ende nochtans inden wech der
Godtfalicheyt ende des geloofs foo verre noch niet
en konnen komen, als fy wel wilden : Gemerckt
de barmhertigc Godt belooft heeft , dat hy het
roockende Vlas nieten fal uytbluflêhen, ende het
gekroockte Riet niet en fal breken. Maer defe leere
is met recht fchrickelick den genen die Godt ende
Chriftum den Salichmaeckcr niet achtende , haer
felvende forchvuldicheden des Wereldts ende de
weiluiten des vlccfches geheel hebben overgege-
ven , foo lange fy haer met ernit tot Godt niet en
bekeeren.
XVII.
Nademael wy vanden wille Gods uyt fijn woort
moeten oordeelen , 't welck getuyght dat de kin-
deren der geloovigen heyligh zijn , niet van natu-
ren, maer uyt kracht van 't genaden-verbondt, in 't
welckc fy met hare Ouderen begrepen zijn : Gen,
17.7. Soo en moeten de Godtfaligc Ouders niet
twijifclen acnde Verkiefingc ende lalicheytharer
kinderen, welcke Godt in hare kintfheyt uyt dit le-
ven wech neemt, A^OM.39. i.Cor.j. 14.
XVIII.
Tegen den geenen, die over defe genade der on-
verdiender Verkiefinge , ende ftrengicheyt der
techtvcerdige Verwerpinge murmureren, ilellen
wy defe fpreuckc des Apoilels: 0 menfche, wie zijt
ghy die tenen Godt antwoort >
Rom. 9. zo. Ende defe
onfes Salichmakers, En ijfet my niet geoorloft met het
mijne te doen wat kk wik
Matth.xo. 15. Wy daer en
tegen, defe verborgen thed e η met een Godtvruch-
tige eerbiedinge aenbiddende, roepen uyt met den
Apoilel : 0 diepe rijekdom der wijfheyt ende kennijfe
Godts
! Hoe onhegrijpelkk zijn fijne oordeelen, hoe onbe-
vindelick fijne wegen
? Want wie heeft den fin des Hee-
ren hekent
, ofte wie is fijn raets-man geweeft > Ofte wk
heeft hem cerjl gegeven, ende het fa/ hem vergolden wer-
den
? Want alle dinck is uyt hem, ende door hem, ende tot
hem
, hem fy de eerlkkheyt inder eeuwkheyt, Amen.
Rom.u. 33,34,35,36.
Verwerpinge der Dwalingen, door de welene de Neder-
landt je hc Kei eken eenen tijdt langh zijn beroert ghe-
worden.
De rechtfinnige Leere van de Verkiefinge ende
Verwerpinge verklaert zijnde , verwerpt het
Synodus de dwalingen der genen
I
Die \cetcn.,dat de wille Godts vanfalkh te maecken,
de geene die daer jouden ghelooven, ende inden gheloove
ende gehoorfaemheyt des geloofs volher den,zy het gantfiche
etidegeheele befluyt vande Verkiefinge ter falkheyt, ende
datter niet anders van dit befluyt in den woorde Godes
en zy geopenbaert.
. Want defe bedriegen den een-
vo.udigen, ende wederfpreecken klaerlick de H.
Schriftuere, die getuyght, dat Godt niet alleen den
geenen, diegelooven fullcn,wilfalich maecken,
-ocr page 117-
**»
Raeckcnde de
141
ge ftellen tegen de Yyerlge pijlen van deaenvecl>
tingen des Duyvels, vragende, Wiefald'uytvenitrem
Godtsbefchuldigeni
Ram.8.33.
Vlll.                              λ
Die lecren, Dat Godt niemant uyt fijn loutere ucht-
veerdige wille beflooten heeft, in den val Adams, ende in
den gemeenê ftant derfonden ende verdoemenis te laten,
ofte inde mede-deelinge van de genade die tot hetgheloóf
ende de bekeeringe naodich is, voorby te gaen
i' Want
dit ftaet vail, Hy ontfermt, wien hy wil; ende verhart,
wien hy wil,
Rom. 9.18* Ende oock dit, 't Is u gege-
ven te verftaen de verborgentheden des Coninckrijcx der
Hemelen,maer defen is dat niet gegeven,
Match. 11.« 1.
Item, lek dancke u Vader, Heere des Hemels énde der
Aerden,dat ghy defe dingen voor den wijfenende verflan-
digen verborgen hebt, ende hebtfè den Ueynen gheopen-
baert; jae Vader
, want het heeft ufoo behaecht, Matth.
ir.25, 26.
IX.
Die leeren , Dat d'oorfaecke , waerom Godt tot het
eene volck meer als tot het ander, hét Euangelium feynt
,
niet en is het loutere ende eenich welbehagen Gods, maer
om dat 't een volck beter ende weerdiger is, als 't ander
t
welck het Euangelium niet en wort mede gedeelt.
Want dit ontkent Mofes, hetlfraëlitiiche Volck al-
dus aenfpreeckende : Siet des Heeren uwes Godts is
den Hemel, ende der Hemelen Hemel, de Aerde ende al
wat daer in is; noch heeft hy alleen tot uwe Vaderen luft
gehadt dat hyfe beminde, ende heeft verkoren hkerzaet
nae hen, ulieden, voor alle volcken, als het heden ten dage
fiaet,
Deut. 10.14,15. Ende Chnftus,/Frc u Chorazin,
Wee u Bethfaida, want waren in Tyro ende Sidon die
krachten gedaendie in ugedaen zijn, fy hadden voorty-
den infacken ende ajfchen fittende haer bekeert,
Matth.
11. 21.
Onder font,
Dat wy alibo gevoelen ende oordeelen , getuy-
gen wy met onderteyekeninge onfer handen,
ende was onderteyekent,
10 ha η nes Boacrmamius, Paflor Ecclefia Leoverdienfis
■*■ & Synodi Preefes.
Jacobus Rolandus, Paflor Ecclefiai Amflelodamenfis &
Praifidis Ajfsjfor.
Hermannus Faukelius
, Paflor Ecclefm Middelburgenfis
ξ$)~ Prefidis Affejfor.
Sebaftianus Damman, Paflor Eccle/ia Zütphamenfis,&
Synodi Scriba.
Feflus Hommius
, Paflor Ecclcfiz Leydenfis, & Synodi
Scriba.
Uyt Groot Brittannien.
Georgius, Epifcopus Landavenfis.
Joannes Davcnantius, Ρ re fbyter: Dofloracfacree Theo-
logwpublicus Profeffor in Academia Cantabrigienfi,
& Collefrii Reginalis ibidem Prtefes.
Samuel War dus, Prefbyter: S. Theologia Doiïor, Archi-
diaconus Fauntonnenfis, & Collegii Sidneyani in Aca-
demia Cantabrigienfi Prafeftus,
Thomas Goadus,Prefbyter S. Theologie Dotlor,Cathe-
dralis Ecclefia Paulinie Londonenfis Pmcentor.
Gualterus Balcanquallus, Scoto-Britannus, Prefbyter
S. Theologia Baccalaureus.
Uyt de Keurvorftelicke Paltz.
Abrahamus Schultetus, S. Theologie Doftor & Pro-
feffor
i4*
worden, ende heeft ons mede opgeweckt, ende mede gefet
inde Hemekn in Chriflo Je/u ,pP dat hy in den toekomen-
den eeuwen /oude bewijfen den uytnemendm njudom
fijner oenade, in die vriendelickheyt tot ons door Chriflum
Jefum. Want uytgenade zijt ghy falich geworden, door
't geloove, ende dat niet uyt u, 't is Godts gave, niet uyt de
wenken, op dat hem niemant en roeme,
Ephef! cap. %.
verf 3,4,5,6,7» 8.
V.
Die Ieeren,/)^ de onvolkomene ende niet-peremto'ire
Verkiefinge van byfondere Perftonen terfalicheyt, zyge-
fchiet uyt het voorgefien geloove, bekeeringe
, heylicheyt,
Godtfalicheytjic ofte eer ft begonnen, ofte oock eenen tijdt
lang/) geduert hebben: Maer dat de volcomene ende pe-
remptoire verkiefinge gefchiet zy uyt de voorgefiene eynt-
heke volherdinge in het geloove , bekeeringe, heylicheyt
ende Godtfaligheyt: Ende dat dit zy deghenadige ende
Euangelifthe weerdicheyt, om wekker wilhy
, die verko-
ren wort, weerdiger is ah die niet verkoren en wordt:
Ende dat derhalven 't geloof, de gehoorfaemheyt des ghe-
loofs, heylicheyt
, Godtfalicheyt ende volherdinge, niet en
zijn vruchten van de onver-anderIkke Verkiefinge ter eer-
tickheyt, maer dat het zijn conditie?! die te voren ver-
eyftht
, ende als volbracht wefende voorfien zijn in den
<ic>ien, die ten vollen verkorenf uilen worden
, ende oor fa-
ken fonder welcke de onverander Ikke Verkiefinge ter eer-
lickheyt niet engefchiet.
't Welck ftrijdt tegen de ge-
heele Schriftuere.die defeende diergelijcke fpreuc-
ken in onfeooren ende herten doorgaens infeherpt:
De verkiefinge en is niet uyt de wenken, maer uyt den
roependen,
Rom.9.1 r,ii, Daergeloofdenfoo vele aljfer
ten eeuwigen leven verordineert waren,
Aclor. 13. 48.
Hy heeft ons vereoren in hem, op dat wyfouden heylich
jvefen,
Ephei! 1.4. Ghy en hebt my niet uytvercoren,
maer ick hebbe u uytvercoren,
Joan. 15.16. Ijfet uyt ge-
nade, foo en ijfet niet uyt de wenken,
Rom. 11.6. Hier
in is de liefde, niet dat wy Godt Irefgehadt hebben, maer
dathy ons heeft lief ghehadt ende fijnen Sone ghefonden,
i.Ioan. 4.10.
VI.
Die Icercn, Dat niet alle Verkiefinge terfalicheyt on~
veranderlick is
.- maer dat fommige uytverkorene, niet
tegenftaende eenichbefluyt Godts,konnen verlorengaen,
ende gaen oock eeuwichlkk verloren.
Met welcke gro-
ve dwalinge, fy Godt veranderlick maecken, ende
ibotcn om den trooft der Godtfaligen,diefy fchep-
pen uyt de vafticheyt van hare Verkiefinge, ende
wederfpreken deheylige Schriftuere, welcke leert,
Dat de uytvcrcorene niet en konnen verleyt worden,
Matth.24.x4.. Dat Chriflus den genen,die hemvanden
Vader gegeven zijn, niet en veritefl:
Joan. 6. 39. Dat
Godt, die hy te voor en geordineert, geroepenende gerecht-
veerdicht heeft,de felve oockvereerlickt f)eeft,Rom.S.
30.
VII.
Die lecren, Datter in dit leven geen vrucht, noch
geen ghevoelen en is vandc onveranderlicke Verkiefinge
ter eerlickheydt;oock geene fekerheyt, dan die hanghtaen
ecneveranderlicke ende onfekereconditie.
Wantbehal-
Jicn dat het ongerijmt is teilellcn een onfeeckere
fekeiheyt,fo ftrijt dit oock tegen de bevindinge der
heyligen, die uyt het gevoelen van hare Verkiefin-
8e' nacrrnctden Α poftel verheugen, ende defe
weldaet Godts roemen: Ephefi 1. Die volgens Chri-
tti vermaninge, haer met de Difcipelen verblijden
dat hare namen inden Hemel gefchreven TXya.,Luce
1 o. 20. Die oock het gevoelen van hare Verkjefm-
-ocr page 118-
#ô|
Placaten-». i.Boeck. s.Tit. i.Deel.
»43
144
fejfor in Academia Heydelbergenfi.
Paulus Tojfanus, S. Theologie Doïior
, Q? Conftliarius in
Senatu Ecclefiaflico inferiorts Palatinatus.
Henrkus Alting, S.Theologia Doftor & Profejfor in Aca-
'"- demia Heydelbergenfi.
Uyt Heflèn,
GeorgiusCruciger,S.Theologza Doftor, Profejfor, & pro
; tempore Reftor Academia Marpurgenfts.
Paulus Steinius,Concionator Aulicm ® S. Theologtat in
■ Collegio Nobilitatis Adelphico Mauritiano Profejfor
,
., Caffellis.
Daniel Anqebcrator,Ecclefia. Ì arpurgenfisPafior,& vi-
.. 'einar urn ad Lanum & JEderam Superintendens.
liodolphus Goclenius Senior ,Philofophiat purioris in Aca-
demia Marpurgenfi Anteceffor primarias ,
© nune
, Decanus.
Uyt Switzerlandt.
Johannes lacobus Breytingerus,EcclefiaTigurina Pafior.
Marcus Rutimeyerus
, S. Theologie Doftor & Ecclefia
'Bernenfis Minifier.
SebafitamisBeckius,S S. Theologia Doftor,
(&Novi Te-
ffiamenti Profejfor in Academia Bafileenfi, ibidemque
•Facultatis Theologicce Decanus.
Wohanws Mayems, S S. Theologia Doftor, Ecclefia Ba-
filfenfis Pafior.
johannes Conradus Kochius, Ecclefia Scaphufiana Mi-
*nifler.
Van de Wcdderavifche Corrcfpondentie.
Johannes- Henmus Alfiedius,in lllufiri Schola Najfovka,
qua efi Herborna, Profeffor ordinarius.
Georgius Fabricius, Ecclefia JVindecenfis in Comitatu
Hannovko Pafior & vkinarum Infpeftor. ■
Uyt de Stadt ende Kercke van Genevc.
loannes Deodatus, in Ecclefia Genevenft Pafior, î§ in
eadem Schold S S. Theologie Profejfor.
Theodorus Tronchinus
, divint -verbi Minifier in Ecclefia
Genevenfi & ibidem S S. Theologie Profejfor.
Uyt de Stadt ende Kercke van Bremen.
Matthïas Martinius , lllufiris Schok Bremenfis Reftor,
& in ea Divïnarum literarum Profeffor.
Henrkus Ijfelburg, S. Theologie Doftor, in Bremenfi Ec-
clefia ad B. Virginis lefu Chrifii fervus, & in Schola
Novi Tcflamenti Profejfor.
Ludovkus Crocius, S. Theologia Doftor, Ecclefia Bremen-
fis ad S. Martini Pafior, & in lllufiri Schola Veteris
Tefiamenti î§ Philofophiapraftice Profeffor.
Uyt de Stadt ende Kercke van Emden.
Daniel Bernardus Eilfhemius, Emdawe Ecclefia Pafior
Senior.
Ritxius Lucas Grimerfhemius, Emdana Ecclefia Pafior.
De Ncderlandtfche Profeiïören.
Johannes Polyander,S S. Theologie Doftor atqua in Aca-
demia Leydenfi Profejfor.
Sibrandus Lubbertus , S S, Theologie Doftor & Profef-
for in Academia F rifiorum.
Francifcus Gomarus, Sacro fanfte Theologie Doftor æ$
Profejjor in Academia Groen'mge & Omlandie.
Antonius TyfiusfacreTheologie in lllufiri Schola Geldro-
Velavka, que efi Hardervici, Profejfor.
Antonius Walaus, Pafior Ecclefia Middelburgenfis,æ§ ex
ejufdem urbis lllufiri Schola inter Theologes ad Syno-
dum evocatus.
Uyt Gelderlandt ende 't Graeffchap yan
Zutphen.
Guilielmus Stephani, S S. Theologie Doftor & ArnhemU
en fis Ecclefm Pafior.
Éllardus á Mehen, Ecchfie Hardrovicena Pafior.
Johannes Bouillet, Pafior Warnsfeldenfis.
lacobus Verheyden
, Senior Ecclefia Noviomagenfis, (*f
Schola Reftor.
Uyt Zuydt'Hollandt.
Balthafar Lydius, M. F. Pafior Ecclefia Dei in urbe Dor-
drechto .
Henrkus Arnoldi, Ecclefiafies Delphenfis.
Gifbertus Voetius, Ecclefia Heufdana Pafior.
Ar noldus Mufius ab Holy
, Baillivus Suydthollandie, Se*
nior Ecclefia Dordrechtana.
Joannes de Last, Senior Ecclefia Leydenfis.
Uyt Noort-Hollandt.
Jacobus Triglandius, Pafior Ecclefia Amfielodamenfis.
Abrahamus á Dooreflaer, Pafior Ecclefia Enchufane.
Samuel Bartholdm, Pafior Ecclefia Monachodamenfis,
Theodorus Heyngius, Senior Ecclefia Amfielodamenfis.
Dominicus ai Heemfkerck, Senior Ecclefia Amfieloda*
mtnfis.
Uyt Zeelandt.
Godefridus Udemannus, Pafior Ecclefia Ziriczeana.
Cornelius Regius
, Ecclefia Goefana Pafior.
Lambertus de Rijcke, Ecclefia Bergizomiana Pafior,
lofias Vofbergius, Senior Ecclefia Middelburgenfis.
Adrianus Hofferus, Urbis Ziriczaa Senator, & Ecclefia
ibidem Senior.
Uyt de Provintie van Utrecht.
Johannes Dibbezius, Pafior Dordracenus, Synodi Ortho-
doxe Ultrajeftina Deputatus,
Armldus Oortcampius, Ecclefia Amersfortiana Pafior.
Uyt Vrieflandt.
Florentiusjohannis, lefu Chrifii crucifixi Servus in Eccle-
fia Snecana,
philippus Danielis Eilfhemius, Pafior Ecclefia Harlin-
genfie.
Kempo Harinxma á Donia% Senior Ecclefia Leover-
dienfis.
Tacitus ab Ayfma, Senior Ecclefia in Buirgirt, Hichtum,
& Hartwardt.
Uyt Over-Yflêl.
Cafparm Sibelius, Pafior Ecclefia Daventrienfis.
Hermannm Wiferding, Ecclefia Swollana in Euangelio
Chrifii Minifier.
Hieronymus Vogellius, Hajfeltana Ecclefia Pafior, tem-
pore deputationis inferviens Ecclefia Orthodoxe Caw
penfi.
Johannes Langius, Ecclefiafies Vollenhovianw.
Wilhelmus á Broickhufen tenDoerne, tanquam Senior
deputatus.
lomnes á Laumck, tanquam Senior deputatus.
Uyt
-ocr page 119-
—·"""■■
Raeckende de Religio, &cc.                     146
145
Uyt de Stadt Groeningen ende de
Omlanden.
Patroclus Romelingius , Paflor Ecclefia Rhuinenfis,
Uyt de Walfche Kerckc.
Daniel Colonius , Paflor Ecclefia: Leydenfis & Re-
. gens Collegii Gallo - Belgici in Academia Ley*
Cornelius HiUenius, Servus Ie/u
ningana.
denfi.
Johannes Crucius, Paflor Haerlemenfis.
Iohannes üoucher, Paflor Fliffinganus.
leremias de Pours, Ecckfix Gallo-Belgicrs Middelburgen-
fis Paflor.
Euerardus Beckerus, Senior Ecclefia: Gallo-Belgiae Mid-
delburgenfls.
Perrus Pomamis, Senior Ecclefia: Amflelodamenfis.
Georgius Placius, Paflor Ecclefia: Appingadammonenfis.
Π'Ό/f'iamus Agricola
, Paflor Ecclefiai Bedumance.
jfigbolJas Homerus, Ecclefia: Midwoldana: Paflor.
Egbertus Halbes
, Ecclefia: Groningana: Senior,
jthannes Rufelaert, Senior Ealefiie Stedumana.
Uyt de Drenthe.
Themo ab Ajfcheberg, Paflor Ecclefia: Meppeknfis.
Het tweede Hooftjfluck der Leere:
Van de doodt C Η RIS ΤI, ende verlofinge der Menfchen
door de felve,
Eerfte Artijckel.
, Odt is niet alleen ten hoochilen barmher-
! tich, maer oock ten hooghflen rechtveer-
i dich.Ende iijne gerechtigheyt(aliö hy hem
in üjn Woortgeopenbaert heeft) vereyfcht,dat onfè
fonden tegen fijne oneyndelicke Majefteyc begacn,
niet alleen met tydclickc, maer oock met eeuwige
flraffcn , bcyde na ziele ende lichaem geflraft wer-
den : Welcke flraffèn wy niet konnen ontgaen,ten
zy dat de gerechtichey t Godts genoech gefchiede.
II.
Maer allbo wy felve niet konnen genoech doen,
ende ons van den toorn Godts bevrijden : So heeft
Godt uyt oneyndelicke barmhertigheyt fijnenee-
nich-geboren Sone ons tot een borge gegeven, de
welcke, op dat hy voor ons ibude ghenoech doen,
voor ons ofte in onfc plactfe, fondc ende vervlocc-
kingc acn het Cruyce geworden is.
III.
Dcfc doodt des Soons Godts is de ecnige ende
volmaccktc offerhandc ende ghenocchdoeninge
voor de fonden: van oneyndige kracht ende wcer-
dicheyt : Overvloedclick genoechfaem totveriöe-
ningc van de fonden der gantfehc Werelt.
mi.
Ende defe doot is daerom van ibo groote kracht
ende weerdicheyr, om dat de Perfoon, die de felve
ghclcdcn heeft, niet alleen een waerachtich ende
volkomen heylich Mcnfche is, maer oock de ec-
nich-geboren Sone Godts,eencs felvigen eeuwigen
ende oncyndigen wcfens met den Vader ende den
H. Gccil; foodanich alsonfeSalichmaecker wefen
moeflc. Daer en boven, om dat fijne doodt is ver-
ghcfclfchapt gheweeil met het ghevoelen vanden
toorn Godes, ende den Vloeck, die wy door onfe
fonden verdient hadden.
V.
Voorts, is de belofte des Euangcliums, dat een
ycgclijck die inden gekruyilen Chriitum ghelooft,
niet verderve , maer het eeuwige leven hebbc.
Welcke belofte allen Volckeren ende Menfchen,
tot de welcke Godt nae fijn welbehagen fijn Euan-
gelium fent, fondcr onderfcheyt moet verkondicht
ende voorgeilelt worden, met bevel van bekeenn-
ge ende gcloove.
VI.
Doch dat vele door het Euangelium ghcroepen
zijnde haer niet bekeeren, noch in Chriftum ghc-
loovcn, maer in ongeloovc vergaen, fulex geichiet,
niet door gebreck ofte ongenoechfaemhey t van de
offerhandc Chrifii aen't Cruyce geoffert, maer door
haer eygen fchult.
VII.
Maer fbo vele alfier waerachtelijck gclooven, en-
de door de doot Chrifii vande fonden ende 't ver-
derf verlofl ende behouden worden , die felve ghe-
nicten defè weldaetalleen uyt Godts genade, haer
van ceuwichey t in Chriilo gegeven, welcke genade
hy nicmantfchuldich is.
VIII.
Want dit is gewcefl den gantfeh vryen raedt,de
genadige wille ende voornemen Godes des Va-
ders, dat de levendichmakende ende ialichmaken-
de kracht van de dierbare doot fijncs Soons haer
uytflreckcnföudc tot alle uytvcrkorene, om die al-
leen met het rcchtvcerdichmakendc geloovc tcbe-
gavcn,cndc door 't felfde onfcylbacrlick tot de falig-
heyt te brengen: dat is, Godt heeft gewilt,dat Chri-
flus door het bloedt fijns Cruyccs, (waer mede hy
het nieuwe Verbondt beveflicht heeft) uyt alle
Volckeren,dammen, gcflachtcn ende tongen, die
gene alle, ende alleen, krachtclick ibude vcrlofTen,
die van eeuwicheyt tot de falicheyt vercoren, ende
vanden Vader hem gegeven zijn; de felve begaven
met het gcloove,'t welcke hy haer, gclijck oock an-
dere falichmakende gaven des H. Geefles, door
fijnen doodt heeft verworven ; ende van alle hare
fonden, foo d'aengeborene als werckelicke, fo naer
als voor het gcloove begaen, door fijn bloedt föudc
reynigen, totten eynde toe gctrouwelick bewaren,
ende ten laetflen fönder eenige vlccke ende rimpel
cerlijck voor hem flcllen.
IX.
Deien raet,voortkomende uyt de eeuwige liefde
Godts tot de uytvcrkorene, is van aenbegin des
Wcreltstotop defen tegenwoordigen tijdt, (de
poorten der Hellen haer te vergeefs daer tegen ilcl-
lende) kfachtelick vervult gheweeil, ende lal oock
voortacn vervult worden,alfoo dat de uytvercorene
te fijner tijdt in een vergadert fullen werden, ende
Κ                          dattcr
-ocr page 120-
Placateti-j. t.Boeck. j.Tk. t.Deel.
I48
147
met de Menfchen ghemaeckt heeft, niet daer in leflaet,
dat wy door 'tgeloove,voorfo veel het de ver dienfle Chri-
fli aen- neemt, voor Godt gerechtveerdicht ende falich ge-
maeckt werden
; maerdaer in, dat Godt af-gefchaft heb-
bende het afeyjehen vande volmaeckt e gehoorfaemheydt
des Wets, het geloove felfs, ende de gehoorfaemheyt des ge-
loofs, al hoe wel onvolmaeckt, voor de volmaeckt e gehoor-
faemheyt des Wets rekent, ende der belooninge des eeuwi-
gen levens uyt genaden weerdich achtet.
Want deiè
vvederfpreken de Schriftuere; Sy werden om niet
gerechtveerdicht door fijn ghenade, door de verloffwge
ghefchiet in Chriflojefu
, den wekken Godt heeft voor-
gheflelt tot verfoeninge door 't gheloove in fijnen bloede,
Rom.3,24,2.5. Ende brengen met den Godtloofen
Socino voort, een nieuwe ende vreemde rechtvcer-
dichmakinge des Menfchen voor Godt, tegens de
eendrachtige over-een-ftemminge van de gantfche
Kercke.
V.
Die leeren , Bat alle Menfchen inden flaet der ver-
foeninge , ende genade des Verbondts zijn aengenomen

alfoo dat niemant om de erffonde , der verdoemenijfe
fchuldich zy,ofteverdoemt falworden,maer dat alle Men-
fchen vande fchuk de f er jonde vry zijn.
Want dit ghc-
voelen ftrijdt tegen de Schriftuere, welcke feyt,dat
wy van natueren kinderen des toorns zijnj.E^.2.3,
VI.
Die het oriderfcheyt tuffchen verwervinge e?ide toe-
eygeninge daer toe gebruyeken, op dat f e den onvoorfichtï-
gen ende onervarenen dit ghevoelen mochten inplanten
,
dat Godt, foo veel hem aengaet, allen Menfchen die wel-
daden , die door de doot Chrifli verkregen worden, even-
gelijckelijck heeft willen mede-deelen : Maer t dat fom-
mige der vergevinge der fonden,ende des eeuwigen levens
deelachtich worden
, andere niet, datfulck onderfcheyt
hanght aen haren vry en wille
, de welcke hem felven
voeght by de ghenade diefonder onderfcheyt aengeboden
wort
; ende dat het niet en hanght aen die befondere ga-
?net de Menjchen wederom foodanich Verbondt, als 't hem
! ven der barmherticheyt die krachtelick in haer werekt, op
lelieven joudf,'t zy der genaden, ofte der wereken, te mo-
j datfe haer felven die genade boven andere fouden toe-ey-
gen oprichten.
Want fulcks ftrijdt tegens de Schrif- \ genen. Want defe, haer ghelatende als of fy dit on-
tucre, de welcke leert, dat Chriftus gheworden is \ derfcheyt in een ghefonde meeninge voor ftelden,
dfSvhe
ddd'kmvmddfSplefiv
borge ende Middclaer eens beteren, dat is, des
nieuwen Vcrbondts. Ende, dat het Tcftament in
den dooden cerft beveilicht is, Hebr. 7. 22. ende
9.15,17.
III.
Die leeren , Dat Chriflus door fijne genoechdoeninqe
voor niemant feker lick de falicheyt felve
, ende het geloo-
ve, waerdoor dcfe ghenoeghdoeninge Chrifli tot falicheyt
krachtelick toegeeygent wort, verdient heeft; maer alleen
voor den Vader verworven heeft de macht ofte volkomen
wille, om op een nieuw met de Menfchen te handelenen-
de nieuwe conditien ,fulcke als hy foude willen, voor te
fchrijvcn , vande welcke de volbrenginge aen de vry e !
trachten den Volcke het verderffelickfenijn vande
Pelagiaenfche dwalingen in te geven.
VII.
Die leeren, Dat Chriflus voor die qeene, die Godt ten
hoochften liefheeft, ende ten eeuwigen leven verkoren
,
niet en heeft konnen noch moeten flerven, oock nietgeflor-
ven en is
, nadien defulcke de doot chrifli niet van noo-
den en hebben.
Want fy wederfpreken den Apoftel,
feggende, Chriflus heeft my lief gehaat ende heeft hem-
felven voor my overgegeven,
Gal. 2.20. Item, Wie fal
de uytverkorene Godts befchuldigen > Godt is 't, dierecht-
veerdich maeckt. Wie is hy die verdoemP. Chriflus is ge-
hai
wille des Menjchen hangen foude Ende dat het derhal- I Salichmaccker, feggende, Ickflelle mijn leven voor
ven hadde konnen gefchieden, dat oft niemandt, ofte alle ' mijne Schapen,loan.
10.15. Ende, Dit is mijn gebodt
Menfchen de felve jouden vervullen. Want defe ge-
voelen al te verachtclick van de doodt Chrifti, er-
kennen geenfins de voornaemfte vrucht ofte wel-
dact door de felve verkregen, ende brengen we-
derom uyt de Helle hervoor de Pelagiaenfche do-
linge.
IIII.                     ·
Die leeren, Vat het nieuwe Verbondt der genade,dat
Godt de Vader
, door tuffchen-komen van de doodt Chrifli,
datghy malkanderen lief'hebt ,gelijck ick u lieden lief ge-
haat nebbe. Niemant heeft meerder liefde dan defe,datye-
mantfijn leven fet voor fijne vrienden,]o2cn.
15.11,13.
Onder flondt,
Dat wy alföo gevoelen ende oordeelcn , getuy-
gen wy met onderteyekeninge onièr handen,
ende was onderteyekent , als boven onder
'teerfteHooftftuck,
Het
-ocr page 121-
π                    Raeckende de Religio» &c.                    150
Het derde ende vierde Hooftituck der Leere:
Van des Menfchen verdorventheydt ende be\eerïnge tot (jodt, ende de
maniere derfeher.
beiönderlick gegeven: Want nademael de felve de
grootheyt der fonde wel ontdeckt ende den Men-
fche meer ende meer van fijne fchult overtuyght,
doch de remedie daer tegen niet aen en wijft,noch
eenige krachten toebrenght, om uyt defe ellendig
heyt te konnen gheraecken , ende datfc alfoo door
het vleefch kranck geworden zijnde, den Overtre-
der onder den vloeck blijven laet, foo en kan de
Menfche daer door de faliehmaeckende genade
niet verkrijgen.
VI.
Het gene dan, noch het licht der natuere, noch
de Wet doen en can.dat doet Godt door de kracht
des H. Geefts, ende door het woort ofte bedienin-
eederveribeninge , welckis het Euangelium van
den Meffias, waer door het Godt behaeght heeft de
geloovige Menfchen foo in't Oude, als nieuwe Te-
ftament falich te maecken.
VII.
Defe verborgentheyt fijnes willes heeft Godt
in't Oude Teftamcnt aen weyniger ontdeckt,doch
in't Nieuwe Teilament (het onderfcheyt der Volc-
keren nu wech-genomen zijnde) heeft hy de felve
aen meer Menfchen ghcopenbaert, Van welcke
verfcheyden uy tdcylinge de oorfaecke niet en moet
gheilelt worden inde weerdicheyt van het ecne
volck meer dan het andcre,ofte in't beter gebruyek
van het licht der natuere, maer in het gantfeh vrye
welbehagen ende onverdiende liefde Godts; waer-
omme oock die gene dien buyten ja tegen alle ver-
dienden foo groot een genade ghefchiet, de felve
met een nedcrich ende danckbacr herte moeten er-
kennen, maer inde andere, die defe genade niet en
gefchiet, moeten fy, met den Apoftel, de ilrengig-
heyt ende rcchtveerdighcyt van Godts oordeelen
aenbidden , ende die gcenfins curieufelijck onder-
foecken.
VIII.
Doch foo vele al/Ter door het Euangelium ghe-
roepen werden , die werden ernilelijck geroepen.
Want Godt betoont ernilelijck ende waerachte-
lijck in fijn Woort, wat hem aengenaem zy> name-
lick, dat de geroepene tot hem comen; Hy belooft
oock met ernft alle die tot hem comen,ende geloo-
ven, de rufte der zielen ende het eeuwige leven:
IX.
Datter vele door de bcdieninge des Euange-
liums geroepen zijnde, niet en komen ende niet
bekeert en werden, daer van en is de fchult niet in
den Euangelio , noch in Chrifto door het Euange-
lium aengeboden zijnde, noch in Godt die door
het Euangelium roept , ende felfs oock dien hy
roept, verfcheyden gaven mede-deelt; maer in de
geene die geroepen worden; van de welcke, fom-
mige forgeloos zijnde het woort des levens niet aen
en nemen : andere nement wel aen , maer niet in
het binnenflc hares herten, ende daerom is 't, dat
fy naer een verdwijnende blyfehap van hettyde-
K %                    lijeke
Eerfte Artijckel.
DE Menfche is van den beginne naerhet
beek Godts gefchapen, verciert in fijn ver-
ftant met ware ende falige kenniiTé fijns
Scheppers, ende anderer geeftelijcker dingen: in
fijnen wille ende herte, met gerechticheyt; in alle
fijne genegentheden,met fuyverheyt; ende is over-
fulcks geheel heylich geweeft; Maer door het inge-
ven des Duyvels ende fijnen vryen wille van Godt
afvvijekende, heeft hy hem felven van defe uy tne-
mende gaven berooft,ende heeft daer en tegen inde
plaetfe van dien over hem gehaeltblintheyt,fchric-
kelijcke duyiternis , ydelheyt ende verkeertheyt
des oordeels in fijn veriïant; boofheyt, wederfpan-
nicheyt,ende hardigheyt in fijnen wille ende herte,
midrigaders oock onfuyverheyt in alle fijne ghene-
gentheden.
Soodanich als nu de Menfche gheweeit is naer
den val, iöodanige kinderen heeft hy oock voortge-
bracht, namelick, hy verdorven zijnde, verdorvene:
Alfoo dat de verdorventheyt, na Godts rechtveer-
dich oordeel, van Adam op alle fijne naekomelin-
gen (uytgenomen alleen Chrifto) gecomen is, niet
door navolginge, gelijck eertijdts de Pelagianen ge-
dreven hebben, maer door voortplantinge der ver-
dorvene natuere.
III.
Over fulcks foo worden alle Menfchen in ibn-
den ontfangen, ende kinderen des toorns geboren,
onbequaem tot eenich falichmakcnde goet,ghc-
neycht tot quaet, doot in fonden, ende flaven der
fonden. Ende en willen, noch en konnen tot Godt
niet weder-kecren, noch hare verdorvene natuere
verbeteren, noch haer felven tot de verbeteringe
der felver fchicken, fonder de genade des weder-
barenden H. Geefts.
IIII.
Wel is waer, dat nae den val inden Menfche ee-
nich licht der natuere noch overgebleven is, waer
door hy behout eenige kennific van Godt, van de
natuerfickc dingen, van het onderfcheyt tuffchen
het geene eerlick ende onccrlick is, ende oock be-
toont eenige bctrachtinge tot de dcught ende uy-
tcrlijcke tucht. Maer foo verre is het van daer dat
de Menfche door dit licht der natuere foudc kon-
nen comen tot de falichmakcnde kennifie Godts,
ende fich tot hem bckeercn,dat hy oock in natuer-
Iijckc ende Borgcrüjcke faeckendit licht niet recht
en gebruyekt: Jae veel meer het felve, hoedanich
het oock is, geheelick op verfchcyden wijfe befoe-
delt,ende in ongcrechtichcyt t'onderhout,'twclck
dewijle hy doet, foo wordt hem alle onfchult voor
Godt benomen.
V.
Gelijck het met het licht der natueren toegaet,
foo gaet het oock in defen toe met de Wet der
thien Geboden van Godt door Mofcm den Joden
-ocr page 122-
Placateo^. i.Boeck. $*Tk. i.Deel.
152
i5i
ge der dooden; alfoo dat alle die gene, in welcker
herten Godt op defe wonderbaerlicke wijfe werekt,
ièkerlick, onfeylbaerlick ende krachtelick weder-
geboren werden ende dadelick gelooven : Ende als
dan en wort de wille , zijnde nu vernieuwt, niet
alleen van Godt ghedreven ende beweeght, maer
zijnde bewceght van Godc, werekt zy oock felve;
Daerom oock te recht geieyt wort,dat de Menfche
door de genade die hy ontfangen heeft, ghelooft
ende fich bekeert.
XIII.
De wijiê van defe werekinge en konnen de ge-
looyige in deiên leven niet volcomentlick begrij-
pen ; ondertuflehen ilellen fy haer daer in gheruil,
dat fy weten ende gevoelen dat fy door defe gena-
de Godts metter herten gelooven, ende haren Sa-
lichmaecker liefhebben.
XIIII.
Soo is dan het geloove een gave Godts; niet om
dat het den vryen wille des Menfchen van Godt
wert aengeboden, maer om dat het den Menfche
dadelick wert mede gedeelt, ingegeven, ende inge-
ftort: Niet oock daerom, dat Godt de macht alleen
om te gelooven foude geven, ende daer naer de
toe-itemminge ofte het dadelick gelooven van den
vryen wille des Menfchen verwachten ; macr, om
dat hy die daer werekt het willen ende het volbren-
gen , jae alles werekt in allen, in den Menfchen te
wege brenght beyde den wille om te ghelooyen,
ende het geloove felve.
XV.
Defe genade en is Godt niemandt fchuldich:
Want wat foude hy fchuldich zijn den geenen die
hem eeril niets geven can, op dat het hem vergol-
den werde? Jae, wat foude Godt dien fchuldich
zijn, die van hem felven niet anders en heeft dan
fonde ende leugen ? Die gene dan die defe genade
ontfanght, die is Godt alleen daer voor eeuwige
danckbaerheyt fchuldich, ende danckt hem oock
daer voor: Die gene die deie genade niet en ont-
fanght , die en acht oock defe geeftelicke dingen
gantfch niet, ende behaecht hem felven in het fij-
ne ; ofte forgeloos zijnde, roemt yedelijck dathy
heeft het gene dat hy niet en heeft. Voorts, van
die gene die haer geloove uytterlick belijden ende
haer leven beteren, moetmen nae het exempel der
Apoitelen het befte oordeelen ende fpreken: Want
het binnenile des herten is onbekent. Ende wat
aengaet. andere die noch niet geroepen en zijn,
voor fulcke moetmen Godt bidden , die de dingen
die niet en zijn, roept als of fy waren, ende en moe-
ten ons geenfins tegens de ièlve verhooveerdigen,
als of wy ons felven uytgefcheyden hadden.
XVI.
Doch gelijck de Menfche door den val niet heeft
opgehouden een Menfche te zijn,begaeft met ver-
ftant ende wille : ende ghelijck de fonde die het
gantfche menfchelick gcilachte heeft door-gedron-
gen , de natuere des Menfchen niet en heeft wech-
genomen , maer verdorven ende geeftelicker wijfe
ghedoot: Alfoo en werekt oock defe Goddelicke
genade der weder-geboorte in de Menfche niet als
in ftocken ende blocken , noch en vernieticht den
wille ende hare eygenfehappen niet , noch en
dwinghtfe niet met gheweldt tegen haren danck,
maer maecktfe geefteiick levendicb, heeltfe, ver-
betertfc
lijcke geloove, wederom te rugge wijcken: andere
verilicken het zaedt des Woorts door de doornen
der forghvuldigheden ende wel 1 uilen der Werelt,
endeen brengen geen vruchten voort: 't welck
onfen Salichmaecker leert inde ghelijckeniiïè van
het zaet, Matth. 13,
X.
Macr dat andere, door de bedieningc des Euan-
liums, geroepen zijnde, komen, ende bekeert wor-
den, dat en moetmen den Mcnfche niet toe fchrij-
ven
als of hy hem felven door fijnen vryen wille
foude uytfcheyden van andere,diemet evengroote
ofte genoeebfame genade tot het geloove ende de
bekeeringe voorfien zijn, ('t welcke de hooveerdige
ketterie van Pelagius fieldt) maer men moet het
Godt toefchrijven, die, gelijck hy de iijne van eeu-
wicheyt uytverkoren heeft in Chriilo, alfo oock de
felve inder tijdt krachtelick roept, met het geloove
ende de bekeeringe begaeft, ende uyt de macht
der duyfrernifTe verloft zijnde tot het Rijcke fijnes
Soons overbrenght, op dat fy fouden verkondigen
de deuchden des genen die haer uyt de duyfter-
niiTe tot fijnen wonderlijcken lichte heeft ghcroe-
pen, ende op dat fy niet in haer felven, maer in den
Heere fouden roemen, ghelijck de Apoftolifche
fchriftcn doorgaens getuygen.
XI.
Voorts wanneer Godt dit fijn wei-behagen in
de uytvercorene uy tvoert, ende de ware bekeerin-
ge inde fclve werekt, ibo is 't dat hy niet alleen het
Euangclium haer uytterlicken doet predicken,en-
de haer verftaot krachtelick door den heyligen
Geeft verlicht, op darie recht fouden verilaen ende
onderfchcyden, die dingen die des Geeiles Godts
zijn; maer hy dringht oock in tot debinnenfte
deelen des Menfchen met de krachtige werekinge
des felven weder-barenden Gccfls, hy opent het
herte dat gefloten is, hy vermurwt dat hardt is, hy
befnijdt dat onbefnedenis : Inden wille florthy
nieuwe hocdanicheden, ende maeckt dat den fel-
ven wille die doot was, levende wert; die boos was,
goet wert; die niet en wilde, nu dadelick wilt; die
wederfpanuich was,gehoorfaem wert,hy beweecht
ende ilerckt den iel ven wille alfbo, datfe als eenen
goeden Boom vruchten van goede wereken „kan
voortbrengen.
< , .,
                  XII.
Ende dit is die weder-geboorte, die vernieuwin-
ge, nieuwe feheppingc, opweckingc vanden doo-
den, ende lcvendicn-maeckingc, daer van foo heer-
lijck inde Schrifture gefproken wordt, de welcke
Godt fonder ons in ons werekt-, ende defe en wort
in ons niet te wege ghehracht door middel van de
uytterlicke Predicatic alleen , noch door aenradin-
ge, ofte fulcke maniere van werekinge, dat wan-
neer nu Godt fijn werek volbracht heeft, het als
dan noch inde macht des Menfchen foude itaen
weder-gebooren te worden, oft niet weder-geboren
te worden, bekeert te worden, oft niet bekeert te
worden; Maer het iscengantfeh boven natuer-
licke, een fecr krachtige, ende te gelijck feer ibete,
wonderlicke ,-verborgene ende onuytfprekelicke
werekinge, de ■ welcke, nac 't getuygeniiTe der
Schriftucre(die vanden Autheur van defe werekin-
ge is ingegeven) in hare kracht niet minder noch
geringer en is dan de icheppinge oft de opweckin-
-ocr page 123-
l53                      Raeckende de Religio, 6ce.
Endé, De befoldinge der fonde is Je doot. Rom.6.ai<
IL
Die leeren, Dat de geefielkke gaven, ofte de mede
hoedankheden ende deuchden, ah daer zijn Goetheyt,
Heylkheyt, Rechtveerdkheyt, in den wille des Menfchen,
als hy eerfl ghefchapen wiert, niet en konden zijn
Ende
datfe dien volgens inden val vanden felven niet en heb-
ben kennen ge fcheyden worden
. Wan t fu 1 cks flrijd t
tegen de befchrijvinge des Even-beelts Godts,
welcke den Apoftel fielt Ephef. 4.14. AI waer hy
getuyght, dat het felve befhetin gerechtichcyt en-
de heylicheyt, welcke beyde ontwijflelick in den
wille hare plaetfe hebben.
UI.
Die leeren, Dat inden geeflelijcken doot de geefielk-
ke gaven van des Menfchen wille niet en zijn vhefchey-
den, nademael den wille in fich felven no)>t en zy verdor-
ven ge weef, maer allecnlkk door de duyjlerniffe des ver-
flants ende ongeregeltheyt der aftelden, verhindert; welc-
ke verhinderingen ween genomen zijnde, dat als dan ds
wille hare vrye aengeborene krachtfoude int werek kan-
nen fie He η ,datis, allerley goet
, '/ welck haer voorkomt,
uyt haer felven joude konnen willen ende verkkfen, ofte
niet willen ende niet verkkfen.
Dit is een nicuwic-
heyt ende dwalinge, ende flrcckt daer toe,datfe de
krachten vanden vryen wille verheflê , tegens de
fpreucke des Propheten, ten trotftch ende bedrieghlick
dinck is het herte,
lerem. 17.9. Ende des Apoitols:
onder de welcke (kinderen der ongehoorfaemheydt)
wy oock alle voortijts ghewandelt hebben inde begeerten
onfes vleefches
, doende den wille des vleefches ende der
gedachten,
Ephef. z. 3.
1111.
Die leeren, Dat den on-herboren Menfche niet cy-
gentlkk, noch geheelkk doot is inde fonde, ofte ontbloot
van alle krachten tot het geefielkke goet
; maer dat hy
noch can hongeren ende dorflen na de gerechtigheyt ende
het leven
, ende o f eren een ofierhande eens verflagenen
ende gebrokenen Geeft es, die Gode aengenaem zy.
Want
dcfè dingen itrijden tegen de klare ghetuygenifïen
der Schrifruerc. Ghy waert doot door defonden ende
mifdaden,
Ephef x. 1,5. Ende, Het dichten endepoogen
des menfche lic ken hertenis alleenlkk boos t'aller tijdt,
Gen.6.5. ende8.zi. Daer en boven, hongeren en-
de dorflen nae de verloffinge uyt de ellendichcydt,
ende nae het leven, ende Goeie cenc offerhande
eenes gebroockenen Geeflcs op offeren, komt ey-
gentlick toe den wedergeborenen, ende den genen
diefalichghenoemtworden. Pfalm^i. 19. Matth.
cap.
5. verj. 6.
V.
Die leeren, Dat de verdorvene ende natuerlkke
Menfche, de gemeene genade {waer door fy verflaen het
licht der natueré) of ι e de gaven hem naer den val noch
overgelaten, foo welgebruyeken kan, dat hy door dat goe-
de gebruyck, een meerdere, namelkk,de Euangelifche ofte
falich-makende ghenade, ende de faligheyt felve alleynf-
kens ende by trappen foude konnen bekomen. Ende dat
in defer voegen Godt fich vanfyn zyde betoont ghereet te
zijn om chriflum aen allen Menfchen te openbaren, naer
dien hy de middelen
, die tot de kennijfe Chrifli, tot hei
geloove ende tot de bekeeringe noodtgh zijn,genoechfame~
lick ende krachtelkk allen toe-dient.
Want benevens
de ervarenthcyt van alle tijden , betuyght oock de
Schriftuerc, dat fulcx onwaerachtich zy. Hy doet
Jacob kondtfyn woort, ifraèl fyne wijfen ende Rechten
,
K. 3                           foo
betertfe ende buyghtfe te ghelijck lieflick ende
Icrachtelick, alfoo dat waer de wederfpannicheyt
ende tegenftant des vleefches te voren t'eenemael
de overhandt hadde, daer begint nu een gewillige
ende oprechte gchoorfaemheyt des Gecftes d'over-
hant te krijgen : Waer in de waerachtige ende gee-
flelicke weder-oprechtinge ende vryheyt van on-
fen wille ghelegen is. Ende ten ware dat die won-
derbaerlicke Werck-meefter alles goets in defer
voegen met ons handelde, de Menfche en lbude
gantfch geen hope hebben van uyt den val te kon-
ncn opitaen door fijnen vryen wille, waer door hy
hem felven doen hy noch ftont,in het verderfheeft
geflortct.
6
                              XVII.
Gelijck oock die almachtige werckinge Godts ,
waer door hy dit ons natuerlick leven voort-brengt
cndc onderhoudt,niet uyt en iluyt,maer vereyfcht,
het gebruyck der middelen, door de welcke Godt
na fijne oneyndige wijfheyt ende goedichcyt defe
fijne kracht heeft willen uyt-flrecken : Alfoo is 't
oock dat de voorgemelde boven-natuerlicke werc-
kinge Gods, waer door hy ons wederbaert,geenfins
uyt en fluyt, noch om en floot het ghebruyck des
Euangeliums, het welcke den wijlen Godt tot een
zact der wedergeboorte ende fpijfè der Zielen ver-
ordineert heeft. Daerom dan,gelijck de Apoftelen
ende de Leeraers die haer zijn gevolcht , van defe
genade Godts het Volck Godtfaiichlijck hebben
onderricht, hem ter ceren, ende tot neder-druckin-
ge van allen hoochmoet des Menfchen: endeon-
dertuiïchen nochtans niet en hebben naegelaten,
de felve door heylige vermaningen des Euange-
liums te houden onder de oeffeningc des woorts,
der Sacramenten, ende Kerckelickc tucht: Alfoo
moet het oock nu verre van daer zijn, dat die gene
die andere inde gemeente leeren, ofte die ghclcert
worden, fich fouden vermeten Godt te veriöecken
door het fcheyden dier dingen, die Godt nae fijn
wel-bchagen heeft gewildt dat t'famcn ghevoeght
fouden blijven : Want door de vermaningen wort
de genade mede-ghedeelt, ende hoe dat wy ons
ampt veerdiger doen, hoe dat oock de weldaet
Godts die in ons werekt, fich hcerlicker vertoont,
ende fijn werek gaet dan alder-befl voort. Welc-
ken Godt allcene toekomt foo van wegen de mid-
delen , als van wegen de falich-makende vrucht
ende kracht der felvcr, alle eerlickheyt inder ccu-
wicheyt, Amen.
Verwerpnge der Owalingen.
De rechtfinnigc leere verklacrt zijnde, verwerpt
de Synodus de dwalingen der genen
Die leeren, Dat men eygent lijck niet [eggen en mach,
dat de erf jonde in haer felven genoechfaem zy om 'tgant-
fche Menfchelick ge/lachte ts verdoemen, ofte om tyde Ik-
ke ende eeuwige flrafen te verdienen.
Want defe
wederfpreken den Apofiel die daer feyt; De fonde
is door eenen Menfche inde Werek gekomen, ende door de
fonde de doot
, ende alfoo is de doot tot alle Menfchen ge-
komen , door eenen Menfche, in wekken alle Menfchen
gefonduht hebben,
Rom. «5.1 z. Ende, Defchult is uyt
een mifdaet ingekomen tot verdoemenijfe,
Ront 5. 16.
-ocr page 124-
Placaten_>. i.Boeck, 3-Tk. i.Deel.
I56
155
ƒ00 en heeft hy geenen volcke gedaen, en Je fy en hebben
die Rechten niet geweten,
Pfal. 147·19'xo- Ende, Godt
heeft inde voorledene tyden alle de Heydenen laten wan-
delen in hare wegen,
A#or. 14.16. Ende, Hy (te we-
ten, Paulus met de fijne) zijn door den H. Geefl ver-
hindert geworden het woon in Afia te ff reken, Ende als
/y in Myfiam gekomen waren, verfochten fy door Bithy-
niam te reyfen
, ende de Geefl en liet haer dat niet toe,
Ador.16. 6,7.
VI.
Die lcercn , Ό at inde ware hekeeringe des Menfchen
geen nieuwe hoedanigheden
, krachten oft gaven inden
wille van Godt konnen ingefïort worden
; ende dat over
fulcx het geloove, waer door wy eer ft hekeer t worden, en-
de waer van wy Geloovige ghenoemt worden, niet en is
een qualiteyt ofte gave van Godt ingefïort
, maer alleene
cene daet des Menfchen, ende dat het niet anders en kan
gefcyt werden een gave te zijn
, dan ten aenflen van de
macht om tot hetjelve te komen.
Want dacr mede
wederfpreken fy de H. Schriftuere, die getuyght,
dat Godt nieuwe hoedaniehcden des gheloofs, det
gehoorfaemheyt, ende van 't gevoelen fijner liefde,
i η onfe herten uy tilor t. lek f al mijne Wet in haer ver-
flant geven, ende kkfalfe infehrijven in haer herte,
Jer.
31.33. Ende, lek wil water gieten op den dor/Jigen, en-
de flroomen op het dorre
: lek wil mijnen Geefl op u zaet
gieten,
Efa.44. 3. Ende, De liefde Godts is in onfe her-
ten uyt - gheflort door den H. Geefl die ons ghegeven is,
Rom. <$. <$. Sulcx ftrijdt oock tegen het geduerich
ghebmyck der Kercke Godts, de welcke by den
Propheet aldus bidt, Bekeert ghy my Heere, foo worde
ick bekeert,
Jcrem. 31.18.
VII.
Die leeren, Dat de genade waer door wy tot Godt be-
keert worden, niet anders en is dan eenfachte aenradin-
gc, ofte,
(gclijck andere dit verklaren) dat dit de alder-
edelfle maniere van werekinge is in de hekeeringe des
Menfchen,endedie befl over een komt met de natuere des
Menfchen, welcke door aen-radinge gefchiet
; ende dat ter
niet en is, waer om defe aenradende genade alleen nieten
foude ghenoechfaem zijn om de natuerlicke Menfche gee-
flelick te maken
jae dat Godt niet anders de toe-flem-
minve van den wille voort en brenght,dan door defe wijf e
van aenradinge : Ende dat de kracht der Goddelicker
werekinge, waer door ff de werekinge des Satans ie bo-
ven gaet
, hier inne beftaet, dat Godt eeuwige, maer den
Satan tijdelickegoederen belooft.
Want dit is gantfeh
Pelagiaenfch, ende ftrijdich tegen de gantfche H.
Schriftuere ·, de welcke behalvens defe, noch een
andere ende veel krachtiger ende Goddelicker ma-
niere van werekinge des H. Gcefts in de bekeerin-
ge des Menfchen erkent: gelijck by Ezechiel, lek
wil u een nieuw herte
, ende eenen nieuwen Geefl in u
geven, ende wil het fleenen herte uyt uwen vleej'che
wech nemen, ende u een vleefchen herte geven,
Ezech.
36,16.
VIII.
Die \ecrén,Dat Godtfukke krachten fijner almogent-
heytinde weder-geboorte des Menfchen niet en gebruyekt,
waer door hy des f elven wille krachtelick ende onfeylbaer-
lick foude buygen tot gheloove ende bekeeringe : Maer
dat alle de we rekingen der genaden volbracht zijnde, de
welcke Godt ghebruyekt om den Menfche te bekeeren
, de
Menfche nochtans Gode ende den H. Geefl, wanneer hy
de weder-geboorte des felven voor heeft, ende hem weder-
varen wil, alfoo kan wederflaen
, ende metter daet oock
dickwils wederflaet, dat hyfljnfelfs wedergeboorte gant-
fchelick belet; ende dat het over fulcx in fijn eygen
macht blijft
, wedergeboren te worden oft niet. Want
dit en is anders niet, dan alle de kracht vande ghe-
nade Godts in onfe bckeeringe wech-nemen, ende
de werekinge des Almachtigen Godts den wille
des Menfchen onder-werpen , ende dat tegen de
Apoftelen, die leeren, Dat wygclooven naer de were-
kinge der kracht fijner flerekheyt,
Ephef 1.19. Ende
Dat Godt het welbehagen der goetheyt ende het werek
des geloofs in ons vervult met machte,
2,. Thcff. 1.11.
Ende , Dat fijne Goddelicke macht ons alle dinek gege-
ven heeft dat tot het leven ende de Godtfaiicheyt noodich
w,a.Petr.j.3.
IX.
Die leeren, Dat de genade ende de vrye wille, zijn
gedeelige oorfaken
, die beyde tflamen wenken het beoin
van de hekeeringe
, ende dat deghenade in ordre van
werekinge niet en gaet voor de werekinge van den wil-
le, dat is,dat Godt niet eer den wille des Menfchen krach-
telick en helpt tot de hekeeringe, dan· wanneer de wille
des Menfchen fich felven beweeght ende daer toe be-
paelt.
Want de oude Kercke heeft defe leere al over
langh inde Pelagianen veroordeelt, uyt den Apoftel,
Soo en gaet het dan niet naer yemandts willen ofte ko-
pen, maer naer Godts ontfermen,Kom.<).
16. Item, Wie
fcheyt u uyt > Ende wat hebt ghy, dat ghy niet ontfangen
en hebt >
1 .Cor.4.7. Ende, Het is Godt die in u werekt
het willen ende het volbrengen
, naer fijn wei-behagen,
PhiU.13.
Onder flondt,
Dat wy alfoo gevoelen ende oordeelen , getuy-
gen wy met onderteyekeninge onfer handen,
ende was onderteyekent , als boven onder
't cerfte Hooftftuck.
Het vijfde Hooftftuck der Leere;
Vande Volher dinge der Heyligen ·
Eerfte Artijckel.
Ie God na fijn voornemen tot de gemeen-
fchap fijns Soons onfes Heeren Jefu Chri-
ili roept, ende door den H. Geeft weder-
baert, de felvc verloft hy wel van de heerfchappyc
ende flavernye der fonde; doch hy en verloftfe in
dit leven niet gantfchelickvan hetyleefch ende
het lichaem der fonde,
II.
Hier uyt fpruyten de dagelicxfche ibnden der
fvvackheydt, ende aen de alderbefte wereken der
Heyligen kleven oock gebreken, 't Welck haer ge-
ftadige oorfaecke geeft om hun voor Gode te ver-
ootmoedigen , haren toevlucht tot den gekruyften
Chriftum te nemen , het vleefch hoe langer hoe
meer door den Geeft des gebedts,ende heylige oef-
feningen
-ocr page 125-
Raeckende de Religit/, &e.
158
157
feningen der Godtvruchticheyt te dooden, endc
na het perck der volmaecktheyt te fuchten, tot dat
fy van dit lichaem des doots ontbonden zijnde,met
het Lam Godts in de Hemelen fullen rcgnercn*
Uyt oorfake van defc over-blijffelen der inwoo-
nende fondc,ende oock van wegen de aenvechtin-
oen der Werelt ende des Satans, en fouden de be-
leerde in die genade niet konnen volftandich blij-
ven, fo fy in hare eygen krachten verlaten wierden.
Maer Godt is getrouw , die de felve inde ghenadc
haer eenmael gegeven, barmhertichlick beveftight,
ende ten eynde toe krachtclick bevvaert.
UIL
Ende hoe wel die macht Godes, wacr door hy de
ware gheloovige in de genade bevefticht ende bc-
waert, meerder is, dan datfc van 't vlecfch foude
konnen overwonnen werden, foo en werden noch-
tans de bekeerde niet altijdtalfoo van Godt geleyt,
ende beweegt, datfc in fommigc bcfondere daden,
door haer eygen fchult vande lcydinge der genade
niet fouden konnen afwijeken, ende vande begecr-
lijckheden des vlccfches verleyt werden, ende de
felve volgen. Daerom moeten fy gheftadichlijck
waken endc bidden , datfe niet in verfoeckingen
geleyt werden. 'tWelck foo fy niet en doen, foo
konnen fy niet alleen van het vlecfch, de werelt,
ende den Satan, tot fware ende oock grouwelijcke
fonden wech-gcruckt werden, maer werden oock
inder daet, door Godts rechtvccrdigc toelatinge,
tot de felve ibmwijlen vvech-geruckt. Gelijck de
droevige vallen van David, Petrus ende andere hey-
ligen,die ons in de Schriftuere befchrevenzijn,be-
wijlen.
V.
Met ibodanigc grove ibndcn vertoornen fy Godt
fecr, vervallen in fchult desdoodts, bedroeven den
H. Geeft, verbreken voor een rijdt de oeffeninge
desgeloofs, verwonden fwacrlijck hare confeien-
tie, ende verliefen Ibmwijlen , voor een tijdt, het
gevoelen der genade, tot dat hun, wanneer fy door
ernftige boctveerdicheyt op den wech weder kce-
ren, het Vaderlick aenfehijn Godes op een nieuws
verfchijne.
VI.
Want Godt , die rijck is in barmhertigheyt,
neemt, nae 't onvcranderlijckc voornemen der
Verkicfinge, den H. Geeft van den fynen, oock
felfs in droevige vallen , niet ghcheel wech, noch
laetfe foo verre niet vervallen, datfe vande genade
der acn-ncminge, ende van den ftact der recht-
veerdichmakinge uytvallcn , oft datfc fondigen ter
doodt, of tegen den H. Geeft, endc van hem ghe-
hcel verlaten zijnde, haer fclvcn in 't eeuwige ver-
derf ftortcn.
VII.
AVant eerftelick, in fulcke vallen bewaert hy
noch in haer dit fijn onvcrdervelick zaet, waer uyt
fy wedergeboren zijn, op dat het felve niet en ver-
gac, noch uytgeworpen en werdc. Ten anderen,
vernieuwt hy haer fckerlijck ende krachtichlijck
door fijn woort ende Geeft tot bekeeringe , op dat
fy over de bedreven fonden van herten, ende nae
Godt, bedroeft zijn· vergevinge in't bloet des Mid-
dclacrs, door 't geloovc, met een verbroken herte,
bcgccrcu, ende verkrijgen; de genade Godts, die
nu met haer verfoent is, ^edöföfn gdvöélcn 5 üjnë
ontfermingen ende trouwe aenbidden; ende voort
aen hare falichcyt met vreefe ende beven diestö
ncerfliger wereken.
VIII.
Alfoo bekomen fy dan dit, niet door hare ver-
dienften ofte krachten, maer uyt de genadige
barmherticheyt Godts, dat fy noch gantfchclick
van het gcloove ende de genade uytvallcn,noch tot
den eynde toe inden val blyven , ofte verlooren
gaen. 't Welck, foo veel haer aengaet, niet alleen
lichtelick foude conncn gefchieden, maer oock on-
twijfièlick gefchieden foude: Doch ten aenften van
Godt en kan 't gantfchelick niet ghefchieden: de-
wijle dat noch fijnen raet verandert.- noch fijn be>
lotte ghebroken : nochderocpingena fijn voorne-
men , wederroepen : noch de verdienfte, voorbid-
dingc, ende bewaringc Chrifti krachteloos ghe-
maeckt; noch de verfegelingc des H. Gceftcs ver-
ydelt oft vernieticht kan worden.
IX.
Van dcfe bewaringe der uytverkorenen tot de
falicheyt,ende van de volherdinge der ware gcloo-
vigen in 't geloove, konnen felfs de geloovigc vcr-
fekert zijn, ende fy zijn 't oock na de mate des ge-
loofs, waer mede fy fekerlick gelooven dat fy zijn,
ende altijdt blijven fullen ware ende levendige le-
den der Kercke, dat fy hebben vergevinge der fon-
den, ende het eeuwige leven.
X.
Ende volgens dien, fpruyt dcfe verfekerthcyt
niet uyt eenige byfonderc openbaringc, fondcr oft
buyten het woort gefchict; maer uyt het gcloove
der beloften Godts , die hy in fijn woort feer ovcr-
vloedich tot onfen troofte geopcnbacrt heeft; uyt
het getuygeniiTe des H. Geeftcs,die mede met on-
fen geeft getuyght dat wy zijn kinderen endc Erf-
genamen Godts -, Eyndelick, uyt de ernftige endc
heylige bctrachtinge van een goede confeientie en-
dc van goede wereken. Ende foo de uytvcrkorenc
Godts delen vallen trooft in defe Wcreldt niet en
hadden , datfe de overwinninge behouden fullen,
mitfgaders dit onbedricchlijckc pant der ccuwigcr
ccrlijckheytjfo fouden fy wefen de cllcndichfle van
alle Menichcn.
XI.
OndcrtulTchcn getuyght de Schriftuere , dat de
geloovige in dit leven tegens verfcheyden twijfe-
lingen des vlccfches ftrijden , endc in fware acn-
vechtingc geftclt zijnde, dit volle betrouwen des
geloofs , ende fccckcrheyt der volherdinge niet al-
tijts en ghevoclcn. Maer Godt, de Vader aller vcr-
trooftinge, en laet haer boven haer vermogen niet
verfocht worden, maer geeft met de verföcckingc
een uytkomfte, endc weckt in haer de verfekert-
hcyt der volherdinge door den H. Geeft weder-
om op.
XII.
Doch foo verre is 't van dacr, dat defe verfekert-
hcyt der volherdinge de ware gheloovige hooveer-
dich endc vleefchelijck -forgeloos foude maecken,
datfc daer en tegen een ware wortel zy van nedc-
richeyt, kinderïicke vreefe, ware Godtfalicheyt,
lijdtfaemheyt in allen ftrijdt, vierige gebedcn,ftant-
vafticheyt in 't cruyee ende inde bclijdenifTc der
waerheyt, midtfgaders van vafte blyfehap in God:
ende
-ocr page 126-
Placaten. i.Boeck. 3.Tic. i.Deel.
160
l59
ende dat de overdenckinge van die wcldaet haer
zy een prickel tot ernilige ende geduerige betrach-
tinge van danckbaerheyt ende goede wercken : ge-
lijck uyt de getuygeniifen der Schrifture, ende de
exempelen der Heyligen blijekt.
XIII.
Wanneer oock het vertrouwen der Volherdinge
wederom levendich wort inden genen die van den
val weder op-gerecht worden,ibo en brenght dat in
haer niet voort eenige dertelheyt oft onachtfaem-
heytder Godtfalichcyt,maer een veel grooter forge
om de wegê des Hceren vlytiglick waer te nemen,
die van te vooren bereyt zijn , op dat fy inde fclve
wandelende, de verfekertheyt van hare Volherdin-
ge fouden mogen behouden , ende op dat het aen-
ïchijndes verfoendenGodts (wekkers aenfehou-
wingc den Godtvruchtigen foeter is als 't leven,
ende welckers verberginge bitterder is als de doot)
om 't mifbruyek van fijne Vaderlijcke goedertie-
rentheyt niet wederom van haer afgekeert en wer-
de, ende fy alfoo in fwaerder quellingen des ghe^
moets en vervallen.
XIIII.
Gelijck het Godtnu belieft heeft dit fijn werek
der genade door de predicatie des Euangeliums in
ons te beginnen, allbo bewaert, achtervolcht ende
volbrenght hy het felve door het hoorenjefen ende
overleggen van dien , midtfgaders vermaningen,
dreygementen,beloften, ende 't ghebruyckder H.
Sacramenten.
XV. .
Deiê leere vande volherdinge der ware geloovi-
gen ende heyligen, mitfgaders vande vcrieeeckert-
heyt der felver volherdinge, wclcke Godt, tot fijns
naems eere, ende trooft der Godtvruchtige zielen,
in fijn woort feer overvloedelick geopenbaert heeft,
ende in de herten der geloovigc in-druckt, werdt
wel van't vleefch niet begrepen, ende wort vanden
Satan gehaet, vande Wcrcldt befpot, van de on-er-
varene ende Hypocriten mif bruyekt, ende van de
dwael-gccilen beftreden: Maer de Bruyt Chrifti,
hceftfe altijdt als eencn fchat van onwaerdeerlic-
ken prijs, feer tecderlickbemint, ende ftantvafte-
licken verdedicht. 't Welck op dat fy oock voort-
acn doe, fal Godt beforgen, tegen den welcken ge-
nen raedt en geit, noch cenich ghewelt yets vcr-
mach. Welcken ecnigen Godt, Vader, Sone ende
H. Geeft zy eere ende ecrlickheytinccuwicheyt,
Amen.
Verwerplnge <-van de Dwalingen 3 ontrent de Leere
vande volherdinge der Heyligen.
De rechte leere verklacrt zijnde, verwerpt de Sy-
nodus
de dwalingen der genen
I.
Die leeren, Dat de volherdinge der warer geloovige
niet en is een vrucht der Verkiefinge,ofte gave Godts door
de doot Chrifti verworven: Maer een conditie des nieu-
wen Verbondts
, die de Menfche voor fijne peremptoire
(ghelijck fy fpreken) Verkiefinge ende rechtveerdich-
maeck/nge door fijnen vryen wille moet volbrengen.
Want de H. SGhriftuere ghetuyght, datfe uyt de
Verkiefinge volcht, ende door de kracht des doots,
der verrijfcniiTe,ende voorbiddingc Chriili den uyt-
verkorenen ghegheven wert. De verkorene hebben 't
verkregen, ende de andere zijn verhartgeworden,
Rom.
11.7. Item, Die fijnen eygenen Sone niet ghefpaert en
heeft
, maer heeft hem voor ons allen overgegeven, hot
foude hy ons niet met hem alle dinck fchincken
? Wie fal
de uytverkorene Godts befchuldigen > Godt is 't,die recht-
veerdich maeckt. Wie is hy die verdoemt > chriftm
«
voor ons gheftorven ,jae veel meer, die oock opgeweckt η,
welcke oock ter rechterhandt Godts is, welcke oock voor
ons bidt. Wie fal ons vande liefde Chrifti fcheydenl
Rom,
8- 3^33-34,35·
II.
Die leeren, Dat Godt den geloovigen Menfche wel
voorfiet met genoeghfame krachten om te volher den, ende
bereyt is dejelve in hem te bewaren f o hy fijn ampt doet;
Doch, als nu alle die dingen die noodich zijn om in 't ge-
loove te volherden , ende die Godt ghebruyeken wil om
't geloove te ben/ar en, alfchoon in 't werek ghefielt zijn
,
dat het dan noch altijts hanght aen het believen van de
wille datfe volherde, ofte niet volherde.
Wan t dit ghc-
voelen begrijpt in fich een openbare Pclagianifterie,
ende als het de menfehen wil vry maecken, foo
maeckt het de felve Roovers van Godts eere; tegen
de gheducrige over-een-ftemminge der Euangeli-
fcher leere, die den Menfche alle ftoffe van roemen
beneemt, ende den lof defer weldaet de ghenade
Godts alleen toe-fchrijft: Ende tegen den Apoilel
welcke getuyght, Dat het Godt u,die ons tot den eynde
falverftereken-om onftrafelick te zijn inden dach onfes
Heerenjefu Chrifti,
ι .Cor. ι .8.
III.
Die leeren , Dat de ware geloovige ende herlorem
niet alleen konnen van 't rechtveerdichmaeckende geloo-
ve. ltem,vande genade ende falicheyt gantfchelick ende
eynde lick uyt va Hen, maer oock dickmaelmet ter daet van
de felve uytvallen, ende inder eeuwigheyt verloren gaen.
Want dele meyninge maeckt de genade der recht-
vcerdichmakinge ende weder-geboorte, ende de
geduerige bewaringe Chrifti krachteloos : Tegen
de uytgcdruckte woorden des Apoftcls Pauli, Soo,
Chriflus voor ons ge/lorven is doe wy noch Sondaers wa-
ren, foo fullen wy dan,nu door fijn Moet gerechtveerdicht,
veel meer door hem van den toorn behouden werden
,
Rom. «5. 8, 9. Ende tegen den Apoftcl joannem,
Soo wie uyt Godt ghebooren is , die en doet geen fonde,
want fijn zaet blijft in hejn,ende hy en kan niet fondigen,
want hy is uyt Godtgebooren,
i.Ioan.3.9. Oock tegen
de woorden Jefu Chrifti, lek geve mijne Schapen kt
eeuwige leven, endefy enfullen nietvergaen inder eeu-
wigheyt , ende niemant enfalfe uyt mijne handt ruiken.
De Vader, diefe my gegeven heeft, die is meerder dan alk,
ende niemant en kanfe uyt mijns Vaders handen ruckeih
Joan.io.x8,z9.
11II.
Die leeren , Dat de ware geloovige ende herboreni
konnen fondiqen de Jonde tot ter doot, oft tegen den Heyli-
gen Geeft.
Dewijle de felve Apoilel Johanncs, nae
dat hy in't 5. Cap. fijnes cerften Sendtbrief verf 16.
ende 17. vande gene, die tot der doot fondigen gc-
fproken hadde, ende verboden voor de felve te bid-
den, terftont in't 18. versdaer by voecht, Wy weten,
datfo wie uyt Godt gebooren is, die enfondight niet iy et-
ftaet met fulcken fonde ) maer die uyt Godt gebooren
is bewaert hem fehen, ende die loofe en genaeckt hetrt
niet,
i.Ioan.$.i8,
Die
-ocr page 127-
Raeckende de Relisio, &e.
16%
%6ι
IX.
v.
Die leeren, Dat men geen fekerheyt vande toekomen-
de volherdïnge, in dit leven kan heiben fonde-r lefonder
openbaringe.
Want door defe leere wort den vaften
trooft der ware gheloovige in dit leven wech geno-
men , ende de twijfelingen der Paus-gefinde inde
Kercke weder ingevoert: Daer de H. Schriftuere
defe feeckerheyt deurgaens treckt,niet uyt een be-
fondere ende buytcn-ordinarie openbaringe, maer
uyt de eygcn mcrck-tceckenen der kinderen Gods,
ende uyt de feer ftantvaftigc beloften Godts : In-
fonderheyt den Apoftcl Paulus, Geen creatuere kan
onsfeheyden vande liefde Godts
, welcke is in Je/u Chrifio
onfen Heere,
Rom.8.39. Ende Johannes, Want wie
fijne geboden houdt, die blijft in hemmende hy in hem; En-
de hier aen bekennen wy dat hy in ons blijft,uyt den Geefl
die hy ons zegeven heeft,
1 .Ioan, 3.14.
VI.
Die leeren, Dat de leere vande verfekertheyt der Vol·
herdinge derfalicheyt, uyt haer eygen aert endenatuete is
een oorkujfen des vleefches, ende de Godtvruchticheyt,
goede zeden , gebeden, ende andere heylige oefeningen
fchadelick: maer daér en tegen , dat het prijfelick ü daer
aen te twijfelen
. Want defe bctoonen, dat fy de
kracht der Godtlickcr genade, ende de werckinge
des inwoonenden H. Geeftes niet en kennen:Ende
wederfpreken den Apoftel Joanni, die het tegen-
deel met uytgedruckte woorden leert in fijnen eer-
ften Scndtbrief Cap. 3. vers 2. Alderlieffle, nu zijn
wy kinderen Godts
, ende het en is noch niet geopenbaert
wat wy wefen fullen: maer wy weten , ah hy falgheo-
penbaert zijn, dat wy hem fullen gelijck wefen, want wy
fullen hemfien gelijck hy is. Ende een yegelick die deje
hope op hem heeft, die rey nicht hem f elven, gelijck hy reyn
is,
i.Ioan.3. verf 2, 3. Daer en boven werden deiê
wedcrleyt door de exempelen vande Heyligen, foo
des Ouden als des Nieuwen Teftaments,dc wclc-
ke, al-hoc-wclfe van hare volherdïnge ende falig-
heyt ièeckcr waren, nochtans inde ghebeden ende
andere oefeningen der GodtfaHchcyt gheduerich
zijn geweeft.
VII,
Die leeren, Dat het geloove der gener die maer voor
een tijdt gelooven, van
V rechtveerdichmaeckende ende
falichmaeckende geloove niet en verjehilt, dan alleen in
de geduericheyr.
Want Chriftus felvc, Matth. 13 .zo,
ende Luc.%. 13. ende volgens, ftelt merckclick daer
beneven noch dryderley onderfcheyt tuiTchen de
gheene, die maer voor een tijdt gelooven, ende de
ware geloovige, als hy fcyt, dat gene, het zaet ont~
fangen in een ftecnachtige aerde, maer defe in een
goede aerde, oft goet herte: dat gene fonder wortel
zijn, maer defe een vaftc wortel hebben ·. Dat gene
vruchteloos zijn, maer defe hare vruchte, in vcr-
fchcyden mate, met ftantvafticheyt ofte volftau-
dichey t voort brengen.
VIII.
Die leeren , Dat het niet ongerijmt zy,dat de Men-
fihe, fijn eerjle wcder-geboorte verkoren hebbende, we-
derom van nieuws ,jae menichmael wedergeboren wer-
^Jff}1 defe loochenen door defe Leere de on-
verderfhjekheyt des zaets Godts,waer door wy we-
dergeboren werden: Tegens het getuygenifie des
Apoltels Pctri, Ghy die wedergheboren zijt, niet uyt
'verganckelicken , maer uyt onverganckelicken zade
,
i.Pctr. i.n.              J          ώ
Die leeren, Dat Chriftus nergens gebeden heeft, dat
de geloovige int geloove onfeylbaerlick jouden volherdeti.
Want fy wederfpreken Chrifto felfs,de welcke feyt,
lek hebbe voor κ gebeden, Pet re, dat u geloove niet af en
late .·
Luc. 22. 32. Ende den Euangelift Joanni, de
welcke ghetuyghr, dat Chriftus, niet alleen voor
d'Apoilelen, maer oock voor allen den ghenen, die
door haer woort gelooven ibuden, ghebeden heeft,
Ioan. 17.20. Heylige Vader, lewaertje in uwen name,
Ioan. 17.11. Itcrri, lek en bidde niet dat ghy hen uyt der
werelt neemt, maer dat ghy hen lewaert vanden loofen,
Ioan, 17.15.
Β E S L U Υ Τ.
Ende dit is de naecktc,eenvoudigc ende oprechte
verklaringe vande rechtfinnige Leere der vijf Ar-
tijckelen, die in Nedcrlandt in verichil zijn : Ende
met eenen de vcrwerpinge der dolingen, waer door
deNederlantfche Kercken een tijdt langh zijn be-
roert geweeft; Welcke (verklaringe ende verwet-
pinge) de Synodus oordeelt uyt den woordc Godts
te zijn genomen, ende met de belijdeniife der Ge-
reformeerde Kercken over een te ftemmen. Waer
uyt klaerlick blijckt,dat de gene,den wclcken fulex
minft betaemde, tegen ai Ie waerheyt, billickheyt
ende liefde hebben gchandclt, die den Volcke heb-
ben willen wijs maken: Dat de leere der Gereformeer-
de Kercken vande Predeflinatie ende de aenklcvende
hooftflucken, door haer eygen aert ende drijvinge, de her-
ten der Menfchen van alle Godtvruchticheyt ende Religie
af leydet: Datje een oorkujfen zy voor het vleefch ende den
Duyvel; ende een burcht des Satans, waer uyt de fclve
alle Menfchen lagen leyt
, den meerderen deel derjelve
vcrwondet , ende velen van haer met de pijlen ofte der
wanhope,ofte der forghloofheyt doodelicken doorfchict. Dat
defelve Leere Godt maeckt een Autheur der fonde, on-
rechtveerdich,eenTyran ende Iluychelaer.-ettde datfe niet
anders is dan een vernieuwt Stoicifmus, Manicheifmus%
Libertijnfchap ende T'urckendom: Dat defelve de Men-
fchen vleefchelick-forgeloos maeckt, ah haer felvcn daer
door wijs maeckende dat het den uytverkorenen niet kan
hinderen aen hare faltcheyt hoefy oock leven; ende daer-
om allerley grouwelickefchclm-fucken onbekommert mo-
gen bedrijven: Dat het den genen die verworpen zijn,ter
Jalicheyt niet kan baten, al waer 't datfe fchoon alle de
ivercken der heyligen waerlicx mochten hebben gedaen

Dat met defelve geleert wort,dat Godt door het bloot e en-
de loutere goet duncken fijns willes, /onder ecnich opficht
oft aenmerekinge van e enige jonde
, het groot f e deelder
Werelt tot de eeuwige verdoemenis voor-befchickt ende
gefchapen heeft: dat de vcrwerpinge op gelijcke unjfc zy
de oorfaecke der ongeloovicheyt ende Godtloofheyt, gelijck
de Verkiefmge is defonteyne ende oorfake des geloofs ende
der goede wenken: Dat vele onnoojele kinderkens der ge-
loovige vande borfien der Moederen worden afgeritch
,
ende Tyrannighlick in het Hclfche vycr geworpen, alfoo
dat haer noch het bloet chrifli baten en kan , noch den
doop, noch hetgebedt der Kercken by haren doop :
Ende
wat diergelicke andere dingen noch veel meer zijn,
die de Gereformeerde Kercken niet alleen niet be-
kennen , maer oock van gantfeher herten met ver-
focyinge verwerpen.
Daerom fo veel alfter den naem onfes Salichma-
kers Jcfu Chrifli Godtvruchtelick aenroepen, dien
L                       betuyeht
-ocr page 128-
:. 3.Tit. i.Deel.               \6\
Hugo Muys van Holy.
Jacobus Boelius.
Gerardus de Nieuburch.
Uyt Zeelandt.
Symon Scotte,Confiliarius & SecretariusCrvitat'uMid·
delburgenfis.
Jacobus Ca/npe, Ordinum Zeelandm Confiliarius,
Uyt de Provintie van Utrecht,
Frederkus van Zuylen van Nyevelt,
Wilhelmus van Hardevelt.
Uyt Vrieilandt.
Erneflus ab Ayluafirdinum Frifice Confiliarius, Orientalis
Dongria Grietmannus,
Erneflus ab Harinxma
, Confiliariusprimdrius in Curia
Provinciali Frifus.
UytOver-YiTel.
Henrkus Hagen.
Uyt de Stadt Groeningen ende de
Omlanden.
Hieronymus Ifbrants. L V. D.
Edzardus lacobus Clant α Stedum.
Ende
Da)j'telHeinfius, der Wel-gebörene ende Achtbare
Heeren Gecommitteerde Secretarius.
SENTENTIE.
||||^§§ Efigefien dan door Godts genade, tot hiet
Μ|1λ|| toe, de waerheyt verklaert ende beveftight
J&BpiJi is,de dolinge verworpen ende veroordeelt,
ende de onbillicke lafteringen af gewcert zijn; Soo
is 't, dat defe Synodus van Dordrecht (welcke forge
haer voorts noch overich is ) crnftelick, op 't aller
hoochfte, ende volgens de authoriteyt die fy uyt
Godes Woort over alle de leden van hare Kercken
heeft, in den name Chrifti bidt,vermaent,verplicht,
ende belaft allen ende cenen yegelijeken, foo Die-
naers des Goddelicken Woordts, als Profeilbren,
Reitoren ende Meefters vande Academiën ende
Scholen, in de Vcreenichde Nederlanden,jae allen
in't gemeen, den wekken ofte de forge der zielen,
ofte de onderwijfinge der Jeucht bevolen is, dat fy,
latende varen de vijf bekende Artijckelen der Re-
monftrantcn, die op d'cen zyde van de waerheydt
af\vijcken,op d'andere zyde anders niet als fchuyl-
holen van dwalingen zijn, defe ghcïbnde leere der
heylfamer waerheyt , die uyt de alder-fuyverfte
fonteynen des Goddelicken Woorts voortgebracht
is , oprecht ende ongefchent nae haer vermogen
ende ampt bewaren, de felve den Volcke ende
Jeucht getrouwelick ende voorfichtelick voor dra-
gen ende uytleggen, ende het feer liefFelijck ende
profijtelijck gebruyek van dien beyde in leven en-
de fterven, neerftelijck verklaren : dat fy die geene
die uyt de kudde verdwaelt zijn, die anders gevoe-
len , ende door de nicuwicheyt der opinien wech-
gCruckt zijn, door de klaerheyt der waerheyt facht-
moedelick onderwijfen; oft Godt haer t'eeniger rijt
bekeeringe-gaye,om de waerheyt te bekennen, op
163               Placaten* i,Boecl
bctuycht defc Synodus van Dordrecht door den naem
des Heeren, dat fy van het gheloove der Gerefor-
meerde Kercken willen oordeelen,niet uyt calum-
nien, die hier ende daer uyt t'famen-geraept zijn;
niet oock uyt private ofte byiöndere fpreucken van
fommige foo oude als nieuwe Leeraren, die dick-
mael oock ter quader trouwen aengetrocken, ofte
verdorven, ende in een verkeerden Γιη verdraeyt
worden: niaer uyt de publijcke belijdeniilen der
Kercken fclve, ende uyt defe verklaringe der recht-
finniger leere,diemet eendrachtige over-een-ftem-
minge van alle ende een yder lidt des gheheelen
Synodi beveilight is.
Daer na vermaent de fclve Synodus oock ernfte-
lijck de laitcraers, dat fy toefien wat fwaer oordeel
Godts fy op hacr laden, die tegen foo vele Kercken
ende foo veler Kercken belijdeniflen valfch getuy-
gcniiTe fpreken,dc confeientien der fwacken beroe-
ren, ende by velen de gemeynfehap der ware ghc-
loovige foecken verdacht te maecken.
Ten lactften vermaent defe Synodus alle Mede-
dienaers in den Euangelio Chrifti, dat fy haer in 't
verhandelen van defe Leerc, beyde in Scholen en-
de Kercken Godtvruchtelick ende Godts-dienfte-
lijck dragen; de felve foo wel met tonge als met
Pcnne, tot Godes cere, heylicheyt des levens, ende
vertrooftinge der verflagen gemoeden, richten; dat
fy niet de Schriftuerc nae de gelijckmaticheyt des
geloofs,nict alleen ghevoelen, maer oock fpreken;
ende eyndelick van alle fulcke manieren van fpre-
ken haer onthouden, die de palen van den oprech-
ten fin der H. Schrifture,ons voor geftelt,te buyten
gaen, ende die de dcrtele Sophiilcn rechtveerdige
oorfake gheven mochten, om de leere der Gerefor-
meerde Kercken te befchimpê oft oock te lailêren.
De Sonc Godes Jcfus Chriilus, die ter rechter-
handt fijns Vaders fittende, den Mcnfchen gaven
geeft, heylige ons inde waerheyt: brenge die geene
die verdwaclt zijn, tot de waerheyt: ftoppe de la-
ftcraren vande gefonde lecre, hare monden; ende
begave de ghetrouwe Dienacrs fijnes Woorts met
den Geeft der wijf hcyt ende des ondericheyts, op
dat alle hare redenen mogen gedyen ter eeren
Godts, ende tot ilichtingc derToe-hoorderen ,
Amen.
Onder /lont,
Dat wy alfoo gevoelen ende oordcelcn,gctuygen
wy metonderteyekeninge onfer handen, en-
de was onderteyekent als boven onder 't ecr-
ite Hooftiluck.
Dat dit alles over de vijf ghecontroverteerde
Hooft-ftucken der Leere alfoo beflooten is, getuy-
gen wy van wegen de Hoog: Mog: Heeren Staten
Gcnerael tot defe Synode ghccommittectt, met on-
dcrteyckcningc van onfc handen.
Uyt Gcldcrlandt.
Mariimts Gregorii,D. Confiliarius DucatusGeldr'm, &
Comitatus Zutphanite.
Uenrkmvan Effen, Confiliarius DucatusGeldrue, &
Comitatus Zutfhanm,
Uyt HolJandc ende Wcft-Vrieflandt.
ïVahavits de Brederóde.
-ocr page 129-
Raeckende de Religio, 5rc.
\66
tó5
na de gcbruyckelicke ordre, den Synoden Provin-·
ciael,ClaiTen cnde Kercken-raden.die met alle necr-
ftichcyt fullen bcibrgen, dat de Kercke tcgenwoor-
dclick gene fchadc Jijde, noch in toecomende geen
en hebbe te vreefen: allo nochtans,datfy den genen
die dcic dolingen aenhangen ende volgen,door den
geeft der vooriichticheyt recht onderfcheyden : de
hertneckige Roepers, aenrichters van Rotterien en-
de beroerten , fullen fy metten eerften afièttcn van
hare dienften in de Kerckcn cnde Scholen die tot
hare kenniile cnde forge gehooren: Wclckcr oorfake
halven fy vermaent worden, datlelbndcr vertreck,
nae 't ontfangen van het oordeel defes Nationalcn
Synodi, verkregen hebbende hier toe confent der
O verhey t, te famen komen, op dat het quaet door
vertraginge niet toe en neme ende verfterekt wor-
de. Maer die uyt fwackhcyt, ende door de verdor-
venthcyt der tijden zijn ghevallen, ofte verruckt,
ende die mogclick in faken van minder gewichte
twijffelen , oftoock anders gevoelen, docii ftil, iê-
dich, onftraflelick van leven zijn, cnde haer lecr-
facm ftcllcn , die lullen fy met alle fachtmoedig-
hcyt, dienften der liefde, ende lijdtf lemheyt, tot
ware cnde volmaccktc ccndrachticheyt met de
Kercke lbeckcn te brengen : doch alfoo, dat fy haer
necrftelick wachtcn.datic nicmanttot denH.Kac-
ken-dienft toelaten, die de Leere in defe Synodale
beft uy ten verklacrt , weygert te onderteeckenen,
ende te Jeerenuiicmant oock in de ièlve dienften en
behouden, door wiens merckelickc verlchilofte dif-
fenfie de Leere in defe Synodo niet foo grootc een-
ftemmighcyt bevefticht, gekrenckt, ende de ccn-
drachticheyt der Kercken-dienaren cnde de ruftc
der Kerckcn wederom mocht worden verftoort.
Daer en boven vermaent defe Eerweerdige Sy-
nodus crnftclick alle Kerckclijcke vergaderingen f
datfc ncerftige wacht houden over de Kudden die
haer bevolen zijn ·, datfc in tijdts haer ftcllen tegen
alle nieuwigheden die inde Kercke fouden mogen
oprijfen, cnde de felve als oncruyt uyt den Acker
des Hccren uy trocyen; datfe goede acht nemen op
de Scholen cnde de Leeraren in de fclvc,op dat uyt
befondcre ghcvoelcns ende quadc mevningen die
dcjcughtfoudcn mogen ingeplant werden, niet
wederom eenicli verderf voor de Kercke cnde de
Republijckc veroorfaeckt en werde.
Ten laetften, ghclijck de Synodus de Doorluch-
tige ende Hoogh Mogende Hecrcn Staten Genc-
racl vande Vereenichdc Nederlanden ccrbiedclick
danckt, voor dat hare Hoogh Mogende de bedroef-
de ende vervallende faken der Kercke in foo noodi-
gen cnde bequamen rijdt door het middel defes
Synodi goedertierentlick zijn te hulpc ghekomen,
de vroomc cnde getrouwe dienft-knechten Godts
in hare befcherminge hebben genomen, het pandt
van alle fcgeninge cnde der Goddelickcr tegen-
woordicheyt, namclick, de waerheyt van Godes
Woort, in de plactfcn hares gebiets heylichlick cn-
de religicufelick hebben ghehandthaeft,endc noch
arbeydt noch koften ghefpaert om fulck een groot
werek te bevorderen, ende te volbrengen : voor
welcke uytnemcnde weldaden fy de felve uyt
gantfeher herten overvloedige vergcldingc, geeftc-
lickc ende tijdelicke, foo in 't gemeyn als in't bclbn-
dcr, van den Heere toewenfent: Alfo bidt fy de fel-
ve feer goet-gunftige Heeren ernftelick endeoot-
Li                     moe-
dat fy tot beter verilant ghebracht zijnde, met ee-
n'en Geeft, mont, gcloove cnde liefde, tot de Kerc-
ke Godes ende gemeenfchap der Heyligen fouden
mogen weder kceren; ende alfoo ten laetften de
wonde der Kercke wcrde geheclt, cnde alledc Le-
den van dien een hert ende een ziele zijn mochten
inden Heere.
Doch nademael fommige die van ons uyt ghe-
gaen zijn onder den Tytcl van Remonfiranten (wele-
nen name van Remonfiranten, als oock Comra-Re-
rnonjlranten,
de Synodus oordeelt dat in eeuwige
vergetinge behoort gebracht te worden) door eygen
bedrijf ende raet, ende met onwettige wijfen van
doen, met fchcndinge vande difciplineendeordre
der Kercke, ende vcrachtingevande vermaningen
ende het oordcel harcr Mit-broedcre, defeer bloey-
cnde ende in ghcloove ende liefde verecnichdc
Kerckcn van NeHerlant, in defe ftucken der Leerc
feer fwacrlickcnde forgelick hebben beroert, fcha-
dclickc en oude dwalingen wederom te voorfchijn
gebracht, cnde nieuwe ghefmedet, de felve opent-
lick cnde heymelick, met monde cnde fchriften
onder 't Volck geftroyt cnde op 't heftichfte voor-
geftaen: de Leere die tot hier toe inde Kcrcken was
aengenomen, met lafteringen ende onghefchicktc
fmaet-redenen fonder mate ende eyndc befwaert,
cnde alles alommemet crgerniiTen, oneenicheden,
ongeruft-makingen,ende beroeringen der confeien-
tien vervult; wclcke fware fonden regen 't gcloove,
tegen de liefde, tegen de goede zeden, tegen de ee-
nicheyt cnde Vrede der Kercke , alfoofe in gheen
Menfche rcchtveerdelick geleden en conncn wor-
den , cnde in Kercken-dienaren met fware cenfue-
ren tot allen tijden inde Kercke gebruyekt, nootfa-
kelick moeten gheftraft worden : S O O I S Τ,
dat de Synodus, na de aenroepingc van den H. na-
me Gods, uyt fijn woort gcnoechlacm bcwuftzijn-
de van de macht die haer toekomt,navolgende ooc
de voctftappen van alle Wcttclijcke lbo oude als
nieuwe Synoden, ende gefterekt zijnde met de au-
thoritcyt.der Hoog: Mog: Meeren Staten Gencracl,
vcrklacit cnde oordeelt, dat die Kercken-dienaren
die haer ghcdragen hebben als aenleyders van de
partyfchappen inde Kerckc,cnde Leeracrs derdwa-
lingcn,fchuldichcnde overwonnen zijn van vcrval-
fchingc der Religie,fcheuringc vande cenichey t der
Kercke, ende van feer fware gegevene crgerniiTen:
cnde byfondcrlick die tot defen Synodum zijn ge-
citeert ghewceft , noch dacr en boven, van onver-
dracchlickc hcrtncckichcyt tegen de Refolutiendcr
hoogcr O verhey t in defe Synodo gepubliceert, ende
tegens defe eerweerdige Synode felfo. Om welcke
oorfaken de Synodus ten cerftcn de voornoemde
geciteerde Pcrfoonen alle Kerckclickc dienftê ver-
biet, de felfde van hare amptcn af-ftelt, ende oock
der Academifcher bedieningê onweerdich oordeelt,
ter tijdt toe, dat fy door ernftige bekeeringc,die met
\voorden,wercken cnde contrarie betrachtingen gc-
nocchfamelick fal bewefen zijn,de Kercke genocch
«oen, cnde met de felve waerlick en ten vollen ful-
Jcn verfoencn, cnde tot de gemeenfchap der felver
wederom aengenomen worden. Het welcke w7y tot
haren beften,cnde tot vreuchdc der gchcelcr Kerc-
ke , gantfchclick in Chrifto onfen Heere wenfehen.
Macr de andere, van welckcn tot defe Nationale
Synode de kenniftb niet en is gekomcn,beveelt fy,
-ocr page 130-
PlacatecL·/. i.Boeck
168
geert de Decreten, ende Sententie hier vooren
ïtaende. S O O I S Τ, dat Wy om de vruch-
ten van dit groot ende heylich werck.diergelijcken
noyt voor defen van den aenvanck der Reformatie
is gefien, de Kercken defer Landen te doen genie-
ten, ende niet meer ter herten nemende als de eere
van Godts heyligen naem, de behoudeniiïè ende
voort-plantinge van de ware Gereformeerde Chri-
ilelijcke Religie (wefende het fundament van den
welilant,ende den bandt van de eenichey t der Ver-
eenichde Nederlanden) midtigaders, de eenichey t,
rulle ende vrede der Kercken, als mede de behou-
deniilè vande eenichey t der Kercken defer Landen
met alle de uytlandtfche Gereformeerde Kercken,
van de welcke wy ons niet en hebben konncn
nochte mogen af- fonderen : Het voorfz oordeel,
ende Sententie des Synode ghcfien, rijpelick ver-
ilaen, gheexamineert, ende overwogen hebbende,
de felve in alles volkomentlijck hebben gheappro-
beert, geconfirmeert ende geratificeert, Approbe-
ren , confirmeren ende ratificeren de felvc midts
defen, willende, ende Hamerende datgeene ande-
re Leere aengaende de voorfz Lecr-punclen in de
Kercken defer Landen fal werden gelcert, ofte ge-
dreven, als de welcke het voornoemde oordeel con-
form is. Ordonnerende ende bevelende dien vol-
gende alle Kerckelijcke vergaderingen , Kercken-
dienaren, Profeflbren ende Doctoren inde heyligc
Theologie, Regenten van Collegien, ende voorts
allen ende een yeghelijcken dien dit eenichfints
concerneren ,ofte aengaen mach, haer in't exerce-
ren van hare dieniten,ende bedieningen getrouwe-
lick ende oprechtelick in alles hier na te reguleren,
ende gedragen. Ende ten eynde onfe goede inten-
tie in deièn volcomentlick alomme mach werden
nagecomen, Ontbieden ende bevelen wy die Sta-
ten, Stadthouderen,Gecommitteerde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpedive,
van Gelderlandt ende Graeffchap Zutphcn , Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieilandt, Over-Yiïèl, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen Officieren, Rechteren
ende Jufh'cieren, het oordeel des Synodi voor-
noemt , met het achtervolgh van dien te mainte-
neren , ende doen mainteneren, fonder dien aen-
gaende eenigc veranderinge te doen, ofte ghedoo-
gen by yemanden ghedaen te werden in eeniger
manieren, want wy fulcks tot vorderinge van Go-
des eere , welilant van den Staet defer Landen,
mitigaders ruil:, ende vrede der Kercke verilaen te
behooren. Gegeven onder onièn Cachette, Para-
phure ende de Signatuere van onfen Griffier, in
's Graven-Hage den tweeden Julii, Anno fefthicn
hondert en negen thien. Was gheparapheert,
A. Ploos ^
Onder ilondt,
Ter Ordonnantie van de Hoogh-gemelte Heeren
Staten Generael.
Getecckent,
C. Aerjfen.
Ende was op 't fpatium op - ghedruckt 't voorfz
Cachet in rooden Waifche.
Volgen
\6y
mocdelijck, dat hare Hoog: Mog: defc heylfame
leere, die vande Synodus fecr ghetrouwelick nae 't
woort Godts ende de ovcr-cen-ftemminge der Ge-
reformeerde Kercken uyt-gcdruckt is , alleen ende
fuyvcr in hare Landen openbaerlick gelieve re doen
leeren ; alle oprijfende ketteryen ende doolingen
weeren ; de ongeruite ende oproerige geeilen be-
dwingen ; haer oock voortaen als ware ende goe-
dertierene Voefter - Heeren ende befchermers der
Kercke voort-varen te vertoonen; de Sententie over
de voornoemde Perfoonen, volgens't recht der
Kercke, door defer Landen Wetten bevefticht, van
waerden houden ; ende de Synodale befluytingen
door hare authoriteyt vallende gcduerichlick doen
onderhouden. Was onderteeckent inden name
ende door bevel 'des Synodi,
Sehaflianus Damman Scriba Synodi.
Feflus Hommius, Synodi Acluarius.
Ende noch leger, Tot getuygeniiTe dat dit alfoo
gepaifeert zy,
DAN IEL HEIN S JUS.
APPROBATIE,
Fan de Hooch Mogende Heeren, mijn
Heeren de Staten Generatl.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen dengenen die defe fullen
fienoftelefen, Saluyt. DOEN TE
WETEN, Alfoo wy tot wech-neminge van de
droevige, ende fchadelickc gefchillen, ende mifver-
ftanden t'federt cenige Jaren herwaerts tot grooten
ondienft van 't Landt, ende onruile vande Kercke
gerefen over de vijf bekende Hooft-ftucken der
Chriftelicke Leere, ende het aenkleven van dien,
volgende d'ordre in Godcs Kercke, ende felfs in de
Nederlanden voor defen ghebruyckclick, goet ghe-
vonden hebben binnen de Stadt DORDRECHT
te convoceren een Nationael Synode van alle de
Kercken defer Landen : Ende omrne de voorfz
Synode tot der Landen mceilen dienft te doen ce-
lebreren, tot de felvc met groote moeyte ende on-
kollen verfocht ende verkregen vele voortrefTelic-
ke, hoogh-geleerde, ende vermaerde uytheemfche
Theologanten van de Gereformeerde Kercken, als
uyt de onderteyekeninge der Decreten achter ye-
der Hooft - iluck van 't voorfz Synode is te fien:
Hebbende daer-en-boven tot goede direeïie onfe
Gedeputeerden uyt de refpedive Provinciën ghe-
committeert om de gemeltc Vergaderingc vanden
beginne tottcn eyndc toe te aflïileren, Op dat alles
aldaer in Godes vreeic, ende met goede ordre al-
leen nae den regel van Godes heyligc Woort, vol-
gende onfe goede mecninge, mochte werden ver-
handelt. Ende de voorfchreve Synode nu door
Godts genadigen fegen met foo grooten eenilem-
micheyt van allen, ende een yegelijcken , foo wel
Uytlandtfche als Inlandtfche , vande voorfchreve
vijf Leer-poinc~ten, ende de Leeraers van dien heeft
ghcoordcelt,ende met onfen voorweten ende con-
fcnt op den feilen Meye laetll-leden , ghepromul-
i&
-ocr page 131-
Raeckende de Religio, &c.
\6$
ftranten ι de welcke fy betuyehden met de felve
moeyte onderfocht te hebben, ende dat de felve
meeilendeel foodanige waren.die op alle Confeifie.rt
der Gereformeerde Kercken konden aengheteyc-
kent worden.
De hondert fes-en-veertighile Scifie,
Des felvigen daeghs naer noen.
^Yn af-ghevraeght de oordeelen van de andere 9
^ibo Uytheemfche als Inlandtfche Theologen,
vande Leere in de Nederlandtfche Confeifie begre-
pen: ende is by allen ende een yedèr verklaert met
eenitemmige advijfen, dat fy oordeelden, dat in
defe Confeifie geen Lcer-ftuck begrepen en was 4
't welck met de waerheyt in de hcyfige Schriftuerc
uytgedruckt, was ftrijdende; maer ter contrarien,
dat alles met de felvige waerheyt ende met de
ConfeiÏÏcn van andere Gereformeerde Kercken wel
accordeerde.
Daer - en - boven zijn de Inlandtfche vermaent
van de Uytheemfche Theologen, in defe rechtfin-
nigc , Godtfalige ende eenvoudige Confeifie des
geloofs, ilantvaftelick te willen volheiden, de felve
den Nacomelingen onvervalfcht te willen nacr la-
ten , ende tot de comité toe oniès Heeren Jcfu
Chrifli, onvervalfcht te willen bewaren. Hebben
oock de Inlandtfche ecndrachtelijck verklaert, dat
haer voornemen was, inde profeïïie defer rechtfm-
nige Leere, flantvailelick te willen volherden,cnde
de felve in defe Nederlandtfche Provinciën fuyver-
lick te lceren, neerftelick voor te itaen,ende voorts
onvervalfcht. door de ghenade Godts te bewaren.
Den wekken fy oock voor dat minnelicke accoort,
foo wel der Uytheemfche als Inlandtfche gedanckt
hebben , ende de E E. Heeren Gecommitteerde,
uyt name der Kercken ghebeden, dat fy by de
Hoogh.Mogende Heeren Staten fouden willen in-
tercederen,dat den felvigen Hoogh Mogende Hee-
ren belicve deferechtfinnige Leere inde Nederlant-
fche Kercken voortaen door hare authoriteyt onge-
fchent te hanthaven ende te beveiligen.
De Gedeputeerde der Walfche Kercken, heb-
ben acngedient, dat de felvige Nederlantfchc Con-
feifie in de Nationale Synode der Kercken van
Vranckrijck, inde Stadt van Vitry, anno 1583. ge-
houden , folemnclijcken gcapprobeert haddc ghe-
wceil. 't Welcke fy uyt de Aéten des felvigen
Synodi beveilighden: die hier volgen.
Atla des Synodi van Vitrij.
WY Predicanten ende Ouderlingen inde Stadt
van Vitry veriamelt, om een Nationale Syno-
de te houden, ende tot dien eynde van alle Kerc-
ken van Vranckrijck ghedeputeert, ten veriöecke
der Broederen die vande Nederlandtfche Kercken
tot ons gefonden waren, hebben defe Confeifie des
geloofs der voorfchreven Kercken, om de onderlin-
ge eenicheyt inde Leere te betuygen , onderteye-
kent : Gelijck door een Artijckel, aengaende defe
faeckc gheilelt, naerder verklaert is. Gedaën te
Vitrij,den vijf-en-twintighilen Mey anno vijfthien-
hondert drie-en-tachtich. P. Merlmus Profes.
M. Virelltts
, ®c,
L 3                         Ven
Voken eenige Extraïten uyt de bande*
urnen as boven-gemelten Synodi»
De hondert vier-en-veertiehile Seilie.
Den %a. Aprilis, des Maendaeghs naer noen. 1619.
I
s eccontinueert, &c. *
De E E. Heeren Ghecommitteerde hebben
voorgeftek, dat fy aenden Hoog: Mogende Heeren
Staten Generael, door eenige uyt haer Collegic na
den Hage gefonden, rapport hebben gedaen van 't
gene wat tot noch toe inde Synode gepafleert was:
dat namelijck, eyndelijck met eenftemmicheydt,
het oordeel des Synodi vande vijf Artijckelen der
Remonilranten gheformeert ende onderteyekent
was geweeil: datfulcks den felven Hoogh Mogen-
de Heeren infonderhey t aengenaem was, ende dat
dien arbeyt foo der uytheemfche Theologen, als
der Inlandtfche , haer ten hooghilen behaeghde :
ende dat fy vermaenden, dat 't gene noch reileer-
de te doen, foo haeil als doenlijck, ten eynde ghc-
brocht mocht worden. Dat dit oock voor al den
wille der Hoog: Mog: Heeren Staten was, dat de
Confefiie des gheloofs der Gereformeerde Neder-
landtfche Kercken, nacr ghewoonte der Nationale
Synoden , inde tegenwoordigheyt der Uytheem-
fche Theologen over-lefen ende onderfocht foude
worden. Ende dat ycder lidt des Synodi, lbo wel
Uytheemfche als Inlandtfche, vryelick foude ver-
klaren, lbo fy yet in defe Confeifie mochten aenge-
merekt hebben, 't welcke de Leer - pun&enende
fubilantie der Leere betrefte, ende het welcke met
de waerheytvan Godes gheopenbaerde Woort, oft
met de Confeifien van andere Gereformeerde Kerc-
ken, niet al te wel en foude fchijnen te accorderen.
Doch wat de methode ofte manieren van fpreken,
ende de Regieringe ofte ordere der Kercke aen-
ginck,dat dat felvige nader hant van de Inlantfche
alleen naerder onderfocht foude worden. Is der-
halven vermaent ter felve tijdt, dat volgens dien
den 31. ende 32. Artijckcl, nieten behoefde geexa-
mineert te worden : dewijle in beyde ghehandelt
wiert vande Kerckelickc ordere, die iömmige Uyt-
heemfche van de onfe verfcheyden hebben.
Naerghcdane provifievan Exemplaren der Ne-
dcrlantfche Confeifie, zijn ordentlijck voorgelefen
alle de Artijckelen defer Confeifie. Ende is yeder
cen verfocht, dat na behoorlijcke ende neerftige
ende crnflige examinatie der felvige, voorts vry-
mocdclijck ende oprechtelijck fouden willen ver-
klaren , of fy in de Lecr-ftucken in de Confeifie be-
grepen, yet hadden waer ghenomen, 't welck met
Godes Woort niet en foude accorderen, ende der-
halven oordeelden, nootfaeckelijck verandert te
moeten worden.
De hondert vijf-cn-veertichile Seiüc.
£>cn X X X. Aprilis, des Dijnfdaechs voor noen.
Γ\Ε E E. Theologen van Groot-Brittannien,heb-
ben verklaert dat fy de Nederlandtfche Con-
feifie neerilelijck hadden gecxamineert, ende niets
daer in gevonden , aengaende de Lcer-ilucken des
gcloofs, of ten quam over een met Godes Woort,
niet tegcnilaende. de bedenckingen der Remon-
-ocr page 132-
PlacaterLj. t.Boeck
Ι?!
geleert, op de felve wijfe onderfocht ende overfien
ioude worden: ende dat een yeder verklaren fou-
de, offy meenden dat in defe Catechifmo yet ge-
leert wiert, 't welck met Godes woort niet en fou-
de fchijnen over een te komen. Tot defen cynde
zijn alle de Vragen ende Antwoorden des iclvigen
overlefen, ende is een yeder gebeden fijn gevoelen
van de Leercdaer in begrepen, oprechtelick te wil-
len verklaren.
De hondert acht-en-veertichfte Sciïie.
Desfelvigen daeghsnaer noen.
TS met eendrachtige ende over-ecn-ftemmende
■^advijfen, foo der Uythcemfchc als der Inlantfche
Theologen verklaert, dat de Leerc inde Catechifmo
vanden Paltz begrepen, in alles met Godes Woort
was accorderende, ende dat inde felve niet en was
begrepen, het welcke foude fchijnen als daer mede
niet over een komende, te moeten verandert ofte
verbetert worden, ende dat defe Catcchifmus een
feer wel gefielde cort begrijp was der rechtfinnige
Chriilelijcke Leere : feer vvijfelijck gheaccommc-
deert, niet alleenlijck nacr't begrijp dertweeder
jonckheyt, maer oock tot bequame onderwij fingc,
der gener die tot hare Jaren waren gekomen. En-
de dat de felve derhalven met groote ilichtinge
in de Nederlandtfche Kercken mochte gheleert,
ende in alle manieren behoorde ghehouden te
worden.
171
Den Artijckelluyt aldus.
WAt aengaé't de Confeillc des gheloofs, ende de
Kcrckelijcke difcipline,die de Broeders der Ne-
dcrlantfche Kercken ons hebben overgclevert: defe
Synodus danckt Godt ten hooghften over 't groot
accoort ende eenicheyt, die tuiTchen de Ncder-
landtfchc, ende de Kercken defes Rijex, in beyde
geficn wordt. Ende en heeft geen fwarichey t ghe-
maeckt, de felve te onderteeckenen: ende heeft be-
geert, dat de voornoemde Broeders Gedeputeerde
oock'defghclijcks, de Confeffie ende Kerckelijcke
difcipline der Kercken van Vranckrijck fouden.wil-
len onderteyekenen, het welcke van de voornoem-
de Broeders gcdaen is. Petrus Merlinus, Matthaus
Virellus vercorene Pmftdes.
De wijk cl' opgetnelte Confeffie, gelijckfe inde Synode is
overlefen endegeapprobeert, tefamen met de Catechifino
meefl achter alk Byhlkens in Octavo
, ende elders me-
mchmael'gedruckt
, ende inyeders handen is, hebben on-
modich geacht d'felve alhier te laten volgen.
De hondert fèvcn-en-veertichftc Seflle.
Den 1. Mey, Woonflaeghs voor noen.
De E E. Gecommitteerde hebben verklaert, dat
dit oock de wille was der Hoogh Mog: Heeren
Staten Gcnerael, dat de Catcchifmus van den
Paltz, nu over lange tijdt' inde Nederlandtfche
Kercken aengenomen, ende dus lange in de felve
DE verdere handelingen van defe Synode, foo noopende de perfectere overfettinge des Ouden ende Nieuwen Te*
flaments uytte originele in Nederduytfche Tak ■ als andere verfcheyden generak ende particuliere
, kan den
curieufen Lef er in eengroot Volumen met Privilegie van hare Hoogh Mog: tot Dordrecht gedruckt
, in't lan-
ge ende breede in verfcheyden Talen vinden; Ons heeft ghenoech gedacht het principaelfle ende ejfentieelfie hier in
te voegen,          >■
De goetwillhe Lefer gelieve oock indachtkh te wefen, dat, lange voor de boven-gemelte Nationale Synode, ver-
fcheyden andere, foo Provinciale der Kercken van Hollandt en Zeelandt in den Jaere
I 5 7 4. als Nationale der Ne-
derlandtfche, Duytfche en iValfchen Kercken, foo'wel lnlandtfche als Uytlandtfche inden Jaere
1578. beyde tot
Dordrecht; tnitfoaders inden Jaere
1581. tot Middelburg/) in Zeelandt Voorts oock eene inden Jaere 1 ■} 8 6. in
V Graven-Hage\ by lafi des Grave van Leyeefler, gehouden zijn. In alle welcke Kercken-ordeningen naer gelegent-
heyt dies tijdts beraemt zijn; dat oock inden Jaere
1 59 1. by de Staten van Hollandt eenige Politijcque en Kercke-
lijcke Per (bonen gecommitteert zijn, om het Concept van Kercken-ordeninge, anno
1583. ontworpen, te refumeren,
ende tfamentehjck ten beflen te helpen advijeren,op 't gene tot dien eynde noodichen dienfiich wefenfoude,ende den
Staten rapport te doen. Dat oock daer over niet alleene doe ter tijdt, maer oock naderhant verfcheyden inflantien
qedaen, ende befoittnes gevallen zijn,fonder dat tot noch toe eenige Kercken-ordeninge in Hollantfinalick is gearre-
fleert, de welcke
pro lege foude werden gheobferveert, hebben derhalven niet anders konnen laten volgen als de
Kercken-ordeninge provifionelijck by de Staten van Zeelandt inden Jaere
1 ^91. gearrefleert.
Α C Τ Α, ofte Handelingen des Troylncialen^Synodi van Zeelandt,
by autborlfatie wande Ed: Mog: Heeren Staten gehouden binnen Middéburgb, den eerflen
Februari] ijyx.
Prefide, Daniele de Dieu: Aifeiibrc, Philippo Lanfbergo:
ende Scriba, loanneMiggrodio: Ten bywfen wande Heere Roelfius, Tenffonarua
wan Middelburgb, ende de Kmfheere
Vof bergen p gbecormmttmt wande woorf^Ed:
Mog
: Urnen Staten.
grodius, vergefelfchapt elckmet iljn Ouderlinck:
met namen Bogaert, Dirck de Neve, ende Pietet
jfaacx.
Uyt den Claffe van Schouwen.
Eklij
Heyndrick Brandt ende Anthonis Lourentii,a\sH'i'
nifteren;
Joannes Seu, Daniel de Dieu , enaejohannes Mig-
-ocr page 133-
173               ! Raeckende de
nifteren : Adriaen Sebafiiaentfz ende irilkm Schenck
als Ouderlingen.
Uyt den Claffe van Suyt-beverlandt.        ,
Andrks Kaene, Philippus Lanifiergen, ende Lowïjs
Vervejlen,
als Minifters : Cornelis Jan/en Boone, ende
Dknus Marinuffen, als Ouderlingen.
Uyt de Claffe van Tholen.
iacohs Bdzeiïus de Ionge, Hendrïck Henningus, Ge-
rardus platteel,
als Minifters: ende Anthoim Verflro-
pen
als Ouderlinck.
I.
ι Μ goede ordeninge inde Gemeente Chri-
: ili te onderhouden,zijn dacr inne noodich
„j de dienften, t'famenkomften, opficht der
Leere, Sacramenten ende andere Ceremoniën, en-
de de Chriftelijcke ftrafTe, waervan hier naer or-
dentlick lal gehandelt worden.
Vande Dienjlen.
II.
De dienilcn zijn vierderley, der Dienaren des
Woordts, der Dodoren, Ouderlingen ende Dia-
conen.
Vande beroepinge der Dienaren des Woorts in de
Steden ,foo k/eyn a/s groot.
III.
De Kercken-Raedt met de Diaconen fullen haer
Overheyt aen fpreecken , ende van haer begeeren
dat hen bclieve eenige uyt haer Collegie, (wefende
Lidtmaten vande Gemeente) te committeren, ten
eynde fy by een komen, ende gefamentlick deli-
bereren over eenen bequamen Minifter. d'Welck
gedaen hebbende, fullen den felven der Claffi aen-
dienen, om volgende 't goet-duncken der ClaiTen
den verkooren Minifter te beroepen, ende aen te
nemen. Doch foo daer cenich Collegie der Magi-
ftraet ware , in het welcke niemandt is Profemc
doende vande Gereformeerde Religie: fal dciè be-
roepinge ende verkiefinge toc-gaen, door die van-
den Kercken-Raedt ende Diaconen aldaer, met ad-
vijs der ClaiTe.welvcrftaendc dat men fulex gedaen
hebbende, veribecken fal d'approbatie van den fel-
ven Magiftraet.
Vander Min'ifleren beroepinge ten platten Lande.
IIII.
Inde Dorpen dacr de Magiftraet beftaet uyt ee-
nige Lidtmaten der Kercken , fullen die van den
Kercken-Raedt metde Diaconen aldaer haren Ma-
giftraet aenfpreecken, ende van haer begeeren, dat-
tct hen believe eenige van hen Collegie (, Profeffie
doende vande Chriftelijcke Religie) te committe-
ren , om gefamentlijck eenen bequamen Minifter
te verkicfen, ende dat met advijs der ClaiTe: Item,
daer gcencn Kercken - Raedt en is, fal 't ièlvc ghe-
fchicden by der ClaiTe alleen, met approbatie van-
den Magiftraet, behalven dat onder 't refort van
Vliltingen ende Vere, achtcrvolght fal worden, die
Refolutic defen aengaende, hen by den Staten ver-
gunt, foo die den voorfchreven Steden ende ClaiTe
van Walcheren aengefchreven is.
Religie/ s cVc.
T74-
v,
Geen Miniflfer fal vörkooren ende aengenomeri
werden, fonder voorgaende examinatie over leere
ende leven, te ghefchieden by den ClaiTe ofte hen
Gedeputeerden , wel-verftaende aen den fulcken
die te vooren inden Dienft des Woordts niet ghe-
weeft en is. De geene die te vooren Minifters ghe-
weeft zijn, fullen behoorlijcke Atteftatie van leere
ende leven overbrengen, nae de ordre des Claflïs.
Belangende voorts de Nieuwelingen,Mis-pricfters,
Monicken ende andere die eenige Scde verlaten
hebben, en fullen totten Minifterie niet toegelaten
worden, voor dat fy eenen mcrckelijcken tijdt be-
proeft zijn. Aengaende den beroepen Minifter,
nae dat hy der Gemeente den tijdt van veerthien
dagen, fonder eenige merckelicke tegenfpreeckin-
ge voor-gheftclt fal zijn , lal openbaerlijck in fijnen
Dienft beveftight worden, ende dat met voorgaen-
de ftipulatie, af vraginge, vermaninge, Gebcdt,
naer het Formulier dacr van zijnde, ende met op-
legginge der handen, oft met hant-gevinge, ibo hy
noyt gedient en heeft, maer met hant-gevinge al-
leene foo hy te Yooren gedient heeft.
VI.
Niemandt fal mogen ghevordert worden om
opentlijck te Predicken, ten zy dat hy een beve-
ftight Kercken-Dienaer zy, aen feecker Gemeente
verbonden; Doch hier inne en wort niet uytgeflo-
ten de oefleninge van Jonge Proponenten, ende
dat met geilooten Deuren, noch oock de gene, die
tot eenige Kerckeh onder 't Cruys te Predicken gc-
fonden worden.
VIL
De Dienaren des Woorts, die van nu af tot ee-
nige Kercken beroepen worden, fullen hem fonder
conditie aen hare Gemeente verbinden, in manie-
re datiè de fclve niet en fullen mogen verlaten, om
elders een beroepinge aen te nemen, fonder de be-
willinge des Kercken-Raedts, met de Diaconen ,
ende de gene die te vooren in dienfte van Ouder-
linghichap ende Diakenfchap gheweeft hebben,
midtigaders de Magiftraet, ende met voor-weten
vande ClaiTe; ghelijck oock geen andere Kercke
fulck en fal mogen ontfangcn, eer hy Wettclijckc
ghctuygenifle fijns affcheyts vande Kercke ende
ClaiTe daer hy gedient heeft, vertoont hebbe.
VIII.
Op d'ander zijde fullen de gene,by de welcke de
beroepinge der Minifteren ftaet, gehouden zijn, de
felve, van behoorlijcke onderhout te veriörgen.
IX.
DewijlecenDienaerdes Woordts eens Wette-
lick(alsboven)beroepen zijnde, fijn leven lanck
aen den Kercken - dienft verbonden zijnde: Soo
fal 't hem niet geoorloftzijn, hem tot eenen ande-
ren ftaet des levens te begeven, ten zy om groote
ende gewichtige oorfaecken,dacr van de Claffe ken-
niiTe nemen ende oordcelcn fal.
X.
Soo eenige Dienaers door ouderdom, fieckten,
ofte anderfints haren dienft voor eenen tijdt verla-
ten moeften, (het welcke niet fonder advijs des
Kercken-Raedts gefchieden en fal) fullen fy noch-
tans tot allen tijden de beroepinge der Gemeenten
onderworpen blijven.
Het
-ocr page 134-
PIacaten_>. t.Boeck. 3.T1C t.Deel.
176
5
17
ende ibo dit niet en kan gefchieden, het fal by het
oordeel der ClaiTe beftaen, den voorfeyden te ver-
ftellen, ende dat met verklaringe van fijn onfchult,
foo hy onfchuldich is.
Vande DoBoren.
XVIII.
Het Ampt der Doftoren ofte Profeflbren in der
Theologie is, de Heylige Schrift uyt te leggen, en-
de de fuy vere Leere tegen alle Ketteryen ende do-
lingen voor te ftaen.
Vande Ouderlingen.
XIX.
De Ouderlingen fullen door het oordeel des
Kercken-Raedts ende der Diaconen verkoren wor-
den, foo dat het naer gelegentheyt van elcke Kerc-
ke vry fal zijn , foo veel Ouderlingen als daer van
noode zijn,der Gemeente voor te ftellen, om van
de felve (ten ware datter eenich beletfcl voor viele)
gcapprobcert ende goet ghekent zijnde, met open-
bare ghebcden ende ftipulatien beveftight te wor-
den. Oft een dobbel getal, om het halve deel, by
der Gemeente verkooren te worden , ende op de
felfde maniere in den dienft te beveiligen, volgen-
de 't formulier daer van zijnde. Behalvens dat hier
inne gevolgtfal worden de Refolutie by de Ed: Mo:
Hecren Staten hier op ghenomen, die den Steden
ende ClaiTes refpeétivelick aen-gefchreven is.
X X.
Der Ouderlingen Ampt is,behalven het ghecne
dat boven Artijckcl ix. gefeyt is, hen met de Die-
naers des Woorts ghemeyn te zijn, opficht te heb-
ben dat de Dienaers, midtfgaders hare andere me-
dchulpers endc Diaconen, haer Ampt ghetrouwc-
lijcken bedienen, ende de bclbeckinge te doen, nae
dat de gelegentheyt des tijdts, ende der plaetfe.tot
ftichtinge der Gemeente, fo voor als na het Avont-
mael kan lijden , om byfonder de Lidtmaten der
Gemeenten te vertrooften ende tOnderwijfen,
ende oock andere tot de Chriftelijckc Religie te
vermanen.
Vande Diaconen.
XXI.
In alle Kcrcken fullen Diaconen wefen,Lidtma-
ten der Kercken zijnde, welverftaendc dat in fulc-
ke Plaetfen , daer de Magiftraet haer Huys-arm-
mcefters ftelt, fy bcyde te famen maer een Collc-
gie fullen maecken met een gemeyn Beurfe, ibo
wel in 't ontfangen als in 't uyt - geven, ten eynde
dat alle de Armen, fonder onderfcheyt van Religie,
na den eyfch van haren noot, mochten geholpen
worden, ghemerekt de Aelmoeflen fonder onder-
fcheyt ghecolledeert worden , op dat door defen
middel, alle gefchillen ende quaet vermoeden ghe-
weert, endc alle goede eenicheyt onderhouden
worde.
XXII.
De maniere van verkiefinge ende beveftinge
van Diaconen , fal conform wefen de voorgaendc
maniere van verkiefinge, ende beveftinge der Ou-
derlingen, dochalfoo, dac in foodanige plaetfen
daer den Magiftraet ende Kercken-Raedt de Dia-
conen verkieien , fulcken ghebruyck ftadt grijpen
fal, ter tijde toe, hier anders met ftichtinge ial kon-
ncn
XI.
Het fal niemandt gheoorloft zijfi , den Dienft
fijner Kercke onderlatendc, ofte in geenen feecke-
ren dienft zijnde, hierende daer tegaen Predic-
ken,buyten confent endc authoritcyt des Synodi,
ofte Claflis: ghelijck oock niemandt in een ander
Kercke ecnige Predicatie fal mogen doen, ofte Sa-
cramenten bedienen, fonder bewillinge des Kerc-
Ken-Racdts.
XII.
Der Dienaren Ampt is, inde Gebeden ende be-
dieninge des Woorts aen te houden, de Sacramen-
ten üyt te richten, op hare Mede-Broeders, Ouder-
lingen ende Diaconen, mitfgaders de gantfche Ge-
meente goede acht te nemen : ende ten laetilen
met d'Ouderlingen de Kcrckelicke difciplinc te
oefTenen, ende beforgen dat alles eerlijckcn ende
met ordre gefchiede.
XIII.
Onder de Dienaren des Woorts fal ghelijckheyt
ghehouden worden , acngaende de lailen hares
dienft, mitfgaders oock in andere dingen (ibo vele
moghëlijck is) volgende het oordeel des Kercken-
Raedts, ende dies van noode zijnde , des Claflis,
het welckc oock inde Ouderlingen ende Diaconen
te onderhouden is.
XIIII.
In Kcrcken daer meer bcquame Prcdicanten
zijn, fal men het gebruyek der propofiticn aenftel-
len , om door fulckc oefTeninge eenigen totten
Dienft des Woorts te bereyden.
XV.
De Kerckcn-Raden endc Claflen fullen alomme
toefien datter goede School - Mcefters zijn, die
niet alleen den Kinderen leeren lefen , fchrijven,
Spraecken ende vrye Conften, maer oock de felve
in Godtfalicheydt, ende inden Catcchifmo onder-
wijlen, achtervolgende het Placaet vande School-
ordeningeonlancx by laftc vande Ed. Mog. Hcercn
Staten gcpubliceert.
Vande tranflatie ofte verplaet/inge der Minimieren.
XVI.
Wanneer een Minifter in fcecker Kercke die-
nende , bevonden wort foo treffelijcken begaeft te
zijn, dat hy in een ander plactfe met meerder
vrucht foude konncn dienen , endc het geviele dat
den Minifter voorfchreven van een foodanigen Ge-
meente begeert werde; de Claflc fal mogen dcfe
iaecke vande verplaetfinge vorderen, midts dit ver-
foeck den felven Dicnacr des Woorts, mitfgaders
fijnen Magiftraet ende Kercken-Raedt voorhou-
dende , endc iöeckcndc de felve door voegelijcke
redenen daer toe te bewegen ende te bewilligen,
voor handen oock hebbende cenen anderen bequa-
men Dicnaer des Woorts, om inde plaetfe van den
andercn,dic(uytoorfaecke als vooren) elders vcr-
focht wort, met ftichtinge geftclt worden.
XVII.
Wanneer het gebeurt datter in eenige Gemeen-
te feeckcre merckelijckc onwille rijft ende opftaet
tegen haren Minifter, waer door den felven (heb-
bende nochtans ftichtelijcke gaven) bevonden fou-
de worden met vrucht daer niet langer te konnen
blijven. In defen val f il de Claflis arbeyden, door
alle voegelijcke middelen dciè onwille te weeren,
=v
-ocr page 135-
Raeckende de Religio, &c.
178
177
nen verfien worden: Welck voorfeyde Collegie der
Diaconen endc Huys-Arm-meeilers Wekelick by
een fullen komen, om met voorgaendc acnroepin-
ec vande naem des Heeren van hen-licder bcdie-
ningc te fprcecken, in der voegen dat oock Mini-
fiers des heyligcn Woorts te dier plaetfen tot hacr-
licdcr vcrgaderinge vry acces fullen mogen hebben:
Sal oock dit Collegie t'iijncr tijdt voor de Magi-
fhact hunne openbare rekeninge doen , oock ten
overiTaen vande Miniilersofte eenige vanden Kerc-
ken-Raedt daer toe gedeputeert.
XXIII.
Der Diaconen eygen Ampt is, de AelmoeiTen
ende andere Arm-goederen neerilelick te verfame-
Icn, endc de felven getrouvvelijck ende vlij tel ijck,
nac den eyfchs der behoeftigen, by der Ingefetenen
endc Vreemdelingen, met ghemcenen advijfc uyt
tedeelen.de bcnaude te befoecken ende te vertroo-
ilen, ende wel toe te ficn dat de AelmoeiTen niet
mif bruyekt en worden.
X X 1111.
De Ouderlingen endc Diaconen fullen twee
Jaren dienen, ende alle Jaerfal het halve deel ver-
andert, ende andere in haer plaetfe geflelt worden:
tenware dat het profijten de gelegenthcytcenigcn
Kcrckcn anders vcrhieiTchen, Behalvens dat hier
inne fal achtervolght worden , 't geene dat die van
der Goes ende VerG defen aengaende is vergunt,
ende den voorfchreven Steden ende Clailès refpe-
cli velick aengefchrevcn.
Vande Kerckelijcke tjamenkomfien.
XXV.
Vierderlcy Kerckelijcke t'famenkomilen fullen
onderhouden wordcn,den Kercken-Raedt, de Claf-
ficale Vcrgaderinge, de particuliere ofte Provincia-
le Synode, endc de Generale oft Nationale.
XXVI.
In defc t'famenkomilen fullen geen andere dan
Kerckelijcke faecken, endc de felve op Kerckelijc-
ke wijfe gehandek worden.
XXVII.
In meerder Vcrgaderinge en fal men niet hande-
len, dan het gene in mindere niet en heeft konnen
af-gchandelt worden, ende daer toe de gecommit-
teerde van yders Collegie ofte Kcrckcn-Racdt van
hen principalickcn gelail fullen zijn.
XXVIII.
Soo ycmant hem beklacght, door de uytfprake
der minder Vcrgaderinge verongelijckt te zijn, de
felve fal hem tot een meerder Kerckelijcke Vcrga-
deringe mogen beroepcn,cnde het gene door mee-
ilc ilcmmen goet ghevonden is, fal voor vaft endc
bondigh gehouden worden : ten zy dat het bevon-
den worde te ilryden tegen het WoortGodtsoft
tegen d'argumentcn in delen Provincialen Syno-
do beflotcn, foo lange φ de felve door geen ander
Provintialc ofte Generale Synode verandert wort.
XXIX.
Der Ouderlingen t'famenkomilen fullen vande
acnroepinge des naems Godts aengevangen,ende
met een danckfeggingc bcfloten worden.
_ XXX.
Die in defe voorfz tweederley Vcrgaderinge ofte
t'famcnkomite af-ghefonden worden, fullen hare
Crcdcntic-bricven endc Inilruftie, ondertceckent
zijnde vande gene diefc uyt fendcn,medc-brengen,
ende defe fullen geen keur-ilemmen hebben.
XX XL
In dcfè tweederley t'famenkomilen, fal by den
Prefes ende Acccilbr cenen Schriba gevocght wor-
den , om naerftelijcken op tefchrijven het gecne
waerdichis aengeteeckent tezijn. Het Ampt van
den Prefes is, voor te Hellen ende te verklaren het
gene te handelen is,ende Wel toe te ficn dat een yc-
gelick fijn ordre houdt in't fpreecken, den knibbcl-
achtigen, ende die te heftigh zijn int fpreecken, te
bevelen datfe fwijgen, ende over de felve geen ge-
hoor ghevende, de behoorlicke Cenfure te laten
gaen. Voorts fal fijn Ampt uycgaen wanneer de
t'iamenkomfle fcheyt.
XXXII.
Het felve feggen heeft de ClaiTis over den Kere-
ken-Raedt,hct welckc de Particuliere Synode heeft
over de ClaiTe, ende de Generale Synode over de
Particuliere.
XXXIII.
In allen Kcrcken fal cenen Kcrckcn-Racdt zijn ,
bcilaende uyt Dienaren des Woorts ende -Oudcr-
lingen,dic ten minften alle Weecken eens t'famcn
komen fullen, alwacr den Dicnaer ofte de Die-
nacrs, foo daer meer zijn , by ghebcurte prefidcren
ende d'AcTicregccren fal. Ende fal oock de Magi-
flraet vande Plaetfe rcfpecTivclick (indien 't haer
gelieft) een ofte twee vanden haren, wefende Lidt-
maten vande Gemeente, by den Kercken-Raedt
mogeii hebben, om te aenhooren endc mede van-
de voorvallende faecken delibereren.
X X X 1111.
Wclverflaendc dat inde Plaetfen daerden Kerc-
ken-Raedt van nieuws op te richten is, het iêlfde
niet en ghcfchicdc dan met advijs vandc Claile,
ende daer het getal van Ouderlingen feer kleyn is,
fullen de Diaconen mede totten Kercken-Raedt
genomen worden. Ende wanneer daer eenige par-
ticuliere uytfluytingc ofte dicrgelijckc gewichtige
facckcn te verhandelen zijn , foo iitl men daer by
roepen eenige notabele, foo wel vande Magiflract
als andere, wefende t'famcn Lidtmatcn vandc Ge-
meente.
XXXV.
Inde Plaetfen daer noch geen Kcrckcn Racdt en
is. fal middcler-tijdt by den ClaiTe gcdacn worden,
't gene anders den Kcrckcn - Raedt nacr uytwijfen
defer Kcrcken-ordeningc opgeleyt is te doen.
XXXVI.
In Zcclandt fullen vier Clafles zijn, te weten,
Walcheren met Ooilende, AxcleendeNeufen,
als appendentien voor defen tijdt. De CiaiTe van
Schouwen met hare appendentien. De Claile van
Zuytbcvcrlandt met Wolterdijck. De ClaiTe
van 't Landt van Tholcn met Rcymerfwacl, ende
Bergen op Zoom, als op defc tijdt daer mede ghc-
aiTociccrt. Defc Clafles fullen foo veel mogclijck
is alle drie Macndcn by een komen , tottcn wclc-
ken fullen verfchijnen uyt clcke Kcrcke eenen Mi-
ni ftcr met eenen Ouderlinck ofte meer, nae gelc-
gentheyt,met Brieven van Credentic. Item, fal a!-
daer cenen anderen Prefes t'clcker reyfe zijo, 't zy
by kere geftelt, ofte by nieuwe verkicfinge.
XXXVII.
Defc Prefes fal een yegelijcke Kercke af-vragen,
Μ                          of
-ocr page 136-
PlacatetU. ï.Boéck.' 3.Tit* t.Deel.
l8o
179
ende andere
of fy haer Kercken-
Vande Leere
Sacramenten
Seremonten
.
of dcKerckelijcke Difcipline geoeffent wort; of den
Armen ende Scholen beforght worden: Ten lellen
of daer yet is, daer in fy het oordeel ende hulpe der
Claüe,tot rechte inftellinge harer Kercke behoeven.
De Dienaer dien 'r inde voorgaende ClaiTc op-ghe-
leyt was, fal een korte Predicatie uyt Godes Woort
oft den Catechifmo doen, van de welcke d'andere
fullen oordeelen, ende foo daer yet inne gebreeckt,
't felve aenwijfen. Ten leiten , fullen inde leite
Vergaderinge voor de Particulieren Synodo ver-
koren worden , dieopdenfelvenSynodum gaen
fullen.
XXXVIII.
In't eynde vande Clafficale ende ander meerder
tfamenkomiten fal men Cenfure houden over de
gene die yet ftraf-waerdich in de Vergaderinge ge-
daen, ofte de vermaningeder minder t'famenkom-
ftenverfmaet hebben.
XXXIX.
Sal oock de Claifis,daer fulcks noodich is de vry-
hcyt hebben cenige haerdcr Dienaren vande eene
Clafficale Vergaderinge totte andere te authorife-
ren, om opficht te nemen op de Leere ende leven
der Predicanten, ende den ilant der Kercke onder
de felve ClaiTc fortcrcnde,cndc daer van op de nae-
ile Vergaderinge rapport te doen.
XL.
De Kercke inde welcke de ClaiTis,Itcm,dc par-
ticuliere , ofte generale Synode tïamen komt, fal
forge dragen, datfedc AcTen der voorgaende Ver-
gaderinge op de naeftkomende heitellen.
Λ. j, 1 .
'De Inltrudie der dingen, die inde meerder Ver-
gaderinge te verhandelen zijn, fullen niet eer ghe-
fchrevcn werdcn,voor datde befluytingender voor-
gaende Synode gelefen zijn, op dat't gene eens af-
ghehandelt is, niet wederom voor-gheitelt werde,
ten ware dat men 't achtede verandert te moeten
zijn.
XLII.
Soo wanneer cenen hoogh-dringende noot voor-
valt , fal de Synode Provinciacl, uyt de vier voor-
fchrevc ClaiTenbcitaende,by een komen, ende dat
met voorgaende authorifatie vande Ed: Mog: Hec-
ren Staten van Zeelandt: Tot welcken Synodum
fullen uyt ycder ClaiTc komen twee Predicanten
ende twee Ouderlingen vande bequaemite ende
ervarenite. In het fcheyden van clcken Particulie-
ren Synodo, fal een feecker ClaiTc verordineert wor-
den , om den tijdt ende Plaetfe van eenen anderen
Synodus te befchrijvcn.
XLIII.
AliTcr een Nationael Synodus beroepen wort,
fullen twee Miniiters met twee Ouderlingen uyt
den Provincionalen Synodo van Zeelandt,met au-
thorifatie vande Ed: Mog: Hecrcn Staten derwaerts
afgevcerdight worden.
XLIIII.
Alibo inde Provincie van Zeelandt Gemeenten
zijn van tweedcrley fpraecken, Is goet ghevonden
datde Kercke vande Duytfche ende Walfche ta-
len, elck fullen op haer felven haren Kercken-Raet,
Clafficale Vergaderinge ende particuliere Synode
houden,
XLV.
De Dienaers des Woorts, Item, de ProfefTores
inder Theologie ende andere Coniten ende Talen,
mitfgaders de Redores vande publijcke Schooien,
fullen de belijdenilTe des Geloofs der Nederlandt-
fche Kercken,ofte den Chriftelicken Catechifmum
onderteeckenen, ende de Dienaren des Woordts
die fulcks fullen rcfuferen, fullen defatlo van haren
dienit byden Kercken-Raedtofte ClaiTe opgefchorft
worden, ter tijdt toe fy haer daer in verklaert fullen
hebben: Ende indien fy obitinatelijck in weyghe-
ringe blijven, fullen van haren dienit gheheelen af-
gefet worden.
XLVI.
Niemandt vande Gereformeerde Religie van
defe Provincie fal hem onderftaen eenigh Boeck
ofte Schriften van hem ofte van een ander ghe-
maeckt ofte overgefet, handelende vande Religie,
te laten drucken oft anderfmts uyt te geven, dan
het felve voor henen doorfien ende goet gekent zy
vande Dienaers des Woorts, fijn particulieren Sy-
nodi, ofte Profcflbren der Theologie onfer belij-
deniflc.
XLVII,
Het Verbond t Godts fal aen de Kinderen det
Chriitenen metten Doop (foo haeft als men de be-
dieninge des felven hebben kan)beiègelt worden ,
ende dat in de openbare verfamelingc, wanneer
Godts Woort ghepredickt wort: Doch ter plaetfe
daer niet foo veel Predicatien gedaen worden, fal
men eenen feeckeren dagh ter Weecken verordi-
neren,omden Doop extraordinaerlick te bedienen:
foo nochtans dat het felve fonder Predicatie niet en
gefchiede.
XLVIII.
De Dienaers fullen haer befte doen , ende daer
toe arbeyden , dat den Vader üjn Kint ten Doope
prefejitere, ende inde Gemeente daer men neffens
den Vader oock Gcvaders ofte Getuygen by den
Doop neemt (het welck ghebruyck in hem felven
vry zijnde, niet lichtelijcken te veranderen is) be-
tacmt het dat men neme, die der fuyvere Leere
toegcdaen ende vroom van wandel zijn.
XL IX.
De Dienaers fullen in 't Doopen het Formulier
vande initellinge ende ghebruyck des Doops ( dat
tot dien eynde gedruckt is) gebruyeken.
L.
De namen der gedoopte, mitfgaders der Oude-
ren ende Getuygen, Item, den tijdt des Doops ful-
len opgeteeckent worden.
L I.
Men fal niemant tot het Avontmael des Heeren
toelaten, dan die nae de ghewoonheyt der Kercke,
tot welcken hy hem voeght, belijdenilTe der Gere-
formeerde Religie ghedaen heeft, midtfgaders heb-
bende getuyghniiTe eens vroomen wandels, fonder
welck oock de gene,die uyt ander Kercken komen,
niet toegelaten fullen worden.
LIL
Alle de Kercken defer Provinciën fullen, ίο veel
mogelijck is, eenderley wijfe inde bedieninge des
heyligen AYontmaels houden,welverftaende noch-
tans
-ocr page 137-
\
Raeckende de Religio, &c.
182
181
rans dat de uytwendige Ceremoniën in Godts
Woort voorgcfchreven niet verandert, ende alle iu-
pcrilitien vermijdet worden. Ende dat na voleyn-
dinae der Predicatic ende der gemeener Gebeden,
on cfen Predickiloel,hct Formulier des Nachtmaels,
mitfgaders het Gebedt daer toe dienende, voor een
Tafel fal gelefen worden.
LUI.
Het Avontmael des Heeren fal ten twee ofte drie
Macnden eens , fooveel mogelij ck is, ghehouden
worden, ende fal ilichtelijck zijn, daer 't de ghele-
eentheyt der Kercken kan lijden,datop den Paefch-
dach, Pincxiler-dach ende Kers-dach 't felve ghe-
fchiede, doch ter plaetfe daer noch geen Kerckelic-
ke ordre en is, fal men ceril Ouderlingen ende Dia-
conen ilellen by provifie.
LIIII.
Alfo de Avont-Gebeden in veel Plaetfen vrucht-
baer bevonden worden,foo fal in't gebruyek der fel-
ven clcke Kercke volgen het gheene fy achtet tot
haerder meefte ilichtinge te dienen,Doch wannecr-
meniè begeeren foude wech te nemen, ial 't felve
niet fonder oordeel der ClaiTe,mitfgaders der Over-
heyt der Gereformeerde Religie toe-gedaen, ghc-
fchieden.
LV.
In tijden van Oorlogen, Peihlentie, diere Tijdt,
fvvare vervolginge der Kercken, ende andere alghc-
meene fwaricheden, fullen de Dienaren der Kerc-
ken de Overheyt bidden, dat door hare authoritcyt
ende bevel openbare Vail ende Bid-dagen ingeilelt
ende gëheylight mogen worden.
LVI.
De Gemeenten fullen onderhouden benefTens
den Sondagh , den Chriildach, Paefchdach ende
Pincxilerdach.
Vande Chrijlelïjcke flraffe ofte ferme der Difctyline,
LVII.
Gelijckerwijs de Chriilelijcke ilrafle Geeflelijck
is, ende niemandt van't Borgerüjck gherichte ende
ilraffeder Overheyt bevrijdt, alfo worden oock bc-
neffens de Borgerlicke ilraffè, de Kerckelicke Cen-
furen nootfaeckelijck vereyfcht, om den ibndacr
met der Kerck ende fijnen naeilen te verfocnen,
ende de crgemiiTe uyt der Gemeente wegh te
nemen.
Vande op-fchorüngc ende af-fettinge der Minifiers
•van haren dienfi.
LVIII.
Wanneer eenige Miniilcr bcfchuldight wort een
fulcke fondc bcgaen te hebben , verdienende de
ftraffê der opfehortinge van fijnen dienil ·, In defen
val fullen diePeribonen,by den welckenbet beroe-
pen der Miniileren (als vooren) beilaet, by een ko-
men , ende nacr dat fy over defe faecke naeriligh
onderfoeck fullen gcdaen hebben, ende bevinden-
de , dat de befchuldinge waerachtigh is, alfoo dat
den befchuldighdcn overtuyght wort, fullen ilracx
den fclven, met advijs des Claffis , van fijnen
dienil fufpendcren, ende dat foo lange, tot dat
hy by het oordeel der voornoemde, die hem op-
ghefchort hebben, ghevonden fal zijn , dat hy
met flichtinge wederom in fijnen dienil treden
mach.
LIX.
Belangende de fonden, de welcke de iiraffe det
af-fettinge verdienen, zijn defe: namelick, valfche
hertneckige Leerc ofte Ketterye, openbare Scheur-
maeckinge, öpentlicke Blafphemien , Simonie,
trouwlooie verlatinge des dienfts, ofte indringinge
in eens anders dienil, meyneedicheyt, overfpcl,
hoereryc, dieveryc, gewelt,ge\voonlijcke droncken-
fchap, vechterye, vuyl gewin, ende in fumma dier-
gelijckc grove fonden die den Autheur by der We-
relt eerloos maecken. Over fulcks wanneer ecnigc
Minifter (d'wclck Godt verhoeden wil) een van
defe voornoemde fonden ibude bcgaen hebben,
ende 't felve genoech bleecke, In deièn gevalle ful-
len die Pcriöonen, by den welcken het beroep des
Miniilers, als vooren,beilaet, by een komen,ende
hem defatlo van fijnen dienil ilellen: ende indien
daer yet voorviel, waer door defe af-fettinge ibude
belet worden , het ware door ongchoorfaemheydt
van den af-gcfetteden , ofte door onachtfaemheyt
van den genen dien het Officie der af-fettinge toe-
komt, in fulcken gheval fal de Synodus van deièr
Provintie, met vier Gecommitteerden uyt de Ed:
Mog: Heeren Staten,weicnde Lidtmaten der Kerc-
ken, by een komen , ten eynde fy ghcfamentlijcke
kenniiTe defer fake genomen hebbende, Sententie
dilïinitive flrijcken , welcke Sententie fal by den
voorfz Ed: Mog: Heeren Staten (als daer toe geau-
thorifeert ende ghcqualificcert zijnde) ter executie
geilelt worden.
Doch ckfe Artijckel wort op defer volgende ma-
niere verilacn,dat, wanneer eenigen Miniiler,open-
bare Ketterye, als boven, bedreven hebbende, over
defe fijne Ketterye leetwefen hadde,nac dat hy van
fijnen dienil af-gefet is, en fal tot het gebruyek van
het heylige Nachtmael niet toc-ghelaten worden,
dan met fijne openbare fchult-bckenteniiTè ende
wederroepinge voor de Gemeente -· Evenwel en
fal den foodanigen tót den Dienil des Woorts niet
wederom acngenomen worden, dan met ordinan-
tic vande Synode defer Provincie. Ende fal defe
procedure oock gehouden worden ontrent fodani-
gc Minifters , die om eenigen vande fonden boven
gementioneert, afgefet zijn.
Vande affettinge der Ouderlingen ende Diaconen.
LXI
De Ouderlingen ende Diaconen fullen om de
felve fonden,als vooren inde af-fettinge vande Die-
naren des Woorts vermeit ftacn, van haren dienil
af-gefet worden, ende dat by den Kercken - Racdt,
met advijs der Clafle.
Vande gemeene Difcipline.
LXII.
De fonden gaen ofte de Leerc ofte de Zeden acn.
Onder de fonden die de Leerc aengacn , tegen de
ware Leerc ilrijdende, mach men dele navolgende
fpecicn tellen, Kctterfche Leere, afval vande Chri-
ilelijcke Religie ende ghemeenfehap der Kercken,
tegenfpreeckinge ende laileringe Godts, fijns hey-
ligcn Woordts, ende der heyliger Sacramenten,
lanckduerigh af-blyven van des Heeren heyligen
Avontmael, komende ende gefchiedendc uyt for-
gcloof hey t ende verachtinge van alle gQedc verma-
M %                   ningc
-ocr page 138-
PlacatecLj. t, Boeck. 3.Tit. i.Deel.
184
é83
bekeert: welcke verclaringe aldus inden Kercken-
Raedt gedaen zijndc,fal aenden felven,door eenige
vanden Kercken-Raedt ghebootfehapt worden,
midtfgaders oock den genen die den fulcken ken-
nen ende naer hem vragen. Eyndelicken foo men
bevindt dat de foodanige in hertneckicheyt voort-
gaet, ende jae andere verleydet, foo fal men met
hem, als hier naer metten verleyders handelen.
LXIX.
Maer belangende de obftinate lafteraers ende
verleyders, men fal tegens hen (naer alle behoor-
lijcke vermaninge aen hen gedaen) totte openbare
excommunicatie procederen , naer uytwijfen der
voller forme daer vanin drucke zijnde,welverftaen-
de met voorgaende advijs des ClaiTis, alfo dat wan-
neer den Kercken-Raedt met den Diaconen, tot
het delibereren van defe nootfaeckelijcke af-fnij-
dinge by een fullen comen , daer tegenwoordich
fullen zijn eenige vande Magiftraet.wefende Lidt-
maten der Gemeente, daer toe verfocht ende ghe-
deputeert, ende foo de foodanige als vooren voor
d'excommunicatie hem bekeert,foo fal 't felve met
uytdruckinge fijns naems der Gemeente aenghe-
dient worden.
LXX.
Belangende de heymelijcke fonden tegens de
zeden vande eerfte fpecie,die alleen Godt ende de
confeientie diefe gedaen heeft aengaen, daer over,
foo lange die foo verborgen blijven, en heeft de
Kerckeiijcke difcipline gheen plaetfe, ende al wa-
render eenige conjecturen door 't quaet vermoe-
den, de faecke moet nochtans yemandt blijeken:
Quia de occultïs nonjudicat ecciefia,
LX XI.
Aengaendc de andere foorte van heymelijcke
fonden, als vooren inde befchrijvinge, hier inne ful-
len de fulcke, die daer afweten, volgen den uy tge-
druckten Regel onfes Heeren Chrifti, Matth. 18.
Ende den Kercken-Raedt en fal niet lichtelijckde
dachten tegen eenige Periöonen, door onfeker ge-
ruchten tot hare kenniiTe comende, aennemen, al
waren 't oock Peribonen,die daer feyden,dat fy daer
afweten , maer men fal hen vragen, of fy ontrent
haren Chriftelicken Broeder,het officie vande parti-
culiere vermaninge gedaen hebben,ende dat in ha-
ren vollen leden,feggenfe daer op neen,men falfe op
fodanichonbehoorlick aengeven berifpen; feggenle
ende bewy fenfc dat ja, den KerckeivRaet fal voort
handelen naer behooren endceyfeh derfaecken.
LX XII.
Noopende voorts de eerfte fpecie der openbare
fonden tegens de zeden , de welcke vande Magi-
ftraet alhier niet en worden ordinaerlijck gheftraft,
als dronckenfchap, kijven, danfen, vechten, fingen
van oneerlijcke liedekens, &c. Men fal hier inne
alle voorfichticheyt ende difcrete moderatie ghe-
bruyeken, in defe manieren : Dat, wanneer iulex
tot kenniiTe des Kercken-Raedts ghecomen is,de
felve die fo gefondicht heeft, fal of in haer Collegie
ontboden worden ter vermaninge, ofte door eeni-
ge vanden Kercken-Raedt aengefproken worden,
ende indien de gene, die hem als boven vergrepen
heeft, feght dat hem leet is, belovende beteringe,
ende fulex verclarende inde prefentie vande verga-
derden Kercken-Raedt, dat felve fal alfoo aenge-
nomen worden , welverftaende dat tot weeringe
íåç
ninge des Kercken-Raets: Ende voorts alle fonden
die grovelick tegen de eerfte Tafel der Goddelijc-
ker Wet gefchieden.
LXIII.
De fonden tegens de goede zeden zijn defe,
dootflach, ovetfpel,bloetfchande, Vrouwe n-kracht,
ongeoorloofde bywooninge, ende diergelijeke fpe-
cie van Concubinatus ende Hoerdom, rooverye,
dieverye,ftraetfchenderye, dronckenfchap, ende
in fomma wat daer grovelick ftrijdt tegen de twee-
de Tafel.
LXIIII.
Defe fonden foo wel tegens de Leere als tegens
de zeden ftrijdende,zijn onderfcheyden in heyme-
lijcke ende openbare.
LXV.
Heymelicke fonden zijn, de welcke heelfecreet
ende niemant bekent zijn dan Godt ende de con-
fcientie des genen diefe begaen heeft, oft die daer
maer ergens binnens huyfe gefchieden,de welcke
over fulcks behooren in'theymelijck ghebetert te
worden.
L X VI.
Openbare fonden zijn,de welcke ter eeriler in-
ftantie alfo gefchieden datfe der menichte bekent
zijn, wanneer die op Marden,Straten,in openbare
Vierfcharen, ofte publijcke wachten begaen wor-
den. Item, de welcke door verachtinge van alle
goede vermaningen openbaer worden, ofte fooda-
nige criminele mifdaden,de welcke in haer felven
heymelick zijnde, nochtans door klappcrnye ofte
anderfins ruchtbaer gheworden zijnde, behoorlijc-
ken metghetuygen bewefen worden. Infgelijcx
fulcke fonden, die de Overheyt aen lijf, ofte met
eenige andere onteeringe met voorgaende open-
bare Sententie dadelick verwefen,ofte daer van re-
mis gegeven heeft.
Lxvii:
Beroerende de tweede fpecie der heymelijcke
fonden tegens de rechte Leere, wanneer yemandt
in een heymelijcke dwalinge ftaecke,tegens 't fon-
dament der Chriftelijcker Leere, ende 't felve van
yemandt vernomen wordt, de felve fal fulcks den
Minifter des Woordts te dier Plaetfcn aendienen,
ten eynde fulex door de heymelicke, vriendelicke,
ende Chriilelijcke vermaningen,met goede difcre-
tie gebetert worde , ende fal den Minifter hier in
volgen de Trappen van onfen Heere Chriito veror-
dineert, Matth. 18.
L X V111.
Noopende de openbare fonden tegen de Leere,
fal defe forme der difcipline gevolght worden. De
eenvuldige,die met Ketterye verftrickt zijnde,van
de Gemeente Chriiliwijckt,ende geenafbreucke
en doet, alfoohy niemant verleydet: de Kercken-
Raedtfalhem broeder] ij eken vermanen,ende foo
hy geen ghchoor en geeft tuflehen dien tijdtende
't aenilaende Nachtmacl, foo fal hy van 't Nacht-
mael des Heeren gehouden worden : Daer-en-bo-
venfal den Kercken-Raedt ontrent den felven vele
ende lanckduerige vermaningen ghebruyeken, de
welcke, foo hy die obilinatelijcken verworpt, in dc-
fen gevalle fal dCn Kercken-Raedt naer langen rijdt
in hare Vcrgaderinge, met voorgaende advijs der
Claffe, verclaren, datfe hem voor geen Lidtmaet
der Gemeente meer en houden, tot dat hyhem
-ocr page 139-
'
Raeckende de R
i8ó
Diaeonenfullen onder hen» de ChrifteJijcke Cen-
fure oeffenen, ende malkanderen vande bedienin-
ge haers Ampts vriendelick vermanen.
LX XVI.
Den genen die uyt een Gemeente vertrecken,
fal een Atteftatie ofte getuygenifïe haers wandels,
185
van foodanich openbaer fchandael ofte atgerniife,
ende contentement der Kercke, foo fal den Kerc-
ken-Raedt daeghs voor het Avondtmael des Hee-
ren,ofte Sondaeghs voor de bedieninge van 'tfelve,
derGemeentevanden Predick-ftoelaengeven,foo
fy eenige fagen ter Tafel des Heeren gaen, aende
welcke fy eenieh openbaer fchandael, als vooren ,* by advijs des Kercken-Raedts, mede gegeven wor
gefien hadden, ende dat over fulcx eenen yegelije-
ken hem daer mede foude te vreden houden, ende
hem naerftelick wachten van ergernifTen te geven.
Maer foo daeryemandt ware , de welcke uytoor-
faecke als boven vermaent zijnde, geen teecken
derboetvaerdicheytengave, waer door hem van-
den Kercken-Raedt de Tafel des Heeren verboden
wcrt, ende beftont niet tegenftaende ter Tafelen
des Heeren te gaen, de fulcke fal met alle heufig-
heyt daer van gehouden werden: Ende foo onder
de voorghcmelde eenige waren, die vermaent zijn-
de, metten monde leetwefen beleden, ende noch-
tans wederom vervielen, over de foodanige fal de
uyterfte ftrafTe zijn, het verbieden vande Tafel des
Heeren, totter tijdt fy hen bekeeren: Daer-en-bo-
ven de foodanigen de welcke over defe voorgemel-
de fonden vermaent zijnde, merckelijcke verach-
tinge toochden. Item, de fulcke, die over fonden
niet Crimineel zijn,de, heymelijck gefchiet, maer
daer naer met vollen trappen vermaent zijnde,
hertneckigh blijvende openbaer worden, tegens
de foodanige fal den Kercken-Raedt handelen als
boven ftaet, tegens de eenvoudige tot Seden ver-
voerde.
LXXIII.
Tegens de fulcke die in't heymelick Criminele
fonden gedaen hebben, die na der hant door clap-
perye in't openbaer comen, alfoo datter twee ofte
drie zijn, die 't felve den Kerckem-Raet aendienen,
ende 't felve gelijckelick ghetuygen, den Kercken-
Raedt fal die Perfoonen, midtfgaders den befchul-
den, onderden Zegel vande Kercke, of daer geen
Zegel en is, van twee onderteyckenn
LXXV1I.
Voorts fal den Armen, orrt ghenoechfarne oor-
faecke vertreckende , vande Diaconen byftant ge-
daen worden, naer difcretie, mits aenteeckenende
op den rugge van hare Atteftatie de Plaetfe daer fy
henen willen, ende de hulpe die men haer gedaen
fal hebben.
LXXVIII.
Geen Kercke fal over ander Kercken,geen Die-
fiaerover ander Dienaer, geen Ouderlingh of Dia-
ken, over ander Ouderlingen oft Diaconen eenige
heerfchappye voeren.
              ,
LXXIX.
In middelmatige dingen, fal men de buyten-
lantfche Kercken nietverwerpen,die een ander ge-
bruyck hebben dan wy.
LXXX.
Defe voorgaende Articulen aldus by defe Pro-
vinciale Synodus van Zeelandt, als tot ftichtinge
der Kercken goetende dienftelick gevonden ende
befloten, op het wei-behagen der Ed. Mo. Heeren
Staten van Zeelandt, en fullen by geen Kercke oft
Claffe mogen verandert, vermeerdert oft vermin-
dert worden.
Onder ftont, Daniël de Dieu Eleclus Syfiodi Profes,
Philippus Lanfiergius Affejfor
, loannes Mizgro-
dius eleftus Scriba.
Lager ftont noch aldus:
Concordat collatione fatla , per me. Ende was
onderteeckent, C, Roe/s.
dichden hooren. Ende hoewel de befchuldichde
blijft by 't logenen van 't Crime, foo fal men hem
evenwel, om de ergerniffe wil, eenen· langen tijdt
van 't ghebruyck des Heeren Nachtmael houden,
tot dat de faecke anders aen den dach comt, ende
foo dat niet en gefchiede, als dan fal den Kercken-
E Staten 's Lants ende Graeflickheyt van
Zeelandt, alfoo by eenige Gedeputeerde
van wegen de Claffes vande Miniftcrs des
Goddeïijcken Woorts binnen Zeelandt,
Raedt oordeelen, of men hem can met ftichtinge verfocht zijn geweeft den achthienden Decembris
inden Jare 15 9 o. te mogen communiceren ende
houden eenen Provincialen ende particulieren
Synodum Zeelandice., op 'tgoet beleyt vande Kerc-
ken-ordeninge ende difcipline der Gcreformecrder
Chriftelicke Religie, Ende dat ons ghelicven foude
eenige uyt den onfen re deputeren om daer by en-
de prefent te wcfen, waer op wy, al eer dien aen-
gaende te willen rciölvcren, hadden begeert by ge-
fchrifte te ficn, de poinden , daer op die voorfchre-
vcn Synodale vergaderinge diende ghedaen: Naer
dien de voorfz Poinden by ons gefien , rypelijck
verftacn ende overwogen zijn gheweeft, ende ten
opficnc vande gewichtichcyt ende importantie van
dien, by ons geconfenteert was den achtienden der
voorfchrevcn Maent Decembris, dat die commu-
nicatie vande voorfchrevcn Synodus foude mogen
gefchicden tot Middelburgh in Zeelandt den eer-
ften Februarij daer na volgende vanden Jare 1591,
als wanneer wyyemant van onfent wegen fouden
deputeren, om inde voorfchreven Synodo by ende
prefent te wcfen , ende die Adie vanden felven te
Μ 3                       diri-
terTafel des Heeren toe-laten ofte niet. Ende foo
het geviel dat dit ftuck geheel feker wiert, ende hy
het bekende, bly vende nochtans den befchuldich-
den obftinaet,in verachtinge dervermaninge,fo fal
men tegens hem totter openbare excommunica-
tie voorts gaen, naer 't Formulier daer van zijnde.
LXXIIIi.
Belangende de laetfte fpecie der openbare fon-
den tegens de zeden,die de Magiftraetaen lijf,ofte
met eenige andere onteeringe met voorgaende
openbare Sententie dadelijckverwefen, ofte daer
van remis gegeven heeft. Indien die foodanige de
vermaninge aen neemt ende hem bekeert, foo fal
fijne bekeeringe met uytdruckinge fijns naems,
derGemeente kennelick gemaeckt worden: maer
fo hy obftinatelick alle vermaninge verwerpt,men
fal tegens hem, midts inden eerften Trap fijnen
naem uyt druckende, totter voller excommunica-
tie procederen, naer 't Formulier daer van zijnde.
LXXV.
De Dienaers des Woordts, Ouderlingen ende
-ocr page 140-
PlacatetLj, ï.Boeck. ^.Tit. 2.Deel.
ιβ7
188
dirigeren ende modereren, met expreiTen verftan-
de, dat die voorfz Aaien ende a&itaten vande voor-
fchreven Synodo niet finalick beilotcn oft uytghe-
geven en fouden mogen worden, voor ende al eer
de fclvc by ons geficn zijnde, fouden by ons gheap-
probeert ende gearrefteert vvefen: Ende dat ten fel-
vcn fine by ons gecommitteert waren geweeft den
fes - en- twintichften Februarij Icfl-ledeii Meefter
Willem Roelfius, ende Cafpar van Vof bergen, ter
prefentie ende overftaen vande welcke, naer dien
by de Gecommitteerde vande voorfchreven Syno-
dale Vergaderinge waren geconcipieert ende beflo-
ten, op 't goet bevinden van ons, die Ada dien aen-
gaende hier vooren tranilchreven. S O O I S Τ,
dat naer nieuwe befchrijvinge ende rapport by ons
gcdaen den veerthienden Martij left-Ieden, tot ag-
greatie ende approbatie der felven Aden,wy-licden
gencralick die felve goet gevonden ende geappro-
beert hebben, foo wy doe'n by defen, fulex die hier
vooren ftaen gefchrevcn, fonder prejuditie vanyder
fijne Privilegiën ende gcrechtichcden. Behalvcns
eenige befpreken , die wy foo gencralick als parti-
lierlick hebben gheconditioneert, daer af een yder
die't felve acngaet, midtfgaders de voorfchreven
ClafTcs refpedive elck naer fijn belangen , by ons
particulier fchrijvens als nu mede gewaerfchouwt
worden om hem daer nae te reguleren, fonderwe-
derfeggen, wefende niette min onle wille ende
meeninge,dat defe Ada fullen wefen Provifioneel
om naer gelegentheytendc occurrentie,die te mo-
gen veranderen, ende daer toe, of af te doen, als in
tijden ende wijlen fal bevonden worden te behoo-
ren. En op dat alle de Claifes ende een yeder vande
Minifters des Goddelijcken Woorts, eenfament-
lick die Collegien vande Ouderlingen ende Diaco-
nen der Gereformeerde Chriftelijcke Gemeenten
hen hier naer reguleren, ende voorts hen dragen
Politiquelick naer de Ordinantien , Statuyten ,
Wetten ende Privilegiën vanden Lande,nu wefen-
de , oft die inder tïjdc noch fullen by ons mogen
worden gemaeckt ofte gheadmoveert. Soo ver-
ftaen wy dat alle Minifters, Ouderlingen ende Di-
aconen ende andere de Gereformeerde Kercken
dienende, gehouden fullen zijn Eedtte doen van
ghetrouwicheyt, fulex yder Burger oft Inghefeten
f fchuldich is te doen voor den* Magiftraet hunder
refidentie,die daer toe midts defen worden geau-
thorifeert: volgende den Formulier by ons daer toe
gearrefteert ende hier onder bygevoeght.
Aldus ghedaen in 't Hof van ZeeJandt tot Mid-
delburgh ter ghewoonelicker Vergaderinge vande
Staten 's Landts voornoemt, den feventhienden
May 1591. Ende naer refumptie eyntlick gearre-
fteert den veerthienden Septembris des felven
Jaers. Oi\detikant,Rijcke,yt· Legerftondt, Ter
Ordinantie vande voorfchreve Staten. By my,
Chr. R»e/s.
Formulier van Eede te protefieren by de
Kercken-Dienaers vande vier Claffes
van Zeelandt.
DAt beloove ende befweere kk den Heeren Staten Ge-
iterael der Geünieerde Nederlandtfche Provinciën,
ende partkulierlick de Staten van Zeelandt, ende hare
E. Gecommitteerde Raden, mitfgaders de Magiflraet de-
fer Stede van N. Houw', trouw', ende gehoorfaem te we-
fen, ende my in aïles te draden, ah een goet ende ghetrou
Onderdaen ende Inge [et en der voorfz Geünieerde Provin-
ciën, ende een Minifier des Goddelicken Woordts der Ge-
reformeerde Religie fchuldigh is ende behoort te doen.
Soo moet my Godt helpen.
Aldus ghedaen,goet ghevonden ende gearre-
fteert by den Staten van Zeelant,in 't Hof
aldaer tot Middelburgh, den derthienden
Novembris ι 5 9 1. Onder ftont, By my
prefent, C. Roe/s,
HET TWEEDE DEEL.
1. Placaet, Comemerende d'overfettinge der Heylige Schriftujre, volgens
d"ordre des Imfen SynodiNAthnAÜs. α o luli) \ 6 7, 7·
door de Salichey t der Zielen, ende 't eeuwich wel-
varen meer ende meer ghevordert foude worden.
Doch aengemcrekt zijnde dat noyt eenige overfet-
tinge vande H. Schrifture uyt den originelen Text
in de Nederlandtfche fprake en was ghedaen, had-
den wy al over lange verfocht ende gecommitteert
eenige voorname geleerde Mannen, Theologantcn
ende Dienaren van de Gereformeerde Kercken,
om een nieuwe Nederlandtfche Overfettinge der
H. Schrifture uyt de oorfpronckelicke Talen te
voorfchijn te brengen, by de welcke dit werek van
tijdttot tijdt loifelicken begonnen wefende, is de
voortganck daer van nochtans door haerluyder on-
tijdich af-fterven tot noch toe verhindert ghevvor-
den. Waeromme, op dat dit foo noodich ende
Goddelick werek eyntlick eens ten effede ghe-
bracht, ende defe onfe Chriftelicke yver ende voor-
nemen voldaen mochte worden, hebben wy vol-
gens het exempel der eerfter Kercjsen by de tijden
dei
SS
ü
1111/3 1
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
genen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: dat wy van
den aen-begiime der reformatie
afin defe Landen ter herten ge-
nomen, ende metallc vlijt ende forghvuldichcyt
getracht hebben te beforgen alles wat tot goeden
welftant ende voortplantinge van de oprechte,
ware, Chriftelicke Gereformeerde Religie , ende
den füyveren Godts-dicnft heeft mogen ftrecken
ende noodich was: ende onder anderen mede dat
Godts H. Woort,nae den rechten fm,oogh-mcrck
ende verftant vanden gront-text ende fprake, daer
inne Godt de Heerc Almachtich gcnadclick ghe-
lieft heeft fijne Leere ende Godts-dienft door in-
geven des H. Geeft te openbaren, mochte worden
uytgcleyt, ghelecrt, ende ghepredickt, op dat daer
-ocr page 141-
Raeckende de R
190
geauthoriieert j gelijck wy de felve authoriieren en-
de approberen mits defen : ten eynde dat de ielve
in de Kercken ende publijcke Schooien der Ver-
eenichde Nederlanden, ende andere Rijcken ende
Landtfchappen onder onfe gehoorfaemheyt refor-
terende , moge worden aen-ghenomen ende ghc-
bruyekt, ende dat dien volgens allé Kerckelicke
Vergaderingen, Kercken-Dienaren, Profeilbren en-
de Do&orèn inde H.Theologie, Regenten van Col-
legien,ende voorts allen ende een yeghclicken, die
dit eenighfints aengaen mach, in 't exerceren van
der felver dienften ende bedieningen haer daer nae
mogen reguleren, omme aliöo de cenigheyt, wel-
ilant ende dienft der ghemelte Nederlantiche Ge-
reformeerde Kercken ende Scholen meer ende
meer te vorderen: Daer toe Godt Almachtigh
ghenadelick ghelieve fijnen Zegen te verleenen.
Gedaen ter Vergaderinge vande Hooch-ghemelte
Staten Generael. In den Hage den ncgen-en-
twintichften Julij fefthien - hondert feven-en-der-
tich. Was gheparapheert, A, Ploos -van Amftel,n*
Onder ftont, Ter Ordonnantie van de felve. Ge-
teyekent, Comelis Mufch.
ι89
der Oudtvadcren,als oock op het exempel der Na-
burige ende andere Gereformeerde Rijckcn, Fur-
ftendommen, ende Republijcken, goet gevonden
ghehadt, die van de Synode Nationacl inden Jarc
I 6 ι 8 ende ι 6 ι 9, toe Dordrecht vergadert, te
verfoecken, authoriferen ende laftcn, de voorfeydc
Overfettinge by der hant te nemen ,ende dacr toe,
als oock tot de Reviile van dien, cenige ghcleerde
'ende ervarene Theologanten te deputeren. Ende
de Ovcrfettingc door den ghenadigen zegen van
Godt Almachtich by de voorfchreve voortreffèlic-
ke Mannen in de Hebrccufche ende Grieckfche
Talen ervaren, ten eynde ghebracht, ende door an-
dere oelcerde Theologanten naerdcr overfien zijn-
de , hebben het bedencken ende goet vinden der
felver doen hooren , ende daer uyt bevonden heb-
bende dat in defe Overfettinge alles was by-ghe-
bracht, dat de waerheyt, de eygenfehap van de
woorden, ende de fin der felver , kan vereynchen.
S O O I S Τ, dat wy naer rijpe deliberarie,ende
hierop gehadt hebbende 't advijs vanden Rade van
State defer Vereenichde Nederlanden , de meer-
gemelte Overfettinge hebben gheapprobcert ende
OUrqy op bet VrucfyrFdes TSyheh, voor de Weduwe ende Erfgenamen
rvan wijlen HtUebrandt Iacobf^ <van Wom s met UB geen Bybels by andere ghedrmkt in
Kerckelijcke Vergaderingen te gebmyeken,
u December 1632.
Z.
koopen, verkoopen, ofte doen verkoopen. Ende
fullen oock in gecne Synoden , ClaiTen, ofte an-
dere Vergaderinge van Predicanten , ofte Kerc-
ken-Raden, ofte op de Prcdick-ftoelen eenige an-
dere , als defe Nieuw' Overgefette, ende by de
voorfchreve Weduwe ende Erfgenamen gedruckt,
ghedaen drucken, ofte op haren naem uytgege-
vcn Bybels: Die noch tot meerder fceckerheyt
ende evitatie van alle fuppoikie met een gewoon-
lick teecken iülkn worden geteeckent, gebruyekt
mogen worden. Op pene dat foo yemant, het
zy Boeck-druckers, Boeck - verkoopers , hunne
Arbeyders, Drucken Knechten, ofte eenige an-
dere Inghefetenen vande Vereenighde Nederlan-
den, bevonden worden contrariedefes te doen,
ofte ghedaen te hebben, den, ofte de felve, 'tzy
Meefter, Arbeyder , Druckers-knecht , ofte an-
der Inghefetenen daer toe eenigen dienft, hulpe
ofte contributie , 't zy oock onder hoedanigen
pretext fy fulcks fouden mogen hebben ghedaen :
ende elcks van hem, midtfgaders alle Perfoonen,
by welcke alfulcke nae - gnedruckte , ofte van
buyten ingebrachte Exemplaren ghevonden fou-
den mogen worden, fal, ofte fullen verbeuren de
fomme van twee duyfent ponden , te veertich
grooten 't pont, ende daer beneffens alle de nae-
ghcdrucktc, ofte van buyten ingebrachte Exem-
plaren , 't zy van Oude ofte Nieuwe Teftament,
ofte cenich Extraft uyt de felve. Te appliceren
een derde-part ten behoeve vanden Officier, een
derde-part ten behoeve van den Armen, ende een
derde-part ten behoeve van de voorfchreve Wedu-
we ende Erfgenamen. Ende voor fo veel belanght
de Druckers-knechts, Arbeyders, ofte andere,
acn de welcke de voorfchreve peyne niet foude
konnen werden verhaelt, dat de felve daer over
arbi-
E Staten Generael der Vereenighde Ne-
i derlanden, hebben geoclroyeert ende ghc-
confentcert, ghelijck fy octroyeren ende
confenteren mits defen, de Weduwe en-
de Erfghenamen van wijlen HillebrandtJacobfTz
van Wouw, hare Ho: Mo: ordinaris Druckers, dat
fy-luyden voor den tijdt van vijfthien achter-een-
volgende Jaren,alleen fullen mogen drucken,doen
drucken, uyt-geven, doen uyt-geven, verkoopen,
ende doen verkoopen, den Bybel die nae ordre des
laetften Synodi Nationalis ,ende door laft van haer
Ho: Mo: is gedaen overfetten.te weten,met de An-
notatien in het lange, als mede met de verkorte
Annotatienende Parellelaloca, ofte de overeen-
itemmende Schriftuyr-plactfen, ende dat in aller-
ley Formaten ende Talen , fulcks haer fal be-
quaemft ende beft gheraden dun eken. Sullende
de felve vijfthien Jaren beginnen te loopen naer
het uyt-geven van den eerften Druck, ende eer-
der niet. Verbieden daeromme haer Ho: Mo:
wel fchcrpelick alle Boeck - druckers , Bocck-
verkoopers, hunne Werck-liedcn, ende allen an-
deren Inghefetenen van defe Vereenichde Neder-
landen , van wat ilact , qualiteyt ofte conditie
die fouden mogen wcfen,den voorfchrevcn Bybel,
het Nieuwe Teftament, met, ofte fonder uyt-
Pnge > eenige Extraden uyt de felve , als
'men . Spreucken Salomonis , Euangelien ,
otte yetwes watter oock foude mogen wefen, in t
geheel ofte deele, in groote ofte kleyne Formaten,
iclfs nae te drucken, door Druckers Gaften ,
Knechten ofte andere Pcrfoonen, wie die oock
fouden mogen zijn, ofte hoe ghequalificccrt, te
doen nae-drucken, mitfgaders elders buyten defe
Geünieerde Provinciën nae-gedruckt, binnen de
felve Provinciën te brengen, diftribueren, ruylen,
-ocr page 142-
Flacaten. i.Boeck.
192
den elfden Decembris 1632.    Was ghepara-
pheert, Nkolaes vander Bouchorfl,vt*    Onder ftoiit
Ter Ordonnantie van de felve.    Geteyckenc
Cornelis Mufch.
T9l
arbitralick aen den lijve geftraft oft uytten Lande,
nae exigentie vande fake,fuHen werden gebannen.
Gegeven in den Hage, onder onfen Cachette, Pa-
raphure, ende de Signature van onfen Griffier, op
tot evitatie van alle fraude
3. Juthorifatie op 'Barent Langenes
10 Iunij 1637.
in den Pcrfoon van Barcnt Langenes, den fclvë ge-
authorifeert hebben, ende authoriferen hem midts
defen tot het voorfchreve tceckencn van den op-
gemeltcn Nieuwen getranflateerden Bybel , cnclc
Nieuwe Teilamente , om redenen voor-verhaelt,
met fijn Signature ende Ons Wapen. Laftende
ende bevelende allen ende een yeghelijck die dit
eenichfins fal mogen aengaen , den voorfchreven
Barent Langenes voor onfen gheauthorifeerden in
defen t'erkcnnen ; ende dien volgens fijn Signa-
ture met Ons Wapen, in voegen als vooren, op
de mcer-ghenoemdc Nieuwe Bybels ende Teila-
menten geilelt -zijnde, volkomen geloof te geven:
Want wy fulex tot evitatie van alle fuppofitie, ten
regarde van den felven Bybel ende Teilamente
bevondcnllebben alibo te behooren. Gegeven in
den Hage, op den thienden Junij 1637. Was
geparapheert, A. Ploos van Amflel,n* Onder ilont,
Ter Ordonnantie van de felve. Geteyckent,
Cornelis Mufch.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den genen die defen ful-
lcn fien ofte hooren leien,Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo het Odroy by ons den
elfden December, inden Jare 1632. geconfentcert
aen de Weduwe ende Erfgenamen van Hillebrant
Jacobiz van Wouw, onfc ordinaris Druckers tot-
tet privative drucken, uyt-geven, ende verkoopen
van den Nieuwen ghctranilatcerden Bybelcnde
Nieuwe Teilamenten, die nae ordre des laetilen
Synodi Nationalis, door onfen lail is gedaen Over-
fetten, expreiTelick didcert, dat de voorfchreve By-
bels ende Teilamenten (onder anderen tot meer-
der feeckerheyt ende evitatie van alle fuppofitie)
met een gewoonlick Teeckcn fullcn worden ghe-
teeckent, ende alibo ghebruyekt mogen worden.
Ende dat dien volgens noodich is , dat totte voor-
fchreve Teeckeninge by ons een vertrouwt Per-
foon werde geilelt. S O O I S Τ, dat wy in 't
goede vertrouwen 't welck wy hebben ende ftellen
Waerfchoumnge tegens fuppofitie,&c> 23 December 1639.
mentcn refpedive zijn van de voorfchreve onfe
Tranflatie, behalven datter bedenckinge vallen
dattet met het nae-drucken van dp felve Bybels
ende Nieuwe Teilamentcn niet aller dincks recht
toe en gaet. S O O 1 S Τ, dat Wy tot meer-
der verfceckerheyt van dien , endé nader main-
cien van het voorfchreve Odroy , ende weeringe
van confufien ten reguarde van de voorfchreve
nieuwe Tranflatie, goet - gevonden ende noodich
geacht hebben de goede Ingefetenen defer Geüni-
eerde Provinciën, Geaflbciecrde Landtfchappen,
Steden ende Leden van dien, midts defen be-
kent te maecken ende waerfchouwen dat gheene
Bybels noch oock Nieuwe Tcilamenten van de
meer - ghenoemde onfe Tranflatie en werden ghe-
houden, noch oock ghehouden mogen worden
voor goet , origineel ende autentijcq , als die
geene de welcke by de meer -ghenoemde Wedu-
we ende Erfgenamen zijn ende worden gedruckt,
oock gheteeckent by Barent Langenes, daer tóe
by Ons uyt iöndcrlinge redenen ende iörghvul-
dicheyt ghcilelt ende ghc<Simmitteert, by Acle
van Commiifie in dato den thienden Junij,
feilhien - hondert feven-en-dertich. Gedaen ter
Vergaderingc vande Hooch-ghemelte Staten Ge-
nerael , in den Hage den drie - en - twintichften
December feilhien - hondert negen - en - dertich.
Was gheparapheert , S.v. Haerfolte,«· Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felverHeereii Staten in roo-
den Waflche.
5. Βφ
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den genen die defen ful-
lcn fien ofte hooren lefcn,Saluyt, DOEN
TE WETEN, Alfoo Wy by ons Odroy den
elfden December inden Jare feilien-hondert twee-
en-dertich, aen de Weduwe ende Erfgenamen van
Hillebrandt Jacobflz van Wouw zal :oniè Ordi-
naris ende ghefwooren Druckers, hebben ghecon-
fenteert ende gheaccordeert, om voor den tijdt van
vijfthien naeft - komende Jaren, privative allecne
ende met feclufie van allen anderen te drucken,
uyt-geven , verkoopen ende venten de nieuwe
Tranflatie van het Oude ende Nieuwe Teila-
ment, naer d'ordrc des laetilen Synodi Nationalis ,
ende door onfen lail ghcdacn overfetten, ende Wy
nochtans by experientie boven vermoeden bevin-
den, dat niet tegenflaende 't voorfchreve Odroy,
verfcheydene baet ende twiil - foeckende Men-
fchen fich hebben laten geluiligen de voorfchreve
Tranflatie nae te drucken, venten , ende verkoo-
pen , fondcr confent ende voor-weten vande voor-
noemde Weduwe ende Erfgenamen, niet alleene
ftreckende tot haer-luydcr fchade ende naedeel,
nemacr dat erger is tot mine ende bederf van het
geheele Wcrck ende Tranflatie , 't welck met foo
grooten forchvuldigheyt vande generale Regierin-
ge, ende met koften vande voorfchreve Odroy-
anten door den druck ghcmeyn ghemaeckt is,
fulcks dattet ghefchapen ftaet dat men hier nae-
maels van buyten af niet wel en foude konnen
weten, veel min oordeelen noch onderfcheyden,
welck eyghentlick de Bybels ende Nieuwe Tefta-
-ocr page 143-
Tegens de Pausgefinde^, &c.                  194
%efolutie vande Staten (jenerael, tot bandtbavinge vande ware Cbri*
fielijcke Gereformeerde Religie, <#v. 27 Ianuarij 165 \.in de groote Fergademge
op de groóte Zael genomen
.
15>3
ordre fal worden beraemt, als ibndcr krenckinge
van het Tradaet van Vrede beft kan gefchieden.
Dat de AmbaiTadeurs ende publicque Minifters
van Uytheemfche Princen ende Potentaten daer
toe fullen worden gehouden,datfy nieten gedogen
dat binnen hare Huyfen eenige Sermoenen oft an-
dere dienilen fullen werden ghedaen inde Neder-
lantfche fpraecke, macr beforgen, dat die gedaen
worden inde Tale van hare reipedive Heeren ende
Meeilers,ende dat oock tot de felve dienften,aldaer
gene andere fullen mogen worden gheadmitteert t
dan die behooren totte Familie ende Suite vande
gemelte Heeren AmbaiTadeurs.
Dat de falutaire Refolutien ende Decreten ter
Generaliteyt ehenomen , op de invoeringe vande
publicque Reformatien inde Meyerie vandë Bofch,
ende andere quartieren van gelijcke nature,eenmael
effective in alle hare Poinclen ende Articulen fullen
worden gheexecuteert, ende dien volgende geen
Bailjuwen,Schouttetten, Secretarifen,Vorftcrs, en-
de diergelijckc andere Officieren aldaer voortaen
fullen mogen wcfen , als die zijn vande Gherefor-
meerde Religie,met dien vcrftandenochtans,dat de
particuliere Heeren,recht hebbende aldaer Officie-
ren te ilellen, ghewaerfchouwt ende aen-gemaent
fullen worden de vereyfehte veranderinge ten aen-
fien vande Officieren Roomfch gefint zijnde, bin-
nen fekeren geprefigeerden tijt te doen, ofte by ge-
breeckc van dien dat hetièlve ter expiratie vanden
felven tijdt by haer Ho: Mo: fal worden gedaen.
E Staten vande rcfpeclive Provintien heb-
ben vcrklaert, ghclijck fy verklaren midts
dcfen dat fy elcx inden haren fullen vaft
houden, ende maintineren de ware Chri-
flelijcke Gereformeerde Religie» gelijck als de felve
alomme inde publijcque Kerckcn defer Landen
ieeenwoordich weet gepredickt ende geleert, mitf-
eaders inden Jare 1 6 1 9 by de Synode Nationael
gehouden tot Dordrecht, is beveftight.
Dat de felve Religie,fo by elcke Provintie inden
haren, als van wegen de Generaliteyt inde quartie-
ren, onder der felver gebiet reforterende , met de
macht van 't Landt fal gehanthaeft worden,fonder
te gedoogen dat oyt by yemande daer inne eenige
veranderinge werde gedaen.
Dat de Se&en ende de Gefintheden, die ghefe-
cludeert zijn vande publijcque proteitie,ende allee
werden geconniveert, ghedurende de felve eonni-
ventie gehouden fullen worden in alle goede ordre
ende ftilte, met bepalinge tegens alle exceiTen, en-
de dat oock de felve op geen andere plaetfen meer,
als daer die jegenwoordich zijn, voortaen fullen
werden gepermitteert.
Dat de Placaten jegens de Paus-gefinden, voor
dcfen gheemaneert, fullen blijven in haer vigeur,
ende oock ftricktelick naer hare forme ende in-
houden werden geexecuteert.
Dat mede op het Licentieus in komen vande
Geeitelickheyt, een alfulcke temperament ende
DEN' VIERDEN TYTEL.
Tegens de Paus - gefinde , hare Vergaderingen ,
Geeftelijcko Scholen..» s &c.
#
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
1. Placaef s Fan mijn Heeren de Staten (jenerael vande Fereenichde
Nederlanden, daer ly ordre ge fielt wordt op 't verkenen vande Pafpoorten, voor degene hm mende
uyt Vyanden Landt, ende derwaerts gaende. Item
, tegen de Je/uiten ende der felver Scholen :
midtfgaders degeene die hen begeven ter Scholen inde Univerfiteyten
, fiaende onder de tyrannige
Heerfchappye der Spaignaerden, ende in de felve heure promotie aireede genomen hellen, oft voorder
fullen nemen.
4 April 1596.
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
genen die dei e fullen fien oft
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN : Alfoo Wy
feeckerlick onderricht zijn, dat
tegens de ghemeene difpofitie
van befchreven Rechten, ende verfcheyden voor-
gaende Placaten, onder 't pretext dat by licentie
toe-gelaten wort, eenige handelinge ende Coop-
mans trafficque opte Landen ende Steden by de
Spaingaerts ende hare Adherenten inde Nederlan-
den geoccupeert, ofte 't Spaenfche gebiedt onder-
worpen zijnde : ende eenige Pafpoorten verleent
worden, ommeuytte Vereenichde Nederlanden
inde vborfchreven Landen ende Steden te reyfen,
Ν                        ende
-ocr page 144-
PlacatetL-;. ï.Boeck. 4.Tic t.Deel.
I96
195
ende uytte felve Landen, ende Steden inde Ver-
eenichdc Landen te kommen , veele fchadelijcke
correfpondentien metten Vyanden ghedreven
wctden, tegens den welilant defer Landen, ende
de goede Inncghefetcnen der fel ver : Dat oock
veel Perfoonen wcfende vande Sede, hen verme-
telijck noemende Jefuiten, de welcke by alle on-
behoorlijckc middelen arbeyden , omrae den
Staet der gheheele Chriftenheyt te turberen, ende
gheinilrueert worden , tot onghehoorde ende exe-
crable moorderyen, befonder tegens Potentaten
ende perfonagien van hoogen ftaet, onder pretext
Van Pafpoort , ende anderfins in defe Landen co-
men : dat boven dien vele Inne - ghcfetenen defer
Landen, hen begeven ter Scholen inde Univerfi-
teyten van Loeven , Douay, Dooien ende andere,
ftaende onder de Tyrannicque heerfchappye der
Spaignaerts: midtfgaders inde Scholen der Jefui-
ten , alwaer de felve niet alleen tegens de waere
Chriftelicke Religie, maer oock tegens den ftaet,
ende wcttelicke Regieringe defer Landen vergift,
ende alfoo tot der Landen dienfte onnut ghe-
maeckt worden : dat van ghclijcken bevonden
wordt , dat tot Officien inde voorfchreven Lan-
den, ende andere openbare Staten ghcadmitteert
werden, perfoonen hen by eede verplicht, ende
verbonden hebbende in 't nemen van hare promo-
tie, oft anderfms tot voorilandt vande Roomfche
dwalingen ende faperftitien , waer door de Staet
vande Vereenichde Nederlanden, Provinciën, Le-
den ende Steden der felver, niet alleen jegenwoor-
dich gheturbeert ende ghekrenckt wordt , maer
oock ghefchapen is dat voor den toecomendcn tijt
de verhoopte ende ghewenfehte welilandt, eenig-
heyt endc goede Regieringe der felver Verecnigh-
de Landen, Provinticn, Leden ende Steden van
dien , daer door groot intereft ende fchade lyden
foude , indien daer jegens niet behoorlijckcn en
werde verfien. S O O I S Τ, dat wy nae voor-
gaende deliberatie hier op ghehouden, metten Ra-
de van State der voornoemde Landen,ende voorts-
metten Staten vande particuliere Provinciën, ofte
hare Ghccommittccrdc, die daer op ghehadt heb-
ben de advifen vande Raden van Juftitie inde fel-
ve: ghcordonneert ende gheftatueert hebben, or-
donneren ende ftatueren by defen, de navolgende
Poinden.
Inden ccrilcn , dat na de twee Maenden cerft-
comende niemandt, Man oft Vrouw - perfoon
uytte Steden ofte platte Landen vande Vereenich-
de Provinticn, van wat conditie oft qualitey t hy
zy, nae de Landen, Steden ofte Plaetfen by den
Spaignaerts oft hare Adherenten inde Nederlan-
den gheoccupeert, oft die inde Nederlanden het
Spacnfche, ende der felver Adherenten ghebiedt
onderworpen zijn ofte erkennen, diredelijck ofte
indircdelijckcn fal mogen rcyfen, fonder van ons,
oft den voornoemden Rade van State der Veree-
nichde Provinticn op önfen naeme , oft vanden
hooch-geboren Vorftende Hecrc Μ Α U R Ι Τ S,
ghebooren Prince van Orangien, Grave van Naf-
Kiu,Catzenellenbogcn, &c. Marquis vander Veere
ende van Vullingen, Gouverneur ende Capiteyn
Generael van Gelderlandt, Hollandt, Zeelandt,
Weit- Vrieilandt, Zutphen, Utrecht ende Over-
YiTel, Admirael Generael, &c. oft vanden Wel.
ghebooren Heere Graef Wilhelm Loduwich van
Naflau, Gouverneur van Vrieilandt, ende Stadt
ende Landen van Groeningen, op hunnen naem
van nieuws bchoorlicke brieven van Pafpoorte en-
de Sauvegarde gheimpetreert te hebben , ghepa-
rapheert de gene die van ons , oft den voornoem-
den Raede van State geimpetreert fullen worden
by een vande voorfchreve Collegien , ende ghe-
teyekent by een Greffier oft Secretaris der felver,
ende de geenedie verkregen fullen worden vande
voorfchreve Heeren Gouverneurs refpedive , ghe-
teeckent by de felve , ende ghecontrefigneert by
een van haerlieder Sccretariien: die wy verftaen
dat niet anders verleent en {uilen worden,dan met
goede kenniflè van faecken , ende nae voorgaende
advijs vande Magiitraten, oft Ovengheydt vande
plaetfe daer den verfoecker der felver is vvoonen-
de, daer van inde felve Pafpoort mentie gemaeckt
fal worden : Op pene dat de gene die anders be-
vonden werdt ghcdaen te hebben, verbeuren Uil
drie hondert ponden van veertich grootcn 't pont,
endc boven dien gheilraft worden naer ghelegent-
hcydt der faecken , omme welcke fixatie naer be-
hoorente doen, ende alle handelinge metten Vy-
anden wel ende fommierlicken te onderlöecken,
wy houden ende verklaren voor inditie fuffiiant
ter torture het reyfen na de Vyandtlijcke Landen,
Steden ende plaetfen fonder Pafpoort als vooren
verfocht ende verkregen te hebben. Verbieden
infgeüjcx allen ende eenen yegelijcken na de expi-
ratie vande voorfchreve twee Maenden , uyt oft
door Vyanden Landen, inde Vereenichde Landen
te comen, fonder ghclijcke Pafpoort van nieuws
gheimpetreert te hebben , 't welck in - houden fal
den naem, ende ghewoonlicke toenaem , mitfga-
ders de profeilie, conditie, ampt ende officie, in
ghevalle den Verfoecker eenige ampt oft officie
heeft, ende oock in 't korte, om wat faecken hy
alhier te Lande begeert te kommen, waer hy de
felve meent te verrechten, ende hoe lange hy inde
Landen fal mogen bly ven: ende infgelijcx dat by
hem met 't felve Pafpoorte t'fijndcr aen - komfte
ter naeiler Stadt fal vinden, inde Secretarye aldaer
omme hem aen te ghcven,ende fyne komfte optc
Pafpoort te laten teeckenen: Op pene van ghe-
houden te werden voor goeden pryfe, endc boven
dien excmplairlijck aen den lyvc gheftraft te wor-
den , indien yemandt fonder fuicken Pafpoort in-
den Lande comt, oft 't felve Pafpoort in eenige
poinden van tijdt, plaetfe, oft anderfins excedeert.
Statueren ende ordonneren mede by defen , dat
niemandt van wat ftate, conditie oft qualiteyt hy
zy, nae den tijdt van fes Maenden eerft-comende
in eenige Steden oft plaetfen het ghebiedt vanden
ghemeenen Vyandt onderworpen, hem en fal mo-
gen houden noch converfcren binnen ofte buy ten
de felve Steden ofte plaetfen, fonder nieuwe Paf-
poorte ofte Sauvegarde verfocht ende geimpetreert
te hebben, als vooren: Op pene dat de felve ghe-
houden ende ghetradeert fullen werden als Vyan-
den van defe Landen. Hebben voorts verbodenen-
de gheinterdiceert , verbieden ende^ interdiceren
by defen allen Ingefetenen der Vereenichde Lan-
den, met communicatie, woorden, wereken, oft
ghefchriften, eenige correfpondentie te houden, te
geven,
-ocr page 145-
Tegens de Paus - gefindo, &c.
x9
197
Ofhcien,ofte'publ;jcke dienften inde voorfz Landen,
Leden ofte Steden van dien toe gelatê en fullen wer-
den, de gene die na den tijt van fes Maenden nae de
publicatie van defen, hare promotie genomen fullen
hebben, onder Eedt van voor te ilaen de Roomfchc
dwalingen, ende fuperititien: Εή dat die gene die op
fulcke promotien aireede verkregen endeinde voorfz
fes Maenden noch te verkrygen, in dienftc geadmit-
teert zijn, oft gheadmitteert fullen worden, vanden
voorfz Eedt fullen veribecken ontflagen te zijn, cil
Eedt van getrouwighcyt aende Landen, ende abjura-
tie des Conings van Spangien te doen. Qmme welc-
ke ontflaginge te doen,ende Eedt af te nemen.wy ge-
authorifeert hebben, ende authoriferen by defen de
ordinaris Rechters voor den welcken fulex valt 3 op
pene dat fy de voorfz ftaten niet en fullê mogen ex-
erceren:endefo de felve by CommiiTie gegeven zijn,
dat die metterdact fullen wefen impetrabel. Ordon-
neren voorts allen den geenen die onder den voorfz
Eedtgepromoveert zijn, oft namaels gepromoveert
fullen werden, endehaerluyder refidentic inde Ver-
eenichde Nederlanden genomen hebbè, oft namaels
fullen begeeren te nemen, binnen eene Maent na de
publicatie van defen,oft na dat fy heure refidentie in
de voorfz Lande hier namaels fullen nemen, te com-
pareren voorden Magiilraet van haerluyder refiden-
tie,ende vanden felven te veribecken vanden voorfz
Eedt ontflagen te worden, ende voorts Eedt van ab-
juratie ende ghetrouwichey t te prefteren als vooren:
op pene dat by gebreke van dien fy gehouden fullen
zijn hen uytten Lande te vertrecken, en 't fche niet
doende,dat fy t' eynde vande eerile Maent daer nac
fullen verbeurê vijftien guldens, t'eyndc vande twee-
de Maent hondert guldcns,ende niet vertrocken we-
fende binnë die derde Maent,dat fy uyte Vereenich-
de Landen fullen werden dadelick ghebannen. Λ ile
welcke pccunicle penen en confifcatien van goede-
ren bekeert fullen worden een derdendcel tot behoef
vande gemeene fake, een derdendeel tot profijt van-
den Officier die d'cxccutie doen fal, ende het derde
derdendeel tot profijt vanden Aenbrcnger. Ende ten
eynde niemant hier van onwetenhey t en pretendere,
Ontbieden wy, ende bevelen onfen lieven ende wel-
beminden den Staten,Stadthoudcren,cnde Gedepu-
teerde Raden vande Provinciën refpedive van Gel-
derlant,cnde Graeffchap Zutphen,Hollant,Zeclant,
Utrecht, Vricflant, Over-Yfièl, Stadt ende Lant van
Grocningcn,cndc allen anderen Jufticieren, Officie-
ren ende Dienaren des vcriöcht zijnde, dat fy dcic
onfe Ordonnantie alommc doen verkondigen , uyt-
rocpenendepubliceren,daer men gcwoonlickis uyt-
roepinge ende publicatie te doen. Laftende mede de
Stadthouders,Cancelier,Prefident efi Raden Provin-
ciael,den Advocaet Fifcael,ende oock den Procureur
Generael,endealle andere Officieren, Rechteren en-
de Jufticieren vande voorfz Landen,Mitfgaders den
Admirael,Vice-Admiralen, allen Overften, Colonel-
len,Ritmeeiteren, Capitcynen, Officieren en Bevel-
hebberen,deieonfe Ordonnantie ende bevelen t'ach-
tervolgen , ende doen achtervolgen, procederende,
ende doende procederen tegens den overtreders van
dien,fonder gratie,faveur, diilïmulatie ofte verdrach,
alfo Wy 't felve tot der Landen welftant,noodich be-
vonden hebben. Gegeven in :s Graven-Hage in onfe
Vcrgaderinge, den vierden Aprilis 1596. Nyevelt, "*
Onderftont, Ter Ordonnantie vande voornoemde
Heeren Staten Generael. Geteeckent, C. Aerffen.
en fendcn,ofce ontfangen.aen oft vande gemeene
Vyandê,oft den gene die fijne heerfchappie oft gebiet
onderworpen zijn, van eenige faecken den Staet der
voorfz Vereenichde Provintien,Leden oft Steden der
felvcr aengaeride,op pene van aen lijf en goet geftrafc
te worden. Ende op dat de Acnhangers vande voorfz
fchadclicke en moordadige fcdeder Jefuiten,buyten
alle toeganck inde voorfz Vereenichde Landen, ghe-
houden mogen worden: hebben wy geordonneert,en
ordonneren by defen dat niemant vande felve fede,
ofte by den felven althans ter Schole liggende, 't zy
Ingefetcnen defer Landen,ofte anderen uyt vyanden,
nochte uy t eenige andere Landen in defe Landen ful-
len mogen comen, te Water oft te Lande, op peyne
van als Vyant, ende aen den Lyve exemplaerlicken
geftraft te werden: niet tegenftaende eenige Pafpor-
ten byden felven verworve. Ordonneren voorts uyte
voorfz Nederlanden binnen twee Maenden eerilco-
mende te vertrecken,ende daer uyt te blyven, gedu-
rende denjegenwoordigen Oorloge, allen den genen
wefende vande voorfz SecÏe , die hem binnen den
voorfz tijt van twee maenden nietenfullenaengevë
acnde Magiitraten vande Steden efi plaetfen haerder
refidentie,ende aenden felven doen den Eedt van ge-
trouwicheydt voor de voorfz Landen eenfamentlick
vande Stadtoftplaetfe haerder refidentie,totconten-
tement vande Regierders der felvcr, en daer benef-
fens Eedt van abjuratie des Conincks van Spangien,
op peyne als voren. Verbieden infgelijcks allen ende
een yegelick vande Ingefetenen defer Landen, na de
publicatie van deièn hen te begeven in eenige Scho-
len der Jefuiten binnen oft buyten de Nederlanden,
op peyne van ten eeuwigen dage te wefen inhabile,
om eenige Ampten ende Officien binnen defe Lan-
den te bedienen, ende alle Maents te verbeuren hon-
dert guldens,fo lange fy onder de Jefuiten ter Scholê
fullen leggen , die aen hare goederen die fy alhier te
Lande hebben,fullen worde geexecutcert,oftaen den
goederen van hare Ouders ofte Vooghden,in gevalle
fy als noch geen goederen en hebben,oft daer van by
de Voogden geen aenwyfinge gedaen en wort: ten
ware de Kinderen Jegens kennelicke wille van hare
Ouders oft Voochden inde voorfz Scholen bleven,
in welcken gevalle die Ouders ofte Voochden geen
Penningen, tot onderhout van de felve Kinderen en
fullen mogen fenden oft adminiiberen, dire&elick
oftindirecl:click,op pene ende amendc als voren, uyt
hare eygen goet te betalen. Confenteren niet te min
dat de Kinderen die uyte Vereenichde Nederlanden
jcgenwoordelick in eenige Jefuiten Scholen zijn, en
binnen drie Maenden eerft-komende daer uyt ver-
trecken,vande voorfz penen fullen vry wefen. Inter-
diceren mede allen den Ingefctenê der Vereenichde
Landen, hen ter Schole te begeven inde Univerfitey-
ten van Loeven,Douay,Doolen,of andere onder 'tgc-
biet vanden Coningh van Spangien itaendc,op pene
van alle jaers te verbeuren duyfcnt ponden van xl.
grootcn'tpont. Bevelende den genen die althans in-
de voorfz Univerfitcyten zijn, binnen fes Maenden
na de Publicatie van defen daer uyt te vertrecken,op
gelijckc pene, welcke pene wy verftaen dat verhaelt
ende gcexecuteert fal worden aen de goederen van-
de Contraventeurs inde Vereenichde Landen ghele-
gen,ofte aen de goederen vande Ouders ofte Vooch-
den der felver, alles als hier vooren in reguard vande
geenedie onder de Jefuiten ter Scholen leggcn,gcor-
donneert is.Ordonneren voorts dat tot egenc Staten
α. Placact
Ν ι
*
-ocr page 146-
199              Placatett-». i.Boeck. 4.Tic. ι*Deel.              α00
2. Placaet vanden 27 Maert χ 6 12. Inhoudende ordre op het innekpmen
der Roomfche Geeflelickhep; Verboth vanden Eedt tot voorflam des Paus, H§c.
1E Staten Generael der Vereenichde Neder-
landen.AHen den gene die defen lullen fien
___ oftehooren lefen,Saluyt. Alfo Wy fekerlick
worden onderricht,dat dagelijcks vele Priefters,Mo-
nicken, ende andere gefeyde Geeftelicke ofte Religi-
eufe Peribonen, doende ProfefTie vande PauiTelijcke
Religie: En infonderheyt vande feer fchadelicke Sede
der Jefuiten,haer begeven,ende verblijven in de Ver-
eenichde Nederlanden, alwacr fy hare vreemde Lee-
fingen onder den goeden Ingefetenen ilroyen ende
drijven, oock in-planten verfcheyden ende in Godts
woordt verbodene Superftitien: Ènde fonderlinge
atbeyden,ommeftaende te houden die geufurpeerde
Tyrannijcque macht vande Paufên van Romen, die
felve ftellende niet alleen in't Kerckelicke boven al-
Ie univerfele Concilien, maer oock in het tijdelicke
boven alle Coningen,Potentaten, Princen,cnde Re-
publijcken,felfs oock fo verre om over den Peribonen
vande Coningen ende Princen,hare Rijcken, Landen
ende Staten te difponeren,endeden Onderfaten van
hare fchuldige gehoorfaemheyt te diverteren, ftrec-
kende fulcke proceduren notoir)ijck tot oproer ende
perturbatie vande gemecne rufte : Waer by voorts
occafie gegeven wort tot vele grouwelicke en moor-
dadige aenflagen, daer van die Rijcken van Vranck-
rijck ende Groot Brittannien, Midtfgaders de Repu-
blijcke van Venetien, verffche ende onwederfpreke-
licke getuygenifïe ghevcn, aengcfien mede by Ons,
ende by de Staten van eenige Provinciën der Veree-
nighde Nederlanden,hier voortij ts oorbaer bevonden
is,te maken ende doen publiceren verfcheyden Pla-
caten ende Ordonnantien,fo omme te beletten, dat
die Onderfaten van defe Landen mette voorfz doo-
linge, ftrijdende ibo wel jegens de ware Chriftelickc
Religie,als oock jegens de wettelicke Regieringe de-
fcr Landen, niet en fouden werden vergiftet: en dat
de gene die aireede vergiftet waren,ofte by Eede hen
verplicht hadden,omme die PauiTelicke dwalingen,
ende daer onder die voorfz pernicicufe Leeringe voor
te ftacn,tot gene Staten ofte Officien en foudê wor-
den geadmitteert, als omme (conform die gemeene
Wetten ende Rechten) te verhoeden, alfulcke Con-
venticulen ende by een komften , waer uyt merekc-
lick quaet ofte ondienfte voor de gemeene fake fou-
den komen te ontftaen.mitfgaders alderley Collcclê
ende heymelicke fchattinge,ftreckende tot ontbloo-
tinge van defe Landen: En. dat in alle 't geene voorfz
is,noodich is generalick over die voorfz Vereenichde
Landen te voorfien: oock op dat des te beter goede
eendracht en ordre tuiTchen de Ondcrlaten van dele
Landen, mette Onderfaten van onfe Nae-gebuyren
mach worden onderhouden ·- en die onderlinge con-
verfatien,volgende de gemaeckte Verdragen,metbe-
houdcniiTc van de Vryheyt en fekerheyt defcr Lan-
den,ende dat onder goede Wetten, waer na een ye-
gelick hem mach weten te rcguleren,gecontinueert,
gelijk in andere Rijcken ende Landen mede gedaen
is. S O O IS T, dat Wy na voorgaende refumptie
van verfcheyden Placaten ende Ordonnantien, fo in
dele Lahden hier voortijts,alsoock in andere Nabure
Rijcken ende Landen gemaeckt,by advijs ende deli-
beratie van fyne Excel lentie,en den Raedtvan State,
geordonneert ende geftatueert hebben, ordonneren
en Hameren by defen, dat alle Priefters, Monicken,
Jefuiten, ende andere gefeyde Geeftelicke ofte Reli-
gieufePerfoonen vande Roomfche Religie, van wat
Ordre die zijn, die binnen twee Maenden na de Pu-
blicatie van defen inde Vereenichde Landen fullen
willen komê,gehouden fullen wefen ter cerfter Stede
vanharer aenkomfte, en voorts t'elckcr Plaetfe daer
fy fullen willen vernachten, aen den Hooft-Officier
vande Plaetfe,fo den felven aldaer woont,ofte ander-
fins aen alfulcken anderen Officier als hem aldaer is
onthoudende,aen te geven hare namen,qualiteyt en
logement: gelijck oock na de voorfz twee Maenden
gehouden fullen wefen te doen, de Perfoonen vande
voorfz qualiteyt, die aireede inde voorfz Landen ge-
komen zijn,en inde felve gene vafte bekende woon-
plaetfe en hebben,allehetwelcke by de voorfz refpe-
élive Officiers pertinentelickfal wTerden aen-gheteyc-
kent: Ende fullen die Leege Officieren haren Hooft-
OrTicieren, ende die felve den Magillratë vande Ste-
den daer van datelick adverterê,ten ey nde by de eene
foo wél als d'andere goede toeficht mach genomen
werden, dat by alfulcken vremde Perfoonen niet en
werde geattenteert,tot ondienfte vande Landen. En
ingevalleyemant vande voorfz Perfonen fijne naem
fulx als hier voren gefey t is,niet en fel hebben bekent
gemaeckt,defelve fal verbeuren vijftich guldens, en
boven dien belaft werdè,uy t de Vereenichde Neder-
landen te vertrecken, fonder daer inne weder te ko-
men,op pene van openbare banniflëment. Belaften
daer benefTens allen ende eenen yegelick, alwaer ee-
nige Iefuiten, Priefteren, Monicken, ende andere ge-
feyde Geeftelicke oft Religieufe Peribnen, fullen ko-
men te logeren, te onderiöeeken of de felve hare Na-
men hebben aen gegeven als voren, en indien fulex
niet en is gedaen,dat fy luyden den naem ende quali-
teyt vande felve Perfoonen, voor den derden nacht
van haer verblijven, aen de Officiers fullen bekent
maken, opte verbeurte van hondert guldens, fondet
dat hem yemant fal mogen excuferen.vandathy die
Perfoone ofte Peribonen tot fijnen huyiè loogerende
nieten fal hebben gekent, uyt-gcfondert alleenlick
openbare Herbergiers, van welcker wetenfehap niet
en fal konnen bewefen worden. Verbieden voorts al-
len en een yegelick van de Ingefetenen defer Lande,
na de Publicatie van defen, hen te begeven in eenige
Collegien ofte Scholen der Jefuken,op pene van ten
eeuwigen dage te wefen inhabil omme eenige amp-
ten ofte officien binnen defen Landen te bedienen,
oft eenige Prebenden,Canonefyenofte andere Bene-
ficicn te genietcn,ende bovendien uyt hare goederen
alle Maents die fyluyden inde voorfz Scholen ofte
Collegien fullen verblijven, te verbeurë hondert gul-
dens : endegelijcke penen,iö van inhabiliteyt als pe-
cuniele, fullen onderworpen wefen de gene die voor
de publicatie van defen inde voorfz Scholen oft Col-
legien haer begeven hebben, en binnen twee Maen-
den na de publicatie van defen hen daer uyt niet da-
telick en begeven. Ende indien fulcke Peribonen ge-
ne goederen en hebbê,fullen hare Ouders ofte Voog-
den daer vooren convenibel ende executabel wefen,
ten ware fulcken Perfonen jegens kennelicken wille
van hare Ouders ofte Voogden in de voorfz Scholen
ofte Collegien haer begaven,of verblevemln welcken
gevalleden Ouders ofte Voogden verboden wort aen
den felven Penningen te fencienofte fubminiftreren,
direftelick ofte indire&eliek, op pene en amende als
vooren,uyt haer eygen goet te verbeuren, Wy verkla-
ren
-ocr page 147-
Tegens de Paus*gefindo? &c.
löt
ren voorts by defen nul en van geender waerden die
alienatien ofte verbinteniflen van goederen, by den
perfoonen jegens dcfe Ordonnantie inde voorfz Col-
legienofte Scholen blijvende ofte hacrbegevende,
voortaen te doen,en infgelijcx hare Donatien,Tefta-
jTi-ntaire, Codiciliaireende andere difpofitien, gedu-
rende hacr verblijf inde felve Scholen ofte Collcgien
te doen ofte maken. Verbieden voorts dat tot egeene
Staten, Officienofte publijcke dienilen in de voorfz
Landen,Leden ende Steden van dien,toegelaten ful-
len werden cenige Perfoonen zijnde lngeboorenen
ofte Ingefetenen van defe Landen,die na twee Maen-
den na de Publicatie van defen hare promotien fullen
nemen onder Eede van voor te ftacn de Roomfche
dwalingen ende fuperftiticn: ende dat die geene die
fcdert ae Pacificatie inden Tare ι «576. binnen Gent
gemaeckt, fulcken Eedtgedacn hebbendeindienile
fijn gcadmitteert,binnen twee Maenden na de publi-
catie van defen,vanden voorfz eedt fullen verfoecken
ontilagen te werden, en den Eedt van getrouwicheyt
ter plactfe van hare woonplactfe na 't ghebruyck al-
daer doen, ten ware fy voor defen den fclven Eedt
hadden geprefteert,ofteopentlickafgegaen warende
voorfz Roomfche fuperftiticn: omme welcke ontila-
ginge te doen, ende nieuwen Eedt te ontfangen, wy
geauthorifeert hebben,ende authoriferen by defen.de
ordinaris Magiftraet vande Plaetfe ciaer fulcx valt:en
fal het Officie ofte Staet vanden genen die 't geene
voorfz is niet endoet,mctter daet wefen impetrabel,
fonder dat hy 't felve vorder fal mogen bedienen* Or-
donneren voorts allen den genê die onder den vöoriz
Eedt gepromoveert zijn , of namaels gepromoveert
fullen worden,endehaerluyderrefidentie inde Verce-
nichde Nederlanden genomen hebben,ofte namaels
fullen begeeren te nemen, binnen eene Maent na de
publicatie van defen, oft nadatfy heure refidentie in
de voorfz landen hier namaels fullen nemen,tc com-
parerê voor den Magiftraet van heurlieder refidentie,
ende aldaer te prefteren den Eedt van getrouwichey t
acn defe Landen,op pene,dat by gebreke van dien fy
gehoudè fullen zijn hen uyt den lande te vertrecken,
ende 't felve niet doende, dat fy t'eyndc vande eerfte
Maent dacr aen fullen verbeuren vijftjeh guldens :
c'eyndc vande tweede Maent hondert |uldens: ende
niet vertrocken wcfende binnen de derde Maent,dat
fy uyt de Vercenichde Landen fullen werden datc-
lick gebannen.Verbiedcn ende interdicéren mede fo
wel binnen den Steden als ten platten Lande, allen
Ingefetenen der voorfz Landcn,cnde andere de felve
frequenterende, in eenige Kerckcn ofte particuliere
Huyfenende Plaetfcn, opten Velde, in Schepen oft
Schuyten,cenige toeloop,of tfamenkomft van Mans
of Vrouwe te maken of ce houden,om eenige MiiTen
ofte andere Exercitien vande Paufelicke fuperftiticn,
Vermaningejeeringe ofte lecfinge te doen ofte hoo-
rcn, oft anclerfins cenige Conventiculcn ofte Verga-
dcringt; van Perfoonen vande Roomfche Religie te
houden,of te helpen houden,alwaer't fo,datdaer noch
Paep nochMonick,nochte eenige andere Perfoon by
en ware,dic de voorfz exercitie,leeringe ofvermanin-
ge foude doen, onder wat deckfel 't felfde foude mo-
gen wefen,fo wel in 'thcymclick als in'topenbaer,op
verbeurte van xooguldens,tot lafte vanden genen in
wiens Huyfen,Velden,Schcpen ofte Schuy ten fulcx
fal werden gedaen-.endedatde gene die de felve Mif-
fenofte Paufelicke fuperftiticn,Vermaninge,Leerin-
geofte Voorlefinge fal hebben gedaen,indien de felve
*s gekomen van buyten uyt de Veteenichde Ncdcr-
landen, eeuwichlick fal werden gebannen op lijf
ftrafi^endedaer en boven gecondemneert inarbitra-
le amendei Ende indien het is een Perfoon renderen-
de in defe Landen,fal moeten vertrecken,fondcrdaer
inne weder te mogen komen, op pene van mede ten
eeuwigen dagen uyt de voorfz Landen openbaerlick
gebannen te werden op lijf-ftraflë,endedat hy boven
dien van fijne beneficie ofte alimentatie (fo verre hy
eenige heeft)fal worden gepriveert,fonder oock dat de
felve in eenige Steden ofte Plaetfcn van defe Landen
Tal werden toegelaten, geherberght, gehuyft ofte ge-
hooft, op verbeurte van 100 guldens, tot lafte vande
gene die contrarie fal doen int Herbergen,Huyfenoft
Hoven voor de eerfte reyfe, voor de tweede reyfe van
200 guldens, ende voor de derde reyiè 300 guldens,
ende banniilementals vooren.Ende diegene die hen
op 't hooren vande voorfz MiiTen, Pauflelicke fuper-
ftitien,vermaninge, leeringe ofte lecfinge fullen pre-
fent gevonden hebben, ende daer by den oft over ful-
len zijngeweeft,fullcn verbeuren hare benefieien en-
de alimentatie, indien fyluyden eenige trecken,ende
noch xxv. guldens t'elckcn reyfe als fyluyden fulcx:
hebben gcdacn,'t zy of fy op't fey t bevonden worden,
of dat namaels 'tfelvc totkenniiTekomt,cndcgelijc-
ke pecunielc penen van xxv. guldens, fullen verbeu-
ren alle andere die daer prefertt fij η geweeft,cn boven
dien dacr op bevonden zijnde hacr opperfte Kleet.
Wel verftaénde, dat in gevalle yemandt bevonden
wert eenige leeringe geftroytofte voorgeftek te heb-
ben,ftrijdendcjegens de Regieringe van defe Landen,
ende tot diverfie van de gehoorfaemheyt vande On-
derfaten van dien,dat de felve als een Seditieux ende
Muytmaecker aenden lijve fal werden geftraft, felfs
oock terdoot,in gevallede gewichticheyt vande fake
fulcx fal vcreyfchen. Ordonneren voorts.datdegene
die onder pretext van te wefen vande Roomfche Re-
ligie,hem by eenich Priefter,Paep ofte Monick,Iaten
hertrouwen ofte herdoopcn,verbcuren fullen 100 gul-
dens,cnde boven dien arbitralick worden geftraft: eri
alle de gene die dacr by,aen ofte ontrent geweeft ful-
len zijn,vijftich guldens: ende den Pricftcr,Pacpofte
Mohick,'t felve gcdaen hebbene}e,fullen vervallen in
gelijcke penen, breuckenende corredicn als vooren.
Item, dat de geene die bevonden fujjen werden 't zy
Mans oft Vrou-Perfoonen,hcn ondetftacn te hebben
de weet oft infinuatie te doen, totte voorfz t'famen-
komftcn oftconvcnticulen,verbeurenfal vier-macls
fo veel als de gene die in de felve Conventiculen ver-
fchijnen. Verbiedende voorts wel expreflclickalle
Peribnen in dcfe Landen woonende, of de felve fre-
quenterendc,tedocn cenige Colle&eofte vergadcrin-
gcvanGclt,om gebracht te werden buyten dcfe lan-
den, 't wacr dan voor cenige Kercken,Godts-huyfen,
geeftelicke Collcgien of Conventen,ofte voor wie het
felve foude mogen zijn, of tot alfulcke Colleclen te
contribueren, fonder fpeciael confent vande Hoogc
Overhcyt van de Provincie: op pene dat de geenen
die alfulcke Colleclen fullen doen,oftc 't gecollecteer-
de geit fullen uyt voeren, geftraft fullen werden aen-
den lij ve metconfifcatie van alle hare goederen. Ende
datdc genen die daer toe fullen hebben gecontribu-
eert,fullen worden geftraft arbitralick,endedaeren
boven betalen vier macl fo veel als fy inde voorfz Col-
lede fullen hebben gecontribucert. Alle welcke boe-
ten ende brcucken fullen gaen en geappliceert wor-
den , voor een derdendeel ten behoeve vanden Offi-
cier die d'executie doen fal, voor een derdendeel ten
behoeve yanden Aenbrenger,en voor een derdendeel
Ν 3                        ten
-ocr page 148-
Placacen. i.Boeck. 4.Tit. ï.Deel.
204
20^
ten behoeve vande gemeenc faecke.Blijvende niet te
min de particuliere Ordonnantien op de voorfz
Poinden in de Provintien gemaeckt in haer ghehcel
en ongeprejudicieert. Ende op dat niemanthier van
en pretendcre ecnigeignorantie,verfoecken endeont-
bieden wy de Staten,Stadthouderen,Gecommitteer-
de Raden,en Gedeputeerde Staten vande Provintien
van Gelderlant, en Graeffchap Zutphen,Hollant en-
de Weft-Vricflant,Zeelant,Utrecht, Vrieflant, Over-
YiTel,Stadt Groeningen ende Ommelanden; Laften
voorts ende bevelen de Raden van Brabant ende van
Vlaenderen,den DroiTaert van Drent,ende van Wed-
dc,en Weiterwoldingelant, ende alle andere Juilicie-
ren ende Officieren die dit aengaen mach,dat fy dele
oniè Ordonnantie van flonden aen alomme doen
verkondigen, uytroepen ende publiceren, daer men
gewoonlick is verkondinge ende publicatie te doen:
met bevel aenden Cancelicr, Prefidenten ende Ra-
den, Advocaten Fifcaels,ende Procureurs Generaels,
ende alle andere Officieren ende Rechteren,als mede
Vaiallen hebbende Jurifdidie,deiè onfe Ordonnantie
ende Bevelen te achtervolgen, ende doen achtervol-
gen , procederende jegens den Overtreders van dien
ibnder gratie, faveur, diilïmulatie ofte verdrach, met
expres bevel aen alle Officieren van ter fake van de-
fen Placategeroertjgeen overkomile nochte com po.
fitien te makê,maer precifelickcn te executeren den
inhout vanden fclven Placate,van 's Lants derdeparc
aen hetLant getrouwelick te rekenen, voor foo veel
iy des volgens hare Commiiïïe,fchuldich zijn: ende
de Aenbrengers haer derdepart te laten volgen, fon-
dereenige moeyte ofte kortinge,alles op peyne van
privatie van hare Officien,endedaeren boven arbitra-
le corredie, alfo wy dit alles totdienit vanden Lande
fulex bevinden tebehooren. Aldus gedaen en gear-
refteert ter Vcrgaderinge vande hooch-gemelte Hee-
ren Staten GeneraeLin 's Graven-Hagcdcn z-j Martij
161 z. Was geparapheert, 1, van Oldenharnevelt ,"■
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande ièlve Heeren
Staten Generael. Geteeckent, C, Aerffen.
Placaten wanden 2 6 Vehr. \ 6ττ. 8 Septemb. 1619. 30 Attgufi 1641. ende \ 4 Αρήί 1 649.
Jegens der Paus-gefmde Geeflelijckheyt, Conventicukn, Scholen, Colletlen, Kloppen, Voochden, en com·
pofitien der Officieren
, &c.
E Staten Generael der Vereenighde Neder-
landen, Allen den genen die defe fullen fien
ofte hooren lefen,Saluyt. Doen te iveten, Al-
foo niet tegenilaende 1 Onfe voorgaende Placaten,
evenweide fchadelickeende moordadige Sedevan
Iefuiten ende andere Prieilcrs,Monicken ende gefey-
dc Geeitelicke of Religicufe Pcrfoonen,vande Room-
fche Religie fijnde,heur onderitaen binnen defe Lan-
den te komen inde Steden ende ten platten Lande,
omme de goede Ingefetenen metheurc valfche Lee-
ringe tot Afgoderye ende afkeer van heure Wettige
Overheyt te brengen, ende tot moorderye van Prin-
cen ende Potentaten, ende allerhande verraderye te-
gen de felve te initruerê,x ïnfonderheyt mede omme daer
door 'tgepretendeerde Opperge/ach vanden Paus van Romen
ende fijnen Aenhangh in 't Kerckelicke te bevorderen
, ende
de Gemeente in te planten
, makende hier te Lande al-
lediande verboden Conventiculen,totnadeel vanden
S tact vanden Lande, Mitfgaders trachtende de Kin-
deren af te trecken vande gehoorfaemhey t van hare
Ouders, endede Vrouwen van hare fchuldige plicht
tot hare Mans,gelijck fulcxuyt verfcheyden Aden is
gebleken,daer tegens byons endede Lïecrcn Staten
vande particuliere Provinciën refpedive, volgehde
hetloffelijcke exempel van verfcheyden Coningen
ende Republijcken,divcriche Placaten hier bevorens
zijn gemaeckt geweeil, die wy geenfins mits defen
en derogeren (uytgefondert inde poinden, daer inne
by defen anders wert geftatueert) maer omme de
voorfz boofe ende fchadelicke menfehen te beter te
weeren, genootfaeckt worden daer enboven tegen
de felve noch nader te voorfien. S O O IS T, dat
wy,inhererende ons Placaet vanden 3 dertichfien Au-
gufii 1641.
verboden ende gheinterdiceert hebben,
verbieden ende interdiceren by defen,dat gene Iefui-
ten , of in ecnige graden ofte deelen van heure ordre
\vefende,nochte Prieilers,Papen,Monicken of ande-
re gheordende Perfoonen vande voorfz Roomfche
gefindê,in de Vereenichde Nederlanden ende Geaf-
ïbcieerde Plaetfen en fullen mogen komen,ofte ver-
blij ven, 't zy of de felve Ingeboornen zijn, ofte niet,
Ende hebben geordonneert,ende ordonneren by de-
feiijdat alle Ieiuiten,of die in eenige graden ofte deel
van hare Ordre zijn, tegenwoordich in de Landen
wefende,ofte die naer date defes,van buyten daer in-
ne fullen komen , gehouden worden voor goeden
prinfe enderantfonabel,als Vyauden vande Landen,
ende als fulcke by elck een aengetail en aengehou-
den fullen mogen worden,ende gelevert aenden Of-
ficier vande Plaetfe, omme met fijn kennüTe, voor-
weten,ende goetvinden vande Magiitraetyvoord'eer-
fte reyfe geranfonneert te worden foo hooch men fal
konnen,ende in allen gevalle niet lager als op hondert
ponden grooten Vlaems voor elck Perfoon,waer van
den genen,die den felven in voegen als vooren fullen
hebben aenghehouden, ofte oock anderfin tsaende
Officiers ontdeckt,fulcx dat die in handen fullen fijn
gekomen,genieten fullen de drie vierde-parten,ende
den Officier een vierde-part, 4 ende daer na wederge-
kregen wefende, ge (Iraft fullen worden, als parturbateurs
vande gemeene rufie, naexigentievan faecken.
Verbie-
den infgelijcx alle Ingefetenen vande Landen,fulcke
Perfoonen te Huyfen, Hoven, ofte Logeren, op een
boete van hondert ponden Vlaems, voor d'eerile
reyfe te verbeuren, voor de tweede reyfe van twee
hondert ponden Vlaems, ende voor de derde reyfe
aen den Lijve geitraft ende gebannen te worden 5.
Verbieden mede alle Ingefetenen defer Landen,
mette voorfz Perfoonen te correfponderen door Brie-
ven, ofte anderfints. Lailende eenenyegelijcken,die
van foodanige eenige Brieven komt te outfangen, de
Mve datelicken aenden Hooft-Officieren ofte Magi-
ftraten vande Steden ofte platte Landen over te
leveren, op een boete van vijftigh der voorfz ponden
vlaems,t'elcken reyfe te verbeuren, fo dick ende me-
nichmael als iy bevonden fullen worden ter contrarie
gedaen te hebben. Ende wat belanght de Priefters,
Papen,Monicken,ofte andere geordende Perfoonen
vande voorfz Roomfche Religie,gene Iefuiten wefen-
de,die 6 voorden)'are1622. binnen defe Landen woon-
achtich ende bypublijcke tolerantie gedoocljt üjn geweeil,
fullen de felve gehouden zijn, haer binnen acht da-
gen na de publicatie van defen, aende Magiilraten
van hare refidentie aen te geven met hare Namen
en woonplaetfen, ten eynde daer van notitie gehou-
den , ende op haet comportement gelet mach wor-
den,
-ocr page 149-
Tegens de Paus
tö6
ben, binnen een Maent nae de publicatie van de^
fen, daer uyt fullen trecken, of doen trecken , op
peyne van hondert guldens ter Maendc voor elck
Kindt of Perfoone, daer ter Studie of ter Schoole
gaende ofte leggende, te verbeuren , foo lange de
felve, contrarie defe Onfe beveelen, bevonden ful-
len worden daer gheweefl te zijn, de felve peynen
te betalen by de Ouders, Vooghden, Rentmee-
iters , oft Onderwinders van der felver goederen,
10 Ende alfoo dagelijcks meer ende meer wert be-
vonden, dat de Vergadcringe oft t'famen-vouginge
van feecker foorte van onghehouwde Vrouw-per-
foonen (die men Klop-fullcren of Kloppen
noemt) de gemeene rufle defer Landen feer fcha-
delickzijn, ende dat by de felve vele PauiTelicke
Superftitienende Leeringen,by de Placaten van
Ons, ende vande Staten der Provintien, midrfga-
ders oock by Keuren van fommigc Steden in de
fehe, verboden zijnde, worden gnepleecht ende
geoeffent, en datdaerdoor dejongeJcucht, en
oock wTel bejaerde Luyden, van den wech der
Waerheyt, op verkeerde ende tegen Godts Woort
itrijdende wegen werden verley t, Soo hebben Wy
oock hooch-noodich bevonden, alle foodanige
Vergaderingen ende by-wooninge vande Kloppen
binnen defe Vereenichde Nederlanden , op arbi-
trale correctie, te verbieden, ghelijck Wy wel uy t-
druckeück gebieden bydefen ,dat de voorfchreve
Vrouw-perlbonen ofte Kloppen elck op haer ghe-
boorte-plaetfe by hare Ouders ofte Vrienden, in-
dien fy daer by commoditeyt ofte ghelegentheyt
hebben, indien niet, by vreemde Luyden te gaen.
en blijven woonen , binnen vier Weecken naer de
Publicatie defes, ofte daer geen commoditeyt heb-
bende, datfc niet meer als twee in een Huys ofte
Woon-plaetfe, naer de voorfchreve vier Weecken,
en fullen mogen woonen, op peyne van voor de
eerile daer aen volgende Maent te verbeuren vijf-
tien guldens, voor de tweede Maent hondert gul-
dens, ende voor de derde Maent gelijcke hondert
guldens, ende daer-en-boven daer over arbitralick
gecorrigeert. Verbiedende mede den voornoem-
den Klop-1 uileren ofte Kloppen , yemandt inde
PauiTelicke of Roomfche Religie te Catechiferen,
ofte onderwijlen, ofte yemandt (niet zijnde vande
Roomfche ghefmtheyt) in 'tftuck van fijn Religie
te inquieteren ofte t'ontruilen, op peyne van daer
overarbitralicken gecorrigeert ende oock ghemul-
cleert te worden , naer ghelegentheyt van der face-
ken. Vorder alfoo bydagelicxe experientie wert
bevonden, dat de Wees-kinderen, ghebooren van
Ouders, zijnde gheweefl vande Gereformeerde
Religie, komen te vallen in handen van Papiftige
Vooghden ofte Curateurs, ende alfoo door opvoe-
dinge van de felve, tot het Paufdom werden ge-
bracht , en by dat middel aen Godts Kercke ende
defen Staet onnut worden gemaeckt, Soo hebben
Wy dienthalven geordonneert ende gheitatueert,
ordonneren ende ftatueren expreiTelick bydefen,
dat alle Kinderen , beneden hare mondige Jaren
wefende, 't zy de felve Mans- ofte Vrouw-perfoo-
nen foude mogen wefen, welcker Ouders, of een
van de felve is geweeil vande Gereformeerde Re-
ligie , fullen voortaen flacn tot opvocdinge ende
beforginge vande Magiftraten ofte Wees-meeile-
ren der Steden ofte Plaetfen, daer de voorfchreve
Ouders
αο5
den, op pene van tegens de felve gheprocedeert
te worden in confbrmiteyt van'tgeenehier voor
tegens de Jefuicen wort gheitatueert, Ende or-
donneren voorts de felve Perfoonen , haer te
draeen ende reguleren volgende d'Ordonnantien
ende Placaten van den Lande, op pene van con-
trarie doende, daer over gheilraft te worden in
conformité van de felve. 7 Verbieden ende inter-
diceren mede, foo wel binnen den Steden, als ten
Platten Lande, allen Ingefetenen der voorfchreve
Landen, ende andere, de felve frequenterende, in
eenige Kercken ofte particuliere Huyfen ende
Plaetfen, opten Velde , in Schepen oft Schuy-
ten, eenige toeloop of t'famen-komiÏ van Man-
nen of Vrouwen te niaecken of te houden ,
ofte andere exercitien vande PauiTeJicke fuper-
ititien te doen of tehooren, hoe die oock genaemt
fouden mogen wefen, egeen uytghefondert, die
alhier verilaen worden fpecialick uytghedruckt,
8 op verbeurte van twee hondert guldens, tot lafle van
dengenen, in wiens Huyfen, Velden, Schepen ofte Schuy-
ten fulcks fal worden gedaen , ende dat die gene die de
felve Mijfen ofte Paujfelicke Superflitien
, Vermaninge,
Leeringe ofte Voorlefinge fal hebben ghedaen, indien de
felve is gekomen van buyten uyt de Vereenighde Neder-
landen, eeuwichlick fal worden gebannen, op Lijfflraffe
,
ende daer en boven gecondemneert in arbitrale Α mende:
Ende indien het is een Perfoon, refiderende in defe Lan-
den f al moeten vertreckenfonder daer inne weder te mo-
gen komen, oppeyne van mede ten eeuwigen dagen uyt
de voorfz Landen openbaerlick gebannen tg worden
, op
Lijf-flrafe
, ende dat hy boven dien van fijne Beneficie
ofte Alimentatie {foo verre hy eenige heeft} fal worden
ghepriveert
, fonder oock dat de felve in eenige Steden
ofte Plaetfen van defe Landen fal werden toeghelaten,
geherberght, gehuyfl, ofte ghehooft, op 'verbeurte van hon-
den guldens, tot lafle van de ^ene die contrarie fal doen
in t Berbergen
, Huyjen oft Hoven voor de eerfle reyfe,
voor de tweede reyfe van twee hondert guldens, ende
voor de derde reyfe drie hondert guldens, ende BanniJJe-
ment ah vooren. Ende die gheene die hen op 't hooren
vande voorfz. Mijfen, Paujfelicke Superflitien, Vermanin-
ge
, Leeringe ofte Leefmge f uilen prefent ghevonden heb-
ben
, ende daer by aen ofte over fullen zijn gheweefl,
fidlen verbeuren hare benefieten ende Alimentatie, in-
dien fy-luyden eenige trecken, ende noch vijf en tw'in-
tkh guldens t'e leken reyfe, als fyluyden fulcks hebben ge-
daen
, 'tzy offy op 'tfeyt bevonden worden, of dat nae-
maels 't felve tot kennijfe komt, ende ghelijcke pecuniele
peynen van vijf- en -1wintieh guldens fullen verbeuren
alle andere, die daer prefent zij η geweefl,ende boven dien
daer op bevonden zijnde, haer opperfle Kleedt, Welver-
flaende dat inghevalleyemandt bevonden wort eenige
Leeringegcflroyt ofte voorgeflelt te hebben , flr'tjdendeje-
gens de Regieringe van defe Landen, ende tot diverfte
vande gehoor faemheyt vande Onderfaten van dien, dat
de fehe als een Seditieux ende Muytmaecker aenden
Lijve fal worden geflraftfelfs oock ter doot, in gevalle de
gewkhticheyt vande faecke fulcks fal vereyfehen.
Ver-
bieden oock mede alle Inghcfetenen defer Lan-
den, of felfs, of heure Kinderen, of andere Perfoo-
nen, daer over fy eenich gefachhebben, ter Studie
ofte ter Schoole te fenden, ofte leggen 9 in eenige
Vniverflteyten, Collegien of Schooien derjefuiten.
La-
ttende ende bevelende allen de felve, datfy, of de
Kinderen, die fy aldaer geleyt of doen leggen heb-
-ocr page 150-
Placatea-j. ï.Boeck. 4.Tit. ï.Dcel.
208
207
Ouders hebben ghewoont ten tijde van hare af·
lijvigheyt, die v/elcke dienthalven fullen doen
foodanige voorfieninge, als de felve nae gelegent-
heyt van faecken fullen bevinden te behooren,en
fullen de Papiftifche Voochden foodanige Kinde-
ren niet aen hebben te trecken , ofte fich mette
opvoedinge van die te bemoeyen, maer der felver
gelegentheyt kennelick te maecken aende Magi-
ftraten ofte Wees - meefters, daer de voorfchreve
Ouders ofte langhit-levende van de felve is over-
leden, om dienthalven ordre te itellen, op peyne
van te verbeuren een boete van twee hondert gul-
dens voor elck Wees-kint,dat fylieden eenMaent
naer der Ouderen doot (fonder fulcks kennelick
fremaeckt te hebben, als vooren) by henlieden f ui-
en hebben behouden, ende foo fucceiïïvelick van
Maende tot Maende, de voorfchreve boete te con-
verteren een derde voor den Officier, een derde
voor den Aenbrenger, ende een derde voor den
Armen der voorfchreve Plaetfe . Verbiedende
mede wel exprellelick alle Perfoonen,in defe Lan-
den woonende, of de felve frequenterende , te
doen , of laten doen , diredelick of indiredelick,
eenige Colledeii, of Vergaderingen van Gelde ,
voor of ten behoeve van eenige Kercken, Gaft-
huyfen, Geeftelicke of andere Collegien of Con-
venten, hoe de felve oock ghenaemt fouden mo-
gen wefen , ofte oock aen eenige gefeyde Geefte-
licke Perfoonen, 11 in eenige andere Roomfche
Paepfche Landen ghelegen ofte woonende. Ge-
lijck Wy mede wel expreifelick verbieden fooda-
nige ghecolledeerde Penningen uytte Landen te
vervoeren , ofte by Adiïgnatic over te maecken,
ofte in eeniger manieren, het zy diredelick of in-
diredelick, aende voorfchreve Perfoonen, Colle-
gien, Conventen, ofte andere Plaetfentebefor-
gen ,ofte te helpen dat hun de felve ghecolledeer-
èk Penningen, ofte eenich ander Gout ofte Silver,
gemunt ofte ongemunt, ofte eenige andere Goe-
deren of Waren toe-ghefonden of overghemaeckt
werden, op peyne dat die gheene die fulcke Col-
leden doen ende aenftellen, iz als mede de gene
die foodanige ghccolledeerde Penningen , Gout
ofte Silver, ghemunt ofte ongemunt, ofte andere
Goederen ofte Waren den voorfchrevcn Jefuiten
ofte andere gefeyde Geeftelicke Perfoonen, Colle-
gien , Conventen , of Bedienaers van Kercken
ende Godtshuyfen toe-voeren, arbitralick aen
denLyve 1-5 naerexigentie van faecken , fullen
worden geflraft, Ende dat alle de geene die voorts
aen bevonden fullen worden daer toe eenige Pen-
ningen gecontribueert te hebben, fullen verbeuren
hondert ponden Vlacmsclcks, iöo dick ende me-
nichmaelfy bevonden fullen worden't felve ghe-
daen. te hebben, Alle welcke vordcre boeten ende
peynen 14 Wy verklaert hebben, ende verklaren
midts defen, dat ghcappliccertfullen worden voor
d'eene helft ten behoeve vanden Aenbrenger, ende
voor de wedcr-helft ten behoeve vanden Officier,
die d'executie doen lal. Verklaren mede dat alle
15 Contraventien tegen defe Onfe Ordonnantie
ghefchiet, ende die naemaels ontdeckt fullen kon-
nenworden, niet tegenftaende eenigen laps van
tijdt, geftraft fullen worden in allen fchijne of die
op de verfche daet waren ghefchiet ende achter-
haelt, ende de geene die niet machtich fullen we-
fen de voorfchreve boeten ofte mulden te beta-
len , daer over acnden Lijve fullen werden ghe-
ftraft. Ordonnerende alle Hoven van Juftitie,
Rcchteren, ende Jufticieren van defe Landen, hier
inne te doen goet kort recht de plano, ende fonder
figuyr van Proces, fonder eenige verminderinge
vande peynen, of andere diifimulatie^ op dat defe
Onfe Ordonnantie te beter mach werden achter-
volcht. Vorder verbieden Wy by defen wel fcher-
pelick den voorichreven Officieren ende heure
Stedehouderen ofte Subfhtuyten, en cenen yege-
ücken van hen, eenige compofitien ofte over-korn-
ften mette Overtreders van defe ende andere onfe
Placaten, tegen de Paus-gefinde gecmaneere, aen
te gaen ofte te maecken , diredelick of indirede-
lick, maer bclaften den fclven Officieren, de ghe-
heele boeten, naer inhoudt der voorfchreve Placa-
ten, in te vorderen ende te executeren, van ghelijc-
ken den Aenbrengeren haer part, fonder moeyten
of te korten, te laten volgen, alles op peyne van
daer over van haer Ampt metter daet te vervallen,
ghecaiTcert te worden, ende 't felve niet langer te
mogen bedienen, midtfgaders daer-en-boven arbi-
tralijck ghecorrigeert te worden. Ordonnerende
dien volgende, foo yemant met behoorlick bewijs
aende Magiftraten of Gerechten vande Plaetfen
aenbrenght, ende fulcks doet blijeken vande voor-
fchreve compofitie of overkomfte der Officieren,
ι dat foodanich Aenbrenger daer over tot een pre-
; mie of vereeringe fal ghenieten t'elckens een fbm-
i me van drie hondert guldens, tot Iafte vande com-
! poierende Officieren. Ende in gevalle nu en dan
! bevonden mochte worden, dat eenige onvermo-
i gende, ter faken vooren verhaelt, inde boeten, by
j defen Placate vermeit, mochten bevonden werden
j vervallen te zijn , dat in dien ghcvalle d'executie
van de felve boete, ofte moderatie van dien , fal
ilacn aen de difcretie en arbitragie vanden Ge-
rechte der Plaetfe, daer de voorfchreve faecke is
voor ghevallen. Ende op dat alles te beter mach
werden ghecffedueert, Soo authoriièren Wy by
defen alle Magiftraten vande Steden ende Gerech-
ten vande Dorpen, omme by nalaticheyt vande
Ι Officieren, noopendc het geene hen by den voor-
ichreven Placate wert op-geleyt, daer inne fooda-
nige voorfieninge te mogen doen, als fylieden naec
ghelegentheyt van faecken fullen bevinden te be-
hooren, ende dat over fulcks de felve Magiftraten
ende Gerechten in dien ghevalle, oock fullen ver-
mogen felfs in Peribon,ofte door andere,de Placa-
j ten ende Ordonnantien tegen de Papiften te exe-
cuteren , ende oock over de boeten ende breucken
te difponeren, fonder daer over gheinjurieert ofte
ghereftftcert te mogen worden, op arbitrale cor-
rcdie. Tot welcken eynde Wy den voorichreven
Magiftraten ende Gerechten wel ernflelick ver-
foecken, ende niet te min bevelen by delen, dat fy-
lieden , foo haeft hen vande voorfchreve nalatig-
heyt der Officieren fal zijn ghebleecken, terftont
daer van Ons ofte de Staten vande Provinciën ma-
ken te verwittigen, op dat de voorfchreve vacante
ghcvallene Ampten en Officien wederomme aen
andere bequame Perfoonen, by den gheene die
fulcks toekomt, mogen werden vergeven. Ende
op dat niemant hier van ignorantie en pretendere,
Vcrlbecken ende ontbieden Wy de Staten, Stadt-
. "           houderen,
-ocr page 151-
——^.
^                   Tegens de Paus - gefindo, &c;
houderen , Gecommitteerde Raden , ende Gede-
puteerde Staten vande Provinciën refpedive vari
Gelderlandt ende 't Graeffchap Zutphen , Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieflandt, Over - YiTel, ende Stadt Grocningen
ende Ommelanden , ende alle andere Jufticiercn
cndc Officieren, die dit acngaen mach, dat fy
defc onfe Ordonnantie van Honden acn al - omme
doen verkondigen, uyt-rocpen ende publiceren,
daer men ghewoonlick is vcrkondinge ende publi-
catie te doen, Procederende ende doende proce-
deren jegens de Overtreders van dien, fondergra-
tie i faveur, diflïmulatie, ofte verdrach , Alibö
Wy dit alles voorden diénft vanden Lande fulcks
bevinden te behooren. Aldus ghedaen, ghereno-"
veert ende ghearrefteert ter Vergaderinge vande
Hooch-gemelte Heeren Staten Generael, in *s Gra-
ven-Hage op den 16 veerthienden April/s/e/ien-hon-
den en negen - en - veertien.
Was gheparapheert,
Jan van if/elmuden ,vt* Onder itondt, Ter Or-
donnantie vande felve. Geteeckcnt , Comelis
Mufch.
Zijnde op 't Spatium ghedruckt het Ca-
chet der felver Heeren Staten in rooden Waf·
fche.
ι '/placaet d'Anno ιβιζ./eght; Alfoo niet jegenilaende d'expiratie vanden Treves,daer doordefe
Landen weder gevallen zij η in openbaren Oorloge tegen den Coninck van Hifpanien ende fijne
Adherenten, evenwel, &c. dAnno 1619 en 1 64 1, Alfoo niet jegenilaende onfe voorgaende
Placate (1641.79'/, Piacaten) t'federt het expireren vanden Treves geemaneert, evenwel, &c.
ι in plaets van defe woorden 'm 't Curfij/ ghedruckt ·,/eggen de Piacaten d'Annis ί 6 iz, 1629, en 164 1.'
omme daer mede over defe Landen te vorderen de (1641 ./eyt, gepretendeerde en over lange ge-
projecteerde) Tyrannie ende Heerfchappie vanden Coninck van Hifpanien, ende fijne Adheren-
ten in 't Wereltlicke,ende vanden Paus vanRoomen ende fijnen Aenhanck in 't Kerckelicke, ma-*
kende hier te Lande, &c.
De Piacaten 1629 en 1641 /eggen: S O O IS T, dat Wy inhererende ons Placaet vanden 26 Fe-
bruari) 1622. verboden hebben, &c.
In plaets van de/e woorden/eggen de Piacaten d'Annis 1622, 1629. en 1 6 4 1. ende voor de tweede reyié,
dat de felve opcnbaerlick gegeeifelt ende ghebannen fullen worden, ende gemul&eert nae ghele-
gentheyt van faecken, ten profijte als vooren : ende voor de derde reyfe weder gekregen wefende.
ïwaerder aenden Lijve geilraft fullen worden, als Perturbateurs vande gemeene ruite, met confif-
catie van alle hare goederen, naer exigentie van faecken. Verbiedende mede wel expreifelick alle
Collegien die toegelaten is Pafpoorten te mogen geven, aende fulcke eenige Paipoorten te verlee-
nen, buy ten onfe voorgaende kennüTe. Verbieden infgelijcx allen Ingefetencn, &c.
·) Alle drie de voorgaende Piacaten voegen daer by: ende gebannen te worden met confiicat ie van goederen;
Verbieden mede, &c.
In plaets van de/e woorden /eggen de drie boven-gemelte: die van oudts binnen defe Landen woonachtich
zijngeweclij&c.
Dit verbodt is in het Placaet vanden Iare 1622 niet: maer is inden larc 1629 en 1641 ly gevoecht.
De/epeynen ende volgende woorden in 't Curfijf zijn by augmentaüe inden Placate d'Anno 1649. eer/l inghe-
voeght.
Alle drie de voorgaende Piacaten hebben alhier de woorden : in ecnige Steden, Plaetfên, Univerfiteyten of
Scholen onder 't ghebiedt vanden Coninck van Hifpanien in Vyanden Landen, ofte in andere Je-
fuiten Collegien. '/ Placaet d'Anno 1641 voeght daer by: in Neutrale Landen.
10  De Piacaten de Annis 1622 en 1629 di/poneren niet tegen de Kloppen nochte oock niet tegens de Papi/i/che
Voochden maer alle 't/elveis Anno 164! by gekomen.
11  Alle drie de voorgaende Piacaten hebbende/e woorden .' Ofte oock aen eenige gefeyde Gecilelicke Per-
foonen onder 't ghebiedt vanden Coninck van Hifpanien, oft fijn Adherenten, ofte oock eenige
andere Roomfchc Paepfchc Landen gelegen ofte woonende.
1 % De drie voorgaende /eggen : op peyne dat de geene die fulcke Colleclen doen ende aenftellen i metter
doot ende confifcatie van alle hare goederen geitraft fullen worden,
1> T)e drie voorgaende/eggen: arbitralick aendeu Lijve met confifcatie van goederen, naer exigentie van
faecken, öcc.
14  Gchjck oock: alle welcke vordere boeten, pcynen ende confifcaticn, wy verklaert hebben, &c,
15  Au%pientatie inden J'are 1641 by gekomen , beyde de voorgaende difponeren alleen tegen d'Officieren in de/er
voegen.· Verklaren mede dat alle Officiers die inde executie van deiê onfe Ordonnantie, by negli-
gcntieofte verfuym, naelaten fullen datelijck te procederen fulcks als 't behoort, vervallen fullen
^an "unne Staten en Officien, ende dat de felve metter dact voor andere fullen wefen impetrabel.
16  Den 26 Febaiarij 1622. was geparapheert, E. vander Marck,™' 8 September 162^. A. Ruytenburch,n'
30 Auguili 1641.1. van Aerjfen,
Placa*
O
-ocr page 152-
Placaten-;. ι. Boeck. 4. Tit t. Deel.
Placaten vande Staten van Hollandt.
212
211
Placaten vanden 20 Ï>ècember 1581. ende 21 Vtyvember 1584.
tegens bet firoeyen <van fedmenfe Boecken ^Gefcbrijten oft Refereinen 3 ende ordre jegens het
onordenteückjDrucken. Item s tegens Tmffetycke Conventtcttlen 3 ende bet dragen <van Geefe-
lijcke Habiten, als oocf^ op 'tfielhn atande Scboolmeeslers.
l.
doen fal, een derden-deel tot behoef vanden Aen-
brenger, ende een derden-deel tot pröfijte vande
gemeene faecke: Met verbodt ende interdi&ie, dat
lulcke Contraventeut niet meer fal mogen druc-
ken. Ende alfoo oock niet tegenftaende verfchey-
den voorgaende Verboden ende Interdi&ien, foo
wel binnen den Steden als ten Platten Landen, in
eenige Kercken oft andere particuliere Huyfen, ee-
nige toeloop ofte t'famenkomfte van Mans ende
Vrouwen wort bevonden, omme te ghebruyeken
eenige Paufelicke Exercitie, als Miflên, Predicken,
Doopen ende anderfints, waer door Hchtelick eeni-
ge onruft ende oproer foude mogen rijfen,ende ee-
nige heymelijcke verifcint metten Vyandt gehou-
den, ende Jiilige aenflagen fouden mogen te wege
gebracht worden,ende alwaer 't de felve Exercirien
niet met groote tTamen-komften en ghefchieden,
nochtans ftrecken foude, niet alleen tot fchandale
ende ergerniiTe vande Gemeente: maer oock tot,
nadeel vande gemeene faecke. SOO IS T,
dat Wy omme alle fwaricheden, die daer uyt inf-
gelijcks fouden mogen rijfen te voorkomen, j alle
alfulcke Vergaderingen ende t'famen-komilen
wederomme wel ernitelijck verboden hebben, en-
de verbieden by deièn, 't zy heymelijck ofte open-
baer,op de pene van hondert gulden t'elcken reyfe
te verbeuren, by den genen in wiens Huyfen be-
vonden fal wOrden iulcks ghedaen te wefen:
6 Ende ingevalle 't felfde in Kercken ofte Conven-
ten fal zijn ghepleecht, op de verbeutte vande ali-
mentatie vande Conventoralen die fulcks fullen
hebben toegelaten, ofte aldaer jegenwoordich ful-
len zijn gheweeft, ende oock vanden genen door
den wekken alfulcke Exercirien cnde Ceremo-
niën, fullen zijn mif handelt ende gedaen. 7 Ende
in gevalle de felve egeene Alimentatie is genieten-
de, op pene dat alfulcke oproerige uyt dier Plaetfe
geieyt fal worden, endc daer niet wederom fal mo-
gen komen op arbitrale correctie. Sonder noch-
tans yemandt in fijnconfeientie ofte ghemoette
willen befwaren ofte rechercheren. Endc alfoo
mede groote argerniiïe gcplceght worden,niet fon-
der vreefe van oproer binnen eenige Plaetfen, door
dien dat eenige met hare kleedinge als Monickcn,
Nonnen endc Bagijnen, openbaerlijcken gaen op
der Straten. Verbieden cnde interdiceren Wy me-
de 8 by defen, dat niemant voortaen hem in andere
dan waerlijcke Habijten, by dage op der Straten
ofte ghemeene plaetfen fal laten vinden , op ver-
beurte van alfulcke Kleedinge voor des Heeren
Dienacrs, ofte den Soldaten in Guarnifoen zijnde,
ter plaetfe daer fulcks gebeurt. Item, alfoo tot vcr-
fchcyden Plaetfen, niet tegenftaende voorgaende
Refolutien ende Ordonnantien, dagelijcks groote
faulteninder Scholen bevonden worden, doordien
de Schoolmeeilers op haren handel, leeringe ende
leven,
ILHELM, by der gratie Godts
Princevan Orangien, Gravevan Naf
fau,&c. Als ons gedefereert zijnde de
hooge Overigheyt van Hollandt , Den eerften
Deurwaerder vande Camere vanden Rade hier op
verfooht, Saluyt. Alfoo dagelijcks wort bevonden,
dat vele ende verfcheyde fchandaleufe, crgerlijcke
Boecxkens, Liedekens, Refereynen, Nieu-maren
endediergelijcke, in drucke ende ghefchrifte wor-
den uytgegevcn, Sulcks dat d'onwetende ende on-
verfochte Menfchen, ende de gemeene Man, door
d'oproerigeendeongerufte Geeften,lichtelijcken
tot mifverftant, fcheuringe ende feditie, % in defen
lijden ghebracht fouden mogen worden. SOO
I S T, dat wy met rijpen berade ende advijiè vande
Ridderfchap, Edelen ende Steden van Hollandt,
verboden ende gheinterdiceert hebben, verbieden
ende interdiceren by defcn eenen yegelijcken van
wat ftate, Natie , qualitey t cnde conditie de felve
foude mogen wefcn, ecnige alfulckc argerlijcke,
oproerige ende fchandaleufe Boecxkens, Nieuma-
ren, Liedekens, Refereynen ofte anderfints, hoeda-
nich de felfde fouden mogen wefcn, in geender-
hande Tale ofte Spraecke voortaen binnen den
voorfz Lande te drucken, nochte in drucke ofte ge-
fchrifte te laten.uytgaen, verkoopen nochte femi-
neren, op de verbeurte vande felve Boccxkens,Lie-
dekens ofte anders, ende daer-en boven van hon-
dert Carolus guldens voor de eerile reyfe, ende de
tweede reyfe op dubbelde boeten, cnde daer-en-
boven arbitralijckcn geflraft te worden. Ende ten
eynde al 't felfde te beter mach worden achter-
volght ende onderhouden, Ordonneren ende beve-
len Wy allen Boeck-druckers binnen den Lande
van Hollandt, voortaen niet te drucken, nochte in
drucke uyt te laten gacn, ten zy alle 't felfde eerft
3 den Staten ofte haren Gedeputeerden lal zijn
verthoont, ende by henluydcn toegelaten cnde gc-
admitteert. Sonder dat oock na de felve Admiflie,
daeraenyetin drucke toe ofte afgedaen fal mogen
worden. Ordonnerende mede dat tot dien eynde
alle Druckers, onder hacrluyder gedruckte Exem-
plaren , gehouden fullen zijn te itellen haerluyder
Naem,de plaetfc haerluyder Refidentie,ende 't laer
wanneer fulcks is gedruckt, mitfgadersdAutheur
endc Tranilateur van dien , ende fullen de Druc-
kers mede ghebouden zijn , binnen drie Weecken
na de Publicatie van defen 4 te compareren voor
den Staten voornoemt, ofte hare Gecommitteer-
de, ende in handen vanden félven te doenden be-
hoorlijcken Eedt, van dat fyluyden hen daer nae in
alles fullen reguleren, op gelijcke penen als boven,
tegens den genen die contrarie van defen bevon-
den fullen worden gedaen te hebben. Te bekeeren
ende t'appliccren de voorfz penen, een derden-deel
tot behoef vanden Officier die d'executiedaer van
-ocr page 153-
Tegens de Paus
i<4
alle overtredinge van dien foo vele mögelijck is fe*
doen beletten ende voorkomen. Ende ten eynde
niemant hier af ignorantie en pretenderc , Lallen
ende ordonneren Wy U, 't inhouden van defen te
publiceren, alomme binnen den Lande van Hol-
landt , daer men ghewoon is Publicatie te doen,
ende eenen yegelijck te belailen, hen na 't inhou-
den van dien te reguleren, op de penen daer inne
begrepen. Gegeven inden Hage, onder 't Ze-
gel van Juftitie hier op gedruckt informe van Pla-
cate, den 11 twintighlten December vijftien-hon-
dert een-en-tachtich. Onder ftondt gefchreven,
By iijnder Princelijcke Excellentie. Ter Relatie
vanden Prefident ende Raden over HoUandt ende
Weft-Vrieilandt. Onderteeckent, B. Ernfl. Ende
bezegelt met een opghedruckt Zegel van rooden
Waffche.
2t3
leven, niet behoorlijck en zijn ondervraeght, ghe-
examineert nochtc ondcrfocht, hebben wy infge-
lijcks verboden ende geinterdiceert, verbieden en-
de interdiceren by defen, alle Mans ende Vrouwen-
periöoncn binnen ende buyteri den Steden, 9 hen
tonderwinden eenige Schole te houden ofte Kin-
deren te keren, Ten zy de felve by de Magiftraten
vande Steden, ofte ter naefter Stede haerduyder
Refïdentic, cerfl behoorlijck fullenzijnonderfocht
ende ghcadmittcert,ende A&edaer affullen heb-
ben verkregen, daer op fyluyden als dan vorder ful-
Jcn worden alomme toegelaten , Ende dat mede
alles op pene van hondert gulden te bekeefen als
vooren. Beladende 10 alle Officieren opprivatie
vaiihaerluyder Officie, ende voorts ordonnerende
alle Magiftraten, 't gunt voorfz is in alles ernfte-
lick te doen achtervolgen ende onderhouden, ende
't PÏacact dAnno 1584 hegint.· De Staten van Hollandt, den eerften Deurwaerder vande Camere van-
den Rade in Hollandt,hier op\erfocht, Saluyt. Alfoo bevonden wert, dat, niet jegenftaende den
voorgaeneten Placate vanden 2.0 Dccemb. 1581. alomme in Hollandt verkondight ende gepubli-
ceert, vele ende verfcheyden, &c.
% In plaets van dcfe woorden feghthet voorfz placaet: 'twelcke fonderlinge in dcfe tijden dient verhoedt.
S O O IS Τ, dat Wy met advijs van die vanden Rade Provinciael in Hollandt, van nieuws ver-
boden , &c.
't Sehe Placaetfeght: ten zy alle 't felve eerft by Ons, ofonfe Gecommitteerde fal zijn verthoont, toe-
gelaten , &c.
Idem, wederomme te compareren voor ons oftonfe Gecommitteerde,ende in handen vanden felveu
te vernieuwen den Eedt van dat fyluyden, &c.
<5 't Opgemelte Placaet feght: wel ernftelick als noch verboden hebben ende verbieden by defen alfulcke
Vergaderingen en tfamenkomften, ende oock de voorfz exercitien, 'tzy in'thcymelick, &c,
't Sehe Placaet voeght hier in clefe ivoorden .· Ende die d'Exercitie fal hebben gedaen, ghehouden fal zijn
uyt den Lande van Hollandt te vertrecken, fonder dat de felve in eenige Plaetfen van Hollandt fal
mogen blijven ende ontfangen werden : Ende in gevalle alfulcke Exercitien in Kercken, &c.
In plaets van defe woorden feght het opgemelte Placaet: doende de felve daer en-boven vertrecken, fulcks
als vooren, alles op peyne van daer inne niet weder te komen op arbitrale,Sec.
't Sehe voeght hier in het woordeken .· als noch by defen.
Item.· van Hollandt voornoemt.
10  Ende alhier het woordeken: daeromme.
II  Endeeyndight, den 11 November 1584. Endewasondertcyckent,P. Hanneman.
Placaet, van den 9 Martij 1589. Inhoudende nader ordre op alle
bet felve.
mecne Man daer deur lichtelijck tot mifverflant,
fcheuringe ende fcditie gebrocht fouden mogen
worden, 't welck fonderlinge in dcfe tijden dient
verhoedt. S O O I S Τ, dat wy met advijfe van
den Prefident ende Luydcn vanden Rade Provin-
ciael der voorfz Landen van nieuws verboden ende
geinterdiceert hebben, verbieden ende interdiceren
by defen eenen ycghclijck, van wat ftate, Natie,
qualitcyt ende conditie de felve foudc mogen we-
fen , eenige argerlijckc, oproerigeofte fchandaleufe
Boecxkens, Nieu-maren , Licdekcns, Refereynen
ofte andere, hoedanich de felve foude mogen we-
fen , in gcenderhande Talen ofte Spraccke voort-
acn binnen de voorfz Landen te drucken, noch in
drucke ofte gefchrift te verkoopen ofte ftroyen , op
de verbeurte vande felve Boecxkens, Liedekens
ende andere gefchriften , ende daer en-boven van
hondert Carolus guldens voor de eerfle reyfe, ende
voorde tweede reyfe op dubbelde boeten, ende ar-
bitrale ftrafle. Ende ten eynde 't felfde te beter
O ι                      mach
j^§ E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weil - Vrieflandt, Repre-
fenterende den Staten vanden felven
Landen, Allen den genen die defen fullen
hen, Saluyt. Afoo niet tegenftaende voorgaenden
Placate vanden twintighften Decembris inden
Jarc vijftien-hondert een-en-tachtigh, alomme in-
den Landen van Hollandt ende Weil - Vrieflandt
verkondicht ende ghepubliccert, vele verfcheyden
ichandalcufe endeargerlijcke Boecxkens ende Lie-
dekens, Refcreyncn, Nieuw-maeren ende dierghe-
lijcke dagelijcks in drucke ende gefchrifrc werden
uytgcgcven : Dat mede vele ongeregeltheden in-
den voorfz Landen, foo in 'tdrucken, in 't exerce-
ren vande Paufelijcke Ceremoniën , ende andere
de Cbriftelijcke Religie contrarierende, in'tghe-
bruyeken vande ghe pre tendeerde Gceflelijcke Ha-
bijten, ende het (tellen vande Schoolmccilercn,
dagelijcks worden geplcecht. Sulcks dat d'onwc-
teridc ^ndc oiiYerfochtc Menfchen, ende de ghe-
-ocr page 154-
Placateo-j» i.Boeck. 4.Tit. ï.Deel.
216
215
fal worden toegelaten, gheherberght, ghehuyft
ofte ghehooft, op verbeurte van hondert guldens
tot laite van den genen die contrarie fal doen in 't
Herbergen, Huyièn ofte Hoven voor de eerfte
reyfe, voor de tweede reyfe van twee hondert gul-
dens , ende voor de derde reyfe van drie hondert
guldens, ende banniiTement als vooren : Ende de
geene die hen op 't hooren vande voorfchreven
Miifen ende PauiTelijcke Superititien fullen pre-
fent gevonden hebben , fullen verbeuren hare ali-
mentatie , indien fy-luyden eenige trecken, ende
noch vijf-en-twintigh guldens t' elcker reyfe als fy-
luyden fulcks fullen hebben ghedaen, 'tzyoftfy
op 't feyt bevonden worden, ofte dat naemaels
't felve tot kenniiTe komt: ende ghelijcke pecu-
nielc peynen van vijf-en-twintich guldens iullen
verbeuren alle anderen die daer prefent zijn ghe-
wceft, ende boven dien daer op bevonden zijnde,
haeropperftcKleet. Verbieden ende interdiceren
voorts, een yegtlijck voortaen hem in andere dan
in waerlijcke Habijten op der Stralen ofte gemey-
ne PJaetfen te vinden, opte verbeurte van alle an-
dere Habijten tot profijte vande Dienaers vande
Officieren, ofte anderen die ter Ordonnantie van-
de Magiftraten vande refpective Plaetfen henluy-
den daer over fullen bekeuren. Interdiceren ende
verbieden mede alle Mans ende Vrouwen-perfoo-
nen, binnen ende buyten den Steden van Hollant
ende Weit-Vrieilandt,hen tonderwinden, eenige
Schole te houden, ofte Kinderen te leeren, ten zy
de felve by den Magiftraten vanden Steden haer-
luyder refidentie eerft behoorlick onderfocht ende
geadmitteert zijn, ende Ade daer af hebben ver-
kresen. Ende foo veel de Platte Landen aengact,
veritaen dat fy van ghelijcken fullen worden on-
derfocht ende geadmitteert by de Hooft-Officiercn
vande Dorpen ende Plaetfen ftaende in hooge
Middele, ende lage Jurifdictie, onder de Hooge
Overicheyt vande Landen van Hollandt ende
Weit-Vrieilandt , ende inde Heerlickheden ende
Ambachts - Heerlickheden, toekomende eenige
particuliere Heeren ofte Ambachts-Heeren van-
den felven ofte hare Officieren, op peyne van te
verbeuren voor d'eerite Maent hondert ponden,
voor de tweede Maent twee hondert ponden,ende
voor de derde Maent drie hondert ponden , ende
uytte voorfchreve Landen ghebannen te worden
voor den tijdt van thien Jaren. Verbieden voorts
den Magiftraten vanden Steden, Hooft-Officieren,
Heeren ende Ambachts-Heeren, toe te laten ofte
gedoogen,dat yemant vanden genen die fyluyden
admitteren fullen, ömme School te houden, "eeni-
ge Boecken fullen mogen doen leeren, de Chriftc-
lijcke Religie contrarierende, op arbitrale correöie.
Ende veritaen dat alle de peynen hier vooren ghe-
roert, voor een derdendeel fullen kommen ten be-
hoeve vanden Officier die d'executie doen fal, voor
eenderdendeel ten behoeve vanden Aenbrenger,
ende voor een derdendeel ten behoeve vande ghe-
meene faecke. Ende bevelen wel expreflelijck den
Prefident ende Raden Provinciael vande voor-
fchreven Landen.den Advocaet Fifcael, ende Pro-
cureur Generael, ende allen anderen Officieren
ende Jufticieren der voorfchreven Landen, dcfe
onfe Ordonnantie te achtervolgen ende doen ach-
tervolgen , ftrafXehdc ende doende ftraiTen den
Contra-
mach worden achtervolcht ende onderhouden, in-
terdiceren ende verbieden Wy allen Boeck-druc-
kers binnen den Landen van Hollandt ende Weit-
Vrieilandt, voortaen yet re drucken, ofc in drucke
uyt te laten gaen, ren zy al 't felve eerft by Ons
ofte onfe Ghecommitteerde Raeden , ofte den
genen die VVy inde refpedive Steden daer toefpe-
eialijck fullen authoriferen, zy vertoont, toegelaten
ende ghcadmitteert, fonder dat oock nae de felve
admijflie daer yet toe oft afghedaen fal mogen
worden ; Tot welcken eynde alle Boeck-druckers
ghehouden fullen zijn den exemplaer origineel te
nouden van alle Boecken ende Aden die fy ful-
len drucken, ende 't felve aen ons ofte onfe Ghe-
committeerde Raden over te feynden , al eer ee-
nige van dien fullen mogen worden uytghegeven
ofte verkocht, om daer by te mogen weten, wat
naemacls daer aen ofte af fal wefen ghedaen. Or-
donnerende mede ten ielven eynde , dat alle
Druckers onder haerluyder ghedruckte Exempla-
ren ghehouden fullen zijn te ilellen haer-luyder
Naem, de Plaetfe haer-luyder refidentie, ende
'tlaer wanneer fulcks isghedruckt, mitfgaders
d'Autheur ofte Tranilateur van dien , op peyne
voor d'eerfte reyfe van hondert ponden van veer-
tich grooten 't pont, ende verbeurte der Exempla-
ren, ende voor de tweede reyfe, twee hondert ghe-
lijcke ponden, ende verbeurte der Exemplaren,
ende voor de derde reyfe van drie hondert ghelijc-
ke ponden , ende banniflement uytte voorfchre-
ven Landen, voor den tijdt van thien Jaren.
Ende fullen de Druckers der voorfchreven Landen
gehouden zijn voor den thienden Aprilis eeribko-
mende wederom te compareren voor ons ofte
onfe voorfchreven Gecommitteerde Raden , ende
in handen vanden felfden vernieuwen den Eedt
van dat fyluyden hen in alles hier nacr fullen regu-
leren , Op peyne van t'elcke Macnt daer naer te
verbeuren de fomme van hondert ponden van
vcertich grooten 't pont, foo lange fy daer van
fullen blijven in gebreecke. Verbieden ende in-
terdiceren mede foo wel binnen den Steden als
ten Platten Lande inde voorfchreve Landen, allen
Ingefetenen der voorfchreve Landen, ende ande-
ren de felve frequenterende, in eenigc Kercken
ofte particuliere Huyfen ende Plactfen, opten Vel-
de, in Schepen ofte Schuyten, cenige toeloop, ofte
t'famen-komfte van Mans ofte Vrouwen te macc-
ken ofte te houden, ommc cenige Miifen ofte an-
dere cxerciticn vande Paufelijcke Supcrilitien te
doen, oft te hooren onder watdeckfel 't felfde fou-
de mogen weien, foo wel in 't heymclijck als in 't
openbaer, op peyne van verbeurte van twee hon-
dert guldens, tot lafte vanden gcenen in wiens
Huyfen, Velden , Schepen ofte Schuyten, fulcks
fal worden ghedaen , ende dat die gecne die d'felvc
Miflen ofte PauiTelijcke Supcrilitien fal hebben
gedaen, uytte voorfchreven Landen van Hollandt
ende Wcft-Vrieilandt fal moeten vertrecken, fon-
der daer innc weder te mogen kommen, op peyne
van ten eeuwigen dagen uytte voorfchreve Lan-
den openbaerlijck ghebannen te worden op Lijf-
ftraiTe: Ende dat hy boven dien van fijne alimen-
tatie (foo verre hy eenigc heeft) lal worden ghepri-
veert, fonder oock dat de felfde in eenigc Steden
ofte Plaetfen van Hollandt ofte Wcit-Viicflandt
-ocr page 155-
Tegens de Paus
Il8
hooren. Gegeven inden Hage onder't Zegel van
den Staten voornoemt, hier 'op ghedruckt den
negenden Martij, Anno vijfthien-hondert negen-
en - tachtich. Onder ftondt ghefchreven, Ter
Ordonnantie vanden Staten. Onderteyckent,
C. de Rechtere.
217
ContraventeurS van dien nae hare forme ende in-
houden. Ende ten eynde hier van niernant igno-
rantie en pretendere, Lallen ende ordonneren Wy,
dat defen al-omme inden voorfchreven Landen,
daer men gcwoonlick is publicatie te doen, fal
worden ghcpubliccert ende uytgeroepen naer be-
Placaet, Inhoudende naerder Ferk[aringe ende Verbodl vande t Samen-
komflen, Conventiculen oft Vergaderingen > <x>an die hen pretenderen te wefen <~uande Room-
fche Religie: Ende oockjegens bet hertrouwen ende herdoo^en. \
lujij ι j o 4.
E Riddctfchap, Edelen ende Steden van
; Hoilandt ende Weit-Vrieilandt, reprefcn-
terende den Staten vanden fel ven Lande.
Allen den genen die defejcgenwoordige fullen ficn
ofte hooren lefen, Saloyt Alföo niet tegenftaende
onfe Ordonnantien ende Placaten, fo vanden Jare
1581, als vanden Jare negen en tachtich leftleden,
verfcheyden te famen - komilen, conventiculen,
ende Vergaderingen van Mans ende Vrouw-pcrfo-
ncn, inde voorfz Landen, inden Steden, Vlecken,
Dorpen,ende te Lande gehouden worden, vanden
genen die pretenderen te wefen vande Roomfche
Religie, onder 't pretext van eenige exercitie,leetin-
ge ofte lefinge te doen. Ende wy fekerlijck ghein-
formecrtzijn , dat de ghemeene Vyanden vande
welvaert, rufte, ende eenigheydt vanden voorlchre-
ven Landen,ende den goeden ïngefetenë van dien,
door alfulcke t'famen-komften, Conventiculen en-
de Vergaderingen,hacr quaet voornemen(tot ruine
ende onderganck van defe Landen ftreckende) by
alle middelen poogen te vorderen.
S O O I S Τ, dat wy nae voorgaende rype de-
liberatie, ende byadvyfe vanden Preiidenten ende
Raden vanden voorfz Landen, geordonneert ende
geihtueert hebben, ordonneren ende ftatueren by
defen, dat tot afweeringe vande voorfz t'iamen-
komften, Conventiculen ende Vergaderingen al-
omme inden Landen van Hoilandt ende Weil-
Vrieilandt,by allen Officieren Jufticieren,Magiitra-
ten ende Ingefetenen, onderhouden ende achter-
volcht fal worden het voorfz Placaet, daer jegens
by ons uyt ghegevcn den negenden Martij inden
Jare 1589. Verklarende voorts ende amplierende
'tfelve Placaet,hebben verilaen ende geordonneert,
verftaen ende ordonneren by defen,dat inde penen,
boeten, breucken ende correctien daer inne ver-
haclt , vervallen alle de gcene die onder 't pretext
van te wefen vande Roomfche Religie, eenige t'fa-
men-komften, Conventiculen ofte Vergaderingen
in eenige Kercken, particuliere huyfen, op den Vel-
de, in Schepen, Schuyten,ofte andere plaetfen ma-
ken , ofte daer inne verfchynen , 't zy of daer een
Pneftcr, Paep, ofte Monick, ofte eenich Man ofte
Vrouw-perfoon by is om eenige Paufelicke exerci-
tien, vermaninge ofte lecringe te doen ofte niet:
Ende dat over fuicks fowelde gene die bevonden
fullen worden de Exercitie, Vermaninge ofte Le-
finge inde fclve t'famenkomiten ghedaen te heb-
ben, vervallen fullen inde penen, ftrafFen ende cor-
redien,by den voorfz Placate geftatueert* jegetos
dengenen die MiiTen, ofte Paufelijcke Superfti-
tien doen , als de gene in wiens Huyfen, Velden»
Schepen, Schuyten, ofte andere Plaetfen, 't felve
wort ghedaen, ende oockden geenen dié daer by,
aen,oftc over fullen wefen.
Ordonneren voorts dat de gene die onder 't pre-
text van te wefen vande Roomfche Religie, hen
by eenich Priefter, Paep ofte Monick laten her-
trouwen oft herdoopen, verbeuren fullen hondert
ponden van veertien groot 't pont, ende boven dien
arbitralijck worden geftraft, ende alle degeenedie
daer by, aen ofte ontrent geweeit fullen zijn, vijf-
tien gelijcke ponden, ende den Priefter, Paep ofte
Monick 't felve gedaen hebbende,in ghelijcke pe-
nen, breucken ende corredien, als by 't voorfz Pla^
caet jegen den miiHoenders zijn gêdecreteert.
Item, dat de gene die bevonden fullen worden,
't zy Mans oft Vrouw-perfooiien hen onderftaen
te hebben , de weet, oft infinuatiete doen totte
voorfchreve t'famenkomft ofte conventiculen, ver-
beuren fal viermael foo veel, als de geene die inde
felve conventiculen verfchijnen, naer inhoudt van
den voorfchreven Placate. Alle welcke penen ,
boeten ende breucken fullen gaen, ende gheappli-
ceert worden , als by den voorfz Placate vanden
negenden Martij anno vijftien-höndert negen-en-
tachtich is verklacrt.
Ordonneren daeromme, ende bevelen by deien,
den Stadthouder,Prefidentenende Raden vanden
voorfchreven Landen ,den Advocaet Fifcacl, Pro-
cureur GeneraeljCndc allen anderen Officieren en-
de Juilicieren der felver Landen, deie onfe Ordon-
nantie te achtervolgen , ende doen achtervolgen,
ende fonder conniventie oftdiifimulatic, te ftfaf>
fen, ende doen flraffen den ContraventeurS Van
dien. Ende ten eynde hiervan niemandt ignoran-
tie en pretendere, Lailcn ende ordonneren wy wel
expreflclijck dat defen al-omme inden voorfchre-
ven Landen van Hoilandt ende Weft-Vrieflandt,
daer men ghcwoonclijck is publicatie te doen,
ende alle andere Plaetfen, (des noot zijnde) uyt-
geroepen, gepubliceert ende kennelijck gemaeckt
ial worden, naer behooren. Ghedaen inden Hage
onder 't Zegel vanden Staten voorfchreve hier op
gedruckt in forme van Placate den eerilen Julij ,
inden Jare 1594. Onder flont ghefchreven, Ter
Ordonnantie vanden Staten, Ondergeteyckent,
C. de Rechtere.
PJacaten
O 3
-ocr page 156-
Placaten. i.Boeck. 4-Tit. i.DeeL
220
<5
19
Placaten tegens het Bedevaert gaen ende an-
dere SuperftitiecL·*.
4. Placaer', ^Beroerende het Bevert~gaen,ende andere Super/litien, den
23 lunij 1^87. 'tSehe 'is fonder meranderinge by de Staten nj&n Hollandt weder
gbeemaneert ende uyt-ghegheven den
10 ïunij 1 5 8 8. ende gherewveert inde loeren
ιf 9 o m \ 5 91,
naer voorgaende Klock-ghcflagh, van wegen der
Hooge Overigheyt van Hollandt, Zeclandt ende
Vrieflandt, fecr fcherpelijcken interdiceert ende
verbiedt, allen ende yeghelijeken Perfoonen van
wat qualiteyt ofte conditie die weien mogen , ee-
nige Bedevaerden oft andere alfulcke Superftitien,
ende 't geene dattcr acnkleven mach te ghebruyc-
ken oft te ufcren , nochte eenige by-een-komften
of Vergaderingen tot dien eynde te maecken, op
pene, van voor elcken Perfoon contrarie doende, te
verbeuren een boete van vier-en-twintich Carolus
guldens tot vcertich grooten 't iluck, ende boven
dien arbitralijcken gecorrigeert te worden naer exi-
gentic vander iaecke, foo dickwils als 't ghebeuren
fal, 't zy of de felve Perfoonen ofte Overtreders op
'tfelve feyt bevonden worden, ofte dat 't felve nae-
maels jegens henluyden wort geprobeert. Lallen-
de ende ordonnerende daeromme allen Officierea
dien 't aengaen mach, 't inhouden van deiê onfe je-
genwoordige Ordonnantie ilricktelijck te onder-
houden ende doen onderhouden, endë jegens den
Overtreders van dien te procederen tot executie
vanden voorfz breucken ende penen, fonder eeni-
ge diilimulatic ofte verdrach. Ende van des te doo
ne, geven Wy u gefwooren Exploiéteur volkomen
macht, authoriteyt ende fondcrlinghbevel, ons
relaterende wes ghy hier inne gcdaen fult hebben.
Gegeven inden Hagc, onder't Zegel van Juflitie in
forme van Placatc hier op gedruckt, den drie-en-
twintighilen Junij Anno vijfthienhondert feven-
ende-tachtich.
Α U RΙΤ S ghebooren Prince van Oran-
gien, Gtave van Nailau, Catzenellebogen,
Vyanden , Diets, &c. Marquis vander
Veere ende Vliffingen, Heere van S. Vijt , Duef-
burgh, der Stadt Grave, ende van den Lande van
Kuyck,&c. Gouverneur, Capiteyn Generael ende
Admirael, midtfgaders de Prefident ende Raden
over Hollandt, Zeeland t ende Vrieflandt, den eer-
Hen Deurwaerderofte gefwoorenExploi&eur hier
op verfocht, Saluyt, Alfoo t'onfer kennüTe geko-
men is dat verfcheyde Perfoonen, niet jegenftaen-
de voorgaende Interdictic, hen vervorderen op fom-
mige tijden vanden Jare ter Bedevaert te gaen,op
verfcheyden PJaetfen onder de Graeffchappe van
Hollandt gelegen, als tot Wilfveen, 's Gravefande,
Bergen ende andere Plaetfen, ende dat in Linnen
Kleederen ende anders, brengende ofte offerende
aldaer jonge Hoenderen, WatTen-kaeriTen, Beel-
den, Armen, Beenen ende andere Leden van Men-
fchen in Waflèhe gemaeckt, met vele andere Su-
pcrilitien ende abuyfen daer toe gebruyekt, maec-
kende tot diencyndc oock eenige by-een-komften
ofte Vergaderingen, 't welck notoirlijck is Afgode-
ryc,ende dire&clijck ftrijdende jegens des Heercn
Woort, daer uyt vorder inconvenientien fouden
mogen volgen, ende de felve mits dien niet en be-
hooren getolcreert, maer gheftraft te worden ten
exemple van anderen. SOO I S Τ , dat Wy
omme nacrder daer inne te voorfien , U commit-
teren ende bevelen midts defen, te trecken ter
Plactfc daer 't van noode wefen fal, ende alomme
5. Placaet vanden \ 7 fanmrij ι 64.7. op 't feheSubjeB.
noch om verfcheyde confideratien, naer de Policic
defer Landen, nieten kan werden ghetollcrecrt,
maer andere ten exemple dient te werden ghc-
ftraft. SOO I S Τ, dat Wy, om tegen 't gunt
voorfz is nacrder te voorfien , hebben gheintcrdi-
ceert ende verboden, ghclijck Wy exprcflelijck in-
terdiccren ende verbieden by defen allen en yegc-
lijcke Perfoonen, van wat qualiteyt of conditie de
felve foude mogen wefen, eenige Bedevaerden of
andere dierghclijcke Superftitien met den aenklc-
ven van dien te doen plegen ofte ghebruyeken,
oock ter voorfz of andere dierghclijcke oorfacekeii,
eenige by-een-komften ofte Vergaderingen te ma-
ken , op peyne dat yeder Pcriöon die anders ofte
contrarie van defen fal bevonden werden te doen,
datelick fal verbeuren een boete van vier-en-twin-
tigh ponden te vcertich grooten 't iluck, en fal wij-
ders arbitralick werden gecorrigeert naer exigentic
van
E Riddcrfchap , Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wcil-Vrieflandt, Repre-
iênterendc de Staten vanden fel ven Lan-
de, DOEN TE WET EN, Alfoo
van nieuws tot onfer kennifle is gekomen dat ver-
fcheyde Perfoonen , niet tegenftaende voorgaen-
de Intcrdiclie , hacr vervorderen , op fommige
tijden vanden Jare ter Bedevaert te gaen op diver-
fché Plaetfen defer Provintic , als tot Heyloo on-
trent de overblijffelen van fccckcre Capclle eer-
tijts ghenaemt Onfe Lieve Vrouwe ter Noot, van
gclijckcn tot Wilfvccn , 's Gravefande, Bergen ,
ende andere gheweften, en dat in linnc Kleerenof
ander gewaedt, brengende aldaer tot OfTerhande
met veel fuperftitieufc Ceremoniën, Gek, Waiïè-
keerffen, of andere dingen, maeckende onderlinge
grootc Vergaderingen ende by-een-komften van
vcele Menlchcn, het welck naer Godts Woordt,
-ocr page 157-
Tegens de Paus·gefindo, &c. ?
222
221
daeromme alle Officieren die 't felve aengaen
mach , 't inhouden van deiê onfe jegemvoordige
Ordonnantie ftricktelic'k t'öbferveren, te onderhou-
den, ende doen onderhouden, ende jegens d'Over-
treders van dien te procederen tot executie vande
voorfchreve breucken ende peyne , fonder eenige
diifimulatie of verdrach. Gedaen inden Hage on-
der onfen Zegele opten feventhieriden Januarij
fefthien-hondert feven-ën-veertigh. Onder ilondt,
Ter Ordonnnantie vande Staten. Onderteyckent,
Berk-' van Beauiïtont.
faecken, foo dickwils als contrarie van defen
fai werden gedaen, het zy of de felve Perfoonen of
Overtreders op 't feyt werden bevonden , of dat
naemacls 't felve tot haren lafte fal worden bewe-
fen en fal den Officier d'Overtreders hebben te ar-
refteren en in arreil te houden, ter tijdttoede
voorfz boete fal zijn betaelt,immers ter tijt toe dat-
ter cautie voor de felve fal zijn geftelt, allesbehou-
dens ende onvermindert de Privilegiën vandeSte-
den welckcrs Ingefetenen ten Platten Lande niet
arreftabcl en zijn. Lailende ende ordonnerende
6. Verbodt tegens hetgaen ter Miffe inde Huyfen vande Heeren Jmbaf
fadews <vanK.(>nmgen, Printen,endeRcf>ubtijcfyn>&c. Den io Oclober ι 6 z6.
vincie , maer dat in 't reguard van de felve Onder-
danen, Inwoonders ende Inghefetenen, de voor-
ichreven Exercitien vande Pauièlijcke Religie niet
en is toegelaten, maer verboden; Ende dat alle de
geene vande voorfchreven Onderdanen, Inghefete-
nen ofte Inwoonderen die bevonden konnen wer-
den daer in de voorfchreven Exercitien vande Pau-
felijcke Religie te gaen,of geweeft te zijn, de plano
ende fonder figure van Proces gecondemneert ful,-
len werden inde boete by het vöoriz Placaet geft#-
tueert, fonder conniventie ofte diffimulatic, éide
dat daer toe defen geibnden fal werden aeride Ho-
ven van Juftitie, endede Magiftraèt vanden Hage,
omme defen conform,te termincrèn alle PrOceflen
ende Calangien ter faecke als vooren voor heür al-
reede hangende, ofte nooh te inm-uéren, met den
eerftenfullen werdfcn in voegen als vooren getermi-
neert: Want wy tot coniervatie vandè Religie al-
hier publijcquelick aenghenomert, ende tot main-
(Stienement van 't Verbodt inden voorfz Placate
geftatucert, fulcks bevonden hebben te behooren :
Ende op dat nicmant vorder ignorantie hier af en
pretendere, Lailen mede de vooriz Hoven, ende
Magiftraten vanden Hage, defe op de Audientien
ende vanden Stadthuyfe vanden Hage të doen pu-
bliceren nacr behooren . Gedaén inden Hage den
thienden O&ober, Anno fefthien-hondert fes-en-
twintigh. Onder ilondt, Ter Ordonnantie van-
de Staten, Ende was ondergeteyekent, C. van-
der Wolf
E Ridderfchap, Edelen, ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, verftaen
z^s^, hebbende de ongeregeltheyt dieby veele
Inwoonderen vanden Hage van diverfche quali-
teyt, mitigaders oock de gefetene ten Platten Lan-
de ronrs-omme den Hage ghepleecht wert in het
Miile gaen inde Huyfen vande Heeren Ambaila-
deurs van Coningen , Princen ende Republijc-
quen, ende tot andere verboden Pauièlijcke Exer-
citien vande Religie, contrarie den Placate daer op
gemaeckt ende ghedaen emaneren, Pretexerende
de felve ongheregeltheyt te fonderen, daer op dat
't voorfchreven Placaet fpreeckt van verboden
Conventiculen, ende dat fy heur inbeelden dat
de Vergaderingen ten Huyfe vande wel-ghemelte
AmbaiTadeurs niet verboden, maer toegelaten fou-
den wefen, ende daeromme niet begrepen in 't
Verbodt, of de peynen by 't voorfchreven Placaet
gheilatueert : Ende willende daer inne voorfien
naer behooren voor foo veel de Inwoonderen ende
Ingefetenen van defe Provincie aengaet, hebben
goet ghevonden te verklaren, ghelijckfy verklaren
mits defen, dat 'tverftant, wille ende intentie van-
de Heeren Staten altoos gheweeft is dat de exerci-
tien vande Paufelijcke Religie, die de wel-gemelte
Heeren AmbaiTadeurs toeghelaten wert, niet an-
ders nochte verder en zijn toc-ghclaten dan alleen
voor haer Ed: heur Huyfgefin, ende Domeftiquen,
mitfgaders die van haer Natie niet wefende Onder-
danen , Inwoonders oft Ingefetenen van defe Pro-
7. Placaet op 'tfehe SubjeB> in date den io Februarij 1651,
fullen mogen gaen ofte gheadmitteert werden, als
degheenedie behooren tot de Familie ende Suite
van op-ghemelte Heeren AmbaiTadeurs. SOO
I S Τ, dat Wy alle het felve voor den dienil van-
den Lande noodich achtende, alle Inwoonderen
ende Ingefetenen Van onfen Lande van Holland;
ende Weft-Vrieflandt, van wat foorte ofte quaü-
teyt de felve mogen wefen , wel hebben willeri
waerfchouwen ende interdiccren, ghelijck Wy de
felve waerfchouwen ende interdiceren mits defen,
dat fyluyden haer inde voorfz Sermoenen ofte aïi-
dere exercitien vande Paufelijcke Religie, binnen
de Huyfen ofte Logementen vande voorfeyde
Ambailadeurs ende andere Minifters van Uyt-
heemfche
DE Staten van Hollant endeWeft-Vrieflant,
DOEN TE WETEN, Alfooby de
Hooge ende Mogende Heeren Staten Ge-
nerael der Vereenighdc Nederlanden, tegenwoor-
dich Staets-ghewijfe vergadert in 's Graven-Hage,
verftaen ende gerefolvcert is, dat binnen de Huy-
fen ofte Logementen van AmbaiTadeurs ende pu-
blijcqe Minifters van Uytheemfche Princen ende
Potentaten aendefen Staet renderende, geene Ser-
moenen fullen mogen werden ghedaen inde Ne-
derlantfche Tale, maer alleene van hare refpecütive
Heeren ende Mcefters, Ende dat oock de felve Ser-
moenen ende andere Dicnften binnen de voorfz
Huyfen gcoegent werdende, daer toe gene andere
-ocr page 158-
Placaten-j. i.Boeck. 4.Tit. t.DecI.
223
224
ken, Ende ordonneren die van oniè Hoven van
Juftitie, endeden Magiftraet van 'sGraven-Hage,
daer over de plano ende fonder figure van Proces
recht te doen, in achtervolge van oniè voorgaen-
de Statuten ende bevelen, ende namentlijck van-
den thienden O&ober des Jaers feithien-hondert
fes-en-rwintigh. Ende op dat niemant daer van
ignorantie en pretendere , Lailen Wy mede de
voornoemde Hoven ende Magiftraet, delen , op
de Audientie-plaetfen , ende vanden Raedt-huyle
relpecTivelijck, te doen publiceren, ende voorts
amgeren naer behooren. Gedaen inden Hage
den thienden Februarij feithien-hondert een-
en-vijftigh. Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande S taten. Ende was ondertey ckent, Herfa' van
Beaumont.
heemfche Prineen ende Potentaten alhier redde-
rende , voorts-aen. niet fullen hebben te laten vin-
den, op peyne van te incurreren de boeten ende
breucken by voorgaende Placatén op gelijcke ghe-
Jegentheden geitatueert, want wy fulcks voor den
dienil ende ruite vanden Staetalibo bevinden te
behooren. Lailen daerom mits defen wel expref-
felijck den Procureur Gcnerael vanden Hove ,ende
den Officier van 's Graven - Hage, dat fy4uyden
goct reguard hebben ende exa&e recherche doen
fullen, op alle den geenen, van onfe Inwoonderen
ende Ingcfetenen , de welcke contrarie van defen
fullen bevonden werden te hebben gedaen, Ende
dat fyluyden tegens alle de felve, fonder conniven-
tieLorte diiïimulatie fullen hebben te procederen,
tot voldoeninge vande voorfz penen ende breuc-
Placaet vanden \ 2 Martij 1591. Verbiedende den geenen die bun
met Eede aende Roomfche Religie verbonden hebben fadvoeeren, ahoorenjy den [elven Eedt hebhen
geremolcieert,
&c. Mitfgaders allen Studenten te vertrecken, ofi te verblijven inde Univerfiteyten
onder 't geliedt vanden Koninck van Hijpagnien, 't Selve is fonder veranderinge gerenoveert den
ix Martij 1595.
8.
,'-:J ,'
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weit- Vrieflandt, reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande,
Allen den genen die defen fullen fien ofte
hobrèn lefen, Saluyt. Alfoo tot onfen kennifle ge-
komen is, dat dagelijcks inden Hoogen ende Pro-
vincialen Raden der voorfz Landen als Advocaten
werden ontfangen, degeenediein Univerfiteyten
zijngepromoveert, inde welcke fyluyden hen tot
befcherminge vanden Roomfchen dwalingen en-
de Superilitien by Eede hebben verplicht: Ende
dat uytte voorfz Landen dagelijcks verfcheyde
jonge Gefellen, als Studenten hen begeven naer
Loeven, Douay, Dolen ende andere Univerfitey-
ten aen defe zijde 't geberghte, itaende onder 't ge-
biedt des Koninghs van Spangien, alwaer de felve
niet alleen tegens de ware Chriitclijcke Religie,
maer oock tegens den Staet ende Regeeringe deièr
Landen worden gcinitrucert, 't welck is een faecke
van feer quaden exempel ende confequentie.
Omnic waer tegens te voorfien : SOO I S Τ,
dat Wy by deliberatie ende advijs vanden Prefi-
dent ende d'eerite ende andere Raden , van den
voorfz Hoogen ende Provincialen Raden, geintcr-
diceert ende verboden hebben , interdiceren ende
verbieden expreflelicken by defen, van nu voortaen
inden voorfz Hoogen ende Provincialen Raden als
Advocaten t'ontfangen,ofte tot bedieningc van ee-
nige Staten ofte Officicn inde voorfz Landen te
admitteren, de gene die nae den tijt van fes Maen-
den nae de publicatie van defen, gepromoveert ful-
len zijn inde Univerfiteyten, inde welcke fyluyden
hen tot befcherminge vande Roomfche dwalingen
ende Superititien, by Eede fullen hebben verbon-
den. Ordonnerende voorts die vanden Hoogen
ende Provincialen Raden, voor henluyden te ont-
bieden den genen die onder preitatic vanden voor-
schreven Eedt hare promotien ontfangen hebben-
de, als Advocaten aireede zijn gheadmitteert, ofte
op fuleke promotie alreedc verkregen ofte in de
-itbiiTU'.,
voorfz fes Maenden noch te verkrijgen, veribecken
fullen gheadmitteert te worden, ende den ielven
vanden voorfz Eedt doen renuncieren, ende daer
op hen vanden voorfz Eedtt'ontflaen, Daer toe
Wy die van den voorfz Hoogen ende Provincialen
Raden, fpecialick hebben gheauthorifeert ende au-
thoriferen by defen: Mits dat fy de felve Perfoonen
den Eedt van ghetrouwigheyt als anderen, fullen
doen preiteren. Hebben voorts verboden ende ge-
interdiceert, verbieden ende interdiceren by defen,
dat van nu voortaen niemandt van wat conditie
ofte qualitey t hy zy , onder pretext van te wefen
Student ofte anderiints, uytte voorfz Landen en
fal mogen vertrecken inde Univerfiteytë van Loe-
ven , Douay, Dolen ende andere aen defe zijde
't geberghte, wefende onder 't gebiedt vanden Co-
ningh van Spangien: Bevelende den geenen die
aireede hen uyt defe Landen inde voorfz Univer-
fiteyten hebben ghetranfporteert, binnen den tijde
van iês Maenden nae de publicatie van defen de
felve Univerfiteyten te verlaten, ende daer uyt te
vertrecken,Alles op een pene van drie hondert gul-
dens t'elcken Jare te verbeuren, foo lange fyluyden
aldaer fullen blijven, t' appliceren de twee declen,
ten profijte vanden Collegic inde Univcrfiteyt tot
Leyden geerigeert, ende het reftcrende derdendeel
tot profijte vanden Officier ende vanden Aenbrcn-
ger , die 't vervolgh doen fal elcks half ende half.
Ende fal d'executie van dien ghedirigeert worden
aende goederen vande Contraventeurs in defe Lan-
den weiende, ofte aenden Ouders vande voorfz
Contraventeurs , die geen goederen en hebben in-
dien fulcks by haer coniènt gefchiet: Behoudens
den voorfchreven Contraventeurs hare aclie ende
regres jegens hare Vooghden, indien fy by de felve
inde' voorfz Univcrfiteyt gheiönden zijn ende ghe-
houden worden , tegens defe onfe Ordonnantie.
Ende ten eynde niemant hier van ignorantie en pre-
tendere , Latten ende Ordonneren Wy, dat defen
alomme binnen den voorfz Lande fal worden ver-
Jiondicht
-ocr page 159-
gèfindOj &c.
Tegens de Paus
%i6
2,25
nigc diiilmulatie, Alfoo wy verihen den dicnft van
den Lande i'ulcks te vereyiïbhen: Gegeven inden
Hage, onder onfen Zegel hier op gcdruckt in forme
van Placate, dcfen twaelfden.Martij Vjjfthien-hon-
dert eén-en-tnegentich. Onder front gefch'réven,
Ter Ordonnantie vande Staten voornoemt. On-
derteeckent, C. de Rechtere.
kondiehtcnde gepubliceert. Ordonnerende voorts
de voorfchreve vanden Hoogen ende Provincialen
Raden, mitfgaders allen anderen Jufticieren ende
Officieren, inden voorfchreven Landen van Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt delen t'achtervolgen,
ende by een yegelijck te doen achtervolgen, Ende
den Contraventeurs van dien te ftraffen, ibnder cc-
o. Placaet vanden Holee, daer by gelM r»ort de vootgaendeTlacaten,foo
rvan bare Hoogb Mopende dHeeren Staten Generdel, als <van haer Ed; Groot Mog, d'Hee-
ren Staten rvan Hollandt, tegensde Fans .gefnde geemamert3 pun&uelijck fobfefperen en execfa
teren. ι
8 December 1641.
rïrtge defer Landen, ende fpecialljck tot imprefïïe
aende Onderdanen, als of alle 't felve tot ondienit
vanden Staet defer Landen,by d'Hooge Overheyt
ftudieuièlijck werde gheconniveert, ende de negli-
gentieder Officieren met goeden oogen aenghe-
lien. S0 0 1 S T, dat Wy, omme alle de voor-
fchreve infolentien ende vordere onheylen tijde-
lijckvoor te komen, ende dien volgende den Staet
ende welftantdcicr Landen, iöo veel mogelijck te
conferveren, goet-gevonden hebben, ghelijck Wy
doen mits dcfen allen Jufticieren ende Officieren,
midtfgaders hunne Stede-houderen ofte Subfti-
tuyten,wel ferieufelijck aen te manen,ende niette
min van wegen de Llooge Overheyt de felve wel
fcherpelijck te belaften ende bevelen, dat fyluyden
niet naer en laten de ghcmelte Placaten, ende fpe-
cialijck dat vanden dertighftcn Augufti voorfchre-
ve,ftricktelijck ende puncluelijck teobferveren, en-
de doen obferveren , fonder tegens d'Overtreders
van dien eenige conniventie ofte compofitic , di-
re&elijck of indircdelijck te doen ofte ghedoogen,
opte peyncn endebreucken inde felve Placaten ge-
ftatueert. Ende op dat de goede Ingefeteiien voor
fchade tijdebjek werden behoet, ende niemandc
hiervan ignorantie en pretendere, Laften Wy me-
de den eerftqn Deurwaerder hier toe veriöcht,
mitfgaders allen anderen Officieren inden voor-
fchreven Lande, defe onfe Advertentie naer vpor-
gaende Klock-gcflach alomme te doen publiceren
ende aifigeren, ter plaetfen, daer men ghewoon is
dergelijckc publicatie ende affixie te doen , Beve-
lende van wegen als boven eenen ycgclijckcn hem
hier naer te reguleren. Gedaen inden Hage , den
achtienden Decembris fefticn-hondert twee-ende-
veertich, ende ten oirkonde 't Zegel van Juftitie
hier op gedruckt in Placate , In kenniflc van my,
C. Rollandt. \'
                                      , .,
REDERICK HENDRICK by
der gratiën Godts Prince van Orangien,
Grave van Naflau, Catzenellebogen, Vy-
anden, Diets, Lingen, Moers, Buyren, Leerdam,
Marquis vander Veere ende VliiJïngen, LIeere en-
de Baron van Breda, der Stadt Grave, ende vanden
Lande van Cuyck, Dieft, Grimbergen, Herftal,
Warneitongh , Cranendonck , Arlay , Noferoy,
S1, Vijth, Daefburgh, Polanen, Willemftadt,Nyer-
vaert, Yflelfteyn, S" Macrtenfdijck, Geértruyden-
berge, Chafteau Regnard, de Hóoge ende Leege
Svvaluwe, ende van Naeltwijck, Erfburgh-Grave
van Antwerpen , ende van Befancön, Erf- Maer-
fchalck van Hollandt, Gouverneur, Capiteyn Ge-
ïierael ende Admirael, Mitfgaders de Prefident en-
de Raden over Hollandt, Zeelartdt ende Vrieflant,
Allen den genen die defenjegenwoordige fullen
hooren ofte eenichfints aengaen mach , Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoometterdaetende
dagelijcxe experientie bevonden wert, dat, niet te-
genftaende de Placaten tot diverfche ftonden, en-
de leilelijck dendertighften Augufti vanden voor-
leden J are fefthien - nondert cen-en-veertich, te-
gens de Paus-geiinden gedaen renoveren , ende in
eenige Poin&en ampüeren, met exprefle laft aen
alle Officieren ende Jufticieren, de felve jegens de
Contraventeurs, fonder conniventic ofte compofi-
tie ilricktelick ende pun&uclick te executeren.
Echter de Conventiculen vande voorfz Paus-geftn-
, tot noch toe niet alleene niet en werden ghc-
weert, maer van tijde tot tijde fulcks vermeerde-
ren , ende fonder verhinderinge werden gepleecht,
in allen fchijn, of de voorfz Placaten niet gheëma-
ncert,jacgederogeert waren, ftreckende alle 't fel-
ve niet alleen tot verftoutinge ende ftijvinge der
voorfchreve Paus-gefinde , maer oock tot kleyn-
achtingc vande voorfchreve Placaten ende Regie-
'Executie en vemieuwinyevan d opgemehe Plac&ten is by verfchcyden Refolutien ende aenfchrïjvens, fio
wecen hare Ed. Groot VLogende d'Heet en Staten, als by den liove van Hollandt den Officieren firicktelqck
ende opprivatievan hare Officien gelafl. Sijn oock folemnelijck in conformité der felver Refoluiie, in date
de
demi December 1637. haeropten 30 dito aenqefcbreven, beèdicht,geen compojitien /nette Paus-gefinde direlk-
hek ofindïretlelick te maecken. Dan alfoo naderhandt 't voorgaende Placaet by den liove van Hollandt daer op
is geëmaneert, hebben onnoodich en buyten ons oogemenk geacht eenige verdere Refolutien, Aenfehrijvens of Reno-
vatien te laten dnicken.
.!') 'IjT
Pkca-
-ocr page 160-
PlacateiL-i. ι. Boeck. 4. Tit. ι. Deel.
Placaten vande Staten van Zeelandt.
228
227
Placaet w/wfe £</: Mtg: Heeren Staten van Zeelandt, Daer by ver*
boden wordt dat egeen lefuyten s nmernde Papen} noch andere Geeflelkke F'erföonen 3 inde
Provintie wan Zeelandt en mogen kommen: Midtfgaden nïemanden der feber Ingefeten
ben begeven ter Scholen by de lefuyten
, noch oock inde Fmverfteyten o ft Scholen onder den
Comnck^wanSpMgnenoftEertz^Viertogcnbehoounde
. 19. Februarij 1 6 00.
1.
als vooren van buyten de Provintie van Zeelandt
inde fehc komménde, oft daer inne zijnde falono
decken ende aenwijièn, daer vooren fal ghenieteri
(voor elck der felver) de fomrne van twee hondert
guldens, te betalenbyde refpedive Rentmeeiters
vande confifcatien yder in zijn quartier. Verbieden
voorts dat niemandt vande Ingefetenen vanden
Lande van Zeelandt hem en fal mogen begeven
in eenige Scholen der Jefuiten, binnen of buyten
de Vcreenighde Nederlanden, ende ipecialick niet
inde Univerfiteyten van Loven, Douay, ende De-
len, wefende onder 'tghebiedt vande Eertz-Herto-
gen oft Coninck van Spaignen, op peyne van ten
eeuwigen dage te wefen inhabil om eenige Amp-
ten ende Officien binnen den Lande van Zeelandt
te bedienen: ende boven dien alle Jaere te verbeu-
ren de fomme van duyfentguldens, te verhalen
aen hunne goederen binnen defen Lande gelegen,
ende aende goederen van haere Ouderen ende
Vooghden,foo fy alnoch egeene en hebben. Beve-
lende allen den Innegefetenen van Zeelandt, die
tegenwoordelick inde voorfz Scholen oft Univer-
fiteyten zijn, hun binnen drie Maenden nae de pu-
blicatie van defon, van daer te vertrecken, op gne-
lijcke pene van duyfent guldens , te verhalen als
vooren. Ende dit alles onvermindert ende fonder
prejudicie vande voorgaende Placaten, foo tegen
ghelijcke Conventiculen als van Policie ende an-
dere voor deièn gheëmaneert. Alle welckepecu-
niclepenen bekeert fullen worden, een derdendeel
tot behoeve vande ghemeene iaecke, een derden-
deel tot proifijte vanden Officier die d'executic
doen fal, ende het derde derdendeel tot proffijte
vanden Aenbrenger, bchalven vande twee hondert
guldens hier vooren allecnlick gheordonncert voor
den genen die ycmanden foo voorfz is, fal. ontdec-
ken,die de felve alleen fal genieten. Ende ten eyn-
de het inhouden van defen alomme mach werden
gheobférvccrr, ende niemandt daer van ignorantie
en pretendcre, Laften ende bevelen wy dat dek
alomme fal worden ghcpubliceert ende verkon-
dight,daermcn ghewoonlick is publicatie te cfoen.
Lailende mede allen Officieren, Juiticieren ende
allen anderen die dit cenighfints aengaen mach,
defconfe Ordonnantie ende bevel t'achtervolgen
ende doen achtervolgen, Procederende tegen de
Overtreders van dien,fonder gratie,faveur, diilïmu-
latieofteverdrach, Alfoo wy 't felve tot 's Landts
dienite noodich bevonden hebben.Maer want veel
tijts gebeurt, dat door de flappicheyt oft conniven-
tie van verfcheyden Officieren die d'exccutie in
defon te doen tocitaet, dedifordren hicrindagelicx
toe nemen, Soo hebben wy boven defen om daer
mede tegen te voorfien, onfe Ghecommitteerde
Raden
Ie Staten des Landts ende
Graeffelickheyts van Zeelandt:
Alfoo wy onderricht zijn, dat
niet tegenftaende het Placaet
bydc Heeren Staten Gcnerael
der Verecnichde Nederlanden,
in April des Jacrs vijftien-hon-
dert feiic-en-tnegcntigh uytgcgeven, onder andere
tegen de Jefuiten ende der ielver Scholen, midt£
gaders de gene die hen begeven inde Univerfitey-
ten van Loven, Douay, ende Dolen, de licentie da-
felicx fulcx toeneemt, ibnderlinge by occaiïe van-
e tegenwoordige handelinge, Dat veele Jefuiten
ende vreemde Papen hun veriloutenvan buyten
inde Provintic van Zeelandt te kommen , endeal-
daer conventiculen te houden, alwaer iy niet al-
leene tegen de ware Chriitclicke Religie en Predi-
ken,Miifedoen,Doopen,&c. maer oock poogen de
goede Luyden wijs te maecken ende te perfuade-
ren, dat de tegenwoordige Overichcydt niet en zy
haere wettighe Overheydt, ende dat fy dacrom de
Contributien die tot befcherminge vanden Lande
ende goede Innegeictencn van dien werden gèor-
donneertende gheheven, nieten fouden fchuldich
noch ghehouden wefen op te brengen,endc alfulex
voor foo veele in hun vermogen is, trachten de Ge-
meente oproerich te maecken ende te verleyden,
alles tot merckelicke fchadc ende ondienit vanden
welftandt van het Landt: Dat mede noch even-
wel veele ende verfchcyden Innegelctenen vanden
Lande van Zeelandthun begeven inde voornoem-
de Scholen of Univerfiteyten van Loven, Douay,
ende Dolen , als mede inde Scholen der Jefuiten,
alwaer iy niet allecnlick tegen de ware Chriitelicke
Religie en werden gheinilrucert, maer oock tegen
den Staet ende wettelicke Rcgieringc der Landen
vergift, ende alfoo tot der Landen dienit onnut, jae
veel eer tot vyanden van haer Vaderlandt werden
gemaeckt,tot grootcn intercit ende fchadc van het
Landt, foo daer inne by ons niet en vverdc behoor-
lickverficn. SOÖ I S T, Dat wyommefulcx
te doen, ghcordonneert ende gheitatucert hebben,
Ordonneren ende flatueren by defen , dat egeene
Jefuiten, Papen, of andere Gecitelicke Perfoonen,
en Mtën mogen kommen uyt Vyanden oft ande-
re Landen binnen de Provintie vari Zeelandt, on-
der wat pretext het oockfoudc mogen wefen, Op
pene'yiiji als Vyanden acnden lijve cxemplaerlick
geftraft te worden. Ende op dat de felve daer inne
komménde, oft de'gene die daer tegen woórdich
zijn dies te beter ontdeckt ende achterhaelt wer-
den , Soo hebben wy geordonncert, ende ordonne-
ren by defen , dat den genen die de voorichreven
Jefuiten, Papen, oft andere Gecitelicke Perfoonen
-ocr page 161-
-
Tegens de Paus-gefindo» &c.
23d
229
Raden geordonneert, föowy die ordonneren midtS I te worden, gèlijck wy voor den dienfl vanden Lan-
de fullen bevinden te behooren; Aldus gedaen en-
de ghearreileert ter Vergaderinghe vande Heeren
Staten van Zeelandt, in 't Hoifaldaer tot Middei-
burgh,den 19. Februarij 1609. Ter Ordonnantie
vande Heeren Staten voornoemt. S. de long; .--- -
defen, Datfy fcherp reguard nemen, dat d'Officie
ren alomme hun debvoir hier in neeritelick doen,
ende hun tegen de naedatige informeren, om by
ons ten reipede van den genen die daer inne fchul-
dich fullen bevonden worden, fulex geordonneert
α. Placaet, van den 28 en 30 Af ril 1 61 5^ψ 't felvefubjeÜ 9 Verbie-
dende mede de CoUelïïen, &c.
                  ,■:■.■„_-                                ...... ....
E Staten van Zeelandt, Allen den genen
die defe fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
^ luyt: Aliöo wy in ervaringe gekomen zijn,
dat niet jeghenftaende den Placate vande Hooge
Mog: Heeren Staten Generael der vrye Vereenigh-
de Nederlanden, vanden %6. Februarij i6zz. veele
Priefteren,Monicken,ende andere gefeyde Geefte-
lijeke o'ft Religieufe Perfoonen, zijnde vande Pau-
fclijcke Religie.ende fpecialijcken die vande perni-
tieufe Sededer Jefuiten,uyt Vyanden ende ande-
re Landen fich tranfporteren, ende verblyven in
defe Vereenighde Nederlanden,d'Ingefetcnen van
hare gefintheyt ontruftende, de felve infeherpende
hare dolingen ende Paufelijcke Superilitien, hun
oock diverterende ende afkeerende van haren
fchuldïghen plicht ende ghehoorfaemheydt vande
Hoogheyt ende Regieringe defer Landen, daer je-
gens by de Hooge Mogs Heeren Staten Generael,
Ons ende andere Staten vande particuliere Pro-
vintie., volghende het lofïêlijck exempel van ver-
fcheyden Coningen ende Republijcken, diverfche
Piaeatenzijn gemaeckt,die wy geenfins derogeren
by deièn, uytgeibndert in de poinden daer inne by
defen anders Wordt gheitatueert: Maer omme de
voorfz boofe ende fchadelijcke Menfchen te beter
te weeren, ibo worden wy ghenootfaeckt daer-en-
boven tegen de felve noch naerder te voorfien,
SOÖ IST, dat wy verboden ende geinter-
diceert hebben,Verbieden ende interdiceren by de-
fen, dat gheene Jefuiten, oft in eenighe graden ofte
deele van heure Ördre wefende, nochte PrieilcrSj
Papen, Monicken, of andere geordende Perfoonen
vande voorfz Roomfche gheünde, in de Pro vintie
van Zeelandten fullen mogen komen oft verbly-
ven, 'tzy oft de felve Ingcboornen zijn ofte niet·:
Ende hebben geordonneert, ende ordonneren by
defen, dat alle J efuiten, of die in eenige graden ofte
deel van hare Ördre zijn, tegenwoordigh in defe
Provincie wefende, binnen fes dagen nac de Publi-
catie van defen,dacr uyt fullen moeten vertrecken,
als van gelijcken mede alle Priefteren, Papen, Mo-
nicken., ofte andere gheordende Perfoonen vande
voorfz Roomfche Religie gheen jefuiten wefende,
nietjegenftaendezy van oudts binnen defe Provin-
tie woonachtigh zijn gheweeft, Op peyne dat alle
de genen die naer de voorfz fes dagen inden voor-
noemden Lande bevonden fullen worden, of naer
hu ^QS Van ^nyten daer inne fullen kommen,
ghehouden werden voor goeden pryfe, ende tantfo-
nabel als Vyanden vande Landen, ende als fulcke
by elck een acngetail ende aengehouden fullen
mogen werden,ende gelevert aenden Officier van-
de plaetfe,omme met fijn kenniifc,voor-weten en-
de goct-vinden vande Magiftraet-voor d'eerfte
teyiê gcrantfoeneert te werden ibo hoogh men ial
konnen,ende in allen gevalle niet lager als op hon-
dert ponden grootcn Vlaems voor elck Perfoon,
waervan den genen die denfelven in voegen als
vooren fullen hebben aen-gehouden, ofte oock an-
derfints acn den Officier ontdeekt, fulcxdatdic in
handen fullen zijn gekomen, ghenieten fullen de
drie. vierde-paerten, endeden Officier een vierde-
paert : ende voorde tweede reyfe , dat de felve
openbaerlick ghegeeiTelt ende ghebannen fullen
worden.ende gemuldeert naer gelegentheydt van
faken ten pronjte als vooren: ende voor de derde
reyfe weder ghekregen wefende, fwaerder aenden
lyve geilraft fullen worden, als Perturbateurs van-
de ghemeene rufte,met confiicatie van alle hunne
goederen, naer exigentie van faken, Verbiedende
mede wel expreitelijek alle Collegien die toegela-
ten is Pafpoorten te mogen gheven, aende fulcke
eenige Pafpoortete verkenen buyten onfevoor-
gaende kenniiTe. Verbieden infgelijcx alle Inge-
fetenen van defe Provintie , fulcke Peribonen te
Huyièn, Hoven ofte logeren: Op een boete van
hondert ponden Vlaems voor d'eerfte reyfe te ver-
beuren , voor de tweede reyie van twee hondert
ponden Vlaems, ende voor de derde reyfe aen den
lyve geilraft ende ghebannen te worden, met con~
fifcatie van goederen. Verbieden mede de voorfz,
onfe Ingefetenen, mette voorfz Peribonen te cor-
refponderen door Brieven ofte anderfints: Laften-
de eenen yegelijcken, die van foodanighe eenighe
Brieven komt t'ontfangen,de felve datelijcken aen
den Hooft-Officieren, ofte Magiilratcn vande Ste-
den ofte platte Landen over te levetcn,op een boe-
te van vijftigh der voorfz ponden Vlaems t'elcken
reyfe te verbeuren , foodick ende menighmael als
iy bevonden fullenwerden tercontrarie gedaen te
hebben. Verbieden oock mede alle Ingefetenen
van defe Provintie, of felfs,of hare Kinderen,of an-
dere Perfoonen daer over fy eenigh gefagh hebbén,
terSchole tefenden, ofte leggen in eenige Steden,
Plaetfen, Univerfiteyten of Scholen onder 't ghe-
biedt van den Koningh van Spangien, in Vyanden
Landen,ofin andere Jefuiten Collegien: Lallende
ende bevelende allen de felve, dat zy, of de Kinde-
ren die iy aldaer ghelcydt of doen leggen hebben,
binnen een Maendt nae de Publicatie van defen,
daer uyt fullen trecken, of doen vertrecken, op een
peyne van hondert gulden ter Maendt voor elck
Kindt of Pcrfoone daer ter Schole gaendc ofte leg-
gende te verbeuren, foolanghe de felve, contrarie
defe onfe bevelen, bevonden fullen worden daer
geweeil te zijn: De felve peynen te betalen by de
Ouders, Voochden, Rentmeeilers, of Onderwin-
ders van der fel ver goederen. Verbiedende mede
Ρ τ                    wel
-ocr page 162-
Placaten. 'i.Boeck. 4-Tk. i.Deel.
231
1 λ *
helft ten behoeve van den Officier die d'executic
doenfal. Verklaren mede dat alle Contraventien
teghen defeonfe Ordonnantie ghefchiedt, ende die
naemaels ontdeckt fullen konnen worden, niet te-
genftaende ecnighen laps van tijdr, gheitraft fullen
worden in allen fchyne, of die op de verfche daedt
waren ghefchiedt ende achterhaelt. Endede gene
die niet machtigh fullen wefen de voorfz boeten
ofte mulden te betalen, daer overaenden lyve ful-
len worden geftraft. Ordonnerende allen Jufllcie-
ren ende Rccbteren defer Provintie, hicrinnete
doen goet kort recht de plano, ende fonder figuere
van Proces, fonder ecnighe verminderinghe vande
pcynen,of andere diifimulatie,op dat deie onfe Or-
donnantie te beter mach worden achtervolght.
Verklaren mede dat alle Offïciers,die inde executie
van defc οηΓε Ordonnantie by negligentie oftever-
fuym naer laten fullen datelijck te procederen
fulex alfl behoort, vervallen fullen van hunne Sta-
ten ende Officien, ende dat de felve metter daedt
voor anderen fullen wefen impetrabel. Ende op dat
niemandt hier van ignorantie en pretendere, Ver-
foecken ende ontbieden wy allen Officieren ende
Magiflraten die dit aengaen mach,dat fy defe onfe
Ordonnantie van ftonden aen, alomme doen ver-
kondigen,uytroepen ende publiceren,daermen ge-
woonlijckis verkondinge ende publicatie te doen,
procederende ende doende procederen jegens de
Overtreders vandien,fonder gratie,faveur, diiïimu-
latie ofte verdragh: Alfoowy dit allen voor den
dienft vanden Lande fulex bevinden te behooren,
Aldus ghedaen ter Vergaderinghe vande Hoogh-
ghemelte Heeren Staten van Zeelandt, den 2,8
ende 30 Aprilis 16x9. Gherenoveertende her-
dmckt,omme alomme gepubliceert ende na fyne
forrhe ende inhouden geexecuteert te worden,door
ordre vande Heeren Gecommitteerde Raden van-
de Ed: Mog: Heeren Staten van Zeelandt, den 17
December 1635. C. Staefvenijfe.
wel cxpreiTelijckalle Perfoonen inde Provintie van
Zeeland t woonende, of de felve frequenteren, te
doen,of doen doen,diredelick of indircdelick,eeni-
ge Colleden of vergader!nge van Gelden, voor, of
ten behoeve van cenige Kerckë,Gaft-huyfen,Gee-
ilelicke of andere Collegien of Conventen, hoe de
felve oockgenaemt fouden mogen wefen,ofte oock
aeneenige gefeyde Gecftelicke Perfoonen onder 't
gebiedt van denKoninckvan Spangien of fijn Ad-
nerenten, of oock eenige andere Roomfche Paep-
fche Landen, gelegen ofte woonende: Gelijck wy
mede wel éxpreflelick verbieden, fodanige gecolle-
deerde Penningen uytte Landen te vervoeren, ofte
by aifignatie over te maken, ofte in eeniger manie-
renet zy diredelick ofte indircdelick aen de voorfz
Perfoonen,Collegicn,Conventen ofte andere plaet-
fen tebeforgen, ofte te hel pen dat hen de felve ge-
collecteerde Penningcn,ofteeenighander goutofte
filver, gemunt of ongemunt, of eenige andere goe-
deren of waren toe gcfonden of over gemaedwer-
den,op pene dat die gene die fulke Colleden doen,
ende aen {tellen, mettcr doot, ende confifcatie van
alle hare goederen geftraft fullen werden. Ende de
gene die fodanige gecolledeerdc Penningen, gout
of filver, gemunt ofte ongemunt, ofte eenige ande-
re goederen ofte waren, den voorfz Jefuiten oft an-
dere gefeyde Geeftelicke Perfonen,Collegien,Con-
venten,of Bedienaers van Kerckcn ende Gods huy-
fen tocvoerën,arbitralijck aen den lyve, met confif-
catie van goederen,naer exigentie van faken: Ende
dat alle de genen die voorts-aen bevonden fullen
worden daer toe eenige Penningen gecontribueert
te hebbcnjiullen verbeurë hondert ponden vlaems
elcx, foö dick ende menighmael fy bevonden ful-
len werden 't felve gedaen te hebben. Alle welcke
vordereboeten,peynen ende confifcatien, Wy ver-
klaert hebben ende verklaren midts defen, datghe-
applicéertfüllcn werden voor d'ecne helft ten be- I
hoeve van den Aenbrenger, ende voor de weder- »
Placaten vanden 20 September 1 63 6. ende \6 OBober 1 642,
Tegen 't mne-komen ende rverblijven der lefuiten, Prieflers, Papen, Monteren, of andere ghe-
ordende Perfoonen <v<mde Roomfche Religie} ah oock, tegens bet hertromen en berdoopen der
feher: Midtfgaders bet Doopen <van Vroe-brouwen
· bywoonïnge wan Cloppen ·, Papifiifck
Voochden over Kinderen geboren wan Ouders wande Gereformeerde Religie
$ Scbolen>CoUecT,eni
ende compofit'mi der Qfficïeren
.
Ι E Staten 's Landts cndeGraeffelickheyts
van Zeelandt, Allen den genen die defe
fullen iicn ofte hooren lefen ,, Saluyt.
ι DOEN TE IVE TE Ν: ITy hadden ver-
hoopt dat door het emaneren ende executeren van onfe
voorgaende Placaten
, ende met namen dat vanden zo.
Septembris ι 6^6. degroote licentie ende flouticheydt
vande Paufgefinde inde Steden ende ten platten Lande
van defe Provintie ghefluyt ende ingetoomt foude hebben
geweefl,doch alfoo wy nu ter contrarien in ervaringe ko-
men, dat de voorjzfloutkheyt ende licentie meer en meer
komt door te breken, infonderheydt door de flappicheydt
ende ?ialaticheydt,ende oock conniventie van eenige Offi-
cieren
, ende dat wy fiende'het gene eenighen tijdt her-
waerts in eenige naeluerighe Landen ende Coninckrijc-
ken ïsgefchiedtjwe langer hoe meer redenen krijgen van
teghelooven ende apprehenderen dat de overkomfien uyt
Vyanden Landen her waerts vanfoo vele lefuiten, Papen,
Μ on k ken ende andere geordende perfoonen, Midtfgaders
de convent'tculen
, vergaderingen ende by-een-komflen,
die ten by wefen ende overftacn vande felve daghelijcks
werden gehouden
, niet alleenelijck zijn flree kende omtne
voort te planten de Paufelijcke dwalinghen, fuperfiitien
ende Afgoderyen,maer infonderheyt omme voort te feiten
ende in te.fcherpen fclmdelijcke ende pernicieufe maxi-
men tot naedeel vanden Staet, ende wettige regieringhe
der Vereenighde Nederlanden, te vorderen de over langm
gheprojecleerde tirannye ende abfolute heerfchappye van-
den
-ocr page 163-
Tegens de Paus
234
Papen, Monicken ende Jefuiten te correfponderen
door brieven ofte anderfints, lattende een ycgelijck
die ibodanige brieven komt te ontfangen, de felve
dadclijck aenden Hooft-Officier ofte Magiitraten
vande Steden ofte platten Lande over te leveren,
op de boete van vijftien ponden grooten Vlaems
t'elcker reyfe te verbeuren, foo dick ende menich-
mael als fy bevonden fullen werden contrarie van
dien ghedaen te hebben. Verbieden ende interdi-
ceren mede alle Inghefetenen van deïc Provintie
van Zeelandt,ende andere de ièlve frequenterende
in eenighe Kercken ofte particuliere Huyfen ende
plaetfen, op den Velde, in Schepen ofte Schuyten
eenigen toe-loop ofte tïamen-komiTen van Mans
ofte Vrouwen te maecken, ofte houden,omme ee-
nighe Mifien ofte andere Paufelijcke fuperftitien,
vermaningen, ieeringen ofte lefingen te doen, ofte
hooren,ofte anderfints eenighe Conventiculen ofte
Vergaderinghen van Perfoonen vande Roomfche
Religie te houden ofte helpen houden, alwaer het
foo dat noch Paep, noch Monick, noch eenighe an-
dere Perfoonen daer by en waren, die de voorfz
exercitïe,leeringhe ofte vermaninghe fouden doen,
onder wat dexel het foude moghen wefen, foo wel
in 't heymëlijck als openbaer, op de verbeurte van
twee hondert guldens tot lafte vanden genen in
wiens Huyfen, Velden, Schepen ofte Schuyten
fulcks fal wefen gedaen, ende die gene die de felve
MiiTen ende andere Paufelijcke fuperftltien,verma-
ningen, leeringen ofte lefingen fal hebben ghedaen,
indien hy gekomen is van buyten de Vereenighde
Nederlanden, fal werden ghegeeilclt ende ghebail··
nen,ende boven dien gecondemneert in cene boete
van duyfcnt guldens, ende indien het is een Per-
foon refiderende in defe Landen, fal werden ghe-
bannen, endp boven dien ghecondemneertin een
boete van hondert ponden grooten Vlaems; Ende
die gene die op het hooren vande voorfz Muien,
Paufelijcke fuperititien,vermaninghen, lecringhen
ofte lefingen prefenr fullen bevonden werden,ende
daer by,acn,ofte over geweeit te hebben,fullen ver-
beuren elcke reyfe vijf-en-twintigh guldens, ende
het opperitc Kleedt,het zy of fy op het feyt bevon-
den zijn,ofte dat het naemaels tot kennüie gheko-
menis, Item datde gene die bevonden fullen wer-
den hun onderitaen te hebben de we te ofte infi-
nuatie te doen, tot de voorfz t'famen-komitc ofte
Conventiculen, het zy Man ofte Vrouwe, verbeu-
ren fullen viermael foo veel als die inde Conventi-
culen verfchynen. Ordonneren voorts dat die gene
die onder pretext van te wefen vande Roomfche
Religie,hun by eenighen Prieitcr,Paep ofte Monick
laten her-trouwen ofte hcr-doopen, verbeuren ful-
len hondert guldens, ende boven dien arbitralijck
werden gheftraft, ende alle de gene die daer by,aen
ofte ontrent geweeit zijn.vijftich guld e ns,ende den
Prieiter, Paep, ofte Monick, het felve ghedaen heb-
bende, fal vervallen in gheiijeke penen, corredien
ende breucken als vooren; Verbieden voorts alle
Vroe-vrouwen ende andere Perfoonen daer toe
niet behoorlijckberoepen,haer te onderwinden van
eenige kinderen te Doopen,opde boeten tegens de
Prieiters, Papen ende Monicken, eenighen dienft
vande Roomfche Religie doende hier vooren ghe-
itatueert; 3 Ende alfoo dagelijcks meer ende meer wen
bevonden dat de Vergaderinge ofte tfamen-voeginge van
Ρ 3                        feker
233
den Coninck van Spaengien in het werehhjcke, ende van
den Paus van Roomen in het Kerckelijcke, doende tot
dien eynde Collecten van Gelde omme hier te Lande ghe-
bruyckt, ofte wel naer buyten ghejonden te werden, ende
voorts alle andere faecken- ordonnerende ende vafl flel-
lende welcke tot fuhverfie vanden Staet defer Landen,
ende ware Gereformeerde Religie ende Godts Kercke/ou-
de mogen dienen, omme hier nae tfjnder t/jdt
( 7 welck
Godt (renadelick verhoede
) in het werck gheflelt te wer-
den , tfaer tegens alfoo noodich met errtfl ende vigeur
dient te werden voorfien.
S O O IS T, % dat wy
nae rype deliberatie van Racde hebben goet ghe-
vonden Ons voorjz Placaet vanden lare 1636. te doen
refumeren, het felve ie renoveren
, confirmeren, ende
voorts te amplieren in voeghen e)ide manieren hier nae
volgende. Ten eerflen hebben wy geordonneert endege-
flatueert, ghelijck wy
ordonneren ende itatucren by
defen, dat geene jefuiten ofte in eenige graet ofte
deel van hunne Ordre wefende, nochte Papen,
Prieiters, Monicken ende andere gheordende Per-
foonen,binnen defe Provintie van Zeelandt en ful-
len moghen komen, ofte verblijven, het zy dat de
felve Ingeborenen zijn ofte niet, oock niet tegen-
itacnde >fy van oudts binnen de felve Provintie
woonachtich zijn gheweeit, op pene dat die gene
die naer de Publicatie defer aldaer fullen bevonden
worden, fullen zijn van goeden Prinfe ende rant-
fonnabel als Vyanden vanden Lande, ende als
fulcke by elck een aengetait ende ghelevert fullen
moghen werden aenden Officier vande plaetiên,
omme met kenniiTè, voor-wete ende goet-vinden
vande Magiihraet, voorde eerite reyfe gherantfon-
neert te werden foo hooge men kan, ende in allen
ghevalle niet lager als op hondert ponden grooten
Vlaems voor elck Peribon, waer van den genen die
den felven aenden Officier over-gelevert, ofte an-
derfints ontdeckt fal hebben,dat hy in handen ghe-
komen is, ghenieten fal de dry vierde-parten, ende
den Officier een vierde-part; Voorde tweede rey-
fe dat de felve opentlijck gegeeilelt ende gebannen
fullen werden, ende ghemuldeert naer ghelegent-
heyt van faecken ten profijte als vooren, ende voor
de derde reyiè wederom gekregen zijnde, fwaerder
aenden lijve gheftraft te worden, als perturbateurs
vande ghemeene ruite, met confifcatie van alle
hunne goederen. Verbieden voorts wel exprefle-
lijck alle Collegien die toe-gelaten is PaiTeporten
te mogen geven,aendc fulcke eenighe PaiTeporten
te verkenen buyten onfe kenniile,willende wel cx-
prciTelijck dat foodanighe Perfoonen PaiTeporten
verkreghen hebbende , niet alleenclijck op hunne
eerite aenkoraite binnen defe Provintie hunne na-
melende qualiteytcn fullen hebben bekent te
maecken aenden Officier ofte Magiihraet vande
plaetfc, maer oock in alle Steden ende plaetfen de-
fer Provintie daer fy fullen willen vernachten, op
pene van te verliefen het effecT van hunne PaiTe-
porten, ende als goeden prinfe verklaert te worden,
verbieden voorts alle Ingefetenen van defe Pro-
vintie fulcke Perfoonen te Huyfen,Hoven, ofte lo-
geren, op de boete van hondert ponden grooten
Vlaems voor de eerite reyfe, voor de tweede reyfe
van twee hondert ponden Vlaems, ende voor de
derde reyfe aenden lijve geftraft ende gebannen te
werden met confifcatie van goederen. Verbieden
mede de voorfz onfe Ingefetenen met den voorfz
-ocr page 164-
I
:, 4. Tik ι f.DeeL             13 6
Kerckea, Gaftrhuyfen, GheefteJijekeofteandere
Collegien ofte Conventen, hoe de felve oock ghe-
naemt fouden mogen \vefen,ofte oock aen eenighe
gefeyde Geeftelijcke Perfoonen, onder'tghebiedt
vanden Coninck van Spaengien, ofte fijne Adhe-
renten,ofteoockeenige andere Roomiche Paulche
Landen gelegen ofte woonende, ghelijck wy mede
wel cxpreiTelijck verbieden foodanige gecollecteer-
de penningen uyt den Lande te vervoeren, ofte by
aifignatienoftc WuTel over te maecken, ofte in ee-
niger manieren, het zy dire&elijck ofte indirede-
lijck, aende voorfz Perfoonen,Collegien, Conven-
ten ofteandere plaetfen te beforgen,ofte helpen dat
hun de felve gecollecteerde Penningen ofte eenich
ander Gout ofte Silvcr, ghemunt ofte ongemunr,
ofte eenige andere goederen ofte Waren toe gefon-
den oft over gemaeckt werden, op pene dat die ge-
ne die fulcke Colledten doen ende aenitellen, met-
ter doodt ende confifcatie van alle hare goederen
geftraft fullen werden,ende die gene die foodanige
ghecolle&eerde Penningen, Gout ofte Silver, ghe-
munt ofte ongemunt, ofte eenige andere goederen
ofte Waren den voorfz Jefuiten ofte andere ghe-
feyde Gheeftelijcke Perfoonen, Collegien,Conven-
ten, ofte bedienaers van Kercken, ende God ts-huy-
feu, toevoeren, arbitralijck aenden lijve,met confif-
catie van goederen naer exigentie van faecken ful-
len werden geftraft,ende dat alle de gene die voort-
aen bevonden fullen werden daer toe eenige Pen^
ningen gecontribueert te hebben > fullen verbeuren
hondert ponden grooten Vlaems elex, foodicken-
de menichmael fy bevonden fullen werden 't felve
gedaen te hebben. Verbieden voorts alle Ingefete-:
nen defer Provintie,ofte felfs, ofte hunne Kinderen,
ofte andere Perfoonen daer over fy geiagh hebben,
ter Scholen te fenden ofte legghen in eenighe Ste-
den, Plaetfen, Univerfiteyten ofte Scholen onder
'tghebiedt vanden Coninck van Spaengien in Vyj
anden Lande, ofte andere Jefuiten Collegien, op
pene van ten eeuwigen dage te wefen inhabil om-
me eenige Amptencnde Officien, ftaende ter Col-
latie van ons, als mede vande Steden ende particu-
liere Leden van defe Provintie, te bedienen, ende
boven dien uyt hunne goederen te verbeuren alle
Maenden dat fy inde voorfz Collegien ofte Scho-
len fullen ve.rblijven,honderc guldens.te betalen by
de Ouders, Rentmeefters, Vooghden, ofte Onder-
winders van hunne goederen, Verklaren nul ende
ι van onwaerden de alieantien ofte verbintenifien
vande goederen by de Perfoonen tegens defe Or-
donnantie inde voorfz Collegien ofte Scholen
blijvende, voortaen te doen, infgelijcx mede hacre
donatien,teftamentaire,codieillaire ofte andere dif-
pofitien, geduerende hun verblijf inde voorfz Col-
legien ofte Scholen te doen ofte maecken. Ver-
bieden voorts dat tot gheen Staten, Officien ofte
publijcque dienften vanden Lande van Zeelandt,'
Steden ende Leden van dien gepromoveert fullen
mogen werden,die gene die voortaen haere promo-
tien fullen nemen, onder Eede van te fullen voor-
ftaen de Roomfche dwalinghen ende fuperftitien."
Verbieden alle Ingefetenen defer Provintie, ende
de felve frequenterende, van wat Religie, qualiteyt
ofte conditie fy fouden mdgen zijn,te houden ofte
voeren eenige difcourfen ende propooften tot nae-
deel vanden Staet, ende wettige Regieringe vande
Gcuni-
235              PIacatea_/. ι. Soecl
fekeK foorte 'van ongehuwde Vrouw-perfoqnen (diemen
Klop jufier en of Kloppen noemt) de ghemeene rufie de f er
Landen feer jchadelijck zijn
, ende dat by de felve vele
Paufeliicke fuperftiticn ende keringhen, ly de Placaten
van het Landt verboden zijnde, werden ghepleeght ende
geoeffent ,ende dat daer door de jonge jeught, en oock wel
bejaerde luyden, van den weck der waerheydt op verkeer-
de ende tegen Godts woordt firijdende wegen werden ver-
leidt,Soo hebben wy oock hooch-noodich gevonden alle foo-
danioe Vergaderingen ende by-woóninge vande Kloppen
binnen defe Provintie, op arbitrale correélte te verbieden,
gelijck wy wel uytdruckelijck verbieden by defen, dat de
voor ft Vrouw-perfoonen ofte Kloppen ekk op haer ghe-
boorte-plaetfeby haer e Ouders ofte Vriendenjndienfydaar
by commoditeytofteghelegentheydt hebben, indien niet,by
vremde luyden fullen gaen ende blijven woonen, binnen
vier Weken naerde Publicatie defes, ofte daer gheen com-
moditeyt hebbende, dat f e niet meer als twee in een huys
ofte woon-plaetfe naer de voor ft vier Weken en f uilen
mogen woonen,op pene van voor deerde daer aen volgen-
de Maendt te verbeuren vijftich guldens, voor de tweede
Maendt honden guldens, ende voor de derde Maendt ghe-
lijcke honden guldens, ende. daer-en-boven daer over ar-
bitralijck gecorr/geert. Verbieden mede den voornoemden
Klopfufieren ofte Kloppenyemandt inde Paufelijcke ofte
Roomfhe Religie te Catechiferen ofte onderwijfen, ofteye-
mant[niet zijnde vande Roomjchegefintheyt
) in 'tfluck
van fijn Religie te inquieteren.ofteonirufien,oppene van
daer over arbitralijck gecorrïgeert .ende oock gemulüeert
te werden naer gelegentheydt der faecken. Vorder alfooby
dage lij ckfe experientie werdtbevonden dat de Wee$fs,inT
deren gehoor en van Ouders
, zijnde geweefi vande Gere-
formeerde Religie,, kernen\tevallen in handen vanPapi-
fiifche Vooghden ofte Curateurs, ende alfoodoor op-voedin-
ge van de felve tot het Pau/dom worden ghebracht, en by
dat middel aen Godts Kercke ende defenfiaet onnut wer-
dengemaech'; Soo hebben wy dien t'halven.geordonneert
ende gheflatueert, ordonneren ende fiat uer en expreffelijcr
kenhy.defen
, dat alle Kinderen beneden f are mondige
jaren wefende, 't
zy de felve Mans ofte Vrouw-perfoonen
fouden mogen wefen, wekker Ouders, of een vande felve,
is gheweefi vande Gereformeerde Religie,fullen voort aen
fiaentot opvoedinge ende bejorginge vande Magifirflen
ofte Wees-mee/leren der Steden ofte plaetfen daer de
■voorfz Ouders hebben ghe woontten tijde van haer e aflij-
vkheydt, die wekke dien t'halven fullen doen foodanighe
voorfieninge, als de felve naeghelegentheydt van faecken
fullen bevinden te behoor en
,, en fullen de Pqpiftifche
Vooghden foodanige Kinderen niet pen hebben re.trekken,
ofteftch mette opvoedinghevanjic te bemoeyen,maer der
felver ghelegentheyt kennelijck te maecken α ende Magi-
flraten ofte Wees-meeflers daer de voorfz Ouders ofte
la/iahfi-fevende vande felve is overleden
, om dien t'hal-
ven ordre te flellen
, op pene van te verbeur-en een boete
van twee honden guldens voor elck Wees-kint, dat fy lie-
den een Maendt naer der Ouderen doodt
([onder jukks
kennelijck ghemaeckt te hebben als vooren) by henlieden
fullen hebben behouden,endefoofucceffivelïjck van Maen-
detot Maende, de voorfz boete te converteren
, een derde
voor den Officier
, een derde voor den Aenbrenger', ende
een derde voor den Armen der voorfzplaetfe.
Verbieden
voorts wel exprcilelijck alle Perfoonen inde Pro-
vincie van Zeelandt woonende , ofte de felve fre-
quenterende , te doen ofte doen doen, direclelijek
ofte indireftelijck, eénighe Colle&en ofte Vergadé-
ringevan Gelde voor ofte ten behoeve van eenige
-ocr page 165-
111
Tekens de Paus * geiïndo 3 5cc.
*3
137
vande pLietfen aenhcnght,ende fulcks doet hlijckm van-
de voorf ζ compofitie oft overkomfle der Officieren, datfoo-
danigh Aenbrenger daer over tot een priem ie of vereeringe
falghenieten f dekens eene fomme van dry hondert gul·
dens,tot lafle vande compoferende Officieren, Ende inge-
valle tui en dan bevonden mochte werden, dat eenige on-
vermogende ter faecken voor en vcrhaelt i?ide heten by
dcjen Placate vermeit
, mochten bevonden werden ver-
vallen te zijn, dat in dien gevalle d'executie vande felve
boeten ofte moderat ie van dieft, falfiaen aeiide difcretie
ende arbitrage vande Gerechte der plaetfe daer de voor ft
faecke is voorgevallen. Ende op dat alles te beter mach
werden gheefeüuectt, foo autlmiferen wy by defen alle
Magiflraten vande Steden elck in het fijne, ommeby na-
lat ichcydt vande Officieren nopende het vene hen f>y den
voorfz Placate werdt op-ghelcydt
·. daer inm foodanigen
voorfieninge te mogen doen als Jy lieden naer oelcgentïieyt
van faecken fullen bevinden te behoor e η, endcaat over
fulex de felve Magiflraten in dien ghcvalle oock fullen
vermogen felfs in Perfoon ofte door andere de Placate?!
ende Ordonnantie?! tegens de Papiflen te exccutcren,ende
oock over de boeten ende breucken difponeren,fonder daer
over gheinjurieert ofte ghercfifteert te mogen werden op
arbitrale correiïie, tot wekken eynde wyde voorfz Magi-
flraten wel cmflelijck verfoecken
, ende niet te min beve-
len by defen, dat Jy lieden foo haefl hen vande voorfz nae-
laticheyt der Officieren fal zijn qeblekenjerflont daer van
ons maken teverwhtigen,op dat de voorfz vacant geval-
len Ampten ende Officier? wederom aen andere bequame
Perfoonen by den genen die fulex toekomt mogen worden
vergeven ;
Ende op dat niemandt hier van igno-
rantie en pretendere, foo bevelen wy allen Jufticie-
ren ende Rechteren defer Provintie, dat fy defe
onfe Ordonnantie van ftonden aen alommc doen
publiceren, uytrocpen ende verkondigen daermen
ghewoon is publicatie endc verkondinge te doen,
procederende ende doende procederen tegens
dOvcrtrcders van dien, fondcr gratic,favcur, diiïi-
mulatic ofte verdragh, alfoo wy iulex alles voor
den dienit vanden Lande hebben bevonden te be- *
hooren. Aldus ghcdacn in onfe Vcrgaderinge in 't
HorTvan Zeelandt tot Middelburgh,den 5 feflien-
den Otlober fefïien-honden twee- en-veertich.
Ter
Ordonnantie vande Heercn Staten voornoemt,
C. Staefvenijfe.
Geünieerde Nederlanden in 't gcncracl, ende van-
de Provintie van Zeelandt,Steden ende Leden van
dien in't particulier, als inede by monde ofte by
gefchriftc te ftroyen ofte voor te ilcllcn eenigc ke-
ringen ofte maximen,wacrdoor de Souvcrainitcyt
defcr Landen in twijffèl getrocken,ende de Ingefc-
tenen afgetrocken fouden werden vande ghehoor-
faemheydt, die defelvc hunne wettige Overheydt
fchuldichzijn, Verbieden mede dat niemandtde
wacre.Gereformeerde Religie, ghelijck de felveby
publijcqueauthoriteyt tegenwoordich hier te Lan-
de gcleert \verdt,als mede de Kcrcke, laftere,tradu-
cere, ofte fchelde, op pene van als muytmaeckcrs
ende feditieufegeftrafttc werden aen den lijve,nac
gclegentheyt ende exigentie vande faecke. Ordon-
neren voorts dat alle de contraventien tegens dit
ons Placaet gefchiet, endc die naemaels ontdeckt
fullen werden, niet tegenitaende eenigen laps van
tijde geftraft fullen werden in allen fchijn of de fel-
ve op de verfche daedt waren gefchiet endc achtcr-
haek: Ende die gene die niet machtich fullen we-
fcn,de voorfz boeten ofte mulden te betalen, ful-
len daer over aenden lijve geftraft werden, Ordon-
neren allen Jufticieren ende Rcchteren defer Pro-
vintie hier in te doen goetkort recht de plano,cnde
fondcr figure van Proces, fonder verminderinge
vande penen ofte andere diilïmulatien. 4 Ende op
dat defe onfe Ordonnantie te beter mach worden achter-
volght, verbieden wy by dejen welfcherpelijck den vóorjz
Officieren ende heure Stede-houderen ofte Subflituten
, en
eenenyegelijcken van hen
, cenige compofitien ofte over-
komflen /nette overtrederen van defe ende andere onfe
Placaten, tegens de Paufgefinde geemaneert, aen tegaen
ofte te maecken,nochte oock eenigerhande conniventien of
ooghluyekingen te plegen, endc daer voor eenich Geldt oft
de tveerde van dien te geniet en,direclelijck ofte indireih-
lijck: Maer belaften denfelven Officieren, de geheele boe-
ten naer inhoudt dervoorfz Placaten in te vorderen ende
te executeren, van gclijcken den Aenhengeren haerpart
fonder moey ten ofte korten, te laten volgen, alles op pene
van daer over van haer Ampt met ter daedt te vervallen,
gecajfeert te werden,ende 't felve niet langer te mogen be-
dienen, Midtfgaders daer-en-boven arbitralijck ghecorri-
geert te teerden. Ordonnerende dienvolgende f00yemant
met behoorlijck bewijs aende Magiflraten of 'Gherechten
't Placaet vanden 20 September 1636. heeft defe Voor-reden: Alfoo wy meer ende meer in ervaringe
komen, Dat niet tegenitaende verfcheyden Placaten, foo by de Hog: Mog: Heeren Staten Gene-
rael der Vcrcenichde Nederlanden,voor defen,ende met namen inden Jaren 16 ι ζ. endc 1 6 ζ ζ.
ende by ons inden Jare 1619. geemaneert de ftouticheyt ende licentie vande Paufgefinde al-
omme, ende met namen inde Steden ende platten Lande van Zeelandt, mcrckelijck is toegeno-
men, endc t'eenmaclfchijntdoor te willen breecken, invougen datdevoorfz Paufgefinde hun
niet ontfien hunne Conventiculen ende verboden Vergaderingen ghenoechfacm pubïïcquclicken
of de felve waren gheauthorifeert, te houden, endc allerhande fuperftitien ende afgodifche Exetci-
tien te plegen, tot dien eynde binnen defe Provintie hun onthoudende, ende oock dagelijcx uyt
Vyanden ende andere Landen over komende vcele Priefters,Papcn,Monnicken, ende andere ghc-
ordende Perfoonen, als mede Jefuitcn die de voorfz Paufghefindezijn ftyvende in hunne dwalin-
gen ende fuperilitien.ende andere goede Ingefetcnen in hun gemoedt ontruft maeckende,de iclve
ïnfchcrpcndefchadelijckcende pernicieufemaximen, houdende ende voerende licentieufe ende
dangcreufe propooiten vanden Staet vanden Lande in't gcnerael, Steden ende Leden van dien
•n t particulier,als mede vande wacre Gereformeerde Religie endc Kcrcke , waer door niet alleen-
lick vele vrome Luyden werden ontdicht, maer beydc den ftaet vande Policieende Religie merc-
kchek foude konnen werden geturbeert.
/ Selve placaetfeght alhier: S O O I S Τ, dat wy omme daer tegens met allen ernil te voorfien nae
rype deliberatie van Raede, ghercfumeert hebbende de voorfchreven Placaten, defelvc inhere-
rende endc noch-mael confirmerende voor foo veel defelvc by defen nieren zijn ghcaltereert,
hebben
-ocr page 166-
239             Placateo-i. t.Boeck/ 4-Tk. 2.Deel.            240
hebben goet gh'evonden te ordonneren ende ftatueran, ghelijck Wy ordonneren ende ftatueren
bydefen, Sce.
3-
Amüïatie Anno ib^x.hygekomen.
't Placaet vanden laere ib}6.fegbt alhier: Ende alfoo door de flappicheyt, naelatichcyt, ende oock
conniventie van eenigc OfRcieren, de ftoutichcydt ende licentie vande Paufgcfinde wel meeft is
door gebroken, Soo verklaren wy dat alle Officieren die by verfuym ofte negligentie naelatenful-
len inde Executie van defe Ordonnantie dadelijck te procederen lbo dat behoort, vervallen fullen
van hunne Staten ende Officicn,ende dat dcfelvemetter daedt by anderen Impetrabcl fullen zijn,
ende dat die gene bevonden fullen werden met de voorfz Paufgciindc geconniveert ofte ooghlayc-
kinge gebruyekt te hebben, ende daer over by compofitie Geldt ofte yets anders genoten ofte ghe-
profiteert te hebben, dire&elijck ofte indireclelijck, boven privatie van hunnen ftact ende Officie ar-
bitralijck fullen werden geftraft.
't Placaet vanden laere ι 6 3 Lfeght: den zo September 16-56. Onder ftont, Ter Ordonnantie vaa
de Heeren Staten voornoemt. Onderteyckent, C. Stacfveniflè.
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
1. Placaet vanden %aedt van State,waer by den Ingefetenen yande Meyerie
wan 's Hertogen-Bofcb gbelafi veerdt niemandts bevelen, dan die wan oft wegen ban Hoocb-
Mog: d'Heeren Staten Generael der Vereenicbde Nederlanden 3 foo in 't Geefielijcke als Werelt*
lijcke tegeboorfamen
: Ende fpecialijck dat de Roomfche Paftoren haer fullen ont-
houden van Kerckelijcke dienften, op peyne van confifcatie van hunne parti*
euliere goederen,ende arbitrale cone<5tie3&c In date den 3 Iamartj ι 6} o.
aireede gedaen ende gegeven zijn: Ende nament-
lijck aendc Paftooren vande refpe&ive Dorpen,
om hun voort-aen t'onthouden van hunne Kerc-
kelijcke dicnften,Op pene van confifcatie van hun-
ne particuliere goederen, ende arbitrale correctie,
Lailen ende bevelen mede den Schoutetten vande
Meyerie, Secretarifen vande Dorpen, ende alle an-
dere Officicren,van wat qualiteyt, ende hoe die ge-
naemt foudë mogen wefen,dat fy niet naer en late
te komen binnen de Stadt van 's Hertogen-Bofch,
tegens den veertienden des toekomende Maendts
Februarij, ornme aldaer in handen van onfe Ghe-
committeerden, te doen den Eedt van getrouwig-
heyt, by pene daer van gepriveert, ende noch daer-
en-boven arbitralicken geftraft te worden: Ordon-
nerende tot dien cynde aen den Fifcael ofte Pro-
cureur Generael, te procederen tot vervolch ende
ftraffe vande Contraventeurs, fonder eenige diili-
mulatie ofte faveur. Ende op dat niemandt hier
van ignorantie en hebbe te pretenderen, lbo fal
Publicatie van defen gedaen worden alomme deur
de voorfz Meyerie daer 't behoort : Alfoo alle
't felve ten dienfte vanden Lande bevonden is te
behooren. Ghedaen inden Raedt van State in
's Graven-Hage, den derden Januarij feftien-hon-
dert ende dertich. Λ Raeffeltvt· Zijnde op 't fpa-
tium ghedruckthet Cachet vande Generaliteyt, in
rooden WaiTche. Ter Ordonnantie vanden Raedt
van State. M.Huygens.
En Raedt van State der Vereenighde Ne-
derlanden^ Hen den genen die deiè fullen
fien ofte hooren lefen, Saluy t: DOEN
TE W E E Τ E Ν : Alfoo wy in ervarin-
ge komen , dat van wegens den Koningh van
Spaignien,alnoch eenige Mandamcntcn ende Be-
velen gheibnden werden inde Meyerie van 'sHer-
togen-Bofch,felfs oock tegens de Placaten, die wy
aldaer,foo aendc Geeftelijckc Perfoonen,als ander-
fints hebben doen infinucren, ende dat het felve
ftreckende is tegens de Hoogheyt vande Gheuni-
cerde Landen, onder welckers ghehoorfaemhey t de
felve Meyerie,foo wel als de Stadt van 's Hertogen-
Bofch,akhans is gereduceert. SOO I S Τ, dat
wy allen ende een ydcr Ingcfetenc vande voorfey-
de Meyerie,foo Geeilclijcke als Wcrcltlijcke, ende
een yedcr die defe lal aengacn , van wat qualiteyt
hy foude mogen wcicn,wel fcherpe lij eken belaften
by dcfen, dat hem voort-acn nicmandt fal onder-
itaen,te halen, ontfangen ofte gehoorfamen eenige
Mandamcnten,Bevelcn,Provificn,ofte Ordonnan-
tien vande Ecrtz-Hertoginne, Raden, Leen-hove,
ofte yemandts anders vanharentwegen,in faecken
van State,RcIigie,Politic,Criminelc,CiviIe,ofte an-
dere hoedanich die genocmt mogen werden, maer
dat een yedcr hem dien aengaendc fal addreflèren
aen Ons, of de gene die daer toe byde Ho. Mo.
Heeren Staten Generael geauthorifeert zijn, ende
achtervolgen de bevelen ende Ordonnantien, die
%. Placaet,
-ocr page 167-
Tegens de Paus - gefindo, &c*                      ι \%
Placaet, Waer by gheordonneert werdt 't worgaende TLcaetfirkhfe-
lijck nae te komen: den Officieren geUB de Kercken inde Meyerie alommete(luyten, ende niet
te ghedoogen dat in de febe eenigen F<tt*ftlijcken DienÜ gbecken werde 3
G^c. in date dm
3 Augufti 1650.
24l
rale Middelen, ende vande novale Thienden, mitf-
gaders ons in faecken, raeckende de Juftitie, te re-
cognofecren , nae vorderen inhoudt vande felve
Placaten , ufurperendé alfoo noch het recht van
Hooge Overicheyt over de voorfchreve Meyerije,
$00 1ST, dat Wy om foodanige ongehoorde,
ongefundeerde, ende in gcene Quartieren ghead-
mitteerde turbatien naer bchooten te weere«,goec
ghevonden hebben, allen ende een yeder In gele te-1
nen vande felve Meyerye, ende diê het voorts fou-
de mogen aengaen, te waerfchouwcn, ende oock
wel ernftclickbelaften ende bevelen, tegens den
inhoudt van 't voorfchreve Placaet vanden derden
Januarij leftledcn niet te doen, of ghedoogen ghe-
daen te werden ter contrarie, maer hun ftridehjck
daer nae te reguleren, op peyne inden felven Pla-
cate begrepen , Laftcnde ende bevelende onfen
Hooch-Schout vande Stadt eudc Meyerije van
's Hertogen-Bofch, ende allen anderen Officieren
vande Meyerije , op de Contravcnteurs van dien
naer bchooren te letten, ende fpecialicken de
Kercken al-ommc inde Meyerije te fluytcn, ende
niet te ghedoogen dat in eenige vande ielvc eeni-
gen Kcrckclijckcn dienft ,gedaen ofte gheexerceert
werde. Verklarende by delen van goeden prijfe alle
ende een yeder die ten felven eynde daer inne fou-
den willen gacn ofte komen. Ende op dat hier van
niemants eenige ignorantie en hebbc te pretende-
ren, Laften Wy mede onfen voorfchrevcn Hooch-
Schout, van defen onfen Placate al-ommeindc
voorfchreve Meyerije,ende daer het voorts behoo-
ren fal publicatie te laten doen, Alibo Wy 't felve
ten dienfte vanden Lande bevonden hebben te be-
hooren. Aldus ghcdaen ende gearreileert in onfe
Vergaderinge in 's Graven - Hagc, onder onfen
Cachet, Paraphurc, ende de Signature van onfen
Griffier, den derden Augufti feftien-hondert ende
dertich. Was geparapheert, /. van Eyfingha ,vt'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
gemcltc Hceren Staten Generael. Getceckent,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckn
het Cachet dcrfelver Hceren Staten, in roodcn
Waftche.
IE Staten Gcneracl der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gecncn die defen ful-
J len fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
j-E IVETEN,
Alfoo Wy byhet Placaet vanden
derden Januarij des tegenwoordigen Jaers feftien-
hondcrt ende dertigh, Allen ende een yeder Inge-
fetcnen vande Meyerie van 's Hertogen-Bofch ,foo
Gceftelijcke als Wereltlijckc , van wat qualiteyt
die fouden mogen wefen, geene uytgefondert, wel
fcherpelick hebben doen 1 aften , dat hem niemant
foude onderftaen, te haelen, ontfangen, of gehoor-
iamen eenige Mandamenten, Bevelen, Provificn
of Ordonnantien, vande Eertz-Hertoginne, Raden,
Leen-hoven , of yemants anders, van wegen den
Koninck van Hifpanien, de Regicringe bekleeden-
de, in faecken van State, Religie, Politic, Crimi-
nele, Civile of andere, hoedanich die genoemt fou-
den mogen werden, maer dat een yeder dien aen-
gaende hem foude addrefleren aen Ons, of den ge-
nen die daer toe by Ons geauthorifeert fouden mo-
gen wefen, ende dat Wy mette executie van 't fel-
ve Placaet tegens de Contravcnteurs van dien, tot
noch toe hebben doen inhouden, ende fuperfedc-
ren, om dat wy op 't verfoeck vande goede Onder-
danen vande Meyerye van 's Hertogen-Bofch,goet
gevonden hebben gehadt,een conferentie t'accor-
deren, ende te doen houden, tot voorkominge van
de fwaricheden, de welcke die vande voorfchreve
Meyerye vreefden, haer te fullen over komen, by
aldien den Koninck van Hifpanien,in fijne aenge-
vangene turbatie, ibude willen continueren, niet
anders geprefupponeert ofte vertrouwt hebbende,
als dat oock die van d'ander zijde haer ftille ghe-
houden, ende geduyrende de voorfeyde conferen-
tie, geen prejudicie ten principalen fouden hebben
gedaen,Maer vermidts het den Hecren Raden van
Hoochft-gedachte Koninck belieft heeft, noch 011-
lancks , te weten , opten vierden der verleden
Maent Julij, wefende weynich dagen voor de op 't
nieuws acngefteldc conferentie, t'arrcftcrenende
in druck te laten uytgacn vier diverfche ende di-
ftinftc Placaten,by de welcke verboden wert, aen
ons te doen betalinge vande redemptie der Gene-
3. Placaet vanden 13 Mey 1631. Innehoudende naerder verbodtende
ordre op 'ifluyten der Parochie, Cloofier-Kercken en Cape lic η inde Meyerie, &c.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, AHen den genen die defen ful-
len fien ofte hooren leien, Saluyt. D0EN
TE JVETEN,
Alfoo Wyby onfevoor-
gaendc Placaten, onder anderen de Paftooren van-
dcrclpciitivcDorpen inde Meyerije, ende andere,
uecitclijcke Perfooncn, van wat qualiteyt ofte
conditie die fouden mogen wefen , geene uytghe-
londcrt, wel fcherpelick hebben doen laften, dat
fy hun van doen voorts-aen, fouden hebben te ont-
houden van te doen hare Kerckelijcke dienften
binnen de Cloofter-Parochie Kercken ofte Capcl-
len inde voorfz Meyerie, op peyne van confifcatie
van hunne particuliere goederen,ende arbitrale cor-
reöie. Ende dat wy oock van goede prijfe verklaert
hebben allen ende eenen yeder die ten felven eyn-
de daer inne fouden willen gaen ofte komen, ende
gewacr werdende dat fy dies niet jegenftaende al-
Q_                         noch
-ocr page 168-
Placaten. i.Boeck. 4.Tic. α. Deel.
I44
243
noch daer inne continueren, 'twelck ftreckende
is tegen de Hoocheyt van defe Geünieerde Pro-
vinciën, onder welckers gehoorfaemheyt de voor-
noemde Meyerije foo wel als.de Stadt van 's Her-
cogen-Bofch altans is gcreduceert, ende daer inne
nae behooren willende voorfien, S0 0 ƒ £7",dat
Wy nae voorgaende rijpe deliberatie, inhererende
onfe voorgaende Placaten, oock van nieuws heb-
ben georoonneert ende geftatueert, gelijck Wy or-
donneren ende ftatueren exprefTelijck mits defen,
dat de voorfz Paftoren ende alle andere geeftelijo-
kc Perfoonen, iich fullen onthouden van eenige
Kerckelijcke dieniten te doen ofte exerceren inde
Cloofter-Parochie-Kercken ofte Capellen , egeeft
uy tgefondert,gelegen inde voorfz Meyerije, op
pene hier vooren geexprefleert. Ende ten eynde
Wy des te beter mogen ghenieten het volkomen
effeét van defe onfe goede meeninge ende inten-
tie, authoriferen ende bevelen Wy by defen onfen
Hooch-Schoüt vande Stadt ende Meyerije van
's Hertogen-Bofch, op de contraventie van defen
nae behooren te letten, ende fpecialijcken de voor-
fchreve Cloofter cnde Parochie-Kercken, als oock
Capellen foo groote als kleyne, al-omme inde
meer-genoemde Meyerije te fluyten, ende niet te
gedoogen dat in eenige vande felvige eenige Kerc-
kelijcken dienft gedaen ofte geexerceert werdc,al-
waer 't fchoondat fulcks by yemant, hy zy wie hy
wil, ter contrarie mocht komen gheboclen te wor-
den. Verklarende dien volgens by dcicn van goe-
den prijfe alle cnde een yeder die tot het openen
der voorfchreve Kercken raet ofte daetfoude mo-
gen geven, als oock mede den genen die teriaecke
van eenigen Godtfdienft inde voorfchreve Kercken
ofte Capellen fouden poogen te gaen ofte te ko-
men, begcerende dat onfen voornoemden Hooch-
Schout den inhoudt van defe precijfe achtervolgd
ende doe achtervolgen, fonder eenige conniventie,
diffimulatie ofte verdrach. Ende op dat niemant
hier van ignorantie en hebbe te pretenderen, beve-
len Wy mede onfen voorfchreven Hooch-Schout,
van defen onfen Placate al-omme inde voorfchre-
ve Meyerije, ende daer het voorts behooren fal, pu-
blicatie te laten doen, alfoo Wy 't felve ten dienfte
vanden Lande bevonden hebben te behooren. Ge-
daen inonfeVergaderingeopden dercienden Mey
feitien-hondert een endertich. Was geparapheert,
J.v. Eyfingha,^' Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande Hooch-gemcke Heeren Staten Generael,
Gctceckent, Cornelïs Mufch.
4. Placaet, in date den 20 Junij 1634.^ ivege van %etorfie op 't fel*
rve fubjeïï.
lijck af te nemen is, dat de Spaeniche Regieringe
haer weynich Iaet ghelegen zijn aende confervatie
van d'Inghefetenen ten platten Lande onder Con-
tributie , maer datfe liever fouden fien dat de felve
inden gront fouden worden geruyneert al eerfe van
hare onrechtmatige ufurpatien fouden defifteren.
S O O hebben Wy , nae voorgaende deliberatie,
om den Vyandt tot reden te brengen, goet gevon-
den expreifelijck t'intcrdiceren, ghelijck Wy inter-
diceren mits defen aen alle Roomfche Geeftelijc-
ke Perfoonen onfe Ingefetenen inde Meyerije van
's Hertogen - Bofch, ende alle andere die van buy-
ten daer binnen ibuden mogen komen , dat iy
haer fullen hebben te onthouden van alle exercitie
vande Roomfche Religie, ende dat ibo wel in par-
ticuliere Huyfen , als in Kercken ofte in andere pu-
blijcque Plaetfen, op pene van arbitrale corredie
jegens de TranfgrciTcurs nae ghelegentheyt te exe-
cuteren, ende dat ter tijdt ende wijle toe dat de Vy-
andt fal hebben gherciiitueert de Predicanten uyt
de Meyerije gchaelt, om aldaer te continueren den
Godts-dienit, zijnde onfe intentie niet d exercitie
vande voorfz Roomfche Religie inde voorfz onfe
Meyerije verder verboden te houden , als ter tijdt
ende wijlen toe dat de voorfchreve reilitutie fal
zijngefchiet: Zijndeoock onfe meeninge, dat de
Paepfche GeefteJijckheyt van Plaetfen onder ons
reforterende, komende in andere quartieren van-
den Vyandt om de Roomfche Religie te exerce-
ren, in 'tftuckvan retorfie aldaer aenghefien ende
gehouden fullen worden als Roomfche Geeftelijck-
heyt van die plaetfe daer fy de voorfz exercitie fou-
den komen te doen. Ende nae dien uyt de Copie
van feeckeren BrieiF, den feilen defes ghefchreven
by den Marquis d'Aytona » aen de Ontfangcrs
vande
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
' derlanden, Allen den geenen die defe ful-
len fien ofte hooren lefen,Saluyt, DOEN
TE WETEN, Alfoo de Vyandt, na de Vi&o-
rie van 's Hertogen-Bofch, fich heeft laten geluften
voor te brengen fijne onghefundeerde pretenfien
over de Meyerije onder de voornoemde Stadt im-
mediatelijcK ghehoorende , ende fich daer van in
pofleiBe te ilellen met onbehoorlijcke ufurpatien,
foo wel in 't Geeftclijck als in 't Wereltlijck, ftrij-
dende alle 't felve direclelijck tegens 't gene dat ge-
duerende defe Nederlantfche Oorlogen deurgaens
is geobferveert ende gebruyekt geweeft, ten regar-
de vande platte Landen die nae bepalingeder Pro-
vinciën ende ghedeeltcn van dien, met Jurifdidie
cnde relfort naer 't befit vande Hooft-fteden ende
vafte Plaetfen zijn geregulecrt geweeir, onder foo-
danich bedingen van Contributie als men met den
Vyandt jegens Sauvegardc heeft kunnen maec-
ken , die hy foude hebben vermogen te eyflehen ,
macr in plaetfe van dien heeft hy ghevordert fijne
pretenfe Beedcn over de voornoemde Meyeryc,
ende midts dien met datelickhcydt ghepoocht,
ons goet verkregen recht van Souverainitcyt over
de felve Meyerije te vernadeelen, dies Wy genoor-
facekt zijn gheworden om 't fclfde te mainteneren
tegen des Vyandts onrcdelickheyt,het middel van
Retorfie by de hant te nemen. Doch ghelijck hy
cerft met onreden begofr. heeft, is hy oock met
opiniaitreteyt voorts ghevaren, klampende retor-
fien op retorfien, ende is eyntlijck uyt-geboriren
tot fulcken exces, dat hy jegenwoordich doet ha-
len alles wat Geeilelijckende Wereltlijck is, lönder
de Luyden eenigen tijdt te geven, ofte reden van 't
geene hy doet, uyt alle welcke Proceduyren klaer-
-ocr page 169-
24e
onfe Souvcrainiteyt vande meer-ehemelte Meye>
rycindrachttedoen. Ende op dat nicmanthier
van ignorantie en hebbe te pretenderen, ende onfe
meeninge ende intentie des te beter mach achter-
volcht worden, fullen d'Exemplaren van dit Pla-
caet alomme daer 't behoort, af-gheleien ende acm
geilagcn, ofte nae befte gelegentheyt bekent ghe-
maeckt worden. Gedaen inden Hage, onder onfen
Cachette, Paraphure ende de Signature van onfen
Griffier,opten ßï Junij 1634, Was geparapheert,
S.van Beaumont ,vt· Onder ilont, Ter Ordonnantie
vande Hooch - gemeltc Heeren Staten Gencrael,
Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't Spatium
gedmckt het Cachet der fel ver Heeren Staten in
rooden Waflche.
Tegens de Paus
245                       Aws
vande Coiitributien vanden Coningh van Span-
eien, over de refpe&ive Quartieren van Zuyt-Hol-
Jandt, Althcna, Bommelerweert,Heufdcn, Maes,
Wael ende Nimmcgcn, gecolligeert foude kunnen
worden, dat hy ghemeynt foude zij ç binne korte
da^en de generale Sauveguarde inde voorfchreve
Quartieren te verbreecken, Hebben Wy niet wil-
len onderlaten, mits defen te verklaren, dat Wy op
foodanich exempel, in andere Quartieren van 't re-
fort vanden Vyandt van ghelijcken fullcn doen,
ende willen Ons in foodanigen gevalle ghedechar-
geert houden van alle d'onheylen die daer uyt
fouden mogen ontftaen, ende volgen, gheconfide-
rcert de Vyandt eeril tot datelijckhcyt heeft ghe-
procedeert, ende met ufurpatien gepoocht Ons in
5. Placaet, JVaer by onder anderen alleCjeeflelijchg die onder Saimeguarde
ofte Contributie fitten, ende'onder º gehiet vandenConinck van Hifpanien inde Nederlanden woonenf
hare Sauveerden opgefeght, ende alle exercitien van Paufelicke Religie verbode» werden
, ter tijden
en wijlen toe den Vyant de Preaicanten vande Gereformeerde Religie gberelaxcert ende inde Meyeric
van 'sHertogen-Bofch inbedieninge vanden Godts-dienfi ongemolcjleert f al'laten, &c. æ
Fcbr.i6}6.
inde generale Sauvegarde altoos ghecomprehen-
deertzijn geweeft, gelijck Wy oock van dcfer zijde
daer in comprehenderen de Paftooren ende Capel-
lanen die onder 't gebiedt vanden Vyandt komen
woonen. Doende voorts aen hem trecken, alle
'tgecne wat vande Souverainitcyt vande Meyerie
foude mogen dependeren : daer nochtans notoir
ende kennelijck is, dat den Coninck van Hifpaig-
nien van alle Rechten, Jurifdiclienende Preëmi-
nentien dcfer Landen is vervallen , ende verder
Recht niet en kan pretenderen, dan 't ghcene hy
mette Wapenen kan conqueftcren ende mainte-
neren. SOO I S T, dat Wy, om foodanigc
onrechtmatige ufurpatien te weeren,ende 's Lants
Hoocheyt ende Gercchticheyt over 't voorfchreve
Quartier van 's Hertogen-Bofch aen dcfer zijde
nacr behooren te mainteneren, ende niet te gedoo-
gen, datdoor middel van Onfe tollcrantie vande
Geeilelijckheyt in't felve Quartier, den Vyandt
met cxclufie van onfe Predicantcn , fijne preten-
ften aldaer kome te ftabilicren: By deliberatie van-
den Raedt van State der voorfchreve Vereenichde
Landen, goet gevonden hebben gelijcke Procedu-
ren te ghebruyeken tegens d'Onderfaten vanden
Koninck van Hifpaignien inde Overheerde Pro-
vinticn, die de felve tegens onfe Predicantcn in 't
Quartier vande Mcyerije van 's Hertogen - Bofch
is ufurperende: Ende hebben dien volgende opge-
feydt, ende feggen op by defen ,alle Sauvcgarden,
't zy generale of particuliere, aen alle Gceftelijckc
Perfoonen,'t zy Prelaten, Canonicken, Monicken,
Paftooren,Capellanen,Paters van Klooftercn,ofan-
dere,hoediegcnaemt mogen wcfen,gene van dien
uytghefondcrt, inde Quartieren van Loeven, Ant-
werpen, Mechclen, Breda, Limborgh, mette Lan-
den van Over-Maze, Luxcnborgh, Vlaenderen
ende Namen, onder het ghebiedt vanden Vyandt
fittende, omme binnen den tijdt van thicn dagen
nae Publicatie van defen, te vertrecken, ende hun
van 't platte Landt te retireren, op pene dat die ge-
ne, die nae den voorfchreven tijdt aldaer fullen ge-
vonden werden,by een yeder als van goeden prijfe
Q_ é                      geran-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden,Allen den genen die dcfe fullen
fienofthooreii leien, Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo van ouden tijden , foo
voor als nae de Trefucs, ilaende defen Oorloge, in
notoire ende onvvederfprceckclijcke obfervantie is
geweeft ten weder-zijden tuflehendefen Staet en-
de de Spaenfche Regicringe inde Overheerde Pro-
vintien, dat over al het platte Landt, reibrterende
onder de Steden, gelaten ende ghebleven is onder
het ghebiedt ende Jurifdiitic van die zijde , aen de
Wclcke de Steden zijn komen te vallen: Ghelijck
Wy oock dien volgende, naer het verlies vande
Stadt van Antwerpen, alle het Souverain Géfach,
foo in Ecclefiaftijckc als Wereltlijcke faecken, over
het Quartier onder de fclvc Stadt refortcrende,
voorts hebben gequiteert, Ons contenterende al-
leen mette Contributien daer uyt te trecken: ende
aen des Vyandts zijde is fulcks oock niet anders
verftacn, maer wel klaerlijck by publijcque Placa-
ten, ende namentlijck by 't geene opten thienden
Julij 1628. inde iaceke vande Baronnyevan Breda
is geemaneert, in 't lange gcdcduccert, ende de ge-
rechtigheyt van dien ghcdefendcert gheworden;
Ende dat nu evenwel den Vyandt, contrarie van
dien, poocht, door het invoeren van nieuwe maxi-
men , de Souvcrainiteyt over het platte Landt
van 't Quartier van 's Hcrtogcn-Bofch aen hem te
trecken, fuftincrende dat de platte Landen genera-
üjektoe-behoorenden Coninck van Hifpaignien,
mitfdicn ufurperende de Souverainitcyt in 't voor-
fchreve Quajtier van 's Hertogen-Bofch, foo in het
pceftelijckc als in het Wereltlijcke, poogende aen
hem te houden het abfoluyt gelach over de Kcrc-
ken ende Geeftclijckheyt aldaer, niet willende gc-
doogen de Predicantcn "die van dcfer zijde ten plat-
ten Lande werden geftelt, doende de felve gevanc-
Kclijck halen ende houden, nemende pretext dat
y tCn Patten Lande fouden zijn komen woonen,
fonder daer toe te hebben fpeciale Sauvcgarde, die
í nochtans om geenerley oorfaceke aen eenigc
Prcdicanten hebben willen ghevcn, ende daerom
-ocr page 170-
Placaten-f. ï.Boeck. 4. Tic 2.Deel.
^48
247
aen onièn Rentmeciler Generael vande Beden in
Brabandt binnen 's Hertogen-Bofch fullen betalen
ende leveren, wat fy in d'ordinaris ende extraor-
dinaris Beden , mette Augmentatien van dien,
fchuldich zijn te betalen, alles op peyne van pa-
rate executie. Hebben voorts goet gevonden op
te feggen , ende feggen op by delen, aen alle
Drollen ende Schouttetten , ende hare Stadt-
houders of Subilituyten inde Quartieren van
Loeven , Antwerpen , Mechelen , Limborgh ,
Lutzenburgh, Vlaenderen, ende Namen, hun-
lieder Sauvegarden , ommc mede binnen den
tijdt van chien dagen nacr de Publicatie van defen,
te vertrecken, op peyne als vooren ten aenfien
vande Geeilelijckheyt der fclver Landen gheilatu-
eert is, foo lange als den Vyandt d'Officiers van
defer zijde in het meer - ghemeltc Quartier van
's Hertogen-Bofch gheilelt , ofte noch te Hellen,
fü blijven turberen , ende tegens de gecne die
in 't felve Quartier van 's Hertogen - Bofch by den
Vyandt geilelt zijn, ofte eenige funclie doen, fon-
der daer toe van defer zijde CommiiTïe te hebben,
lailen Wy onfe Officieren wel ernilelijck by de-
fen , dat fy daer tegens fullen hebben te procede-
ren , volgens de Refolutien ende Placaten voor
defen daer op ghenomen ende gheemaneert, de
welcke verilaen werden by defen gherenoveert te
zijn. Ende dewijl Wy werden bericht dat een
Hooft-bancke over de Meyerije van 's Hertogen-
Bofch foude weien opgericht, door wekkers pre-
tenfe Officieren verfcheydene Ingeiètenen vande
voorfeyde Meyerije, aireede werden geciteert bin-
nen Breda te komen , hebben Wry mede een
Hooft-banck aengheilelt over de Quartieren van
Loeven , Antwerpen ende andere van Brabandt,
binnen Bergen op Zoom, met ghelijck ghefach
ende authoriteyt. Ende mede ghecommitteert
de Raden in Vlaenderen, ende die van 't Vry e bin-
nen Sluys, omme gelijcke extenfie van hunne Ju-
riidi&ie te doen over de Quartieren onder den Vy-
andt reforterende. Ordonneren over fulcks alle
ende een yeder Ingefeten vande felvc Quartieren,
ibo in Criminele als Civile faecken hun daer nae
te reguleren. Ende op dat niemandt hier van
ignorantie en hebbe te pretenderen, ende onfe
meeninge ende intentie om te conferveren de
Hoocheyt ende Gerechticheyt over 't voorfeyde
Quartier van 's Hertogen-Boich,des te beter mach
achtervolcht worden, fullen d'Exemplaren van dit
Placaet al - omme inde voorfchreve Quartieren
daer 't behoort afgclcfen , aengeflagen , of ander-
fin ts nae befte ghelegcntheyt bekent ghemaeckt
werden. Ordonneren ende bevelen mede allen
Officieren, ibo Militaire als Politique, elcks in
hun reguard, dat fy den inhouden van defen ach-
tervolgen, ende in't executeren van dien elckan-
deren de behulpige handt bieden, alfoo Wy 't felve
tendienile vanden Lande bevonden hebben al-
foo te behooren. Gedaen in 's Graven-Hage
den tweeden Februarij feilhien - hondert fes-en-
dertigh. Was gheparapheert, A. Bruymngh, n'
Onder ilondt, By mijn Heeren de Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden . Ter Rela-
tie vanden Raedt van State der felver Landen.
M. lluygens,
6. Strickter
geranconneert fullen mogen werden, ter taxatie
vande gcmelten Raedt van State, totter tijdt toe
dat den Vyandt alle attentaten ende nieuwiche-
den in het voorfchreve Quartier van 's Hertogen-
Bofch, by hem gepleecht lal hebben af- ghedaen,
ende onfe Predicanten vry ende ongemoeyt laten
woonen , om den Godes-dienil te doen. Ordon-
neren voorts, dewijl den Vyandt hem niet en ont-
fiet in 't exerceren vande ware Gereformeerde Re-
ligie behindednge te doen , dat foo wel in 't voor-
fchreve Quartier van 's Hertogen-Bofch, als ande-
re , ilaendc onder de ghehoorfaemheyt van defen
Staet, namentlijck het Marquifaet van Bergen op
Zoom , 't Landt van Cuyck, 't Over-quartier van
Gelderlandt, de Dorpen van Zuyt-Hollandt, ende
alle andere Plaetfen van dcfe Regieringe, daer Wy
tot noch toe het exercitie vande Paufolijcke Reli-
gie om redenen hebben ghetollerecrt, alle Kerc-
ken, Klooileren cndeCapellen fullen werden ghe-
floten , deur d'Officiers vande Plaetfen, die Wy,
om fulcks te doen, wel cxpreiTelijck lailen by de-
fen. Verilaende ende bevelende daer en boven,
dat niemandt vande Roomfche Geeilelijckheyt,
hoe die ghenaemt, of van wat qualitcyt de felve
foudcn mogen wcfen, hem fal bevorderen eenige
exercitie vande voorfeydc Paufelijcke Religie, in 't
publijcq of in 't heymelijck, in Kcrcken, Huyfen,
of daer buyten, in ecnigerhande maniere te doen,
maer fal hem een ycder van hun-lieden houden
als private Perfoonen, ende fich ghcdragen in alle
ltillicheyt, foo als goede Onderdanen betaemt, en-
de tot dien eynde den Eedt van ghetrouwicheyt
doen aen delen Staet, in handen vande refpedtive
Officieren der Steden of Plaetfen onder de welcke
fy reforteren , die daer toe fpecialijcken werden
gheauthorifeert by defen, met laft om Regiilcr
daer van te houden, Ons of den gemelten Raedt
van State, vande ghedane devoiren van tijdt tot
tijdt t'adverteren , ende tegens d'Overtreders en-
de ghebrceckige in defen re procederen, volgens
voorgaende Refplutien ende Placatcn. Voorders
dewijl oock den Vyandt in 't Quartier van 's Her-
togen-Bofch blijft lichten de Domeynen , Beden
ende andere Souveraine gherechtighcden, defen
Staet competcrende , tot groote befwaerniiTe ende
verdruckinge der Ingefetenen van dien, oock Of-
ficieren af ende aen te Hellen, ende d'onfe uyt
hare Bedieninge, met weygeringe van Sauvegar-
den te houden. Soo hebben Wy mede gherefol-
veertghelijckeProceduren by Retorfiein 'twerek
te ilellen , foo lange daer van inde voorfchreve
Meyerije niet en wert ghcdcfifteert. Ordonneren
over fulcks dat onfe Rentmecilers inde Landen
van Over-Maze in haren Ontfangh ende Admini-
ilratie vande Domeynen alnoch fullen hebben te
continueren. Lailen mede allen Inghefetenen
vande Quartieren , ibo wel van Loeven , Ant-
werpen ende Mcchelen, als Vlacndercn , ende
andere onder des Vyandts diilricT: reforterende, die
eenige Renten , Chijnfen , Pachten, of yets an-
ders acnde Domeynen fchuldigh zijn te betalen,
dat fy de felvc aen onfe Rentmeeileren inde refpe-
cÜve Quartieren daer toe gheilelt, mede fullen
hebben te brengen. Gelijck Wy mede ordonne-
ren dat de Inghefetenen vande Quartieren van
Loeven, Antwerpen ende anderevan Brabandt,
-ocr page 171-
2^9                     Tegens dePaus-gefindo, 5tc.                    150
6. Strichfer Tlacaet op 't fefoe SubjeB. 2 December 1636*
den· Vyandt eenichfints van ons eerfte voornemen
wat te veranderen ende af te wijeken, ende de
Geeftelijckheyt daer toe te houden, datfe ons al-
leen behoorlijcken fouden erkennen, ende alle fulc-
ke nieuwicheden, daer uyt fchadelijcke altCratien
voor hun mochten ontftaen, helpen af weeren, ge-
nietende in alle ftillicheyt hunnen Godts-dienft,
ende beforgende by de Regieringe van d'andere
zijde dat onfe Predicanten oock vryelijck hun be-
roep aldaer mochten betrachten, Gelijck wy me-
de verfcheyden-malen de politique Officieren de-
den fommeren de continuatie van hunne Offlcien
van ons te komen verfoecken , op peync, tegens
de gebreeckige, van andere in hunne plaetièn te
fullen ftellen, Maer dit alles noch niet hebbende
kunnen helpen, ende blijvende de Spaenfche Re-
gieringe perfifteren by hun cerfte Placaten, by de
welcke iy waren interdicerende aendc Geeftelijck-
heyt ende de feculiere»Officiercn, op fware ftrarfen,
ons niet te kennen noch t'obedieren, Weygerende
voorts onfe Predicanten onder eenige Sauvegarde
aldaer t'admitteren, noch anderfints te tollcreren\
Soo deden wy daer op inde Meyerije de Kercken
fluyten, ende den Dienft fchoriïèn , oock andere
Schoutten in plaetfe vande ongehooriame beroe-
pen , be-ecdigen ende inftellen, ende by wegen van
retorfie eenige Officieren in 't Quartier van Ant-
werpen aen manen,datfe binnen eenen korten tijt
Sauvegarde voor de nieuwe Schouten by ons inde
Meyerije herftelt, in plaetfe vande verlatene fou-
den uyt brengen, of datfe fclver, dien tijt over ftre-
ken zijnde, buyten Sauvegarde ende voor prijs ver-
klaert wierden : Hierop oock niet zijnde gcvolght
dan alleen nieuwe ende veel fcherpere Interdi-
cten ende Placaten, als te vooren, met prompte
ende vigourcuiè executie der iel ver, Waer uyt dan
cyn.tlijcken foo verre ten weder-zijden is geprocc-
deert geworden, dat indiflercntclijcken de gchecle
Geeftelijckheyt, mitfgaders de feculiere Officiers
van Jufticie, als Droflarts, Amptmans, Baüliuws,
Schoutten, ende dicrgelijcken, van 't platte Landt
zijn verjaeght geworden, wacr inne van defcr zijde
foo civilijeken ende met foo groote modcratie is
gehandelt, dat de Geeftelijckheyt korts daer aen
haer niet en heeft ontfien om van alle kanten we-
derom in hare voorgaende refidentie ende fundie
te keeren, tot groote vilipendentie van onfe Hoog-
heyt ende Placaten, over al het platte Lant af-loo-
pende , ende daer opentlijck fonder diftindic van
Jurifdidien Dienft doende , blijvende middeler-
tijdt onfc Predicanten onder de perfecutie , ende
van 't platte Landt ghenoechfaem ghebanncn,
Twclck de nieuwe Spaenfche Regieringe wel
hadtbehooren te bewegen om het different rijpe-
lijeker t'ovcrleggen, ende de gercchticheydcn van
defcn Staet over de Meyerije wijders ongeturbeere
te laten, maer blijvende by hare natuerlickc vvreet-
hcyt ende onverfadelijcke gierigheyt, ende niet
meer betrachtende dan om alle de Landen van
herwaerts-pver, daer innc fy niet cenen voet en be-
fitten, fonder acnfien van Gecilelijcke of Wcrelt-
lijcke, Edele of Onedele, inden gront te verder-
ven, ende door fuleken middel hun te verrijeken,
E Staten Gencracl der Vereenichdc Ne-
derlanden , Allen den gcenen die dele lul-
len fien oft hooren lefen, Saluyt. Na dat
: de Stadt van 's Hertogen-Bofch mettet
Quartier daer onder verdeelt , uyt het Spaenfche
gebiedt, wederom onderde ghehoorfaemheyt van
delen Staet was gebracht, foo deden wy forchvul-
delijck betrachten , dat alle de fachfte ende be-
quaemfte wegen werden ingegaen, om de gemoe-
deren vande Inwoonders te trecken, ende daer met
afte weeren alle occafien van alteratien die ghe-
woonlijck op fulcke veranderingen voor vallen,
Hebbende ten dien fine geconniveert over de refi-
dentie vande Roomfche Geeftelijckheyt aldaer,
tollererende de felvc ten platten Lande in't ple-
gen van hunnen Godts-dienil, ende in 't heffen en-
de genieten van hunne Benefitien, Gelijck wy me-
de deden aenbieden aende Wercltlijckc Officieren
de continuatie van hunne bedieningen, op onfc
Commiilïe ende Eedt. Belailende voorts aen alle
onfe Vaflallcn aldaer om binnen cenen gheftelden
tijdt hunne Lcenen mette ledige handt voor den
Raedt van Brabandt alhier te komen verheffen,ons
te vreden houdende mettet ilellen ende invoeren
van een kleyn ghetal van Predicanten, in cenige
vande Plaetièn ende Dorpen onder de Meyerije,
'tvvelck Wy over al vermochten te doen met
recht, ende nae de ufantie vanden Oorlogh, by de
welcke onwederipreeckelijcken de platte Landen
ghebleven zijn als een dependentie vande Steden
ende Corpora onder de welcke die refortercn ofte
verdeelt zijn, Maer alfco onfe goede meyninge in
defcn, door de nieuwe Spaenfche Regieringe by
alle middelen wiert ghecontramineert ende tegen
gegaen, poogende aliöo t'onder-kruypen ende inch
t'aifumercn d'authoritcyt van 't hoochfte ghefach
over de Geeftelijckheyt, weygerende de Predican-
ten by ons geftelt in hunne refidentie onderde ge-
nerale nocii particuliere Sauvegarde te admitte-
ren, Ende verbiedende infgelijcks aen alle feculiere
Officieren ons te kennen, ofte Commiflic van ons
te lichten , noch de Lcenen elders als voor hun te
verheffen, 't felvc fondcrende op een nieuwe ende
gantfeh ongerijmde maxime, diefe noytbevoorens
foo langh defen droevigen Oorlogh gheftaen heeft,
bedacht en hadden , al of de platte Landen onder
den Koninck van Spaignen alleen waren toebehoo-
rendc, daerfe nochtans niet en kunnen ignoreren,
dat dien uyt oorfaecke van fijne grouwelijcke Ty-
rannijc gcpleechtoverde Confcientien , goet ende
bloedt, ende mettet verbreken vande loffclijcke
Privilegiën defer Landen, verklacrt is geweeft ende
noch blijft, vervallen te zijn van alle Rechten ende
Preëtningntien die hem te voorens over de felve
conditionalitcr competeerden , niet hebbende fe-
dert andere noch verdere heerfchappye kunnen
pretenderen als die hy mette Wapenen op onfe
vryheytweet te conquefteren ende mainteneren.
Wacr over dan om onfe gerechtigheyden door mif
oruyck van onfe conniventie ende tollcrantie van-
de Gecilelijcke, met alfulckc ongefundeerde ufur-
paticn ende nieuwicheden niette laten verkorten.
Soo wierden wy genootfaeckt op 't Exempel van-
Q.3
mette
-ocr page 172-
PIacaten_>. ï.Boeck. 4-Tit. 2.Deel.
252
251
burgh, Vlaenderen ende Namen, woonende, al-
daer bevonden ende achterhaelt kunnen worden,
fulien zijn van goeden prinfe. Eximeren daeronv
me uyt de generale Sauvegarde van alle Contri-
buerende Dorpen, alle de voorfchreve Geeftelijcke
Perfoonen, ende mede alle de voornoemde Poli-
tique Officieren ten platten Lande woonende.
Ende revoceren oock alle particuliere Ailen van
Sauvegarden ende andere exemptien die voor de-
fen vergunt mogen zijn aen yemandt vande voor-
noemde Geeftelijcke,ende mede vande voornoem-
de Politique Officia en,woonende ten platten Lan-
de voornoemt. Ende van ghclijcken verklarende
van nu af aen voor nul ende van geender weerden
alle dergelijcke particuliere Sauvegarden ende an-
dere exemptien, die hier naemaels noch by in ad-
vertentie aen fulcke Geeftelijcke Perfoonen of Po-
litique Officieren fouden mogen werden verleent.
Bevelen daeromme allen onlen Gouverneurs,
Commandeurs, Ritmeefters, Capiteynen, ende
Leyders van partyen, alle fulcke Geeftelijcke Per-
foonen , ende Politique Officieren , als fy op het
platte Landt vanden Vyandt fulien kunnen vin-
den ende achterhalen, met alle neerfticheyt aen te
halen ende in apprehenfie te nemen, Ende op dat
een yeghelijck foo wel vande Achterhaeldcrs als
vande achterhaelde, mach weten waer naer hem te
reguleren. Soo verklaren Wy datyeder Perfoon,
foo wel vande voornoemde Geeftelijckheyt, als
vande Politique Officieren, geapprehendeert zijn-
de , datclijck fal op-ghebracht worden, in fulcken
Guarnifoen ofte Plaetfe,als die geene die de appre-
henfie ghedaen heeft, beft ende bequaemft vinden
fal, alwaer de geapprehendeerde ter Judicature ge-
ftek, ende gheranconncert fal mogen worden, ter
fomme van vijf hondert gulden , ende daer-cn-bo-
vcn tot duyfent guldens toe: Maer by aldien de ge-
vangen van foodanige qualiteyt mochtewefen dat
de achterhaeldcrs het ^éçßòïåç hooger fouden wil-
len nemen als tot duyfent guldens, Soo fal de faec-
ke ghebracht moeten worden aen den Raedt van
State, om over het furplus geoordeelt endegetax-
eert te worden nae behooren. Alle welcke rant-
coenen wy verftaen dat verdeelt fulien worden, in
fulcker voegen dat de twee derde-parten daer van
fulien zijn ten profijte van de gene die deacnhalin-
ge fal hebben ghedaen, ende het andere derde-part
nae de ghowoonlijcke diftributie van alle Buyten.
Endeen is de meeninge geenfins niet dat yemandt
vande voornoemde Geeftelijcke endc Politique
Officiers, eens achterhaelt endc geranconneert ge-
weeft zijnde, daer mede naemaels fouden vry zijn,
om voorts ten platten Lande voornoemt te mo-
gen komen endc verkeeren, maer dat een yeghe-
lijck der fel ver fal van goeden prinfe ende als voo-
ren ranconnabel zijn , foo dickwils ende menich-
macl als iy daer op fulien worden bevonden ende
achterhaelt. Ende by ibo verre de achterhaelde
ende gheapprehendeerde Geeftelijcke Perfoonen
mochten wefen vande Biddende Ordre, of van foo
fobre qualiteyt dat fy de voorfz rancoenen niet en
fouden kunnen betalen. Soo verftaen wy wel ex-
preffielijcken dat de Dorpen ofte Plaetfen daer d£
felve geapprehendeerde geweeft fulien zijn, voor
het rangoen der felver ter fomme als vooren fulien
moeten inftaen endc executabel zijn, Voorders
en
mette voeten ilootende alle de Wetten, Regulen
ende Civiliteyten , in defen Oorlogh voor hunne
Rcgieringe ten weder-zijden pun&uelijcken onder-
houden. Soo heeft noch daer-en-boven den Cat-
dinael van Spaengien felfs (by de felve ingenomen
endc mifleyt, fonder refpedt van fijne qualiteyt,
die, wefende een Geeftelijck Prins, meerder forge
ende liefde voor de Geeitelijckheyt hadt behooren
te dragen, dan om met dierghelijcke onredelijcke
Proceduren hun in alle defe onheylen te werpen )
met fijne Brieyen vanden twintichften Oclober
uyt Atrecht , aen alle de Gouverneurs ende
Krijghs - Officieren van fijn Gouvernement, wel
fcherpelick belaft alle onfe Predicanten , midtfga-
ders Officieren van Juftitie, Ontfangers, Pachters,
ende Colleéteurs , Executeurs van onfe generale
Middelen, oock alle Dijck-gravcn,Heemraden,en-
de Officieren daer van dependerende, fonder con-
niventic, diiïimulatic ofte faveur op te halen. Ge-
lijck mede alle de Predicanten ende Officieren, die
onder cautie ontflagen mogen zijn ge weeft, weder-
om te doen citeren ende inroepen, op pene van in-
. dignatie, ende van daer over nae ghetracht te wor-
den als van Crimen begaen tegens fijne ordre, en-
de heurluyder devoir in 't gene hy tenhoocbflen ter
herten neemt, ende van hunne in defen ghedaen
debvoiren van tijde tot tijdt fucceffivelijck t'adver-
teren, &c. Bemerckende dan dat onfe commife-
ratie ende goedertierentheyt oyer d'Inghefetene
van 't platte Landt, niet en ftreckt dan om de Vy-
anden in heuren aert ende boos voornemen meer
ende meer te ilijven, ende onfe reputatie ende ge-
rechticheden te verkrencken, 't welckons niet lan-
ger ftaet te lijden, maer daer tegens met vigeur by
der handt te nemen de middelen die Godt ende de
Nature in een foo rechtmatige faecke ons heeft ver-
leent. SOO I S Ô, dat Wy by deliberatie van-
den Raedt van State der vooriz Vereenichde Lan-
den , verklaert hebben, ende verklaren mits defen,
dat alle Geeitelijckheyt vande Roomfche Religie,
die ten platten Landconderhet Spaenfche gebiedt
vande Quartiercn van Loeven , BruiTel, Antwer-
pen , Mechelen, Breda, Limburgh, Luxemburgh,
Vlacnderen ende Namen, woonende, ende alle an-
dere Geeftelicke die uyt de Vyandts Steden ende
Plaetfen fouden mogen komen ten platten Lande
voornoemt,endcaldacr bevonden endc achtcrhaclt
kunnen worden, van wat qualiteyt ofte Sexcdie
fouden mogen zijn , Mans of Vrouw-pcrfoonen,
Prelaten, Papen, Canonicken, Monicken, Bagij-
nen, Nonnen, ende diergelijcke, fulien van goeden
priniè ende ranconnabel zijn, inder voegen als hier
nae breedcr fal worden verhaelt, met die meeninge
nochtans dat aen de Geeftelijcke Vrouw-pcrfoo-
nen alleen inde voorfchreven Quartieren woonen-
de, gegeven wort den tijdt van thicn dagen nae de
publicatie dcfes,om te vertrecken. Dat van gelijc-
ken oock alle Politicque Officiers, als DrolTarden,
Bailliuws, Amptlieden, Schouten, ende heure
Subftituyten, midtfgaders alle Ontfangers, Pach-
ters, Colledeurs, ende Executeurs vande Domey-
nen ende Middelen vanden Coninck van Spaen-
gien, fijne Dijck-gravcn, Heemraden, Gefwoorcns,
Bofch-bewaerders, endc andere daer van depende-
rende, die inde voornoemde Landen van Loeven,
BruiTel, Antwerpen, Mechclcn,Limburgh,Luxem*
-ocr page 173-
2S4
253
Tegens de Paus-gefindo, &c,
ven daer deur te ftoutcr ghemaeckt in fijne onbe-
hoorlijcke ufurpatien over de Hoochey t ende ghe-
rechtigheyt vande voorfz Meycrije , ende andere
Quartieren onder onfe ghehoorfaemhey t ftaende,
Soo werden wy ghcnootdringht tot rufte van onfe
goede Onderdanen ende Ingefetenen vande felve
Landen, ende om foodanigc moetwillcn voortaen
voor te komen, by defen te verklaren dat alle de
voorfz Geeftelijckheyt, als ongehoorfamc Ondcr-
faten , die onfe veelvuldige conniventien ende
iachtc Regieringe verfmaethebben, fullen hebben
te vertrecken uytde voorfz Meyerije, ende alle an-
dere platte Landenvan onfe gehoorfaemheyt: Na-
mentlijck,alle Mans-perfooncn, als Abten, Prela-
en verftaen vvy niet dat de ftraffe ende mUlcle der
contraventie van defen onfen Placate allcenlijck
lal vallen opte Perfoonen, maer oockopte Plaetièn
fclve daer de contraventie lal zijn ghefchiet. Ver-
klaren daeromme, by aldien eenige Dorpen ofte
Plaetfen fullen bevonden worden tocghelaten te
hebben, ecnigen Dienftofoeffeninge vande Room-
i'chc Religie, binnen de Limiten van heur diftrid,
dat de fclve Dorpen ende Plaetfen daer voor fullen
ranconnabel ende executabel zijn , ter fommc van
duyfcnt gulden, foo dickwils ende menichmael
als fy daer op fullen bevonden worden. Gelijck
wy oock niet en verftaen dat de ftraffe ende mulde
der contraventie van dcfe fal vallen alleenlijck op
de Gccflclijcke Perfoonen die de verbodene MiiTe ten, Paters, Papen, Canonicken, Monicken, ende
ofte andere oeffeninge vande Paepfche Religie ful- ! alle andere dergelijck'c, van wat qualiteyt of condi-
len hebben ghedaen, ende de plaetfe daer de felve I tie die zijn , ende dat binnen den tijdt van veertien
fal zijn ghefchiet, Maer dat oock yeder een vande j dagen naer de publicatie of notificatie van defen,
Perfoonen die de felve fullen hebben gehoort ofte ^ fonder weder daer inne te mogen komen, op pene
van tegen hun gheprocedeert te worden in confor-
miteyt van 't gheene hier vooren tegen de Geefte-
licke onder des Vyandts Quartieren is geftatueerr.
Gelijck mede ghedaen fal worden in cas fy binnen
den tijdt vande voorfz veertien dagen nieten qua-
men te vertrecken. Bevelen ende laften oock wel
expreffelijck allen onfen Officieren inde boven-
gheaffifteert daer voor fal rancon nabel zijn , ter
femme .van hondert gulden. Datoock de Befit-
ter vande Plaetfe daer de contraventie fal zijn ghe-
daen, daervoorfalranconnabelzijn, ter fomme
van twee hondert gulden, alles foo dickwils ende
menichmael de contraventie fal worden bevonden
ende achterhaelt. Voor alle welcke rancoenen
wy oock verftaen ende verklaren midts defen wel | genoemde onfe Landen ende. Quartieren, dat fy
expreiTelijcken, dat de Dorpen ofte Plaetfen felve I terftontallc de Kercken inde felve Landen over al
fullen inilaen ende executabel zijn, Jaer ende doen ontruymen,voorts fluyten cnde gheflootcn
houden,daer toe fy vande Gouverneurs ende Com-
mandeurs de ftcreke handt fullen kunnen verfoec-
ken. Daer-en-boven wel neerftelijck ende fcherp
opficht nemende ende lettende, dat noch by de
voorfz uytgefeyde Geeftelijcke, oft andere die van
elders aldaer fouden mogen komen of inftuypen,
geenen Paufelijcken dienft noch in Huyfen of an-
dere Plaetfen , opentlijck of heymelijck en werde
gedaen ofte ghepleecht, Noch oock by eenige van-
de Ingefetenen aldaer toegelaten ofte ghefrequen-
teert, dat wy aende felve hier mede wel fcherpc-
lijck verbieden, alles opte penen cnde verbeurten,
foo tegen die gene die fulcks doen ende gcdoogen,
als die de felve dienften frequenteren, als hier voo-
ren tegen die gene onderden Vyandt relörtcrcnde,
is gheftatueert. Ende op dat midler-tijdt onfe
Hoogheyt inde voor-ghcmelte Meyerije vanden
Bofch niet verder gheilludeert en werde, Begeeren
ende ordonneren wy acn die van onfen Rade van
Brabandt, datfc door hunnen Procureur Gcnerael
fonder diffimulatie noch uytftel datclick doen fai-
feren ende confifqueren allede Leenen die in ach-
tervolgh van onfe voorige Placaten voor hunlieden
niet en zijn verheven. Gelijck wy mede bevelen
aende Officieren vande Hooft-bancken tot Bergen
cnde in Vlaenderen opghcrecht, dat fy uyt kraente
van defc retorfie van gnclijcken fullen procederen
tegens alle de Vaffallen ghefeten onder het diftrkit
van hunne refpedive Jurifdiclie. Verftacnde voorts
dat ons Placact vanden tweeden Februarij left-le-
den, in alle fijne yoordere Poinöen defen niet con-
trarierendc, by een yeder die 't aengaet fal worden
onderhouden ende achtervolcht. Ende ten eynde
onfe ernftige meeninge in alle 't geene voorfz is iïa
den inhoudt van defen onfen , cnde andere onfe
voorgaende Placaten, in allen deelen wel ende vol-
komclijck werde geeffeclueert. Laften ende beve-
len
Dach, nae dat de contraventie fal zijn ghefchiet.
Ende dit alles by maniere van retorfie, die ftadt grij-
pen énde dueren fal, foo langh als den Vyandt by
fijne onredelijckc Suftenue ende pretentienophet
Quartier ende Meyerye van 's Hertogen-Bofch fal
blijven perfifteren, ende tot dat by ons anders hier
in fal zijn geordonneert.
TjNde vermits onfe Ingefetenen foo Geeftelijcke
■*-*als Wereltlijcke, in onfe voorfchrevc Meyerije
van 's Hcrtogen-Bofch, Marquifaet van Bergen op-
ten Zoom, Landenvan Steenbergen,ende Kuyck:
Mitfgaders in 't over-quarticr van Gelderlandt, de
Zuyt-Hollantfche Plaetfen, de Langeftraet,Scvcn-
bergen, cnde andere Quartieren onder onfe ghe-
hoorfaemhey t ftaende, de menichvuldige goeder-
ticrene Moderatic die wy in hun reguarde hebben
ghebruyekt, als hebbende de Geeftelijcke Perfoo-
nen alleen gheinterdiceert hare Exercitie vande
Paufelijcke Religie te doen,hun latende behouden
hare beneficicn, cnde vergunnende dat fy in ftillig-
heyt als goede Ingefetenen fouden mogen blijven
wooneu, Ende d'anderc Ingefetenen alleen opge-
lecht hebbende haer in eenige Miffen of andere
Kerckelijckc dienften niet te laten vinden, fonder
dat wy nochtansyemants in fijne Confcientie heb-
ben willen befwaren,Welcke moderatie onfe voor-
fchrevc Onderfaten , foo Geeftelijcke als Werelt-
!ycke,in foodanige achtingc niet en hebben gheno-
nien als goede gehoorfame Onderdanen betaemt
ende ghebeurt hadde te cjoen, hebbende hun als
wrcvdwillige daer tegen gheoppofeert, ende niet
ajleenlijck de verbodene Miffen ende andere Pau-
felijcke dienften in Kercken ende Huyfen noch ge-
exerceert ende gefrequenteert, maer oock tegens
onfe Placaten ende Bevelen remedie deur heure
Wachten by onfen Vvandt ghefocht, ende den fcl-
-ocr page 174-
PlacatecLj. i.Boeck, 4-Tit. 2.Deel.
25é
25 5
lenwyby defen wel crnftelijck alle Politique Offi-
cieren, Hoogh-Schoutten, DroiTarden, Hooft-Offi-
cieren,Fifcalen, Bailliuws, Sclioutten, ende andere
dcrgelijcke onder onfe ghehoorfaemheyt ftaendc,
mitfgaders allen Gouverneurs ende Comman-
deurs van onfe Frontiercn, Krijghs-OrTicieren,en-
de gemeene Soldaten,datfy alle mogelijckdevoir
cnde neerfticheyt fullen hebben te doen , om de
contraventien ende tranfgreffien in defen te ont-
decken ende achterhalen, ende de executien te
doen, fonder eenich gebreck ofte verfuym, op pene
van te vallen in onfe indignatic , ende fiat fy van
heure Officien vervallen fullen zijn. Ordonneren
oock ende bevelen wel expreflelijck allen onfen
Gouverneurs, ofte Commandeurs der Frontieren,
cnde allen anderen onfen Krijghs-Officieren voor-
noemt, dat fy, des verfocht zijnde, den voorfz Po-
litiquen Officieren in het naetrachten, ontdecken
cnde achterhalen der voorfz contraventien fullen
hebben de ftereke hant ende alle noodige ailiften-
tic te bieden, fonder eenich vveder-feggen oftcwey-
geringc, op pene als vooren. Ende op dat de ge-
ordonneerde naetrachtingc ende achterhalingeder
contraventien met des te beter neerfticheyt ende
yver by eencn ycgelijcken werdc gceffccl:ucert,Soo
verftacn Wy cnde verklaren by defen, dat de exe-
cutie van dien fal mogen ghedaen worden indifFe-
rentelijck cnde indiftinclelijck, foo by Politique als
Militaire Officieren ende Pcrfoonen,by preventie,
cnde fonder eenigerhande limitatie der diflriden
ofte Quartieren tuffchen de Gouverneurs ende
Commandeurs, macr fal den eenen Gouverneur
ofte Commandeur de contraventien, in het Quar-
tier van eens anders Gouvernement of Comman-
dement ,vryclijck mogen natrachten cnde execu-
teren, fonder onderfchcyt ende fonder nadencken.
Sullen oock de Commandeurs ofte Lcyders van
parthyen de achterhalkigcn cnde executien vande
contraventien alomme ende allenthalvcn mogen
ende gehouden zij η te doen, 't zy of fy om andere
faecke uytghegaen ofte ghefonden zijn, ofte niet.
Aen de welcke wy by defen gebieden wel fcherpe-
lijck, dat fy eenige gevangens gekregen hebbende,
hun fullen hebben te onthouden van met de felve
eenige compofitie onder wegen te maecken, ofte
laten maecken , direitelick of indireételick, macr
fullen fy de felve Gevangenen hebben op te bren-
gen ter Plaetfc van fulcken Guarnilben als het hun
beft duncken fal, om aldaer met ordre ter Judica-
ture gheftelt, ende als voorfz is gheraneonneert te
worden, op pene van caffatie ende arbitrale corre-
ctie voor de Officieren ende Soldaten die ter con-
trarie van defen fullen bevonden worden ghedaen
te hebben. Ende alfbo wy begeeren van tijdt toe
tijdt goede kenniffe te hebben, hoe ende wat tot
naekominge van alle 't geene vooren verhaeltis,
fal uytgcricht worden, Soo ordonneren Wy oock
wel exprcflelick allen Politiquen Officieren, als al-
len Gouverneurs ende Commandeurs voornoemt,
dat fy van drie Weecken tot drie Weecken den
Raedt van State fullen hebben te adviferen van
heure ghedane devoiren, om 's Landts rechtende
authonteyt volgens defen Placate te mainteneren.
Ordonneren voorts dat om geene ignorantie, by
yemandt dien 't aengaen mach, te werden ghepre-
tendeert, de Exemplaren van defen Placate alom-
me inde voorfz Quartieren daer 't behoort afghele-
fen,aengeflagcn, ofanderfints nae befte ghelegent-
heytbekentghemaeckt fullen worden. Bevelende
mede allen Officieren , foo Militaire als Politique,
elcks in hun reguard, dat fy den inhouden van de-
fen achtervolgen, ende in 't executeren van dien
malkanderen de behulpige handt bieden ,alfoo wy
fulcks ten dienfte vanden Lande bevonden hebben
te behooren. Gedacn in 's Graven-Hage den ζ De-
cember 1636. Was geparapheert, Λ. Bruyitingh,vt-
Onder ftont, By mijn Hecren de Staten Generael
der Vercenichde Nederlanden. Ter Relatie
vanden Raedt van State der felver Landen „
M. Huygens.
7. Placaet vanden liaedt van State, in date den 20 Maert 1642. Inne*
houdende ijerbodt als boven.
DEn Raedt van State der Vercenichde Ne-
derlanden verbiedt hier mede wel uytdruc-
kelick aen allen Pcriöonen zijnde vande
Geeftclickheydt der Paepfche Religie , die uyt
krachtc vande retorficn uyt het Quartier ende
Meyerye van 's Hertogen-Bofch hebben moeten
wijeken , Eenigerhande Exercitie van de felve
Paepfche Religie te doen, noch in 't openbaer, noch
in 't hcymclick, noch in 't groot, noch in 't kleyn,
binnen het ghemelte Quartier ende Meyerije van
's Hertogen-Bofch, noch oock daer buyten in an-
dere Plaetfen, reforterendc onder den Staet defer
Vereenighde Nederlanden , op de penen begrepen
inde Placaten van Rctorfie voor foo veel de voor-
noemde Meyerije concerneert, ende anders, op
pene van arbitrale corredie, Welverftaende dat de
exercitie vande voornoemde Paufelijcke Religie
ghelatcn wort aen andere Paufclickc Geeffelijck-
heydt fulcks cnde in dier voegen de felve bypu-
blijcque ordre van defen Staet hier te vooren is toe-
gelaten geweeft, ende al noch getollereert wort in
eenige Plaetfen reforterende onder defen Staet
ende aenden Vyandt contributie betalende.
Ende ten eyndc niemandt hier van ignorantie
en pretendere, Soo fal defe al-omme in ende on-
trent de Meyerije van 's Hertogen-Bofch ghepubli-
ccert ende gheaffigeert worden, 't welck den Of-
ficieren dien 't aengaet hier mede bclaft ende be-
volen wordt. Gedaen in 's Graven - Hage den
twintichften Meert fefthien-hondert twee-en-vcer-
tich. Was geparapheert, Hem: van Effen ,"1* On-
der ilondt, Ter Ordonnantie vanden Raedt van
State. M, Huygens,
8. Placaet
-ocr page 175-
Tegens de Paus-gefindo, &c.
fgi
257
8.
Placaet, Waer by alle QeeÏÏelijc{e Terfoonen in TSrabandt, Flaende*
ren ende andere Vhetfen onder 't ghehiedt ηυαη hare Hoogh Mogende ghélafi werden ie
<vertreckfn: M'ufgaders haren dienfl ^verboden ,&c. in date den \
6 lunij 1648.
tie , ghemuldeert fullén worden ten minften ter
fomme van iès hondert guldens, ende daer boven,
tot duyfent guldens toe, boven arbitrale correeïje.
Laftende ende bevelende onièn Hooch - Schout
vande Stadt ende Meyerije van 's Hér togen- Bofch?
ende de particuliere Schouten vande vier refpedive
Quartieren van dien, midtfgaders allen d'andere
reipeclive Officieren ende Jufticieren vande voor-
feyde Landen, Steden ende Plaetfen, op de Con-
traventeurs van dien wel fcherpelick te letten, de
felve al-omme aen te houden, ende daer tegens
fonder eenige conniventie ofte verdrach, te proce-
deren, ende doen procederen, ende fpecialijck alle
Cloofters ende Parochie-Kercken, als oock Capel-
len, foo groot als kleyn, inde meer-ghenoemde
Meycrye, Landen ende Plaetfen, boven genoemt,
al-omme voor de ghcfeyde Roomfehe Geeftelijck-
hey t ende Paeps-gefinde geflooten te houden»en-
de van alle Beelden ende andere Pacpfche Orna-
menten fuy veren, ende niet te ghedoogen, dat in
eenige van de felve eenige Paufelijcke dienfl ghe-
daen oft geexerceert werdc, Verklarende dien vol-
gens by deièn, dat metter daet lullen vervallen in
een boete van duyfent guldens , boven arbitrale
corredie, alle ende een yedet die tot het openen der
voorfchreve Kercken, ten fine als vooren, raedt
ofte daet ibuden mogen komen te geven, ofte ter,
faecke van eenigen Paepfchen dienft inde voor-
fchreve Kercken ofte Capellen fouden pogen te
gaen ofte te komen, te appliceren d'eene helft der
voorfchreve mulden ende boeten ten behoeve
Vanden Aenbrengcr, ended'andcr helft voordón
Officier, oft den geenen die de boven-ghefchreven
Peribonen fullcn komen aen te houden ende te
beklagen , Ende dit alles onvermindert onfen Pla-
cate, in datoden dertichilen Augufti fellhien-hon-
dert een - en - veertich , ende anderen tegens de
Paepfche GceftcJijckhcyt, der felver Conventicu-
len, ende. andere excefien der Paeps - gefinde , by
ons voor defen ghemaeckt ende doen emaneren,
de welcke Wy verftaen endegemeynt zijn, alom-
me te houden in hare volle kracht ende vigeur.
Ende op dat niemandt van 't geene voorfchreve is
ignorantie en hebbe te pretenderen, Soo bevelen
Wy mede onfen meer - ghemcltc Hooch-Schout
ende de particuliere Schouten van de refpeciive
Vier Quartieren vande meer - ghelêyde Meyerije ,
midtfgaders alle d'andere refpeciive Officieren
ende Jufticieren vande meer - ghcfeyde Landen,
Steden ende Plaetfen, al-omme daer 't bchooren
fal, van deièn onfen Placate publicatie ende af-
fixie te laten doen , Alibo Wy 'tlëlve ten dienfte
vanden Lande bevonden hebben te behooren.
Ghedaen inden Hage op den feflhienden Junij
fefthien-hondert en acht-en-veertich, Wasghe-
parapheert, /. van Gent,vc" Onder ilondt, Ter
Ordonnantie vande Hoogh - ghemcltc Heeren
Staten Generacl. Geteeckent, CornelU Mufch.
Zijnde op 't fpatium ghedruckt het Cachet der fel-
ver Heeren Staten, in rooden Waflehe,
R                           HET
E Staten Generacl der Vereenichde Ne-
; dcflandcn, Allen den genen die dcfen lul-
len fien oftehoorenlefen,Saluyt. DOEN
XE WETEN, Alfoo Wy by onfen voorgaen-
den Placate in dato den tweeden Decembris fe-
ftjen-bondert fes-en-dertich, allen Abten, Prelaten,
Paters, Papen, Canonicken , Monicken ,ende alle
andere dcrgelijcke pretenfe Geeilelicke Peribonen,
van wat qualiteyt ofte conditie die fouden mogen
weien, uyt de Meycrije van 's Hertogen-Bofch en-
de Landen, aldaer ghcexpreflèert, binnen den tijdt
van veertien dagen nae de Publicatie ofte Notifica-
tie van dien, gelaft ende gheordonneert hebben te
vertrecken,op peync als in den felven Placate,ende
diens-niet-tegenilaende gewaer wordende, dat ver-
fcheyden Papen haer niet allecnlick verftout heb-
ben inde voorfz Meyerije te komen , maer oock
daer-en-boven korts nae de Publicatie van het Tra-
claet van Vrede, eenige Kercken aldaer in te ne-
men, ende pubJijckelick met grooten toeloop van
Volck,daerinharedicnftentedoen,alsmedeopent-
lickhare Procellien te houdcn,ftreckcnde alle 'tfel-
ve tot vilependie vande Hoocheydt ende Souve-
rainiteyt van defen Staet,onder welckers ghehoor-
faemheytdc opgemelte Meyerije, met alle appen-
dentien ende dependentien van dien, is reforteren-
de, ende over fulex daer innc, ende 'tgeene op foo
fchadelicken exempele, elders mede foude mogen
werden voor-genomen, in tijdts willende voorfien.
S00 1ST, dat Wy nae voorgaende rijpe delibe-
ratie op nieuws hebben gcordonneert ende ghcfla-
tueert, gclijck Wy ordonneren ende itatueren ex-
preiTelick midts dcfen,dat alle Abten,Prclaten,Pa-
ters, Papen,Canonicken,Monicken ende alJe ande-
re dcrgelijcke pretenfe Geeilelicke Peribonen, van
wat qualiteyt ofte conditie die fouden mogen zijn,
geene uytghefondert, haer als noch uyt de voorfz
Meyerije, als mede de Heerlickhcden, Steden ,
Cafteelen, Vlecken, Dorpen, Gehuchten ende
platte Landen , dependerende vande Stadt van
's Hertogen-Bofch ende meer-ghenoemde Meye-
rije, Stadt en Marquifaet van Bergen op Zoom,
Stadten Baronnyevan Brcda,Stadt van Maftricht,
trefort van dien , als oock het Gracffchap vande
Vroonhof!, de Stadt Gravc en Landt van Cuyck,
Huift en Bailliage van Huift en Hulfter-Ambacht,
als oock Axel-ambacht, ghclcgen bezuyden en be-
noorden de Geule, midtfgaders de Forten, die haer
Ho: Mo: jegenwoordich in hebben in 't Landt van
Waes, en allé andere Steden ende Plaetfen , de
vvclcke hare Ho: Mo: houden in Brabandt, Vlaen-
dcicn ende elders , uytghefondert die, volgens Ca-
pitulatie , 't verblijf aldaer fpccialick toegheftaen is,
iu len hebben te vertrecken binnen den tijdt van
acht dagen nae de Publicatie ofte Notificatie van
delen: Jntcrdicerende midts defen wel expreiïè-
$y.aen ^e khe, ende alle andere Roomfehe Gee-
^elycke Pcrfoonen, inde voorfz Meyerije, Landen,
Steden ende Plaetfen, immermeer te komen,
°p peyne dat de felve , fonder eenige conniyen-
-ocr page 176-
Placaten-;. i.Boeck. 4.Tit, 3.Deel.
260
259
HET DERDE DEEL.
1. Placaten vanden 12 OBober 1633 ende 5 Martij 1649. vpaerhy aU
len Ingbefetemn n/ande Meyerie mem 's Hertogen - Bofcb gbelafi tverdt den Predicanten,
Predkatien, web Toeboorderen wande Gereformeerde Religie niet te molefieren.
feninge der felver, ende anderfints,in egeender wij-
fe te turberen, ^/<?//<?//,befchimpen, ofte infolente-
lick te bejegenen, met woorden ofte 4 wenken, op
iiene dat die geene, die bevonden fullen worden
iilcx ghedaen te hebben, daer over gheftraft fullen
worden na exigentie vanfaecken, ende als Pcrturba-
teurs vande ghemeene rufte, andere ten exempel.
Ende op dat niemant van 't gene voorfz is ignoran-
tie en hebbe te pretenderen, Soo begeeren wy, dat
alomme inde 5 Steden, Vryheden, Dorpen ende Plaet-
fen vande voorfz Meyerije
publicatie ende affixie van
defen fal werden ghedaen. Ordonnerende den
Hooch-Schout van 'sHertogen-Bofch, ofte fijnen
Stadthouder 't felve door de dgemeheStadt 'sHerto-
gen-Bofch
te doen doen, Midtfgaders defen onfen
Placate fcherpelick te doen nakomen ende onder-
houden , ende tegens de Overtreders van dien te
procederen ende doen procederen by den geenen die 't
competeert,
fonder conniventie voor Wethouderen van
's Hertogen-Bofch
, ende daer het behoorenfal, de welcke
daer over goet
, kort ende onvertogen recht fullen hebben
te doen, f onder eenich naerlaten,
Alföo Wy fulcks tot
dienile vanden Lande bevonden hebben te behoo-
ren. Ghegheven in 's Graven-Hage den 7 vijfden
Martij 1649. Was gheparapheert, P. Eiffinghe ,vt'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-ge-
melte Heeren Staten Generael. Geteeckent ,
Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten in rooden
Waffche.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
1 derlanden, Allen dengeenen die defen[uilen
h fien ofte\hoorcn lefen, Saluyt. Alibototon-
fer kennifTe gekomen is,dat, nae dien Wy
goet ghevonden hebben inde é Steden , rryheden,
Dorpen ende Plaetfen der Meyerije van 's Herto-
gen- Boich Predicanten te doen introduceren, om
de Predicaticn ende Godts-dienft aldaer te doen
ende oefenen, gelijck in andere Plaetfen, zijnde on-
der het ghebiedt van defen Staet, ÷ eenige quaet-
willige Inghefetenen aldaer, ende andere vande
Paepfche Religie, fich laten gheluilen, den voorfz
Predicanten, niet alleen in heure bedieningen te
verhinderen, maer oock de Toe-hoorderen ende
goede Luyden vande Religie, foo wel als de Predi-
canten felve, infolentelick te bejegenen met woor-
den ende metter daet. S O O IS T, dat wy wil-
lende daer in verfien, by deliberatie vanden Rade
van State defer Vereenichde Nederlanden, noodich ge-
vondenhebben te verbieden, foo wy verbieden by
defen, wel expreiTelickaen allen 3 onfen Ingefete-
nert der voorfz Meyerije, ende allen anderen dien
3t aengaen mach, den Predicanten die inde voorfz
Meyerije geilelt zijn, ende naermaels noch geftelt
fullen mogen worden,in het iluck van heure bedie-
ninge geenerhande hinder ofte belet te doen, maer
de fêlve Predicanten daer in, ende allenthalven ,te
laten geruft ende ongemoeyt, van ghelijcken oock
die Toehoorderen der Predicanten ende Luyden
die Vande Religie zijn, in 't gehoor, als oock inde oef-
De woorden in't Curfijfgedruckt -zijn inden voorga ende ç Placate vanden ix Oclober 1633 niet geweefi:
maer alhier by augmentatie in gevoeght.
't Placaet vanden /are
1 o 3 3 feght .· in eenige Plaetfen ende Dorpen der Meyerie, &c.
't Opgcmehe Placaet feght .· de Papen, foo wel vande voorfz Pketfen , als andere Inghefetenen vande
Paepfe Religie, &c.
Jt Voorfz Placaet feght .· Acn allen Papen ende andere Inghefetenen der voorfz Meyerie, zijnde vande
Paepfe Religie, ende allen anderen, &c.
'/ Voorgaende Placaet feyt: metter daet.
7 Selvefeght .· inde voorfz Dorpen publicatie, &c.                                                m.
't Voorfz Placaet feght; 't felve deur de particuliere Schouteten te doen doen.
7. 7 Opgcmehe Placaet eyndight: den é ÷ Odober 1633. Was geparapheert, /. Pauw,rt' Uy t bevel van mijn
Heeren de Staten Generael der Vereenichde Nederlanden. Ter Relatie vanden Raedt van State
der felver Landen, M, Huygens.
2. Placaet vanden 14 qjpril 1649. oftfehe fubjeU, totmaintenue der
Predicanten in 't Marquifaet van Bergen, Baronnye van Breda, 't refort vande Stadt Maeflricht, als
oock vanden Graeffchappe van Vroonhof, 't Landt van Cuyck
, midtfgaders inde Landen van Valcken-
burgh,Daelhem ende 's Hertogenrade Overmaze.
1E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den genen die deièn ful-
len fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo
tot onfer kenniile gekomen is, dat, nadien wy goet
gevonden hebben inde Steden, Vryheden, Dorpen
ende Plaetfen van 't Marquifaet van Bergen opden
Zoom, Baronnye van Breda, 't reflort vande Stadt
Maeflricht, als oock vanden Graeffchappe vanden
VroonhofF, 't Landt van Cuyck, midtfgaders inde
Landen van Valckenburgh, Daelhem ende 's Her-
togenrade Overmaze, Predicanten te doen intro-
duceren , om de Predicatien ende Godts-dienft al-
daer
-ocr page 177-
Tegens de Paus
i6i
'S.
genticvanfaecken, ende als Pertürbateurs vande
gemeene rufte, andere ten exemplc* Ende op dat
niemant van 'r geene voorfz is ignorantie en hebbc
te pretenderen, Soo begeeren wy, dat alomme in-
de Steden, Vryheden,Dorpen ende Plaetfen vande
voorfz refpe&ive Landen ende Quartieren publica-
tie ende aflïxie van defen fal werden ghcdaen, Or-
donnerende refpeftivelick de Droflarden , Ampt-
luyden,Hooch-Schoutteten,Bailliuwen, ende allen
anderen Officieren aldaer, 't felve te doen effectue-
ren , Mitfgaders defen onfen Placate fcherpelick té
doen nakomen ende onderhouden, ende tegens de
Overtreders van dien te procederen ende doen pro-
cederen by den geenen dien 't competeert, fondcr
conniventie, voor de Juftitieofte Wet-houderen,
daer het behooren fal, de welcke daer over goet,
kort ende onvertogen recht lullen hebben te doen,
fonder cenich naelaten, Alfoo wy fulex tot dienfk
vanden Lande bevonden hebben te behooren. Al-
dus ghcdaen ende ghearrefteert ter Vergaderinge
vande Hooch-gemelte Heeren Staten Gencracl, in
's Graven-Hage op den veertienden Aprilis 1649.
Was geparapheert, lan van Ijjdmuden,v*· Onder
ftont, Ter Ordonnantie vande felve, Getecckcnt,
Cornelis Mujch. Zijnde op't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten in rooden
Waflche.
ϊ6ι
daer te doenende ocffcnen, gelijckin andere Plaet-,
fen, zijnde onder het gebiedt van defen Staet, ee-
Biee quaetwilligc Ingefetencn aldaer, ende andere
vande Paepfe Religie,uchlaten geluftcn,den voorfz
Predicantcn , niet alleen in heurc bedieningen te
verhinderê, maer oock de Toehoorderen ende goe-
de Luyden vande Religie, lbo wel als de Predican-
tenfelve, infolentelick te bejegenen met woorden
ende metter daet. S O O I S T,dat Wy willende
daer in vemen , by deliberatie vanden Rade van
State defer Vereenichde Nederlanden, noodich ge-
vonden hebben te verbieden, foo wy verbieden by
defcn,wel cxpreiTelick,aen allen In-ende Opgefetc-
neii der voorfz Landen, ende allen anderen dien 't
aengaen mach,den Predicanten,die inde felvc Lan-
den geilelt zijn, ende naemaels noch geftelt fullen
mogen worden, in het ftuck van heure bedieninge
geenerhandt; hinder ofte belet te doen, maer de fel-
ve Predicanten daer in, ende allenthalven te laten
geruft ende ongemoeyt,van gelijckenoock deToc-
hoorderen der Predicatien, ende Luyden, die van-
de Religie zijn,in 't gehoor, als oock inde oeifentn-
gc der felver, ende anderfints, in egeender wijfe te
turberen, beletten, befchimpen, of infolentelick te
bejcgenen,met woorden ofte wercken,op pene dat
die gene, die bevonden fullen worden fulex gedaen
te hebben, daer over geilraft fullen worden na exi-
HET VIERDE DEEL,
Placaet, Waerby den Ingefetenen vande Landen van Overmaseghertotifi*·
ceert mrdt dat/e nkt gbeboaden en zijn te wieren andere Feefi-dagen >ahby die njande Cerefor^
meerde Religie, onder defen Staet resterende Λ onderhouden werden} in date den %
lunij 1625.
JE Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden,Allen den genen die defe fullen
.Jfien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo de Stadt van Limborgh,
ende d'andcre Landen van Over-Maze, door Godts
genadigen fegen, in 't voorleden Jaer zijn gheredu-
ceert onder de ghehoorfaemheyt van defen Staet,
ende dat d'lnghcfetenen der felver Landen , dien
volgens, niet meer gehouden zijn te volgen de Or-
donnantien ende inftellinge, gcduerende de Regie-
ringe vanden Koningh van Spaignen, hier bevoo-
rens gemaeckt ende geobferveert in 't ftuck vande
Fecft-dagen , voor foo veel de felve met de goede
Politie van defen Staet bevonden worden te dif-
creperen. SOO IS Τ, dat Wy nae voorgaende
ri)pe deliberatie, goet gevonden hebben mits defen
te notificeren allen ende eenen yegclijcken der In-
ghefetenen vande voorfz Stadt, ende andere Lan-
den van Over-Maze, van wat ftaet, qualiteyt ofte
conditie de felve fouden mogen zijn , dat fy niet
ghehouden en zijn te vycren ecnige andere Feeft-
dagén , als by die vande Gereformeerde Religie
werden gevyert ende geobferveert. Ordonneren-
de ende bevelende exprelTelijck midts deièn allen
Officieren , Jufticieren der meer-genoemde Stadt
vart Limborch, ende andere Landen van Over-
Maze , die ditlbude mogen aengach , dat fy nic-
mandt, 't zy van wat ftaet, qualiteyt ofte conditie
hy foude mogen wefen, niet en fullen vermogen
t'achterhalen, veel min caufcren ter faecke datjjby
de Feeft-dagen by de Roomfche Kerckc alleen ge-
obferveert werdende, niet en vyert ofte gheyyerc
en heeft. Gedaen ter Vergaderinge vande Hooeh-
gemeltc Heeren Staten Generael, inden Hage den
tweeden Junij fefthien-hondert drie-ende-dertigh.
Was gheparapheert, N. v. Bouchorfl,vt' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent, Cormlïs Mufch. Zijnde op 't fpatium gedrückt
het Cachet der felver Heeren Staten in roóden
Waffche.
                                                  . '
HET VYFDE DEEL.
Placaet, Waer hy gelafl wen alomme Officieren vande gereformeerde%e*
Hgk te flelkn, 'm date den χ o Februari
>(ihbï ■■'              ''m, f
Steden, Vryheden, Dorpen ende Plaetfen vande
Mcyerije van 's Hertogen-Bofeh, Marquiiaet van
Bergen op Zoom, Baronnye van Breda, ende an-*
dcre Landen ende Quartieren van ghclijcken na-
R %                       turc,
Η Staten Gcnerael der Vcreenichde Ne-
1 derlanden, Allen den genen die defen ful-
. len fien ofte hooren leien, Saluyt. Alfoo
Wy hier bevoorens goct gheyondcn hebben in de
-ocr page 178-
2Ó3                     Placaten-*. i.B
ture, Ptedicanten te doen introduceren,om de Pre-
dicatien ende Godts-dienftaldaer te doen oefFenen,
ende Wy nu tot meerder bevorderinge ende voort-
plantinge van de ware ChrifteJijcke Gereformeer-
de Religie , gemeynt ende gherefolveert zijn ende
blijven, eerftdaegns aldaer de hooch-noodige Poli-
tijcque Reformatie in te voeren. S O O IS Τ,
dat Wy goet ghevonden hebben by defen wel ex-
preiTelijck te waerfchouwen alle Politijcque Offi-
cieren inde voornoemde Meyerije van 's Hertogen-
Bofch. Marquilaet van Bergen op Zoom, Baronnije
van Breda, ende andere Landen ende Quartieren
van gelijcke nature zijnde, Welckers Amptenvan
outs geftaen hebbende ter Collatie vande Hertogen
van Brabandt, naderhant vande felve Hertogen by
particulieren zijn beleent ghcweeit, ende in pant-
fchap ofte anderfints befeten worden , datfe haer
Recht ende Titulen totte voorfz Ampten aen Ons
fullen hebben te komen vertoonen, ofte laten ver-
toonen, tuflchen dit ende prima Aprilis naeft-ko-
mendenieuwenitijI,ombyaenftellinge van Offi-
cieren vande Gereformeerde Religie in der felver
Plaetfe op haer voorfz recht tot de felve Ampten
foodanich gheleth te worden, als wy in reden ende
264
mede alle particuliere Heeren inde meer-genoem-
de Meyerije ende andere Landen ende Quartieren
van gelijckcn nature recht hebbende, om Officie-
ren te ilellen, mits deièn worden ghewaerfchouwt
ende gelall, in hare reipe&ive Heerlijckheden dacr
Officieren vande Roomfche Religie foudc mogen
zijn, tuflchen dit ende May naeft-komende aen te
Hellen Officieren vande Gereformeerde Religie,
op peyne dat fulcks anderfints door ons felve lal
worden gedaen, ende gheeftedueert. Ende op dat
niemant van 't gene voorlz is ignorantie en hebbe
te pretenderen,Soo ordonneren ende begeeren wy
datalomme inde Steden, Vryheden, Dorpen ende
Plaetfen vande voorfz Meyerije van 's Hcrtogen-
Bofch, Marquilaet van Bergen, Baronnye van Bre-
da, ende andere Landen ende Quartieren van ghe-
lijeke nature, publicatie ende affixie van defen fal
werden gedaen, ter plaetie daer fulcks gebruyeke-
lick is. Gedaen ter Vergaderinge vande Hooch-
ghemelte Staten Generael, inden Hageden thien-
denFebruarij 1651. Was gheparapheert, Cornelis
van Bronckhorfl,
vt' Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande felve. Geteeckent, N, Ruyfch. Zijnde op 't
Spatium ghedruckt het Cachet der felver Heeren
Staten in rooden Waifche.
billickheyt fullen bevinden te behooren. Gelijck
DEN V Υ EDEN TYTEL.
Tegens de Vergaderingen der Remonftranten,&c.
Placaten vande Staten Generael.
t, Placaet van de Hooge ende Mogende Heeren Staten (j enerael der Fer~
eenighde Nederlanden, daer hy alle Ingefetenen der felver Landen verloden wert te houden eenige
aparte Vergaderingen ofte Conventiculen, onder deckfelvan oeffeninge van de leer e in de vijf beken-
de controverfe Religions Poinüen vervat et. Inhoudende mede Verlodt van eenigerhande Colletlen,
Beloften, Verlinteniffen,Accoorden ofte Confpiratien, totflijvinge ende hanthavinge van dien, te doen
ende op te rechten. Den
3 Julij 1 6 19.
kere Remonltrantie, ghenoemt hebben Remon-
ftranten, met het formeren van eenige nieuwe Ar-
ticulen, vervattet in vijf Poinclcn met den aenkle-
ven van dien , ende 't indringen der felver by alle
wegen,tegens alle Kerckelijcke ordre, mitfgaders
tegens diverfche Tractaten, Accoorden, Rcfoluticn
ende Verdragen der Vcrcenichdc Provintien, daec
by de fclfde malkandercn belooft hebben, de ware
Gereformeerde Religie, met lijf, goet ende bloede
te mainteneren , daer inne gheen veranderinge te
doen, nochte gedoogen byyemant gedaen te wer-
den, fonderghemeen confent. Alle 't welcke ner-
gens anders toe en heeft konnen ftrecken, dan tot
dienft van de Vyanden, ende totale onderganck
ende verderflèniiTè deler Landen. Omrne alle
welcke voorfz fwaricheden wech te nemen, ende
behoorlicke remedie daer tegens te gebruycken,de
Policie ende Regieringe deler Landen in goede or-
dre te brengen, ende om de ongeltelde ghemoede-
ren der Ingefetenen in 'tftuckvan de Religie te be-
vredigen , hebben Wy tot Dordrecht doen beroe-
pen ende vergaderen, tot groote kollen vande Lan-
den een Synode Nationael , dierghelijcke in dcfe
Landen
E Staten Generael der Veree-
nighde Nederlanden, Allen den
geenen die defe'tegenwoordige
fullen fien ofte hooren lefen,Sa-
luyt. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo eenige Jaren her-
waerts , verfcheyde ongeruite
Perlbpnen, ghepoocht hebben den welftantdefer
Landen grootelijcks te turberen ende ontfetten,
door veelderhande praclijcquen ende nieuwighe-
den; ten dien eynde trachtende niet alleen den
bandtvan de Vereenighde Provinticn te breecken,
Krijghs-volck op ongewoon lijeke ende onbehoor-
Jicke wijfe te lichten; d'Inghefetcnen tegens mal-
kanderen op te hitfen ende te wapenen, ende de
hoochfte Regceringe met vreemde manieren van
doen te ufurperen·, ende daer door alles in onrufte,
ende den gantfehen Staet van de Landen in open-
bare ende fchadelijcke Faclien te brengen, ende te
houden; maer oock den ftant der Religie ende de
rulle der Kercken te bedroeven, mif bruyekende
ongerufte Kerckelijcke Perfoonen, die haer felven
nadesbant by occafie van 't prefenteren van feec-
-ocr page 179-
Tegens de Vergaderingen der Remonftfanten, &e.
2.66
i6<>
meerde Kercken, de ware Gereformeerde Reli-
gie aengenomen hebbende j Mitfgaders oock om-
me daer mede een Deure te openentot voortbrey-
dinge yanalderhandefchandelicke Seden ende on-
gerijmde Nieuwicheden, tot groote oneere van dö
Landen ende van de Godts dienft , ia andere Co-
ninghrijeken, Cheur endeFurftendommen, Repu-
blijcquen defe ende andere Landen aengenomen,
waer door oock noch meerder inconvenienten fou-
den konnen komen te ontftaen, ten ware by Ons
daer tegens intijtswerdevoorfien naer behoören.
S O O IS Τ, dat Wy, omme te confervercn de
rufte van de Landen, voor te komen ende te wee-
ren alle fwarighcden, fadien ende beroerten onder
de goede Ingcfetenen, die tot meerder trouble van
de Politie foude mogen ontftaen, ende tereprime-
ren de quaetwilligheyt der geener die omme Voor
te ftaen de voorfz vijf Poinden, buyten alle ordre
ende reglement, haer eygen opinien, tot deftrudie
vande Gereformeerde Religie willen innedringen,
cnde onder 't pretext van dien niet anders en foec-
ken dan de partyfehappen ende fadien altoos in
de Landen te houden ende te voeden: Naer voor-
gaende rijpe deliberatie, Geordonneert ende gefta-
tueert hebben , ordonneren cnde ftatueren midts
defen, dat nicmant van wat qualiteyt ofte conditie
hy zy, hem en fal mogen vervorderen inde Veree-
nichde Provintien, Landen ende Steden daer onder
reforterende, eenige aparte Vergaderinge te macc-
ken, omme aldaer eenige Leere tot itijvinge vande
voorfz vijf Poinden ende wat daer aen dependeert,
uytlegginge, voorlefinge, ofte eenigerhandeKerc-
kelijcke oeffeninge, ofte oock uytdeelinge van Sa-
cramenten te doen ofte te plegen, of oock te ver-
handelen eenige andere Poinden ofte verklarin-
gen, onder't fenijn van de Gereformeerde Religie,
niet accorderende met het beiluyt vande voorfz
Synode, in wat manieren dat het zy, al waer 't oock
onder fchijn van Vragen ofte Antwoorden, ofte ee-
nige andere formc van difcourièn. Dat nicmandt
oock vande Inghefetenen der Landen hem in de
felve aparte Vergaderingen fullen mogen laten
vinden by dage ofte by nachte, in eenige Kercken,
Huyfen, Spijckers, Schuyren, Bargen, Schuyten,
Schepen, ofte op eenige Velden nochte Plaetfen,
waer,cnde in wat manieren het oock foude mogen
wefen. Dat niemant mede in alfulcke aparte Ver-
gaderingen, 't zy geley t, ofte by occafie by een ge-
bracht, en fal mogen leeren, uytleggen, voorlefen,
fingen, Sacramenten adminiftreren, ofte eenige
oeffeninge ten fine van faceken als vooren en fal
mogen doen, nochte Huyfen, Schuyren, Spijc-
kers , Bargen, Velden, Schuyten, Schepen ofte an-
dere Plaetfen daer toe leenen ofte verhuyren, op
pene dat de Beroepers van fulcke Vergaderingen,
de Leeraers, Lefers, Adminiftrateurs van de Sacra-
menten , Verhuyrders ofte Leeners van Plaetfen,
ende alle andere die daer komen ofte compareren
fullen, voor eerft vervallen, vcrliefen ende mettcr
daet verbeuren alle hare Digniteyten, Officien, Be-
nefitien, Ampten, Bedieningen, bewint ofte Ma-
jorfchappen,mitfgaders alle penfioenen,trademen-
ten ende voordeelen, ofte dienften van Gilden of
andere, die fy in eeniger manieren bedienen, tree-
ken , ghenieten ofte ghebruyeken van ons, van de
Steden van eenige Schutteryen, Compagnien,
R 3                      Com-
Landen noy t gehouden is geweeft,van vele Trcfle-
Jiicke, Godtvreefende endc ervarene Gereformeer-
de Domoren, Profeflbren,Leeraren, cnde Ouder-
lingen van alle de Kercken ende Hooge Schooien
der voorfz Vereenichde Nederlanden: ende daer-
enboven van foo vele Godtfalige, Geleerde, Ver-
maerde ende Gereformeerde Doctoren , Profeflb-
ren endc Lecraers van andere machtige Coningen,
Cheur ende Furften, Princen ende Republijcquen,
de ware Gereformeerde Religie neflêns ons inge-
nomen hebbende, van de welcke wy ons niet en
hebben konncn noch mogen af-fonderen $ gheaili-
iteert by vele voortrefTelijcke Politijcque ende ge-
leerde Perfoonen, by ons daer toe gecommitteert;
in de welcke alle de queftien van de voorfchreve
vijf Poinden ende anderen daerafdependcrende,
met de welcke de Kercken in defe Landen nu ce-
nige Jaren herwaerts meeft befwaertende ontru-
ftet zijn geweeft, rijpelijcken in Godes vreefe,en-
dc nae fijn Heyligh Woort ge-examineert ende af-
gehandelt zijn gewerden, met fulcke eenftemmig-
hey t van alle de Leden van de felve Vergaderinge,
dat niemant eenige fuffifante redenen heeft, van
voor te geven, dat haer ghevoelen met het beiluyt
van de ielve Synode niet accorderende, foude mo-
gen wefen 't gevoelen vande Gereformeerde Kerc-
ken. Dat daerommebilligh alle den genen die de
Naem van Gereformeerde Chriftenen voeren, ofte
die Profeiïïe van de felve Religie doen, ende infon-
derheyt devoorfz Remonflranten, die altoos ghe-
kert, gefchreven ende voor ghegeven hebben, dat
de vcrfchillende Poinden niet fulcks en waren, dat
men daeromme van malkanderen vermochte te
fcheuren, ofte aparte Kercken op te rechten , haer
met het beiluyt vande voorfz Synode behoorden te
conformeren, geruft te houdcn.ende oniè goede in-
tentie nae te komen, op dat de bedroefde fwariche-
den eens mochten komen te cefleren, ende de goe-
de Ingeiètcnen van de Landen, wederom mochten
werden gebracht tot de voorgaende oude ende op-
rechte eenicheyt ende rufte : Ende wy ter contrarie
van dien bemereken, dat verfcheyden Perfoonen
hier te Lande continuerende in haer quact voorne-
men endc beleyt, 't welck fy foecken te bekleeden
met den Naem van Gereformeerde Religie, om te
beter de eenvoudige te vcrleyden, aen nemende
den voorfz Naem van Remonftranten, foo Leeraers
als Aendrijvers ende Fauteurs van de voorfz vijf
nieuwe Poinden, ende 't gene daer af dependeert,
noch echter onderftacn, dien al niet tegenftaende,
de goede Gemeenten meer cnde meer te beroe-
ren , aenrechtende aparte Vergaderingen ende ver-
boden by-een-komften ende convenriculen, tot
oeffeninge, ftijvinge ende voortplanringc van de
Leere in de felve Poinden ende 'tgeene daer af de-
pendeert, vervatet,Omme daer mede te contrave-
nieren 't voorfz lofTelijckebeiöignevan de Synode;
ende alfoo kleyn achtende ende vilipenderende
onfc authoritey t,te maken verbonden, complotten
ende andere forgelicke confpiratien, omme alib de
Gemeenten deftr Landen in geftadige partyichap-
pen, fadien ende ongeruftheyt te houden,ende tot
meerder ongehoorfaemheyt tegen hare wettelicke
Overicheydt te verwecken, ende de felve Landen
daer deur fvvacker tot haer eygen defenfie te makê,
ende haer af tcfonderen van alle andere Gerefor-
*
-ocr page 180-
Placaten. i.Boeck. 5.Tit.
ι6η
268
CommunJteyten, Dorpen ofte Heerlijckheden, de
welcke wy alle verklaren metter daet voor anderen
te fullen wefen impetrabel, en die oock by ons, by
de Magiftraten van de Steden oft andere Plaetfen,
ofte die des toe komt te doen , metter daet fullen
werden vergeven, op anderen geftelt, ofte anderen
daer toe gecommitteert: Dat daer-en-boven de Be-
roepers van fulcke Vergaderingen, ofte die aldaer
leeren, uytleggen, voorlefen, Sacramenten admi-
niftreren, ofte eenige andere bedieningen ofte oef-
feningen doen fullen,ende de Toehoorders die haex
in foodanige Vergaderingen met eenigerhande
Wapenen lullen laten vinden: Item,die hare Huy-
fen, Plaetfen ofte Commoditeytcn daer toe leenen
ofte verhuyren fullen , ofte die haer dragen fullen
als Ouderlingen ende Opfienders van die oeflenin-
gen, ofte als Diaconen, Arme verforgers, ofte eeni-
ge Colleden doen, Elcks, ende t'elcken reyfe als fy
bevonden ofte bevvefen fullen werden fulcks ghe-
daen te hebben , verbeuren fullen een boete van
twee hondert guldens , ende voorts arbitralijcken
fullen werden ghecorrigeert naer exigentie van de
faecken , ende yeder Toehoorder oock voor elcke
reyfe vijf-en-twintich gulden: Ende omme klaer-
lick te mogen ontdecken, wie, ende watPerlöonen
in fulcke Vergaderingen fullen zijn geweeft,fal een
yeder gehouden zijn de nominatie te doen vande
Perfoonen die aldaer prefent zijn geweeft, van wat
qualiteyt ende conditie hy oock zy, ende infonder-
hey t van de ghene die de Vergaderinge hebben be-
roepen, ofte naer geinfinueert daer te komen,mitf-
gaders vande Predicant, Leeraer, Uytlegger, Lefer,
ofte Adminiitrateuj: vande Sacramenten , vande
Ouderlingen , Opfienders, Diaconen, Verforgers
vande Armen, ofte die eenigerhande Collede ghe-
daen ofte ontfangen hebben : Item, van alle die
gene dieeenige Digniteyten, Officien, Beneficien,
Ampten, Bedieningen, Bevelen,Bewinthebber-
fchappen, Tradementen, Penfiocnen, Dienflen
ofte voordeden in voegen als vooren hebben.
Ende indien de felve Perfoonen weygeren 't felve
te verklaren ofte te openbaren, fullen daer over bo-
ven de voorgaende boeten van vijf-en-twintigh
gulden, noch verbeuren ghelijcke fomme van vijf-
en-twintich gulden. Verbieden mede wel expre£
felijcken allen Perfoonen ende Inwoonders vande
Landen , eenigerhande aparte Vergaderingen te
maecken,omme daer te handelen van eenige ver-
bintenifien, accorden, beloften ofte eenigerhande
complotten, tot vordéringe, ftijvinge ofte handtha-
vinge vande voorfz nieuwe Leere der vijf Poinden,
ende wat daer af dependeert, ofte eenige andere
niet accorderende mettet voorfz befluy t vande Sy-
node , op pene van te verbeuren alle hare Dignitey-
ten, Ampten, Officien, Benefitien, Bedieningen,
Bevelen, Bewinthebberfchappen, Tradementen,
Penfioenen, Dienilen ende Voordeelen voorfz,en-
de dacr-en-bovenby elcks, ende voor elcke reyfe,
een boete van drie hondert gulden, ende voorts ar-
bitralicken ghecorrigeert te worden naer exigentie
vande faecken. In welcke penen mede vervallen
fullen alle ende een yegelijcke die bevonden fullen
worden ycmant tot fulcke Vergaderinge ghedepu-
teert te hebben. Ende alle de gheene die de felve
Vergaderingen by een roepen ende uyt-ièhrijven,
oft haer Huyfen, Plaetfen of Commoditey ten daer
toe leenen fullen, fullen verbeuren eens foo vee].
Verbieden mede wel expreflelick, tot onderhoudt
van de Leeraers van de voorfz vijf Poinden , ende
wat daer af dependeert, oft tot voordernilTe ende
ftijvinge van de Leere van dien, eenige Collede te
maecken, ofte te doen doen, op pene van mede te
verliefende Digniteyten, Ampten, Officien, Bene-
ficien, Bedieningen, Bevelen, Bewinthebberfchap-
pen , Tradementen, Penfioenen, Dienften ende
Voordeelen boven verhaelt : Ende daer-en-boven
voor de geene die de Collede doen, ofte ontfangen
of doen ontfangen, elcks, ende t'elcken reyfe drie
hondert gulden: ende van de gene die daer toe yet
contribueren fullen, hondert gulden: alles boven
arbitrale corredie naer exigentie van der faecken
als vooren. Dat men mede elcks aen fulcke Ver-
gaderinge , VerbintenifTe, Beloften, Complotten
ofte Colledcn,fchuldichende deelachtich zijnde,
in arreft fal houden, ende detineren ter tijdt toe dat
hy gcnomineert fal hebben d'Autheurs, Beleyders,
ende die daer gheweefl:, de Beloften ghedaen, Col-
leden ontfangen, ende Penningen ghefurneert ful-
len hebben. Alle welcke boeten wy midts defen
verklaren dat gheapplicecrt fullen worden , d'ccn
helft ten profijte vanden Aenbrcnger, ende d'ande-
re helft van de Officiers die d'executie doen fullen.
Verklaren niet te min klaer ende wel expreflelick,
onfe meyninge ofte intentie noyt geweeft te zijn,
of oock noch niet te zijn, dat yemandt van alle de
Inwoonders vande Landen fal mogen worden ge-
inquieteertjOnderfocht oft ghemolefteert over fijn
particulier gevoelen oft confeientie', ofte over fulc-
ke ordre, verklaringe ofte oefTeninge, als hy in fijn
eygen Huys ofte voor fijn eygen Huyfgefinne in
ftilh eyt, lönder by-een-komften van anderen van
buyten, met Voorlefen, Singen, ofte Vermanen fal
willen doen: Maer dien aengaende genieten fullen
de vryhey t van confeientie tot noch toe in defe Lan-
den gemainteneert.
Ende op dat niemant hier van en pretendere ee-
nige ignorantie, Verfoecken ende ontbieden Wy
de Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provintieii
van Gelderlandt,ende Graeffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vricllandt, Over - YiTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden. Lallen voorts ende bevelen de Ra-
den van Brabandt, ende van Vlaenderen,den Drof-
faert van Drenth, ende van Wedde, ende Wefter-
woldingerlant, ende alle andere Jufticieren ende
Officieren die dit aengacn mach, dat fy defe onfc
Ordonnantie van ftonden aen alomme doen ver-
kondigen, uytroepen ende publiceren, daer men
ghewoon is verkondinge ende publicatie te doen:
met bevel aen den Cancelier, Prefidenten ende Ra-
den, Advocaten Fifcacls, Procureurs Generaels,
ende alle andere Officieren ende Rechteren, als
mede Vafallen hebbende Jurifdidie, defe onfe Or-
donnantie en Bevelen te achtervolgen ende doen
achtervolgen, ende fondcr eenige conniventie ofte
diffimulatie, defen volgende, te ftralFen ende doen
ftraflen de Contravcnteurs van dien. Bevelende
infonderheyt dat fy-luyden alfulcke aparte Verga-
deringen, als verboden Conventiculen fullen wee-
ren ende beletten, ende tegen de Contraventeurs
h '                     dade·
i
-ocr page 181-
6q Tegens de Vergaderingen der Remonftranten, &c. 170
Landen bevonden hebben te behooren. Aldus ge-
dacn ende ghearrelteert ter Vergaderinge vande
Hooch - ghemelte Heeren Staten Generael * in
's Graven - Hage, den derden Julij anno fefthien-
hondert ende negenthien. Was gheparapheert,
A. Ploos,"1· Onder ilont, Ter Ordonnantie van-
de felve Heeren Staten Generael. Gcteeckent,
C. Aerjfen,
dadelijck te procederen tot de voorfz ilrafTen, op
verlies van hare OfTicien, diewyby merckelijcke
dilTimulatie van dien by defen verklaren te wefen
vervallen, ende voor anderenimpetrabcl,ende dien
voleende'by ons, ofte de gene die dat competeert,
lullen werden vergeven: Want vvy alle dien, omme
'ropmaecken ende ftijven van alle fa&ien te ont-
gin ende tot rufte, dienft, ende welvaren vande
2. Placaet van de Hooge ende Mogende Heeren Staten (jeneraelder Fer*
eenighde Nederlanden,daer hy 't Placaet van den derden Iulijfefiien-hondert ende negentien, ghe-
confit meert, ende ordregejlelt wert tegen de uytgewefen ende afgefette Predicanten, midtfgaders Pro-
ponenten, ende andere Perfoonen, foo wel Mannen ah Vrouwen, die ongerufligheyt in Steden ende
plaetfen, onder dexel van Religie, foecken aen te rechten. Den
ι Februarij ι 6 χ o.
ten die publijcque Kercken van hurt begeeren
mochten: Waer over de felve oock by onfe ordre
ende Refolutien uyt alle de Vereenichde Provin-
ticn, ende het Souverain refbrt van dien, uytgewe-
fen ende uytgefet zij n, fonder, 't en zy met ons fpe-
ciael confent, daer inne weder te mogen komen,
op peyne van als Perturbateurs vande ghemeenö
rufte deler Landen, arbitralijckcn gheftraft te wor-
den , nae vorderen inhoudt van onfe Refolutie in
date den vijfden Julij fefticn-hondert negenthien,
dienthalven genomen: Ende dat dies niet tegen-
ftaende,de felve uytgewefen ofte uytgefcyde Per-
foonen, hen daghelijcks vervorderen, fomwijlen
oock ghedeguifcert, ende in vreemde Habijten in
defe Landen, foo inde Steden als ten platten Lan-
de weder te komen, te converferen,endc te verkee-
ren, oock foo wel by dage, des avonts, als by nach-
te,heymelickc Vergaderingen, Conventicu len, en-
de verboden Prcdicaticn te houden, ende aen te
Hellen, daer door de Gemeente ende Ingcfetenen
defer Landcn,in geftadigeonrufte,facT:ien, vcrdeclt-
heyt, jae notoire ongehoorfaemheyt tegen de Ma-
giftratcn, ende Ovcrichedendefer Landen gheani-
meert, opgehitft ende geinftigeert Worden : Ende
dat andere vande voorfz gedeporteerde Predican-
ten, die na de afilellinge van hare dienften, by fo-
lemnele Acle , ende onderteeckeningen belooft
hebben, datfe haer in alle ftillighey t,als particuliere
fouden gedragen, fonder hen als voorcn.dire&elick
ofte indirectelijck, voorts aen met eenige Kercke-
lijcke dienften, ofte bedieningen te bemoeyen ,ter
tijdt ende wijlen toe fy-luyden hen met de voorfz
publicque aengenomen Gereformeerde Leere de-
fer Landen fouden conformeren.: Dien onaengc-
fien hen mede vervorderen fommige van hen, die
voorfz gedane onderteeckeninge re revoceren, en-
de van de felve te renuncieren : Sommige oock, fo
wel by nachtc als by dage,heymclicke ende fecre-
te Predicaticn, Vergaderingen, by-een-komften,
ende complotteryen te houden : andere in 't parti-
culier van Huys tot Huys, ende van Pérfoon tot
Perfoon loopende, haer valfch ende onfehriftma-
tich gevoelen d'Ingefetenen, ende goede Gemeen-
te defer Landen in te planten , de ware Gerefor-
meerde Leere met openbare leugenen, ende ach-
terklap te bekladden, gelijck oock 't felve by eeni-
ge Proponenten onderftaen werdt te doen : Waer
\ door verfchcyden van de felve goede ïngefetenen,
ende
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den genen die defe ful»
lenfienoftehoorenlefen,Saluyt. DOEN
TE JVE TE Ν,
Alfoo Wy deur gewiflê
preuven , ende feeckere advijfen wel gheinfor-
meert zijn, ende bevonden hebben, dat verfchey-
de Perfoonen hier te Lande, geweeft zijnde Predi-
canten , ende van de felve hare dienden wettelick,
ende by goede ordre verlaten, overmidts fy-luyden
naer verichey den goede onderrechtingen,ende ver-
maningen obilinatelick geweygert hebben, hen te
conformeren met de aengenomen ende rechtfin-
nige Leere van de Ware Chriilelijcke, ende nae
Godts Woort Gereformeerde Religie hier te Lan-
de geleert, ende nu lefteÜck mede door de Natio-
nale Synode tot Dordrecht ghehouden, als van
nieuws ehereftabilieert ende beveilight, door het
eenparigh, ende over-een-itemmich gevoelen van
foo veel trefFelijcke, ende voornaemite Gerefor-
meerde Kercken van geheel Chriftenrijck, tot dien
eynde by den anderen vergadert gheweeft zijnde;
Sulcks dat daer mede de groote ongeruftigheden
in de Kercken alhier te Lande over eenige Jaren
ontilaen, door het invoeren van eenige nieuwe Ar-
ticulcn op het ftuck van de Predeftinatie met het
acnkleven van dien, als nu behooren te cclTeren
ende op te houden. Ende hoe wel dat fommige
van de felve Perfoonen naer haer deportement ver-
focht ende vermaent zij n, lbo fy alhier als ïnghefe-
tenen fouden willen blijven ende woonen, oock
met behoudeniiTe van hun tra&ement, datfe fou-
den acnnemen, ende belooven by Acle onder haer
handt, ter goeder trouwen, dat fy-luyden haer van
alle Kerckelijcke dienflen ende bedieningen, ende
wat daer af dependeren mochte, in 't heymelijck
ofte in 't openbaer, direclelick ofte indiredelick, foo
wel in,als buyten die Steden, Dorpen ende Plaet-
fen vande Geünieerde Provinticn, ende het reflbrt
van dien fouden onthouden, ende hun Borgerlijck
in alle modeilie ende ftilheyt, als particuliere In-
gefetenen comporteren ende dragen, ende nae de
bevelen vande Overigheyt hun reguleren, ende de
felve gchoorfamen,'t felve obilinatelick gerefufeert
ende af-gheflagen hebben, met verklaringe dat fy
van wegens hare confeientien niet en konden ghe-
noorfamen, voor foo veel fy hun fouden moeten
onthouden, hun eaven mede te deelcn aen de by-
ecn-komitcn van hun ghefintheyt, die fulcks buy-
-ocr page 182-
toeck. 5-Tit.                   27^
rolus guldens voor die gene dieyemandt van hun
wreet te bekomen, t'attrapperen, aen te houden, aen
te grijpen, ofte mede fulcks aen te wijfen, dat men
die nae den voorfz tijdt in apprehenfie, ende ver-
feeckeringe bekome.
Ende alfoo niet tegenftaende ons voorgaende
Placaet bevonden wert, dat eenige Proponenten
hen niet en ontfien, verboden Vergaderingen aen
te richten, ende in de felve te predicken , te leien
ofte vermaningen , ende uytdeclingen van Sacra-
menten te doen, Soo verbieden ende interdiceren
wy fulcks al noch by defen , op pene van eeuwige
gevanckeniilè, ende voorts arbitrale corre&ie, naer
exigentie van faecken, als vooren : Ordonnerende
voor den genen, die foodane Proponenten, ofte ye-
mant die gepredickt foude mogen hebben, weet te
bekomen, ofte fulcks aen te wijfen, dat hy in vcr-
feeckeringe kome, die fomme van drie hondert ge-
Hjcke guldens,
Verilaende mede dat foo wel die afgefette Pre»
dicanten, als Jonge Studenten, ende anderen,die
hen niet ilil en houden, maer ongheruftelijck dra-
gen , ofte by avondt ende ontijden de Luyden on-
geruit poogen te maken, ofte op te hitfen, ofte die
buyten vergaderingen eenige Kerckelijcke verma-
ningen, onder deckfelvan Siecken-trooft, ofte an-
ders doen: Gclijckmede verfcheyden, fo Mans als
Vrouw-perfoonen, van wat conditien de felve fou-
den mogen wefen, die oproerige Boecxkens, Brie-
ven ofte andere Schriften van hare Fa&ien, aen ye-
mant leveren, ofte tot contributie van geit poogen
te bewegen, dat de felve uyt de Steden ende Plaet-
fen, alwaer fy voor defen gherefideert hebben, ende
noch woonachtich zijn, tot believen , ende goet-
duncken vande Magiilraten der felver Steden ende
Plaetfen (die mits defen fpeciaück daer toe gheau-
thoriiècrt, ende volkomentlick gelail worden) date-
lick ende na de infinuatie, dien aengaende van we-
gen d'voorfz Magiilraten aenhenluyden te doen,
met der woone met haer Perfoonen cnde Familien
fullen moeten vertrecken, nemende hare Woon-
ileden op foodanige andere Plaetfen, met confent
van de Magiilraten ende Regeerders aldaer, als
henluyden beft ende bequaemftfal duncken: op
pene wie na de voorfz infinuatie, ende d'expiratic
van een competenten tijdt,henluydendoor de Ma-
giilraten voorfz daer toe te defigneren, van fulcks
te doen in gebreeckc blijft, dat de felve van wegen
de hooge hant door d'Officieren cnde Bedienacrs
vande Juilitie, ofte andere daer toe te ordonneren,
ofte authoriferen, al-omme uyt de Steden ende
Plaetfen haerder refidentie, daer de felve te vooren
geilaen ofte ghewoont hebben, fullen werden uyt-
geleyt ende uytgefet, fonder oock daer inne weder
te mogen keeren, op pene van als Ovcrhoorige ar-
bitralick geilraft te worden. Verbieden voorts cnde
interdiceren wel fcherpelijck mits defen allen In-
gefetencn defer Landen, foo wel in de Steden als
ten platten Lande woonachtich, geenige vande
voorfz uytgefeyde,ende uytgcwefen Predicantcn,
in eeniger manieren,'t zy by nachteofte by dage,in
haie Huyfen ofte Woon plaetfen, oock in Schepen,
Schuyten, Wagens, Schuyren, Bargen ofte eenige
Plaetfen daer het foude mogen zijn, t'ontfangen,
271                   Placatenj. t.l
ende Gemeente itl geftadige ongeruiligheyt wor-
den ghehouden, tot notoire ongehooriaemheyt te-
gens de Magiilraten, ende Overighey t defer Lan-
den , jae tot openbare fatfien, fediticn ende tumul-
ten worden geanimeert, geilerckt endeQpgehitft:
't welck alles faecken zijn pernicieuxende van feer
quaden exempel voor den Staet defer Landen,
ende die over fulcks geenfins langer konnen ghele-
den noch gctollereert worden. S O O I S Τ, dat
Wy tot ruile vande Landen, ende omme alle fwa-
tichcden voor te komen ende te weeren, by onfen
yoorgaenden Ρlacate vanden derden Julij iëilhien-
hondcrt ende negentien, goet gevonden hebben te
verbieden allerhande aparte Vergaderingen , Uit-
leggingen," Voorlcfingen, ofte Kerckelickc oeffbnin-
gen ende Colle&cn : Ghelijckwydandiefelveal
noch verbieden mits dcfen,opde penen ende boe-
ten in 't voorfz Placaet naerder geftatueert,'t welck
wy expreffelijck confirmeren ende in fijnen vigeur
houden, voor foo veel wy in defen niet anders en
difponeren: Statuerende ende ordonnerende daer
beneflens , tot dienile , ruil ende welvaren defer
Landen, Dat foo wie yemant vande uytghefeyde
Predicant ofte Predicancen , in eenige Plaetfen, te
Lande ofte te Water, van 'tdiilrid ofte gebiedtvan
de Geünieerde Provinticn weet te bekomen, t'at-
trapperen, aen te houden,aen te grijpen,ofte mede
aen te wijfen, fulcks dat men de felvc in verfeecke-
ringe cnde apprchcnfic bekome, ofte datfe door
aenwijfinge ende onrdeckinge van ycmant,in han-
den komen vanden Magiilraet, ofte Juilitie vande
naeil-ghelegen Stadt ofte Plaetfe, daer de felve in
goede verleeckertheyt ende bewaerniiTe fullen
konnen werden gehouden, dat men foodanige fal
verceren, ende uyt des gemeeneLants innckomen
betalen, voor clcks van de felvc, de fommc van vijf
hondcrt Carolus guldens , tot veertich grooten
't iluck: Ende dat lbodane uytgewcfen ofte uy tge-
feyde Predicant ofte Predicantcn die aengegrepen
ofte aengehouden fullen zijn, ghcilraft fullen wer-
den als Perturbateurs vande gemeene ruile, met
eeuwige ghevanckeniiTe, ende oock fwaerder, naer
exigentie van faecken, fulcks men ten dienile van-
den Lande bevinden fal te behooren.
Ende alfoo eenige gewefene ende gedeporteer-
de Predicantcn zijn,dic by die Provinticn reipeétive
gheciteert ende befchreven zijnde, om die voorfz
A(5te, van hun Borgerlijck ende in ililtc te houden,
t'onder-teeckcncn, niet en hebben willen compa-
reren, ofte gecomparcert zijnde, ende d'onderteyc-
keninge ghcdacn hebbende, de fclye naerderhandt
hebben gherevoceert, ofte noch fouden mogen re-
voceren,de felve lailen cnde ordonneren wy midts
defen, binnen den tijdt van driemacl vier en twin-
tich uyren naer de publicatie van defen, ofte na de
revocatie die fy hier nae fullen mogen komen te
doen, uyt het diilricl,oftegebiet vande Geünieerde
Landen te vertrecken, op pene van ghehouden te
werden in gelijcken grade met die uyt-gewefen en-
de uytgheleydc Predicanten, ghelijck wy dan hun
daer in houden midts defen, ilatucrende de felvc
ftraffe tegens hen-luyden, foo fy naer die expiratie
vanden voorfz tijdt in 't diilrid vande Geünieerde
Landen fullen aengchaelt oft ghcattrappeert wer-
den: Ordonneren medegelijcke vijfhondert Ca-
-ocr page 183-
273 Tegens de Vergaderingen der Reraonilranten, èVo
*7i
houderen, GecommitteerdèRadenj ende Gedepu-
teerde Staten vande Provintien van GeJderlandt,
ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandt ende Wcii-
Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-.'
YlTel^Stadt Groéningenende Ommelanden: La^
ften voorts ende bevelen-de Raden van Brabandt
ende van Vlaenderen * den Dïoilaci't van Drentii
ende van Wedden ende Weiler\voldingcrlant,ende
alle andere Jufticieren ende Officieren die dit aen-
gaen mach, dat fy defe onfe Ordonnantie van.fton-
den aen alomme doen verkondigen, uy troepen en-
de publiceren, daer men ghewoon is verkondinge
ende publicatie te doen: Met bevel aen dert Can-
celier,Prefidenten ende Raden, Advocaten Fifcaels,
Procureurs Generaels, ende alle andere Officieren
ende Rechteren, als mede Vaffallcn hebbende Ju-
rifdi&ie, defe onfe Ordonnantie ende Bevelen td
achtervolgen ende doen achtervolgen,ende ionder
eenige conniventie ofte diffimulatie, defen volgen-
de, te ftraflen ende doenftrafTen de Contravcn-
teurs van dien: Met bevel aen alle Colonels,Com-
mandeurs,Krijghs-Overftcn,ende Volck van Oor-
loge, tot affiftentie ende executie van defen, de
goede ende behulpige handt te bieden, op verlies
vanhare Officien, diewy by mcrckelicke diffimu-
latie van dien, by defen verklaren te wefen verval-
len, ende voor anderen impetrabel, ende dien vol-
gende by ons, ofte den gecnen die dat competeert,
fullen werden vergeven: Wantwy fulcks ommc
'topmaecken ende ftijvcn van alle fadicn teont-
gaen,endc tot rufte, dienft ende welvaren vande
Landen bevonden hebben te behooren. Aldus
gedaen ende ghearrefteert ter Vcrgadetinge vande
Hooch - ghemelte Heeren Staten Generael, in
's Graven-Hage den eerften Februari}; anno fêftien-
hondert ende twintich. Was gheparapheert,
F. sloet,vt' Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
felve Heeren Staten Generael. Ghcteeckcnt,
C. Aerffen.
berbergen, ofte te laten vertoeven, fonder de felve
datelick ende van Honden aen t'ontdecken, aen te
geven, ende bekenttc maeekenaen de Officieren,
Jufticieren of Magiftraten vande Plaetfen: op pene
van te verbeuren t'elcker teyfe, ende ibo menich-
mael als fy-luyden lullen bevonden worden, ofte
bewefen fal konnen worden, dat fy fulcks gedaen
hebben, de l'omme van drie hondert guldens, half
voor den Officier die decalangie fal hebben ghe-
daen, ende half voor den Aanbrenger, ende voorts
op arbitrale correctie; Ende dat men de felve pene
ende correctie tegens foodanige Perfoonen in 'c
werek Hellen ende executeren lal, al waer 't oock
eenige Jaren nae date dat fy de voorfz uytgefeyde
Predicanten gelogcert, geherberght, gehuyft ende
ghehooft hebben. Lallende, authoriferende ende
committerende daer toe by defen eenen yegelijo-
ken Ingefetenen defer Landen, fonder eenigh on-
derfcheyt 5 'tzy of de felve in ofte buyten der Lan-
den dienft zijn. Ende ten eyndc het inhouden van
defen wel ende behoorlick, ende fonder eenige dit
fimulatie, in alle fijne Poinden mach werden ghe-
executeert, foo fullen alle Officieren., Jufticieren
ende Magiftraten mede gehouden wefen, des ver-
focht zijnde, de behulpelicke handt te bieden, op
pene van datelick verlies van hare Officien. Alle
welcke boeten reëlick ende metterdaet fullen wor-
den gecxecuteert, niet tegenftaende oppofitie ofte
appellatie, ende fonder prejuditie van dien. Lallen-
de ende bevelende allen ende eenen yeghelijcken
Officieren ,. ende anderen dien dit aengaen fal
ende behoort, den inhouden van dit ons Placaet
alommc te doen effeduerenende executeren, fon-
der des te zijn in gebreecke: Want wy fulcks voot
den dienft, ertde ruft, vrede, welftant ende verfeec-
kertheyt van den Staet vande Vereenichde Provin-
tien hebben bevonden tebehooren. Ende op dat
niemant hiervan enpretenderc eenige ignorantie,
verfoecken ende ontbieden Wy de Staten , Stadt-
Placaet vande Staten van Hollandt.
Verbotb vanden Home van Hollandt op 'tfehe fubjeÜ ,den 17 ΟέΙο-
ber \ 6 i6.
inne te werden voorfien, als de voorfchreven Ver-
gaderingen ende Conventiculen ftreckendc toe
kleynachtichcyt vande authoriteyt der Wettige
Overigheyt defer Landen, ende vilipendic vande
voorfchreve Placaten , mitfgaders oock tot ontru-
ftinge van veel vroomc eenvoudige Luydeu.
S O O I S Τ, dat 't voorfchreven HofTghecom-
mitteert ende gelaft heeft, committeert ende laft
mits defen de voorfchreven refpedive Officieren
van Rhijnlandt, Schielandt ende Delflandt, ende
elck van hen , goede ende fcherpe toeficht te ne-
men, op de voorfchreven verboden Vergaderingen
ende Conventiculen,die in heurluyder Jurifdidien
fouden mogen werden gehouden, de felve te be-
letten , ende jegens den fchuldigen ende Contra-
venteurs der voorfchreven Placaten, fonder eenige
conniventie of diffimulatie te procederen in con-
formite' vande felve Placaten, henluyden refpedi-
S                         velick
Lfoo tot kennilTe vanden Hove van Hol-
I landt ghekomen is, dat de verboden Ver-
; gadcringen ende Conventiculen der Re-
monftrants-gcfinden , daghelijcks meer
ende meer toenemen, ende verfcheyden Plaetfen
ende Dorpen hier ontrent gehouden werden, ende
voornamcntlijckcn ghenoech openbaerlijck op de
Landt fcheydinge van Rhijn-landt, Delf landt en-
de Schielandt, ter plactfe daer de Jurifdidien van
dien dicht by den anderen komen, ende de welcke
bequaem is ommc van alle plaetfen hen aldacr te
vervoegen: Ende als fy-luyden by den Officier
vande Plaetfe daer fulcks gefchiet, daer op werden
betrapt, fy-luyden hen terftont weten te begeven
in een vande andere Jurifdidien , ende daer door
ontgaen de corredie ende boeten daer inne fy-luy-
den te dier faceke volgende de Placaten vanden
Lande vervallen zijn. Ende want noodich is daer
-ocr page 184-
275                   Phcateö-». i.B
velick bock aiicWiferert 'i ende dat indien eenige
der geerier die 2y inbekte Jurifdich'é bevinden lul-
len daer inne fchuldich te zijn hem quame te be-
geven in een vande voorfchreven andere Jurifdi-
cuen, omme alfoo den Officier diéde cöntravêntie
I.76
gen, endeby preventie jegens henluydên te proce-
deren fulcx als vooren, loriderdattet fèlve in confe*
quentie gétrocken fai worden,0f d'een ofd'andere
in 'fijn Jurifdiétie in andere faeckèn fal prejudiceren.
Gedaen inden Hage den feventhienden Odober,
anno 162,6.
bevinden fal te onrgaen, de feive aldaer te vervol-
D EN S EST E Ν TYTEL.
Vervattende de Placaten opte School-ordeninge.
f £ goétwillige lefer gelieve a/hier voor gherépeteert te houden 't gunt op 't admitteren der School-meeflers
\inde Placaten'dAnnis
1 58 1, 1 584 en 15 89. Colum. T.n.infina.i^ ende xi6gheflatueert is:
! oock de Placaten tegen de Paus-gnefihde voor foo vele fy disponeren tegens de Schooien ende d'Univerfi-
teyten der Jefititen ende andere onder 't gheliedt vanden Koninck van Hifpanien onder den Vierden Tytel
nae te [ten.
Placaten vande Staten van Hollandt.
t. School^ Ordre : (jemaeckt ende gbearrefleert by de Heer en Staten van
Hollandt ende Weft-Vmflandt, tfwr de Latijnfibe Schooien binnen dmfelven Landt.
,;, ,....·■_ den uQföober 1615*«
" '. ■■ ■-.■·'·!- . ·'                                                                      .                                                                                "-·,'·-■ ■-.■ ■ ■ ·
OiflinSio Clafiium & Ordo LeBionum
Jtque exerekathmn ,
groote difordre y die tot noch
toe ghehouden is inde Latijn-
fche Schooien van hare voor-
I fchreve Provincie , daer inne
elcken Redor formeerde de ClaiTen, ende leer-
de fulcke Boecken, als hem goet dochte, ofte
immers in die Schoole ghebruyckelijck was :
Ende als; de jonge Jeught ofte Difcipulen daer
naer tot een ander Schoole werden ghebracht,daer
andere ClaiTen , LeiTen ofte Boecken gheleert
worden, dan weder van nieuws die moften lee-
ren , tot groote verachteringe vande Studiën :
ende dat arger was, komende inde Univerfiteyt,
ende daer omme-gaende , ftuderende ende difpu-
terende met anderen, die andere fondamenten
hadden gheleert, een feer groote difcommodi-
tey t daer inne betoonden. Omme waer inne te
voorfien , wy door de Heeren Curateurs vande
Univerfiteyt tot Leyden , daer op hadden doen
hooren den Re&or ende Senaet vande voorfchre-
ve Univerfiteyt, midtfgaders de Gedeputeerde
vanbeyde de Synoden, ende diverfche Re&oren
uyt de mcefte Steden vandefe Provincie , daer
toe fpecialijck befchreven, ende der fclvcrconfi-
deratien, foo mondelinge als fchriftelijcke, in 't
lange ghehoort , de voorfchreve Senaet $ door
haere Gedeputeerde', uyt alle dien gemaeckt ende
gheconcipieert hadde feeckere ordre op 't forme-
ren vande ClaiTen , ende doen vande LeiTen in
alle de Latijnfche Schooien defcr Landen, 't welck
d voorfchreve Heeren Curateurs, met haer advijs
ons hadden overgelevert, luydende als hier naer
volcht.
Qua- deinceps in Scholis inftituentur,
iifdem Claiïium nominibus per Pro-
vincias refervatis.
T) letasprora ac puppis ftudiorumejfe debet. Eoque om-
·*■ nes huc conatus, labores ac vigilias, dirigere oportet,
fummaque ope nitendum,ut ea imprimis animi puerorum
imbuantur. ldeo diebus Dominkis opera fedulo danda
efl, ut difcipuli concionesfacras, turn ante, tumpofl mer'u
diem, frequent ent ,pofteaque recitent,qua meminerint,
Profeflis et tam diebus initium in omnibus Scholis afacris
precibusfiat,ac cumprecibus itidem iidem dimittantur.
Caput praterea è veten & nevo Tefiamento mane
, cum
conveniunt, legatur. In fuperkrïbus etiam Claffibus vef-
peri aliquidde Pfalmis canatur Davidkis
: quopüscan-
ticis
, eorumque modulationi apueris affuefcant. Adhat
diebus feriatis Catechefis, aliique librï adpiet at cm perti:
nentes, eo pralegantur ordine, quo deflngulis inferius
clajfibus explkabitur.
C L Α S S'ï$'-%ί1^τ."'\\·
ΠΓ Truncu lorum efl, qui ex rudiment is {figuram vulgo
·*" appellant) paradigmata declinationum &córtjüga-
thnum edifcent: deinde ex iifdem rudiment is haurknl
nomina & verba, quorum frequent kt ufus efl; tumper-
fonarum, numerorum, iemporum
Φ modorum ftgnifica-
tionem, aliquot denique feletliora dicla, quihus eoruitdêrn
illorum verborum nexus oflendatur
(é? incuketur. inde
progreffus adpartes orationisfiat
, ξ§ breviteracfimpli-
citer, exemplismagis quam definitknibus accuratis, eas
internofcere doceantur .· Et nominum quidem, qua fub*
flantivaqunequeadjeilivafint:qu#pröprtit\qua· appel-
lativa *
-ocr page 185-
Vervattende de Placaten opte School-ordeninge» 278
277
lativa: verlorum autem qua a8èva,quapaffiva , qua
fubflantiva:prapofitiones quem cdfumpoftuknt: reliqua-
tumpartium aliquot exemplafuffecerint. His inflrucli
jamidoneividentur, ut ad Lythocomi Etymologia pra-
cepta generalia de generïbus,genitivis,prateritis acfupi-
nts accedant: & Corderiifaciliora colloquia, vel Era/mi
familiares formulas fic adjungant, ut cujufque Mionis
'vocabula adpartes orationhfuas referantur-, declbientur
atque conjugentur, quapartium erunt mutabilium.
prat er ea quotidie hora una litteras formare nettere-
quc difiant, elegantiaque eam ad rem exemplaria pro-
ponantur.
Diebus vero Mercurii & Sabbati, qua ea hebdomade
didicerint, repetantur. Adhac prcecationum formule,
Svmbolum Apofiolicum
, Decalogus, Baptifmi item infii-
tutio ac Ctsna Dominica. Adhac difciplin® Ecclefiafii-
ca , Belgicè, ut captuipuerorum confulatur
, memorie
mandentur.
CLASSIS V.
Diebus Lunse, Martis, Jovis, Veneris,
Hora X^Tymologiam Lithocomi, cujusprincipio tyruncu-
VII. *-'lifuperioris clajfis imbiberunt ,feriojam abfol-
vant.
IX, Ciceronis epifloL· partim ex illis ad'familiares,
partim illis ad Atticum,feletla ad captum pueritia
praikgantur. Nullaque in üs prtstereatur fenten-
tia, quin & Belgicè reddatur t§ ad nor mam fynta-
xeos exigatur: vocabula etiam ficut prius infle-
Bantur & exponantur .-formula obfervatione dig-
mores annotentur; ut eas difcipuli infermone quo-
tidiano & flyli exercitiis ufurpare affuefcant.
X. Styli exercitium efio ex temporale è Ciceronis le-
clione ante habita.
I. Litteras feite pinger e difcant. Nee dulluum mo-
do, fed etiam orthographia & interpuntlionis ratio
habeatur, turn in Belgicis, turn Latinis. Etiam
Graceper intervalla fubfeciva legere î§ alphabe-
tum pinger e incipiant,propoftto eam ad rem exem-
plarityporum regiorum.
"II. Catonis exponantur difiicha. In quibus e adem
ratio ineatur, ac de Ciceronis epiflolis antea diceba-
mus. Item difcatur Nomenclator HadrianiJ'umi
contratlus.
IV. Doceantur magis necejfaria fintaxeos Lithoco-
mi regula. Item Erafmi libellus de civilitate mo-
rum uno alteroque loco emendatus. In qup regu-
larum etiam ujus oflendetur.
Diebus Mercurii & Sabbati.
VII. Repetantur illa qua ea hebdomade expofita.
IX. Catechefis Latino Belgica memorie mandetur,
inque ea pro difcipulorum captu examen infii-
tuatur.
X. Styli exercitium efio. Quod'dielus feriatis tri-
duo ante î§ hie , & in fequentibus claffèus pra-
fcribatur.
*■ Difputando eert et ur de loco,
CLASSIS IV.
Diebus Lunse, Marris, Jovis, & Veneris.
Hora Y\Oceantur qua fupererant difficilioraSyntaxeos
VII. Lythocomi pracepta. Item Ciceronis Cato, aut
_ r■ Lalius, in quibus ujus Syntaxeos etiam ofiendetur.
*X. Teremius.                         . .
X. Styli exercitium extemporak, ex Ter entio (g"
Cicerone,
I. In Ut terts eleganter pingendis f e exerceant, ac
ûî^ï^îËößáß magis magifque ratio lyabeatur,
11. Profodia doceatur, eaque abfoluta Ovidii trifiia^
velde Pont o, aut Bucolica Virgilii.
IV. Rudiment á è gram/natica Grecca Clenardi re-
cenfita \ nempe doclrina de litteris^ accentuum no-
us, declinationibus atque comfaraiionibus. Ad-
hm precatio Dominica
, Gr ace, difcantur. Graca
autem lingua fludium nu Ui arbitrarium effe opor-
tet: quia omnis fapientia atque eruditionis lin-
guam eamfontem effe confiat: ac ne Latinam qui*
dem fine aliqua ejus cognitione pojfe intelligi.
Diebus Feriatis.
VII. Repetantur audita ea hebdomade.
IX. In Catecheft tanto major es kcliones prafirl·
lantur
, quanto majores ea Claffisprogreffus fecit,
Ac fimiliter examen efio accuratius aliquantp,
quam ante.
X. Percepto profodia tyrocinio verfus metiamur,
carmen Adoniumordiantur,folUtumhexametrum
adpedes & leges ju as revocent. Epifiolce denique
,
& id genus themata ad letlionum imitationcm
prafcribantur. Videndum vero Ine
, /// ex optimis
latinitatis autoribus
, qui praleguntur Belgicorum
thematum materies fumatur. Utque praceptores
in thematibus ditïandis non voces tantum ,Jed di~
flinüiones quoque ac notas diacriticas dillent. De
quibus extat Aldi nepotis libellus orthographia
fubjeilus.
L Dijputatio efio pro vicloria loei.
CLASSIS III,
Diebus Luns, Martis, Jovis & Veneris.
VILT Ntegra Clenardi Etymologia difcatur, quatenus
*-pr<elegifolet. Et fabella aliquot JEfopica, atque
hinc Ifoei at es adDemonkum.
I X. Cafaris commentam.
X. Extemporak fit exercitium, in quo difcipuli Ca-
faris aut Ciceronis dillionem fiudeant imitari.
I. Juxta elegans exemplar latine gracequepingant,
ïï^ï^òáößàßß etiam habita ratione.
11, Tropi fëfchemata explicentur. Ex Logica item,
quapofl docebitur, vocabula nonnulla logica viva
voce explicentur
utgeneris ,fpeciei, caufie, eau-
fatijubjeili, adjuntli: fine quibus non efi
, ut Rhe-
thorice intelligi pojftt. Pofi ita pralegantur Cicero-
nis epifiolce quadam graviores.
IV. ÑralegaturOvidii Metamorphofios liber 11. vï 11.
vel ֎ 11. Item Georgica Virgilii.
Diebus Feriatis.
VII. Repetantur qua ea hebdomade explicatafunt.
I X. Catechefis is" pfalmi Buchanani pralegantur.
X. Stylus exerceatur. Crefcat vero bic, & ajfurgat
carminis meditatio,veluniusgenerü in aliudcom-
mutatio.
, Ñ rat er ea, aut Poet á alicujus aliquidin
profam ad normam Poet á, qui prxlegitur, in car-
men vertant. Epifiola vero int er exercitia profa
orationis regnet. Ea vel petant adolefientes
, yel
accufent ,vel excufent
, vellaudem, vel confolen-
tur
, velfimile quippiam conentur, in quo vix cui-
quam argument á deejfe poffint. Ent nimirum hac
S %
                           ai
-ocr page 186-
Placateru. ι. Boeck, 6. Tit.
280
279
feorfim excudenda. Aut ars poëtica ejufdem,
IV. Homeri liber i. v. ix. aut Euripidisaliquid.
CJaiïis prirnse ordo alter.
Τ Nfuperiori ordine, ubi is pro loei conditione ad-
^■mittifolet, initia folidioris philofophia tradun-
tur. At que h'tc docebitur phyfua Magiri, Et hit a
Wallai
, Arithmetica gemma Frifii, Spharha
Sacrobofci
, latimtate ubi poterit emendata. hem
propter univerfalem Hifloriam Romanam ξ$
externam, Florus fëjuflinus. Item ex Mela
,
aut Dodontzi, © fex Jëptem tabulis preecipuit
Ortelii , docebitur fitus noUlium orbis terra·
rum.
Diebus Mercurii & Sabbathi, in utroque
ubi uterque erit, prima; claffis
ordine.
VII. Poëfis ut luculentis incrementis adolefcat, ad
imitatiönem Odarum Horatii variis carminum
generibus excolatur. Difpofitio & forma,puta vel
ephhalamium
, velfunebre carmen, velpanegyn-
cum
, vel aliudpangendi, vel eptgramma fcrilen-
di,petatur è Scaligeri libris de re Poëtica. Adhmc
Gr nee e nonfolum epiflolas, fed ordtiunculas etiam
& verftculosprovetlioresfcrïbant. Lattnas Chrias
& declamationes ejufmodifie elaborent, ut aurilm
dtgna videantur politiorum auditorum. Obfer-
vandum quoque
, ut flyli exercita, non ex profa-
nis modo, fed ex facris pro oblata occafione fu-
. mantur.
Catechefis doceaturjn qua pr etter fuperiora, eti-
am objetlionees quadam adverfariorum vulgatio-
res adferanturJolidëquefolvantur. Gracum tefla-
mentum privatim &ftó Μ arte jam legant, In
Sc hola autem doceatur Hifloria Eccleflaflica Sul-
pit ii Severi: ac quia is in annorum ratione fcqui-
tur
Lxjc. Interpretes,admarginem ver α annorum
feriesjuxtafontem Hebrceum apponatur. Quce ver o
tempus illud
, inquodefinit Sulpitius, conjëcuta
fuere,fuppleri pojjunt ex libello Sleidam de quatuor
Imperiis.
I. Qui Muflaefludio captunturjn eofe exerceant.
At que hac de Clajfmm flngularium pralecliom-
bus. Ubi veropaucioresfuerint praceptores, quant
C la (fes
, ibi unuspraficiatur duabus, velpluribus:
ita tarnen ut e adem auclorum ac organicarum ar-
tium ratio habeatur.
Quodque adauclores,quipr<elegunturJenuo cor-
recte excudantur ,brevibu/que argument is
, at que
ubi opus cfl, annotatiunculis , pro adolefcentum
captu illuflrentur.
Adhtec in omnibus claffibus opera dabitur,ut dif-
cipuli adfuefcant fermoni latino, eiquepuro ac ter-
fo. /tem utmoribus excolantur ingenuis ac hom-
flis, Atque utile propt er ea erit, ut, quemadmodum
fierifokt in Scholis bene conftitutis,alii ab aliisno-
tentur, qui vel vernaculofermone ufifunt
, velvi-
tiofojatinifque auribus infueto,vel moribusfuerint
improbis, illiberalibus, agreflibus, aut immodeflis.
Denique quia muitidifcipulorumimmaturein
Academiamfe conferunt
, confultum fit tales dif-
crimine aliquo ab al/is notari. Quale erit, β Reclo-
res eos folos
, qui Ie git ime per omncspromotifunt
clajfes ,priufquam in Academiam veniunt
, tefli-
monio profequantur.
Wcleke
adluwtorken nee Ineommodavia , nee invrat α.
Exempla autem ex Erafmo
, aut alio, qui hac de
refcripfltpetantur.
Difputetur pro loei vicloria.
CLASSIS II.
Diebus Lunae, Marris, Jovis & Veneris.
VII. Α Lternis doceantur Rhetorica Voffii contratla;
** & prima Logica rudimenta,qua hauriendaex
Logica,qu<s in prima c/ajfe plenius docetur.
I X. Cicero pro Archia, aut una e tribus Ctefareis aut
è
iv. Catilinariis, aut illapro lege Manilia, qua
flmuledipojfunt.
X. Exercitium flyli extemporah.
I. Latinè atque imprimis Grace pingendofe exer-
ceant: aut in Muficis, ubifieripoteft.
11. Virgilii JEneis,pracipuèUier ir. iv.vï./nhis
etiam orationum pwcipua capita atque argumen-
ta obferventur.
IV. Alternis liduis doceantur nunc è Pojfeln Syn-
taxiprecipua reguL·
nunc Xenophon de Inflitu-
tiorn Cyri autHeftodi opera ζ§ dies
, aut Solonis,
& aliorumgnoma.
Diebus Mercurii & Saturni.
VII. Repetantur ea hebdomade expofita.
I X. Catechefts Heydelbergenfis explicetur, in qua
preecipua dogmata uno alteroque Scripturw locofir-
mentur. Item teflamentum Gracum: preecipuè,
Euangelium Luca ξ§ Atla Apoflolorum.
X. Chrijs ac ceeteris progymnafmatis, acpofl etiam
declamationihus mams admoveantur, In pro-
gymnafmatis Aphthonium aut Theonem fibi ado-
lefcentia proponet. Caterum cum laudatiffimum
exercitium fit , autorum in fermonem verna-
culum iifdemque remotis in latinum verfio
, lo-
eit m ei damus in hac claffe potifsimum, & locum
fimul fludio magis expoliendi carminis. Etiam
diligenter Poef os ratio habeatur ; Jnque ea cum
cura, ac non pro arbitrio adolefcentum, inflituatur
juventusmt ea ratione advarios optimojque auto-
res legendos,velinteïïtgendos;tum etiam adfapien-
tiam ac Ethicum prtefertim fludiumpwparetur.
Difputando de loco concertatio fit,
CLASSIS I.
Hujus ordinis duo, ubi, vifum eit,con-
ftitui poterunt, Inferior fupe-
riorque.
In Inferiori hcec ratio obtineat.
Diebus Luns, Marris, Jovis & Veneris.
Logica Keckermanni α Burgerfdikio recenfita.
In logicis autem magis ufum
, quam argutiasfpe-
èlari volumus; autorefque, in quibus Logicesufus
oflendendus, retexantur non in ea, quie nunquam
ipfis in mentem venerunt. Sedinpartes & argu-
ment α eminent ia at que evident ia.
Ciceronis Miloniana, vel orationes Saluflii, Li-
vii, Curtii feleclte
.
Vacahum domifludiis.
Domi itidem fludiis operam dabunt.
Horatii Odis, qu* in ham rem kligendue &
I
VII.
IX.
X.
I.
-ocr page 187-
a8i Vervattende de Pkcaten opte School-ordeninge. 181
ren van leflen ofte anders; Ende in allen gevalle fd
tijdelijck, dat voor Paeflchen toekomende, d'felve
al-omme ende in alle Schooien fajl moeten wefeii
in treyn geftelt,op de peyne voorfz. Lattende dat
tot dien eynde defe onfe Ordonnantie fal wordert
gcdruckt,cndegeibnden in alle Steden aendcHee-
ren ende Ambachts - Heeren , mirfgaders aende
Hooft - Officieren, om d'felve te doen efFe&uercn,
ende voorts alle Hoven van Juftitie, Officieren en-
de Jufticieren defer Landen de hantdacraen te
houden, ende voorts daer op toe te fien, ten eynde
de felve fonder eenige conni ven tie ofte diifimulatie
mach worden achtervolcht: Want wy fulcxtot be-
ter vorderingc vande ftudien vande jonge Jeucht
bevonden hebben te behooren. Ghegheven inden
Hage den eerilen October 16x5. Ter Ordonnantie
vande Staten. C. vander Wolf.
w
den orome d'felve noch naerder te examineren :
wekker rapport by ons gehoort, Wy geordonneert
ende geftatueert hebben, ordonneren ende ftatue-
ren by defen, dat alle Re&oren ende Meefters van
Latijnfche Schooien in defe Landen, in 't formeren
van heur Claiïen , leeren van fondamenten ende
authoren, ende 't doen van heure Lellen, beur daer
nacrfullen moeten reguleren. Interdicerende ee-
nen yegelijcken, eenige Latijnfche Schooien op an-
der ordre te houden,ofte andere fondamenten ofte
Autheurcnte leeren, op arbitrale corre&ie. Beve-
lende wel cxpreiTelick dat d'voorfz ordre in alle de
Steden ende Plactfen defer Provincie, daer Latijn-
fche Schooien gehouden worden, foohaeit moge-
lij ck, fal worden inne-ghevoert, 't zy op 't verande-
%. Wetten ende Statuten vande Vniverfiteyt tot Leyden,den eerflen OÏÏq,
her χ 63
1.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weil-Vrieflandt, reprefen-
tcrende de Staten vande felve Landen.
Allen ende een yegelicken die defe jegen-
woordige letteren eenichfints aengaen, ofte diefe
leien, Saluyt. Alfoo wel eertijts door authoriteyt
van Philips den I I. van dien name Koningh van
Spangien; is geordonneert gheweeil dat binnen de
Stede Leyden eene openbare Schoole, Univerfi-
teyt ofte Academie op-gerecht foude werden, in
welcke de Jeucht foo van Hollandt ende Zeélant,
ais vande andere omleggende Provinciën, mitfga-
ders Rijcken ende Republijcken, geleert ende ghe-
oeffent foude mogen wrerden, naerbreeder vermel-
den der Brieven van O&roye de Magiftraet der
Stadt Leyden tot dien eynde verleent,ende dat die
voorfz oprechtinge der Univerfiteyt tot Leyden op
den achtftcnFebruarij vandê Jare 1575 gehouden,
ende gedaen is geweeit,ende dat door authoriteyt
der voorfchreve Brieven van Octroy den Hcere Wil-
helm van Orangien nu loflijeker memorie is opge-
leyt gewceft:, te maecken feeckere Statuten ende
geboden, de welcke tot de rechte regeeringe ende
voorderinge van defe Univerfiteyt noodigh ende
meeft proiïjtelijck foude mogen fchijnen. Ende
dat by fijne Excellentie op den tweeden Junij van-
den voorfz Jare oock foodanige Statuten ende ge-
boden als voorfz is zijngemaeckt gheweeft, maer
dat ons onlanghs by den Curatcuren der voorfchre-
ve Univerfiteyt ende Burgemeeileren der voorfz
Stadt Leyden is vertoont geworden,datfedertdoor
't verloop van den tijt de faecken oock fulcks zijn
verandert geworden, dat de gemelte Statuten en-
degeboden nootwendelijck wel dienen wat veran-
dert ende gedreifeert te worden, nae de jegenwoor-
digc geftelteniife vande voorfz Univerfiteyt, ende
dat over fulcks by hen-luyden met communicatie
vanden Re&or , Affeifeurs ende Senaet der felver
Univerfiteyt, uytkrachte vandeAuthorifatie daer
toe by de voorfz eerile Statuten, ende onfe nadere
Rcfolutie vanden negentienden Decembris 1 6 19
verleent, waren ghemaeckt feeckere nieuwe Wet-
ten ende Statuten, nae den welcken den Rector,
Curateurs , Profeifeurs, Studenten ende vorderc
Lidtmaten vande Univerfiteyt, hen voortaen fou-
den hebben te reguleren , verfoeckende daer van
onfe approbatie. S O O IS Τ , dat wy ghefieii
ende overwogen hebbende de felve Wetten ende
Statuten, op alles gehadt 't advijs vanden geenen
die hier toe by ons zijn gedeputeert gheweeft, heb-
ben gcapprobeert ende voor goet gekent by defen
de Poincten ende Articulen hier naer volgende.
L
Dat de Staten , het Lichaem des UnivérfitcytS
reprefenterende , fal beitaen uyt twaelf ordinaris
ProfeiTorcn, te weten; uyt yder Faculteyt drie, als
drie Theologen, drie Rcchts-geleerden, drie Medc-
cijncn., drie Philofophen, onder de welcke oock de
ProföiEten vande Taelen ende goede konden wer-
den begrepen : Ten ware het voorfz getal om eeni-
ge gewichtige oorfaecken by den Curateuren van-
de Univerfiteyt ende Burgemeeitetcn der Stadt
Leyden , naer ghelegenthcyt mochte werden ver-
mindert ofte vermeerdert, doch niet exercerende
't getal van vijftien.
II.
Dat opten eerften dach Februari) van elcken
Jacre by de meeile {temmen van den Senaet der
Univerfiteyt fullen werden ghenomineert drie uyt
den fclven Senaet die inde duytfche fpraeckc erva-
ren zijn: uyt den welcken den Heere Prince van
Orangien als Stadthouder van Hollandt ende
Weit -Vrieflandt, ende in abfentie van fijn Excel-
lentie 't HofFvan Hollandt, by advijs van Burglie-
meeftcren der Stadt Leyden, een Rector fal verkie-
fen, de welcke op den achten dach vande felve
Maent Februarij inde bedieninge van fijn Ampt
treden fal,welcke bedieninge niet langer en falduy-
ren, als voor den tijt van een Iacr, maer fal t'eynde
den voorfz Jare wederom tot nieuwe nominatie
ende electie van andere Perfoonen werden gepro-
cedeert in manieren ende opte dagen als vooren,
fulcks dat inde voorfz nieuwe nominatie oock niec
S 3                       en
-ocr page 188-
Placaten. χ. Boeck. 6. Tit.
283
284
Jaer daer na niet nominahel en fullen wefen tot bet voorfz
Rethraetfchap
, ende dat daer mede de voorfz Statuten
fullen werden geamplieert.
VI.
Wat Autheur, Boeck ofte materie elck Profeiïbr
leeren of lefen fal, moet by den Rector, Curateurs
ende 3urgemeefters,mitfgaders AfleiTeurs geftatu-
eert werden, waernade Profefleurs hen fullen heb-
ben te reguleren ; ende fal elcke Faculteyt haeren
behoorlijcken cours met doceren moeten abfolve-
ren, binnen den tijdt van drie ofte uyterlijcke vier
Jaren.
VII.
Dat alle de voorfz Profeffooren fullen gehouden
zijnindeUniverfiteyt,nietalleenlijckopdepublijc-
kc Promotien ende Inaugurale difputatien, maer
oock in het doen van hare leflèn te verfchijnen met
hare Tabbaerden.
VIII.
De Curateurs vantic Univerfiteyt ende Burghc-
meeftcren der Stadt Leyden, fullen elcken vande
Profeiïbren naer datfe beft met hun-luyden fullen
konnen accorderen, toe voegen eerlijcke gagie, uyt
de goeden of inkomite daer toe by ons gedeftineert
ende ghefchickt, ofte als noch tedeftineren, al vol-
gende de authorifatieende macht den felven Cura-
teuren ende Burgemeefters daer afgeven.
IX.
Dat de Profeiïbren t'eynde van elcke drie Maen-
den een vierdepart van hare Jaerlijcxfche bcloonin-
gen ontfangen fullen uyt handen vanden Rent-
meefter daer toe fpecialijcken geftelt, ofte noch te
ftellen.
X.
Dat by den Rector, Curateurs ende Aflêiïèurs,
fullen gekooren werden twee Secretariffen, vande
welcke den eenen Regifter houden fal van alle re-
foluten vanden Senaet, ende den anderen van alle
het geen by den Rector ende Rechters der U niverü-
teyt, mitlgaders by den Rector ende Affeileurs in
rechts-faken als Vrede-makers uil gedaen ofte ver-
handelt worden: maer den Rector fal aenteeckenen
de namen, toe-namen, ouderdom, woon-plaetfcn,
foorte van ftudien ende het Vaderlant, van alle die
fich onder deiè Univerfiteyt fullen willen begeven,
met den dagh van hun-luyder aenkomfte.
XI.
Dat den Rector oock fal beware het groot zegel
vande Univerfiteyt, ende ontfangen 't geit van alle
des Univerfitcyts gerechticheden, baten ende pro-
fijten , foo over de voorfz aenteyekeninge, als an-
ders, ende het Cehc, ende wederom uyt geven nae
fijn eygen ende der Ailefieursgoet vinden , waer
van hy alle Jaren ghehouden fal wefen aende Se-
naet te doen behoorlickc reeckeninge, bewijs ende
reliqua.' .
XII.
Datter twee Bodellen fullen zijn, vande welcke
den eenen ghehouden fal wefen den Rector, ende
den anderen alle Profeiïbren in 'tgemeyn tendien-
fte te ftaen, ende dat fy beyde fullen trachten mee
vlijt hare Inftructie aireede gemaecktofte noch te
maecken, wel te achtervolgen, der welcker electie
ftaen fal aende Curateurs in fulcker voegen, dat by
de Senaet drie Pcrfooncn fullen genomineert wer-
den, uyt de welcke fy-luyden een fullen verkicfen:
gelijc-
en fal mogen werden geftelt, die gene die het voor-
leden Jaer Rector is geweeft, maer fal de felve af-
gaende Rector vier Jaren daer na moeten itil ftaen,
fonder op die gebracht te mogen werden, ghelijck
oock voor het eerfte der voorfz vier Jaeren niet en
fullen mogen werden ghenomineert eenige vande
Profeiïbren, zijnde vande felfde Faculteyt vanden
voorfz ouden of af-gaenden Rector, maer fal de no-
minatie uyt de drre andere reiterende Faculteyten,
te weten uyt elcke Faculteyt een , t'elcken Jaere
moeten gedaen werden: Op dat alfoo 't voorfz Re-
ctoraetfchap voor foo veel moghelijck fal wefen,
mach gaen konnen vande eene Faculteyt tot op
d'andere,egeene uytgefondert,en fal het den voorfz
Rector vry ftaen ter ooriaecke van fijn abfcntie ofte
fieckte, den genen die jonghft voor hem hetRecto-
raetfchap bedient heeft, toteenen Vicariumofte
Stedehouder,by advijs van Affeileurs in fijn plaetfe
te fteUen. —
III.
Pat den Rector fullen by gevoeght werden vier
Affeileurs, uyt elcke Faculteyt een, als een Theolo-
gus, d'ander een Rechts-geleerde, de derde een Me-
decijn , ^e vierde een Philofophus ofte Profciloor
der goede konfte, of vande Talen, vande welckc al-
le Jaren op den achften Februarij twee van hare be-
dieningen fullen afgaen, in plaetfe vande welcke
als dan twee andere na de ordere ende rang, die de
felve ten aenfien van haere refpective Faculteyten
t^den fullen fuccederen,de welckc gefamentlick
metten Rector raet plegende, op alle voorvallende
faecken fullen difponeren, ende over fware ende
hoochwichtige faecken fullen fy-luyden gehouden
zijn te roepen de Curateurs vande Univerfiteyt.
IIII.
Dat den Rector alle faecken die om te verhande-
len fullen voorvallen, inde deliberatie van de Affef-
feurs leggen, daer op elck fijne opinie vragen, ende
mette meefte item men concluderen fal.
.,;:                v,
, Dat by 't overlijden ofte onbequaemheyt van-
den Rcétor, AiTeiTeur ofte Affeffeurs, eenpjtmeer
andere, in maniere als vooren,fullen worden geno-
mineert ende gefurrogeert, ende fal, aengaende de
voorfz onbequaemheyt, by de Curateuren vande
Univerfiteyt kenniffe genomen ende gheoordeelt
werden, al voorens daer op gehoort hebbende 't ad-
vijs vande voorfz Senaet.
Amplküe op bet <-vtjfde Artqckel.
Extract uyt deRefolutie vande H. H. Staten van
;' ' · Hollandt ende Weft-Vrieflandt, in haere Ed:
Groot Mo: Vergaderingc genomen op Sater-
dach den i$> Januarij 164 1.
ΎΛΛίορ hengheproponeerde van den Raedt Penfionaris
*-"v'an wegen den Senaet ende Profefforen der Univer-
fiteyt tot Ityden, roerende feeckere duyflerheyt ofte uyt ge-
laten geval inde Statuten derfelver Univerfiteyt, is nae
deliberatie verfiaen ende gherefolveert
; Dat Jen Reclor
Magnificus fiervendegedurende fijne Recloraetfcbap, uyt
de Faculteyt, daer van den overleden is geweeft, een an-
dere Retlor
, naer voorgaende nominatie ende eletliefal
werden gefurrogeert, en dat den f elven afgaende van fijn
ampt, den acbtften Februari/ daer na volgende, by midtf-
gadersde Faculteyt, uyt de welcke hy is gefurrogeert, een
-ocr page 189-
opte School - ördeninge. α 8 6
Univerfiteyt, alsde gefchlllen tuiTchen Studenten
of Lidtmaten van dien, ende heure partyen te be-
ilichtcn ende eyndigen, mitfgaders oock tot oor-
baer vande voorfz Lidtmaten ende Studenten be-
vinden fullen te behooren,
XVI.
De Burghemeeiters ende Schepenen der Stadt
Leyden, iullen Jaerlijcx aen handen vande Cura-
teuren verklaren by den Eedt die fy den Graefichap
van Hollant hebben ghedaen, dat fy voor foo veel
hen aengaen mach,dOrdonnantien ende Statuten
der Univerfiteyt wel ter goeder trouwe onderhou-
den, nakomen ende helpen voorftaen fullen, den
Rc&or des by hem vermaentofte geroepen zijnde,
fullen afTifteren in alle judicile faeeken, fulcks fy-
luyden in oprechter confeientie, naer Godts wbört,
mitfgadersallen rechten ende equiteyten beyirideh
fullen te behooren.
                                 :k'>ne-fr
XVII.
Den Officier vande Univerfiteyt fal mede Jaer-
lijcks aen handen vande voorfz Curateuren fwee-
ren ende belooven by den Eedt die hy de Graeflick-
heyt van Hollant gedaen heeft; dat hy fich in faee-
ken vande Academie fal resuleren ende ghedragen
naer de Ordonnantien ende Statuten vande Vni-
verfiteyt, ende dat hy de felve na fijn vérmogen on-
derhouden fal.
XVIII.
Alle Profenoren, foo ordinarie als extraordinarie,
fullen voortaen op hare aenneminge aen handen
vande Curateuren der Univerfiteyt/ lende BÜrfce-
meefteren der Stadt Leyden, oridcr Eeden beloo-
ven, dat fyluyden de Wetten ende Statuten vande;
voorfz Univerfiteyt, voor foo véél Hen aerigaeft
maeh, ter goeder trouwen onderhouden ende voor-
ftaen fullen,ende fullen alle de tegenwoordige Piö-
feiToren op 't invoeren defer Statuten gelijcken Eedt
doen aen handen als boven.
XIX.
De Studenten gekomen zijnde tot hare feftien
Jaren, fullen fweeren met onbedeckte Hoofden,
opgeheven handen ende uytgeftreckte vingers, als
na Rechte gebruyckclijck is,'dat fy den Rector, Cu-
rateurs ende Senaet der Univerfiteyt, alle onderda-
nicheyt ende eere bewijièn, mitfgaders alle ghébo-
den ende Wettelijcke bevelen, ende verboden van-
de felve Univerfiteyt gehoorfamen iullen, ende iöo
fyluyden yets bevinden ofte vernemen, ftrecken-
de tot fchade of anderfints, ftrijdich tégen 't profijt
vande Univerfiteyt, dat fyluyden 'tfeïvede Cura-
teurs vande felve Univerfiteyt ofte den Redor ful-
len te kennen geven, datfe oock de Univerfiteyt
ofte Officiers van dien,in hare Rechten niet en ful-
len defrauderen ofte daer van yet onthouden. Dat
de Studenten vande Theologie, ftiiderende op art-
dere Beurfe vande Provinciën, Steden ende Colle-
gicn, maer geen andere, boven de voorgaende ghc-
meenen Eedt, noch daer benefFens fullen fweeren t
dat foo lange als fy hen in defe Univerfiteyt fullen
onthouden^yluyden in 't ftuck vande Religie oock
geene andere leeringé en fullen ■aenhangen ofte
volgen, dan die inde felve Univerfiteyt geleert en-
de gehouden wort. Maer belangende de geene die
beneden hare feftien jaren zijn, de 'fèl ve ial den Re-
ctor onder hant-taftiiige ghelijcke beloften afne-
men, ende indien fy in defe Univerfiteyt blijven
tot
2 8 5 Vervattende de Placaten
eelijckerwijs oockhaerlieden toe komen fal 't recht
vande Bodellen als fy fulcks verdienen, met com-
municatie vande voorfz Senaet, te deporteren-, en^
de fullen de Bodellen den Eedt aen handen vanden
Reétor, Curateursende Burgemeeilers doen, van
alles getrouwelijcken te doen 'tgeenfy haer-lieden
Ampts-weeen fullen belaften.
V                       XIII.
Dat alle de ghecne, die om te ftuderen tot defe
Univerfiteyt komen, gehouden fullen zijn binnen
den tijdtvan acht dagen te reeckenen heure kom-
fte binnen de Stadt Leyden, fich te vertoonen den
Reflor, ende van de felve te laten immatriculeeren
of infehrijven, ende daer vooren te betalen tot be-
hoef vande Univerfiteyt, vijftien iluyvers, fonder
meer, of dat fy-luyden anderfints, ende by gebreke
van dien, voorgheen Studenten en fullen werden
gehouden, 't vvelck oock onderworpen fullen zij η
alle die geene, de welcke tegenwoordeJijcken, ende
van nu voortaen voor Lidtmaten vande Univerfi-
teyt willen zijn gehouden. Dat oock alle Jaren, als
den nieuwen Redor gekooren ende geinaugureert
fal zijn,alle Studenten ende Lidtmaten vande Uni-
verfiteyt hare namen binnen veertien dagen na de
voorfz inauguratie fullen laten recuferen of weder-
om aenteyekenen, daer voor betalende ïês iluyvers
fonder meer, ten behoeven vanden Redor ende Se-
cretaris voornoemt. Wclverftaendedatniemant
als Student en lal mogen werden ingefchreven,die
noch geen twaelf Jaren oudt en is, dan met goet
vinden vande Curateurs voornoemt.
XIIII.
Den Re&or fal fweeren ende belooven aen han-
den vande voornoemde Curateurs, ten bywefen
van Burgemeeilers der S tede van Leyden, defe Sta-
tuten ende Ordonnantien vande Univerfiteyt, nae
heure forme ende inhouden te fullen onderhouden,
ende by andere doen onderhouden, fonder daer te-
gens te doen ofte te laten gheièhieden in eenieër
maniere, ende dat naer alle zijn vermogen fal be-
letten, alle 't gunt hy bevinden fal tot verminderin-
ge der waerdicheyt,ende profijt vande Univerfiteyt
teilrecken: Maer ter contrarie, dat hy met vlijt,
naerftighey t ende forge fal bevorderen, 't gunt tot
vermeerderinge van't voordeel ende eere der vooriz
Univerfiteyt, mitfgaders tot behoudeniiTe vande
ghemeene welvaert, ende profijt van alle de Lidt-
maten ende Studenten van dien, ende voorna-
mentlijck oock tot vermeerderinge vanden waer-
achtigen dienft Godts,ende beveftinge van alle
goede difcipline is dienende, fonder in defen te ful-
len ghebruyeken eenige particuliere afïèétie, éygèn
bate ofte profijte, ende voorts al te fullen doen, dat
een goet Reclor des Univerfitcytsfchuldich is, en-
de behoort te doen.
,- .                     XV.
pie AfleiTeurs fullen fweeren ende beloven dat
fy den Rector fullen hebben in eere ende aenfien,
ende voor foo veel henluyden aengaen mach, de
Wetten ende Statuten vande Univerfiteyt ter goe-
der trouwe te onderhouden ende voorftaen , den
voorfz Rcdorin alle voorvallende faeeken, des bV
hem geroepen zijnde, aiiïfterenmet goeden raedt
ende advijs, fulex fyluyden in oprechte confeientie
na Godts woort, mitfgaders allen rechten ende
equiteyt, ende tot vorderinge, foo wel in faken der
-ocr page 190-
PlacatetLn t.Boeck. i.Tit
i«8
28?
XXVIL· - ·*
Voor ibo veel de Medecijnen aengaet, in lnftitu-
tionibus Medicina,
voort§ Summarièfer totam Medici-
nam,
ende byfonder in methodo medendi.
XXVIII.' ;'«'·- i:
Ende aengaende de Philofophie ende goede kón-
ilen, in toto. Philofophia.
XXIX,
Sal vorder de Verfoeckcr alvooren in handen
vanden voorfchreven Profeflbr leveren, 't geene derr
Heeren ProfeiToren vande felve Faculteyt voor hare
extraordinariiè moeyte in defen tot een vereeringe
is toegevoeght, te weten voor elcke Profeilbor die
daer over ilaen fal,thien gulden van vcertich groo-
ten 'tftuck, die onder de iëlve in alle gevalle fullen
worden verdeelt.
X X X. ·
By foo verre de Verfoecker de genoemde ordina-
rife Profefibrcn daer inne ten genoegen heeft geant-
woort,lbo fal men tegen 's anderen daeghs ter fel-
ver uyren voorfchrij ven, 't zy twee Locos Scripture ex
utroque Tefiamento,
ofte twee fware loyen, ofte twee
Aphörïfmos Hippocratis, oft twee Texten uyt Arifiote·
les ·
't Welck te verftaen is uyt de Faculteyt daet
inne elck begeert gevordert te zijn, ende fal gehou-
den wefen die naer noen te vijf uyren té verklaren
ende uyt te leggen,'t welck doende, fullen hem de
jegenwoordige ProfeiToren daer inne onderibecken
ende beproeven, ende elck op fijne verklaringe en-
de uytlegginge, een ofte twee Argumenten voor
werpen.
                                  ·           *': · *:!.
XXXI.
Indien hy inde felve tweedeonderfbeckinge den
felven ProfeiToren mede ten genoegen antwoort,
fal men hem een ghetuygeniiTe aenden Achtbare
Heere Reftorem mede deylen, om tot openbare
onderfbeckinge ofte Difputatie toegelaten te mo-
gen worden.
3
                         XXXII.
Waer naer den Verfoecker, in voegen tot noch
toe ghebruyekt zijnde The/es difputandai, met goet
duncken der ProfeiToren in elcke Faculteyt mach
voorftellen, uy tgeven ende de felve fulcks open-
baerlijck, oft inde Senaet verdedigen ende ilaende
houden, te weten in Gradu Dotloratus & Magiflerii,
fonder Prefes , in Gradu Baccalaureatus, onder een
Prefes, ende in Gradu Licentie fonder ofte onder een
Prefès, ten keure vanden Verfoecker, ten eynde de
Senaet des Univerfiteytsfpeurén ende oordeelen
mach, dat hy fulck met eeren heeft beftaen, ende
dat hy fonder des Univcrfiteyts fcharide, tot een
Doftor, Licentiaet, Magifter oft Baccaulaureus
refpéftive, 't zy der Theolegien, der Rechten , der
Medecijnen ofte der Philofophien ende Konften,
aengenomen ende erkent mogen worden,betalen-
de als dan over de gherechtigheyt^ro BpÜoratu &
pro
lAwi/i/rièftigh, pre>Magiflerio,&'pro Baccülaureatu
dertich guldens van xl. grooten 't ilück, Tonder
meer, te verdeden naer het, gewbönlickgebrüyck,
Λ. -?V Λ. III.
De Promotien fullen in 't openbaer gefchieden,
in 't aénfieh vande geheeleÜniverfitèytjOfte in be*
ilotene Kamer vande Senaet. Die in 'fopenbaer
wil gepromoveert worden, fal des daeghs voor de
Promotie.met beyde de Bodellen,des Vnïvcrfiteyts
Scepters voor hem dragende, gaen noodigende1
Profef-
tot hare feftien jaren, fel den Reétor ten tijden van-
de Recenfie , haer den Eedt folemnelijck af
nemen.
            ?. i
XX.
De Studentenen fullen haer niet vervorderen,
eenigen Collegien onder henluyden die van eene
Stadsprovincie ofte Natie zijn, op te rechten, ofte
dieiroor defen opgerecht zijn te onderhouden, ofte
Lidtmaten daer van te zijn,om uyt kracht van ee-
nige aengenomen wetten; malkanderen tot folem-
nele by-een-kom"ilen te verbinden, onder wat pre-
text het oock foude mogen zijn; Sullen mede nie-
mant rriaeltijdehV^fynlpofia, gèlt ofte yet anders,
direftelick ofte indire&elick af eyflchen ofte doen
gevenf noch ter oorfaeck van inkomfte, welkom,
adieu ëftè veitreek, nochte van Promotien, Ora-
ticni/Pröpöfitien, Difputatien ofte andere folemne-
Ie Aclen ende Exercitien, die inde Academie ghe-
pleeehit worden , hoedanich die oock ibuden mo-
gen zijrt', veel min de geene diefulcks weygeren,
in eenige publijcque uyt te kloppen, ofte in eeni-
ger manieren te türberen, oock felfs niemant daer
over te dreygen, ende dit alles op fodanige ftrafFcn,
als by ons Placaetvanden 3.7 September 16x9,
daertoegeilekis.
'·;" xxi.
Dat in defe Üniverfiteyt mede fullen worden
gemaeckt Doftoors, Licentiati, Baccalauri ende
Magiftri, inde refpeitive Faculteyten, ende dat op
foodanige manieren als hier naer breeder wort
vetklaeftv·^^'*^ · -'■ '■■■ -■. '.·
X f,i-i,.. 'ώ·φ.! xxiii '           '.·' '*-,<
Dat vari rïu veörtaén elck een die begeert gepro-
moveerd c^gevördert te worden tot het Dödöor*
ifchapi, Lioèntiaetichap, Magifterfchap ofte Bacca-
laureaetfchap réfpeftive ,'t zy inder Theologie, in-
de Rechten, inder Medecijnen, ofte indePhilofo-
Ehie ende goede konden, voor ende al eer hy tot
et openbaer onderiöeck, om tot de geroerde waer-
dichcyc te komen, mach worden toegelaten, ghe-
houden is aen te fpreken een vande ordinarife Pro-
feiToren der Faculteyt, daer toe hy begeert ghevor-
dert te zijn, ende van hem te begceren tot een hey-
melijck onderfoeck toegelaten te worden.
XXIII.
't Welck ghedaen zijnde , fal de felve veribchte
Profeilbor alvooren hem ondervragen ende verne-
men , niet alleen hoe lange fulck eenen inder fel-
-ver Faculteyt fal hebben geitudeert, maer oock en-
de fondcrlinge op fijneiTnandelende wandel.
XXIIII.
Ende daer van ten genoegen onderrecht zijnde,
fal hem met goet duncken ende believen van fijne
ordinaris mede;Profeilbren, inde felve Faculteyt
eenen feeckeren tijdt voor Hellen, om vande felve
heymelijck;als hier naer volght te worden on-
derfdcht. ', '
:""'. .'■·· " -'XXV.
Voor fo veel de Theologie belanght, in locis com-
mumbaSSMrceScnphirte,
ende voorts Sumhtariede
totafubfiaijtiaOeims^ noviTeflamemi,
ende byfön-
aev'm locis co?iiroverfis,"rA !■ ·- L ·
..i.Ui^Y!^;. _,......., -
Aengaende de Rechten in inflitutiomlm Juris,
ende voorts fommatifcher wijfe inde gheheele
Rechten,
-ocr page 191-
289 Vervattende dePlacaten opte School-ordenidge. 190
meen goet duncken heymelijck fal konnen glic-
fchieden , ende fal oock de verfochte Profeiïor oni
heymelijcke onderfoeckinge te vervorderen , fijne
Mede-broeder felfs by monde ofte ghefchifte, oft
door den Veribecker aen fpreken ende vermanen,
fonder daer toe eenige Bodellen ofte Boden te ge-
bruyeken, Alles op dat foodanigc ontfegginge (in-
dien hetibude mogen gebeuren) den ontfeyde niet
en gedye tot fchimp,fchandeoft oneere, endefulex
in hem geenbevlijtinghs afkeer en verooriake<
XXXVI.
Ende dat dej^genwoordige regule ftridelijck in
alles fal worden onderhouden , fonder dattet in't
vermogen vande ProfeiToren , oft eenige van hen
noch oock vande Scnaet dcrUniverfiteyt fal ftacn,
yemant daer inne te verfchoonen ofte aen te fien.
XXXVII.
Dat de Curatcurs vande Vniverfitcyt, de welcke
by ons aireede zijn,ofte noch fullen worden geftelt,
Mitfgadcrs Burgermeeftersder Stadt Leyden,ful-
len gehouden zijn te beforgen , alle 't gunt hen-He-
den in 't byfonder, oft ghefamentlick met den Re-
dor ende AiTcileur, tot cieraet, vermcerderinge en-
de heerlijckmakinge der voorfz Vniverfitcyt, mitf-
gadersvan't Duytfche ende Franfche Theologie
noodich ende oorbaerlijck duncken fal. Welcke
Curateurs ende Burgemeeilers voornoemt, daer-
omme tot allen tijden fullen hebben vryen in-
ganck inde vcrgaderinge vanden Senaet der voorfz
Vniverfitcyt, ende aldacr mede in alle voorkomen-
de faecken mogen ftemmen ende helpen refolve-
ren : der welcker Officie maer voor een feeckeren
tijdt dueren ende fulcks veranderlick wcfen fal,vol-
gensde Refolutie by ons daer op ghenomen , ende
by 't overlijden van yemanden uyttcn voornoem-
den Curateuren, fal een ander in des overlijdens
plaetfe by ons gheftelt worden, ende fal de voor-
noemde Curateurs ende Burgermeefters , totbc-
quamer hedieningc haers Amprs vry ftacn * hare
byfondere onderlinge t'famcnkomfte te houden,
ende inde fclve over de faceke vande Vniverfitcyt
ende vande Collcgie voorfz te beraetilagcn, fulcks
als hen dat goet duncken fal.
XXXVIII.
Dat den RecTor,Profeflbors ende d'Ofllciers van-
de Vniverfitey t, mitfgaders de Dodoren ende Ma-
giftri , die hare titulen inde fclve Vniverfitcyt heb-
ben verkregen ende aldaer noch continueren , tot
goede Studiën hare neerfticheytdoen, niet doende
eenige Koopmanfchap, Ambacht, Hant-werck oft
Poorters - neeringe, fullen voor hare Huyfen ende
Huyfgefinncn, vry ende ontlcedight zijn van eeni-
ge Soldaten ofte Hovelinge te logeren, daer en bo-
ven van alle ordinarie dach ende nacht-wachten,
oock van alle Contributien tot alle ghemeene der
Stede wereken oft Fortificatien, welcke vrydom-
men oockfullcn genieten alle Studenten elckvoor
haer felvcn,Tcn ware by avontuere omme eenige
dringende noot ende gewichtige ooriakcn,by advijs
ende goet vindinge vanden Redor ende Senaetdcr
Vniverfitcyt anders mocht .worden geftatueert.
XXXIX.
Dat de Studenten,Secretaris, Bodellen ende alle
de geene die totte Vniverfitcyt behooren, ibo wel
in Civileals Criminele faecken, 't zy datfe Aen leg-
gers oft Verweerders zijn,niet dan voorden Redor
Τ                          ende
ProfeiToren in hare Huyfcn, ende den Hecren Of-
ficier, Burgemeefteren ende Gerechte der Stede
Leydèn, op het Raedthuys, ten eynde fy met hare
Tabbaerden inde Univeriiteyt verfchijnen, om fij-
ne Promotien te vcreeren, ende op den beftemden
dach vande Promotie, fal den Candidatus geklcet
niet eenen fwarten zijden Damaften Tabbaert
metFluweeleopilagen , gaen ten Huyfe vanden
Promotor, om met hem nae de Academie te gaen,
alwaer mede alle de ProfeiToren met haere Tab-
baerden verfchijnen,cndeinde Senaets Kamer ver-
gaderen lullen, uyt de welcke fy gefarnentlijcken
|)o haeft de Heeren Magiftraten fullen ghekomen
zjjn , den Redor ende Promotor met den Candi-
datus voorgaende, ende de andere ProfeiToren in
hare ordre volgende, inde Academie fullen gaen,
alwaer de Candidatus ftaende op de onderile ftoel
een Oratie doen fal, van fulcke materie als het hem
fal goet duncken, doch alfoo dat hy ghehouden fal
zijn,de felvige aende Promotor te vooren te toonen;
defe Oratie geeyndicht zijnde, fal hy op de opper-
ile ftoel klimmen,ende aen de zijde vanden Promo-
tor gheftelt worden , de welcke mede een Oratie
doen fal, inde welcke hy den Candidatus naer ver-
dienften geprefen ende tot fijnen plicht vermaent
hebbende, hem Doftorem, Lkentïatum, Magiflrum,
Baccalaureum fokïmiiformula
promoveren fal, ende
daer nae hem het Boeck fijner Faculteyt eerft open>
ende dan gheilooten voor houden, een gouden
Ringh aen fijn voorfte vinger fteken, een Fluwele
Bonnet op het hooft fetten , ende eyndelijck de
rechter hant geven, ende fal klare beduydinge van
defe Ceremoniën daer by voegen. Dit gcdaenzijn-
de fal den gepromoveerden, naer een korte danck-
fegginge tot Godt, den Rector, Magiftract, Profef-
foren, Dodoren, Predicanten, ende voorts alle de
Toehoorders bedancken. Ende fal alsdan tuiTchen
den Redor, Promotor, alle de Profeflbren volgende,
t'huys geleyt worden.
XXX UIL
Den Secretaris vande Senact,fal aen den Gepro-
moveerden eenen Brief verleencn in Parkement
gefchreven,efiby hem op de plijeke getekent,ende
by den Redor ende Decanus van yeder Faculteyt
refpedive onderteeckent, inhoudende den Titel
van des gepromoveerdens Inaugurale Difputatien,
als mede in wat manieren hy gepromoveert is, aen
vvelcken Brief met zijde fnoere hangen falhetUni-
vcrfiteyts groote Zegel, in roode WaiTche uytghc-
druckt, waer voor den Secretaris vier gulden van xl.
grootcn 't iluck genieten fal, fonder meer.
J\. Λ, Λ V.
Maer by aldien de Veribecker den Heeren Pro-
feiToren van fijne Faculteyt, oft inde eerfteoft inde
tweede heymelijcke onderfoeckinge niet ten ghe-
nocgen konde antwoorden, fullen de voornoemde
ProfeiToren den fel ven onder den Eedt van fecrect
te houden fijn verfoeck belcefdelickontfeggen,met
vermaninge van hem fonderlinge in'tgheenehy
gefcy 11 mocht hebben, beter te oeffenen, 't welck
doende fy fcrge dragen fullen voor de eere vande
fclvc Student. Ten welcken eynde elck van hen
ghehouden is fulcks by hem te bewaren ende nie-
mant te ontdecken, ende beyde de beproevingen
fullen gefchieden ten huyfe vande ordinarife Profef-
for cerft verfocht zijnde, ofte daer 't fclve metghe-
-ocr page 192-
Placateti-». 1. Boeck. 6. Tit.
Xp2
291
duerende de welcke de Profeilbren mogen trecken
ende vaceren in haren particuliere affaire, ende an-
derfints daer 't hen gelieven fal, fonder wedden te
verliefen, fullen gnehouden worden als van Kers-
avont af, tot den levenden dach Januarij daer aea
volgende toe, beyde incluys : op den eerften Fe-
bruarij om de nominatie vande niewe Redor: van-
den achften tot den een-en-twintichften der felver
Maent, om de recenfie acht dagen voor ende nae
PaeiTchen -. van 's Heeren Hemelvaerts-dach af, tot
den fevenften dach nae Pinxteren toe: vanden eer-
ften der Honts-dagen, totten eerften Septembris
daer aen volgende: twee dagen op de Valckenbur-
ger Mard: vanden derden tot den thienden Odo
bris, beyde incluys : om de ghedachtenifle van 't
Ontfet der Stadt Leyden; ende wat aengaet de
Woenfdagen ende Saterdagen van elcke Weecke
door 't geheele Jaer, op welcke twee dagen de ordi-
narie Profeilöors niet gewoon zijn eenige publïjcke
Leilcn te doen: de felve twee dagen fullen worden
beftedet tot de publijcke Promotien, Difputatien
ende dierghelijcke folemnele Adien, gecelebreert
wordende , Midtfgaders (voor foo veel eenich-
fins doenlijck is ) totte particuliere Collegien van
Difputatien, Examinatien ende Inftitutien , die
de Profeilbren t'haren Huyfe zijn houdende, ende
foo noch eenige van die particuliere Oeffeningen
op andere dagen foude moeten vallen, de felve ful-
len de voorfz Profeilbren gehouden wefen alfoo te
dirigeren ende aen teftellen.datfenietengefchie-
den op de felve uyren, als de refpedive openbare
Leflen inde felve Faculteyt, Konftenende Talen
worden gedaen.
X LIL
Alle Studenten ibo wel Uytheemfche als In-
landtfche , fullen in 't komen ende weder-keeren
tot defe Vniverfiteyt, vry zijn van alle Tollen, aen-
gaende hare Kleederen , Boecken ende vorderen
Huyfraet, ende daer-en-bovcn genieten alle Privi-
legiën ende Vryheden, hen nae befchreven Rech-
ten toe komende, voor foo veel die by defen Wet-
ten , Statuten, ende nietfpecialijcken zijn ghede-
rogueert.
Alle welcke voorfchreve Statuten ende Ordon-
nantien , wy willen dat binnen defe Vniverfi-
teyt by den Redor, Curateurs , Burghemeefters,
Aifeiieurs, Profcilbors, Studenten ende andere
Lidtmaten der felver Vniverfiteyt , voorts aen
achtervolcht ende onderhouden fullen worden.
Bevelen daerom alle ende ecnyeghelijcken van
hen-luyden, Mitfgaders den Magiftraet der Stadt
Leyden, ende allen anderen die delen Statuten
eenichfins mogen aengaen, de felve nae hare for-
me ende inhouden te onderhouden ende achter-
volgen , ende wy behouden aen ons de macht
van vermeerderinge , moderatie , veranderinge
ende interpretatie der felver. Gedaen in 's Gra-
ven - Hage, onder onfen grooten Zegele hier
aen ghehangen inden Jare ons Heeren, ecnigen
Heylandts ende Salighmaeckers Jcfu Chrifti
fefthien - hondert een - en - dertich, op den eer-
ften dach van Odober. Ende is gheparagra-
pheert, I. de Wafenaer, "· Ter Ordonnantie van-
de Staten voornoemt. Ende is gheteeckent,
C. vander Wolf'.
Ordon-
ende AflefleurS , metten Burgemeefteren ende
twee Schepenen der Stadt Leyden fuUen te recht
flaen, 't'zy dat de felve met Studenten of met Bor-
geren gcfchil mochten hebben, Behoudelijck dat
Borgers ofte Inwoonders der Stadt Leyden, niet
tegenftaende die meteenich Lidtmaet vande Vni-
verfiteyt mochten te doen hebben , ofte hem aen
yemant vande Vniverfiteyt mochten hebben mif-
grepen, in iaecken daer van wegen de Graeffelick-
heytende by de Officiers der felver jegens yemant
Criminclick gheprocedeert wort, fullen terechte
ftaen voor Schepenen der felver Stede, ende niet
voor de Rechters der Vniverfiteyt, Ende foo wan-
neer eenige gebuer-twift om Erf-fcheydinge ende
Servituten, of diergelijcke faken mocht ontftaen,
't zy tufichen Burgers, Poorters of Inwoondcrs der
voorfz Stede ter eenre, mitfgaders Profeflbren,Stu-
dentenende andere Lidtmaten vande V niverfi-
teyt voorfz ter andere zijden, 't zy oock alleenlijck
tufichen Lidtmaten der felver Vniverfiteyt ten we-
derzijden, dat foodanige gebuer-queftie niet by den
Redor of Rechters der Vniverfiteyt , maer by
Schout ende Schepenen der voorfz Stede gheexa-
mineertende gedecideertfal worden. Dat wijders
beyde parthyen al eer fy voor de voornoemde
Rechters vande Vniverfiteyt in 't Recht mogen ko-
men, ontboden fullen worden voor den Rector en-
de Aflèflèurs, die henluyden foo verre het doenlick
is
fullen accorderen. Maer den Redor ende Pro-
feiloors fullen inde ecrilen inftantie, geconvenieert
worden voor den Hove van Hollandt, ende foo fy-
luyden aenleggers zijn, fullen hare tegen-parthye
roepen voor hare Competenten oft dagelijckfchen
Rechter. Wijders en fal vande Sententie by den
Redor, AflefTeuren, Burgemeefteren ende Schepe-
nen gewefen, gheene Provocatie toegelaten wor-
den, ende dit al by provific,ende dat anders fal we-
fen gheordonneert. Ende en fal den Schout van-
der Stadt niemant vande Studenten of Lidtmaten
der Vniverfiteyt in apprehenfie mogen nemen ,
dan na voorgaende ordre vanden Redor ende Bur-
gemeefteren, uytgenomen allcenlick den geenen,
die hy in eenich fwaer ende enorm Dilidopter
heete daet bevinden fal.
XL.
Dat den Redor, Curatcurs, Burgemeefters ende
AiTelTcurs voornoemt, met advijie vande anderen
Litmaten vande Senaet der Vniverfiteyt,is 't noot,
fullen vermogen te maken alfulcke Statuten ende
Ordonnantien,als totvorderinge ende vermeerde-
ringe der felver Vniverfiteyt eenichfins dienen ful-
len , midts dat fy de Approbatie van dien aen ons
verfoecken fullen, behoudelick oock dat fy niet en
ftatueren 't gene de Stadt Leyden,oft de Burgeren
ende Inwoonderen van dien eenichfins aen gaet,
tenzy de fake al vooren zy gecommuniccert met-
te Magiftraet der voorfz Stede, ende by de felve
goet gevonden. Des lbo en fullen oock die vande
Magiftraet voornoemt, geen Statuten of Geboden,
de Vniverfiteyt ende Lidtmaten van dien eenich-
fins aengaende verkondigen,dan by gelijcke Com-
municatie ende goet vinden vanden Redor, AiTef-
feurs, Senaet, ende foo het noot zy vande Cu-
rateurs.
XLI.
De Ferie ofte Vacantien vande Vniverfiteyt, ge-
-ocr page 193-
α93 Vervattende de Placaten opte School-ordenïnge. 294
Ordonnantie> gbemaeckttby de T^idderfchap, Edelen ende Steden van Hol-
landt ende Wefi-Vwfkndt3 reprefenterende de Staten wanden/elven Lande, op H/uyrende beleydt
«van 't Collegium Theologk, by denfehen Heer en Staten ghejondeert ende opgericht inde. Fnherfiteyt
Urnen der Stadt Leyden den \ OSÏobcr
ι ι.
HET EERSTE DE EL,
"Belangende d'Opfienders.
de Predicatien by den Burfalen gelioort, onder den
felven, lbo veel doenlijck is doen repeteren, ende
ten minften alle Sondagen ende Woenfdagen, den
Burfalen uyt leggen den Catechifmum, lal oock
de Lellen, Repctitien, Propofitien, Difputatien en-
de andere Exercitien, onder den Burfalen van half
Jaer tot half Jacr alfoo verdeylen, dat fy door de
felve ten bequaemften ende fpoedighften mogen
worden gevordert. Welcke verdeylinge, met ad-
vijs ende kenniffe vande Profeflbren Theologie ge-
concipieert, door den Regent den Burfalen aenge-
dient ende eens gheftelt zijnde, voor dat felve half
Jaer onvcranderlickfal onderhouden worden.
V.
Sal oock verforgen, dat de geene die in 't Colle-
gie komen eerft in Latinis, Gnecis & Hehraicis, mitf-
gaders in Logkis, ende Mathematicis, geoeöènt wor-
den, daer naer in Phyftcis, ende volgende in Ethkis
ende Metaphyfiets, ibnder nochtans daer en tulïchen
te verfuymenden Cathechifmum ende andere oef-
feningen van Godtfalicheyc, maer door de Philofo-
phie
ende de Hebreeufche Tale geraeckt, ende ad
Theologiam
, ghepromoveert zijnde, dat hy als dan
voor 'teerfte in Locis Communibus, fullen worden ge-
exerceert, daer na in LeWiombus, Auditiom ende Me~
ditatiom veteris
£*? Novi Teftamenti, midtlgaders in 't
difputeren ende proponeren, tot welcken eynde fy
depublijcque Theologifche ende Hebreeufche Lef-
fèn inde Vniverfitcyt fullen moeten frequenteren,
ende uytte felve Lellen weder gekeert zijnde, daer
over vanden Regent ende Sub-regent refpeclive
gecxamineert worden, fonder dat de voorfz Burla-
fen fich mette private Leliën ofte Exercitien fullen
mogen genoegen, welcke private LelTen ende Ex-
ercitien oock alfoo fullen worden verdeelt, datfe
niet en concurreren op de felve uyren, als de pu-
blijeque Theologifche oft Hebreeufche Lellen
worden gedaen, ende fullen oock in 't voorfz Colle-
gie geene publijcque Leffcn mogen ghedaen wor-
den, excepta Leilione Catcchifmi, & Analyfi Capitis Bï-
bliapwlefti;
Wijders fal den voornoemden Regent
oock verforgen, dat niemant fijn voorgaende Stu-
diën veranderen ofte verlaten fal, om tot hooger te
ghcraecken, dan met voorgaende kenniffe vanden
Regent ende publijcke Examinaticn. Welcke tot
dien eynde ordinarie ten minften eens 's Jaers inde
Vacantievan October, ende extraordinariS voor de
Vacantie van Paeffchen,folemnelijck in 't Collcgie
by den Regent ende Sub-regent elck inden fijnen,
fefchieden fal, ende dat in tegenwoordigheyt van-
en ProfeiTbr ofte Profefforen van foodanige Tale,
Konfte ofte Faculteyt, als de geene die ghepromo-
veert fullen worden, refpe&ivelijck fullen hebben
geboort.
Τ α                      Sal
Erft fal tot beleyt van 't Collcgie, by den
(Heeren Staten voornoemt worden geitelt
j ende gecommitteert, uyt twee of meer be-
cjuame Perfoonen, by de Curateurs vande Vniver-
ikeyt, ende Burgemeefters der voorfz Stadt voor
telken, ofte alfulcke andere als de Heeren Staten
goet vinden f uilen, cenen Regent, fpreeckende de
Nederduytfche Tale, die daer toe , foo ten opficht
van eenen goeden ende Godtfaligen wandel, 't pro-
fiteren der Gereformeerde Religie als anderfints,
ghenoeghfaem bequaem fal worden ghevonden ,
zijnde van goeden aenfien, ontfach, beleydt ende
voorfichticneyt, wel ervaren foo inde Latijnfche,
Grieckfche ende Hebreeufche fpraken, als, oock in-
de Philofophie ende Theologie, ftaende in eenig-
heyt inde Leere met de Gereformeerde Kercken
hier te Lande, tot welcker verfeeckerthey t hy me-
de ghehouden fal zijn, in't aenvangen van fijn
Ampt, de Formulieren van eenigheyt inde Leere,
Namentlijck de Confeifie ende Catcchifmum der
Nederlantfche Kercken, midtfgaders de naerdere
verklaringen ofte Canones inde laetfte Synodo Na-
tionael tot Dordrecht gheftelt,als fchriftmatich te
onderteyekenen.
Π.
Wiens Ampt ende OiFicie wefen ende ftrecken
fal tot directie vande Studia, 't leven, confervatie
ende manieren der Burfalen. Ende fulcks voor-
nemelijck dat fy hem felfs recht lecrende kennen,
tot kennifle van Godt Almachtich mogen ghera-
ken, ende in fijn heylige vreefe worden opghetroc-
ken, ende dat fy, achtervolgende Godes H. Woort,
daghelijcks crnftelijck werden vermaent ende on-
derrecht , hare Magiilraet ende Overigheyt alle ge-
hoorfaemhey t ende eerbiedinge toe te dragen , en-
de in 't vorder de Burfalen naerftelijck te doen fre-
quenteren de Leffèn, foo inde Univerfiteyt als in 't
Collcgie, te ordonneren ende beveelcn, wiens Lef-
fèn clck een fal hebben te hooren, ghefamentlijck
om de voorfz Burfalen te oeffencn,iöo veel eenich-
fins doenlijck is , foo in 't confereren, refumeren
ende repeteren vande ghehoordeLeffen, alsoock
in'tdifputeren, proponeren ende declameren, ende
andere Scholaftijcquc ocffeningê ende exercitien.
III.
Ten welcken eynde de Regent hem dickmalen
inder LciTcii fal laten vinden , oock alle Sondagen
inde Predicatien die de Burfalen fullen hooren,om-
me opficht te nemen ende oock daer op te letten,
offer eenige Burfalen fouden mogen zijn achter
gebleven.
nu.
Sal alle Wceckede LeiTenindctTheologic,oock
-ocr page 194-
Placaten. ι. Boeck. 6. Tit.
*9é
m
■η
die nu ter tijdt inden Lande openbaerlijck wort ge.
leert, ende orrj inde voor-geroerde BelijdeniiTe, Ca-
techifmo ende naerder verklaringen der Nederlant-
fche Chriilelicke Gereformeerde Kerckcn vervatet
is ende verklaert ftaèt.
XL
Sal oock tot dienit van 't voorfz Coliegie, bencf-
fens den Regent ende Sub-regent, by den Heercn
Curateurs voorfz, worden gecommitteert ende ge^
ftclt eencn Oeconomus, Difpenfierendc Schaf-mee-
fter, weiende een Man van goeden, vroomen ende
Godtfaligen leven, ftaende tot eerlijcke ende loffe-
lijcke name ende fame, een Lidtmaet vande Gere-
formeerde Kercke.
XII.
Wiens Ampt wefen ende hem uytftrecken fal,
totter huys-houdinge ende fulcks om de Tafel té
voorfien, alle de Burfalen van behoorlijcke mont-
koften, fpijs, dranck, havenifle ende gemack, vuyi;
ende licht op haer-luyder gemeene vergaderingen
te verforgen, ende hem met 't vorder onderhoudt
vanden Huyfe te bemoeyen. 't Wclck te verftaen
is, dat hy ghehouden fal zijn, t'fijnen koften te ver-
forgen endebcftellen de KaerlTen,die over de Mael-
tijden ende inde gemeene Lantaernen vannooden
fullen zijn, macr voor foo veel aengaet 't licht
't wclck men ghebruyeken fal tot LeiTen, Repeti-
tien, Gebeden, mitfgaders andere extraordinaris
t'famen-komften, ende van ghelijcken de Kaerflèn
ende Olie, die hyden Burfalen ter befcheydenheyt
ende ten beveelën vanden Regent fal uytdeelen,
dat hy daer van reeckeninge houden ende voeren,
ende ter Ordonnantie yande Curateurs ende Bur-
ghemeefters voldaenende betaelt worden fal, van
gelijckendathy t'fijnen koften, de Stove inde ghe-
meene eet-plaetiè fulcks drie malen 's daeghs fal
ftoken, dat de felve gemeene plaetfe genoeghfame
warmte fal hebben. Te weten, ten eerften 's mor-'
gens op der Burfalen eerfte t'famen-komftc, ten
tweeden 's middacghs, ten derden 's avondts , op
beyde de Maeltijdcn, ende foo dickwils als de Sto-
ve op andere tijden, ten beveele van den Regent fal
worden geftoockt, dat hy daer van rekeninge hou-
den, ende alsvooren extraordinarie betaelt worden
fal, dat hy wel letten ende neerftichopfichtnemen
fal, dat den gemeen Dienaer des Collcgii, mitfga-
ders de Weucherfche, elck inden fijnen, haer Offi-
cie ende opghelcyde plicht doen fullen, vorder dat
de gemeene plactfen worden gereynight, ende de
Daken, Venfteren, Glafcn, Kofijnen, Dcuren,Muc-
ren ende andere faecken 't Gebouw van 't Coliegie
eadedehavenuTe van dien aengaende, wel ende
naer behooren onderhouden; Ten welcken eynde
hy alle veertien dagen eens, metten Regent om-
megaen ende vlijtich op alles letten fal, Curateurs
ende Burgermeeftcrs tijdelijcken te kennen geven-
de , waer toe of aen, eenige reparatien van noodc
fullen zijn.
XIII.
Den Schaf- meefter fal tot fijnen koften onder-
houden, foo veel Dienft-boden,als tot behoorlijcke
dienft vande Oeconomic noodich fullen wefen.
X I I I I.
Ende fal tot koften van 't Coliegie onderhouden
worden een ghemcen Dienaer ofte Famulus, oock
Student zijnde, wiens Ampt fal wefen» de Tafel
der
VI.
< Sal t'allen tijden, als de Burfalen hare
den lullen houden, ofte foo hy daer niet en kan by
wefen , den'Sub-regenthem daer jegenwoordich
laten vindérii óver ende weder over wandelende, fo
wel om op de zeden ende manieren vande Burfa-
len te letten, als oock omme toe te fien op 't regi-
ment vande Schaf-meefter, ende of hy ter Tafelen
wel ende behoorlijck doet aen-fchafTen, waer over
indien tulTchcn den Regent ende Schaf-meefter
verfchil foude mogen vallen, fal de Regent eenoft
meer ProfeiToren in de H. Theologie daer toe roe-
pen tot fijner ontlaftinge.
VIL
Ende fal van de faecken van 't Coliegie, belan-
gende de inllellinge, vorderinge ende voortganck
metten ghevolge van dien pertinent Regifter hou-
den, ofte byden Sub-regent doen houden.
VUL
Den Regent fal worden by gevoeght cenen Sub-
regent ofte Met-hulper, wel ervaren zijnde inde
Nederlandtfche, Latijnfche, Grieckfche ende He-
breeufche Talen, oock in der Philofophyc, vroom
van leven ende eerlijckvanzedcn,volgende de Ge-
reformeerde Religie, daer van hy oock openbare
Profeiïïe fal doen, ftaende in eenighey t der Lecre
met de Gereformeerde Kerckcn hier te Landen,
tot welcker verfeeckertheyt hy als Sub-regent me-
de ghehouden lal zijn, in 't aenvangen van fijn
Ampt, de Formulieren van eenighey t inde Leere,
namentlijck de Confcflie ende Catechifmum der
Ncderlantfche Gereformeerde Kercken,mitfgaders
de naerdere verklaringen ofte Canones inde laetfte
Synodo Nationaeltot Dordrecht geftelt,als Schrift-
matich te onderteyekenen.
IX.
De welcke de jonge Burfalen in Hehra'uis, Grcccis
ende Latinis, mitfgaders in ZÉg/ör, Mathematici*,
phyficis, Ethkis
ende Metaphyfiqs, oefFenen ende ex-
erceren lal, met doen Repeteren, Declameren, Dif
puteren ende anders, foo dickmaels ende ter fulc-
ker uyre ende plaetfc, als hem by den Regent ten
gevocghlijckften fal worden gheailïgneert, fal oock
ghehouden zijn in des Univerfiteyts LeiTen dick-
wils te verfchijnen, ende den Regent getrouwelick
te aiTiftercn in 't ftuyr ende beleydt van 't Coliegie,
waer toe hy oock in af wefen vanden Regent, fijn
plactfe vervollen ende Perfoon reprefenteren fal,
in 't welk hy mitsdefen wortgcftelt ende geautho-
rifeert, gelijckhy mede den Regent op fijn aenma-
nen, inde Directie ende 't iluyr van 't Coliegie gc-
willighüjck afïïfteren, ende ibo hy yet verneemt
daer van de Regent dient kenniiTe te hebben, tijde-
lick hem bekent maecken, mitfgaders voorts met
hem in alles goede eenicheytendecorrefpondentie
onderhouden fal.
X.
Ende fullen beyde, foo wel den Regent als Sub-
regent, in 'tacnnemen van hare Amptcn, acn han-
den vande Curateurs der Vnivcrfiteyt folemnelijc-
ken fwceren,hun in den lallende 't Ampt,hun op-
geleyt ende vertrouwt getrouwelijck te dragen, de
Regelen ende Wetten vanden Coliegie te onder-
houden, ende by elck cenen te doen onderhouden,
ende de Jeucht onder de gehoorfaemheyt van hare
Wettige Overicheyt op te trecken, inder Religie
-ocr page 195-
2,ο7 Vervattende de Placaten opte School-ijrdeninge. 198
der Burfalen te dienentdegemeene plactfcn van 'c
Collegie van alle vuylighcyt te reynigen, de Kloek
ter geordonneerder uyren te kleppcn,voor het Lijn-
waet der Burfalen als 't gewaiTch.cn wort te lörgen,
endc voorts ibodanige dienilen te doen, als de
Regent oft Sub-regent, tot dienft van 't Collegie
noodich vindende, hem inder billicheyt fullen be-
veelen.
XV.
Sal den Burfalen behoorlijck tradtcren voor foo-
danigen fomme jaerlijcks, als de Heeren Staten,na
de gelegenthey t der tijden, fullen goet vinden hem
coc re voegen.
XVI.
Ende fal de bctalinge vande mont-koilcn der
Burfalen den Schaf-meefter t'elcken vierendeel
Jaers worden gedaen , op de Atteftatie ende ghe-
tuygeniffe vanden Regent, alles ter Ordonnantie
vanden Curateurs ende Burgermeefters, fulcks
ende indcr voegen als alle andere penningen van-
de Univerfiteyt werden uyt-ghekeert ende ver-
itreckt.
XVII.
De Schaf-meeiter wort gehouden dagclijcx ten
behoorlijcken uyren eenfdeels hier naeruytghe-
dtuckt, ende voorts ten bevcle ende verklaren van
den Regent aen te rechten. Ten eerften, alle mor-
gen ten onbijten voor elcke vier Burfalen een vie-
rendeel pont Boters ende goet Tarwen-broot daer
toe , ende op Sondagen des middaeghs tot voor-
fpijs , voor clck een fneede Tarwen-broodt-foppe,
op de Vleefch-ketel geweeckt, tot het tweede Ge-
richt , ghefprenght oft ghefouten warm Runderen
Vleefch, ende voor het derde Gericht, Schapen-
hutfpot met Limoenen, ofte Kalfs-hutfpot met
groen kruyt geitooft, des avonts tot voor-fpijs, Sa-
Liet van des Somers, ende van Biet-wortelen des
Winters, voor het tweede Gericht, gebraden Scha-
pen ofte Kalveren Vleefch , voor 't derde Gericht
Boterende Broot , een vierendeel pont Broot voor
vier Perfoonen. Op Maendage des middaeghs tot
voor-fpijs, Witte-broot-fop in Melck oft Schapen-
nat gheweeckt endc geftoofde Knollen, voor het
tweede Gericht gefprenght ofte gefouten Vleefch,
voor het derde Gericht gehackt met Korenten ge-
itooft naer bchooren, des Avonts tot voor-fpijs in-
de Winter, Rijftenbry van Soete-melck, ende inde
Somer, Soete-melck metWitte-broot ghekoockt,
voor het tweede Gericht, het overblijffel van 't Ge-
braden , ende voor 't derde Gericht , Boter ende
Broot als vooren. Op Dinghfdagh des middaeghs
tot voor-fpijs, kort Warmoes, groen ofte van Kool,
voor het tweede Gericht, gefprenght ofte gefouten
Vleefch, voor het derde Gericht, Schapen-hutfpot
met witte Wortelen, Pruymen oft Turckfche
Boontgens, des Avonts tot voor-fpijs Knollen ghe-
ilooft ende wel overgoten met Boter, voor het
tweede Gericht , het overblijffel van Schapcn-
vlccfch gerooft zijnde, ende met Boterende Afijn
overgoten, fomtijdts oock geftooft zijnde met Ap-
pel-pent daer om gheleyt, oock wel ghehackt daer
van gemaecktnaer gelegentheyt, endc in ghcvallc
van 't voorfz Schapen-vleefch niet en is overgeble-
ven , in plaetfe van dien Runderen ofte Schapen-
hutfpot met Turckfche Boontjens of Wortelen.
Op Woenfdagen des middaeghs tot voor- fpijs,
groene ofte graeuwe Erreweten met Boter ende
Afijn daer over, fomtijts oock de felve groene Erre-
weten in ilucken ghewreven, met Boter en wat
Gember en Salie daer in gekoockt, voor het twee-
de Gericht, verfche Zee-vifch ofte Rivier-vifcli.naer
gelegenthcyt van Wint ende Weder, oft anders in
plaetfe van dien gefouten Vifch ofte Stock-vifch,
ende voor 't derde Gcricht,Boter en Broot, daer toe
Komijnde Kocyen-kaes, om tot Boter ende Broot
te eten, des Avondts tot voor-fpijs, Kafne-melck
met Witte-broot ofte Bifchuyt wel gezoden, ende
een goet ituck Boters daer onder, tot het tweede
Gericht Vifch, naer gelegcntheyt als vooren, ende
tot het derde Gericht, Boter en Broodt mede als
vooren. Op Donderdagen des middaeghs tot
voor-fpijs Turckfche Boontjes groen ofte ghepelt,
oock wel Roomfche-Boonen ende Peulen des So-
mers, tot het tweede Gericht, gefprenght ofte ghe-
fouten Vleefch, tot het derde Gericht , Hutfpot
met roode ofte witte Wortelen, of inde voor-tijdt
met groen kruyt oft Ajuy η geftooft. Des Avonts
tot voor-fpijs, Salaetofte Soete-melck met Witte-
broot of Bifcuyt ghefoden, oock wel inde Winter
Bier-en-broodt ghezoden, tot het tweede Gericht
Runderen ofte Schapen Hutfpot met gheftoofde
Pruymen, ende voor 't derde Gericht, Boter als
vooren. Op Vrydagen des middaeghs tot voor-
fpijs, graeu Erreweten, Knollen ofte Kool, langh
Warmoes zijnde geftooft, voor het tweede Gericht
Vifch, naer gelegenthcyt als vooren, ende voor het
derde Gericht, Boter ende Broot met Kaes daer op,
mede als vooren, des Avonts tot voor-fpijs, Soete-
melck met Bifcuyt of Witte-broot ghefoden, voor
tweede fpijs Vifch, naer ghelegentheyt als vooren,
ende voor derde fpijs, Boter ende Broodt mede als
vooren. Op Saterdaghdes middaeghs totvoor-
ibijs, groene Erreweten met Koeck doorflagcn en-
de Boter over-gegoten , voor het tweede Gericht,
Zec-vifch ofte Rivier vifch, naer gelegentheyt, en-
de voor het derde Gericht, Boter endc Broodt met
Kocyen-kaes, des Avondts tot voor-fpijs, Karne-
rnclck met Wittc-broodt ofte Bifcuyt t'famcn wel
gezoden, voor het tweede Gericht, het overblijffel
van het Vleefch met geftoofde Pruymen, ofte fom-
tijts wel foete Appelen gheftooft daer ommc ghe-
leyt. Welverftaende dat in tijdt van noot als men
defé voorfz fpijfen niet hebben en kan, hy als dan
in plaetfe van't ghecne men niet hebben en kan,
met kenniffe vanden Regent,yet anders fal mogen
fchaffen in des felfs plaetfe 't welck even goet is.
Ten lactften, fal den Burfalen tot haren dranck
verforgen Bier van drie gulden 't Vat, endc dit al
rcdelijcker wijfe, ten genoegen van des Lichaems
nootclijck voetfel ende onderhout, ende fal hy voor
den Burfalen inde gemeene Eet-plaetfe, gehouden
zijn te doen brengen terftont naer het middagh-
mael, twee FlciTen elck houdende een Vane van
't voorfchreve Bicr,ende tunthen drie endé vier uy-
ren mede naer Noenc vier der voorfz FleiTchen, en -
de naer den Avont-maeltijdt,medc twee Flcflchen
als vooren.
XVIII.
De Schaf meefter fal op 't aen nemen van fijn
Ampt, aen de Curateurs voornoemt Eedt doen, de
Regulen ende Wetten vanden Collegie te onder-
houden , ende voor foo vele hem aengaet by elck
een
-ocr page 196-
PlacatecLj, ι. Boeck. 6. Tic
500
299
DifpKtathms, ofte Examina Puhlka, in't Collegie
fullen gefchieden.
XXII.
Van ghclijcken fullen de Profcilbren Theologie
ende Philofophias, midtfgaders oock vande Grieck-
fche ende Hebreeufche fprake, gehouden zijn alle
drie Maenden eens in 't Collegie tekomen,cndc de
voorfz Burfalen,tcn overilaen vanden Regent ende
Sub-regent,te oeffenen in het repeteren van't gunt
fy de voorleden drie Maenden vande fclve fullen
hebben gehoort, geleert ende onthouden, 't wclck
den felven Profeilbren gefamentlick ende clck van
hen van gelijckcn, mits deicn weit gclaft ende be-
volen te doen, ende fullen de voorfz ProfeiToren
als dan oock eenige vragen den voorfz Burfalen
mogen voor ileJlen na ghelegentheyt,ibnder dien
aengaende aen eenen precijfen tijdt ghchouden te
zijn.
XXIII.
Ende fullen de Curateurs ten minilen twee rey-
fen 's Jaers, tot ibdanigen tijden als 't hen gelegen
wefen ende goetduncken fal, onvoorfiens inden
Collegie komen, omme hen behoorlijcken ende
neerite lij eken te ondervragen, hoe hem yegelick in
fijn Ampt vertroude ende opgeleyde laft is dragen-
de, foo wel ten opficht vanden Regent, Sub-regent,
Schaf-meciter ende Huys-gefinden,als oock vande
Burfalen, offy wel vorderen ende toenemen, om
eenige gebreken ende mif handelingen bevindende
daer inne tijdelijck te mogen voorfien, daer mede
fulcks fy ten meeften oorbaer van 't Collegie ende
vorderinge van dien bevinden fullen te behooren.
't Weick doende fy de Burfalen in haer jegenwoor-
dicheyt, door eenige t'haren believen fullen doen
ondcribecken ende beproeven, oft fy behoorlijck
toegenomen ende gevordert fullen zijn. Ende die
fy fulcks bevinden fullen hem bcilbevlijtight ende
gequeten,oft niet behoorlijck gevordert te hebben,
eenige vereeringe toevoegen, oft vermanen ende
beftrarTen, alles om den anderen te dienen tot een
ipoor ende ontfich.
een te doen onderhouden, allefchandalen ende cr-
gernüTen 'c Collegie aentrefTende , tot kenniflc te
brengen ende te openbaren aen den geenen, die
fulcks Ampts-halvcn toe komt te weten , weeren
ende ftraflen, fonder die yemandt vreemts te ont-
decken ofte verklaren, ende voorts denoorbaer
ende het welvaren van 't Collegie, naer alle fijn
vermogen te verforgen. Ende en fal niemandt in
fijn dienil mogen aen nemen, ten zy aen handen
vanden Regent, onder hant-taibnge ghelijcke be-
loften doende.
XIX.
De Huys-vrouwe, Dicnft-boden, ende fulcks
't gefinde vanden Opfiender, Met-hulpcr ende
Schaf-meefter elck inden fijnen, indien fyeenige
hebben, moeten zijn van goeden, vroomen ende
Godtfaligen leven, handel ende wandel, ftaende
ter goeder name ende fame, onbeticht ende onbe-
ruft van alle onbehoorlijckc faecken, de Gerefor-
meerde Religie niet alleen toe - ghedaen , maer
oock openbare Profeifie ende belijdcniife daer van
doende.
XX.
Ende 'om op de vordcrnifTè vande Burfalen te
letten, fullen de ProfeiToren Thcologiae by gebeur-
te dickwils ten minilen eens ter Weecke hun
werek maecken ende fich laten vinden in het Col-
legie, omme aldaer te afiiiteren ende hooren Ana~
lyfin Theologkam,
die by den Regent wort ghelefcn,
ende oock mede opficht te nemen op de manieren
ende 't leven vande Burfalen, ende met eenen toe
te fien, dat den Schaf-meeiler hem noopende het
Traktement wel endebehoorlijck quijte.
XXI.
Saloock alle ProfeiToren Theologise,Philofophise
ende Linguarum,vry ftaen in 't Collegie te komen,
ende aldaer te verfcnijncn foo dickmaels als den
Regent eenige Lcftiones Catechetïcas, ende hy met
den Sub-regent eenige Rcpetiticn ofte andere ex-
ercitien doen onder den Burfalen, in eens yeders
Profeifie ofte Facultey t, fonderllnge als Sokmnes
HET TWEEDE DEEL.
belangende de giften vande 'Bettrfen der burfalen, beproeVmge ende
onderfoeckyige woor der feher inkptnfi itt't Colkgw.
merckelijck mifmaeckt van Geficht, Spraeck oft
Leden , hebbende goede ghetuygenifle van haren
voorgaenden Rector oft Schoolmeeiler, dat fy
goet van Aert, begrijpende verilant, in hare Stu-
diën foo verre ghekomen weibnde , dat fy bc-
quaem zijn tot der Univerfitcyt tegaen, ende
fulcks de ghemecne LeiTen met vruchten te
hooren.
III.
Omme waer van verfeeckert te zijn, fullen alle
de geene die ghenomineert zijn, om met een van-
de voorfchreve Landts-beurfen voorfien te wor-
den , hen als vooren ftellen ter examinatie, proe-
ve ende onderfoeck, van den geenen, die daer toe
byden Senaetvande voorfchreve Univerfiteyt,
uyr het Collegie van den ProfeiToren, door den
Achtbaren Heere Rector inder tijdt fullen worden
geftelt. Welckc proeye ende onderfoeckinge ghe-
fcniedeii
I.
E Beurièn door de ghenoemde E. E. Mo.
Heercn Staten, alreedc op - gheilelt ofte
noch op te flellen, fullen als vooren we-
fen Jacrlijcks van hondert twintigh guldens voor
de mondt-koftcn, van elf guldens voor het bewaf-
fchen van'tLijnwaet, van twintich gulden voor
qtdinaris fubfidie boven de vrye bewooninge, en-
de ter nominatie vande gheenen die fulcks ver-
gunt is of fal worden, ilaen ter giftc vande fclve
E. E. Mog. Hceren Staten of haer Gecommitteer-
de Raden.
II.
Ende fullen tot de voorfchreve Bcurfen vooral
worden ghenomincert, die binnen de palen van
Hollandt ende Weil-Vrieflandt ghebooren fullen
zijn, vanbequame ouderdomme, 'twelckhem
verftaet niet onder de feventhien Jaten , niet
-ocr page 197-
201 Vervattende de Placateii Opte School-ordeninge. jöi
fonder vöor-weten van de geene die hem heeft ge-
nomineert ende bewilligen vanden Heeren Staten,
fijne Studiën niet te veranderen oft verlaten ,
Man gheworden cnde tot bequamen ouderdom
ghekomen zijnde, hem 't zy in Kerckelijcke facc-
ken , oft de Schooien ende de Regicringe van
dien acngaende, te laten ghebruyeken ten dienfle
vanden Lande van HollandtcndeWcfl-Vrieflant,
cnde hem fulcks tot geenen tijden aen yemandts
dienft te verbinden, dan met föodanige conditie
ende voorfpreck, daer van Ade ghemaeckt by de
Burfalen, Redor, Curateurs, Profeilbren, Regent
ende Sub-regent ondertekent, by de Regent over-
genomen, doen regiftreren ende aen de Curateurs
overghelevertworden fal, omme tot hetLandts
verfeeckerthcydt bewaert te worden, alle welc-
ke voorfchreven beloften oock de Burfalen, die
aireede in het Collegie zijn, ghehouden fullen we-
fen aen handen cnde in voegen als vooren të
doen.
VII.
Al het welck ghedaen zijnde, fal de Burfael bor-
ghe flellen, dat in ghcvalle hy raochte van finnen
worden de Studio. Theologka, ofte Scholaflka niet
te volgen , oft fïch iöo komen te ghedragen, dat
hy de Kcrcken ofte Schooien defer Landen geen
dienft en foude konnen doen, de Borge als dan
de koflen, die aen den Burfacl tot fijn onderhoudt
in het voorfchreve Collegie fullen zijn ghedaen ,
fal reftitueren , waer van een publijcque Ade
in behoorlijcke forme ghemaeckt , aen de Hee-
ren Curateurs over ghelevert, ende by der felver
Secretaris gheregiftreert fal worden, omme tot
's Landts verfeeckerthcydt bewaert te worden,
endefal als dan de Burfael, op het aen-dienen
vanden Regent aenden Schaf-meeiler,de vruchten
van fijnen Beurfe genieten, cnde fal hem alle vie-
rendeel Jaers een vierde - part van het voorfz or-
dinaris Subfidie, tot nootwendicheden van Boec-
ken, Klecdcren, Papier, Pennen, Inckt ende ander-
fints by den Regent ofte Sub-regent verftreckt
worden.
VII I.
De gifte fal wefen ende ghedueren voor een
tijdt van fes Jaren, binnen de welcke iy totten
Κ ereken-dienft nieten fullen bcroepelijck zijn,
ende fullen daer naede profijten van hare Beurfen,
buyten het Collegie noch mogen ghenieten twee
Jaren, (ten ware datfe onder dies tot den dienft be-
roepen worden) om haer elck in hare ClafTe voorts
te oeffenen, ofte oock om te peregrineren , ende
andere Landen, Univerfiteyten ende Kercken te
befoecken.
IX.
In fulcken verftande nochtans , dat den voor-
fchreven tijdt by den Heeren Staten, t'hacrdcr
difcretie fal mogen worden verlenght, indien
de Burfael op de ghetuygenifTe vanden Regent,
midts fieckte ofte andere ghelijcke ongevallen,
(Wettelijcke verhinderinge mede brengende,)
fijn voor-ghenomen Studio, niet en hadde konnen
voleyndigen, cnde ten ware by interceffie van-
den Curateurs, opte recommandatie van den
Redor , ProfefToors Theologie ende Regent ,
cenige Prolongatie by de Mecatnates wierde ver-
gunt.
HET
fchieden lullen i/2 Ιώ/Mf , G>tf?«.r, RhetorkiSi Logids,
cnde Catechetkis, ten overilaen vanden Regent en-
de Sub-regent. Ende fullen de Gecommitteerde
daer intie handelen ende voorts-varen op haer-
luyder Eeden, daer mede iy aen der Univerfiteyt
verplicht ftaen, fonder yemandt daer inne te ver-
fchoonen, of gonft oft af-gonft toe te dragen , het
welck indien de Regent ofte Sub-regent in 't exa-
mineren ende beproeven bemerekten, fullen het
felve den Curateurs aen dienen ende te kennen,ge-
ven , om daer inne by hen-luyden ten oorbaer van-
den Collegie te worden verforght, dat de geene die
't felve onnut zijn daer toe niet en worden ghevor-
dert, ende fullen de Gecommitteerde, midtfgaders
den Regent ende Sub-regent, ter fake van 't onder-
foeck tot lafte van 't Collegie ghenieten elck twin-
tich ftuyvers. ,
IIII.
Ende daer toe over fulcks bequacm ghevonden
zijnde , fal hem by den Redor af-ghevraeght wor-
den , oft hy oock adfludium Theologkum, ofte Scho-
lafikum
zygeneyght, ende van meeninge is daer
in te volharden. Ende by foo verre de Student
niet rondelijck en iöude verklaren tot de voor-
fchreve Studiën gheneycht te zijn, wort verftaen
dat men de felve niet en fal admitteren. Welc-
ke verklaringe ghefchiet zijnde , fal hem daer van
verleent worden Ade onder 't Zegel vande Uni-
verfiteyt , de welcke elck eenen, doende tot dien
eynde vervolgh, gehouden wort te verthoonen be-
neffens fijne Requefte, ende den Staten over te
leveren,
V.
Daer op by den Heeren Staten behoorlijcke
Ade van aenneminge verleent , de welcke by
de Burfalen verthoont fullen worden aen den
Regent van 't Collegie, omme by den felven over-
ghenomen ende gheregiftreert te worden· in 't
Regifter.
VI.
't Welck ghedaen zijnde, fal elck Burfaelhem
door den Achtbaren Heere Redor vande Univer-
fiteyt doen Immatriculeren, ende aen handen van-
den felven Redor, midtfgaders vanden Regent en-
de Sub-regent , ten overilaen der Curateurs ofte
cenige van hen, ende vande Profeilbren vande
Faculteyt der Theologie , beneffens den ghe-
woonlijcken Eedt, die alle andere Lidtmatcn van-
de Univerfiteyt ghehouden zijn te doen, oock be-
looven , dat lbo lange als hy in defen Collegie fal
blijven, in 't ituck vande Religie'egeene andere
Leeringc en fal aenhangen ofte volgen , dan die in-
de voorfchreve Univerfiteyt geleert ende ghehou-
den wort, daer beneffens fijne Wettige, Hoogc
ende Subalterne Overicheyt , midtfgaders den
Regent ende Sub - regent, met aller cerbiedinge
ghehoorfamen ende onderdanich te zijn , hem te
üragen naer de regulen ende Wetten van 't Colle-
gie , foo die nu ter tijdt ghemaeckt zijn oft fullen
worden, alle blamatien, fchandalen ende ergcr-
nifien , 't Collegie aentreffende tot kenniffe te
brengen,«ende te openbaren aen den gheenen, die
α CJrS ^mPts" halven toe komt te weten ende
ltrarfen, fonder die yemandt vreemts te ontdecken
oft verklaren , uyttet Collegie niet te fcheyden ,
dan met hchoorlick affcheyt/t welck hem vetftaet
-ocr page 198-
PlacatetL;. ι. Boeck. 6. Tit»
HET DERDE DEEL.
"Belangende 't heleydt der Burfalen in 't Coüegie , bun ij.wooninge,
ordre, ende regel <vanden Uuyfe.
304
303
fonder dat hem yemant anders fal mogen vervor-
deren tot het roeren ende kleppen vande Schelle,
Ende fal het middachmael vande voorfz Burfalen
beginnen precijs ten elf uyren.
VI.
Ter maeltijt fal elck voor 'teerfle ende op 'taen-
komen voor-plaetfe hebben cnde nemen, naer den
tijdt dat fy in 't Collegie komen, maer fullen de
gecne die by den Regent bevonden fullen worden
meeil toe ghenomen ende ghevordert te hebben,
de voor-plaetfen werden vergunt cnde toe - ghe-
voecht.
VII.
Tegen het eynde vande Maelcijden , foo wel
's middaeghs als 's avonts fullen de outfte Burfalen
by beurten een Capittel uyt het Oude oft Nieuwe
Teftamcnt vervolgende ilichtelijek lefen, ende fal
de Regent 'tfelve Capittel t'elckens met klareaf-
deelingc, verklaringe der duyflere plaetièn, ende
aenwijfinge vande voornaemfte Leer-ftucken, tot
den CatechifmumoïtLocos Communes gehoorendc,
kortelick uyt leggen ende verklaren,
VUL
Yegelijck vande Burfalen is ghehouden , des
Avonts ten acht uyren,voor 'taf-laten vande Schel-
le , ter gewoonlijcker plaetiè te komen tot de ghe-
meen e Avont-gebeden, daer de Regent een korte
vermaninge fal doen vande vreefe Godts, van hec
Godtvrucntich leven, ende van 't bidden om dege-
nade Godts, tot het gehoor van welcke vermanin-
ge de voorfz Burfalen, fich oock met goeder aen-
dacht ende ootmoedicheyt fullen hebben te bege-
ven , ten welcken eynde de namen aller Burfalen
oock fullen worden opgeroepen.
IX.
Niemandt en fal 's avondts Vuyr of Licht in fijn
Kamer mogen hebben oft gebruycken,dan ter dif-
cretic ende met believen vanden Regent. Endeen
fal in allen ghevallen oock niemandt Licht in fijn
Kamer mogen hebben des Avondts nae negen uy-
ren, maer fal fich terftont nae de klock-geflach na
negen uyren te rufte begeven, doch fal elck een,
die 's morgens hem begeert ter Studie te begeven,
foo vroegh het gebruyek van 't Licht mogen heb-
ben als hem goet dunckt, mits dat niemant op lijn
Bedde fal mogen Studeren, ende dat alle Kandela-
ren daer het Licht op gheilelt wordt, fullen wefen
Metael oft Yfer , ilaende tot foodanigen plaetfe,
daer fy voor ongcluck van Brandt mogen zijn ver-
feeckert, ende de gene die de Regent het gebruyek
van 't Licht in hare Kamers niet en fal begeeren
toe te itaen, zijn gehouden te komen ter gemeene
verordende Plaetie, ende aldacr te Studeren. Ende
foo yemandt eenige grootc Boecken van noodc fal
hebben in hetStucleren,fal defclve inde opgerech-
te Bibliotheque des Collegiums, met believen des
Regents mogen gebruycken.
X.
De Regent ende Sub-regent fullen by gebeurte
ten minften twee maels ter Weecke, alle de Ka-
meren
I.
Lle de Burfalen fal t'harer aenkomfte, eer
cnde al vooren fy den voorgaenden Eedt
ende beloften lullen doen, door den Re-
gent voor gehouden ende op gelefen wor-
den de regelen ende Wetten van 't Collegie.beroe-
rcnde het Ampt ende Officie der Burfalen, oock
een Doublet oft Copie van dien worden overgcle-
vcrt, om 'tfelve tallen tijden te mogen doornen
ende lefen , ende hen geheelijck daer na te ghedra-
gcn.de welcke tot dien eynde tallen tijden in hun
Kamers op haer Tafelen ghereet aen der hant leg-
gen fal moeten. Ende fullen de rcgulenende Wet-
ten, jaerlijcks opter Feefte vanden derden Odobris
by den Regent voor alle den Burfalen gelefen ende
vernieuwt worden.
II.
Vorder zijn de Burfalen gehouden t'haerder in-
komile,in den Collegie te brengen een Duytfchen
Bybel, met een Pfalm-bocck, mitfgaders een Bed-
de, cnde foo veel Wollen ende Linnen daer toe, als
de daghelijckfche nootdruft fal vereyflchen, met
een noodich getal van Servetten, om aen de Tafel
te gebruycken.
III.
Sullen oock de Burfalen t'harer inkomfte alvoo-
ren den Regent in gefchrifte over leveren een Rol-
le , Lijftc ofte verklaringe van alle de Boecken die
fy met hun brengen, ende gheen nieuwe Boecken
mogen koopen, ter fchcncke ontfangen ,noch by
rnangelinge, leeninge oft anderfihts bekomen, dan
met weten ende believen vanden Regent, ende ful-
len fodanige Boccken,dicde Burfalen op nieus ful-
len bekomen,t'elckens by hem op haer Rolle,Lijfle
ofte verklaringe worden gheilelt, ende daer mede
verhoocht. Ten welcken eynde de Regent de Rol-
le , Lijfte oft verklaringe forchvuidelijcken bewa-
ren, op-rijgen, oftby den anderen Boecks-ghewijfe
op binden fal.
IIII.
Elck vanden Burialen is ghehouden alle dagen
des moigens , tuiTchcn den ecrilen Aprilis ende
eerilcn Octobris te vijf uyren,ende daer buyten ten
fes uyren, op het tweede kleppen vande Schelle,
by den gemeenen Dienaer te doen, ten vollen ghe-
kleedt, cnde bchoorlijcken gewaflehen ende ghe-
kemt te verfchijnè ter gemeene plaetfe vande ver-
gadcringe, die daer toe is, oft fal worden gheordon-
neert, alwaer de namen alvooren van alle de Burfa-
len , by den Regent fullen worden op-ghcroepen,
vervolgens by een vande Burfalen, ten beveele van
den Regent daer toe te itellen, 't ghemeen Gebedt
gedacn, ende daer naer een ofte meer Capittelen
uyt den Nedcrduytfchcn Bybel ghelefen fullen
worden.
V.
Niemant en fal ten In-bijten, ter Maekijdt ofte
tot andere vergadcringe mogen komen, ten zy met
't kleppen vande Schelle, daer toe genoodicht ende
t'iamen ghcroepen door den ghemeenen Dienaer,
-ocr page 199-
Vervattende de Placaten opte School·ordeninge.
3°5
bevonden zijnde, van fijn Beürfc gepriveert te wor
den, wettige verontfchuldingeuytgefondert.
XVIII.
Maer 't fal ftaen in 't oordcel vanden Regent en-
de de Senaet vande Univerfiteyt, om de Promotie
voor een tijdt op te houden ende uyt te ftellen, al
waer 't faecke dat den Burfael daer toe ten voorene
ftelden tijde bequaem mochte worden gevonden ,
ende fal den vorderen tijt voornemclijck cmploye-
ren in Studio Theologia.
XIX.
Niemantenfal eenigc Repititien der LciTen ver-
mogen teverfuymcn, ten zy met bewilligen ende
toelaten vanden Regent ofte onder - Regent, elck
inden fijnen.
XX,
Elck der Burfalen moet des Sondaechs de voor
ende naer - middacchfche Predicatien van begin
tot den eynde, met goeder aendacht ende een je-
genwoordigen Geeft, naerftelijcken hooren, in
foodanige Kcrcken als hem door den Regent fal
worden belaft. 't Welck doende fy haer zidt-
plaetfen fullen nemen tot fulckcn plaetfe als hen
bevolen fal wefen, ende zijn gehouden den Regent
t'fijnen believen ende vermanen, reeckenfehap te
geven van 't gunt fy gehoort, verftaen endegeleert
hebben.
XXI.
De Burfalen zijn oock gehouden altijdts onder
den anderen Latijn te fpreken, op foodanige pene,
als den Regent goet vinden fal.
XXII.
In gevalle eenich Burfael binnen de fes Jaren fij-
ner ftuderinge hem felfs met Trouwbelofte , aen
eenige Vrouwe quame te verloven ofte verbinden,
fal boven de privatie van fijn Beurfe ghemulcleert
ende arbitralijcken geftraft worden, naer exigentic
vander faecke.
XXIII.
Soo wie der Burfalen yet breken fal acn venftc-
ren, glafen oft gelijcke ghetimmerten van't Colle-
gie, die is gehouden 't felve t'fijnen koftcn te doen
boeten , ende fal boven dien by den Regent naer
der faceken gelegentheyt.geftraft worden.
XXIIII.
Binnen 't Collegie en fal niemant vreemts mo-
gen flapen oftvernachten,fonder des Regents voor-
gaende oorlof ende believen.
XXV.
Niemandt vermach fijne Kleederen fulcks te la-
ten maecken of dragen , daer uyt binnen oft buy-
tcn den Huyfe cenige argernifle mocht worden
ghenomen , 't welck fal ftaen ter difcretic vanden
Regent.
XXVI.
's Morgens voor den in-bijten is elck gehouden
fijn Bedde te maken, Kamer te keeren of vagen,
ende de vuyligheyt wech te dragen, ter plaetie die
daer toe ge-eygentis.
XXVII.
Geen vande Burfalen en fal vermogen in Her-
bergen te gaen, om Wijn, Bier of Taback te drinc-
ken, noch eenige fpijs of dranck, 't zy Wijn, Bier of
Taback van buyten inden Collegie te brengen, ha-
len oft laten komen, op fware ftraflen hem vanden
Regent, naer gelegentheyt der faken op te leggen,
V                       noch
meren der Burfalen befoecken, ende op alles neer-
fteiijck toe fien hoe fy hen ghedragen, ("onderlinge
van Boecken,Gefchriften ende Papieren die fy heb-
ben ende lefen, oft fy alle hare Boecken noch heb-
ben', oft fy hare Kameren in bchoorlijcke reynig-
heyt onderhouden, hun Bedden oock maecken, op
'c onderhout van hare Kleederen behoorlijcke op-
ficht dragen, ende andere ghelijcke faken , tot het
Arnpt van eenen negjrftigen ende wackeren Re-
eene ende Sub rcgent;behoorich.
b
                              XI.
Nicmant en fal hem, 'tzy daechs ofte 's nachts,
fonder des Regents oorlof ende believen , uyt het
Collegie begeven, noch boven den tijdt hem by
den fel ven voorgeftelt uyt blijven mogen.
XII.
Van ghelijcken en fal hem niemandt begeven in
eens anders Kamer, noch oock eenigebuyten Per-
foonen in hun Kamers mogen laten komen ende
ontfangen, ten zy den Regent fulcks om feeckere
bewegende redenen toe gelaten hadden. In wek-
ken gevalle, fulck eenen den tijdt aldaer niet en fal
mogen over brengen met klappen, fpelen oftande-
reonnutte daet, maer alleenlick verhandelen 't ge-
ne daer omme hy aldaer gekomen is.
XIII.
Sullen vorders de Burfalen gehouden wefen ,de
Leflen die fy hooren, afghedaen ende gheeyndicht
zijnde, fonder divageren wederom naer 't Collegie
te gaen, ende hem te begeven het zy op hun Ka-
mers oft ter gemeene plaetfe.
X I I I I.
Alle Weecke drie mael fullen exercmaflyli, op
de materie by den Regent voorgeftelt, van de Bur-
falen overgelevert ende vertoont, ende by den Re-
gent oft onder-regent ghecorrigeert ende verbetert
worden.
XV.
Van gelijcken fal alle veertien dagen in Philofo-
phicis
gedifputeert ofte gedeclameert worden, maer
door de Philofophie gekomcn,ende tot het Studium
Theologie
geraeckt zijnde, fullen fy in plaetfe vande
OefFeninge inden ftijl ende manieren van fchrij-
ven, van veerthien dagen te veerthicn dagen, ( by
gebeurten veranderende) met Difputatien inder
Theologiae, ende daer naer eenen tijdt langh inde
Theologias gheocfTent, ende door examinatie van-
den Regent bequaem bevonden zijnde in het pro-
poncren , het zy in Nederduytfche oft Latijnfche
talen geoeffent worden, midts dat fy-luyden inde
Nederduytfche Tale proponerende, fullen foec-
ken de felve te verrijckcn,ende van alle Uytheem-
fchc, baftaerde ende gefchuymde woorden te fuy-
veren.
XVI.
t'Elckcn vierendeel Jaers fal by de ghcfchickfte
der Burfalen, ter befcheydenheyt vanden Regent,
inder Theologie gedeclameert worden,
XVII.
De Burfalen fullen d'eerfte derde-half Jaren
meelt in Studio Linguarum ende Artium hefteden,
ende middclct-tijdt foodanige vlijt ende naerftig-
heyt acn wenden , dat fy bequaem ende waerdich
mogen bevonden worden, om naer gelegentheyt
adgradum Magifierii in artilus , in dien ;tverfocht
wordt, ghepromoveert te worden, op pene anders
-ocr page 200-
Placaten. i.Boeck. Ó.Tit.
308
307                      riacaien. u
noch oock apart in iijn Kamerken mogen eten of
drincken, ten waer door fieckte oft ftrafte, cnde dat
met voor-weten vanden Regent, ende op het aen-
rechten vanden Schaf meefter.
XXVIII.
Dat over de fteckten der Burfalen gheftelt ende
ghebruyckt fal worden een Medecijn, ter Ordon-
nantie vande wclcken den Siecken niet alleen
naer 't vereyiTchen vander faecken, met kennifle
ende voor-weten vanden Regent, verftreckt ful-
len worden de Medecijnen tot hun ghefont-wer-
dinge noodich, tot lafte van't Coüegie, maer oock
hun fpijs ende dranck tot lafte vanden Schaf-
meefter, foo verre de daghelijckfche portie ende
aenrechtinge niet merckelijck te boven gaet, in
wclcken ghevalle 't vorder oock komen fal tot
lafte van 't Collegie , ghelijck oock fal 't gheene
den Schaf-meefter ten bevele van den Regent
fal hebben verftreckt , ter faecke dove-kolen ,
Kranck-ftoelen , Urinalen, Doeckèn ende ghe-
lijcke nootwendige behoeften, die de fiecke Bur-
falen van noode hebben gehadt. Sal oock tot lafte
van het Collegie yemandt by den Regent beitelt
worden , die den fiecken hare behoorlijcke handt-
reyekinge fal doen.
XXIX.
Des Woeniclaechs cnde Saterdaechs fullen ter
difcretiedes Regents, binnen het Collegie, d'exer-
citien des Lichaems gebeuren, beginnende 's Win-
ters een uyre voor het Middach-mael,ende Somers
een uyre voor het Avondtmael, de welcke kort we-
fen , ende een half uyr voor de maeltijdt op hou-
den fal.
XXX.
Het fal in 't vermogen zijn vanden Regent, om-
me den Burfalen inde Vacantie van PaclTchen ende
vande Honts-dagen, ten verfoeeke ende op 't be-
fchrijven van haer Ouders, Voochdenofte Vrun-
den, t'huys te laten reyfen, mits datfe ten gefetten
tijde wederom in 't Collegie moeten zijn, ten eyn-
de fy daer door in den loop van hare Studiën niet
en worden verachtert.
XXXI.
Ghelijck oock in't vermogen fal ftaenvanden
Regent, omme op Woenfdagen ende Saterdagen,
weiende de ordinaris Vacantien vande Univerfi-
teyt, den Burfalen te mogen oorloven buyten der
Stede te gaen, om te fpelen ende hun te verlufti-
gen, mits hun belaftcnde darter nictonbehoorlijck
en worde bedreven, 't welck onftichtingq oft arger-
niflè foude mogen veroorfaken.
XXXII.
Ende fullen oock gheene Burfalen inden Colle-
gie, 't zy in haer Kamerkens ,oft daer buyten mo-
gen hebben eenigc Geweeren, Muficale Inftru-
menten oft onbehoorlijcke Specl-tuych, het zy Ra-
pieren, Swaerden, Ponjaerden , Stocken , Bogen,
Chijtcrs, Luytcn, Fluyten, Harpen, Verkeer-bor-
den, Kacrt-fpelen, Teerlingen,oft yetdierghelijcks,
hoe men 't felve oock foude mogen noemen, ghe-
lijck oock niemandt eenige Honden, Gevogelte
ofte Gedierte fal mogen houden oft voeden, maer
fullen hen dies niet tegenftaende, mogen oerTenen
in der Mufijcke, in fulcken verftande, dat fy geen
Muiijck-boecken en fullen mogen hebben, dan
met kenniiTe ende toelatinge vanden Regent, op
dat fulcks alle ontucht ende lichtveerdicheyt,voor
foo veel mogelijck is, mach worden gemijdt ende
verhoedt.
XXXIII.
De geene die door traecheyt ofte luyicheyt, be-
vonden wort niet ghenoechfaem te voorderen, of
die eenichfins mifbruyekt, de Wetten over-treet,
ende daer jegens mifdoet, of die anderfins in eeni-
ge grove feylen valt ende mif handelinge bedrijft,
fal naehetuyt-eyftchen ende der gelegentheyt van
dien vermaent ende beftraft worden , het zy in 't
heymelijck, het zy in 't ghemeen met af-houdinge
van Maeltijden, gebodt van in haer Kamer ofte in
het Collegie te moeten blijven , ende foouytde
ftraffe vanden Regent gheen beteringe en volcht,
foo fal by den Redor vande Univerfiteyt, ende een
ofte twee vande Profeiïören, by den Redor ende
Regent te veriöecken , de welcke in fulcken ghe-
valle hen daer toe fullen laten gebruyeken, op het
rapport ende mede-ftemminge vanden Regent ge-
fufpendeert, of op het felve rapport, by den Heercn
Staten van de Beurfe gheheel ghepriveert, ende
voorts arbitralijcken gheftraft worden, blijvende
even wel aen 't gemeen Landt verplicht. Ende dit
alles onvermindert ende behoudens de Criminele
ftraffe, die (dat Godt verhoede) eenige vande Bur-
falen ibuden mogen komen in incurreren in fwaie
ende enorme Deliden, achtervolgende de Refolu-
tieder Heeren Staten.
XXXIIII.
Behalven welcke Burialert van't gemeen Lant,
alle Steden ofte particuliere Perlbonen, die eenige
jonge Gefellen fouden willen op-voeden in Studih
Theologkis
, de felve oock in 't Collegie fullen mo-
gen beftellen ter gehoorfaemheyt van den Regent,
foo verre daer overige oft ledige plaetfe fal zijn,
midts aen den Schaf-meefter voor de montkoftcn,
als andere behoorlijcke verfeeckertheyt doende,
ende hun in alles ghedragende naer de Wetten en-
de regulen , foo lange fy inden Collegie fullen
woonen.
XXXV.
Dat buyten kofte ende lafte vanden Schaf mee-
fter, yemant van wegen 't Collegie fal worden ghe-
ftelt ende beloont, om alle der Burfalen Lijnwaet
te reynigen ende wailchen.
XXXVI.
Ende fal 't Collegie vry zijn van alle Excijfcn,
Impoften ende andere gemeenc Landts Laften,fo
wel vande Heeren Staten, als van de Stadt Ley-
den, maer fullen de Burfalen in refpeét vande ghe-
heele vrydommc, weder moeten derven de vordc-
reVryhcden van Wijnen ende Bieren, die andere
Lidtmaten vande Univerfiteyt zijn ghenietende.
Ende en fullen de Regent, Sub-regent ende Schaf-
meefter , niet vermogen eenich ander'oft vreemt
Student, niet wefende van haer eygene particulie-
re Familicn, oft vande voorfz Burfalen, in dekoft
te houden oft by haer te laten logeeren.
Welcke voornoemde Ordonnantie , de Staten
verftaen ende beveelen, dat in alle fijne Poinften
ende Articulen als vooren, fal worden naer gheko-
men, gheobedieert ende achtervolcht, ende fullen
niet te min de felve tallen tijden mogen verande-
ren ende vermeerderen, fulcks nae de gelegentheyt
des
-ocr page 201-
opte School-ofdenïtige. i i ö
duyfent fes hondcrt een-ende-dertich, op den eer
ftendach vande Maent Oftober. Ende is gepara"
graphcert, /. de Wajfenaer,vt· Onder itont, Ter Or-
donnantie vanden Staten voornoemt. Ende is ge-
teeckcnt, C, vander Wolf,
,οο Vervattende de Placaten
des tijdts cndc noot vander faecke , bevonden fal
worden te behooren. Gedaenin 's Graven-Hagc,
onder onfen grooten Zegel hier aen gehangen, in-
den Jare naer de gheboorte ons liefs Heeren, eeni-
ecn Heylaiidts cnde Salichmacckers Jefu Chriili,
Placact vande Staten van Zeelandt.
Tlacaetende Ordonnantie, vande School-ordeninge die men voortaen fal hou<*
den ende obferveren binnen den Lande ende Cueffelickjoeyt njan ZeeUndt, den achtHen
Februarij
ι 5* 8 3.
Ie Staten 'sLandts en GraefTelijckheydt
van Zeelandt, Allen den genen die dciê
: jcgenwoordige fullen getoont worden,Sa-
luyt. Alibo tot opbouwinge van een goe-
de Repubiijcque cnde welftant vanden Lande niet
vveynich aen gelegen en is , dat de Jonckheyt van
kints bcenen af wel werde opgevocdct,ende inde
vreefe enderechte kenniile Godes, ende alle goede
konilen cndc zeden van der jeucht aen onderwe-
fen, Daer toe voor al noodich is, dat de felve voor-
ficn werden van wel-gheleerde, verftandige ende
Godtvreefende Leer-meefters, ende geweert w7er-
deii die geene die anders willen leeren, dan inde
Gereformeerde Kercken gepredickt wort. Stellen-
de daer toe behoorlijcke Ordonnantie. S O O
IS T, datWydefent-halvengeordonnccrtende
geiratueert hebben, ordonneren ende ftatueren by
defen, de Poinclen hier naer volgende.
"Derft, Dat niemandt voortaen inden Lande van
•^Zeelandt, ibo inden Steden als ten platten Lan-
de, totten School-dienft aengenomen, oft oock an-
deren daer inne zijnde, langer gcduldetfullen wor-
den , dan die by de Claflc van elcken Eylande van
Zeelandt refpectivc, daer de fclvc refideren oft ful-
len willen renderen, al vooren in leven cnde Leere
gheexamineert zijnde, van de felve daer toe fullen
geoordeck wefen,nut ende bequaem te zijn, ende
die hun oock dcfe naervolgende Poincten ende Ar-
ticulcn fullen willen onderwerpen, ende bclooven
wel cnde getrouwelick te onderhouden. De welc-
kc als dan ende anders ghecne daer toe by de Ma-
giftraten vanden Steden ofte Plecken fullen mo-
gen worden ontfangcn,oft aen gehouden.
De voorfeyde School-mccilers fullen gehouden
zijn de Kinderen van de jonge Jeucht aen, een ye-
der der fclver naer fijne capaciteyt ende Jaren, met-
ten eerftcn te leeren den Vader Onfe, Thien Geboden,
ac Artkulcη des Chriflelijcken gheloofs
, Het Avondt ende
Morgen Gebedt
, de Gebeden voor ende naer den Eten,
midtjgaders de ordinarife Gebeden om bequaemheyt in 't
leeren van Godete verkrijgen.
Ende die hier inne ful-
len zijn geoeflent, ende wcfen gclecrt, die fullen fy
voorts gehouden zijnde Vragen cnde Antwoorden
uyt den Catcchifmo van elcken Sondach te lee-
ren, ende indcr Kercken te doen op feggen, oft ten
minilcn foo vele, als vanden Dienaer des Godtlic-
kenWoorts verklacrt fal worden. Exercerende de
felve voorts op fceckcre uyren des daechs.oft inde
Weecke, in 't fingen der Pfalmen, ten eyndefy die
bequamelijck inder Ghemcynten mogen helpen
fingen. Ende ter uyre vande t'famen-komitc ter
Scholen,endc voor het fcheyden üyt der Scholen,
oft t'Huys gaen, fullen fy die ghcheelc Jonckheyt
op haer Knycn liggende, de voorfz Gebeden ovcr-
luyt ende onderfchcydclijck naer gelegcntheyt, by
beurte laten op feggen.
Op de Predick-dagen, cnde infonderheyt des
Sondaechs, fullen fy ghehouden zijn alle hare Kin-
deren in tijdts voorhet aenvangen der Predicatien,
inder Kercken te brengen, ende de felve aldaer in
itilheyt te houden, op haer ghewoonlijcke plaetfe
tot den eyndc toe. Ende wcderommc inder Scho-
len gbekomen zijnde, fullen de oudtile cnde ver-
ftandichfte ondervragen van 't gecne dattcr gepre-
dickt is : Ende daer uyt oorfaeckc nemen, om de
felve cndc alle de Kinderen te vermanen ende on-
derwijfen van hare fchuldige plicht, die fy Godeha-
ren Ouderen, Overichedcn, School-mecitcis, cnde
voorts eencn yegclicken fchuldich zijn; Ende eynt-
lick verwecken tot alle goede wereken , deuchden
cnde vromicheden , ende van alle boofdaden cnde
ongcrcgclthcden afraden cndc wacrfchouwen:Ten
cyndc fy alfo van jonckheyt aen met aendacht en
nuttelickhacr gewennc, om Godes Woort te hoo-
ren, ertdc te fmaken cnde in drincken, 't gene haer,
tot Mannen gekomé zijnde, mach vordcrlick zijn,
Ende alfoo Godes Kcrckc ende haren Vaderlande
goede cndc getrouwe dienilendocn mogen.
Dat voorts verfcheyden Scholen gehouden wor-
den van Knechtkens ende Meyfkens daer het fel-
ve docnlick zy, cnde daer 't felve niet doenlick en
is, dat de felve Knechtkens cnde Dochtcrkcns,nict
alleenlick in Bancken, maer oock inde plaetfcn in-
der Scholen, cnde daer buytcn, foo vele mogelijck
is, van malkandercn gefcheyden worden.
Dat oock de School-kinderen, foo wel Knecht-
kens ais Meyfkens niet vcrmengelt,maermctde
Letteren A. B. C, &c. oriderfcheydelickgefetwor-
den, clckc in fijn ordenc, naer dat fy gheprofkeert
oft niet geprofiteert fullen hebben .
De voorfeyde School-mceftcrs en fullen anders
geen Bocckcn mogen leeren, dan die by der Claifis
de Jonckheyt nut ende bequamc geoordeck fullen
wefen, foo inde klcyne Kinder Scholen , als in de
V %                  Latijn-
v
-ocr page 202-
Placateru. t. B
311
Beforgende voorts dat de Kinderen in het uyt-
gaen vande Schoole, ilichtelijck mogen t'Huys
gaen. Ende dat by eenige vande Scholieren acht
genomen worde, oft fy over Strate den Eerweerdi-
gen Perfoonen, ende haren Ouderen, behoorlijcke
eere bewijfen, om wie iy vernemen fullen contra-
rie ghedaen te hebben gheilraft te worden naer
behooren.
Ende fullen voorts de felve Kinderen maer
twee ordinarife Spcel-dagen inde Weecke mogen
laten houden, ende ghehouden zijn op de felve
goede acht te nemen, dat die anders niet dan in
eerlijcke ipelen gheoeffent ende gheexerceert
worden.
Ende ibo yemandthem tegens defe Articulen
bevonden wort te vergrijpen, falhy inden Kercken-
Raedt vermaent worden. Ende indien hy de ver-
maninge weygertaen te nemen, fal men hem voor
de naefte ClaiTe ontbieden, om aldaer ghedaen te
worden naer behooren.
Aldus ghedaen in 't HofF van Zeelandt tot
MIDDELBURCH, in onfe ghewoonlijc-
ke Vergaderingc , onder onfen ghewoonlijcken
Zegel ter faecken , ende die handt van onfen Pen-
fionaris, den achtilen Februari) vijfthien-hondert
drie - en - tachtentich. Onder ilondt, Ter Or-
donnantie vande voorfeyde Staten. By my,
ch. Roe/s.
31º
Latij nfche Scholen, voor de geene die voorder ghe-
profiteert hebben. Ende fullen oock ghehouden
wefen, allen den Kinderen hare LeiTen ende Com-
pofitien fel ver te hooren, af te nemen, ende te cor-
rigeren : Ende niet by den Onder-Meeitcr, oft het
een Kint het andere; ten ware die Onder-meefte-
rcn by devoorfeyde ClaiTe bequaem bevonden wa-
ren , oft by maniere van voor-bereydinge ende dat
zy hare LeiTen op fcggen, om de felve beter te kon-
ncn; oft dat fyfe voor den Meefter op-gefegget
hebbende, by den Onder-meefteren oft andere kin-
deren rcfumeren,om te beter te onthouden.
Ter gefetter uyre vande t'famen-komite vande
kinderen, fullen de voorfchrevcn School-meefters,
haer Regifter overfien oft zy alle by een zijn, Ende
de gene die te late komen , behoorlijcken itrafFen,
ende naer de andere die inde Scholeniet bevonden
en worden,itracx by den Ouderen.oft daer fy woo-
nen, doen vernemen, naer de oorfaecke haerder
abfentie.
Die voorfchreven Schoolmeefters, fullen in de
Schoole ecne Ordonnantie uyrhangenduydelijck
gefchreven, foo op de diligentieende corredie van
de kinderen, als van de repartitien vande LeiTen,
Compofitien, Difputatien, ende van den tijde die
fy daer toe noodich fullen achten van elcken Claf-
fis van kinderen naer hun begrijp ende capaciteyt,
ende de felve wel onderhouden ende doen onder-
houden .
DEN SEVENDEN TYTEL.
Vervattende verfcheyden Placaten
van
ñ o L 1 c 1 e.
Placaten van Keyfer Karel.
ï. Eeumch EdiB van Keyfer Karel in date den 4 OUober 1540.
len fien, Saluyt. Alfoo Wy tegenwoordelick ghe-
komen zijn in onfe Landen van henverts-over, om
te voorfiene ende ordene ftellen dat de felve gere-
geert ende gegouverneert worden in goede Juilitie
ende Policie, onder -de devotie van onfer Moeder
der Heyliger Kercke, ende dat om te extirperen de
dwalingen ende herefyen, die in eenige plaetfen
van onfe voorfchrevcn Landen verfpreyt ende ge-
divulgeert zijn ghewceil, ende oock om te reme-
dieren , ende verhoeden de groote koften ende
lanckheytvan ProceiTen, ende ten eynde dat Ju-
ilitie in onfen voorfchreven Landen loop hebben
mach, ende ghelijckelick gheadminiilreert worde
den rijck ende den armen tcrwelvaert, oorbacr,
voorfpoet ende rufte van den felven Landen, Wy
eenige nieuwe Ordonnantien gemaeckt hebben,
bevelende allen onfen Officieren die te doen pu-
bliceren ende uyt-roepen,ende fcer fcherpelijck te
bewaren ende onderhouden, onder de peynen,
breucken
Aerle , by der gratie Godts Roomfch
Keyfer, altijdt vermeerder 's Rijcx, Co-
ninck van Germanien, van Caflilien,
. van Leon, van Grenade, van Arragon,
van Navarre, van Napels, van Cecillien,
van Maillorquc, van Sardaine, vande Eylanden In-
dien , ende vaiten Landen der Zee Occeane, &c.
Eertz-Hertoge van Ooilenrijck, Hertoge van Bour-
gongicn, van Lorhicr, van Brabandt, van Lem-
borch, van Luxenborch ende van Gelre, Grave van
Vlaenderen, van Arthoys, van Bourgoingnen, Pals-
grave van Henegouwe, van Hollant, van Zeelant,
van Fcrret, van Hagcnault, van Namen, ende van
Zutphen, Prince van Zvvave, Marck-grave des
Heylichs Rijcx, Hcere van Vrieflandt ,van Salins,
van Mechelcn, vander Stadt, Steden ende Landen
van Utrecht, Over-Yilel ende Groeningen, ende
Dominateur in Afie ende in Afrijcke. Allen den
geenen diedefcu onfen tegenwoordigen Brief ful-
«I
-ocr page 203-
Vervattende verfcheyden Placaten van Policio. 314
ven Coopmanfchap beuren loop aldaer vryelicken
hebben ende gefavorifeert mach worden, hebben
in't Jaer een-en-dertich laeft-leden, gemaeckt feec-
kere Ordonnantien tegens die Banckeroutcn,
SchuJdenaers ende Fugitivcn, die bedriechlicken
ende dolofe vervoeren ende wech dragen't geit en-
de die Coopmanfchap vanden goeden vreemden
Coopman,ende andere eerlijcke ende deuchdelijc-
ke Luyden, die rechtvaerdige ignorantie hebben
vanden frauden,vanden voorfchreven Banckerou-
tcn, Schuldcnaers ende Fugitiven, welcke Ordon-
nantien niet bewaert noch onderhouden en zijn
geweeft als 't wel van noode hadde geweeft : Bo-
ven dien dat eenige hun vervordert hebben onib
voorfchrevcn Ordonnantien te glofeten ende inter-
preteren , anders dan men behoort, ten voordeele
vanden voorfz Banckcrocten ende Fugitijven.
Wy willende hier inne verficn, hebben gheordon-
neert ende geftatueert, ordonneren ende ftatucren
dat alle Koop-luyden ende Koop-wijven, ende an-
dere fchuldenaers , van wat conditie oft qualiteyt
fy zijn, die hen abfenteren fullen vanden Plecke
van heure refidentie fonder betalen, oft vernoegen
hen Crediteurs , ende hcymelijekcn traniporteren
oft verfwijgen fullen heurlieder goeden om de fel-
ve te bedriegen, fullen gehouden ende geacht wor-
den voor openbare Dieven, als Straet - fchenders
ende Vyandcn vander ghemeene welvaert. Ende
fulck hebben wy die vcrklaert ende verklaren , Or-
donnerende allen onfen Rechteren ende Officie-
ren, die aen te taften ende apprehenderen, in wat
Plaetfe dat fy die bevinden, fonder dat de fclve ful-
len mogen gebruyeken cenich Privilegie, vryheyt
oft libertey t, hoe dat het zy, Ende nae dat fy die
geapprehendeert fullen hebben, dat fy tegens hen
procederen fommierlijcken fonder figuervanPro-
ceiTe, Ende dat de Rechters voor de welcke fyluy-
den gheaccuiècrt oft beticht fullen wefen, indien
hen blij cke vande voorfchrevcn vluchte, ende bc-
driechlicktranfportoft verlwijgingc van heure goe-
den, die condemncren ter dootmetter koorde, fon-
der verdrach, faveur oft diflimulatie, opte peyne
dat indien hier inne onfe voorfchreven Officieren
oft Rechteren, of die van onfe VaiTallen bevonden
waren negligcnt, ofte oock weygeringe makende ,
dat fy-luyden fullen worden ghehouden ende ver-
bonden, ende feer ftcrckelickcn vervolget voor die
gheheele fchult vande voorfchreven Banckcrocten
ende Fugitivcn: Infgelijcks alle die geene die hen
wetens den voornoemde Banckeroeten ende Fu-
gitiven affiftentie doen fullen om hen te falvcrcn
ende tranfpoortcn heure goeden ende Coopman-
fchappen , oft beletten fullen hen apprehenfic in
wat manieren dat het zy, oft die verfwijgen ende
bewaren, fonder den Rechter vande Plaetfe te ver-
klaren, mitfgaders de geene die hen onderwinden
ende bcleyden fullen de faceken vande voorfchre-
ve Banckcrocten ende Fugitiven heuren af wcfen
by gefelfchap oft anderfints,oftde geene diemaec-
ken ende van hen-luyden ontfangen fullen Con-
traden, Tranfporten oft Ccflien, wefende gcfimu-
lecrt, oft om meerder fomme dan heur rechte
fchult bcdraecht, fullen gehouden ende verbonden
wefen te betalen ende voldoen, ghehcclijcken alle
die fchuldcn vande voorfz Banckeroeten ende Fu-
gitiven , ende daer voor mogen vervolcht werden
V 3                  - ^ als
brcucken ende amendén daer in begrepen, ende
hetzy foodat wy begeerendc infghelijcks te ver-
fien opte Policie van onfen voorfchrevcn Landen,
ende anderfins in al 't geene dat Wy bevinden fou-
den dienende ter welvaert ende pronjte vanden
felven Landen, hebben van nieuws doen doorfien
ende vifiteren de oude Ordonnantien, ghemaeckt
f0o by onfe Voorfaten als by Ons, ende na dien ons
van als rapport gedaen is geweeft, foo hebben wy
by rijpe declaratie van rade by advijfe van onfe feer
lieve ende feer beminde Vrouwe ende Suftere, de
Coninginne, Douagier van Hongaryen, van Bohe-
men, &c. voor ons Regente ende Gouvernante in
onfen voorfchrevcn Landen van hcrwaerts-over.
Den Ridderen van onfe Ordene vanden Hoofden
ende Luyden van onfen fecreten Rade, ende van
onfer Financien, gheordonneert ende geftatueert,
ende uyt onfer rechter wetenheyt, eygen wille, en-
de volkomen macht, ordonneren ende ftatueren
voor Edicl: ende eeuwige Wet by defen, 't gene dat
hier nae volcht.
I.
Inden eerilen, Wy willen ende ordonneren, dat
onfe Ordonnantien die wy tegenwoordelijck ghe-
maeckt hebben, foo opte extirpatie vande Se&en
ende hercfien, ghereprobeert van onfer Moeder der
heyJigcr Kercke, als opte abbreviatie vander Jufti-
cie,ende oock onfe Ordonnantien left-mael gepu-
bliceert op 't ftuck vander Munte, feer fcherpelick
onderhouden ende geobferveert fullen worden, na
heurc forme ende inhouden, ende die Overbrekers
van dien gepunieert ende gecorrigeert fonder ver-
drach,favcur ofte diflimulatie, ende dat tcgens hen
geproccdeert, fy fommierlicken (die waerheyt van-
der faecke alleenlicken bekent) fonder figuere van
Proces ordinaris. Ende dat onfe voorfchreven
Vrouwe ende Suftere , ende de Hooft en Luyden
van onfe fecreten ende grooten Raden, en andere
Raden Provincialen, forchvuldich toeficht nemen,
te doen ftrafFen ende corrigeren die Bailliuwen ,
Meyers, Schouten ende Schepenen, ende allen
anderen Rechteren, Officieren ende Wethouders
die ncgligent , oft in ghebreecke wcfen fullen te
procederen , corrigeren ende itraflen die voorfchre-
ven overbrekers, ofte die gene die vertreck maken
ofte weygeren fullen te aenwijfen die boeten,
amenden ende peynen , begrepen inde voorfchre-
ven Ordonnantien , oft die de fclve veranderen
ofte verminderen fullen. Ordonnerende allen onfen
Oflicieren, ende dien van onfe Vaiïalen,dat fy onfe
voor-genoemde Suftere die Coninginne, Regente,
ende den Llooftende Luyden van onfen voorfchre-
vcn fecreten Rade, oft den Gouverneurs van onfen
Landen, adverteren ofte overschrijven, ibo wan-
neer fy-luyden hier inne ghebreck bevinden fullen,
opte peyne dat op hen te verhalen, fonder dat fy-
luyden daer nae hen fullen mogen excuferen op
vertreck oftweygeringe van den Schepenen oft an-
dere Wet-houders.
II.
Ende want in onfen voorfz Landen daghelijcks
over komen ende arriveren veel vreemde Koop-
lu} den, ende groot ghetal van Coopmanfchappen
van alle Quartieren/tot groote nutte, pronjte ende
welvaren van onfen voorfz Landen , ende die On-
derfaten van dien. Wy begeeren dat die voorfchre-
mm
-ocr page 204-
Boeck. 7. Tit.                    316
VI.
Item, want veele Coopluyden hen vervorderen
heure Huyfvrouwen te conilitucren groote douwa-
rien ende excellive giften ende gewin op heure goe-
den, foo om huwelick te doen, als om te falvcren
heur-lieder goeden, by hcur-licder voorfchreven
Huyfvrouwen ende Kinderen, ende daer nae wor-
den bevonden in fuffifant te betalen ende conten-
teren heuren fchuldenaers,ende willen heure Huyf-
vrouwen ende Weduwen gheprefereert worden
vooralle Schuldenaers, tot groot achterdeel van-
den loopen vanden Coopmanfchap. Wy willen
ende ordonneren dat de voorfchreven Huyfvrou-
wen , die voortaen huwelijck met Coopluyden
contracteren fullen, nieten fullen mogen preten-
deren , hebben oft ontfangen eenige douwarie oft
ander gewin opte goeden van heurc Mans, oft ne-
men deel ende porcie inde aqueften, gedaen by de
voorfchreven Mans oft ftaende heuren huwelijck,
al wacr 't foo dat fy ghe-erft oft beleent waren , ter
tijdt ende wijlen toe dat alle die Crediteuren van
heure voorfchreven Mans betaelt ende gecontcn-
teert zijn, ende de welcke wy willen ais defen aen-
gaende gheprefereert te worden voor de voorfchre-
ven Huyfvrouwen ende Weduwen, behoudens
den feken heur Recht van preferentie fuicks als
hen competeert, uyt reden van heure Huwelijcxfe
gave , by hen in 't Huwelijck ghebracht oft hen
ghegheven oft gefuccedeert van heuren.Vrienden
ende Magen.
VIÏ.
Item, om te verhoeden de fchadeft, procederen-
de vanden monopolen ende onbchoorlijckc Con-
tracten die vele Coopmans ende Ambachts-luydcn
maecken ende ghebruyeken in onfen Landen van
herwaerts-over, ten achterdeele vanden anderen
goeden ende rechtveerdige Coopman ende Am-
bachts-luydcn , ende tegens de gemeene welvaert.
Soo hebben wy gcordonneert ende geftatueert, or-
donneren ende ftatueren dat geene Coopman,
Ambachts - man oft andere hen en vervordcre te
maecken Contract, Padie oft Appoinctement,
fmaeckende monopole ofte prejudiciable der ghe-
meene welvaert, ghel ij ck te koopen alle die Coop-
manfchap van eender foorten, om die onder hen
te bewaren, ende daer nae die te verkoopen tot ex-
celïiven prijfe ende ander ghelijcke , op die peyne
van confifcatie van den Goeden ende Koopman-
fchap alfoo gekocht, ende boven dien van arbitrale
correctien. Verbiedende allen Steden, Gcmeyn-
tcnende Collegien van Coopluyden, Confuken
ende Suppooitcn , Lichamen van Ambachten oft
Gilden, ende allen anderen te maecken eenige
Statuten, Ordonnantien, fmakende monopoien
oft prejudiciable der gemeyne welvaert, te nicte
doende ende abolcrendcalle gelijcke,die hiervoor-
tijts gemaeckt zijn gheweeft als nul ende van on-
weerden, niet tegenftaende eenige confirmatie ge-
nerale , oft fpeciale hier op verworven , Bevelende
den Prefidcnt ende Luyden van onfen Souveraine
Hoven ende Raden Provincialen, foo wanneer men
voor hentuyden fal willen produceren oft exhibe-
ren, fulckc Statuten, Ordonnantien ende Edicten,
die te verklaren nul ende van onweerden, ende bo-
ven defen (by de felve Sententie die fy prouunce-
ren fullen op 't principael Proces, fonder dat va»
l
                                                              noodc
315                     Placaten-*. u
als de voorfz Banckeroeten ende Fugitiven, ende
indien de voor-ghenoemde niet en waren fuffifant
de voorfchreven te betalen ende voldoen: Soo wil-
len wydatde leccke Luyden ghepugniecrt fullen
worden met geeiTelinge, de Geeilelijckc Luyden
byaenflaen van heurc temporelle goeden, ende
ftellinge van Huys-bcwaerders, ten exempele van
anderen , oft anderfints arbitralicken nae gelegent-
hcyt vander faecke, ende voorts dat de Vrouwen
vandc Coop-luyden die banckeroete fpelen , ende
die inde tegenwoordicheyt of wefen van heure
Mans haer fullen openbaerlijcken onderwonden
hebben metter Coopmanfchap in'tverkoopen oft
koopen, fullen ghehouden wefen te verantwoor-
den voor de fchulden van heuren voorfchrevenen
Mans.
III.
Voorts hebbeh wy verklaert ende verklaren dat
alle Contracten endeAppoinctementen, gemaeckt
metten voorfz Banckeroeten ende Fugitiven, of
heurlieder Procureurs oft Facteurs, 't zy van quijt-
fcheldinge van heurlieder fchult, oft een deel van
dien, oft van uy titel ende atterminatie, mitfgaders
alle Alienatien, Verkoop, Tranfporten ende Ccf-
fien van haren goeden, Rechten ende Actiën ghe-
daen.nae dien iyluydcn Banckeroeten ende Fugi-
tiven gewecit zijn, als prejudiciable der ghemeene
welvaert, ende lbo verre datfe den Schuldenaers
prejudicic dragen, fullen wefen nul ende van on-
weerden, fonder te mogen werden gheconfirmeert
by Ecde oft anderen folemniteyt, oft by onfen
Brieven. Verbiedende allen onfen Rechten te
confirmeren , ratificeren oft approberen fulckc
Contracten, Appoinctementen, Verkoop, Tranf-
poortcn oft Ceflien, oft in 't wijlen, daer op aen-
fchou te hcbben,fonder dat van noode zy, hier om-
me te verwerven eenige reflitutie van onsoft ande-
re wie dat hy zy.
IIII.
Ende bevelen feer fcherpelicken allen onfen Of-
ficieren ende Rechters, ende dien van onfen Vaf-
fallen te procederen ende doen procederen tegens
de voorfz Banckerouten efi Fugitiven, ende die te
doen pugnieren ende brengen ter doot mette koor-
de als boven. Niet tegenftaende dat fy heure
Schuldenaers daer na ghcheelijckcn voldaen ende
vernoccht hadden , opte peyne van privatic van
heurc OiFicien, ende correctie arbitrale, indien fy
gcdochten die voorfz Banckerouten, Fugitiven te
convcfereiiindc Limiten van heurlieder Jurifdidic
ende Oiïicic, nae dat fy de voorfz Crediteuren gc-
contcn teert foude hebben.
V.
Ende verbieden allen onfen Vafiallen , Officie-
ren, Rcchteren, Steden ende Gemeenten, endean-
dcre onfc Onderfaten, van wat authoritcyt dat fy
zijn,eenigefchuldenaers te geven,confenteren oft
accorderen vryhcyt,liberteyt,falfconduyt,fckerhcyt
van lijve oft gheleyde, ten achterdcclc van heure
Crediteuren. Macr bevelen hen dat fy tot allen
ftonden des verfocht wefende , die felve arrefte-
ren ende op houden ter tijt toe dat fy geftelt fullen
hebben goede ende fuffifantc cautie te Rechte te
ftaen,ende 'tgewijfdc te voldoen, opte peyncn ge-
houden ende verbonden wefen te betalen de fchul-
den vanden voorfz Banckerouten.
-ocr page 205-
« 17 Vervattende verfcheyden Flacaten van Policio * 318
noode zy die hier omme te calan geren oft tegens
ders vanden Steden, groote ende kleyhe, de Ëail
die felve te doen procederen) arbitraiijcken te cor
rigeren die gene oft den genen die de voorfz Statu-
ten exhiberen oft fuftineren fullen.
VIII.
Item.want eenige Cooplieden, hanterende ende
frequenterende onie voorfz Landen, poftponeren-
de hen eere ende falicheyt hen vervorderen om
heurliedergiericheyt te voeden, te doen alleenlijc-
ken Coopmanfchap met gelde, gevende 't felve op
gewin ende exceifijf fruicT:, fonder onderfcheyt oft
diihnftie te maecken tuffchen intereft, 'twelck
den goeden Coopman gheoorloft ende toe gelaten
is, nae 't ghewin dat hy inder redelickhey t löude
mogen doen, woeckerye allen Chriften Menfchen
verboden, totfeer groote fchade vanden gemeyne
welvaert, in fulcker voegen dat fonder daer inne te
voorfien by fucceffie van tijde, alle 't ftuck vander
Coopmanfchap bekeert fal worden in woeckerye,
't welck cauferen foude 't verlies van Zielen ende
enorme prejudicie der gemeene welvaert, ionder-
linge den Landen van herwaerts-over, wy willen
hier inne voorfien,lbo tot falicheyt vanden Zielen,
conièrvatie van onfen heyligen Chriilen gheloove,
als om te fchouwen de voorfz inconvenienten.
Hebben geordonneertendegeftatueert,ordonne-
ren ende ftatueren by defen, dat geen Coopluyden
hanterende ende verkeerehde in oniè voorfz Lan-
den, niet en fullen mogen gheven geit op fruicT: of
gewin,hoogerdan den Penninck twaelve op 't hon-
dert voor een Jaer, ende daer onder, nae 't ghewin
dat fy waerfchijnelicken fouden mogen doen, em-
ployerende 't felve geit in Coopmanfchap. Ver-
klarende alle Contracten ende Obligatien, byde
welcke men foude mogen nemen grooter ghewin
dan voorfz is voor woeckerye, ende over fulcks nul
ende van onwaerden.
IX.
Verbieden oock allen onfen Onderfaten,van wat
conditie ofte ftate fy zijn, hen niet onderwindende
met Coopmanfchap, ende niet hebbende ghefel-
fchap met Coopluyden op gewin oft verlies, te ge-
vene hen gek den voorfchreven Coopluyden om
fcecker bcwint te hebben alle Jare, opte peyne van
confifcati'e van 't voorfchreven geit, ende boven
dien gehouden ende gheacht te worden openbare
VVoeckeraers, ende over fulcks geftraft ende ghe-
corrigeert.
X.
Ende alfoo om te verhoeden de abuyièn, proce-
derende vande diverfiteyt vande coftuymen die
men gebruyekt in onfe voorfz Landen, en te voor-
fien totten inconvenienten dier uyt fpruyten, over-
mits dat men dickwils bevint in een plaetfe con-
trarie coftumen,en oock te fchouwen de koften die
de partyen doen moeten om de voorfz coftumen
te doen verifiëren. Wy by onfe Ordonnantien in 't
Jaer een-en-dertich left-leden bevolen hadden, dat
alle de coftumen van onfen voorfz Landen van
herwaerts-over fouden worden ghereduceert, ende
by gefchrifte geftelt, gheaccordeert ende ghedecre-
tcert. 't Welck over al niet gheobferveert, achter-
licht noch ghedaen en is geweeft. Waeromme
begecrende totter voorfz abuyfen te verfien, ende
totter abbreviatie vander Juftitie, Wy ordonneren
ende ftatueren dat alle Officieren ende Wethou-
liuwen, Prevooften ende ander Officieren van alle
Quartieren, ende elck van hen reipecTivelick iii 't
fyne voor heuren Schependommen , Vryheden,
Bailliufchappen.Prooftien ende Ampten,fullen ge-
houden wefen ter Reièriptie van onfer voorfchre-
ven S uitere, binnen den tijde dat fy ordonneren fal
haerover te brengen de coftumen van elcken quar-
tiere, fchriftelijek gheredigeert by goede declaratie,
om die te fien ende vifiteren,ende met goede ende
rype deliberatie van rade,die te decreteren ende or-
donneren opte onderhoudeniflè van dien, 't ghene
dat na recht ende reden,ende ten rrieeften oorboir,
welvaren ende profijt van onfen voorfchreven Va-
fallen ende Onderfaten behooren fal.
XI.
Infgelijcks om te verhoeden die qüeftien ende
gefchillen die dagelijcks rijfen tuffchen de Geefte-
lijcke Rechteren ende de oniè , ende voorfien tot
der ichandalifatie daer uyt lpruytende, Wy ordon-
neren ende ftatueren dat die voorfz Geeftelijcke
Rechteren niet en fullen mogen ghebruyeken van
cenfueren oft van monitien comminatorie van
cenfueren tegen onfen Officieren ende Wcerlijcke
Rechteren, ter caufen van heuren Officicn, maer
fullen gebruyeken van requifitie, nae de welcke de
Weerlijcke Rechteren (indien fy der felver niet en
willen optempereren) fullen ghehouden wefen te
fchorièn alle vordere procedueren voor den tijdt
van eender Maent, ten eynde dat die voorfchreve
Geeftelijcke Rechteren oft heur Promoteurs ende
Officieren mogen tijdt hebben hen te verfien, ende
verwerven behoorlijcke provifie van Jufticie van-
den Overften vande voorfz Weerlijcke Rechteren,
ende niet wefen gefruftreert van heure requifitien,
opte peyne dat indien daer-en-boven onie voor-
fchreven Officieren continueerden de voorfchre-
ven procedueren daer af arbitraiijcken gecorrigeert
te worden.
XII.
Dat alle giften by Teftamente, Legaten, giften
by levende Lijve, oft in gevalle de doot gedaen by
minre dan vijf-en-twintich Jaren van onroerlijcke
goeden,oft by de welke de onroerlicke goeden fou-
den belaft wefen met fomme van gelde oft Rente
ten Lijve oft eeuwelijck, tot profijte van heuren
Curateurs , bewaerders oft andere heure Admini-
ftrateurs, oft van heuren kinderen oft tot profijte
van heuren Peters ende Meters , oft van heuren
Concubinen, fullen wefen nul ende van onweer-
den, bevelende allen Rechteren dat alibo te wijièn.
XIII.
Dat alle Notarifen geadmitteert ende gheappro-
beert, fullen ghehouden wefen te maecken goct
code rechtyeerdich Regifter ende Prothocolle van
alle Contracten, Teftamenten ende andere AcTen
die fy pafferen ende ontfangen fullen, ende de fel-
ve regiftreren by ordene dat fy die ontfangen ende
epalièert fullen hebben, Ende in 't eynde van élc-
e Contract, Teftament oft andere AcTeteeckenen
't voorfz Regifter ende 't felve wel bewaren.om daer
oe recours te hebbè wanneer dat van noode wefen
al, opte peyne ghepriveert te wefen vanden voorfz
aet, ende verklaert inhabil nimmermeer te mo-
en exerceren Officie,ende bovendien arbitralick
ecorrigeert.
Ende
-ocr page 206-
PlacatetLj. ι. Boeck. 7. Tit.
3^0
B*9
fal mogen nemen oft heffen 'eenige douwarie oft
ander gewin, ('t zy uyt krachte van contrade voor
't Houwelijck, van coilume vanden Lande, by Te-
ilamente, Gifte, Overdracht, Ceiïie, oft anderfints
i η wat manieren dat het zy,) op de goeden die de
vooriz Dochter fal mogen achter laten , al waer 't
dat hy nae 't Houwelijck volbracht zijnde, verkre-
ge confent van Vader ende Moeder vanden voorfz
Vrienden ende Magen, oft vander Juilitie, waer op
wy in dit iluck geen reguard en willen ghenomen
hebben. Infgelijcks indien eenige Dochter oft
Vrouwe haer vervorderde te contraderê huwelick
met eenen Sone niet excederende d'oudcrdom
van vijf-en-twintich Jaren, fonder confent van Va-
der oft Moeder, oft vanden naeften Vrienden ende
Magen, oft van die vander Juilitie vander Plecke,
fulcke Vrouwre en fal nimmermeer mogen nemen
oft lichten eenige douwarie oft andere gewin opte
goeden die fulcke Man fal mogen achterlaten,'t zy
uyt krachte van contrade van 't Huwelijck, van
coftume vanden Lande, byTeflamcnt, Gifte,
Overdracht, CeiTien, in wat maniere dat het zy, al-
waer 'tfoo dat fy nae 't huwelick geconfommeert,
verkregen confent van Vader oft Moeder, vanden
voorfz Vrienden ende Magen, oft vander Jufticic,
waer toe wy niet en willen ecnich reguard gheno-
men te worden. Voorts verbieden wy allen onfen
Onderfaten, niet tegenwoordich te wefen, confen-
teren oft accorderen fulcke huwelijcken , ghedaen
fonder confent vander Juilicie, ofte te ontfangen,
onderhouden oft logeren fulcke gehuwede in heu-
XIIII.
Ende verbieden den voorfz NotariiTèn te ontfan-
gen oft paiTeren eenige Obligatien, gheloften oft
Contraden, Alienatien, Teitamenten oft leften
yville van Perfoonen hen onbekent, ten zy dat de
getuygen geilelt inde voorfchreve Obligatien oft
andere Aden voorfz, Luyden van eeren, weerdich
van gheloove , bekent zijn den voorfz NotariiTèn,
ende dat (y affirmeren dat de Perfoonen fulck zijn
als fy hen baptiferen ende noemen, ende tot defen
eynde fullen de voorgenoemde NotariiTèn gehou-
den wefen 't felve te verklaren inheur inilrument,
feggende inde tegenwoordicheyt van fulcke getuy-
gen die 't geaffitmeert hebben, &c.
XV.
Wy willen oock dat de voorfz NotariiTèn in hen
inilrument infehnjven fullen de plaetfe vande do-
micilie oft woonitede vande Perfoonen die eenige
Ade voor hen paiTeren fullen, alles opte peyne van
arbitralijcken gecorrigeert te worden.
XVI.
Dat alle falariiTen van alle Advocaten, Procu-
reurs, SecretariiTen, Medecijns, Chirurgijnen, Apo-
thecariiTcn,Klercken oft NotariiTen,oft oock andere
Arbcydcrs,huere van Dienaers oft DieneriTen,mitf-
gaders den prijs van Coopmanfchap ten flete gele-
vert, betalinge van geborchde gelagen fullen moe-
ten geeyfcht worden judicielickenbinnen twee Ja-
ren vanden dage vanden dienite oft arbeyt gedaen,
Coopmanfchap gelevert,oft gelagh gheborcht, fon-
der nae den voorfz tijdt overilreecken zijnde, daer
af te mogen doen vervolch met rechte, ten zy dat | re Huyfen, opte peyne vanfiondtert gouden Caro
lus guldens, oft andere groote peyne arbitrale.
Verbieden oock alle NotariiTèn te ontfangen eeni-
ge contrad voor 't Huwelijck, oft andere ghelofte,
om te komen tot fulcke huwelijcken , opte peyne
van privatie van heuren ftaten, ende boven defen
arbitralicken ghecorrigeert te worden. Bevelende
allen onfen Officieren , Fifcalcn, te nemen goede
toelicht, te doen bewaren ende onderhouden defe
Ordonnantie, ende calengeren ende doen punie-
ren de O verbrekers der felver, fonder faveur oft dif-
fimulatie.
XVIII.
Ende ten eynde dat de ghemecne fac'cken van
onfe voorfz Landen mogen wel ende deuchdelijc-
ken geadminiitreert worden, Wy bevelen ende or-
donneren de Commiiïariifen, die wy alle Jare feil-
den om te vernieuwen de Wetten van onfen voor-
fchrevcn Landen, midtfgaders allen den genen die
lait hebben te kiefen oft nomineren de Perfoonen
die in der Wetbehooren te zijn, ofte te hebben de
adminiitratie vande gemeyne faecken, oft vanden
inkomen van onfen Steden oft Gemeyntcn, te ne-
men, kiefen ende nomineren op heuren Eede, die
nutile Luyden, ghequalificeert ende bequaem, als
fy fullen konnen recouvreren, fonder hier inne te
uferen van onbehoorlijcke gonite, oftaenfehou te
nemen op naderhey t oft maechfehap. Verbieden-
de feer fcherpelijcken te nemen, kiefen ofte nomi-
neren eenige openbare Overfpeelders, oft notoir-
lijcken gediffameert van andere deliden oft mefu-
fen,oft gefufpedeert van Sedcn, of diegewoonlick
zijn hen droncken te drincken. Ende indien fulc-
ke Luyden inder Wet gheilelt waren, Wy willen
ende bevelen dat onfe die Coninginne Douagiere
van
dat daer af zy Cedulle ofte Brief van Obligatie, uyt
krachte vande welcke men fal mogen vervolgen
fulcke fchuldenby na thien Jaren tegens de princi-
pale verobligcerde. Maer indien fy van levende ter
doot komen, foofal men gehouden wefen 't vooriz
vervolch met rechte te doen tegens de Erfghena-
men oock binnen twee Jaren na 't overlijden van-
den gheobligeerden, te reeckenen vanden dage dat
de Crediteur fal kenniile ghehadt hebben van 't
overlijden van fijnen fchuldenaer , ende daer nae
niet. Maer nae de expiratie vanden voorfz tijdt
fulcke fcbulden fullen geacht worden, behoorlijck
gequeten, ende voor de felve en fal men geen adie
hebben.
XVII.
Ende want dagelijcks veel inconvenienten ghe-
beuren in onfen voorfz Landen, overmits de hey-
melijcke Houwelijcken die gecontradcert worden
tuilchen jonge Luyden, fonder advijs, raedt ende
confentevan Vrienden ende Magen van beydc zij-
den. Wy aenmerekende dat na difpofitie van ghe-
fchrevcn rechte,fulcke Houwelicken niet en corref-
ponderen tot eerbaerheyt ende goede gehooriaem-
heyt, ende ghemcynlick komen tot fwaren eynde,
Willen, ordonneren ende itatueren, dat indien ye-
mandt hem vervordert te ibllicitcren oft verleyden
eenige jonge Dochter, niet excederende den ouder-
dom van twintich Jaren,met ghelofteofte ander-
fints, met haer houwelijck contracteren, oft by fey-
te contraderen houwelijck fonder confent van Va-
der ofte Moeder vanden voorfz Dochter, oft vande
meefle Vrienden ende Magen, in gevalle iy Vader
noch Moeder en hadde , ofte vande Wethouders
vande Plaetfe, dat fulcke Man te gecnen tijde en
-ocr page 207-
>
Vervattende veifcHeydën Placaten vaïi Policio. jil
321
van Hongarijen, cndc Hooft cnde Luyden van on-
fen fecreren Rade , de felve doen fchandelijcken
deilitueren endc priveren van heuren ilaten , ten
exempele van allen anderen , fonder datfy in toe-
komende tijden meer inde Wet fullen mogen of
hebben adminiftratie vandc gemccnc faecken.
XIX.
Ontbieden daer ommeende bevelen onfen lie-
ven endc ghetrouwen die Hooft - Prefident ende
Luyden van onfen fecreten ende grooten Raden,
Cancelier endc Luyden van onfen Rade in Bra-
bandt , Gouverneur, Prefident ende Luyden van
onfen Rade te Luxemburgh, Prefident ende Luy-
den van onfen Rade in.Vlaendcren , Gouverneur,
Prefident ende Luyden van onfen Rade in Artoys,
Hooch-Bailliu, ende die Luyden van onfen Rade
te Bergen in Henegouwe, Stadthouder, die eerfte
ende andere onfe Raden in Hollandt, Gouverneur,
Prefident ende Luyden van onfen Rade te Namen,
Gouverneur van Rijfïele, Douay endeOrchies,
Stadthouder , Prefident ende Luyden van onfen
Raden in Vrieflandt , Over - YiTel. Utrecht ende
Groeningen , Provooft van Valencijn, Rentmee-
ilers van Beweft ende Beooiterfcheït in Zeelandt,
Schout van Mechelen , ende allen anderen onfen
Rechteren, OiTicieren, Wethouders ende Ondcr-
faten, dat fy defe onfe tegenwoordige Ordonnan-
tie , ende alle die Poinden endc Arriculen voorfz,
fcherpelick onderhouden ende obferveren, ende
die wy willen onderhouden ende gheobferveert te
worden voor Edi<Üt en eeuwige Wet, fonder eenige
contraventie ofte tegen feggen, niet tcgenftaèndë
eenigcPrivilegiën, Rechten,Coilumenoft Ufan-
tien ter contrarien, totten welcken Wy uytonfer
rechter wctenheyt ende volle macht ghederogeert
hebben, ende derogeren by defen. Verbiedende
allen onfen voorfz Rechteren , Officieren ende
Wethouderen aenfehou te nemen opte Privile-
giën, Coftumen oft Ufantien, by deweJckconfe
voorfz Ordonnantien in cenigenpunctfouden wor-
den Yerachtcrt oft belet.
. . " .                     ,                         r
■ ■ ί l
Ende op dat van al des voorfchreven is, niemant
ignorantie en hebbe oft pretenderen, fo willen wy
dat onfen voorfz Gouverneurs, Raden Cnde Offi-
cieren, elck in fijne Jurifdióhe ende Bewinde,defen
Brief doen kundigen cnde uytroepen, ter plaetfen
daer men gcwoonlijcken is publicatie te doen,pro-
cedcrende tegens den Overtreders van onfe voorfz
Ordonnantien, by vafte executie reële vandc pey*
nen hier boven verhaelt, Want ons alfoo ghclieft.
Des t'oorkondcn, foo hebben Wy onfen Zegel hier
aen doen hangen. Gheghevcn in onfer Stadt van
Brucllcle, den vierden dach van O&obri, in 't Jaer
ons Heeren duyient vijf hondert ende veertich,van
onfen Keyferrijcke dat een-cn-twintichftc, ende
van onfen Rijckcn van Caftilien ende anderen, dat
vijf-en-twintichile. Onder ilondt gefchreven , By
den Keyfer in fijnen Rade, Ende geteyekent,
Verreiken.
2. Ordonnantie vanden Keyfer,gemaeckf inden lare vijfthien'hondert vier
ende meerticb , Noopende Kem'ijjien rvan Oootflagen, Brieven wan Legittimatkn 3 Brieven
man Placaet
, Brieven man Refpijt, Brieven man CeJJïe , Brieven man Benefitie man
Inventaris.
Acrle, by der gratie Godts Roomfch Key-
' fer, altijdt vermeerder des Rijcx, Coninck
: van Germanien, van Caftilien, van Leon,
van Grenade, van Arragon, van Navarrc, van Na-
pels, van Cccillic, van Maillorque, van Sardeyne,
vanden Eylanden van Indien, endc vafte Landen
der Zee Occeanc, Ecrtz-Hartoge van Ooftentijek,
Hartoge van Bourgoingien, van Lothier, van Bra-
bandt, van Lemburch, van Luxenburch, ende van
Gclre, Grave van Vlaendcren, van Arthoys, van
Bourgoinge , Paltz-grave endc van Henegouwe,
van Hollandt,van Zeelandt, van Fcrrettc, van Ha-
genau, van Namen cndc van Zutphen, Prince van
Zwave, Marck-grave des Hcylichs Rijcx, Heere
van Vrieflandt, van Salme, van Mechelen, vander
Stadt, Steden ende Lande van Utrecht, Over-YiTel
cndc Groeningen, ende Dominateur in Afie ende
Afrijcquc, Allen den geenen die defen onfen Brief
lullen ficn, Saluyt. Α L S O O door 't groot getal
van fupplicatien die men dagelicks in onfen fecre-
ten Rade prefentcert, men bevindt cnde ghcwacr
wordt der menichte ghewoonte endc cnormitcyt
vandc Dootflagen, Moorden ende andere delicten
cnde mefufen die in onfen Landen ende Heerlijck-
neyden van herwaerts over ghecommittcert wor-
den, fpruytcnde eenfdeels foo uytde traegheyt en-
de ncgligenticn vande Officieren die hun debvoir
niet en doen, d'voorfz Dootflagcrs aen tctaflcn
endc corrigeren, als oock uytdcr lichtichcyt van 't
verlecnen vande Brieven van Rcmiffje endc Par-
doenen vande voorfz doodtflagen ende andere de-
licten, ende dat onfe Officieren, Fifcalen procede-
rende ten interincmente vandienheur debvoir niet
endoen,oock dat dOiïicicrcn(den welcken geoor-
loft is van fimpelc dootflagen op d'informatie by
hen ghenomen te compoferen) hen niet en inforJ
meren foo 't behoort,waer uyt gefchapen is dat vele
andere delicten ende inconvenienten in onfe voorfz
Landen dagelijcks lancx foo meer gebeuren cnde
toe kommen mochten. S O O IS Τ, dat Wy
bcgecrende daer toe teverficn ende ordre ftcllen,
niet alleen op de confeflïe cndc intcrinemente
vandc voorfz Brieven van Remiiïie endc Pardoene,
Maer oock op 't ftuck vande Brieven van Refpijte,
Ccilic cndc Beneficie van Inventaris, cndc van an-
dere Brieven van gratie, dewelcke lbo wy verftacn
dickvvils verkregen worden om de Crediteuren en-
dc Schuit-eynchers te frauderen ten grooten
fchade , achterdeel ende intcreitc vandc ghemce-
ne welvaert van onfe voorfchreve Landen, wy om-
me defe redenen, ghchadthier op 'tadvijs vanonfe
Provincialen Raedc van herwaerts-overe , hebben
by rijpe deliberatie van Raede gheordonneert
ende gheftatueert, ordonneren ende ftatueren voor
X                       Edift
-ocr page 208-
Placaten. \u Boeck· 7. Tic
324
3*3
VI.
E,di& ende eeuwige Wet 't geene dat hier nae
In gevallede voorfchreve Officier negligent ware
de Delinquante te apprehenderen, ibo fal hy ghe-
priveert werden van fijne Officie, ende daer - en-
boven verbeuren de boete van hondert Carolus
guldens.
ë
                             VIL
Dattegens de dootflagers geapprehendeert den
Officier, fal ghehouden wefen te procederen met
alle deligentie fonder uytftcl ofte vertreck, in wat
maniere dattetzy, ende hier inne fijn uyterftedeb-
voir doen, op pene van arbitralicken gecorrigeertte
worden.
VIII.
Dat van dootflage d'een Lant, Aerdc ofte Heer·
lickheyt niet en fal mogen bevryen d'andere, maer
fullen de Dootflagers pugnifTable wefen in ende al
over de Landenvan onfergehoorfaemheyt,ende te
defen eynde fullen de Officieren fchuldich wefert
elcx anderen over te feynden,'t dubbel vande infor-
matien by hen ghehouden, foo dickwils ende me-
nich-werven fy des verfocht fullen worden.
IX.
Dat alle Impetranten van Brieven van Remiffie
belaft metinterinemente, fullen gehouden weien
die te prefènteren den Rechteren, dien 't behoort
binnen fes Maendê na de date van dien, opte pene
ende verbeurte dat de felve Remiffie na den voorfz
feren van fimpele dootflagen, niet en fullen maec- | tijde van fes Maenden, fullen gehouden wefen voor
v
vdf
dfedtdvoHbfivfono
ken compofiticfouder cerft ende al voorendevoor
fchrevc informatien by hen genomen, terfkmt nac
de gefchiedeniffe van 't feyt endeeenige andere, fo
verre fy-luyden die t'federt ghenomen hebben om
breeder advertiffement van 't feyt te exhiberen, en-
de overleveren den Rade Provinciael vanden Lan-
de daer den dootflach ghecommitteert is, welcke
Racdt Provinciael d'informatie ghefien verklaren
fullen, of den dootflach fimpcl wefen of vallen fou-
de in compofitie oft niet, om daer naby den voorfz
Officiers met advijfe vande Luyden van onfen Re-
ken-kamer , totter voorfz compofitie ge procedeert
te werden nac ghewoonte , fonder dat den voorfz
Raedt Provinciael hem fal anderfints mogen on-
derwinden mettc voorfz compofitie oft Remiffie,
dan alleenlijck opte voorfz informatie te verklaren
oft feyt ghequalificecrt is omme te compoferen of
niet, hem verbiedende wel fcherpelijck te defen
eynde de voorfz informatie te recoleren.
III I.
Dat geen Officieren en fullen compoferen , ten
zy fyluyden terftont nae de gefchiedenifle vanden
feyt de voorfz informatie ghenomen hebben, opte
privatic ende verbeurte van heuren Officien.
V.
Dat nac 't committeren vanden dootflach, d'Of-
ficicr vandcr Plactfe fal gehouden wefen fijne deli-
gentie ende naerfticheyt te doen, den Perfoonevan
den dclinquant acn te tarten ende apprehenderen,
om over de felve Juftitic te doen,ende foo verre hy
die niet konde apprehenderen, in fulckcn ghevalle
fal hy terftondt aen flacn ende fleilen in fijnen
handen by goeden Inventaris, alle ende yeghe-
lijcke goeden vanden Delinquant, leggende on-
der fijne Jurifdicne , ende den felven Inventaris,
midtfgaders fijne voorfchreve informatie wel te
bewaren.
gecaffeert ende gerevoceert,fonder dat men tegens
den felven tijde geven fal reftitutie,uyt wat oorfake
dat het zv.
X.
Dat de geene die in gebreecke wefen fal te pre-
fènteren fijne voorfz Brieven van Remiffie binnen
den voorfz tijdt van fes Maenden , indien hy ver-
foeckt nieuwe Remiffie ende de felve verkrijcht, fo
fal hy andermacl betalen 't recht vanden Zegeic,
ende vanden Secretaris, al of hy noyt Remiffie ver-
worven hadde.
XI.
Dat men van nu voortaen egheen Brieven van
Ampliatie verleenë noch expediëren en fal,om wat
faecke dattet zy, welcke Ampliatien wy verboden
hebben ende verbieden by defen , niet te min die
gene die eenige faecke inde narratie van fijnder Re-
miffie geobmitteert fal hebben, fal mogen prefèn-
teren andere Requefte omme te hebben nieuwe
Remiffie, inde welcke hy gehouden wort te narre-
ren verworven te hebben Remiffie niet fouffefan-
telicken genarreert,opte pene dat by gebreecke van
dien , de tweede Remiffie foude wefen fubreptüs,
mitfgaders oock de eerfle Remiffie die van flondcn
acn fal wefen gecaffeert, al eer men deliberere opte
tweede Requefte om daer nae opte felve geappoin-
(iteert te worden foo 't behooren fal.
XII.
Dat alle Impetranten van Remiffie ten dage
vande prefentatie, van heure Remiffien fullen ghe-
houden wefen in Perfoone te compareren om te
verfoecken d'interinement, ende van daergaen
ende blijven in ghevangeniffe ter tijdt toe datby
den Rechter anders geordonneert fal wefen, fonder
dat den Rechter fal mogen den voorfz Impetrant
ontflaen, jönder cerft ende al vooren in gheflootcn
gevangeniffc geweeft, ende d informatie by den
. Officier
-ocr page 209-
525 Vervattende verfcheyden
Officier vander Plaerfe ghehouden, deurficn ende
eevifioeert te hebben.
h                           XIII.
Dar d'Officier vander Plaetfe, foo wanneer men
hem dachvacrden fal om te procederen totten in-
terinemente vande Brieven van Remiilie, fal ghe-
houden wefen 't dobbel van fijne informatie geflo-
ten ende ghefegek over te geven den Deurwaerder
of Executeur, midts nemende fijnen behoorlicken
falaris, welcke informatie d'voorfchreve Deurwaer-
der gehouden wort te voegen met fijn exploiét,om-
me die te overleveren den Officier ten dage die-
nende op 't voorfz interinement.
V
                XIIII.
Indien d'voorfz Officier fwaricheyt maeckte te
overleveren 't dobbel yande voorfz informatie, bc-
halven fijnenrcdelijckenfalaris, ende dat daeraf
blijeke by de relatie vanden Deurwaerder , foo fal
hy verdachvaert worden om r'fijnen koile d'voorfz
informatie over te brengen, ende boven dien gecor-
rigeert ter arbitragie vanden Rechtcr,die de kenniiTe
vande voorfz interinemente hebben fal.
XV.
Dat de O fïicieren,Fifcalen fullen gehouden we-
fen wel ende neerftelijcken te deurfien ende vifite-
ren d'voorfz informatien, ende indien fy die fouffi-
fant bevinden,des fy hen fullcn mogen dragen tot
diferctie vanden Rechteren, confenteren oft weder-
leggen d'interincment vande voorfz RemiiTicn, en-
de fo verre fy die niet en fullen bevinden fouffifant,
fullen mogen verfoecken d'voorfz informatie gere-
colieert, of andere ende betere gemaeckt ende ge-
houden te worden.
XVI.
Dat de Rechter fal rejederen de Remiilie fo ver-
re de faecke daer toe ghedifponeert is, niet jegen-
fhende dat de Officieren , Fifcalen daer inne con-
fenteren : Verbiedende allen Rechteren te procede-
ren ten interinemente vande voorfz Remiifien ,op
't confent vande voorfz Officieren, Fifcalen, fondcr
eeiilte fien ende vifiteren de voorfz informatien,
na£ de welcke d'voorfz Rechteren gehouden fullen
wefen hen te reguleren.
XVII.
Dat parthye gheintereifeert verdachvaert om te
procederen ten interinemente vande voorfz Remif-
fie, fal de felvc mogen weder-leggen, niet alleenlick
οιτΛε hebben fijn intcreft, maer oock ten eynde
vanrejeche ende puniticcriminele, ende hier inne
fupplercn d'Officie vande Fifcalen,behoudelick in-
dien hy dat doet tonrechte, dat hy die koften beta-
len fal ter decifie vanden Rechter, ende daer-en-
bovcn worden arbitralicken gecorrigeert.
XVIII.
Dat alle verfwegen redenenofPun&en eenich-
fints aggraverendc den dootflach , ende dies ons
hadde mogen moveren , niet foo iichtelijck te ver-
lecnen de voorfz Rcmiific, fullen de Remiilie ma-
ken fubrepticie ende van onwaerden.
XIX.
Infghelijcks alle valfche exprelfienghedaenom
't feyt te verfchoonen, als narrerende den Impe-
trant te wefen van goeder fame,oft den overledene
van quaden levene oft converfatie ende diergelijc-
ke, fullcn de remiffien maeeken,obrebtiis ende van
onwaerden.
3ió
XX.
Dar men in materie van interinemenr vande Re-
miilie niet en fal mogen ghebruyckcn Requcfle
Civile.
XXI.
Dat alle Dilayen die men den Impcrrant van
Remiifié accorderen fal, fullen weien peremptoir.
XXII.
Dat men ProceiTe hangende op 't interinement
van Rcmiific, gehouden fal wefen te wijfen en ter-
mineren fo fommierlickcn alsmogelick wefen f il.
XXIII.
Dat de Rechteren arbitrerende de civile beterin-
ge, nier cn fullen mogen de felve minder eitimeren
dan tot twintich gouden Carolus guldens,maer wel
hooger naerde qualiteyt van lmpetranten.
X X 1111.
Indien de lmpetranten niet en kunnen betalen
de voorfchreve amende van twintich Carolus gul-
dens , de felve amende fal ghecommitteert ende"
verkeert worden in andere peync corporelle van
geeiTelinge, oft anderfinrs ten arbiterfchappe van-
den Rechrer.
XXV.
Dar geen Officiers cn fullen mogen compoieren
voor doodrflagen tot minder ibmmc dan dertich
gelijcke Carolus guldens.
XXVI.
Dardefe Ordonnantie te verftaen is alleenlijck
vanden dootflagen, om de welcke de dootilager be-
hoorr criminelijcken gheexecureert ende ter doot
gebracht re worden,ende niet fo wanneer den door-
iïach fal wefen gecommirteert, vcrweerens lijfs by
ongeval,ofr wanneer den Perfoon gequetft is,maer
nier rorrer doot,ende niet re min by ander accidenr
aflijvich wctde.
XXVII.
Dac men van amenden ende compofkicn voor
dootflagen nier en fal accorderen grarie ofr quijr-
fchcldingc, ren ware om gcdacn dienftcn ende by
onfen expreflen confentc.
XXVIII.
Dat geen Brieven van Legittimatic cn fullen vcr-
leenr werden voor Baflaerden, gewonnen by Gee-
ftelickc oft Religieufc Perfooncn, noch oock by
Weerlicke Perfooncn,duyrcndehcnluyden I luwe-
lijeken ftaet,ten ware by onfen expreiicn confenre
ofr uyr fpeciale grarie.
XXIX.
Dar in alle Brieven van Placate , die gheaccor-
dcert fullen werden op d'exccurie van eenige bul-
len oft provifien,apoftolicken van Prochiacnichap-
pen ende Prochic-Kerckcn geadjonftrecrr ende ge-
itel t fal wefen, dar d'Imperranr vande felve gehou-
den wefen fal re renderen rer plaetfe van fijne Pa-
rochie- Kerckc , fondcr die by andere te mogen be-
dienen.
XXX.
Dat egeen Brieven van Placaet en fullen gheae-
cordeert werden, op Privilegie van niet re renderen
op de Parochic-kercken, ofr op difpenfatic van on-
waerden , oft die de fpraceke vande Lande niet en
kan, noch oock op coadiuroricn in prebenden,oft
andere fimpelc bencfirien.
XXXI.
Dat Brieven van refpijteende arterminatievan
X %                      fchul-
-ocr page 210-
Placateo-ι. i.Boeck. ?.Tit.
3x8
327
oft voor Notatifen Imperiael, ondereen Zegel van-
de Contraéten, bewaert by den Officieren daer toe
ghecommitteert, fullen oock geen ftadt grijpen te-
gens Sententicn gepaffeert, in kracht van ghewijf
den, ten zy dat de fchuldenare tot armoede geko-
men zy by fortuyne, fonder fijne fchult.
XXXIX.
Voorts ordonneren wy, dat de geene die hen ful-
len willen dragen Erfgenamenby Benefitie van In-
ventaris , fullen ghehouden wefen daer toe te ver-
werven onfe opene Brieven daer toe dienende, en-
de de felve gheimpetreert, doen ende volmaecken
den Inventaris binnen veertich dagen nacrd'im-
petratie,ende den Inventaris volmaeckt, lullen de
Impetranten ghehouden wefen te doen eftimeren
de goeden by Luyden geexperi men teert, ghe-cedt
ende daer toe gheordonneert by de Wet daer't
Sterf-huys leggen fal, ende nae volgende de felve
eftimatie ofte waerdeeringe , ilellen cautie ende
Borch-tochte van wel te bewaren de goeden, ende
daer mede de Crediteuren oft Legatarifen te vol-
doen foo 't behoort, al eer fy eenige apprehenfie ful-
len mogen doen, opte pene ghehouden te wefen
voor fimpcle Erfgenamen, indien fy-luyden appre-
henfie deden fonder te obferveren de iblemnitey-
ten als boven,onder welcke cautie fyluyden behou-
den fullen 'tghebruyck van den goeden van den
Sterf-huyiè.
XL.
Ende dat de fchulden vanden Stcrf-huyfe we-
fende klare ende liquide, niet en fullen mogen ver-
achtert worden om fchulden oft laften niet gheli-
quideert, maer fullen betaelt worden, midts Hel-
lende cautie te weder-keeren ende reftitueren ,
naer rate van't geene de goeden nietenkonnen
dragen, fonder te verwachten de decifie vande Pro-
ceiien opte fchulden niet geliquideert zijnde.
Ontbieden daer omme ende bevelen onfen Lie-
ven ende getrouwen die Hooft-Prefidenten , ende
Luyden van onfen Secreten Rade, die Stadthou-
der ende andere van onfen Rade iiiHollandt, die
voornoemde van onfe Rceckeninge aldaer,ende al-
len anderen onfen Rechtercn, Jufticicren die dit
aengaen fal, heure Stedehouders ende een yeghe-
lijcks van hen byfonder, ende foo hen toebcnooren
fal,dat fy onfe jegenwoordige Ordonnantie, Statu-
ten, EdicT: ende Verbodt, ende alle de Poindcn*en-
de Articulcn daer inne begrepen,houden ende ob-
ferveren, ende doen houden ende obferveren , naer
hare formc ende inhouden, fonder daer jegens te
doen oft gedoogen gedaen te worden. Ende ten
eyndedat niemandt vande felve ignorantie en pre-
tendere, die doen verkondigen ende uytroepen in
heutluyder Confiftorie op ecnen Dijnghfdach, en-
de ftellen in een Tafereel in goede ende leefelijckc
letteren, totten welcken men fal mogen acces heb-
ben, Want ons alibo gelieft. Des t'oirkonden foo
hebben wy onfen Zegel hier aen doen hangen,
Gegeven in onfen Stadt van Bruffele, den ncgen-
thienden dach van Meye in 't Jaer ons Heercn
vijfthien-hondert vier - ende - veertich. Van onfen
Keyferrijcke 't vijfen-twintichfte , ende vanden
Rijeken van Caftillien ende anderen , 't negen-cn-
twintichfte. Onder itont gefchreven, By den Key-
fer in fijnen Rade. Ende gheteyekent, Veneycken.
" Noch
fchulden niet en fullen verleent werden, ten zydat
cerft fommierlijck blijcke by fufHfante Atteftatie
vande fchade ende verliefe gefuftineertby den Im-
petrant,cnde dat fulcke fchade toekommendezijn
buytenfijn fchult.
XX XII.
Dat alle Impetranten van refpijte, fullen gehou-
den wefen te doen dachvaerden alle heure Credi-
teuren inden Provincialen Raedt, ende aldaer pre-
fentcren heure Brieven , midtfgaders heur-luyder
Borch-tochte binnen der Maent nae de impetratie,
anderfints die Brieven van refpijte fullen wefen nul
ende van onwaerden.
XXXIII.
Dat de Crediteuren fullen mogen de Borch-
tocht weder-leggen, vvaer op recht gedaen fal wer-
den foo fommierlijck als rribgelijck wefen fal.
XXX II11.
Indien ghefchil rcfe opte fuffifante oft infuf-
fifante vande Borch-tochte, foo wanneer d'Impe-
tranten hebben uytitel oft dilay van eender Maent
oft minder, om te verifiëren de fuffifantie van fijn
voorfz Borch-tochte ,optcpcyne indienhy niet en
verifieert, te vcrliefen 'tcffecl: van fijne Brieven van
refpijtc,ende ibo verre de gedachvaerden wilt doen
blijeken ter contrarie, fal oock hebben (om 't felve
te doen) een Maent oft mindere tijdt, opte ver-
beurte dat de Borch-tochte fal werden gehouden
Yoor fuffifant.
XXXV.
Dat men gcene Brieven verleenen en fal om te
bedwingen den Crediteur, te confenteren in 't ap-
poinétement ghemaeckt by fijnen fchuldenare,
mette meefte partye van fijne Crediteuren, foo
verre dat by den voorfz appoin&emente men quijt-
fchelt eenige partye vande fchult.ofc dat men geve
dach van betaJinge fondcr cautie.
XXXVI.
Dat alle Impetranten van Brieven van Ceflie,
fullen gehouden wefen die te prefentercü, in recht
binnen een Maent vande Impetratie, metden ftaet
van alle heure goeden, ende de fclvc af gaen ende
abandonneren heure Crediteuren , fonder daer af
handclinge te houden, ende affirmeren den voorfz
vStaet by Eede , verfoecken d'interinement van
heure voorfz Brieven, omgegort ende bloots hooft
in Perfoonc ende nictby Procureur.
XXXVII.
Dat die voorfchreve Impetranten van Brieven
van Cciïïe, verkrijgende andere goeden, fullen ghe-
houden wefen die te configneren ten behoeve van
heure Crediteuren, ende en fullen niet mogen be-
houden dan een Bedde met fijn gevolge, ende van
elck ftuck haerreJijckc goeden een, behoudeiijck
dat fy niet en fullen mogen hebben noch Tinne-
werek, noch Silver-werck, noch andere Meublen
van weerden, ende'tgheenedatfy meer hebben
fullen , fullen fy t'elckcn rcyfe ghehouden zijn te
configneren, tot profijtcvan heure Crediteuren,
opte peyne te vcrliefen 't effecl: van heure Brieven
van Ceilïc.
XXXVIII.
Dat Brieven van Ceflie geen fladt grijpen en ful-
len tegens fchulden bekent, onder onfen Zegel oft
van onfen Raden voor Schepenen ende Wethou-
ders vanden Steden ende Plaetfen, gheprivilegeert
-ocr page 211-
'
,2o Vervattende verfcheyden Placaten van Policio.
ÏÏÖ
ghehouden by tijden Tam van Dam, in fijn le-
ven Griffier vanden Hove van Hollandt,
ftaende aldaer gheregiftreert Folio Lij. Befu-
ftende inde Griffie vanden felven Hove, ende
naer voorgaende Collatie daer jegens gedaen,
is defe daer rnede defèn twaelfden Julij anno
vijftien-hondert vijf-en-tnegentich, accorde-
rende bevonden. Bymy,
Minnefanck.
Noch ftondt onder gefchrcven, Defc jegenwoordi-
ehe Ordonnantie ende Articulen daer inne begre-
pen zijn ghekondicht, geleien ende ghepubliceert
eew'eeft inden Rade van Hollandt, openbacrlijck
inde volle Confiftoric opten fes-en-twintighften
Meyanno 1544. Jegenwoordich my,ende onder-
teyekent,/. Dam.
Gcextrahcert uyt het ecrile Memoriael-Boeck
Placaten vande Staten van Hollandt·
t. Ordonnantie vande Tolkien binnen Hollandt, in date den eerflen
Aprilts 1580·
Llen den geenen die defen jegenwoordi-
ge fullen fien ofte hooren lefen: D O E Ν
TE WETEN, DeRidderfchap,Ede-
len ende Steden van Hollandt, Reprefen-
terendeden Staten vanden felven Lande, Dat,
aenmerekende t'heuren berocpe ende lafte is ftaen-
de, by alle goede wegen ende middelen, iönderlin-
ge in defe jegenwoordige geilcltenifTe des tijdts, te
doen voorfien jegens alleonordeningen,mifbruyc-
ken ende mifveritanden, die onder den Inghefete-
ncn ende Onderfaten der felvcr Landen fouden
mogen veroorfaecken eenige fwaricheden, Proccf-
fen ofte gefchillen , ende dien volgens onrufl, par-
tiidicheyt, tweedracht ende oneenicheyt, tot ver-
achteringeniet alleenlick vande gemeene rufte en-
de welvaert,maeroock vande waerachtige dienit
ende cere van Godt Almachtich. Ende bevinden-
de fulcks de voornoemde Staten metter daet da-
gcJijcks verfcheyden klachten, rechtvorderingen,
confufte ende ghefchillen t'ontftaen ende te rijien,
tuffchen d'Ingefetenenende Onderdanen der voor-
fchreve Landen, door dien inde faceken, namenc-
lick vande Houwelijckcn, ErfFcniiièn ende Befterf-
fcnifTen , op de verkoopingen, opdrachten, veron-
(crpandenendeverhuyren,midtigadersden Pach-
ters ende Bruyckers vande Landen , ende andere
onroerende goederen: oock in 't maken van Brie-
ven , Regifters ende Schriften daer toe dienende
ende behoorendc, infgelijcks in 't berekenen van-
den tijdt ende datum vande Jaren vande voorfz
ende alle andere Brieven, Schriften, Aden ende
Contraden (daer inne tot noch toe verfcheyden
ftijle ende maniere van dateren inden felven Lan-
de is gebruyekt) egeen gelijckc, eenderhande ende
vaftc voet, ordre nochte Wet is geilelt ofte onder-
houden , immers hoe wel de voorfz faceken belan-
gende, foo by befchrevc η Rechten, als by eenige
oude voorgaende Ordonnantien ende Placaten
cenfdccls voorfien is geweeft,dat nochtans eenige
aerfclfder Rechten ende Ordonnantien, oftdoor
eenige quade inghevoerde ghewoonte, ofteby ver-
Joop van tijde in ongebruyek zijn ghekomen, ende
nier achtervolcht, anderen voor defen tij t zijn ver-
eyfichendc naerder interpretatien, verklaringe, ver-
nicuwinge oft vermcerderinge, tot beter onder-
houdt vande Policie ende Staet vanden Landen,
ende meerder gherechticheyt der Ingefctenen van
d'en : Hebben daer omme de Ridderfchap, Ede-
len , Steden ende Staten voor genoemt, by advijfè
ende deliberatie van den Prefiderende ende andere
Raden over Hollandt, Zeelandt ende Viïcilandt,
voor eeuwich Edidlgeordonnecrt ende geftatucert,
ordonneren ende ilatucren by defen.
Eerft, aengaende den Houwelicken ftatc, omme
te voorfien op d'ongcregcltheden die dageüjcks ib
langer foo meer ghepleecht worden inde verfame-
linge van verfcheyden Perfooncn, ende daer op al-
fulcke ordre ende reeule te ftellen, waer mede een
yegclijckin fijn ghemoet ofte ghefinthcydt mach
worden voldaen, ende dat de goederen ende Erfie-
niifen ibnder fwaricheden oft ProcefTen,mogen vol-
gen den geenen die daer toe geraeckt ende ghefon-
deertzijn.
ΙΓ.
Dat van nu voortaen alle Perfooncn malkande-
ren in graden van maeghfehap oft affiniteyt hier
naer verklacrt ende verboden niet beflaende, van
wat flate , conditie, ghemoet ofte gheiinthcyt die
zijn, die ten tijde vande publicatie van defen , als
ghe-cchtc Luyden te iamen fullen Huys houden ,
woonen ende converfcren, ghclijck alle andere die
indcrKerckcnofte voor eenige publijcque Perfoo-
ncn in te famen-wooninge ,Huys-houdinge ende
converfatic, als ge echte Perfoonen zijn ghetreden,
by eenen yegelijcken gehouden, geacht ende ghe-
reputeert fullen worden,gelijck fy gehouden, ghe-
acht ende gereputcert worden by defen, voor ghe-
echte Perfoonen, in allen fchijn oft fy voor de Ma-
giftraten, ofte voorde Kercken-dienaren, ofte ande-
re publijcke Perfooncn, hacr trouw openbacrlijck
hadden gegeven ende bekent gemaeckt, ten ware
de felve oft eenige van hen-luydert niet voor de
Magiftraten ofte voor de Kercken - Dienaren hare
trouwe belooft ende bekent gemaeckt hebbende,
daer by hen bevonden befvvaert, de welcke binnen
den tijdt van drie Macnden nae de publicatie van
defen, gehouden fullen zijn te compareren voorde
MagiftraetvanhaerWoon-plaetfe, endede felve
hare fwaricheyt te kennen gheven , omme daer op
gelet ende gedaen te worden naer behooren: Wei-
verftaende dat de gene die voor de Magiftraten of-
te Kercken-Dienarcn, hare trouwe niet bekent ge
maeckt hebben als vooren , ende nochtans inde
voorfz te famen-wooninge, huys - houdingc ende
converfatie als ge-echte Luyden begceren te blij-
X 3                      ven,
-ocr page 212-
331
PlacateiLj. 1. B
331
noch te famcn voegen, voor dat by den Colleaie
vande Magiftraet met kenniiTe van faecken 't felf.
de henluyden worde geordonneert. De voorfz ge-
boden gedaen zijnde, in ghevalle daer tegens geen
Wettelijck weder-feggen is gevallen, fullen de Per-
foonen by de Magiftraten ofte Kercken-dienareti
getrouwt worden, volgende d'Ordonnantien die in
de Kercken gebruyekt worden, cnde die den Magi-
ftraten daer toe by den voorfz Staten over ghefon.
den fullen worden. Alle de gene die hen na de pu-
blicatie van defcn, anders in huys-houdinge ende
te famcn wooninge by malkanderen fullen voegen
cnde conferv'ercn als Echte Luydcn , fullen voor
d'ecrftc Maent datfy te famenhuys houden ofte
woonen, verbeuren clcks een muldc van vijftich
ponden van veertich grooten 't pont, inde tweede
Maent daer en boven noch een mul&e vanhondert
ponden, inde derde Maent een mulde van twee
nondert ponden , t'appliceren den Hooft-Officier,
den Armen vande Plaetfe, ende den Aenbrenger
elcks een derde-paert, ende foo verre fy langer by
den anderen blijven, fullen voor den tijdt van thien
Jaren uyt den Lande van Hollandt ende Vrieflant
gebannen, ende boven dien in hare goederen ghe-
muideert worden nae de qualiteyt vande Per-
foonen .
IIII.
Ende alfoo volgende de Goddelicke,natuyrIicfce
ende befchreven Rechten, in den H. Echten-ftact,
als in eene ordeninge Godts,toteerlick onderhoudt
ende verbreydinge des mcnfchelicken gheflachts
ingeftelt, tuflehen den genen die malkanderen in
bloede ofte fwagerfchap binnen feeckeren grade
zijn beftaende, verboden is Houwelicke te contra-
deren, ende dat wel eenige verfcheydenheyt ende
duyfterheyt inde bereeckeninge der felver graden,
byfonder van Maeghfchap vande zijde komende,
wort bevonden : Sqo ift dat de Staten de verboden
graden hier nae hebben doen uytdrucken,ten eyu-
de eenen yeghelijcken des te beter daer van mach
worden onderrichtende egeene ignorantie en pre-
tenderen . Ordonnerende ende verbiedende over
fulcks, dat egeene Perfoonen, van wat qualiteyt,
conditie ofte ghefmtheyt fy zijn,binnen de naevol-
gende uytgedruckte graden, malkanderen in bloe-
de ofte aiFiniteyt beftaende, t'famen en fullen mo-
gen gevoecht worden, nochte eenichfins malkan-
deren trouwen, op peync dat de felfde niet alleene
van onwaerden gehouden, maer oock fy-luyden in
ven, vry cnde toegelaten fal zijn, gheüjck by defcn
henluyden vry cnde toegelaten wort, voor de expi-
ratie vande voorfz drie Maenden te maken alfulc-
ke houwelijckfche Voorvvaerden, als hen-luyden
goet duncken fal. Ende worden midts dien oock
voor ge-echte ende getrouwde Perfoonen ghehou-
den, alle de gecne die geduyrende de vervolginge,
uyt faecke vande Religie , inde Landen van her-
waerts-ovcr, malkanderen getrouwt, ende als ghe-
echte Perfoonen , 't zy uyt ofte binnen de voorfz
Landen t'famen gewoont hebben, hoe wel fy hare
trouwe inde Kcrcke, overmidts de diverfiteyt van
Religie nieten hebben bekentgemaeckt,endc niet
tcgenftaende cenige vande felvc Perlbonen zijn
overleden, alles in allen fchijn of fy ten tijde als fy
aen malkanderen getrouwt, ende in huys-houdin-
gc getreden zijn, inder Kerckc hare trouwe bekent
gemaeckt hadden,
III.
Ende de geene die hen naede publicatie van de-
fen ten Houwelijcke ofte in Echten-itaet fullen
willen begeven, fullen gehouden zijn te compare-
ren voor de Magiftraten ofte Kercken-dienaren
vande Stede ende Plaetfen haerder rcfidentie,ende
aldaer verfoecken dat hun ghegunt fullen worden
drie Sonnen-dacghfche ofte MercVdaeghfche ghe-
boden, te doen inder Kercken, van 't Raedt-huys
ofte andere Plaetfen daer 't Recht gehouden wort,
op drie Sondagen ofte Merd-dagen den anderen
volgende: welcke geboden gegunt ende ghedaen
fullen worden, ten eyndc een yegelickendie eeni-
gc letiêlcn ofte hinderniilen, 't zy van bloede, fwa-
gerfchap ofte voorgaende beloften , waer door 't
houwelick cgeenen voortganck enfoudebehooren
te hebben, wilvoorwenden, 't felve mach doen :
Behoudelick nochtans dat de felve gheboden niet
gegunt noch gedaen cnfullen worden, als de gene
die 't i'chc verfoecken beneden hare Jaren zijn, te
weten, Jonge gefellcn benedenhaer vijf-en-twin-
tich, ende de jonge Dochteren beneden hare twin-
tich Jaren, ten zy de felve de Magiftraten ofte
Kercken-dienaren vertoonen het confent van hare
Ouders ofte den langhft-levende der felver (indien
iy cenige hebben) -. maer indien eenich Jonghman
ofte jonge Dochter, boven de voorfz vijf-cn-twin-
tich ende twintich Jaren refpedive oudt wefende,
ende Ouders hebbende, verfocht de voorfz Son-
daechfchc gheboden, fonder te doen blijeken van
bare voornoemde Ouders confent : Soo fullen de
voorfz Magiftraten ofte Dienaren, voor 'tprocla-l lijf ende goet geftraft fullen worden, fulcks naer bc
fchreven Rechten tegens den inceftucufen ende
bloetfchendingcn is geftatueert.
V.
Inden eerften , en mogen niet trouwen eenige
afcendenten met hare defcendenten,te weten,Ou-
ders en Kindcrs opwaerts ende nederwaerts gaen-
de in ïnfinïtum.
VI.
Infgelijcks niet Broeders met hare Sufters, 't zy
van volle ofte halve Bedde.
VII.
Ten derden, en mogen niet trouwen de Oomen
met hare Nichten, dat is, met hare Broeders ofte
Sufters Kinderen, oft Kints-kinderen endedefcen-
denten : Nochte infgelijcks de Moeyen met haren
Neven,dat is,met haren Broeders ofte Suftersfoon,
nochte
meren vande voorfz geboden, ghehouden zijn de
Ouders vanden Requirant oft Rcquirante,voor hen
t'ontbieden, ende in gevalle d'Ouders binnen veer-
tien dagen nae d'infmuatie acn hacrluyder Perlbon
gedaen, wey geren oft in gebreke blijven te komen,
fal de felve weygeringe ghehouden Worden voor
confent, cnde fullen de voorfz Magiftraet ende
Dienaren voorts mogen procederen tot 't doen
vande voorfz Proclamatien cnde Geboden, maer
indien de voorfz Ouders compareren , ende eenige
redenen allegercn, waer ommc fyluyden in't voor-
fchreve verfochte Houwelijck niet en willen con-
fenteren,ende daer toe by de voorfz Magiftraet ofte
Kercken-dienaren nietgeinduccert en konnen wor-
den, foo en fullen de voorfz Magiftraet ofte Diena-
ren, de voorfz jonge Luyden niet mogen trouwen,
-ocr page 213-
Vervattende verfcheyden Placaten van Polieïo* $ $ 4
333
nochce Kindts-kinderen ofte defcendenten, beyde
ininfinhum, alfoo Oomen ende Moeyen tenref-
pede van hare voorfz Nichten ende Neven, ftaen
ndc plaetfe van Vaderende Moeder.
F
                      VUL
Ende foo vele als 't aengaet de graden van afrt-
niteyt ende fwagerfchap, alfoo de bandt des Hou-
welijcx aJfulcke gemeenfchap mede brenght,dat
Manneende Wijf maer eene en zijn, foo is 't inf-
gelijcks verboden ende geinterdiceert, dat de Man
met egeene Bloedt-verwanten ofte Magen van
fijne overleden Huyfvrouwe, noch de Vrouwe met
egeene Bloedt-verwanten ofte Magen van haren
overleden Man, den fel ven Man ende Vrouwe bin-
nen de voorfz uytghedruckte graden beftaende,
malkanderen niet en fullen trouwen, op ghelijcke
peyne van onwaerde ende ilraffe in lijf ende goet
als vooren. Namentlijck dat egeenen Man trou-
wen en mach met fijn Schoon-dochtcr,dat is,met-
te naeghelaten Weduwe fijns Soons , noch mette
Weduwe van fijns Soons ofte Dochters fone, ende
foo voorts nederwaerts , of met egeene Weduwe
cenioer fijner defcendenten : gelijck oock egeene
Vrouwe trouwen en mach met haren Schoon-iöne,
dat is , mette Man van hare overleden Dochter,
noch mette Man van haers Soons ofte Dochters
dochtere,ende alfoo vervolgende met egeene Man
geweeft hebbende van ecnige hare defcendenten.
IX.
Infgclijcks egeene Man mach trouwen met fijn
Stiefdochter, dat is, mette voor-dochter fijnder
Huyfvrouwe, noch met eenige vande felve fijne
voor-dochteren defcendenten : gelijck oock egee-
ne Vrouwe trouwen mach met haer ftief-fone, dat
is, mette voor-lbne van haren overleden Man, noch
met eenigen defcendenten vande felve hare ilief-
fonen.
X. -
Item, egeenMan mach trouwen de naegelaten
Weduwe van fijnen overleden Broeder, noch egee-
ne Vrouwe den Man van hare overleden Sufter.
XI.
Hier - en - boven en mogen niet trouwenden
Man met de Weduwe fijnder Neve, dat is, met de
Weduwe van fijns Broeders ofte Suflers Sone,noch
mette Weduwe van eenige fijne Broeders ofte Su-
fters defcendenten : gelijck oock egeene Vrouwe
trouwen mach mette nae-ghelaten Man van hare
Nichte, dat is, mette Weduwenaer van hare Broe-
ders ofte Suilers Dochter, noch mette Man van ee-
nige hare Broeders oft Suilers Kints-kinderen ende
defcendenten.
XII.
Ende alfoo in 't aengaen ende contraheren van-
den Hcyligen Echten-uact, byfonder goet reguard
dient ghenomen, dat 't iêlfde gefchietm aldcr ecr-
baerhevt, ende dat alle confufien der voorfz graden
(daer deur groote fwaricheden inde Succeiuen en-
de anderfints rijfen) verhoedt worden: Soo i£r, dat
de voorfz Staten ordonneren, dat indien eenige
Perfooncn verfochten hcurc gheboden omme t'fa-
men gevoecht te worden, de welcke nochtans de
Gedeputeerde vande Magiftratcn ofteKercken-
dienaren fouden beduncken, dat ten refpede van-
de voorfz eerbaerhey t, ende omme confufic van
graden te fchouwen, niet en behooren t'famen ge-
voecht te worden, dat als dan de voorfz Gedepu-
teerde énde Kerckén-dienaren 't felfde de Overig-
heyt, daer toeteftejlen, fullen aengeven, ende
mette voorfchreve veribchte proclamatien fuper-
federen , omme mjddeler-tijdt met kenniifé van
faecken, 't ièlfde metter Overheyt toegelaten ofte
geweygert te worden , foo als nae de GoddeHjcke
ende Civile Rechten bevonden fal worden te be-
hooren.
XIII.
Verklarende alfoo by delen nul ende van on-
weerden ende niet te mogen beftaen, de Houwê-
licken die niet inder manieren voorfz én fullen
worden gecontraheert ende gecelebrcert, ende dat
de geenedie inde voorfz graden van bloede ofte af-
finiteyt malkanderen beftaende, hier namaels niet
tegenftaendc de voorfz verboden, fouden verme-
ten in houwclijcke te treden, daer van fonder ver-
drach ofte diffimulatie geilraft fullen worden, met-
te penen inde Goddelijcke ende befchreven Rech*
ten, jegens den inceftueufen en bloetfchendérs als
vooren gheflatueert, fonder dat oock 't Placaet by
de Keyferlijcke Majeftey t ghemaeckt inden JarC
duyiënt vijf hondert veertich, noopende 't contra-
deren van houwelijcke van Perfooncn beneden
hare Jaren zijnde, ende depenen daer inne begre-
pen, hier mede verandert worden.
X 11II.                      [
Ende alibo de voorfz Staten mede onderricht
zijn, dat de overfpelen onbelet ende ongeftraft blij-
ven binnen de voorfz Landen, deur dien dOfficie-
ren ende Magiilraten daer tegens niet en doen
haer-luyder debvoir als naer behooren, hen excufe-
rende, dat wel eertijdts d'Officieren ende Provifo-
ren refpedive, by preventie de kennifie vande fel-
ve mefufen ende mifdaden hen plegen tonder-
winden, fonder de felve groot te achten,ofte anders
dan met lichte ende kleync gelt-boeren te itrafTen,
daer nochtans alfulckc ichandelijcfce fonden den
toorne Godts verwecken ende ontftcken over den
Landen ende Vol eken, daer onder die regneren en-
de ongeftraft gelaten worden, daer van het uytghe-
druckte Godcs Woort,ende alle Hiftorien menich-
vuldige exempelen mede brengen. Dat oock de
ergerniflen, confufien ende quade exempelen der
Overfpeelders, denHeydenen,Keyferen endcCo-
ningen beweecht hebben, den Overfpeelders met-
ter doodt te doen ilrafien : Soo ift, dat de Staten
voornoemt , begeerende de voorfchreve Over-
fpelen te beletten, mede geordonneert ende ghc-
ftatucert hebben , ordonneren ende ftatueren by
dcfen.
XV.
Inden eerftcn, foo verre een cchre Man bevon-
den fal worden van nu voortaen overfpelte bedrij-
ven , 't zy met eene ongebouwde ofte ghehouwdè
Vrouwe-perfoone, ofte een ongehouwde Man met
eene gehouwdc Vrouwe, dat de felve Man als eer-
loos ende meyneedich metter daet verbeuren fal
fijn Officie ende ftaet, indien hy eenige heeft van-
de voorfchreve Staten , ofte binnen eenige Steden
der voorfchreve Landen, ende voorts verklaert fal
worden, incapabel omme ecnige Stact ofte Officie
binnen de voorfchreve Landen ende Steden té
mogen bedienen. Ende in ghevalle 't felfde over-
fpcl ghedaen ende bedreven is van een echte Man
met
-ocr page 214-
Placatetu. ï.Boeck. 7.Tit*
336
35
met een. ghehijlickte Vrouwe, dat daer-en-boven ι Vadet ende Moeder beyde noch in leven zijnde,
haren kinderen univerfaliter ende geheelickcn ful.
len fuccederen. „;
XXII.
Maer den felven alle beyde, oft eene vanbeyden
ontbreeckende, fullen des overledens Broeders en-
de Sufters, ende der felvcr Kinderen ende Kinds-
kinderen by reprefentatie, in alle de goederen fuc-
cederen.
XXIII.
Welverftaende dat halve Broeders ende Sufters
ende hare Kinderen ende Kindts kinderen,als oock
alle andere collaterale Vrienden , maer van ecne
zijde den overleden beftaende.niet vorder en fullen
fuccederen als elcks met een halve hant,ende ovet
fulcks naer advenant dat fy den overleden vaa
bloede zijn beftaende.
XXIIII.
Alle defcendenten, Vader ende Moeder, Broe-
ders ende Sufters, mitfgaders hare kinderen, kints-
kinderen ende andere defcendenten ontbrekende,
fy-luyden beyde ghebanncn fullen worden uyt
de voorfchreve Landen,den tijdt van vijftich Jaren.
XVI.
Macr indien het overfpel is ghecommitteert van
een echte Man met een ongehouwde Vrouwe, fal
de voorfz Man boven de voornoemde privatie van
't Officie, gecondemneert worden in een boete van
hondert Carolus guldens voor d'ecrfte reyfe, ende
daer naer meer daerinne delinquerende, met ban-
niflement van vijftien Jaren , ende een boete van
twee hondert guldens : ende fal d'onghehouwde
Vrouwe fulex gedelinqueert hebbende, voor d'eer-
ite reyfe te Water ende te Broode ghcleyt worden
den tijdt van veertien dagen, ende indien fy ander-
mael bevonden wort fulex tecornmitteren,fal'Oor
den tijdt van vijftich Jaren gebannen worden uyten
voorfz Landen.
XVII.
Indien cenich ongehouwt Man met eenige ech-
te Vrouwe overfpel bedrijft, fal de voorfz Man den
tijdt van veerthien dagen te Water ende te Broode I datalsdanOomen ende Moeyen vanden overle-
den, ende hare Kinderen by reprefentatie ofte in
ftirpes fullen fuccederen.
XXV.
Ten ware Groot-Vader ende Groot-Moeder van
d'ccne zijde beyde te famen noch in 't leven wa-
ren, in wclcken gevalle fy den Oomen ende Moe-
yen vande felvc zijde, mitfgaders haerluydcr Kin-
deren, wefende der felver Groot-Vader endc Groot-
Moeders kinderen ofte kints-kinderen, ende noch-
tans gene Broeders ofte Sufters vanden overleden,
inde fucceiTie vande felve zijde komende, geprefc-
reert fullen zijn.
XXVI.
Item, egeene Ouders ofte andere afcendenten,
als het Bedde gcfcheurt,ende eene van hen bcyden
conthoralcn overleden, ende d'andere alleenc in 't
leven is, en fullen haren kindeten ofte andere def-
cendenten fuccederen.
XXVII.
Item, de goederen van den overleden fullen al-
tijts gaen ende erven aenden Vrienden van 's Va-
ders ende 's Moeders zijde vanden overleden , dee-
lende ende klovende de felve half,fondcraenfchou
te nemen dat de overleden meerder van 's Va-
ders dan van 's Moeders , ofte ter contrarie van
's Moeders dan van 's Vaders zijde achter gelaten
hebben.
XXVIII.
Item,en fal reprefentatie onder den collateralcn,
endc den Vrienden ofte Blocdt-verwanten vandet
zijde, niet vorder plaetfe hebben, dan tot Broeders
ende Sufters Kints-kinderen, ende Oomen ende
Moeyen Kinderen inclufive, ende alle vorderc col-
laterale Vrienden den overleden naeft in grade en-
de maeghfehap :>e beftaende, ende even nae zijn-
de, fullen by gelijcke gedeelte hooft voor hooft er-
ven , uytiluytende alle vordere van grade ofte
maeghfehappe.
XXIX.
Item,iöo wanneereenige Kinderen van hen Ou-
ders ten boedel ofte in houwelijckfc mede-gaven,
ofte anders tot vorderinge vande felve Kinderen, in
hare Neeringe ende Koopmanfchappe, ofte dierge-
lijcke eenige goederen ofte penningen genoten iul-
geleyt, ende ghecondemneert worden in een boete
van hondert Carolus guldens: ende foo verre hy
andermael fulex committeert, fal eeuwelijck uyte
voorfz Landen gebannen worden: endc de Vrouwe
met een ongehouwde Man overfpel committeren-
de , fal als boven ghebanncn worden den tijdt van
vijftich Jaren.
XVIII.
Endc dat al onvermindert alfulcken recht als de
geoftenfeerdc partye, 'tzy Man ofte Vrouwe, je-
gens den Overfpeelder competeert, foo tot fchey-
dinge vanden Houwelijcke, als anderfints naer
rechten, foo oock by defen verftaen worden in vi-
g
&
eur te blijven alle de ftrarTcn ende penen inde
Keyferlijcke ende befchreven Rechten geilatueert,
tcgens al Je crimen van onfchaecken,ontvueren en-
de bloet-fchendcn, endc diergelijcke gequalificeer-
de hocreryen.
XIX.
Aengaende deriFeniflen ende befterffenifïèn,
hebben de Staten gedcrogueert endc te niet ghe-
daen, derogucren endc doen te niet by defen, alle
befchreven Rechten, Coftuymen ende Ufantien
inde voorfz Landen ende Graeffchappen van Hol-
lant ende Vrieflant tot defen dage toe gebruyekt,
noopende de befterfTeniiTen ab inteilato, ende ion-
der difpofitie van Teftamente ofte vcrklaringe van
eenige Uytcrfte Wille, yemandt op komende in-
de allodialc roerende ende onroerende goederen:
Ordonnerende ende ilatuerende,dat van nuvoort-
aen, alomme ende tot allen Plaetfcn, foo wel bin-
nen de bcflootcn Steden als inden Dorpen ende
ten platten Lande inden voorfebreven Lande en-
de Graeffchappe vanHollandtende Vrieilandt, in-
den voorfz befteriFeniiTcn voor een gemeene recht
ghebruyektende onderhouden fal worden 't geene
hier naer volght.
XX.
Inden eerilen, dat in alle eriTenilTen de Kinderen
ende andere defcendenten ofte inde rechte linie
neder-gaende , inïnfinïtum haren Ouderen fullen
fuccederen in ilirpes, ende by reprefentatie.
XXI.
Dat den felven defcendenten ontbreeckende,
-ocr page 215-
Vervattende verfcheyden Placaten van Policio.
338
33?
len,cnde gehouden wefen te betalen de helft vande
waerde" vande gehuyrde goederen, gerekent jegqns
den penningh twintich, na de leile huyre: Ende ίο
verre de felve totter diffinitive Sententie vanden
ecritcn Rechter toe, inde voorfz occupatien perfe-
vereren, fullen als dan boven de evacuatie endc
ontruyminge, mitfgaders boven alle koften, fcha-
den ende intereften , vervallen ende ghccondenv
neert worden inde geheele waerde vande felve goe-
deren , mede gherekentals vooren jegens den pen-
ningh twintich nae de leile huyre.
XXXIIII.
Ende fullen de voorfz penen by alle Rëchteis,daef
vooren ter oorfaceke voorfz Proces wort geinilitu*
cert, fonder ecnige difllmulatie ofte faveur ghcde-
creteert, ende toegewefen worden, alwaer 't oock
foo dat den Huyrman, fijne Erfgenamen ofte adie1
van hem hebbende, nae de litifcontcftatic haer 011-
gelijck bekenden, cnde hen gcwiHich inde ontruy-
minge lieten condenancren , ende in ghevalle de
gecondemneerde cgecne goederen en heeft omme
de voorfz penen te betalen, fal daer vooren aendeu
lijve gheilraft worden, naer ghclcgentheyt vandet
faceke.
XXXV.
Belangende d'hypotheccque cnde veronderpan-
dinge vande Landen ende andere onroerende goe-
deren, hebben de Staten voornoemt geordonneert
ende geftatueert,ordonneren ende itatucren by de~
fen: Dat van nu voortaen, foo wel by die vanden
Rade Provinciael voornoemt, als by alle andere Ge-
rechten vande voorfz Steden ende platten Lande
van Hollandt cnde Vrieflandt, d'Ordonnantie en-
de 'tPlacaet vanden Jacre duyfcndt vijf- hondert
negen - ende - twintich verilacn ende gheinterpre-
teerc fal worden, dat de claufulc vande generale
hypotheecque, beneflens de claufule vande fpecia-
le hypotheecque, inde conilitutie van cenige Ren-
ten , fchulden ende andere Brieven van Verbande
ende de felve naemaels niet heure
medeeErfgenamen inde goederen van heure over-
kden Ouders fullen willen fucecdcren,fullen ecrft
endealvooren'tgheene fyfulcks ontfangcn cnde
eenooten hebben, inden ghemeenen Boedel bron-
nen ofte de ghercchte waerde van dien , fulcks die
was ten tijde vande gifte, in ghevalle de goederen
niet geeftimeert zijnde, gegeven fullen zijn : maer
Γη gevalle van eftimatie.fuilen mogen volftaen,mits
confererende de felve eftimatic ende 't felve alfoo
«redaen zijnde,fal als dan den geheelen boedel tuf-
ichenden langhil-lcvcnde Vader ofte Moeder ter
eenre ende des overlcdens Erfgenamen ter andere
zijde ' half ende half by ghelijcke portien ghedeelt
gorden: 't welck oock plaetfe hebben fal in d'ecrfte,
tweede, derde ende navolgende houwelicken. En-
de fal 't'genc noopende de fucceifien ende collatien
voorfz is, plaetfe hebben, fo wanneer by Teftamen-
tcn, houwelijckfche Voorwaerden , bevvijfen ter
Wees-kamcre gedaen.oftby andere difpofitien ofte
contracten niet en is anders voorficn.
XX X.
Beroerende de Huyr-luyden ende Pachters van-
de Landen : Hebben de Staten voornoemt mede
geordonneert ende gheftatueert, ordonneren ende
ftatueren by defen, dat de Ordonnantie jegens den
Huyrluyden ende Pachters inden Jare 151 <}. in Fe-
bruario ghemaeekt, al-ommc inden voorfz Lande
endc Graefichappevan nieuws ghepubliceert, uyt-
gheroepen ende fcherpelijcken onderhouden fal
worden.
XXXI.
Ende amplierende de felve Ordonnantie, heb-
ben van nieuws geordonneert ende ordonneren by
defen. dat de Pachters ende Huyrluyden, die eeni-
ge huvrc ofte nae-huyre aen cenige goederen pre-
tendcien willen, onder deckfel vande felve preten-
fie inde occupatien ofte 't ghebruyck vande ghe-
huyrde Landen cnde Goederen niet en fullen mo-
gen blijven, ofte hen de felfde dircaelijck ofte indi- | geftelt jegens den genen die na de felve conilitutie
reclelijck onderwinden, ten zy vande felfde preten- . by den Conilituant fpeciale hypotheecque is ghc
üc by publijcke inftrumcntcn ofte d'cygcn handt ftclt, allecnlick plaetfe hebben, ende fulex als naer
vanden Eygenaer, ghepafteert voor date vande ex- j befchreven Rechten eiTecl forteren fal, over degoe-
piratie vande huyre, promptclijck blijcke, endc dat ' deren , onder de Jurifdiélie vanden Rcchtcrcn daer
egecne huyren plaetfen hebben oft effecl: forteren j vooren de conilitutie, volgende de voorfebrove Or-
fullcn, daer vanïulcks als vooren YCrhaekis, niet
en blijekt.
XX XII.
Dat oock ibo wanneer den ouden Huyrman oft
ycmandtvan fijnen wegen, den Eyghenaer ofte
donnantie gepaifeert is, ghelegen, den Conilituant
ten tijde vande conilitutie toebehoort hebbende,
ofte die hy voor de publicatie van defen fal hebben
verkregen, ende niet op de goederen buyten de
voorfz Jurifdiclie gelegen: welckc interpretatie ge-
nieuwen Huyrman, metraedtoftc daet, diredelick j fchiedenfal in allen faken,die voorde publicatie van
ofte indircdelick, cenich hinder, lctfcl, empefche- | defen by een ige Senten tien, 't zy vanden voorfz
Raede 'ofte andere Gerechten niet diflïnitivcHjck
fullen wefen getermineert. Ende belangende con-
ilitutie cnde verbande van generale hypotheecque,
die nae twee Macnden nae de publicatie van defen
gedaen fullen worden, de felve en fullen geenfinS
hinderlijck wefen ofte prejudiceren den gheenen
die conilitutie ofte Vcrbandt van fpeciael hypo-
theecque naemaels fullen verkrijgen, fulcks dat
de gecne dien fpecialijck eenige onroerende goe-
deren verbonden fullen worden , inde felve fpe-
ciale hypotheque,ende de penningen daer van pro-
cederende, fullen worden geprefereert den geenen
dien onder generale hypotheecque, nae devoor-
fchrcye twee Maenden na de publicatie van defen,
Υ                      geftelt
mentcn ofte dreygementen doet, ter oorfake van't
ghebruyck oft huyre vande voorfz Landen cnde
goederen, dat daer van exemplare ilraflc ghedaen
lal worden.
XX XIII.
Ende foo wanneer een Huyrman, fijne Erfgena-
men ofte adie van hem hebbende, van eenige on-
roerende goederen na d'expiratie vande huyre blijft
occuperende de gehuyrde goederen, fo dat den Ey-
genaer ter oorfake van dien jegens hem moet tre-
den in rechte, fo fal den felven Huyrman, fijne Erf-
genamen, ofte aclie van hem verkrijgende, na de li-
tifconteftatic inde felve fake, boven de ontruymin-
ge endcallc koilen3fchaden ende intereilen,veryiil-
-ocr page 216-
PlacatecL/. t. Boeck. 7· Tit.
340
339
rolus guldens, de twee deelen ten behoef vanden
Hooft-OfBcier van elcker plaetfe ende quartier,eil·
de het derdendeel ten behoeve vanden Aenbren-
ger,ende daer en boven op arbitrale corre&ie.
XXXVIII.
Ende om dat de voorfz Regiileren wel, feker-
lijck ende getrouwelijck mogen worden bewaert:
Soo hebben de Staten voor genoemt, geordonncert
ende ordonneren by defen dat in elcke Stadt, Dor-
pe ofte Collegie daer eenige alienatie ofte hypo-
thecatie ende verbanden van onroerende goederen
fullen worden gedaen, ghemaeckt fal worden een
Kiile met twee floten, daer inne de voorfz Regi-
ilers fullen worden bewaert, van wclcke floten een
fleutel bewaert fal worden byden Officier ofte Se-
cretaris , ende eene by den oudtilen Schepen ofte
Gefwooren , ende fullen de felve floten gheopent
ende gefloten wrorden in hare beyde prefentie,alles
op pene voorfz,t'appliceren als vooren,endedatden
Hooft-Officier de Kiile fal doen maecken tot haren
kofte,
XXXIX.
Ende omme te verhoeden de exailie daer mede
de voorfz goede Onderfaten dagelijcks worden be-
fwaert, onder pretext dat eenige Steden, Heeren,
Ambachts-heeren , Collegien van Dijck-graef-
fchappen ende Heem-Raden, VaiTalen Leen-hoff
houdende , Bailliuw ende Mannen, Dorpen, Ge.
huchten, ende alle andere Jurifdidien hebbende,
pretenderen tot verfcheyden emolumenten, baren
ende profijten by Coiluymen ende Ufantien gbe-
rechticht te zijn, dat mede midts d'onfeeckerheyt
vande felfde Coiluymen ende Ufantien, de voor-
fchreve Onderfaten met vele ProceiTen ende groo-
te koiten worden befwaert: Soo hebben de voor-
noemde Staten , willende daer inne mede ver-
fien, ghcordonneert ende ordonneren by defen, dat
alle Steden , Heeren , Ambachts-Heeren, Col-
legien van Dijck- graven ende Heem-raden, alle
VaiTalen Leen - hofï houdende , Bailliuw ende
Mannen, Dorpen, Gehuchten, ende alle andere
eenige Jurifdiftie hebbende, binnen den tijdt van
fes Maenden nae de publicatie van defen, inde
Griffie vanden Hove van Hollandt alhier inden
Hage, aenbrengen ende in gefchrifte over-leveren
fullen, alle alfulcke Rechten , Coiluymen ende
Uiantien,'tzy van naeftingen, nae-koopen,pont-
geit, recht van Lcenen , die by eenige befterftc,
uyterile difpofitie , tranfporten , houwclijckichc
Voorwaerdcn, ende anders hoe dattet zy , aen-
bcilerven ende op-komen , Zegel-recht ende alle
andere Rechten diëfy refpedive in hare Jurifdidie,
Ampten ende Officien genieten ende gebruyeken,
ende voor den Jare duyiènt vijfhondert twee-en-
tfeventich genoten ende gebruyekt hebben,omme
op de onderhoudeniile van dien in alle equalitcyt,
endefulex de Staten bevinden fullen, ten meeften
dienile vanden Onderfaten te behooren,voorfien te
worden: alles op pene dat by faulte van overleverin-
gc, op de voorfz Coiluymen, Ufantien ende ghe-
bruyek van Rechten na de expiratie vanden voorfz
tijdt,niemant in Rechte ofte daer buyten en fal mo-
gen worden gemoleileert, efi dat de Mve voor nu,
gelijck als dan gehouden worden voor corruptelen.
Ende ten Jaetften ordonneren ende ftatueren
de
geftelt fat vvefen, dan fal de voorfz conilitutie van
generale hypotheque voor Gerechte gedaen, plaet-
fe hebben ende efïècT: forteren jegens den gheenen
die gelijcke conilitutie ofte verband thebben,onder
den wekken de oudtfte conilitutie de jonger fullen
worden geprefereert, fonder dat in dien gevalle on-
derfcheyt gemaecktofte rcguard genomen fal wor-
den voor wat Rechters inde voorfchreve Landen
de generale conilitutie van hypotheecque fal we-
fen gedaen, ende van gelijcken fal de voorfz gene-
rale conilitutie plaetfc hebben,ende effecT: forteren
jegens den gheenen die maer perfonele a&ie heb-
ben , fuJcks als by den befchreven Rechten is ghe-
difponeert.
XXXVI.
Ende fullen van nu voortaendc geene diefpe-
ciale hypotheecque hebben Jegens de Poilèffeurs
van dien , fonder onderfchcyt, ofte de Debiteurs,
hare Erfgenamen, ofte yemant anders die 't fclfde
fpeciael hypotheecq poilldeert, mogen procederen
voor haer achterweien, omme hare hypotheque
daer vooren verklaert te hebben verbonden ende
ex ecutabel, fonder dat de PoiTeiTeurs van dien ful-
len mogen fuilineren, datden Crediteur gehouden
is den principalen Debiteur ofte fijnen Erfgenamen
eeril t'excuferen.
XXXVII.
Alfoo mede de voorgaende Ordonnantie, daer
by belail ende geilatueert was, dat in alle Steden
ende Dorpen vanden voorfz Landen, partinente
Regiilers ghehouden fouden worden van alle ver-
vremdingen ende verbanden van poederen aldaer
ghedaen, niet behoorlijck zijn onderhouden, ende
mede door de voorleden Oorloge vele der felver Re-
guleren zijn vernielt ende verduyilert, 't welck inf-
gelijcx tot groote intereil vande voorfz goede On-
derfaten ilrecken foudc, ten ware daer tegens wer-
den voorfien: Soo hebben de Staten voorts gheor-
donneert ende bevolen, ordonneren ende bevelen
by defen, dat een yegelick, van wat ilate, qualiteyt
ofte conditie hy zy, die eenige conilitutie van ge-
nerale oftfpeciale hypotheecque op eenige onroe-
rende goederen inden voorfz Landen ende Graef-
fchappen van Hollant ende Vrieflant hebben ofte
pretenderen willen , binnen een Jaer nae de publi-
catie van defen,de felve aenbrengen fullen den Ge-
rechte vande Plaetie daer de goederen ten hypo-
theecque geftelt, zijn ghelegen, omme aldaer vol-
gende d'Inftru&ie die by de voorfz Staten daer toe
fal worden ghemaeckt, acngheteeckent te worden
clcke conilitutie voor eenen halven iluyver, op pe-
ne van te vervallen in een Jaer Renten , t'applice-
ren een derdendeel den Hooft-Officier,een derden-
deel den Armen vander Plaetfe , ende het derde
derdendeel den Aenbrengcr. Ordonnerende ende
bevelende by deicn allen Schouten, Schepenen,
Gcfwoorens,cnde ander Rechters,mitfgaders heure
Secretarifen,fo wel van Steden,Dorpen, als andere
Collegien inden voorfz Landen van Hollandt ende
Vrieilandt, goede toeficht te nemen, datiy van nu
voortaen egecne Brieven ofte Inilrumenten ^hou-
dende vervreemdinge ofte hypothecatie van eeni-
ge onroerende goederen, en fullen zegelen, teceke-
nen ofte uytgeven,tenzydatde felve wel endeper-
fe&elijcken gercgiilreert zijn, op pene van by den
voorfz Secretaris te yerbeuren t'elcke reyfe fes Ca-
-ocr page 217-
Vervattende verfcheyden Placaten van Policio. 34^
34l
de Staten voornoemt mede, dat teritont naer ver-
fcondinge vafl defen inde voorfz Landen ende
Graeffchappen van Hollandt ende Vrieflandt,noch
by den voorfz Hove Provinciael, noch in eenige
Steden, Dorpen,ofte Wettelicke Collegien, noch
by eenige Ingefetenen vanden felven Lande, inde
computatie ende bckeeringe vanden beginne ende
eynde vanden Jare , egeene andere ftijle ofte ma-
niere van fchrijven en fal worden ghebruyekt, dan
die men houdt voor gemeene, te weten, Dat alom-
jne ende by een yeghelijckcn inden voorfchreven
Landen, 't begin vanden Jaren genomen ende ge-
rceckent fal worden, den eerften dach der Maent
van Januarius, fondcr dat die vanden Raede voor-
gcnöemt, ofte, die vanden ghevolge vanden Hove,
noch eenige Regeerders vanden Steden, Dorpen
ende Collegien voor genoemt, eenige andere ftijle
oft maniere fullen mogen ghebruyeken. Verbie-
dende overfulcks uytdruckelick allen Officieren ,
Griffiers, Secretariffen, ende generalijcken allen
den Onderfatcn vanden voorfz Landen, in heure
openbare Aden, gerechtelicke Brieven ende inftru-
menten, noch in heure Regifters ofi:e Prothocollen
anders te doen ofte te laten gefchieden, op pene van
privatie ofte fufpenfie van heure Staten ende OfFi-
cicn, oft andere arbitrale correctie, naer exigentie
vander faecken.
XLI.
Alle welc'ke Poinéten ende Atticuleh de voöi-=
fchreven Staten geordonneerthebben, ende ordon-
neren by defen , dat voortaen volkomelijck fullen'
worden achtervolcht ende onderhouden, niet te-
genftaende eenige Rechten, voorgaende Ordon-
nanrien, Cöftuymcn ende Ufantien ter contrarie,
die de voorfz Staten ghederogucert hebben, ende;
derogueren by defen, voor ibo vele de felve eenich-
fints daer tegens fullen mogen irrijden; Ordonne-
rende ende bevelende den Prefiderende ende Rae-
den Provinciael van Hollandt voor genoemt, den
Advocaet Fifcael, ende Procureur Generael van-
den felven Hove, mitfgaders allen Officieren van-
den voorfchreven Lande ende Graeffchappe van
Hollandt, tegens den Overtreders ende Contra-
venteurs van dien te procederen naer behooren,
fondcr diiTimulatie,gunfte ofte ongunfte,op peyne
van metterdaedt van hare Officien vervallen encje
af geftelt te worden.
Aldus gedaen, befloten ende gearrefteertby den
Staten voor ghenoemt, inden Hage, ende 't Zegel
vande felve Staten hier op ghedruckt den eerften
Aprilis duyfent vijf hondert tachtich. Ende ter
Ordonnantie vande Staten. Ondergeteyckent,
C. de Rechtere.
Ferkfarïnge vande Heeren Staten van Hollandt ende We(t-Frieflandt>
op de Ordonnantie ruande Smcefskn 3 den 13 May 1*04.
Z.
fie zijn gcfecludeert, maer oock alle de geene die
den overleden alleenlijck deur den felven zijn be-
ftaende , ende dat over fulcks de erffenifïè niet an-
ders in twee deelcn fal worden gedeek, ommc aen
's Vaders ende 's Moeders zijde refpecüvclijck te
gaen. Dan foo wanneer d'overleden van Vader en-
de Moeder beyde beftorven is, ende dat by gebreec-
ke van dien de felve in 't geheel fal gaen aende zijde
waer van den overleden is beftorven. Ende dat on-
der den felven ghelijckc ordre in 't reguard vande
voorfz refpedive helften ende vordere ghcfubdivi-
geerde gedeelten fal worden gheobfervcert, Dies
wort verftaen dat d'Ade van moderatie op 't ver-
foeck van dien vanden Noorder-quartiere den feften
Augufti anno vijfthien-hondert tachtich gheaccor-
dcert, hier mede niet en fal wefen verkort,maerdat
de felve fal blijven in haer geheel. Welvcrftaende
dat onder de woorden van Broeders ende Sufters,
alleenlick verftaen worden volle Broeders ende Su-
fters, Ende dat alleenlick over den Quartieren,Ste-
den ende Dorpen de voorfz moderatie verleent,
te weten, daer des gemeene Landts Contributien,
deur het Collegic vande Gecommitteerde Raden
tot Hoorn, ende Ian Aelbrechtfz Raedt Ontfanger
aldaer worden geadminiftreert. Dat mede de iel^
ve Quartieren, Steden ende Dorpen deur defe ver-
klaringe, niet en fullen wefen geprejudiceert inde
queftien, ofte halve Broeders ende Sufters fullen
worden gheprefereert Oomen ende Moeyen. Ge-
daen inden Hage den derthienden May anno vijf-
tien hondert vier-cn-tnegentich. Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vanden Staten. Geteyckent,
C. ds Rechtere,
Υ ι                  3*. Placaet
At de meeninge ende intentie in 'trrïaec-
ken vande ordre van SucceiTien gheweeft
is : Dat halve Broeders ende Sufters, ende
der fclver Kinderen ende Kintskinderen,
by reprefentatien met een halve hant fullen fucce-
deren, foo wanneer den overleden van Vader ende
Moederbeftorvenis. Sulcks dat alsdan de volle
Broeders ofte heure kinderen, ofte kints-kinderen
by repreientatie, den overleden van 's Vaders ende
's Moeders zijde beftaendc,d'eene helft vande goe-
deren fullen hebben, Ende dat de ander helft onder
oen felven met de halve Broeders ofte Sufters, ofte
der felver Kinderen ofte Kints-kinderen by repre-
fentatic alleenlijck van een zyde beftaende, fullen
worden gedeylt. Ende dat de felve halve Broeders
ende Sufters, ende der fel ver Kinderen ende Kints-
kinderen met een volle hant by reprefentatie fullen
fuccederen, als den overleden alleenlick van die zij-
de beftorven is, wacr van de halve Broeders ende
Sufters hem zijn beftaende, en anders nochte vor-
der niet. Ende dat gelijcke diftincue in alle vonde-
re collateralcn maer van een fijde komende,elcx op
hare refpeftive graden fal worden onderhouden.
Dat de defcendenten van Broeders ende Sufters
Kints-kinderen die den overleden inde vijfde ende
Vordere graden beftacn, inde Succcfsien geprefe-
reert fullen zijn den Groot-Vader ende Groot-Moe-
der, ende vordere afcendenten, mitfgaders Oomen
ende Moeyen, hare kinderen ende kints-kinderen,
ende vordere defcendenten der felver Idque in capita
Φ non inflirpes, Dat niet alleen de Afcendenten,het
Bedde gefcheurt zijnde, van des o verledens Succef-
-ocr page 218-
343                      Placaten-*· i.Boeck. 7.Tit.                     344
3, Placaet,op*tfiuc\vandeSuccefsienabinteftato, 18 t>ecember 1599.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterende den Staten vanden felven
Lande. DOEN TE WETEN,Al-
foo de Burgemeefteren ende Regierders der Ste-
den van Haerlem, Leyden, Amftelredam, Alck-
alle de goederen, by den overleden achtergelaten
fuccederen.
III.
Als een van beyde Vader ofte Moeder onc-
breeckt, foo fal de langhft-levende der felver met-
te Broeders ende Sufters, 'tzy heeleofte halve, en-
de der felver Kinderen ende Kints-kinderen, by re-
prefentatie te famen komen tot des overledens
geheele errfeniife, te weten.de langhft-levende Va-
der ofte Moeder inde eene helft, endede Sufters
cnde Broederen, hare Kinderen ende Kints-kinde-
ren inde andere helft: Welverftaende dat in fulc-
ken gevalle de halve Broeders ende Sufters, cnde
der felver Kinderen ende Kints-kinderen, den
overleden fullen moeten beftaen, vande zijde daer
inne hy befturven is. Ende alfièr egeene volle
Broeders ofte Sufters in 't leven zijn, fa! de langft-
levende Vader ofte Moeder in alle de goederen by
den overleden ontruymt, univerfaliter fuccede-
ren , ende door andere collaterale Vrienden ghe-
prefereert zijn, alwaer 't oock foo datter Kinderen
ofce Kints-kinderen van des overledens volle Broe-
der ende Sufter ,ofte oock halve Broeders ofte Su-
fters waren.
IIII.
Vader ende Moeder beyde ontbrekende, fullen
als dan de volle Broeders ende Sufters, heure Kin-
deren ende Kints-kinderen by reprefentatie tot
des overledens gheheele erfTenifle komen. Wel-
verftaende, dat foo verre daer halve Broeders ende
Sufters, ofte der felver Kinderen ende Kints-kin-
deren zijn, de volle Broeders ende Sufters, ende
hare Kinderen ende Kints-kinderen, fucceiÏÏVelick
fullen by reprefentatien als vooren deelen inde
eene helft met de halve Broeders ende Sufters,
ende der felver Kinderen ende Kints-kinderen van
's Vaders zijde : Ende inde ander helft met de
halve Broeders ende Sufters, der felver Kinderen
cnde Kints-kinderen, van 's Moeders zijde: Ende
aliTer halve Broeders ende Sufters, ofte der felver
kinderen ende kints-kinderen zijn alleen vande
eene zijde, fullen de volle Broeders ende Sufters,
ende der felver kinderen ende kints-kinderen by
reprefentatie als vooren, met de felve halve Broe-
ders ende Sufters haerluyder kinderen ende kints-
kinderen inde eene helft vande erfleniflè komen:
Ende d'ander helft fullen de volle Broeders ende
Sufters, hare kinderen ende kints-kinderen behou-
den , als alleen vande andere zijde den overleden
beftaende.
V.
Volle Broeders ende Sufters, ende heure kin-
deren cnde kints-kinderen ontbrekende , ende
halve Broeders ende halve Sufters, ofte der fel-
ver kinderen ende kints-kinderen van elcker zij-
de in 't leven wefende , fullen de goederen in
tween gheklooft ende ghedeelt worden, als d'ee-
ne helft aende halve Broeders ende Sufters, ende
hare kinderen ende kints-kinderen, in ftirpes, van
's Vaders zijde : Ende d'ander helft aende hal-
ve Broeders ende Sufters heure kinderen ende
kints-kinderen, mede in ftirpes van 's Moeders
zijde,
Maer
maer,
Hoorn, Enekhuyfen ende andere inde voor
fchreve Landen aende Ooft - zijde vanden Rhijn
ghelegen, tot meer-rnalen ghedoleert ende ons te
kennen gegeven hadden, dat de Politijcke Ordon-
nantie vanden Jare vijfthien-hondert en tachtich,
op't ftuck vande Succeflïenab Inteftato, in vele
Poin&en te feer was verfchelende van het Aef-
doms recht, 't welck van allen ouden tijden inde
Steden ende Dorpen van Noort-Hollandt ende
Weft-Vrieflandt gebruyckt ende gevolcht is ghe-
weeft, daer over wel eenige interpretatie η gedaen,
maer echter haer meeninge ende intentie niet vol-
daen en was, Suleks dat op der felver ernftich ver-
fouck, verfcheyden befchrijvingen gedaen ende ge-
delibereert zijnde, ofte wege gebracht konde wer-
den, dat een gemeen Landt-recht in 't ftuck vande
Succefsien ab inteftato over geheel Hollandt ende
Weft-Vrieflandt met gemeencn advijfe befloten,
aenghenomen ende onderhouden fouden mogen
worden. Ende 't felve (mits de verfcheyden Rech-
ten eertijdts inde voorfz Succefsien inden Lande
van Hollandt ghebruyckt) niqt doenlijck en is be-
vonden. S O O I S Τ, dat naer voorgaende ad-
vijs vande Prefidenten ende Raden inden Hoogen
cnde Provincialen Raden der voorfchreve Landen,
Wy omme eenën yeghclijck (foo veel doenlijck)
daer inne te geven contentement, gheordonneert
ende geftatucert hebben, ordonneren ende ftatue-
ren mits defen,dat voortaen de erffenuTen, fuccef-
fien ende goederen, vallende ende gelegen binnen
de Steden van Haerlem, Leyden, Amfterdam ,
Alckmaer, Hoorn, Enckhuyfen, Edam, Woerden,
Naerden, Monnickendam, Medenblick, Muyden
ende Purmerende, Midtigaders d'andere Steden,
Heerlijckheden, Eylanden, Dorpen ende Gehuch-
ten onder het Dijck-graeffchap van Rhijn-landt,
't Landt van Woerden ende beooften ofte benoor-
den Rhijn-lant, ende 't Lant van Woerden in Hol-
landt ende Weft-Vrieilandt gelegen (uytghefon-
dert van Waddincxveen , Bofcoop , Reewijck,
Sluypijck, Blommendael ende Middelburch, met-
te appendentien van dien, lbo wel aende Ooft als
Weft-zijdc vande Gouwe) niet onderworpen en
fullen zijn de voorfz politijcke Ordonnantie voor
iöo vele de Suceclsien ab inteftato aengaen mach,
Maer fullen in plaetfe van dien voortaen alomme
gebruyckt ende onderhouden worden als gemeen
Landt-recht, de Poinden ende Articulen hier naer
yolgende.
I.
Inden eerften fullen tot des overledens erffenifle
komen de kinderen ende defcendenten, dat is, die
den overleden in rechte nedergaende linie beftaen
/;/ 'tnfiniuun, by reprefentatie, ende in ftirpis.
II. >
De defcendenten ontbreeckende, fullen Vader
ende Moeder beyde noch in 'c leven zijnde, in
^■aa
-ocr page 219-
Vervattende verfdieyden Placaten van Policio* 3 \6
345
deren, mitfgaders een ofte meer kinderen van eert
voor-overleden Broeders ofte Sufters lint, foo ful-
len de kinderen van Broeders ende Sufters fucce-
deren in capita hooft voorhooft, ende de kints^
kinderen inde pJaerfè van heur-lieder Vader oft
Moeder by reprefentatie * blijvende niet te min
't gunthier vooren noopende de deelinge te gefchie-
den tuiTchen heele ende halve Broeders ende Su-
fters heure kinderen ende kints-kinderen ghefeyt is
on vermindert.
XIIL
Item, in alle Succeiïien en lal gheen coflfi-
deratie ghenomen worden van waer , ofte van
wat zijde, de goederen gekomen zijn, nochteoock
of het patrimoniale aen-geerfde ofte gheconque-
fteerde ende verkregen ofte veroverde goederen
zijn,dan niet.
X I I 1 I.
Eyntlick alle andere Succeiïien daer van hier
vooren niet en is ghedifponeert, fullen gheregu-
leert worden nae de wacrJijcke befchreven Rech-
ten . Ende de Leenen fullen fuccederen volgen-
de de Leen-rechten tot noch toe inde Landen
van Hollandt ende Weft - Vrieflandt gheobfer-
veert.
Ontbieden daer omme ende bevelen onfen lie-
ven e»de ghetrouwen Stadthouder, Prefident en-
de Raden vanden Hoogen Rade, Prefiderende en-
de andere vanden Provincialen Rade der voor-
fchreven Landen, don Advocaet Fifcael ende Pro-
cureur Generael, Bailliuwen, Schouten, Sche-
penen , Mannen , Gefwoorens , ende alle an-
dere Jufticieren, Officieren ende Dienaers, vande
Juftitie binnen de voorfchreve Palen inden Lande
van Hollandt ende Weft - Vrieflandt, foo inde
Steden als ten Platten Lande, alle de voorfchreve
Poin&en ende Articulenonverbreeckelijck, ende
van Poinét tot Poincl: t'onderhouden ende doen
onderhouden, Niet tegenftaende onièn voorfchre-
ven Politijcque Ordonnantie vanden Jare vijfticn-
hondert tachtich, ende interpretatien daer op ge-
volcht, oock niet tegenftaende eenige voorgaen-
de Rechten , Couftuymen , Ufantien , ofte an-
dere ftijlcn contrarie defen ghebruyekt , die wy
uyt goede wetenfehap ghederogueert hebben en-
de derogueren by deiën, Referverende aen ons
de interpretatie ende verklaringe van alle duyfter-
heden die uyt defe Ordonnantie foudc mogen
fpruyten , ofte daer inne bevonden worden.
Ende ten eynde hier van niemandt ignorantie en
pretendere, Soo ordonneren ende gnebieden wy
dat defe op een Recht-dach inde Audientien van-
den voorichrevcn Hoogen ende Provincialen Ra-
den , ende voorts in alle den voorfchreven Steden
ende elders daer 't van noode wefen fal, open-
baerlijckvoorden volcke ghepubliceertendeghe-
kondight fal worden : Want wy fulcks tot dien-
fte vanden Lande ende den goeden Inghefetenen
van dien bevonden hebben te behooren. Des
t'oirkonden hebben wy onfen Zegel hier aen
doen hangen. Gedacn inden Hage , den ach-
thienden Decembris vijfthien - hondert negen -
ende-tnegentich. Onder ftondt ghefchreven ,
Ter Ordonnantie vanden Staten. Onderteyckent,
C. de Rechtere.
Υ 3                      OrJoiif
VI.
Maer indien alle de halve Broeders ende Sufters,
heure kinderen ende kints-kindcren , alleenlijck
van d'eene zijde des oyerleden beftaen, fullen de
ibive halve Broeders ende Sufters, heure kinderen
ende kints - kinderen by reprefentatie in alle de
mederen by den overleden aehter-ghelaten, uni-
vcrfaliter fuccederen , ten ware Groot-Vader ofte
Groot-Moeder, ofte hooger afcendent, (den over-
leden vande ander zijde beftaende ) in 't leven
waren, in vvelcken ghevalle de voorfchreve halve
Broeders ende Sufters hare kinderen ende kints-
kinderen by reprefentatie inde eene helft, ende de
naefte voorfchreve afcendent ofte afcendenten,
hooft voor hooft in d'andere helft, van alle de goe-
deren , by den overleden ontruymt fullen fucce-
deren .
VII.
Vader ende Moeder, heele ende halve Broeders,
ende Sufters , heure kinderen ende kints-kinde-
ren ontbreeckende , fullen des overledens goede-
ren univerfaliter komen opte naefte afcendenten,
inde rechte linie hooft voorhooft, alwaer 'toock
foo dat vande eene zijde Groot-Vader ende Groot-
Moeder bcyde, ende vande andere zijde Groot-
Vader ofte Groot-moeder alleen, in 't leven waren,
't Welck oock plaetfe fal hebben in andere hooge-
re afcendenten in gelijken grade den overleden be-
ftaende.
VIII.
Alle aicendenten mede ontbreeckende, fullen
de naefte defcendenten van Broeders ende Sufters
kints-kinderen, die den overleden inde vijfde ofte
vordere graden beftacn, hooft voor hooft in des
overledens geheele erfFeniiTe fuccederen, uytfluy-
tende alle andere collaterale Vrienden,endc fonder
aenfehou te nemen, of de felve defcendenten van
des overledens volle ofte halve Broeders ofte Su-
fters af komen.
IX.
Alle de voorfz Perfoonen ontbreeckende, fullen
als dan Oomen ende Moeyen, hooft voor hooft,
mitfgaders hare kinderen vanden eerften grade
by reprefentatie in alle de goederen fuccede-
ren , fonder eenige diftincÜe te maecken, of de
Oomen ende Moeyen des overledens Vader
ofte Moeder beftaen , van halven ofte heelen
Bedde.
X.
Alwaer cgeene Oomen oft moeyen en zijn, ful-
len de gene die den overledê naeft in bloet beftaen,
hooft voor hooft in allede goederen fuccederen,
fonder cenige diftindie,oft de maeghfehap van vol-
le ofte van halve Broeders ofte Sufters afkomt,
welcken volgende fullen oude-Oomen ende oude-
Moeyen benefFens Sufterlingen gelijck hooft voor
hooft fuccederen.
XI.
Inde fucceflïe der collatcralen, fal reprefentatie
geen plaetfe hebben inde Perfoonen ende graden
boven verhaelt, fo wanneer de geene die totte fuc-
ceiTic komen, al te famen den overleden even na in
grade beftaen.
X 11.
Doch indien d'aflijvige gheen naerder Bloet-ver-
wanten achter laet, als Broeders ende Sufters kin-
-ocr page 220-
Placateiw. ï.Boeck. 7.Tit.
348
347
OrdonnantieyOp'tflucI^vande Coüaterak ofte van ter jijden aenfymen-
dt fitccefsien ofte erjfeniflèn, den Poorteren ende Imoonderen der Stede >van Rotterdam^ mitfi
paders den Inghefetenen manden Platten Lande njan Schklandt
, by den Heeren Staten rvatt
Bollandt ende Weit- Frieflandt geoSiroyeert <voor een eemich Recht 3 den %■> "December inim
Iare\6o/\.
E Rïdderfchap, Edelen ende Steden van
: Hollandt ende Weft-Vrieilandt, reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande:
DOEN TE WETEN, Alfoo Burgermee-
iteren ende Regeerders der Stede Rotterdam, in
den name ende van wegen der felver Stede ende
d'Ingefctenen van dien, ons vertoont hebben, dat
feeckere Jaren geleden, belieft hadde den Burger-
meefteren ende Regeerders der Steden Haerlem,
Leyden, Amfterdam, Alckmaer, Hoorn, Enck-
huyiên , ende andere vanden Noorder - quartiere
van Hollandt, aen ons te verfoecken feeckere Or-
donnantie op 't iluck vande fucceiTien ab Jnteflato,
in veel Poinden difcreperende van de ordre onfer
Ordonnantie vanden Jare vijfthien-hondert ende
tachtentich, op 't felve iluck gemaeckt ende gefta-
tueert. Dat mede fulcks ware, dat voor date van-
de voorfchrevcn Ordonnantie vanden Jdre tach-
tentich binnen Rotterdam ende den ringh van
Schielantin 't iluck vande voorfchrevcn fucceflien
geobferveert was ghe weeft het Schependoms ofte
Zuyt-Hollandts recht, het welck by de voorfebre-
ven Ordonnantie ten reguarde van 't recht van re-
prefentatie, /;/ collaterali Linea, merckelicken was
verandert: Alibo by de iblve Ordonnantie 't recht
van reprefentatie voordcr niet gheadmitteert en
wierdc als tot Sufters ende Broeders Kints-kinde-
ren, ende Oomen ende Moeyen kinderen , beyde
inclufive, daer 't felve , volgens 't voorfchrevcn
Schependoms ofte Zuyt-Hollandts recht, ïn ïnfinï-
tum
pleech gheadmitteert te werden, fulcks dat de
Regeerders ende Ingheietenen der voorfchrevcn
Stede Rotterdam by dien poinftc hun altijts merc-
kclick hebben bevonden ghegraveert, overmits fy-
lieden door 't ghebruyck van 't voorgaende recht,
nietenkonnenbegrijpenrechtmatich te zijn,dat
de kinderen door 't verlies van hare Ouders, oock
tellens geprivcert fouden worden vande hope van
Collaterale fucceiTien, daer toe fy niet anders als
by reprefentatie en konnen gheraken: Doch alfoo
fy Thoonders d'cerile niet en wilden wefen , die
hun over de voorfchrevcn generale Ordonnantie
vanden Jare tachtentich, waer inne.fy ten gemee-
nen befte mede bewillicht hadden, iöuden bekla-
gen , foo en hadden fylieden hare voorfchreven be-
fwaerniite ons niet eerder te kennen gegeven, dan
ten tyde als de voorfchreven Steden de voorfchre-
ven nieuwe Ordonnantie, op 't iluck vande voor-
fchreven fucceflien verfochten, ten welcken tijde
de voorfchreven Thoonders haer voorfchreven
grief aen ons tot mcermacl by monde vertoont
hebbende, eyndclick oock inde voorfchreven nieu-
we Ordonnantie geconfenceert hadden onder vaftc
belofte ende toefegginge, dat fylieden oock in hare
voorfz befwacrniilen fouden worden ghcaccom-
modeert: Ende alibo 't felve tot noch toe niet en
is gefchiet, ende dat njemant eenich "Wrettich In-
tereft kan pretenderen, dat fulcks 'mpoflerum worde
geordonneert.
Soo verfochten fy Toonders onfen Oélroye ofre
Ordonnantie, waer by hunlieden voor een eeuvvich
recht vergunt werde, Dat in alle fuccelTien,die van
nu voortaen vervallen fouden binnen der Stadt
van Rotterdam,ende ten platten Lande van Schie-
lant, 't voorfz recht van reprefentatie inde Collate-
rale ofte van ter zijden komende linien twee gra-
den verder gheextendeert foude werden, als by de
voorfz Ordonnantie vanden Jare tachtentich was
gheilatueert, ende dat foo wel ten reguarde vande
Collateralen komende van oudt - Oomen ende
oude-Moey en. Item, van over-oudt-Oomen ende
over-oudt-Moeyen, ende voorder klimmende Col-
lateralen, als van Oomen ende Moeyen, kern,
vande Broeders ende Sufters, doch elcks opfislc-
ken ordre als fy-lieden by de voorfz Ordonnantie
van den Jare vijfthien-hondert tachtentich tot de
fucceflien wierden geroepen.
SOO IS Τ, Dat wy 't voorfz verfoeck ende
faecke overgemerekt, ende goede kenniiTe vande
voor-genoemde beloften hebbende, uy t onfer rech-
ter wetenfehap,volkomen macht ende authoriteyt,
den Burgermecfteren ende Regeerders der Stede
van Rotterdam, inden name ende van wegen der
felver Stede, ende den Ingefetenen van dien, ghe-
confenteert,geaccordeert,gcoclroyeert,en voor een
ceuwich recht vergunt hebben,confcnteren, accor-
deren, oótroyeren, ende gunnen voor een eeuwich
recht by defen, Dat in alle SucceiTien , die van nu
voortaen binnen de voorfz Stadt Rotterdam, ende
ten platten Lande van Schielant vervallen fullen,
't recht van reprefentatie inde Collaterale ofte van
ter zijden komende linien, twee graden verder fal
worden gcextendeert, als byonfe Ordonnantie.op't
iluck vande Policien, Succeifien , ende andere, by
ons inden Jare vijftien-hondert tachtentich gheë-
mancert, geftatueert is. Ende dat foo wel ten aen-
fien vande Collateralen, komende van oudt-Oo-
men ende oudt-Mocyen , Item, van over-oudt-
Oomen ende over-oudt-Moeyen , ende voorder
klimmende Collateralen, als Oomen ende Moey-
en, Item, vande Broeders ende Sufters,doch elcks
op fulcken ordre, als fy-lieden by de voorfz onfe
Ordonnantie vanden Jare vijfthien-hondert tach-
tentich, tot de Succcfficn gherocpen werden, ende
anders niet. Ende ten eynde Burgermeeftercn en-
de Regeerders der Stede van Rotterdam in den
name ende van wegen der felver Stede ende den
Ingefetenen van dien, defen onfen Confente, Ac-
corde, Odroye, eeuwige gunile ende Recht volko-
mentlick mogen ghenieten, als 't behoort: Lallen,
wy den Prefident ende Raden in den Hoogen Ra-
de, Prefident ende Raden in den Hove Provinciacl,
ende
—mm
-ocr page 221-
,^ Vervattende verfclieyden Placaten van Policio. 350
ende allen anderen onfen Officieren, Jufticieren ven, Tér Ordonnantie vanden Staten. Endewas
ende Rechteren, defen eenichfints aengaende, hun
hier nae te reguleren, ende den voorfz Burgermee-
fteren ende Regeerders der Stede van Rotterdam,
in den name ende van wegen der fel ver Stede en-
de den Ingefetenen van dien, 't effect van defen ru-
ftelick, vredelick ende volkomentlick te laten vol-
een ende gebruyckcn, ceilerende alle belet ter con-
trarie. Gedaen inden Hage, onder onfen grooten
Zegele hier aen gehangen, opten drie-en-twintich-
ften Decembris, in 't Jaer ons Heeren duyfent fes
hondert ende vier. Op de Plijckc ftondt ghefchre"
gheteeckent, A. Duyck. Noch ftondt op de feJve
Plijcke gefchreven, Het inhouden van defen is ter
Puye voor het Raedthuys der Stede Rotterdam,
nae voergaende Klocken-ilagh, gepubliceert ende
af ghelefen den een-en-twintichften Junij, Anno
fefthien-hondert ende vijf,ter preièntie vande Hee-
ren Officier, Burgermeeileren,ende Schepenen
der voorfchreven Stede. In kennifte van xny als
Secretaris der ièlver Stede. Ende was onder-
teeckent,
A. vander Chijf.
Placaet vande Staten van Zeelandt.
Ordonnantie van fijne Trincelkke Excellentie, op't flucf^vande Tolkte bin-
nen Ztehndt
3 8 Febmarij 1583.
Ilhelm by der gratie Godts, Prince van
Orangien, Grave van Naiïau, van Catze-
nellenbogen, van Vyanden, Dietz, Lin-
gen, Bueren, Leerdam, &c. Marquis vander Vere
ende Vliffingen, Hcerc ende Baron van Breda, van
Dieil,Grimbergen, Arlay, Noferoy, &c. Erf-Burch-
Grave van Antwerpen ende van Befancon, Stadt-
houder ende Gouverneur Generael van Brabandt,
Hüilandt, Zeelandt, Vrieilandt ende Utrecht,
ende Admirael vander Zee van herwaerts-overe.
Allen den genen die defe tegenwoordige ghetoont
fullen worden, Saluyt. Alibo wy te meermalen
t'onfen grooten mifhagen ende leetwefen hebben
verftaen, ende van goeder handt onderrecht zijn
van diverfche groote, fware ende periculeuiè abuy-
fen ende ongeregeltheden,dagclijcks foo langhs ίο
meer inden Lande ende Provintie van Zeelandt in
te breecken , ende haren voortganck te nemen,
daer deur niet alleenlick de heylige ende goede Or-
donnantie ende Wetten van Godt in - gheftelt,
grootelijcx worden ghefchendet ende ghevioleert,
alle goede politicque gheboden ende Statuten on-
der de voet ghetrapt, ende by alle Menfchen in ver-
achtinge ghebracht, maer oock den toorne Godes
over den felven Lande verweckt wort. S O O
IS Τ, dat wy om hier inne Ampts-halven , tot
ecre, rufte, ende vrede defer Provintie te voorfien,
met voorgaenden advijfc van onfe lieve ende feer
beminde die Staten 's Lants ende GraefTelickheyts
van Zeelandt, hebben geordonneert ende geftatu-
eert, ordonneren ende ftatuerenby defen de Poin-
clen ende Articulen hier naer volgende.
Ρ Erft, dat alle de geene die men noemt Weerlijc-
ke oft Geeftclijckc Perfooncn, van wat qualiteyt
ofte conditien fy zijn,hun fullen voortaen vermij-
den, foo in 'tfeercet als in 't openbaer,eenich exer-
citie vande RoomfeheReligie,Ceremoniën ende
Superftitien ghepretendeert Catholijcke , binnen
den Lande van Zeelandt, te hooren, fien oft doen,
oft doen doen, foo noopende den Doop, als alle an-
dere geene uytgefteken, op pene voor de Geefte-
«jeke Mans-perfoonen, van ghebannen te worden
jjyten Lande voorfz, op lijf-ftrarTc. Ende foo verre
net eenige zijn alimentatie ghenietende, daer-en-
boven noch op privatie vande voorfeyde alimen-
tatie , ende ghenouden te zijn tot reftitutie uyt
hunne goeden die men fal konnen achterhalen,
van 't geene fylieden dien aengaende aireede ghe-
nooten fullen mogen hebben. Ende voor de VVe-
reltlicke Perlbonen,op arbitrale correctie van mu/éïe
pecuniarie
ter difcretic vanden Rechter. Verbieden-
de oock, dat gheene Vroed-vrouwen noch andere
Perfoonen die daer toe niet bchoorlick en zijn be-
roepen, hun en fullen mogen onderwinden te Doo-
pen oft ghedoopen, op peyne van vijf-en-twintich
guldens voor de eerfte reyfe, ende voor de tweede
dobbel, ende voor de derde reyfe , op arbitrale
correctie.
II.
Item , iöo worden by defen verboden alle onbe-
hoorlijcke vergaderingen by nachte ende on tijde,
die onder't deckicl van eenige Religie oft ander-
finrs binnen den Steden oft ten platten Lande ge-
fchieden, te weten, dat niemant wie hy zy, Mans
oft Vrouwc-perfoonen,hunen fullen vervorderen
voortaen alfulcke Vergaderinge te houden noch te
frequenteren, naer het aflaten vande avont Poort-
klockc, ende voor het luyden vande morgen Poort-
kloeke, die men over al in den Steden gcwoonlick
is te luyden. Ende ten platten Lande naer het on-
dergaen ende voor hetopgaen vandcrSonnc, op
peyne van fes Carolus gulclenen voor elcken Per-
foon te verbeuren, die aldaer bevonden fullen wor-
den : Ende den Weert vanden Huyfe, Schuyre oft
Plaetfe daer de felve Vergaderinge ghefchiet, fal
verbeuren vijf-en-twintich guldenen, ende dit alles
voorde eerfte reyfe, ende voorde tweede reyiè, foo
wel voor de voorfeyde Perfoonen als den Huys-
weerr,dubbel, ende voorts op arbitrale correctie.
III.
Ende want inder heyliger Schrift den Sabbath
des Heeren oft Sondach, ende andere Biddagen ,
by de Chriftelijcke Kercken in tijde van noode in-
geftelt, ons feer hoochlicken werden gheboden te
onderhouden, ende de felve over te brengen in hey-
lige oeffeninge ende exercitie, om den Heere te
bidden om fijne genade, loven endedancken voor
fijne weldaden, ende onderwefen ende verweckt
te worden deur den mondt zijnder Predicanten
ende
-ocr page 222-
Placaten. i.B
7. Ut·                      35z
gen Houwelicken Staet, waer deurc, ende onder
't deckfel van welcke vele ongetrouwtin hoerdom
blijven fitten, andere trouwen tegens den danck
haerder Ouderen ende Voochden, ende oock an-
dere onbehoorlijcke trouwe aen gaen,ftrijdende te-
gens het uytgedruckte Woort Godcs, Soo ift, dat
wy omme hier inne te voorfien, dien acngaende,
geordonncert cnde gheftatueert hebben , ordonne-
ren ende ftatueren by defen , by advife als boven,
Dat wie hun voortaen na de publicatie van defen,
ten houwelijcke oft in Echten-ftaet fullen willen
begeven, fullen gehouden zijn te compareren voor
die van den Kercken-racdt vanden Steden ende
Plaetfen haerder refidentie, ende aldaer verfoecken
dat hun gegunt fullen worden drie Sonnendaeclv
fche geboden, te doen inder Kercken op drie Son-
nendagen den anderen volgende, welcke geboden
gegunt ende gedaen fullen worden, ten eynde ee-
nen yegelick die eenige letfelenofte hinderniflen,
't zy van bloede, fwagerfchap, ofte voorgaende be-
lofte, waer door't Houwelijck egeenen voortganck
en foudc behooren te hebben, wil voor wenden,
't felve mach doen , En fullen daerom die vanden
Kercken-Raedt niemanden mogen laten trouwen,
fonder alvooren verfeeckert te zijn, dat de voorfey-
de Proclamaticn gedaen fullen zijn, foo ter plaetfe
van der trouwinge, als vande refidentien van bey-
de de contrahenten. Ende foo eenige bevonden
werden fonder de voorfeyde proclamaticn ende ge-
boden te hebben laten doen ter plaetfe haerder re-
fidentie, 't zy in't fecrete ofte anderfints, binnen oft
buyten de Provintie van Zeelant getrouwt te zijn·,
dat de felve fullen verbeuren heur Poorterfchap
(foo fy Poorters zijn) ende boven dien,de boete van
t'feftich ponden parafis voor den Heere, ende thien
ghelijckc ponden der Stede ofte Plecke daer fulcks
gebeuren fal.
VIL
Behoudelijcken nochtans, dat de felve gheboden
niet gegunt noch gedaen en fullen mogen worden,
als de geenedie 't felve verfoecken, beneden hunne
Jaren zijn, te weten Jonge gefellen beneden hare
vijf-en-twintich Jaren , cnde Jonge Dochteren be-
neden hare twintich Jaren, ten zy dat de felve vep;
toonen het confent van heur O uders, of den langft-
levendc der felver metten A^oochdcn (indien fy ee-
nige hebben) ende indien fy geen Ouders en heb-
ben, van hare Voochden ende naeile vanden bloe-'
dehunbeitaende.
VIII.
Maer indien eenich Jonckman oft jonge Doch-
ter boven de voorfeyde vijf-en-twintich ofte twin-
tich Jaren refpe&ive oudt wefende, ende Ouders,
Voochden ende naeitc Vrienden hebbende, ver-
fochtende voorfeyde Sondaechfche gheboden fon-
der te doen biijeken van hare voornoemde Ouders,
Voochden oft naeile Vrienden confent, foo fullen
de voorfeyde vanden Kercken-Raedt voor 't procla-
meren vande voorfz gheboden, gehouden zijn, de
Ouders, Voochden oft Vrienden voorfz vanden
Requirantoft Requirante voor hun t'ontbieden,
Ende in gevalle d'Ouders, Voochden oft Vrienden
voorfeyt binnen veerthien dagen naer d infinuatie
aen heurlieder Perfoonen ghedaen, weygeren oft in
gebreecke blijven te kommen, fal de felve weyge-
ringe gehouden worden Yoor confent, ende fullen
de
35
ι
cnde Dienaren (daerinne wy verilaen, Godt be-
tere, grootelicx mifbruycktte worden) Soo ift, dat
wy wel fcherpelick ghebicden eenen yeghelijcken,
den voorfeyden Sonnendach cnde Bid-dagen te
onderhouden, vieren, ende hun op de felve te bege-
ven inde Kcrckc by de Vergaderinge vande Chri-
ftelijcke Gemeente, om aldaer gefticht endc ghe-
leert te worden, fonder eenichhant-werck te doen,
te loiïèn oft te laden , te koopen oft verkoopen in
Huyfen oft op Straten, noch op de felve dagen ee-
nige Winckelen open te ftellen, op· de verbeurte
foo wie bevonden fal worden fijnen Winckel open
geitelt, oft eenige venbaer goeden voort gedacn te
hebben, voor d'eerftc rcyfe , van drie Carolus gul-
dens, cnde voorts t'elcker reyfe dobbel, Behoudens
nochtans, dat men uyt {onderlinge refpeden con-
fenteert cnde toe laet, ten gerieve van de Landtfa-
ten , Arbcydcrs , Zee-varende Volck, ende anders
niemant,op fulckc dagen met belloten Winckelen
voor het aflaten vande tweede kloeke totter Predi-
catien, foo voor als naer de noene , te mogen ver-
koopen alderhandc etelijcke Waren ende andere
nootdruftichcyt t'haerder lijve endc neeringe die-
nende, Ende fo wie buytcn den felven tijde oft aen
andere Pcrfoonen bevonden ial worden verkocht
te hebben, fal verbeuren die boete van fes Carolus
guldens voor d'eerfte reyfe,endc voorts t'elcker rey-
ien dobbel.
1111.
Dat voorts oock niemant, ten ware reyfende
Luyden, die men naer ghelegentheyt van faecken
fal mogen verexcufeerthouden, hem en vervoor-
dere op eenige Sonnendagen oft Bid-dagen onder
ende gheduerende de Predicatie, foo voor als naer
den noenen, eenigh Volck te fetten, oft hem te la-
ten vinden in eenige Herbergen , aldaer te fitten
drincken , fpelen, oft anderfints yet te hanteren,
noch oock te kaetfen , kloifen,rollen, fpelen, klap-
pen, tieren ende gebeeren inde Kaets-banen, Her-
bergen, ofte op der Straten, oft op, oft ontrent de
Kerck-hoven eenige infolenticn ende iloornüTe te
bedrijven, op de verbeurte foo wel tot lafte vanden
Tavernier van elck gelach, dat fy fullen fetten, als
de voorfeyde Pcrfoonen voor hun felfs voord'eerile
reyfe van drie Carolus guldencn, ende voorts t'elc-
ken dobbel, Endc die moctwillicheyt met drey-
gementen, woorden oft wereken, den Miniftcrs oft
andere der Gereformeerder Kercke hanterende,ee-
nige vrcefe ofte onbehoorlickheyt aen gedaen, ge-
ilraft te worden arbitralick als Pcrturbateurs vande
gemecne ruftc, naer gelcgcntheyt van faecken.
V.
Verbiedende daerom oock, om alleoorfaecke
van Dronckenfchap cnde andere onghercgelthcyt
te wccren,fo fecr als doenlick 7.y,dat men voortaen
geen Tavernen, Cabaretten, oft Logeringen ten
platten Lande op onbchoorlijcke,ongewoonlijckc
ende pericuicufe plaetièn beiijdcns wccchs,buyten
de openbare Straten cnde rechte Heerbanen en fal
mogen houden, daer toe elck Officier in fijnen be-
drijve goede opficht fal fchuldich zijn te nemen.
VI.
Endc om voorts te voorficn op diverfche onge-
regcltheden die dagelijcx foo lancx foo meer ghe-
pleecht worden , deur de onbehoorlijcke maniere
vanden aenvanck ende veriamelinge inden heyli-
-ocr page 223-
Vervattende verfcheyden Placaten van Policio. 354
353
XV.
Ten derden, en mogen niet trouwen die Oomen
met heure Nichten,dat is,metheur Broeders of Su-
fiers kinderen, oft kints kinderen ende defcenden-
ten, Nochte infgelijcx die Moeyen met heure Ne-
ven , dat is, met heure Broeders oft Sufters Sonen,
nochte met kints kinderen ofte defcendenten, bey-
de 'm infiiïitum. Alfoo Oomen ende Moeyen tcii
refpede van heur voorfeyde Nichten ende Neven,
ftaen in de plaetfe van Vader ende Moeder.
XVI.
Endeibo veel als 't aengaet de graden van affini-
teyt van Swagerfchap, Alfoo de bant des Houwe-
licx alfulcken gemeynfehap mede brengt, dat Man
en Wijf maer een en zijn, Soo ift infgclijcx verbo-
den ende ghcinterdiccert, dat de Man met egeene
Bloet-vcrwanten ofte Magen van fijne overleden
Huyfvrouwe, noch de Vrouwe met egeene Bloet-
verwanten oft Magen van haren overleden Man,
den felven Man ende Vrouwe binnen den voorfz
uytgedruckte graden beftaende, malkanderen niet
en fullen mogen trouwen,op gelijcke pene van on-
waerde ende ftrafie in lijf ende goet als vooren.
XVII,
Namclick,dat egeen Man trouwen en mach met
fijn Schoon-dochter,datis,met de naergclaten We-
duwe fijns Soons, noch met de Weduwe van fijns
Soons ofte Dochters Sone, ende foo voorts neder-
waerts af met egeene Weduwe, eenige fijner def-
cendentcn,Gelijck oockegeene Vrouwen trouwen
en mach met haren Schoon-fone, dat is, met een
Man van hare overleden Dochter, noch metten
Man van haers Soons ofte Dochters Dochter,endc
alfoo volgende,met egeenen Mangewecft hebben-
de van eenige hare defcendenten.
XVIII.
Infgelijcx egeenen Man mach trouwen met fijn
Stiefdochter, dat is, niette Voor-dochter fijnder
Huyfvrouwen,noch met eenige vande felve fijndcr
Voor-dochteren deicendenten, gclijck oock egeene
Vrouwe trouwen en mach met haer Stief fonc, dat
is met een Voor-fone van haren overledenen Man,
noch met eenigen defcendenten van den fêlvcn
haren Stief-fone.
XIX.
Item, egeenen Man en mach trouwen de naer-
gelaten weduwe van fijnen overleden Broedcr,noch
geen Vrouwe den Man van hare overleden Suften
XX.
Hicr-en-boven en mogen niet trouwen de Man
mette Weduwe fijnder Neve, dat is, met de Wedu-
we van eenige fijne Broeders of Sufters defcenden-
ten, Gelijck oock geene Vrouwe trouwen en mach
metten nagelaten Man van haer Nichte, dat is, mee
de Weduwenaer van hare Broeders oft Sufters
Dochtcr,noch metten Man van eenige heure Broe-
ders oft Sufters kints kinderen ofte defcendenten.
XXI.
Ende alfoin'taengaen ende contrahcren vanden
heyligen Echten ftaet" befonder dient goct reguard
genomen, dat het felfde gefchiede in alder cerbaer-
heyt, Ende dat alle confufien der voorfcydcr Gra-
den (daer deur groote fwaricheden inde* fucceiTien
ende anderfints rijfen) verhoedt worden , Soo ift,
dat wy ordonneren, dat indien eenige Perfoonen
veriöchten heure gebodcn,omme t'famen ge yoechc
Ζ                            te
de voorfz vanden Kerckcn-Racdt voorts mogen
procederen tot het doen vande voorfz Proclama-
tien ende geboden. Maer indien de voorfeyde Ou-
ders Voochden oft Vrienden compareren, ende
eenbe redenen allegeren waerom fy-lieden in 't
voorfeyde veffochte Houwelijck niet en willen
confentcren, ende daer toe by den voorfeyden van-
den Kcrcken-Raedt niet gheinduccert en konnen
werden, foo en lullen de voorfz vanden Kercken-
Raedt de voorfz Jonge Lieden niét mogen laten
trouwen noch te famen voegen,voor dat by de Col-
Icgie vander Magiftraet vander Plaetfe met ken-
niffe van faecken 't fclve hun-lieden werde gheor-
donncert.
IX.
De voorfeyde geboden gedaen zijnde, in gevalle
daer tegens geen Wettclick weder-feggens is ghc-
vallen, fullen de gheproclamcerde Perfoonen ghe-
trouwt mogen worden.
X.
Verbiedende voorts wel expreilelicken, dat den
Bruydegom ende de Bruyt die buyten de plaetfe
haerder jurifdiftie ghetroat zijn, oft eenige andere
wie datiy zijn,niet en fullen vermogen t famen te
woonen,ende hun by malkanderen in huyf houdin-
ge te vougenende converferen,voor anderftont dat
iy bewefen fullen hebben,dat fy behoorlick als voo-
ren, ghetrouwt zijn aenden Officier ende Magi-
flraet vander Plaetfe, op pene van beyde gheftraft
te worden als Hoereerders , ter difcretie vanden
Rechters.
XI.
Ende alfoo volgende de Goddelicke,natuerlicke,
ende befchreven Rechten in den Heyligen Echten
ftaet, als in een ordeninge Godes,tot eerlickonder-
houdt ende verbreydinge des Menfchelicken ghe-
flachts in geftelt, tuftchen den genen die malkan-
deren in bloede oft in Swagerfchap binnen fekeren
grade zijn beftaende, verboden is in houwelicke te
contracteren, ende dat wel eenige verfcheydenhey t
ende duyilerheyt in die bcrekeninge der felver gra-
den,byfondere van maechfehap vande fijde komen-
de wort bevonden, So iil,dat wy die verboden gra-
den hier na hebben doen uytdrucken,ten eynde een
yegelick des te beter daer van mach worden onder-
recht, ende egeene ignorantie en pretendere.
XII.
Ordonnerende ende verbiedende over fulex dat
voortaen egeene Perfoonen van wat qualitey t,con-
ditie of gefintheyt iy zijn, binnen die naervolgende
uytgcdruckte Graden malkanderen in bloede ofte
affiniteyt beftaende, te famen en fullen mogen ge-
voecht worden, noch ecnichfins malkanderen trou-
wen, op pene dat 't felfde niet alleen van onweerde
gehouden,maer oock dat fylieden in lijf ende goct
gcilraft fullen worden,iulcx na befchreven Reenten
tegen den Inceftueufcn ende bloetfchendigen is
geftatueert.
XIII.
Inden eerften,en mogen niet trouwen eenige af-
cendenten met heurc defcendenten, te weten, Ou-
ders ende kinders.opwaerts ende nederwaerts gaen-
de in hifinïtvmu
X I I I I.
Infgclijcx geen Broeders met heure Suilers,'tzy
van vollen oft halyen Bedde.
-ocr page 224-
PlacatetL.,. i.Boeck.
355
7iTic                      356
oneedijcke Plaetfen, daer men bevinden fal ravot
gehouden, ende alfulcke onecrlickheyt ghepleecht
te worden.
XXV.
Procederende tegens den geenen die naer de pu-
blicatie van defen, de felve oncerlicke Plaetfen ful-
len open houden, oft hen eenichfins geneeren met
Coppelrye, ende Hocrerye te befchicken, tot Scha-
votteringe,geeiTelinge ende banniflement uytden
Lande van Zeelandt voorfchreven.
XXVI.
Ende voorts tegens de Hoeren ende Hoer-jagers
voor d'eerfte rcy fe met vangen van heuren Perfoo-
nen, ende die te leggen te \Vatcr ende Broode feec-
keren tijdt ter difcretie vanden Rechter.
XXVII.
Ende foo verre die eenmael alfoo geftraft zijnde,
bevonden worden des meer te plegen, fullen als
dan gemulcleert ende geftraft worden , 'tzymet
banniflement, geeflelinge oft andcrfins,naer difcre-
tie vanden Rechteren.
XXVIII,
Verbiedende eenen yeghelijcken fijn Huyfen te
verhueren aenden geenen die fy weten fullen Bor-
deel daer inne te houden, op de verbeurte van een
Jaer huys-huer by den Verhuerder terftont te beta-
len voor d'eerfte reyfe, ende voor de tweede, op ge-
lijckc pene ende arbitrale correéhe, d'welck mede
verftaen wort op den genen die in fijn eygen huys
Bordeel is houdende.
XXIX.
Voorts, aengaende den Papen oft andere die
Concubinen houden, fonder die te willen trouwen,
't zy dat fy daer by kinderen hebben oft geen, Ge-
bieden wy dat fy de felve fchuldich fullen zijn ter-
ftont binnen een Maent nae de publicatie van de-
fen,te trouwen oft te verlaten,op pene van geftraft
te worden als van openbare hoererye. Efi voor den
Papen alimentatie genietende, van daer-en-boven
noch van de voorfz alimentatie te vervallen, Ende
't gene fy ter caufen van dien ghenoten fullen heb-
ben , te moeten reftitueren uy t hunne goeden, Be-
velende alfulcke Concubinen hun boeifchappen te
verlaten, ende van hun te fcheyden, naer dien de
voorfz Maent overftreken zijnde, fy haer te huwe-
licke niet en fullen begeven, op pene van ghelijcke
ftrarTe van openbare hoererye als vooren.
XXX.
Voorts foo verre een echte Man bevonden wort
in overfpcl, 't zy met een ongchoude oft gehoude
Vrouwe-perfoon: oft een ongchoude Man meteen
gehoude Vrouwe, fal de felve Man als eerloos ende
meyneedich metter daet verbeuren fijn Officie en-
de Staet, indien hy eenich heeft, ende voorts ver-
klaert worden incapabel om eenich Officie oft ftaet
meer te mogen bedienen, Ende indien 'tfelveover-
fpel gedaen ende bedreven is van een echte Man,
met een gehoude Vrouwe, dat daer en boven fy lie-
den beyde ghebannen fullen worden uyten Lande
van Zeelant den tijdt van vijftich Jaren.
XXXI.
Maer indien het overfpel is gecommitteert van
een echte Man meteen ongehoude Vrouwe, fal de
voorfz Man boven de note van eerloos ende meyn-
eedich, privatie van officie ende inhabiliteyt als vo-
ren,voor d'eerfte reyfe gecondemneert worden den
tijdt
te worden, de welcke nochtans dien vanden Kerc-
ken-Raedt ende Claflïs fouden beduncken dat ten
refpeéte vande voorfchreven eerbaerhey t, ende om
confufie van Graden tefchouwen, niet en behoo-
ren daer toe ontfangen te worden, Dat als dan die
vanden voorfchreven Kercken-Raedt hare redenen
van fwarichcyt aen gheven oft over feynden aende
Gecommitteerde Raden van den Staten voor-
noemden wclcken wy ordonneren ter eerfter Ver-
gaderinge vanden Staten daer op met volkomen
verftande vande ghefteltenifle der faecke befchrij-
yinge te doen, om daer op gherefolveert te worden
fulcks bevonden fal worden te behooren, willende
dat middeler-tijdt de voorfchreven verfochte Pro-
clamatien gehouden worden infurceantie.
XXII.
Verklarende alfo by dcfen nul ende van onweer-
den, ende niet te mogen beftaen de Houwelijcken
die in den verboden graden fullen worden ghecon-
traheert ende ghecelebreert, Ende dat de geene die
in den voorfchreven Graden van bloede ofte affini-
teyt malkanderen beftaende, hier naemaels (niet
tegenftaende de voorfchreven verboden) fouden
vermeten in houwelicke te treden, daer van fonder
verdrach oftediilimulatic gheftraft fullen worden
metic penen inde Goddelicke ende Civile Rechten
tegens den Inceftueuicn ende Bloet-fchcnders, als
vooren gheilatueert, fonder dat oock 'tPlacaetby
denKeyferCarolus de Vijfde, ghemaecktinden
Jare vijfthien-hondert ende veertich, noopende
't contraderen van huwelicke van Perfoonen bene-
den hare Jaren zijnde, ende de penen daer innebe-
grepen, hier mede verantwoort worden.
XXIII.
Ten leften, alfoo men bevindt dagelijcks, dat
cenige met eikanderen ondertrouw ghedaen heb-
bende , daer nae malkanderen niet en willen trou-
wen, macr oft laten fitten,oft oock een ander trou-
wen, ibnder by behoorlicke rechtvorderinge vande
voorgaende gheloftc ontilagen te zijn, in fulcken
gevalle fal elck van partyen contrahentenhem vin-
dende gheledeert, mogen beklagen voor de Juge
competente iijnder partye, ende den Officier felve
ex officio fal fchuldich zijn daer over te klagen. En-
de die bevonden fal worden lichtveerdelick in defe
faecke gehandclt te hebben, 'tzy ten vervolge van
partye geintercilecrde, oft vanden Officier, Doven
de penen inde gefchreven Rechten begrepen, fal
noch ghemul&ecrt ende geftraft worden totarbi-
tragic vanden Rechters,naer gelegen theyt van faec-
ken ende qualiteyt vanden Perfoonen.
X X 1111.
Ende alfoo wy oock bevinden daghelijcks meer
ende meer voor te gaen ende in kleynachtinge
vanden Menfchen gekomen te zijn.de fware ende
grouwelicke fonden van hocrerye ende overfpcl,
aer door ontwijllelickden toorne Godes verweckt
wort over de Landen en Luyden daer de felve zijn
regncrende,Endc wclcken fonde van overfpel oock
de Heydcnfche Coningen metter doot gheftraft
hebben. Soo bevelen wy allen Officiers ende Ma-
giftraten , lbo vanden Steden als ten platten Lan-
de van Zeelandt, dat fy binnen een Maent nae de
publicatie van defen (elcks in fijnen bedrijve) wee-
ren en ftooren, doen weeren ende ftooren alle Bor-
deelcn, Hoer huyfen, ende diergelijcke openbaere
-ocr page 225-
Vervattende verfcheyden Placaten van Policio. 3 5 S
3?7
riidtvan veerthien dagen in gevanckeniife te Wa-
ter ende te Broode, ende boven dien in een pecu-
n'clc boete van hondert guldens, ofte anders hoo-
eer naer't vermogen ende ghelcgentheyt vanden
Perfoon, ter difcretie vanden Rechteren, ende daer
naer meer delinquerende met banniffement van
viiftich Jaren,met confifcatie vande helft van fijne
poederen, Endcfal d'ongehouwde Vrouwe fulcks
ledelinqueert hebbende.voor d'eerfte reyfe te Wa-
ter ende te Broode geleyt worden den tij t van veer-
thien dagen, ende indien fy andermael bevonden
wort fulcks te committeren, fal voor den tijdt van
vijftien Jaren gebannen worden uy t den Lande van
Zeelant, ende verbeuren d'een helft van haer goe-
den, als boven.
XXXII.
Ende indien ecnich ongehouwt Man met eeni-
ee echte Vrouwe overfpel bedrijft ofte boeleert, fal
den voorfchreven Man boven de note van eerloos,
privatie van Officie, inhabiliteyt ende banniiTe-
ment als vooren den tijdt van veerthien dagen te
Water ende te Broode geleydt worden,ènde voorts
ghecondemneert in een pecuniele boete van hon-
dert guldens , oft anderfints hooger naer fijn ver-
mogen ende ghelegentheyt ter difcretie vanden
Rechtcren,Ende foo verre hy andermael fulex com-
mitteert fal vijftich Jaren uytdcnvoorfeyden Lan-
de gebannen worden, met confifcatie vande helft
van fijne goeden ,ende de gehouwde Vrouwe met
den ongehouwden Man overfpel committerende,
fal als boven ghebannen worden den tijdt van vijf-
tich jaren.
XXXIII.
Ende dat al onvermindert alfulcken recht als de
geofTenceerde partye 't zy Man oft Vrouwe tegens
den Overfpeelder competeert, foo tot fcheydinge
vanhouwelick, als anderfins naer rechte, foo oock
by defen verftaen worden in vigeur te blijven alle
de ftraflên ende de penen inde Key ferlickc ende be-
Fchreven Rechten geftatueert, tegens alle crimen
van ontfchaecken,ontvueren ende bloet-fchenden,
ende diergelijcke enorme hoereryen.
XXXIIII.
De Koppelaers ende Koppelerffen die een fim-
ple hoererye fullen hebben gheprocureert, fullen
worden gnefchavotteert ende ghegceiTelt, ende
voorts eeuwelick gebannen, op de verbeurte van-
den lijve.
XXXV.
Ende waer 't faecke dattet Vader,Moeder, Broe-
der, Suflcr, Oom, Moeye, Momboer oft Cura-
teur ware, die alfoo fijn Dochter,Suflcr, Nichte of
Weefehaddc gelevcrt,oftdatdieKoppelrije ftreck-
tc tot overfpel, fulcke fullen metter doot gheftraft
worden.
XXXVI.
Item, alfoo dagelijcks wort bevonden, dat veele
ende verfcheyden ongoddclicke, fchandaleufe, en-
de ergcrlijcke Boecxkens, Liedekens, Refereynen,
Nieumarcn, ende dier ghelijcke in Drucke ende
Schrifte werden uytghegheven, fulcks dat d'onwe-
tende ende onverfochte Menfchen , ende de ghe-
mcyne Man deur d'oproerige ende d'ongherufte
geeften, lichtelick tot mifverilant,fcheuringe ende
feditie in dcfen tijde gebracht fouden mogen wor-
den, Soo ift, dat wy met rijpen berade ende advijfe
vanden voorfchreven Staten 's Landtsendc Graef-
felickhëyts voorfchreven, verbode η ende ghéinter-
dieeert hebben, verbieden ende interdiceren byde·1
fen eenen yegelijcken,van watftate,natie,qualiteyc
ende conditie de felve ibude mogen wefen, cenigo
alfulcke ergelijcke, oproerige, ende fchandaleufe
Boecxkens, Nieu-maren, Liedekens, Refereynen,
oft anders, hoedanich de felve fouden mogen we-
fen, in geenderhande Tale ofte Spraccke voörtaen
binnen den voorfeyde Lande te Drucken,oft in ge*
fchrifte te laten uytgaen, verkoopen, noch elders
gedruckt, hier innc te brengen, op de verbeurte van
de felve Boecxkens, Liedekens oft anders, ende
daer-en-boven van hondert Carolus guldens voor
de ecrfle reyfe, ende de tweede reyfe op dobbele
boeten, ende daer-en-boven arbitralick gheftraft te
worden. Ende ten eynde al 't fclfdc te beter mach
worden achtervolcht ende onderhouden, Ordon-
neren ende bevelen wy allen Boeck-druckcrs bin-
nen den Lande van Zeelant, voortacn niet te druc-
ken, nochtc in drucke uy t te laten gacn, ten zy al
't felfdc eerft den Staten oft hare Gecommitteerde
Raden fal zijn vertoont, ende by hunlieden toege-
laten ende geadmittcert, Soncfer dat oock nae de
felve admiifie daer aen yetin drucke toe oft afghe-
dacn fal moge werden. Ordonneren mede, dat tot
diè eynde alle Druckers, onder haerlieder gedruck-
te Exemplaren gehouden fullen fijn teftellenheur-
lieder naem, de plaetfe hcurlicder refidentie, ende
het Jaer wanneer fulcks is gedruckt, midtfgaders
d'Autheur ende Tranflateur van dien. Ende fullen
de Druckers mede.gehouden zijn binnen drie We-
ken naet de publicatie van defen, te compareren
voor den Staten voornoemt, oft heure Gecommit-
teerde Raden, ende in handen vanden felfden te
doen den behoorlijcken Eedt, van dat ij lieden hen
daér naer in alles fullen reguleren, op gelijcke pene
als boven, tegens den geenen die contrarie van de-
fen bevonden fal worden gedaen te hebben, te be-
keeren ende t'appliceren de voorfchreven penen,
Een derdendeel tot behoef vanden Officier die de
executie daer van doen fal, een derden-deel tot be-
hoef vanden Aenbrenger, ende een derden-deel tot
profijte vande gemeyne faecke, met verbodt ende
interdictie, dat alfulcke Contraventeur niet meer
en fal mogen drucken.
XXXVII.
Item, Alfoo men bevindt dat door de openbaer
Rethorijcke ende dierghelijcke Spelen ende Bate-
menten in defen tijdt, vele worden geergert ende
ghefchandalifeert, alsfchijnendc die te kommen
uyt weelde ^ Ende dat oock dickwils daer by 011-
goddelijeke ende oock onnutte propooften en-
de redenen der Gemeynte worden voor ghedra-
gen, ilrcckendc tot onftichtinge , lichtveerdig-
heyt, ende ongheregeltheydt, Soo ift, datWy
met advijfe als vooren, de felve publijcke Spelen
ende Batcmenten by defen wel expreiTelijck ver-
bieden ende interdiceren al-omme binnen defe
Provintie , tot dat anders daer inne gheordon-
neert zy.
XXXVIII.
Ende dit alles onvermindert der Steden Privile-
giën ende gherechticheden, die wy verftaen te blij-
ven in haer geheel, fulex fy van outs tot defer tijdt
toe die geexerceert hebben.
Ζ χ                    Ende
-ocr page 226-
Placatecu. i.Boeck, 8.Tit.                    ^0
infonderheyt allen Officieren dien het felve lal mo-
359
xxxi
gen aengaen, dat iy de ièlve fonder eenige conni-
ventie ofte diiïïmulatie ter executie ftellë oft doen
ftellen, ende den Overtreders van dien doen corri-
geren fulcks als behooren fal, want den Godrs-
dienft ende welvaren vanden Lande fulcks is vcr-
eyiTchcnde.
Aldus ghedaen in 't HofFvan Zeelandt tot Mid-
delburch, onderden Zegel ter iaecken vanden
voorfeyden Staten hier op gedruckt in Placate den
achtften Februarij desjaers 1583. By Sijne Excel-
lentie.
Ter Relatie vande Gecommitteerde Raden
vanden Staten voornoemt. Ende t'bunder Ordon-
nantie. By my, Ch. Roels.
Ende want onfe ernfbge meyninge is, dat alle
de voorfchreven Poinéten onverbrecckelijek ende
itridtelijck worden onderhouden, ende dat een ye-
gelick daer van notitie ende kennuTe mach hebben,
Soo hebben Wy gheordonneert ende ordonneren
by defen,den Gecommitteerde Raden voornoemt,
dat fy de felve metten eerften over al inden Lande
van Zeelandt,daer men cofluymelickis publicatie
te doen, laten verkondigen ende publiceren, ende
boven dien voor eenen yegclicken in drucke laten
uytgaen, Ordonnerende voorts allen ende eenen
yeghelijcken dien het felve eenichfints aengaen
mach, in iijn reguardhen hier naerte reguleren, op
de penen ende correctien daer inne begrepen,Ende
DEN ACHTSTEN TYTEL
Ordre op het Trouwen.
E goeiwillige Lefer gelieve alhier voor gerepeteert te houden 't gunt inden Placate van Keyfcr Kar el Art.
17. Colum. 319. midtfgaders inde 0 mormannen van Ρ olie ie vande Staten van Ho Handt inde 13 eerfle
Articulen Colum.
330 ende volgende; ende van Zeelandt Art. 6 ende volgende, Colum. 351 ende volgende,
in hetfiuck van Trouwen is gefl.atuecrt.
Placaten vande Staten Generael.
u fegens bet onordentelijckJTrotmen derTriefleren in 'Brabandt,™ date
de» 3 Vérmrij ι ó 4 3. ende lyAfrÜ 1650.
den Raedt van State defer Vereenichde Nederlan-
den , als oock vanden Raedt van Brabandt, goet-
gevonden hebben omme alle dergelijcke fchanda-
leufe by-een-komiten ende onbehoorlijckeverfa-
melingen in Houwelijcke voor te komen, Wel ex-
preifelijck by defen te verbieden, dat van nu voort-
aen geene Inwoonders vande Stadt ende Meyenjc
van 's Hertogen - Bofch, midtfgaders van Breda ,
Bergen opten Zoom, Grave,Steenbergen, Wiliem-
ftadt,ende de rcfpecüve Landen daer onder gehoo-
rende, het zy jonge ofte oude Luyden , meerder
oft minder-jarige, onvrye oft onder Benefitie van
Pafpoort oft Sauveguarde, het platte Landt fre-
quenterende , hun lullen hebben te vervorderen
voor eenige Roomfche Priefteren, of die geene die
macht hebben trouwe te folemnifercn , alfuicken
folemnifatie te laten doen, fonder al voorens by
Wettelijcke Atteftatie, ofte vande Kercken-Pie-
nacrs vande Plactfe hunner refidcntie te doen
blijeken, dat na voorgaendc behoorlijcke aenteec-
keninge van heurc oprechte namen ende toe - na-
men , drie Sondaechfche Proclamatien t'harer
woon-plaetfe, of inde Kercken ofte vanden Raedt-
huyfen naer ordinaris gewoonte fullen voorgegaen
zijn, ende dat geene verhinderinge en is, Op pene
van andere folemnifatie indiredelijck verkrijgen-
de, dat de felve fal gehouden worden voor omvet-
telijck, nul ende van onwaerden, ende dat tegen
de Priefter, oft den geenen die fich ial onderftaen
hebben fulcken pretenfen trouwe te doen , fonder
het voorfchreve Wettich blijck, daer over by den
Officier
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den!
geencn die defe fullen fien ofte
hooren lcfcn,Saluyt. Alfoo Wy
in ervaringe komen dat de
Roomfche Prieilers, die noch
ghetolcreert werden inde Plaet-
fen ofte Landen van Brabandt onder defen Staet
gehoorende, hun onderftaen ende voor nemen in
echte te ilellen Peribonen die hun aen hcurkomen
prefen teren , fonder dat fy kenniiTe hebben , ofte
dat hun alvoorens is ghebleecken vande vryicheyt
der Perfoonen,noch toeilemminge van Ouders oft
Voochden, veel min van behoorlijcke Proclama-
tien ter Plactfe van hunne woon-plactfe voor ghe-
gaen te zijn, gclijck daer van exempel is, datfulex
nochonlancks in't Marquifaet van Bergen opten
Zoom onordentelijck is gepleecht, het welcke niet
alleen en is tegen het goet gebruyek altijdt in defe
Landen gcobierveert, maer oock tot groot fehan-
daei vanden Houwelijckcn-ilaet, als aende eene
zijde den Ouderen oft Voochden beroovende van
het refpecl: ende goede toeverftcht, 't welck de fel-
ve over haere Kinderen ofte Pupillen , voorneme-
lijck in materie van Huwelijcke is competerende,
ende aen d'andere zijde den wech openende ende
aenleydinge gevende tot illigitimc bywooningen,
Bloet-fchanden ende derghelijcke deteftable ver-
mengingen , waer tegen, alfoo Wy bevinden dat
noodighlijck moet werden verfien. SOO ÏST,
dat Wy hier op ghehoort hebbende het advijs van-
-ocr page 227-
11 '.....'■,
Ördre op het Trouwen»*·
iét
$6\
oft verdrach t alfoo Wy fulfcks ten méeiten dienfte
bevonden hebben te behooren. ι Ghedaen ter
Vergadcringe vande Hooch-ghemelte Staten Ge-
ncraej, in 's Graven-Hage , den derden Februarij
fcithien-hondert en drie-en-veertich. Was gepa-
rapheert , IV. Ripper da ,st' Onder ftondt, Ter
Ordonnantie van de felvc . Ghetceckcnt, Cor-
nelis Mufch
. Zijnde op 't Spatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten , in rooden
Waflche.
Officier des competerCnde, fal worden ghcproce-
decrt tot arbitrale corre&ie, fondcr conniventie.
Ende op dat niemanthier van ignorantie en prctcn-
dcre,Soo ordonneren Wy dat defe onfe Ordonnan-
tie inde voorfz Steden ende Landen fal worden
ohcpubliceert cnde gheaffigeert. Lallende oock
allen Officieren, Jufticieren , ende allen anderen
dien 't acngaen mach, defe onverbreeckelick te on-
derhouden ende doen onderhouden, procederende
teaenden Overtreders, fonder eenige conniventie
inden Placate d'Anno 1650 flaen defe woorden, Ghedaen ende gerenovcert ter Vergadcringe vande
Hooch-ghemelte Heeren Staten Generael in 's Graven-Hage den negen-en-twintichften April
1650. Was geparapheert, Boucborfl,vt- Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande felve. In ab-
fentic vanden Griffier, /. Spronffen. Zijnde op 't fpatium ghedruckt het Cachet der felver Heeren
Staten in rooden WaiTche,
2. Placaet, in date den achtïlen Af ril ι 6\\* op 't fehe SubjeB*
E Staten Generael der Vereenighde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, dat wy den
derden Februarij in den voorleden [are feithien-
hondert drie-en-veertich, hebben doen emaneren
feecker Placact, ende dacr by gheordonneert cnde
geilatueert, dat van doen voortaen geene Inwoon-
ders vande Stadt ende Meycrije van 's Hertogcn-
Bofch, midtfgaders van Breda , Bergen opten
Zoom, Grave,Steenbergen, WilTemftadt, ende
de refpeétive Landen daer onder ghehoorende,het
zy jonge ofte oude Luyden, meerder ofte minder-
jarige , onvrye oft onder Beneficie van Pafpoort
ofte Sauveguarde het Platte Landt frequenteren-
de, hun fouderr hebben te vervorderen voor eenige
Roomfche Prieileren, oft die geene die macht heb-
ben trouwe te folemniferen, alfulcke folemnifatic
te laten doen, iönder alvoorens by Wcttclijcke At-
teilatic oft vande Kerckcn-Dienaers vande Plaetiè
hunner refidentie te doen blijeken, dat nae voor-
gaendc bchoorlijcke aen-teeckeninge van heure
oprechte namen cnde toe-namen drie Sondaech-
fchc Proclamatien t'haerer Woon - plactfc of inde
Kercken of vande Raedt-huyfen naer ordinaris ge-
woonte voor gegaen fouden zijn, ende dat geene
verhinderinge en is, op pene van andere folemni-
fatie indirecrelick verkrijgende, dat de felveibude
gehouden worden voor onwettelick, nul ende van
onwaerden , ende dat tegens den Pricfter oft den
geenen die fich ibudc onderftaen hebben fu leken
prctenfen trouwe te doen, fonder het voorfz Wet-
tich blijck, daer over by den Officier, des compete-
rende, ibudc worden geprocedeert tot arbitrale cor-
redic., fondcr conniventie. Ende alfoo Wy nu be-
richt worden dat de Roomfche Priefters, die noch
getollcrcert worden inde Plaetfen ofte Landen van
Brabandt onder defen Staet ghehoorende, heur on-
dernemen Pcrfoonen , die heur in Houwelickcn
Staet willen begeven, al is 't dat een van hun bey-
aen in een vande voorfz Steden oft onderde Poor-
tje van dien zijn woonendc, voor hun onder-
bouw te laten doen, cnde haer dacr van vcrlcencn
ten Biljet van Atteitatie, daer mede fy dan komen
ende bcgeeren dat men de gheboden inde voorfz
Steden foude aenteeckenen, daer door als dan ont-
gaende het onderfoeck voor den ondertrouw,oftde
Perfoonen vry ende fulcks zijn, datfe ionder be-
dencken met malkandcren totten Houwclijckcn
Staet konncn treden. S O O I S T, dat Wy ge-
hoort hebbende het advijs vanden Raedt van State
defer Vereenicb.de Nederlanden, alsoockdat van-
den Raedt van Brabandt refiderCnde alhier inden
Hage, ende blijvende inhcreren ons voornoemde
Placact vanden derden Februarij 1643. goct ghc-
vonden hebben, tot dilucidatie van dien, midts de-
fen te verklaren, dat wy de ondertrouwen, in voe-
gen als vooren verhaelt, voor de Roomfche Prie-
fters gefchiedende, houden, oock bcgeeren dat ge-
houden fullen worden voor nul cnde van onwaer-
den , Interdicerende cnde verbiedende over fulcks
de felve Roomfche Prieilcrs fulcks voorts aen meer
te doen, oft voor heur te laten gefchieden,vecl min
daer van Atteitatie te verleenen, als zijnde direde-
lick inrijdende met onfe goede meeninge ende in-
tentie ,op pcync dat tegen den Priefter, oft den ge-
nen die iich fal onderftaen hebben foodanigen prc-
tenfen ondertrouwc te doen, by den Wereltlickcn
Officier des competcrende, ghcproccdecrt fal wor-
den na behooren, cnde gecontendeert tot arbitrale
corrcdie. Ende op dat niemant hier van ignoran tie
en pretendcre, iö ordonneren Wy dat deie onfe na-
dere Verklaringc cnde Ordonnantie in de vooriz
Steden cnde Landen fal worden ghcpubliceert en-
de gheaffigeert. Lallende oock allen Officieren ,
Jufticieren, ende allen anderen, dien't acngaen
mach, defen als oock ons meer-genoemde Placact
vanden derden Februarij 1643. onverbreeckelick te
onderhouden ende doen onderhouden, procederen-
de ende doende procederen,in conformité van dien,
tegens den Overtreders, fonder eenige conniventie
oft verdrach, alfoo Wy fulcks bevonden hebben te
behooren, Gedaen ter Vergaderinge vande hooch-
gcmelte Staten Generael, in 's Graven-Hage den
achtften April fefthien-hondert vier-cn-vcertich.
Was gheparapheert , Jfigb: Aldringa ,vt' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ende was
onderteeekent,C0/77<?/ii Mufch. Zijnde op 't fpatium
ghedruckt het Cachet der iel ver Heeren Staten in
rooden WaiTche.
Ζ 3                   DEN
-ocr page 228-
363                     Placaten_>. t.Boeck. 9.Tit.                    3Ó4
DEN NEGENDEN TYTEL.
Iegens mifbruyck van Huyrlnyden en Pachters.
T\E Lefer gelieve hier voorgeinfereert te houden Λί/ 30,31,32., 33 en 34 Artuukn vande Poiitijcke Ordonnantie
*~*van Hollandt, Colum,
336gedruckt.
Placaet van Keyfer Karel.
Placaet ofte Ordonnantie, (jemaeckf by den Kgyfir inden lare 1515.
jegens de Huyrluyden ende Pachters.
Acrle, by der gratiën Godts Prince van
, Spaengien, van beyden Cicilien,van Jc-
rufalem,&c. Onfeneerften Deurwaer-
.der, Sergeant van Wapenen hier op
verfocht, Saluyt. Alibo dagelijcks hoe
langer hoe meer, veel ende diverfche klachten ge-
daen worden by den Ridderfchappen, Edelen ende
Burgeren van onfen Steden, ende anderen ,woon-
achtich binnen onfen voorfz Landen van Hollant,
Zeelandt ende Vrieflandt, dat die Pachters ende
Huyr-luyden ,als fy yemandts Landt een tijde van
Jaren in huyr ghchadt hebben, ende de felve Huyr
uyt is, willen met kracht ende gewelt gebruyeken
't felve Landt, fonder ecnige nieuwe Huyr te maec-
ken tegens den Eygenaers van dien Landen, ghe-
noech tegens danck ende wille van den genen die
't felve Landt toe behoort, feggende ende mainte-
nerende ,dat hun-luydendie nae-huyr toebehoort,
Ende dat meer is, geven de felve Landen over an-
dere Perfooncn, verkoopende die nae-huyr omme
groote fomme van penningen, ofte hijlicken heur
Kinderen uyt met die felve nae-huyr, in aller voe-
gen ende manieren, of't felve Landt hen-luyden
eygentlijcken toe behoorden, ende den eygendom
van dien hun-luyden by haren Ouders gelaten en-
de ghe-erft ware, ende die geenc die alfulcke nae-
huyr koopen, ofte in huweJijcke ende mangelinge
gegeven zijn, indien de Eygenaers ende Proprieta-
rifen vanden Landen yemant anders die felve heu-
te Landen verhuyren, omme die te ghebruyeken,
lbo dreygende oude Pachters de nieuwe Pachters,
feggende, foo wie haer Landt onder-huyre,datfy
die haer Lijf hebben fullcn, ende procederen oock
metterdaet tegens de felve nieuwe Huyr-luyden
ende Pachtenaers, de felve quetfende ende ilacn-
de,haer Kooren dat fy zaeyen ende andere Vruch-
ten opte Landen wallende, vernielende, haer Bee-
iten quetfende ende uytten Weyden jagende ,
maeckende alibo den Eyghenaers vanden Landen
heur Landen inilal ende tot ongebruyek, dat fy't
felve nieten mogen verhuyren ende doen gebruye-
ken tot heuren fchoonften by den genen die 't hun
belieft. Ende alfoo dit aifaeckenzijn van groote
mefufen, fortfen ende geweiden, die lange Jaeren
geloopen hcbben.ende wy willen dat van nu voort-
acn gepugneert ende geftraft worden ten exempel
van een yegeiijeken. S O O IS Τ, dat Wy by
advijfe, goet-duncken ende rijpe deliberatie van
Rade van onfen lieven ende getrouwen Neve, Rid-
der, Raedt, Camcrlingh, de Grave Yan Naiïbu, on»
fen StadthouderGenerael,de Prefident ende Luy.
den vanden Rade van Hollant, Zeelant ende Vrief-
lant, verklaert ende geordonneert hebben, verkla-
ren ende ordonneren mits defen, dat niemant wie
hy zy vanden Pachtenaers ende Bruyckers van ee-
nige Landen die fy in Pachte gehouden ende ghe-
nomen hebben , niet langer en fullen mogen ghe-
bruyeken dan den tijdt van vier Jaren, die hun ge-
gunt, ende daer by hun 't felfde Lant by den Eyge-
naer van dien in Huyr gegeven is, ten zy by Pack
ende wille vanden fel ven Eyghenaer, ende datfy
daer afhebben Huyr-cedullen by gefchrifte alil be-
hoort , fonder eenige andere ontwaeringe ofte fo-
lemniteyten van Rechten, die men hier van ghe-
woonlijcken is ten Landt-rechte te houdenT te ver-
wachten ofte verbeyden, ende dat oock niemant
vanden felven Pachtenaers eenige Huyr van Pach-
te nae expiratie van dien ander over fal mogen ge-
ven, buyten confente ende wille vande Eygenaers
vanden felven Lande, ende dat fy oock geen huyr-
waer ofte beterniiTe van dien verknopen, haer Kint
of Kinderen, Vrienden ofte Magen, daer mede uyt
fulien mogen hijlicken , ende alfoo van hun ver-
vreemden, fonder beliefte ende confent vanden ge··
nen die den eygendom van 't voorfz Lant toe be-
hoort. Ontbieden en bevelen dacromme alle Pach-
tenaers ende elcx van dien, dat fo wanneer by oen
Eygenaers nae de expiratie vande huyre, yemant
anders dan de oude Pachters ende Gebruyckcrs ee-
nige Landen verhuyrt werden, dat fy den nieuwen
Huyr-man ter caufe van dien in woorden oft in
wereken, in fijn Pcribon , ofte aen fijn Vruchten
ende goeden, nieten mifdocn noch en mis-feggen
in cenigerhande manieren, maer den felven nieu-
wen Pachtcnaer, die Landen hun verhuyrt, rufte-
lijcken ende vredclijcken laten gebruyeken, tenzy
dat fy by Huyr-cedullcn,ofteanders by goede ghe-
fchriftc klaerlijck doen blijeken ,dat de huyre noch
duyrt ende niet ghcexpireerten is , of dat de nae'
huyre hun toe behoort ende toegefey t is, in welck
cas nochtans wy willen, dat fy van alle fortfe ende
onbehoorlijcke manieren abftinercn , maer fullcn
dat den Rechter vande Plaetfe, ende den nieuwen
Pachter te kennen mogen geven , omme in heur
recht te blijven , ende dit al endeelck poinci van
dien byfonder, opte peyne van ftrengelijck daer at
gecorrigeert te werden in heur Lijf ende goeden, na
qualiteyt vanden Pcrfoon ende mifdaet. Ende ton
eynde dat niemant ignorantie van defen pretende-
ren en mach, Soo committeren eiade bevelen VVy
umics
r
-ocr page 229-
------------------          -^—
---------
365 Jegens mif bruyck van Huyrluyden en Pachters. 3 6d
ren bevinden ter contrarie doende, of gedaen heb-
bende nae den voorfz publicatie van defen , dat fy
de iêlve ende elcks van hun aen»tailen, vangen en-
de met
rechte daer op procederen, ende de felve
ïtraflèn ende corrigeren, fonder eenige diflimula-
tie ofte gunfte, op peyne daer van felvcr arbinalick
gecorrigeert te weien, want onfen geliefte fulcks is
ende ghedaen willen hebben, onfen voorfz Stadt-
houder, Prefident ende Raden, certificerende wes
ghy hier inne gedaen fult hebben, ende u wederva-
ren fal wefen. Gegeven onder 't Zegel vanden Ju-
fticie dat wy noch ter tijdt ghebruyeken, hier aen
gehangen, opren ^^ dach in Januario, in 't Jaer ons
Heeren 1515. Onder geteyekent, By mijn Heere
de Prince. Ter Relatie van fijnen Stadthouder
Generael, Prefident cnde Raeden van Hollandt,
Zeelandt ende Vrieflandr. A. Sandetijn.
Geextraheert uyt het eerfte Memoriael-Boeck,
gehouden by tijde van Meeirer Arnoult San-
delijn, in fijn leven Griffier vanden Hovc van
Hollandt, beruftende inde Griffie vanden fcl-
ven Hove, ilaende aldaer gheregiftreert Folio
Lij. ende Liij. Ende naer collatie daer jegens
gedaen, is 't voorfz gheextrahcerde daer mede
accorderende bevonden, huyden den derden
Decembris annofeitien-hondert vier-en-twin-
tich. By my, F. Criep,
u mits dcfen onfen openen Brieven cnde Ordon
nantie, dat ghy terftont treckt over al binnen onfen
voorfchreven Landen van Hollandt, Zeelant ende
Vrieflant,ter Plecken daer men ghewoonlijcken is
publicatie ende geboden te doen. Ende aldus van
onfen wegen ter prefentie vande Officieren ende
Wethouders vande Plecken publiceert ende ver-
kondicht de voorfchreven onfen Ordonnantie, be-
velende alle Pachtenaers ende anderen die ditaen-
iraen ofte roeren mach,by openbaer Edid,de voorfz
onfen Ordonnantie ende elck Poind van dien te
ondcrhoudê, te achtervolgen,ende daer niet tegens
te doen,nochte doen doen,op de peynê boven ver-
klacrt, de welcke publicatie alfoo openbaer gedaen,
ende Copic van dien ghelevert zijnde den Officie-
ren vanden Plecken, Wy houden ende authorifcren
van fulcker krachte ende waerde,of't felve aenden
perfoonen vanden Pachtenaers voorfz ghedaen
ware. Ontbieden daer omme ende bevelen onfen
voorfz Stedehouder Generael, Prefident ende Luy-
den van onfen voorfz Rade, allen onfen Officieren,
BaiJliuwen, Schouten, Wethouderen, ende ande-
ren wie iy zijn, dat fy u in dit doende, doen alle
hulp ende byftandicheyt, ende dat fy ende elcks
van hun, defe onfe voorfz Ordonnantie wel ftren-
gelijck ende met alle rigeur onderhouden, obferve-
ren, cnde doen onderhouden ende obferveren, en-
de den genen die fy ende elcx van hun inden heu-
Placaet vande Staten van Zeelandt.
Placaet vande Staten van Zeelandt, jegens verfchey den mifbruyeken gbe*
fleeght by de Landt, luyden ende andere aende Gront-eygenaren ofte derfelver Landen, Huyfen} Ge-
tn?as3HavejPlantagie ende andere goederen, den 16 Febmarij ι 6 ι
8.
^i| Ie Staten van Zeelandt, Allen den genen
die defen fullen fien ofte hoorenlefen,
Saluyt. Alibo dagelijcks hoe langer hoe
meer bevonden wert dat binnen den Lan-
de ende Graeffchappe van Zeelandt, de Landt-luy-
den ende andere in Pachte ofte huere hebbende
ofte feggende te hebben, de Landen van andere,
hun vervoorderen onder 't deckfel van verbeterin-
ge, timmeragie, beplantinge, naer-huyre over de
felve Landen, ofte#andere diergelijcke voorilel, de
felve Landen te blijven befitten,oock naer het eyn-
digen van hen-lieden huyre ofte Pacht,belettende
de Gront-eygenaren hun vryen wille te mogen
doen mette felve Landen, dreygende andere Huys-
luyden in foodaniger manieren dat de felve hun
niet en derven onderwinden de felve Landen van-
de Gront-eygenaers te'huyre η ofte Pachten, van
vreefe in hunnen Peribone, goederen ofte Have,
van foodanigen moetwilligen befchadicht te fullen
werden. Sijnde mede dickwils bevonden, datter
Verbanden ende Befprccken zijn ghemaeckt ghe-
wceil,dat men de Landen van defe ofte die ge we-
nen ofte quartieren, niet anders dan voor fekeren
pnjs onderlinge gheraemt en fal in-pachten, door
jeleke ende andere diergelijcke mifbruyeken en-
de quade praétijcken,de goede Ingefetenen vanden
Lande ende Graeffchappe van Zeelandt, ende fon-
derlinge Weduwen, Weciên ende Godts-huyicn ,
die van haer Jacrlijcxfche Pachten ende inkom-
men ghemeenlick hun zijn onderhoudende , niet
allecnlick moeten ontbeeren de behoorlicke baten
daer mede iy hun Jaerlijcx moeten onderhouden,
maer wert de felve boven dien genoech af-handich
ende initallich gemaeckt den profijtelickcn eygen-
dom vande voorfz haere Landen cnde andere goe-
deren , waer uyt veele verfcheyden fwaricheden
ende inconvenienten apparent fouden zijn te ont-
itacn,ingevalle by ons hier in niet promptclick ver-
fien en werde. S O O IS Τ, dat Wy onvermin-
dert alle voorige Ordonnantien ende Placaten.eer-
tijts op ghelijckeiaecken gemaeckt ende ghcè'ma-
neert, die niet jegenftaende de publicatie van defe
jegenwoordige verftaen werden in alles te blijven
in haer geheel ende onverlet,tegcnsde voorfchreve
cnde andere diergelijcke mifbruyeken, hebben ge-
ordonneert endegeitatueert, ordonneren ende fta-
tueren by defen, 't gunt hier naer is volgende.
I.
Eerftelick, dat alle Pachters ofte Gebruyckers
naer het uytgaen van hare Pacht, dadelick ende
fonder vertreck hun handen fullen hebben te tree-
ken ende hun te onthouden vande Landen, foo
wel Weyen als Kooren-landen, Hof- fteden ende
Boomgaerden die iy left in pacht oft huyre gehadc
mogen
-ocr page 230-
Placaten. ι. Boeck. 9. Tit.
3^7
3 68
den. Statueren ende ordonneren wy overfuicks
dat van nu voorts aen geene Bruyckers ofte Pach-
ters foodanige huyre ofte beterfchappe van andere
Luyden Landen, noch by verkoopinge, overlatin-
gen, mangelingen, donatien, Huwelijcxfche Voor-
waerden, noch by andere Contracten en fullen mo-
gen overfetten, directelick nochindiredelick, noch
hangende ende gheduerende die huyre, noch oock
voor ofte nae die expiratie van dien, dan by voor-
gaende fchriftelijck confent vanden Gront-heeren,
op peyne van niet alleen van nullité, maer oock
dat foodanige Bruyckers ende Pachters tot behoe-
ve vande Gront hceren verbeuren fullen die vor-
derc huyre vande Landen, indien fy daer aen eeni-
ge fouden mogen hebben, indien 't den Eygemer
belieft. Mitfgaders alfulcke aétie van vergocdinge
als henluyden tot het ghetimmer, bcpootinge, et-
ten, zaeyen endc Zaet-koorn, ofte anders cenich-
fints foude mogen competcren, als oock het geene
mogen hebben, cnde dien volgende fullen ghehen-
gen,dat de Eygenaers van dien de felve Landen ofte
andere goederen in 't openbaer ofte anderfints tot
henlieden geliefte op veylen ende verhuyren, ofte
aen hun felfs behouden, fonder de felve Eygenaers
ofte nieuwe Pachters in eenigen decle in hun vre-
delick ghebruyck eenich hinder ofte beletfel te
doen ,hoedanich 't felve foude mogen wefen. En-
de in gevalle yemant vande voorfz Pachters ceni-
ghe naer-huyre ofte vorderen Pacht aende voorfz
Goederen fouden willen feggen te hebben, dat hy
evenwel onder hetdexfel van dien in het gebruyek
vande felve goederen nieten fal vermogen te blij-
ven,ofte de felve in eeniger manieren onderwinden
by befaeyinge, ettinge vande Weyen of ander-
fints , ten ware faceke dat van foodanigen preten-
fen Pacht byd'eygcn handt vanden Eygcnaer ofte
andere publijcken inftrumente datelijck konde
blijcken,ende by gebreeckc van dien en fullen foo-
danige pretenfe Pachters in rechte niet mogen wer- | fy voorde overlatinge fouden mogen befproockcn
den ghehoort, voor endc al eer hun handen vande j hebben, welverilacnde dat den Huyrder wefende
felve Landen te hebben gctogen,endchet gebruyek I Eyghenaer van een Hof-ilede ende Landt-huys,
van dien ten behoeve vanden Eygenacr te hebben j kommende het felve te verkoopen of tranfporte-
ingeruymt.
ren,fal vermogen de Landen die hy in baninge heeft
II.
voorden tijdt dat de huyre noch is duerendc over
Ende oft gebeurde dat den ouden Pachter ofte
yemant van njnent wege,den Eygenaer ofte nieu-
wen Huyrder die van henlieden Huys-gefinin heu-
ren Perfoonen ofte goederen in eeniger wijfe mif-
handelde: de felve diredlelick ofte indircdelick ee-
nich letfel, injurie ofte dreygement quamc aen te
doen, cnde dat fulcx bekent ware ende konde blijc-
ken by den ouden Huyrder ofte door fijnen toe-
doen gefchiet te zijn, foo fal tegens den fel ven, en-
de den genen die hy tot fijn voorflel gebruyekt fal
hebben,dateÜck gcprocedccrt werden by apprehen-
fie. Ende het feyt bekent ofte naer behooren bc-
wefen zijnde, fullen fbo wel die fulcks bevolen ofte
tocgeflaen heeft als den hant-dadigen acnden Lij-
ve gheflraft ofte anderfints arbitralick naer exigen-
tie vande mifdaet gecorrigcert werden andere ten
exempel, cnde dit al onvermindertden gheintercf-
fcerden hun Adie van koflen , fchaden ende inte-
reitcn vande gchccle fchade opende jegens de goe-
deren ende Erfgenamen van foodanige gheexecu-
teerders,dic de felve by Eede voor hunnen compe-
tentenjuge fullen vermogen te begrooten, of an-
ders fal daer inne worden gedifponeert ter difcretie
endc arbitragic vanden Rechter.
III.
Endc foo men dagelijcks bevindt dat fommige
Pachters vanden geenen die hun pretenfie beter-
fchappe poogen te verkoopen ofte over te laten:
ghewoonlick zijn die daer mede te bekleeden, dat
fy op de Landen die fy in huyre hebben, geplantet,
ghepootet, ofte getimmert, ofte wel eenige andere
onkoflen van verbeteringe aende gront ofte in cul-
ture hebben gedaen, ofwel dat fy de fclve overge-
ven met het befaeyde daer op liggende met hun-
nen Have ende Beeilen, ende andere gercetfehap-
pe totte Bouwerye behoevende, om alfoo daer
mede hunne Eyghenacrste circumvenieren ende
te bedriegen, ende van andere Luyden Landen by
dien middel een goede fomme van penningen te
mogen genieten, dewijle het nictaltijts den Eyge-
naren gelegen is al 't felve tot pnjfcdnge te aenveer-
te laten: midts blijvende evenwel verbonden voor
de huyre, volgens den Contraéte daer van ghe-
maeckr. Item, dat oock de Huyrders het gchuyr-
de Landt ofte gedeelte van dien, voor een ofte twee
Jaer fcharen ten hoochilen aen andere fullen mo-
gen overlaten, om te etten, Vlas, Mcede oft ander-
fints yet daer op te teelen, blijvende mede verbon-
den als vooren.
IIII.
Item, oft gebeurde dat in 't verhuyren van eeni-
ge Landen den ouden Pachter yemanden van den
lijnen , ofte anderen in 't heymelick ofte openbaer
diredelijck ofte indiredelijck met dreyghementen
ofte anderfints poochden te beletten die verhue-
ringe van eenige goederen ,dat de felve ende elcks
van dien fullen werden gheftraft met eene peyne
van vijftich guldens van yeder iluck Landts, t'ap-
pliceren een derde-part voor den Officier, een an-
der derde-part voor den Aenbrcnger, ende het re·
flerende derde-part tot profij te vanden Armen, en-
dc dat fy daer-en-boven fullen werden gecondern-
ncert tot behoef vanden Gront-heer diefy in fijne
verhuyringc hebben belctinalle die koflen,fchadcn
ende intercflen by hem daer over gedaen endc ge-
leden, die hy by? fijnen Eedt fal mogen begrooten,
of terdifcretieals vooren.
V.
Verklaren voorts dat van nu voorts aen geen be-
timmer, bepotingeofbeplantinge op ander Luy-
den Lantby den Pachters of anderen meer gedaen
of geilcltcn fal worden,dan met voorgaende fchrif-
telick confent vanden Gront-heer, op peyne dat
al foodanige timmcragic,beplantinge ende bepoo-
tinge fullen wefen ende blijven tot behoef vanden
iel ven Gront-heer, fonder dat hy gehouden fal we-
fen eenige vergocdinge daet over te doen,ende fon-
der dat hy oock de felve betimmeringeofte beplan-
tinge gedaen in voegen als voren fal mogen afbre-
ken ofte uy t nemen oft weeren,maer de felve moe-
ten laten op ende inden gront, op pene vande ver-
beurte vande weerde van dien en arbitrale correcte
Ende
-ocr page 231-
Jegens mifbruyck van Huyrluyden en Pachters. 370
VI.                                    ende tot kofte vanden omvilligen ofte ghebreecke-·
licken.
3*9
Ende in gevalle bevonden wort dat den Pachter
naer d'expiratie vande huyrc, de Landen die hy in
pachte heeft,fonder expres ende blijckclickconfent
vanden Eygenaer foude ge-cert ofte oock befaeyt
liebben, op hope foo hy mochte fuilincrcn vande
felve wederom van nieuws te fullen in Pachten.
Soo en fal den Eygenaer fijn Landen aenveerden-
de ofte aen andere verpachtende, ter caufe vande
voorfchreve Culture nochtebefaeytheyt nietfchul-
dich welen eenige vergoedinge te doen aenden
voorfchreven Pachter, macr al 't felve vry aen hem
behouden , ende eenigc Weyen begonnen etten
ofte gebruyekt hebbende fullen voor dien Jare be-
talen dobbelen Pacht, ende fal niet te min den Ey-
genaer lijn vryen wille met fijn Weyen mogen
doen als vooren.
VIL
Wel verftaende dat den Pachter ofte Bruycker
tot geenen tijden die Wey-landen buyten expres
voorgaende fchriftelick confent vanden Gront-
heer en fal mogen eeren ofte breecken: Maer fal
al foodanige Wey-landen ghebruyeken ende oock
t'cynden t' expireren vanden Pacht overleveren,
fulcks als hy die geaenveert heeft, op peyne van 't
geenc fy contrarie fullen hebben gebroken,te beta-
len drie dobbelen pacht aenden Eygenaer, ende
den voorfz Eyghenaer fijne vordére fchade te vol-
doen , als hy by fijnen Eede fal mogen begrooten,
ende voorts gecorrigeert te worden naer gelegent-
heytvanPerfooncn ende faecken, terarbitragievan
den Rechter.
VIIÏ.
Item, ende alfoo men verftaetdat foo wanneer
den cenen Bruycker ofte Eygenaer, den Pachter
ofte Eygenaer vanden Landen naeft den fijnen ver-
maent tegens hem af te delven,den cenen ofte den
anderen in ghebreecke blijft, ende dat dacrjegens
geen ander remedie en wert gebruyckt,dan alleen-
lick dat die Beeilen vanden genen die fijn af-delvin-
ge bchoorlick gedacn heeft.over-fpringende niet en
mogen werden gefchut,ende dat men die Beeilen
vanden onwilligen ofte ghebreckelijcken mach
fchutten, ende aenmerekende dat deur het maec-
ken vande halve delve by verloop des tijdts,dc gc-
gravene halve delve by erreur gehouden foude mo-
gen werden te wcfen de oude fchcyt-delve, ende
aat men daer nae hebbende de felve te doen repa-
reren , lichteJijck fouden meynen dat die Landen
aldaer beneffens liggende, tot in 't midden vande
felve halve delve foude hebben te kommen , waer
deur den goet-willigcn van fijne Landen'mcrcke-
Iick verliefen,ende den quact-willigen ghebrecke-
licken aen fijn Landt ter contrarien foude winnen,
omme daer inne mede te remedieren, hebben wy
geordonncert ende gheftatucert, ordonneren ende
ftatucren mits defen, Soo wanneer yemant drie-
mael door den Dijck-grave, Schoutet ofte Boden
vande felve ter plaetfe dacr onder de Landen refpe-
öivclickghclcgen zijn, tot tegen ofte naer-delven
is vermaent, endchy fulcks binnen acht dagen daer
naer niet en doet, dat den Dijck-grave oft Schout
vande felve Plaetfe,op pene van fufpenfie van hun
Officie ghehouden fullen wcfen, felve tegen ofte
naer delvinge des veriöcht zijnde, als dan terftont
te doen doen, op uytlegginge van dobbel geldt,
IX,
Item, alfoo het dickwils gebeurt dat die Gront-
heeren niet konnende verhuyren heure Landen na
heure goede believen, defelve felfs doen telen ende
befaeyen , met Beeften beilaen ofte doen Hoyen,
ende dat fy qualick yemande konnen verwilligen
tot het Yoorfz befaeyen , Hoyen ende anderfints.
Soo ift, dat wy omme al foodanige ende diergelijc-
kc inconvenienten te verhoeden, geftatueert ende
geordonneert hebben ,itatuercn ende ordonneren
by defen,dat in gevalle fulcks bevonden wert te ge-
fchieden doordedreygementen,of by eenich ander
toe doen vanden ouden Pachter, dat boven de ver-
goedinge vande fchade die den Ey'genaer by Ecdc
lal mogen begrooten geleden te hebben,den voorfz
ouden Pachter evenwel arbitralick fal worden ghe-
corrigeert als vooren.
X.
Ende alfoo de lefte Bruyckers oock dickwils fu-
ilineren , dat fy op hare Gront-heeren Hof-ilcdcn
ende Landen iöuden belioorcn te blijven, ter tijdt
toe haer vergoedinge foude welen gedacn van ee-
nige bcpotingc, Boomgaerden ofte anderfints, niet
willende verftaen dat fy wel wetende in andere
Luyden gronde al foodanige bepotingc hebben ge-
daen, ende dat fy het af-val ende het fnoeyfel van
al foodanige plantagie, mitfgaders die Vruchten
vanden Boomgaerden geduerende die huyr-Jaren
gehadt ende ghenooten hebben. Soo hebben Wy
inigelijcks gheordonneert ende geftatueert, ordon-
neren ende ftatueren midts defen , dat men van
geene bepotinge ofte Boomgaerden aenden Pach-
ters ofte heure Erfghcnamen eenige vergoedinge
als vooren gefeyt is geweeft, ghehouden lal wcfen
te doen, ten ware die Pachters Wettclijck konden
doceren, van eenige lail ofte bevel die fy van heure
Gront-ïheercn daer toe fouden hebben ghchadt, in
wekken ghevalle ende anders niet den Gront-heer
gehouden fal weien den Pachter dacr over vergoe-
dinge te docn,na vermogens die beloften daer over
gedacn, mits al vooren uythet gebruyek fcheyden-
de,foo gefeght is.
XI.
Ende aengaende Pruym - Boomen, Miipelen,
Hafenoten, Doorn-beiTen, AelbeiTen, Wijngacrden,
ende diergelijckc Boomen ende Struycken , daer
over en fal men geen vergoedinge hebben te doen,
als men oock egeen vergoedinge doen en fal in re-
guard van eenige Eycken, Eilcn, Ypen , Ulmen,
Elfen, Willigen ofte ander diergelijckc opgaende
of tronck-bacr Hout. Macr fal den Pachter hem
contenteren ende laten ghenoegen met het ghe-
waey, fnoeyfel ende Vruchten van dien by hem ge-
noten , fondcr eenige vergoedinge, dacr over te
mogen eylTchcn K ofte 't iclve Hout te mogen
uyt-roeyen ofte om-houden , uytgenomen alleene
aengaende Landen die in parthyen tot Hovenie-
ringe werden verhuyrt, waer aen indien eenige vcr-
bcteringc is ghedacn, fal de vergoedinge daer van
ilaen ter arbitragie vanden Rechter, indien par-
thyen malkandercn dacr over niet en konnen
vcrilacn.
XII.
Ordonneren ende ftatueren infghclijcks dat die
Λ a                  Pach-
-ocr page 232-
Placatetu. ι. B
372
van yemants Landen metten Ploege ofte andcrfing
verdonckert te hebben tot heure eygene ofte ye-
mants anders profijte, dat die voor de eerfte reyfe
gehouden fullen wefen tot beuren kofte de vootft
bepalinge te doen hermaecken ende reftaureren
fulcks die van oudts is gheweefr, ende fal daerbe-
neffens gehouden wefen, tot profijte vande geene
wiens Landen fy ghepoocht hebben te verminde
ren, te betalen die rechte weerde van al foodanige
verminderinge, ende dat fy voor die tweede reyfe
daer op bevonden zijnde, daer-en-boven gebannen
fullen worden heurlieder leven lanck geduyrende,
uyt den Lande van Zeclant, fonder wederom daer
inne te mogen kommen, op pene dat fy aenden
lijve fullen werden gheftraft fonder eenige diilimil·
latie,
Ende dit al onverrnjndert voorgaende Placaten
tot ftrafte vande voor-ghenoemde Fey ten,ende ye-
gelijcke van dien t'anderen tijde inden Lande van
Zeelandt ghepubliceert, die wy verftaen by defen
niet gederogueert te worden, voor foo veel die
niet en zijn contrarierende defe onfe Ordonnan·
tie. Matr dat de felve daer mede werden gheam-
pliecrt, willende, ordonnerende ende flatuerende
dat defe onfe jegenvvoordige Ordonnantie als een
eeuwich Edicl ende Statuyt al omme inde Steden
ende Landen van Zeelandt onderhouden ende
achtervolcht fal worden, niet jegenftacnde eenige
befchreven Rechten , Ordonnantien , Coftuy-
men ende ghewoonten van defen Lande ter con-
tranen, die wy (voor foo vele de voorfchreven Or-
donnantie aengaet) derogueren mits defen. Ont-
bieden ende ordonneren daer omme allen Magi-
ftraten, Jufticieren, Officieren, Onderfaten ende
Ingefctenen vanden Lande van Zeelant, defe onfe
Ordonnantie ende Statuyten, endeyegelick Poind
ende Articulc van dien te obferveren, onderhouden
ende te doen obferveren ende onderhouden, ende
jegens den overtreders ende Contraven teurs fonder
diffimulatie ofte verdrach, procederen ende doen
procederen, op pene van fufpenfie van heur-lieder
Officie, Ende foo verre fy des andermael vermaent
zijnde dentijdt van een Maent daer nae van fulcks
te doen blijven in ghebreecke, dat fy gheacht ende
ghereputeert fullen worden als Collufeurs ende
Mede-hulpers vande voorfchreve Delinquanten,
ende dat fy al fulcks fullen werden ghepriveert van
heure refpedive Staet ende Officie, ende voorts ge-
corrigeert ende ghemul&eert nae exigentie vander
faecke. Ende ten eynde van alle 't geene voorfz is
niemant ignorantie enhebbe te pretenderen,ordonj
neren wy onfe Gecommitteerde Raden defe al om·
meindeStedenende Lande van Zeelant,daer men
gewoonlick is publicatie te doen, te doen verkondi-
gen ende publiceren. Want wy fulex tot wclvaert
vanden Lande van Zeelant bevinden te behooren.
Aldus gedaen ende finalick gearrefteert ter Ver-
gaderinge vande Ed. Mo. Heeren Staten van Zec-
lant, den 16 Februarij 1618. My prefènt, /. Borcd.
371
Pachters fonder voorgaende fchriftelijck confent
vanden Gront-heer geene vruchtbare Boomenofte
opgaende Hout en mogen om ofte afhouden, en-
de datfy den ttonck-willigen ende ander hou-baer
Hout niet anders en mogen troncken,fnoeyenofte
houwen, dan op hcure behoorlicken fayfoene ende
tijt, te weten nieteerdanop 't vierde Jaer,oppene
dat fy fullen vervallen in eene pene van thien gul-
dens voor elcke Boom die anders ghehouwen ofte
gekapt fal wefen , ende dat fy daer en boven fullen
werden ghecondemneert in alle die fchaden ende
intereften, die den felvcn Gront-heet daer deurko-
me ende hebbe te lijden, by eede alleenlick vanden
felven Gront-heer te begtooten, of anderfints ter
difcretic vanden Rechter als vooren.
XIII,
Infgelijcks verbieden ende interdiceren wy een
ycgelijck wie dat hy foude mogen wefen, eenige
Fruyt-Boomen ofte Plantfoenen in Hoven, Boom-
gaerden ende andere Plaetfen af te houwen, uyt te
woelen, ofte te befchadigen, op verbeurte van tien
gulden voordeken Boom als vooren, ende daer en
boven aenden Lijve gheftraft te worden nacr exi-
gentie vande faecke. Item, en fal niemandt het
Hout, heggen/Tuynen of andere heyningèn, ftaen-
de op eenige Wegen, Sloten, Gruppclen of anders
oock opflach in "t Lant, 't zy wat Hout dattet zy
buyten confent vanden Eygenaer van dien, noch
eenige Dray-boomen,Hecken, Schutten, Brugh-
Boomen te houden, fnijden, uy t-trecken, wech ne-
men ofte cenichfints befchadigen, op pene van tien
goude Realen ,ende daer en boven arbitralick ghe-
corrigeert te worden.
XIIII.
Ende ten leften foo wy oock verftaen dat veele
Huys-luyden, ende oock wel anderen Landen van
hare Gront-heeren , byfonder den geenen die fon-
der mate liggende zijn , ende dickwils verhuyrt
werden onder die gewoonlicke claufule, foo groot
ende kleyn als die van oudts gelegen zijn, komen
af te graven, ende eenige gedeelte van dien te ver-
vremden, doende tot dien eynde d'oude bepalinge
verduyfteren, ende by haer felven maecken nieuwe
bepalingen , byfonder vande Gront-heereh die iel-
den op hare Landen kommen, als dickwils woo-
nende buyten den Lande van Zeelandt. Ende dat
over fulcks geraetfaem gevonden is mede daer in-
ne te voorfien, Soo hebben wy daeromme gheor-
donneert ende gheftatueert, ordonneren ende fta-
tueren mits defen, Dat alle de geene die bevonden
fullen werden die Landen van heure Gront-heeren
af-gbegraven, ende hun felven, heure Kinderen,
Vrienden ofte Vreemden gheapproprieert te heb-
ben, ende daer over geaccufeert zijnde naer rechts
behooren , niet en konncn bewijfen by over-gifte
ende juile titulc, dat fy ofte denheuren tot al foo-
danigc af gegraven Landen gerechticht zijn, de fel-
ve als Landt-dieven naer gelegentheyt vande faec-
ke arbitralijck fullen werden geftraft, fulcks als be-
vonden fal worden te behooren , ende dat den
geenen die bevonden fullen worden die bepalinge
DEN
-ocr page 233-
ðé
Opt aenbrengen der Hypotheecquen en Verbant 174
DEN Ô Ç IE Í DEN Ô Õ TEL.
Op 't aenbrengen der Hypotheecquen ende
Brieven van Verbande.
E Lefer ghêlieve hier voor gheinfereert te houden 't gundt Colum. 338* Atmul. 3 5* hier loven ghe*
inickt is.
Placaten van Hollandt.
1, Placaet vanden Keyferygemaeckt inden f are 1529. aengaende de By*>
yothecdtiffl 7 ofnjerhïntemfj'en mdn onroerende Goederen t &c.
D
legen zijn : Daer toe verklarende, dat alle ver-
koopingen , belaftingen , vervreemdingen ende
hypotheecqueringe anders ghedaen, ghchouden
ende geacht fullen worden als nul , egecn ende
van onwaerden , uytghefondcrt alleenljjck van
Leen-goeden die ghetranfportecrt fullen worden
voor den Lccn-heeie ende fijnen Mannen nacr
ouder ghewoonte. Ende ter obfervatie van des
voorfchreve is, interdiceren wy U, ende U ontbie-
den voortaen, naer date vande Publicatie vande-
fen, egecn verkoopinge , alienatien of belaftin-
gen van eenigen immeublcn goeden te palieren,
noch daer af Ade of andere Brieven te verlecncn,
ten zy dat de fclve verkoopinge, alienatien, tranf-
porten , vervreemdingen ofte belaftingen eeril
gedaen zy , ende gefchict voorden Officiers ende
Wethouders vander Plecken,ondcrwien de Huy-
fen , Landen ende Erven, die men verkoopen,
belaften, tranfportcren, oft alieneren fal, itaeri
ende ghelegen zijn, ende dat U daer af by Brie-
ven ghemaeckt ende ghcpaileert onder Zegelen
authentijek , deuchdelijcke bJijckc, Wclvcr-
ftaende , indien yemandt vorder befcheyt ende
condemnatic voor u luyden doen ende hebben
wilt, fal in dien ghcvalle mogen paffcren , ende
nemen Acle van condemnatie , de welcke men
fal transfixeren door den Brieve : Want ons alfoo
gelieft. Gegeven in onfer Stadtvan BrufTele, den
thienden dach van Meyc , in 't Jaerduyfentvijf
hondert negen ende twintich. Ende opte Ploye
ilont gliefchreven, By den Kcyfcr in fijnen Raede,
Onder geteyekent, L. Dublioul.
Ghecxtraheert uyt het derde ende lactite Mc-
moriacl-Boeck, ghchouden by tijden van wij-
len Meefter Arnoult Sandeliju, in fijn leven
Griffier vanden Hovc van Hollant, beruften-
de inde Griffie vanden felven Hove, ilaende
aldacr gheregiftreert Foliis CC Lxxij. ende
CC Lxxiij. Ende nacr collatie daer jegens ge-
daen, is 'tvoorfz geëxtraheerde daer mede ac-
corderende bevonden, opten derden Decem-
bris, Anno feflien-hondert ende Yier~cu-twin-
tich. Bymy, F. Criep.
Nfen lieven ende getrouwen,die Stade-
houder ende Luyden van onfen Raede
in Hollandt, Saluyt ende dileclie, Al-
foo t'dnfer kennifle ghekomen is, dat
onfe Onderfaten ende Inghefetenen
ons Landts ende Graeffchappe van Hollandt, da-
ghelijcks alieneren, vervreemden, hypotheecque-
ren, ende anders haer goeden belatten, voor ande-
ren Heeren Richters ende Banckefi dan de geene
onder de welcke die goeden gelegen zijn, waêr me-
de die Koopers werden gecircumvenieert ende be-
drogen , Ende daer uyt dickwils queitie ende Pro-
ceiTcn rijfen, midts dat die geene die de verkoopin-
ge, tranfporten oft alienatien doen, ibmtijdts dien
panden, of de bepalingc ende limiten der fclver
niet wel en verklaren, ende oock die laften ende
opftal vande voorfchreve Huyfen, Landen ende Er-
ven verfwijgen, Ende dat die, oveirmidts de voor-
fchreve Officieren ende Rechters, den rijekdom
vanheuren Pobrters,Buyren ende Ingefetenen niet
en konnen geweten, ommc daer nae heur fettinge
ende ommcilagen, ende anders tcmaeckennae
grootheyt van elcks goet, Willende daer toe ver-
lien : Wy gehadt uwen advijs, by deliberatie van
onfe feer lieve ende feer beminde Vrouwe ende
Moeyc de Eertz Hcrtoginne van Ooilenrijck, Her-
toginne ende Gravinne van Bourgoingnen, voor
ons Rcgcnte in onfen Landen van herwaerts-over,
ende ten advijfe vanden Hoofde, Prefidcnt ende
Luyden van onfen Secreten Raede, neffens haer
Vvcfendc, U ontbieden ende fcherpclijck bevelen,
ghy van onfen wegen doet kondigen ende publi-
ceren voor Edict, al omme in onfen voorfchrevcn
Lande ende Graeffchappe van Hollandt ende
Weft-Vrieilandt, daer men gewoonlijck is publi-
catie te doen , Dat nicmant van onfen voorfchre-
vcn Onderfaten, Ingefetenen, oft anderen, woon-
achtich binnen den fclven Lande ende Graef-
fchappe , van wat conditie ofte ftate hy zy, hem
voortacn en vervo'rdcrc te verkoopen, beladen,
tranfportcren, vervreemden oft hypotheecqueren
eenige Huyfen , Landen , Erven , Thienden,
Thinic of andere immeuble goeden, dan voor
den Rechter, ende ter Plecken daer die goeden ge-
z. Placaet,
Aa %
\
-ocr page 234-
* ' Elacatecu. t.Boeck. lo.Tit.                     370
Placaet, Tierende de goederen die by Tèflamenten, Codicillen, Hu^e-
lücxe Voorwaerden ofte andere Contratfen, ghemaecfy zynftèjeiï restitutie. Geemanem by
de Heeren Staten n>an Hollandt ende Wefi-Vriefandt, den
jo Iulij 1614.
375
2ι·
dere Contraden, eftecl van realifatie, ofte afTecla-
tie en fullen hebben, ten zy dat de voorfchreve
claufulen aengebracht fullen wefen, ter plaetfe en-
de aende Gerechten onder de welckede voorfchre-
ve onroerende goederen ghelegen , ende daer de
voorfchreve Renten gheconfh'tueert zijn, metcx-
preiïie ende pertinente fpecificatie, foo vande be-
lenden vande voorfchreve onroerende goederen, als
vande originele conflitutien ende hypotheecque
vande felve Renten , ommé alles by de Sccretari-
fen vande felve Plaetfen ende Gerechten behoor-
lijck geregiilrcert te worden : Ende indien d'voor-
fchreve onroerende goederen of Renten, Leenen
zijn, dat in fulcken gevalle de aenbrenginge ende
regiflratie van dien,fal moeten worden gedaen, aen
ende by de Leen-hoven,vande welcke die te Leenc
gehouden worden, ende Leen-roerich zijn, welcke
aenbrenginge wy ordonneren ghedaen te worden,
by, ofte van wegen den gcenen, die hare onroeren-
de goederen, of gehypotheecqueerde Renten , by
haer Tèflamenten, Codicillen, Huwelijcxe Voor-
waerden, Maech-ghefcheyden, Donatien int er vi-
•vos aut caufa mortis,
of by eenige andere Contra-
den, fullen willen verbinden ende fubjed maken,
om niet gealieneert, befwaert, ofte belaft te mogen
worden , als oock by den geenen die hare onroe-
rende goederen, of ghehypotheecqueerde Renten,
by haer Tèflamenten, Codicillen , Huwelijcxfe
Voorwaerden , Maech - ghefcheyden, Donatien
int er vivos aut caufa mortis, ofby eenige andere
Contraden , voor date defèr aireede verbonden,
ende fubjed gemaeckt hebbende, als noch in 't le-
ven zijn.
II.
Ende indien fulcks byde voorfchreve Perfoonen
ware naergclaten, dat in fulcken ghevalle de voor-
fchreve aenbrenginge ghedaen falmoeten werden
by den Erfgenaem, Legataris, Donataris ofte an-
dere , die eerfl uyte voorfchreve difpofitien, macc-
kingen of Contraden, als vooren fullen proffijte-
ren , al eer fy de felve goederen, of de poncifie van
dien, fullen mogen aenvaerden , indien fy daer van
kennifTe hebben , ofte anders foo haefl als fy daer
van kennifle fullen bekomen, ende dat fy hen by
Ecde fullen gehouden zijn te expurgeren, daer van
te vooren geen kenniiTe ofte wetenfehap ghehadt
te hebben , op pene van te verliefen haer recht tot
de felve goederen, ende allen anderen voordeelen
die fy-luyden uyte voorfchreve Tèflamenten, &c.
foudeii mogen ghenieten, t'appliceren tot profijte
vande gefubflitueerde ofte andere, tot wiens voor-
deele de iéhe goederen belafl, befwaert ende ver-
bonden zijn : Ende boven dien, in gevalle by faute
vande felve aenbrenginge yemandt fbude mogen
befchadichtzijn, arbitralijck geflraft te fullen wor-
den, onvermindert den befchadichden fljnadie,
als nae Rechten: Ende in reguard van Wees-kin-
deren , ofte die noch ongebooren zijn, dat d'voor-
fchreve notificatie ende inregiflratie ghedaen fal
moeten werden by de Voochden ofte Executeurs
vanden
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, Repre-
fenterende vde Staten der felver Landen.
DOEN TE WETEN: Alfoo ons
over lange ende vele Jaren, menichvuldige klach-
ten voor gekomen zijn vande goede Inghefetenen
defer Landen , die groffelick bedtogen zijn ghe-
wccfl, om dat fy eenige penningen hadden ghe-
daen, of contraden aengcgaen op onroerende goe-
deren ende gehypothequeerde Renten, die by Tè-
flamenten, Codicillen, Huwelijckfchc Voorwaer-
den, Maech-gefcheyden, of eenige andere Contra-
den fubjed reflitutie ghemaeckt, of daer van die
alienatien, of befwaringen, verboden , of oock ec-
nich ander Verbandt onderworpen waren , fonder
dat fy-luyden met eenige forchvuldicheyt haer
daer tcgens hadden konnen bewaren , om dat de
felve Tèflamenten , Codicillen, Huwelijckfche
Vootwaerden , Maech - ghefcheyden , of andere
Contraden niet waren ghepafleert, nochte ghere-
giflreert voor de Magiflraten ofte Wetten, onder
de welcke de felve onroerende goederen ghelegen,
ende de voorfchreve Renten gheconftitueert wa-
ren , ende dat fy over fulcks heur op de gelegent-
heyt Vande felve goederen ende Renten niet be-
hoorlijck en hadden konnen informeren, maer
dickwils lange Jaercn daer nae eerft kennifle had-
den gekregen van 't bedroch der Perfoonen, daer
mede fy ghehandelt hadden, ende fulcks van tijdt
tot tijdt, daer door in groote onverwinnelijcke fcha-
de gebracht werden : Dat oock verfchcyden Per-
foonen grootelijcks worden verkort, door dien fy
komen te handelen met foodanige Luyden , der
welckerVrouwen, uytekrachte van hare Houwe-
lijcxfche Voorwaerden, pretenderen recht van le-
gale of conventionele hypothcecquen, ofte ver-
both van alienatien ende beJaflingen,op,endevan
hare Hotale goederen, die fy feggen ten huwelijck
aenghebracht te werden, fönder dat nochtans de
voorfchreve Huwelijcxfche Voorwaerden bekent
zijn. S O O IS Τ, dat Wyomme daer inne te
voorfien, ende vordcre fchade vande goede Inge-
fetenen vande voorfchreve Landen te voor ko-
men , naer voorgaendc befchrijvinge, ende rijpe
deliberatie van Raeden , hier op ghehadt 't ad-
vijs van onfen lieven ende ghetrouwen , de Pre-
fidenten ende Raeden vanden Hoogen ende
Provincialen Raede van Hollandt, Zeelandt en-
de Vrieflandt , gheordonneert, ende voor Eeü-
wich Edid gheflatueert hebben , ordonneren
ende flatueren midts defen fulcks als hier naer
volcht.
I
                                    I.
Dat van nu voortaen geene claufulcn van Fidei-
commis, fubflitutie, verbiedinge van alienatien, of
van eenige andere diergelijcke belaflingen van on-
roerende goederen ,of ghehypotheecqueerde Ren-
ten , gheftelt in eenige Tèflamenten, Codicillen,
Huwelijcxe Voorwaerden, Maech-ghefcheyden,
Donatien hit er vivos aut caufa mortis, of eenige an-
-ocr page 235-
λ η 7 Op't aenbrengen der
vanden Teftamenten, mede al eer de goederen te
aenvaerden, indien fykennïfle vande voorfchrevë
fubjeaie, ofte befwaernifle hebben, op peyne van
by de felve Voochden ende Executeurs re verbeu-
ren een gherecht feftiende part vande wiierde van-
de Poederen, die fubjed ghemaeckt zijn , ënde in
krachte defer aen gebracht hadden behoort te wer-
den , ofce oöck naer exigentie vander faecke arbi-
tralü'ck gecorrigeert te werden. Ende in ghevalle
die gheene, die eerft uyte voorfchrevé difpofitien,
maeckingen of contraden als vooren fullen profij-
reren, ofte der ielven Voochden ende Executeurs
der voorfchrevé Teftamenten verfuymich moch-
ten zijn van alle 't felve te doen, Soo fullen de ge-
fubititueerde, of andere tot voordeel vande welcke
de voorfchrevé difpofitien fpreeckende zijn, de
voorfchrevé aenbrenginge ende inregiitratien ghe-
houden wefen te doen, ofce doen doen, inder voe-
gen ende op peyne als vooren, indien de fubftitu-
tien tot eenige vordere graden mochten zij η ghe-
extendeert.
III.
Ende dat boven dien in allen ghevalle de voorfz
claufulen, foo lange de notificatie of aenbrenginge
nieten faJ wefen ghedaen, geen effed van reël Ver-
bande en fullen hebben, blijvende dies niet te min
de voorfz Teftamenten, Codicillen, Huwelijcxe
Voorwaerden, Maech-gefcheyden, Donatien ende
andere Contraden , in alle andere Poinden in haer
geheel ende ongeprejudiceert.
III I.
Ende belangende de claufulen van Fidei-com-
mis ende fubjedie voor date defer gemaeckt,by de
geenen die nu overleden zijn, van alfulcke onroe-
rende goederen, of gehypothequeerde Renten, ibo
Leen als eygen, waer van de geinflitueerde Erfge-
namen , of anderen daer toe recht hebbende, airee-
de in poiTciïie zijn, fullen de felve PoiTeiïeurs , of
der felfder Voochden, midtfgaders die geene , die
daer toe, ende daer op eenich recht, ofte adie uyt
krachte vande voorfz difpofitie immermeer ibuden
mogen pretenderen, foo haeft fy daer van kenniflè
fullen gekregen hebben, mede ghehouden zijn de
voorfz aenbrenginge ende regiftratie te doen, ende
te doen doen , binnen den tijdt van fes Maenden
naer de publicatie van defen, Op peyne van te ver-
liefen haer recht tot d'voorfz goederen of Renten,
te appliceren tot profijte vande gefubilitueerde, of
anders tot wiens behoeve de felve goederen of Ren-
ten belaft, befwaert ende verbonden fulien wefen:
ende boven dien, fooyemant deur ghebreck vande
felve aenbrenginge, bevonden mochte zijn befcha-
dicht te wefen, daer over arbitralijck ghecorrigeerc
te worden. Dat mede binnen gelijcken tijdt aen-
gebracht ende geregiftreert fullen moeten werden,
alle Huwelijcxe Voorwaerden, voor date defer ge-
maeckt, inhoudende diergelijcke claufulen. Ende
alfoo by experientie bevonden wort, dat verfchey-
den inconvenienten ontftaen uyt Huwelijcxe
Voorwaerden, daer by ghemeenfehap van goede-
ren, mitfgaders van fchade ende bate wert gefeclu-
deert, ende bedongen dat de latten vanden Boel
fullen blijven alleen aende zijde vanden Man. Or-
donneren wy dat de felve geen effed van realifatie,
of legale hypotheecquen tot voordeel vande Vrou-
we en fullen hebben, noch de felve eximeren uyt
eecquen eft Verbant. 97S
de lafteft vanden Böêl> ten'Zy de felve Huwelijcxe
Voorwaerden Van nieuwste maéeken, fullen 'we-
ien aangebracht aende Gerechten j* foo tér Plaerfè
daer fóodanige Huwelijcxe Vobrivaérdèn gheëon^
trahëërtendéghemaeckt fuHëifizijn, als daerde
voorfz Contraheriten komen Wöórièh, omme hare
handelingen ende Koopmanfchappen tedoen,ofte
anders hare refideritie te houden. Ende noópën-
de diergelijcke Huwelijcxe Voorwaerden, tl{e voor
date defer zijn gemaeckr, iulleii^e felve iriiplfjcx
genotificeert moeten werden, binnen den tijt van
fes Maenden, gëlijck boven van Teftamenten ën-
de andere difpofitien voor date dëiër gerhaeckt, is
geordonneert,op ghelijcke peyne als boven. Eyh-
telijck foo is de meyninge ende intentie van deiè
onfe Ordonnantie ende Edid, alleen omme te ver-
hoeden alle fraude ende bedrocb, die door gebreck
ende naelatinge vande vooriz aenbrenginge ende
regiftratie ibude mogen gepleecht werden, fonder
dat door d'felve aenbrenginge ende regiilratie die
voorfz claufulen van Fidei-comrnis, fubftitutie,
verbiedinge van alienatie, ofte befwaerniffen, ofte
van eenige andere diergelijcke belaftingen , fullen
wefen van meerder effed, of de goederen vorder
affederen, als naer Rechten ofte Koftuyme vande
Plaetfen, daer d'voorfz Teftamenten, ofte andere
difpofitien gemaeckt ende gedaen fouden mogen
worden: Ende namentlijck mede, dat den geenen
die hare onroerende goederen, of ghehypotheec-
queèrde Renten, by hare Teftamenten, of Codicil-
len verbonden ende fubjed ghemaeckt Fullen heb-
ben, haer vrye wille fullen behouden, foo langh fy
léven fullen,om 't felve te mogen veranderen,ende
van hate goederen difponereh, gelijck hen gelieven
ende goet duncken fal
ë                v. -
Sullen oock alle Secretarifen ende Notarifen,
voor welcke eenige Teftamenten fullen worden
ghemaeckt, of Contraden gepailèert, inhoudende
eenige der voorfchrevé clauïulenigehoudën iijiiln-
de inftrumenten, daer van te maéeken de Etfgënai
men,Voochden ofte Executeurs vande Teïrirrièh-
ten , ende alle andere die het eenichfints aengaën
mach, te vermanen, dat fy hen volgens defe Or-
donnantie hebben te reguleren, ende de voorfchre-
vé vermaningen by exprelTe claufule inde voor-
fchrevé inftrumenten te infereren t ende op de be-
floten Teftamenten infgelijcks te teyekenen, in-
dien inde felve eenige diergelijcke claufulen begre-
pen zijn, dat de aenbrenginge ende aenteyekenin-
gein vougen als vooren fal moeten gedaen worden,
op peyne van arbitrale corredië, Laften daer om-
me alle Magiftraten, hcure Secretarifen, ende de
Notarifen in heur bedrijf woonende, terftont na de
publicatie van defen voor heur te ontbieden, ende
behoorlijck te Eeden, op 't onderhout van defe Or-
donnantie , ende dat in 't Formulier vanden Eedt
vande Notarifen, hier van een Articulc ghemaeckt
fal werden, omme alle Notarifen van nieuws te
creëren, hier op mede ge-eedet te werden naer be-
hooren. Ende ten eynae niemandt hier van igno-
rantie en pretendere, Laften ende ordonneren wy,
dat het tegenwoordich Placaet ende Eeuwich
Edid, binnen de Landen van Hollandt ende Wëft-
Vrieflandtalomme fal worden gepubliceert,alwaer
men gewoonlijck is publicatie te doen. Ordonne-
Aa 3                     ren
-ocr page 236-
PlacaterLj. é. Boeck. 11. Tit*
380
379
hebben fulcx te behooren. Gegeven in 's Gtaven-
Hage, onder onfen Zegel, den dertichftenjulij
in 't Jaer ons Heylandts ende Salichmaeckers Jefu
Chrifti feftien-hondert vier-ende-twintieh, Ondcj
ftont, Ter Ordonnantie vande Staten. Onderteyc-
kent, C. vander JVolf.
ten voorts de voorfz Prefidenten, ende Raden van-
den Hoogen ende Provincialen Rade, midtfgaders
alle de andere Rechteren, Juiticieren ende Officie-
ren vanden voorfz Lande, in het decideren van fa-
ken, hen hier naer te reguleren: Want wy 't felve
voor den diënft vanden voorfz Lande bevonden
1 Oor aenfchrijven vande Staten van Hollandt in dateden 14 December 16x4. is dit Placaet gherenovem
I ende by Atle van publicatie vanden Hove van Hollandt verklaert, dat d'aenbrenginge vande voorfz goede-
__! ren eerfl inganck /al hebben t f eden den I o Januarij 16x5.· Nietjegenflaende by den Placate anders is
gefiatuem : Ende-is voorts daer by geordonneert, dat d'aenbrenginge van Renten, Fidei-commis fubjetl fal moeten
geschieden terplaetfe daer dhypothequen zijn gelegen. Ende de Renten op 'tgemeyne Landt fpreeckende aende Comp-
t oir en daer die aengebracht zijn. d'Acle daer van in date den 1
3 Januarij 16x5 flaet geregifreert in het eerfle Me-
ntor iael-Boeck vanden Griffier Criep, Fol.
2,89.
;: f
DEN EL Ñ DEN Ô Õ TEL.
Borgen voor d'excuiïïe van Hypotheecq niet
executabel.
Placaet, Fer&orïen by den Staten van Hollandt p houdende een eeumgh
EdiSij, dat egeene Borgen die gerefpondeert ofte beboftfdlen hebben T^oor eenige fchubde <-uan eenen
. derden, als çõïïô defehe fcbttide oockjemch onderpant ofte Hypotheecque gefieltfd zyn ? fullen mwm
aen-géfproockpi ofte gheexecuteert worden, woor ende aleer de fehe Hypotheecque fal wefn gbeexcuf-
: r, jeertí, ende de fehe Hypotheecque bevonden zijnde niet te "ftefenfuffifant , fullen gbeconvenieert wordsn
af oor 't gunt dfdan te korte fd kommen 3 ende dit al nietjegenflaende
, datfnlcke Hypotbeecque 'm een
derde handt fottde mogen wefen gekomen
. 21 Februari; 15 6 4.
de Crediteurs, den welcken alfulcke Renten, ofte
Penningen-brieven worden gheconftitueert (over-
mits de felve lange Jaren loop hebben) ghewoon-
lijcken zijn te nemen tot onderpant ende verfcec-
kerheyt eenige Immeuble goedingen, 't zy Lan-
den , Huyfcn, ofte diergelijcken, toe behoorende
den principalen Debiteur: Ende oock dickwils
daer-en-boven mede nemen Borgen,die hem me-
de voor alfulcke fchulden verbinden ende conili-
tueren, dan overmidts alfulcke Borgen alleenlijck
verftacn worden, te kommen ende ghehouden te
zijn in fubfidium, foo verre aenden principalen en-
de fijne goeden niet en ware te verhalen, ofte oock
die Hypotheecque die de felve principael gheftck
hadde niet en ware fuififant, ofte anders de felve
by fortune van Inundatie oftebrande ware gheko-
men tot niete, ende anders niet: "W aer omme fy-
luyden oock dies te williger heure namen ende ge-
lofte verleenen. Soo is mede altijts verftaen ende
genoech voor Coilume geobferveert geweeft inde
voorfz Steden, dat alfulcke Borgen niet eer aenge-
fproocken ofte gemolefteert mogen worden voor
de fchulden van eenen derden, daer vooren fy Bor-
ge geworden zijn,dan naer dat eerft ende al vooren
den principael Debitcur,endeoock die Hypotheec-
que die by hem geftelt is, geexecuteert ware ghe-
weeft. Ende voorts dat oock alfulcken Crediteur,
Hypotheeckaris, ten eerften mach procederen op
fijn Hypotheecque, al ware de felve oock aen eenen
derden gealicnecrt, fonder dat hy gehouden is eerft
acn te fpreecken den Erfgenamen vanden voorfz
prhv
Hilips, by der gratie Godts Ko-
ningh van Caftüien, van Leon,
van Arragon, van Navarre, van
Napels, van Cecilien, van Mail-
lorque, van Sardeyne, vanden
Eylanden Indien ende Vaften-
landt der Zee Oceane, Eertz-
Hertoge van Ooftenrijck, Hertoge van Bourgon-
gien, van Lothrick, van Brabandt, van Limburgh,
van Luxenbnrgh, van Gelre , ende van Milanen:
Grave van Habf burch, van Vlaenderen, van Ar-
thois, van Bourgongien, Palts-Grave ende van He-
negouwe, van Hollandt,van Zeelandt, van Namen
ende van Zutphen : Prince van Swave, Marck-
Grave des Heylighs Rijcks ; Heere van Vrieflandr,
van Salins, van Mechelen, vander Stadt, Steden
ende Landen van Utrecht, Ovcr-YlTel ende Groe-
ningen, ende Dominateur in Afie ende in Afrike :
Allen den geenen die defe jegenvvoordige fullen
iicn, Saluyt. Van wegen onfc lieve ende beminde,
de Edele, ende feife groote Steden van onfen Lan-
de van Hollandt, Reprefenterende de Staten van-
den felvcn Lande, is ons vertoont ende te kennen
gegeven geweeft, hoe dat binnen den felven Lan-
de, ende byfonder binnen den Steden van dien, die
principalijck confiileren by der Negotiatie, dage-
lijcks veele ende menichvuldigc Contracten gne-
fchieden ende gcdaen worden, foo van conftitutien
van Renten, als oock van verkoopingc van Huy-
fen, Erven ende diergelijcke Immeuble goedingen,
op lange Knilipgen ende Termijnen, daer vooren
-ocr page 237-
^^™"""""™™"
mm""■""
PUP
Hypotheecq niet executabel. 3$z
te was, Dat van geiijeken indien den principalen
Debiteur vande voorfchreven ichulde, defer We-*
relt is overleden, achterlatende diverfche Erfgena-
men, alfulcken Hypotheecquen, niet tegenftaen-
de die gheaJieneerr is , mede eerft ende al vooren
voor de Mvc fchulde fal mogen worden geexecu-
teert, fonder dat van noode fal zijn de voorfz Erf
genamen (die dickwils in diverfche Plaetfen, Ju-
rifdicTicn ende Territorien verfpreyt zijn ) eerft te
roepen ofte moeten excuferen , doende hem daer
op expediëren bchoorlijcke opene Brieven, met
dcrogatie van allen difpofitien van Rechten , ofte
andere ter contrarie foo verre des noot zy. SOO
IS Τ, dat wy de faecke voorfz overgemerekt, en-
de hier op ghehadt 't advijs van onfen lieven ende
ghetrouwen die Prefidentende Luyden van onfen
Racde in Hollandt, ghenegen wefende, ter bede
ende begeerten vande voorfz Supplianten,hebben
by deliberatie van onfen feer lieve ende beminde
Suftere,deHertoginncvan Parma,ende van PJay-
fance , &c. voor ons Rcgente ende Gouvernante,
in defe onfe Nederlanden (confirmerende ende ap-
proberende de voorfz Ufancie ende Coftumc) ge-
ordonneert ende geftatueert, ordonneren ende fta-
tueren voor een eeuwich EdicT:, uyt onfe volkomen
ende Princelijcke macht by defen, dat van nu
voortaen binnen onfen voorfchreven Lande van
Hollandt, egeen Borgen die gherefpondeert, ofte
belooft fullen hebben, voor eenige fchulden van
eenen derden,als voor de felve fchulde oock eenich
onderpant oft hypotheecque fal weien geftelt /ful-
len mogen in Rechte aengefproocken ofte gheexe-
cuteert worden, voor ende al eer de felve hypo-
theecque, ofte onderpant fal wefen geexeuiêert,en-
de by uytcrlijcke executie niet en fal werden be-
vonden voor de fchulde te wefen fuffifant, maer
dat fyluyden de voorfz Hypotheecque niet bevon-
den zijnde te wefen fuffifant, als dan eerft fullen
mogen werden geconveniccrt,voor't gunt te korte
fal kommen. Ende dit niet regenftaende dat al-
fuJcke Hypotheecque in een derde handt foude
mogen wefen gekomen, by eenige Titule, dat van
ghe lijeken, indien den principalen Debiteur vande
voorfz fchulde, defer Werelt is overleden , achter-
latende diverfche Erfghcnamen, alfulcke Hypo-
theecque (niet tcgenftaende die ghealicneert is)
mede eerft ende al vooren voorde felve fchulde fal
mogen worden geexecuteert, fonder dat van noode
fal zijn den voorfchreven Erfgenamen eerft te roe-
pen, ofte moeten excuferen, niet tegenftaende ee-
nige difpofitien van Rechten, ofte anderen ter con-
trarien , de wclcke wy in 't geene voorfz is, niec
hinderen ofte prejudiciëren en willen , maer foo
verre des noot zy, hebben der felver uyt onfer voor-
fchrevc Princelijcke ende volkomen macht ghede-
rogueert, ende derogu eren oock by defen. Ontbie-
den daeromme ende bevelen onfen lieven ende ge-
trouwen , den Hoofde, Prefidenten ende Luyden
van onfen Secreten ende grooten Raden, den voor-
fchreven van onfen Raede in Hollandt, ende allen
anderen onfen Rechteren ende Officieren, dap fy
den voornocrrlden Supplianten van onfe jegen-
woordigeStatuyt ende Ordonnantie,doen, laten,
ende gedogen,ruftelijck ende vredelijck ghenieten
ende ghebruyeken, fonder hem te doen, ofte laten
gefchieden eenich hinder, letfel ofte moeyeniue
ter
2 81 Borgen voor d excufsie van
nrincipael Debitcur,diedickwils indiverfche plaet*
len zijn verfpceyt ende woonachtich, bJijckende
- He 't gunt voorfz is by diverfche Atteftatien van-
de voorfz grooce Steden daer van wefende. Ende
overmits als nu by eenige Pedbonen die contrarie
peattentcert ofte gepradtifeert worde,onder 't deck-
frl'dat naer ghemcene befchreven Rechten anders
foude zijn ghedifponeert, daer uyt mede alom me
binnen den voorfz Lande grooteendc mcnichvul-
diae Proceffen ghefchapen foude zijn te rijfen, tot
groot achterdeel, moeyten ende vexatien vande
fchamele Ingefetenen vanden felven Lande: Ende
gheconfidercert dat jegens de natuyrlijckeredene
ende biUickhcyt foude zijn , dat alfulcke Borgen
fouden mogen worden gemolefteert ter ecriler in-
itantie, dieheure namen ter goeder trouwen ende
tot fulcker meeninge te liever ende williger heb-
ben verleent, dat fy verftonden fulcks oock altijts
geufeert ende verftaen is ghewceft, overmidts de
Conftitutie vander Hypotheecque te wefen buy-
ten pericule ende fchade, immers ten ware eenich
groot ongcluck ende infortune van Brande ofte
Inundatie. Ende alfoo vis aliqua Major ghebeurde,
't wclck als felden gefchiende, nietfonderlinghs en
komt in confideratie, aengefien mede dat onrede-
lijckware, dat alfulcke naeckte Borgen, die alleen-
lijck uyt vrientfehappe, ende fonder eenich profijt
hare namen leenen, fouden worden gemolefteert,
ofte moeten gelden door eenen derden , als eenige
goeden vanden felven derden, ende byfonder die
voor defelve fchulden totonderpande geftelt ende
geaffedeert zijn,ende daer acn die Crediteur, ofte
Rentier fijn recht ende exemptie mach dirigeren
als noch in wefen zijn. Dat mede multiplicatien
van proceduyren, circuiten, ende regreffen vanden
eenen op den anderen , die naer de difpofitie van-
den voorfchreven befchreven Rechten , fouden
moeten vallen , ftaen te fchouwen , bylbnder in
plaetfen daer de Koopmanfchappe vigeert ende
onder den Koopluyden : Soo hebben de voorfchre-
ve Thoondcren ons ootmoedelijcken gebeden, dat
tot meerder feeckerheyt ons ibude believen (eerft
ende al vooren confirmerende ende approberende
de voorfz Ufantie ende Coftume, ten eynde in toe-
komenden tijden 't felve Recht eenen yegelijcken
bcth bekent mach zijn, ende alleoccafien van que-
rclcn te dier oorfaeckc mogen worden getollcreert)
binnen onfen voorfz Lande van Hollandt te fta~
tueren voor een eeuwich EdicT:, dategeene Borgen
die gherefpondeert ofte belooft fullen hebben voor
eenige fchulde van eenen derden, als voor de felve
fchulde, oock eenich onderpant oft hypotheecque
fal wefen gheftelt, fullen mogen in rechte aenghe-
fproocken ofte gemolefteert worden, voor ende al
eerde felve Hypotheecque ofte onderpant fal we-
fen gheexcufeert , ende by uytcrlijcke executie
niet en fal werden bevonden voor de fchult te we-
fen fuffifant, maer dat fy-luyden de voorfz Hypo-
theecque niet bevonden zijnde te wefen fuffifant,
als dan eeril fullen mogen worden gheconvenieert
voor 't gunt te korte fal komen ,ende dit niet tegen-
ftaende , dat alfulcke Hypotheecque in een derde
hant foude mogen wefen gekomen by eenige titu-
le, foo die als wefende gheaffedeert verftaen wort
over te gaen cumfm caufa, ende niet vryer getranf-
porteert te zijn, dan die ten dage vanden tranfpor-
-ocr page 238-
Placaten. t.Boeck. n.Tk. i.Deel.
3h
3B3
kondinge te doen. Des tbirkonde ibo hebben wy
onfen Zegele hier aen doen hangen. Gegeven ia
onfe Stadt van Bruflele den een-en-twintichften
dach van Februario, in't Jaer ons Heeren duyfent
vijf hondert vier-en-tfeftich, van onfen Rijcke, te
vveten,van Spangien,Cicilien,&c. tienile, ende van
Napels, twaelffte. Opte plijeke ftont gefchreven,
By den Koningh in fijnen Raede, Onderteeckent,
Vlierden,
ter contraricn, Want ons alfoo gelieft. Ende ten
eynde dat 't geene voorfz is, beter ter kenniiTe van
een yegelijcken mach kommen, Wy ontbieden
ende beveelen oock den voornoemde van onfen
Raede in Hollant, dat fyten verfoecke ende koften
vanden voornoemden Supplianten , defe jegen-
woordige doen publiceren ende verkondigen , al-
omme binnen onfen voorfz Lande van Hollandt,
daer men ghewoonlijcken is publicatie ende ver-
DEN TWAELPDEN TYTEL,
; Tegens Dootilagen, Valfcheyt, Vechteryeii, &c.
J" ;:                            HET EERSTE DEEL.
Siet bomen onder de Tlacaten van bolide, Qolum^xx.
Placaet van Keyfer Karel.
Extraït uyt het ^Placaet > waer by verboden wert remifiien te verleenen van
Dootfldgen in Kermijjen gebeurt: als oocf^ Crim njw wdfeheden met opfitte gepleecbt, mette kporêt
' tefirAffettytnde de <voorgaende Ordonnantien t'cbfervere^ 'm date den^o
Ianuarij 15 4 j.
tredinge vande Poindten ende Articulen van dien,
gehadt op al 't ad vijs van onfer feer lieve ende be-
minde Sufterde Coninginne Douagiere van Hon-
garyen,van Bohemen,&c. voor ons Regcnte ende
Gouvernante in oniè voorfeyde Erf Nederlanden,
vanden Ridderë van onfer Ordene,van onfen Stad-
houders ende Gouverneurs vanden felvê Landen ·.
ende voorts vanden Hoofden, Prefident ende Lie-
den van onfen Rade van Staten, Secreten ende Fi-
nancien ,hebben uyt onfer rechter wetenheyt, au-
thoriteyt ende volle macht, boven onfe voorfeyde
Ordonnantien, de ièlve blijvende in haere macht
ende van weerden,in de Poinden tot den welcken
by defen onfen Brief, niet gederogueert en is, geor-
donneert ende geftatueert, ordonneren ende itatu->
eren voor Edict ende eeuwige Wet, 't gunt des hier
naer volcht.
Inden eerften , om te remedieren ende verhoe-
den, 't groot ghetal vande Dootilagen die binnen
onfen Lande van herwaerts-over dagelijcks ghe-
committeert werden, deur dronckenfehap inde
Tavernen ende Cabaretten, foo hebben wy ghcor-
donncertende expreilelijck bevolen den Hooft en-
de Lieden van onfen Secreten Rade, datly-Iiedea
van nu voortaen, goede ende fcherpe toeïichte ne-
men op de Dootilagen ende ander delicten, die
door dronckenfehap ghefchien fulle'n, ibo wanneer
de Dclinquanten daer van Remiffie begeeren ful-
len, ende doen aentaften ende apprehenderen de
geene die in dronckenfehap gedelinqueert hebben,
doende de felve punieren ten exemple van eenen
yegelicken. Verbiedende ende interdicerende den
voorfeyden Hooft ende Lieden van onfen Secreten
Rade, te verleenen Remiilie van Dootilagen ,ghe-
committeert inde KermiiTen vanden Steden ende
Dorpen van onfen voorfeyden Landen, te weten,
die
Aerle, by der gratie Godts Roomfch
Keyièr, altijdt vermeerder des Rijcks,
Coninck van Germanien, van Cafh-
lien, van Leon, van Grenade, van Arra-
gon, van Navarre, van Napels, van Ci-
cillie, van Maillotque , van Sardcyne, vanden Ey-
landen van Indien , ende vafte Landen der Zee
Occeane, Eertz-Hertoge van Ooilcnrijck, Hartoge
van Bourgoingien, van Lothier, van Brabandt, van
Limborch, van Luxenburch, ende van Gelre, Gra-
ve van Vlaenderen, van Arthoys, van Bourgoinge,
Paltz-Grave ende van Henegouwe, van Hollandt,
van Zcelandt, van Lerrettc, van Hagenau, van Na-
men ende van Zutphcn , Prince van Zwave,
Marck-Gravc des Heylichs Rijcx, Heere van Vrief-
landt, van Salme, van Mechelen, vander Stadt,
Steden ende Lande van Utrecht, Over-YiTel ende
Groeningen , ende Dominateur in Afie ende A-
frijeque, Allen den geenen die deie tegenwoordige
fullenfieiij Saluyt, Alfoowyin voorleden tijden
befoeckendc ende vifiterende defe onfe Erf-Neder-
landen , hadden te meer ftonden, om de ièlve in
goede Policie ende Regiment te onderhouden, by
rijpen advijlè ende deliberatie,ghemaeckt feeckere
Statuten ende Ordonnanticn , de welcke t'federt
in ecnige Poincïen ende Aiticulen niet gheachter-
volcht noch onderhouden en zijn geweeft, gelijck
defelvenoch tegen woorde lick niet onderhouden
en werden,hoewel datfe fcer oorboir, nut ende pro-
fïjtelick zijn voor de gemcene wclvaert, van onfen
voorfeyden Landen.
W Α E R O Μ Μ Ε Soo iit, dat wy begeerende
daer inne te voorfien, ende ordre te ilcllen ibo 't be-
hoort, hebben alle de voorfchreven Ordonnantien
doen deurfien ende vifitcren, ende nae dien wy ver-
flaen hebben defwaricheden, bevonden op deovcr-
-ocr page 239-
Tegens Dootflagen, Valfcheyt, Vechteryen, 8ie.
iU
3^
dert en is by defe tegenwoordige. Endc fonder daÉ
men tegens defe, oft andere onfe voorgaende Or-
donnancie hem fal mógen ëxcufcren, mits dat de
felve voorgaende Ordonnantien niet gcneralicken
onderhouden en 7ijn geweell,waer op wy geen aen-
fchou genome willen hebben,maer dat op als recht
fommicrlicken ende te vollen ghedaen werde, nae
uytwijfen van onic voorfeyde Ordönnaiiticn , de
welcke wy willen blijven in haer macht ende vigcuc
voor eeuwige Wet als boven. Ontbieden daer om-
me ende bevelen onfen lieven ende getrouwen die
Hooft-Prefidenten, ende Lieden van onfen Secre- ·
ten ende grooten Raden, Cancelierende lieden van
onfen Rade in Brabant, Stadthouder, Prcfident en
Lieden van onfen Rade te Luxemburch, Preildent
endc Lieden van onfen Radein Vlaendercn,Stadt-
houder, Prefident cnde Lieden van onfen Rade in
Artoys, groot Bailiu van Hcncgouwe, endc Lieden
van onfen Rade te Bergen, Stadthouder, Prefident
cnde Lieden van onfen Rade in Hollandt, Gouver-
neur, Souvcrain Bailüu, Prefident cnde Lieden van
onfen RadeteNamen,Stadthouder,Prefident ende
Lieden van onfen Rade t'Utrecht,Gouverneur van
Rijilcle, Douay cnde Orchies, onfen Prcvooil van
Valencine, Bailliu van Doornick,Rcntmceilers van
Beweft cnde Bcoofter-fcheld in Zeelandt, Schout
van Mcchelen, ende allen anderen onfen Rechte-
ren, Officieren, Wethouders ende O nderfaten, en-
de die van onfen VaiTalen , hare Stedehouders,
ende elck van henlieden byibndcr, ibo henlieden
toe behooren fal, dat fy defe onfe tegenwoordige
Ordonnantie in alle hare PoiildCn ende Articulen
hier boven, foo ende inder manieren voorfz zy, be-
waren , onderhouden endc obferveren. Ende de
welcke wy willen feer fchcrpclicken bc wacrt,onder-
houden ende gheobferveert te werden voor Edid
ende eeuwige wet, fonder cenige contraventie ofte
wederfeggen: niettcgenftaende cenige Privilegiën,
Rechten , Coftumcn oft Uiantien ter contraricn.
De welckc wy hebben uytonfer rechter wetenhcyt
cnde volle macht ghcderogueert, cnde derogueren
by defen. Verbiedende allen onfen Rcchteicn,Offi-
eieren ende Wethouders, cnde dien van onfen Vaf-
falen, te hebben nochte nemen cenich reguard op
de Privilegiën, Coftumcn oft U fantien, by de Welc-
ke pnfe voorfeyde Ordonnantie ineenich Poind
mochtc verargert ofte belet werden. Ende ten eyn-
de dat van al 't gunt des voorfey t is, niemant igno-
rantie en pretendere, wy willen dat onfe voorfz
Stadthouders, Raden ende Officieren, elck in fijn
Jurifdidie, doen kondigen cnde publiceren defe te-
genwoordige , over al daer men publicatie cnde
uytroepinge gewoonlickis te doen , Bevelende ee-
ncn yegelicken die t'onderhouden endc obferveren,
procederende, endc doende procederen tegens de
Overtreders by reële executie van den pcynen daer
inne begrepen, fonder faveur,diffimulatie ofte ver-
drach, Want ons alfoo gelieft. Des t'oorkonden fo
hebben wy onfen Zegel hier aen doen hangen.
Gegeven in onfe Stadt van Utrecht, den dertich-
ften dach van Ianuario, in 't Jacr ons Hecrcn 1545.
Van onfen Keyferrijckc het fes-en-twintichite.
Ende van onfen Rijcken van Caftilicn ende ande-
ren, het dertichftc. Op den Ploy flaet gefchreven,
By den Kcyfer in fijnen Rade. Ende geteeckent,
Verreyken.
Β b                     Placact
jie gebeuren fullcn op den Kcrmis-dach, ende bin-
nen de drie naeft-volgcnde dagen. Willen endc
verklaren dat alle Remiffien cnde graden vcnVör-
ven van Dootflagen, of ander deliden,gccqmmit-
tccrt inde voorfeyde KermliTeh , fonder 't felve te
exprimeren, fullen gehouden cnde geacht werden
iubreptijf, ende voor fulck wederleyt endeverftc-
ken, by allen onfen Raden cnde Rcchteren, dien 't
behooren fal, fonder te mogen procederen ten inte-
rinemente van dien. Ende daer-en-boven willen
wy endeordonneren,dat onfe Officieren ende Wet-
houders verbieden fullen den Taverniers ende Ca-
barettiers, in wiens Huyfen eenigen Dootflach ge-
beuren fal, van geen Taverne ofte Cabaret te hou-
den , voor fulcken tijdt als fylieden nae ghelcgent-
hcyt vander tockomitc vanden ftücke bevinden
fullen te behooren, op fulckc pcynen als fy-lieden
adviferen fullen.
Item, om dies wille dat 't Crijm van valfchede,
't welckc de ghemcene welvaert foo fchadelick is,
als men by experientie bevint, dageltjcks multipli-
ceert cnde gecommitteert werdt, onder 't deckfel
dat de peyne naer rechte geftelt,kleyne is. Wil-
lende daer innêwoorfien, foo ordonneren cnde fta-
tuerenwy,dat alle FalfariiTen,hebbende wetens en-
de met opfetten wille ende bedroch, ghecommit-
teert crijm van valfcheden, in achterdeele van ec-
nen anderen, fullen voortaen gheitraft ende ver-
worcht worden met der koorde, 't zy dat de valfch-
hede gecommitteert werde in geprivilegeerde Brie-
ven oft ander Contraéten, Initrumenten,Cedullcn,
Obligatien oft anderfints.
Ende ten eynde dat onfe tegenwoordige Ordon-
nantie vanPunde te Punde gheheelijcken onder-
houden ende wel geexecuteert mach wefen, wy
willen, ordonneren ende ilatueren, dat de Schepe-
nen ende Wethouders, ende andere Rechteren,
voor de welcke onfe Officieren, oft die van onfen
VaiTalcn,de Overtreders van dcfe onfe tegenwoor-
dige Ordonnantie, ende oock van onfe andere voor-
gaende Ordonnantien, ghecalangeert ende betroc-
ken fullen hebben, ghehouden werden inder faec-
ken foo fommierlickcn te procederen, dat fy hacr-
lieder vonnifle oft Sententie geven mogen ten al-
dcrlanghilen binnen drie Maenden, van den dach
dat de calangie gedaen fal wefen : op de peyne te
verbeuren in haren eygen name de boeten begre-
pen inde calangie, fonder nochtans dat mits dien
de gecne die gecalangecrt fal wefen, ontlaft blijve
vandcr fclvcr boete, macr fal tegens hem geproce-
deert werden tTynder condemnatic oft abfolutie.
Ordonnerende cnde bevelende onfen Officieren,
ende die vanden Vaflalen, te adverteren onfen Pro-
cureurs generale vanden Raden Provinciale, daer
fy refortcren , ibo wanneer de voorièyde Schepe-
nen , Wethouders ende andere Rechteren negli-
gent wefen fullen,om tegens henlieden te procede-
ren ende vervolgen d'executie vandep voorfeyde
boete, op de peyne dat indiende voorfeyde Officie-
ren oock in ghebreecke waren 't voorfz advertuTe-
ment te doen, te verbeuren gelijcke boete.
Alle welcke Poinden cnde Articulen, ende elck
van dien , wy willen onverbrccckelickcn bewaert
ende onderhouden te werden voor eeuwige Wet
ende Edid,fonder geenfins te derogueren onfe voor-
gaende Ordonnantien, in
t geene wes met veran-
-ocr page 240-
Placatetu. i.Boeck. ti.Tit. nDeel.
388
3B7
Placaet vanden Hove van HoUandt.
Placaet, beroerende de groote rnenichvuldicheydt van Oootflagen, die inden
Lande nj<m Holl<mdt3Zcela?tdt ende Vrieflandt daghelijcks werden geferpetmrt} 'm date den 20
Februari; 15-89·
VI.
Ende indien (dat Godt verhoeden wil) eenich
nederflach in eenige Herberge ghefchieden, ofte
yemandt dootlick werden gewont, Sal den Waert
ofte Waerdinne ghehouden weien op ilaende voce
den Officier vander Plaetfe, daer van te verwitti-
gen , op peyne van fes ponden, ende den Officier
foo 't doenlick is terftont den handtdadigen te ver-
feeckeren ende terechte te ilellen, fonder eenige
conniventie ofte diffimulatie, op peyne van priva-
tie van fijn Officie, ende noch daer-en-boven arbi-
tralicken gecorrigeert te worden.
VIL
Ende foo den Delinquant quame te ontloopen,
ende niet te bekomen en ware ,*ialden Officier
vander Plaetfe daer de nederflach is gefchiet, ghe-
houden wefen de Officiers vande naeftom leggen-
de Steden ende Dorpen terftont te adverteren, ten
eynde den Delinquant mach werden ghekregen,
ende geftraft naer behooren.
VIII.
Item, niemandt en fal ( zijns wetens ) eenige
Dootflager in fijn Huys mogen ontfangen, ver-
ileecken ofte verbergen, op peyne vanhondert gul-
dens, ten ware de felve Perfoonen den Dootflager
foo nae in bloede beftonde, dat ter oorfaecke van
diende peynen jegens hen-lubden ghemodereert
foude werden.
IX.
Item , fullen van nu voortaen alle informatien
inftuckvan Dootilagen terftont ende fonder ee-
nich vertreck, naer dat den nederflach fal wefen
gedaen, ghenomen werden by den Officier ende
twee vande outfte vande Wet, de welcke in 't aen-
nemen van haer Officien ghehouden werden den
Eedt te doen, dat fy die felve informatien fullen
houden fecreet ende niemant repeleren, ende ful-
len die Schout ende die vande Wetten voorfchre-
ve,in 't hooren ende examineren vande ghetuygen
op alles wel letten, ende 't felve getrouwelick doen
ftcllen by gefchrifte ,ende d'informatie alfoo geno-
men, onderteyekenen, op peyne datter op nieuws
informatie ghenomen fal werden by een Commif
faris vanden Hove, tot kofte vanden Officier, ende
dat daer-en-boven de felfde informatien fullen ge-
houden werden voor nul ende van onwaerden,
ende dat op 't interinement vande Remiffien, daer
on geen reguard genomen fal werden.
X.
Sullen mede de Officiers gehouden wefen, nef-
fens de informatie, den Hove over feynden de
fchouwen by hen-luyden ghedaen over 't doodc
Lichaem.
XI.
Ende fo yemant door armoede de voorfz boeten
onmachtich waren te betalen, fal daer vooren ghe-
ftraft werden aen zijn Lijf.
Alle
AURITS gebooren PrincevanOran-
, gien, Grave van Naflbu, Catzenellebogen,
- J Vyanden , Dietz, &c. Marquis vander
Veer ende Vliifingen, Heer van Sint Vijth, Daef-
bourch, der Stadt Grave ende vanden Landen van
Cuyck, &c. Gouverneur, Capiteyn Generaei ende
Admirael, midcfgaders die Prefidcnt ende Raden
over HoUandt, Zeelandt ende Vrieflandt, den eer-
ilen gefwooren Exploicucr hier op verfocht,Saluy t.
Alfoo tot onfer kenniflê ghekomen es, de groote
menichte van Dootilagen, die inden Landen van
HoUandt, Zeelandt ende Weft-Vrieflandt daghe-
lijcks werden geperpetreert,ende omme daer inne
te voötiien om meerder inconvenienten te fchou-
wcn,foohebben wy gheordonneertende ordonne-
ren midts defen, Soo wie voortaen in eenige.Hcr-
berge ofte Taverne haer felven begeven, om met-
ten andere te drincken, endeghelagen te houden,
die felfde werden ghehoudcn haere MeiTen, Poig-
naerts, ende andere quetfelick gheweer t'Huys te
laten, ofte den Waerts ofte Waerdinncns in bewa-
ringe te geven, al eer fy in 't geiclfchap komenen-
de niet wederomme te eyflchen voor haer vertreck
uyter Herberge, opte peyne van drie ponden van
veertien grooten.
I.
De Waert ofte Waerdinne werden oock gehou-
den haer Gaften haer Meilcn ende ander quetfe-
lick Geweer af re eyfehen, ende in goede bewarin-
ge tè nemen als vooren, Op ghelijcke peyne van
drie pont.
II.
Ende foo yemant vandc Lagcnooten weygerich
ende in gebreecke ware fijne MeiTen af te leggen,
ende over te geven, Soo en lal de Waert ende
Waerdinne den felven Lagenooten , noch Bier
nochte Wijn mogen tappen, opte verbeurte van
fes pont.
III.
Des fal den Waert ofte Waerdinne ghehouden
wefen in haer Huys goede voorraet ende provifie
te hebben van MeiTen fonder punt, ende daer den
eenen den anderen niet mede ileecken en mach,
om den felfde den Lagenooten , tot haer gherief te
hant-reyeken.
IIII.
Soo wie op eenen anderen in grammen moede
ccril fijn Mes ofte geweer treckt, 't zy of yemandt
daer deur werde gbequetft ofte niet, fal verbeuren
twintich pont.
V.
Ende foo yemant den anderen quetften buytcn
notclijcke defentie ende verweringe fijns Lijfs, fal
verbeuren dertich pont, ende noch daer-en-boven
arbitralicken gecorrigeert werden na de ghelegent-
heyt vande faecke.
-ocr page 241-
2 8q Tegens Dootflagen, Valfcheyt, Vechteryen, &c. 3 90
re arbitrale corrcdie na de ghelegentheyt vander
foecke.
Ghedacn inden Hage, den twintichilen Fe-
bruarij Anno vijfthien - hondert negen - ende -
tachtich.
XII.
Alle welcke peynen, boeten ende breucken by
den Officiers refpedive vande Plaetfe fullen wer-
den gheinnet endc gheexecutecrc fonder eenigc
compoiitic ende conniventie, op peyne van priva-
tie ofte fufpenfte van haerluyder Officie, ofte ande-
HET TWEEDE DEEL,
Placaten tegen de Duellen.
Ordonnance, de Son Excellence. Contenant prohibition c3?* punition des
querelles, & duels. Sine die ι 6 ι ο.
1.
On Excellence. Ayant veu l'edidion de
feu Henry quatrieime , Roy de France, &
_ de Navarre, Publié en Parlement a Paris,
Ie zy de Juing. 1609. Contenant Prohibition, &
punition des querelles & duelz, Et trouvant necef-
faire que pour obvier a plufieurs difordres, qui a
caufé de cela-arrivent journellement parmy les
Trouppes Francoyfes. Eftans au fervice de Mcf.
fieurs les Eftatz Generaulx, & foubz foncomman-
dement. Il y foit mis l'Ordre qui convient,a trou-
vé bon de faire Publier ces Articles, e nfuivans, lef-
quclz il defire cftre entretenus inviolablemcnt en-
tre lefdides Trouppes Francoyfes.
I. *
Premiercment, que tous les Francoys, qui font
au fervice defdids Scingneurs Eftats , & deftoubz
fa charge, & commandement, vivent diformais, les
uns avec les autres, en Paix, Union & Concorde,
fans s'ofFenfer, injurier, mefprifer, n'y provoquer a
haine ou inimitié, fur paine d'eitre chaftiez exem-
plairement.
II.
Secondement, Que ft parmy lefdides Trouppes
Francoifes, il y arrive quelque different,que celuy
qui s'eftimera offenfé,a fon honneur & reputation,
pourra demander Ie combat, Si ce font Capitaines,
ou Officiers, fauldra qu'ilz s'addreilent a fon Ex-
cellence , ou a leur Collonnel, lefquelz leur accor-
deront, fclon qu'il fe trouvera neceifaire pour leur
honneur. Et ft ce fon Soldatz, en abfence de fon
Excellence, & de leur Collonnel, ilz pourront s'ad-
dreiTer a ceux qui les commanderont,lefquels avec
l'advis des aultres Capitaines & Officiers Frangois,
qui feront au lieu ou ilz fcront, decideront ce dif-
ferent , ft faire cc peut. Et s'il eft de telle qualité
qu'il ne fe puiife terminer que par lc combat , ilz
en advertiront fon Excellence, ou leur Coronnel,
pour recepvoir, & faire executer, fur cela, cc qu'il
fe trouvera raifonnablc , pour l'honneur des uns &
des aultres.
III.
Ea partie qui aura offencé l'aultrc, fera tenue de
comparoiitre en la fortnc fufdicl, ou par devant fon
Excellence, ou leur Coronnel. Pour les Capitaines
& Officiers. Et pour les Soldatz, en l'abfencc de
fon Excellence, &de leur Coronnel, feront tenus
de comparoiitre par devant les Capitaines, ou Of-
ficiers qui leur commandc. Quand donc elle fera
appclléc & que Ie mandement leur aura efté ftgni-
fiéjufques adeuxfois , avecq la plainfte de l'of-
fencée , & la demande du combat, a quoy dcfail-
lant elle fera adjournées , a trois briefsjours, &
nc comparoiilant, fera ladide partie dcf-obeiiTante
bannie , & caffée, de charge qu'clle poiicdera,
avecq deffence , fur paine de la vie , de fc trouver
au Pais.
IIII.
Celuy qui aura demandé Ie combat, & ibra trou-
vé non recevable pour s'eftre offencé trop legere-
ment. Et fans aucun fubjed, fera renvoyé avec
honte.
V.
L'aggreffeur, qui aura fait injure a un aultre, qui
fera trouvée toucher a l'honneur, ferafufpendu de
fes charges, pour deux ans, & fera toutes les fortes
de reparations qui ce pourront, & qui fe trouveront
raifonnable , pour iatisfaire fa partie. Et pour les
Soldatz, tiendront prifon trois Mois, au pain , 8c
a l'eau.
VI.
Quiconque appellera quelqu'un au combat,
pour un aultre, ou fera certificateurd'un Billet, ou
portcra parolle offenfivc,en l'honneur, fera caffé,&
demis des charges qu'il poifede , & banni du Pais,
avec deffence d'y jamais r'entrer fur paine de
la vie.
VII.
Celuy qui s'eilimera offencé, & qui appellera
pour foy mefme , n'ayant demandé Ie combat,
comme il eft cy deiTus enjoind, fera defgradédes
armcs.caifé & chailé honteufement du Pais, Et ft
celuy qui aura efté par luy appellé, en donnc advis,
s'il eft de qualité, pourefpercr, & defirer ladide
charge, elle luy fera donnéc. Mais ft celuy qui aura
efté appellé, va fur Ie lieu,ou faitcffort d'y al!cr,fera
puni des mefmes peines de l'appellant, & ft au cas
qu'ils en viennent jufques a fe battre, fcront tous
ocux punis de mort, fans remiilion, foit ou paffez
par les armes, ou autrement.
VIII.
Ceux qui auront affiftélefdids combatans. S'ilz
ont mis les armes a la main, feront auffi punis de
mort. Et s'ils n'ont efté que Spedateurs, ft eftans
acheminez, 6c renduz pour c'eft effed, fcront caf-
ièz, & defmis de leurs charges, Et ft c'eft par ren-
contre qu'ilz s'y font trouvées,Etqu'ils ne fe foyent
mis en debvoir de l'empefcher, feront fufpendus
de leur charges, pour deux ans.
Β b χ                   Ceux
-ocr page 242-
Placatea-». ι. Boeck. 12. Tit, 2. Deel.
392
39»
& querelles,qui concerncnt l'honneur&reparation
defdi&s Capitaines, Officiers & Soldatz, comme
aulli a tous autres qu'on pourroitcommettre&de-
puter, pour c'eft erTedt, de tenir la main fort exafte-
mentjEt diligemment a l'obfervation de cefte pre,
fente Ordonnance, fans y apporter aucune mode-
ration.n'y permettre que pour faveur,ou autre voye,
il y foit contrevenu en aucune fortc, & maniere quc'
ce ibit.
XIII.
Son Excellence entend aufli, que tous volontai.
res Francois, ou eilrangers, qui appelleront ledid
Francois , foyent comprins foubz les mefmes Or-
donnances, excepte'es qu'ils ne iëront tenusquede
comparoiftre par devant ia dite Excellence. Ou les
OfFicieis de Γ Armee, par lefquelles ils feront pu-
nis, felon lefdids Ordonnances, foit h. la perte de la
vie, deshonnorees, bannis, ou perte des biens, fans
aucune remiiïion,
X1111.
Quiconque fcaura quelqu'un , qui aura contre-
venu a quelque poinct de ces Ordonnances, & qui
n'en advertira ceux, a qui il fera obligé de ce faire,
fera puny de la mefme facon, que'feroit celuy qui
auroitcommis ladidc ofFenic, fans aucune gracc,
Signe, Maurice de Najjau, Melanaer.
IX.
Ceux qui febatteront en duel,d'eulxmefme,fc~
ront punis de mort fans rcmiiïion.
X.
Si les offenfes fe font enlieuderefpecT:, ceux
qui les commetteront, fcront caftiez, felon tou-
tes les plus feveres loix, qui fe foyent faites, fur ce
fubjecl
XI.
Pour les Soldatz, lis feront punis felon les paines
cy deiTus ordonne'es aux Capitaines & Officiers,
Exeepte', que par touts les Articles. La oü lefdicts
Capitaines & Officieres feront caflez, ou fufpen-
dus de leurs charges , les Soldats feront defgradez
des Armes, devalife' & caflez, h h tefte de la Com-
paignie, & bannis du Pais, avec deffenfc (a paine
de la vie) d'y jamais rentrer, & tenu incapable de
porter jamais les Armes.
XII.
Toutes loix, pour bonne qu'elles foyent, font de
nulle valeur, & nuifent pluftoft qu'elles ne fervent,
ü clle ne fontobfervées,& cxecutées en toutes leur
parties, comme elles doibvent eftre. C'eft pour-
quoy fon Excellence enjoinit, & commande tres-
exprclTement a tous ceux a qui appartiendra la
cognoiflance, & decifion des contcntions, debatz,
2. Placaet tegen de Duellen, ende uyt~dagwgen om te vechten, van de Stil·
denten in d'Vmyerfiteyt tot Leyén. Den ι o Mey 1641.
ende te verhoeden: Naer rijpe deliberatie van Rade
noodich hebben bevonden te belaften ende bevee-
len, ghelijck \vy wel uytdruckelijck belaften ende
bevelen by defen , dat alle de Studenten ende Le-
dematen der gemelter onfer Univerfiteyt, van wat
qualiteyt of conditie die mogen zijn, voortaen met
malkanderen in eenicheyt, vrede ende ftillicheyt
fulien hebben te leven, ende omme te gacn, fon-
der dat d'een den anderen fal vermogen t'offence-
ren, injurierenoftcvcrongelijcken , op peyne van
daer over ten exempelc van andere geftraft te wer-
den. Maer in gevalle echter eenich gefchil ofte of-
fenfie tuflehen den vooriz Studenten ende Lede-
maten mochte komen t'ontftaen, ende dat de ge-
offenceerde partye foude meyncn , dat hem daer
over eenige reparatie van fijne eere foude behooren
gcdaen te werden, dat de felve fich tot dien eynde
voor eerft fal hebben t'addreiTeren aenden Redor
vander Univerfiteyt ende fijne AfleiTeurs, die den
parthyen fulien accorderen, foo het doenelick is:
Ende in gevalle niet, openen den wech van Juilitie
voor den gemelten Rector ende andere Rechteren
vande Univerfiteyt. Verbiedende over fulcks al-
len den felven Studenten ende Ledematen , ende
elcken van dien, wel fcherpelick by deicn, fich fel-
ven in effcae te rechten by wegen vande voorfz
Duellen ofte onbehoorlijcke vechteryen, incenigef
manieren. Ende in ghevalle eenich Student ende
Lidtmaet van onfe Univerfiteyt in tegendeel dit
Verbodt overtredende, fich quameteverftouten
voor fich felven ecnen anderen in Duel te beroe-
pen , of uyt te daegen om tegen hem te vechten,
den felven Uytdagcr verklaren wy by dden dac
daer
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft- Vrieflandt, Repre-
fenterende den Staten vanden felven Lan-
de. DOEN TE WETEN, Alfoo
ons niet alleenlijck door verfcheyden gheruchtcn,
maer oock door feeckere klachten is bekent ghe-
maeckt, hoe de Studenten ende Ledematen van
onfe Univerfiteyt tot Leyden, de Wapenen hoe
langer hoe meer mifbruyekende, ende daer mede
groote exceiTenplegende zijn, als namentlick,dat
de fclve fich vervorderen d'cen den anderen uyt te
daegen of roepen, ofte uyt te doen daegen of roe-
pen , omme te vechten, oock löodanich Vechten
t'afliftcren, ofte re feconderen , onder pretext van
alfoo te repareren haere ccre, die door eenige ofFen-
fie, of injurie hen aengcdaen, foude vermindert
zijn: daer op dan fware quetfucren, jae dootflagen
komen te volgen. Waer door vcelc goede Luyden
werden veroorfaeckt hare Kinderen, dieie aireede
inde vooriz Univerfiteyt hebbcn.wedcrom van daer
t'ontbicden, ende elders ter Studiën te fchicken :
ende andere die voorgenomen hadden hare Kinde-
ren naer d'Univerfiteyt van Leyden te fenden,wer-
den daer van af-fchrickich gemaeckt. Al tot groo-
ten ondienil ende verwoeftingc vande felve Uni-
verfiteyt.
S O O I S Τ, dat \vy tot welftant van onfe U-
niverfiteyt, ende bchoudeniiTe der Ledematen van
dien, mitfgaders omme voortaen,foo veel alsdoe-
nelick is, 't voorfz dootilaen, quetfen ende andere
droevige ende fware ongelucken of inconvenien-
ten meer, die dagelijcks uyt de voorfz Duellen, of
ongeoorlofde vcchteryen ontftacn, voor te komen,
-ocr page 243-
Tegens Dootflageri, Valfcheyt, Vechteryen, &c 3 94
39$
daer door metter daec fal vervallen van alle fulcke
Privilegiën ende Vryheden, die hem als Lidtmaet
der Univerflteyt mogen competeren, ende dat hy
bv den ordinaris Rechter ghecondemneert fal wer-
den te Waterende te Broode,ende gebannen voor
fulcken tijdt als den felven Rechter naer exigentie
der faecken fal bevinden te behooren.
Welcke peynen ende ilraffen oock foodanich
Lidtmaet onderworpen fal zijn, die yemant ter be-
geerte van eenen anderen tot vechten beroepen,
letcartel, ofeenige offênfive bootfehap daer toe
ftreckende, gedragen fal hebben.
Gebiedende ende bevelende voorts mede wel
fchcrpclick by defen, allen ende yeghelijcken Stu-
denten ende Ledematen voorfz, ende fonderlingh
mede den Bedellcn vande Univerflteyt, midtfga-
ders allen anderen, dat fy-luyden, foo haeil alffc ee-
riige de alderminilc kennifie vande voorfchreven
Provocatien, of Uyt-daegingen tot vechten, fullen
hebben bekomen, de felve tcrflontende fonderee-
nich vertreck fullen ontdecken ende bekent maec-
ken aenden voorfchreven Reclor, of eenigen ande-
ren vanden Rechteren , of aen den Officier ende
Promotor vande voorfz Univerflteyt: Ten eynde
byden felven 't voorfz vechten ende d'ongelucken,
of inconvenientien daer uyt te bevrefen, mogen
werden verhindert, op pene, ten aenfiene vande
voorfchreven Bedellen, van privatie van hare Amp-
ten: ende ten aenfien van allen anderen , die de
voorfz kenniife ghehadt, ende de felve niet aende
Perfoonen, ende invoegen voorfz ontdeckt fullen
hebben, van te verbeuren elck een boete van vijf-
en-twintich gulden , ten behoeve vanden voorfz
Officier ende Promotor.
Wy gebieden wijders, in gevalle de voorfz Beroe-
per, ende den Beroepen beyde, of een van beyden,
op de plaetfe, tot het gevecht geaiïigneert, compa-
reren, 't zy datter gevochten wort, of niet, dat foo-
danigen Comparant of Comparanten, boven de
voorfz peyne of ilraife , noch fal of fullen werden
vcrklaert infacm, of inhabil om eenige dignitcy-
ten, Oflicicn of Ampten in defe Landen te mogen
bedienen.
Ende dat alle de gcenen die als Seconden den
voorfz partyen komen t'affiftercn, foo fy hare ghe-
wcren ghetrocken, ofte den voorfchreven parthyen
tot vechten, 't zy met woorden of anderfints, aen-
gehitfl hebben, fullen geilraft werden als de Prin-
cipalen.
Ende in gevalle fy maer Toefienders en hebben
gewceit, zijnde nochtans tot fulcken eynde ter fel-
ver plaetfe gegaen, ende wefende vande voorfchre-
ve Ledematen, dat de felve daer door mede fullen
vervallen van alle de voorfz Privilegiën ende Vry-
heden , ende by den Ordinaris Rechter te Water
ende te Broode ghefet, of ghebannen werden voor
fulcken tijdt, of anderfints arbitralick te werden ge-
corrigeert , fulcks als den Rechter fal oordeelen te
behooren.
Ende dat andere foodanigc Toefienders, geene
Ledematen vande Univerflteyt wefende, daer over
by de voorfz Rechter Ordinaris fullen werden ge-
bannen, of anderfints gecorrigcert tcrarbitragievan
den felven Rechter.
Maer by aldien de Toefienders ter plaetfe van 't
Gevecht by gevalle ghekomen zijn, ende kenniife
vande queilie ghekregen hebben, fondcr nochtans
haer befte te doen om partyen te beletten, foo de
felve Toefienders Ledematen vande Univerflteyt
zijn, dat de felve daer door hare voorfz Privilegiën
ende Vryheden fullen verliefen voorden tijdt van
tweejaeren, ende daer naer niet wederom onder
den anderen Ledematen voorfz mogen werden
geimmatriculeertof in ghèfchreven, dan metvoor-
gaende confent vande Heeren Curateuren ende
Rechteren onfer voorfchreven Univerfiteyt daer toe
verkregen.
Ende foo die Toefienders geen -Ledematen van-
de Univerflteyt en zijn, de felve fullen daer over by
den Ordinaris Rechter werden gecondemneert te
Water ende te Broode, of met banniflernent ghc-
ftraft, mede voor den tijdt van twee Jaren, offoo
veel minder als den felven Rechter bevinden fal
rechtmatich te wefen.
Ende of't gebeurde('t welck Godt verhoede) dat
de voorfchreven Studenten ende Ledematen van-
de Univerflteyt, d'een den anderen in Duel qua-
men ter neder te leggen, of van 't leven ter doot te
brengen, of dat fy-luyden in 't gevecht beyde doot
mochten blijven, ofte dat nacderhandt een vande
partyen, ofte beyde mochten komen vande wonde
ofte quetfure te fterven: Soo verbieden wy by de-
fen , het doode Lichaem vanden'Overleden te be-
graven by dage, maer fal die begravinge allecnlick
mogen gefchieden by avondt ofte nachtc, fonder
dat het Lijck van yemant fal mogen werden ghc-
volcht, noch oock vergefelfchapt, als allecnlijck
vande geene die 'tfelvefullen moetenterAerde
dragen, op pene dat de geene die ter contrarie foo-
danigen begracfFeniffè by dage acngeftelt ende ge-
dacn,oftc oock'tLijck terbegracfleniifc ghcvolcht.
lullen hebben, in gevalle dat het vande voorfchre-
ven Ledematen zijn, daer door fullen vervallen van
hare voorfchreven Privilegiën ende Vryheden, en-
de noch verbeuren elck een boete van hondcrr gul-
den, te bckeeren voor d'eene helft ten behoeve van-
den voorfchreven Promotor, ende voor d'andcre
helft ten behoeve vande Arme Studenten. Ende
foo het geene vande voorfz Ledematen zijn, dat
die daer over fullen werden gebannen, ende echter
mede verbeuren elck een boete van hondert gul-
den , te bckeeren voor d'eene helft ten behoeve
vanden Officier, ende voor dander helft ten be-
hoeve vanden Armen Huys - fittencn binnen
Leyden.
Verbieden mede wel uytdruckelickby defen, dat
op de voorfz Begraeffeniffen vande Neder-geflagc-
nen geen Blafoenen of Wapenen der Famiiicn,
voor of ontrent het Lijck ghcdragen, noch om de
Doot-kifle gehangen, nochtc voor de Stcrf-huyfen
aenghehecht fullen mogen werden, ende dat by
overtredinge van dit Vcrbodt, den voorfchreven
Promotor ende Officier iöodanige Wapenen, als
verbeurt, door fijne Subftituyten of Dienaren fal
hebben af te halen, ende wcch te dragen : ende dat
de felve Overtreders daer en boven noch fullen ver-
beuren elck eeneboete van t'feftich guldens, te ver-
deden als vooren.
Ende aengaende de Perpetranten der voorfchre-
ven Nederlagen,wy verklaren onfe meyninge geen-
fins te wefen, de penen ende ilraffen, die by de ge-
mcenc Rechten tegens ibodanigen ghequalificcer-
Bb 3                      den
-ocr page 244-
Placateo-ß. ï.Boeck. i^.Tit.
3 9<>
395
Ende ten eynde niemant hier van eenige onwe-
tenhey t voor en wende, Soo ordonneren wy voorts
den gerneltcn Redor ende Rechteren vande Uni-
verfiteyt , defe onfe Brieve van Placate ende Ver-
bodt door den Secretaris van des Univerfiteyts
Vierfchare behoorlijck te doen publiceren, cnde
uytroepen, wijders het doubel van defen aendc A-
cademie,ende elders, daerfulcks gewoon is te ge-
fchieden, te doen affigeren ende aenplecken, mirf-
gaders Jaerlijcks op de iblemnele Inauguratie van-
de ghemelte Redor te doen renoveren, in fulckcr
voegen als de Senaet vander Univerfiteyt oordec-
len lal beft ende gevoechlijckft te fullen ghefchie-
den. Gegeven in 's Graven-Hage onder onfen
grooten Zegele hier aen gehangen, op den thien-
den May vanden Jare fefthien-hondert een-ende·
veertich. Was gneparapheert, /. D. iVajfënaer, »
Lager ilont, Ter Ordonnantie vande Staten. Ende
den Doot-flageren zijn geftatucert,by defen re ver-
minderen ofte veranderen, in eeniger manieren,
macr alle de felve penen cnde ilratfen in haer ghe-
hcel ende volkomen krachten te laten.
Ende op dat het inhouden van defen mach wer-
den achtcrvolcht ende gheexecuteert, Soo ontbie-
den ende bevelen wy den Redor Magnificus, cnde
den anderen Rechteren onfer ghemelte Univerfi-
teyt, de peynen ende corredicn in defen begrepen,
by hare Sententien poinduelijck ende exadelijck
naer te komen, ende te doen naer komen.
Belaften oock wel fcherpelick den Officier van-
de StadtLeyden, ende Promotor der Univerfiteyt
aldaer, fich neerilelick op de voorfz Provocatien
ende vechteryen in Duel,mitfgaders op de vordere
overtredingen metten aenkleven, ende op de Au-
theuren van dien t'informeren : oock jegens den
fclven te procederen fondcr eenige diflimulatie,
gunft of excufe, in hoedaniger manieren het foude I was geteyekent,
mogen wefen, fulex als de faecke vcreyfichen fal.
lïerh' van Beaumont.
DEN DERTHIENDEN TYTEL.
Noopende d'invoeringe vanden Kieuwen Stijl.
Sict voorts hier op 't gunt Colum. 340. en 341. Art. 40 hier loven gedruckt is.
Placaet, over het inwilligen vanden y^ieuwen Stijl, ende van het af-kgp
ten der thien dagen uytden Almanacb* 1 o Decemb. 1 5 8 z.
, Rancoys, Sone van Vranckrijck , eenich
Broeder vanden Coninck, by der gratiën
,„.,,,.. ^ Godts Hertoch van Lothrijck, van Bra-
bandt,van Limborch, van Gelrc, van Anjou, van
ÁÀåçòïç, van Tourraine, van Berry, van Eureulx,
ende van Chafteau Thiery, Grave van Vlaende-
ren , van Hollandt, van Zeelandt, van Zutphen,
van Mayne, van Perche, van Mantes, van Meul-
len ende van Beaufort, Marck-grave des Heyligen
Rijcks, Heere van Vrieflandt, van Mechelen, ende
van de Ommelanden , Befchermer der Neder-
landtfchc Vryheydt. Allen den geenen die defe
tegenwoordige fullen fien ofte hooren lefen ,
Saluy t.
Á L S O O het merckelijck ende notoir is, dat
federt de geboorte onfes Hecrcn ende Salichmaec-
kers Jefu Chrifti (van wekken alle Chriftenen
den loop des Jaers, ende de Termijnen der tijden
zijn reeckenende) eenige dagen verloopen zijn ge-
weeil, foo dat die tijden ende termijnen der vcr-
lenginge cnde verkortinge, ende oock der even-
gelijckmaeckinge der dagen met den nachten, niet
op de felve Saylöencn en vallen , als iy in den aen-
beginne plegen, maer ter contrarien verhaeftigen,
in fulcker voegen, dat met lanckheyt van tijde
veel ongcfchickclijckhcyts daer uyt foude mogen
rijfen: overmidts dat de fayfoenen des Winters,
Somcrs,der Lenten ende des Herftts,op haren be-
hoorlijcken tijdt niet en fouden komen te vallen.
Waerom vcele ghelccrde ende in den loop des
Hemels ende der Sterren ervarene Luyden, dick-
mael ghearbeyt hebbende, om de reeckeninge
ende calculatie des Jaers te rechte te brengen, be-
vinden dat, midts men voor een Jaer drie hondert
vijf-ende-t'feilich dagen, ende fes volle uyren
reeckent, nochtans metier daet eenige Minuten
daer zijn ontbreeckende, midts dat de Sonne
haren Jaerlijckfchen loop iri een weynich min
tijdts volbrenght dan men ghewoonlick is te reec-
kenen, als naemelijck , een hondertile ende fefte
deel min dan een vierendeel van een dach , het
welcke bedragende alle hondert ende fes Jaeren,
e fien eenen dach, wort bevonden binnen vijftien-
hondert ende twee-en-tachtentich, vande geboor-
te onfes Heeren Chrifli overftrekene Jaren af, ver-
loopen te wefen , den tijdt van ontrent vijfthiert
dagen, foo dat den dach der gheboorte Chriih',
behoorde naer de eerfte inftellinge ende calcula-
tie , ontrent vijfthien dagen vroeger ende naerder
by den itilftant der Sonnen, ende de kortfte Win-
ter-dagen te komen dan by doet. Het welck hoe
langer hoe meer foude in 't woeil loopen, ende een
groote confufie in de reeckeninge der Jaren mede
brengen.
SOO IS Ô, dat dit felve in verfcheyden tij·
den,ende van vele geleerde Mannen,gemerckt en-
de aengegeven wefende, is eyndehnge daer inne
foo vele ghedaen, dat den meeften deel der Vor-
ften ende Potentaten inder Chriftenheyt, (om de
voorfchreve incoiivenientien van vorderen ver-
loop
-ocr page 245-
Noopende d'invoeringe vanden Nieuwen Stijl. 398
397
joop ende onordcninge te fchouwen ) hen om
vele bewegelijcke ende ghewichtige redenen ende
oorfaeckcn, die al te langh waeren om te verha-
len , eyndelingehebbenvergheleeckcn, darmen
nict'gheheel vijfthien dagen, macr alleenïijck en-
de ten minften thien dagen foude korten, inde
ehcmcyne ende tot noch toe ghepleechde calcu-
latie des Jaers, op dat de faeckc ten beften , het
immers mogelijck ware, ende tot minfte quet-
finge vander Gemeynte mochte verrichtet ende
gheredrclTecrt worden. Daerom is 't dat Wy 't
ghene voorfchreve is , overgemerckt , ende in
rijpe deliberatie van Racde gelecht, begeerende ,
foo verre eenichfints mogelijck, ons oock alle re-
dclijcke iaecken te verghelijcken, ende te verghe-
nocgen mette voorfchreve andere Vorilen ende
Potentaten over het Chriftenrijck, ende naeme-
lijck metten Grootmachtigcn ende Doorluchtigh-
ilen Henrico, den derden van deiên naeme, Co-
ninck van Vranckrijck, onfen Heer ende Broeder,
ende infonderhey t om onfe lieve ende ghetrouwe
Onderfaten van onfe Nederlanden, mette om-
liggende Coninckrijcken , Landen ende Provin-
ciën t'accommoderen. Gemerckt infonderheydt
dat om den ghemeynen Coop-handel ende ander-
fints, gantfch nootwendich is een goet Accoort,
vcrdrach ende vergelijckinge te hebben van tijden,
Saylöcnen ende Termijnen metten fclven om-
liggende Landen, foo in aenfien van alle onder-
linge Contracten, VerbinteniiTen, Schult-brieven,
betalingen, en alle anderedingen die den handel
acngaen, als anderfmts van alle 't geene de reec-
keninge ende calculatie der tijden ende Jaerlijcxe
Sayfoenen belanght. Hebben by advijfe van onfe
lieve ende getrouwe, de Generale Staten van onfe
voorfchreven Landen , ende die van onfen Raede
van State daer op al vooren ghehoort, gheordon-
neert ende gheftatucert, ordonneren en ftatueren
midts deièn, dat in alle onfe voorfchreve Landen,
nae dat den veertienden naeft-komende dach De-
cember fal wefen voorleden ende overflreecken,
men den nacft-volgenden dach, die men nae de
voorfchreve oude calculatie foude reeckenen te
wefen den vijfthienften, niet en fal reeckenen
voor den vijfthienden, maer voor den vijf- en -
twintichftcn, ende al foo voor den Kers-dach ofte
geboorte Chrifti, ende den anderen dach nacft is
volgende, den fes-cn-twintichften, ende den dach
volgende daer nacr fcven-en-tvvintichilen, ende
daer naer acht-en-twintichilen, ende ibo voorts tot
den eynde dcfer Maent December, die maer een-
cn-twintich dagen fal hebben, ende nochtans den
laetftcn dach des fclven, voor den een-en-dertich-
ften ghereeckent fal worden : foo dat het tegen-
woordige Jaer fal evenwel cyndigen fes dagen nacr
den voorfchreven vijf-cn-twintichftcn dach, ende
aat nacil-komendc Jacr als men fal tellen vijfticn-
hondert drie-en-tachtich, fal beginnen den ièvcn-
den dach nae Kerfdach voorfchreve, ten dage als
men nae de oude calculatie reeckenen foude den
tvvee-en-twintichftcn December. Welck Jaer,
midtigaders alle volgende Jaren, fullcn voorts al-
tijdt haren vollen ende ordinariièn loop hebben,
ghelijck als van re vooren , ende volgende den re-
gel van onfe Nabueren voorfchreve , ende omlig-
gende Provinciën fuilen ghebruyeken. Wel ver-
ftaende nochtans, dat hier mede niet en fuilen
verkort noch gheprejüdiceert worden eenige ca-
lengieringen , ofte vernaderingen , prefcriptien,
adien , van wat natuere die wefen mogen , chijn-
fen , Renten, Pachten , Huyrcn, Obligatien,
Termijnen van betalingen, WilTel-Brieven, Man-
damenten ofte Refcriptien, welcke alle haeren
volkomenen loop hebben fuilen , niet tegen-
ftaende die verkortinge van thieu dagen voorfchre-
ven, even alibo of fy niet ghefchiet en waren. En-
de dit alleen voor het geene datditloopendc Jaer
ghevallen ofte verfchenen is , ofte vervallen oft
verfchijnenfal, fonder meer. Ende dit Jaer ghe-
eyndicht zijnde, fal men voortaeti alle termijnen
van betalingen op de felve wijfc ende maniere
reeckenen als men te vooren plach te doen, even
als ofte defc verkortinge noyt ghefchiet en waer:
Op dat alle vordere materie van twiil ofte mi£
verftant geweert zy.
Ontbieden chdc bevelen daer omme onfe lieve
ende ghetrouwe, de Hooft- Prefident ende Luy-
den van onfen Secreten Raede , Caficelier ende
Luydeh van onfen Raede irt Brabandt , Stadt-
houder, Cancclier ende Luyden van onfen Rae-
de in Geldcrlandt, Prefident ende Luyden vati
onfen Raede in Vlaendcren, Prefident etide Luy-
den van onfen Raede in Hollandt, de Gecommit-
teerde Raeden van onfe Staten van Zeelandt,
Stadthoudcr, Prefident, Luyden van onicn Rae-
de in Vrieilandt, Schoutet van Mcchclen, ende
allen anderen onicn Rechtcrcn, Jufticieren ende
Officieren, dat fy defe onfe tegenwoordige Or-
donnantie ende Gebodt doen kundigen ende uyt-
rocpen, elck binnen de limiten van fijnder Ju-
rifdidie, ende die felve ftricktelijck doen onder-
houden , nae heure inhouden, ende inder manie-
ren voorfchreven. Want ons alfoo ghclieft. Des
t'oirconden hebben Wy onfen Zegel hier aen doen
hangen.
Ghcghevcn in onfe Stadt van Antwerpen
den thienden dach der Maendt December in 't
jaer ons Hccrcn vijfthien - hondert twee-ende-
tachtich. Op de Piijcque ftondt ghefchreven,
By den Hertoch in fijnen Raede. Ende ghe-
teeckent,
/. van Ajfeliers.
DEN
-ocr page 246-
Placaten· uBoeck. i4.Tit,
DEN VEERTHIENDEN TYTEL.
400
B99
Vervattende de Placaten op'tftellen der Officieren
inde Steden ende ten Platten Lando*
D.£ goettvillige Lefer gelieve alhier voor geinfereert te houden het 18 Artkulvan 7 Placaet van Policie van Key,
fei· KarelColutn.
3x0. Midtfgaders 7 placaet vande Staten Generael, in date den 10 Februari) 16 5 1. Colum,
α 61 ende volgende hier boven gedruckt.
Placaet van de Staten GeneraeL
Placaet, JVaer by verboden werdt eenige Officieren vande (j er e formeer ie
Religte, door Gecommitteerden njande Staten Generael gefielt 3 te weranderen, in date den wijf - en.
fft'mtlchften Ofóober
1 6 5 o.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen-
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Al-
foo Wy by onfe Rcfolutie vanden twaelf-
den Aprilis left-leden hebben goet gevonden ende
verilaen uyt vSouveraine macht te ordonneren en-
de authoriferen Mr" Cornelis van Cuyck , Raedt
ende Fifcael van Brabandt, in ghcvolge van onfe
Refolutie vanden drie-en-twintichitcn December
1649. fich te vervoegen inde Meyerye van 's Her-
togen-BoiTehe, immers ter Plaetfen daer Predican-
ten zijn gcintroduceert , ende aldaer te veranderen
de Wett, daer geen Luyden vande Gereformeerde
Religie,ofte de felve toe gedaen, waren aengeftelt,
fchoon buyten gewoonlijcken tijdt, ende t'elckens
als het in het toekomende niet en ghefchiet, felfs
onder de vier Schouten vande vier Quarticren.
Ende dat Wy nu in ervaringc komen, dat eenige
hen derven onderwinden, de Perfoonen by denop-
gemeltcn Raedt ende Fifcael Cuyck aengeftelt, te
licenticren,ofte af te fetten, oock andere in hunne
plaetfe te ftcllen, onaengefien de felve iècr onlancx
zijn aengeftelt, ende geen Jaer in bedieninge zijn
gewceft, waer door onfe goede meeninge ende in-
tentie wert illufoir ghemaeckt. S O O IS Τ ,
dat Wy de vier Schouten vande vier Quarticren
der meer-ghenoemde Meycrijc van 's Hertogen-
Boffchc , als mede alle particuliere Heeren, hunne
Droffaerts, Schoutten ende Stadt-houders, daei
eenige veranderinge, 't zy in 't geheel ofte deel, by
den meer-gcmelten Raedt ende Fifcael is gedaen,
cxpreilêlijck verbieden eenige veranderinge vande
aengeftelde Perfoonen voor den behoor lijcken tijdt
naer verloop van het Jaer, te doen, ende foo fulcks
akeede is ghefchiet, de felve Perfoonen, fonder ee-
nich vertreck te herftellen, op pene van arbitra-
le corredie. Laftende ende bevelende den op-
ghemelten Raedt ende Fifcael Cuyck, dat by te-
gens de Contravcnteurs , als mede regens de
Perfoonen, die contrarie defen.onièn wille eenige
Magiftraets Ampt'en aen nemen, ende hen daer
toe laten gebruyeken, ftriételick fal hebben te pro-
cederen, als tegens Overtreders van onfe goede in-
tentie ende wille, fonder eenige diilimulatie ende
verdrach. Ende op dat niemanthier van ignorantie
en pretendere, foo begeeren wy, dat alomme inde
Steden, Vryhedcn, Dorpen ende Plaetfen vande
gemeltc Mcyerije publicatie ende affixie van defen
fal worden gedaen. Gegeven in onfe Vergaderingc,
onder onfen Cachette, Paraphure, ende Signaturc
van onlên Griffier, Inden Hage op den χ 5 O&ober
1650. Wasgheparaphecrt, P.Eiffinghe,™ Onder
ftont, Ter Ordonnantie vande Hooch-ghemelte
Heeren Staten Generael.Getekent, Cornelis Mufck
Zijnde op 't Spatium gedruckt het Cachet der fei-
ver Heeren Staten, in rooden Waffche.
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Oat geen sJÏmbachts - Heeren, Oftcieren in baer Heerlijckjoeyit
fullen mogen fielten yfonder advijs rvande Staten <-van Hollandt. Indate den ζ Sepcemb. 1580.
; E Prince van Orangien, de Ridderfchap,
\ Edelen ende Steden van Hollandt, repre-
,,- _J Tenterende de Staten vanden felven Lan-
den, den cerften Dcurwacrdcr ofte gefwooren Ex-
ploicleur vanden Hove van Hollandt hier op ver-
focht, Saluyt. Alfoo overmits de groote onghere-
geltheyt ende quadc toefichten, die in 't ftellen
vanden Officieren binnen den Lande van Hollandt
is gedragen, ende als noch dagclijcks wort gheno-
men , Niet tegenftaende den dienft ende de ver-
feeckertheyt vanden Landen feer grootelijcks daer
aen is gelegen, noodich bevonden is daer inne voor
defen tijdt te doen voorficn, ten meeilcn dienfte
defer fclver Landen. S O O IST,datfijn Excell.
ende de Staten voornoemt, hier op gehadt 't advijs
van die vanden Raden Provinciael in Hollandt,
omrae te voorkomen alle vorderc difordre,pericu-
len ende inconvenientien, vcrklaert ende gcordon-
neert
-ocr page 247-
Verboth van Gift
402
van dien, de Heeren voor die reyfe verhelen lullen
de Nominatie vanden voorfz Officieren, Gebie-
den ende beveelen daer omme, fijne Excell, ende
de Staten voornoemt» allen Heeren ende Am-
bachts-Heeren als vooren, mitfgaders alle Officie-
ren binnen den voorfz Landen , hem naer inhou-
den van defen te reguleren, onvermindert een ye-
gelijckfvjn gerechticheyt. Ende ten eynde niemant
nier van Ignorantie en pretendere, Laften ende be-
velen voorts 't inhouden van defen te publiceren,
al omme daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen binnen den Steden. Lailende voorts een ye-
gelijck hem daer nae te reguleren. Gegeven inden
Hage onder 't Zegel van J ufticie hier op gedruckt,
den ÷ September 1580. Onder ilont geichreven,
Ter Ordonnantie vande Staten. By my,efi was on-
dertekent , C. de Reshtere. Onder op 't fpatium heb-
bende eenop-gedruckt Zegel van rooden waiTche.
401
neert hcbben,verklaren ende ordonneren by defen.
Dat gheduerende de tegenwoordige OörJoge , by
ceeene particuliere Heeren, hebbende eenige Hoo-
ge ofte Ambachts-Hecrlijckheden; binnen den fei-
ten Londen van Hollandt, eenige Officieren ghe-
ftelt fullen mogen worden, dan met kennifle ende
advijfe van den Staten. Dat mede alle Heeren en-
de Ambachts-Heercn , binnen een Maent nae de
Publicatie van defen,lullen overleveren in handen
vanden Staten, de namen, toe-namen ende quali-
teyt vanden Perfoonen, die by hen-luyden als Offi-
cieren aireede zijn gheftelt, ten eynde by den Sta-
ren kenniite ende reguard mach ghenomen wor-
den, op de bequaemheyt vande felve Officieren, of
de felve in haer Officie gecontinueert, ofte andere
in haerluydef plaetfe gheftelt fullen moeten wor-
den , by nominatie vande felve Heeren, ende Ag-
greatie vanden Staten, op pene dat by ghebreken
DEN VYFTHIENDEN TYTEL.
Verboth van Giften en Gaven.
Placaten vande Staten Generael.
1. Placaet, fegens 't pref enteren ende nemen van verboden (jiften ende
Gaven 3 in date den \ Iulij \ 6fl*
E Staten Generael der Veree-
nichdc Nederlanden, Allen den
genen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WET EN, Alfooonder-
vonden wort, dat eenige dange-
reufe ende fchadelijcke Men-
fchen tot groot defpecT: ende kleynachtinge vande
Hooge Regieringe ende andere des Generaliteyts
Collegien, ende tot bedroeftheyt vande Leden van
dien, haer foo verre verftoutcn, dat fy hebbende
yets aende opgemelte Hooge Regieringe, ofte Col-
legien , te verrichten, derven ondernemen aen der
felver Leden te prefenteren, ofte doenprefenteren,
eenige giften ofte ghefchencken, daer iy-lieden ter
contrarie van der felver getrouwigheyt,finceriteyt,
vromicheyt ende oprechticheyt, ibodanige opinie
behooren te hebben,als de weerdicheytharer Amp-
ten is vereyiTchende. S O O I S Ô, dat Wy ,
om hier inne naer behooren te verfien, yedcr een,
van wat qualiteyt ofte conditie hy zy, wel expref-
felick interdiceren ende verbieden aen yemandt
vande meer-op-ghemelte Hooge Regieringe,ofte
andere des Generaliteyts Collegien, die Hoven van
J ufticie, van Brabandt en Vlaenderen, aen der fel-
ver hooge Minifters, ofte Beampten refpe&ive, de
Magiftraten ende Gerichten onder de Generali-
teyt reforterende, geen uytghefondert, der felver
Huyfvrouwen, Kinderen, die van hare Familien,
ofte yemandt anders, t'eenigen tijden te prefente-
ren, geven ofte belooven, directelick ofte indirecte-
lick, oock niet by eenige onderhandclinge, koop,
permutatie, oft anderfints, eenige giften ofte ghe-
fchencken van eenige dingen, hoe kleyn die ßóá*
den mogen wefen, oock van Dranck ofte Eet-Wa-
ren, om t'obtineren, ofte gheobtineert te hebben ,
voor hem felven ofte yemandt anders, dire&elick
ofte indire&elick, eenige Ampten, Officien, Beneii-
cien, O&rbyen, Sententien, Refolutien ofte Difpo-
fitien, op eenigerhande iaecken, ofte om de expe-
ditie van dien, onder wat pretext het oock foude
mogen wefen, op pene dat de Contraventeur van
dien fal worden ghecondemneert in een amende,
geproportioneert, ofte egalerendc de wacrde vande
Iaecken, die hy voor hem felven, ofte yemandt an-
ders , voor de meer-op-gemelte Hooge Regieringe,
ofte andere des Generaliteyts Collegien , die Ho-
ven van Jufticie, van Brabandt ende Vlaenderen,
der felver hooge Minifters ofte Beampten, refpecÜ-
ve, Ende voorts alle Magiftraten ende Ghercch-
ten onder de GeneraÜteyt reforterende, te.verhan-
delen heeft, Ende dit alles boven arbitrale correctie,
infamie ende inhabiliteyt, om eenige Ampten,
Officien ofte Bcneficien, hoedanich die oock fou-
den mogen wefen, immermeer te mogen beklee-
den, hebben ofte genieten, Ende dat de felve oock
ipfofafto, ende metter daet ial zijn ende blijven ge-
priveert van alle foodanige Ampten, Officien ende
Bencficien.als de felve albereyts foude mogen heb-
ben, beklecden ofte genieten, fonder dat hier inne
eenige conniventic, mitigatie ofte moderatie fat
mogen werden gebruyekt, te applicercn de boven-
ftaende Amende ten behoeve vande Officieren,
Aenbrenger ende den Armen, elcks een derde-part,
Ende fal den Aenbrenger fijn Perfoon ende Naem
daer bcneffens worden gefwegen, ende felfs fchul-
C c                      dich
-ocr page 248-
Placateo-/;^ ^Bo
404
hebben Jbevondcn te behóoren. Ontbieden ende
verfoecken daer omme de Heeren Staten, Gecom·
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van-
deProyincicn refpedtive van Gelderlandt ende
't Graeffchap Zutphen, Holland'tcndc Welt-Vrief-
landt, Zeelandt, Utrecht, Vricflandt, Over-Yflèi,
Stadt Groeningen ende Ommelanden, de Hoven
van Juititie , en Regierders inde Steden en ten
Platten Lande, delen onfen Placate al-omme daer
fulcks gewoon is gedaen te worden, te doen af-kon-
digen ende aenplackcn. Gedaen ter Vergaderinge
vande hooch-ghemeke Staten Generael, in 's Gra-
ven-Hage op de groote Zale van 't Hoffvan Hol-
landt, den eerften Julij 1651. Was gheparapheert,
Jacoh Veth,vt' Onder ilont, Ter Ordonnantie van-
de felve. Geteeckent, N. Ruyfch. Zijnde op 't fpa-
tium gedruckt het Cachet der felver Heeren Sta-
ten, in rooden Waflche.
403
dich bevonden AVCrdende, daer van ghenicten im-
punitey t. Ende op dat 't geene vooriz is, Wel endé
in allen deelen geetiê&ueert ende naer ghekomeri
werde, Soo hebben de Heeren Staten vande
refpeclive Geünieerde Provinciën , malkandereri
vcrfeeckert ende belooft elcks inden haren, terre-
quifitie van ons, den Raedt van State, ofte andere
des Generaliteyts Collegien,als oock vanden Hove
van Brabandt,ende Vlaenderen,Magiftraten ende
Gerichten, alle Refolutien, Sentèntien ende Von-
niiTen, by de felve refpeótivelick, tegens de Con-
tra venteurs van defe onfe Placate uytgefproocken,
naer hare forme ende inhouden promptelick te
fullen executeren ende doen executeren, ofte an-
dere ter requifitie als vooren, tegens de felve te pro-
cederen, naer den inhoudt vanden feiven Placate,
alles fonder eenige conniventie , weygeringe ofte
uytltel, Want wy fulcks ten dienile vanden Lande
2. Placaet, Waet by allen Militaire Officieren verboden mrt eenige foy en,
rvereer'mgen, &c. f ontfangen ofte te nemen wande Schippers φ Coopluyden op Rhijn ende
Maes warende, in date den
1 2 AugufH 16 5 i ;:
ende reflitueren, maer oock tegen de Daders over
fulcke ongeoorloofde faecken, lal doen procederen
tot behoorlijcke ende arbitrale corredie ende itraf-
fe. Verbieden ende interdiceren oock van ghelijc-
ken.expreiTelick aende meer-genoemde Schippers
ende Coopluyden eenige fulcke boven - ghemelce
foyen ofte vereeringë,aen de voornoemde Gouver-
neurs, Commandeurs ende Majoors te geven, ofte
doen geven, diredelijck ofte indiredelijck, op pene
van viervout, ten behoeve vande ghemeene faecke
te betalen, ende daer-en-boven arbitrale corredie
ende ItraiTe, maer die geene die fulcks fouden mo-
gen komen te vorderen ende eyfichen, aende Ovc-
riehey t bekent te maecken, om daer tegens te ver-
fien naer gclegentheyt van faecken, op dat fooda-
nige onbehoorlickheden ceflerende, de Commer-
cie ende Trafficq op ende langhs de meer-ghe-
noemde Rivieren,vanden Rhijn ende Maze, niet
en werde verfparret, maer hoe langhs foo meer
florere, ende vermeerdcre. Ende op dat defe onfe
exprellè meyninge ende intentie by een yeder des
aengaende, mach bekent zijn, ende exadelicknae-
ghekomen ende achtervolcht werde , ordonneren
ende beveelen Wy dat defen al-omme inde Ste-
den ende Plaetfen met guarnifoen van defen Staet
befet, gelegen op ofte ontrent de meer-genoemde
Rivieren, als mede ten Platten Lande, fal worden
geibnden, om aldaer gcpubliceert ende geaffigeert
te worden, daer des behóoren ende noodich zijn
fal. Aldus gedaen ende ghearreileert ter Vergade-
ringe vande Hooch-gemeke Heeren Staten Gene-
rael, inden Hage den ι χ Augufti 1 6 51. Was ge-
parapheert, Bouchorfl^· Onder ilont, Ter Or-
donnantie vande felve. Gheteeckent, N. Ruyfch.
Zijnde op 'tfpatium gedruckt het Cachet derfei-
ver Heeren Staten in rooden WaiTehe,
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derJandcn, Allen den genen die defen ful-
len fien ofte hooren lefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo ons onder anderen niet
meerder ter herten gaet, als de confervatie ende
vermeerderingc vande Commercie ende Trafficq,
fondcrlinge die op ende langhs de Rivieren van-
den Rhijn ende Maze ghedreven worden , naede-
mael daer aen voor den dienlt vanden Staet defer
Landen , ende de welvaert vande goede Inghefe-
tenen van dien , ten allerhoochften is ghelegen ,
Soo hebben wy huyden naer rijpe deliberatie , tot
meerder bevorderinge van dien , goetghevonden
ende noodich gheacht te verbieden, gnelijck Wy
wel expreftelijck verbieden ende interdiceren by
defen onfen Placate, aen alle Gouverneurs, Com-
mandeurs ende Majoors, inde refpedive Steden
ende Plaetfen, ghelegen op ofte ontrent de voor-
noemde Rivieren vanden Rhijn ende Maze met
Guarnifoen van defen Staet befet, datfe gheene
Foyen ofte Vereeringen, onder wat pretext 't felve
foude mogen zijn , diredelijck noch indiredelijck
en fullen mogen vorderen noch ontfangen, doen
vorderen noch doen ontfangen, in geit, ofte geks
waerde, hoc kleyn oock 't felve foude mogen we-
fen , van eenige Schippers ofte Coopluyden, de
meer-ghenoemde Rivieren frequenterende, op
ende af varende, maer de felve ruilelick ende vre-
delick te laten paiTeren ende repaiTeren, fonder
haer ccnichfints op te houden, ofte in hare reyfe te
verhinderen ,op pene van contrarie gefchiedende,
ende de voornoemde Schippers ende Coopluyden
yetwes contrarie defe onfe goede meyninge ende
intentie, afgevordert, of af gepcrlt zijnde,dat men
't felve niet alleen acnde gagien vande geene, des
gedaen ende genooten hebbende, fal doen korten
Placact
-ocr page 249-
405
Vèiboth van Giften en Gaveiij.                 406
rro:
Ut1
:';;"" Placaet vande Staten van Zeelandt.
Pkcaet vande Staten van Zeelandt, in date demy f ulij:A 6 5 it op
't
felve Sttbjecl
50 E Staten 's Landts ende GraefTelijckheyts
" van Zeelandt, D OEN TE WETEN,
Alfoo wy ons Eer en Ampts-halven hou-
den verobligeert,omme de.Regieringe de-
fer Provintie te behouden ende handthaven * by
foodanige luyfter, aenfien ende integriteyt, als die
by onfe Voorfaten ons is nacr-gelaten geween: ι en
confcquentclijck voor foo veel de felve daer van
mach wefen gedeneaeert,diete.herftellcn,enoock
voor het toekomende te verfekeren met alle noo-
dige Wetten ende Ordonnantien : En nademael
wy by experientie hebben bevonden,dat onder vcr-
fcheyden oorfaecken, die t'federt eenigen tijde her-
waerts de voorichreven Regieringe feer hebben ge-
altereert ende doen verfwacken, wel eene vande
ijrincipaelftc is gheweefl: de enorme en ergelijcke
icentie,die aengaende het ontfangen vanverboden
Giften en Gaven , by fommige vande Regenten,
tot de hoochile difrefped en ondienite vanden
Lande foude zijn gepleecht, als daer uyt notoirlick
volgen moet niet alleene infraclie van 's Landts
Rechten ende Vryheden , confufie inde faecken
van Policie,infineere adminiilratie en verachtcrin-
gc vande Juilicie , diiïblutie van alle Militaire di~
re&ie, en verfparringe vande middelen van Finan-
tie, maer oock gebreck van behoorlijcke Secretefle
in alle de deelen vanden Staet, ende generale be-
droerTeniile, van alle vroome Regenten en Onder-
danen inde felve: En alfoo ons mede niet onbe-
kent is, hoe dat de voorfchreven dangereufe licen-
tie, als gewoon zijnde te gaen van quaet tot erger,
cyntelijck foude werden irremediabel, indien daer
tegens niet fpocdelijck en met vigeur en wierde
voorfien. S O O I S Τ, dat wy nae rijpe en fe-
rieufedeliberatie, ommeaendeenezijdedierghe-
lijeke vuylicheden en exceifen tegens te gaen,voor
het toekomende foo veel mogelijck is, en aen d'an-
der zijde te oenenen de gherequireerde cenfuere
over den gecnen, die hacr voor defen contrarie de
publijcke trouwe en haren fchuldigen plicht, daer
mede fouden mogen hebben ghecontammeert:
volgende daer innc het loffelijck exempel, niet
allecne van andere vroome Princen en Republije-
quen, maer oock eenigc van onfe Bondtgendoten
en PrcdeceiTeurs: Hebben goet gevonden en ghe-
refolveert voor eerfl die van onfen Hove Provin-
ciacl, midtfgaders Advocaet Fifeael en Procureur
Gencracl, te gelailen, van datfy tegens eenige al-
fulcke Perfoonen, als gheweefl; zijnde in onfen
dienft, op preparatoire Wettelijcke informatien ai-
reede verdachten beticht werden aende voorfchre-
ve Malveriatien fchuldich te zijn, fouden procede-
ren en doen procederen in goede Juititie, fulcks
nae de befchreven Rechten en voorgaende coniti-
tuticn vanden Lande fouden bevinden te behoo-
ren. Gelijck wy oock inde tweede plaetfe, tot naer-
der recerche en ontdeckinge vande gepreallegeer-
de en andere diergelijcke onordentheden, goet ge-
Vonden hebben by defen te notificeren, dat indien
;i wiur
yemanti van binriehoft van buyten defe Provintie,
yetwesfoude mogen hebben gegeven,tot Giften,
Gaven oft Vereerihgen, 't zy felfsoftdoor anderen,
aen Perfoonen tegenwoordich zijnde, ofte voorde-
fengewëeft zijnde in eenigen dienft, commiffie of
employ vande voorfz Provintie!, .Steden oft Leden
van dien, die haer in foodanige vuylicheden fouden
mogen hebben mifgaen, dat hy 't felve den voorfz.
Hove, oft feeckere CómmiilatiiTen, by den/elven
Hove te committeren;, rftidtfgaders aende Magi-
ftraten ende Juftiqieren lbo vande Steden als ten
Platten Lande binnen defe Provincie, willen te ken-
nen geven, binnen den tijdt van een Jaec, naer de
Publicatie defes, nevens behoorlijbk-ibewijs en be-
fcheytdaer toe dienende: met; tQèiiegginge"ende
belofte, dat fy-luyden over de voorfchreve hare ge-
dane Giften en Gaven njet alleen by de Juftirie
niet en fullen werden gerecercheert,maer oock dat
al het felve, naer ghenomen kenniilc van faecken,
partyen ten weder-zijde fommarie ghehoort, aen
naer fal werden gheadjudiceert, indien bevonden
wert fulcks te behooren, mitfgaders 't gunt fy-luy-
deri dien aengaende fullen hebben gheopenbaert,
foo veel doenelijck is, fal werden gefecreteert. En
op dat van onfe ernftige intentie en yver tot con-
fervatic vande fuyverheyt vande Rcgeerlngc noch
naerder mach blijeken, nebben wy voorts geordon-
neert ende geftatueert,ordonneren ende ftatueren
by defen, dat niemandt van wat ilaet oft conditie
hy zy ,die alhier tot eenich Ampt oft Bedieninge,
'tzy de gemeenc Provintie of eenige vande Leden,
Steden en Collegiendcr felve conferncrende, ibu-
dc mogen zijn , oft nacmaels werden ghepromo-
veert, en fal vermogen voortaen, om redenen en
ten rcfpc&e vande voorfz fijne bedieninge, in gecn-
derhande manieren, diredelick oftcindireclelijck,
eenige Giften, Gaven oft gefcheneken, hoe gering
die oock fouden mogen wefen, oock Eetbare fpijfe
of dranck, en van wie het foude mogen zijn, aen
te nemen ende te ontfangen, op peyne van die be-
vonden fal werden contrarie ghcdaen te hebben,
defatto, en metter daet, fal werden ghedeporteert
van fijnen itaet, en wefen infaem en inhabil om
eenich Beneficie, Ampt ofte Officie, 't zy binnen
oft elders van wegen defe Provincie, t'eeniger tijdt
te mogen bekleeden ofte genieten, mitfgaders ge-
houdenzijn noch daer en boven uyt tekecren en
op te brengen het vier-vout van 't gene hy ter faec-
ke vande voorfz ontfangen giften en Vereeringen
foude mogen hebben geprofijteert, en vorders fub-
jeeÏ zijn foodanige andere amenden en arbitrale
correftien als naer de voorgaende Wetten vanden
Lande en exigentie van de iaecke fal werden ghe-
requircert. Gelijck wy oock verilaen en ordonne-
ren dat de geene, die aen de voornoemde Perfoo-
nen, in eenige Provinciale of Subalterne Ampten,
nu oft naemaels zijnde, ter oorfaecken voorfz, ee-
nige gaven of gefcheneken,fullen hebben gheghe-
ven, belooft oft gheprefenteert, direclelick oft indi-
Cc ^                reclelickj
-ocr page 250-
ί
Placaten-jv i.Boeck. i&Tit.
redelick, en onder hoedanich pretext, en op wat
tijtul het felve foude mogen zijn ,by Sententie fal
werden gecondemneert in eene amende gepropor-
doneert ofte egnalerende de waerdie oftintereil
vande faecke , daer ommc de vooriz prefentatie
ofte donatie is ghefchiet, oft oock anderfints naer
gelegentheyt en meriten vande felve: En dit alles
boven ghelijcke peyne van reè'l deportement, arbi-
trale corredie, inïamie en inhabilïteyt, mitfgaders
op-applicatie vande voorfz pecuniel amende ten
behoeve vande Officieren, Armen ende den Aen-
brenger elcks een derde-part, daer beneffens met
verfwijginge vanden Aenbrenger iijn Perfcon en
-Naem, en coneeiïïe van volkömene impuniteyt, fo
hy felfs daer aen fchuldich mochte werden bevon-
den. Authoriferénde en gêlaftende ibo die van on-
fenvoorfz Hovei, als allen anderen Jufticieren en
Rechters defer Provincie, omme vande voorfchre-
verivuylichedetïen exceilen behoorlijcke kenniiïê
te nemen., ètt daer inne recht te doen, foo als fy,
achtervolgensdefe onfe Ordonnantie en in goede
conferentie fullen bevinden te behooren,fonder ee-
nige conniventïe, moderatic, faveur oft mitigatie
daer ontrent te gebruycken, en vorders oock beve-
lende den voorfzonfcn Advocaet Fifcael, en Pro-
cureur Generael, midtfgaders allen anderen onfe
Officieren van Jufticie, foo binnen de Steden als
ten Platten Lande van dien, dien aengaende exafte
recerche en onderibeck alomme te doen, en naer
genomen informatien, allen den genen, die bevon-
den fullen werden daer mede befmet te zijn, fon-
der aenfien van Peribonen oft faeckcn, in confor-
mitévandefeonfeexpreiTe intentie tecalengerén
en vervolgen , ter diffinitie Sententie toe. Bewa-
rende daer inne onfe Rechten en Hoocheyt, als
naer behooren. En op dat niemant hier van igno-
rantie en pretendere, ibo ordonneren wy de reipe-
ftive Magiftraten defer Provincie, datfy defe onfe
Bevelen en Placaet van ilonden aen alomme doen
publiceren, uytroepenende affigcren, daer men ge.
woon is publicatie en affixie te doen. Want wy
fulcks alles hebben gheoordeelt den dienit vanden
Lande byibnderlick te vereyfchen.
Aldus gedaen ter Vergaderinge vande wel-ghe-
melte Heeren Staten van Zeelandt, in 't Hofvan
Zeelandt tot Middelburch , den negen-en-twin-
tichften Julij ι 6 5 τ. Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande felve. Ende was onderteyckent,
Adriaen Vetth,
DEN SESTHIENDEN TYTEL.
Op?t ftuck van Banckerotiers ende infolvente Boe-
dels: ende accoordt mecte felve te maecken.
DE Lefer gelieve hier nae tefien, 't gum in het x, 3,4, 5 en 6 Articulen vanden Placate van Keyfer Karel, in
date den
4 Otloher 1540. Colum. 313, 314, 315 en 316. Mitfgaders hy Placate vanden/elven, in date den
2.6 Mey 1544. Art. 31,3^33,34,35, 36,37en 38. Colum. 3x6,317 en 318geflatueert mrt.
Placaet vande Staten van Zeelandt.
Placaet30p betfiucl^ van banckerotiers en infolvente'Boedeh^voornement*
lick raeckende bet accoordt tujfchm de Crediteuren rum dien te maecken. den χ \ Decemb. 1640.
E Staten des Lants ende Graef-
lickheyts van Zeelandt. Alibo
eenige onfe Inghefetenen, die
haren handel in oprechticheyt
ende onnoofelheydt drijvende,
door ongeluck ter Zee of ander-
fints, in fodanigen lbberen ftaet
jkomcn te geraecken, dat zy tot haer groote droef-
hey t en leetwefen, ghedrongen zijn te moeten bre-
ken, bywclcke occafie dickwils ghefchiet, dat alle
de goederen, diefy noch overich hebben , en daer
mede iy hare Crediteuren, ten deelc fouden kon-
nen voldoen, geconfumeert en tot niet ghebracht
werden, en dat door onkoften van Sequeftragie,
op-etinge binnens Huys, en met namen, by ghe-
breke vande felve goederen te konnen beneficeren,
mits dat fommige, en dickwils die minftgeinteref-
feert zijn, foo itijf-finnich op haer uyterfte recht
ftaen, dat fy in't minfte tot geen af-flach, of eenich
middelmatich verdrach en willen verftaen , daer
het meefledeel der Crediteuren, en die fomtijdts
meeft daer door te verJicfen hebben, genegen zijn,
om tot een redelijck accoordt te komen, en alfoo
noch een goet ghedeelte te falveren, in plaetfe van
alles te verliefen : om waer in ten meeiten dienfte
van onfe goede Inwoonders te verfien , hebben wy
geordonneert ende geftatueert, ordonneren en fta-
tueren mits defen de Poinclen en Artijckelen hier
naer volgende: willende dat de felve gheobferveert
en onverbreeckelick naer gekomen werden: doch
met dien verftande , dat wy hier mede in geenen
deele en willen favoriferen Malitieufe en bedriege-
lijcke Banckerotiers, die niet alleenlijck anders
middelen roeckelooilick avontueren, gene of wey-
nige van haer fel ven dickwils hebbende,maer oock
in koftelicke dracht en Huys-houden de felve con>
fumeren en op-eten: de welcke wy van de Benefi-
cien van dit Placaet gheheelick uytfluyten , met
confirmatie van voorgaende Placaten daer tegens
gheftatueert, ende met namen van dat van Keyfer
Karcl
-ocr page 251-
Aög TegensfeditieufePerfoonenenOproemiaeckers. 410
Jijeke Rechten , of anderfins naer exigenrie ofte be-
vindt van faecken*
V.
Item,ofyemant ter quader trouwen hem infiile-
ken accoort hadde ghedragen als Crediteur, ende
dat hy 't niet en ware * ofte dat hy hem van meer-
der fomme Crediteur hadde verklaert, dan hy inder
waerheyt was, de felve fal gehouden wefen,hetkort
van alle de fchulden,by den faillant door het accoort
geprofiteerdefuppleren, en tot den leften penning
te voldoen, en voorders noch gecorrigeert te wer^
den, naer ghelegentheyt van faecken, blyvende in
cas van onderlinge collufie, de Faillant fubjedt de
ftraffe in 't voorgaende Artijckel eeftelt
VI.
Infgelijcx, ofyemandt Crediteur zijnde, fbnder
wete vande andere fijne mede Crediteurs , eenigd
befondere conditie of voordeel hadde befproken,
't ware aengaende de fomme, tijdt ofte verfeecker-
heyt van fijne betalinge, ende hem nochtans ghe*
veynfde,alsofhy met de andere Crediteuren,in een
accoort ende conditie quame, die fal vervallen van
fijn fchult, ende boven dien gehouden zijn, 't vier-
vout van dien te betalen, tot verbeteringe ofte vol-
doeninge vande andere Crediteuren.
VII.
Item, nae dat een gebroken Coopman met fijne
Crediteuren is geaccordeert, fo vermach hy wcder-
omme fijne goeden te vertieren of verhandelen, be-
talinge te doe en ontfangê,niet min of meer,dan of
hy niet gebroken en ware geweefl,behoudeJick dat
hy, voor ende op de voldoeninge van 't accoort,den
eenen van fijne voorgaende Crediteuren niet meer
voordeel, by betalinge of anderfin ts en mach doen,
dan den anderen, ende of hy 't felve gedaen hadde,
foude zijn nul ende van onwaerden.
VIII.
Blijvende alle andere Statuten efi Ordonnantien
defe niet contrarierendc,inhunne krachten vigeur.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande wel-ghemelte Heercn Staten in 't Hoff
vanZeelandt,totMiddelburchdcn 11 December
Karel in den Jare 1540 geëmanedrt ί Willende dat
foodanige naer gelegentheyt van faecken.oockmet
den Baft ofte Galge fullen geftraft werden.
Inden eerften verklaren wy, dat een gebroocken
Coopman, 't zy dat fijn FailliiTemcnt openbaer is,
ofte niet, mach met fijn Crediteuren accorderen
ende overkomen , aengaende de betalinge die hy
bun fal hebben te doen, "t zy in 't gheheel ofte in
deel, mitfgaders op de Termijnen en verfekerheyt
ofte niet verfekerheyt van dien, mits ftellende fuffi-
fante cautie, iöo wanneer het accoort op termijnen
fal gemaeckt werden, ende datfulcx gefchiede ten
overftacn van een ofte meer Wethouders ( voor
welcke den Iniölvent fai moeten doen blijckeniijn
onnoofelheyt en ongeluckhem over gekomen) en
dat alle Crediteuren te voorenwettelijckdaer toe
verdachvaert zijn.
J. 1#
Ende of alle de Crediteuren des niet eens en kon-
den werden, foo mach alfulcken accoort ghefchie-
den, by confente van de drie vierendeelen der fel-
ver, behoudclick dat hunne t'achterheyt kome tot
twee derden-deelen van alle de fchulden, ofte wel
by confente vande twee derde-deelen vande Credi-
teuren, foo wanneer hunne t'achterheyt is maken,
de de drie vierendeelen vande fchulden.
III.
Item.by alfulcken accoort, by het meeilendeel
vande Crediteuren als vooren aengegaen, werden
d andere Crediteuren vervangen, ende fijn gehou-
den 't felve t'achtervolgen.ten ware dat fy pantofte
verfekeringe hadden, oft dat fy anderfins in hunne
t'achterheyt waren gepriviligeert,in wekken geval-
le fy fullen mogen blijven op hunne gerechticheyt.
mi.
Ende of naer den Accoorde bevonden wierde,
dat den ghebroocken Schuldenaer eenich bedroch
hadde gedaen, in fijn Boecken ofte in fijne goeden
te verbergen, ofte anderfins tot achterdeel van fijne
Crediteuren, foo fal alfulcken Schuldenaer niet al-
leen vervallen vande gratie ende quijt-fcheldinge
hem gedaen, by den felven accoorde,maer faloock
gecorrigeert ende geftraft werden naer de Keyfer- I 1649. Ter Ordonnantie vande felve. l.deBrune
DEN SEVENTHIENDEN TYTEL.
Vervattende Placaten tegens feditieufe Perfoonen
ende Oproermaeckers.
Placaten vande Staten Generael.
t. Placaet van profcriptie tegen Willem Stanley ende Tigelandt %rcl^ ende
werhodt tegen ά Cakmmatem der Bngelfcher Natie 3 den o Februari) 1587,
Ie Raden van State der Vereenichde Ne-
derlantfche Provinciën ghecommitteert
I neffens fijne Excellentie,Allen den genen
dien defe fullen fien oft hooren lefen, Sa-
eeren ende gunften altijt van heure Majefteyt van
Engelandt, van fijne Excellentie, ende oock mede
van defen Vereenichden Provinciën, hebben ont-
fangen ende genooten, die welcke fy daerom met
alle danckbaerheyt, dienfte ende ghetrouwicheyt
jegens de felve heure Majeft. ende Excell. als goe^
Cc 3                      de
luyt.
Al is 't foo dat Willem Stanley ende Roe-
landt Yorck vele ende mcnichvuldige weldaden,
-ocr page 252-
PlacateiL-»· i.Boeck. 17. Tic.
rj 1,
41 x
4ti
de Onderdanen ende Dienaers , ende oock tegen
dcfen Provinciën ghehouden waren in'aller onder-
da nicheyt altijdt te erkennen ende verfchulden,
Soo ift nochtans dat de voorfz Stanley vergheten
hebbende alle eere, eedt, plicht ende ghetrouwic-
hcyt die hy heure Majeft. fijne natuerlicke Prin-
ccffe, fijne Excell. ende oock mede defen Provin-
ciën fchuldich was , heeft onlancksdeStadtvan
Deventer ende de vroome Burgeren endc Ingefe-
tenen der felver, die hem op fijn eere ende Eedt
als Gouverneur vertrouwt waren, verradelick ende
fchelmelick inde handen ende macht des Conincx
van Spangien gelevert ende overghegheven : Soo
oock de voorfz Yorck oock in des Conincks van
Spangiens macht heeft fchelmelick over-ghele-
vert de Schantfe oft Fort tegen Zutphen, die welc-
ke om te ghewinnen fijne Excell. ende anderen
Heeren ende Edelluyden lbo veel arbeydes, defen
Landen foo vele penningen, ende vele Edelluyden
ende vroome Soldaten het leven ghekoft haddc.
Ende al ift foo dat niet en ftaet te twijffelenofc
Godt en fal t'fijnder tijdt fij ne rechtveerdige ftraffe
laten komen over fulcke onvroome, eere, ende
Eedts-vergetene ende boofe Menfchen, die fijn
Volck foo fchelmelick in fijnder Vyanden handen
gelevert hebben: Nochtans alfoo ons van Godt op-
geleyd t is der boofer ftraffe foo wel te' bevorderen
als der vroomer vereeringe ende vergeldinge.
SOO I S Τ, dat wy met voorwete ende advjjs
vanden Heeren Generale Staten verklaert hebben,
ende verklaren mits defen den voorfchreven Wil-
lem Stanley ende Roelandt Yorck, Schelmen en-
de Verraders van heure Majefteyt heure natuer-
licke Princeffe, van fijne Excellencie, ende van de-
fen Vereenichden Provinciën, ende voor fulcke als
Vyanden vanGodt ende den Menfchen, Hebben
de fclve met alle heure Complicen, Aenhangers
ende Medehulpers gheprofbri beert, gheabbandon-
neert ende overgegeven, Profcriberen, abbandon-
neren ende gheven over mits defen aen eenen ye-
gclijcken: Verklarende dat ibo wie fich verkloeckt
de felve twee principale Hooft-verraders in defen
Vereenichden Provinciën 't zy levende oft doot te
brengen, de felve voor fulcken kloucken feyt fal
vergolden worden met de fomme van drie duyfent
guldens,die hem promptlick fal aengetelt worden:
Ende foo fulcken Perfoon in eeniger manieren te
vooren yet mifdaen hadde de doot oft lij ff ftraffe
meriterende, fal hem 't fclve gantfeh vergeven zijn,
foo wy hem 't felve vergeven by defen voor als nu
als voor als dan. Ende al is 't ibo dat eenen yeghe-
licken genocch kennelick is, hoc grootelijcx de En-
gelfchc Natie in 'tgenerael tegen defe Vereenichde
Provinciën gemeriteert heeft, ende de groote wel-
daden die heure Majeft. ende fijne Excell. belieft
heeft den felven Provinciën dadelijck met onder-
ilant van Gelde, Crijghs-volcke ende anderfints te
bcthooncn, Dacr voor wy al t'famen oock moeten
bekennen aen de felve Natie, ende infonderheydt
aen heure Majeft. ende fijne Excell. grootelijcx ge-
houden te zijn, endedaerom eenycgelijck behoor-
de te trachten om fulcke weldaden met alle
danckbaerheyt nae vermogen te verfchulden, en-
de van hare Majeftcyts ghenade ende gunfte noch
voordcre hulpe ende byftandt.verhoopen deur de
handelinge die ftaet te gefchiedcn,ende de Refolu-
tie die der felver heure Majeft. fal believen te ne-
men met denGefanten onlancks aen heure Ma-
jefteyt by den Generalen Staten ghefchickt: Soo
ift nochtans dat men daghelijcks verneemt dat op
het voorfz ongeluckich verlies der Stadt Deven-
ter , ende der Schantfe voor Zutphen veel quadc
geeften der ghemeene faceke qualick toeghedaen
zijnde, meynende ftoffe ende materie ghevonden
te hebben om de Engelfche Natie in 't gnemeyn te
blafmeren ende te lafteren, ende in 't byfonder
heure Majefteyt felve ende fijne Excell. al oft de
voorfz Verraders inde voorfz Stede ende Schantfe
tot dien eynde met voordacht ende opfet fouden
gefteltzijn gheweeft, fonder met redene fieh voor
oogen te ftellen datter Landt nochNatieen is daer
men niet en vint boofe, ondeuchdelicke ende ghe-
veynfde Menfchen : Ende dat het oock is tegen
alle redene, ja gants ftrijdende tegen den regel der
Chriftelicke Liefde, de faulten endc mifdaden der
onvroomen, den goeden ende vroomen te wijten
ende te lafte te leggen. Ende want fulcke lafteri-
ge propooften ende blamatien verdocht ende ghe-
houden worden om 't gemeen Volck ,· qualick on-
derricht zijnde, af te wenden vande Liefde ende
refped d'welck men heure Majefteyt ende fijne
Excell. altijdt terechte heeft toe ghedragen,ende
noch is toe dragende, ende om defen geunieerden
Provinciën te doen verliefen allen hoope die fy be-
hoórente hebben vande gunfte, gratie ende onder-
ftant van heüre Majefteyt, ende alfoo het Volck te
doen vallen in wanhope oft defperatie, ende eyn-
delick de felve foo verre te brengen om te verkie-
fen een parthye contrarie wefende de rufte, wel-
vaert ende behoudeniffe defcr Vereenichden Pro-
vinciën. SOO 1S Τ , dat wy noodich achten-
de ernftelijck daer op te verfien , Hebben by voor-
wete ende advijs als voor wel expreffelijck verbo-
den, ende verbieden midts defen allen ende eenen
yegelijcken Perfoonen van wat ftaet, qualiteyt, na-
tie oft conditie die zijn, Voortaen de Engelfche
Natie eenichfins met fulcke caiumnien meer te
blameren, injurieren oft lafteren, oft oock liet ver-
lies der voorfchreve Stede ende Schantfe heure
Majefteyt oft fijne Excellencie te wijten oftimpu-
teren, op pene van geftraft te worden als Perturoa-
teurs der ghemeene rufte, fonder conniventie ofte
verdrach. Willende ende ordonnerende over
fulcks dat een yegheJijck op houde lichtveerdelsjck
te oordcclen, ende gheloof toe teftaen fulcke pro-
pooften ende rapporten den dienft ende welvaren
dcfer Vereenichde Provinciën, ende der eere ende
reputatie van heure Majefteyt ende fijne Excell.
foo naedeelich wefende. Ende ten eynde nie-
mandt van defe onfc Ordonnantie en pretenderc
eenige ignorantie oft onwetenfehap, Soo ontbie-
den ende beveclen wy onfen lieven ende feer be-
minden den Stadtbouclers ende Staten oft heuie
Gedeputeerde Raden vande Provinciën refpeaive
van GeJderlandt ende Graeffchap Zutphen, Hol-
landt, Zeelandt,Utrecht, Vrieflandtende Over-
Yflel, ende allen anderen Officieren, Jufticieren
ende Dienaren, dcfè jegenwoordige alomme bin-
nen den voorfchreven Landen ende Provinciën te
doen publiceren, daer men ghewoonlijck is publi-
catie te doen : Procederende ende doende pro-
cederen tegens den Overtreders in manieren
vooi-
-ocr page 253-
4tj
voorfchreve, fonder gratie, faveur, diiïïnjulatie pft
verdrach: Want wy bevonden hebben fulcks tot
dieniic ende welvaert vanden-Lande te behopren,
n^ii en Oprodfmaeckers. 414
%uarij vijfthien-hondert fevenïendertachteritich,
Was gheparapheerti, Bardefius, n\ Onder ftond t i
Ter Ordonnantie vanden Rade van State, gecom-
jjiitteert, nefien§ fijne Excellgnrje.Qnderreeckent,
Chr. Hüygens. .} :\y.i;\? '.-.o-wH il··                      -A>
s Graven-Hage, den negenden fe-
Gegeven in
!,i f ivyi
'S f.
π±
·■'/. ί
——.
Placaet,Waer hy eenenjegeiijcf^n^ie hy^y^ver boden mrtftch t^on*
denvinden met profiooSïen ofte gefchriften ie <-uerfjfreyden, ofte uytge'ven jeenige redenen yflfec-
kende totnaedeeln/an bare Majefteyt<vm Engelandt, rvandeEngelfckeNatie^ mdewande
Heeren Generak ofte Particuliere Staten, ende wande Edelen a MagiflmerijVroetféappéttjri*
de Regenten der Steden, ofte andere Perfonagwn inham MajeBejts ofte éfer Landen dienfl
wefende. den ρ Aprilis anno 1587. i/J.,^.
: Η:;.!.:
by de felve propooften ende gefchriften (omme in
de Landen fcheuringen ende oneenicheyt te bren-
gen) gepoocht de goede Gemeente innc te plan*
ten een quade opinie van den goeden wille ende*
genegentheyt van hare Majefteyt, van ons,< ende
vande Engelfche Natie tot defe Landen: ende over
d'ander zijde de felve Ghemecnte af- treek re doen
hebben, ende onwillich te maecken tegen haerè
Majefteyt ende α1 er felver Onderdanenjeenfament*
lick omme de adicn vande Heeren Staten Gene-
rael,"endc vande rCfpedive Provintien in 't particu-
lier, mitfgaders vande Edelen, Magiftraten , Vroet-
fchappenende Regenten vande Steden te berif-
pch, ende 't geene fy tot der Landen vcrfecckcrin-
|ë ende defentie doen, beduyden al of het felve
ware tot ondienft van hare Majefteyt 5 Tenderen-
de die voorfchreven twiftige ende oproerige ghe*
ruchten,;propooften ende feditieufè gefchriften tot
anders geenen eynde, dan (gelijck te vooren in an*
dere verloorene Landen ende Steden gheichiet is)
om oneenicheyt te maecken, de Arme Gemeente
in oproer re brengen, ende (volgende 't advijs van-
den Spaenfchen Efcovedo) defe Landen met lifti-
ge pradijequen in handen ende onder de tyrannije
vanden Vyandt te doen vallen, die anders met ge-
welt niet en zijn te winnen. Omme waer tegens
in tijdts te verfien ende te remedieren, hebben wy
naer voorgaende communicaticn hier opghehou-
den met de Heeren Staten Generael vande Veree-
nichde NedcrlantfcheProvintien, ende gehad thee
advijs vanden Rade van State, foo vande Onderfa-
ten vande Coninginne Majefteyt van Engelandt,
als van defe Landen nefTcns ons wefende ,goet ge-
vonden by defen openbaerlijck te verklaren code
publiceren de goede meeningc ende oprecht voor-
nemen van hare Majefteyt, van ons, ende vande
Heeren Staten Generael, ende vande particuliere
Geünieerde Provintien: Ende dat wy met de voor-
fchreven Heeren Staten Generael quaet ende peri-
culeux vinden die voorfchreven twiftige ende op-
roerige geruchren ende gefchriften : Ende hebben
daer omme verboden ende geinterdiccert, verbie-
den ende interdiceren by defen allen Perfoonen,
van wat qualiteyt, natie ofte conditie die zijn, bin-
nen de voorfchreven Landen hen voortaen ecnich-
fins te onderwinden, te feggen, verklaren, uyt te
geven, naer te feggen, verftroyen ofte verfpreyen,
OBBERT, Grave van Leyceftcr,
Baender- Heere van Denbigh,&c, Lieu-
tenant van hare Majefteyt van Engelandt,
Gouverneur ende Capiteyn Generael der Veree-
nichdeNederlandtfche Provintien, Allen den ge-
nen die defe fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
Alfoo kennelijck is dat de Ware Chriftelijcke Re-
ligie , mitfgaders de Privilegiën, Gerechticheden,
ende Vryhcden vande Vereenichde Nederlanden
in 't generael, ende vanelckcProvintic, Steden,Le-
den ende Inghefetenen der felver in 't particulier,
ende confequentelick den Staetdervoorfchrcven
Landen, niet gheconièrveert, noch de Ingefetcnen
vande voorfchreven Landen behouden 'ende be-
fchermt konnen werden tegens de hooveerdige
hcerfchappye ende wreede tyrannije vande Span-
giaerden ende hare Adherenten (die voor genomen
hebben niet alleen uyt te roeyen de voorfchreven
ware Chriilelickc Religie, maer oock defe Landen
ende de Ingefetenen der felver in een eeuwige ila-
vernije te brengen ende te houden ) 't en zy de
Koninckl. Majefteyt van Engelandt (die haér tot
defcr Landen aiïïftentie ende defentie foo genade-
lick verklaert heeft, ende met daetlijck onaerftant
van gelde, ende vele van hare ghetrouwe Onderfa-
ten, ende anderfins, foo ghenadelick ende Ioffèlick
afliftentie ende hulp is bewijfende) in haren ghe-
ncychden wille ende ghenadige afFedic tot defe
Landen by alle middelen onderhouden worde,
met goede correfpondcntie,eenicheyt ende vrient-
fchap tuflehen de Inghefetenen van defe Landen
ende die vande Engelfchc Natie, foo wel Krijghs-
luyden als anderen hier te Lande verkecrende,fon-
der blameren ofte jaloufie van d'eene ofte d'andere
zijde te gedoogen ; Oock met confervatie vande
Wettelijcke authoritcyt, Vryheden ende Gerech-
ticheden der Geünieerde Provintien: Volgende de
Tradaten ende Contracten met hare Majefteyt en-
de ons gemaeckt. Soo wort nochtans daghelijcks
bevonden dat eenige twiftige ende oproerige Gee-
ften onder de Gemeente verftroyen, niet alleen
veele verfierde ende onwaerachtige propooften ,
maer oock feditieufc gefchriften, verbergende den
naem ofte Autheur: Ende al is 't foo, dat eenige
der felver gefchriften fchijnen van buytens Landts
herwaerts gefonden te zijn, foo bevint men noch-
tans voor iceckcr de felve binnen defe Landen ge
pradifeert te wefen: ende wort over d'eene zijde eenige propooften, redenen ofte gefchriften, ftrec-
kende
-ocr page 254-
Placaten. t.Boeck. i7.Tit.
4ïi
415
ken: op peyne van privatie vanhaeriieder Officie
ende ghehouden te worden als Fauteurs vande*
voorichreven Perturbateurs vande gemeene rufte.
Ordonnerende allen Provincialen Raden, Rechte'
ren, over den felven oock ibnder eenige conniven-
tie ofte diilïmulatie Vonniite ende Sententie te
wijfen, ende punitie te doen, ghelijckdën dienft;
ende rufte vanden Lande vereyfeht. Ende ten eyrt.
de niernanthier van ignorantie en pretendcre , fo0
ontbieden ende beveelen wy onfen lieven ende
feer beminden den Stadthouders ende Staten,ofte
haer-luyder Gedeputeerde Raden refpcclive van
Gelderlandt ende de Graeffchappen van Zutphen,
Hollandt ende Zeelandt, Utrecht, Vrieilandt ende
Over-Yilel, ende allen anderen Officieren, Jufti-
eieren ende Dienaren van de felve Landen ende
Provinticn, defe tegenwoordige te doen publice-
ren , dacr men ghewoonlijck is publicatie te doen,
ende tegen den Overtreders van dien te procede-
ren ende doen procederen foo voorichreven is,
ibnder eenige conniventie : Alibo wy bevinden
't felve tot der Landen welvaert noodich te wefen.
Gegeven in 's Graven-Hage, den negenden Apri-
lis, Anno 1587. Leomrws,n' By ipeciale autno-
rifatie van iijne Excellentie. Maurke de Najfau,
Tbo. Wilkes.
Ter Ordonnantie van fijne Excellen-
tie , Chr. Huygens.
kende tot nadeel vande Cóninghl. Majeftcyt ertde
hare genadige gunfte tot defe Landen, tot naedeel
vandeeere ende reputatie vande Engelfche Natie,
tot naedeel ofte quade beduydeniflen vande han-
delingen vande Heeren Staten Generael vande
Vereenichde Provintien,de Staten van eenige van
de felve Provinciën, ofte oock vande Edelen, Ma-
giftraten , Vroetfchappen ende Regenten vande
Steden der felver, ofte oock van eenige Heeren
ofte Perfonagien in dienfte van hare Majeftej t ofte
van defe Landen in't generael ofte particulier we-
fende. Verbieden mede eenige t'famen - kom-
ilen , vergaderingen ofte conventiculen te maec-
ken ofte te houden, buyten de Wettelijcke verga-
deringen vande Collegieninde voorfchreven Lan-
den, Provinciën, Quartieren ende Steden toe ghe-
laten: Alles op pene dat de geene die tegens defe
onfc Ordonnantie ende Verbodt bevonden wor-
den te doen, exempJaerlick geftraft fullen worden
als Perturbateurs ende Veriloorders vande gemee-
ne ruile, fuJcks nae de gelegentheyt vande faecke
bevonden fal werden te behooren. Belaftende
ende ordonnerende allen Officiers, die fulcks toe
ftaec, fcherp onderfoeck te doen op de contraven-
tien van defe onfe Ordonnantie, ende tegens de
Contraventeurs, fbnder eenige. conniventie ofte
diilïmuhtie, Recht, Juftïtie ende ftrafTe te verfoec-
$. Placaec, Verbiedende qualijc\ tefprefyn van de Kjningmne van Enge*
landt, noch oockjvan de Heeren Staten Generael. Den 14 Augufli Anno 1 ƒ 8 7·
verminderen de oude ende ghewoonlijcke Vryhc-
den vanden Lande,dan alleenlijck om te bedwin-
gen (foo veel in ons is) die moetwillige fprakeendc
ongebondene tongen, wy na voorgaende commu-
nicatien metten Heeren Staten der Geünieerde
Provintien, ende hier op ghehadt 't advijs vanden
Rade van State neffens ons wefende, gheinterdi-
ceertende verboden hebben, verbieden ende inter-
diceren by defen alle Perfoonen,van wat qualiteyr,
natie ofte conditie die zijn, binnen de voorfz Geü-
nieerde Landen ende Provintien, hun voortaen ee-
nichfints tonderwinden te feggen, uyt te geven,,
naer te feggen, ftroyen ofte vcrfpreyen eenige pro-
pooften, redenen of gefchriften,ftreckcnde tot qua-
de beduydeniilèn vande handelinge ende aclicn
van haere Majeft. of vande voorfz Heeren Staten
Generael oft Particulier, ofte oock vande Edelen,
Magiftraten, Vroetfchappen en Regenten vande
Steden ende Leden van dien, of van eenige Parti-
culiere , inden dienft vanden Lande ofte Steden
wefende, ordonnerende en bevelende, dat die gene
die ons tot welvaren vanden Lande yet willen vee
thoonen, ftreckende tot nadeel vande eere en repu'
tatie van hare Majeft. ende d'Engelfche Natie,ofte
tot laftinge vande voorfz Staten ende Magiftraten,
of vande geene die in dienft van defe Landen zijn,
of van andere particuliere Officieren, dat fy hen
klachten ofte doleantien, ons of den Raede van
State fullen over geven by gefchrifte, met infertic
ende beteeckeninge vanden Beklager,van wat qua-
liteyt of conditie die oock fouden mogen zijn:
Mitfeaders fijn onderteeckeninee, of foo hy niet
6
          J                         5           fchrijven
[j O Β Β E R Τ, Grave van Leyceiier, Baen-
der-Heer van Denbich,&c. Oppcrfte
Hof-mcefter ende Luytenant vande Co-
nincklicke Majeft. van Engelandt, Gouverneur en*
deCapitcyn Generael vande Vereenichde Neder-
landtfche Provintien. Aifoo wy verftaen dat da-
gelijcks bevonden werden, diverfchc Perfoonen,
eenige onder 't deckfel vande Religie, ende afFeclie
totten Vaderlande, eenige by den Vyandtdaer toe
geappofcert ende uyt gemaeckt, hen vervorderen-
de onder de Ghemeente feditieufelijck te ftroyen
veel calumnien ende valfchc uytgevingcn vande
actiën van haere Majeft. ende d'Engelfche Natie:
Midtfgadcrs vande Staten Generael ende Particu-
lier vande Geünieerde Provintien, ende vande Ma-
giftraten vande Steden, fprekende van haer-lieder
handelingen ende a&ien naer hunnen appetijt, en-
de de felve malitieufelijck verkeerende ende bla-
merende , om alfoo defidentie te maecken onder
d'Overicheyt, ende de goede Gemeente te bedrie-
gen , ende te brengen in fufpitie ende mis-vertrou-
wen van hunne Wettelijcke Overichcyt, ende ver-
volgens diiïentien ende fcheuringen te maecken,
wier uyt ongetwijiFclt volgen foudc afvallen ende
defecYten vande Steden ende Provintien , ende
ten laetften de mine ende onderganck vanden
ftaet vanden Lande, ende vande Ware Chriftelijc-
ke Religie, foo verre daer tegens by tijdts niet en
werde verfien.
S O O 1S Τ, dat om te onderhouden goede
rufte ende eenicheyt, fonder anderfints te willen
-ocr page 255-
Tegens feditieufe Perfoonen en Oproer maeckers. 41 §
4-17
fcbrijven en kan, van twee bekende getuygen, en-
de dat niemant noch fchriftelick noch mondelinge
ons 'nochce onfen Raedt voortaen fal importune-
ren, om dierghelijcke faeckcn, dan inder voegen
voorfz; op dat die beklaechdc dacr tegens ghcdaen
hebbende, haer defenfie die fchult hebbende ghe-
Duniecrt, ende die Calumniateursen valfche be-
klaeers gheftraft mogen worden , anderen ten ex-
empel, ibo dat nac rechten, redenen en billickhcyt
behoort. Verbiedende mede eenige t 'famen-konv
ften , veriamelinge of conventiculen te maken, of
te houden buyten de WetteJijcke Vergaderingen,
ende allen Ledich-gangers ende Wandelaers buy-
ten fijt ende ftont,ende buytenbehoorlicke plaet-
fen, hun te rotten ofte veriamelen, alles op pene
dat die Contraventeurs op defe onfe Ordonnantie
ende Verbodt gheilraft fullen worden als Perturba-
tcurs ende Veriloorders vande gemeene ruile, cri-
minelijck ofte civilijck, fulcks na gelegentheyt van-
de faecke bevonden fal worden te behooren. Bela-
dende ende ordonnerende tot dien eynde allen Of-
ficiers , die fulcks toe ftaet, fcherp onderfoeck te
doen op de Contraventeurs van defe onfe Ordon-
nantie, ende tegens de Contraventeurs te procede-
ren ende doen procederen,fonder eenige conniyen-
tie ofte diffimulatic,oppeyne van privatte van haer
lieder Staet ende Officie, en voorts ghchouden te
worden als Faukcurs vande voorfchreve Perturba*
teurs vande gemeene ruile,
Ende ten eynde niemant hier van ignorantie en
pretendere , foo ontbieden ende bevelen Wy on-
fen lieven ende wel beminden , de Stadthouders
ende Staten, ofte haer - lieder Gecommitteerde
Raeden refpc&ive van Gelderlandt , ende de
Graeffchappen van Zutphen, Hollandt ende Zee-
landt, Utrecht, Vrieflandt ende Over-Yilel, ende
alle andere Officieren, Jufticieren ende Dienaren
van de felve Landen ende Provinciën, dek tegen-
woordige Ordonnantie terftont te doen publice-
ren, al omme daet men ghewoonlijck is publicatie
te doen, ende tegens den Overtreders deler te pro-
cederen , ende doen procederen lbo voorfchreve is,
fonder eenige conniventie, fupport ofte diftimula-
tie , alfoo wy bevinden 'tfelve tot bare Majeileyts
dienft ,ende der Landen welvaert te ftrecken ende
noodich te wcfen. Gegeven binnen de Stadt van
Middclburch, onder onfe handt ende Zegel, den
veerthienden Augufti, anno vijfcien-hondert feven-
en-tachtich.
iconinus «·
Placaet vande Staten (jenerael der Fereenichde 3S(jderlanden, waer
ly der eerloofe, eer-vergeten,Schelmen, ReheJlenende Verraders, Gouverneur, Capiteynen, Bevel-hel-
leren, Officieren, Myteren ende Soldaten, in de Stede van Geertruydenberge gelegen hebbende, fchan-
delijcken ende verradelijcken handel, in het verhopen ende overleveren der voorfz Stede van Geer-
truydenberge aen den Hartogh van Ρ ar ma, verhaelt
, hare verdiende firaffe ghedecreteert, ende een
yegelijck vermaent wort, van het noodighlijck debvoir by den Hoogh-gebooren Prince Maurits,ghe~
horen Pr'tnce van Orangien, &c. als Gouverneur ende Capiteyn Generaelvan Hollandt, &c. een-
fa ment lij ck vande Η eer en Staten der voorfchreve Landen
, tot behoudende vande voornoemde Stede,
volgende hare refpeUive opgheleydè Ampten ende plicht gédaen, niet anders als wel, ecrlijck oide be-
hooriijck te fpreecken ofte tefchrijven, op depeynen daer inne begrepen. Den feventhienden Aprilis
,
Anno 1589.
E Staten Generael vande Vereenichde
Nederlanden, DOEN TE WETEN:
Alfoo de Ruytcrcn ende Soldaten in guar-
nifoen geleyt binnen der Stede van Geer-
truydenberge, (niet tegenftaendefyluydenfoowel
jae beter getradcert waren als andere, den Landen
diencnde)op den thienden Martij indelijare 1588.
by toedoen van eenige Vyanden van den welftant
defer Landen , hen ibo verre hebben beginnen te
vergeten, dat fy haren Eedt (dacr mede fy-luyden
aen Ons, endeden Hooch-gebooren PrinceMau-
rits, ghebooren Prince van Orangien, &c. als Gou-
verneur ende Capiteyn Generaelvan Hollant, &c.
ende andere hare Overicheden, waren verbonden)
vergetende den felven , feer fchandelijcken cndc
verradelijck afgegaen zijn, hebbende heneerft te-
gens den Burgers ende inwoonders der voorfchre-
ve Stede, foo in 't ontwapenen vande felve, als an-
derfin ts , feer moetwillichlijck ende gheweldelijck
gedragen: Ende om haren fchandelijcken ende ver-
radelijckcn handel eenich fchijnfel te geven, de fel-
ve
gepoocht tebedecken met den name vande Ko-
ninginne Majcftcyt van Engelandt, in allen fchijn
of fy daer mede de felve dienile hadden willen
doen. Wacr toe fy-luyden te meer oorfaceke
namen , overmidts foo wel den Baenderheer van
Willughby, &c. Generael van het fecours van hare
Majcfteyt in defe Landen, als den Hccre Rouflcl,
Gouverneur der Stede van Vliilingen, feer on-
lancks naer haren voorfz begonften, fchandelijcken
ende verradelijcken handel, den felven by haere
Brieven ende het toefchicken van eenige Perfoo-
nen befochten, na welckbefoecken fy-luyden uyt-
druckelick hebben verklacrt met niemant als met
den voorfz Baenderheer te willen handelen, Rcfu-
ferende over fulcks fowel Brieven,als Gecommit-
teerden van dcfe Landen, ofte van fijne voorfz Ex-
cellentie te ontfangen, treckende hacre Cornettcn,
Vendelen ende Baenderrollcn vanden Standers,
ilengcn ende Lancicn,veranderende hare kleedin-
gen, cndc hen generalijck dragende als openbare
meyneedige Schelmen ende Verraders. Ende hoe
wel't felve feer vrecmt, ende den welftant vanden
Lande (byfonder ten opfien vande confequentie)
feer fchadelick was,fo hadden wy,endc fijne voorfz
Excellentie nochtans, op hope dat de voorfz Stede
ende de Burgers van dien gheconferveert fouden
worden, goet ghevonden , dat den voornoemden
Dd                    Bacn-
-ocr page 256-
>
ioeefc, i7.Tit.                     420
die de felve wel teeckenen fouden: Willende daer
op qualijck een uyte wachten. By dcfe middelen
wierden de voorgeftelde Poincten geteeckent, on-
der de ghedane beloften vanden voorfz Baender-
heer. De welcke om de felve beloften des te
beter te mogen voldoen, fijne Excellentie ende de
voorfz Gecommitteerden beloofden, dat hy hem
binnen de voorfz Stede foude begeven,cnde befor-
gen dat van alle de Ruyteren, die in dienfte begeer-
den te blijven, macr een Cornette en foude worden
op gherecht, die naemaels met geene andere Ruy-
ters en foude mogen worden verflerckt: Ende dat
op de felve wijfe van alle de Soldaten die begeer-
den in dienile te blijven, maer een Vendel en fou-
de worden op-gerecht: Dat hy beforgen foude dat
ghetrouwe, bequame ende vreedfamige Officiers
daer over fouden worden geflelt: Dat de Officiers,
Ruyteren ende Soldaten den behoorlijcken Eedt
ibudc worden afgenomen : Dat hare toekomende
betalinge foude worden geafïigneert op de contri-
butien vanden Lande van Brabandt, op alfulcke
ordre als by den Raedt van State foude worden
goet gevonden: Ende dat de voorfz penningen int f
uytdeelen fulcks fouden worden geadminiftreert,
dat niemandt vande felve meer en foude trecken, ,
als hem was competerende. Maer den voornoem-
den Baenderheer met de voorfz penningen inde
Stede gekomen weiende, en is niet een vande felve
Poincten ghevolcht gheweeil: Want in plaetfe van
een Cornette Ruyteren, zijndcr twee op gherecht:
In plaetfe van een Vendel Soldaten, twee: In
plaetfe van vreedfamige Officiers, zijn de meeftc
Verraders, Schelmen ende Muytmaeckers geflelt:
In plaetie vanden behoorlijcken Eedt, is een Eedt
nae haren wel gevalle gedaen: Voor de toekomen-
de betalinge, zijn oock de Middelen ende Contri-
butien vanden Stede van Geertruydenberge, ende
andere Höllantfche Plaetfen daer ontrent aengefla-
gen.Het geit ('twelck met feer groote befwaerniffc
was op gebrocht") is foo onnuttelijck onder defe
Schelmen ende Verraders gediffipeert, dat fommi-
ghe vande principaelfle wel viermael foo veel daer
van getogen hebben, als haer quam, fulcks dat bo-
ven de beloofde twee hondert duyfent guldens, de
Landen gedrongen zijn gcweeft, noch over de fcf-
tien duyfent guldens op te brengen : In plaetfe van
haer tot redenen te begeven , zijn fy in hare fèhcl-
merije ende rebellie gebleven. Weynich dagen na
het ontfangen der voorfz Penningen, quam fekere
tijdinge vande aenkomfte vande Spacnfche Arma-
dc: Ende uyt Engelandt worde verfocht aiïiilentie
van Bufcruyt,tot wederftant der felver. De Raden
van State ordonneerden dat een goede quantiteyt
Bufcruyt uyt het Magafijn der voorfz Stede (we-
iende niet alleen tot defenfie der felve, maer oock
tot der Landen dienfte in alle occurrentien daer
inne gelcyt) tot dien eynde foude worden gelicht:
maer den voorfchreven Winckfelt met de andere
gefielde Capiteynen ende Officieren (niet aenfien-
de noch den dienft vanden Lande, noch van hacre
Majeft. felfs) hebben 't felve gherefufeert, immers
naer haer eygen wel gevallen: ende noch by forme
van gratie de gheordonncerde quantiteyt vermin-
dert. Het Gefchut by de Stede van Dordrecht tot
eenige exploicten van Oorloge, ende niet tot de-
fenfie der voorfz Stede ghcleent, ende in de felve
Stede
4t9                     PIacaten_>. 1.'
Baendcrbeer van Willugby met henluyden in on-
dcrhandelinge foude treden,metfulcken vcrftande,
dat by geene handelinge de voorfz Stede van Geer-
truydenbergh, nochtc het ghebiedt inde M\e, van
het Landt ofte Gouvernement van Hollant en fou-
de worden gefcheyden. Welck den voornoemden
Baenderheer aenghefeyt zijnde, beloofde fijne Ex-
cellentie daer nae fijne handelinge met de voorfz
Ruytcren ende Soldaten te fullen dirigeren. Ende
hoewel namaels de Articulen by den felven Ruyte-
ren ende Soldaten, foo wel in reguard van hare be-
taJinge als anderfins voorgeflelt, ende de appoftil-
len vanden voorfz Baenderheer vanden negenden
Mey dacrop gegeven, feer vreemt, ende de voor-
noemde meeninge van ons, ende fijne Excellentie
waren contraricrende,dat oock de voorfz Ruyteren
ende Soldaten dagelijcks van quaet tot erger gaen-
de, ende met het nemen vande Schepen tufichen
Hollandtende Zeelandt varende, hen niet anders
als der Landen Vyanden waren dragende, fulex dat
kleyne hope was van yet fekers met hen-luyden te
mogen handelen: So beloofde nochtans den voorfz
Baenderheer van Willughby (onder wiens gebiedt
fy hen prefenteerden te ftellen) aen fijne Excellen-
tie, oock by fchriftelijckc Acte, dat nademacl hy by
Brieven van hare voorfz Majeiteyt was gheadver-
teert , dat fy haer met de voorfz Stede niet en be-
geerde te bcmocyen , hy de idvc Stede voor fijne
Excellentie foude houden, ende de felve tot allen
tijden fijne Excellentie weder in handen ftellen, en-
de dede fijn ichoon-broeder S" Jan Winckfelt ( die
hy daer inne ghellelt hadde om in fijnen name te
gebieden) daer toe oock hant-taftinge aen fijne Ex-
cellentie doen. Opwelcke belofte fijne Ex cel len-
de hem betrouwende , bevorderde dat hen-lieden
fulcke belofte van penningen wierde gedaen, daer
mede fy te vreden waren, bedragende boven alle
afgedrongen penningen ende leeningen, gedueren-
dehacr-lieder voorfz rebellie, twintich Maenden
fölts, ofte twee hondert duyfent guldens. Welcke
beloften fulcks afghcdrongen werden, dat de Ge-
committeerden der voorfz Ruyteren ende Solda-
ten, ten aenhooren van een ycgelijck, fijne Excel-
lentie aenfeyden, dat by ghebreceke van het beloo-
vcn ende opbrengen der felver penningen,fijne Ex-
cellentie mochtc dencken de Stadt gehadt te heb-
ben , ende datter wel andere waren die hemlieden
meer fouden geven, met vele andere trotze,hooge
ende onbehoorlijckc propooften. De voorfz belof-
ten gcdacn, ende dien volgende de penningen met
groote mocyten ende fwarichcden opgebracht fijn-
de, vondt fijne Excellentie met cenige Gecommit-
teerden uyt den Rade van State , ende de Staten
van Hollandt,hcm beneffèns den voorfz Baender-
heer voor Geertruydenbcrch met de felve pennin-
gen , ontrent den vier-en-twintichftenjulij inden
voorfz Jarc, op hope dat de meyneedige, eer-ver-
geten ende fchandelijcke Verraders daer mede tot
reden ghebracht, ende de voornoemde Stede be-
houden foude worden. Macr op de felve wijfe als
de voorfz belofte vande penningen was afgedron-
gen, wierde ten felven tijde afgedrongen het over-
leveren van dien, ende alfulcke Poincten als fy-lie-
den voor fielden, feggende uytdruckcJijck, dat in
ghevallcmendie nieten wilde accorderenfonder
een woort te veranderen, iy-lieden willen andere
-ocr page 257-
421 Tegens fedkieufe Perföon
Stede voor een tijdt gekocht, hebben fy gherefu-
feert te reilitueren. Seer onlanghs daer na hebben
fy den Inghefetenen van Hollandc ende Zeeiandt
op de ilroomen der felver Landen genomen ende
eeplundcrt: De publijcque authoriteyt defèr Lan-
den meer veracht als oyt te vooren: De Pafpoorten
vanden Lande acn de Galge geflagen: Den Inghe-
fetenen vanden Lande ghevangen, gefpannen, on-
der de Galge gebrocht, te hangen ghedreycht, ghe-
trafteert ende gcrancoeneert als Vyanden, haere
goederen op haer eygen authoriteyt prijs gemaecT:
endeverkoft, ende alle bevelen die haerghedacn
zijn geweefl, verworpen. In ibmma den voor-
noemden Winckfclt met de andere gheitelde Be-
vclhebbercn, en hebben haer niet anders gethoont,
dan offy de voorfz Stede, met alle het geene dacr
innc was, tot haren eygen pronjtc vanden Lande
verovert hadden, ende voor de Vyanden tegens de
felvc Landen, endeden Inghefetenen van dien wa-
ren houdende. Hebben voorts op den name van-
den voornoemden Winckfclt, ende de ghemeene
Bevelhebberen ende Ruy teren, foo voor hare befol-
dinge, als voor een feer groot traclement voor den
felven Winckfclt ommeilagen ghemaeckt, fonder
eenigc ordre van ons, ofte den Raede van State te
willen volgen. Hebben oock op haer eygen au-
thoriteyt nae haer eygen gevalle, ende tot haer ey-
gen profijt, den Vyandtfulcke goederen laten toe-
voeren als 't haer ghelicft heeft; Inder manieren
dat nae het opbrengen vande voorfchreve groote
fomme van penningen meer als oyt te vooren be-
vonden is , dat defe Schelmen ende Verraders
niet anders en trachtcden, dan te ruy ten, rooven,
moorden ende andere fchandelijcke feyten acn te
rechten, de voorfchreve Stede voor een korten tijdt
tot een Roof-kuyl ende Moort-neft te houden: De
authoriteyt vanden Lande ende fijne Excell. onder
den voet te brengen: Ende over fulcks geene Ovc-
richeyt te erkennen : De Landen uyt te putten,
ende geen dienil te doen : De nabuerige Guarni-
foencn tot gelijcke fcheimeryc ende verraderye te
brengen : Ende ten laetiicn de voorfchreve Stede,
cnde alle Frontier-Steden en Sterckten teffensden
ghemeenen Vyandt te doen overleveren. Om
't welck te voorkomen fijne Excellentie ende eeni-
ge Gecommitteerden vanden Staten van Hollant
den voorfz Baendcrhccr van Willugby in'tbeginfel
van de Maent van November inden voorfz Jaerc
hebben doen vermanen, dat hyop deapparente
periculen foude willen letten, cnde volgende fijne
belofte de voorfz Stede fijne Excell. overleveren.
Ende was hare voorfz Majeil. 't felve mede ten fel-
ven tijde geremonilreert, ende hare ordre daer in-
ne verfocht. Maerop de vermaninge aenden voor-
fchrevcn Baenderhcer ghedaen,endeopde openin-
ge vande goede middelen die ten felven tijde haer ,
41%
maedken, ende te docri publiceren dat den fchari-
delijeken handel vande voorfz Riteren ende Sol-
daten van Geertruydenberge, ende van alleMüyt-
maeckers , oproerige ende fcditieufê hare Majeil.
groötelijcks mifhaechde, ende in abominatie had-
de , ende oock om te adviferen op de Middelen,
waer mede de voorfz Ruyteren ende Soldaten uyt
de voorfz Stede beft fouden mogen gebrocht wor-
den, overmidts hare Majeil. felfs beduchtende was
dat fy in 'teynde de felve Stede den Vyanden fou-
den overleveren , ende dat over fulcks den felven
Heere Norits den voornoemden Baenderheer pre-
fenteerde in 't voldoen van fijn belofte tcaifiilercn,
is feer weynich dagen daer nae ghebeurt, dat de
voorfz hondert Soldaten van Bergen op Zoom by
den voornoemden Baenderheer naer Geertruyden-
berge weder zijn ghefchickt: Ende dat den iel ven
Baenderheer van Willughby tot Dordrecht ghekö-
men zijnde, aldaer by hem gekomen is den voor-
noemden Winckfclt fijnen Schoon-broeder, die
weynich tijts by hem ghcbleven zijnde , in haefte
weder te ruch is ghekeert nae de vooriz Stede van
Geertruydenberge , ende aldaer vergadert hebben
de fijne Officieren ende Bevelhebberen, heeft nae
beraetflaginge met den felven beilooten, cnde ge-
wapendcr-hant korts daer na felfs met den anderen
Officieren , foo van de Engelfchc Natie als ande-
ren , ge-executeert het ontwapenen vandc Burgere
ende Inwoonders der voorfz Stede ί Ende heboert
den voorfz Winckfelt t ende andere Officiers, iöo
vandc Engcifche Natie als anderen, den feventien-
den Novcmbris ililo Anglico aenden voorfz Heere
Baron gefchreven onder anderen,datfy 't felve ghe-
daen hadden om hare vericeckertheyt, ende datiy-
luydcn 't felve hem niet en hadden te vooren te
kennen gegeven.ovcrmits fy by eenige waren gead-
verteert, dat hy belooft hadde de poffeiTïe vande iel-
ve Stede aende Staten over te leveren, ende dat fy
daerom bed ucht waren, dat hy hcn-Iuyden niet en
ibude hebben geaififteert, dat hen leet foude weien
dathare Majeft. 't felve qualick foude nemen: Maer
dat fy proteilcerden liever alle te ilervcη , als den
Burgers hare Wapenen te reilitueren, welcke Brie-
ven getekent waren foo wel by den voorfz Winck-
fclt, de Engcifche Capiteynen,als den anderen Ca-
piteynen, Officieren ende Bevelhebberen. Waer
uyt, cnde uyt vele andere itucken die inde voorfz
Stede pafTcerdcn tot naedcel vanden Lande, fijne
Excell. ende den Huyfe van Naiïau,wel te bemerc-
ken was, dat nopende het voldoen vandc beloften
vanden voorfz Baenderheer ende fijn Schoon-broe-
der Winckfclt, niet te verwachten en waren eenige
goede vruchten, werde daerom goet gevonden acn
haere Majeil. naerderdefe faecke tedoenremon-
ilreren, gclijck oock aenden voorfz Heere Ambaf-
fadcur worde ghedaen. Ende foo den felven uyt
waren prefenterende, overmits vande drie hondert' dcfe Landen begeerde te treckcn.ecnich Volck van
SoJdatcn te voet ofte dacr ontrent dier tijdt waren ; Oorloge tot dicnilc van haerc Majeil. weide goet
tot Bergen op den Zoom ontrent hondert, dat de \ ghevonden te confenteren , dat ouder anderen de
Ruyters dickvvilsop haere Neeringe uyt de voorfz i Ruyteren ende Soldaten liggende in Gecrtruyden-
Stcde waren rijdende, dat alle de Burgers wel ehe- I berge daer toe fouden worden ghcaccordcert ende
heordonncert. Maer fy hebben hare Majeil. den
icnft niet alleen gherefufcert,dan daer mcdeghe-
noech gefpor. Ende dacr nae ecordonneert zijnde.
wapent waren, dat fijne Excell. een goet ghetal
Volcks by de handt hadde, cnde dat den Heere Jo-
han Nonts Ridder, als AmbafTadeur van hare voor-
lenreve Majeit. van Engelandt,in defe Landen ge- dat de Ruyteren tot ontfet der Stede van Wacl -
Komen was met lalt van hare Majeil. om notoir te tendonck, ende in andere dienilcn vanden Lande
Dd %                     fou-
-ocr page 258-
PlacatetL-». t.B
17. 1 1Γ.                         424
wogen, ende de periculen daer inne niet alleen de
voorfz Stede, maer alle de andere Frontier-Steden
ende Sterckten,door denvoortganck van dien ge.
fchapen waren te vallen, overgeleyt ende gebleec-
ken zijnde, dat niet alleen by dien voorfz Baender-
heer van Willugby, maer oock niet by den Heere
Norits, nochte den Heere Bodlcy, (op wiens aifr
itentie tot redres vande voorfz iaecke wy eenige
Maenden waren vertrooit gheweeft) yet vrucht-
baers en was uyt-gherecht. Ende veritaende dat
den voornoemden Baron hem gereet maeckte om
te vertrecken nae Engelandt, vermaende hem ern-
ilelijck, dathy totwelvaertvanden Lande, ende
contentement van fijne Excell. voor fijn vertreck
de faceke van Geertruydenberge, volgende fijne
beloften, foude rechten. Daer op hy in efFcde ant-
woorde 't iêlve niette konnendoen: ende dathy
van advijfe was gheweeft dat men de voorfchreve
guarnifoenen met ghewelt tot reden foude hebben
gebracht, voor het belooven der vooriz penningen.
Ende daer beneifens ghelet zijnde, dat te vooren
goede advertentien waren gekomen, dat van we*
gen de voorfz Ruyteren ende Soldaten noch op
den tweeden Februarij leil-leden , door haere Ge-
committeerden met den Hertoge van Parmain
communicatie ende handelinge waren ghetreden:
Ende dat fommige van haer-lieden daghclijcks at-
bcydeden om de omleggende guarnifoenen mede
tot gelijcke rebellie, fchelmiTchen ende verradelijc-
ken handel te brengen. Sulcks dat de faecke fon-
der ieer groot perijckel, geen uytilel en mochte lij-
den, werde gerefolveert alle middelen voor te wen-
den endc te gebruyeken, om haerluyden tot reden
te brengen, ende alfoo de voorfz Stede(waer 't mo-
gelijck) te conferveren. Ende uyt alle voorgaende
handelingen notoir zijnde dat met haer-luyden
nietgehandelt mochte werden, fonder apparentie
van ghewelt. Begcerende fijne Excellentie metter
daet te bewijfen,dat noch particuliere affedie,noch
eygen profijt ofte fchade, in reguard vande voorfz
Stede, endc het recht hem endc den vooriz Sterf-
huyfe van fijn Heer ende Vader hooger gedachten,
in ende ontrent de felve Stede competerende,hcm
konde bewegen, om nae te laten't gecne tot der
Landen dienit ende welvaert in 't ghemcen was
ilreckende, brochte voor de felve Stede een goet
getal Soldaten , ende eenige Schepen ende Jach-
ten van Oorloge: Waer mede hy tegens den uyt-
val van defe Schelmen endc Verraders, ende fu-
bite aenkomile der ghemcen e Vyandcn, bcfettc
alle de pafiagien der voorfz Stede te Water ende
te Lande. t'Sijndcr aenkomile fchickté hy inde
voorfz Stede een Tromflager metvriendelijcke
Brieven, inhoudende advertentie vanden voorge-
nomen handel met de gemeenc Vyandcn : endc
\n
fouden worden ghebmyckt, hebben 'tfelvegerefu-
feert, ende is ton laetilen uytdruckelijck fijne Ex-
cellentie by den voornoemden VVinghfelt aenghe-
fchreven, dat fy gherefolveert waren liever van den
Vyandt fecours te vcrfoecken, als hen onder Ons,
ofte fijne Excell. te begeven. Middelertijt quamen
verfcheyden advertantien, dat vele gemuytineerde
Soldaten die als Schelmen hare Vendelen verlie-
ten, ofte daervan gejaecht worden, hen binnen de
voorfz Stede begaven, ende onder de Cornetten
ende Vendelen aldacr aengenomen werden: dat iy
van nieuws begonilen te ilempen ende dempen
op hare acnilaende af-rekeninge, ende dat by den
voorfz Winghfelt grootc Banquetten worden ghe-
reet gemaeckt, ende de noodelijckheden van dien
over den Huyiluyden gherepartieert: Dat inde
Maent van Januario daer nae den voornoemden
Winghfelt ende andere Officieren den Magiilra-
ten van Geertruydenbcrch methoogedreygernen-
ten aengingen, fcggende hare aengheflagen contri-
butien niet voorder te mogen ilrecken,als tot twee
derdendeelen van hare befoldinge, dat hen belooft
was alle fes Maenden af-rekeninge ende volle be-
talinge, dat daerom de voornoemde Magiilraten
bevorderen fouden, dat fy hare af-rekeninge ende
volle betalinge vande fes Maenden, vervallende
in Februario, mochten ontfangen, ofte dat fy hen
noch eens foo qualijck traderen fouden , als fy te
vooren getradeert waren geweeil, ende gaven tot
dien eynde de vooriz Magiilraten mede een Copie
vande Articulen by henluyden voor geilelt, met de
Appoitiilen by henluyden vervalfcht, noopendede
voorfz gepretendeerde beloofde af-rekeninge ende
betalinge. Met defc tijdinge ende Copye quamen
twee vande Magiilraten inden Hage,het felve re-
monilrcrende, en daer op ordre verfoeckende. Van
wegen den Raede van State werden daer op naer
Gecrtruydenbcrgh gefonden twee CommiiTariflen,
metlaildatiy de vooriz Guarnifoenen fouden af-
eyfehen dcnilaetvan 'tgeneiy-luyden ontfangen
hadden vande acngeflagen Middelen en Contribu-
tien, federtj-iet ontfangen vande voorfz twee hon-
dert ende feilhien duyfent guldens, 't felve is by
henluyden gerefufeert, feggende itracks bctaelt te
willen weien. Vcrmacnt zijnde van hen te conten-
teren als andere Ruyteren en Soldaten, de Landen
dienende, die in acht-en-vcertich dagen een Maent
folts ontfangende, het derdendcel aen de Landen
op hare af-rekeninge lieten ilaen , feyden precife
alle twee-en-dertich dagen bctaelt te willen we-
fen ; Willende den voorfz Winghfelt boven fijne
ontfangen groote tradementen , boven de twaelf
Peerden hem op de Rollen goèt gcdaen, ende bo-
ven alle andere extorfien, noch twintich Peerden
als paflevolants ofte blinde namen op fijn Cornette
goet gcdaen hebben, feggende voorts, dat ibo verre I dat Winghfelt endc andere Officiers daer mede
fijne Excellentie hadden ghedreycht. Verfochte
dat fy noch op haer Eedt ende cere wilden letten,
ende tot redenen verftacn. Haer voor oogen ftel-
lende, dat in hare faecke geen andere als van dry (
een uytkomile en konde vallen: Te weten, of hen
eerlijckmet accoordt onder fijne Excell. te bege-
ven , 't welckdoende, werde haer-luyden belooft
alle behoorlijckc endc goet tradement, Ofte dat
iy de extreme middelen vanden Lande mocilcn
verwachten, die niet iönder perijckel en konden
afloo-
binnen vier ofte vijf dagen nae het vertreck vande
voorfchreve CommüTarifcn de betalinge hen-luy-
den niet en werde ghcdaen , dat iy by acnhalinge
vande Schepen over den Bief bofch varende, ende
vande Vifichcrye van het ilerf-huys van fijne Prin-
celijcke Excellentie hooger'ghedachten, haere be-
talinge wel felfs fouden halen, daer toe den voor-
noemden Winghfelt oock te vooren lail ghegeven
hadde.
Dcfen fchandelijcken handel rijpclijck over-ge-
-ocr page 259-
^^^v—*«-M-
^^
λ ζ5 Tegens feditieufePerfoonen en Opröermaeckers*
4i6
*f loopen, Ofte uytcrlijck,datfy oneerlijck, fchan
delijck ende vetradclijck moeiten trachten
looren, te verlaten, dan by hazard vande befte en-
de vroomile Soldaten vanden Lande, niet alleen
de voorfchreven Stede te verlieten, maer oock vele
andere Steden ende Plaetfen te pericliteren: Refol-
veerde de belegeringe op te breecken , op dat deie
fchelmfche Verraders hacr-luyder verradelijcke η
handel vrywillich mochtengÉ,brengcn : Ofte dat
(ghelijck eenige vande Magmratcn vande princi^
paelfte Steden van HolJandt, fijne Excellentie
hoochlijck in confideratie Helden) den Vyant voor
de Poorten wefende, de ghemeene Soldaten (die
vanden fchandelijcken ende verradelijcken handel,
foo wel niet bericht en waren, als de principale Au-
theurs) haer bedencken mochten, ende het vol-
brengen vande felve handelinge omme-ftooten 4
daer toe by verfcheyden Brieven foo van fijne Ex-
cellentie als de Stede van Dordrecht, fy-luyden
zijn veriöcht, ende vermaent ghewecil met alle be-
hoorlijcke aenbicdinge : Maer de principale Verra-
ders hebben de faecke foo vaft ende fceckerlijck
beleydt gehadt, dat niet tegenftaende de executie
van haeren voorgaenden handel eenige dagen op-
gehouden is gheweeft.fy de voorfchreven Stede in
handen der ghemeene Vyanden gelevert hebben 1
hebbende voor de gemeene Ruyteren ende Solda-
ten alleenelick bedongen half Judas loon, als vijf-
thien Maenden Solts, Die fy al ghelijck ontfangen
hebben, ende voorts in des ghemeenen Vyandts
dienft ghebJcvcn zijn: Sonder dat van alle defe
groote ghepretendeerde Dicnaers van Coninckl.
Majeft. van Engelant, met goede ofte quade mid-
delen meer te bewegen zijn ghewecil tot der Lan-
den dienfte, als twee, die uyt de voorfchreven Ste-
de zijn ghevailen. WAEROMME endeacn-
gefien defen meyneedigen, fchclmfchcn ende vcr-
radifchen handel , fooleelijck, fchandclijckende
verradelijck is , dat van ghelijcken qualijck is ghe-
hoort, Soo hebben wy verklaert ende verklaren by
defen,den Gouverneur, Capiteynen, Bevelhebbc-
ren, Officieren, Ruyteren ende Soldaten, die inde
voorfchreven Stede ghewceft zijn, ten tijde vande
overlcveringe van dien , hier nae genomineert, en-
de alle andere hare complicen, mcy nccdigc, fchel-
men ende verraders vanden Lande. Ordonneren-
de ende bevcclende dat die felve tot allen plaetfen
ende tijden, als die bekomen fullcn worden in
dienfte vande ghemeene Vyanden , ofte fonder
dienfte, te Water ofte te Lande , in handen van
onfen Volcke van Oorloge ofte anderen , fonder
andere Sententie als defe, fullen als Schelmen en-
de Verraders geftraft worden. Ende op dat fy te
meer ach terhaelt mogen werden, hebben wy ghe-
gunt ende geaccordeert, gunnen ende accorderen
by defen, dat voor yeder Perfoon vande voorfchre-
ve Schelmen ende Verraders , den geenen die de
felve bekomt ende gevanckelijck brenght, bctaelt
fal worden vijftich ponden , van veertien grooten
't pont,ende voor elcks vande Officiers hondert ge-
lijcke ponden. Verklarende voorts alle de goede-
ren van den felven verbeurt, ende goede prijs, voor
een derden-deel ten behoeve vanden Aenbrenger,
voor een derden-deel ten behoeve vanden Offi-
cier ende den Armen daer de executie gefchicden
fal, ende voor een derden-deel ten behoeve vande
gemeene faecke.
Ende alfoo wy verftaen dat deur toedoen vande
Dd 3                     ghe-
haer, ende de voorfz Stede de gemeene Vyanden
over te geven, daer, by fy haec leven onfeecker fou-
denwefen, ende een fchandelijckftuckaenrich-
ten, dat geduerende den Oorloge in defe Landen,
by coniènt vande gemeene Ruyteren ende Solda-
ten , noyt van ghelijcken en was gehoort. Op dit
fchrljvenwertby Winghfelt, ende eenige vande
principaelfte Schelmen ende Verraders echter ge-
antwoort, dat fy liever vanden Vyandt fecours fou-
ten veribecken,aJs hen onder fijne Exccll. ofte den
Staten te begeven. Heeft voorts met den anderen
Officieren , Ruyteren ende Soldaten regens fijne
Excell. ende het Volck van defe Landen , met het
Gefchut ende Munitie vanden Lande,terflonts alle
Aften van Hoililiteyt gebruyekt.
Daer nae werde noch met alle middelen, ende
namentlick met Brieven, niet alleenlick van fijne
Exccll. maer oock vander Stede van Dordrecht
ghcarbeydet om haer-luyden te bewegen tot rede-
nen : maer al fonder vrucht. De Brieven van fijne
Excellentie werden gherefufeert, met groote drey-
gementen, van om te brengen den geenen die de
felvc brochten. De Brieven van der Stede van
Dordrecht, werden fonder lefen by Winghfelt felfs
openbaerlijck aen ftucken ghefcheurt. Terftont
daer nae werde hare verradelijcke correfpondentie
met den ghemeenen Vyanden notoirlijckaenden
dach ghebracht, foo door vyer-teeckenen van die
van Breda, als verfcheyden gheintercipieerde Brie-
ven, foo van den Hertoge van Parma als den Gou-
verneur van Breda, daer uyt te meer bleeck, dat
allen haeren voorgaenden handel tot des Vyandts
dienfte was ghefchiet, ende by henlieden niet an-
ders getracht, dan om defe Landen ende fijne Ex-
cellentie, hoochmoet, fpijt ende fchade te doen, de
vvelvaert der Landen te beletten, te Ruyten, Roo-
vcn ende Moorden, de andere guarnifoenenvan
hacre bchoorlijckc ghehoorfaemhey t ende vromig-
heyt mede tot rebellie, fchelmerye ende verrade-
rye te brengen, ende uyterlijck onder het fchoon
pretext van groote geaffedlioncerde Dienacrs van
hare Majefteytte wefen, de voorfchreven Stede be-
neffens andere Frontieren , de ghemeene Vyanden
over te doen leveren, ende alfoo alle hetgheheele
Lant te ruineren . Ende dacrom refolveerde fijne
Exccll. alle extreme middelen van gewclt, voordes
Vyandts aenkomfte, op de voorfchreven Stede te
gebruyeken: maer ecnfdeels door het tempeeftich
Weder, ende ecnfdeels overmits defe Schelmen
ende Verraders haer na de gefchoten brcifc, veynf-
den tot redenen te willen komen ende accorderen.
Ende dat daer op een tempeeft van ontrent vier
gcheelc dagen volchde , in de welcke het Water,
Gefchut, ende andere middelen niet te ghebruye-
ken en waren ■, is fijne Excellentie verhindert ghe-
wecil: haer met gewclt tot redenen te brengen, hoe
wel alle de Hoofden, Colonellcn, Capiteynen, Of-
ficieren ende Soldaten, defe Landen te Watet en-
de te Lande dienende , tegens de voorfchreven
mcyneenigcSchelmen ende Verraders, ten alder-
uyterften waren gherefolvcert haer vromelijck te
gebruyeken. Soo dat fijne Excellentie op alles rij-
pelijck lettende, ende bevindende beter een Stede
by dele Landen over foo langen tijt ghenoech ver-
L
-ocr page 260-
Placateoj. ι. Boeck. ι η. Tit,
4*8
4*7
niemant onwetenheyt eh foude mogen pretende-
ren , Ontbieden ende verfoecken wy onièn lieven
ende feer beminden, den Staten ofte haere Gede-
puteerde Raden, Stadthouders vande Provinciën
refpedlivc van Gelderjant ende Graeffchap Znr-
phen, Hollant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant ende
Over-YiTel, ende alle andere OfÏÏcierenJufticieren
ende Dienaers, defe tegenwoordige al-omme bin-
nen de voorfchreven Landen ende Provintien te
doen publiceren, daer men ghewoonlickis publica-
tie te doen. Bevelende voorts den Advocaten Fif-
caels, Procureurs Generaels, ende alle andere Of-
ficieren ende juilicieren der voorfchreven Landen
defe nae te komen ende t'onderhouden , ende tot
onderhöudeniiïe van dien te procederen ende doen
procederen tegens den Overtreders by executie
vanden penen voorfchreven, ibnder eenige gunde,
diflïmulatie ofte verdrach ; Want wy bevonden
hebben fulcks tot dienfte ende welvaert vanden
Lande te behooren. Gedaen in onfè Generale
Vergaderinge in 's Graven-Hage den fèventhien-
den dach Aprilis, vijfthienhondert negen-en- tach-
tich. Ter Ordonnantie der voornoemde Heeren
Staten.
C. Aerjfem.
ghemcene Vyanden, ende eenige oproerige Men-
fchen, Vyanden vanden welftant defer Landen, het
nootelick debvoir by fijne voorfz Excellentie ende
den Staten van Hollant, volgende hare fchuldige
plicht, in defcn gedaen, qualick beduyt ende geca-
lumnieert wort, tot^root voordeel vande gemeene
Vyanden, endean&pndie-den welftant der Lan-
den foecken te troüWeren, groote ondienfte van-
den Lande, ende feer fchadelijcke confequentie.
S O O hebben wy verboden ende geinterdiceert,
verbieden ende interdiceren by defen alle ende een
yegelijck, foo Inghefetenen van defc Landen, als
anderen de felve frequenterende , van wat Natie,
ftaet ofte conditie die zijn, van 't geenc fijne Ex-
cellentie ende de Staten van HoJJandt, om de
voorfchreve fchelmfche Verraders tot redenen te
brengen, gedaen hebben, anders te fpreken als wel,
ende tot der Landen noorlijcke dicnile ghedaen:
op pene, dat tegens den genen die contrarie bevon-
den fullen worden met woorden ofte ghefchriften
nae de publicatie van defcn gedaen te hebben, ge-
procedeert fal worden als tegens den Faulteurs
vande voorfz Verraders, Vyanden vanden wcl-
itont defer Landen, ende Perturbateurs vande ghe-
meene ruile van dien. Ende ten eynde dat hier van
5. Placaet, Waer hy geordonneert ende geflatueert is, dat met alle de Luy~>
den '-urn Oorloge ende andere Perfoonen, wan wat Natie ofte quaüteyt die %yny die bevonden
mde achterhaelt worden 'm compagnie ofte gefelfchap wande Verraders
, Schelmen ende KebeL
Isn wan Geertmydenberge geen quartier gehouden} dan dat de felve ghetratleertftllen worden
als de woorfzJVerraders ^Rebellen ende Schelmen, nae breeder inhouden wanden woorgaenden
Tlacate.
T Odober Anno ι j 8 9.
E Staten Generaclder Veenichdc Neder-
landen , Allen den geenen die defc fullen
fien ofte hoor'en lefen, Saluy t. Al is 't foo
dat wy by onfen Placate vanden feven-
thienden Aprilis left-lcden, uyt goede ende Wette-
lijckc redenen den geenen die in der Stede van
Geertmydenberge, te Pccrdc ofte te Voet gedient,
ende de felve Stede aenden Hertoch van Parma
verkocht ende vcrradelijck over ghelcvert hebben,
verklaerthebbeneerloofeSchelmen, Rebellen en-
de Verraders, Ende belait dat de felve voor fulcks
by een yegelijck gheacht,ghehouden ende ghetra-
cteert fouden worden, op vaft betrouwen, dat alle
eerlijckc Luyden, infiende haeren fchandelijcken
ende vcrradelijckcn handel, fouden eenen af-keer
genomen hebben , alfulckc eerloofe Schelmen en-
cle Verraders in haer gcfelfchap te Jijden. Soo vcr-
ilaen wy nochtans, dat fy onder de Ruy teren ende
Soldaten den gemecnen Vyant dienende, zijn ver-
kecrende, ende tegen het Volck van Oorloge van
defe Landen , alle Barbarifchc Tyrannije gebruye-
kende. Ommc waer tegens ende tot meerder
itrarFe vande voorfz Schclmen,Rcbellen ende Ver-
raders te verfien , hebben wy nae communicatie
metallede Heeren,Gouverneurs vande Vereentch-
dc Provintien, ende andere Krijghs-Overften,ende
by deliberatie van die vanden Rade van State der
voornoemde Verecnichdc Nederlanden, gheftatu-
eert ende geordonneert, ftatueren ende ordonneren
by defcn : Dat van nu voortaen de Luyden van
Oorloge ofte andere Perfoonen , van wat Natie,
ofte qualiteyt die fouden mogen zijn, die bevon-
den ende achterhaelt fullen worden met de voorfz
Schelmen, Rebellen ende Verraders, ofte yemant
van henlieden, in compagnie ofte ghefelfchap op
fchermutfingen, tochten, convoyen, exploi&en,
befettingc van Plaetfen ofte anderfints, te Water
ofte te Lande, geen quartier gehouden en iaï wor-
den : Maer verftaen dat alle alfulcke Perfoonen,
die bevonden fullen wefen in 't gefelfchap ofte by
de voorfz Verraders, ofte yemant van haer-licdcn,
ghehouden ende ghetradeert fullen worden als de
felfde Schelmen ende Verraders, volgende den in-
houdt van onfen vooriz Placate. Ontbieden ende
beveelendaer omme allen Gouverneurs, Krijgbs-
Overften, Admiralen, Vice-Admiralen, Colonel-
len, Ritmceftercn, Capiteyncn, ende ander Volck
van Oorloge, in onfen dienfte wefendc, van wat
Natie die zijn , ende allen anderen die 't felve ee-
nichfins aengaen mach, dat iy defe onfe bevelen
fullen achtervolgen, ende doen achtervolgen, ion-
der daer tegens direcleÜjck ofte indire&elijck te
doen, Op pene van ghehouden te worden als Fau-
teurs vande Verraders, Rebellen ende Schelmen,
blijvende het voorfz voorgaende Placaet tegens
de voorfz Schelmen , Rebellen ende Verraders,
ende
-ocr page 261-
11,1', -'-
'■ «' -Λ. ι .... .
Tegens feditieuiePerίοοηεη en Opfoermaeckers. 43 o
4
ende de Ordonnanrien ende PJacaten op 't iluck
vande quartieren ghemaeckt tegens den anderen,
in haer eeheel. Ende ten eynde hier van niemant
Prefident ende Raeden Provinciael vande voorfz
Landen, den Advocaet Fiicael, ende Procureur Ge-
nerael, ende allen anderen Officieren, Rechteren
ende Juilicieren vande voorfz Landen; Mitigadcrs
alle andere Overile, Colonellen, Admiralen^ Vice-
Admïralcn, Ritmeeftercn, Capiteynen, Officieren
ende Bevelhebberen, defe oniejDrdonnantie ende
bevelen t'achtervoleen ende doen achtervolgen ;
Procederen ende doen procederen tegens den
overtreders van dien, fonder gratie, faveur, diilimu-
latie ofte verdrach: Alfoo wy. 't ielve tot der Lan-
den wclilant noodichbevonden hebben. In 's Gra-
ven-Hage den eerften O&ober vijfthien-hondert
negen-en-tachtich. G, Gilpin.
»g
me
rantie en pretendere, ontbieden \vy daer om
ende bevelen onfen lieven ende fecr bemin-
den de Staten, Sradthouderen ende Gedeputeer-
de Raden vande Provinciën refpe&ive van Gelder-
landt ende 't Graeffchap Zutphen,Hollandt, Zee-
l'andt, Utrecht, Vrieflandt ende Över-YiTel, ende
allen anderen Juilicieren, Officieren ende Diena-
ren des veribcht zijnde, datfy defe onfe Ordonnan-
tie al om me doen verkondigen, uyt-roepen ende
publiceren, daer men ghewoonlijck is uytroepinge
ende publicatie te doen. Lattende mede den
Egoetwillige Lefer gelieve verders alhier voor geinfereert te houden 'tgunt hier hovenColiim. 53 en 54' ijr'P/k-
D
cate vanden ix April 15 %%geftatueert wert.
6. Placaet vande Heer en IZaden van State der Fereenichde U^ederUn^
den, daer by haere Ed. Mog. (naer ernslicb onderfoeckjnde examinatie) eenenyeghelijckèn op
lijf-firaffe 'imponeren een eeumcbgeföijgh endefiknt'mm der bevondene omaerachtïgewerfierde
wde ongefondeerde éffmanen > wande Heer en Staten 's Landt s wan Vtrecbt} derfeher Offi-
ciers ende Dienaers. den leslen
Mey 1610.
En Raedt van State der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den gheencn die defen
fal werden getoont ofte hooren lefen, Sa-
ki) t. Alfoo wy den dertienden Mey leftleden naer
den nieuwen Stijl by openbare publicatie ver-
maent, ontboden ende geordonneert hebben allen
ende een yegelicken, van wat ftaet, qualiteyt ofte
conditie fy zijn,die tegen d'adminiftratie der Hee-
ren Staten van Utrecht, ende de reeckeninge daer
van gedaen, in ecnich Poind ofte Artijckel waer-
fchijnlijck fouden mogen wetenyet by te brengen
ende te vertoonen,daer inne 't Landt, de Stadt ofte
Ghemcynte foude eenichfins zijn te kort ghedaen
ende vernadcek ,dat fy 'tfclvc vryelick ende onbc-
haelt aen ons fouden hebben daetlijck te komen
verklaren, ofte fpecificeby gefchrifte ftellen, ende
binnen acht dagen over geven : Ende dat binnen
de felvc acht dagen niemant hem en heeft gepre-
fenteert, als alleenlick eeril Joncker Reynaert van
Aefwijn, Hecre van Braeckcl, &c. ende daer nae
de Heere Dirck Canter, ende Hendrick van Helt
dingenjhebbende de voorfchreve Heere van Braec-
kcl ecnige Poinclcn aen ons mondelinge aen ghe-
gheven , die wy oock terilont duydclick uyt fijnen
monde hebben doen in gefchrifte Hellen, ende de
voorfchreve Heeren Canter ende Helfdingcn by
gefchrifte onder hare eygen handen ende teecken
nebbende over ghegheven diverfche Poinclen, tot
vicr-en-t'fevcntieh toe in ghetale, ende dat wy alle
de felvc Poinclcn, ende elck van dien, d'een nae
d'ander puncluelijck ende ernilelijck hebben over-
lefen, doorfien ende rijpelick gheexamineert, ende
daer op opgeflagen, nagefien ende oock wel onder-
focht alle fulckc reeckeningh,bewijfen ende docu-
menten , als daer toe noodich waren, mede oock
noch tot contentcmente van een yeghelijck an*
dere reeckeninge doorfien ende gherccolleert.
S O O I S Τ , dat Wy hier mede verklaren $
ende een ycghelijckwillenkondichende.kennc-
lick ghemaeckt zijn, dat wy by allen ons voor-
fchreve ernftich onderfoeck ende bcfoigne bevon-
den hebben, dat verfcheyden der felver aengegc-
ven ende overgcdiende Poin&en zijn onwaerach-
tich , eenige biryten reden ende van quade endé
ongefundeerde illatie ofte gevolch , ende de refte-
rende van gecne confideratic, Waerommc wy im-
poneren allen ende een yeghelicken een ecuwich
gefwijch ende filentium: Verbieden ende intérdi-
ceren oock allen ende een ycgelick, van wat ilaet,
qualiteyt ofte conditie fy zijn : De Heeren Staten
van Utrecht, hare Gecommitteerde Officieren en-
de Dienaers,met woorden, ïèhriften ofte wereken,
direclelijck ofte indireftelijck, in wat Plaetfcn ofte
Vergaderingen,in 't heymclick ofte openbacr,'t fel-
ve foude mogen weien, in 't minfte niet meer te
fcheldcn, laitcren ofte injuricren : Maer ordonne-
ren wy een yegelijck, de felvc Heeren Staten ende
hare Ghccommittecrdc als hare Wettige Overig-
hey t, met hare Officieren ende Dienaren, te reipe-
éteren, eeren ende gehoorfamen, 1b als goede ende
fedige Onderfaten ende Inwoonders toeftaet, op
pene van als cal umniateurs,oproerige ende Pertur-
bateurs der ghemeene Lants rulle, terilont ibnder
eenige conniventie ofte verdrach cxcmplacrlick
aen den lijve geilraft te worden.
Gedaen binnen Utrecht, den Jeiïen Mey, Anno
16 1 o, nieuwen ftijl.
7 Placaet,
-ocr page 262-
Flacaten. i.Boeck. i7.Tit.
43 *
431
Placaet vande Bog: Mog: Heer en Staten Q ener del der Fereenicbde
Nederlanden, daer by alle Inghefetenen derfelver Landen, midtfgaders der Landtfchappen, Stede»
Dorpen ende Vleckcn, aen ende onder de voorfz Vereenichde Nederlanden behoorende, fcherpelick ver-
boden wert, de gebannen Perfoonen, begrepen inde Sententien, gheprommckert binnen Onecht inde
Mamden van Mey ende December desjaersfefihien-hondert elf, niet alleene in hare Hnyfen
, Sche-
pen, Schuyten, Wagens ofte Karren, niet te ontfangen
, accommoderen, herbergen, hnyfen, &c. Matt
gehouden worden de felve datehyck aen te brengen, te faiferen, ende in handen vande Jufiitie te le-
veren, alles optepenen daer bygheflatueert. Houdende mede belofte van een recompenfe van honden
halve Nederlantfche goude Rijders voor elcken gebannen die {hare banniffementen overtredende] ge.
faifecrt ende in handen vande Jufiitie gelevert fal worden, den
15 Augufii 1 6 1 2.
ende verboden hebben , verbieden ende intcrdïce-
ren by dcfen allen ende een yeghelijck Ingefetene
vande Vereenichde Nederlanden , Landtfchappen
ende Steden aende felve behoorende, van wat
qualiteyt ofte conditie hy zy, niemant uytghefon-
dert,een ofte meer vande voorfz gebannen op hare
Erven, Plaetfen ofte Gronden, in haerHuyfen,
Schepen, Schuyten, Wagens ofte Karren te ont-
fangen, accommoderen, herbergen, huyfen, verftc-
ken, verbergen ofte vervoeren: Maer fullen gehou-
den zijn de felve datelijck fonder eenige diiïïmu-
latie ofte connrventie aen te brengen , te faiferen
ende leveren in handen vanden Officier vande
Plaetfë daer het gebeuren ial, omme die aldaer ter
plaetfen volgende haer Sententie,ende tot execu-
tie vande felve te doen itrafFen naer behooren,oftc
fonder prejuditie ofte naedeel van yemants Jurif
dictie ende gherechtichcyt, ten felven effecte over-
gebracht ende ghelevert te werden in handen van-
den Officier der Stadt Utrecht, by pene ende ver-
beurte vanden geenen die dat naelaten, ende hiei
tegen diifimuleren ende conniveren fal, van vijf-
tien ponden van veertien grooten 't ftuck voor de
eerile reyfe, hondert gelijcke ponden voor de twee-
de reyfe, ende twee hondert gelijcke ponden voor
de derde reyfe, ende daer-en-boven geftraft te wer-
den arbitralijck naer ghelegentheyt ende vereyfeh
der fake: T'applicercn de voorfz pecuniele boeten,
een derdendeel daer van tot behoef vanden Hcere
vanden Lande daer den cas vallen fal, het tweede
derden-deel tot behoef vanden Officier, ende het
derde derden-deel tot behoef vanden Aenbrcnger.
Ende daer 't ghebeurden dat yemant willende een
ofte meer vande voorfz ghebannen volgens dit ons
Placaet ofte Ordonnantie faiferen, ende hem daer
toe niet machtich genoech en vint, Soo ordonne-
ren ende bevelen wy allen ende een yegelijck, 't vj
dat hy inden dienft ende Eedt van 't Landt is ofte
niet, den genen die tot dien eynde omhulpc ende
byilant ial roepen, tcrilont ende fonder cenich \ve-
derfeggen ofte vertreck datelijck te helpen ende af-
fifteren , op gelijcke penen als hier vooren ghefeyt
ende gheordonneert zijn -. Ende by aldicn yemant
de voorfz gebannen ofte een van henlieden (de Li-
miten van het voorfz bannifiement overtredende)
komt te ontdecken, den felven te faiferen, ende in
handen vande Jufiitie te leveren, Soobelooven
wy hem ofte hen-luyden die fulcks fal ofte fullcit
gedaen hebben , voor yeder der voorfz ghebannen
tot eene recompenfe ende recognitie te doen beta-
len hondert halve Nederlantfche gouden Rijders
gherect, by handen vanden Ontfanger vande Con-
ftfeatie
Ie Staten Gencrael der Vcrccnichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
_ genwoordige lullen fien oft hooren Icfen,
Saluyt. Alfoo wy feeckerlick bericht 2ijn, dat ec-
nige foo wel vanden geenen die in Mey fefthien-
hondert elf, by Sententie oft Vonniffe van onfe
Gecommitteerde, fpecialijck met advijfe van Sijn
Excellentie ende des Raedts van State gelaft ende
geauthorifeert, mitfgaders vanden Heeren Staten
's Lants van Utrecht, ende den Gerechte derStadt
Utrecht, ter oorfaecke vande lelijcke, fchandelicke
ende periculofe Muyterye ende oproerte: oock
omme de grouwelijcke confpiratien ende Moor-
dadige aenflagen, inde Jaren fefthicn-hondert tien
ende elf binnen Utrecht beleyt ende aenghevan-
gen, Als van die gheene die daer nae by den voor-
noemden Gerechte van Utrecht in krachte vande
voorfz onfeauthorifatie, omme redenen vande ver-
haelde deliden uyt de voorfz Vereenichde Neder-
landen , Landtfchappen ende Steden daer onder
behoorende gebannen zijn: In verachtinge van 't
felve bannifiement, macr voorncmëntlijck vande
publijcque authoriteyt ende deHeylige Juftitie,
haer vermetentlijck ende moetwillicn dickwils
begeven, komen ende laten fien, ende vinden, niet
alleenlijck inde voorfeyde Vereenichde Nederlan-
den , maer felver vrevelmoedich ende ftoutelick
binnen ende ontrent de grenfen 's Landts van U-
trecht, ondertufTchen openbaerlijck, ende iömtij-
den hcymclick ende gedeguifeert foo naer onken-
nelijck als 't hun eenichfins doenlick is, hun alfoo
aldaer ecnigen tijdt onthoudende, omme onder-
tuiTchcn haer quaet ende fenijnich Saet van fedi-
tie ende oproertc te fayen, ende te befpieden op
wegen , occafien ende middelen , omme haer
wraeckdorftich ende boos-aerdich gemoet te mo-
gen verfadigen, ende alfoo de gemeene ruite ende
welftant vanden Lande noch meer, ende foo vele
te perturberen ende ilooren als hen-lieden eenich-
fins mogelijck is, latende haer boos ghemoetende
opfet foo verre uy t berden ende hun overloopen ,
dat fy haer niet en ontfien felfs de perfoon van fijn
Excellentie ende vele andere voorname Heeren ,
vroomc Luyden, ende ghetrouwe Dienaers vande
Vereenichde Nederlanden te dreygen, gelijck ons
dat by verfcheyden condtfehappen ende wettclijc-
ke informaticn voor ghekomen ende ghebleken is.
SOO IS Τ, dat wy alle 't gecne voorfz aen ghe-
merckt,begcercnde daer regens te vcrfien voorden
welftant ende vcrfecckcrtheyt vanden Staet van 't
Landt, mitfgaders tot hanthoudinge vande publijc-
ke authoriteyt ende goede Juftitie, gheinterdiceert
-ocr page 263-
Tegens feditieufe Perfoonen en Oproermaeckers. 4 3 4
433
fifcatie tot Utrecht, Ende op dat niemant hier
van ccnige pnwetentheyt ofte ignorantie en pre-
tendcre, Ontbieden ende verfoecken wy de Hoe-
ren Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provintien
refpedive van Gelderlant, ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weit-Vrieflant, Zeelandt,
Utrecht, Vricflant, Over-Yitel, Stadt Groeningen
ende Ommelanden,mitfgaders de Gedeputeerde
der Lantfchappen , ende Magiilratcn vande Ste-
den, Dorpen ende Vlecken onder de Vcreenichde
Nederlanden behoorende, ende allen Jufticieren,
Officieren ende "anderen dien dit cenichfints aen-
gaen mach, dat fy defe onfe Ordonnantie van fton-
den aen al-omme doen verkondigen, uyt-roepen,
publiceren ende affigeren in alle PJccken van onfe
Landen , daermen ghewoonlick'is uyt-rocpinge,
publicatie ende afTiclie te doen. Laften ende beve-
raliteyr, den Advocaten Fifcaels, ende Procureurs
Gencraels, ende alle andere Ömcieren,Rechteren
ende J uilicieren, Mitfgaders allen Overften, Co-
lonncllen, Admiralen, Vice-Admiralen , Capitey-
nen ende Bevelhcbbcren , dciè onfe Ordonnantie
te achtervolgen ende doen achtervolgen, Procede-
rende ende doende procederen tegens de Contra-
venteurs ende Overtreders van dien, fondcr gratie,
ooch-luyekinge, faveur, diiïimulatie ofte verdrach,
Want wy fulcks ten dienite vanden Lande hebben
bevonden te behooren. Gegeven in 's Graven-
Hage, onder onfen Contre-Zegei, Paraphure ende
Signature van onfen Grifljer, den vijftienilen dach
dcrMaent van Aougfl, in 't Jaer feithien-hond?rt
twaelf. Was geparapheert, Ripperda,vt# Onder
ilondt , Ter Ordonnantie vande Hooch-gerheke
Hecren Staten Gencrael. Getceckent, C. Aerffen.
Zijnde daer op ghedruckr het Contre-zegel der iel-
Jen voorts die Raden Provinciael, Raden ter Admi- | verHeeren Staten in rooden WaiTche
Placaten vande Staten van Hollandt.
Placaec, tegens alle quaetmllige ende fufpeïle Terfoonen, waer mede β
rverboden worden 3 den Provinciën <%,an HolUndt ende Wefi-Vnejiandt te rttymen» Ven ι ρ
April
1585".
1.
j^l E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
* Hollandt ende Weit-Vricflandt, Reprc-
fenterendede Staten vanden felvcn Lan-
den. Alfoo bevonden wort, dat binnen
de Steden ende Landen van Hollandt, hen ont-
houden veele ende verfcheyden Perfoonen, die
by de Burgemeefteren ende Regeerders vaneeni-
ghe Steden van Hollandt, ofte by de Staten van-
de andere Geünieerde Provinciën, ofte den Re-
geerders vande Steden der felver, gheduyrende
defe Oorloge, als quade Patriotten ofte fufpcclc
Perfoonen uytghefeydt ofte uytgheleyt zijn , de
welcke door fchandaleufe propooilen ende boofc
exempelen, de Gemeente tot oproer ende onghe-
hoorfaemheyt , tegens haere Ovcricheyt ende
Magiftraten poogen te verwecken. Ghcbruyc-
kende mede verfcheyden loofe praclijcken , ona-
nie by middelen van dien, defe Landen ende goe-
de Inghefetcncn der felver, de moetwille , Sla-
vernye ende Barbarifche Tyrannye vande Spacn-
giaerden ende haere Adherenten te onderwerpen,
daer innc noodichlijck moet worden voorfien.
S O O IS Τ, dat de Ridderfchappen , Edelen
ende Steden van Hollandt, Staets - ghewijfc bc-
fchreven ende vergadert zijnde, ommcordretc
ilellcn op de defenfic ende confervatie vanden
voorfchreven Landen van Hollandt , ghcordon-
neert , gheitatueert, ende bevolen hebben, Or-
donneren , itatueren ende bevelen by defen,
alle Perfoonen die uyt eenige Steden van Hol-
landt , ofte andere Geünieerde Provintien, ghe*-
duyrendc defe Oorloge uyt-ghefeydt ofte uyt-
gheleyt zijn gheweeft, nac de Publicatie van de-
len uyt den Lande van Hollandt te vertrecken,
fondcr daer inne wederomme te mogen ko-
men , dan met expres confent vande Staten
voornoemt, op peyncvanbyeen ycghclijck acn-
ghetaft ende gherantfonneert te mogen worden
als Vyanden , ten profijte vanden gecnen die de
fclve lullen aen tailen, ofte by den Officiers ghe-
apprehendeert , van haere goederen ghemul-
deert, ende ten eeuwigen dagen uyt den Lande
van HoJJandt ghebannen te worden. Ordonne-
rende ende bevelende voorts, datdegeencdiena
de publicatie van defen , uyt eenige Steden varr
Hollandt ofte van eenige Geünieerde Provinciën,
ghcfeyt ofte geleyt fullcn worden, hen binnen den
Lande van Hollant niet en fullen mogen onthou-
den , fonder expres confent vande.Staten voor-
noemt , op ghelijckc peyne. Ende ten eynde nie-
mant hier van ignorantie en pretendere, Laften
ende beveclen den Staten den eerften Dcurwaer-
dcr hier op verfocht, 't inhouden van defen te pu-
bliceren al-omme, daer de fclve van nooden we-
ien fal, ende een ycghclijck fchcrpclijck te ghebie-
den ende bevelen , hem hier nae te reguleren,
fondcr daer innc te doen ofte te laten ghcfchiedeii
eenige gunile , faveur ofte diiïimulatie , Want
fulcks noodichbevonden wort, tot dienfle vande
Landen.
Gegeven inden Hagc, onder onfen Zegel in for-
me van Placaetop denfeventienden April vijftien-
hondert vijf-en-tachtich.
E e                           2., Placaec,
-ocr page 264-
MBMMM
ÑÉÑ^âßÑÑÉÑ
Placateru. ï.Boeck. i7.Tit.                  436
Placaet, fegens feditieufe propoofien, confpiratien, beymelijcfg aenflagm
ende flroyen ai áð Pafquillen* Ven 27 November 1587.
435
2.
ten , ftreckende tot onruft, oneenicheyt vande
Lande, naedeel ofte verminderinge der authoriteyt
ende der Overigheyt, Magiftraten, Vroetfchappen,
Regenten vande voorfchreve Steden ofte Leden
van dien, ofte oock concernerende den ftaet van-
den voorfchreven Lande,Ende namentlijcken, een
Boecxkin onder fchijn ende Titule van Ontfchal-
dingc van Jacob Valmaer, ende Capiteyn Cofmo
de Piicaringes, ende niet tot ontfchuldinge , als
voornementlick ftreckende tot oproerende feditie,
ditalles op de verbeurte van alle de felve Boexkens,
Liedekens ende andere, en daer en boven van hon-
dert Carolus guldens voor de eerfte reyfe,ende voor
de tweede reyfe op dubbelde boete,cnde daer en bo-
ven arbitralicken geftraft te worden, naer exigentie
vande fake. Ordonnerende ende bevelende mede
tot dien eynde alle Boeck-druckers ende Boeck-
verkoopers, binnen den Lande van Hollant, voort-
aen niet te drucken oft in druck te laten uytgaen,
verkoopen ofte diftribueren, dan 't geene dat al-
voorenbyde Overigheyt fal wefen gevifiteert en-
de gheapprobeert, fonder oock naemaels yet daer
inne te mogen veranderen, af ofte toe doen, op ge-
lijcke peyne als boven , te bekeeren ende applice-
ren de voorfchreve pcynen , een derden-deel ten
behoeve vanden Officier die d'executie daer van
doen fal, een derdendeel ten profijte vanden Aen-
brenger, ende een derden-deel tot profijte vande
gemeene faecke. Ende op dat de feditieufe ende
. heymelicke aenflagen te beter mogen werden ont-
deckt ende in 't licht gebracht, ibo fullen de geene
die 't felve in 't licht ghebracht fullen hebben, niet
alleenlijck vry weien ende blijven van allen onder-
foeck, ftraffe ende proceduren, die men tegen hen
foude mogen houden ofte intenteren, maer boven
dien noch heerlijcken worden gherecompenièert,
naedeghelegentheyt ende gewichte vanden aen-
flach ofte faecke die ontdeckt lal zijn , Ende foo
verre yemant ter oorfaecke van eenige confpiratie
ofte feditie, jegens de Overicheyt ofte Magiftraten
vande Steden, ofte andere atroce delidcn, by con-
tinuatie uyt eenige Steden ofte Plaetfen van Hol-
landt ofte Jurifdiclie van dien ghebanncn waren,
ende boven dien in eenige andere Steden ofte
Plaetfen van Hollandt worden bevonden, Laftcn
ende beveelcn wy den Officiers vandcr Plaetfen,
tegens de felve te procederen als naer behooren,
behoudende nochtans hacr defenfic ter contrarie.
Ende ten eynde dat niemant hier van eenige igno-
rantie en pretendere, Soo committeren ende beve-
len wy U terftont te trecken alomme ter plaetfen
daer 't van noode wefen fal, ende men gcwoonlick
is publicatie te doen , ende aldaer by u roepen den
Officier vander Plccke,'t inhouden van defen, naer
voorgaende Klock-gheflach kundicht ende publi-
ceert , Beveelende iecr fchcrpelijck van wegen der
Hooge Overigheyt, een yeghelijck hem daer naer
te reguleren. Bclaftende mede allen Officieren,
Jufticieren ende Magiftraten,endc andere die 't iel'
ve acngaen mach , jegens den Overtreders te pro-
cederen cndedoen procederen by executie vandc
penen
AURI'TS gebooren Princc van Oran-
gicn, Grave van Naflau, Catzenellebogen,
Vyanden, Diets, &c. Marquis vander
Veerê*ende Vliilingen, Heere van Sint Vijt, Duef-
burch ,der Stadt Grave, ende vanden Lande van
Kuyck, &c. Gouverneur, Capiteyn Generael ende
Admirael, midtfgaders de Prefident ende Raeden
over Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt, den eer-
ilen gefvvooren Exploideur ofte Dcurwaerder hier
op verfocht, Saluyt. Alibo wy gheinformeert zijn
dat niet jegenilaende verfcheyde voorgaende Or-
donnantien ofte Placaten , al-omme binnen den
Lande van Hollandt ende Zeelandt gepubliceert,
eenige ongerufte ende oproerigePcribonen, hen
vervorderen met injuricufe ende feditieufe woor-
den, propooften, Boecxkcns, Liedekens ofte Refe-
reyncn te calumnieren, blameren ende onder de
Gemeente te traducercn,de handelinge,regeerin-
ge ende Aclie vande Wettelijcke Overicheyt, Re-
geerders , Magiftraten ende Gerechten vande Ste-
den ende andere, iöo in 't adminiftreren vande Ju-
ftitiealsanderfmts, in 't bedienen ende exerceren
vande faecken ende affairen haer-luyder Ampt en-
de Officie fpe&erende, verweckendc mede de fim-
pele Luyden, ende goede Ingefctenen vande Lan-
den tot oproer ende feditie, verminderinge der au-
thoriteyt van haer-luyder Overigheyt, Magiftraten
ende Gerechten vande Steden, ende tot af-keerin-
ghe vande goede affè&ie, refpeét, eere ende ghe-
hoorfaemheyt, die fy-luyden volgende Godts
Woort, ende naer alle Rechten fchuldich zijn hare
Overigheyt ende Regenten vandc Landen ende
Steden te bewijfcn , wacr door confcquentelijck
den weiftant des Vaderlants, ende vande Kercke
Godts foude worden geturbeert ende te niete ge-
bracht, ten ware dat daer innebehoorlijck worde
voorfien. S O O I S Ô, Dat wy omme goede
tufte ende eenichey t te onderhouden , ende d'on-
ghebonden tongen te bedwingen, gheinterdiceert
ende verboden hebben, interdiceren ende verbie-
den mits deienalle Periboncn, van wat qualiteyt,
Natie ofte conditie die wefen mogen, voortaen te
fpreecken, uyt te gheven, naer te feggen, ftroyen
ofte verfpreyen, eenige propooften, redenen ofte
gefchriften, ftreckende tot naedeel, calumnic ofte
quade interpretatie vandc handelinge, Regecringe
ende adie vande Overicheyt vande Staten Gene-
rael, oft particulier vande Magiftraten, Vroetfchap-
pen ende Regenten , vanden Steden ende Leden
van dien, tegens den fclv'en te maecken eenige
confpiratien , heymclijcke ofte feditieufe aenfla-
gen, op peyne van geftraft te worden als feditieufe
ende Pcrturbateurs vande ghemecne ruftc ende
tvelvaren vanden Lande. Interdiceren ende ver-
bieden mede, allen ende een yegelijckcn Peribo-
ncn van wat qualiteyt, Natie oft conditie die wefen
mogen , binnen de voorfchreven Landen te druc-
ken, noch in drucke ofte ghefchriftc te laten uyt-
gaen, verkoopen ofte femineren, eenige crgerlijc-
ke, oproerige ofte fchandaleufe Boecxkens, Nieu-
maren, Liedekens, Refereyncn ofte andere gefchrif-
-ocr page 265-
43 7 Tegens argerlijcke Boecken, &cc. en ordre op 't drucken. 43 %
ften Novembris Anno 1 <5 8 7. Onder itondt ge-
fchreven, By mijnen Heereu den Gouverneuri
Prefidcnt ende Raden over Hollant, Zeelant ende
Vrieflandt, Ende was onderteeckent, P. Hanneman.
Hebbende een op - ghedruckt Cachet in rooden
Waflche.
üke
;l verdere Placatenfoo vande Generaliteyt, Staten van Holhmdt als Zeelandt, voorfoo veelè di[ponerenjegens
boden Vergaderingen, oproerige Predicatien en dergelijcke feditieufe by-een-komfien, /al de Goetwïllige Lefer
,,, if'ipr/lpn pn VtiMptiTvtèL Cnli/m ro/i endfi runloertJe tm ñð/Éñ ðéç1çïçËé> · nm-L· mt>d& ivtJa-^ ■„.«„(l „.„/„„«Ë,,,
JL' v
onder den Vierden en VijfdcnTytel, Colum. 194 ende volgende,263 ende volgende oock mede inden naeft-volgenden
Tytel vinden.
DEN ACHTHIENDEN TYTEL,
Vervattende de Placaten tegens d'Autheuren, Dnic-
kers, Innebrengers en Stroyers van allerley argerlijcke
Boecken, GefchriftenJPafquillen, Difcourfen, &c,
ende voorts ordre op het druckeiL-».
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
1.
Placaet, tegens het innehrengen^rucken^verl^ofen ofieflroyen van al*
lerley argerlijcke ende pétieufi Èoeckgn, Gefcbrlften 3 Pafquiuen > U*c. ende infpecie jegens
feeckerCefibrift^gemtituleert den Nedetiantfchen Byekorjf, met ^verfebeyden gefchr'ftm daer
inne ^vermeit, in date den é ã Augufiï
1608.
Ie Staten Generael der Vcree-
nichde Nederlanden, Allen den
geehen die defe jegenwoordige
Tullen fien oft hooren lefen, Sa-
luyt. DOEN TE WE-
Ô E N, Alfo alle de Werclt ken-
nelijck is, dat die Vereenichde
Nederlanden, onder de jegenwoordige Regcringe,
(wefende die outftc ende Wettclijcxite der felver
Landen) inde nacfte twintich Jaren, van Godt den
Heere Almachtich in voorfpoet, ende reputatie
fondcrlinge zijn gefegent, oock mette vrientfehap,
Alliantie , ende aiïifientie vande grootitc Conin-
gen van Europa vereert, Ende dat onder de fche
Regceringe deur Godts genade, ende goede bclcy-
dinge, tot hanthoudingc vande ware Chriilelijcke
Religie,eenfamentlijck die vry- ende gerechtiche-
den der voorfz Landen,mecr middelen inde voorfz
twintich Jaren zijn op gebracht, ende noch op ghe-
brachtworden, alsoyttc vooren gheduyrcnde den
Oorloge , ofte daer vooren heeft kunnen te wcge
gebracht worden, oock niet tegenilaendc de groo-
te ende extraordinaris inilantien by de machtige
ende gerenommeerde Princen der voorfz Landen
van tijt tot tijt daer toe gedacn, Ende hoewel dacr-
omme een yeghelijck hem te meer opte voorfich-
ticheyt ende bcleydinge van haere Wettelijcke
Overichcyden, behoorde te betrouwen , fonder
daer jegens cenigc onbchoorlijcke , ende in goede
Regceringe verboden wegen te gebruyeken, Soo
is 't nochtans dat inde lcil verleden ende Ioopendc
Jaren, eenige curicufe, ongcruftc ende twiil-gieri-
ghe Mcnfchen (tot nieuwichcyden ende verando-
ringe van Regeeringe trachtende) onderftaeç heb-
ben vericheyden gefchriften te dichten, fabriceren,
doen drucken,cndc onder de Gemeente te ilroyen,
daer by niet alleen opende van de Wettelijcke Re-
gceringe der voorfz Landen in't generael ende par-
ticulier, ende die aclien vanden fclven, onbehoor-
lijck wort gcfproockcn,gcdilcourccrtendc gheoor-
declt, oockgearbeyt omme de goede Ingefetenen
ende Inwoondercn (die hacr opte experientic, ghe-
trouwichcyt, ilantvaüichcyt ende voorfichticheyt
van hare wettelijcke Overichcyden betrouwende,
in goede gcruitichcyt leven) tot ongeruilicheyt en-
de miilrouwcn te verwecken, maer daer bcncMcns
vangroote Coningen ende Potentaten, ende na-
mentlijck vanden geenen, met wiens vruntfehap,
alliantie ende affiilentie defe Landen vereert zijn,
Ende van hare Rijckcn ende aaien, anders als clic
cerc, danckbaerhey tendc refped, 't welck defe Lan-
den den felvcn voor harefavcuren cndcafTiftenticn
fchuldich zijn , te fchrijven ende oordcelen, Als is
feecker ghcdicht gheintitulecrt den Nederlandtfchcn
Byekorjf,
met alle ghefchriftcn daer inne verhaelt,
(by publijcque authoriteyt, volgende de fpecifica-
tic hier nae gedacn, niet toe geftacn) ende in fpecic
het gefchrifte gheintitulecrt Naerder Bedenckingen,
Item, het Bityrpraetgen, het Libel hebbende buytcn
afmalinge van eenige Pcrfonnagicn , ende begin-
Ee 2                  nende
-ocr page 266-
Placateti-/· i.Boeck. 1Tic f. Deel·
440
439
ncnde Een Oudt Schipper, Ende namaels herdruckt,
fonder Perfonnagien,geintituleert Getrouwen Raedt,
het Libel beginnende Dees Wonder, &c: Item, De
Echoos,
ende "alle andere van gelijcken itafFe. Ende
alfoo fulcksin Landen van goede Regeeringe niet
en behoort getollereert, maerals naer Rechten, en-
de voorgaende PJacaten, Wetten ende gebruyeken
vande Vcreenichde Landen, belet ende geftraft te
worden. Soo hebben wy nae voorgaende rijpe bc-
raetilaginge ende deliberatie verklaert, ende verkla-
ren by defen alle d'voorfz ghefchriften, difFamatoi-
ren, ondienitelijck voor de Vcreenichde Landen,
ende den goeden Inghefetcnen der felver. Ordon-
neren ende belatten over fulex, dat die alomme ib
inden Steden als Dorpen , ende andere Plaetfen
binnen achtdagen nacde publicatie van defen ver-
brant, vernielt, ofte gebracht fullen worden in han-
den vande Hooft-Officieren aldaer, op peyne dat
den genen die daer na bevonden fuJlen worden ec-
nige behouden te hebben, verbeuren fal op elck
ftuck vijftien guldens. Laften ende bevelen voorts
allen Officieren terftonts na de publicatie van de-
len , hen te vinden in alle Windelen ende Plaet-
fen , daer fulckc ghedruckte ftucken verkocht wor-
den, defelve datelick naer hacr te nemcn,endc t'ia-
mentÜjcken mette ovcr-gebrachte te verbranden.
Ordonneren mede ecnycgclijck gene meer der fel-
ver te dru eken , koopen ofte verkoopen , opte ver-
beurte van hondert gulden t'clckenreyfe te verbeu-
ren , boven die Libellen , ende arbitrale correctie.
Ende foo eenigc fulcke oft diergelijcke Libellen na
de expiratie van vier-en-twintich uyren nae de pu-
blicatie van defen omme gedragen worden om te
verkoopen, lailen ende bevelen wy dat die omme-
dragers by gecffelingc daer over fullen worden ge-
ilraft. Lailen, ordonneren ende bevelen voorts, dat
van nu voortaen niemant eenige Libellen, Liede-
kens , Refereynen,ofte andere gefchriften ial maec-
ken, nochte drucken, omdragen, koopen oft ver-
koopen, daer by van den Staet,Regeeringe ofte be-
leydinge van 's Landts faecken directelick ofte in-
dire<itelick,ofte vande Coningcn defer Landen,Ge-
allieerden ofte vrienden, ende hare achen,vermaent
wort, fonder te hebben permiffie van hare Wettc-
lijcke Ovcricheyt, ende Hellende buyten op den
Autheur ende Drucker met vollen name, plaetfe
van het drucken, mitfgaders die Acte van permif-
fie inden ommcilach van 't ecrile bladt, op peyne
van drie hondert guldens t'elcken reyfe te verbeu-
ren, ende vordcre ftraffen als nagemeene Rechten,
ende voorgaende Placaten, foo tot laft vanden Au-
theurs als Druckcrs,ende jegens den ommedragers
koopers ende verkoopers gelijcke penen, als hier
vooren jegens den felven zijn gheftatueert, Ende
wort by defen geilelt tot vereeringe voor den Aen-
brengers vande Autheurs ofte Druckers hier jegens
voortaen doende, eene fomme van hondert pon-
den van veertich grooten 't pont. Ordonnerende
ten eynde voorfz allen Officiers ende Jufticiers
dien fulcks toeftaet, bchoorlijck onderfoeck jegens
den C on traven te urs van defen onfen Placate te
doen. Ende op dat niemant hier van hebbe te pre-
tenderen eenige ignorantie , Vcrlbecken ende ont-
bieden wy onièn lieven ende wel beminden , den
Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Racden,
ende Gedeputeerde Staten vande refpe&ive Pro-
vintien van Gelderlandt ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over-Yifcl, Stadt Groeningen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufticie-
ren, Officieren ende Dienaren des veriöcht zijnde,
dacfy defe onfe Ordonnantie al-omme doen ver-
kondigen , uyt-rocpen ende publiceren, daer men
ghewoonlijck is uyt-roepinge ende publicatie te
doen, Procederende ende doende procederen te-
ge# den overtreders van dien totte penen ende
itrafTen hier vooren verhaelt, fonder eenige conni-
ventie, diiïïmulatie oft verdrach, want wy 't felve
ten dienile vanden Lande bevonden hebben alfoo
te behooren. Gegeven inden Hage ter Vergade-
ringe vande wel-gemelte Heeren Staten Generael
den feven-en-twinticbftcn Augum' feftien-hondert
ende acht. Geparapheert, sloetb,vt< Onder itondt,
Ter Ordonnantie vande felve Heeren Staten. Ge-
teeckent,C. Aerjfen.
Smeken gementioncert in den Bykorff
die by den Heeren Staten niet verbo-
den worden,
iNden eerflen, den Brief van hare Hoocheden, ende k
*-antwoorde vande Heeren Staten. Item, den Brief van
Verbande op den flilflant. Item, d'Aggreatie vanden
Coninck van Spangten vanden
18 September I 6 o 7.
dAntwoorde vande Heeren Staten daer op vanden twee-
den Novembris. Den Sendt-brief vande Heeren Staten
aenden Coninck van Spangien. 't Placaet vande Hee-
ren Staten,daer by den Coninck van Spangien Vyant van-
de Nederlanden verklaert wort. Het kifcoursbyforme
van Remonflrantie vervatende de nootlij ckhedeii vande
Oofl-lndifche Navigatie. Den Brief vande Keyferlijcke
Majefi, va?iden negenden OÜober
1607.
Placaten vanden ç f ulij 1615, 22 *Decemb, 1 6 é 8. ÷ 6 fanuarij
é6æé. 3 Oflober 1639. ende 29 November 1646. Op 't felve fubjetl: Behahen dat infpecie niet
en fpreecken vajide voorfz. verbodene fucken hiden Nederlandtfchen Byekorf, ende dat het Placaet
vanden Ja re
I 6 é %.fpecifice verbiedt het naedrucken vande Atlen des Synode van Dordrecht tot
dat,
£gv, als onder Í urn. 5. ende 11. tefienis.
2.
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
ien, Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo niet jegenftaende onfen voorgaenden Placa-
ten, 1 ende fpecialijck die vanden fevenden Ju/ij, in 't
Jaer feflhien-hondert vijftien, fefienden lanuarijfeflicn-
fwndert een-en-twintich
, al-omme inde voorfchreve
Provintie gcpubliccert ende verkondicht, eenige
curieufe, ongheruftc ende twift-gierige Menfchen,
tot
-ocr page 267-
1
"•"^■"^■^^^■■l-"*
—^—^■
-----------!----
α41 Tegetis argerlijcke Boecken, &c. en ordre op \ druckeii. 441
Ghccommitteerde Raeden, ofte Ghedeptjteerde
Staten vande refpedive Provintien, ofte den gce-
ncn, die inde refpedive Steden daer toèfpecia-
lijckcn fullen gheauthorifeert zijn, vertoont, ghë-
vifiteert ende toe ghelaten fal zijn, fondcr dat nae
de felve toelatinge, daer yet töe ofte af ghedaen
fal mogen werden. Ende fullen alle Bocck-druc-
kers ghehouden zijn den Exemplacr Origineel te
houden van alle Boecken ende Aden, die fy fullen
drucken, ende't fclvC aendé' Ghccommitteerde
Raeden, ofte Gedeputeerde Staten vande refpedi-
ve Provinciën over te lenden , al der eenige y'èi
dien uytghegheven, ofte verkocht fuJIen mogen
werden , ommc te weten , wat naemaels daer
toe ofte af fal wefen ghedaen. Ende fullen oock
alle Druckers onder haer-luyder ghedruckte Ex-
emplaren ghehouden zijn te ftellen hcur-luyder
Namen, ende plaetfen haer-luydcrreftdentic,ende
't Jaer wanneer fulcks is ghedruckt, oock den Au-
theur ofte Tranflateur van dien, midtfgadérs de
Α de van Pcrmiiïie inden omflach van 't éerfte
Bladt, mede op pene voor d'ccrfte rcyfe vari bon-
dert ponden, tot veertien grooten 't pont, ende ver-
beurte van d'Exemplarcn , ende voor de tweede
reyfe van twee hondertgclijckcponden, ende ver-
beurte van d'Exemplarcn, ende voorde derde rey-
fe van drie hondert gclijckc ponden, endebannif-
fement uyt 2.0 defe Vereenichde Nederlanden , ende
den refforte van dien
, voor den tijdt van thicn Jaren,
Ende ten eyndc dit alles te beter achtcrvolcht
werdc , Ordonneren Wy, dat alle Druckers inde;
voorfchreve Provincie, ghehouden fullen wefen
binnen den tijdt van acht dagen nae de publicatie
deièr, in handen vande MagiÜract reipedive, daer
fy rcfidcrcn, te vernieuwen den Eedt, van dat fy-
luyden hun in alles hier nae fullen reguleren, op
peyne van t'elcker Macnt daer nae te verbeuren de
fomme van hondert ponden tot veertich grooten
't pont, lbo lange fy daer van fullen blijven in ghe-
breecken, welckc voorfchreve penen ende boeten
voor een derden-deel fullen komen ten profijte
vanden Officier die d'cxecutie doen fal , eenan-
der derden-deel ten behoeve vanden Aenbrengcr ,
ende 't reilercndc derden-deel ten profijte vande
gemcene faceke. Ordonneren ende bevelen dacr-
ommeallc Officieren ende Jufliciers dien fulcks
toe ftaet, behoorlijck onderfoeck tegens de Con-
traventcurs te doen, de fchc te ftraflen ende doen
ftraflën, ibnder eenige conniventic naer formc en-
de inhouden van defen onfen Placate. Ende op
dat niemandt daer van eenige onwetentheyt ofte
ignorantie en pretendere, Ontbieden ende verfocc-
ken die Hcercn Staten, Stadthoudcrcn, Gecom-
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van-
de refpedive Provinciën van Gclderlandt ende
't Gracffchap Zutphen, Hollant ende Wefl-Vrief-
landt, Zeclandt, Utrecht, Vrieilandt, Ovcr-Yficl,
Stadt Grocningcn ende Ommelanden, ende allen
anderen Juilicicren ende Oflicicren defer Veree-
nichde Nederlanden, dat fy defe onfe Ordonnantie
ende placate van ftonden acn al omme doen ver-
kondigen , uytroepen, publiceren ende aflïgeren,
daer men ghewoonlickisdufdanigeuytrocpingc,
publicatie ende afTixie te doen, Procederende ende
doende procederen tegens de Contraventeurs en-
de Overtreders van defen, tot de voorfchreve pc-
Ee τ,                      nen,
/w/ wederom op nieuws onderflaen 3 qualijck te
fpreecken
, verfcheydert fchandaleufe ende argh-
liicke Boecxkcns ende Licdekens, Rcfereynen,
Nieuwe - Jaren , 4 t" Samen-fpreeckingen, ende dier-
eheliicke te dichten, in druckc ende gefchriftc uyt
re ehevcn, ende onder de Gemeente te ilroyen,
daer by niet alleenlijck onbehoorlijcken vande
\VetteIijeke Regieringc der Landen in't Gcnerael
ende Particulier wert ghedifcoureert ende gheoor-
dcelt "5 tot groote ondienfl van defe Landen, ende dat
jfy oock van goeder handt ende gheloofweerdige Perfoo-
jien onderricht zijn
, dat foo byfecrete, ah openbaren
druck uytghegheven werden eenige Boecxkens
, Libellen
ende Ghefchrifien, in 't Latijnjche, Franfche
, Engel-
fche, Schotfche ende alderley Talen, foo wel in Eccleft-
'afiicque ah Politijcque faecken, raeckende die Peffoo-
nen ende Regieringe van Coningen ende Princen, Vrun-
deti ende Geallieerden van defe Landen
, 6 ende derjeh
■ver principale Miniflers, foo Geeflelifck als ÏVereltlijck,
ende die felve in hare Coninchijcken ende Landen
tranfporteren, tot perturbatie van der felverpayfible Re-
gieringe : Het welcke alles
in Landen van goede Re-
gieringe niet en behoort getolereert, maer daer te-
gens fonderlinge by deiè tijden dient verfien, ende
nae Rechten ende voorgaende PJacaten , Wetten
ende ghebruyeken vande Vereenichde Nederlan-
den belet ende gheftraft te werden, S O O
I S Τ , dat Wy 7 by refumptie van Onfe voorgaende
placaten
, nac voorgaende rijpe deliberatie ende
bcraetflaginge van nieuws verboden ende gheüv
terdiccert hebben , verbieden ende interdiceren
midts defen cenen ycghelijcken , van wat ftaet,
Natie, qualiteyt ende conditie de felve foude mo-
gen wefen , 8 qualijck te fpreecken vande Wettelijcke
Regieringe
, der Landen ende Magiflraten vande Ste-
den ,
eenige argerlijcke ende feditieuie Boecxkens
ofte Libellen, Liedekens, Nieuwe-jaren , fchan-
daleufe Refereynen, 9 t1 Samen-fpreeckingen ofte an-
deren , hoedanich die fouden mogen wefen, in
geenderhande Talen of Spraccken voortaen 10 te
échten
, binnen de voorfchreve Vereenichde Ne-
derlanden te brengen , te drucken , nochte in
druckc ofte ghefchrifte laten uyt gaen, te verkoo-
pen ofte ftroyen , ofte o mme dragen, 11 ofte oock
niet in andere Coninchijcken ende Landen tefenden,
Ende namentlijck oock niet eenige 1 % fchandeleufe Ge-
[chriften ende Libellen
, andere Coningen ende Potenta-
ten
, onfe Vrunden ende Geallieerden concernerende,
ofte der felver Politijcque ofte Ecclefiaflijcque Regeringe
raeckende
13, 14 ende der felver principale ende an-
dere Miniflers, foo Geeflelijck als lYerelt/ijck
, opte ver-
beurte vande felve 15 Schriften , Boecxkens, Lie-
dekens ende andere Gefchriftcn, ende van noch
i6i//7<?hondert ponden te veertien grooten, ende
17 arbitrale correüie voor de cerftc rcyfe, ende voor
Qc tweede rcyfe op dubbele boeten , ende daer-
en-bovcn noch gheftraft te worden aenden Lijve
naer ghelegenthey t ende vereyfehen der faecken,
18 foo wel vanden Autheur, Drucker ah Uyt-ghevcr,
ende Difn'tbuteur ende Verkooper van dien.
Ende ten
cynde 't felve te beter mach werden achtcrvolcht
ende onderhouden, verbieden Wy allen Boeck-
druckers binnen de voorfchreve Vereenichde
19 Nederlanden, voortaen yet te Drucken, ofte in
aruck te laten gaen , ten zy hy 't felve eerfl: by de
-ocr page 268-
443            Placaterui. é. Boeck â 18. Tit. é. Deel.            444
nen, ibnder gratie, ooch-luyekinge, faveur, diffimu-
latie ofte verdrach, wantWy fulcx ten dienile van-
den Lande hebben bevonden te bchooren. Gege-
ven in 'sGraven-Hageonderonfen 21 Cachet te,Va-
raphure ende de Signaturc van onfenGriffier,den
negen-en-twintichften Novembris feftien-hondert
en fes-en-veertich. Was gheparapheert, 22 hhan
van Recde,
vt' Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
Hooch-gemeke Hceren Staten Generael. Geteec-
kent, 2 3 Corne/is Mufch. Zij nde op 't fpatium ghe.
druckt het 24 Cachet der felver Heeren Staten in
rooden WaiTchc.
1. V Placaet -vanden ç Julij 161 $fiqt; Aifoo niet jegenftaende onfen voorgaenden Placate vanden feven-
en-twintichiten Auguili ï ê.o 8. Die vanden 22 December l6i8. ende iGlanuarij iGnfeggen .· Alfoo
niet jegcnilaende onfen voorgaenden Placate, geëmaneert den 7 Julij 1615. alomme,&c.
á. Inplaets van defe woorden Anno 1621 ingevoechtjeggen die vanden lare 1615 en 1618. hen hebben onder-
ftaen en noch dagelijcks onderftaen, &c.
3.  Defe woorden qualijck te fpreecken, zijn inden Placate dAnno 1618 eerfl ingevoccht, ende 'm alle de volgen
de gebleven.
4.  't Woort t'Samen-fprekingen is inden Placate d'Anno 1639 eerfl hy gevoeght.
5.  Inplaets van defe worden Anno 16æ é hy innovatie ingevoeghtjeggen de Placaten dAnno 1 6 I 5 en 16 18;
Macr oock gearbeyt ende onderftaen tuiTchen Provincicn,Steden ende Ingefetencn der ièlver twifi
ende oncenicheyt tcmaecken,fulcks dat d'on wetene, (7 Placaet van 1618 Hechte) ende onervaren
Menfchcn, ende den gemcynen Man daer door lichtelick tot mifveritant, (1618 oproer) ende fchcu-
ringe ghebracht, ende van heure behoorlijcke ende fchuldige plicht,die fyheure Wettelijcke Ove-
righeyt fchuidich zijn, afgeruckt fouden mogen werden, 't placaet vande lare 1618 voeght hiewoom
hj
.- Ende dat; wy oock van goeder handt ende gheloofwaerdige Perfoonen ghewaerfchout zijn, als
dat eenige fulcke Perfoonen inden fin fouden hebben cenige Schriften, aireede in het Synode Na-
tionaelbinnen Dordrecht vergadert overgegeven , ofte die noch in toekomende tijden in het felve
fouden mogen ovcrgelevcrt werden, in 't geneele ofte by ftucken, in openbaren druck uy t te geven,
endcden gemeynen Man,totvilipendie vande AcÏen Synodael, ofte ophitfinge van het ghemeene
Volck, te communiceren, fondcr te willen afwachten de afhandelingen, het. eynde ende affcheyt
van 't \O0rf2 Synode, gclijck dat vereyfeht ende behoort, het welcke alles in Landen,&c.) 't Placaet
vanden lare
1615 f egt: Ende aifoo fulcks in Landen, &c.
6.  Inden Placate vanden lare 1639 w aren hier in gevoegh defe woorden: voornamentlick den Coninck van
Groot Bretagne, ende des felfs principale Minifters, &c.
7 Defe woorden zijn eerfl inden placate vanden lare 1639 ^v gekomen.
8.  Dit 's Anno 1618 ingevoeght.
9.  V Woort t'Samen-fpreeckingen is als num. 4. gefeyt wert Anno 1 6}y ingevoeght.
10.  Het woort dichten is Anno 1621 hyghekomen.- yelijck oock 't gunt num. ii.in 't Curfijf vervolgens ghedrudt
is, Behahen num.
12.7 woordeken fchandaleufe,7 welck inden Placate d'Anno 1639 eerfl hy ghekomen is.
Dachwert inclenfelven Placate num.
13. achter de woorden: Ecclefiaftijcque Regieringe raeckende, ver-
ders gefeght :
ende fpccialick niet jegens den Coninck van Groot Bretagne, ende des felfs principale
Minifters foo Gceftelijcke als Wereltlijcke. Achter de woorden ofte ommedragen , effen voor num.
11. inplaetfe van de woorden; ofte oock niet in andere Coninckrijcken, &c. voecht het placaet d'Anno
1618 hier in: Ende namentlijck oock niet eenige Schriften, Aden ende Aclien die alrecde in het
voorfz Synode Nationael overgegevcn,gehouden ende gccelebrcert zijn, of die noch in toekomen-
de tijden in 't felve fouden mogen overgegeven, ghehouden ende gheceJcbreert worden , voordat
't felve anders met pnblijcque ordre ende authoriteyt, by ons fal zijn ende wefen ghepermitteert,
geoclroyeert ende toe gelaten, omme te mogen bekomen ende genieten voor het generael in per-
fectie, de vruchten van defe foo lange ghewenfehte by-een-komfte: Ende dat die Heeren Gedepu-
teerde op de Synode, in de opfichte over de felve, oock mogen komen tot hare meeninge, voorde
eere Godts, dienft vande Kcrcken, ruite ende vrede vande Gemeente, roem ende eerc vande Sy-
node, midtfgaders vande Ghecommitteerdc op de felve : op de verbeurte vande felve Schriften,
Boecxkcns.
Alle 't gum onder num. 15.16. 17. 18. en I9. in 't Curfijfgedruckt wert, is Anno 16 ÷ 1 hy gekomen. Dan inplaets
van depeyncn num.
16.17 en 18 vermeit'flatneren de Placaten d'Anno 1615 £//1618 indefer voegen: ende
van noch hondert (1618 twee hondert) ponden tot veertich grooten voor d'eerfte rcyfe: ende voor
de tweede rcyfe op dobbelde boeten, ende arbitrale correche, ende daer-en-bovcn noch gheftraft re
worden aenden Lijve naer gelcgentheyt ende vereyfeh der faceken. [de woorden onder num. 18, v)n
inden lare
1618 <£)' gekomen) Ende ten eynde 't felve te beter, &c.
Num. 19. en 20. 't opgemelte Placaet dAnno léi^feyt alhier Vereenichde Provinciën. De woorden onder num-
20. ende den reilbrte van dien, zijn Anno 163 9 hy gekomen.
Num. 21. Alhier als oock num. x^.feggen alle de voorgaende Placaten Contre-zegel.
Num. 22. Het Placact d'Amio 1615. was geparapheert, luflus van Rijfenhurgh,vt> 't Placaet vanden lare 1618
Gijfhert van Boetfclar,vt' 1 6 2 1. Adriaen van Manmaker,n'
Num. 23. Alle drie geteyekent, C. Aerjfen. Dat vanden lare 1639, Nicolaes vander Boudhorft,«, Ende in ab-
fentie vanden Griffier geteyekent, N. Verholt.
3. Placaet
-ocr page 269-
λα< Tegens argerlijcke Boccken, &c en ordre op 't drucken. 446
2 , Placaec, byforme van dmpliatie, waer inm den TSvec^-verkoopers gelafi
mrt alle argerlijcke Schriften ofte Boecl^n^te baer bebandtcht oft toe.ghefonden yperden 3 aen
den Officier te brengen. In date den j^Mey
1614*
Ampliatie vande voorin Placaten, Dat alle Boecfc-
druckers, Boeck-verkoopers, ende voorts een ye-
gelijck, van wat qualitey t hy zy, aen de welcke ee-
nige Boecken ,fameufc Libellen, Refereynen ende
andere verbodene Schriften geiönden werden/t zy
om te verkoopen,vereeren, diilribueren, leenen ofte
lefen, gehouden fullen wefen de felve aenftonts te
brengen ende over te leveren acnden Officier ofte
Magiilraet ter plaetfe van hunne refidentie, of daer
ly die fullen ontfangen, iönder de felve by haer te
mogen houden, lefen, verkoopen, vereeren, com-
municeren, leenen ofte diilribueren: op pene datfy
voor d'Autheurs van dien ghehouden, ende als de
felve geftraft fullen werden. Ende op dat niemant
daer van eenige onwetentheyt ofte ignorantie ert
pretendere , Ontbieden wy ende veriöecken die
Heeren Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde
Raden , ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
ciën refpeclive van Gelderlandt ende 't Graeflchap
Zutphen, Hollandt ende Weil-Vrieflant, Zeclanr,
Utrecht, Vrieflandt, Over-Yllbl, StadtGroeningen
ende Ommelanden, ende alle anderen Jufticiercn
ende Officieren defcr Vereenichde Nederlanden»
dat fy defe onfe Ordonnantie ende Placaet van
ftonden aen al-omme doen verkondigen, uy t-roe-
pen, publiceren endeafïigeren, daer men gewoon-
lijck is dufdanige uyt-roepinge , publicatie ende
afïixie te doen, Procederende ende doende proce-
deren tegens de Contraventeurs ende Overtreders
van defen, naer inhoudt vande voorfchreve voor-
gaende Placaten, fonder eenige ooch-luyekinge,
conniventie,diflimulatie ofte verdrach : Want wy
fulcks ten dienfte vanden Lande bevonden hebben
te behooren. Gegeven in 's Graven-Hagc, onder
onièn Cachet, Paraphurc ende de Signaturc van
onfen Griffier, opten vierden May in 't Jaer 16x4.
Was geparapheert, S. V. Haerfolte ,"· Onder ftpnt,
Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Heeren
Staten Gencrael. Geteeckent,/. van Goch.
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
1 derlanden , Allen den geenen die dcfe jc-
eenvvoordige fullen fien ofte hooren leien,
Saluyt. DOEN TE WETEN: Alfooniet
resenftaende onfe voorgaende Placaten , ende na-
jnentlijck die vanden fevenden Julij fefthien-hon-
dert vijfthien , twee-en-twintichften Decembris
fcitien-hondert achtien, ende feilhienden Januarij
fciticn-hondert een-en-twintich, tegens het maec-
ken, inbrengen > drücken,verkoopenofteftroyen
van alderhande; argerlijcke ende feditieufe Boecx-
kens, Liedekens'; &c. geëmaneert, ende al-omme
inde Provinciën gepubliceertende verkondicht,Ee-
nige curieufe, ongherufte ende twift-gierige Men-
fchen, tot nieuwicheyden, veranderinge ende on-
eenichcden trachtende, hen evenwelonderilaen
verfcheydenefchandaleufe ende-etgerlijcke Boecx-
kens ende Liedekens,Refereynen, Nieu-maren en-
de diergelijcke te dichten, in druck ende gefchrifte
uyttc geven, ende onder de Gemeente te ftroyen,
oock aen eeriige Boeck-verkoopers,onder eenbloo-
te couverte, om by de felve verkocht te werden,
over fenden, londer by-voeginge van waer die ko-
men , of by wien die ghefonden werden, om alfoo
hare quade praétijeken een rijt lanck te bedecken
ende fecreet te houden, Het welcke alles in Lan-
den van goede Regeeringe niet en behoort getolle-
reert, maer daer tegens, fonderlinge by defe tijden
dient voorfien, ende naer Rechten ende voorgaen-
de Placaten, Wetten ende gebruyeken vande Ver-
eenichde Nederlanden beleth ende geftraft te wor-
den. S O O IS Τ , dat Wy inhererende de
voorfz voorgaende Placaten, daer tegens gheëma-
neert, mitfgaders de Rechten, Wetten en Statuy-
ten, daer by foodanige Boccxkens ende fameuiê
Libellen werden verboden ende gheinterdiceert,
Naer voorgaende rijpe deliberatie ende bcraedtfla-
ginge, gcordonncert ende ghcftatueert hebben, or-
donneren ende ftatueren by defen by forme van
4. Placaec>op't fehe fubjeft ah de voorgaende. Verbiedende mede eenige
ABen wan Stoet5 ende degemeene Kegieringe betreffende, te dwkenf ojerkpopen^c. In date
den
4 Ianmrij 1651·
Menfchen , tot nieuwicbedenendcveranderiiige
trachtende , hen wederom op nieuws onderilaen
qualijck te fpreken, verfcheyde fchandeleufc ende
argerlijcke Boecxkenscnde Liedckens,Refercynen,
Nieuw-maren, t'Samen-fprceckinge, Aden ende
Brieven, vol van Calumnien, Inve&iven, Laftcrin-
gen,ende diergelijcke, te dichten, in drucke ende
ghefchrifte uyt te geven , de pretenfe Titulen van
dien, ibo nu ende dan naer hare verkeerde fantafien
te veranderen.ende onder de Gemeente te ftroyen,
daer by niet alleen gantfeh onbehoorlick, fehanda-
leufelick, feditieufelick ende diffamatoirlick vande
Wcttclijcke Regieringc der Landen in't gencrael
ende
IE Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
j derlanden, Allen den geenen die defen je-
j genwoordigen fullen fien ofte hooren le-
fen, Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo niet tcgenilaendc onfe voorgaende Placa-
ten , ende fpecialijcken die vanden fevenden Julij
in't Jaer fefthien-hondert vijfthien , fefthienden
Januarij fefthien-hondert een-en-twintich, derden
Odobris fefthien-hondert negen-ende-dertich, en-
de negen-cn-twintichften November feftien-hon-
dert fes ende veertich, alomme in defe voorfz Ne-
derlanden ghcpubliceert ende verkondicht, eenige
feditieufe , curieufe, ongerufte ende twift-gierige
-ocr page 270-
18. Tic i.Deel.             4^
de feditieufc Boecxkens ofte Libellen,, Liedekens,
Nieuw-maren, fchandcleufe Refercyncn, t'Samen-
fpreeckingen, Calumnien, Invediven, Laitcrin-
gen , Libellen, Gedichten, Aden, Brieven endc
Tradatcn, in geenderhande Talen ofte Spraccken
voortaen te dichten, binnen defe voorfz Vereenich-
de Nederlanden te brengen , oock gecnige vande
voorfz Propofitien, Verbalen, Rapporten, Refolu.
tien endc Aden , Saeckcn van Staet endc de ghe-
meene Regieringe betreffende, tedrucken ,nochte
in drucke ofte ghefchrifte te laten uytgaen.tcver-
koopen ofte ftroyen, ofte om me dragen, opte ver-
beurte van alle de felve hoe die oock genaemt fou-
den mogen wefen, ende van noch thien hondert
ponden te vcertich grooten,cnde arbitrale correclie
voor de eerfte reyfe, en voor de fweede reyfc op
dobbcle boete, cnde daer en bexveu noch ghellraft
te worden aenden Lijve naer gllelegentheyt ende
vercyfeh der faecken , foo wel vanden Authcur,
Schrijver,Drucker als Uyt-gever ende Diftributeur
cndc Verkooper van dien. Ende ten eynde 't felve
te beter mach worden achtervolcht ende onder-
houden, Ordonneren ende ghebieden Wy dat alle
Boeck-druckers, waer ende in wat Plaetfen, 't zy
buyten ofte binnen de Steden dcfer Geünieerde
Provinticn de felve ghefeten ofte woonachtich
mochten zijn , ofte oock naermaels mochten ko-
men te woonen, dat fy hare Perfoonen, cndc de
plaetfë haerder refidentie ende onthoudinge, inde
welcke fy hare Perffen hebben aengeftelt, binnen
den tijdt van drie dagen naer de publicatie defes, |
ende fucceiïivelijck van hare verhuyfinge aen hun-'
ne refpedive Magiftraten ende Overicheyt fullen
aen geven, ende laten aenteyckencn,op peynevaa
interdidie ende verbodt hares Handt-wercks bin-
nen defc Geünieerde Provintien , verbeurte van
hare PerfTcn ende alle Druck-gereetfchap daer toe
fpederende, cnde daer-en-boven een peyne van i
drie hondert guldens. Belaflcn ende bevelen Wy
alle Magiftraten ende Overicheyden, yedcr inden
fijnen tot alle 't geene voorfz is goede ordre teftel-
len, behoorlijcke vooriïeninge te doen , ende fchcr- I
pelijcken te letten , dat alles in voegen als vooren
punduelijcken naer ghekomen moge werden,foi.-
der te gedoogen dat yetwes in difrefped vande Rc-
geringe, wedcr-waerdicheyt vande Gereformeerde
Religie, ofte tot fmact, onrufte ofte ontiteltenifTe ;;
vande gemoederen der goede Ingefetenen, cndc f
wat meer dele cnde onfe voorige Placaten mochtc |
contrarieren, ghedicht, ghefchreven endc in druck
ghebracht werdc, ende alles wat van dierghclijcke
foortc voor defen al gereets in Druck uytgegeven
ende voor handen mochte zijn, ofte naermaels
voor den dach mochte komen, dat de felve fondet
onderfcheyt ende difilmulatie niet gheveylt, ver-
kocht,om gebracht ofte verbrcydet, maer al omme
op gehaelt ende in ghetrocken worden ,dat iy-luy-
den tot dien eynde mede voor haer fullen ontbie-
den alle Bocck-binders endc Boeck-verkoopers,
ende de felve onder handt-taftinge als boven ver-
plichten, van geen foodanige verboden ghcdruckte
Boecken , Rcfolutien, Aden, Gcfchriften ofte Li-
bellen te aenvaerdcn,dircdelickoftc indircdelick,
door die van haren Huyfgefinne,Winckel-dienaers,
ofte andere daer toe geapofteerde Perfoonen, maer
datfy de felve aenitonts, die haer ofte die van ha-
447              Placaten. nBoeck
cnde particulier,de Leden van dien,cnde oock van
Heeren endc Perfoonen in der felvcr dicnft wcfen-
de, wertghedifcpureércende bundelingen gheoor-
deelc,tot grooten ondicnft van defen Staet,némaer
oock gantfch onbehoorlick, fchandcleufelick ende
fcditieufelick, de hoochcyt, refped, faem, repu-
tatie cnde goeden naemvan Coningen, Republijc-
qucn , Princen ende Potentaten vande Nabuerige
Landen, ende Minifiers vande felve gheperfrrin-
geert,over gehaclt ende gelaflert, waer door foo de
hooch-gemeltc Coningen, Republijcqucn, Princen
ende Potentaten , cnde de Minifters vande felvc
worden geoffenfecrt,ende vanden Staet af-kecrich
ghemaeckt, cnde metongenegentheyt tegen den
ielven ontfteecken.
Dat felfs oock de vermetelheyt cnde perverfi-
teyt van cenige Menfcbendaer toe de overhandt
foo ver ghenomen heeft, dat fy haer verder niet en
ontfien met den druck gemeen te maecken Propo-
fitien, Verbalen, Rapporten, Rcfolutien ende ande-
re Acien.Saecken van Staet, endc de gemecne Re-
gieringe betreflende, tot merckclijcken ondicnft
vanden Lande , voegende noch dickwils tuffchen
beyde tot uyt-werekinge van hare quadcintentien,
hacr eygenc Invediven cndc verfierfcls die noyt by
den Staet gedacht, veel min gerefolvecrt zijn ghe-
weeft, ende uyt latende 't gcenc daer nootfaeckc-
lijck by hadde behooren te blijven, nergens anders
toe ftreckende, als ommc de goede Inghefètenen
abufive ende quade impreiïïen tegevcn,hare Ove-
richeden , cnde de Leden vande Regieringe deur
miiduydingen by de felve verdacht te maecken,
endc in kleyi>achtinge te brengen.
Waer uyt dan niet als onheyien van alle kanten
itaen te verwachten, het welcke alles niet en be-
hoort ghetollercert, maerdacr regens fondcrlinge
by dcfe tijden dient voorfien, ende na Rechten cn-
de voorgaendc Placaten, Wetten ende gebruyeken
van defè voorfz Vcreenichde Nederlanden, belet
ende gheftraft te worden. S O O I S Τ, dat
Wy by refumptie van onfe voorgaendc Placaten,
nae rijpe deliberatie, de Authcurs, Druckers cnde
andere Uyt-gevcrs, Verkoopers endc Diflributcurs
vande voorfz fcditicufe,calumnieufe,fchandeleuiê
ende difïamatoire ghefchriften, hoe die oock ghe-
naemt mogen wcfen, ofte hier nae ghenaemt mo-
gen werden, mitfgaders vande voorfz Propofitien,
Verbalen , Rapporten , Refoluticn ende andere
Aden, Saeckcn van Staet, ende des Landts Regie-
ringe betreffende, hebben verklacrt, ghelijck Wy
wel cxpreilelijck verklaren by defen ttraf baer aen
den Lij ve, tot alle plaetfcn ende tijden, waer fy ful-
len konnen werden bekomen , achtcrhaclt ende
gcattrappeert, Ende hebben Wy voorts naer rijpe
deliberatie ende beraetflaginge, van nieuws verbo-
den ende geinterdiceert, verbieden endc interdice-
ren by defen eencn yegclijckcn, van watStaet, Na-
tie , Qualiteyt cnde Conditie de felve fouden mo-
ghen wefen, niet alleen qualijck te fpreecken ofte
ichrijven vande Wettelijcke Regieringe dcfer Lan-
den, de Leden van dien, ende van de Heeren cnde
Perfoonen in der felver dicnft wefendc, ende van
Magiftraten van Steden ende Plactfen , nemacr
oock van Coningen, Republijcqucn,Princen ende
Potentaten vande Nabuyrige Landen, ende Mini-
iters vande M\e, noch oock eenige ergerlijcke cn-
-ocr page 271-
----
——
449 TegensargcrHjckc Bbècken,&c. enordreop cdruckett. 450
η dienile ter liant ghekomen fullen 2ijn, fonder
vemandt daer van ecnige communicatie ofte
maer fecreet gehouden worden by den Officier der
Plaetien daer fy hun fullen bekent maecken. Ende
fullen de voorfchreve premien ende vergeldingen
aende voorfchreve Officiers in het voorfchreve Cas
by ons datelick ende promptelijck worden bctadt,
om aende voorfchreve Ontdeckers verhantreyekt
te worden, Ordonneren ende bevelen daer omme
alle Officieren ende Tuiticieren dien fulcks toe
flaet, behoorlijck ende fcherp onderfoeck tcgens
de refpedtivc Contraventeurs van defen te doen, de
felve te itraffen ende doen ilraffen fonder diffimu-
latie ofte conniventie, naer hare forme ende inhou-
den van defen ende van onfc voorgaende Placa-
ten, geconfidereert Wy fulcks voor den dicnft,ruft
ende eenicheyt vanden Staet defer Landen, ende
vande iamentlijcke Leden, als oock vande goede
Ingefetenen van dien, bevonden hebben alfoo te
behooren. Ènde op dat nicmant daer van eenige
onwetenheyt ofte ignorantie Cn pretendcre, Ont-
bieden ende verfoecken Wy die Heeren Staten,
Stadthoudercn , Gecommitteerde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provintién refpe&ive
van Gelderlandt ende 't Graeffchap Zutphcn ,
Hollandt ende Wefl-Vrieflant, Zcelant, Utrecht,
Vrieflandt, Ovcr-YlTel, Stadt Groeningen ende
Ommelandcn,ende allen anderen Juflicieren ende
Officieren defer Vereenichde Nederlanden, dat fy
defen onfe Ordonnantie ende Placaetvan ftonden
aen al-omme doen verkondigen, uyt-roepen, pu-
bliceren ende affigeren, daer men ghewoonlijck is
dufdanige uyt-roepinge,publicatie endeaffixie te
doen , Procederende ende doende procederen tc-
gens de Contraventeurs ende Overtreders van de-
len, ende van onfc voorgaende Placaten,totte voor-
fchreve flratTen ende peynen, fonder gratie, ooch-
luyckinge, faveur, diiïimularie ofte verdrach.
Aldus ghedaën, ghearrefteert , gherenoveere
ende geamplieert, In 's Graven-Hage, onder onfen
Contre-Zegcl, Paraphure ende Signature van on-
fen Griffier, op den vierden Januarij fcflhien-hon-
dert een-en-vijftich. Was gheparapheert, Iacoh
Veth,n'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
Hoochfl-gemelte Heeren Staten Generael. Gc-
teeckent, N. Ruyfch. Zijnde op 't Spatiurn ghe~
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den WaiTche.
acn
openinge te doen,fullen leveren in handen van hare
ecmelde Overicheyt, ofte die geene anderfmts by
de felve daer toe fal vvefen gheflelt ende gheordon-
neert, op peyne dat die geene ter contrarie bevon-
den fullen werden ghedaen, ende noch eenige der
voorfz verboden Exemplaren onder hacr te heb-
ben , de felve hun-lieden niet alleen af ghenomen,
maer felfs ghehoudenfullen werden voorde Au-
theurs, Druckers ende Uyt-ilroyers van dien, ende
daer over metter daet in apprehenfie gcftelt,omme
tot volkomene achterhalinge van die geene, daer
meer acn fchuldich mogen zijn, fcherpelickonder-
vraccht te werden, ende foo lange in ghepalmt te
werden, tot dat de felve uyt gevonden fullen zijn,
als wanneer regens de Inventeurs, Dichters ofte
Autheurs, Onderhouders, Veylders ende Ommc-
dragers van alle de hier vooren verbodene Drucken
ende Exemplaren, tot executie defer en voörgaen-
dc Placaten gheprocedeert fal werden met alle vi-
geur van Juftitie, fonder eenige conniventie, ende
dat alles boven verbodt van haer Winckel-neerin-
ge, foo fyluyden eenige mochten doen,alle welcke
voorfchreve peynen ende boeten voor een derde-
part fullen komen ten profijte vanden Officier die
d'cxecutie doen fal, ende een derde-part ten behoe-
ve vanden Aenbrenger, ende het reilcrende derde-
part tot profijte vanden Armen der Plaetfe daer de
faceke fal voor vallen, ofte de calangie fal werden
gedaen. Wijders wort eencn yegelicken by defen
genotificeert ende verwitticht, dat foo wie fal we-
ten acn te brengen ende t'ontdecken de Schrijvers,
Setters ofte Knechts vande Druckers vande voor-
fchreve ergerlijcke, feditieufe,fchandeleufe,calum-
nieufe ende diiFamatoirc Gefchriften, ofte anderen
die daer met eenichfints fullen zijn bemoeyt ghe-
vveeft, ter faecke van gedaen ontdeckinge ,fal ghe-
nieten fulcks als naer ghelegentheyt van faecken
bevonden fal werden te behooren, ende dat boven
fijn aenpart inde voorfchreve penen ende boeten.
Ende in ghevalle de voorfchreve Ontdeckers ofte
Aenbrengers foude mogen wefen vande Compli-
cen , wert hun fulcks boven 't ghenot vande voor-
fchreve vereeringe ende aenpart refpeaive,nu voor
als dan, ende als dan voor als nu vergeven ende ge-
pardonneert, ende fal haren name niet ghemeldt,
D
En goetwilUge Lefer ghelieve indacht kh te zijn dat alhier fludieufelijck ende omme pregnante redenen voor ly
ghegaen zijn de naer volgende Placaten van hare Hoogh Mog. jegens particuliere Boecxkens ende Pafquillen
geèmaneert. Hellen niet te mingoet gevonden het fummier van dien alhier hy memorie te laten volgen.
Lfoo wegen Keyferlijcke Majefleyt gethoont ende geklaecht was over feecker Jaflerlijck
, Smaet-Boeck, geintituleert Phylaretis Amynta Codomanni Apologiapro Georgio Popelio Barone
't de Lolkovits&c. ad reges principes c at er of que Chrifliamnominis mort ales Dic<eopoli, apudTheophi-
Uum Agathonem, Anno Domini
1606. Daer inne dat fijne Keyferl. Majeft. aen fijne Key-
ftrüjcke ende Conincklijcke reputatie, eere ende hoochcyt, fonder eenich fondament, op 't heftighftc
acngetaft ende geledeert foude zijn, is by p/acate vanden vijfthienden Junij 1606. het ftroyen, verkoopen,
koopen, lefen, copieren, drucken, omdragen ofte behouden van dien op d'ordinaris peynen verboden.
2.. Infgelijcks is by Placate van hare Hoogh Mog. in date den 8 December 16 17. in ghetrocken, ende
op peyne van arbitrale correétie verboden feecker Boecxken, genaernt Weechfchael, omme t'overwegen
elOratie van d'Ed: Heer e Dudley Carleton
, Ambaffadeur van fijne Konincklickc Majefleyt van Groot Britannien,
met belofte van een vereeringe van duyfent guldens, die den Autheur, ende fes hondert guldens die den
Drucker foude weten aen te wijfen.
Ff
3. Opteii
-ocr page 272-
Placaten-;. ι. Boéck. 18. Tit. ι. Deel.
451
452
3.    Opten 24 November 1622. is by hare Hoogh Mogende feecker Placaet geëmaneert,waer by Grotij
Boeck, gheintituleert Verantwoording? vande Wettelijcke Regieringe van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, ?0o|
fameus, feditieus en fchandaleus verklaert werdt: met verbodt van 't felve inde Geünieerde Provinciën
te brengen, nac drucken, verkoopen, lefen , &c. maer 't felve den Officier aen te gheven en te YCt.
branden, &c.
4.    Den achtienden Augufli 1624. is infgelijcks by Placate van haere Hooch Mog: voor fameus ende
ondienilich verklaert ièecker Libel, geintituleert Waerachtïch verhaelvande tijdinge gekomen uyt Oofl-indien
met het Jacht genaemt de Ha/e in Iunio
1624 in Texel ingekomen, aengaende de confpiratie ontdeckt inde Eylan.-
den van Jmboyna, &c.
met verbodt van 't felve in den Lande te brengen, nae te drucken, lefen ofte ye-
mant ter handen te ilellcn: innehoudende premie van 400 guldens voor den geenen die den Autheur of
Drucker fal komen aen te brengen.
«5, Op den een-en-twintichflen September 1627. is mede voor fameus ende ondienilich verklaert feecker
Boecxken, geintituleert Eviduis minutum in helium Bohemicum authore Daniele de Viduis, met verboth van't
felve na te drucken, verkoopen ofte onder de Luyden te ilroyen, alles op peynen by voorgaende Placa-
ten jegens fameufc Libellen geëmancert,
6. By Placate vanden tweeden September 1638. hebben hare Hoogh Mog: voor nul ende van geender
waerde, met verbodt van verkoopen ende diilribueren, verklaert feecker gefchrift van D. Pbilippus Luk.
vicus, Predicant tot Maefirkht,
gheintituleert Kort vertooch vande uytkomften, ende laetfle difcourfen en woorden
ghepaffeert ende gevallen tujfchen de Predkanten vande Gereformeerde Kercke tot Maefirkht, ende de Confpirateun
van 'tgrouwelijck verraet tegens de felve Stadt
, (§V. Alfoo jegens ordre van 't Landt, ende buyten haere
Hoogh Mogende kenniile, ende jegens danck vanden voorfz Predicant foo hy verklaert, gedruckt was,
Placaten vande Staten van Hollandt.
ir\Egoetwillige Lefergelieve alhier voorgeinfereert te houden de Placaten d'Jnnis 1581. 1584 en 1589 Colum,
**~^211 tot zij incluys: mitfgaders het Placaet vanden J'are 1587. Colum. 43 5. hier boven gedruckt, voor foo velt
difponerenjeqens feditieufe Boecken, ende ordre op het drucken fiellen.
ι, Placaet vande Hooge Mogende Heeren Staten van Hollandt ende We$~
Vrleflandtj tegens hetfeditieuxfpreecken, het inbrengen, drucken, werkgopen oftefiroyen <van
dderhande argerlijcke ende feditieufe Boecxkens 3 Liedekens, ffic. Ende waer nae alle Drucken
hen njoortaenfullen. hebben te reguleren, den \
o, Iwtj 1618.
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wcil - Vrieflandt, Repre-
fenterende de Staten vanden fclvcn Lan-
de , Allen den geenen die dcfen jegenwoordigen
fuüen fien ofte hooren lefen , Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo niet tegenilaende ver-
fcheyden Placaten voor dcfen ghepublicecrt ende
verkondicht, eenige curieuie, ongeruite ende twiit-
gierige Menfchen, tot Nieuwicheden ende veran-
deringe trachtende, hen hebben onderilaen, ende
noch dagelijcks onderilaen, verfcheyden fchanda-
leufe ende argerlijcke Boccxkens ende Liedekens,
Refereyncn, Nieu-maren ende diergelijcke te dich-
ten, in drucke ende gefchrifte uyt te geven, ende
onder de Ghemeente te ilroyen: oock feditieufe,
fa&ieufe ende cal umnieufepropooilen te gebruye-
ken, daer by niet alleen onbehoorlijck vande Wct-
telijcke Regieringe der Landen in 't generael ende
particulier wort ghedifcoureert ende gheoordcelt,
maer oock gearbeyt ende onderilaen tuifchen Pro-
vinciën , Steden ende Ingefetenen der fclver twiil
ende oneenicheyt te maecken,fulcksdat d.'onwe-
tende ende onervaren Menfchen, ende den gemee-
nen Man daer deur lichtelick tot mifverilant ende
fcheuringe gebracht, ende van heure behoorlijcke
ende fchuldige plicht, die fy heure Wettelijcke
Overicheyt fchuldich zijn, afgheruckt fouden mo-
gen werden. Ende alfo fulcks in Landen van goe-
de Regieringe niet en behoort ghetollereert, maer
daer tegens fonderlinge in defe tijden dient voor-
fien , ende naer Rechten ende voorgaende Placa-
ten , Wetten ende gebruyeken vande Landen van
Hollandt ende Weit-Vrieflandt, beleth ende ghe-
ilraft te worden. S O O I S Τ , dat Wy nacr
voorgaende rijpe deliberatie ende beraedtflagingc,
van nieuws verboden ende geinterdiceert hebben,
verbieden ende interdiceren by defen eenen yege-
lijeken, van wat ilaet, Natie, qualiteyt ende condi-
tie d'felve foude mogen wefen, eenige argerlijcke
ende feditieufe Boecxkens, Liedekens, Nieu-ma^
ren, fchandaleufc Refereynen ofte andere hoeda-
nich die fouden mogen wefen, in geenderhande
Talen oft Spraeckcn voortaen binnen de voorfz
Landen te brengen, te drucken, nochtc in drucke
ofte ghefchrifte laeten uytgaen, te verkoopen ofte
ilroyen, ofte omme-dragen, ofte eenige feditieufe
ofte calumnieufe propooilen houden, opte verbeur-
te vande felve Boecxkens, Liedekens ende andere
ghefchriften, ende van noch hondert ponden tot
veertien grooten voorde eerile reyfe, ende voor de
tweede reyfe op dobbelde boeten, ende arbitrale
correclie, ende daer-cn-boven noch gcilraft te wor-
den
-ocr page 273-
" ■' '
1 " ■ ■■-■■■
.,-■- ■-.,■
45 3 Tegens argcrli jcke Boccken
den aendcn Lijve naer gelegentheyt endc vereyfch
der faecken. Ende ten eynde 't felve te beter mach
worden achtervolcht ende onderhouden, Verbie-
den \vy allen Boeck-druckers binnen d'voorfz Lan.
den, voortacn yet te drucken , ofte in druck uyt te
laten eaen, ten zy 't felve eeril by onfe Ghecom-
mitteerde Raden , ofte den geenen die inde rcfpe-
aive Steden daer toe fpccialicken fullen ghcautho-
rifeert zijn, verthoont, gevifitecrtende toe gelaten
fal zijn, iönder dat nae de felve toelatinge daer yet
toe ofte af gedaen fal mogen worden. Ende fullen
alle Boeck-druckers gehouden zijn den Exemplacr
origineel te houden van alle Boecken ende Aden
die fy fullen drucken, ende 't felve aende Gecom-
mitteerde Raden over te feynden, al eer cenige van
dien uyt gegeven ofte verkocht fullen mogen wer-
den , omme te weten wat naemaels daer toe ofte
af fal wefen ghedaen. Ende fullen alle Druckers
onder heurluyder gedruckte Exemplaren ghehou-
den zijn te {tellen heurluyder Name , ende Plaetfe
heurluyder refidentie, ende 't Jaer wanneer fulcks
is ghedruckt, oock den Autheur ofte Tranflateur
van dien, midtfgaders d'Afte van Permiffie inden
omilach van 't eerile bladt, mede op peyne voor
de eerile reyfe van hondert ponden tot veertich
grooten 't pont, cnde verbeurte vande Exempla-
ren , ende voor de tweede reyfe van twee hondert
gclijcke ponden , ende verbeurte vande Exempla-
ren, ende voor de derde reyfe van drie hondert ghe-
lijcke ponden , ende bannilTemente uytte voorfz
Landen voor den tijdt van thicn Jaren. Ende ten
eynde dit alles te beter achtervolcht worde, Or-
donneren wy dat alle Druckers inde voorfchreve
Landen ghehouden fullen wefen binnen den tijdt
van acht dagen nae de Publicatie defer, in handen
vanden Magiilraet refpeélive daer fy renderen, te
vernieuwen den Eedt van dat fy-luyden hen in al-
3&c enordreop t drucken. 454
les hier nae fullen reguleren, op peyne van t'eJcken
Maent daer nae te verbeuren de fomme van hon-
dert ponden tot veertich grooten 't pont, foo lange
fy daer van fullen blijven in ghebreecken: Welcke
voorfchreve peynen ende boeten voor een derden-
deel fullen kommen ten proiïjte vanden Officier
die de executie doen fal, een ander derden-deel ten
behoeve vanden Aenbrenger , endc 't re (lerende
derden-deel ten profljte vande ghemeene iaecke.
Ordonneren ende bevelen daer omme allen Offi-
cieren ende Jufticiers dien fulcks toe ilaet , be-
hoorlijck onderfoeck tegens de Contraventeurs te
doen, dTelve te itraffen ende doen ftraffên, ibnder
eenigc conniventie,naer forme ende inhouden van
dekn onfen Placate. Ende op dat niemant daer
van eenige onwetenheyt ofte ignorantie en pre-
tenderc, Ontbieden endc bevelen den Prefidenc
ende Raden vanden Hoogen Rade , d'Ecrfte ende
andere Raden vanden Provincialen Rade, ende al-
len anderen juilicicren cnde Officieren defer Lan-
den, datfy defe onfe Ordonnantie van Honden aen
al omme doen verkondigen, uyt-roepen, publice-
ren ende affigeren, daer men ghcwoonlijek is duf-
danige uyt-roepingc, publicatie ende affixie te
doen, Procederende endc doende procederen te-
gens de Contraventeurs cnde Overtreders van de-
fen totte voorfz penen, fonder gratie, oochluyckin-
ge, faveur,diu*Ïmulatie ofte verdrach.want wy fulex
tot dienile vanden Landen hebben bevonden tebe-
hooren. Gegeven inden Hage onder onfen Zegel,
ende Signature van onfen Secretaris,op den negen-
thienden Junij, in 't Jaer duyfcnt fes hondert cnde
achthicn. Onder ilondt, Ter Ordonnantie van-
de Heeren Staten van Hollandt ende Weit Vrie£
landt. Geteeckent, Λ. Duyck. Zijnde daer op ge-
druckt 't Zegel der felver Heeren Staten in rooden
WaiTche.
2. Placaet vanden Hoye van Hollandt, waer byghelaïl wertbetTlacaet
wan hare Hoogh Mog. in date dm 3 0 Si ober 16^. hier hoven cokm. 430. gedmekf 3 pm~
Bmlijck^ tObferveren
, in date den \%Q$ober 1646.
REDERICK HENRICKbyder
gratie Godts Prince van Orangic, Grave
__ van NaiTau,Meurs,Buyren, Leerdam,&c.
Marquis vander Veer ende Vliffingen, Heere ende
Baron van Breda , der Stadt Grave , ende vanden
Lande van Cuyck, Dictz, Grimbergen, Herilall,
Warneflongh, Cranendonck, Arlay, Noferoy, Sint
Vijth, Daefburch, Polanen, Willemiladt, Nyer-
vaert, YiTelftcyn, Sinte Maertenfdijck, Geertruy-
denberch,Chaileau Regnard.de Hoogcende Lage
Svvaluwe, ende van Naeltwijck, Erf-Burgh-graefT
van Antwerpen ende van Bcfancon, Erf-Maer-
fchalck van Hollandt, &c. Gouverneur, Capiteyn
Generacl endc Admirael, Mitfgaders de Prefident
ende Raden over Hollandt, Zcelandt ende Vrief-
landt, Ailen den geenen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt* Alfoo dagelijcks by experien-
tie bevonden wert,dat het Placaet by de Ho: Mo:
Heeren Staten Generacl der Vereenichde Neder-
landen, den derden Ocïober anno feilhien-hondert
ncgen-en-dertich ghedaen emaneren , tegens het
maecken, in brengen, drucken, verkoopen offtroy-
en van allerhande ergclijckc endc fcditieufc Boecx-
kens ende Liedekens, in geenen deelen behoorlic-
ken gcobferveert en wert, maer dat niet tegenftaen-
de het felfde Placaet het licentieus drucken ende
divulgeren van vele fchandeleufe ende voor den
Staet vanden Lande cnde Religie fchadelijckc ge-
fchriften van tijde tot tijde meer cnde meer is acn
grocyendc, ende gefchapen es eyntciijeken tot ver-
der extremiteyten ende fwarighcyden te fullen
uyt bcrilen,ten zy daer innc tydelick werde voor-
fien. S O O I S Τ, dat Wy om fulcke inconve-
nientcn voor te komen, cenenycgclijcken van wat
qualiteyt ofte conditie hy zy, ende fpecialijcken
alle Druckers cnde Boeck-verkoopcrs, van wegen
d'Hooge Overigheyt willen vermaent ende ghe-
waerfchouwt hebben van fich in 't toekomende
naer den innehouden van 't voorfchreve Placaet
punftuelicken ende precifelicken te reguleren, ge-
merekt Wy gemeent zijn 't felfde in allen deelen
ilrideüjck te mainteneren, ende tegens de Over-
F f ζ                 treders
-ocr page 274-
PIacateo-ß. t. Boeck. é S. Tit. é. Deel
456*
455
Bevelende van wegen als boven eenen yegelijcken
hem hier naer te reguleren. Gedaen inden Hacre
den achtienden Odober Anno feftien-hondert fes-
en-veertich,Ende t'oirkonden 't Zegel van Juftitie
hier op gedruckt in Placate. In kenniile Yan my
C. Rollandt.
treders van dien in eonformite' van 't felfde te pro-
cederen. Ende ten eynde niemant hier van igno-
rantie en pretendere, Lallen Wy den eerften Deur-
waerderdie defebehandichtfalwerden, hiet van
naer voorgaende klock-gheflach te doen openbare
publicatie ende affixic daer ende fo 't behooren fal.
Placaec , Tegens allerley argerlijcfy Libellen gefchriften ende ØafquiL
kn) waer by de Hoogbeyt <~õáç Conmgen, RepMtjcquen, Princen en Potentaten <~õáç Nabuy*
rige Landen3mitfgadeYs derfelver refpeiï eenichfints wert geledeert ende geperfiringeert
3 ende'm
fpecie jegensftecker Boechgbeintituleert
Defenfio Regia pro Carolo primo, &c. In
date den \ ã lanuarij
1650.
E Ridderfchap, Edelen en Steden van
Hollandt ende Wcft-Vrieflandt, Reprc-
fenterende den Staten vanden felven
Lande : Allen den geenen die defen je-
genwoordigen fullen fien ofte hoorcn lefen, Sa-
luyt. DOEN TE WETEN, Alfoo niet
tegenftaende; verfcheyde onfe voorgaende Placa-
ten al omme inden voorfchreven Lande voor de-
fen gepubliceert en verkondicht, de welcke by de-
fen worden ghchouden voor vernieuwt, inden fel-
ven. Lande worden ghedruckt , gheftroyt , om-
ghedragen, of anderfints uytgegeven en ghemcen
ghemaeckt alderhande ergerlijcke Libellen, Paf-
quillen,Nieuwe-maren, erdichtetSamenTpreec-
kingen , Invediven, Lafteringen en andere aen-
ftootelijcke Tradaten en Gefchriften , door de
welcke gantfeh onbehoorlijck, fchandaleufelijck
en oock feditieufelijck de Hoochcyt , refped,
faem, reputatie en goeden naem van Coningen,
Republijcqucn, Princcn en Potentaten vande na-
burige Landen , en Minifters vande felvc werden
gheperftringcett, over ghehaelt en gelaftert, waer
door foo de hooch-ghedachte Coningen, Repu-
blijcqucn, Princcn en Potentaten , en Minifters
vande felve werden geoffenfeert ,wanden Staet af-
kcerich ghemaeckt, en met ongenegentheyt te-
gen den felven öntfteecken, waer uyt dan niet
als onhcylcn van alle kanten en ftaen te verwach-
ten. Alle het welcke uyt verfcheyde refpeden
pervitieus, fchandelijck en fchadelijck by ons wer-
dende ingheficn , hebben ghcoordeelt fulcks niet
getollerecrt ofte geleden, macr fonderlinge in defe
conftitutie van tijdt en faecken met crnft tegen
ghegaen te moeten werden. S O O I S Ô , dat
wy nae rijpe deliberatie verboden en geinterdiceert
hebben, verbieden en interdiceren wel exprelTelijc-
kenby defen eenen yeghclijcken van wat Staet,
Natie, qualiteyt of conditie de felve foude mogen
wefen , eenige foodanige Pafquillen, Libellen,
Gedichten, Tradaten of andere dicrghelijcke Ge-
fchriften, in wat Tale de felve fouden mogen ghe-
ilelt wefen, voortaen binnen defe Landen te bren-
gen , drucken, in druck ofte ghefchrifte te laten
uyt gaen , te verkoopen, ilroyen, om te dra-
gende anderfints ghemcen te maecken,ofte in 't
licht te brengen, optc verbeurte van alle de felve
Libellen, Gedichten , Tradaten ofte andere dicr-
ghelijcke Gefchriften, en daer-en-boven opte boe-
ten van vijf hoiidert guldens te verbeuren by de
Autheurs, Schrijvers, Druckers, Uyt-gevers, Ver-
koopcrs , Stroycrs en Om-dragers vande voor-
fchreve ergerlijcke Libellen, Tradatencn Gefchrif-
ten, midtfgaders arbitralij eken te werden geftraft
voor de eerfte reyfe , en voor de tweede ofte an-
dere reyfen op dubbele boeten, en daer-en-boven
aenden Lijve gheftraft te worden naevereyfehvan
faecken, de voorfchrevc boeten te diftribueren een
derden-deel ten profijte vanden Officier die de
executie doen fal, een derden-deel ten behoeve
vanden Aenbrenger, ende 't refterende derden-
deel ten behoeve vanden Armen der plaetfe daerde
iaecke fal voor vallen , ofte de calangie fal werden
gedaen.
Wijders wert een yeder kennelijck ghemaeckt
dat foo wie fal weten t'ontdecken d'Autheurs,
Schrijvers, Druckers, Setters ofte Knechts vande
Druckers vande voorfchreve ergerlijcke Ghefchrif-
ten,ofdiefichdaer met eenichfints fullen hebben
bemoeyt, ter faecke vande ghedaen ontdeckinge,
voor recompeniè fullen genieten fulex als naer ge-
lcgentheydt van faecken fal bevonden werden te
behooren.
Vorder hebben wy verboden, en verbieden wel
uytdruckelick by defen het drucken, in druck ofte
ghefchrifte uyt te laten gaen, te verkoopen, ver-
mangelen, itroyen, om te dragen, ofte anderfints
ghemeen te maecken feecker Boeck of Tradaet,
geintituleert Defenfio Regia pro Carolo primo , &c. in
wat Formaet ofte Tale het foude mogen wefen,
opte verbeurte vande Exemplaren van 't voorfchre-
ve Boeck, midtfgaders de boete van vijf hondert
guldens boven arbitrale corredie, t'elcken te ver-
beuren by den geenen die tegens het geene voor-
fchreve is fal bevonden werden te hebben gedaen,
de voorfchreve boeten te diftribueren, in voegen
als hier vooren is ghefey t. Ende op dat niemandt
daer van eenige omvetenheyt of ignorantie en pre-
tendere , ontbieden en bevelen Wy den Stadthou-
der, Prefident enRacden inden Hoogenen Pro-
vintialen Raden refpedivelijck, midtfgaders allen
anderen Jufticieren en Officieren vanden voor-
fchreven Lande, dat fy defe onfe Ordonnantie en
Placaet van ilonden aen al-ommedoen publice-
ren en affigeren , daer men gewoonlijck is dufda-
nige publicatie en affixie te doen, Procederende
en doen procederen tegens de Contravcnteurs en
Overtreders van defen tot de voorfchreve ftraffen
en peynen , ionder gratie, ooch-luyckinge, faveur
of
-ocr page 275-
45 7 Tegens argcrlijcke Boeckenj&c. en ordrc op 'c drucken. 458
f diflimulatie, ofte verdrach, want wy fulcks ten Hage onder onfen grooten Zegele daer aen doen
dienfte vanden Lande bevonden hebben te bc-hooren.
hangen op den feventhienden Januari) in 't Jacr
ons Heeren fefthien-hondert ende vijftich. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande Staten ,
Herk' van Beaumont.
Aldus ghedaen ende ghearreileert in 's Graven-
DE verdere Placaten vanden Staten ende Hove van Hollandt jegens particuliere Pafqutllen ofte Gefihrifien fuc-
ceffrveHjck geèmaneert, ende op depeynen inde boven-ghedruckte Placaten foo vande Staten Generael als vande
Staten van Hollandt geflatueert, verboden, hebben buyten ons oogemerck geacht door den druck ie vernieuwen. Dan
op dat degoet-willtge Lefer kennifie hebbe, wekke Boecxkens ende gefchriften by ?iame verboden zijn, hebben defclve
alhier in 't korte vervatet
.
1.  By Placatc vande Staten van Hollandt in date aen feventhienden Oilober 1614. is het feecker Boecx-
ken geintituleert Sybrandi Luberti Refponfio adpietatem Hugonis Grotii voor fameus verklaert, ende als den
vcliiant der Landen van Hollandt ende Weft-Vriellandt fchadelijck, in getrocken, met verbodt vande
verkoopinge en verftroyinge van dien.
2.  By Placate vande Staten van Hollandt, is opten xx Iunij 1618. voor inj uricus Libel verklaert feec-
ker Bocckge genaemt Provifw?iele openinge van verfcheyden faecken,ghefiett inde Remonfirantie vanden Heere
Advocaet van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt:
Met belofte van 500 guldens tot recompenfe voor den ont-
decker van den Autheur ofte Drucker.
3.  Van gelijcken is by Placate vande Staten van Hollandt in date den xx Juli) ióxx. voor fameus, fe-
ditieus en oproerich verklaert feecker Libel, gheintituleert Nootwendich dijcours ofte vertooch aende Hoogh
Mov: Heeren Staten Generael vande Participanten der Oofl-Indijche Compagnie tegens de Bewmthebbers.
Is dien-
volgens 't verkoopen, nae drucken ende lefen verboden, op peynen inde Placaten iöo by de Staten Ge-
nerael, als mede van Hollandt jegens feditieufe Libellen uyt gegeven, gheuatucert,cnde is vier hondert
guldens tot premie voor den geenen belooft die den Autheur of Drucker lal konncn aen wijfen. Sijn
voorts de Perfoonen vande voorfchreve Bewinthebbers in fpecialc Sauveguarde ende protectie ghc-
nomen.
4.  Den 19 Januari) i6x6. is by placate vanden Hove van Hollandt verboden te drucken en onder de
Gemeynte te verfpreydcu feecker feditieus Boccxken, geintituleert den Hollandtfchen Apocalipfts.
5.  Van ghelijcken is den lefen Februari] 16x6. by placate vanden felven Hove voor fameus en fedi-
tieus verklaert feecker Libel, gheintituleert Β. Μ. facrum generofi ® illufi'ris Hcrois J'ohannis ab Qldenharne-
velt,
met belofte van een premie van duyfent guldens voorden geenen die den Autheur, Drucker, Ver-
kooper oft Uy tilroyer fulcks fal weten aen te brengen dat hy in handen komt.
6.  Is voorts opten vierden lunij 1647. wegen den felven Hove by Placate verboden te verkoopen of-
te divulgeren feecker fameus en inj uricus gedicht, geintituleert Peys-gedhht regens den Heere Ambaffadeur
Servient.
Ende is den Acnbrenger tot een premie belooft hondert ponden te xl. grooten 't iluck.
7.  By Placate vanden felven Hove in date den derden Mey 1650. is voor injuricus en fameus Libel ver-
klaert feecker Boecxken, geintituleert JVaerachtige Proceauyrèn gcpleeght tegensJacomina de iVith, Huyfvrou-
we vanden Heere Prefident Wijwaerden,
met verbodt van 't felve in ceniger wijfc te drucken, verkoopen,
ilroyen oft divulgeren, op penen inde Placaten vande Ho: Mog; Heeren Staten Generael defer Verec-
nichde Nederlanden tegens de fameufe Libellen geftatucert.
8.  0^\\neqen-en-twintichflen Augufii 1 6 $ o. is by Placate vanden Hove van Hollandt genotificeert
dat foo wie fal weten aen te brengen den Autheur ofte Drucker van feecker fchandaleus Gedicht, ghe-
intituleert Blyfchap over de verloffingc van Amflerdam, fulcks dat fy in handen vande Juftitic gheraecken,
vereert fal werden met vier en twee hondert guldens rcfpeiitive,
9.  Is mcdeby 'Placate vanden voorfchreven Hove in date den een-en-twintichflen Oilober 1650. verbo-
den 't verkoopen en verfpreyden van feecker fchandaleus en feditieus Boccxken , gheintituleert iOnt-
fielden Amflerdammer metjijne trouwe waerfchouwinge,Raedt en Antwoort op Bickers beroerte,
met belofte van
1000 guldens voor den geenen die den Autheur, en 600 guldens die den Drucker fal weten aen te wij-
fen : ende dat den Drucker impuniteyt fal genieten foo hy den Autheur aen brenght.
10.   Opten vier-en-twmtichflen April 1652. is by Placate vanden Hove verboden 't drucken, verkoopen
en divulgeren van feecker Boeck, gheintituleert Den hcrfcldcn Leeuw, ofte Difcours over 't ghepaffeerde inde
Vercenichde Nederlanden in 't Jacr
16 5 o en 16 5 1. op pcyne inden Placatc van hare Ho: Mo: in date den
4 Januarij 1651 begrepen.
11.  Opten eerfien Augufii 1 6 5 2. is by Placate vanden Staten van Hollandt, het drucken, verkoopen,
divulgcrcn,communiceren,oft onder behouden van 't injuricus Pafquil, gheintituleert, Articukn tegens de
Louveficynfche
//«w;/, verboden: maer wert ghelaft 't felve den Officier ofte Magiftraet aen te brengen.
Wert voorts een premie van duyfent ponden te veertien grooten belooft den geenen die den Autheur,
Drucker of Uytgever fal weten aen te wijfen.
F f -5                                      ii. Is
-ocr page 276-
459            Placateo-/· i.Boeck. i8.Tit. i.Deel.
ix. Is tnedc opten tweeden April é â ■$ y by Placate vandenHove voor fameus,fchandaleus endeca-
lumnieus verklaert feecker Libel, ghedivulgeert onder den Ty tel van Rotterdams Zee-praetge, tuffchen een
Coopman, een Borger, ende een stuyrman
, innehoudende diverfehecalumnien, ilreckende tot naedeel ende
quetftnge vande eere cnde goede reputatie vanden Vice-Admirael Johan Everts: met belofte van vijf
hondert guldens voorden ontdecker vanden Autheur, ende æ 50 foo hy den Druckerfuicks weetaen te
brengen dat 's in handen vande Juftitie komen.
Placaten vande Staten van Zeelandt.
D
E goei willige Lefer gelieve alhier voor geinfereert te houden het 3 6 Art. vande Placate van Policie van Zeelant,
hier loven Colum. 3 57 en 3 f8. Als oock V verloth van qualick (preecken tot naedeel vanden Staet ofte Gerefor-
meerde Religie: ende flroyen en maecken vanfoodanige Boecken inden Placate vanden
16 Otloler 164Æ. hier leven
Colum. z}6 in 't eynde en x^y gcdruckt.
Placaet, Waer hy het innebrengen, druc^en, fyopeç ende verhopen van SqcU
maenfe ende der gelijck^ K/etterfcbe Boecken (verboden veert3 in date dm 2 % Moert 16 5 1.
ven dien op de boete van hondert guldens voorde
eerde reyfe,en voor de tweede reyfe van twee hon-
dert guldens ende arbitrale correöie, naer gelegent-
heyt en vereyfeh der faecken. Ende ten eynde het
felve beter achtervolcht en onderhouden werde,
Verbieden wy mede, dat geene der voorfz Boec-
ken en Schriften en fullen uytgegeven, verkocht
of ghekocht werden, al waren cue felfs daer nevens
gherefutcert of weder-leght, ten zy de felve alvoo-
rens, by de Claiien defer Provintie getoonten ghe-
apptobeert, daer naer by ons fpecialick toe-gelaten
werden:alles op ghelijcke boeten en ftraffen , als
hier vooren vermeit is : de felve te appliceren een
derde voor den Aenbrenger, een derde voor den Of
ficier de calange doende, ende een derde voor den
Armen. Ende op dat niemant hier van eenige on-
wetentheyt ofte ignorantie en pretendere, hebben
wy geotdonneert ende bevolen, gelijck wy ordon-
neren ende bevelen bydefen onfen Placate ende
Ordonnantie, dat van ilonden aen al-omme hiet
van publicatie ende affixie werde gedaen, ende te-
gen de Contraventeurs ende overtreders van defen
fonder gratie, ooch-luyekinge, faveur, diilimulatie
ofte verdrach werde gheprocedcert: Want wy he&
felve alfoo bevonden hebben te behooren. Aldus
gedaen ter vergaderinge vande wel-gemelte Hec-
ren Staten, in 't Hof van Zeelant tot Middelburcb,
denzzMeerte 1651. Ter Ordonnantie vande Sta-
ten voornoemt.
De Brune.
E Staten des Landts ende Graeflickheyt
van Zeelant, Alfoo tot onfer kenniile ghc-
_ komen is dat hier in defe Provintie, geJijck
oock elders in gebracht werden verichcyden erger-
lijcke ende Godts-laiterlijcke Boecken en Gefchrif-
ten, ibo in 't Latijn by Socinum en andere Socini-
aenfche geeften ghefchreven, als oock in onfe Ne-
derlandtfche Tale over ghefet, ilreckende tot ver-
derf en verleydinge vande eenvoudige cnonvafte
Menfchen,die noch teerc en ongeoeffende finnen
hebbende,de fubtijle en op-gepronckte redenen der
Menfchelicke wijfheyt niet konnen tegen ftaen of
wederleggen. S O O I S Ô, dat wy, als Voor-
forgers en Vocfter-heercn der Inghefetenen defer
Provintie.Ampts en gewiiles halven verplicht zijn-
de , niet alleen te waken en forge te dragen voor de
tijdelijcke welilant derfelver, maer oock voorne-
melick dat de zielen van 't verderf behouden, en
Godts eere betracht mocht werden, goet ghevon-
den hebben daer tegen te voorfien, en dienvolgen-
de te verbieden, gelijck wy wel exprelTelick by de-
fen onfen Placate verbieden, dat niemant van wat
ilact, qualiteyt en conditie de felvc fouden mogen
wefen, geene foodanige Boecken of Schriften, of
andere behclfende Ketteriche cnde ergerlijckeopi-
nien, ilrijdende tegen Godts Woort,of de eere van
de Salichmaker des Werclts, hier in defe Provintie
fal vermogen te brcngcn,te druckenofte laten uyt-
gaen,oock nietkoopen ofte verkoopen, op de ver-
beurte vande felve Boecken en Gefchriften, en bo-
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
D|£ goet willige Lefer gelieve alhier voor gheinfereert te houden 't gunt uyt het Placaet vanden twee-en-twintich-
fien December fefihien-hondert en achthien
, inde Annotatien onder num. <^en n. Colum. 443. Midtfgaders at
Placaten op het drucken des Byhels
, in date den elfden Decemler fèfthien-hondert twee-en-dertich , thienden Junij
fefihien-hondertJeven-en-dertich, endedrie-en-twintichfien Decemler fefihien-hondert negen-en-dertich ,hier loven
Colum.
189. 190. 191 en 192. Als oock het Placaet vanden achthienden Ofloler fefihien-hondert fes-en-veertich
mede loven Colum,
453 gedruckt.
Placaet,
-ocr page 277-
x TcgensargerlijckeBoecken,&c. en ordre op't drucken. 4Ó2
Placaet, Verbiedendeeenige JBen ofte JBitaten> op ofte uytgheyolge vande
Nationale Synode wan Dordrecht gevallen, te drucken ofte te doen dmkentfte werkoopen;, buyten
OBroy. Oen \ 6 Mey Anno
1619.
DE Staten Generael der VerecnichdeNe-
derlanden , Allen den geenen die dcfe
fullen Tien ofte hooren Jefen , Saluyt .
DOEN TE WETEN: Alfoo Wy totbe-
houdenifle vande ware Gereformeerde aengheno-
mene Chriftelijcke Religie, ende tot wecringe van
alle innovatie die eenige Perturbateurs vande ghe-
mecne rufte ghetracht hebben buyten alle ghe-
woonlijcke Kerckelijcke ordre in te dringen, heb-
ben goet ghevonden te convoceren een Nationael
Synode : Waer inne door fonderJingc voorfichtig-
hcyt ende ghenade van Godt Almachtich, foo
verre eenparichlijck is ghehandelt, dat die appa-
rentelijck binnen weynige dagen ten eynde fal
konnen werden ghebracht: Ende dat over fulcks
in tijdts dient voorfien, om alle vordere mifver-
ffcuiden te verhoeden , dat gecnige Aden ofte
Aditaten aldaer ghevallen, met 't gunt daer van is
dependerende, buyten onfe exprefïe ordre en wèrt
gedrucktofte verkocht. S O O I S Τ, dat Wy
wel expreiTelijck bevelen ende belaften een yeder,
wie hy zy, buyten onfen Odroye aen de Scriben
des voorfchreve Synodi, op den veerthienden defer
vergunt, eenige Aden ofte Aditaten, op ende uyt
gevolge vande Synode ghevallen, in 't gheheel ofte
deel binnen defe Vereenichde Nederlanden te
drucken , doen drucken ofte verkoopen, nae te
drucken, ofte elders naer ghedruckt in de felve te
brengen, om te verkoopen, ofte verkocht te wor-
den,op de verbeurte van alle de Exemplaren, ende
daer-en-boven een peyne van fes Carolus guldens
voor yeder Exemplaer: t'Appliceren een derden-
deel daer van tot behoef vanden Officier die de ca-
lerigie doen fal, het tweede derden-deel tot behoef
vanden Armen,ende het refterende derden-deel tot
behoef vande Scriben der voorfz Synodi, ende dat
daer en boven arbitralick gecorrigeert ende geilraft
fullen worden die geenige die tegens defen onfen
bevele ende goede meeninge foodanigc Exempla-
ren in defe Vereenichde Nederlanden verkoopen
ende brengen fullen.
Aldus gedaen ende gearrefleert ter Vergadert η ·
ghe vande Hooch-ghemeltc Heeren Staten Gene-
rael , in 's Graven - Hage op den fefthienden Mey
Anno fefthien hondert ende ncgenthien. Was
gheparapheert, /. van Dorth,Yt' Onder ftont, Ter
Ordonnantie van de felve Heeren Staten. Ghe-
teeckent,
C. Aerffen*
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Waer by het nae -dmc\en van feecker (jefchrift, gheintituleert,
AVaerachtich en noodich Berichc, &c. door ordre wande Ed: Groot Mog: Heeren Staten
wan Hollandt ende Weft.Vrieflandtghedaen 'm fiellen, opgrootepeynenwerbodenwert3 in date den
28 Augufti 1651.
fffÉ^E Raden overHollandt, Zeelandt ende
Ι Hl]j Vrieflandt. DOEN TE WETEN,
f jjgjLs Alfoo wy in ervaringe zijn gekomen, dat
feecker gefchrift, geintkuleert fVaerachtich
ende Noodkh Bericht
, (fSV. door ordre van haere Ed:
Groot Mog: de Heeren Staten van Hollandt ende
Weft-Vrieflandt gedaen in ilcllen, nac-ghedruckt
is, ende verkocht wert, 't welcke direde is inrijden-
de tcgeris voorgaendc Placaten, ende partieulicr-
lick jegens de goede intentie vande felve hare Ed:
Groot Mogende. S O O I S Τ , dat Wy ver-
boden hebben, ende wel expreiTelick verbieden by
defen aen alle Drückcrs, Bocck-verkoopcrs, ende
allen anderen van wat qualitcyt ofte conditie de
felve fouden mogen zijn, het felve na te drucken,
verkoopen ofte in eenigerley wijfc te divulgeren,
ofte aen yemant anders bekent te maecken, maer
foo eenige Exemplaren daer van in haere handen
mochten komen, de felve terftont aen den Hove,
ofte aen de refpedive Magiftraten daer onder fy
woonen, over te leveren, op peyne van contrarie
bevonden werdende gedaen te hebben, volgens de
voorfchreve Placaten, ende oock arbitralijcken ge-
corrigeert te werden. Endeopdatdiegeene, de
welcke het voorfeyde Noodkh Bericht foude mogen
doen drucken, ofte oock ghedruckt hebben, foude
mogen werden ontdeckt, Soo ift, dat aen alle die
gcenc, die de voorfz Perfoonen, ofte een van dien
foude konnen aenwijfen, fulcks dat fy in handen
vande Juititiekomen,tot eene vereeringe by defen
wert belooft de fomme van duyfent Carolus gul-
dens, ende dat daer-en-boven fijn naem fecreet ge-
houden fal werden. Laftendc ende ordonnerende
voorts , dat den inhouden van defen openbaerlijck
ghepubliceert fal werden vande Peuye van 's Gra-
ven-Hage, ende alommc daer 't van noode wefen
fal, gbeaffigcert. Gedaen inden Rade op den acht-
ende - twintichilen Augufti 1 6 5 1. Inkenniiïb
van my,
Adr Pots.
DEN
-ocr page 278-
463                    Placaten. ï.Boeck. i^.TIt.                    4^
DEN NEGENTHIENDEN TYTEL.
Behelfende Placaten jegens Rethorikers, Batement-
fpeelders , Rijffdaers, Loceryen, &cc>
Placaet vanden Ê O Í É Í C K.
Placaet, Waerby verboden werden deCamer^fpelen/E'atementen^LiedeJ^ns^
Cotneèen, Refereynm, BaUden} O'c in date dm %ê Immrij j j j p.
BYDEN Ê 0 Í É Í C Ê.
vvoonlick is uyt-roepinge ende publicatie te doene,
ende van onfen t'wegen fcherpelijcken verbieden
ende interdiceren een en yegelijcken,van wat ftate,
qualiteyt ofte conditie hy zy, Uytlander oft Ön-
derfaten , hem voortaen te vervorderen eenichfins
te divulgeren, fingen oft fpelen, doen divulgeren,
jfingen ofte fpelen* in 't openbaer in Gefelfchap, oft
in 't heymelick,eenige Camer-fpelen, Baladen, Lie-
dekens , Commedien, Batementen, Refereynen
oft andere diergclijcke Schriften, van wat materie
ende in wat Tale die fouden mogen wefen, foo
wel oude als nieuwe, daer inne gemenght zijn ee-
nige queftien, Propofitien oft materien beroerende
onfe Religie ofq Geeilelijcke Luyden, 'tzy aen-
gaende heure Perfoonen oft Staten. Ende belan-
gende den Spelen van Sinne oft Moraliteyt, oft
andere dingen, die ghedaen oft gefpeelt worden ter
eeren Godts oft van fijnen Heyligen, oft tot verma-
kinge ende eerlijcke recreatie vanden Volcke: En
fullen die Mxe niet gefpeelt noch gereciteert mo-
gen worden, ten zy dat die eerft gevifitecrt zijn by
den principaelen Pailoor, Officier ofte Wet vander
Plaetfen, daer de voorfeyde Spelen ghefpeelt ende
ghereciteert fouden worden, ende vanden felven
daer toe oorlof ende confent verkregen hebben, die
oock fullen moeten aenmereken ende onderfoec-
ken, oft de felve Spelen oft Gcfchriften eenige din-
gen in houden, die ecnichfints dire&elijck oft indi-
redelijck onie voorfcyde Religie ibuden mogen of |
fenderen. Om indien ghevalle die te verbieden |
ende interdiceren, gelijck wy die metter daet gein- J
terdiceert ende verboden hebben, 'twelck wy oock;
verilacn iïadt te grijpen voor die ftomme Spelen,
die men heet Verthooningen oft Reprcfentaticn
by Perfonnagien, die welcke wy infgelijcks verbie-
den, indien fy yet in houden datfoude mogen
fchandaliferen oft oiFenderen foo voorfeytis, op
peyne dat de gheenc die in eenige vanden punften
voorichrevcn gecontravenieert, oft nae dien fy oor- |
lof ghehadt hebben yet daer inne verandert oft toe |
gevoecht fullen hebben, 't welck foude mogen of |
fenderen (ibo wy verflaen ibmmige hier voormaels |
gedaen te hebben) fcherpelicken, arbitraerlicken I
ende exemplaerlicken geftraft fullen worden na de I
gelegcntheyt vander iaeckc: waer op wy oock be- |
lailen wel expreifclijcken onfen Officiers ende elc- |
ken Rechter behoorlick toeficht ende reguard te |
nemen. Ende tot ondethoudenifTe ende obfervane
van defen, procedeert ende doet procederen by de-
claratie ende executie vande peynen daer inne be-
grepen ,
ø/ÅÅ£% Nfen lieven ende getrouwen die Prefident
ß Ipfl I ende Luyden van onfen Rade in Hollant,
^lllj^l Saluyt ende dileclie.
AJioo t'onfer kenniiTe gekomen is, dat men in
onfe Landen vanherwaerts-ovete, maeekt, com-
poneert ende fpeelt, foo wel by onfe Önderfaten,
als andere vreemde ende Üytlandige Perfoonen
komende inde felve onfe Landen,diverfche Spelen
van Sinne oft Moraliteyt, Camer-ipelen, Batemen-
tcn, Rondeelkens, Refereynen, Baladen ende dier-
gelijcke,daeruytdickwils fchandalifatie rijft, oft
daer inne ghemenght zijn die heylige Schriften,
Goddelijcke rnvfterien ende conftitutien, van on-
fer Moeder die fieylige Kercke,die fomtijts qualick
uyt gcleyt cnde geappliceert worden: Sprceckende
oock tot achterdeel ende verfmadenine van eeni-
ge Gheeilelijcke Perfonnagien ende Religieufen,
daer by 'tgemeene Volck on tfticht, verleydt ende
bedrogen wort, 'twelck ontwijfFelickcn, feer peri-
keleus ende fchadelick is totter gemeyne welvaert.
Ende want men hier voormaels (wefende als doen
't Volck niet foo gecorrumpeert, noch de dwalin-
ge foo groot als die nu zijn) niet ibo groote tocficht
genomen en heeft op de felve Spelen, Camer-fpe-
len, Batementen, Liedekens, Refereynen, Baladen
ende Rondeelkens, als 't van noode is in defen jc-
genwoordigen tijdt, inden welcken die quade ende
gereprobeerde Scclen, dagelijcks lancks foo meer
op komen cnde vermenichvuldigen.
S O O IS Ô, dat wy defen over ghemerekt,
ende hier op gehadt uwe advijs, ende oock van on-
fen anderen Provincialen Raeden van berwaerts-
overc, begeerende daer inne te voorfien tot meer-
der rufte cnde tranfquilliteyt van onie Önderfaten
ende de ghemeyne welvaert, ende om voor te ko-
men tot alle 't gcene dat eenichfins 't ghemeyne
Volck, ende fonderlinge de fimpele ende jonge
Luyden fouden mogen ontdichten. Aenmerc-
kende oock dat niet en betaemt die Heylige my-
flericn te prophaneren, ende vandc heylige Schrif-
ten te mil bruyeken , midts de felve mengelende
met weerlijcke ende belachelijcke dingen , die
welcke behooren in aller reverentien ende weer-
dighey t getradeert ende gehandelt te worden, in-
de plactfen ende tijde, cnde by Perfoonen daer toe
geordonneert. U ontbieden cnde bevelen wel ern-
ilclijck by defen, dat ghy terilont ende fonder ver-
treek doet uyt-roepen ende publiceren al omme
binnen de Steden ende Plactfen van onfen Lande
ende Graeffchappe van Hollandt, daer men ghe-
-ocr page 279-
*
Jegens Rethorikers
4r66
en - twintichilen dach van Januario vijfthicn-
hondert negen-en-vijftich. Onder ftont gefchre-
ven, By den Coninck in fynen Raede. Ende ghe-
tecckent,
etOverloepe,
4^5
grepen, fonder cenich vertreck,gunitc oftediflimu-
Iatie. Want ons alfoo gelieft.
Gegeven in onfer ftadt van Bruflele,onder onfen
Contre-zegei hier op gedruckt in Placate, den fes-
Placaten van Hollandt.
i. Placaet > in date den negenden Augufii 1587. op 't fehe fubjeB*
lijck wy u bevelen ende committeren mits defen,
u terftont te vinden op het Raedthuys alhier inden
Hage, ende aldaer naer voorgaende klock-gheilacb,
by u roepende den Officier vander Plecke,ift noot,
van wegen de Hooge Overicheyt ende Graeffc-
lickheyt van Hollant, Zeelant ende Vrieflant,wel
fcherpelijcken te verbieden ende interdiceren allen
ende yegelijcken Perfoonen wie fy wcfen mogen
te gebruyeken eenige publijcque fpelen van Retho*
rica, 't zy van S innen, £f ba tementen ofte andere-
hoe men die foude mogen noemen, op peyne, dat,»
d'Overtreders ofte Contraventeurs van defen, by
ons arbitralicken fullen worden gecorrigeert,fondef
reguard te nemen op eenige excufe, daer mede de
contraventeurs hen in defen ter contrarien fouden
mogen behelpen. Van 't welck te doen met diefier
aen kleeft, wy u gheven macht, authoritcytende
fonderlingh bevel. Bevelende ende belailende den
Procureur Generael, den Bailliu ende Magiftraet
vanden Hage , midtfgaders allen anderen dien dit
aengaen mach, jegens den overtreders van deien te
procederen ende doen procederen,fonder diiïimu-
latie ofte verdrach. Gegeven inden Hage, onder
't Zegel van Juilitie hier op gedruckt in forme van
Placate, den negenden Augufti 1587.
AU RΙΤ S, gebooren Prince van Oran-
gien, Grave van Naflau, Catzenellebogcii,
m Vyanden,Diets,&c. Marquisvandcr Veere
endêVüflingen, Heere van S. Vijt, Duef burgh,der
Stadt Grave ende vanden Lande van Kuyck, &c.
Gouverneur ende Capiteyn Generael ende Admi-
rael, midtfgaders den Prefident ende Raden over
Hollant, Zeelant ende Vrieflant. Den eerften ge-
fwoorenExploideurvande Camerevan den Raede
hier op verfocht, Saluy t. Al is 't fo dat wy bemerc-
ken, dat door de groote iönden, den toorne ende
gramfchap van Godt Almachtich over den Lande
ende Ingeietenen wort ontfteeeken ende vermeer-
dert met verfcheyden plagen^welcken toorne ende
gramfchap fonder alle twijffel niet en fal ceiTeren,
ionder ons metleetwefen te verootmoedigen onder
de barmhertige handt ende ghenadc des Heeren,
nochtans komen wy in ervaringe dat in plactfe van
dien,alhier binnen den Hage veel ende verfcheyden
aden , oock openbaerlijcken worden ghepleeght,
ftreckende meer totydelheyt, dan omme Godts
toorne wech te nemen,'t welck niet en behoort ge-
tolereert te worden, S O O I S T, dat wy omme
daerinne teremedieren,goetenderaetfaem gevon-
den hebben u te bevelen ende committeren, ghe-
Placaet vanden eenden-der tic bfïen f ulij ι 6 ι y. op 't fehe fubjeB*
2.
kers inden name ende van wegen de Hooge Ove-
righeyt wel fcherpeliek te interdiceren ende verbie-
den eenigerhande Spelen te fpelen,nict jcgenilaeri-
de eenich confent daer toe verkregen. Ende foo
yemant contrarie dcfe interdidie poochde te doen,
dat hy 't felve fal weder ftaen ende verhinderen,
ende anders daer inne voorfien als tegens overtre-
ders vande Hooge Overicheyts bevelen, ibnder
daerinne verfuymich te wcfen. Ghedaen inden
Rade den leften Julij Annofeilhien-hondert ende
negenthien.
; OfFvan Hollandt lettende dat de Bate-
' ment-fpelen ende anderen die by den
_J Rethorijckers gefpeelt werdeft,meeft alle
ftreckende zijn tot verkortinge ende fchimp tegens
Godts Woort,de Religie, ende de Regeeringe van-
de Landen, Lafl ende beveelt midts defen wel ex-
prelTelijck den Bailliuw van Moniler, Loofduynen
ende Wateringe, niet toe te laten dat in eenige
Dorpen van fijn Jurifdi&ie werde gefpeelt by eeni-
ge Rethorijckers of andere, wat Spelen het oock
fouden mogen zijn, maer alle de felve Rethorijc-
Placaet tegen Tïjjffeleryen en Loteryen y in date den vier-en-tmntichflen
September 16 £i.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandrende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterende de Staten vanden felveh Lan-
de, Allen den geencn die defen fullen fien
otte hooren kien, Saluyt. Alfoo wy hoe langhs
noe meer in ervaringe komen, dat eenige baet-
foeckende Perfoonen, haer vuyl gewin doende met
het oeffenen van Treek, Lot ofte RijfTel-Kramen,
het gantfche Landt van Plaetfe tot Plaetfe naer
gelegentheyt van Kermiflen, Paerdeoftevrye laer-
Marden door treckende,waer door de eenvoudige,
ende voor al onvermogende Inghefetenen, ondes
G g                   hope
-ocr page 280-
Placaten->. ι. Boeck. \ 9. Tit.
46B
4Ó7
cnde boeten refpedive, de eene helft ten behoeve
vanden Armen der plaetfe daer loodanige Lote-
ryen ofte RijfFelryen fullen worden gepleecht, en-
dfe de wederhelft ten profijte vanden Officier, die
de ftooringe van dienende calange doen fal. Ende
ten eynde deiè onfe goede meyninge ende ernftige
begeerte efTedt fortere, ende alle ende eenyegclijck
van onfe Onderfaten ende Ingefetenen weten mo-
gen , waer naer fy haer fullen hebben te reguleren,
Soo ordonneren Wy, dat defen al omme binnen
denvoorfz onfen Lande fal werden ghepubliceert
ende geaffigeert daer fulcks behoort, ende te ghe-
fchieden ghebruyckelick is. Lailen mede den Pre-
fident ende Raden inden Hoogen Rade, ende de
Raden inden Hove, midtfgaders onfen Advocaet
Fifcael, ende Procureur Generael, ende allen ande-
ren Officieren, Jufticiercn ende Onderfaten van-
den felven Lande, hen naer den inhouden van de-
fen te reguleren,op de penen ende ftrafTcn daerby
gheilatueert: Procederende jegens den Overtre-
ders ende Contraventeurs van dien met allerigeur
ende fonder eenige gunile, faveur,conniventie ofte
diifimulatie, alfoo wy fulcks voor den dienil van
den Lande bevonden hebben te behooren. Ghe-
daen inden Hage onder onfen grooten Zegel in
forme van Placaet hier aen ghehangen op den vier-
en-twintichflen September des Jaers onfes Hee*
ren ende Salichmaeckcrs feilhien-hondcrt twee-
ende - vijftich. Ter Ordonnantie vande Staten.
Herb1' van Beaumont.
hope van voordeeluyt het Lodt te ontfangen, wer-
den aen ghelockt, omme hare geringe middelen
cnde ghelegentheyt, de welcke foudenkonnen cn-
de behooren te itrccken tot hare, mitfgaders harer
Vrouwen ende Kinderen levens nootdruft cnde
onderhout, te hafarderen ende te verquiften, de
welcke daer mede in armoede ende ghebreck ver-
vallende, tot laile komen vande andere goede Ge-
meynte, ofte tot den Bedelfack vervallen. Alle het
welcke in eene Republijcque van goede ordre en-
de Policie niet gedoocht, maer veel eer geweert be-
hoort te worden. SOO I S Τ, dat wy daer te-
gcns willende voorfien, allen en eencn yegeüjcken
van onfc Onderfaten ende Inghefetenen, van wat
ilaet, foorte ofte conditie hy zy, geinterdiceert en-
de verboden hebben, gelijck wy defelve interdice-
rcn ende verbieden wel expreflelick mits defen, ee-
nigc Treek, Lot ofte Rij nel-Kramen op te fetten,
te oefFenen ofte te houden , op de verbeurte van
alle de Prijfen ende ingrediënten vande felve, mitf-
gaders alles dat daer tegens fal wcfen gheteyekent
ofte in-gheleyt, cnde noch een boete van vijf hon-
dert ponden van veertich grooten ten ponde. Ver-
bieden mede allen onfen Onderfaten ende Ingefe-
tenen alsvooren, in foodanige Treek, Lot ofteRijf-
fel-Kramen haer begeven te trecken, te looten ofte
rijflelen in eeniger manieren, op de verbeurte van
haer-luydcr opperde Kleet, ende een boete van
vijftien ponden als vooren,Teappliceren de voorfz
Prijfen, in gheleyde ofte gheteyekende penningen
Placaten vande Staten van Zeelandt.
DE goet-willigc Lefer gelieve alhier voor gherepetcert ende gbeinfereert te houden het 37 Art. vande Policie van
Zeelandt hier loven Colurn. ^tfigedruckt.
Placaet op 'tfehe fubjeïl, mede jegens Loteryen en Ttyifeleryen, hopen in Sots*
gappen, 0*c. 'm date den leBen Mey 1646.
) E Staten 's Landts ende Graeffelickheyts
i van Zeelandt, Allen den gcencn die defe
_ fullen fien ofte hooren, Saluyt. Alfoo
Wy onderrecht werden , dat, niet tegenftaendc
onfe voorgaende Verboden cnde Ordonnantien, in
verfchcyden quarticren defcr Provintie, vele info-
lentien cnde dertelheden gepleecht werden, in Re-
thorijck ende Batcment-fpelen, loopen in Sots-
kappen, fchandaleufe verthooningen, ongefchickte
ende onnutte propooftcn, ende andere lichtveer-
dichcden, dieoock felfs op den Ruft-dach des Hec-
ren niet naer-gelaten en werden, waer door de vro-
me ge-ergert cnde bedroeft, vele foo oude als Jon-
ge Luyden verwildert ende woeilende alfoo Godts
toorn over Landt ende Steden gebracht wert: Dat
mede op Jaer-Mar&en, KermiiTen ende andere
diergelijckc dagen, particuliere Loterijen cndeRij-
felcrijen werden aen geftelt,vvaer door de Gemeen-
te niet alleen befwaert, maer leelijck cnde merc-
kelijck uyt geftreecken wert, flreckende alleenlick
tot begrootinge van een deel onnutte Kramers
cnde baet-foeckende Landt-loopcrs,diedc pennin-
gen vande arme Gemeente uyt den Lande wech-
voeren. SOO hebben wy naer rijpe deliberatie,
om Godts itrafFen ende plagen te voor komen, en-
de de behoudeniile van onfe Ingefetenen, foo vele
doenelijck is, te procureren ende te vorderen, goet
ghevonden by onfen Placatc van nieuws ende an-
dermael daer in te voorfien. Verbieden daer omme
ende interdiccren by defen, dat nicmant fich ver-
vordere eenige diergelijckc Rethorijck cnde Bate-
ment-fpelen te plegen , met Sots-kappen langhs
Straten en Wegen te loopen, eenige ergerlijcke
vertoogen, ydele dertelheden, het zy in woorden
ofte gebaer aen te richten. Dat oock niemant, op
wat dagen hetfoude mogen wefen, fich en fal on-
der-winden , eenige Loterijen ofte Rijffelerijen op
te ftellen ofte te pradiferen, alles op pene dat yder
een hooft voor hooft, ( boven de verbeurte vande
ghereetfehappen, initrumenten ende alle andere
goederen ende Waren tot de Loterijen, Rethorijck
ende Batement-fpelen refpedivelijck behoorende)
voor d'eerfte reyfe verbeuren fal de fomme van vijf
en-twintich guldens, voor de tweede vijftich gul·
dens, (te bekeeren de twee derde-parten voorden
Officier de executie doende, cnde een derde-part
ten
-ocr page 281-
4ÓQ Jegens Lant-loopers, Leproófen, Bedelaers en Dieven. 470
·*·■*- van oppofitie ofte weder-willicheyt de ftercke hant
t
geboden werden. Aldus gedaen ende gcarrefteert
ter Vcrgaderinge vande Ed: Mog: Heeren Staten
van Zeelandt, in 't Hoffaldaer tot Middclburgh,
den laetilen Mey fefthien-hondert fes-en-veerticb.
Ter Ordonnantie vande Staten voornoemt. On-
derteeckent,
I. de  RU Í E.
revfe op pene van arbitrale corrc&ie. Dies werden
alle Officiers ende Magiftraten daer toe gequalifi-
cecrt welfcherpelijckbydefen gelaft alle foodani-
oeoneeregelthedentegen te gaen, ende fonder ee-
nise ooch luyckinge ofte diffimulatie feytelyckte
beletten Sullende haer des noot zijnde van we-
gen ons oft onfc Gecommitteerde Raden, in cas
DEN TWINTICHSTEN TYTEL.
Vervattende Placaten op 't onderhout vanden Armen;
Item, jegens Egyptenaers5LepLOofen,Bedelaers,Vagehon-
den, Lant - loopers , Verfpieders en Dieven.
HET EERSTE DEEL.
Placaet van Keyfer Ê Á R E L.
1. ExtraB uyt het Tlacaet vanden ç OBober 1531- T)ifponerende jegens de
Bedeldryen, mde ordrefiellende op bet onderhout <-vanden Armen,
Aerle by der gratie Godts Roomfch
Keyfer, altijdt vermeerder des Rijcks,
Coiiinck van Germanien.van Caitilien,
van Leon, van Grenade, van Arragon,
van Navarre, van Napels, van Cicillien,
van Maulorque, van Sardeyne, vanden Eylanden
van Indien, ende vafte Landen der Zee Occeane,
Eertz-Hertoge van Ooftenrijck.,Hertoge van Bour-
goingien,van Lothier,van Brabant, van Limborch,
van Luxenburch, ende van Gelre,Grave van Vlaen-
dercn,van Arthoys,van Bourgoinge, Paltz-Grave
ende van Hencgouwe, van Hollant, van Zeelandt,
van Fcrrette, van Hagenau, van Namen ende van
Zutphen, Prince van Zwave, Marck-Grave des
Heylichs Rijcx, Heere van Vrieflandt, van Salme,
van Mechelen, vander Stadt, Steden ende Lande
van Utrecht, Over-YiTel ende Groeningen, ende
Dominateur in'Afie ende Afrijcque. Allen den ge-
nen die defc tegenwoordige ficn lullen, Saluyt.
Allbo om te vooriiene, &c.
ÏX.
Ende want de Armen in onfen Landen van her-
wacrts-over tegenwoordelijck ende menichvulde-
lick over komen in vele grooteren ghetale, dan iy
van oudts tijde gewoonlick zijn: ende by experien-
tic bevonden wort,dat midts ghedoogende ecnen
ycgelijckcn te mendiceren ende AelmoeiTen te
bidden, vele faulten ende mefufen daer uyt gebeu-
ren, om dies wille datfy henlieden ftellen tot ledic-
heyf. (de welcke bcginfel is van alle quaden) ende
dat fy ende haer Kinderen geen Ambachten doen
nochte andere Neeringe, daer mede fy haer Broot
fouden mogen winnen, ende voorts henlieden ge-
ven totfnooden ende quaden leven,ende de Doch-
ters tot armoede ende miferie, ende tot alle fnoo-
dicheyt. Ende hoe wel dat fyjonck, ilerckcnde
welvarende van Lijve zijn, fy nochtans by groote
importuniteyt extorqueren 't geen des den armen
oude Sieckén, Impotenten ende groot ghebreck
hebbende, ghegheven fouden worden. Ende want
wy voor onfen vertrecke van defen onfen Landen
begceren daer op te remedieren ende regule te ftel-
len, tot profijte van der gemeender wclvaert, ende
boven al dat de arme fiecke ende andere niet mach->
tich wefende haer Broot te winnen, gevoedt ende
onderhouden mogen wcfen, ende nae Godts gebo-
den , uyt rechter liefde ende charitate hebben wy
gheordonncert ende gheftatueert 't gcene des hier
naer volcht.
X.
Ecrft, dat niemant het zy Mans oft Vrouwen,
henlieden en vorderen van nuvoortaen te bidden,
oft aelmoeiTen te bcgecren.by dage oftcby naehte,
heymclick nochte 'openbaer, op de Straten, in de
Kercken, noch in oft voor die Huvfen vanden goe-
den Lieden, in wat manieren dat het zy, op de pey-
ne indien yemant die contrarie dede voorde eerfte
reyfe gevangen te worden, ende gheftek tot Water
ende Broodt, tot difcretie van onfen Officieren,
Rcchteren ende Wethouders,oft andere Perfoonen
die laft hebben fullen van de% onfer Ordonnantie,
in der Plecken daer 't felvc gebeuren foudc, voorde
tweede reyfe, van geflraft ende gecorrigeert te wor-
den ter difcretie als vooren,uytgcnomen ende hier
af gereferveert den Religieuien Mcndicanten, de
gevangen ende Lazaruflcn ende Melaetfchcn, de
welcke om AelmoeiTen fullen mogen bidden fo fy
gewoonlick zijn,hebbende de voorfcydc Lazaruf-
fen hare Hoên,Hantfchoenen,Mantels ende ande-
re teeckenen ßï datbehoort, op conditie fo wanneer
iy haer Water fullen willen maken, dat fy uyt den
Volcke gaen fullen, op de pcyne in ghevangeniiïe
geftelt te worden te Water ende Broot,ter difcretie
als vooren.
XI.
. Item, dat geen vreemde ofte ny tland ige Perioo-
G g %                    ncn
-ocr page 282-
lo.Tit, t.Deel.             ^j%
geeftelijcke Perfoonen, als Mendicanten ende an-
deren, gediftribueert fullen worden, nadieordinan-
tie vanden fondateuren.
XVI.
Item, Men fal van nu voortaen in elcke Prochie-
Kercke vanden Steden ende Dorpen van onfen
Landen,Blocken (lellen, om daer inne te leggen de
fecrete AelmoeiTen die de goede Lieden daer ful-
len willen doen, de voorfeyde Blocken met drie
fleutelen gcflooten zijnde,vanden welcken die Pro
chiaen den eenen hebben fal, die Wethouders ee-
nen anderen, endeden derden fullen hebben die
Gecommitteerde tot der diilributie vander voor-
fchreven Charitaten: om uyt den voorfeyden Bloc-
ken te nemen die Penningen die daer inne bevon-
den fullen weien, foo wanneer dat hen-lieden goet
duncken fal. Ende voort fullen by den Officieren
ende Wethouders vander Plecken,in elcke Prochie-
Kercke ghedeputeert worden een Man van eeren
ofte twee, om eens ofte tweemael ter Weecken,
ofte foo dickwils als 't van noode wefen fal, voor
den Armen inden voorfeyden Kercken omme te
gaen. Ende boven dien fullen de voorfeyde Ghe-
committeerde in elcke Prochie, eens ter Weecken
ofte meer, gaen voor de Huyfen vanden goeden
Lieden,endc henlieden om de AelmoeiTen bidden
tot fuiientatie vanden voorfz Armen. Endeiiillen
de voorfz Gecommitteerde ende Gedeputeerde, f
foo wel die geenedie ontfangen, als de geene die 1
AelmoeiTen vanden Armen diflribueren fullen,
gehouden wefen in 't eynde van elcker Maent re-
keninge te doen van haren ontfangh ende uytghe-
ven voor de Officieren ende Wethouders oft haren
Gedeputeerden , in openbaren plaetfen, inder te-
genwoordicheyt van allen den geenen die aldaer
fullen willen komen.
XVII.
Item, om dit werek van Charitaten te regeeren
ende beleyden, lbo fullen by den Officieren ende
Wethouders vanden Steden ende Dorpen gekoo-
ren ende ghenomen wrorden feeckere Perfonagien
aldaer refidcrende, vanden bequaemften ende beft
gequalificeerden: den welcken wy verfoecken en-
de ordonneren, datfyom Godts wille ende uyt
waerachtige Charitate den laft daer af aen nemen
ende aenveerden, ende henlieden reguleren nae de
Ordonnantie die henlieden ghegheven fal worden.
Ende fullen de voorfeyde Perfonagien alfoo gheko-
ren, mogen nemen ende committeren eenen Ont-
fanger, om onder henlieden particuliere reeckenin-
ge te houden vanden voorfeyden Aelmoeffen,ende
van des daer aen kleeft. Ende fullen de voorfeyde
Gecommitteerde neeritich onderfoeck doen ofte
doen doen,vanden getale,ilatc, qualiteytende con-
ditie vanden Armen elck in fijn quartier, van wat
Ambacht ende van wat ouderdom fy zijn, van ha-
ren laffe van Kinderen, oock wat ghewin fy doen,
ofte fouden mogen doen.
XVIII.
Item, de voorfeyde Gecommitteerde in elcke
Prochie fullen Regiilers houden, ende in den fel-
ven klaerlicken fchrijven het ftuck van haer-lieder
onderfoeck : Te weten het ghetal vanden Armen
in elck Huyfghefin, ende de portie van gelde hen-
lieden nootlick bovenware vvinninge, confidentie
nemende op hare faculteyt, nootdruft ende laft.
Item,
471             PIacaten->. ι. Boeck
nen om AelmoeiTen en fullen mogen bidden, op
ghelijcke peyne ende correctie, Behoudelick dat
eerbaer Lieden (niet ghewoonlickte bidden, paffe-
rende haren wech in Pelgrimage oft andere ver-
dienftige wercken) fullen mogen logieren in Gaft-
huyfcn ende Godts-huyfen eenen nacht alleenlick,
op de peyne als vooren. Ende om by den Mecfters
oft Meeilrcffen vanden voorfeyden Gail-huyfen
ontfangen te worden, fullen ghehouden wefen te
verkrijgen en hemluyden te prcfenteren lijcktckcn
vanden Officieren ofte Gecommitteerde tot der
charitate, vander Plecken inden welcken fy fullen
willen logieren.
XII.
Item, dat egeen Arme Lieden en fullen mogen
gaen van d'een Stadt ofte Dorp in d'ander, om al-
daer te woonen ende refidercn, op die peyne als
vooren. Ten ware dat fy by fortuyne van Oorloge,
van inundatie, vanden brande oft andere inconve-
nientien, tot armoede gekomen waren, ende dat fy
daer af behoorlijcken doen blijcken, in welcken ge-
valle ende anders niet, men henlieden fal mogen
logieren ende Huyfen verhuyren.Ende als van den
Armen tegenwoordelijck wefendein onfcn voor-
feyden Landen, ende inden felven een Jaer langh
gerefideert hebbende, fy fullen aldaer mogen blij-
ven in fulcken ilate als fy zijn, ende part ende deel
hebben inde AelmoeiTen die aldaer geordonnecrt
fullen wefen, fonder te mogen gaen mendiceren
nochte Broot bidden, openbaerlicken noch fecrete-
licken als vooren.
XIII.
Item, dat een yegelijck fijn kinderen groot ofte
kleyne, wachten fake gaen rabauwen, mendiceren
oft om AelmoeiTen te bidden ,op de peyne als voo-
ren,ende die voorfz Kinderen met Roeden ghecor-
rigeert te weien , ende anders tot difcretie vanden
voorfeyden Officieren ende Wethouders vander
Plecken daer 't felve gebeuren foude.
X I I 1 I.
Item, om de Overtreders van onfe Ordónnan-
tien ende Verboden, fulcke als boven te apprchen-
deren, fullen by de Officieren ende Wethouders
in allen Steden ende Dorpen gheordonneert ende
ghedeputeert worden een oft twee Dienaren, ofte
meer indien 't noot zy , nae grootheyt vander
Plecken.
XV.
Ende om te fubvenieren den Armen, Siecken ,
ende andere, niet machtich wefende haer Broot te
winnen, noch ander|5hebbende om op te leven,die
bevonden fullen worden woonende in elcke Stadt
ofte Dorp in onfen Landen: ordonneren wy dat
van allen Charitaten , Tafelen van Huys-Armen,
Gaft-huyfcn, Broerfchappen ende andere hebben-
de obijten ende diftributien van pro venen ende
AelmoeiTen, ghemaeckt fal worden een ghemeene
Borffe, om den Armen daer af diilributie te doen,
by advijs vanden Mcefters ende Gouverneurs van-
den voorfchreven Tafelen vanden Armen vanden
Gaft-huyfen ende Broederfchappen, midtfgaders
vanden genen die de Officieren ende Wethouders
in elcke Stadt, Parochie ofte Dorp fullen willen de-
puteren ende committeren tot vorderinge vander
Charitate, inder manieren hier nae verklaert. Be-
houdelicken dat de AelmoeiTen gefondeert voor
-ocr page 283-
-
473 Jegens Lant-loopers,Lepr<
XIX.
item de Officieren ende Wethouders by advijs
van notabelen ende eerlicken Perfonagien vander
plecke, fullen adviferen in een Borfe te vergaderen
ende amaiTeren,alle die AelmoeiTen van watfoorte
die zijn, om die Penningen tcdiilribuerenalle
YVeecke clck in fijn Prochie,naden getale vanden
Armen, terdifcretievanden voorfeyden Gecom-
mitteerden, het zy in gelde, Broot, Hout, Kleede-
ren oft anderfints : confideratie nemende altijdt op
diequalitcyt ende conditie vanden voorfeyden Ar-
men. . Endeenfullen den Dronckaerts, Ledich-
gangers, Speelders, TuyiTchers noch andere van ge-
lijcke conditien geen geit mogen geven,dan alleen
Broor, Hout, Kleedcren ende andere nootdruften,
om haer Huyfgefin te onderhouden. Ende lullen
de quade gheboeften vroom van lijve ende ander-
fins wel te paiTe wefende, bedwongen worden te
wereken, ende haer winningen t'Huys te brengen,
op de pey ne van den aelmoeiTen van der Borfen ge-
priveert te wefen,endedaer toe arbitralicken gecor-
rigeert te zijne.
XX,
Item, dat die fiecke ende krancke Menfchen, en-
de ander die uyt haer Logijften niet gaen en kon-
nen, oock Vrouwen in't Kindcr-bedde liggende,
lullen gevifiteert ende van der AelmoeiTen gheafli-
ileert ende voorfien worden van Lijn waet, Slaep-
lakenen ende dexfel, van fpijfe, van berhinge ende
ander nootdruft. Ende infgelijcks fullen de jonge
Weefen ende ghevonden Kinderen vandervoor-
fchreve AelmoeiTen ghevoedt ende onderhouden
worden.
XXI.
Item, Dat van den Kinderen vanden Armen,
die welcke voor defe Policien ende Ordonnantien
Ledich-gangers waren, levende op rabauwerye, die
cenige fullen ter Scholen ghellelt worden, ende
een ander om een Ambacht oft ander Negociatie
te leeren, ofte de goede Lieden te dienen, ende de
geene die Ambacht leeren fullen, fullen op Sonda-
gen ende Heylige dagen leeren haren Pater Nofter,
haer Geloove, ende degheboden vander Heyliger
Kercken, by den Schoolmeefter die daer toe geor-
donneert fal worden, ende die welcke hen-lieden
des Sondaechs lcyden fal ofte doen leyden tot der
Milfen, te preecken ende tot der Vefperen. Ende
op dat de voorfeyde Kinderen meer bequaem en-
de ghencycht mogen zijn ommc te dienen ende
leeren, fullen die Gecommitteerde van der voor-
feyder Charitate Ibrge dragen hen-lieden te voor-
fien van Kleedcren ende van des fy behoeven ful-
len , oock om den felven te doen rey nigen ende
cuylTchen vander vuylicheyt, ende ghenefen van
der onganficheyt ende fchorftheyt die fy fouden
mogen hebben, foo verde als die AelmoeiTen fullen
mogen beftrecken. Ende fullen de voorfchreven
Officieren, Wethouders ende Gecommitteerde
tot der voorfz Charitate doende de voorfeyde Ael-
moeiTen, henlieden voegen ende reguleren, foo fy
in hare confeientie voor 't belle bevinden fullen te
behoorcn.
XXII.
Item, dat alle Armen levende vander voorfeyder
AelmoeiTen vandcr Charitaten, fullen ghehouden
wefen te dragen een merek ofte lijek-teecken op
ofeii, Bedekers en Dieven. 474
hare Tabbaerden ter ordonnantien vanden voorfö
Gecommitteerde.
X X I II;
Item, dat alle Parochiacncn ende Predicanten in
hare Sermoenen, hoorende Bieclatc, wefende tot
't maecken van Teilamenten ende Ordonnantien
vanUytcriteWillen, totwelvaert, onderhoude-
niife ende vorderinge van defer Ordonnantien ende
wereke van Charitaten, fullen haer uyterile befte
doen om den Volcke te exhorteren, induceren
ende onderwijfen, van haeren goeden daer te dee-
len ende geven, Ende indien die Arme op die Ael-
moeiTen levende, hen-lieden tot den voorfeyden
Parochianen ofte Predicanten oft andere beklaech-
den, dat defe tegenwoordige Ordonnantie hen-lie-
den niet en fouden wefen onderhouden: de Voor-
feyde Prochiaenen ende Predicanten oft andere en
fullen 't felve niet lichtelijcken ghelooven , maer
den voorfeyden Armen met goede ende foete
woorden vertrooilen, ende den felven fenden tot
den Gecommitteerden vander Charitate, om daer
inne te voorfien als 't behoorcn fal. Ende foo wie
vernemen fal dat die AelmoeiTen vander Charita-
te, ghediftribueert ware aen Lieden daer de fehe
niet beileet wefen en foude, ofte dat yemandt uyt
fchamelheyt ofte uyt fimpelheyt niet en durfde
fijn ghebreck ontdecken, fy fullen daer af de Ge-
committeerde adverteren op dat fy informatie by
henlieden daer op ghenomcn zijnde , daer toe
voorfien.
X X 1111.
Item, Wy verbieden dat nicmant wie hy zy
hem en voordere ofte prefumere den voorfeyden
Rabauwen ofte rabaufteriggen te logieren ofte te
herbergen, dan alleenlijcken eenen nacht, op de
verbeurte van drie Carolus guldencn,die t'applice-
ren een derden-deel tot profijte vanden Acnbren-
ger, ende 't furplus tot behoef vanden Admoeiïèn
vander Charitate.
XXV.
Item, Wy verbieden allen den geenen die by
henlieden oft haren Kinderen vandcr diftributie
van den AelmoeiTen ende Charitate genieten ende
gebruyeken fullen, voortacn te gaen ende conver-
feren in Tavernen, Cabarettcn noch ander gelijcke
Plecken: oock het fpel vanden Kegelen i Bollen,
Teerlingen, ende ander gelijcke verboden Spelen,
op peyne arbitrael. Confentercndc ende ghedoo-
gende , dat fy fomtijdts voor recreatie eenen
Pot Biers met haren Huyfvrouwen fullen mogen
drincken , fonder hem nochtans droncken te
drincken.
XXVI.
Ende op dat dit tegenwoordich werek van Cha-
ritaten tot eeuwigen dagen onderhouden mach
wefen, ter ecren Godts ende tot onderhoudeniflê
vanden Armen, hebben wy gheconferiteert ende
geordonneert, confentcren ende ordonneren allen
onfen Officieren ende Wethouders, ende den Ge-
committeerden tot het voorfeyde werek van Cha-
ritaten in onfen voorfeyden Landen ende elckvan
hen-lieden refpecïivelijcken ter plaetfen van hare
bewindt ende adminiftratie: dat fy foo dickwils en-
de menichwerven des van noode wefen fal, defe
tegenwoordige Ordonnantie fullen mogen meer-
deren ende beteren met nieuwe Statuten diefy
G g 3                  fien
-ocr page 284-
Hacateo-j. t.Boeck
476
Gegeven in onfer Stadt van BruiTele, den feven-
ften Oftobris, in 't jaer vijfticn-hondert cen-en-der-
tich. Onder gcfchreven; By den Keyfer. Ende^,
teeckent, Baudewïjns.
475
fien ende bekennen fullen te mogen dienen ende
profijteren tot welvaert, vordcringe, onderhoudc-
niiTe ende meerderingc van der voorfchreven
Charitate.
2. Placaet, beroerende dat de Heydens ofte Egyptenaren binnen vier dagen
uytden Lande fullen moeten vertrecken. Oen zi Ittlïj l £ 8 $.
bliceren ende bevelen, dat allen den geenen 'tzy
Mans ofte Vrouws-perióonen hen feggende ende
houdende vander voorfchreven Natie van Egyp-
ten te zijn, ende andere heur gefelfehap, volgende
ende dragende die Kleedcren die de felve Egypte-
naers ghcwoonlijck zijn te dragen, van wat itate
ofte conditie die zijn, hen niet en vervorderen te
komen binnen den voorfchreven Landen ende
Graeffchappe van Hollandt» Ende dat alle die gee-
ne die inde voorfchreven Landen jegenwoordelick
zijn, 't zy Mans ofte Vrouws-perfoonen, hen daer
te vertrecken binnen vier dagen nae de publicatie
van defen , iönder nimmermeer inde voorfchre-
ven Landen weder te komen hanteren ofte verkec-
ren, alleene ofte in ghefelfchap, in Kleedercn van
Egyptenaers, ofte anderfints, ende dat op de ver-
beurte van lijf en goet. Ende tot onderhoudeniffe
van dcfe onfe jegenwoordige Ordonnantie cnde
Verbodt, beladen ende bevelen wy den Procureur
Generael inden Hove van Hollandt, midtfgaders
alle den Hooft-Oiliciers van Juflitie, elcks in fijn
bedrijve jegens den overtreders van defen te proce-
deren by executie vande voorfchreven peynen,
fonder eenige gratie, gunfte, diffimulatie ofte ver-
drach. Authoriferendc boven dien de voornoemden
Officiers, ende clck van henluyden, mitfgaders al-
len anderen Onderfaten nae de expiratie vande
voorfchreven vier dagen, den Contraventeurs van
defen metter daet aen te taften ende verfeeckeren,
ende jegens hen-luyden rechtelijck te procederen
foo 't behooren fal, van 't welcke te doene met dat-
ter aen kleeft, wy den felven Officiers ende allen
anderen geven volkomen macht, authoriteyt ende
fonderlinghbevel. Gegeven inden Hage onder
't Zegel van Juftitie hier op ghedruckt in PJacate,
den een-en-twintichften Julij vijfticn-hondert drie-
ende-tachtich. Onder ftont gefchreven, By fijne
Princelijcke Excellentie. Ter Relatie vanden Pre-
fidcnt ende Raden over Hollandt, Zeelandt cnde
Vrieilant. Ende was ondertcyekent, P. Hanneman.
ILHELM by der gratie GodtsPrince
vanOrangien, Grave vanNaflau, Marc-
quis vander Veere, Vullingen, &c. Als re-
presenterende ende ons gedefereert zijnde de Hoo-
ge Overicheytvan Hollandt, Zeelandt ende Vrief-
landt, Den eerften ghefwooren Exploicteur inden
Hove van Hollandt hier op verfocht, Saluyt. Al
is 't foo, dat in voorleden tijden by verfcheyden Or-
donnantien cnde Placaten ghepublicecrt cnde be-
volen is geweeft, dat alle die geene die hen fcyden,
hielden ofte reputeerden vander Egyptifcher ofte
Heydenfehe Natiën te zijn, ende andere heür ghe-
felfchap volgende, ofte dragende de Κ leederen en-
de Habijten, die d'voorfz Heydens ofte Egyptena-
ren gewoonlijck zijn te dragen, hen teritont fou-
den vertrecken ende abfenteren uyt den Landen
van herwaerts-ovcr,fonder nimmermeer te mogen
weder komen, hanteren noch vcrkeercn, alleen
noch in gefelfehap, in Kleedcren van Egyptenaers
of anderlints, opte verbeurte van lijf en goet. Des
nochtans niet jegenftaende is tot onfer kennüTe
gekomen, dat veeJe ende diverfche Perfooncn, hen
leggende ofte uyt ghevende vande voorfz Natie te
weien , hen wederomme vervordert hebben in
grooten getale , oock met ghewecr te komen ende
vcrkeercn inde voorfz Landen van Hollandt, hen
onthoudende ende logerende ten Platten Landen,
in diverfche Dorpen, doende grooten ovcrlaft, ver-
druckinge ende gheweldt den goeden Onderfaten
vanden voorfz Landen, 'twelckfacckenzijnvan
feer quaden cxcmpele, die wy niet en begeeren te
lijden , maer daer inne voorfien, tot verlichtinge
vande voorfz Onderfaten ende Inghefetenen.
S O O IS Τ, dat wy 't fclve aenghefien u ontbie-
den ende bevelen by defen, dat ghy tcrilontende
fonder vertreck u tranfporteert alomme binnen der
Steden ende Plaetfen vanden Landen ende Graef-
fchappe van Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt,
daer men ghcwoonlijck is uytroepinge cnde publi-
catie te doen, cnde aldaer van onient wegen te pu-
3. Ordre op 'tfchotmen en bedelen der Leprofen· den 13 OSober 1 586.
vanLeprofen,Ketelboeters,KramersmctMaerfen,
Glaes-verkoopers, Spil-vcrkoopers, Sulpher-pric-
mers, Saerge-verkoopers, InÓt-verkoopers, Lakcn-
verkoopers, Krijt-verkoopers, Quackfalvers, ende
diergelijcke Landt-loopers, daer door de felve Lan-
den ende de gemecne fake, gcraecken in diverfche
inconvenientien, Ende bevonden dat eenige vande
voorfz Leprofen vuyl gefchouwt zijnde,haer-lieder
Brieven van Leprofie by ftcrfte,tranfport, ende an-
ders komen in handen Yan andere Perfoonen, dan
dact
;AURITIUS ghebooren Prince van
Orangien, Grave van Naflau, Catzcnelle-
m,._^rrJ hoge, Vyanden, Diets, &c. Marquis van-
der Veere ende Vliifingcn, Heere van Sint Vijth,
Daefburch, der Stadt Grave ende vanden Lande
van Cuyck, Sec. Gouverneur 5 Capitcyn Generael
cnde Admiracl, mitfgaders den Prefident cnde Ra-
den over Hol landt, Zeelant ende Vrieilant. Alfoo
wy ghcadverteert zijn, dat in defc Landen komen
cnde converferen diverfche Verfpiers,onder deckfel
-ocr page 285-
——
^^^^^™
477 Jegens Latit-ioopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. 478
die voortaen Leprofcn ghefchouwt fullen wórden,
komende vande fchouwe, ofte derwaerts gaende
omme fuyver gefchouwt te worden, gehouden ful-
len wefen te dragende tekenen der Leproofen s te
weten,een Vlieger opteborft.ecn Klappc indehanr,
meteen Hoct op 't hooft bek 1 eet meteenen witten
Bandt, brcet twee vingeren, fonder eenige Mcflen
ofte Geweer te dragen, op pene indien yemant be-
vonden wort contrarie gcdaen te hebben, indien fy
Leprofen zijn , gevangen ende wel ilrengelijck ge-
geeifelt ende gebannen te worden uyte voorfz Lan-
den op haer lijf, ende indien fy geen Leprofen be-
vonden worden, op pene vande Galge. Dat voorts
alle Leproofen hen niet onthoudende binnen de
Huyfendacr toe geordonneert, fullen ghehouden
wefen alle vier Jaren te komen tot Haerlem by den
ghefwooren Schouwers, met Certificatie van hare
ouderdom vande Wethouders daerfy haer woon-
iladt houdende zijn , endc laten hen van nieuws
fchouwcn cnde haer Brieven vernieuwen, ende
voor de vernieuwinge vande Brieven te betalen,
volgende 't recht daer toe van outs ftaende. Dat
van nu voort aen gheen Ketel-boetcrs, Cramers,
Glaes-verkoopers, Spil-verkoopers, Schoelappers,
Sulpher - priemers, Sargie - verkoopers, Laccken-
verkoopers, Krijt-verkoopers, Quackfalvers cnde
diergelijcke Landt-loopcrs, buyten de Landen van
Hollandt, Zeelandt ende Weft-Vrieflant gebooren
cnde woonachtich,en fullen mogen gaen noch con-
verferen inden felven Landen,endc de genedie van
binnen 's Landts zijn, fullen met haer Koopman-
fchap allcenlijck mogen ftacn binnen de plaetfen
daerfy woonachtich zijn ,iönderte loopen langes
de Landen. Welverftacnde nochtans, dat alfuJckc
Perfoonen, indien fy woonachtich zijn in eenige
Dorpen, fullen mogen komen inde nacile Steden
ofte andere Plaetfen, daer men Marét-dagen houdt
naeft van hare refidentie, op pene van die con trarie
van defen bevonden fullen worden gedaen te heb-
ben , van confifcatie van hare Maerien cnde Koop-
manfehappen , ende daer toe wel ilrengelijck ghe-
gecflelt,ende daer-en-boven fonder andere inditien
op denbanckgeworpen,ende ter rigourcufe torture
geleyt te worden. Ontbieden daer omme ende be-
velen allen onfen Officieren, Jufticicren, Dienaren
ende Onderfaten, jegens den overtreders van de-
fen te procederen ende doen procederen tot exe-
cutie vande voorlz penen, ibnder eenige diifimu-
latie ofte verdrach. Gegeven inden Hage, onder
't Zegel van Juftitie hier op gcdrucktin iorme van
Placate,den 13 OftobrisA0, 1586. Onder ftont ge-
fchreven, By mijnen Hceren den Gouverneur,Pre-
fident en Raden over Hollant, Zeelant ende Vrief-
lant. Ende was onder-getckent, D. l. de Woerden.
perfoonen hen vervorderen, uyt krachte vande fel-
ve Brieven te gaen bedelen over de Landen, bene-
mende ende fruftrerende midts dien den rechten
armen Leproofen vande AelmoeiTen die fy bchoo-
ren te genieten. Dat mede de geencn die hen dra-
een als Leprofen , dagelijcks in reyfen endc komen
inde Lcproos-huyfen, daer innefy nieten zijn aen-
gcnomen, tot gro'otc verachteringe cnde belaftinge
vande Lcproos-huyfen, endccenige ten Platten
Lande hen blijven onthoudende ende bedelende,
't vvelck fulcx niet en behoort. SOO IST,dat
wy geordonneert ende gcftatuecrt hebben, Ordon-
neren ende ftatueren mits defen, Dat van nu voort-
aen binnen der Stede van Haerlem ofte daer on-
trent , inde Leprofie daer de proeve ghcdaen wort,
geen Uytheemfche Perfoonen, Mannen ofte Vrou-
vvenbuyten den Lande van Hollant, Zeelant ende
Vrieflant gebooren ofte woonachtich, geadmitteert
en fullen worden totter fchouwe, 't zy dat fy fuy-
ver ofte vuyl begeeren gefchouwt te worden. Endc
dat allen den geenen die binnen den voorfz Lan-
den vanHollandt, Zeelandt ende Weft-Vrieflandt
woonachtich zijn, willende reyfen totte voorfz
proeve, daer toe oock niet en fullen worden gead-
mitteert , ten zy dat fy by hen hebben ende aldaer
verthoonen Certificatien vanden Steden daer inne
fy woonachtich zijn,dat fy aldaer Inwoonders zijn,
ende hoe lange fy daerghewoont hebben, ende de
geene die woonachtich zijn in eenige Dorpen ende
te proeve komen, gehouden fullen wefen gelijcke
Certificatie te brengen vanden Hooft ofte Crimi-
neel Officiers vanden Dorpen ende Plecken in den
voorfz Landen van daerfy komen. Belaftendeende
ordonnerende over fulcx de Gecommitteerde totte
voorfz proeve, anders geene Perfoonen te admitte-
ren,op pene van arbitralicken gecorrigeert ende ge-
ftraft te worden. Ordonnerende mede dat van nu
voortaen egeene Leproofen, Mannen oft Vrouwen
en fullen mogen gaen, komen, blij ven ofte conver-
feren in eenige bcflooten Steden, ofte de Leproos-
huyfcn daer buy ten ilaendc, daer fy niet woonach-
tich zijn, nochte gaen bedelen ten Platten Lande,
maer fullen blijven inde Leprofien vande Steden
ofte vande quartieren daer fy woonachtich zijn ge-
weeft ,fonder dat den Meefters vande felve Lepro-
fien yemantdaer toe ofte anders fullen oorlof geven
oft confentcren, oock onder deckfel van correcter
ilraffinge, met verfendinge ofte banningfehap ofte
anderfints,maer indien fy eenige Leprofcn van me-
fufen willen corrigeren,'tfelve fullen fy mogen doen
by incarceratic,vangeniife,ftcllinge tot Water cnde
Broot, ofte dicrgelijcke punitic, ende dat binnen de
Leprofien van elcx haere refidentie. Dat de geene
4. Placaet, Beroerende de Vagebonden >en andere Landt Mopers , in date
dmnj'terden Mey 1588.
Dit Placaet is fonder eenige veranderinge gerenoveert den 18 lunij 1 5 9 1.
bourch, der Stadt Grave ende vanden Landenvan
Cuyck, &c. Gouverneur, Capiteyn Generael endc
Admirael, mitfgaders die Prefident ende Racden
over Hollant, Zeelant cnde Vrieflant, Den eerftcn
ghe-
Α U RΙΤ S, gebooren Prince van Oran-
gien, Grave van NaiTau, Catzenellebogen,
_. . Vyanden , Dietz, &c. Marquis vander
Veer endc Wingen, Heer van Sint Vijth, Daef-
-ocr page 286-
mTit. ι. Deel.            480 j
ten, ofte by fcytelijcke wegen den voorfchreven !
Officieren, heuren Dienaren ende Sarganten refi, I
fleerden, ofte poochden te grieven ofte mifdoen
Soo authoriferen wy hen met Klock-gheflach ofte ;
anderfints daer jegens te verfien, hen flerck maec-
kende ende hulpe te nemen van d'Onderfaten,
dat fy d'overhant mogen behouden, ende indien
die voorfz Officieren, heure Dienaers, ofte andere
Affiflenten quetflen , eenige vande voorfchreve
wederfpannigen, fullen dies aengaende van alle
peynen ende breucken vry ende ontlafl wefen en-
de blijven, fonder yet te verbeuren, foo wel jegens
de Juflitie, als jegens den Vrienden en Magen
vanden gcenen die alibo gequetfl lullen wefen ,a{
waer 't oockfoo, datter die doot nae volchde. Or-
donneren ende ftatueren voorts, dat van nu voort-
acn gheen Ketelboeters, Cramers, Glaes-verkoo-
pers, Spil-verkoopers, Schoe-lappers , Sulpher-
priemers , Sarge-verkoopers, Quackfalvers, ende
diergelijcke Landtloopers buyten den Lande van
Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt gebooren en-
de woonachtich, en fullen mogen gaen noch cem-
verferen inden felven Lande, ende die geenen die
van binnen 's Landts zijn, fullen met heure Coop-
manfehappe alleenlijck mogen ftaen binnen den
Plaetfen daer fy woonachtich Zijn, fonder te loo-
pen langhs den Landen, welverfiaendé nochtans
dat alfulcke Perfoonen indien fy woonachtich 2ijn
in eenige Dorpen,fullen mogen komen inde naefte
Steden ofte andere Plaetfen» daer men Marck-da-
gen houdt, naefl gelegen heure woonplaetfen ofte
refidentie, op peynen jegens de gheenen die con-
trarie van defen gedaen fal hebben, van confifcatie
van heurluyder Marfchen ende Coopmanfcbap-
pen, ende daer en boven wel flrcngelijcken gegeef-
lelt te werden, ende fonder eenige andere judiêlen,
ter bancke ende rigoureufe torturen geleyt te wer-
den. Ordonneren ende flatueren voorts, dat alle
Leproofen binnen den voorfchrevcn Landen hen
fullen reguleren nae volgende ónfen Placate ende
Ordonnantie van dateden derthienden Oétobris
vijfthien - hondert fes - ende - tachtich left-leden,
't welck wy mits defen houden voor gerenoveert,
ende willen dat d'inhouden van dien precifelijck
onderhouden ende geobferveert fal werden, fonder
eenige infraÖie. Ontbieden ende beveelen daer
omme allen onfen Officieren, Juflicieren, Diena-
ren ende Onderfaten , jegens den overtreders te
procederen tot executie vande vootfz peynen, fon-
der ecnich verdrach ofte difïimulatie.
Ghegheven inden Hage onder 't Zegel van
Juflitie hier op ghedruckt in forme van Pla-
cate, den vierden Mey anno viifthien-hondert
acht - ende - tachtentich. Onder ftondt gefchre-
ven, By mijnen Heeren den Gouverneur, Prefi·
dent ende Raeden over Hollandt , Zeelandt,
ende Vrieflandt. Ende wras onderteyekent,
E, Hanmman, Hebbende een op gedtuckt Cachet
in rooden Waflche.
479             Placaten. i.Boeck.
ghefwooten Exploi&ier vander Camerc vanden
Rade hier op verfocht, Saluyt. Alfoo wy ghcinfor-
meert zijn dat binnen defe Landen ende Graeffe-
lickheytvan Hollant ende Weft-Vrieflant daghe-
lijcks komen verkceren ende vergaderen verfchey-
de Vagebonden, Ledich-gangers, Befpieders ende
Quaetdoenders, foo onder deckfel van Leproofen,
KeteJboeters , Cramers met Marfchen, Glas-ver-
koopers, Spil-verkoopers, Sulpher-priemers, Incl-
verkoopers, Laecken-verkoopers, Quackfalvers,
ende diergelijcke Lant-loopers, daer deur de voor-
fchreve Landen ende de gemeene faecke gheraec-
ken in drverfche inconvenienten,fwaricheden, op-
preiïien, gewelt ende overlail vanden goeden On-
deruiten ten Platten Lande, mitfgaders vande rey-
iende ende paiferende Coopman ende anderen,
ende omme daer jegens te voorfien inden Jaere
vijfthien-hondert vier-en-tachtich ende vijfthien-
hondert fes-en-tachtich, feeckere Placaten ende
Ordonnantien ghemaeckt zijn gheweeil, die tot
noch toe niet wel ghcobferveert en zijn gheweeil,
Sulcks dat dagelijcks noch meerder inconvenien-
ten, verraderyen en overlaft vanden Inghefetenen
gefchapen zijn te rijfen, 't welck niet en behoort
getollereert te werden- S O O I S T, dat Wy
willende daer inne verfien , ende den goeden On-
derfaten der voorfchrevcn Landen van alle fcha-
den, gewelt ende overlaft preferveren, U by defe η
laften, beveelen ende committeren te trecken al-
ommebinnen den Landen van Hollantende Weft-
Vrieflant, ter plaetfen daer men ghewoonelijckis
publicatie ende uy t-roepinge te doen, ende aldaer
fcherpelijck te verbieden ende interdiceren, dat
niemant van wat flate, qualiteyt ofte conditie hy
wefen mach, hem en vervordere inde voorfchreve
Landen van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt te
gaen hanteeren nochte verkeeren, 't zy in Steden
ofte daerbuyten,ten platten Lande teerende.ende
levende opten Huyfman, fonder te betaelen, op
pcyne vande Galge. Ordonnerende ende bevelen-
de den Procureur Generael, mitfgaders allen Rech-
leren, Officieren, ende den geencn vanden Vafal-
len vanden felven Landen, dat fy-luyden aen ta-
ilen ende apprehenderen allen Ledich-gangers,
Vagebonden ende allen anderen die fy-luyden
bevinden fullen teerende ende foulerende den Ar-
men Huyfluyden ofte anderen, midtfgaders alle
Brant-ftichters , Roovers , Straet-fchenders ende
Befpieders, ende die ghedreycht hebben Brant te
{lichten, waer, ofte in wat Plaetfen dattet zy, ghe-
privilegeert ofte niet ghepriνilegeert , ende over
fulcke Gevangen fcherpe endc Criminele Juflitie
te doen, ten exemple van een yegelijck, nae vol-
gende de Placaten in voortijden daer op gemaeckt,
ende tot meer malen ghepubliceert, fonder eenige
diffimulatic, ooch-luyekinge ofte verdrach, op pey-
ne van hunne OfFicien refpe&ivelijck gheprivcert,
ende daer en boven arbitraiijeken ghecorrigeert te
werden. Ende indien die voorfchreve Delinquan-
teJi ende mifdadigen eenige yergaderinge maeck-
$. Placa^
-ocr page 287-
Jegens Lant-loopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. '482,
Placaet vande Heeren Staten van Hollandt ende Wefl - Vrieflandt, te-
vens den Vagabonden, Bedelaers, Dieven 3 Landt-looiers ende andere qudetdoenders. Naer
moorgaende advijs mande Frefidenten ende Kaden manden Hoogen ende Provincialen Kaden
manden mom-fc Landen
', gemaeckt ende gearrefleert den 16 Decembris anno 1505·
481
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt,reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, dat wy tot
onfen graoten leetwefcn zijn vernemende dat bin-
nen de voorfchreve Landen van Hollandt ende
Weit-Vrieflandt,foo wel in beilooten Steden, als
inde opene Plaetfen ende ten Platten Lande , de
Ingefetencn grootelijcks worden befchadight, deur
de fecr grootc menichte van dieveryen die daghe-
lijcks zijn gebeurende, meelt alle met opbreeckin-
ge van Huyfen, met foo grooten fortfe, gheweldt
ofte fub tij lheyt, datter qualicken eenige Huyfen
konnen worden ghevonden, die daer van fouden
mogen wefen bevrijt. Ende dat wy verftaen dat-
tet meeften deel vande Dieven hen 's daechs met
Bedelen zijn genecrende, om onder 't pretext van
dien te capteren ende te verfpieden occafie ende
ghelcgentheyt van tijdt ende plaetfe, omme hare
voor genomen dieveryen te plegen. Alle 't welck
caufeert niet alleen groot naedeel voor den waren
Armen , maer oock een fecr groote ongherufthey t
onder den Ingefetencn der voorfz Landen. Ende
naer alle apparentie (indien daer inne niet promp-
telijck en worde voorficn) metter tijdt veel argere
inconvenienten daer uyt fouden ftaen te verwach-
ten, ibnder dat hier tegens behoorlijck wort gepro-
cedeert met ftraffinge van alfulcke quaet-doen-
ders, foo deur dien vele van onie Officieren niet
foo goeden devoir zijn doende, omme de voorfz
Mifdoenders te achterhalen, als dat de felve ach-
terhaeltendc te Rechte gcltelt zijnde, niet bchoor-
lickcn ten exempel van anderen werden gheitraft,
fulcks als de gemeene rufte ende des Landts wel-
varen is vereyfehende. S O O I S Τ, dat Wy
begeerende hier inne te voorfien, fulcks dat in toe-
komende tijden d'ïngefetenen vande voorfchreve
Landen tegens de voorfchreve dieveryen mogen
zijn bevrijt, Ecrft ende al vooren daer op ghehadt
hebbende het advijs van onfen lieven ende getrou-
wen, de Prefidcnten ende Raedcn vanden Hoogen
ende Provincialen Raden van Hollandt, Zeelandt
ende Vrieflandt, met rijpe deliberatie van Raede:
Hebben gcilatueert ende geordonneert, ilatucren
ende ordonneren voor een eeuwich Edi& midts
defen.
I.
Eerft, dat alle de gcene 'tzy Mannen ofte Vrou-
wen, die gcibnts Lichaems gaen bedelen, ofte ach-
ter Lande loopen, in Steden ofte ten platten Lan-
de , ghchouden fullen zijn binnen twee dagen nae
de publicatie van defen te vertrecken uyten Lan-
de van Hollandt ende Weit- Vrieflandt, ofte hen
aen ghevcn ende bekent te maeckenby den Offi-
cier ofte fijne Gecommitteerde, ter plaetfe daer iy
fullen meenen met arbeyden ofte met haer Am-
bacht haer koft te winnen, hen verklarende wie fy
zij n, van waer iy zij n, wat hare handelinge is, en-
de oock defignerendc haer Logement daer fy haer
fullen over nacht onthouden, Ende voorts verfoec-
ken admuTie ofte toclatinge om een dach twee ofte
drie hare Aclmifle te mogen bidden, ende midde-
ler-tijdt haer voorfien van werek by den cencn
Meeilcr ofte den anderen, of in eenigen dienlt te
Water ofte te Lande te begeven, 't welck by den
Officier ofte fijne gecommitteerde af geilagcn ofte
gheconfentcert fal mogen worden ten hoochilen
voor drie dagen,cnde in gevalle van confent,fal daer
van fchriftelick befcheyt geven.
II.
Ende by foo verre fyluyden ter fclver plaetfe haer
niet en iouden konnen ter neder flcllen , ofte
Hantwerck vinden, nae hare ghelcgentheyt, fullen
hebben te inquireren ende ondervragen tot welcke
andere plaetfe fy beft fouden mogen ghcraecken,
't welck fy ghehouden fullen zijn den felven Ofli-
cier weder aen te dienen, ende van hem te verkrij-
gen fchriftelick befcheyt, om binnen fecckcrcn tijt
haer aldaer te mogen tranfporteren,alwacr fy gear-
rivcert zijnde, hen van ghelijcken aende Oflicicr
ofte fijne Gecommitteerde fullen bekent maken,
ende vcrfocckcn admiifie, waer van dat haer oock
(inghevallcvan confent) fchriftelick befcheyt fal
worden gegeven, fonderdat fy van daer fullen mo-
gen vertrecken op andere plactfen,tcn ware omme
redenen ende met confent vanden felven Offi-
cier , ende dat mede in voegen ende manieren als
vooren.
III.
Gelijck mede al 'tiêlve fullen hebben ce achter-
volgen die nae de publicatie van defen hier te Lan-
de lullencomen, die gehouden fullen zijn ter plaet-
fe van hare acnkomite aenden Officier aldaer, ofte
fijne Gecommitteerde haer bekent te maecken,
ende verfoeck doen, omme vorder te mogen rey-
fen, ende daer toe mede blijeke verkrijgen, inhou-
dende de plaetfe daer iy hen fullen willen begeven,
ende den tijdt binnen den welckcn fy hare reyfèn
fullen moeten volbrengen, op penedatin ghevalle
eeniec vande felve Vagabonden ende Bedelaers be-
vonden worden te gaen bedelen , of ledich achter
Lande te loopen in Steden ofte ten platten Lande,
fonder behoorlijck befcheyt te hebben als vooren,
de felve voorde ecrite reyfe geapprehendcert,cndc
ter ordonnantie vande Wet inde gevanckcniiTc ge-
geeflelt fullen worden, ende dacr-en-bovcn bclafl:
binnen twee dagen te trecken uyten voorfchreven
Lande van Hollandt ende Weit-Vrieflandt, daer
van hen oock befcheyt mede gegeven fal worden,
omme middeler-tijdt te mogen pafieren. Efide
foo iy nae de voorfz twee dagen weder bevonden
worden, fullen als dan openbaerlicken ghegcelTelt
ende uyt Hollandt ende Wcit-Vricflant gebannen
worden, op pene van andcrmael openbacrlick ghc-
gceiTclt, gebrant-tcyekent,ende op gelijcke pcyncn
gebannen te worden.
Η h                   Ende
-ocr page 288-
Placatea^. i.Boeck. 20.Tit, t. Deel.
4S4
48a
ren ofte diergelijcke Lantloopers inde Landen van
Hollant ende Weft-Vrieflant mogen komen ofte
blijven,op pene dat fy daer over voor de eerfte reyfe
openbaerlijck ghegeeflelt ende uytte Landen van
Hollandt ende Vrieilandt ghebannen, ende voor de
tweede reyfe andermael gegeeffelt,gebranteyckent
ende opte Galge uytte voorfz Landen ghebannen
fullen worden.
X.
Soo wie bevonden fal worden eenige dieverïie
gecommitteert te hebben, fal voor de eerfte reyfe
in't openbaer itrengelijck worden ghegeeflelt ende
gebrant-mercl:, voor de tweede reyfe andermael ge-
geeflelt, gebrant-mercl ende gebannen uyten lande
van Hollant ende Weft-Vrieflant, op pene van we-
derom gcgeciTelt, gebrant-mercl: ende gebannen te
worden by den Gerechte daer de felve ghevangen
fullen worden: Niet tegenftaende 't voorgaende
vonniffe ende banniffement by den Hove ofte by
een ander Ggrechte foude mogen wefen gedecre-
teert. Welcke executie allen Rechters by defen fpe-
cialicken wort ghelaft ende bevolen, ende voor de
derde reyfe fal de Delinquant fonder eenige conni-
ventie metter koorde,fulcx datter dedoot na volcht
geilraft worden, met confifcatie van goederen, ten
ware omme de enormiteyt vande eerfte ofte twee-
de dieverie,ofte om de menichfuldicheyt van diver-
fche dieveryen by hem gepleecht,de Rechter worde
gemoveert de felve fwaerder,ofte oock metter doot
te doen flraffen , voor de eerile ofte tweede reyfe,
ende dit al in Ampele dieveryen,die niet en zijn ge-
qualificeert ofte vermengt met eenich gewelt,valf
heyt,huyfbraecke, Ree-roof, Zee-roof, Brant-roof,
berovinge van Molens ofte Sluyien,oft andere dier-
gelijcke omitandicheden, 't fey t befwarende.
XI.
Maer foo veel de dieverye aengaet, die met ge-
welt ofte huyf brake gefchieden', ofte anders fulcks
als vooren gequalificeert zijn,Hebben wy geordon-
neert ende geftatueert, ordonneren ende ftatueren
mits defen, dat ib wie bevonden fal worden fooda-
nige gcqualificeerde dieveryen ofte roveryen ghe-
committeert, ofte yemant 't fijn afgedwongen te
hebben, 'tzy op 's Heeren ilraten, in Huys, ofte tot
eenige andere plaetfe. Item, de gene die bevonden
fal worden met opbrekinge van Huyfen, Wincke-
len, Pack-huyfen, Schuyren, Schepen, Schuyten
ofte andere befloten Erven ofte Plaetfen, yemandt
't zijn benomen te hebben, terilont fonder eenige
conniventie ofte diflimulatie gheilraft fal worden
metter koorde, ofte anders fvvaerder naer exigcntie
vander faecke, fulex datter in allen gevalle de doot
na volcht, met confifcatie van goederen,ibnder ee-
nige verfchooninge toe te laten,of fy van hare eerfte
ofte meer dieveryen worden achterhaelt,endcof fy
de deuren, venfteren, dack ofte glafen,ofte eenich
ander onftereker gedeelte vande huyfen opgebro-
ken, deurboort ofte ondergraven mochten hebben,
ofte datteteen Lanthuys ofte eenich vervallen ofte
onilerck Huys mochte wefen. Alle 't welck wy vcr-
ftaen oock plaetfe te hebben,al ift dat de felve huys-
brekers hare voor genomen dievcrie niet en hebben
volbracht,maer over 't breken doende ware geweeft.
XII.
Item, foo wie bevonden fal worden eens anders
Beeft ofte Beeften,'t zy Paerden,Runderë,Schapen
ofte
IIII.
Ende by foo verre uytte examinatie ende onder-
foeck vande voorfz Vagabunden ende Bedclaers
ecnige inditienrefulteren, ofte dat de felve geen fuf-
fifantc redenen van haren handel, wandel ende
converfatie engeven,fullende felve ter torture ge-
leyt, en naer exigcntie vander fake geilraft worden.
V.
Sullen voorts de Bedelaers ende Vagabunden
hier te Lande ghebooren , die fwack ende onbe-
quaem zijn om te wercken, hen "binnen twee da-
gen nae de publicatie van defen tranfporteren, ter
plaetfe daer fy van daen zijn, ofte daer fy hen meeft
onthouden hebben, alwaer fy haer onderhoudt ful-
len mogen foecken met AeJmiflb te bidden, midts
daer toe vanden Magiftraetaldacr hebbende fchrif-
telick befcheyt, 't welck van drie Maendcn tot drie
Maenden fal worden vernieuwt, fonder dat fy van
daer fullen vertrecken ofte gaen, om in andere Ste-
den ofte Dorpen te bedelen, op peyne van voor de
eerfte mael gefet op worden te Water ende Broot
totdifcretie van,Wethouderen,voor de tweede rey-
fe gegeeiTeltendcghebannen te worden, op peyne
van andermaelopenbaerlicken gegeeflelt,gebrant-
teyckent ende op ghelijcke peynen ghebannen te
worden.
VI.
Sullen mede de vreemde ende uytheemfche Be-
delaers die onbequaem zijn te wercken,achter Lan-
de loopende ende bedelende, ghehouden zijn bin-
nen drie dagen nae de publicatie van defen te ver-
trecken uyt Hollant ende Weit-Vrieflant, op ghe-
lijcke peyne als tegens den kloecke Vagabunden
ende Bedelaers hier vooren is geordonneert.
VIL
Sullen oock gecne Ketel-boeters, Sulpher-prie-
mers,Kuypers, Schoen-lappers, Kramers, Leproo-
fen, Quackfal vers, Dcecken, Rattekruy t,ende Plec-
ken-uyt-verkoopers, ende diergelijcke hoe die fou-
de mogen wefen, nochte in Steden, nochte ten
platten Lande mogen gaen bedelen, nochte oock
ten platten Lande hare Neeringeofte Handtwerck
exerceren, ten ware eenigederfclver binnen de Ste-
den ofte Dorpen van Hollant ende WeftSVrieflant
woonden, die totte exercitie van hare voorfz Nee-
ringe, ende niet tot bedelen ten platten Lande ghe-
admitteert fullen worden, mits daer toe hebbende
fchriftelickbefcheyt vande Magiftraet haerder refi-
dentie, welck befcheyt alleenlicken duyren fal fes
Maenden, op pene van mede geilraft te worden als
de kloecke Vagebonden ende Bedelaers,
VIII.
Ende ibo daer Ambachts-kinderen zijn die haer
koft met wercken nieten konden verdienen, die
fullen oock hebben te blijven in hare Stadt ofte
plaetfe daer fy haer Ambacht doen, alwaer fy hare
Aelmiffen by de Huyfenfullen gaen foecken, met
haer hebbende befcheyt vanden Officier, ofte fijne
Gecommitteerde, daer by haer fulex na goede on-
derrichtinge van hare winfte ende conditie fal we-
fen geaccordeert, ten zy dat anders by de Magiftra-
ten vander plaetfe aldaer op 't onderhout van fulcke
kinderen voorfien ware, daer nae dat fy hun fullen
hebben te reguleren,
IX.
Infgelijcks en fullen gene Heydenen,Egyptena-
-ocr page 289-
■f
485 Jegens Lant-loopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. 48 6
XVL
ofte Verekens, een ofte meer, wech gedreven, ghe
flacht ofte anders ontftolen te hebben, lal infgelijcx
metter doot ende confifcatie van goederen geftraft
worden,iönder dat hem fal verfchoonen 't gene hier
vooren van fimpele dieveryen gefeyt is.
XIII.
Ende alfoo de voorfz dieveryen fecr worden ghe-
voet ende aen gehouden, deur dien eenige Perlbo-
ncn om haer giericheyt ende onbchoorlick gewins
wille mette voorfz Dieven verftant zijn hebbende,
ende hen-lieden de gheftoolen goederen tot vilen
prijfe afnemen. Soo iil dat wy alfulcke Perlöonen
niet anders willen geacht hebben dan als Compli-
cen ende Medeftanders vande voorfz Dieven.
Hebben over fulcks geordonneert, datfo wie voort-
acn bevonden fal worden de gheftoolen goederen
over ghenomen te hebben, vande geene die fy wi-
ftcn,ofte blijckelick behoorde te weten, Dieven te
wefen, ende de felve geftolen te hebben,'t zy onder
deckfel van koop, mangelinge, beleeninge ofte ee-
nige andere handelinge, hoedanich die loude mo-
gen wefen, alwaer 't oock deur de derde hant, ofte
dat fy de geftolen goederen om haer profijts wille
hebben helpen helen, ibnder eenige verfchooninge
ghcilraft fullen worden voor de eerfte reyfe met
geeilèlinge,brant-teyckeninge ende banniflement
uyt Hollandt endeWeft-Vrieilandt, ende voorde
tweede reylè metter doot ende confifcatie van goe-
deren, 't welck wy oock verftaen plaetfe te hebben
inden genen die de felve Perfoonen wetende op ge-
houden, gelogeert ende ontfangen, ofte de geftolen
goederen verborgen gehouden fullen hebben,
XIIII.
Ende ten eynde de felve Dieven,gewelders ende
Huys-breeckers te beter mogen worden ontdeckt,
foo verklaren wy genoech te welèn,omme de gene
die daervan fufpect fullen zijn, te brengen ter tor-
ture ende fcharper examinatie ,dat fy gefonts Lijfs
fullen hebben ghebedelt, ofte oock fondcr bedelen
ledich gegacn, fonder tckonnen verklarende mid-
delen daer by fy lullen hebben geleeft.
XV.
Verklaren oock dat foo wie eenigen Dief ofte
Dieven ,ofte haer-lieder aenhouders endeheelders
komt te ontdecken,fulcks dat die ofte eenige van
dien by den Officiers bekomen mogen worden, de
felve indien iy vande Complicen ofte Medegefellen
der Dieven zijn, alle heure dieveryen fullen wefen
vergeven, ende andere geen Dieven, Heelders ofte
Complicen zijnde, daer over met een redelicke
Penninck fullen worden vereert tot difcretie van-
den Gerechte der plaetfe dacr 't vallen fal.
Ende by foo verre eenige der voorfz Dieven by
den Huyf heer ofte yemandt van fijn Familie des
nachts op 't feyt bevonden zijnde, doot ghcflagen
ofte gequetft worden,fo verftaen wy dat daer mede
niet mifdaen ofte verbeurt fal zijn»
XVII.
Ende ten eynde de voorfz Bedelaers, Vagabön-
den ende Dieven te beter uytte Landen gheweert,
achterhaelt ende geftraft mogen worden. Soo wil-
len wy dat alle Rechters, hebbende hooge Jurif-
didic, foo in Steden als ten Platten Landen , de
voorfz Bedelaers, Vagabonden ende Dieven daer
tegens banniflement by defen wort gheftatueert,
fullen bannen uyt Hollandt ende Weft-Vrieilandr,
daer toe wy de felve by defen fpeciaiicken authori-
feren , fonder dat 't felve ghetrocken ial worden in
confequentie,
XVIII.
Tot gelijcken eynde laften wy allen den Schou-
ten vande Dorpen,dat fy by abfentie vande Hooft-
Officier fullen apprehendcren alle Vagabunden,
Huyf brekers ende Dieven die fy in hare bedxijve
fullen vinden, ende dat fy de felve gevangen zijn-
de , des anderen daechs fullen leveren in handen
vande Hooft-Offlcier van 't felve quartier.
XIX.
Ende belaften voorts allen Officieren tegens de
voorfchreve Vagabonden, Dieven ende Huyf bre-
kers , alle middelen te foecken, ommede felve te
achterhalen ende te apprehendcren, ende (onder-
linge by avont ende des nachts te vifitcren de ftra-
ten, de felve te beletten, van ghelijckcn herbergen
ende fufpecre plaetfèn te onderibecken. Ende
voorts in cas yan apprehenfie in alle neerfticheyt
daer tegens te procederen, te examineren ,endc te
rechte te ftcllcn.
XX.
Ende ten eynde 't inhouden van defen alomme
mach worden gheobfetvcert, ende nicmandt dacr
van ignorantie en pretendcre: Laften ende ordon-
neren wy dat defen alomme fal worden ghepübli-
ceert ende verkondicht, daer men ghcwoonlijck is
publicatie te doen. Ontbieden voorts allen Offi-
cieren, Jufticieren ende Dienaren, datfyJuyden te-
gens den overtreders van dien procederen als voo-
ren, ende den quaetdoenders doen ftrafïen fonder
eenige gunftc, faveur ofte diiumulatic ter contra-
rie, want wy 't (ehe tot dienfte vanden Lande alfoo
bevonden hebben tebehooren. Gegeven in 's Gra-
ven-Hage onder onfen Zegel hier op ghedruckt in
Placate den 16 Decembris 1595.
Dit Placaet is ly den Hove van Hollant naer voorgaende attaché daer op gedecerneert, geordonneert te renoveren
op den
18 September 1597. en is over fulex gepubliceert inde refpetlive Steden vanHollant binnen de felve Maenté
6- Placaten vanden 19 Martij 1614. (gerenoyeert den 4 Maert 163 o.)
ende evanden \ % Mey 1649. jegens Bedelaers; Vagabonden en Bedekryen.
!ERidderfchap,EdSen ende Steden van
1 Hollandt ende Weft-Vriellant, Reprefen-
... terende de Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, dat Wy toe onfen
grooten leetwefen zijn vernemende,dat binnen de
voorfz Landen van Hollandt ende Weft-Vrieflanr,
iöo wel in beflooten Steden, als iniönderheyt in
openc Plaetfen en ten platten Lande de Bedela-
Hh ζ                   ryen
-ocr page 290-
FlacaterL-/. é. Boeck. 20. Tit, é. Deel
m
4B7
ryen ten hoochftcn aen nemen ende vermeerde-
teeckent, ende op ghelijcke peynen ghebannen te
werden.
III.
Ende by lbo verre uytte exami natiën ende on-
derfoeck vande voorfchreve Vagabonden en Bede-
laers eenige inditien refulteren , of dat de felve
geen fuffiiante reden van haren handel, wandel en
converfatie en geven, fullen de felve ter torture ge-
leydt, en naer exigentie vander faecke gheftraft
worden.
1111.
Sullen voorts de Bedelaers ende Vagabonden
hier te Lande ghebooren , die fwack ende onbe-
quaem zijn omme te wereken , hen binnen twee
dagen na de publicatie van delen tranfporteren ter
plaetfe daer fy van daen zijn, of daer fy hen meeft
onthouden hebben, alwaerfy haer onderhoudt ful-
len mogen foecken naer de ordre aldaer gebruyekt,
fonder dat fy van daer fullen vertrecken ofte gaen,
om in andere Steden ofte Dorpen te bedelen , op
peyne van voor de eerite mael ghefet te werden te
Water en te Broot, tot difcretie vande Wethoude-
ren.voor de tweede reyfe gegeeiTelt ende gebannen
te werden, op peyne van andermael openbaerlijck
gegeeiTelt, gebrant-teyekent,ende op gelijcke pey-
nen gebannen te werden.
V.
Sullen voorts mede de vreemde ende Uy theem-
fche Bedelaers die onbequaem zijn te wereken,
achter Lande loopende, ende bedelende, ghehou-
den zijn binnen 3 vier dagen nae de publicatie van
defen te vertrecken uyt Hollant ende Weft-Vrief-
landt, op gelijcke pene als tegen den kloecken Va-
gabonden ende Bedelaers hier vooren is gheor-
donneert.
VI.
Sullen geeneKetel-boeters, Sulpher-priemers,
Kuypers, Schoc-lappers, Cramers, Leproofen,
Quackfalvers, Dcecken, Ratte-kruyt ende Pleck-
uy t-verkoopers, ende diergelijcke , hoe die foudeu
mogen genoemt wefen, noch in Steden, noch ten
platten Lande mogen gaen bedelen , nochte oock
ten Platten Lande haer Neeringe ende Hantwerck
exerceren, ten ware eenige der felver binnen de
Steden of Dorpen van Hollandt ende Welt-Vrief-
lant woonden, die tot de exercitie van hare voorfz
Neeringe, en niet tot bedelen ten platten Lande
fullen gheadmitteert werden,midts daer toe heb-
bende befcheyt vande Magiftract haerder rcfiden-
tie fulcks als vooren, wclck befcheyt alleenlijck
duyren fal fes Maenden, op peyne van mede ghe-
ftraft te werden als de kloecke Vagabonden ende
Bedelaers.
VII.
Ende 4 alfoo daer Ambachts-kinderen zijn, die
haer koft met wereken niet en konnen verdienen,
die fullen oock hebben te blijven in hare Stadt ofte
Plaetfe daer fy haer Ambacht doen, alwaer fy luy-
den hen reguleren fuUen na de ordre aldaer wefen-
de, 5 fonder nochtans langhs de Huyfente mogen gaen
hedekn, maer fullen de Magiflraten op 't onderhoudt
vande arme Ambachts-tingers joodanigen ordre feilen,
als fy naer haere Staats ghelegentheyt dienfligh fullen
vinden,
VIII.
Verbieden voorts alle andere Kinderen 6 inde
Steden
ren
niet alleen tot naedeel vande ware Armen,
maer oock tot grooten ovcrlaft vande Ingefetenen
der voorfz Landen, te meer alfoo men dagelijcks
bevindt dat vele de Bedelaryen exerceren, om te
beter occafie te hebben tot het ftelen, eenige haer
oock niet en ontfien de Inghefetenen met brant-
ilichtinge te dreygen, en andere manieren van ex-
torfien te ghebruyeken. S O O IS Ô , dat Wy
bcgeerende hier inne by vernieuwinge van onle
voorgaende Placaten ende Refolutien te voorfien,
fulcks dat in toekomende tijden d'Inghefetenen
vande voorfz Landen van foodanige overlaft moch-
ten zijn bevrijdt, eetil ende alvoorens daerop ghe-
hadt hebbende het advijs van onfen lieven ende
getrouwen de Prefident en Raden in Hollant,Zee-
lant ende ïVefl - Vrieflant, met rijpe deliberatie van
Rade hebben van nieuws geftatueert ende gheor-
donneert, ftatueren ende ordonneren vooreen eeu-
wich' Edid midts defen die Poinden hier naer vol-
gende .
I.
E erft, dat alle die geene 't zy Mannen oft Vrou-
wen , die ghefonts Lichaems gacn bedelen, ofte
achter Lande loopen 'm Steden of ten platten Lan-
de , ghehouden fullen zijn binnen é vier dagen nae
de publicatie van defen te vertrecken uyten Lande
van Hollandt ende WeiVVrieilandt, ofte hen aen-
geven ende bekent maeckenby den Officier of fijn
Gecommitteerde , ter plaetfe daer fy fullen mee-
nen met Arbeyden, ofte met haer Ambacht haer
koft te winnen, ofte aenden ghecnen die inde Ste-
den daer toe fullen zijn ghedeputeert, hen verkla-
rende wie fy zijn, van waer fy zijn, watharehande-
lingeis, ende oockdefignerendehaer Logement
daer fy haer fullen over nacht onthouden, en voorts
verfoeckende admiffie ende toelatinge , om een
dach twee ofte drie aldaer te mogen verblijven,ibn-
der nochtans rniddelertijt te bedelen.
II. %
Gelijck mede al 't felve fullen hebben te achter-
volgen die na de publicatie van defen inde Landen
fullen komen, die gehouden fullen zijn, ter plaetfe
van hare aenkomfte aenden Officier ofte Gecom-
mitteerde aldaer haer bekent te maecken, en ver-
foeckdoen, omme vorder te mogen reyfen, ende
daer toe mede ibodanigen blijeke als vooren krij-
gen , inhoudende de plaetfe daer fy hun fullen
willen begeven, ende den tijdt binnen den welc-
ken fy hare reyfen fullen moeten volbrengen , op
peyne, dat in ghevalle eenige van de felve Vage-
bonden ende Bcdelaers bevonden werden te gaen
bedelen, of fonder behoorlijck befcheyt als vooren,
ledich achter Lande loopen in Steden of ten Plat-
ten Lande, de felve voor de eerfte reyfe gheap-
prehendeert, cnde ter Ordonnantie vande Wet
inde gevanckeniffe ghegeeffclt fullen werden, en-
de daer~cn-bovcn bclaft binnen twee dagen te ver-
trecken uy tte voorfz Landen van Hollandt ende
Wcft-Vriellandt, daer van hen mede befcheyt fal
werden gegeven, omme middeler-tijdt te mogen
paiferen, en foo fy nae de voorfchreve twee dagen
weder bevonden lullen werden , als dan openbaer-
lijck ghegcelTelt, ende uyt Hollandt ende Weft-
Vrieilandt ghebannen te werden , op peyne van
andermael openbaerlijck ghegcelTelt, ghebrant-
-ocr page 291-
öofeii, Bedelaers en Dieven. 490
fiderende, geauthorifeert ende ghemachticht, om
de voorfz Vagabonden ende Bedelaers te appre-
henderen ende te leveren aenden Hooft-Officier als
vooren^
XV.
Interdiceren voorts alle Schippers, Schuyt-vocr-
ders ende Wagenacrs, haer onthoudende in defc
Landen, ofte de felve frequenterende eenige Bede-
laers , hen-luyden voor fulcks bekent zijnde, ofte
met reden fufped zijnde van Bedelarije, te nemen
in hare Schepen, Schuyten, ofte op hare Wagens,
ende te brengen inden Lande van Hollandt ende
Weft- Vrieilandt, óp peyne van drie gulden te be-
talen op yeder Bedelaer, en daer en boven de felve
t'haren koften wederom te moeten brengen uytte
felve Landen.
XVI.
Ende fo wie ter caufe van 't ledich gaen ofte van
Bedelarye eens uy t dele Landen ghefeyt, ofte daer
uyt ghcleyt zijnde, wederom daer in komt, willen
wy dat ftrengelijckcn fal werden gcgeciTelt fonder
eenige diffimulatie.
XVII.
Ende dit alles onvermindert de Keuren ende Or-
donnantien die by de Magiilraten vande Steden
ofte oock ten platten Lande aireede zijn gemaeckt,
ofte als noch gemaeckt foudcn mogen werden tot
naerder weeringe vandc voorfz Bedelarye, die wy
willen dat onderhouden fullen werden , ende haer
eflëét forteren, mits dat de felve den inhouden van
defen Placate niet en contrarieten.
XVIII.
Alle Banniflementen ter faecke van ledich gaen
ofte Bedelarye fullen gefchieden uytten Lande van
Hollandt ende Weit-Vrieflandti daer toe de Rech-
ters foo inde Steden als ten platten Lande by defen
fpecialicken werden geauthorifeert, fonder dat het
felve getrocken fal werden in confequentic.
XIX.
Verltaen voorts alle 't gcenc hier vooren jegens
Mans-perfooncn defen contrarierendc is gbeita-
tueert, oock plaetfe te hebben jegens Vrouw-
perfooncn, Jongcrs en Kinderen die contraventie
doende.
Ende ten eynde 't inhouden van defen al omme
mach werden gheobferveert, en niemant daer van
ignorantie en pretendere, Laiten ende ordonneren
wy, dat defen al omme fal werden ghepubliccert
ende iz^eaffigeert, daer men ghewoonlick is publi-
catie ende affixie te doen. Ontbieden voorts alle
Officieren, Jufticiercn en Dienaren, dat fy-luyden
jegens de Overtreders van dien procederen als voo-
ren, ende den quactdoenders doenilraffen fonder
eenige gunfte, faveur of diffimulatie ter contrarie,
want wy 't felve tot dienftc vanden Lande alfoo
bevonden hebben te behooren. Gegeven inden
Hage onder onfen Zegele hier op ghcdruckt den
twaelfden Mey fcilien-hondert negen-en-veertich.
Ter Ordonnantie vande Staten 13 HerM; van
Beaumont.
4&9 jegens Lant-loopers, Lepr
Steden of ten platten Lande te bedelen ,op peyne
dat de felve Kinderen oudt zijnde boven de acht
Taren, een Maent tijdts ofte langer fullen werden
ieleyt te Wateren te Bröot,
b J
                         IX.
Bevelende d'Ouders van alle de felve Kinderen,
foo boven als beneden dacht Jaren oudt zijnde,
en de Perfoonen daer de felve logeren, goede acht
en fcherpe toeficht te nemen, dat de felve Kinde-
ren niet en gaen bedelen, op pene dat de felve Ou-
ders ende andere daer de Kinderen logeren fullen,
werden geiTxaft, als offy felve de bedelaryehadden
iicexerceert.
b
                               X.
InfgeJijcks en fullen gecne Heydenen, Egypte-
naren,oftediergelijcke Landtloopersinden Lande
van Hollandt ende Weit-Vrieilandt mogen komen
ofblijven, op peyne dat fy daer over voor de cerite
reyfe opcnbaerlijck ghegeciTelt, ende uyten Lande
van Hollandt ende Weit-Vrieilandt gebannen, en-
de voor de tweede reyfe andermael gegeeilelt, ge-
brant-teyekent, ende op de galge uytte voorfz Lan-
den gebannen fullen werden.
XI.
Gebieden voorts alleLandt-Droften, dat iy tot
fuyveringh van 't Platte Landt alle 7 acht dagen in
yeder quartier een keer fullen doen. om alle Vaga-
bonden en Bedelaers op te vatten, ende de felve te
leveren in handen vanden Hooft-Officier vande plaetfe
daer die gevangen zijn
, omme daer mede te doen na den
inhoudt van de/en Placate:
Bevelende van gelijcken
tedoend'ordinaris Officiers, bedienende de Cri-
minele Juftïtie fo dickmaels als hen-luyden doen-
lijcken fal zijn, en ten miniten eens inde tijdt van
8 een Maent. Ende fullen de voorfz Landt- Droflen aen
onfe Gecommitteerde Raden vande refpeclive quartteren,
als mede de voorfchreve Officieren aenden op-ghemelten
Hove van Hollandt ghehouden zijn van tijdt tot tijdt
mondelijck of fchriftelijck rapport te doen wat debvoiren
by hen-luyden defen aengaendefullen wejen gedaen.
XII.
De felve Officiers fullen oock necrftelijckinden
haren de Straten, Herbergen, ende fufpeóte Plaet-
fen vifiteren , omme de Bedelaers ende Ledich-
gangers te achterhalen, achterhaelt zijnde teappre-
nendcren, ende in alle neerilicheyt daer tegens te
procederen.
XIII?
Sullen 9 ghehouden wefen daer en boven, de refpe-
ftive Heer en
, hellende hooge Middele ende lagejurif-
diclie, mitsgaders de Steden, dewelcke de Civile ende Cri-
minele Jufiicie over eenige Dorpen zijn adminiflreren-
de
, een ofte meer Dienaers tot koile van 't Ambacht
te committeren, die fpecialick haer werek daer af
10 fullen maecken om de voorfz Bedelaers ende
Vagabonden inden felven Ambachte te apprehen-
deren, en te leveren in handen vanden Hooft-Offi-
cier vande Plaetfe, die daer mede handelen fal naer
inhout van defen Placate.
XIIII.
Ende 11 werden de Schouten in yeder Dorp re-
I. "t Placaet vande» lare 161^feght twee dagen.
z. Dit Artijckel'is in het Placaet vanden lare ι 6 1 4 het derde : Maer in het felve wert voor het tweede Artijckel
geflelt het naevolgende.
11. Ende by foo verre fy ter felverplaetfe haer nieten fouden konnen ter
neder fetten ofte hantwerek vinden nae hare gelegentheyt, lullen hebben te inquireren ende onder^
Η h 3
vragen
-ocr page 292-
491             Placaten-j. ι. Boeck. 20. Tit. 1. Deel.            4^
vragen tot welcke andere plaetfe iy beft fouden mogen gheraecken, 't Welck iy ghehouden fullen
zijn denfeken Officier weder aen te dienen, ende van hem verkrijgen een gedruckt biljet met het
Wapen vande plaetfe by den Officier gheteeckent, inhoudende confent omme binnen fecckeren
tijdt haer aldaer te mogen tranfporteren, fonder nochtans onder wege ofte in de Steden te mogen
bedelen, ende ter beftemder plaetfe gearriveert zijnde, fullen hen van gelijcken aenden Officier of
Gecommitteerde bekent maecken,ende veribecken admiifie waer by dat haer oock(in gevalle van
confent) een biljet fulcks als vooren fal worden gegheven, fonder dat fy van dacr fullen mogen ver-
trecken op andere Plaetfen, ten ware omme redenen ende anders niet, dan met confent van den
fclven Officier ofte Gecommitteerde, ende dat in voegen ende manieren als vooren.
3.  't Voorfz placaet fielt drie dagen.
4.  't Selve fegt, Ende foo daer, &c.
<i, Inplaets van defe woorden fiatueert het placaet vanden /are 1614 in defer voegen: Ende haer AelmiiTen by
de Huyfen foecken, met haer hebbende beicheyt vanden Officier ofte fij ne Gecommitteerde, foo-
danich als vooren, daer by haer fulcks nacr goede onderrechtinge van hare, wind ende conditicn fal
wefen gheaccordeert, ten zy dat anders by deMagiftraten vander plaetfe daer op't onderhoudt van
fulcke Kinderen voorficn ware, daer nae dat fy hun fullen hebben te reguleren.
6.  '/ Selve placaet voecht hier in, de Ambachts-kinderen mede daer onder begrepen, die geen Ipcciael con.
fent by biljet en fullen hebben verkregen inde Steden, &c.
7. en 8. '/ Placaet vanden laere 1 6 1 4. fiatueert inplaetfe van acht veerthien dagen, ende in plaetfe van een
drie Maenden.
9. In plaets van defe woorden in 't Curfijf 'gedruckt, feyt het Placaet vanden 1'are 1614. Sullen daer-en-boven
die vanden Gerechte van yeder Ambacht ten platten Lande vry ftaen yemant totkoile,&c. Enk
voorts num.
10. in plaetsvan fullen fal maecken.
II.
II.
l3<
't Selve placaet voecht hier in .· Ende alvvaer niemant ipeeialick en is gecommitteert, werden, &c.
Inplaets van 't woort qeaffigeert,feyt het Placaet d'Anno 1614. verkondicht.
Selve Placaet voecht hier ly; van Hollandt ende Weft - Vrieflandt. Ende was gheteyekent,
A. Duyek.
7. Placaec, "Bj/ de Ed. Mo. Heeren Staten van Hollandt ende Wefl'Frief*
kndt ge'èmaneert jegens ds Dieven 3 Oieyerijen ? ende denboeders w<m dien, in date den \ 9
Martij 1 6 1 4.
gebrant-teyekent, voor de tweede reyiè gegeeifelt,
gebrant-merekt ende gebannen uytten Lande van
Hollandt ende Weil-Vrieflandt, op peyne van we-
deromme gegeeifelt, gebrant-merekt ende geban-
nen te worden by den Gerechte daer de fclve ghe-
vangen fullen worden, niet tegcnilacnde 't voor-
gaende vonniife ende banniifement by den Hove
ofte by een ander Gerechte iöude mogen wefen
ghedecreteert, welcke executie allen Rechters by
defen fpecialicken wort eelaft ende bevolen, Ende
voor de derde reyfe fal den Delinquant fonder ee-
nige conniventie mette koorde, fulcks datter de
doot na volcht, geilraft worden,met eonfifcatie van
goederen, Ten ware omme d'enormiteyt vande
cerite ofte tweede dieverye, ofte om de meniehful-
dichey t van diverfche dieveryen by hem gepleecht,
den Rechter werde ghemoveert de felve fwaerder
ofte oock metter doot te doen ftrafFen voor de eerfte
ofte tweede reyfe, Ende dit al in fimpele dieveryen
die niet en zijn gcqualificeertofte vermenght met
eenige valfcheyt,Huys-brake,Kerck-roof, Zee-roof,
Brant-roof, beroovinge van Molens, Bruggen ofte
Sluyfen,ofte andere diergelijckeomilandicheyden
't feyt befwarende.
II.
Maer ibo vele de dieverije aen gaet die met ge*
wel t oft Huys-braecke gefchieden, oft anders, fulex
als vooren gequalificeert zijn, hebben wy geordon-
neert ende geilatueert, ordonneren ende itatueren
mits defen, dat foo wie bevonden fal werden ïoo'
danige gequalificeerde dieveryen ghecommitteert
of
;E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
' Hollandt ende Weit-Vrieflandt,Reprefen-
i terende den Staten vanden felven Lande,
DOEN TE WETEN, Alfoowytotonfen
grooten leetwefen zijn vernemende, dat binnen de
voorfz Lande van Hollandt ende Weil-Vrieflandt,
foo wel in bcflooten Steden, als in opene Plaetièn,
ende ten platten Lande , de Inghcfetenen groote-
lijcks werden befchadicht, deur de feer groote me-
nichte van Dieverijen die dagelijcks zijn gebeuren-
de , met op-breeckinge van Huyfen met feer groo-
ten fortfe, gewelt ofte fubtiliteyt, datter qualicken
cenige Huyfen konncn worden gevonden die daer
van fouden mogen wefen bevrijdt. SOO IST,
dat wy begcerende hier inne by vernieuwinge van
onfen voorgaenden Placatc ende Refolutie te voor-
iien, fulcks dat in toekomenden tijden d'Ingefete-
«en vanden voorfz Landen tegens de dieveryen en-
de overlailen mogen zijn bevrijdt: Eeril ende al
vooren daer op gehadt hebbende het advijs van on-
fen lieyen ende getrouwen de Prefidenten ende Ra-
den vanden Hoogen ende Provincialen Raden in
Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt, met rijpe de-
liberatie van Rade, hebben van nieuws geilatueert
ende geordonneert,ftatueren ende ordonneren voor
een eeuwich Edicl mits defen die Poinden hier na
volgende.
Eerft, lbo wie bevonden fal worden eenige die-
verije gepleecht te hebben, fal voor de eerfte reyiè
in 't openbaer ftrengelijck worden gegeeifelt ende
-ocr page 293-
m9*^
——
Jegens Lant-Ioopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. 494
4y3          /            „ ,         .„ „ L.LU- '______é
lijfs fullen hebben gebedelt, ofte oock fönder bede-
len ledich ghegaen, fonder te konnen verklaren de
middelen daer by fy fullen hebben geleeft.
VI.
Verklaren oock dat foo wie eenigen Dief of
Dieven,oft haerluyder Aenhouders ende Hcelders
komt te ontdecken, fulcks dat die oft eenige van
dien by den Officiers bekomen mogen werden,
de felve indien fy vande Complicen ofte Medege-
fellen der Dieven zijn , alle heure Dieverijen ful-
len wefen vergeven, ende anderen geene Dieven-
heelders oft Complicen zijnde, daer over met een
redelijcken Penningh fullen werden vereert, tot
diferctie vanden Gerechte der plaetfe daer 't val-
len fal..
VIL
Ende by foo verre eenige der voorfchreve Die"
ven by een Huyfheer of yemandt van fijnen
Familie des nachts op 't feyt bevonden zijnde,
doot-gheilagen of gequetft worden, foo verftaen
wy dat daer mede niet mifdacn ofte verbeurt
fal zijn.
VIII.
Ende ten eynde de voorfz Dieven te beter uytetl
Lande geweert, achterhaelt ende gheftraft mogen
werden, Soo willen wy dat alle Rechters hebben-
de Hoogc JurifdidKe, foo in Steden als ten Platten
Lande , de voorfchreven Dieven daer tegens ban-
nificment by defen wert gheftatueert, fullen ban-
nen uyt Hollandt ende Weft - Vrieflandt, daer
toewy de felve by defen fpecialijcken authorife-
ren, fonder dat 't felve getrocken fal worden in con-
fequentie.
IX.
Tot ghelijcke eynde laften wy alle de Schouten
vande Dorpen , dat fy by abfentie vanden Hooft-
Officier, fullen apprehenderen alle Huyfbreeckers
ende Dieven die fy in haren bedrijve fullen vinden,
ende dat fy de felve gevangen zijnde, des anderen
daeghs fullen leveren in handen vanden Hooft-
Omcier van 't fel\c Quartier.
X.
Ende bclaften voorts alle Officiers tegens de
voorfchreve Dieven ende Huyfbrecckers,alle mid-
delen te foecken ommc de felve te achterhalen
ende te apprehenderen , ende fonderlinge by
avondt ende des nachts te vifiteren de Straten,
de felve te befetten, van ghelijcken Herbergen
ende fufpede Plaetfen te onderfoecken : Ende
voorts in cas van apprehenfie in alle naerfticheyt
daer tegen te procederen, in 't examineren te
rechte te ftellen, ende recht te vorderen, ende doen
executie.
XL
Verftaen voorts dat alle 't geene hier vooren je-
gens Mans-perfoonen defen contrarierende is ghe-
ftatueert, oock plaetfe fal hebben jegens Vrouw-
perfoonen die contraventie doende.
Ende ten eynde 't inhouden van defen alom me
mach werden gheobfervcert, ende niemandt daer
van ignorantie en pretendere, Laften ende ordon-
neren wy, dat defen alomme fal worden ghepubli-
ceert ende verkondicht, daer men gewoonlijck is
publicatie te doen. Ontbieden voorts allen Offi-
cieren, Jufticicren ende Dienaren, datfy-luyden
jegens
„fvemant 't zijn afgedwongen te hebben, t zy op
•c Heeren Straten oft Wegen in Huys ofte tot ee-
nige andere plaetfen. Item, die gecne die bevon-
den fal worden met opbreeekinge van Huyfen,
Winckelen, Pack-huyfen,Schuyren, Schepen,
Schuyten, ofte andere beilooten Erven ofte Plaet-
fen yemant 't zijn benomen te hebben, fonder ee-
nige conniventie oftdiffimulatie gheilraft fal wor-
den mette koorde ofte anders fwaerder naer exi-
eentie vander faecken, fulcks datter in alle gevalle
de doot nae volcht, met confifcatie van goederen,
fondcr eenige verfchooninge toe te laten, of fy van
hare eerfte ofte meer dicveryen werden achter-
haelt, Ende of fy geen Deuren, Veynfteren, Dack
0f Glafen , oft eenich ander onilercker ghedeelte
vande Huyfinge op gebroocken , doorboort of on-
dergraven mochten hebben , of dattet een Landt-
huys, of eenigh vervallen ofonfterck Huys moch-
te wefen, alle 't welcke wy verilaen oock plaetfe te
hebben, al is 't dat de felve Huyfbreeckers heure
voorgenomen dieveryen niet en hebben volbracht,
macr over 't breecken alleenlijck doende zijn
{rewceft.
b
                              III.
Item,foo wie bevonden fal worden eens anders
Beeft of Beeften,'t zy Paerden,Rundercn,Schapen,
Lammeren of Verekens, een of meer wech gedre-
ven , geilacht of anders ontftolen te hebben, ofte
Molens, Pael-wercken, Sluyfen,Bruggen,Ploegen,
Wagens ofte diergelijcke Wercken berooft te heb-
ben , fal infghelijcks metter doot ende confifcatie
van goederen worden geftraft.
UIL
Ende alfoo de voorfchreve dieverijen feer wer-
den gevoet ende aen ghehouden,door dien eenige
Perfoonen om haer gicricheyt ende onbehoorlijc-
ke gevvins wille mette voorfz Dieven verftantzijn
hebbende, ende henluyden de geftoolen goederen
afnemen , Soo ift dat wy alfulcke Perfoonen niet
anders en willen gheacht hebben,dan als Compli-
cen ende Medeftanders der voorfz Dieven , Heb-
ben over fulcks gheor-donncert, dat foo wie voort-
aen bevonden fal worden de gheiloolen goederen
over ghenomen te hebben vande geenen die fy wi-
ften ofte blijckclijck behoorden te weten Dieven
te wefen, ende de felve gheftolen te hebben, 't zy
onder deckfel van koop, mangelinge,beleeninge
ofte eenige andere handelinge, hoedanich die fou-
den mogen wefen , alwaer 't oock door de derde
hant, ofte datfy de geilolen goederen om haer pro-
fijts wille hadden helpen heelen,fonder eenige ver-
lchooninge gheftraft fullen worden voor de eerfte
reyfe met geefTelinge, brant-merekinge, ende ban-
nifièment uyt Hollandt ende Wcft-Vrieflandt,
voor de tweede reyfe metter doot ende confifcatie
van goederen: 't Welck wy oock verftaen plaetfe
te hebben inden genen die de felve Perfoonen we-
tentlijckcn op gehouden , ghelogeert ende ontfan-
gen , ofte de geilolen goederen verborgen ghehou-
den fullen hebben.
V.
Ende ten eynde de felve Dieven, Gewelders oft
Huyfbreeckers te beter mogen worden ontdeckt,
foo verklaren wy ghenoech te wefen , omme de
geene die daer van fufped fullen zijn, te brengen
ter torture ende fcherpen examen, dat fy ghefonts
-ocr page 294-
Placaten. ι. Boeek. 20. Tic 1. Deel.
495
496
inden Hage, onder onièn Zegel hier op ghedruckt
den negentienften Martij, in 't Iaer ons Heeren fe_
fthien-hondert ende veertien. Ter Ordonnantie
vanden Staten van Hollandt ende Weft-Vricflant.
A. Duyck.
jegens de Overtreders van dien procedercnals voo-
ren, ende den Quaet-doenders doen ftratten, fon-
dcr eenige gunfte,faveur ofte diiiimulatie ter con-
trarien : Want wy 't felvc tot dienfte vanden Lan-
de alfoo bevonden hebben te behooren. Gegeven
Placaten vande Staten van Zeelandt.
1. Placaet vande Heeren Staten van Zeelandt^ tegens den Vagabonden,
Bedelaers, Dieven^ Lant-bopers3 ende andere jQmetdoenders sghemaeckt endeghearrefieert dm
negentienden lulïj \ 6
o 7.
Lande van Zcelandt, ofte hen aengeven ende be-
kent te maecken by den Officier ofte iljn Gecom-
mitteerde , ter plaetfe daer fy fullen rneenen met
Arbeyden, ofte met haer Ambacht haeren koft te
winnen , hen verklarende wie fy zijn, van waer fy
zijn, wat hare handdinge is , ende oock defignc-
rende haer Logement daer fy haer fullen over nacht
onthouden,ende voorts verfoeckende admiffie ofte
toclatingc , om cenen dach twee oft drie hare Ael-
moeilê te mogen bidden, ende middelerrijdt haer
voorfien van werek by den eenen Meefter ofre den
anderen, ofte in eenigen dienft te Water ofre te
Lande te begeven, 'tweJekby den Officier ofte
fijne Gecommitteerde af- gheilagen ofte ghecon-
fenteert lal mogen worden , ten hoochften voor
drie dagen,ende in gevalle van confent fal daer van
fchriftelick befcheyt geven.
II.
Ende by foo verre fy-luyden ter felver plaetfe
haer niet en fouden konnen ter neder ilcllen, ofte
hantwerek vinden nae hare ghelegenrheyt, fullen
hebben te inquireren ende ondervragen tot welcke
andere plaetfe fy beft fouden mogen gheraecken,
't Welck iy ghehouden fullen zijn den iel ven Offi-
cier weder aen te dienen, en van hem te verkrijgen
fchriftelijck befcheyt, om binnen fceckeren tijdt
haer aldaer te mogen tranfporteren, alwaerfy ghe-
arriveert zijnde, hen van gelijckcn aenden Officier
ofc fijne Gecommitteerde fullen bekent maecken,
ende verfoecken admiifie, waer van dat haer oock
(in ghevalle van confent) fcliriftelijck befchcytfal
worden gegeven, fonder dat fy van daer fullen mo-
gen vertrecken op ander Plaetfen, ten ware omme
redenen ende met confent vanden felvcn Officier,
ende dat mede in voegen ende manieren als
vooren.
III.
Gelijck mede al 't felve fullen hebben te achter-
volgen die nae de publicatie van defen hier te Lan-
de fullen komen, die ghehouden fullen zijn, ter
plaetfe van hareaenkomfte aenden Officier aldaer,
ofte fijne Ghecommitteerde haer bekent te maec-
ken, ende verfoeckdoen, om vorder te mogen rey-
fen, ende daer toe mede blijeken verkrijgen , in-
houdende de plaetfe daer fy hen fullen willen be-
geven , ende den tijdt binnen den welcken fy haer
reyfen fullen moeten volbrengen ,op peyne, dat
in ghevalle eenige van de felve Vagebonden ende
Bedelaers bevonden werden te gaen bedelen,ofte
ledich achter Lande te loopen in Steden ofte ten
Platten
E Staten 'sLandts ende Graeffelickheyts
vanZeelandt. DOEN TE WE-
TEN, Alföo deur de fware ende benau-
de tijden ende grootc onghercgeltheden,
dagelijcks de Vagabonden , Bedelaers, Dieven,
Landtloopers ende Quaet-doenders zijn vermeer-
derende , Waer door wy tot onfen grooten leetwe-
fen zijn vernemende, dat binnen den Lande van
Zcelandt, foo wel in beilooten Steden, als inde
openc Plaetfen ende ren platten Lande , de Inge-
fetcnen grootclijcks worden befchadicht, deur de
fcer grootc menichte van dieverijen die dagelijcks
zijn gebeurende, meeft alle met opbreeckinge van
Huyfen, mee foo grooten fortfe, ghewek oft fubtijl-
heydt , dattcr qualijckcn eenige Huyfen konnen
worden gevonden, die daer van iöuden mogen we-
ien bcvrijt. Ende dat wy verftaen dattet mceften-
deel vande Dieven hen 's Daechs met bedelen zijn
geneerende, om onder 't pretext van dien te capte-
ren ende te verfpieden occafie ende gelcgentheyt
van tijdt ende plaetfe, omme hacre voorgenomen
Dieverijen te plegen. Alle 't welcke caufeert niet
alleen groot nacdeel voor den waren Armen, maer
oock een fcer groote ongcruftheyt onder den Ingc-
fetenen der voorfz Lande. Ende naer alle appa-
rentie (indien daer inne niet promptelijck en wor-
de voorfien) metter tijdt feel argere inconvenicn-
ten daer uyt iöuden ftaen te verwachten , fonder
dat hier tegens behoorlicken wort gheprocedeert
met ftrarTinge van alfulcke Quaet-doenders , foo
deur dien vele van onfe Officieren niet foo goeden
debvoir zijn doende, omme de voorfz Mifdoen-
ders te achterhalen, als dat de felve achterhaelt en-
de te Rechte geftelt zijnde, niet bchoorlijcken ten
exempel van anderen werden gheftraft, fulcks als
de ghemcene rufte ende des Landrs welvaren is
vereyiTchende. S O O I S Τ, dat Wy begce-
rende hier inne te voorfien, fulcks dat in toeko-
mende tijden d'Ingcictcnen vanden voorfz Lande
tegens de voorfz dieverijen mogen zijn bevrijt,met
rijpe deliberatie van Rade, hebben geftatueertende
geordonneert, ftatueren ende ordonneren voor een
eeuwich Edid mits defen,
I.
"perft, dat alle de gecne 't zy Mannen ofte Vrou-
wwen , die ghefonts Lichaems gaen bedelen, ofte
achter Lande loopen in Steden ofte ten platten
Lande, ghehouden fullen zijn binnen twee dagen
nae de publicatie van deièn, te vertrecken uy ten
-ocr page 295-
>ofen, Bedelaers en "Dieven. 49S
viii.
Ende iöo daer Ambaqh.ts-kinderen zijn, die haer
kofl met wereken niet en konnen verdienen , die
fullen oock hebben te blijven in hare Stadtofte
Plaetfe daer fy haer Ambacht doen, alwacr fy hare
. Aelmiilèn by de Huyfen fullen gaen foeekcn, met
haer hebbende befcheyt vanden Officier ofc fijne
Gecommitteerde, daer by haer fulcks na goede on^
derrechtinge van hare winfte ende conditie fel we-
fen geaccordeert, ten zy dat anders by de Magiftra-*
ten vander plaetfe aldaer op't onderhoudt van luie*,
ke Kinderen voorficn ware, daer nae dat fy hun ful-
len hebben te reguleren.
IX.
Infgelijcks en fullen gcene Heydencn, Egypte-
naren, oft diergelijcke Landt loopers inden Lande
van Zeelandt mogen komen oft blijven, op peyne
dat fy daer over voor de eerfte reyfe openbaerlijck
ghegeeiTelt, ende uyt den Lande van Zeelandt ge-
bannen, ende voor de tweede reyfc andermael ge-
geeiTelt, gebrant-teyekent, ende opte galge uytten
voorfz Lande gebannen fullen werden.
X.
Soo wie bevonden fal worden eenige dieverije
gecommitteert te hebben, fal voor de eerfte reyfe
in't openbaer ftrengelijck worden ghegeeiTelt ende
; gebrant-merd, voor de tweede reyfe andermael ge-
geeifelt, gebrant-mercl: ende gebannen uyten Lan-
de van Zeelandt, op pene van wederom gegecilelt,
gebrant-merekt enclc gebannen te worden by den
Gerechte daer de fclve ghc vangen fullen worden:
Niet tegenitaende 't voorgaende vonniiTe ende
banniflement by een ander Gerechte foude rno
gen wefen gedecreteert. Welcke executie allen
Rechters by defen fpecialijckcn wort ghelaft ende
bevolen, ende voor de derde reyfe fal de Delin-
quant fonder eenige conniventie metterkoorde,
fulex datter de doot na volcht geftraft worden, met
confifcatie van goederen, ten ware om de enorme
tcyt vande eerfte ofte tweede dicverie, ofte om de
menichfuldicheyt van diverfche dieveryen by hem
ghepleecht, de Rechter worde ghemoveert de felve
fvvaerder, ofte oock metter doot te doen ftraften ,
voor de eerfte ofte tweede reyfc, ende dit al in fim-
peledieveryen, die niet en zijn ghequalificeert ofte
vermenght met eenich ghewelt, valfchey t, Huys-
braecke, Vee-roof, Zee-roof, Brant-roof. berovinge
van Molens ofte Sluyfen, ofte andere dierghclijcke
omftandicheden, 't fcyt befvvarende.
XI.
Maer fo veel de dieveryen aengacn, die met ge-
welt ofte huyfbrake gefchieden, ofte anders fulcks
als voorengequalificeertzijn,Hebben wygeordon-
ncert ende geftatueert, ordonneren ende ftatueren
mits defen, dat fo wie bevonden fal worden fooda-
nige gcqualificeerde dieveryen ofte, rovcryen ghe-
committeert, ofte ycmant 't fijn afgedwongen te
hebben, 't zy op 's Heeren ftraten, in Huys, ofte tot
eenige andere plaetfe. Item, de gene die bevonden
fal worden met opbrekinge van Huyfen, Winckc-
len, Pack-huyfen, Schuyren, Schepen, Schuyten
ofte andere bcfloten Erven ofte Plaetfcn, yemandt
't zijn benomen te hebben , terftont fonder eenige
conniventie ofte difllmulatie gheftraft fal worden
metter koorde, ofte anders fwaerder nacr exigentie
Yander faecke, fulex datter in allen gevallede doot
Ι i                      na
4?7 Jegens Lan t>loopers, Lepr<
platten Lande, fonder behoorlijck befcheyt te heb-
ben als vooren, de fclve voor de eerfte reyfc ghe-
apprehendeerc,endeter Ordonnantie vande Wet
inde gevanckeniiTe ghegeeiTelt fullen werden, en-
de daer-en-boven belail binnen twee dagen te ver-
trccken uytten voorfz Lande van Zeelandt, daer
van hun oock befcheyt mede gegeven fal werden,
ommc middeler-tijdt te mogen pafferen, ende foo
fy nae de voorfchreve twee dagen weder bevonden
werden , fullen als dan openbaerlijcken gegeeiTelt,
ende uyt Zeelandt ghebannen werden , op peyne
van andermael openbaerlijck gegceiTelt, gebrant-
teeckent, ende op ghelijcke peynen ghebannen te
werden.
IIII.
Ende by foo verre uytte examinatie ende on-
derlbeck vande voorfchreve Vagabonden en Bcde-
laers eenige inditien refulteren , ofte dat de fclve
geen fuffifante redenen van haren handel, wandel
ende converfatie geven, fullen de felve ter torture
geleydt, ende nacr exigentie vander faecke ghe-
ftraft worden.
V.
Sullen voorts de Bedelaers ende Vagabonden
hier te Lande ghebooren, die fwack ende onbe-
quaem zijn om te wereken, hun binnen twee da-
gen nae de publicatie van defen tranfporteren ter
plaetfe daer fy van daen zijn, ofdaerfy hen meeil
onthouden hebben, alwaer'fy haer onderhoudt ful-
len mogen foecken met AelmiiTe te bidden, midts
daer toe vanden Magiitraet aldaer hebbende fchrif-
telijck befcheyt, 'twelck van drie Maenden tot
drie Maenden fal worden vernieuwt, iönder dat fy
van daer fullen vertrecken oft gaen, om in andere
Steden ofte Dorpen te bedelen , op peyne van
voor de eerfte mael gcfet te werden op Water ende
Broot, totdifcretie van Wethouderen,voor de twee-
de reyfe gegeeifelt ende ghebannen te werden, op
peyne van andermael openbaerlijcken ghegeeiTelt,
gebram-teyckent,cnde op gelijcke peyne gebannen
te werden.
VI.
Sullen mede de vreemde ende Uytheemfche
Bedelaers die onbequacm Zijn te wereken, achter
Lande loopende, ende bedelende, ghehouden zijn
binnen drie dagen nae de publicatie van defen te
vertrecken uyt Zeelandt, op gelijcke peyne als te-
gens den kloecke Vagabonden ende Bedelaers hier
vooren is geordonncert.
VIL .
Sullen oockgceneKetel-boeters, Sulpber-pric-
mers, Schoe-lappers,Cramcrs,Lcproofen, Quack-
falvers, Deecken, Ratte-kruyt ende Plecken-uy t-
verkoopers, ende diergclijcke, hoe die fouden mo-
gen genoemt wefen,nochte in Steden, nochte ten
platten Lande mogen gaen bedelen, nochte oock
ten Platten Lande hare Neeringe ofte Hantwerck
exerceren, ten ware eenige der fel ver binnen de
Steden oft Dorpen van Zeelandt woonden , die
totte exercitie van hare voorfz Neeringe, ende niet
tot bedelen ten platten Lande ghcadmitteert ful-
ien werden, midts daer toe hebbende fchriftelijck
befcheyt vanden Magiitraet haerder refidentie,
welck befcheyt alleenlijck duyrenfalfes Maen-
den , op peyne van mede geitraft te werden als de
kloecke Vagabonden ende Bedelaers,
*
-ocr page 296-
Placateo-j. i.Boeck. 2o.Tit. i.DecL
5oo
499
dien by den Officiers bekomen mogen worden, de
felve indien fy vande Complicen ofte Medegefellen
der Dieven zijn, alle heure dieveryen fullen wefen
vergeven, ende andere geen Dieven, Heelders ofte
Complicen zijnde, daer over meteen redelicke
Penninck fullen worden vereert tot difcretie van-
na volcht, met confifcatie van goederen,fonder ee-
nige verfchooninge toetelaten,offy van hare eerfte
ofte meer dieveryen worden achterhaelt,endeof fy
de deuren, venfteren, dack ofte glafen,ofte eenich
ander onftercker gedeelte vande huyfen opgebro-
ken, deurboort ofte ondergraven mochten hebben,
ofte dattet ccn Lanthuys ofte eenich vervallen ofte den Gerechte der plaetfe daer 't vallen fal
onfterckHuys mochte wefen. Alle 't welck wy ver
ftaen oock plaetfe tehebben,al ift dat de felve huys-
brckers hare voor genomen dieverie niet en hebben
yoJbracht,maer over 't breken doende ware geweeil.
XII.
Item, foo wie bevonden fal worden eens anders
Beefteofre Beeften,'t zy Paerden, Runderen,5cha-
pcn ofte Verekens, een ofte meer, wech gedreven,
gheflacht oft anders ontitolen te hebben, fal infge-
lijcks metter doot ende confifcatie van goederen
gheftraft worden , fonderdathemfalverfchoonen
'tgcene hier vooren van iïmpele dieveryen ghe-
fcyt is.
XIII.
Ende alfoo de voorfz dieveryen feer worden ghe-
voet ende aen gehouden,deur dien eenige Peribo-
nen om haer giericheyt ende onbchoorlick gevvins
wille mette voorfz Dieven verftant zijn hebbende,
ende hen-lieden de gheiloolen goederen tot vilen
prijfc afnemen. Soo ift dat wy alfulcke Perfoonen
niet anders wilJen geacht hebben dan als Compli-
cen ende Medeftanders vande voorfz Dieven.
Hebben over fulcks geordonneert,datfo wie voort-
aen bevonden fal worden de gheiloolen goederen
over ghenomen te hebben, vande geene die fy wi-
llen, ofte blijckelick behoorde te weten, Dieven te
wefen, ende de felve geftolen tehebben,'t zy onder
deckfel van koop, mangelinge, beleeninge ofte ee-
nige andere handelinge, hoedanich die foude mo-
gen wefen, alwaer 't oock deur de derde hant, ofte
dat fy de geftolen goederen om haer profijts wille
hebben helpen helen, fönder eenige verfchooninge
gheftraft fullen worden voor de eerfte reyfe met
geeflèlinge,brant-teyckeninge ende banniiiement
uyt Zeclandt, ende voor de tweede reyfe metter
doot ende confifcatie van goederen, 't welck wy
oock verftacn plaetiè te hebben inden geenen die
de felve Perfoonen wetende op ghehouden, ghelo-
geert endeontfangen,oftde geftolen goederen ver-
bomen eenouden fullen hebben.
. s         xmi.
Ende ten eynde de felve Dieven,gewelders ende
Huys-breeckcrs te beter mogen worden ontdeckt,
foo verklaren wy genoech te wefen,omme de gene
die daer van fufped fullen zijn, te brengen ter tor-
ture ende fcharperexaminatie ,dat fy geiönts Lijfs
fullen hebben ghebedelt, ofte oock ibndcr bedelen
Icdich gegaen , fondertekonnen verklarende mid-
delen daer by fy fullen hebben geleeft.
XV.
Verklaren oock dat foo wie eenigen Dief ofte
Dieven, ofte haer-lieder aenhouders ende heelders
komt te ontdecken, fulcks dat die ofte eenige van
XVI.
Ende by lbo verre eenige der voorfz Dieven by
derï Huyf heer ofte yemandt van fijn Familie des
nachts op 't feyt bevonden zijnde, doot gheflagen
ofte gequetft worden,fo verftaen wy dat daer mede
niet mifdaen ofte verbeurt fal zijn.
XVII.
Ende ten eynde de voorfz Bedelaers, Vagabon-
den ende Dieven te beter uytten Lande ghewcert,
achterhaelt ende geftraft mogen worden. Soo wil-
len wy dat alle Rechters, hebbende hooge Jurif-
dicÏie, foo in Steden als ten Platten Landen , de
voorfz Bedelaers, Vagabonden ende Dieven daer
tegens banniiiement by defen wort gheftatueert,
fullen bannen uyt Zeelandt, daer toe wy de felve
by defen fpecialicken authoriferen, ibnder dat 't fel-
ve ghetrocken fal worden in cónfequentie.
XVIII.
Tot gelijcken eynde laften wy allen den Schou-
ten vande Dorpen,dat fy by abfentie vande Hooft-
Officier fullen appreherideren alle Vagabonden,
Huyf brekers ende Dieven die fy in haren bedrijve
fullen vinden , ende dat fy de felve gevangen zijn-
de , des anderen daechs fullen leveren in handen
vande Hooft-Officier van 't felve quartier.
XIX.
Ende belaften voorts allen Officieren tegens de
voorfchreve Vagabonden, Dieven ende Huyf bre-
kers , alle middelen te foecken, omme de felve te
achterhalen ende te apprehenderen, ende fonder-
linge by avont ende des nachts te vifiteren de ftra-
ten, de felve te befetten,van ghelijcken herbergen
ende fufpecte plactfen te onderibecken. Ende
voorts in cas van apprehenfie in alle neerfticheyt
daer tegens te procederen, te examineren ,ende te
rechte te ftellen.
XX.
Ende ten eynde 't inhouden van defen alom me
mach worden gheobferveert, ende niemandt daer
van ignorantie en pretendere: Laften ende ordon-
neren wy dat dcfe alomme fal worden ghepubü-
ceert ende verkondicht, daer men ghewoonlijckis
publicatie te doen. Ontbieden voorts allen Offi-
cieren, Jufticieren ende Dienaren, dat fyluyden re-
gens den overtreders van dien procederen als voo-
ren , ende den quaetdoenders doen ftraflen fonder
eenige gunfte, faveur ofte diilimulatie ter contra-
rie, want wy 't felve tot dienfte vanden Lande alfoo
bevonden hebben te behooren. Ghedaen in onfe
Vergaderinge tot Middelburgh,den negentienden
Julij, Anno duyfent fes hondert ende feven. Ter
Ordonnantie vanden Heeren Staten. By my,
B. de Jonge,
i. Placact,
-ocr page 297-
Tekens Lant-loopers,Leproofen, Bedelaars en Dieven. 502
Placaec, 2>jv de Ed. Mo. Heeren Staten van Zeelandt, gheemaneert
jegens de Bedekers, Vakbonden ende Bedelaryen, 'm date denfeflhimden ende feventh'mdm
September
16 ι 4.
50i
2.
ren,fonder nochtans onder wegc ofte inde Steden
te mogen bedelen : ende ter beftemder plactfe ge-
arriveert zijnde, fullen hen van gclijcken aen den
Officier oft den geenendaer toe ghecommittcert
zijnde, bekent maken, ende veriöeckcn admiille,
waer by dat haer oock (in ghevalle van confent")
fchriftelick geteyekent befcheyt als vooren fal wor-
den gegeven, fonder dat fy van daer fullen mogen
vertrecken op andere plaetfen, ten ware om rede-
nen , ende anders niet, dan met confent vanden
felven Officier oft Gecommitteerde, ende dat in
voegen ende manieren als vooren.
III.
Ghclijck mede al 't felve fullen hebben te ach*
tervolgen die naer de publicatie van defen inden
Lande van Zeelandt fullen com'en, die ghchouden
fullen zijn ter plactfe van hare aenkomite aenden
Officier oft Gecommitteerde aldaer, haer bekene
te maecken ,ende veribeck doen, omme vorder te
mogen reyfen , ende daer toe mede foodanigen
blijeke als vooren verkrijgen, inhoudende de plaet-
fe daerfy hen fullen willen begeven, ende den tijdt
binnen den wekken fy haer reyfen fullen moeten
volbrengen,op peynedatin ghevalle eenigcvande
felve Vagabonden ende Bedelaers bevonden wor-
den te gaen bedelcn,of fondcr bchoorlijck befcheyt
als vooren ledich achter Lande te loopen in Steden
oft ten platten Lande,de felve voorde eerite reyfe
geapprehendeert,endc ter ordonnantie vande Wet
inde gevanckenifle gcgeeflelt fullen worden, ende
daer en boven belaft binnen twee dagen te vertrec-
ken uyten voorfchreven Lande van Zeclandt,dacr
van hen mede befcheyt fal worden ghegeven, om
middeler-tijt te mogen pailèren. Ende ίο fy nae de
voorfz twee dagen weder bevonden lullen worden,
als dan openbaerlick gegeeltelt, ende uyt Zcelandt
gebannen te worden, op pene van andcrmael open-
baerlick gegecifek, gebrant-teyekent ,cnde op ghc-
lijcke peyne gebannen te worden,
IIII.
Ende by fo verre uytte cxaminaticn ende onder-
foeck vande voorfz Vagabonden ende Bedelaers
eenigeinditienrcfulteren,oftcdatdc felve geen fuf-
fifante redenen van haren handel, wandel ende
converfatie en gheven , fullen de felve ter torture
gcleyt, ende naerexigenrie vande faecke ghcilrafc
worden.
V.
Sullen voorts de Bedelaers ende Vagabonden
hier te Lande ghebooren , die fwack ende onbe-
quaem zijn om te wereken, hen binnen twee da-
gen nae de publicatie van defen tranfporteren, ter
plactfe daer fy van daen zijn,oftedaer fy hen meeft
onthouden hebben, alwaer fy haer onderhoudt ful-
len mogen foecken, na de ordre aldaer gebruyekt,
fonder dat fy van daer fullen vertrecken oft gaen,
om in andere Steden ofte Dorpen te bedelen, op
peyne van voor de eerfte mael gefet te worden te
Water ende te Broot, totdiferctie vande Wethou-
deren, voor de tweede reyfe gegeeifeltende geban-
li %                      "ncii
Ie Staten 's Landts ende Graeffelickheyts
'vanZeelant. DOEN TE WETEN,
Hoe dat wy inden laere fefthien-hondert
fcvcrTby onfe opene Brieven van Placate tegen
den Vagabonden, Bedelaers, Landt-loopers ende
diergelijcke quaetdoenders, fulcks meynden voor-
fien te hebben, datdaer over egeene klachten meer
Cn fouden worden gcdaen, wy nu, t'onfen grooten
leetwefen, ter contraricn vernemende zijn, dat de
Bedelarijen ten hoochilen aen nemen ende ver,
meerderen,foo wel binnen de Steden als ten plat-
ten Lande, niet alleen tot naedeel vanden waren
Armen, maer oocktot groote befwaerniifeende
overlail vande Ingeietenen van den felven Lande,
te meer men dageJijcks bevint dat vele de Bcdela-
rye exerceren , om te beter occafle te hebben tot
het (telen, daer toe fonderlinge gebruyekt worden
de t'famcnkomitcn die iöodanigc Vagabonden en-
de Lantloopers houden inde Meeilooven.ende an-
dere foodanige plaetfen , daerfy hun quaet voor-
nemen onder elckanderen beworpen,ende iöo in't
werek ilellen, dickvvilsmet groot ghewelt ende
dreygementen vanbrantilichten ende andere ma-
nieren van extoriien. S O O IS Τ, dat Wy be-
geerende hier inne by vernieuwinge van onfe voor-
gaende Placaten te voorfien, op dat in toekomen-
de tijden d'Ingefetenen vanden voorfchreven Lan-
de , van foodanigen overlail mochten zijn ende
biijvcn bevrijdt, met rijpe deliberatie van Radeheb-
ben van nieuws gheilatueert ende gheordonneert,
ftatueren ende ordonneren midts defen voor een
eeuwich Edicl, de poinclen hier naer volgende.
I.
Eerfl, dat alle de geene 'tzy Mannen ofte Vrou-
wen, die gefonts Lichaemsgaen bedelen, of achter
Lande loopen , in Steden ofte ten platten Lande,
ghchouden fullen zijn binnen twee dagen naer de
publicatie van defen te vertrecken uyten Lande
van Zcelandt, ofte hen aen gheven ende bekent
maecken by den Officier oft fijn Gecommitteerde,
ter plactfe daer fy fullen meenen met arbeyden
methaer Ambachthaer koil te winnen, oft aen
den gecnen die inde Steden daer toe fullen zijn
gedeputeert, hen verklarende wie fy zijn,van waer
fy zijn, wat hare handelingc is, ende oock defigne-
rende haer Logement daer fy haer fullen over nacht
onthouden,Ende voorts verfoecken admiifie ende
toclatingeom een dach twee ofte drie aldaer te mo-
gen verblijven,fondcr nochtansmiddeler-tijdt te
bedelen.
II.
Ende by ibo verre fy ter felvcr plactfe haer niet
en fouden konnen ter neder fetten,oftc Hantwerck
vinden, na hare ghclegenthcyt, fullen hebben te in-
quircren ende ondervragen tot welcke andere plaet-
fe.fy beft fouden mogen geraecken, 't wclck fy ge-
houdenfullen zijndenfelven Officier weder aen te
dienen, ende van hem verkrijgen fchriftelick ghe-
teyekent befcheyt, inhoudende confent om bin-
nen feeckeren tijt haer aldaer te mogen tranfporte-
-ocr page 298-
PlacatetLj. ï.Boeck. 2o.Tit« t.Deel.
504
503
ende voorde tweede reyfe andermacl ghegcefTelc
gebrant-teyekent ende opte Galge uytten voorfz
Lande ghebannen fullen worden.
XII.
Gebieden voorts alle Stadthouders, Schouten,
ende diergelijcke Officieren, dat fy tot fuyveringc
van 't Platte Landt alle veerthien dagen een ycder
in fijn quartier een keer fullen doen, om alle Vaga-
bonden ende Bedelaers op te vatten, ende gevan-
gen zijnde,dat fy de felve des anderen daeghs ful-
len leveren in handen vanden ordinaris Officier
van 't felve quartier oft refort. Bevelende van ghe-
lijeken te doen de ordinaris Officiers , bedienende
de Criminele Juftitie foo dickmacls als hen-lieden
doenlijck fal zijn,ende ten miniten eens inden tijt
van drie Maenden.
XIII.
De felve Officiers fullen oock neerftelijckinden
haren de Straten, Herbergen, ende fufpede Plaet-
ièn vifiteren , omme de Bedelaers ende Ledich-
gangers te achterhalen, achterhaelt zijnde tcappre-
henderen, ende in alle ncerfticheyt daer tegens te
procederen.
XIIII.
Sullen daer-en-boven die vanden Gerechte van
den Dorpen ten platten Lande vry ilaen yemant
tot kofte van het Dorp ofte Parochie,tc committe-
rende fpecialickenfijn werekdaer van fal maken)
om de voorfz Bedelaers ende Vagabonden inden
felven Ambachte ende diftricte, te apprehenderen,
ende te leveren in handen vanden ordinaris Offi-
cier vaneenyeders Jurifdi&ie ende refiört ponder
prejuditie van eens yeders gerechticheydt, die daer
mede handelen fal naer inhout van defen Placate.
X V.
Ende alwaer nicmandt fpecialick en is ghecom-
mitteert, werden de Schouten in yedcr Dorp red-
derende, geauthorifeert ende gemachticht, om de
voorfz Vagabonden ende Bedelaers te apprehen-
deren ende te leveren als vooren.
XVI.
Interdiceren voorts alle Schippers,ende Schuyt-
voerders, haer onthoudende in de'fe Landen, oft
de felve frequenterende eenige Bedelaers, hen-luy-
den voor fulcks bekent zijnde, ofte met reden
fufpedt zijnde van Bedelarije, te nemen in hare
Schepen oft Schuyten, ende te brengen inden
Lande van Zeelandt, op peyne van drie guldens
te betalen op yeder Bedelaer, ende daer en boven
de felve t'haren koile wederom te moeten brengen
uytten felven Lande.
XVII.
Ende foo wie ter caufe van 't ledich gaen oft van
Bedelarye eens uyt delen Lande ghefeyt, oft daer
uyt gheleyt zijnde, wederom daer in komt, willen
wy clat ftrengclijckcn gegeciTclt fal werden fonder
eenige diflïmulatie.
XVIII.
Ende dit alles onvermindért de Keuren ende Or-
donnantien die by de Magiftraten vande Steden
oft oock ten platten Lande aireede zijn gemaeckt,
oft als noch gemaeckt fouden mogen werden tol
naerder weeringe vande voorfz Bedelarye, die wy
willen dat onderhouden fullen werden , cnde haer
effect ibrteren, midts dat de felve den innehouden
van defen Placate niet en eontrarieren.
Alle
nen te worden,op peyne van andermaelopenbaer-
lickgegeeilèlt,gebrant-teyckent ende op gelijcke
peynen ghebannen te worden.
VI.
S uilen voorts mede de vreemde ende uytheem-
fche Bedelaers die onbequaem zijn te wereken,
achter Lande loopende ende bedelende, gehouden
zijn binnen drie dagen nae de publicatie van defen
te vertrecken uyten Lande van Zeelandt, op ghe-
lijeke peyne als tegen den kloecken Vagabonden
ende Bedelaers hier vooren is geordonneert.
VII.
Sullen geene Ketel-boeters, Sulpher-priemers,
Kuypers, Schoen-lappers, Kramers, Leproofen,
Quackfalvers, Deecken, Rattekruyt,ende Pleckcn-
uyt-verkoopers, ende dierghelijcke hoe die fouden
mogengenoemtworden, noch in Steden, noch
ten platten Lande mogen gaen bedelen, nochte
oock. ten platten Lande hare Neeringe ende Hant-
werek exerceren, ten ware eenige der fel ver binnen
den Steden ofte Dorpen van Zeelandt woonden,
die tot de exercitie van haere voorfchreve Neerin-
ge, ende niet tot bedelen ten platten Lande gead-
mitteert fullen worden, midts daer toe hebbende
fchriftelick befcheyt vande Magiilraet haerder refi-
dentie,fulcks als vooren, welck befcheyt alleenlic-
ken duyren lal fes Maendcn,oppene van mede ge-
ftraft te worden als de kloecke Vagebonden cnde
Bedelaers.
VIII.
Ende ibo daer Ambachts-kinderen zijn die ha-
ren koft met wereken niet en konden verdienen,
die fullen oock hebben te blijven in hare Stadt
ofte plaetfe daer fy haer Ambacht doen, alwaer fy-
luyden haer Aelmiflen by de Huyfcnfullen mogen
foeeken, met haer hebbende befcheyt vanden Of-
ficier , ofte fijnen Gecommitteerden, foodanich als
vooren, daer by haer fulex naer goede onderrichtin-
ge van hare winfl ende conditien fal weien gheac-
cordeert, ten zy dat anders by de Magiftraten van-
der plaetfe aldaer op 't onderhout van fulcke kinde-
ren voorfien ware, daer nae datfy hun fullen heb-
ben te reguleren.
IX.
Verbieden voorts alle andere Kinderen, de
Ambachts-kinderen mede daer onder begrepen.die
ghcen fpeciacl confent by biljet en fullen hebben
verkregen inde Steden,oft ten platten Lande te be-
delen ,op peyne dat de felve Kinderen oudt zijnde
boven dp acht Jaren, een Maent tijdts ofte langer
fullen werden geleyt te Water ende te Broot.
X.
Bevelende d'Ouders vande felve Kinderen, foo
boven als beneden d'acht Jaren oudt zijnde, ende
de Perfoonen daer de felve logeren, goede acht en-
de fcherpe toeficht te nemen, dat de felve Kinde-
ren niet en gaen bedelen, op pene dat de felve Ou-
ders ende andere daer de Kinderen logeren, fullen
werden geitraft,als offy felve de bedelaryehadden
geexerceert.
XI.
Infgelijcks en fullen gene Heydenen, Egyptena-
ren ofte diergelijcke Lantloopers inden Lande van
Zeclant mogen komen oft blijven, op pene dat fy
daer over voor de eerfte reyfe openbaerlijck gegeef-
feltende uytten Lande van Zeelandt ghebannen,
-ocr page 299-
- jegens Lant-loopers, Leproofen, Bcdelaers en Dieven. 506
XI χ.                                  inde voorfchreven Mee-itoven fullen bevonden
worden, dadelick daer over fullen ftraf baer wefen,
als rechte Vagabonden.
Ende ten eynde 't inhouden Van defe» al omme
mach werden gheobferveert, ende niemandt daer
van ignorantie en pretenderen, Lailen ende ordon-
neren wy , dat defen al omme fal werden ghepu-
bliceert ende verkondicht, daer men ghcwoonlick
is publicatie te doen. Ontbieden voorts allen Of-
ficieren, Juilicieren ende Dienaren, dat iy-luyden
tegens de Overtreders van dien procederen als
vooren, ende den quaetdoenders doen ilraifen fon-
der eenige gunile, faveur ofte diifimulatie ter con-
trarien, waiit wy 't felve tot dienilc vanden Lande
alfoo bevonden hebben te behooren. Aldus ghe-
daen ende ghearreiteert ter Vergaderinge vande
Hceren Staten van Zeelandt voornoemt, in 't Hof
aldaer tot Middelburgh, den feflhienden ende fe-
venthienden September fcilbien - hondert ende
veerthien. Ter Ordonnantie Yande Staten voor-
noemt. B. de Jonge.
Alle BanniiTementen ter faecke van ledich gacn
ofte Bedelarye fullen gefchicdcn uytten Lande van
Zeelandt, dacr toe de Rechters foo inden Steden
nis ten platten Lande by defen fpecialicken werden
peauthorifeert, fonder dat het felve ghetrocken fal
werden in confequentie.
XX.
Verftaen voorts dat alle 't geene hier vooren je-
gens Mans-perfooncn defen contrarierende is ge-
latueert, oock plaetfe te hebben jegens Vrouw-
perfoonen, Jongers en Kinderen die contralende
doende.
XXL
Ende want men bevindt, dat veleBedelacrs en-
dc andere onghefchickte Perfoonen hun onthou-
den , foo wel by nachte als by dage, inde Mcefto-
vcn, daer fy onghefchicktelijck onder den anderen
levende, dickwils haer Dieverijen ende andere qua-
de feyten complotteren, Soo ordonneren Wy, dat
alle de geene, 't zy Mans, Vrouwen ofte Jongers,
die naer twee dagen naer de publicatie van defen
3. Placaet, *By ie Ed, Mo. Heeren Staten van Zeelandt ,geemaneert je*
gensde Dieven ende Dieverijen. In date den \6 ende \j September 1614.
bevolen, Ende voor de derde reyfe fal den Delin-
quantibndereenige conniventie metter koorde,
fulcks datter de doot naer volcht, gheflraft worden,
met confifcatie van goederen , Ten ware omme
d'enormiteyt vande eerile ofte tweede dievcrye,
ofte om de menichfuldicheyt van diverfche .dieve-
ryen by hen gepleecht, den Rechter werde gemo-
veert de felve fwaerder ofte oock metter doot te
doen itraffen voor de eerile ofte tweede reyfe,Ende
dit al in fimpele dieveryen, die niet en zijn gequa-
lificeert ofte vermenght met eenigc valfcheyt,
Huys-braeckc, Kerck-roof, Zee-roof, Brant-roof,
beroovingc van Molens, Bruggen ofte Sluyfcn,ofte
andere diergelijckc omilandicheydcn 't fcyt be-
fwarende.
II.
Maer ibo vele de dievcrijc aen gaet die rnet gc-
welt oft Huys-braecke gefchicdcn, oft anders, fu lex
als vooren gequalificeert zijn, hebben wy gcordon-
neert ende geilatuecrt, ordonneren endc flatucrcn
mits defen, dat foo wie bevonden fal werden foo-
danige gequalificcerde dieveryen ghecommittcert
ofte ycmant 't zijne afgedwongen te hebben, 't zy
op 's Hecrcn Straten oft Wegen, in Huys ofte tot
eenigc andere plaetfen. Item, die geene die be-
vonden fal worden met opbreeckinge van Huy-
fen, Winckelen , Pack-huyiën, Schuyren, Sche-
pen , Schuytcn, oft andere beflooten Erven oft
Plaetfen, yemant 't zijne benomen te hebben,fon-
der eenige conniventie oft diilimulatie geilraft fal
worden metter koorde, oft anders fwaerder naer
exigentie vande faecken, fulcks datter in allen ge-
valle de doot nae volcht, met confifcatie van goe-
deren, ibnder eenige verfchooninge toe te laten, of
fy van hare eerile ofte meer dieveryen werden
achterhaelt, Ende of fy geen Deuren, Veynilcrcn,
DackofGlafen, oft eenich ander onilercker ghe-
I i 3                    deeiten
' Ie Staten 's Landtsende Graeifclickheyts
I van Zeelandt. DOEN TE WE-
t.j TEN, Dat wy vernemende dat niet te-
genitaende onfe voorgaende Placaten, ende nae-
mentlijck het geene wy inden Jare feilien-hondert
fcven hebben doen publiceren, onder andere tegen
de Dieven, hare Aenhouders,ende 't gene daer van
dependeert, evenwel de voorfchreven Dievcryen
inde Provintie van Zeelandt, foo wel inde beiloo-
ten Steden als ten platten Lande fulex toe nemen,
dat qualick tegen de feer groote menichtc van Die-
verijen die dagelijcks zijn ghebeurendc, met op-
brceckinge van Huyfen met feer groote fortfe, ghe-
weldt, fubüijlheydt, ende anderfmts, eenigc Huy-
fen konnen worden gevonden, die daer tegen fou-
den konnen wefen bevrijdt. SOO IS T, dat wy
begeerendc hier inne by vernieuwinge van onfen
voorgaenden Placatc te voorfien, fulcks dat in toe-
komende tijden d'Inghefctenen vanden voorfz
Landen tegen de dieveryen ende overlailen mo-
gen zijn bevrijdt: met rijpe deliberatie van Rade
nebben van nieuws gheilatueert ende gheordon-
neert, flatucrcn ende ordonneren voor een eeuwich
Edict mits defen die Poinften hier na volgende.
I.
Ecril, foo wie bevonden fal worden eenige die-
yerye gepleecht te hebben, fal voor de eerile reyfe
in 't openbaer flrengelijck worden gcgeeflelt ende
gebrant-teyekent, voor de tweede reyfe gegeefTelt,
gebrant-teyekent ende ghebannen uytten Lande
van Zeelandt, op peyne van wederomme gegecf-
fclt, gebrant-teyekent ende ghebannen te worden
by den Gerechte daer de felve ghevangen fullen
worden, niet tegenilaende 't voorgaende vonnüTe
endc banniifement by een ander Gerechte foude
mogen wefen ghedecreteert, welcke executie al-
len Rechters by defen fpecialicken wort gelaft ende
-ocr page 300-
Placaten->. ι · Boeck. 2 o. Tit. t. Deel.
508
507
deeken vande Huyfingen op ghebroocken , door-
boort oft ondergraven mochten hebben, oft dat-
tet een'Lant-huys, of eenigh vervallen of onilerck
Hays mochte wefen. Alle 't vvelcke wy veritaen
oock plaetfe te hebben, al is 't dat de felve Huys-
breeckers heure voor ghenomen dieveryen niet en
hebben volbracht, maer over 't breecken alleenlijck
doende zijn geweeft.
111.
Itern,foo wie bevonden fal worden eens anders
Beeft of Beeflen,'t zy Paerden,Runderen,Schapen,
Lammeren of Verekens, een of meer wech gedre-
ven , geilacht of anders ontftolcn te hebben, ofte
Molens, Pael wereken, Sluyfen,Bruggen,PJoegcn,
Wagens ofte diergelijckc Wereken berooft te heb-
ben , fal infghelijcks metter doot ende confifcatie
van goederen worden geftraft.
11II.
Ende alfoo de voorfchrevc dieverijen fcer wer-
den gevoet cndc aen ghehouden,door dien eenige
Pcrfooncn (om hare giericheyt ende onbehoorlijc-
kc gewins wille)mette voorfz Dieven verftantzijn
hebbende, ende henluyden de geftoolcn goederen
afnemen , Soo ift dat wy alfulcke Pcrfooncn niet
anders en willen gheacht hebben,dan als Compli-
cen ende Medeftanders der voorfz Dieven , Heb-
bende over fulcks gcordonneert, dat fo wie voort-
acn bevonden fal worden de gheftoolen goederen
over genomen te hebben vanden geenen die fy wi-
ilen ofte blijckelicken behoorden te weten Dieven
te wefen, ende de felve gheftolcn te hebben, 't zy
onder deckfel van koop, mangclinge, beleeninge
oft eenige andere handelinge,noedanichdie fou-
den mogen weien , alwaer 't oock door de derde
hant, oftedatfy de geftolen goederen om haerpro-
fijts wille hadden helpen heelen,ibnder eenige ver-
fchooningc gheftraft fullen worden voor de eerfte
reyfe met gceflelinge, brant-merckingc,cnde ban-
niilcmcnt uyt Zeelandt , voor de tweede reyfe
metter doodt ende confifcatie van goederen:
't We lek wy oock veritaen plaetfe te hebben inden
geenen die de felve Perfoonen wetentlijcken op
ghchouden , ghelogeert ende ontfangen, ofte de
gheftolen goederen verborgen ghehouden fullen
hebben.
V.
Ende ten eynde de felve Dieven, Gewelders oft
Huyfbreeckers te beter mogen worden ontdeckr,
foo verklaren wy ghenocch te wefen , omme de
geene die daer van lufpecT: fullen zijn, te brengen
ter torture ende fcherper examen, dat fy ghcfonts
lijfs fullen hebben gcbedelt,ofte oockfonder bede-
len ledich ghegaen, fonder te konnen verklaren de
middelen daer by fy fullen hebben geleeft.
VI.
Verklaren oock dat foo wie cenigen Dief of
Dieven ,oft haerluyder Aenhouders ofte Heelders
komt te ontdecken, fulcks dat die oft eenige van
dien by den Officiers bekomen mogen werden,
de felve indien fy vande Complicen ofte Medege-
fellen der Dieven zijn , alle heure Dieverijen ful-
len wefen vergeven, ende anderen geene Dieven-
heeldcrs oft Complicen zijnde, daet over met een
rcdelijckcn Penningh fullen werden vereert, tot
difcretie vanden Gerechte der plaetfe daer 't val-
len fal.
V II.
Ende by fo verre eenige der voorfchreve Dieven
by een Huyfheer of yemandt van fijn Familie
des nachts op 't feyt bevonden zijnde, doot-genV
gen oft gequetft worden, foo verftaen wy dat daer
mede niet mifdaen oft verbeurt fal zijn.
VIII.
Ende ten eynde de voorfz Dieven te beter uyten
Lande geweert, achterhaelt ende gheftraft mogen
werden, Soo willen wy dat alle Rechters hebben-
de Hooge Jurifdidie, foo in Steden als ten Platten
Lande , de voorfchreven Dieven daer tegens ban-
niifement by dcfen wert gheftatueert, fullen ban-
nen uyt den Lande van Zeelandt, daer toe wy
de felve by defen fpecialijcken authoriferen,fon-
der dat 't felve ghetrocken fal worden in confe-
quentie.
IX.
Tot gelijcken eynde laften wy alle de Schouten
vande Dorpen , dat fy by abfentie vanden ordina-
ris Officier van de fehe Jurifdidie ofte Reffort, en-
de fonder prejuditievan ecnen ycgelijck zijnghe-
rechticheyt, fullen apprehenderenalle Huyfbreec-
kers ende Dieven die fy in haeren bedrijve fullen
vinden, ende dat fy de felve (ghevangen zijnde)
des anderen dacghs fullen leveren in handen van-
den voorfchreven Hooft - Officier van 't felve
Quartier.
X.
Ende bclaften voorts alle Officiers, tegen die
voorfchreven Dieven ende Huyfbreeckers , alle
middelen te foecken, omme de felve te achter-
halen ende te apprehenderen, ende fonderlmge
by avondt ende des nachts te vifiteren de Stra-
ten, de felve te beiêtten. Van gelijcken Herber-
gen ende fufpedc Plaetfen te onderfoecken , ende
voorts in cas van apprehenfie in alle nacrfticheyt
daer tegens te procederen, in 't examineren te
rechte te ftcllen, ende recht te vorderen, ende doen
executie.
XI.
Veritaen voorts dat alle 't geene hier vooren je-
gens Mans-perfeonen defen contrarierende is ghe-
ftatueert , oock plaetfe fal hebben jegens Vrouw-
perfoonen die contraventie doende.
Ende ten eynde 't inhouden van defen alomme
mach werden gheobferveert, ende niemandtdaer
van ignorantie en pretendere, Laften cndc ordon-
neren wy, dat defen alomme fal worden ghepubli-
ceert ende verkondicht, daer men gewoonlijck is
publicatie te doen. Ontbieden voorts allen Juiti-
eieren , Officieren ende Dienaren, dat fy-luyden
jegens den Overtreders van dien procederen als
vooren, ende den Quaetdoenders doen ftraffen,
fonder eenige gunfte, faveur , ofte diifimulatie
ter contraricn , want wy 't felve tot dienftc van-
den Lande alfoo bevonden hebben te behooren.
Aldus ghedaen ende gearrefteert ter Vergaderinge
vande Heeren Staten van Zeelandt voornoemt,
in 't HofFaldaer tot Middelburgh, den fefthienden
ende feventhienden September fefthien-hondert
ende veerthien. Ter Ordonnantie vanden Staten
voornoemt.
B. Je Jonge.
HET
-ocr page 301-
509 Jegens Lant-loopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. 5.10
HET TWEEDE DEEL.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet, Cfeemaneert jegens de "Bedelaers, Fagabonden ende Lantlooj)ers,&c.
oock foo uyt de indiciën ende ghelegentheyt de
Wethouders fulcks noodich achten, met de tor-
ture , ende voorts tot ghemeriteerde ftrafTe naer
exigentie van faecken, ende felve oock met de
Galge.
III.
Ende om te beter het Landt te fuyveren van
Landt-loopers ende onnutte Menfchen, ordonne-
ren wy dat alle fulcke Lant-loopers ende uytlant-
fche Bedelaers heur fullen moeten vertrecken uyt
de boven-gemclde Landen onder defen Staet, bin-
nen vier dagen nae de Publicatie defer, ende dat
langhs de groote herbanen allcenlijck. Ende de
ingeböoren oprechte Arme Menfchen die heuren
koft niet kunnen winnen by defecl van heure ghc-
fonde Leden, dat de felve heur fullen moeten ver-
trecken , ende houden inde Stadt, Parochie ofte
Dorpe van hunne geboorte, om met toelaten van-
de Wet vande Plaetfc, AelmociTbn te mogen bid-
den in alle modeftie, fonder meer als een of twee
t'famen te mogen gaen, ende in geen meerder ge-
tal t'famen te mogen rotten, of hun op Kcrmiilen,
in Bruyloften, of andere Fecften te laten vinden,
ende de Luyden alfoo het heure af te periTen, veel
min eenigen overlaft te mogen doen, alles op
peyne van geefleünge oft ftrafTe nae merite van
faecken.
IIII.
Ordonnerende oock dat elcke Stadt, Dorpe oft
Parochie , fijne Armen fulcke aJs boven, ondér-
houde uyt het innekomen vande goederen van
Cantaten ende Tafelen der Armen, foo verre als
't felve ftrecken fal kunnen, Ende 't geene fal mo-
gen ghebreecken, dat de Wethouders 't felve vin-
den ten lafte vande gemeene Inwoonders, foo als
gevoegelijckft fal kunnen ghefchieden, Oock daer
in verfiende dat de Armen by Cooplicden, Werck-
lieden ende Pachters mede nae heure macht ende
vermogen wereken ende arbeyden, op een rcde-
lick loon, om daer mede foo veel ghcfoulageert te
worden als docnlijck y Ende oock te weeren dat
deur leegh-gacn, geen infolentien voor ghenomen
worden.
V.
Ende indien inde Stede, Dorp of Plaetfc vande
geboorte der Armen, eenich Statuyt, Ordonnantie
of Reglement is, of ghemaeckt mocht worden, op
't ftuck van Aelmoeifen te bidden ende cyfehen,
dat dien volgens de felve Armen die des toeghela-
ten fal worden, 't felve na die formc ende ordre ful-
len hebben te doen,endc heur gehoorfamclick daer
nae dragen, op pene van corredie na gelegentheyt
van faecken.
VI.
Verbiedende voortaenalle Meefters van Arme,
Gaft, of Caritaet Huyfen, Herbergiers ende Taver
niers, ceniamentlijck aen Pachters ende Lant-luy
den,
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defe fullen fien oft
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN,dat Wycon-
fidererende dat by defen tijde
van Vrede, ende Licentieringe
van veel Krijghs-volck in verfcheyden Landen en-
de Oorden, de platte Landen buyten de Rivieren
gelegen, voornemelijck onfe Meyerye van 's Her-
togen-Bofeh, ende andere by-gelegcn Landen ende
Plaetfen ghehoorende ende reforterende onder de-
fen Staet, ende de goede Inghefetenen van dien,
van ongeheerdeloopende Luydcn,Ledich-gangers,
Bedelaers, Vagabonden endedergelijcke onnutte
Menfchen,' overlaft, fchade, oock wel extorfien,
kracht ende geweltfoude mogen overkomen, ende
op Wegen, Straten, aen Huyfen, Schueren ende
Goederen, exa&ien ende beroovingen gedaen wor-
den , waer tegen over fulcks noodich achtende by
tijdes te verfien. S O O I S Τ, dat Wy by deli-
beratie vanden Raede van State der voorfz Veree-
nichde Nederlanden, goet gevonden hebben te or-
donneren ende ftatueren 't geene hier nae is vol-
gende .
I.
Inden eerften, dat niemant wie het oock zy, In-
geböoren of Uytlander,hebbende fijne goede ende
gefonde leden om de koft te kunnen winnen, en
fal mogen in maniere van Lant-looper, onder deck-
fel van Werck te ibecken, of oock als Ketel-boe-
ters, Schoen-lappers, Cramers of anderfints gaen
Bedelen, 'tzy in Steden of ten platten Lande, veel
min de goede Luyden eenich geit af-vorderen of
af periTen, noch op de Dorpen of Ingefetenen tei-
ten, maer fo hy niet wereken ende fijnen koft win-
nen wil, datelijck voorts deur fijnen wech hebben
te palieren, ende ten Lande uyt te gaen, op peyne
van contrarie doende, ende niet datelijck vertrec-
kcnde,by den Officier aen ghetaft, ende nae ghele-
gentheyc van faecken by geeifelinge oft banniilè-
ment geftraft te worden,
II.
Ende indien fulcke Perfoonen of dergelijcke Va-
gabonden ende Lant-loopers, mochten bevonden
worden ten platten Lande met Wapenen, oft of-
fenfijf geweer, in fulcken ghefelfchap ende ghetal
dat de goede Inghefetenen met reden oorlaecke
van achterdencken ophunfouden mogen nemen,
ende doende yemant gewelt aen, of Helende ende
nemende eenige Peerden of andere Beeften of Vee,
fonderlinge by nachte of ontijden, of andere fcha-
de oft overlaft doende aen Menfchen, Boomen of
Vruchten, of oock dreygende ende houdende on-
behoorlijcke propooften, fullen daer over terftont
aengetait, in apprehenfie gheilelt, ende tegen heur
gneprocedeert worden metdatelijcke cxaminatie,
-ocr page 302-
lo.Tit. 2. Deel.             ^n
dat ten veribecke vanden Officier vande Plaetfe
die quade fufpitie fal hebben, fulcken Bedclaers of
BedelerfTen, by ordre vande Wethouders tot kofte
ende lafte vande Plaetfe, fullen ghevifiteert ende
wel exadelick geexamincert worden,door gefwoo-
ren Medicijns ende Chirurgijns, ten eynde de waer-
heyt ondervonden mach werden, ende die geenc
die daer in bedroch fullen hebben ghepleecht, van
fulcken Sieckten , Kreupelheydt oftcandetfints,
dat de felve daer over Crimineück aen ghefproken,
ende nae gelcgentheyt van faecken geftraft fullen
worden.
XI.
Ende ten eynde de Landt-loopers, Vagabonden
ende Boeven te beter mogen achterhaek worden,
wert hier mede geordonneert ende toegelaten,oock
bevolen, lbo onfe Officieren ende dien van onfe
VafTalen, als aen andere particuliere Perfooncn,in-
differcntelick, dat fy ende een yeder van dien, ful-
len mogen aen tarten ende verfeeckeren over al
door de voorgemelde Landen onder defen Staet,
alle fulcke Vagabonden, Lcech - gangers ende
Deuchnietcn, inden verftande nochtans,datdate-
lick nae de ghedane verfeeckeringe, de felve fullen
moeten ghelcvert worden in handerl van onfen
Hooch-Schouteth vande Stadt ende Meyerijevan
's LIertogen-Bofch, oft fulcken anderen Hooft-Of-
ficier, ofte oock van onfe VafTalen, onder wekkers
Jurifdiéhe fy fullen geapprehendeert geweefl zijn,
aende welcke, ende ekke van hun bevolen weet,
die in hunne gevanckenifle wel te bewaren , fcher-
pelijck te ondervragen, ende vernemen na heur Ie- j
ven, converfatie ende handel, mitigaders wacrby
dat fy leven.
XII.
Willende dat de felve om hunne Deuch-niette-
rije ende Lant-looperije alleenlijck, ende indien fy
geen pertinente antwoorde en weten te gheven,
fullen ghebannen ende ten Lande uyt ghcfon·
den v/orden, indien fy Uytlanders zijn,ende indien
fy Ingeborenen zijn, geconfineert worden ter plaet-
fe van hunne gheboorte, op peync van corporele
ftraffe. Ende indien boven de voorfz Lantlooperye
eenige andere fufpicien deur variatien van an twoor·
den of andere indiciën op de felve vielen, van qua-
de fcyten , fullen de Wethouders daer op wel let-
ten , ende tegen de felve voorts doen procederen,
naer gelcgentheyt van faecken,
xii i.
Bevelende ende gebiedende hier mede wel ex*
pfcfTclijck allen hier voor-gemelte Officieren inde
voorfz Landen refpeclivelick ende clcken van dien,
in fijn quartier ende diflricl voor te wenden, ende
alle devoir te doen , met alle mogelijcke neeritig-
heytin'tapprehenderenende vangen vande voorfz
Lant-loopers ende Vagabonden, op pene van hcu-
re Officten te verliefen , oock inhabil verklaert te
worden van Officien te bedienen, ende daer-en-
bovcn arbitralijck geftraft te worden, midtfgaderS
van te betalen de fchaden ende Intereilen, die ge-
beuren fullen deur heure negligentie ende faulie,
dat fulcke Vagabonden niet en fullen ghevangea
geweefl; zijn.
ΧΙΙΠ.
Ende indien foude mogen ghebeuren, dat de
voorfz Lant-loopers oft Vagabonden fterek zijnde,
hun
5ii             Placaten. ï.Boeck.
den, te logeren, inhunneHuyfcn, Schuyrenofc
Stallen, noch oock onderhouden met Eten ende
Drincken, veel min alwillens verfteccken by dage
of by nachte, fulcke Ledich-gangers, Lant-loopers
of Vagabonden, Uydandtfche of andere, wefende
gcfont ende difpoft van Leden,ende hun begeven-
de in verfcheyden ghedaenten, ende manieren tot
de Bcdelrije ende Leecheyt, noch met hun eenich
complot ofte conventie te maecken, nochdeelach-
tich te wefen, van't profijt dat fy door fulcken mid-
del weten te krijgen, oft hun te laten vinden , daer
fy hunnen optreck nemen, of met hun te gaen, of
hun den wech te wijfen, anders als langhs de ghe-
mecne Herbancn ten Platten Lande uyt, of ander-
fints aen fukke eenich faveur of aiTiitentie te doen,
op pene van gehouden te worden voor hunne Faul-
tcurs, Herbergiers, Complicen ende Metgefellen,
ende voor fulcks oock geftraft te worden , ghelijck
't felve in Recht ende Juilitie behooren fal.
VII.
Sonder dat aen fulcke Herbergiers ende Faul-
teurs vandc voorfz Quaet-doenders fal voor on-
fchult dienen het pretext dat fy daer fouden mo-
gen zijn komen logeren tegen hunnen danck ende
wille, ten ware dat fy fecrctelick hadden laten we-
ten acnden Officier vande Plaetfe de komfte van
alfulcke Lant-loopers.
VUL
Bevelen ende beladen in fulcken ghevalle aen-
den Officier dat hy daer van ghcadverteert zijnde,
hem iterek maceke met de Vorfter, ende andere
Dienaérs vande Juilitie, of by faute van dien, ende
des noodich zijnde, de Ingefetenen tot hulpe ver-
ibeckc , aen de welcke by defen belafl wert, daer
inne te affiilcren, om de voorfz Quaet-doenders te
vervolgen ende bekomen, ende die over te leveren
in handen van onfen Hooch - Schoutet , ofte den
Officier van onfe Vaffalcn des recht hebbende, on-
der wekkers Plaetfe ende Jurifdi&ic fy fullen ghe-
apprehendeert gewecil zijn, om daer over Juilitie
te doen, ghelijck naer uytwijfen van defe Ordon-
nantie, oft andere Wetten bevonden fal worden te
behooren.
IX.
Ende ten eyndc dat de Officieren vande Steden
ende vancle platten Lande te beter gheinformcert
ende gead verteert mogen wefen, waer dat fulcken
Landt-loopers ende Quaet-doenders zijn, Soo or-
donneren ende lallen \vy de felve by defen,dat een
yegclick vanhnn in fijn diilrid refpedivelick, hem
met fijne Vorflers ende Dienacrs van Juilitie dick-
maels vinde op de vrye ende ordinarife Merclen,
inde Kcrckcn, Gafl- ende Arme Huyfen, op Ker-
miffen, ontrent Bruyloften, ende andere diergelijke
Vergaderingen ende Feeilen, daer fulcke Luyden
ghewoonlijck verkeeren, ende daer fy die fullen
xneencn te vinden, om die te vangen, ende tegen
hun te procederen nae den inhouden van defe Or-
donnantie .
X.
Voorts om te vcrfien tegen het bedroch dat fom-
mige Bcdelaers ende BcdelcriTcn voort fouden
mogen Hellen, heur gelatcnde als of fy met eenige
pafïïeufe fieckten gequelt waren, of anderfints ge-
debiliteert, hoe wel dattet meeflen tijdt foo niet,
ende maer bedroch en is, Soo wert ghcordonneert
-ocr page 303-
% ϊι Jegens Lant-loopers, Leproofen, Bedelaers en Dieven. 514
ghereclameert, dat de felve aenden Ritmeeiler of
Capiteyn die reclamercndefullen werden gevolgt,
die.heur voor den Crijghs-raedt vande Plaetfe lal
hebben te rechte te ilellen, om geflraft te werden
na merite van faceken, in conformiteytvandefe
jegenwoordige Ordonnantie.
XVII.
Ende om des te meer een yedcr te encourage-
ren, om de voorfz Ledich-gangers, Landt-loopers
ende Vagabonden, Bedelaers endediergelijckefor-
te van quade Menfchen, die bevoorens ghebannen
geweeit fullen zijn, acn te tailen ende aende Ju-
ilitie te leveren, Den genen die fulcken gebannen'
Perfoon fullen ghevangen ende ghelevert hebben
fullen voor recompenfe ghenietcn twaelf gulden ,
te vinden ten laile vande ghemeene Ingefetenen
van het Quarricr daer fy fullen werden gheappre-
hendeert.
XVIII.
Ende werden alle de voorfz Poinclen verilaen
plaetfe te hebben, foo wel tegeii Vrouwsals Mans-
Perfoonen, ende tegens Jongens of Meyf kens bo-
ven de twaelf Jaren.
Ende op dat alle defe Poin&en wel worden on-
derhouden ende geobfervcert, wert geordonneert
dat defe alomme inde Stadt van 's Hertogcn-
Bofch, ende inde Steden ende Plactfen vande
Meyerije, ende by-gelegen Landen ende Plaetfen,
daer des ilil mogen noodich zijn,gepubliceert ende
geaifigeert fal worden. Ordonnerende allen ende
eenen yegelicken Officieren, Juilicicrcn, ende dien
't eenichfints acngaen mach, hen hier nae precife-
lick te reguleren, alfoo daer aen ten dienfte van 't
ghemeen grootelijcks is gheiegen. Gedaen in
's Graven-Hage den vijfen-twinuchilen Junij fe-
ilhien-hondert ncge n-cn-veertich. P. van ende tot
Hardenbrouck,
vt' By mijn Heercn de Staten Ge-
nerael der Vereenichde Nederlanden. Ter Rela-
tie vanden Racdt van Srate der felver Landen.
/. Eycklergh,
hun vervorderen fouden de Officieren refiftentie
te doen, in fulcken gevalle fullen mogen aenfoec-
fcen ende begeeren ainilentie vande Ingefetenen,
't zy by klock-geflach, toxin oft anderfints, welcke
afliilentie fal moeten gedaen worden, op pene van
hondert gulden by de Plaetfe te verbeuren, ende by
lbo verre de Officieren, Dicnaers vande Juilitie oft
andere, door de voorfz debvoirenyemanden vande
bovcn-'ghemelde Dclinquanten of wederfpannige
docnde"rcfiftentie,quetftcn oft doot iloegen, en ful-
len fy dacr door in geenderhande manieren mis-
doen , noch tegen de Juilitie noch tegen de Vrien-
den ende Magen van fulcken Dclinquanten.
XV.
Ende ten eynde dat de Schepenen, Juflicieren
ende Officieren, voor dewclcke fulcken Delin-
quanten als hier vooren zijn vermeit, in rechte ful-
len ghetrocken worden, egeenc fvvaricheyt en ma-
ken recht te doen, die te vervvijfen, in gevolge van
defc tegenwoordige Ordonnantie ende andere
Wetten vande Lande, Soo wert heur expres bevo-
len , dat zijnde voor hun ghebracht, 't zy by den
Hooch-Schoutec oft Officier van onfe Vailalen,ee-
nige vande voorfz Quact-doenders,fy lieden defen
volgens daer over fullen hebben te recht te fitten,
ende te wijfen, fonder fulcks te mogen naer laten,
op pene van privatie van hunne Ampten ende van
inhabiliteyt, ende daer-en-boven arbitralijck ghe-
ilraft te worden.
XVI.
Onder welcke Landt-loopers wy oock verftaen
gecomprehendeert te worden , de Soldaten ende
ïiilcke die ten Platten Lande heur fullen onthou-
den, als Nachtegael-dienaers, of op ander pretext,
'tzy met Wapenen, oft fonder Wapenen, fonder
verfien te zijn met bchoorlijcke Paiport van hun-
nen Ritmeeiler of Capiteyn , geapprobeert by den
Gouverneur of Commandeur vande Plaetfe van
hun Guarnifoen. Ende dat by mancquement van
dien, fy fullen datelick worden gheapprehendeert,
ende foo fy als cffè&ive Soldaten fouden werden
Placaten vande Staten van Hollnndt.
§
1. Placaet, IVaer nae alle lAmbacbtstfongers ende haerlujder Meeflers
henfuüen redderen , binnen den Landen njm Bolkndt ende We/i-Frieflandtt In date den
tweeden September
ι 5 97·
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieilant,Reprefen te-
rende de Staten vanden felvcn Lande, Al-
len den genen die defe jegenwoordige ful-
len fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo tot beter
efïecl van onfe Placaten op 't iluck vande Bede-
laers^ ende Vagabonden gemaeckt, eenige Steden
vanden voorfz Lande feeckere Politijcque ordre
geflelt hebben, Ende te verhoopen is,dat de Magi-
ilraten vanden anderen Steden mede daer nae
trachten ende arbeyden fullen, dat al-omme een-
paerüjck onderhouden werde, dat de Ambachrs-
Jongers, hoe verlaten ofte Arm fy fouden mogen
wefen, voortaen in HoUandt ende Weil-Vricflandt
in Steden noch ten Platten Lande, niet en fullen
mogen, noch van noode hebben te bedelen, Maer
dat by Perfoonen daer toe by de Magiftraten ghe-
authorifeert ende noch t'authoriferen, ghehandelt
fal worden mette Meefters by de welcke fulcke
Jongers haer Ambacht jegenwoordich leeren, ofte
in toekomende tijden leeren fullen, dat fy-luyden
refpectivelijck de voorfz Ambachts-Jongers voor-
fien ende onderhouden fullen van koft, kleederen
ende flapen, ende hen trouwelijck haer Ambacht
leeren, mits dat fyluydenheure Meefters feeckere
tijdt fullen moeten by blijven, ende hen dragen na
behooren. Ende het gebeuren mochte dat fulcke
Jongers hare Meefters ontloopen, ende hen inde
Κ k                  andere
-ocr page 304-
Placatenu. i.Boeek. 2o.Tit, 2.Deel,
5t6
5*5
ren Meefter voldaen hebben, ofte dat fy noyt Mee-
fter aldaer gehadt hebben. Ende indienyemandc
eenen Jongen inden voorfchreven Lande hem tot
Ambacht begeven hebbende, fonder Atteftatie
als boven quame aen te nemen , ofte op te hou.
den , faltelcken verbeuren twintichponden van
veeriich grooten Vlaems 't pont, tot vervallinge
vande reys-koften vanden geenen die den Jongen
vervokht fal hebben , ende evenwel ghehouden
zijn de voorfchreve Jongen fijnen Meefter te leve-
ren ende laten volgen, om den felven te voldoen,
vande verbeurte vande voorfchreve twintich pon-
den , fal den Meefter vry wefen , indien den
Ambachts - Jongen voor de Magiftraet fijndet
refidentie, ofte der felver Gecommitteerde , als
Opfienders den Armen voor het aen nemen
pertinentelijck ghebracht zijnde , verklaert heefe
van buyten dele Landen in ghekomen te zijn,
ofte noyt in de felve Landen Meefter ghehadt te
hebben, Ende lal niet te min ghehouden wefen
den Jongen te laeten volgen , om fijnen eerften
Meefter te voldoen. Ende ten eynde 't inhou-
den van defen al omme mach worden ghcobfer-
veert, ende niemandt daer van ignorantie en pre-
tendere , Laften ende ordonneren Wy dat defen
al-omme fal worden ghepubliceert ende verkon-
dicht , daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen. Ontbieden voorts alle Officieren, Jufti-
cieren ende Dienaren, dat fy-luyden tegens den
Overtreders van dien procederen als vooren, fon-
der eenige gunfte, faveur, ofte difiimulatie ter
contrarie. Ghegeven in 's Graven-Hage, onder
onfen Zegel hier op ghedruckt in Placate, den
tweeden Septembris , Anno vijfthien - hondert
feven - ende - tnegentich. Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vanden Staten. Geteyckent,
C. de Rechtere.
andere Steden ofte Dorpen begeven fouden als fy
fullen meynen den koft waercüch te wefen, ofte
eenich ghewin te mogen doen, fonder hare Mee-
fters te voldienen den tijdt die fy-luyden ten over-
ilaen vande Opfienders der Armen, ofte andere Ge-
committeerde vande Magiftraten der Steden be-
looft fullen hebben: Waer jegens nootlijck dient
voorfien. S O O I S Τ, dat Wy om foo goe-
den Werck (foo veele mogelijck) te vorderen, ghe-
boden ende geordonneert hebben, ghebieden ende
ordonneren by defen allen den geenen die in Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt hen begeeren te behel-
pen met een ofte meer fchamele Jongers tot hun
Ambacht, dat fy-luyden metten fel ven ('t zydat
fy aireede by hen leeren, ofte naemaels by komen
mocbten),ten overftaen vanden Magiftraten heur-
derrefidentie, ofte der felver Gecommitteerden,
als Opfienders der Armen metten eerften fullen
maecken behoorlijck Contract , ende 'tfelve (als
vroome Meefters betaemt) voor foo veel hen aen-
gaet, nakomen ende volvoeren, op pene dat indien
fulcke Jonge ofte Jongers hen by anderen ontroc-
ken \vierdcn,ofte dat de felve wech liepen,de Mee-
fters totten felvcn Jongers gheen recht en fullen
mogen pretenderen. Infgelijcks ordonneren Wy
alle Ambachts-Jongers alfoo aen genomen zijnde,
heure Meefters by te blijven, dienen ende voldoen,
als vroome Leer-jongers betaemt, den tijdt die fy-
luyden ten overftaen als vooren verbonden fullen
wefen, op peyne van ftrengelijck ghegeeflelt ende
uytten Lande vanHollandt ende Weft-Vrieflandt
ghebannen te worden. Ende fullen geene fcha-
mele Jongers inden voorfchreven Lande gewoont
hebbende, by yemanden aen genomen ofte op ge-
houden mogen worden, ten zy dat by fchriftelijc-
ke Atteftatie vande Magiftraten ofte hare Gecom-
mitteerde, als Opfienders der Armen vande Plaet-
ie daer fy ghewoont hebben, blijeken fal, dat fy ha-
2. Placaet, Waer by *t plucken en rooien der Fruchten te Velde verboden
wert. In date den 18 lulij \ 6 o 8 *
^ E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
f Hollandt ende Weft-Vrieflandt, reprefert-
terende den Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, dat alfoo
ons grootc klachten voor gekomen zijn , dat ver-
fcheyden Perfoonen foo Soldaten als oock andere
Mans ende Vrouwen , midtfgaders oock Iongers
ende Kinderen, dagelijcks hen vervorderen te Vel-
de te gaen, ende te plucken Erweten, Booncn t en-
de andere ghewas vanden Acker, oock te maeyen
't gras vande Landen, ende als den Eygenaer ofte
Bruyckeihenluyden op 't fèyt bevint,ende gebiet
uyt het Landt te gaen, dat fy des onwillich zijn te
doen, maerden ielven wederftaen, ende dreygen
de Aren vande Taruwe ende andere Velt-vruehten
af te fnijden endeweeh te dragen, bedrijvende over
fulcks groot gGwelt ende Landt-rooverije, de wele-
kc in een wei gfaepolicieert Landt niet en behoo-
ren verdragen te werden. S O O 1S Τ, dat Wy
omme daer inne te voorfien nacr behooren, verbo-
den hebben ende verbieden wel expreflelijcken by
defen een yeghelijck, van wat ftate, conditie ofrc
qualiteythy zy ,der Huyfluyder ende andere Per-
foonen Koorn, Greynen, Gras, ende ander Gewas
te Velde ftaende, te déurloopen, het gewas van
dien af te plucken, te mayen, fnijden, nochte wcch
te dragen ofte voeren, op peyne dat die geene die
bevonden fullen worden fulcks gedaen te hebben,
geftraft fal worden als een Landt-rooYcr arbitralic-
ken ende tot difcretie vanden Gerechte vander
Plaetfè, daer fulcke Perfoonen bekomen fullen
werden, welcke ftraffè oock onderworpen fullen
weien die geene die fulcks ghedaen fullen hebben
ende gepleecht, al is 't dat fy op 't feyt niet en ful-
len zijn hevonden,die daer naer by den Officieren
daer over geapprehendeert ende geftraft fullen mo-
gen werden. Ende foo verre de Landt-man ofte
andere Eygenaer van 't felve Gewas, yemandt in
fijn Landt bevindt, het Gewas van dien af pluc-
kende, af mayende, af fnijdende ofte vertredende,
die tot fijne vermaninge ofte bevele daer uyt niet
en willen gaen, maer feytelijck ende datelijck daer
mede
-ocr page 305-
%11 Jegens Lant-Ioopcrs, Léprc
mede voortgaen , ofte den Landtman ofte Eyghe-
naervande Vruchten ofte den penen die bytot
bevvaringe van dien gheilelt heeft, datelijck refifte-
ren ofte dreygen, Sal den Eygenaer vande Vruch-
ten ofte Bewaerders van dien, alfulcke met afli-
ftentie van fijne Buyren ofte andere datelijck daer
uvt mogen drijven. Ende indien fy 'tfelvedos§de
eenigc van alfulcke Landt-roovers daer over gne-
ven ofte öuctfen, en fullen daer omme in geene
peynen, ftraffen, boeten ofte breucken vervallen,
ïnaer fal 't felve (als gedaen tot befcherminge van
baer eygen goet) verftaen werden wel ende Wet-
telijcken gedaen te zijn. Ordonneren allen Offi-
cieren vande Plaetfen,den Huyfluyden daer inne
te aififteren, ende fcharpe toeficht te nemen, om-
me te mogen verhoeden, dat den Huyfluyden cn-
5t8
de Eygenaers vande Landen hare Vruchten van-
den Velde niet en worden berooft, ende tegens
den Overtreders van defen te procederen tot ap-
prehenfie ende ftraffinge fbnder conniventie ofte
diifimulatie. Ordonneren voorts dat den inhou-
den van defen opcnbaerlijck gcpubliceert fal wer-
den binnen der Stadt Delff, den Hage ende andere
Plaetfen ende Dorpen van Delf-landt, ende ande-
ren daer des, verfocht fal werden , ofte van noode
wefen fal, ende dit alles by provifie tot anders daer
inne fal weien voorfien ende geordonneert. Ge-
daen inden Hage onder 't Zegel vande Heeren
Staten hier op gcdruckt den achtienden J ulij anno
feftien-hondert ende acht. Ter Ordonnantie van-
de Staten.
A. Duyck.
o
3. Placaet Jegens 'tfielen van K^aheren, Schapen>Hoenderen> Ouyyen&c.
Breectyn wan Heckensjouven en af-hdewvanVmcbten^&c* <kn% Itdij 1.6 5 1.
werden, welcke ilrafTe oock onderworpen fullen
wefen die geenen die fulcks gedaen fullen hebben
ende gepleecht, al is 't dat fy op 't fey t niet en ful-
len zijn bevonden, die daer naer by den Officieren
daer over gheapprehendcert ende gheftraft fullen
mogen werden. Ende foo verre de Landtman of
andere Eygenaer yemandt in fijn Huys, of op fijn
Landt bevindt de goederen fteelende of breeeken-
de, of het ghewas in fijn Landt af-pluekende, af-
maeyendc, af-fnijdende, of vertredende, die tot
fijne vermaninge ofte beveele daer uyt niet en wil-
len gaen , maer feytelick ende dadelick daer mede
voort-gaen, ofte den Landtman of Eygenaer van-
de Goederen en Vruchten,ofte den geenen, dichy
tot bewaringe van dien geftclt heeft, feytelijck re-
fiftcren of dreygen, Sal den Eygenaer vande Goe-
deren ende Vruchten , ofte Bewaerders van dien,
met a/ïïftentie van fijne Buyren ofte andere , Je
faiïo
daer uyt mogen drijven. Ende indien fy 't fel-
ve doende eenige van alfulcke Landt-roovers dier
over grieven oft quetfen, en fullen daerommcin
geene peynen, ftraffen, boeten ofte breucken ver-
vallen, maer fal 't felve als gedaen tot befchermin-
ge van haer eygen goet, verftaen werden , wel, en-
de Wettelijck ghedaen te zijn. Ordonneren alle
Officieren vande Plaetfen, de Huyfluyden daer in-
ne te aififteren, endc fcherpe toeficht te nemen,
omme te mogen verhoeden, dat den Huyfluyden
ende Eygenaers vande Landen, hare Bceften,Goe-
deren ende Vruchten te Velde, nieten werden be-
rooft, ende tegens de Overtreders van defen te
procederen, tot apprehenfie ende ftraffinge fonder
conniventie ofte diifimulatie,op pcyne, dat fy-luy-
den by naelaticheyt ofte gebreceke van dien, voor
d'eetfte reyfe voor den tijdt van drie Maenden gc-
fufpendeert, ende voor de tweede reyfe van hacre
Officien fullen werden gepriveert. Ende in ghe-
valle yemanden foodanich Perfoon ofte Perfoonen
aen diefte van Beeften fchuldich zijnde , fal kon-
nen aenwijfen, fulcks dat hy in handen vande Ju-
ftitie kome te gheraecken, dat hem daer over tot
een vereeringe fal gegeven werden, de Ibmme van
hondert gulden, ende daer en boven genieten im~
Κ k ι                puniteytj
|^®E Raden over Hollandt, Zeelandt ende
|I||Vrieilandt. DOEN TE WETEN,
iIJgs^Is Alfoo niet jegenilaende verfcheyden Pla-
caten voor defen gheëmaneert, diverfche Pcrfco-
nen , ibo Soldaten ,λ als oock andere Mans ende
Vrouwen, mitfgaders Jongens ende Kinderen, da-
gelijcks hen vervorderen inHaech-Ambacht, Eyc-
kenduynen, Loofduynen, Rijfwijck, Voorburgh,
ende omleggende Landen en Plaetfen , té Velde
te gaen, ende uyt de Weyden, ende Huyfluyden
Huyfen te halen ende fteelen Kalveren, Schapen,
Lammeren, Hoenderen, Duy ven ende Eenden,
Boter, Linnewaet ende andere goederen, de ftaet-
ten van Paerden ende Beeften af te fnijden, Vlon-
ders, Slach-boomen, Hecken ende Heyningen
breecken, Boomen ende Plantfoenen wech ne-
men, de Vruchten vande Landen ende Velde fnij-
den ende plucken, bedrijvende groot ghewelt ende
Landt-rooverye, ende de Huyfluyden ende andere
hen fulckswillende beletten, dreygen te flaen,
quetfen ende te grieven: Alle 't welcke in een
Landt van goede Policienieten behoort verdragen
te werden, macr andere ten exemplegheftraft.
S O O I S Τ, 4at Wy, omme daer inne naer be-
hooren te verficn, verboden hebben ende verbie-
den wel cxpreflelijck by defen eenen yeghelijcken,
van wat ftact, conditie ende qualiteyt hy zy, der
Huyfluyden,ende andere Perfoonen Beeften ende
goederen, midtfgaders ghewas ende Vruchten, te
Velde ende inde Thuynen niet te fteelen, rooven,
breecken, fnijden, plucken, wech-dragen nochte
vervoeren , op peynedat die geene, die bevonden
fullen werden eenige Kalveren, Schapen ofte Lam-
meren uyt de Weyden ofte der Huyfluyden Huy-
fen gcftoolen, of Boomen om ghehackt te hebben,
metter doot,ofte arbitralick aenden Lijve gheftraft
fullen wcrderuiaerexigentie.van faeeke,ende vol-
gens de Placaten ende Rechten defer Landen.
Ende die gcenen die anderfints aen 't gunt vorders
voorfz ftaet, hantdadichfouden mogen zijn ghe-
\vceft, oock naer gelegentheyt van faecke arbitra-
lijeken gheftraft te werden by de Gerechte vande
Piactfe daer fulckc Perfoonen bekomen fullen
-ocr page 306-
■âââ
^^
PIacatea-ß. t. Bocek., áé. Tic.
520
519
den vande Peuye van 's Graven-Hage , ende al-
omme daer 't van noode wefen fal gheaffigeert,
Gedaen inden Rade op den achtften lulij fefthienl
hondert een ende vijftien. In kenniflè van my,
1. v. Hogenhouck.
puniteyt,ende fijnen naem fecreet gehouden,niet
jegenftaende hy mede daer aen hantdadich, ofte
vande Complice foude mogen zijn geweeft. La-
llende ende ordonnerende voorts, dat den inhou-
den van defen, openbaerlijck ghepubliceertfal wer-
DEN XXL f Õ Ô E L.
Vervattende Pkcaten jegens Straet-fchenderyen
en dergdijeke iniblentien.» ·
Placaten vande Staten van Hollandt.
é. Placaet, fegens verfcheyden infolentien der Studenten tot Lejden, in date
den 2cj November \ 600
meene Studenten te doen,ofte eenige conventicu-
len te houden, iönder confent vanden Rector, op
pene van als oproerige daer over geftraft te werden,
naer gelegentheyt vander faecke. Belaftende den
fel ven Reclor ende Rechters vander Univerfiteyt
wel expreflelijck, hen nacrftclijcken te informeren
tegens de Autheurs vande vooriz beroerte inder
Scholen aen gherecht, ende tegens de felve te pro-
cederen ende doen procederen fonder eenige
mulatie,fulcksalsde faecke vereyifchen fal. Ende
ten eynde de dertelheden, die by nachte ghefchie-
den, te meer mogen ophouden, lbo wert een yege-
lijck verboden met Roers, ghetrocken Swaerden,
ofte andere ongewoonlijcke Wapenen des nachts
by der Straten te gaen, ofte aldaer eenige rumoet
van Straet-vechterije, Glaes-breeckcrye,ofte dier-
gelijcke aen te rechten, op peyne dat de geene die
op't fey t bevonden fullen werden contrarie te doen,
daer door metter daet vervallen fullen van alle
fulcke Privilegiën als henluyden als Lidtmaten der
Univerfiteyt mogen competeren, ehde by den or-
dinaris Rechter mogen geftraft werden ten exem-
pte van anderen.Ordonnerende defen aldaer inder
Univerfiteyt ghepubliceert te werden, ende eenen
yegelijcken die 't aengaen mach, hem daer naer te
reguleren , foo wy verftaen 't felve tot rufte ende
vorderinge vande gemeene ftudia noodich te we-
fen. Gedaen inden Hage, onder onfen Zegel hier
op ghedruckt, den negen en twintichften Novem-
bris duyfcnt ies hondert. Lager ftaet, Ter Or-
donnantie vande Staten. Ende is gheteeckent,
C. de Rechtere. Met fijn ghewoonlijcke ParafTe, we-
fende ter zijden befegek met 't Zegel der Heeren
Staten van Hollandt ende Weft-Vrieflant, 't welck
in rooden WaiTche daer op gedruckt, ende met Pa-
pier bedeckt is.
E Ridderfchap , Edelen ende
Steden van Hollandt ende
Weft - Vrieflandt, Reprefente-
rende den Staten vanden ielven
Lande. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo wy onderrecht
zijn, dat onlanghs gheleden, ee-
nige oproenge Lidtmaten der Univerfiteyt tot
Leyden, hen bevordert hebben de ghemeene Stu-
denten aldaer, by gheafngeerde Biljetten te famen
te roepen inder Scholen, ende aldaer Vergaderin-
gen te houden , ftreckende tot beroerte ende on-
ruite der felver Univerfiteyt, daer uyt ghcvolcht is,
dat diverfche quaet-willige onder hen-luyden de
Bancken ende Zetelen inde felvige Scholen, moet-
willich over hoope hebben gheworpen, ende belet
dat de ordinaris Leflcn aldaer haren ghewoonlijc-
ken voort-gangh niet en mógen hebben. Dat
mede aldaer des nachts vele ontuchtige faecken
werden aen gherecht by diverfche lientvaerdige
Perfoonen, die hen vervorderen by doncker by der
Straten te gaen, met ghetrocken Swaerden inde
hant,ofte met gheladen Roers ende andere onghe-
woonlicke gewccren,vechtende tegens de Straten,
breeckende der goeden Luyden Glaiên, ende ande-
re onbehoorlijckheden met krijten ende roepen
aen rechtende, die van Studenten die hen adfludia
humanitatis
begeven hebben, niet en behooren ver-
wacht te werden , ende nochtans veel, als de Au-
theurs niet te vinden en zijn, by de Gemeente tot
lafte vande Studenten werden gheleydt. S O O
I S T, dat \Vy,ommc hier inne te remedieren, ge-
ordonneert ende gheftatucert hebben, ordonneren
ende ftatueren by defen, dat van nu voortaen nie-
mandt vande voorfz Studenten hem vervorderen
fal eenige convocatie ofte t'famen-roepinge der ge-
2. Naerder Placaet op ttfehefubjeB> in date den é o Oecemb. é 627.
ÔË-¸ goei willige Lefer gelieve voorts in reguarde vande Studenten tot Leyden naeteften het 19 en xo Articulv
^■"de Wetten der Univerfiteyt, hier vooren Colum.
186 en 187 gedruckt.
I E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weit-Vrieflandt, Reprefen-
_J terende de Staten vanden fel ven Lande.
D Ö"E Í TE WETEN, Alfoo ons door ver-
fcheyden klachten ende gheruchten bekent ghe-
maeckt is, de groote infolentie ende moetwille van
fommige Lidtmaten vande Univerfiteyt tot Ley-
den, de welcke, niet tegenftaende wy hier voortijts
feeckere
-ocr page 307-
----------,--------------
------
,,,ΙΡΜΡ»-
en dergelijcke infolentien. 522*
den in te flaen ofte in te w· erpen, of in te ftooten,
den felven willen ende begeeren wy, dat fal wer-
den verklaert daer door mede vervallen te zijn van
de voorfz Privilegiën, ende daer beneffens ghecon-
demneert voor feeckereri tijdt te Water ende te
Broot, mitfgaders voorts ghebannen ende wijders
noch gecorrigeert, naer exigentie vander faceke, de
ghebroocken Glaièn t'hcuren korten promptelijck
te doen repareren endemaecken. In welcke penen
ende ftraflên mede fullen vervallen, die geenc, de
welcke by ende ontrent 't voorfz Glafe-fmijten ge-
weeft, ende daer van, mitfgaders vandê fchuldigen
of hant-dadigen kenniftc gehadt hebbende, 't felve
den voorfz Rechteren vandcr Univërfiteyt niet en
fullen hebben aen gegeven ende bekent gemaeckt.
Ende dit alonvermindertde voorfz onfe voorgaen-
de Ordonnantie ofte Placate vanden negen en
twintichilen Novembris vanden lareduyfent fes
hondert, de welcke wy by defen houden als gherc-
noveert, voor foo veel d'felveby de tegenwoordige
niet en wert verandert. Ende op dat 't inhouden
van defen mach werden achtcrvolcht ende gecxe-
cuteert, Ontbieden ende bevelen wy den Rcclor
Magnificus, ende andere Rechters vande Univërfi-
teyt, de peynen in defen begrepen, in 't fententie-
ren naer te komen,endc te doen naer komen ende
achtervolgen. Belaftende oock wel fcherpelijck
den Officier der Stadt Lcydcn,als Promotor vande
Univërfiteyt aldaer,hem naerftelickopte voorfz in-
folentien ende moetwillen van aggreifien vande
Wachten ende Glafe-fmijterycn, mitfgaders opte
Autheuren van dien te informeren,ende tegens de
felve te procederen lönder eenige diifimulatie,fulcx
als de faecke vereyfehen fal. Ende op dat niemant
hier van eenige onwetentheyt voor en wende, ibo
ordonneren wy voorts den voornoemden Rcélor
ende Rechters vande Univërfiteyt, defe onfe Brie-
ven van Placate ende Verboth,door den Secretaris
van des Univerfiteyts Senaet,behoorlijck te doen
uyt-roepen ende publiceren : Wijders het dobbel
van deien aen oniè Univërfiteyt te doen aiTigcren
ende aen placken, ende Jaerlijcks op de folemnele
inauguratie vanden "Voornoemden Redor te doen
renoveren, in fulcker voegen als de voorfz Senaet
oordeelen fal beft ende gevougelijcxft te fullen gc-
fchieden. Gegeven inden Hage, onderoniêngroo-
ten Zegele hier aen gehangen op den tienden De-
cembris fefthien-hondert feven-ende-twintich.
I. de IVaffemer,vt' Ter Ordonnantie vanden Sta-
ten. C. vander JVoIff.
521 Jegens Straet-fchendéryen
feeckere Ordonnantie, omme de occafie van dien
voor te komen ende te verhinderen, ghemaeckt
ende geftatueert hebben gehadt, gelijck daer naer
verfcheyden Interdicten by den Senaet der voorfz
Univërfiteyt daer tegens mede geaffigeert zijn ge-
weeft, echter meer ende meer dagelijcks aen waft
cndc toe neemt. Ende dat wy in ghewifte erv<a-
ringe ghekomen zijn, dat de Lidtmaten van onfe
Univërfiteyt langhs 's Heeren Straten graderende,
de publijcke Wachten, die tot allen tijden inviola-
bel zijn geweeft, irriteren ende aggrefleren, ende
namentlijck dat noch gheheel onlanghs geleden,
eenige der voorfz Lidtmaten fich hebben vervor-
dert voor het Corps de Guardes vande Binnen-
wacht tot Leyden , dien vande felve Wacht feer
impetueufelick met fteenen te werpen : Dat me-
de dickmael bevonden wert, ende noch voor wey-
nige dagen gebleecken is,dat niet alleen uyt par-
ticulieren haet, maer oock uyt louteren moet-
vville ende derrelheyt, der goeder Luyden ende
Ingefetenen Glafen in gefmeten ende gheftooten
werden, tot grooten fchrick ende fchade vande
Onderdanen, ende vilipendie vande publijcke au-
thoriteyt, 't welck in een goede ende wel-geilelde
Repubiijcque niet en behoort geleden ende verdra-
gen te worden , maer fwaerlijck dient gheilraft te
zijn. S O O IS Τ, dat Wy tot welftant van
onfe Univërfiteyt, ende behoudeniiTe der Lidtma-
ten van dien, mitfgaders tot verfeeckertheyt ende
gcruftheyt vande voorfchreven Onderdanen ende
Ingefetenen der Stadt Leyden,om alle occafie van
infolentie, moet-wille, onbehoorlickheden ende in-
convenienten voor te komen ende te verhinderen,
met rijpen raden ende deliberatie, gheftatueert, be-
laft ende bevolen hebben, ghelijck wy by defen fta-
tueren, belailen ende bevelen, dat ycder Lidtmaet
der voorfchreve Univerfiteyt, fich voortaen drage
als een goet Onderfaet ende Lidtmaet behoort en-
de betaemt. Verbiedende ende interdicerende al-
lerley irriteringen ende aggreifien vande Wachten,
op peyne dat de geenen die bevonden fuHen wer-
den de publijcque Wachten gheaggreiTeert te heb-
ben,daerdoor metter daet vervallen fullen van alle
fulcke Privilegiën als hen-luyden, als Lidtmaten
der Univerfitey t, mogen competeren, ende by den
ordinarisRechtermogengeftraftwerden. Gelijck
wy dan mede wel expreiTelijck bydefen verbieden
allerley Glafe-fmijtcrijen, ende foo wie ter contra-
rie hem mochte verilouten de Glafen van eenich
Burger, Poorter of ander Ingefeten der Stadt Ley-
Β. Placaet, fegens de moetypfflicbeden der Laquayen en Kjiechts, en ver Mi
<-van Geweer te dragen 3 den 6 December 1646.
felfteyn, Sinte Maertenfdijck, Geertruydenbcrgh,
Chafteau Regnard,de Hooge ende Lage Swaluwe,
ende van Naeltwijck, Erf burch-graef van Antwer-
pen ende van Befan9on, Erf-Maerfchalck van Hol-
landt, &c. Gouverneur, CapiteynGeneracl ende
Admirael, Midtfgaders den Prefident ende Raden
over Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt. Allen
den geene die defen fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN , dat alfoo
Kk 5                    ons
REDERICK HENRICK,byder
gratie Godts Prince van Orangie, Grave
. van NaiTau, Catzenelleboge, Vyanden,
Dieft, Lingen, Meurs, Β uyren, Leerdam, &c.
Marquis vander Veer ende Vliifingen, Heere ende
Baron van Breda, der Stadt Grave, ende vanden
Lande van Cuyck, Grimbergen, Herftal, Warne-
ftong, Cranendonck, Arlay, Noferoy, Sint Vijth,
Daef burch, Polanen, Willemftadt, Nyetvaert, Yf-
-ocr page 308-
PkcateiL-». t. Boeck. 11. Tit.
5*3
524
ons dagelijcks vele klachten werden gedaen, ende
Wy oockby experientic bevinden, dat groote in-
folentien ende moetwillichedcn alhier inden Hage
werden bedreven op 's Heeren Straten, ende oock
fclfs op 't Hof, ende dat by verfcheyde infolente
Perfoonen, ende namentlicken mede by Lacquey-
en ende Dienaers van Heeren, diedaer toe zijnge-
bruyckende verfcheyden foorten van Geweer ofte
Wapenen, fulcks dat diverfche Luyden de ftraten
gebruyckende,noch onlanghs gheledcn gheaggref-
feert ende oock gequetft zijn geworden,ende want
het felve in een Plaetfe van goede Policic onlijde-
lijck is,cndegeenfints mach werden getollereert.
S O O I S Τ, dat Wy, omme daer innc te voor-
ficn, ende ordre te ftellen van wegen de Hooge
Overicheyt ende GraefFelickhcyt van Hollandt,
verboden hebben, ende wel cxpreflelijcken verbie-
den midts defen alle Dienaren ende Lacqueyen
van Heeren, wie fy zijn, van nu voorts aen alhier
inden Hage op de ftraten, veel min op het Binnen
ende Buy ten-Hof eenige Rappieren ,Poingaerden,
Vier-Roers, Piftolen, ftocken ofte eenige andere
Wapenen,buytens Huys te dragen, ja fclfs niet de
Zijdt-Geweeren van haer eygen Heeren ende Mee-
fters, op peyne dat de felfde die met foodanige
Wapenen op der Straten , Binnen ende Buy ten-
Hof, of voor de Deuren iullen bevonden werden
daer over by die geene des laft hebben, gevancke-
lick geftelt fullen werden, omme naer ghelegent-
heyt ende exigentie van faecken andere ren exenv
ple gheftraft te fullen werden, boven de verbeurte
vande voorfz Wapenen ende Geweercn. Ende
op dat niemant hier van en pretendcre ignorantie,
Laften Wy den Eerften Deurwaerder die defe be-
handicht fal werden , hier van naervoorgaende
Klock-geflach te doen openbare publicatie, daer
ende foo 't behooren fal. Bevelende van wegen als
boven eenen yeghclick fich hier naer te reguleren,
Gedaen inden Hage den feiten December Anno
1646, t'Oirkonden 't Zegel van Juftitie hier op
ghedruckt in Placate. Ende was gheteyekent,
C*. Rollandt.
Placaet, Tegens 't inflaen vande (jlafen, mrpen metfleenen 7 Qinc\en aen
de Bellen, flaen ende floppen op de Deuren, ende andere ongeregehbeden, e^c. in date denfefitn
.' December
1 6 46.
REDERICK HENRICK.byder
gratie Godts Prince van Orangie, Grave
van Naflau, Catzenelleboge, Vyanden,
Dieft, Lingen , Meurs , Buyren , Leerdam, &c.
Marquis vander Veer ende Vliillngen, Heere ende
Baron van Breda, der Stadt Grave, ende vanden
Lande van Cuyck, Grimbergen, Herftal, Warne-
ftong, Cranendonck, Arlay, Noferoy, Sint Vijth,
Daefburgh, Polanen, Willcmftadt, Nyervaert, Yf-
felfteyn, Sinte Maertcnfdijck, Gcertruydenbergh,
Chafteau Regnard, de Hooge ende Lage Swaluwe,
ende van Naeltwijck, Erf burgh-graef van Antwer-
pen ende van Befancon, Erf-Maerfchalck van Hol-
landt, &c. Gouverneur, Cap'itcyn Generael ende
Admirael, Mitfgaders den Preftdent ende Raden
over Hollandt, Zcelandtendc Vrieflandt. Den
eerften ghefwooren ExploicÏer hier op veriocht,
Saluyt. 'Alibode moetwillicheyt,infolentieende
dertelheyt van vele ongebondene Mcnfchen van
tijde tot tijdt alhier inden Hagefeer toe nemen, de
wclcke heur vervorderen by nacht ende oritijden
der goeder Luyden Glafcn uy t te werpen, de Bel-
len te trecken, op de Deuren ende Venfters te
kloppen, de Ringen vande fclve als mede de Hec-
ken ende Balien af te breecken , ende ghefchapen
is alle 't felfde noch tot meerder gewelt ende over-
laft te verloopen, ten ware by ons daer inne werde
voorficn naer behooren. S O O 1 S Τ, dat Wy
omme daer tegens ordre te ftellen, geordonneert
ende geftatueert hebben, ordonneren endeftatue-
ren by defen, dat van nu voorts aen, foo wie bevon-
den of overtuycht fal konnen werden van date de-
fer, yemants Glafen by nacht ofte ontijden in ghe-
ilagen of in gheworpen, ofte oock de Hecken, Ba-
lien , Ringen ofte Kloppers af ghebroocken te heb-
ben , daer over publijckelick ende wel ftrengelijck
gegeeflelt fal werden, ende bovendien in fijne goe-
deren gemuldeert naer gelegentheyt vander faec-
ke, indien den Perpetrant bekomen kan worden,
ende indien niet, dat den felven voor den tijdt van
vijf-en-twintich Jaren fal gebannen worden uytteti
Hage ende Haegh-Ambacht, ende foo verre den
Ban vanden Haechftrecken mach,cnde voorts mec
connTcatie van een derde-part van fijne goederen.
Item, foo wie bevonden fal werden yemants Bellen
by nacht of ontijden uytdertelhedenof moetwil te
trecken, of opde Deure te flaen of kloppen, of dier-
gelijcke infolentie ghedaen te hebben, dat de felve
daer over verbeuren fal een boete van twintich pon-
den te xl. grooten, ende daer-en-boven acht dagen
geley t werden te Water ende te Broode. Ende op
dat niemant daer van ignorantie en pretenderen,
hebben Wy mede gelaft den eerften Deurwaerder
vanden Gamere vanden Rade, defen opentlijcken
voor den Volcken met voorgaende Klock-geflach
te publiceren alhier inden Hage, daer men.gewoon
is Publicatie te doen. Ende mits defe te doen druc-
ken ende al omme aen plecken,cnde voorts te be-
velen ecnen yegclicken hem hier naer te reguleren.
Laften mede den Procureur Generael van defen
Hove, den Bailliu vanden Hage, ende allen ande-
ren Officieren, defen te onderhouden ende doert
onderhouden, ende executeren naer behooren, fon-
der eenige diifimulatie. Ende op dat de moct-
willige te beter mogen werden ontdeckt, hebben
Wy mede geordonneert dat eeri derde-part vande
voornoemde boeten ende mulclen bekeert fullen
werden ten profijte vanden Aenbrenger, ende de
twee derde - parten ten profijte vanden Officier die
d'executiefal doen. Gedaen inden Hage defen le-
iten December,anno feftien-hondertfes ende veer-
tien. t'Oirconden 't Zegel van Juftitie hier op ge-
druckt in Placate. In kenniilè van my, ende gne-
teeckent.C Rollandt\
DEN
-ocr page 309-
-"™""
5*5
Publijcque Minifters niet t' offenferen-i.               5 2 6
DEN XXII. Τ Υ TEL.
Vervattende Placaten jegens offenfien publijcque
Minifters ende Ambafladeurs van Uytheetnfcho
Potentaten ofte hare Dienaers aengedaea-».
Placaten vande Staten van Hollandt.
1, Placaet, Waer by verboden werdt publijcque Minifters ofte hare Die*
naers 3 ts'c. t'ojfenferen. In date den if OSiober 1644.
Lfoo totkennifle vanden Hove
van Hollandt gekomen es, dat
alfoo nu foo dan.by den donc-
keren avont alhier inden Hage
ontftaen eenige moeyten ende
mifverftanden tuiTchen Bur-
^ gers ofte andere m^
ende eenige Domeftiquc Dienaren vande Heeren
Uytheemfche Ambafladeurs alhier refiderende,
ende dat fommige Perfoonen onder pretext van
eenige quade bejegeninge henluyden aen gedaen,
fich verftouten te loopen naer de Logementen
vande gemelte Heeren Ambafladeurs, ende aldaet
met onbeiluyr te kloppen op de Deuren,ende toe-
loop van vele Menfchen te maecken, waer uy t dan
mede wel gevolcht es 't uytfmijten vande Glafen,
ende andere infolenticn meer, fonder dat men mits
de duyfterheyt d'Autheuren van foodanige moet-
wille kan ondervinden, ende niet te min alle
'tfelfde zijn faecken van feer quade confequen-
tien, ilrijdende jegens de publijcque fecuriteyt van
d'Hecren Ambafladeurcn ende hunne Familien,
naer aller Volckeren Rechten alomme compete-
rende, ende 't welck dien volgens in een Landt
van Iuftitie niet en behooren geleden, maer an-
dere ten exemple fwaerlick gheftraft te werden,
S O O I S Τ , dat 't voorfchreve HofF willende
daer tegens voorfien, ende foodanige exorbitante
moetwillicheden tijdelijck voor komen, geinterdi-
ccert ende verboden heeft, gelijck gheinterdiceert
ende verboden wert midts defen aen allen ende
een yeghelijcken hen voortaen te onthouden van
hen-I uyden by avonden ofte on tijden te begeven
voor de Logementen vande gemelte Heeren Am-
bafladeurs, ende aldaer 't 2y uyt wat oorfaecke.ofte
onder wat pretext 't felfde foude mogen zijn, ee-
nige commotie ofte toeloop van Volck te maec-
ken, veel min met het kloppen op der felver Deu-
ren , ofte uytfmijten vande Glafen, eenigerhande
moetwillc ofte infolentien te plegen, op pene van
daer over arbitralijcken, ende andere ten exemple
geftraft te werden, ende dat foo wel aende geene
die henluyden ontrent de felvc commotien ende
moetwille fonder merckelijcke redenen hebben
laten vinden, als den geene die naermaels bevon-
den fullen werden daer aen hantdadich ofte Au-
theure geweeft te zijn. Ende in gevalle yemant
hem ibudc meenen ofte fuftineren door de voor-
fchreve Domifticque Dienaren eenichfints veron-
gelijckt te wefen, dat de felvc ghehouden fal zijn
dien aengaende hem te addrefleren aenden voorfz
Hove, ende aldaer te requireren Recht ende Jufti-
tie als naer behooren. Werdende voorts den Ecr-
ften Deurwaerder die deiên fal werden bchandicht,
gheordonneert hier van publicatie te doen naer
voorgaende Klock-geilach ter Peuye van 't Stadt-
huys alhier inden Hage. Gedaen inden Hage den
%5 O&ober Anno 1644. Myprefent,C, RoHandt.
Placaet Jn date den negen-en-tiïintichflen Maert 1651. op 'tfehefubjeÜ.
2.
fchen, het contrarie van dien derven ondernemen
ten aenfien van foodanige publijcque Minifters,
die aen defen Stact zijn gefonden, en alhier inonfe
Provintie haer zijn onthoudende. Waer in wy
willende voorfien, hebben goet ghevonden by dit
ons jegenwoordich Placaet wel expreflelijck te or-
donneren , ftatueren ende fcherpelijck te verbie-
den , ghelijck wy wel expreflelijck ordonneren, fta-
tueren ende fcherpelijck verbieden by defen , dac
niemant van wat Natie, qualiteyt, ghelegentheyt
ofte conditie die oock foude mogen wefen, d'Am-
bafladeurs, Refidenten, Agenten, of andere Mini-
fters van Coningen, Princen, Republijcquen, of
andere, de naem van publijcque Minifters dragen-
de, in eenigen deele aen hare Perfoonen, EdeJluy-
den, Dienaers, Gevoleh, Logementen, Caroflèn,
of yet de felve toe behoorende, of van de felve de-
penderende, met woorden, daden ofte gebaerden,
ofee
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weil-Vricflandt, Repre-
_ fenterende de Staten vanden felven Lan-
de , Allen den gcenen die defen jegenwoordigen
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Al is het
fchoon foo dat nae het recht aller Volcken , oock
by de Barbarifchc Natiën , de Perfoonen van Am-
bafladeurs, Refidenten, Agenten ende andere dier-
gelijcke publijcque Minifters van Coningen, Vor-
ften ende Republijcquen , in foodanigen hoogen
achtinge alomme werden ghehouden, dat de felve
by niemant, wie het oock ioude mogen weien, en
werden gheoffènfeert, beledicht, ofte in cenigen
deele befchadicht, maer in tegendeel van dien van
een ycder gewoon zijn gherefpe&eert, hooch aen^
geftcn, en ge-eert te werden. Soo is het nochtans
mlcks, dat tot onfer kennifle is ghekomen, dat ee-
nige wrevelige, ongebonden of moetwülige Men-
-ocr page 310-
Placaten. i.Boeck. 23.Tik                    ^
aen de felve, oock der felver Dienaers ende Ge.
volch, de behulpfame hant te bieden,en fulcks toe
te brengen, daer mede de felve eere,dienitencon>
moditeyt kan werden aengedaen. Beladende en
bevelende d'Eerfte ende andere Raden vanden Ho-
ve Provinciael, en mede alle Officierenjuilicieren
en Magi{trateri,en alle die het felve aengaen mach
jegens de Overtreders te procederen by executie
vande peynen hier boven vermeit, fondcr verdrach
of diffimulatie. Gcdaen inden Hage onder onfen
grooten Zegel hier acn gehangen opten negen-en-
twintichften Maert 1651. Ter Ordonnantie vande
Staten. Herh' van.Beaumont.
527
ofte in eeniger manieren, direlick, hoe het felve oock foudfenferen, befchadigen,beledklcynicheytaentedoen, opren onfe hoochite jndignatie,eitraft te worden als Violatevan het recht aller Volckenvande ghemeene rufte, allesgelegentheyt van faecken,gendeel van 't gunt voorfchrenen defer Landen , ende allemogen werden bevonden, foo
eer acn te doen, refpect te dragen, ende alomme
DEN XXIII. TYTEL
Vervattende 't Plaeaet tot bevrydinge vande Poften.
Plaeaet vande Staten Generael.
Placaet, Waer by verboden vpert de Tofthouders en Toïlillom ofte hare goede
ren aen te uHen3 ($"c, 'm date den 6 December 16^6.
bieden Over fülcx oock ernftclick aen alle de voor-
ghenoemde ghcfamenrlijcke ende byfonderlickc
Crijchs-Overften efi Soldaten in onfen dienit ofte
onder onfe ghehoorfaemheyt wefende, hier tegens
te komen in eeniger manieren , ende namentlijck
eenige Peerden, de voornoemde Pofthouders, felfs
van 's Vyandts Landen toe behoorende, cnde 't i)
tot hunne eygene Landt-bouwinge, ofte tot den
voorfz Poitloop dienende, henlieden af te nemeiï
ofte wech voeren, omme wat redenen ofte oorfaeo
ken het foude mogen wefen, op pene , aengaende
de Soldaten ende Mifdoenders daer over mette
doodt geftraft te worden, ende fullen de Bevelheb-
bers ofte Officieren fchuldichzijn te verantwoor-
den voor de voornoemde Peerden in hunnen eygen
name. Verbiedende voorts aenelcks een,op de fel-
ve penen wech te nemen eenige andere Beftialen,
noch Meublen, Granen, Voeragien, oft eenige an-
dere dingen, de voorfz Pofthouders toe behooren-
de, ofte dienende tot onderhoudt van haer-licdcr
Huyfgefin. Belailen ende bevelen dacromme allen
Bevelhebbers ende Officieren voornoemt, ghefa-
mentlick ende befonderlick,te bcforgen het volko-
men ende onderhouden van alle 'tgeeue voorfz is.
Ende op dat nicmant dies halven oorfakc en neme
vanonwetenfehap ,eü dat men defe foude mogen
van noode hebben in velerhande plaetfen vanden
refortc van dcfen Staet, Wy willen ende bevelen,
dat die alomme daer het van noode fal wefen,inde
voorfz Plaetfen gepubliceert ende aen-geplackt fal
werden, ende dat aende Copyen autentijeq der fel-
ver, geteyekent by onfen Griffier, volkomen gcloo-
ve fal gegeven werden, ghelijck aende eygene Ori-
ginele der felver. Gedaen ter Vergaderinge vande
hooch-gemelte Staten Generael,in 's Graven-Hage
den feiten December 1646. Was geparapheert,
C.Roorda,^· Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de felve. Getceckent, Comelis Mufch. Zijnde op't
fparium ghedruckt het Cachet der felyer Heeren
Staten in rooden Waflche.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
; derlanden, Allen den geenen die dcfe ope-
ne Letteren lullen fien ofte hooren leien,
Saluyt. Doen te weten, Alfoo tot fekere ende fpoe-
diger overdracht der Brieven van het gantfehepu-
blijcq, paiïerende naer ende van alle Landen by
middel van Poit-loop» waer onder oock begrepen
zijnde Brieven van ende naer de Hecren Miade-
lacrs ende Volmachtichde , jegenwoordclick ver-
faemt tot Munfter,over hetbefluyten van een en al-
gemeyncn Vrede , allefins noodich is dat de Poft-
houdersende hacrlieder Poilillons daer toe over ai
geitel t ende gebruyckt,bevrijtende onbefwaert ge-
houden worden van alle tochten, verdruckinge en-
de geweltdadicheyden vande Crijghs-luyden,over-
mits door de felve niet alleenlick veel vande voorfz
Poft-houders voor dcfen dickmaels ten uyterilcn
befchadicht zijn gewceft,maer oock het geheel pu-
blijcq, door het moetwillich af werpen, open bre-
ken , fcheuren ende wech nemen van hunne Brie-
ven, ende wy willende voortacndiergelijcke incon-
venienten voor komen ende beletten, ib veel als in
ons is. Ontbieden daer ommc ende bevelen wel
ernflelick allen ende yeder der Gouverneurs, parti-
culiere Overflen, Colonellen, Luy tenanten, Capi-
teyncn,cnde alle andere Bevelhebbcren,Officieren
Cnde ghemeene Soldaten in onfen dienft of onder
onfe ghehoorfaemheyt wefende, ende voorts allen
anderen van wat natiën, ftaet ofte conditie die mo-
gen zijn.de voorfz Pofthouders ende haerlieder Po-
itillonsoveral geiteltende gebruyekt, vry cnde on-
verhindert te laten palieren, frequenteren ende re-
pailercn, foo wel by nachte als by dage, door de ge-
ploogenc Wegen ende Paflagien, met haerlieder
Peerden ende byhebbende Brieven ofte Packetten,
fondcr henlieden cenigerley belet te doen, ofte by
anderen te laten doen, noch oock by de Veer- ofte
Water-luydendiehunbehulpichfullenwefcn.'tzy
oock by nachre ofte by dage,in't paiferen vande Ri-
vicren,maer veel eer allen behulp ende byftant. Ve^
-ocr page 311-
530
5
PLACATEN.
Het tweede BoecL
DEN EERSTEN TYTEL
Vervattende de Placaten 3 concernerende d'Ooft-Indi-
fche Compagnio.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Het Ooft-Indifche Odtroy, ®j de Hoocb-Mogende Beeren Sta*
ten Generael der Vereenkhde Nederlanden Λ inden jarefefihien honden ende wee ^verleent en*
de uyt-gbejteven
.
t.
fchrijven, ende de ielve te proponeren, dat eerlickj
dienilelick ende profytich, niet alleen voor de Ver-
eenichde Landen, maer oock voor allen den genen
die defe loffelijckc handeünge by de handt gheno-
men hadden, ende daer inne waren participeren-
de , foude wefen, dat de felve Compagnie verec-
nicht, ende de voorfz handeünge onder een vaile
ende feeckere cenicheyt, ordre ende Policie foude
mogen gemeyn ghehouden, ghedreven ende ver-
meerdert worden,voor alle de Ingefetenen der Ver-
eenichde Landen , die daer in iouden believen re
participeren : 't Welck by den Gedeputeerden der
felver Compagnie wel verilaen,ende over fulcx na
verfcheyden communicatien, delibcratien , indu-
tten ende rapporten, tot vereeningc gebracht zijn-
de, hebben wy nae rijpe beraetflagingc daer op ge-
houden,totvervorderingc vanden welftant der Ver-
eenichde Landen, cenfamcntlijckhct profijt van
alle de Ingefetenen der felver, de voorfz vcrec-
ninge geaggreèert ende beveilicht, aggreëren ende
beveiligen mits deicn,uyt Souveraine macht ende
authoriteyt, oock met vafte wetenfehap, onder de
Poin&en, vryheden ende voordelen hier naer ver-
klaert. Als inden cerilen ;
I.
Dat in defe equipagie tot dienft ende profijt van
defe Compagnie, de Catner vande Bewinthcbbcrs
binnen Amfterdam fal hebben te bevorderen cii te
beforgen de helft, de Camer van Zcelant een vier-
de-part , ende de Cameren op de Mafe , Noort-
Hollant ende Wcft- Vrieflant elcx een achtfte-parr.
II.
Dat foo dickwils als het van noodc zijn fal, een
generale Vergaderinge oft Collegie uyte voorfchre-
ven Cameren te houden, die gehouden fal worden
van feventien Perfoonen , daer inne uyt de Camer
van Amfterdam fullen compareren acht,uyt Zcc-
landt vier, uyt de Mafe twee, ende van ghelijcken
uyt Noort-Hollandt twee: Welverftaende dat den
feventhienden Perfoon by ghebeurtevan die van
L l                        Zee-
E Staten Generael der
j Vereenichde Nederlan-
j den, Allen den geenen
ι die deiè tegenwoordige
1 fullen worden getoont,
ISaluyt. DOEN TE
iWETEN, Aengefien
ëen welftant der Ver-
eenichde Nederlanden
J principalick is beftaen-
de in de Navigatie, HandeHnge ende Commercie
die uyt de fclve Landen van alle oude tijden gedre-
ven,ende van tijt tot tijt lofFelick vermeerdert zijn,
niet alleen met de nagebuere Coninckrijcken ende
Landtfchappen, maer oock met de gene die verder
van defe Landen in Europa, Afia ende Africa gele-
gen zijn, ende dat beneffens de felve inde naeile
thien Jaren herwaerts by eenige principale Coop-
luyden der voorfz Landen, Liefhebbers vande Na-
vigatie , Handeünge ende Commercie op vreem-
de Landen, in Compagnie binnen der Stadt Am-
ftclredam op gericht met groote koften, mocyten
ende periculen by de hant genomen is, die fecr lof-
fclijcke Navigatie, HandeHnge ende Traifijcqueop
de Ooil-Indien, daer van de apparentic goct ende
groot bevonden zijnde, waren onlancks daer naer
by verfcheyden andere Coopluyden, foo in Zee-
landt , op de Mafe, als in 't Noorder - quartier,
ende Weft-Vrieflandt, mede gelijcke Compagnien
op gerecht, ende de voorfchrevcn Navigatie, Han-
deünge ende Commercie datelick by de hant ghe-
nomen, ende 't welck by ons gheconfidereert ende
rijpelickoverwogen wefende, hoe vele de Veree-
nichde Landen , ende de goede Ingefetenen der
felver daer aen ghelegen was, dat de fclve Naviga-
tie, HandeHnge ende Commercie ondereen goede
generale ordre, Policie, correfpondentie ende ghe-
meenfehap, bcleyt, onderhouden ende vermeer-
dert werde, hadden goet ghevonden daer toe Be-
winthebbers der voorfz Compagnie voor ons te be-
-ocr page 312-
ï.Tit. i.Deel.
5 31             Placaten-j. 2. Boeck
Zeelandt, Mafe ende Noort-Hollandt fal werden
inde Vergaderinge ghebracht, by de meefte item-
men, van welckc Perfoonen alle faecken defe ver-
eeniehde Compagnie aengaende , lullen verhan-
delt werden.
III.
't Voorfchrcven Collegie, als het befchreven fal
worden, fal te famen komen, om te refolveren
wanneer men fal equiperen , met hoeveel Sche-
pen, waer men die fal feynden,ende andere dingen
den Handel betreffende. Ende fullen de Refolu-
tien van 't voorfchreve Collegium by de voorfchre-
ve Cameren van Amiterdam , Zeelandt, Male
ende Noort-Hollant gceffeclueert ende in 't werek
geitclt worden.
IIII.
De convocatie ende vergaderinge van 't voorfz
Collegie, fal ghehouden worden d'eerite fes Jaren
binnen Amiterdam, ende twee Jaren daer naer in
Zeelandt, ende foo voorts gheduyrende defe ver-
ceningc.
V.
De Bewinthebbcrs die van wegen defè veree-
nichde Compagnie van Η uys fullen reyfen , daer
toe ghecommitteert zijnde, 't zy om in het voorfz
Collegie te vergaderen , ofte in eenige anderehe-
foigncn,fullen voor hacr dach-.gelden hebben, tot
d'onkoilcn vier guldens, de Schuyt ende Wagen-
vrachten daer inne niet begrepen. Welverilaende
dat hier inne niet begrepen en zijn, die van d'eene
Stadt in d'ander reyien, om de refpechve Cameren
te frequenteren, als Regierders der felver, die welc-
ke geen reys-gelden, noch dach-gelden en fullen
genieten,
VI.
Of't ghebeurde, dat in 't Collegie cem'ge fvvaer-
wichtige faecken voor vielen, daer inne de Colle-
gianren niet wel en konden verdragen oft accorde-
rcn,oft daer fy haer felfs ibuden in befwaert vinden,
om malkanderen te overitcmmen, dat hetfelvefal
gelaten worden tot onfe verklaringe ende decifie,
cnde 't gecne dien aengaende goet ghevonden fal
worden,fal achtervolchtende nagekomen worden.
V11.
De verceninge ende Compagnie fal beginnen
cnde aenvangh nemen met defen Jare fefthien-
hondert ende twee, cnde fal gedueren den tijdt van
een en twintich Jaren achtervolgende, midrs dat
men t'elcke thien Jaren een gcneraelilot van reec-
keninge fal maecken, ende fal elck een t'eyndedie
Jaren vry itaen, te mogen daer uytfcheyden, ende
lijn gek naer hem nemen. Welverftaendc dat van-
de tegenwoordige equipagie ende uyt-reedinge
van dele Schepen,die binnen defen Jare fullen uyt
varen, byfondcr reeckeninge gedaen fal worden.
VIII.
Ende fullen de onkoilcn die by de Participanten
vandecerfte reeckeninge in Ooit-Indien, ofte inde
enghte van Magcllanes, daer defe Compagnie ge-
traffiquecrt fal hebben, fullen wefen gedaen, ende
die de Participanten vande volgende reeckeninge
te bact fullen mogen komen, oft tot voordeel itrec-
ken , die vande tweede reeckeninge dragen ende
gelden de helft, oft foo veel min, als het Collegie
vande feventhien fal bevinden in tedelickheyt te
bchooren.
Ui
IX.
Inghevalle eenige Participanten van defe aen-
itaende reyfe, geen ghenoegen hebbende aen defe
vereeniginge, haer geit naer hun begeerende te ne-
men, oft de beloofde fomme op feggen, 'tfelve
mogen doen, midts dat men hun-lieden geven fal
Intereft ten advenantvanfeven ende een half ten
hondert oft meer, naer dat hun toe gefey t is.
X.
Alle Ingefetenë van defe Landen fullen mogen
in dele Compagnie participeren, met foo weynich
ende veele Penningen,als het hun gelieven fal: dan
of het'ghebeurdc, datter meer penningen waren
aen geboden ofte geprefenteert, dan de Navigatie
wel ioude veteylchen, fullen die gheene, die inde
Compagnie hebben meer als dertichduyfent gul-
den , moeten nae rato ende proportie hun Capitael
minderen, om anderen plaets te geven.
XI.
Ende fullen de Ingefetenenby openbare affixien
van biljetten, ter plaetfe daer men ghewoonlick is
biljetten te affigeren , binnen den tijdt van een
Maent naer date defet ghewaerfchouwt worden,
dat fy binnen den tijdt van vijf Maenden, ingaen-
de primo Aprilis eerit-komende, in defe Com-
pagnie fullen worden geadmitteert,ende hare pen-
ningen , diefe fullen willen in leggen, mogen op
brengen in drie termijnen, te weten ongeveerlijck
eenderde-part tot de toe-ruftinge voorden Jaere
feftien-hondert ende drie, noch een derde-part voor
de equipagie vanden Jare feilhien-hondert ende
vier, ende 't refterende derde-part voor de uyt-ree-
dinge vanden Jare felthien-hondert ende vijf, een
Maent daer naer datlf daer van vande Bewintheb-
bersfullen zijn vermaent,gelijcke waerfchouwinge
fal werden gedaen inde Maent van Meert voorde
equipagie vande eerfte elf Jaeren van defen
Oc"troye,te weten inden Jare feitienJhondert ende
twaelf.
XII.
De Schepen, die vande reyfe weder keeren, ful-
len wederomme in komen ter plaetfen daer die
uyt geièylt zijn, ende of door fortune van Weder
oft Wint, die Schepen in het eene quartier uyt
gaende aen quamen in het ander, als die van Am-
iterdam, of van het Noorder-quartier, in Zeelandt,
oft op de Mafe, oft die van Zeelandt in Hollandt,
dat niet te min elcke Kamer het bewint ende ad-
miniftratie van heure uyt gefonden Schepen ende
Coopmanfchappen fal behouden, midts dat vande
Bewinthebbcrs vande felve Camer gehouden ful-
len zijn, haer felfs in Perfoon ter plaetfen te laten
vinden, daer de Schepen ende Coopmanfchappen
aen gekomen zijn, ende geenige Facteurs daer
over in lullen mogen Hellen, maer in gevalle haer
felfs niet ghelegen waer te reyfen, dat fy als dan de
Bewinthebbcren vande Camer, daer de Schepen
ghearriveert zijn, tot de adminiibratie fullen com-
mitteren.
XIII.
Als d'een oft d'ander Camer Specerijen, oft an-
dere Coopmanfchappen van Indien aen gekregen
heeft, ende andere Cameren geen en hebben, oft
noch geen en hebben in ghekregen, dat in fuleken
gevalle die Camer, die gheprovideert is, de andere
Cameren op haer verfoeck naer gelegenthcyt van-
de
-ocr page 313-
Concernerende d'Ooft - Indifche Compagnio.         <>3$
533
de faecke fal provideren , ende elckemael meer
frvndcn, als fy uyt verkocht fullen hebben.
iy
              J          XI1II.
Dat men de reeckcninge vande equipagie ende
uyt-ruilinge vande Schepen , met de dependen-
tien van dien fal doen drie Maenden naer het ver-
treek vande Schepen, ende een Maent daer naer
Copye aende rcfpe&ive Cameren feynden : Ende
van de retouren, fullen de Cameren foo dickwilsiy
dies verfocht worden, Staet aen malkanderen over
jeynden, ende de reeckeninge daer van , fal men
ibo haeft fluyten, als doenlijck is,ende de generale
reeckeninge nae de thien Jaren fal gefchieden in 't
opcnbaer,midtsdatter al vooren Biljetten aen ge-
flagen fullen worden, om elck een te vvaerfchou-
wen, die over d'auditie der fclver fal begeeren te
komen.
XV.
Ende fullen die Cameren gehouden wefen, aen
de Provintien oft Steden, der welcker Ingefetenen
in defe Compagnie in gheleyt fullen hebben vijf-
tien duyfent gulden, oft daer boven, over te feyn-
den , foo wanneer daer retouren fullen komen ,
Staet vande ingenomen Cargafoencn, alsoock
Staet vande Penningen, gemaeckt vande verkoch-
te Coopmanfchappcn, by foo verre fy vande Pro-
vintien oft Steden, fulex te doen verfocht werden.
XVI.
Ende foo eenige Provintien goet vonden eenen
Agent te ilellen , de welcke de penningen uyt de
Inwoonders vande refpeétive Provintien verfame-
3e, om die in een maffe te leggen, ende vande re-
touren ende Inkomilen betalinge te voorderen, ial
dieCamer, daer foodanigh Agent de Penningen
in gebracht heeft, den fel ven moeten toe laten, ac-
ces inde voorfchreven Camer, om aldaer gheinfor-
meert te mogen worden, vanden Staet vanden
uytgeven ende Inkomen, mitfgaders de uytfchul-
denende infchulden vanden Comptoire, behouden
dat die penningen byden voorfz Agent ingebracht,
fullen monteren ter fomrne van vijftich duyient
gulden oft daer boven.
XVII.
AlfTer vande Retouren vijf ten hondert in Caffe
fal wefen, fal men aen de Participanten uytdeelin-
ge doen.
XVIII.
Ende fullen de rcfpeclive Cameren bedient wor-
den by de tegenwoordige Bewinthebbers, als na-
melick : De Camer van Amilerdam , by Geraert
Bicker, Reynier Paeuw, Pieter Dircxfz Haffelaer,
Jaques de Vclaer, Jan JaniTen Carcl, Bernard Bc-
rc\vijns,Johan Poppc, Hans Hungcr, Hendrick
Buyck, Louys de la Becque, Dirck van Os, Fran-
coys van Hovc,Ellert Lucafzjfaac 1c Meer,Ziwert
Pieterfz Hem, Geraert Reynft, Marcus Vogelaer,
Jan Hcrmanfz, Geurt Dircxfz,Huybrecht Wacht-
mans, Lcnart Ray, Albert Symonfen Jonckheyn,
ende Arcnt ten Grootenhuyfe.
XIX.
De Camcr van Zeelant by Adriaen Heyndricxfz
ten Haeff, Jacob Borcel, Jan Lambrechtfz Koele,
Jacob Pieterfz de.Waert, Cornelis Meunincx,
Adriaen Bommene , Laurens Bacx , Everhardt
Bcckcr; Arnout Ie Clercq, Arnout Verhoeven,
Gerard van Schoonhoven, Nicolaes Pieterffen,
Baltaiar van Vlierden, ende Bakazar de Mou-
cheron.
XX.
De Camer van Delft,Jan Janfz Lodefteyn,Arcilt
Jacobfz Lodefteyn, Dirck Bruynffen vander Duf-
fen,Gerard Dircxfen Meerman,Cornelis Adriaenfz
Bogaert, Michiel Janflen Safbout,Willem Iooften
Dedel, Dirck Gerritilen Meerman, Ian Ract, Ja-
cob Sanderfen Balbiaen, Hendrick Ottc, ende laf-
par Meerman,
xxi.
De Camer van Rotterdam , by Fob Pieterffen
vander Meyden , Willem JaniTz Franck, Gerrit
Huygcnfz, Pieter Lenartfz Bufch, Johan vander
Veecken, Willem Ianflz van Loon , Jan Jacobffz
Mus, Adriaen Spierinck,'Cornelis Matelief de
Jonge.
XXII.
De Camer tot Hoorn by Clacs lacobfz Sijms,
Cornelis Cornelifz Veen, Willem Pieterfz Krap,
Pieter Ianfz Liorne.
XXIII.
Ende de Camer tot Enckhuyfen by Lucas Ger-
ritfz , Willem Cornelifz de Jonge, Jan Pieterfz
Schram, Hendrick Gruytter, Jan Laurenfz van
Loofen, Dirck Dircxfz Pclfer, Gijfbrecht van Bee-
renfteyn, Barthout Janfz Steenhuyfen, Jacob Ja-
cobfz Hinloopen, Francoys du Gardijn, ende Wil-
lem Braffer.
XXIIII.
Eenige vande voorfz Bewinthebbers komende
aflij vich te worden, oft anderfints uyt den dienft te
fcheyden, fal die plaetfe onverfien mogen blijven,
ende niemant inde af gheftorven, oft uytgefchey-
den plactic moeten gefurrogccrt werden, ten ware
die vande felve Camcr anders goet vonden, tot dat
de Bewinthebbcrcn der refpe&ive Cameren geko-
men fullen wefen op 't navolgende getal.
XXV.
De Camer van Amilerdam op twintich Pcrfoo-
nen, die van Zeelandt op twaeli, die van Delft op
ievcn, die van Rotterdam op feven, die van Enck-
huyfen mede op feven, ende die van Hoorn op ge-
lij ck getal.
XXVI.
Maer yemandt van 't voorfz ghetal komende te
fterven, oft oock anders uyt den dienft te gheraec-
ken, fullen d'andere Bewinthebbers vande Camer,
daer fulcks ghevalt, binnen den tijdt van twee oft
uy tterlijcken drie Maenden nomineren drie bequa-
mc ghcqualificeerde Perfooncn, ende de felve de
Hecren Staten vande Provintie, daer het Collegie
refidcert, of den geenen by henluyden daer toe te
committcren,voor dragen,om eenen daer uyt inde
plaetfe vanden overleden , oft die uyt den dienft
anderfints is geraeckt, gekooren te worden, nae de
ordere daer op genomen.
XXVII.
De Bewinthebbers fullen op eere , Eedt ende
vromiehcyt folemnelick beloven, dat fy fich in hare
adminiftratic wel ende ghetrouwelick fullen dra-
gen , goede ende deuchdclijcke rekeninge houden
ende doen. Ende de meefte vande Participanten
niet meer voordeels doen, in het op beuren vande
penningen, tot de uy treedinge noodich, ende uyt-
deelinge vande Retouren, als de minfte.
LI ζ                    Ende
-ocr page 314-
PlacateiL-». 2. Boeck. t. Tic 1. Deel.
^6
535
XXVIII.                *
Ende die naer defen tot Bewinthebbers lullen
worden ghekooren, fullcn van eygen in de Com-
pagnie moeten refiqueren, elck ten minften duy-
fent ponden VJaems , dan de Bewinthebbers tot
Hoorn ende Enckhuyfen fullen mogen volftaen,
mits in leggende ten minften vijfhondert gelijcke
ponden.
XXIX.
Sullen voorts ghenieten voor proviiïe vanuyt-
rcedingc een ten hondert, ende oock foo veel van-
de retouren, welcke provifie fal verdeelt worden,
de Camer van Amfterdam de helft, de Camer van
Zeelandteen vierde-part, ende de Camer vande
Mafc ende Noort-Hollandt elck een achtfte-part,
fonder regard te nemen,ofc d'een oft d'ander,meer
oft min penningen in brcnght, oft Specerijen, als
fijn Contingent verkoopt.
Met verftande, dat de Bewinthebberen niet ful-
len mogen tot laft vande Compagnie te brengen,
eenige provifie van penningen voor de Compagnie
te lichten,ofte de Waren te benencieren,nochteye-
mandt anders committeren tot lafte vande Com-
pagnie,omme de uytreedinge te vervorderen,ende
ae Waren daer toe noodich te koopen.
XXXI.
Ende dat den Boeck-houder, CaiÏÏer ende Die-
naer,ofte Camer-Bode fal gcfalarifeert worden van-
de Bewinthebberen van e lckc refpcctive Camer,
fonder fulcks te mogen brengen tot lail vande Par-
ticipanten.
XXXII.
Of't ghebeurde dat onder d'een oft d'ander Ca-
mer , yemandt vande Bewinthebbers in fulcken
itaet gheraeckte , dat hy niet en konde voldoen,
't geene hem fijne adminiftratie aengaende be-
trouwt ware,ende daer door eenige fchade moch-
te komen,falfulcx wefcn tot laft vande penningen,
onderde felve Camer rcforterende, ende niet tot
fchade vande generale maiTe,diesfullen de pennin-
gen, welcke de Bewinthebbers in^iefe Compagnie
hebben, fpecialijck verbonden zijn voor hare ad-
miniftratie.
XXXIII.
De Bewinthebbers vande refpe&ivé Cameren
fullen refponderen voor hare Calliers.
XX XIIII.
Ende op dat het voornemen vandefe Compag-
nie met meerder vrucht uyt ghevoert mach wor-
den, tot welftant der Geünieerde Provinciën, con-
fervatie ende augmentatie der Neeringe, midtiga-
ders tot profijt vande Compagnie, Soo hebben wy
de voorfz Compagnie gcodroycert ende gheaccor-
deert, odroyeren ende accorderen mits defen , dat
niemant van watqualiteyt ofte conditie die zyan-
ders dan die Yandc voorfz Compagnie uyt defe
Verecnichde Landen fal mogen varen, binnen den
tijdt van eenen-twintich Jaren eerft-komende,be-
ginnendc met defen Iare feftien-hondert ende twee
incluys, beooften de Cape de bonne Efperance, oft
door de Straet van Magellanes, op de verbeurte
vande Schepen en goederen, blijvende in haer ge-
heel de confeilien voor defen ghegeven aen eenige
Compagnie, om te varendoor de voorfz Straet van
Magellanes , behoudcJijck dat fy hare Schepen
uyt deiè Landen fullen af feynden, binnen vier Ia,
ren naer date defes.op peyne van te verliefen 't ef>
fecT: vande voorfz Confeffie,
XXXV.
Item , dat die vande voorfz Compagnie fullen
vermogen beooften de Cape van bonne Efperance
mitfgaders in ende door de engte van Magellanes'
met de Princen ende Potentaten verbinteniiTen
te maecken, ende contradien op den naem vande
Staten Gcnerael vande Verecnichde Nederlanden,
oft Hooge Overheden der felver, mitfgaders aldaer
eenige FortereiTen ende verfeeckertheden te bou-
wen, Gouverneurs, Volck van Oorloge, ende Of-
ficiers van Juftitie, ende tot andere nootelijcke
dienften, tot confervatie vande Plaetfen, onderhou-
dinge van goede ordeninge , Policie ende Iuftitje
ceniamelijck tot voorderinge ende Neeringe te
ftellen, behoudelick dat de voorfz Gouverneurs,
Officiers, Volck van Juftitie, ende Volck van Oor-
loge, fullen Eedt van ehetrouwicheyt doen aende
Staten Generael,ofte ae Hooge Overigheyt voorfz,
ende aende Compagnie, foo veel de Neeringe ende
TrafTicque aengaet, ende die fullen de voorfchre-
ve Gouverneurs ende Officiers van Juftitie af ftel-
len, by foo verre fy bevinden,dat de felve hun qua-
lick ende ontrouwelick dragen, met dien verftan-
de , dat fy-luyden de voorfz Gouverneurs oft Offi-
ciers niet en fullen beletten, herwaerts over te ko-
men, om hare doleantien oft klachten, fo fy eenige
meynen te hebben, aen ons te doen, ende dat die
vande Compagnie t'elcker wederkomfte van de
Schepen gehouden fullen weien de Heeren Staten
Generael te informeren vande Gouverneurs ende
Officieren, die fy inde voorfz Plaetfen fullen heb-
ben geftelt, omme hunne Commiflie als dan geag-
greè'ertende geconfirmeert te worden.
XXXVI.
Ende -foo die vande voorfz Compagnie op eeni-
ge Plaetfen bedroogen, en qualijck ghehandek
worden, of dat in 't vertrouwen van eenige Pen-
ningen ofte Coopmanfchappen, de felve fonder rc-
ftitutieoft betalinge daer van te genieten, ghehou-
den wierden, dat fy die fchade naer gelegentheyt
derfaecke, naer dat fy beft vermogen fullen, doen
repareren , door alfulcke middelen, als men ghe-
voechlijckft fal konnen. Behoudelick dat de Sche-
pen hier te Lande weder komende, fy rapport ful-
len doen vande gelegentheyt vande faeckc aen het
Collegie vande Admiraliteyt, in 't quarticr daer die
fullen aen komen , met verftande, dat die van 't
voorfz Collegie eenige verklaringe doen, daerby
die van defe Compagnie haer vinden befwaert, fy-
lieden daer van aen ons fullen mogen provoceren,
ende fullen de goederen onder behoorlijckcn In-
ventaris gebencficeert worden, by die vande Com-
pagnie , ten ware yemandt anders dan den Fifcael
hem partyc maeckte,ende de in gebrachte goede-
ren reclameerde, in welcken ghevalle de voorfz
goederen geadminiftreert fullen worden, ghelijck
vande Sententie van die vande Admiraliteyt ver-
klaert fal worden te behooren.
XXXVII.
Ofhet gebeurde dat die Schepen van Spangien,
Portugael, of onder wegen Vyanden, die Schepen
van defe Compagnie vyantlick aen taften,ende in t
vechten eenige der Vyanden Schepen verovert
wer-
i^m_
-ocr page 315-
Concemerende d'Ooft - Indifche Compagnio. 53 8
537
werden, dat de felve veroverde Schepen ende goe-
deren fullen verdeelt werden, naer de ordrevande
Landen, te weten het Landt ende Admirael genie-
tende daer van hare gherechticheyt , midts dat
vooren af ghetrocken fal worden, die fchadedie de
Compagnie inrefcontre fal gheleden hebben, en-
de fullen die vande refpe&ive Admiraliteyten,daer
de Schepen fullen aen komen, de kennilTenemen
vande deuchdclickheytvandêprinfe.blijvende pen-
dentelijck de adminiftratie vande goederen by die
vande Compagnie onder behoorlijcke Inventaris,
foo vooren gheleyt is, ende den ghegraveerden by
Sententie vry gehouden te provoceren.
XXXVIII.
Dat de Specerijen, Chinefche Zijde ,ende Cat-
toene Ly waetten, die by de Compagnie uy t Ooft-
Indien fullen werden gebracht,in't in komen noch-
te uyt gaen, niet meerfullen worden belaft als die
nu belaft zijn, volgende de Lijfte ende de generale
verklaringe, noopende de goederen in de felve niet
gefpccificeert, ende in 't eynde van dien geftelt.
b r
                    XXXIX.
Dat men geen Schepen, Gefchut, nochte Am-
munitie van defe Compagnie fal mogen nemen
tot dienile vanden Lande, dan met confent vande
Compagnie.
XL,
Item,dat de Speceryen vande Compagnie fullen
verkocht worden op eenderley ghewichte inde
fvvaerte van die van Amfterdam.
XLI.
Dat die vande Compagnie inde refpeclive Ka-
meren fullen vermogen haere Speceryen te over-
ilaen, het zy binnen Scheeps-boort, oft inde Pack-
huyfen , ende dat fonder daer van cenich Accijs,
Impoft ofte Waech-gelt te betalen , mits dat die
Speceryen op haer voorfchrevc gewichtenietfullen
worden getranfporteert, maer ν erkocht zijnde ghe-
wegen fullen worden, ende 't recht vande Wage
betalen fullen ,ghelijck andere goederen de Wage
fubjecl: zijnde,fo dickmaels als die fullen verkocht
ofte verJevert worden.
XLII.
Item, dat men geene Bewinthebbers, hare Per-
foonen ofte goederen fal mogen belailen ofte be-
commeren, om vande felve te hebben reeckenin-
ge van hare adminiftratie inde voorfchreven Com-
pagnie , noch ter caufe van gagien van eenige
Commifen, Schippers, Stierlieden ende Boots-ge-
fellen, oft andere Perfoonen ten dienfte der Com-
pagnie aen ghenomen, maer die defen aengaende
yet tegen haer fal willen pretenderen, fal ghehou-
den zijn,de felve te trecken voor hare ordinarife
Rechters.
■XLIII.
*.\ ι
Dat.de Provooften vande Compagnie fUJlen
mogen apprehenderen aen Lajidt het Scheeps^
volck, dat hem in dienft heeft b#g^en, ende dfe
geapprehendeerde t' Schepe moge brengen, het zy
in wat Steden,Plaetfen oft Jurifdidie van dien, de
felve fouden mogen bevonden wordcn,mits dat de
voorfz Provooften daer,toe te vöbïen'fullen aen-
fpreecken den Officier ende Burgermeeftcr vande
Stede ende Plaetfe.
XLIIII.
Ende tot erkeriteniife ende recognitie van dèfên
Oifrroye , ende 't geene voorfchreve is , fuJleri |ic
vande voorfchreve Compagnie aen ons betalen de
fomme van vijf-en-twinticn duyfent ponden tot
vcertich grooten Vlaems 't ftuck, die wy in leggen
in de equipagie van de eerfte tien Jaren ende reec^
keninge,daervantot profijt vande Generaliteytge-
nooten ende gedragen lal winft ende rificque, ghe-
lijck alle andere Participanten in deiê'Compagnie
fullen genieten ende dragen, ί jli ;;, ·>ιf'
;XLV. . ΆΆ :
Ende wanneer eenige Schepen van de reyiè luk
len weder keeren, fullen de Generaels ofte Com-
mandeurs over de Vloote, Schip ofte Scheper^ ge-
houden wefen in 't aen komen te doen rapport vari
hare reyfe , endedaervanfchrifrelickrelaes , foo
fulcks vereyfcht wert, over te geven.
XL VI.
Alle welcke Poincten , voordeden ende vryhe-
den, hier boven verhaelt, wy gheordonneert heb-
ben ende ordonneren mits defën, dat achtervólcht
ende onderhouden fal worden by allen ende ce-
nen yegclijcken van de Onderiatcn ende Ingefetc-
nen der Vereenichde Landen, fonder daer tegens
diredfcelick ofte indire&elick, noch binnen de Ver-
eenichde Landen, noch daer buyten, te doen ofte
doen doen in eeniger manieren,op peyne vandacr
over als beletteren van het ghemeene befte der
Landen, ende Overtreders van onfe Ordonnantie
ende Bjvelen, aen lijf ende goct gheftraft te wor-
den. Ontbieden daeromme ende bevelen wel ex-
preflelick aen alle Gonverneurs, Jufticieren, Offi-
cieren , Magiftraten ende Inwoonders der Veree-
nichde Landen, dat iy die voorfchreve Bewintheb-
bers ruftelijck ende vredelijck laten ghenicten
ende ghebruyeken het volkomen effecl: van defen
Oétroye, confent ende Privilegie t ceflerende alle
contradiétienendeempefchementê tercontrarien,
want wy 't felve ten dienfte vanden Landen bevon-
den hebben alfoo te behooren. Gegeven onder
onièn Zegel ende Signature van onfen Griffier, in
's Graven-Hage den twintichften Meert fefthien-
hondert ende twee.
2. Continuatie van 't OÜroy innegaende met den eerflen fanuarij feftien-hon**
dert drie -en- tw'mtich.
gaende metten eerften Januarij Anno fefthien-
nondert drie-ende-twintich toe-kommende, ghe*
continueert hebben het Odroy vande Ooft-
Indifche Compagnie, onder de lirnitatie ende
conditien inde Brieven van continuatie geexprek
LI 3                    leert.
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden, doen hier mede eenen yeghe-
lijcken te weten, Dat Wy ten meeften
dienfte vande Ingefetenen deièr Landen,
voor den tijdt van een-ende-twintich Jaren»Inne-
-ocr page 316-
HaeateöL.;. a.Boeck. t.Tit, i.Deel.
§40
539
oétroyeerde Ooft - Indifche Compagnie, binnen
de Limiten van 't fclve Ocïroy te varen , traffic-
queren ofre negotieren , op de peynen in 't felye
O&roy begrepen.
feert. Ten eynde niemant hier van ignorantie en
pretenderc, hebben wy defe verkondinge ende no-
tificatie dacr vaö^doen doen, op dat niemandt uyt
defe Landen &&ν en vervordere buytcn de ghe-
ff
3. Reglement en Limitatkn, ivaer op by hare Hoogh Mogende Continuatie
rvttn'top-gemelte OSiroy rvergmt is. In date den iz December \6zz*
in 't Contrair mette hoochft-gemelte Konincklic-
kc Majefleyt van Groot Brittannicn aen ghegaen,
uytgcdrucktjCiide voorts op alle de Po inden ende
Articulen in 't voorfchréve Odroy begrepen, mitf-
gaders op de Refolutien ende Authorifatien dacr
op van tijdt tot tijdt refpedive gevolcht, doch oiv
der de Limitaticn, Reglement ende naerder condi-
tien hier naer volgende, als te weten:
Ten eerften, dat de BewinthebberS vande Ooft-
Indifche Compagnie by Gedeputeerden uyt de
refpedive Kameren,totalfulcken getal, als de felve
lullen goet vinden, gehouden zijn naer d'expiratie
van het tegenwoordich Odroy, ofte ten langhften
fes Maenden daer naer, te doen generale reecke-
ninge van hare adminiftratie, inneftellende tot fulc-
ken eynde de felve reeckeninge naer ftijle ende be-
hoorlijcke forme ,als onder Koopluyden gebruyo
kelijck is te gefchieden, waer tegen foo veel Hooft-
Participanten fullen gedeputeert werden by de an-
dere Participanten elcks onder fijne Kamer, daer
in hy fijne Penningen geleyt heeft, om de reecke-
ninge te hooren, op te nemen, ende te iluyten, in
voegen dat de Gedeputeerde uyt de Bewinthebbe-
ren ende vande Participanten fullen wcfen in ge-
Jijck ghetal, verftaende te zij η Hooft-Participanten
die geerie die voor haer cygen, fonder bcdroch ofte
yemants hulpc,oock fonder befwaringe of verpan-
dinge, inde Compagnie onder die Kamer ibo veel
herideren, als die Bewinthebbers inde refpedive
Kameren moeten doen, ende fal de rekeninge ge-
daen worden ten overftaen van ecnige Gedepu-
teerden van haere Hooch Mogende, met openen
Deuren ende Venfteren, ende aflixie van Billiet-
ten, inhoudende den dach ende Plaetfe, wanneer
die fal gedaen worden, alles tot kofte vande Com-
pagnie, ende fullen voorts alle andere Participan-
ten tot auditie vande voornoemde reeckeninge
oock mogen komen , doch op haer cygen koftcn,
ende fonder te mogen fpreecken ofte ftcmmeheb-
ben , maer by aldien fy yetwes hebben te fcggen,
fullen 't felve mogen communiceren met hare ge-
deputeerde Hooft-Participanten, om door de fclve
geproponeert te worden.
Ten tweeden, dat met defe tegenwoordige con-
tinuatie voor ghecontinueert ende als op nieuws
gekooren ghehouden worden de Bewintnebberen
tegenwoordich in dicnfle wefende,ende dat de fel-
ve fullen werden verandert van drie Jaren tot drie
Jaren, fullende de eerfte veranderingc wefen over
drie Jaren naer den inganck van defe continuatie,
als opten eerften Januarij fefthien-hondert fes-en-
twintich, in fulcker forme ende manieren, dat in
de vier eerfte veranderingen uytte Kamer van Am-
fterdam
E Staten: Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , allen den geenen die defen je-
:'A genwoordigen fullen worden ghethoont,
^Saluyt. DOEN TE WETEN,
dat, over gemerekt hebbende de gclegenthcyt van
de Ooft-Indifche CGmpagnic,cnde 't geene de fel-
ve aengaendeghehandelt is mette Konincklijcke
Majefteyt van Groot Brittannicn, noch een geruy-
men tijdt van Jaren geduyrende, hoe wel de felve
Compagnie anders hier te Lande, reguard gheno-
men op de lefte continuatie van 't Oelroy van
dien, nietten, leften defer Maent van December
foude gaen expireren, ende mede lettende,datden
welflant der Inghefetencn defer Landen principa-
lijckis beilaendé inde Navigatie,Handelingccnde
Commercien, die uyt de fclve Landen van allen
ouden tijden gedreven, ende metter tijdt vermin-
dert zijn, in alle Landen van Europa, Afia, Africa,
ende andcrs,mitfgaders oockop de feer groote fub-
fidién by ons van tijdt tot tijdt uyttc Middelen
vande Landen, ende gherechticheyt van dien, ghe-
daenaendcvoornoemde Compagnie, op hoope
van metter tijdt behoorlijcke vruchten daer van te
trecken, tot foulagement vande goede Inghciete-
nen defer Landen, wiens Middelen inde voorfchré-
ve Subfidien ende aififtenticn aende voorfchréve
Compagnie gedaen, feer merckclijck zijn ghedif-
pendeert, ende boven dien noch om me te confet-
veren het publijcque geloof ende Contracten aen-
gegaen met veele ende diverfche Natiën ^.ijeken
ende Landen in Ooft - Indien, ende de benoude-
niiTe vande Plaetfcn aldaer, mette voorfz onfe af-
fiftentien verkregen, ende onder onfe giehoorfaem-
heyt gebracht, ende eyntelijck op den grooten 'on-
dienft, die tot nadeel van alle de Ingefetenen van-
de Landen ftaet te verwachten, indien de voorfz
Compagnie foude werden gcdifTolveert, Wy om-
me de Ingefetenen van defe Landen te doen ghe-
nieten de langh verwachte vruchten vande voor-
fchréve groote ende merckelijcke affiftentien , en-
de te conferteren de Navigatie ende Commercien
van de felve, endeoockte verhoeden den voor-
noemden ondienft vande voorfz Ingefetenen,ende
alle de voorfz Naticn,Rijckcn, Landen en Plaetfen
niet te verlaten ende proftitueren ten appetijte van
hunne Vyandcn, ende derifie ende fpot van defen
Stact, uyt onfe rechte wetenfehap ende volle
macht het Odroy vande voorfchréve Compagnie,
in dateden twintichften Martij Anno feftien-hon-
dertende twee nochmael ghecontinueert, ende
continueren 't felve niidts defen voorden tijdt van
een-en-twintich Jaren achter een volgende, ende
innegaende metten cerftendachder Maent Jan ua-
rio feuhien-hondert dric-en-twintich toekomende,
ende dat opte Limiten in 't voorfz Odroy, ende
-ocr page 317-
541         Concernerende d'Ooir. - Indiiche Compagnio.         542
tegen de over-gheblevenen Bewinthebberen in 'c
nomineren voornoemt fuilen ftcmmen, 't felve fal
ghereguleert worden naer de uytfpraecke die by
Syne Excellentie den Prince van Orangicn, aende
welcke 't felve gefubmitteert is, daer van fal wer-
den gedaen, van welcke uytfprake hier naer perti-
nente notitie ende verklaringe fal werden gedaen·
Ten vierden, dat de Bewint-hebbers voor haer
moeyte, die fy inde equipagie ende uyt-recdinge
der Schepen, met hare behoeften εηφ Koopman-
fchappen daghelijcks zijn hebbende, middgaders
vande Retouren ende Prinfen,fuilen genieten een
ten hondert, namentlijck van 't liyvcr ende nette
provenu vande verkochte goederen, af ghetrocken
de Rabatten vande Goederen die op tijdt werden
verkocht ende gerabatteert, 't welckrnede verftaeii
wort ghehouden te fuilen worden inde verkochte
prinfen: Dan van Schepen, Gefchut, midtigaders
naer toebehoorten, die uyt defe Landen ghevaren
ende wederom daer in komen, fal geen proyifie ge-
nomen worden, alwaer 't dat de iejye mochten
verkocht worden, gelijck mede niet ya^de Pennin-
gen , die de Bewinthebberen voorde Compagnie
op Intereil aireede ghelicht hebben, ofte naemaels
fuilen mogen lichten.
Ten vijfden, dat uytte refpeclivc Kamers fuilen
werden gekooren negen Hooft-Participanten, te
weten , vier van Amfterdam, twee van Middel-
burgh,ende drie uytte reiterendeKameren,gequa-
liflcecrt, ende be-eedicht als hier vooren is ver-
klaert, welcke Hooft-Participanten fuilen vermo-
gen t'elcken over de Jaerlijcxe reeckeningc te
ilaen, die de Kamers aen malkanderen, ofte aende
Seventiene zijn doende, ende op het overleveren
ende maecken vanden Staet te compareren, ende
fuilen oock de Bewinthebbers of de Sevenrjeiie
hooren hun advis op 't verkoopen ende beneficia
ren vande Goederen, ghelijck mede indien ecnige
grooteende importante faecken den Bewintheb·»
beren mochte voor komen, Alles nochtans fonder,
kofte vande Compagnie, ende fuilen die felve van
Amilerdam ende Middelburgh voorde helft, ende
inde refterende Kameren voor een derde verancjerj;
worden by de andere Hooft-Participanten alle drie
Jaeren, wanneer nieuwe Bewinthebbers gekOOö?n
worden.
-·: [ita:b>.'.I
Ten feilen, dat niemandt vande Bewinthebbers
en fal vermogen yetwes hocdanichhetzy , aende,
Compagnie te verkoopen ofte leveren, aire&eliofö
ofte indire&elick , ende defen t'haken Eedtdoetty
ghelijck die Raeden ter Admiraliteyc in ghelijckea
cas zijn doende, ten ware met confent van Ons?
vande Staten vande Provintien,ofte.va«deMagi->
ilraten vande Steden daer Kamerenzijn, t'elckgif
reyfe te veribecken ende te verkrijgen alvooren,
vande Bewinthebberen yet ial mögerisghekocht
werden: Ende aengaende de verkoopinge vandei
Goederen vande Compagnie, fuilen de Bewfati
hebbers in Goederen ende Waren die op, feeckerea
prijfe werden gheftelt, ofte publijcquehek werden
ghecontra&eert, als Nagelen, Peper ende andere
Speceryen ende Koopmanfchappen, fop wel atè
andere Kooperen wcrdcngeadmitteert,endernettet
felve
ftcrdam t'elcke drie Jaren drie Bewinthebbercn
fuilen af gacn, ende inde twee vqlgcnde t'elcken
reyfe vier, uytte Kamer van Zeelandt alle drie Ja-
ren twee', ende uyt elcke vande Kameren vande
Mafc ende Weit-Vri eiland t, inde vijf eerfte veran-
deringen een, ende inde fefte twee, ende ial by loo-
tinge gcprQcedeert worden, wie eerfl ende vooren
fal af gacn, tot dat de tegenwoordige aen gekomen
Bewinthebbers t'famen fuilen zijn verandert, ende
als dan fuilen die gecne die t'fcdert verkooren zijn,
mede alfoo af gacn. niet by lootinge, maer naer
ordre vanden tijdt dat elck een gheëligeert is ghe-
wceft d'outfte inde bedieninge, oockd'eerile in 't
af gaen wefende, ende indien eene van twce,ofvan
meerder te gelijck aengekomen wefende, alleene
fouden moeten af gaen, fal by lootinge gedecideert
worden, wiens beurte van de felve t'famen inghe-
komene fal wefen de bedieninge te verlaten, ende
aen andere plaets te geven: Welverftaende dat die
gecne die by lootinge ofte by beurte fal zijn af ghe-
gaen, wederom genomineert ende gheëligeert fal
mogen worden tot Bewinthebber, nae dat hy drie
Jaren fal hebben gevaceert, ende fuilen altoos de
af geftorvene ofte uyt den dienit ghefcheyden we-
fende, gehouden worden als af gegaen by lootinge
ofte by ordre vanden tijdt, ende het ghetal der ge~
ner die daer naer Ibuden moeten af gaen, vermin-
deren .
Ten derden, foo wanneer den tijdt in manieren
voorfchreven ghekomen fal zijn, om tot nomina-
tie van nieuweBewindthebbers te treden, fuilen
de Participanten by affixie van Billetten tegens
fceckeren dach daer toe gheconvoceert worden,
ende fuilen als dan de Participanten een getal van
Hooft-Participanten tegens die Bewinthebbers die
niet af gegaen en zijn, uyt maecken, onder welc-
ke Hooft-Participanten de afgegane Bewintheb-
bers als Hooft-Participanten wefende, mede ghe-
kooren fuilen mogen werden: Welcke Hooft-Par-
ticipanten mette rcilerende Bewinthebbers fuilen
vergaderen , ende fal den Prefident vande Kamer
inder tijdt, foo wel de voorfchreve Bewinthebberen
als Hooft-participanten afnemen den Eedt, dat
ycder van hun inde Compagnie is heriderende tot
fijn cygen pcrijckel, fuyver foo veel als het O&roy
is mede brengende , fondcr'tiêlve belail, verpanr,
ofte verkocht te hebben, in wat manieren het
mochte wefen, dircdelijck ofte indirecÏelijck, in 't
geheel ofte ten deele, ende fuilen als dan by plura-
litcyt van itemmen nomineren tripel getal van ge-
qualificeerde Perfoonen, Hooft-Participanten we-
fende, ende de felve voorts prefenteren, fonder daer
van aen ycmant anders openinge te doen, dan aen
dicgeene volgende het O ftroy of particuliere Re-
folutien daer op ghenomen , d'cleche hebben, die
oock voorts ende fonder uytitel, daer van d'electie
fuilen doen , dan fuilen die Bewinthebbers van
nieuws aen te komen, den geenen die inde Kamer
zijn,in bloede of afFiniteyt niet mogen beftaen,f50t
Suilers ende Broeders Kinderen incluys, maer die
nu binnen die graden inde Kameren zijn, fuilen
daer in mogen blijven, ghelijck oock op komende
affiniteyt voor die geenen die inde Kameren zijn,
geen verhinderinge fal cauferen.dan of die voorfz
Hooft-Participanten in gelijcke oft meerder getal,
-ocr page 318-
Placaten. α/Boeck. i.Tit. t.Deel.
543
544
felve in gelijckheyt getradcert, fonder dat in fulc-
ken gevalle de felve vande Seventhien fullen mo-
gen wefen, ofte dat eenige Kameren in 't gheheel
lullen mogen koopen ofte contraderen,ende fon-
der dat eenige vcrfchooningevanbetalingeoft ra-
bat aende Bewinthebberen meer als aen anderen
fal worden ghedaen, daer op de Bewinthebberen
mede Eedt lullen doen, ende fullen de Participan-
ten ende andere geen Bewinthebbers wefende, ee-
nige goederen op prijfe gheilelt zijnde, begeeren
daer van gherijfc te worden, neffcns ende foo veel
als de Bewinthebberen , ende fal tot fulcken eyn-
de by billietten werden genotificeert, wanneer een
yeder vry fal ilaen in manieren voorfchreven te
koopen. Ende noopende de verhandelinge vande
Waren,die by den ilocke,of uytroepinge in 'topen-
bacr naer avTixie van billietten fal ghefchieden, ful-
len de voorfchreve Bewinthebberen mogen koo-
pen neffens anderen.
"Dat t'eynden de eerile tien Jaren van defe con-
tinuatie , ende ten tweedenmael ter expiratie van
de felve continuatie, generale reeckeninge vande
adminiilratie vande Compagnie fal worden ghe-
daen , in conformité ende op de felve forme ende
ovcrilacn , als byonsop 't eerile Poind van defe
Ampliatie gcordonnccrt is.
Ende op dat dit volkomentlijck mach worden
achtervolcht ende onderhouden, Ontbieden Wy
de Staten, Stadthouders ende Gecommitteerde
Raden , Laften ende beveelcn voorts den Cance-
lier, Prefidentenendc Raden vande Hoven van Ju-
ilitie,de Collegien ter Admiralitcyt,alle Admira-
len, Overilen , Gouverneurs van Steden ende
Plaetfen, allen Ritmeeftercn ende Capitcynen, te
Water ende te Lande, mitfgaders alle Officieren,
Juilicieren ende Ingefetenen defer Landen heut
hier naer te reguleren, ibndqj hier tegen yet te
doen ofte te attenteren, ofte gedoogen ghedaen te
worden, want wy fulcks ten meeilcn dienile van-
de Landen ende vande Ingefetenen van dien be-
vonden hebben te behooren. Ende op dat dit vail
ende bondich blijve, hebben wy defe onfe opene
Brieven doen depefcheren in gewoonelicke forme,
doen zegelen metonfen grooten Zegele,ende be-
kraftigen met onfe Parapnure ende gewoonelijcke
Signature van onfen Griffier. Gegeven inden Hage
opten twee-en-twintichilen Decembris feilhien-
hondert twee-en-twintich. Was gheparapheert,
Nkolaes vander Bouchorfl,n' Onder irondt, Ter Or-
donnantie vande hooch-ghemelte Heeren Staten
Generacl, Getceckent, C. Aerffert. Hebbende een
uythangende Zegel van rooden WaiTche, aen een
witte zijde koorde.
4. ^\£ ader Ampliatie en Interpretatie van d'voorfe Qontinuatie van 't OUmy%
Inddtetkn i^Maert 1623.
Ie Staten Generael der Vercenichde Ne-
1 dcrlandcn, Naerdcr geleth hebbende opte
Continuatie ende Ampliatie van 'tOdroy
vande Ooil-Indiiche Compagnie by hare Ho: Mo:
ghcrefolveert ende uyt-gegeven, in date den twee-
en-twintichilen Decembris laeft-leden , hebben
tot wech-neminge van alle vorderc queilien ende
difputen, met advijs van Syne Excellentie den
Prince van Órangien, by forme van nader Amplia-
tie ende Interpretatie, op de Articulen vande voor-
fchreve continuatie van 't Odroy, verklaert ende
geordonneerd, verklaren ende ordonneren by de-
len»als volGlit.
Ecrilelijck, ende op 't eerile Articule vande
voorfchreve Ampliatie, dat binnen den tijdt by 't
felve geordonneert, by ende ten overitaen van al-
fulck getal vande Bewinthebbers ende Hooft-Par-
ticipanten, als fyluyden gefamentlijck fullen ver-
dragen, of als by hare Hooch Mogende fal werden
geordonneert,fullen gedaen werden de particuliere
ende generale reeckeningen vande voorfz twintich
Jarige adminiilratie', in fulcke forme cndc manie-
re , als de felve in confideratie vande combinatie
vande equipagie, ende impliatic vahde onderlinge
Negotie nu ende dan ghevallen, bequamelick ful-
len konnen gedaen ende ghedeilingueert worden,
ende dat' ter plactfe die daer toe bequacmil fal
worden ghevonden, ende fullen de voorfz reecke-
ningen ehevcrifieert moeten werden mette Boec-
ken, Faèuren- uyt Ooil-Indien,ende andere Docu-
menten daer toe noodich.
                    o
Op 't vijfde Articule, dat de Hooft-Participan-
ten die gecommitteert fullen worden totte auditie
vande Jaerlijcxcreeckenfnge, fullen mogen vifite-
ren de reeckeningen vande cqu ipagie, foo die fuc-
ceifivelijck fullen werden gedaen, voorts compa-
reren ende Seiïie hebben in alle vergaderinge van-
de Seventiene om de befoigne by te wefen. Ende
fullen de voorfchreve Seventiene, hooren hun ad-
vis op het refolvercn vande voyagicn, uy tfendin-
gen ende equipagie vande Schepen, Cargafoenen
ende Contanten, verkoopinge van Goederen, op-
lichtinge van penningen, ende repartitie aende ge-
meene Participanten te doen, ende op alle andere
voorvallende faceken van importantie. Sullen
mede hooren de ledure vande Brieven komende
uytlndien,ende mogen doen vifitatie vande Pack-
hüyièn der refpedive Kameren, ende Goederen
daer in zijnde. Ende lbo wanneer de voorfchreve
Hooft-Participanten, fullen totte voorfchreve be-
foigne vaceren buyten de Steden daer fy wooncn,
fullen tot Jaile vande Compagnie genieten fulcke
vacaticn ofte dach-gelden als de Bewinthebbers
toe geleyt zijn, ende voorder gehouden wefen alle
faeckc inde Vergaderinge vande Seventiene voor
vallende, fecreet te houden, voor foo veel ende ge-
lijck de Bewinthebberen 't felve zijn ghehouden
te doen.
Op 't feile Articule, dat de Bewinthebberen bo-
ven de Goederen , die metten itocke ofre by uyt-
roep worden verkocht. Item , die openbaerlick
ende.voor een yegelijck diefe begeert op prijs wer-
den
1         (I II ■ —^MM
-ocr page 319-
545         Concemerende d'Ooft- Indifche Compagnio.         54^
Compagnie al vooren af ghedaen, ofce bchoorlijck
gemindert zijnde, JaerÜjcx fullen doen repartitie,
't zy in Koopmanfchap daer toe bequaem , ofte
contante Penningen, van thien, vijfthien, twintich
ofte foo veel meer ren hondert, als boven de noo-
digc equipagien aen Landtofte overichtc zijn,be-
vonden fal worden.
Alle welcke naerder Articulen van Ampliatie
ende Interpretatie, hare Hooch Mogende verilaen,
dat by de Bewinthebberen , Participanten , ende
yeder een daer aen gelegen zijnde, nevens de Ar-
ticulen vande Continuatie van 't Odroy, pundue-
lijck fullen worden nae ghekomen ende achter-
volcht. Laden ende ordonneren mede alle Magi-
ilraten, Officieren ende JuilicierGn,hier tegen niet
te doen ofte laten ghefchicden, dircóteüjck of indi-
redelijck , alfoo hare Hooch Mo: verilaen 't ièlve
tot dienil vande voorfchreve Ooil-Indifchc Com-
pagnie alibo te behooren. Aldus gedaen ter Ver-
gaderinge vande hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael, In 's Graven-Hage op den derthienden
Meerte ièilhien-hondert drie-cn-twintich. Was
gcparaphcert, N. de Voocht,n' Onder ilont, Ter Or-
donnantie vande Hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael. Geteeckent, C. Aerjjen.
den geilelt, niet en fullen mogen koopen dan by
openbare ende kennelicke Contradatie,fonder dat
anderfintsfecretelijck ofte uyt de hantaen defel-
ve verkocht fal mogen worden, ofte oock henluy-
den ecnigen koop toegeilagen, fonder dat alvooren
alle andere Perfoonen prcfenterende te koopen,
fullen wefen gehoort. Ende foo wanneer yemant
geen Bewinthebber zijnde, eenige parthyen fal
hebben bedongen, en fal niet ghehouden wefen de
Bcwinthebbers ofte yemant van de felve tot part
ofte deel inde voorfchreve koop te admitteren.
Des foo wert verilaen, dat de negen Hooft-Parti-
cipanten die de befoigne vande Seventiene by ful-
len wefen, aengaende het koopen ende verkoo-
pen, het felve Reglement ende ordre , als de Be-
winthebbers fullen wefen onderworpen , ende dat
de Billetten van te doen verkoopinge, foo tijdelick
fullen uyt gefonden worden , dat de Ingefetenen
vande Vereenichde Provintien, haer in tijdts mo-
gen prepareren ende refolvcren, midtfgaders vin-
den ter plaetfe daer de verkoopinge ghedaen fal
werden.
Boven defen amplierende het achtiende Articu-
le van 't oude Odroy, wert gheordonneert, dat de
Be winthebbers de fchulden ende Men vande
3. Qontimaüe ende "Prolongatie van OBroy voor d'Oofl - Indifche Qomp4~
griie^ dm ι ζ lwnv\ 1647.
macht het Odroy vande voorfchreve Compagnie,
in dato den twee-en-twintichilen Decembris fe-
fthien-hondert twee-en-tvvintich, den twee - en -
tvvintichilen Martij lciLleden nochmaels hebben
ghecontinucert ende vernieuwt voor den tijdt van
vijf-en-twintich Jacren achter een volgende, in-
ganck genomen hebbende metten eeriten' dach
der Maent van Januarij in delen loopenden Jare
feilien hondert leven en veertich,ende dat volgens
ende binnen de Limiten,als in het jonghilc Odroy
aende voornoemde Compagnie ghegheven, ende
daer op gevolchde Ampliatien ende nadere Inter-
pretatie ten reguarde der voorfz Limiten , ende
voorts op allefulcke Poinden, Articulen, Amplia-
tien , Interpretatien , Rcfolutien ende Authorifa-
ticn,van tijdt tot tijdt,geduerende de voorgaendc
Ooil-Indifchc Odroyen,ten reguarde van dien fuc-
cclfive ghevallen , Edoch onder de nadere Condi-
tien, Limitatien ende Reilridien hier nae volgen-
de, te weten, Dat de Tradementen vande Bcwint-
hebbers der Ooil-Indifche Compagnie inde* Ka-
mervan Amilerdam,in placts vande voorige ghe-
trocken provifien Jacrlijcks yeder fal genieten tot
ilaendeTradementdrieduyfcnt een hondert Ca-
rolus gulden tot veertien grooten 't iluck: De Be-
winthebbers ter Camer van Zeelant tweeduyfent
fes hondert guldens: De Bewinthcbbers vande
kleyne Kameren der felver Compagnie, foo op de
Mafeals in 't Noorder-quartier refpedive elcks
twaelf hondert guldens: De Bewinthcbbers vande
refpedive Provintien en Leden, de Provintie van
Stadt ende Landen (welcke Provincie voor defen
geen Bewinthcbbers inde voorfz Compagnje en
Mm                 heeft
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenexi die defe je-
genwoordige fullen worden verthoont,
Saluyt. DOEN TE WETEN,
dat nader overwogen hebbende de ghelegentheyt
ende conilitutie vande Ooil-Indifchc Compagnie
deler Landen, ende daer nefFens mede lettende,
dat de wciilant der Ingefetenen van dien principa-
Iick is beilaendc inde Navigatie, Handclinge ende
Commercien , die uyt de felve Landen van allen
ouden tijden gedreven, ende van tijdt tot tijdt fuc-
cciïïve vermeerdert zijn in andere Landen van
Europa, Afta, Africa, als oock anderfints, midtfga-
ders in behoorlijcke achtingc genomen de confer-
vatie ende maintien van het publijcq gheloof ende
Contraden aen-ghegaen met vele ende diverfche
Natien,Rijckcn ende Landen in Ooil-Indien,ende
de behoudenifle vande Plactfen met exceifive ad-
fiilentie ende groote voorforge van defen Staet ver-
kregen,endc onder onfe gehoorfaemhey t gebracht,
ende voorts op den grooten ondicnfl, die tot nae-
dcel van alle de Inghefetenen defer Landen ftaet
té verwachten, indien de voorfz Compagnie foude
werden ghediiTolveert, Wy omme de voorfz Inge-
fetenen te doen genieten de langh verwachte
Vruchten der meer-genoemde exceiÏÏVe adfiften-
tien ende voorforge, oock te conferveren de Navi-
gatie ende Commercien vande felve, ende oock te
verhoeden den voornoemden ondienft, ende alle
de voorfchreve Natien,Rijcken,Landen ende Plaet-
fên niet te verlaten,ende proftitueren ten appetijte
van hunne Vyanden , ende derifie ende ipot van
defen Staet,uyt onfe rechte wetenfehap ende volle
-ocr page 320-
Placateru· a.Boeck. t. Tit. \. Deel.
548
547
fent guldens , in Decembri naeft-komende noch
drie hondert duyfent guldens, ende in Decembri
anno 1648. drie hondert duyiènt guldens,ende foo
voorts van Jaere tot Jaere, ter concurrentie vande
voorfz vijfthien hondert duyfent guldens. Doch
fullen de voornoemde Contante als oock de ver-
dere te verfchijnen Penningen gelaten worden on-
der die vande voornoemde Ooft-Indifche Com-
pagnie , ter tijdt ende wijlen toe dat op 't employ
vande felve ten befte vande Weft- Indifche Com-
pagnie by Ons fal worden gediiponeert. Des ful-
len de Bcwinthebberen vande meer-ghenoemde
Ooft-Indifche Compagnie gehouden zijn, gelrjck
haer belaft wert ntidts defen tepaiTeren Obligatie
inbehoorlijckeforme, daer by iy fullen belooven
de voornoemde fomme van vijftien hondert duy-
fent guldens, aenden Ontfanger Generael voor-
noemt op de boven beraemde termijnen volgens
onfe ordre fucceftive te betalen. Ende op dat alle
't geene voorfchreve is, ofte hier vooren aen geroert
wort, voor foo veel den Staet defer Landen con-
ccrneert, mach worden achtervolcht ende onder-
houden, Ontbieden Wy de Staten, Stadthouders,
ende Gecommitteerde Raden. Laften ende beve-
len voorts den Cantzeler, Prefident ende Raeden
vande Hoven van Juftitie, de Collcgien ter Admi-
raliteyt, alle Admiralen, Overften, Gouverneurs
van Steden ende Plaetfen, allen Ritmeefteren en-
de Capiteynen, te Paerde, te Voet, te Water, ende
te Lande, mitfgaders allen Officieren, Jufticieren
ende Ingefetenen defer Landen, heur hier naer te
reguleren, fonder hier tegen yet te doen ofte te at-
tenteren, ofte ghedoogen gedaen te worden, want
Wy fulcks ten meeften dienfte vanden Lande,
ende vande Ingefetenen Van dien, bevonden heb-
ben te behooren. Ende op dat dit vaft ende bon-
dich blijvc, hebben Wy defc onfe opene Brieven
doen depefcheren in gewoonlijcke forme, doen fe-
gelen metonfen grooten Zegde,ende bekraftigen
met onfe Paraphure ende de gewoonlijcke Signa-
turevan onfen Griffier, inden Hage op den twee-
en-twintichften Junij 1647. Was gheparapheert,
1. de Gent, «· Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Ge-
teeekent, Cornelis Mufch.
heeft gehadt) nu mede daer onder begrepen elcks
twaclf hondert gelijcke guldens des Jaers. Des ful-
Jen de refpedive Bcwinthebberen vande voorfz
Provinciën ende Leden ,ghehjck de Bewinthebbe-
rea inde voornoemde reipedive kleyne Kameren,
moeten herideren ende reficqueren voor haer ey-
gen reeckcninge drie duyfent guldens Capitaels:
Wclverftacndc dat de Bcwinthebberen van Gel-
derlant ende Utrecht refpedive fullen blijven inde
Kamer daer iyjegenwoordieh zijn. Ten tweeden,
dat een ofte meerder der voorfz refpedive Trade-
menten komende te vaceren , fullen zijn ende
blijven ten profljte vande meer-ghenoemde Ooft-
Indifche Compagnie,ende dat ter tijdtende wijlen
toe dat de vacerende Plaetfen fullen zijn vervult,
't welck ial moeten gefchicdenbinnen den rijt van
drie Maenden precijs, te reeckenen vanden dach af
dat de vooriz Plaetfen vacant fullen zijnghewor-
den. Ten derden, dat de be-eedichde Hooft-Parti-
cipanten vande meer-genoemde Compagnie elcks
voor haer moeyten Jaerlijcx fullen genieten twee
hondert guldens. Ten vierden, dat de ghemeene
reeckeningc der meer-ghenoemde Compagnie fal
moeten gnefchieden alle vier Jaren ten overftaen
vande Heeren onfe Gedeputcerden,inganck geno-
men hebbendeden iëivcn tijdt vande voorizreec-
kcninge met d'expiratie van het jonghftc voor-
gaeride Ooft-Indifch Odroy, ende fullen de Hee-
ren onfe Ghedeputeerden tot auditie ende opne-
minge der vooriz reeckcninge, des daechs de voor-
noemde Reeckeninge gheduyrende, voor vacatie
ende tceringe elcks ghenieten boven Schuyt en
Wage-vracht, thien gulden eens, fonder meer, Cef-
ferende mits dien alle deiroyementen, recompen-
fe, recognitien of vereeringe, hoe die genaemt ibu-
dert mogen zijn ofte werden. Ten vijfden, dat by
ofte van wegen dé voornoemde Ooft - Indifche
Compagnie ter ooriaecke vande voorfz Prolonga-
tie ende vernieuwinge van het voorfz vijf-en-twin-
tich Jarich Odroy, aen ende ten behoeve vanden
Staet defer Landen fal moeten werden uytgekeert
op den naem vanden Ontfanger Generael Philips
Doubleth , de fomme van vijfthien-hondert duy-
fent guldens eens, op de naevolgende termijnen,
te weten, nu datelijck contant drie hondert duy-
HET TWEEDE DEEL,
Placaten vande Staten Generael.
Placaet, T)at geen Ingefetenen huyten dienfl vande Ooft-Indifcbe Com*
fagme,fich vervorderen te waren njoorky de Cape de hone Bfperance, ofte doordeStratè
n>an MageÜanesy'w date den
9 September \ 606.
f E Staten Generael der Vereenichde Ne-
l dcrlanden, Allen den geenen die defc ful-
i Jen fien oft hooren Jefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo Wy feeckerlick verftaen,
dat deur toé-doen van cenige ongerufte Men-
fchen ν den welftant der Vereenichde Landen be-
nijdende, getracht wort, jegens het Odroy by ons
gegunt ende ghéaccordeert aende Generale Ooil-
Indiiche Compagnie inde Vereenichde Landen»
deuroniè ernftige inftantie ten dienfte der Landen
ende goede Inghefetenen naevele moeyten voor
den tijdt van een-en-tvvintich Jaren op gerecht, by
indirede wegen , te contremineren ofte ondergra-
ven 't vooriz Odroy, om ons ende den goeden In-
gefetenen defer Landen (die met verlies van volck,
groote koften, moeyten ende periculen, loffeiijck
de
-ocr page 321-
549 Concernerende dOoft - Indifche Compagnio.         550
Cape de Bone Efperance , ofte deur de Straet van
Magellanes, binnen den tijdt van eèn-en-twintich
Jaren, de voorfchreve Generale Compagnie, by on-
fen Oclroy totte voorfchreve Vaerte alleen ghe-
gunt,opte verbeurte van Lijf, Schepen ende Goe-
den vande genen die anders bevonden fullen wor-
den gedaen te hebben ofte te doen, alwacr 't oock
dat fy hen aireede voor date defes, inde voorfchre-
ve andere dienften hadden begeven ofte verbon-
den, die fy gehouden fullen weien te verlaten, en-
de foo fy-luyden hen buyten de Vereenichde Lan-
den quamen te onthouden, dat al evenwel de Sen-
tentie jegens hen-lieden vcrvolcht, ende gedecre-
teert, met datelijckc confifcaüe ende verkoopinge
van hare Goeden, Aclicn ende Crediten geexecu-
teert fal worden. Ende ten eynde van defe onfe
Ordonnantie niemant ignorantie enhebbe te pre-
tenderen , Ontbieden ende bevelen Wy defe al-
omme inde Vereenichde Landen, ter Plactfcn daer
men gewoonlijcken is onfe Placatcn ende Ordon-
nantien te publiceren, te verkondigen , ende alle
Officieren ende Jufticieren crnftelijckcn te letten,
om jegens den Contraven te urs de voorfchreve
ftraflen te vervolgen, decreteren ende doen execu-
teren. Aldus gedaen ter Vcrgaderinge vande voor-
fchreve Heeren Staten Gcneracl, in 's Graven-
Hagc, den negenden Septembris fcilhien-hondert
ende fes. Al.Joachimi^· Ter Ordonnantie vande
voorfchreve Heeren Staten Gencrael. Geteec-
kent, C. Aerjfen,
de Handelinge, Alliantie ende Vrichtfchap inde
Ooft-Indien hebben verkregen) die vruchten te be-
letten , poogende tot dien eynde foo inde Veree-
nichde Landen,ats in andere Koninghrijcken ende
Landen tot hen te trecken, eenige lngefetenen en-
de Invvoonderen defer Landen, om by andere we-
gen , als deur die directie ende beleydinge vande
voorfz Generale Ooft-Indifche Compagnie, na de
Ooft-Indien om de Cape de Bone Efpcrance, of
deur de Strate van Magellancs , uyt defe oft ande-
re Coninghrijcken ofte Landen te varen ofte te
handelen : Ende aenghemerekt daer jegens, als
ftreckende tot dienile ende verfterekingè van onfe
Vyanden, diflolucie vande voorfchreve Compag-
nie, intereft vande ghemeene welvaert defer Lan-
den, ende uytnemende groote fchade van feer
veele goede Inghefetenen der felver , daer uyt de
voorfz Generale Compagnie is gheformeert, dient
verfien. S O O IS Τ , dat Wy nae rijpe delibe-
ratie, geordonneert, geftatueert ende bevolen heb-
ben , ordonneren, ftatueren ende bevelen wel ex-
prcfTelijcken by defen, dat gecne lngefetenen ofte
Inwoonderen vande Vereenichde Nededanden,
'tzyKooplieden, Commijfen, Schippers,Stier-
luyden, Zee-varende Lieden, nochte andere, dire-
öelijck noch indire&elijck fullen onderftaen, uyt
de Vereenichde Landen, ofte andere Coninghrijc-
ken ofte Landen, in yemandrs dienile anders dan
van de voorfchreve Generale Compagnie te varen
ofte te handelen in eeniger manieren voor-by de
2. Placaec, Ferbiedende in vreemde Totentaten dienfl naer Oofi-Indien te
waren, O'c. Oen 5 Decemhts Anno 1616.
fy nae den voorfchreven tijdt fullen ghehouden
werden voor gheprofcribcert, ende ren eeuwigen
dagen uyt defe Vereenichde Nederlanden geban-
nen , ende haere Goederen als ghcconfifquccrt ,
verbeurt ende vervallen , fulcks dat dicbyd'Oifi-
cieren vande refpddive Plaetfen harer refidentie,
ofte daer de felve ghelegen mogen wcfen , acn-
ghetaft ende verkocht lullen mogen werden.
Ende dat voorts foo wel hier te Lande, als' in de
Indien over al ( daer foodanige Perfoonen inden
dienfl: ende op foodanige Uythccmfche Schepen
ghevonden fullen werden ) tegens hacr - luyder
Perfoonen ende vordere goederen, ghedeercteert
ende ghe-executeert fullen werden, de pcynen
ende ftraffen inde voorgaende Placaten geordoi-
ncert ende gheftatueert. Ordonnerende ende au-
thoriferende over fulcks midts defen, alle Officie-
ren ende lufticieren in defe Vereenichde Nederlan-
den, midtfgaders die geene foo wcfendc in onfen
dienfte, als van de Vereenichde Ooft - Indifche
Compagnie in de Ooft- Indien, dien dit ecnich-
fints acngacn fal , hun hier naer te reguleren,
ibnder eenige conniventie , ooch-luyekinge ofte
diffimulatie : Aenghefien Wy 't felve alfoo ten
dienfte vanden Lande hebben bevonden te be-
hooren.
Aldus gedaen ter Vergaderinge vande Hooch-
gemelte Heeren Staten Gencrael, onder der felver
Μ m χ                Cachet,
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo wy feeckerlijck verftaen
ende onderrecht zijn, dat vele Perfoonen,
ende nacmentlijck Zee-varende Luyden
van defe Landen,niet tcgenftaende onfe voorgaen-
de Placatcn ende Verboden, vervorderen hun te
begeven in dienfl: van Koningen, Heeren en Prin-
cen, omme met der felver Schepen te varen naer
d'Ooft-Indicn, felfs oock op foodanige Schepen,
eygentlick gedeftincertomme d'Ooft-Indifchcge-
o&royeerde Compagnie in defe Vereenichde Ne-
derlanden , niet alleenlijck in den handel aldaer,
maer oock felfs met ghewelt ende ghewapender-
hant, allen moghclijcken afbreuck ende fchade te
doen, daer tegen mits dien nootlijck ende promp-
tclijck , omme alle inconvenienten ende fchaden
voor te komen, dient verfien, ende alle mogelijeke
ordre geftelt. S O O I S T, dat Wy over fulcks
wel fcherpelijck belaftcn, ordonneren ende beve-
len by defen, allen den geenen van defe Landen,
die hun voor defen op eenige foodanige naer
d'Ooft-Indien varende Schepen, in den dienfl; van
Koningen , Heeren ofte Princen , mogen heb-
ben begeven , van foodanigen dienfl; ende voor-
nemen te defifteren, ende den felven dienfl: te
verlaten, ende hun ten langhften binnen den tijdt
van drie Maenden naeft - komende, wederomme
alhier te Lande in de Plaetfe haerer refidentie te
begeven: oppeyncbyghebreeckevan dien, dat
-ocr page 322-
PIacatetL->. a.Boeck. t.Tit 2. Deel·
552
551
Ordonnantie vande Hoogh - ghemelte Heeren
Staten Generael, Geteeckent, C. Aerffm. Ende
was daer op gcdruckt 't voorfchrcve Cachet in roo-
den Waflche.
Cachet, Paraphurc ende Signature van haeren
Griffier, in 's Graven-Hagc,op den derden Decem-
bris Anno fefthien-hondcrt ende fefthien. Was
geparapheert, Z>. Sticke^ Onder ftondt, Ter
3. PJacaet, Van geen Volch^ in vreemde Heeren dienfi aen te nemen, noch
τιαθοβ-lndien te njaren buyten de Geoföroyeerde Ooit-lndifche Compagnie. Den 14 De-
cemb. Anno 1617.
't Selve is fonder weranderinge gerenoyeert den 4 Mey 1652.
derfaten tot foodanige dienften fullen hebben ge-
induceert,gehuert ofte aengenomen, als oock die
hun tot de felvc dienften fullen hebben begeven,
ten eeuwigen dagen uyt deie Vereenichde Neder-
landen ghebannen, ende alle haere goederen als
geconfifqueert, verbeurt ende vervallen by de Of-
ficieren vande refpedive Plaetfbn haerdcr refiden-
tie, ofte daer de felve ghelegen mogen wefen, aeii-
getaft, ende verkocht fullen mogen werden. Ende
dat voorts (foo wel hier te Lande, als in de Indien
over al) foodanige overtreders van defe onfe Or-
donnantie in den dienft, ende op foodanige Uyt-
heemiche ofte andere particuliere Schepen buyten
de voorfchreve geodroyeerde Compagnie gevon-
den zijnde, gefiiyfeert, aen gehouden, ende tegens
hacr-luyder Perfoonen ende Goederen ghcdecre-
teert ende gecxecuteert fullen werden de peynen
ende ftraffen in onfe voorgaende Placaten gheor-
donneert ende gheftatueert, fonder dat de Ingebo-
ren ofte andere Onderdanen van defe Landen,ofte
andere in dienfte geweeft zijnde vande voorfchre-
ve geodroyeerde Ooft-Indifche Compagnie, door
veranderinge van Woon-plaetiè ofte eenige ande-
re middelen, hoedanich die ibuden mogen zijn,
van de difpofitie vande Placaten ende de peynen
daer by geftatueert, bevrijdt fullen mogen werden.
Ordonneren voorts alle Officieren ende Jufticie-
ren in defe Vereenichde Nederlanden, Mitigaders
oock allen den geenen, ibo in onfen dienfte als van
de voorfchreve Ooft-Indifche Compagnie in Ooft-
Indien wetende, hun hier nacr te reguleren, ende
de peynen by defen ende onfe voorige Placaten
geftatueert tegens d'overtrcdcrs der felver , in alle
rigeur te vervolgen, decreteren ende t'executeren,
fonder eenige conniventie , oogh-luyekinge ofte
diifimulatie. Ontbieden ende verfoecken mede
die Heeren Staten , Stadthouderen, Gecommit-
teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vande
Provinciën refpecfive van Gelderlant ende 't Graef
fchap Zutphen, Hollandt ende Weft-Vrieilandr,
Zeekndt,Utrecht, Vrieflandt, Over-YlTel , Stadt
Groeningen ende Ommelanden, ende allen ande-
ren Jufticieren ende Officieren , dat iy defe onfe
Ordonnantie van ftonden aen alomme doen ver-
kondigen, uytroepen, publiceren ende arTigeren in
alle Plecken van de Landen, daer men ghewoon-
lickis dufdanige uytroepingen, publicatien ende
affixien te doen : Midtfgaders inde Steden ende
Plaetièn buyten de Vereenichde Provinciën ondec
ons gebiedt wefende, Procederende ende doende
procederen tegens de Contraventeurs ende over-
treders van dien tot de voorfchreve peynen, aen-
gefien Wy 't fehe ten dienft vanden Lande bevin-
den alfoo te behooren. Ghegheven in 's Graven-
Hage,
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe te-
genwoordige fullen fien,Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo wyfeeckerlick
verftaen ende onderrecht zijn, dat eenige Uyt-
heemfche Perfoonen , jae felfs oock eenige deièr
Landen Inwoonders , hun niet en ontfien, onfe
Onderfaten , ende narnentlijck vele Zee-varende
Luyden defer Landen t'induceren , omme hun
(niet tegenftaende onfe voorige Placaten ende in
vilipendie der felver) te begeven in den dienft van
Coningen, Heeren ende Princcn, als oock van ee-
nige particuliere, in defe ofte andere Landen buy-
ten de gheoclroycerde Ooft-Indifche Compagnie,
ende op der felver Schepen te varen nacrd'Öoft-
Indicn, felfs oock op foodanige Schepen, die ey-
gcntliek ghedeftineert zijn ommedevoorfz Ooft-
Indifche Compagnie in defe Vereenichde Neder-
landen, niet alleenlijck inden handel aldaer, maer
oock felfs met gewcit ende gcwapender-hantalle
moghelijckc af-breuck ende fchadc te doen, ende
dat hun vele onfer voorfz Onderfaten vervorderen
foodanige by onfe voorige Placaten verboden dien-
ften aen te nemen, daer tegens midts dien noot-
lijckcndepromptelijck (om alle inconvenienten
ende fchaden voor te komen) dient vooriien, ende
alle mogclijcke ordre gheftclt. S O O I S Τ ,
dat Wy over fulcks allen ende eenen yegelijcken
van wat conditie ofte qualiteyt dat hy zy , ende
voor al onfe Onderfaten, Inwoonders ofte Ingefe-
tcnen defer Landen, wel fcherpclick hebben ghe-
interdiceert ende verboden, foo Wy interdiceren
ende verbieden midts defen, eenige onfer Landen
Ingebooren, Onderdanen, Inghcfetenen ofte In-
woonders , ende voornemcntlijck eenige Zee-va-
rendc Luyden defer Landen, tot foodanige dicn-
ilen als vooren, te huyren ofte aen te nemen.
Gclijck Wy mede alle onfe Ingebooren, Onderda-
nen, Onderfaten ende defer Landen Ingcfetenen,
verbieden hun tot foodanige dienften te verhuy-
ren ofte te begeven. Ordonnerende voorts oock,
ende wel fchcrpclijck belaftende midts defen, al-
len den geenen die hun voor defen op eenige foo-
danige naer d'Ooft-Indien varende Scnepen,in den
dienft van eenige Koningen, Heeren, Princen ofte
Particulieren als vooren mogen begeven hebben,
ofte naermaels fouden mogen ofte willen bege-
ven, van iöodanigen dienft ende voornemen te <3e-
fiftcrcn, den fel ven dienft te verlaten, ende hun
(ten langhften binnen den tijdt van drie Maenden
nacft-komende) wederom alhier te Lande in de
Plactfe hacrder reiidentie te begcven,op peynedat
alle overtreders van defe onfe" Bevelen ende Or-
daniiantien, foo wel de gecne die eenige onfe On-
-ocr page 323-
553         Concernercnde d'Ooft - Indifche Compagnie.*.         554
Hage, onder onfen Contre-zegel, Paraphure ende
Signature van onfen Griffier, den veertienden De-
ccmbris in 't Jaer fefthien-hondert ende feventien.
Was geparapheert, /. van Gogh,vt' Onder ftondt:
Ter Ordonnantie vande Hooch-ghemelte Heeren
Staten Generael. Geteeckent, C. Aerffen. Zijnde
dacr op gedruckthet Contre-zegel der fclver Hee-
ren Staten in tooden WaiTche. '/ Placaet vanden
4 Mey ï 6 3 2. Was geparapheert, Nkolaes vander
Bouchorfis1'
Ende geteyekent, Comalis Mufch.
HET DERDE DEEL
Placaten vanden dertbienden Mey 1634. fis en mintichflen funij 1635 .
ende dertbienden Mey 1642. Waer by ^verboden mrt aen boort wande Oofl - Indtfée RetourScbe-
pen met eenich V aerwyebfonder confent wande Bewintbebbers te comen.
ten eyndc hier van niemant eenige ignorantie ko~
me te preteuderen.wertden eerften Deurwaerder,
Bode ofte Exploidier, hier toe verfocht, mits defen
gelaft ende geauthorifeert, om hier van publicatie
ende affixie te doen ter ghcwoonlijcker plaetfe,
2 Ende 't/elfde gedaen wefende, werden alle Officieren,
foo Politijcque als Militaire, re Water ofte te Lande, in
dienjl vande Gcneraliteyt wefende , dit bevel vande
Hoogh Mogende Heeren Staten Generael' ,paratelijck ter
executie te leggen,[onder eemge diffimulatie. conniven-
tie ofte ver dr ach, Alfoo 't (elfde tot meerder bevorder in ge
vande faecke vande mcer-ghenoe/nde Compagnie be-
vonden is te behoren.
Aldus ghcdaen endeghereno-
veert
ter Vcrgaderinge vande Hooge encic Mo-
gende Heeren Staten Generael der Vereenichdc
Nederlanden , onder derfelver Paraphure, Signature
ende Cachet,
In 's Graven-Hage den derthienden
May fefthien-hondert en twee-en-vcerticb. Was
geparapheert,/ö/wz ^7 ΜώΛ»^,vt- Onder front,
Ter Ordonnantie vande 3 felve. Geteeckent,
Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt het
Cachet der felver Heeren Staten in roodë WaiTche.
i Ert by defen allen Lichter-luyden, Kaegh-
\ luyden, Schippers, Schuyte - voerders ,
I Loots-luyden, ViiTchers ende andere Zee-
ïuyden, wel expreiTelijck gheinterdiceert ende ver-
boden, met hare Lichters, Kagen, Schepen, Schuy-
ten, Loots, Vis-boots ofte andere Vaer-tuygen,
buyten ordre ofte confent vande Heeren Bewint-
hebberen vande Ooft - Indifche Compagnie, ofte
hare Gecommitteerden ende Gemachtichde , te
komen aende 1 Retour-Schepen die verwacht wor-
den uytter Zee, toe-behoorende de Ooft-Indifehe
Compagnie , anders dan den Loots-man, die de
felvefal in brengen, veel min daer uytover te ne-
men , aen Landt of elders wech te voeren eenige
Pcrfoonen, Brieven of goederen, in Vaten,Sackep,
Packcn, Kaften, Kiften, of waer in het mocht we-
fen, oock onder wat fchijn, deckfel of pretext het
oock mocht gefchieden, opentlijck noch bedeck-
telick in geender manieren, op de verbeurte vande
Lichters, Kagen, Schepen, Schuyten, Boots of an-
dere Vaer-tuygen, ende daer-en-boven arbitrale
corredie, nae ghelegenthey t van faecken. Ende
I ende 2. De woorden in V Curfijf ghedruckt, zijn by Ampliatie inden Placate d'Anno 163 5 bygecomen.
Het Placaet vanden lare 1634 was gheparapheert, Simon van Beaumont,vt* Dat vanden lare
1645. Nicolaes vander Bouckhorft,vt*
3. 't Placaet vanden lare 1635/Ég/?/.- Ter Ordonnantie vande hooch-gcmclte Heeren Staten Generael.
HET VIERDE DEEL.
1. Placaet, *Tegem het verhopen ende tranfporteren der Aïlien inde Oofl-*
Indifcbe Compagnie 3 In date den 27 Februarij 16
10.
kende tot difreputatie vande voorfchreve Com-
pagnie, mitfgaders tot groote fchade ende naedcel
van Weduwen, Weefen,ende andere Participan-
ten inde felve Compagnie, den wekken niet gele-
gen is te verwachten den tijdt vande uyt-deelinge
by de voorfchreve Compagnie te doen. Ende vin-
dende dienftlijck daer jegens te verficn. S O O
IS Τ, dat Wy verboden ende geinterdiceert heb-
ben, verbieden ende interdiceren mits defen ecnen
yegclijcken,van wat qualiteyt ofte conditie hy zy,
ten eyndc van twee Maenden nae de publicatie
van defen, te verkoopen eenige Adicn in de voor-
fchreve Compagnie, 't zy op dach ofte om ghereet
geit, dan die hy is hebbende, ofte datelijcken par-
ticiperende ende heriderende inde felve Compag-
nie , op peyne van nulliteyt vande verkoopingc
Mm 3                   dacr
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen diedefe je-
genwoordige fullen fienoft hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo tot onfer kennüTe ghekomen es, dat eenige
Coopliedcn, ende anderen, niet ofte feer weynich
hebbende inde Generale Vereenichde Compagnie
op Ooft-Indien, hen vervorderen vecle ende groo-
te fommen van Actiën (monterende eenige duy-
fenden) te verkoopen inde felve Compagnie meeft
op dach , pradiferende ondertuflehen, ende al eer
omme komt den tijde van 't Tranfport, ende leve-
ringe, te bekomen de voorfchreve Adien tot min-
deren prijs als die waren ten tijde van heure voor-
fchreve eetfte verkoopinge,'t felve te wegc bren-
gende door eenige pradijequen, grootelick ftrec-
-ocr page 324-
Placaten-j. 2.Boeck. i.Tit. 4. Deel.
556
555
daer jegens ghedaen, ende dat die Verkooper daer
en boven verbeuren fal een vijfde-part van den be-
dongen prijs, te bekeeren een derde-part tot pro-
fijte vanden Aenbrenger , het tweede derde-part
tot profijte vanden Armen, ende het derde refte-
rende derde-part tot profijte vanden Officier die de
executie doen fal. Ordonneren voorts, dat de gene
die van nu voortaen fullen verkoopen hunne Ac-
tiën inde voorfchreve Compagnie, ofte eenige Ka-
mere der felver , ghehouden fullen wefen die te
doen aen teeckenen , leveren ende op dragen ter
Camere vande Compagnie, daer onder de voorfz
verkochte Adien bchooren , binnen den tijdt van
een Maent nae de gedaene verkoopinge,op gelijc-
ke peyne van nulliteyt, onvermindert den Kooper
iljne Adie van fchaden ende intercfTen die hy fou-
de mogen lijden ter faecken vande wanleveringe,
Behoudelijck dat in ghevalle de Koop-penningen
belooft zijn op dach betaclt te worden, de voorfz
Verkoopers , niet tegenftaende de voorfchreve
leveringe ende tranfporten , hebben ende behou-
den fullen , op de verkochte Adien recht van Hy-
poteecque, ter tijdt toe iylicden van heure beloof-
de koop-penningen vernoecht ende betaek fullen
zijn. Ende ten eynde niemant hier van hebbe te
pretenderen eenige ignorantie, ende defe onfe Or-
donnantie alommc mach werden punduelick ach-
tervolcht, ende de Contravcntcurs van dien ghe-
ilraftnaer behooren , Ontbieden Wy daer ommê
ende verfoeckenonfen lieven ende feer beminden
die Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ral
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provinrien
refpedive van Gelderlandt, ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vricflandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieilandt, Over-YiTel.Stadt Grocningen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufticic-
ren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie
alomme doen verkondigen, uytroepen ende pu-
bliceren , daer men ghewooneiijck is uytroepinge
ende publicatie te doen, Laften mede den Cance-
lier ende Racden Provinciael , den Advocaten Fif-
caels, ende Procureurs Generaels , ende allen an-
deren Officieren, Rechtercn ende Jufticieren van
de voorfchreve Vereenichde Nederlanden,'defe
onfe Ordonnantie ende Bevelen te achtervolgen,
ende doen achtervolgen, Procederende ende doen-
de procederen, tegens den overtreders van dien,
föndcr gratie, faveur, difïïmulatie oft verdrach,
dewijle wy 't felve tot dienil ende welftantder
voorfchreve Landen noodich ghevonden hebben.
Gegeven in 's Graven-Hage in onfe Vergaderinge
onder onfen Contre-zegel, Paraphure ende Signa-
ture van onfen Griffier, den %j dach Februarij
1610. Was geparapheert, I, van Oldcnlarnevelt, n'
Onder itondt, Ter Ordonnantie vande hooch-ge-
melte Mogende Heerê Staten Generael.Getckent,
C. AerJJen. Zijnde daer op gedruckt het Contre-ze-
gel der felver Heeren Staten 'm rooden WafTche,
% ^Kjerder ende /Iricfyer Tlacaet op 'tfehefuhjeB* In date den derden
lunij fefiblen-bondert drk-m-tmntié,
ΎΛΕgoctwïlligc Lefer gelieve te noteren dat het Placaet vanden vijfthienden Juli) fefthien-hondert een en twin-
*-^tich, op 't voorgaende fuljeft, gebracht is onder hetfevende Deel vanden volgenden Tytel, alfoo in het felve mede
verboth gedaen wert jegens
7 verkoopen der Ailien inde JVefl-Indifche Compagnie.
hoefticheyt veroorfaeckt werden, haere hebbende
Adien inde voorfchreve Compagnie tot alfulcken
leegen prijs te verkoopen. S O O I S Τ , dat
Wy, om alfulcke fchadelijcke pradijeken ende
machinatien wech te nemen ende voor te komen,
hier in willende voorfien, op nieuws verboden en-
de geinterdiceert hebben, verbieden ende interdi-
ceren mits defen eenen yegelijcken, van wat qua-
liteyt ofte conditie hy zy, van nu voortaen , ende
naer de publicatie van defên, te verkoopen eenige
Adien inde voorfchreve Ooft-Indifche Compag-
nie, 't zy op dach, ofr om gereet geit, dan hy is heb-
bende , oftedadclijck participerende,ende heride-
rende inde felve Compagnie, op peyne dat den
Verkooper verbeuren fal een vierde-part vanden
bedongen prijs : Te bekeeren een derde-part van
dien tot profijte vanden Aenbrenger, het tweede
derde-part tot profijt vanden Armen, ende hetre-
iterende derde-part tot profijt vanden Officier, die
de executien doen fal. Ordonnerende voorts, dat
die geene die van nu voortaen fullen verkoopen
hunne Adien inde voorfchreve Compagnie, ofte
eenige Kameren der felver, gehouden fullen wefen
die te doen aen teeckenen, leveren ende op dragen
ter Kamere vande Compagnie daer onderde voor-
feyde verkochte Adien reiörteren, te weten, bin-
nen
E Staten Genetael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die deiè je-
genwoordigc fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN, Alfoo tot
onfer kennifle is ghekomen, dat niet tegenftaende
on» voorigc Placaet, gheê'maneert den feven en
twintichften Februarij feftiën-hondert ende thien,
betreffende het verkoopen vande Adien inde Ge-
nerale Vereenichde Compagnie op Ooft-Indien,
als noch daghclijcks vcele ende verfcheyden Pcr-
foonen fich onderftaen hebben, ende onderftaen
te verkoopen groote fommen van Adien (monte-
rende tot vele duyfènden ) de welcke fyluyden
daer inne niet hebben , noch participeren: Maer
alleen foecken , loopende den tijdt vande leveran-
tie ende opdrachte der felver Adien, door finiflre
pradijeken ende onbehoorlijcke Middelen ,· de
Adien tot minderen ende vele legeren prijfè, ais
die waren ten tijde der verkoopinge, af te jagen en-
de neder te dringen , tot diireputatic vande fche
Compagnie, ende verachteringh vanden goeden
voortganck van dien , als mede tot groote fchade
vande Weduwen ende Wcefen, ende allen ande-
ren, de welcke niet gelegen zijnde, te verwachten
den tijdt vande uytdeylinge, by de voorfz Compa-
gnie te doen , ende derhalven uyt noot ende be-
-ocr page 325-
-Indifche Compagnio· 558
Januari) laeft-leden, in krachtc fullen blijven ende
voortgangh hebben, mits datfe mede fullen moe-
ten werden aengewefen, ende bekent ghemaeckt
op de Boccken vande Compagnie, daer onder die
verkochte Adien relórteren, Te weten , binnen
veerthien dagen naer de publicatie van deièn on-
fen Placate, lbo die gekochte Adie wert gepartici-
peert inde Kamer, ende ter Stede daer de verkoo-
pinge is gedaen, ende binnen een Maent indien die
elders als ter Plaetfe vande verkoopinge moet ge-
daen worden, op de peynen hier voorcn gheftatu-
eert op de Adien die voortaen fullen werden ver-
kocht, den wekken defen in allen declen ghelijck
werden gemaeckt mits defen. Ende tot meerder
verhocdingevande pradijequen voorfchreven, or-
donneren ende bevelen Wy , dat geene Maccke-
laers, de welcke voortaen over eenige verkoopin-
ge van Adien inde voorfchreve Compagnie fullen
ftacn,ende de partyen daer van lullen hebben ghe-
iloten, fullen vermogen te geven , ofte leveren ee-
nige Contraden, de welcke inhouden de claufule
van renunciatie defes, ofte die in ceniger manie-
ren tegens den inhouden onfes Placaets zijn ftrij-
dende, op peyne van geprivcert te werden , ende
dadelick vervallen te fullen zijn van hacr Officie
oft Maeckelaers-ampt. Soo wy oock op ghelijcke
verbeurte als vooren ordonneren, dat foo eenige
Eyghenaers federt den eerften Januarij leftleden,
op hare Adien eenige Penningen van andere Lie-
den hadden op-gelicht, ofte laten beleenen, of naer
defen quamen op te lichten , ofte laten bcleencn,
ende dien-volgende op de rceckeninge courant
vande Belecndcrs zijn ghetranfporteert, fullen de
felve Adien binnen den tijdt van veerthien dagen,
ofte een Maent, foo als hier vooren is verhaelty op
de Boecken vande Compagnie, op de rceckeninge
van tijdt vande Eygenaers die de felve hebben
doen bcleencn, moeten werden geregiftreert,ende
aldaer verbonden ftaen aenden gecnen die daer
op geit gedaen fal hebben. Ende dat geen partyen
op reeckeninge van tijt ftaendc, en lullen mogen
werden verkocht ofte veraliencert, voor dat den
geenen aenden welckcn de felve is ghchypoti-
queert.daer van en is voldaen, ende dienvolgende
vande reeckcninge van tijdt, vanden eerften Per-
foon daerfc te voorcn op ftont, op reeckcninge
courant fal wefen ghebracht, op gelijcke peyne als
vooren , ende den Eygenacr ten verval dage in ge-
breecke blijvende de ghelcendc penningen te vol-
doen , fal den Beleender de felve Adie naer hem
mogen nemen, voor de waerde datfe als dan gel-
den, midts daer toe verfoeckende authorifatie van-
de Magiftraet, in conformite als hier vooren vande
verkochte parthyen is geftatueert. Ende ten eyn-
de niemant hier van hebbe te pretenderen eenige
ignorantie, ende defen onfen Placate ende Ordon-
nantie alom me mach werden punduelick achter-
volcht, ende de Contraventeurs van dien geftraft
naer behooren, Ontbieden wy daer omme ende
verfoecken onfen lieven ende feer beminden die
Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën re-
fpcdive van Gelderlandt ende 't GraeflchapZut-
phen, Hollandt ende Weft-Vricflandt*," Zeclandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt Grocnin-
gen ende Ommelanden, ende allen anderen Jufti-
eieren
557         Concernerende d'Ooi
nen vcerthien dagen, indien de verkochte parthije
wort gheparticipeert inde Kamere,ende ter Stede
daer de verkoopinge wert ghedaen , ende binnen
een Maent indien de opdracht elders anders als
ter Plaetfe vandc verkoopinge moet ghedaen wor-
den , te reeckenen vanden dach vande verkoopin-
ge af, op ghelijcke peyne van het vierde part des
bedongen prijfes , foo als voorfchreven. Behou-
delick, dat, in gevalle de koop-penningen belooft
zijn op dach betaelt te werden, de voorfchreve
Verkoopers, niet tegenftaende de voorfchreve le-
veringe ende tranfporten, hebben ende behouden
fullen op de verkochte Adien recht van Hypoteec-
que, ter tijdt toe fyluyden van hare beloofde koop-
penningen vernoecht ende betaelt fullen zijn.
Ende in ghevalle den Kooper ten vcrfchijn-dage
vande betalinge inghebreeckemochtewefeniyn
beloofde Koop-penningen aen den Verkooper
promptelijck te voldoen, falden Verkooper ver-
mogen op de felve ghetranfporteerde parthye, tot
uyt-winningh ofte Secretarie te procederen, ofte
oock de iblve weder naer hem nemen, ende die op
fijnen name ende reeckeningh te doen herilellcn,
Mits daer toe veribeckende authorifatie vande Ge-
rechten vande Steden daer het tranfport is ghe-
daen : Welcke authorifatie de Verkoopers op fim-
pele Requefte fal werden verleent. Ende fullen
dien volgende de Verkoopers hare betalinge daer
aen mogen vinden, tot fulcke fomme, als ten ver-
fchijn-dage vande betalinge ter Beurfe ofte Mart-
gangs bevonden fullen werden waerdich te wefen,
gherefbrveert niet te min de felve Verkoopers hare
vordere Actie op de Pcrfoon ende andere goederen
vande Koopers. Ende alfoo wy bevinden dat voor
defen de Contraden vande verkoopinge der Adien,
gedaen tegen den verbode onfes voorgaenden Pla-
caets, tot illufie ende vernietinge vanden effede
des felfs, inhouden fceckere claufule, wacr by den
Kooper t'ecnemael het felve Placaet , ende het
recht van aenwijfinge te cylTchen , is renunchie-
rende, &c. S O O I S Τ, dat Wy mede verbie-
den , voortaen eenige ibodanige renunciatie van
defen onfen Placate ,diredelijck ofte indiredelijck
te doen. Verklarende de felve van nu af voor nul
ende van geender waerden, als onbehoorlijck ende
ftrijdende met onfe goede intentie,ende den dienft.
van dele Landen, ende de goede Participanten der
voorgemelte geodroyeerde Compagnie. Ende fal
den Kooper, niet tegenftaende de ielve renuncia-
tien, gehouden zijn binnen den tijt van veerthien
dagen, den Verkooper tot aenwijfinge ende op-
dracht , foo als voorfz is , te vorderen ende con-
ilringeren, ende fich punduelijck naer den inhou-
den defes Placaets reguleren, op ghelijcke peyne
ende verbeurte van 't vierde - part des bedongen
prijs,al§hier vooren in 't reguard vande Verkoopers
is geftatueert. Gelijck oock gehouden fullen ^ijn
te doen, alle de geene de welcke federt den eerften
Januarij leftleden, eenige Adien onder renunciatie
als voorfchreve, oft fonder de felve, verkocht ende
gekocht hebben inde voorfchreve Ooft - Indifche
Compagnie, daer van noch geen aenwijfinge "oft
opdracht is ghedaen. Wefende onfe meeninge
ende verftant, dat alle verkoopingen ende koopin-
gen van Adien, op tijt inde voorfchreve Compag-
nie gedaen ende gecontradeert federt den eerftcn
-ocr page 326-
■Placaten. vBoeek. i.'Tit. 5. Deel,
560
559
in't calengeren ofte aen klagen, als in't Sententie-
ren ofte VonniiTen, fonder gatie,faveur,diilïrnulatie
ofte verdrach, de wij Ie wy 't fel ve tot dienil ende
welilant der voorfz Landen noodich ghevonden
hebben. Gegeven in 's Graven-Hage in onfc Ver-
gaderingc, onder onfen Contre-zegel, Paraphure
ende Signature van onfen Griffier , den 3 Junij
ieilhien-hondert drie-en-twintich. Was ghepara-
pheert, S. van Haer/holte,vt· Onder ilondt, Ter Or-
donnantie vande Hooch-gemelte Heeren Staten
Generael. Geteeckent,
C. Aerffen.
eieren ende Officieren, dat fy defen onfen Placate
ende Ordonnantie al-omme doen verkondigen,
uy troepen ende publiceren, daer men gewoon lick
is uytroepinge ende publicatie te doen. Lallen
mede den Cancelier ende Raden Provinciael, den
Advocaten Fifcaels, ende Procureurs Generaels,
ende allen anderen Officieren, Rechteren ende Ju-
iliciercn vande voorfz Vereenichde Nederlanden,
dcfen onfen Placatc, Ordonnantie ende Bevelen
te achtervolgen,ende met allen vlijt ende ernft te
doen achtervolgen, mits procederende ende doen-
de procederen tegens den overtreders van dien, foo
HET VYFDE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, VandeHoogeende Mogende Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden, tegens WechJoopers diebmin dienft wandeOofl ofte Weü-
Indifcbe Compagnien begeven hebben 3 werloopent Ofte oock, m tijdt <-van noot haer Schepen «verlaten.
Den^oMey
1615.
hebbe te pretenderen eenige ignorantie, ende de-
ièn onfen Placatc ende Ordonnantie alomme
mach werden achtervolcht, ende de Contraven-
teurs van dien gheilraft naer behooren: Ontbie-
den Wy ende verioecken onfen lieven ende feer
beminden , die Staten , Stadthouderen , Ghe-
committèerde Raeden, ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpective van Gelderlandt
ende 't Graeffchap Zutphen , HoHandt ende
Weil - Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieilandt,
Over-YiTel , Stadt Groeningen ende Ommelan-
den, ende allen anderen Ju ilicieren ende Officie-
ren , dat fy dcfen onfen Placate ende Ordonnan-
tie alomme doen verkondigen, uytroepen ende
publiceren, daer men ghewoonlijck is uytroepin-
ge ende publicatie te doen. Lailen ende bevelen
voorts de Raeden ter Admiraliteyt, den Advoca-
ten Fifcaels ende Procureurs Generaels, ende al-
len anderen Officieren, Rechteren ende Juilicie-
ren vande voorfchreve Vereenichde Nederlanden,
mitfgaders allen Overilen, Colonellen , Admira-
len , Vice-Admiralen , Ritmeeileren, Capiteynen,
Officieren ende Bevelhebberen, defen onfen Pla-
cate , Ordonnantie ende Bevelen te achtervolgen,
Procederende ende doende procederen tegen de
overtreders van dien, foo in 't calangcren ofte aen-
klagen, als in 't Sententieren ende Vonniiïen, ion-
der gratie, faveur, diffirnulatie ofte verdrach , de-
wijle Wy 'tfelve tot dienil ende welilant der voor-
fchreve Landen noodich gevonden hebben, Ge-
geven in 's Graven-Hage in onfe Vergaderinge,
onder onfen Cachet, Paraphure ende Signature
van onfen Griffier, den dertichilen Mayicilhien-
horidert vijf ende twintich. Was gheparapheert,
F. Graeffvan Cuknborghtn' Onder ilondt , Ter
Ordonnantie vande Hoogh Mogende Heeren Sta-
ten Generael. Ende was onderteyekent,/. van
Goch.
Hebbende op 't fpatium het Cachet der fel'
vet
Heeren Staten in rooden Waflche.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen diedefe je-
genwoordigen fullen ficn ofte hoorenle-
"fen, Saluyt. Alfoo Wy dagclijcks ver-
itaen,dat het Crijghs ende Boot's-volck,'t welck
foo te Water als te Lande, met ons believen ende
wel-ghevallen haer in dienil begeeft vande Ooil-
ende Weil-Indifche Compagnien , dickmael met
het geit dat haer op de hant ghegheven wert, ofte
met de Maenden iblts , die hun op hunne aenge-
nomen dienil werden ghcavanceert, wech-loopen,
ende dat arger is, in tijde van noot ofte perijckel,
trouweloos ende tegen haren Eedt, hunne Sche-
pen verlaten fonder confent van haren Schipper,
Commijsofte Commandeur, Daer door de voor-
ièhreve Compagnien perijckel loopen van haere
Schepen ende Goederen te verlicfen, alles ilrec-
kende tot groote fchade ende nadeel van onfe In-
gefetenen ende den Koophandel van defe Landen.
S O O I S Τ, dat Wy hier inne willende voorfien,
gelaft: ende bevolen hebben , lailcn ende bevelen
by defen eenen yeghelijcken, van wat qualiteyt
ofte conditie hy zy, die fich in dienil vande voor-
fchreve Ooilof Weil- Indifche Compagnien fal
hebben begeven, 't zy te Water of te Lande, ende
op fijnen aengenomen dienil eenich geit fal heb-
ben ontfangen, dat hy den felvcn fijnen aengeno-
men dienil eiTeduelick fal voldoen ende naer ko-
men, op pene dat foo wie contrarie doet, ende met
eenich geit op de hant ghegheven, gheavanceerde
Maent-gelden, ofte Wapenen wech-loopt, fonder
fijnen dienil te voltreckcn , arbitralijcken aenden
Lijve fal werden gheilraft naer exigentie van faec-
kcn. Ende foo wie in tijde van noot fijn Schip
verlaet, ofte fonder coniènt van fijn Schipper ,
Commijs ofte Commandeur fich daer van be-
geeft, geilraft fal werden met de koorde, datter de
doot naer volcht, met confifcatie van alle fijne
goederen. Ende ten cynde niemant hiervan en
HET
-ocr page 327-
Concernercnde d'Ooft - Indifehe Compagnio.        5 6z
HET SESTE DEEL.
Notificatie , dat de TZetyintkebberen mande OoH^Indifche Qompagnie hare
necfynwgenfullen doen* Oen g o Mey, Anno \ 6 ζ }.
Perfoonen Hooft-Participanten, als onder de voor-
fchreve Kameren fullen relorteren, omme volgens
d'ordre daer op ghegheven, tot bevorderinge vande
faecken vande voorfchreve Compagnie,ende oock
tot auditie vande te doene reeckeningen, ghe-cm-
ployecrtende gecommitteert te mogen werden.
Ende fullen hare Hooch-Mogende, haere Gecom-
mitteerde tegens den voorfchreve dage mede daer
by lenden, op dat alles met goede directie ende
ondcrlingh contentement ende gheruilheyt, ghe-
daen ende volbracht mach werden.
Aldus ghcdaen ter Vergaderinge vande hoogh-
ghemelte Heeren Staten Generael, in'sGraven-
Hage, op den dertichften Mey, in 't Jacr fefthien-
hondert drie entwintich. Was gheparapheert,
E. vander Marck,vt- Onder itont, Ter Ordonnantie
vande Hooch-gemelte Heeren Staten Generael.
Onderteyckent,C. Aerffcn.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden : Notificeren midts defen alle
_ ende een yeghelijck vande Participanten
inde Vcreenichde Ooil-Indifche Compagnie, dat
de Vergaderinge vande Seventhiene van de felve
Compagnie hare Hooch Mogende heeft doen ver-
klaren , dat de Bewint-hebberen vande refpeétive
Kameren haer ghereet lullen houden , om tegens
den eerilen Julij toekomende te treden in 't doen
vande refpeftive reeckeningen vande felve Com-
pagnie , in conformité vande ordre by hare Hooch
Mogende daer op ghenomen, ende dat daer van
aenvangh ghedaen fal werden vande Kamer van
Amfterdam binnen de felve Stadt, alwaer over
fulcks de' voorfchreve Participanten ten felven
cynde haer fullen mogen vinden, Ordonneren
daer en boven de Participanten vande voorfchreve
Compagnie, dat fy tijdelick onder haere refpedive
Kameren procederen tot verkiefinge van alfulcke
HET SEVENDE DEEL.
Placaet, Vande Doorluchtige % Hooge ende Mogende Heeren, Mijne Heeren
die Staten Generael der Vrye Vereenichde Nederlanden, haer byverboden tvort het brengen inde
felve Landen, man eenigePoederen, <van Peper 3Notenp Mach9 ofte <-van eenige andere Specerijen.
In date den
24 lanuarij 1617.
E Staten Generael der Vereenichde Neder-
' landen, Allen den geenen die defe jegen-
woordigefullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. DOEN TE WETEN, Alfoowyin't
feecker bericht zijn,ende by experientie bevonden
vvert, Dat uyt andere Landen in defe Vereenichde
Provintien ghefonden , ende in ghebracht werden
vele Poederen van Peper, Noten ende Macis, die
hier te Lande onder de Speceryen vermenght ende
verkocht werden. Ende dat door fulcke vcrval-
fchinge niet allcenlijck die Bewinthebberen vande
Ooft-Indifche Compagnie gheblameert, de Koo-
pers van foodanige Speceryen grootelijcx ghefrau-
deert, maer oock alle de Speceryen vande voorfz
Compagnie in merckelijcke difrepütatie gebracht
werden , Daer nochtans die voorfchreve Bewint-
hebberen , rot verhoedinge van foodanige vermen-
ginge ende vervalfchinge altijts gewoon zijn ghe-
weeft, ende noch zijn, hare Poederen in 't Water te
doen fmijten, ghelijck als mede doen die Portuge-
fen ende Caftilianen, fonder yets daer van te bewa-
ren, ofteaenyemantteverkoopen. SOO IST,
dat Wy, omme de voorfchreve frauden ende in-
convenienten voor te komen, ende de Speceryen
vande voorfchreve Ooft-Indifehe Compagnie in
reputatie te houden ende conferveren, Wy verbo-
den ende gheinterdieeert hebben, verbieden ende
interdiccren mits dcfen allen ende een yeghelijck
Koopman, Schipper, Voerman ofte anderen, wie
die zijn,eenige Poederen van Peper,Noten, Macis
ofte Van eenige andere Speceryen inde voorfchre-
ve Vereenichde Nederlanden t'Schcep, te Wagen,
te Paerde, ofte op den hals in eenigcr manieren
(als geene loyale Koopmanfchap wefendc) te
brengen, by verbeurte ende confifcatie vande voor-
fchreve Poederen, ende daer en boven vande pene
van hondert gouden Rijders, tot laft vanden In-
brenger : t'Appliceren een derden-deel daer van
tot behoef vanden Acnbrenger,het tweede derden-
deel tot behoef vanden Officier die de calengie
doen fal, ende het reilerende derden-deel tot be-
hoef vanden Armen vande Plaetfe daer fulcke
Poederen achterhaelt fullen werden. Ende op dat
hier van niemant ignorantie en pretendere, Ont-
bieden ende verfoecken die Heeren Staten, Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raden, ende Gede-
puteerde Staten vande Provintien refpeftive van
Gelderlandt, ende 'tGraeffchap Zutphen, Hollant
ende Weft-Vrieflant, Zeelant, Utrecht, Vricilanr,
Over-YlTel, Stadt Groeningen ende Ommelan-
den , ende allen anderen Jufticieren ende Officie-
ren, datfy dele onfe Ordonnantie van ftonden aen
alomme doen verkondigen, uytroepen, publiceren
ende affigeren in alle Pleckenvan dele Landen,
daer men gewoonlijck is dufdanigen uytroepinge,
publicatie ende affixie te doen, Laften ende be-
velen voorts die Raden ter Admirali At, den Ad-
vocaten Fifcaels, Mitfgaders den Admiralen, Vice-
Admiralen , Capiteynen, Officieren ende Bevel-
hebberen, defe onfe Ordonnantie te achtervolgen,
Ν η                    ende
-ocr page 328-
Placatert-/. 2. Boeck. 2. Tit*
5^3
5^4
Griffier, op den vier-en-twintichften dach der
Maent van Januario, in 't Jaer ons Heeren
duyfent iês hondert ende feventhien. Was
gheparapheert, B. van WeflerhoUt, vc' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Hoogh - ghe-
meke Heeren Staten Generael. Gheteeckent,
C. Aerjjen. Zijnde daer op ghedruckt het
Contre - Zegel der felver Heeren Staten in rooden
WaiTche.
ende doen achtervolgen , Procederende ende
doende procederen tegens de Contraventeurs en-
de overtreders van defen totte voorfchreve pey-
nen,fondcr gratie, oogh-luyckinge, faveur,difli-
mulatie ofte verdrach: want wy tot welvaren van-
den Lande, ende de goede Inghefetenen vande
felve fulcks hebben bevonden te behooren. Ge-
geven in 's Graven-Hage , onder onfen Contre-
■Zegel, Paraphure , ende Signature van onfen
DEN TWEEDEN TYTEL.
Vervattende generael Odroy , voor die geene die
nieuwe Plaetfen ontdecken-*·
Placaet vaude Staten Generael.
Generael (Xtröy, voor die geene die eenige nieuwe Taffagien, Havenen,,
Lande» ofi Plaetfen feilen ontdecken. In date dm 27 Moert 16Ί 4.
delen willen noodigen, ende'over fulcks geoctroy-
eert ende gheconfenteert, odroyeren ende confèn-
teren by defen, dat die geene die eenige nieuwe
PaiTagicn, Havenen, Landen ofte Plaetfen van nu
voortaen fal ontdecken, hy de felve alleenlijck fal
bevaren ofte doen bevaren voor vier reyfen, fonder
dat yemant anders direclelijck ofte indirecteüjck
de felve nieuwe ontdeckte ende gevonden PaiTa-
gicn , Havenen, Landen ofte Plaetfen fal mogen
uytte Vereenichde Landen befeylen, bevaren ofte
frequenteren, voor dat den eerflen bevinder ende
ontdecker de felve vier reyfen felfs fal hebben ghe-
daen, ofte doen doen , op peyne van confifcatie
vande Schepen ende goederen daer mede hier je-
gens fal worden gheattenteert, ende een mulde
van vijftich duyfent Nederlandtfche Ducaten ten
profijte vande voorfchreve Bevinder ofte ontdec-
ker. Welverftaende dat den Bevinder die eerfte
reyfe gedaen hebbende, ghehouden fal weien bin-
nen veerthien dagen nae fijne inkomite vande fel-
ve reyfe ons te doen pertinent rapport vande voor-
fchreve ontdeckingen,ende iijn wedervaren,omme
't felve gehoort, by ons gearbitreert ende verklaert
te worden (nae de ghelegentheyt ende diflantic)
binnen wat tijdt de voorfchreve vier reyfen vol-
bracht fullen moeten worden : Behoudelijck dat
Wy by defen niet en verftaen eenige prejuditie
ofte verminderinge te doen aen onfevoorgaende
Oclroyen ende Conceifien. Ende lbo verre in ofte
ontrent een tijdt, ofte in een Jaer, een ofte meer
Compagnicn fulcke nieuwe PaiTagicn, Landen,
Havenen ofte Plaetfen vinden ende ontdecken,
dat de felve te famen dit ons Oelroy ende Privile-
gie fullen genieten. Ende in gevalle eenige ghe-
fchillen ofte difFerenten defen aengaende ofte an-
derfmts uyt defe onfe Conceflïe komen te rijfen
ofte ontftaen, fullen de Mve by ons worden gede-
cideert, waer naer hem een yegelijck fal hebben te
reguleren. Ende ren eynde defe onfe Conce/Tïe
tot een yegelijcks kenniife mach komen, hebben
wy
Ie Staten Generael vande Vercenichde
Nederlanden , Allen den geenen die defe
jegenwoordige fullen fien oft hooren le-
ien,
Saluy t. DOENTEWETEN,
AliooWy verilaen eerlijck ,dicnillijcltende praiïj-
telijck voor defe Landen, ende tot vorderinge van
den .weJftant van dien , oock tot onderhoudt van
het Zeevarende Volck te weien, dat die goede In-
ghefetenen verweckt ende gheencourageert wor-
den ,omme hen te employeren ende verkloecken
in 't ondcrioecken ende ontdecken vande Pafla-
gien , Havenen, Landen ende Plaetfen, die voor
clcfen niet ontdeckt ofte bevaren zijn gheweeft ,
ende by eenige Koopluy den ons openinge is ghe-
dacn , datiyluydcn door Godes ghenadige huipe,
met diligentie, mocyten, periculen ende kollen,
hen daer toefulcks verhoopen te employeren, dat
daer van goede vruchten fouden ftaen te verwach-
ten , indien onfe beliefte ware, hen te oftroyeren,
privilegieren ende begenadigen , dat fy die PaiTa-
gien, Havenen, Landen ende Plaetfen , by hen-
luyden van nieuws te vinden ende ontdecken,
alleen fouden mogen bevaren, befeylen ende fre-
quenteren voor fes reyfen in recompenfe van hare
kollen, moeyten ende periculen : Met interdidie
dat niemant dircctelijck ofte indire&elijck de Mve
PaiTagicn, Havenen, Landen ofte Plaetfen foude
mogen bevaren, befeylen ofte frequenteren, voor
ende al eer die ecrile ontdeckers ofte bevinders
dcrfclvcr,de voorlchreve fes reyièn fouden hebben
volbracht. S O O IS Τ, dat Wy de voorfchreve
fake rijpelijck overgewogen hcbbende,ende bevin-
dendealshiervooren verhaeltis, het voorfchreve
voornemen voor den welitant der Vereenichde
Landen loffelijck, eerlijck ende dienilelick. Ende
willende het befoeeken voor alle ende een yeghc-
lijck vandeAgefetenen defer Landen vry ende ge-
meen maecken, hebben by defen allen ende een
yeghclijck vanden Inghefetenen der Vcreenichde
Nederlanden tot het voorfchreve onderfoeck by
-ocr page 329-
5^5 Concernerendc de Weft-Indifche Compagnie^. $66
Was gheparapheert , I,
Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
ghemelte Heeren Staten Generael. Geteec-
kent, C. Aerffen. Zijnde daer op ghedruckt het
Contrc-Zegel der felver Heeren Staten in rooden
Waflche.
wy geordonncert, dat defc inde Vereenichde Lan-
den ter gewoonlijcker plaetfen genubliceert ende
aengeflagen fal worden. Aldus gnedaen ter Ver-
gaderinge vande Hooch-ghemeltc Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hage den feven-en-twin-
tichften Martij fefthien - hondert ende veerthien.
DEN DERDEN TYTEL
Vervattende de Placaten concernerende de Weil-
Indifche Compagnio.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
1. O&roy, Tïj de Hooge Mogende Heeren Staten (jenerael 9 verleent
aende Wefl-lndifche Compagnie^ in date den derden Iwij 1621.
nerale Compagnie, die wy uyt fonderlinge aiïeclie
tot den gemeynen welftant, ende omme de Inge-
fetenen van dien te confervcren irt goede Nccrin-
ghe ende vvelvaert, fullen mainteneren ende ver-
ftereken metonfc hulpe , faveur ende aföllentie,
voor foo veel den jegenwoordigen (tact endeghe-
italtenifleder Landen cenichfinskan verdragen,
ende daer toe te.voorfien met behoorlijck O&roy,
ende met de Privilegiën ende Exemptien hier naer
volgende, Te weten :
I.
Dat binnen den tijtvan vier-cn-twi'ntich Jaren,
niemant vande Ingeboorncn ofte Ingeiêtenen de-
fer Landen, ander? dan alleen uyt den Naem van
deiê Vereenichde Compagnie uyt dcfe Vereenich-
de Nederlanden, nochtcoock van buyten de felve
Landen fal mogen varen ofte Negotieren op de
Kuilen ende Landen van Africa, vanden Tropico
Cancri ,tot Cabo de bonne Efperance, nochte op
de Landen van America, ofte Weft-Indien, begin-
nende van 't Zuyt-eynde van Terra Nova, door de
Straten van Magellanes , Ie Maire , ofre andere
Straten ende Pauagien daer ontrent ghclegen, tot
de Strate van Anjan , foo op de Noort-zee, als op
de Zuyt-zee, nochte op eenige Eylanden aende
eene ende andere zijden ende tulTchen beyden ge-
legen: Mitfgaders op de Auftraelfche ofte Zuyacr-
landen, ftreckende ende leggende tuifchen bey-
de de Meridianen, raeckende in 't Ooflen de Cabo
de bonne Efperance, ende in 't Weftcn het Ooft-
eynde van Nova Guineaincluys. Ende foo wie
fondcr confent van defe Compagnie hem fal ver-
vorderen te varen, ofte te Negotieren op eenige
Plaetfen binnen de voorfz Limiten , defc Com-
pagnie gheaccordeert, dat fal zijn op de verbeurte
vande Schepen ende Goederen, die bevonden ful-
len werden op de voorfchreve Kuften ende Gewe-
ilcn te handelen, de welcke datelijckende al om-
me van wegen de voorfchreve Compagnie, aenge-
taft, ghenomen ende als vcrbeurt,ten behoeve van
de felve gehouden fullen mogen werden, Ende in
Nni                  cas
! E Staten Generael der Vercc-
j nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defe jegenwoordige
fullen fien ofte hooren lefen,Sa-
luyt. DOEN TE WE-
TEN, dat Wy bemerekende
den vvelftant dcfer Landen, en-
de welvaren vande Ingefetenen van dien.prineipa-
lijck te beitaen by de Scheep-vaert endfe Koop-
handel , die van allen ouden tijden uyt de felve
Landen geluckclijck ende met grooten zegen ghe-
dreven is geweeft, op alle Landen ende Kóningh-
rijeken. S O O I S T, dat Wy begeerende dat
de voorfz Ingefetenen , niet alleen by haere voor-
gaende Navigatie, Traffijcque ende Hanteringe
werden gheconfervcert, maer oock dat haer Traf-
fijeque foo veel moghelijck fouden mogen töe-ne~
men, byfondcr in conformiteyt vande Tradaten,
Allianticn , Verbonden ende Entrccourfen, op de
Trafficque ende Zee-vaert met andere Princen,
Rcpublrjcqucn ende Volckeren eertij ts gemaeckt,
die wy in allen deelen pun&uelick verftaen onder-
houden ende achtervolght te moeten werden:
Ende wy by experientie bevinden, datibnder ghe-
meene hulpe , aiïiilcntie ende middelen van een
Generale Compagnie, niet vruchtbaerlijcks inden
Quartieren hier nacr ghedcfigncert, ghedreven, be-
fchermt ende gemainteneert en kan werden, mits
de groote avonturc van Zee-rooveryen, extorfien
ende anderfints , die op foo groote verre reyfen
zijn vallende , Soo hebben wy midts verfcheyden
ende andere pregnante redenen ende confidera-
ticn ons daer toe moverende, met rijpe deliberatie
van Racde,ende uyt hooclvdringende ooriaecken,
goct gevonden, dat die Scheep-vaert, Handelinee
ende Commercien inde quartieren van Weit-
Indien ende Africa ende anderen hiernaer ghedc-
figncert, voortaen niet anders en fal werden gedre-
ven , dan met gemecne vereenichde macht vande
Koopluydcn ende Ingefetenen defer Landen,ende
dat tot dien eynde opgetccht fal worden eene Ge-
-ocr page 330-
PlacateiL-ί. 2. Boeck, j.Tit. ï.Deel.
5^8
5Ó7
der voorfz PJactfen infchijn van vrientfchap be-
drogen , ofte qualijck ghetraacert mochte werden,
ofte dat in 't vertrouwen van eenige Penningen
ofte Koopmanfchappen, de felve fonder reilitutie
ofte betalinge daer van te genieten, gehouden wor-
den , dat fy de fchade naer ghelegentheyt derfaec-
ken, ende naer dat fy beft fullen vermogen', fullen
doen repareren , deur alfulcke middelen als men
gevoechlijck fal konnen doen.
V.
Ende alibo tot plantinge, verfèeckeringe ende
defeniie van defen handel, oock noodich fal zijn
eenich Krijghs-volckmede te nemen , Sullen wy
naer de conftitutie van't Laodt ende gelegentheyt
van faecken, de voorfz Compagnie voorfien met
foodanich Volck van Oorloge, van Commande-
ment ende van Fortificatien, als noodich fal wefen,
mits dat die by de Compagnie fullen worden be-
taelt ende onderhouden.
VI.
De welcke boven den Eedt die fy aen ons ende
Sijn Excellentie hebben gedaen, oock fwecren ful-
lenjhet Commandement vande voorfz Compagnie
te volgen, ende hare faecken te helpen voorderen
naer haer befte vermogen.
VII.
Dat de Provooften vande Compagnie aen Lant
fullen mogen apprehenderen hetKrijgs-volck ende
ander Volck van Oorloge,dat hen in dienfte vande
voorfz Compagnie begeven heeft, ende de gheap-
prehendeerde t'Scheep brengen, *t zy in wat Ste-
den, Plaetfen ofte Jurifdiftien van defe Landende
felve bevonden mochten werden, Mits dat de Pro-
vooften te vooren fullen aenfpreken d'Officiers
ende Magiftraten vande Steden ende Plaetfen
daer fulcks valt.
VIII.
Dat wy egeen Schepen, Gefchut ofte Ammu-
nitieu van defe Compagnie tot dienfte defer Lan-
den en fullen nemen, dan metconfent vande felve
Compagnie.
IX.
Hebben voorts defe Compagnie gheocTioyeert,
geprivilegeert ende ghegunt, odroyeren ende gun-
nen mits defen,dat fy met alle hare Schepen ende
goederen vry fullen mogen palieren voor-by alle
Tollen eenige der Vereenichde Provinciën toeko-
mende,endedatfy de felve vryheyt fullen gebruye-
ken in fulcker voegen als de vrye Ingefetenen van-
de Steden defer Landen daer inne hare vrydom-
men zijn genietende, oock niettegenftaende eeni-
ge onvrye Periöonen in deiè Compagnie zijn par-
ticiperende.
X.
Dat alle de goederen die deiè Compagnie , ghe-
d uyrende den tijd t van acht eerft-komende Jaren,
fullen uyt defe Landen voeren nae de quartieren
van Weft-Indien ende Africa, ende andere binnen
de voorfz Limiten begrepen, ende die fy van daer
in defe Landen fullen brengen , fullen wefen vry
van uytgaendeende inkomende Convoyen: Weï-
verftaende by lbo verre naer de expiratie vande
voorfchreve acht Jaren, den Staet ende gelegent-
heyt defer Landen niet toe en laet dien vrydom
van acht Jaeren noch voor een tijdtvan Jaerentc
continueren, dat de felve goederen daer naer,
nochte
cas foodanige Schepen ofte Goederen verkocht
mochten wefen, ofte in andere Landen ofte Have-
nen in-gheloopen, fullen de Reeders ende Partici-
panten voor de waerde vande felve Schepen ende
goederen mogen werden geexecuteert: Uytgefbn-
dert alleen, dat de geene die voor date van dit
O&roy , uyt defe ofte andere Landen, op eenige
der voorfz Kuilen uytgcloopen ofte uytgefonden
zijn , hunne handelinge totten uytkoop haerder
goederen, ende weder-kommen in defe Landen,
ofte anderfints, ter expiratie toe van haer Oélroy,
foo fy voor defen eenich hebben verkregen, fullen
vermogen te continueren, ende langer niet: Be-
houdelick dat naer den eerften Juhj fefthien hon-
dert een ende twintich, dage,, ende tijde des in-
gancks van defen Oékoye, niemant eenige Sche-
pen ofte goederen en fal vermogen uyt te feynden
naer de Quartieren in defen Odroye begrepen, al-
wacr 't dat voor date van dien defe Compagnie
noch niet eyntelick en ware gefloten: Maer fullen
daer inne voorfien fulcks als behoort, tegens den
geenen die wetens in fraude van defe onfe goede
mecninge het ghemecne befte foecken te fruftre-
ren : Welverftaende dat de Zout-vaertop Ponte
del Ré fal mogen werden gecontinueert, op condi-
tien ende Inftrudien by ons daer van verleden ofte
te verlijden , iönder aen defen Oclroye anders te
wefen verbonden.
II.
Dat voorts de voorfchreve Compagnie op onfen
Name ende authoriteyt, binnen de Limitcn hier
vooren ghcftelt, fal mogen maecken Contraéten,
Verbintcniilen ende Aliiancien met de Princèn
ende Naturelen vande Landen daer inne begrepen,
mirigaders aldaer eenige FortreiTen ende verieec-
kertheden bouwen, Gouverneurs, Volck van Oor-
loge , ende Officiers van Juilitie, ende tot andere
nootelijcke dienften, tot confervatie vande Plaet-
fen, onderhoudinge van goede ordre, Politie ende
Juilitie: Eenfamentlijck tot voorderinge vande
Neeringe Hellen, deporteren ende af ilellcn, ende
wederom andere in nare plaetfe furrogueren, naer
fyluyden naer gelegentheyt van faecken fullen be-
vinden te behooren: Voorts populatie van vrucht-
bare ende Onbewoonde Quartieren mogen bevor-
deren, ende alles doen dat den dienft der Landen,
profijt ende vermeerderinge vanden handel fal ver-
eyfehen. Ende fullen die vande Compagnie ons
iucceilivelijck communiceren, ende over-leveren
foodanige Contracten ende Aliiancien als fy mette
voorfchreve Princen ende Natiën fullen hebben
gemaeckt, mitfgaders de ghelegcntheyt vanden
Fortreilen , verfeeckerthcden endepopulatien by
henluyden ter handen genomen.
III.
Bchoudelick dat fylieden eencn Gouverneur
-Generacl verkooren, ende voor hem Inftrudh'e ge-
concipicert hebbende, de felve daer naer by ons ge-
approbeert ende Commiffic ghegeven fal worden,
Ende dat voorts foodanigen Gouverneur Generael,
foo wel als andere Vicc-Gouverneurs, Comman-
deurs ende Officieren, gehouden fullen wefen den
cedt van getrouwichcy t aen ons te doen,ende oock
aende Compagnie.
mi.
Ende indien de voorfz Compagnie op eenige
-ocr page 331-
5Ó9 Concernercnde de Weft-Indifche Compagnio. 570
ken zijnde , eerft by lotinge fal veranderen een
derde-part van 't getal vande Bewinthebbers, ende
twee Jaren daer nae gelijcke derde-part, ende d'an-
dere twee volgende Jaeren het lefte derde-part,
ende voorts fucceifivelickde outfte in dienitezijn-
de laten afgaen: Ende dat in plaetiè vande afgaen-
de , ofte vanden geenen die voor ofte naer foude
mogen aflijvich, oftom andere redenen verlaten
worden, by de Bewinthebberen, foo blijvende als
af-gaende, mitfgaders by de Hooft-Participanten
die in Perfoone, ende op hare koften daer by fullen
willen komen, drie andere fullen worden genomi-
neert, uyt welcke de voorfz refpedive Provintien,
Gedeputeerdens ofte Magiftratën, nieuwe Eledie
van Bewinthebber fullen doen, ende de vacante
Plaetfen fucceiïïvelick fuppleren. Ende fullen voor
Hooft-Participanten ghehouden worden, die voor
hun eygen foo veel participeren als de refpeftive
Bewinthebberen zijn doende.
XV.
Dat men de rekeninge vande equipagie enuyt-
ruftinge vande Schepen mette dependentien van
dien, fal doen drie Maenden naer 'tvertreck vande
Schepen, ende een Macntdaer na Copyen aen ons,
ende aende refpeclive Kameren feynden: Ende
vande retouren, mitfgaders vande verkoopinge der
felver, fullen de Kameren (foo dickwils wydatgoet
fullen vinden, oft fy vande Kameren daer toe ver-
focht werden) Staet acn ons, ende aen malkande-
renoYerfchickcn.
XVI.
Dat men alle fes Jaren fal maecken generale
Reeckeninge van alle uytreedingen ende retouren,
mitfgaders van winfte ende verlies vande Com-
pagnie, te weten,cen vande Negotie,endc een van-
der Oorloge, elck apart: Welcke Reeckeninge in't
openbaer fullen worden gedaen, naer voorgaende
affixie van billetten, ten eynde yeder een daer by
Intereft hebbende, op 't hooren vande felve reec-
keninge fal mogen komen : Ende indien voor de
expiratie van't levende Jaer, de Reeckeninge in
manieren voorfchreve niet werden gedaen, fullen
de Bewinthebberen verbeuren heure Provifien,die
tot proffijt vanden Armen fullen werden bekeert,
ende fyluyden evenwel ghehouden blijven haérei
Reeckeninge als vooren te doen , binnen fulcken
tijde, ende op foodanige peynen, als by ons tegens
de gebreeckigen fullen werden geftatueert. Ende
fal niet te min ondertuiïchen vande winfte vande
Negotien uytdeelinge gedaen worden , fo dickwils
als men bevinden fal datter thien ten hondert ge-
profijteert fal zijn.
XVII.
Niemant fal, gheduerende den tijdt van defen
Odroye, fijn Capitael ofte ingheleyde Penningen
uyt defe Compagnie mogen trecken: Gelijck men
oock gheen nieuwe Participanten fal mogen inne-
men : Dan indien ter expiratie van vieren twintich
Jaren mochte goet ghevonden werden defe Com-
pagnie te continueren, ofte een Nieuwe op te rech-
ten , fal finale Reeckeninge ende eftimatic by de
Negenthien met onfe kenniife ghedaen worden,
van alle 't geene defe Compagnie is toe-behooren-
de, als oock vande nooteüjcke koften die by de
felve zijn gedaen, ende yeder een vermogen na de
voorfz af-rekeninge ende ghedane eftimacien, fijne
Nn 3                      Pen-
nochte oock de waren uyt de quartieren in dcfen
O&roye gedefigneert, ghekomen, ende wederom
uyt defen Lande gaende , inde uytgaende Con-
voyen ende Licenten, geduyrende den gheheelen
tijdt van deièn Oclxoye , niet hooger by ons fullen
werden befwaert, dan die jegenwoordelijck be-
fwaert zijn, ten ware wy wederom in Oorloge
quamen te geraecken, in welcken ghevalle alle de
voorfchreve goederen ende Waren niet hooger by
ons en fullen werden befwaert, als die op de laefte
Lijile by tijde vanden Oorloge befwaert zijn ghe^
weeft.
XI.
Ende op dat defe Compagnie foude mogen be-
ftaen by een goede Regieringc, ten meeftén pro-
fijte ende contentement van alle de Participanten,
Soo hebben Wy geordonneert, dat de felve Regie-
ringe fal beftaen in vijf Kameren van Bewintheb-
beren, als een binnen Amfterdam, die hebben fal
de adminiftratie van vier negende-parten; een Ka-
mer in Zeelandt, voor twee negende-parten : Een
Kamer op de Maze, voor een negende-part: Een
Kamer in 't Noorder-quartier , voor een negende-
part : Ende de vijfde Kamer in Vrieflandt, mitfga-
ders Stadt ende Landen mede vooreen negende-
part, op de Conditie in het Regifter van onfe Refo-
lutien geftelt,ende de Acle daervan verleden:Ende
fullen de Provintien inde welckcgeen Kameren
en fullen zijn, mctiöo vele Bewinthebberen wer-
den geaccommodeert,ende over de tefpedive Ka-
meren verdeelt, als fylieden hondert duyfenden
guldens in defe Compagnie furneren fullen,
XII.
Dat de Kamer van Amfterdam fal beftaen van
twintich Bewinthebbers: De Kamer van Zeelandt
van twaelf: De Kameren vande Maze ende van 't
Noorder-quartier, elck van veertien: Ende de Ka-
mere van Vrieflandt, mitfgaders van Stadt ende
Landen, mede van veertien Bewinthebbers : Ten
ware naemaels bevonden wort, dat dit werek niet
anders dan met meerder getal van Perfoonen uy t-
gèvoert foude konncn werden, in welcken gevalle
't felve met kennifle vande ncgenthien, ende met
onfe goct-vindinge, ende anders niet, fal mogen
werden vermeerdert.
XIII.
Ende werden de Staten vande refpe&ive Veree-
nichde Provintien ghcauthorifeert, 't zy voor hun
Ed: Mog: haerc ordinarife Gedeputeerdens, ofte
voor de Magiftraten der Steden haerer Provincie,
foodanige ordre te ftellcn op de aentcyekeninge
vande Participanten , mitfgaders de verkiefinge
vande Bewinthebberen, als fy naer de Conilitutie
vande felve haere Provintie fullen bevinden te be-
hooren: Mits dat niemant inde Kamer van Am-
fterdam tot Bcwint-hebber verkooren fal worden,
dan die geene die inde Compagnie voor fijn eygen
fal participeren terfomme van fes duyfent guldens:
inde Kamer van Zeelant, ter iömme van vier duy-
fent gulden -. ende inde Kameren vande Maze,van
't Noorder-quartier ende van Vrieflant .mitfgaders
Stadt ende Landen, ter fomme van ghelijcke vier
duyfent guldens.
XIIII.
Dat de cerfte Bewinthebbers fullen dienen den
tijt van fes Jaren, ende dat rrien de felve overftre-
-ocr page 332-
PlacateoLi. α. Boeck
572
XXIII.
Ende of't gebeurde dat inde voorfeydc Genera-
le Vergaderinge eenige wichtige faecken voor-
vielen ,daer inne fy niet wel en konden verdragen,
ofte dat fy iclfs hun iÖuden mogen befwaert vin-
den, om elckanderen te overftemmen, dat 't felve
gelaten fal worden tot onfe decifie: Ende 't geene
dien aengaende goet gevonden fal worden,fal ach-
tervolght ende na gekomen worden,
XXIIII.
Ende fullen alle Ingefetencn defer Landcn,ende
oock van andere Landen,by openbare affixien van
biljetten, binnen den tijt van een Maent naer date
van dcfen t'affïgeren, gewaerfchouwt worden, dat
fy binnen den tijdt van vijf Maendcn, innegaende
den eerften Julij defes Jaers fefthieivhondert ecn-
en-twintich in defe Compagnie fullen worden ge-
admitteert,ende dat iy hunne Penningen, die fy
fullen willen inleggen , fullen mogen op brengen
in drie termijnen; Te weten een derde-part ter ex-
piratie vande voorfchreve vijf Maenden, ende d'an-
der twee derde-parten op drie achter een volgende
Jaren, ten ware de voorfchreve Generale Vergade-
ringe bevonden , dat men defe Termijnen ibude
mogen verlengen , daer van de Participanten te
vooren by afTixie van billetten fullen werden ghe-
adverteert.
XXV.
De Schepen vande reyiè weder komende/uilen
wederom aenkomen ter plaetfen daer fy afgefeylt
zijn, ende of door fortune van Weder ende Wint,
de Schepen van 't eene Quartier uytghefeylt, aen-
quamen in het ander, als die van Amilerdam ofte
van 't Noorder-quartier in Zeelant ofte inde Maze,
ofte die van Zeelandt in Hollandt: ofte die van
Vrieilandt, mitfgaders Stadt ende Landen in een
ander Quarticr: dat niet te min elckc Kamer de
adminiftratie ende bewint van hare uytgbefondcn
Schepen ende Koopmanfchappen fal behouden,
ende dat iy de iclve fullen mogen verfeynden ende
vervoeren nae de Quartiercn daer de Schepen wa-
ren uytgefeylt, 't zy met de felve ofte andere Sche-
pen, mits dat de Bewinthebbers der felver Kamer,
gehouden fullen zijn haer felfs in Perfoon te laten
vinden ter Plaetfe daer de Schepen ofte goederen
aenghekomen zijn, ende geene Facteurs daer over
fullen vermogen te ftellcn : Maer in ghcvalle haer
felfs niet ghelegcn en ware te reyfen, dat iy als dan
de Bewint-hebberen vande Kamer daer de Sche-
pen gearri veert zij n,totte adminiftratie fullen com-
mitteren.
XXVI.
Als d'een oft d'ander Kamer eenige Koop-
manfchappen ofte rctouren uyt die Quarticren
binnen de voorfchreve Limiten begrepen, ghekre-
gen heeft, daer van dat d'ander niet en is verfien,
fal gehouden wcfen die Kamer die ongeprovideerc
is, op haer verfoeck naer ghelegcn thcyt vande face-
ke te provideren ende 't goet te fenden, ende als
fy uytvcrkocht fullen hebben, noch meer te ièyn-
den. Dat van gelijcken de Bewinthebberen van-
de reipeclive Kameren, eenige Periöonen tot de
equipagien,ofte anderfints uytandere Steden daer
Kameren ofte Bewint-hebbers zijn, van noode
hebbende, daer toe de Bewinthebberen van defe
Compagnie fullen moeten verfoecken ende em-
ploycren,
571
Penningen te lichten, ofte inde volgende Compa-
gnie naadvenant van dien ,in 'tgheheelofte deel,
te continueren ofte participeren, Endefalin fule-
ken gevalle de volgende Compagnie de reilanten,
die volgens de Reeckeninge ende eftimatie bevon-
den fullen \vorden,tot haren lafte moeten nemen:
Ende de Participanten , die inde Compagnie niet
fullen goet vinden te continueren,haer contingent
betalen, op alfulcke termijnen als de Negenthien
met onfe kennifle ende goet-vinden fullen bevin-
den te behooren.
XVIII.
Dat foo dickwils het van noode fal zijn een Ge-
nerale vergaderinge vande voorfz Kameren te hou-
den, 't felve fal gefchieden by negentien Perfoonen,
daer inne uyt de Kamer van Amilerdam fullen
compareren acht: uyt Zeelant vier: vande Maze
twee: uyt het Noorder-quartier twee: uyt Vricflant,
mitfgaders Stadt ende Landen twee. Welverilaen-
de dat den negenthienden Perfoon, ofte foo veel
meer als wy t'elckens. fullen goet vinden, by ons fal
worden gedeputcert, omme inde voorfz Vergade-
ringe de faceke vande Compagnie ten beften te
helpen dirigeren.
XIX.
Van vvelcke Generale Vergaderingc vande voor-
fchreve Kameren , alle faecken dcfe Compagnie
aengaende, verhandelt ende beilootcn fullen wer-
den : Wclverilaende dat in faecken van Oorloge
op de genomen Reiölutie,vcrfochtfal worden onfe
approbatie.
XX.
De voorfchreve Generale Vergaderingc beichre-
ven zijnde, fal te iamen komen om te reiblvcren,
wanneer men fal equiperen , hoe veel Schepen
men op elck Quarticr fal fenden, de Compagnie
in 't gemeen betreffende, fonder datd'een oftd'an-
der Kameryet ial mogen acnrichten buyten de
voorfchreve gemcene Refolutien, maer fullen ghe-
houden zijn de felve te effectueren ende in't werck
te {tellen. Ende indien eenige Kamer bevonden
werdein ghebreceke te zijn de ghemecne Refolu-
tien te achtervolgen, ofte te contravcnieren, Heb-
ben Wy de felve Vergaderingc geauthorifeert, en-
de authoriferen by dcfen , om foodanich ghebreck
ende contraventie metten eerften te doen repare-
ren, wacr inne wy des verfocht zijnde, haer fullen
aififteren.
XXI.
De felve Generale Vergaderinge fal ghchouden
worden de eerile fes Jaeren binnen de Stadt van
Amilerdam, ende twee Jaren daernae in Zeejant,
ende foo voorts van tijde tot tijde inde voorfz twee
Plaetfen.
XXII.
De Bewinthebberen die van wegen de Compa-
gnie ghecommitteert zijnde, van Huys fullen rey-
fen , 't zy op de voorfcyde Vergaderinge ofte el-
ders,fullcn voor haer teer-koftcn ende dach-gelden
hebben vier gulden 's daeghs, boven de Schuyt
ende^ Wagen-vrachtcn : Welveritaende dat die
geene die vande cene Stadt. nae de andere reyfen,
om die Kameren als Bewinthebberen ende Regier-
ders te frequenteren, egeen dach-gelden ofte reys-
koitcn en fiillen ontfangen , tot lafte vande Com-
pagnie.
-ocr page 333-
573 Concern erende de WeftJndifche Compagnie. 574
Staet gheraeckten, dat hy niet en konde voldoen
't geene hem fijner adminiilratie aengaende, ver-
trouwt ware, ende daer door eenige fchade moch-
te komen,fal weien tot laile vande Penningen die
alfulcke Bewinthebberen hebben in Compagnie,
de welcke oock voor haer adminiilratie fpecialijc-
ken zijn verbonden, 't welck oock plaetfe fal heb-
ben ten refpede van alle de Participanten, die uyt
faecke van koop van goederen, ofte anderfints De-
biteurs vande Compagnie fouden mogen wefen*
ende fal gereeckent worden in allen fchijne,of haer
ingeleyde Penningen tegcns'tgeen fy de Compa-
gnie fchuldich zijn, van aenbeginne waer ghecom-
penfeert, ende by recontre gedoodet.
XXXIllI.
De Bewinthebbers vande refpe&ive Kamers,
fullen refponderen voor hare Caiïiers ende Boeck-
houders.
XXXV.
Dat alle de Waren van defe Compagnie, die by
den gewichte verhandelt fullen worden, verkocht
fullen worden op eendcrley ghewichtc, te weten,
op de fwaertc van 't ghewichtc Yan Amilerdam,
ende dat men alfulcke Waren fal mogen overflacn
binnen Schceps-boort ofte inde Pack-huyfen, fon-
der daer van eenigen Accijs, Impoil ofte Waegh-
gelt te betalen t mits dat de felve verkocht zijnde,
niet anders fullen mogen worden ghelevcrt dan
ter Wage, ende midts betalende den Impoil ende
Waegh - geit, foo dickwils als fy worden ghealic-
neert ghelijck andere goederen, die Wage fubjed
zijnde.
XXXVI.
Dat men de Periöoncn ofte Goederen der Be-
winthebbers niet en fal mogen arreilcrcn, bcfetten
ofte becommeren , om van hen te hebhen Reec-
keninge van adminiilratie vande Compagnie,
noch oock om de betalinge vande gagien.ofte loon
vande geene die fy in dienile vande Compagnie
ghebruyekt hebben; Maer de geene die fulcks yet
ophenluyden fal willen pretenderen, fullen ghe-
houden zijn de felve te betrecken voor heur ordi-
naris Rech,ters*|
w XXXVII.
Soo wanneer eenige Schepen vande reyfe fullen
weder keeren , fullen de Generacis oft Comman-
deurs over de Vlooten , Schip ofte Schepen ghe-
houden zijn binnen thien dagen nacr haere aen-
komile, aen ons te komen doen rapport van't fuc-
ces van hare reyfe, ende daer van ichriftelijck rap-
port over geven ende leveren, indien de fake fuJcx
vereyfeht.
XXXVIII.
Ende of't ghebeurde (dat Wy geenfints en ver-
wachten) datyemantde Scheep-vaert, Negotie,
Handelingeofte Traffijcquc van defe Compagnie,
contrarie het algemeene Recht, ofte oock jegens
't inhouden vande voorfchreve Tradaten, Verbon-
den ende Entre-courifen in eeniger manieren wil-
de befchadigen ofte hinderlijck wefen, fullen hun
daer tegens mogen defenderen, ende reguleren in
conformitey t vande InilruóHe by ons daer van te
geven.
                                                 *
XXXIX.
Hebben voorts belooft ende beloovcn mits de-
fen,dat wy defe Compagnie tegens eenen yegclick
fullen
ployeren , fonder eenige Fa&oren daer toe te ge
bruycken.
J                     XXVIL
Ende indien eenige Provinciën goet vinden ce-
nen Agent te ftellen ,om die Penningen uyt haere
ïngefetenen te verfamelen, ende in maffe in eeni-
ghe Kamer in te leggen , ende vande uytdeelinge
betalinge te voorderen, fal de Kamer ghehouden
zijn alfulcken Agent toe te laten acces inde felve
Kamer, om aldaer geinformeert te werden vanden
Staet vanden uytgeve ende inkomen, uyt ende
infchulden ι Behouden dat de Penningen by fulc-
ken Agent ingebracht,fullen bedragen vijftien duy-
fent guldens, ende daer boven.
XX VIII.
De Bewiuthebbers lullen vande uyt-reyfe ende
vande retouren.mitfgaders vande prinfen voor pro-
vifie genieten een ten hondert,ende van Gout en-
de Silver maer een half ten hondert. Welcke pro-
vifie fal verdeelt worden voor de Kamer van Am-
iterdam vier negende deelen: De Kamer van Zee-
lant twee negende deelen: vande Maze een negen-
de deel: van 't Noorder-quartier een negende deel;
ende van Vrieflant, mitfgaders Stadt ende Landen
gelijcke negende deel.
χ χ. ι χ.
Welverilaende dat fy-luydenvan het Gefchut,
ende de waerde vande Schepen niet meer als eens
provifie fullen ghenieten. Sullen voorts geenige
provifie ghenieten van Schepen, Gefchut ende an-
ders , waer mede wy defe Compagnie fullen ver-
ilerckcn: nochte oock vande Penningen die ly voor
defe Compagnie fullen lichten, nochte van dat fy
de Waren beneficieren. Gelijck fy tot laile vande
Compagnie niet en fullen mogen brengen eenige
Vacatie, Rcys ofte Teer-koilen vande geenige die
fy fullen mogen committeren, om de uytreedin-
ge te vorderen, ende de Waren daer toe noodich te
koopen.
XXX.
De BoecK-houders ende CaiTïers fullen gefalari-
feert werden tot laile vande Bewinthebbers , uyt
hare provifie.
XXXI.
De Bcwint-hebberen fullen geene Schepen,
Waren ofte Goederen haer m 't gheheel ofte deel
toekomende, acn defe Compagnie mogen leveren
ofte verkoopen : nochte vande felve Compagnie
eenige Koopmanfchappen ofte Waren koopen ofte
doen koopen, diredelijck ofte indireclelijck, noch
portie ofte ghedeeltc daer inne hebben, op de ver-
beurte van een Jacrharer provifie, die contrariede-
fen bevonden wert gcdaen te hebben, ten profijte
vanden Armen, ende van haer Bewinthebberfchap
verlaten te worden.
XXXII.
De Bewinthebberen fullen ghehoudenwefen
by affixie van Billietten, te notificeren , foo dick-
wils fy eenige Waren ende Koopmanfchappen
van nieuws fullen hebben ontfangen, ten eynde
een yder daer van tijdelick kenniile mach hebben,
al eer tot eyndelijcke verkoopinge fal worden ghe-
procedeert.
XXXIII.
Ende of't ghebeurde dat onder d'een of d'ander
Kamer yemandt vande Bewinthebbers in fulcken
-ocr page 334-
Placaten. 2. Boeck. 3. Tit. t. Deel.
576
575
fullen mainteneren ende defenderen inde vrye
Zee-vacrt ende Trafficque, ende ten dien fine de
felvetehulpe komen met een fomme van thien
hondert duyfent guldens, te betalen in vijfjaren,
daervan de eerftetwee hondert duyfent guldens
fullen worden gefurneert, foo hacft den eerften ter-
mijn by de Participanten fal weien op ghebracht:
Wclverftaende dat wy mette helft vande voor-
fchreve thien hondert duyfent guldens, fullen ghc-
nieten ende dragen winfte ende rifico, gelijck alle
andere Participanten in defe Compagnie genieten
ende dragen fullen.
XL.
Ende in gevalle door een machtich endegeduc-
rich belet inde voorfchreve Zee-vaert ende Traffic-
que , de faecken in de Lïmiten van defe Compa-
gnie wierden gebracht tot een openbaer Oorloch,
Soo fullen wy de felvc Compagnie, ib veel 's Lants
gelegcntheyt fulcx eenichfints foude toe laten, tot
hare aifiilentic gheven fefthien Schepen van Oor-
loge, het minfte groot hondert vijftich Laften,met
vier goede welbefeylde Jachten, het minfte groot
veertich Laften, zijnde behoorlijck ghemonteert
ende voorficn van alles: oock vtfn Metalen ende
ander Gefchut, ende behoorlijcke quantiteyt van
Ammunitie , midtfgadcrs van dubbelt loopende
cndeilacnde Want, Zeylagie,Touwen, Anckers
ende andere toe-behoorten, fulcks die op alfulcke
groote Expeditie behooren verfien ende gebruyckt
te worden: Behoudens dat die voorts fullen worden
ghemant, ghevi&uailleert ende onderhouden tot
kofte vande Compagnie: Ende dat de Compagnie
ghehouden fal zijn daer by te voegen ghelijcke fe-
fthien Schepen van Oorloge, met vier Jachten,
mede gemonteert ende voorfien als vooren, om
gelijckelijck tot defenfie vande Trafficque , ende
alle ExploicÏen van Oorloge gebruyckt te werden:
Midts dat alle de Schepen van Oorloge, ende de
Koopvaerdye - Schepen (die mede fulcks fullen
worden toe-geruft ende gemant als 't behoort) ful-
len ftaen onder een Admirael, by ons daer over te
ilellen,naervoorgacndeadvijs vande voorfz Gene-
rale Vergadcringe: Ende fullen vqigen onfe Com-
mandementen, midtfgadcrs de Kefoluticn vande
Compagnie,om des noot zijnde, gelijckelijck ten
Oorloge gebruyckt te werden: fulcx nochtans dat
de Koopvacrders buyten noot hare ladinge niet en
fullen nafarderen.
XLI.
Ende in gevalle foude mogen ghebeuren, dat de
Landen in hare Lallen merckelijck fouden mo-
gen worden verlicht, ende dat defe Compagnie in
fware laften van Oorloge foude komen te verval-
len : Soo hebben wy belooft ende belooven midts
defen, de voorfchreve fubfidie fulcks te vermeer-
deren als den Staet vande Landen fal mogen lijden,
ende die faecken vande Compagnie fullen komen
te vereyilchen.
XLII.
Hebben voorts geordonneert,Datin gevalle van
Oorloge, alle Prinfendie op die Vyanden,ofte oock
op die Zee-roovers binnen de voorfchreve Limiten,
by de Compagnie,of by den geenen die denfelven
t'hare aiïïftentie lullen worden by-gevoecht, foude
mogen werden verovert: Oock de goederen, die
uytkrachtevan onfe Placaten fullen worden aen-
gchaelt, na aftreckinge van alle nootelicke koften,
als oock vande fchade die de Compagnie in 't ver-
overen van elcke Prinfe foude mogen hebben ghe-
leden: mitfgadersde gherechtigheyt van Sijn Ex-
cellentie als Admirael, in conformité van onfe Re-
folutie, dient halven op den eerften April fefthien-
hondert ende twee ghenomen: ende het thiende-
part vande Officiers, Boots-volck ende Soldaten,
die de Prinfen gedaen fullen hebben,fullen blijven
ter difpofitie vande Bewinthebbers vande voor-
fchreve Compagnie: Mits dat daer van gehouden
fal worden Reeckeninge apart, cnde verfcheyden
vande Reeckeninge vande Negotien ende Com-
mercien : Ende dat het provenu vande felve Prin-
fen fal worden geemployeert totte cquipagie van-
de Schepen,ende betalinge van het Volck van Oor-
loge , Fortificatien, Bcfettingen ende diergelijcke
faecken van Oorloge ende defenfie te Water ende
te Lande dependerende, fonder dat men daer van
fal doen eenige diftributie, ten ware dat het lèlfde
provenu foo gtoot werde bevonden, dat men fon-
der fwackinge vande felve defenfie, ende nae dat
d'onkoilen vande Oorloge foude zijn betaelt, ee-
nige merckelijcke parthye foude mogen uyt dee-
len, de welcke gefchicden fal apart ende ghefchey-
den vande diftributien vande Commercien. Ende
fal de verdeylinge gedaen worden,een thiende-deel
voor de gemeene laecke vande Vcreenichde Neder-
landen , ende de refte onder de Participanten van
defe Compagnie,elcke ponts gelijcke,naer rate van
fijn ingeleyt Capitael.
XLIII.
Behoudeliek nochtans, dat alle de Prinfen ende
goederen, uyt krachte vande Placaten aengehaelt,
in-ghebracht ende te Rechte geftelt fullen moeten
worden, ter judicature vande Raden ter Admirali-
tcyt vande Quartieren daer die in ghebracht fullen
zijn,om by de felve kennilTe genomen, ende ghc-
fententieert te worden op de deuchdelijckneyt
ofte ondeuchdelijckheyt vande felve Prinfen: Blij-
vende niet te min hangende den Proceflè d'admi-
ftratie vande inghebrachte Goederen by de Com-
pagnie , ende dat onder behoorlijcken Inventaris,
ende behoudens de Revifie vande geenen die by
Sententie vande Admiraliteyt ghegraveert foude
mogen zijn , in conformiteyt vande Inftrudic aen
die vande Admiraliteyt gegeven: Wclverftaende,
dat de Vendu-Meefters ende andere Officiers van-
de Admiraliteyten,geen Recht fullen genieten ofte
mogen pretenderen vande Prinfen die by dele
Compagnie fullen worden ghebeneficieert, ende
daer in fy niet en zijn geemployeert.
XLI III.
De Bewinthebbers van defe Compagnie fullen
folcmnelijck belooven ende fweeren, dat fy hun
in hare adminiftratie wel ende ghetrouwelijck ful-
len dragen, goede ende deuchdelijcke Reeckcnin-
ghe doen van hare handelinge : Dat fy in alles ful-
len bevoorderen 't meefte profijt vande Compa-
gnie, ende der fel ver fchade befchutten , foo veel
mogelijck fal zijn: Dat fy den meeften vande Par-
ticipanten , in 't opbrengen ende uytdeylinge van-
de Penningen , niet meer voordeel en lullen doen
als den minften: Dat fy in 't innen ende ontfangen
vande uytftaende fchulden, den eenen niet meer
als den anderen fullen verfchoonen ; Datfy voor
haer
*
-ocr page 335-
577 Concemcrendc de Weft-Indifche Compagnio. 57S
teneren ende ftaende houden, by alle Tradaten
van Payfe, AlKancien ende Enter courfen met de
nae-gebuyre, Princen, Rij eken ende Landen, lon-
der yet ghedaen ofte gehandelt te worden dat tot
verminderinge van defen foude mogen llrecken.
Ontbieden daerom ende bevelen wel expreffelijck
alle Gouverneurs, Jufticieren, Officieren, Magi-
ftraten ende Inwoonders der voorfchreve Veree-
nichdeJSJederlanden, dat fy de voorfchreve Com-
pagnie endc Bewinrhebbers van dien , ruftelijck
ende vredelijck laten ghebruyeken het volkomen
effecT: van defen O&roye, Confcnt ende Privilegie:
Ceflèrende alle contradiöicn ende empefchemen-
ten ter contraricn. Ende op dat niemant hiervan
ignorantie en pretendere, Soo hebben wy belaft,
dat het fommier inhouden van defen OAroye by
publicatie ofte affixie van Biljetten lal worden ge-
notificeert , daer, endc foo het bchoorcn fal: Want
wy 't felve ten dienfte vanden Lande bevonden
hebben te behooren. Gegeven onder onfen groo-
ten Zegel, Paraphure endene Signature van onfen
Griffier, in 's Graven-Hage, op den derden daeh
der Macnt van Junio , in't Jaer fefthien - hon-
dert een-ende-twintich. Was gheparapheert,
I. Magmts,vt' Ouderftondt, Ter Ordonnantie
vande Hooch-ghemclte Heercn Staten Generael.
Ondcrreeckeut,C. Aerffcn. Hebbende een uyt-
hangende Zegel van rooden WalTche aen cen koor-
de van witte zijde. "
haer eygen Reeckeninge participeren, ende ghe-
duyrende haer Bewinthebbërfcnap fullen blijven
participeren , alfuleke fomrne van Penningen als
by.defen O&roye zijn geordonneert: Midtlgaders
dat fy alle ende een yeaec vande poin&en ende Ar-
ticulen in defen vermeit, voor lbo veel haer aen-
gaet,fullen nae komen ende onderhouden, doen
nae komen ende onderhouden naer haer uyterfte
vermogen.
XLV.
Alle welcke Privilegiën, Vryheden endeExemp-
tien, mitfgaders de aififtentie hier vooren verhaelt,
in alle hare voorfz Poinében ende Articulen, wy de
voorfz Compagnie met goede kennifle van faec-
ken hebben ghegunt, verleent, belooft ende toegc-
fcyt: Gunnen, verleenen ende toefeggen hen mits
defen: Beloovende hen-luyden de felve te doen,
ende laten genieten ruftelijck ende vredelijck. Or-
donneren oock dat de'felve fullen· worden onder-
houden ende achtervolcht by alle Overicheden ,
Officieren ende Onderfaten van defe Vereenichde
Nederlanden,fonder daer jegens te doen dircdelick
of indirectelick, foo weynich binnen, als buyten de
felve Vereenichde Nederlanden,op peyne van daer
over als Beletters van 't ghemeen welvaren der fel-
ver Landen, ende Overtreders van onfe Ordon-
nantie geftraft te worden aen Lijf ende Goet. Be-
loovende daer en boven, dat wy de Compagnie,in't
jnnehouden van defen onfen Oc~rroye,fullen main-
2. Placaet, JVaet by verboden wert den Handel op Wefi - Indien, in date
dm ylunij 16*11.
Ie Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenigen die defen
fullen hooien lefen, Saluyt. AlfooWy
naer rijpe deliberatie van Raede, totwel-
flant defer Provintien, ende welvaren van die goe-
de Ingefetenen van dien, hebben doen befluyten
een Compagnie van Negotie ende Trafficqüc al-
hier in defe Nederlanden, op de Weft-Indien, Afri-
ca ende andere Plaetfen hier naer ghcdefigneert,
ende de felvevoorficn van vele Vrydommen, Pri-
vilegiën, ende Rechten : oock met verfeeckeringe
ende faveur van onfe notable afllftentie, als nader
inne houden de Brieven van Oclroye daer op by
ons verleent. S O O I S Τ, dat Wy tot beter
vorderingc van dien geinterdiccert ende verboden
hebben , ghclijck wy interdiceren endc verbieden
mits defen, dat geenc Ingeboornen ofte Ingefete-
nen defer Landen , binnen den rijdt van vier-cn-
twintich Jaren, naer den eerften Julij toekomen-
de , uyt defe Nederlanden, nochte de voorfchreve
Ingeboornen ofte Iiigcfctcnen uyt ecnige andere
Rijcken ofte Landen, direcleück ofte indiredelick
en fullen vermogen te varen, ofte te negotieren,
ofte eenigerhande Traflijcq te drijven op de Ruften
ende Landen vanAfrica, vanden Tropico Cancri
af tot de Cabo de bone Eiperance toe, nochte
oock op de Landen van America, beginnende
van 't Zuyt-eynde van Terra Nova, door de Strate
van Magcllanësje Mairc.ofte andere Straten ende
PaiTagien daer omtrent gelegen, tot de Strate van
Anjan toe, ibo op deNoort-zee, als de Zuyt-zee,
nochte op cenige Eylanden aen de eene endc de
andere zijde, endc tuflehen beyden gelegen: Mitf-
gaders op de Auftraclfche ende Zuyder Landen,
ftreckende ende leggende rulTchen beyde de Me-
ridianen , raeckende in 't Oofteri de Cabo de bone
Efperance, ende in 't Weften het Ooft-eynde van
NoyaGuinea incluys, anders als uytten Nameen-
de van wegen defe Vereenichde Compagnie :
Willende ende ordonnerende dat alle andere In-
geboornen ende Ingefetenen, die ter contrarie herr
vervorderen fullen te doen, ofte bevonden fullen
konnen w7erden gcdacn te hebben , verbeuren ful-
len Schip endc Goederen, die datelijck aengetaft
ende ten behoeve vande voornoemde Compagnie
verbeurt ghehouden fullen werden. Endc indien
foodanige Schepen ende Goederen fouden mo-
gen werden daer naer verkocht, ofte in andere Lan-
den ofte Havenen gebracht, Hebben wy geordon-
neert ende geftatucert, ordonneren ende ftatueren
by defen, dat de Recders ende Participanten van
dien in defe Landen wOoncnde, ofte hier ghegoet
wefende , voor de vvaerde van dien fullen wcfen
convenibel „ende ghcexecuteert mogen werden"%
uytghefondert alleen die by 'c voorfchreve Oclroy
zijn toe gelaten om Zout te mogen varen, op een
Reglement daer op beraemt,ofte die voor date van
defen ende den eerften Julij toekomende,uyt cjefè
ofte andere Landen , omme binnen de Limiten
vanden voorfchreyen Oftroye te trafficqueren f
O o                      uyt-
-ocr page 336-
PlacaterL·). 2.Boeck. ^.Tit. i.DeeL
580
579
Vrieflandt, Over-Yiïêl, ende van Groeningen ende
Ommelanden: Mitfgadersder felverGecommit-
teerde Raden ofte Gedeputeerde Staten, ghelijck
oock den Cancelaer,Prefidenten ende van die van-
de Juftitie vande voorfchreve Landen, ende voorts
belaft ende geordonneert,gelijck wy belaften ende
ordonneren midts defen alle Collegien vande Ad-
miraliteyten, alle Admiralen, Overften, Colonnel-
len,Ritmeeftersende Capiteynen, te Water ende
te Lande: Mitfgaders alle Jufticieren ende Officie-
ren , dit aldus te houden ende doen houden, ende
in 't Sententieren heur daer naer te reguleren, fon-
der eenige indrachte ter contrarien. Ende op dat
niemant hier van eenige ignorantie en pretendere,
vcriöecken ende ontbieden wy alle Overheyden,
Magiftraten , Officiers ende Jufticieren binnen
defe Vereenichde Nederlanden, die heteenichiïnts
aengaen mach, dat fy deièn alomme doen verkon-
digen, uytroepen ende publiceren, daer men ghe-
woonisuytroepinge ende publicatie te doen: Want
wy 't ièlve voor den dienit vande Landen ende de
goede Ingefetenen van dien bevonden hebben
te behooren. Aldus gedaen ende ghearrefteert ter
Vergaderinge vande Heeren Staten Generael , in
's Graven-Hage, den negenden Junij in 't jaer ons
Heeren duyfent fes hondert een ende twintich.
Was gheparapheert, A. van Zuyllen van Nyeveh,n*
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
gcmelte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerjfen.
uyt-geloopcn fullen wefen, den wekken omme
haer handelinge te doen ende weder in defe Lan-
den vry ende veylich te mogen kceren,byons ver-
gunt is den tijdt van een geheel Jaer, Innegaende
metten voorfehreven eerften Julij toekomende.
Dat mede metten eerften geprocedeert fal werden
tot maecken ende ftellen van Direcl:eurs,volgende
onfcRcfolutiendaerop ghenomen, waervanby
acnilacn van biljetten, alle Perfoonen in defe Lan-
den woonende, ende alle andere Princen , Heeren
ende Republijcquen verwitticht fullcn werden ,
omme binnen den tijt van vijf Maenden, naer den
voorfehreven eerften Julij inde voorfchreve Com-
pagnie te mogen komen, ende te teyekenen voor
lulcke fommen van Penningen als heurgoetdunc-
ken fal inde felve te herideren, aende welcke elcks
hen fal mogen addrefleren, die gelaft fullen wefen
heur voorder te inftrueren vande voordeden ende
Rechten vande voornoemde Compagnie. Ende
dat daer naer uytte bequaemfte, ervarenfte ende
meefte inleggende Participanten, geëligeert, ghe-
maeckt enae geftelt fullcn werden de Bewintheb-
beren vande voornoemde Compagnie, in confor-
miteyt van 't vooriz Odroy. Ende want wy wil-
len dat alle 't gunt vooriz is vaft ende bondich blij-
ve,ende in Rechten ende daer buyten alfoo onder-
houden ende achtervolcht werdc, hebben wy ver-
iocht.de Staten ende Stadthouders der rcfpe&ive
Provintien van GclderlandtcndeZutphen, Hol-
landt ende Welt-Vrieilandt, Zeclandt, U trecht,
Ampliatie van 't O&roy: Waer inne de Zout'Vaert op TunÏÏodel
Rey buyten de Compagnie ^verboden wert: Mede den tijdt 'vm inleggengeprolongeert, &c. In
date den 10 Itmij 1612. ,
. ...; / \
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
\ derlanden, Allen den geenen die defe jc-
1 genwöordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE W E Τ E Ν, Alfoo hier
bevoorens feecker Ampliatie van't Oclroy aende
Weft-Indifche Compagnie verleent, tot meerder
voortfettingc ende bevorderinge vande felve, by
ons uyt gegeven ende in forme van Placaet over
al is gepublicecrt, luydendc van woorde tot woor-
de als volcht:
gen varen op Punto del Rey, op het Reglement
by ons daer op ghemaeckt, ofte noch te maecken:
Ende dat Wy de faecke naerder over ghemerekt,
voor der Landen dienft , ende tot vorderinge
vande voorfz geoclroyeerde Compagnie, dienftich
ende noodich ghevonden hebben de vooriz Sout-
vaert op Punto del Rey, inde felve Compagnie
mede te incorporeren. S O O I S Τ, dat Wy,
blijvende ons voorgaendc Placaet vanden negen-
den Junij in fijn geheel, mede geinterdiceert ende
verboden hebben, interdiceren ende verbieden by
defen, dat geene Ingheboornen ofte Inghefetenen
defer Landen, binnen den tijt vande voorfz vier-en-
twintieh Jaren, uyt defe Nederlanden, nochte de
voorfz Ingeboornen ofte Ingefetenen, oock uyt ee-
nige andere Rijcken ofte Landen, direételick ofte
indireclelick en fullen vermogen te varen op de
voorfz Sout-vaert van Punto del Rey, anders als
uyt den Name ende van wegen defe Compagnie,
willende ende ordonnerende, dat alle andere Inge-
boornen ende Ingefetenen, die ter contrarie hen
vervorderen fullen te doen, ofte bevonden fullen
'kdhnen werden gedaen te hebben, verbeuren ful-
len Schip ende Goederen ,die datelijck aen getaft
ende ten behoeve vande voornoemde Compagnie
verbeurt ghéhouden fullen werden. Ende indien
foodanige Schepen ende Goederen fouden mogen
werden daer naer verkocht, off e in andere Landen
ofte
D
E Staten Generael der. Vereenichde Nederlan-
den , Allen den gecnen die defen fullen fien
ofte hooren lefen, Saluyt. Α llbo wy naer rijpe de-
liberatie van Raede, tot welftant defer Provintien,
ende welvaren vande goede Ingefetenen van dien,
hebben doen befluyten een Compagnie van Ne-
gotie ende Ttafncque, alhier in defe Nederlanden,
Op de WeüVindien, Africa, ende andere Plaetfen in
onfen voorgaenden Piacate vanden negenden
Junij inden Jare fefthien-hondert een en twintich
gedeiigneert, metverbodt, datgeenelngeboornen
ofte Ingefetenen defer Landen,binnen den tijt van
vier-en-twintich Jaren, naer den eerften Julij doen
eerft-komende ,en fouden vermogen te varen ofte
Negotieren binnen de felve Limitön, uytgheibn-
dert alleen die by den ödroye aende voorft Com-
pagnie verfeent zijn, toe-gelaten om Sout te mo-
-ocr page 337-
5 81         Concernerende dOoft· Indifche Compagttio.          582
reguleren, fonder eenige indraebte ter cöntrarien.
Ende op dat niemant hier van eenige ignorantie
en pretendcre, Vcrfoecken ende ontbieden Wy
alle Overheydcn, Magiftraten, Officiers ende Ju-
fticieren binnen defe Vereenichde Nederlanden,
die het eenichfints aengaen mach, dat fy deièn al-
omme doen verkondigen,uytroepen ende publice-
ren, daer men ghewoon is uy troepinge ende publi-
catie te doen: Want wy 'tièlve voor den dienft
vande Landen ende de goede Ingefetenen van dien
bevonden hebben te behooren. Aldus ghedaen en
gearrefteert ter Vergaderinge vande Hebren Staten
Generael, in 's Graven-Hage, defen thienden Junij
in 't Jaer ons Heeren duyfent fes hondert twee-en-
twintich. Wasghcparaphecrt, N.vanderMeer^'
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande Hoochghc-
melte Heeren Staten Generael. Gcceeckcnt,
C. Aerjfen.
Ende dat de voorfz Compagnie deur cenige
heure Gecommitteerden naeder hant klacrlijck
hebben ghercmonftreert ende vertoont, hoe die
mcefte ende groocile teyekeninge daer op princi-
palijck is gevoJget, in voegen dat men fonder 'r fel-
ve
geenfinrs tor fuiïïiante Capitalen ibudc hebben
konnen gcraecken , overmits het meerendcel der
Participanten een fundamcntale Staet van voor-
feecker gewin grootelijcks daer op gemaekt, Ons
over fulcks verfoeckende, wy haer de boven-ghe-
fchreven Ampliatie tot haren contentemente ende
meerder ghewifheyt, oock amputatie van alle dif-
puten ende contrabanden met onfen grooten Ze-
gel gheconftrmeertendebeveftiget, grootgunftich
wilden met dcelen ende toekomen laten. S O O
IS Τ, dat wy ons in alles genegen vindende, om-
me de voorfchreve Weft-Indifche Compagnie
gunftelijck te favoriferen, nacrijpe deliberatie, met
volle kennifle van iiiccke ghcaccordeert hebben,
ende accorderen mits defen, dat de bovengenoem-
de Ampliatie ten fine voorfz met onfen grooten
Zegel gheconfirmcert cndc bcvefticht werde. Al-
dus gcdaen in onfe Vergaderinge onder onfen groo-
ten Zegelc, Paraphure, endc de Signature van on-
fen Griffier, in 's Graven - Hage op ten fefthienden
Vebruarij 16x3. Was geparapheert, /. Magma,vt'
Opte Plijcque ftondt, Ter Ordonnantie vande
hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Gctcec-
kent, C. Aerjfen.
ofte Havenen gebracht, Hebben wy1 geordonncert
ende gheftatueert, ordonneren ende ftatueren by
defen, dat de Reeders ende Participanten van dien,
in defe Landen woonende, ofte hier ghegoet we-
fende , voor de waerde van dien fullen wefen con-
venibel, ende gheexecuteert mogen werden. Wy
hebben mede goet gevonden den tijdt om in defe
Compagnie te mogen komen, te prolongeren, ge-
lijck wy doen by defen voorden Ingefetenen defer
Landen, tot den leften Julij toekomende, nieuwen
ftijl incluys: Ende voor den Uytheemfchen tot den
laetften Septembris, mede nieuwen ftijle daer aen
volgende, ende oock inclufive. Ende en fal naer
dien tijdt niemant meer tot cenige teeckeninge
ofte inlatinge inde Compagnie werden gheadmit-
teert, ten eynde alle de geencdie inde voorfz Com-
pagnie noch fullen willen komen, binnen den fel-
ven tijdt als noch, onder eenige vande Directeurs
daer toe geftelt, mogen teyekenen ofte doen teyc-
kenen voor fulcken iomme van penningen als hacr
goet duncken fal inde felve te herideren: Willen-
de mede dat de eerfte fes Weecken gheexpireert
zijnde, uyt de bequaemfte, ervarende, ende meeft
ingeleyt-hebbende Participanten, datelijck ghcè'li-
geert, gemaeckt ende geftelt fullen werden de Be-
winthebberen vande voornoemde Compagnie, in
conformiteyt vanden Odroye, ende dat de felve
als dan promptelijck fullen procederen tot d'equi-
pagie, om de gheodroyeerde Navigatie ende Han-
dclinge datelick by der handt te nemen, ende in 't
werek te Hellen. Endc want wy willen dat alle
't gunt voorfz is, valt ende bondich blijve,ende alfo
onderhouden werde in Recht ende daer buyten,
Hebben wy verfocht de Staten ende Stadthoude-
ren der refpedive Provinciën van Gelderlant ende
Zutphen, Hollant cndc Weft-Vrieflant, Zeelandt,
Utrecht, Vrieflant, O ver-Yilel, ende van Groenin-
gen ende Ommelanden : Midtfgaders der felver
Gecommitteerde Raden, ofte Gedeputeerde Sta-
ten, gelijck oock den Cancclaer, Prefidcntcn ende
'die vande Jufticie vande voorfz Landen : Ende
voorts belaft ende geordonncert, gelijck Wy bela-
iten ende ordonneren mits defen alle Collegien
vande Admiraliteyten, alle Admiralen, Overftcn,
Colonnellen, Ritmeefters ende Capiteyncn , te
Water endc te Lande : Mitfgaders alle Jufticieren
ende Officieren, dit aldus te houden ende doen
houden, ende in 't Sentcntieren heur daer naer te
4. Placaet, hyforme van renovatie, verbiedende op JVefl-Indien te varen an-
ders als uyten name wande WeBAndifche Compagnie. In date den % 6 Novemb.
1621.
thienden Junij fefthien-hondert twee-en-twintich
gedefigneerr, Met verboth dat geene Ingcboornen
ofte Ingefetenen defer Landen, binnen den tijt van
vicr-en-twintich Jaren en fouden vermogen te va-
ren ofte negoticren binnen de felve Limiten, ende
wy inhererendc de felve Placaten ende |nterdi-
dien, goet ghevonden hebben 't felve als noch te
renoveren. S O O I S Τ , dat Wy als noch ge-
interdiceert ende verboden hebben , interdiceren
ende' verbieden by defen, dat geene Ingcboornen
ofte Ingefetenen defer Landen, binnen den tijde
Ooi                   vande
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe ful-
len fien ofte hooren leien, Saluyt. Alfoo
Wy naer rijpe deliberatie van Rade, tot welftant
defer Provinciën, ende welvaren vande goede In-
gefetenen van dien, over een ghcruymen tijdt heb-
ben doen befluyten een Compagnie van Negotie
ende Traflïcque, alhier in defe Nederlanden, op de
Weft-Indien, Africa ende andere Plaetfen in onfe
voorgaende Placaten vanden negenden Junij in-
den Jare fefthien-hondert een-en-twintich, ende
-ocr page 338-
Placaten_>t 2.Boeck. 3. Tit. 1. Deel.
583
584
vande voorfchreve vier-en-twintich Jaren uyt defe
Nederlanden, nochte de voorfchreve Ingeboornen
ofte Ingefetenen, oock uyt eenige andere Rijcken
ofte Landen, direclelick ofte indkeAelicken fullen
vermogen te varen ofte Negotieren binnen de
voorfz Limiten, anders als op den Name ende van
wegen de voorfz Compagnie, op de peynen inde
voornoemde Placaten gheitatueert. Verbieden
mede onic Collegien vande Admiraliteyt, eenige
Schepen ter contrarie vandefente laten uyt-varen,
maer de felve daer van, ende van ons verboth vol-
komelick te laten waerfchouwen voorheuruyt-
gaen uytte Landen , op dat fy daer door in ghcen
l'chadc en kommen te vervallen. Willende ende
ordonnerende dat alle Ingeboornen ende Inghefe-
tenen die ter contrarie hen vervorderen fullen te
doen,ofte bevonden fullen konncn worden gedaen
te hebben, verbeuren fullen Schip ende Goederen,
die datelick acn-ghetail, ende ten behoeve vande
voornoemde Compagnie verbeurt ghehouden ful-
len werden. Ende indien foodanige Schepen ende
Goederen ibuden mogen werden daer naer ver-
kocht, ofte in andere Landen ofte Havenen ghe-
bracht, Hebben wy oock noch geordonneert ende
gheitatueert, ordonneren ende ftatueren by defen,
dat de Reedcrs ende Participanten van dien, in
defe Landen woonende, ofte hier gegoet wefende,
voor dewaerde van dien fullen wefen convenibcl,
ende gheexecuteert mogen werden. Ende want
wy willen dat alle 't gunt voorfchreve is,vail ende
bondich blijve , ende aJfoo onderhouden wcrde in
Recht endc daer buy ten, Hebben wy veribcht de
Staten endc Stadthouderen der refpeclive Provin-
ciën van GelderlandtendcZutphen,Hollant ende
Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vriéflandt,
Over - Ylïèl, ende van Groeningen ende Omme-
landen , midtfgaders der felver Gecommitteerde
Raden, ofte Gedeputeerde Staten , ghelijck oock
den Cancelaer,Preüdenten ende die vande Juftitie
vande voorfchreve Landen: Ende voorts belail
ende gheordonneert, ghelijck Wy belaften ende
ordonneren mits defen, alle Collegien vande Ad-
miralitey ten, alle Admiralen, Overften, Colonnel-
len,Ritmeefters ende Capiteynen , te Water ende
te Lande, midtfgaders alle Jufticieren ende Offi-
cieren , dit aldus te houden ende doen houden,
ende in 'tSententieren heurdaer naer te reguleren,
fonder eenige indrachte ter contrarien. Ende op
dat niemant hier van eenige ignorantie en preten-
dere, Veribecken ende ontbieden Wy alle Ove-
righeyden, Magiftraten, Officiers ende Jufticieren
binnen defe Vereenichde Nederlanden, die het
eenichfints aengaen mach, dat fy defen alomme
doen verkondigen , uyt-roepen ende publiceren,
daer men ghewoon is uytroepinge ende publica-
tie te doen: Want wy 't felve voor den dienft van-
de Landen ende de goede Ingheiètenen van dien
bevonden hebben te behooren. Aldus ghedaen
ende ghearreileert ter Vergaderinge vande Hooch-
ghemelce Heeren Staten Generael, in 's Graven-
Hage , defen fes - en - twintichftcn Novembris,
in't Jaer ons Heeren duyfent fes hondert twee-
ende-twintich. Was gheparapheert, S. Polier,vt*
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerffen. Zijnde daer op ghedruckt het Contre-
Zegel der felver Heeren Staten , in rooden
WaiTche.
I
ï:
5. Amphacie van 't Oótroy s In date den derthienden Februari]'feftien-
hondert drk.en-fwintich.
E Staten Generael der Vereenichde Ne- '
derlanden, Allen den gcenen die defe je-
genwoordigc fullen fienoftehooren lefen,
Saluyt. DOENTE WETEN,dat
wy op den vier - en - twintichften Martij, Anno
feftien-hondert twee-ende-twintich voorleden, in
onfe Vergaderinge gchoort hebbende, 't geene van
wegen de Heeren Staten van Hollant ende Weft-
Vrieflandt, door feeckere extraordinaris Gedepu-
teerden voor gedragen is, dat omme te beter te vor-
deren de Wcft-Indifche Compagnie,dc Sout-vacrt
op de Punclo del Rcy, gelegen binnen de Limiten
van 't Odroy vande felve Compagnie,ende te voo-
ren daer van geexcipieert, in 'r voornoemde Odroy
nootiaeckelijck diende ende mochte werden be-
giepen,cndc alle andere Sout-vaerten, buyten de
Limiten van 't Odroy gelegen, vry ende daer buy-
ten ghelaten. Dat mede'de Hooft-Participanten
vande voorfchreve Compagnie, mogen hebben de
nomiijatie van tripel ghetal, daer uyt de Bewint-
hebbers verkoren fullen moeten werden : Mitfga-
ders oock dat de Steden, daer gheen Kameren en
zijn, inleggende uyt hcure Gemeenten op cenen
Nacm hondert duyfent gulden ofte meer, op no-
.minatie als vooren , cen Bewinthebber op elcke
hondert duyiènt gulden Ibuden mogen ftellen in
fulcke Kamer, daer fy goet vinden fullen heure
Penningen te brengen. Vcrlöeckende dat Wy
't voorfchreve Odroy vande voornoemde Weft-
Indifche Compagnie mette voorfchreve Poinden
wilden amplieren, opdat de Compagnie mochte
werden gcilooten, op 't welcke by ons dier tijt wel
endc rijpelick gcdclibercert wefende: Wy verklaert
endc gheconfenteert hebben, Dat de voornoemde
Sout-vaert op de Pun&o del Rey begrepen fal wer-
den, gelijck wy de felve deden begrijpen in 't voor-
fchreve O&roy vande Wcft-Indifche Compagnie,
opdeordre ende intcrdi&ien daer inne begrepen.
Ende op de twee andere Poin&en mede verklaert,
dat in krachte van 't dertiende Articule van 't voor-
noemde Odroy, dien van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt, gelijck oock alle andere Provinciën vry
ftaet de nominatie vande Bevvinthebbers, in voe-
gen als vooren te laten doen, ten meeften dienfte
ende voorderinge vande Compagnie, Midtfgaders
oock geaccordeert ende geconfenteert hebben,dat
de Steden daer geen Kameren en zijn,inne leggen-
de uyt heure Gemeenten hondert duyfent gulden
ofte meer, op behoorlicke nominatie vande Hooft-
Participanten , ende over elcke hondert duyfent
gulden,
-ocr page 339-
5 8 5 Concernerende de Weft-Indifche Compagnie. 58ο
ende van weerden te houden ende doen houden,
ende ordonnerende ecnen yeghelijcken hem hier
naer te reguleren. Aldus gedaen in onfe Vergade-
ringe, onder onfen grooten Zegele,Paraphure ende
de Signature van onfen Griffier, in 's Graven-Hage
den dertienden Februarij 1613. Was geparapheert,
I. Magnus, «· Opte Plijcque ftont,Ter Ordonnan-
tie vande Hooch-ghemeke Heeren Staten Gene-
raeh Geteeckent, C. Aerjjen. Hebbende een uyt-
hangende Zegel in rooden Waflche aen een witte
zijde koorde.
fPvWdghdni
6. sAccoordt tuffchen de ^Bemntbebberen ende HoofiSP'artkipanten vande
Wefl-lnafche Compagnie,met approbatie njande Ho; ende Mog: Heeren Staten Generaehbe»
maeckt* In date aen 21 lunij
16zj.
[ E Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den geenen die defen je-
J genwoordige fullen getoont werden, Sa-
luyt. DOEN TE WETEN, Alfooop't
vertoochaenons ghedaen,by eenige Gedeputeer-
den vande Hooft-Participanten vande geodroyeer-
de Weft-Indifche Compagnie ter Kamere van
Amfterdam, dat de felve tot verfcheydene reyièn
hen vervoecht hebben ghehadt foo in't Collegie
vande Bewinthebberen,als oock mcermaelen met
haer Gecommitteerden gebefoigneert, ten eynde
in tijts goede ordre ende Reglement foude mogen
werden genomen ende gcilabilieert, tot contente-
ment vaade goede Participanten, op dat de faec-
ken te beter ende met meerder vruchts op 't fpoe-
dichfte in 't werek ghcftelt, ende dien volgende in
treyn ghebrocht foude mogen werden , verfoec-
kende onfe approbatie, 'tzy by forme van amplia-
tie van 't Odroy , ofte anderiints by raminge van
ordre vande voorfchreve particuliere Kamer tot
Amfterdarnme, ofte foo wy te raede fouden vin-
den , over eenige Poinden aen ons tot dien eynde
gheprefenteert. Ende wy alvoorens daer op te re-
folveren, goet hebben gevonden Copyen daer van
over te fenden aen de refpedive Kamercn vande
Weft-Indiiche Compagnie , om de felve rijpelick
te examineren , mette Hooft-Participanten com-
municeren, ende hare Gedeputeerden, mitfgaders
eenige Gedeputeerden vande Hooft-Participanten
byons te fenden, volcomentlijck gelaft ende ghe-
authorifeert, om daer over, ende wat noch voorts
tot bevorderinge van foo een noodige faecke fou-
de mogen dienen, in onderlinge conferentie te ko-
men , ende iöo doenclijck, finalijcken t'accorderen
op onfe approbatie. Ende dat die Gedeputeerden
vande refpedive Kameren, Dircdeurs ende Hooft-
Participanten in competenten getale daer op al-
hier zijn gekomen, ende volgens ten overftaen,
indudien ende tuflehen-fpreecken van onfe Ge-
committeerden , Hae verfcheydene ghehoudene
conferentien, communicatien ende deliberatien,
eyntelijck als Bewinthebbers , Diredeurs ende
Hooft-Participanten, fonder prejudicievande Pro-
vinciën ende refpedive Steden , tot vorderinge
vande Weit - Indifche faecke, verdragen ende on-
derlinge gheaccordeert hebben defe naevolgende
Articulen.
Ten eerften, Dat geene vcranderinge,extentien
nochte interpretatie van het Odroy ofte depen-
dentien van dien fullen werden verfocht by de Be-
winthebberen noch by de Hooft-Participanten
ofteyemant anders, dan nae voorgaende convoca-
tie, communicatien ende approbatie van het mee-
rendeel der Bewinthebberen ende Hooft-Partici-
panten, die inde vergaderinge fullen prefentzijn.
Ten tweeden, Dat in alle vergaderingen daer
Bewinthebberen ende Hooft-Participanten t'fa-
men, ofte daer de Hooft-Participanten alleen ende
apart fonder de Bewinthebberen fullen befoigne-
ren, alle nominatien, deputatien ende eledien met
eenenname t'erTens fullen ghefchieden, met be-
ilooten Briefkensden prefiderenden in handen te
geven, ofte op andere fecrete manieren.
Ten derden, Dat de Compagnie geene Pennin-
gen op Intereilc oft depofito fal mogen lichten,
dan metadvijs ende coniènt van 'tmeerendeel der
Bewinthebberen ende Hooft-Participanten, Doch
fullen de refpedive Kameren in voorvallende noot,
voor een reyfe alleen mogen lichten elck een twin-
tichfte deel van 't ingheleyde Capitael in hare Ka-
merponder dat by de felve Kameren meerder lich-
tinge fal werden gedaen, voor ende al eer de cerfte
gelichte Penningen fullen zijn afgeloft.
Ten vierden, Dat alle Reeckeningen by het vijf-
thiende Articulc van 't Odroy gementioneert, ful-
len gedaen werden nae ftijle van Negotie, aen de
Gecommitteerde byde Hooft-Participanten te no-
mineren, ende onder Ecdc t'admitteren, binnen
den tijdtin 'tvoorfz vijfthiende Articule begrepen,
welcke Gecommitteerde daer af alleene in't gros
aen de andere Hooft - participanten rapport fullen
doen , Doch fullen de felve Gecommitteerden by
Eede verbonden zijn ,niet t'ontdecken, maer alles
fecreet te houden, dat de Bewinthebberen fecreet
moeten houden: Sullen mede 't verboth by het
een-en-dertichfte Artijckel van 't Odroy noopende
't koopen ende 't verkoopen, den Bewinthebberen
gedaen, onderworpen zijn, geduerende den tijt van
twee Jaren.
Ten vijfden , Dat de felve Gecommitteerden
O o 3                  fullen
-ocr page 340-
♦ i.Tit i.Deel.             588
deringe, voor foo veele 't klye communicabel fal
zijn.
Ten achtilen, Dat naer defen niemant tot Be-
winthebber fal mogen gheëligeert werden, die in
dienil vande Compagnie van Ooil-Indien is: S ui-
len oock Vader ende Soon, Item, Broeders van
heclen ende halven Bedden,geen Bewinthebberen
in eene Kamer te gelijcke mogen wefcn: Ende ful-
len de Bewint-hebberen geen provific ghcnieten,
ten zy dat fy ten dienite vande Compagnie behoo-
relijck vaceren.
Ten negenden , Alfoo het noodich is om een
ycder te voldoen, dat den tijdt om in dcfe Compa-
gnie te teeckenenende te hcrideren noch ghepren
longeert werde, tot contentement foo vande Inge-
fetenen als Uytlantfche, dat daerom voor d'Ingc-
fetenen tot ultirna Auguili, ende voor d'Uytlandi-
fche tot ultima Odobris toekommende , beyde
Stylo novo incluys, de voorfchreve inteyekeninge
geprolongeert, ende bekent gemaeckt worde deur
afFixie Yan Billetten, fondcr dat naer dien dach ye-
mants anders fal mogen ingenomen ofte inghela-
tcn worden, rnaer dat een yedcr Kamer gehouden
fal zijn den eerflendach naer ultimo Odobris fijne
Capicalen te iluyten, ende acht dagen daer naer
Copyen aen malkanderen over feynden : Welver-
ilaende dat de aen-ghevangenc equipagie, haeren
voorrganck fal hebben tot dienile vancle Compa-
gnie , ende dat de geene die haere Penningen voor
andere hebben gefurneert, ende noch fullen furne-
ren daer van lntereifc fullen genieten tot diferctie
vande Negenthiene.
Ten thienden , Ende aengaende de generale
reeckeninge, Artijckel feilien, ende het veranderen
van het derdendeel der Bewinthebberen Artijckel
veerthicn in 't Odroy ghementioneert, om cene
goede ordre ende generalen voet in alle Kameren
dacr in te houden, is noodich gevonden dat de fel-
ve generale reeckeninge gefchiedc (fes Jaeren nae
date van 't geven van 't Odroy, beginnende den
derden Junij feilhien-hondert cen-en-twintich,
Stylo novo,) naer couilume van Coopmanfchap
in't openbaer, mede ten overitaen vande voor-
fchreve Gecommitteerde vandeElooft-Participan-
ten vande refpedive Kameren, ende foo voorts fuc-
ceifivelick, elcke fes Jaren te doen diergelijcke ge-
nerale reeckeninge : Doch fal by de Vergaderinge
vande Negenthiene , op t vervolch vande reecke-
ningen naerder ordre beraemt werden, ten eyndc
d'afgaende Bewinthebberen, met gefuyverde reec-
keninge, ift doenclijck, mogen fcheyden: Ende fal
de veranderinge van 't derdendeel der Bewintheb-
beren, eerft gefchieden fes Jaren na den negenden
Junij dcfes Jaers feilien-hondert drie-en-twintich,
ende ibo voorts fucceifivelijck elcke twee Jaeren
conform het Odroy.
Ten elfilen,Dat niemant het Hooft-Participants
recht ial mogen genieten, dan die vanden beginne
heeft in-ghelecht, oft anderfints twee Jaren opte
Boecken bekent is, voor fijn eygen reeckeninge in
defe Compagnie te herideren, foo veel een Bewint-
hebber inde refpedive Kameren ghehouden is te
i                                                                        doen,
587              PlacatecL*. 2. Boeck
fullen hebben ende exerceren van wegen de
Hooft - Participanten, het recht den Agenten Ar-
tijckel feven-en-twintich gegeven ende vergunt:
Ende voorts de Boecken, Faduyren ende andere
Documenten, tot dien eynde tot harer beliefte te
mogen nae fien, ende de Coopmanichappen ende
Brieven die de Commercie aengaen,vifiteren.
Ten feilen, Dat de eerilc twee vacerende plaet-
fen der 3ewint-bebberen tot Amilelredam, als
mede de twee eerile van Zeelandt, ende de eerile
inde Camcr vande Mafe, fullen fucceifivelijck ge-
fuppleert ende vervult worden by de Hooft-Parti-
cipanten vande refpedive Kameren, abfoluyt by
pluraliteyt van itemmen>ilaende onder den felven
Eedt, hebbende adminiflratic als de andere Be-
winthebberen , endc fullen ghehouden zijn den
Hooft-Participantcn te communiceren 't geene
hacr acngaet, haer recht indefelve vergaderinge
van Bewint-hebberen te bewaren naer ghelegent-
heyt van faecken, de felve te convoceren, ende
fpecialick aen de voorfchreve Hooft-Participanten
verbonden ende revocabel zijn, blijvende fucceifi-
velijck dereilerendc Bewinthebberen vande refpe-
dive Kameren eligibel volgende het Odroy, ofte
foo als inde refpedive Provinciën albereyts is ghe-
ordonneert, ofte noch geordonneert foude mogen
werden: Ende dat by provific twee uyt de Hooft-
Participanten van eleke refpedive Kameren van
Amilerdam ende Zeelandt ,cnde eene uyt de Ka-
mer vande Mafe ghecommitteert fullen werden,
boven die inde voorige Articulen vermeit zijn, om
ondertuifchen 'tvoorichrevc recht vande felve te
bewaren, tot dat een ofte twee plaetfen fullen va-
cant zijn.
Ten fcvenilen , Soo wanneer de Negenthicne
fullen kffmen te vergaderen, fullen de Hooft-Par-
ticipantcn vande Kamer van Amilerdam, eene uyt
de voorfchreve twee Bewinthebberen of provifio-
uele Gecommitteerden mogen eligercn,om te we-
fen eene vande acht Bewinthebberen indefelve
Vergaderinge, van wegens de Kamer van Amiler-
dam te compareren, ghclijck mede die Hooft-Par-
ticipanten van Zeelandt uyt de voorfchreve twee
Bewinthebberen of provifionelc Gecommitteer-
den by hun abfolutelijcken gheilclt, fullen mogen
kicfen eene, om te wefcn eene vande vier Bewint-
hebberen van wegens hacr Kamer inde vergade-
ringe vande Negenthiene te compareren. Ende
fullen dacr beneftens de voorfchreve Hooft - Parti-
cipanten, foo vande Kamer van Amilerdam als
van Zeelandt, noch mogen eligcren elcks eene uyt
de bc-eedichdc Gecommitteerde, Artijckel vier
ende vijf vermeit, om die voorfchreve Gedeputeer-
den elcks inden fijnen t'aifiilcren inde voorichreve
Vergaderinge vande Negenthiene, fondcr dat noch-
tans de felve Geailöcieerden ftemme apart fullen
hebben. Ende ten eyndc de andere Kameren
mede kenniife van faecken opte felve vergaderin-
ghe verhandelt mogen hebben, fal die geaiTocieer-
dc vande Kamer van Amilerdam, den Hooft-Par-
ticipanten van 't Noorder-quartier ende van Stadt
ende Landen : Ende die ghcailbcieerde vande
Kamer van Zeelandt, die vande Mafe adviferen
van 't ghcbefoigneerde inde voorfchrcye Verga-
-ocr page 341-
——____i
589 Concernerende de WeMndifche Compagnie* 590
Indifche Compagnie ghenegen wefende, hebben
met advijs vanden Heere Prince vanOrangien,
goet gevonden de felve t'aggreëren, ende t'appro
beren, aggreèren ende ap proberen midts dei en,
verftaende dat de felve by de Bewint-hebberen,
Participanten, ende yeder een daer aen ghele-
gen zijnde , nevens d'Articulen van 't Ódroy
punétuelijck fullen werden naer-ghekomen ende
achtervolcht, ghelijck of fy den Octroy waren ge-
infereert, Alfoo wy bevinden 't felve tot dienfte
vande Weit - Indifche Compagnie alibo te behoo-
ren. Ghegheven onder onfen grooten Zegel,
Paraphure, ende de Signature van onfen Grif-
fier, in 's Graven - Hage, den een-en-twintich-
ilen Junij feilhien-hondertdrie-ende-twintich.
Was gheparapheert, N. van Boudhorfl ,vt* On-
der ftondt , Ter Ordonnantie vande Hooch-
ghemelte Heeren Staten Generael. Ghetcec-
kent, C. Aerjfen. Hebbende een uythangenden
Zegel in rooden WaiTchc, aen een witte zijde
koorde.
doen, volgens den Oclroy, b'ehalven dat Kinderen,
ende alle andere Erfgenamen , die op eenen name
de rcfpeclive volle fommen voor hun eygen Er-
ven , datelij ck nae de erfTenilTcghequalificeertful-
len zijn.
Ende ten twaelfften, Indien eenige faecken voor
vallen daer uy t Proceilèn fouden mogen verrijfen,
tot ondienfte vande Compagnie,fullen de Bewint-
hebberen in alle manieren arbeyden, de felve in 't
minnelijck neer te leggen (foo doenelijck) indien
niet, de faecken communiceren met de Hooft-
Participanten, om met gemeen advijs daer in ge-
daen te worden foo als tot meeften dienft vande
Compagnie bevonden fal worden tebehooren.
S O O IS Τ, dat Wy de voorfchreve Articu-
len gheexamineert ende overwogen hebbende,
ende tot d'eenicheyt ende goede correfpondentie
tuiTchen die Bevvint-hebberen ende Hooft-Partici-
panten, mitfgaders tot bevorderinge vande Wcft-
7. Prolongatie van tijdt om in te mogen leggen inde Wefl~lndifcbe Qom-
pagnie, In date den ι ζ Iunij 1611.
gen addreilèren aen de Bewinthebbers ofte Di-
recteurs inde Steden geftelt, om aldaer te leveren
hare Signaturen ende Tcyckeningen van alfulcke
Penningen, als elck inde voorfchreve Compagnie
fal willen herideren: te furneren in drie termijnen,
te weten, een derde-part nae de expiratie vanden
voorfchreven tijdt ghereet, ende de andere twee
derde-parten op drie achter een volgende Jaren:
't en ware naemaels by Refolutie vande Generale
Vergaderinge der Bewinthebberen, goet gevonden
wierde eenige vande felve termijnen te verlengen,
daer van de Participanten in fulcken ghevalle by
affixie van Biljetten, fullen werden ghcadverteert.
Ende nae den voorfchreven tijdt fal niemant meer
inde Compagnie toegelaten nochte gcadmitteert
werden. Aldus ghedaon ter Vergaderinge vande
Heeren Staten Generael, in 's Graven - Hage,
defen twee -en - twintichilen Junij in 't Jaer onfes
Heeren fefthien-hondert dric-en-twintich. Was
geparapheert, N. van Bouckhorfl,vt" Onder ftondt,
Tet Ordonnantie vande Hooeh-ghemelte Heeren
Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerjfen.
DE Staten Generael der Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defe fuilen
hoorenlefen, Saluyt. Alfoo by de goede
ordre, die ten overftaen van onfe Gecommitteer-
den, tuiTchen de Bewinthebberen ende Hooft-Par-
ticipanten der refpeclive Kameren vande Weft-
Indifche Compagnie, met ghemeen confent ende
onderlingh contentement,is beraemt endegheflo-
ten, oock by ons op den een en twintichilen defes
ceapprobeert, onder anderen mede is goet gevon-
den den tijdt vande in-teeckeninge te prolonge-
ren. S O O IS Τ, dat Wy hier mede elck een
doen te weten, dat den tijdtom inde voorfz Weft-
ïndifche Compagnie te mogen komen ende ont-
fangCn te worden, voor allen den Ingefetencn der
Vereenichde Nederlanden, gheprolongeert ende
verlenght is tot den leilen Auguiti toekomende
toe. Ende voor allen Uytheemfchen tot den leilen
Odobris daer aen volgende, beyde incluys, ende
nae den nieuwen ftijl. Soo wie daeromme van
meeninge zijn, eenige fommen van Penningen in
de voorfchreve Compagnie te herideren binnen
den voorfchreven refpe&iven tijdt, fullen haer mo-
8. O&roy, van fijn Qapitaelte mogen verhogen inde Wefï-Indifcbe Com-
fdgnk. In date den \ 6 Qtfohrls \ 624.
ten op hare defenfie, ende namentlick oock op de
confetvatie vande veroverde Bahia todos los Sanilos,
ende om noch vorder occupatien te doen , ver-
fcheydene groote ende exceijSve koften moeten
aenwenden: Ende over fulcks by de Vergaderinge
vande Negenthiene was goetgnevonden, om de
ingeteyekende Capitalen ibnder lefie van yernant
te vermeerderen, dat de ghemeene Participanten,
ende
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE W ETEN, Alfo die vande geoc-
troycerdeWeft-Indifche Compagnie ons hébben
te kennen gegcven,dat vermits de ftereke equipa-
gien,die fy ter Zee moeten doen.fo om de Negotie
in verfcheydene quartieren te drijven,als om te let-
-ocr page 342-
Placaten. á. Boeck. 3. Tit. 1. DeeJ.
591
59*
ende een yeder van dien fouden vermogen haere
ingeteyckende Capitalen, met vijfrich ten hondert
cnde daer onder, te verhoogen,ofte hetfelve recht
acn anderen, oock geen Participanten zijnde, in
haren name te cederen ende over te laten , Wel-
verftaende dat de mindere Participanten, ofte an-
dere by haer eygen recht, ofte ceiTie, haer ingeteyc-
kende fomme vergrootende tot het Capitael , het
vvelck een Hooft-Participant (achtervolgende het
Odroy in de Compagnie) ghchoudeH is te heride-
ren, niet en foude vermogen te genieten het recht
van Hooft-Participant, voor al eer hy het felfde Ca-
pitael (achtervolgcns het elfde Artijckel vande
naerder Ampliatie des O&roys) twee Jaren fuccef-
fivelick in de Compagnie foude hebben gheheri-
deert : Dat mede de voornoemde in teyekeninge
foude moeten ghefchieden binnen twee eerftko-
mende Maenden , naer dat defc RefoJutie by ons
geapprobeert, ende daer van Ade aende refpedive
Kameren gefonden foude wcfen : Ende dat aen-
gaende de betalingc d'eerfte paye ende het eerile
derde-part vande twee refterende derde-parten op-
gebracht fouden werden in gherceden gelde ,ende
de refterende payen, volgens de voer van 't Odroy,
foo als de originele teyekeninge. Ons over fulcks
ootmoedelick verfoeckende, dat wy de voorfz Ke-
folutic vande Ncgcnthicnc mede wilden goetvin-
den-endeapproberen : Ende dacrbeneffcnsby pu-
blijcquc Acte, 't zy Placactofte andcrfints,doeH in-
finueren alle de Teyckcnaers, foo noch in de bcta-
linge van haer eerile paye in gebreecke zijn, defel-
vc paye aen handen vande Ontfangers der refpedi-
ye Kameren, fonder langer dilay, binnen veerthien
dagen op te brengen, ofte by raute van dien , dat
foodanige adien opentlick tot lafte vande Teyckc-
naers fouden werden verkocht, ende minder gel-
dende, dat het kort aen hare gereetfte goederen by
parate executie, fonder eenige vorder formalitey-
ten,foude werden verhaelt, meerder geldende, dat
de overfchietende Penningen aenden Armen (ibo
binnen de limiten van het Odroy gevonden wer-
den) tot difererie van hen Bewinthebberen fouden
werden uytgercyckt, fonder dat de ge-executeerde
aen de felfde Penningen eenich recht ofte adie ial
competeren. Verfoeckende mede (alfoo onder
de mancquerende Teyckcnaers gevonden moch-
ten werden eenige infolvente Perfoonen, ofte de-
folatc Boedels) dat Wy, om de fchadc van andere
Participanten voor te komen, de Bewinthebberen
wilden authoriièren, by aldien d'adicn van fooda-
nige in de veylinge foo hooch niet en quamen, als
de hooft-fomme vande ingeteyckende Penningen,
ende den Intereftc van dien, is monterende, de fel-
ve op haore Boecken te royeren ende uyt te doen.
Alle 't welcke overgemcrekr, ende ons ghenegen
vindende tot bevorderinge van 't welvaren vande
voorfz Compagnie. S O O I S Ô, dat Wy de
voorfz Refolutic vande Ncgcntiene, op de verhoo-
ginge vande Capitalen genomen, gclaudcert ende
gheapprobeert hebben, laudcren cnde apnroberen
by defcn, confenterende cnde toelatende dat de
gemeene Participanten, ende een ycder van dien,
fullen vermogen hare ingeteyckende Capitalen
met vijftien ten hondert, ende daer onder, te ver-
hoogen , ofte het felfde recht aen anderen, oock
geen Participanten zijnde, in haren name te cede-
ren ende over te laten: Welverftaende dat de min-
der Participanten, ofte andere by haer eygen recht,
ofte ccifie haer ingeteyckende fomme vergrooten-
de tot het Capitael, 'twelck een Hooft-Participant
(achtervolgende het Odroy inde Compagnie) ge-
houden is te herideren, nieten fal vermogen te ge-
nieten het recht van Hooft-Participant, voor ende
al eer hy 't felfde CapitaeJ (achtervolgens het elfde
Artijckel vande naerder Ampliatie des Odroys)
twee Jaren fucccffivelick inde Compagnie fal heb-
ben gheherideert. Dat mede de voornoemde in-
teyekeninge ghefchieden ial moeten binnen de
twee cerftkomende Maenden , naer dat van defe
Refolutie by de refpedive Kameren door ailixie van
Biljetten notificatie fal wefen gedaen. Ende dat
aengaende de betalinge vandeie vergrootinge, de
eerfte paye, cnde 't eerfte derde-part vande twee
refterende derde-parten opgebracht fullen werden
in gerecden gelde, ende de refterende payen , vol-
gens den voet van het Odroy, foo als de originele
teyekeninge. Authoriferende ende lallende mede
de Bewinthebberen vande refpedive Kamers by
publijcke affixie ofte anderfints, te doen infinue-
ren alle de Teyckcnaers, fop noch inde betalinge
van haer eerile paye in gebreecke zijn,defelve paye
acn handen vande refpedive Ontfangers fonder
langer dilay binnen Jen tijdt van veerthien dagert
op te brengen, ende by faulte van foodanige beta-
linge, datfy fonder eenich uytftel ofteacnfien der
Perfoonen, foodanige adie, tot lafte vande Teyc-
kenaers, opentlick fullen verkoopen, ende minder
geldende, het kort acn haere ghereetfte goederen
by parate executie, fonder eenige vorder formali-
teyten verhalen, meerder geldende, die overfchie-
tende Penningen aenden Armen (foo binnen de
limiten van het Odroy gevonden worden) tot dif-
cretie vande Bewinthebberen uytreyeken , fonder
dat de geëxecuteerde aen de felfde Penningen ee-
nich recht ofte adie f il competeren. Gelijckwy
mede de voorfz Bewinthebberen authoriferen, by
aldien onder de mancquerende Teyckcnaers ghe-
vonden mochten worden eenige infolvente Per-
foonen , ofte defolate Boedels, ende dat der fel ver
adien in veylinge foo hooch niet en komen als de
hooft-fomme vande in gheteyekende Penningen,
ende d'IntcreiTe van dien is monterende, datfy om
defchade van andere Participanten voor te komen,
de felfde op haere Boecken fullen mogen royeren
ende uytdoen. Ordonnerende ende bevelende al-
len enac een yegelijck dien dat eenichfins fal mo-
gen aengaen,hun hier naer te reguleren. Verfoec-
ken mede allen Officieren cnde Magiftratcn hier
innc de voorfz Bewinthebberen de hant te willen
bieden, ende (des verfocht zijnde) tot volvoeringe
van dien op 't fimpel te kennen geven der Bewint-
hebberen, de felve te aiïlfteren : Want wy 't felvc
tot diènfte vande Compagnie hebben bevonden te
behooren. Ghegeven onder onfen grooten Ze-
gel , Psraphure ende Signaturc van onfen Griffier,
in 's Graven - Hagc, op den fefthienden Odobris
fefthien-hondert vier-ende-twintich. Was ghe-
parapheert, Nicolaes wttdet Bouckhorfi ,^ Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte
Heeren Staten Generael. Ende onderteyekent \,
1. *õáç Gocb,
9. Ver*
-ocr page 343-
5 p3 Concernerende de Weft-Indifche Compagnie?. 594-
ρ, Ferhooginge vande Qapitalen inde Weji-lndifche Compagnie, gearrefieeri
by de Vergadermge wande Negentbkne rvandefelve Compagnie} jhehowkn tot Middslburgh,
inde Maent wan lun'ms
1639.
tweede primo Augufti fefthien-hondert ende veer-
tich, ende het derde primo Augufti feftien hondert
een-en-veertich toekomende.
V.
Ende fullen de Participanten , verhoogers vari
foodanige Adien ofte Capitalen , de betaelinge
van dien in 't gheheel oft deel ghedaen hebbende,
daer van en van haer oudt en nieuw Capitael als
bylage een afgifte van fes ten hondert Jaerlijcks
ontfangen.
VI.
Daer en tegen die op den precifen tijdt niet en
betaelt, fal acht ten hondert moeten betalen, fon-
der nochtans onder dat pretext de Penningen inne
te houden.
VII.
Voorts foo 't ghebeurde (doch buyten vertrou-
wen) dat yemant vande Participanten binnen den
geprefigeerden tijdt hare verhooginge niet en had-
de ingheteyekent, foo fullen de Bewinthebberen
.van foodanige Kamer of Kameren vermogen tot
lafte der felver Capitalen, de voorfchreve Pennin-
gen die uyt kraente defer verhooginge ende in-
teyekentnghop fijnen tijdt moeite betaelt werden,
mogen negotieren , tot foodanige intereft als fy-
luyden die beft fullen weten te bekomen, ofte teri
prijfe als by Reiblutie der Negenthiene fal werden
ghearrefteert, welcke Interenen of verloopen de
Eygenaers betalende ende afleggende, als verhoo-
gers als dan fullen acngenomen werden, ende
eerder niet.
VIII.
Ende op dat de voorfchreve verhooginge met
meerder vrucht ende contentcment vande Com-
pagnie ende Participanten mochte ghefchieden ,
hebben hare Ho: Mo; acngenomen met allen ernft
te bevorderen , ghelijck alreedc eenige Provinciën
dies aengaendehare confenten hebben ghedragen,
dat volgende de Remonftrantie byde Gedeputeer-
de vande Compagnie op den vijfden April kil-
leden overghelevert, de Compagnie by den Staet
vanden Lande met-vijf hondert duyfcnt gulden
contant , ende fevcn hondert duyfent gulden
Jaerlijcxfc gifte, gheduerendc de refterende Jaren
van het loopende Odroy ghefubfidieert , ende
het Odroy noch voor vijf - ende - twintich Jac-
ren ghcprolongeert mach werden , om alfoo
de Compagnie tot een ghewenfehten Stact te
brengen.
IX.
Ende fullen de Gedeputeerde Bewinthebberen
hun gereet houden om foodanige inteeckeningen
te ontfangen, alle Wercken-dagen van 's morgens
ten negen uyren tot elf uyren.
Lfoo tot welitant vande Ge-
nerale Weft-Indifche Com-
pagnie , naer diverfche confe-
rentien , ghehouden tuifchen
de Heeren Gecommitteerde
uytte Vergadcringe vande Ho:
Mo: Heeren Staten Generael
defer Vereenichde Nederlanden ter eenre , ■ ende
de Gecommitteerde Bewinthebberen uytte Ver-
gadcringe der generale geodroyeerde Weit - Indi-
iche Compagnie , als mede de Gecommitteerde
uytte Vergaderinge vande Hooft-participanten ter
andere zijden, goet-gevonden is het Capitael van-
de ghemelte Compagnie de helft te verhoogen.
Soo vvert by defen alle Participanten vande meer-
ghenoemde Compagnie ghenotificeert, haerc ver=-
hooginge te doen op de termijnen ende Conditien
als volcht, Te weten :
I.
, Dat primo Augufti fefthien-hondert negen-en-
dertich, by de refpedive Kamers haere Boeck-
houders de bylage van vijftich per Cento over de
nieuwe Adien, alle de Participanten die de felve
hebben gedaen,op hunne reeckeninge fullen wer-
den aen-gheichreven, ende dat daer mede de Jaer-
lijcxfe af-gifte van acht ten hondert fal komen op
te houden , wacr mede dat alle de Adien weder
ghelijck fullen ftaen, ende oude Adien ofCapi-
talen zijn.
IL
Dat de inteyekeninge van vijftich per Cento
verhooginge van oudt en nieuw Capitael, met
verklaringe in wat Kamer fy de felve verhooginge
ende tranfport fullen begeeren te doen, fal moeten
gefchicden ter plaetfe daer de Adien of Capitalen
bekent zijn van primo Julii feftien-hondert negen-
en-dertich,in drie Maenden , die expireren fullen
metten leften September daer aen volgende,
midts welcke verklaringe fy fullen tijdt hebben
om 't felve tranfport te doen tot het expireren van-
den gheprefigeerden tijt van betalinge vande lac-
ftc paeye, fonder daer van yets aende uytgaende
ofte inkomende Kamer te betalen, foo dat die
foodanige verklaringe by fijne teeckeninge nietfal
hebben gcdaen, daer van ïal zijn ende blijven ver-
itcecken.
III.
Dat de toelage van vijftich per Cento van
nieuw Capitael niet fal mogen verhoocht
worden.
1111 .
Dat de betalinge vande verhooginge van 't
oudt ende nieuw Capitael, fal moeten gefchieden
met contant geit in drie termijnen, 'teerite primo
Augufti fefthien-hondert negen-en-dertich, het |
Pp
10. Con-
*
-ocr page 344-
Placatetu. 2.Boeck. 3. Tit. 2, Deel.
596
595
ι o. Qontinuatie van 't OBrqy voor de Wefclndifcbe Compagnie 9 in date den
ruierden Ittlij 1647.
twintichften Martij leftleden hebben gheprolon-
geert ende vernieuwt voor den tijdt van vijf-en-
twintich achter een volgende Jaren, inganck geno-
men hebben metten eeriten dach der Maent Ja-
nuarij in defen loopenden Jare feithien-hondert
feven-en-veertich, ende dat volgens ende binnen
de Limiten acnde voornoemde Compagnie gege-
ven ende daer op ghevolchde Interpretaticn ,ende
voorts op alle alfulcke Poinclen, Articulen, Refo-
lutien ende Authorifatien van tijdt tot tijt gedue-
rendehetvoorgaende Weft-Indifche Odroy ten
reguarde van dien fucceiïïve gevallen, ende voorts
volgens de fecreete Refolutien mede in date den
twee-en-twintichften Martij voornoemt, den Be-
winthebberen vande meerghenoemde Weft-Indi-
fche Compagnie ten voorfchreven dage behan-
dicht. Ende op dat alle 't geene voorfchreve is,
ofte hier vooren aengheroert wort, mach worden
achtervolcht ende onderhouden, Ontbieden Wy
de Staten, Stadthouders ende Gecommitteerde
Raden. Laften ende bevelen voorts den Cantze-
ler, Prefident ende Raeden vande Hoven van Ju-
ftitie, de Collegien ter Admiraliteyt ,alle Admira-
len , Overften, Gouverneurs van Steden ende
Plaetfen, alle Ritmeefteren ende Capiteynen te
Paerde, te Voet, te Water ende te Lande, mitfga -
ders alle Officieren, Jufticieren, ende Ingefetenen
defer Landen heurhiernaer te reguleren , fonder
hier tegen yet te doen ofte te attenteren ofte ghe-
doogen gedaen te worden : Want Wy fulcks ten
meeften dienfte vanden Lande ende Ingefetenen
van dien bevonden hebben te behooren. Ende op
dat dit vaft ende bondieh blijve, hebben Wy defe
onfe opene Brieven doen depefcheren in gewoon-
Jijcke forme, doen zegelen met onfen grooten Ze-
gele, ende becraftigen met onfe Paraphure ende
gewoonlijcke Signature van onfen Griffier, inden
Hage op den vierden Julij feithien-hondert feven-
en-veertich. Wasgeparapheert,jB<wc/W/?,n· On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-ghe-
melte Heeren Staten Generael. Gereeckent,
Cornelis Mufch.
E Staten Generael der Vereeniehde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen werden vertoont, Sa-
luyt. DOEN TE WETEN, dat
nader overwogen hebbende de gelegentheyt ende
conftitutie vande Weft-Indifche Compagnie defer
Landen, ende daer neffêns mede lettende dat den
welftant der Ingefetcnen van dien principalijck is
beftaende inde Navigatie, Handelinge ende Com-
mercien,die uyt de felve Landen van allen ouden
tijden gedreven, ende van tijdt tot tijde fucceflïve
vermeerdert zijn in andere Landen van Europa,
Afia, Africa, America, als oock anderfints, mitfga-
ders in bchoorlijeke achtinge genomen de confer-
vatie ende maintien van het publijcq gheloof ende
Contraden, acngegaen met veele ende diverfche
Natiën , Rijcken ende Landen in Weit- Indien,
Brazil, Nieuw-Nederlant ende andere geweften,
als oock de behoudenüTe vande Plaetfen met ex-
ceflive adfiftentien ende groote voorforge van de-
fen Stact verkregen, ende onder onfe gehoorfaem-
heyt ghebracht, ende voorts op den grooten on-
dienit, die tot nadeel van alle de Ingefetenen deièr
Landen ftaet te verwachten, indien de voorfchreve
Compagnie foude werden gediilbl veert, Wyom-
me de voorfchreve Ingefetcnen te doen genieten
de langh verwachte vruchten der meergenoemde
execifive adfiftentien ende voorforge, oock te con-
ferveren de Navigatie ende Commercien vande
felve, ende oock te verhoeden den voornoemden
ondienir,ende alle de voorfchreve Natiën, Rijcken,
Landen ende PJaeticn niet te verlaten ende profij-
tuerén ten appetijte van hunne Vyanden, ende
derifie ende fpot van defen Stact, uyt onfe rechte
wetenfehap ende volle macht, het Odtroy vande
voorfchreve Compagnie in dato den derden dach
der Maent Junio des Jaers feithien - hondert een-
en.twintich , met de Ampliatie vanden thienden
Junij fefthien-hondert twee-cn-twintich, midtfga-
ders vanden dertienden Februari) feithien-hondert
drie-en-twintich, fampthet Accort vanden een en
twintichiten Junij des felvigen Jaers, den twee en
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vanden viewn^traintichflen Mey feflien~hondert vier-en-mintich,
ende njeertbienden Itrnïj fifibien.bondert twee^tn-dertkh> Waerby njerbodm wert buyten confent
n/ande Wefi
- Indifcbe Compagnie Vokh„ oen te nemen, ooc^ficb in dienfie te begeven omnae Wefi*
Indien te warm.
E Staten Generael der Vereeniehde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fienoftehooren lefen,
Saluyt. DOENTE W E Τ E N, AI-
foo wy feeckerlijck verftaen ende onderrecht zijn,
dat eenige Uytheemfche Perfooncn ,jae felfs eeni-
ge defer Landen Inwoonderen, hun nietenontiien
onfe Onderfaten,endevoornementlijck vele Zee-
varende Luyden defer Landen, te induceren, om-
me hen, niet tegenftaende oniè voorige Placaten,
ende in vilipendie der felver, te begeven inden
dienfte van Uytheemfche, ofte van particuliere In-
gefetenen defer Landen, buyten de geo&royeerde
Weit - Indifche Compagnie , om met der felfder
Sche-
-ocr page 345-
597 Coiieernerende de Weft-Indifche Compagnio. 5 98
tegen het O&roy cnde Ampliatie van dien,betoont
fullen worden uyt defe Landen ghedeftineert te
wefen naer de Limitcn van 't felfde Oclroy cnde
Ampliatie van dien, verbeurt ende geconfifqueert
zijn. Laftendcde Offcieren der plaetfe daer de
felfde gevonden worden, die in manieren als voo-
ren aen te taften, cnde te verkoopen,Mirs dat alle
de voor-verhaelde boeten bekeert fullen werden,
een derde-part ten behoeve vanden Officier die de
calengie doen fal.cen derde-part ten behoeve van-
de Weft-Indifche Compagnie, endc het reftcren-
de derde-part ten behoeve vanden Acnbrengcr.
Ordonneren derhalven alle Officieren endejufti-
eieren defer Vereenichde Nederlanden, Mitfgadcrs
alle den genen die in onfe, ende der Weft-Indifche
Compagnie in Weft-Indien, cnde Limiten van het
Octroy ende Ampliatie van dien mogen zijn, hen
hier nae te reguleren , ende fonder eenige ooch-
luyckinge ofte aiflimularie, op pene by defe onfen
Placate geftatueert, tegens de overtreders der fel-
ver, met alle rigeur te vervolgen, te deercreren en-
dc executeren. Ende ten eynde nicmant hier van
hebbc te pretenderen eenige ignorantie, ende defe
onfe Ordonnantie al omme pun&uelijcken mach
werden achtervolcht, cnde de Contravcnteurs van
dien geftraft naer behooren, Ontbieden Wy cnde
verfoecken onfen lieven cnde fecr beminden , de
Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën
refpedive van Gelderlandt ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vrieflaiidt, Zcelandt,
Utrecht,Vrieflandt,Over-Yffel, StadtGroenin-
gen ende Ommelanden, cnde allen anderen Jufti-
eieren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordonnan-
tie alomme doen verkondigen, uytrocpen endc
publiceren, daer men gcwoonlijck is uyt-rocpinge
endc publicatie te doen. Laftcn ende bevelen
voorts de Raden ter Admiralitcyt, den Advocaten
Fifcaels, ende Procureurs Gencraels , cnde allen
anderen Officieren, Rechteren endeJufticiercn
vandc voorfchreve Vereenichde Landen , Mitfga-
dcrs allen Overften, Colonnellen , Admiralen ,
Vice-Admiralcn, Ritmeefters, Capitcyncn , Offi-
cieren cnde Bevclhcbbercn , dcfe onfe Ordonnan-
tie cnde Bevelen t'achtervolgen, ende doen achter-
volgen , Procederende, e*ndc doende procederen
tegens den overtreders van dien , fonder gratie, fa-
veur, diiïïmulatic ofte verdrach: Dcwijle wy 't fcl-
vc tot dienft cnde welftant der voorfz Landen noo-
dich gevonden hebben. Aldus gcdacn endegerc-
mveert
ter Vergadcringc vande Hooch - ghcmcltc
Hccren Staten Gcneracl, in 's Graven-Hagc, den
vcerthienden Junij fefthien - hondert twee - cnde-
dertich. Was gheparapheert, ι Nkolacs vander
Bouchorft,
vt- Onder ftont, Ter Ordonnantie vandc
Hooch-ghemclte Hccren Staten Gencrael. Ge-
teeckent, Corneüs Mufch, Zijnde op 't Spatium
gcdruckt het Cachet der felvet Heeren Staten in
rooden Waffche.
Schepen te varen naer Weit - Indien, ende andere
Plaetfen inde Limiten van het Odroy ende Afn-
pliatic van dien begrepen : Endc dat vele van onfe
Onderdanen fich vervorderen, foodanige verbo-
den , endc den Landen hooch-fchadelijcke dien-
den aen te nemen , wacr tegen, om alle inconve-
nienten cnde fchade voor te komen , noodichlijck
ende promptelick dient verfien, ende alle moghc-
lijcke ordre gcftclt. S O O I S Τ , dat Wy alle
Öndcrfatcn, Inwoonderen cnde Ingefctenen defer
Landen, van wat qualiteyt ende conditie die zijn,
wel fcherpelijcken hebben gheinterdiceert ende
verboden , foo wy interdiceren cnde verbieden by
defen, eenigc defer Landen Ingeborenc, Onderda-
nen , Ingefctenen , cnde voorncmentlijck Zee-va-
rende Luyden, tot foodanige dienden als vooren te
verhuyren, ofte aen te nemen : Gelijck wy mede
allen onfen Ingeboornen, Onderdanen ende Inge-
fctenen defer Landen verbieden, fich, of de hacre
op foodanige dienften te verhuyren , ofte te bege-
ven , als wy oock ordonneren ende wel fcherpdick
belaften midts defen, alle den gecne die hun voor
defen op foodanige naer Weft-Indien ,ofte andere
Limitcn van het Oitroy ende Ampliatien van dien
varende Schepen, inden dienfte van eenige Uyt-
heemfche ofte particulieren als vooren , begeven
hebben,ende naermaels foude mogen ende willen
begeven van iöodanigen dienft en voornemen te
defifteren , den felfdcn te verlaten, ende hun ten
langhften binnen den tijdt van drie naéftkomen-
de Maenden wederom in defe Landen ter plaetfe
van haerc refidentic te begeven , op peyiae dat alle
overtreders van defen onfen Ordonnantien ende
Bevelen, foo wel die eenige onfe Onderfaten tot
foodanige dienilen hebben geinduceert, ghehuyrt
ofte acngenomen , als oock die hun tot den felven
dienft hebben begeven , ten eeuwigen dage uyt
dcfe Vcrcenichdc Nederlanden ghebannen, endc
alle hacre goederen geconfifqueert, verbeurt ende
vervallen fullen zijn , ende by de Officieren vandc
refpe&ive Plaetfen haerder refidentie, ofte daer de
felfde gelegen cnde gevonden mogen wefen, aen-
getaft ende verkocht fullen mogen werden. Dat
voorts, foo wel hier te Lande als in Weit - Indien
cnde andere Limiten van het Odroy endeAm-
pliatic van dien, over al, foodanige overtreders van
defe onfe Ordonnantie ghevonden zijnde, ghefay-
feert, aengchouden, ende tegens haerc Pcrfoonen
ende goederen ghcdecreteert ende gheexecutcert
fullen werden de peync ende ftraffc hier vooren ge-
itatueert, fonder dat de Ingeboorcn ofte andere
Onderdanen defer Landen, inden dienft gheweeft
zijnde vande ghco&royeerde Weft-Indifche Com-
pagnie, door vcranderinge van woon-plaetfe, ofte
andere middelen hoedanich die fouden mogen
wefen, vande difpofitievan defen Ρlacate, ende
penen daer by geftatueert, bevrijdt fullen worden.
Verklaren wy mede en ftatucren by defen, dat alle
Schepen, Koopmanfchappen cnde Goederen,die
1. '/ Placact vanden vïer-en-tw'tntichjhn Mey fefih'ten-hondertvkr-en-ttvimich was gheparapheert, N. vander
Mecr,vt' Endegeteyckeiu,1. vanGoch,
Ordre
Pp
-ocr page 346-
599             Placaten-;. 2. Boeck. 3/Tit· 3.Deel.             <föo
HET DERDE DEEL.
1. Ördre ende Reglementen vanden veerthienden Mey 1632. ende
wanden wijftkiendenlulij 163 3. Byde HeerenStatenGeneraelderVereenichde
Nederlanden gearrefteert Λ Waer op3 ende rvaer naer alle gemonteerde Schepen uytdefi
refpeclive Provinciën, fullen vermogen te waren in feecker gedeelte wandeLimitenwan't
Qföroy wande Wefi. Indifche Compagnie
, bier nae geexprimeert. ι
de felve ghebracht te werden in haer Packhuyièn,
ende datelijck aengeflagen, ende gebeneflcieert tot
bate endefchadc vande Veroveraers , ende aen de
felve uytgekeert te worden,onder behoorlicke qui-
tantie,afgetogende voorfz recognitie endeprovifie
van een per Cento voor de Compagnie, blyvendc de
judicaturc over de Prinfen aendc Collegicn ter Ad-
miralitcy t refpeeïive.
VI.
Sullen oock gehouden weien, de Schepen van
de Weil - Indifche Compagnie ontmoetende, te
flrijckcn, hare Commiiïien ende Brieven te vertoo-
nen, ende fo lange fy by de felve blijven, 't voeren
vande Viagge moeten toelaten, fonder dat de felve
aenpartofciec! mogen pretenderen inde Prinfen
die in haer by vvefen fouden mogen verovert wer-
den , ten ware fy door den Admirael, Generacl of
Commandeur der felvcr Schepen vande Compa-
gnie expreflelijck tot hulpe waren verfocht, in
welcken gevalle alle de Prinicn die by de Schepen
vande Compagnie ende haer gefamentlijcker hant
verovert worden, fullen gelijckelijcken, naer adve-
nant de Schepen,equipagien,Montureende Volck
verdeelt werden,ende daer en boven uyt haer portie
het recht van Sijn Prime/. Excell. ende de Compa-
gnie 6 nae ratc dat fy van foodanigc Prinfen fullen
komen te profijteren.
VII.
Ende in gevalle de Schepen vande Compagnie
op eeniec Plaetten ofte Schepen vanden Vyandt
yet wilden exploiteren , ende eenige Commiffie-
vaerders daer op de ilach quamen,dic fulcks mede
wilde by de hant nemen, foo fullen de ielve Com-
miiïie-vaerdcrs moeten afilaen, ende de Schepen
vandc Compagnie haer werek onvediindert laten
doen, ofte ter contrarie doende, vervallen in een
breuck van Schip ende goet te verliefen.
VI IL
Sullen oock gehouden zijn op yedcr Schip een
SupraCargo te nemen vande Compagnie, ende in
de Cajuyte de koil te gheven, blijvende de Maent-
gelden tot laile vande Compagnie.
Welcke Supra Cargo alle fectcte ende andere
Refolutien by fal woonen , vande felve, ende van
allebefoignes pertinente notitie houden,om t'ha-
ren overkomfte daer van nefTens overleveringe ha-
rerjournalen bchoorlijck rapportie konnendoen
aen die vande Compagnie.
X.
Α Ik Schepen komende tot Phamamhucq, ofte op eeni-
ge andere Plaetfen daer de Compagnie hare Garnifocnen
ende Regieringe heeft
, en fullen niet vermogen eenich
Volck
, Goederen ofte Gek van daer te voeren f onder fpe~
ciael confent ende Λ'ft'c vande Heer en ghedelegmerde Bc~
wint'
Erilelijck fal niemandt vandc iclve Sche-
pen vermogen te feylen naer de Kuiten
van Africa, ^ nochNieu-Nederlandt,oftc
elders dacr de Compagnie Negotie foude mogen
hebben, om geenderley oorfaceke, ] maer fulJen
vermogen te zeylen nae de Kuilen van Brazil:
Item, in Wc il-Indien, te wetende Riviere Oronoc-
que Weilwacrts langhs de Kuflc van Cartagena,
Porto belio, Honduras, Campeche, de Golfo van
Mexico, ende de Kuilc van Florida, mitfgadersaJle
de Eylanden binnen die Limiten gelegen, omme
aldaer den Koningh van Hiipangien , iijne Onder-
danen ende Adherentcn aJJc hoililiteyc ende af-
breuck te doen, te ff'ater ende te lande.
II.
Midts dacr vooren (boven 't recht van Sijn Ex-
cellentie den Heerc PrincC van Orangic compete-
rende) aen de Compagnie tot een recognitie beta-
lende .\fefiien van 't hondert,ende dat van 't provenu
by verkoopinge te procederen, van alle Prinfen die
fy op den Vyandt fullen doen, beiuyden ofte be-
noorden den Tropicus Cancri, tzyin 'tgaen ofte
keeren, ende dat log) wel vande Schepen, Gefchut
als ingeladen Goederen , dicfe veroveren fullen,
niet uytgeibndert.
III.
Ende dat fuyver, fonder af te trecken cenigc on-
koiten van equipagie of anderfints: Ende lal de
verkoopinge vande veroverde Schepen, Munitien
van Oorloge, met den acnkleven van dien, als oock
vande ladinge, door de Compagnie moeten ghe-
fchieden, tot koile vande Vcrovcraers.
IIII.
De voorfz Schepen fullen oock vermogen Hout
ende
Zout te laden, op conditie ende recognite, al-
len Ingefetcnen deler Geünieerde Provintien voor
defen geaccordeert. =5
V.
Alle Schepen die op defc Conditien inde Limi-
ten van het O&roy haer fullen willen begcven,ful-
len albevoorens aerjgevcn ter Kamer vande Weil-
Indifchc Compagnie dacr fy uyt varen willen,hare
Perfooncn ende Namen der Schcpen,mettemon-
ture van dien, ende fuffifante Borge itcllen, dat fy
geen Geallieerde ofte Inghefetcnen vande Geüni-
eerde Provinciën fullen befchadigen , ende haer
ilriclclijck te houden aen de Comrruflie van Sijn
Princel. Excell. ende dat fy de Prinfen ofte Goede-
ren die fy fullen komen te veroveren ofte in te la-
den, onderwegen niet en fullen verminderen , ver-
voeren ofte vervremden ,direaelick ofte indirefte-
lick, maer alle de felve naer haer vermogen, gbe-
trouwelijck ilcllen in handen vande Bewinthcbbe-
ren ter Kamer claer fy uytgeyaren zijn, omme by
_
-ocr page 347-
6ï é Concernerende de Weit - Indifche Compagnio. 6oz
ivinihehberen, Raden of Commandeurs inder tijdt zijn-
de,OP pene van te verbeuren voor ekk Ñ er joon, die fy al-
foo/onder confent fulkn overbrengen fes Maenden gagie,
'ghelijck fy aende Compagnie laefi hellen verdient
, Ende
•voor al het geit ofte goederen
, boven de verbeurte van al
het fehe, noch een boete va?ide halve weerde van dien.
XI.
Sulkn oock niet vermogen aldaer te brengen eenige
Hoopmanfcluippen, Kleederen, Koujfens, Schoenen, Hem-
den ofte andere behoeften, als oock mede geenige Vivres,
het zy natte ofte drooge, om aldaer tot pharnambucq
, ofte
de Plaetfen daer omtrent te verhandelen
, ofte verhopen
aen Soldaten ofte Matroofen, opte verbeurte van alle de
fehe.
XII.
Edoch foofy eenige Vivres overich hadden, ende defel-
ve aldaer wilden laten , fullen die vermogen te prefente-
ren aen de Heeren Gedelegueerde Bewinthebberen ofte
Raden aldaer zijnde, die de fehe als dan [uilen aennemen
ten pr ij f e
, alsfy die binnen defe Landen f uilen hebben in-
gekocht.
XIII.
Sullen oock alle de Schippers ende Matrofen van Com-
mijfie-vaerders, bevrachte, ofte gehuerde Schepen, getijck
als die vande Compagnie onderworpen zijn, dejudicature
endejuflitie by de Compagnie gheflabi lieert in Phernam-
lucq ende andere Plaetfen
, over allequeflien ende rnif-
dragingen by eenige van hun te doen, gheduerende haer
verblijven op de Kuflen aldaer.
XIIII.
Ende of het gebeurde dat eenige der voorfchreve Sche-
pen
, Pri?jfen quanten te veroveren, fullen vermogen die
te brengen binnen Pharnambucq, ende de fehe aldaer te
verhopen aen de Compagnie, daer van de Penningen in
defe Landen haer fullen werden betaelt, over-brengende
hehoorlijcke Wiffel-brieven
, ofte ander befcheet vande
Heeren gedelegueerde Bewinthebberen, ofte Raden aldaer
zijnde.
XV.
Ende in gevalle fj de veroverde goederen aen de voor-
noemde Heeren Bewinthebberen niet en wilden verho-
pen
, fullen vermogen de fehe te leveren in handen van-
de Compagnie, onder behoorlijcke Recepijfe, om door defel-
ve mette eerfie ende feeckerfic gelegentheyt nae defe Lan-
den ghefonden te worden, midts betalende voor de vracht
vanyeder Kifle Suyckers, defomme van dertich guldens,
ende alle andere goederen nae advenant.
XVI.
Ende indien de Veroveraers hare Suyckeren ghelevert
heibende aen de Compagnie,begeeren te verajfeureren ofte
verfeeckeren om naer defe Landengevoert te worden, ful-
len dat vermogen te doen,mits betalende voor een e premi o
twaelften hondert
, ende dat infpecie vande goederen die
alfoo overgefonden fullen worden.
XVII.
Indien eenige bevrachte ofte ghehuerde Schepen, met
hare inghelaaen goederen op de reyfe gaende naer Phar-
nambucq eenige Prijfen quamen te veraveren'fullen daer
van aen de Compagnie moeten uytkeeren vijftich ten hon-
den, in conformiteyt vande Rejolutie der Negenthiene, in
date den vijfden November é
6 3 ô. ende en fullen de
felve niet vermogen uyt haren cours te loopen, ofte by te
houden.
XVIII.
Maer hare goederen gelofi hebbende,fa.lhaer vryflaen
te kruyjfen
, midts heblende behoorlijcke Commijjie van
Sijn Excel!. den Heere Prime van brangie
, ende dat op
de Conditien de Cammiffie -vaerders vergunt. '1 Sehe
wert mede verfiaen vande Schepen die om Hout ende
Zout loopen, ende Commiffie mede nemen.
XIX.
Indien oock eenige Schepen quamen te veroveren ee-
nige Ñ rinfen, geladen met Olye, nynen, Meel ofte andere
Vivres, ende niet geraden vondt daer mede te keeren nae
defe Landen
, fullen die tmgen in Pharnambucq bren-
gen,ende de fehe verhopen aen de Compagnie opjoo rede-
lijcke Conditien
, alsfy mette Heeren ghedelegueerde Be-
winthebberen
, ofte Raden aldaer zijnde, fullen konnen
accorderen.
XX.
Ende fulkn alle voorgaendc Conditien voor defen by
de refpetlive Kameren metycmanden gemaeckt
, blijven
in haer geJjeclfonder ten aenfenvan dit Reglement jets
te pretenderen.
XXI.
7 Ende en fullen geen Bcwinthebbers, noch ye-
mant inden Eedt vande Compagnie zijnde,vermo-
gen part of deel te hebben in eenige Commiifie-
vaerders op den bcut alleen uytgaendc.
XXII.
Ende dit alles by provifie, tot dat anders fal wer-
den geordonirecrt.
Aldus ghedacn ende ghcarreftcert ter Vcrgade-
ringc vande Hoogh-ghemcke Heeren Staten Ge-
nerael, in 's Gravcn-Hage, den vijfthienden Julij
feithien-hondert drie-endc-dertich. Was ghepa-
rapheert , 8 H. van Nyeveen,yt' Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve . Gbetecckent,
Cornelis Mufch.
't Reglement vanden Jaere fefihien - hondert twee -en- dertich voeght hier by de woorden tot den leilcn Mcy
1633 incluys.
't Sehe heeft hier 't woort Brafil, Ende voecht voorts achter 't woort oorfacckc num. 3. noch onder wat pre-
text fulcks foude mogen gefchicden, 't zy van vervallen te zijn, faulte van Vivres, verfch Water of
anderfints, op de penen inden Odtroyc tegens de Contraventeurs van dien geilatucert. Ende voorts
in het tweede Artijckel aldaer:
Doch fullen de voorfchreve Schepen binnen den geprefigeerden tijdt
vanden leilen Mey 163 3 vermogen te fcylen naer Wcit-Indien,te weten de Rivierc Oronocque,&c.
als boven Art. 1.
In plaets van defe woordenfeght het felve Reglement d'Anno 163 z. twintich van 't hondert, boven alle rech-
ten, waer inne de felve als Prinfen vande Compagnie fullen gekent, ghehouden ende ghctraclecrt
worden,ende dat van 't provenu, &c.
By 't fehe Reglement was in reguarde van 't Hout, &c. Artijckel 5. ghefiatueert in defer voegen: Maer met
Hout of andere Waren ende Koopmanfchappen hcrwaerts komende, diefy in Weil-Indien ter
plaerfc voorfchreve mochten geladen hebben,fullcn daer voorenaende Compagnie betalen vijf-en-
twintich van 't hondert, ofte een vierde-part fuyver, tty tgefondert van 't geel Hout, daer van betaelt
Pp 3                                         fal
-ocr page 348-
6o3            Placaten-;, a.Boeck. ^.Tit. 5.Deel.             604
fal worden vijfthien van 't hondert als vooren, mits dat fy mede gehouden fullen blijven alle de fcl-
ve ingeladen Waren ofte goederen ghetrouwclijck aende Compagnie te leveren, ter Camere daeriè
ingebracht worden,om daer van de verkoopinge te doen,
6.   't Voorfchteve voonge Reglement feght alhier alleenlijck1 het recht vande Compagnie als vooren, naer
rata, &c.
7.  Jnplaetfe van dit Artijckel, wert in het elfde en lefle Artijckel van 't voorfz Reglement gefeght.· Eyntelijck ful-
len geen Kameren in 't particulier vermogen buy ten defe eenige andere Conditien aen ycman t te
geven, als die hier vooren gefpecificeert uaen, fonder dat eenich Bewinthebber ofte yemant inden
Eedt vande Compagnie zijnde,directelick ofindirectelick gcoorloft fal zijn aende voorfz CommiiTie-
vaerders alleenück op de Kaep varende,part of deel te hebben.
8.  't Voorfz Reglement vanden i^Mey 1631. j^asgepara///jeert,S, van Bcaumont,"·
2. Reglement, op 't open fielten vanden Handel op Ternambmo en lïrafil,
In date den o lanuarij \ 6i 4.
waerts aen te Schepen in Pernambuco op ghelijc-
ke maniere aengegeven, gheviilteert, gheregiitreert
ende geladen fullen moeten worden. Ende hier
te Lande gearriveert zijnde, fal men de felve op gc-
lijckewijfc inde Magafijnen vande Compagnieop-
flaen , ende naer ghedane vifitatie uytlcveren den
geenen aen den welcken die gheconfigneert over-
komen. Welveritaende, dat noch Bewinthebbe-
ren alhier, noch bare Minifters aldaer, fullen ver-
mogen eenige leverantie te doen, voor ende al eer
de Compagnie wegen haer recht van recognitie
ende bedongen Vracht, volkomendijck fal wefen
betaelt, op peyne van confifcatie vande goederen
die verfwegen of qualijck aengegeven fullen wor-
den , ten behoeve vande Compagnie, nevens de
gcenige ibo by den Belader in dat ièlve Schip inge-
icheept fullen wefen.
IIII.
Ende of het gebeurde datte Eygenaers, Facteurs
ofte Commifen , eenige Goederen alfoo van hier
aldaer in Pernambuco ghebracht ende ontladen ,
elders binnen de Limiten voornoemt begeerde te
vervoeren ende verhandelen, ibo fullen iy 't felve
op ghelijcke manieren inde Schepen vande Com-
pagnie vermogen te doen , midts alvooren mette
Regierders aldaer , wegen de te betalene Vracht
behoorlijck accorderende, met pertinente vcrkla-
ringe, werwaerts iy de felve van meeningc zijn te
vervoeren, ende fuflifante cautie itellendc, darfè
die nergens anders, ofte buyten de voorfz Limiten
fullen vervoeren, op verbeurte vande felve goede-
ren ende provenue van dien, indien fy ter contra-
ricn quamentedoen. Doch geendcrhandcAdmu-
nitien en fullen mogen vervoert worden.
V.
De goederen, die van hier naer Pernambuco in .
de Schepen vande Compagnie fullen worden over-
gevoert, fullen alhier aende Compagnie voor Thol
betalen fes ten hondert, naer advenant die alhier
verklacrt fullen worden weerdich te zijn, ende die
van daer herwaerts worden over-ghefonden, twin-
tich ten hondert aldaer in fpecie: Ende indien ye-
mant fich in 't waerdecren van fijne goederen qua-
mc te mifgrijpen , fal de Compagnie vry ftaen de
goederen te aenvaerden , mits een fefte-part meet
gevende.
VI-
Overde Vrachten vande Goederen die van hier
der-
I
$jlf^|j| Lle Invvoonders dcfer Geünieerde Pro-
W UI vinticn , Onderdanen van hare Ho: Mo:
m^vë a's oock alle Portugefcn, Brafilianen, en-
de andere Invvoonders van Brafil, die haer
onder de gehooriaemheyt van hare Ho: Mo: ende
de Geoclroyeerde Weil- Indifche Compagnie be-
geven hebben , ofte naer defen noch begeven
mochten, fullen fonder onderfcheyt feifs, ofte door
hare Facteurs ofte Commifen, vermogen te hande-
len op de Kuilen van Brafil alrecde by de voorfz
Compagnie door Godes ghenade bemachticht,
ende noch te bemachtigen (als mede de aenleg-
gende Landen, daer den Koningh van Hifpangien
geen ghebiedt en heeft, ofte oock met andere Lie-
den, die d'ondcrhandelingc vande ghemelte Com-
pagnie foecken ende ghedoogen) met allerhande
Koopmanfchappen , uytghenomen drooge ende
natte Vivres, ende allerhande Admunitie, ende
van daer wederom op defe Landen, met allcrlcy
foorte van Koopmanfchappen die van hier dcr-
vvaerts, ende van daer hervvaerts worden gebrochr,
uytgenomcn Pernambucx ende ander verrT-hout.
Welcken handel ofte contradatie de Compagnie
gheheel aen haer fel ven rcferveert, ende dat op de
volgende Conditien.
II.-
Dat alle goederen van hier derwaerts gaende,
ende van daer herwaerts kommendc, fullen moe-
ten ghebracht worden met Schepen vande voor-
feydc Compagnie ende anders niet, ende dat op
behoorlijcke Vracht ende averijen hier naer te fpe-
cificeren.
III.
Dat alle uytgaende Goederen alhier te laden, by
de Eygenaers ofte hare Facteurs fullen aengegeven
worden inde refpecu've Kameren, ende in hare Ma-
gaiijnen gebracht, om aldaer door Commiifarifen
vande Compagnie ghevifitecrt, ende by der fel ver
ordre onder bchoorlijck cognofcement in des
Compagnies cygen ofte bevrachte Schepen inghe-
laden ende in Brafil inde Haven van Olinda de
Pernambuco in 't publijcq Magailjn weder onrla-
den, ende naer gedaen tcveuu door Commiiïarifen
gelevert re worden aen foodanich Perfoon of Pcr-
foonen,dcn welcken de felve door de Beladers van
dien gheconfigneert ende toegefonden fullen we-
fen. Gelijck mede alle Goederen van daer her-
-ocr page 349-
óo5 Concernerende de Weit - Indifche Cotxjpagnio. 606
derwaerts gaen, fullen de Eygenaers ofte haere
f a&eursalvooreiihier te Lande mette Compagnie
accorderen naer de waerdye ende ghelegentheyt
vande Goederen , endedefelve Vracht aldaer be-
talen in Gelde ofte Suyckeren, tot fulcken prijfe
als de fclve daer inder tijdt waerdich fullen wefen,
tot keure vande Beladers: Maer van Gelden, die
derwaerts gefonden worden, fullen alleen betalen
twee ten hondert.
VIL
De goederen die van Pernambuco herwaerts
kommen, fullen voor Vracht ende ordinaris averije
betalen voor ycder Vat ofte Totjnelado feftich gul-
dens, te reeckencn vieren-vijftich Aroben fuy ver
Suyckeren voor een Tonnclado, ende alle andere
Waren te reduceren naer advenanr.
VIII.
Ende op dat alles met goede ordre mach ghe-
fchieden,fullen de goederen foo van hier derwaerts
ghefonden,als die van daer herwaerts fullen kom-
men, geloft ende gheley t worden inde Magafijnen
vande Compagnie, om de felve, naer dat de Rech-
ten , Vrachten ende ongelden behoorlijck fullen
fcijn betaelt, ghelevert te worden in handen vande
geene, die volgens de cognofcementen daer toe ge-
rechtight fullen zijn.
IX,
Ende op dat een yeder wel gherijft werde, foo
fullen de geene die eenige goederen willen af-
fchepen, haer in tijdts aen geven aende refpeöive
Kamcren daerfy deafladingewillen doen, ende
fullen by de felve met bequame ruymte in haer
Schepen , oock met een ofte meer Schepen naer
den eyfch prompteiick worden voorfien, 't zy inde
felve Kameren ofte andere daer de Schépeh vaer-
dichzijn. Welverftaende dat alle de goederen,
foo gaende als komende, fullen werden behoor-
lijck verklaert, ende gebracht in 't Magafijn vande
Compagnie, om aldaer geregiftreert, ende naer ge-
levert cognofcement, ghefcheept te worden, Op
pene van confifcatie als vooren, tot profijte vande
Compagnie.
X.
Voorts indien eenige Perfoonen ofte Familien
haer naer Brafil fouden willen tranfporteren met-
ter woonftee , om haer aldaer te gheneeren met
Koophandel, Handt-wercken ende cerlijcke Am-
bachten , bouwen van Ingenios , Landt-neeringe
ende diergelijcke, 't zy met haer induftrie ende ge-
leertheyt in qualité'als Medecijnen, Chirurgijnen,
Apoteeckers, Schoolmeefters ende anders, alle
foodanige fullen by de Compagnie paiTagie-vry,
doch op haer eygen rnondt-koften over- ghevoert
worden, midts datfe hier te Lande goet getuyge-
nifle brengen van haeren deuchdelijcken Handel
ende Wandel, ende aenwijfinge doen waer mede
fy haer aldaer willen ende konnen erneren , ende
haer verbinden drie Jaeren aldaer te continueren,
ende voor de expiratie van dien tijt, fonder confent
vande Regeerders aldaer niet te vertrecken.
XI.
Ende foo yemant in dienfte vande Compagnie
daer te Lande zijnde, fijn dienft van drie Jaeren
volbracht hebbende, ontHagen begeert te weien,
fal 't felve by den Raedt mogen verfoecken, ende
gheobtineert hebbende, aldaer mogen blijven woo-
nen als Burger, ende ghelijcke vryheyt van handel
ende Neeringe,als vooren verhaelt, genieten.
XII.
Eyndclijck fal de Compagnie goede ordre itel-
len , dat niemandt vande Inwoonders daer te
Lande in fijnconfeientie werde befwaert, midts
dat hy hem ilil drage, ende geen publijck fchan-
dael , 't zy met woorden ofte wereken en geve,
maer verforgen dat alle ende een yeder in Borger-
lijeke rufte werde onderhouden. Tot wekken
eynde alrccdc eenen Poütijcquen Raedt is inghe-
ftelt, ende fal men t'fijner tijdt Magiilraten naer
de forme van Regieringc daer te Lande noodich
ordonneren.
XIII.
Endealfoorcdelickendebillick is,datte geene
die met haer middelen defc Compagnie hebben
helpen oprichten ,ende noch dagelijcks maintene-
ren, boven andere in dien Handel ghebeneficieert
worden, foo fullen by provjfie de geene die in
defe Compagnie participeren, ofte andere in haren
Name, Jacrlijckstwee-mael (het gaen ende kee*
ren voor een voyagic ghereeckent) in foo veel car-
gafoens als fy van hier derwaerts feynden, ende
van ginder herwaerts laten kommen, voor ghelijc-
ke fomrae als fy in Capitael voor haer eygen reec-
keninge op de Boecken vande Compagnie fes
Maenden te vooren bekent hebben gheftacn, in 't
gaen, ende infgelijcks, indien fy noch bekent blij-
ven in 't kommen, van Tollen aende Compagnie
t'elcken reyfe vijf ten hondert minder betalen, als
andere, die buyten de Compagnie zijn, blijvende
't geene de felve goederen meer louden mogen
bedragen, fubjeö: als alle andere goederen, Met
dien verftande , datte Participanten de voorichre-
ve vryicheyt alleen fullen mogen ghenieten inde
goederen ende cargafocnen, foo van hier derwaerts,
ende van daer herwaerts ghefonden ende komen
fullen, ende derhalvcn ghehouden wefen de Re-
cognitie van Handel binnen de Limiten uyt de
eene plaets op d'ander vallende, gclijck alle andere
te voldoen ende betalen , op de peynen tegen de
Contraventeurs van dien gcftatueert,ofte noch al-
daer te ftatueren.
XÏIII.
Ende op dat een yderhicr van wetenfehap mach
bekommen, Soo hebben haere Ho: Mo: 't felve
by openbaren Biljetten , foo hier, als ginder laten
notificeren, waer nae een yeder hem fal hebben te
reguleren.
Aldus ghedaen ende ghearrefteert ter Vergade-
ringe vande.Hooch-ghemelte Hecren Staten Ge-
nerael, inden Hage, den negenden Januarijfe-
fthien-hondert vier-ende-dertieh. Was ghepara-
pheert, S. v. Haerfolte ,"· Onder ftondt, Ter Or-
donnantie vande fclve. Geteeckent, Comelis Mufch.
Zijnde op 't fpatium ghedruckt het Cachet vande
Hooch-gemelte Hceren Staten Generael, in roo*
den Waifche,
3, Nadei
-ocr page 350-
Placaten· 2.Boeck. j.Tit. 3. Deel.
6θ7
60%
Nader Ordre ende Reglementen, van de Ho: Mo: Heer en Staten
Gener oei der Vereenkbde Nederlanden 9gearrefieert by advijs ende deliberatie wande Bewtnt-
hehberen wande Generalegheoffroyeerde WeB-lndifcbe Compagnie, ter Vergaderinge wande
Negenthiene, "ppaer nae alle ende eenjeder derlngefitenen wande Geünieerde Proyintien fullen
wermogen te balen Hota, Tabacq
, Cattoen f ende allerhande Waren ende Koopmanfchappen,
wallende infeeckgre gedeelte wande Limiten wan 't OSIroy der woornoemde Compagnie hier na
geexprimeert. In date den 6 lanmrij \6^yen\6 Otïober \ 6
3 y.
Compagnie ter Kamere daerfe uyt-ghevaren zijn,'
fullen betalen thien ten hondert van allerhande
Stockvifch-hout, Rootverf-houtende Campefche-
hout, van Letter - hout, feven ende een half ten
hondert, van Pock-hout, ende geel-hout vijf ten
hondert, van Tabacq, Cattoen, Huyden ende alle
andere Koopmanfchappen ende Vruchten die in
Weil-Indien vallen , al waren die verhandelt acht
ten hondert, alles in fpecie of in gelde tot keure van
de Compagnie.
VII.
Weiverflaende dat de Compagnie het Hout,
Koopmanfchappen, GewaiTen, Vruchten, &c. val-
lende ter plaetfe daer de Hvc hare Forten heeft,
aen haer behoudt.
VIII.
Ende fullen ghelijcke recognitie betalen alle
vreemde endeuythcemfche de voorfchreve Waren
met eygen ghehuyrde of bevrachte Schepen van
defe Landen inbrengende, 't zy die a droiture ko-
men, ofte dat fy in andere Landen haer lail moch-
ten gebroocken hebben, uyt wat oorfaecke fulcks
oock ibude mogen zijn gefchiet.
I X.
Welcke fullen moeten loilèn ten overftaen van-
de Gecommitteerde uytte refpedtive Kameren,
ende de recognitie in fpecie van goederen be-
talen .
X.z
Ende op dat alles getrouwelijck naer-gekomen
werde, fullen alle de Schippers, de Schepen
uyt dcie Landen in Weit - Indien varende, voor
haer vertreck belooven, dat fy met de voorfchreve
Schepen ende Ladinge hier te Lande wederom ko-
men fullen, onder verbandt van hare Schepen en-
de goederen.
XI.
Sullen oock geen goederen uyt haere Schepen
mogen lichten, als nae datiè aende Kamer daerfe
in komen ende haer lail breecken fich hebben acn-
gegeven, ende der felver confent bekomen om te
mogen loilen.
XII.
Ende referveren aen ons d'interpretatie vande
voorgaende Articulen , voor foo veel daer eenige
duyiterheyt in mochte worden bevonden.
XIII.
Ende op dat een yeder hier van kennhTe ende
wetenfehap mach bckomen,hebben haer Ho. Mo.
't feWe by aenplackinge al-omme daer 't behoort
doen notificeren.
Aldus ghedacn ende ghearreileert ter Verga-
deringe vande Hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael,
I.
ι Erilelick, fullen de Schepen der voorichre-
i vc Inghefetenen vermogen te zeylcn nacr
WeiMndien: Te weten, de Riviere Ora-
nocque, Weil-waerts Janghs de Kuite van Carta-
gena, Porto bello, Honduras, Campefche de Golfb
van Mexico, ende de Kuil van Florida, mitfgaders
alle die Eylanden binnen die Limiten ghelegen,
maer en fullen om geenderley oorfaecken vermo-
gen te varen nae de Kuil van Africa nojch Nieuw-
Nederlant, oft elders daer de gemeke Compagnie
Negotie heeft.
II.
De Schepen willende varen nae de bovcn-ver-
haelde gbepermitteerde Plaetfcn , fullen verficn
moeten worden met Comrhiilie ende ichriftelijc-
ke Authorifatie vande Kamer der meer-genoemde
Compagnie , ter plaetfe daer de voorfz Schepen
uytgeruil ende gcequipeert werden.
III.
Ende ghehouden zijn op te nemen een Super
Carga, de welcke fijn Tafel ende plaetfe hebben fal
inde Cajuyt tot lail van 't Schip ende Reeders van
dien, nenens andere die aldaer by de Schipper oft
Reeders geordonneert zijn, ende lal de voorfchreve
Super Carga met alle refpedl ende redelijckheyt
bejegent worden, blijvende fijne Maent-gelden tot
Jaile vande Compagnie.
IIII.
Doch vande Schepen alleen om Zont varende,
fullen in plactic van dien den Schipper, Stierman,
ende Hoochbootfman, met eenige hare principale
Reeders by ware woorden refpeclivclijck belooven,
in plaetfe van Eede die iy t'allen tijde (des veriöcht
zijnde) ghehouden blijven te doen, dat iy perfect
Journacl fullen houden ende doen houden van
haer reyfe, ende waer iy fullen gevaren hebben, wat
iy ingeladen ende gehandclthebben, ende de fclve
Journalen ofte autentijeque Copycn van dien tot
haren koile t'haerder wederkomile aende Com-
pagnie moeten overleveren.
V.
Ende ial de Schipper, als oock fijne Reeders ipe-
cialijck belooven dat fy boven de Convoyen van
alle haer ingeladen of gehandelde goederen, de na-
volgende recognitien trouwelijck betalen fullen,
ten miniten namptiferen in handen vande Com-
pagnie,voor endeal ecriyfuilen beginnen te loiTen,
op peync van haer vryheyt te verbeuren, als inden
Oétroye Articulo primo.
VI.
Welcke Schepen behalven het recht van Con-
voy ende Licent 1 van wegen het Landt de Compagnie
-vergunt,
daer-en-boven dien onvermindert aende
-ocr page 351-
óo? Concemerende de Weft-Indifche Compagnie. 6\o
Generael, inden Hage den feilhienden Ocïober j den Griflicr. Geteeckent, G. van Aernhem. Zijn-
fcithien - hondert feven - ende - dertich, Was de op 't fpatium ghedruckt het Cachet der felver
eheparaphecrt, C. Terefieyn, n' Onder ftondt, Hooclvgemelte Heeren Staten Generael, in roo-
Ter Ordonnantie vande felve. In abfentie van- den Waflche.
i. 't Reglement vanden Jare ι 6 3 "5. feght alhier in plaets van de woorden in't Curfijf ghedruckt: ten behoeve
van het Landt, daer-en-boven, &c.
^. Is voorts het thiendejrtijckelin het felve Reglement geconcheert gheweefl in defe woorden .· Maer met haer
eygen uytheemfche Schepen a droifture komende, fonder Lalt ghebroocken te hebben, en fullen
niet betalen. Ende verders geen veranderinge gevallen,maer fimpelick gerenoveert,dan wasgeparapheert,
Α. Ρ loos,vt· Ende geteyekent, Cornelis Mufch.
4. Reglement. 'Bj de WeflAndifche Qompagnie ter Fergaderinge vande
Negentknejnet approbatie wande Ho: Mo: Heeren Staten Generael, over heto^enfleümwan
den Handel op Brafiï yrovifioneelgearrefieert, In date den
io April 1658.
II.
Egeen Bewinthebberen,Item geen dienaren die
in Brazil in Eedt, dienitendc gagie vande Com-
pagnie zijn, fullen aldaer vermogen part ofte deel
te hebben in eenigc particuliere Negotie over Zee»
verpachtinge van Generale Middelen of lmpoft,di-
re&elick ofindiredelick.
111.
Alle uytgaendc Goederen alhier te laden by de
Eygenacrs ofte hare Fa&oors, fullen aengegevcn
worden indcrcfpeelivervameren ende in hare Ma-
gafijnen gebracht, om aldaer door CommiiTarifen
vande Compagnie gevifiteert, ende by der felver
ordre,ondcr behoorlick cognofiement, in des Com-
pagnies eygen ofte bevrachte Schepen , op behoor-
lijck vracht ende avarie hier nae te fpecificeren
, ingela-
den, ende in Brazil inde Haven van Olinda de Par-
nambuco, in 't.publijcq Magazijn weder ontladen,
ende naer gcdaen revenu, door Commiilarifen ge-
levert te worden aen. foodanich Perlbon of Pcrfoo-
neiv, de wclcke de felve door de Beladers van dien
geconfigncert ende toegcfonden fullen wefen, ofte
volgens de cognofcemente daer toe gherechticht fullen
zijn.
IIII.
Gclijck mede alle Goederen van daer herwaerts
aen te Schepen , in Parnambuco op gelijckc ma-
niere aengegevcn, gevifiteert, geregiftreert éndc
geladen fullen moeten worden.
V.
Ende hier te Lande gearriveert zijnde , fal men
de felve op gelijcke wijfe inde Magafijnen vande
Compagnie opflaen, ende naer gedane vifitatic uy t
leveren den geencn aen den welcken die geconüg-
neert overkomen.
VI.
Welvcrftaende, dat noch Bewinthebbcren al-
hier , noch haere Minifters aldaer , fullen vermo-
gen ecnige leverantie te doen, voor ende al eer
de Compagnie wegen haer recht van recognitie
ende bedongen vracht volkomentlijckcn fal we-
fen betaelt, op peyne van confifcatie vande Goe-
deren , ende het Pack ofte Packen daer inne dievcr-
fwegen ofte qualijck aenghegheven Goederen ful-
len werden bevonden, ten behoeve vande Com-
pagnie.
Qjj                  Ende
Ij1^^^ E Staten Generael der Vereenighde Nederlan-
I Wjm\ den , door-gefien ende overwogen hellende het
%
\3jJ~ Accoort ende Ver dr ach hier nae ghcinfereert,
&^££&* fjeen nae voorwende deliberatie goet gevon-
den ende verflaen, 'tfeffde midts defen te approberen
ende ratificeren nae fijne forme ende inhout, fulcks het
fehe Accoort ende Verdrach leydt op approbatie vande
Hoogh Mogende Heeren Staten Generael der Veree-
nighde Nederlanden ,provifwnelijck befiooten by Be wint-
hebberen vande Generale Geoclroyeerde Wefl - Indifche
Compagriie
, ter Ver gade ringe van de Ν e gent ie ne, over
het openen ende νη-feilen vanden handel ende Negotie
op de Stadt
Olinda de Parnambuco, ende Kuflen
van
Brazil.
I.
Alle ïnwoonders dcfer Geünieerde Provintien,
Onderdanen van hare wclgemelte Ho. Mo. Parti-
cipanten zijnde , of die 't recht van Negotie daer
van verkregen hebben > fullen vermogen pro rate,
ende naer proportie van haer Capitael Jaerlijcks
eens (het gaen ende komen voor een voyagie ge-
reeckent) te handelen felfs ofte door hare Fadoors
ende Commifen, op de Kuile van Brazil al gerects
by de gemclte Compagnie door Godesghenade
bemachticht,oftc noch te bemachtigen, als mede
op de aenleggende Landen daer den Koningh van
Spangicn geen gebiedt en heeft, ende andere Luy-
den die de felve handelinge foecken ende gedoo-
gen, alderhande Koopmanschappen van hier der-
waerts, ende van daer herwaerts ,uytgeibndert de
Neger-handel, Ammunitie van Oorloch ende Bra-
zilic-hout, welcke de Compagnie met uytfluytin-
ge van alle andere in 't gheheel aen haer refer-
veert. Ende ten reguarde de Portugefen ende de
SSIS· d'Ingenhos ende andere Ingefetcnen van Bra-
zil , hare Middelen die fyrluyden tot onderhouden
van hare Suycker-Molens, Riet-velden, Coralen,
ende anderfints hebben te employeren, niet toe en
laet foo notabele Capitalen inde Compagnie te hc-
rideren, als fyluyden hebben te verhandelen, fullen
lyluyden, hoewel geen Participanten zijn, mede
vermogen van Brazil herwaerts, ende vanhier der-
waerts te handelen , ter waerdye vande goederen
diefy herwaerts fenden fullen, midts verklarende
dat de felve haer eygen goederen zijn.
-ocr page 352-
1,1
——
=======
Placateo->. 2. Boeck. j. Tit, $. Deel.
6ιι
6n
af fchepen, haer in tijts fullen aengeven, ende leveren in
de Packhuyfen der Kameren wekkers beurt e is een Schip
af te laden, met dien verflande, dat foo defelve foude
moeten hare Goederen van d'een Kamer in iander ter
ladinge brengen, de affchepende Camers de onkoflen van
de lichters tot aen Scheeps-boort fullen dragen, ghelijck
fy mede fullen dragen de onkoflen om de retouren te leve-
ren inde refpeclive Kameren
, daer onder die t'Huys
hooren.
XIII.
Alle welcke Schepen in Brazil ontlofl ende weder gela-
den zijnde, fullen moeten inkomen ter Kamer e vande
welcke fy bevracht ofte uytqevaren zijn.
XIIII.
Voorts indien eenige Perfoonen of Familien
oock geen Participanten zijnde , haer metter woon nae
Brazil foude willen tranfporteren, om hun aldaer
te gheneeren met Koophandel, Handt-wercken,
en ecrlijck Ambacht , Bouwen van Ingenhos,
Landt-neeringen ende dierghelijcke , 't zy met
haer induitric ende geleertheyt, van wat qualiteyt
die oock mocht zijn, alle de iöodanigen iullen by
de Compagnie , met de behoeften tot haeren profef
fie noodich,
op recognitie als vooren, ende haer cy-
gen kollen ovcr-ghevoert worden, midts dat fy
aenwijiinge doen waer mede fy aldaer haer meynen
te geneeren.
XV.
Ende foo yemandt in dienfte vande Compagnie
daer te Lande zijnde, fijnen dienit conform denArti-
culs-Br'iefop den wekken hy overgegaen is
, volbracht
hebbende, ontilagen begeert te wefen, fal 't felve
byden Raedt mogen verfoecken, ende aldaer mo-
gen blijven woonen als Borger.
XVI.
Eyndelijck ial de Compagnie goede ordre Hel-
len , dat niemandt vande Inwoonderen aldacr te
Lande in fijne confeientie werde befwaert, midts
dat hy hem itil drage , ende geen publijck fchan-
dael, 't zy met woorden of wereken en geve, en-
de
veribrge dat alle ende een yeder in Borgerlijcke
rufte werde onderhouden : Tot welcken eynde al-
reedc eene politijcquen Raedt is ingheftelt, ende
fullen van tijdt tot tijdt Magiftraten naer de forme
van Rigieringe daer te Lande noodichgeordonneert
worden.
XVII.
Ende op dat een yder hier van wetenfehap mach
bekornen,y«//i7zhaer Ho. Mo. 't felve by ainxielbo
hier als in Brazil laten notificeren, waer na een yder
hem ial hebben te reguleren.
Aldus ghedaen, geapprobeert ende geratificeert
ter Vergaderinge vande Hooch-ghemelte Staten,
Generael, den 29 April 1638. Was geparapheerr,
A. Ploos van Amflel,vt' Onder ftont, Ter Ordonnan-
tie vande felve. Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijn-
de
op 't fpatium gedruckt het Cachet vande felve
Heeren Staten, in rooden WafTche.
VIL
Ende of het gebeurde dat d'Eygenaers, Facteurs
ofte Commifen , eenige Goederen alfoo van hier
in Parnambuco gebracht ende ontladen,elders bin-
nen de Limiten voornoemt begeerde te vervoeren
ende te verhandelen, foo fullen fy 't felve op gelijc-
ke maniere inde Schepen vande Compagnie ver-
mogen te doen, mitsalvoorens met de Regeerders
aJdaer wegen de te betalene vracht behoorlijcken
accorderende , met pertinente verklaringe wer-
waerts fy de felve van meeninge zijn te vervoeren,
ende fumfante cautie Hellende datfe die nergens
anders of buyten de voorfz Limiten iullen vervoe-
ren , op de verbeurte vande felve Goederen, ende
provenu van dien indien fy ter contrarie quamen
te doen , doch geenderhande Ammunitie en fal
mogen vervoert worden.
vin.
Alle de Goederen die van hier nae Parnambuco
inde Schepen vande Compagnie fullen worden
overgevoert, fullen alhier aende Compagnie voor
Tol betalen tien ten hondert, nae advenant die al-
hier verklaert fullen worden waerdich te zijn, ende
die van daer herwaerts worden ovcrgciönden twin-
tich van 't hondert aldaer in fpecie ofte gelde,tot keure
vande Compagnie, blijvende tachtigh voor den Eygenaer,
ende daer-en-boven hier te Lande een groote van yeder
pont Suycker van alk foorten.
IX.
. Ende indien yemandt fich in 't waerderen van
fijne Goederen quame te miigrijpen, fal de Com-
pagnie vry Itaen de goederen te aenvaerden, mits
een ièile-part meer gevende.
X.
Over de vrachten vande goederen die van hier
derwaerts gaen, fullen de Eygenacrs ofte Facteurs
alvooren hier te Lande met de Compagnie accor-
deren naer de waerdye ende ghelegentheyt vande
Goederen, ende de ielve vracht ende averije betalen
aldaer in gelde ofte Suyckeren, tot fulcken prijfe
als de felve daer inder tijdt waerdich fullen wcfen,
tot keure vande Beladers: Maer van gelden die
derwaerts ghcfonden fullen worden, fullen alleen
betalen drie ten hondert voor recognitie, ende twee ten
hondert voor vracht ende avarije, op verbeurte van het
felve geit aende Compagnie. ■
XI.
De goederen die van Parnambuco herwaerts
komen, fullen voor vracht ende ordinaris avarije
betalen voor yeder Vat ofte Tonnelado honden en
thien guldens,
te reeckenen vier-en-vijftich Aroben
fuy ver Suyckeren voor een Tonnelado, ende alle
andere Waren te reduceren nae advenant.
XII.
Ende op dat een yeder wel gerieft werde in 't ver f en-
den van fijne Goederen, ende de Kamer en in haer gerech-
tigheden ongeprejudicieert blijven. Soo is goet gevonden
met fucceflive beurten bequame Schepen aen te doen leg·
gen,üende wckke die geern die eenige Goederen willen
ΎΛΕ goetwillige Lefergelieve hier op nae tefien het Reglement vanden }are feflhien-hondert vier-en-dertkh, hier
boven onder Numero %. gedruckt. 't Gunt inden Reglemente vandenJare feflhien-hondert acht-en-dertich in 't
Curfijf is gefield isby innovatie en Ampüatie doe by gekomen.
5. Regie-
-ocr page 353-
6iy Concernerende de Weft Jndifche Compagnie. 614
5. Reglement op 't fehe fubjeïl. In date den tbienden\ Aagufïifejihïen<*
bondert acht-en - rvemicb.
nochtans de voorfz taux,alhier gemaeckt,endeden
cours van 't geit, mede alhier loopende.
VIII.
Vande Gelden, 't zy goude ofte filvere Speciën,,
en lal niet betaelt worden.
IX.
Doch in ghcvalle de Compagnie felfs met het
voorfz Schip begeerde ecnige Soldaten of vrye
Luyden , oock Vivres of andere goederen te ièn-
den, fullen de particuliere Negotianten , naer pro-
portie van het felfdc Schip, tot het vijfdiicndc part
van hare groote, gehouden wefen de felve in te ne-
men, te weten de voorfz Soldaten ende vryc Luy-
den tegen feven ftuy vers daechs voor hare mont-
koilen, ende de voorfz Vivres of andere goederen
vry , fondereenige vracht of andere belailingein
Brazil uyt te leveren, volgens het Cognofcement,
by de Schippers geteeckent,
X.
De voorfz particuliere uytgcloopen wefende,ful-
len hare reyfe moeten nemen a droi&ure naer het
Recifledc Parnambuco,fondercenige andere Plaet-
fen of Havenen , 't zy onderwegen, ofte opte Ku-
ilen van Brazil, te mogen aendoen.
XI.
Uytghcibndert alleen dat de geene die fulcks
verfoecken, by expreife Acle fal worden toegeilacn
uyt de Eylanden naer het RccifTê te mogen varen,
ende van daer Spacnfche Wijnen of Olyen ,( fon-
der cenige andere Waren) mede te brengen, onder
gelijcke recognitie,als hier boven ghcfeytis , doch
in fpecie te betalen,fao het de Compagnie mochtc
believen.
XII.
De voorfz Particuliere komende voor het Re-
ciffc, fullen ghehouden wefen fich tcrilont aende
Prefident ende Raden vande Hooge Rcgicrin ge al-
daer aen te geven, ende hare mede-gebrachte goe-
deren ten overilaen vande fclvc,ofte die fy daer toe
fullen gelieven te committeren,inde Packhuyicn
vande Compagnie te lolTcn.
XIII.
Van gelijcken ordre te ftellen, dat debovcn-ge-
meldc Recognitie , volgens de taux hier te Lande
ghemaeckt, promptcliek worde voldaen ende
betaelt.
XIIII.
't Welcke gefchiet zijnde, fullen de voorfz par-
ticuliere vermogen hare goederen naer hun te ne-
men, ende de felve alornme te Lande-waert in Bra-
fil, voor foo verre het diftrift vande voorfz Com-
pagnie fich is ftreekende, te verhandelen, fonder
eenige andere befwaerniife, als by de Inwoonderen
felfs aireede mochre betaelt worden.
XV
,De voorfz particulicre'Schippers ontladen weibn-
de , fullen vermogen fichterftont wederom her-
waerts te laten bevrachten, op foodanige Kamer als
fy fullen goet vinden , ende op Vracht in nemen
Suyckercn, Cattoen, Indigo, Tabacq, Gengiber en-
de andere Waren aldaer vallende,
Qjq %                      Mits
E Staten Gcnerael der Vereeniehde Ne-
derlanden , door gefien ende overwogen
hebbende het nieuw Reglement op Bra-
zil, hier naer volgende van woorde te woorde ghe-
infereert, hebben naer voorgaende deliberatie goet
gevonden ende verilaen, 't felve mits defen te ap-
proberen ende ratificeren naer fyne forme ende in-
hout, fulcx hctleyt, op onfc approbatie provifio-
nclick beflotcn by de Bewinthebberen vande Ge-
nerale Geoclroyeerde Weil-Indifche Compagnie,
ter Vergaderinge vande Negentiene , noopende
den Handel ende Negotie op Brazil voornoemt.
I.
Alle Inwoonders defer Geünieerde Provintien,
Onderdanen van haere Hoogh Mogende, fullen
vermogen met hate eygene oft bevrachte Schepen
by proviiie,ende voor den tijdt van twaelf eerftco-
mendc Maenden , te varen ende te Negotieren
naer ende op de Cufte van Brazijl, ende tot dien
eyndc van hier derwaerts, ende van daer herwaerts
te brengen alderhande Goederen, Waren ende
Koopmanfchappen,uyt-gefondert Amunitie van
Oorloch ende Brazilien-hout, welcke twee Spe-
ciën de Compagnie aen haer behout, Ende dat op
de conditien ende ordre hier naer volgende.
11.
De voorfz particuliere Negotianten willende een
Schip aenleggen, fullen gehouden zijn 't felve aen
de Camer vande Weit-Indiiche Compagnie, ter
plaetfe daer fy begeeren uy t te varen, te kennen te
geven , als mede de groote, monturc, ende Man-
ninge van het voorfz Schip, ende behoorlicke A&e
van pcrmiiïie of confent te lichten.
III.
In hetvoorfchreve Schip en fullen geene goede-
ren mogen worden geladen, als ten overilaen van-
de Bewinthebbcrcn,ofte der felver Gecommitteer-
de, ende ten zy de felve alvoorens in hetPackhuys
vande Compagnie wefende ghebracht, oock met
het merek vande voorfz Compagnie lullen wefen
geteyekent.
UIL
Van alle welcke goederen behoorlijcke Facïure
fal worden gemaeckt,ende by den Schipper onder-
teeckent, om te ghelijck ende neffens de felve
aen den Prefident ende Racdcn vande Hooge Re-
gieringe in Brazil geiönden te worden.
V.
De voorfz goederen fullen mede getaxcert ofte
in prijs aengegeven moeten worden, om daer van
den Tol of Recognitie te betalen,fulcx als tot noch
toe gebruyckelick is geweeft.
VI.
Ende dat foo wel vande Vivres , die totvidlua-
Iieringe van 't Scheeps-vokk worden mede gheno-
men, als alle andere Waren ende Koopmanfchap-
pen, geen uytgefondert.
VII.
Welcke Recognitie voortaen niet en fal betaelt
worden hier te Lande, maer in Brazil, volgende
-ocr page 354-
6x5
Placaten-'. 2. Boeck.
'       6\6
ke fouden mogen begaen worden , ofte ten op-
fiehte vande Perfoonen , die daer aen fchuldich
zijn, ofte ten opfichte vande Goederen ende vvaer-
de der felver, niet even fwaer konnen ghereeckenc
worden, fal den confifcatie in dien deele, hier voo-
ren generalick gheftelt, geregulecrt worden in dier
voegen als hier naer volcht. Te weten , foo de
fraude of contraventie is gepleecht byde Bevrach-
ters ofte Inladers, dat de felve fullen verbeuren alle
hare ingeicheepte goederen ende Scheéps portien,
ioofe eenige daer in hebben. Ende by aldien de
Reeders de voodchreve fraude ofte contraventie
mochten begaen hebben , dat alle hare parten
Scheeps fullen worden geconfifqueert. Ende den
Schipper komende te frauderen ofte contravenic-
ren, dat de felve fal verbeuren zijn ghefloocken in-
geladen Goederen, Gagie ende Scheeps-portie, en-
de dacr-en-boven noch arbitralijck ende naerexi-
gentie van faecken worden geftraft. Maer by den
Coopman of Bevrachter, fbnder kenniiïe vanden
Schipper, eenige Waren of Coopmanfehappen ver-
fteecken of verborgen wefende onder andere Goe-
deren, die foofwareη recht aende Compagnie niet
fchuldich zijn, als de voorfchreve ondergefteecken
of verborgen Goederen, ende de Schipper de felve
Goederen alfoo uyt des Compagnies Packhuys
inghenomen hebbende, ibndcr van 't voorfchreve
onderftcecken of verborgen goet te weten, fal
daer over niet ftrafbaer wefen, Maer den vöorfchre-
ven Koopman fal verbeuren alle fijne ingefcheep-
te goederen, ende oock fijne Scheeps-parten , foo
hy daer in eenige heeft. Doch in gevalle de Schip-
per mochte gefraudcert ofte gecontravenieert heb-
ben, met kenniiïe ofte voor reeckeninge vande ge-
heele Reederyc, fal daer door niet alleen verbeuren
fijne Maent-geldcn ende ghefloocken Goederen,
maer fullen oock geconfifqueert worden het Schip
met de ingheladen Goederen, de voorfchreve Rce-
derije toc-bchoorende. Ende wat aengaet dé
Bootfgcfellcn of Matroofen, foo wanneer fyluyden
buytcn ordre of laft vanden Schipper in 't laden
of IoiTen vande Goederen, ofte anderfints, eenige
fraude ofte contraventie komen te doen , de felvé
fullen verbeuren haere Voeringe ende verdiende
Macnt- gelden, midtfgaders daer en boven oock
noch arbitralick naer de ghewichticheyt van 't feyc
geftraft worden. Wijders iöo wanneer bevonden
wort , datter eenige fraude of contraventie is ghc-
pleecht, ibnder dat men nochtans weet wie daer
aen fchuldich is, dat als dan de Schipper ende alle
de Matroofen daer over in voegen voorfchreve
ftraf baer fullcn zijn, ten ware yemandt van hen-
luyden den hantdadigen ofte fchuldigen quam
aen te wijfen,in wclcken ghevalle de felve handt-
dadigc alleen f il of fullen ftraf baer wefen, ende
foodanigen Aenwijfer fal vande ftrarTen vry wefen,
al hadde hy felfs mede hantdadich gheweeft, ende
lijnen naem fal niet ghcmelt worden. Maer foo
wanneer de voorfchreve begane fraude of contra-
ventie aen die vande voorfchreve Compagnie on-
bekent fal wefen, ende dat echter yemandt van 't
voorfz Bootfvolck de felve fraude of contraventie
komt te ontdecken,ende den hantdadigen of fchul-
digen bekent maecken, niet alleenlick en fal vry
wefen vande voorfz ftraffen, by aldien hy mede
onder den fchuldigen mocht wefen , maer dat hy
daer-
XVI-                                          1 r ;
Mits dat vaiidte voorfz Suyckereri a)l vooren de
Dccimos of Thiende, ende de Recognitie van vijf-
cn-twintich per Cento betaelt zijn, ende dat vande
voorfchreve bctalingc behoorlijck bJijcke, werden-
de de andere Speciën om de culture vande Landen
ende de aenteelinge van die Vruchten te bevorde-
ren , van defc belaftinge voor als noch ende tot na-
der ordre geexi meert.
XVII.
Welcke ladinge met ken-nifle vande Hooge Re-
gieringe ingenomen welènde , fullcn de voorfz
Schippers, daer mede wederomme a droi&ure in
deie Landen keeren, ter plaetfc ende inde Kamer,
op de welcke fy bevracht zijn.
XVIII.
Ende de felve IoiTen inde Packhuyfen vande
'Compagnie, om behalven de vracht vande Schip-
per , acnde Bewinthebberen te betalen het recht
vande voorfchreve Compagnie, endedefe permif-
fie, als volcht.
XIX.
Van een Kift Suyckervan vier-en-twintich Aro-
ben, tot Amfterdam feftien guldens, in Zeelandt
vijftien guldens en tien ftuyvers, inde Maze ende
het Noorder-quartier vijftien guldens,tot Groenin-
gen veertien guldens, behalven d'inkomende Con-
voy van twee guldens twaelf ftuyvers en acht pen-
ningen , ende het Arbeyts^loon van tien ftuy vers,
ende een groot op ycder pont Suycker Blancos
ende Mofcovados.
yv Tv .
Van Tabacq, Indigo, Cattoen, Gengiber, ende
andere Vruchten fal niet meer als het inkomende
Convoy ende Arbey ts-loon betaelt worden.
XXI.
Van Geit vijf ten hondert.
XXII.
Vande Goederen uyt het Vaderlandt over ghe-
bracht, ende in Brazil niet vertiert konnende wor-
den , vijf ten hondert, doch Vivres 't zy natte of
drooge, en fullen niet mogen vervoert worden.
XXIII.
Ende in gevalle het mocht gebeuren , datter ten
tijde van het aenkomen ofte verblijf vande Sche-
pen in Brazil,geene ladinge mochtc werdengevon-
den, fullen de felve, als vry zijnde, van daer ledich
mogen vcrtrcckcn,ende haer profijt inde Caribifche
Eylanden, ende voorts buytcn de Limiten vande
Compagnie foecken.
XXIIII.
Ende op dat alle het gecne voorfchreve is, wel
ende pcrtincntclick werde naer ghekomen , fullen
de particuliere Negotianten, op hare Schepen ghe-
houden wefen een Supra Carga vande Compagnie
op te nemen, zijnde des felfs Mont-koften ende
Traclcmcnt inde Cajuytc, tot lafte vande voorfz
Particuliere,ende fijne gagie tot lafte vande Com-
pagnie, Oock daer-en-bovenborge teilellen , ter
fommc van twaelf duyfent guldens, behalvcn het
verbandt vande Schepen ende Goederen, de welc-
ke foofe contrarie defes bevonden werden gedaen
te hebben , ten behoeve vande Compagnie fullen
werden geconfifqueert.
XXV.
Ende om dat evenwel alle iluyckeryen,de weic-
-ocr page 355-
6 17 Concernerende de Weft-Indifche Compagnie;. 618
Generael, inden Hage- pp den thienden Angufti
fefthien-hondert acht-en-veertieh. Was gepara*
phcert,Bouchorfl^' Onder ftont, Ter Ordonnantie
vande felve. Ι η abfeatie vanden Griffier, was ge-
teeckent, 1. Spronjfen. Zijnde op 't fpatium ghe-
dtuckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den WalTche.
daer-cn-boven voor premie fal genieten een derde-
part inde confifcatie van alle 't geene dat d'andere
fchuldige fullen hebben verbeurt, ende dat fijnen
naem oock piet en fal werden gemclt *
Aldus ghedacn, geapprobeert ende gcratificeert
ter Vergaderinge vande Hooch-ghemelte Staten
6. Placaet, Waer by den vrjen ujtyoer van Eet-Waren op^Brafil toegela-
tenwert. In date den u Decemberió^y·
fullen vermogen te varen naer Brazil voornoeipt,
ende aldaer alderhande Vivres ofte Levens nooc-
druft met hare eygene ofte bevrachte Schepen te
brengen, vry, fondercenige recognitie ofte bela-
ftinge te betalen. Ende foo Wanneer defe tegen-
woordige vry dom by nacdere ordre foude komen
ingetrocken te worden, Soo fullen dies niet tegen-
ftaende, de Schepen die haer als dan fullen hebben
aengegeven ende in Ladingeleggen,fondereenige
belaftinge te betalen, voor die reyfe mogen vertrec-
ken ende af gefonden worden nae Brazil, Aldiis
ghcdaen ende gcarrefteert ter Vergaderinge vande
Hooch-gemeltc Staten Generael, inden Hage op
den elfden December fefthien-hondert en negen
cnveertich. Was geparapheert,#iwc/W/?,vt· On-
der ftondt,Ter Ordonnantie vande felve. Geteeé-
kent, Comelis Mufch. Zijnde op'tfpatiumgho-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten V in
rooden Waflche.
DE Staten Gcnerael der Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defe fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo Wy confidererende de
jegenwoordige gelegentheyt, in de welcke de Con-
queften van defen Staet in Brazil gheraeckt zijn,
tot maintenue van de felve, niet hooger achten, als
dat de Vivresofte des Levens-nootdruft aldaer in
overvloei mogen worden gebracht, ende tot civile
prijfe verkocht. Soo hebben Wy om defe onfe in-
tentie, foo veel mogelick, te bevorderen, naer voor-
gaende deliberatie ende communicatie met de Be-
winthebberen vande Weft-Indifche Compagnie,
goet gevonden te confenteren, gelijck wy confen-
teren mits defen, dat in de tegenwoordige ghele-
legentheyt van Brazil voornoemt, by provifie ende
tot onfe nadere ordre, alle particuliere Ingeiètenen
defer Vereenichde Nederlanden , op Commiifie
ende met kennüTe vande voorfz Bewinthebberen,
7. Placaet, Waer by de Si her- Mijne in Wefl-Indien vooryeder open ge/lelt
wen. In date den r \ Augufö i. 6 51.
worden, alles vry fonder eenige recognitie ofte be-
laftingc , voorden lijdt van vijf Jaren , ende naer
d'expiratie vande voorfchreve vijf jacren , op re-
cognitie van een vijfde-part van 'tfuyver provenu
van 't voorfchreve Minerael. Welverftaende
nochtans dat defe Schepen fullen ghchouden
wcfen met haerc ladinge hier te Lande wederom
tekecrenter plaetfe daer de felve zijn uyt-gheva-
ren, ende voorts in andere Poin&en, behalvcn
het geene dat de Mijne ende het bearbeyden van-
de felve acngaec, haer reguleren naer de Ordrcs
ende Reglementen vande Compagnie. Ende op
dat 't gricenc voorfchreve is , tot yeders kennifle
mach komen, ende vervolgens wel, ende in allen
declen gheeflc&ueert ende naer gekomen werde :
Ontbieden ende verfoecken Wy de Heeren Sta-
ten , Gecommitteerde Raeden , ende Gedepu-
teerde Staren vande Provinciën refpedive van
Gclderlandt ende 't Graeffchap Zutphen , Hol-
landt ende Weft-Vricflandt, Zeelandt, Utrecht-,
Vrieflandt , Over-Yflel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, de Hoven van Juftitie, ende Re-
gierders inde Steden ende ten Platten Lande,
defen onfen Placate al-omme daer fulcks ghe-
woon is ghcdaen te worden, te doen afkondigen
ende aen plackcn. Ghedaen ter Vergaderinge
Qjj 3                 vande
IE Staten Generael der Vereenichde Ne-
jderlandcn, Alfoo ons uyt verfcheyde en
_Jmenichvuldige advijfen van die vande
Hoogc Regieringe in Brazil ghebleecken is, ende
Wy oock hier te Lande in der daet,ende door feec-
kere proeven bevondenhebben,dat in deCapitanic
van Siara, behoorende onder het diftricl: van defen
Staet ende de Weft-Indifche Compagnic,ontdeckt
is een goede bequame ende wcl-ghelegene Silvcr-
Mijne, doch dat de felve naer behooren , tot noch
toe niet en heeft konnen bearbeyt worden, om dat
de ghelegenthcyt vande voorfz Compagnie niet
heeft toe-gelaten een fuffifant getal van Arbeyts-
luyden derwaerts te fenden, ende aldaer te onder-
houden. SOO IS Τ, dat Wy daer inne wil-
lende voorfien, ende tot bencficicringc vande voor-
fchrcyc Mijne, goet ghevonden hebben met com-
municatie vande Bewinthebberen vande meer-
genoemde Compagnie te confenteren ende toe te
ftaen , ghelijck wy confenteren ende toe ftaen by
defen, dat alle Ingcfetenen defer Vereenichde Ne-
derlanden op Commiftic vande voorfz Bewint-
hebberen met hare. eygene Schepen of bevrachte,
fullen mogen varen naer de voorfchreve Capitanie,
ende aldaer haer profijt foecken in het bearbeyden
vande voorfchreve Mijne, fulcksfy fullen te rade
-ocr page 356-
■■■■■■
PlacaterL*. 2.Boeck. j.Tit. 4. Deel.
620
6\9
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, N. Ruyfch. Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den Wailchc.
vande Hooch-ghemelte Staren Generael , inden
Hage den een - en - dertichften Augufli fefthien-
hondert twee - ende - vijftich. Was ghepara-
pheert , Thom. van Egmondt vander Nyeuburch,n'
HET VIERDE DEEL.
1. Placaet, Waer by d'lngefetenen van Trafil geitfviteert werden in 't befit
haerder goederen te kgmen, &c. In date den ι6 OBober 1630.
de felve met Schepen van éeCe Landen , van alle
Koopmanfchappen, behoeften ende noodigen toe-
voer te verfien, ende beter te verforgen, als fy voor
defen verfien zijn gheweeft, hare Suyckercn, Tou-
back, Huyden ende alle andere Koopmanfchap op
behoorlijcke vracht, ende ordinaris Convoy-gelden
alhier te Lande te betalen, boven de betalinge des
Tollen, die inde voorfchreve quartieren, ten behoe-
ve vande voorfchreve Compagnie geheven worden,
herwaerts over re brengen ofte laten brengen, met
Schepen vande voorfchreve Compagnie , volgens
d'Ordre ende Reglement op den Handel van Bra-
filien met oniè approbatie ende ratificatie ghearre-
iteert, ofte noch te arreiteren: Ordonnerende ende
bevelende mits defen dien volgens, nae voorgaen-
de advijs ende deliberatie van Sijn Hooch-gemelte
Excell. ende die vande rneer - ghemelte Compa-
gnie alle Collcgien ende Perfoonen, foo Eccleiïa-
ibcque, Politicque, als Militaire, 't zy Opper-
Raden , Gouverneurs, Generaels, die vande Ju-
ititic, Admiralen, Lieutenantcn, Colonels,Capi-
teyns, of andere hoe die genacmt mogen worden,
alrccde by ons ende by die vande voornoemde
Compagnie derwaerts verfonden, of noch te fen-
den, datiê met alle vriendcHckhey t, gcrechticheyt
endebefcheydenheytfullcn bejegenen, ende by
een yeder vande onie doen bejegenen, alle die van-
de Portugeefche Natie, Brazilianen ende anderen,
die haer inde veroverde, ende noch te veroveren
quartieren, onder onfe gehoorfaemhey t alrccde be-
geven hebben, ende noch fullen begeven, die wy
niet min, als die van onfe eygene Natie gcrefpe-
deert, ende in publijcqucbedieninge terdiferctie
van onfen Raedt, naer de qualiteyten vande Per-
foonen, gebruyekt willen hebben, tot dien eynde
aen hen allen, ende een yeder van dien in 't befon-
dcr, latende het vrye befit, ende volkomen eygen-
dom van alle hare Landen, Ingenios ende Huyicn
die fy fullen doen blijeken, dat fy voor onfe, ende
des voorfchreve Compagnies overwinninge haer-
der Plaetfen gehadt ende befeten hebben, als oock
van hare Mcublen, die fyluyden met haer in fullen
brengen , ofte de gecnige die volgens de te maec-
ken Capitulatien.in het veroveren van eenige Plaet-
fen vry ghelaten fullen worden , om die alle door
gebruyek, verhuyringe, verkoopinge ofte andere
geoorlofdevervreemdinge fulckste beneficieren,
als haren goeden Raedt gedragen fal, ende de goe-
de Ingcfetenen defer Landen alhier toegelaten
wort, ten ware fy voor het expireren vanden rijdt,
by die vande Compagnie daer toe opentlick te pre-
iïgeren, fich fclven aen onfe zijde niet vervoechten
hadden : In wejeken gevalle de ordre vande Com-
pagnie
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden,Allenden geenen diedefe onfe
opene Brieven fulJen fien ofte hooren le-
fen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo Wy bemerekende de goede SucceiTen die
God t de Heere Almachtich de gheo&royeerde
Weit-Indifche Compagnie verleent heeft, ende in
verwachtinge zijn, dathy door fijne ghenadigen
fegen de felve alnoch vorder wille vermeerderen,
hebben hooch-noodich geacht die vande Portuge-
ièhe Natie, Brafilianen ende andere Volckeren,
die onder oniê gehooriaemheyt aireede gekomen
zijn, ende noch komen fullcn van onfe fincere
meeningeende goede intentie te berichten, dat
het O&roy acnde voorfz Compagnie voor een
groot gedeelte verleent is, ende d'cntrcprinfe op de
Stadt Olinda de Pernambuco met d'acnhoorige
Forten, naer voorgaendcadvijs van Sijn Excell.
4en Heere Princc van Orangic, by die vande voor-
fchrevc Compagnie principalijck in 't werek ghe-
ilelt, ende geluekelickgcexecuteert is, om fo veel
mogclick in vruntfehap te ilabiliercn de Negotie
ende Handel door de voor-ghemclte Compagnie
tuiïchcn d'Ingefetenen defer Landen met d'In-
woonders vande quartieren aldaer, als oock inde
vorderc Limitcn van het voorfchreve Odroy, die
hier nae verovert fouden mogen worden , oock de
felve tegens de macht ende quade praftijeke van-
den Koninck van Spangien ende fijne Adheren-
ten ten uyterften te befenermen, ende onfegheal-
lieerde Vrunden, van fijne onverdraechlijckc over-
lafl ende tyrannije te bevrijden . S O O IS T,
dat Wy verklaert hebben , ghelijck wy verklaren
mits defen,Onfeende der Compagnie goede mee-
ninge "vanden beginne aen foodanich gewceit,cnde
noch te zijn, vande Plaetfen aireede by ons, ende
de Compagnie inde limitcn van haer OcTxoy vero-
vert , ende die naemaels verovert fullen mogen
worden , te behouden , ende de Ingcfetenen van
dien naer ons vermogen ten uyterilen te defende-
ren, ende befchermen, in conformité vanden in-
houdt van "t voorghemelte Odroy, ende dien vol-
gens hun aldaer, ghelijck als in defe Landen in Ju-
ïlitic, goede Neeringe ende Welvacrt door Godes
legen te doen florecren, de Eygenaers vande Huy-
fen> Landen, Ingenios, ende allen anderen die haer
onder onfe ghehoorfaemheyt ende de directie der
Compagnie begeven hebben, ofte hier na begeven
fullen, inde vrye poiTeflie haerder Goederen te la-
ten, de felve ende hare Goederen met onfe macht
ende Krijghs-voIck,foo wel als dclngefctencn van
defe Landen , nae ons vermogen, in conformité
van 't meer-genoemde Odroy te defenderen, oock
-ocr page 357-
'Λ'. --..-'■ -ΊΙ...1»
---------------
6ζ t Concernerende de Weft · Indifche Compagnio. 621
pagnie op de goederen van iöodanige gevolcht fal
worden, in manieren als het recht van Oorloge alle
Volckeren is toelatende* Gegeven in onie Ver-
gaderinge in 's Graven-Hage, opten fefthienden
Oftobris 1630. Was geparaphcert, Nkolaes mander
Bouchorfi,n' Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
Hooch-gemelte Heeren Staten Generacl. Geteec-
kent, Cornelis Mufch, Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den WaiTche.
Ordre ende Reglement-', vande Hooge Mogende Heeren Staten
Ceneraelder Vereenicbde Nederlanden ^gearre'fleert by advijs ende deliberatie wande Bcmnt-
hebberen wande generale geoEïroyeeré Wefl-lndtfcbe Compagnie > ter Vergaderinge wande Ne~
gentbiene 3 over bet bewoonen ende cidtiveren der Landen ende Flaetfen by die wande woorge.
melte Compagnie 'm Braql geconcjuefieert. In date den
2 6 April 1 6? 4.
2.
de, op dat daer door den rijeken Segen Godes op
hare Familien ende Colonien mogen verwerven,
ende in alle ftilte ende Godtvruchticheyt onder
den anderen leven.
V.
Sullen mede alle vlijt ende neerfticheytaenwen-
den om de Swarten (die tot haren dienft fouden
mogen ftaen ) door alle mogelijcke middelen te
brengen tot de kennis vande ware Chriftelickc Re-
ligie ende oeffeningh van dien, ende des halven de
felve met geen arbeyt befwaren op Sondagen ofte
andere Vyer-dagen, wanneer de Godts-dienft vol-
gens de ordre vande. Chriftelicke Kcrckc wert ge-
oeifent, ende de felve niet onmenfchelijck , maer
met alle fachtichey t tracteren,vermijdende de Bar-
barifche wreetheden vande Spangiacrden ende
Portugeiên, om door defe middelen de voornoem-
de Swarten tot Civile manieren ende Godts-dien-
fticheyt te verwecken.
VI.
Sullen mede die vande voornoemde Compag-
nie,aen alle ende een yeder Peribon,dic fich in voe-
gen als vooren, naer Brazil fal willen begeven, om
daer te gacn woonen ende verblijven (mirs al voo-
ren hier te Lande fuffifant blijck gedaen te hebben
van fijnen Staet, cerlijckcn handel ende wandel)
geven de vrye pas nae de felve Landen, ende de fel-
ve Perfoonen met haer gevolch ende Meubelen,
overbrengen met hare Schepen,mits dat t'Scheep
hare mont-koften fullen betalen, als mede de pro-
vifie dieiè voor 't eerfte Jaer fullen van doen heb-
ben , doch foo eenige van 't voorfz te betalen on-
machtich waren,fo fal de Compagnie 't felve bor-
gen ende verfchietcn, mits dat de felve op behoor-
lijcke termijnen hier naer brecder te exprimeren,
aende Compagnie weder fullen reftitueren ende
eoet doen.
ë                    vu.
Sal oock by die vande voornoemde Compagnie,
door hare Regeerders aldaer, al ende een yder fulc-
ke Perfoon oft Perfoonen , naer gclegentheyt van
hare Familien, ende occupaticn daer hy hem fal
willen in oeffenen , uytgedcelt ende aengewefen
worden een fcecker aental van Morgen Landts,
ofte eenige Erve, oock ledige Huyfinge fo de felve
daer mochte wefen, om fich te erneren ende fijne
Familie voor te ftaen.
VIII.
Welcke Landen, Erve ofte Huys fy fullen befit-
ten in vrye η ey gendom , ende daer voor de eerfte
twee
X At alle de geene die fich uyt defe Landen
a fullen willen tranfporteren, om te gaen
woonen binnen de Limiten vande Lan-
den ende Plaetfen by de gheoftroyeerde
Weft-Indifche Compagnie geconquefteert in Bra-
zil, ofte noch te conquefteren , voor al fullen doen
den Eedt van ghehoorfaemheyt ende ghetrouwig-
heyt aen hare Ho. Mo. ende die vande voornoem-
de Compagnie, met belofte vande felve ghehoor-
faem te wefen in alle hare bevelen, ende geen an-
dere Overheyt meer te erkennen, de Koningh van
Hifpangien ende fijne Adherenten af te fweeren,
ende voor Vyanden te houden , ende met geen
andere uytheemfche Vorilen of Potentaten eehi-
ge communicatie te houden, ende met niemandt
anders als de Suppooften ende Subjeden vande
Weft-Indifche Compagnie te handelen ofte con-
tracteren, in geenderley manieren, maer hen in al-
les gedragen als vroome ende getrouwe Ingeboor-
nen ende ingefetenen vande vrye Verecnichde Ne-
derlanden fchuldich zijn, ende ter contrarie doen-
de , vervallen inde ftrafïen die by de gemcene
Rechten geftatueert zijn,opde Verbreeckers van-
de gemeyne rufte, ende Burgerlijcke ghehoor-
faemheyt.
II.
Sullen mede hun gedragen na de Politicque Or-
donnantie hier te Lande gebruyckelick, ende geen
andere Wetten ofte Ordre van Policie ende Juftitie
oeffenenofte volgen,als by 't gebruyck hier te Lan-
de reede is aengenomen, ende in toekomende fpe-
cialicken tot goede maintenue van Policie ende
Juftitie aldaer mochte ingevoert worden.
III.
Dat geen andere Godts-dienft fullen oefFenen,
ofte publijckelick lijden geoefFent te worden, als
hier te Lande by publijcque authoriteyt geoorloft
is te oeffenen, fonder dat men nochtans yemandt
die van ander gevoelen foude mogen wefen, in fijn
confcientie fal befwaren , ofte defwegen eenige
moeyte aen doen ofte laten gefchieden, ten ware
by de felve eenich publijcq fchandael wierde ghe-
geven,ftraf baer by de Magiftraten.
IIII.
Sullen de Sabbatten ende andere Vyer-dagen,
op de welcke den Godts-dienft wort gep!cecht,be-
hoorlijcken onderhouden ende vyeren-.Oockvoor-
dachtelick verhoeden dat den Hey ligen Name Co-
des door vloecken oft fweeren niet gelaftert en wer-
-ocr page 358-
Placaten. 2,Boeck. ^.Tit. 4. DeeL
6ι$
624
Provinciën, als mede fulcke van andere Natien.die
haer onder de gehoorfaemhey t van hare Ho. Mo.
hebben begeven, fullen vermogen een Societeyt
ofte Corpus te maecken , ende een Gouverneur,
Predicant ende andere Regeerders over haer tekie-
fen, op dat by forme van een Colonie, fich aldaer te
Lande mogen neder flaen, ende metter tijt tot een
Vlecke ofte Stadt aenwailen.
xvii.
Mitsdatde felve Gouverneur ende gekooren Re-
geerders, gehouden fullen wefen,den Eedt van ge-
trouwicheyt te doen aen ons, ende die vande voor-
noemde Compagnie , ofte hare Gecommitteerde
aldaer, inder tijdt ende in alles volgen de ordre van
Policie, Jufticie endeoefTeningh van Godts-dienft
hier ende daer gebruyckelick, fonder dat fy noch-
tans fullen mogen oeffënen de Hooge Jurifdi&ie,
ofte Vonniile te wijfen by arrefte van hoogerfom-
men als hondert guldens, maer fullen mogen ap-
pelleren acnde hooger Collegien,die in tijden ende
wijlen aldaer fullen worden geordonneert.
XVIII.
Ende fal alfulcke Societeyt, om voor een Colo-
nie gereeckent te mogen worden, ten minften
moeten beftaen uyt vijf-en-twintich Familien,ofte
vijftien vrye Perfoonen, ende van fulcke gelegent-
heyt als hier vooren wegen de particuliere Perfoo-
nen is geftipuleert,de welckefullen gehouden zijn
een Vooilefer, ofte van grooter getal zijnde, een
Predicant te hebben.
XIX.
De Compagnie fal alfulcke Societeyt,ende haer
gevolch ende behoeften, met haer Schip ofte Sche-
pen vry over voeren, midts dat fylieden ielfs de
mont-koften voor een Jaer, voor haer ende den ha-
ren, fullen providcren ende Scheep doen, met ken-
niiTe vande Compagnie, te weten, voor yder Hooft
drie hondert pont hardt Broot ofte Meel, vooryder
Hooft fes Kafen, ende andere fpecien na advenant,
gelijck de Compagnie by hare Lijften voor yedet
Hooft is reeckenendc, ten ware met onderlinge
communicatieyets naerders in defen, met de ver-
gaderinge der Negentiene,oft hare Gecommitteer-
den, mocht worden gehandelt,
XX.
De felve fal daer te Lande aengewefen worden
een bequame plaetfe, ende Limiten geftelt,binnen
de welcke fy alleen fullen mogen de Landen aen-
taften ende cultiveren, alles nae de groote ofte
kleynte van alfulcke Societeyten, ende naer dat al-
hier by de vergadcringe der Negentienc, ofte hare
Gecommitteerde, fullen voor-bedingen.
XXI.
Welcke Landen iy voor altijdts fullen beiltten
(met vrye Jacht inde BofTchen ende ViiTcheryein
de aenliggende Wateren ende Rivieren ) als een
onverfternelick Leen te verheergewaden als 't ver-
fterft, met een gulden op yeder Block van vijf-en-
twintich Margen binnen een Jaer, ende fes Weec-
ken aende Compagnie alhier, ofte aldaer aende Re-
geerders inder tijdt.
XXII.
Sullen mede op 't fpoedichfte hare Wooningen
trachten op te maecken, ende des noodich zijnde,
fortificeren nae gelegentheyt vande Plaetièn die
fy tot hare Wooninge fullen, Ycrkiefen, waer toe de
Com-
t\Vce Jaren naer de aenvaerdinge,aende Compag-
nie gantfch niet betalen ofte uytkeeren, ende dat
fy bequaem refpijt mogen hebben om iïch te ver-
fienvan noodige Plantage tot onderhoudt van hare
Familien.
IX.
Maer de nacil volgende Jarcn,fullcn aende Com-
pagnie betalen een gerecht tiende-part van alle de
Vruchten die door haer ofte de hare fullen worden
geteelt, ofte anderfins overgewonnen.met t Tarnen
een gerecht vierde-part vande onkoftenby de Com-
pagnie aen haer verfchooten , fulcks dat hetfefte
Jaer de felve onkoften ende verfchot heel fullen af-
gclecht hebben.
X.
Sullen mede gehouden zijn inde Plaetfen daer
fy woonen ofte naeft-gelegene,alle Tochten ende
Wachten te doen, nevens alle andere Burgerlijcke
Ampten, gelijck in alle Steden ende Vlecken ge-
woonlick is, fonder fich in eeniger wijfe van defen
te cxcuferen.
XI.
Ende of het gebeurde dat door eenige nootiaec-
kelickheyt ofte andere redenen, goet mochte wor-
den gevonden, met onfe kennifle ende approbatie,
cenigc kleyne befwaernis te Hellen op de Con-
fumptie van Eetbare of Drinckbarc Waren, fullen
de felve nevens andere mede helpen dragen, fon-
der eenich tegenfpreecken.
XII.
Oock te recht ftaen inde naeft-gelcgenc Plaet-
fen , ende 't gewijlde der Regeerderen obedieren ,
gelijck alle andere Inwoonders,'t zy datiè EyiTchers
mochten zijn oft Verweerders.
XIII.
En fullen niet vermogê eenige Manufacturen van
Linnen of Wollen aldaer naer te weven,maer alleen
oeflènen andere Ambachten, daer door de Stoflen
van hier te Lande mochte veroorbaert worden.
X1111.
Maer indien yemant door fijne induftrie quame
uyt te vinden de voort-teelinge ende Culture van
eenige Lant-vruchten, die hier vooren by de Portu-
gefen aldaer niet hebben konnen geteelt worden,
en nochtans nut en noodich zijn tot onderhout van
des Menichen leven,Soo fal de felve voor fijn indu-
ftrie en naerftichey t,byde Regieringe aldaer te Lan-
de worden ontflagen vande recognitie wcgê alfulc-
ke Vruchten voor den tijd t van fes Jaren, ofte naer
gelegentheyt noch hoogcr geremunereert worden.
XV.
indien yemant dcrfelvcr quame uyt te vinden
ende ontdecken eenige Mijnen van Gout, Silvcr,
Kooper.ofte eenige andere Metalen, ofte oockGe-
fteenten, ofte Peerl ViiTchcryen, fal de felve moetê
aen geven acnde Regeerders wegen de Compa-
gnie,om by de felve door hare Committenten bear-
beyt te worden,doch voor alfulckefync ontdeckin-
ge endeaengevinge, genieten voor den tijt van vijf
Jaren, het gerechte tiende-part van 't fuy ver prove-
nu vande felve Mijnen ofte Viilcheryen, ten ware
Wy,ende die vande voornoemde Compagnie, om
goede redenen goet vonden, opfeeckereconditien
de bearbeydinge, de Vinders felfs toe te ftaen.
XVI.
Voorts alle Ingeboornen ende Inwoonders defer
-ocr page 359-
Ó25 Concernerende de Weft-Indifche Compagnio. 6i6
Compagnie haer eenige ftucken Gefchuts fal by-
fetten, mits dat fylieden de noodige Ammunitien
daer toe fullen vinden.
XXIIT.
Oock mede de twee eerfte Jaeren van haer aen-
landinge ende nederfitten gans en gaer bcilcden
tot Culture ende Plantinge van Vruchten, tot on-
derhout van hare Familien noodich, ende aenha-
linge van Beiliacl daer 't felve te bekomen is, ende
en fullen defe twee ecrile Jaren aende Compagnie
gans geen recognitie geven.
XX IIΠ.
Sullen onder haer felven vinden het onderhout
vande Gouverneur ende Dienacr des Goddclicken
Woorts, op de bequaemfle middelen die men daer
op fal konnen bcdencken.
XXV.
Naer expiratie vande twee ccrile Jaren, fo fullen
de vervolgende Jaren aen des Compagnies Com-
miffariiTen laten volgen de Tienden van allehaere
Vpuchteii ofte andere Goederen, door haren arbeyt
ende induftrie over te winnen , als mede vande
Beeften ende anders.
XXVI.
Maer van andere Waren die de Landen aldaer
uyt de natuyre, fonder yemants arbeyt, voort bren-
gen, namentlick van alle foorten van Hout (uy tge-
nomen Parnambucqs Hout) Gommen ende yets
diergelijck,daer van fullen fy voor 't gcenc fy fullen
kappen, doen kappen, ofte anders aenhalen,aen de
Compagnie geven de gerechte helft, midts dat de
weder-helft byde Compagnie in hare Schepen voor
de felve Coloniers fal over gebracht worden.fonder
dat yets vorders daer voor fullen hebbê te betalen.
XXVIL
Sullen hare overgewonnen Goederen aldaer te
Lande mogen verkoopen a'en andere woonende
onderde gehoorfaemheyt vande Compagnie,ofte
oock aen andere daer by toclatinge Handel met
wert gedreven, ofte indien fulcks zijn datfe beter
hier te Lande dienen, de felve mogen feynden aen
haere Patroonen ofte Fadeuren liier inde Vcree-
nichde Provinciën woonende, midts betalende al-
fulcke Tollen, Vrachten ende Averijen , als by de
provifionele ordre op den vryen handel in Brazü
zijn beraemt, ende in Druck uyt gegeven.
XXVIII.
In 't vinden ende aengeven van Mineralen, als
mede wegen het traktement der Swarten , fullen
haet gedragen naer de voorgcftclde Articulen vijf,
en vijfthien.
XXIX.
Sullen mede alle vlijt acnwenden om de ïnge-
boorne Volckercn vanden Lande t'elcken tot by-
wooninge van haere Colonien ende Plaetfen, haren
arbeyt met behoorlijckc remuncratie fieifte ghe-
bruyeken, ende te trachtende felve af te wennen
hare Barbarifche maniere van leven, ende aen onfe
Burgerlijcke manieren gewennen, ende foo voorts
mede tot kennis van ons Chriftclijck gheloove te
brengen,oker toe infonderheyt ghebruyekende de
middelen vande Kinderen en Jonge-lieden te lee-
ren onfe Talen, ende eerfte beginfclcn van onfe Re-
ligie, de felve van jonghs aen gewennen tot arbeyt-
faemheyt ende culture van Landen en diergelijcke.
XXX.
Ende referveren aen ons de interpretatie vande
voorgaende Articulen voor foo vcele daer eenige
duyfterheyt in mochte wefen , als mede de vcr-
meerderinge ende modificatie van dien , fonder
nochtans de Coloniers ofte Colonien hooger als
voorfz is te befwaren.
En op dat een ycder hier van wetenfehap mach
bekomen, fo hebben hare Ho. Mo. 't felve by open-
baren biljetten, foo hier, als ginder laten notificc-
ren,waer na een yeder hem falhcbben te reguleren.
Aldus gcdaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Hooch-ghemeltc Hcercn Staten Gcne-
rael, inden Hagc den 26 Aprilis 1634. Was gc-
parapheert, Λ. V. Rantunjck,vt' Onder ilondt, Ter
Ordonnantie vande Hooch-gemclte Heercn Sta-
ten Generael. Getccckcnt, Comelïs Mufch,
Articulen ende Ordonnantien , ter Fergaderinge vande Hoogh
Mogende Heer en Staten Generael gherefumeert ende gearrefleert , Daer op aengenomen ende be-
eedkhtfullen worden allede geene die, henvoortaen in den dienfl vandegeotlroyeerde IVefl-lndt-
fche Compagnie fullen begeven, om met der felver Schepen naer lfefllndien, Brazil, ofte andere Li-
miten van 't Otlroy te varen, de welckc de Hoogh Mogende Heeren Staten Generaeldefer Vcree-
nichde Nederlanden
, den Doorluchtigen Hoogh-gebooren Vorfl, W1L II E Μ, by der gratie Godts
Prime van Orangien, &c. als Capiteyn Generael, ende Admirael der opgc/nelte Vereenichde Neder-
landen, ende Bewinthehberen vande geotlroyeerde JVefl-Indifche Compagnie, ordonneren ende beve-
len,dat geduy rende de voor ft reyfefo te Water als te Lande naer gekomen, onderhouden ende achter-
volgen fullen worden by alle ende een yeder van het volck vande Schepen, dietegenwoordkh ge'èqul·
pcert, itytgefonden
, ende ghemoirfert worden, ende alle de geene die hun op defe als andere Schepen
verbonden hebben inden dienfl vanden Lande
, tot fecours vande voornoemde Compagnie te varen,
volgens de Ordre ende Inflruclien daer toe gegeven.
EERSTE TITULE,
Vande Overigheyt, haer Authoriteyt, ende ivatghe-
hoorfaemheyt een yeder fchuldich is.
, Nden eerften,fullen alle Schippers, Com-
j mijfen, Adfiftcnten,Stuyrluyden,Scheeps
, ι ende Krijghs-Ofïicieren, Bootfgefellen en-
de Soldaten, ende generalick alle andere in defe
Vloote ofte Schepen gaende, ghchoorfamen ende
obcdicren foodanige Gcneraels, Admiraels ofte
Commandeurs, als by hare gcmelteHo: Mo: ende
Bewinthebberen alhier over hunlieden gcitek zijn,
ofte ghcduerende de reyfe in abfentie vande Be-
winthebberen, by de Raden vande Vloote ofte an-
dere Collcgien van Raden, over hunlieden verkoo-
ren ofte ghefubftituecrt fouden mogen werden,
R r                      ende
-ocr page 360-
3.Tit. 4. Deel.             628
of de felve in dcfen Articul-brief mede van woor-
de te woorde waren gheinfereert ende inghc-
fchreven.
VIII.
Alle Schippers , Supra-Carges ende Stucrluy-
den, die nae Brazil varen, of van daer komen, wor-
den tot beter waerneminge van haer debvoir ghe-
waerfchouwt, dat fyluyden, als haer rcys langer als
acht weecken duyrt, fullen worden geexamïneert,
ende reeckenfehap van haer reys fullen moeten
geven, waerom fy langer onder wegen gheweeil
zijn, ende die haer retardement niet behoorlijck
konnen verantwoorden, ghemulcteert worden in
hare gagie, tot difcretie van Bewinthebbercn ende
Raden refpective.
IX.
Ende op dat alle difordre ibudc mogen gewcert
ende goede Jumtiegeadminifrreert worden, foo is
op elck Schip een Collegie van thien Perfooncn
tot Rechreren geordonneert,met volkomen macht
om over alle Civilcen klcyne mifbruyeken Jufti-
tie te adminiftreren en recht te doen, te weten, foo-
danige Pcrfoonen,als naerder in de felve Scheeps-
Racdts Inftructie uytghedruckt worden, Welver-
ilaendedatden Admirael, Vice-Admirael, cenige
Racdts-pcribonen ofte andere hooge Officieren, in
de fehe Scheeps-Raet, indien het haergoet dunckt
cnde gelieft, mede fullen mogen compareren cnde
prefideren.
X.
Aengaende dcCapitale endehals-faecken,fullen
by den Fiicael beklaecht,ende by den Admirael oft
Commandeur cnde haren Raedt, midtfgaders het
Collegie yan het Schip, daer onderde Mifdadige
forteert, afgedaen ende verrecht worden, alles naer
vermogen der voorfz Initructien, ende die namaels
by den Admirael ende Raden fullen mogen wor-
den gemaeckt.
X I.
By aldien eenigeconfpiratien ofte andere notoire
hals-faecken in de uyt ofte wederom reyfe inde
Schepen mochten vallen, dat de felve naer behoor-
lijcke genomen ende by gefchrifte gefielde infor-
matien op de aenklachten vanden Fiicael, ofte den
geenen die by den Scheeps-Raedt in abfentie van-
den Fifcael in des felfs plaetfe ghecommitteert fal
worden,datelick gerecht ende geexecutcert fullen
worden, fonder de Mifdadige tot groot perieul van
de Schepen, in apprehenfïe te houden, om in
Weft-Indien, Brazil, ofte naer Huys te brengen ,
om aldaer haere verdiende ilraffe te doen ont-
fangen.
XII.
Sullen oock gcene vergaderingen ofte by-een-
komflen van heteene Schip in 'tanderinde Vloote
gehouden worden,oockniemant van wat conditie
ofte qualiteyt liy zy, vermogen van 't cene Schip
"in 't ander te gaen, fonder expres bevel vanden Ad-
mirael of Commandeur, die alle by-een-komiten
fal beroepen, op peyne van t'elckens een Macnt
gagie te verbeuren , die bevonden fal worden yets
ter contrarie gedaen te hebben.
XIII.
Den Capiteyn ende Overfle vande Soldaten
(daercenige zijn inde refpe&ive Schepen) fullen
ordre Hellen, dat alle nachten drie ofte viermalen in
alle
627            Placaten-* 2. Boeqk
ende den Ecdt van' ghetrouwicheyt endeghehoor-
faemheyt doen , nae 't Formulier by de ghemelte
Heeren Staten.endeiijn hooch-gemelte Hoocheyt
geordonneert.
II.
Sullen voorts alle Scheeps - Officieren ende
Bootfgefellen, gehouden wefen hare Schippers, de
onder-Commijfcn , ende Adfiilenten hare Com-
rnijfcn, de Soldaten hare Capiteynen ofte andere
Officieren, die foo te Water als te Lande over haer
gcflelt fullen zijn, ghetrouw ende onderdanich te
zijn in alles wat fy hun gebieden fullen, fonder we-
derfpannich te vallen in eeniger manieren. Ende
fullen de Schippers, niettegenilaende de Patenten
van Sijn Hoocheyt, om feeckcreredenen cnde con-
fideratien, op haren Naem zijn ghcmaeckt, hen
met de felve tegens de Commijfen op Guinea,
Cabo-Verde, &c. of tegen andere Officieren , die
Ipecialicken op haer Schepen boven haer gheflelt
mochten worden, geenfints behelpen, blijvende
niet te min de felve Patenten in alle andere poin-
clen in haer geheel.
III.
Ende fullen dien volgens de Schippers 't gebiedt
hebben over 't Scheeps-volck, ende de regicringe
van dien, als van Zcyl te maecken, 't felve te ver-
minderen oft vermeerderen , Courfèn te fetten of
veranderen, alles volgens de fchriftelicke ordreofte
Inftructie vanden fecreten Raedtende Scheeps-
Raedt, mitfgaders oock de Inftructie op de vorderc
regieringevan 't Schceps-volck gheitelt, ende de
refpectivc Schepen mede te geven.
ί III.
Dies fullen de Schippers ende Stuerlieden in
hunne Cours cnde giffinge differerende, gehouden
zijn naer te komen 'tgeeneten overftaen vanden
Generael, Admirael, Commandeur ofte Scheeps-
Racdt, by de meeile ilemmen vande Schippers
cnde Stuerlieden lal werden geordonneert.
V.
Alle de Schepen fullen voor Ancker leggen, om
te vcrveriTchen ofte handelen , fal de voorfchreve
vcrverfïchinge ofte handelinge, midtfgaders de
plaetfe waer men ververiTchen fal, ende hoe lange
men dacr fal blijven, ftaen tot difcretie vanden Ge-
nerael, Admirael ofte Commandeur, en den fecre-
ten Raedt, ende de felve gebreeckendc, acn den da-
gelickfchen Raedt.
VI.
Den Schipper eri fal geen Schuyten noch Box
met eenich Volck van Boort fenden, fonder den
Koopman daer af te verwittigen , ende in Schepen
van Negotie daer toe eerft des felfs confent te heb-
ben, ofhy mogelickyctwes tendienfte van't Schip
acn Landt te ontbieden hadde,
VII.
Soo veel aengaet de ordre ende beleydt van defe
expeditie, mitfgaders het verfcylen cnde acn doen
van ecnige Plaerfen, tot volbrenginge vande reyfe,
cnde alles wes dacr aen dependeert, daer van ful-
len byibndcre Inftructicn cnde Zeyn-brieven by de
Bewirithebberen mogen beraemt ende gemaeckt
worden, cnde de voornoemde Generael, Admirael
ofte Commandeur, ofte haren Racdt, ende allen
anderen by Ecde verbonden worden,om de felve
nacr te komen ende te volbrengen ,in allen fchijne
-ocr page 361-
6ι? Concernerendc de Weft-Indifche Compagnie^. 63 0
DERDE TITULE.
alle Quartieren de ronde inde Schepen onder ende
boven werde ghedaen, by haer felvcn, ofte by den
geenen die fy-luyden daer toe by beurte fullen
committeren, om alle onraedt, difordre, ende in-
fonderheyt alle t'famen-rottingen ende confpira-
tien ondeshet Volck voor te kómen.
XIIII.
Soo wie eenige Confpiratie ofte voor-genomen
muyterije ontdeckt ende aendendachbrenght,
indien hy mede daer aen fchuldich is , fal vry van
ftrafte wefen, ende noch twintich Realen van
Achten daer-en-boven ghcnieten: Ende by aldien
hy aen de felve Confpiratie onfchuldich is, fal
met vijftien Realen vereert, ende daer-en-boven tot
het eerftc vacante Officie, daer toe hy bequacm
mochte wefen, geavanceert cndc ghevordert wer-
den : gelijck mede fodanige vcreeringe ende avan-
cement fal ghedaen worden aen den geenen die
cenich voor-ghenomen Verraet ofte Confpiratie in
eenich Fort ofte Comptoir vande Compagnie in
eenige Plaetfe van Weft-Indien, Brazil, of andere
in de Limiten van 't Oclroy fal ontdecken ofte uy t-
brengen.
TWEEDE TITULE.
Vanden Codts ~ dienB, Predicanten, ende
Siecken - trooflers.
XV.
Niemandt en fal des Hecrcn Nacm ydelick mif-
bruyeken mogen, 'tzy met vloecken,fweeren ofte
lailercn , metblafphcme propooilen, geckerijen,
ofte anderfints, op de boeten van thicn ftuy vers,
ende arbitrale corre&ie naer ghelegenthcyt vande
laileringcn ende blafphemicn,diegefeytofte ghc-
fproocken fullen zijn.
XVI.
Oock fal hem niemandt vervorderen den Predi-
cant ofte Vermaendcr van Godes Heylige Woort
te berifpen , befchimpen, turberen, ofte in ecnigcr
manieren inde bcdieningc van fijn Ampt ofte be-
roepinge te beletten, op peyne van arbitrale cor-
rectie .
XVII.
Voorts foo wanneer 's morgens voor den
vroegh-koft, ende 's avondts naer 't Avondtmael,
vanyemant daer toe gecommitteert zijnde,de Ge-
beden ghefproocken, ofte Godes Woort ghelefen
wort, fal een yeghelijckvan wat qualiteyt hy zy,
hem fchicken 't felve met cerbicdinge reverente-
licktehooren.
XVIII.
Ende foohemyemantabfenteerdc als hetTccc-
ken wort ghedaen (ten ware met confent) die fal
verbeuren voor de cerile reyfe het Wijn-rantfoen,
voor de tweede mael een gulden , ende de derde-
mael daer over bekeurt zijnde, van het quartier gc-
lecrft worden.
XIX.
Niemandt fal eenige queilien of difpuyten van
Religie moveren ofte voortbrengen, op peyne van
drie dagen in het Galioen geftelt te worden te Wa-
ter ende te Broot, ende foo uy t de felve difputen ee-
nige twifl refe,fullen daer en boven de Autheurcn
arbitralickcn geftraft worden.
Ordre die men in ende op de Schepen in >verfcbeyderi
Saecken houden fal, als oock vande Maent -gelden
ende diergelijcke jaecken.
XX.
Gccnc nieuwe Timmeringen en fullen binnen
de Schepen worden gemaeckr,dan by confent en-
de advijs vanden Gencrael ,Admirael,ofteRaden,
ofte by abfentie vande felve, by den Schipper ende
CommijsAVelverftaende dat hier inne niet en wort
verftaen de ordinarifc timmeringe ofte ealefatcrin-
gc der Schepen.
XXI.
Alle Schippers, Koop-luyden, Stuyr-luyden,
Ondcr-Commijfen ende Adfiftcntcn , fullen de
Recckeninge van haercladinge ende loflinge, als
oock van haerluyder vorderen handel ende ghebe-
foigncerde, ende haer Journael aenden Generael
ende Admiraei, Commandeur ofte Raden, of die fy
committeren fullen,tallen tijden,endc tHuysko-
mende aendc Bewinthebberen moeten overleve-
ren, op peyne van drie Maenden gagie by den gee-
nen te verbeuren , die daer van in wcygeringe ofte
gebreck fal blijven.
XXII.
Alle Schecps - ende Krijghs-Officicrcn , Solda-
ten ende Boots-gefellen,fullen ghehouden wefen,
als iy belooven by defen, naer den Trommel- ilach
op fulcken tijdt cndc dach als uytghcroepen wort,
haer te Schcpe of inde Lichters te vervoegen , op
pene van een Maent Gagie te verbeuren, fonder
eenich tegcn-fprcccken of uytvlucht, ende fullen
daer en boven alle de gecne die op de Revue, by
den Provooft te doen, noch niet Scheep en zijn,
verbeurende Officiers acht enveertichftuyvers
elck, de Bos-fchieters ende Boots-gefellen vier-en-
twintich ftuyvcrs,cnde de Jongens twaelf ftuy vers,
alles ten profijte vanden felven Provooft.
XXIII.
Niemandt en fal vermogen fonder confent van-
de Bc wint hebberen , andere Kiften ofte Tonnen
t'Schcep te brengen, als by de Bewinthebberen
daer toe zijn doen maccken,die een yegelijck ghe-
houden fal wefen te betalen, ende andere ofte
meerder Tonnen,Kiftcn ofte Vaten, fonder confent
als voorcn,over-brengende, fullen de felve met alle
't geenedaer inne bevonden wort, ten profijte van-
de Compagnie, ghcconfifquccrt ende aengeflagen
worden.
XX1III.
Niemant fal op de wederom-komfte eenige
Schuytcn , Schepen ofte Volck uyt Engelandt,
Vranckrijck, ofte dcfe Landen aen boort laten ko-
men, dan allecnc Loots-luydcn , veel min eenige
mcdc-gebrochtc Goederen vertoonen,voor ende al
eer eenige Bewinthebberen t'Schcep ghekomen
zijn,cnde op alles goede ordre geftelt hcübcn,noch
hare Kiften, Plunderagien, ofte yetwes, 't wclck
daer in mocht wefen uyt doen , voor ende al ccr de
felve behoorlick gevifitcert ofte gelicentieert zijn,
opdc verbeurte vande halve Maent-gcldcn, daer
voorde Schippers ende Ofhcianten verbonden lul-
len wefen in te ftaen ende te refpondcren.
XXV.
Sullen mede op de wedcrom-reyfe nier mogen
Rr χ
                      loopen
-ocr page 362-
PlacaterL-/. i.Boeck. ^.Tit. 4.Deel.
632
óji
die fonder behoorlijck van Bewinthebberen opde-
fen Articul-Brief in dienft ende Eedt aengenomen
ende te Schepe geordonncert te wehn, hun op de
reyfe begeven, maer fullen ghehouden wefen, tot
vermaninge vande Compagnie hare Koft-pennin-
gen te betalen, voor ibo lange iy des Compagnies
Koft fullen genoten hebben.
XXXII.
Soo en fal oock nicmandt wie hy fy vcy ftacn „
alwaer 'tfchoondat fijn verbonden rijdt gheexpi-
reert ware, met andere over t'huys komen te ruy-
len ofte mangelen, om den eenen in des anders
plaetfe over te komen , ende den anderen daer te
blij ven, op de verbeurte vande Maent- ende Beuyt-
gelden als vooren, 't geen by geene Overicheden
binnen den verboden tijdt ial worden toegelaten,
als alleen op onfc fpecialeaenfchrijvinge, by voor-
gaende confent alhier verkregen, ende die hare ver-
bonden tijde geexpireert is, kon η en aldaer hare di-
miific verfoecken ende verkrijgen, fonder dat ye-
mant vry ftaet iijn eygen oorlof op fulcke of dier-
gclijcke maniere te nemen.
XXXIII.
Alle de gene die met eenige Schepen ofte Jach-
ten vande Kuften, daer fy varen ofte Kruyiïën af-
dïijvcn,offonder ordre af-loopen, onder pretext van
afgedreven te zijn, fullen alle hare Gagien, Maent-
ende Beuyt-gelden verbeuren ten behoeve van 't
Landt.
XXXIIII.
Soo wie by den Vyandt over loopt, fal boven de
verbeurtcn van alle fijne Maent-gelden, ten eeuwi-
gen dage als een meyneedich Schelm ghebannen
worden, ende ibo hy daer naer in handen vanden
Admirael, oft fijnen Krijchs-Raedt quamc te ghe-
raecken, fal hy ibnder eenich aenfien metter doot
geftraft worden.
XXXV.
Soo wie de twee Maenden Gagie oft eenige
Loop-geit ontfangen hebbende, daer mede wech-
loopt, ial aenden Lijve ofte arbitralick geftraft wor-
den, ende het dubbel van dien moeten reftitueren.
XXXVI.
Item, foo wie binnen fijn verbonden tijdt fulcks
fich quame te dragen, dat fijne Gagie in 'tghehcel
ofte deel geconfifqueert wierde,fullen de felve blij-
ven ,door 't recht van retentie, ten behoeve vande
Compagnie, als verbeurt in allen ichijn alsofhy de
ielve niet verdient hadde, dewijl hy fijn verbonden
tijdt niet ten eynde toe trouwelijck uyt ghedient
heeft, ten wrare by onfe fpeciaelder ordre anders
ware geordonneert.
VIERDE TITUL E.
Vanden Inganghsnde FerVat-dacb mande Maent-
gelden ende Hypoteecquen van dien,
XXXVII.
De bedongen Maent-gelden fullen ingaen ende
haren aenvanck nemen, als de Schepen uyt Texel,
Maze ende Eems t'zeyl gaende buyten delefte
Ton, ende uyt Zeelandt buyten de ondiepten, om
hare reyfe te vorderen gefcylt fullen zijn, endc eyn-
digen als de aengenomen Peribonen door Bewint-
hebbeten, ofte de geene die door de felve daer toe
zijn
loopen met hunne Schepen in Vranckrijck, Enge-
landt, ofte eenige andere vreemde Plaetfen, als
uyt hooch-dringende noot, daer van den Scheeps-
Raedt fal ghehouden zijn te doceren endc verant-
woorden, onder verbandt van hare Periboncn ende
Maent-gelden.
XXVI.
De Schippers fullen gehouden wefen voor hun
vertreck uyt Weft-Indien ofte Brazil nae defe Lan-
den, aenden Generael, Admirael, Raden, Com-
mandeur ofte Gouverneur vande Plaetfe over te
leveren alle 't geene fy-luyden overich hebben en-
de miiïen mogen, 'tzy Victualie, Ammonitie van
Oorloge, ghercetfehap van Equipagie ofte anders,
waer van fy gehouden fullen weien vifitatie te ge-
doogen,ende te brengen RecipiiTe, by den voorfz
Generael, Admirael, Raden, Commandeur ofte
Gouverneur onderteeckent, alles op pene van drie
Maenden huyre te verbeuren by de Schippers, die
bevonden fullen worden contrarie gedaenofte yets
hier inne verfuymt te hebben, ende daer en boven
naergelegentheytvanfaecken atbitralick gheftraft
te worden.
XXVII.
Alle Peribonen, in dicnft vande Compagnie
met deiè Schepen varende , fullen ghehouden
wefen in Weft-Indien, Brazil, ofte andere ghewe-
ilen van 't Oclxoy te blijven, van 't eenc Schip op 't
ander te gaen, ende aldaer dicnft te doen te Water
endc te Lande den tijdt van vier Jaren, daer inne
niet ghereeckent het gaen endc keeren , ofte ibo
veel tijdts min ofte meer als de Compagnie haer
van doen ial hebben, ende defe Voyagie fal ver-
cyiTchen.
XXVIII.
Sonderdat nochtans de Compagnie gehouden
fal weien, de geene die hun voor feeckeren tijdt
van Jaren verbonden hebben, haren verbonden
tijdt in Weft-Indien oft Brazil te laten blijven, en-
de in haren dienft te laten continueren. Macr gc-
lijck den Generael, Admirael endc Raden de {elve
naer huys fullen mogen fèndcn, ibo fulien oock de
Bewinthebberen tallen tijden als 't haerghelieft,
die wederom naer huys mogen ontbieden, fonder
gehouden te wefen daer van aen yemandt wie hy
zy eenige redenen te geven.
XXIX.
Ende fullen alle de geene die fich inde her-
waerts komende Schepen verfteecken, ende buy-
ten confent vande Overichcdcn der Plaetfen daerfe
liggen, overkomen, de Plaetfen, Schepen ende
Guarniibenen haer vertrouwt, verlaten, 'tzy dat
haer verbonden tijdt gheexpireert is, ofte niet,
verbeuren aen de Compagnie alle haer ghewon-
nenGagie, Maent-ende Beuyt-gelden, hoe of
waer die verdient ofte gheconquefteert moch-
ten zijn.
XXX.
Ende fullen de geene die buyten confent in de
overkomende Schepen ende op de Rollen niet be-
kent zijn, geen Goederen voor de Maft mogen
koopen, noch fchuldcn maecken, alfoo de felve op
de t'huys-reys geen Gagie fullen verdienen.
XXXI.
Gclijck die oock geen Gagie , Maent-noch
Beuyt-gelden verdienen,noch pretenderen mogen,
-ocr page 363-
------,---------------------------->------!-----------
6$$ Concernercnde de Weit - Indifche Compagnio * 6$ 4
zijn ghelaii, af-gedanckt fullen zijn, fonder dat ye-
mant vermogen fal voor date vande af-danckinge
fich uytten dienft te begeven, uythet Schip te
fchcyden, ofte eenige moetwil, fortfe ofte ghewelt
te bedrijven met woorden ofte wercken,hct zy in 't
Texel of onderwegen in 't herwaerts komen, op
verbeurte van twee Maendcn Gagie.
XXXVlil.
Ende op dat de geene die op eenige Schepen
vande Compagnie varen in offenfie ofte defenfie,
des te beter forge mochten dragen, de felve voor
alle Zee-nooden, brandt ende andere fwaricheden
te helpen bewaren, ibo fal een yeder tot verfeecke-
ringh fijner Maent-gelden ten onderpande hebben
't Schip, contante penningen,ende ingeladen Goe-
deren, daer hy mede vaert, ende anders nochte vor-
der niet, fulcks dat een yder 't pericul fijner Maent-
gelden fal loopen op 'tfclvc Schipjacht ende Goe-
deren dacr hy op vaert, ende dien volgende 't felve
Schip met alle fijne in-geladen Goederen komen-
de te verongelucken,oock alle fijne Maent-gelden
op den felven Schepe verdient, verliefen, behou-
dens dat de felve niet en komen te monteren bo-
ven de twaelf Maenden, foo dat de tijdt die hy bo-
ven de laetfte twaelf Maenden in dicnil vande
Compagnie geweeit is, in alle manieren fal wor-
den voldaen, fonder kortinge van ailêurantie.ende
vorder voor de reile en fal hy tegens de Bewintheb-
bcren geen recht ofte adie behouden als vande fel-
ve verongeluckte Schepen ende Goederen , boven
het Berch-loon ende andere noodige onkoilen,
mochten gheprocedeert ende in Bewint-hebberen
handen gekomen zijn,fonder nochtansop de voor-
date van 'tongcluck uytgelofte Goederen ofte con-
tanten eenige adie te mogen pretenderen.
XXXIX.
Ende fal de betalinge vande Maent-gelden ter
Kamercdaer de Schepen uytvaren, aen een yeder
hier te Lande t'fijnder wederom-komfte ofte naer
de expiratie van den eerften verbonden tijdt, op
des felfs ordre aen fijn Huyfvrouw, Kinderen ofte
Vrunden, fuififante fchriftelijckc laft ofte procura-
tie vertooncnde,gedaen worden, als oock ter we-
derom-kom ite van 't Schip, daer mede yemandt
uytgevaren is, vande-Maent-gelden inde uyt-reyfe
verdient, Midts ncffêns de fchriftelijcke laft, ver-
foeck ofte Procuratie, overfendende Reeckeninge
ofte ander bchoorlickende genoechfaem befcheyt,
wat hem par reit van fijn eerfte verbonden tijdt,
ofte op d'uytreyfc verdiende Maent-gelden iscom- -
peterende, fonder dat yemant binnen fijn verbon-
den tijdt eenige Reeckeninge fal mogen verfoec-
ken, noch hem gegeven oft betaelt worden, 't zy
hier of daer te Lande.
XL.
Endebyaldicnyemandt voorde expiratie van-
den verbonden tijdt quame te overlijden, diens
Maent gelden fullen aen fijn Weduwe, Kinderen
ofte Erfgenamen onder goede fuififante cautie,
voor alle namaninge betaelt worden , foo haeil als
de Recckeningen ende andere ghenoechiame be-
fcheyden overgekomen fullen zijn.
X L I.
Een ycgclijck fal te vreden moeten zijn mette
betalinge vande Gagie, die de Bewinthebbers een-
mael ter goeder trouwen fullen hebben gcdaen, op
de verklaringe ten minilen van twee Getuygen,
dat de geene die de Gagie komen eyiTchen, zij η de
naefte Erfgenamen vanden overleden, ende op
hunüeder beloften van de penningen ten allen tij-
den des vcrmaent zijnde, wederom te reilitueren,
ten ware dat de geene die in dienft zijn, voor haer
vertreck hadden verklaertaen wienfy wilden dat
de betalinge naer hun overlijden foude worden ge-
daen, of dat tijdelickcn voor de ghedane betalinge
de Bewinthebberen gcbleecken mochte zijn, van
eenige difpofitie van uyterite wille «ende volgens
de voorfeyde ftipulatie de betalinge eens gedaen
hebbende, fullen de Bewinthebberen daer mede
mogen yolftacn, fonder dat yemant naerder of be-
ter recht hebbende of pretenderende, de felve daer
voor fal mogen acnfpreecken, maer fijn regres fal
moeten nemen regens de geene die de penningen
foude mogen ontfangen , ofte tegens hare Borgen
foo eenige ghcilelt mochten zijn, ten ware dat de
betalinge ghedaen ware tegens den wille vanden
Overleden, voor fijn vertreck aende Bewinthebbc*
ren geopenbaert,oftdatde Bewinthebberen te voo-
ren genoechiaem ware ghebleecken vande difpofi-
tie des O verledens: In wclcken gevalle de betalin-
ge aende rechte Erfgenamen fal ghedaen worden,
voorbehoudens de Bewint-hebberen haer regres
aende geene die fy de penningen t'onrecht fouden
mogen hebben getek, alles volgende den Odroye
by harcgemeltc Booch Mogende de Compagnie
vergunt,in dato derthienden Februarij feftien-hon-
dert ièven-en-twintich.
XL II.
Vorders als yemandt op de reyiè van 't cene
Schip op 't ander wort geftelt, ofte vande Schepen
gheordonneert op eenige plaetfcn in dienft vande
Compagnie aen Landt te blijven, ofte van 't Lant
naer de Schepen te gaen,'t zy om naer huys te kce-
ren, of elders te varen, ibo dickwils 'tiëlve geichiet
fal ghehouden weien te vorderen Extrad van fijn
Reeckeninge van fchulden en weder-fchulden, by
den Koopman, Boeckhoudcr ofte Schipper, en-
de ten minilen van twee vande notabclfte OiTicie-
ren ondertceckent te Schepe, ende te Lande in
Brazil by een vande Politiquc Raden gherevideert
ende ondertceckent, ofte in abfentie van de felve,
van twee vande hoochfiVCommanderende Offi-
cieren ter plaets daer hy afvaert,de ielve te bewa-
ren, ende met hem t'huys te brengen, ende by ge-
breecke van dien, ende dat de Bewint-hebberen
niet en hebben de Boecken vande Schepen ofte
Plaetfen daer hy is geweeft, foo fal men hem niet
meer betalen dan daer hy befcheyt van brenghr,
ende fal met de refte patientie moeten hebben, toe
dat de Schepen ende andere noodige befcheydert
overgekomen fullen zijn.
XL III.
Soo wanneer in tijdt vannoot de Trompet wort
gefteecken of den Trommel gheilagen, fal een ye-
gelick terftont voorts komen opLijf-ftrafle, mee
allediligentie,om hem terftont onder fijn quarticr
in defenfie te ftcllcn, ende alfoo met ordre den
Vyandt alle mogelijcke af breuck ende tegenftant
te doen.
XLIIII.
Onder exprefie belofteniile, dat de ghequetfte
met goede middelen van Chirurgijns fullen onder-
Rr 3                   houden
-ocr page 364-
3.Tit. 4. Deel.             636
gelden wil laten loopen daer hy uytgaet, dan of hy
fijn perieul wil nemen op 't Schip daerhy op over-
treedt, van welcke keure hy gehouden fal wefen te
doen pertinente verklaringe, ende daer van op de
Boeckcn van beyde de Schepen onder fijn Reecke-
ninge, foo daer hy uyt, als daer hy inne gaet,onder-
teeckeninge te laten doen, ende geene verklaringe
gedaen hebbende, fal 't perieul van fijn Macndt-
gclden loopen (te weten de twaelflaetfte Maenden
incluys) op 't Schip daer hy op over gaet, Wel-
verilaende dat de geene die eerder t'huys komt,
als 't Schip daer hy fijn Rifico op ghenomen heeft,
evenwel fijn Maent-gelt fal konnen ontfangen,
mits betalende aiTeurantie van thien ten hondert
over de Zuyt-zee, ende fes ten hondert over Brazil
en Weil-Indien, ten ware quade tijdinge ware
van 't Schip, daer ophy fijne Rifico ghenomen
heeft.
XLVII.
Ende de geene die in ofte naer de uyt-rcyfe t'ec-
niger plactiè aen Landt geleydt werden, ofte inde
uyt-reyfen komen te overlijden ,ontfinningh, ghe-
vangen, ofte uyt des Compagnies dienil vry ghe-
maeckt werdende, fal men 't Schip, fijne reyfe be-
houden doende, alle hare Maent-gelden op de uyt-
rcyfe verdient, betalen foo haeft als van 't behou-
den overkomen van 't Schip feecker advijs ende
tijdinge hier te Lande fal welen ,ende de uytgeva-
ren zijn Reeckcninge oft ander bchoorlickbefcheyt
overgekomen fal zijn, fonder kortinge van Aiïcu-
rantie.
XLVIII.
De Militaire Perfoonen, Officieren ende Solda-
ten Treyns,cnde alle andere Perfoonen in aduelen
dienil aen't Landt leggende, fullen geen langer
Rifico loopen van haer Maent-geJdcn, dan van de
uyt ende wederom reyfe, maer het varende Volck
tottwaelfMaenden incluys, onaenghefien datfe
hier ende dacr in het Kruyiïen gebruyekt worden,
ofte aen Landt eenige dienilen mochten doen, ter-
wijl de Schepen in ofte by de Havens leggen, ten
ware datfc puyrlijck van Scheeps in Landts-volck
veranderden, ende aen Landt werden gheilclt,als
wanneer haer Rifico oock fal ccfTeren,tot datfe van
Landt fcheyden om herwaerts te komen,oft anders
wederom in Scheeps-dienilcn te Schepe gheftelt,
als wanneer fy wederom Rifico fullen beginnen te
loopen als vooren.
XLIX.
Ende wort voor .Landt-volck verftaen allede
geene die in acluelen dienil aen Landt zijn ende
ghebruyekt worden, als by de Equipagic-meeitcr,
Proviant-mceilcr, Fabrijck-meeiler ende onder den
treyn, als mede die op Chaloupen , Ponten, Bare-
ken , Vif boots, Boeycrs ofte Leggers ghebruyekt
werden, ende diergelijcke, foo op de Lant-boecken
fullen bekent zijn, fonder dat daer onder fullen be-
grepen wefen de gecnedic dacchs aen Landt zijn,
ende 's avondts wederom Scheep gaen, oft fich aen
Landt onthouden te wijl hunne Schepen inde Ha-
vens om te calefaten of fchoon te maken leggen,
ende dat gedaen zijnde, met de felve wederom in
Zee loopen.
L.
Soo het gefchiede dat eenige Schepen ofte Goe-
deren yanden Vyandt verovert wierden,fullen den
Admi-
63 5               Placaten. 2. Boeck.
houden Worden naer beliooren, ende foo eenige
Perfoonen in 't executeren van haren laft, Ampt
ofte bedieninge mochten verminft, verlemt ofte
anderfints van hare gefonthey t berooft worden, de
felve fullen genieten als volcht:
Tc weten, voor 't verlies vanden rechter Arm,
acht hondert guldens.
Vande ilincker Arm, vijf hondert guldens.
Voor 't verlies van een Been, vier hondert en
vijftich guldens.
Voor beyde de Beenen, acht hondert guldens.
Voor 't verlies van een Ooge, drie hondert
guldens.
Voor beyde de Oogcrt,negen hondert guldens.
Vande ilincker Handt, vier hondert guldens.
Voorde rechter Handt, fes hondert guldens.
Voor beyde de Handen, duyfent guldens.
Voor 't verlies van alle andere Leden ende ver-
lemtheden, waer door yemandt volkomentlick ge-
cureert ende genefen zijnde , noch echter van fijn
voorige gefontbeyt foude mogen verflaen ende be-
vonden worden berooft, vermincl: ofte dacr door
van 't voorige gebruyek fijner Leden gepriveert te
zijn, ial daer voor tot difcretie van goede Mannen
of Dodoren, Chirurgijns ofte andere, hun dies ver-
flaende,nae voorgaendeinfpeitic vergoetworden,
mits altijt vertoonende ende met hem brengende
A&e van haer opperfte Overichedcn, die ten tijde
van haer quetfuren ende vermin&heden 't Com-
mandement hebben, ende t'Schcep van den ghe-
heelen Scheeps-Raedt, dat fyluyden de quetfue-
ren in 't executeren van haer Ampt ende bedienin-
ge,tcn dienfte van onfen Staet ende de Compagnie
gekregen hebben, fonder dat Atteilatien van min-
der Officieren ofte particuliere Perfoonen, of die
niet terilont naer de verwondinge ende verminc-
kinge verfocht zijn, fullen mogen gelden, of oock
van gefcheurtheyt of andere inwendige ghebrcec-
ken, ofte die van ongefonde Lucht, Fcnijn of Cli-
maet voortkomen,ghelijckals de Bicios ende blint-
heyt in Brazil,item Worm in Guinca, ofte diergc-
lijcke, veel min van wonden fonder verlemtheydt,
eenige vergoedinge fal mogen geeyfcht ofte gege-
ven worden.
XLV.
Indien eenige Schepen in Compagnie van ande-
ren zijnde, in perieul quamen te geraecken, ende
yetwes te ontbrcecken, 't zy Volck, Proviant,Am-
monitie van Oorloch, Anckers, Touwen ofte yets
diergelijcke, fal by de andere ende ontmoetende
Schepen van alles verfien worden, voor foo veel ee-
nichfints doenlick is, ende tegen alle Vyanden gc-
aiTiileert,om 't manquerende Schip buytcn gevaer
te houden, op pene foo yemant fulcks weygerde,
ofte hem daer tegen quame te itellen,van datelick
alle fijne Maent ende Bcuyt-gelden te verbeuren,
ofte aenden Lijve naer ghclegenthcyt van faecken
geftraft te worden.
XLVI.
Indien yemant van lijn Schip ghenomen wort,
ende op een ander Schip geilelt,'t zy van dcfe ofte
een andere Vloote, wclckc langer ofte vorder reyfe
mochtc doen, ofte 'twelcke vroeger naerhuys
zeylt, ofte naer huys ghefonden wort, ial dien Per-
foon' keure hebben, of hy fij η verdiende Macndt-
-ocr page 365-
dyj Concernerende de Weft-Ihdifche Compagnio. 6$%
nieten. Edoch 't Schip ofte Schepen die de ver-
overinge doen, fullen voor haer alleen behouden
de plunderagie van de veroverde Schepen, midts
dat niemandt eenige plunderagie fal hebben van
Koopmanfchappcn,Gout, Silver, gemunt of onge-
munt , Pccrlen, Gefteenten of andere Goederen,
macr alle de Kleederen van 't veroverde Volck.
LI III.
Ende op dat alle het Boots - ende Krijchs-volck
te meer geanimeert endc gecouragcert mach wer-
den, om hun in alle gevechten ende exploiden te
beter te quijten , fal aende geene die by refcontre
ende aentrcffingh van eenige Spaenfche Armade
ofre Vlooten, der felver Admirael de Vlagge komt
af te halen. Item, die hem komt te Landt wel te
quijten, endc de eerfte op eenige Forten, Caftcclen
of Steden met beklimmen hen te vertoonen, gege-
ven worden tot een vereeringe vijftien Realen vaii
Achten, ende geichooten wordende, fal 't felve aen
hun Vrouwen ofte Erfgenamen echter uytgekecrt
worden.
LV.
De Officieren, Matroofen ende Soldaten hare
Schepen in 't gevecht offenfive ofte defenfive voor
den Vyandt komende te verliefen, inden grontofte
inden brandt racekende, fullen hare Maent-gelden
behouden zij n, macr by aldicn den Vyant het felve
Schip ofte Schepen quame te vermecftcren,fullen
hare Gagien verliefen als Articul xxxviij.
L VI.
Ende op dat de Militaire Perfooncn ende andere
Dienaers vande Compagnie ginder vry gemaeckt
werdendc,oft haren tijdt uyt gedient hebbende, in
Brazil haerfclvcn foude konnen dienen van hare
verdiende Macnt-geldcn , foo fal door de refpeétive
Boeckhouderen alhier nevens de Perfooncn over-
gefonden werden hare Reeckeninge, met de bela-
ftinge alhier., om in Brazil na het expireren van hare
tijdt ofte vergunde Licentie uyt des Compagnies
dienft effen af bctacldt te konnen werden, in han-
den vande Eygenaers.
VYFDE T1TULE.
Vande werbeter'mge ar geener die 'm hooger
Ampten geflelt worden.
LVII.
By verirerven van Schippers, Stuyrluydcn, Ca-
piteynen, Lieutcnantcn, Vaendrichs ofte eenige
andere Officieren te Water ende te Lande,ofte dat
yemandt in fijn Officie hcmqualijck droegc, ofte
't zy door onervaren theyt, langhduerige opgeko-
mene natuyrlijcke Siecktc, kranckfinnieheytofre
impotentie, niet en koude voldoen in t geene hy
hem verhuyrt heeft, fal by den Gencrael,AdmiraeJ,
Raden ofte Commandeurs, volgens haerluyder In-
ftrudie, 'tzy de Generael of Admirael felfs prefent
is ofte niet,een ander bcquamer in fijn plaets ver-
kooren worden, die de Plaetfe , Officie ende Staet
van den Overleden of afgefetten fal bekleden.
LVIII.
Ende de geene die ergens te Lande ofte op ee-
nige Schepen binnen 's Landts in Weft-Indien,
Brazil en andere Quartieren,binnen fijnen verbon-
den tijdt in hooger Ampt ofte Officie geftelt wort,
f Α
Admirael, Commandeur, BootfgefcU'en, Capitey-
nen, Soldaten, endc alle andere die dePrinfeheb-
ben helpen veroveren (daer onder gereeckent alle
die onder de felve Vlagge behooren, ende voor
dato vande verovcringe mochten gevangen zijn)
jforge dragen dat de Cargafoen ende Faftuyr-Boec-
ken van cle felve Prinfen, midtfgaders de Brieven
daer in te vinden, in haer macht te bekomen, de
felve wel bewaren, ende aen onfe Raden ofte Die-
naren 't hoochfte gebiedt hebbende, refpe&ive
overleveren, ende twee a drie vande principaelfte,
als Schipper, Koopman, Stuyrman, &c. altoos ge-
vangen met haer brengen.
LI.
Ende naer aftreckinge van alle nootlijcke onko-
ilen (als vande fchadc die de Compagnie aen't
Schip ofte Schepen ende Goederen in't verove-
ren van elcke Prinfe hebben geleden, ende de on-
koftcn die gedaen Tullen werden in 't benificieren
vande veroverde Goederen, mitfgaders de gerech-
ticheyt van Sijne Hoocheyt den Prince van Oran-
gien, als Admirael Generael, in conformité van
Rcfolutic van hacre Hooch Mog. dienthalven op
den eerilen April 1602 genomen) voor hare quota
ende aendeel inde felve veroverde Goederen heb-
ben ende ghenietcn den thienden penninek, vol-
gens het' twee-en-veertichftc Articul van 't O&roy,
daer van de reeckeninge , taxatie ende extimatic
vande Goederen buyten defe Landen, in eenige
Steden ofte Plaetfen in handen vande Koopluy-
den ofte Commifen vande Compagnie wefende,
gemaeckt fal worden, naer de prijs ende waerdije
daer te Lande, ende een yeder fijn aenpart als dan
op fijn Reeckeninge geftelt ende goet gedaen wor-
den, Welverftacnde dat het felve met kenniffe,
ende in 't bywefen vanden Admirael (foo 't doen-
lick is) fal gefchieden, op dat yeder fyngherechtig-
hey t mach bekomen.
LIL
De veroverde Goederen buyten 's Landts niet
getaxeert zijnde, endc hier te Lande in behouden
handt komende, fullen naer waerdye worden ghe-
taxcert ofte verkocht, ende in voegen als boven,
haer goet gedaen worden, fonder dat yemandt op
de verbeurte fijner Maent-gelden ende arbitrale
corredie, vermogen fal in Zee eenige deylinge van
de Priniên te verfoecken, ofte yet op reeckeninge
van fijn aenpart uyt eygener authoriteyt naerhem
nemen, ende by hem te behouden, ende fal midts
dien een yeghclijck te vrcden moeten zijn metten
Accoorde daer over tuffchen de Heeren Bcwint-
hebberen ter eenre, ende hare refpcclive Officieren
tot deHooch-Bootfluyden incluys ter ander zijden
te treffen, fonder daer tegens eenige cavallatic ofte
querelle te maecken, ofte yets te doen,ofte te laten
doen , op de verbeurte van alle hare Gagien ,
Beuyt-geldcn.
LUI.
Welverftacnde dat de Prinfe ofte Prinfen vcr-
dcclt fullen worden overallede Schepen onderden
Admirael of Commandeur uytgevaren, alwaer't
foo dat eenich Schip ofte Schepen in 't veroveren
niet prefent en waren, ten ware klaerlijck bieeck,
dat fulck abfent Schip of Schepen moet-willens,
of door verfuymingh vand'andere geweecken wa-
ren, in fulcken gevalle fouden die abfenten niet ge-
-ocr page 366-
Placateo-n 2.Boeck. ^.Tit. 4. Deel.
639
640
de Mannen te (lellen, 't zy onder pretext van de
felve ad arbitrium boni viri te laten reduceren , of
anderfmts.
LXII.
Maer by aldien yemandt in Weit- Indien of
Brazil, Guinca of andere Geweiten, in dienil van-
de Compagnie wefende, gefint ofte verfocht ware
om naer de' expiratie van fijn verbonden tijdt noch
eenige Jaren daer in te continueren, fal van dien
tijdt af dat fijne verbonden Jaeren komen te expi-
reren , ende eerder niet, foodanige verbeteringe
mogen genieten als hy vanden Generael, Admi-
racl,Gouvcrneur, Raden of Commandeurs lal kon-
nen bedingen : Welcken Generael, Gouverneur,
Admirael, Raden ofte Commandeur oock gehou-
den fullen wefen deièn acngaende te volgen ende
naer te komen de Inftructien hunlieden daer van
by de Bewinthcbberen gegeven, ofte die hier naer-
maels haer gegeven fullen worden, op peyne van
te vergoeden, ende op haer reeckeninge tot haren
laileafte fchrijven, alle foodanige verbeteringen
als fy-luyden boven cnae contrarie hun-Hedcr In-
ilructie acn yemandt fullen gedaen ende toegeleyt
hebben.
LX III.
Soo yemandt eenigc Kleederen, Ringen, Hoe-
den ende dierghelijcke, t'fijnder begeerte ofte tot
fijn contentcment mede ial nemen, ende de felve
door gewelt, roovinge vande Indianen ofte cenich
ander accident quijt mochte worden, fal daer voor
geen vergoedinge vande Bevvinthebberen mogen
pretenderen.
LXIIII.
Indien yemandt in Weit-Indien, Brazil of elders
eenige ghcichencken van eenige Coningen, Gou-
verneurs ofte andere Peribonen verkrege, de felve
fullen aen de Bevvinthebberen over ghelevert wor-
den , ende ten profijte vande Compagnie wefen.
Van gelijcken ibo yemandt verkrege eenige Goe-
deren in mangelinge, recompenfc ende weder-
fchenckjnge van eenigc Wapenen, als HarnaiTen,
Pardifanen, Roers ofte andere Goederen , wat het
foude mogen wefen, fullen de Bevvinthebberen de
felve gefchencken, gemangelde oft gekochte Goe-
deren mogen aenvaerden ende behouden, alleen-
lick betalende 't geene de voorfchrevc Wapenen
ofte andere Goederen hier te Lande gckoil hebben,
L X V.
Ende aengaende alle verceringen ofte prefenten,
die contrarie de ordre ende de gegeven Inftructien
vande Bcvvinthebbers acnden Generael, Admirael,
Raden van Weit-Indien, Brazil, Guinea ende an-
dere Gcweilen, Directeurs, Schippers, Commijfen
ofte andere Officieren by yemandt in dienil vande
Compagnie wefende, foude mogen gegeven wor-
den , 't zy dan om tot eenich Ampt ofte Officie te
gcraecken,om van eenige verdiende itraife ghecx-
cufccrt.ofte tegens eenige t'haerdcr laite gegevene
Senrentien gereilabileert te werden ,ofte om eenï-
ghe andere oorfaecken, hoedanich de felve fouden
mogen wefen , alle foodanige fchenckagie ende
preienten fullen vervallen ten profijte vanden Aen-
brenger voor de helft, ende voorde ander helfc ten
profijte vande Compagnie, ende fullen de Ont-
fangers van fodanigc Giften ende Gaven, noch ren
profijte vande Compagnie, verbeuren twee Maen-
den
Μ tot verbcteringé ghenieten de helfc van fijn ey-
gen, en van des genen gagie in wiens Ampt ende
plaetfe hy fuccedeert, onacngefien dat de felve te
vooten eenmael in hooger plaetfe ghefuccedeert
mocht.wefen, endefulcks door halveringe aJreede
de cerile Gagic vermindert ware, tot dat foodanige
Succeilèurs ecrit verbonden tijdt uyt zijn fal, waer
nacr by dc'volle Gagie van fijn eerite predecefTeur
lal genieten.
LIX.
Midts dat het felve geen plaetfe en fal grijpen
in 't reguard van Krijchs-Officieren ende Solda-
ten, de welcke in hooger Ampt fuccedcrende,
des gcencs Gagic fullen ghenieten, in der wclc-
kers plaetfe fy-luyden fuccederen: Met dien ver-
ftandc nochtans, dat noch fyluyden, noch oock
te Schcpe, een Perfoontwee Ampten bedienende,
de volle Gagie van beydc de Ampten en fullen mo-
gen genieten.
LX.
Niemandt van 's Compagnies Dienaers van de
hoochile tot de leeghfte graet, fal binnen fijn ver-
bonden tijdt van yemanclt anders, als van't Col-
Icgic vande Bcwinthebbcren collegialitcr verga-
dert zijnde, directelijck ofc indireclelijck eenige
andere Gagie, conditicn ofte verbeteringen mogen
eyflehen, bclooven ofte belooft worden , als daer
hy voor aengenomen is, op peyne van nulliteyt:
Knde in ghevallc yemandt der felver Dienaren di-
rectelijck of indirectelijck, eenigc andere Gagic of
vcrbeteringc op de uyt ofte t'huys reyfe quame
te bedingen , eyfTchen of pretenderen , als die
hem t'fijner aenncminge hier te Lande vande Bc-
winthebbcren belooft ende toegeilaen zijn, ende
de vcrbeteringc hier vooren verhaelt, faldesaen-
gaende gheen recht of actie regens de Compa-
gnie mogen hebben of pretenderen , alwacr 't
fchoon dat yemandt fulcks mocht pretenderen
over eenigc extraordinariiè dicnilcn de Compagnie
gedaen.
LXI.
Macr fal de belooningc van foodanige extraor-
dinarifc dicnilcn ftaen (doch fonder cenich ver-
bondt of Obligatie) acn de pure liberalitcyt ende
difcretic vande Bcwinthebbercn, die daer in fullen
doen foo als fy-luyden ten meeiten dienile vande
Compagnie, ende nacr de mcriten ende gclcgent-
hcyt van faceken fullen vcrilaen te bchooren: Be-
houdelick nochtans, dat fyluyden (ghemerekt alle
degecne die hen in des Compagnies dienit bege-
ven, by defen Articul-Bricf,cnde hacr daer inne ge-
mentioncerde Inilructie voor hacr bedongen Ga-
gie gchoudè zijn de Compagnie naer hacr uyterite
vermogen , ende in alle plactfcn ende voorvallen-
de occaficn, met alle haerc couragic, vernuft ende
wijfheyt te dienen) oock wel vermogen fullen de
gepretendeerde vcreeringe abfolutelick, ende in 't
geheel te weygeren ende af te flaen, fonder gehou-
den te wefen aen eenige Heeren, Overichcden
ofte Rechters van foodanige weygeringe,oftc oock
begrootinge van de vcreeringe die fy yemandt toe-
leggen mochten , eenige redenen ofreeckenfehap
te geven , ofte dat fy-luyden tot meerdcringe der
felver, by de Heeren Overicheden ofte Rechters
geconitringeert fullen mogen worden, veel min
om de felve acn haer-Juyden, ofte aen eenigc goe-
-ocr page 367-
6^t Concernerende de Weft-Indifche Compagnie*· 642
den Gagïe, ende het drie dubbelt van de genomen
Giften, ende daer-en-bovcn atbitralijck gheilraft
gorden , indien fy-luyden bevonden worden ye-
mant doot ofte van wegen foodanige Giften eeni-
ghc delict tot nadeel vande Compagnie gheremit-
teert, eenich avancement ghedaen,ofteeenige ver-
beteringe van Gagic toegelcyt te hebben,
LX VI.
Alle Perfoonen in dien il vande Cpmpagnie we-
fende, fullen op verbeurte van haer-lieder Maent-
gelden gehouden wefen in cas van Schip-breucke,
ofte eenich ander noot ofte ongeval de Schepen
ofte Goederen vande Compagnie overkomende,
lbo wel die gecne daer fy-luyden op varen, ende
daer van hun de forgc ende adminiftratie bevolen
is als anders, byoftc ontrent haer , ende in hare
Compagnie wefende, foo wel in Zee, als op cc-
nigc Reeden, Havens ofte Plaetfen, te Water
ende te Lande, in cenige Comptoiren , Pack-
huyfen ofte eenige andere Plaetfen , naer haet
uyterite vermogen te helpen bergen , bewaren
ende beneficicren,fonder ter faceke van dien, ofte
om eenich verlies van haer eygen Goet ofte Klee-
deren,om eenich geleden kommer ofte ongemack,
eenich berch-loon ofte andere recompenfe te pre-
tenderen, alwacr 't oock foo datter meer ghebercht
mocht wefen, als de Macnt-gelden der geener die
op de verongeluckte Schepen ghevaren, daer op,
ende op de ingeladene gheberchde Goederen hun
Hypoteccq ghenomen nebben , foude mogen be-
dragen , midts ghenietende haer bedongen Gagie
ende Maent-gcldcn, foo verre de geberchde Sche-
pen ende Goederen fullen konncn itrecken, blij-
vende vorder alle recompenfe ende verceringe tot
enckcl difcretie vande Bewint-hcbbercn ende fon-
der Obligatie, als hier vooren Articulc cen-en-tfe-
itich gefcyt is.
SESTE TITULE.
Van den particulieren Koophandel der geener die 'm
dienfl vande Compagnie varen.
LXVÏI.
Nicmandt van de Dienaren van de Compa-
gnie , van wat qualitcyt die fouden mogen wefen,
van de meeile tot de minile, en fal yermogen ee-
nich Geit , Koopmanfchap ofte andere Waren
mede te nemen, ofte in de Schepen te laden
voor hen fclven ofte andere, noch aen yemandt
op Intercil op de uyt-rcyfe op WiiTel ofte op Boe-
demery-gelt te geven of nemen, Op verbeurte
van 't felve Geit , Koopmanfchap ofte andere
Goederen, contrarie dcien gedaen, cndefulcks
niet vermogen anders als voor de Compagnie yet-
vves uyt te voeren noch mede te brengen , 'tzy
ghemangclt , ghekocht ofte by verceringe ver-
kregen.
LXVIII.
Veel min fullen de Commifen eenige Goede-
ren , Koopmanfchappen ofte Klcedercn uyt de
Winckels of anders op haer reeckeninge acn haer
houden, of naer haer nemen, om aen het Volck
dierder te verkoopen tot haer particulier profijt, op
verbeurte van alle hare Macut-gclden, ende arbi-
trale lijf-ilraife.
LXIX.
Ende fal daerom een yegelijck moeten ghedoo-
gen behoorlijck onderfoeck ende vifitatie van fijn
Kilte ende Goederen, eer hy fal mogen aen Landt
gacn , als vooren Articul vier-en-twintich ghc-
ieydt \S.
LXX.
In ghevalle yemandt in Siecktc, ofte tot onder-
houdt van kleedinge yets m och te van doen heb-
ben, fullen 't felve de Schippers, Commijfen ,oftc
den Raedtfelver aen dienen,om t'haerder difcretie
ofte naer ghelegentheyt van faecken , gheholpen
te worden.
LXXI.
Sal mede nicmandt vermogen aen Landt ofte
op de reyfe fijne Klcedercn te verkoopen,verman-
gelen of vcrruylcn voor eenige Waren , noch oock
te verdrincken, op arbitrale correctie, alfoo 't iblve
totonghefonthêyt, Siecktc ende ander ongeval is
itreckende.
LX XII.
Ende om alle mangelinge ende tuyiTchcrije,
daer mede de ilcchte Boots - ghefellen dickwils
worden bedrogen , ende van hare Maent-gelden
gbcfruiteert, te verhoeden, foo en fal nicmandt
wie hy zy, yets mogen koopen , verkoopen, 't zy
Taback, Kaes, ofte andere Eet-Waren , noch de
felve vermangelen, verfpeelen, wech geven noch
verwedden, 't zy Gcltof Waren, Kolt of Dranck,
op de verbeurte van 't felve , ende dat fulcks niet
en fal worden te Boeck geilelt, maer beyde Speel-
ders of Wedders daer-cn-bovcn in een boete gecou-
demneert.
LXXIII.
Sullen oock alle Obligatien van weddingen op
de Reyfe gedaen ende gemaeckt,nul ende van on-
waerden wefcn,cndc geen recht daer over gefprooc-
ken worden: maer foodanige Obligatien den Rade
ofte Rechters voorkomende, gecailcert, gefcheurt
ende te niet gedaen worden.
LXX1III,
Sal oock nicmandt eens anders verdiende
Maendt-gelt of Teitamenten , te Water of te
Lande mogen koopen, nochte met foodanige
ghekochte Reeckeningen of Teitamenten over-
komen , ofte de felve overfenden om alhier te
ontfangen , oppcynevan nulliteyt van foodanige
verkoopinge , ende dat de Koopcrs uyt krachte
van de felve Contracl.cn niet fullen mogen cyf-
fchen , ende op verbeurte van de felve ghekochte
Adien, Reeckeningen, Teitamenten ende Obli-
gatien , tot wclckcn eyndc allen Notarifen ende
Commijfen verboden wordt eenige Tranfporten
ofte andere Actiën van diergelijckc verkoopinge te
pafiëren.
LX XV.
De Commijfen fullen niet vermogen de vrye
Luyden noch by monde , noch by Ghcfchriftc te
ontdecken, hoc yccI yemandt op fijn Reeckeninge
te goet heeft, veel min yemants Reeckeninge ten
behoeve vande vrye Luyden te belailen, op peyne
van nulliteyt, oock op des Debiteurs reeckeninge
op fijn ordre, aen fijn Crediteur geen Goeden of
Klcedercn in betalingc uyt-reyeken, op peyne van
elck foo Commijs als de andere, de wacrdyc van
dien te verbeuren, noch en fal oock nicmandt op
S f                      fijne
-ocr page 368-
. ^.Tit* 4. Deel.             64^
ACHTSTE TITULE.
Vande Wapenen ' ende Scbeeps-lnflmmenten,
LXXXII.
Alle Oificieren, Soldaten ende Boots-ghefellen,
fullen gehouden wefen forge te dragen, dat het Ge-
weer daer op een yeder gheiteldt is, fchoon ende
klaer gehouden wert. Inigelijcks oock allegereet-
fchappen, op dat in tijde van noot alle dingen ghe-
reet mogen wefen , waer op de Capiteynen, ofte
hoochile Militair Orïïciers,gchouden fullen wefen
goede toeficht te nemen, ende alle veertien dagen
clck een fijn Geweer te doen vcrtoonen,op de boe-
te van een Maent Gagie t'elcken male te verbeu-
ren, daer van iy goede notitie fullen houden.
L X X X111.
De Capiteynen fullen ibrge dragen, ende de
Conilapels daer toe houden, dat het Kruyt alle
veerthien dagen 't onderite boven ghekeert, ende
omgefet werde, ende by gelcgentheyt van fchoon
Weder, naer dat het Vyer wel uyt ghedaen fal
zijn, boven ghebracht ende ghedroocht worden,
't gunt iy-Iuyden iiifonderheyt niet fullen verfuy-
men, wanneer de gelcgentheyt fal toe laten fulcks
aen Landt met meerder feeckerheyt te doen, doch
wel tocfiende dat alles buytcn gevaer ende perieul
gefchicde.
LXXXIIII.
Dat mede binnen Scheeps - boort het fcherp tot
yeder Stuckklaer, ende van malkanderen legge,
daer van de forge aen de Conilapels fcherpelick be-
velende, op dat het in tijt van noot niet te foecken
is, de Kogels tot verkeerde Stucken gevoecht wor-
den , ende tot d 'een of d 'ander niet paffende, on-
dienft verooriaceke, op peync van drie Maendcn
Gagie by de Conitapcl te verbeuren.
L X X X V.
Niemandt fal eenige Initrumcnten of Gereet-
fchappen mogen verleggen, verwerpen ofte ver-
fteecken, dienende voor Timmerluydcn, Stuyr-
luyden, Bos-fchieters, Kocks ofte Chirurgijns, op
pene van gclccrit te worden voor de Maft.
LXXXVI.
Niemandt fal vermogen eenich grof Gefchut
los te doen fchietcn binnen de voorfchreve Sche-
pen , Jachten , Bocx of Schuytcn , nochte in
vreemde Landen, dan met behoorlijck bevel van-
den Capiteyn, op peyne van een Maent huyre te
verbeuren.
NEGENDE TITULE.
Vande Siecken 3 Barbiers t ende wat daer
toe behoort.
XXX XVII.
Alle Barbiers ende onder-Barbiers, fullen gehou-
den wefen ten dienite vande Vloote hun goetwil-
lich te laten ghebruyeken, ende foo wanneer daer
f ware accidenten zijn, met de Dodtoren ende mee
malkanderen te communiceren, ende alleneer-
fticheyt doen, om de Patiënten wederom te recht
te helpen , fondcr daer vooren eenige recompenic
als haer Maent-geldcn te genieten, ende by fo verre
iyluyden van yemant eenich geit ofte beloften van
betalinge
Ó43             Placatea-f. 2.Boeck
fijne Rceckeninge yets mogen koopen, als alleen
vande Compagnie tot nootdrufr.
SEVENDE TITULE.
Van de Botteliers 3 Quamer - Meefiers, ende
van 't Rantfoen.
LXXVI.
Ende alfoo op een langhduyrige Reyfe van noo-
den is, goede ordre te houden in 't eten ende drinc-
ken, tot confervatie vande ghefonthey t, fal een ye-
gelick te vredcn zijn met ibodanich Rantfoen als
hem by den Admirael ende Raden , ende in hun
afwefen by de Commandeurs, Capiteynen ende
Scheeps-raedt geordonneert fal wcfen, die foo veel
den noot ende gelegentheyt lijden kan, den Rant-
foen - Brief fullen volgen, op peync foo yemandt
hem tegen het gefielde Rantzocn quame te oppo-
fcren, ofte daer mede niet te vreden warc,van veer-
thien dagen in 't Galioen gcilelt te worden te Wa-
ter ende te Broode.
LX XVII.
Sal een yeghelijck ghehouden weien het Wijn-
rantzocn dateJijcfc rcdrincken,ibnderhctfelvcte
mogen fparen ,oftcaenycmant anders te verkbo-
pen, ende üü het Rantzoen van de gecne die het
nieten begecren te drincken in 't Vat blijven, fon-
dcr de felve portie daer naer te mogen eyfehen.
LX XVIII.
Niemant fal vermogen cenige Wijn of Vidtualie
te (hoepen,of hcymcliek te halen ,op de verbeurte
van veerthien dagen te Waterende re Broodt in 't
Gallioengeilelt te worden: Maerfal den Wijn en-
de Vi&ualie alleen getapt ende gchaelt worden by
die daer toe by den Capiteyn ofte Commandeur
fal worden geordonneert.
LX XIX.
De Capiteynen ende Commandeurs fullen for-
gc dragen ende goede ordre itellen, datdcKafen
op haer Schepen , die voor provifie mede gegeven
worden, onder 't Volck verdeelt, ende by een yedcr
wel ghefuy vert ende bewaert worden, tot welcken
cynde men alle Weecken de felve Kafen fal fchou-
wcn ende vifiterch, ende de gcene die in faute be-
vonden worden van hare Kalen wel te bewaren en-
de behoorlick te fuy veren, in de fchade condemne-
ren, ofte anders mulderen naer de ghelegentheyt
vande faeckc vereyfehen fal.
LX XX.
Niemandtfal vermogeneenige Victualie, 't zy
Vlecfch, Kacs, Broot ofte anders over Boort te wer-
pen, onder dcckfcl van niet goet te wefen, dan met
advijsvanden Capiteyn ofte Commandeur, tot
wiens kcnniiTèhet fal ftaen of de Vi&ualic goet en-
de cetbacr is, ofte niet, op peync van t'clckcn reyfe
acht dagen te Water ende te Broot in 't Gallioen
gcilelt te worden.
L X X X I.
Sal medeniemandt fijn Kacs ofte Kafen in En-
gelandt, noch eldersacn Landt, 'tzy in Wcft-
Indien , Brazil, Guinca,ofwaer hetoock mocht
welen, oock nietbinnen Schecps-boort mogen ver-
koopen, veripelcn, verruylen, verdrincken ofte an-
ders verquiitcn, op de verbeurte van twee Maen-
den Gagie.
-ocr page 369-
é45 Concernerende de Weft-Indifche Compagnio. 6^6
geregiftteert, ende de Boecken Jaerlijcx met ver-
fcheyden Schepen overgefonden worden.
XCVI.
Ende 't geen by yemandt van fijn Huyfvrouw,
Ouders ofte Kinderen, ofce andere Vrienden, dan
fijne Goederen binnen Scheeps-boort zijnde, fal
wefen befproocken ofte onbefproocken nacgela-
ten,fal by de Schecps-Raedt in bcwarender handt
gheilclt, ende naer de wederkomftc ovcrgelevert
worden aen de geene die dacr toe gerechticht ful-
len zijn.
XCVIT.
Sulcks dat binnen Scheeps-boort ofte aen 'tLant
geen van des afgeftorvcns goederen fullen worden
verkocht, anders als't geen tot des afgeftorvcns lijf
behoort fal hebben/t welck voor de Maft de meeft-
biedende verkocht fal worden, voor welckc ver-
kochte Goederen de Koopers aen de Debiteurs,
ende de Overledene op fijne rceckeninge Credi-
teur fal gemaeckt worden.
xevni.
Doch fullen geen Weduwe of Erfghenamen be-
talinge mogen eyiTchen van eenige Penningen
van des Overledens verkochte Goederen geproce-
deert, foo lange de Boecken ende Reeckcningen
niet en fullen overghekomen zijn,ofeenich ander
genoechfaem befcheyt, daer uyt men vinden kan
wat penningen vandc verkochte Goederen gepro-
cedeert ende ingehouden zijn, ende dat de Debi-
teurs vande Overledene noch foo veel aen 't Landt
te goede hebben , als de felve fouden mogen be-
dragen .
XCIX.
Ten welcken eynde alle de Schrijvers vande
Landts-Schepen belaft worden geene Goederen
van yemant te laten mijnen,die niet ten minften
foo veel aen 't Landt te goede hebben, ende de fel-
ve
datelick op des Koopers rceckeninge af te fchrij-
ven , ende wel diftinclelick ende perfcdelick met
expreiiie van elcke parthyc, ende de namen ende
toenamen van elcke Kooper apart op de Boecken
te ftellen, ende by fautc van dien cenige fchade
vallende, dat de felve aen foodaniger Schrijvers
Maent-gelden fullen ghekort ende afghefchreven
worden.
C.
Sonder dat nochtans het Landt dacrom de be-
loofde koop-penningen verder fal goct doen of be-
talen, dan de Koopers op hacr rceckeninge te goct
hebben,daer van der Overledene Erfgenamen, of
andere Adionarifen, felfs den Rifico lullen loopen.
Cl.
Maer de Penningen die d'ecn den anderen by
Teftamcnt fal befprccckcn, ofte oock de Legaten
die aen den Armen, of andere ghemaeckt worden,
fullen foo wel op des overledens Debet als in Cre-
dit, van de geene diefe ghemaeckt worden, alleenc-
lick par memorie gheftelt worden, fonder cenige
Sommen uyt te trecken.
ELFDE TITULE.
Ordre op werfcheyden Deliften 9 ende Vifordre
op de reyfe "vallende.
CU,
Ende alfoo door dobbelen ende fpcelen, veel on-
S f ζ                  gelucks
betalinge ontfangen, fullcn ghehouden wefen het
ontfangene te reftitueren, ende de belofte en fa]
van geènder weerden wefen.
LXXXVIII.
Ten ware van onreync ficckten ofte quctfuren,
die buyten Schecps-dienft fouden mogen verkre-
gen zijn, daer af fy betalinge fullcn ontfangen tot
difcretie vanden Capiteyn, ende niet meer.
LXXXIX.
Sal mede een yegelick Quarticr-mcefter gehou-
den wefen de Krancken onder fijn quartier forte-
rendc, onderftant te doen,de felve te bewaren,ende
in alles behulpfaem te zijn.
XC.
Ende op dat fulcks met goede ordre mach ghe-
fchicden,fal den Schceps-RaedtuytelckQuartier,
foo wel van de Soldaten als Boots-ghcfellen , daer
toe cenige nomineren, die 'tfelveeenigen tijdt
met ordre vanden voorfchrevcn Raedt fullcn bedie-
nen, tot dat andere weder in de plaets geordonneert
worden.
X C I.
Ende op datter door ftanck geen fiecktcn fou-
den ontftcecken, fullen de Schepen dagclijcxdocn
reynigen van binnen ende van buyten.
XCII.
Niemandt fal oock vermogen fijn ghevoech te
doen, noch oock fijn Water te maecken of loiTen
binnen de Schepen, anders dan ter plaetfe dacr toe
verordineert, ende dacr het toegelaten is: Noch
oock fijn Kleederen nat gemaeckt hebbende, foiv
der uyt te trappen in 't Schip te laten leggen, Op
de boete van thien ftuy vers te verbeuren.
THIENDE TITULE.
Vm de Tefiamenten, ende Goederen der overledenen.
X C111.
AHe Schippers, Commijfen, Supra-Cargcs, Ad-
fiftentcn,Secretarifen,Notarifen, Auditeurs ende
andere, die als publijcke Pctfoonen de Teftamen-
ten fchrijven, fullcn voor eerft acht nemen dat fy
de Tcftatcuren kennen, ende verforgen dat fy der
Teftateuren uytterfte Wille wel vatten, ende dat
op, ende in hacr rcfpcéhvc Schepen ende Plaetien
haerder refidentie , alle des Voicks Teftamenten
perfecl; in 't Boeck werden gefchreven endeghcre-
giftteert, ende by den Teftateur ende twee geloof-
waerdige Getuygen (behalven den Schrijver) on-
derteeckent.
XCII II.
Ende in ghevalle een Soldaet voor den Vyandt
gaende ofte flervendc, yemant mocht in 't geheel
of ten deel fijne Erfgenamen maecken, fullcn de
Getuygen van foodanigen Teftamcnt ofte uyter-
ile Wille gehouden zijn onder Eedeverklaringe te
doen voor de Overicheyt van "t Guarnifoen of
Guamifoenen, daerfe cerft komen fullcn, ende de
felve verklaringc by de geene die aldaer de Tefta-
menten van het Volck fullen inftcllen, als Tefta-
ment laten regiilrcren.
XCV.
Van ghclijcken fullen oock alle Kleederen, Ju-
weelen, Geit, Obligatien ende andere Goederen
behoorlick gheinventarifcertendein 't felve Boeck
r
-ocr page 370-
3. Tit. 4. Deel.               ^g
hooft, ende dat alleenelick op de Koe-brugge ofte
Boevenet voor de groote Maft, op de verbeurte van
vier dagen in 't Gallioen te Water ende te Broodc
gefteltte worden.
CX.
Wort mede een yeghelijck, niemant uytgefon*
dert, verboden eenige brandende Lonten, Kaerifen
of ander Vyer hoe dat genaemt kan worden, te ge-
bruyeken of by hem te dragen, ten ware tot haer
Ampt ende Scheeps-behoeften, ende dat met ken-
nilTe vande Officianten, alles op peyne van acht da-
gen inde Yfers te fitten, ende daer-en-boven noch
een Maent Solts te verbeuren.
CXI.
't Welck als oock alle andere breucken ende
boeten fullen by de Schrijvers pertinentelick aen-
gheteeckent worden , ende op des Boedt-fchuldi-
gers reeckeningh gheftelt, ende foo den Schrijver
ofte Provooft hier inne verfuymelick waren, die
fullen verbeuren gelijcke boeten: Van alle wclcke
boeten den Schrijver ende Fifcael, ofte Provooft
die de calangie doen mochten,fullen genieten den
iêften penninckjblijvende de reft ten behoeve van't
Landt.
*fcxn.
Niernandt fal vermogen van Boort te varen om
te erkennen eenich Landt, dan met confent van-
den Generael, Admirael ende daer toe bevel ont-
fangen hebbende,fullen niet vermogen aen Landt
te vernachten , noch in andere Schepen dan met
confent, ten ware door noot ofte door bedvvangh,
op arbitrale correctie,
C XIII.
Niemant oock fal vermogen naer belette wacht
eenich rumoer te maecken, maer fal eenyeder be-
waren alfulcke Plaetfen, als hem vanden Com-
mandeurs ende Capiteynen wort belaft.
CXIIII.
Sullen oock de Wachters by dage ofte by nachte
niemant aen boort laten komen, dan met confent
vanden Generael, Admirael, Schippers of Com-
mijièn,op lijf-ftraffe.
cxv.
Niernandt en fal vermogen eenige Koyen ofte
Slaep-plaetfen in te ncmen,fonder confent vanden
Commanderende op het Schip, noch oock in de
felve Hoy noch Stroy hebben, ende fo wie ter con-
trarie dede, fal verbeuren een Maent huyre, ende
boven dien gehouden zyn ruyminge te doen.
C X VI.
Sullen oock voorts den Schipper endeCommijs
ende andere Officieren vande refpedive Schepen
forge dragen cnde geenfints ghedoogen, maer ter
contrarie in alle manieren beletten ende verhinde-
ren, dat eenige onbevaren Periöonen op de hoochte
vande Sorlus,in Zee gedoopt worden, op pene van
een Maendt Gagie by yeder Officier te verbeuren
voor elck Peribon die op eenige Schepen gedoopt
lal weien: ende dat die gene die fulex buyten weten
ofte kennilfe tegen het verbodt vande Officieren
gedaen fouden hebben, ofte gepoocht te doen, ar-
bitralick aenden Lijve geftraft, ofte in hare Maent-
gelden gemulcÏecrt fullen worden naer ghelegent-
heyt van faecken, midts dat in plaetfe van 't felve
doopen ter gewoonlicker doop-plaetfe ghekomen
Ó47               Placateii. 2. Boeck
gelucks is toekomende, fa 1 niernandt eenige Dob-
bcl-fteenen, Caert-fpelen of eenige andere Spelen
of Inftrumenten daertoe dienende, binnê Seheeps-
boort brengen of maecken, op peyne van acht da-
gen in Yfcrs te Water ende te Broot geftelt te wor-
den, nochoockdc felve gebruyeken, op peyne van
t'elcken rcyfe twintich ftuyvers te verbeuren, cnde
boven dien 't felve Spel over boort gheworpen te
worden, tenware by den Admirael of Raden yets
toe gelaten werde tot tijdtkortinge.
CI1I.
Ende wat alfoo geduyrende de reyfe, d'een van
den anderen met verboden Spel of wedden quame
te winnen, fal den Verliefer ongehouden zijn te be-
talen, ende betaelt hebbende, den Winner moeten
reftitucren , ofte aen fijn Maent-gelden laten kor-
ten, ende alfoo wel den Winner als Verliefer een
boete tot diferctie vande Scheeps-Racdt betalen,
of anders arbitralick geftraft worden, als hier voren
mede gefey t is.
C111L
Soo yemandt in de Vloote, ofte aen Landt hem
begave tot droncken drincken , fal t'elcken reyfe
veertien dagen in 't Gallioen te Water ende te
Broot geftelt worden, ende daer-en-bovcn naer ge-
legentheyt van faecken geitraft,ende die vande Ca-
juyte dronckendrinckende,fulleη t'clckcrs dubbele
ftraffe dragen, of het felve mogen rcdimeren met
drie Maent Soldye.
CV,
Ende op datter onderlinge Vrede ende Een-
dracht mach werden onderhouden , foo lange als
de Voyagie fal duyren, en fal niernandt binnen
Scheeps-boort, ofte aen Landt gekomen zijnde,ee-
nige queftie ofte querelle mogen maecken, op
pene van door fijn Quartier gcleeril te worden.
CVI.
Soo wie Pluckhaert ofte met Vuyften flacr, fal
drie dagen te Water ende te Broodc in de Yfers ge-
ilagen worden, ende wie eenich Mes treckt met
toorne,ofte om yemandt leet te doen ofte te quet-
fen, fal met een Mes door fijn handt aen de Maft
gcnagelt worden, ende aldaer foo lange ftaen, tot
dat hy 't felve doortreckt, ende yemant quetfende,
fal gekiclhaelt worden, verbeurende niet te min fes
Maenden Gagie.
CVII.
Ende foo wie yemandt doodet, fal met den Doo-
den levendich over boort geworpen worden, ende
alle fijne Maent-gelden ende Beuyt-gelden ver-
beuren .
CVIIT.
Niernandt en fal vermogen met eenich Vyer
ofte Licht in 't ruym, Scheeps - Bottelerye ofte
Kruyt-kamer te gaen, noch eenich Vyer ofte Kaerf
fen te gebruyeken, dan met confent vanden Capi-
teyn ofte Opper-hooft, op pene van door fijn quar-
tier gcleerit,ende voorts arbitralick geftraft te wor-
den naer gelegentheyt van faecken.
C I X.
Ende om voor te komen de periculen van brant,
als mede quanfelerye, die door goet met Tobacq
drincken ende verkoopen ghefchiet, foo en fal nie-
mant wie hy zy,Tobacq mogen koopen ofte man-
gelen , noch oock de felve nuttigen, anders als by
dage, met perrniiTie vanden Capiteyn ofte Opper-
1
-ocr page 371-
*
6^9 Concernerendc de WeMndifche Compagnio. 650
Brief begrepen, wel ende volkomentlick worden
achtervolcht, onderhouden, ende de Overtreders
van dien metter daet geftraft naer behooren.
CXXIL
Sullen oock die vande Juftitie, privé ende fecre-
tc Raden, geen faecken ter Werelt, hoe die ghe-
naemt worden , open ende onghedecideert laten
ftaen, 't zy of de felve onfen Staet, ofte de Compa-
gnie, c)e Juftitie, ofte yemandt anders aengaen in v.
particulier: Maer zijn gehouden alle faecken af te
doen by Sententie of Accoort, oock fóo wel de
Criminele als Civile, ende Gelt-boeten nietuytgc-
fortdert, Alles op peyne van twee Maenden Gagie
te verbeuren van yeder A&ie by clck Perfoon, die
Ampts-halven daer inne iöude mogen ofte moe-
ten hebben bcfoigneren.
CXXIII.
Welcke Sententie by den Provooft fonder fimu-
latie ofte dilay faLworden gheexecuteert,cndc foo
wie hem daer tegens rebel ftclde, ofte tegens het
uytvoeren ofte executeren vande Juftitie ofte Sen-
tende pppofeerdc, die fal verbeuren YÏer Maenden
Gagie, ende daer-cn-boven aenden lijve gheftraft
worden.
CXXIIII.
Ende wie inde Yfers geiloren wordt, ial den Pro-
vooft betalen, te weten een Bootfgefel ofte Soldaet
fes, ende een Officier tien ftuyvers voor fluyt-gelt.
CXXV.
Belangende Gelt-boeten ofte verbeurten van
Maent-gelden, fullen by den Generael, Admirael
ende Raden niet mogen worden gheremittcert, al·
waer 't oock foo dat den Mifdadigen fwaerder aen-
den Lijve geftraft wierde,op pene dat men de boe-
ten verhalen ende op reeckeninge ftcllcn fal, van
die gene die 't felve geremitteert fullcn hebben.
CXXVI.
Of yemant de Gevangenen met ipijs of dranck,
of andere Middelen affifteerde , ial verbeuren een
Maent Gagie, ende acht dagen inde Yfers fitten te
Water ende te Broot.
CXXV1I,
Ende op dat de Provooften met authoriteyt ende
macht haer Ampt mogen bedienen, fullcn alle
Scheeps- ende Krijchs-Oflicieren gehouden wefen
den Provooft te adfifteren,fonderdathem yemant
fal mogen verhinderen in 't apprehenderen , veel
min de Gevangenen te helpen, op pene van aen-
den Lijve geftraft te worden.
DERTIENDE TITULE.
Van 't geen de Soldaten particulier aengaet.
C X X V111.
Dies en fullen volgens de Inftru&ie vanden
Schceps-Raedt de Schippers ende Commifen, de
Soldaten fonder advijs van haer Capiteyn of ander
Hoochfte Overicheyt, niet vermogen in apprehen-
tie te doen ftellen, maer wel den Generael of Ad-
mirael,fooder meer Schepen by den anderen moch-
ten wefen.
CXXIX.
Ende fullen alle faecken den Krijch ofte Soldaten
concernerendc, by den Krijchs-Raedt,dat is,by den
Schipper, Capiteyn, daer hy is, of anders den Ser-
S f 3                    geanr,
zijnde, yeder Back een Flap-kanne Wijns gegeven
fal worden. -.
C X V11.
Sal mede een yeghelijck ghehouden zijn alle
Journalen, Caerten, Schriften ofte aenteeckenin-
gen van Reeden, Stroomen, Havenen, Kapen, He-
mels-tecckenen, Courflen, mitfgaders alle appen-
dentien vande Zee-vaert op defe Voyagieghe-
maeckt, gheannoteert, gefchreven ofte verkregen,
tfetrouwelick over te geven in handen vanden Ge-
nerael, Admirael ofte Commandeurs , 't zy datfe
daer toe verfocht werden ofte niet, op verbeurte
van drie Maenden Gagie , ende vordere correaie
nacr gelegentheyt.
CXVI1I.
Niemandt van hoedanich Ampt ofte qualiteyt
hy zy, vande minfte tot de meefte, inden dienft
vande Compagnie van Weft-Indien varende, en
fal vermogen aen eenige fijne Vrienden ofte be-
kenden , ofte aen yemandt anders, felfs aen de Be-
winthebbers in't particuliet', eenige Brieven te
fchrijven, ofte aen yemandt yetsmedete geven
vande ghelegentheydt vanden handel, Oorlogen,
Comportementen van eenige Dicnaers van de
Compagnie in Weft-Indien of Brazil, of van yets
de Compagnie concernerendc, maer allecnlijck
aende Bewinthebbers in 't generael, ofte aende
refpedive Kameren daer fy uytgevarcn zijn, op de
verbeurte van drie Maenden Gagie, die bevonden
fal worden contrarie gedaen te hebben.
CXIX.
Totwelckeneynde, ende opdat men weten
mach of het voorfchreve Articul niet en wort over-
treden , niemandt inden Ecdt ofte dienft vande
Compagnie wefende, op de verbeurte der helft fij-
ner Maent- gelden, vermogen fal eenige Brieven
uyt Weft-Indien of Brazil op te brengen ende hier
te Lande te beftellen, maer ghehouden wefen de
felve aenden Generael, Admirael, Raden of an-
dere, 't opperfte gebiedt hebbende, ter piaetfe daer
hy left uyt Weft-Indien of Brazil af-vaert, om naer
huys te komen,over te leveren,om by hem neflfens
de Brieven aende Compagnie geaddreiïeert in een
Doofe geleyt, ende aende Compagnie beflooten
ende verfegelt over-gefonden te worden.
cxx.
Ende fullen alle particuliere Brieven by de Com-
pagnie geopent, gelefen ende gevifiteert, ende by
hacrluyden in 't geheel of deel op-gehouden, over-
gelcvert ende getraÖeert worden naer dat fyluyden
ten dienfte vande Compagnie bevinden lullen te
behooren : Exempt de Brieven van vrye Luyden
aen vrye Luyden , foo lange den handel in Brazil
open fal zijn.
TWAELFDE TITULE.
#
Op 't onderhoudt defer Art'tculen, ende Bxecutknfvan
alle Sententien, als vanden Provoofl,
CXXL
Den Admirael, Vice-Admirael, Commandeurs
ende Capiteynen, voorts alle de geenc die de Ju-
ilitie beyolen is, fullen ghehouden wefen forge te
dragen ende behoorlick toeiicht te nemen, dat al-
le Articulen ende Ordonnantien in defenArticul-
-ocr page 372-
j.Tit. 4. Deel.              6$i
ende andere Wercken, fonder daer van meer dan
de vrye koft, geduyrende den tijt van 't Arbeyden,
boven haer bedongen Gagie te genieten, ten ware
den voorfz Generacl, Admirael ende Raden van
Weft- Indien of Brazil, (de welcke fulcks toe fal
ftaen, ende nietaen eenige ander minder ofte Su-
balterne Officieren) om eenige merckelicke reden
ende confideratien gheraden mochten vinden, de
Arbeyders noch yets daer boven tot een verecringe
toe te leggen, daer inne lyluyden de mate niet en
fullen excederen.
exxxv.
Een yeder fal op fijn Geweer geftelt worden, en-
de 't felvc op af-kortinge van fijn Maent-gelt van-
de Compagnie ontfangcn , doch ter Ordonnantie
vanden Generacl, Admirael,ofte oock van fijn Ca-
piteyn, ofte Hoochfte Militair Officier van Geweer
moeten veranderen, ende lal een yeder naer Huys
keerende,ofte komende te overlijden, fijn Geweer
wederom afgenomen, ende de helft op fijn reeeke-
ninge afgefchreven worden, daer over de Commij-
fen endeSupra-Cargos forge fullen dragcn,op pene
van 't Mve by faute van dien uyt haer eygen Beurlc
te vergoeden.
CXXXVÏ.
Alle Soldaten ende Krijchs-Officieren fullen
haer Geweer fchoon ende klaer houden, ende haer
Opperfte Officieren als vooren ghefeyt is, eens ter
veertien dagen moeten verthoonen.
CXXXVII.
Geen Krijchs-Officieren ende Soldaten, noch
oock generalick alle d'andere Perfoonen, van wat
foorte ofte qualiteytdatfe zijn , die hun in dienft
vande Compagnie begeven, en fullen vermogen
anders als by confent ende expres confent vande
gene die bevel over haer hebben, de Inwoondercn.
van Wefl-Indien, Brazil ofte anderen eenige over-
lafte te doen, ofte gewelt te bedrijven, 't zy in hare
Perfoonen ofte Goederen, Vrouwen ofte Kinderen,
in eenigerley manierenende voorts hen in alles.ge-
lijck als andere in den dienft van onfen Staet ende
vande Compagnie weiënde moeten reguleren naei
defen Articul-Bricf, Inftrudie ende Ordonnantie,
CX XXVIII.
Soo wanneer de Compagnie geraden fal vinden
de Officieren, Soldatcn,Bootfgeiellen ende alle an-
dere in Brazil of andere Geweften zijnde, in "t ge-
heel ofte deel te ftellen op hare eygen koft, fullen
lyluyden lönder eenich wederfpreecken gehouden
wefen 't felve goetwillich aen te nemen ende te
gehoorfamen op lóodanigc voet ende conditie, als
rede beraemt is, of noch beracmt fal worden.
VEERTIENDE TITULE.
Van 't obfefveren ende be-eedtgen manden Artikul*
Brief, ende vande Inflruftie van dien Secreten
Raedt, ende particulieren Raedt,
Alle welcke Articulen de geene die hen in dienft
vande Compagnie willen begeven, gehouden ful-
len wefen een yeder foo veel hem aengaet, getrou-
welick ende gewillichlick in alle Poinclcn naer te
komen, ende daer op ten dage vande Monfteringe,
ofte korts daer naer aen handen vanden Officier,
ende ter prefentie van twee Schepenen, ofte andere
Overig-
Ó51              Placaten-> 2. Boeck
geant,die fitten fal naer den Commijs, den Stuer-
man cnde noch een vande Hoochfte Officieren
vande Soldaten.verhandelt ende afgedaen worden,
ofte van geheel fwaer ghewichte wefende, by den
Secreten Raedt,iöo wanneer datter twee ofte meer
Schepen by malkanderen in de Vloote zijn , doch
gheformeerde Compagnien op de Schepen wefen-
de, fuJien de Capitey ncn,Lieutenanten ende Vaen-
drichs in plaetfe vande Sergeanten, inde Scheeps-
ende Krijchs-Raedt compareren.
C X X X.
Eenich Krijgs-Officier komende op de uyt-reyfe
te fterven, ofte hem fulex te verloopen.dathy daer
over by den Gcneralen Krijchs-Raet van fijn Ampt
ghedcporteert mocht worden , fal by den voorfz
Krijchs-Racdt een ander in des afgefettens of afge-
ilorvens plaetfe ghefleldt worden , die de felve bc-
quaemil fal vinden, ende hem in des Compagnies
dienft beft gedragen ende gequQcen fal hebbenen-
de wort dit Articul alleen verflaen ter Zee.
C X X X I.
Ende fullen alle Soldaten ende Krijchs-Overften,
die in eens anders Ampt ende Officie gefteJt zijn,
iboveel verberert worden, cnde tot Huys toe foda-
nige genieten, als den overledenen of gedeporteer-
den uy t het Vaderlandt varende, ghehadt heeft, in
wiens plaetfe iy gefuccedcert zijn.
CXXXII.
Maer aengaende de verbeteringe die yemant in
fijn voorige dienft blijvende('tzy overmits de dierte
der Plaetfe daer hy licht, ofte om eenich perieul,
atbeyt, ghcdaen werek in Wefl-Indicn ofte Brazil,
ofte om eenige andere oorfaecken) toegevoecht ful-
len wordcn,de felve fullen ceffieren ióo haefthy van
de Plaetfe vertrecken fal, daer hem, ofte fijn Voor-
iaet, in wiens plaetfe hy gefucecdeert is, foodanigc
verbeteringe toegefeyt was.
"CXXXIII.
De Krijchs-Officieren ende Soldaten fullen foo
wel als Bootfvolck in quartieren verdeelt en geftelt
worden, om elck hacr Wacht te bewaren, te Roer
ende te Waeck gacn, Schoot ende Smijt waer te
nemen, ende voorts oock doorgaens fonder onder-
fcheyt,uytvIuchtofte exceptie (als expreilèlick daer
toe oock aen-ghenomen) alle ende geen uytghe-
fondere Schccps-wcrckcn doen, min noch meer
dan alle Bootfgefcllen, die naer de maniere der fel-
vcr, ende infonderheyt op'de ordre ende bevelen
vande Scheeps-Officianten, fonder dat ly-Juyden
noch hunne Capiteynen of andere Officieren hun
daer regens fullen mogen oppoferen, Sullen oock
de Capiteynen ende Krijgs-Officicren hun debvoir
doen, 'tBoots-volckindc Wapenen te oeifenen,die
hun daer toe oock gcwillichlick begeven fullen.
CXXXIIII.
Alle Krijchs-Officieren ende Soldaten, als oock
des noot zijnde alle andere in dienft van onfen
Staet ende van de Compagnie wefende, geen uy t-
gefondert, fullen ghchouden wefen tot haer eygen
vcrfeeckcringc ende defenfie, als oock ten dienfte
vande Ho: Mo: Heercn Staten Generael,fijnHoog-
heyt, ende de Compagnie, ter Ordonnantie van-
den Gcncrael, Admiracl, Raden, als oock van alle
andere over haer geftclde Overichedejn ende Bcvel-
hebberen, te arbeyden acn "t maecken ende repa-
reren van Forten, Baterycn ende Loop-Schanflen,
-ocr page 373-
Γ
ét* Concernercnde de Weft-Indifche Compagnio. <$54
Raden oock ghehouden fullen wefen te doen, op
pene van uytden voorfz Raedt te blijven, ende een
ander in hu η plaetfe te laten {tellen, tot des Schip-
pers ende Koopmans verfoeck ende vermaninge,
fonder eenich dilay ofte weygeringe.
Gelijcke ordre ende maniere in 't voorlcfen, on-
derteeckenen, ende af nemen vande beloften , fal
oock ter eeriler vergaderinge van den Secreten
Raedt, foo wanneer de Schepen ende foo lange
die in Vloote varen , ende ibnder verhindcringe
vande reyfe by den anderen blijven, gevordert wor-
den by die gene die als dan het opperfte Comman-
dement fal hebben,voor en aleer de felve in eenich
werek of befoignes lal mogen treden, als oock by
den Generael, Admirael, 't felve gevordert fal wor-
den van alle Raden van Weil-Indicn of Brazil,die
oock alfoo wel als die vanden Scheeps~Raedt,ende
alle andere foo te Water als te Lande vallende,
Collegiale vergaderinge altijdt Godt met den an-
deren aenroepen fullen, daer toe hunlieden de gc-
druckte Formulieren vande Gebeden worden me-
de gegeven.
WT'belooven ende [weeren ghehouw ende gei rouw te
zijn mijn Heeren de Si at en Generael vande Veree-
nichde Nederlanden
, die by de Unie ende handt houdinae
■vande Gereformeerde Religie fullen blijven
, dat wy (ui-
len ghehoorfamen de Ordres ende Bevelen van ghemelte
Heeren Staten, van Sijne Hoogheyt
, vanden Raedt van
State, ende vande Wefi - Indijche Compagnie
, ende van
alfulckcn Hoofden ende Bevelhebheren als by ofte van
wegen de felve over Ons geflelt zijn
, ofte noch gefielt ful-
len mogen worden ,foo binnen als buyten de Vereenkhde
Provintien
, te Water ende te Lande, die Wy in heure be-
veelen fullen refpetleren ende gehoor f amen
, ende voorts
ons te reguleren nae de Articulen ende Ordonnanüen op
onfen dienf gemaeckt ende noch temaecken, voor f o veel
de felve op onfe refpetTive dïenflen voorgheme/t, zijn paf-
fende.
Soo wacrlick hclpe ons Godt.
Aldus gedaen ende gearreftcert ter Vergaderin-
ge vande Hooch-ghemeltc Staten, in's Graveu-
Hage,den vier-en-twintichilcn November 1647.
Was geparapheert,/^ Veth,vt' Onder ilont,Ter
Ordonnantie vande felve. Getecckent, Comclis
Mufeh,
Zijnde op 't fpatium gedruckt liet Cachet
der fel ver Heeren Staten, in rooden WaiTchc.
Ovcrigheden, nacr 't gebruyck vande Steden van
de refpeftive Kamers geufeert ende ecnigc van Be-
winthebberen, te doen den behoorlicken Eedt een
veder naerderefpedive Formulieren van Eededaer
toe gèordonneert, ende in 't eynde vanden Articul-
Brieïgeinfereert.
In wekken Eedt en onderdanicheyt der voorfz
Articulen, foo wel die geene fullen gehouden we-
fen die ten tijde vande Monftctinge niet prefent
en zijn ghcweeil, of prefent zijnde, op des Heeren
Officiers woorden ende vragen niet en mochten
ecantwoort ofte gefproocken, nochte hare handen
opehehevcn hebben, als die geene die prefent zijn
eeweeft,ende met opgeheven handen ende vingers
Hen voorfz Eedt folemnelick hebben gedaen.
De Schippers ende Commifenfullen verforgen
dat defen Articul-Brief, foohaeilde Schepen in
Zee fullen wefen, ter cerfter goeder ghelcgentheyt
van Weder ende Wint, ende voorts daer naer oock
alle vier ofte fes Weecken , ofte foo dickmaels als
Weder ende Windt lijden mach, ofte ten mmitcn
de fommicre marginale Annotatien, ende cenige
particuliere Articulen, die fy-luyden naer gelegent-
heyt van faken noodich fullen achten, voor gele-
ien mogen worden, oock de mede gegeven geëx-
traheerde Articulen, aende Mail ende andere bc-
hoorlicke plaetfcn van aïïixie aen doen flaen, ende
fomwijlen vernieuwen, op dat het Volck de felve
altijdts wel in haer memorie mogen houden, ende
hun daer naer te beter reguleren.
Sullen mede nacr de eerile gedane leaurc van-
den Articul-Brief, de Schippers ende Commijfcn,
een yeder op fijn Schip inde Cajuyte doen verga-
deren de geene hier vooren , ende by de tnftrudie
vande Schecps-Raedt tot Schecps-Radenzijn gc-
ilelt, ende hunlieden de voorfz inilrudhe met het
Formulier vanden Eedt daer onder ilacnde, di-
ftinaelick voor gelefen hebbende, fullen fyluyden
't voorfz Formulier felve ceril tceckencn, ende in
hunlieder aller prefentie opentlick belooft hebben-
de, den felvcn Eedt ende Inilruclic, foo veel in hen
is,' naer te komen, hun-lieden voorts al te famen
't felve Formulier mede doen ondertceckenen ,
ende gelijcke beloften by hant-taitingc afnemen:
Welcke ondertceckeniiigc ende belofte de voorfz
HET VYFDE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, Vande Hooge ende Mogende Heeren
Staten Generael ar Vereenichde Nederlanden, tegens Wecb-loops die hun in dienH wande
Wefi-Indifibe Compagnie begeven hebbende, werden, ofte oockjn φ wan noot haer Schepen
werkten. In date den
2 ζ Martij 1625.
Indifche Compagnie, dickmael met het Geit dat
haer op de hant gegeven wert, ofte met de Maen-
den Solts, die hun op hunne aenghenomen dienil
werden geavanceert, wcch-loopen, ende dat arger
is, in tijde van noot ofte perijckel trouweloos ende
tegen haercn Eedt hunne Schepen verlaten , fon-
der confent van haren Schipper, Commijs ofrc
Com-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geencn die defen
g jegenwoordigen fullen fien ofte hooren
a leien , Saluyt. Alfoo wy dagelijcks ver-
ftaen dat het Krijchs - ende Boots-volck, 't welck
foo te Water als te Lande, met ons believen ende
wei-gevallen haer in dienil begeeft vande Wcil-
-ocr page 374-
Placateii-i, 2. Boeck. 3. Tit. 5. Deel.
65 5
6^6
vande Provinciën refpeclive van Gelderlandt ende
't Graeffchap Zutphen , Hollandt ende Weil-
Vrieilandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, O vcr~
YiTel, Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticieren ende Officieren , datfy
defen onfen Placate ende Ordonnantie al-omme
doen verkondigen, uytroepen ende publiceren,
daer men ghewoonlick is uyrroepingc ende publi-
catie te doen. Lailen ende bevelen voorts de Ra-
den ter Admiralitey t, den Advocaten Fifcaels en
Procureurs Generaels, ende allen anderen Officie-
ren, Rechteren ende Jufticieren vande voorfz Ver-
cenichde Nederlanden, mitfgaders allen Overilen,
Colonellen, Admiralen, Vice-Admiralen, Ritmee-
ileren, Capiteyncn , Officieren ende Bevelhebbe-
ren, defen onfen Placate, Ordonnanrie ende Beve-
len te achtervolgen, procederende ende doende
procederen tegen de Overtreders van dien, ßïï in't
calangercn ofte acnklagen, als in 't Sententiercn
ende VonniiTen, fonder gratie, faveur, dilfimulatie
oftcverdrach , dewijle Wy 't felve tot dienil ende
wclilant der voorfz Landen noodich ghevonden
hebben. Gegeven in 's Graven-Hage in onfe Ver-
gaderinge onder onfen Cachet, Paraphurc ende
Signature van onfen Griffier, den twec-en-twin-
tichiten Martij 16x ^. Was geparapheert, Anthonis
de Rode,
vt" Hebbende op 't fpatium het Cachet der
felver Heeren Staten, in rooden WalTche. Onder
itondt, Ter Ordonnantie vande Hooch Mogende
Heeren Staten Generacl. Ende was onderteyc-
kent, 1. van Goch.
Commandeur , Dacr door de voorf2 Compagnie
perijckel loopt van haere Schepen ende Goederen
re verliefen, alles ilreckende tor grootc fchade en-
de naedcel van onfe Ingefctenen ende den Koop-
handel van defe Landen. S O O I S T, dat Wy
hier innc willende voorfien, ghelail ende bevolen
hebben, lallen ende bevelen by defen eenen yege-
lijcken, van wat qualiteytofte conditie hy zy, die
fich in dienil vande voorfz Wcft - Indifche Com-
pagnie ial hebben begeven, 't zy te Water of te
Lande, ende op fijnen aciigenomen dienil eenich
Geltfal hebben ontfangen, dat hy den felven fij-
nen aenghenomen dienil effecluclick fal voldoen
ende naer-komen, Op peync dar foo wie contrarie
doet, ende met eenich Geit op de handt gegeven,
geavanceerde Maent-gclden, ofte Wapenen wech-
loopt, fonder fijnen dienil te voltrccken ,atbitralic-
ken aenden Lijve fal werden gheilraft naer exï-
gentievan faceken. Ende foo wie in tijde van
noot fijn Schip verlaet, ofte fonder confent van
fijn Schipper , Commijs ofte Commandeur fich
daer van begeeft, geilraft fal werden met de koor-
de, dattcr de doot naer volcht, met confifcatie van
alle fijne Goederen. Ende ren eynde niemandt
hier van enhebbe te prerendcren eenige ignoran-
tie , ende delen onfen Placate ende Ordonnantie
alomme mach werden achtervolcht,ende de Con-
traventeurs van dien geitraft naer behooren: Ont-
bieden Wy ende vcribecken onfen lieven ende
feer beminden , die Staten, Stadthouderen, Ge-
committeerde Raden ende Gedeputeerde Staten
D:
goetwillige Lefer gelieve indachtkh te zij??, dat dergelijcke ende naeder Placaet voor iOc-â - en IVef-Indifche
Compagnie ç hy hare Hoogh Mogende opten dertichflen Mcy é 6 æ j. uytgegeven, ende hier voor en onder den eer-
flen Tytel van het tweede Boeck in het vijfde Deel Colum
5^9 gebracht is.
2. Placaet, Waer by de "BeVeinthebberen vande Wefl - Indifche Qompagnk
toegelaten "toert een Maent Solts tegheven oen degeene die de Bahia overgegeven hadden} ende
uytte detentie ontflagen waren. In date den 1
8 Oföober é 6 æ 5.
E Staten Gencrael der Vcrecnichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen jc-
genwoordige fullcn ficn ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN,
dat Wy, begeerende de Ingeictenen defer Landen,
niet alleen by haer voorige Scheep-vaert, Koop-
manfehap cndeHandclingc te onderhouden,maer
oock de felfde onder hen-luyden, foo veel moghe-
lick, meer ende meer te doen waffen ende toene-
men, in den Jare fcilhien-hondcrt een-en-twintich,
goet ghevonden hadden in te ilellcn, ende uyt te
geven fcecker Oclroy tot het oprechten van een
Wcft-Indifchc Compagnie , ende het felfde dacr
naer met foodanigc Vrybeden te vermeerderen,
dat hier door vele vande belle Patriotten ende Lief-
hebbers van 't Vadcrlandt, bewogen wierden tot
het in-teyekenen van foo een groote fomme Pen-
ningen , die ghenoech waren om een beginfel van
hetwerek te maecken: Tot welcken eynde de
refpeclive Kameren in onfe Provinciën opgherecht
zijnde, hebben de genomineerde Bewinthebberen
met onfe goet-vinden ende voorgaende advijs Yan j
wijlen den Doorluchtigen ende Hooch-ghebooren
Heere,MauritsPrince van Orangien,&c. Hooch-
loflel. Memorie, raedtfaem gheoordeelr, om ope-
ningc totdehandelinge indcQuarticrenaldaerte
verkrijgen, en met een onfen ghemcencn Vyandt,
in fijne Rijcken ende Landen afbreuck te doen,
een groot getal van Schepen , ende menichtc van
Soldaten uyt te ruilen, ende die van alle noodige
behoeften te verficn , om door dit middel te ver-
meciteren ende te bemachtigen de Bahia de To-
dos os Sanclos, ende de Stadt Salvador, de voor-
naemile Handel - plaets ende Capitania van
gantich Brazilien. Welck voornemen de goede
Godt ghelieft heeft foo ghcnadichlijck te fegencn,
dat het voornoemde Volck ende Schepen aldaer
wel aengekomen zijn,ende iyluyden de Bahia,als
oock de Stadt Salvador, in onfen name, ten behoe-
ve vande Weil-Indifchc Compagnie ingekregen
ende vcrmeeilert hebben : Zijnde datelijck de
felfde Plaets, volgens de mede-gegeven Inftruclie,
met fulck een aental van Soldaten ende Volck
Yan Oorloch befeth, die ghenoech waren om die
tegen
-ocr page 375-
-
Hndifche Compagnie^. 658
tijde van het overgaen, tot befettinge zijn geweeft,
door naerlaticheyt, ontucht ende verfuym van
hare fchuldige plicht, met der daet verbeurt heb-
ben , vervallen ende verfteecken zijn van alle hare
Maent-gelden ende Penningen, foo fy uyt cenige
oorfaeck op die vande Weft-lndifche Compagnie
te pretenderen hebben : Referverende de ftraffe
vande geene, foo wy in hechteniife hébben doen
ftellen, ofte noch hier naermaels ftellen fullen, ten
uyt'eynde van haer Proces. Edoch ten aenfien
de Bewinthebberen , by hare meniehvuldige Re-
monftranticn, fich akijdt vertoont hebben willich
endebereyt te zijn, omhenluyden hare verdiende
Maent-gelden ende Gagien te betalen , ende ons
tot confent van dien, met vele redenen veribcht
hebben te bewegen,daer in wy altijt verftaenheb-
ben , ghelijck wy verftaen by defen, dat fy-luydert
niet gehouden en zijn, Hebben wy denfclfden Be-
winthebberen, doorhaereeygen intcrccifie, uyc
fonderlinge gunft ende gratie, geauthorifeert ende
ghemachticht, authoriferen ende machtigen by
defen, om aen een yeder vande gemelde Soldaten
ende Officieren, die hier inden Hage ende elders
gehoort, ende by provifie gedimiteert zijn gewor-
dende mogen geven ende uyt-reyeken een Maent
Soldye , tot fulcker fommc als fy-luyden in defe
Landen aengenomen zijn, om by middel van dit
Geit te vertrecken ter plactfc, daer henlieden ghe-
raden fal duncken. lnterdiceren voorts met al-
len ernft , ende verbieden den voornoemden Be-
winthebberen, ende allen anderen, de felve Solda-
ten boven defe Maendt Soldye, yetwes meer we-
gen hacr pretenfen ende t'achtcrheyden toe te
ftaen, ofte te laten volgen, op het verlies van alle
hulpen ende faveur, die fylieden ofte de Compa-
gnie hier naer van ons mochten hebben te verhoo-
pen, ende dat de Contraventcurs van dien , dacr-
en-boven arbitralijck gheftraft fullen werden naer
gelegentheyt van faecken. Laftcn dacrom oock
ende bevelen den voornoemden Soldaten, ende
allen anderen hen met defe vereeringe volkoment-
Üjek vernoecht te houden, de Compagnie , als
oock de Bewinthebberen van dien, van alle vordere
aenfpraeck ongemoeyt te laten,ende van alle hare
pretenfie afftant te doen, Op peyne foo ycmandt
hem hier tegen in eenigc dcelen quame te verloo-
pen in woorden of wereken, dat de feifde , ende
fijne Aenftoockcrs, fonder cenich aenfien vanPer-
fooncn, daer over met de koorde gheftraft fal wor-
den datter de doot nae volcht. Ende op dat van
defe onfe Placate niemandt eenigc ignorantie en
hebbe te pretenderen, Ontbieden ende verfoecken
Wy de Hcercn Staten, Stadthouderen, Gecom-
mitteerde Racden, ende Gedeputeerde Staten
vande Provinciën refpedive van Geldcrlant, ende
'tGraeffchap Zutphen , Hollandt ende Wcft-
Vrieilandt, Zeelandt, Utrecht, Vricflandt, Ovcr^
YiTel, Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticieren ende Oflicieren dcfer
Vcrcenichdc Nederlanden, dat fy defe onfe Or-
donnantie ende Placact van ftonden aen alomme
doen verkondigen, uy troepen, publiceren ende af-
figeren, daer men ghewoonlijck is dufdanige uyt-
roepinge,publicatie ende afhxic te doen, Procede-
rende ende doende procederen regens de Contra-
ventcurs ende Overtreders van dien totte voorfz
Τ t                  pcynen,
è<)1 Concernerende de We
tegen het gheweldt ende pradijcken der Vyanden
te bewaren , ende met een hier door te bekomen,
dat niet alleen de handelinge van Brazilien, tot
groote profijten van onfe voor-vcrhaelde Ingefete-
nen herwaerts over gedreven, maer oock veel duy-
fent ellendige Menfchen van het Jock ende Ty-
rannije der Spaignaerden verloft fo uden zijn ghe-
weeft, ten ware de gemeene Officieren ende Sol-
daten, die tot befettinge ende bewaringe vande
Plaets gefchickt waren, in het in-nemen hen eerft
met onordentlijck pionderen, ende in alle moet-
wil haddc komen te verloopen, ende daer naer ver-
getende alle Eer ende Eedt, daer mede fy ons ende
die vande Compagnie verbonden waren, door on-
gebonden leven, forghloof hcyc ende ontucht, de
faecken fulcks hadden verwart, dat fy niet alleen
door droncke drincken, ende vuyle debauchen
verfloft hebben, om de Plaets van aen-begin te
brengen in goede fuffifante tegen-weer, met forti-
ficeren ende andere noodige wereken op te maec-
ken, maer oock noch voor een geruyme tijdt ver-
fien zijnde van victualie, Ammunitie van Oor-
loch, ende andere behoefte (niet tcgenftaende fy-
iuyden by Bewinthebberen, van het gereet-leggen-
de fecoers verwitticht waren) den gemcenen Vy-
andt op fijne aenkomile,weynich,ofte geen tegen-
itant gedaen, ende veel eer gelegentheyt gegeven
hebben om fijne macht metbequaemheytte Lan-
den , ende fich felven te verftereken, zijnde ghc-
volchr dat fy hier uyt (hoe wel fonder reden) foo
geintimideert ende verflauwt wierden, dat iy fon-
der eens te gedencken de fchande ende fchade, die
door hare fnootheyt ende toedoen, de ghemeene
iiieck ende Meefters quamen te lijden, op feer
fchandalcufe, ondragelijcke,ende ter difcretie van
den Vyandt gefielde conditien, buyten noot ende
tegenfpreecken van yemant, de feifde Stadt ende
Plaets, midtfgaders de Portugefen ende Swarten,
die t'haren dienfte fich onder onfe gehoorfacmheyt
hadden gheftelt, in handen der Spaignaerden we-
derom overgegeven ende gheftelt hebben : Daer
by noch komt, dat fy geduyrendc hacr verblijf, en-
de in het innemen vande Plaets, verfcheyden ende
vele Goederen van groote waerde verovert heb-
bende , de feifde aen hare Meefters niet en hebben
overgefonden, hoewel fy goede gelegentheyt daer
toe hadden, ende foo welby hacraenneminge
fulcks verbonden, als by advijfen vande Bewint-
hebberen ten overvloet daer toevermaent waren.
Welcke hare comportementen by ons overgewo-
gen, bevinden wy die van foo quaden ghevolge te
wefen,datten zy de Militaire difciplinc, die in alle
loiTclijcke Regieringe noodich onderhouden dient,
hier in plaets werde ghegeven, alle cerlijcke Solda-
ten afgefchrickt fullen werden, om hen onder foo
een ongebonden hoop te begeven, ende de quaden
aengelockt om diergelijckc fauten ende boofhey-
den meer te begaen. S O O IS Τ, dat Wy,
met volkomen deliberatie van Rade, ghcleth heb-
bende op de informatie van het geen, gheduyrendc
de Belegeringh inde Stadt Salvador,ende daer om-
trent voorgevallen, oock wat bevoorens aldaer ge-
paifeert was, Verklaert ende gheftatueert hebben,
verklaren ende ftatueren by defen, Dat alle de ge-
melde Soldaten, hare Officieren, ende yedcr van
heninhetbyfondcr, die inde Stadt Salyador ten
-ocr page 376-
Ó59              Placaten. 2.Boeck. 5. Tic 6. Deel·              660
peynen, fondec gratie, ooch-luyckinge, faveur, dif-    tichilen Otfobris feftien-hondert vijf en twintich.
fimulatie ofte verdrach: Want wy faicks ten dien-    Was geparapheert, G. Schaf er,vt* Onder itondr,
fte vanden Lande nebben bevonden te behooren.    Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Heeren.
Gegeven in's Graven-Hage, opten acht-en-twin-    Staten Generaek Geteeckent,/. vanGoch.
HET SESTE DEEL.
Placaet vande Staten Generael
Placaet, Waer by verboden wertmeteemghFaer*tuygh aendeltytour-Sclte*
pen wande Wefi-Indifibe Compagnie te famenfonder confent wande Bexv'mthebbers. In date den
tveertbienden Mey \ &
2 2,
lick in geender manieren , op de verbeurte vande
Lichters , Kagen, Schepen, Schuyten, Boots ofte
andere Vaer-tuygen, ende dacr-en-boven arbitrale
corredie nae ghelegcntheydt van iaecken. Ende.
ten eynde hier van nicmant eenige ignorantie ko-
me te pretenderen, wert den eerftea Deurwaerder,
Bode ofte Exploidier hier toe verfocht, mits defen
gelaft ende geauthoriièert, om hier van publicatie
ende affixie te doen ter gewoonlijcke plactic. Ge-
daen ter Vergaderinge vande Hooge ende Mogen-
de Heeren Staten Generaelder Vereenichdc Ne-
derlanden, in 's Graven-Hage, op den veertienden
Mey fefthien-hondert twee ende dertich. Was ge-
parapheert , S. van Beaumont,vt' Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Hooch-ghemelte Heeren
Staten Gencrael. Geteeckent, Cowelis Mufch.
Zijnde op 'tfpatium gedmekthet Cachet derfel-
ver Heeren Staten in rooden WaiTche.
ff^jféf&Ert by defen allen Lichter-luyden, Kaech-
^wnmluydcn, Schippers, Schuyte - voerders,
|||tj|jl Loots-luyden, ViiTchers ende andere Zec-
luyden ,\vcl expreiïclijck gheinterdiceert ende ver-
boden, met hare Lichters, Kagen, Schepen,Schuy-
tcn, Loots - Vif boots ofte andere Vaer-tuygen,
buyten ordre ofte confent vande Heeren Bewint-
hebberen vande Weil-Indifche Compagnie , ofte
hare Gecommitteerde ende Gemachtithde , te
komen aen de Schepen die verwacht worden uyt-
ter Zee, toebchoorende de Weil-Indifche Com-
pagnie, anders dan den Loots-man die de fclve fal
inbrengen, veel min daer uyt over te nemen, aen
Landt ofte elders wech te voeren eenigc Perfoo-
nen, Brieven ofte Goederen , in Vaten, Sacken,
Packen, KaiTen, Kiften ofte, waer in het mocht
weien, oock onder wat fchijn, dexel of pretext het
oock mocht gefchicden, opentlick noch bedeckte-
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet s in date den een*en~tmnticbfien September Jeflhien^hondert een-en*
<veerttch 3 op 't felve fubjeiï*
ΙΙΈΙ^Ο E Ridderfchap , Edelen ende Steden van
È wja F HoUandt ende Wefl - Vrieflandt, Repre-
lyi^! leuterende de Staten vanden felven Lan-
de, Allen den geencn die defen jegenwoordigen
fullcn fien ofte hooren leien, Saluyt. Alibo wy be-
mereken dat niet tegenftaendede Wacrfchouwin-
ghe by de Hooch Mogende Heeren Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden inden Jaere
16 3 ^ ghcdacn, ten eyndc gecne Lichter-luyden ,
Schuyt-voerders , Loots-luyden of dierghelijcke,
haer bevorderen fouden te varen aen Boort vande
Schepen uyter Zee komende, toe behoorende de
Weft-Indiichc Compagnie,iönder ordre vande Be-
wintbebbers vande fclve, op de peynen in gcmclte
Wacrfchouwinge begrepen, nochtans de voorghc-
roerde Schecps-varcnde Luyden onfe Onderdanen
haer niet ontfien met hare Schuyten of Schepen
van gemelde Compagnie uyt Zee komende, ende
buyten ordre, goct vinden oft kcnniiTe vande Be-
winthebbers voornoemt, daer uyt te lichten ende
te vervoeren Goederen, Brieven ende Peribonen,
waer door de gemeltc Compagnie in hare gerech-
tichey t ten hoochilcn werdt ghefraudeert ende te
kort gedaen. S O O IS Τ, dat Wy daer tegens
willende voorfien, geordonncert, belaii ende bevo-
len hebben, ordonneren, laften ende bevelen by
defen alle Lichter-luyden, Kaech-luyden, Schip-
pers, S chuyt-voerders, Loots-luyden, Viilchers,
ende alle andere Scheep ende Zee-varende luyden,
dat fy haer niet en fullen onderwinden met haere
Lichters, Kagen, Schepen, Schuyten, Loots ende
Vifch-boots, ofte andere Vaertuych, buyten voor-
gaende goct vinden, ordre ende confent vande Be-
winthebbers der gheodroyeerde Weil-Indifche
Compagnie, ofte hare Gecommitteerde ende Ge-
machticb.de, te varen aen Boort vande Schepen.de
welckc uyter Zee werden verwachtende gemelte
Weil-Indifche Compagnie toe behooren , anders
dan den Loots-man die de fclve Schepen fal in-
brengen, ende veel min daer uyt over nemen, aen
Landt, ofte elders wech te voeren eenige Perfoo-
    nen, Brieven of Goederen, in Vaten, Packen, Sac-
ken, Kiften, ofte waer in het felve foudc mogen
weien, oock onder wat fchijn of dexel het mochte
gefchieden, opentlick nochte bedecktelick in geen-
der manieren, opte verbeurte vande Lichters, Ka-
gen,
-ocr page 377-
Indifche Compagnie. 66i
houden van defen alomme onderhouden mach
werden, ende niemant daer van ignorantie en pre-
tendere: Ontbieden ende bevelen Wy allen Offi-
cieren ende Magiitraten,datfy delen alomme doen
ende laten publiceren ende affigeren, daer men ge-
woon is publicatie ende affixie te doen. Bevelen-
de voorts allen Officieren ende anderen dien het
aengacn mach den inhoudt van defen naer te ko-
men ende onderhouden, te doen naer komen ende
onderhouden in alle iljne Poinclen, alfoo tot dienft
vanden Lande, ende welftant der ghemelte Weft-
Indifche Compagnie wy het felveoevinden te be-
hooren. Gegeven inden Hage onder onien grooten
Zegel den een-en-twintichilen September feftien-
hondert een-en-veertich. Ter Ordonnantie vande
Staten. Herfr' van Beaumom.
é6\ Coiicernerende de Weit
gen, Schepen, Schuyten ofte andere Vaer-tuygcn,
waer mede aen Boort der Weft-Indifchc Schepen
gevaren, of eenige Goederen als vooren bevonden
Tullen worden te wefen vervoert, mitfgaders vande
vervoerde Goederen , te appliccren een derde van
dien voorden Acnbrcnger (wiens naem altijdt fe-
creet fal worden ghchouden) een derde voor den
Officier die de acnklachte ende executie doen fal,
ende het overige derde voor den Armen vande
Plaetfe daer de aenklachte ende executie fal ghe-
fchiedcn, midts daer alvoorens afgetrocken zijnde
't recht der Convoyen,ende de recognitie van ghe-
melde Compagnie, ende dacr-cn-boven arbitrale
correcte nae ghelegentheyt van faeckcn te ftatue-
ren tegens de Perfoonen die contrarie van dcfen
fulle»hebben ghedaen. Ende ten eynde het in-
Placaet vande Staten van Zeelandt.
Placaet, in date den acht-en4mnticbflen fulijfeftien-honderttwee-en-veer*
tichf op't filve ftibjeSi,
landt tot Middelburgh , den acht -en - twintich-
ften Julij feilhicn-hondert twee - en - veertich.
Ter Ordonnantie vande Staten voornoemt,
Ct Staveniffe.
DE Staten 's Landts ende Graeffelijckhcyts
van Zeelandt, Allen den geenen die defen
jegenwootdigen fullen fien ofte hooren lefen ,
Saluyt,&c. Aldus ghedaen in 't Hoifvan Zee-
DE goet willige Lefer ghelkve te weten, dat foo wel dinleydinge als difpofttijf van 't Placaet vande Staten van
Zeelandt van woorde te woorde over een komt met het placaet van Hollandt hier lovengeflelt,
HET SEVENDE DEEL.
Placaet, Vande Doorluchtige ende Hoogh Mogende Heeren Staten
Generael, op 'tfluck van 't verhopen ende tranfporteren van Atlien inde Oofl ende Wefi-lndïfchtt
Compagnien, daer by eenyeder gheinterdiceert ende verboden werdt indefelve Compagnien egeene
ΑίΙ/en te mogen verhopen, ten ware fyluyden defelve AÜien ejfecluelick inde voorfeyde Compagnien
zijn heriderende ; Met vorder Ordre ende Reglement op 't tranfporteren ende doen bekent maecken
vande felve Atlien: Midtfgaders verboth tegen de geene die met renuntiatien ende andere vonden
defen Placate foecken te fubterfugieren. In date den
15 Julij 1 6 χ ι.
1*
Ie Staten Generael der Vereenichde Ne-
i derlanden, Allen den geenen die defen
: jegenwoordigen fullcn fien ofte hooren
lefen, Saluyt. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo tot onfer kennifle is ghekomen, dat
niet tcgeniraende ons voorige Placaet, gheëma-
neert den feven en twintichften Februari) feilhien-
hondert ende thien, betreffende het verkoopen
vande Aaien inde Generale Vereenichde Com-
pagnie op Ooft-Indien, alnoch dagelijcks vele en-
de verfcheyden Perfoonen fich onderilaeii hebben
ende onderftaen te verkoopen groote fommen
van Actiën (monterende tot vele duyfcnden) de
welcke fyluyden daer inne niet hebben noch par-
ticiperen , macr alleen foecken loopende den tijdt
vande leverantie ende d'opdracht der felver Adien,
door iiniftre ende onbehoorlijcke pradijeken ende
middelen, de A&ien tot minderen ende veel lege-
ren prijfe als die waren ten tijde der verkoopinge,
af te jagen ende neder te dringen, tot difreputatie
vande lelve Compagnie , ende verachterin ge van-
den goeden voortgangh van dien , als mede tot
groote fchade van Weduwen ende Weefen, ende
allen anderen de welcke niet ghelegcn zijnde te
verwachten den tijdt vande uytdeylingc by dè
voorfchreve Compagnie te doen , ende dcrhalvcn
uyt noot ende bchoefticheyt veroorfaeckt werden
hare hebbende Aitien inde voorfchreve Compa-
gnie tot alfulcken lecgen prijs te verkoopen: jae
dat wy geloofweerdelijck verftaen, dat eenige oock
fich vcritout ende gheprefemeert hebben , te ver-
koopen , ofte alrcede verkocht hebben eenige
Adien, de welcke inde acnftaende ende by ons
ingewillichde ende geoctroycerde Generale Com-
pagnie op de Weft-Indien noch fullen inghclecht,
getceckent ende ghefurneert werden, om de fclve
op geruymen tijdt ende dach nae de voltreckinge
der felver Compagnie eerft te leveren, ftreckende
Tt ζ                'tfelve
■■m
-ocr page 378-
j.Tit. 7. Deel.              664·
voor nul ende van geener weerde, als onbehoor-*
lijck ende ftrijdende met onfe goede intentie, en-
de den dienft van dcfe Landen , ende de goede
Participanten der voor-ghemelde gheodroyeerde
Compagnien : Ende fal den Kooper, niet tegen^
ftaende de felve renunchiatien, vermogen t'alleri
tijden den Verkooper tot aenwijfinge ende op-
dracht, foo als voorfchreve, te vorderen ende con*
ftringeren, ende fich punduelijck nae den inhou-
den defes Placaets reguleren. Gelijck oock ver-
mogen fullen te doen alle de geene de welckc
voor date defes ee.nige Adien onder rcnunchiatie
als voorfchreve, oft fonder de felve ghekocht heb-
ben inde Ooft-Indifche Compagnie, daer van
noch geen aenwijfinge ofte opdracht is ghedaen :
Temeer, dewijl wy oock bevinden dat in eenige
Contraden daer van ghemaeckt, boven de voor-
fchreve renunchiatie foodanige macht den Koo-
per noch is voor - behouden -. Ende daer fulcks in
de Weit-Indifche Compagnie foude mogen ghe-
fchict zijn , dat fulcks met openbaer bedroch ,
boosopfet, ende erch voornemen is ghedaen: En-
de tot meerder verhoedinge vande pradijeken
voorfchreve, Ordonneren ende bevelen Wy,dat
gheene Maeckelaers de welcke voortaen over
eenige verkoopingen van Adien inde voorfchre-
ve Compagnien fullen ilaen, ende de parthyen
daer van fullen hebben ghciloten, fullen vermo-
gen te geven ofte leveren eenige Contraden, de
welckc inhouden de claufule van Renunchiatie
defes, ofte die in eeniger manieren tegen den in-
houden onfes Placaets zijn ftrijdende, op peyne
van ghepriveert te werden, ende datelijcke ver-
vallen te fullen zijn van haer Officie ende Maec-
kelaers Ampt. Ende ten eynde niemandt hier
van hebbe te pretenderen eenige ignorantie, en-
de dcfe onfe Ordonnantie alomme mach wer-
den punduelijck achtervolcht, ende de Con-
traventeurs van dien gheftraft naer behooren ,
Ontbieden Wy daer omme ende verfoecken on-
fen lieven ende feer beminden die Staten, Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raeden, ende Ge-
deputeerde Staten vande Provinticn refpedive
van Gelderlandt ende Gracffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieilandt, Zeeiandt, Utrecht,
Vrieflandt, Over-YlTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden , ende allen anderen Jufticicren
ende Officieren, dat iy defe onfe Ordonnantie
alomme doen verkondigen, uyt-rocpen ende pu-
bliceren , daer men ghewoonïijck is uytrocpinge
ende publicatie te doen. Lallen mede den Can-
cclier ende Raeden Provinciael , den Advocaten
Fifcaels, ende Procureurs Generaels , ende allen
anderen Officieren, Rechteren ende Jufticieren
vande voorfchreve Vereenichde Nederlanden ,deie
onfe Ordonnantie ende bevelen te achtervolgen,
ende met allen vlijt ende ernft te doen achtervol-
gen, midts procederende ende doende procederen
regens den Overtreders van dien , lbo in 't calen-
geren ofte aenklagen , als in 't Scntenriercn ofte
Vonniflèn, lbnder gratie,faveur,diffimulatieofte
verdrach, dewijle Wy 't fclve tot dienft ende wel-
ftant der voorfchreve Landen, noodich gevonden
hebben.
Gegeven in 's Graven - Hage in onfe Vcrgade-
ringc,
663            'PlacateiLj 2. Boeck
't felvc boven 't geene vooren is verhaelt, tot fpot
ende vilipendentic van onfe Authoriteyt, Refolutie
ende goede intentie: Ende ten zy hier in by tijts,
ende foo als behoort voorfien en werdt, tot ver-
achteringe , contramine ende verhinderinge van-
den goeden ende fpocdigen aenvanck , voort-
ganck ende uytvoeringe van dit foo dienftich,
höoch-noodich ende dcfen gantfehen Lande vor-
derlijck werek, voor fulcks, nae foo vele ende rijpe
delibcraticn ende overleggingen by alle goede en-
de verftandigc Patriotten, gheoordeelt ende be-
kent. S O O I S Τ, dat Wy, om alfulcke boofe
ende fchadelijcke pradijeken ende archliftige
machinatien vvech te nemen , ende voortaen
meer voor te komen, ten acnfien vande Com-
pagnie van Ooft-Indien wederom, ende ten aen-
ficn vande Compagnie op de Wcil-Indien, op
nieuws verboden ende geinterdiceert hebben, ver-
bieden ende interdiceren midts defen ecnen yege-
lijckcn,vanwat qualiteyt ofte conditie hyzy,van
nu voortaen ende nae de publicatie van delen, te
verkoopen ecnigc Adien inde voorfchreve Com-
pagnien, 't zy op dach ofte om gerect Geit, dan hy
is hebbende ofte datelijckcn participerende ende I
hericlcrcnde inde felvc Compagnien, op peyne van
nullitcyt vande verkoopinge daer jegens ghcdaen,
by lbo verre den Kooperdaer aen fich niet en fou-
de willen houden , het wclcke tot fijncs Koopers ι
keur ende welgevallen lal ilaen, ende dat den Vcr-
koopcr daer - en - boven noch verbeuren fal een
vierde-part vanden bedongen prijs , te bekeeren
een derde-part van dien tot profijte „vanden Aen-
brenger, het tweede derdc-part tot profijte van-
den Armen , ende het reilercnde derde-part tot
profijte vanden Officier die de Executie doen fal.
Ordonneren voorts, dat de geene die van nu voort-
aen fuJJen verkoopen hunne Adien inde voor-
fchreve Compagnien ofte eenige Kamcrcn der
fclvcr, gehouden fullen wefen die te doen aenteyc-
kenen, leveren ende opdragen ter Kamerc vande
Compagnien daer onder de voorfchreve verkochte
Adien reforteren, binnen den tijdt van een Maent
nae de ghcdane verkoopinge, op ghelijcke peyne
van nulliteyt ten keure vanden Kooper, ende van
het vierde - part des bedongen prijfes foo als voor-
fchreve , ende noch onvermindert den Kooper fij-
ne Adie van fchaden ende interclTen die hy foude
mogen lijden ter faecken van de wanleveringe:
Behoudelijck, dat in ghevalle de Koop-penningen
belooft zijn op dach betaeldt te werden , de voor-
fchreve Verkoopcrs, niet tcgenilaende de voor-
fchreve leveringc ende rranfportcn, hebben ende
behouden fullen op de verkochte Adien recht
van hypothcecque, ter tijdt toe lyluyden van hare
beloofde Kooppenningen vernoecht ende betaelt
fullen zijn. Ende alloo Wy bevinden dat voor
delen de Contraden vande verkoopinge der Ac-
tiën , ghcdaen tegen den verbode onfes voorgaen-
den Placaets, tot illufie ende vernietinge vanden
elfede des felfs, inhouden feeckerc claufule, waer
by den Kooper t'ccnermel het fclve Placaet ende
het recht van aenvvijfinge te cylTchcn is renun-
chicrende, &c. S O O I S Τ , dat Wy mede
verbieden voortaen ecnigc foodanige rcnunchiatie
van defen onfen Placate diredelijck ofte indire-
delijck te doen. Verklarende de felve van nu af
-ocr page 379-
66$ Concernerende de Wed - Indifche Cotnpagnio · 666
tingc , onder onfen Contre - Zegel , Paraphure    Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
endc de Signature van onfen Griffier , den vijf-    ghemelte Hecren Staten Generael. Gheteec-
thiendcn Julij fefthien - hondcrt een - en - twin-    kent,
tich. Was gheparapheert , N. V. Bouckhorfi,*'                                                   C.Aerjfen.
2. Nader Placaet, op 't fubjeB van 't verhopen der ABien inde Wefi-
Indtfcbs Compagnie. In date den twmttgbftm Mey feflb'ien - bonden <iner - end* -
twintigb.
Ct^QE Staten Generael dei' Vereenichde Nc-
§11111 dcrlandcn, Allen den gcencn die defen je-
gJllg genwoordige fullen fien ofte hooren leien,
Saluyt. DOEN TE WETEN: Alfoo
Wy tot dienft der Landen, ende der Ingefetenen
profijt, raetfaem geoordeelt hebben, op te rechten
een alghemcy.ne gheodtoyeerde Wed - Indifche
Compagnie, ende genegen zijn de felve voor alle
contremine ende verachteringh , haeren goeden
voortgangh te bewaren, 'twclckveel licht byee-
tiige quaet - willige onderilaen ende ghepoocht
mocht worden, met het verkoopen van Adie die
fy-luyden daer inne niet en hebben noch partici-
peren , ghelijck fulcks voormaels inde Ooft-Indi-
fche Compagnie onderilaen is, waer tegens oock
by Ons met Placatc behoorlijck is vcrfien.
S O O I S Τ, dat Wy hier in willende voorfien,
tot vQorkomingh ende wech-ncminge van föoda-
nige fchadelijcke aenflagen , ende fnoodc machi-
natien, verboden ende geinterdiceert hebben, ver-
bieden ende interdiceien midts defen cenen ye-
ghelijcken, van wat qualiteyt ofte conditie hy zy,
van nu voortacn , ende naerde Publicatie van de-
fen , te verkoopen ecnige Adie inde voorfchreven
Weft-Indifche Compagnie, 't zy op dach ofte om
gcreet geit, dan hy is hebbende ofte dadelijck par-
ticiperende inde voorfchreve Compagnie, op pey-
ne dat den Verkoopcr verbeuren fal een vierde-
part vanden bedongen prijs : Te bekeeren een
derde-part van dien tot profijt vanden Aenbren-
ger, het tweede derde-part tot profijt vanden
Armen, ende het reilcrende derde-part tot profijt
vanden Officier die de executie doen fal. Or-
donnerende voorts dat die geenc die van nu voort-
aen fullen verkoopen hunne Adien inde voor-
fchreve Compagnie, ofte eenige Kamerender fcl-
vcr, ghehouden lullen wefen die te doen aenteec-
kencn, leveren ende opdragen ter Kamcre vande
Compagnie daer onder de voorfeydc verkochte
Adien reforteren, te weten, binnen veerthicn da-
gen indien de verkochte parthije wordt gheparti-
cipcert inde Kamer ende ter Stede daer de ver-
koopingc wort ghedaen; ende binnen een Maent
indien de opdracht elders anders als ter plaetfe
vande verkoopingemoet gedacn worden,tereec-
kenen van den dach vande verkoopinge af ,op ge-
lijckc peyne van het vierde-part des bedongen
prijfes foo als voorfchreven. Behoudelijck, dat
inne gevalle de Koop - penningen belooft zijn op
dachbctaeldt te worden , de voorfchreve Verkoo-
pers, niet tegenilaende de voorfchreve leveringe
ende tranfportcn , hebben ende behouden fullen
op de verkochte Adien recht van Hypotheccquc,
ter tijdt toe fy-luyden van haere beloofde Koop-
penningen vernoecht ende betaeldt fullen zijn.
Ende,in ghevalle den Vcrkooper ten verfchijn-
dage vande betalinge in ghebreecke mochte we-
fen, fijn beloofde Koop-penningen aenden Ver-
koopcr promptelijck te voldoen , fal den Ver-
koopcr vermogen op de felve ghetranfporteerde
parthije, tot uytwinninge ofte decretatie te pro-
cederen , ofte oock de felve weder naer hem ne-
men, ende die op fijnen Naem ende Reeckcnin-
e te doen herftellen , midts daer toe verfoecken-
e authorifatie vande Ghcrechten vande Steden
daer het ïlanfport ghedaen is , wclcke Authori-
fatie de Verkoopcrs op Ampele Requeilc fal wor-
den verleent, ende fullen dien volgende de Ver-
koopers haere betalinge daer acn mogen vinden,
tot iulcken fommc als ten verfchijn-dage vande
betalinge ter Beurfeofte Marckt-ganghs bevon-
den fullen werden waerdichte welen, gherefer-
veert niet te min de felve Vcrkoopers haere vor-
dere Adie op de Perfoon ende andere Goederen
van de Koopers. Ende op dat Wy voorkomen
ende verhinderen alle jaloufie ende Yemietingc
vanden effede defes onfes Placaets , die by ee-
nige quaet-willige mochte bedacht ende in 't
werek gheftelt worden. S O O IS T, dat Wy
mede verbieden eenige renunciatie , onder wat
pretext het lelfde oock quaeme te ghefchieden,
van dcfen onfen Placatc te doen, diredelijcken
ofte indiredelijcken, Verklarende de felve van nu
af voor nul ende van geendcr waerden , als onbe-
hoorlijck ende ftrijdende metonfe goede intentie,
ende den dienft van defe Landen, ende de goede
Participanten der voor-ghemeke gheodroyeerdc
Compagnie. Ende fal den Kooper, niet tcgen-
ftaende de felve renunchiatic, ghehouden zijn,
binnen den tijdt hier vooren ghefpecificeert, den
Verkooper tot aenwijfinge ende opdracht, foo
als ghemelt is , te vorderen ende te conflringc-
ren , ende fich punduelijcken nae den inhouden
defes Placaets te reguleren, op ghelijcke peyne
ende verbeurte van 't vierde - part des bedongen
prijs, als hier vooren in 't reguard vande Verkoo-
pcr is gheftatueert. Gclijck oock ghehouden ful-
len zijn te doen , alle de geene de welcke cenige
Adie voor defen verkocht ende ghekocht hebben
inde voorfchreven Wcft-Indifche Compagnie ,
daer van noch gheen aenwijfinge ofte opdracht is
ghedaen , wcfendeonfe meeninge ende verftant
dat alle verkoopinge van Adien op tijdt, inde
voorfchreve Compagnie hier voormaels ghedaen
ende ghecontradeert, in krachte fullen blijven
ende voortgangh hebben, midts datfe medeful-
Tt 3                     lea
-ocr page 380-
Placatenu. 2.Boeck. ^.Tit. 7. Deel
667
66%
len moeten werden aenghewefen ende bekent
ghemaeckt pp de Boeckcn vande Compagnie,
daer onder die verkochte Adien rcforteren, té we-
ten , binnen vcerthien dagen naer de Publicatie
van defen onfen PJacate, foo die ghekochte Adie
werdt gbeparticipeert inde Kamer ende ter Stede
daer de verkoopinge is ghedaen , ende binnen
een Macndt indien die eJdcrs ais ter plaetiè van-
de verkoopinge moet ghedaen worden , op de
peynen hier vooren gheftatucert, op de Adien die
voortacn fullen werden verkocht, den welcken
defen in aIJcndeelen ghelijck weiden ghemaeckt
midts defen. Sullen oock van nu voortaen gee-
nige traniporten ofte overwijfinge van Actiën va-
lablc ofte eyndclijck ghedaen wefen , alwaer 't
dat de iclfde voor Officieren, Gerichtcn ende an-
dere publijcquc Pcrfoonen , veel min onder de
eygen handt van parthije met privé' Contraden
ghefchiet waere , ten zy die alvooren ter Kamer
daer die felfde gheparticipeert worden , behoor-
jijck bekent ghemaeckt ende op de Boecken van-
de Compagnie in manieren als vooren overghe-
dragen zijn. Ende tot meerder verhoedinge van
pradijeken voorfchreven, Ordonneren ende beve-
len Wy , dat ghecne Macckelaers , de welcke
voortaen over cenige verkoopinge van Adien inde
voorfchreve Compagnie fullen ilaen , ende de
parthijen daer van fullen hebben ghcflooten, ful-
kn vermogen te gheven ofte te leveren eenige
Contraden , de welcke in houden de renunciatie
defes,oftc die in eenigcr manieren tegens den in-
houden onfes Placaets zijn inrijdende , op peync
van ghepriveert te worden , ende datelijck ver-
vallen te fullen zijn van haere Officie ende Maec-
kclacrs Ampt : Soo Wy oock op ghelijcke ver-
beurte als vooren ordonneren, dat foo eenige Ey-
ghciiaers op haere Adicn eenige Penningen van
andere Lieden naer deiên quamen op te lichten,
ofte te laten beleencn , ende dien - volgende op
de Reeckeninge Courant vande beleenders ghe-
tranfporteert werden , fullen de felvc Adien,da-
telijck op de Boecken vande Compagnie, op de
Reeckeninge van tijde , vanden Eyghenaers die
de felve hebben doen beleenen , moeten werden
gheregiiireert, ende aldaer verbonden ftaen aen-
den geenendiedaerop Geit ghedaen fal hebben,
cndc dat gheen parthijen op reeckeningh van tijde
itaendc, en fullen mogen werden verkocht ofte
veralienecrt, voor dat den gcencn aenden welc-
ken de Mve is ghchypoteecqueert, daer van en
is voldaen, ende dien volgende van Reeckeninge
van tijdt vanden eerften Perfoon daerlè te vooren
op ilondt, op reeckeninge Courant fal wefen ghc-
brachc, op ghelijcke peyne als vooren. Ende den
Eygenaer ten verval-dagc in ghebreecke blijvende
de gheleende Penningen te voldoen, fal den Be-
leender de fclve Adie naer hem mogen nemen
voor de waerde datfe als dan gelden, midts daer
toe verfoeckende Authoriiatie vande Magiilraet,
in conformite als hier vooren vande verkochte
parthijen is gheitatueert. Ende ten eyndc nic-
mandt hier van en hebbe te pretenderen eenige
ignorantie, ende defen onfen Placate ende Or-
donnantie al-omme mach werden punduelijck
achtervolcht, ende de Contraventcurs van dien
ghcilrafc naer behooren : Ontbieden VVy daer-
omme ende verfoecken onfen lieven ende feer
beminden die Staten, Stadthouderen, Gecom-
mitteerde Raeden, ende Ghedeputeerde Staten
vande Provinciën reipedivc van Gelderlandt en*
de 't Graeffchap Zutphen, Hollandtcnde Wcit-
Vrieflandt , Zeelandt , Utrecht, Vrieilandt ,
Over- YiTel, Stadt Groeningen ende Ommelan-
den , ende allen anderen Jufticieren ende Offi-
cieren , dat iy defe onfen PJacate ende Ordon-
nantie al-omme doen verkondigen, uyt - roepen
ende publiceren , daer men ghewoonlijck is uyt-
roepingeende publicatie te doen. Laften mede
den Cancelier ende Raeden Provinciael, den Ad-
vocaten Fiicaels , ende Procureurs Generaels T
ende allen anderen Officieren , Rechteren ende
Jufticieren vande voorfchreve Vereenichde Ne-
derlanden , defen onfen Placate, Ordonnantie
ende Bevelen te achtervolgen, ende met allen
vlijt ende crnil te doen achtervolgen, midts pro-
cederende ende doende procederen tegenS den
Overtreders van dien , foo in't calengeren ofte
aenklagen, als in 't Sententieren ende VonniP
fèn, iönder gratie, faveur, diilïmulatic ofte ver-
drach, dewijle Wy 't felve tot dienft ende wel-
ftant der voorfchreve Landen noodich ghevonden
hebben,
Ghegheven in 's Graven - Hage in onfe Vcr-
gaderinge , onder onfen Contre - Zegel , Para-
phure ende Signature van onfen Griffier , den
twintichilen Mey feithien-hondert vicr-en-twin-
tich. Was geparapheert, Λ', vander Meer, «* On-
der ilondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-ghe-
melte Heeren Staten Gencrael. Gheteeckenc,
/. van Goch. Zijnde daer op ghedruckt het
Contre-Zegel der feïver Heeren Staten in rooden
Waffche.
't Bovenjlaende PÏacaet vanden)aerefefthkn-hondert vkr-en-twintich, is/onder eenige veranderinge ghereno*
veert den cerflen Oftober fefthkn-hondert cndc denkh
, ende was geparapheert, G. Schafler,vt' Mitfgaders den
fevenen-twintkhjlen Mey fefthkndiondert fes-en-dertkh
, onderparaphure vanS, van Haerfholte, »· Hebben*
de beyde de Signaruyre vanden Griffier
Cornelis Mufch.
DEN
-ocr page 381-
66$           t Odroy vande Nooitfche Compagnio.
DEN VIERDEN Τ Υ Τ EL.
670
■" ' ' tl        l.t.. ·.·;,:". >.J -Mij                       ..-.·■.                                       .                         ·           ;.,....
Vervattende 't O&röy vande Nöortiche Comp
met den aenkteven van dienJ ·
agnie,
1. Oétroy voor de Qompngnie, tottet handelen ende vijjchen ofte Kiiflen
rvan Nova Sembla. In date én 27 lanuartj j 614.
gaen, haer te verleenen confent ende Oclroy om-
me voor aén tijdt van thien eerftkomende Jaeren
alleene te mogen handelen van Nova Sembla toe
Fretum Davidis toe, daer onder begrepen Spits-
bergen, Beeren-eylant, Groenlandt ende de andere
Eylandén dié onderde voorfz limiten fouden mo-
gen gevonden worden: Tc vreden zijnde dat alle
Perfoonen onder ons gebiedt inde voorfz-Compa-
gnie vande ccrile aenilaende Equipagie binnen
een Maent fullen aengenomen werden, ende voor
de naevolgcnde Jaren binnen drie eerit-komende
Maendcn, door dien fy Supplianten binnen den
tijdt van fes Weecken in Zee fullen moeten wefen
met haere Schepen. WeJcken aenghemerekt ,
S O O I S Τ, dat in confidcratic vande redenen
voorfz genegen wefende ter ootmoedige bede van
de voorfz Lambrecht van Tweenhuyfen, Jacques
Nicquet, Jacqucs Mercijs, Gillis Dodeur, Leonart
Rans, Yf brant Dobbcns, Nicafius Kiea, Commis
vande Vivres, Anthoni Monier, Contrerolleur van-
de Artillerye, ende Dirck Adriacnflz Leveileyn,
Wy den felven Supplianten ende vereenichde
Compagnie gegunt, gneodroyeert ende gheaccor-
deert hebben, gunnen, oclroyercn ende accorderen
mits defen, dat iy voor dit loopendc Jacr, ende die
twee Jaren daer nae te volgen, uyt defe Vereenich-
de Nederlanden allecne fullen mogen handelen
ende viflehen op de Kuilen ende Landen van
Nova Sembla, tot Fretum Davidis toe, daer onder
begrepen Spkfbergen, Bcren-eylant,Groenlant,
ende de andere Eylandén die onder de voorfz Lan-
den gevonden fullen mogen worden, mits dat dre
gecne die dit Jaer inde voorfz Compagnie fullen
begeren te komen 't felve fullen moeten doen, en-
de haer daer op verklaren binnen fes Wecckcn
naer aflixie van Billietten, ende binnen vier Maen-
den die geenc die daer inne fullen begceren ont-
fangen te werden voor de voorfz rwec naevolgcn-
de Jaren. Wclvcritaendedatdic geene die refpee-
tive inde Compagnie fullen komen , niet allecne
en fullen profijtcren van haer Geit naer advenant
dat fy gheadventueert fullen hebben, macr oock
van alfulcke voordere voordeden alifrr fullen mo-
gen geraecken te vallen binnen den voorfz tijt, foo
wel het bewint vande voorfz Compagnie ende
Equipagie aengaende, als anders. Interdicercnde
ende verbiedende alle ende een ycghelijck vande
Inghcfetcnen van defe Landen , van wat conditie
ofte qualitcyt die zijn, anders als die vande voorfz
Compagnie Supplianten, binnen dit loopende en-
de twee daer na volgende Jaeren, uyt defe Veree-
nichde Nederlanden te handelen ende viflchen op
de Kuiten ende Landen van Nova Sembla, tot
Fretum Davidis toe , daer onder begrepen Spits-
bergen,
E Staten Gcnerael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defe jegenvvoordige
fullen fien ofte hooren lefcn ,
Saluyt. DOEN TE WE-
TEN, dat Wy ontfangen heb-
ben d'ootmoedige fupplicatie
acn ons gheprefen teert van wegen Lambert van
Tweenhuyfen, Jacqucs Nicquet, Jacques Mer-
cijs, Gillis Dodeur, Leonart Rans, Yf brant Dob-
bens, Nicafius Kien, Commis vande Vivres, An-
thoni Monier, Contrerolleur vande Artillerije, en-
de Dirck Adriaenfz Levefteyn , met haere Com-
paignons, als nu te famen verecnicht in eene
Compagnie, met vele andere Perfoonen uyt de
Quartieren ende Steden van defe Vereenichde
Provinciën, Inhoudende hoe dat fy Supplianten
de alder eerfte waeren die uyt defe Landen foo
verre om de Noort acngevangen hadden te varen
ofte te feylen , met tocruftinge van cene quanti-
teyt Schepen, ahvaer noyt Chriften Menfchen on-
trent hadden gheweeft, Jae dat iy hadden ghepaf-
feert drie-en-tachtentich graden , blijekende by
feeckere Caerte ende bewijs onder de Supplian-
ten beruilende , alwaer hare Schepen ghevonden
hadden eene ruyme Zee, fonder Ys, vlack Wey-
landt, met Gras-etende Gedierten, ende aldacr
aenden Zee-kant ende daer omtrent ghevangen
eene quantkeyt WalvilTchen, Walruflen ci?de an-
dere Viflchen, hebbende daer toe uyt Vranckrijck
doen kommen eene quantiteyt Bafcos, omme de
felvc Walviflchen ende Walruflen te vangen,
ende alfoo de profijten van fulcke nieuwe Landen
in defe Vereenichde Nederlanden te brengen, door
de handclinge ende ondeckingc vande felve. Dan
alfoo fy Supplianten by experientie hadden bevon-
den, dat gecne apparentie en hadde dat iy-luyden
alleene, ofte in 't particulier opte voorfz Landen
fouden konnen varen, waer door de couragie lich-
telijck benomen foude werden vanden Coopluy-
den in 't particulier te onderfoecken ecnige nieuwe
Landen. Ende dat het buyten reden foude wcfen,
dat 't gecne fy Supplianten op hare groote execf-
fivc koilen gevonden hadden, ende 't gecne fy als
noch verhoopten te 'vinden, by andere de profijten
ende vruchten daer van getrocken fouden werden,
't welckfy Supplianten vaftelick vertrouwden onfe
meyninge oock niet te zijn, hadden de felvc Sup-
plianten ootmocdelijck verfocht ende ghebeden
dat ons foude gelieven tot recompenfe vande ecr-
ile ontdeckinge vande voorfz Nceringc in defe
Landen, reparatie van hare geleden fchade, midtf-
gaders tot confervatie vande Nceringc die ander-
fints pericliteerden van door confufie verloorcn te
-ocr page 382-
Phcateii-» 2.Boeck. 4. Tk.
#72
671
laten genieten ende gebruycken 't volkomen effe&
van deièn onièn OcTroye ende confent, ceiTerende
alle contradiclien ende empefchementen ter con-
trarien, want Wy 't felve ten dienfte vanden Lan-
de bevondeh hebben alfoo te behooren. Gegeven
onder onfen Cachette, Paraphure ende de Signa-
ture van onfen Griffier, in 's Graven-Hage , den
feven-en-twintichiten januarij 1614.
bergen, Bcren-Eylant,Groenlant, ende die andere
Landen die onder de voorfz Landen gevonden Tul-
len moeen werden, op de verbeurte van hare Sche-
pen ende Goederen. Ontbieden daeromme ende
bevelen wel expreilèlick allen Gouverneurs, Jufti-
cieren, Officieren, Magiilratenende Inwoonders
der voorfz Vereenichde Landden, dat iy de voorfz
Compagnie Suppliantenruitelijckende vredelijck
z. <tABe voor de Ü^joortfche Qompagnie 9 omme in cas van noot met haere
Schepen de Havenen in 't OBroy wande Ooil-Indifike Compagnie begrepen ,aen te mogen dom.
In date den ι April χ 6
1 j.
E Staten Generacl der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geeneri die defe
jegenwoordige fullen werden ghethooiit,
SaJuyt. DOEN TE WETEN,
Alibo die Bewinthebberen vande gheoctroyeerde
Compagnie van het Noorderfche Quartiet ons
met behoorlijcke reverentie verthoont hebben,
dat iy gerefolvecrt zijn eenige Schepen wederom
tiyt te iênden , omme te onderibecken de paiïa-
gien by Noorden naer China ende Cathay, Welcke
Schepen nu eeritdaechs fullen gereet zijn, omme
in Zee te loopen. Ende dat het onfeecker is , of
fchoon de felve PaiTagie wert ondeckt, dat het die-
nelijck ibude zijn, mette voorfz Schepen den fel-
ven wech wederom te keeren, fulcks dat fy ghe-
nootfaeckt fouden zijn te palieren de Cabode
bonne Efperance, of de enghte van Magcllanes,
ende over fulcks gedwongen gheraden te werden,
't zy om ververiTchinge van Water, Victualie ofte
anderünts aen te doen eenige Landen in Ooft-
Indicn, 't Welck hun by de Schepen vande Ooft-
Indifche Compagnie aidacr wefende , foude mo-
gen werden beleth. Ende mits dien verfocht heb-
ben, dat ons ibude gelieven hun te verleenen Ade
van dat de voörghenoemde Schepen onverhindert
de voorfchreven PaiTagie fullen mogen doen, ende
de voorfchreven Landen frequenteren, op dat fulc-
ken goet aengenomen werek in egeender manie-
ren en werde verachtert. S O O I S Τ, dat Wy
't geene des voorfchreven is aengemerekt, Bevin-
dende 't verfoeck vande voorfchreven Bewintheb-
beren, in reden ,billickheyt ende equiteyt ghefun-
deerc, geaccordeert ende gheconfenteert hebben,
accorderen ende confenteren mits defen, of het
geviel dat de voorfchreven Schepen die by de voor-
fchreven Bewint-hebbercn uytghefonden fullen
werden, omme de PaiTagie by Noorden naer China
ende Cathay te onderfoecken , de felve PaiTagie
ontdeckende, niet dienelijck en ibuden vinden,
met haere Schepen den felven wech wederom te
keeren, maer genootiaeckt fouden zijn te palieren
de Cabo de bonne Efperance, of de enghte van
Magelanes , ende mits dien ghedwongen fouden
werden , 't zy om ververiTchinge van Water, Vi-
ctualie, ofte anderfints aen te doen eenige Landen
in. Qoft-Indien, dat iy 't iclve vry, vranck, onbeleth
ende onverhindert fullen mogen doen, ende de
voorfchreven Landen frequenteren. Ordonneren,
laften ende bevelen over fulcks den Gouverneur
ende Admirael Generael, ende voorts alle andere
particuliere Gouverneurs van Steden, Forten ende
Plaetfen in Ooit-Indien, Vice-Admiracls, Capitey-
nen te Lande ende Schepe, Officieren ende Sol-
daten, ende voorts allen anderen dien dit aengaen
fal, 't geene des voorfchreven is , alibo toe te itaen
ende te gedoogen , iönder de voorfchreven Sche-
pen ende 'uVolck daer op wefende , daer inne te
doen eenige verhinderinge ofte empefchemene,
maer ter contrarien alle behulp, afliitentie ende
faveur,foovan ververiTchinge, bevorderinge van
hare reyfe, als anderfints , want Wy 't felve voor
den dienft vanden Lande alfoo hebben bevonden
te behooren. Gegeven onder onièn Cachette,
Paraphure ende de Signature van onfen Griffier,
in 's Graven-Hage den tweeden Aprilis feilhien-
hondert ende vijftfaien.
Prolongatie van 't O&roj voor den tijdt van vier /aren» In date den vier*
m-tmntichflen lamarij 1617·
Januario fefthien-hondert ende veerthiene, omme
alleene opte Kuften ende Landen liggende Noort-
waerts aen, opte hoochte van drie-en-tachtentich
graden, als namentlick Spitf bergen, Groenlant,
Beeren-Eylant ende andere Landen, te mogen
handelen ende viiTchen ,geprolongeert, ende pro-
longeren mits defen voor den tijt van vier Jaercn
naeilkomende, fonder prejuditie van het recht op
het Eylant in quefticn by d'Ondeckers van 't fehe
uyt krachte van bet Generael Piacaet verkregen,
mits
DE Staten Generacl der Vereenichde Ne-
derlanden, Rijpelick gedeliberecrt ende ge-
lcth hebbende opte Requefle aen hare Ho:
Mo: geprefenteert by de Bewinthebbers vande ge-
oftroyeerde Compagnie, inde voorleden driejaren
van Nova Sembla tot Fretum Davidis ghenegoci-
eert hebbende, mitfgaders vande Coopluyden van
Zeelant, hebben de felve hare Ho: Mo: omme re-
denen ende confideratien inde felve Requefte vcr-
haelc, het Odroy den Supplianten verleent in
-ocr page 383-
tO&roy vande NoortfcheCompagnio.
<S?4
673
ende den aenkleyen van dien, eenige dirTerentên
ofte queftien komen te gherijfen) dat de felve ful-
len ftaen ter decifie Yan hare Ho. Mo. Ontbieden
daerom ende bevelen wel expreflelijck allen Gou-
verneurs, Jufticieren, OrTïcieren,Magiftratcn ende
Inwoonders der voorfz Vereenichde Nederlanden,
datfy de voorfz Compagnie Supplianten ruftelijck
ende vredelijck laten genieten ende ghebruyeken
't volkomen efled van defe onfe Prolongatie, Ccf-
ferende alle contradiclicn ende empefchementen
ter contraricn,want Wy 't felve ten dienftc vanden
Lande bevonden hebben alfoo te behoorcn. Ge-
geven onder onfen Cachette , Paraphure ende de
Signaturc van onfcn Griflier, in 's Graven-Hage
den Z4 Januarij 1617.
rnits dat dié Supplianten ghehouden fullcn zijn
Billietten alomme op te flaen daer dat ghebruyc-
kelijck is, Inhoudende infinuatie dat men inde
voorfchreve Compagnie fal ontfangen alle die gee-
ne die binnen den tijdt van twee Maenden nae
de felve afftxie vande Billietten inde voorfchreve
Compagnie fullcn begceren te komen , ende hun
f erklaren hoe vele dat fy fullen begeeren daer inne
te heridcren , ende voorts foo wel ende fterek te
equiperen ende uyt te varen, optc voorfz Neerin-
ge ende vifleherije, dat fy die fullcn kunnen main-
tenercn jegens alle beletfelen, Welverftacnde (by
foo verre als geduyrende de voorfz vier Jaren tuf
fchcn de Participanten vande voorfz Compagnie,
ter eaufen vanden voorfz handel ende viiTcherije,
luiïte voor de ïN^oortfche Compagnie van Zeelandt ^mmebeneffens die
i~uan Hollandt op Mauritius Eylandt de Neeringe nvande Wahifch-nuamkje mogen
lexerce.
ren. In date den 28 Mey 1611.
voor te komen, die ter plaetfen fouden mogen ter
faeckc voorfz gerijfen (die aldacr niet fouden kon-
nen gherecht werden) yemandt op 't voornoemde
Eylant Mauritius, ende den eenen den anderen in'c
exerceren van hare Nceringe te beletten , ende ver-
hinderen, alibo wy verfhen dat eeji yegclijck van-
de refpeétive voorfz Compagnien vry fal ftaen,iljnc
Logien, Ketels ende andere ghereetfehappen tottc
Neeringe voorfz dienende optc Baycn ende Stran-
den van 't voorfz Eylandt Mauritius te planten toe
iljnder beftcr commoditcyt, lbnder hinder ofte be-
leth van anderen , niet tegenftaende eenige cave-
linge dier tuflehen de groote ende klcyne Compa-
gnien voor dcfen foude mogen ghcdaen zijn, ofte
gefchiet wcfen. Ordonnerende over fulcks de t'ia-
mentlijcke Participanten vande voorfz Compa-
gnien in Hollant ende Zeelant, hun defen volgen-
de te reguleren, dcwijle Wy dat alfoo voor den
dienft van 'tLant, ende ondcrhoudihgc van vrunt-
fchap ende eenichcyt tuflehen de voorfz Compa-
gnien hebben bevonden te bchooren. Gedaen ter
Vergaderinge vande Hooch-gcmclte Heeren Sta-
ten Generael ,in 's Graven-Hage, onder der fclver
Cachet , Paraphure ende de Signaturc van haren
Griflier, opten acht-en-twintichiten Mey feflhicu-
hondert twec-cn-twintich. Was ghcparaphcerr,
G. Schaffer,Vt' Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de hooch-gemelte Heeren Staten Gencrael. Ge-
teeckent, C. Aerjfcn.
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gecnen die defenje-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOENTEWETEN: Aifo
Wy de Participanten vande Grocnlantfchc Com-
pagnie in Zeelandt geconfenteert eedc gheodroy-
eert hebben, by provifie voor dcfen jegenwoordi-
gen Jaerc fefthicn-hondert twee-en-twintich, de
Nceringe vanden Walvifch-vanck, nevens de Par-
ticipanten vande Provincie van Hollandt, op 't Ey-
lant Mauritius,alias Jan Meycn Eylandt te mogen
exerceren, ende dat ten felven eynde de voorfz
Participanten in Zeelandt hare Logien, Ketels en-
de andere ghereetfehappen tottc voorfz Neeringe
dienende, fullcn hebben te ftellcn ende planten
ter beitcr commoditcyt, fond er fchade ofte verhin-
deringc van ycmant anders, daer toe dat de Bayen
ende Stranden van't voorfz Eylant Mauritius fpa-
tieus ende groot genoech zijn, ommc beyde Parti-
cipanten van Hollandt ende Zeelant volkomclijck
te accommoderen, fondcr den eencn den anderen
in 't alderminftc te verhinderen. S O O IS Τ ,
dat Wy wel ftrictclick verbieden by defcn,namcnt-
lick de voorfz Participanten vande Grocnlantfchc
Compagnien in Hollandt, ende voorts alle Com-
mandeurs , Schippers, ende andere vande felve
Compagnien, dien dit eenichfints aengaen fal, en-
de clcken van hen in 'tbylöndcr, ommc alle conté-
ftatien, queftien, differenteri ende inconvenienten
5. Continuatie van 't 0Brqy voor tivaelf laren, In date den typee-en~tmntich~
fien December \6ιι·
tfft^t ^ ^tatcn Generael der Vereenichde Ne-
I mjk j derlanden, Allen den gcenen die defe je-
IWÊA genwoordige fullen fien ofte hooren le-
t**^ fen, Saluyt. DOEN TE W E Τ E N,
dat Wy ontfangen hebben d'ootmoedigc fupplica-
hebbers vande groote ende kleyne gheoclroyecrde
Noortfche Compagnie in Holland^ mitfgaders van
de Compagnie in Zeelant, Innehoudende hoe dat
eenige Jaren geleden de voorfz groote Compagnie
tothaeren grootenkoftcn ende pcricule uytgcruft
hebbende fecckcrc Schepen op de Kuilen van
V u                     Nova
tie
acn ons geprefenteert van wegen de Bewint-
-ocr page 384-
Placateo->. 2. Boeck. 4. Tit.
675
676
Nova Sembla, Spitf bergen ende andere Landen
cnde Eylanden ten Noorden geJegen,aldaer gevon-
den , ende hier in 't Landt inne gebracht hadden de
Neeringe vande ViiTcherije vande WalviiTchen,
Walruifen ende andere Zee - Moniteren aldaer
zijnde, ende ten eynde de felveNeeringe door goe-
de ordrehier te Lande foude mogen werden ghe-
conferveert, ende foo veele het mogcJijcken wacre
werden bevordert ende ghebeneficieert, hadden in
den Jare feithien-hondert ende veerthien, van ons
verfocht OcTroy vande felve Kuilen van Nova
Sembla voorfz af, tot Fretum Davids toe, daer on-
der begrepen Spitf bergen, Beeren-Eylandt, Groen-
landt ende andere Landen ende Eylanden, die on-
der de voorfz Limiten gevonden fouden mogen
werden, alleen te mogen bevaren, cnde de voorfz
Neeringe ende ViiTcherye met feclufie van allen
anderen aldaer te mogen exerceren,Welck O&roy
Wy vergunt hadden voor den tijdt van drie Jaren,
die ghcexpireert zijn inden Jare feithien-hondert
feventhien voorleden. Dan alfoo middeler tijdt de
voorfz Compagnien van Hollant hadden ontdeckt
noch feecker nieuw Eylantende 'tfeivc ghenaemt
Mauritius, ghelegen op cen-en-tfeventich graden
endcfceckerc Minuten, hadden iy-luyden infghe-
Jijcks, om me 't felve Eylant mede te mogen beva-
ren,inden voorfz Jare feithien-hondert ende feven-
thien van ons mede bekomen OcTroy voor den
tijdt van vier Jaeren, inncgaende metten Jaere
fefthien - hondert ende achthien , ende hebben
dien volgende de Neeringe ende ViiTcherije, foo
op 't voorfchrevc Eylandt, als op de vordere Lan-
den ende Kuiten ten Noorden ghelegen, tot de-
fen dage toe gheexerecert, ende desghemeene
Landts Middelen, daer mede mcrckelijcken ver-
iterekt, ende verbetert. Dan alfoo de voorfchreve
vier Jaeren metten Jaere feithien-hondert een-
ende-twintich waren ghcexpireert, endede Sup-
plianten van meyninge waren de voorfchreve Nee-
ringe cnde ViiTcherije te continueren , iöo waren
iy-luyden onder den anderen onecnich ghewor-
den, noopendc de repartitie, ende verdeylinge
vande quoten , dieycder van hen-luyden daer
inne Waren pretenderende , ter welcker oorfaec-
ke Wy de voorgaende onfe OcTroyen opfeeckere
provinonele repartitie cnde ordre van equipagie
als doen voor-gheilagen , hadden ghecontinueert,
alleen voor den Jaere ende Sayiben van feithien-
hondert twee-en-twintich. Dan alfoo de Sup-
plianten als nu ttoopende de verdeelinge ende re-
partitie van haere quoten ende Equipagie onder-
linge waren geaccordeert, als metter daet bevon-
den hebbende, dat de voorfchreve Neeringe ende
ViiTcherije in defc Landen iönder cenigheyt ende
goede ordre niet geconferveert iöudc konnen wer-
den, macr ghefchapen was door confufie ende on-
cenigheyt in andere Landen ende Plactfen ghedi-
vertcert te werden, tot merckclijcke fchade ende
nacdeel vande Vereenichdc Nederlanden ende
goede Ingefetenen van dien, ende derhalven de
Supplianten ootmoedclijckcn hadden verlbcht
ende gebeden, dat ons fouden gelieven de voor-
verhaelde onfe Oflroyen noopendc de bevaringe
vande voorfchreve Landen ende Kuiten van
Nova Sembla tot Fretum Davids toe , daer on-
der begrepen alle de Landen hier vooren gheroert,
ende namentlijckcn mede het voorfchreve Eylant
Mauritius, ende alle andere Landen ende Eylan-
den ten Noorden binnen de voorichrevc Limiten
ghelegen , foo die aireede gevonden zijn , als die
noch ghevonden fouden mogen werden, te con-
tinueren noch voor twaelf eeritkomende Jaeren,
innegaende metten Jaere ende Sayfoene van fef-
thien-hondert drie-en-twintich toekomende, ende
hen-luyden te confenteren de voorfchrevc Neerin-
ge ende ViiTcherije aldaer voorden felven tijdt te
mogen exerceren, met feclufie van allen anderen.
S O O I S Τ, dat Wy ghenegen zijnde ter oot-
moedige bede cnde vcrToeck vande voornoemde
Supplianten, den ieJven ghegunt,ghcoétroyeert
ende ghccönfentcert hebben, gunnen, ocTroycren
cnde confenteren by defen, de voorfchreve haere
verfochte continuatie van onfe voorgaende Oc-
troyen, noopendc de bevaringe vande voorfchreve
Landen ende Kuiten van Nova Sembla tot Fre-
tum Davids toe, daer onder begrepen alle de Lan-
den hier vooren geroert, ende narncntlijck mede
het voorfchreve Eylandt Mauritius, ende alle an-
dere Landen cnde Eylanden ten Noorden binnen
de felve Limiten ghelegen , iöo die geenedic al-
rcedc gevonden zijn, als die noch gevonden fou-
den mogen werden, voordenvoorfchrevcn tijdt
van twaelf Jaeren by hen-luyden verfocht, hen-
luyden confentcrende de voorfchrevc Landen en-
de Eylanden alleen te mogen bevaren , ende de
voorfchrevc Neeringe ende Viiïcherye voorden
felven tijdt aldaer te mogen exerceren, met feclu-
fie van allen anderen. Interdicerende ende ver-
biedende allen cnde ecnyegelijck, van wat condi-
tie ofte qualiteyt die mogen zijn, anders als de
Supplianten indciën, binnen den voorfchrevcn
tijdt van twaelf Jaeren, te varen, handelen ofte
viiïchen op de Kuiten, Landen ende Eylanden,
van Nova Sembla tot Fretum Davids toe , daer
onder begrepen alle de Landen hier vooren ghe-
roert, ende namentlijck van 't voorfchreve Eylandt
Mauritius, cnde alle andere Landen ende Eylan-
den ten Noorden binnen de voornoemde Limiten
gelegen, föo aireede gevonden , als noch te vin-
den , direclclijcken , noch indiredelijcken , op de
verbeurte van haere Schepen ende ingeladen Goe-
deren , ende daer- en-boven in een peyne cnde
boete van fes duyfcnt guldens voor yeder Schip,
't welck aldaer bevonden fal werden in ceniger
manieren aldaer ghevaren, ghchandelt ofte ghe-
viicht te hebben , te applicercn d'eene helft ten
behoeve vande gemeene ficeke, ende de weder-
helfte ten behoeve vande voorfchreve Supplian-
ten. Ontbieden daer omme ende bevelen wel
expreilelijck allen Gouverneurs , Juiticicrcn ,
Officieren , MagiiTratcn, ende Inwoonders der
voorfchreve Vcreenichde Landen, dat fy de voor-
fchreve Compagnie Supplianten ruitelijck ende
vredelijck Jaeten ghenieten ende ghebruyeken
't volkomen efTecT van defen onfen Odroye ende
Confent, CeiTerende alle contradicTien ende cm-
pefchementen ter contrarien , want Wy 't felve
ren dienite vanden Lande bevonden hebben alfoo
te behooren.
Gheghcven onder onfen Cachette, Paraphurc
ende de Signature van onfen Griffier, in 's Gravcn-
Hage?
-ocr page 385-
«Ð»·™·™""
É lil»».. .1 é
·.
'tOdroy vande Noortfche Compagnio.           679
Staten Generael. Geteeckent, C.-Aerjfcn. Met
een Cachet in rooden WaiTche daer neffens op 't
fpatium gedruckt.
<7â
Hage, opten tweeber feflhien-honderparapheert, N. van
Ter Ordonnantie vande Hooch-gemeke Heeren
6. Verder Continuatie van 't voorfz OÜrqy voor den tijdt van acht faeren»
In date den é j Oföober 1633·
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordigcfullcn fien ofrehooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN, dat Wy
ontfangen hebben d'ootmocdige Supplicatic acn
ons gheprefenteert by de Bewinthcbberen van de
Geoftroyeerde Noortfche Compagnie van Hol-
landt, Zeelandt ende Weil-Viieflandt, inhouden-
de hoe dat die van de felve Compagnie over lan-
gen Jaren tot haerc groote fware konen ende peri-
cule, uytgeruil hadden verfcheyden Schepen, om-
me te ontdecken de Kuilen van Nova Sembla,
Waygadts, Fretum Davits, ende de Zec-Rivieren,
Landen ende Eylanden terrNoordcn ghelegen, in
de felve'Reyfen by de voorfz hunne Schepen ont-
deckt zijn gbeworden veele Landen, Eylanden en
Rivieren, Kuilen ende Reden aldacr, ende onder
anderen oock 't Lant Spitfbergen, Beeren-Eylant,
ende daer nae 't Eylant Mauritium, aen wclckc
Plaetfen fy Supplianten hadden begonnen te plan-
ten de ViiTcherye van Walviflchen ende andere
Zee-Monileren,cnde daer door deNeeringe ende
Handelinge van den Traen, hier in'defc Landen ge-
bracht, ende tot confervatie vande {e\ve van Ons
verkregen Oclroyen omrae de Kuilen hier vooren
geroert, van Nova Sembla tot Fretum Davits, al-
leen ende metfeclufie van allen anderen te mogen
bevaren ende beviiTchen: Gheduyrende welcke
Oclroycn fy Supplianten de voorfz Viflcherije en-
de Neeringe met groote exceflïve koilcn hebben
'ghecontinueert, ende onderhouden : Niet jegen-
llaende vele traverfien die fyluydcn daer overhad-
den moeten uytilaen ende lijden , als verfchcydc
malen by de Engelfchen van hacr goet berooft ge-
weeft zijnde, ende tegen de felve, als tegen andere
Natiën, oock hebbende groote ende fwareProccf-
fen moeten fuilineren ende uytvoeren,fulcks dat
fy Supplianten daer over heele Capitalcn hebben
verlooren ende geconfu meert, Waerom oorfaeck
genoech hadden gehadt om de felve Viflcherije te
itaecken ende te abandonneren , doch hadden fy
Supplianten alle defe fwarichcden (al hoc wel met
frrierte) door een goede couragie ende hoope van
beterfchap overkomen, foo om te mainteneren de
reputatie vanden Lande, als oock op een vaft ver-
t trouwen, dat Godt haren arbeyt eride kollen foudc
fegenen , ende tot een goet eyndc laten komen,
hadden oock fy Supplianten tot confervatie ende
dienfte van defelve Neeringe ende Viflcherije met
groote koilcn, gemaeckt Forten, Huyfen ende Lo-
gien, tot wooninge ende defentie, omme hare pof
fefltebuytendifputeteilellen, ende de felve te-
gens alle uytheemfche Natiën, ende anderen des
te krachtiger te maecken, cenige Schepen expref-
felijck ende extraordinaris met groote koilcn ghe-
equipeert, met Volck ende alderley behoeften ver-
fien, die fy aen Spitf bergen, als oock aen 'tEylandt
Mauritius hadden laten woonen ende overwin-
teren , om voortaen al daer eeiladichlick Domici-
lium te houden, ende alibo door de voorfz Neerin-
ge ende Viiïcherijc des ghemeene Landts Midde-
len grootelijcks werden vcrilerckt ende ghebenefi-
cieert, ende groote nutticheden den Lande wert
toegebracht, oock menichte van Menfchcn haren
koil daer aen zijn winnende, fy Supplianten wel
ghenegen fouden zijn de felve Neeringe ende Vif
fcherye te continueren, de ontdeckinge en onder-
foeckinge die fy hadden beginnen te doen van noch
meer notable onbekende Plaetfen en Landen te
volvoeren, vvaer uyt defe Vereenichde Nederlan-
den groote profijten ende voordeden met Godcs
zegen mcdeibudc ilaen te verwachten : Maer al-
ibo fonder ons OcTroy of de Continuatie van dien
de voorfz Neeringe ende ViiTcherye hier te Lande
nietkonde werden gheconferveert nochte behou-
den , maer by vreemde Natiën ondergeilagen , on-
getwijffelt in andere Landen foudc werden ghedi-
verteert, tot merckclijcke fchade ende naedeel van
de Vereenichde Nederlanden, ende de goede Inge-
fetcnen van dien, mitfgaders tot totale ruine van
de gheoclroyeerde Compagnie: Soo keerden fy
Supplianten haer in alle ootmoedigheyt aen ons*
verfoeckende onderdanichlijck dat Wy beliefden
henluyden te vergunnen ende te conicnteren,naer
de expiratie van't jegenwoordich OcTroy, noch
Continuatie ende Prolongatie van dien, voor den
tijdt van vier-ende-twintich als dan nacilkomende
Jaren,om binnen de voorfz Limitcn ende de Plaet-
fen in den felven Oclroye begrepen, als nament-
lijck van Nova Sembla tot Fretum Davits, daer on-
der begrepen het Landt van Spitf bergen, Beeren-
Eylant, 't Eylant Mauritius, en alle andere Landen
ende Eylanden ten Noorden binnen de felve Li-
miten gelegen, of alreedc ghevonden ende noch te
vinden, alleen ende metfeclufie van allen anderen,
te mogen bevaren en beviiTchen, met interdidie
ende op alfulcke penen als in den laetilen OcTroye
begrepen zijn. Welcken aenghemerekt: SOO
I S Ô, dat Wy ghenegen zijnde ter ootmoedige
bede van de voornoemde Supplianten, de felve ge-
gunt, ghcoftroyeert ende gheconfenteert hebben ,
Gunnen, o&roycren ende confenteren, by defe 11
Continuatie van onfe voorgaende Odroyen voor
den tijdt van acht Jaren, inganck nemende met
d'expiratie van de jonghilc conccflTie, noopendc de
bevaringc van de voorfz Landen ende Kuilen van
Nova Sembla tot Fretum Davits toe, daer onder
begrepen alle de Landen hier vooren geroert, ende
namentlijck mede het voorfz Eylandt Mauritius,
ende alle andere Landen ende Eylanden ten Noor-
V u æ
                             dm
-ocr page 386-
/
Placaten. i.Eoeck. 4. Tic.
68ο
681
deren, ende daer-en-boven in een peyne ende boe-
te van fes duyfent gulden voor yder Schip 't welck
aldaer bevonden fal worden in eeniger manieren
aldaer gevaren, gehandelt ofte gevifcht te hebben,
te appliccren d'cenc helft ten behoeve van de ghe-
meene faeckc, ende de wederhelft ten behoeve
van de Supplianten. Ontbieden daerom ende be-
velen wel exprefïèlijck allen Gouverneurs, Jufti-
cieren, Officieren, Magiitraten ende Inwoonders
der voorfz Vereenichde Nederlanden, dat fy de
voorfz Compagnie Supplianten ruftelick ende vre-
delijck laten genieten ende ghebruyeken 't volko-
men efled van defen onfen Odroye ende confênt,
cefïèrende alle contradidien ende empefchemen-
ten ter contrarie, want.wy 't felve ten dienfle van
den Lande bevonden hebben alfoo te behooren.
Gegeven onder onfèn Cachcttc , Paraphure en de
Signature van oofen Griffier, in 's Graven -Hagc
den ζ 5 Odober 1633.
den binnen de felve Limiten gelegen, ibo die gene
die alrcede gevonden zijn, als die noch ghevonden
fouden mogen worden, henlieden confenterende
de voorfz Landen ende Eylanden alleen te mogen
bevaren, ende de voorfz Neeringe ende VifTcherijc
voor den felven tijt aldaer te mogen exerceren,
met fcclufie van allen anderen. Interdicerende
ende verbiedende allen ende een yegelijck van wat
conditie ofte qualiteyt die mogen zijn, anders als
de Supplianten in defen binnen den voorfz tijt van
acht Jaren , te varen * handelen ofte vifTchen op de
Kuilen, Landen ende Eylanden van Nova Sembla
tot Fretum Davits toe, daer onder begrepen alle
de Landen hier vooren gheroert,ende namentlijck
't voorfz Eylant Mauritius, en alle andere Landen
en Eylanden ten Noorden binnen de voornoemde
Limiten gelegen, fooalrcedc gevonden, als noch te
vinden, diredelijcken noch indiredclijckcn, op de
verbeurte van hare Schepen ende ingeladen Goc-
Verboth van de iVahifch-ü^eeringe ende andere Zee-Monflers,ναη
Nova SembU tot Fretum Davits» In date den elfden MartijΗ 6}}.
E Staten Gcneracl der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe
jegenwoordige fullcn fien ofte hooren le-
ien , Saluyt. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo met groote koflen ende fvvare peri-
culcn, alhier te Lande ingebracht is de Neeringe
vande WalvifTcherije ende andere Zee-Monflers,
om de felve te doen ende t exerceren binnen de
Limiten van Nova Sembla tot Fretum Davits, tot
confervatie van welcke Neeringe, wy hier bevoo-
rens hebben verleent Odroy aen de Bewinthcbbe-
ren vande Noortfche Compagnie, om de felve uyt
defe Landen privative binnen de felve Limiten te
doen. Doch nu komen wy in ervaringe, dat deur
toedoen van eenigeongeruftc Menfchen, de wcl-
vaert defer Vereenichde Landen benijdende, ghe-
tracht wort de voorfz Vineherije , by directe ende
indiredc wegen ende middelen, te contramineren,
om de goede Ingefetenen defer Landenvan de
voorfz Neeringe t'ontietten , ende de verwachte
Vruchten felfs te genieten, poogendc tot dien eyn-
dc in defe Vereenichde Pro vintien tot hen te trec-
ken veele Inghefetencn ende Inwoonderen defer
Landen, om by andere wegen als deur diredie en-
de belcydt vande voorfz Noortfche Compagnie,
binnen de voorfz Limiten te varen, ende de Nee-
ringe van Walvifïchen ende andere Zee-Monflers
te plegen, exerceren, ende de felve elders buyten
defe Lande te diverteren. Ende dat oock vele on-
ièr voorfz Ingefetenen hun vervorderen foodanige
dienflcn acn re nemen, andere daer toe te induce-
ren ende helpen acnnemen , mitfgaders in Uy t-
heemfche Compagnien ende voyagicn te partici-
peren , ende de felve met hun middelen te helpen
formeren, flreckcnde alle 't felve tot groot naedcel
van de voorfz Compagnie, intcrefl van de gemee-
ne wclvaert defer Landen , ende uyt-nemende
groote fchade van veele Ingefetenen van dien, daer
uyt de voorfz Compagnie is ghcformeert, wacr je-
gens nac behooren dient voorfien, ende alle moge-
lijcke ordre geflelt. S O O IS Τ , dat Wy nae
voorgaende deliberatie, gcordonneert, gheflatucert
ende bevolen hebben, ordonneren,flatueren ende
bevelen wel exprcfièlijck by defen, dat geene Inge-
fetenen of Inwoonderen van defe Vereenichde Ne-
derlanden , 'tzy Commifen , Schippers , Stier-
luyden , Zee - varende Mannen, nochte andere
van wat qualiteyt of conditie hy zy, diredelick of
indircdelick , fulkn onderflaen uyt defe Veree-
nichde Provinticn , of andere Landen te varen op
de Walvifch- Neeringe, of van andere Zce-Mon-
fters ,in eeniger manieren binnen de Limiten van
Nova Sembla tot Fretum Davits, anders als in
dienfle van de voorfz geodroyeerde Compagnie,
op pene van fes hondert ponden van veertich groo-
ten 't pont. Vorders verbieden ende interdiceren
Wy mede allen ende eenen ycgelijckcn Ingcboor-
ncn, Onderdanen, Ingefetenen of Inwoonders, ee-
nige Schepen ofte Zec-varendeLuyden defer Lan-
den, tot fbodanige dienft ofte Navigatie, buyten de
meer-genoemde Noortfche Compagnie defer Lan-
den , te huyren ofte aen te nemen, ofte foodanige
Schepen te verhuyren, op pene van verbeurte der
felver Schepen en Goederen, ende voorts van cene
pene van fes hondert ponden van veertich grooten
't fluck als vooren, Ende dat oock niemant in ce-
nigc foodanige vreemde Compagnien ofte Voya-
gicn voor hem ofte andere fal mogen participeren,
diredelick ofte indircdelick, op pene van fes hon-
dert ponden van veertich grooten 't fluck, ende ar-
bitrale cörredie, ende daer en boven daer van moe-
ten defifleren, ende fulcks laten varen. Vorders
ordonneren, flatueren ende bevelen by defen, dat
de Inghefetenen defer Landen die haer albereyts
buyten den dienft van de meer-genoemde Com-
pagnie fouden mogen hebben verhuyrt, om te va-
ren op den Walvifch-vanckfl ende andere Zec-
Monfleren binnen de voorfz Limiten,dat fyhaer
buyten den felven dicnfl fullen hebben te begeven
enae onthouden, op pene als vooren: Gelijck oock
de
-ocr page 387-
t OcHoy vande Noortfche Compagnio.
6SS
6U
mant hier van ignorantie hebbe te pretenderen ?
Ontbieden ende verfoecken Wy de Heeren Sta-
ten/Stadthouderen, Gecommitteerde Raden, en-
de Gedeputeerde Staten vande Provintien refpe-
clivc van Gelderlant ende 't Graeffchap Zutphen»
Hollandtende Wcft-Vrieftant, Zeelant, Utrecht,
Vrieilandt, Over-YiTel., ende Stadt Groeningen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufticie-f
ren en Officieren, dat fy dcfeöniè Ordonnantie van
ilondenaenalomme doen verkondigen, uyt-roe-
pen, publiceren ende affigeren in ialle Plccken van
èefc Landen, daer men ghewoonlijek is dufdanige
uytroepinge, publicatie ende affixie te doen.. Ge-
geven in 's Graven-Hagcin onfe Vcrgaderinge,on-
der onfen Cachet, Paraphure endene Signaturc
van onfen Griffier, op den elfden Martij iefthien-
hondert drie - en - dertich. Was gheparapheere »
F. G. van Cuyknborgh,n' Onder ilont, Ter Ordon»
nantic van de Hooch-gemeke Heeren Staten Ge-
ncrael. Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't
fpatium gedruckt 't Cachet der fclver Heeren Sta-
ten in rooden Waffiche.
de huyren ghemaeckt noopcnde de Schepen die
uyt defe Landen dirc&elijck buyten de meer-ghe-
noemde Compagnie binnen de meer-ghenoemde
Limiten aengenomen zijn te varen, fullen komen
te ceflèren. Ende foo de voorfz Overtreders haer
buyten defe Vereenichdc Nederlanden quamen te
onthouden,fullen de Sententien ter faecke van de
voorfz mulden te wijfen , evenwel gheexecuteert
worden aen hunne Goederen hier te Lande ghele-
gen, ofte bevonden wordende. Ende fullen alle
Officieren en Jufticieren in defe Vereenichde Ne-
derlanden, mitfgaders oock allen anderen in onfen
diende wefende, hun hier nae reipcöivelick regu-
leren, ende de penen by dcfen gheftatueert jegens
d'Overtredcrs der fel ver, vervolgen, decreteren en-
de executeren, fonder cenige conniventie,diiïimu-
latie ofte verdrach. Ende fullen de penen verdeelt
worden, een derde voor den Officier die de execu-
tie doen fal, een derde voor den Armen der plaetfc,
ende een derde ten behoeve van de gemeene faec-
ke , Alfoo.Wy fulcks ten diende van de Landen
bevonden hebben te bchooren. Ende op dat nic-
8. Placaet, Waer by den (jroenlandts-Vaerdersgela^mtotconfer^atie
der Neeringen, Licenten^ Convoyen ende Feyl-gelt , bier te Lande met haer ghevangen V'ifch,
Traen} tFc
. te komen, fonder eerfi elders te mogen zeylen. In date den i$ Mey 1652.
Veyl-gclt. S O O I S Τ , dat Wy tot voorko-
minge van dien, ende na rijpe deliberatie daer over
houden, gheordonncert ende geftatueert hebben,
ordonneren ende ilatueren by dcfen, Dat alle
Groenlants-Vacrders, ende andere VuTchers van
WalviiTchen , ende andere diergelijcke groote Vif-
fchen, alrecde voor defen Sayiöenê uyt defe Lan-
den , ofte cenige Gcwciten van dien, op de voorfz
Neeringc mogen zijn gevaren,oftc haer defen noch
fouden inogen varen, naer gedane reyfe gehouden
fullen wefen, met hare geheclc Ladingc, gevangen
Vifch, Traen daer van ghekoockt, ende noch te
koocken, ende wes meer daer van dependerende
is, wederommc hier te Lande in te komen, fonder
met de voorfz Schepen ende Ladinge ,ofte cenich
gedeelte van dien, ccrfl ofte alvooren uyt der Zee
elders te mogen zeylen, ofte in te brengen, te ver-
veylen, te verkoopen , ofte te verhandelen in ceni-
ger manieren, op de verbeurte vande voorfz Vifch,
Traen ofte ander Provenu vande voorfz gevange-
ne VuTchen,ende daer en boven vande fommc van
thien hondert ponden te veertigh grooten 't pont,
boven noch de bctalinge vande voorfchreve Veyl-
ende Convoy-gelden te doen, Ende ten eynde
niemandt, onder pretext van geene kennine ghe-
kregen te hebben van defe onic Ordon nantic, oor-
faecke hebbe hem te ontfchuldigen, Ordonneren
ende beveelen Wy wel expreiTelijck, de refpeétive
Rceders ofte Compagnons van die geene die al-
bereyts ende voor het publiceren van defen , uyt
cenige Quartieren ofte Havenen defer Vcrecnich-·
de Provinciën naer Grocnlandt,oftc elders op de
voorfeyde Viiïcherije zijn uytgevaren, ghehouden
fullen wefen, den felven van den inhouden van
défen te waerfchouwen. Gelijck mede de Capi-
teynen van Oorloge die tot Convoy ende befcher-
Vu ]                   minge
4 E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlandcn,Allen den genen die defen fullê
^^ fien ofte hooren lefen, Saiuyt, DOEN
Τ E WET E N, Alfoo Wy by onfe Ordonnantie
ende Placate vanden negcn-en-twintichilcn Fe-
bruari) leil-lcden, tot dienfte ende wclvaert der
voorïz Landen, goct ende nöodich hebben gevon-
den te doen heffen ende ontfangen feecker Veyl-
gelt van twee ten hondert van alle Inkomende,
ende een ten hondert van alle Uytgaende Waren
ter Zee, over de Rivieren, per Aflchc, foo wel van,
ende op Oöiten, als Wcften, ende van, ende op alle
Quartiercn, geene uytghcfondert,' ende van alle
Goederen, Waren ende Koopmanfchappen, van
wat foorte ende conditie die fouden mogen zijn,
Ende Wy onderricht werden, dat cenige Groen-
landts-Vaerdcrs ,ofte VoTchcrs naer de Walviffen
ende andere groote Traen - ViiTchen, met hare
Schepen nu onlanghs uyt defe Landen ghcvaren
naerGroenlandt ende daer ontrent, ofte andere
Quartieren, daer men foodanige VilTchcn gewoon
is te vangen, ende tot Traen te koocken, ofte an-
derfints te benificiercn,ofte die derwaerts naer de-
fen noch fouden mogen varen , voornemens fou-
den mogen weien, met hare te vangen VhTchen,
ofte het Speek , Traen ofte andere ghcdeelte, ofte
provenu van dien, uytter Zee diredelickcn naer
andere Landen ofte Geweiten te zeylen, ende al-
dacr te verhandelen, fonder de fclve Schepen ende
Goederen eerft hier te Lande, daer fy te huys be-
hooren, uytgeruft ende uytgevaren zijn, in te bren-
gen , dat wefen ende ftrecken foude tegens alle
voorige goede ordreende gebruyek, ende totgroo-
tenIntereildefer Landen, fchade ende verminde-
ringe vande Neeringen, Licenten ende Convoyen,
ende namentlick, vanden opheve van 't voorfz
-ocr page 388-
Placatcn-j. i.Bocck. 5.Tit. i.Deel.
6«f
minge vande Gfoenlanrfche Schepen fullen ghe-
employeert worden , expreiTclijck belaft ende be-
volen wert by defen, aen alle de Groenlandtfche
Schepen, die de felve fullen ontmoeten, d'Exem-
plaren van defen Placate haer mede te geven, te
doen behandigen, met verklaringe dat fy haer nae
den inhouden van 't felve , precife fullen hebben
te reguleren, Alfoo Wy verftaen dat defen pun&u-
elijckcn gheachtervolght ende naer ehekomen fal
moeten worden. Ontbieden ende veribecken
daer omme de Heeren Staten , Gecommitteerde
Raeden,ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
men ghewoonlijck is dufdanige uyc-roepinge, pu-
blicatie ende affixiete doen. Laftcn ende t>e vee-
len voorts de Raeden ter Admiraliteyt, den Ad-
vocaten Fifcaels , Midtfgaders den Admiralen,
Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren, ende Be-
vclhebberen , deiè onfe Ordonnantie te achter-
volgen, ende doen achtervolgen , Procederende,
ende doende procederen tegens de Contraven-
teurs ende Overtreders van dien, fonder gratie,
oogh-luyckinge,faveur,diiïïmulatie ofte verdrach,
Want Wy fulcks ten dienfte vanden Lande heb-
ben bevonden te behooren. Aldus ghedaen ter
Vergaderinge vande Hooch - ghemelte Staten
Generael, inden Hage, op den vijf-en-twintichilen
May fefthien-hondert twee - en - vijftich. Was
gheparapheert, Jo. Tjaffens, «· Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Gheteeckent,
N. Ruyfch. Zijnde op 't Spatium ghedruckt het
Cachet der fèlver Heeren Staten , in roodeu
Waflche.
cien,
refpeftive van Gelderlandt ende 't Graef-
fchap Zutphen, Hollandt ende Weft-Vrieilandt,
Zeelandt, Utrecht , Vrieflandt, Over - YiTel ,
Stadt Groeningen ende Ommelanden , ende al-
len anderen Jufticieren ende Officieren, dat fy
defe onfe Ordonnantie van ftonden aen alomme
doen verkondigen, uyt-roepen, publiceren ende
affigcren, in alle Plecken van onfe Landen , daer
DEN VYFDEN TYTEL
Concernerende den Harinck-vaert, ebde groote
Viffcherijo.
»
HET EERSTE DEEL.
Placaet van den Koninck.
Placaet, beroerende degroote FiJJcherije en Harincf^vaert: Met verhoth
dat immmt des anderen Wandt kffpen ofte befchadigen mach. In date den y Moert ι < 8o. Ζψι»
ds Renovatie wan twee woorgaende wanden wieren Augufli
1^64 ende 15 45.
Β τ DEN C 0 Ν 1 Ν C Κ.
Nfen lieven ende getrouwen, de Stadt-
houder, Prefident ende Luyden van
onfen Rade in Hollandt, Saluyt ende
Dile&ie. Alfoo de Burgemeeftcrs en-
de Schepenen der Zee-Steden van on-
fen Lande ende Graeffchappe van Vlaenderen, als
Nieupoort, Duynkercken ende Ooftende, mitf-
gaders de Zee-iteden van onfen Lande ende Graef-
fchappe van Hollandt ende Zeelandt, over hen-
lieden , ende die gemeene Ingefetenen van diere,
Ons by fupplicatie te kennen ghegheven hebben,
hoe dat om te remedieren ende beletten hetgroo-
te quaet, en die ontallijcke fchade die de Viilchers
elckanderen in Zee binnen den Harinck - teelt
doende zijn, tot grooten achterdeele van den Ha-
rinck - vaert, daer aen 't welvaren van den voorfz
Landen eenfdeels hangende is. Ende om te fchu-
wen alle ongcregeltheden, die de voorfchreven
Viilchers in Zee vifiehende, doende zijn, willens
ende wetens, ofte oock onwetens, ende by noode;
ende oock om feeckerlick de voorfz Harinck-teelt
te mogen gebruyeken ende hanteeren, fy Suppli-
anten op 't geene des voorfz is, onderlinge elck
mette fijne refpe&ivelick gelet hebben, ende daer
nae verfaemder hant gheeommuniceert, daer oyer
geroepen oude Mannen, ende geëxperimenteerde
Stierluyden inde Neeringe vander voorfz Viiïche-
rije, Ende hebben goet met een expediënt bevon-
den te zijn het Placaet ende Ordonnantie op 't
ftuck vande Viiïcherye (by wijlen HooghlofTèlic-
ker gedachten Keyfer Karcl de vijfde des Naems,
onfen lieven Heer ende Vader, wiens ziele Godt
genadich zy) in den Jare 1 <$4<j. gemaeckt ende ge-
accerncert, te doen vernieuwen met feeckere ghe-
noeghfame Poinden ende Articulen, by de voorfz
Supplianten geraemt ende geadvifeert, tot vorde-
ringe van de generale Vinchertje van defe onfe
Landen van herwaerts over nae uytwijfen van 'c
concept ons mette voorfz Supplicatie overgege-
ven, Biddende de voorfz Supplianten fèer ootmoc-
delijck, dat om de gemeene welvaert te vorderen,
ende alle bedroch te fchouwen in 't af hou wen en-
de kerven van de Netten, Reepen ende Vleten,
binnen de voorfz Harinck-teelt, Ons believen wil-
de 't concept ende Articulen voorfz te aggreè'ren,
ende daer op doen expediëren onfe openeBrieve
van Placate daer toe dienende. SOO IST,dat
Wy de faecke voorfchreven overgemerekt, ende
hier op gehadt 't ad vijs, cerft van onfen lieven ende
getrouwen Riddere, Hoogh-Bailju yan onfer Stede
van
-ocr page 389-
Harinck - vaere ,&c.             Ó87
werpen, ofte eenich ander beleth te doen, op arbi-
trale correftie.
VII.
Item, by tijde van onweer fal de Stierman ghe-
houden wefen cen ftaeckel Vyer op te ileecken als
hy noch een quartier Wants in Zee heeft.
VIII.
Item, noch fal de Stierman ghehouden wefen
een ftaeckel Vyer op te ileecken als hy ley t in der
mee-ilach.
IX.
Item, als de Stierman fijn Want inne heeft, en-
de paft te anckeren, fo fal hy fchuldich wefen noch
cen ftaeckel Vyer op te ileecken, een glas van een
uyrc, ofte ten minften een half uyrc, na dat hy fijn
Want binnen 't Scheepe heeft,oft al cerhy 't felve
anckeren fal, al te iamen op de peyne van vijf en-
twintich Carolus guldenen.
X.
Item , waer 't, by alfoo die Stierluyden cenige
Vyeren by hen in haren ftroomen fagen leggen,
die fullen fchuldich zijn die felve te wijeken uyt
den ftroom eer fy fu Hen moeten anckeren, op de
pene mede van vijf-en-twintich Carolus guldenen.
XI.
Item, of't ghebcurde, dat alle 't gunt voorfebre-
ven is, niet jegenftaende yemandtbynoodeye-
mants Vleten ofte Netten moeften kerven, foo fal
die icive Kervcr gehouden zijn de felve Vleten te
heelen met goede vafte touwen, foo verre eenich-
fints doen lick is : cnde foo verre niet, fal de voorfz
Kerver(oock onveribcht zijnde) gehouden zijn de
voorfz gekerfde Vleten te helpen foecken den toe-
komenden dachlange ,op pene van de fchade die
daer door gheleden fal zijn te recompenferen ende
te beteren, cnde boven dien te verbeuren die boete
van t'feftich CaroJus guldencn.
XII.
Item, ende fo verre yemant gekorven waer bin-
nen der nacht endc hy ryen moeftc, foo fal hy moe-
ten letten drie Vyeren boven den anderen, cnde
de felve houden berncn tot den dage,op pene van
vijftich Carolus guldenen.
XIII.
Item , niemant en fal des anderen Want, drij-
vende by der Zee, moeten inhalen,dan allecnlijck
den eenen Buyrman den anderen, te weten, Buyr-
luyden van eene Stede, Dorpe ofte Vlecken, ofte
ten minften van cenen Lande , behoudelijck dat
met 't felfde in-ghchaclde Want niet ghcvifcht fal
worden, op peyne voorelck Net vijftich Carolus
guldenen.
X IIII.
Item, of yemandt cenige vreemde Wandt fagc
drijven by der Zee, die fal een dregge mogen flacn
in 't felve Want, ende alfoo acngacn tottcr Sonnen
onderganek toe, mits ftcllcnde foo veclc Baeckcns
op 't Schip als daer groote Breels ftaen op 't Want,
welcke hy gedregget fal hebben. Ende indien nie-
mant'tfelve Want binnen dien dage en eygent,fo
fal de Stierman 'tfelve ter Sonne onderganek la-
ten drijven fonder 't felve inne te mogen halen, op
pene van corporelick geftraft te worden tot difcre-
tie van den J uge ofte Rechtere.
XV.
Item j fal yegclijck Stierman ghehouden wef^n
op
686             Concernerende den
van Gent, cnde Vice-Admirael van der Zee, Hee-
ren Adolph van Bourgoignen, ende voorts van
oock onfen lieven ende getrouwen de Hooft, Pre-
fident ende Luydcn van onfen fecreten Rade,ghe-
ncgen wefende ter beedc ende begeerte van den
voornoemde Supplianten, ende willende voorfien
t'onderhoudeniffe van der Viilcherye,ende ten ge-
meynen oirbaer, met ende profijte van onfen Lan-
den, ende Onderfaten van herwaerts-over, hebben
by deliberatie van onfen feer lieven cnde feer be-
minder Sufter de Hertoginne van Parma ende
Plaifance, voor ons Regente ende Gouvernante in
onfc Landen van herwaerts-over, gheordonneert
ende gheftatueert, ordonneren ende ftatucren by
defen de Poinden ende Articulen hier nae vol-
gende .
I.
Inden ecrilen, Dat alle de geene die hun in Zee
iullen willen tot de ViiTcherye cnde Harinck-vaert
begeven, fullen fchuldich zijn haer Roeren te hou-
den klacr, in fulcker fchijne, dat de voorfz Roeren
de Netten in der Zee drijvende niet en vangen,
ende fchade of belet doen, op de peyncvan twaelf
Carolus guldcnen, endc de fchade die fy daer door
gcdacn fullen mogen hebben, den befchadichden
te beteren.
II.
Item, als de Schepen fullen gekomen zijn in de
Zee op haer Necringe , dat als dan als't redelijck
Weer is om Necringe te doen , die Stierluyden ge-
houden fullen wefen haer achter-Focken ofte Bc-
fane te hijflen, om een teeckenden anderen Stier-
luyden mede te doen om Neeringh te mogen ple-
gen , op pene als boven.
III.
Item, als de Sonne tot Gode gaet, ende bequa-
me getijde acnftaet, fullen de Stierluyden gehou-
den weien haer Anckers te lichten, fy doen Neerin-
ghe ofte geenc, om den anderen geene fchade te
doen, ofte uyt de Neeringe te houden, maer die
geen Neeringh doen en mach ofte doen wil, die fal
gehouden wefen onder 't zeyl te bly ven, op de boe-
te van thicn ponden Vlaems.
* mi.
Item, of 't yemandt dochte Zee-weer te wefen,
die fal gehouden wefen een Vyer achter op te ftcee-
ken, al eer hy fijne Anckcr gaet winden, ende als
ftjnen Ancker op is ende fchicten wil, fal hy noch
een ander Vyer (makende t'famen twee Vyeren)
d'een voor, ende d'ander achter op ileccken, ende
fal ghehouden wefen geen twee Vyeren op te fat-
ten
voor dat fijn Ancker van de gront is, op peyne
als vooren.
V.
Item, en fal niemanthem vervorderen den an-
deren met gcwelt, 't zy van Gefchut, ofte andere
fortfe ofte dreygementen , ofte anders, het zy by
wat maniere het zy, uyt en open te fchieten ofte
verjagen, op peyne mede als vooren, cnde boven
dien corporelick gheftraft te worden naer difcretie
van Schepenen.
VI.
Item, dat niemant van gelijcken hem vervorde-
ren en fal met Booten ofte andere klcyne Schuyt-
kens aen een anders Want te komen.oftc yemants
Want onklaer te maecken, endc op de Reep te
«——————————~— ........—!
-ocr page 390-
PIacaten_/. a.Boeck. 5.Tit. i.Deel.
é88
689
pen ter Zee-neeringe varen, ghehouden wefen in 'c
af-fnijden vande Teelt ende opletten van elck
Buyilche, te ontbieden uyt elck Schip daer aen ge-
komen drie ofte vier Bootfghefellen, ofte foo veele
als 'then goetduncken fal, ende van henluydenop
heuren Eedt vernemenj of fy ofte heure mcdeghc-
fellcn den anderen geen fchade in 't Want, Netten
ofte anderfints ghedaen en hebben, in 't nemen,
wech-voeren ofte breecken van dien, om hen-luy-
den ende den gcencn die tegen onfe Ordonnantie
ofte eenich Poincle van dien ghedaen fullen heb-
ben , te mogen kailijen ende corrigeren, anderen
ten excmple , ende fullcn de fclvc Bootfghefellen
daer toe verfocht ende gherequircert zijnde, fchul-
dich zijn die gerechte waerheyt daer van te feggen,
fondcr yet te verfwijgen ofte fimuleren.op verbeur-
te van heur-luyder huyre, ende boven dien arbitra-
lick gecorrigeert te worden.
XXI.
Item, foo wanneer yemant bevonden wort we-
tens ende willens fijn mede Villcherye fchade ge-
daen te hebben, 't welck hy hadde mogen voor by
gaen ende«bclctten, fal fchuldich zijn de fclve fcha-
de te beteren, ende den befchadichden daer van te
contentereu, foo verre fijn goedingenilreckcn mo-
gen , ende fal de voorfchrevcn befchadichde het
furplus ofte rechte van de fchade by hem geleden,
verhalen mogen acn den Recders vande Schepen
daer hy by befchadicht is ; Ende fal den Stierman
van de voorfz Schepen boven dien noch verbeuren
de boete van t'feftich Carolus gulden, ende boven
dien ghepunicert te worden tot difcretie vander,
Wee, ten exemple van anderen.
XXII.
Item , wieden anderen fchade doet onwetens
ende onwillens, die ial het beteren η acr difcretie
vandcr Juge vanden Plaetfc daer fy afvaren, ten
ware dat fy met clckanderenin 't vriendelijck ac-
cordeerden i welcke Sententie ofte arbitrage van
Burgemeeileren ende Schepenen gegeven, na be-
hoorlijcke kenniffe van faecken, foo wel beroeren-
de dit tegenwoordich als oock alle d'andere voor-
gaende Poinclen, ial fortcren kracht van gewijfder
dinck, iönder daer af cenige proclamatie ofte bc-
treck te mogen doen, niet meer by appel dan re-
formatie , of andere middelen: Ghemerckt dat fy
henluyden genecren moeten ter Zee ommc hcur-
luydcr fuilentatic, ende henluyden niet mogelijck
en is Procefïen te fuilincrcn ofte vervolgen : By
welcke de voorfz Neeringe verachtert, gelate-n, en-
de
gepoilponeert fouden mogen worden, tot ach-
terdeel vande gemeene welvacrt.
XXIII.
Item, ibo verre eenich Bootfgefelle hem vervor-
derden fondcr weten ofte expres confent vanden
Stierman yemants Netten te kerven , fal de felve
gheftraft worden als een Piractcnde Zee-Roovcr,
fonder eenigc gratie ofte diiTimulatie. Ende fullen
alle de voorfchrevc boeten ende peynen gaen ende
geappliceert worden, 'teen derdendcel tot onfen
profijte, 't ander derden-deel tot profijte vanden
Aenbrenger, ende 't derde derden-deel tot profijte
vanden Officier vander Plaetfc , die d'executic
daer van doen fal, Welverilaende dat ccrilcnde
al vooren van den goeden van den geencn die
g^edclinqueert fullen hebben, afgaenende betaelc
fullea
op alle foo veele van fijn Breels, als hem danckt
daer fijn Want mede bewaert fal zijn , te Hellen
fijnen name op de felve Breels, ende die name van
der Vlecke daerhy uyt-gherectwort, midtfgaders
fijn eygen Merck, ten eynde dat die eene Buyrë
des anders Want oft Vlcte kennen mach, op pene
van twacJf Carolus gulden, fal daer-en-boven die
voorfchrevcn Stierman ghehouden zijn op d'ach-
ter Mail van 't Schip 't welck hy {lieren fal, te Hel-
lenende continueerlick houden ilaende een Vaen-
ken van der groote Val, een elle in 't vierkant , in
welcke Vacnken ilaen fal het Wapen van den
Pleckc daer van hy uytgevaren fal zijn,mct de co-
leur van dien, op pene als vooren.
XVI.
Item, ende foo wat Stierman fijn Buyrmans
Want drijvende by der Zee, ingchaelt fal hebben,
fal fchuldich weien iöo veele Harinck-Manden
ofte Tiaeckcn te hangen, d'een boven d'anderc,
alfier groote Breels op 't felve Wandt bevonden
zijn, op de middele, voor, ofte achter Mail, ende
die ibo lange te laten hangen,tot dat de reilitutien
van den ingehadde Vleten ofte Netten gedaen fal
zijn, de gcene die de felve Netten ofte Vleten ver-
looren fullcn hebben,endefullcn dieBootfgefellen
hebben voor haren arbey t ende berch-loon fes iluy-
vers voor elck Net.
XVII.
Item, indien de rcilitutic in Zee niet gedaen en
zy, fal elck ViiTchcre die fuicke Vleten ofte Netten
gevonden ial hebben, ghehouden wefen de voorfz
Baccken ofte Manden te laten hangen, foo dat
voorfz is, ende tot dathy weder gekeert fal zijn in
de Havenc ende Plactfe daerhy afgevaren is, ende
uytgereet wort.
XVIII.
Item, fullcn de gcene die haer-luyder Buyrcn
ofte Landts-luyden Want ghcvifcht, ende in Zee
niet geremtueert en fullen hebben, fchuldich zijn
ghearriveert zijnde , binnen den derden dach foo
verre fy 't felve in handen van den Proprietaris niet
ghereftitueerten hebben, te gaen totten Penfiona-
ris ofte Secretaris vande Stede ende Plaetfc ,ende
aldaer ovèr-gheven, wiens, ende wie veele Netten
ende Reeps fy gevonden fullen hebben, ende die
Mereken van dien, ten eynde dat daer af reilitutie
ghcdaeii werden den Proprietaris van dien, op
pcyne van corporelijck ofte crimenelijck ghecor-
rigeert te worden ter difcretic van den Juge ofte
Rechter.
Item, fal den voorfchrevcn Viifcher die fijn
Buyrmans of Landts-luyden Netten ingehaeltfal
hebben, de felve Reeps ende Netten bewaren,ende
die acn Landt brengende doen droogen,tot kollen
vanden ghcencn die de felve toe behooren, midts
daer van ontfangendc voor de voorfz koilenvan
droogen ende bcrgh-loon , foo vele hen-luyden by
der Wet van der Plaetfc, oft goede Mannen hen
dies verilacndc toegeley t ial worden.
XX.
Item, ende om voorts alle occafien van fchade
te beletten ende te benemen, foo verre het doen-
iick is, foo fullcn de Officiers, Βurgcmceilcrs,
Schepenen ende andere Wethouderen vander
Plaetfc daer offuicke BuyiTchen ofte andere Sche-
:
-ocr page 391-
Harinck-vaerc, &cc.             6$ t
bieden ende bevelen Wy u by defen, dat ghy ter*
ilont ende fonder vertreck de felve doet uy t-roe~
pen ende publiceren al-omme binnen der Stede
ende Havenen van onlèn Lande ende Graeffchap-
pc van Hollandt, daer 't van nooden wefen ial, en-
de vanonfent wegen lallen, ende wel fcherpelick
bevelen allen Officieren, Rechterenende Wethou-
ders dien dit acngaen fal, dat fy tot onderhoude-
nifle van dien goede toelicht nemen, ende tegens
den Overtreders procederen, ende doen procede-
ren, by executien vanden penen boven gementio-
neert. Ordonneren voorts dat fy de felve voort-
aen van Jaere te Jaere inde Maent van Meye van
nieuws doen uytroepen ende publiceren, ileJlende
die Copye van dien in twee Borderen , daer van
d'eene hangen ial openbaerlijck in elcke Stede,
Dorp ofte Havene daer de VüTchers uyt-varen,
ende d'andere inde Camere van Juilitie aldaer.
Des te doene met defer aenkleef, geven Wy u en-
de den voorfchreven Officiers elck in 't fijne vol-
komen macht, authoriteyt ende (onderlinge be-
vel by defen. Ontbieden ende bevelen voorts
eenen yegelijck, dat fy u ende hen 't felve doende
ernitelick veritaen ende obedieren, want ons alfoo
ghelieft. Geghevcn binnen onfer Plecke vanden
Hage,onder 't Zegel van Juilitie hierop gedruckt
in Placate, den negenden Martij Anno vijfthien-
hondert tachtentich, van onfen Rijcken, te weten
van Spangien , Sicilien, &c. 't vijf en-twinticnilc,
ende van Napels 't fevenen-twintichile. Onder
ilont gefchreven, By den Koninck. Ter relatie van
fijne Majeileyts Stadthouderendc Rade over Hol-
landt, Zeelandt ende Vrieflandt. Ende was onder-
teyekent, B. Ernfi.
6yo             Concernerende den
fullen worden alle die fcliade hier vooren ghefpcci-
ficeern
X X1111.
Item, en fal die voorfchreven Officier niet mo-
gen compoferen van eenige vande voorfchreven
deli&en ofte contraventien, fonder expres confent
ende by weien van Burgemeeileren ende Schepe-
nen vander Plaetfe ; ende fullen die compofitien
fonder haer-luyder confent gemaeckt, ghehouden
worden nul ende van onweerde, ende fullen dies
niet tegenftaende, de voorfz Burgemeeileren oft
anderen daer toe by der Wet gheauthorifeert,de
voorfz boete op de voorfz Dehnquanten mogen
vervolgen ende executeren , ende het deel vande
voorfchreven Officier appliceren tot profijte van-
der Stade.
XXV.
Item, dat eenyegelijek Stierman gehouden fal
zijn de voorfchreven Articulen in drucke ofte ghe-
fchrifte te hebben in fijn Schip, op dat de felve te
badt geobferveert ende onderhouden mogen wor-
den : ende voorts dat elck Stierman ofte Meefte-
ren van den Schepen, hebbende defe onfe jegen-
vvoordige Ordonnantie (iöo voorfchreven is) oock
gehouden fal wefen voor 't vertrecken van fijndcr
refidentie,den felven te lefen, voor houden, ende
te kennen te gheven fijne Gefellen, op dat fy daer
van geene ignorantie pretenderen en mogen, en-
de alfoo hen-luyden te badt wachten die te over-
treden .
Ende ten eynde dat niemant van defe onfen je-
genwoordige Ordonnantie ende Statuyt oock en
ioude mogen pretenderen eenige ignorantie, Ont-
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet,op 't fehefubjeU. In date den negenthienden Jpril vijftbien*
hondstt Jeven-m.tnegentijih.
ifilU^S *" Ridderfchap, Edelen ende Steden van
SIBJ Hollandt ende VVeil-Vrieflandt, Repre-
tiSszS fentcrende den Staten van den felven
Lande, Allen den geenen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. Alfoo de Steden vanden
voorfchreven Landen hen gheneerende mette Vif-
fcherye ende Harinck-vaert, ons verthoont heb-
ben, dat tot vorderinge ende goet bclcyt der voor-
fchreven Neeringe nootclijck dient gherenovcert
feecker Placaet, 't wclck hier te voorens den vier-
den Augufti inden Jare 1564. by den Coninck van
Spangicn tot dienile der felvcr Neeringe was uyt-
gegèven ende ghedaen publiceren: Ende Wy den
inhoudt vanden voorfchreven Placate rijpelijck
overwogen, ende daer üytveritaen hebben, dat de
Poincten daer inne vervatet, zijn redelijck ende
tot goede Policie ende ordre vande voorfchréve
Neeringe ilreckende. S O O I S Τ , dat
Wy , genegen zijnde tot vorderinge vande voor-
fchréve Hooft-neetinge vande Landen, by forme
van confirmatie ende renovatie, geordonneert en-
de geftatucert hebben, ordonneren ende ftatueren
by defen , de Porncten hier nae volgende .
I.
Inden cerflen, dat, &c.
Alfoo alle d'Artkülen met die van 't voorgaende Pla-
caet vanden Koninck accorderen
, hebben orinóodigh ge-
acht d'felve te herdrucken. De goet willige Lef er gelieve
de felve alhier voor geinfereert te houden,
Ende ten eynde niemant van defe onfe Ordon-
nantie ignorantie en pretendcre, Bevelen ende au-
thoriferen Wy den eerften Deurwaerder vanden
Hove hier op verfocht, d'felve alommc te publice-
ren daer 't van noode wefen fal, ende Jaerliex d'fel-
ve publicatie ten verfoeckc van die vande Viflêhc-
rye te renoveren. Ende lallen voorts allen Officie-
ren,Rechteren ende Wethouders dien dit acngaen
fal, dat fy totonderhoudenifle van dien goede toe-
ficht nemen, ende tegens den overtreders proce-
deren , ende doen procederen by executie vande
penen boven gementionneert. Gegeven inden
Hage onder onfen Zegele hier op gedruckt in for-
me van Placate den 19 Aprilis 1597.
1, Pla-
Χ χ
-ocr page 392-
Placaten.* 2.Boeck. 5«Tit. ï.Deel.
693
6$i
Placaten vande Staten van HoUandt, op 't fehe fubjeÜ · In date den
twimighflen Maert 1611. twaelfdm Mey i6iq. mdeWtelfdenMey \ 6 æ ñ.
voor dat lijn Ancker vande gront is, op peyne als
vooren: Ende fullen dandere Schepen daer ontrent leg-
gende, gehouden zijn vanghelijcke hare Anckers te lich-
ten , 't zy offy Neeringe doen willen ofte niet, endefoofy
geen Neeringe willen doen, fullen ghehouden zijn onder
•zeylte gaen, ende te blyvenjonder te anckeren, ofteflaec-
kel-Vyer op te fetten, op peyne ende reparatie vande fchade
als boven.
V.
Niemant, &c. Accordeert met het vijfde Artijckel
van 't bovenflaende Placaet.
VI.
Niemandt enfalby den anderen foo nae mogen fetten
ofte ancker en Jat den geene die eerfl ter felverplaetfe ge-
legen heeft, daer door eenighfints verhindert foude mogen
worden, om ftjn Wandt bequamelick te fchieten, op peyne
van hondert ende vijftigh gulden, te appliceren d'eene
helft ten behoeve van de befchadighden
, ende de weder-
helft ah hier nae vande boeten in 'tgeneraelgefeyt wort.
L>at niemandt van ghelijcken hem vervorderen
en lal met fijn Vifch ofte Haringh-Schip, ofte met Boo-
ten, ofte andere kleyne Schuy tkens aen een anders
W ant te komen, ofte yemandts Want onklaer te
maecken, ofte op de reep te werpen, of eenich an-
deren belet te doen, op arbitrale corredie, ende een
boete als vooren
, alles boven de reparatie vande fchade
aen den befchadighden gedaen.
VIII.
Dat niemandt onder de ÷ el'van onweder ofte om an-
dere redenen, fijn iVandt ingehaelt hebbende, fal mogen
anckeren, ofteflaeckel-Vyer opfleecken,foo lange hy eenige
andere Vyeren in Zee fal f en
, op gelijcke peyne ende re->
parade vanfehaden, als in 't derde ende vierde Articule
geflelt zijn.
IX.
Ende of't ghebeurde dat alle 't gunt voorfz is,
niet jegenitaende, yemant by noode eens anders
Vleten ofte Netten moelle kerven (wclcke noot hy
tfyner eerfie aenkomflefal moeten bewijfen met alle fijn
Bootfgefellen) foo
fal die felve Kerver gehouden zijn
de felve Vleten te heelen met goede vaile touwen,
foo verre het eenichfins doenlijck is, ende lbo verre
niet, lal de voorfz Kerver oock on verfocht zijnde,
gehouden zijn de voorfz ghekerfde Vleten te hel-
pen foecken den toekomenden dach lange, op pe-
ne vande fchade die daer deur gheleden fu zijn te
recompenferen ende te beteren, ende boven dien
te verbeuren die boete van t'felhch Carolus guldë.
X.
Dat niemandt ghekorven zijnde, fal mogen anckeren.,
maer fal ghehouden zijn f zeyl te gaen, ende foo lange o?i-
der zeyl te blyven als hy noch eenige Vyeren in Zee fal
fien, óp peyne van te moeten vergoeden alle de fchaden,
die ycmandt van de Neeringe daer deur foude mogen
lyden,
XI.
Ende alfoo men tot noch toe niet en heeft kunnen ach-
terhalen die geene, die buyten noot een anderghekorven\
ofte befchadight heeft, ende datfulcks nochtans tot wel-
flant vande Í etringe gedaen dient, foo flatueren ende or-
donneren
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
HolJandt ende Welt-Vrieflant, Reprefen-
_ terende de Staten vandefelve Landen,
Allen den geenen die defe fullen fien ofte hooren
lefen, Saluyt. Alfoo de Steden van de voorfz Lan-
den hen geneerende mette groote ViiTcherye ende
Harinck-vaert, totvorderinge ende goet beleydt
der voorfz Neeringe, gerefumecrt hebbende feec-
ker PJacaten, 't welck hier te voorens in den Ja-
ren i<54<). mette Zee-fteden van Vlaenderen, Hol-
landt ende Zeelandt gheconcipieert, den vierden
Augulto 1 f64, gerenovecrt, ende den negentien-
den Aprilis inden Jare duyfcnt vijf hondert fcven-
en-tnegentich, tot dienlte der fclver Necringe,we-
der was uytgegeven ende gepubliceert, noodich
ghevonden liadden 't felve in eenige Poinften te
corrigeren ende amplieren , ende dat fy daer op
verfocht hadden onfe approbatie ende confirma-
tie
vorderinge vande voorfz Hooft-neeringe vanden
Landen, Dy forme van confirmatie .renovatie ende
ampliatie,
geordonneert ende geilatueert hebben,
ordonneren ende itatueren by defen, de Poin&en
hier na volgende.
I.
Inden eerftcn, dat die geene die hen in Zee tot-
te ViiTcherye ofte Harinck-vaert begeven, fchul-
dich fullen zijnhaer Roeren te houden klaer, in
fulcker fchijne dat de vootfz Roeren de Netten in-
der Zee drijvende niet en vangen, ende fchade of-
te belet doen, op de peyne van twaelf Carolus gul-
den, ende de fchade die fy daer door gedaen fullen
hebben, den befchadichden te beteren,
II.
Als 't redelijck Weer is om Neeringe te doen,
fullen de Stier-luyden ghehouden wefen haer ach-
ter-Focken ofte Befanen te hijilen, daer mede fy
den anderen Stier-luyden een teyeken fullen ghe-
ven, om Neeringe te mogen plegen, op peyne als
boven.
III.
Als de Sonne tot Gode gaet,ende bequame ge-
tijde aenftaet, fullen de Stier-luyden ghehouden
wefen haer Anckers te lichten , fy doen Neeringe
ofte geene, om den anderen gene fchade te doen,
ofte uy t de Neeringe te houden , maer die gheen
Neeringe doen en mach, ofte doen wil, die ïal ge-
houden wefen onder zeyl ie gaen ende teblyven,
op de boete van honden gu/den,ende verbodt van fijne
Í eer ing? voor den tijdt van vier Jaren
, ende dat hy bo-
ven dien vergoeden /al alle defchaden,die hy eenige an-
deren vande Neeringen met kerven (oude mogen doen.
UU.
Oft yemant dochte Zee-Weer te wefen, die
fal gehouden zijn een Vycr achter op te ileecken,
al eer hy iy'ne.n' Ancker gaet winden, ende als lij-
nen Ancker opis ende fchieten wil, fal hy noch een
ander Vyer (maeckendc t'famen twee Vyeren)
d'ecn voor en d 'ander achter oplteecken, ende fal
ghehouden wefen geen twee Vyeren op te fetten,
-ocr page 393-
-
Concernerende den Harinck-vaerts&c.
ó?4
Ó95
ibo verre fijn goedingen itrecken mogen, Efide fal
de voorfz befchadichde het furplus, ofte reite van-
de fchade by hem gheleden, verhalen mogen aen
den Reeders vande Schepen ende ingeladen voederen
toe,
ende fal den Stierman vande voorfz Schepen ,
boven dien noch verbeuren de boete van t'feftich
Carolus guldenen , ende boven dien gepunieertre
worden, tot difcretie vander Wet ten exemple van
andere.
                                               *
XXI.
Wie den anderen buyten de pointlen hier vooren
verhaelt,
onwetens ende onwillens befchadicht,
ofte d'een Stierman den anderen door quaet IVeder,of an-
der f nts onwetens fijn Schepe qua me te overzeylen,
die
fal dat beteren nae difcretic vanden Rechter va ndé
Plaetfe daer fy af-varen, de welck men binnen een
Maent (naer datpanhyen behoorlicke atlie in rechte ful-
len hebben geinfiitueert) defaeckefullen decideren,
ten
ware dat fy met clckanderen in 't vricridclijck ac-
cordeerden : Ende in gevalleycmant hem met het vo)h
nijfe mocht e befwaert vinden, die fal de faecke mogen le-
trecken voor 't Collegie vande groote Viffchcryc ende Ha-
ringh-vaert defer Landen, de welcke ter eer fier aen f aen-
de vergaderinge d'voorfz faecke by arrcfi fullen afdoen
Ende byfoo verre extraordinarc comparitie verfocht wor-
de, datfulcks by 't voorfz Collegie fal werden gheconfen-
teert, mits dat den geenen die joude mogen komen tefuc-
cumberen,fal betalen de kof en die alsdan f ouden vallen,
welcke f ent e ç tien ofte arbitragie by 't voorfz Collegie van
de Vijfchery'egegeven,
nac benoorlijcke kenniife van
faecken foo wel beroerende dit tegenwoordige, als
oock alle andere voorgaende Poin&en ,ial forteren
kracht van ghewijfde dinck, fonder daer af cenigc
provocatie ofte verder betreck te mogen dben,niec
meer by Appel dan Reformatie, ofte andere mid-
delen, gemerekt dat fy-luydenhen genecren moe-
ten ter Zee omme heur-luyder fuftentatic , ende
heurluyden niet mogelick en is ProceiTen re fuili-
neren ofte vervolgen, by welcke d'voorfz Necringe
verachtert, ghelatcn, endeghepoilponccrt foudea
mogen werden , tot achterdeel vande ghemeenc
welvaert.
XXII.
Soo verre eenich Bootfgefel, &c. Accordeert met
het
÷ 3 Artijckcl van 't bovenfaende placaet, behalvcn
dat inde Ie f e Placaten het eerfie derden-deel der boeten
den Vijfchery en
, in plaetfe vanden Fifque toeghevoecht
werdt.
XXIII.
Den Officier en fal niet mogen, &c. Accordeert
met het
24 Artijckelvan 't opgemelte Placaet.
XXIIII.
De Capiteyncn vanden Schepen van Oorloge, dicnen-
dede Vijjcherye, worden by dejen gheauthorifeert
, dat fy
alle de contraventien die by ycmant jegens defen Placate
in Zee gedaen fullen worden, datehek ende met authori-
teyt fullen mogen doen rechten,ende den Contraventeurs
over hare contraventien bekeurt hebbende, fullen fy ge-
nieten d'eene helft va?idepeynen hier vooren geflelt, te
weten heiderde-part voor den Aenbr enger gedefineert,
ende d'eene helft van 't derde-part dat voor de Vijfchery e
wort gereferveert.
XXV.
Een ycghelijck Stierman fal ghehouden zijn de
voorfchrevc Articulcn in druck ofte ghefchrifte te
hebben in fijn Schip, op dat de felve te beter gcob-
×÷ ÷                    fervcert
don neren IVy, dat f00 wat Bootfman met waerheyt fijnert
Stierman vande overtredinge -van het derde , vierde,
acht f e ende t kiende Articukn van defe Ordonnantie [al
kunnen befchülSgen, dat de felve van wegen de Vijfche-
ry e vereert falworden met een premie van twintich pon-
den Vlaems,diehemgheghevenfullen worden by de Pen-
ningh-meeflers van dier Plaetfè, daer hy 't felve den Pe?i-
mneh-meefier ofte den Officier aldaerfal aendienen.
XII.
Niemant en fal, &c. Accordeert met het 13 Ar-
tijckelvan 't bovenfaende Placaet.
XIII.
Ofyemant,8rc. Accordeert met het 14 Artijchl
van 't bovenfaende Placaet.
XIIII.
Een yeghclick Stierman fal gehouden wefcn op
fijn groote Breels, daer fij ç Want mede bewaert fal
.zijn, te (lellen fijne naemop de felve Breels, ende
die name vander Vlecke daer hy uyt-ghcrectwort,
mitfgaders optekleyne Breels fijn cygcn merck, ten
eynde dat die een Buyre des anders Want ofte
VJetc kennen mach, op pene van twintigh Carolus
f uiden, fal daer-en-boven die voorfz Stierman ge-
ouden zijn op d'achter-Mail van 't Schip 't welck
hy ilicren fal, te itellen ende continuelijck houden
itaende een Vaentken van der groote ten minflen
van drie vierendeel
van een elle in 't vierkant, in
welck Vaentken ftaen fal de Wapenen vander
Plccke, daer van hy uytgevarcn fal zijn, met die
coleure van dien, op pene als vooren.
XV.
Ende foo wat S tierman fij ç, &c. Accordeert met
het 16 Artijckel van't bovenfaende Placaet, behalvcn
dat in plaets van fes
, vijftien iluy vers voor arbeydt en
herch-loon alhier wert toegeleyt.
XVI.
Indien de reftitutic, &c. Accordeert met het 17
Artijckelvan 't bovenfaende Plafaet.
XVII.'
Die haer-luydcr Buyren ofte Landts - luyden
Want gevifcht, ende in Zee niet ghereilituoert en
hebben, fullen fchuldich zijn binnen den derden
dach na haer arrivement, foo verre fy het felve in
handen vanden Proprictaris niet ghereilitueert en
hebben, te gaen totten Secretaris vande Stede ofte
Plaetfe, ende aldaer overgeven, wiens, ende hoe
vele Netten ende Reeps fy ghevonden fullen heb-
ben , ende die mereken van dien, ten eyndc dat
daer af reftitutie ghedaen worde den Proprictaris
van dien, op peyne van corporelick of criminelick
ghecorrigeert te worden ter diferctie vanden
Rechter.
XVIII.
Die fijn Buyrmans, &c. Accordeert met het 19
Artijckcl'van 't bovenfaende Placaet, behalven dat de
eerfle woorden:
Item, fal de voorfz ViiTchcre alhier
uytgelaten zijn.
XIX.
Ende omme voorts, &c. Accordeert met het io
Artijckelvan 't bovenfaende placaet.
XX.
Soo wanneer yemandt bevonden wort, wetens
ende willens ofte regens de ordre hier vooren ver-
haelt, fijn mede-Viitcher fchade ghedaen te heb-
ben, fal fchuldich zijn de felve fchade te beteren,
ende den befchadichde daer van te contenteren,
-ocr page 394-
-
Placaten. 2.Boeck. 5. Tic. 2. Deel.               697
ren daer 't van noode wefen lal, ende Jaerlijcks de
felve publicatie (ten verfoecke van die vande groote
Viflcherye) te renoveren. Ende lallen voorts allen,
Officieren, Rechteren ende Wethouders , dien dit
aengaen lal, dat fy tot onderhoudenis van dien
goede toeficht nemen,ende tegens den overtreders
procederen,cnde doen procederen by executie van
de peynen boven gementioneert.
696
ferveert ende onderhoufal elck Stierman, oft(hebbende defe onfejfoo voorfz is) oock ghetrecken van fijnder refvoorhouden ende te kelen , op dat iy daer vanren en mogen, ende al
ten die cc overtreden, op peyne van twintigh gulden
by den Stierman uyt fijn eygen beurs te verbeuren.
Ende ten eynde niemant van defe onfe Ordon-
nantie ignorantie en pretendere, Bevelen ende
authoriferen vvy den eerften Dcurvvaerder vanden
Hove hicropverfochtjdefelYealomme te publice-
Gegeven inden Hage in forme van Placate ·, on-
der onfen grooten Zegel hier acn gehangen opten
twaelfden Mayus in 't Jacr ons Heerenduyfentfes
hondert negen en twintich. Onder ftont, Ter Or-
donnantie vande Staten van Hollandtende Welt-
Vricflandt. A. Duyck.
Alle de woorden in 't Curfijfghedruckt zijn Anno 1611, by Amplietie by-ghehmen behahen Art. %i. alwaer
alleenlkk de woorden:
buyten de poinclen hier vooren verhaelt, by Ampliatie ingevoeght zijn. De refierende.
tv oor den in 't Curfi)f,zijn Anno
1620 eerfi by gekomen.
HET TWEEDE DEEL.
\. PJacaet ende Ordonnantie, beroerende de TSootfgefellen die haer
metten Simluydm rverhtiyren, ende boefy betaeltfullen yporden. ï)en <p Martij é j 8 o.
Ç I L 1 Ñ S by der gratiën
Godts, Koninckvan Caftilicn,
van Leon, van Arragon, van Na-
varre, van Napels, van Sicilien,
van Majorque, van Sardeyne,
vanden Eylanden van Indien,
ende vaitcn Lande der Zee
Oceane, Eertz-Hertogc van Ooftenrijck, Hertoge
van Bourgoingien, van Lothrijck, vanBrabandt,
van Limburgh, van Luxenburgh, van Gelre, ende
van Milanen: Grave van Habfburgh , van Vlaen-
deren , van Arthoys, van Bourgoingien, Palts-
Grave, ende van Henegouwe, van Hol landt, van
Zeelandt, van Namen, ende van Zutphcn, Prince
van Swave , Marck-Grave des Heylighs Rijcks,
Hccrc van Vricflandt, van Salins, van Mechelen,
vande Stadt, Steden ende Landen van Utrecht,
Over-Yflcl ende doeningen, Dominateur in Afie
ende Afrijckc, den eerilen onfen Deurwaerder van
onfen Hove van Hollandt hier op veriöcht, Sa-
luyt. Alfoo Wy tot dienfte ende vorderinge van-
de Harinck-vaert ende ViiTcheryc binnen onfen
Landen van Hollant ende Zeclant, op 'c veriöeek
ende aengeven der Gedeputeerden vande Steden,
hen geneerende mettc voorfz Harinck-vaert ende
ViiTcheryc, hooch-noodich bevonden hebben dtffer
in te doen voorfien, dat alle abuyfen ende onnutte
koften daer inne verhoet mogen werden , ende
over fulcks wederommc te doen vernieuwen ende
publiceren de Poinclcn ende Articulen die certijts
by de felve vande Viilcherye daer op gcconcipicert
ende alomme binnen den voorfchreven Steden
verkonjjicht zij ç gheweeft. S O O I S Ô , dat
Wy hier op gehadt hebbende het advijs van onfen
lieven ende beminden Neve, Ridder van onfen
Ordcne van den gulden Vliefc, den Prince van
Orangien, Grave van Naflau ,&c. voor ons Stadt-
houder, ende Capiteyn Gcnemel over Hollandt,
Zeelandt, Vricflandt ende Utrecht, ende onfen
Admirael vander Zee, mitfgaders van die van on-
fen Rade Provineiael van Hollandt, Zeelandt en
Vricflandt voornoemt, geordonneert, gheftatueert
ende bevolen hebben, ordonneren, ftatucren ende
bevelen by defen, Dat alle Perfoonen hen van nu
voortaen verhuyrende metten Stier-luyden ter
Harinck-vaert, verbonden fullen zijn haer-luyder
werek ende dicnil te volbrengen, ais de Stierman
't felve hem bevelen lal, fonderdaer uyt tegaen
buyten cxprciTc wille ende confent vanden fefven
Stierman. Ende foo verre by yemandenbevon-
den werdccontrarie ghedaen te zijn, dat den Stier-
man daer vooren fal den weder-hoorige mogen
korten voor elcke fchoft drie iluyvers, ende voor
eencn halven dach fes ftuyvcrs, ende voor cenen
heelen dach twaelf ftuyvcrs : Ende fal den Stier-
man die in ghebreceke is gheweeft, de voorfchrevc
penningen korten aen 't eerfte vierendeel vande
huyre die hemkomenfal,naedatby uytiljn werek
gebleven is, ende foo verre de faceke in Recht qua-
me , fullen midts dien de Boorfgefellcn vallen in
de boete van een Carolus gulden tot onfen ofte
onfen Officiers prohjre. Inlgclijcks dat foo wie
hem metten Stierman tot eenich werek verhuy-
rende is, het zy tot leggen, kaecken, Kuypen, Tim-
meren, Boflchieten, ofte andere Scheeps wereken,
ende 't felve niet endede ofte doen en konde;
ofte oock indien yemandt inder Zee wefende,
hem fclven met grooten dranck belaftcnde , dat
den Stierman uyt de Zee komende, den felven
oorlof fal mogen gheven, ende volftaen, midts
hem betalende den feiten penninek van fijn bc-
dinghdc huyre die hy bedongen fal hebben. Dat
een Stierman gherect leggende om ter Zee te zey-
len, fullen de Bootfgefellen gehouden zijn ten tijde
ende uyre hem by den Stierman gheftelt t'Schepc
te komen, ende foo wie niet t'Schepe en qiiame,
eqde
-ocr page 395-
Harinck - vaerr»&cc.               69 9
varen, die niet vechten en willen als 't van nöode
wefen fal, willen Wy dat de felve totdifcretie van
den Luyden van onfen Raede in Hollandt voor-
fchreve , gheftraft fullen worden als Verraders^
Dat de Sticr-luyden haeren Scheeps-kinderen en-
de Huyrlingen loven fullen alleen met geit, iörï-
dertelooneneenigen Haringh, Vifcn* Makreel,
ofte eenige andere Waren ofte Kooprtianfcbap-
pen , hoe die ghenacmt mogen wcfën,. Dan de
Stierman , Timmerman , Boiichieter, Kuypcr,
Klimmer ende Koek, fullen elckVrfogen bedin-
gen een Tonne Haringhs, fonder mléP; fulcks die
uytten rüym ryfen fal, op den klop. Ende de an-
dere Huyrlingen fullen mogen bedingen een Kirf-
netgen , ofte ten hooghftcn een half Vat Haringhs,
fonder meer. Wclckcn Haringh al te famen toe
ghcflagen fal worden binnen daeghs Sonne-fchijn,
ende en fal oock niet uyt-ghefchoten, noch weder
op-gheflagen worden om te packen, welckc Ton-
nen , half-Vaten ende Kinnekens ghemaeckt ful-
len worden op hare behoorlijcke mate, ende ghc-
brandt met der Stede brant, de twee halve Va-
ten op een Smal-tonne, ende de vier Kinnekens
op een Ton, ende niet grooter, opte verbeurte
vanden felyen Haringh, ende fes Carolus guldens
totonfen ofte onfen Officiers profijt, ende corre-
ctie van Schepenen , te weten, foo wel by den
Stierman, als die Vennot, ende dat uyt haer cy-
gen goederen. Dat geen Stier-luyden , Scheeps-
kinderen , Boots - ghefellen ofte andere binnen
Scheeps-boort in Zee eenigen Haringh fullen mo-
gen uyt-fchieten , het zy voor Schecps-Haringh,
des Kindcr-vocringe als anders , in wat maniere
't felve foude mogen ghefchicden, omme den fel-
ven te leggen in ^ielijcke Tonnen , halve Vaten
ofteKinnctgens, dan alleen den yelcn, Κ uyt-fiec-
ken, Nacht-fchamcl, klaer ende fuyvcr de een uyt
den anderen te mogen fchieten, op de verbeurte
vanden Haringh, ende fes Carolus gulden tot on-
fen ofte onfen Officiers profijt uyt haeren eygen
(roede te verbeuren, foo wel by den Stierman als
cfcn Vcnnot. Item, alle de Bootcr-half-Vaten
endeKinnctgcns,de welcke binnen Scheeps-boort
uyt ghegheten worden, fonder meer, fullen gclcyt
worden met Vifch ofte Haringh, tot profijt van-
den Schepe. Gebiedt ende beveelt voorts van
onfen 't wegen, alle onfe Ondcrfatcn ende ycghe-
lijck van dien, dat fy 't inhouden van dcfen volko-
men ende onderhouden, op peync hier vooren ge-
fieldt. Ontbieden daer omme ende bcveelcn al-
len onfen Officieren, Juilicieren, Dienaren ende
Onderfaten van onfen voorfchreven Lande, dat fy
dit doende crnftelijck verftacn ende obedicren,
op alle 't gunt fy onfe Majcftcyts thoorn duchten-
de zijn, ende daer tegens verbeuren mogen. Ge-
geven inden Hagc onder 't Zegel van Juflitie , in
forme van Placate hier op ghedruckt den negen-
den Martij Anno vijfrhicn hondert ende tachtich,
van onfen Rijckcn, te weten van Spangien , Si-
cilien, &c. 't vijf-ende twintichfte, ende van Na-
pels , 't icven-en-twintichilc. Onder itondt ghe-
fchreven, By den Koninck. Ter Relatie van fijn
Majeiteyts Stadthouder ende Raden over Hollanr,
Zeelandt ende Vricilandt. Ende was onderteyc-
kent, B, Ernfi.
Χ χ 3                   x. Placa-
ó<?8                 Concernercnde dei
code den Stierman t'zcyl ginck, die fal verbeuren
een boete van drie ponden, jegens ons ofte onfen
Officieren, ende daer-en-boven ghccorrigeert wor-
den tot arbitragte van Schepenen . Dat alle
Scheeps-kinderen , Bootfgefellcn ende Huyrlin-
gen uyt de Zee komende, mitsontfangende t'elc-
ken reyiè den vierden penninck van heur^luyder
beloofde penningen te vreden fullen zijn , ende
fonder murmuratie weder ter Zee te varen , op de
verbeurte van 't geit, dat hem van de Stierman
foude mogen komen, tot profijte vanden Schepe,
ende fes Carolus guldens, tot onfen ofte onfen Of-
ficiers profijte, ende arbitrale correctie van Schepe-
nen als vooren. Ende indien yemandt fijn Stier-
man ofte fijn Recders dacromme dreyghde, fal
verbeuren dubbelde breucken, tot onfen ofte on-
fen Officiers profijte; ende ilocgh hy den Stier-
man , ofte eenen Reedcr, lal tot arbitragie van
Schepenen ghecorrigeert worden, ten ware by ons
ofte onfen Rade in Hollandt anders worde gheor-
donneert. Indien den Stierman door cenigh ghe-
breck van quade Fortuync, Oorloge, leckagie van
Schepen, ofte eenich ander verlies van Wandt,
inne quame, foude niet te min gehouden zijn te
betalen de Gcfellen nacr beloop des tijdts, tot
Sainct Andricsdach toe , macr indien den Stier-
man fonder ghebreck af-fnijdt voor den voorfehre-
ven tijdt, foo foude de Stierman ghehouden zijn
den Gcfellen te betalen hcure ghehcele huyre:
Maer indien eenich Stierman fijn Schip ende
Goet verlieit by quade fortuyne van Zee ofte San-
de , fal ghehouden zijn de Huyrlingen te looncn
naer advenant vanden tijdt dat fy met hem geva-
ren fullen hebben, te weten, dat men alle die
Wceckcn vanden Teelt fal rceckenen, te weten,
voor BamiiTe, Weeckenvoor Weccken , ende
nae BamiiTe tot Sainct Andrics dach toe, die acht
Weeckcn voor twaelf Weccken. Dat nicmandt
eenigen Harinck, 't zy verfchen ofte anderen uyt-
tcn Schepen dragen en fal mogen, op de ver-
beurte van een Carolus gulden , tot onfen ofte
onfen Officiers profijte, ende den Harinck den
Stierman te reftitueren op arbitrale correctie van
Schepenen. Dat nicmandt eenich Bier buyten
uytten Schepen feynden noch dragen en fal; ofte
yemandt Poorter ofte ghecn Poorter wefende van
buyten binnen den Schepe te roepen,op de voor-
fchreven boete van een Carolus gulden, ende arbi-
trale correctie als vooren. Dat wat Bootfgefellen
ofte Vennot vanden Stierman geldt ofte Harinck
ontfangen hebbende, daer mede ontloopen, fal ge-
houden wefen de Stierman den ontfangen pen-
ningen ende Harinck te reftitueren, ende fal daer-
en-boven verbeuren een boete van twintich Caro-
lus guldens, een derden-deel tot onfen ofte onfen
Officiers profijte, het ander derden-deel tot der
Stede behoef, ende 't derde derdendeel tot Schccps
behoef, ende noch arbitrale correctie van Schepe-
nen. Item, dat wie in Schecps-werck , ofte by
Oorloge binnen den Schepe ghequctit ofte ghe-
fchootcn worde, die fal ghemeeftert worden op
Scheeps koilen, ende indien hy ecnige leemte
behoudt, daer en fal het Schip nochte Reeders
niet in ghehouden wefen ,*maer hy fal ontfangen
fijn volle huyre. Dat de gecne die hem verhuy-
ren in tyde van Oorloge omme ten Haringh te
-ocr page 396-
700             Placateo-^ 2. Bóeck. 5.Tit. 2, Deel.              701
2. Placaten vanden feieen+en-tmntighflen April 1582. tmelfden dito
ï 5 8 8. tweeden dito \ 6op ende 'vijfibienden Vémarij ιόιρ,ορ 't felveftéjefó.
E Staren van de Landen van Hollandt
% ende Weit - Vrieilandt, Allen den
gecnen die dele jegenwoordige fullen
fien ofte hooren ende lefen fullen, Sa-
luy t. Alfoo midts de lanckheyt endeveranderin-
ge des tijdts, vele fauten ende mifbruyeken geko-
men zijn in 't huyren vande Bootlgefellen ten Ha-
ringh-vaert haer verhuyrende, Ende dacr inne met
alle bchoorlijcke middelen ende remedien dient
voorfien, ende de klachten vande Stierlieden ende
gemcene Reeders verhoct cnde geëviteert mogen
worden. S O O IS T, dat wy op 't verfoeck vande
Gedeputeerde vande Steden, hen mette felve Ha-
ringh-vaert ende Viilcherye genecrende, geordon-
neertende gheilatueert hebben, ordonneren ende
ilatueren by defen, de Poindcn ende Articulen
hier naer volgende.
Dat alle Pcrfoonen hen nu voortaen verhuyren-
de mette Stierluydcn ten Haringh-vaert, verbon-
den fullen zijn hacrlieder werck cnde dienitfulcks
te volbrengen , als de Stierman hen datbeveelen
ial, fonder daer uyt te gaen buyten expres conlcnt
oft wille vanden Sticrman,op peyne dat den Stier-
man den fel ven Gcfclle voor elck fchoft fal mogen
korten vijf ftuyvcrs, voor eencn halven dach, thien
ftuyvcrs, ende voor eenen gcheelen dach twintich
ftuyvcrs , ende dat aen 't ecrite vierendeel vande
huyre dat hem komen fal , nae dat hy uyt fijn
werck gebleven fal wefen: Encjc ibo verre de facc-
ke in Rechte komt, fal den Bootfgcfelle als dan
verbeure tcgens den Officier drie Carolus guldens.
II.
Ende foo wie hem meteen Stierman verhuyrt
toteenichwerck , het zy tot Leggen, Kaecken
Kuypcn,Timmcrcn,BoiTchieten of andere Scheeps
wereken, cnde 't felve nieten doet ofte doen en
kondc, ofte dat yemant in Zee wefende hem met
grootcn dranck belafte, fal den Stierman uyt Zee
komende den felven mogen oorlof gheven,midts
hem niet meer betalende dan den feiten Pcnningh
van fijn bedongen huyre,
III.
Item, dat de Bootfgefellen hen by een Stierman
hebbende verhuyrt, ende naederhandt weder by
een ander Stierman haer verhuyrende, daer over
verbeuren fal een boete van 3 thien gulden, ende
noch arbitrale correctie van Schepenen: Ende een
Stierman fulcks wetende, cndcfulcke Bootfgefel-
len huyrcndc, ial mede verbeuren gelijcke 4 thien
gulden;
Ende indien een Stierman daer van by een
Bode oft andere goede kcnniile ghewaerichouwt
ware , cnde noch dacr-en-boven metten felven
Bootfgcfelle ter Zee voere , ial hy verbeuren over
elcke Bootfgcfelle dacr van hy gewaerfchouwt ial
zijn, twintich gulden, te bekecren d'een helft tot
profïjte vanden Officier vandcr Plaetfe daer die
voorkcnniiTe afgenomen fal worden, ende d'ander
helft voorden Armen: Ende omme fulcks te voor-
komen, ial den Stierman gehouden zijn deBootf
ghcfellen eer hy die aen neemt, af te vragen, oft iy
met niemandt anders verhuyrt en zijn , aleer hy
met hun-luyden huyr maeckt. Endefullen oock
geen andere Stier] uyden, des wetende oft naeder-
hant gewaerfchouwt zijnde, ende fijn eeriten Stier-
man verlatende, mogen aen nemen ende in Zee
voeren, elck mede op ghelijcke peynen: Des fal
den eeriten Stierman, daer de huyre mede ghc*
maeckt is, vryen wille ende optie hebben , of hy
fulcken ontrouwen Bootfgcfelle in fijn Schip fal
willen voeren voor de eerfte bedongen huyre oft
niet, ende ibo verde de Stierman hem niet en be-
geert te hebben, fo fal hy ongehouden zijn den fel-
ven cenige huyre ofte loon te gevê,blyvende even
wel de Bootfghefelle die hem andermael verhuyrt
heeft, cnde den Stierman die hem andermael ofte
derdcmael huyrt, vervallen inde penen ende corre-
gibel als boven, ende dat uyt hare cygen goederen.
5 Ende de Bootfgl>efellen hen verhuyrt hellende omme
met eenige Stierhtyden ten Haringh te varen
, ende den
Stierman te leurefiellende,fullenghehouden zijn ter eer-
fier inflantie te Rechte te ftaen terplaetfe daerfy haer
verhuyrt hellen, om van daer te varen,fonder te moven
decimeren ofte renvoy verfoecken
, ter plaetfen daerfy
woonachtigh zijn
, ende dat tot dten eynde ghenoeghfal
zijn, dat aen haer-luyder Perfoon, waer die bevonden fal
worden
, ofte terplaetfe van haer-luyder laetfler woon-
plaetfe een wet e ofte dachvaerdinge werde ghedaen,met
inthimatie dat offy-luyden compareren ofte niet, dat den
Stierman ende d Officier vander Plaetfe daerfy hen le-
fieet hellengehadt van daen te varen, Rechtgedaenfal
worden ly Schepenen oft Recht eren dcrfelver Plaetfen
vande hefteedingc
, op 't inhouden van 't Articule van 't
felve Placaet. Ende in gevalle fyhiyden ly den Rechtere
aldaer ghecondemneert werden, 't zy comparerende in
Rechte, ofte gecontumaceert zynde,dat opfulck verkregen
Vonnijfe verkent fal worden rigor eufe Executorialen, om
ly den Deurwaerder gheexecuteert te worden , in alle
fchijn of 'tfelve ly den Hove van Hollantgewefen ware,
niettegenflaende eenige oppofitie ofte appellat ie, ende fon-
der prejuditie van dien.
IIII.
Dat een Stierman ghercet leggende omme ter
Zee te feylen, den Bootfgefellen gehouden fullen
zijn ten tijde ende uyre hen by den Stierman ghc-
ilelt,t'Schepe te komen: ende ίο wie niet t'Schepe
en komt,ende den Stierman t'feyl gingh, fal ver-
beuren een boete van fes ponden jegens den Offi-
cier, ende daer-en-boven ghecorrigeert worden tot
arbitragie van Schepenen.
V.
Dat alle Schceps-kindercn, Bootfgefellen ende
Huyrlingen uyter Zee komende, mits ontfangen-
de t'elcken reyfe den vierden penninck van hen-
luyder huyre, te vreden fullen zijn, ende fonder
murmuratie wederomme ter Zee fullen moeten
varen, op de verbeurte van 't geit dat hen vanden
Stierman iöude mogen komen, tot profijte van 't
Schip, ende noch ies Carolus guldens tot profijte
vanden Officier: 6 Eifde floech hy den Rccder oft
Stierman, ial tot arbitragie van Schepenen gecor-
rigcert worden.
Indien
-ocr page 397-
Concernerende den Harinck - vaere, &c.r            703
y 1                                  I de Schepen , énde noch arbitrale corredie vati
Schepenen,
702
Indien den Stierm
XI.
Item, wie in Scheeps-werck ofte by Oorloge
1 "5 ter occafie van <5feyz,binnen den Schepen gequetil
ofte ghefchoten worden, die fal het Meefter-gelt
fonder yet meer betaeldt worden uyt 't ehemeene
Schip,fonderin eenige mont-koften ghehouden te
zijn: Ende indien hy eenige leempte behout,daer
en fal 't Schip oft Reeders niet inne gehouden we-
fen, maer hy fal ontfangen fijn volle nuyre, 16 van
de rsyfe daer in het felfde gefchiet.
XII.
Dat den gecnen die hen verhuyren in tijdt vari
Oorloge omme ten Haringh te varen , ende niet
vechten en willen als 't van noode wefen fal,dat de
felve tot difcretie vanden 17 Rechter daer 't Schip uyt·
gevaren fal zijn,
geilraft fullen worden.
XIII. 18.
De Stierluyden fullen haer Bootfgefellen, Scheeps*
kinderen ende Huyrlingen die fy aengenomen mogen
hebhen, ofte aennemen fullen,
alleen loonen met gel-
de, fonderden fclven te loven eenigen Haringh,
Vifch, Maeckereel, Korf-Haringh, Bier, Broot, ofte
eenige andere Waren of Koopmanfchappen , hoe
die oock ghenaemt foude mogen wefen. Dan fullen
denfelven alleen mogen toeflaen opyeder Reys, die den
Stierman ter wille doen fal, een Kinnetgen Haringhs
,
fonder meer, die hen met kenniffe vanden Boeck-houder
ofte Hooft-Reeders fal werden ghelevert uyt de Scheeps-
Haringh,fonder dat de felve eenigen Haringh fullen mo-
gen uyt-fchieten, ofoock eenich Hout leveren
, 7 welck by
den Reeders fal werden verforght, opte verbeurte van 't
felve Hout. Ende fal de ] ongers volgen een Kinnetgen
Haringhs voor de gheheele Teelt, by den f elven t'ontfan*
gen opfoodanigen Reys ah fy des fullen begeer en
.* Maer
fullen de Bootfgefellen, ende andere Huyrlingen, 'tfelve
moeten ontfangen op yeder reyfe, opte verbeurte van d/en,
Ende den Stierman ofte Boeck-houder defen contrarie
doende , fullen uyt haer eygen goeden verbeuren vijftigh
Carolus guldens, vanyederBootfgefel, Huyrlingh oftej on-
ge, die Jy meerder Haringh, Vifch of andere Waren Juilen
hebben gelooft
t'appliceren deene helft den Officier die de
executie doen fal, ende de weder-helft ten behoeve van-
den Armen,ende den Aenbrenger half ende half
×ÉÉÐ.
19 rVelckp voorfz Kinnetgen Haringhs al t'f amen toe-
gheflagen fullen moeten werden binnen 's daeghs Sonnc-
fchijn, fonder dat men defelven weder fal mogen opflacn
omme tepacken ofte verhogen, opte verbeurte vanden
felven Haringh
, ende daer-en-boven een boete van fes
Carolus guldens, ten behoeve vanden Officier, ende cor-
reclie véfa Schcpenen,foo welby den Stierman als Vennot
uyt haer eytren voeden te verbeuren
.
XV.
Dat geen Stierluyden, Scheeps-kinderen,Boots-
gefellen ofte andere, binnen Scheeps-boort eenige
Haringh in Zee fullen mogen uyt-fchieten voor
Scheeps-Haringh, voeringe oft anders, in wat ma-
nieren 't felve foude mogen gefchieden, omme de
felve te leggen in gelijcke Tonnen, Halve-Vaten
ofte Kinnekens ,dan alleen den ydelen, Kuyt-ficc-
kcn,Nachtfchamel, klaer ende fuyver, d'een uyt
den anderen te fchieten , opte verbeurte vanden
Haringh, ende fes gulden uyt haer eygen goederen,
foo wel by den Stierman als by den Vennot. Maer
1
                                                   alle
quade fortuyne, Oorloge, leckagic van Schepen,
ofc eenich ander verlies van Wandt inne quame,
7 ende om Me ofte andere oorfaecken niet raëdtfaem en
docht e fijn Neeringe vorder te continueren, fal volflaen
,
triidts betalende de Ge feilen na beloop des tijdts tot S. Lu-
cie toe den derthienden December.
Welverftaende,
dat oft den Stierman oorbaer dachte langer in Zee
te blyven, omme Neeringe te doen, fullen de Ge-
fellen den Stierman moeten dienen ,foo lange het
hem goet dunckt, mits dat fy daer van betaelt ful-
len worden nae beloop des tijdts van haer huyr,
fulcks hier nae verhaelt wort in 't Sfevenfe Arti.
cule. Mficr indien den Stierman op 9 S. Lucien
dach van fijne Neeringe fcheyt, endcdeur quaet
Weer ende Wint lange onder wege blijft, en fal hy
in fulcken gevalle de Bootfgefellen niet meer be-
talen dan tot io<//e# dach toe, Ende fullen alle
de Bootfgefellen foo wanneer fyaen komen, ghe-
houden wefen te helpen af-fnijden, alles op peyne
vande onwillige Bootfgefellen hare geheelc huyre,
ende daer-en-boven arbitrale corredie van Sche-
penen .
11 VIL
Ende indien eenich Stierman fijn Schip ofte
goet verlieft by quade fortuyne van Zee ofte van
zande,falhy gehouden zijn de Huyrlingen te loo-
nen nae advenant vanden tijdt dat fy met hem ge-
varen fullen hebben, foo verre foo veel goeden ge-
berght worden, datter boven 'tberch-loon de huy-
ren nae beloop des tijdts van de felve goeden be-
taelt mach worden, te weten, dat men alle de
Weecken vanden Teelt falrecckenen 12 vanBa-
tniffe tot sinte Lucien dach toe,
die acht Weecken
voor twaelf. 13 Maerfoo verre 't Schip ende goet van-
den Vyandt ofte Zee-Roovers ghenomen ofte gherantfoe-
neert wordt, f al de huyre vande Bootfgefellen ofte Huyr-
lingen flaen tot difcretie ende moderat ie van Neutrale
Stierluyden
, oft uytterlijck vanden Rechter, daer alfulc-
ken Schip uytgevaren fal'wefen, nae ge legen theyt vande
faecke.
VIII.
Dat nicmant eenigen Haringh, 't zy verfche oft
anders, uyt den Schepe en fal mogen doen dragen,
opte verbeurte van twintich ftuyvers, tot profijte
vanden Officier, ende den Haringh den Stierman
te reftitueren,op arbitrale corredie van Schepenen,
ten ware 't felve gefchicde by confent ende kennif-
fc vanden Stierman.
IX.
Dat oock niemant eenich Bier buy ten den Sche-
pe feynden noch dragen en fal, noch oock niemant
van buy ten inde Schepen te roepen , opte voorfz
boete van twintich iluy vers,ende arbitrale corredie
als vooren. 14
X.
Item, Wat Bootfghefellen ofte Vennot van-
den Stierman gek oft Haringh ontfangen hebben,
ende daer mede ontloopen, fal ghehouden we-
fen den Stierman de ontfangen penningen ofte
Haringh tereftitueren, ende fal daer-en-boven
verbeuren een boete van twintich Carolus gul-
dens , een derden-deel tot profijte vanden Officier,
het ander derden-deel tot behoef vande Stede oft
Plactfe, ende het derde derden-deel tot behoef van
-ocr page 398-
704            Placaten-f. 2.Boeck. 5. Tin 2. Deel,             705
alle Boter-Half-vaten ende Kinnekens die binnen
Scheeps-boort opghegheten worden, fonder meer,
fullen geleyt worden met Vifch ofte Haringh, tot
profijte vanden Schepen.
XVI.
ioSOO IST,datWydefaeckevoorfzover-
ghemerckt, allen ende eenen yeghelicken vande
voorfz Poinden ende Articulen, als noodich zijn-
de tot vorderinge ende conièrvatie vande voor-
icbreve Haringh-vaertende Viflcherye,goet gevon-
den hebben ende gheapprobeert, ende over fulcks
by onfe opene Brieven van Placate fcherpelijck
belaft ende geordonneert, laften ende ordonneren
by defen , dat de felve alomme in fijne Poinclen
fal worden onderhouden ende gheobferveert,opte
peynen daer inne begrepen. Ende ten eynde daer
van niemant ignorantie en pretendere, Bevelen
ende authoriferen Wy den eerften Deurwaerder
van den Hove van Hollandt hier op verfocht, het
inhouden van defen te publiceren, ende Jaerlijcks
den eerften Martij te renoveren alomme binnen
den Steden ende Plaetfen van Hollandt zi ende
Weft-Vrieflandt daer 't felve fal noodich wefen.
Gedaen inden Hage, onder 't ghewoonlijcke Zegel
vande Staten van Hollandt hier op ghedruckt in
forme van Placate, by gemeene bewillinge vande
voorichreve Staten van Hollandt zz ende Weft-
Vrieflandt, den 15 Februarij anno é 6 é 9. Onder
ftont gefchreven, Ter Ordonnantie vanden Staten
van Hollandt 13 ende Weft-Vrieflandt. A. Duyck.
I. '/ Placaet vanden lare 1581 begint: WILHELM by der gratie Godcs Prince van Orangien, Grave
vanNaiTaUj&c. Als hebbende de Hoogc Overigheyt ende Regeeringe vanden Landen van Hol-
landt, Zeelandt ende Vrieflandt. Alfoo mits de lanckheyt ende veranderinge des tijts, vecle fauten
ende mif bruyeken gekomen zijn in 't huyren vande Bootfgefcllen, ten Harinck-vaert haer verhuy-
rende, daer inne met alle behoorlijcke middelen ende remedien voorfien, ende de klachten vande
Stierluyden ende gemeene Reeders verhoedt ende geeviteert mogen werden. S O O I S Ô, dat
de Ghedeputeerden vande Steden, hen mette M\e Haringh-vaert ende Viflcherye gheneerendc,
hooch-noodich ende goet-ghevonden hebben, al omme te doen vernieuwen ende publiceren de
Poindcn ende Articulen na volgende.
%. 't Placaet vande» lare 1588 feght.· De Staten vande Landen van Hollandt, Zeelandt ende Weft-
Vrieflandt.
3. £/>? 4. Be Placaten vande laren 158a en 1 fê%figgen >' thieii 's Heeren ponden.
«5. Dit is Anno 1588 by Ampliatieirfgëvoéght,
6.  't Placaet vanden lare 158 % feght: Ende indien yemandt fijn Stierman oft fijne Reeders daer omme
dreychdc, fal verbeuren dubbelde boete tot profijte vanden Officier, ende floech hy den Reeder,&c.
7.  Dit is Anno 15 8 8 fy gekomen, 't Placaet vanden lare é <$ 8 æ feght: fal niet te min gehouden zijn te beta-
len de Gefellen nae beloop des tijts tot S'· Andries dage toe. Welverftaende, &c.
8.  '/ Placaet vanden] are 158 æ feght: in 't achtfte Artijckel.
9.  't Selve Placaet feght inplaets van Sl' Lucien dach, Sl" Andries dach.
10.  't Selve Placaet feght.· tot S'· Andries dach toe.
11.  '/ Opgemelte Placaet flatueert voor 'tfevende Artijckel 't navolgende: Maer indien den Stuyrman ibnder
gebreck af-fnijt voor den voorfz tijdt, foo fal hy gehouden zijn den Gefellen te betalen haer gehcele
huyr. Ende vervolght voorts in 't achtfle Artijckel 't gunt hier in 'tfevendeflaet.
iz. 't Placaet vanden lare 15 8 % feght hier: dat men alle die Weecken vanden Teelt fal reeckenen voor
Bamifiê, Weecken voor Weecken, ende naer Bamiffe tot S. Andries dach toe ,· de acht Weecken
voor twaelf.
13.  Dit is Anno 1588 by gekomen.
14.  't Placaet vanden lare 158Z voeght hierby: Ten ware 't felve gedaen worde bykennifie vanden Stier-
man als vooren.
15. en 16. Is Anno 1605 by gekomen.
17.  '/ placaet vanden lare 1581 feght: tot difcretie vanden Rade in Hollant geftraft fullen worden.
18.  Alle de woorden en veranderinge in'ti^ Artijckel met Curfijfghedruckt, zijn eerfl Anno 1619 voor Ampliatie
inghevoeght. Alle de voorgaende Placaten feggen .· De Stierluyden fullen hare Scheeps-kinderen ende
Huyrlingen loonen alleen met gelde, ibnder te loonen eenige Haringh, Vifch, Makreel oft eenige
andere Waren ofte Koopmanfchappen, hoc die genaemtfoude mogen wefen, dan den Stierman,
Timmerman, Bofichieter,Kuyper, Klimmer ende Koek, fullen elck mogen bedingen eenTonnc
Haringh fonder meer, fulcks die uytelï ruym rijfen fal op den klop, ende die ander Huyrlingen ful-
len mogen bedingen een Kinneken, ofte ten hoochften een Half-vat Haringh, fonder meer, Welc-
ken Haringh al te famen toe-gheflagen lal werden binnen daeghs Sonne-fchijn, ende en fal oock
niet uytgefchooten noch weder opgeflagen worden omme te packen, welcke Tonnen, Half-vaten
ende Kinnekens,gemaeckt fullen werden op haer oude behoorlijcke mate,ende gebrant met der
Stede brant,die twee Half-vaten op een fmal-Tonne, ende de vier Kinnekens op een Tonne, ende
niet: grooter, opte verbeurte vanden felven Haringh, ende fes Carolus guldens tot profijte vanden
Officier, ende correctie van Schepenen,foo wel by den Stierman als Vennot, ende dat uyt haer
eygen goederen.
*9. 't Veerthiende Artijckel is mede Anno 1619 eerfl hgekomen.
zo. 't Placaet vanden j are 15 8 æ feght: Ende alfoo de Staten vanden voorfz Landen van Hollandt, van
wegen*iic vande Viflcherye voornoemt, aen ons verfocht hebben, datter opten dienfte vande Lan-
den by ons behoorlijcke Brieven van Placate verleent foude werden, omme 't inhouden van dien
te doen onderhouden als naer behooren, S O O IS Ô, dat Wy de faecken voorfz overgemerekt,
ende
-ocr page 399-
çïâ             Concernerende den Harinck - vaert, &cf             ç oy
endc hier op ghehadt 't advijs van onfen lieven ende getrouwen den Prefident ende Raden vand en
Hove Provinciael in Hollandt, 't inhouden vanden voorfchreven Keure ende Ordonnantie, als noo-
dich zijnde tot vordcringe ende confervatic vanden voorfchreven Haringh-vaert endc ViiTcherye,
goet gevonden hebben ende geapprobcert, ende over fulcks by onfen openen Brieven van Placaten
fcherpelijck bclait ende ghcordonncert, lailcn ende ordonneren by delen , dat de felve alomme in
alle fijne Poinclen fal werden onderhouden endc geobferveert, op peyne daer inne begrepen. Endc
ten dien eynde niemant daer van ignorantie en pretcndere,beveclcn ende authoriferen Wy den cer-
ilen Deurwaerder vanden Hovc van Hollandt hier op verfocht s 't inhouden van defen te publ icc*
ren ende Jaerlijcks te renoveren, alomme binnen den Steden ende Plaetfenvan Hollandt ende
Zeelandt, daer 't felfde fal noodich wefen. Gegeven inden Hage, onder 't Zegel van Juftitie hicr
op sedruckt in forme van Placate,den feven-en-twintichften Aprilis ,anno vijftnicn-hondert twee
ende-tachtich. Onder itont gefchreven, By fyne Princelijckc Excell. Relatie vanden Prefident en
de Raden over Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt. Onderteeckent, B. £/·«/?.
zi. zx. en æ3. 't Placaet vanden lare 15 8 8 voeghthier t'ekkens in: Zeelandt.
HET DERDE DEEL.
Placaten vande Staten GeneraeL
Placaten vanden vijfden Juni/ 16x8. ende thienden Mey 1625. Waer
nae d'lngefetenen defer Landen gdafl voert haer jegens de Vijfchers wan Schot landt te dragen.
beletten, de Contraventeurs te apprehenderen en
de te leveren in handen vanden Penninck-Mee
fiers vande Harinck-vaert ende groote ViiTcherye.
Ende indien fulcks niet en kan ghefchieden, ghc-
trouw rapport te doen van 't gunt dies aengaende
fal mogen zijn gcpaiTecrt aen de voorfz Penninck-
Meeftets ofte aende Magiftratcn haerder aenkom-
ilc: Gelijck Wy oock lailcn ende bevelen, dat de
Stuyrluyden komende uytde Zcc,alle'tgunthaer
dies aengaende bekent fal mogen zijn,oprcchtelick
endc gctrouwelick aende Magiftratcn haerder aen-
komfte te fullê openbaren.op dat de fchuldigc aifo
bekent, ende anderen ten exempel geftraft mogen
worden. Voorts op dat door dronckenfebap geen
mifvcrflant en ontilae tuffchen de Onderfaten van
fijne Majefteyt endede Ingcfetcnen van defe Lan-
den ,wcrt alle de ingcfetcnen derfclvcr Landen ver-
boden op de Kuilen van Schotlant, ofte de Eylan-
den daer onder behoorende, eenich Bier ofte Wijn
uyt te foetclen ofte te tappen, op peyne van Ban-
niffement endc confifcatie van hare goederen. En-
de op dat nicmandt hier van éenige onwetenhcy t
ofte ignorantie cnpretendere^Ontbicdcn endc ver-
foecken de Hcercn Staten, Stadthoudercn , Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
vande Provinticn refpccTive van Gcldcrlandt ende
Graeffchap Zutphcn , Hollandt endc Weit-Vrief-
landt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Ovcr-YficL
Stadt Grocningcn endc Ommelanden, ende allen
anderenJuflicicrenende Officieren, dat fy dcfe
onfe Ordonnantie vanflondcn aen alomme doen
verkondigen, uytroepen, publiceren ende affige-
ren in alle Plecken van onif Landen, daer men gc-
woonlick is dufdanige uytroepinge, publicatie en-
de afTixie te doen. Lailcn endc bevelen voorts die
Raden ter Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels,
midtfgaders den Admiralen, Vicc-Admiralen, Ca-
piteynen , Officieren ende Bevelhebberen , dcfe
onfc Ordonnantie te achtervolgen ende doen ach-
tervolgen , procederende ende doende procederen
tegens de Contraventeurs ende Overtreders van
Õ y                       dien,
IffÊ^iE Staten Generael der Vereenichde Ne-
1 Ç) letlanden > Allen den gecnen die dcfe te-
ÉìÅÑ/; genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
**™*2® Saluyt. D O E Í Ô E W E Ô E N. Dat
Wy verftaen hebben dat eenige Ingcictenen van
Schotlant haer hebben beklacght, dat de Harinck-
vangers ofte Viilchers van dcfe Landen , ofte die
tot haer Convoy zijngheordonneert, hen-luyden
met Wapenen ofte anderfints met geweit fouden
hinderlick vallen, ofte dreygementen aendoen,
oock henluyden befich zijnde in het exerceren
vanhaerViiTcherije , daer inne beletten ende be-
dwingen op andere plaetfcn haer te moeten tranf-
porteren : Ende hoe wel Wy nae groote forchvul-
dige informatie ende onderfoeckby ons doen doen,
in alle Steden ende Plactfen , haer met den Ha-
rinck-vanck ofte ViiTcherye gcnccrendc, niet fulex
en hebben ondervonden, om nochtans daer tegens
ten vollen te voorfien , ende met de Onderuiten
van fijne Majefteyt van Groot Britannien te on-
derhouden alle oprechte Vrientfchap, Naebuer-
fchap, en goede correfpondentic, verbieden midts
defen wel exprcffelick alle Stierluyden , Harinck-
vangers ende ViiTchers, Capiteynen, Boots-volck
ende andere ghedcilincert tot Convoy vande felve,
infgelijcks de Ventjagers ende andere Ingefctcnen
defer Landen, dat fy haer fullc hebben te wachten
vande Onderfaten van fijne Hooghft-ghemelte
Majefteyt eenich gewelt aen te doen, met Wape-
nen ofte anderfins ,de felve Onderfaten, waer dat
fy inde Zee hare Necringe ofteTIaringh-vangh fou-
den mogen exerceren, daer in geen hinder nochte
beletfcl te doen,maer de felve te laten in volkomen
vryheyt om de Zee te gebruyeken op alle Plaetfen
ende Quartieren, felfs oock voor ende tot op de
Kuiten van defe Landen , op peyne van als Zec-
Roovcrs endc Geweldigcrs aenden lyvc geftraft te
worden. Lallen voorts ende bevcelen alle Capi-
teynen vande Convoy-Schepen, midtfgaders alle
Stuyrluyden vande Harinck-buyiTcn ende andere
Schepen, alle gewelt ende overlaft metterdaet te
-ocr page 400-
Placaten^. 2.Boeck. 5.Tic· 3.Deel.
7θ8
709
na de gheboorte onfes lieven Heeren ende Salich-
makers Jefu Chrifti 1618. Was geparapheert, ι Al.
Coenders
,w' Onder flont, Ter Ordonnantie vande
Hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Geteec-
kent, C. Aerffen. Zijnde daer op gedruckt 't Contre-
zegel der felver Heeren Staten in rooden Waiïche.
dien, fonder gratie,ooch-Iuyckinge,faveur,diiIirnu-
latic ofte verdrach, want wy fulcks ten dienfle van-
den Lande hebben bevonden te behooren. Gege-
ven in 's Graven Hage, onder onfen Contre-zegel,
Paraphure en de Signature van onfen Griffier, op
den vijfden dach der Maent van Junij inden Jare
placaet vanden loMey 162,5 was geparapheert, R. van Burmannia,vc' Ende onderteyckent, I. van Goch,
Placaten vande Staten van Hollandt.
Placaten vandenfenenden Mey \ 618 endefe/len dito 1623 op 'tfehefubjeïï.
DE Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollantende Weil-Vrieflant, Reprcfcnte-
rende de Staten vanden felven Landen,
Doen konteenen yegelicken: Hoe dat wy vcrilaen
hebben, dat cenige Ingeiêtenen van Schorlant haer
hebben beklaegt, dat de Haringh-vangcrs ofte Vif-
fchers van dek Landen , ofte die tot haer Convoy
zijngcordonneert,henluyden met Wapenen ofte
anderfints metgewelt ι hinderlick vallen, en drey-
gementen aen doen, oock henluyden befich zijnde
in het exerceren van haer VifTcherye, daer inne be-
letten, haer Netten ende iVant door't vervokh vanden
Haring fchadeloos maecken,fulcx zy bedwongen werden,
op andere plaetien haer te moeren tranfporteren,
% daer uytgroote mifverflanden ontflaen,dtc in tyden en-
de wijlen tot merckclijckc ondienfie vande Viffch erye de-
fer Landenfouden uytvallen. Ende naer dien wy van
goeder hant. cndefeeckerlicken her echt zijn, 't felve fulcks
jvaerachtkh teivefen
., hellen uy dien ftkh endenoodkh
geacht, daer tegens tevoorfien, opdat met den
Onderfa-
ten van fijne Majcileyt van Groot Britaigne onder-
houden mach werden alle oprechte vrientfehap,
nabuerfchap ende goede correfpondentie. Verbie-
den midts defen wel cxprefTelick alle Stierluydcn,
Harinckvangers ende ViiTchers,Capiteynen,boots-
volck ende, andere gedeilineert tot Convoy vande
felvc,infgelijcx 3 tf/fcandcre Ingeiêtenen dcfer Lan-
den , dat fy haer iullen hebben te wachten vande
Onderfaten van fijne hoochfl-gemelte Majeileyt
ecnich gcwelt aen te doen, met Wapenen ofte an-
derfins , de fel ve Onderfaten waer dat fy inde Zee
hare Neeringe ofte Harinck-vanck ibuden mogen
exerceren, daer in gheen hinder nochte beletfel te
doen, ofte de felve in hare Netten ofte Want te lefchadi-
gen,tm.et
de felve te laten in volkomen vryheytom
de Zee te gebruyeken op alle plaetien ende quar-
tieren, felfs oock voor cü tot op de Kuilen van defe
Landen, op pene van als Zee-roovers ende Gewei-
digers aendeii lij vegeilraft te worden. Lailè voorts
cude bevelen alle Capitcynen vande Convoy-fche-
pen, midtfgaders alleStierluydcn vande Harinck-
buyfcn ende andere Schepen alle gcwelt ende over-
lail metter dact te belegen, de Contraventeurs te
apptehenderen en te leveren in handen vande Pen-
ninck-Meeflersvande Harinck-vaert ende groote
ViiTcherye. Ende indien fulex niet en kan gefchie-
den, getrouw rapport te doen van 't gunt cues aen-
gaende fal mogen 2ijn ghepaifeert aende voorfz
Pen ninck-Meeilers,ofte aende Magiftratcn haerder
aenkomfte. Gclijck wy oock lailen ende bevelen,
dat de Stierluydcn komende uyter Zee, alle't gunt
haer dies acngaende bekent fal mogen zijn,oprcch-
teJick ende getrouwelick aende Magiftratcn haer-
der aenkomfte tefullenopenbaren,opdatde fchul-
digen alfo bekennende andere ten exemple geflrafc
mogen worden. Voorts op dat door dronckenfdup
geen mifverilanten ontilatuiTchende Onderfaten
van fijne Majeileyt,ende de Ingefetenen van defe
Landen, wertaiiede Ingefetenen van defe Landen
verboden op de Kuilen van Schotlandt,ofte de Ey-
landen daer onder behoorende, eenich Bier of Wijn
uy t te foetelen ofte te tappen, ofte oock eenich gewelty
overlafl ofte ander onhehoorlijckbeden aldaer teplegen,op
peyne van banniifement ende confifcatie van hare
goederen. Ende op dat nicmant hier van en preten-
dere ignorantie.Ordonncren wy datdefen alomme
binnen den voorfz Landen ter plaetfe daer men ge-
vvoonlick is publicatie te doenjfol worden afgekon-
dight ende gepubliceert, Midtfgaders tot meerder,
kennifle de dubbelden van dien op alle publijcque
plaetien geaftjgeert. Ende lallen de Heeren Prefi-
denten ende Raden inden Hoogen en Provincialen
Raden, den Advocaet Fifcael, Procureur Generael
ende allen anderen onfen Officieren Juiticicren eö
Onderfaten vanden voorfz Landen, hen na den in-
houden van defen, ende alle de Poin<iten vanden
ielven te reguleren, op de penen ende ilraflen daer
by geilatueert,Procederende jegens de Overtreders
ende Contraventeurs van dië,fonder cenige gunile,
faveur, ilmulatic of diifimulaticalfo wy fulex voor
den dienile vanden Lande dienflich gevondê heb-
ben te behooren. Gegeven in onfen Huyfe vanden
Hage, in forme van Placate, onder onfen erooten
Zegel hier aen ghehangen opten feilen dach der
Macnt van Meyein'tjaer ons liefs Heereneenigen.
Heylaats ende Salïchmakers 1613. Ter Ordonnan-
nantie vande Ed. Mo. Heeren Staten van Hollanc
ende Weil-Vrieflandt. 4 C. vander Wolf.
't placaet vanden lare i6iSfeyt.· fouden hinderlick vallen, &c.
Inplaets vande woorden in 't Curfijfgedruckt. feyt het placaet vanden lare 1618. En hoe wel wy nae groote
én ibrchvuldige informatie ende onderfoeck by ons gedaen doen,in alle Steden ende Plaetfen, haer
metten Harinckvacrt Of VifTcherye geneerende, niet fulcks en hebben ondervonden, om nochtans
daer jegensten vollen te voorficn, ende met de Onderfaten van fijne Majeileyt, &c.
Inplaets van alkfcyt 'topgemelte Placaet vanden lare 1618.infgelijx de Ventjagers en andere Ingefetenen.
'/ Voorfz placaetwas onderteyckent, A. Duyck.
HET
1.
z.

4-
-ocr page 401-
71 o            Concernerende den Harinck ■ vaert, &c.             711
HET VIERDE DEEL.
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet ende Ordonnantie , Dienende tot verfeec^ringe vanden
Hannckyvaart wan Hollandt ende Wefl-Vm^andt. In date den 14 Mey 1596.
IIII.
Ende omme de voorfz Vlooten by den anderen
des nachts in goede ordre te houden, fal inde Vloo-
ten, die by de Oorloch-fchepen gheconvöycert ful-
len werden, het Vyer ghevoert werden by 't iblve
Oorloch-fchip,ende inden anderen Vlooten by den
Admirael die by de meefte itemmen vande Stier-
luyden vande gemonteerde Schepen,voorhet zcyl
gaen, gemaeckt fal werden.
V.
De Stierluyden vande Harinck-fchepen fullen
van nu voortaen geen hooger ofte meerder rantfoen
mogen belooven als hier naer particulierlijck itaet
verklaert, Ende de Rccders vande Schepen voor-
noemt fullen oock geen meerder rantfoen mogen
helpen furneren ende betalen , op een peyne van
hondert en vijftien gulden te verbeuren by een ye-
der Recdcrdie defen fal contraYcnieren, te weten:
VI.
Schepen groot wefendc dertich lailen ende daer
en boven, twee duyfcnt ponden, van veertich groo-
ten 't pont.
VII.
Schepen van tvvintich laftcn tot dertich laiten,
vijfthien hondert ponden.
VIII.
Van thien tot twintich laiten, thien hondert
ponden.
IX.
Van beneden de tien lallen,vijf hondert ponden.
X.
Ende fullen de voorfz rantfoenen gedragen ende
betaelt werden by de gemeene Schepen, uyt welc-
ke Admiraelfchap ofte Vloot fy ghenomen fullen
worden, pont ponts ghelijck na de waerde vande
Schepen ende ingeladen goederen.
X I.
Welveritaende dat als de gemonteerde Schepen,
met vier gotelingen, ende twee Steen-ituckcn van
• ghewichte ende Ammunitie als vooren, als boven
gemonteert zijnde, geven een ten hondert, dat als
dan de Schepen gemonteert met twee Gotelingen,
twee Stcen-ituckcn ende Ammunitie naeradve-
nant,fullen geven een ende een vierdepart ten hon-
dert , ende de onghemonteerde een ende een half
ten hondert. Ende fullen oock geene vande voorfz
Schepen mogen uytvaren,fonder ecrit ende alvoo-
ren de Rccders van 't verloorcn Schip gheconten-
teert te hebbcn,op pene van twee hondert ponden,
t'applicercn als boven,
XII.
Welcke proportie wy verftaen plaetfe te fullen
grijpen,ibo wanneer cenige gemonteerde ende on-
gemonteerde Schepen met een Schip vanOorloge
geconvoyeert wórden, ende nietfoo wanneer ecni-
ge gemonteerde Schepen alleen ende fonder Oor-
locn-fchip zijn gaende, in welckcn gevallen de ge-
I
                                  Yy %                      man-
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wcft-Vrieflandt, Repre-
Tenterende den Staten vanden felven Lan-
de. DOEN TE WETEN, Alfoo ons by
de Ghedeputeerde vande grootc ViiTcherye der
voorfz Landen zijn verthoont feeckere Poinden
van Ordonnantie by hen deur lait van hare Princi-
palen gheconcipicert, tot naerder verfeeckeringe
vande Schepen die van nu voortaen uyt de felve
Landen , hen totte voorfz Neeringe ter Zee bege-
ven fullen, ende by de felven Gedeputeerde van
wegen de groote ViiTcherye verfocht is, dat wy de
felwe Poinden fullen willen goet vinden, aggre-
ëren, ende by den Placaten ende Ordonnantien
itatueren dat die alomme binnen den voorfz Lan-
den,aldaer 't noodich wefen fal worde gepubliceert,
op dat dan een yedcr hem daer naer regulere.
S O O IS Τ , dat Wy overgemcrekt hebbende
d'importantie ende noodigheyt vander faecke, en-
de fonderlinge de ghelegentheyt des tijdts in dcfe
conjundurc, naer rijpe deliberatie, advoy ende ap-
probatie vande voorfz Poinden van Ordonnantie,
geilatueert ende gheordonneert hebben, ilatueren
ende ordonneren by defen.
I.
Inden cerften, dat geen Harinck-fchcpen van-
den beginne vanden Teelt tot den eerften Odo-
bris toe , naer hare Neeringe en fullen mogen loo-
pen , noch oock van hare Neeringe t'huys komen,
fonder te wefen ten miniten twintich in ghctalc,
ende met een Oorloch-Schip geconvoyeert, Ende
vanden eerilcn Oótobcr tot den uyt-eynde vande
tcelt,fullen de felve Schepen te miniten acht iterek
moeten wefen, ende geconvoyeert als boven.
II.
Welveritaende dat een Vloot Schepen gemon-
teert zijnde met thien Stcen-ituckcn ende twin-
tich Gotelingen, ten minften wegen elcks feven-
hondert pont, Vyer-buiTen elcx van twee hondert,
voor een Gqtelingh gerekent, ende voorts verfien
zijnde van Mufquetten, Roers , lange ende korte
Spieilen, Scherp, Kruyt ende Loot naer behooren,
naer ofte van haerc Neeringe fullen mogen feylen
t'heurcn beliefte, fonder naer eenich Convoy te
wachten.
III.
Ende fullen alle de Schepen vande refpedive
Vlooten byden anderen moeten blij ven,ibnder dat
hem yemant uyt de felve Compagnicn fal mogen
begeven , alles ende een ycder poind als vooren,
opte verbeurte van een pcyne van twee hondert
ponden van veertich grooten vlaems 't pont, t'ap-
pliceren een derdendeel voorde gemeene ViiTche-
rye , een derdepart voor den Oflicier d'executie
doende, ende 't laetfte derdepart voor den Armen
ter plaetfe daer de voorfchrevcn executie ghedaen
fal worden.
-ocr page 402-
Placaten_>. 2. Boeck. f.Tit. 4, Deel.
712
monteerde Schepen alleenlijck nae de voorfz pro-
portie d'eenc in des anders rantfoen fullen helpen
betalen, ibnder dat fy de ongemonteerde Schepen
die hen in haer Compagnie fullen willen begeven,
gehouden fullen wefen te defênderen,ofte tot haer
rantfoen eenichfints te contribueren, die oock in
fulcken ghevalleri inde rantfoenen vande gemon-
teerde Schepen niet en fullen hebben te gelden,
ten ware fy anderfints metten anderen waren
overgekomen,
XIII.
Ende of't gebeurde dat den Vyand teenige Sche-
pen mede nam, verbrande, ofte inde gront boorde,
ibo en fullen de Recders niet gehouden wefen den
Stierman te loflcn, macr fullen de penningen van't
boven-verhaelde rantfoen werden verilreckt, ende
uytgekccrt tot behoef vande gemecne Reedersvan
't vcrloorcn Schip.
XIIII.
De Schepen gemonteert met vier Gotelingen,
twee Steen-ftucken,Geweerende Ammunitie van
Orloge als vooren, fullen van nu voortaen in 't laft-
gelt Èctalen vande eeritc reyfe dertich ftuyvers, en-
de vande tweede reyfe vijfthien ituy vers , fonder
meer.
XV.
De Schepen gemonteert met twee Gotelingen,
twee Stcen-ituckcn ende andere Ammuniticn nae
advenant, fullen betalen vande eeritc ende tweede
reyfe het volle lait-gelt, fonder meer.
XVI.
Endede minderende ongemonteerde Schepen
fullen betalen het laft-gelt vande eeritc, tweede en-
de derde reyfe ten vollen fonder ecnige vrydom.
XVII.
De Bootigefellen vande genomen Schepen,ful-
lcn verlieièn hun huyr vande reyfe daerinne fy ge-
nomen fullen worden, van hun Neeringe uytter
Zee komende, maer op hun Neeringe in Zee uyt-
feylende, ende met dropch Want ghenomen wor-
dende, fullen verbeuren haren Harinck inden ghe-
heclen Teelt bedongen, ende de gheene die des by
den Stierman vermaent zijnde,jegens den Vyandt
ofte Zee-Roovers nieten fullen vcchten,fullen ver-
beuren hare ghehcelc huyre, ende boven dien arbi-
tralick gecorrigeert werden.
XVIII.
Soo yemant inde voorfz Viooten uyt manlijck-
heyt des Vyants Schip op het lijf zcylde,cnde daer
over fchade quame te lijden, fal hem alfulcke fcha-
de by 'tghemeen Landt werden voldaen, ende in
gevalle des Vyants Schip daer over quame te fine-
ken, fal hem de fchade dubbelt werden gherecom-
penfeert, Ende foo verre de geene die den Vyandt
fijn Schip inde gront zeylde,evenwel lijn Schip be-
hiclde, fal daer vooren genieten de waerde van fijn
Schip ende goet, 't welck genoten fal werden d'een
helft voor't Schip ende goet, ende d'ander helft
voor den Schipper,Stiermanende 'tander Schecps-
volckjhooft voor hooft.
XIX.
Item, foo verre eenich Schip vanden Vyandt by
't voorfz Admiraelfchap ofte Viooten ghenomen
werde, fal het ièlve Schip met al ie fijn toebchooren
komen ten profijte vanden geenen die daer roe af-
fiftcnticende hulpe ghedaen hebben , ende fullen
daer en boven van 't gemecne Lant genieten twee
Maendcn folts van foo veel hoofden als het ver-
overde Schip gedient hebben.
XX.
Ende de Pinck ende Schuyten die in 't diep op
Water κη Harinck varen, en fullen gheduytende
de voorteek, defen Placate ende Ordonnantie niet
fubjecl weien.
Alle welcke voorfz Poinften ende Articulcn Wy
willen ende ordonneren by eenen yegelijcken ghe-
obfervcert ende onderhouden te werden , tot dat
anders daer inne by ons fal wefen ghcordonneert,
rcfervcrende aen ons d'interpretatie, ampliatië en-
de veranderinge vande voorfz Ordonnantien, naer
dat de gelegcntheyt der faecken ende des tijcs ver-
c) fchen fal. Ende ten eynde 't inhouden van de-
fen alomme mach worden gcobferveert, ende nie-
mand t daer van ignorantie en pretendere, Lallen
ende ordonneren Wy dat defen alomme fal wor-
den verkondight ende gepubliccert daer men ghe-
woonlickis publicatie te doene, ende 't felvc noo-
dich wefen fal. Ontbieden voorts allen Officieren,
Jufticieren ende Dienaren, dat fy-luyden tegens
den overtreders van dien procederen als bovenwon-
der cenige gunfte.faveur ofte diiïïmulatie, ter con-
trarie , want Wy 't felve tot dienite vanden Lande
alfbo bevonden hebben te behooren. Gegeven in
's Graven-Hage, onder onfen Zegel hier op ghe-
maeckt in forme van Placate den 14 Mey vijftien-
hondert fes-ende-tnegentich. Ter Ordonnantie
vande Staten. C. de Rechtere.
Placaten vanden negenden lunij 1621. ende negenden dito 1622.
op 't felveJtèjetï.
[E Ridderfchap, &c. Accordeert met din-
\leydinge vanden bovenflaenden Placate des
1 Jaers 1596.
I.
Inden eerften, Dat geen Haringh-fchépen van-
den beginne vanden Teelt, tot den eerften 0#o-
bris, toe, naer haer Neeringe en fullen mogen
loopen, noch oock van haere Neeringe t'huys
komen, fonder te wefen tot halflul/j toekomende i
twaelf, ende daer nae
ten miniten twinticb^ in geta-
le , ende met een Oorlogh-fchip geconvoyeert.
II.
1 Welverftaende dat een Vloot Schepen, ghc-
montcert zijnde metthien Steen-ftucken, ende
achthien ofte twintich Gotelingen, ten miniten we-
gende elcks iëven hondert pont, Vier-bulTen,eIcks
van twee hondert vooreen Gotelingh ghereeckenr,
ende voorts verfien fijnde van Mufquecten,Roers,
lange ende korte SpieiTen, fcherp, kruytende loot
naer behooren, naer ofte van hare Neeringe fullen
mogen
-ocr page 403-
Concernercnde den Hannck-vaert,&:c.
7-lï5
Η
dien arbitralijcken gecorrigeert worden.
VII.
Item, wat Sticrluyden op hare Neeringe gheno-
men worden , ende noch ten vollen haer laft niet
hebbende,fullcn de Bootfgefellen voort-vifichende
om haer volle ladinge te krijgen, als dan ghenieten
haer volle huyre,
VIII.
Soo yemant, &c. Accordeert met het i'èArtijckel
vanden voorfz Placate des laers
1596.
IX.
Item, foo verre eenich Schip vanden Vyandt by
't voorfz Admiraelfchap ofte Vloote ghenomen
werde, fal het felve Schip met alle fijne toebehoor-
ten komen tot profyte vanden gcencn die daer toe
aififtcntie ende hulpc gcdaen hebben, Ende fullen
daer en boven van 't gemeen Landt genieten twee
Maenden folts van foo veel hoofden als op het ver-
overde Schip ghedient hebben. JLndedie in 't.defen-
deren van 't Schip wort gefchooten ofte gequetfljalgecu-
reert worden tot kofien van
V ghemeene Schip daer hy op
gequetfl wort.
X.
Ende de Pincken, &c. Accordeert met het twhi-
tichfle Artijckel vanden voorschreven Placate tot den
eynde toe.
XI.
Alle welcke voorfz Poinden, &c. Accordeert
ut fupra.
mogen zeylen t'heuren beliefte, fonder nacr ecni-
se convoy te wachten.
III.
Ende foo hem yemant uytte felve Vloote bega-
ve, ofte dat hy oock anders na ofte van fijn Neerin-
ge liep ofte zeylde, foo fal den Stierman op yedei
lafl Schccps dat hy voert, verbeuren uyt fijn cygen
goet twee gulden, te appliceren den Officier, Aen-
brenger enflfë den Armen, elcks een derdepart.
11II.
zEndeomme,&c, Accordeert met het ^Artijckel
vanden Placate des laers
1596.
V.
Ende indien by yemant Admiraelfchap wort ge-
rnaeckt,by monde fal 't felve oock moeten werden
onderhouden, als of 'tby ghefchrift ghedaen, ende
hier mede verhaelt ware.
VI.
De Bootfgefellen vande genomen Schepen ful-
len vcrliefen hun huyr vande rcyfe daer inne fy ge-
nomen fullen worden, van hun Nceringe uyt der
Zee komende, maer op hun Nceringe in Zee uyt-
feylcnde, ende met droochWant ghenomen wor-
dende, fullen verbeurenharen Haringh inde gehee-
len Teelt, in conformité vande Ordonnantie daer van
gemaeckt,
bedongen,ende de gecne die des by den
Stiermanvermaent zijnde, jegens den Vyandt
ofte Zce-Roovers niet en fullen willen vechten, ful-
len verbeuren haereghehce lc huyrc, ende boven
I. Inplaets van dit tweede Artijckel.fielt het placaet d'Anno 16zz Art. z. het naervolgende: Wel verilaende dat
in ghcvalle eenigc Stierluyden haer tot heur eygen laft ende pcricule, naer ofte van hare Neeringe
t'hcurdcr beliefte, fonder naer eenich Convoy te wachten, wilden feylen, dat henluyden 't felve vry
fal ilacn te doen.
z. Het derde Artijckelvanden Placate desjaers 16zz. accordeert met het vierde Artijckelvande Placaten des laers
1 6zi. en 1 ■$ 96 .· ghelijck oock het vierde ende volgende Art ij c kelen vanden /elven Placace, met het vijfde en
volgende Art ij c kelen vanden placate des laers 162.1. tot den eynde toe van woorde te woorde over een ko-
mende bevonden zijn.
                                          Wt
DE goet willige Lefer gelieve voorts op dit vierde Deel, noopende de verfeeckerhige vanden Harinck-vaert, nae te
fien,foo veelde Vijfcherye raeckt
, de Placaten van haere Hoogh Mog: onder den Tytelvande Wapcningc en
Manninge der Schepen, hier fiaegedruckt.
HET V Υ F D E DEEL.
Placaet vanden Koninck.
Placaet ende Ordonnantie, Beroerende dat de Stierluyden ofte ViJJcben
met baren Hannesende Vifcb, diefy in Z>ee gevangen hebben, in Hoüandt ofte ZeeUndt moeten arri~
'-veren, fonder eenich Uarimk, ofte V'ifcb in Zee te werkoojjen , wermangelen ofte over te fitten , geen
Harïnckjiae den kflen lamarij tot den eerften Iunijgevangen, in Tonnen te fouten. In date den ne~
genden Μaert
1580.
van Bourgoingien, vanLothrijck, vanBrabandt,
van Limburgh, van Luxenburgh, van Gelre, ende
van Milanen: Grave van Habf burgh, van Vlaen-
deren , van Arthoys, van Bourgoingien, Palts-
Grave, ende van Henegouwe, van Hollandt, van
Zeelandt, van Namen, ende van Zutphcn, Prince
van Swave, Marck-Grave des ■ Heylighs Rijcks,
Hccre van Vrieflandt, van Salins, van Mcchelen,
Yy )                      vande
Η I L Ι Ρ S by der gratiën
Godts , Koninck van Caftilien,
van Leon, van Arragon, van Na-
varre, van Napels, van Sicilien,
van Majorque , van Sardeyne,
vanden Eylanden van Indien,
ende vaften Lande der Zee
Qceane, Ecrtz-Hertoge van Ooftenrijck, Hertoge
-ocr page 404-
Placaten. 2. Boeck.
5-Tit. 5. Deel.               717
die Luyden daer mede oock genoech wordt beno-
men , ende verandert die fmaecken van den goe-
den Harinck, die op den behoorlijckcn tijdt wordt
ghevangen , inder voegen , dat den goeden Ha-
rinck daer door onwillich wordt gemaeckt, ende
dickwils met den quaden moet blijven leggen,fon-
derdatden felven mach worden verkocht, al tot
groot verlies, fchade, cnde intereft vanden Koop-
luydcn.ende confequentelick tot groot achterdeel,
prejuditie, fchade, ende verderf vande Neeringe
vande ViiTcherye, wefende eene vande principacl-
ftc Mijnen ende welvaren onfer gemeencr Landen
ende Ingefetenen , omme waer inne prompte-
lijck te voorfien, Wy infghelijcks wel fcherpe-
lijck verboden hebben , .ende verbieden by defen
allen ende eenen yeghelijcken, wie dat hy zy,
voortaen egeenen LIarinck in Tonnen te fouten,
die nae den laetften Januarij tot den eerften Junij
fal zijn ghevangen, Ende op dat alle 't felfde
wel ende volkomelijck mach worden nae-gheko-
men ende gecnedtueert, fullen alle Sticrluydcn
voor den eerften Junij gefeeuwt zijnde, ghehou-
den zijn t'hcurdcr inkommen den Koopluyden
te verlijden ende te leveren behoorlijckc certifi-
catie , geilerckt by Eede, als dat den felven Ha-
rinck nacr den voorfchreven eerften Junij ghe-
vangen , cnde in Tonnen is gcfoutcn , al op pey-
ne van arbitrale correche als vooren, vande gce-
ne d;c contrarie van defen bevonden fal worden
gcdacn te hebben , ende daer-en-bovcn noch op
verbeurte van den felven Harinck , Vifch, ende
Schepen, ofte die waerde van dien; Te bekec-
ren een derden-deel tot behoef vanden Officier
die d'exccutic daer van doen fal, het tweede der-
dendccl ten behoeve vanden Aenbrengcr, ende
't derde derdendeel tot behoef vande ghemeene
faecken. Ontbieden ende beveelen daer ommc
wel fcherpelijcken allen Officieren , Magiftraten
ende Wethouders in onfen Landen van Hollandt
ende Zeclandt voornoemt, daer op goede toe-
ficht te nemen, ende oock te beletten dat geene
Harinck en pafTere, dan onder alfulcke certificatie,
ende op de peynen als boven. Ende ten eynde
hier van niemandt ignoranrie en mach pretende-
ren , Laften ende ordonneren Wy u den inhouden
van defen te publiceren, alomme binnen onfen
Steden ende Plaetfen van Hollandt en Zeclandt,
daer 't felve noodich fal weien.
Gegeven binnen onfer Plecke van den Hage,
onder 't Zegel van Juftitie,hicr op gedruckt in Pla-
cate, den negenden Martij Anno vijfthien-hondcre
ende tachtentich. Van onfen Rijcken, Te weten,
van Spangien, Sicilien, &c. 't vijf-en-twintichfte,
ende van Napels, 't feven-en-twintichfte. Onder
ftondt gefchreven, By den Coninck. Ter Relatie
van fijne Majefteyts Stadthouder, ende Rade over
Hollandt, Zeelandt ende Vrieilandt. Ende was
onderteyekent,
Â. Åçéâ.
7i6
vande Stadt, Steden ende Landenvan Utrecht,
Over-Yffel ende Groenineen, Döminateur in Aiie
ende Afrijcque , Den eerften ghefvvooren Exploi-
ctier vander Kamere vanden Raede in Hollandt
hier op veriöcht, Saluyt. Alfoq Wy vcrftaen,
dat niet tegcnitaende onfc voorgacndc Placaten,
de Sticrluydcn ende ViiTchers van Hollandt ende
Zeclandt op hcur-lieder Zee-vaert, hen vervorde-
ren met haren Schepen, Harinck ende anderen
Vifch die fy vangen, anderen Havenen te kicfen,
dan die in Hollandt, ende Zcelandt zijn ghele-
gen , ende dat voorts die felve Stierluyden cnde
ViiTchers die voorfchrevenc Harinck cnde Vifch
dickwilsin Zee overgeven , ende vcrmangelende
voor Zout ende Tonnen , ommc daer mede te
varen op anderen Havenen dan van Hollandt
cnde Zeclandt voorfchreven, tot groote fchade
ende intereft van den voorfchreven Landen en-
de Negotiaticn van dien , daer van 't welvaren
defer Landen grootelijcks is gelegen. S O O
I S Ô , dat Wy by advijfc van onfen lieven en-
de beminden Neve , Ridder van onfer Ordere, de
Prince van Orangien , Gravc van Naïïau, &c.
Stadthouder ende Capiteyn Gcnerael over Hol-
landt , Zeelandt, ende Vrieilandt, ende die van
onfen Racde Provinciael van Hollandt , ghcor-
donncert ende gheilatuecrt hebben, ordonneren
cnde ftatucren midts defen allen den Sticrluy-
den, Viflchcrs , ofte yemandt anders , wie hy
oock zy, Dat fy - lüydc'n met hacren Schepen
cnde Harinck, ende andere Viffchcn die fy-luy-
den fouden mogen vangen, nergens inne komen
lullen , nochte arriveren, dan in de Havenen
binnen Hollandt, ende Zeclandt voornoemt.
Dat voorts de felve Srierluyden ofte yemandt an-
ders egeenen Harinck ofte Viflchen in Zee over-
geven fullen, ofte vermangclen voor Sout ende
Tonnen , ofte anderfints , hoc 't fclvc folie
mogen ghefchien , om me daer mede te varen op
andere Havenen dan van Hollandt ende Zce-
landt als vooren, al op arbitrale correctie, cnde
verbeurte van den fclven Harinck , Vifch ofte
Schepen , ofte waerde van dien by den geenen
die den Harinck ofte Vifch in zee over ghedaen
cnde genomen fullen hebben, ende niet in Hol-
landt ofte Zeclandt daer mede fullen gheko-
men ofte gearriveert zijn. Ende alfoo vorder tot
onfer kenniffe ghekomen is, dat eenige omme
hcur fmgulier profijt den Harinck vangen voor
haer fayfoen ende tijdt, ende al eer de felve goet
en recht natureel is om eten , die felfde in Ton-
nen fouten, ende alfoo ter Mcrckt brengen ende
verkoopen , niet tcgenftaende den voorfchreven
Harinck gheheel ontydich, onbequaem, ende
den Menichen dickwils fchadelijcken is gheghe-
ten ; Cauferendc niet alleen binnen dcfe Lan-
den , maer oock byfondcr in andere Landen,
ende over al daer de felve ghevoert ende ghe-
dwerteert wordt, cene groote walginge , oiieere
ende yerachteniffe inden Harinck, Sulcks dat
Placaten
-ocr page 405-
Concernerende den Harinck- vaere ,&c.
Placaten van Hollandt.
7x8
719
Placaten vanden fey>en~en-wintichflen oApril vijfthien-hondert wee<»
en-taebtich endewier-en-tmntkhfenMèywijfthien-bondert <vieren~tacbtkb, Beroerende
't maecken} keuren, bunden wande Hanngh
- Tonnen 3 rijdt wan 't wangen, fouten\ havenen
enpacken wanden Harinc^oockjnettenfetoen 'm Hollandt ofZeelandi te ^omen,fonder elders
te wetvoeren.
den, privatie van heure Officicn,ende corredie van
Schepenen vander Plaetfe.
V.
Sullen infgelijcks de Branders in 't exerceren van
hare Oificien, alle Tonnen ende Wcrcken wel be-
fien van ftuck tot ftuck, Tonne tot Tonne, ende
de felve drie oft vicrmael om rollen, daer inne we-
fende een mengelen fchoon Waters, oft daer om-
trent, ende befien oft de felve wel dicht zijn, ofte
geen andere gebreecken en hebben, op pene ende
privatie als vooren.
VI.
Welcke Branders niet en fullen haer eygen Ton-
nen mogen branden, maer fullen dieby een ander
Brander, ofte by den Keur-Meefters doen branden,
opte boete van twintich fchellingen van elcke Ton-
ne, ende corre&ic van Schepenen vander plaetfe.
VII.
Ende fullen de Branders geen Tonnen mogen
branden, dan nae den opganck ende voor den on-
derganck vander Sonnen,opte boete ende correctie
als vooren.
VIII.
Als de Brander komt branden, fo en fal de Mee-
fter vande Tonnen, noch fijn Wijf ofte Knecht niet
mogen komen by de Tonnen, maer binnen den
huyfe bly ven, ofte een ftract breet daer van , alfoo
lange als de Brander in 't werek is om te branden,
ten ware de Brander den Meeftcr begeerde by hem
te hebben, omme ecnigc gebreecken hem te ver-
tooncn,optc boete van thicn fchellingen.
1 J\..
Ende fullen de Keur-Meefters vande voorfchre-
ven Steden daer men Tonnen maeckt, goet Regi-
iler houden vande namen ende branden vande
Kuyperen , inde Steden daer fy woonachtich zijn.
Item , foo verre yemandt wie hy ware, 't zy de
Kuyper, fijn Knechts, Huyfvrouwe, Kinderen ofre
yemanden vanden fijnen, hen vervorderden den
Keur-Meefters oft Brant-Meeftcrs te miiTeggen, te
injurieren ,ofte mifdoen, met woorden ofte werc-
ken , fal alfulcken een verbeuren thien 'sHeeren
ponden, ende noch by Schepenen vande Plaetfe
arbitralijck gecorrigeert te werden naer ghelcgent-
heyt vande faecke, ende vande mifdaet.
XI.
Item, der voorfz Steden ende Kuypers branden
oftmereken, fullen gheftelt worden opte dickfte
duyge,tè weten,der Stede brant op de felve duyge,
tuflchêden derden ende denbuyck-hoep,den Kuy-
pers brant ofte merek inden buyck der felvcr duy-
ge, op pene van drie ftuyvcrs op elcke Tonne.
XII.
Niemandt en ial hem vervorderen eenige Ha-
ringh-
IL Η E L Μ by der gratie Godts Prince
van Orangicn, Grave van NaiTau , &c.
_ ___ Als hebbende de Hooge Overigheyt en
Regceringe over de Landen van Hollant, Zeelant
ende Vrieflandt, den eerften Deurwaerder vanden
Hove van Hollandt hier op verfocht, Saluyt. Alfoo
de Gedeputeerden vanden Steden hen geneeren-
de metter Harinck-vaert ende groote Viflchcrye
in Hollandt, Zeelandt ende Weit-Vrieflandt ,raet-
faem bevonden hebben eenc t'famenkomfte te
maecken, omme te refumeren de voorgaende Or-
donnantien,beroerende het maecken,keuren ende
branden vande Haringh-Tonnen, midtfgaders het
vangen, fouten,havenen, packen, ophoogen ende
leggen vanden Haringh, met 't gunt daer aen
kleeft, in voorleden Jaren ghemaeckt ende uytge-
geven, Ten eynde de Neeringc vande groote Vif-
fchcrye eenpaerlijcken ende op eenen voet, bin-
nen de felve Provintien ghepleecht, ende metbc-
hoorlijcke ordre ende toeficht ghehanthaeft mach
werden. S O O I S T, dat de felve Gedeputeer-
den binnen der Stadt Delft Collegialitcr vergadert
gheweeft zijnde, naer lange communicatien daer
op gehadt, geconcipieert hebben de naervolgende
Poin&en ende Articulen.
I.
Ten eerilcn , dat men van nu voortaen in elcke
Stadt daer men Tonnen maeckt, fal opftellen een
brant, ghenaemt Tonne-brant, daer mede men de
Tonnen, Half-vaten , Kinnetgcns ende Achten-
decltgens fal branden , eer die fullen vertrecken
uy tter plactfe daer die ghemaeckt zijn, op de boete
van fes ftuyvcrs op elcke Tonne, Half-vaten ende
Kinnekens te verbeuren.
I ï.
Sal oock elcke Kuyper moeten hebben een vcr-
fcheyden brant, omme op fijn Haringh-Tonnen te
ilellen, al eerhy de felve Tonnen uyt fijnen huyfe
fal mogen laten gacn.
III.
Item , alle de voorfchreven Steden fullen elcks
inden haren, alle Jaren ten minften kiefen een,
twee ofte drie Keur-Meefters na de Neeringe van-
de Steden, omme de branden teregeeren, welcke
Keur-Meefters macht fullen hebben d'Ordonnan-
tie te doen onderhouden in alle hare Poinclen,de
Tonnen te doen branden, ende d'Ovcrtredcrs te
doen corrigeren.
1111.
Ende fullen de Branders de Tonnen felfs moe-
ten gaen branden,ende haer brant-yfers niet uyt-
feynden by haer Wijfs, Kinderen, Boodcn ofte ye-
mant andcrs,nochte en fullen het Yfer iiict mogen
heeten binnen de Kuypers huys, dan in 't bywe-
fen vanden Brander felver,opte boete van dtie pon-
-ocr page 406-
•i
720             PlacaterL-/. 2.Boeck
ringh-Tonnen nu voortaen te maecken, minder
dan van derthien duygen, maer wel meerder, alle
van gelijcke ende eenparige breette, foo nae als 't
mogelijck ial zijn ,ofte van twaelf duygen, midts
dat elcke duyge acn de cyndens niet minder en fal
moeten wefen dan vier duymèn, ende niet meer
dan vijf duymen breet,ende de felve oock fal moe-
ten binden met goede tijdige hoepen , op de ver-
beurte van twee iluyvers op elcke Tonne, ende
boven dien de felve Tonnende hoepen af te flaen,
ende te fchooven , ende fullen de duygen aen de
eyndens moeten hebben de dickte van een halve
duym fonder minder, ende inden buyck een derde-
part van een duym, op gelijcke boete ende penen
als boven.
XIII.
Item, wat Tonnen quaet fpint, ofte fchamp-
fchooten hebben, geborften, worm Hekelt ofte deur-
develt zijn, fal men de duygen ofte bodemen, daer
't felve gebreck in is 2 af-flaen, ende daer-en-boven
fal den Kuypcr van dien, op elcke Tonne verbeu-
ren twee grooten Vlaems, Sullen oock de felve
Tonnen ghehcelc kimmen moeten hebben , ende
met goedegeheeleTonne-hoepen gebonden moe-
ten zijn, ende men ial geen Tonnen moeten bin-
den met karrc-bant ofte Half-vaten-bant, op de
voorfz boeten , ende wat Tonnen cfeur-ghekrooft
zijn, fal men de kimmen af flaen.
XIIII.
Alle de Tonnen, Half-vaten ende vierendeels,
fal men van nu voortaen niet minder mogen ma-
ken, dan naer d'oude behoorlijcke mate daer van
zijnde.
XV.
Item, wat Tonnen te kleyn bevonden werden,
ofte ander gebreck hebbende,fal den Brander teyc-
kenen metten brant tuiïchen den derden ende den
hals-hoepe, ende foo verre die eens by den Brander
uytgcfet zijnde, fonder de fouten van dien ghebe-
tert te zijn, weder voor den Brander quamen, ial
hy de kimmen vande felve Tonnen af-flaen, ende
die naer hem nemen tot fijnen profijte.
XVI.
Item, foo fullen allede Kuypers die Tonnen om
geit acn nemen te maecken,de felve Tonnen moe-
ten maecken volgende defe Ordonnantie, op dat
den gecnen die die ghebruycken ial, geen fchade
daer over lijdc,ofmen ial de fchade aen den felven
Kuyper verhalen , ende indien de fauten byden
Knechten gefchiet, fullen de Meefters 't felve aen
den Knechten verhalen.
XVII.
* Item, men fal geen fchooven ofte duygen mo-
gen wercken ,oft iy en zijn van goetdrooch hout,
foogoet, fwaer ende drooch van hout, datfe by
den Keur-Mcefters gheconfentcert ende geoorloft
worden.
XVIII.
Niemandt en fal eenige oude Tonnen ten Ha-
ringh mogen voeren, fy en fullen met nieuwe hoe-
pen ofte reepen gebonden wefen,oock kimme-hcel
ofte bodem-heel, met een nieuwen opper-bodem,
* foo verre de felve eens met Haringh beleyt is ghe-
weefl,dcn ouden branden uyt ghedaen ,cnde van
nieuws weder gebrant moeten zijn, op peyrie van-
de felve aen itucken te mogen flaen,
. 5.Tit, 5. Deel.             721
XIX.
Item, alle bodemen van Haringh-Tonncn, en
fullen niet meer ghemaeckt mogen zijn dan van
drie itucken, maer wel minder, feer wel ghedevelt,
ende foo dick als de eynden vande duygen, op de
boete van drie ftuyvers.
XX.
Item, wert gheinterdiceert,dat niemant eenige» Ha-
ringh fal op-hoogen oftepacken, dan opte Heer-flraten ofte
Xaeyen, ofte inde Plaetfen daer f ukks ghebruydelijck is,
ende dat met open deuren
, alwaer eenyegelijck in end&,
uyt fal mogengaen
, fonder verhinderinge t fijnen lelie-
ven , op peyne dat den geenen die met leflooten deuren
pad-t, hooght, ofte den inganck van eenige Perfoonen Le-
kt, verbeuren fal fes ponden van veertien grooten 't pont,
ten behoeve vanden Officier, foo dickmls defen ter contra-
rie gedaen bevonden wort.
XXI.
Item, alle Kuypers 3 fullen ghehoudenzijn in 't
hoogen vanden Haringh,alle quade ende onbequa-
mc Tonnen voor eerft uyt te hoogen, fonder haer-
luyder eygen baet daer in te foecken , ende in 't
packen van bodem tot bodem goede Tonnen te
nemen, alles tot believen vanden Koopman ofte
Keurmeefters, die daer op fullen hebben te letten,
op peyne, foo de Kuypers, Packers ofte die geene
die op-hoocht, daer inneculpabel bevonden wort,
van vier grooten Vlaems, op elcke quade ofte on-
bequamc Tonnen te verbeuren, ende daer en bo-
ven de felve weder uyt te moeten hoogen , oft in
een goede Tonne verpacken,buyten koite vanden
Koopman.
XXII.
Sullen oock de voorfz Kuypers geen brant ofte
ander gchoochden Haringh ofte Haringh-tonnen,
mogen met Half vaten bant binden , noch oock
met groene hoepen voor half Maert,maerjnet goe-
de gchecle Ton-hoepen.
XXIII.·
Item, men fal geen Haringh over Zeegaende,
mogen binden met minder dan met veertien ban-
den ofte hoepen, blyvende de keure op 't binden
vande Branden in haer wefen.
Van 't Zout.
X X1111.
Inden eerflen , en fal niemandt van nu voortaen ee-
nich Bruage
, ende ander onbequaem grof Zout ter Zee
moeten voeren
, om Haringh daer mede te fouten. Ende
foo wie eenich grof Zout ter Zee fal willen voeren om
Haringh te fouten, fal e erf daer op moeten doen halen de
Keur-Meefers vanden Haringh
, die 't felve fullen vift*
teren
, ende letten op defuyverheyt, witheyt ende kleyn-
heyt van dien
, op peyne dat den Stierman die bevonden
fal werden fijn Haringh met Bruage ofte ander onghe*
keurt ende onbequaem grof Zout ge fout en te hebben, ver'
beuren fal vijfen-twinüch Carolus guldens
, t'appliceren
een derde-part den Aenbrenger, een derde-part den Offi-
cier, ende 't lefle derde-part ten behoeve vande Vijfcherye,
welcke Keur-Meeflers fullen hebben voor het vifiteren
ende keuren van 't felve Zout
, vijf grooten van 't hon-
den. Ende omme alle 't felve te beter te efeclueren
,
foo fullen de Stierluyden inde Certificatie vanden Ha*
ringh oock "moeten verklaren dat hare ghevangen Ha*
rlngh metgoet bequaem ende gekeurt Zout ghefouten is,
aleer den f elven Haringh verkocht, gehooght,oftegepackt
-ocr page 407-
Harirtck>vaert»&&             *?i$
nige Schuy ten ofte Schepen fetten, daer mede te
mereken al eer fy die over laten gaen , op de boete
van fes ituyvers,te verbeuren op elcke ongemerek-
te Tonne, opdat men naemaelseenich bedroch
inde Tonnen oft Haringh bevindende, foude mo-
gen weten, waer ende by wien 'tfelve bedroch ge-
fchiet is, welcke voorfchreve merek fy ghehouden
fullen zijn te (lellen opte plugge-duyge, ofte daer
naeft aen.
XXX.
Sullen infgelijcks de voorfz Stierluyden vanden
Steden ofte Plaetfen , daer Haringh-Buyffen ofte
andere Schepen,kleyn ofte groot, hen metten Ha-
ringh-vaert geneerende, afvaren ende aen komen,
gehouden wefen haerluyder namen ende mereken
daer fy haren Haringh, als die aen Landt geflagcn
ofte over boort ghefet wert, mede fullen mereken,
gehouden zijn inde Secretarie vander Plaetfe daer
fy fullen willen havenen, te regifter te brengen, en-
de felfs op tcyekenen , voor ende al eer datfy de
eerfte reyfe afvaren, opte boete van drie ponden
van vcertich grooten ,op dat men daer by,des noot
zijnde,foude mogen weten, by wat Stierman den
Haringh gevangen ende in Tonnen geleyt is.
XXXI.
Ende fullen de Keur-Meeilers goet reguard ne-
men, datter genen onfuyveren,\vracken, ku) t-fiec-
ken, wan-fouten, melck-ficckcn, ofte andere onbe-
quamen Haring opgevult, gehoochtofrcghepackt
en wort met fuyvcren Haringh, maer men fal den
felven onfuyveren met gelijcken Haringh ophöo-
gen ofre vullen, opte boete van twintich ftuyvers
op elcke Tonnc te verbeuren, fo wel by den Koop-
man, als oock by den Packer, Ophoogcr, Kuypcr,
ende eenen yeghelijck van hen b)fonder, die over
het packcn vanden felven Haringh gact: Ende om
'tfelve bequamelijck t'efleöueren,en fal voortaen
geenen Harinck gepackt ofte opgehoocht mogen
worden, ommeover Zee te gaen, ten zy de Kèur-
Meeilcrs daer over geroepen zijnde,die ghekeurt
fpllen hebben , op dat anders niet dan goet met
goet, ende onfuyver met onfuyver,opgehoocht en
worde, opte boeten voorfz: Ende op dar de fraude
te beter ontdeckt foude mogen werden, fal den
Plaers-Meeftcr, daer den felven Haringh gchooght
ofte ghepackt fal zijn , fijn merek moeten ilcllen
buyten opte Tonne, onder de twee bovenflehoe-
pen, tuflehen den derden hoepe en den hals-hoepe.
ΧΧΧΠ.
Item , alle Stierluyden fullen ghehouden weien
hare uyterfte diligentie ende nccrilicheyt te doen,
dat den Haringh wel gclijck, vier lanck in fijn lage
gheleyt wort, vanden ecnen bodem tot den ande-
ren, ionder den Haringh met Manden inde Ton-
nen te werpen: Ende of yemandt contrarie bevon-
den wort gedacn te hebben, fal den Stierman van
dien Buys ofte andere Schepen , kleyn ofte groot,
metten Haringh-vaert geneerende , verbeuren op
elcke Tonne, daer inne de voorfz fraude gefchict,
twee fchellingen grooten Vlacms, ende arbitralick
gecorrigeert worden, ende noch daer en boven den
Koopman van dien fijne fchadc te beteren. Wel-
verftaende dat den Stierman de boeten ende de
fchade vanden Koopman weder fal mogen verha-
len acnden Gefelie, die den Haringh geleyt heeft,
die welcke tot dien eynde gehouden fal zijn , fijn
Ζ t                      merek
722             Coricernerende der
fal mogen werden, alles op gelijcfa teynen als boven*
XXV.
Alle Stierluyden ten Haringh varende , lullen
gehouden wefcn, fuy veren Haringh na Jacobi,Bar-
tholomaü ofte Cruys ghevangen, daer men circkel
ofte brant op begeert, te packcn , te fouten met
kleyn Zout van Zout gcfoden, volgende den Con-
trarie met die van Geulen dies acngacnde gemaeét.
XXVI.
Item, nicmant en fal cenichwit ofte kleyn Sout
ontfangen, dan by bchoorlijcke certificatie vande
Plaetfe daer'tfelve Sout gefoden is,opte verbeurte
vanden Soute, daer toe de Schippers die 't felve
Sout brengen vande Plaetfe daer 't ghefooden is,
haren eedt fullen doen , dat 't felve Sout niet ver-
andert ofte by haren weten vermindert is , federt
den tijdt dat fy 't in haere Schepen ontfangen ofte
ingenomen hebben, maer dat 't felve in wefen ge-
laten is,naet inhoudt vande Certificatie, opte ver-
beurte van't Sout, foo verre de Schipper eygenaer
daer van is :ende indien niet, opte verbeurte vande
waerdc van dien, te verhaelen aen fijns Perfoons
Schip ende goeden . ende dat fy noch daer en bo-
ven van meyneedicheyt geftraft fullen worden, al-
les breeder ghefpccificcert ende verklaert inde Or-
donnantie, certijts by die van Hollandt ende Zee-
landt mette Gedeputeerden van Cculen gemaeel:,
die midts dcfen niet verandert noch vermindert,
maer geapprobeert wort.
Vanden Haringh, ende haveniffe van dien,
XXVII.
Niemant en fal hem vervorderen van nu voort-
aen ecnigen Haringh te kaken, ende in Tonnen te
fouten, dan die vanden eerilen Juiij, ende federt
dien-dach, totten leiten December incluys daer
aen volgende, fal zijn ghevangen ende ingehaelt,
daer van de Stierman gehouden fal zijn tq vertoo-
nen Certificatie η van twee fijne Bootfgefellcn ten
miniten, 4 opte verbeurte vanden [elven Haringh, ende
daer-en-boven twee honden Carolus guldens, t'applice-
ren deen helft voor den Officier die de executie doen fal,
ende dander helft ten behoeve vande Viffcherye
, mttfga-
ders correctie van Schepenen, naer ghelegentheyt vander
faecke.
XXVIII.
Item, niemant en fal mogen eenigen Haringh ofte
Vifch in Zee verkoopen , overgeven nochte ver-
mangclen,om SoutTonnen ofte anders, hoe 't fel-
ve foude mogen gefchicden, omme daer mede te
varen op andere Havenen dan in Hollandt ende
Zeelandt, maer fullen ghehouden wefen met hare
Schepen, geladen met Haringh ofte Vifch,nergens
in te komen noch te arriveren, dan inde Havenen
van Hollandt ende Zeelandt voornoemt, op arbi-
trale correctie ende verbeurte vanden felven Ha-
ringh ofte Vifch , ofte de waerde van dien, te ver-
beuren, foo wel by den genen die den Haringhofte
Vifch in Zee over gcdaen, als over genomen fullen
hebben, ende by elcksvanhenluyden in 't geheel, t'appli-
ceren als voor en,
X X ï X.
Alle Stierluyden fullen een verfcheyden merek
moeten hebben , omme den Haringh die fy uyt
hare Schepen aen Landt flaen,ofc over boort ui ee-
t
-ocr page 408-
724
PlacatetLj· 2.Boeck
725
in elcke Stede, Plaetfe ofte Plecke, hen mme Viffcherye
gheneerende,
alsdeSrieriuydenmeelt t'huys zijn,
wederom vernieuwt ende ghepubliceert werden,
ende fullen de Stierluyden gehouden wefen„ elcks
een gelijcke Ordonnantie by haer te hebben, ende
mede in Zee te nemen, ten eynde fyluyden geen
ignorantie en pretenderen.
XXXIX.
Ende fullen de Gedeputeerden vande Steden
hen geneerende metten Haring-vaert ende grootc
Viilcherye voornoemt, tot allen tijden mogen con-
cipiëren, ende maken alfulcke Ordonnantien cnde
Keuren, als ly~luyden in toekomende tijden, tot
wclvacrt der voorfz Neeringe cnde Koophandel
van dien, bevinden fullen te behooren. Diesfulien
de voorfz Steden op alle nieuwe Ordonnantien, eerfï he-
fchreven
, gehoort, ende de felve na voorgaende verfoeck,
geapproleert werden.
9 Ende alfoo die vande ViiTcherye vande voorfz
Landen, aen ons verfocht hebben, dat daer op tot
dicnlle vanden Lande, onfc bchoorlijcke Brieven
van Placatc verleent foude werden,ommc 't inhou-
den van dien te onderhouden als nacr behooren.
SOO IST, dat Wydelacckcn voorfz overge-
merekt, ende hier op gehadt hebben 't advijs van
onfen lieven ende ghetrouwen, den Prcfident cnde
Raden vanden Hove Provinciael in Hollandt, alle
ende een yegelijckcn vande voorfz Poinden ende
Articulen , als noodich zijnde tor vorderinge cnde
confervatie vanden voorfz Haringh-vaert ende Vif
fcherye,goet gevonden hebben ende geapprobeert,
ende overfulcxby onfe opene Brieven van Placatc
fchcrpelick belaft ende geordonneert, lallen ende
ordonneren by defen, dat de felve alomme in alle
fijne Poinden fal werden onderhouden ende ghc-
obferveert, op de penen daer inne begrepen. Ende
ten eynde nicmant daer van ignorantie en pretcn-
dere, beveelen cnde authoriieren VVy den cerllcn
Deurwaerder vanden Hove van Hollandt hier op
verfocht, 'tinnehoudenvan defen te publiceren
ende Jaerüjcks den eerllen Martij te renoveren al-
omme binnen den Steden ende Plaetfen van Hol-
landt cnde Zcelant daer 't felve fal noodich wefen.
Gegeven tot Delft den x4dach in Mey anno 1584.
Ende was ondertceckent, Guiel. de Naffau. Wat la-
ger, Ter Ordonnantie van fijne Excell. Ondem>
kent, N. Bruyninck. Ende was gefegclt met den
Zegel van fijne Excell. in rooden Waflchc,uythan-
gende in dubbele fteertc.
mcrck binnen opteTonne te ftelleneen hantbreet
beneden het kroes, ende fal de arbitrale corredie ge-
dirigeert worden tegens den Gefelle die den Ha-
ringh geleyt heeft, Too verre hy buytcn wete van-
den Stierman faute in 't leggen heeft bedreven.
XXXIII.
Inigelijcks en fal niemandt den Haringh mogen
boom-Jagen, vervalfchen, ofi veranderen, onbequamen
want-Haringh Ij den fuy veren ende goeden Haringh in
Tonnen leggen,opte
verbeurte vanden Haringh,ende
5 drie gulden op elcke Tonne,e>a/e loven dien corretlie
van Schepenen.
XXX1III.
Item , elcke Stierman fal gehouden wefen den
Haringh wel te doen fonderen, den vollen uyt den
yelen,den nacht-fchamel, kuyt-fieck, melck-fieck,
6flanck ofte want - Haringh, cnde die elck op hem
lelven in Tonnen te doen leggen.
XXXV.
Item,elckc Stierman fal gehouden wefen eerhy
fijnen Haringh verkoopt, te feggen, waer voor hy
die fal willen verkoopen, voor vol ende foete, wrac-
ke, nacht-fchamel, kuyt-fieck, klaer ofte fuyver
goct,ende indien daer gebreck afvalt inde lcverin-
ge,fal 'tfelfde different gefcheyden worden by den
Keur-Meclters, de welckc vande verklaringe goet
regifter fullen moeten houden.
XXXVI.
Item, fal den Stierman nae gelegentheyt vande
fchoolen ende plactfe vande vanck den Haringh
fouten, fulex hy na fijne difcretie ende ten oorbaer
vande v^nck, bevinden fal te behooren.
XXXVII.
Ende omme voorts de voorfz Neeringe vande
Viflcherije ende Harinck-vacrt in defc Landen te
conferveren cnde behouden, wort verboden ende
geinterdiceert 7 geenen Maeiïerlandtfchcn ofte
Uytheemfchen Haringh alhier in defc Landen te
waiTchcn, havenen, verpacken, ofte anderfints toe
te maecken, maer men fal die alleenlijck moeten
uytvoeren in Tonnen geflagen, in fulcken fchijne
als die in defe Landen gebracht wert, op pene van-
de verbeurte van dien.
XXXVIII.
Ende op dat de voorfz Haringh-vaert ende Nee-
ringe van dien, in alle goede ordre, ende defe Or-
donnantie volkomelijcken onderhouden ende ge-
obfervcert foude mogen werden , lal defe Ordon-
nantie met alle andere Placaten de voorfz Viilche-
rye concemerende, alle Jaers op Sden eerfien Martij
1. '/ Placaet vanden lare 15 8 % leent aldus; WILHELM by der gratie Godcs Prince van Orangien,
Grave van Nalïau, &c. Als hebbende de hooge Overigheyt ende Rcgecringe vanden Landen van
Hollandt, Zcelandt ende Vrieflandt. Alfoo de Gedeputeerden vanden Steden hen gheneerende
;.. metten Haringh-vaert cnde grootc ViiTcherye in Hollandt, bevonden hebben,overmi"ts de kleyne
tocficht tot noch toe gepleeght, dat den vroegh-Haringh fcer qualijcken gchavent wort, de welckc
foo Ooitwaerts als in andere verre Landen ende Steden, by den Koopluyden wort gefcheept ende
, , vervoert, tenderende niet alleen tot verachtingc ende walginge van dien, maer oock tot groore pre-
juditie, fehade ende naedeel vande gantfche Haringh-vaert ende ghemeenc Neeringe der fel ver t
waer inne men behoort met alle middelen ende manieren te voorfien ende remedieren, op dat de'
Idachtc verhoedende de voornoemde Haringh-vaert ende Koophandel van dien,wederom gebracht
foude mogen worden in haer oude fleur ende renomméc. SOO IST, Dat de felve Ge-
deputeerden dickwils binnen der Stadt Delft Collcgialitcr vergadert zijn gheweeit, ende bevinden-
de de felyq wan-havenuTe meelt te ghefchieden door de fwacke ende broofc Tonnen, de welckc
qualijcken ghewrocht ende ghebonden worden , waer door den felven Haringh dickwils ghchcel
; kimmcloos, peeckelloos ende wanhavent, ter plaetfe vande vente aenkomt ende arriveerr, als oock
......
                                                                                                       in't
t
-ocr page 409-
Concernercnde den Harinck »vaert,&c.
çô6
m
in 't fouten ende havenen van dien, hebben daer omme na lange communicatie ende rapport clc*
inden haeren daer op genomen, gcconcipieerc defe naevolgende Poinclcn ende Articulen,
x. 't Placaet vanden late é tfèrfegkt: aen ftücken ilaen.
i. 't Sehe placaet feyt é Item, alle de Kuypers inde Plaetfe werekende,fullen, &c.
4.  't Placaet vanden late 1 fêi heeft de woorden in 't CUrfijfghedruckt niet: maer vervokht achter 'tumrt: ten
minden, Noch oock gcenen Harinck ofte Vifch inZec mogen verkoopen, &c. Ah hier in het acht-
en-twintichfle Artijckel vervolght.
5.  't Sehe Placaetfeyt .· thien fchellingen grooten.
6.  '/ Placaet vanden lare 1581 jhydt .· ofte fterck-Hatingh, inplaets van 't gunt hierjlanch ofte want-Bar'tngh
genoemt wort,
7.  't Sehe Placaet voeght hieriti defe woorden: Wort verboden ende geinterdiceert geen Tonnen uyt deie
Landen te voeren nae Maeftcrlant, omme aldaer Haringh te kaecken, in Tonnen te fouten,nOchte
gcenen Macftcrlantfchen, &e.
8.  't Placaet vanden lare 1 ^%feyt: op ecnen fceckeren tijt als de Sticrluydcn meeft te huys zijn, in clcke
Stede ofte Plecke hen mette Viifchcrye genccrende.
9.'t Sehe Placaet eyvdight; Ende alfoo de Staten vanden voorfchreven Landen van Hollandt, van wegen
die vande ViiTcherye voornoemt, aen ons verfocht hebben, dat daCr op tot dienfie vanden Lande,
by ons bchoorlijcke Brieven van Placate verleent fouden werden, omme 't inhouden van dien te
doen onderhouden, als naer behooren. S O O 1S Ô, dat Wy de faeckc voorfchreven overghe-
rnerekt, ende hierop gehadt 't ad vijs van onfen lieven ende getrouwen, den Prefident ende Raden
vanden HoveProvinciacl in Hollandt, 'tinnehouden vanden voorfz Keure ende Ordonnantie, als
noodich zijnde tot vorderingc ende confervatic vanden voorfchreven Haringh-vaertcnde Vifïche-
rye, goet gevonden hebben ende gheapprobeert, ende over fulcks by onfe opene Brieven van Pla-
cate fcherpelick bclaft ende gheordonneert, latten ende ordonneren by defen, dat de felve alomme
in alle fijne PoincTen fal werden onderhouden ende geobferveert, op de pcynen daer inne begrepen.
Ende ten eyndeniemant daer van ignorantie en pretendere, bevelen ende authoriferen Wy den
eerilcn Deurwaerder vanden Hove van Hollandt hier op verfocht, 't innehouden van defen te pu-
bliceren, endcjacrlijcks te renoveren, alomme binnen den Steden ende Plaetfcn van Hollantende
Zeclandt, daer't felve fal noodich wefen. Gegeven inden Hage, onder 't Zegel van Juftitie, hier
op gedruckt in forme van Placate, den fevcn-en twintichilen Aprilis 1581. Onder ilont ghefchre-
ven, By fijne Princel. Exccll. Ter Relatie vanden Prcfidercndc ende Raden over Hollant, Zeelant
ende Vricilant. Ondcrtecckent, B. Ernfl,
Tot den goetwilligen Lefer.
't OOvenflaende Placaet is den twaclfden April 1588. weder endefonder veranderinge gcrenoveert, Behalven
in
^ alleenlijck dat inliet feven-en-twintichjle Artijckel den tijdt vanden Harinck-vanghfi tot op S, lans dach,
plaetfe vanden eerfien Iuly verfielt wert.
AmpUatieop deTlacaten vanden Harincfaangbfl, Verbiedendeº van~
gen voor S. lans dach, ende 't vervoeren vanden Harinck naer Hamburgh en Bremen als oock ver-
koop vanden voor-Harinck in defe Landen, ten %y nae S. lans dach ghevangen, en ten minden thien
dagen in haer eerfle Peeckel gelegen heeft. In date den feventhienden Meert
1593.
2,
vande voorgaende Placatcn gcconcipicert, hebben
geadvoyeertfulcks hier na volght.
Indenecrilen,dat van nuvoortacn niemantee-
nigen Haringh , voor Sint Jans dach inde Midde-
Somer fal mogen vangen, ende daer mede varen
in andere Landen, omme die aldaer te verkoopen,
havenen, in Tonnen te leggen, ende voorts te ver-
voeren naer Hamburgh , Bremen oft elders, opte
peyne in'tfcvenen-tw-intichilc Articulc vanden
voorfz Placate geroert.
Dat oock egcene voor-Haringh ter Hete ofte
confumtic,binnen defe Landen verkocht ofte ghc-
diftribueert fal mogen worden, dan die nae S. Jans
dach voorfz fal zijn ghevangen , ende ten minden
thien dagen langh in haer cerfte Pccckcl ghelegen
heeft, waer van den Keur-Meefters inde refpeórive
Steden gebleeckenzijnde,fullen opte Tonnen tuf-
Zz æ                   fchen
iLfoode Staten van Hollandt ende Wcft-
I Vrieflandt,by die vande groote ViiTcherye
' ende Haringh-vaert aldaer vertoont is,dat
tot kcnniile vande felve ViiTcherye geko-
men is, cenige van mceninge te zijn, tegens den
aenilaenden Haringh-vaert ,den Haringh voor den
behoorlijckcn tijdt te vangen , ende daer mede te
varen in andere Landen om die aldaer te verkoo-
pen, in Tonnen te leggen, ende voorts te vervoeren
naer Hamburgh ende Bremen, contrarie d'intentie
ende mceninge vanden fevencn-twintichftcn Ar-
ticulc vanden Placate daer van zijnde. Dat oock
acrv Voor-Haringh defen voorleden Jare feer groen
binnen de Landen gebracht ende ter flcte verkocht
is geweeft, alles tot grooten naedcel ende vcrach-
tinge vande voorfz Haringh-vaert ende Tramjcque
van dien. SOO IST,datde Staten voornoemt,
de Poincten ende Articulen by't Collcgie vande
VifTchery, daer tegens by forme van Ampliatie
1
-ocr page 410-
Placaten-* * 2. Böeck. 5. Tit. 5. Deel
728
729
den, op penen daer inne begrepen. Ende ten eynde
daer van niemant ignorantie en pretendere, beve-
len ende authorifcren Wy den eerften Deurwaer-
der vanden Hove van Hollandt hierop verfochr,
den inhouden van defen, neffens den voorfz prin-
cipalen PJacatc te publiceren cnde Jaerlijcks te re-
noveren, alomme binnen den Steden ende Plaet-
fen van Hol landt ende Weit- Vrieilandt, daer
fulcks van noode wefen fal. Gedaen inden Hage,
onder 't Zegel vande Staten voornoemt hier op
gedruckt, den fe ven tienden Martij vijftien-hondert
drie-en-tnegentich. Ter Ordonnantie vande Sta-
ten voornoemt. C. de Rechtere.
fchen den hals-koep cnde den buyek-hoep, Hellen
een ronde Circkel, opte verbeurte vanden Haring,
die fondcr fbodanigen Circkcl binnen defe Landen
ter ileete te koop geitelt fal worden, ofte de waerde
van dien,foode ielve voor 't aenbrengen verkocht
fouden mogen wefen, te appliceren een derde-part
voor den Officier, een derde-part voor den Armen,
endc een derde-part voor den Aenbrenger.
Ordonneren ende laften daer omme de Staten
voornoemt, dat de voorfz Poincïen alomme inden
voorfz Lande, ende fonderlinge by die vande voorfz
Neeringc, itridelijcken fullen worden onderhou-
Placaten vanden lare 1607* ende fes^en-tmntkhflen lunij 1619. ®*-
roerende bet maeckp*, Jouren ende branden wmde Har'mcS^Tonnm. 't Sehe isfonder merande-
ringe gerenoveert den tveaelfden Mey \ 61
ο.
3
Het fevende ,achtfe, negende, thiende en elfde Artijc*
kelen, accordeert met hetjefie ,/evenfle, achtfle, negende
en thiende Artijcketen vanden voorfz placate des Jaers
1584.
XII.
Der voorfz Steden, ende Kuypers branden oft
mereken, fullen gheitek werden: te weten , des
Stadts brant opten buyck vande Tonne,endc des
Kuypers merek opte naeite duych daer aen, mede
opten buyck, op peyne van drie fluyvers op elcke
Tonne.
XIII.
Niemandt ial hem vervorderen, &c. Accordeert
met het
1 z. Artijckel vanden Placate des Jaers 1584.
XIIII.
Indien den Brander docht e eenige Tonnen niet le-
quaem noch go et genoech te wefen om gebrant te werden\
om zijn eedt te bewaren
, ende den Kuyper wilde fufline-
ren de felvegoet te wefen, om naevolgende de keurghe-
brandt te werden: Sal den BranÊfer de Keur-Meejlers
daer op halen, met een Burgemeefler indien 't noot zy, om
d'felve Tonnen by haer geoordeelt te werden
midts dat
indien d'felve niet goet bevonden werden
, ende dat den
Brander met goede faecke gheweygèrt heeft, die te bran-
den, den Kuyper verbeuren (altwee gulden, t'appliceren
tenprofijte vande Armen
, den Keur-Meeflers ende Bran-
der elcks eenderde-part.
XV.
WatTonncn,quaet-fpijnt/w/-oZw/,^/<rAworm-
ftecckel, quade quaflen, oft fchamfcheu ten,oft deur-
devclt zijn, fal mende duygen oft bodemen daer't
felve gebreck in is, aen itucken flaen, ende de Ton-
nen fullen gcheele kimmen moeten hebben, endc
gebonden moeten wefen met goede geheeIe tydige
Tonne-hoepen , ende indien eenige ontijdige
hoepen gheleyt waren, fal den Brander d'iclve mo-
gen af-ilaen. Ende fullen geenige Kuypers de Ha-
rinck-Tonnen mogen binden met groene hoepen
voor half Maert.
XVI.
Alle de Tonnen , Half-vaten ende Vicrendcels,
fal men van nu voortaen niet minder maecken,
dan naer de oude behoorlijcke mate daer van
zijnde.
De
E Staten vande Landen van Hollant ende
Weit-Vrieilandt, Allen den gecnen die
h defe jegenwoordige fullen fien ofte hoo-
ren lefen, Saluyt. Alföo de Gedeputeer-
den vande Steden, hen gencerende metteHaring-
vaert ende grootc Viilcherye in Hollandt ende
Weit-Vrieilandt, ractfaem bevonden hebben eene
t'famenkomite te maecken ,ommc te refumeren
de voorgaende Ordonnantic,beroercnde hetmaec-
"ken, keuren ende branden vande Haringh-tonnen
met 't gunt daer aen kleeft, in voorleden Jaren ge-
maeckt cnde' uytgegevcn, ten eynde de Neeringe
vande grootc Viilcherye, eenpaerJijcken ende op
cenen voet binnen den ièlven Provinciën ghe-
pleecht, ende met behoorlijcke ordreende toelicht
gchanthaeft mach werden. S O O I S Τ, dat
de felve Gedeputeerden binnen der Stadt Delft
Collcgialiter vergadert ghewceit zijnde, nae lange
communicatie daer op gehadt, gecoucipieert heb-
ben de nacvolgende Poin&cn ende Articulen,
Inden ecritcn, &c. Accordeert met het eerflcArtijc-
kel vanden Placate des laers
1584. hier loven colum.
718. gedruckt.
Sal oock clckc Kuypcr moeten hebben een ver-
fcheyden Brant,omme op iijn Haringh-Tonnen te
Hellen, al eer by de felve Tonnen uyt fijnen Huyfe
lal moeten laten gaen , opte boete van driefluyvers op
elcke Ton.
Het derde, vierde en vijfde Articulen, accordeert met
■het derde, vierde en vijfde van het opgemelte Placaet des
laers
1584.
VI.
Dat mede alle Kuypers inde Steden ghehouden fullen
wefen'hcureTonnen, half-Vaten ende Kinnekenste bren-
gen, ende tefetten onder den blaeuwen Hemel op 's Hee-
renftraten, al eer den Brander gehaelt fal werden om te
branden, op dat den Brander 't Punt hy fal branden^ fel-
ve bequamelïicken fal mogen befichtigen ende vifiteren,
opte boete van een pont Hollants, by den Brander van elck
Ι φ te verbeuren, indien hy eenige Tonnen als voor en on·
der den blaeuwen Hemel niet en brandt.
4
-ocr page 411-
Harinck - vaert, &c.
730            Concernerende den
XVII.
, De Tonnen te kleyn ofte te kort bevonden wer-
dende , fal den Brander met den brandt tuffchen
den derden ende den hals-hoep teyekenen, ende
foo verre die by den Brander eens uytgefet ware,
wederom voor den Brander cjuame, fondcr de
faulte gebetert te zijn, fal hy de kimme van de fel-
ve af-flaen,ende tot fijnen profijte na hem nemem
Ende alle Kuypers fullen ghehouden wefen alfulcke ghe-
teyekende Tonne den Brander te vertoonen,de naefle reys
als hy weder komt branden
, ende hem te toonen dat de
felve Tonne geremedieert is, om 't voorfz brandt-merek
by hem uyt-ghehouden ende voor goet geoordeelt te wer-
den
, oft anders den Brander te bewijfen waer de Tonne
ghebleven oft vervaren is -: opte boete van thienfluyvers
by den Meefler van elcke Tonne te verbeuren..
XVIII.
In ghevalle den Brander tot alfulcken Kuyper eenige
Tonnen brant, al eer hem de Tonne verthoont oftegewe-
fen is
, waer die is ghebleven, die hy tujfchen den derden
hals-hoep gefleecken heeft,f al den Brander elcke reyfe ver-
beuren twee ponden Hollandts.
Het 19. zo. zi. en zz. Artijckelen, accordeert met
het
16. 17. 18. en 19. Artijckelen vanden Placate des
Jaers
1S84.
XXIII.
Men fal geen Tonnen mogen branden,ten zy die geheel
tnde ten vollen af-gemaeckt fal zijn, opte boete van twee
fluyvers op elcke Tonne by den Brander te verbeuren.
XXIIII.
Alle peynen ende breucken, waer van hier vooren
geen applicatie gedaen is, fullen komen aen den Aenbren-
ger, Officier ende den Armen, elcks eenderde-part.
XXV.
Ende op dat de voorfz Haringh-vaert ende Nce-
ringe van dien , in alle goede ordre, ende defe Or-
donnantie volkomelijcken onderhouden ende ge-
731
obferveert ibude mogen werden: Sullen alle Kuy-
pers gehouden wefen elcx een gelijcke Ordonnan-
tie by haer te hebben, ende mede in Zee te nemen,
ten eyndelyluyden geen ignorantie en pretenderë.
XXVI.
Sullen voorts de Gedeputeerden, &c. Accordeert
met het
39 Ar tijekei'vanden /are 1584.
XXVII.
Ende alfoo die vande ViiTcherye vande voorfz
Landen aen ons verfocht hebben, dat daer op tot
dienfte van den Landen, onfe behoorlijcke Brieven
van Placaet verleent fouden werden, omme 't in-
houden van dien te onderhouden als naer behoo-
ren. S O O I S T, dat wy de faecken voorfz over-
ghemerekt, allen, ende eenen ycghelijcken vande
voorfz Poin&en ende Articulen, als noodich zijn-
de tot vorderinge ende confervatie vande voor-
noemde Haringh-vaert ende ViiTcherye, goet ge-
vonden hebben ende gheapprobeert. Ende over
fulcks by onfe opene Brieven van Placate fcherpe-
lijcken belaft ende geordonneert,laften ende ordon-
neren by defen , dat de felvc alomme in alle fijne
Poinden fal werden onderhouden ende gheobfer-
veert,optepeynedaerinnebegrepen. Ende ten
eyndeniemant daer van ignorantie en pretenderë,
Bevelen ende authoriferen Wy den eerden Deur-
waerder vanden Hove van Hollandt hier op ver-
focht, het inhouden van defen te publiceren, alom-
me binnen den Steden ende Plaetfen van Hollant
ende Weft-Vrieflandt, daer 't felvc fal noodich we-
fen. Gedaen inden Hage, onder 't gewoonlicke Ze-
gel vande Staten van Hollant hier op ghcdruckt in
forme van Vhcatefierefumeert inde Vergaderingevan
de lieer en Staten
, ende aldaer gearrefleert optenfes-en-
twintkhflen dach vande Maent vanjunius, int Jaer ons
liefs Heer en eenigen Heylams ende Salkhmakers
1619.
Ter Ordonnantie vanden Staten van Hollant ende
Weft-Vrieflant. A. Duyck.
in Anno 1619 by gekomen.
rs 1607. komen van woorde te woorde over een met de
'esJaers
15-84.
, gheen dach noch dateen contineert, hoe wel by C. de
'x ende Concept van Ampliatie,als formeel Placaet,foo vele
Alle de woorden ende Artijckelen in 't Curfijfgedruckt, zij
Deneqenth'ten eerfle Articukn vanden Placate des f aernegenthten eerfle Artkulen vanden opgemelten Placate de
NOTA. Dat het PlacaetvandenIare 1607.Rechtere getcyckent. Derhalven eer voor een Renovati
d'Ampliatie bclanght, te houden is.
1111 1          1 1 1                          - - — ■-----------------■-----■-------—--------■■......-------- -------          '■----------' " m 11 é.. «ºÀðô '■ É..Éú —m ...il              ..                                 ·, 1 ju,,.,, ------—..-n--------.--------■JUT"             '■ ■' -"""'"V —'■'■'-                        1
4, ende eerflen Mey 1621. Innehouden-
ringb in Zee mogen aierkoopen aende Vent-jagers ofan-
yen in Zee mogen rvolgen> om Harmck\ te kpopien of man-*
Ê
•t vanden Jare 1614. annulleert ende aboleert het der de,
161 æ: Ende alfoo het Ventjagen by het derde, vierde ende
len Maert
1615. vijfde enfefle Articukn inden placate
opten eerflen Mey
16 æ é, weder verboden, als by den inne-
Set vier de,vijfde en fefle Artkulen van het onderflaendet
eckereconditien weder toegelaten.
4. Placaten vanden 24 April 1614
de rverbotb dat de Stierluyden gbeen Harder en : Oockdatgeen Vent-jagers de Schepgelen, opte peynen inde Placaten begrepen
\Ã\Å goet willige Lefer ghelieve te weten, dat het Placae•a-svierde en vijfde Artkulen vanden Placate des laersvijfde Artkulen inden placate vanden twee-en-twintkhflvanden é æ Mey 16zo. weder toegelaten was, is hetfelve ohouden vande naervolgende Placaten blijekt. Doch is by hinde lefle Placaet des jaers id^x.het Ventjagen onderfee
|H||jn E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
iRliHollundt Cndc Weft-Vrieflandt, Repre-
ø®£4& fenterendeden Staten vanden felven Lan-
de, Allen den gecnen die defen fullen ficii ofte hoo-
renlefen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo de Gedeputeerde vande Steden, hen genee-
rende metten Haringh-vaert ende grootc Viffche-
rye in Hollant ende Weft-Vrieflant,by experientie
Zz 3                  van
-ocr page 412-
5-Tit. 5. Deel.               733
Zee aen eenige Vent-jagers oft Volgers, noch den
eenen VifTcher aenden anderen cenigen Haringh
fullen mogen verkoopen, over gevcn^ofte mange-
len, maerdateen yder Stierman ende ViiTcher fijn
eygcn gevangen Haringh felfsaen Landt fal moe-
ten brengen, binnen de Provintien van Hollandt
ende Weft-Vriefiant, daer men den Haringh brant
ofte gewoon is certificatie te verleenen.op pene dat
de Stierluyden ende VhTchers dies contrarie doen-
de, verbeuren fullen drie hondert ponden van veer-
tien grooten , ende daer en boven den verkochten,
overgegeven oft vermangelden Haring, of de waer-
de van dien, te gaen de voorfz peynen over 't Schip
ende goet,behouden den Reders hacr regres jegens
den ViiTcher ende S tier man.endc der fel ver goede-
ren, ende dat daer en boven den Stierman van fijn
Stiermanfchap fal worden ghefufpendeert,den tijt
van fes Jaren, te appliceren de voorfz pecunicle pe-
ne, een derde-part voor den Aenbrenger, 't wclck
hem by den Penningh-Meefter daer den Stierman
of Viflcher fal arriveren,datclick fal worden betaelt,
het tweede derde-part ten behoeve vanden Offi-
cier , ende 't laetite derde-part ten behoeve vande
VifTcherye, ende fal daer en boven den verkochten,
overgegeven ofte vermangelden Haringh vervallen
wcfen, ten profijte vanden Armen daer den Stier-
man ofte VifTcher fal arriveren.
Ende alioö de voornoemde Gedeputeerden ver*
focht hebben , dat Wy daer op onfe behoorlijckc
Brieven van Placate fouden willen verleenen: Soo
ordonneren ende bevoelen Wy allen ende een yc-
gelijckcn die 't fclve aengaen mach, hem na den in-
houden van defen pundluelicken tereguleren,optc
peynen ende verbeurten daer inne geftelt,die Wy
vcrilacn, willen ende ordonneren ,dat ilri de lick je-
gens den Contraventeurs geexecuteert fullen wor-
den , ende dat defen alomme fal worden ghepubli-
ceert, binnen den Steden ende Plaetfen van Hol-
lant ende WeitWrieilant, daer 't fclve noodich we-
Ten fal. Gegeven inden Hage onder onfen Zegel,
hier onderop ghedruckt op den cerften dachvan
Meye.in'tJaeronsHeercn i6n. TerOrdonnan-
tie vanden Staten van Hollandt ende Wcft-Vricf
landt. 3 C. vander Wolf.
- Placaten. 2.Boeck.
llï
van eenige Jaren herwaerrs bevonden hebben, dat
de Vent-jagers ende die den BuyiTen ende Haring-
Schepen in Zee volgen, ende van den Scicrluyden
aldaer Haringh koopen, overnemen ofte mange-
len, van tijt tot tijt feer vermeerderen ende toe ne-
men,tot groot verjies,intereit en prejuditie vanden
Koopluyden, die den Haringh vertieren, daer door
de Marckt vanden Haringh fulcks onder de voet
wert geworpen, dat noch Koopman noch ViiTcher
daer aen eenich voordeel kan genieten: Dat mede
verfcheyden eygen-baet-foeckende Perfoonen.tot
meer-malen hen vervordert hebben , om.hare mis-
handelinge des te beter te bedecken, den overge-
nomen Haringh diredelick naer Ooftlandt te voe-
ren .fonder de fclve alvooren te brengen, ter plaet-
fen daer toe by onfe voorgaende Placaten geordon-
neert, waer uyt eyntlijcken 't verderf vande Nee-
ringe vanden Haringh-vacrt ibude moeten volgen.
S O O I S Ô, dat Wy op 't veribeck vande voor-
noemde Gedeputeerden, die op defenrijpelijcken
hadden gelet, Voor eerft,als de gemeene Neeringe
vanden Haringh-vaert niet langer dienftich ,gean-
nulleert, gheaboleert ende te niete gedaen hebben,
gelijck wy annulleren, abolcren ende te niete doen
by defen, é het vijfde ende fefle Artijckcl,op 't Regle-
ment vande Vent-jagcrye, in onfen laeil gheema-
neert Placaet ende Ordonnantic,rocrende het van-
gen, fouten,havenen, packen vanden Haringh, &c,
begrepen, ,
Verbieden ende interdiccren Wy voorts, dat van
nu voortaen geenc Vent-jagers of Volgers eenigen
Haringh in Zee fullen mogen koopen, over nemen
ofte mangelen, op peyne van fes hondert ponden
tot veertien grooten 't pont te verbeuren, ende daer
en boven den Haringh die fy fullen hebben ghe-
kocht,Qver genomen ofte gemangelt, ofte de waer-
de van dien , t'appliceren een derde-part van dien
ten behoeve vanden Officier,die de bekeuringe ofte
executie doen fal, het tweede derde-part ten be-
hoeve vanden á Aenbrenger ,ende het laetite derde-
part ten behoeve vanden Armen daer den Contra-
venteur van defen gecaufeert wort.
Dat mede geen Sticrluyden ende Viflchers inder
1. 't Placaet vanden Ure 1614 /êy/;het derde, vierde en vijfde Artijckcl.
x. 't Selve Placaet applicecrt het tweede derde-part ten behoeve vande Viffcheryc.
3. 't Placaet voorfz voeght hier by: Ter Relatie Yande Gecommitteerde Raden. Ende was onderteyekent,
A. Dityck.
5. Placaten ende Ordonnantien, Beroerende het vangen fouten ,havenen,
kernen, pacten<> ophoogen ende leggen wanden Harincf^ In dateden 2 2 Mey 1604. 22 dito
1606. xilamartj
1607. 22 Maert 1612. n dito é 61 f. nMey\6io* ç dito
1621. tnde^o April \fyz·
fulcks dat eenige om haer iïnguliere profijt den Ha-
ringh vangen voor haer tijdt ende fayfoen, 1 doende
de felvefouten, ter Marckt brengen ende verkoopen, al
eerfetijdich ende bequaem is by de Ì enfc hen ghenut te
worden: Dat oock eenige {om hare mifhandelinge beter
te bedecken) den f elven Haringh uyt er Zee,diretlelick na
Ooflen
' E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
I landt, Allen den gecnen die dele tegen-
_J woordige fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. Alfoo deur lanckfaemheyt ende verloop des
tijats.dordre hier voortijdts op 't vangen ende havenen
vanden Haringh gheflelt
, niet wel en wort onderhouden,
-ocr page 413-
Harinck - vaere, &c.             735
vande Stede daer 'tfelve ghèfchiet, ende een derde-part
voor den Aenbrenger.
L nu.
5 Niemandt fal eenigen Haringh in Zee mogen
overgeven, verkoopen ofte vermangelen , anders
dan aen den geenen die daer toe by de Magiftra-
ten 6 inde Steden vande voorfz Neeringe van Hol-
landt ende Weil-Vrieflandt fullen wefen toegela-
ten, 't welck den Stierluyden, ende ten minflen met
twee of drie van hare Bootfgefellen,
lal moeten blijc-
ken by een gedruckt biljet, geiègelt ende gheteyc-
kent, als in 't volgende Articul wert gefeyt, ommé
de verklaringe f haer der aenkomfle inconformitêvan't
jfefle Articul van defe Ordonnantie daer van te doerh
Endefoo ycmandt in Zee anders Haringh 8 over-
geeft, fal den Stierman verbeurenden overgegeven
Haringh, ofte de weerde van dien, ende bovendien
een peyne van drie hondert gulden, te betalen uyt
des Stiermans eygen goet^w^xsw lafte vanden Reders.
Des fullen de Reders oock haer regres aoiden Stierluyden
hebben ende behouden
, omme aen haer te verhalen de
waerde endefchaden vanden verbeurden Haringh
, ende
boven dien fal mede den Stierman van fijn dienfle ge de-
porteert ofte inhabil verklaert werden.
V.
9 Alle den geenen die in Zee fullen willen Vent-
jagen ofte de BuyiTen volgen, fullen aende Magi-
ftraten 10 vande VhTchcrye, tcrplaetfe daerfy af
varen verfoecken Ade van confent, omme de
voorfz Neeringe 11t$/ den vijftienden July toekomen-
de, ende langer niet
te mogen doen, 't welck hem on-
der't Zegel vande Vificherye i% daer hy af vaert,
by een gedruckt biljet, geteyekent by den Secre-
taris vande felve Plaetfe vergunt fal werden, Midts
dat hy al vooren onder cedt,oftc by oprechte waer-
heyt in plaetfe van ceden, fal belooven geen Pecc-
kel-harinckover te nemen, als vanden Schepen
van 13 Hollandt endeWefl-Vrieflandt, ende dat iy van
yeder Stierman daer van iy Haringh overnemen,
brengen fullen Atteftatien by den felven Stierman
ende 14 Schipper daer aen den Haringh overgegeven is,
met elcks van
twee fijner Bootfgefellen geteyekent,
inhoudende de 15 naem vanden Schipper , waer hy
t'huys hoort, ende hoe het Schip genaemt is, met te
quan-
titeyt vanden overgenomen Harinck, ende dat de
felve oock naer S. Jans dage gevangen, ende bin-
nen haren Schepen ghekaeckt, ghcibutcn, ende in
Tonnen gheleyt zijn, opte verbeurte vanden Ha-
ringh ofte waerde van dien, 16 diefy [onder d'voorfz
Atle van confent of anders als vanden Schepen vande
voorfz Landen,
of oock fonder foodanige Attcftatie
over nemen: Item, dat fy geen verfchen of Korf-
haringh fullen over nemen , dan die naer S. Jans
dage ghevangen is, die fy fonder onderfcheyt van
een yeder fullen mogen over nemen, midts dat ly
met twee van hare Bootfghcfcllen by eede verkla-
ren fullen , dat den felven Haringh nae S. Jans
dage voorfchreve gevangen is, op geiijeke peynen
als vooren. 17 Ende wert midts dien alle Stierluyden
gheinterdiccert ende verboden
, na den vijfihiendenjuly
voorfz geenigen Peeckel-harmgh aen ecnigc Vent-jagers
in 't kkyn ofte groot te mogen verkoopen ofte overgeven,
opte verbeurte vanden Haringh
, ten lafle vanden Stier-
man, ende de penningen daer voor gegeven, ten lafle van
den Kooper, fonder dat daer van yets tot lafle vanden
Reeders falkomen.
18 Geene
734            Concernerende den
Ooflenfeynden, ende oock bedeclelijck deur defe Landen
opwaerts voeren
, /onder de felve hier te Lande terghe-
woonlijcker Plaetfen
(daer behoorlijck opftcht is) aen
Landt te (laen:
Cauferendc alle 'tfelve niet alleen
binnen defe , maer oock byfonder in andere Lan-
den, daer den voorfz Haringh vervoert ende gedi-
vertcert wort, een groote vvalginge, oneere ende
vcrachtinge vanden Haringh, fulcks dat den Luy-
dendaer mede oock benomen wordt den fmaeck
vanden goeden Haringh, die opten behoorlijeken
tijde wort gejangen, in der voegen, dat den goeden
Haringh daer door onwillich wort gemaeckt,ende
mettenquaden moet blyven leggen, dat oock
mede den gevangen Haringh in Zeequalijck ghe-
ibutcn, gciondcrt,cnde in Tonnen geleyt wort, al-
les tot groot verlies, fchadc ende intereft vandc
Koopluydcn, ende confequcntelijck tot verderf
vande Neeringe vande gemecne Haringh-vaert en-
de groote Viifcherye, wefende een van de princi-
pale Mijnen ende welvaren defer Landen, ende In-
ghefetenen van dien, S 0 0 1ST, dat om daer
inne promptelijckcn te voorfien, Wy met advijs
vande Gedeputeerde vande Steden, hen geneeren-
de niette voorfz Haringh-vaert ende groote Vif-
fcherye,geordonneert ende geilatueert hebben het
geenc hier nae volcht.
I.
Inden eerilen, dat niemant hem fal vervorderen
van nu voortaen eenich Want om Haringh te van-
gende fchieten, ofte nat te maecken ,voor S. Jans
aach inde midt-Somcr» maer opten felven dach,
ende daer na totten leften Januarij toe incluys, fal
een yeder fijn voorfz Want vryelick mogen fchie-
ten,ende fal een yeder Stierman op fijn aenkomfte
ghehouden zijn met twee van fijne Bootfgefellen
by eede te verklaren ,dat hy fijn voorfz Want voor
den voorfz dach niet en heeft gefchootcn , ^ ende
fooyemant eenkh Want voor den voorfchr even tijdt nat
maeckt
, fal verbeuren twee hondert Carolus gul-
dens, ende den Haringh die hy ghevangen fal heb-
ben , ofte de waerde van dien,
II.
Onder 't voorfz verbodt en worden niet begrepen de
Dogge-vaerders, ende anderen
, die om Cabeljau te van-
gen in Zee varen, de wekke gheoorloft wort voor S.Jans
dage Haringh te vangen voor haer Aes
, ende anders ofte
vorder niet, en wort hen midts dien mede verboden eeni-
gen Haringh voor den vijfen-twintichflen lunij te kaec-
ken, fouten, ende in Potten, Tonnen ofTonnekens te leg-
gen, ofte onghekaeckt, ghefouten ofte ongcfouten in Zee te
verkoopen, ofte aen Landt te brengen, 't zy om te deylen,
verhopen,ver fchencken oft anderfints te diflribueren, op
geiijeke peynen als hier boven jegens het ontydelijck van-
gen vanden Harinvh geftelt is.
III.
Weit mede alle Stierluyden, Schippers ende allen an-
deren, by de f en geinterdiceert ende verboden, dat niemant
hem vervorderen fal eeniven verfchen ofte Korf-Haringh
in defe Landen ghebracht hebbende
, den felven alhier te
kaeckenje fouten, ende inTonnen te leggen,omme in defe
ofte andere Landen vervoert, veel min verkocht te wer-
den, opte verbeurte vanden felven Haringh, ende daer-
en-boven op peyne van drie gulden op yeder Tonne te
verbeuren, te appliceren een derde-part voor den Officier
dk de executie doen fal, eenderde-part voor den Armen
-ocr page 414-
7$6
Placaten-i. 2.Boeck
73 7
ofte daer naeft aen, opte verbeurte van fes ituy vers
te verbeuren op elcke ongemerekte Tonnc 29.
X.
30 Sullen infgelijcks de voorfz Stierluyden van-
de Steden ofte Plaetfen daer Haringh-buyiTcn ofte
andere Schepen kleyn ofte groot, hen mette Ha-
ringh-vaertgencerende,afvaren endeaen komen,
ghchouden wefen haerluyder namen ende Mere-
ken, daerfy haren Haringh, als die aen Landt ghe-
ilagenofte overhoort ghefet wort, mede fullen
mereken inde Secretarye vander Plaitfen daer fy
fullen willen havenen, te Regifter brengen , ende
felfs op tcyej^enen, nae dat fy vande eerile reyfe
aen gekomen fullen zijn, opte boete van drie pon-
den van veertien grootcn, op dat men daer by (des
noots zynde) foude mogen weten, by wat Stier-
man den Haringh gevangen, ende in Tonnen ge-
leyt is.
XI.
Alle Stierluyden fullen oock ghehouden wefen
hare uyterftediligentieende neerfticheyt te doen,
dat den Haringh wei gelijck, vier langh in fijne la-
gen gelcyt wort, van den ecnen bodem tot den an-
deren, fonder den Haringh met Manden inde Ton-
nete werpen. Ende of ycmandt contrarie bevon-
den wort ghedaen te hebben, fal den Stierman van-
den Buys, oft ander Schcpen,kleyn ofte groot,met-
ten Haringh-vaert ghencerende, verbeuren 31 den
Haringh die met Manden of Ce/pen in Tonnen ghcwor-
pen is
, ende den aeenen die niet vier langh in jijn lage
geleyt wort, op
elcke Tonne daer in die fraude ghe-
fchictis, twecfchcllingen-giOoten Vlaems , ende
arbitralick gecorrigeert worden, ende noch daer-
cn-boven den Koopman van dien fijn fchadc te be-
teren , Welverftaende, dat den Stierman de boete
ende fchade vanden Koopman weder fal mogen
verhalen aenden Gefelle die den Haringh ghclcyt
heeft, de vvclckc tot dien eynde ghehouden fal zijn
fijn Merck binnen inde Tonne te ftelJcn, een handt
breet beneden het kroes, ende fal de arbitrale cor-
reclie ghedirigeert worden tegens die GefelJe, die
den Haringh gheleydt heeft , foo verre hy buyten
wete vanden Stiermanfaute in 't leggen heeft be-
dreven .
XII.
Infgelijcks en fal niemant den Haringh mogen
bloem - lagen , vervalfchen ofte veranderen ,
3 æ nochte den ouden Haringh onder den nieuwen ver-
mengen, veel min
onbequame Want-haringh by
den fuy veren ende goeden Haringh in Tonnen te
leggen, opte verbeurte vanden.Haringh, ende drie
guldens op elcke tonnc, ende boven dien correctie
van Schepenen.
XIII.
Ycdcr Stierman f il gehouden zij ç den Haringh
wel te doen fondcren , den vollen uyt den yelen,
den Nacht -ichamel, Kuyt-fieck, Melck-ilcck,
ftanck ofte Want-haringh, ende die clck op hem
fel ven in tonnen te doen leggen, 33 mitfgaders oock
den Maetqens Haringh, naejohanni ghevangen, uyt te
meuken, met een Gordingh op de buyck , ende de ydelen
Haringh nae lacohi , te gorden tuffchen de derde ende
luyck-hoep.
XII II.
Gelijck mede elcke Stierman gehouden fal wefen
eer hy fy ç Haringh verkoopt, te feggen wacr voor
hy
VI.
ï8Gcene i^Vcnt-jagers, Stierluyden ofte Vif-
fchers, fullen haren Haringh aoycwers anders mo-
gen brengen dan in HoJJandt ofte Weft-Vricilant,
ter plaetfe daer men den Haringh brant, ofte van-
den vangh des Haringhs ghewoon is certificatie te
verlccnen, opte verbeurte vanden Haringh, ofte de
waerde van dien, ende daer en boven op pene van
twee hondert gulden, ende fullen de voorfz Stier-
luyden t'haerder eerfter aenkomile met % é drie
van haren Bootigefellen, zzaleerjy eenigen Haringh
V zy voor ofte nae-Haringh uyt hare Schepen lojfen, voor
den Magiilraten vanden Steden ofte z} Plaetfen
daerfy á enge'komen zijn, by eeden ofte oprechte waerheyt
in plaetfe van eeden
komen verklaren, hoc veel Ha-
ringh dat fy in Zee hebben over gegeven, endeaen
wien : 24 Oock mede dat fy aen nie^nant anders eenigen
Haringh hellen overgegeven
, als aendengenen die haer
de behoorlijcke Atte van confein (daer by haer Je felve
Neeringegheconfenteert is te mogen doen) hellen ver-
thoont,
ende dat den iclfden^mitfgaders allen den
vorderen Haringh die fy in brengen nae S. Jans
dach ghevangen, ende binnen haren Schepen ghe-
kaeckt, gefoutcn, ende in Tonnen gelcyt is, datfy
oock voor S. lans dach geen Wandt ghe/chooten ofte nat
gemaeckt hellen
Van ghelijcken of fy in Zee aen nie-
inandt eeniqe fchaden gedaen, ofte van niemandt eenige
fchaden geleden hellen,
op pcync van ÷ 5 veertkh gul-
den te verbeuren, by den Stierluyden uyt haer ey-
gen goederen.
VII.
z6 Sullen medegcene Ingeictenen van Hollant
ende Weft-Vnellandt haer vervorderen part ofte
deel te hebben aen eenige Schepen ofte Schuyten,
die buyten de Landen van Hollandt ende Wcft-
Vrieflant werden uyt gefonden om te Vent-jagen,
of de Buyilèn te volgen, op peyne van fes hondert
guldens op elcke Schip ofte Schuyt te verbeuren.
Éudcfal dcaccufatie hiervan mogen ghefchieden
t'allen tyden, foo wanneer fulcks fal werden ont-
deckt, fonder gheprcfcnbeett te werden, in minder
tijdt als twintich Jaren.
Z7 VIII.
z8 Den Voor-hatingh en fal terilete ofte con-
fumptic binnen de Landen niet verkocht ofte ghe-
diitribueert mogen worden, dan die nae Sint Jans
dach voorfchreven fal zijn ghevangen , ende ten
minftcn thien dagen lanck in haer eerile Peeckel
gelegen heeft, wacr van de Kcur-Mceiters inde rc-
fpective Steden ghcblceckcn zijnde, fullen opte
Tonnen tuifchen den hals-hocp ende buyek-hoep
Hellen een ronde Circkcl, opte verbeurte vanden
Haringh, die fonder foodanige Circkel binnen dcfe
Landen terilete tekoopcgeftelt fal worden , ofte
de waerde van dien , ßï de felve voor 't aenbrengen
verkocht lbude mogen wefen , te appliceren een
derde-part voor den Officier, een derde-part voor
den Armen, ende een derde-part voor den Acn-
brenger.
IX.
Alle Stierluyden fullen een verfchcyden Merck
moeten hebben , ommc den Haringh die fy uyt
hare Schepen aen Landt flaen,ofte over boort in ee-
nige Schuyten oft Schepen fetten, daer mede te
mereken al eer fy die over laten gaen, ende fullen
't voorfchreven Merck itellen op de.plugge-duych,
-ocr page 415-
Concerrierende den Harinck-vaert,8cc.
139
738
onfuyver opgehoocht en worde, öpte boete voorfz.
Ende op dat de fraude te beter ontdecktfoude mo-
gen worden, fal den Plaets-Meefter, daer den fel-
ven Harinck ghehoocht of ghepackt fal zijn, lijn
Merck moeten ilellen buyten opte Tonnen,onder
de twee bovenfte hoepen, tuiTchen den derden
hoep ende hals-hoep.
XIX.
Alle Kuypers fullen gehouden zijn in 't hoogen
vanden Haringh,alle quade ende onbequamc Ton-
nen voor cerft uyt te hoogen , ibnder haerluydcr
eygen bate daer inne te foecken, ende in 't packen
van bodem tot bodem goede Tonnen te nemen,
alles tot believen vanden Koopman ofte Keur-
meefters, die daer op fullen hebben te letten, op
peyne,foo de Kuypers, Packers ofte die geene die
op-hoocht, daer inneculpabel bevonden wort, van
vier grooten Vlaems, op cleke quade ofte onbe-
quamc Tonne te verbeuren, ende daer en boven
de felve weder uyt te moeten hoogen^ ofte in een
goede Tonne verpacken, buyten koile vanden
Koopman.
XX.
Sullen oock de voorfz Kuypers geen brantofte
andere gehoochde Haringh ofte Haringh-tonnen,
mogen met Half-vaten bant binden , noch oock
met groene hoepen voor half Maert,maer met goe-
de gcheelc Tonnen-hoepen.
XXI.
Item, men fal geen Haringh over Zee gaende,
mogen binden, niet minder dan met veertien ban-
den ofte hoepen, blyvende de keure op 't binden
vande banden in haer wefen .
XXII.
38 Ende alfoo men verflaet dat eenige Perfoonen defer
Landen, om haer [inouliere profijt inde voor gaendejaren
hen vervordert hebben diverfchen Haringh in onbehoor-
lijeke fufiage te packen , in Salm ende andere cnbe-
quame Tonnen , tot groot naedeel endeprejuditie van-
de gemeene Neeringejoo verbieden JVy midts defen, dat
niemandt van nu voort aen hem vervorderen fal eenigen
Haringh te packen in Salm ofte andere onbeauame Ton-
nen , maer alleenlijck in Tonnen, de welcke ghemaeckt
ende gebrant fullen zijn,in conformité van 't placaet en-
de Ordonnantie, geèmaneert op het maecken, keuren ende
branden vande Haringh-Tonnen
, op de verbeurte van-
den Haringh, ende daer en boven op yeder fluck 't xy
kleyn of groot thien Carolus guldens, te appliceren aenden
Officier, Aenbrenger ende den Armen,elcx eenderde-part.
XXIII.
Gelijck oock verboden werdt, dat geene Packers, Kuy-
pers ende Plaets-knechten defer Landen
, hen vervorde-
ren fullen eenigen Haringh in Salm ofte andere onbeaua-
me Tonnen te packen, op peyne van dat e lick van haren
dien ft gedeport eert te werden.
Van 't Zout.
XXIIII.
39 Niemandt en fal eenich Spaenfch ofte Portugach
Zout moeten doen in Kaffen, Spijckers ofte Tonnen, voor
ende al eer 'tfelve Zout by den Keur-Meefiers {daer toe
geordineert) geviftteert ende ghekeurt fal wefen, op peyne
van xxv. pulden op elck hondert te verbeuren.
* f XXV.
40 Dat geene Stierluyden oft anderen , van nu
voortaen eenich Sout in hare Schepen fullen mo-
Aaa                       gen
hy die fal willen verkoopen, voor vol ende foete,
wracke, Nacht-fchamel, Kuyt-fteck, klaerofte fuy-
ver goet: Ende indien daer aen ghcbrcck valt inde
leveringe,fal 'tfelve different ghefcheydcn worden
by den Keur-Meefteren, de welcke vande verkla-
ringe goet Rcgiilcr fullen moeten houden» 34 Dat
mede defehe Stterluyden gehouden fullen zijn alle haer
kleyn ge/buten Haringh datelijck, ende eer die in 't ruym
fal mogen worden gheflreken, uyt te mereken, elcks met
een hyfondeï Merck
, te weten, de Jacobi 3 5 met 1.
den Vrouwen met V. Bartholomei mei B. ende den
Cruys-haringh mettet Kruys , op peync van yeder
ongemerekte Tonne te verbeuren drie guldens.
Ende fal yeder Stierman, met twee van fijn Bootfgefel-
kn , inde Secretaryen te fijner aenkomflen moeten ver-
klaren, dat fy den Haringh in Zee, in voegen ah vooren,
elcks apart [al eer die in 't Ruym was geflreken) hebben
veteyekent.
Den Stierman fal nae de ghelegentheyt vande
Schole ende plaetfe vanden vangh , den Haringh
fouten, fulcks hy na fijn difcretie ende ten oorboor
vanden vangh bevinden fal te behooren.
Van 't Keuren, Packen ende Ophoogen vanden
Haringh.
XVI.
36 Dat van nu voort aen den Haringh daer die uyt ter
Zee arriveert\fal'moeten werden ghekeurt, ten langh-
flen binnen drie ïVeecken
, naer dat de felvefal wefen
verkocht, of naer andere Plaetfen fal werden verfonden,
fonder dat de fehegekeurden Haringh ten aenfien vande
eerfle verkoopers, alleen eenige meerder of andere Keure
in andere Steden of Plaetfen fal wefen fubjecl of onder-
worpen.
XVII.
Wordt geinterdiceert, dat niemant eenigen Ha-
ringh fal op-hoogen ofte packen., dan opte Heer-
itrate of Kayen ,ofte inde Plaetfen daer fulcks ghe-
bruyckelick is, ende dat met open deuren, ahvaer
een yeghelijck uyt ende in fal mogen gaen, fonder
Vcrhinderinge t'iijnen believen , op pene dat den
geencn die met beflooten deuren packt, hoocht,
ofte den inganck van eenige Perfoonen belet, ver-
beuren fal fes ponden van veertich grooten 't pont,
ten behoeve vanden Officier, fo dickwils defen ter
contrarie gedaen bevonden wort,
XVIII.
Ende fullen de Kcur-Mecftcrs goet reguard ne-
men, datter geene onfuyvere, wracken,Kuyt-fieck,
Wan-fouten, Melck-fiecken, ofte anderen onbe-
quamen Haringh opghevolt, ghehoocht ofte ghe-
packt en wort met fuyvercn Haringh, maer men
lal den onfuyvcren rftet gelijckcn Haringh ophoo-
gen of vollen , opte boete van 37 drie ponden van
veertich grooten 'tfluck
, op clcke Tonne te verbeu-
ren , foei>by den Koopman als oock by den Packer,
Ophooger, Kuypcr,ende een ycgelick van hun by-
fondcr, die over het packen vanden felven Harinck
gact. Ende omme 't felve bcquamelijck te effe-
ctueren, en fal voortaen geenen Harinck ghepackt
ofte opgehoocht mogen worden, om over de Zee
te gaen, ten zy de Keur-Meeilcrs daer over geroe-
pen 2ijnde ,die gekeurt fullen hebben, op dat an-
ders niet dan goet met goet, ende onfuyver met
-ocr page 416-
PIacateo-ί· i.Boeck; 5. Tic. 5. Deel.
740
741
gen nemen om in Zee te voeren , om Haringh daer
mede te fouten , dan Spaenich ofte Portugaels
Sout, 't Welck wederom ofte andermael by den
Keur-Meeilers , dleerfy 't in haer Schepen als vooren
mogen nemen, moet gekeurt,
ende allen Tonnen van
dien oock moeten op flaen, niet vol oefende, op-hoe-
gen
, ende haer ghewoonlijck Merck daer opflellen, op
peyne dat den Stierman die bevonden fal werden
Haringh met Sout, niet -zijnde andermaels als vooren
gekeurt,
ghefouten te hebben, verbeuren fal fes-en-
derttgh
gulden. Ende fullen de Stierluyden in de
Certificatie vanden Haringh, oock moeten verkla-
ren* , dat haren ghevangen Haringh met goct ghe-
keurt Spaens of Portugaels Sout ghefouten is , al
eer den felven Haringh verkocht ofte gehoocht fal
werden.
XXVI.
41 Den Stierman werdt ghehouden tot vermaninge
vande Keur-meeflers door fijn Bootfvolck de Zout-Tonnen
te doen op-flaen, ende weder toe flaen
, ende Juilen de
Keur-Meeflers t'elcken reyfevoor het Keuren ende vifite-
ren van elcke Tonne Zouts genieten een deuyt, te betalen
deer/Ie reys keurens by den Verkooper
, ende de tweede
reyfe by den Kooper.
XXVII.
42 In ghevalle in 't keuren van 't voor ft Zouteenige
fraude werde bevonden, in Kaflen ofte Spijckers ghejehiet
te zijn f o faldeu Verkooper van dien verbeuren twee hon-
den Carolus gulden. Alle welcke voorjz drie pejnen ofte
boeten geappliceert fullen werden, een derde-part den Offi-
cier die d executie doenj'af het tweede derde-part de Vif-
fcherye, ende het lefle derde-part den Armen.
XXVIII.
43  Verbiedende mits dien, dat niemant van nu voort-
aen hem vervorderen fal den Haringh te jou ten met ee-
nich trans Zout, 't zy Seurers, Olderdoms, Boccus
, Sinte
Maertens, Brouwaets, Straets, IVefl-lndifth ende Tlge de
Mays Zout, op te verbeurte vanden Haringh die daer me-
de fal wefen gewarret ojtegejouten.
t r           44 XXIX.
4 5 Alle de peyne η ende breucken die by defe ende voor-
gaende Ar tijckelen tegens de Stierluyden worden ge flatu-
eert
, fullen de felve uyt haer eygengoet moeten betalen,
fonder dat fy dejelve in 't geheet ofte deel, tot lafle vanden
Schepe ofte Reeders fullen mogen brengen.
XXX.
46 De Stierluyden ten Haringh varende, fullen
ghehouden wefen fuyvercn Haringh nae Jacobi,
Bartholomei ofte Kruys gevangen, daer men Circ-
kel ofte Brandt af begeert te packen, te fouten met
kleynen Soute van Sout ghcfoden, volgende den
Contrade met die van Ceulen dies aengaende
gemaeckt.
XXXI.
Niemant en fal eenich wit of kleyn Sout ontfan-
gcn,dan by bchoorlicke Certificatie vandcr Plaetfe
daer 't felve Sout gheiödcn is, opte verbeurte van-
den Soute, daer toe de Schippers die 't felve Sout
brengen vande Plaetfe daer 't geiöoden is, haren
eedt fullen doen , dat 't felve Sout niet verandert,
ofte by haren weten vermindert is ,federt den tijdt
dat fy 't in haren Schepen ontfangen oft ingheno-
men hebben, maer dat 't felve in wefen gelaten is,
na inhout vande Certificatie, opte verbeurte van 't
Sout, fo verre den Schipper eygenaer daer van is:
ende indien niet, opte verbeurte vande waerdc van
dien, te verhaelen acn fijns Perfoons Schip ende
goeden,ende dat hy noch daer en boven van meyn-
eedicheydt geilraft fal worden, alles breeder gefpe-
cificeert ende verklaert inde Ordonnantie, ccrtijts
by die van Hollandt ende Zeclandtmette Gede-
puteerden van Ceulen gemaedt, die midts defen
niet veiandert noch vermindert, maer gheappro-
beert wort.
XXXII.
47 Dat men gecnen brant anders in Vranckrijck;
48 noch eenige quartieren van Vlaenderen , en wijders
VVeflwaerts uyt
fal mogen voeren, dan den grooten
Rouaenfchê brant van Haring naer Kruysdacngevan-
gen endegepackt.
Item, dat menderwaerts 49 nochte
oock na Br e men, Hamborgh, Keulen\ ende andere Steden
ofte Plaetfen,
niet en fal mogen voeren Haring met
grof Zout gefouten, ende van bodem tot bodem
gepackt, 48foo wel' vollen 4lsylen Haringh, 49 om tot
wrack ofte refuys verkocht te Werden
, alles ende yedcr
poinct, opte verbeurte vanden Haringh of de waer-
de van dien, ende 49 daeren-boven opyeder Tonne
te verbeuren fes Carolus guldens, midtfffaders
correétie
van Schepenen , 49 te applkeren een derde-part aen-
den Aenbrenger oft Aenbrengers, 't zy de felve zijn Bootfi
gefellen, oft andere Perfoonen, een derde-part aenden Offi-
cier, ende een derde-part aenden Armen,
50 /£ executeren
foo wanneer fdeks tot kennïffe falkomen, al'waer 't oock
nae 't verloop van eenige Jaren daer na,
XXXIII.
51 Verbiedende mede wel expreffelijcken by defen, dat
geeue Packers
, Kuypers ende Plaets-knechten dejer lan-
den, hen vervorderen [uilen eenigen grof fouten Haring,
't zy volle ofty Ie, van bodem tot bodem te packen
, op pene
van datelij eken niet alleen van haren dienfl gedeporteert,
maer inhabil verklaert, ende voorts weder in gene Stadt,
ofte andere particuliere dienflen aenghenomen, ofte ghe-
bruyektfullen mogen werden.
XXXIIII.
52 Dat niemandt eenich Merck opte Haringh-
Tonnen ial mogen branden, maer ial een yegelick
fijn Merck daer op met het Merck-yfer mogen
fchrappen, op peyne als boven. Beha/ven den groo-
ten ende kleynen brant, die naer Hamborgh ofte elders ge-
fonden werdt, opte welcke den naem ofte Merck vanden
Verkooper , beneffens hetjaer ghetalfal moeten werden
gebrandt.
XXXV.
Dat gcene Haringh-Tonnen, die eens met ghc-
hoochden ofte gepackten Haringh buytcn 'sLants
geibnden zijn ghevveeft, weder ter Zee fullen mo-
gen ghebracht worden, omme Haringh daer innc
gheley t te worden , opte verbeurte vanden felven
Haringh. 53
XXXVJ.
54 Ende omme de voorfz'Nceringe vande Vif-
fcherye ende Harinck-vaert in defe Landen beter te
conferveren ende te behouden, wert verboden en-
de gheinterdiceert gcenen Maeiterlandtfchen ofte
uytheemfchen Haringh, alhier in de Landen te
waflen, havenen, verpacken, oft anderfints toe te
maecken,maer men ial die allcenlick moeten uyt-
voeren, in Tonnen gheflagen, in fulcken fchijn als
die in defe Landen gebiocht wort, op peyne vande
verbeurte van dien.
XXXVII.
55  Alle peynen ende breucken , waer van hier
voorea
-ocr page 417-
Concernerende den Harinck-vaere s6cc.
TM
742
vooren geen applicatie ghedaen is , fullen komen
een derde part aenden Aenbrenger oft Aenbren-
gers, 'tzy de fclve zijn Bootfghefellen ofte andere
Perfoonen, een derde-part aenden Officier die de
executie doen fal, ende een derde-part aenden
Armen.
XXXVIII.
Ende op dat de voorfz Harinck-vaert ende Nee-
ringc van dien, in alle goede ordre, ende defe Or-
donnantie volkomelijck onderhouden ende geob-
ferveertfoude mogen worden, 56 fullen de Stier-
luyden gehouden welen clcks een gelijcke Ordon-
nantie by hacr te hebben, ende mede in Zee te ne-
men,ten cvndefy geen ignorantie en pretenderen.
XXXIX.
57 d"Officiers en .fullen niet mogen compoferen van
eenige vande voorfz delicten ofte contraventien
, fon-
aerexpres confent ende by-wefen vande Burgemeeferen
ende Penningh-Meeflers vander Plaetfen, ende fullen fo-
danige compofitien /onder heurlieder confent ghemaeckt,
gehouden werden voor nul ende van onwaerden. Dat
oock des niet tegenflaende de voorfz Burgemeefleren ende
Penningh-Meeflers
, ofte anderen daer toe by henlieden
geauthorifeert
, de voorfz boeten op de Delinquanten mo-
gen vervolgen ende executeren, ende het deel vande
voorfz Officier appliceren totprofijte vande Stadt.
XL.
Ende fullen Öe Gedeputeerden vande Steden,
hen eeneerende rriette Harinck-vaert ende groote
Viucherye voornoemt, tot allen tijden mogen con-
cipiëren ende maecken alfulcke Ordonnantie en-
de Keuren, als iy-luyden in toekomende tyden tot
welvaert der voorfz Neéringc ende Koophandel
van dien,bevinden fullen te behooren, 58
XLI.
?9 Ende want Wy wel ende feeckerlijck berecht zijn,
dat alle de voorfz Poinclen tot confervatie ende verbet ë-
ringe vande voorfz Neëringe zijn flreckende
: Soo ordon-
neren Wy allen ende cenyeder die 'tféhe aengaen mach,
hem nae den inhouden van defen puntluelicken te regu-
leren, oppeynen ende verhëurten byyeder Poinil geflëlt,
die Wy verftaen
, willen ende ordonneren dat jbitlelijc-
"ken tegen alle Contraventeurs gheexecuteert fullen wor-
den,
Ende ten eynde niemant daer van ignorantie
en pretendere , Beveclen ende authoriieren Wy
den eerden Deurwaerder vanden Hove van Hol-
landt hier op verfocht, het inhouden van defen te
publiceren, al omme binnen der Steden ende
Plaetfen van Hollandt ende Weft-Vricflandt, daer
't felve fal noodich wefen. Gedaen inden Hage,
onder 't ghewoonlijcke Zegel vande Staten van
Hollant hier op gcdruckt in forme van Placate,
Gerefumeertende gearreftcert op den lellen April
feftien-hondert twee-en-dertich, Ter Ordonnantie
vande Staten
C. vander Wolf.
Alle de woorden in d inleydinge in 't Curfjf'gedruckt zijn Anno 16 ix. by gekomen.
I. De voorgaende Placatcn vande laren 1604. 1606. en 1607'.figgen.- al eer de felve goet ende recht natu-
reel is om te eten, d'felve in Tonnen fouten, ter Marckt brengen ende verkoopen, niet jegenitacn-
de den fclven Harinck geheel ontydich, onbequaem, ende den Menfchen dickwils fchadelick is:
Cauferende niet alleen binnen, &c,
• x. Dit is Anno 161 ζ ingevoeght. De voorgaende Placaten fegqen: Ende foo yemandt eenigen Harinck voor
den voorfz tijde vingh, fal verbeuren den fclven Harinck, ende boven dien twee hondert Carolus
guldens, t'applicercn d'een helft voorden Officier die d'executie doen fal,. ende d'ander helft ten
behoeve vande Viflcherye. Welcke applicatie van boeten wel inden Placate desjaers 161 χ gebleven, maer
t'federt uytgelaten is.
3.  Dit Articulis anno .i6izby Ampliatieinghevoeghi. 't Placaet vanden lare 1604. feyt Art. x. Datoocknic-
mant eenigen gefouten Harinck ofte Vifch in Zee fal mogen over geven, verkoopen, ofte verman-
gelen, om Zout, Tonnen,,ofte anders.hoe 't felve foude mogen wefen, gclijck oock niemant eeni-
gen verfchen Haringh, om de felve by andere ghekaeckt ende ghefouten te worden, en fal mogen
over geven, verkoopen oft vcrmangelen, in Zee ofte aen Landt, alles ende ycder poind op verbeur-
te vanden felvcn Haringh ende Vifch, metten Schepen, ofte de wacrde van dien, te verbeuren foo
wel by den geenen die den Haringh ofte Vifch in Zee over ghedaen, als over genomen fullen heb-
ben. Ende wort het aenhalen vande Schepen, die de voorfz Haringh in manieren als vooren fou-
den mogen over nemen ofte over gheven, by defen ernftelijcken bevolen allen Oorloch-Schcpcn
defer Landen, 't zy oft fy in dienfte vanden Viflcherye zijn ofte niet, ende fullen de felve aenghe-
haelde Schepen in brengen ter plaetfe daer de Oorloch-Schepen uyt varen, acnde naefte Magi-
(Iraet vande Viflcherye in dien quartiere. Ende fal de voorfz boeten ghcappliccert worden, een
derden ten behoeve vanden Acnbrenger,ofte den Capiteyn die de voorfz aenhalinge fal doen, een
derden ten behoeve vande Viflcherye, ende 't refterende derde-part ten behoeve vanden Officier
die d'executie doen fal. Ende Artijckel 3. Ende fullen defe peynen aenden Contraventeurs verhaclt
worden, al waer 't datiy twintich Jaren nae de contraventie werden achterhaclt, ende foo de felve
contraventeurs d'voorlz overgenomen Haringh uytter Zee direitelickcn buyten defe Landen voer-
den, fullen boven d'vooriz peynen noch verbeuren fes hondert gulden,die mede gecxecuteert ende
gcappliceert fullen worden als vooren.
4.  Dit Artijckel is Anno i6zo. eerfl by gekomen. Sulcksjs het vierde Artijckel alhier, inde Placaten d'Ann'u 16 ix
.·. en 1615 het derde.
                        , v,\
5.  Hetvierde Artijckel is Anno i<$ix, ende de woorden in 't Curftjfghedruckt zijn Anno 1615 hy Ampliatiein ghe-
voeght.· Doch dit,als oock het volgende Artijckel,zijn uyt de Placaten iAnnis 16x0 en 16x I gelaten.
6.   't Voorfz Placaet vanden lare 161 χ feyt.· by de Magiflraten ende Penningh-Moefters inde S teden, &c.
7.  7 Placaet vandenjare 1615 feyt .· in conformité van 't vijfde Artijckel.
8.   t placaet vanden lare 161 χ feght .· Ende foo yemant in Zee anders Harinck over neemt ofte over geeft,
fal foo wel den overnemer als overgeyer verbeuren den overgegeven Harinck, ofte de wacrde van
Α a a ζ                                             dien,
-ocr page 418-
é.                              *
744             Placaten-». 2. Boeck. 5.Tit. 5, Deel.             745
dien, ende boven dien een peyne van twee bondert gulden. Ende dat alles te betalen lbo wel by
den o vergever als overnemer uy t haer eygen goet, buy ten lafte vande Reeders.
9.  Hei vijfde Artijckeï'vandefen Placatedes Iaën 163X. ishetvierde inden Placate dAnno lolden i6iz.ende
is uyt de Placaten vande laren i6zQtn 16zt ge/aten,alsvoorfeyt is.
10.  't placaet vanden Iare 161 æ feyt.· aenden Magiftraten ende Penningh-Meefters.
11.  De woorden in 't Curfijf'gepelt, zijn Anno i6)z eerfl ly gekomen.
i z. 't placaet d'Anno 161 zfeght achter de woorden, onder 't Zegel vande Viffcherye, ofte vande Magiftraten van-
de Plaetfe daer hy af vaert, &c.
13.   '/ $ehe placaetfeyt: als van de Schepen van defe Landen.
14-iW 15. De woorden hier in 't Curfijf gedruckt zijn Anno 16 }z eerfl by gekomen.
1 $. Anno iGi^by gekomen, 't Placaet vanden Iare 161 zfeyt achter de woorden: ofte waerde van dien, lbo ly de
fel ve van anderen, ofte fonder foodanigen Atteftatie over nemen.
17.   Defe interdiclie is anno 163 æ eerfl by gekomen.
18.  Dit Artijckeï is inde Placaten d'Annis 1610 en é 6x 1 het vierde, ende in Annis leizen iGijhet vijfde, doch
is inde Placaten d'Annis 1604, é God en 1607 niet geweefl, ten opfichte in byfondere Placaten dAnnis 1580.
158X. 1584.1* 159] hierboven gedruckt, 'tfelve onder andere Pointlen geflatueert was.
19 > JTfaordeken Ven t-jagers, we rt inde Placaten d'Annis 16zo «? 16÷ é niet gevonden, dan is hier uyt de voorfz
Placaten desJaerS 161 æ en 1615 weder in gevoeght.
xo. De vier voorfz, placaten hebben hier in gevoeght de woorden', uy tter Zee.
XI. 't Placaet vandenJ are \ 61 zfeydt: met twee van haren Bootfgefellen. Doch Anno 16 r$ is gheordonneert
r , datfe
met drie Bootigeièllen komen moeten.
1 ÷. Defe woorden zijn Anno 161} by Ampliatie in gevoeght.
33. Mede Anna 1615 by gekomen, 't Placaet vandenj'are 1611 feyt.- voor de Magiftraten vande Steden ofte
haer Gecommitteerden aldacr.
14.  Defe ende verdere woorden in 'tCurfijf\hedrucktzijn Anno 1615 by gekomen. Doch inde Placaten des f aers
16x0 en 1 6x 1 flaet alhier.· komen verklaren dat iy in Zee aen niemandt eenigen Haringh overgege-
ven hcbben,cnde dat allen den Haringh die ly in brengen,nae S. Jans dach, &c,
15.  Inplaets van veertich gulden, flatueert het Placaet d'Anno i6ix maer twaelf gulden tot peyne.
16.  Dit Artijckeï is Anno 1615 eerfl by Ampliatie in ghevoeght, ende is aldaer mede hetfefle, maer inde Placaten
vande jaren
16x0 en 1611 het vijfde in ordre.
17.  In hetfefle Artijckeï vande voorfz Placaten des J aers 1610. mitfgadersfevende vanden f are 1615 wertghefla*
■-. .meert hetnaervolgende:
Ende omme alle frauden te verhoeden, dat geene Stierluyden eenigen Ha-
Ci „. rittck overgeven als aenden Ventjagers, die de behoorlijcke A&e van confent hebben verkregen,
j
                                SoofulJen de Gedeputeerden vande groote ViiTcheryc, t'haerder beliefte eenige uyten haren feyn-
den naer de Steden van 't Noorder-quartier ofte Weft-Vricflandt, ende van gelijckedie van Enck-
huyfen eenige op de Steden vande Mafe, omme de Stierluyden die fy aldaer vinden uytter Zee
. aengekomen te zijn, met foo veel Bootfgefellen alshenluyden fal goet duncken.de vooren vcrhacl-
de verklaringc voor den felven Gedeputeerden, ten overftaen vande Magiftraten, daer 't felfde gc-
fchiet te laten doen, waer toe de Magiftraten alle behoorlijcke aififtentic fullen toonen. Doch is het
felve inde voorgaende Placaten vande Jaren 1604. i6o6ew 1607 mede niet geweefl.
1,8, Bet achtfle en negende Artijckelvanden Placate des laers 1631. accordeert met het \en<, Artijckeï inden P/a-
, ,; cate desJaers 1604. tweede en derde des laers 1606 en 1607. fefle en fevenfle des laers 1611. achtfle en ne~
gen/k des laers 1615. fevenfle en achtfle des laers éâæï. en [efle en fevenfle des J aers i6zi.
19.  De Placaten d'Annis 1604. \So6en 1607 voegen hier by : opdat men naemaels eenich bedroch inde
s; Tonne ofte Harinck bevindende , foudc mogen weten, waer, ende by wien 'tfelve bedroch ghc-
fchiet is.
30.  Infgelijcks accordeert methet 10. ix. iz. 13. I4en 15 Artijckeï'defes Placaetsdes laers 1631. het 6.8.9. 10.
11 en ii æ Artijckelvanden placate des)aers 1604. Item, met het 4. 6.7.8. 9 en 10 Artïjckelen vanden Ñ la-
cate des laers
1606. als oockmet het 4. 5.6. 7.8 en 9 vanden Iare 1607. noch met het 8. 9. 10.1 r. 11 en
13 Articukn vanden Placate des laers 161 z. behahen de woorden in 't Curfijf gedruckt. Accorderen verders de
voorfz Artiwknvanden Placate des laers
1631. met het 10. 11. 11. 13.14en 15 Articukn des Placaets
vanden Iare
1615. mitfgaders met het 9.10.11.1 1. 13 en 14 Articukn vanden Iare 1610. ende met het
8.9. 10. 11. ix en 13 Articukn vanden Placate des laers 16x1.
31.33. 34. Ampliatie Anno 1615 by gekomen.
31.  Defe woorden zijn Anno 1631 eerfl ingevoeght.
jy. De mercken,fulcks hier geflelt,zijn Anno 1631. eerfl by gekomen. De voorgaende Placaten vande laren 1615.
i6xq,é77 16.xi.feggen: te weten,de Jacobi, Vrouwe, Bartholomei ende Kruys-Harinek elcx apart,
op peyne van op yeder ongemerekte Tonne te verbeuren drie gulden$,fonder meer.
36.  Anno 163X. by Ampliatie in gevoeght. Het 17. 18. ly.xoemi artijckelen accordeert met het 13. 7.14.15.
16. artïjckelen vanden Placate des laers 1 604. Item met het r 1. 5,1 %. 13.14. des laers 1606, als oock met
v«y het 10. H. ix. 1} en 14 artijckeï des laers 1607. nochmethet 14. 1 $. 16.17. en 18. Artijckehn des laers
i6ix. verders met het 16.17.18.19. en zo.des laers t6i^. oock met het é y. 16.17.18. en 19.des laers
1620. eyntelkkmet het
14.1 y. 15.17. en 1 %. des laers 1621.
37.  Defe boete van drieponden is anno 16 07 foo hoochgeflatueert. De voorgaende Placaten vande laren 1604 en.
\ 6oeflel/en:
twintich ftuyvers op elcke Tonne.
38.  Defebeyde Artïjckelen zijn anno itfzi by Ampliatie in gevoelende aldaer het 19 en zo artijckeï in ordre.
39. Dit
-ocr page 419-
74<5               Concernercnde den Harinck-vaert,&<i              747
39.  Dit Jrtijtkelis anno 1607, bygekomen,ende aldaer het 1 j; BeydevuorgaendePlacatenty&ntk laren 1604 en
160 6. accorderen Artijckel é ã en é y refpeÜive met het 24. ArtijckeTvanden Piacate des laers 1584, /#«■
iora colum. 72, é gedruckt.
40.  Dit Artijckel is mede anno 1607. Artijckel 16. byghehmen. Doch was doe gheceucheert in defcr voegen:
Item, dat gecnc Stieriuyden van nu voortaen eenich grof Sout in Zee lullen moeten voeren, om
Haringh daer mede te fouten, dan Spaensoft Portugaels Sout, 't welck wederom oft andermael
by den Keur-Mecfters ghckeurt, ende eenige Tonnen van dien tot believen vanden Stierman ofte
Keut-Mecfters opgeflagen fullcn mogen worden,op pene dat den Stierman die bevonden fal wor-
den den Haringh met ongekeurt Sout gefouten te nebben, uyt fijn eygen g«?/ verbeuren fal vijf-en-
twintich guldens. Ende fullen de felve Stieriuyden inde Certificatie vanden Haringh ooekmoeten
verklaren, dat haren gevangen Haringh metgoetgekeurt Sout ghefouten is, al eerden felven Ha-
ringh verkocht, gehoocht ofte 'gepackt fal worden. De volgende Placaten des JaerstS 1». 1615. 1620
en 1611. accorderen daer mede van woorde te woorde, behalven dat daer uyt gebleven tijn de woorden inden
[elven Artijckel'in'tCurjijfghedruckt,ende eerfi inden Placatedes laers
1532.gereformeert,als indenfelven
Placate gefielt is.
41.  Dit Artijckel is Anno 1632 eerfi by gekomen.
42.  Dit Artijckel is Anno é€ïã byAmpliatie in ghevffeght, ende is aldaer het 17. Ende inde Placaten des Jaers
i6i2. löij. 1620 en i6ii. het 11.2$. 2 z. en 2 3. Artijckel refpeflive in ordre.
43.  Dit Artijckel is Anno 1632 dus gereformeert. lVas inden Placatedes laers 1621 Art. 14, gecoucheert in de-
fer voegen:
Ende naer dien wy in 't ieeckeronderrecht zijn,dat eenige Sticrluydcn van meeninge
fouden zijn, feecker quantiteytvan Brouwacts, Straets, Weft-Indifch ende Ylge de Mays Sout,in
hare Schepen in Zee mede te nemen, ommc dienvolgens den Haringh daer mede te warren ende
te fouten, ende tot noch toe onfe meeninge niet en is gheweeft, om fulcks te tollcreren, ofte toe te
laten, Soo wert by defen de Stieriuyden, ende allen anderen gheinterdiceert ende verboden, dat fy
hen niet en fullcn vervorderen,haren gevangen Haringh metBrouwaets, Straets, Weft-Indifch ofte
Ylge de Mays Sout, te warren, ofte te fouten, opte verbeurte vanden felven Haringh, tot welcken
cynde de Stieriuyden tot hacrder aenkomfte voor den Magiftratcn daer fy arriveren, t'elckcn by
cedefullcn moeten verklaren, dat fy haren gevangen Haringh,rnet geen Brouwaets, Straets, Weft-
Indifch ofte Ylge de Mays Sout en fullen hebben gewarret ofte ghefouten. In voorige Placaten is dit
verboth nietgheweefl: als alleenlijck dat Anno
1604. Artijckel17. ende Anno \6o6. Artijckel 1 j. verboden
is met Bruagie of ander onbequaem grof Zout den Haringh te fouten
, als fub numero 39, hier voeren aenghe-
teyekent is.
44.  De Placaten des laers À6ïã,1612.1615·. 1620 en i6zifeggen Articulfs 18.21.24. 2j.tf«2j. De Keur-
Mcefters fullen hebben ende genieten voor het vifiteren ende keuren van't voorfz Sout vijf grooten.
Vlacms van clcke rcys keurens, te betalen by den verkooper.
45.  Dit Artijckel is anno i6iz by gekomen, ende aldaer het æ $ , ende inde Placaten d'anm 16º5/. 1620 en %62t
het
2 y. 2 4 en 2 6 Art, in ordre.
46.  Dit, ende't volgende Articulis inde Placatendes laers 1604.1606. 1607. 1612.16ÏJ. 1620e» lózi.het
i8em<). iSenxy. 19 en ze z\.eni$. lueniy. 2 ò en26,mitfgaders27 en 2% refpeüivelkk in ordre,
47.  Jnplaets van 't gunt alhier Art 3 æ ghejlatueert wert,feggen de Placaten dannis 1604. art. zo. 1606. art.
18. ende 1607. art. 21. Dat men gecnen brant anders in Vranckrijck fel mogen voeren, dan den
Vrouwen brant ende den grooten Rouaenfchen brant, Item, dat men gecnen brant gaende ovec
Zee, met meer hoepen en fal binden dan hier voortijden is gheordonneert, Als den Bartholomees
brant, ofte den klcynen Ceulfchen brant met veertien hoepen,den Cruys-brant met feftien hoepen,
den Vrouwen brant ende grooten Rouaenfchen brant met twintich hoepen, op pene van verbeurte
vanden Harinck, ende correctie van Schepenen.
48. 49. en 50. De woorden onder Num. 48. in 't Curfijf'gedruckt zijn anno 161-. onder 49. anno< iGtï. ende m-
der num. 50. anno 1620 by Ampliatiein gevoeght.
^ ï. Dit articul is anno 16 æ é by gekomen.
52, Het 3 4. articul is inden Placate des Jaers 1632 geamplieert met de woorden in 't Cutftjfgbedruckt. De refi ac-
cordeert met het
21. articulvanden Placatedes laers 1604. negenthiende vanden laere 1606. 22 des laers
1607. æç des laers \ 6 \2. 29 vanden lare i6i<;. 2% des laers 1620. ende 31 des laers 1621. Defthe-
lijcks accordeert het
3 5 articul vanden Placate des laers 163 2. met het refpeclive volgende Articul in elckdet
voorfz Placaten.
53· üePlacatenvandelaren 1604.1606 en é€ïã feggen artijckel 22.10 em^. Ende dat men geen uyt-
heemfchen Salm in Hollantfche Tonnen en lal mogen packen, ofte met eenich brant vande Ste-
den branden, op gelijcke peynen als vooren.
54.  Komt over een met het 24. 22. 25*. 29. 31. $o.en ^i.artijckelen refpeftive vande Placaten des laers 1604.
ï6o6. 1607, ßïõ. 1615. i6ioen 1621,
55.  Dit artijckel is anno 16 i$by gekomen, 't Placaet vanden lare i6\2feyt: Allepeynenen breucken waec
van hier vooren geen applicatie gedaen is, fullen komen ten behoeve vande Viflcherye, Armen, en*
deden Officier die d'cxeeutic doen fal, elcks een derde-part.
56.  De Placaten vande laren 1604. en I6c6.voegen artijckel 25. en i$*hier tuffchen: Sal defe Ordonnantie
met alle andere Placaten de voorfz Viflcherye concernercnde, alle Jaers in elcke Stede,Plaetfe ofte
Plccke, hen mette Viflcherye geneerende, als alle de Stieriuyden meeft te huys 2ijn, wederomme
verrieuwen ende gepubliceert worden, Ende fullen de Stieriuyden, &c.
Aaa 3                                       57· Dit
-ocr page 420-
PlacatecLj. 2.Boeck. ^.Tit. 6. Deel.
749
57,  Dit Artijckel is anno x6$z eerfihygekomen. .                *
58,  De Placaten vande Jaren 1604. 1606. en 1607, voegen in 't lefle van het %6.24 en 27 artijckel refpetlive
achter oen defe woorden: Dies fullen de vooriz Steden op alle nieuwe Ordonnantien eerft befchre-
ven, gehoorr, ende de felve naer voorgaende verfoeck,geapprobeert worden.
59,   i>e woorden in 't Curfijf gedruckt zijn anno 1612 dus geflelt. De voorgaende Placaten eyndigen; Ende alfoo
die vande ViiTcherye vande voorfz Landen aen ons verfocht hebben,dat daer op tot dienfte vanden
Lande, onfe behoorlijcke Brieven van Placaet verleent foudcn werden,omme 't inhouden van dien
te onderhouden, als naer behooren. S O O 1S Ô, dat Wy de faecken voorfchreven overghe-
merckt, allen ende eenen yegelijcken vande voorfz Poin&cn ende Articulen, als noodich zij ndc tot
vorderinge ende confervatie vande voorfchreve Haringh-vaert ende Viflcherye , goet bevonden
hebben ende geapprobeert, ende over fuleks by onfe opene Brieven van Placate fchcrpelick bclait
ende gheordonneert, laften ende ordonneren by defen, dat de felve alomme in alle fijne Poindcn
fal werden onderhouden ende geobferveert, op de pcynen daer inne begrepen. Ende ren eynde
niemant daer van ignorantie en pretendere, bevelen ende authoriferen Wy den cerilen Deurwacr-
der vanden Hove vanHollandt nier op verfocht, 't innehouden van defen te publiceren, endejacr-
lijcks te renoveren, alomme binnen den Steden ende Plaetfen van Hollant ende Weft-Vrieflandc,
daer 't felve fal noodich wefen. Gcdaen inden Hage onder 't gewoonlick Zegel vande Staten van
Hollandt hierop gedruckt in forme van Placate, by gernecne bewilliginge vande voornoemde Sta-
ten van Hollandt ende Weit-Vrieilandt, den twee-en-twintichften Mey Anno feithien-bondert
<' en vier. A. Duyck.
HET SESTE DEEL.
Placaet vanden Koninck.
Placaet ende Ordonnantie, beroerende dat men gheen cnfuyyeren noch
^vreemden Haringh, uyt andere handen komende, enfalmogen pacten ofte branden, noch ooc^gheen
rvreemtZjout wan geen 7uout gefooden, 'm Hollandt oj'Zeekndtfalmogen brengen, In date den ne-
genden Martij
1580.
ÇILÉÑ S by der gratie Godts
Coninck van Caftilien , van
Leon.van Arragon,van Navarrc,
van Napels,·van Sicilië, van Ma-
jorque, van Sardinien,vandc Ey-
landen Indien, ende vailen Lan-
de der Zee Oceane, Eertz-Her-
toge van Ooftenrijck, Hertoge van Bourgoingien,
van Lothrijck,van Brabandt,van Limburgh, van
Luxemburch,van Gelrc,ende van Mylanen,Grave
van Habf burch, van Vlaenderen, van Arthoys, van
Bourgoingne, Pals-Grave, ende van Henegouwe,
van Hollandt, van Zeelandt, van Namen, ende van
Zutphen, Princc van Swavc, Marck-Grave des
Heyligen Rijcks, Hccrc van Vrieflandt, van Salins,
van Mechelen,.vande Stadt, Steden ende Landen
van Utrecht, Ovet-YiTel ende doeningen, Domi-
nateurin Afie ende Afrijcquc, Den cerften onfen
gefwooren Exploiclier, Sergeant van Wapenen
ofte Deurwacrdcr van onfen Hove van Hollandt,
Alfoo tot onfer kenniiTegekomen is, dat eenigc foo
vande Ingefctenen van onfen Lande van hcrwaerts
over als andere, gepackt hebbende eenigen onfuy-
veren Haringh, als Rob-fieck, Kuyt-fieckendé dier-
gelijcke,dic geen brant en mach halen, ende niet
ghebrant en behoort te werden ■, hen vervorderen
de felve met verfierden brant, ofte by Mereken te
branden, wacrdoor veel goede Koopluyden groo-
telijcks bedrogen worden, niet alleen overmidts
fulcke Hariogh,foo in onfen als andere Landen ver-
voert zijnde, aldaer acnde onbekende Koopluyden
verkocht wort, als goeden ende fuyã eren Haringh,
die metten gewoonlijcken brant, volgende d Or-
donnantie gebrant ende gekeurt wort, ais oockdat
de goede Koopluyden, die den fuyveren Haringh
koopen ende vervoerende zijn ,by de wegen groo-
telijcken in haren handel worden befchadicht ende
verkort. Ende van gelijcke tot onfe kenniiTe is ge-
komen, dat eenige hen vervorderen den Sghotfcn,
Noortfchen, Yerfchen,ofte anderen vreemden Ha-
ringh, in onièn Landen van Hollandt ende Zeelant
gebracht zijnde, te verpacken, uyt de eene Tonnc
in d'andcr te leggen, ende oock te brant-mereken,
mitfgaders dat eenige met Schots, Lunenburger
kleyn Sout, ofte ander vreemt Sout, van geen Sout
gefoden, alleen ofte onder ander Sout gemenghx,
den Harinckcndc andere goederen fouten. Ende
aliboalle 't felve tendeert tot feer groote prejuditic
van onfe Onderfaten , ende naedeel vanden Ha-
rinck-vaert ende Viflcherye, daer op het welvaren
van onien voorfz Landen van Hollandt ende Zee-
landt ccnfdecls beftact. S O O IS Ô , dat Wy
willende hier inne voorfien, by advijs van onièn
feer lieven ende beminden Neve, Ridder van onfer
Ordene vanden gulden Vliefc, den Princc van
Orangien, Grave van Naflau, &c. voor ons Stadt-
houder Generael over Hollandt, Zeelandt, Weil-
Vrieflandt ende Utrecht, ende vanden Staten en-
de onien Prefiderende ende andere Raden Provin-
ciael 's Landts van Hollandt voornoemt, verboden
endegeinterdiceert hebben, verbieden ende intér-
diceren wel expreiTclijcken by defen eenen yeghe-
lijcken, van wat conditie, ftaet ofte qualiteyt hy
zy, geenen Harinck met verfierde by-mereken ofte
anders
_^____
-ocr page 421-
Harinck - vaere, &c.              η % \
peyne van hondert gouden Realen, te verbeuren
ende t appliceren als vooren. Dat voorts niemanc
hem fal vervorderen cenich kleyn Sout binnen on*
fen voorfz Landen van Hollandt ofte Zeelandt gc-
rafineert, inde felvc onfe Landen op te leggen, ver-
koopen ofte voeren, omme aldaer ghebruyckt,oftc
in eeniger manieren verbeficht te worden, maec
fal 't felve op vreemde Landen ende Provinciën
vervoert ende verkocht mogen worden aen vreem-
de Luyden, die 't felve uyt de voorfz onfe Landen
fullen willen voeren, alles op de verbeurte ende
peyne hier vooren vcrhaelt, te verbeuren ende t'ap-
pliceren als vooren. Ende ten eynde niemanr hier
van ignorantie en pretendere, Lailcn ende ordon-
neren wy, &c. 't inhouden van defen te publiceren
al omme binnen onfen Landen van Hol landt ende
Zeelandt, daer men gewoonlijck is gelijcke publi-
catie te doen. Ontbieden ende bevelen voorts al-
len Officieren, Jufticiercn, Dienaren ende Onder-
faten,dat fy 'tinhouden van defen doen volkomen
ende achtervolgen, fonder eenich faveur, gunfte
ofte diflimulatie,op de peyncn daer inne begrepen.
Des te doen met datter aen kleeft, geven Wy den
felven daer toe volkomen macht ende bevel. Ge-
geven in onfen Huyfe vanden Hage, onder 't Zegel
van Juftitie, hier op gedruckt in forme van Placate
den negenden Martij vijfthien-hondert ende tach-
tich, van onfen Rijcken, te weten, van Spangien,
van Sicilien, Sec. 't xxv. ende van Napels 't xxvi i«
Onder ftont gefchreven, By den Coninck. Ter Re-
latie van fijne Majeftcyts Stadthouder, den Prcfi-
derende ende andere Raden over Hollant, Zeelanc
ende Vricfiant. Ende was onderteeckent, B. Emfl*
75o              Concernerende den
anders te branden, dan alleenlick metten ghewoo-
nelijeken brant, die van ouden tijden gheufeert is,
volgende d'Ordonnantien daer op ghemaeckt, op
verbeurte vanden Harinck, die bevonden fal wor-
den anders gemerekt ofte gebrant te wefen, ende
daer beneffens van een peyne van hondert goudè
Rcalcn,te verbeuren by den geenen die bevonden
fal worden anders als vooren ghemerekt ofte ghe-
brant te hebben, ofte doen doen , t'appliceren een
derdendeel foo vande voorfz Haringh als vande
voornoemde peyne, ten behoeve vanden Aenbren-
ger, het tweede derdendeel ten behoeve vanden
Officier, ende het derde derdendeel ten behoeve
vande gemeene faecke. Hebben voorts eenen ye-
gelijcken van wat conditie, ftaet ofte qualiteyt hy
zy, verboden ende gheinterdiceert, verbieden ende
interdiceren by defen, gcene Schotfchen, Noort-
fchen , Yerfchen oft anderen vreemden Harinck
uyt andere Landen ofte Provinciën komende, te
verpacken , ofte uyt d'eene in d'ander Tonne te
leggen; ofte oockde felve Harinck ineeniger ma-
nieren te brant-mereken, maer die te laten fulcks
als die uyt andere Landen komt, opte verbeurte
vanden Harinck, contrarie defe interdiftie gepackt,
geley t ofte gemerekt, ende gelijckc pene van hon-
dert goude Realen'te verbeuren ende appliceren
als boven. Hebben noch verboden ende geinterdi-
ceert, verbieden ende interdiceren wel expreffelijc-
ken by defen allen ende een yegelijcken, van wat
ftaet, conditie ofte qualiteyt hy zy, geen Schots,
Lunenburget ofte ander Sout,van geen Sout gefo-
den, in onfen voorfz Landen van Hollant ofte Zee-
lant te brengen, opte verbeurte van dien, ende de
Placaten vande Staten van Hollandt ·
ï. JVaerfchoumnge tegen'Bandt ende "Brant vanden Haringh ^vang/φ,
In date den negenden Martij ι <f9 J·
fal binden, dan hier voortijden is geordonneert, Als
den Bartholomeus Brant, ofte den kleynen Keul-
fchen Brant met veerthicn hoepen , den Cruys-
brant met fefthien hoepen, den Vrouwen brandt
ende grooten Rouaenfchen brant met twintich
hoepen, op peyne van verbeurte vanden Haringh,
ende corrc&ie van Schepenen.
Dat niemant eenich Merck op de Haringh-Ton-
nen fal mogen branden, maer fal een yegeïijck fijn
Merck daer op met het Merck-yfcr mogen fchrap-
pen, op peyne als vooren.
Dat geenc Haringh-Tonnen die eens met ghc-
hoochden ofte gepackten Haringh buyten 's Lants
gefonden zijn gheweeit, weder ter Zee fullen mo-
gen gebracht worden, omme Haringh weder daer
inne geley t te worden, op de verbeurte vanden fcl-
ven Haringh.
Ende dat men cgheene Uytheemfchc Salmin
Hollantfcbe tonnen en fal mogen packen, ofte met
eenige brant vanden Steden brauden, op ghelijcke
pene als vooren.
Lailen-
|Ë$^|f| Lfoo bevonden is dat defe naefte Jaren,
W iH0P Vranckrijck ecnige andere fooiten
#^^>J van Haringh gefonden zijn, als hier voo-
^6^*^ tijdts plach te ghefchieden, die oock om
den gemeenen Man te bedriegen, met twintich
hoepen, als den Rouaenfchen Brant ghebonden
ziïn geweeft, 't welck ontwijtTclijcken tot grooten
nadeel vande voorfz Neeringefoude gedyen, in ge-
valle daer inne niet tijdelijck en worde voorfien :
Hebben de Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt, volgende 't verfoeck vande Gedeputeerden
vande groote ViiTchctye ende Haringh-vaert bin-
nen den fclven Lande, omme daer tcgens met
goede ordre te voorfien, geordonneert ende ghefta-
tueert, ordonneren ende ftatueren by defen, dat de
naevolgcnde Articulenende Poindcn medefullen
worden verkondicht, onderhouden ende gheobfer-
veert, Te weten:
Dat men geenen Brant anders in Vranckrijck
fal mogen voeren , dan Vrouwen Brant ende den
grooten Rouaenfchen Brant. Item, dat men gee-
nen Brant gaende over Zee, met meer hoepen en
;.:
-ocr page 422-
Placaten. 2.Boeck. 5.Tit. ó.Deel.             753
diifimulatie. Gedaen i uden Hagc onder 't Zegel
vanden Staten hier op ghedruckt, den negenden
Martij Anno ι <J 9 5, Ter Ordonnantie vanden
Staten.
C. de Rechtere.
752
Laftendc ende beveallen Officieren ende Jtreders vandevoorfz Pde te procederen tot inpeynen voorfchreve ,
2. Verboth van Haringh binnen de RJippen van Yerlandt, Hitlandt,
oft Noomegm te wangen, In date den tmelfden Mey fefikim - bonden ende
twntigb
.
vande groote ViiTcherye ende Haringh - vaert
defer Landen, de welcke ter eerfter acnftaende
vergaderinge de voorfchreve faecke by arreft ful-
len af doen, ende by foo verre extraordinaris com-
paritie verfocht werde, dat fulcks by 'tvoomoem-
de Collegie fal werden geconfenteert, midts dat
den gheenen die foude mogen komen te fuccum-
beren ,fal betalen de koften die als dan fouden val-
len , welcke Sententie ofte arbitrage by 't voor-
noemde Collegie vande ViiTcherye ghegheven,
naer behoorüjcke kennifle van faecken, fal forteren
kracht van ghevvijfde dinck, fonder daer af eenige
provocatie ofte verder betreck te mogen doen,
niet meer by Appel dan Reformatie , ofte andere
Middelen, ghemerekt dat fy-luyden hen geneeren
moeten ter Zee, om heur-luyder fuftentatie ,cnde
hen-luyden niet moghelijck en is Proceflen te
vervolgen ofte te fuftineren , by welcke de voor-
fchreve Neeringe verachtert, ghelaten ende ghc-
poitponeert foude mogen werden, tot achterdeel
vande ghemeene welvaert. Ende op dat nie-
mandt hier vanen pretendere ignorantie, ordon-
neren Wy dat defen alomme binnen de voorfchre-
ve Landen, ter plactfen daer men ghewoonlijck is
publicatie te doen, fal werden af-gekondight ende
ghcpubliceert, midtigaders tot meerder kenniilè
der dubbelden van dien op alle publijcke plaetfen
gheaffigeert. Laftende voorts allen Officieren,
Rechteren ende Wethouders dien dit aengaenial,
dat fy tot onderhoudenis van dien, goede toeficht
nemen, ende tegens den Overtreders procederen
ende doen procederen, by executie vande peynen
hiervooren gementioneert, fonder eenige gunile,
faveur, fimulatie of diiïïmulatie, alfoo Wy fulcks
voorden dienite vanden Lande dienftieh ghevon-
den hebben te behooren.
Gegeven inden Hagc in forme van Placate, on-
der onfen grootcn Zegele, hier aen gehangen opten
twaelfdên Mey, anno 16 % o. Onder ftondt, By
mijne Ed. Mog. Heeren de Staten van Hollandt
ende Weft - Vrieilandt. Lager ftondt, Ter Re-
latie vande Gecommitteerde Raden van hare Ed.
Mog. Ende' ter Ordonnantie vande felve. On-
derteeckent,
A, VuycL
E Ridderfchap , Edelen ende Steden
van Hollandt ende Weit-Vrieflandt, Re-
prefenterende den Staten vanden felven
Lande ; Doen kondt eenen yeghelijc-
ken , hoe dat Wy verftaen hebben, dat eenige
Stierluyden van defe Landen, inden voorleden
Jaere hen vervordert hebben binnen de Klippen
van Hitlandt, Yrlandt ende Noorwegen, verfchcy-
den Haringh te vangen, te kaecken, te fouten, en-
de in Tonnen te leggen , wefende meeft onbe-
quaem om ghcfouten te werden , ende dien vol-
gens in deie ende andere Landen (als anderen
goeden Haringh) ge voert ende verkocht is: Ende
nae dien fulcks tenderende is tot groot nacdeel
ende bederf vande gemcene Neeringe, waer deur
mede de KoopKiyden ende goede Inehefetenen
defer Landen fouden werden befchadichtende ge-
interefleert, in ghevalle daer inne met alle behoor-
lijcke middelen tijdclick niet en werde voorficn.
S O O I S Τ, dat Wy allen Stierluyden, Schip-
pers, ende allen anderen deibr voorfchreven Lan-
den , verboden ende gheinterdiceert hebben, ver-
bieden ende interdiceren by defen , dat niemandt
hem vervorderen fal eenigen Haringh binnen de
Klippen van Hitlandt, Yrlandt ende Noorwegen
voorfchreve, te vangen, te kaecken, te lbuten, ofte
in Tonnen te leggen, noch oock van hen-luyden
eenigen Haringh te mogen koopen, ofte over te
nemen, omme ghefouten, ende in Tonnen ghe-
leyt, ende in defe Landen gevoert ofte ghebracht,
veel min verkocht te werden, opte verbeurte van-
den felven Haringh , ende boven dien by den
Stierman, Schipper, ofte anderen, uyt heur-lieder
eygen goederen te verbeuren drie hondert Carolus
guldens, ende corre&ie van Schepenen , te appli-
ceren aenden Officier, den Armen, ende Aenbrcn-
ger, elcks een derde-part, Endefullen de Delin-
quanten ofte Contraventeurs van deièn Placate,
tereerfterinftantie geroepen mogen werden voor
den Rechter , daer den Officier yemandt achter-
haelt ofte ghearrefteert fal hebben, daer van Sche-
penen binnen den tijdt van een Maendt nae dat
den Officier fijne a&ie geinftitueert fal hebben, de
faecke fullcn decideren,cnde indien yemandthern
met het Vonniiïè mochte befwaert vinden, die
lal de faecke mogen betrecken voor 't Collegie
HET
,
-ocr page 423-
Concernerende den Hamnck-vaert, &c.
; Η ET ν aE V E ND E DE EL·:,
755
754
Placaten vanden negentienden lulyt 6ó6,feflienden Maert 1607. achtten*
den hnuarij 16l4-ffldè Waelfdènïmij \ &j 8. D<#r hydmuytvoerfoo njanheele ende halve ledige
Η aringh-Tonnen, als 'van duygen totfoodamge Tonnengeprepareert ende Kmys-want weiboden wen*
't felve foude mogen wefen,geen uytgefondert, opte ver-
beurte vande felve, midtlgaders de Schepen daet
intie de voorfz Haringh-Tonnen, halve Tonnen,
ofte de Duygen tot Haringh-Tonnen, ofte halve
gheprepareertj midtfgaders het Kruys-want fal be-
vonden worden ghefcheept te wxfen , ende noch
een boete van twee hondert Nederlantfche 5 Ou-
caten,
voor de eerite reyfe, voor de tweede reyfe bo-
ven de, voorfz verbeurte van Schip ende goeden,
van vier hondert Néderlandtfche Ducatcn, ende
voor de derde reyfe boven ghelijcke verbeurte van
Schip ende goeden van fes hondert der voorfz Du-
caten,
ende arbitrale conecue, nae ghekgemheyt ende
confiitutie vanfaecken,
Alle welckc verbeurtcn ende
pey nen bekeert fullen worden een derdetvdeel ten
profijte vanden Aenbrengcr, een deidcn-dccl ten
profijte vanden Armen, endc een derden-deel ten
profijte vanden Officier, daer de voorfz corre&ic fal
wordengevordert: Ende fullen daerinne vervallen
niet alleen die geene die voortaen op de daet bevon-
den fullen worden, 6 ofte binnen 'sfaers, maer oock die
vaele Jaren naer hetfeyt daer over wettclijck fullen wer-
den gheconvinceert, iloch by aldien eenige vande C om f II·
cèn der Cöntraventeurs
, ofte die de felve in eeniger ma-
nieren direftelijck of indiretlelijck foude mogen hebben
gedientft felve korhenaenhrengen
, de felve fullen niet
alleen vandepeynen ende corretlien in defen Placate be-
grepen wefen bevrijdt
, maer oockghenieten het derden-
deel vande peyne
, V welck den Aenbrcnner in defen toe-
fevoeghtwert.
Ende ten cyndc nlemandt hiervan
tebbe te pretenderen eenige ignorantie, ende defe
onfe Ordonnantie alommc mach worden puncTu-
ëlijck achtervolcht, ende de Cöntraventeurs van
dien, als oock hunne hulpers gheilraft nae bchoo-
ren.1 Ontbieden Wy daeromme endc verfoecken
onfen lieven ende feer beminden, de Statcn,Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raden, ende Gedepu-
teerde Staten vande Provinciën refpeftive van
Gelderlandt, ende Graeffchap Zutphen, Hollandt
endc Weft-Vrieflant, Zeelandt, Utrecht, Vrieflant,
Over-Yflel,Stadt Groeningen ende Ommelanden,
ende allen anderen Juiticiercn endc Officieren ,
dat fydefe onfe Ordonnantie alommc doen ver-
kondigen, uy troepen ende publiceren, daer men
gewoonlick is uytroepinge endc publicatie te doë.
Lallen ende bcveelcn voorts de Raden ter Admi-
raliteyt, den Advocaten Fifcacls, endc Procureurs
Gcneraels,ende allenandcren OiTiciere^Rcchtcrë
ende Juiticiercn vande vooriz Vereenichde Lan-
den,mitfgadcrs allen Overitcn, Coloncllen,Admi-
ralch, Vice-Admiralen, Ritmeeitcrs, Capitcyncn,
Officieren ende Bevelhebbereu, defe onfe Orden-
nantien ende Bevelco te achtervolgen, endc doen
achtervolgen,Procedcren ende doende procederen
tegens den Overtreders van dien, fonder gratie, fa-
veur,diiÏÏmulatieofte verdrach, dewijle Wy 't felve
tot dienite ende welftant der voorfz Landen noo-
dich gevonden hebben. Aldusghedaen, gherenoveert
endegearrefieert ter Vergaderinge vande Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hage, den twaclfden lunij
1638. Was geparapheert, 7 A, Ploos -van Amfel,*1-
Β b b                   Onder
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen je-
gehwoordige fullenfienöfthöoren leferi,
Sa.luyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo de eroötc ViiTcherye ende Haringh:vaert is
eenHooft-Nèennge,ênde een vande principaelite
Mijnen defer Vereenichde Nederlanden, daer by
vele duyfentHuyfghefmncn binnen de fclve Lan-
den hen gheneeren ende onderhouden, otfr/iveele
ende verfcheyde Hant-wercken,-Neeringe, Vertie-:
ringc, cndefonderlingede Navigatie ι ende Traficq,
foo binnen als buyieni's-Lands % wert geconferveert,
midtfgaders
vele retouren van Penningen ende
Koopmanfchappen,oock vermeerderinge van het
inkomen der Convoyen ende Inkomitë defer Lan-
den veroorfaecktvvert.Ende Üat om de fclve Hooft-
Neeringe indefe Vereenichde Nederlanden te con-
ferveren , verfcheyde goede Placaten ende Ordon-
nantien, op het vangen, fouten, beneficieren ende
Vertieren vanden Haringh van tijdttot i\)atgeëma-
neert,
zijn, waer deur de felve Neeringe jegens ver-
fcheyden traverfen ende onbehoorlick voornemen
(by eenige Baetfoeckers ende Benijders vanden
welilant defer Landen, ende de voorfz Hooft-Nee-
ringe tot verfcheyden tijden voor geilelt) tot noch
toe ineere ende reputatie is gemainteneert, tot groo-
ten dienite van defe Vereenichde Landen, ende
den goede Ingefetenen van dien: Ende Wy nu
feeckertijek bericht werdende, dat by een nieuwe
traverfe ende [tniferlijcke practijeque, tot nadeel van-
de voorfz Hooft-Neeringe, ghepoocht wert uyt
defe Vereenichde Nederlanden nae andere Quar-
tieren ofte
Plaetfen te tranfporteren, Duygen tot
Haringh-Tonnen alhier te Lande gemaeckt \ oock
halve Haringh-vaten in andere Vaten gheilagen,
mitfgaders Kruys-want, om alhier te ontgaende
oblèrvantie van goede Ordonnantien ende Poli-
den,die ten dienite defer Landen op't vangen,fou-
tcn,beneficieren,verkoopen ende vertieren vanden
Haringh zijn gemaeckt, endc niet te min den Ha-
ringh als op geconterfcyte ordre van defe Landen
ghebeneficieert, in andere Landen te verkoopen,
waer deur de voorfz Hooft-Neeringe merckelijck
in reputatie ende ordre foude werden verkort, endc
de Vereenichde Nederlanden, ende de goede Inge-
fetenen van dien befchadight ende gcintcrciTcert,
1 jegens wekk quaet voornemen ende finiftre praüijc-
quen tijdelïck moet werden verfien
. S O O I S Τ,
dat Wy nae rijpe deliberatie allen ende een yeghe-
lijck foo Inghcietenen,Inwoonders als Uyrheem-
fchc, ende andere defe Vereenichde Nederlanden
frequenterende , verboden ende gheinterdiccert
hebben, verbieden ende interdiceren by defen, in
defe Vereenichde Nederlanden, ofte eenige Ste-
den , Havenen ofte Plaetfen der felver, eenige le-
dige Haringh-Tonnen, halve ofte Duygen, tot Ha-
ringh-Tonnen ofte h^-vaten geprepareert, nochte
cenich Kruys-want in eenige Schepen te doen
brengen ofte ontfangen, om de felve uyt defe Pro-
vinticn , op andere Landen ofte Plaetfen te bren-
gen, Yoeren ofte tranfporteren, 4 onder wat pretext
-ocr page 424-
7 5 6             Plaeateo-i . 2. Boeck. 6. Tit. ι. Deel.              757
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vandefelve. Ge-1 druckt het Cachet vande/elve Heeren Staten, in rooden
teeckent, Cornelis Mufch. Zijnde of tfpatium ghe-\ Waffche.
I. De Placaten vande Jaren ι6oó,1607. en 16^/eggen: Zeylagie ende Navigatie.
%t De fe/vePlacaten/eggen: in eeregehouden.
3.  Defehe Placaten/eggen .· ten ware wy jegens alfulcken quaden voornemen tijdelijck voorfagen.
4.  De/e woorden zijn Anno 1614. ly Ampliatie in gevoeght.
5.  De voorgaende PlacateniAnno 1606 en 160;"/eggen: Nederlantfche Silvere Realen.
6.  De/e woorden zijn mede Anno iSx^hy Ampliatie in ghevoeght. De verdere woorden in 't Cur/tj/gedmckt zijn
Anno \6^%by gekomen,
7.  '/ placaetvanden lare 1606 wasgeparapheert,Magnus,yt' dat vanden Jare 1607. Joachimi,nendebeydc
geteyckent hy C. Aerflèn. Endedatvan 1624. Anthqnis de Rode,vt' Endegeteyckent, I. van Goch.
NOTA. Dat het Placaet des /aersióoj. inden /are 1614. is gedaen herdrucken.
Ρ E Ν S E S Τ Ε Ν Τ Υ Τ EL.
Raeekende d'Adventuriers vande Engelfche Natie.
HET EERSTE DEEL.
ExtraÏÏ uyt de T^efolutien van hare Hoogh Mo: d%Heeren Staten (jenerael
der Vereenichde Nederlanden. In date den negenden lanmrij 1J87.
SPSgBP^fiSi E Staten Generael der Vcree- j
ɧ Plimv^f nichdc Nederland tfchc Provin-
m S§|m \f tien,D OENTEWETEN,
Ü! f^/Bjl U Dataengefien van allen ouden
11 Wm/ψ M\ t'Jc'en tuflchen het Coninck-
WÊPiïSm r'Jc^ van Engelant cndc de Ne-
jff^i l{f^«&0Ë!^ derlanden, (onderlinge vrundt-
ichap cndc goede gebruyekejijeke correfponden-
tie gehouden is gheweeft, tot confirmatie vande
welcke oock diverfebe goede concordaten ende en-
trecourfen tuflehen de Princcn van beyde zyden,
van tijde te tijde ghemaeckt ende gheaccordeert
zijn, als ter oorfaecke ende om des te beter te con-
tinueren de trafTIjcque ende hantteeringe tuflehen
beyde de voorfz Landen.ende de Onderiaten van
dien, Dat oock tot vermeerderinge der Neeringe
ende frequentatie vande Engelfche Coopluyden,
gefeyt Α venturiers, henluyden gegunt ende gege-
ven zijn geweeft in diverfche vande voorfz Provin-
tien ende Steden, verfcheyden fchoone ende loffè-
lijcke Privilegiën, wclcke Concordaten ende Entre-
courfen mettet Traclaet tuflehen de Conincklickc
Majeflcyt van Engelandt, ende den Staten voor-
noemt onlanghs acn gegaen, genoech zijn gecon-
firmeert, Ende de voorfz Staten begeerende, dat
de Trafficque vande Engelfche gecontinueert wer-
de binnen dcfe Landen, ende dat de Koopluyden
jegenwoordelijck alhier zijnde, ende hcure hande-
iinge doende, niet alleenelick geanimeert mogen
zijn alhier te blyven, ende heureNegotiatie te drij-
ven, maer d'andere oock die ter caufe vande trou-
blen,ende andere diergheJijckeoorfaecken vertroc-
ken zijn,ende hen houden ibo totEmbden, Ham-
borch, als andere Piaetfcn, 'tzy Weftwaerts oft
oock Ooftwacrts, al tot feer groote achterdeel ende
vermindcringe vande Neeringe defer Landen, in
comparatie vande gheenc die daer plach te weien,
te courageren ende veroorfaecken hier wederom
te komen, ende in defe Quartieren reildentie te ne-
men. S O O I S Τ, dat Wy tot onderhoudin-
ge vande voorfz Concordaten ende Entrecourfen,
hebben niet alleenelick de felye gcaggreëert ende
gheconfirmeert, ibo Wy de felve aggreëren ende
confirmeren by deièn, in allen Poinden, Maer be-
loven oock de voorfz Coopluyden haer Privilegiën
ende Vryheden, in voorgaende ryden by hun ghc-
noten te hanthouden. Preiënterende voorts de
felve Coopluyden Adventuriers, dat op wat PJaet-
fen, of in wat Steden binnen de geünieerde Pro-
vintien defer Nederlanden, fy goer fuilen vinden
heure refidentie te nemen, het kiefen ende nomi-
neren der felver in haer vrye wille fal ilaen, ende
toe gelaten werden, alfoo fy de feJvekiefinge mits
defen hen toe laten, met prefentatie ende belof-
teniiTe, dat Wy de voorfz Coopluyden fuilen gun-
nen ende geven alfulcke Privilegiën ende Vryhe-
den, als fy elders hebben genoten, of genieten van
't gemeene Landts wegen,oock mede de hant aen
te houden ende bevorderen, datfè van aifulcken
particulieren Stadt oft Plaetfe, alwaer fy hunne re-
fidentie fuilen goet vinden te kiefen ende nemen,
alfoo geprivilegeert fuilen zijn, als fy toteenigen
tijdt hebben gewceil in andere Piactfên , binnen
oft buyten dcfe Landen, oock vorder te verlee-
nen, foo verre fulcks de redene fal vereyfehen ,
ende de occaiïe haer fuilen prefenteren, om 't fel-
ve by den Coopluyden begeert oft verfbeht te
zijn, ende alle de felve te onderhouden ende doen
onderhouden naer bchooren, fonder op henluyden
of hunne goederen te ftellen, buyten wille ende
confent van hare Majefteyt,ende voorweten van-
de felve Coopluyden (op dat geen ignorantie ghe-
pretendeert en wordt) eenige nieuwe Impofitien
of taxen , contrarierendc heure Privilegiën , dan
jegenwoordich in treyn zijn, met intentie oock
alle voorgaende Importen ende taxen die fy-Iuy-
den nu eenige Jaren gedragen hebben, ende die fy
pretenderen tecontrarieren heure Privilegiën, foo
wanneer den Krijgh fal komen te cefferen, ende
dat de Landen in Vrede fuilen zijn gebracht, hen
van fulcke Contributien te ontflaen,hun gauderen
latende, heurcoudeimmuniteytê ende vryheden,
alles geduyrende heure refidentie ende Trafficque
binnen de voorfz Landen. Aldus ghedaen ende
gercfol-
-ocr page 425-
758 Raeckende d'Adventuriers vahde Engelfche Natie. 759
eyfcht, te vergunnen, gelijck fyluyden ten acnficö
van een groot deel der felver Waren aireede zijn
inde poffèiïïevan dien , Ende ten eynde alle fraü-
den werden geprecaneert, fullen Uwe E. daer op
mogen ftellen alfulcke pene als bevonden fal wor-
den te behooren, waer toe infgelijcks de voorfchre-
ve Koopluyden alle behoorlijcke nccrilicheyt belo-
ven aen te wenden.
V.
Verhoopende vorders, dat infgelijcks Uwe E. be-
lieven fal naerder in tefien,hetieyenfte ende acht-1
fte Articule, op dat de Entrecourfen ende Concor-
daten deur de groote laften van Licenten , Con-
fumptic, Geit, ende andere, aireede opte Lakenen
ende Wol waren geftelt, niet tefeeren mogen wer-
dê geinfnngecrt.iïreckcnde de felve tot groote ver-
hoogingevanden prijs, ende conlequentelijck tot
groote af breuck ende prejuditie vanden Koophan-
del der felver, ende voorts tot bcvorderinge vande
Traifijcque, Ende ten eynde de felve niet en mach
werden verhindert ofte gediverteert, naerder in te
fien 't verfoeck van moderatie vande L aften ghe-
ftclt, op andere Waren, die in defe Landen ghe-
brocht, ofte uyt de felye uyt gevoert werden.
VI.
Dat UwcE. precife believe te accorderen 'tnc-
genftc Articule, alfoo d'Ingefctcnen van dciè Lan-
den 't felve in Engelandt, tonder contradidie wordt
geaccordeert. In Margine ftaet gheappoftilleert,
Wort geperfifleert by het voorgaende Appointlement, maer
bewijfende dat de Coopluyden Advcnturiers tot noch toe
inden Lande ghenooten hebben de vrydom vande Laec-
kens ende Kar fey en,f al'den felve η hen voort aen noch toe-
gelaten worden,
vii.
Dat op 't fefthiende Articule , by ende ondee
naem van Suppooftcn verftaen mogen worden
alle de geene de welcke by Privilegie vande Co-
ninginne van Engelandt, de JuriicMie vande
voorfchreve Societeyt fubjeft ghemaeckt zijnde,
hem bemoeyen mette TrafTijcque vanden Koop-
handel ofte Waren , de voorfchreve Advcnturiers
fubjeét zijnde, tegens de Ordonnantie van haere
voorfchreve Majeftcyr, In Margine ftaet gheap-
poftilleert , Wordt geaccordeert , behoudelijcken dat
het Engelfche» zijn, ende dat oock verftaen wordt
,
Daer ghefeydt wordt van immeubile goederen, dat daer
onder begrepen worden de gehypotcqueerde Renten ep inï-
ffieubilc voederen.
&                  VIII.
Dat Uwe E. ghelieve abfolutelijcken te aggreë-
ren het feventniende Artijckel , naer uytwijfen
vande Entercourfen ende Ordonnantien vanden
Kcyfer, daer toe ovcrghelcvert, ende op den voet
vande felve Ordonnantie. In Margine ftaet ghe-
appoftilleert , Wort infgelijcks hier inne gheaccordeertf
te weten
, vande eygen Contratien der Engelfche Koop-
luyden
, maer niet van die geene daer aen de fehe
Koopluyden komen fullen by Ceffie in folutum, ofte an-
derfints.
IX.
Acngaende het negenthiende Artijckel, 't welck
in deliberatie was gehouden, exhiberen fyluyden
Extracl uyt het Privilegie van Hartogh Philips van
Bourgoingien, midtfgaders uyt de Privilegiën van
die van Staden ende Middelburgh, verfoeckende
*                             Β b b ζ                      in
gcrefölveert inde Vergaderinge vande voornoem-
de Heeren Staten Generael in 's Graven-Hage den
negenden Januarij anno vijftien-hondert feven-en-
tachtich. Onder ilondt ghefchreven, Accordeert
met 't voorfz Regifter* Ende was onderteyckcnt,
€. Aerffen,
BxtraEi njan feeckere Propofde, by
Articule», &c.
I.
DE Heere Gilpijn, ende de Secretaris vande
Natie, gefien hebbende de Antwoorde, ge-
ftclt op de Articulen by hen-luyden van
wegen deKoopluyden Advcnturiers gcexhibeert,
fpeuren daer uyt U E. goede genegentheyt totte
felve Coopluyden , ende bedancken U E. gedien-
ftelick voor de felve, Ende alfoo by de Difpofanten
op fommige vande felve fwarighcyt wordt bevon-
den , foo is haerluyder ernftich verfoeck, dat U E.
believe op defe navolgende naerder lettende, wat
breeder te adviferen, ende 't felve hen-luyden by
gefchrifte over te leveren, om aen haer Principalen
over gefonden te worden. Ende dew ij Ie oock de
felve Antwoorde alleen by raminge ende forme
van advijs, op 't wel - behagen van U E. Principa-
len is ghedaen, vande felve ende van 'tgeene daer
inne verandert fal worden , conflrmcrende op
'tfpoedichfte te bevorderen, waer op henluyden de
Brieven van SaulfconduicT: fullcn motten worden
"geexpedieert, als zijnde het principael fondament
op 't welck die vande Natie fullen mogen refolve-
ren,omme haerluyder refidentic in defe Landen te
nemen. InMargineilaetgeappoftilleert, Sal het
•verfoeck alhier gedaen,zeeffellueert worden, mits dat de
Engelfche Coopluyden heur Court inde yereenighde Pro-
vinciën fullen houden, fonder de felve elders te tranfpor-
ter en,foo lange fy alhier te Lande fullen wefen.
II.
Eerftelijcken, accepteren fyluyden van wegen
de voorfz Coopluyden , 't gecne op 't eerfte ende
tweede Artijckel is geftelt, verfeeckert zijnde, dat
die voorfz Coopluyden anders niet en gedencken,
of en begeeren, dan met defe Landen ende de In-
gefetenen van dien, goede correfpondentie ende
Naebuyrige vrundtfehap te onderhouden , ende
'tgeene in 't eynde van 't tweede Artijckel vanden
Eedt ghefeyt wordt, fouden fyluyden verfoecken
't felve fulcks verftaen te werden, in gevalle 't con-
trarie van dien by Getuygen behoorlicke niet wor-
de bewefen. In Margine ftaet geappoftilleert, Soo
verre de contrarie wert doen Mikken -voor den Eedt
, fal
de/aecke blyven als naer Rechten
.
III.
Vordcrs, Dat alfoo 't Privilegie uyt het welck
Extraét tot het vijfde Artijckel is ghcexhibeert, ter
goeder trouwen in feecker Regifter ghefchreven,
ende uyt het felye is gheextraheert, ende dat het
Origineel van dien niet by de hant en is, Uwe E.
believe het felve P0ina by provifte op naerder be-
fchey t te accorderen. In Margine ftaet geappoftil-
leert , Wort hier inne geaccot-deert.
HII.
Dat Uwe E. believe te refumeren het fefte Arti-
cule, ende de voorfz Coopluyden foo veel de En-
gelfche Waren aengaet, die exemptien aldacr ge-
ι
-ocr page 426-
Placaten-*. 2. Boeck, 6. Tit. ι. Deel.
η 6ο
761
Coopluyden vryelijck, ende fonder eenich achter-
dencken inde voorfz Vereenichde Nederlandtfche
Provinciën hare Negotiatie mogen dryven, accor-
deren Wy de felve Societeyt Brieven van verfeec*
keringe of Saulfconduid , die ten felven eynde in
behoorlijcke forme gedepefcheert, ende hun gele-
vert fullen worden.
Daer wy geraden ibuden vinden 'tzy door mif-
verilant, Oorloge, (dat Godt verhoede) oft om an-
dere oorfaecken die vande voorfz Societeyt , die
voorfz haerluyder Brieven van Saulfconduid op
te feggen, dat fullen wy mogen doen , midts die
vande felve Societeyt prefigerende tijdt van een
vierendeel Jaers, half Jaer, oft langer, om midde-
lertijdt uyt dele Landen te vertrecken, ende elders
haerluyder refidentie te foecken.
Accorderen voorts oock die voorfz Societeyt
alfulcke Privilegie, als de ielve Societeyt byHar-
toge Philips van Bourgoingien is verleentgeweeit,
te weten , dat cgeen goederen, immers egeen En-
gelfche Waren den voorfz Coopluyden toeko-
mende, geconfifqueert, oïin commiffum fullen mo-
gen komen, ter caufe dat de felve door eenige ver-
iuymenifle ofte mifverftant, ende nochtans fonder
bedrochjlbo ten refpede vande qualiteyt als quan-
titcyt ter felver, op dieThollen niet behoorlick be-
vonden mochten werden aenghebracht cc zijn,
maer dat daer inne met een peyne ofte boete van
drie oft vier dobbel, of andcrfints,achtervolgens het
felve Privilegie,foude mogen worden voorfien en-
de gerernedieert.
Wat aengaet de betalinge vande Convoyen,
zijn de ièlvc Convoyen op geftelt, geduyrende de
Oorloge tegen den Coninck van Spangien, totte
defentie vande Landen befonder, omme mette
penningen daer van procederende, te vervallen de
onkoften vanden Oorloge te Water, ende het on-
derhout vande Schepen van Oorloge, op de Kufte
van Vlaenderen de wachte houdende, ende ande-
re inden dienft vande Generaliteyt wefende totte
veylinge vande Zee, Rivieren ende de verfeecke-
ringe vande Navigatie ende vryen Coophandel,
doch fal metten aldcr ecrilen opte moderatic van
wegen de voorfz Societeyt verfocht, in 't generael
behoorlijck gelet ende gedaen worden, gelijck den
Staet vanden Lande eenichfints fal mogen Jijden:
welverftaendc nochtans, dat de voorfz Societeyt
fullen ghenicten den vrydom vanhetinnckomen-
de Convoy vande Laeckenen endc Carfaeyen.
Die voorfz Engelfche Coopluyden Adventuriers
fullen de voorfz heure Laeckens ende Carfaeyen,
in 't geheel ofte ten deel binnen den tijdt van een
Jaer, nacr date dat die inde Vereenichde Nederlan-
den fullen wefen gebrocht, fonder vorder laften te
betalen, wederomme uyt de felve Provinciën naer
Engelandt mogen voeren, in ghevalle behoorlijck
met Atteftatie, onder den Zegel vande voorfz So-
cieteyt, ende geteeckentby heuren Secretaris,ofte
bycles felfs Subftituyt bewefen wort, dat de voor-
fchrevc Laeckens of Carfaeyen den felven Coop-
luyden als noch competeren, endc de proprieteyt
ofte eygendom vande felve niet verandert en is,
alleen
inconformiteyt vande felve Extraden, aggreatie
van 't fche Artijckel. In Margine ftaet gheappo-
ftilleert, Wort geaccordeert,mits dat de Ingefetenen van
defe, Landen van gelijcken in Engelandt fullen genieten.
Aldus gedaen enaegherefolveert ter Vergaderinge vande
Heer en Staten üeneraeltin 's Graven-Hage den vierden
Maerte vijftien-hondert acht-en-tnegentich. Onder font,
Gecollationeert ende hevonden te accorderen by myt Ende
was onderteyckent
, C. AerfTens.
ExtraSl uytfeeckgr OBroy, <s*c,
*E Staten Generael der Vereenichde Ne-
j derlanden , Allen den geenen die defe je-
genwordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN, Alfoo
feeckere Gedeputeerde vanden Gouverneur ende
de ghemcene Coopluyden vande Societeyt der
Coopluyden vande Engelfche Natie, genaemt Ad-
venturiers , uytten naem ende van wegen vande
gcmeyne Koopluyden vande felve Societeyt, aen
ons verfccht hadden , omme voortaen binnen de
Vereenichde Nederlandtfche Provinciën haerluy-
der rcfidentie te nemen, endc der felver handelin-
ge ende Tra ffijcque Natie-ghcwijs te mogen dry-
ven , ende by ons eenige CommiilariiTen uyt onfe
Vergaderinge gecomrnitteert waren geweeft, om-
me daer op mette voorfz Gedeputeerde vande En-
gelfche Natie, te komen in conferentie ende com-
municatie . S O O I S Τ , dat Wy der felver
rapport ghchoort, nacr rijpe deliberatie op alles be-
hoorlijck geleth zijnde, de voorfz Societeyt der
Coopluyden, Adventuriers vande Engelfche Natie,
gcoaroyeert endegêconfenteert hebben, odroye-
ren ende confenteren mits defen,de Poinden ende
Articulenhier naer volgende.
Inden ccrilcn, Aggreërendeendcconfirmeren-
de midts defen alfulcke Privilegiën ende gherech-
ticheyden als de voorfz Societeyt by Ade vanden
negenden Januarij in 't Jaer vijftien-hondert fèven-
en-taebtich by ons ghegunt ende gheghevcn zijn
gheweeil, confenteren Wy dat op onien naem by
publicatie vernieuwt fal worden mutatis mutandis,
alfuleken Placactende Ordonnantie,als ten tijde
des Hecren Grave van Lycefter, op den twaelfden
Auguili vijfthien-hondert fes-en-tachtich is gheè-
maneert, ende dat de peynen daer inne begrepen
ftri&elijcken fullen werden geexecuteert, alles op't
vaft vertrouwen, dat de Ingefetenen van deiè Lan-
den oock fullen genieten het effèd des inhoudens
vande Privilegiën, Tradaten, Concordaten, Entre-
courfen, endc andere voordee!en,hun in voortijden
mede in Engelandt gegunt, dies wort verftaen dat
de Inghefeterien van defe Landen fullen gheftaen
met haren Ecdt;iönder dat fy ander oft vorder cau-
tie of Certificatie fullen gehouden zijn te prefteren,
ende voor te brengen, doch foo verre men de con-
trarie foudc doen blijeken by wettige Getuygen
voor het doen vanden Eedt, fal de faecke bly ven
als naer Rechten.
Tot voltreckingc vande voorfz Vryheden,Privi-
legien ende gercchtichcydcn, de voorfz Societeyt
by 't voorfz Placaet endc anderilnts verleent,endc
vorders te verkenen ? endc ten eynde die voorfz
i-
-ocr page 427-
7 6% Raeckende d' Ad ven tuners vande Engelfche; Natie. 763
de immeuble goeden (daer onder begrepen zijn
gehypótèquèerde Rentenjeridè andere gerealiièer-
de Kuilingen ende fchulden op immeubele goede-
ren als vooren) Sullen infgelijcks gevolcht moeten
worden de Rechten ende Coftuymen vande Plaet-
fen, daer onder die gelegen zijn.
Accorderen voorts oock die vande νορτίζ So-
cieteyt Civile Jurifdielie , omme by henluyden
Recht ende Juftkie over ende tuflehen de Suppop-
ften vande felve Societeyt (Engelfchen wefende)
gheadminiftreert te worden, in cpnformiteyt Yan
heure Rechten, Coftuymen ende anderp Privile-
giën , byhen-luyden in defe ende andere iaftdéh
verkregen ende gebruyekt.
Ten reguarde vande voorfz Societeyt, te wetend
vande cygen Contra&en vande Engelfche Koop*
luyden,fullen ceiïèren alle Brieven van Ceflie, Re?
fpijt,endediergelijcke, diewelcke byhaèrluydei
Debiteuren, omme tegens henluyden uytilellinge
te veribecken, fouden mogen worden ehcimpc-
treert, volgens de Concordaten vande andere Prin-
cen, maer niet van die gecne daer aen de felve En-
gelfche Koopluyden fullen komen by! Ceflie, in fo-
lutie of anderfmts.
Maer aengaende de Criminele Jurifdiclie, fullen
die vande voorfz Societeyt onderworpen zijn de
Rechten van defe Landen,mits conditie, in gevalle
yemant vande felve Societeyt niet cxoftkto, ende
by formele accufatie, maer by delatie van een an-
der geapprehendeert wert, dat de OiRcier ghehou-
den fal zijn den Delateur, oft den genen tot wiens
requifitie de apprehenfie gelchiet is, ten verfoceke
vande geapprehendeerden mede in a^prehenfie te
ftellcn, ende daer inne te houden, ter tijt ende wy:
len toe dat van 't delicl den gheapprehendeerde te
lafte gelcyt, behoorlick bewijs fal zijn gcdaen,ofte
dat by fautc van dien.de geapprehendeerde op den
ftaenden voet, datelij eken kofteloos ende fcliade-
loos fiü worden gerelaxcert.
Niemant vande voorfz Societeyt, ter caufe van
Crime ofte delicl, daer lijf of litn aen hanght, by
Dienaren fonder voorweten van haer principalen
ende anderen geperpetreert, en fal gehouden zijn
in fijne goederen confifcatie ,of anderfmts fchade
te gedoogen, midts dat de Inghefetencn van defe
Landen, van ghelijcken in Engelandt fullen ghe-
nieten.
Eyntelick, foo belooven Wy in conformité' yan-
de voorfz Acle, in gevalle in toekomende tijde yan
noode bevonden foude worden, dat de voorfz So-
cieteyt meer andere Poinclen ende Articulen fou-
den behooren ghcaccordecrt te worden : dat Wy
daer toe verfoent zijnde, i η alle redelickheyt ende
billickheyt na de ghelegentheyt vande faecke dact
inne fullen verfien, op 't vertrouwen, dat het ver-
ftant vande felve Societeyt oock is, dat iy heuren
Court in defe Vereenichde Nederlantfche Provin-
tien fullen houden, dat fy den felven elders fullen
tranfporteren, foo lange als fy alhier te Lande ful-
len wefen.
alleen in conformité van 'f gcw dat den Koopluy*
den van defeLanden,defenaengaende in Engelant
toegelaten wert. v
De voorfz Coopluyden komende methaerluy-
dcr Schepen door onweder, of anders door qua-
de fortuyne, in een ander Haven vande voorfz Vcr-
cenichde Nederlanden ,als de felve ghedeilineert
waren te arriveren, fullen ongehouden zijn aldaer
te lofTên, ofte eenige laften ofte ghereebticheyden
te betalen, maer alleen ter Plaetfe vande refidentie
der voorfz Societeyt, alwaer de felve ghedeilineert
ware, ten ware dat fy aldaer laft braeeken, in welc-
ken gevalle fy gehouden fullen zijn te betalen de
gerechticheden daer toe ftaende,
In gevalle door tempeeile oft ander ongheluck,
by de voorfz Coopluydeη Schip-breucke gheleden
wort, fullen de Zee-driftige goederen den Eyghe-
naers van dien worden gherefhtueert , midtsdaer
van betalende alle alfulcke onkoften als by be-
hoorlijcke blijeke of verklaringe, tot bewaringe cn-
de prefervatie vande felve Goederen,bevonden ful-
len worden gedaen te zijn, ende boven dien bereh-
loon, naer difcretie, midts dat de Ingefetenen van
defe Landenvan ghelijckenin Engelandt &1 ghe-
beuren.
De voorfz Coopluyden in haer Contra6te,fullen
hun mogen reguleren nae de gemeene difpofitien
van Rechten ,ende by de felve alfulcke conditien
ende Voorwaerden voegen, als fyluyden tot haren
meeden profyte meynen fullen oorbaerlijckft te
zijn, ende ander Coopluyden fondcr tegenfeggen
toegelaten worden, midts dat de voorfz Engelfche
Koopluyden fullen blyven inde Limiten vande
Rechten , Placaten ende Coftuymen vande Lan-
den, gelijck andere Koopluyden vanden Lande.
Niemant vande voorfz Societeyt en fal mogen
aenghefproocken, ghemolefteert oft ghecouchcert
worden, ter caufe van fchult ofte faicl: van eenige
andere Perfoonen, ten ware datyemandt hem
voor een andere exprciTelijck Borge gheconftitu-
eert, of anderfmts verbonden hadde, ofte Medc-
ftandcr of Complice van het felve faicl: ware
geweeil.
Allen Teftamenten die inde Vereenichde Ne-
derlanden ghemaeckt fullen zijn nae de Engelfche
Rechten, maniere ende Ufantic, niet in fraude
van eenige Crediteuren de Meubelen aengaende,
fullen van wacrden zijn, ende ghehouden werden,
als of die in Engelandt gemaeckt ende gheordon-
neert waren geweeil, Maer aengaende de Immeu-
ble goederen, daer onder begrepen worden ghehy-
potequeerde Renten ende andere gherealifeerdc
Cuilingeti ende fchulden op Immeuble goederen,
fullen gevolcht moeten worden de Rechten ende
Coftuymen vande Landen,daer onder die gelegen
fullen zijn.
Sullen oock die voorfz Engelfche Koopluyden,
aengaende de meuble goeden, genieten alfulcken
recht van Succeflie ah iateflato^Met teLande,als
in Engelandt geobferveert wert, Maer beroerende
Bbb 3
k
ter
-ocr page 428-
PIacaten_>. 2.Böëck. ó.Tic· i.Deel.              765
inde voorfz Provinciën, ofte daer buyten te bege-
7Ó4
Uier naer njotght denvan Saulfconduïtt
pefchement van ye-
mant ter Werelt, 't zy onder pretext van Oorloge,
fnifverflant, of eenige andere oorfaecken, hoeda-
nich de felve foude mogen wefen, die wy in defen
onder eene generale claufule verftaen begrepen
te zijn, in allen fchijn, of alle de felve by defen ex-
prefTelijcken ende particulierlijcken ghedefigneert
ende uytghedruckt waren. Ende of 't ghebeurde,
('t welck Godt genadelijck verhoede) dat van we-
gen Oorloge tufïchen het voorfz Coninckrijck van
Engelandt, ende defe Landen, of om andere oor-
faecken, geraden gevonden worde de voorfz Koop-
luyden defe onfe Brieven van Saulfconduid op
te fêggen, Soo hebben wy vaftelijck, ende op cere
ende trouwe belooft, ende beloven by defen, dat
Wy henluyden , omme met alle haerluyder Per-
foonen ende goeden, ende den gevolge ende acn-
kleven van dien,uytte voorfz Provinciën te vertrec-
ken, ende elders haer refidentie te begrijpen, fulcks
IV geraden fullen vinden, competenten tijdt van
fes Maenden fullen vergunnen, ende middelertijt
't effed van defen, in allen fchijn ofd'Oorloge,mif-
verftant,en andere oorfaken noch cefTeerden,endc
niet ontftaen en waren, laten genieten, alles onder
valt verbant vande gemeene Middelen, ende Inne-
komen vande voorfz Provinciën, midtfgaders van-
de Steden, Perfoonen ende Goederen, van alle de
particuliere Inwoondersende Onderdanen der fel-
ver. Ontbieden daer omme den Gouverneurs,
Magiftraten, Bailliuwcn, ende allen anderen Offi-
cieren te Waterende te Lande,mitfgaders alle In-
woonderen ende Onderdanen vande voorfz Pro-
vintien, den welcken defe jegenwoordigc vertoont
fullen worden, dat fy-Iuyden 't efFeö van dien den
voorfz Koopluyden niet alleen payiciick ende vre-
delijck fullen laten genieten, foncfer daer jegens te
doen ofte te laten gefchieden in eeniger manieren,
maer felfs de handt daer aen te houden, ende alle
mogelijcke affiilentie te doen, ten eynde fyluyden
tegens allen ende yegelijcken, die welcke haerluy-
der contrarie defcn,ecnich beleth of empefchement
fullen pogen te doenjndepofTeiïïe ende volkomen
ghebruyck van defe onfe jegenwoordige Brieven
mogen gemaintenecrt,geftijft ende gefterekt wor-
den ende blyven, alfoo Wy fulcks tot voordeel en-
de welftant der voorfz Provinciën bevonden heb-
ben te behooren. Aldus gedaen ende gearrefteert
ter Vergaderinge der voornoemde Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hage den veenhienden
July anno vijfthien-hondert acht-ende-tnegentich.
Ende is geparapheert, De Malderee. Onder ilondt,
Ter Ordonnantie vande voornoemde Heeren Sta-
ten, Ende was onderteeckent, C. Aerffen.
Extrafl uyt het Kegifier der Refiltttien nj/m mijn
Heeren de Staten Generael der Vercenighde
Nederlanden.
Jovis 3 Juni) 1599.
S verftaen, dat die Koopluyden Adventu-
riers vande Engelfche Natie, foo wel vry-
___ dom van 't Convoy vande Baeyen by hun
uyt Engelandt in defe Landen ghebrocht, ende te
brengen, fullen genieten, als de fche Koopluyden
doen
cieteyt vande Engel/che Koopluyden hiervooren hei-
ben geaccordeert.
'EStaten Generael der Vereenichde Ne-
[derJantfche Provinciën, Allen den geenen
fdie defe tegenwoordige fullen flen ofte
hooren lefen,Saluyt ende Diledie. Alfoö Wyon-
langnS geleden, by denGonverneur ende gemeene
Coopluyden vande Societeyt der Engelfche Natie,
génaemt de Adventuriers, aertgefbcht fijn gcweefr,
omme tot bevorderinge ende exercitie van heur-
luyder Koophandel endeTrailijcque, henluyden
te vergunnen alfulcke Plaetfe oft Plaetfen als iy.
luyden tot nut, profijt ende oorbaer van dien,inde
felvó Provintien, alder oorbaerlickiren, ende be-
quaemfte foude bevinden. Ende dat Wy op feec-
kere Pöinóren ende Articulen, by hen-luyden ten
dien fine gheexhibeert, onder anderen gheconfen-
teert hebben, dat tot fecuriteyt vande felvc Traf-
iijeque ende Koophandcl,henluyden gegunt,gege-
venen geoitroyeert foude worden onfe opene Brie-
ven van Saulfconduicte ofrc geleyde. S O I S T,
dat Wy in conformiré van dien, by den voorfz
Gouverneur ende Coopluyden verfbehtzijnde, na
rijpe deliberatie mette Staten vande particuliere
Provinciën, bevonden hebben 't felve een iaecke
te zijn, de welcke niet alleen en ftreckt omme de
voorfz Proviritiê mette goede trouwe Inwoonderê
te vermeerderen, ende deNcgotiatic endeTrafnjc-
ke inde felve Provinciën te advanceren, ende te be-
vorderen , maer oóck omme te onderhouden de
goede endcnaebuyrlicke vrundtfehap ende corref-
pondentic, die vyelcke tuffchen het Coninckrijck
van Engelandt,cnde defe Landen lange Jaren ghe-
weeftis, ende indien het God t belieft, langer fal
blyveh, henluyden de felve voor een goet, vaft, en-
de feecker geleyt, hebben vergunt, gegeven ende
gheoclroyecrt, vergunnen , geven ende odtroyeren
by defen, omme uyt krachte ende beneficie, haer-
Juyder Traffijcque ende Koophandel inde voorfz
Provinciën, te Water ende te Lande, by alle die
gcene die welcke de voorfz Societeyt eenichfints
aengaet, foo door haer fel ven, als door haerluyder
Factooren, Dienaren, Schippers, of andere van na-
rent wegen, vryclicken ende fondcr empeffement
of verhinderinge van yemandt ter Werelt, te exer-
ceren ende te dry ven alle Waren ende Koopman-
schappen , van welcke foort ofte qualiteyt de felve
foude mogen zijn , in ende uyt de voorfz Provin-
ciën te brengen ende te voeren ,endedefèlvc koo-
pen ,verkoopen, permitteren, of anderfints te ver-
tieren ende te vcraliencren , als fyluyden totdien-
fte vande felvc Traffijcque ende Koophandel, en-
de ten meeden profïjtc van henluyden bevinden
fullen bequamelijckft te zijn , haerluyder Domi-
cilie ende woonplaetfe inde voorfz Provinciën te
riemen , ende wederom van daer naer haerluyder
gelegenthcyt,mct Wijf ende Kinderen (de welcke
wy mede in defen Brieven gecomprehendcert heb-
ben) midtfgaders met alle hare goederen ende
Huyfraet, Boecken, Chartres, Regiflers, Κ leynoo-
dien, Gout, Silver, gemunt ende ongemunt, ende
foo de felvc anderfints fouden mogen ghenoemt
worden, te vertrecken, ende in andere Plaetfen
_________
-ocr page 429-
η 66 Raeckende d' Adventuriers varide Engelfchc Natie. 767
■·. De Umytidie Fuftey nen, Swilligen ende Bocca-
iïjnën,füMettin 'tinkomen van 't ftuck betalen an-
derhalven ftuyver, ende in 'tuytgaen een ftuyver*
ddC
plieert, in conformité vande Ampliatie van het
laetfte Placaet opte Commercie vande Koopluy-
den, Adventuriers vande Engelfche Natie geema-
neert. Onder ftondt, Accordeert met het voorfz
Regifter. Ende was onderteeckent, C. Aerjfen. ■'■
ExiraB uyt 't Register der Refokien niMtitifti
\\K\\
De Italiaenfche Fufteynen twee endedertich
halven inde Bale,Tuilen het halve ftuck in 'tinko-
men betalen volgende de Lijft, ende uytgaende
dtie ftuy vers.=
kampers in't inkomen ende tiytgacn 't pont
twee-ftuyvecs; >'= i*; -}t\ -l ;;;rr;
Meeren de- Staten Generael· der Vefeénkhd
ubuo'.
IV)V
D j:
Nederlanden;
Ootgaiijrien ,PoÜ ende Naye^zyd^j fóllen in k
inkomen betalen twee ftayvetsy ende in 't uytgaen
eenftayvecvan fcpöfttl '' "f-x^-a /1-L·1 ■· ■« ■*
De Fluweeleii ï Sattynetif Damafteri ende Ab·
mozijneri, ftillen van het ftuck van inkomen betk-
ien volgende de Eijfte/eride uytgaende thieii
ftuyvers.: « !-·-' :-\j\}i:'^iu'-'-idiz:iTwnorjoin-y>H
' GroveLijnwatep, weèr^ièhfèsftöy'vers*deelle
ende daer benedenzien betalen in 'tihnekömen
vande hondert ellenfes ftuyvers;ende uytgaende
negenftuyvers. Onderftöridr,1 Accordeert mét
't voorfz Regifter. Ende óndetteeekents*£.ΐΑϋφη,
Daer onder ftont noch gèfchrévèni Geoollationeert
ende bevonden te accorderen ybymy \ in abfenrie
vanden Heere Griffier. Ende was onderteëckeht,
oi-yi\'j:'.%">ϊ.·> > .1.» 'y-.->\i.-'-U= *"f·; i'.'ji'iü/j'.l:)i 1 ,'-.\
■..V
Venef'tsiQ DecemhrX^g.
Ehoort het .rapport vande Heeren Gedc^
1 pureerden Uytte Prövrntieh van Höllandt
4^_J ende Zeelandt, gnetieföfngecrt hebbende
opdeRemonftrantie,over gegeven van wegen de
Engelfche Coopluyden Adventuriers, ten eynde
moderatie foude worden gedaen van het recht van
Convoy, inde parthyen van goederen naerderinde
Requeile geexprefléert, ende naer behooren geleth
zijnde fo op de advijfen by de Commijfen Gerie-
raels, daer op fchriftelick over gefonden,als 't gene
dat by de voorfz Heeren Gedeputeerden alsnü is
verklaert, is gherefolveert ende gheaccordeert, dat
men tot confervatie vande Commercie ende Ne-
eotiatie in defe Landen, de naevolgende parthyen
van goederen inde inkomende ende uytgaende
Convoyen,fal modereren ghelijck hiernae voleht,
by provifie ende tot anders fal wefën geordonneert.
n-xJ'br!
■ <iAvi
, cl
'W,
'ί· ίι
-'·-ff ■>■//c
a ,1btV.:,
I1£V
HET Τ W E E D È p EEL.
Placaten vmd$ Staten Generael ·
,':.>">V. :jl Wi ;Ί>
■•f.:'J r n:> ':""·' Τ
1. Placaten vancientwaelfdenJiigHfli i$8& twe en'wintighïïw Mdm
x r o o. feventienden September 16Ό8 * wee-en-tmmtghflen Mey 1617. ** kierden Auguft
16? i. O/? ^CommercknwmdelCqopkyden, Aaventumfvmdie EngelfcheÜMk,
fchappen, ende van daer met andere weder te kee-
ren, Om de welcke te onderhouden, heeft het de
feer Doorluchtichfte 3 Koningen van Engelant, van
tijdt tot tijdt belieft, te accorderen den Koopluy-
den voorfz onder andere Privilegiën , dat egheert
Koopmanfchappen van Wolle fullen worden
overgevoert uytten Kominghrijcke van Engelandr,
by Engelfchen oft andere Onderdanen der Koninqhlijcke
Majejleyt van Engelandt, in ander Plaetfe ofte Ha-
ven dan daer geordonneert fal zijn , de refidentië
vande voorfz Koopluyden, Adventuriers, ende des
achtervolgende de Stapel van hcurlicder goeden
ende Koopmanfchappen als voorfz is, de welcke
Wy begeerende, ende oock ten eynde de voorfz
Koopluyden temeer fouden veroorfaeckt Zijn om
te continueren heurluyder refidentië ende hande-
linge herwaerts over, Soohebben wy 4 geftatueert
ende geordonneert ,fiatueren ende ordonneren lyde*
/en,
dat de voorfz Koopluyden , Adventuriers, ende
alle andere Onder f aten des Koninghlijcke Majefieyts van
Engelandt,
fullen ghehouden zijn te voeren henlie-
der Laeckenen,Carfayen, Bayen ende andere Koop-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe
Ι jegenwoordige fullcn fien, Saluyt* Alfo
over allen tyden de Koopluyden vander
Engelfche Natie, die men heet Aventuriers, % met
hare Court ofteverfameltnge,ende Compagnie , ghcfre-
qucnteert hebben de Plaetfen ende Steden van
defe Landen, ende dat door henluyder handelinge
de voorfz Landen ontfangen hebben grootc welda-
den ende profijten, door de t'famcivkominge ende
frequentatie vande andere Natien,die mette voorfz
Koopluyden handelende zijn, ende dat fy uyt oor-
faecke van defen zijn begift geweeft, foo wel door
de Princen vande voornoemde Landen ,alsprinci-
paelile Steden van dien,metveel vorderlicke ende
heerlijcke Privilegiën, waer door de voorfz hande-
linge haer heeft ordinaerlick geftelt ende gefchickt
in eenige verfeeckerde Plaetfe,cnde beft dienende
totter commoditeyt vande voorfz Koopluyden,
Adventuriers, ende andere Koopluyden met henlieden
trafficquerende,u$ een plaetfe van Stapel, om aldaer
te brengen haerlieder Goederen ende Koopman^
man-
-ocr page 430-
KlPlacateni'l sJBoeck; 62TL·. .2. Deel. horJI 769
7 6%
manfchappenyaft Wolle, ter Plaétfe Baerjdtè vöor-
fchreve rvoopluyden, Advcnturiers tegcnwöordich
redderen, ofte naemaels fullentefidercift v&tlleêeé>
luyden Stapel houden, ende niet in eenige andere Steden
c/te Plaetfen, van φ pndsr 'tghebiedt'van defeGhëani-
eerde
/>röw7iv»7,henliedcn.interdieérende ende tftri
biedende, $ de felve y& voeren ofte veryaereii,të doen
voeren oft doen vervoeren, elders dan op de Plaet;
fen vande voorfz rcfidentie , diredtelijck ofte indi-
reilelijck'vr<ip;:yecbeyrifeian.$ffl YerlSefen de/élve
Goederen ende koopmanfchappeqiï· dieiïiejï'faJ
bevinden te wefen gevoert ende ontladen buyten
de; PJaetle \Ά^^^Μ^ίΑ^Λ<β^ψ&\ -i ï^mlice-
tmeen. iffl^lifee jiQt· pcdÏji e-vandfcn tfuudeeride
vander faccke, d'ander derd^nd^ej tot, prof^ièivan*
den Aenbrenger, ende dat derde tot profijte van-
den lOifieieild&Ld'gxepye^ rfal.·- Ewdfcalfoo
^hebeureni^nde.iTïOgen i;ddtsfommjge Engelfche
JKooplpyden, de voorlz Koopmanfchapr^n foti éea
doen voeren uyt het Koninghrijck van Engeland*,
op heurluyder naem , ende daer toe met Pafpoor-
%G, .öftiöjfpeij^J^fAfeefeheyü, Qndef.onder het
ideëel oftQpre^^E ,tan y<ftiïö.óip;Qfte koop ,:defcive
;^popmaiif^3ppteii foiidfen öpgédragcnwefen aen
eenjgen iG^opmara ya$· dei® fianden; ïöÜc andere
die; dacrkan&itjile mUiè-% ^ie:jfo.ijded<i>SaiVoeren
,tot;aifuictaya^eneiilal^^ni.foude gÓ£tdutfc-
te, om te beletten alle aliulcke ende dierghelijcke
bedrochi'.CQq^ieet als mogelijck is, Soo hebben
Wy geordo%neert ende gheftatueert, ordonneren
ende ftatueren by defen, dat alle Koophiyden,.niet
zijnde van het Koninckrijck van Engelandt, daer
onder mede begrepen d'J ngejet enen van defe\ Neder lan-*
den, ende die van den Ent recours van 't Nederlandt,re-
fiderendein Engelandt
, vbetende ende ohtfa*igende
Laeckenen, Carfaeyeh \ Bayén,ofte aridereXóop-
manfcliappcn-vanWolle, in defe Landcn.inwat
StadtdftPlketfedatöóèk^Vfullenfchuföich zijn
totheiilicder aenkomen,den Officier aldaer te too-
nenhenl ieder Paflepoort ofte befcheyt,daerop dat
fy->de; lYQorfz Koopmanfchappen fullen hebben
doen Jaden , ende voeren uyt den iKoninckrijcke
voorfz, ende daer en boven 6 des verficht zijnde, hen
purgeren by Eede, ofte by.ware woorden inplactfe van
Eede
> ■dat. fy de; rificque ofte aVontuer vande Zee
gedragen hebben * fonder dat eenich Engelfch
Koopman deel ofte part hebbe inde felve goederen
e^ide, K^opma'nfchappen, daer mede fy fullen ghe-
ftaen.vAten.vyare dat anders wettelijeken bewefen
worde, voor het doen vandcnEedt, op verbeurte
ende confifcatic van dien, t'appliceren als boven.
7 Ende ten eyndëjne'f-van niemarimignorantie en pre-
tejidpf
., OntbiedenAende bevelen.Wy onfen lieven ende
f eer. te minde η
, de η,Stat en ? Stadthouderen ende Gecom-
mitteerde. 'Raderirdfy St.aten , ejj^.GhedeputeerdeSta-
ten vande Provinciën refpeclive van Gelderlandt ende
't Gra'cjfchap Zutphen
,, ffollandt., ende, ÏYeft--Vriefiandt',
iiee tandt,, Ut'recht, Ff ie/landt y övef-Tjfel, Stadt. Groëüïnr
gen. -.ende.Ommelanden.,, ende allen anderen juflichren,
Qjfiufrmr(<nde Dienarendesverfechtzijnde, Datfy defe
on/e.Ordonnantie,alo/nmedomtverkondigen, uyt-roepen
e.nrfe^p^if^efl^fl^
ende.Vuilkatie tedoefi{.: La/lende jnede den .Ca nee lier,
Pf£fiac.i}t,ende Raden Provimiael va/ideyoorfz Landen,
af Ά 4^vp.caien FifcaeL·,, ende Procureurs■ Generaels,,ende
ajkföqrukren^ O/Jic/eren, Rechterenendpjufiicieren van-·
rfevqorfc 'LqndchP.midtfqMders^al{en;Ov,erflen, Colonnel-
kn^d^/nïrakn,, fice^d/niralen, Ritnieefieren
, Capitey-
nenr<$icierenends Bevelhebber en ydefe onfe Ordonnan-
tie ende bevelen te achtervolgen ende doen achtervolgen,
Procederende ende doende procederen jegens j&n Over-
treders van dien, fonder gratie, faveur, diffimulatie ofte
•tefdtfack, al]oo Wy't felve tot der Landen welftant noo-
dicl) gevonden hebben. Gegeven in 's Graven-Hage, op
den ywerden Auyitftïfeflhien-hondert een-ende dertigh.
ffasgeparapheert,
J. v. Lochteren,¥t· Onderftondr,
Ter.Or/loMnantie. .vande Kooch-ghemelte lleeren Staten
gtóftèrdel: 'Geteeckent,
Cornelfs Mufch.
'Me de woorden in.dhfen Plac'ate in V Curfjfgedruckt zijnrfnqo 1599 byghekomen. Ende accorderen alle de vol-
gendèWnovatien daermede, lehalvendat· inden jar&'ïè)^ ihplaets van Coninginne, Coningen geftelt wert.
1. t Placaet vanden]are 1586 begint: Robbert Grave van Leycefter, Baenre-heere van Denbich, &c.
„«j-.j Stadhouder voor hare Majefteyt van Engelandt, Gouverneur en Capiteyn Generael vande Geu*
K}\> j ■ nieerde Provintien vande Nederlanden* &c.
           i> .0 \
%. In plaets van defe woorden feyt het voorfz Placaet: meer, dan eenige andere.                                   ; .;
3.  DevoorgaendePlacatenfeggen: Coninginne.           ,/·— ';          ,.-
4.  '/ Selve Placaet voeght hier int foo hebben Wy by rijpe deliberatie en advijs vanden.Racdt van State,
j,.,? netTensons,geftatueert,Sec.
                             . · ,
5.  .'/ Selve yoeght hier in, van die uyt Engelandt te voeren.
& In plaets rvan defe woorden in'tCurfijfgedwckt, feyt het voorfz Placaet: ende daer-cn-boven fuffifantelijek
goctdoen,dat iyderifique, &c. · , . . *
             ,'...:<
7
't Selve Phcaet feyt hier; Ende ten eynde dat niemant ignorantie en ptetendere van defe onfe tegen-
woordige Brieven yan Placaet. SOO l$T,dat Wy ontbieden en ordonneren onfenfecr lie-
ven en wel beminden de Gouverneurs ende Staten, ofte den Raden gedepmeert vande refpeétive
Provinciën van Gelre,t'famendenGraeffchappen van Zutphen , Hollahdt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieflandt, ende van Over-YiTel, ende allen anderen Officieren en Jufticiers (die daertoe fullen
verfocht werden) vande Geünieerde Provinciën vande Nederlanden, dat fy defe Brieven van Pla-
caet doen openbaerlijck uy troepen op alle Plaetfen, daer men ghewoonlijck is publicatie te doen,
Procederende ende doende procederen tegen die Overtreders , achtervolgende die peynen inde
felve begrepen, fonder eenige jonfte of diiTimulatie. Van 't welcke te doene,ende 't geene dat daec
aen kleeft, Wy u lieden, ende den voornoemden Officieren geven authoriteyt en fpeciael bevel, by
defe jegenwoordige. Bevelen en ordonneren een yegelijcken.u lieden ditdoendc alle hulpe ende
byiiant te doene, als van noodefal zijn, vvantalfoo hebben wy bevonden te behooren. Oirconde
van defen,hebben Wy defe tegenwoordige met onseygen handt geteyekent, en onfen Zegel daec
aen
;
-ocr page 431-
770 Raeckende d'Adventuriers vande Engelfche Natie · 771
aen doen ftellen in 't Placaet, inden Hage den twaeJfden van Ooghftmaendt 1586. 1, Valck, *·
Onder ftondt gefchreven, R. Leyceficr. Ende noch leger, By Ordonnantie yan fijn Excell. G. Gilpin.
Accordeert rnetd'origineelTranilaet,6\ Gilpin.
Volgens aenfchrijvens vande Staten Generael vanden feventhienden September 1608. hebben de Staten van
Hollandt by hare Mijjive vanden twintichjlen dito, gelafl 't Placaet vanden twee-en-twintkhfien Maert
1599. we-
der te publiceren, ende nevens andere Refolutien hier boven gedruckt te regifireren. Gelijck oock 'tfelve ter Audiën-
tie vande Rolle opten vier-en-tmntkhflen dito isgepubliceert.
Achter 't voorfi. Placaet vanden lare 1599. herdruckt inden lare 1617, fiaet het naervohende: Opten twée-en-
twintichften dach derMaendt vanMeye,in't Jaer fefthien-hondert ende üventhien, is 'tvooriz
Placaet op de Commercien vande Koopluyden, Adventuriers vande Engelfche Natie, ter Vergade-
ringe vande Hooge ende Mogende Heeren die Staten Generael der VereenichdeNederlanden ge-
refumeert,ende geaccordeert, dat men de publicatie daer van inde Provintien fal doen vernieuwen,
ende ordonneren 't felve exa&elick te onderhouden ende achtervolgen, opte verbeurte vande pey-
nen ende boeten daer by geilatueert. Was geparapheert, A. Clandt toe Meima, «· Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent, C. Aerffen,
2. Placaet vanden Tarra op 'tfluckjoande engelfche Laeckenen · In date
dentveintkhflen September 15*91.
ende differenten, tot naedeel vande voorfz Traf-
fijeque, ende intereil defer Landen ghefchapen
fouden wefen te ontftaen. Omme waer tegens,
ende oock tegens alle onbehoorlijcke handelinge
die in 't maecken vande voorfz eftimatie ofte
Tarra ioude mogen gepleeght worden, behoorlick
te voorfien , tot hantboudinge vande voorfz Nee-
ringe ende Commercie,enderedelijcke fatisfadie,
foo wel vande Koopers als Verkoopers vande voor-
fchreve Laeckenen. S O O IS Τ, dat Wy na
voorgaende rype deliberatie, gheordonneert ende
gheitatueert nebben, ordonneren ende ftatueren
by defen: Dat niemandt vande Ingeiètenen defer
Landen en fal mogen onderftaen de Engelfche
Laeckenen op ander ghebruyck te koopen, in re-
guard vande eftimatie vande fauten ende gebreec-
ken , ofte het maecken vande Tarra, dan van ou-
den tyden gheufeert is gheweeft ,op de verbeurte
vande Laeckenen, anders ghekoent, ende boven
dien op elck Laecken noch twintich ponden, van
veertich grooten 't pont, te keeren d'eene helft ten
behoeve vanden Aenbrenger, ende de ander helft
ten behoeve vande Officiers die 'tvervolch ende
executie doen fullen. Ende op dat in 't maecken
vande voorfz Tarra, wel, behoorlick, ende met goe-
de kennuTe mach worden gheprocedeert, omme
noch den Koopers noch den Verkoopers boven
recht ofte redene te befwaren: Soo hebben Wy
gheordonneert ende ordonneren by defen, dat in
alle Steden vande voorfz Vereenichde Nederlan-
den daer 't felve noodich is, by den Burgemeeftcren
ende Regierders der felver, ghecommitteert ende
ghe-eedt fullen worden eenige vertrouwde Perfoo-
nen , die in 't maecken vande voorfz Tarra fullen
procederen, volgende de Inftru&ie by ons daer op
gemaeckt, achter aen defen gedruckt, op pene dat
de Tarra anders , als nae iiinoudt vande felve In-
ftrucÏie gemaeckt, niet goet gedaen en fal worden,
ende dit alles by provifie ende totdat andersfj
weien gheordonneert. Ontbieden daerom onfen
lieven ende feer beminden Stadthouder, Cance-
C c c                           lier
ftKfeJ^E Staten Generael vande Vereenichde
«||βϊ Nederlanden , Allen den geenen die defe
fwlias fullen fien ofte hooien leien , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo van allen
ouden tijden inde Nederlanden gebruyekt is ghe-
weeft, dat deCoopluyden vande Engelfche Laec-
kenen , in 't koopen vande felve vande Engelfche
Coopluyden, genaemt Adventuriers, geprocedeert
hebben ter goeder trouwen , ende overfulcksde
felve Laeckenen gekocht by de packen, ibnder die
teoptpacken, ofte te onderfoecken wat fauten ofte
f;ebreecken daer inne zijn. Ende op dat de Coop-
uyden alfoo ter goeder trouwen handelende, niet
bedrogen en fouden worden, mede ghebruyekt is
gheweeft, dat foo wanneer in 't ontpacken ofte be-
reyden vande felve Laeckenen, ter Stede daer die
inde voorfz Landen ontpackt ofte bereyt worden,
eenige fauten ofte gebreecken bevonden zijn, daer
van eftimatie ofte pryferinge ter felver Stede is ge-
daen, ende Tarra gemaeckt. Welcke Tarra by de
Engelfche Coopluyden, verkoopers dervoorfchre-
ve Laeckenen, gepackt als boven, altijdt goet ghe-
daen , ende den Coopers daer van contentement
gegeven is. Ende gemerekt 't felve oude gebruyek
voor een gemeen Recht inde voorfz Landen aen-
genomen ende daer vooren ghehouden is. Ende
dat over fulcks daer tegens geen nieuwigheden
ofte veranderinge (immers niet) fonder goede ken-
nilTe van faecken, ende by wettelijcke authoriteyt
en behoort ingevoert te worden : Ende ons noch-
tans ghebleecken is, dat ter contrarie tot voedinge
ende vermcerderinge van het bedroch, dat in 't
maecken vande Engelfche Laeckenen hoe langer
boe meer gepleecht wort, onlanghs contrarie ghe-
poocht is te doen by feeckere pretenfe nulle Or-
donnantie, daer op in drucke, fonder onfe kennuTe,
ofte eenige wettelijcke authoriteyt uytghegheven,
ende onder de Gemeente verftroyt. Waer deur
tuflehen de Engelfche ende defer Landen Coop-
luyden, haer met de voorfz handelinge van Laec-
kenen geneerende, veel mifverftanden, gefchillen
-ocr page 432-
wiiWlili^sm'.g^iaif'iiBWBB'iS^iW'iiiiy™
PlacatetL*. 2. Boeck
773
dien tot de peynen ende amenden hier boven ver-
haeltjibnder eenige gunfte,faveur ofte diiTimulatie
ter contrarie, want Wy 't ièlvc tot dienfte vanden
Lande alfoo bevonden hebben te behooren. Ge-
daen in onfe Vergaderinge iii 's Graven-Hage den
twintichften Septembris, Anno vijfthien-hondert
een-en-tnegentich. Gheparagrapheert, M. van
Baexen
,vc* Ter Ordonnantie vande voornoemde
Heeren Staten Generael. C. Aerffen.
772
lier ende Luyden vanden Rade in GelderJantende
Zutphen,Stadthouder ende Gedeputeerde yande
Staten van Hollandt, Zeelandt,Utrecht, Vrieflant
ende Over-Yflèl, cndc alle andere Jufticieren, Of-
ficieren ende Dienaren, des verfocht zijnde, dat fy
defc voornoemde Ordonnantie alomme doen ver-
kondigen , uytroepen ende publiceren, daer men
ghewoonlijck is uytroepinge ende publicatie te
doen: Procederende tegens de Overtreders van
3. Ordonnantie ende InftrucÏie, Waer nae byproyifie gheprocedeertfal
roofden in bet maecken ende begrooten wande Tarra mande Engelfche Laeckenen, In date den
■. twntighflen Septembris Anno
\ fy ι.
die Lakenen, die op een tijdt ghevifiteert worden,
zijnde van een nop-teyeken ende een Eygenaer
toe behoorende, voor 't felve falaris te ilellen in
eene Certificatie.
Welck falaris vande Tarra-Meefters ende Nota-
ris ofte Secretaris betaelt fal worden by den genen
die de Laeckenen brenght, om befien ende Tarra
gemaeckt ofte gemeten te worden, midts dat den
Kooper 't felve fijnen Verkooper, ende voorts fuc-
ceffivelijck tot den originelen Verkooper toe af-
korten fal.
In ghevalle eenich Laecken te befien ghebracht
wort, daer inne geen faute bevonden wort, daer toe
eenige beteringe ofte tarraiöude behooren,fal even-
wel daer van Regifter gehouden, ende tot laft&van
den Eygenaer betaelt worden ghelijcke falaris als
vooren.
Welcke befichtingeende taxatie gefchieden fal
moeten tot alfulcken tijde ende plaetfe als by de
refpedive Magiftraten fal worden gheordonneert,
ten welcken tijdede Laeckenen, die men wil doen
befien, ter gedeftineerde plaetfe fullen worden ge-
bracht, endeen fal nietghedaen werden,dan ten
minften ten overftaen van twee Tarra-Meefters.
Ende fal in elck Laecken, dat eens gevifiteert is,
een gaetjen ofte ander teyeken gefneden worden,
op dat die geen tweemael ter vifitatie gebracht en
worden, 't welck alleen lal mogen ghefchieden, in
ghevalle naemaels in 't verwen, bereyden ofte an-
derfints, hen eenige ghebreecken openbaerden:
Ende in gevalle ycmant 'tvoorfz gaetjen toe flop-
te, ofte anderfints het merek vande Tarra-Meefters
veranderde, 't felve fal wefen op de verbeurte van 't
Laecken.
Eedt vande Tarra-Meefters.
De Tarra Meeftcrs fullen doenden navolgen-
den Eedt: Dat [weeren wy, dat wy als Tarra-Meefters
in
V vifiteren ende lefichtigen vande Wolle Laeckenen,
mitfgaders in 't taxeren vande Tarra
, ende ghebreecken
daer inne bevonden
, ons ghetrouwelijck fullen dragen,
ende 't felve doende, ons reguleren achtervolgende de Or-
donnantie daer op gemaeckt, fulcks wy op onfen Eedt en-
de confcientie,tot oorloor vande ghemeene Laecken-Nec-
ringe,
Erftelijck fullen in alle de Steden vande
Vercenighde Nederlanden, daer handelin-
_ ge van Laeckenen is vallende, ende fulcks
by de Heeren Staten Generael gheorddnneert fal
worden,drie Perfoonen, hen des verftaende, met
een Notaris ofte Secretaris, ter Plaetfe daer ghcen
Notariièn en worden gebruyekt, ofte meer Perfoo-
nen , daer de Neeringe icer groot is , by de Magi-
ftraetghecommittcert ende behoorlijck ghe-eedt
worden , die alle Laeckenen , daer over klaehte fal
vallen,ende henlieden aengebracht fullen werden,
necrftclijck vifiterenende befichtigen,endcdebe-
tcringe vande Tarra ofte ghebreecken (die ly daer
inne vinden) op haren eedt taxeren fullen.
Den voorfz Notaris ofte Secretaris lal in een Re-
gifter pertinentelijck aenteyekenen alle die ghe-
breecken die de voornoemde Tarra-Meefters in
elck Laecken fullen vinden, als rimpelen, banden,
vol-kreucken,facken,klieven,penckclen,wit-garen,
catoen-draeyen, vol-ftoppen, ende generalijck alle
ghebreecken die in elck Laecken bevonden fullen
worden , mitfgaders het nop-teyeken met de cou-
leuren op elck ftaende, met den name vanden Ey-
genaer, ende de taxatie vande Tarra die de vooriz
Tarra-Meefters pp elck Laecken fullen maecken
ende ordonneren.
In gevalle acn alfulcken Laecken eenich Koop-
mans loot wort ghevonden, 't felve fal den Notaris
ofte Secretaris van gelijcken gehouden zijn in mar-
gine aen te teyekenen: midts dat de Koopluyden
ghehouden fullen zijn hare mereken op een vier-
kant ofte ander bekent loot te flaen, om van dean-
dere te mogen onderfchcyden worden.
Den Notaris ofte Secretaris fal gehouden wefen
den Eygenacr vande felve Laeckenen , te geven
extrad authêntijck uyt fijn voorfz Regifter, van
alle 't geenc dat voorfz is, midts betalende het be-
hoorlick falaris, te weten, vier ftuyvers voor de
Tarra-Meeilers, daer van haren Knecht, die de La-
kenen over de PerfTe haclt, ende andere dierghe-
lijcke dienften doet, fal hebben een ftuyver: ende
den Notaris ofte Secretaris fal hebben tot fijn fala-
ris voor 't houden van 't voorfz Regifter, ende het
maecken van elck Extrad ofte Certificatie fes ftuy-
vers, Welverftaende dat hy ghehouden fal zijn alle
-ocr page 433-
7 74 Racckcnde d' Adventuriers vande Engelfche Natie. 775
fint's daer op/uilen re/olveren, dat ick my daer inne wel
endegmouwelijck f al dragenjortderyet te doen totgunfl
ofte wangunfi vanden Kooper ofte Verkooper
, o/te van je-
manden anders
\ende dat ick my te vreden fal houden met
mijn toegevoeghde fdlaris, alles achtervolgende de Ordon-
nantie ende Jnflrufliedies aengaende ghemaeckt.
Soo
waerlick hclpe my Godt Almachtich,
Aldus ghedaen ende inde Vereaderinge vande
voorfz Heeren Staten Generael gnearrefteert den
%o Septembet 1591. Geparagrapheert, M, van
Baexen,**·
Ter Ordonnantie vande voornoemde
Heeren Staten. C. Aerjfen.
ringe, 'inde redelkkheyt /uilen bevinden t'e behooren, /on-
der eenighfaveur igunjlc,'oftewan-gunfle te dragen,tot
den Kooper o/te Verkooper, ofte om seniel) lief ofte leetye-
manden daer inne eenigh "voordeel ofte achterdeel te
doenjireftelijck ofteindirettelijck.
Soo waerlick helpe
ons Godt Almaehtigh.
Eedt vanden Notaris ofte Secretaris.
Dal/weere ick, dat ie k per/e ft Regifierfal houden, en-
de in conformiteit van dien goede perfecle Jften /al uyt-
geven vande Laeckenen die by de Tarra-Mee/Iers /uilen
worden gëvifit eert, ende vande bet eringe o/te Tarra die
de/elve daer op /uilen ordonneren
, o/te 't geene/y ander-
4. Placa et, Innehoudende Ampliatie ende verkfaringe vanden bovenfiaenden
Placate ende Ordonnantie. In date den 15 Moert 1591.
bovcn den Brenger, ende Eygenaer des verfocht
zijnde, fal hy gehouden zijn, hem by cedcdaer over
te fuy veren.
Niemandt en fal oock mogen eenige Enge Ifche
Laeckenen, 't zy ghecouleurde, gheverwede ofte
witte, van d'eenc der voorfz Geünieerde Provin-
ciën in d'andere, ofte voorby de Tollen ofte Wach-
ten der felver brengen ofte voeren, dan die in con-
formité vanden voorfz Placate,en defe Ampliatie
gekoft, vermangelt, ofte anderfmts verkregen zijn,
in wat manieren 't felvc foude mogen gefchicden:
Waer van oock fal moeten blijeken by wettelijcke
certificatien, ende by eede, des verfocht zijnde,
als boven.
Alles op de verbeurte vande Laeckenen, die an-
ders ghebracht, ofte gheloil, ofee gekocht, ofte ver-
mangelt, ofte verhandelt, ofte vervoert fullen wc-
fen , als nae den inhoudt van defen , ende boven
dien op elck Laccken noch twintich ponden van
veertien grooten 't pont, te bekecren volgende
'tvoorfchreve Placaet. Ende ten eyndc niemandt
van defe onfe tegenwoordige Ordonnantie hebbe
te pretenderen eenige ignorantie, Ontbieden Wy
daer omme onfen lieven ende fcer beminden
Stadthouder , Cancelicr ende Luydcn vanden
Raede in Gelderlandt ende Zutphen, Stadthou-
der ende Gedeputeerde vande Staten van Hol-
landt , Zeelandt, Utrecht, Vrieilandt ende Over-
YiTel, ende allen anderen Jufticicrcn, Officieren,
ende Dienaren des verfocht zy nde,dat fy defe voor-
noemde Ordonnantie alomme doen verkondi-
gen , uytrocpen ende publiceren , daer men ghe-
woonlijck is uytrocpinge ende publicatie te doen,
Procederende tegens de Overtreders van dien, tot
de peynen ende amenden hier boven verhaelt, fon-
der eenige gunftc, faveur, ofte diilimulatie, want
Wy 't felvc tot dienile vanden Lande alfoo bevon-
den hebben te behooren. Gcdaen in onfe Verga-
deringe in 's Graven - Hage den vijf-cn-twintich-
ften Meert, Anno vijfthien-hondert twee-ende-
tncgentigh. Was gheparapheert, C. V.Gent,™·
Onder uondt, Ter Ordonnantie vande voor-
noemde Heeren Staten Generael, Geteeckent,
C. Aerjfen,
Ccci              5. Placa-
E Staten Generael vande Vereenichde
Nederlanden, Allen den geenendie defen
iullen flen ofte hooren lefen, Saluyt. Doen
te weten
, Alibo Wy omme te verhoeden
de menichvuldige frauden, die daghelijcks bevon-
den worden inde Engelfche Laeckenen, die inde
voorfzVereenich.de Nederlanden ghebrocht ende
vertiert worden, den twintichften September left-
leden, geórdonneert ende ghedaen publiceren had-
den feecker Placaet ende Ordonnantie, op 't iluck
vanden Tarra der fel ver, Ende bevonden wort, dat
dien niet tegenftaende, verfcheyden pra&ijcquen
gebruyekt worden, om 't felvc allefins vruchteloos
te maecken, tot grooten nacdeel vanden gbemee-
nen Koophandel ende Neeringe, dependerende
van den felven, ende vande bercydinge vande En-
gelfche Laeckenen inde voorfz Landen. SOO
I S Τ, dat om daer tegens behoorlick te voorficn,
Wy by forme van Ampliatie ende vcrklaringe van
den voorfz Placate ende Ordonnantie , met voor-
gaende rype deliberatie, geórdonneert ende gefta-
tueert hebben, ordonneren ende ilatueren by de-
fen, dat niemant van wat Natie ofte qualiteyt hy
zy.en fal in de voorfz Geünieerde Provintien mo-
gen brengen eenige Engelfche Laeckenen, als im-
mediate ende regcl-recht uyt Engclant komende:
Dat oock niemandt (van andere Natie zijnde als
Engelfchen) brengende eenige Engelfche Laecke-
nen inde voornoemde Provintien ('t zy om aldaer
bereyt ofte geverwet, ofte verkocht, ofte gefleten,
ofte vervoert te worden) de felve fal mogen loiTen,
ofte opdoen, 'ten zy dat de quantiteyt ende foorte
der feiver,aende Magiilract,ter plactfedaer fy eerft
aenkomen, aengegeven ende geaffirmeert zy, by
den Eygenaer ofte anderen Brenger der felver, dat
de felve Laeckenen regel-recht uyt Engelandt in
de voorfz geünieerde Nederlanden gebracht fijnde,
fonder elders geladen ofte geloft geweeft te zijn.
Niemant en fal oock eenige Engelfche Laecke-
nen inde voorfz Nederlanden gekocht zijnde, de
felve mogen koopen, noch by mangelinge ofte ce-
nich ander contract vcrkrygen,dan op de Tarra en-
de voorfz Ordonnantie, Daer van by wettelijcke
•certificatie vanden eerften koop, mangelinge ,ofte
verhandclinge fal moeten blijeken, endedacr-en-
-ocr page 434-
Placaten-/. 2.Böeck. &Tic. 2.DeeL
776
5. Placaten vanden t^OBober \6\6* 22 Mey 1617. i^luly %6ycfi
tnde 7 o Ittmj éüô,çÏñ 'tflitck, wmden Tarra <vmde Engelfche Laeckenen.
lenghte van een-en-twintigh ellen Brabandts, niet boven
feven vierendeel en een half breet fijn, als oock allefluck-
laeckens ende pack-laeckens van twee-en-dertigh ende
acht entwintich gaerden, die ter lenghte vande helft,
niet boven feven vierendeel breet zijn, voor onleve rbaer
fullen verklaert, ende de Engelfche Koopluyden weder ge-
re fiitueert,omme naer Engelantgefonden te worden,fon-
der in defe Landen te mogen verkocht worden,
UU.
Alle Laeckenen , daer in eenige faulten van Linnen
ofte Cattoene-draden haer openbaren in 't verwen, ofte
dat eenige faulten ter plaetfe vanden eerflen inkoop du-
bieus verklaert zyn,fullen wederom ter plaetfe vanden
eerflen inkoop gefonden worden, om de finale vifit at ie en
eflimatie aldaer voort te doen,
V.
"\ Jnfghelijcks fal oock de vi fit at ie ende eflimatie van
volfiopfels ende volgaten foo wel als d'andere faulten, hoe
die mogen zijn
, behalven kortigheyt ende fmalte voorfz,
ter plaetfe vanden eerflen inkoop gefchieden, ende in geen
andere, ende fal een Laecken uyt den harengherout ende
gefchooren zynde, als een onbereydt Laecken, alleen van
volfiopfels getarret worden.
VI.
Alfoo ghefuih'neert is, dat in alle Plaetfen geen
bequaemheyt is, om goede Meters te vinden, en
dat d'Engelfche qualijck op alle Plaetfen Perfoo-
nen konnen hebben,die helpen letten dat de mee-
tinge getrouwelij ck ende onpartydich ghefchiede,
Soo fullen de Koopers woonende buyten de Ste-
den van Nimmegen, Zurphen ende Arnhem in
Gelderlandt: Dordrecht, Haerlem, Delft Leyden,
Amilelredam, Goude,Rotterdam, Gornichem,
Alckmaer, Hoorn, Enckhuyfen, in Hollandt ende
Weit-Vrieilandt: Middelburgh en andere Plaet-
fen , daer bereyderye is in Zeelandt: de Stadt
Utrecht ende Amersfoort in het Lant van Utrecht:
Leeuwarden en Harlingen in Vrieflandt: Deven-
ter, Campcn, Swol in Over-Yilèl: de Stadt Groe-
ningen inde Provincie van Groeningen ende Om-
melanden, haer moeten addrefTeren aen een vande
Steden haer beft gelegen zijnde, op dat de 4 Laec-
kenen aldaer op een pullijcque Plaetfe, inprefentie van
een Engelfche Opfiender {die de Court fal vermogen Jaer-
lijcx te verkiefen) ghe met en worden
wekken Opfiender
oock gehouden fal zij ç op de ghefleldeplaetfe ende uyre te
compareren , fonder die door fijn abfentie op te houden^
ofte fullen anders de ghefwooren Mannen ofte Meeters
met de meetinge voort gaen, ende fullen de Tar-cedels al-
foo gemaeckt, fonderfwarigheytgoet gedaen moeten wor-
den : Weiverfiaende dat de voorfchreve Engelfche Opfien-
der byfieckte ofte nootelijcke abfentie een ander f al mogen
fubflitueren.
VII.
Deonkoften vande overfeyndinge fullen gedra-
gen worden by den Verkoopers,endederifique by
de Koopers.
VIII.
Ende ibo wanneer de Tarra vande ghebreecken,
verhaelt hier vooren in 't vierde ende vijfde Arti-
cule, fal excedcren de fomme yan drie ponden
Vlaems,
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derianden, Alfoo by ons waren gemaeckt
ende ghcdaen publiceren, feeckere Pla-
caten op het ftuck vanden Tarra vande Engelfche
Laeckenen, ende de Engelfche Koopluyden haer
met den handel vande Laeckenen in defe Lande
gheneerende , Teer inftantelijck hadden aen ghe-
houden, dat de iêlve Placaten tot haer meerder
accommodatie , oock ten reguarde vande Steden in-
de welcke de Tarra wert ghemaeckt,
gemodereert en-
de verandert mochten worden. S OO I S T,
dat wy tot onderhoudinge vande goede vrundt-
ichap ende corrcfpondentie tuiTchen de voornoem-
de Engelfche Coopluyden, ende de Ingefetenen
van deiè Landen , hebben opte voorfz iaecke by
provifie geordonneert ende gneftatueert, ordonne-
ren ende ftatueren de poincren hier nae volgende,
houdende de verfochte verminderinge vande Steden als
noch in bedencken,
I.
Eerftelijck,dat alle witte ende onlereyde blancquet
llauwe
Laeckenen, van wat foorte de felve fullen
mogen zijn, ende geen andere, op de welcke eenige
faultcn bevonden worden ter plaetfe vanden in-
koop der felver Laeckenen, gevifiteert ende getar-
rct lullen worden,'t zy eer dat de Laeckenen uyt
de felve plaetfe vervoert zijn, oft daer naer tot keu-
re vanden Kooper, behoudens dat alle kortighey t
ende fmalte, é daer van blijeken fal by behoorlijcke
Atceftatie vande gefwooren Mannen ofte Meters
vande Steden hier naer ghenocmt, fonder fwarig-
heytfal goet gcdaen worden.
2 Alle witte ende onlereyde llancquet blauwe Laec-
kenen ,fullen voor-middach ghelracht worden op eenpu-
bliicqueplaetfe by de Magiflraten {ordonneren, {alwaer
den Engelfchen Opfiender tot fijn gelieven fal mogen pre-
fent zijn) ende den felven voor-middagh nat ghemaeckt
worden
, om de Laeckenen, die men pretendeert te kort,
ofte te fmalte zijn, den felven dach te meten, endeful-
len de ghefwooren Mannen ofte Meters de felve meten
nat, ende niet drooge
, met een oprechte Brabandtfche
Llle fonder kerf, en die denfelfden dach niet fullen ghe-
meten wefen
, daer vanfal naemaels gheen Tarra mogen
geeyfcht worderr, tot wekken eynde de overblyvendc Laec-
Renen, met het merek in 't tweede Artijckel vande ln-
flruclie uytgedruckt, fullen worden gheteyekent ende ge-
houden in allenfchijn ofdiegetarret waren.
III.
Alle Laeckenen van acht-en-twintich gaerden, fal
men in 't df kort en vande lenghte reeckenen tegensfeven-
en-dertich en een vierendeel elle Brabants, en die van
twee-en-dertigh gaerden, twee-en-vcertich en een halve
ghelijcke ellens, en fal geen Laec ken houdende nat twee
Brahantfche ellen, voor/malgereeckent worden, ghelijck
mede voor een vierendeel elle kortigheyt op een Laec ken,
of voor drie ellen fmalte op een Laecken, den Verkooper
niet en fal afghekort worden, Salmede een Laecken te
f mal bevonden zijnde, en overlenghte hebbende, de over-
lenghte tegens de fmalte ghecompenfeert wórden, onder
foodanige Umitatie^dat alle Ofeflerfche Laeckenen, die ter
-ocr page 435-
778 Raeckende d'Adventarieis^iïhde Engelfehe Natie. fjty
Vlaems, fal den Verkooper altijdts keure hebben,
om fijn Laeckenen (naerdaï de Tarra daef Óp ge-
maeckt fal zijn) weder aen hem te nemen ν ofte
den Tarra te voldoen: Ende en fal geen Tarra ghe-
maeckt worden, beneden de twee guldert op eW
Laecken.
IX.
Als den tijdt van jfes Maenden fal geexpirèert zijn,
en fal niemandi mogen pretenderen Tarra te hebben, of
verbeteringe over eenige gebreecken te verkrijgen.,"
X'.
Verbieden voorts wel exprefièlijcken, allé Inge-
fetencn van defc Landen, eenige Laeckenen te
koopen, ofte by eenige Contraden oft handelinge
te verkrijgen, op andere conditien, in 't regüardt
vande eftimatie vande fauten ende ghebreecken,
ofte het maecken van Tarra, als de Poinden hier
vooren gheftelt, zijn mede-brengende, op de ver-
beurte vande Laeckenen anders ghekocht ofte be-
komen , ende boven dien op elck Laecken noch
twintich ponden van veertich grooten, te bekee-
ren d'eene helft ten profijte vanden Aenbrenger,
ende d'ander helft ten profijte vanden Officier die
*t vervolch ende executie fal doen, ende fal by wet-
telijcke Certificatie moeten blijckcn,datde koop
ofte verhandelinge in conformiteyt van defe Or-
donnantie is ghefchiet, Ende fal den Kooper of-
te Brenger daer en boven ghehouden zijn ( des
vermaent zijnde ) hun daer over by eedc te fuy-
veren.
XI.
Niemant en fal eenige Engelfche Laeckenen
mogen voeren ofte brengen vande eenc Provincie
in aandere, ofte voor by de Tollen ofte Wachten
vande ièlve, dan die in conformiteyt van defe Or-
donnantie fullen zijn bekomen, waer van oock fal
moeten blijcken by Certificatie als vooren, ende
dps ^Qtzijftde by eede moeter^vef^la ert wotden
AalS voorëfl^op dë peyriën hier vooren"vérhaelt
te
appliceren als vooren.
\\'
:v?,
Öfitbieden ende vèrfoecken daef omme de
.Ηέφη Staten,SÊadfchèüdeteft, Gecommitteerde
Raden,; end e Ged^puteerfle Stateji, vande Provin-
ciën refpedive vanGelderlahdt ende Graeffchap
2utphen,Hollandt cnde,Weft-Vrieflant, Zeelant,
Utrecht, Vrieflandt, Ovef-YiTel, Stadt Groeninge^
ende Ommelanden, ende alièhanidcrén.Juftilïe-
ren ende Officieren, dat fy déïe Ordonnantievan;
ftondën aen al omme dóen verkondigen^ iytröew
pen,publiceren ende affigeren in alIePlêcken van
onfe Landen, daer men gewoonlljcken is du0anF
gheuytroepinge, publicatiefcndeaffixietédöën'I
midtigaders inde Steden endéPÏae^n buyïen die
Vereenichde Provinciën, onder on? gebiedt oefen-
de. Laiten ende bevelen voorts de Raden ter Aa*-
miraliteyt,den Advocaten Fifcaél^ miifgadersderi
Admiralen, Vice-Admiralen, CapitéyMnjOj^cic^
ren ende Bcvelhebberen, defë onfé Ordonnantie;
ende Verboth te achtervolgen, ende doen achter-
volgen, Procederende ende doende procederen -te^
eens de Contraventeurs ende 0\|ertreo!ers $Μ'
dien totte voorfz peynen, fonder gra'tie\r^ocÏ|iivc-
kinge,faveur,diiTimulatie ofte verdrach: ivarjt]wv
fulcks ten dienfte vanden Lande bevonden Kêbtie'a
te behooren. Gcdaen in 's Graven-Hage, jQn&èï
onfen Cachette, Paraphure ende de Signaturë van
onfenGriffier, optcn dertichften }unij fe^hjpn1
hondert een - en - dertigh. Was gheparapffcertr»
6 m Marïenburgh^· Onder ftondt , Ter Ordon-
nantie vande Hooch-ghemeltc Heeren Stateri,rxè-
nerael. Getecckcnt, Cormlis Müfch. ■Zijna'eój)^
foatium ghedruckt het Cachet dèr felvèr Heéré^i
Staten, in rooden WaiTche.
ΐΐνΛ'
ι. De voorgaende Placaten voegen hier in.- der felver.
■-Λ
z. Jnplaetsvan het tweede,derde envierde Articulenjeggende Placaten d'Annis 1616. 1617, én 1630.. $t(%
Ende fullen die gefwooren Mannen ofte Meeters, tot verhoedinge van alle fraucjéh eèhpudèn 3öj)rii,
alle Laeckenen die men pretendeert te kort ofte te fmal te zijn, te vifiteren nat zijnde, ende te me-
ten met een oprechte Brabandtfche elle fonder kerf. Art, 3. Doch fullen geen Laeckenen, houden-
de twee Brabandtfche Ellen brcede, nat, voor fmal gereeckent werden: Nóch en fal men voeleen»
vierde-part van een Brabandtfche Elle kortigheytop een Laecken, den Verkoopër niet afkorten.
Art. 4. Ende omme te verhoeden alle onnodige onkoften ende rifiquen van overfèy ndinge: In ge
valle dat eenige fauten van Linnen ofte Cattoen-draden hem openbaren in 't verwen, ofte dat ee-
nige faulten dubieus verklaert werden, ter Plaetfe vande eerile inkoopinge, fpo fal de finale vïj|-,
tatie ende eftimatie vande voorfz faulten, gernaeckt worden in een vande navolgende Steden.
3.  De PlacatenvandeJaren 1617 en i&^o feggen Art. j. Infgélijcks fal oock de vifitatie ende eftimatie van
Vol-ftopfels ende Vol-gaten gefchieden inde naer-genomineerde Steden.
4.  De Placaten dAnnis 1616.1617 en i^ofegqen alhier ι op dat de Tarra aldaer als vooren mach gjhe-
maeckt werden.
«5. Dit Artijckel is Anno 1617 by gekomen: Doch wert aldaer ab oock inden Placate vanden f are 1 6 3 o in
van fes elf Maendcn gejtatueert.
6. De Placatenvande Jaren 1616. en 1617. waren refpetïrve gheparapheert, Joh. Kelfken,"' A. Clantïhoe
Meyma,"· Ende getejekent, C. AcriTcn. Ende dat'vanden lare 1630. A. Ploos van Thienhoven,™·
ende geteyekent, C. Mufch.
: .', ; ■} - ■ '■'..".'!■'. - ,■ ■ï^'/ii j I; . i io-rf
I...V 'iVj
Tji'S
,t;fi '/
ï
6. Inftruciie,
Ccc
-ocr page 436-
.obi^b^Mlisitr? &(Β&^&ηύ(Έί& 2. Deel. ,         x
;; 6/ WhmSa^                                                Je Staten Cjeneraelder
Vereenighde NederUnden, naer de welene de Gefwooren Μαηηεψ ofte Meters inde refpeiïfm
■o r.
--ΓΚ
tyeeknderrvoorf^eremighdeNederlanden hm njoortaen fullen reguleren, m't nfifiteren*
MMen ende Tarrenrvande Engelfche Laeckenen. In date den 25 Oiïober \6\6, 22 Mey
briüi
^^M^Alo.ende^oltmijieih
ïnfJtahV-ü'v'Wf-jb.^ ;i >■-■>;.             '·,,Φ.::..;
Erftelijck"^llen de voorfz Mannen ofte
Meters f Jjujti reguleren naer het Placaet
fanden Tarra op 't ftuck vande Engelfche
, Lakénen,( heden gearreitcert: Ende lal by
cle MagiiÏraten vande voorfz refpeftive Steden, de
vpqr^ghcfvvoprentM'ahnenofre Meters ghelevert
ènde in handen ghegheven worden een oprechte
fyabahtie'file, ïjonaer kerf, ende fullen eeat doen,
datly mètte felve' elle allé Engelfche Laeckenen,
die, tg kort ofte te final bevonden worden , getrou-
%^^kmhjèW^Mtm\\ck fullen vifiteren, keu-
ren iénde rn^eR, ï terprefenue van twee ofte tenmin-
fièn van eèn ghefwöoren Tarra-Meefler ende den Engel-
fchen Vpjienaêf (foo eénen terplaetfc aldaer door de Court
'gefiekzy^elcke (Miender den Tar-Cedel medefal onder-
ïeyèkenjert.
eii^e|py ibo verre als fy cenich bedroch
imsva^nk^yérrjï'èrcken, bevinden ofte weten,
jVqftêjop 'dé voorfz Laeckenen ghepraftifeert te
zn'ri, èm ónb'cHobrfrjcke dobbele Tarra (de Laccke-
fenceris van té vooren gekeurt ofte gemeten ghe-
\vê é ft'|z ij Η d e j te verkrijgen : Sullen op hunlieden
é0i ^érioude η zij η fu lcke praftijequen, ende Pra-
Cimjnjsi denOfficier ofte Magiirraet over te dragen,
op $£tfy andere ten éxempïe gcitrafr mogen wor-
3et»,niiétre pene hier nae volgende, 3 Ende foo door
éenictiaccident den öpfmider vande Engelfche Court ter
gneflëldén ïtjdt ende uyre niet pre fent Joude mogen zijn,
fullen de Gefwooren Mannen ofte Meters mette metinge
i'oortgaen, endefoodanige Tar-Cedels fullen fonder fwa-
righeyt goet gedaen werden, weherfiaende dat de voorfz
Engelfche Opftender, hyfieckteofte nootelijcke abfentie een
Uhdèr fal mogen fübflitueren.
*S t * i *J" ·»     ■■■>*     J      ' J                         ·         .■ \ ..             TT
,·,: U,      -. -         r,               '        * '·
De voorfz gefwooren Mannen ofte Meters, ful-
len" eheho uden zijn alle Laeckenen, die men pre-
terideert te kort ofte te fmal te zijn, te keuren ende
meten nat ende niet droogc : Ende naer dat iy ee-
nige Laeckenen gekeurt ofte gemeten hebben, foo
fullen fy neflens de Laccken-macckers Merck,
ofte öp het achter-eynde van clck Laeckcn, een
fcètf-Ïeyckcn fetten, met een Yfer daer toe expref-
feJijck gemaeckt, om over al te gebruyeken,
van-een forme ofte fatfoen, gelijck hier nef-
fiens uytgedruckt ftact, ende gelijck tot Am-
ïrcrdam gebrbyektisgewccir. Ende in ge-
valle 't voorfz ken-tcyeken tocgeilopt ofte
laders verandert is : Ende van gelijcken in-
dien ecnige andere frauduleufe middelen bevon-
den mochten worden ghebruyekt te zijn ten fijne
voorfz, Al 't fel ve fal wcfen opte verbeurte van't
Laecken, ende daer-cn-boven op een boete van
hondert goudc Croonen, te appliceren ter difpofitie
vanden Magiitract in elcke Plactfc daer de boeten
fullen vallen, ende geexecuteert worden.
III.
3jPe,£oprfz gefwooren Mannen ofte Meters, ful-
len moetengoet ende pertinent Regifter houden
van alle Laeckenen by hen-luyden ghekeurt ofte
ghemeten, met den dach ende datum waer op de
ïelve gefchietis,ende den Eygcnaers daer van ge-
houden zijn behoorlijcke Ade ofte Extract te leve-
ren , met uytdruckinge in woorden vande lenghte
4 der Laeckenen, die te kort, ende vande lenghte ende
fmalte der Laeckenen die te fmal gemeten worden
, het
nop-teyeken ende couleur van dien op elck Laec-
ken bevonden, ende oock het vierkantigh Merck
ofte Loot vanden Engelfchen Koopman (indien
eenigedaer op bevonden worden) 't wclckfy me-
de in heure voorfz Aften ofte Extraften fullen
moeten verklaren.
ΠII.
Indien eenich Laecken te fmal bevonden wort,
dat is, geen twee Brabantfche Ellen breette binnen
de Lijnen nat uytten water, fal daer van toegege-
ven ende ghetaxeert worden een achtendcel van
een gelijcke Elle,op elcke Elle Laeckens, die als te
vooren te fmal bevonden fal worden. Infgclijcks
fullen alle Engelfche Laeckenen gemeten worden
mette Brabandtfchc elle , Reeckenende vier ellen
voor drie Engelfche gaerden , ende dat daer naer
bevonden wort te kort te zijn, 't felve fal goet ghe-
daen worden nae rate vanden inkoop, midts bren-
gende daer van behoorlijcke Afte als vooren: Wel-
verlÏaende,dat van een vierendeel van gelijcke elle
als boven, 5 of van drie Ellen fmalte op een Laken geen
vergoedinge fal gedaen worden, 6 Sal oock de metin-
ge der Laeckenen op een lange bequame Tafel geschieden,
ende eerfl de lenghte, ende daer nae de fmalte der Laecke-
nen gev'ifit eert ende gekeurt worden,gelijck tot Amflelre-
dam in 't gehruyek is.
V.
De voorfz gefwooren Mannen ofte Meters ful-
len moeten zijn Perfoonen van goede Naem ende
Faem, hen des wel grondelijck verftaende: Ende
indien dat tegenwoordichlijck, ofte hier naemacls
ecnige zijn die voor Dronckaerts, ofte onnuttige
Perfoonen ghehouden worden, fullen de Magiftra-
ten vande refpedive Steden daer innc veriien by
het deporteren vande felve, ende andere bequame
in heure plactfe te Hellen, ofte anderfints naer bc-
hooren. Ende om volkomelijck allejaloufie ende
achterdencken voor te komen , fullen de voorfz
Magiftratcn verfocht worden, de voorfz ghefwoo-
ren Mannen oft Meters een Zegel te geven, den
wekken fy op alle heure Aften, oft Extraften ghe-
houden fullen zijn te drucken.
VI.
Leftelijck , fullen de ghefwooren Mannen ofte
Meeters van elck Laecken by henluyden ghekeurt
ofte ghemeten, voor ialaris hebben twee ituy vers,
7 de Tarra-Meefiers elcks tweefluyvers, 8 ende den En-
gelfchen Opfiender twee fluyvers
, Wel verflaende dat
van allefmalle Laeckenen in plaetfe van acht fuyvers,
thien
-ocr page 437-
Zee - Rechten^.
783
7Sl
thienfiupersfal worden hetaelt, enk donkoflen op yeJer [ gen gedifcerneert ende gekent wdrden, endé dat fy
egéen twee Aden van eene faute üyt en geven.
Gedaen ter Vergaderinge vande hooch-gemelte
Heeren Staten Generael, in 's Graven-Hage, deri
derttchften Junij i 6 3 1. Was gheparapheért,
mW.Marienktrgh^· Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande felve. Geteeckent, Cotnelts Mufch.
Zijnde op't fpatium ghédruekt hbtf Cachet der fel··
ver Heeren Staten, in rooden Waflbhe.
Laecken, tot lafie vande Verkoopers de voorfz thienfïuy
vers nietfullen mogen excederen,
Mits leverende daer
vooren behoorlijcke Ade ofte Extrad als boven
9 by hun refpeclivegeteeckent, tot koitcn vande origi-
nele Verkoopers: Ende fullen de voorfz gefwoo-
ren Mannen ofteMeeters goet reguard nemen op
de duplicaten vande Aden, ofte Extraden die van
henluyden ibuden mogen verfocht worden,op dat
de felve uyt d Originele Adenoft Extraden mo-
yji ?fi')fiy ri-'jo
Anno 1617 In gekomen.
-fiif)
Anno 1631 by gekomen. Inplaets van defe u/oorden is inde Placaten dAnn'is 1617 en 1630 ïngevoeghtt HéH*
ren ende meten
ineenpublijcqueplaetfedaertoete ordonneren ter prefentie van twee, oftefttEff
minften een gefwooren Tarra-Meefter,
                                                                         , .jü:ua
3.  Dit is mede Amputatie vanden Iare 16 31.
4.  Defe woorden zijn Anno 1630 dusgefïelt. 't placaet vanden Jare ibijfeyt: metuytdruckirige inwoordéii
vande lenghte die te kort zijn, ende fmalte die te fmal zijn. 't Placaet vanden Iare 161 bfeytfimpelkk:
met uytdruckinge in woorden vande lenghte en breete.
                                                 « Λ
5.6. en 8. Defe woorden in't Curfijfgedruckt zijn Anno 1631 eerflly Ampliatie ingevoegh't. '■             >,!
7. De Placaten vande laren 1617 en 163 ofeggen. Ende die Tarra-Meefters voor haer prefentie elck mede
twee ftuy vers.
9.  Defe woorden zyn Anno 1617 in gevoeght.                                                            ] \''; · . '-. * i!
10.  '/ Placaet vandenJaere 1616 was gheparapheért, Joh. Kelfken,n· dat vanden Iaere 1.617ÏA. Claht töë
Meyma,vt' endebeydegeteyckent,C. Aerilen. ende't Placaet vandenIare 1630. A. Ploos van Thien-
hoven,"' ende geteyekent,Cornelis Mufch.
DEN SEVENDEN Τ Υ TEL.
Behelfende de Zee - Rechten: Midtfgaders
t/ir»;.
Wapeninge en Manninge van Schepen-».
/ i.'ï
HET EERSTE DEEL.
Placaet van Keyfer Karel.
t. Placaet ende Ordonnantie, Of't ftückjoande Zee~%echten,ghe>
maeckt by Keyfer lijeke Mtyfityt, In date én ι o Iuuj 1 J 51.
cien, by onfe Onderfaten gedaen zijn geweeit van
groote fchaden ende verlies by hen geleden in hun
Perfoonen, Goeden ende Schepen, föo wel by tem-
peefte vander Zee, Winden ende Onweder: Als
uyt faecken vander oppreiïïc, overvallen, befcha-
dinge ende roof, die α Onderfaten endelnwoon-
deren van 't voorfz Coninckrijck van Schotlandt,
als doen onfe Vyanden, ende oock Zee-roovers van
diverfche Natiën, onfen voorfz Onderfaten gedaen
hadden in heure Negotiatie ende Koopmanfchap-
pe, die iylicden nootfaeekelijck moeiten continue-
ren met onfe Naebuyren ende Geallieerde: cnde
den Onderfaten van dien, nae volgende de goede
vrientfehappe, Peys ende Allianciedic wy met hen
hadden , ende noch tegenwoordelijck hebben :
Waer uyt met der tijdt meerder inconvenienten
ghefchapen waren gheweeft te ryfen, indien daer
innc ghevoechlijcken by ons niet voorfien, nochtc
geremcdieert en worde ; ons ootmoedelijck ver-
foeckende onfe voorfehreve Onderfaten daer in
te willen remedieren , fulcks als wy bevinden
fullen te behooren, foo dat wy begeerende te ver-
ficn
Α E R L E, by der gratiën Godts
Roomfch Keyfer, altijt vermeerder des
Rijcx, Coninck van Germanien, van
, Caftilien, van Leon, van Granade, van
Arragon, van Navarre, van Napels, van
Secilie, van Maillorque, van Sardeyne, vanden Ey-
landen Indien, ende vafler Aerden der Zee Occca-
ne, Ecrtz-Hertogevan Ooilcnrijck, Hertoge van
Bourgoindien, van Lothrijck, van Brabandt, van
Limborch, van Luxemborgh, ende van Gelre :
Grave van Vlaenderen, van Artoys, van Bourgoin-
dien, Paltz-Grave, ende van Henegouwe, van Hol-
landt, van Zcelandt, van Ferette.van Haguenault,
van Namen, cnde van Zutphen, Prince van Swa-
vc, Marck-Grave des heylichs Rijcks, Heere van
Vricflandt, van Salines, van Mechelen , vander
Stade, Steden ende Landen van Utrecht, Over-
YiTel ende Groeningen, ende Dominateur in Afien
ende in Afrijcken. Allen den geenen die defe te-
genwoordige fien fullen, Saluy't. Alfoo duyrende
de leftc Oorloge tegens 't Coninckrijcke van
Schotlandt, ons diverfche klachten ende dolean-
-ocr page 438-
Placaten. 2,Boèck. 7*Tit. i.Ded.
785
784
Staten, Secreten ende Finantien, uyt onièr rechter
wetenheyt ende authoriteyt, gheordonneert ende
geftatueertjordonneren ende ftatueren dePoin&en
ende Articulen hier nae volgende.
Alfoo op 't fiuck van Je toerufiinge der Schepen 'm 't
volgende Placaet vanden] are
1563 nader: ende [onder-
linge by verfcheyden Placaten by hare HooghMog: de
Heer en Staten Generael der Vereenighde Nederlanden
daer op nae gelegentheyt des tijdts verfien is > hebben wy
't felvc hier uytgelaten: Ende alleen laten volgen de
ZEE-RECHT EN.
Engefien oock dat eenige onfe Onderfa-
ten ons ootmoedelijck veribeht hadden,
te mogen onder hen eenen tijde lanck
examineren feecker beworp van ibmmi-
ge andere Poincten ende Articulen, die wy hebben
laten begrijpen, aengaende andere parthyen van-
der Navigatie, als Schippers, Bootfgellen, Coituy-
men ende Rechten vander Zee, midts des daer
aen kleeft, grootelijcks dienende ende wel noot-
faeckelijcken wefende tot onderhoudeniilè vander
voorfz Navigatie, om by de felve te mogen weten,
wes een yegelijck bevinden fal tot vorderinge van
dien te dienen, 't welck wy henluyden geconfen-
teert hebben , ende de publicatie van dien eenen
tijdt lanck uytgefet, fo hebben wy flnalijcken fulc-
ke Poinéten ende Artijckelen rijpelick ghcexami-
neert wefende, aen defer onfer Ordonnantie gbc-
voeghtende roe {tellen laten , inhoudende foo die
hier naer volgen,
I.
Inden eerilen.dat alle Schips-Officieren, Stier-
mans, Hoochboots-mans, Schiemans, Timmer-
mans , BuiTchieters, Koeken, ende alle andere
Bootigefellen of Knechten, hen gevende tot dien-
fte van eenigen Schipper, van itonden aen fullen
fchuldich zijn den voorfz Schipper haren Mecfter
te volgen, helpen ende by te ftaen, 't zy van of te-
gensde Vyanden, ende hem onderdanich ende
ghehoorfaem te zijn te Water ende te Lande, fon-
der wederfpannicheyt te ghebruyeken in eeniger
manieren, 't zy dat iy ghereeden loon ontfangen,
ofte niet.
II.
Item, Ende de geene die in eeniger onghehoor-
faemheyt, wederipannichey t, weygeringe, of deur
opfet in gebreecke fulcks te doen, als hem van fij-
nen Schipper bevolen fal zijn,bevonden wort, in-
dien fulcke ongehoorfaemheyt,wedcrfpannicheyt,
weygeringe ofte gebreck tot niemants fondcrlinger
injurie en itreckt,of oock den Schipper, den Sche-
pe, Waren ende goeden daer inne wefende, of an-
dere Bootigefellen of Paiïagiers niet fchadelijck en
zy, fal daer by verbeuren de pene van fes Carolus
guldcnen, half tot onfen,ende half tot des voorfz
Meeiters profijte.
III.
Item, Ende maer oft fulcke ongehoorfaemheyt
ende wederipannichey t heur itreckte tot eenige in-
jurien, 'tzy in woorden of in wereken, in dien ghe-
vaile fullen de felve injurien boven de voorfz geit-
boete, noch gecorrigeert werden metgeeifelinge of
meerder punitie totter verbeurte vanden Jyvetoe
incluys, na gelegentheyt vande faecken.
Item,
fien tot heurlieder indernniteyt, feeckerheyc ende
prefcrvatie» nae dien eenige oniè Gedeputeerde
deur onfc Ordonnantie ende bevel, diverfche in-
formatie genomen hadden,om grondelijck te we-
ten, ende verilaen den oorfpronck ende fonda-
ment vande yoorièhreve inconvenienten. Ende
yan ajles rapport gehoort hebbende, ièeekere nieu-
we Ordonnantie op 't ftuek vande Navigatie
Gpópmaniche wijfb,in date vanden negentienden
Januario vijfthien-hpndertnegen-en-veertich, had-
den ghemaeckt ende laten uytgaen ende publice-
ren , binnen onfen Landen van herwaerts-overe,
om inde felvc onderhouden ende achtervolcht te
worden, duyrende de voorfz Oorloge van Schot-
landt, oft langer, indien 't ons alioo believen foude.
Ende al is 't faecke dat wy als nu (Gode lof) eenen
eeuwigen Peysgemaeckt hebbende met den voor-
schreven Coninckrijcke van Schotlandt, geen Vy-
andtfchap met yemandt van onfe Gebuyren en
hebben noch meynen te hebben : Aenmerckende
«jQcJ)tans dat deur de ceiTatie vande voorfz Oor-
loge van Schotlandt die Piraticque of Zee-roof
noch geen eynde ghenomen en heeft, maer wordt
bedreven deur diverfche Dieven ende quaetdoen-
dersyan diverfche Natiën, nemende hun vcrtrcck
in iömmigc EyJanden ende Conrreycn , alwaer iy
oock vertrooit ende onderhouden worden, daer
van de hoop ghefchapen foude zijn noch te ver-
meerderen cnae ftereker te worden,indien fy ghe-
wacr worden ende bevonden, dat onfe Onderiaten
eebreckelijck waren haerlicder Schepen toe te ru-
iten ende equiperen t'heurJicder befchermeniilè
ende defenfie,alfoO een wijle tijdts federtde publi-
catie vanonfer vooriëyder Ordonnantie ghefchiet
is, foo bevinden Wy ende fien voor goetaen, dat
onfe voorfz Onderfaten hun ter Zee niet en bege-
ven weerloos, noch ionder toeruftinge, om fulcke
Zee-Roovers, Piraten, ende quaet geboefte te mo-
gen wederftaen, ende hen felven defenderen in al-
len ghevallc. Ende aenmerckende voorts dat wy
by de voorfz Ordonnantie onfe vooriz Onderfaten
vertrooit hadden , dat wy fouden laren uytgaen
ende publiceren ièeekere Poin&en ende Artijcke-
len van. Coituymen ende Zeerechten, grootelijcx
dienende den Cooplieden, Schipperen, ViiTchers,
Bootigefellen, ende allen anderen hun ter Zee ge-
neerende, alibo wy oock van nieuws te doene ver-
focht zijn geweeit, S O O I S Τ, dat Wy defen
aengcfien, willende in alles verfien ende goede re-
gele, ordre ende Policieitellen,ter ghemeene wel-
vaert, ruite ende prefervatie van onfen voorfz Lan-
den van herwaerts-overe,onfen goeden ende ghe-
trouwen Onderiaten van dien. Ende op dat een
yegelijck weten mach, hoe hy hem in 't ftuck van-
der Navigatie ende Zeylagie voortaen houden ende
reguleren fal,om allefchade ende inconvenienten
voor te komen, ichouwcn ende ontgaen, foo verre
fulcks mogclijck wefen fal, Gehadt hier op 't ad-
vijs vanden principalen Gouverneurs ende Raden
van onfen voorfz Landen, hebben met rijpe deli-
beratie, by advijfe van onfer lieve ende ièer bemin-
de Suirer de ConinginneDouaigierevanHonga-
ryen,van Bohemcn, &c. voor ons Regenteende
Gouvernante in onfe voorfz Landen vannerwaerts-
overe, den Ridderen van onfer Ordene, die Hoof-
den, Prefidenten ende Lieden van onfen Rade van
-ocr page 439-
i
Zee-Rechteii-i.
m
η%6
Landt te gaen, ende fecokeren tijdtaldaer te bly*
ven, datfy nochtans altijdt ten ontbieden des felfs
Meefters, fullen ghehouden zijn van ilondcn aen
endc fonder vertreck te Schepe te keeien. Ende
indien dacr ycmandt achter bleve, 't zy met wille,
deur ncgligcntie, dronckenfehap oft anderfins, foo
fal fulcke die in ghebrceckc bevonden werdc, den
loon van fijnder reyfe verbeuren tot behoef des
Schippers, ende tot dien op rechten de fchade die
met fijne ghebreccke toe quame, ende boven dien
Hoch eens foo vele als de huyre of loon bedraechr.
Ende indiende Bootfgcfclle of Knecht fulex doen-
de niet te gheven en haddc, dat men hem in dien
gevalle corrigeren fal na gelegentheyt vander faec-
ke, by geeflelingc of anders.
X.
Item, indien dat de voorfz faulten, gebreecken,
onghchoorfaemheyt, injuricn ende mifbruyeken
worden ghecommitteert by allen den Officieren,
Bootfgefellen endc Knechten, ofte by eenige van
henlieden in abfentie van anderen, fodat den Mee-
iler thoons foude mogen ghebreecken, dat in dien
gevalle de felve Meeitcr fal gcloove hebben op fij-
nen Ecdr.
XI.
Item, Soo verre de Schipper ofte Meeiler eenige
vanden gecnen die in fijnen dienile zijn, gcraeckte
te injuricren,in woorden of in wereken , dathy ter
faecken van dien den gcinjurieerden fal moeten te
rechte ilaen voor de Wethouders in -onfen Landen
renderende , dacr af de cerile kenniifc van heuren
arrivemente mach competeren, op pene van iiül-
liteytder Proceduren.
                        .
XII.                       AïJt
Item, Dat de Schipper oft Meeiler die een rcy fc
aen ghenomen haddc , ende onderwegen zynde,
voor hem, fijnen Schepe, oft fijne Reedcrs profijt,
dochte een ofte meer andere reyfen aen te nemen
voor fijnder wederkomile, de voorfchreve Officie-
ren , Bootfgefellen ende Knechten, fal mogen in
fijnen dienft blyven houdende, midts henlieden
verbeterende heuren befproken huyre endc loon,
naer rate vanden mylcn die fy vorder reyfen fou-
den. Endc fouden de felve Officieren, Bootfghe-
fellcn endc Knechten , (ceffêrcnde fulcke oft an-
dere nootlijcke accident) gehouden zijn den voor-
fchreven Schipper te volgen endc glaehooriacnité!'
zijn, tot dat fy het Schip wederomme ghebracht,
ontladen,geballail,ende anderfintsghcdacn hüd«
den, foo nier vooren gheroert is, :op de pcyne. als:
vooren.
                                 : ί · - ·.·■· > . i;'-»r;;:>
XIII. .Mi:*!, ...ιηπ',Ι
Item,endc wel verilacnde nochtans, dat indien·
de Stierman niet bedreven cuisterpJaetfcnidaer
de Schipper of Mceiler voorder fal willen varen *
endc dacr af hy gehouden wort de waerheyt te ver-
klaren, op de pene van gceficlinge, in gevalle men
nacmacls ter contrarie bevondc, dat de felve Stier-
man t'Schepcfal mogen blyven, ende winnen iils
de Hoogh-Bootfman, dacr af hem fijnen loon ghe-
meerdert fal worden naer rate vanden vooriz reyfe
als boven.
                                   '<,,··· :u,n:j/
XIIII.
Item, Ende maer indien de Stierman niet be-
dreven zijnde, de nieuwe reyfe niet aen nemen en
\vil, foo fal de Schipper ghehoudenzijn hem tc'Ja-
D d d                     ten
mi,
Item, Ende wacr 't alfoo, dat deur de voorfz on-
ghehoorfaemheyt, wederfpannichcyt, weygeringe
of ghebreccke, 't Schip vcrgouwelooil, of ccnich
oproer of rumoer inden Schepe ghcmaeckt wcrde,
daer uyt deur verfuymeniiTe of anders 't Schip
lbude gheweeil hebben in dangiere hem te verlic-
fen, te verdrincken, oft te komen in handen van
Zce-Roovers, ende andere de Navigatie ende
Coopvaerdye van herwaerts-overe willende ver-
hinderen , Soo willen Wy ende ordonneren, dat
fonder breeder vertreck noch langer ophoudt, fulc-
kc Pcrfoonen fonder tuffchenfeheyt, met den lijve
gerecht, ende van den levende ter doot ghebrocht
\verde, ende diergelijcke fijne Acnhangcren ende
Complicen, na Schips-rccht endc gebruyeke.
■ V.
Item, Dat alle Schips-Officieren, Bootfgefcllen
ofte Knechten, hoedanich die zijn, af-feylende met
eenigen Schepe, ghehouden werden 't felve Schip
wederomme te brengen ter gerechtcr Haven daer
fy 't hebben helpen uytvoeren , indien fy fulcks te
doen verfocht worden van heurlieder Schipper,
fonder dat te verlaten, voor al eer fy 't felve volko-
melick ontladen ende geloil, wederomme behoor-
licken geballail, ende de Zeylen vande rayen ghe-
dacn hebben.
VI.
Item , endc foo wie 't Schip eer vcrlictc fonder
den oorlof vanden Meeiler, wefende fulck Schip in
avonture of dangier te verderven of ghenomen te
worden vanden Zce-Roovers, die fal 't lijf verbeu-
ren, ter welcker plaetfe hy bevonden vvert binnen
den Lande van onfe Jurifdiclic, fonder eenige gra-
tie of mifcricordie.
                             : .
VII.
Item, ende foo wie 't Schip eer vcrliete fonder
den oorlof vanden Mceiler, ofte hem in 't voorfz
werek te foecken maeckte, des verfocht zijnde,
fonder nochtans dat uyt oorfaceke van fulcken ver-
laten of fwijrninge eenigc fchadc den Schepe toe-
ghekomen ware, fulcke fal verbeuren tvvintich Ca-
rolus guldcnen: d'een helft tot onfen profijte,cndc
d'ander helft ten profijte vanden Meeiler-Schip-
per. Endc voorts gehouden worden alfulckcn Bc-
vaerden te docn,als men nae gelegentheyt der facc-
ken fal bevinden bchoorende. Ende welcke Bc-
vaerthy fal ghehouden zijn te volbrengen, voor al
eer hy eenige andere reyfe fal mogen acnvaerden,
op de pene van opcnbaerlijck ghcgeeflèlt te wor-
den tot den bloede.
VIII.
Item, dat de voorfz Officieren, Bootfgefellen of
Knechten , hen tot eeniger rcyfen begeven of ver-
bonden hcbbende,weder die bcgonfl zijn ofte niet,
't Schip niet en fullen mogen verlaten door eeni-
ge Fortuynen vander Zee, goede of quadc nieuw-
maren , oft eenige oorfaecken hoedanich die wa-
ren , fonder ghcwillichlijck confent vanden voor-
fcyden Meeiler, op de verbeurte vanden lijve ende
goede.
IX.
Item , Dat de voorfz Officieren, Bootfgefcllen
of Knechten uytten Schepe niet en fullen mogen
gaen, fonder expres confent vanden Mecftcr,ende
al haddc de Meeiler hen confent ghegcyen aen 't
-ocr page 440-
PIacaten->. 2*Boeck. 7.Tic. ï.Deel.
789
788
Schipper, fonder meer, ende indien yemandt buy-
ten de voorfz driemalen iöude willen eten of drinc-
ken, dat hy hem fal lyden met den broode 't welck
hy inden Korf vinden fal, ende al ftaende aenden
Kraen eens voor den doril mogen drincken, ende
voorts gaen fijnder vaerden, fonder dat fy Vyer oft
Keerffcn buyten confent vanden Schipper fullen
mogen ghebruyeken, daer mede hem elckerlijck
fal moeten laten genoegen fonder murmureren in
eeniger manieren, op de verbeurte van drie fchel-
lingen Viaems voor de eerfle reyfe, ende in gevalle
van meer, op arbitrale corredic, fulcks als hier bo-
ven, of meerder, naer advenant vandcr menichten
der contraventicn, ten ware dat de felve Bootfghe-
fellcn, Schip-knechten,ofanders by tempeefte van
Onweder, leek van Schepe zijnde, oftoockin't
lollen of laden vanden felven Schepen, den Schip-
per affiileerden by dage of by nachte , in welcken
gevalle hy henluyden fal geven koft ende Bier als
dat behoort, ende dit al nae ghelegentheyt vander
faecke ende wereke.
XX.
Item , oft ghebeurde dat duyrende der reyfen,
een Schipper by fijn Reeders af gheftelt of verhe-
ten werde,ofby on verfienlijcke fortuyne nietghe-
reyfen en konde, dat de voorfz Officieren, Bootf-
gefellen ende Knechten,den nieuwen Meefter op
fulcken Schip geilelt, fullen ghehouden zijn te die-
nen ende te volgen, alfbo fy den eeriten ibuden ge-
daen hebben, met der beteringe.in gevalle van lan-
ger reyfe , inder manieren ende op de penen hier
boven verhaek.
XXI.
Item, Maer foo verre de Schipper fijn Schip
cenen anderen verkochte, tranfporteerde of over-
liete, foo en fullen de voorichreve Officieren,Bootf-
gefellen ende Knechten, op 't felve Schip niet vor-
der ghehouden zijn te blyven, dan totter Plaetfen,
ende volbracht hebbende den dienft daer op fy
eerft gehuert ziJH, alwaer 't faecke dat de Schipper
hen begeerde, ibo en fullen fy daer ommc niet ge-
houden zijn hem voorder te dienen, maer fullen
fulcken dienft mogen aen nemen of affeggen na
haren wille.
XXII.
Item, indien de nieuwe Schipper de voorfz Of-
ficieren, Bootfgefellen ende Knechten niet en wil
aenveerden, ίο fal de oude Schipper de fèlve fchul-
dich zijn van eenen anderen goeden Schepe ende
kofte te verficn, om t'huys te komen.
XXIII.
Item , Dat de voorfchreve Officieren, Bootfge-
fellen ende Knechten, duyrende heuren reyfen,
onderlinge fullen payfelijck ende vrcdelijck han-
delen ende vertieren, fonder twift of gevecht. Ende
indien daer eenich tweedracht reefe , ibo fal de
twiffige terfaecken van injurien verbacl, t'elcker
reyfen verbeuren twee Carolus guldencn, de hant-
dadigefefïè, ende quetfte hy yemant datter bloet
nae volchde fonder mincke, van elcke wonde tien
Carolus guldenen, ende iffèr mincke twintich Ca-
rolus guldenen, totonfen behoeve boven 't intereft;
vanpartye. Ende de geene die niet enceflèertna
dien de Schipper, of twee vande principale Officie-
ren den twift fullen over genomen hebben, die Tul-
len van als verbeuren dobbele peyne, oft gheeorrl··
geert
ten volgen de helftfcheede van fijner huyren, in
gevalle die nieuwe reyfe aengevaert wort in't guns-
waerts varen, ende in gevalle 't felve ghebeurt ia 't
keeren, foo fal hem ter ontlaet-Steden fyn volle
huyre verfchenen zijn.
XV.
Item, of't gebeurde dat eenich Schipper, voor of
aleerby t'itjndergerechter ontladinge ghekomen
ware, by fortuyne benaeuwt worde tot eenige η
plaetfen aen te leggen, ende aldaer tot fijnen, fijn-
der Reeders ofte Schips gherieve, eenige goeden
wilde loiTen: De voorfz Officieren, Bootfgefellen
ende Knechten, fullen hem daer toe ghehouden
zijn te affifteren ende ghehoorfaem te zijn, op de
peyne hier vooren verhaek. Dies fal elck Huyrder
hebben een paer Schoenen van acht iluyvers, bo-
ven dien loon die hem ter gerechter ontladinge be-
looft is.
XVI.
Item, Welverftaende nochtans, dat 't voorfchre-
. ve Schip niet en derve op 't nieuws verballailen,
want in gevalle 't fclve foude moeten op 't nieuws
verballaft worden, foo foude de huyre verfchenen
zijn, al of de loffinge ghebeurt ware ter plaetfen
vandcr gherechtcr ontladinge, hoe wel de vooriz
Officieren , Bootfghefellcn ende Knechten , den
Schipper (indien 't hem gelieft) niet te min fullen
ghehouden zijn te volgen , ende 't Schip met des
daer inne is voort te brengen, ende in al te doen fo
hier vooren is veihaelt, op de felve pene.
XVII.
Item, Ende indien een Schipper in 't weder-
keeren wilde loffèn, ende weder laden rot eenige
plaetfe daer hy by fortuyne niet en ware bedwon-
gen; foo fal den Officieren, Bootfghefellen ende
Knechten hen volle huyre aldaer verfchenen zijn,
ende niet min.fuJlen fy ghehouden wefen den fel-
ven Schipper wederom by te ftacn tot der plaetfe
van; fijner woohinge, voor de halve huyre,die men
tot fulcken plaetfen daer de voorichreve loffinge
ende. ladinge fal ghefèhiet zijn, ghewoonlijck is te
geven,
          .! .
XVIII.
Item, Of tgeviele, dat een Schipper in meynin-
go zijnde fijn reyfe te doen, deur vreefe van Oorlo-
ge; Zee-Roovers, deur arrefte van fijnen Schepe of
Peribone , of eenige andere onverfienige inconve-
nienten, de felve reyfe niet en wilde beginnen, oft
de fclvebegonft zynde, volbrengen, dat in dien
gevalle hem fal toegelaten worden de vooriz Offi-
cieren , Bootfgefellen ende Knechten af te danc-
ken.mits by hem elcken van hen gevende 'tvieren-
deel vanhareagéheelen befproocken loone , ende
voorts aJfulcke rate ,als fy vanden felven befprooc-
ken loone mogen verdient hebben: Ende indien
fy meer hadden, ontfangen , dat 't felve den Schip-
per weder gekeert lal worden.
-■ι'Λί^Λ,.'ύ·)!-:} ■;■ XIX.
<' iltem, Dat den Schipper fal ghehouden zijn den
voórfchreven. Officieren , Bootfghefellen ende
Knechten 4 clcks'daeghs driemacl te eten teghe-
vcn, te weten, des morgens ,dcs middaeghs, ende
des avonts, ende fullen ten felven malen drincken
alfiilckendriftckol5jckendranck,aIs de Schippeifte
dien. eyndcinae ghcleyt fal hebben, in redelijcker
ende tamelijckcr wijfej terdifcretie yanden felven
-ocr page 441-
Zee - Rechteo-j
791
79°
goet doen bet geene des de aflijvige fal ontfangen
hebben.
XXX,
Item , indien men den aflijvigen kan aen't
Landt begraven, foo fal men denfelven eerlijck
ter Aerden doen, als na fijne ftaet behoort. Ende
indien hy aen 't Landt niet kan gebrocht worden,
foo fal de Schipper over hem doen een dertichfte,
ter plaetfen daer hy Schipper woonachtigh is, foo
haeft hy weder ghekeert (al zijn, ten kofte vanden
overleden,                           . ar.l n.i.....
XXXI.çÐ
Item, dat gheen Schippers, Seheeps-Ofnriers,
Bootfgefellen, Knechten,Schip-Meeiters, Reeders,
nochte oock eenige Rechters, Officiers oft Execu-
teurs van Juftitien, refpedivelijck en fullen mogen
verfwijgen, diflïmuleren, compoferen, tranffigeren,
of quijtfchelden eenige feyten, om minder penen
ende boeten dan voorfz is, op de verbeurte van dat
elckin fijnen eygen name drievout dobbel fal moe-
ten boeten.
                                                    *
XXXII.
Item,dat geen Schipper, Schips-Meefters, Ree-
ders, ofte yemant anders en worde toe ghelaten of
ghcoorloft tegens 't inhoudt vander voorfchreven
Poinden ende Artijckelen, of in 't af nemen van
dien met yemant te contraderen: op de pene van
nulliteyt van dien , ende boven defen arbitralijck
gecorrigeert te worden.
XXXIII.
Item, indien de mifdadige geen geit of goet en
haddè, om die voorfchreven boeten te vergelden:
foo fullen de felve verkeert worden in gceflelinge
ende andere meerder lijf-ftraffinge nae den eyfch
de gelegentheyt vander faecken, ende naer goet-
duncken vanden Rechter » die de kenniiTe daer af
fal behooren te hebben.
÷ ÷ ÷ 111 r.
Item, Dat alle Schippers ende Pattoonen van
Schepen, varende buyten den Kuilen van Vlacn-
deren, Hollandt, Zeelandt ofte Vrieflandt, naer
Ooften oft Weften voor hen vertreck, fullen ghe-
houden zijn t'elcker reyfen als fy af varen, te doen
den Eedt in handen vandc ghecommitteerden Vi-
fiteerders vandcr Plaetfen neurder af feylen, als
boven ghefeyt is. Oock te fweeren dat fy defe Or-
donnantie fullen onderhouden : Ende boven dit,
indien yemant van hcuren Schip-genooten,Boots-
gefellen oft Knechten ter contrarie van dien yet de-
den, dat fy in 't wederkomen den voorfchreven ge-
committeerden Vifiteerdcrs 't felve fullen te ken-
nen geven ende overbrengen: opde pene van ge-
ftraft te worden als mcynecdich, ende felve op te
leggen de boeten ende keuren die den mifdadigen
verbeurt foude hebben.
XXXV.
Item, of't ghebeurde dat eenich Schip bevracht
werde hcrwaerts-overe om buyten 's Landts gela-
den te worden,voorfeeckeren befproockeç loon,
Ende dat daer nae de Schipper deur arreft vander
hooger hant niet ghevaren en konde, oft oock dat
de Koopman uyt eenige confideratien fijn goet
niet avontueren en wilde, ofte oock het Schip tot
fijnder befproocken dagen niet geladen en konde,
de felve de Coopman in alle de voorfchreven ghe-
vallen lal ghehouden worden den Schipper den
D d d æ                geheelen
geert worden met gceflelinge tot den bloede naer
de qualitey t vander mifdact.
XXIIII.
Item, indien de gequetftefoo gefteltzy ,dat de
Schipper daer by verachtert wert in fijnen dienft,
foo fal de mifdadige boven 't ghcene des voor-
fchreve is, den Schipper ghehouden zijn te beta-
len vierfchat van fijner huyrcn, of de macht niet
hebbende, fal gecorrigeerr worden met geeflelinge
als boven.
XXV.
Item,ende foo verre binnen den Schepe yemant
van levende lyve ter doot ghebrocht worde,fullen
foo wel de Schipper als Officieren, Bootfghefellen
ende Knechten gehouden zijn de mifdadigen wel
vail te houden ende te beWaren , ende te leveren
der Juilicien van onfen Landen, daer hy eerft aen
komen fal, omme gheftraft te worden naer den
eyfch ende gelegentheyr vander faecken.
XXVI.
Item, indien de felve Schipper, Officieren ,
Bootfgcfcllen of Knechten, hen inder voorfz be-
waringen ende leveringen qualijck quetcn : Soo
fullen fy felve in haren Perfoon als hantdadige en-
de fchuldige aenghefproocken worden, ten ware
datfe hen vanden verliefc of niet leveringe van
fulcken mifdadigen fuyveren konden, den Rech-
te genoech zijnde.
XXVII.
Item, of't geviele dat eenich vanden Officieren,
Bootfghefellen of Knechten , duyrendeder reyfen,
met eeniger fwaerder fieckten buyten 's Landts
wort bevangen, fulcks dat van noode ware, dat fy
aldacr fouden moeten blyven liggende, om gehol-
pen te worden, ende dat de felve fieckte niet toe
gekomen en ware van vcchtë, droncken drincken,
of anderfints by fijnen fchulde: foo fal de Schip-
per fulcken Perfoon ghehouden wefen te betalen
lij ç geheele huyre.al of hy de reyfe hadde volbracht,
ende beforgen hem van fijner behoorlijcker voetin-
ge, ende hem daer af in gelde of anderfins behoor-
Kjck verfeeckeren.
XXVIII.
Item, of yemant in eenigen gevecht tegen Vy-
anden ofte Zee-Roovers, gequetft, ver mi nekt oft
gedoodt worde, foo fal 't Intereft ende fchadc van-
den ghequctften oft verminckten, ende voorts de
volle huyre, vordcringe, endebegravingevanden
dooden betaeldt worden als groote avarye vanden
Schepe ende goede , tot dcfenfie vanden welcken
't ongeval toe gekomen ware, alles ten feggen van
goede Mannen hun des verftaende,die genomen
ende daer toe verfocht fullen worden ter plaetfen
daer 't Schip eerft onder onfe Jurifdidie aenko-
men fal.
XXIX.
Item, in ghevalle yemandt duyrende der voorfz
Reyfen, te Water ofte te Lande ftorve de natucr-
lijcke doot, foo fal fijnen Erfgenamen gegeven en-
de betaelt worden, d'eene helft vanderhuyre ende
voeringen , foo verre het felve ghevalt in 't gunts-
waerts reyfen , maer indien 't felve ghebeurt in t
kceren, lal men den Erfgenamen betalen die ghe-
heele huyre ende voeringen, ende fullen de ielve
Erfgenamen in allen gevalle moeten dragen de re-
delijcke koftcn vander begravinge, ende korten oft
-ocr page 442-
PlacateEu. 2.Boeck. 7.Tic i.Deel.
793
792
dichden ende geintereilèerden goet ghedaen wor-
den, in groote avarye,gedeelich onder 't Schip ende
goet na ouder gewoonte van der Zee.
XIII.
Item , Dat een Schipper by den Coopman te
vreden ghefteldt zynde voor 't calfaten van fijnen
overloope, den felven overloop is ghehouden be-
hoorlijcken te doen calfaten ende dicht te maec-
ken : Ende in ghebreecke van dien den Coopman
de fchade daer door rijfende , op te rechten: ten
ware dat de felve fchade, 't zy door den overloop
oft anderfints toe quame, by tempecilen, ofte an-
dere onverfienelijcke fortuyncn: Ende ibo verre
eenige goeden befchadicht worden, fal de Schip-
per met fijnen gefelfchappe gehouden zijn der fel-
vcr goeden profijt te föecken , fonder loon te ver-
wachten. Welycrftaende nochtans, dat de extra-
ordinaris onkoften daer toe dienende, van den be-
fchadichden goeden fullen genomen worden,ende
't voorfz calafaten vanden overloop, gedragen wor-
den als gemeyne avarye.
XLI II.
Item, of't gheviele dat eenige goederen binnen
den Schepe worden befchadicht ofte vermindert
by den Schipper, Schips-genooten, Bootigefellen
of Knechten, fal de felve Schipper gehouden zijn,
den Coopman de felve fchade te vergelden, tot
fulcken prijs als 't felve goet ter plaetfen ende tyde
vander ladingc, lbudc hebben mogen gelden.
XLIIII.
Item, Ende maer indien de felve goeden uyt-
Ioopen , fmelten, verftroyen of bederven , fon-
der fchuJt des Schippers, of der fijne , fal 't felve
allecnlijck itaen ten lafte des Coopmans. Ende
ial de Coopman ter plaetfen ende tijde vander ont-
ladinge op de Vaten of Tonnen driemael kloppen,
ende daer naer de felve doen uyt-hijfTcn , ende de
volle vracht daer af betalen, ofte de felve den
Schipper voor die vracht laten.
XLV.
Item, Ende dat nu voortacn alle Schipperen
ter Zeewaert varende met Coopmanlchappen ge-
Jaden , ofte om vracht te foecken, Ooftwaert ofte
Weihvaert, waer dat zy, een reyfe gedaen hebben-
de, heure Coopmanfchappen verkocht of gelevert,
ende heuren vracht-loon ontfangen hebbende, ful-
len ghehouden ende verbonden zijn binnen acht
dagen nae dat fy van heuren voorfchrevcn vracht-
loon vol betaelt fullen wefen, heuren Reeders goe-
de reeckeninge te doen, ende fulcke fomme geks
als den voorfchreven Reeders toe komt ende
competeert, henlieden geven ende overleveren, of
met hen te overkomen na de redelijckhcyt, op de
verbeurte van twee hondert Carolus guldencn,
t'elcker reyfe fy daer inne verfuymich bevonden
fullen worden.
XL VI.
Item, of't gebeurde, dat twee Schepen binnen
of buy ten 's Landts feylende, ende in 't ièylen elck
anderen aen boort quamen, niet mogende ontfey-
len noch ontwijeken, ende de felve Schepen elck
anderen aen boort komende, inde gront ilotcnde,
oft andere fchade aendc Schepen doende, foo fal
de fchade vanden Schipper die alfoo gedaen ende
gefchiet is, ghereeckent worden half ende half, als
de eene helft den geenen die de fchade gheleden
heeft,
geheelen befproocken loon te betalen.
XXXVI.
Item, maer foo verre de Schipper befproocken
wort eenige goederen uyt onfen Landen van her-
waerts-overe te voeren, ende dat al eer hy fijne
reyfe begon ft, 't Schip ende Schipper by der hoo-
ger handt ofte den Princeaen genomen werdt om
te dienen by foldye, foofal alsdan den Coopman
behooren ontflagen te wefen vanden Schipper,
voorder yet te geven. Maer gebeurende dat een
Schip in defen Lande ghehuert wert om elders te
Jaden, ende dat fulck Schip komende aldaer gear-
refteert oft verboden wert by der hooger handt ee-
nich goet inne te nemen ofte laden: Wel verftaen-
de dat fulcks gefchiede iönder des Coopmans toe-
doen, ibo fal den Schipper in dien ghcvalle hebben
fij η hal ve vracht, niet tegenftaendc of hy 't goet op
fijnen bodem gehadt heeft, ofte niet.
XXXVII.
Item, Ende gebeurende dat de Schipper befpro-
ken wefende eenige goederen uytten Lande van
ncrwaerts-overe te voeren tot eenige Plaetfen,
daer naer den befpreecke, Oorloge op ilonde, ofte
oock van der hooger handt berwaerts-overe, arreft
pp fijn Schip gedaen wcrde,ende uyt welcke con-
ifideratien de Schipper loude de reyfe mogen itaec-
ken, fal een ycgelijck ontflagen zijn van den Con-
tra&e, behalven fijn aftie van intereilen, fulcks als
nac rechte behoort.
XXXVIII.
Item, Ende infgelijcks ghebeurende dat een
Coopman vint cenen Schipper met fijnen Schepe
in vremde Landen , ende huyrt den felven Schip-
per om herwaerts te komen: Ende dat na de huy-
ringe den Schipper verboden wordt fulck goet als
hy aen genomen heeft niet uy ten Lande te voeren,
foo fal in dien gevalle de Koopman fchuldich we-
fen den Schipper te betalen 't vierde-part van fijn
vracht. Maer indien de voorichreve Schipper ende
Schip in foldye ofte huyre van der hooger handt,
ofte Prince van dien Lande acn genomen wert, foo
fal den Koopman ongchouden zijn den voorfchre-
ven yet te geven.
XXXIX.
Item, Ende ghevallcnde dat de Koopman den
Schipper niet en vollade, op fijnen behoorlijcken
tijdt, achtervolgende hen lieder Charte-partye of
Brieven van Contrarie die fy fchuldich zijn daer af
te maecken, foo fal de Coopman fchuldich wefen
den Schipper daer af te betalen fijn lech-dagen,
fulcks als haer Charte-partye of Brieven van Con-
tracle vermelden fullen.
XL.
Item, indien ecnich Schip , varens of keerens
verderft, ende fijne reyfe niet en mach volkomen,
foo fal de Schipper van fijnen befproocken vracht-
loon, alfulcken deel ende rate ontfangen nae adve-
nantdatde reylè bekort ofgeavanceertisgeweeft,
ende dat van den goederen die ghebercht fullen
worden.
XLI.
Item, Soo verre eenigeprovifiegedaen, ofte
oock eenige fchaden geleden worde, totgemeyne
beneficie vande Schepen ende goeden, doende de
folemniteyten, vermaningen ende andere diligen-
tien van outs geplogen, fal al het fclve den beicha-
-ocr page 443-
------------------„,....
4
Zee - Rechten-*.
795
794
cTen, noopende den Schipper, de BoötfgefeJIen*
Officieren ende Knechten, oock de voorfchreven
Schipper ende Koopman onderhouden worden
ten eeuwigen dage. Der ghelijcken onder de Vif-
fchers, ende hem gcneerehdc met der ViiTcherye
refpedivelijckcn, ende foo veele als 't eenen yege-
lijcken aengaet.
Reicrverende t'onfwaerts defè onfè Ordonnan-
tie vande Toeruflinge vanden Schepen, als oock
van den Zec-Rechten, te modereren, vermeerde-
ren , verminderen, ofte veranderen, foo wy t'alJcn
tyden t'onfen dienile, welvaren ende bewaernifie
van onfen Landen ende Onderfaten fullen bevin-
den behöorende.
Ontbieden daerommc ende bevelen onfen lie-
ven ende getrouwen die Hooft-Prefidenten ende
Luydcn van onfen fecretcn ende grooten Raden,
Cancelier ende Luyden van onfen Rade in Bra-
bandt: Gouverneur, Prefident ende Luyden van
onfen Rade in Vlaenderen: Stadthouder, die eer-
fte ende andere Luyden van onfen Rade in Hol-
landt : Stadthouder, Prefident ende Luyden van
onfen Raede in Vrieflandt : Stadthouder van
Over-YfTel ende Groeningen: Rentmeefters van
Bew'eil ende Beooflerfchelt in Zeelandt, ende al-
len anderen onfen Rechtercn ende Officieren dien
dit aengaen fal, heuren Stedehoudcren, ende de-
ken van henlieden bylbndcr , iöo hem toe behoo-
ren fal, dat fy onfe voorfchrevc Ordonnantie endc
Statuyt in alle hare Poin&en endc Artijckelen bo-
ven verhaelt, doen kondigen, uytroepen ende pu-
bliceren, elckbinnea fijnder Provintie, Limitcn
ende Officie, daer 't van noode wefen fal, endc ee-
nen yegelijcken van onfènt wegen fcherpelijcken
bevelen, die te onderhouden, ende doen onderhou-
den, navolgen e nd e obfer veren, ende de publica-
tie van diere ververfchen van halve Jare tot halve
Jare, op dat daer van niemandt ignorantie preten-
deren en mach. Procederende ende doende pro-
cederen tegens d'Overtrcders by executie vande
peynen daer toe geftelt, niet tegenftaende oppo-
fitie oft appellatie gedaen ofte te doenc, ende fon-
der prejuditic van diere. Endc des te doenc met
dieffcr aen kleeft, geven Wy henlieden volkomen
macht, authoriteyt ende fonderlingh bevel by
defen. Ende om dies wille dat men van dcfe te-
genwoordige in diverfche Plaetfen van doen fal
hebben: Wy willen dat aen 't vidimus van dien
onder Zegel autentijcq , oft acn de Copyc gccolla-
tionneert ende gcrceckcnt by cenigc van onfe Sc-
cretarifTen, volkomen geloove gegeven zy, als aen
defe onfe Originale. Want ons alfoo gelieft. Des
t'oirkondcn foo hebben Wy onfen Zegel hier acn
doen hangen.
GegQven in onfer Stadt van BrufTcl, den negen-
thienden dach van Julio, in't Jaer ons Heeren
duyfcnt vijf hondert een-endc-vijftich. Van onfen
Keyfcrrijcke het twce-en-dertichlte, Endc van on-
fen Rijcken van Caililien ende anderen het fes-en-
dertichfte. Gefchrcven op de Ploye , By den
Keyferin fijnen Raede. Ende was geteeckent,
Vemycken.
heeft, ende d'ander helft tot lafte vanden geenen
die alfulckcfchade gedaen heeft, foo wel oft voor-
fchrevc ongcluck gefchiede by dage, ofte by nach-
te, deur tempeefle, ofte fchoon weder, hoe 't felve
foude mogen gebeuren.
XLVII.
Item, of't gebeurde dat de Schepen binnen of»
buytcn 's Landts acn hcuren Anckcrs liggende,
ende ecnige van dien dryvende werden, 't zy heu-
ren Anckeren deurgaende, of deur ghebreck van
heuren touwen, ende dat 't Schip alfoo los zynde,
een ander Schip leggende wel vaft aen fijnen Anc-
ker, voor fijn boegh oft acn fijn boort dreef, ende
'tfclve Schip het ander aen fijneu Ancker liggen-
de fchade dedc, foo fal de felve die het ander aen
boort ofte voor fijnen boech gekomen is, die helft
vande fchade ghehouden wefen te betalen, ende
dat tot taxatie vanden geenen hen der materie
verftaende. Ende oft den geenen die dryvende is
hem fchade dede aen een ander Schip (liggende
acn 't Apcker ofte wel gemeert) fal de fchade felve
lyden , fonder den geenen die aen fijnen Ancker
wel gemeert was liggende ,yet daer van te mogen
eyflehen.
XLVIII.
Item, Ende in ghevalle dat een Schip van bin-
nen oft buyten 's Landts komende, feylende oft
fockendc , een ander Schip liggende aen fijnen
Ancker inne feylde, fchade doende, foo fal de gene
die alfoo is komen feylende den gequetften oft be-
fchadichden Schepe, die gheheele fchade betalen,
ten ware dat fulcks toe quame by grooten Tem-
pcefte, oft anderfints buyten fchulde vanden gee-
nen die de fchade doet.
X LI X.
Item, Ende ofeenich Schip ghequetft werdt
deur het Anckeren van eenen anderen Schepe
liggende op fijnen Ancker,ende geen Boeye boven
op hem en hadde, foo fal dat Schip wiens Ancker
alfoo fonder Boeye liggende is , den anderen ghe-
quetften Schepe gehouden zijn te betalen de ge-
heele fchade. Ten ware dat alfulcke Boeye buy-
ten fchulde vanden Schipper af gedreven ware :
Ende dat ten tyde vanden uyt werpen vanden
voorfchreven Ancker, daer op een Boeye geweeft
hadde, in wclcken gevalle, 't gequetfte Schip fal de
helft van fijne fchade mogen verhalen aen den
Schippcr,wiens Ancker fonder Boeye boven water
gelegen heeft.
Item, Ende of't gebeurde dat een Schip gela-
den met Koopmanfchappe oft andere goeden ko-
mende inde Landen van hcrwaerts-overe , foo
groot ofr diepe gaende ware, dat de Schipper van
dien foudc ghedwongen wefen eenige goeden van
fijnen lail te lofien, eer hy ter plaetfen van fijndcr
ontladingc komen mochte,in dien gevalle oft fulc-
ke ontladen goeden verdroncken, oft te water ble-
ven , fonder ter plaetfen vande ontlaftinge te mo-
gen arriveren, foo fal de Schipper ongehouden zijn
die te betalen of goet te doen: Ten ware dat fulck
verlies by fijnen toe doen oft negligentie gefchiede,
oft oockdat hyfulcke goeden ontlafthaade,fonder
behoorlijcke oorfaecke te hebben.
LI.
Item, Endc fullen alle de vootfehtcven Poin-
Pla-
Ddd 3
t.
-ocr page 444-
■*&:.
Piacaten.* 2.Boeck. 7.Tir. ï.Dcel.
PJacaet vanden Koninck.
η<)6
^^Ί
Ordonnantie,Statuyc ende eeuwicli Edi£l5 'sConirtcfy onfesge^
duchts Heer en, op'tfaicl vander Zee-vaert: Ende hoe dat alle Kooplieden, ende Schippers fchuldigh
zijn voortaen hare Schepen toe te ruflen, espnperen ende voorfien: Oock, hoefy henlieden reguleren
/uilen,/oo wel in 't laden ende afvoeren van heuren goeden ende Coopmanfchappen, als oock in haer-
lieder reyfe, wederkomfle, ende lojfen ofi ontladen van dien. Midtfgaders vande Zee-Rechten, alfoo
wel onder de Schippers als den Kooplieden. Endede Ordonnantie op 'tfaicl vander verfeeekeringe
ofi Affeurantie, met meer andere faecken der Zee-vaert aengaende. Gegeven te Brujfele, den leflen
OBobris
I 563.
lieven ende getrouwen die Hooft-Prefident, ende
Luyden van onfen fecreten Rade, mitfgaders van
die van onfer Admiraliteyt, hebben by rijpe delibe-
rarie van onièr feer lieve ende feerbeminde Sufter,
de Hartoginne van Parma eü van Playfance, voor
ons Regente ende Gouvernante in onfe voorfz
Landen van herwaerts-overe, uy t onièr rechter we-
tenheyt ende authoriteyt,achtervolgende de voor-
fchreve Piacaten ende Ordonnantien van onfen
voorgenoemden Heere ende Vader, met 't geene
wy daer toe gevoecht ende af-gedaen, ende na ge-
legentheyt des tijts verandert hebben, van nieuws
geftatueert ende geordonneert, ilatueren ende or-
donneren by forme van Edid perpetuel, ende over
al defe onfe voorfz Landen van herwaerts-overe
het geene dat hier naer volcht.
Vande toerufiinge van Schepen.
I.
En eerften, Wy verbieden ende interdice-
ren eenen yegelijcken 't zy $chippcr,Pro-
prietaris,Huerlinck oft andere ecnige goe-
den oft Koopmanfchappen, van weerde,
importantie ende prijie, als namentlijck Wolle,
Yfer, Stael, Koper, Tin, ende andere Metalen,
Aluyn, Zijde, Rollen van Boldavid oft Canivetfen,
Laeckenen, Saeyen, Lijnwaet, TapiiIèryen,Wafch,
Kramerye oft Mercerye te verkoopen, metten ge-
wichte oftrnetter Ellen, Weed oft Paftel, Meed
oft Garencen, Speceryen, Wynen, Suyckeren, Cy-
ropen, Olyen, Rogge, Terwe, Zout, ende alle dier-
ehelijcke andere Coopmanfchappen ('t zy dat fy
haer felfs ofte andere Luyden onfe Onderfaten
oft vremde toe behooren) te aenveerden, laden,
ende 'm oft uyt onfen Landen te voeren: Ten zy
met fulcke Schepen, ende alfoo toe gheruft ende
geëquipeert,als hier nae verklaert lal worden.op de
verbeurte van hondert gouden Realen, ende daer-
en-boven na gelcgcntheyt vander faecke, ter arbi-
trage vanden Rechter voor deerftereyfe, ende van
de helft vanden Schepe, oft weerde van dien, voor
de tweede reyfe, ende van 't geheel Schip oft weer-
de van dien, voor de derde reylè, ende noch daer-
en-boven van arbitralijck ghecorrigeert te worden,
ende dat t'appliceren 't een derdendeel t'onfen pro-
fijte, ende d'ander twee* derdendeelen ten profijte
vanden Officier, ende Denunciateurs refpeitive-
lijcken, 't felve nochtans fonder prejuditie van 't
recht vanden Admirael, 't welck eerft ende voor al
af getrocken fal worden. Des fullen fy mogen
vente-goet ende eetelijck goet, als verfchen Vifch,
Mout,
ΗI L ΙΡ Ρ U S, by der gratie
Godrs Coninck van Caftilien,
van Leon, van Arragon, van Na-
varre, van Napels, van Secilien,
van MailJorque, van Sardeyne,
vanden Eylanden Indien, ende
vafter Landen der Zee Occea-
ne, Eertz-Hcrtoge van Ooftenrijck, Hertoge van
Bourgoindien, van Lothrijck, van Brabandc, van
Limborch, van Luxemborgh, van Gelre, ende
van Milanen: Grave van Habf borgh.van Vlaende-
ren , van Artoys, van Bourgoindien, Paltz Grave,
ende van Henegouvve, van Hollandt, van Zeelant,
van Namen, ende van Zutphen, Prince van Swa-
ve, Marck-Grave des heylichs Rijcks, Heere van
Vrieflandt, van Salins, van Mechelén, vander
Stadt, Steden ende Landen van Utrecht, Over-
YiTel ende Groeningen, ende Dominateur in Afie
ende in Afrijcke. Allen den geenen die dele tegen-
woordige fullen fien, Saluyt. Alfoo diveriche
groote klachten aen ons ghedaen ende gekomen
zijn, dat dagelijcks onfe goede Onderfaten van
herwaerts-over grootclijcks befchadicht worden
op de Zee, foobyZce-Roovers.abuyfenin't feyt
van Aflèurantie, als anderfints, ende dat't felve
mceit toekomt, midtsdiendatde Piacaten eertijts
by hooch loffelijcker memorien, die Keyfer Karel
de vijfftc des naems, onfe lieve Heere ende Vader
(wiens ziele Godt genadich zy) gemaeckt op 't
feyt vander Navigatie ende toeruftinge van Sche-
pen , mitfgaders de Zee-Rechten (de welcke oock
in fommigc Poinclen wel behoorden geredreiTeert
te zijn) niet wel geobferveert noch onderhouden
en zijn geweeft, noch oockd'abuyfen vander voor-
feyder Aifeurantie tot noch toe geremedieert.kee-
rende 't felve tot grooter fchade ende intereft van
oniê Landen van nerwaerts-overe, ende Ingefète-
ncn van dien, midtfgaders vander gemeene Navi-
gatie ende Zee-vaert, ende meer lal, tenzydaer
inne verfien worde als 't behoort. S O O IS T,
dat Wy willende verhoeden 'tgeenedes voorfz is,
ende goede regele, ordene ende Policie {tellen in 't
feyt foo vande voorfz toeruftinge van Schepen,
als vande Zee-Rechten ende Aflêurantien»ter ge-
meene welvaert, rufte ende prefervatie van onfe
voorfz Landen van herwaerts-over, ende onfe goe-
de ende getrouwe Onderfaten van dien,ende heb-
bende 't voorgaende PJacaet vander Navigatie en-
de Zec-Rcchten, met diveriche andere vander fel-
ver materien,docn vifiteren endeoverften, ende
feecker Concept doen maecken op de voorfz Af
feurantien,endeopallegehadt'tadvijs van onfen
-ocr page 445-
Zee - Rechteru.
798
799
Lande, oft in eenige van defen Landen, niet toe
geruft wefende na defe Ordonnantie) de felve goe-
den te verbeuren als vooren.
V.
Ende fullen de Schepen varende met fulcken
goede van prijfe ende importantie, als vooren ghe-
feyt is, moeten voeren Kruys-zeylen, wefende van-
der groote, indien fy op ende nae Vranckrijck, En-
gelandt, Noorwegen, Swceden, Denemarcken,
ofte Ooftlandt, aen defe oft geene fyde vander
Zondt oft Belte varen, van veertien. Vaten ten
minften, ende op Spaigncn,Portugael, Andaluficn,
Levante, ende Landen vanCanaricn, Madera,
S. Thome, ende diergelijcke, groot van tachtentich
Vaten, goet ende gerievelijck om Gefchut tot fijn*
der befchcrmcniiTe ende verweere te voeren , wel
verfien, gheftoffeert ende toe geruft met Zeylen,
Maften, Anckeren, Touwen, Kabelen, vaft ende
ghetrouwe van Bodem ende Kiele, oock verfien
met goede ende verftandige Piloten, Schip-lieden,
Bootfgefellen, Gefchut, Pulver oft Buf kruyt, Wa-
penen ende ander Geweer, indcr qualiteyt ende
ghetal (aengaende den Schippers, Gefchut ende
Munitie) als hier naer ghefpecificcert fal worden :
Oock de felve Schepen van veertich Vaten, voor-
fien van Koebruggen ende Bocvenetten , oft ten
minften met een overloop, ende met een Boeve-
nctte, nae dattet fulcks ten beften fal konnen dra-
gen, fonder daer deur in 't fcylen te kranck te val-
len. Ende alle die andere van grooter drachte van
vijftich ofte tfeftich Vaten , met den voorfz Koe-
bruggen ende Boevenetten.
VI.
Dat elck Schip van veertich tot vijftich Vaten
groot, fal moeten op hebben ten minften acht
weerachtige Mannen, elck oudt zynde boven de
achthien Jaren. Een Schip van vijftich tot tach-
tentich Vaten, twaelf Mannen: ende van tachten-
tich tot hondert Vaten,feftien Mannen; ende van
hondert tot hondert vijftich Vatcn,twintich Man-
nen : ende van hondert vijftich tot twee hondert
Vaten, vier-en-twintich Mannen : ende een Schip
van twee hondert tot twee hondert vijftich Vaten,
acht-en-twintich Mannen: van twee hondert vijf-
tich Vaten tot drie hondert Vaten, fes-cn-dertigh
Mannen : ende alle andere Schepen boven de drie
hondert Vaten, vier-cn-vcertich Mannen. Wcl-
verftaende nochtans,dat de yoorfz Schepen fullen
meerder getal van wecrachtige Mannê dan boven
verklacrt is, tot heurlieder meerder verfeeckeringc
mogen in nemen ende voeren, fonder hier in te be-
grijpen de Putgers ende Jongcns,wefende beneden
de achtien Jaren voorfz, die elck Schip fal mogen
hebben, in fulcken getale als 't den Schipper goet
duncken fal.
VII.
Dat oock elck Schip van veertich tot vijftich
Vaten als vooren, fal op moeten hebben ten min-
ften fes dobbel oft cnckel BaiTen, fes Haecken en-
de fes SpiciTen. Ende een Schip van vijftich tot
tachtentich Vaten, twee dobbel Baflèn, fes enckel
Baflèn, fes Haecken, een douzijne SpiefTen; Een
Schip van tachtentich tot hondert Vaten, vier hal-
ve Slangen, fes dobbel Baflèn, een douzijne heele
of halve Haken, ander half douzyne SpiefTen: Een
Schip van hondert tot hondert vijftich Vaten , fes
halve
Mout, Bier, Loock, Ajuyn, Appelen, Peeren, Kerf-
fen, ende diergelijcke Fruyt in defen Landen waf-
fende, ende oock andere grove Waren, als Smec-
koolen, Peck,Teer, Vlas, Sperren, Hoppe, Wagen-
fchot,Houtom berninge,oftTimmer-hout, Maft-
hout, ende diergelijcke Houten , Molen-fteenen,
ende foodanige Waren, uyt of in voeren , met
fulcke Schepen, ende alfoo toe geruft, als 't elck
goet duncken fal.
Infgelijcks verbieden ende interdiceren wy alle
Koopluyden onfen Onderfaten oft Ingefetenen,
ende allen anderen by henluyden wciênde, oft
haeilieder Faclcurcn hcrwaerts-over rcfidcrendc,
cenich goet van weerde ende importantie als bo-
ven, te beftellen, laden, oft doen laden, 't zy in 't
uyt varen oft herwaerts komen , in Schepen niet
wefende alfoo toe geruft ende geëquipeert als hier
nae ghefeyt fal worden, ende dat op de verbeurte
van hondert gouden Realen voor de eerfte rcyfe,
ende daer-en-boven na gelegentheyt vander facc-
ke als vooren , ende vande helft vande voorfcyde
Coopmanfchappen voor de tweede rcyfc,ende van
alle de Koopmanfchappen voor de derde reyfe,
met arbitrale corredie, ende t'appliccrcn als nier
vooren gefey t is, ten ware dat fy in 't herwaerts ko-
men ter plaetfe daer fy laden willen, ende men ten
Lande gewoone is, fonder te foecken uyt-hoecken
oft andere Plaetfcn, daer gemcenlijck geen Sche-
pen aen en komen, geene Schepen van hcrwaerts-
over en bevonden : in wekken ghevalle fy henlie-
den fullen mogen behelpen, met fulcke Schepen
als fy daer ter plaetfen fullen konnen ghekrijgen,
van welck ghebreck van Schepen ende diligentie
by henlieden ghedaen, omme Schepen van defe
Landen te ghekrygen, fy gehouden fullen wefen
goede certificatie te brengen , ende die te leveren
den Vifitateurs vander Plecken daer fy aen komen
fullen , ende en fal oock niemandt onder't decxel
van goeden van kleynder wTacrden diegevoert ful-
len worden in Schepen, niet behoorlijck toe geruft
zynde, mogen verbergen ofte mingelen cenigc
goeden van importantie, op de verbeurte vanden
ielven goeden, ende boven dien arbitralick ghecor-
rigeert te worden.
III.
Wy verbieden oock den vreemde Schipperen,
die van herwaerts-over uyt varen fullen, hen te
vervorderen cenich goet van importantien oft
prijfe, als vooren , in haer Schepen te laden , ofte
uyt te voeren, dan fulcks als hen, oft de Cooplie-
den van haerdcr Natie alleene toe behooren fal,
ende geen andere, op ghclijcke peyne, als boven
tegens den Schippers van herwaerts-ovcre ghefta-
tueert is.
IIII.
Ende acngaende den vreemden Coopman, die
by hem felfs ,ofte fijne Facieuren, hcrwaerts-over
niet en is refiderende, indien hy cenige goeden
ende Coopmanfchappen uyt defen Landen fal wil-
len voeren, fal daer toe mogen gebruyeken Sche-
pen van fijnen Lande alleenlijck, ende toe geruft,
foo 't hem belieft, oft Schepen van onfen Onderfa-
ten, toe ghcruft naer der Ordonnantie, ende geen
andere, op de peyne indien hy anders dede (laden-
de fyne goeden in ander Schepen dan van fijnen
-ocr page 446-
Placaten. 2.Boeck. 7.Tic. ï.Deei.
801
8οα
halve Slangen, twee dobbel Baiïèn, fes enckel Baf-
fen, les Haeckcn, fes halve Haeckcn, tweedouzyn
Spieifen. Een Schip van hondert vijftich Varen
tot twee hondert Vaten , acht halve Slangen, vier
dobbel Ballen, acht enckel Baflcn, acht Haeckcn,
acht halve Haeckcn, dertich Spieifen. Een Schip
van twee hondert tot twee hondert vijftich Vaten,
thien halve Slangen, fes dobbel Baifen , fes enckel
Baffen, ander half douzyne Haecken oft halve
Haeckcn, drie douzyne Spielfen. Een Schip van
twee hondert vijfrich tot drie hondert Vaten,
twaelf halve Slangen, twaelf dobbel Ballen, twee
douzynen Haeckcn, vier douzynen Spieflen. En-
de alle andere Schepen imer advenant van Pcrfoo-
nen cnde Gefchut. Ende aengaende 't Kruy t cnde
Klooten, voor elck iluck Gefchuts, fooveeleals
men behoeven fal, om 't felve iluck ten minilcn
vijf-en-twintich mael los endeaf tefchietcn. Wel-
verilacnde dat fulckc quantitcyt van BuiTcn,Kruy t
ende Geweer, wel grooter cnde beter, maer niet
min noch arger wefen en ful mogen, elck nae fijn
gelegen theyt, ende boven dit voorfeydc Ge weere,
lal mogen voorficn zijn met andere Wapenen,
kort ofte lanck, oock met Hagel-ghefchut, Vyer-
werek, YferenTeerlingen, Darden, Stcencn, Cor-
ièJettcn, Panilferen, Schilden, Pavoifcn, oock fta-
len Stormhoedcn oft BcckeneeJen , cnde dierghe-
lijeke om die Vyandcn te wedcritacn , cnde of 't
van nood e ware te bcfchadigen,welckghetal van
Volcke,Gefchut,Kruy t ende ander Geweer, alleen-
lick aengaen fal den Ondcrfaten van defen onfen
Erf-Ncdctlandcn, ende. niet de geene die in 't naer-
volgendeArticule begrepen zijn.
VIII.
Aengaende den Schepen van onfen Onderfaten
uyt onfen Coninckrijckcn ende Landen van Spai-
gnen, ende heure dependentien ende appenden-
ticn , herwaerts - over negotierende , de welcke
Schepen zyn gemcenlijck van bequamer groote,
lullen de felvc moeten toe ghcrufl ende voorfien
zijn, foo hier nae volcht: Te weten, een Schip van
der groote van hondert tot hondert vijftich Vaten,
fal moeten in hebben twee-cn-dertich Perfoonen,
daer onder wefen fullen: vijf-en-twintich weerach-
tige Mannen , dacr inne begrepen drie Bus-mec-
ilers, vier groote Stucken ghenaemtPafTemurs,
twee Bombaerden, maeckende fes liggende Stuc-
ken, thien Baflcn, vier-en-twintich Klooten, cnde
Kruyt om vier-en-twintich malen los te fchieten,
thien Harqucbufen,fes ilalcn Bogen, fes douzyne
6pieffen, fes douzijnen Darden, Rondellen ende
Pavoifcn, foo hem cenyegelijckfai willen weeren,
ende alle andere Schepen grooter ofte klcyndcr na
advenant, den voet nemende op fulcks als vooren
gefeyt is.
IX.
Item, Dat fulcke toe gheruile Schepen , cnde
gaende met goeden van pryfe.toe behoorende foo
wel den Ingefetenen endconfe Onderfaten van de-
fen onfen Erf-Nederlanden,als van onfen Coninck-
rijeken ende anderen Landen refpeclivelijck, in 't
uytvaren ende keercn,allc necrflicheyt doen fullen
om gefelfchap te gekrijgen van Schepen, tot drie,,
vier, vijf, ofte meer, ende foo lange by malkanderen
blyven als 'tmogeJijck wefen fal, maeckende on-
der henlieden eenen Admirael, of meer, nae der
meiiichte ende getalen vanden Schepen, ende ac-
corderende met elckanderen op de ordenen, teec-
kenen ende zeynen, die fv in hacrliedcr reyfe ful-
len onderhouden, op dat fy mogen by den ande-
ren blyven, of ghefchcyden wciènde, elckanderen
wederomme vinden, cnde alfo malkanderen goe-
de ende ghetrouwe ghciclfchap houden , helpen
ende by flacn. Van welckcn te achtervolgen, alle
Schippers voor haer-lieder vertreck gehouden ful-
len zijn eedt te doen in handen vanden Officiers
ofte Befienders, die wy ter vifiratie vanden Sche-
pen ordonneren fullen, fonderdatccnichfintsgc-
oorloft fal zijn in 't uytvarcn van defen Landen, in
minder getale dan van vier Schepen uyt te ieylen:
Maer in'tkecren, indien yemandt fijn uyterile
neerilichey t gedaen fal hebben om ghciclfchap te
vinden, ende 'tfelve niet en fal hebben kennen ge-,
krijgen, geladen wciènde met bedcrflelijcke goe-
den van prijfe, foo dat hy fbnder merckelijck inte-
rcfl vanden geen en die hem bevracht fal hebben,
niet en ibudc konnen getoeven, lal als dan alleen
mogen uyt varen. Behoudelijck dat hyfchuldich
fal wefen onder wege gefelfchap te ibecken , toe
lijnen beiten gerieve, ende foo verre hy 't iélvc
fondcr merckelick intereft vanden geencn die hem
bevracht heeft, fal konnen ghedoen,al naeghelc-
gen theyt vanden Landen ende Quartieren daer hy
toe oft af varende fal zijn: Maer de Schepen die
met oubederflclijcke Waren van prijfè, als Wolle,
Yfer, Aluynen,Paflel, Meede, Laeckenen , ende
diergelijcke, geladen fullen worden , in Plactfen
wefende, daer fy binnen korten dagen naer haerlie-
der ladinge ecnich gefelfchap van andere Schepen
iöuden mogen gekrijgen, fullen gehouden zijn foo
lange te vertoeven, dat fy drie of vier Schepen by
een anderen wefen fullen , de welcke met malkan-
deren fullen accorderen van eenen Admirael, orde-
ne, teecken cnde zeynen als vooren. Ende dit al
op fulcke peyncn voor de eerfte, tweede ende der-
de reyfe, als hier yooren in 't eerfte Articule tegtns
den Schippers verbaek is.
X.
Dat al Ie Schipperen fchuldich fullen wefen, in
fulckcr voegen ende manieren hacrliedet Schepen
te laden , foo wel onder den opperften overloop
oft Koebruggc, als elders, dat dacr deur 't Gefchut
niet belet, ende 't Geweer cnde defenfie vanden
Schepen , .niet verhindert ofte benomen fal wor-,
den, 't zy dat fulcke Schepen gheladen zijn met
Wynen, ofte andere koilelijcke Waren, ter difcre-
tie vanden Officiers, gcfpecificeert ende genaemt
in 't na volgende Articule, op de pene, indien dacr
inne gebreck viele den Coopman te betalen, cnde
op te leggen de fchadc die daer uyt fpruytcn fou-
dc, cnde boven dien arbitralijckeh gecorrigeert te
worden.
XI.
Sullen in elckeStadt oft Haven van onfen Lan-
den, daer fulcke Schepen ter Zeewaert afendeaen
varen, gedeputeert worden drie Officiers ofte Vifi-
teerders, d'een van onfen, d'ander van onfen Ad-
mirael , ende de derde vandcr Stadt ofte Plactfen
wegen , alle wefende Lieden van experientic cnde
goct verilant hebbende op 't iluck vander Zee-
vaert, ende wefende Perfoonen van authoriteyt,
goede fame, name ende geloovc, om te vifiteren
die
-ocr page 447-
Zee - Rechten-*.
803
8οα
alle de Articulen, concef nerende 't Zee-rccht, die
aen defe Ordonnantie ghevoecht worden : op de
peyne ende ftraffè refpeétivelijcken inde voorfchre-
ve Articulen gemendoneert. Ende fulien tot dien
eynde de voorfz Perfoónen gemonfteft ende gere-
giftreert worden, by name, toename, ende plaetfe
van haerlieder woonftede als vooren.
XVI.
Ende om de voorfchreve vifitatie te beter mo-
gen doen , foo fulien de voorfchreve Vifiteerders
voor haer moeyte ende arbeyt van vifiteren hebben
elck thien ftuy vers , van elcken Schepe gheladen
met fulcker Coopmanfchappe van importantie
als vooren, groot wefende van veertich tot tachten-
tich Vaten. Ende van elcken Schepe groot we-
fende van tachtentich tot twee hondert Vaten,
elck twaelf ftuy vers: ende boven twee hondert Va-
ten, voor elcke vifitatie vijftien ftuyvers,mits welc-
ken fy fulien gehouden zijn den Schipper te geven
fchriftelijcke Attcflatie, fulcke vifitatie ghedaen te
hebben: En boven dien regifter te houden vanden
naem ende groote vanden Schepe, van den Ghe-
fchutte, Munitie ende Schips-volck 't welck elck
Schip inne hebben fal, als vooren: Welvcrftacnde
dat fulcken falaris fal tweemael betaelt worden: te
weten, eens voor die een ofte twee Yifitatien eer
't Schip uyt varen fal, ende andermael in 't weder-
keeren, ende fal fulex gereeckent worden als groo-
te avarye: Sonder|]at de felve Vifitateurs ofte Be-
fienders fulien mogen ecnigen meerderen falaris
eyfichen, noch oock den Schippers eenichfints te
compoferen, nochte met den felven dilïimuleren,
op peyne arbitrale,
XVII.
In gevalle de menichte van Schepen t'cender
plaetfe foo groot ware, dat de voorfz Vifitateurs de
vifitatie niet gevoegelicken alleen doen en konde,
foo fulien de felve Vifitateurs in dien gevalle cndc
anderfints niet, henlieden mogen fchcyden, cnde
elck twee andere, henlieden dies wel yerftaende,
met hun nemen, ende by affiftentie van dien de vi-
fitatie doen, omme den Schipper cnde Coopman
te beter te gerieven, cnde dat op den loon cnde fa-
laris boven verhaelt.
XVIII.
Sullen oock de voorfz Vifitateurs gehouden zijn
den Schippers korte expeditie van vifitatie te doen,
fonder eenich uytftel oft verachteringe, op peyne
als boven.
XIX.
In ghevalle tufTchen de voorfz Vifitateurs ende
Schippers eenigen twifl oft quefheoprefe,foo ful-
ien de Wethouders aldaer dies vetfocht zynde, ge-
houden wefen fulcken gefchil fommierlijck te vcr~
hooren, cnde op ftaende voet daer over Recht ende
Juftitie te doen , fonder eenich vertreck oft forme
van Proceflè , op dat die reyfe niet verhindert en
worde,oock op peyne als boven.
XX.
Ordonneren ende ftatueren voorts dat alle onfe
Onderfaten, die van defe Landen ter Zeewaerts in
Coopmanfchapfchc wijfe, na andere Landen cnde
Coninckrijcken reyfen, of hacr goet cnde Schepen
fenden willen, gehouden fulien zijn by henluyden
te hebben haerlieder Zee-brief of Chartc-partye, of
andere Certificatie, 'tzy vanden A.dmirael £cne-
E e e                    rael,
die Schepen ofte fy toe geruft ende gheëquipeert
zijn, als dat behoort. Ende boven dien fulien die
Kooplieden, Laders oft Huerders vande voorfchre-
ve Schepen, foo verre henlieden dat goetdunckt,
yemant van hacrlieder wegen daer by hebben mo-
gen, om te bet toe te fien, dat in 't laden ofte ont-
laden heurliedcr Coopmanfchappen ende goet te
bet bewaert, ende die vifitatie rechtveerdelijcken
ende fonder diffimulatie gedaen mach worden,om
alle abuyfen cnde frauden tefchouwen, ofte fulc-
ke fraude gevonden zynde, ter behoorlijcker cor-
rectie te brengen, anderen ten exemplc.
XII.
Dat alle Schippers onfc Onderiaten cnde In-
woonders als vooren, willende varen uyt eenige
onfc Landen met goeden van prijfe als boven , al
eer fy laden, fulien gehouden zijn by de naefte ghc-
fetene Vifiteerdcrs voorfeyt, te doen vifiteren hacr-
lieder Schepen endeTakelingc,ende voortsghela-
den wefende, wederomme te doen vifiteren die la-
dinge, Gefchut,Munitie ende Volck daer inne we-
fende, volgende d'inhout als boven. Ende gehuyrt
wefende om Coopmanfchappen te gaen halen,
ende alfoo varende op ballaft alleen, te doen vifi-
teren heur Schip, Takelinge, Volck, Artillerye cnde
Munitie, eenmael voor haerlieder vertreck , nac
't befte gherief ende commoditey t vanden Coop-
man ende Schippers : op peyne indien hy uytvoc-
re ongheviijteert wefende, te vallen inde peynen
boven in 'teerite Articule geroert, alwaer 't oock
dat hy naermaels bevonden worde ghenoeghfaém
ende nae der Ordonnantie toe geruit gheweeil te
hebben.
XIII.
Item, fulien de Vifitateurs voorfchreven gehou-
den zyn ten verfoecke vanden voorfchreven Coop-
lieden ende Schippers, de voorfz Schepen te vifi-
teren ende bcfien, of die goet zijn, dicht ende van
alderley Schips-ghewant tot der reyfen dienende,
toe gheruft, oft die van competenter grooten zijn,
behoorlicken gheladen, vemen van Mannen, Ge-
fchut ende provifie hier boven verhaelt.
XIIII.
Sullen oock de voorfz Vifiteerders ghchouden
zijn op te teeckenenden naem ende groote van-
den Schepe, 't ghetal ende qualiteyt vanden Ge-
fchutte ende Munitie, mitfgaders de namen ende
toenamen vanden Schips-volcke daer op zynde,
ende daer van den voorfchreven Schipperen een
Cedulle te geven, de welcke die voorfchreve Schip-
pers in heure wcderkomftc, 't zy arriverende inde
felve Haven ofte elders , den Vifitateurs vander
Plactfen fulien gehouden zijn te toonentot hacr-
lieder ontlailinge: Ende ten felven defen eynde
fulien oock ghehouden zyn den felven Vifitateurs
binnen vicr-en-twintich uyren,hare aenkomfte te
laten weten : op dat fy dan komen vifiteren of fy
hacrlieder Schip-volck, Gcfchut ende Munitie al
weder gebracht hebben ofte niet.
XV.
De voorfz Vifitateurs fulien voor 't wech varen
den Schipper (hy fy Proprietaris, Huyrlinck of an-
dere als vooren) ende fyn Mannen, foo wel Piloten
ende Bootfgefellcn, als Bus-Mecilers, den Eedt af
nemen, dat fy gehuyrt zijn om met fulcken Sche-
pe dereyfe te doen, ende voorts te onderhouden
-ocr page 448-
Placateru. 2. Boeck. 7.Tit. τ .Deel.
8o4
len, nae gelegentheyt vander iaecke lbo henlieden
beft duncken fal.
X XIIII.
Ende aengaende de VilTcherye,de Buylïèn ende
Booten, fullen henluyden moeten verfien van ee-
nige middelbaer ftucken van Gefchut, Hant-buf·
fen ende Haecken, met eenige Piecken ende Hcl-
lebaerden, ende gclijcke ftocken, om henlieden te
weeren ende belchermen: namentlick elcke Buy£
fe fal moeten inne hebben een halve Slange, twee
of drie Baflên, metHagel-gelchut, vijf of fes Haec-
ken foo voorfz is, een douzijn Piecken, oftgelijcke
ftocken: Ende die Booten, een dobbel Balie, vier
Haecken oft Hant-buflèn, acht ofte tien Piecken,
endcdaer toe hebbeneenige Bootfgelèllen henlie-
den verftaende ten regimente van fulcke Stucken,
ende fullen de voorfchreve BuylTen, ten fine als
vooren, by feeckcre Gedeputeerde vander Wet
wegen vander Plaetlê daer fy afvaren, ghevifiteert
worden, in handen van welcken Gedeputeerden,
die Meefters, Stierluyden, ende alle andere Schip-
lieden vande voorlz BuylTèn ende Booten, fullen
gehouden zijn te fweeren t'onderhouden defe Or-
donnantie , midtlgaders die Zee-Rechten , ende
't geene daer aen kleeft, lbo verre henluyden refpe-
divelicken aengaet, inder voegen ende manieren
inde felve verklaert, op de peyne van arbitralick ge-
corrigeert te worden.
XXV.
Verbieden ende interdiceren daer-en-boven ee-
nenyegbelijcken voortaen te breecken eenige To-
ren of Kercken, refterende vander inundatie van
Zeelandt, noch oock te vervoeren eenige Stee-
nen ofte Materialen van dien, op de verbeurte van
den ly ve.
XXVI.
Ende om noch voorder ende beter te verhoe-i
den alle oorfaecken van pillerye,rooverye ende allo
fchade van onlên voorfchreven Onderfaten. Ver-
bieden wel expreiTelicken alle vreemde ende uyt-
lantfche Perfoonen, dat fy henlieden niet en vee-
vorderen onder wat decxel dattet oock zy,nict uyc-
ghefondert, te komen binnen onfen Landen, Ku-
iten, Havenen, Reeden, Rivieren oft ftroomen van
dien, met eenige Schepen van Oorloge, ofte gheë-
quipeert ter Oorloge, oft oock in hebbende Volck
van Oorloge, op peyne van lijf ende goet: maer
fullen alleenlijck ten voorfz Plaetfen mogen ko-
men ende keeren, Schepen varende op Coopman-
fchap, ende 't geene daer af dependeert, de welcke
fullen mogen wefen ramclijck toe geruft tot haer-
dcr defenlie ende bfcwaerniiïê, ende niet anders.
XXVII.
Verbieden voorts alle vreemde uytlantfche Per-
foonen , met Schuyten ende Schepen, hoedanich
die zijn, hen-lieden te vervorderen te komen bin-
nen de voorfz Havenen, Reeden, Rivieren , Stroo-
men ofte Kuiten vande voorfz onfe Landen van
herwaerts-overe, noch oock daer buyten, lbo verre
men de lèlve vanden Landen of Havenen af geoo-
gen of geilen kan, om aldaer ofte elders yemandc
van onfen Onderlaten, Geallieerde oft vreemde,
eenige fchade of hinder te doen, of oock om aldaer
te liggen verbeyden ende verfpien d'occafic ende
opportuniteyt om 't lèlve te doen, 't zy onder
't decxel van Oorloge,die fy ofheurePrince tegens
yemant
rael, fijn Stedehouders, Luyden van Wetten van-
der Plaetfen, den Tollenaer daer fy vertolt hebben,
oft ander befcheyt naer haers Landts ghebruyck,
ende dat in behoorlijcker forme, met expreifie van
der woonftede, name ende toename vanden Per-
foonen die de Coopmanichappen fenden. Ende
oock van dien tot welcken fulcke Cöopmanfchap-
pen geibnden worden, fönder fulcke woonilede,
name ende toename, eenichfints te veranderen
ofte te vervalfchen , op de peyne van in tyde van
Oorloge ghehouden te welen van goeden prinfe,
ende in tyde van Payfe arbitraliekgnecorrigeert te
worden.
Λ Λ. 1»
Ende aengaende de Capiteynen van onfen Sche-
pen van Oorlogen, prefent ende toekomende, hoe
lyjienlieden te reguleren hebben fullen, aengaen^
de den Onderlaten van eenigc onfe Gebuyren, Co-
ningen ofte Princen, die fy gemoeten ofte vinden
lullen ter Zeewaerts negotierende, referveren daer
van t'onfwaerts declaratie te doen , in tyde ende
vvyle Wy fulcks bevinden fullen van noodc te
wefen.
XXII.
Ende overmits eenige ende ibnderlinge vreem-
de ende Uy tianrfche Perfoonen, henlieden vervor-
deren op de Kuiten van onlên voorfzLanden, ofte
elders inde volle Zee.onfe Schepen aen te komen,
ende aldaer authoriteytcndeovericheyt,hunlieden
niet competerende, te ondernemen, ende be-
fcheyt te eyilchcn vande Charte-partyen , vracht
ende goeden vanden felven Schepen,om door dien
middel des te beter die te overweldigen ende fpil-
lieren , foo ordonneren wy dat een Schip t'zeyle
ghegaen zynde, en fal niemandts vreemts mogen
laten komen aen boort, onder war decxel dat net
zy, van Chartc-partye, Periboncn oft goederen re
befien.oft anderiints. Maer fal fulcks na fijne befte
macht mogen van hem kecren, endede felve ge-
vangen nemen, ende in brengen is 'tmoghelijck
ter gevocghlijckfter Plaetfen van onfen voorlchre-
venLande, om ter Juftitie te prefenteren , ende
den buyt te genieten gelijck hier na breeder gefeyt
fal worden.
XXIII.
Dat voortaen niemandt van onlên Onderfaten,
in Zee zynde, ende eenige andere Schepen aldaer
gemoetende.ofte oock in eenige Havenen komen-
de, oft voor by Kalteelen, Bollewercken, ofte vafte
Plaetfen varende, onfe Vrienden ende Geallieerde
toe behoorende,en fal mogen 't principale Vacnt-
gen van onfe Wapenen op 't Schip wefende , uy t
zynder plaetfe weeren, ofte afnemen, maer fal wel
mogen doen teeckenen van lalutatie ende vrient-
fchappe, met den Wapenen vanden quartiere oft
Stede van daer 't Schip toe behoort, oft metten
Top-feyle, Fock, t'lamen oft belbnder,alfoo 't hen-
lieden beft duncken lal: Ende foo verre eenige
Dienaren ofc Onderfaten van onfen voorfchreven
Vrienden ende Geallieerde,onfen Onderlaten an-
ders te doenc fouden willen bedwingen, foo fullen
onfe Onderlaten van henluyden vriendelijck be-
geeren , henluyden daer van te willen verdragen,
ende in gevalle van fwaricheden ende weygeringe,
fullen oniè voorfchreve Onderfaten hen-luyden
daer tegens mogen wachten ende ter weere (tel-
4
*
-ocr page 449-
Zee - R^chteiu
807
8o6
"J
buyten's Landts te laden, endé dat fulck Schip
komende aldaer, gearreilcert oft verboden wort by
der hooger hant eenich goet inne te nemen, of la-
den , (welverftaende dat fuicks ghefchiede fonder
des Coopmans toe doen,) | foó fal de Schipper in
dien gevalle maer hebben fyn halve vracht, niet te-
genftaende of hy 't goet op fijnen; Bodem ghehadt
heeft ofte niet. . yl,r, >-i]i,.rta.u»;jO -j-'m! ; alm
'UIL ίίπϋ,πϋι jitittu
Ende of eenich Schip binnen defen Landen we-
iènde aenghenomen ware,om eenige goeden uyt
den felven Landen te voeren, ende dat al eek de
Schipper fijn reyfe begofte,hy ende 't Schip by.déf
hooger hant alhier aert ghenomen wort, om te die-
nen by iöldye, oft anderfints, of oock dat de voorfe
Schipper ende Schip.door Oorloge of andere merc-
kelijcke oorfaecke, die aen gheriornenteyfe foude
moeten oft mogen ftaecken, foo fullen als dan de"
Coopman ende die Schipper van malkanderen
ontflagenzijn. Behoudelijck datfy malkanderen
fullen helpen dragen de koften te dier contempla-
tie gedaen, willende dat 't felve oock onderhouden
fal worden in Schepen vvefende buyten 's Landts,
ende aldaer uyt gelijcke faecke belet zynde, heur-
lieder aengenomen reyfe te doen.
                I,n*
V.                                            ; 't 't ( ) /
In ghevalle dat de Koopman den Schipper met
den welcken hy ghecontraheert heeft, 't zy by
Charte-partye of anderfints, niet en lade op fijn be-
fproocken of behoorlijcken tijdt, foo fal den Schip-
per, indien 't den Coopman begeert, gehouden zijn
noch vijfthien dagen te wachten , midts by den
Coopman hem betalende fyn lech-dagen, na 't ieg*
gen ende arbitragie van lieden hun des verftaende,
maer indien 't de Coopman niet en begeert, of dat
hy binnen de voorfz vijfthien dagen by iijrider
fchult 't Schip niet en lade, fal de Schipper ontfla:-
gen zijn vanden felven Coopman, de welcke hem
fchuldich fal zijn op te leggen ende betalen fijn
befproken huyre, met den lech-dagen indien daer
eenige zijn,
                                               ·. j·.«/
VL
Sullen alle Schippers ghehouden zijn voor 't in
nemen vanden goeden, ende af varen vanden
Schepe, de felve te doen calfaten, dichte te maec-
ken , ende van alles wel te voorfien,foo wel de toe-
ruflinge aengaendc, als ftouwinge vanden goeden,
ende anderfints, fuicks dat daer geen fchadc, ver-
let , nóch perijckel door enkome', doende de felve
tot dien effeeïe vifiterenals vooren gcfeytis. Ende
of by ghebreecke van dien eenige fchade of verlies
ghebeurde, fullen die gehouden zijn op te rechten
ende te beteren: Behoudelijck dat of'tgeviele, dat
niet tegenftaende 't Schip wel ende behoorlijcken
voorfienwas, ende die goeden wel gèftout, door
tempeefte of onverfienelijcke fortuyne, de voorfz
goeden oft eenige van dien geraeckten nat, of an-
derfints befchadicht te zijn, die Schipper daer inne
niet ghehouden en fal zijn,foo verre ny met twee
oft drie van fyne Schip-licden die de Coopman
daer toe kiefen fal, 't felve fulle,n affirmeren by
heuren Eedt, ende fal dies niet min fchuldich zijn
goede toeficht totten voorfeyden goeden te ne-
men.dat die wederomme bekomen is !t moeélick,
oft immers niet voorders en bederven , Ende dat
ten koftc vanden felven goeden, indien daer om
Ece %                 eenich
ycmant foude mogen hebben, ende beftellinge
tot dien eynde henluyden gegeven oft anderfints,
niet uytghefondert, op peyne van lijf ende goct
als vooren.
              > ;:>               ·>^";/. ·
XXVIII.
Ende indien ycmant ter contrarie dede, lbo wil-
len ende beveelcn Wy allen onfcn Onderfaten die
fuicks vvaer geworden fullen zijn.dat fy 'tfelve van
Honden aen te kennen geven fullen onfen Admi-
rael, Vice-Admirael, fijnen Gecommitteerde,oft
den Officier vandcr Plactfen. Ende dit doende,
fullen by confentc van dien, ofte eenige Van hen-
lieden , henlieden mogen fterek maecken , ende
verficn van Volck, Schepen ende Wapenen, naer
hcurlieder goct duncken, ende de voorfz contrave-
nicrende Perfoonen ende Schepen, met fortfe ofte
anderfints vervolgen ende in halen , ende den
voorfz Admirael, Vice-Admirael, fynen Gecom-
mitteerden ofte Officier vander Plaetfen overleve-
ren, om geftraft te worden als vooren. Ende fullen
voor haerliedcr pyne, perijckel ende arbeythébben
'c Schip endegoet, by henlieden als vooren gheno-
men ende in ghebracht zynde, by den voorfz Ad-
mirael, Vice-Admirael, ofte fynen Gecommitteer-
den , daer eerft af ghetrocken fyn recht, ende die
Rechten van Juftitie.
Vanden Schippers ende Koopluyden.
I.
ILle Schippers ende Ceopluyden fullen
j met malkanderen mogen accorderen en-
' de over komen vanden Vracht-loon ofte
' Schip-loon, foo fy beft fullen konnen, en-
de daer af maecken fulcke Charte-partye, oft an-
dere Inftrumenten , als henlieden goet duncken
fal: Ende indien iy onderlinge niet en konnen ver-
lijcken, fal den Cöopman den Schipper mogen
ontbieden voor den Officiers ende Wethouders
vander Plaetièn,dic gehouden fullen wefen party-
en te veraccorderen (indien 't mogelick is) indien
niet, daer op fulcke 'verklaringe ende uy tfpraecke
te doen, als iy na reden bevinden fullen te behoo-
ren, nemende mede aenfehou ende confideratie
op de onkoften die de voorfchreve Schippers, nae
volgende defe Ordonnantie ende toerultinge van
haerliedcr Schepen , ghehouden zijn te doen, die
welcke Schippers aldus aengenomen endeghela-
den zynde, fullen gehouden wefen haerlieder reyfe
te vorderen, fonder eenige goede wint ofte ghefel-
fchap, om eeniger oorfaecken wille te verleggen.
II.
Ende of't gebeurde dat eenich Schip aen geno-
men worde binnen den Lande van herwaerts-
overe, om buyten 's Landts te varen, ende aldaer
ghcladen te worden voor feeckeren befproocken
loon, ende daer nae den Schipper door arreft van-
dcr hooger handt aldaer fonder eenige foldye niet
gevaren en konde, oft oock dat de Coopman uyt
eenige confideratie fijn goet niet avonturen, noch
't Schip laden en wilde, de felve Coopman fal ghe-
houden worden den Schipper den gheheelen be-
fproocken loon te betalen.
ΙΠ.
Maer indien 't ghebeurde dat een Schip buyten
defen Lande zyndefgehuyrt worde om elders oock
-ocr page 450-
Placatetu. 2.Boeck. f.Tit. i.DeeL
8o8
cenich fonderlingh extraordinaris arbeyt oftekofte
gedaen worde.
VII.
Suilen mede de voorfz Schippers ghehouden
Zijn te hebben goede Touwen ende Koorden, om
daer mede de Schepen te laden ende ontladen,
die welcke fy ladende of ontladende, den Coop-
man ofte fijne Gecommitteerde fullen fchuldich
zijn te toonen,om te fien ofdaereenich ghebreck
aen is, 't welck de Schipper gehouden fal wefen te
beteren, ende of hy al 't geene des voorfz is, niet
en dede, ende dat by faulte vanden voorfchreven
Touwen ende Koorden, dan eenige fchade ghe-
fchiede in 't laden oft ontladen, fal die felve moe-
ten beteren.
.:"■ o         VIII.
: Endeof't geviele dat eenige goeden binnen den
Schepe worden befchadicht ofte vermindert by
den Schipper ofte Schip-lieden, fal de felve Schip-
per gehouden zijn den Coopman de felve fchade
teivergelden, tot fulcken prijfe als die ghegolden
fouden hebben, ter plaetlen daer de felve op be-
vracht ende gedeftineert waren.
IX.
indien eenige goeden by uytloopen, fmelten,
verftroyen, verargeren, oft anderilnts iönder fchult
vanden Schipper ofte Schiplieden vermindert oft
bedorven worden, lal 't felve ftaen alleenlijck ten
lafte vanden Koopman, de welcke Koopman, ter
plaetfen ende tijde vander ontladinge, fal op de
Tonnen oft Vaten driemael kloppen, ende daer na
de felve doen uythijfen, ende de volle vracht daer
afbetalen, ofte de felve den Schipper γοοτ de
vracht laten.
Dat alle Schippers ghehouden ende verbonden
fullen zijn, tot allen tijden dies by den Reeders ver-
löcht zijnde, goede reeckeninge, bewijs ende reli-
qua te doen, van alle de handelinge, adminiftratie,
ende bewint, die iy ghehadt fullen hebben, fonder
yet te refervcren, of achter te houden, ende dat op
de verbeurte van twee hondert Carolus guldenen,
ten profijte vande voorfz Reeders, lbo dick ende
menichmael als iy dies in gebreecke bevonden ful-
len worden, boven alle fchaden ende interelten die
de ièlve Reeders daer by fouden mogen lijden, ofte
geleden hebben.
XI.
Ende of't ghebeurdc dat een Schip geladen met
Coopmanfchap ofte andere goeden, komende inde
Landen van herwaerts-overe, foó groot ofte diepe
gaende ware, dat den Schipper van dien iöude ghe-
dwongen wefen eenige goeden van fijnen laile te
loiTen, eer hy ter plaetfe van fijnder ontladinge ko-
men mochte, ende 't gebeurde dat fulcke ontladen
goeden verdroncken ,ofte te Water bleven, fonder
ter plaetfe vander ontladinge te mogen arriveren,
foo lal de Schipper ongehouden zijn die te betalen,
ofte goet te doen, ten ware dat 't voorfz verlies by
fijner ofte der Schiplieden fchult ofte negligentie
geichiede, ofte oock dathy de vooriz goeden ontla-
den hadde, fonder behoorlijcke oorfake te hebben.
XII.
Indien een S chipper, Meeiler wefende van ce-
nen Schepe,toe behoorende diverfche Reeders buy-
ten 's Landts zijnde, ware in noode van gelde, en
lal daer ommc fonder 'tconfent vanden (elven Re-
ders 't vooriz Schip niet mogen verkoopen, maer
fal daer op bomerye mogen nemen, ofte vanden
goeden daer inne gheladen, verkoopen: achtervol-
gende deler Ordonnantie. Ende oft hy geen bo-
merye en konde gevinden, oft oock geene goeden
geladen en hadde, ofte de felve niet en konde ver-
koopen, lal in dien gevalle die touwen mogen ver-
letten ofte verkoopen, met rade van iynen Schip-
lieden.
XIII.
't Schip gekomen zijnde ter plaetfen van fijnder
ontladinge, ial men 't felve lollen binnen vijfthien
dagen daer naer, ten ware doornotable inconve-
nienr ofteopilacle, des fal de Schipper hebbende
't goet uy t den Schepe ghefet, 't felve goet aldaer
mogen houden liggen, ter tijdt toe dat die Koop-
man hem die vracht ende ander ongelt betaclt, oft
daer vooren vernoecht fal hebben.
Van den Schiplieden,ende beure Officten,
I.
Lle Schiplieden hoedanich die zijn, aen-
ghenomen wefende by eenich Schipper,
en fullen 't Schip niet mogen verlaten,
fonder confent vanden lêlven Schipper,
't zy die reyfe begoft is of nier, maer fullen gehou-
den wefen 't geene daer op iy aen ghenomen zijn,
te volbrengen: Ende indien fy aen ghenomen zijn
uyt ende inne, fullen moeten 't felve Schip weder-
omme brengen ter gerechter Haven, daer ly 't kl~
ve hebben helpen uytvoeren, oft andere daer on-
trent , naer geliefte vanden Schipper, fonder dat te
verlaten, voor al eer 't felve volkomelick ontladen
zy ende geloil,ende wederom behoorlijckengebal-
lail, ende de Zeylen vande rayen gedaen.
Ende of yemandt ter contrarien dede, lal lijn
huyre verbeuren ten profijte vanden Schipper, de
welcke oock eenen anderen in fijn plaetfe tot fij-
nen koite fal mogen huyren, ende daer-en-boven
voor de eerite reyfe gepunieert werden met geefle-
linge, ende de tweede reyfe gehangen : Ende oft
daer door eenige merckelijcke fchade oft perijckel
ware gebeurt in lijf, Schip ofte goet, al waer 't oock
d'eerlte reyfe, lal 't felve Schip gehouden wefen
dobbel te beteren, ende daer-en-boven gehangen,
ofte anderfints criminelijck ghecorrigeert worden
naer gelegentheyt vander faecke, ende arbitragic
vanden Rechter.
III.
■ Endeof yemantvande vooriz Schiplieden hem
aen twee Meellers quame te verhuyren,falden eer-
ilen moeten volgen, op pene als vooren, ende voor
fijne mifdact dat hy hem aen twee Meellers ver-
huyrt heeft, fal ftaen ter difcretie vanden fel ven eer-
ften Meeiler, of hy hem yet geven wilt of niet van
fijnen Joon. Ende die Schipper die willens ende
wetens hem vervordert eenen verhuerden Schip-
man te huyren, fal verbeuren dobbel huyre.bJy ven-
de nochtans d'eerile huyre van weerden, indien 't
den ecrilen Meeiler belieft, ende hebben fijn recht
als vooren gefeyt is.
IIII.
Die voorfeyde Schiplieden en fullen uytten
Schepe
-ocr page 451-
chterw.                             811
voorfz uytweechfehe plaetfen 't geheele Schip van
fynder Koopmanfchap ontlade, fonder de felve
Koopmanfchap wederomme te laden, fulcks dat:
het verballaft ibude moeten worden, lbo fal die
huyre vanden Schiplieden verfchenen zijn, al of
die loiïinge gebeurt ware ter plaetfen vander ghe-
reehtcr ende gedeftineerder ontladinge, ende die
Schipper ghehouden die felve te betalen. Welver-
ftaende nochtans dat weder der voorfz ontladinge
gefchiet is ter uytweechfehe plaetfen voorfz, ofte
ter plaetfen vander gedeftineerder ontladinge, die
voorfz Schiplieden den Schipper (indien 't hem
belieft) gehouden fullen zijn te volgen,endc 't fchip
tot fynder ghedeftineerder ofc eygender plaetfen,
daer fy 't felve hebben helpen uyt voeren, te brenr
gen, ende dat fonder anderen ofte nieuwen loon»
indien 't voorfz Schip ontladen is, ter voorfz gede-
ftineerder plaetfen van ontladinge, ofte oock ter
voorfz uytweechfehe plaetfen, foo verre 't voorfz
Schip door benaeuwtheyt van fortuyne, aldaer aen
ghekomen is: maer foo verre den Schipper uyt fy-
nen eygenvryen wille daer is ghearriveert, foo ful-
len de voorfz Schiplieden hebben halve huyre, van
't geene dat men gemeenlick geeft vanden voorfz
uytweeghfehen plaetfen van ontladinge, totter
voorfz eerfter gedeftineerder oft eygender plaetfe,
ende zijnde die huyre vanden Schiplieden verfche-
nen uyt faecken voorfz, indien yemandt is onder
henlieden die geene Kifte noch Matte in't Schip
en heeft, fal die Schipper die huyre foo lange mo-
gen in houden, tot dat hy 't Schip fal geholpen heb-
ben brengen tot fijnder gedeftineerder ende eygen-
der plaetfe, ofte dat hy veriêeckeringe gegeven fal
hebben,fy ne reyfe te volbrengen.
IX.
Waer't faeckc dat een Schipper aen ghenomen
hebbende eenige Schiplieden om feecker reyfe te
doen, door vreeie van Oorloge, Zee-Roovers ,arre-
fte van fynen Schepe, ofte Perfoone, ofte eenige an-
dere onverfieninge inconvenienten, de felve reyfe
nieten wilde beginnen, oft die begoft zijnde vol-
brengen, fal in dien gevalle hem toe ghelaten wor-
den die voorfz Schiplieden af te dancken, mits elc-
ken van dien gevende 'tvierendcel van heuren be-
fproocken loon, ende voorts alfulcke rate als fy van
den voorfz befproken loone meer mogen verdient
hebben. Behoudelick dattet de geheele huyre t'fa-
men niet en excedeert, ende indien fy meer had-
den ontfangen dan hun competeert, fullen den
Schipper dat weder keeren.
Sal oock de Schipper gehouden zijn den voorfz
Schiplieden 's dacghs driemael te eten te geven, te
weten des morgens,des middaeghs ende 's avonts,
ende fullen ten felven malen drincken al fulcken
drinckelijcken dranck als de Schipper ten dien eyn-
de in geleyt fal hebben, in rcdelicker ende tame-
licker wijfe, ter difcretic vanden felven Schipper,
fonder meer,ende indien yemantbuyten de voor-
fchreve driemalen foude willen eten ofte drincken,
fal hem lijden metten broode, 'twelck hy inden
Korf vinden fal, ende fal aenden Kraen eens al
ftaende voor den dorft mogen drincken.ende voorts
gaen zijnder vaerden , waer mede fy henlieden te
vreden fullen houden, fonder daer tegens te fegeen
ofte murmureren, ten ware dat de voorfz Schip-
Eee 3                  Juyden
gl0                            Zee-Re
Schepe niet mogen gaen fonder expres confent 1
vanden Meefter ofte Schipper; Ende al hadde
hem den Meefter confent gegeven aen 't Landt te
gaen, ende feeckeren tijde aldaer te blijven, fullen
nochtans altijdt ten ontbieden des felfs Meefters,
ghehouden zijn van {tonden aen ende fonder ver-
treek t'Schepc te keeren: Ende indien daer ye-
mandt achter bleve, 't zy met opfetten wille, door
negligentie, dronckenfehap of anderfmts, fal daer
door verbeuren voor d'eerfte reyfe de helft van fijn-
der huyre, ende voor de tweede reyfe fijne geheele
huyre, ende voor de derde reyfe 't dobbel van dien,
met correftie arbitrale, Ende of daer dooreenige
fchadc gebeurde, fal de felve gehouden zijn dobbel
op te rechten, te wat reyfe dat hetzy.
r
                               V.
Indien den Schipper of Meefter, die een feecker
reyfe aengenomen heeft,onderwegen zijnde, goct
dachte voor fijns Schips oft Reeders profijt, of om
vracht te vinden, een ofte meer andere, oft vorder
reyfe aen te nemen voor fijner wederkomfte, de
felve Schipper fal fijne Schiplieden mogen in fij-
nen dienft blyvén houden, midts hunlieden verbe-
terende haren befproocken gelt-loon ende huyre,
na rate vanden mijlen die fy vorder reyfen fullen :
Behoudelick de geene die voor eenen feeckeren
fayfoen oft tijdt noch geduyrende, aen ghenomen
zijn, ende oock den geenen die om vracht mede
varen, de welckein ghevalle van vorder reyfe om
vracht te foecken, 't Schip fullen moeten volgen.
VI.
Welverftaende nochtans, indien de Stierman
niet bedreven en is ter plaetfen daer de Schipper
oft Meefter vorder oft anderfmts fal willen varen,
(waer af hy gehouden wort de waerheyt te verkla-
ren, op de pene van geeifelinge,in gevalle men na-
maels bevonde de contrarie)dat de felve Stierman
t'Schepe ten verfoecke vanden Schipper fal moe^
ten blyven , midts houdende fyn oude Stiermans
loon, ende 't felve ghemeerdert zynde nae rate als
vooren: Ende indien de Schipper hem wil oorlof
geven, ende hy daer mede tevreden is, foo fal die
Schipper hem ghehouden zijn te laten volgen de
helft van fynder huyre, foo verre de nieuwe reyfe
aengevaert wort in't gunfwaerts varen. Ende foo
verre 't felfdc ghebeurde in 't keeren , fal hem fyn
volle huyre verfchenen zijn: maer indien hy daer
niet mede te vreden en is, ende begeert te Schepe
te bly ven, fal hebben Hoogh-bootfmans loon, nac
rate als vooren.
VII. "
Ende of 't ghebeurde dat eenich Schipper voor
oft al eer hy t'fijnder gerechter ontladinge gheko-
men ware, quame tot eenige andere uytweegh-
fchc plaetfen, aen te leggen, ende aldaer totfynen,
fynder Reeders, oft Schips gerieve, oft anderfmts
eenigc goeden wilde oft moeite ontladen, oft oock
wederomme herladen, 't zy gheheel oft in deel, de
voorfz Schiplieden fullen hem daer toe gehouden
zijn te aiTiftcrcn, ende gehoorfaem te wefen, op de
pcync hier boven vïrhaelt, dies fullen fy daer af bo-
ven haren befproken loon extraordinaerlick betaelt
worden, naer gelegenthey t vander fake, ende arbi-
tragie van Lieden van eeren hen dies verftaende,
VIII.
Ende oft gheviele dat de voorfz Schipper ten
-ocr page 452-
8i2             Placaten-*. a.Boeck. 7-Tk. ï.Deel.             813
luyden by tempeefte, leek van Schepen, Ioflen oft
laden vandien,ofanderfinrs exrraordinaerlickden
Schipper affiftèerden by dage oft by nachte, in
welcken gevalle hy henlieden fal geven kolt ende
dranck als dat behoort, na ghelegentheyt vander
faecke ende wereke. Ende en lullen de voorfz
Schiplieden geen vyer nochte licht mogen ghe-
bruyeken, iönder confent vanden Schipper, ende
dit al op peyne vande verbeurte van 't vierendeel
vande huyre voor d'eerfte reyfe, ende vande helft
vande voorfz huyre, ende arbitrale correctie voor
de tweede reyfe.
Öf't gebeurde dat de Schipper by fijn Reeders
af ghefteit oft verlaten, oft anderfints door eenige
oorlake oft onverfienelicke fortuyne belet worde,
lijn begonile oft aen ghenomen reyiè te volbren-
gen , ende een ander in fijn plaetfe worde ghefteit,
lullen de voorfz Schiplieden den felven gehouden
zijn te dienen, ende te volgen, alfoo iy den cerften
gedaen iöuden hebben.
X 11.
Maer indien de voorfz Schipper fijn Schip ee-
nen anderen verkochte, tranfporteerde oft over-
liete, iöo en fullen de nieuwe Schippers, ende die
voorièydc Schiplieden, in malkandeten niet ghe-
houden zijn. Ende ofyemandt van henluyden
daer door eenich intercil wilden pretenderen , fal
'tfclve mogen vervolgen tcgens aen ouden Schip-
per, metten welcken hy geconvenieert heeft.
XIII.
In ghevalle den Schipper yemandt van fijnen
Schipluyden wilt oorlof gheven., fonder openbare
fchult oft quade daden, voorleden oft tegenwoor-
dich, hem weten op re iêggen ende overtuygen, oft
oock yemandt vanden Schiplieden fonder open-
bare ooriaecke wilt oorlof nemen, indien het iel-
ve aen 't Landt ghebeurde voor het uyt varen, fal
de Schipper quijt zijn, mits gevende de halve huy-
re, ende die Schipman mits gevende den Schipper
iöo vele als die halve huyre bedraecht, boven
't geene dat hy ontfangen mach hebben: Ende in-
dien't gebeurde in Zee, ofte elders onderwegen,
fullen refpc&ivelicken die gheheelc huyre moeten
furneren.
XIIII.
Ofyemandt vanden Schiplieden befteet zijnde
met eenen Schipper, een Scnip krege,dathy felve
voeren woude, ofecne echte Huyfvrouwe trouw-
de, ende aen Lant begeerde te blyven, lbo fal hy
quyt wcfen vanden Schipper, ende heeft hy loon
op gebeurt, dat fal hy den Schipper weder geven.
Λ V.
Een Schip gekomen zijnde ter plaetfen vander
ladinge, fullen de voorfz Schiplieden gehouden
zijn te verklaren ter maninge vanden Schipper, of
iy haer voeringe willen laten gaen over de vracht
vanden Schepc, of dat ly 't felfs willen bevrachten
ofte laden.in welcken gevalle van'tfelfs te bevrach-
ten ofte laden, de Schipper gehouden fal zijn hen-
lieden te wijfen heurlieder ruym ende plaetfe, daer
een yqgelick inne leggen fal die wichte van fijnder
voeringe, mitfgaders een Tonne Waters, indien 't
hem goet dunckt, ende fullen gehouden zijn haer
bevrachtingc te doen infulcker wijfen,dattet Schip
niet naer hem en toeve, ende is 't dat fy op 't lefte
geen vracht en krijgen , die Schipper en fal gheen
fchade daer van hebben.
XVI.
Öf't geviele dat eenich vanden Schipluyden,
duyrende haer reyfe, met eenige fieckten ofte
kranckheyt buyten 's Landts worde bevangen,
ende daer door enbequaem worde totten dicnitc
vanden Schepe, indien de felve fieckte ofte kranck-
heyt toe gekomen is in des Schipsdienfte, arbeyt
ofte: defenfic, fal daer van genefen worden op 't
Schips koften, ende fal hebben fijn volle huyre en-
de voeringe, ende indien iy natuerlijck ende van 't
felfs aengekomen is, fal oock hebben fijn volie
vracht, ende voeringe, ende dacr-en-boven nae lijn
qualitey t onderhouden worden, 't zy te Schepe oft
te Lande, nae gelegentheyt vander iaecke, fonder
nochtans dat 't Schip fchuldich zijn fal daer nae te
beyden: maer foo verre die fieckte oft kranckheyt
toe gekomen is by droncken drincken, kijven,
vechten, oft andere fijne fchult, en fal de Schipper
niet fchuldich zijn hem te houden oft genelen,
maer mach hem uyt den Schepe doen gaen, ende
eenen anderen huyren op fijnen kofte, ende fa!
daer-en-boven den Schipper wederom geven dat
hy van hem ontfangen heeft.
XVII.
In gevalle yemant duyrende de reyfe vanden
Schepe, ftorve, te Water ofte te Lande, fijn natucr-
ücke doot, ofte in dienfte ende defenfic vanden
Schepe, foo fal fijnen Erfgenamen gegeven ende
betaelt worden, d'een helft vander huyre ende voe-
ringe, foo verre 't felve gevalt in 't uyt reyfen: maer
indien 't gebeurt in 'tkeeren, fal men den Erfgena-
men betalen die geheele huyre ende voeringe,ende
fullen de lèlve Erfgenamen,in allen gevalle moeten
gedragen die redelijcke kollen vander begravinge,
ende korten ofte goet doen 't geene des de afly vi-
ge fal ontfangen hebben.
XVIII.
Indien men denaf-lyvigen aen 't Landt kan be-
graven, foo lal men den felven eerlijck ter Aerden
doen, als nae fijn qualiteyt behoort, ende indien hy
aen 't Landt nieten kan gebracht worden, foo fal
den Schipper over hem doen eenen Kerckelijcken
dienft, ter plaetfen daer hy Schipper woonachtich
is.foöhaelt hy weder gekeert lal zijn, ten kofte van
den overledenen.
XIX.
Alle Schiplieden fullen fchuldich zijn des Koop-
mans goet te bewaren ende gade te llacn,iöo hen-
lieden by den Schipper, Stierman ende Vracht-
man bevolen lal worden, waer af fy extraordinacr-
lijcken geloont fullen zijn nae ouder gewoonten,
ende 't fcggen vanden voorfz Schipper, Stierman
ende Hoochboots-man , dewelcke Schipper daer
af goet bewijs ende reeckeninge fal houden, ende
den Koopman of Vrachtman overleveren, ende
fullen 't felve goet aen 't Boort mogen houden, ter
tijdt toe dat die Coopman henlieden voldaen ofte
vernoecht fal hebben.
XX. .
Sal oock niemant eenigen Schipman, wanneer
't Schip reet is om t'feyl te gaen, mogen arrefteren
ende uyt den Schepe doen gaen, om eenige perfo-
nele fchult, maer indien liy eenich goet inden
Schepe heeft, fal 't felve met recht mogen uyt ha-
-ocr page 453-
Zee-Rec
15
Koopman of fijnen Commis niet goet en dunckt,
lal des niet te min de Schipper dat mogen doen
by advijiè vanden meeftendeel vanden Schiplie-
den, de welcke te Lande komende, fullen ten vcr-
foecke vanden Coopman by eede mogen affirme-
ren, dattet nootfaeckelick was, ende na refuys van-
den Coopman, by hun advijs gefchiet is: Ende foo
verre die voorfz Koopman of fijnen Commis in 'c
Schip niet en is, fal die voorfz Schipper 't geene
des voorfeyt is, niet mogen doen, danbyadvijfe
vanden meerderen deele vanden Schiplieden als
vooren.
V.
Als men eenich goet moet werpen, lal de vooriz
Schipper gehouden zijn goede toeficht te nemen
foo verre mogelick is, dat men die goeden werpe,
die fwaerft zijn van gewichte, ende minft van prij-
fe. Ende indien daer yemant is inden Schepe, die
in fijn Kiften ofte Packen heeft, geit, gout, filver,
koftelicke gefteenten, oft andere goeden van groo-
ten prijfe, fal gehouden zijn 't felve aenden Schip-
per te verklaren, goets tijts eer men werpt ofte pê-
ricliteert, anderfints en fal in 't maecken van ava-
ryen , ofte inde afleurantie te lafte vanden Afieu-
reerders, daer geen reguard op genomen worden,
anders dan voor fulcke Kiften oft Packen, alsfy
van buyten fchijnen te weien.
VI.
Endeomme te verlijcken de fchade die by het
werpen, ftrangen, ofte kerven, ende ter oorfaceke
ofte confequentae van die gebeurt fal welen, tot
effe&uele behoudinge van lijf, Schip ende goet,
fal men alle die verlooren ende behouden goeden
t'famen eftimeren, na de Mard daer die behouden
goeden verkocht fullen worden, penninck, pen-
nincks gelijcke, (zijnde daer eerft af getrocken de
vracht ende andere on geit) ende daer by voegen
de rechte weerde vanden Schepe, ofte de geheelc
befproocken vracht vanden Schipper,tcn keure en-
de optie vanden Coopman. 't Welck al t'famen in
eengebrocht zijnde, fal een yegclijckdaer af uyt
die geheele maffe verlijckt worden na rate van fijne
verlooren ende behouden goeden: Ende fal die
eftimatie ende calculatie vander felver Avaryen
gemaeckt worden by Schippers ende Koopluyden
hen dies verftaende,endc neutrael wefende.
VII.
Ende indien onder de voorfz goeden eenich ge-
munt geit is, fal geeftimeert worden na fijn inwen-
dige ofte intrinficque weerde ende valeur, weiver-
ftaendedatal 't geene datyemantaen fijn lijfhecfr,
ende men ordinaerlick is dragende (uy tgefondert
Baggen, Juweelen, Gefteenten, Gout endcSifver)
in geen avarye noch contributie en fal komen.
VIII.
Ende of't gebeurde dat die Schipper fijn Schip
hadde overladen, of onbehoorlncken geladen , als
opten Overloop, inden Boot, of anderfins,endedat
men daer omme mofte werpen, ftranden, ofte ker-
ven, oft dat die goeden daer door ecnige fchade le-
den, fal die fchade alleenlijck komen ten lafte van-
den Schipper, Recders, ende Schepe, ende niet
gebrocht worden in eenigc avarye: Gclijckoock in
geen avarye gerekent fal zijn 't geene dat by Tem-
peefte ofte ongelueke, gebroocken, geftrandt, ver-
dorven, ofte verloren fal worden.
Om
814
len, of fijn huyre doen arrefteren in handen vanden
Schipper: Ende indien de voorfz goeden ende
huyre nietfuffifant en zijn voor die gepretendeerde
fchult,fal den voorfz Schipmanuytten voorfchre-
ven Schepe mogen trecken,mirs (tellende promp-
telick eenen anderen in fijn plaetfe, foo goet als hy
is, ten feggen vanden meeftendeel vanden Schip-
lieden binnen den Schepe, ende niet anders.
ende
Vm Scbij> breeckjnge, Zee-werffage,
Avaryen.
I.
,Lle Schippers ende Schiplieden fullen
; gehouden zijn goede toeficht re nemen,
■—.tsï^J ende forge te dragen voor 't Schip ende
goet, ende of 't fel ve by haerlieder fchult, negligen-
tie, onwetentheyt, faulte ofte toe doen, eenich pe-
rijckel oft fchade lede, fullen dat gehouden weien
op te rechten.
II.
Indiende Schipper oft Schiplieden,oftyemandt
anders, in 't wederftaen ende gevecht tegens Vyan-
den ofte Zee-Roovers, ofte anderen dienil vanden
Schepe, befchadieht, gequetft, verminckt oft ghe-
doot worde, foo fal d'intereft ende fchade vanden
befchadichden, gequetften ofte verminckten, ende
voorts de volle huyre, voeringe ende begravinge
vanden dooden betaelt worden, als groote avarye
vanden Schepe ende goede, tot defenfie vanden
wekken't ongeval toe gekomen ware, alles ten
feggen van goede Mannen hun dies verftaendc.
III.
Waer 't dat een Schip onderwegen geraeckte te
breecken oft verderven, fal den Schipper gehouden
zijn de goeden te bergen foo hy meeft ende beft
kan, endeoock fijn Schip met aller diligentie doen
hermaecken , indien 't by advijfe vanden meeften-
deel vanden Schiplieden bevonden wordt binnen
korten tijdt hermaeckelick te zijn, ende 't felve her-
maeckt wefende, de geberchde goeden te brengen
ter befproocken plaetfen , waer nac die Koopman
fchuldich fal wefen te beyden, ten ware dat hy die
voorfz geberchde goeden tot hemwaert wilde ne-
men , 't wclck hy lal mogen doen, midts metten
Schipper over komende van fijn vracht-loon. Endc
indien 't voorfz Schip binnen korten tijdt niet her-
maeckelick en is, ende de Coopman ende Schip-
per niet en accorderen , fal als dan de voorfchreve
Schipper mogen ende gehouden zijn, lbo geringe
als 't mogelijck is, een ander Schip oft Schepen te
huyren , ende de voorfz geberchde goeden ter be-
fproocken plaetfe te brengen, 't welck gedaen zijn-
de, t zy metten voorfz hermaeckten ofgehuyr-
den Schepen , fal die voorfz Schipper hebben fijn
volle vracht vanden voorfz geberchde endc aenge-
brachtc goeden.
IIIÏ.
Waer'tbyalfoodateen Schip in nootquame,
ende den Schipper dochte dat men tot confervatie
van lijf, Schip ende goet,foude moeten eenich goet
werpcn,of't Schip ftran gen, of den Maft, Kabel oft
yet anders af houwen of kerven, en fal 't felve niet
mogen doen, fondereerft den Koopman oft fijne
Gecommitteerde in 't Schip zijnde daer af te fpre-
ken wat hem goet dunckt: Ende indien 't felve den
-ocr page 454-
Placatcn. 2.Boeck. 7.Tk. ï.DceL
817
%\6
Van Scheden dk mdkanérm befchadigen»
I.
F 't gebeurde dat twee Schepen binnen oft
buyten 's Lants feylende, in t feylen mal-
kanderen aen boort quamen, niet mogen-
de ontieyleii noch ontwijeken , endefulckd'een
d'ander inde gront ftiete, oft ander fchade aen dede,
lbo fal die fchade zij η half en half, 't zy dat 't felve
gebeurde by dage of by nachte,in tempeeite,ichoon
Weder, of anderfints: maer ghefchiedet met wille,
of by fchulde vanden eenen,die fal de fchade aJleen
geiden.
II.
Ende of't gebeurde dat eenige vanden Schepen
binnen oft buyten 's Landts vaft liggende, dry ven-
de worden fonder ichult vanden Schipper , ende
't felve Schip een ander Schip vaft liggende, fchade
dede, foo fal de gene die den anderen fulex befcha-
dicht beeft, die helft vander fchade gehouden we-
fen te betalen, ende dat ter taxatie vanden geenen
hun dies verftaende,ende of't vooriz Schip 't welck
dryvende gevonden is, daer door eenige fchade le-
de, ial die fchade felver dragen.
III.
In gevalle dat een Schip van binnen ofte buy-
ten 's Landts komende, feylende ofte fockende,
een ander Schip vafte liggende, inne feylde, ende
fchade dede , foo fal de geene die alfoo is komen
feylende , den ghequetften ofte befchadighden
Schepe , de helft vande fchade betalen , ende
hem met fijnen Schiplieden purgeren by ecde,
dattet by fyne fchult niet ghefchiedt en is ,
ten zy dat die befchadighde contrarie weet te
toonen , ende dat hy felve oock buyten alle
fchult is, in welcken ghevalle fal 't voorfchreven
Schip van buyten komende, de ghehceJe fchade
betalen.
11II.
Sullen alle Schepen haren Ancker werpende,
een Boeye ofte Dobber daer op hebben, ende oft
by gebreecke van dien eenige fchade gefchiede,
fal de geene die in ghebreecke is, de felve fcha-
de gheheel moeten beteren : Maer waer 't faec-
ke dat die voorfchreven Boeye ofte Dobber naer
'tuytwerpen vanden Ancker, buyten fchult van-
den Schipper af gedreven ware , ende hy daer
inne nochtans niet en hadde konnen verfien, fal
in de helft vande voorfchreven fchade ghehou-
den zijn.
V.
Indien twee Schepen by malkandcren zijn leg-
gende, ende d'eene van dien aenden grontis, ofte
anderfints niet en kan ghewijeken, ende 't ander
hem foo nae gelegen is dattcr perijckel afkomen
mochte, ial de geene wiens Schip aenden gront is,
ende niet wijeken kan, aen den anderen die vliên
ende wijeken kan, mogen verfoecken fijn Ancker
te lichten, om de fchade te verhoeden, ende indien
hy fulcks niet doen en wilde, ial hy 'tfelve mo-
gen doen , 't welck doende , indien d'ander hem
dat verbiedt, ofte belet daer inne doet, ende daer
door eenige fchade gebeurde, fal de felve fchuldich
zijn te betalen.
Vanden
IX.
Om alle perijckel van lijf, Schip ende goet te
fchouwen, lal die Schipper gehouden zijn tot alle
Plaetfen daer 't van noode ,.oft gewoon lijck is een
Lootfman of Piloot te nemen, ende wefende in ge-
breecke 't feJve te doen, fal t'elcker reyfe verbeu-
ren vijftien gouden Realen, ende daer-en-boven de
Coopman te beteren alle koften, fchaden ende
intereften daer door gheJeden. Ende fal devoor-
fchreve Lootfman geloont wotden van des Koop-
mans goet, ende van den Schipper die koft heb-
ben , indien de felve loon niet en excedeert die
fomme van fes ponden grooten Vlacms: Ende
indien't excedeert,fal komen in groote Α varye over
Schip ende goet.
                                         #■
X.
Of 't geviel dat een Schip by fortuyne aende
grontqiiame, ende in perijckel ftont om te breken
of te vergaen , faJ die Schipper byadvyiè vanden
Koopluydcn oft Schipluyden 't felve affirmerende
als vooren, Licht-fchepen mogen huyren om het
Schip te loilen, 't welck komen fal in groote Ava-
rye over Schip ende goet, macr ofc een Schip ko-
mende ontrent de Gaten of Havenen vanden Lan-
de, foo diepe ginge,dattet nictopvloten enkonde,
ende dat daer door van noode ware Licht-fchepen
te huyren om 't Schip te JoiTen, fal de felve huyre
komen voor twee deelen ten lafte vanden Schip-
per, ende 't derde deel ten lafte vanden goede, ten
zy dattet Schip met 't voorfchreve JoiTen niet we-
der op en quame, in welcken ghevalle ial 't voorfz
loflen komen ten lafte vanden Schipper alleen,en-
de of die goeden overgefet inde vooriz Licht-fche-
pen, 't zy ter ooriaceke van perijckel, of van te diep
te gaen, quamen te verderven, verdrincken of bly-
ven, fullen de felve komen in groote Avarye over
Schip ende goet.
XL
Om alle perijckel ende verlies te fchouwen, fal
de Schipper ghehouden zijn al eer hy te ièyle gaet
't ad vijs te vragen vanden Schipluyden, ende daer
in volgen 't feggen vanden meeftendeel van dien,
op peynedat indien hy anders dede, ende daeree-
nige fchade af quame, aen Schip of goet, hy ghe-
houden fal zijn de fchade te beteren, indien hy de
macht heeft, indien niet, die Reeders voor hem.
XII.
Indien een Schip gheraeckt te bteecken in ee-
nige Landen, waer dattet zy,de Schiplieden fullen
fchuldich zijn den Schipper te helpen , ende dat
goet redden ende bergen, foo fy meeft ende beft
konnen, het welck doende , ende anderfins niet,
fal den Schipper ghehouden zijn hen-luyden al-
daer haer Vracht-Joon van fijnent wegen, ende re-
dclijcken bergh-Joon van des gheberchde goeden
te geven , foo verre hy geit heeft, indien niet,
den felven te Lande te brengen daer 't Schip heeft
toe behoort.
XIII.
,: Ende oft yemandt hem vervorderde ecnige
genaufrageerde goeden te nemen ende achterhou-
den , fal gepunieert worden indien 't een Schip-
per of Schipman is, metten vyere, indien 'teen
ander is, metter Galgen, ende des niet min gehou-
den zijn tot reftitutie vanden achter-ghehouden
goeden.
-ocr page 455-
Zee -Rechteii-i.
βιβ
Si?
Vanden Schips-kguren ende hrewd^n^ ende andere
faecken derjufihie aengaende,
I.
LleSchiplieden, als SHermans,Höoch-
i boots-mans, Schiemans, Timmermans,
Buflchieters, Koeken, Putgers, Jongen,
en alle ander Bootfgefellen.aen genomen
zijnde inden dienft van eenigen Schipper, fullen
fchuldich zijn ten befproken tijt den voorfz Schip-
per haren Meefter te volgen, helpen, ende byte
ftaen,inalle 'tgeene 'twelckhun laft ende Officie
aengaet, mitfgaders oock tegen de Vyanden, Zee-
Roovers, ende allen anderen, indien 't noot is, ende
in't felve hem onderdanich ende gehoorfaern te
zijn, te Water ende te Lande,Tonder wederfpan-
nicheyt te gebruyeken in eeniger manieren , 't zy
datfy gereden loon ontfangenoft nier. Ende fal
de voorfchreven Schipper tot dien e(Tede,den on-
gehoorfamen ende wederfpannigen mogen ka-
ftyen ende ilraffen met woorden ende met were-
ken.als eenen Meeiler over fijn Knechten vermach
te doen, fonder daerom begrepen te zijn,
II.
Ende de geene die eenige ongehoorfaemheyt,
wederfpannicheydt, weygeringe ende gebreke be-
vonden fal worden te doen, dat hem van fijnen
Schipper, oft ander laft hebbende, bevolen fal zijn,
daer inne voor d'eerfte reyfe verbeuren 'tfefte deel
van fijner huyre, tot profijte als na gefeyt fal wor-
den : voor de tweede reyfe het derdendeel: ende
voor de derde reyfe de refte, met arbitrale corredie,
indien hy noch vordere ongehoorfaemheyt ende
wederfpannicheydt toont. Ende indien daer door
't zy te wat reyfe, ende fo dickwils 't felfdc gebeurt
eenige fchade gefchiede, fal die gehouden zijn te
verbeteren tweevout: Ende of ter felver oorfaecke
eenich lijf, Schip ofte goet in perijckel quame, fal
geftraft worden vanden lyve. Ten welcken fine
hy terftont by den Schipper vaft geleyt ende be-
waert fal worden, in 't welcke te doene, alle de
Schiplieden hem fullen moeten onderdanich zijn,
ende doen dathy hem beveelt, opte pene van ver-
beurte van hun huyre, ende daer en boven crimi-
nelijck geftraft te worden na gelcgentheyt vander
faecke. Ordonnerende voorts allen Schipperen,dat
fy totbewaringc vanden Mifdadigen ende Dclin-
quanten, fullen moeten verfien zijn van Ketenen,
Boeyen ende andere Inftrumenten daer toe die-
nende, op't welcke de voorfz Vifitatcurs gehouden
fullen zijn toeficht te nemen.
III.
Indien daer tweedracht valt tuifchen den Schip-
per ende eenige vanden Schiplieden, fal die Schip-
per den Schipman oorlof mogen geven na dien hy
c j1 ^riemael daer af fal hebben gewaerfchouwt,
of doen waerfchouwcn,ende die Schipman midde-
lcrtijt niet geprefenteert fal hebben fijn mifdact te
beteren, ten feggen vanden Stierman ende Hóoch-
bootfman : Maer indien dat hy prefenteert, ende
nochtans die Schipper wilde hebben dat hy uytten
Schepe fal eaen, fal jn dien gevalle ter aenkomftc
vanden Schepe fyn volle vracht mogen cyffchen,
om partyen gehoort recht gedaen te worden, foo
behooren fal. Endedacr-enboven oft die voorfz
Schipper inde plaetfe Yanden voorfz Schipman
geen ander en name,oft niet ib goet als hy was, efi
in eenigerley wijs den Schepe of den goede fchade
aen quame, foo fal die Schipper gehouden zijn de
fchade op te rechten, heeft hy anders waer mede.
IIII.
De voorfz Schiplieden duyrende hunlicder rey-
fe , fullen payfclick ende vredelick met malkande-
ren handelen ende verkeeren, fonder twift ofte ge-
vecht te maecken , ende indien daer eenige twee-
dracht refe , foo fal de geenc die daer oorfaecke af
is, ter faecken van injuricn verbael, voof de eerftc
reyfe verbeuren 't feite deel van fynder huyre, voot
de tweede reyfe 't derde, ende voorde derde reyiè
de refte, met corredie arbitrale, indien hy defge-
lijcks wcderomme is plegende, uyt faecken van
hantdade fonder quetlen, voor d'eerfte reyfe 't vie-
rendeel van fynder huyre, voor de tweede reyfe de
helft, ende voor de derde reyfe 't geheel, met arbi-
trale corredie als vooren. Ende uyt fake van quet-
finge,datter 't bloet naer volgt,fonder mincke, voor
d'eerfte reyfe de helft vander huyre,voor de tweede
reyfe d'ander helft,cnde voor de derde gegeeiTelt te
zijn: ende iifer mincke , voor de eerfte reyfe de ge-
hcele huyre, met geeflclinge,endc voor de tweede
reyfe den hals. Ende dit al boven het intereft van
partyen , mitfgaders den fchaden die over 't Schip
of goet te dier oorfaecke foude mogen komen, het
welck hy fal moeten beteren twecvout,daer by ge-
voecht, dat indien daer door eenich Schip, lijfof
goeden in perijckel quamen, hy gheftraft fal wor-
den vanden lyve, te wat reyfe 't felve gebeurt.
V.
Ende foo verre binnen den Schepe yemant van
levende lijve ter doot gebracht worde, fullen de
Schipperende Schipluyden inder manieren als vo-
ren gefeyt is, gehouden zijn den Mifdadigen wel
vaft te houden ende te bewaren, ende te leveren
ter Juftitien, om geftraft te worden nae den eyfch
ende gelcgentheyt vander faecken.
VI.
Indien de iclve Schiplieden hun inder voorfchre-
ve aentaftinge, bcvvaerniiTen ende leveringen te
doen, ter oorfaecke voorfz, ende oock van allen an-
deren daer lijf-ftraf afvalt, hier vooren ende naer
gcroert, qualijck queten, foo fullen fy felve in haren
perfoon, als hantdadige ende fchuldige aen gefpro-
ken worden, ten ware datfy hun daer af fuyveren
konden, den Rechte genoegh zynde.
VII.
Of't gebeurde dat yemant hem voor Stierman,
Pilote,otte andere Schipman uyt gave, ende bevon-
den worde dies onbevaren te zijn, ende fijn Officie
niet te weten, fal voor de eerftc reyfe verbeuren
tweevout foo veel als fijn gcheele huyre bedraecht,
van welcker huyre hy oock niet en fal mogen heb-
ben oft eyiTchen: ende die tweede reyfe op gelijcke
peyne,cndedaer-en~boven gegeeiTelt te zijn: 'efi de
derde reyfe gecorrigeert aen lijf ende goet, ende oft
daer eenige fchade door gebeurde, te wat reyfe het
zy, fal die felve ghehouden zijn dobbel te beteren.
VIII.
Sullen die voorfz gelt-boeten, ende allen ande-
ren hier vooren ende nae geroert, gcapplicecrt wor-
den 't een derdendeel tot onfen profijte, ende d'an-
der twee derdendeelen ten profijte vanden Officier
ende Denunciateur refpcdivelijcken, fonder preju-
F f f                     ditie
mm
-ocr page 456-
Placatea-;. a.Boeck. ?.Tit. ï.Deel.
821
820
dat fy.die Mifdadige hen-lieden aen ghebrocht als
vooren, cerftont byden Officier vander plaetièn,
doen apprehenderen, ftraffen ende punieren, ten
exemple van anderen, lbo naer gelegentheyt van-
der iaecke, ende achtervolgende deler Ordonnan-
tie fal behooren, welcken Officiers ende oock den
Wethouders aldaer, Wy bevelen ende ordonneren
wel expreflèlick, goet, kort ende fommiere expedi-
tie van recht te doen, fonder dies in ghebreecke te
wefen,
Ordonnantie op de Verfeeckeringe oft Affewmtie,
I.
Nden eerilen, dat nicmandt fijn goeden
van pryiè ende importantie, en ial mogen
__ doen verieeckeren oft afleureren, wanneer
de ièlve niet en zijn toe gheruft ofte gheladen op
Schepen niet wefende gheëquipeert ende van der
grootten, ende gaende vergeielfchapt gelijck defe
tegenwoordige Ordonnantie vander Navigatien
uyt wij ft.
II.
Ende fullen voortaen alle AiTeurantien van goe-
den oft Koopmanfcbappen ghedaen werden naer
coftuymc vander Borfe van Antwerpen, endc te-
neur oft fubilantie vander Police van Ailèurantie
hier ηac'r volgende, ibnder eenige meerdere clau-
fulen daer aen te mogen voegen.
Teneur <vande Polleen.
"VTicolaes van Eemeren,woonende t'Antvverpen,
•^doet hem verfekeren naer de gewoonte ende
coftuymc vander Borfe van Antwerpen, ende Or-
donnantie vander Conincklijcke Majefteyt, op
Coopmanfchappen ende goederen by hem oft an-
dere voor hem ende in fijnen name geladen oft te
laden, in het Schip genaemt S. Jacob,daer Meefter
af is Pieter Heerinck van Amftelredam, oft andere,
vander Poort, Haven, oft Reedc van Seville, tot oft
na der voorièyder Stadt van Antwerpen.tegens alle
reficq, perijckel ende avonturen, die daeribuden
mogen ghebeuren, die welcke loopen fullen ten
lafte vande ondergeteeckende AiTeureurs, vander
uyre ende dage dat de voorfeyde goederen ende
Coopmanfchappen ghebracht fullen zijn ter voor-
feyder Poort, Haven oft Reede, om te laden in't
voorfeyde Schip, ofte die te doen in Booten,Schuy-
ten, oft Licht-Schepen, om gevoert ende geladen
te wefen in 't felve Schip, om de voorfeyde reyfe te
doen, ende fal de voorfeyde verfeeckeringe oft Af-
ièurantie duyren, tot dat de voorfeyde goederen
ende Koopmanfchappen ghekomen fullen wefen
tot Antwerpen voorfeyt, ende aldaer ontladen op
het Landt, in goede behoudenifle, fonder eenjeh
verlies ofte fenade. Ende is beiproken dat in defe
verfeeckeringe ialparticiperen, foo wel den leften
als den eerftcn Aiïeureur, ende fal 't voorfz Schip
mogen varen voorwaerts, achterwaerts, ter rechter
hanr, ter ilincker hant, ende aen allen zijden, eode
nemen alle courfen ofte ichalen, ende beyden ofte
vertoeven, 't zy door bedwanck, nootfaecke, ofte
gewillighlick, foo den Gouverneur vanden felven
Schepe goet duncken fal, ende verfeêckeren de
voorfeyde Afièureurs den gheaflèureerden, vande
Zee,
ditie nochtans van 't Recht vanden Admirael,
't welck eeril ende voor al af getrocken lal worden:
Endc indien die Mifdadigen geen geit ofte goet en
badde, omme die voorfz boeten te vergelden, foo
fullen de felve verkeert worden in geeflêlinge, en-
de andere meerdere lijf-ftraffinge, naer den eyibh
ende gelegentheyt vander faken, ende goet dunc-
ken vanden Rechter, die de kennifle daer afheb-
ben ial.
IX.
Êndc ten eynde 't geene voorfeyt is, des te beter
achtervolcht ende onderhouden mach worden,
fullen alle Schippers ofte Meeilers vanden Sche-
pen , varende buyten den Kuften van Brabandt,
Vlaenderen, Hol landt, Zeelandt, Vrieilandt, ofte
elders buyten den Landen van herwaerts-overe,
Ooftwaert, Weftwaert, ofte waer dattet zy, voor
hun vcrtreck gehouden zijn t'elckerreyfe als fy af-
varen, eedtte doen in handen van den Vifiteerders
vander Plaetfen daer iy af fullen varen ,eö te fwee-
ren dat fy defe Ordonnantie fullen onderhouden,
de welcke fy - luyden fchuldich fullen zijn binnen
haren Schepe te hebben, op dat noch fy,noch hare
Schipluyden geene ignorantie daer af mogen pre-
tenderen : Ende boven dien foo verre yemant van
heuren Schipluydcn.als Officieren, Bootigefellcn,
ende Knechten , Putgers ofte Jongen, ter con tra-
nen dede, dat fy in 'twederomme komen den
voorfchreven Vifiteerders , het felve fullen te ken-
nen geven, ende over brengen, op peyne van ghe-
ftraft te worden als meyneedich, ende gehouden
te wcfen in fulcken penen als die Mifdoenders ge-
houden zijn.
Sullen oock alle die Schipluyden, geen uytge-
fondcrt,geheuden zijn voor 't uytreyfen,te komen,
ende compareren voor den Vifitateurs vanden
Schepen, ten tyde als men 't {elve vifiteert, ende
in heuren handen lijfTèlijcken aenden Heyligen
fweeren, alle de Poinclen in defe Ordonnantie be-
grepen, te volkomen ende onderhouden, ende daer
tegens in geendcrley wijfe te doen : Ende weder-
omme gekomen zijnde, ial niemant van henluy-
den fijn huyre ontfangen , nochte mogen vertrec-
ken, ten zy dat den Schipper, Stierman ende
Hooch-bootfman, eerft ende voor al geweeft zijn
voor den voorfz Vifitateurs, ende van henluyden
oorlof verworven hebben, de welcke Vifitateurs, al
eer het voorfz oorlof te geven gehouden fullen zijn
den voorfz Schipper, Stierman ende Hoochboots-
man elck apart ende byfonder, op haren eedt
('t welck fy gehouden fullen wefen promptclicken
in haren handen te doen) t'ondervragen ende exa-
mineren op 't leven ende confervatie vanden voor-
fchreven Schiplieden, van name te name, ende oft
yemant vanden felven tegen eenige poinden van
defe Ordonnantie gedaen ende mifbruyekt heb-
ben, de welcke 't iclve ghehouden fullen zijn par-
ticulierlick te verklaren, op peyne van gheftraft te
zijn, van gelijcke peyne als de verfwegen Mifdadi-
ge behoort gepunieert te worden, ende ten eynde
iy die voorfeyde mifdaden niet en verfwijgen on-
der't decxel van ghebreke van thoone, willen dat
henlieden defen aejigaende opheurlieden voorfey-
den eedt volkomen gheloove gegeven fal worden.
Ordonnerende voorts den voorièyden Vifitateurs,
-ocr page 457-
Zee - Rechtèflu.
823
822
meuresforchèes, neceffaires & voluntabes, comme Ion
femblera au Gouverneur d'kelle
, ξ§ ajfeurent lefditls af-
feureurs audicl ajfeuré de mer, de feu, devent,damis,
dennemis, de lettre de mareque,
& contremarcque, dar-
reflx ξ$ de tent ion
, des Rots, des Primes ,& Seigneurs
queiconcques , & de tous au/tres perik & fortunes que
pourrqyent advenir en quelque maniere que cefoit, &
qiïonpounoit imaginer, & detout lajfeurent, ξ$> fe met-
tent en la propre place & lieu de l'aJfeuré,pour legaran-
tir de toutes pertes & dommages. Et advenant aultre-
ment que bien {que Dieu ne vevillé) aufdicls hens
&
Marcbandifes, lefditls ajfeureurs sobligept de payer au-
dicl ajfeuré, om auporieur de laprefente, tout ce que chaf-
cun d'eulx aurafiubfignè, ou Ie dommaige quaula cu le-
ditl ajfeuré, chafcun α t advenant de f on obligation,&ce
en dedens deux mois premiers fubfequentz aptes eflre
deuëment advertizde taperte & dommaigefê audit cas
de peril/lefdiclz ajfeureurs ont donné & donnent pouvoir
audicl Nicolas van Eemeren affeuré,&ccs commis, qu'ls
puijfent auproufit ζ§ dommage d'keux affeureurs, met-
tre la main α lafaluation defdits biens
d? marcbandifes
promettarts payer tous defpens qui ferontfaiz pour kelk
faluat'tofoit que quelque chofe Je recouvre ou non,dejquels
defpens fera ajoutéfoy au compte & ferment de ceaty ou
ceuxqui les aurone faits. Et confejfent lefditls ajfeureurs
eflre pajes du coufl ou prys de cejle ajjeurance , par les
mains de Jan Enriques , α raifon defept pour cent
, &
vueillent
ö> confentent lefditls ajfeureurs , que cefïe po-
lk e dajjeurance, foit daufigrand va leur comme β elk
futfaite & pajfée pardeuant Efchevins,Notaires publicqz
ouaultrement, Ie tout fans fraude ou malengin.
III.
Defgelijcks wanneer yemantfal willen doen af-
Zee, Vyere, Winde, Vrienden ,· Vyanden»Brieven
#n Marcqué ende Contremarcque, van Arrelte
f e detentie van Coningen, Princen ende Hee-
, wie fy zijn, ende van alle pcriculen ende for-
tuynen, die daer ibuden mogen over komen,in wat
manieren datzy.endedatmen foude mogen ima-
gineren. Ende van als verfeeckeren fy ende (lellen
henlieden inde eygen plaetfe vande gheafleureer-
den, om hem te garantieren van alle verlies ende
fchade. Ende oft den voorfeyden goeden of Koop-
manfchappen yet anders toe quame, dan wel (dat
Godt behoede) de voorfeyde AiTeureurs verobli-
gieren hen,den voorfeydengheafleureerden,ofte
den Brenger van defe tegenwoordige te betalen al
't gecne dat een yegelick van henlieden ondertecc-
kentfal hebben, ofte de fchade die de voorfeyde
gcaiTeifrecrde gchadt fal hebben,een yegelijck naer
advenant van fynder obligatie, ende dat binnen
twee Maenden eerft volgende, nae dat fy behoor-
lijck gheadverteert fullen wefen van 't verlies oft
fchade. Ende in gevalle van 't voorfeyde pcrijckel
de voorfeyde AiTeureurs hebben gegeven,ende ge-
ven den voorfeyden Nicolaes van Ecmeren gheaf-
feureerde, ende fijne gecommitteerde macht, dat
fy fullen mogen ten profljte ende fchade vanden
voorfeyden AiTeureurs de hant houden tot behou-
denilTe vanden voorfeyden goeden ende Koopman-
fchappen. Belovende te betalen alle de kollen die
gedaen fullen worden om de felve behoudeniiTc,
't zy datter yet wort gerecouvreert ofte niet, van
wekken kollen gheloove gegeven fal worden der
rceckeninge ende eedt vande geene ofte die de fel-
de AiTeureurs betaelt te wefen vanden koftofprijs feurercn,lal t felve mogen doen naer forme cnde
Yan defer aiTeurantie,by handen van Jan Enryques,
ten prijfe vanfeven tenhondert. Ende willenen-
de confenteren de felve AiTeureurs, dat defe police
van aiTeurantie van foo grooter kracht zy, gelijck of
dé felve gemaeckt ende gepafleert ware voor Sche-
penen , openbare Notariiïen, oft anderfints, alles
tonder bedroch oft ergelift.
Tranflaet vanden voorfeyden Polken
in 't Walfche.
*V1 Icolasvan Eemeren demaurant en Anvers, fefait
Λ-^* siiïpiivev si Vuf/inrp Fgt muOumfi At> //1 bni/rffe d'Λ)7~
fubftantie vanden voorfeyden Policen.
UIL
Ende en fullen Van nu voortaen geen aflèurau-
tien gedaen mogen worden,'tzy by forme vanver-
feeckeringe, weddinge, oft andernnts, in eeniger-
hande manieren,op Schepen,goeden, Koopman-
fchappen, huyre, vrachtloon, oft andere dingen,
niet uytgcfondert, die ten tyde vander AiTeurantie
fullen wefen ghcpericliteert, noch oock tegens die
baratterye, dieverye, ofte eenich mif bruyek van-
den Schipper ofte Schiplieden. Abolerende ende
te nietc doende alle Ufantien ende Coftuymen
ter contrarien, ende oft eenige Contraden ofte con-
vers, ^ ordonnance de fa Majeflefur Marcbandifes & ven tien ter contrarien mochten ghedaen worden,
--------j v---------........----------j----------j-j-j— -                            j —
biens par luy ou aultre pour luy & enfon nom cbargees,
ou α charger en la Navire appellé Sainüjacqucs, dont
cfl Maifïre Pieter Heerinck d'Jmflelredam,ou aultre, du
port
, haure ouplaye de Seville, pour ouvera ladtte Ville
d Anvers, alencomre de tous reficques perik (g aventu-
res quipQurroyent advenir, lefquels coureront α la char-
ge desjoubfignez ajfeureurs, des l'beure & jour que lef-
ditls biens ou Marcbandifes feront menez audicl port,
holle, ouplaye,pour les charger dedens ladicle Navire, ou
mettre en barques, bateaulx oufoulegespour eflre menez
&chargezenkelle Navire, afindtfaireledift voyage.
Et durera ladicle ajjeurance , jufques α ce que lefditls
biens & Marcbandifesfoyent ar rivet audicl Anvers, &
decharges illcc en terre, en bon fauluement, fans quelque
perte ou dommage,
@ eflconvenu quen cejle ajjeurance,
partkipera tam Ie der nier ajfeureur comme Ie premier,
verklarende felve nul, machteloos ende vanon-
waerden.
V.
Ordonnerende voorts dat een yegelick hem wil-
lende behelpen metter coftuyme vander voorfz
Borfe van Antwerpen (diélerende dat die AiTeureur
den gneaiTeurcerden moet namptiferen, ofte beta-
len de penningen by hem inde police onderlchre-
ven. Wanneer men binnen Jaer ende dach naer
date vander fubferiptie egeene tydinge en heeft ge-
hadt vanden gealTeureerden Schepen ende goede-
ren) ghehouden fal zijn by wettrgen befcheydc te
toonen, dat ten tyde vander AiTeurantie duldanich
Schip ende goet noch was in wefen,
VI.
Niemant en lal oock mogen veranderen in pre-
I juditie van den AiTeureurs fijn ghedeftincerde
<5 pourra laaiite Naviger avant,arriere, α dextre, αJt-
ntfire, & α tous endroitls, ® faire toutes efcales Φ de- voyagie/t zy hy meerderde ofte minderde fijn roere
Fff*                    otcc
-ocr page 458-
Placaten-i. ^Bdeck. 7.Tic. ï.Deel.
825
824
reerde; goederen ofte Coopmanfchappen mogen
tauxeren, over de ghemeyne weerde ende valeer
vanden felven,
                                            *
XIII.
Dat eenen yegelicken ial fchuldich zijn, lyne
geaiTeureerde goederen ende Coopmanfchappen,
wanneer die ghecomen zijn ter ghedeftineerder
plaetfen, in alder diligentie te doen ontladen, ende
de felve ontladinge anders dan tot lynen pericule
niet mogen diflercren over de vijfthien dagen, ten
ware door notable inconvenient oft obilacle, waec
af hy fal fchuldich zijn te toonen. Ende indien die
aiTeurantie gedaen is vanden eenen Haven tot den
anderen, fonder te fpreecken vanden goeden té
Lande te brengen, fal die voorfeyde aiTeurantie be-
ginnen, als die goeden in den geaiTeureerden Sche-
pe fullen zijn, ende eynden wanneer 't felve Schip
in de gedeftineerde Haven gekomen zijn, ende al-
daer vall gelegen fal hebben in falvemente, den tij't
van vier en twintich uyren.
XIIII.
Ende foo verreycmandtfijn goet, Schip, ofte
Coopmanfchap ten diverfchen plaetfen dede af-
feureren,fonder het felve te kennen te geven,maer
willens ende wetens verfwijgende, om by dien
middelete gekrijgen,een, twee,driemael ofte meer
den prijs ofte weerde van fijnen gheailèureerden
goeden, Coopmanfchappen oft Schepe, ofte dat
oock yemant meer van fijnen Schepe, goeden ofte
Koopmanfchappen dede aifeureren, dan by defe
Ordonnantie gepermitteert is, dat die felve ter fa-
ken van fijnder aiTeurantien,vanden AiTeureerders,
oft eenige van dien niet en fal mogen eyiTchen,
noch oock repeteren den prijs vander felver aiTeu-
rantie , die welcke geconfifqueert fal zijn voor een.
derdendeel t'onfen profijte, ende voor d'ander twee
derdendeelen ten profijte vanden Officier ende
Denunciatéur refpedivelick, met corredie arbitra-
le . Behoudelijck dat de AiTeureerder daer af fal
trecken een half ten hondert naer ouder coiluyme,
indien hy van 't geene dies voorfeyt is, ignorant is
geweeft, ende anders niet.
XV.
Ende of 't gebeurde dat eenige goeden te diver-
fche plaetfen bevonden mochten worden geaiTcu-
reert te zijn, ende dat fonder eenige fraude vanden
geaiTeureerden, dat in dien ghevalle d'eerlle aiTeu-
rantie alleene ftadt fal grijpen, indien de felve ghe-
noeghfaem ende fuffifant is voor die gheheele goe-
den, lbo verre gepermitteert is die te mogen aneu-
reren, indien niet, fal die relle op de naeft volgende
aiTeurantie bly ven ftaen, de welcke voor foo vele fy
die felve reile excedeert, doot ende te niete fal we-
fen. Behoudelijck nochtans, dat d'Ailèureur ter
caufen van dien fal mogen inhouden een half ten
honderde, naer oude coiluyme, van 't houden van
fijnen Boeck ende anderfints.
XVI.
Dat eenen yegelijck die hem doet aflèureren op
eenich goet, Coopmanfchappe ofte Schip, van ee-
nige ghedeftineerde reyfe, die hy meynt dat fijne
Fadeurs ofte Meeilers meynen te doene , ende
nochtans niet en doen, ibo dat de AiTeureurs egeen
perikel ofte rificq en loopen, ende 't felve verklaren
binnen vier Maenden naer date vander aiTeurantie,
die felve vanden AiTeureurs fal mogen eyiTchen
ende
ofte wech, oft anderfints de felve geheelicken ver-
anderde. ·
                         *■.           ΐ vv. -
Vil                  ;.V;^r,v.v.
Endefal een yegelijck ghehouden worden, als
verandert hebbende fijn geaiTeureerde voyagie, die
by fijne Charte partye, bevracht, Brieven, affrete-
mente oft anderfints, oft oock by wettige Getuy-
gen fal worden geconvificeert, dat hy fijn ghedefti-
necrde voyagie, in fijne aiTeurantie vcrklaert, heeft
verandert, de welcke mits der felver veranderinge
ter caufen vande voorfeyde aifeurantien, niet en fal
mogen eyffchen.
                  .-#
VIII.
Ende fal niemant van nu voortaen fijn Schip te-
gens den pcriculen vanden Water, Vyer,Vyanden,
Zee-Roovers ofte andere, geen uytgefondert mo-
gen doen verfeeckeren, voor hem ofte fijne mede-
Reedcrs, over de helft vanden felven Schepe, met
der toe recdinge ende takelinge van dien, foo verre
het varende is op Ballaft alleene, ofte min geladen
dan tot der helft, maer hebbende een Schip meer-
der ladinge dan vander helft, fal die Schipper mo-
gen verfeeckeren den bodem Kiel, ofte het hol van
den Schepe,oockdat Gefchut,Kruyr endeKlooten
daer toe dienende, maer niet de takelinge, equipa-
gic ofte xarcia van dien.
IX.
Geen Schipper, Schips - Officier, Stierman ,
Hoogh-bootfman, Schieman, Timmerman, Buf-
gefchut, Koek, Bootfgefelle ofte Knecht, en fal mo-
gen fijnen Vacr-loon ofte huyre doen verfeeckeren.
X. '
Een yegelijck die fal willen affèureren het Kiel
ofte hol van fijnen Schepe, oft oock 't Gefchut,
Kruytende Klooten daer toe dienende, de felve
fal ghehouden zijn 't felve voor fynen vertrecke al
te doen eftimeren,by Lieden henlieden dies ver-
ilaende, welcke eilimatie nochtans in 't cas van
periclitatie, nieten fal prejudiceren den AiTeureurs
in lbo verre fy konnea betoonen, die voorfeyde eili-
matie hooger ghedaen te zijn by faveur, fimulatie,
collufie oft andere quade pradijeke dan 't behoort.
XI.
Dat een yegelijck hem doende verafleureren,op
eenige goederen oft Koopmanfchappen, niet ghe-
koil nebbende t'heuren eerften innekoope duyfent
ponden Vlaems, fal gehouden wefen het thiende
part vanden felven goede te laten onverfeeckert,
ende daer inne niet mogen reeckenen de kollen
van Tolle , Schip-vracht, nochte egeene andere,
noch oock fulcke winninge als hy hoopt of meynt
te doen , fyne Coopmanfchappe comende ofte
ghebracht zijnde terplaetfen daer hy de felve be-
vracht heeft: maer die ghene die laedt eenige goe-
deren ende Coopmanfchappen, die t'heuren eer-
ften inne-koop meer gekoit hebben dan die voor-
feyde duyfent ponden, fal mogen doen verfekeren
den geheelen prijs van iyne geailcureerde goede-
ren, ten pryfe ghelyck hy die heeft inne ghekocht.
Behoudelick dat hy late onverfeeckert, ende felve
koope het ryficq ende perijckel van hondert pon-
den, ende daertoe alle die kollen van tolle,vrachte
ende alle andere.
Ende en lal oock niemandt onder 't deckfel van
cenigen inne-koop, ofte anderfins, fyne YeraiTeu-
-ocr page 459-
Zee-Rechtene.
m
827
rr
%ΐδ
XX,
ende repeteren dei* prijs vander aflèurantie, laten-
de den AiTeureur onder een half ten honderde,
voor 't maecken van fijnen Boecke als vooren.
XVII.
Eenen y egelijck die yet wil eyifchen uy t krachte
van ecnige afieurantie-Brieven , fal fchuldich zijn
't felve rechtelick te doen, binnen vier Jaren nacr
date vanden fubfcriptie der felver, op de peyne van
den felven tijdt overilreecken zijnde, niet daer uyt
te mogen eyflcheïi,
XVI IL             ; ! ï.\W\
Den tijdt van twee Maenden den gheailèureer-
den gegeven, omme naer den teneur van defe je-
genwoordige Ordonnantie, ende achtervolgende
die voorfeyde Police fijne afieurantie te mogen
eyfichen , wanneer hy den Afleureurs 't perijckel
ofte verlies vanden gheaiTeureerden Schepe ofte
goederen heeft bchoorlijcken gheintimeert, en fal
den AiTeureurs niet loopen te effe&e, omme tot
ecnige namptifatie ofte betalinge ghehouden te
zijn , ten zy dat de gheaireureerde ghefamentlijck
met der felver in thimatie daer by voege deuchde-
lijcke certificatie ofte ghetuygenifie van 't voorfey-
de perijgkel ende verlies , midtfgaders de fpecifi-
catie vande gepericliteerde goederen ende Waren
van dien.
XIX,
Defghelijcks en fal niemandt eenich geit op
Schips bodem (dat men ghemeenlijck bomerije
ofte Wiflële op Tol oft Kiele vanden Schepe ne-
mende is) mogen nemen, ofte begeeren, by hem
felven, ofte yemandt anders direételick ofte indi-
rectelick, ten ware dat die felve Schipper by fortuy-
ne vander Zee, Vyanden, ofte andere nootlijcke
faecken (waer af hy fal moeten certificatie thoo-
nen)in gebreke viele buyten 's Lants, daer hy geen
goetoorboorlick gheventen en konde, in welcken
gevalle hy op 't Schips bodem by forme van bome-
rye, fal mogen nemen foo veel als het vierendeel
vanden felven bodem waerdich ware,ende ander-
fints ofte hooger niet, ten ware dat die noot hem
bedwonge te nemen grooterfomme,dan die weer-
de van den voorfeyden vierendeele, in welcken ge-
valle hy fulcke meerder fomme fal mogen op de
voorfeyde bomerye riemen, mits doende blijeken
als vooren van alfulcker noot. Ende en fal oock
niet mogen ter vente ftellen, ofte vervremden ee-
nige goederen wefende in fulck Schip, foo lange
als hy fal vinden Wifiele ofte Bomerye op den bo-
dem vanden Schepe als vooren, ende dat niet vin-
dende, en fal niet mogen verkoopen van alfulcker
Coopmanfchappc, over de waerde van 't vieren-
deel vanden voorfeyden Schepe, ten zy in 't cas
van grooten noode als vooren, ende midts dien fal
ghehouden wefen den Koopman ( die fulcke ver-
kochte goederen toe behoort hebben) te betalen
ten prijfe fy fouden gegolden hebben ter plaetfen
•j §^e^ineerc ende bevracht waren. Ende
midts dien fal hem betaeldt worden vanden voor-
noemden Koopman de geheele vracht, alfoo wel
vanden voorfeyden goederen onder wegren ver-
kocht, als van die onverkochte, op de peyne indien
de Schipper anders dede, dat hy fijne Reeders,
mede-Rceders, ende Cóoplieden, oock heure fcha-
de op rechten fal, ende daer en boven arbitralicken
gecorngeert worden.
Ordonnerende voorts dat alle Contracten ende
Policen van Aflèurantien ofte bomeryen, ende an-
dere iaecken daer toe dienende, niet ghemafckt
wefende als voorfeyt is* oft contrarie ende in min-
deringe ofte deroguatie van dien, oft oock vande
voorfchreven Ordonnantie, ghemaeckt op de toe-
,rpfi;inge vanden Schepen, fujlen wefen nul, mach-
teloos ende van qnwaerde. Bevelende eenen ye-
gelijcken hem te reguleren, ibo naer den inhouden
vandè feiyeOrdonnantie,aIs vande voorfeyde Zee-
Rechten, in alle hare Poinclen ende Articulen, die
welcke wy willen dat van Honden aen naer de pu-
blicatie van defen, ftadt grijpen ende onderhouden
fullen worden, fonderdat yernant onder 't deckiêl
van abfentie ende ignorantie, hem fal mog^n daet
tegens excufcren, naer 't overftrijeken vande fes
cerfte naeft-komende Weecken. Willende oock
dat al 't geene dat men uyt defen niet en fal kon-
nen wijfen, ende beflichten,gedecideert ende ghe-
termineert fal .worden, naer gemcene gefchreven
Rechten, deroguerende alle coftuymen ende Ufan-
tien ter contrarien.
Referverende t'ons-waetts defe onfe jegenwoor-
dige Ordonnantie te modereren, vermeerderen,
verminderen ofte veranderen, lbo wy t'allcn tyden
t'onfcn dienite,welvaren ende bewaernifle van on-
fen Landen ende Onderfaten bevinden fullen tQ
behoorén.
Ontbieden daer omme ende beveelen den voor-
noemden van onfen Secreten Rade, Prefident en-
de Luyden van onlên grooten Rade, Cancelier en-
de Luyden van onfen Rade in Brabandt s Gouver-
neur'j Prefident ende Luyden van onfen Raede in
Vlaenderen, Stadthouders, Prefidenten ende Luy-
den van onfen Raden van Hollandt ende Vrief-
landt, Stadthouder van Over-Y/Tel ende Groenin-
gen,Rentmeeilers Generaeis van Zeclant, Beweft
ende Beoofterfchelt, ende allen anderen onfen
Rechteren ende Officieren dien dit aengaen fal,
heure Stedehouderen ende elcken van henlieden
befonder, ibo hem toe behooren fal, dat fy onfe
voorfchreven Ordonnantie ende Statuyt, in alle
hare Poin&en ende Articulen boven verhaelt, doen
kondigen, uytroepen ende publiceren elck binnen
fijnder Provintie, limiten ende Officie, daer 't van
noode zijn fal, ende een yegelijckvan onfent we-
gen fcherpelijckenbevelen, die te onderhouden,
ende doen onderhouden, naer volgen ende obfer-
veren, ende de publicatie van dien ververfchen van
halve Jare te halve Jare, op dat daer van niemandt
ignorantie pretenderen en mach. Procederende
ende doende procederen tegens den Overtreders
by executie vande peynen daer toe gheftelt, niet
jegenftaende oppofitie oft appcllatie gedacn ofte
te doen, ende ionder prejuditie van dien. Ende
dies te doene, met diefler aen kleeft, gheven Wy
henlieden volkomen macht, authoritey t ende fon-r
derlingh bevel by defen. Ende want men van defe
jegenwoordige in diverfche Plaetfen van doen fal
hebben, Wy willen dat aen 't vidimus van dien on-
der Zegel autentijcq , ofte aen de Cöpie gfeecolla-
tioneert ende geteeckent by eenigen van onfen Se-
cretarifTen, volkomen geloove gegeven zy, als aen
Fff 3                    defe
-ocr page 460-
Placaten-u &.Boeck* 7.Tit. ι.Deel.
829
8α 8
dcfe onfc orjginale: Want ons alfoo gelieft. Dies
t'oorkonden nebben wy onfen Zegel nier aen doen
hangen. Gegeven in onfer Stadt van BrulTele,
dennetten dach van Odobri, in 't Jaer ons Heeren
duyfent vijf hondert drie-en-tfeftich. Van onfen
Rijcken, te weten, van Spagnien, Sicilien, &c,
'tachtfte, Ende van Napels, tnienfte, &c. Onder
ftont gefchreven; By den Coninck in fijnen Rade.
Ende geteeckent,
J'Overloope.
3. Ordonnantie, Statuyt ende Tolicie, gemaeckf by den Coninch^ onfen alder~
genadt^flen Heere, op 't feyt wande CmtuBen wande Ajjwantien ende >verfeeckeungen
'm defe Nederlanden, In date den %q lamtarij
1 £ 7 o.
Β Ύ DEN R 0 Ν 1 Ν C Κι
: Niên lieven ende getrouwen die Cancelier
ende Lieden van onlên Rade in Brabandt,
„.,,,-,..„ Saluyt ende Dileclie. Alfoo Wy t'fèdert
den leften dach van Martio vijfthien-hondert acht-
en-tfeilich, om feeckere goede merckelijcke rede-
nen ende confideratien, verboden ende geinterdi-
ceert hebben alle Contraden van verfeeckeringe
oft aifeurantie in onfe Landen van berwaerts-over,
ter tijdt ende wijlen toe,' dat op de felve feecker
ordre ende regel geftelt ibude weien, 't welck nae-
derhant gedaen is geweeft by forme van Edide oft
Placaet provifioneel inde Maent van Odobri left-
ledcn: Ende hoe wel die Poinden ende Articulen
van 't felve Placaet (als wefendc een faccke beroe-
rende 't ftuck vande Neeringe, Traffijcque ende
Coopmanfchap) ghecommuniceert hadden ghe-
weeft met divcrfche Kooplieden, diehunadvijs
daerop gegeven hadden, dies nochtans niet jegen-
fiaende, foo is nae de publicatie van dien feeckere
Requefte aen ons geprefenteert gheweeft, foo wel
van wegen der ingebooren Kooplieden, als andere
Natiën binnen defer onfer Stadt van Antwerpen
refiderende: Inhoudende dat in't voorfz Placaet
begrepen waren eenige Poinden ende Articulen te
feer ftrenge ende rigoreus, ende eenfdeels der Nee-
ringe ende Traffijcque naedeelich ende prejudi-
ciabel wefende. Ende begeerden midts dien dat
Wy daer op interpretatie oftveranderinge fouden
willen doen. Waer op wy hen belall: hebben de
voorfz Articulen by gefchrifte te ftellen, foo oock
ghedaen is gheweeft. Ende nae dien Wy al 't felve
van nieuws hebben doen ftellen in deliberatie van
Rade, ende geen iaecke meer begeerende dan die
augrnentatie ende vermeerderinge vander voorfey-
der Neeringe ende Traffijcque, ende den Kooplie-
den in alles nae redene ende billickheyt te accom-
moderen ende gerieven, daer der ghemeyne wel-
vaertgeen hinder oft prejuditie en foude mogen
af komen, lbnderlinge om deiè faccke van verfeec-
keringen oft aiTeurantien te vorderen, iönder die
veyltcheyt vander Zee-vaert oft Navigatie te be-
hinderen : Wy om defe ende andere redenen ons
daer toe bewegende, hebben by advijfe ende deli-
beratie van onfen feer lieven ende feer beminden
Neve, Ridder van onfer orden, Stadthouder, Gou-
verneur ende Capiteyn Generael in onfe voorfeyde
Landen van herwaerts - overe, die Hertoge van
Alve, Marquis van Coria, &c. ende van onfen feer
lieven ende getrouwen dieHooft-Prefident ende
Lieden van oniên Secreten Rade, geamplieert, ge-
modereert , geinterpreteert, ende verklaert by ghe-
Jijckc forme van preuve ende provifie, de Poinden
ende Articulen die wy nootlijcken bevonden heb-
ben, maeckende van 't voorfz lefte,ende dit jegen-
woordich Edid ende ghebodt een nieuwe Ordon-
nantie , om in 't ftuck vande voorfz verfeeckerin-
gen ende aiTeurantien ftadt te grijpen, Ende voorts
houdende in furceancie ende opfchorfïènde 't voor-
fchreve lefte gebodt ende Placaet, ende alle andere
voorgaende beroerende de felve faecke ende ma^
terie, Alles inder voegen ende manieren hier naec
volgende.
                                            £
Inden cerften, hebben wy geaboleert ende af ge-
daen , aboleren ende doen af die provifionele pro-
hibitie ende verbodt van verfeeckeringen oft aiTeu-
rantien te geven in onfè voorfz Ordonnantie van-
den leiten van Martio acht-en-tfeventieh vermeit,
permitterende ende verlatende voortaen de voorfz
afleurantien ende verfeeckeringen te gebruyeken,
voor allefoorte van Coopmanfchappen, inkomen-
de ende uy tvarende, foo wel ter Zee, te Lande, als
over foete Wateren , nae uytwijfen vander forme
ende Policieby defe onfe jegenwoordige Ordon-
nantie geitel t ende gepreièribeert.
II.
Ende niet min ordonneren ende bevelen, dat
egeene Contraden vande voorfeyde verfeeckerin-
gen oft aiTeurantien van weerden en fu Hen zijn
(hoedanige devifen, ftipulatien, conditien oft ee-
den die daer toe fouden mogen geftelt worden)
dan foo verre als by 't inhouden van defe Articulen,
ende na uytwijfen ende forme van deiè jegenwoor-
dige Ordonnantie toe gelaten ende gepermitteert
is, hem te verbinden.
III.
Inigelijcks willen wy dat egeene verfeeckeringe
oft Afleurantie en fal mogen gedaen worden, 't zy
by eenen oft Yerfcheyden Periöonen , voor inko-
mende oft uytvarende Coopmanfchappen , dan
onder die oprechte ende ghemeene weerde van
dien, blyvende ten miniten thien ten honderden
tot reficq, perijckel ende avontuere vanden genen
die hem fal doen verfeeckeren, 't welck is ontrent
het thienfte part oft deel vander weerde vande fel-
ve Coopmanfchap, nae advenantdat die ghekoft
mach hebben, foo wel in koope, packinge, Tol-
rechten, flet oft toeruftinge, geit van verfeeckerin-
ge, als alle andere onkoften totter ladinge van dien
inden Slhepe, inclufivelicken , Wel verftaende
dat foo verre een Perfoon hadde in een Schip meer
dan de weetde van twee duyfent ponden grooten,
fal 't geene datter over fchieten fal, gheheelijcken
mogen verfeeckeren,blyYcndealleenuckea 't reficq
ende
-ocr page 461-
Zee - Rechten-ί.
831
830
eynde gehouden wordt te regiftreren ende groflë-
ren, oft in 't nette ftellen by hem oft fyne Comml·
fen, alle Contraden ende Initrumenten vande fel··
ve verfeeckeringen ende Afièuratitien, 'tzy dat de
felve voor publijcke perfoonen gemaecktende ge-
paffeert zijn, oft onder fignaturen oft handt-teec-
kenen van particuliere perfoonen, tot fulcken ef-
fede, dat de felve Contraden oft Policen van Wa-
ren oft Coopmanfchappen uytdefè Landen varen-
de , niet van weerden ghehouden en fullen wefen,
ende en fal daer op geen recht gedaen worden,ten
zy de felve op lijn ^gifters geichreven zijn, ende
dat den Rechters daer af blijeke by Copye auten-
tijcq, geteeckent by den vöorièyden Commis, oft
by fijne Subftituyten ende Ghedeputeerde. Wel
verftaende nochtans dat die verfeeckeringe oft af-
lèurantie ftadt grijpen fal, federt der uyren dat de
felve belooft oft gheteeckent fal wefen,behoudens
dat men 't Contrad daer van over brengen fal, om
in 't voorfz Regiiler geregiftreert te worden binnen
fes dagen nae dat den eerften Verfeeckeraer oft Af-
feureur 't felve geteeckent of hem daer vooren ver-
bonden fal hebben.
VIII.
Voorts meer om alle vorder bedroch te verhoe-
den , willen ende ordonneren Wy, dat alle Maec-
kelaers ende andere de voorfz verfeeckeringen oft
afTeuranticn vorderende oft iblliciterende, gehou-
den worden, binnen fes dagen nae dat 't Contrad
van aflèurantie oft verfeeckeringe gefloten, gepaf-
feert oft geteeckent fal wefen by den eerften Ver-
feeckeraer oft AiTeureerder (foo voorfz is) 't felve te
dragê om die voorfz regiftrature daer van te doen,
op peyne boven 't recht, 't welck de Koopman die
verfeeckert wort 61 moeten geven, te betalen by de
voorfz Maeckelaers oft andere ghebreeckelijcke
driemael ibo veel boven 't vooriz recht van't regi-
ftreren , te bekecrenende applicercn een derden-
deel t'onfen profijte/t ander derdendeel totprofijte
vanden Aenbrenger, ende 't derde derdendeel tot
profijtè Vanden voorfeyden Commis.
IX.
Ende aengaende die verfeeckeringen oft ajfTeu-
rantien die gedaen worden voor Koopmanfchap-
pen, die men uyt andere Landen enae contreyen
breoght, 'tzy inde Landen van hcrwaerts-ovcr oft
elders uyt faceken vande welcke verfeeckeringen
oft afleurantien gedaen fouden worden met eenige
Kooplieden ende Inwoonders van herwaerts-over,
verftaen wy oock, dat fulcke verfeeckeringen oft af-
feurantien gheregiftreert fullen worden als vooren,
oft anderfints en fal geen adie gegeven worden te-
gens den Afieureerders, oft die 't verfeeckeren, al-
les foo inde twee voorgaende Articulen ghefeyt is.
Ende η jet min aengaende die forme vande felve af·
feurantien ial genoech wefen, hem te reguleren na
uytwijfen van het dertichfte Articule van defer Or-
donnantie.
X.
Welcken Gecommitteerden Diego Gonzaies
ende fijne Gedeputeerde, wy tot beter diredie en-
de vorderinge van defer faecken,hebben doen ma-
ken ende tormeren feeckeren Memorialen ende
Inftrudien, die wy met defe jegenwoordige fullen
doen uytroepen ende publiceren , nae uytwijfen
vande welcke fy hen fullen moeten voegen ende
regu-
ènde pcrijckel van 't voorfz thienfte patt inde felye
fomme van twee duyfent ponden grooten.
IIII.
Dat daeromrned'inftrument van Aflèurantie of
Verfekeringe,fal moeten inhouden die foorten ende
fpecien vande Waren ende Coopmanfchappen
die men fal willen verfeeckeren t als Olye, Wijn,
Quickfilver, Suycker.Fruyt, Graen, Zout, Roet,
Boter, Kaes, Hoppe, Wage-fchot, 't welck fpecien
zijn van grove Waren ende Coopmaafchapben:
Macr aengaende die andere precieufe, koftelicke
ende dierbare Waren ende Coopmanfchappen, in-
dien de voorfeyde Cooplieden om feecker confide-
ratien de felve niet en willen verklaren noch fpeci-
ficcren, fal men 't felfde mogen paiTeeren : noch-
tans in gevalle naeder handt die verafieureerde oft
verfeeckerde eyfehte vanden AiTeureerder, oft ver-
feeckert hebbende reftitutie vande verlooren, be-
dorven oft verminderde Ware oft Coopmanichap,
fal de felve promptelicken moeten doen blijeken
vandetCharte partyen oft Cargafoens, inhoudende
ipecificatie vanden prijs vanden koop ende decla-
ratie vande onkoften, endeoock affirmeren 'tin-
houden varide vooriz cargaibenen ende onkoften,
ende dat by folemnelen eede, indien hy diesby
partye veribcht wort.
Sal oock d'inftrumenten van verfeeckeringe oft
AfTeurantie moeten in-houden den naem van't
Schip, 't welck uy t deiè Landen varen oft trecken
fal, oock vanden Meefter van 't felve Schip,oft van
den Schipper die daer van 't bevel hebben fal,mit£
gaders die plaerfe aldaer 't voorfz Schip gheladen
fel worden, ende daer 't felve fal willen varen, op
peyne van nulliteyt ende onweerde vande Obliga-
tie der ièlver AiTeurantien oft verfekeringe, indien
de fchult toe komt by den genen die verfeeckert is,
anderfins fal men't felve verhalen op den ghencn
die d'Inilrument ghemaeckt heeft, foo verre 't ge-
breck ende faute by hem toe komt.
VI.
Dat den partyen contracterende op verfeecke-
ringen oft AiTeurantien gheoorloft fal wefen de fel-
ve te doen voor Wet-houderen, NotarhTen, Tabel-
lioenen oft andere publijcke Perfoonen, oft by ey-
gen ende particuliere Policcn, Cedullen, Signatu-
ren oft Obligatien,geteeckent by de verobligeerde
perfoonen, oft by geloofweerdige getuygen.foo die
partyen des halven veraccorderen fullen: Welver-
ftaende altijts, dat egeene Conventien, Contraden
oft Accorden en fullen mogen gedaen worden.con-
trarie defer onfer Ordonnantie, foo voorfeyt is.
VII.
Inde om te verhoeden alle frauden, bedroch en-
de abuyfen,cnde te voorfien dat by compaden van
particuliere perfoonen,η iet geprejudicieerten wor-
de der Policie, regel ende orden, die wy tot ghe-
mcyne welvaert ende verfekertheydt vandcr Zee-
vaert ende Navigatie willen onderhouden ende ge-
obferveert worden, hebben ghecommitteert ende
committeren by provifie Diego Gonzales Gante,
om op 't ftuck vande voorfz verfeeckeringen ende
AiTeurantien te verftaen, ende particuliere forge
ende toeficht te nemen, dat inde voorfz verfeecke-
ringen ende AiTeurantien niet ghedaen en worde
tcgens onfeYoorfz Ordonnantien,de welcke te dië
-ocr page 462-
;. 7.Tit. t.Dcel.              833
cieufe ende dierbare Waren , te verbeyden fes
Maenden,al eer fy daer van vervolch fullen mogen
doen: binnen welcken tijdt fullen fy die voorfeyde
Koopmanfchappen op een ander Schip oft Sche-
pen mogen leggen, om hun reyfe ende voyagie te
volbrengen ter gedeilineerde plaetfe. Ende indien
fy fulcks niet en deden, fal den Afleureur oft Ver-
ieeckeraer 't felve mogen doen. Ende in allen ge-
valle fal den voorfz Aiïèureur alleenlijcken gehou-
den wefen inde onkoften. Voorts in 't toe-reeden,
fleete ende fchade, die fulcke Koopmanfchap ghe-
hadt foude hebben uyt faecken van 't voorfeyde
arrcflr.
XVI.
Maer aengaendedie grovebedcrffëlijcke Koop-
manfchappen, als Wijn, Fruy t,Graen, ende andere
gelijckcboven ghefpecificeert, en fal den Verfeec-
kerden niet ghehouden wefen de voorfz fes Maen-
den te verbeyden , maer fal fijn adie oft hantlich-
tingc mogen vervolgen foo hy 't felve bevinden fal
te behooren.
XVII.
Ende op dat onib jegenwoordige Ordonnantie
te beter onderhouden ende gheobferveert worde,
ordonneren Wy infghelijcks , dat niemantvande
geene lail hebbende om toeficht te nemen op de
toeruilinge ende equipagie vande Zee-Schepen,
hen niet en fullen mogen onderwinden rnette
voorfeyde Contraden van verfeeckeringen oft af-
feurantien, 't zy om verfeeckeringe te aenvaerden,
oft die te geyen, noch oock om Yoor anderen te in-
terveniëren.
XVIII.
Soo oock niet doen en fal die voorfeyde Com-
mis Gencrael, fijne Subftituyten, Gedeputeerde,
Gereken, Schrijvers, noch eenige andere hen on-
derwindende metten felven lail, 't zy diredeücken
oftindiredelicken.
XIX.
Inlgeiijcks egeene Tollenaers oft Officiers van
Havenen, Bruggen oft PaiTagien , oft dierghelijcke
Periboncn op de Zee-vaert oft Conduyte vander
Koopmanfchap toeficht hebbende, en fullen hen
dies halven egeenfints mogen onderwinden. Ende
indien eenige vande boven-ghenoemde fulcks de-
den , fullen alle de voorfz Overtreders verbeuren
t'onfen profijte, 't geene dat fy gegeven, belooft oft
ontfangen hebben, ende fullen die Contraden we-
fen nul ende van onwaerden.
XX.
Aengaendedie Schepen, Gefchut, Munitien,
Vidualien oft diergelijcke dingen, en fal daer van
egeene afleurantie oft verfeeckeringe, gcdaen mo-
gen worden, noch en fal oock egeen geit gheno-
men oft gheghevcn mogen worden , op reyfen oft
voyagien vande felve Schepen (foo hier voortijdts
gcdaen is ghewecil) dan onder de helft vande op-
rechte waerde van dien, fonder nochtans eenich-
fints te mogen verfeeckeren 't ilet ofte toeruilinge
vande voorieyde Schepen. Ende indien fulcks ge-
daen worde, lal 't felve nul ende van geender waer-
den zijn, overmits de jegenwoordige prohibitic, en-
de fal oock 't geit datter verfchoten,gedebourifcert
oft belooft is, gcconfifquecrt zijn.
XXI.
Die Meeilers, Piloten, Bootfgefcllen, Oorloghs-
volck,
83 i              Placaten· 2.Boec
reguleren , op peync van arbitralen ftraf ende cor-
rectie, fonderlinge van die fchaden ende intereften
van partyen op te richten, foo verre by hun fchult,
faulte, negligentie oft malverfatie eenige fchade
oft intercft toe quame.
X I.
Ende fullen oock niet gemacckt mogen worden
eenige Contraden van verfeeckeringen oft afTeu-
rantien, die vailliabel oft van weerden fullen zijn,
uyt faecken van goederen, Waren.Koopmanfchap-
pen, Schepen, noch eenigerhande dingen, die ten
dage vanden voorfeyden Contrade verdorven oft
verlooren fouden wefen, ίο verre nochtans dat den
AiTcurcerder 't felfde wifte , oft weten konde:
't welck geprefumeert fal worden nae den tijdt, die
t'federt 't verlies verloopen fal zijn, totter uyre van
den Contrade, reeckenende drie mylen weeghs
binnen den tijdt van twee uyren, 'tzy ter Zee ofte
Lande, foo men hier te vooren gebruyekt heeft te
rceckenen, een mij Ie ter uyren, 't welck om die
abuyfen geabuleert is , fulcks dat men door 't ver-
loop vanden tijdt fal mogen prefumeren van 't felf-
de te weten, oft niet te weten. Ende niet min en
lal men niet gcforcludeert wefen om by goede ge-
tuygeniiTe te verificeren ter contrarien, by den ge-
nen die foude willen proberen dat den veraiïèureer-
den oft verfeeckerden 't vooriz verlies geweten fou-
de hebben voor 't voorfz Contract.
XII.
Dat die verfeeckeringe oft aifeurantie eerft be-
ginnen fal, ten dage dat die Koopmanfchap in
Schuyten oft Barcquen geladen oft geleyt fal we-
fen , om op Schepen gheladen te worden, ende fal
geduyren foo lange ende ter tijdt toe, datdefelve
Koopmanfchap inde Haven gekomen oft ghearri-
veert, ende op't Landt vry ende veylich ontladen
oft geloil fal wefen.
XIII.
Dat den leften Aiïèureur oft Verfeeckeraer inde
verfekeringe ende afleurantie, foo veel participeren
fal als den eerflen, 'tzy verlies oft ghewin , foo
menfeyt.
XIIII.
Dat die Kooplieden verfeeckert zijnde oft die
Schippers fullen mogen nemen hun courflen oft
fchalen by wille oft door bedwanck, midts doende
't felve verklaren by't inftrument vanden Con-
trade oft Police , fondcr de reyfe te mogen veran-
deren, noch in andere Plaetfen Haven nemen, inde
geene die by de Politie verklaertfullen worden,ten
ware nochtans by fortuyne vander Zee, contrarie
Winden , oft nootelijcke oorfaecke fonder hun
fchult toekomende, op peyne indien 't felve proce-
deert van wegen des Koopmans, fijn adie van af-
feurantie ofte vcriceckeringc te verheien. Ende
indien 't toe komt by den Schipper, dat de felve
Schipper ghehouden fal wefen die fchade goctte
doen.
XV.
Dat indien eenich Koninck , Prince oft Poten-
taet, in fijn Landt eenich Schip name, datgedeili-
ncert ware tot eenige reyfe oft voyagie, of dat 't M-
ve onnut oft onbequaem wierde om de voorfeyde
reyfe te doen, in dien voorfz gevalle, die Kooplie-
den daer op ladende, oft andere van heuren wege,
fu.'Jen ghehouden wcfen voor die koilejijcke, pre-
-ocr page 463-
8^4                             Zee-Re
volck, ende alle andere die op de voorfeyde Sche-
pen lullen zijn, en fullen heuren loon oft falaris
835
XXVL
Alibo generalicken aengaende alle andere Aclien
niet mogen verfeeckeren, noch oock eenigerhan-
de dingen hen toe behoorende , dan allecnlijck
Koopmanfchappen, indien fy eenige hebben, lbo
hierboven gefeyt is, alles fondcr bedroch.
XXII.
Ende alibo defe Contracten van verfeeckeringen
oft affeurantien, gehouden ende gecftimeert wor-
den , voor Contraden van goeder trouwen, daer
inne egeen fraude oft bedroch en behoorde te in-
terveniëren oft gcfchieden, indien men bevint dat
van wegen des verfeeckerden oft verfeeckeraers,
Meefters, Schippers, Piloten oft andere, daer inne
gefchiede eenige fraude, bedroch oft argeliil, en
fullen niet alleenlijcken met hun voorfeyde be-
droch ende argeliil, geenfints profijteren,maer ful-
len gehouden worden (foo voorfcyt is) in 't verlies,
fchade ende intereften, procederende tot harer oc-
cafie, ende aenden lyve exemplaerlijcken geftraft
ende gepunieert worden, tot vreefe ende exempel
van anderen, jae metter doot, als Zee-Rovers ende
openbare Dieven, indien bevonden wort dat fy van
eenige merckelicke malverfatie, malitieoft argeliil
gebruyekt hadden.
XXIII.
Dat in gevalle eenige Schepen gearrefteert, ge-
nomen oft op-ghehouden worden door bevel van
Koningen, Princen oft Potentaten, daer van men
hoopen mach die te recouvreren oft weder te ghe-
krijgen , die verfeeckerde fullen een half Jaer pa-
tientie hebben, t'federt den dach vande voorfeyde
opneminge oft arreil, al eer hy vervolch fal mogen
doen, om betalinge te hebben, foo verre 'tfelfde zy
om faecken in Europen oft Barbaryen ghefchiet»
Maer indien dattet zy om Koopmanfchappen op
Indien verfeeckert, ende dat de faecke ghefchiet is
buytcn die limiten van Europen oft Barbaryen, fal
voor de betalinge een termijn van eenen Jare gege-
ven worden, om middeler-tijt daer van 't vervolch
te mogen doen, by den geenen dien de faecke aen-
gacn fal, hoe wel dat daer-en-tuflehen die verfeec-
kerde niet belet en fullen worden, hun verfcee-
kertheyt te nemen vande Afleureurs oft Verfeec-
keraers, foo fy bevinden fullen te behooren,'t zy by
borch-tocht, panden oft anderfints. Ende daer die
Koopmanfchap feeckcrlijcken fal zijn verdorven
oftverlooren , oft fondcr hoope de fel ve tekonnen
recouvreren, die Aflèureurs oft verfeeckeraers ful-
len hebben drie Maenden, tot furnilfemente vande
betalinge, t'federt dat die inthimatic, notificatie oft
certificatie vande fchade oft verlies ,hen behoorlic-
kcngedaenfalwefcn.
X X1111.
Dat om fchade oft vermindcringe van Koop-
manfchap, die geheetcn wort avarye, dieadic oock
geintenteert fal moeten worden, te weten, in Eu-
ropen oft Barbaryen binnen eenen Jare en half, en-
de op Indien binnen den termijn van drie Jaren, na
dien 't Schip ter ghedeilinccrde Haven fal eheko-
men zijn.
• XXV.
Dat indien de fchade foo wel vander voorfz ava-
rye als anderfins niet en exccdeertccn tenhondert,
die AiTeureur oft Verfeeckeraer en fal niet ghehou-
den wcfen in cenige fchade oft retour.
van verfeeckeringen oft aileurantien geordonneert
is , dat om een eynde te maecken van twijffelen
der infolventien vande Kooplieden, defelveaöie
geintenteert fullen moeten worden binnen eenen
Jaer en half, nae dat de reyfe oft voyagie ghedaen
fal wefen, oft dat die Koopmanfchap gherooft, ver-
dorven oft verlooren foude zijn , 't welck altijts te
verftaen is van faken die in Europen oft Barbaryen
gefchiet zijn, maer om 't verlies elders gefchiet, lul-
len daer toe drie Jaren wefen,
XXVII.
Dat indien de Koopmanfchap ghenomCn wort
op de Zee, oft inde Havenen, Rivieren oft Pafla-
gien, te Lande, by cenige Pyraten, Zee-Roovers of
Dieven van eenige Landen, oft op ghehouden by
Officiers, oft ter ordonnantie van Princen, Vrien-
den , Naebuyren oft gheconfedereerde, en fal men
mette felvc niet mogen compofcren, tradcren
noch appoinderen, maer fal daer van rechtende
reden vervolght moeten worden, nae uytwijfen
juris gent/urn, oft der Tradaten daerop ghemaeckt,
foo wel tot recouvremente vande voorfz goeden,
als tot ftraiï ende punicic vande voorfz Roovcrs en-
de Dieven,waer inne die pourfuy vanten van onfen
wegen gcaififteert fullen worden , foo welby onfe
Ambaffadeurs, Brieven van recommandaticn, Re-
prefalien oft andere Wettige ende bchoorlijcke we-
gen , op peyne niet alleenlijcken van teverlicfcn
't geenc dat daerop gegeven foude wcfeü, maer in
boete ende breucke te vallen, ende geftraft te wor-
den als den voorfz Roovers occafie gevende, om
in hun rooveryen ende dieveryen te continueren.
XXVIII.
Dat alle de vooffchreven Ordonnantien te ver-
ftaen zijn alleenlijcken voor verfeeckeringen oft
aileurantien, die ghedaen worden van Koopman-
fchappen treckende uy t de Landen van herwaerts-
over ter Zee,
XXIX. ■
Ende aengaende de andere, gaende oft komen-
de te Lande, oft over foete Wateren, gcmerckt dat
aldaerfoo groote periculenniet en zijn als ter Zee,
fal men hem dienthalven reguleren , foo men in
voorleden tyden gedaen heeft, fulcks als die Koop-
luyden in't contraderen alderbeft fullen konnen
vcraccorderen: Behalven dat die voorfz verfeeeke-
ringe niet en fal mogen excederen die weerde van-
de voorfz verfeeckerde goederèn.maer fal een tien,
ile bly ven tot perijckel van den Koopman, die ge-
laden fal hebben, oock en fullen die Wagenlicden,
Voer-lieden, Vracht-lieden, Tollenaers ende Offi-
ciers egeene verfeeckeringe oft aiTeurantie mogen
doen , noch die voorfz Voerlieden hun Wagenen,
Karren oftPaerden doen verfeeckeren, dan onder
de helft vander waerde van dien, maer geenfints
heuren loon oft falariifen.
J\ Λ. Λ. ·
Ende beroerende die Waren ende Koopman-
fchappen , komende ter Zee, over foete Wateren,
oft te Lande uyt vremde Landen ende contreyen,
inde Landen van herwaerts overe , oft in andere
Coninckrijcken ende Landen, ordonneren wy, dat
noopende die toeruilingc ende equipagie, men
infgclijckshemfal mogen reguleren, als in voorle-
G g g                     den
-ocr page 464-
k. 7.Tic. i.Deel.              837
nen gelijcken formularys hebben,ende dies te min
mogen failleren, ende voorts om te verhoeden alle
occafien van Procefle, foo hebben wy doen ftellen
een forme van Police, Cedulle ofte Obligatie van-
de voorfeyde verfeeckcringen oft afleurantien, voor
Koopmanfchappen uyt defe voorfchreve Landen
varende, inder voegen ende manieren als hier nae
volght.
XXX V.
Eenen fulcken woonende in fulcker plaetfen
heeft belooft ende hem verbonden , nae uytwijfen
vande forme van onfe Ordonnantien van nieuws
gemaeckt, ende der Ufantieende Coftuyme van-
der Borfc van Antwcrpen,der felver Ordonnantien
niet contrarierende, te verièeckeren ende indem-
neren eenen fulcken oft fulcke Koopluyden voor
fulcke Koopmanfchappen ende goeden by hem of
anderen voor hem ende in fijnen name geladen, of
te laden in 't Schip genaemt
daer af Meefter is eenen fulcken, oft eenen fulcken
is leyts-man oft Conducteur van dien, om vander
Haven, Reede oft Plate van fulcker plaetfen uyt te
varen ende feylen, na fulcker Stadt oft Haven, te-
gens alle rcficq, periculen ende avontueren dier
fouden mogen toeilaen ende overkomen, de welc-
ke vallen ende Joopen fullen ten laile vanden voor-
ièyden fulcken oft fulcke Afleureurs oft Verieec-
keraers, vander uyren ende dage dat de voorfeyde
goeden oft Coopmanfchappen gebracht fullen zijn
ter voorfeyder Haven, Reede oft Plate , ende iii 't
voorfeyde Schip gheladen, ofte in Booten, Schuy-
ten oft Licht-Schepen geleyt,om in 't felve Schip
gevoert ende geladen te worden, om de voorfeyde
reyfe oft voyagie te doen. Ende fal die voorfeyde
verfeeckeringe oft afleurantie geduyren, totdat de
voorièyde goeden ende Coopmanfchappen in e
Haven vande voorièyde plaetfc aen gekomen ende
gearriveert,ende alcfaerop 't Landt ontladen ende
gheloit fullen zijn, in goeder behoudenifle, achter-
volgende onfe Ordonnantie: Ende fal 't voorfeyde
Schip mogen varen voorwaerts, achterwaerts, ter
rechterhant, ter flinckerhant ende aen alle zyden,
ende nemen alle couriTen ende ichalen, ende bey-
den oft vertoeven, 't zy door bedwanck, nootfaec-
ke, oft gewillichlick, ibo 't den Gouverneur oft Re-
geerders vanden felvcn Schepe goet duncken fal,
ende verlekeren den voornoemden fulcken voor-
ièyden Veraflèureerden oft verfeeckerden, vander
Zee, Vyere, Winde, Vrienden, Vyanden, van Brie-
ven van Marcque ende Contremarcque, van Ar-
reilen, ophoudingen ende detentien van Conin-
gen, Princen ende Heeren , hoedanich die zijn,
middgaders oock van fraude oft bedroch ende ba-
ratterye vanden Pylote oft Patroon vanden Sche-
pe, ende vande Schippers, ende generalijcken van
alle andere periculen ende fortuyncn hoedanich
die zijn, die daerlöuden mogen toekomen, in wat
voegen oft manieren dattet ware , ende dat men
foudc mogen denckenoftimagineren. Ende van
als verfeeckert hy, hem ftellende inde eygen plaet-
fe vanden geafleu teerden ende verfeeckerden, om
den fclven te garanderen van alle fchade ende ver-
lies . Ende ghefchiedende oft toekomende anders
dan wel ('t welck Godt verhoeden moer) acnde
voorfeyde goeden ofte Coopmanfchappen, den
voorfeyden Aflcureur ofte Verfeeckcracr verobli-
secre
836              Placateflui. 2.Boec
den tyden, ende nae dat partyen in 't contracteren
t'famen over komen fullen: Welvcrftaende altijts
dat de voorfz verfeeckeringe fal weien onder de
waerde vande voorfz Koopmanfchappen ,blyvende
't voorfz tienfte deel tot reficq,perijckel ende avon-
ture vanden Koopman die ladende is, mette mo-
deratie vande voorfz twee duyfent ponden grooten
als vooren : Oock dat men hem reguleren fal be-
langende die Schepen, Wagenen, Paerden, Ge-
fchut ende Munitien, loon ende falariiTcn vande
Schippers, Pyloten, Bootfgefellen, Voerlieden en-
de Wagen lieden, lbo hier boven gefeyt is.
XXXI.
Dat die Ordonnantien die wy op 't iluck vande
voorfz verfeeckcringen ende afleurantien ghe-
maeckt hebben, ende maken, zijn te verilaen foo
wel vande Waren ende Koopmanfchappen die ge-
laden worden op Schepen, Wagenen oft Paerden,
Vremdelingen oft Uytlanders toebehoorende , als
de geene toe behoorende onfen Onderfaten, inder
voegen dat Wy verklaren nul ende van geenen
cifede ende waerde alle verfeeckcringen ende af-
feurantien die tegens oft anders, dan nae uytwijfen
van onfe voorfeyde Ordonnantien gemaeckt ful-
len worden, 't zy de felve ghecontradeert zijn met
onfe Onderiaten oft vremde ende Uytlanders, en-
de voor Coopmanfchappen uyt varende oft in ko-
mende , op Schepen, Wagenen oft Paerden van
onfe Onderfaten oft Vremde, wefende onfen wille
ende meeninge een gelijcke gemeyne ende gene-
rale Werw maecken , voor eenen yegelicken foo
dat behoort.
XXXII.
Ende om te verhoeden die abuyièn, frauden, be-
droch ende crimen, die ghecommitteert zijn ghe-
vveeil inde afleurantien ende verfeeckcringen, op
't leven vande Lieden ende Perfoonen , oock op
weddingen van reyièn oft voyagien, ende dierghe-
lijcke inventien, hebben Wy alle die felve ghepro-
hibeert ende verboden, prohiberen ende verbieden
by defen , als der ghemeyne welvaert fchadelijck
ende hinderlijck wefende, ende van quaden ex-
empel.
.
                         XXXIII,
Ende alfoofommige hen bevindende gefondeert
op eenige initruménten van afleurantien , lichte-
lijcken verkrijgen namptiflêment by provifie, daer
van fy maiiilevee ofthantlichtinge nebben op cau-
tie ende borch-tocht, fonder aenfehou w te nemen,
op de defenfiert ende exceptien vande tegenpar-
tye, die dickmael wettich ende rechtveerdich zijn,
ende nochtans vereyflehen fömtijts lange inquifi-
tie, önderioeck ende probatie: Verklaren ende wil-
len wy, indien yemandt in defe faecken ende ma-
terienvan afleurantien fijn parthye doet nampti-
fcren,ende dat hy in 't principael fuccumbeert en-
de vervalt, fal dê felve om fijn temeraire ende licht-
veerdich vcrvolch, ende voor peyne van calumnie
tot profijte vande tegen-partye gecondemncert en-
de gêdocmt worden in plaetfc van interefte na ad-
Venant van twaelf ten hondert 's Jaers.
XXXIIII.
• Ende op dat de geene die op de voorfz vèrièec-
ketingen ofte afleurantien contracteren, te beter,
lichter ende gevoechlicker mogen negotieren, en-
de datde geene died'inilrumenten maecken, ee-
1: '.
-ocr page 465-
Zee-Rechtene
83
Memorie ende InHtiMit moor DiegóGmzakfGan·;
re, Commis ende Adminiflrateur Getierael tot te re-
giflratuere vande ContraSen, Inflrumenten ende
Polken vande verfeeckeringén oft ajfeurantien van-
de Koopmanfchappen
, daer van by de Ordonnantie
jegenwooraelijcken uyt-gheroepen ende gepubliceert,
mentie gemaeckt wort.
Nden eerften, fal de voorfeyde Commis
fijne refidentie houden binnen de Stadt
van Antwerpen,als principale Koop-ftadt
vande Landen van herwaerts-overe.
Ende fal fijne Gecommitteerden hebben inde
Steden van Brugge, Amftelredam, Middelburgh
inZeelandt, ende andere Plaetfen, indien't van
noode zy.
De voornoemde Commis fal houden,ibo welby
hem felven binnen Antwerpen voorfz, als by fijne
Subftituytcn inde andere Plaetfen, elck eenen goe-
den ende rechtveerdigen Regifter, in'tbeginfel van
den welcken gheftelt fullen worden die Articulen
ende Ordonnantien gemaeckt op die voorfz verfe-
keringen oft aiTeurantien, Ende fullen daer nae ge-
fchreven worden alle diePolicen, Contraden ende
Inftrumenten vande voorfz verfeeckeringen van
Coopmanfchappen, t'elcken, ende terftont als die
voor hem gepaiïèert oft ghebrocht fullen worden,
ende fal hy, oft fijne Gecommitteerdede felve col-
lationnercn, tegens die originele Obligatie,'t welck
fy regiftreren ende onderteeckenen fullen, reftitue-
rende ende ftellende in handen vande partyen die
originale Contraden, om de felve te bewaren ende
hen daer mede te behelpen: Maer al eer die te re-
giftreren fullen befien oft de felve conform zijn
metter Ordonnantien , ende oft daer inne egeene
claufulen en zijn, contrarie der iêlver.
Welcke Regifters* feereet ghehouden, ende nie-
manden ghecomrnuniceért en fullen worden, dan
den partyen,endeok:n genen dien 't behoorcn lal te
fien: geüjck fy oock fecrect houden fullen 't furplus
vande faecken ende affairen vande Kooplieden,die
by 't geerie dies voorfeyt is, bekent ibuden mogen
worden, op arbitrale peyne ende corredie.
Datfoo geringe als hem oft fijnen Subftituyten,1
de voorfz Contraden oft Policen ghegheven lullen
zyn, om die te regiftreren, fy ghehouden worden
't felve te doen, fonder eenich dilay öft uytftel bin-
nen vier-en-twintich uyren, om daer nae die te re-
ftitueren in handen vanden genen die de felve toe
behooren, foo voorfeyt is.
Ende op dat die voorfz Regifters te meer auéb-
riteyts ibuden hebben, fal de voorfz Commis fijne
Commiflie hebben by opene Brieven ons Heeren
des Coninghs, ende lal ghehouden wefen eedt te
doen voor die van fijne Majeftey ts Secreten Rade,
goeden ende rechtveerdigen Regifter te houden,
ende die voorfeyde Ordonnantien , ende't inhou-
den van defe jegenwoordige inftrudie, pundue-
licken te onderhouden ende obferveren.ende voorts
wel ende ghetrouwelijck te handelen, ende hem
te quijten in fijnen voorfeyden laft, wülende dat
Ggg χ                      tot
geert hem te betalen aen den voorfeyden verfeec-
kerden, ofte den Brenger van defe tegenwoordige,
alle die fehade die den voorfeyden verfeeckerden
gehadt fal hebben, na advenant van 't gene dat hy
ondertekent fal hebben, te betalen ende op bren-
gen binnen drie Maenden achter een volgende,nae
dien hy vande fehade oft verlies behoorlijcken ge-
adverteert fal zijn, na uytwijfen van onfe voorfeyde
Ordonnantie. Ende in ghevalle van perijckel ofte
fehade, den voorfeyde AiTeureur oft Verfeecketaer
heeft gegeven, ende geeft den voorfeyden fulcken
verfeeckerden, ende fijne gecommitteerde macht,
om tot profijte ende fehade vanden felven AiTeu-
rcurofte Verfeeckeraer de hantte houden tot fal-
Yatie ende behoudenifte vande voorfeyde goeden
ende Koopmanfchappen. Belovende te betalen
alle de korten die om de felve falvatie ofte behou-
denifle gedaen fullen worden, 't zy datter yet ghe-
recouvreert wort ofte niet, van weïeke koften ghe-
loove gegeven fal worden aende reeckeningen en-
de eedt vanden geenen die de felve ghedaen fullen
hebben, ende bekent den voorfeyden Verfeecke-
raer bctaelt te zijn vanden koft oft prijs van defer
verfeeckeringe ende aiTeurantie, by handen van
fulcken nae advenant van foo veel ten honderden.
Alles ter goeder trouwen , ende fonder bedroch
oftargelift, onder die verbintenilTe van alle fijne
goederen, Renuncerende by trouwe ende eede
tot alle faecken, defen jegenwoordige contrarie
zynde.
XXXVI.
Alle welcke Poinden ende Articulen, ende elc-
ken van dien befonder, willen ende ordonneren
wy voortaen fcherpelijcken onderhouden ende ge-
obferveert te worden, op de pey nen, boeten, amen-
den, ftrafende corredien boven verhaelt, ende dat
by maniere van provifie, ter tijdtende wylentoe
daer inne van onfen wegen anderfints gheordon-
neert fal wefen. Blyvende voorts die Commifiïe
ende Inftrudie den voornoemden Diego Gonza-
les eertijdts ghegheven, in heure volle kracht ende
vigeur.
Ende ten eynde dat van defe onfe jegenwoordi-
ge Ordonnantie niemant ignorantie foude mogen
pretenderen : Soo ontbieden ende bevelen Wy u,
dat ghy terftont ende fonder vertreck de felve doet
kondigen, uytroepen ende publiceren, al omme
binnen de Steden ende Plaetfen van onfen Lande
ende Hertoghdommc van Brabandt, daer 't van
noode wort, ende men ghewoonlijck is uytroepin-
gen ende publicatien te doen, ende tot onderhou-
deniiTe ende obfervantie van dien, procedeert, en-
de doet procederen tegens den Overtreders by
executie vande peynen voorfz, fonder verdrach,
gunfte oft diflimulatie. Dies te doene met dielTer
aen kleeft, geven wy u volkomen macht, authori-
teyt ende fonderlingh bevel: Ontbieden voorts ee-
nen yegelijcken,dat fy u 't felve doende ernftelijc-
ken verftaen ende obedieren. Want ons alfoo ge-
lieft. Gegeven in onfer Stadt van Antwerpen, on-
der onfen Contre-Zcgel hier opgedrucktiri Pla-
cate, den twinuchften dach van Januario vijftien-
honderttTeventich. Onder ftondt gefchreven,
BydenConinckin lijnen Rade. Ende geteeckent,
aOver/oepe.
-ocr page 466-
840
Placaten_>. 2.Boeck
I
Ende aengaende den falaris, fal de voornoemde
Commis ende Adminiftrateur hebben een quart
oft vierde deel ten honderden, 't wclck is van vier
hondert Kroonen, een Kroone, van alle Waren en-
de Koopmanfchappen die men fal doen verfeecke-
ren, ende nae advenant dat de beloften ende obli-
gatien vande Aiïeureers oft Verfeeckeraers bedra-
gen fullen , te betalen het voorfeyde quart ofte
vierde deel by den voorfeyden Verfeeckerden, ge-
merekt dat 't felve gedaen wort tot fijnder verfeec-
kertheyt, midts wekken ialaris de voorfeyden
Commis ofte fijne Gedeputeerde ghehouden ful-
len worden die Contraden te ontfangen , indien
den parthyen goetdunckt, oock de felve te regi-
flreren, daer van Copyen te geven , ende oock
Certificatie vande voorfeyde regiftratuere, indien 't
van noode zy, fönder voor hem, fijne Gedeputeer-
den oft Clercquen, yet anders te eyffchen oft ne-
men , op arbitrale peyne , tegens den geenen die
anderfints fouden doen. Ende belangende die
verificatie vande Α varyen , fal daer van betaeldt
worden, foo men gewoonlyck is van doene, alles
by maniere van provifie. Referverende tot fijn-
der voorfeyder Majefteyt defe Inilrudie te mo-
gen veranderen, vermeerderen, verminderen, daer
af ofte aen te doen, ofte defeive reftringeren in 't
geheel ofte deel, foo men by experientie ende tot
welvaren vande faecken ende afiairen bevinden
fal te behooten. Ghedaen t'Antwerpen onder
den naem van fijne Excellentie, den elfflendach
van Odobri, vijfthien-hondert t'feventich. On-
derfchreven , F. A. Duc d'Alve. Ter Ordon-
nantie van fijne Excellentie.
dOverloepe.
tot fyne Regiflers geloove gegeven zy.ende dat de
felve fulcke audoriteyt hebben fullen als andere
openbare inilrumenten gepafïèert voor Wethou-
deren, NotarifTen ofc Tabellioenen, parate ende ge-
reede executie hebbende.
3al oock gehouden wefen fijne Gecommitteer-
de, Gedeputeerde ende Subftituytcn, te prefente-
ren voor den voorfz Secreten Raede, om te befien
oft die felve bequaem ende gequalificeert zijn, en-
de hen gelijcken Eedt te doen doen, Nemende een
Ade vanden felven Rade, hoe dat hen gebleecken
fal wefen vande fufficientie der voorfz Subftituy-
ten, ende vande rechtveerdicheyt ende getrouwig-
bey t van dien fal de voorfeyde Generael hem ghe-
noeghfaemlicken moeren informeren, ende'tfelve
den voorfz Rade certificeren, ende oock gehouden
worden te verantwoorden voor de faulten vande
fèlye fijne Gecommitteerde, na uytwijfender ter-
men van Rechte.
Dat de voornoemde Commis, noch eenige van
fijne gedeputeerde Dienaers of Minifters, hen niet
en fullen mogen onderwinden, diredelick noch in-
diredelijck, met eenige Contracten van verfeecke-
ringen oft ailèurantien te maecken, op peyne, niet
alleen lijeken van nulliteyt, maer oock van arbitra-
le corredie.
Dat in ghevallc die verfeeckerde oft die Afïèu-
reurs oft Verfeeckeraers naederhant Copieauten-
tijcq van doen hadden vande voorfz Contraden of
Policen , fullen die felve hengeven oock binnen
vicr-en-twintich uyren,al ghevereficeertende be-
hoorlijcken gecollationeertende geteeckent.
HETTWEEDE DEEL.
Placaet, Fande Booge ende Mogende Heer en Staten (jeneraelder Feree*
nlghde Nederlanden, daer by den Koof foy den ende Ingefetenen defer Landen, ^verboden werdt niet te
mogen ruerfeeckeren oft Ajj'eureren op Goederen, Koopmanfehaff en oft Schepen
a tot behoorende. de
StéjeSïen wanden Koningh <van Spaengten t ende andere Fyanden defer Landen
. In date den
eerften Aprilis 16 zi·
?: ..<.
;E Staten Generael der Vereenichde Ne-
> derlandcn, Allen den geenen die defe ful-
len fien ofte hooren leien, Saluyt. Alfoo
Wy in ghewiffe ervaringe ende kennifTe
komen, dat veelc Koopluyden ende Ingefetenen
defer Landen, hen dagelijcks vervorderen, niet te-
Senitaende Wy wederom fêdert het expireren van
enTrefues, tegens den Koningh van Spangien
ende des felfs. Adherenten, in openbaren Oorloge
genootfaeckt zijn te komen, te verfeeckeren ende
taiTeureren op Goederen , Koopmanfchappen ,
Cargafoenen ende Schepen , toe behoorende de
Subjedenende Onderdanen van den voorfz Ko-
ningh van Spangien, ende andere Vyanden defer
Landen,, vvaer door ghecaufeertwert,dat defeive
Koopmanfchappen, Goederen ende Schepen, ko-
mende te vervallen in handen van onfe Oorlogh-
Schepen); i>ft diemef onfe beftellinge endé Com-
mifïie, tot af breuck vanden felven Koningh van
Spangien ende des felfs Onderfaten toe gemaeckt,
uyt ghefonden ende geëquipeert zijn, niet alleen-
lijck by de felve Aiïêuradeurs ende Verfeeckeraers
werden gereclameert, vervolcht, ende als hare ey-
gen goederen om dorrtflaginge van dien t'obtine-
ren, gefolliciteert -. Maer dat de felve al voor goede
prinfe ende verbeurt verklaert zijnde , de fchade
daer van evenwel niet de voorfz Vyanden , maer
de Ingefetenen defer Landen , uyt krachte vande
voorfz ghedane ailèurantien ende verfeeckeringe
(die daer voor maer eene kleyne premie zijn ghe-
nietende) is raeckende ende betreffende: Sulcks
dat de felve Ingefetenen defer Landen , ende niet
de voorfz Vyanden daer door verarmt ende ghede-
paupereert werden , ftreckende 't felve oock tot
merckelicke verhinderinge en afkeer vande equi-
pagie, die vele goede Ingefetenen defer Lande an-
..... ■ ■ ■_______________________________________________________________________________________________
-ocr page 467-
Zee - Rechten^. Afièurantien_>.
843
842
ren, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde
Staten vande Provinticn, refpective van Gelder-
andt ende 't Graeffchap Zutpnen, Hollandt ende
Weft-Vrieilandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieilandt,
Over-Yflel, ende Stadt Groeningen ende Omme-
landen , ende allen anderen Jufticieren ende Offi-
cieren dien dit aengaen mach, datfy defe oniè Or-
donnantie van ftonden aen alomme doen verkon-
digen, uyt-roepen ende publiceren, daer men ghe-
woonlijck is verkondinge ende publicatie te doen,
Procederende ende doende procederen tegens de
Overtreders van dien, fonder gratie, faveur, diifi-
muiatie ofte verdrach, Alfoo Wy voor den dienft
vande Landen fulcks bevinden tebehooren. Aldus
gedaen ende gearrefteert ter Vergaderinge vande
hooch-gemelte Heeren Staten Generael,in 's Gra-
ven-Hage, den eerften Aprilis feftienhondert twee
entwintich. Wasgeparapheert, A, Ploos,n' On-
der ftont, Ter Ordonnantie vande Hooch-gemel-
te Heeren Staten Generael. Getekent, C. Jeifen.
Notificatie <vande reflrinBie van 't Placaetgeëtm-*
neert opte Ajfeurant'ien. *
Υ defen wert eenen yegelijcken genotifi-
ceertende verwitticht, dat de Hooge Mo-
_ gende Heeren Staten Generael, het Pla-
caet by de felve haer Hooch Mogende geèmaneert
den eerften der voorleden Maent Aprilis, op'c
ftuck vande aiTeurantien vande Goederen , Koop-
manfehappen, Cargefoenen of Schepen, toe be-
hoorende de Subjecten, Onderdanen of Inwoonde-
ren vanden Lande onder den Coninck van Span-
gien , ende des felfs Adherenten forterendc, om
verfcheyde pregnante redenen ende confideratien,
byformevan interpretatie, 't verboth daer by ge-
daen, hebben gereftringeert, tot allen aiTeurantien
gedaen naer date vande publicatie van dien.
derfins mee meerder luft en yver,cot af breuk vande
voorfz onfe Vyanden,gaerne fouden doen, die door
de voorfz rcclamatien, ende vervolginge van ibda-
nige geaiTeureerde goederen, anderfints te rugge
gehouden ende onluftich gemaeckt werden. Om-
me alle 't welcke te prevenieren, ende daer tegens
behoorlijcke ordre te ftellen. S O O IS Τ, dat
Wy by defen expreflelijck verboden ende geinter-
diceert hebben, verbieden ende interdiceren by de-
fen allen Koopluyden ende andere Inghefetenen
defer Landen, dire&eMjck noch indireételijck, niet
te mogen aiTeureren, verfeeckeren,ofteenige teec-
' keninge te doen , op goederen , Koopmanfchap-
pen , Cargafoenen oft Schepen, hoedanich ende
van wat foorte oft nature die fouden mogen we-
fen, toe behoorende de Subje&en, Onderdanen oft
Inwoonderen vande Landen, onder den Koningh
van Spangien ende des felfs Adherenten fortcren-
de, hoe, ende in wat manieren't felve eenichfints
foude mogen wefen: Verklarende alle ende ycge-
Jijcke foodanige aiTeurantien endeverfeeckeringe
aireede gedaen, oft nae date defes tedoen, voor nul
ende van onwaerden. Verbiedende infgelijcx allen
Jufticieren, Rechteren, Wethouderen, Gerechten,
CommiiTariiTen van Kameren van aiïèurantie, oft
andere die dit eenichfints aengaen mach, over foo-
danige aflèurantien, verfeeckeringe oft teeckenin-
ge recht te doen : Ende dat daer-en-boven de AT
feuradeurs, die bevonden fullen werden foodanige
verfeeckeringe, nae date defes ghedaen te hebben,
verbeuren fullen op yeder fomme kleyn oft groot,
die fy fullen hebben gheteeckent, een fomme van
hondert ponden Vlaems, d'eene helft tot profijte
vanden Aenbrenger, ende d'ander helft voor den
Officier die d'excecutie doen fal. Ende op dat nie-
mant hier van ignorantie en pretendere, Verfoec-
ken ende ontbieden Wy de Staten , Stadthoude-
OBrqy voor die van Jmflerdam, tot oprechtinge vande f^atnere van JJfêurantie:
ïvaer by door de Heeren Staten <van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, defe oprechtinge ende ereclie by
hun nvolgens hare gerechtigheyt ende Privilegiën gedaen) geconfirmeert
, geratificeert ende gheaj>j>robeeri
toon. In date denfiventbienden luly
1612.
lijck) daer over te accorderen. Ende in gevalle ye-
mant hem byvonnifle ofte verklaringe der voorfz
CommiiTariiTen mochte bevinden befwaert, den
felven gheoorloft ware binnen behoorlijcken tyde
aende Schepenen te appelleren, ende voor den or-
dinaris Rechter ordinaria via te procederen , tot
welcke nieuwe Ordonnantie ende inftellinge, iy
Verthoonders eenfdeels ghemoveert waren ghe-
weeft, op dat de Schepenen baacke (die metfeer
menichvuldige ja ontellijcke ProceiTen belaft was)
door Subalterne Rechters, eenichfints fouden mo-
gen worden gefubleveert, ende dies te bequamer
andere faecken, van meerder haefte ofte importan-
tie mochten traceren ende expediëren, die ander-
fints tot merckelijck ongerief ende fchade vande
Litiganten fouden hebben komen te verachteren.
BehaJven dat de gefchillen fpruytende uyt aiïèu-
rantie ende averye, meeftendeel fo intricaet ende
van foodanigen natuere waren, dat de tehe langen
Ggg 3                    tijdt
I E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
" Hollandt endeWeft-Vrieilandt, Repre-
fenterende de Staten vanden felven Lan-
den. DOEN TE WETEN, Alfoo
Burgemeefteren ende Gerechten der Stadt Am-
ftelredamme, ons verthoont hebben, hoe dat fy
Verthoonders op 't langhducrich verfoeck ende
aenhouden van vele trefïelijcke Koopluyden,inden
Jare vijfthien-hondert acht-ende-tnegentich, bin-
nen de voorfz Stede op gherecht hadden een Ka-
mere van Afleurantie , voor welcke alle queftien,
ryfende uyt faecke van aiTeurantie ende averye, ter
eerfter inftantie gheventileert ende ghetermineert
fouden moeten worden, mitfgaders inden voorle-
den Jare fefthien-hondert elf, gecommitteert eeni-
ge CommiiTariiTen, voor de welcke ter eerfter in-
ftantie foude moeten dienen om ghedecideert te
worden alle kleyne Civile queftien, ende oock alle
Aden van Injurien, omme partyen ( was 'tdoen-
-ocr page 468-
k. 7.Tit. α. Deel.             845
de notoir Recht foude mogen in cwijflel getrocken
ende ghecontroverteert worden, oft foodanige gc-
delegueerde Rechters Judicature hadden mogen
exerceren , waer uyt als dan groote fwarigheden
ende inconvenienten fouden mogen komen te
ontftaen,ende vele ProceiTen aireede gcaflopieert
worden gerefufciteert, tot groote perturbatie ende
kleynachtinge, confufie vande Burgeren ende In-
gefetenen der voorfz Stede, die de vruchten ende
nuttigheden der voorfz Collegien, dagelijcx meer
ende meer waren fmaeckende, mitfgaders totdif-
reputatie ende kleynachtinge foo vande Verthoon-
ders , als vande Perfoonen in de voorfz Collegien
ghcdient hebbende, wefende al t'famen vande no-
tabelfte ende ghequalificeertfte der voorfz Stede,
waren fy Verthoonders te rade geworden hun aen
ons te addreiieren , Reverentelijck verfoeckende,
dat ons geliefde onvermindert haerluyder goet
Recht, ten overvloet ende voor foo veel des noot
ware te ratificeren ende approberen, de oprechtin-
ge vande Collegien van AiTeurantie, ende kleyne *
faecken by den Verthoonders voor defen ghedaen,
op alfulcke Inftrudtien ende Ordonnantien, als ai-
reede daer toe zijn gemaeckt ende ghegheven, ofte
namaels gercfumeert ofte verbetert fuHen mogen
worden, met gelijcke Approbatie ende Ratificatie
van alle Judiciele Aden,ende alfulcke macht ende
authoriteyt, als by de ghemelte CommifiariiTen,
in't ftuck van haer Ofiicien voor defen was ghe-
pleecht, ende fyluyden vorder tot uytvoeringe van
haer Ampt noch mochten van nooden hebben t
midtfgaders alle de Verthoonders naer gheleecnt-
heyt van tyden ende faecken , tot onderhoudinge
van goede Policie, expeditie van Juftitie, ende ac-
commodatie vandeKoophandelinge,in foo popu-
leufen Stadt noodich bevonden fouden worden
tebehooren, Requirerende daer toe oniè Brieven
van Approbatie ende Aggreatieinder befter forme,
S O O IS Τ, dat Wy op 't inhouden van'tvoor-
fchreven verfoeck gelet, enderypelickover-gewo-
gen hebbende alle 't geene daer over in confidera,-
tie behoorde te komen, uyt onfer rechter weten-
fchap, volkomen macht ende authoriteyt, voor lb *
veele 't noot zy ende ten overvloet, onvermindert
de gerechticheyt ende Privilegiën der Stadt Am·
fteraam voorfz, ende fonder prejuditie vande felve
geconfirmeert, gheratificeert ende gheapprobeert
hebben, Confirmeren, ratificeren ende approberen
mits defen, de oprechtinge ende erectie vande
voorfz Collegien van AiTeurantie ende vande kley-
ne faecken, by den Verthoonders ten refpe&ive ty-
den als hier vooren verhaelt is, ghedaen op de ln-
ftruftien ende Ordonnantien, die aireede daer toe
gemaeckt ende ghegeven zijn, als den geenen die
hier namaels by nadere rcfumptie ende verbeterin-
ec,als noch daer op ghemaeckt ende gegeven ful-
len mogen worden. Gelijck Wy mede approbe-
ren ende ratificeren van als nu als dan , ende als
dan als nu, alle Judiciele Aden, ende alfulcke
macht ende authoriteyt, als by de CommiiTariilèn
inde voorfz refpective Collegien ghecommittcert
geweeft, in 't ftuck hunder Officie voor defen ghe-
bruyekt mogen zijn, ende de felve noch vorder in
toekomende, tot uytvoeringe van hare Ampten,
noodich te ghebruyeken fullen hebben, mitfgaders
't geene de Verthoonders naer ghelegentheyt van
$44             Placatert-* 2.Boec
tijdt neerftich onderfoeck ende byfondere kennifle
vereyfchtcn, ende overfulcks op byfondere wijfe,
ende van Perfoonen hen dies verftaendc, van noo-
de waren verhandelt te worden, daer-en-boven alfo
Burgcmeeftcten menichmael om kleyne faecken
fcer waren gemolefteert, ende daer omme veel ko-
ilcn ende tijdt gefpik, ende fomwijlen groote ve-
hementie ghepleecht worde., ware by henluyden
gantfch dienftich ende noodich bevonden tot ver-
mijdinge van foodanige moleftien, onkoften, tijdt-
verlies ende turbatien, alle kleyne faecken ende in-
jurien, fommarie te laten af handelen of bevredi-
gen, daer toe de kleyne Bancke ware gedeftineert,
alwaer parthyen in pcrföon fonder hulpe van Pro-
cureurs oft Advocaten, ghehouden waren te com-
pareren , die aldaer in korten tijdt tot Accoort oft
expeditie van Juftitie konden geraecken. Omme
welcke redenen ende confideratien , fy Verthoon-
ders hebbende goet gevonden de voorfz twee Col-
legien (niet fonder extraordinaris onkoften ) te la-
ten erigeren, ware by henluyden nochtans niet
noodich gheacht,daet toeeenich confent, Oftroy
oft Authorifatie te verfoecken ofte verkrijgen, ver-
mits by wijlen hooger Memorie Willem Grave
van HoJlandt, inden Jare derthien-hondert ende
veertien, de voorfz Stede gheprivilegeert was ghe-
weeft, omme Keuren ende Ordonnantien te mo-
gen maecken ende vernieuwen, dienende totrufte,
vrcedc, goede Policie ende Juftitie, binnen de fel-
ve Stede, gelijck des achtervolgende hare Voorfa-
ten 't felve in diverfche tyden ende faecken conti-
nuelijck hadden ghepleecht, ende namentlijck al
over de hondert Jaren, binnen de voorfz Stede op-
gerecht een Wees-kamer ofte CoJlegie van Wees-
meeftcren, voor welcke de ghefchillen voorts ko-
mende van Wees-kinderen ende der felver goede-
ren bekent waren , eerft ende lommaire moften
worden getermineert.al eer partyen die voor Sche-
penen mochten betrecken, mitfgaders al eer vijf-
cn-twintich Jaren eenCoUegie van Commiltarifen
van Houwelijckfche faecken,omme alle matrimo-
niale queftien aldaer eerft te laten berechten, welc-
ke Diuturna ende, Continuatapojfeffw habens vim Pri-
vilege, merite extenditur
fj? tandem circa a/ia Statuen-
dipotefiatem tribuit.
Te meer alfoo naer Rechten
kennelick is, dat ordinaris Rechters hebbende vrye
ende eygene Jurifdiclie (gelijck de Gerechten bin-
nen der Stadt Amfterdamme waren hebbende)
andere Rechters mochten delegeren , omme in
hun plaetfe kenniife te nemen ende Judicature te
exerceren, over de faecken hun vanden ordinaris
Rechters bevoolen, aJs dien volgende over lange
Jaren by die van Antwerpen, ende inden Jare fe-
fthicn-hondert vier, by Burgemeefteren ende Ge-
rechte der Stadt Rotterdam, ipeciale Collegien tot
decifie Yande faecken van AiTeurantie op gncrecht
zijn geweeft, Ende oock by de Rechts-gheleerden
Communiter wort verftaen, quod in materia ajfecura-
tionum fpeiïanda confuetudo (ive flatutum loei
, Had-
den daer omme fy Verthoonders altoos verftaen,
haerluyden propriojure te competeren, fonder fpe-,
ciale Conceifie ofte authorifatie alfulcke Collegien
te delegeren, ende met bchoorlijcke Commiflien
ende Inftrudien te voorfien. Nochtans hebbende
bedencken ,datnaemaels onder eenige pretexten
ofte oorfaecken, haerluyder goede inftelHngen en-
·,.
I
-ocr page 469-
Zee - Rechten^. AfleurantieDu.
847
84-6
élen van dien reguleren,ende de felve naer komen,
iönder den Verthoonders in 't gebruyck van defen
te doen, of ghehengen ghedaen te worden eenich
hinder, belet oft moeyenifle ter contrarie. Gege-
ven inden Hage, onder onfen grooten Zegele
hier aen gehangen, op den feventhienden dach
Julius, in'tjaerons Heeren. duyfent fes hondert
twaelf, Ende was gheparagrapheert, /. vanOl-
denbamevelt.
Opte Plijcqueftondt, Ter Ordon-
nantie vande Staten. Ende was onderteeckent,
A, Duyck. Hebbende onder uyt hangende een Ze-
gel van rooden WaiTche, aen dubbele Francijne
fteerte.
tydcn ende faecken, tot onderhoudinge van goede
Policien, expeditie van Juflitic, ende accommo-
datie vanden Koophandel, in fopopulcufen Stadt
als defe, fy dienftelijck ende noodich bevinden ful-
len te behooten. Ende ten eynde de Verthoonders
defe onfe Confirmatie, Aggreatie ende Approba-
tie, mogen genieten endeuferen als nacrbehooren.
Laften wy ende ordonneren onfen Prefidenten en-
de Raden inden Hoogen Raede, ende den Hove
van Höllandt, mitfgaders allen anderen onfen Ju-
ilicieren , Officieren ende Onderfaten, die defen
eenichfints roeren of aengaen fal mogen , dat fy
hen nae den inhouden van defen, ende alle Poin-
Ordonnantie, *By den Heeren vanden (gerechte der Stadt Arnflelredamme
gemaeckt op 'tfiuckfvandeAflewanM.
len, dat de geajfeureerde infoodanigen gevalle de voorjz
ajfeurantïe fal mogen renuncieren ende af-gaen
, ende
hem we der om me op nieuws op goede ende quade tydinge
by een ander doen verfeeckeren
, midts 't felve eerfl ende
al vooren door Notaris ende Getuygen aende Curateurs
vanden gefailleerden
, ofte t'fijnder laetfler woonplaetfe
infinuerende; IVelverflaende dat de betaeldepremien ten
voordeele 'vanden Boedel, ende Crediteuren vanden Af-
feureur komen fullen, fonder dat de qjicaffeureerde daer
■van eenïge refiitutie fal mogen eyjfchen ofte ghenieten.
Achim den dertichfien Januari) ι β %
6. Prcfentibus
ut in Rcgiilro.
III.
Sal oock het Inilrument van verfeeckeringe
moeten inhouden den naern van 't Schip, 't welck
uyt defe Landen varen oftrecken fal nae andere
Landen of Coninckrijcken , ofte uyt aadcre Lan-
den op defe of andere Landen ende Coninckrijc-
ken komen fal : Oock vanden Meefter van 't
Schip , ofte vanden Schipper die daer van bevel
hebben fal, mitfgaders vande plaetfen daer 't voor-
fchreven Schip geladen fal worden, ende daer 't fel-
ve fal willen varen, op peyne van nulliteyt ende
onwaerden vander Obligatien der fel ver Aflèuran-
tien, indien de fchult toe komt by de gene die ver-
feeckert is, anderfints fal de verfeeckerde 't ièlve
verhalen op den genen die 't Inilrument gemaeckt
heeft, foo verre 't ghebreck ende faulte by de felfde
toe komt.
IIII.
De verfeeckeringe vande geaflèureerde Waren
fal beginnen vande tijdtaf dat de verfeeckerde Wa-
ren ghebracht fullen zijn op de Kaye ofte Walle,
om van daer geladen te worden inde Schepen daer
mede die Waren gedeftineert zijn wech gevoert te
fullen worden,ofte in Schuyten ofte Bareken, om
mette felfde Schuyten ofte Bareken ghebracht te
worden na de voorlz Schepen, ende fal voorts d'Af·
feurantie duyren totter tijdt toe dat de Koopman-
fchappen inde Haven gekomen ofte ghearriveert,
ende op 't Landt vry ende veylich ontladen ende
gcloft fullen wefen.
V.
Ende in gevalle datter eenich geaflèureert Schip
ofte goet, Jaer ende dach nae dattet gheaflêureert
ende vande Haven daer 't geladen is, ghefcheyden
Lfoo by Requefte van vele treffelijcke
Koopluyden, op alle quartieren traffic-
querende, onder-getcyckent, langh ver-
ibcht ende aengehouden is gcweeil, dat
binnen defer Stede op 't ftuck van Affeurantie or-
dre gheftelt, ende een Kamer van Aiïèurantie op
gerecht mochte worden. S O O I S T, dat mijn
Heeren vanden Gerechte, ghehoort verfcheyden
Luyden,hen dies verftaen, nae rijpe deliberatie ge-
ordonneert, geilatueert ende gewillekeurt hebben,
ordonnerenitatueren ende willekeuren mits defen
d'Articulen hier naer volgende.
I.
Inden eerften, worden voor nul, negeen, ende
van onwaerden verklaert, alle Contracten van Af
feurantie die contrarie defer Ordonnantie alhier
fullen worden ghemaeckt, 't zy hoedanige ftipula-
tien, conditien of eeden daer toe fouden mogen
worden gedaen.
II.
Dat geene verfeekeringe en fal mogen ghedaen
worden , 't zy by een oft verfcheyden Perfoonen,
voor inkomende oft uytvarende Koopmanfchap-
pen, dan onder de oprechte ende gemeene weerde
van dien, bly vcnde ten minilen thien ten hondert
totrefïcq,pcrijckel ende avonturc vanden geenen
die hem fal doen verfeeckeren, 't welck is ontrent
het thicnfte part oft deel vande waerde vande fel-
ve Koopmanfchap, naer advcnant dat die ghekoil
mach hebben , foo wel in koope, packinge, Tol-
rechten, flet of toeruftinge, geit van verfeeckerin-
ge, als alle andere onkoften, tottcr ladinge van die
inden Schepe inclufivelicken: Welverftaende,dat
foo verre een Perfoon hadde in een Schip meer dan
de weerde van twee duyfent pont grooten , fal
't geen datter over fchieten fal gheheelijcken mo-
gen verfeeckeren, blyvendc alleenlycken 't refic-
que ende perijckel van 't voorfchreven thienfte
part inde felve fomme van twee duyfent ponden
grooten.
Ampliatie van dit tweede Artijckel.
Dat van nu voort aen, m ghevalle hemyemandt heeft
doen verfeeckeren op in komende ende uyt varende Koop-
manfehappen ofte Schepen
, ende fijnen Ajfeureut komt te
failleren, ofte in onghelegentheyt van faecken te verval-
-ocr page 470-
:. 7.Tit. 2. Deel.             849
vande AfTeureursjnet borch-tochten,pandcn ofte
anderfints , foo fy bevinden fullen te behooren:
Ende fullen de Koopluyden opte voorfz Schepen
eladen hebbende, of anderen van harent wegen,
innen de voorfz refpechvc tyden van fes Maen-
den , ende een Jaer, de voorfz Koopmanfchappen
op een ander Schip, ofte Schepen mogen leggen,
om hun reyfe ende voyagie te volbsengen ter ghe-
deftineerder plaetfe: Of indien fy fulcks niet en de-
den , fal de Verfeeckeraer 't felve mogen doen, en-
de in fulcken geval fal den voorfz Afleureur alleen-
lijcken gehouden weien inde onkoftcn, voorts in 't
toe-reden,inde vracht ende fchade die fulcke Koop-
manfchappen middeler-tijt geleden fullen mogen
hebben uyt faecken van 't voorfz arreft.
IX.
Maer aengaende de grove verderfFelijcke Koop-
manfchappen, als Wijn, Fruyt, Graen, ende ande-
re, Articulo xvij. hier naer gefpecificcert, fal de ver-
feeckerde niet ghehouden wefen den voorfz tijdt
van fes Maenden,ofte een Jaer te verbeyden, maer
fal zijn adie ofte hant-lichtinge mogen vervolgen,
foo hy 't felve bevinden fal te behooren, doch mede
gehouden zijn 't meerendeel vande AiTeureurs als
boven te doen infinueren vande ghelegentheyt der
felvcr goeden.
X.
Aengaende de Schepen, Gefchut, Munitie van
Oorloge, fal daer van geen verfeeckeringe gedaen
mogen worden, dan onder twee derden deelen van
de oprechte waerde van dien, fonder nochtans ee-
nichfins te mogen verfeeckeren de vracht ofte toe-
ruftinge vande voorfz Schepen, noch oock Kr uyt,
Klooten, Vicrualien, of diergelijcke dingen, die ee-
nichfints geconfumeert worden.
X I.
De Meefters, Piloten, Bootfgefellen, Oorlpghs-
volck , ende alle andere die opte voorfz Schepen
fullen zijn, fullen heuren loon oftefalaris niet mo-
gen verieeckeren, noch eenigerhande dingen hen
toe behoorende,dan alleenlick Koopmanfchappen,
indien fy eenige (boven 't geene fy van haer huytr
ontfangen) hebben, foo hier vooren gefey t is, alles
fonder bedroeh.
XII.
Ende fal om fchade of verminderinge vande ge-
afleureerde Schepen ofte goeden, die gheheeten
wort Avarye, d'actie geintenteert moeten worden,
ten langhften binnen den tijdt van anderhalf Jaer,
als d'avarye ghevallen is binnen de Limiten van
Europa of Barbaryen, ende alfle daer buy ten geval-
len is, binnen den tijdt van drie Jaren, innegaendc
de refpeétive tijdt van anderhalf Jaer, ende drie
Jaren, nae dat de Schepen geheel ontladen fullen
wefen.
XIII.
Ende aengaende de verfeeckerde Schepen ofte
Koopmanfchappen,die verlooren, gerooft, bedur-
ven,ofte anderfints befchadicht fullen wcfen, ful-
len de verfeeckerde gehouden wefen haer aitie van
fchade tegens den Verfeeckeraers t'inftitueren, ten
langhften binnen anderhalf Jaer, nae dat alfulcke
fchade gefchiet fal wefen, 't welck altijt te verftaen
is van faecken diein Europa of Barbaryen gefchiet
zijn, maer om 't verlies elders gefchiet, fullen daer
toe drie Jaren wefen.
Ende
848              Placaten. i.Boec
is ge weeft, achter blijft, fonder dat men middeler-
tijdt ter plactfc vande ladinge ofte ghedeftineerde
ontladinge, eenige tydinge daer af ghehoort heeft,
foo verre het is in Europa, Barbarye , oft daer on-
trent, iöo wort het ièlfde Schip ende goet ghehou-
dcn als verlooren, ende mach men daer af doen in-
thimatien den AiTeureurs, ende drie Maenden daer
nae betalinge eyflchen: ende aengaende de plaet-
fcn die vorder ghelegen zijn, fal men voortaen ob-
ferveren den tijdt van twee Jaren.
VI.
Welverftaende dat d'Aiïèurantie die ghedaen
worden drie Maenden nae den vertrecke vande
Schepen binnen Europa, Barbaryen ,oft daer on-
trent, ende van verdere Plaetfen fes Maenden nae
den vertrecke, ghehoudengullen worden voor nul
ende van onwaerden, ten zy dat de geene die hem
doet verfeeckeren, de verfeeckeraer daer af waer-
fchouwe, ende hem dede verfeeckeren op goede
ende quade tydingen.
VII.
■ Item, en vermach de gheafleureerde, den Schip-
per die hy bevracht, gheen ander Haven doen in-
gaen ofte aennemcn,ofte zijn voyagie doen veran-
deren dan volgende de Police, ofte anderfints fou-
ded'AiTèurantie weien nul, maer vermach den
Schipper wel andere Havenen aen te nemen, als,
ende iöo de noot dat vereyfcht, ende anders doen-
de ibndcr laft vande geafleureerde , blijft de verfe-
keringe van waerden, behouden den verfeeckeraer
fijn verhael op den Schipper.
VIII.
Ende indien eenige Koningen, Princen, Poten-
taten ofte Hecren, in haer Landen eenich Schip
dat ghedeitineert ware tot eenige reyfe ofte voya-
gie, namen,aen hielden ofte arrefteerden, 't zy dat-
ter hope ware om 't felfde Schip weder te krijgen
ofte niet, of by foo verre eenich Schip onnut ende
onbequaem werde om de ghedeftineerde reyfe te
doen, fullen inde voorfz gevaJlcn de geene die ee-
nige ghearrefteerde Schepen hebben doen verfeec-
keren , midtfgaders de Koopluyden die op alfulcke
Schepen eenige verfeeckerde goeden geladen ful-
len hebben, ofte anderen van heurent wegen, ghe-
houden wefen mette ghearrefteerde verfeeckerde
Schepen ende pretieufe ende dierbare Waren,
('t zy dat de feifdc Waren mede bekommert zijn
ofte niet) te verbeyden fes Maenden , al eer fy de
voorfz ghearrefteerde Schepen ofte pretieufe Wa-
ren fullen mogen abandonneren, ingaende de
voorfz fes Maenden vanden tijdt af dat fy door den
Macckelaers , oft anderen publijcque Perfoonen,
'tmeerendeel vanden AiTeureurs die 'm loco zijn,
daer die Aifeurantie gemaeckt is, vande gelegcnt-
hcyt fullen hebben veradverteert, ende infinuatic
eedaen, welcke voorfz tijt van een halfjaer plaetfe
nebben fal, by foo verre de voorfz nemingen, aen-
houdingen, ende arrefteringen in Europa of Barba-
ryen zijn ghefchiet: maer indienfe ghefchiet zijn
buy ten de Limiten voorfz, en fullen als dan de ge-
arrefteerde Schepen ofte pretieufe Waren niet gc-
abandonneert mogen worden, dan nae de expira-
tie van een Jaer, ingaende 't felve Jacr nae dat ge-
Jijckeinfinuatie als boven gedaenfal zijn,hoe wel
dat daer-en-tuflehen den verfeeckerde niet belet
en fullen worden eenige verfceckertheyt te nemen
-ocr page 471-
Zéc · Rechten-/.' AflburantienL».
851
850
verfeeckeringe falgbeacht ende ghenomen worden voor
krachteloos ende vangeender waerde. Gepubliceert den
negenden May
1614. Prefentibus ut in Regiftro.
xnir.
Ende 't geen hier vooren gheordonneert is, fal
verftaen worden van verfeeckeringe die alhier ge-
daen worden van alle Koopmanfchappen encje
Schepen, treekende uytden Lande vanherwaerts-
overe, midtfgaders oock van alle Koopmanfchap-
pen ende Schepen, komende uyt andere Landen
ende Koninckrijcken op defe Landen, of gaende
op andere Landen ofKoninckrijckenterZee.
XV.
Maer aengaende de andere Koopmanfchappen,
gaende of komende te Lande ofte over foete Wa-
teren , gemerekt dat aldaer foo groote perijckelen
niet en zijn als ter Zee, fal men hen dies-halven
reguleren fulcks als de Koopluyden in 't contracte-
ren alderbeft fullen accorderen: Behalven dat de
voorfz verfeeckeringe niet en fal mogen ghefchie-
den dan onder de waerde vande vooriz verfeecker-
de goeden, te reeckenen de felfde waerde als in 't
tweede Artijckel defer Ordonnantie gefey t is,maer
fal een thiende deel blyven tot perijckel vanden
Koopman diefe geladen fal hebben: Doch en ful-
len de Wagen-luyden, Voer-luyden ende Vracht-
luyden egeene verfeeckeringen mogen doen,noch
fullen oock de voorfz Voerluyden hun Wagenen,
Karren ofte Paerden niet mogen doen verfeecke-
ren , dan onder de helft vande waerde van dien,
maer geenfmts heur loon ofte falariflen.
XVI.
Ende vande goeden inden naeft voorgaenden
Articule begrepen, fal d'aclie vande avaryen daer
op gevallen, ten langhften binnen een Jaer daer na
gcinftitueert moeten worden: gelijck mede d'actie
vanden anderen fchaden geintenteert fal moeten
worden ten langhften binnen een Jaer nae dat de
fclvefchade gefchiet fal zijn.
XVII.
Item, wie hem wil doen verfeeckeren op Gra-
nen, Fruyten, Wynen,01yen,Zout,Haringh,
Suycker, Quickfilver, Roet, Boter ,Kaes, Hoppe,
Syroop, Honieh, ront ende plat Saet* ofte andere
diergelijcke Waren die lichtelijck verderven: ofte
oockop Munitie van Oorloge, Gout, Silver, ghe-
munt ende ongemunt,die moet 'tfelve indePoli-
ce van afleurantie exprimeren ende te kennen ge-
ven , ofte anderfints foude d'Afleurantie zijn van
geender waerden , fonder dat onder de generale
woorden van Waren ende Koopmanfchappen, by
yemant gedaen verfeeckeren, alfulcke Waren niet
fpccialijckgheexpreiTeert zijnde, verftaen fullen
worden begrepen te zijn.
Mijn Heeren vanden Gerechte naerder gekt heiben-
de op den inhouden van dit bovenfiaende Artijckel, ende
bevindende dat dagelijcks vele queflien ende abufen daer
uyt zijn omfiaende,heblengoet gevonden 't voorfz Artijc-
hl te veranderen ah volght.
Dat onder de generale woorden van bederf elijeke
ende onbederf elijeke goederen
, van nu voortaen (uilen
verfiaen ende begrepen worden alle foorten van Koop-
manfchappen ende goederen, hoedanich die fouden mogen
wefen, dan die hem wildoen verfeeckeren op Gout, Sil-
ver, gemunt ofte ongemunt, ah mede op Bejaeltjens, Ge·
fieenten
, ende andere Juweelen, oock op Amunitievan
Oorloge, falghehouden wefen defelve Waren inde Police
te doenjlelleny ende uyt te drutken, ofte dat anderfints de
r:.ri
XVIII.
Den partyen contracterende op verfeeckeringe,
fal 't gheoorloft wefen de ièlve te doen voor Wet-
houderen, Notariflên, Tabellionenende andere pu-
blijcke Perfoonen, ofte by eygen ende particuliere
Policen, Cedullen, Signatueren ofte Obligatien ,
geteyekent by de verobïigeerde Perfoonen, oft by
geloofwaerdige Getuygen, foo de parryen dies hal-
ven accorderen fullen <
XIX,     t
Ende om alle bedroch te verhoeden, fullen alle
Maeckelaers ende andere de voorfz verfeeckerin^
gen vorderende oft folliciterende, gehouden weiëir
alle Policen te dreflèren conform dele Ordonnans
tie: ende Copie te houden van woorde tot Woor~
de, van alle 't geene metter hant of handen in dec
Police gefchreven lal worden , op peyne van haer.
verdiende falaris te verbeuren, ende viermael foo
veel tot profijtc vanden Armen, ende daer-en-bo-
venop fufpenfie ofte privatie van heurlieder Offi-
cie, nae gclegentheyt vander iaecke.
XX.  .
Men vermach oock Schepen, Goeden, Waren
ende Koopmanfchappen* die verdroncken, gerooft
ofte verdorven zijn, te doen aiteureren, oock nae
datfe verdroncken, gerooft ende verdorven zijn ge-
weeft: Soo wanneer het ter kenniiTe vanden Per-
foon die 't felve doetaiTeureren, niet gekomen en
is, vande verdrenckinge, roovinge ende verderife-
niflè Yande voorfz Schepen ende goeden.
XXL
Maer lbo Wanneer 't Schip ofte goet foo lange
verdroncken, gerooft ofte verdorven is gevveeft,dat
de wete daer af heeft konnen komen totten per-
foon die 't doet aflcurercn,'t zy ter Zee ofte te Lan-
de (reeckenende drie myle'n weechs binnen den
tijdt van twee uyren) fulcke Afleurantie wort ghe-
houden voor nul ende van onwaCrden, ende wort
in fulcken gevalle de geaiTeureerde verftaen ende
ghehouden vande fchaden ende ongelucken wete
ghehadt te hebben ,lbndcr dat ter contrarie eenich
bewijs ontfangen lal worden, ten ware de geaflèu-
reerde hem hadde laten verfeeckeren op goede en-
de quade tydinge, in wclcken ghevalle de verfeec-
keringe van waerden gehouden fal worden, foo de
Verfeeck'eraer niet fal konnen doen blycken dat de
Verfeeckerde voor 't maecken der verfeeckeringe,
van de fchade ofte verlies al hebbe geweten, ende
de verfeeckerde hem by eede daer van lal willen
fuyveren.
                                    ;,*'
XXII.
Item, lbo wanneer hem yemant heeft doen ver-
feeckeren op goeden die hy nacmaels niet en fent,
ofte laedt, ofte hem niet gefonden en worden, ore
oock min geladerUs gheweeft dan hy heeft doen
verfeeckeren, mach den prijs van d'Afleurantie we-
derom eyflehen, midts latende den AlTcureur een
half ten ho.ndert.
XXIII.
De lefte Verfeeckeraer lal inde Afleurantie lbo
vele participeren als de eerfte, 't zy verlies ofte
gewin-
Hhh                   Oock
Α
-ocr page 472-
Placaterü«-■:%,Boeck. 7.Tk. 2.Deel.
853
85*
- .. ·., ' XXIIII.          . -•''•>V'.-'
Oock en füllen geene AiTeurantien mogen ghe-
daen worden op't leven van eenige Luydén ofte
Perfoonen , noch op weddingen van reyfen ofte
voyagien,ende dicrgelijcke inventien: Ende indien
fulcks ghedaen werde , fal al 'tfelve nul ende van
geender wacrdcn wefen.
Ende als een geafleurcert Schip innavigabel ge-
worden is, oft als de geaflèureerde Schepen oft an-
dere goederen by Vyanden gerooft, genomen ofte
andérfints feeckerlick füllen zijn bedorven, verloo-
ren, oft fonder hope van de felfde te recouvreren:
Soo vermach de Verfeeckerde alfulcke Schepen
ende goeden t'abandonneren tot behoeve vande
Verfeeckeraers: Ende 't felfde béhoorlijcken ghe-
daen zy nde» füllen d'Afleureurs nae de inthimatie
van dien hebben drie Maenden tot furniflèment
vande betalinge der fomme by hun verfeeckert.
V,l            ::,:, XXVI; .·...
Item, als de fchade foo wel vande voorfz avarye
als andérfints niet en excedeert een ten hondert,
en fal de Verfeeckeraer niet gehouden wefen in ee-
nige fchade ofte retour.
XXVII.
Ende lbo wanneer het gbeaflèureert goetdoor
hem fèlven, fonder eenige toekomende uytwendi-
ge fortuyne bederft ofte verargert, is de AiTeureur
daer in niet gehouden.
XXVIII.
Sullen voorts generalijck alle verfeeckerde ghe-
houden wefen,'tmeerendeel vande Verfceckeraers
die in loco zijn, daer de aiTeurantie gcfchiet is, door
de Maeckelaers oft andere publijcke Perfoonen te
doen infinueren d'advertenfien die iy krijgen fallen
vande ongelucken, arreften ofte fchaden, den ghe-
aflèureerde Schepen oft andere goederen over ge-
komen, van welcke infinuatie de Maeckelaers oft
andere publijcke Perfoonen ghehouden füllen zijn
notitie te houden.
XXIX,
Ende is defe Ordonnantie te verftaen van alle
AiTeurantien die alhier ghcmaeckt füllen worden
met d'Onderfaten defer Landen, ofte met Vreem-
den , ende foo wel vande Waren ende Koopman-
fchappen die geladen werden op Schepen, Wage-
nen oft Paerden, Vreemdelingen ofte Uytlanders
toe behoorende, als die den Ingheferenen defer
Landen toe komen , 't zy oockdat gheaflèureer-
de Koopmanfchappen uyt defe Landen varen,
oft daer inne komen, Sulcks dat alle aflèurantien
contrarie defe Ordonnantie gemaeckt, fonder on-
derfchey t van Perfoonen ofte goederen, nul ende
van onwaerden füllen wefen, gelijck in 't beginvan
defe Ordonnantie breedcr verhaelt ilaet.
XXX.
/é Sullen oock d'Ofïïciers , de Gecommitteerde
vande Kamere van AiTeurantie,haer Secretaris, fijn
ghefwooren Klerck, de Tollefmers ofte Maecke-
laers vande AiTeurantie, geene verfceckeringe mo-
gen doen, ofte laten doen, direcïelijck noch indi-
redeJijck.
In lelruario anno 1600. ende 1601. in Juni) , is hy
den Heer en vanden Gerechte verflaen,dat Commiffariffen
xndeden Secretaris hun welmogen doen verfeeckeren.
XX XI.
I Ende alibo de Contracten van verièeckeringe
f'iouden ende geeftimeert werden voor Contra-
η van goeder trouwen, daer inne egeen fraude
e bedroch en behoort-te gefchieden: Indien meii
bevint dat van wégen de Verfeeckerdén ofte Ver-
feeckeraers, Meeilers, Schippers, Piloten, ende an-
dere , daer inne ghefchiede eenige fraude, bedroch
ofte argelift, en füllen de felfde niet alleenlick met
hun voorfz bedroch ende argelift niet profiteren,
maer füllen oock ghehouden wefen in 't verlies,
fchaden ende intereflè, door henluyden vcroor-
faeckt, ende aen den lijve exemplaerlijck gheftraft
ende gepunieert worden, tot vreefe ende exempie
van anderen, ja metter doot als Zee-Roovers ende
openbare Dieven, indien bevonden wort dat fy ee-
nige merckelijcke maleverfatie ofte argelift ghe-
bruyekt hadden, alles achtervolgende den Placate
daer van zijnde.
XXXII.
Voorts alle difierenten tuflehen partyen verrij-
fende uyt iaecke van Aflèurantie hier ter Stede ge-
fchiet, füllen ter eerfter inftantie geventileert, en-
de volgende defe Ordonnantie getermineert wor-
den by Commiilariflèn vande Kamere van AiTeu-
rantie alhier , die tot drie toe in getale, met een Se-
cretaris ende een gefwooren Klerck,by mijn voorfz
Heeren daer toe gheftelt; ende Jaerlijcks verandert
ofte ghecontinüeert füllen worden op goede Vry-
dach, welcke veranderingc ofte continuatie voor
d'eerfte rnael ghefchieden ial op goede Vrydach
duyfcnt vijf hondert negen-en-tnegentich. Ende
füllen de voorfz Commiilariflèn oock decideren
mogen, volgende de voorfz Ordonnantien, alle dif-
ferenten fpruytende uyt faecke van AiTeurantien
buyten defe Stede ghedaen , die relatijf füllen zijn
rotte Kamere van AiTeurantie ofte Beurfe alhier,
ofte anders by partyen ter decific der felver Kamere
gcftelt Tullen worden, foo wel die voor date defer
gemaeckt zijn, als die noch gemaeckt füllen wer-
den : Ende füllen de voorfz Commiflariilèn, vande
difierenten voor henluyden vallende,voor haer be-
foignen ende moeyten, t'iamen metten Secretaris
van mijn vooriz Heeren by hen gevoecht, ghenie-
ten een derdendeel van een gulden van elcke hon-
dert guldens, welck geit by den Eyflcher verfcho-
ten fal worden.
Op den drie-en-twintighflen Fehruarij 1600. is gere-
folveert, dat d'eleclie ofte continuatie vande Commiffa-
rijfen vande Huwelijckfche faecken, mitfgaders inde Ka-
merevan Affeurantie dienende, fal'wordenghedaen op
half Februari).
XXXIII.
Ende den Commiflariflèn gebleecken zynde by
exhibitie van Policen, Cognofcementen, Carga-
foenen , bchoorlijcke Certificatien , ofte ander
cjeuchdelijck befcheyt, vande onderteyekeninge
der Policen, periclitatien vanden Schepen,ofte ver-
derffeniiTe der goederen , ende dat parthyen drie
Maenden te vooren van 't verlies inthimatie ghe-
daen is gheweeft, Tullen de voorTz Commiflariilèn
als dan mogen ordonneren, dat de geeyTchre pen-
ningen in 't geheel ofte deel by provifie genampti-
feert werden, met toelatinge vande genamptifeer-
de penningen te mogen lichten onder furiïfante
Borch-
-ocr page 473-
Zee - Rechten-ι. Afleurantien
855
85+
Commiifie daer van hebbende: Sul lende 't voorfz
Schip mogen varen voorwaerts, achterwaerts,wen-
den endekeeren, ter rechter, ter flincker, ende aen
alle zyden, ende door noot ofte met wille aen ne-
men alfulckc Havens ende Reeden, als den Schip-
per oft Schipperen believen oft goet duncken fal,
ende oft door noot, oft met wille , de voorfchreve
goeden ontladen werden, ende herladen in cenich
ander Schip ofc Schepen,klcyn ofte groot, ('t welck
fy doen fullen mogen uyt haer ièlfs authoriteyt,
fonder ons confent oft toedracht te verwachten)
fullen wy loopen den voorfz reficque ende avon-
tueren, als oft de voorfz goeden noyt ontladen wa-
ren gheweeft, uoock vcrfeeckcrcnde van allen pe-
rijckel ter Zee, Onweder, Vycr ende Wint, voor
Vrienden, Vyanden, van Arreitcn ende detentien
van Coningcn, Coninginnen, Princen, Heeren en-
de Gemeenten , van Brieven van Marcqucn ende
Contrcmarcqucn , fchclmcrye ende onachtfacm-
hcydt van Schippers ende BootfgefelJen , ende alle
andere perijckclen ende avontuerendie den voorfz
goederen eenichfints fouden mogen aen komen ,
bedacht ofte onbedacht, gewoon ofte ongewoon,
geen uytgefondert: Stellende ons in allen fulcken
gevallen in u plaetfc, om u te guaranteren van alle
verlies ende fchade : Ende den voorfz goederen
yet anders over komende als wel (welck Godt ver-
hoeden wil) verbinden wy ons by défen te betalen
aen u
                            ofte uwen Commis, alle
de fchade die ghy fult geleden hebben , te weten,
elck een nacr advenan t vande fomme die by onder-
teyekent hebben fal, foo wel de eerfte als de laetfle
Verfceckeraer, ende dat binnen drie cerilvolgcnde
Maenden, naer dat wy behoorlick geadverteert ful-
len zijn van 't verlies ofte fchade, ende in fulcken
geval geven wy u
                               ende alle
anderen volkomen macht, omibowel totonfe
fchade als t'onfen profijte.dc hant te mogen rcyc-
ken,in 't f il veren ende beneficcren vande voorfz:
goederen: de felfde te verkoopen, ende de pennin-
gen tcdiilribueren indien 't van noode is, fonder
ons confent oft oorlof te vragen: Sullen oock be-
talen d'onkoilen daerom gedaen, mitfgaders de
fchaden daer op gevallen, 'tzy datteryetgefalveert
wert oft niet, ende op d'onkoften van dien, ial men
geloof geven den genen die de felve gedaen fal heb-
ben op fijnen cedt, fonder yet daer tegen te feggen:
Sijn mede tevreden, dat
(gelijck hy belooft mits defen) ons fal betalen den
prijs defer AiTcurantie over drie eerft-komende
Maendenjegens
                            ten hondert:
Ende om alle prolixitcyt te eviteren, wy maintinc-
ten dcfe Police van Afleurantie van ibo grootcr
waerden, als oft die gemaeckt ende gepaiTcert waer
voor Schepenen , ende foo bondich,als oft alle de
claufulen in defen vcrhaelt, foo waren gheftclt als
menfe foude konnen imagincren, t'uwen proiïjtc
ende t'onfen fchade. Alles fondet argcliil, ende
volgende d'Ordonnantie vande Kamere van AiTcu-
rantie derStadtAmilelrcdam. Submitterendeons
ten wederzijden onder 't recht, ghebruyck ende de
judicature der felver Kamere, ende verbinden hier
voor onib Perfoonen ende goederen, prefent ende
toekomende, renuneierende als Luydcn van eeren
ende cavillatien ende exceptien die defen fouden
mogen contrarieren. Aldus gedaen binnen
Hhh χ                  Mbo*
Borch-tochte, van de felve penningen te reititue-
ren metten intcreiTe van dien tegcns twaelf ten
hondcrt: indien naemaels vcrftaen wort fulcks te
behoorcn. Mits dat altijdt eerit den Verweerder
van alles Copie ende dachomme t'antwoorden
gegeven fal worden, voor dat by de Commiflari-
fen op de proviiie van namptiiTement gedifponeert
werde.
XX XIIII.
Item, fal van de verklaringen der voorfz Com-
miiTarifen, by den genen die hen fullen laten dunc-
ken by eenige der voorfz verklaringen befwaert te
wefen, voor eerft ghcappellcert worden aen Sche-
penen defer Stede.
XXXV.
Sal oock op de verklaringen by de CommiiTari-
fen ghedaen, executie tegens den onwilligen ghc-
fchieden, gelijck als uyt krachte van VonniiTeri by
den Schepenen defer Stede gewefen, dagelijcx ge-
daen wert.
XXXVI.
Ende fullen d'Appellanten ghehouden wefen
binnen den tijdt van thien dagen t'appellercn van
de verklaringen by de voorfz Commiflarifen te
doen, ende binnen thien dagen daernaer haer par-
tye voor Schepenen by Requefte te betrecken :
Oock ten eerlten Recht-dage onder den voorfz
Heeren Schepenen moeten configneren de fomme
van twaelf guldens,die by hun verbeurt fullen wor-
den, by fo verre de vcrklaringe vande voorfz Com-
misfarifen by den voorfz Heeren Schepenen ghe-
approbeert worde.
Aclum ende ghekundight metter Kloeke , den
laetften Januarij duyfent vijf hondert acht-en-tnc-
gentich. Ende naeder op den twaelfden Februari]
daer aen volgende. Prefenübus ut in Regtjlro. Ge-
tcyekent met de Letter H.
Inhouden wande Voltcen wan Ajjewanttt over
Koopmanfchappen.
vnY ondergefchreven belooven ende verbinden
" ons te verfeeckeren , ende verfeeckeren midts
dcfen aen
                   te weten, elck een voor de
fomme by hem hier onder geteyekent, van
die geladen zijn oft gheladen fullen werden in het
Schip genaemt
groot ontrent                     Laften, daer Schipper
op is                                ofte wie daer op voor
Schipper oft Schippers fouden mogen varen, waer
van wy de reficque, perijckel ende avontucre mits
defen tot onfen laile nemen te loopen,vander uyre
ende dach af dat de voorfz Koopmanfchappen by
u oft uwen Commis ghebracht fullen zijn op de
Kaye ofte Wal, om van daer gheladen te worden
in 't voorfz Schip, oft in Schuyten, Bareken ofte
Lichters, om daer mede gevoert te worden aen 't
boort van 't voorfz Schip, ende fal gheduyren ter
rijdt toe dat het voorfz Schip tot
lal gekomen wefen, ende den voorfz goeden ofte
Koopmanfchappen, fonder eenige fchade oft ver-
lies aldaergeloft, ende vryelick ende vredelickop
't Landt ghebracht fullen wefen in't vermogen
van u
                          voorfz, ofte ycmant anders
-ocr page 474-
856              PlacatetL>. 2. Boeck. 7. Tit. 2.Deel.
857
volgende Maenden, jegens
ten hondert: Ende om alle Prolixiteyt te eviteren,
wy maintineren defe Policc van AiTeurantie van
allöo grooter waerden, als of die ghemaeckt ende
gepaileert waer voor Schepenen, ende foo bondich,
als oft alle de claufulen in defen verhaelt, foo wa-
ren gheilelt als menfe foude konnen imagineren,
t'uwen profijte ende t'onfen fchade oft naedeel.
Alles fonder argelift,ende volgende d'Ordonnantie
vande Kamere van AiTeurantie der Stadt Amitel··
redam. Submitterende ons ten wederzyden on-
der't recht ghcbruyck ende judicature der felver
Kamere, ende verbinden hier voor onfe Peribonen
ende goederen, prefent ende toekomende, Renun-
eierende als Luyden van eeren, alle ca villatien en-
de exceptien die defen iöuden mogen contrarieren.
Aldus gedaen binnen
Noopende de betalinge wande Premie» wan Afleu-
rantie
, als oock van het loon der Maeckelaerdje. Ge-
kundight den fes-en-1wintïghflenJanuari)
161 o. Pre-
/ent de Schout, Gerritjatoh Wkfz Burgemeefer, ende
alle de Schepenen. Keur boeck
H. Fol. Z73.
Lfoo groote ongercgeltheyt bevonden
wort in 't betalen vande Premien van Af·
feurantie , alsoock inde becalinge vande
fchade daer op vallende, ende al te excef-
five loon voor't maeckenvan AiTeurantie gheno-
men wort. Soo is 't, dat mijne E. Heeren vanden
Gerechte, ommc daer inne te voorfien, gheordon-
neert, gheftatueert, ende gewillckeurt hebben, or-
donneren, flatucren ende willekeuren mits defen.
I.
Dat van nu voortaen alle Premien van verlèec-
kcren,niec excederende leven ten hondcrt,datelick
in contant geit betaeltfullen moeten werden,fon-
der dat inde depefchen, die by de Kamere van Af-
feurantie gedaen fullen werden, de voorfz Premien
aen de fchade afgetrocken, maer gereeckent ende
gehouden fullen worden voor betaeit.
II.
Endeaengaende de premien excederende feven
ten hondert,fullen die moeten worden betaeit bin-
nen fes Maenden na den dach vande teeckeninge,
welverfiaende, dat foo wanneer voor gaen ende
komen, de Premie meer als feven ten hondert is
bedragende, tot veerthien ten hondert incluys toe,
alsdan d'eene helft vande Premie ghereet, ende
d'ander helfc na fes Maenden als vooren beraelt lal
werden, meeren interelTe van cwaelf ten hondcrr,
t'fedcrt d'expiratie der voorfz fes Maenden, rotter
effeduele betalinge toe.
III.
Sullen oock de Verfeeckeraers gehouden welen,
foo wanneer by de Kamere van AiTeurantie alhier
eenige repartitie van lchade fullen zijn gemaeckt
ende uyt gegeven, de felve fchade terilont goet te
doen ende te betalen, ende by gebreecke van dien,
fal de Verièeckeraer aen de Verfeeckerde moeten
betalen interelTe tegens twaelf ten hondert in 'c
Jacr, van den tijdt af dat de voorfz repartitien ful-
len zijn gedepefcheert ende uyt gegeven, totd'ef-
feduele betalinge toe vande penningen, daer inne
de AlTèuradeur by de voorfz Kamere foude mogen
worden gecondemneerr.
Doch
Inhoadcn 'vmde fuiken *vnn JJfeurantie
over Schepen.
WY ondergefebreven belooven ende verbinden
ons te verfeeckeren, ghelijck wy verfeeckeren
mits defen aen
te weten elck een voor de fomme by hem hier on-
der geteyekent, van
toe, op                                Kafke ofte corpus
van een Schip, met fijn Gefchut, Munitie, gcreet-
fchappen, ende aenkleven van dien, den vooriz
ofte yemant anders toe behoorende,
genaemt
                    groot ontrent
Lallen, daer Schipper op is
ofc wie in fijn plactfe voor Schipper ofte Schippers
fouden mogen varen,wacr van vvy de rcficq, perijc-
keJ ende avonture midts deibn tot onièn lalte ne-
men te loopen, vander uyre ende dach af dat
ter tijdt toe 'tvoorfz Schip, met Ge-
fchut, Munitie, gereetfehappen ende toebehooren
van dien, gekomen fal weien tot
toe: Sullen 't voorfz Schip
mogen varen voorwaerts,achterwaerts, wenden
ende kceren, ter rechter, ter flincker ,ende aen alle
zijden, ende door noot ofc met wille aen nemen
alfulcke Havens ende Reeden als den Schipper oft
Schipperen believen of goct duncken lal, u oock
vetfeeckerendc van alJe perijckelen ter Zee, On-
weder, Vycr ende Windt, voor Vrienden, Vyan-
den, van Arreften ende detentien van Coningen,
Coninginnen, Princcn, Heeren ende Gemeenten,
van Brieven van Marcquen ende Contrcmarc-
quen,fchelmerye ende onachtfaemheyt van Schip-
pers ende Bootigefèllen, ende alle andere perijcke-
len ende avontueren die dit voorfz Schip cenich-
fints iöuden mogen aen komen, bedacht ofte on-
bedacht, ghewoon ofte ongewoon, geen uytgclön-
dert, Hellende ons in allen fulcken ghevallen in u
plaetfe, om u te guaranteren van alle verlies ende
fchade, oock 't voorfz Schip yet anders over ko-
mende als wel ('t welck Godt verhoeden wil) ver-
binden wy ons by defen te betalen aen u
ofte uwen Commis, alle de fchade
dieghy fult gheleden hebben , te weten, elck een
naer advenantvandeibmme die hy onder geteye-
kent hebben lal, foo wel de ecrile als de laetite Ver-
feeckeraer, ende dat binnen drie eerft-volgende
Maenden, nac dat wy behoorlick geadverteert ful-
len zijn van 't verlies ofte fchade, ende in fulcken
gevalle geven wy u
ende alle ander volkomen macht, om lbo wel tot
onfe fchade als t'onfen profijte de hant te mogen
reyeken, in 't fal veren ende beneliceren van 't voor-
fchrevcn Schip, ende den aenkleven van dien, om
'tfelve te doen helpen wat het van noodefoude mo-
gen hebben, oock cc verkoopen, ende de pennin-
gen te diftribueren foo de faecke fulcks vereyfcht,
iondcr ons confent oft oorlof te vragen. Sullen
oock betalen d'onkoilen daer ommegedaen, mitf-
gaders de fchade daer op gevallen, 'czy dacter yet
gefalveert wort ofte niet: Ende op d'onkoften van
dien lal men geloof geven den gecnen die de felve
gedaen fal hebben, op fijnen eedt, fonder yet daer
tegens te feggen : Si) η oock te vreden, dat
(gelijck hy belooft by defen) ons
betalen fal den prijs aefer AiTeurantie over drie eeril
-ocr page 475-
Zee - Rechten-»; Afleurantiea-> ♦
858
wort, tot feer grootc fchade ende naedeel vande
Verfeeckeraers die de Policen van Afleurantie heb-
ben geteeckent. Ende alfoo daer inne hooctvnoo-
dich dient verfien te werden. SOO I S Τ, dat
mijne Hecren vanden Gerechtede voorfz Keure
ende Ordonnantie ten deele vernieuwende, ende
ende ten deele amplicrende, voorts geordonneerr,
gheftatueert ende gewillekeurt hebben, ordonne-
ren, ftatueren ende willekeuren midts dcfen,Dat
van nu voortaen alle Premie van Afleurantie, hoe-
danich die fouden mogen wefen, ende tot hoe
veele ten hondert de felve oock fouden mogen be-
dragen, beneflens de teeckeninge van Policen van
Aflêurantiecontantfullen moeten werden betaelt»
op peync dat allede Policen , die van nu voortaen
gerceckent fullen worden,gehouden fullen worden
nul,negeen ende van onwaerden, indien ycmandt
yet ter contrarie bevonden mochte werden gedacn
tehebben,Wclveril:aendedat van alle Afleurantien
die voor gaen ende komen gefchieden, de Premie
voor gaen mede contant betaeldt fal moeten wer-
den , Ende voor komen ten arrivemente vande
Schepen, Ende dat van alle Afleurantien diebyde
Maent ghefchieden, de Premie mede contant be-
taelt fal moeten werden , voor foo veel Maenden,
als by de geafleureerde inde Police van Afleurantie
fal worden geilipuleert.
Aldus gearrefteertby mijne Heeren den Schout,
Jacob Gerritfz Honigh, ende Frederick de Vry ,
Burgermeefteren , ende allen den Schepenen.
M. Brouwer.
111 Ι.
Doch fal by Commiflariflen der voorfz Kamcre
daer op gelet worden, dat geene repartitien van to-
tael verhes fullen worden af ghemaeckt ende uyt
gegeven, voor ende al eer de drie Maenden van 't
abandonnement,in conformité van 't xxv. Articule
vande Ordonnantie der voorfz Kamcre,fullen zijn
gcexpircert.
V.
Ordonnerende voorts dat voor Maeckelaerdye-
gelt van d'Afleurantien niet meer als een quart
ten hondert, 'tzy voor gaen ende komen,ofte voor
gaen of komen alleen, betaelt fal worden d'eene
helft by den AiTeuradeurs, ende d'ander helft by
den geaflt ureerden.
/. vander Does.
Gepubficeert den wij/den December 1620· Prefen-
tihus ut in Rejnflro^namehck Keurloeck I. F el. ζ 3 4.
L hoe wel by voorgaende Keure ende
Ordonnantie ghepubliceert den fes-en-
twintichften January 1 6 1 o. by myne
Hecren vanden Gerechte goede ordre ge-
flelt is gheweeft op 't betalen vande Prcmien van
Afleurantie, niet excederende feven ten hondert,
ende oock daer boven, bedragende totveertien ten
hondert incluys. Soo is 't nochtans dat mijne Hec-
ren vanden Gerechte uyt klachte van verfcheyden
Koopluydcn hen met Afleurantie ghenecrende,
verftaen hebben dat de voorfz Keure ende Ordon-
nantie ghevilipendeert ende niet achtervolght en
Ordonnantie opte aJffeurantien van Rotterdam* In date den waelfden
Maert 1604.
lieden hun advijs-brievcn aen dePoHce van afleu-
rantiefullen moeten annexeren , ofte de felve ten
minften de Verfeeckeraers vertoonen, ende dat in
de Police van afleurantie verklaren ,met expreffie
vanden naem des geenen dic'tadvijsgheghcven
heeft, ende vande date van 't felve advijs.
III.
Die hem wil doen verfeeckeren op Greynen,
Fruyten, Wynen, Bieren,Olye, Zout, Harinck,
Suycker, Quickfilver,Roet, Boter, Kaes, Vleefch,
Vifch, Hoppe, Syrope, ront ende plat Saet, ofte an-
dere diergelijcke Waren, die foo haeftelijcken ver-
derven ofte fpillen, ofte oock op Munitie van Oor-
loge, Gout,Silver, gemunt oft ongemunt, Peerlen,
Geftecnten ofte J uweelen, fullen 't felve inde Po-
lice van afleurantie klaerlijck moeten exprefleren,
op pene van nullite, alfoo men niet en verftaet dat
de ielve goederen begrepen zijn onder de generale
woorden van Waren endeKoopmanfchappen.
IIII.
De Schippers ende Rceders van eenige Sche-
penen fullen niet meer mogen doen verfeeckeren
als de twee derde-parten vande rechte weerde van
hunne Schepen, in welcke weerde niet gcreeckent
ofte gheeftimcert en fal mogen worden de huyre
vande Bootfgefellen, Vïduafie, Buiïepoeder, Ko-
gels ende andere goederen die op de reyfe gheeon-
Hhh 3               fumeert
, Nden eerden, wort gekeurt ende gcordon-
neert, dat alle conditien ende beloften in
de Police van Afleurantie gheroert, fullen
moeten werden voldaen, ten ware daer inne ghe~
ftelt wierden eenige Poin&en, die by defe Ordon-
nantie fpecialijcken worden verboden, welcke
Poinden gehouden- fullen worden als oft de felve
inde Police niet en waren geexprefleert, oock niet
jegenflaende de Verfceckeraer defe Ordonnantie
haddc ghcrenunceert , blyvende niet te min van
weerde 't geene vorder inde voorfz Police gheftelt
fal zijn.
II.
De Kooplieden ofte Bevrachters van eenige
Schepen, fullen mogen doen verfeeckeren alle
't geene fy in eenige Schepen laden, met de koften
opte ielve goederen vallende totte ladingc toe in-
clufive, wacrinne oock begrepen wort de premie
die fy over hunne ghedane verfeeckeringe betaelt
ofte belooft hebben : maer opwinfteofre onfeee-
kere retouren boven het uytgefonden Capitael en
fullen 't felve hun niet mogen laten verfeeckeren :
doch foo fy particuliere ende oprechte advijfen
hadden vande retouren die fy verwachten , foo ful-
len fy't felve oock boven hun uytgefonden Capi-
tael tot vijftien ten hondert toe, ende hooger niet,
mogen doen verfeeckeren, in welcken ghevalle fy-
-ocr page 476-
Pïacaten_». a.Boeck. 7.Tk. 2.Deel.
Ui
86ο
furneert werden, 't welck men verftaet dat plaets
fal hebben ten reguarde vande Schepen blyven-
de aen defe zyde de Linie Equinoéhael: maer op
Schepen gaende deur, ofte negotierende onder de
voorfz Linie, en fal men niet meer mogen doen
verfeeckeren als d eene helft vande voorfz weerde,
V.
De voorfz Schippers ende Reders en fullen hen
niet mogen doen verfekeren tegens de ichelmerye
vande Schippers die fy felfs op hunne Schepen
itellen,maer wel tegens de fchelmerye van 't Boots-
volck ende vande Schippers die voor 't verfterven
vande gefielde Schippers, ofte om andere redenen
buyten 's Landts op de Schepen geilelt worden.
VI.
In 't doen verfeeckeren vande voorfz Schepen,
fullen de Schippers oft Reeders inde Police van
aiTeurantie moeten exprelTeren den naem vanden
Schipper ende vanden Schepe, waer op de AiTeu-
rantie verfocht wort, midtfgadcrs den ouderdom
van 't felvc Schip, foo 't ièlve hun bekent is, foo
niet, lal daer van by de Police vcrklaringe moeten
doen , alles ende yedcr Poind op peyne van
nullite.
VIL
De Kooplieden die hunne goederen op eenige
Schepen doen verfeeckeren, fullen gehouden zijn
den naem vande Schippers ende Schepen , waer
innc fy hunne goederen laden, in hunne Policen
te exprciTeren, mitfgaders de plaetiè vande ladinge
ende gedeilinecrde loifinge, op peyne van nullite,
tenware den Koopman ignorcerde in wat Schip,
ofte met wat Schipper fijne goeden gefönden fou-
den werden , in welcken ghevalle hy 't felvc by de
Police fal moeten verklaren, ende daer beneffèns
acnde Police hangen het advijs, dat hy vande la-
dinge fijnder goederen heeft ontfangen, ofte 't ièl-
ve den Verièeckeraers vertoonen, ende inde Poli-
ce infereren, gelijck hiervoor Artijckel x. is gefeyr,
ende fal oock de premie vande Aifeurantie gereet
moeten betalen, die hy nieten fal mogen repete-
ren , alwacr 't dat hy daer naer feggen wilde, dat
hem de goederen niet en waren gefonden.
VIII.
Die hem wil laten verfeeckeren op goeden ofte
Schepen, die aireede vande plaetfe baerer ladinge
zijn afgevaren, fal 'tfclveendeden rijdt wanneerfe
afgevaren 2Jjn by de Police moeten verklaren, ten
ware hy 't felve ignoreerde, 't welck hy van gelijc-
ke ghchouden fal zijn by de Police te expreiferen,
op pene van nullite.
IX.
Ende indien bevonden werdt dat het Schip ofte
goct, daer op de aifeurantie is gedaen , foo lange
voor date vande felve aiïèurantie vergaen, berooft,
bedorven ofte ghcarrefleert is, dat 't felve tot ken-
niiTe vande gheaifeureerde heeft mogen komen,
't zy te Water oft te Lande, (reeckenende drie my-^
Jen weechs binnen den tijde van twee uyren) ibo
fald'AiTeurantieghehouden werden voor nul cn-
d£ van onweerden, ten ware de Gheailcureerdc
hem hadde laten verfeeckeren op goede ende qua-
dc tydinge, m welcken ghevalle de verfeeckeringe
van weerde gehouden fal werden, foo de Verfeec-
keracr niet en doet blijeken, dat de Geaifeureerde
voor date vande gedaen Aflèurantie,Yande febade,
verlies ofte arreil ken niiTe heeft ghehadt, ende dat
de Verfèeckerde fijne ignorantie by eede fal willen
flercken. Maer foo de Verièeckeraers doen blije-
ken , dat de GheaiTeuveerde vande voorfz fchade,
verlies ofte arreil voor date vande Aileurantie
kenniiTe beeft ghehadt, foo en fullen fy niet alleen
in geen fchade gehouden zijn, maer fal ter contra-
rie de Geafleureerde aen fijne Verfeeckeraers be-
talen dubbelde premie, mitfgaders alle koften die
fy tot het recouvreren van hun bewijs hebben ghe-
daen, ende fal den GcaiTèureerden boven dien gc-
ftraft werden als een Faliaris.
X.
Op 't leven van eenige Perfoonen ofte weddin-
ghc , en fullen gheen aiTeurantie gedaen mogen
werden.
De verfeeckeringe vande geafleureerde Waren,
ende Coopmanfchappen fal beginnen ende eyndi-
gen volgens den text vande Police van aifeurantie,
ende als de Police 't ièlve niet mede en brenght,
fal de felve verfeeckeringe beginnen vanden tijdt
af dat de felve goederen gebrocht fullen zijn op de
Kaeye ofte Walle, om van daer gheladen ofte ghe-
voert te worden nac de Schepen , waer mede de
felve ghedeilineert zijn buyten 's Landts te gaen,
ende lal duyren ter tijdt toe de voorfz goederen
gekomen fullen zijn inde Haven, waer op de felvc
zijnverfèeckert, ende dat de ièlve vry ende vcy-
lich op 't Landt fullen zijn ontladen, ten ware de
Verfecckerde fijne goeden binnen viermaels vier-
ende twintich uyren, naedatde felve inde voorfz
Haven gekomen zijn, niet en dede loiïèn, als hem
fulcks buyten fijn fchult ofte toe doen nieten wor-
de belet: Dies en fal de Geaifeureerde den Schip-
peren wiens Schip hy fijne goeden geladen heeft,
fijne reyfe niet mogen doen veranderen ofte eeni-
ge andere Havenen doen aennemen ofte ingaen,
als in fijne Police worden verklaert, op peyne van
nullite: Maervermach den Schipper wel andere
Havenen aen doen,als den noot fulcks vereyfehr,
ende anders doende, blijft de verfeeckeringe van
weerde, behouden den Verfeeckeraer fijn verhael
aenden Schipper.
XII.
Als 't geafleureerde Schip innavigabel is gewor-
den, ofte als de geafleureerde Schepen ofte andere
goeden by de Zee-Roovers ofte Vyanden berooft,
genomen, aen geflagen ofte anderfints feeckerlick
zijn bedorven, vcrlooren, ofte fonder hoopc vande
felve te recouvreren, foo vermach de Verfeccker-
de alfulcke Schepen ofte goeden reiflont te aban-
donneren ten behoeve vande Verfecckeraers :
Maer foo de felve Schepen ofte andere goeden, by
eenige Coningen, Princen ofte Heeren binnen Eu-
ropa , Barbaryen, ofte d'Eylanden van Canarien,
ende andere naerder gelegen, wierden gearrefleert
ofte aengehouden, fulcks datter eenige hope ware
omme de Mve te recouvreren, foo en fullen fy de
voorfz goederen niet mogen abandonneren, dan
fes Maendcn nae dat fy 't voorfz ongeluckhec
meerendcel vande Verièeckeraers door een pu-
blijcq Periöon fullen hebben gheinfinueert: ende
ibo 't felve ongeluck gevjel buyten Europa, Barba-
ryen, ofte de voorfz Eylanden, foo fullen fy na ghc-
lijcke infinuatie als vooten, een gheheel Jaer moe-
ten
-ocr page 477-
Zee β Reclf ten_iibadSfleurantien.
863
8 6'.
1 reguarde vande fchade die hunne verfeeckerde
goeden gheleden hebben, ende waer inne de Ver-
feeckeraers gehouden zijn, ende fullen de Verfeec-
kerde hunne adien die fy op hunne Verfeeckeraers
pretenderen, 't zy uyt faecke van avarye ofte fcha-
de, ofte van dat de goederen in 't geheel verlooren
oft bedorven zijn) moeten inflitueren binnen an-
derhalf Jaer, nadat de voorfz averyeende verlies
refpedivebinnenEuropa, Barbaryen/öfted'Eylan-
den van Canarien, ende andere daer ontrent gele-
gen, fal zijn gemaeckt ende gevallen: maer foo de
felve vallen ofte ghemaeckt worden buy ten de
voorfz limiten, foo fullen de Verfeeckerde hunne
adie moeten inflitueren binnen drie Jaren , alles
oppeync van dat fy daer, en t'eynde van hunne
adien verfleeckenfullen zijn, met fulcken vetftan-
dé nochtans, dat fy van 't felve verfteck om wetti-
ge redenen gercleveert fullen mogen worden.
XVII.
Als de fchade 't zy van averye oft anders niet en
excedeert een ten hondert. Item, als de Verfeec-
kerde goeden door hem felven ,fonder eenige toe-
komende uytwendige fortuyne in't geheel oft deel
bederven, foo en fullen de Verfeeckeraers in geene
fchade gehouden zijn, ten ware fy 't felve perijckel
byde Police van aficurantic fpecialijcken tot hun-
nen laftc genomen hadden.
XVIII.
Soö wanneer hem yemandt heeft doenverfèec-
keren op eenige goeden die hy naermaels niet en
fcynt, ofte die hem niet gefonden en worden, ofte
oock min gheladcn is gheweeft, dan hy heeft doen
verfeeckeren, is ongehouden van 't geene hy niet
geladen en heeft, eenige premie te betalen, ende
foo hy die betaelt heeft, fal de felve repeteren,
mits latende ofte gevende dent Verfceckeraer een
half ten hondert: Ende fal 't felve alleen plaets
hebben , foo wanneer de Verfeeckerde in fijn Po-
lice heeft ghedaen exprimeren de namen van-
den Schipper ende Schip , waer inne hy de geaf-
feureérde goeden gheladen , ofte ghedeftineerc
heeft te laden, cride by faüte vatt dien, fal geob-
fèrveert worden't geene hier vooren Artijckel 7. i»
gefeyt.
1:                       XIX.
Ende in alle andere gevallen fullen de Verfeec-
kerde aen hunne Verfeeckeraers in 't geheel moe-
ten voldoen de beloofde premie, al waer 't dat de
Verfeeckerde goeden voor date vande AiTeurantie
ofte teeckeninge ter ghedeflinecrde plaetfen ghe-
arriveert waren, ofte dat de Verfeeckerde feggen
wilden dat fy oft hunne Commifen op een ofte
meer Plaetfen, met oft fonder hun kennifie meer
hadde doen verfeeckeren, als hunne in gheladene
goeden weerdich waren geweeft, ende in dien ghe-
valle en fullen alle de Verfeeckeraers in cas van ver-
lies oft fchade aende Verfeeckerde niet meer ghe-
houden zijn goet te doen als de rechte weerde van-
de gefcheepte ende verlooren goederen, oft vande
fchade daer aen gheleden, in welcke fchade de
voorfz Verfeeckeraersproportionelijcken nae hun-
ne geteeckendefomme fullen gelden, ende vorder
niet.
XX.
De Contraden van verfeeckeringe fullen ghe-
maeckt ofte bewefen mogen worden merpublic-
que
ten verbeyden, ai eer fy devoorfz goederen; fullen
mogen abandonneren , met fulcken verttandè
nochtans , dat de Geafleufeerde van hunne Af-
feuradeursmiddelertijt fullen mogen eyiiêhéïi al-
fulcke cautie ofte Borch-tochte, waer mede ly van
hunne AiTeurantie mogen zijn vcrfeèckert, ende
dat 't voorfz dilay geen plaets en fal hebben, als de
verfeeckeringe ghedaen is op eenige goederen die
haeft konnen' verderven ofte fpillen, als Wijn,
Fruyt, Greynen, ende andere, hier voören Attijc-
kcl 3. genumereert: Welcke goeden in manieren
voorfz gearrefteert ofte aen ghehouden zijnde, ter-
itont geabandonneert fullen mogen werden, in al-
len fchijn oft de felve in 't geheel verloren waren.
XIII.
                           j
Soo wanneer eenich geaifeureert Schip innavi-
gabel ofte ghearrefteert wort, al eer 't felve gheko-
men is ter plaetfe van fijn uyterlijcke ofte laetfte
ontladinge inde Policc van aiTeurantie ghedefig-
ηeert,
ende dat de verfeeckerde goeden daer inne
zijnde,niet en worden gearrefteert,ofte gearrefteert
zijnde, wierden ontflagen,blyvende 't voorfz Schip
in arrefl, foo fal de Verfeeckerde ofte fijnen Com-
mis, de verfeeckerde goeden mogen over-fchepen
ofte laden in een ander Schip, om de felve daer
mede ter plaetfe vande voorfz uyterlijcke ontladin-
ge te doen voeren, ende fullen de AiTeuradeurs ge-
lijcke perijckel endercfico loopen , als fy ghedaen
fouden hebben, in ghevalle de felve goederen in 't
cerfte Schip ghebleven waren-, ende fullen boven
dien aende Verfeeckerde moeten goet doen de
koften vande herladinge inden tweeden Schcpe,
ende de fchade die de goeden daer door, ende door
den arrefte fullen mogen lyden, midtfgaders alle
't geene de Verfeeckerde meer van vracht fal moe-
ten geven, als hy ghedaen foude hebben, foo het
eerfte Schip fijn uyterlijcke reyfe voldaen hadde.
XIIII.
. In ghevalle eenich geaifeureert Schip ofte goet,
Jaer ende dach nae dat het ghefcheyden is vande
Haven daer 't geladen was, achter blijft, ibnder dat
men middelertijt ter plaetfe vande ladingeofte ge-
detineerde ontladinge eenige tydinge daer van
hoorr, foo verre 't felve gedeftineert is binnen Eu-
ropa , Barbaryen, d'Eylanden van Canarien, ende
andere daer ontrent , foo wert 't felve Schip ende
goet ghehouden voor verlooren, fulcks dat de Ver-
feeckerde de felve mogen abandonneren ten pro-
fijte vande Verfeeckeraers. Ende ten reguarde van
de Schepen ende goederen buy ten de voorfz ümi-
ten ghedeib'neert, fal alle 't felve plaets hebben, in
gevalle men binnen den tijdt van twee Jaren van-
de felve geen tydinge inde refpedive Plaetfen en
verneemt.
. XV.
De Verfeeckerde die hunne goeden mogen en-
de willen abandonneren ten behoeve van hunne
Verfeeckeraers, fullen 't felve door een publijcq
Perfoon, hun voorfz Verfeeckeraers fchriftelijcken
moeten doen infinueren, ende drie Maenden daer
nae, ende eerder niet, fullen fy van veder der fel-
ver mogen eyiTchen 't geene fy-lieden refpedive
opte geabandonneerde goeden in manieren voorfz
vcrfeèckert ofte geteeckent hebben.
XVI.
5Van ghelijcken fullen fy oock moeten doen κη
-ocr page 478-
PlacatecL·*. 2.Boeck. ?nTit. 2.Deel.
8^4
que ofte privé' Inftr urnen ten, geteeckent ofte be-
fchreven mette handt vande Verfeeckeraers, ofte
oock by geloofwaerdige Getuygen.
De Maeckelaers vande aflèurantie , ofte die de
felve tuflchen de Kooplieden yorderen, fullen alle
Policen dreflèren conform defe Ordonnantie,ende
perfed Rcgifter houden vande aflèurantie die fy
vorderen ofte maeckeJen : Waerinneiy lieden ge-
trouwelijcken regiftrcren ofte fchrijven fullen, alle
't geene van wegen de Verfeeckerdecnde Verfeec-
keraers refpcdive mette hant ofte handen inde Po-
lice van aflèurantie gefchreven fal worden, op pene
van hunnen falaris te verbeuren, ten behoeve van-
de Verfceckerde, ende viermaels foo veel ten pro-
fijte vanden Armen, ende daer-en-boven op fuf
penfie ofte privatie van hunlieder Officie naergele-
genthey t der faecke.
XXII.
De Gecommitteerde tot decifie vande queftien
opte Aflèurantie vallende, mitfgaders hunnen Se-
cretaris ofte gefwooren Klercq, ende de Makelaers
vande Aflèurantie en fullen felfs, ofte door andere
niemandt mogen verièeckeren dire&elijck ofte in-
direclelijck.
XXIII.
Alle queftien ofte diffetenten hier ter Stede val-
lende op 't ftuck vande Averye ofte Aflèurantie,
fullen ter eerfter inftantïe gedecideert worden by
drie gequalificeerde Perfoonen, die daer toe by de
Heeren Schout, Borgermeeileren ende Schepe-
nen Jaerlijcks gecommitteert ofte gecontinueert
fullen worden, opten eerften Woenfdach in de
Maent van Meert, ghelijck fy-lieden oock fullen
mogenterminerenalle queftien, fpruytende uyt
faecke van Aflèurantie ofte Averye, oock buyten
der Stede gedaen ofte gevallen, als de ielve t'hun-
der decifie by de Police van Aflèurantie, ofte an-
derfints geftelt worden, 't zy oft de felve voor oft
na date defer gedaen ofte vervallen zijn, ende fullë
de felve queftien voor hunlieden fommierlijcken
fonder Procureurs ofte Taellieden worden ghein-
ftrueert:Ende de felve fommierlijcken geinftrueert
zijnde, fullen de voorfz Gecommitteerde provifio-
nelijck ofte ten principale daer inne diiponeren na
behooren.
XXIIII.
In 't wijderen vande felve queftien,fullen Iy hun
reguleren nae den inhouden van deie Ordonnan-
tie , voor foo veel aengaet de diffèrenten die verry-
ièn fullen uyt Aflèurantien die nae date vande pu-
blicatie van defe, hier ter Stede fullen zijn ghe-
daen: Ende ten reguarde vande Aflèurantie daer
te vooren oft elders ghedaen, fullen fy volgen
't recht oft ordinantie die de Contrahenten by de
Police hun fullen hebben onderworpen , ende
't geene de voorfchreve refpective Ordonnantien
niet en fcheyden, fullen fy termineren ofte decide-
ren na dat fy in goeder confcientic fullen bevinden
te behooren.
XXV.
By de voorfchreve Gecommitteerde fal ghe-
voecht, worden een Secretaris ofte ghefwooren
Clerckj die alle Appoinclementen, Vonniflèn ende
Reeckenihgen van Averye ende anderen by de
voorfz Gecommitteerde te gheven, ende te dóen
pertinentelijcken ende ghetrouwelijcken regiftre-
ren , ende fullen de voorfz Ghecommitteerde,
metten voornoemden Secretaris ofte ghefwooren
Klerck, voor hun befoigne ende moeyten genieten
een derde part van een gulden, van elcke hondcrt
gulden die voor hun-lieden ghceyfcht fullen wer-
den, welcke penningen by den Eyflcher verfchoo-
ten , ende by den Succumbant ghedragen fullen
wetden.
XXVI.
Die hem befwaert vint by den vonniflè ofte ver-
klaringe vande voorfchreve Gecommitteerde, fal
daer van t'ftjnen keure mogen provoceren, ofte
aen den Hove van Hollandt % ofte aen defen Ge-
rechte , ende foo hy provoceert aenden voorfchre-
ven Hove , fal hem reguleren nae de Inftru&ie
vanden fel ven Hove, in allen fchijn oft 't Vonnif-
fe by defen Gerechte ghegheven waren,ende fal de
geene die de claufule van inhibitie ofte furceantie
begeert, boven dien ten dage dienende, preiènte-
ren fufftfante cautie voor 't geene by uyterlijcke
definitie ial worden verklaert, ende by faute van
dien , en ial hy in Appel niet ontfangen worden,
Ende die vande felve vcrklaringe aen deièn Ghe-
rechte wil provoceren, ial fijn appellatie moeten
interjederen foo hy eenige furceantie begeert,bin-
nen thien dagen, nae dat de voorfz verklaringe ge-
daen fal zijn , ende binnen thien dagen daer nae
fijne partye voor den fel ven Gerechte doen citeren,
ende ten dage dienende prefenteren ghelijcke
cautie als vooren, fonder anderfints in Appel ont-
fangen te mogen werden. Ende die geen furce-
antie, maer fimpele Reformatie begeert, fal fijne
parthye binnen twee Maenden nae date vande
voorfchreve verklaringe voor den felven Gerechte
in Reformatie moeren betrecken, ende lal den Ap-
pellant onder den felven Gerechte moeten con-
figneren twaelfgulden, ende den Reformant fes?
gulden, die iylieden refpedive verbeuren fullen, in
gevalle bevonden wort dat fy t'onrecht hebben ge-
provoceert.
XXVII.
De vonniflèn ofte verklaringen vande voorfz Ge-
committeerde foo ten principale als opte provifie,
fullen wefen van gelijcke kracht ofte effect, als oft
de lèlve by defen Gerechte waren gegeven , ende
fullen midts dien de felve vonniflèn by de Roede-
dragers defer Stede gheexecuteert worden, in ghe-
lijcker voegen als fy executeren de vonniflèn van
defen Gerechte.
Aldus ghedaen, ghekeurt ende ghearrefteert by
Schout, Burgermeefteren ende Schepenen der
Stadt Rotterdam, den twaelfden dach van Maert,
anno fefthien-hondert ende vier. Ende ter Puye
der voorfz Stadt Rotterdam ghepubliceert op den
feven-en-twintichften dach yan Maert, Anno als
boven.
Ordon-
-ocr page 479-
Zee - Rechten_>. Afleurantien^·
867
266
Ordonnantie op 'tfebefuijeS, van Middelbttrgb. In date den dertighflen
September 1600*
ftinge vande vooriz Schepen, noch oock Kruyt,
Kogels, Vidualie,of diergelijcke dingen,die eenich-
Tints geconTurhecrt worden.
V.
Maer belangende den handel op Öoit-Indiert,'
hebben uyt Tonderlinge confideraticn ghcconTen-
teert ende ghewillekeurt, conTenteren ende wille-
keuren midts deTen by proviTie, Dat Too wanneer
degeene, die hem doet vcrTceckeren op fijn deel
't welck hy inden Telven handel is herederende,
Teeckere ende wacrachtige tydinge ontTangen Tal
hebben vande uytreylè ende van den goeden ftaet
ende arrivement derwaerts over vande Schepen
ende goeden van hier gefonden, Tal als dan vermo-
gen op de wederkomfte der Telver, twecmael Too
veel te doen verTeeckeren, als hy volgende deiê
Ordonnantie Tal vermogen hebben te doen ver-
Teeckeren op de uyt-reyTe: Te weten , die op de
uyt-reyTc hem heeft mogen doen verTeeckeren van
een hondert ponden grooten Vlaems, Tal op de we-
derkomflc(ioodanige goede vvaerachtigc tydinge
ontfangen hebbende) hem mogen doen verTeecke-
ren van twee hondert ponden grooten,
VI.
De Meeilers, Piloten, BootTgeTellen, Oorloghs-
volck , cnde alle andere die optevoorTz Schepen
Tullen zijn, Tullen heuren loon ofte Talaris niet mo-
gen doen verTeeckeren, noch ecnigerhande dingen
hen toe behoorende, dan alleenlijck Koopman-
Tchappen, indien Ty eenige hebben, boven 'tgecne
Ty van hare huyre ontfangen, ende dat indcr ma-
nieren boven verklaert, alles ibnder bedroch.
VII.
Item, wie hem wil doen veriècekeren op Gra-
nen , Fruytcn , Wynen , Olyen, Zout, Haringh,
Suycker, QuickTilver, Roet, Boter ,Kaes, Hoppe,
Syroop, Honich, ront ende plat Saet, ofte andere
diergelijcke Waren die lichtelijck verderven -. ofte
oockop Munitie van Oorloge, Gout, Silvcr, ghe-
munt cnde ongemunt,die moet 'tfelve indcPoli-
cc van alTeurantie exprimeren ende te kennen ge-
ven , ofte anderfints Toude d'Aifeurantie zijn van
geender waerden , Tonder dat onder de generale
woorden van Waren ende KoopmanTchappen , by
yemant gedaen verTeeckeren, alTulcke Waren niet
TpecialijckgheexprefTeert zijnde, Ycrftaen Tullen
worden begrepen te zijn.
VIII.
Den partyen contraderende op verTeeckeringe,
Tal 't gheoorloft wefen de Telve te doen voor Wet-
houderen, NotariiTen, Tabellionen ende andere pu-
blijcke Perfoonen, ofte by eygen ende particuliere
Policen , Cedullcn, Signatucrcn ofte Obligaticn ,
geteyekent by de verobligeerde Perfoonen, oft by
geloofwaerdige Getuygen, Too de partyen dies hal-
ven accorderen Tullen.
IX.
Sal oock het Inftrument van verTeeckeringe
moeten inhouden den naem van 't Schip, 't welck
uyt deTe Landen varen of trecken Tal nae andere
Landen of Coninckrijcken , ofte uyt andere Lan-
I i i                       den,
Lfoo uyt verTcheydcn voor vallende Twa- j
righcden cnde Proceflen,bevonden wort,
dagelijcks groot mifbruyck In't ftuck
van AiTeurantien te ghefchieden, daer te-
gens wel noodich diende vooriïcn, EndcfiiverTche
Koopluydenhandelende binnendefer Stadt,lan-
ge verfocht ende acngehouden hebben dat tot ver-
hoedingc van foodanige mifbruycken, de voor-
gacnde Ordonnantienende Koftuymcn overTien.,
gheredrefleert, ende tot beter onderhoudinge der
Telver, alhier een Kamer van AiTeurantien op ghe-
recht foude worden. S O O I S Τ, dat Bailliu,
Burgemeefters, Schepenen ende Raedt der Stadt
Middelburgh in Zeelandt, ghenegen lijnde tot
't geen e den goeden Kooplieden mochte vordcr-
lick zijn.hebben met rijpe deüberatie.daer op oock
gehoort het advijs van vele Perfoonen, die de Taec-
kcn van AiTeurantien lange hadden gehandclt en-
de gepleeght, geordonneert ende bellootenby for-
me van Ordonnantie, de Poindcn ende Articulen
hier ηaer volgende.
I.
Inden eerften, worden voor nul, negeen, cnde
van onwaerden verklaert, alle Contraden van AT
feurantien die contrarie deTer Ordonnantie alhier
Tullen worden ghemaeckt, 't zy hoedanige ftipula-
ticn, conditien oTeeden daer toe fouden mogen
worden gedaen.
II.
Oock en Tullen voortaen gecne AiTeurantien
mogen gedaen worden op 't leven van eenige Luy-
den ofte Perfoonen , noch op weddingenxvan rey-
fen ofte diergelijcke inventien: Ende indien Tulcks
ghedaen werde, Tal al 't Telve nul ende van geender
waerdenwefen.
III.
Dat geenc verTcekeringe en Tal mogen ghedaen
worden , 't zy by een oft vcrTcheyden Perfoonen,
voor inkomende oTt uytvarende KoopmanTchap-
pen, dan onder de oprechte ende gemeene weerde
van dien, blyvende ten minften thien ten hondert
totrcTicq,perijckel ende avonturc vanden geenen
die hem Tal doen vcrTceckeren, 't welck is ontrent
hetthicnile part vande waerdevande Telve Koop-
manfehap, nacr advcnant dat die gekoil mach heb-
ben , Too wel inkoope, packinge, Tol-rechten, {let
of tocruftinge, geit van verTeeckeringe, als alle an-
dere onkoften,tottcr ladinge der Telver inden Sche-
pe incluTivelick: Welveruaende ,dat Too verre een
PerToon hadde in cê Schip meer dan de weerde van
twee duyfcnt ponden grooten Vlaems,Tal 't geenc
darter over Tchietcn Tal geheelijcken mogen verTe-
kcren, blyvende op hem alleenlijcken 'c reTicquc
cnde pcrijckel van 't voorTz thienfte part inde Telve
Tomme van tweeduyTent ponden grooten Vlaems.
IIII.
Acngaende de Schepen, GeTchut, ende Munitie
van Oorloge, en Tal daer van geen verTeeckeringe
gedaen mogen worden, dan onder de helft vande
oprechte waerdc van dien,Tonder >iochtans eenich-
Tins te mogen vcrTceckeren de vracht ofte tocru-
-ocr page 480-
Placatea-..: 2.Boeck. 7.Tit. 2„DeeL
869
m
den op defe of andere Landen ende Coninckrijc- ■ per die hy bevracht, gheen ander Haven doen ia
gaen ofte aennemen,ofte zijn voyagie doen veran-
deren dan volgende de Police, ofte anderfints fou-
de d'AiTcurantie wefen nul, maer vermach den
Schipper wel andere Havenen aen te nemen, als,
ende iöo de noot dat vereyfcht, ende anders doen-
de fonder laft vande geafïeureerde, blijft de verfe-
keringe van waerden, behouden den verfeeckeraer
fijn verhael op den Schipper.
XV.
Ende indien eenich Koningh, Prince, Poten-
taet ofte Heere, in fijn Landt eenich Schip, dat
uyt ware op eenige reyfe, name, aen hielde ofte
arreileerde, 'tzy datter hope ware om 't felfde
Schip weder te krijgen ofte niet, of by foo verre ee-
nich Schip onnut ende onbequaem werde, om de
gedefinieerde reyfe te doen, fullen inde voorfz ge-
vallen de gheene die opibodanige Schepen fullen
hebben doen verfeeckeren , midtfgaders de Koop-
luyden die op alfulcke Schepen eenige verfeecker-
de goeden geladen fullen hebben, oft anderen van
heurent wegen, ghehouden wefen mette ghearre-
flecrde verfeeckerde Schepen ende koflelijckc
Waren, 't zy oft de felfde Waren mede bekom-
mert zijn ofte niet, te verbeyden fes Maenden , al
eer fy de voorfz gearrcfleerde Schepen ofte kofle-
lijcke Warenfullen mogen abandonneren, ingacn-
de de voorfz fes Maenden vanden tijdtaf dat fy
door de Notariflen, oft anderen publijcque Perfoo-
nen.'t meerendeel vande AiTeureurs die ter plaetfe
zijn, daer die AiTeurantie gemaeckt is, vande gele-
genthcyt fullen hebben veradverteert, ende infi-
nuatie gedaen: welcken voorfz tijdt van een half
Jaer plaetfe hebben fal, by foo verre de voorfz ne-
mingen , aenhoudingen, ende arreileringen in Eu-
ropa of Barbaryen zijn gefchiet: maer indienfeige-
fchiet zijn buytcn de Limiten voorfz, en fullen als
dan de gearreflecrde Schepen ofte koftelijcke Wa-
ren niet gcabandonneertmogen worden, dan nac
de expiratie van een Jaer, ingaende 't felve Jaer na
dat ghelijcke infin uatie als boven ghedaen fal zij η,
hoe wel dat daer-en-tuflehen den verfeeckerden
niet belet en fal worden eenige verfeeckerthey t te
nemen vande AiTeureurs, met borch-tochten, pan-
den ofte anders, foo fy bevinden fullen te behoo-
ren: Ende fullen de Koopluyden opte voorfz Sche-
pen geladen hebbende, of andere van harent we-
gen , binnen de voorfz refpe&ive tyden van fes
Maenden,ende een Iaer,de voorfz Koopmanfchap-
pen in een ander Schip ofte Schepen mogen la-
den,om hun reyfe te volbrengen ter gedefinieerde
plaetfe: Ofte indien fy fulex nieten deden, fal den
Verfeeckeraer 't felve mogen doen, ende in fulckcn
gevalle fal den voorfz Αfleureur alleenlijck gehou-
den wefen inde onkoflen, voorts in 't toe-reden, in
de vracht ende fchade die fulcke Koopmanfchap-
pen middeler-tijtgheleden fullen mogen hebben,
uyt faecken van 't voorfz arreft.
XVI.
Maer aengaende de grove verderfTclijcke Koop-
manfehappen, ais Wijn, Fruyt, Graen , ende ande-
re, Articulo 5. hier vooren ghefpecificcert, en fal de
verfeeckerde niet gehouden wefen den voorfz tijde
van fes Maenden,ofte een Jaer te verbeyden, maer
fal zijn adie ofte hant-lichtinge mogen vervolgen,
föohy bevinden fal te behooren, doch fal mede ge-
houden
ken korneft; fal; Qock vanden Meefler van
Schip , ofte vanden Schipper die daervan bevel
hebben fal, mitfgaders vande plaetfen daer 't voor-
fchreven Schip geladen fal worden, ende daer 't fel-
ve fal willen varen, op peyne van nulliteyt ende
onwaerden vander Obiigatien der felver AfTcuran-
tien, indien de fchult toe komt by de gene die ver-
feeckert is, anderfints fal de verfeeckerde 't felve
verhalen op den genen die 'tlnilrument gemaeckt
heeft,foo verre 't ghebreck ende faulte by de felfde
toekomt.
Ende om alle bedroch te verhoeden, fullen alle
Maeckclaers ende anderede voorfz verfeeckerin-
gen vorderende oft folliciterende, gehouden wcfen
alle Policen te drefleren conform defe Ordonnan-
tie : ende Copic te houden van woordc rot woor-
de, van alle 't geene metter hant of handen in der
Police gefchrevcn fal worden , op peyne van haer
verdiende falaris te verbeuren, ende viermael foo
veel tot profijte vanden Armen, ende dacr-cn-bo-
ven op fufpenfie ofte privatie van heurlieder Offi-
cie, nac gclegcnthcyt vander faceke. Oft fal oock
degeailcurecrde vermogen tot meerder verfceeke-
ringe, de felve Policen te doen regiilreren ter Ka-
merc van AiTeurantien defer Stede.
XI.
De verfeeckcringe vande geaffeureerde Waren
fal beginnen vande tijdtaf dat de verfeeckerde Wa-
ren ghebracht fullen zijn op de Kaye ofte Walle,
om van daer geladen te worden inde Schepen daer
mede die Waren gedeflincert zijn wech ghevoert
te worden , ofte in Schuyten ofte Bareken, om
mettc felfde Schuyten ofte Bareken ghebracht te
worden na de voorfz Schepen, ende fal voorts d'Af-
ieurantie duvren totter tijdt toe dat de Koopman-
fchappen inde Haven gekomen ofte ghearrivcert,
ende op't Landt vry ende veylich ontladen ende
gcloil lullen wefen.
XII.
Ende in gevalle datter eenich geafleureert Schip
ofte goet, Jaer ende dach nae dattet gheaflêureert
ende vande Haven daer 't geladen is, ghefcheyden
is seweefr, achter blijft, fonder dat men middeler-
tijdt ter plaetfe vande ladinge ofte ghedeitineerde
ontladinge, eenige tydinge daer af ghehoort heeft,
foo verre het is in Europa, Barbarye , oft daer on-
trent, foo wort het felfde Schip ende goet ghehou-
den als vcrlooren , ende mach men daer afdoen in-
thimatien den AlTeureuts, ende drie Maenden daer
nae betalingc eyiTchcn : ende aengaende de plaet-
fen die vorder ghelegen zijn, fal men voortaen ob-
ferveren den tijdt van twee Jaren.
XIII.
Welverilaendc dat d'AiTcurantie die ghedaen
worden drie Maenden nae den vertreeke vande
Schepen binnen Europa, Barbaryen ,oft daer on-
trent, ende van verdere Plaetfen ics Maenden nae
den vertreeke, ghchouden fullen worden voor nul
ende van onwaerden, ten zy dat de geene die hem
doet verfeeckeren, de verfeeckeraer daer af waer-
lchouwe, ende hem dcde verfeeckeren op goede
ende quade tydingen.
XIIII.
Item, en vermach de gheafTeurecrde ,den Schip-
LJBEE9
-ocr page 481-
Zee - Rechten-» * Afleurantien,
B71
870
bewijs ontfangen fal worden, ten ware de geafleu-
reerde hem hadde laten verièeckeren op goede en-
de quade tydinge, in welcken ghevalle de verieec-
keringe van waerden gehouden ial worden, foo de
Verfeeckeraer niet fal konnen doen blycken dat de
Verfeeckerde voor 't maecken der verfeeckeringe,
van de fchade ofte verlies al hebbe geweten, ende
de verfeeckerde hem by eede daer van fal willen
fuy veren.
X X II11.
Item, foo wanneer hem yemant heeft doen ver-
feeekeren op goeden die hy naemaels niet en fenr,
ofte laedt, ofte hem niet gefonden en worden, oft
oock min geladen is gheweeft dan hy heeft doen
verfeeckeren, mach den prijs van d'Afleurantie we-
derom eyiTchen, midts latende den AiTeureur een
half ten hondert.
XXV.
De lefte Verfeeckeraer fal inde AlTeurantie foo
vele participeren als de eerfte,'t zy verlies ofgewin
XXVI.
Ende als een gealTeurcert Schip innavigabel ge-
worden is, ofr als de geafleureerde Schepen oft an-
dere goederen by Vyanden gerooft, genomen ofte
anderfints fecckerlick fullen zijn bedorven, verloo-
ren, oft fonder hope van de felfde te recouvreren :
Soo vermach de Verfeeckerde alfulcke Schepen
ende goeden t'abandonneren tot behoeve vande
Verfeeckcraers: Ende 't felfde beboorlijcken ghe-
daenzynde, fullen d'Afleureurs nae de inthimatie
van dien hebben drie Macnden tot furniflement
vande betalinge der fomme by hun verfeeckert.
XX VII.
Ende in faecken van Afleurantien op Koopman-
fchappen,gaendc ende komende te Lande oft over
foete oft binnen Wateren , ghemerckt aldaer foo
groote perijckelen niet en zijn als ter Zee, fal men
hen reguleren nac fulcks als de Koopluyden in't
contracteren dies-halven beft fullen accorderen :
Behalven dat foodanige verfeeckeringe niet en fal
mogen ghefchieden dan onder de waerde vande
voorfz verfeeckerde goeden, te reeckenen de felve
waerde als in't derde Artijckel defer Ordonnantie
gefcyt is, maer fal een thiende deel blyven tot pe-
rijckel vanden Koopman dicfe geladen fal hebben:
Doch en fullen de Wagen-luyden, Voer Juyden
ende Vracht-luydcn gene vcrfccckeringen mogen
doen, noch en fullen oock de voorfz Voerluydcn
hun Wagenen, Karren ofte Paerden niet mogen
doen verièeckeren, dan onder de helft vande waer-
de van dien, maer geenfints hunnen loon ofte fa-
laris. Sal oock d'aaie van avaryen op goeden ge-
vallen , ten langhften binnen een Jaer daer nacr ge-
inftitueert moeten worden: ghelijck mede d'acu'e
van andere fchaden geintenteert fal moeten wor-
den ten langhften binnen een Jaer nae dat de fcha-
de gefchiet fal zijn.
XXVIII.
Ende is defe Ordonnantie te verftaen van alle
Afleurantien die alhier ghemaeckt fullen worden
met d'Onderfaten defer Landen, ofte met Vreem-
den , ende foo wel vande Waren ende Koopman-
fehappen die geladen werden op Schepen, Wage-
nen oft Paeroen, Vreemdelingen ofte Uytlanders
toe behoorende, als die den Inghefctenen defer
Landen toe komen, 't zy oock dat de geafleureer-
Iii *                      de
houden zijn 'tmeerendeel vanden AiTeureurs als
boven te doen infinueren vande ghelegentheyt der
felver goederen.
XVII.
Ende fal om fchade of verminderinge vande ge-
aflèureerde Schepen ofte goeden, die gheheeten
wort Avarye,d'acne geintenteert moeten worden,
ten langhften binnen den tijdt van anderhalf Jaer,
als d'avarye ghcvallen is binnen de Limiten van
Europa of Barbaryen, ende alfle daer buyten geval-
len is, binnen den tijdt van drie Jaren, innegaende
de refpedive tijdt van anderhalf Jaer, ende drie
Jaren, nae dat de Schepen geheel ontladen fullen
wcfen.
XVIII.
Item, als de fchade foo wel vande voorfz avarye
als anderfints niet en excedeert een ten hondert,
en fal de Verfeeckeraer niet gehouden wefen in ee-
niee fchade ofte retour.
XIX.
Ende aengaende de verfeeckerde Schepen ofte
Koopmanfchappen,die verlooren, gerooft, bedur-
ven, ofte anderfints befchadicht fullen wefen, ful-
len de verfeeckerde gehouden wefen haer a&ie van
fchade tegens den VQrfeeckeraers t'inftitueren, ten
langhften binnen anderhalf Jaer, nae dat alfulcke
fchade gefchiet fal wefen, 't welck altijt te verftaen
isvanfaecken diein Europa of Barbaryen gefchiet
zijn, maer om 't verlies elders gefchiet, fullen daer
toe drie Jaren wcfen.
XX.
Ende iöo wanneer het gheafleureert goetdoor
hem felven, fonder eenige toekomende uytwendi-
gc fortuyne bederft ofte verargert, is de AiTeureur
oacr in niet gehouden.
XXI.
Sullen voorts generalijck alle verfeeckerde ghe-
houden wefen,'t meerendeel vande Verfeeckcraers
die ter plaetfen zijn, daer de aiTeurantie gefchiet is,
door NotariiTen oft andere publïjcke Perfoonen te
doen infinueren d'advertenfien dieiy krijgen fullen
vande ongelucken, arreften ofte fchaden, den ghe-
aiteureerde Schepen oft andere goederen over ge-
komen , van welcke infinuatie de NotariiTen ofte
andere publijcke Perfoonen ghehouden fullen zijn
notitie te houden.
XXII.
Men vermach oock Schepen, Goeden, Waren
ende Koopmanfehappen, die verdroncken, gerooft
ofte verdorven zijn , te doen aiTeurcren, oock nae
datfc verdroncken, gerooft ende verdorven zijn ge-
weeft: Spo wanneer het ter kennifle vanden Per-
foon die 't felve doet afleureren, niet gekomen en
is, vande verdrenckingc, roovinge ende verderffe-
nilTe vande voorfz Schepen ende goeden.
XXIII.
Maer foo wanneer 't Schip ofte goet fop lange
verdroncken, gerooft ofte verdorven is geweeft,dat
de wcte daer af heeft konnen komen totten per-
foon die 't doet afleureren,'t zy ter Zee ofte te Lan-
de (reeckenende drie mylen weechs binnen den
tijdt van twee uyren) fulcke AlTeurantie wort ghe-
houden voor nul ende van onwaerden, ende wort
in fulcken gevalle de geafleureerde verftaen ende
ghehouden vande fchaden ende ongelucken wete
ghehadt te hebben, fonder dat ter contrarie eenich
-ocr page 482-
Placaten. 2.Boeck. 7.T1C 2. Deel.
Wi
872
cauièn van dien fal mogen in houden een half ten
hondert na oude coiluyme, voor 't inhouden van
fijnen Boeck ende anders.
XXXIII.
Voorts alle diffèrenten tuiïchen partyen verrij-
fende uyt iaecke van Afleurantie hier ter Stede ge-
fchiet, fullen ter eeriler inilantie geventileert, en-
de volgende deiè Ordonnantie geterrnineert wor-
den by CommifTariflèn vande Kamere van AiTeu-
rantie alhier,die tot drie toe in getale,by mijn voorfz
Heeren daer toe gcileltzijn, ende Jaerlijcks veran-
dert ofte ghecontinueert fullen worden, tentyde
der vermaeckinge vander Wet,welcke veranderin-
ge ofte continuatie voor d'eerfte macl gefchieden
fal in Auguito 1601. Ende fullen de voorfz Com-
miiïariiTen oock decideren mogen, volgende de
voorfz Ordonnantie, alle diffèrenten fpruytende
uyt faecke van AiTeurantien buyten defe Stede ge-
daen , die relatijf fullen zijn totfe Kamere van Af
feurantien ofte Burfe alhier, ofte anders by partyen
ter decifie der ièlver Kamer gcitelt fullen worden,
foo wel die voor date defer gemaeckt zijn, als die
noch ghemaeckt fullen werden : Ende fullen de
voorfz CommiiTariilen,vande diffèrenten voor hen-
luyden vallende, voor haer beibignenende moey-
ten , t'iamen metten Secretaris by hen ghevoecht,
genieten een derdendeel van een gulden van clcke
hondert guldens, welckgelt byden Eyflcherver-
fchooten fal worden,
XXXIIII.
Ende den CommifTariiTerigebleecken zynde by
exhibitie van Policen, Cognofcementen, Carga-
foencn , behoorlijcke Certificatien , ofte ander
deuchdelijck befcheyt, vande onderteyekeninge
der Policen, pcriclitatien vanden Schepen,ofte ver-
derffeniiTe der goederen , ende dat parthyen drie
Maenden te vooren van 't verlies inthimatie ghe-
daen is gheweeft,fullen de vooriz Commiilariifen
als dan mogen ordonneren, dat de geeyfehte pen-
ningen in 't geheel ofte deel by provifie genampti-
feert werden, met toelatinge vande genamptifeer.
de penningen te mogen lichten onder fuffifante
Borch-tochte, van de ièlve penningen te reilitue-
ren metten intereile van dien tegens twaelf ten
hondert: indien naemaels verftaen wort fulcks te
behooren. Mits dat alrijt eerft den Verweerder van
alles Copie ende dach omme t'antwoorden gege-
ven fal worden, voor dat by de CommiiTarifen op
de provifie va namptiiTement gediiponeert werde.
XXXV.
Item, fal van de verklaringen der voorfz Com-
miiTarifen , by den geenen die fullen duncken dacr
by befwaert te wefen, voor eerft geappelleert wor-
den aen 't Collegie van Burgemeefters ende Sche-
penen defer Stede.
XXXVI.
Item, Sal oock op de verklaringen by de Com-
miiTariiTen ghedaen, executie tegens den onwilli-
ge gefchieden, gelijck als uyt krachte van Vonni£
ien by Burgemeefters ende Schepenen defer Ste-
de geweien, dagelijcx gcdaen werr.
XXXVII.
Ende fullen d Appellanten gehouden wefen bin-
nen den tijdt van tbien dagen t'appelleren vande
verklaringe by den voorfz CommiiTarifen te doen,
ende binnen tien dagen daer naer haer partye voor
Burge-
de Koopmanfchappen uyt dcfe Landen varen,
oftdaer innc komen, Sulcks dat alle aiTeurantien
contrarie defe Ordonnantie gemaeckc, fonder on-
derfcheyt van Perlboncn ofte goederen, nul ende
van onwaerden fullen wefen, gelijck in 't begin van
defe Ordonnantie breeder verhaelt ftaet.
XXIX.
d'Officiers, de Gecommitteerde vande Kamere
van AiTeurantie, haren Secretaris, fijn ghefwooren
Klerck , de Tollenaers ofte Maeckelacrs vande
Afleurantien, en fullen geene verfeeckeringe mo-
gen doen, ofte laten doen;, dircclelijck noch indi-
rcdelijck.
XXX.
Ende alfoo de Contraéten van verfeeckeringe η
gehouden ende geeftirneert werden voor Contra-
cten van goeder trouwen , dacr inne egecn fraude
ofte bedroch en behoort te gefchieden: Indien men
bevint dat van wegen de Verfceckerdcn ofte Ver-
fceckcracrs, Meefters, Schippers, Piloten, ende an-
dere , daer inne ghefchiedc eenige fraude, bedroch
ofte argeliil, en fullen de felfde niet alleenlick met
hun voorfz bedroch ende argeliil niet profiteren,
maer fullen oock ghehouden weien in't verlies,
ichaden ende intereile, door henluyden vcroor-
faeckt, ende aen den lijve exempiaerlijck gheftraft
ende gepunicert worden, tot vrceiè ende exemple
van anderen, ja metier doot als Zee-Roovers ende
openbare Dieven, indien bevonden wort dat iy ee-
nige merckelijcke maleverfatie ofte argeliil ghe-
bruyekt hadden, alles achtervolgende den Placate
daer van zijnde.
XXXI.
Ende foo verre ycmandt zijn goet» Schip oft
Koopmanfchap, tot diverfchen plactfen dede af-
fcureren, fonder 't ièlve te kennen te geven, maer
willens ende wetens verfwijgende, om by dien
middcle te gekrijgen,een, twee,driemael ofte meer
den prijs oft weerde van fijnen gheaiïèureerden
Schepe, Goeden oft Koopmanfchappen, oft dat
yemant meer van fijnen Schepe goeden of Koop-
manfchappen dede afièureren, dan by dcfe Ordon-
nantie ghepermitteert is, dat die felve ter faecken
van fijnder AiTeurantien, vanden Aileureerders, oft
eenige van dien, niet en faJ mogen eyiTchen noch
repeteren den prijs vande felve afleurantien, de
welcke geconfifqueert fal zijn voor een derdendcel
tot profyte vanden Armen , ende voor d'andere
twee derdendeelen ten profijte vanden Officier en-
de Denunciateur reipecïivelick, met correclie arbi-
trale , behoudelick dat de geafièureerde daer af fal
trecken een half ten hondert naer oude coiluyme,
indien hy van 't geene des voorfz is, egnorant is ge-
weeft, ende anders niet.
Λ Λ Λ 1 1.
Ende of't gebeurde dat eenige goeden tot diver-
fche plaetfen bevonden mochten worden gheaf-
feureert te zijn, ende dat fonder eenige fraude van-
de geaiTeureerden, dat in dien ghevaile dèerfte af-
leurantie alleene iladtfal grijpen, indien de &lve
ghenoechfaem ende fuffifant is voor de gheheele
goeden, foo verre gepermitteert is die te mogen af-
ièureren : indien niet,fal de reiledenaeilvolgendc
aifeurantie blyven ftaen, de welcke voor foo veel
iy de felve reile excedeert, doot ende te nietefal
wefen, behoudens nochtans, dat d'AiTeurcur ter
-ocr page 483-
Zee- RechteiLi ■··>·■■ Aflèurantien*
874
fullen wy loopenden voorfz reficque ende avon-
tueren, als oft de voorfz goeden noy t ontladen wa-
ren gheweeil, u oock verfeeckerende van allen pe-
rijckel ter Zee, Onweder, Vyer ende Wint, voor
Vrienden, Vyanden, van Arreflen ende detentien
van Coningen, Coninginnen, Princen, Heeren en-
de Gemeenten, van Brieven van Marcquen ende
Contrcmarcquen , fchelmcrye ende onachtfacm-
heydt van Schippers ende BootfgefelJen , ende alle
andere pcrijckelen ende avontuereqdie den voorfz
goederen eenichfints fouden mogen aen komen ,
bedacht ofte onbedacht, gewoon ofte ongewoon,
geen uytgefondert: Stellende ons in allen fulckcn
gevallen in u plactfe,om u te guaranteren van alle
verlies ende fchade: Ende den vooriz goederen
yet anders over komende als wel,(welck Godt ver-
hoeden wil) verbinden wy ons by defen te betalen
aen u
                            ofte uwen Commis, alle
de fchade die ghyfult geleden hebben, te weten,
elck een naeradvenant vande ibmme die hyonder-
teyekent hebben fal, foo wel de eerile als de laetile
Verfecckeraer, ende dat binnen drie eerftvolgendc
Maenden, naerdat wy behoorlick gead verteert ful-
len zijn van't verlies ofte fchade, ende in fulckcn
geval geven wy u
                               ende alle
anderen volkomen macht, om ibo wel tot onfc
fchade als t'onfen profijre, de hant te mogen rcyc-
ken,in 'tfalveren ende beneficeren vande vooriz
goederen : de felfde te verkoopen, ende de pennin-
gen te diftribucren indien 't van noode is, fonder
ons confent oft oorlof te vragen: Sullen oock be-
talen d'onkoilen daerorn gedaen, mitfgaders de
fchaden daer op gevallen, 'tzy datteryctgcfalvcert
wert oft niet, ende op d'onkoilen van dien, fal men
geloof geven den genen die de felye gedaen fal heb-
ben op fijnen cedt, fonder yet daer tegen te feggen:
Sijn mede te vreden, dat
(gelijck hy belooft mits defen) ons fal betalen den
prijs defer AiTeurantie over drie cerft-komende
Macndenjcgcns
                            ten hondert:
Ende wy mainteneren defe Police van AiTeurantie
van foo grootcr waerdcn, als oft die?gcmaeckt ende
gepaifeert ware voor Schepenen, ende fö bondich,
als oft alle de claufulen in defen verhaelt, ίο waren
geilelt als menfe foude konncn imagiueren.t'uweii
profijtc ende t'onfen fchade. Alles fonder argcliiï,
ende volgende d'Ordonnantie vande Kamere van
AiTeurantie der StadtMiddelburgh, Submitteren-
deons ten wederzijden onder 't recht, ghebruyck
ende de judicature der felver Kamere, ende verbin-
den hier voor onfe Perfoonen ende goederen, pre-
fent ende toekomende, renuncicrende als Luydcn
van eeren van allen cavillatië en exceptien die de-
fen fouden mogen contrarieren. Aldus gedaen in
Burgemeeilers ende Schepenen by Requeile te
betrecken: Oock ten eeriten Recht-dage onder de
voorfz Heeren Burgemeeilers ende Schepenen
moeten configneren de fomme van twaelf guldens,
die by hun verbeurt fullen worden, by foo verre de
verklaringc vande voorfz Commisfarifen byden
voorfz Heeren Burgemeeilers ende Schepenen ge-
approbeert worde.
Aldus gearreilecrt by het Collcgie van Wet en-
de Racdt defer Stede Middelburg, op den dertigh-
ilen September 1600. Ende ghepubliceertopden
negentienden Odobris daer aen. G. Akman.
Inhouden wande Poken rvan Jjjèaramie over
Koopmanfchappen.
WY ondergefchreven belooven ende verbinden
ons te verfeeckeren , ende verfeeckeren midts
defen aen u N. N. te weten, elck een voor de fom-
me by hem hier onder geteyekent, op goeden ende
Koopmanfchappen by u, oft andere voor u, ende in
uwen name, geladen ofte te laden in het Schip ge-
naemt
                      groot ontrent
Lailen, daer Schipper op is N. N. van
ofte wie daer op voor Schipper oft Schippers fou-
den mogen werden, ende dat komende vandcr
oft Rcede van
totoftnadcfcStadt
                                   waer
van wy de reficque, perijckel ende avontuerc mits
defen tot onfen Jaile nemen te loopcn,vander uyre
ende dach af dat de voorfz Koopmanfchappen by
u oft uwen Commis ghebracht fullen zijn op de
Kaye ofte Wal, om van daer gheladen te worden
in 't voorfz Schip, oft in Schuyten, Bareken ofte
Lichters, om daer mede gevoert te worden aen 't
boort van 't voorfz Schip, ende lal gheduyrcn ter
tijdt toe dat het voorfz Schip tot
fal ghekomen wefen, ende de voorfz goeden ofte
Koopmanfchappen, fonder eenige fchadeoft ver-
lies aldaergeloft, ende vryelick ende vredelickop
't Landt ghebracht fullen wefen in 't vermogen
van u
                          vooriz, ofte yemant anders
Commifïïe daer van hebbende: Suilende 't voorfz
Schip mogen varen voorwacrts,achterwaerts,wen-
den ende keeren, ter rechter, ter ilincker, ende aen
alle zyden, ende door noot ofte met wille aen ne-
men alfulckc Havens ende Reeden, als den Schip-
per oft Schipperen believen oft goet duncken fal,
ende oft door noot, oft met wille , de voorfchrevc
goeden ontladen werden, ende herladen in eenich
ander Schip oft Schepen,klcyn ofte groot, ('t welck
fy doen fullen mogen uyt haer felfs autnoriteyt,
fonder ons confent oft toedracht te verwachten)
, i ■'. ί
Placaten
I i i χ
' i '           ■ -er*
.1 ; tp
-ocr page 484-
-——τ—
Placaten-». 2.Boeck. 7.Tic. 3.Deel.
HET DERDE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
877
%76
Placaten vanden negenden Jpril 1603, driegen'tmntigbflen Februarij
16o7* trvee-en-imntigbfien luly 1625. fifihienden Ianmrij \ 6 2 γ. feventhtenden Maert
1617. ttvintigbfienOSïober 1618 - negentienen Maertióiy. wier-tn.tmntighfienDecem-
ber
16 30. elfen Maert 163%. ende eerflen September 1643. Bebelfinde ordre ofte Waf e*
ninge en Manninge wan Schepen3 f00 ter Koopvaerdyê ah V'ifjcberye, uytte Vereenigbde Neder-
landen over Zee warende
, midtfgaders ofte ordre wande Admiraeljchappen 3 ende 't belejt wan
dten} mettetgeene daer aen defendeert.
Siet verders boven Colum. 710. &feqq. ende 769. &ftqq.
hebben acht Mannen, een Jongen, twee Gotelin-
gen , fwaer te famen twee duylènt ponden , vier
Steen-ilucken, acht Kamers,elck hondert ponden,
fes Roers ofte Mufquettcn, fes lange, ende twaelf
korte SpieiTen.
UIL
Van tfeftich tot tfeventich laften, negen Man-
nen, een Jongen, vier Gotelingen, fwaer te famen
vier duyfent ponden, vier Steen-ilucken, acht Ka-
mers , elck van hondert pont, Roers ende SpieiTen
alsvooren.
V.
Van tfeventich tot tachtich laften, thien Man-
nen , twee Jongens, Gotelingen, Steen-ftucken,
ende Mufquetten als vooren, twaelf lange, ende
twaelf korte SpieiTen.
VI.
Van tachtich tot tnegentich laften, elf Mannen,
twee Jongens, fes Gotelingen, fwaer te famen Te-
ven duyfent ponden, vier Steen-ftucken, acht Ka-
mers , te famen fwaer fes hondert ponden", Roers
ende SpieiTen als vooren.
VIL
Van tnegentich tot hondert laften, twaelf Man-
nen, twee Jongens, fes Gotelingen,fwaer te famen
acht duyfent ponden, vier Steen-ftucken, acht Ka-
mers, Roers ende SpieiTen als vooren.
VIII.
Van hondert tot hondert en thien laften, dertien
Mannen, twee Jongens, fes Gotelingen, fwaer te
famen negen duyfent ponden, vier Steen-ftucken,
acht Kamers,te iamen fwaer acht hondert ponden,
acht Mufquetten ofte Roers.een dozijn langc,twec
dozijn korte SpieiTen.
IX.
Van hondert en thien tot hondert en twintich
laften, veerthien Mannen, twee Jongens, fes Gote-
lingen, fwaer thien duyTent ponden , vier Steen-
ftucken , acht Kamers, Roers ende SpieiTen als
vooren,
X.
Van hondert en twintich tot hondert en dertich
Jaften, vijfthien Mannen, twee Jongens, iès Gote-
lingen als voren, fes Steen-ftucken, twaelfKamcrs,
t'famen fwaer thien duyfent pont, thien Mufquet-
ten ofte Roers, twee dozijn lange, en drie dozijn
korte SpieiTen.
Van
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
gecnen die defe fullen iien ofte
hooren lcfen, Saluyt. Alfooin
de naefte voorlede Jaren, by de
gemeene Vyanden vanden wel-
ftant der Vereenighde Neder-
landen, ende verfchcydc Zec-Roovers, den goeden
Ingcfetenen der felver Landen ter Zee, ibo wel ter
Koopvacrdye als ViiTcherye varende, groote fcha-
de by gevanckeniiTen, rancoenementen, ende be-
roovinge, over ghekomen ende aen ghcdaen zijn,
ende Wy tot beter voorkomingc ende belettinge
van ghelijcke ichaden, dienftichende noodich be-
vonden hebben, boven de Schepen van Oorloge,
die Wy in dienfte ,in goeden getale onderhouden,
de voorfz Schepen van Volck, Gefchut,Wapenen,
ende andere behoeften ter Oorloge te doen ver-
ilen , ende de fclve by Admiraelfchappcn te doen
varen. S O O IS Τ, dat Wy naer voorgaende
1 refumptie vande Placaten, inde Jaren 1603 ,1607,
i6z$ ende 16x7 hier opgeëmaneert, met rijpe delibe-
ratie , geordonneert ende gheftatueert hebben, or-
donneren ende ftatueren by defen, Dat van nu
voortaen de Schepen uytte Vereenichde Landen
ter Zee varende, gemant, van Gefchut, Wapenen,
ende andere behoeften verfien, ende voorts by den
felven achtervolght fullen worden de Poinden hier
nae verklaect.
Eerfi belangende de Wapeninge ende Manninge
vande Schepen.
I.
Alle Koopvacrdye-Schepen vande Geünieerde
ProVintien, lullen van nu voortaen gemonteert,ge-
vvapent ende gemant zij η als vol glit.
II.
Schepen groot zijnde van veertien tot vijftien
laften, fullen moeten op hebben ζ fcven Mannen,
ende een Jonge, twee Gotelingen, elcks van acht
hondert ponden ghewichts, twee Steen-ftucken,
vier Kamers, elck van hondert ponden ghewichts,
vier Mufquettcn ofte Roers, fes lange ende twaelf
korte SpieiTen.
III.
Van vijftien tot tfeftich laften fullen moeten op
wtfüriiBi^ai
■*°"·-
I ■■!          ■■          I
___
-ocr page 485-
Zee - Rechten.:. Manninge van Schepen.
879
S7B
fes lange ende fes korte Spieilèn.
XXII.
Van tnegentich tot hondert laften, 4 negen Man-
nen, een Jongen, vier Gotelingen, wegende te fa-
men vier duyfent pont, twee Steen-ftucken, vier
Kamers, t'famen fwaer vier hondert pont,fes Roers,
een dozijn lange, ende een dozijn korte Spieilèn.
XXIII.
Van hondert tot hondert en thien laften, 5 tien
Mannen, twee Jongens, vier Gotelingen ten min-
ften van vijf duyfent pont, vier Steen-itucken,acht
Kamers , fwaer te famen fès hondert pont, Roers
ende. Spieilèn als vooren.
XXIIII.
Van hondert en thien tot hondert en twintich
laften, elf Mannen, twee Jongens,vier Gotelingen,
wegende te famen fes duyfent pont, Steen-ftuc-
ken, Roers ende SpieiTen als vooren.
XXV.
Van hondert en twintich tot hondert en dertich
laften, twaelf Mannen, twee Jongens, fes Gotelin-
gen , wegende te famen feven duyfent pont, vier
Steen-ftucken als vooren, een dozijn lange, ende
een dozijn korte Spieilèn.
XXVI.
Van hondert en dertich tot hondert en veertich
laften, derthicn Mannen, twee Jongens, fes Gote-
lingen, wegende acht duyfent ponden, Steen-
ftucken, Roers ende SpieiTen als vooren.
XXVII.
Van hondert en veertich tot hondert en vijftich
lailen, veertien Mannen, twee Jongens, ende van
alles gewapent als vooren.
XXVIII.
Van hondert en vijftich tot hondert en tfeftich
laften, vijfthicn Mannen, twee Jongens, ende ghe-
monteertals vooren.
XXIX.
Van hondert en tfeftich tot hondert en tfeven-
tich laften, feftien Mannen, drie Jongens, ende ge-
monteert als vooren.
XXX.
Van hondert en tfeventich tot hondert en tach-
tich laften,feventien Mannen, drie Jongens, ende
gewapent als vooren.
XXXI.
Van hondert en tachtich tot hondert en tnegen-
tich laften, fullen moeten ophebben achtien Man-
nen ,drie Jongens, ende van alles ghewapent zijn
als vooren.
ΛΛ All·
Van honderten tnegentich tot twee hondert la-
ften, fullen moeten op hebben negentien Mannen,
drie Jongens , ende van alles ghewapent zijn als
vooren.
6. 7.
Beroerende de Buyffcn.
XXXIII.
Buyflèn van vier-en-twintich tot dertich laften,
fullen gemonteert werden met twee Gotelingen,
elck van acht hondert pont, vier Steen-ftucken,
acht Kamers, elck van hondert en vijftich pont, fes
Roers, fes lange ende fes korte Spieilèn.
ΧΧΧ1ΙΠ.
Buyflèn boven de dertich laften, fullen moeten
op
XI.
Van honderc en dcrtich tot hondert en veertich
laften, feftien Mannen, twee Jongens, acht Gote-
lingen, fwaer te famen elf duyfent ponden, Steen-
ftucken, Roers ende Spieilèn als vooren.
XII.
Van hondert en veertich tot hondert en vijftich
laften, feventien Mannen, twee Jongens, acht Go-
telingen , fwaer te famen twaelf duyfent pont,
Steen-ftucken,Mufquetten en SpieiTen als boven.
XIII.
Van hondert en vijftich tot hondert en tfeftich
lailen, achthien Mannen, drie Jongens, acht Gote-
lingen, ende fes Steen-ftucken, beyde als vooren,
twaelf Mufquetten ofte Roers, twee dozijn lange,
en drie dozijn korre SpieiTen.
XIIII.
Van hondert en tfeftich tot hondert en tfevèn-
tich lailen, negentien Mannen, drie Jongens, Go-
telingen, Steen-ftucken, Mufquetten ende Spief-
fen als boven.
Van hondert en tfeventich tot hondert en tach-
tich lailen, twintich Mannen, drie Jongens, Gote-
lingen , Steen-ftucken, Mufquetten ende Spief-
fen als boven.
XVI.
Van hondert en tachtich tot hondert en tnegen-
tich laftcn,een-en-twintich Mannen, drie Jongens,
acht Gotelingen , fwaer te famen veertien duyfent
pont, fes Steen-ftucken, twaelf Kamers, t'famen
fwaer fes hondert pont, veerthien Mufquetten ofte
Roers, ende SpieiTen als vooren.
XVII.
Van hondert en tnegentich tot twee hondert
lailen, twee-en-twintich Mannen, drie Jongens,
acht Gotelingen, te famen fwaer ten miniten veer-
tien duyfent pont, acht Steen-ftucken, feftien Ka-
mers , fwaer ten minften twaelf hondert pont, fe-
ftien Mufquetten ende SpieiTen als vooren.
XVIII.
Ende alle andere Schepen, boven de twee hon-
dert laften, fullcn moeten gheequipcert ende van
alles verfien zijn naer advenant , Welverftacnde,
wel met meerder Volck, Gefchut ende Ammuni-
tie, macr niet minder.
Beroerende de Noort-dmnt, ende Noort-
Cacip-vaerders.
XIX.
De Noort-vaerdcrs, ende die vande ViiTcherye,
fullen oock met Gefchut varen, ende 3 by provifie
gemonteert zijn als volght.
XX.
Noort-vaerders van tfeventich tot tachtich la-
ften, fullen moeten op hebben feven Mannen, een
Jongen, twee Gotelingen, te famen fwaer twee
duyfent pont, oftdaer boven, twee Steen-ftucken,
vier Kamers, te famen wegende drie hondert pont,
vier Roers, fes lange, ende vier korte Spieilèn.
XXI.
Van tachtich tot tnegentich laften, acht Man-
nen, een Jongen, twee Gotelingen, wegende te
famen twee duyfent vier hondert pondt, twee
Stcen-ftucken,van gewichte als vooren,vier Roers,
-ocr page 486-
:. y.Tit. 3. Deel,             881
thien Schepen by den anderen waren, Midts eeril
ende al vooren ten overitaen vanden Cofnmiiïa-
ris een goet Admiraelfchap ghemaeckt hebbende,
om alle periculen te voor komen.
X L.
Alle Schepen inde Jettinge ofte elders vande
handt gereet leggende, fullen door yemant by hen-
luyden gecommitteert, haer oock inde Admirael-
fchappen mogen begeven, mits dat de felve als an-
dere op 't uyt feylen vande Vloote fullen moeten
paffen.
X LI.
Dat gheen Schepen uytte Maze ix of Texel en
fullen mogen t'feyl gaen, minder dan twee, drie
ofte vier in getal, op hebbende ten miniten twaeif
Gotelingen, foo wel die Ooft als Weftwaerts va-
renende dat onder 't beleyt Yan een Admiraelfchap
als boven.
X LII,
Behoudelick nochtans, datde Schepen feylen-
de naer Ooft ofte WcftTndien,Guinea,Barbaryen,
Italien , ende door ofte voor by de Stratc van Gi-
braltar , alleen fullen mogen uyt feylen: Ghelijck
oock fullen mogen doen de Schepen komende
uytte Sont nae de Mafe, Zcelandt ofte elders be-
fuyden het Texel, als oock de Berger-vaerders en-
de Schepen, die by Weiten de Noes laden om naer
Weiten te varen.
XLIII.
Dat oock geene Schepen uyt defe Landen naer
Noorwegen, ofte uyt Noorwegen naer defe Lan-
den fullen mogen feylen, fonder by haer te hebben
twee, ofte ten miniten een Convoyer , ofte onder
Admiraelfchap als vooren. Ende fullen de voorfz
Convoyers met Schepen ieylen in Vleckero, ten
ware de Convoyers eenigen vorderen dienit op an-
dere Havens van Noorwegen konde doen , ende
daer naer wederom datelijck komen inde voorfz
Haven van Vleckero, ende aldaer blyven leggen
den tijdt van twaeif dagen, op dat de Schepen in
andere Havens geladen zynde, tijt hebben in Vlec-
kero te komen, ten ware fy in Vleckero komende,
aldaer een Vloote van dertich Schepen vonden ge-
reet leggen, mette welcke fy in fulcken ghevalle
fullen voorts varen. 13 Ende fullen de Drom ende
Noort-Kaep-vaerders de Admiraelfchappen vande Noort-
■vaerders by moeten blyven, tot dat de felve gekomen ful-
len wefen foo verre over het Sant
, dat β haren cours ful-
len moeten veranderen.
XLIIII.
Ende foo yemant hem vervorderde fonder Con-
voy ofte Admiraelfchap uyt defe Landen naer Oo-
iten ofte Noorwegen, ofte uytte Sont ende Noor-
wegen na defe Landen te feylen, ofte van het Con-
voy ende Admiraelfchap hem begave, diredelijck
ofte indiredclijck : Dat alfulcken Schipper verbeu-
ren.fal opyder laft t'Scheeps, voor elckereyfe twee
gulden in 't uyt gaen, ende in 't in komen drie gul-
den van twintich ituyvers 't ituck, Ende daer-en-
boven dat fulcken gebreeckigen noch alleen fullen
moeten dragen alle de fchaden die hem by den
Vyandt foude mogen worden aen gedaen, iondee
dat de Koopluyden ofte Reeders, die eenige goede-
ren in fulcke Schepen geladen hebben, yet tothaer
rantfoen ofte fchade ghehouden fullen zijn te con-
tribueren , Behalven noch dat alfu leken Schipper,
indien
S8o             Placateo-i. 2.Boec
op hebben vier Gotelingen, fwacr te famen vier
duyfent pont,vicr Steen-ftucken,acht Kamers.van
ghewichte als boven , fes Mufquetten ofte Roers,
acht lange ende acht korte Spieiten.
8
XXXV.
Egecn BuyiTen, Boots ofte andere Haringh-
Schepen fulleii mogen uyt varen, noch in komen,
nochte oock Zuyden ofte Noorden varen, fonder
Cor.voy, ten ware datfe fooveel Schepen fterek
waren, datfe t'famen op hadden achtien ofte twin-
tich Gotelingen, met twaeif Steen-ftucken ende
hacr Kamers, op peyne dat de Contraventeurs op
clck laft fullcn verbeuren t'elcken reyfe twee pon-
den van vcertich grooten 't pont, midts datfe dan
noch by Admiraelfchap ( onder den felven te ma-
ken) fullen moeten varen. Welveritaende dat nie-
mant ghehoudenfalwefen ongemonteerde Sche-
pen onder het Admiraelfchap te nemen, Ende dat
de Admiraelfchappen met woorden ghemaeckt,
foo krachtich fullen wefen, als de geene die by ge-
fchrifte gemaeckt fullen worden.
XXXVI.
Alle wclcke voor-verhaeldc Schepen hen fullen
moeten verfien met Kruyt, Klootcn ende Scherp,
omme metelck ftuck te mogen fchieten fcithïen
fchooten,ofte mecr,fo wel met Gotelingen, Steen-
itucken als Roers.
Beroerende Je Ordonnantie vande Schepen, 't forme-
ren vande Admiraelfchappen, ende de ordre
in 'f beleydt van dien.
XXXVII.
Aengacnde de ordre vande Schepen, en fullen
'van nu voortaen geen Koopvaerdye-Schepen uyt
defe Landen mogen t'zeyl gaen , noch oock we-
derom nae deiè Landen keeren, dan met Convoy
ofte ghemonteerde Schepen, Admiraelfchap ghe-
maeckt hebbende, nae defe ordre, op pene hier na
verklaert. 9
XXXVIII.
Eerft dat geen Schepen uyt het Vlycna Ooiten
ofte Noorwegen, noente oock uyt de Sont ofte
Noorwegen naer defe Landen fullen mogen fey-
len, minder als dertich in getal, geconvoyeert met
twee Schepen van Oorloge , ten ware den Com-
miilaris, door dien de Schepen wel ghemonteert
waren (op hebbende de Vloote ten miniten 10 der-
tich
Gotelingen) goetvonde de felve onder Admi-
raelfchap, met een Convoycrte laten uyt fcylcn:
Ende fullen de Schepen uyt het Vlyc gheconvoy-
eert worden tot inde Sont, alwaer de voorfz Con-
voyerofte Convoyers fullen blyven leggen, ter
tijdt gclijck getal van dertich Schepen van Ooiten
gekomen fal zyn, ende als dan de felve wederom
convoycren tot in defe Landen.
XXXIX.
Ende dat by gebi eek van Convoyers, tot vordc-
ringe vande Navigatie, de Schepen voor Zee ghe-
rcet liggende om naer Ooften te varen , gheoorloft
lal zijn uyt te zeylen , als oock uytte Sont naer
defe Landen te komen, foo verre de felve te famen
over de 11 vijftich Gotelingen, met andere Wape-
nen ende Ammunitien van Oorloge mogen uyt-
brengen, alwaer 't fchoon dattcr maer fes, acht oft
-ocr page 487-
Zee -Rechten-!. Manninge van Schepen.
883
XLVIIÏ.
Of't gebeurde ('t welck Godt verhoede) dat ee-
nich Schip ofte Schepen van 't voorfz Admirael-
fchap (foo wel ghemonteerde als ongemonteerde)
eenige fchade vanden Vyandt foude mogen lyden,
fal ghelijckelick by alle de Vloote pro rata vande
waerde van Schip ende goederen gedragë worden.
XLIX.
Waer omme alle de voorfchreve Schepen ende
goederen, in 't maecken van 't Admiraelfchap ful-
len moeten worden geprijfeert, omme foo wel in
cas van fchade als voordeel daer naer ghereeckent
te worden.
I*.
Ende alfoo by experientie bevonden wert,dat in
de voorfz prijferinge foo vande Schepen als Koop-
manfehappen, groote frauden werden eecommit-
teert, tot merckelicke verkortinge vande gherech-
tigheyt van het fubfidie, de gemonteerde Schepen
by defe Ordonnantie toe gevoeght, fullen Van nu
voortaen, tot verhoedinge van foodanige frauden ,
alle de Schippers foo vande ghemonteerde als on-
gemonteerde Schepen, gehouden wefen uyt defe
Landen feylende, aende Commifeft in 't Vlie hare
Schepen ende goederen nae de rechte waerde aen
te geven ofte prijferen, 2,1 niet by degheheele. Maffe,
maer diflinèlclick, naer advenant dat henluyden by ver-
[cheyden Koopluyden de jelve zijn in ghefcheept
, doende
pertinente verklaringe watyeder Koopman
, met naem
ende toenaem, ofte oockfyluyden felfi, daer inne iijn heb-
bende., ende wat elcks goei waerdich is
, ende fu Hen ten
[elven eynde
(des verfocht zynde) de generale ende
fpeciale
Pafpoorten van de felve heurc goederen aen
de Commi[en oock
verwonen, al't welcke de Commifen
[ecreet[uilen houden
, [onderyemandt dacr van openinge
te doen, Ende op dat de[e verklaringe des te beter mach
gefchieden, fullen de Schippers op hare laedphtet[en
, [00
in 't uytvaren als in 't wederom komen den lioopluyden
a[eyjfchen by memorie de waerde vande goederen
, die by
eenyeder der[elver henluyden worden in gefcheept,
■■■■■ LI.
■zz Soo verre nu eenige Schippers mochten be-
vonden worden, die haer in de voorfz prijferinge
ofte aengevinge niet behoorlick foude hebben ge*
queten, fal den Admirael ,ofyemant vande Vloo-
te , wie hy zy, fulcken Schip dat te lacch aen ghe-
bracht is, vermogen te naeilen foo lange het-Admi-
raelfchap duyrt, ofte uyterlick drie dagen nae 't at-
rivement van dien, midts betalende daer voor een
vierde-part meer dan 't felve geprifectt ofte aen ge-
geven was, ende dat betalende binnen den tij t van
een Maent naer dat het Schip over ghekomen fal
zijn. Ende aengaende de goederen, fiillcn de Frau-
dateurs 't recht van 't geene verfwegen foude mo«
gen zijn, vier dubbelt moeten betalen, een achten-
deel ten profijte vanden Convoy-Mëefter ,ende de
refte tot profijte vande Aenklagers, die 't felve aen
klagen fullen, welcke Aenklagers den Convoy-
Meefter hier van fullen infinueren, omme fulcken
Delinquant geen Pafpoort te geven, voor en al eer
de\3öorfz amenden betaelt fullen zijn.
/                           LIL
'Dat oock de geene die van fijn Gefchut anders
aen gheven fal dan 'tfclve inder waerheyt is, ende
fulcks daer nae openbaer wordende, fal niet alleen
moetë reftitueren 't gene hy daer door geprofiteert
Κ k k                   mach
indien hy vande Vloote is gcfeylt ofte ghedvvaelr,
fonder heni by 't voorfz Admiraelfchap te konnen
excuferen, alle de fchaden ('t welck Godt verhoe-
de) die onder het Admiraelfchap vanden Vyandt
foude mogen gefchieden, indien hyongenomen is
over gekomen,pro rata van iijn Schip ende goede-
ren fal moeten nelpen dragen *. Ende fullen de fel-
ve boeten bekeert werden, te weten, vande geene
die vande Vloote ofte Admiraelfchap zijn gefeylt,
tot profijte van het felve Admiraelfchap ofte Vloo-
te
Ende van de geene die fonder Convoy ofte
Vloote uyt defe Landen, ende uytte Sont ofte
Noorwegen herwaertsghefëyltzijn, 14 halftot pro-
fijte vanden Armen vander Stede daer de gebreec-
kigeSchippers woonachtich zijn, 15 ende dander
helft [al verdeelt worden volgens de ordre by Brieven
iGhuyden de refpetlive Collegien ter Admiraliteyt aen
gefcbreven.
17 Ende [uilen dé Schippers t'elckens als β
over komen, ghehouden we[en te toonen aende Convoy-
Meefiers hare Admiraels-brieven
, opte peyne als boven,
om daer mede te bewij[en dat[y onder admiraelfchap be~
hoorlick hebben gevaren.
18 XLV.
Welcke voorfz peynen fullen werden geexecu-
teert by de Collegien vande refpedive Admirali-
teyten,daerdeboetfchuldigen aen komen : Tot
welckcn eynde de Commiièn föo op 't Vlie als in
de Sont, tot diredie van defe faecke ghecomrhit-
tcert , als mede de Admiraels ende Capiteynen,
hen neerftelick fullen informeren vande fauten in
heurlieder refpedive bedryven ende bedieningen
vallende, ende van alle de felve getrouwelijck ad-
verteren de refpedive Collegien vander Admirali-
teyt , omme by den felven voorts totinningevan
de voorfz boeten, fonder eenige diifimulatie ofte
moderatie gheprocedeert te worden naer be-
hooren.
XLVI.
19 De voorfz gemonteerde Schepen in't gene-
tael, fullen in haer ghefelfchap moeten nemen alle
de ongemonteerde Schepen, voor Zee gereet leg-
gende, ofte met haer gereet zijnde, mits dat de on-
gemonteerde Schepen aende gemonteerde fullen
contribueren, gaende naer Ooften, over Schip en-
de goederen thien ftuy vers over elcke hondert gul-
den , ende van Ooften weder keerende twintich
ftuyvers, ende gaende naer Weilen tot Baionc toe,
op clcke hondert gulden van Schip ende goederen
feilien ftuyvers, ende weder keerende gelijcke fe-
flien ftuy vers, alles een yegelick naer fijn refpedive
waerde ende prijferinge, 'tzy datter Convoyers by
21Jn,ofrc niet: Doch fullen de voorfz betaelde pen-
ningen by de ongemonteerde Schepen wederom-
me in Haverye gebracht worden over Schip ende
goederen, conform de Ordonnantie, mits dat elck
Bevrachter fijn refpedive Iaft dragen fal.
. XLVII.
xo Welcke voorfz betaelde penningen by de
gemonteerde Schepen genoten ende ghedeeltful-
len worden naer het ghewichtc vande Gotelingen.
W elvcrftaende dat wie niet ten vollen gemonteert
ende van alles voorfien is, volgens dit Placaet, van
.defe penningen niet en fal genieten, maer ter con-
trarie van 't geene haer ghebreeckt, mede pro rata
ende naer advenant, nerfens de ongemonteerde
moeten contribueren.
-ocr page 488-
Piacaten. i.Boetk. ?*Tit. 3.Deel.
885
884
mach hebben, maer boven dien noch vicrmael de
waerde van defelve reftiturie, ten profijte vande
Aenklagers als voorea: χ 3 Ten wekken eynde de Gè-
neraels vande Convoyen
(ofte foo de felve daer niet pre-
(ent zijn) de Commifen tot de Recherche, Admiraels, en-
de Capiteynen vande Schepen van Oorloge
, ofte andere
Hooft-Officicren der felver
, ter vermaninge vande Com-
mifen
, tot dtretlie defer faecken gecommitteert, de Sche-
pen, daer fy verfiaen eenige mancquement by geweefl te
zijn, in 't wederom komen /uilen helpen viflteren
, ende
faut en bevindende ,'t naefle Collecte ter Admiraliteyt,
daer foodanige Schepen t'huys hoor en ofte arriveren
, hier
van op 't alderfpoedighfle verwittigen
, endefullen die
van d Admiraliteit 't gunt voorfz is,aende Schippers van
de felve Schepen datelïjck fonder eenigh dilay ofte conni-
ventie, doen executeren.
LUI,
'De felve van d'Admiraliteyt fullen oockkenniffe ne-
men van alle diferenten ende queflien, die uyt faecke
voorfzfouden mogen ryfen, ende de felve decideren in alle
billickheyt,foo dat behoort.
LIIII,
X4 Soo verre eenich Schip van Oorloge vanden Vyandt
ly het voorfz Admiraelfchap ofte Vloote verovert, ofte
vernielt werde, foo dat het Volck daer op zynde, inghe-
bracht worde, oft weldoot zy ,fal 't felve Schip met alle
fijn toe béhooren wefen tot profijte vanden geenen die
daer toe hulpe ende affiflentie gedaen hebben, en fullen de
felve daer en hoven vereert worden volgens ons Placaet
den vierden J ulij iSz^.geëmaneert, met te f ommen als
hier na volght, voor een Schip
Boven de hondert Laflen ·-----■ —— 3 OOOO guld.
Boven de tfeventich rotte hondert xoooo guld<
Boven de vijftich totte tfeventich laflen -- 1
5000 guld.
Boven de dertigh tot te vijftïch
-^— 10000 guld.
Boven de twintich totte dertich ----- 8000 guld.
Voor een Jacht beneden de twintich, met
vier Gotelingen ten minflen voorfien
zynde ------ — ——         4000 guld.
Foor een Fregat te daer men met twaelf Rie-
men op yeder zyde kan roeyen
----- 8000 guld.
Voor een Chaloupe van acht Dochten —— xooo guld.
Voor een Chaloupe van fes Dochten
—— ixoo guld.
Ende voor een Chaloupe van vier Dochten
- 600 guld.
LV.
Ende foo 't gebeurde dat het Schip , Tregatte ofte Cha-
loupe, alleenlij ck tegens een Bancke ofte St range aenghe-
jaeght war e,foo dat het hol wel ver nietiget ware, maer
de Matroofen ofte Soldaten daer op zijnde, haer nochtans
quamen te her gen, foo fullen de Verover aers alleenlijck
profijteren de helft vande beloofde fomme,die haer betaelt
fa/ worden by, de refpetüve Collegien ter Admiraliteyt
daer fy uyt gefeylt zijn.
LVI. V'i.ï
x<5 Aengaende de Schepen van onfe Ingezetenen, by
den Vyandt genomen, ende by de voorfz weder verovert
ende vry ghemaeckt, daer voor en fullen fy ghenieten een
recht derde-part vande oprechte weerde van 't weder vry
gemaeckte Schip endegoet, byfoo verre hetfelvige twee-
mael vier-en-twinticn uyren inde macht van onfe Vyant
is geweefl.
LVIL
Ende foo het maer vier-en-twhttich uyren in des Vy-
andt's gewelt en ware gheweefl, fullen daer voor alleene
profijt eren een recht vijfde-part.
LVIII.
Ende voor minderen tijdt een recht achtfle-part.
LIX.
Soo veel de Lorren-drayers aengaet, die fy fullen ken-
nen bekomen , 'tzyin 't in ofte uytfeylen vande Vlaem-
fche Havenen, fullen fy het veroverde Schip hebben over
te leveren aen 't Collegie ter Admiraliteyt daerfy 't in ful-
len hebben gebracht, om aldaer volgens de Placaten ver-
beurt ende geconfifqueert te worden, 't we lek gedaen zijn-
de , dó Verover aers uytte penningen van 't verkochte
Schip ende goet genieten fullen de rechte helft van 'tfuy-
ver provenu van dien.
LX.
Endeommede Schepen ende Vlote by nachte
in goede ordre te houden, fullen de ghemonteer-
de Schepen by beurten nacht voor nacht moeten
ν uyren,
LXL
Ende fullen in 't Vlye, Texel, de Zonte, ende
andere Zee-gaten daer 't noodigh bevonden wert,
Commiflariien gheftelt worden, ommed'Adml·-
raelfchappen t'ordonneren , de Monfteringe te
doen , foo wel van 't Boots-volck als Ammu-
nitie van Oorloge, ende d'Admiraels brieven te di-
{bibueren , achtervolgende d'Inftru&ie daer af
gemaeckt,
LX II,
Ende worden de refpedive Collegien vander
Admiraliteyt gheauthorjfeert ende ernftelijck be-
laft , deiè Ordonnantie te doen onderhouden, op
dat den dienft vanden Lande mach werden ghe-
vordert.
LXIII.
2,6 Ende op dat niemandt hier van ignorantie
hebbe te pretenderen, Ontbieden ende verfoecken
Wy deHeeren Staten, Stadthouderen, Ghecom-
mitteerde Raden , ende Gedeputeerde Staten van
de Provintien refpedive van Gelderlandt ende
't Graeffchap van Zutphen, Hollandt ende Weit-
Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-
Yflèl ende Stadt Groeningen ende Ommelanden,
ende allen anderen Juiticieren ende Officieren,dac
iy defe onfe Ordonnantie van ftonden aen alomme
doen verkondigen, uytroepen, publiceren ende afc
figeren in allen plecken Van defe Landen daer men
gnewoonlick is dufdanige uytroepinge, publicatie
ende affixie te doen. Laiten ende bevelen voorts
de Raden ter Admiraliteyt, den Advocate Fifcaels,
mitfgaders de Admiralen, Vice-Admiralen, Capi-
teynen, Officieren ende Bevelhebberen, defe onfe
Ordonnantie t'achtervolgen, procederende ende
doende procederen tegens de Contraventeurs
ende Overtreders van dien, fonder gratie, ooch-
luyckinge , faveur, diiïümulatie ofte verdrach;
Want Wy fulcks ten dienfte vanden Lande heb-
ben bevonden te béhooren. Aldus gedaen, ghe-
arrefteert ende gerenoveert, in 's Graven - Hage,
in onfe Vergaderinge, onder onfen Cachette ,
Paraphure, ende de Signature van onfen Grif
fier , op den eerften September fefthien-hondert
en drie-en-veertien. Was geparapheert, /. Cats,n'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
ghemelte Heeren Staten Generael. Gheteec-
kent,
Csrnelis Mufch.
In-
-ocr page 489-
Zee - Rechten-,-. Manninge van Schepen.
8?
886
ftaen, of de gemonteerde Schepen oock behoorlick
gemant, ende van Kruyt ende Ammunitie van
Oorloge zijn vcrfien, conform de voorgaende Or-
doi]nantie (alfoo daghelijcx feer groote fauten daer
innc bevonden worden) ende de Schepen daer fy
veritacnoftc vermoeden eenichmancquement by
te wefen, gaen vifiteren, ielfs met afliftentie van 't
Boots-volck van Oorloge naeil by der hant wefen-
de, indien de gebrekige Schippers in 't felvc eenige
weygeringe mochten toonen,ende fo verre iy fu Jcx
(vermits het groot getal van Schepen voor Zee lig-
gende) alleene niet en mochten doen, fullen daer
toe mede mogen gebruyeken de Generaels vande
Convoyen(foode felve daerprefentzijn, ofte in
plaetfe der felver de Commifentot de recherche)
ende daer de felve niet en zijn, de Capiteynen en-
de Hooft-Officieren vande Schepen van Oorloge,
die wy willen dat henluyden in fulcken ghevaue
fullen aiïiitcrcn.
VI.
Sullen mede perfcdelijck annoteren alle de
geene die fonder Convoy ofte Admiraelfchap uyt
ïeylen ofte inne komen,ende de namen der felver
aende refpedive Collegien vander Admiraiiteyt
over fchrijven, omme by de felve ghecxecutcert
ende ghecorrigcert te worden, volgende de voorfz
Ordonnantie. 31
VII.
Ende of 't gebeurde datter twee Vlooten elcx van
dertien Schepen in 't Vlye gelijckelick fouden mo-
gen wefen, d'eene naer Ooiten, ende d'ander om
naer Noorwegen te feylen, ende maer twee Con-
voyers en waren,fullen in fulcken gevalle de voorfz
CommüTarifen beyde de vooriz Vlooten, mette
voorfz twee Convoyers mogen laten uyt feylen,
'tzyindc Sont oft Noorwegen ,daer het jonghile
Convoy nieten is gcgaeo,mits dat fy d'ander Vloo-
te ecril fullen brengen in falvo , foo verre Weder
ende Wint het felve fal mogen lijden.
VIII.
Datallede voorfz CommiiTarifcn fullen houden
Journael van alle 't geene aldacr pafleert, ende de
Gecommitteerde Raden vander Admiraiiteyt van
alle occurrentien adverteren, ende voorts in alles
reguleren nade voorfz Ordonnantie,op 't iluck van
de verfeeckeringe vande Zee-vaert gemaeckt. Al-
dus ghedacn, gearrefteert ende gerenoveert, ter Ver-
gaderinge vande Hoogh ende Mogende Hecren
Staten Generael, in 's Gravcn-Hage, den eerden
September 1643. Was geparapheert, /, Cats,*1' On-
der ftont,Ter Ordonnantie vande Hoogh-gemcltc
Hecren Staten Generael. Comelis Mufch.
Inflruföie <vopr de Commiff'anfen in 't Vlye ende huk
Sont
, omme opficht te hebben op de uytvarende ende
inkomende Oofler/che Schepen,ende Νoort-drunt ende
Noort-kaepvaerders.
I.
Nden ecrften, dat de CommüTarifcn
geen Schepen , 't zy uyt wat quartie-
i ren vandc Landen der Geünieerde Pro-
vintien die fouden mogen wefen, fullen laten fey-
lcn uyttet Vlye, Texel of de Maze, nae Ooften ,
Noorwegen, ofte andere quartieren, dan onder al-
fulcke Conditien ende reftrindien, als by voor-
gaende Ordonnantie is geftatueert.
11.
Ten t\veeden,of't gebeurde datter Schepen in 't
Vlye mochten komen, fonder datter Convoyers
in 't Vlye waren, de wclcke t'famen konden uyt-
brengen ten miniten z8 vijfiigh Gotelingen, ende
andere Ammunitien naer advenant.fullen de fclvc
.mogen laten uytfeylen, mits mede nemende on-
der hare protedie ende Admiraelfchap alle onge-
monteerde Schepen voor Zee gereet liggende, en-
de daer over itellende de bequaemite tot een Ad-
mirael, Vice-Admirael, ende Schout by Nacht:
Des fullen de Schippers, foo wel vande ghemon-
teerde als ongemonteerde Schepen,in't oprechten
van 't voorfz Admiraelfchap, in conformité vande
Ordonnantie, gehouden wefen oprechtelick aen te
geven de gerechte waerde van haer Schip en goet,
ζ 9 fulex henluyden ly verfcheyden Koopluyden 'tfelve is
in-ghefcheept
, met verklaringe watyder Koopman, met
naem ende toenaem daer inne heeft
, ende wat elcxgoet
waerdigh
ij, om 'tfelve by den CommuTaifen op
den Admiraels-brief gheteyckënt, naer advenant
van dien de betalinge gedaen te worden,na welcke
prijferinge alle fchade ende bate inde Vloote val-
lende, mede fal worden gereeckent.
III.
Sal ftaen ter difcretie vande CommiifariiTen ,
den ghekooren Admirael, Vice-Admirael, ende
Schout by Nacht, voor de Vlagge foo veel toe te
voegen, als fy nae de grootc van 't Admiraelfchap
fullen bevinden tebchooren, 't welcke uyttefubfi-
die vande onghemonteerde Schepen fal moeten
Voor afgaen.
IIII.
Sullen in 'tmaecken vande AdmiraeJfchappen,
een yegelijck fijn eygen koften ende ghclach doen
betalen.
V.
30 Sullen neerftelijck vernemen ende onder-
1. Defe woorden zijn Anno 1615. ende in volgende Placatenfucceffivehjck byghekomen: Maer 't Placaet vanden
Jart 16]zfpreecktmede zw/ie refumptie vandePlacaten inde Jaren i6z8ende 1619.
α. t Sehe Placaet vandenjare 1631 requireert Art. x. maer fes, Jrt, 3. feven, Art. 4 en 5. achter/. 6. negen,
Art.j. tien, 'Art. 8. eny. elf Mannen, ende een Jongen, Art. loetiïi. twaelf, Art. ix en 13. veertien,
, ι' *4en 15.fefthien, Art. 16 en 17. achthien Mannen, ende t'elckens twee Jongens.
3.   / Placaet vandenjare 160 3 voeght hier in; voor dit Jaer drye.
4.   / Placaet vanden)are 163Z. vereyfcht Art.%%. maer acht Mannen, een Jongen, en twee Gotelingen,
.5 wegende te famen vier-en-nvintigh hondert,
5.   / Sehe Placaet wapent de Schepen Art. xymaer met negen Mannen ende een Jongen. Ende Art. ζφ mede
maer met negen Mannen, een Jongen, vier Gotelingen, wegende te famen vijf duyfent, Ende Art.
. -
5· elf Man, twee Jongens, fes Gotelingen, wegende te famen fes duyfent. Art. x6. twaelf. Art. %y
eri
!z8. derthien Mannen ,endeelckseen Jongen. Art. %fy en 30. vijfthien. Art, 31. «f3x, feflhien
Mannen, en elck twee Jongens.
Kkk ζ                              6. De
-ocr page 490-
888              PIacaten_/. 2,-Boeck. 7.T1C. 3.Deel.              889
β. De Placaten vandeJaren i6oj en i6oy/eggen Art. 3 3, Noort-vaerders onder de tfeventich Laften, ful-
len dit Jaec noch ongemonteert mogen varen door de ichaerfheyt der Gotelingen , als in voorle-
den Jare: Maer in 't toekomenden Jarc van 1604.1608. haer moeten monteren na de ordre, die als
dan fal worden goet gevonden.
7.  't Placaet vanden Jare i6]z voegbt verdors hier in de naer volgende Articulen, Art. 33. Aengaende de
Boeyer-Schepen, ofte andere Smack-lèylen voerende, lullen moeten ghemonteert zijn als volght,
Art. 34. Een Boeyer van veertien tot vijftich Laften, te monteren met fes Steen-ftucken, twaelf
Kamers, ende twaelf drielingcn-Piecken , ende te Mannen met vier Mannen ende een Jongen.
Art. 3 5. Een Boeyer van vijftich tot tièftich Jaften, te monteren als vooren, ende gemant met vijf
; Mannen, een Jongen. Art. 36. Een Boeyer van tfeftichtot tfeventich laften, te monteren metacht
Stecnftucken, fefthien Kamers, twaelf drieüngen-Piecken, gemant met fes Mannen, een Jongen.
Art. 37. Een Boeyer van tfeventich tot rachtich laften, te monteren als vooren, gemant met feven
Mannen, een Jongen, Art. 38. Alle welckc voor-verhaelde Schepen, hen fullen moeten verfien
met Kruyt, Klooten ende Scherp, omme met elck Schut te mogen fchieten fefthien fchooten,
ofte meer,foo wel met Gotelingen, Stecnftucken als Roers. Art. 39. Het Metale Kanon, 'twclck
by deKoöpvaerdye-fchepen gevoert wert, lal «iet nae 't ghewichte, maer nae de groote vande Ko-
gel die 't felfde feniet ghereeckent worden , om nae advenant jegens d'Yfere Stucken, fchietende
Kogels van gelijcke gewichte, gheégualeert te werden: Ende iullen Metale Baflen verftrecken in
plaets van Stecnftucken. Beroerende de Btyffen. Art. 40. Egeen Buyflen, Boots ofte andere Ha-
ringh-fchepen, fullen mogen uyt varen nochte in komen, nochte oock Zuyden ofte Noorden va-
ren lbnder Convoy T op peyne dat de Contraventeurs op elck laft fullen verbeuren t'elcken reyfe
twee ponden van vcertich grooten 't pont. Ende wert de Wapeninge ende Manninge van dien ge-
laten by de jegenwoordige praclijcq.
8.  D'opgemelte. Placaten vandeJaren 1603 en 1607. voegen hier ly: Art. 36. Buyflen onder de vier-en-twin-
rich Laften, fullen voor dit Jaer van 1603. 1607. mede nochongemonteertmogen varen,ende in't
toekomende Jaer van 1604.. 1608. haer moeten wapenen fo wel als andere Schepen ter Koopvaer-
dye varende, nae de ordre die als dan ial worden geftelt.
9.  't Placact vanden Jare 163X. voegbt hierachter aen.- Des fullen de Admiraelfchappen met woorden ghe-
maeckt, lóo krachtich wefen, als de geene die by gefchrifte gemaeckt fullen worden.
10.  De Placaten vande Jaren 1603 en 1607/eggen: twintich Gotelingen.
11.  De veor/z Placaten verey/ehen alhier maer veertich Gotelingen.
ix. De woorden of Texel zijn inden Piacate vanden Jare 1617 eer ft h gekomen. Dan/eggen de voorgaende van
de Jaren
r 603.1607 en 16x5. Ende uyt het Texel naer Ooften ofte Wcften, mede niet minder als
twee, vier, fes oftacht Schepen, wanneer de felve mogfcn uyt brengen tenminften vier en twin-
tich Gotelingen, mede onder Admiraelfchap als boven.
13,14. 15. èrt 17. De woorden in 't Curfij/gedrucb zijn anno 162,7 ly gekomen.
16. 't Placaet vanden jare ï6}zvoeght hierin: Volgens de ordre voor de&nly Brieven vanden tweeden Fe-
bruarij 16x7. de rejpeclive Collegienter Admiraliteit aen ge/chreven. Ende fullen boven dien voortaen
fjeenige Schippers noch Matroofèn die haer in defen iuiJen komen te verloopen, onder de Wifle-
inge der gevangenen ter Zee, foo hare Hoogh Mog. eenige wiflèlingen in toekomenden met den
Vyandt quamen te traclcren, begrepen worden: Ende/uilen de Schippers t'elckens, &e.
18.  '/ Veor/z- Placaet vanden Jare i6*$zvoeght hierin Art. 49. Allbo mede veele Schepen op door-gacnde
reyfen, als van Ooften nae Vranckrijck ofte anderfïnts bevracht zijnde, ende tot voor de Havenen
defer Landen, ofte daer omtrent gheconvoyeett, of in Admiraelfchap vande ander ghemon teerde
Schepen gekomen zynde, ende van daer voorts ibndcr Convoy ofte Admiraelfchap van ander ge-
monteerde Schepen voort ièylende nae de plaetfe haerder bevrachtinge, genomen worden, foo en
fullen nu voortaen geenige foodanige Schepen, lbo wanneer fy onghemonteert, of buyten Com-
paignie van andere gbemonteerde Schepen zijn, vanden thienden April totten eerften November
vermogen voor te feylen, maer gehouden zijn inde Havenen deièr Lande mede te loopen, ende al-
daer te vertoeven, tot dat fy met Convoy of in Compaignie van andere gemonteerde Schepen haer
voyagefullen mogen vokrecken, op pene van contrarie doende, in conformitey t van defen Placaet
geftraft te worden.
19.  Dit Artijckelis anno 16x5 dus geftelt, ende t/edert ghehleven. De voorgaende Placaten vande Jaren 1603 en
1607/eggen: Art. 49. De voorfz gemonteerde Schepen in 't generael, fullen in haer gefelfchap moe-
ten nemen alle de ongemonteerde Schepen, voor Zee gcrect liggende, ofte met haer ghereet zijn-
de, mits daer van genietende tot fubildie van hare onkoften, van yedcr hondert gulden dat elck
Schip ende goet vande ongemonteerde Schepen wacrdich ial zijn , fes ftuyvers in 'tuyt varen, al
eer de Schepen in Zeegaen, ende twaelf ftuyvers als de felve uyt Noorwegen, de Sont ofte andere
Plaetfcn naer defe Landen komen. Bchoudelijck, dat de gemonteerde Schepen, die uyt het Texel
naer Brouage, Rochel ofte daer ontrent ièylen, vande ongemonteerde Schepen in haer Admirael-
fchap zijnde, fullen genieten in 't uytgaen thien ftuyvers: ende van daer wcderomme in defe Lan-
den ofte dé Sont komende, van ghelijcken thien ftuyvers, alles een yeghelijck naer zijn refpeeïive
waerdeéndeprijferinge, 'tzy datter Convoyers by zijn ofte niet: Doch fullen de voorfz betaeldc
penningen by de ongemonteerde Schepen wederomme in haverye ghebracht worden over Schip
ende goederen, conform de Ordonnantie , midts dat ckk Bevrachter zijn refpetfive laft dra-
gen fal.
zo. In
-ocr page 491-
8 90         Zee * R echten^. Manninge van Schepen.          891
ï.0, Inplaeti van dit Artijckel'feght het Placaet vanden Jare i6)z Art. fc. Allé ongemonteerde Schepen ful-
leu gehouden zijn het laft-gelt te betalen volgens defen Placate, aende gemonteerde Schepen ofte
Schip die nae d'ordre van 't Landt gemonteert fullen zijn, fchoon genomen, dat maer een gemon-
teert Schip,onder 't Admiraelfchap(varende niet te min met behoorlick Convoyjmochte iljn,maet
indien daer niet een ghemonteert Schip onder bevonden werdt, lal het felve Laft-gelt ten profijte
vanden Lande betaelt moeten werden : Welverftaende dat alle Schepen die laft-gelt willen genie-
ten, haer verdeck op vijf voet hooch aen Boort ghebouwt fal moeten zijn, ende dat die onder die
vijf voet, tot vier voet en een half gebouwt mochten wefen, maer de helft van 't laft-gelt fullen ge-
nieten, ende die haer verdeck op minder dan vier ende een halve voet fal zijn gheJecnt, fullen niet
alleen geen laft-gelt genieten, maer felvefr het laft-gelt moeten betalen, alvvaer 't fchoon dat fy vol-
gens defe Placate gemonteert mochten zijn, ende fal het laft-gelt nae rate vande groote der Sche-
pen , der fclver monture ende Manninge werden verdeylt. Ende Art. 5 3, De Boeyer-fchepcn in
manieren voorfz gemonteert, ende ghemant zijnde, als mede de Openboots, boven d'felve Mon-
ture ende Manninge , met twee Gotelingen zynde verfien, fullen vande betalinge van 't laft-gclc
zijn geeximeert,doch fchoon foo gemonteert ende ghemant zijnde,en fullen d'felyevan geen an-
der Boeyers, Boots ofte ander ongemonteerde Schepen eenich laft-gelt genieten.
X 1. De woorden in dit Artijckel in 't Curfijfgedmekt zijn Anno 1607 by gekomen.
xi. Dit Artijckel is in 't Placaetvanden Jare 1603 aen het bovenflaendegevoeght.
43. De woorden in dit Artijckel in 't Curfijf gedmekt, als oock het volgende Artijckel zijn Anno 1607 hy ghekomen.
Ende feght hét Placaet vanden Jare
1603. Art. y^. Ende foo om alle 't gunt voorfz is eenich different
oft queftie ibude mogen rijièn, fal al 't felve ftaen ter decifte vande refpedive Collegien ter Admi-
raliteyt, naeft refiderende daer de Schepen arriveren.
14. Bet 54. 55. φ. 57· 58 en 59 Articulen zijn Anno 1615 by Ampliatie in gevoeght. De Placaten vande Jaren
1603 en 1607[eggen: Art. 57 en 58. Soo yemandt vande voorfz Vlootc, uyt mannclijckhcytofte
courage, eenich Schip des Vyandts op 't lijf fëy lde, ende daer over fchade quame te lydcn, fal hem
alfulcken fchade by 't Landt worden goet gedaen : Ende waer 't dat des Vyandts Schip daer over
quame te fincken, fal in fulcken gevalle de fchade hem dubbelt worden ghcrecompenlèert: ende
foo verre hy des Vyandts Schip inde gront feylde, evenwel zijn Schip behielde, fal daer voor ghe-
nietcn tot ecne vereeringe, de ibmme van twee duyfent guldens, d'een helft daer van tot behoef
vanden Schipper, ende d'ander helft tot behoef vanden Stierman ende d'ander Scheeps-volck, om
onder 't felve verdeylt te worden hooft voor hooft nacr elcks gagie ofte foldye. Art. 58. Item, foo
verre eenich Schip vanden Vyandt by het Admiraelfchap ofte Vlootc verovert werdc, fal't felve
Schip met alle zijn toebehoorten wefen tot profijte vanden geenen die daer toe hulpe ende aili-
ftentic gedaen hcbben,ende fullen daer-en-boven genieten twee Maenden iblts, vanfoo veel hoof-
den als op 't veroverde Schip gedient hebben.
45. Inplaetsvanhet 56. 57. 58 en j-9 Artijcke/en, feght het Placaet vanden Jare i6)z. Art. 6x, Acngaendc de
Schepen van onfe Ingefetenen by den Vyandt genomen, ende by de voorfz particuliere uyt-Rec-
ders weder verovert ende vry gemaeckt, daer voor fu I len fy genieten de twee gherechte derde-par-
ten van 't weder vry. gemaeckte Schip ende goet,fonder dat eenich reguard genomen fal worden,
hoe lange het felve by den Vyandt verovert, ende in des felfs macht lal zijn geweeft. Art. 63. Soo
veel de Lorrendraeyers ofte andere Schepen acngaet, die fy in't in ofte uyt feyleu vande Vlaem-
fche Havenen fullen bekomen, fullen fy het veroverde Schip hebben over te leveren aen 't Collc-
gie ter Admiraliteyt, daerfy het in fullen hebben gebracht, om aldaer volgens de Placaten verbeurt
ende geconfifqueert te werden, 't welck ghedaen zynde, de Veroveraers fullen genieten hétgant-
fche provenu van 'tgeenedat van foodanich Schip ende goet fal wefen gèprocedeert.
3.6 7 Verfoeck van publicatie en lafl van executie defes te doen, was inde Placaten desjaers 1603 en 1607 in defe
woorden geflelt:
Ende op dat niemandt van defe onfe Otdonnantie ignorantie en pretendere, ofte
onwetenfehap daer van en hebbe: Ontbieden ende verfoecken Wy daerom onfen lieven ende feer
beminden, de Staten óft hare Gecommitteerde Raeden vande Vereenichde Provintien, van Gel-
derlandt, ende Graeffchap Zutphen, Hollandt, Zcelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt
Groeningen ende Ommelanden, midtfgadérs de Collegien ter Admiraliteyt in Hollandt ende
Weft-Vrieflandt, Zeelandt ende Vrieflandt, ende alle andere Jufticieren ende Officieren dien dit
aengaen fal, dat fy defe voorgaende Ordonnantie al omme doen kondigen , uytroepen ende publi-
ceren, daer men gewoonlijck is uytroepingen ende publicatien te doen, Procederende ende doen-
de procederen tegen den Overtreders van dien, totte peynen ende amenden hier boven verhaelt,
fondcreenigegunfte, faveur ofte diflimulatie ter contrarien, want Wy 't felve tot vorder in ge van
den dienftevanden Lande alfoo bevonden hebben tcbehooren. Gegeven in 's GraVen-Hage,dcn
dric-en-twintichften Februarij 1607. Was geparapheert, A. Coenders,n' Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande voornoemde Hceren Staten Generacl. Geteeckent, C. Aerffen.
χη. De Placatenvande laren
1603 en iGojfeggen Art. 1. vande Inflrutlie.· Inden eerften, dat de Commif
fariffen geen Schepen, 'tzy uyt wat quartieren vande Landen der ghcunieerder Provintien die fou-
den mogen wefen,fullen laten feylen uytet Vlyeofte Texel nae Ooften ofte Noorwegen, dan by
Vlooten ten mïnften van dertich fterek, vergefelfchapt met twee Conyoyers, ten ware die voorfe
dertich ofte meer Schepen mochten uytmaecken ten minften twintich Gotelingen, de welckc als
dan met een Convoyer fullen mogen uyt feylen, onder alfulcke conditien ende reftrincu'en, ais by
voorgaende Ordonnantie is geftatueert.
Κ k k 3                                18. Ds
-ocr page 492-
Placaten-ί. 2.Boeck. 7.T1L 3.Deel.
893
89*
De vöorfz Placaten vande jaren 1.603 tn i6ojfeggen: veertich Gotelingen.
De woorden in 't Cwfjfgedrukt zijn anno 1607 by gekomen.
Dit Artijdelisindefer voeden Anno 1607 geamplieert. 'tVoorgaende Placaetfeyt Art. 5. Sullen al te met
vifiteren de gemonteerde Schepen, of de felve oock van Kruyt ende Ammunitie van Oorloge be-
hoorlick zijn voorficn, conform de voorgaende Ordonnantie.
't placaet vanden Jare 1632 voeght hier by: Ende ten eyndede felve Collcgien weten mogen van wien
fy het Laft-gelt voorde gemonteerde Schepen, ofte voor het Landt, volgens defen Placate fullen
hebben te vorderen, foo fullen de felve Commiflarifen mede gehouden zijn, foo haeft eenigh Schiji
of Schepen uyt varen ofte in komen fullen, aen de ghemeltc Collegien over te feynden een perti-
nente Lijile vande felve Schepen, hare grootte, monturc ende ladinge, met expreifie of de felve
alleen, met Convoy, of in Compagnie van andere Schepen uyt gefeylt oft in ghekomen zijn, als
mede van al het geenc daer van de ghemelte Collegien de kenniflè van nooden is, om het voorfz
Laft-gelt te doen betalen.
2-8.
19.
3°·
31·
2. Ordonnantie ende Seyn - brief, waer na hen alle de Schippers ful·
len moeten reguleren, by Admiraelfcbap marende uyt bet Vh ofte Marfdiep, me de Sont of
me Hoorwegen, defgelycks uyt de Sont ofte Noorwegen me defe Landen, alles nae ordre endt
inhoudt wan de Ordonnantie wan de Heeren Staten
, in Februario defes laersfefthkn bonden
endefcvengeêmaneertt
Nachte een feite óntfangen fullen.
Dat den Admirael ofte Vice-Admirael, die het
Vyer voert, fey 1 fal moeten maecken nae die qua-
lickfte befeylt is: Dat oock niemandthetVyer
voorby en fal mogen feylen^llesop peyne van tien
guldens.
Of het gebeurde dat yemandt van 't Admirael-
fchap fijn Maft, Rae, Roer ofte Zeyl, quame te ver-
liefen, ofte leckinge ofte ander letfel krege, ial by
dage een Rol-docck ofte Bonet uyt de Mariïè ofte
vanden top laten waeyen , by nacht drie Vyeren
bovenden ander uyt haiigen: Welcke noot reyc-
kencn anderen fïende,fullen een Vyer uyt hangen,
ende nae dien Man toe loopen, om hem alle mo-
geiijeke hulpe te doen, ende niet van hem fchcy-
den eer iy hem in een goede Haven gebracht heb-
ben,föo hetdoenlick is, op peyne van vijftien gul-
dens elck Schip te verbeuren, de helft tot pronjte
van den verlatene, ende de refte voor den Armen.
By aldien yemandt buyten defe Landen in eeni-
ge Havens ofte elders aen dengrontquame, ofte
eenich letfel krege,fullen d'andere al t'famen fchul-
dich zijn hem alle mogelijcke hulpe te doen, ende
vicr-en-twintich uyren na hem te wachten, om fij-
ne fchade te beteren, ofte van den gront te helpen,
op gelijcke peyne van vijftich guldens, ende te be-
keeren als vooren.
Dat een yegelijck hem alle avonden ende mor-
gens fal fchicken beneden den laeghften ende ach-
terften Man omme te loopen , op peyne van drie
guldens.
Als den Admirael ofte Vice-Admirael raetfaem
dunckt te wenden ofte cours te veranderen by
nachte,fal hy gehouden zijn een fchoot te fchieten
ende twee Vyeren by den anderen te fettcn, ende
by Mift een fchoot te* fchieten, ende fullen alle de
andere Schepen by nacht een Vyer moeten op-
fteken
Υ onder-gefchreven Schippers belooven
ende verbinden ons mits defen, te feylcn
met den eerften bequamen Windt die
Godt vcrleenen fal van hier
ende daer by te onderhouden alle Articulcn ,foo in
de voorfz Ordonnantie, als in defe tegenwoordige
Admiraels-Brief begrepen, alles op de penen daer
toe gheftclt: Ende houden vooronfenAdmirael
Vice-Admirael
Schout by Nacht
Ende op dat in ghevalle van eenige fchade (dat
Godt verhoede) de felve over't voorfz Admirael-
fchap naer behooren mach werden gherepartieert,
hebben wyonfe refpeftive^Schepenendein gela-
den goederen by onfe befte kenniiïc gheprijfeert,
ende de waerde van dien achter aen delen by Com-
miflarifen daer toe gecommitteert doen fchrijven,
ende daer benefïens felfs mede onderteeckent:
Ende hebben voorts alle die gheene van ons-luy-
den, die gheen Gefchut zijn voerende tot behoef
ende fubfidie vanden voorlz Admirael, Vice-Ad-
mirael, ende andere Schut-voerende Schepen, be-
taelt de volle gerechtigheyt van clcke hondert gul-
den, dat onfe refpe&ive Schepen ende in gheladen
goederen weerdich zijn, achtervolgende het negen
en veertighfte Articiile van 't Placaet op 't Wape-
nen ende Mannen vande Schepen , ende d'ordre
van d'Admiraelfchappen ghemaeckt, fulcksendc
in dier voegen ghelijckwy-luydcn felfs de voorfz
onfe Schepen ende goederen geeftimcert ende aen
gegeven hebben.
Ende fal niemant anders vermogen het Vyer te
voeren dan den Admirael ende Vice-Admirael, die
't felve nacht om nacht fullen moeten voeren, en-
de alfoo d'een voor ende d'ander achter inde Vloo-
te feylen, op pey ne van vier guldens,daer voor iy-
luyden fullen genieten van elck Schip thienftuy-
vers , daer van den Admirael de helfte, den
Vice-Admirael een derde , ende den Schout by
-ocr page 493-
Zee ■ Rechten.». Manninge van Schepen.
895.
$94
feyl is, daer nae een yegelijck fal moeten wachten,
op pene van fes guldens.
By aldien het gebeurde (dat Godt verhoede) dat
den Vyandt onder het Admiraelfchap quame, fal
een yegelijck iöo wel die geen Gefchut als die Ge-
fchut voeren, hem moeten voegen dicht by den
anderen,om den Vyandt allen hinder ende fchade
te doen die fy konnen:mits dat de ongemonteerde
hen fullen moeten houden uyt de wege, datfedie
Schut-Schepen niet en hinderen in 't defenderen,
ten ware datfeyet voor namen tot naedcel vanden
Vyant te attenteren, Ende fullen alle koften, fcha-
den ende verleempten overfulex geleden/t zy van
des Vyants ofte haer eygen gefchut, of in wat ma-
nieren 't felvc foude mogen gefchieden, betaelt en-
de gerepartieert werden over die gemeenc Vloote:
Alles na luydt der voorfz Ordonnantie,
By foo verre den Admirael tot eenige tyden die
Schippers van het Admiraelfchap by hem begeert,
fal hy een Vaentjen achter vande Compaengicn af
laten waeyen ende een fchoot fchieten, en fullen
als dan alle Schippers hen daer heen voegen om
des Admiraels begeerte te hooren , op peyne van
fes gulden.
Dat niemant van dit Admiraelfchap op eenige
Reede, of in eenige Haven fai mogen loopen voor
den Admirael ofte Vice-Admirael, die oock 'tfelve
niet en fullen mogen doen , ten zy dat den laech-
flcn ende achterilen hooch genoeg is, ende daeghs
genoech hebbe ommedaer mede te komen, op
pene van tfeftich guldens elck Schip te verbeuren,
d'een helft tot profijte vande verlatene > ende het
ander voor den Armen.
Of het ghebeurde dat yemandt van 't Admirael-
fchap Lant ghewaer werde by nachte ofte in duy-
iler Weder, die fal twee Lantarens voor by mal-
kanderen fagens-gewijfe op ende neer halen, ende
by dage twee Pyen , in manieren als vooren, ende
dat op peyne van fes gulden.
Ende fullen alle boeten, de welcke indefen niet
verdeelt en zijn.komen tot profijte van het gemee-
nc Admiraelfchap, Ende dit alles onvermindert,
ende boven de penen inde voorfz Ordonnantie van
de Heeren Staten geftatueert. Aldus ghedaen in
kenniiTe ende prefent van ons daer toe gecommit-
teert. Datum
fteken ende mede wenden, op dat elck ander fchu-
wen mach, op pene van drie guldens.
Byaldien yemantby nacht door noot eenichfeyl
minderde, fal hy gehouden zijn twee Vycren op te
fteken, ende fullen als dan alle anderen haer daer
na moeten reguleren, ende van gelijckendoen, op
pene van twaelf guldens t'elckc reyfe te verbeuren.
Wie onder de Vloote cenige vreemde Schepen
gevvaer wert, fal tot een teecken van onraet,op dat
alle andere mogen ghewaerfchouwtzijn,by dage
't Mars-feyl driemaelop ende neder halen,endeby
nachte een Vyer op fteken, d'Admirael twee Vye-
ren, ende op de ly werpen, tot dat de Schepen by
hem zijn: Ende fullen alle anderen, fulcks fiende,
van gelijcken doen, op dat men fien mach dat het
een yegelick bekent is, ende hen als dan ftracks by
den anderen voegen,ende of t noot Ware d'een den
ander te affifteren, op pene van tien guldens,
In gevalle yerrïant door Storm, Mift ofte ander-
fints van 't Admiraelfchap quame te verdwalen,
ende daer na de Vloote,ofte eenich van dien, fiende
werde, fal gehouden zijn tot een teecken van ken-
niflebydage die Byfaenin Kruys fetten, ende by
nachte een Vyer op fteecken 1 welck teecken hy
mede ghchouden fal zijn te doen, in ghevalle die
gecne die 't Vyer voert quade cours name.
Defghelijcksby dage ofte by nachte in twijffel
ftaende, den anderen toe roepen: Hola
ende fal den anderen daer op antwoorden 1
Ende indien fulcks nier gheantwoort
wert, fal den felfden ilracx te kennen geven by da-
ge met die Byfaen verkeert, ende by nachte met
een Vyer als boven; Ende fullen als dan allen an-
deren van ghelijcken doen, ende haer terftont al
t'famen ontrent dien Man voegen, die het teecken
gedaenheeft,omhem(indien 'tnootware)alle mo-
gelickehulpe te doen, op peyne van tien gudens.
Soo het Admiraelfchap ergens op een Reede of
in een Haven quame te leggen,ende den Admirael
by advijs van eenige van 't Admiraelfchap (lbo het
doenlick is) goet vonde t'feyl te gaen, fal hy twee
fchooten fchieten, op dat alle d'anderenhen oock
mogen gcreet maken, fo fulcks by nachte gefchiet,
fal elck een Vyer op fteken om den anderen te wije-
ken, ende ongeluck te vethoeden,ende fel niemant
fijnen cours gaen voor dat den laetften Man onder
Defe onder-ghefchreven Schipperen hebben ter Ordonnantie van den Ed. Mo.
Heeren Staten hare Schepen ende in-geladen Goederen in defen Admirael-
fchap in gefteltal$ hier nae volght.
Gemonteerde Schepen.
't Schip
?
1 ?
'tGoct van
•v                     *               <guld.>te famen —— gul.
I 5 Μ Α
Gotelingen, wegende             ·*            *—'          pondt
Diergelijcke Formulier was oock gheordonneert yoor de ongemonteerde
Schepen.
DEN
-ocr page 494-
ί<}6             PIacateo-ί. i.Boeck. 8.Tit. ι.Deel.             897
DEN ACHTSTEN TYTEL.
Behelfende Ordre voor de Straet - Vaerders.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael ·
ι ♦ Ordre of 't bevaren vande Middelandtfche Zee, ende het Zout halen in
Wefi - Indien, In date den ι γ Oföober \6%\.
hebben, noch de macht vanden Koning van Span-
gien ende fijne Adherenten^ nochte de voor ver-
haelde Piraten. Ende by aldïen eenige Ingefetenen
van defe Landen ofte d'felve frequenterende, naec
de publicatie van defen Placate, heur fullen ver-
vorderen met eenige Schepen ofte ladingen, uyt
defe Landen ofte van elders dire&eUjck ofte indi-
rc&elijck uyt te varen,ommc door de voorfz Strate
ofte op de Zout-vaert voorfchreve te varen, fon-
der heur gemonteert,ofte onfen Reglementen vol-
daen tehebbcn,ofte heur onder de Admiraelfchap-
pen van onfen wegen te ordonneren, te begeven,
ofte oock dat eenigen heur daer onder, begeven
hebbende, heur naer de ordre van dien wetens en-
de willens niet en reguleren, Hebben wy verklaert
ende verklaren mits defen, dat d'felve niet alleen
en fullen blijven buyten de befchermeniflè vande
voorfz Admiraelfchappen, ende van ons Convoy
daer by te ordonneren: Maer daer-en-boven noch
gehouden ende geacht fullen werden als Overtre-
ders van onfe Ordonnantie, ende alsFauteurs van
de Piraten, ende voorts ten profijte vanden Landen
verbeuren fullen de waerde van Schip ende goet,
alwaer 't foo dat 't felve door fijn vermeten reyfe
gheraeckte te vallen in handen vande Spangiaer-
den, ende andere Vyanden vanden Landen, ofte
vanden voornoemden Piraten. Welcke peynen
Wy ordonneren dat by de refpeftive Collegien van
de Admiraliteyt geexecuteert fullen werden. En-
de op dat niemant by finiilre wegen , op pretext
als elders fijne Negotien doende, defe onfe Ordon-
nantien niet en contraveniere, Hebben wy mede
gelail ende bevolen, gelijck wy doen by defen, alle
Schipperen uytte voornoemde Vertenichde Ne-
derlanden varende, 'tzy Ooft ofte Weilwaerts,dat
fy neffens de aengevinge van heure ladinge fulcks
als 't behoort,op deComptoiren vande Convoyen
ende Licenten, daer fy afvaren, mede verklaren
fullen, dat fy niet voor en hebben, nochte varen en
fullen door de voorfz Strate, ofte op de Zout-vaert,
omme t'haerdcr weder keeren beter daer op re-
guard genomen te mogen werden. Ende op dat
niemant hier van ignorantie hebbe te pretenderen,
Ontbieden ende verfoecken de HeerenStaten,
Stadthouderen, Gheeommittecrde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provintien refpecuve
van Gelderlant ende 't Graeffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrleflandt, Over-YiTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren en-
de Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie van
ftonden aen aiomme doen verkondigen, uyt roe-
pen
iffS^t E Staten Generael der Verecnichde Ne-
I Dij derlanden, Overmerckende dat door de
1 WÊék expiratie vanden left-voorleden Trefues,
"^^ defe Landen ende Ingefetenen van dien
weder vervallen zijn in openbare Oorloge metten
Koningh van Spangienende fijne Adherenten,
ende dat daer door de goede Inghefetenen traffijc-
querende door de Strate van Gibralter op de Lan-
den acnde Middelantfche Zee gelegen, op Levan-
ten ende Archipelago, niet alleen en iullen te be-
Vreefen hebben de Roovers van Algiers ende ande-
ren, die de felve Ingefetenen hier te vooren groote
fchade toe gebracht hebben, maer oock de macht
van Schepen ende Galeyen vanden iêlven Ko-
ningh van Spangien, ende fijne Adherenten, die
niet min en arbeyden als de voorfz Roovers , om-
me d'felve goede Ingefetenen van alle Commer-
cien ende Traffijcque ter Zee te berooven , ende
d'felve om lijf, goet ende bloet te brengen j Dat
mede den fel ven Koningh niet min en fal trachten
te doen aen den geenen die naer Weit-Indien
ende de Cabo del Rey om Zout fullen trachten te
varen,daerdoor defe Landen ende goede Ingefete-
nen in groote fchade ibuden mogen komen te ver-
vallen. Ende mede rijpelijck over leggende, dattet
het werek is van een goede voorfichtige Overig-
heyt in tijdts daer tegen te voorfien, op dat alle de
felve periculen ende fchaden mogen werden voor-
komen. DOEN TE WE Τ EN, alle Ingefe-
tenen van defe Landen ende de felve frequente-
rende, dat wy gheinterdiceert ende verboden heb-
ben, interdiceren ende verbieden midts defen, dat
niemant inde voorfz Nederlanden en fal mogen
equiperen, omme door de Strate voorfz te varen,
ofte oock naer WeftVlndien om Zout, fonder al
vooren 't felve aen te geven 't Collcgie ter Admira-
liteyt, daer hy fal willen equiperen, omme vande
felve te ontfangen de ordre waer naer hy hem fal
moeten monteren ende van Volck voorfien , vol-
gende den voet ende ordre begrepen in 't Regle-
mentbyons daer op gemaecktende ghearrefteert,
ende den voornoemden Collegicn ter Admirali-
teyten toe gefonden. Dat oock niemant uytdciè
Vereenichde Nederlanden en lal mogen naer de
voorfz Strate ofte om Zout varen, dan in ghefor-
meerde Admiraelfchappen, ende al vooren geteyc-
kent te hebben den voorfz Artijckcl-Brief r ende
gcdaen den Eedt, by onfen voorfz ordre ende Re-
glementc daer op ghemaeckt, de welckc Wy dan
met foo goeden Convoy voorts fullen doen voor-
fien, datfyluyden volgende ende heur gedragende
naer 't voorfz Reglement, niet te vreefen en fullen
-ocr page 495-
Ordre voor de Straet-Vaerders·
899
8?8
Want Wy fulcks ten dienfte vanden Lande heb-
ben bevonden te behooren. Gegeven in 's Gra-
ven-Hage, onder onfen Contre-Zegel, Paraphure
ende de Signature van onfen Griffier, opren fevcn-
cn-twintiebften Oclober fefthien-hondert een-en-
tvvintich. Was gheparapheert, /. Magmts\yt'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande hooch-ge-
melte Hecren Staten Generael. Gheteeckent,
C. Jerffen. Zijnde daer op gedruckt het Contre-
Zegel der fclver Heeren Staten , in rooden
Waffche.
pen, publiceren endc afligeren in alle Plecken van
onfe' Landen, daer men ghewoonlick is dufdanige
uytroepinge , publicatie endc affixie te doen. La-
ften ende bevelen voorts die Raden ter Admirali-
teyt^en Advocaten Fifcaels: Mitfgaders den Ad-
miralen, Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren
ende Bevelhebbcren, defe onfe Ordonnantie te
achtervolgen, ende doen achtervolgen , Procede-
rende ende doende procederen tegens de Contra-
venteurs ende Overtreders van dien,fonder gratie,
ooch-luyekinge, faveur, diffimulatie ofte verdrach:
2. Ordre ende Reglement, JVaer toe int voorgaendeTkcaet^ ah de
Collegien terAdmlraliteyttoegefonden, relatie gematcktwert.
Lfoo de gemcene Koopluyden ende Ne-
gotianten defer Landen, hebben verfocht
aen de Hoogh Mogende Heeren Staten
Generael * tot bevrijdinge vande Koop-
vacrdy-Schepen , foo inde Middelantfche Zee, als
oock naer de Weft-Indicn om Sout te halen , ee-
nige Schepen van Oorloge. S O O IS Τ, dat
op 't verfoeck der felvcr Koopluyden, de wel-ghc-
mclde Heeren Staten Generael tot beveylinge der
voorfz Koopvaerders in, ende door de Straet naer
Italien ende Levante trafficquerende, jegens de
Hoftiliteyt vande Schepen ende Galeycndes Ko-
nincks van Spangien, als mede jegens d'excurficn
vande Algicriche ende Tunifche Roovers, Aen ge-
merekt de tegenwoordige conftitutic van handc-
lingc, in verfcheyden Eet-Waren ende Manifa&u-
ren, defe Landen de Middelantfche Vaert qualijck
kanftil ftaen, ende alhier onder de Koopluyden ge-
mift werden: Dat mede nu een Jaer twee ofte drie
hcrwaerts de voorfz Straet-vaert fvvare ongeluc-
ken ende exceiïive fchade bejegent hebbende .en-
de de Trafficquanten oock daer over fchrupuleus
geworden zijnde, de felve Vaert niet t'eenemael
wegen het publijcq nu dient gheabandonneert,
maer het voornemen der goede Ingefetencn noch
eeniger wijfc behoort geitijft ende gefecondeert te
werden, wy voor defe tijdt endc op 't ernftichaen
houden vande voorfz Koopluyden niet oogeraden
vinden, dat by de refpedive Collegie ter Admirali-
tcy t metten alder eerften fullen uy t geruft werden
fes wel gemonteerde Oorlogh-Scnepen,yedcrten
minften tvvechondert Lailen groot, omrae jegens
ultima Novembris tot Convoy vande voorfchreve
Straec-vaerders Zee te nemen, te weten by 't Col-
legie tot Rotterdam een Schip, by 't Collegie tot
Amfterdam drie Schepen.by het Collegie tot Mid-
delburgh in Zeelandt een Schip, endc by 't Colle-
gie in Noort-Hollandt oock een Schip, alles op den
voet ende conditicn hier naer volgende.
Ecrftclijck, dat de Koopvaerdye-Schepen uyt
defe Landen door de Straet gemunt hebbende, ten
minften fullen wefen tuiïchen de dertich ende
veertich gemonteerde Schepen, het minfte Schip
daer van niet kleynder dan hondert Laften , ofte
immers foo wel als een Schip van hondert Laften
gemontcert. Dek Schepen die menalsgemon-
teert foude ieeckencn, moeten \'olck, Gefchut
ende Ammunitie op hebben ,yeder naer advcnant
de groote van fijne alhier uyt ghedrucktc Laften,
meer ende niet minder, te weten, een Schip van
hondert Laften moet op hebben tvvintich Man-
nen , twaelf Gotelingen, vier Stcenftuckcn; Een
Schip Van hondert vijftich Laften, acht-cn-twin-
tich Mannen, veerthien Gotelingen, vier Steen-
ftucken : een Schip van twee hondert Lailen vier
en dertich Mannen, feftien Gotelingen,fes Steen-
ftucken: Een Schip van twee hondert vijftich La-
ften , veertich Mannen, achthien Gotelingen, fes
Stecnftucken: een Schip van drie hondert Laften,
vier-en-veertich Mannen , twintich Gotelingen,
acht Steenftuckcn , Alle de voorfz Gotelingen ful-
len refpedivelick moeten fchkten acht,fcven,fes
ofte ten aldcrminften vijfpontYfers, ende yedcr
paer Gotelingen verfien wefen met een half Vat
goet Bus-pulver, en daer toe vier-eivtwintich Ko-
gels, behalven dat yeder Schip naer advenant fijne
groote, noch daer cn-boven metMufquetten, Sa-
bels , heele ende halve Spicflcn moet ghewapent
wefen na den èyfch endc naer Oorloghs gebruyek.
II.
Alle de voorfz Schipperen ofte oock andere die
onder wege van elders daer by komende, endc ge-
montcert als boven , oock Ingefetenen van defe
Landen zijn, fullen hun gelijckelijcken in het va-
ren moeten onderworpen de gehoorfaemheyt van
ecnen Commandeur, Ende lullen alle die Schip-
pers , Officiers ende Bootfluyden foo wel van 't
Landt als van de Koopvaerdy-Schcpen onder't ge-
biedt vanden voorfz Commandeur in een Admi-
raelfchap met malkandcrcn by cede vaftelick moe-
ten verplicht zijn, volgende den Artijckel-Brief, op
peynen ende boeten daer inne naerder uyt ghe-
druckt, welcken Artijckel-Brief alle de Schippers
vande voornoemde Koopvaerdye-Schepen lullen
gehouden wefen aen te nemen , ende beyde voor
hun felven, en uyt den name van alle het Scheeps-
Volck te onderteyekenen, voor endc al eer fy in 't
voornoemde Admiraelfchap fullen mogen ontfan-
een werden.
*
                              III.
De voorfz Schepen in 't uyt varen fullen alle
hun rendevous hebben onder 't Eylant van Wicht,
daer den voorfz Commandeur de Schepen by
malkanderen fal wachten,ende verfamelen tot den
twintichften December naeft-kornende incluys,
L1 1                     ende
-ocr page 496-
PJacatep-j» 2.Boeck. 8.Tit. i.Dcel.
901
900
endcdie als dan nietgereet aldaer aen komen, ofte
oock niet als 't behoort gemonteert en zijn,mitfga-
ders die voor het uyt-feylen uyt de Havenen defer
Landen niet gemonftert, gevifiteert, nochte op fij-
ne verklaringe aen gheteyckent ware, uyt wijfens
't geene hiernaer noch verhaelt ftaet,fal niet alleen
van fijne reyfe wefen gefruftreert, maeroock niet
vermogen apart buyten de voornoemde Vloot
door de Strate te varen, op pey ne van inde Midde-
lantfche Zee, als een Pyraet ghereputeert te wer-
den , ende de waerdye van Schip ende goet te ver-
beuren, alwaer 't dat het felve Schip door fijne ver-
meten reyfe in handen vanden Vyanden quame
te vervallen ende vermeeftert te werden.
IIII.
Het voorfz Admiraelfchap in Wicht aldus ghe-
formeert, ende van daer onder feyl ghebracht zijn-
de , fal fijn cours nemen naer de Strate van Gi-
braltar , ende met Godes hulpe voorfpoedelijck
daer door geraeckt wefende, fullen deKoopvaer-
dye-ichepen geconvoyeert ende in falvo gebracht
werden, yeder op fijne gedeftineerde Haven, Ree-
de oft plaetfe, langhs de Kufte van Provence ende
Italien, 't zy dan tot Marfeille, Villa France, Tho-
lon, Genua, la Spechia, Liorne,&c. alwaer doch
ontrent Genua aeiè Vloote fich van malkanderen
fal mogen fepareren. Ten eynde d'eene parthye
vandc Coopvaerdye-fchepen die nae Levanten ge-
deilineert, op de Kufte van Italien noch wat ver-
toeven wilde, omme hun ladinge aldaer te vertie-
ren , ende andere provifie weder in plaets te ne-
met de felve nae 't Vaolerlantals dan te keeren, in
iöodanigen Admiraelfchap,als hier vooren verhaelt
ftaet, Wel veritaende dat fy de Kuil van Italien we-
der fullen aen doen, ende langhs de voorfz Have-
nen die Coopvaerdy-fchepen oock met Convgy ge-
rieven , welcke haren handel ende reyfc daer op
mochten aen geley t hebben.
V.
De tweede partye vande Schepen die tuflèhen
Secilien ende Malta om varen, ende geconvoyeert
werden door de andere vier Oorloch-ichepen van
de voorfz fes als nu eerft uyt te varen, fal haren
handel yeder fijns weeghs bevorderen, ende fullen
de vier Oorlochs-fchepen hun begeven naer het
voor geftelde rendevous, in het Eylandt van Xan-
tcs ofte Cephalonien, alwaer fy maer een weynich
tijdt vertoevende, weder keeren fullen tuiTchen Si-
cilien ende Malta voorfz naer Italien , ende daer
langhs de Kuil weder foecken by malkanderen te
krijgen die Schepen, welcke onder wege in 't op-
varen de refpedive Reeden ende Havenen aldaer
aen gedaen hebben, omme de felve aliöo te famen
in gelijcke Admiraelfchap de Strate uyt te convoye-
ren, ende met Godes hulpe behoudelick te huys te
brengen.
VI.
Aengaende nu de ongemonteerde Schepen,
welcke onder de vleugelen ende befcherminge
van dit Admiraelfchap mede in ende uyt de voorfz
Strate fouden begeeren te ièylen, fullen ten voor-
deele vande gemonteerde Koopvaerdy-fchepen be-
talen drie gulden over yeder lail datfe groot zijn,
ende dat aen handen vande Collegien ter Admira-
liteyt, ofte lail wegen de felve hebbende, te weten,
d'een helft foo haeil die ongemonteerde Schepen
yeder op fijne ghedeftineerde plaetiè inde Middc-
lantfche Zee ghearriveert, ende by de felve eenich
retour fel over gemaeckt wefen, ende d'ander helft
wanneerfe hier in 't Landt fullen weder ghekeert
zijn: Des fullen de voorfchreve ghemonteerde
Koopvaerdy-fchepen foo goede forge moeten dra-
gen voor de beveylinge vande onghemonteerde
Schepen, als voor hun eygen.ende in cas van eeni-
ge befpringinge des Vyandts, fchuldich zijn geen
minder devoir ofte couragie tot afweeringe van
's Vyants gewelt te betoonen,ende aen te wenden,
dan of fy felve in dieneygen noot waren, op peyne
vande fchuit ende ontrouwe in defenbyfoodani-
gen compenfatie te boeten , als de Rechters ter
caufe van dit Admiraelfchap te Hellen, arbitreren
fullen behoorlick te wefen, ende fullen anderfinrs
in cas van fchade, d'een op d'andere niet met alle
hebben te pretenderen.
VII.
Eyntelijckc om naerder Reglement te maecken
totkennuTe ende onderfoeck vande behoorlijcke
monteringe der Koopvaerdy-fchepen voorfchreve,
ende totrechtelijcke begrootinge vande ichade die
yeder ghemonteert Koopvaerdy-fchip onder het
voornoemde Admiraelfchap foude mogen ko-
men te lyden, foo dient geconfidereert, datghe-
lijck de voornoemde Koopvaerdy-fchepen over
hun Volck ende uytruftinge beft gemonftert ende
ghevifiteert konncn werden door Commiilarifen
uyt de refpedive Collegien ter Admiraliteyt daer
die Koopvaerdye - fchepen uyt varen, hier toe te
depu-
men.
met Convoy van twee 's Landts Oorlochs-
fchepen mogen geaccomodeert weien, ende d'an
dcre parthye Schepen voorts achter Sicilien om
ghemunt hebbende, met de reilercnde vier Oor-
Jocbs-fchepen mogen beveylicht werden. De twee
Oorlochs-fchepen dan blyvende by de eerftc par-
thye Schepen, omme die te convoyeren nae Cy-
prus, Alexandretta , ende andere Plaetfen van het
vaile Landt van Soria, fullen oock hun gheiladich
daer ontrent onthouden, tot het eynde vande ne-
gotiatie dcièr Koopvaerdye-fchepen in Levanten,
ftreckende dien tijdt fich ongevaerlijck thien ofte
twaelf Weecken, naer welcken rijt de voorfz twee
Oorlochs-fchepen hun weder employeren fullen
tot Convoy vande afvarende Schepen, ende daer
mede loopen tot ontrent de mont van deGolpho
van Venetien op het gefielde rendevous in het Ey-
landtvan Xantesofte Cephalonien,alwaerfy ful-
len wachten tot het uyt-eynde vande Maent Julio
des aenftaenden Jaers feilhien-hondert twee-cn-
twintich, omme middelertijt by een te vergaderen
de Schepen van Smirne, Cancüa ende andere,die
foo uyt de Archipelago als uyt de Golpho van Ve-
netien op dit Convoy mochten aen komen.mitfga-
ders als dan te refcontreren de voorfz andere Vloo-
te, welcke met Convoy van vier Oorlochs-fchepen
weder in het beginfel vande Maent April des aen-
ftaenden Jaers feilhien-hondert twec-en-twintich,
uytdefc Landen gelijcke reyfe door de Strate aen
nemen, ende na het voorfz rendevous van Xanten
ofte Cephalonien varen fal, op dat die vier, ende
defe twee Oorlochs-fchepen malkanderen ont-
moetendc,oftc op de rendevous als vooren vinden-
de , des te feeckerder Convoy oock mogen maken
vooralle de Koopvaerdy-fchepen, omme tcfamen
-ocr page 497-
Ordre voor de Straet-vacrders.
9°1
5?02
omme met affiitentie van 's Landts Schepen het
perijckel af te weeren, ende niet eer op te houden,
voor datfe den Vyant t'eenemaelaf geflagen, ofte
anderfints tothaerluyder bevrydinge op den felven
de viclorie fullen bevochten hebben .
VI.
Daer toe dan öock 's Lanrs Oorloch-Schepen de
onwillige ende flauhertige Schippers nacdenoor-
bor fullen mogen dwingen.
VII.
In dien yemant van de voorfz Schepen fich on-
tydelick ofteby voorvallende perijckel uyt het Ad-
miraelfchap af-fondert, ende alfo fyne be-eedichde
tcyckeningh vandefen Artijckel - brief ontrouwe-
lick te buyten gaet, fal boven de arbitrale correclie
ende amendc over Schip ende goet, niet alleen de
Schipper verliefen fyne huyre Cnde vracht, mitfga-
ders de Bootiluydcn hun bedongen loon,maer lul-
len oock naer exigentie der faecke.de gene weleke
achterhaelt ofte overtuyeht werden, in hun devoir
ende trouwe ghemancqueert te hebben, corporele
ilrafle ontfangen naer Krijghs difcipl.ine,ende ordre
van Oorloch te Water, al Ie tijdt gCobferveert.
VIII.
Ende wat aengactde ongemonteerde Schepen,
weleke onder de befcherminge van dit Admirael-
fchap , midts de ghcordonneerde contributie hun
begeven, fal by de voornoemde gemonteerde, ten
reguarde vande voorfchreve contributie t'hunnen
profrjte, foo goeden ibrge over de ongemonteerde
ghedragen, ende niet min devoirs in alle periculcn
ende voorval des Vyandts t'hundcr defenfie aen
ghewent werden, dan of fulcks de ghemonteerde
Schepen eygen aen ginck , op pcyne van ander-
fints het verlies cndc fchade der ongemonteerde
Schepen op de gcmonteerdc(in hunne plidit ende
be-eedichde belofte ghcbrceckich geweeit zijnde)
verhack, ende den Schipper met de Bootiluyden
noch arbitralick gccorrjg£crt te werden naer eyfch
der iaecke.
IX.
Omme de voorfchreven Schepen te beter by
malkanderen te doen blyven, ende't Admirael-
fchap in bequame ordre te onderhouden tot wee-
ringe van allerley confufie ende ongevallen, fulien
onder dit Admiraelfchap goede bekende Zeyncii
ghemaeckt werden, Waer door foo wel onder
's Landts Schepen , als onder de Koopvaerders
malkandets meyninge fal konnen gheopenbaert
werden.
X,
Ende fullen hun voorts alle de Schippers.Boots-
luyden ende PaiTagiers op de voorfz gemonteerde
Schepen aen 0ellen ende reguleren, als in goede
difcipline, tot reputatie van 't Landt, behoudeniile
van Schip, lijf cnde goet, ende oprechte trouwe
onder malkanderen behooren fal.
XL
Waer over fy alle den naevolgenden eedtdoen.
fullen, ende fal den Schipper gehouden wefen de-
fen Artijckel-Bricf te onderteyekenen.
E E D T.
Wrlelooven mijn Heeren die Staten Generael, Sym
Excellentie een Prince van Orangien, midtfgaders
Lil %
                    onfen
deputeren, ende op dat mede de bcgrootinge van
de fchade gevoechlijckiÏ kan verdeelt werden, lul-
len die Koopluyden ende Schippers voor haer ver-
treck.over leveren inde Collegien ter Admiraliteyt
refpedive, eene pertinente Cedulle ofte fpedfica-
tie,begrypende de quantiteyt,qualiteytende weer-
dye van fyne in gheladen goederen, mitfgaders de
eilimatie vande Schepen met hunne Ammunitie
ende toe behooren, daer naer oock tentyde ende
plaetfe ,· daer ende wanneer fy hunne ladinge ver-
anderen , ende retouren maecken lullen, omme
verder in Convoy te reyfèn ofte weder t'huys te
kceren ghelijcke Cedulle ofte fpecificatie vande
quantiteyt,qualiteyt ende eltimatie der nieuwe be-
vrachte, ende in plaetsgenomene goederen weder
over te leveren aen handen vanden Commandeur
van'tAdmiraelfchapvoorfz, wantdefe eilimatie
vande benoude ofte verlooren Schepen naemacls
in eene mafle re famen over gebracht ende gecal-
culeertwerdende,kan als dan lichtelick nae ghc-
reeckent werden, wat ydti pro rata indegheleden
fchade (die op allede ghemonteerde Coopvaerdy-
Schepen penninck ponts gclijcke over Schip en-
de goetfal verdeelt werden) heeft te dragen.
Artïfckgl-Brief moor de Coopvaerdy.Schepen, wa-
rende ende geconvoyeert werdende door de Straetinde
Middelandtfche Zee
, onder het geordonneerde Admi-
raelfchap
.
I.
^llpp Erflelick fullenallede Coopvaerdy-Sche-
llli|pipcn' fooghemonteertals ongemonteert,
H$ die ofte uyt de Havenen defer Vereenich-
de Nederlanden, directelick nae de Middelantfchc
Zee gheladen af varen, of die anderfints de felve
Havenen Icdich ofte elders bevracht uytvaren,om-
me buytcn defe Verccnichde Provintien cenige
vracht naer de Middelandtfche Zee in te nemen ,
moeten onderworpen wefen de ordre van het Ad-
miradfehap op de Straet-vaert, hier te Lande be-
raemt ende geilatueerr.
II.
Dien volgende, fullen de ghemonteerde Sche-
pen in competente gtoote, ghetal ende equipagie
moeten beftaen, ende de ongemonteerde Schepen
fullen ibodanigen contributie ten profyte vande
voornoemde gemonteerde hebben te betalen, gc-
lijck by Placaet geordonneert is.
III,
Des fullen fy te famen een vaft ende bondich
Admiraelfchap onder malkandercn maecken,endc
alfoo by 's Landts Oorloch-Schepen geconvoycert
worden, in manieren als volcht,
IIII.
Tc weten, dat de ghemonteerde Coopvaerdye-
Schepen in 't feylen naer hunne ghedeftineerde
plaetfen.niet en fullen vermogen fich van malkan-
dercn te fepareren, dan ontrent die plaetfe der-
waarts fy bevracht zijn, 't zy dan in Levaftten, tot
aen de vaile Cufte van Soria/t zy naer de Archipe-
lago,totdcmontvandeGolfo van Venetien toe.
V.
Dat de felve Coopvaerdy - Schepen, in cas van
noot cnde aggreffie des Vyandts, 'tzy dan Span-
giacrden, Turckcn ofte andere Roovers, malkan-
dercn Yromejjck. ende ftantvaftelick fullen byftaê,
-ocr page 498-
^
——
Placaten-j. 2.Boeck. 8.Tit. t.Deel.
905
904
enfen Commandeur, gehouw, getrouw en Je onderdanich
te wefen in alles dat onder dufdanigen Admiraelfchap te
Water lillick ende behoorlijck is
, ons vromelijck jegens
alle opkomendefwarigheden des Vyants te quijten
, mitf
gaders ons tot malkanders befcherminge aen tefiellen,
ende te reguleren
,gelijck eenyeder in'tparticulier voor
fijn eygen
, ofi felfsfoude willen doen, ofte van anderen
wenfchengedaen tehehben.
Soo wacrlijckhelpe ons
Goat Almachtich.
Ordre <voor de Schepen, marende naer Wefi-
Jndien om Zout.
Nde aengaende het veriöchte Convoy
naer Weft-Indien om Zout te halen, is by
hare Hoogh Mogende goet gevonden, dat
tot bcwaringe van defe Vloote lullen toe
geruft werden vier Schepen van Oorloge met een
Jacht.
De voorfz Schepen van Oorloge ende Koop-
vaerdye-fchepen , fullen in't gins varen haer ren-
devous nemen onder Wicht, ende dat jegens den
thienden December, fonder langer te wachten.
De voorfchreve Vloote uyt Wicht te feyl ghe-
gaen zijnde, fullen hare reyfe maecken nae Pundo
del Reye in Weit-Indien, alvvaer de Schepen
van Oorloge fullen blyven, tot dat alle de Zout-
Schepcn haer volle ende bequame ladingh in
hebben.
In 'tvertrecken van daer, fullen de Zout-vaer-
ders wijder gheconvoyeert werden totte Eylanden
van Sinte Domingo,alwaer de Zout-vaerders en-
de 's Landts Oorloch-fchepen malkanderen verla-
tende, d'eene partye naer 't Vaderlandt fullen mo-
gen t'huys keeren, ende d'andere partye, te weten,
de Oorloch-fchepen hun avontuer ten dienfte van
't Landt foecken.
Dat in 't ginfwaerts varen de Koop-vaerdye-
fchepen fullen gemonteert zijn naer hunne groote
ende andere ghelegentheyt, ten minften met fes
Gotelingen, yeder twee Gotelingen verfien met
een half Vat Kruyt, ende voorts 'theele Schip
met andere Ammunitie verforcht naer behooren.
Ende wie vande voorfchreve ghemonteerde Zout-
vaerders in defer voegen niet en fal beforcht we-
fen, fal 't felve gereeckent .worden als een onghe-
monteert Schip; Des fal het als dan neffens an-
dere ongemonteerde Schepen, in rancontre van
de extraordinaire bekoilinge als vooren, ten behoe-
ve vande ghemonteerde hebben te betalen, over
yeder hondert Zouts, dat de voorfchreve onghe-
monteerde Schepen fullen uyt leveren de fonv
me van vijfthien guldens , ende dat aen de
Comptoiren vande Collegien ter Admiraliteyt
refpedive,daer {y in 't inkomen haren laft breec-
ken fullen, dat defe rencontre van vergoedinge lal
gereparteert ende verdeelt worden, naer advenanc
de wichte van 't Gefchut, Kruyt ende vordere Am-
munitie der gemonteerde Schepen, fulcks die by
eftimatie ter Admiraliteyt voornoemt aen gege^
ven fullen zijn.
Ende foo verre by Vyandtlijcke ontmoetingc
yemandt inde voorfchreve Vloote foo wel onder
de ghemonteerde als ongemonteerde Schepen,
merckelijcke fchade quam te lyden , fal de felve
fchade uyt het heele Admiraelfchap (daer inne
defe Zout-vaerders egalijck met malkanderen
een onverbreeckelick verbont, foo lange defe reyfe
duyrt fullen aen gaen, ende valt houden) ghedc-
bourfeert ende goet ghedaen werden penninek
ponts gelijck.
By verdwalen ofte verfteecken, 'tzy willich ofte
onwillich onder wege van malkanderen, fonder
tijdelijck weder te keeren, ofte onder de Vlagge te
gheraecken, de verdwaelde ende af ghefonderde
uyt de Vloote fijne eygen refico alleene fal dra-
gen , ende niet te min fijne contributie van vijf-
thien ponden over yeder hondert Zouts als voo-
ren voldoen.
Ende indien een gemonteert Schip mede alfoo
komt te verfteken ende af te dwalen,fal niet alleen
fijn eygen rcficooock moeten loopen, maerdaeE
benevens noch fijne portie verbeuren, die hem an-
derfints uyt de voorfz vergoedinge van 't lalt-gelt
foude competeren , accrelferende de felve portie
ten profijte vande gemonteerde Schepen die in 't
voornoemde Admiraelfchap by malkanderen ful-
len blyven.
Omme de repartitie vande gheleden fchade on-
der defe Vloote dies te beter buy ten difpute te hou-
den,lal de waerdye vande Schepen foo gemonteert
als ongemonteert ter Admiraliteyt als vooren, foo
wel verklaert ende aen ghegheven werden, als hier
vooren over het Ghefchut ende Ammunitie uyt
gedruckt is.
Ende fullen alle de Schepen van dit Admirael-
fchap den Commandeur gelijckelick gehoorfamen,
mitfgaders eenparige forge voor malkanderen dra-
gen, byfonder de gemonteerde voor de ongemon-
teerde, op peyne vande ghebreeckige in hun devoir
daer over by pecuniele amende ofte anders arbitra-
lijck gecorrigeert te worden naer gelegen theyt der
faecke.
Werden mede alle ghemonteerde Schepen ge-
lait ende gheauthorifeert foo van dit als voorgaen-
de Admiraelfchap den Vyandt aen te tallen ende
te veroveren,daer ende als d'occafie daer toe fal pre-
fenteren.
3. PI*
-ocr page 499-
Ordre voor de Straet - Vaerders.
9o6
907
Placaten, Vanden thimden OUober feftkien hondertfiven en tmntich>
27 November 1617. 14. Oiïober 16 41 > 22 September 164 6. 26April \6$i.
Bebelfende nader ordre op degroote Equipage, Monture
, Mannlnge ends Admiraelfchappen
der Schepen
, warende door de Straet wan Gibraltar naer de Middelandtfche Zee ende op
Let>'anten
,
E Staten Generael der Vereenighde Ne-
derlanden, Allen den genen die defe ful-
len fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo Wy dagelijcks
meer ende meer bevinden, dat de 1 quaet-gunfiige
ende niet wel' geafeclioneerde
defer Landen, naer ter
Zee ftereker maecken, om de Schepen ende Traf-
ficquanten vandefelve Landen te veroveren, ende
van alle Commercien ter Zee teberooven, oock
om lijf, goet ende bloet te brengen, infonderheydt
die door de Strate van Gibraltar opte Landen aen
de Middelandtfche Zee gelegen,ende op Levantcn
hare Negotie dry ven: Ende wy daeromme noodigh
hebben gevonden, tot confervatie vande Scheep-
vaert ende Commercie doordevoorfz Straet,op
de equipagie ende monture vande Schepen der-
wacrts gaende, χ van nieuws byprovifie ordre te Hel-
len. S O O IS T, dat Wy , naer voorgaende
rype deliberatie, gheordonneert ende ghcflatueert
hebben , ordonneren ende ilatueren by dcfen , de
Poinden ende Articulen hier naer volgendei
I.
Eerft, dat gene Schepen nae de Middelandtfche
Zee fullen mogen bevracht ofte gheladen worden,
om ftuck-gocderen van vericheyden Koopluyden
te laden, ofte in te nemen, ende in eenige Haven
ofte Plaetie aen de voorfz Middelantfche Zee ge-
legen, te vervoeren, ten zy de fclve groot zijn hon-
dert tachtich Lailen, encle ghemonteert met vier
en twintigh Gotelingen,de kleynite fchietendc vijf
ponden yiers,ende andere Ammunitie naer behoo-
ren, ende op hebbende vijftigh Mannen, twee ofte
drie Jongens daer onder begrepen, alles wel meer-
der macr niet minder, Ende dat foodanigh Schip
niet fal mogen verfeylen, ten zy twee ghclijcke
Schepen in fijn Compagnie,ende defelve met vaft
Admiraelfchap aen den anderen verbonden fullen
wefen, 3 Alles op pene van by de Schippers te verbeuren
hare vrachten diefyfouden mogen verdienen
, ende daer
en boven vanduyjent gulden, op Schip ende Goederen te
verhalen
.
II.
Item , dat gcene Schepen by particuliere be-
vracht , ende met Granen of andere Waren ghela-
den fullen mogen werden, tenzy de felve gemon-
tcert ende gemant zijn na proportie van hare groo-
te, als volght: Te weten, een Schip van hondert
*~a enu-met ticnte^ngen enc^e twintich Eters:
een Schip van hondert tot hondert en vijftien La-
llen, met twaelf Gotelingen, ende vier en twintich
Eters.een Schip van hondert vijftich tot twee hon-
dert Latten, met veertien Gotelingen ende xxxij.
Eters, de voorfz Gotelingen de minfte fchietendc
vier ponden yfers, ende vorder alle Ammunitie
naer advenant: Wel verilaende dat de felve Sche-
pen oockgeene ftuck-goederenvan yemant parti-
culier fullen mogen in nemen , foo lange andere
Schepen, als in 't voorgaende Articul, gemonteerd
tot ladinge van ftuck-goederen, hun prefentcren,
ofte daer op aen leggen. 4 Ende fullen oockgeene an-
dere Schepen, als ten minflen ghemonteert endeghemant
zijnde naer inhouden van dit Articul', in eenige plaetfe/t
aen de Middelandtfche Zee, ofte andere Golfen of Wate-
ren daer op uytkomende
, eenige andere goederen mogen
laden als Zout, opte verbeurte vande Vrachten diefy daer
aenfouden mogen verdienen, ende daer en boven van
duyfendt gulden op Schip ende Goederen mede te ver-
halen,
III,
Van ghelijcken fullen alle andere Schepen uyt
defe Landen varende naer Vranckrijck, En geland t,
Yrlandt, Terra Nova ofte andere Plaetfen, om van
daer voorts naer ende door de voorfz Straet te ver-
feylen, gehouden wefen haer te reguleren, monte-
ren ende mannen, ghelijck in 't voorgaende Articul
is geordonneeert.
1111.
Ende indien eenige Schepen, anders als vooren
geequipcert, gemonteert ende gemant,onderftaen
door de Straet inde Middelandtfche Zee te varen,'
vcrilacn ende ordonneren Wy,dat op de felve geen
aiTcurantieofte verfceckcringe ghcdaen ial mogen
werden, ende indien eenige gcdacn werdc, verkla-
ren Wy de felve van nu ende alfdan nul, egeen,en-
de van onwaerden, begeerende dat daer op geen
recht fal werden gedaen*
                                 ·
V.
Doch fullen de Gheajfeureerders vande Goederen in
particuliere bevrachte Schepen geladen,tegens hare Ajfeu-
redeurs mogen beflaen, by aldtenfy by Ach van vifit at ie
doen blijeken , dat het Schip naer behoren ghemonteert
ende gemant is bevonden.
VI.
En fal oock opte Schepen die publijcquelick op fluck-
goederen leggen
, geen nulliteyt van ajfeurantk plaets
nebben, al waer 't datby de Schippers eenige faut e of nae·
latigheyt inde viftte, monture ende manninge werdeghe-
pleeght
, alfoo den Coopluyden niet mogelick is daer voor
foroe te dragen, ende ghenoeghfaem daer inne voorficn
wert
, dat volgens dit Placaet geen Schepen opfluck-goe-
deren mogen aen leggen, die niet naer behooren gemant
ende gemonteert en zijn, ende dat de Schippers daer van
vifite moeten verfoecken
.
7. V 11.
Geene Maflen,Touvv-werck 1 Item,Kruyt,ende
andere Ammunitie van Oorloge(daer toe Onsfpe-
ciael confent foude mogen zijn gegeven) fullen in
gefchcept ende geladen mogen werden in eenige
andere Schepen, als die in Admiraelfchap als voo-
ren fullen varen, ende haer naer 't reglement dien
aengaende in 'tcerfte Articul gheftatueert, volko-
mentlick reguleren, op de verbeurte vande goede-
ren,ofte de waerde van dicn,dic contrarie defen ge-
laden of yervoert fullen worden.
Lil 3                     8 Alk
-ocr page 500-
Pkcaten. 2.Boeck. 8.Tit. i.Deel.
9o8
909
Mailen, Riemen, Touwen,Gotelingen, Kruyt ofte
andere Ammunitie van Oorloge, Tonder onfe bc-
hoorlick confent, by yemandt op Sale, Algiers en-
de Tunis fullen mogen vervoert ende ghebracht,
nochte in Zee, ofte eenige andere Havenen onder
wegens van andere Schepen over ghefcheept wor-
den, omme inde voorfz Plaetfcn te brengen, dire-
delickofte indiredelick, ofte onderhoedanich pre-
text het foude mogen wefen, op verbeurte van lijf
ende goet, alwaer 't dat de Contraventeur naer ver-
loop van eenige jaren wierde ontdeckt,ende fullen
den AenbrengCr ofte Aenbrengers, indien fy mede
fchuldighzijngeweeft, daer van ghepardonneert,
ende anderfmts nae behooren gherecompenfeert
worden.
XII.
Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beter na
gekomen, endede Contra ven te urs fouden mogen
ontdeckt worden , ordonneren Wy, 13 dat alk
Schippers
, willende varen naer de Middelandtfehe Zee,
't zy met [uck-goederen, ofdoor particuliere Koopluyden
bevracht zijnde, om hier, ofi elders uyt defe Landen te la-
den, gehouden [uilen zijn vijïte. te ν er[oe eken aen de Ge-
committeerden daer toege[lelt,eer[yvan hare laed-plaet-
[en, of'daer hare Schepen uytgerujl werden,[uilen mogen
vertrecken,op verbeurte van alle haer te verdienen Vrach-
ten, ende daer en boven van duyfent gulden, wekke pene
[y mede verbeuren [uilen, by aldienfy bevonden werden^
naer ghedaene vifïte,eenige verminderinge ofte fraude in
de monture ende manninge haerder Schepen ghedaen te
hebben, ende [al de felve, als oock alle andere boven-ghe-
fchreven peneny daer in by de Admiraelfchappcn niet an-
ders en is bedongen, verdeelt werden een vierde part voor
den Aenbr enger, een vierde part voor den Officier die de
calangie fal doen, een vierde part voor den Armen, ende
het reflerende vierde part tot profijt van de Lafl-gelde?h
Ende op dat de voorfz vijke naer behooren mach gefchie-
den, Ordonneren Wy,
dat de Magiftraten vande Ste-
den, alwaer de Schepen nae de Middelandtfehe
Zee bevracht, of af geladen fullen werden , uyt de
ghequalificeerile Koopluyden eenige fullen com-
mitteren ende be-eedigen, omme inde Zee-Have-
nen onderfoeck te doen op de groote, equipagie,
monture ende manninge vande voorfz Schepen,
ende of de Schipperen oock eenige Morte-payen
hebben, welcke Schipperen, des vermaentïijnde,
haer aen de voorfz Gecommitteerden by eede ful-
len moeten expurgeren,datfyhet Volck, op hare
Schepen zijnde, gehuyrt ende aen genomen heb-
ben , omme met haer de aenftaende Voyagic te
doen. Beladende alle Schippcrs,Commifen,Stiet-
luyden, ende andere , eenigh bevel op de voorfz
Schepen hebbende, de voorfz vifitatie van ende in
hare Schepen te ghedoogen, fonder eenigh belee
daer tegens te doen, ofte te laten ghefchieden, op
pene van arbitrale corrcctie.ende aaeren boven tot
vervallingh vande onkoften vande voorfz Gecom-
mitteerden, aen de felve te betalen fodanigen taux
als met kenniife ende goet vinden vande voorfz
Magiftraten, daer over fal werden beraemt: welc-
ke penningen by haer Beladers ofte Bevrachters,
ofte die de goederen ter gedeftineerde plaetfe ful-
len ontfangen, aen de voorfz Schippers ofte Com-
mifen fullen worden ghereilitueert. Ende fullea
de voorfz Gecommitteerden gehouden wefen da-
telickjten oyerilaen Yande voorfz Magiftratcn,ofte
hare
VIII.
8 Alle Scheden uyt defe Landen naer de Middelandt-
fche Zee varende/uilen naer inde re[petlive Zee-Havem
te/amen in een londigh Admiraelfchap moeten verbin-
den, met uytfluytinge van alle ongemonteerde, ende niet
venoeghfaemghemonteerde Schepen. Ghelijck hen oock in
Zee,
9 ofte in eenige vrye ende Neutrale Havenen,
naer gelegentheyt, foo veel'doenlick is, te [amen voegen
ende in Admiraelfchap verbinden [uilen
, alle de Schepen
uyt ver [cheyden Zee-Üavetts defer Landen komende,ende
naer de Stract willende.
IX.
10 De Schepen van Levant en herwaerts komende,
[uilen van haer laed-plaet[e niet mogen vertrecken, als
met[00 veel Compagnie alsfy met vier of 'vijf"weecken
naer elckanderen te wachten [uilen konnen hehhem Ende
alle de geene die van hy Oofien de Golf e van Venetien ko-
men, fullen gehouden zijn aen te kopen op Santé, alwaer
de Schepen inde Golfte van Venetien ladende, oock [uilen
gehouden wefen aen te loopen,aldaer veertien dagen naer
elckanderen wachtende. Indien daer apparentie is van
eenige Schepen toe te komen, ende van daer ten minflen
met drie of vier wel ghemonteerde Schepen
, t[amen op
bellende tfeventigh oftachtigh Gotelingenjn Compagnie
herwaerts komen, endefwacker van Ghefchut zijnde, tet
11 Livorno aen loopen: Daer oock [uilen moeten aen ho-
pen alle Schepen, komende van alleplaetfen by Weflen
de Golf e van Venetien
, ende aldaer veertien dagen naer
Compagnie wachten, ende deerfle Schepen aldaer veer-
thien dagen gheivacht hebbende
, [uilen als dan alle de
Schepen diefich daer by elckanderen vinden
, te [amen in
cengoet, vafl ende bondigh Admirael[chap herwaerts ko-
?nen
, alles oppeyne van duyfent gulden, hy eenyederte
verbeuren, die ter contrarie van oefen gedaen[al hebben.
X.
Ende op dat de Admiraelfchappcn by Ons als
vooren gheordonneert, te beter onderhouden mo-
gen worden, verikicn Wy dat de Schepen in Ad-
miraelfchap gheconjungeert, haer by den anderen
fullen moeten houden, iz[onder datyemants, "tzyin
'tgaenofkomen
·, vande Vlot e f al mogen [cheyden, voor
dat[e gekomen zijn opfoodanige hooghte daer noot[akelick
veranderinge van cours voor eenige Schepen werdt ver-
eyfrht, En [uilen als dan dandere,die noch langer ly mal-
kander én konnen blyven
, ghehoudenwe[en[ulcks te doen
[00 lange als doenlijckftl wefen. Ende [al oock niemants
vande Vloote mogen [cheyden [onder confent vanden Ad-
mirael, op pene
lbo yernants buytens tijts, oft [onder
con[ent vanden Admirael,
oft tegensde ghenomen
ordre, het Admiraelfchap quame te verlaten , dat
de felve fal ghehouden weien,ten behoeve vande
andere Schepen, in 't Admiraelfchap gebleven, te
betalenalfulckc ibmme van penningen, als fy on-
derlinge fullen hebben gheib'puleert, Ende in cas
van dilay ofte weygeringe, lullen het Schip ofte
Schepen , die haer het Admiraelfchap hebben on-
trocken,by provifie ende paratclick daer voor mo-
gen ghcexecuteert worden, alles boven , ende fon-
der verminderinge vande vorderc penen ende ftraf-
fen in onfe voorgaende Placaten geilatueert, ende
dat iöodanige Schepen het Admiraelfchap verlae-
tende, geene protedie van ons , nochte van onfe
Schepen van Oorloge, fullen hebben te verwach-
ten ofte te genieten.
XL
Verbieden mede wel cxprefleliek , dat geene
■V"
■■■-■■■■ι*·*    Μ,,.,
—MMB^
-ocr page 501-
Ordre voor de Straet- Vaerders.
911
910
hare Gecommitteerden, te reeckenen ende verant-
woorden naerbehooren, iqoock notule van baer vi-
fitatie houden, ende daer van Jcle aende Schippers ende
allen anderen diefulcks verfoecken,geven.
Ende op
dat niemandt hier van ignorantie hebbe te preten-
deren, Ontbieden ende verfoecken Wy deHeeren
Staten, Gecommitteerde Raden, ende Gedepu-
teerde Staten vande Provinciën refpe&ive van Gel-
derlandt ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandt
ende Weft-Vneflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrief-
landt, Over-YiTel, Stadt Groeningen ende Omme-
landen , ende allen anderen Jufticieren ende Offi-
cieren , dat fy defe onfe Ordonnantie van Honden
acn al omme doen verkondigen, uytroepen, publi-
ceren ende affigeren in alle Pleeken van onfe Lan-
den , daer men ghewoonlijck is dufdanige uyt roe-
pinge, publicatie ende affixie te doen. Laften en-
de beveelen voorts de Raden ter Admiralitey t, den
Advocaten Fifcaels, midtfgaders den Admiralen,
Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren ende Be-
velhebberen, defe onfe Ordonnantie te achtervol.
gen, ende doen achtervolgen, Procederende éhde
doende procederen tegens de Contraventeurs en-
de Overtreders van dien, fonder gratie, oochluyc-
kinge, faveur, diflimulatie ofte verdrach, want Wy
fulcks ten dienfle vanden Lande hebben bevon-
den te behooren. Aldus gedaen ende gerenoveert
ter Vergaderinge vande Hoogh-ghemelte Staten
Generael, Inden Hage, op den fes-en-twintighilen
April 165x. Was gheparapheert, i^Johan van
Reedef"'
Onder (tont, Ter Ordonnantie vande fel-
ve. Geteeckent, N. JRuyfch. Zijnde op't Spatium
gedruckt het Cachet der felvet Heeren Staten in
rooden WaiTche.
Defe woorden fijn Anno 165X. dusgefelt, allede voorgaende Placaten/eggen ,· Vyanden.
De woorden van nieuws byprovifie rijn mede Anno 165X. eerfl inghevoeght. 't Placaet vanden feven-en-
twintichjlen November idvj.feyt;
met ad vijs vanden doorluchti gen, hooch ghebooren Princevan
Orangien, als Admirael Generael defer Vereenichde Nederlanden, by Placate vanden thienden der
voorleden Maent Oclober provifionelick eenige ordre te (lellen, en voorts genegen zijnde tot con-
fervatie vande voorfe Scheep-vaert en Commercie, de felve ordre te doen onderhouden ende ver-
beteren. S O O IS T, dat Wy naer refumptie van 't voorfz Placaet,'t felve in eenige Poinden ge-
amplieert ende vermeerdert hebbende, geordonneert ende geftatueert, &c.
t.
x.
3-4
5. 6. 8. 10.13. en 14. "Defe woorden ende Articulen rijn inden Placate vanden[even-en-twintighflen No-
vember 16x7 by gekomen.
De Placaten vanden 2.7 November 16x7. i^Oflober 1641. en x% September 1646. voegen voor hetfevende
Artïjckel alhier tuffchen beyden:
Gelijck oock geen nulliteyt plaets fal hebben in d'affeurantie gedaen,
of noch te doen, op Schepen of in geladen goederen voor date van 't Placaet vanden tienden Oéto-
ber leftleden uyt defe Landen vertrocken, om recht uyt, of elders buyten 's Landts te laden, ende
nae de Middelantfche Zee te gaen.
Jnplaets van de woorden: ofte in eenige vrye ende Neutrale Havenen Jeggen alle de voorgaende Placatent
ofte Engelandt.
De Haven van Livorno is inden Placate desjaers 1641 gefïelt inplaetfe van Tolon, inden Placate vanden
ιη November
1617 bekent.
In plaets van de woorden alhier in'tCur/tjfgedruckt den %j November 16x7. hy gekomen, feyt het voorgaende
placaet
.· tot dat de felve door de Strate inde Middelantfche Zee buyten perijckel fullen wefen, ofte
lbo yemant buytens tijts, ende de genomen ordre het Admiraelfchap quame te verlaten, &c.
De Placaten vanden tienden Otlober 16x7. (even-en-twintichflen November 16x7, veertienden Oclober 1641.
ende twee-en~twinthhflen September 1646 waren geparapheert by Nicolaes vander Bouchorft. Johan
vanReede. ende Johan vander Beeck, Ende de twee eerfle gheteyekent, L van Goch. Ende d'andere
Cornelis Mufch.
7.
π
II,
15
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vanden een en m'mtigÜen lunij 1613. vieren twintichfien hnij
16 27 ♦ Waer naer de Ingefetenen wandefebe Landen t warende naer Weftm, door de Strate
ofieEnghte wan Gibekar, omtenegotieren op Levante, ende op de Ktjc^en wanden Grooten
Heere tot ConfiantinopoleB, ofte mede binnen de woorfiJStme^ Vranclqijck^ ende Italien, hen
fullen hebben te reguleren, ten regmrde wan hare Z^ee-brieven, betahge wan Lafi-gctden
, ende
anderfint s.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
gemvoordige fullen fienoftehooren lefen,
Saluyt. Alfoo tot onfer kennillè dage-
lycks komen verfcheyden klachten vanden Inge-
zetenen defer Landen, van datfyluyden, met hare
Schepen varende naer Wellen, door de Strate,
ortc Enghtc van Gibeltar, om te negotieren op Le-
vante, ende op de Rijcken vanden grooten Heere
tot Conilantinopolen, ofte me'de binnen de voorfz
Strate, op Vranckrijck, ende op Italien werden
overvallen, ende befchadight vande Corfaren van
Argiers, ende van Tunes : Wejcke klachten ende
fchaden (immers voor een groot deel) fouden kon·'
ncn voor gekomen werden, indien de voorfz Vaer-
ten, met goede voorfichtigheyt wierden bevaren,
ende
-ocr page 502-
Placaten^. 2. Boeck. 8. Tit. 2.Deel.
m
912             r lacareiL-»* 2.
ende dat een yègelijck, wetende waer van hy hem
heeft te wachten, behoorlijck voor hem fie, dat hy
hem niet moetwillichiijck in pericul ende gevaer
enbegeve. SOO ISï, dat Wy daer omme
cndfe tot vorderinge ende verfeeckeringe vande
Negotie van defe Landen, op de Rijcken ende
Plaetfen voorfz, goet gevonden hebben, alle, ende
ccncnyederte waerfchouwen vande naervolgen-
de Poinden, Ordonnerende ende ftatuerende dat
die voorts aen na gekomen, ende achtervolcht ful-
lenwerden. »j
:uü^; I.
Eerfl: dat alle defer Landen Ingefetenen die be-
geeren te handelen door de voorfz Strate oft«sEng-
te van Gibeltar,op de Rijcken ofte Landen vande
gehoorfaemheyt vanden grooten Heere tot Con-
ftantinopolen, ofte op Vranckrijck, ofte op Italicn,
fullen gehouden wefen te voeren de gewoonlijcke
Baniere, ofte Vlagge van den Heere Prince van
Orangien, als Admirael Generael vande Geünieer-
de Nederlanden.
II.
Ende fullen hen vermijden eenige hoftiliteyt te
doen, in wat plaetfe dat het zy,aende Onderdanen
ofte Schepen vanden grooten Heere voorfchreve,
ende aen die van Argieri ende Tunes, maer veel
meer hen bevvijfen alle vrundtfehap ende be-
leeftheyt.
in.
Sullen voorts hen voor yeder reyfe verfien met
Zee-Brieven ofte Patenten vanden hooch-ged ach-
ten Heere Prince van Orangien, als Admirael Ge-
nerael, geclaufu leert, dat de Schippers ofte Patroo-
nen vande Schepen , zijn Ingefetenen ende On-
derdanen vande Hooge ende Mogende Heeren
Staten Generael der Vereenichde Nederlanden,
ende dat fyluyden met eede hebben verklaert, dat
(y geene goederen van den Spangiaerden, ofte an-
dere Vyanden vanden grooten Heere in geladen
hebben, mitfgaders dat de Schepen in Nederlandt
zijn toe behoorénde, ende dat nochte Spangiaerts,
noch eenige andere, die Vyanden zijn vanden
grooten Heere, de felve in 't geheele ofte in gedeel-
te zij 11 toe komende, datfe de Patenten aen niemandt
fullen over geven,noch verhopen:
Welcke Zee-Brie-
ven ofte Patenten, gcclaufuleert als vooren, fullen
fyluyden hebben te vertooncn, met beleeftheyt,
aendc Schepen vanden grooten Heere, ofte aen de
Corfaren van Argieri , ende Tunes, des verfocht
zijnde door ycmandt die van hcure Schepen, met
wcynich Volcks, aen het Boort vande Nederlant-
fche Schepen fal komen.
IIII.
Op poene dat de geene die bevonden fal werden
fijne Patente aen y e manden overgedaen te hehben, ghe-
houden fal werden voor meyneedigh, ende daer en boven
•verbeuren een fommc van fes hondert guldens, te appli-
ceren de eenc hel/te aenden Aenbrenqer
, alwaer 't al foo
dat hy felfs mede Complice ware
, dander helft aenden
Officier vande Plaetfe: -Ende voorts die bevonden fal wer-
den
tegen eenige der voorfz Poinden gedaen te
hebben, ende dat hy daer over aen getaft, befcha-
dight, ofte verovert werdt vande Schepen vanden
voor-gedachten grooten Heere, ofte vande Corfa-
ren van Algicri ende Tunes, vervallen fal zijn van
onfe protedie.
V.
Gelijck oock van onfe protedie vervallen fullen
wefen alle onfe Onderdanen, foo Capiteyneu van
Schepen van Oorloge, ofte die op Koopvaerdye,
ofte anders op Commiiïïe zijn varende , die haec
vervorderen fullen in hare Schepen te yerfteecken,
om uyt de meer-gemeke Rijcken ende Landen te
ontvoeren eenige Slaven ofte Renegaden,van wat
qualiteyt ofte Natie de felve fouden mogen wefen,
buyten kenniiTe vande Regieringe aldaer.
VI.
Ende werden alle onfe Onderdanen ghewaer-
fchouwt mits defen, dat fyluyden hun fullen heb-
ben te vermijden, eenige negotie te drijven op de
Kuilen van Tedele, Zizeri, Cale, Collo, Eftora, Bona,
MaiTacareez, alias Baftion de Francefi, Capo Rofa,
ofte op eenige andere verboden Plaetfen vanden
grooten Heere, nochte met Koopmanfehappen
van Contrebande , londer eerit met onfeconfent ende.
kennijfe,
vande Regieringe vanden Lande vande ge-
hoorfaemheyt vanden grooten LIecre, ofte vande
Rijcken van Argiere ende Tunes refpedive, gcob-
tineert te hebben behoorlijcke licentie , iöo fylie-
den niet en willen vallen inde ftrafïcn, regens die
geene die op verboden Plaetfen, ende met Koop-
manfchappen van Contrebande handelen, in de
voorfz Rijcken ende Landen geftatueert.
" * ' VII.
Item, of het gebeurde dat yemandt van defee
Landen Onderdanë, fijn Schip, aen eencn die Vy-
andt is vanden grooten Heere, quame te verkoo-
pen, ende hy daer op Schipper wilde blyven.en fal
als dan hem niet mogen ofte konnen behelpen,
mette Vlagge, nochte mette Patenten ofte Zee-
Brieven vanden hooch-gedachten Heere Prince
van Orangien, Admirael Generael, &c. ende ter
contrarie doende, fal blyven buyten onfe protedie.
VIII.
Vorders verbieden Wy allen onicn Onderda-
nen , het zy Capitcynen van Oorlogh-fchepen, oft
varende ter Koopvaerdye , dat fy geene Schepen
van eenige Natiën die Vyanden zijn vanden groo-
ten Heere, ofte in 't particulier van die van Argier,
ofte Tunis, onder hare defenfie en fullen nemen,
nochte de felve befchermen tegen de Schepen
vanden grooten Heere, ofte van die van Argiers
ofte Tunes voorfz, op penen als vooren.
Ende werden alle defer Landen Onderdanen
gewaerfchouwt, dat fyluyden fïc'h niet begeven in
dienfte op Schepen, het zy van Oorloge, van buy-
te,oftc van Koopvaerdye, toekomende eenige Na-
tie die geen vrede ende vruntfehap en hebben met-
ten grooten Heere, ofte met die van Argiers ende
Tunes, ten zy op haer eygen pericul, londer dat
fy van ons, als fyluyden op foodanigc Schepen be-
trapt ofte verovert werden, eenige protectie heb-
ben te verwachten. Verbieden dien volgens aen
onfen Orateur, redderende tot Cónftantinopolen,
ende aende ι Agenten tot Argieri ende Tunes, den
geenen die defe onfe Ordonnantie ende Waer-
fchou winge contravenieren, ofte verachten, te pro-
tegeren, te patrocineren, ofte voor te ftaen.
j\.
Ende bevelen allen defer Landen Onderdanen,
die op de voorgeroerde Rijcken ende Plaetfen
voort-
-ocr page 503-
Ordre voor de St
9*5
lètaélt te hebben, f dl hy op fijne wederom reyfe ghehuudeit
zijn driemaelfoo veel daer voor te betalen,
J
                           XIII."
De voorfz Ontfangers vande Collegien fullen 't inko-
men der voorfz Laft-gelden tot geehen anderen als ten
voorfz eynde e mployeren, houdende daer van reeckenïngè
apart, ende de felve doende daer, endefoo hun fal werden
geordonneeri.
Χ11Π.
Ende op dat niemandt hier van ignorantie heb-
bc te pretenderen , Ontbieden ende veriöecken
Wy de Heeren Staten , Stadthoudercn, Gecom-
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van
de Provinciën refpedive van Gelderlandt ,· ende
't Graeffchap Zutphen, Hollant ende Weft-Vrief-
landr, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-YiicI,
ende Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticieren ende Officieren, datfy
defe onfe Ordonnantie van {tonden aen al omrae
doen verkondigen, uyt roepen, publiceren ende af>
figeren in allen Plccken van defe Landen , daer
men gewoonlijck is dufdanige uytroepinge, publi-
catie ende affixie te doen, Laftcn ende beveclen
voorts de Raeden ter Admiraliteyt, den Advocaten
Fifcacls, midtfgaders de Admiralen, Vice-Admi-
914
voortaen lullen willen negotieren, dat fy-luyden
hen in alles reguleren naer de Politicque Ordoü-
nantien vande Landen, Steden ende Rijcken daer
iylieden fullen handelen, op dat fylieden des te ge-
ruftiger hare faecken mogen verrichten, ende dé
Trafnjcque ende Koophandel niet alleenlijck ghe-
mainteneert werden, maer dagelijcks meer ende
meer mach toe nemen tot defer Landen verfeec-
keringc, ende der goeder Ingcfetenen welvaren.
X I.
Ende op dat de kofien die tot verval vande extraordi-
rtaris befendingen, onderhoudinge vande Agenten inde
voorfz Plaetfen, ende confervatie ende bevorderinge van
de Traffijcque van Levanten, noodich tijn, w/t de felve
Trafijcque des te beter mogen vervallen
, Hebben wy ge-
ordonneert ende ordonneren by de/en , Dat alle Schepen
van defe Landen, varende naer de Straet ende Midde-
landtfche Zee, foo wel die van hier recht toegaen, als die
naer Vranckrijck, Engelandt,Noorwegen,Oojlen, Tene-
Nettfve
, ende elders aen hopen, om in 't geheel oft deel
aldaer ladinge te halen
, ende dan voorts naer de Straet
feylen,fullen gehouden zijn, vanyeder reyfe die Jy naer de
Straet fullen doen
, te betalen boven het recht opte uyt·
gaende goederen geflelt, aende Ontfangers vande refpeèlh
ve Collecten ter Aamirawcyr,wiiJKnjiujuQij vwj»™·
laft dat het Schip groot u,waer van by de Schippers ghe- ^cn.Capiteyncn, Officieren ende Bevelhebbers,
bracht fullen werden twee derde-parten tot la/Ie vande
Eygenaers der ingeladene goederen, ende het refter ende
derde-part f al by den Schipper ofEygenaer vanden Schepe
f elfs gedragen werden.
Ende ten eynde 't felve Laft-gelt naer behoren mach
werden betaelt, fal'niemandt eenige Pafpoorte ofte Zee-
briefverfoecken, ofteoock aen niemantsgevolght werden,
ten zy dat hy alvoorens doe blijeken
, dat hy het Laft-gelt
van fijne te doene reyfe betaelt hebbe. Ende ofalyemant
mocht ekomen deur te feylen f onder het voorfz Laft-gelt
I, V Placaet vanden]are 163Zfeght: Confuls. 1
x. 't Selve wasgeparapheert, N, V. Bouchorft,vt"
dtÏo. onfe Ordonnantie t'achtervolgen, Procede-
rende ende doende procederen tegens de Contra-
venteurs ende Overtreders van dien, fondcr gra-
tie, oQchluyckiiige, faveur,diiïimulatieoftevcr-
drach: want Wy fulcks ten dienfte vanden Lande
hebben bevonden te behooren. Gegeven in
'sGraven-Hagein onfe Vergaderingc, onder onfea
Cachet, Paraphure, ende de Signature van onfen
Griffier, den 24. Junij 16x5. Was geparapheert,
x G. Schaf er. Ter Ordonnantie vande Hooch-ge-
melte Heeren Staten Generael. Λ van Goch.
>'.
Ï'H 3 f?i : »'
*Um
2. Placaten vanden [euen-en>tv>intigkften Ü^oyember \6τη. en vierden
September 1Ó30. Ordreop 'tbetalen ar Lafl-gelden. Sm boren Art. 1 % %\yColwn. 914,
ven noch vier ftuy vers vande verhoogingc opyeder
Laftybotde
Diredeurs vanden Levantfchen han-
del : Ende foo de Schippers buyten 's Landts na de
Strate ende Middelantfche Zee bevracht mochten
wotden, fullen der felver Reeders ende Bevrachters
't voorfz Laft-gelt binnen den tijde van een Maent
gehouden zijn te betalen. Voorts by aldien eenige
mochten wefen de welcke federt het voorfz Pla-
caet naer de Straet vertroeken zijn, fonder liet
voorfchreve Laft-gelt betaelt te hebben, fullen der
felver Reeders ende Bevrachters, mede ghehou-
den wefen 't felve al noch binnen den tijdtvan
een Maent te voldoen , in eonformiteyt van 't
voorfeyde Placaet, alles op peyne van quadru-
plum by de refpedive Fifcaels vande Collegien ter
Admiraliteyt, t'executerenendetappliccren een
vierde-part daer van voor den Aenbrcngcr , een
vierde - part voor den % Tifcacl die de calangie
doen fal, een vierde-part voor den Armen, ende
Μ m m                       het
E Staten Generael der Vcreénichde Ne-
i derlanden, Ordonneren by defen noch-
macls, dat alle de gene die met hare Sche-
pen uyt defe Landen naer de Straté ende
Middclantfche Zee varen,fo wel die van hier recht
toe gacn, als die nae Vranckrijck, Engelant»Noor-
wegen-, Ooften, Terra-Neufve, of elders aen loo-
pen, om in 't geheel ofte deel aldaer ladinge te ha-
len , ende dan voorts naer de Strate feylen, geene
uytgcfondert, fullen verdacht wefen niet naer te
laten, volgens onfe Placaet vanden vier-en-twin-
tichften Junij fefthien-hondert vijf ende twintich,
aende Ontfangers vande refpedive Collegien tet
Admiraliteyt, vanyeder reyfe die fynaede Strate
fullen doen, te betalen het Laft geit, boven 't recht
opte uytgaende goederen geflelt, te weten feilhien
ftuyvcrs op veder Laft dat het Schip groot is, tot
ί verval ende betalinge vande onkofien ghemaeckt by
d'Agenten tot Algier ende Tunis, ende daer en bo-
1
-ocr page 504-
wmmtm
Placaten. a.Boeck. 8*Tit* i*DeeL
9t6
91?
ven-Hagé opten vierden Septerhbris fefthien-hon-
dert ende dertich. Was gheparapheert, 3 S. van
Beaumont,n·
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
ièlvC; Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpa-
tium gedruckt het Cachet der felver Heeren Sta-
ten, in rooden Wafïche.
het reilerende vierde-part tot profijt vande Laft-
gelden; Ende werden mits dien de refpedive Fif-
caels hier mede gelaft, goet reguard te nemeii, ten
eynde 't geene voorfz is werde achtervolght ende
naer
ïekomen. Gedaen ter Vcrgaderinge Yande
hoogh-gemeltc Heeren Staten Generael, in 's Gra-
I. inplaets van de/e woordenjeyt het Placaet d Anno 1617, tot onderhout van d'Agenten.
z. '/ Voorfz Placaetfeyt: Officier.
3. Wasgeparapheert,N. vander Bouckhorft,n' Endegeteyekent, I. vanGoch.
3. Naeder Ordre , op de hetalinge ende verbooginge der Lafi-gelden *
In date den \ 8 lanmrij 1653.
derende onder 't reibrt van 't Collegie ter Admira-
liteyt, daeribodanich Schip uyt vare: Ende of
al yemandt mochte komen deur te feylen, fon-
der het voorfchreve Laft-gelt betaelt te hebben,
fal hy op fijne wederom-reyfe ghehouden zijn
driemael foo veel daer voor te betalen. Ende ful-
len de Dire&eurs vanden Levantfchen handel in
der tijdt, naer gelegentheyt mogen fchrijvên aen
de refpe&ive Confuls ofte Vice-Confuls vande
Nederlandtfche Natie , refiderende in de Steden
ende Plaetfen leggende aen de Middelandtfche
Zee , Golpho van Venetië , ofte in de Levante
ende Archipelago refpedive, om de voorfchreve
deur gefeylde Schipper ofte Schippers het voor-
fchreve Laft-gelt met driemael foo veel te doen
betalen, waer toe de voorfchreve Confuls ofte
Vice-Confuls, elcks in 't byfonder by defen expref-
felijck worden gelaft ende geauthorifeert, ofte ful-
len de voornoemde Directeurs t'haeren keure foo-
danige Schippers weder gekomen zijnde, ter faec-*
ke van 't voorfchreve Laft-gelt, ende pene parate-
lick mogen doen executeren door de Fifcaels van
de refpe&ive Collegien ter Admiraliteyt. Ende in-
dien de Schippers defer Landen buyten 's Landts
nae de Strate ende Middelandtfche Zee bevracht
mochten worden,fullen der felver Reeders ofte Be-
vrachters 't voorfchreve Laft-gelt binnen den tijdt
van een Maent gehouden zijn. te betalen, op pene
ende executie als vooren, ter keure van de meer-
genoemde Diredeurs:maerby aldien eenige Schip-
per ofte Schippers mochten wefen, de welcke fe-
dert ons Jongnfte Placaet vanden vierden Septem-
ber 1630. naer de Straet vertrocken zijn, fonder al
noch Laft-gelt betaelt te hebben, fullen der felver
Reeders ende Bevrachters gehouden wefen 't felve
al noch binnen den tijdt van een Maent naerde
publicatie defes te voldoen , in conformite' van 't
voorfz Placaet,oppeyne van quadruplum ende
parate executie door de voornoemde Fifcaels te la-
ten doen. Des fal in allen gevallen de Executeur
vande voorfchreve Laft-gelden ende pene komen
te genieteneen vierde-part vande felve pene, ende
fal vande refterende vierde-parten 't eene gaen
voor den Aenbrenger, het derde vierde- part voor
den Armen vande Plaetfè dacr't Schip t'huys hoort,
ende het vierde vierde-part tot proflj te vande Laft-
gelden. Ende op dat niemant hier van ignorantie
nebbe te pretenderen , Ontbieden ende verfoec-
ken Wy de Heeren Staten, Stadthouderen, Ge-
com-
DE Staten Generael der Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defe fullen
iien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo hier bevoorens doorex-
traordinaris beiendingen ende onderhoudinge van
Agenten in Barbarye , als anderfints, ghedaen zijn
ghewceft merckelijcke onkoiten, die alnoch ten
deele onbetaelt zijn, ende ten deele betaelt zijn
met Penningen ten Jafte vande Generaliteyt op
Intcreft gelicht, onder conditie dat de felvc weder
uyt de Laft-gelden ibuden worden af gheloft ofte
geexempIacccrL Dat oock dagelijcks aen en aen,
tot confervatie ende bevorderinge vande Trafijcq
ende handel inde Levant, ende de Navigatie inde
Middclandtfchc Zeerefpecïivegroote koften moe-
ten ehecontinucert ende ghedebourfeert worden,
Soó nebben Wy ,'nae voorgaende rijpe deliberatie,
geftatueert ende geordonneert, gclijck Wy ftatue-
ren ende ordonneren midts defen, dat, tot vindin-
gc ende rembourfèment der voorfchreve koften,
alle Schepen van defe Landen varende naer de
Straet ende Middelandtfche Zee ,foo wel die van
hier recht toe recht aen derwaerts gaen, als die in
Vranckrijck, Engelandt, Noorwegen, Ooftcn,Ter-
tc-Ncufve ende elders, waer het oock foude mo-
gen zijn, alvoorens aen loopen, om in 't geheel ofte
deel aidaer ladinge te halen, ende dan voorts na de
Straet te feylen, ghehouden zijn van yeder reyfe
die fy nae de Straet fullen doen, tot Laft-gelt te be-
talen twintich iluyvers voor yeder Lalt dat het
Schip groot zy, ofte het felve Ballail Scheeps, ofte
geladen vaert, ende fal het voorfchreve Laft-gelt
voor twee derde-parten by de Schippers gebracht
worden tot lafte vande Eygcnacrs der in geladene
goederen, ende het refterende derde-part fal by den
Schipper ofte Eygcnacr vanden Schepe felfs ghe-
dragen worden , maer cgeen goederen in hebben-
de , fullen de Schippers de gheheele twintich iluy-
vers per Laft moeten dragen. Ende ten eynde
't felve Lail-gclt naer bchooren mach werden be-
taelt, fal niemand ts eenige Pafpoorte vanden Con-
voyrMeeilers, hare Glercquen ofte Commiiën, of
Zee-Brief mogen verfoecken , ofte oock aen nie-
mandts ghevolght werden, ten zydathyal voo-
rensbehoorlijckdoe blijeken, dat hy het Laft-gelt
van fjjne te doene reyfe betaeldt heeft, aen den
Ontfangër ofte Colle&eur refpe&ive vande Dire-
cteurs vanden voorfchrevcn handel in de Levant,
ende Nayigatic in de Middelandtfche Zee ,refi-
ί
.ft'S'
1:1 i
tmÊ
-ocr page 505-
Ordre voor de Straet-vaerders.
5>ι8
919
defe onfe Ordonnantie te achtervolgen, Procede-
rende ende doende procederen tegens de Contra*
venteurs ende Overtreders van dien, fondcr gratie,
oochluyekinge, faveur, diifimulatie ofte verdrarft,
wantWy fulcks ten dienile vanden Lande hebben
bevonden te behooren. Gegeven in 's Gravcn-
Hage in onfe Vergaderinge, onder onfen Cachet,
Paraphureendc Je Signature van onfen Griffier,
op den achthienden Januarij 163 3, Was ghepa-
rapheert, F, G. van Cuyknborghy Onder ftont, Ter
Ordonnantie vande Hoogh-ghemclte Heeren Sta-
ten'Generael. Getceckent, Cornelis Mufch, Zijnde
op 't Spatium gedruckt het Cachet der felver Hee-
ren Staten in rooden Waffche.
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
vande Provinciën refpe&ivc van Geldedandt ende
'c Graeffchap Zutphen, Hollantende Weft-Vrief-
landt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-Yflel,
ende Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticieren ende Officieren, dat fy
defe onfe Ordonnantie van ftonden aen al orame
doen verkondigen, uytroepen, publiceren ende af-
figerenin allen Plecken van defe Landen, daer
men ghewoonlijck is dufdanige uyt roepinge, pu-
blicatie ende affixie te doen. Laften ende bevelen
voorts de Raden ter Admiraliteyt ,den Advocaten
Fifcaels, midtfgaders de Admiralen, Vice-Admira-
len, Capiteynen, Officieren ende Bevelhebberen,
4. %eflrinüie van 't voorfz "Placaet, waer by geflatuwt werdt dat de Sche-
pen die alleen met ballafi door de Straet >varen 3 beulen/uilen tbien in plaets ?vm t^mtkh
fiuyvevsyer Lafl.
In date 8 September 16 3 3 .
Soo hebben Wy nochtans nae voorgaende rijpe de-
liberatie ende rcfumptie van ons voorfz Placaer,
goct gevonden, ende verftaen midts defen naerder
te verklaren, dat de voorfz Schepen defer Landen,
alleen met ballaft varende door de Straet van Gi-
braltar naer de Middelandtfche Zee, ende op Le-
vanten, fullen betalen thien ftuyvers van yeder
Laft datfe groot zijn, in plaets datfc hier bevoorens
gefteltzijn gheweeft neffcnsd'andcre Schepen op
twintich ftuyvers, blyvende wyders ons meer-ge-
noemde Placaet in alle fijne vordere ende andere
Poinélcn onverandert. Gedaen ter Vergaderinge
vande Hooch-gemelte Heeren Staten Génerael, in
den Hage, den achtften Septembris 1633. Was
geparapheert, N.van Bouchorfi ,^ Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckent»
Cornelis Mufch,
1E Staten Génerael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den geenen die defen
Ifullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfooWyby ons
Placaet vanden achtienden Januarij leftledén, on-
der anderen hebben gheordonneert, dat alle Sche-
pen van defe Landen, varende nae de Straet ende
Middelantfche Zee, foo wel die van hier recht toe
recht aen derwaerts gaen, als die in Vranckrijck,
Engelandr, Noorwegen, Ooilcn,Terre-Neufve en-
de elders waer het oock foude mogen zijn, al voo-
rens aen loopen, om in 't geheel oft deel aldaer la-
dinge te halen , ende dan voorts nae de Straet te
feylcn, ghehouden zijn van yeder reyfe die fy naer
de Straet fullen doen, tot Laft-gelt te betalen twin-
tich ftuyvers voor yeder Laft dat het Schip groot
zy, of het felve ballaft Scheeps of gheladen vaert,
5. Placaten vanden tweeden Meyfefibien hondertfes ende dertich, ende
17 IuUj 1645. °P ^ fót*bnjre wan 'tfehe Laft-gelt.
eertende gcordonneert, gelijck Wy ftatueren ende
ordonneren mits defen, dat tot vindinge ende rem-
bourfement der voorfz ende andere koften , alle
Schcpen/00 welVytheemfche als ïnlandtfchc, geene
uytgefondert, varende naer de Straet ende Midde-
lantfche Zee, foo wel die van hier recht toe, recht
aen derwaerts gaen , als die van hier uyffeylende 'm
Vranckrijck, Engelandt, Noorwegen, Ooftcn, Tcr-
ra-Neufve ende elders, waer het oock foude mogen
zijn, al voorens aen loopen, om in 't gheheel ofte
deel aldaer ladingc te halen, ende dan voorts na de
Straet van Gihralter te feylcn, ghehouden zijn 1 tot
Laft-gelt te betalen twintich ftuyvers, voor yeder
Laft dat het Schip groot is,'t zy of het felve ballaft
Scheeps ofte gheladen vaert. Ende fal het voorfz
Laft-gelt voor twee derde-patten by de Schippers
gebracht werden tot lafte vande Eygenaers der in
gcladene goederen, ende hetrefterende derde-part
fal by den Schipper ofte Eygenaer vanden Schepe
felfs ghedragen worden , maer egcen goederen in
Μ mm ι                 heb-
E Staten Génerael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo hier
bevoorens door extraordinaris befendingen ende
onderhoudinge van Agenten in Barbarye,als ander-
fjnts, gedaen zijn gewceft merckelijcke onkoften,
die al noch ten deele onbetaelt zijn, ende ten
dcele betaelt zijn met Penningen ten lafte van-
*T ^cneralitcyt op Intercft gelicht, onder conditie,
dat de felve weder uyt de Laft gelden fouden wer-
den af gcloft ofte geremplaceert. Dat oock dage-
lijcksaen en aen tot confervatie ende bevorderin-
ge vande Traffijcq ende handel in de Levant, ende
de Navigatie inde Middelandtfche Zee rcfpe&ive,
groote koften moeten gecontinueert ende ghede-
bourfeert worden. Soo hebben wy naer voorgaen-
de rijpe deliberatie ende refumptie van onfe den ach-
thienden Januarij ende achtfien Septemler Anno
1633.
refpeftive geemaneerde Placaten, van nieuws geftatu-
-ocr page 506-
Placateö-»» 2.Boeck. S.Tit. 2. Deel.
921
920
de Straet vertrocken zijn, fonder al noch Laft-
gelt betaeldt te hebben, fullen der felver Reeders
4 ghehouden wefen 't felve al noch binnen den
tijdt van een Maendt naer de publicatie defes te
voldoen , in conformité van voorgaende Placatcn,
op peync van quadruplum ende parate executie
door de voornoemde Fifcaels te laten doen. Des
fal in allen gevalle de Executeur vande voorfchre-
ve Laft-gelden ende peyne komen te ghenieten
een vierde-part vande felve peyne, ende fal van-
de refterende vierde - parten 't eene gaen voor
den Aenbrenger , het derde vierde-part voor
den Armen van de Plaetfe daer 't Schip t'huys
hoort, ende het vierde vierde - part tot profïjte
vande Laft - gelden, Ende aengaende de Uytheem-
fche Schippers ende Schepen
, fonder betalinge van
Laf - gelden uyt feylende
, of anderfint s hier in komen-
de te frauderen
, defes aengaende fullen de voornoemde
Diretleurs mogen ghelruycken , ende volgen foodani-
gen voet ende ordre ah fy tottef bekomen van 't voor-
fchreve Lafl-gelt nae ghelegentheydt fullen noodich ende
dienflich oordeelen.
Ende op dat niemandt hier
van ignorantie hebbe te pretenderen, Ontbieden
ende verfoecken Wy de Heeren Staten, Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raden, ende Gede-
puteerde Staten van de Provintien refpedive
van Gelderlandt ende Graeffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieilandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieflandt, Over-YiTel, ende Stadt Groeningen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufti-
eieren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordon-
nantie van ftonden aen al omme doen verkondi-
gen , uyt roepen, publiceren ende affigeren in
allen Plecken van defe Landen, daer men ghc-
woonlijcken is dufdanige uytroepinge , publi-
catie ende affixie te doen. Laften ende bevelen
voorts de Raeden ter Admiraliteyt, den Advoca-
ten Fifcaels , midtfgaders de Admiralen ende
Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren ende
Bevelhebberen , defe onfe Ordonnantie te ach-
tervolgen, Procederende ende doende procede-
ren tegens de Contraventeurs ende Overtreders
van dien, fonder gratie, oochluyekinge, faveur,
diflimulatie ofte verdrach , want Wy fulcks ten
dienfte van den Lande hebben bevonden te be-
hooren. Aldus ghedaen, gearrefteert, gereno-
veert ende gheamplieert ter Vergaderinge vande
Hooch-gemelte Staten Generael, inden Hage, op
den feven-en-twintichften Julij fefthicn-honderc
vijf-en-veertigh. Was geparapheert, 5 fV.v.Scho-
nenlorgh
,"' Onder ftondt, Ter Ordonnantie van-
de felve. Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijnde
op 'tfpatium gedruckt het Cachet der felver Hee-
ren Staten in rooden Waflche.
hebbende,fullen de Schippers de geheelc twintich
ftuyvers per Lail moeten dragen, ζ Ende fullen de
Uytheemfche Schepen uyt de Middelandtfche Zee linnen
defe Landen komende, het felve Lafl-gelt oock fubjeB zijn
en blyven,
ghelijcK oock de Schepen defer Landen,
varende of komende uyt de Middelandtfche Zee
nae eenige Quartieren ofte Geweften, ghelegen
buyten de voornoemde Sttaet, ende van dacr we-
der naer de Straet keerende, fullen t'elcken reyfe
het Voornoemde Laft-gelt ter oorfaecke van dien
moeten betalen. Ende ten eynde het voorfchre-
ve refpedive Laft-gelt naer behooren hier te Lan-
de mach worden betaeldt, fal niemandts eenige
Pafpoorten vanden Convoy-Meeiler, hare Clerc-
quen ofte Commifen, of Zee - Brief mogen ver-
foecken, ofte oock acn niemandts gevolcht wor-
den , ten zy dat hy al voorens behoorlijck doe
blijeken, dat hy het Laft-gelt van fijne te doene
reyfe betaeldt heeft aen den Ontfanger ofte Col-
ledeur refpedive vande Diredeurs vanden voor-
fchreven handel in de Levandt, ende Navigatie
in de Middelandtfche Zee, refiderende onder
't refort van 't Collegie ter Admiraliteyt, daer foo-
danich Schip uyt vare : Ende of al vemandt
mochte komen deur te feylen, fonder het voor-
fchreve Laft-gelt betaeldt te hebben , fal hy op
fijne wederom-reyiè ghehouden zijn driemaél foo
veel daer voor te betalen, Ende fullen de Dire-
cteurs vanden Levantfchen handel in der tijt naer
ghelegentheyt mogen fchrijvcn aen de refpedive
Confuls ofte Vice-Confuls vande Nederlandtfche
Natie , refiderende in de Steden ende Plaetfen
leggende aen de Middelandtfche Zee , Golpho
van Venetië , ofte in de Levanten ende Archipe-
lago refpedive, om de voorfchreve deur-gefeylde
Schipper ofte Schippers het voorfchreve Laft-
gelt met driemaél foo veel te doen betalen, waer
tóe de voorfchreve Confuls ofte Vice-Confuls ,
elcks in 't byfonder by defen exprciTelijck worden
ghelaft ende gheauthorifeert, ofte fullen de voor-
noemde Diredeurs t'haeren keure foodanige
Schippers weder ghekomen zijnde , ter faecke
van 't voorfchreve Laft-gelt, ende pene paratelick
mogen doen executeren door de Fifcaels vande
refpedive Collegien ter Admiraliteyt onder 't refort
van dien daer fulcks van noode wefen fal,
Ende in-
dien de Schippers defer Landen buyten 's Landts
nae de Strate ende Middelandtfche Zee bevracht
mochten worden, fullen der felver Reeders ofte
Bevrachters 't voorfchreve Laft-gelt binnen den
tijdt van een Maendt ghehouden zijn te betalen,
op peyne ende executie als vooren, ter keure van
de meer-ghenoemde Diredeurs; Maer by aldien
eenige Schipper ofte Schippers mochten wefen,
de wclcke fcdert 3 onfe voorgaende Placaten naer
1, V Placaet vandenJare 16 $6 feyt.· van yeder reyfe.
'/ Voorfz Placaet jeyt: Ende fullen oock de vreemde.


't selve Placaet feyt: 't Jonghfte Placaet vanden vierden September 1630.
V Selve Placaet feyt; ende Bevrachters.
JVatgeparapheert, N. vander Bouchorit/*·
HET
-ocr page 507-
Ördre Voor He Straet> Vaerdefs*
HET DERDE DEEL.
9ττ
Placaten vanden derden Februarij \6%ï. ende derden Mey 1632.
Van d'Hoege ende Mogende Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, daer bj allen
Koopluyden, Schipperen ende andere Ingezetenen defer Landen, handelende, varende ende Traffique-
rende opte quartieren van Levante ende d'Archipelago
, verboden ende gheinterdiceert werdt egeene
Granen ofte andere verbodene ende Contrabande Koopmanfchappen te mogen hopen, laden oft in hare
Schepen in te nemen,in Havenen oft óp Plaetfen flaende onder 'tghébiedt vanden Groot en Heer e tot
Cónflantinopolen, fonder expres confent ende licentie vanden fehen Groot en Heer e, oft die laft van
denfelven zijn hebbende,
liet genot vande Capitulatie by den Grooten Heere
voorfz defer Landen Ingefetenen ghegunt, ende
voorts gheftraft fullen werden als Violateurs ende
Infradeurs vande voorfz gemaeckte Capitulatien,
ende dat fy daer over (alhier te Lande over komen-
de) arbitralick gheftraft fullen werden anderen teji
exemple. Verbiedende dien volgende den voorfz
onfen Orateur,ende Hooft-Conful in Aleppo,rnitf-
gaders alle d'andere fubalterne Confuls van onfent
wegen in die Quartieren gheftelt, ofte noch te ftel-
len,dien dit aengaen fal,de voorfz Contraventeurs
ende Infradeurs in eeniger manieren te protegeren
ende voor te ftaen, maer de felve geheelick ende al
te defadvoueren ende abandonneren,endete laten
wedervaren aJfulcken penen ende ftraifen als daer
te Lande daer tegen zijn gheftatueert. Ordonne*
rende ende bevelende voorts de voorfz Koopluy-
den,Schipperenende Fadooren op Levanten ende
Italien handelende ende tramcquerende,opgelijc-
ke penen, den voorfz onfen Orateur inde bevelen
die hy van onfent wegen daer toe doen fal, te re-
fpederen ende ghchoorfamen , mitfgaders hun in
alles te reguleren naedc Politicque Ordonnantien
van de felve Landen, opdat alfoo niet alleene de
Trafficque ende Koophandel aldaer ghemainte-
neert, maerdagelijcx hoe langer hoe meer mach
toe nemen ende vermeerderen , tot defer Landen
ende der felver goede Ingefetenen welvaren. Ende
op dat niemandt hier van ignorantie en hebbe te
pretenderen, ontbieden ende verfoecken de Hee-
ren Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën
refpedive van Gelderlant ende 'tGraeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft - Vrieilandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel, ende Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticieren ende Officieren, datfy defe onfe Or-
donnantie van ftonden aen alomme doen vcrkon->
digen, uytroepen, publiceren ende affigeren in al-
len Pleckenvan defe Landen, daer men gewoon-
lickisdufdanigeuytroepinge, publicatie ende af-
fixie te doen. Laften ende bevelen voorts de Rae-
den ter Admiraliteyt.den Advocaten Fifcaels.mitf*
gaders de Admiralen, Vice-Admiralen, Capitey-
nen, Officieren ende Bevelhebberen, defe onfe Or-
donnantie t'achtervolgen , Procederende en doen-
de procederen tegens de Contraventeurs ende
Overtreders van dien, fonder gratie, oochluyckin-
ge,faveur, diifimulatie ofte verdrach, want Wy
fulex ten dienftevanden Lande hebben bevonden
tebchooren. Gegeven in 's Gravcn-Hage in onfe
Vergaderinge , onder onfen Contre-zegcl, Para-
Mmm 3
                    ohure
E Staten Generael der Veree-
nighde Nederlanden, Allen den
genen die defe jegenwoordige
lullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TEWE-
T E Ν : Alfo tot onfer kennhTe
is ghekomen, dat verfcheyden
Koopluyden ende Schippers van defe Landen *
handelende op Levanten , ofte heur in Italien in
dienft van anderen latende ghebruyeken, voorne-
men ende beftaen tegen onfe exprefle bevelen en-
de Ordonnantien,voor date defes geftatueert ende
kondicb ghemaeckt,in Archipelago te varen, ende
aldaer Kooren ende andere foorten van Waren, by
de Rechten van die Landen op hooge itraiFen ver-
boden uyt te voeren, te laden, ende in andere Lan-
den te brengen, oock eenige met gevvelt aentaften,
naer heur nemen, ende oock ween voeren, niet te-
genftaende Cornelis Haga,onfen Orateur tot Con-
ftantinopolen refiderende, tot meermalen eenige
van de felve feer ferieufelijck vermaent ende ghe-
waerfchout heeft,hun vanfulex te ver myden,o ver-
mits de groote periculen ende inconvenientê daer
inne gelegen,niet alleenelick voor hare Periöonen,
Schepen ende Goederen, maer oock van alle d'an-
dere defer Landen Koopluyden, Schipperen ende
Onderfaten, in Levanten handelende ende refide-
rende, ende daer en boven van rupturevande Ca-
pitulatien aldaer gemaeckt op 't ftuckvande Traf-
ficque ende Commercie, endeden vrydom d'In-
gefetenen defer Landen aldaer gegunt ende geac-
cordeert, die niet anders als tot groote ende irrepa-
rable fchaden voor defe Vereenighde Nederlanden,
ended'Ingcfetenen van de felve fouden komen te
tedunderen,ten ware by ons daer inne promptclick
werde verficn, ende ordre geftelt, ghclijck d'impor-
tantie vande frecke vereyfeht. S O O IS Τ, dat
wy, omme de voorfz inconvenienten ende pericu-
len (felfs oock vanden eygen Pcrfoon vanden voor-
fchreven onfen Orateur) voor te komen , alle de
Koopluyden, Schipperen ende Fadooren van defe
Vereenighde Nederlanden, op Levanten ende Ita-
lien handelende , verboden ende gheinterdiceert
hebben, verbieden ende interdiceren midts defen
wel cxpreflelick, Kooren, andere Granen, ende ge-
neralijckalle Waren ende Koopmanfchappen, die
by de Rechten van die Landen verboden zijn, uyt
te voeren,in Archipelago te laden, ende van daer
te vervoeren, fonder licentie vanden Grooten Hee-
rc tot Cónflantinopolen, ofte die laft van de felve
hcbben.by pene van die tercontrarienfullen doen,
datelick verliefen fullen onfe protedie, mitfgaders
-ocr page 508-
Placateru. i.Boeck
925
gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
Cornelis Mufch, Zijnde op 'tfpatium ghedruckt
het Cachet der ielver Heeren Staten in roodctt
Waflche.
924-
phure ende de Signature van onfen Griffier, den
derden Mcy fcfthien-hondert twee-ende-dertich.
Was gheparapheert, ι Νkolaes vander Bouchorjl ,vt*
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
t. 'tEerflePlacaetwasgeparapheert,1. Magnus,"' endeonderteydent,C, Aeriïën,
HET VIERDE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, vande Ho: Mo: Heeren Staten (fenerael
der Vereenighde "Hederlandtn, daer by alle Schipperen ende Ingefetenm defer tanden, warené na d*
Middelandtfche Zje, of daer buyten werboden veert hare Schepen ^Gefchut
, Wapenen ende Munitie
wan Oorloge, &c. te werkoopen oftranfporteren in den disnfi wanden Comngh wan Hifpangien» In
date den eerfen Martïj \
646»
komende d'Ingefetenen vaii onfen Staet, neflTens
de Francoyfen, onbekommert mochten vaten op
de Havenen inde Middelandtfche Zee, in foodani-
ger manieren, dat de felve haer niet en fullen heb-
ben te laten vifiteren of rechercheren van eenige
Uytheemfche Schepen,hoedanich die fouden mo-
gen zijn. Maer alleen tot een teecken dat het Sche*
pen defer Landen zijn,ende gevoert worden by In-
gefetenen van dien.acnde Vlaggevande Vrunden
ende Geallieerde van defen Staet refpeel; doen
mettet ftrijeken vande Vlagge, fonder te gedoo-
gen datter ycmant aen Boort kome, 't zy Vriendt,
Neutracl, ofte Vyandt,volgens de Placaten defer
Landen, van oudts geëmaneert, ten wekken eyn-
de de Schippers deler Landen nae de Middelandt-
fche Zee vertreckende,fullen worden voorfien met
ecnen Zee-brief,dat fy zijn onfe Ingefetenen ende
Onderdanen, ende dat hun onderhebbende Sche-
pen in defe Vereenichde Nederlanden zijn toe be-
hoorende, ende datfe de voorfchreve Zee-Bricf
aen niemandt en fullen overdoen, ende volgens
de felve met hun onderhebbende Schepen , by
aentaftinge in Zee of elders, fich nae hun uyter-
fte vermogen fullen defenderen met foodani-
ge Macht, Wapenen ende ghewelt, als hun aen
de handt fullen zijn 3 Wel verilaende nochtans,
dat foo yemant van onfe Ingefetenen met fijn on-
derhebbent Schip wierde bevonden in a&uelen
dienft vanden Coninck van Spagnen inde voorfz
Middelandtfche Zee, of daer buyten, of den felven
eenigen toevoer van Amunitie van Oorloch, Volck
of Paerden te doen, dat de felve als Vyant fal wer-
den getraiteert, ende tegen hen geprocedeert nae
exigentie van faecken. S O O 1S Τ, dat Wy,
ommc te beter de voor-ghemelte ordre te ftabihe-
ren, ende de goede correfpondentie tuiTchen ons
ende onfe Geallieerde vaftcr ende vafter te maec-
ken, oock bly vende inhereren onfe goede mcynin-
ge ,by voorige Placaten uyt ghedruckt,nae voor-
gaende rype deliberatie, hebben goet gevonden de
fource van 't voor-verhaelde quaette ftelpen,ende
dien volgens mits defen expreiTelijck te verbieden
ende te interdiceren, dat niemant vande lngeiète-
ncn defer Landen den Coninck van Spangien,
Spangiacrden, noch hare Adherenten inde Midde-
lantfche Zee, of daer buyten, met hun Schip of
Schepen in Militaire adie, of tot oYcrYoeringe vaa
Volck
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
Ί derlanden , Allen den geenert die defen
fullen ficn ofte hooren lefen * Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo by
continuatie vanden langhduyrigen Oorlogh inde
gemelte Nederlanden, tegen de voortfettinge van
de ghepretendeerde univerfcle Monarchie der
Spagnaerden inde Chriftenheyt, ondervonden is,
dat eenige baetfoeckende Menfcben niet alleen in
andere openbaerlijck, maer oock inde felve Neder-
landen bedccktclijck ,hare Schepen vrywillichlick
in dienft vanden Comngh van Spangien hebben
verhuyrt,fommige oock verkocht, ende fulex haer
Volck over ghelevert aenden felven Coninck, of
't felve tTijnen dienfte ghclicht, daer door dan niet
alleen Wy ten hoochiten geoffenfeert, maer oock
die vande Nabuyrige Coninckrijcken van Vranck-
rijck ende Navarre, onfe Geallieerde, haer ghefor-
malifcert hebben, foo verre, dat de felve met hare
Oorloch-fchepen ende Commiiue-Vaerders heb-
ben aen getart, inde gront gefchooten, ende in hare
Havenen op gebracht, op gehouden ende geconfif-
queert verfcheyden Koopvaerdy - fchepen defer
Landen, inde Middelandtfche Zee Navigerende,
felfs fulcke, die in foo hooch-verboden dienft noch
a&ie niet en waren bevonden, noch haer hadden
vergrepen , 't wclck niet anders heeft konnen ver-
oorfaecken dan grootc klachten vande Negotian-
ten hier te Lande, over de ondraechlijcke fenaden,
die den Ingefetenen defer Landen in hare Sche-
pen , Waren ende Koopmanfchappcn door de
Schepen van onfe Geallieerden ten Oorloge geé-
quipeert zijn, ende noch dagelijcks aen en aen
wierden aen gedaen, tot mcrckelick naedeel vande
Navigatie ende Commercie, ende by confequentic
ende reflexie vanden Staet defer Vereenichde Ne-
derlanden, in voegen dat wy hebben moeten denc-
kenopremedien, tot afkeerineeende ftuytingc
van fulcke ende diergclijcke fenaden ende onge-
macken, vele onfe onfchuldige Onderdanen over
komende, ende fulcks niet alleen voor eenige par-
ticuliere, maer oock voor 't werek in 't gemeen, tot
nu toe meer malen by hooch-gedachte onfe Geal-
lieerde door onfe Minifters bevordert ende aen ge-
houden, ten eyndc tot ftuytinge van vordere fcha-
de ende inconvenienten, een onderlinge ordre
mochte worden bcraemt, nae de welckein 't toe-
-ocr page 509-
--^~
•■mm^-'-rr^- — -τψι
pi6          Töt verfeeekèringe Vandé Nooft-Vaerdeïs.           927
Volck of Paerden, Gefchut of Munitie van Oor-
Joch, en fullen vermogen te dienen, veel min hare
Schepen aen de felve te vcrkoonen, noch haet
Volck aen de felve ovedeveren, ghclijck oock niet
Volck t'haren dienfte te lichten, op peyne dat de
Voorfz Schippers ende Schepen hacrende hare
Reeders toekomende,als Vyandenende Vyandt-
lijcke goederen fullen worden aen getaft ende ge-
traéteert, al omme daer de felve fouden mogen
werden achterhaelt ofte bekomen, fulcks dat de
geenediehaer albereytsin fulcken dienftofem-
ploy hebben mogen laten aen nemen, de penen
van defe onfe Ordonnantie voor het toekomende,
ende voor het gepaiTeerde de penen ende ftrafTen
van onfe voorige Placaten, ende by ftilftant van de
felve inde voorvallende andere ende verdere cafus
fullen zijn ende blyven den befchreven Rechten
onderworpen. Sijndedaer-cnboven onfeemftjge
wille ende begeerte,dat tegen de voorfz Schippers,
mitfgaders Schepen, de felve met hare Reeders toe
behoorende, 't Zy in Zee aen ghetail, 't zy hier te
Lande weder gekomen zynde, fommierlijck ende
fonder figure van Proces fal werden geprocedeert,
volgens voorige onfe Placaten ende Ordonnan-
ties Lailende ende bevelende by defen alle Offi-
cieren defer Landen, dat fy de felve voor alle com-
petente Rechters by preventiefuilen mogen aen
fpreecken, ende tegen de fcifde procederen, oock
by apprehenfie, binnen de thien Jaren, nae dat de
contraventie tegen deiè onfe Ordonnantie fal fijn
ge'pleecht. Ende op dat niemant hier van cenige
ignorantie en hebbe te pretenderen, foo ontbieden
ende verfoecken Wy de Heercn Staten, Stadthoü-
deren, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeer-
de Staten vande Provintien refpedh've van Gel-
derlandtendc 'tGraeffchap Zutphen, Hollandc
ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrief-
landt, Over-Yiïèl, ende Stadt Groeningenendë
Ommelanden,de Hoven van Juftitie,ende Regeer-
ders van Steden ende Plaetfen, defen onfen PJa-
cate alom me daer fulcks gewoon is gedaen te wor-
den, te doen afkondigen ende aen placken. Aldus
ghedaen ende gearrefteert in onfe Vergaderinge in
's Gravcn-Hage, op den eerilen Martij feftien-hon-
dert en fes-en-veertich. Was geparapheert, j. van
Gent,*1'
Onder ftondt, Ter Ordonnantievandé
Hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Gc-
teeckent, Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ge-
druckt het Cachet der felver Heercn Staten in roo-
den Waiïche,
E\E Placaten vanden Impofl van twee ten hondert op de goederen uyt de Straet komende, mitfgaiers van 't Veyt-
'geit, en dergelijcke de gemeyne Middelen concerneren Je,fal den goet-willigen Lefer hier nacr onder de gemeyna
Middelen vinden.
DEN NEGENDEN TYTEL.
Tot verfeeckeringe vande Noort - Vaerders.
HET EERSTE DEEL.
T\E goetmllige Lefer gelieve nae te [ten de Placaten hier boven Colum. 876, en vervolgens, gedmckt Art. 19. en
-LJ Art. 37, ende vervolgens.
Placaten vande Staten Generael.
1. Ordonnantie, dienende tot verfekringe vande Schepen uyt defe Landen
naer Ooften ende Noorwegen warende, ende wan daer weder in defe Landen komende: by de Hoogt
ende Mogende Heeren Staten Generael der Vmemghde Nederlanden gemeftetrt
s ende eenen yegetyc-
ken uyt ende in 't Vlie.ende Texels ofte andere Zeegaten daer ontrent gelegen, warende t bevolen naet
te k$men3 ende te gehoor f amen} op penen daer 'mne begrepen.
In date den vierden Iunij 162 2.
compagneert met twee Schepen van Oorloge, ten
ware die Commiilaris, deur dien de Schepen wel
gemonteert waren (op hebbende de voorfz Vloote
ten minften fes-en-dertich Gotelingen) goet von-
de, de felve met een Convoycr te laten uyt feylen:
Ende fullen de felve Schepen geconvoyeert wor-
den tot in de Sont, alwaer de voorfz Convoyers
ofte Convoycr fullen blyven leggen, ter tijdt gelijc-
ke getal van veertich Schepen van Ooften gneko-
men fullen zijn, ende als dan de felve wederom te
convoyeren tot in defe Landen : Welcke voorfz
gemonteerde Schepen fullen genieten totfubfidie
van hare onkoften, een heel quart par cento vande
ongemonteerde Schepen ende goederen in de
Vloote
I.
Nden eerften, dat uyt het Vlie,
noch andere Zee-gaten daer
ontrent gelegen, uyt defe Lan-
den naer Ooften ofte Noorwe-
gen, noch oock uyt de Sont ofte
Noorwegen, nae defe Landen
^=*J geene Schepen fullen feylen,
fonder Convoyers ofte behoorlijcke Admiracl-
fchappen, in manieren hier nae verklaert.
Π.
Ten tweeden, dat die Schepen nae Ooften va-
rende, uyt defe Landen niet en fullen mogen fey-
len, minder in ghetal als veertich Schepen, gheac-
-ocr page 510-
PlacatecLj. a.Boeck. 9.Tit. t.Deel.
928
9%9
fchap hem begave,direclelijckofte indireclelijckj
dat alfulcke Schipper verbeuren fal, te weten, Yan
elck Schip uyt deie Landen naer Ooften feylende,
drie hondert pont: van Ooften komende, vijf hon-
dert pont: op Noorwegen feylende, hondert vijf-
tich pont: ende uyt Noorwegen komende, drie
hondert pont: de welcke fullen werden gecxecu-
teert by de Collegien vande refpe&ive Admirali-
teyten, daer die boetfchuldige aen komen, ende
daer-en-boven noch alleen dragen alle die fcha-
den, de welcke alfulcken by de Vyandt fouden
mogen werden gcdaen, fonder dat die Reeders en-
de Koopluyden yet tot fijn rantfoen ofte fchade
fullen contribueren: Behalven dat alfulcken Schip-
per , indien hy vande Vloote is ghefeyk ofte ghe-
dwaelt, fonder hem by 't voorfchreve Admirael-
fchap te konnen excuferen , alle die fchade
('t welck Godt verhoede) die onder 't Admirael-
fchap vanden Vyandt foude mogen worden ghe-
daen, indien hy ongenomen is over ghekomen,/>>»
rata van fijn Schip ende goederen fal moeten hel-
pen dragen. Ende fullen de voorfchreve boeten
bekeert worden, te weten, van de geene die van
de Vloote ofte Admiraelfchap zijn gefeylt, tot pro-
fijt van het Admiraelfchap ofte Vloote: ende van
de geene die fonder Convoy ofte Vloote uyt defe
Landen, ende uyt de So,nt ende Noorwegen her>
waerts ghefeylt zijn, tot profijte vanden Armen:
Welverftaende, dat hier onder niet begrepen en
zijn die Schepen die by Weften der Noes laden
om naer Weften te varen: Mafr in ghevalle ly
t'eeniger tijdt in defe Landen mochten komen te
loflen , dat de felve mede fullen verbeuren die
voorfchreve boeten: Van ghelijcken, dat die Ber-
gers-vaerders mede van de boeten "fullen gheexi-
meert wefen.
VIII.
Soo yemandt inde voorfz Vloote, uyt mannc-
lijekheyt, des Vyandts Schip op het lijf feylde, en-
de daer over fchade quame telyden,fal hem al-
fulcke fchade by 't Lant worden voldaen, ten ware
dat des Vyandts Schip daer over quame te finc-
ken, in welcken gevalle die fchade hem dubbele
fal werden gherecompenfeert: ende foo verre die
geene die den Vyandt fijn Schip in de gront feyl-
de, evenwel zijn Schip behielde, fal daer vooren
ghenieten de waerde van fijn Schip ende goet,
't welck ghenooten fal werden, d'een helft voor 't
Schip ende goet , ende d'ander helft voor den
Schipper ende Stierman, ende d'ander Scheeps-
volck hooft voor hooft.
IX.
Item, foo verre cenich Schipvanden Vyandt by
het Admiraelfchap ofte Vloote genomen werde,
fal 't felve Schip met alle zijn toe behooren wefen
tot profijt vande gheene die daer roe aiïiftentie
endehulpe ghcdaen hebben, ende daer-en-boven
genieten twee Maenden folts, van foo veele Hoof-
den als het veroverde Schip gedient hebben.
Ende om die Schepen ende Vlooten by nacht
in goede ordre te houden , fal den Admirael ofte
Convoyer altijdt het Vyer ofte licht voeren.
Ende dit alles by provifie, ende tot dat anders
fal zijn gcordonneert.
&                                                 Aldus
Vloote wefende, te yerdeelen na de gewichte van
de Gotelingen,
III.
Dat by ghebreck van Convoyers, tot vorderinge
Van de Navigatie, de Schepen voor Zee gereet lig-
gende om naer Ooften te varen, gheoorloft fal zijn
uyt te feylen ,als oock uyt de Sont naer defe Lan-
den te komcnjbo verre de fclve 't getal van vijftich
excederen, ende te famen ten minden tfeftich Go-
telingen, ende andere Wapenen ende Ammunitie
naer advenant mogen uyt brengen, mits eerft en-
de al vooren ten overftaen vanden CommiiTaris ,
gemaeckt te hebben een goet Admiraelfchap om
alle periculen te voorkomen: Ende die fchade, de
welcke eenige Schepen van 't voorfz Admirael-
fchap, van den Vyandt ('t welck Godt verhoede)
foude mogen komen te lijden, gelijckclick/w rata
van de waerdc van 't Schip ende goet te dragen:
waer ommc alle die voorfz Schepen ende goede-
ren , in 't maecken van 't voorfchreve Admirael-
fchap , fullen moeten geprifeert, ende foo wel in
cas van fchade ende voordeel daer nae werden ge-
reeckent.
IIII.
Dat die ongemonteerde Schepen tot fubfidie
cndevcrvallinge vande onkoftcn vandeghemon-
teerde Schepen, fullen betalen aen den Admirael
na de waerde van Schip ende goet, anderhalf quart
ten hondert, al eer fy uyt feylen > 't welck fy fullen
mogen brengen in Haverye, midts leverende qui-
tantie vanden Admirael: Welcke Penningen ver-
deelt ende genooten fullen werden by alle die ge-
monteerde Schepen, nae rata van 'tghewichte van
haer Gotelingen : Welverftaende dat die gene die
macr een Gotelïngh op heeft, mede fal moeten
contribueren,ende niet ghenieten: als oock en ful-
len die twee Gotelingen op fullen hebben^ niet we-
gende boven twaelf hondert pont.
V.
Dat alle de gemonteerde Schepen naer advenant
van haer Gefchut, fullen moeten werden voorfien
van allerley Ammunitie, tot difcretie van den
CommiiTaris.
VI.
Dat oock 'geene Schepen uyt defc Landen nae
Noorwegen, ofte uyt Noorwegen nae defe Landen
fullen mogen feylen, fonder by haer te hebben
twee Convoycrs,ofte onder Admiraelfchap als voo-
ren : Ende fullen de voorfz Convoyers met eenige
Schepen feylen in Vleckero, ten ware die Con-
voyers eenigen vorderen dienft op andere Havens
van Noorwegen konden doen, ende daer nae we-
derom datelijck komen in de voorfz Haven van
Vleckero, ende aldacr blyven leggen den tijdt van
twaelf dagen, op dat die Schepen in d'ander Ha-
vens ghcladen zijnde , tijdt hebben in Vleckero te
komen, ten ware iy in Vleckero komende, aldacr
cen Vloote van vijftich Schepen vonden ghereet
leggen, met de welcke fy in fulcken gevalle fullen
voorts varen.
VII.
Item, lbo ycmant hem vervorderde,fonder Con-
voy ofte Admiraelfchap , uyt defe Landen naer
Ooften ofte Noorwegen , ofte uyt de Sont ende
Noorwegen nae defe Landen, in manieren als voo-
ren te feylen, ofte van 't Convoy ofte Admirael-
-ocr page 511-
93o           Tot verfeeckennge vande Noort - vaerders.          931
Aldus gedaen ende geaneftecrt ter vergaderin- H. Bof hof,Vi' Onder llont, Ter Ordonnantie vande
ge vande Hooge ende Mogende Hceren Staten Hoogh-ghemelte Heeren Staten Generael < Ge-
Generael, op den vierden dach der Maenc van teeckent,
Junio, in 't Jaer é 6zx. Was gheparapheert, l
                                               Ci Ìöç.
2. O rdre, 2>j> de Hoogh Mogende Heeren Staten (jenerael der Fereenighde
NederLnden} gemaeckt op hst bevaren <v<m Archangel in MofcoVten. In date den negm-en-tvm-
tigbften April
1643.
die Koopvaerdy-fchcpcn die als dan in Texel ghe-
reet fullen zijn, iönder naer andere, die ongereet
mochten zijn cc wachten. Ende in 't weder kee-
renvan Archangel hcrwaerts, fullen de Schepen
van gelijcken vergaderen voor de motu vande Ri-
viere van Archangel, al waer de Schepen van Oor-
loge hun fullen in wachten tot den vijfthienden
September Nieuwen ftijl, en voor dien tijde fullen
geen Schepen van daer mogen t'feyl gaen (uyt ge-
nomen de Kool-vacrders) ende dien dach verfche-
nen zijnde, fullen de Schepen van Oorloge t'feyl
gaen met de Koopvacrdy-icncpen die als dan ghe-
reet fullen zijn.
V.
Alle de Schipperen van 't Admiraelfchap, fullen
gehouden zijn aen de rcfpe&ive Collegien vande
Admiraliteyt daerfy uyt varen, ende weder de
Bootfluyden aen haerluyder Schipperen den cedt
van ghetrouwicheyt te doen , conform den voor-
fchreven Artijckcl-Brief, ende die hen met haer
Boots-volck fullen komen tcontgaen, ofte qua-
lick te dragen, datfe niet alleenc ten profijte van
het Ad miraelfchap in reparatie van't verlies ende
fchade door hunne faulte te lyden, fullen verbeu-
ren 't Schip ende alle 't Schips gereetfehap, maer
oock de bedongen Maent-geldcn, voor hun ielven
ende voor 't Boots-volck, mitfgadcrs noch arbitrale
corre&ie onderworpen wefen, ter judicature vande
voorfchreve refpective Collegien ter Admiraliteyt,
maer dat oock alle fchade ende verlies in aflïften-
tic vande Vloote, ende in het defendereç jegens
de Vyandcn ende Roovers gebeurende, met totale
vernietingc vande in geladen goederen, allccnlijck
over de felve goederen fal gedragen Werden by een
yeder iü 't particulier, wekker die toe komen ,
maer het totael verlies vande Schepen, in het de-
fenderen ende vechten als vooren , fal buytcn de
goederen gedragen ende vergoedet worden over
de Schepen alleen van 't Admiraelfchap. Ende
wat de andere fimpcle befchadicheyt in de Sche-
pen, ende 't qnctfen vande Bootfluyden bclanght,
mede in manieren voorfchreven gefchiedende , fai
fulcks gedragen, gereparteert ende bctaelt werden
over't Schip ende goet van 'tgheheclc Admirael-
fchap , in forme van haverye groile , volgens de
Zee-Rechten.
VI.
Ende infgclijcks hun reguleren naer den Artijc-
kel-Bricf.
VIL
Item , dat niemant vande Vloote fcheyden fal,
voor hetarrivcment tot Archangel,
ï|f?l|| Libo de gemcene Koopluyden ende Ne-
^A i|j| gotianten defer Landen , handelende op
|||lr|j Mofcovicn,aen deHooch Mogende Hce-
ren Staten Generael hebben verfocht,dat
den Coopvacrdye-Schepen nacr Archangel varen-
de , tot hunne bevrydinge cenige Schepen van
Oorloge fouden mogen werden mede gegeven.
S O O I S Ô , dat hare Hoogh Mogende, omme
foo veel doenlick den Koophandel daer dcfe Lan-
den feerveele aen is gelegen, te conferveren ende
tebeneficieren,geordonnecrthebbcn,dat de voorfz
Koopvaerdye-Schepen tot hare bevrydinge tegen
den algemeynen Vyandc defer Landen, ende eeni-
ge Pyraten die hen hunnen handel foude mogen
onveylich maecken, mede ghegeven fal worden
een goet ende bequaem Schip van Oorlogh, oft
iöo veel meerder als de Collegien ter Admiralitey t
oft een van dien, gelegen aen, by, ende ontrent het
Canael van Testcl goet Tullen vinden uyt der felvcr
refpedive ördinaris Convoyers van jaer tot jaer na
gelegentheyt des tijts ende faecken daer by te voe-
gen, wel gemant ende gemonteert, die gereet ful-
len vvefen , als de voorfz Koopvaerdye-Schepen
hunne rcyie fullen willen aen nemen, ende de
Vloote vergefelfchappen tot voor Archangel, fon-
der de Riviere de Dune hoogcr op te loopen.
Daer en fullen geen Schepen van deiè Landen
naer Archangel varen, ofte oock van defe Landen
komen, als op het minile gemonteert met thien
Gotelingen , waer van de minden vier pont Yfer
fchieten, vier Steen-ftucken, ende op het minile
gemant met fcilhicn Man , behoudclijck dat daer
onder niet ghcreeckent fullen werden eenige Paf-*
fagiers.
III.
Dat de Schippers hun fullen moeten verfien
met cgecn minder Gefchut, als dat vier ponden
Yfcr fehiet, ende voor elck paer Gotelingen ten
minften een half Vat Bufkruyt, en vijftien Scher-
pen , Mufquctten, hcelc ende halye Spieffen, naer
advcnant van hun Volck.
ð 11.
De Schepen die voor hebben op Archangel te
varen, (uytgcnomen de Kool-vaerdcrs) fullen in't
uyrgaen alle vergaderen in Texel, alwaer 't Schip
ofte Schepen van Oorloge tot hun Convoy gcde-
ilinccrt, hun fullen wachten tot den vijfthienden
Junij.cude voor dien rijdt en fullen geen Schepen
mogen t'fcyl gaen, ende dien dach verfchenen zijn-
de, fullen de Schepen van Oorloge t'fcyl gaen met
y Ge-
Í ç ç
-ocr page 512-
Placaten-»· 2.Boeck. 9.T1L i,DeeI.              933
3. Gemey ne Zeynen, voor de Qapheynen ende Kjopvaerdy-Schippers,
de wekke fullen worden geobferveert in't Cffipoyeren <vandeKoopvaerdy-Schepengedefilnecrt
naer Oofkn.
In date den achcften Mey 1645.
93
VIII.
Item, als den Admirael de Capiteynen vande
Jachten begeert tefpreken ,fal een roode Wimpel
achter vande Vlagge-ftock laten waeyen.
IX.
Item, als den Admirael begeert te fpreken den
Admirael, Vice-Admirael, ende den Schout by
Nacht vande Koopvaerdy-fchepen, fal als dan een
Wimpel van fijne Cruys-ftenge laten waeyen.
X.
Item, als den Admirael by nacht met rouw Weet
de Fock op de Bouch neemt, fal een derde vuyr
achter op fetten, ende twee fchooten fchieten, de
vordere Schepen van Oorloge fullen elck noch een
vuyr by haer ordinaris vuyr achter op fetten , de
Fock in zijnde, fal de laetfte op gefette vuyren we-
der uyt doen, ende met handtfaem Weer als men
de Fock weder by maeckt.de felve boven gemeke
zeynen te doen.
XI.
Item, yemandt by Nacht eenich ongeluck krij-
gende , foo fal den Man die noot over komt fes
vuyren op fetten, den naeften Commandeur ofte
Capiteyn daer by zijnde, ial gehouden wefen den
felven te afiifteren ,ende fal den ghemelten Com-
mandeur ofte Capiteyn in die gelegentheyt twee
vuyren achter op fetten, ende een vuyr aende
Vlaggeftock hangen, ende een fchoot fchieten, den
Admirael, de vordere Capiteynen ende Schippers
dat fiende,fullen gehouden zijn Zeyl te minderen,
ende dien Man niet te verlaten, maer de behulpe-
lijcke handt te bieden, foo veel Zeemanfchap ial
vereyifchen.
XII.
Item, die den Admirael by dage wil fpreecken,
fal een Wimpel van fijn boven blinde ftenge laten
waeyen.
XIII.
Item, met miftich Weer fal den Admirael de
vordere Commandeurs ende Capiteynen op den
Trommel doen flaen, eenige Mufquet-fchooten
doen fchieten, om alfo den anderen toe te zeynen
ende om beter by malkander te blyven , als oock
om vordere fchade voor te komen.
XIIII.
Item, als men over dach met Mift over wendt,
foo fal den Admirael twee fchooten, ende alle vor-
dere Commandeurs yeder een fchoot fchieten.
XV.
Item, als men met Mift fal anckeren, ende oock
met Miit weder onder feyl gaen, foo fal den Ad-
mirael drie fchooten, ende de vordere Comman-
deurs ende Capiteynen al t'famen yder een fchoot
fchieten.
X VI.
Item, de Capiteynen ende Schippers fullen ver-
dacht zijn (in 't palieren vandc Sont, den droogen»
ofte vordere enghtcn) niet voor den Admirael te
feylen, ten ware met expreiTe laft, ende wie echter
fulcks wilde onderwinden, ial den felven daer over
als
I.
Erftelick , als den Admirael over dach met
de Vloot fal t'feyl gaen, fat als dan een
_ blauwe Vlagge achter af laten waeyen, en-
de twee fchootcn fchieten, den Vice-Admirael,
Schout by Nacht, ende vordere Commandeurs
elck een fchoot, onder t'feyl zijnde, werden de
Schippers vandc Koopvaerdy-fchepen mits defen
cxprcflclijck gelaft niet voor den Admirael te fey-
lcn, ende fullen alle avonts (de Koopvaerdy-fche-
pen die inde Windt zijn) af hebben te komen, op
dat de felve vandc Schepen van Oorloge , al fey-
lendc werden omringht, op verbeurte dat de gene
die in gebreceke blijft, daer over fal worden gecor-
tigeert.
Item, als den Admirael des Nachts met de
Vloot fal t'feyl gaen , fal twee fchooten fchieten,
ende twee Vuyren achter op, ende een inde groote
Mars fetten, den Vice-Admirael, Schout by nacht,
ende vordere Commandeurs, elck twee Vuyren
achterop, ende geen Vuyr inde Mars fetten, ende
elck een fchoot fchieten ,de vordere Schepen van
Oorloge, ende de Coopvaerdy-fchepcn, fullen elck
een Vuyr op fetten, onder feyl zijnde ,fal den Ad-
mirael, Vice-Admirael, Schout by Nacht, ende de
Commandeurs, haer vuyren houden ftaen als voo-
ren gefeght is, de refterende Schepen van Oorloge
fullen over nacht oock een geftadich vuyr voeren,
ende fullen de Koopvaerdy-fchepen methantfaem
Weer hunne vuyren uytdoen, maer met rouw
Weer, ycder ghehouden wefen oock een vuyr te
voeren.
III.
Item, als men by Nacht fal anckeren, fo ial den
Admirael twee fchooten fchieten, den Vice-Admi -
tael, Schout by Nacht, ende de Commandeurs,
yeder een fchoot, ende een vorder vuyr in 't Focke-
want hangen,de Capiteynen fullen boven haer or-
dinarisvuyr, oock een vuyr in't Focke-want han-
gen , de Koopvaerdy-fchepen yeder een vuyr ach-
ter op.
IIII.
Item, als men des nachts fal wenden, foo fal
den Admirael twee fchooten fchieten , den Vice-
Admirael, Schout by Nacht, ende de vordere Com-
mandeurs yeder een fchoot.
V.
Item, als den Admirael alle de Capiteynen aen
ftjn boort begeert, ial als dan een witte Vlagge ach-
ter aflaten waeyen, ende een fchoot fchieten.
VI.
Item,als den Admirael fijnen Krijchs Raedt aen
boort begeert, fal een roode Vlagge laten waeyen,
ende een fchoot fchieten.
VII.
Item, als den Admirael alle de Capiteynen be-
geert te fpreecken, ende dat de felve achter hem
om fullen komen, fal een Prince Wimpel achter
vande Vlagge-ftock laten waeyen.
-ocr page 513-
Tot verfeeckeringe van de Noort - Vaerders.          93 5
93*
ge vande Hoogh Mogende Heerên Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden , in 's Graven-
Hage den achtften Mey fefthien-hondert en vijf-
en- veertien. Wasgeparapheert,,flfwr/wy?,vt· On-
der ilondt, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent, Cornelis Mtifch, Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der ielver Heeren Staten in roo-
den WaiTchc.
als ongehoorfaem worden aen gctait, en daer over
naer behooren gecorrigeert, oock verder verdacht
te wefen in 't palieren vande boven gemelte engh-
ten ofte droochten, als oock in't wenden en keeren
(als de Schepen Zee gekofen hebben) den anderen
te mijden foo veel Zeemanfchap fal vereyflehen.
Aldus gedaen ende gearreftcert ter Vergaderin-
HÉT TWEEDE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, daer hygelaH wort dat alle Schippers ende
Koopluyden, ingefetenen defer Landen, eenige Granen in Mofcovien geladen ofte doen laden hebbende',
de~ felve binnen defe Landen fullen brengen ende doen brengen, In date den drie-en-tw'mtighfien
Mey Anno
1631.
de op de Frontieren van defe Landen , daer door
veel Granen binnen defe Landen ghewaifen ofte
gefaeyt zijnde, fullen worden vernielt, Soo hebben
Wy, willende jegens alle fchaerfhey t van Broot-
koorn, ende de fwarigheden die daer uyt fouden
mogen ontftaen, foo veel Ons mogelijck, verfien,
goet ghevonden midts defen expreiTeJijck te laften
ende beveclen allen Schippers ende Koopluyden
deiêr Vereenichde Nederlanden, dat fy egeen fpe-
cien van Granen, in Mofcovien gheordonneert te
laden, of geladen hebbende , elders fullen vermo-
gen te voeren, dan recht door Zee nae defe Lan-
den , om alhier ende nergens elders gheloft te wor-
den, al waer 't fchoön dat by hare ghemaeckte be-
vrachtinge ter contrarie mocht zijn gheftipulcert,
daer van Wy de Schippers of andere Contraclan-
ten in defen zijn ontheffende ende dilpenferende,
op peyne dat de Schipper ofte Reeders hier te
Lande woonende , ende contrarie defes doende,
verbeuren fullen hare portie Schceps ende duplum
vande bedongen vracht, ende de Schippers daer-
en-boven arbitralick gecorrigeert nae gclegentheyt
van faceken. Ende in ghevalle de bevrachtinge
buyten 'sLandts mochte zijn gefchiet, ofte noch
gedaen foude mogen worden, foo lal de Schipper
buyten kennifle van fijne Reeders, ende contrarie
defes komende te doen, alleen verbeuren fijn por-
tie in het onderhebbent Schip ende bedongen
vracht, ende daer-en-boven excmplaerlijck gecor-
rigeert. Ende fullen de voorfchreve boeten voor
twee derde-parten geapplicecrt worden ren behoe-
ve vanden Aenbrenger, ende het reilcrende derde-
part ten profijte vanden Officier die de calengie
doen fal. Ende ten eynde dat hier in oniê mce-
ninge ende intentie volkomenlijck foude mogen
worden voldaen, Soolaften ende bevelen Wy ejc-
preiïblijck midts defen de Capiteynen van d'Oor-
foch-fchepen te ihmen,ende elcks van hun in 't by-
fondcr, gaende op Convoy nae Mofcovien, dat fy
fullen aenteyekenen, ende doen aenteyekenen de
Schippers,Ingefetenen defer Landen, als oock dé
namen van haer onderhebbende Schepen, met de
groote van dien, die in Mofcovien eenige fpecien
van Granen fullen komen te laden, ende de aen-
tcyekeninge daer van op haer wederkomite aende
Collegien ter Admiraliteyt van haren reforte over
leverenden eynde dat de Contraventeurs van de-
*
          Ν η η %                     fen
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
i fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfooWy
inden voorleden Jare te gemoet fiende de groote
lchaerfbeytende verdieringe inde Granen, daer
mede d'Arme Ingefetenen defer Landen wierden
ghcdreycht, ende oock t eenemael boven alle toe-
verficht niet bevrijdt zijn gebleven, Hebben onder
andere verfcheyden middelen dienende tot ibula-
gement vande felve Ingefetenen, goet gevonden,
een Ambafladc af te laten gaen aen den Groot-
Furil van Mofcovien, om den felven te bewegen
dathy aen d'Ingefetenen van defen Staet, iniïjne
Rijcken ende onderhebbende Landen, open foude
willen ftellcn den vryen uytvoer van Koorn voor
alle Ingefetenen deier Landen die derwaerts iöu-
den willen Trafficqueren , ende Wy in ervaringe
gekomen zijnde,datden hoochft-gemelten Groot-
Furft, ten reguarde vande voorfchreve Ambailade,
aen eenige Ingefetenen defer Landen, of haren
Commis, een goede quantitey t Granen geconièn-
teert heeft uyt fijne Landen herwaerts te mogen
brengen ende tranfporteren, ende beducht zijnde
dat eenige baetiöeckende Menfchen de voorfchre-
ve Granen met Koopvaerdye-fchepen defer Lan-
den tot Archangel ende d'aen ghelegen Plactfen
fouden willen laten halen , ende de felve voor by
dcfe Landen nae andere Gcwclten t'haren geval-
len vervoeren, ende dat oock eenige Koopluyden
ende andere van diverfche Rijcken ende Landen,
tot groot naedcel ende prejudicic van d'Ingefete-
nen defer Landen federt ecnen tijt herwaerts van
Jaer tot Jaer in Mofcovien de Granen aldaerin
prijs hebben doen op fteygeren, ende door Koop-
vaerdyc-fchepen van defe Landen van daer doen
halen, ende de felfde laten brengen ter plaetfe
daer fyfulcks hebben geordonneert, Waer door
ende anderfints vermidts den Oorloge in Duyts-
landt ende de aengrenfende quartieren , groote
dierte ende benauwtheden van Broot - koorn
t voorleden Jaer binnen defe Landen is ghewceft,
ende diergelijcke ongclegentheyt dit ioopende
Jaer oock ioudc mogen ontftaen, mits de groote
Vergaderingen van Volck van Oorloge, foo te
Peert als te Voet, met haerluyder ghevolch tegen-
woordelijck wefende ende dagelijcks aen komen-
-ocr page 514-
Placateo-i. 2.Boeck. 9.Tic 3.Deel.
93 6
9B7
gen , uyt roepen ende publiceren, daer men ghe-
woonlijck is uyt roepinge ende publicatie te doen.
Procederende ende doende procederen regens de
Overtreders van dien, tot de penen end&amenden
hier boven verhaelt, fonder eenige gunfte, faveur}
diifimulatie ofte verdrach ter contrarie, want Wy
't felve ten dienfte vanden Lande alfoo bevonden
hebben te behooren. Aldus gedaen onder onfen
Cachet, Paraphure ende de Signature van onfen
Griffier, in 's Graven-Hage , opten drie-en-twin-
tichilen Mey fefthien hondert een-ende-dertich.
Was geparapheert, E. 1V Clant,«- Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Heerert
Staten Generael. Geteeckent, Comelis.Mufch. Zijn-
de op 't fpatium gedruckt het Cachet der felver
Heeren Staten in rooden Waflche.
fen des te beter ontdeckt, ende jegens hun gepro-
cedeert mach worden nae behooren, ende fal hun
geen verloop van tijt uyc de voorfz breucken ende
peynen eenichfints eximeren ofte daer van be-
vryen. Ende op dat niemant van defe onfe tegen-
woordige Verbodt ende Interdidie eenige igno-
rantie en hebbc te pretenderen, Ontbieden Wy
daer omme ende verfoecken onfen lieven ende
feer beminden de Staten ofte hare Gedeputeerde
Raden, Stadthouders vande Provinciën refpedive
van Gelderlandt ende Graeffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren,
Officieren, Dienaren des verfocht zijnde , dat fy
defe onfe Ordonnantie al omme doen verkondi-
HET DERDE DEEL.
1. Placaet ende Ordonnantie, vande Hooge ende Mogende Heeren, de
Staten Generael der Vereenkhde Nederlanden, daer na antfangen fal worden het Lafl-gek vande Sche-
pen ende goederen t varende naer de Sont, OoftHandt ende Noorwegen. In date den derden Mey
1631.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
JderJanden, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren leien, Saluyt. Alfo
Wy goet gevonden hebben, dat de Diredeurs van
de extraordinaris Convoy-fchepen,gheordonneert
tot verftcrekinge van 's Landts Oorloch-fchepen,
convoyerende naer de Sont, Ooftlant ende Noor-
wegen , voor dit loopende Jaer in hare equipagie
fullen continueren, Ende op dat fulex ten meeften
dienft vanden Lande mach gefchieden, hooch noo-
dich is, dat de premie, gelden ofte fubfidien, welc-
kede Koopvaerdye-fchepen niet naer behooren
gemonteert zijnde, als oock de goederen, Waren
ende Koopmanfchappen daer inne gheladen, ende
nae de voorfz Plaetfen gaende , ofte van daer nae
oefc Landen komende , tot onderhout vande
voorfz equipagie, fubjed zijn te betalen in handen
vande voorfz Diredeurs, ofte hare Gecommitteer-
den, behoorelijck mogen werden geinnet, ende dat
alle frauden inde betalinge van dien, foo veele mo-
gelijck is, werden ge weert. S O O IS Τ , dat
Wy naer rijpe deliberatie, geordonneert ende ghe-
ftatueert hebben, gelijck Wy ordonneren ende fta-
tucren by defen.
Dat van nu voortaen van Schepen ende goede-
ren, fal betaelt moeten werden in 'tgaen tien ftuy-
vers, ende in 't komen hier te Lande twintich
ftuy vers van yedet hondert guldens dat de felve
waerdichzijn.
II.
Wclverftaende , dat alle Schepen die Laft-gelt
willen genieten, haer verdeck op vijf voeten hooch
aen boort gebouwt fullen moeten zijn, maer die
pnder de vijf voet tot vier voet ende een half ghe-
bouwt zijn, fullen alleenelijck de helft van 't Laft-
gelt ghenietcn: Ende die haer verdeck op minder
dan vier ende een half voet fal zijn gelecht, fullen
niet alleen geen Laft-gelt genieten, maer felver het
Laft-gelt moeten betalen, al waer 't fchoon dat fy
volgens het Placaet geëmaneert den elfden Martij
defes loopende Jaers 1631. gemonteert ende ghe-
mant mochten zijn.
111.
De eftimatie vande Schepen ende Goederen fal
gedaen moeten werden by de Schippers ende
Koopluyden felfs, die gehouden fullen wefen hare
Schepen ofte goederen refpedive te verklaren, en-
de aen te geven nae de waerdye, op peyne van dat
de verfwegene Schepen ende goederen verklaert
fullen werden verbeurt ende geconfifqueert.
1111.
Ende indien de voorfz Diredeurs mochten oor-
deelen , dat de aengevinge van eenige Schepen
ofte goederen te laech waren ghedaen, fullen in
fulcken gevalle foodanige Schepen ofte goederen
vermogen naer hen te nemen ende te behouden,
mits betalende ten behoeve vande Eygenaers, bo-
ven de fomme daer op de aengevinge gefchiet fal
zijn, een gerecht fefte-partmecr in gereden gelde.
v·
De Vreemden hier te Lande niet t'huys behoo-
rende, die met hare Schepen ende goederen uyt de
Sont, Ooftlandt ofte Noorwegen hier te Lande ko-
men , ofte van hier derwaerts gaen, fullen foo wel
de voorfz Articulen fubjed zijn, als de Ingefetenen
deièr Landen.
VI.
Onder de woorden, varende naer de Sont, Ooft-
landt ende Noorwegen, werden mede begrepen de
geene die uyt defe Provinciën gaen ende komen
naer de Elve, de Wefer, de Voorlanden, de Eems,
ende generalijck alle andere Plaetièn ende Have-
nen beooften ende benoorden 't Vlie gelegen, foo
wel buyten om, als over de Wadde, ende die de
Convoyen defer Landen fubjed zijn. Welverftaen-
de dat voor foo veel de Eems ende de Wadde aen-
gaet, gevolght fal werden het gebruyekende obfer-
vantie het voorleden Jaer 16] 1. tot Amftelredam-
me inden ontfangh gehouden, alleenelijck vande
goederen, fonder dat de Schepen (de Wadde paflè-
rende) defe Laft fullen fubjed zijn.
De
^^■H
-ocr page 515-
Tot verfeeckeringe vande Noort- Vaerders.
6} 9
938
nantie van ilonden aen alomme doen verkondi-
gen, uyt roepen, publiceren ende affigeren in allen
Pleckèn van defe Landen, daer men gewoonelick
is dufdanige publicatie ende affixie te doen. Lallen
ende bevelen voorts de Raden te* Admiraliteyt,
de Advocaten Fiicaels,mitfgaders de Admiralen,
Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren ende Be-
velhebberen, defe oniè Ordonnantie te achtervol-
gen, Procederende ende doende procederen tegens
de Contravcnteurs ende Overtreders van dien, ion-
der gratie, oochluyekinge, faveur, diifimulatie ofte
verdrach: want Wy fulex ten dienfte vanden Lan-
de hebben bevonden te behooren. Gegeven in
's Graven-Hage in onfe vergaderinge, oncfer onfen
Contre-Zegel,Paraphure,endede Signature van
onfen Griffier, den derden Mey 163 %. Was gepa-
rapheert, Nicolaes vander Bouchorfl,vt· Onder ilont,
Ter Ordonnantie vande Hooch-gcmelte Heerea
Staten Generael. Geteeckcnt, Comelis Mufch.
Zijnde op't fpatium gedruckthet Cachet derfel-
ver Heeren Staten in rooden Waflche.
VII.
De Commifen ter recherche fullen ghehouden
wefen, foo wel te onderiöecken, of vande goede-
ren verby hare Wacht-plaetfen pafiêrende, de ge-
rechticheytaende voorfz Directeurs is bctaelt,als
ïy moeten doen, noopende 's Lants gerechticheyt
van Convoy ende Licent-gelt, ende faute ofte con-
traventieaen eenige goederen bevindende, fullen
de felve aen houden ende op fenden daer ende foo
't behoort,ommedaerop geprocedeert ende gefen-
tentieert te werden,als nae Rechten.
VIII.
Ende op dat niemanthier van ignorantie hebbe
te pretencaBP, Ontbieden ende verfoecken wy de
Hecren SfflSn, Stadthouderen,Gecommitteerde
Raden, ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
tienrefpedive van Gelderlandt ende 't Graeffchap
Zutphen, Hollant ende Weft-Vrieflant, Zeelant,
Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel, ende Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticieren ende Officieren,dat fy defe onfe Ordon-
2« Ordonnantie, 'Beêalinge van het La/l-ge/t vande Schepen ende goede*
ren, warende nae de Sonty Qofllmdt ende Noorwegen. In date én \ 2 Mey \ 6 7 3.
IE Staten Generael der Vereenichde Ne-
j derlanden, Verklaren ende ordonneren
e mits defen, dat van nu voorts aen egecn
3 Schepen ghehouden fullen worden, vol-
daen te hebben het Reglement vande equipagie
ende Monture der Koopvaerdye-fchepen , ten fy
de felve een vail verdeck hebben, doorgaens ten
minften vijf Edammer voeten ter Boort, ende dat
die ten minften gemonteert fullen wefen met fes
Gotelingen, wegende yeder twaelfhondert pon-
den, behoudens dat de Schippers die hetvoor-
gaende jaer 1631. het Reglement hebben voldaen,
met hare Schepen, ende nu geen hooger verdeck
en hebben als vier ende een halve Edammer voe-
ten hooch ter boort, alleenlijck vry fullen wefen
voor de felve Schepen, mits datfe gemonteert zijn
volgens het voorfz Reglement, met dien verftande
nochtans, datfe van haer in geladen goederen ful-*
len moeten betalen als andere ongemonteerde
Schepen. Gedaen ter Vergaderinge vande hooch-
gemelte Heeren Staten Generael, inden Hagc,den
twaelfden Mey 1633. Was geparapheert, /. de
Knuyt
,"· Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande
felve. Geteeckent, Comelis Mufih. Zijnde op,'t
fpatium gedruckt het Cachet der ièlver Heeren
Staten, in roorfen Waflche.
HET VIERDE DEEL.
t. Waerfcbouwinge, noopende de hetalinge vanden geaccordeerden Tol
inden Orifont, njolgens de Lijfie daer >van geformeert endegearrefieert, In date den twe-en-
iïpintigbBen May
1646.
de Lijfte ende taux, daer inne geftelt ende gefpe-
cificeert. S O O I S Τ, dat Wv nae voorgaen-
de deliberatie goet gevonden hebben den Ingefê-
tenen defer Landen mits defen daer van te waer-
fchouwen, oock belaften ende ordonneren, dat fy
met hare Schepen,goederen ende Koopmanfchap-
pen, in 't paiTeren, als oock in 't repafleren van den
voornoemden Oriiönt refpective, fullen betalen,
geduyrende een feeckeren tijdt van Jaren, Tol ten
behoeve van Sijne meer-hoochs-gemelte Maje-
fteyt, volgens ende in conformité vande voorfz
Lijfte ende taux, daer inne geftelt ende eefpecifi-
ccert, ende dat op den voet, begrepen in net voor-
noemde Tra&aet: Ende fal de voorfz Lijfte by de
Negotianten defer Landen, des van noodehebbcn-
Nnn 3                        de,
DE Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren Jefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfootuflehen fijne
Conincklicke Majcfteytvan Denemercken, Noor-
wegen, &c. ter eenre, ende den Staet defer Veree-
nichde Nederlanden ter andere zijde, is gemaeckt
ende beflooten feecker Tra&aet, in kracht van het
welckc ten wederzijden is geaccordeert, dat de In-
gefetenen defer Landen methare Schepen goede-
ren ende Coot
len Tol ten behoeve van Syne meer-hoochs-ghe-
meltc Majeilcyt, volgens ende in coaformité van
-ocr page 516-
*
Placaten. a.Boeck. 9-Tit. 4. Deel.
94°
ten Generael, inden Hage, op den twee-en-twin-
tichften May feftblen-hondert en fes-en-veertich.
Was geparapheert, /. van Gent,
vt< Onder itont,
Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckent,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der fel ver Hceren Staten in rooden
Waflche.
de, gevonden ende ghefien konnen werden op de
refpecYtve Comptoiren der Convoyen ende Licen-
ten binnen de Steden ghelegen, bequaem tot de
Navigatie ende handel over Zee, waer naer eenen
yegclijcken dien dit eenichfints aengaen mach,
ftch fal hebben te reguleren ende gedragen. Ge-
daen ter Vcrgadcringe vande Hooch-gemelte Sta-
2. Tol - Rolle inden Orefint, voor d'Onderdanen der (jeunieerde 3\(jder-
Undtfcbe Prov'mtien. In date den dertbienden Augufli 1645.
ÊÊk
een Rijcx oordt.
drie Rijcx oordt.
derdehalf Rijcx oort
drie oordt Rijcx.
derdehalf oort Rijcx
anderhalf Rijcx oort
een oort Rijcx.
Een laft Wal nooten , fes-en-
dertich BuiTuwen, ofte ach-
thien Tonnen — «—
Allerhande Waren.
Een Schippont.Was ——-
Ses fehippont Harpuys ——
Een fehippont Donfveeren --\
Ses fchipp, gemeene Veere -S·
Vier fehippont fijne Wolle -)
Ses fehippont grove Wolle —
Een Vat ofte dertich dozijn
Caerten ——
Een Vat Vilthoeden
Vifcb , ende andere niette, ooc^.
gefoute Waren.
En Laft Boter -----\
Een laft ofte acht A- > 1 Rijcxd. en ι oort.
men Honich
Ses fchip-pont Speek
Ses fchip-pont Kaes
Een laft Koeyen-vet
- drieRijcxoordt.
--------een halven Rijcxd.
Een laft of a'cht Oxhoofden C drie Rijcx oordt.
Traen ------ —'
Een laft Spaens Zout ------j ecn ^ rijcxd
Een laft Frans Zout--------j
Ecn laft Vleefch ---------drie Rijcx oordt.
Een laft Haringh           -----— een halve rijcxd.
Acht fehippont Vloek oftcs
Scheerwolle —* -—/
Een Sack Boom - wolle Λ drie Rijcx oort
weegende twee hondertA
ponden —— —)
Een laft ofte twaelf fehippont
Een laft Dorfch ofte Cabbel-
l
jaeu            '—
Een laft ghedroochde Bot-> een Rijcx oordt.
, ten , ofte twintich duyA
fent         -----         ----)
Een laft Rootfchaer —-— "\
Een laft Sponder------/
Een laft Ael ofte fes Vaten -V derde-half Rijx oort
Duyfent gedroochde VifchA
gefoute Vifch of Abberdaê -)
Een laft Steur of fes Vaten o , R ·. v A an T _.
Een laft Salm
----------------j 1 Rijcxd. en 1 oort.
Een laft Raff —— —drieRijcxoordt.
Acht laften Stroo Bockingh
ofte gheroockten Haringh,
twintich ftroo op 't laft — een halve rijcxd.
Ses fchip-pont Talck --------\
Een laft ofte twaelf Tonnen fdrie Rijcx oordt.
Lunenburger Zout « 3
Pot - aiTche              *—»--'
Een laft Weed-aiTche
een rijcxdaelder.
een Rijcx oordt.
Een laft groven Bant,Teer ofte
Peck —— '-          ------
Een laft kleyn Teer ofte Peck -
Acht Korven ofte Kiften")
Franfch,HciTifch ofte Dan-/
anderhalf Rijcx oort
nege Lubfe fchell.
derdehalf Rijcx oort
ficker Glas
Dertich Schock Vleflè
Duyfent voet Steen
Een Vat ofte twee Pypen met
VleiTen ------
Ses fehippont Hoppe
een Rijcx oordt,
drie oordt Rijcx.
vlafch ende Hennep.
Een laft ofte fes fchippontl
Vlafch ofte Hennep —— I .. , ,,
Vier fehippont heylich ofte? een rijcxdaelder.
matte Vlafch .....—-.....j
Een fehippont gheheeckelt'
Vlafch -—·
-----
Ses fehippont Cabel-garen,
Cabeltouw, Cabeltros en-
de Takel —
-----
Een fehippont ehefponnen ι , . ..           ,
Werck garen — ------> drie rijcx oordt.
Vier fehippont Vlaifen-garë -
Thien fehippont Vlaflèn ofte
Koor en.
Ecn laft Terwe
Een laft Rogge
Een laft Garfte
Een laft Meel           
Een laft Mout —
Een laft Haver
Een laft Er weten
een rijcxd.
een halve rijcxd.
} een halve rijcxd.
- anderhalf Rijx oort
)
} een Rijcx oordt.
Een laft Haver-gort
Een laft Roggen - broot
j
anderhalf Rijx oort.
een Rijcx oordt.
anderhalfRijxoort.
derdehalf Rijx oort.
een oort Rijcx.
een half Rij ex oort.
derdehalfRijxoort.
Een laft TerwenTweeback —
Een laft Boeckweytc -----«<
Een laft Boeckweytc Gort —
Een laft Gierft ----- -----
Een laft Nooten ----- —~.
Een laft Appelen — .-----.
Een laft Moftertihet »
Hennepen-werck
Een laft Vlas-faet
1
Een laft Rapen-faet
Een laft Kennip-faet
— anderhalf rijcx oort.
Een
-ocr page 517-
942          Tot verfeeckcringe vande Noort-Vaerders.           943
Duyfent Latten —— —~ acht Lubiè fchell.
Een laft Kiften —— ----anderhalf oort rijcx.
Een Neftel ofte twaelf Cypres
Kiften ·—■'■ —— -—drie oort rijcx.
Eê Korf gefchilderde kif kens - anderhalf rijexoord»
Eenfchock groote Riemen— een oort rijcx.
Een fchock Barck-houte ofte ' ,
dubbele eyeke Plancken— een rijcxdaelder*
Duyfent vande Noorweegfche
ofte Sweetfche Deelen----drie oort rijexd λ»
Een fchock fmalle Riemen—. acht Lubiè fchell.
Veertich fchock Schuppen -"
Twintich fchock Moudcn *- '
                   , y·; ƒ
Een groot hondert Pijpen
Staven-------- —~>dric rijcx oord.
Veertich duyfent Schceps-
Nagels ----- n
Dertich bondels Corck-----
Twintich fchockTailleurcn-7 · *ν» «rrL ..
Twee duyfent Houpftockê- ] acht **ubfe fche11'
Vijf en twintich Cromhou-'s
Een Vat Canarien-faet —· een halve rijcx oort.
Kooper, Tin, Lott ende Tfer.
Een fchi ppont Kooper —
Een fchippont ofte een Korf
met Tin
Een Korf met geel Kooper-
werck
         ----- *—"
Ses fchippont, ofte een Voe-
der Loot ----- —
Acht vaten met Bliek ----
Scs fchippont Staven-yfer --
Een laft ofte twaelf fchip-
pont Ofmund-yfer ——
Ses fchrppontKogels ----
Ses fchippont yfere Cachel-
VtefcS ppont yfere PlateT- > ccn haIven riJcxd'
Acht fchippont ofte Oxhoof-
den ouat Yfer
Ses fchippont Gotelinghs
Gefchut
Ses Tonnen Hollandtfche
Spijckers —
Ses Centenaer Stael
Een korf ofte vat met Stael-
draet
Ses fchippont yfere Banden
tot Wijn-vaten
Scs Centenaer Lubfe Spijc-
kers —— --------*J
Krijghfch-Jmmunitie.
Hondert Sweert-Klingen-----een halve rijexd.
Hondert Gcveften —— acht Lubfe fchell.
VierhondertSpies-itocken-"\ , , ...
Vijftich Slachiwaerden _} een halven ryexd.
Hondert Harnaflên —— een rijcxdaelder.
Vijftich Stormhoeden —— een half rijcx oordt.
Hondert Hellebaerden -— een halven rijexd.
Hondert Spies-yfers ——een half rijcx oordt.
Een Kifte met hondert Muf-^
quetten----- — · , ,r ., ,
V.er do2ijn korte Roers — > een half nJcxd
Vijfthien Curaflen —.— j
Ses Centener Salpeter ofte
Kruyt          ——         —— drie oordt rijexd.
Een laft ofre twaelf fchippont
Swavel         —- ----een rijcxdaelder.
Hout · Waren.
Een groote Scheeps-Maft van
vijfthien Palmen ende daer
boven —         —een halve rijexd.
Een kleyne Maft ofte Spijr—acht Lubfe fchell.
Vijfen-twintich Vlagge-ften-
genoftcfmal Spijren ——derdehalf oort rijcx.
Een groot hondert Klap- ofte)
Pijp-hout — —f een rijcxdaelder.
Een groot hondert Vathout ->
Hondert Courfch Wagen-
fchot          —-          ----anderhalf oort rijcx.
Een Schock groote Eycken
Planckcn — ----een rijcxdaelder.
Een Schock Pruyfcheoft Sta-
tijnfche DeGten ~m~^ fae oordt rijcx.
ten ofte Knien              ■ (drie
oort rijcx.
Dertich Swaert poften *—— λ . ,.;■
Hondert Boodftevens -—- een halve rijexd.
Veertich ftucken Bereken oft
Eflche-hout — — drie rijcx oord», ..
Hondert PruyiTche Wagen-
fchotten------- -t—, een rijcxdaelder. r
Wildt-Waren.
'"■"■                  ':· 't· (,"■■
Een Timmer Maerter Vellen- derdehalf oort rijcx.
Hondert Bever Vellen —-— een rijcxdaelder.
Hondert Voflên Vellen — drie rijcx oord.
Hondert Otter-vellen -----anderhalve rijexd.
Twintich Timmer Herme-^
lijnen **—         — j
Duyfent Graeuwerck —— {
Duyfent Ulcken ofte Wilde j
                    ; trj
Katten Vellen          — |
Sefthien dofijn Romeyn-, drieriJcxoorti> ,
Vellen-------■ — j
Twee duyfent fwarte Co-I
nijns-vellen ----- ------|
Vier duyfent graeuwe Ko- j1
r1
nijns - vellen —— -----1
Hondert Rijexd. aë Sabelen-j
>n
'iV.i't
"5;.»
Huyden ende Vellen,
Vier deckers Elents Huydê -1
Vier deckers Herte huyden
to deckers Bocx-vellcn —
Dertich deckers Kalfs-vellê
Duyfent groote Schaeps-
vellen —■ — -----
Twee duyfent Lammer -
vellen ■ —— -— .
Vier duyfent Jonge Bockx-idaeujeiiQQtd.
Duyfent Geyte vellen —-
Duyfent witte Leeren —
Tien decker Seems-Lcer —
Ses decker Spaens Leer ——
Twintich decker BeiTaê leer-
Thien decker RuiTche vellen,
U
:'j
-. C!
f] "
üoil
*,.
ofte
-ocr page 518-
Placaten-/. i.Boeck. 9.Tit. 4. Deel.
945
944
Hondert pont rouwe Zijde,
ongeverwt of ongearbeyt - derdehalf rijcx oord.
Lijndewaet.
Een vat Hollandts Lijnde-'
waet         ——
Twaelf ftucken Hollants of
Silefifch Lijndewaet
Hondert Dreyl-doeckcn —
Acht ftucken Camerijcks
Doeck ——■
Acht ftucken ofte Rollen
dobbel breete Franfch ofte
Danficker Boldavet ofte
Canefas ——
Twintich ftucken enckek
Melvinghs Boldavet ofte
Canefas *-:—
Veertich ftuckê Haerdoeck-
Twintich ftuckê Linnen
Twintich ftucken Pomeriè
Linnen ofte diergelijckë -
Twaelf ftucken Riflels Ca- \ derdehalf rijcx oord.
melot of Damaft
Twintich ftucken Dreyling-
Dertigh ftucken Statijns
Linnen ---- -
Veertigh ftucken Cracous
Linnen ofte Bolkraen
Tachtich ftucken fwart
Werck-garens Linnen —
Duyfent ellen Plets of Ple-
dinghs ——— - 1 . -
Acht ftucken fijn Bedde-
Tijcken —— —-----
Vijftigh ftucken grof Bedde-
Tijcken ---- —— -----
Acht Balen Papier ———
Vijftigh pont Nay-garen —·
Sefthien ftucken Cattoen-^
doeck —— ——* —)
Kruyt ende Speceryen.
Een Bale of drie hondert*
pont Peper ----- —
Drie hondert pont Geimber·
Hondert vijftien pont Con-
fijte Geimber ■—·
Hondert pont Nagelen, Ca-
neel , Noote Mufcaten,
Mufcate Bloemen, Foelie
ende Indigo
Acht pont Saftraen
Een laft Rofijnen of Vygen,
fes en dertigh Korven ofte S drierijcx oord,
feftien hondert pont ——
Een vat lange Rofijnen tot
vier hondert pont ——
Vier hondert pont Aman-
delen
         —— ——
Acht hondert pont Rijft —
Acht hondert pont Bakelaer-
Vier hondert pont Tabacq—
Vier hondert pont Spaen-
fche Zeep —— —— I
Vier Balen witte Zeep —j
Een
:—-V
ofte Root - laft
Ses decker gefoute ofte be-
rcydc Huyden         -—
Tien decker drooge huyden-
Duyfent paer RuiTche Hant-
^ drie rijcx oordt.
fchoc.nen .          —^—K
Vïér hondert pont Sool-leer- J
Acht honderrpont Afval — ι
Vier decker OiTen-Huyden, [
of Juchten * --------j
Fluweel, Sijden Warm ende
,"r
         Laecken.
Twee ftucken Brockade —^
Vier ftucken fijn Fluweel—
Acht ftucken Engels ofte In-
lants Laecken          -----
Acht ftuckê dubbelde Saye-
Acht ftucken half Fluweel -
Acht ftucken Sattijn ——
' drie rijcx oordt.
Acht ftucken Zijde Borat —
Acht ftucken Taftetas ——»
Acht ftucken CaiTa —«—·
Seftien ftucken Engels Du-
fincke.Fierlootoflnlandts
grof Laecken · —— —
Twaelf ftucken Baey -----)
Tien (l;uckeriblau gemengf
Ras, ·-—· -------
Een'Pack bftëifëfthien ftuc-
ken Schots grof Laecken,
Amfterdams , Vlaemfch
'Ofte FranicH Laken —~
Twaeif'iluckénTutcx dob-
beli Maccayer ofte Gróf-
Vier- en - twintigh ftucken
Ofnabrughfche Carfay,
Grofgreyn, enckek Saey-
en, Muccaycr,Trijp, Bom-
bazijn , Saerdoeck ende
Tietentaeyjj-,,,; }^r-------
Een vat Cramerye -—
Twaelf pont Zijde Frangien,
PafTcmentcn en Koorden-
Seftien pontflockFrangien-!■■·„
Vier dofijn Engelfch,Spaens ? derdchalfrijcxoord.
ofte Neurenborger Bedde-
gewaet ofte Deeckens —
Vier dofijn Peerdc Dekens -
Dertigh dofijn Lakenfe Lij-
ften ofte Self kanten ----
Hondert paer fijne Corfaeye
CouiTens ----- —-~
Dertigh dofijn grove Laken-
fe CouiTens —— .----
Seftig dofijn wol Ie Couflens-
Hondcrt Schotfche Wolle
Hemt-rOcken — —
Een Pack ofte vat, hondert
rijcxdacldcrs waerdigh —
Twaelf paer zyde Couilen -
Vijftigh paer ghebreyde
Couilen —------
Scs pont goude ofte füvere
Paflementen ·— —^-j
few
-ocr page 519-
Tot verfeeckenngc vande Noort-Vaerders.
Een Vat Lif bonfe Olye —"
94^
947
Een laft of acht Amen Ken-
nep ofte Raep-olye -----·
Een laft of acht Amen Lijn-} drie rijcx oord.
olye
          ■—         -----1
Vijftien pont Quickfilver -j
Een Oxhooft Succaden —j
Acht hondert pont Onger-1
Een OxhoXfte twee"ho7- \ anderhalf oort rijcx,
dert ponden Wieroock—j
Ses fchippont Harpuys ofte
Tarpentijn -—. —— drie oord rijcx.
E
Vier hondert pont Maniget -} drie riJcx oord'
Een vat ofte Balc Galnooten
tot vier hondert pont------ anderhalfoort rijcx
Vier Balen Corenthen ofte"
acht hondert pont --—
Vier hondert pont Dayenof
Dadels ——-----
Twee Pypcn Pruymen, La-
moenen , Cappers ofte f drie rijcx oord.
Olyven -------- --------'
Seftien hondert pont Pruy-
men -------- --------
Vier hondert pont Broot-
iuyeker ------ -------j
Vier hondert pont Candy-
fuyeker ofte Confijc------- anderhalve rijexd.
Een vat Syroop          -------\
Vier Balen, ofte vier hondert/
pont Annijs of Commijn -> drie rijcx oord,
Een vat of kille Poeyer-fuyc-V
ker van vier hondert pondê-)
Een dubbelde Bale Sinober,
van drie hondert pont — anderhalve rijexd.
Ses Balen Verwe, Almagro'
ofte Crap , van acht hon-
dert ponden-------
Seftien hondert pont Smak-
Wijn, Mede, Bier3 ende an«
derfints.
Van alderhande Wijnen, van wat
foorten die oock zijn
, ende hier
onder niet gejpecificeert zynde
,
f al den dertkhfienpemunck ge-
nomen worden.
Een Oxhooft Spaenfche"
Brandewijn------ ----
Een Aem Rijnfche Brande-
wijn -------
         
V
) een halve rijexd.
Een Oxhooft Franfche Bran-
dewijn
Een Pijp Wijn-Azijn —— )
Een laft Meede         ■ ■ anderhalve rijexd.
Acht Oxhoofden Engelfch')
Bier ofte Bier-Afijn —— l , .             .
Ses Vaten Mom ofte Jopen f dr,e oord r,Jcx·
Bier         ——         ■—)
Ses Vaten Lubs Bier —— ë
Een laft Roftocker, Wifmars > anderhalf rijcx oord*
ofte Straelfonts Bier -----J
Vier Kiften Veneetfche
Drinck-glafen         -----
Een Mande met Kroefen en
Vier fchippont Root, of Ver-
we van Dantfich
} drie oort rijcx.
Ses fchippont ofte achthien
hondert pont Galmey —
Hondert pontConfenilie —
Ses hondert pontCalmus—ë
Ken laft Root ofte Verwe uyt
een rijcxdaelder.
anderhalf oort rijcx
Sweeden ——-------
Een vat Weyde of drie fchip-
pont ---------------
Ses fchippont Vitriol oftel
Cooperroot —— -----
Ses fchippont Potloot ofte
Gleyde ----         .—
Drie fchippont Aluyn-------
Ses fchippont Cooperwater-
Dertich ponden Rootfteen
ofverarbeyde Bernfteen -
Kannen ----- -----
f drie oord rijcx.
Vier hondert pontOlipants-
Tanden ----- ——
Een Peert —· «*—
Veertich Vlefch Kelders —
Ende fullen alle ladingen die inde voorftaende
Lijfle niet gefpecificeert zijn, gereeckent worden
naer Coopmans gebruyek, ende als het van oudts
heer tallen tyden is geobferveert geworden. Da-
tum Chriftianopel, den dertienden Ausufti feftien
hondert vijf-ende-veertigh. Was ondertceckenc
aldus,
Vier fchippont ghevijldc
} drie rijcx oosd.
Bernfteen —- —
Drie fchippont Spitfglas —
Vier hondert pont Pockhout
Vier hondert pont Calimo of
Socthout ■- ■ - ----■
Acht hondert pont Gomme
ofte Gallas ----- -----
Vier fchippont Ingefchar of I
Verf-kruyt------, j
DriehondertpontStijffehof
een vat van drie hondert
Jacoh Je Witte.
Gerardt Schaep,
Alhert Sonck.
Corfitz Wllffeldt.
Chrifliaen Thomefen.
Chrifiopher Urne.
J'èrgen Seefelt Chrifloffcrfen* Joaehim Andrèe.
Ende befegelt met hunne refpedive Cachetten
in roóden WaiTche,geflooten in houten Doosjens,
ende uythangende aen twee zyde Koorden yan
verfcheyde Coleuren.
acht Lubfe fchell.
éooo pont Paradijs Coorn -·)
é ooo pont. Brazilieo-hout - ß derdehalf rijcx oort.
Twintigh ftuck Goutpeel__J
Drichondert pont Lijm — anderhalf oort rijcx.
2. Placaet,
Oo
-ocr page 520-
Placaceru. i.Boeck. 9.Tic. 4.Deel.
948
949
3. Placaec, vande Hooge ende Mogende Heer en Staten Cf enerael der Fer-
eenivhde Nederlanden, tot nae-richtinge njoor de Schippers der Koopvaerdye Schepen inde
rvoorfe Lanen t'huys hoorende t 'm 'tpajjèren ^vanden Orifont ende Belt refpetlirve. In date
den eerfien April \ 6
51 *
de middelen tot verval ende onderhout der voorfz
Schepen van Oorloge, geordonncert ende ghefta-
tueert hebben , ordonneren ende itatueren by de-
fen, de navolgende Poinden.
I.
Eerftelick, dat alle Schippers ofte Opperhoof-
den, voerende eenige Koopvaerdye-Scnepen hier
te Lande t'huys hoorende, begecrende te varen
naer Ooiten , voor 't uytfeylen by de Magiftraet
van foodanige Stadt, daer haer Schip voor 't meer-
der ghedeeltc is t'huys hoorende, lullen moeten
oprechte verklaringe ende bewijs doen , dat het
Schip by hun refpedivelick gevoert wordende, ge-
heelick hier te Lande is toe behoorende, ende daer
op vorderen Ade, die haer in behoorlicke forma
gedepefcheert met Stadts Zegel ende onderteyc-
keninge vanden Secretaris bekrachtight, ghelevert
fal worden , die hun fal dienen voor den tnjdt van
een Jaer , ende langer niet, ten ware datfe onder-
wijlen niet binnen gaets quamen, in welcken ghe-
valle de felve fal bly ven valideren totte naefte ghe-
legcnthcy.t van haer arrivement binnen aeié Lan-
den , a!s wanneer de felve vernieuwt fal moeten
worden, op pene van fijn effèd te verliefen.
II.
De Schippers met foodanige Aden ofte Zee-
brievcn, komende uyt defe Landen te arriveren in
den Orifont, fullen haer*ter bchoorlicker tijdt hiet
nae te expreiTeren, addreiTeren aen onfen Refident
by fijne meer hoochft-gedachte Conincklicke Ma-
jeftey t, die fich tot dien eynde ordinaris fal onthou-
den tot Elfeneur, ende haer op de vertooninge
vande voorfz Ade, ende daer nevens doende ver-
klaringe , vande plaetfen daerfe hier te Lande af-
gefeylt zijn, ende waerfe gemunt hebben te loflen
ofte ladingc te ibecken, mirfgaders in 't gros wacr
in hare ladinge beftaet, terftont gheven Pafpoort,
by hem ende den Contrerolleur gheteyekent ende
gefegelt,om de felve te exhiberen aen de Deenfche
Officieren daer toe geordonneert, ende alfoo hare
reyfe te vorderen , fonder voor 't lichten vande
voorfz Pafpoorte, onder pretext van expeditie, ofte
anderfints,yets meer te betalen, als hier na gheor-
donneert wort.
III.
De felve ordre fal oock ghehouden worden ten
reguarde vande Schepen Ooftwaert geladen heb-
bende , in 't repaiferen vanden Orifont om naer
defe Landen te komen.
HU.
Doch de Schepen deièr Landen komende van
Weften ofte elders, fonder binnen 's Landts gela-
den te hebben, ofte Ooftwaert geladen hebbende,
ende begeerende ergens buyten defe Landen te
I loflen, die ordinaris deurgaens Vaerders genaemt
werden, fullen behalven de vertooningehacrder
Zee-brieven in maniere als vooren, oprechte ver-
kl*iuge doen vande quantiteyt ende qualiteyt
haerder
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
! derlanden, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo tot
meerder beneficie vande Commercie by de Inge-
fetcncn dcfer Landen ghcdrcvcn wordende door
den Orifont ende Belt refpedive, op de Landen
ende Steden gelegen aen de Ooft-zee, by over een
kominge tuilchen de Doorluchtichfte , Groot-
machtige Furft ende Heere, Heere Ffedrick de
derde van dien naem , tot Denemarcken , ende
Noorwegen, der Wenden ende Gorten Coninck,
&c. ter eenre, ende Ons ter andere zijde, vaft ge-
itelt, bcfloten ende geaccordeert is, dat de Koop-
vaerdyc-Schepen hier te Lande t'huys hoorende,
voor een feecker ghetal van Jaren, vry van alle be-
kommeringc,opnoudingeofte retarclement, van
wegen Sync Hoochft-gedachte Conincklijc^e Ma-
jeftey t, als mede fonder betalinge van eenige Tol-
len, Vyer, Tonnen, Baecken, Haven-gelt ,ofte ee-
nige andere lallen ,befwaerniiTen ofte recognitien,
hoedanich die gheweeft zijn , ofte in toekomende
op geftelt ende genaemt fouden mogen worden,
onder wat Titul, oorfaecke ofce pretext 't felve fou-
de mogen gbefchieden , niets uytgefondert, met
hare ingeladene goederen, 't zy waerofte aen wicn
de felve behooren , den Orizont ende Belt fullen
mogen paiferen, maer dat Syne meer hoochft-ge-
dachte Conincklijcke Majeueyt tot feeckerheyt
vande pailagién der voorfz Nederlantfche Koop-
vaerdye-fchepen van 't RifFvan Schagen af, tot
door de voorfz Orifont ende Belt, gheduyrich ende
ten bequaemften , fonder verval cftemtcrmiiTie,
alle Vyer-boeten, Vycren, Bacckcns ende Tonnen,
die oy t voor defen ghewecit, ofte noch onderhou-
den zijn, ende fpecialick een Vyer boete op'tEy-
landtLeiToe , infgclijcks een dryvent vyer aen 't
eynde van Anhoufer RifF, ende een op Nidingh
(foo 't geobtineertkan worden)oock foo veel meer
als elders tot meerder ontdeckinge vande.voorfz
paifagie vereyfcht fal worden , t'fijnen kofte ende
lafte fal onderhouden, mits dat onder pretext van
Nederlantfche Schepen, geen anderen, de betalin-
ge der voorfz Tollenende Laftcn fubjed zijnde,
komen te paiferen, ende over fulex noodich is daer
tegenste verfien, Bchalven dat oock noodich is,
dat de voorfz Coopvaerdycfchepen hier te Lande
t'huys hoorende,die fomtijts lange buyten 'sLants
over ende weder varen , den Orifont dickwils paf-
ferende, fonder binnen defe Landen te komen, in
redelijckheyt nacr advenant hare in hebbende
Koopmanfchappen yetwes contribueren tot ver-
val ende onderhoudt der Schepen van Oorloge,
die tot beveylinge vander Zee werden gehouden .
S O O IS Τ, dat Wy rijpelick overwogen heb-
bende 't gunt tot dien eynde noodich was, om te
preileren 't gunt van onfer zijde by de voorfz over
cen kominge wort vereyfcht, ende te conferyeren
-ocr page 521-
inde Noort - Vaerders*          951
I*ande t'huys hooren, noch aen de felve betalen
Vier Rijcxdaelders voor een gheladen , ende twee
Rijcxdaelders voor een Ballaft Schip , t'elckens
aliTealdaer pafleren fulien over Laft-gelt,daer van
de helft ghcrepeteert fal mogen worden tot lafte
vande Inladers ofte Bevrachters , ende de weder-
helft by de Rcedcrs van 't Schip moeten werden
gedragen.
IX.
De voornoemde Refident, Contrerolleur ende
Chercher, fulien haer alle dagen (de Sondach uyt-
gefondert) aen 't Comptoir tot Elfeneur laten vin-
den 's morgens van achten rot elven , ende naer-
middaechs van twee tot vijf uyren, om de aen-
komende Schippers te expediëren, dat gcdaen fal
worden fonder onderfcheyt van Provinciën , Ste-
den ofte Plaetfcn , ofte d'cen voóYd'ander te prefe-
reren , macr vervolgens foo alfie ten Comptoirc
fulien verfchijnen , daer mede* oock de Schippers
haer te vreden fulien houden , fonder het contrarie
te begeeren, ende veel min den meer-ghcmelten
Refident, Contrerolleur ofte Chercher, onder dat
ofte ander pretextqualick bejegenen, 'tzy mee
woorden ofte anderfints, op pene dat de gebteec-
kige op hetfimpel te kennen geven der voorfz Of-
ficieren by 't Collegie ter Admiralitcyt daec het
Schip ofte Schepen t'huys hooren, ten exempel
van anderen arbitralick fulien werden geftraft.
X.
Van alle de voorfz Schepen, in 't palTeren ofte
repafleren vanden Orifont, fal nevens d'aengevin-
ge, ten behoeve vanden mcer-gemelten Refident
alleen, over de ghcdane expeditie bctaelt werden
een halve Rijcxdaelder, fonder meer, 'tzy onder
wat pretext 't felve ghevordert foude mogen
worden.
Xï.
De voorfz Schippers in't verklaren haerder in-
hebbende goederen, eenige verfwijgende , ende
daer over ontdeckt ofte bevonden werdende, fal
de waerdyc van dien, op de bekentenifie ende in-
formatie daer van over te fenden, verklaett werden
verbeurt ende gcconfifqueert,voor welcke fomme
het Schip, in cas van wan betalinge, geexecuteert
fal werden, ofte geheel deur varende londer acn te
fpreecken, fal 't ghehcele Schip in Zee ofte elders
bekomen werdende, geconfifquecrt werden, ende
fal 't gunt daer van komt te procederen, een derde-
part werden gcappliceert voor 't Landt, van 't ove-
rige een twaelfde voor den Advocact Fifcael die
de calangie doen fal, vande refte de helft voor de
Commis totterecherche, ende 'tovcrigc ghedceltc
behouden ende bewaert werden by 't Collegie ter
Admiralitcyt daer de faecke voor vallen fal, t'onfcr
difpofitie, gelijck oock ten reguarde vande crimi-
nele mulden nader ende fpccialijck op de verdee-
linge fal werden gedifponeert.
XI I.
Eyntclijck fulien geene Koopvacrdye-fchepcn
hier te Lande t'huvs hoorende , ende bcgeerende
van hier ofte elders naer Ooften te varen, ofte ko-
mende van Ooften , ende begeerende naer dcfe
Landen ofte elders te varen , hare paiTagic vermo-
gen te nemen door de Belt, uytgefondert alleene
die op de Steden ende Plaetfcn inde voorfz Belt
ghelegen, om te negotieren, te loflen ofte laden,
O00 ζ                 fulien
950          Tot verfceckeringe V£
hacrdcr in hebbende goederen, oock rot bewijs van
dien moeten overleggen hare Lacd - Cedullen,
Pont-Ccdullen, ofte andere befcheyden, die den
voor-gemelten Refident ofte Contrerolleur van
haer fal vorderen, ende fyluyden fulien konnen by
brengen , om dien volgens acn hem te betalen foo
veel als fy ailderfints , volgens de left gepra&ifeer-
de Tol-rollen te betalen, fchuldich foudenzijn ge-
weeft, daer inneoprechtelick handelende, op de
perfR hier na geftatueert.
V.
Om alle frauden voor te komen , fal den meer-
gemclten Refident ende Contrerolleur toe ghe-
voeght worden een bcquaem ende vigilant Per-
foon tot Chercher, diefe in cas van fufpiciefullen
fenden aen boort vande Schepen , om de felvc te
vifitcren,foo dickwils haer goet duncken fal, welc-
ke Chercher by de voorfz Schippers niet alleen in
aller gevoechelickheytontfangen , ende naer bc-
hooren bejegent, maeroock door 't Scheeps-volck
naer vereyfeh in 't doen vande vifitatie geaflifteert
fal worden, op peyne dat hier inne eenige nalatig-
heyt gefchicdende, de felvc geftraft fulien worden
naer ghelegentheyt van faecken, ende fulien de
Schippers de feyten van haer Scheeps-volck heb-
ben te verantwoorden.
VI.
Eenige frauden ontdeckt wordende , fulien de
Schippers daer van fchriftelicke bekentenilTe doen,
ende laten onder handen vanden mcer-gemelten
Refident ende Contrerolleur, omme nevens infor-
matie over gefonden te worden acn't Collegie ter
Admiralitcyt,in foodanigen diftrict daer de Schip-
per fijnen Zee-brief fal hebben bekomen, alwaer
hy fich t'fijner cerfter arrivement hier te Lande fal
moeten in {teilen om recht te verwachten,op pene
dat in cas van nalatigheyt, oft dathy onder pretext
van op ander diftriclcn bevracht ghevveeft te heb-
ben, fich niet en fal hebben bekent ghemaeckt, hy
boven de ftrafFe over de ghepleechde fraude oock
gemuléteertfal worden over de tweede contravcn-
tie, ter difcretie van 't opgemclte Collegie ter Ad-
miraliteyt,daer voor het Schip by fodanigen Schip-
per gevoert, tot hypotceeq dienen ende acnfpraee-
kelick wefen fal alomme daer 't felvc gevonden fal
worden.
VII.
Om welcke nalatigheyt des te beter te verhoe-
den, fal den mecr-gemeken Refident, geen Schip-
pers eenige frauden ofte moetwillighcyt te verant-
woorden hebbcnde,wederom inde Orifont komen-
de expediëren, ten zy datfe d'cerfte reyfe nae datfe
hier te Lande fulien ghewceft hebben , over bren-
gen , ende aen hem vertoonen het vonniiTe in hare
faecken gewefen, gelijck hy oock geene Schippers
die van Ooiten komende, verklaren herwaerts te
fulien varen , ende daer opfonder betalinge paflc-
ren, t'haerdcr wederkomite fal expediëren, fonder
met haer te brengen , ende aen hem te exhiberen
a&c van haer gedane betalinge hier te Lande.
VIII.
Behalven de betalinge die de voor-ghemelte
Deurgaens-vaerders aenden meer-gemcltcn Refi-
dent in 't pafferen ofte repafleren inden Orifont
fulien doen, fulien de felvc, mitfgaders alle andere
Coopvaerdye-Schippers, welcker Schepenliier te
-ocr page 522-
Placaten. 2.Boeck
953
pen, publiceren ende affigeren in alle Plecken van
onfe Landen , daer men gewoonlick is dufdanigc
uytroepingc, publicatie ende affixie te doen : La-
llen ende beveelen voorts de Raden ter Admirali-
teyt, den Advocaten Fifcaels, mitfgaders den Ad-
miralen , Vice-Admiralen, Capiteynen, Officie-
ren , Bevelhebberen, te Pecrt ende te Voet, te Wa-
ter ende te Lande , defen onfen Placate ende Or-
donnantie te achtervolgen ende doen achtervol-
gen,Proccdcrende ende doende procederen ö||ens
de Contravcnteurs ende Overtreders van dien,fon-
dergratie,faveur,oochluyckinge, diilimulatie ofte
verdrach, want Wy fulcks ten dienile vanden
Lande hebben bevonden te behooren. Aldus
gedaen ende gearreileert ter Vergaderinge vande
Hooch-ghemeke Heeren Staten Generael , in
's Graven-Hage, den eerilen April, feltien-hondert
een-en-vijftich. Wras geparapheert, Bouchorfi,**·
Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, N. Ruyjch. Zijnde óp 't fpatiumghe-
drückt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den WalTche.
95*
lullen weien gemunt, ende by die occafie het felve '
Vaer-water fullen moeten frequenteren, die hacr
in fulcken gevalle aen de ordinaris Tol-plaetfeful-
len moeten aen geven, om aen de gefubilitueerde
vanden voor-genoemden Refident te vertoonen
hare Zec-biieven , ende alles te doen 't gunt hier
vooren ten reguarde vande Schepen den Orifont
palieren de is geordonneert.op pene dat de Schepen
van de Schippers contrarie doende, geconfifqueert
fullen worden, 't zy waer ofte wanneer de felve
fouden werden bekomen.
Ende op dat niemant hier van ignorantie hebbe
te pretenderen, Ontbieden ende verfoecken Wy
de Heeren Staten , Stadthouderen , Gecommit-
teerde Raden , ende Gedepureerde Staten vande
refpedrive Provinciën van Gelderlandt, Hol landt
ende Weft-Vrieflant, Zeclant, Utrecht, Vrieflant,
Over-Yflel,Stadt Groeningen ende Ommelanden,
ende allen anderen Juilicieren ende Officieren,
dat fy defen onfen Placate ende Ordonnantie van
ftonden aen alommc doen verkondigen, uytroe-
4. Waerichouwinge, op't fehefubjeït. In date den feloentbienden May
fefibien-hondert twee-en-rvijftigh.
haer, in conformite' van fijne Inftru&ie ,fal komen
te bevelen, ofte van haer te vorderen, ibnder daer
van in gebreecken te blyven,op pene van contrarie
doende, te verbeuren de iömme van duylent gul-
dens , volgens den Placate vanden eerilen Aprilis
fellhien - hondert een-ende-vijftich. Gedaen ter
Vergaderinge vande Hoogh-gemelte Staten Ge-
nerael, inden Hage den feventienden May feilien-
hondert twee-ende-vijftich. Was gheparapheert
Jo. Tjafem,vt' Onder ilondt, Ter Ordonnantie,
vande felve. Geteeckent, N. Ruyfcb. Zijnde op't
fpatium ghedruckt het Cachet der felver Heeren
Staten in rooden Waflche.
DE Staten Generael der Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defen fullen
fien ofte hooren leien, Saluy t. DOEN
TE WETEN, Alfoo Wy bericht worden dat
eenige Schippers defer Landen met hare Schepen
den Orefont gepafleert zijn,lbnderoniên Refident
Fredrick de Vries , tot Helfeneur refiderende, ee-
nichfints te kennen, Soo hebben wy goct gevon-
den midts defen te waerfchouwen alle Schippers
ende Koopluyden, met hare Schepen hier te Lan-
de t'huys hoorendc, dat foo haeil als fy in den
voorfz Orefont fullen zijn ghekornen, fich fullen
hebbén te vervoegen by den voornoemden onfen
Refident , ende te achtervolgen alle 'tgeenehy
HET VYFDE DEEL.
1. Waerfchou wingen manden veerthienden Maert 1640. ende drie*
en-ttvintighfien Febrmrtj fefikkn-bondert een-en-weeritgb, Waer by de Vaert op OoBen njoor
een ttjdt aefebort wert.
E Staten Generael der Vereenighde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
bericht worden dat verfcheyden Koopvaerdye-
Schepen hoorende onder defen Staet, fich albe-
reyts ghcieet beginnen te maecken om uyt defe
Provintien,ende uytte Reviere de Eems of andere
quartieren met d'eerile gelegentheyt nae Ooften
ende Noorwegen refpedive uyt te loopen ^contra-
rie onfe meeninge ende intentie. Soo hebben
Wy nae voorgaendc rijpe deliberatie , uyt goede
infichten ende redenen, goet ghevonden by defen
notificatie te doen aen allen Schippers ende Koop-
luyden defer Landen, of binnen de felve t'huys
ghehoorende, dat fy by provifie tot naerder ordre
niet en fullen vermogen te varen nae Ooiten ende
Noorwegen , maer wel nae die Havenen van Hol-
fleyn, doch verder niet, wefende het diilricT: van
defe Havenen d'uyterlte Limite daer de Navigatie
by provifie gheoorloft fal wefen, ende dit ter tijdt
ende wijle toe dat anders fal wefen geordonneert,
Alles opte verbeurte van Schip ende goet, oft de
weerde van dien, in gevalle het felve Schip ende
goet miilchien dan niet en foude konnen worden
bekomen. Doch onder dit Verboth en worden
niet begrepen Gottenburgh, oft andere Havenen
van Sweden, aen defe zyde vanden Oreibnt leg-
gende.
-ocr page 523-
mim^^m
—_
—"'
954         Tot verfeeckeringe van de Nooit- Vaerders.          555
Heeten Staten Generael, inden Hage, den veer-
thienden Martij fefthien-hondert veerrigh. Was
geparapheert, \Johan van Reede,vt' Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Gheteeckent,
Cormlis Mufch. Zijnde op'tfpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, inrooden
WafFchc.
gcnde. Willende , laftcndc ende begeerende
mits dcfcn expreiTelijck fulcx ende daer 't behoort,
dat de voorfchrcve pene van verlies van Schip en
goet, oft de weerde van dien, precijfe jegens den
Contravcnteurs gcexecuteert fal worden , fonder
cenige fimulatie , conniventie oft verdrach. Ge-
daen ter Vergaderinge vande Hoogh-ghemelte
De Waerfchouwïngevanden drie-en-twintïghflen Tehuari) 1641. was geparapheert, I. D. Weede,u'
Notificatie op 't JehefubjeB. In date den tmntiebflen April feflhien*
hondert ende <%>eertich*
2.
Wy doen by defen aen alle Ingefctenen, Schip*
persende Koopluyden defcr Landen, of binnei)
de felve t'huys hoorende, dat de Schepen naer
Ooften ende Noorwegen voornoemt gncdefti-
neert , uyt defe Vereenichde Nederlanden dcr-
waerts fullen mogen uyt varen tegensden der-
tighften dach vande Maent May naeft-komende.
Ende wat aengaet de Schepen , die gemeent ζ jn
om Oflcn uyt te varen, ende-door de Sont riict
en palieren , die felve fuljen tegens den eerften
May voornoemt uyt defe Vereenichde Nederlan-
den mogen uyt varen, ende hare rcyfe bevorderen,
Naer alle 't welcke fich een yegelijck fal moeten
reguleren, ende fijne Navigatie aen leggen. Ge-
daen ter Vergaderinge vande Hoogh-gemclte Sta-
ten Generael, inden Hage, den twintichftcn Apri-
lis fefthien-hondert ende veertich. Was gepara-
pheert, Nkolaes vander Bouchorfl,"1' Onder itont.
Ter Ordonnantie van de felve, Gheteeckent,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in roodca
Waflche.,
               ·
2 E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfooWybyonfe
Waerfchouwinge vanden veerthienden Martij
defes loopendc Jaers fefthien-hondert veertich,
ten reguardc van het laete iaifoen defès Jaers, en-
de andere confidcratien meer.de Commercie ende
Trafficq betreffende, goet gevonden hebben ghe-
hadt waerfchouwinge te doen aen alle Schippers
ende Koopluyden defer Landen, of binnen de fel-
ve t'huys hoorende , dat fy by provifie tot nader
ordre niet en ibuden vermogen te varen naer Oo-
iten oft Noorwegen refpedive , maer wel nae die
Havenen van Holfteyn. S O O IS Τ, dat Wy
jegenwoordich nader gheleth ende ghedelibereert
hebbende op het ftuck vande Commercien naer
Ooften ende Noorwegen voornoemt, ende daer
neffens gheconfidereert wefende dat den tijdt nu
verre begint te gaen, goet ghevonden hebben in
plaetfe vande voorfchreve Waerfchouwinge, noti-
ficatie te doen ende bekent te maecken , geJijck
3» Waerfchouwinge op 't voorgaende fubjeB:. In date den vyfthienden
Mam 1641.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
bericht worden dat verfchcyden Koopvaerdye-
fchepen hoorende onder defen Staet,fich albereyts
beginnen ghereet te maecken, om uyt defe Pro-
vinticn , ende uytte Revicre de Eems oft andere
Quarticren, metd'eerfte gelegentheyt nae Ooften
ende Noorwegen refpedive uyt te loopen, contra-
rie onfe mceningc ende intentie. Soo hebben
Wy nae voorgaende rijpe deliberatie, uyt goede
mfichtcn ende redenen, goet gevonden by defen
nacderc notificatie te doen aen allen Schippers en-
de Koopluyden defer Landen , oft binnen de Mve
t huys gehoorende, datfy by provifie tot nader or-
dre nieten fullen vermogen te varen nae Ooften
ende Noorwegen, voor den leften Aprilis nu toe-
komende , ten ware faceke dat den voorfchreven
tijdt hier naer by ons vroeger werde ghenomen,
waer van een yegelijck tydelijck fal werden ghe-
waerfchouwt, Alles opte verbeurte van Schip en-
de goet, of de weerde van dien, in gevalle het fel-
ve Schip ende goet mifïchicn dan niet en foudc
konnen worden bekomen. Willende,laftende
ende begeerende midts defen expreiTelijck fuicks
ende daer 't behoort, dat de voorfchreve pene van
verlies van Schip en goet, of de weerde van dien,
precijfe jegens den Contraventeurs gcexecuteert
fal worden, fonder eenige fimulatie, conniventie
ofte verdrach. Gedaen ter Vergaderinge vande
Hooch-gemelte Heeren Staten Generael, inden
Hage, den vijftienden Martij fefthicn hondert cen-
en-veertich. Was geparapheert, A. -van Rantwïjck?1'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ge*
druckt het Cachet der felver Heeren Staten, in roo-
den Waflche.
O 00
DEN
-ocr page 524-
MR*-*». '
£*&■ 957
95e          ^ ' PlacatetLj. 2.Boeck. to.Tit.
DEN TH1ENDEN Τ Υ TEL.
Solider Convoy niet te varen.
ι. Placaet ende Ordonnantie, Tegens het onachtjaem ende reuc^eloos
varen der Koopvaerdye-Schippers defer Landen,[onder Convoy ofte Admiraelfchap, het lïchtvaer-
digh verlaten van haer gefelfchap, ende 't overgeven van hare Schepen,fonder defelve naer behoren
ende vermogen te defenderen. Indatedem^Augufli
1651.
om wel te bewaren, cnde defenderen hare Sche-
pen, ende goederen daer inne geladen, daer uyt by
gevolgh oock geen kley ne fchaden voor 't gemeen
fouden konnen ontftaen, die oock foo wel als die
van buyten door anderen veroorfaeckt werdende,
dienen voor gekomen te werden. S O O 1S T,
dat Wy oock genegen wefende daer inne te ver-
Éen, cnde het redres vande lydende faecke ter Zee
van ons eygen Onderfaten aen te vangen ende
beginnen.
1.
Ecrflelick , wel fcherpelijck ordonneren alle
Koopvaerdye-fchippers, met hare Schepen hier te
Lande t'huys behoorende , datfe binnen de felve,
leggende op cenige Reede ofte Revierc van daerfe
binnen ks ofte acht dagen , naer datfe wel Zeyb
vaerdich ende gereet fullen wefen, geconvoyeert
fouden konnen werden ter plaetfe èraerfe gedefti-
neevt zijn, buyten dien niet fullen mogen uyt fey-
len, maer gehouden wefcn , daer op te wachten,
't zy hoedanich datfe gemonteert mochten wefen
ofte niet, ende geen Convoy voor handen wefen-
de , haer in goet Admiraelfchap te verbinden met
allede andere Koopvaerdye-fchepen, die nevens
hun op de gelegentheyt des Wints fullen wach>
ten,om by een te blyven, foo lange alfle een cours
fullen konnen gaen, des fullen de ongemonteerde
Schepen, fonder Convoy varende,aende Admi-
rael, Vice- Admirael, ende Schout by Nacht, by
hun te verkicfeη, (gemonteert zijnde) voor 't voe-
ren vande Vlaggen cnde Vuyren, een redelijcke
erkentenuTe doen, fulcks alfle ten overilaen van-
de Commiflarifen , ofte in abfentie der felver de
Commifen ter-Recherche fullen konnen accorde-
ren. Ende op dat de Koopvaerdye-fchippers des
te beter mogen weten, wat gelegentheyt in d'uyt-
terfte Zee-gaten fal wefenvoor haer, om met
Convoy ofte goede Compagnie te konnen feylen,
fullë de {dve aldaer ten Ancker komende,baer ter-
ftont by de Commiffaris, (of daer geenc is) by den j
Commifen ter Rcchcrchcn aen geven, die hun
daer van bericht doen fal, om hun daer naer te re-
guleren, ten welcken eynde de voorfz Commifla-
riffen ofte Commifen, de Namen van alle Schip-
pers hun aengevende, nevens de gelegentheyt van
hare Schepen ende Plaetfen daerfe naer toe willen. |
perfeftelijck fullen aenteyekenen.
11.
Diergelijcke ordre fal oock by de Coopvaerdye-
Schippers, hier te Lande t'huys behoorende, met
hare Schepen, leggende buyten 's Landts , om
herwaerts te komen , ter plaetfe daerfe van Con-
voy gedient fullen konnen werden , ofte fonder
Convoy in 't maecken van Compagnie met an-
dere
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Allen den
gecnen die defe fullcn fien ofte
hooren lefen, Saluyt. Alfoo Wy
dagelijcks tot onfe groote droef-
heyt ende leetwefen vernemen,
de klachte van vele onfcgoede
Ingefctenen ter Zee handelende, over de groote
bnlijdelijcke fchaden, die hun door velerhande
Roovers werden aen gedaen,dc welcke niet jcgen-
ftaende hare boofe quade feyten, op verfcheyden
Kuften in Chriftenrijck, onder'teen ofte't ander
pretext, tegens behooren werden aen gehouden,
gefavörifecrt ende geholpen, tot een generale be-
derf yande Commercie , ten zy daer tegens met
einft werde Vernen : Ende Wy midts dien naer
voqrgaende rijpe deliberatie goet gevonden ende
gherefolveert nebben, daer toe onfe macht ende
vermogen te contribueren , op feeckcr ende vaft
vertrouwen, dat andere Chriilen Coningen, Prin-
ten ende Potentaten, onfe Naerbuyren , Vrunden
ende Bondtgenootcn, die hun nevens onsaende
welftant vande Negotie ter Zee, tot benefitie van
hare Ingefcrenen laten ghelegen wefen, daer inne
ons exempel fullcn volgen, ende ons goet voorhe-
nemen fecunderen,op dat de Zee alomme gcfuy-
yert, de voorfz Roovers yervolght, cnde tot af-
fchrick van anderen, geftraft wordende, de Com-
mercie by eerlickc vroome Luyden vrcedfamelijck
mach werden gedreven, maer om het cfTccl daer
van des te beter te genieten, voor al en ten hooch-
ilc noodich is , dat by de voorfz: onfe Ingefetenen
ter Zee varende ofte handelende, gepleeght werde
foodanige middelen ende voorfichticheyt, als om
de mcer-gemelte Roovers hare proyen te onthou-
den, cnde in haer felven te doen confumercn, η 00-
digh is, daer inne wy bevinden groote nalatigheyt
cnde onachtfacmheyt te wefcn, fpecialijck by de
Koopvaerdye-Schippers, in't rcuckeloos ende on-
iioodich varen fonder Convoy,hetfelveoftc andere
Compagnie van wel-gemontccrde Koopvaerdye-
fchepen, lichtvaerdighlijck om geringe, ja fonder
oorfaeckc obftinatelijck te verlaten, treilende hare
Schepen , ende in geladen goederen buytcn ken-
niffe van Reedcrs ende In-ladcrs in groote pcricu-
len, jac in Roovers handen , fonder in cas van fulc-
ke quade refcontre, dickwils middel ofte couragie
te hebben ofte gebruyeken , om haer naer behoo-
ren te defenderen, ontvoerende alfoo veel vroome
Luyden hare Middelen, ftïjvende het geboefte,
ende ontroovende door hare flaeuhertighcyt defe
Natie den roem cnde reputatie diefe van outs her
gehadt heeft, niet alleen van te wefcn voorfichtige
Zec-luyden, maer trouwhertich cnde couragieus,
-ocr page 525-
95 δ                  Sonder Coiivoy
dere Schepen, moeten geobferveert werden.
III.
Dat geene Koopvaerdye-fchepen'haer Convoy
ofte Compagnie lullen mogen verlaten, foo lange
fy niet en zijn op hare gcdeftineerde PJaetfen, ofte
alfle mette felve eene cours lullen konnen feylen,
't zy om wat redenen fulcks mochte wefen , maer
gehouden zijn by de Vloot te blyven, alwaer 't dat
de felve door eenige onbefeylde Schepen in hare
reyfevcrachtertmochten worden, oftalleen fey-
lendc, haer reyfe voor eenige dagen konnen ver-
korten , ende worden de Capiteynen, commande-
rende op 's Landts Oorlogh-fchepen, die tot Con-
voy vaneenige Vlooten fullenwerden geemploy-
eert, by defen gclaft ende geauthorifeert, nauw
ende fcharp reguard te nemen op de debvoiren
vande Schippers, om by de Vloote te blyven, ende
eenigh onwillicheyt ofte nalatigheyt fpeurende,
de gebreeckige by 't een ofte 't ander middel te
waèrfchouwen,jaedwingen, fich tequijtcn naer
behooren, de welcke nochtans echter wel ontfey-
lende, denaem ende gelegentheyt der faecke per-
fe&elicke te annoteren ende over te fchrijvcn ter
eerfler gelegentheyt, om t'fijner wederkomfte nae
inhoudt van defe gecorrigeert te werden.
1111.
Eenige Schepen komende van belijden afgele-
gen Plaetfen, fonder Convoy ofte Compagnie, en-
de gelegentheyt prefenterende om in Zee daer by
tegeraecken, lullen ghehouden wefen haer onder
't Admiraelfchap te voegen , ende daer by te bly-
ven foo lange allïe naer gelegentheyt van hare
reyfe een cours fullen konnen gaen, ende fal oock
foodanige Vloote,fulck alleenfeylent Schip,'tzy
oft reddeloos, onbefeylt,ofte in andere ongelcgent-
heyt mochte weien, gehouden zijn t'ontfangen, in
te wachten, ende behulpfaem te weien, immer iöo
lange tot datlê het felve als een van hare Com-
pagnie voor d'een oft ander Haven buyten perijc-
kel fullen hebben gebracht, foo 't doenelick is.
V.
By aldien eenige Coopvaerdye-ichippers con-
trarie de voorfz ordre, hun niet aengeven by de
Commiiïaris, oft by abfentie aende Commifen ter
Recherche inde uyterfte Zee-gatcn , maer rpoet-
willighlijck fonder Convoy oft Admiraelfchap ko-
men uyt te feylen, ofte van buyten 's Landts her-
wert te komen, in Zee de Vloot te verlaten, oft
alleen feylende , niet jegenflaende goede occafie,
haer vande Compagnie t'onthouden, fullen voor
deerftc reyfe verbeurent'haren particulieren lafte,
drie guldens per lail, naer advenant de groote van
haer Schip , ende bevonden werdende fulcks ge-
fchiet te wefen door ordre vande Reeders ofte In-
laders , noch gelijcke drie guldens, tot fchade van
den geenen die d'ordre gegeven fullen hebben,
daer voor 't Schip executabel wefen fal, behoudens
de Reeders haer guarand dacrfe geraeckt fullen
zijn , voorde tweede reyfe dubbelt geit, endede
derde reyfe daer-en-boven arbitralick gecorrigeert,
ende inhabil verklaert, om oyt wederom voor
Schipper te mogen varen.
VI.
Welvcrilaende, dat vande voorfz ordre in 't va-
ren , voor als noch geeximeert ofte uytgefondert
werden de Koopvacrdye-fchepen, varende op't
met te varetu *                  959
Vailen-layfoen naer Engelandt om Buckingh oft
Peller te laeden, ende mette Mve voornoemt
Straet-waert in te feylen. Item, de Schepen varen-
de naer Ooften ende Noorwegen, de Groenlants-
Vaerders, de Vent - ofte Haringh-Jagcrs, de Ven-
dangie-vaerders, komende van Malgurn Sadix en-
de Condaet mette nieuwe Vruchten, mitfgadcrs
oock de Schepen komende met nieuwe Wijnen
en Caflanien uyttc Bocht van Vranckrijck, doch
ten opfichte vande felve niet langer als den tijdt
van vier Weecken, naer dat op de Revieren refpe-
clive dacrfe geladen zijn , de cei ftc af-ladingc der
Wijnen fal wefen begonnen, naer wclcken rijdt de
reyfen foo niet verhaeft behoeven te werden,
Vil.
Eenige der voorfz Vendangie-vaerders ofte an-
dere Schepen, moetende naer gelegentheyt van
hare voyagie de Compagnie verlaten, ende op
avontuyre alleene feylen , aengeranft werdende
van eenige Roovers, fullen de Schippers ende het
Volck daer op varende, hun couragieufelijck ende
getrouwelijck tenuyterften mogelijckdefenderen,
op pene dat de gebreeckige inhabil verklaert, ende
achterhaelt werdende, tot exempel van andere aen
den Lijve geitraft fullen worden, ende daer· cn-
boven hare middelen by de GeinterelTecrdcn, tot
vergoedinge van hare fchaden (foo verre die ilrcc-
ken mogen) aenfpraeckelick, ende executabel ful-
len wefen, gclijck tet contrarie, de geene die wel
doen, naer gelegentheyt van faecken geavanceert
ende beloont fullen worden. En op dat in cas van
alleen te lèylcn, des te minder fchaden mogen
werden ghclcdcn, werdende de Koopluyden ver-
maent ende gerecommandeert daer toe foo veel
mogelijck, niet anders als wel gemonteerde Sche-
pen naer ghelegentheydt vande reyfen te cm-
ployeren.
VIII.
Eyntlijck om beter kenniile te krijgen van alle
fauten ofte contraventicn regens de voorfz onfè
ordre gepleeght wordende , fullen de penen hier
vooren geftatucert, verdeelt ende geappliccert wor-
den een derde-part voorden Denuntiateur,het zy
Capiteyn, Schipper ofte Matroos, een derde-part
voor den Advocaet Fifcael die de calangiedoen
fal, ende 't reilerende derde-part voor den Armen,
ter Plaetfe daer de faceke voor vallen fal, doch dit
alles by provifie, ende onvermindert onfe Yoor-
gaende Placaten op 't lluck vande Navigatie ende
Commercie ter Zee geëmaneert, fpecialijck de
Middelantfche Zee raeckende, die refpeétivclick
in haer geheel worden gelaten , voor ioo veel by
defen niet exprelTelick worden gealtereert.
Ende op dat niemant hier van ignorantie hebbe
te pretenderen , Ontbieden ende verfoecken Wy
de Hecren Sraten, Gecommitteerde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpeclive
van Gelderlandt, ende 't Graeffchap Zutphen,
Hollandt ende Weft - Vriellandt , Zeelandt,
Utrecht, Vriellandt, Over-YlTel, ende Stadt Groc-
ningen en Ommelanden, ende allen anderen Ju-
iticieren ende Officieren, dat fy defe onlè Ordon-
nantie van Honden aen alomme doen verkondi-
gen, uytroepen, publiceren ende affigeren in allen
Plecken yan defe Landen, daer men gewoonlijck
is
-ocr page 526-
Placatcn-j. a.Boeck. ïo.Tit.
961
9<5o
is dufdanigc uytroepinge, publicatie ende affixiete
doen. Lallen ende beveclen voorts de Raden ter
Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels, Mitfgaders
de Admiralen , Vice-Admiralen, Capiteynen, Of-
ficieren ende Bcvelhebberen, als mede CommiiTa-
rifen , ende Commifen ter Recherche inde Zee-
gaten, defe onfe Ordonnantie t'achtervolgen, pro-
cederende ende doende procederen tegens de Con-
traventeurs ende Overtreders van dien,ibnder gra-
tie , ooch-luyekinge, faveur, diilïmulatie ofte ver-
drach, want Wy fulcks ten diende vanden Lande
bevonden hebben te bchooren. Aldus gedaen ende
gearrefteert ter Vergaderinge vande Hoogh-gemel-
teHeeren Staten Generael, inden Hage,opden
vijf-en-twintichften Augufti 1651. Was gepara-
pheert, G, v. Hoolck,vc' Onder ftont, Ter Ordon-
nantie vande Hooch-gemeltc Heeren Staten Ge-
nerael. Geteeckent, N, Ruyfch. Zijnde op 'r fpa-
tium gedruckt het Cachet der felver Heeren Sta-
ten in rooden WaiTche.
2. Placaet, JVaer by den Koop*vaerdye - Schepen verboden wrdt voor den
eerflen Α f ril lóji.uyt te loopen. In date den derden Moert 1 6 5 2.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geencn die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfo Wy by defe conjuncTure van tyden ende faec-
ken, huydcn tot nader beveylinge vande Zee, en-
de conlervatie vande Navigatie ende Commercie
der voorfz Vereenichde Nederlanden, hebben ge-
refolveert cfTedive ende metterdaetten fpoedigh-
ften ende foo haeft eenichfints doenlick isuyt te
ruilen ende equipcren de nombre van hondert en
vijftich Schepen van Oorloge, boven het getal van
die gcenc , die jegenwoordich albereyts in dienil
ende ten deele in Zee zijn. S O O I S Τ , dat
Wy tot meerder bevorderinge vande voorfz onfe
goede mecninge ende intentie, die ons gantfeh
ernft is, endeommedacrinnebybaetfoeckende
Menfchen, over 't Hooft fiendehetgemeene befte,
niet verhindert nochte belet te worden, goet ghe-
vonden hebben midts defen wel expreitelick ende
fcherpelick te verbieden het uytloopcn van alle
Koopvaerdye - fchepen, werwaerts die oock ge-
munt föuden mogen hebben , tuflehen dit ende
den cerften April naeft-komende nieuwen ilijl,
uytgefondert alleenlijck de Schepen die om OiTen
Yarcn,ende die tot de kleyne ViiTcherye worden
gebruyekt. Des fullen de refpeftive Collegien ter
Admiraliteytyeder in hacrdiftriè exacTelijck doen
rechercheren ende effedive beletten, dat gcene
Koopmanfchappen mettc voorfz foo Oifen-als
ViiTchers-Schepen getranfporteert, ofte uyt het
Landt werden gevoert, alles op poene dat de Con-
traventeurs van defen onfen Placatc ende Verbodt
fullen komen teverbeuren Schip ende goet,ende
daer-en-boven op arbitrale corre&ie, Ende op dat
niemandt hier van ignorantie en pretendere, Ont-
bieden ende verfoecken Wy de Staten , Gecom-
mitteerde Raden ende Gedeputeerde Staten van-
de Provinciën refpecYive van Gelderlaridt ende
't Graeffchap Zutphen, Hollandt ende Weft-Vriet
landt,Zeelandt, Utrecht, Vricflandt, Over-YiTel,
Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende allen
anderen Jufticieren ende Officieren, dat iydefe
onfe Ordonnantie al-omme doen verkondigen,
uytroepen, publiceren ende affigeren, in alle Plee-
ken van onfe Landen, daer men ghewoonlijck is
dufdanige uytroepinge, publicatie ende affixie te
doen. Lallen ende bevelen voorts de Raden ter
Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels, mitfgaders
den Admiralen, Vicc-Admiralen, Capiteynen, Of-
ficieren ende Bcvelhebberen,defe onfe Ordonnan-
tie te achtervolgen ende doen achtervolgen, proce-
derende ende doende procederen tegens de Con-
traventeurs ende Overtreders van dien , fonder
gratie, faveur, opch-luyekinge, diffimulatie ofte
verdrach,want Wy fulcks ten dicnile vanden Lan-
de , ende tot bevorderinge vande welvaert vande
goede Ingefetenen van dien bevonden hebben te
behooren. Aldus gedaen ende gearrefteert ter Ver-
gaderinge vande Hooch-gemelte Staten Generael,
indenHage , denderden Martij fefthien-hondert
en ttvee-en-vijftich. Was gheparapheert, Jacoh
Veth
,vt' Onder ilondt,Ter Ordonnantie vande fel-
ve. Geteeckent, N. Ruyfch. Zijnde op 't fpatium
gedruckt het Cachet der felver Heeren Staten in
rooden WaiTche.
3. Placaet, ψ derby verboden mrt finder 't generael Qoiïvoy te varen, In
date den achtfien November 1651.
ende Navigatien op allerhande manieren ghetur-
beert worden, maer oock der felver Schepen ende
goederen, door de Schepen van Oorloge vande
lelveRegieringe Vyantlick in Zee aengeranft, be-
vochten, eenige inde gront gefchooten, andere in
de Havenen van Engelandt op gebracht, ende de
rechte Eygenaers afhandich gemaeckt. S O O
IS Τ, dat Wy daer tegens voor het toekomende,
foo veel in ons is willende voorfien, goet gevonden
hebben
IE Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen
(fullen fien ofte hooren iefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy tot ons
ovcr-groot lectwefen hoe langhs foo meer bevin-
den , dat door de onrechtveerdige ende violente
Proceduren van die vande tegenwoordige Regie-
ringe in Engelandt, niet alleen vele ende verfchey-
dene onfe goede Ingefetenen in hare Commercien
_____
-ocr page 527-
yéi Oorloch-Schepen mogen geen Koopmanfchappen, &c. $63
defe onfe Ordonnantie van ftonden aen alomme
doen verkondigen , uytroepen, publiceren ende
afïigeren in alle Plecken van defe Landen, daer
men ghewoonelick is dufdanige ujfaoepinge, pu-
blicatie ende affixie te doen. Laflen ende beve-
len voorts de Raden ter Admiralitcyt,den Advo-
caten Fifcaels, ende allen anderen die 't behoort,
defe onfe Ordonnantie te achtervolgen ende doen
achtervolgen , Procederende ende doende pro-
cederen tegens de Contraventcurg ende Overtre-
ders van dien, fonder gratie, oochluyekinge, fa-
veur , diflimulatic ofte verdraeh, want Wy fulcks
ten dienfte vanden Lande , ende voor de welvaerc
vande goede Ingefctenen van dien bevonden
hebben alfoo te behooren. Geweven in *s Gra-
ven-Hage , onder onfen Cachettc , Paraphure
ende de Signature van onfen Griffier, op den acht-
ilen November fefthien - hondert en twee - en -
vijftien. Was geparapheert, R. H. Schele, «■ On-
der ilondt , Ter Ordonnantie vande Hoogh-
ghemeke Heeren Staten Generael. Geteec-
kent, N. Ruyfih. Zijnde op 't fpatium gedtuckt
het Cachet der felver Heeren Staten in rooden
WaiTchc.
hebben te verbieden ende interdiccren, gelijck Wy
wel cxprefTelijck verbieden ende interdiceren by
defen allen Schippers vande Koopvaerdye-fche-
pen, dat fy uyt defe Landen niet en lullen vermo-
gen uyt te feylen buyten ende fonder het generael
Convoy, by ons fpecialick gedeftineert, nae d'een
ofd'andere Plaetfen, oock fich niet te begeven
van het Rendefvous voor Sintc Maerten in
Vranckrijck, fonder van dacr met bchoorlick Con-
voy afghehaelt te worden , ende dit ter tijdt ende
wijlen toe hier naer anders foude mogen worden
gheordonneert, alles optc verbeurte van 't Schip
ofte de weerde van dien, en arbitrale itrafFe tegens
den Schipper, 't zy dat het Schip genomen foude
mogen zijn, ofte behouden t'huys ghekomen.
Ende op dat niemandt hier van ignorantie en neb-
be te pretenderen, Ontbieden ende verfoecken
Wy de Edele Mogende Hecren Staten , Gecom8
mitteerdc Raden ende Gedeputeerde Staten van-
de Provinciën refpe&ive van Gelderlandt ende
'tGraeffchap Zutphen , Hollandt ende Weft-
Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-
YfTel, Stadt Groeningen ende Ommelanden,ende
allen anderen Juilicieren ende Officieren, dat fy
DEN ELFDEN Τ Υ TEL.
Oorloch ~ Schepen mogen geen Koopmanfchappen
over brengen-; ·
Placaten vanden vijf en tïnintigbflen Augufti 1651. en achtten Maert 1652«
fVaer by den Cap'rteynen wande Oorlogb-Scbepm verboden wert'tn bare Schepen Koopmanfchappen
o'ver te voeren
E Staten Generael der Vcree-
nichde Nederlanden, Allen den
*enen die defen fullen fien ofte
nooren lefen, Saluyt, DOEN
TE WETEN , Alfoo Wy
hoe langhs lbo meer in ervarin-
ge komen, dat eenige Capitey-
nen ter Zee,in onfen dienfl wefende, fich derven
verilouten , contrarie onib ι voorgaende Ordonnan-
sen,
met hare onderhebbende Oorlogh-Schepen,
over te voeren ende te tranfporteren Koopluyden
goederen ende geit, tot merckclijckc prejudicie
vanden Lande, ende groote ongelegentheyt vande
voorfz onfe Oorloch-Schepen, als daer door onbe-
quacm wordende gemaeckt tot het gene waer toe
de felve zijn gedeftineert: Ende dat Wy tor nader be-
veylinge vande Zee, ende vande Navigatie ende Com-
mercie defer Landen
, foo door onfe Raden ter Admirali-
teit, als door Diretleurs inde Zee-Steden ,goet ghedacht
hebben te doen equiperen een notabel aental van Oorlogh-
Schepen,boven die aireede in dienfl zijn.
S O O IS T,
dat Wy willende χ dat onfe voorfz Ordonnantie preci-
felijck werde nagekomen, inhererende de felve
, goet ge-
vonden
hebben op nieuws te interdiceren ende ver-
bieden , gelijck Wy wel exprcifelick ende fcherpe-
lick verbieden ende interdiceren by defen onfen
Placate, aen alle Capiteyncn vande Schepenjach-
ten ende Fregatten van Öorloch, tegenwoordkh in
dien ft zijnde, als die boven de felve, door Onfe Raden ter
Admitaliteyt, ofte door de Direcleurs inde Zee-Steden
werden geëquipeert,
in dienil van defen Staet, van in
de felve hare onderhebbende Schepen , Jachten
ofte Fregatten, te laden ofte over te nemen, 't zy
in 't gaen ofte komen, naer, ofte van eenige Lan-
den, Steden, Plaetfen, Bayen, Havenen ofte Rivie-
ren, eenich Gout, Silver, gemunt ofte ongemont,
oock geene andere Waren ofte Koopmanfchap-
pen, hoe die oock genaemt foudê mogen werden,
op poene dat de Contraventeurs van haren dienft
datelick fullen worden gedeporteert, ende wydcr§
arbitralick ghecorrigeert, naer ghelegentheyt van.
faeeken. Ende op dat niemandt hier van eenjge
ignorantie hebbe te pretenderen, Ontbieden ende
verfoecken Wy de Heeren Staten , Gecommit:
teerde Raden , ende Ghedcputeerde Staten van-
de Provinciën refpeftive van Gelderlandt ende
't Graeffchap Zutphen, Hollant ende Weit-Vrief-
landt , Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-Yflel,
Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende allen
anderen juilicieren ende Officieren, dat fy defe
onfe Ordonnantie ende Placate van ftonden aen
alomme doen verkondigen, uytroepen, publiceren
ende affigeren, in alle Plecken van defe Landen ,
dacr men gewoonlick is dufdanige publicatie ende
Ρ Ρ Ρ                    affixie
-ocr page 528-
L            9^5
vonden hebben te behooren. Aldus gedaen ende
gearrefteert ter Vergaderinge vande Hooch - ghe-
melte Staten Generael, inden Hage, op den aeht-
ilen Martij fefthien - hondert twee-en-vijftich.
Was gheparapheert, 3/0. Tjaffens ,«· Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Gheteec-
kent, N. Ruyfch. Zijnde op 't fpatium gedruckc
het Cachet der fel ver Heeren Staten in rooden
Waflche.
^üö                   Placaten. a.Bo
affixie te doen: Laften ende beveelen voorts de
Raden ter Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels,
mitfgaders de Admiralen, Vice-Admiralen, Capi-
teynen, Officieren, ende Bevelhebberen, defe onfe
Ordonnantie ende Placate te achtervolgen, ende
dienvolgens tegens de Contraventeurs van dien te
procederen ende doen procederen , fonder gratie,
oochluyekinge, faveur, diflimulatie ofte verdrach,
want Wy fulcks ten dienfte vanden Lande be-
'tVoorgaende Placaet [ø: contrarie onfe goede meyninge ende intentie.
V Sehefeyt alhier: willende daerjegens voorfien naer behooren.
'tVoorgaends Placaet wasgeparapheert, G. v. Hoolck,Yt'
£ goetwillige Lefer gelieve verders hier op nae tefiende Placaten opte Wapeninge van Schepen, hier lo-
ven Col. 876. ende vervolgens gedruckt.
DEN TWAELFDEN TYTEL.
Tegens het Soetelen aende Schepen van Oorlogh.
Placaet, vande Hooge Mogende Heeren Staten (jenerael der Vereenicbde
Nederlanden fireckendetoffteenng* wan feeclgrcmaniere <vmfoefelen ofte njenten aende Sche-
pen rvan Oorloge, genaemt
Kaydray. In date den wijfden December »653.
beurt ibodanige Scheepkens ende Schuyten, met
de ingeladen goederen, de welcke aliöo fullen ko-
men aen 'c boort van onfe Schepen ten Oorloge
uyt geruft. Laften ende authoriferen de Capitey-
nen , ende andere Bevelhebbers vande vooriz
Oorloch-fchepcn, ibodanige Schepen van Kaydray,
geladen met Tabacq, Bier, Brandewijn, ende an-
dere Waren van diergelijcke nature, aen boort van
hare onderhebbende Schepen komende, aen te
taften,ende de felve met hare Scheeps-Krijgs-racdt
te verklaren verbeurt, ten behoeve van hare onder-
hebbende Scheeps-volck,naderefpeclivc Maent-
gelden te verdeden. Ende by aldien tegen onfe
goede meeninge, de voorfz Capiteynen ende an-
dere Bevelhebberen vande voorfz Oorloch-fche-
pen, daer inne nalatich mochten worden bevon-
den : Soo laften Wy wel expreflelick midts defen
de refpeftive Commifen vande Recherche in ende
ontrent de refpe&ive Zee-gaten,noodigen oock alle
andere, 't zy in onfen dienft, ofte buyten de felve
zijnde, omme daer van ten fpoedighften adverten-
tie te geven aen de refpe&ive Advocaten Fifcalen
vande Collegien ter Admiraliteyt, de welcke de
refpe&ive Capiteynen , of Bevelhebberen fullen
hebben te calangeren: Ende fullen de felve fchul-
dich bevonden wordende, voor elcke naelatigheyt
dien aengaende verbeuren een fomme van drie
hondert Caroli guldens, t'appliceren een derden-
deel voor den Aenbrenger, 't zy die iy een Com-
mis van Recherche, ofyemant anders, een derden-
deel voor den Advocaet Fifcael die de calange doen
lal, ende 't refterende derden-deel voor de gemee-
ne faecke. Ende op dat niemandt hier van eenige
ignorantie enpretendere; Soo ontbieden ende ver-
foeckenWy daer omme de Heeren Staten, Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
yande Provintien refpedive van Gelderlandt ende
'tGraef-
E Staten Generael der Veree-1
nichde Nederlanden, Allen den
genen die defen fullen iien ofte
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN.AlfooWyin
ervaringe komen , dat eenige
baetfoeckende Menfchcn van-
de Eylanden ende Zee-kant defer Landen, ghe-
meenlijck ghenoemt Kaydray, fich vervorderen te
varen aen onfe Schepen, ten Oorloge uytgeruft,
leggende of komende in, ende ontrent de Zee-
gaten der voorfz Landen , met eenige kleyne
Scheepkens ofte Schuytkens, gheladen met ver-
fchcyden foorte van Waren, als Brandewijn, Toe-
back, Bier, en anderen van gelijcken nature,omme
de felve Waren te verkoopen aen 't Volck op de
voorfz onfe Schepen van Oorloge. Strijdende
"t felve niet alleenlick tegens het ies-en-tfeftichfte
Articul van onfen Articuls-Brief, maer oock ftrec-
kende tot debaucheringe van 't voorfz onfe Volck
ter Zee dienende, de welcke de voorfz aenlocken-
de Waren gevent wordende, ende voor 't meeren-
deel van geit onvoorfien zijnde, tegens het feftien-
de Articul vande vooriz onfe Scheeps Articul-
Brief, ende felfs op 't perieul vande Galge, daer te-
gen fteelen ende by verwuTelinge over geven aen
de voorfchreven fnoode Menfchen Kaydray ghe-
naemt, 't Bus-poeder, Loot, Koogels, Touwen,Lij-
nen, Huyfmgn, Marlingh, Seyl-garen, ende andere
behoeften van onfe Schepen van Oorloch , ftrec-
kende 't felve alle tot feer groot nadeel ende pre-
judicie vanden Lande. S O O IS Ô , dat Wy
(behalven de peynen endeftrafFen vermeit inde
voorfz fefthiendc ende fes-en-tfeftichfte Articulen
van onfen Articul-bricf, die Wy willen dat rigou-
reufelijck fullen worden gedecemeert ende geexe-
cuteert) oock midts defen verklaren ipfofatlo ver-
HaÜltBiBMBM
■■MÉMrta
-ocr page 529-
Vrybuyt - Vaerders concernerendo.               967
$66
rende, ende doende procederen tegensde Contra-
venteurs ende Overtreders van dien, fondet gra-
tie, oochluyckinge, faveur, diflimulatie ofte ver-
drach, want Wy uilcks ten dienfte vanden Lande
hebben bevonden te bchooren. Aldus ghedaen
ende gearrefteert ter Vergaderinge vande Hooch-
gemelte Staten Generael, inden Hage,den vijf'
den December ièfthien - hondert drie-ende-vijf-
tien. Wasgeparapheert, /. v/mCenr,n' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent, N. Riiyfch. Zijnde op'tfpatium gedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
Waflchc.
tGraeffchap Zutphen , Hollandt ende Weft-
Vricflandt, Zeelandt,Utrecht, Vrieflandt, Over-
Yflel, Stadt Groeningen ende Ommelanden,ende
allcn'anderen Juilicieren ende Officieren , dat fy
het felve Placaet van ilonden aen alomme doen
verkondigen, uy troepen, publiceren ende affigeren
in alle Plecken van defe Landen, daer men ghe-
woonlijckis dufdanige uytroepinge.publicatie en-
de arTixie te doen. Laften ende bevelen voorts
de Raden ter Admiralitey t, den Advocaten Fif-
caels, ende allen ende eenen yegelijcken dien het
eenichfints aengaen mach, defen onfen Placate te
achtervolgen, jnde doen achtervolgen, Procede-
DEN DERTHIENDEN TYTEL.
Geen Arreften te gedoogen op Maent - gelden van
Scheeps-Volck.
Waerfchouwinge, ïFaerby alle Arrefienopdegagien vantScheeps-volch^
werboden werden, ten zjy, &c, In date den aebtfien December ι ó 5 3 *
E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt,DOEN TE WETEN,Alfoö
ter Vergaderinge vande Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden,
nae rijpe deliberatie goet ghevonden ende yer-
itaen is, dat voortaen geene Arreften op de gagien
van'tScheeps-volckiullen mogen werden gedaen
ofte gedooght, ten zy alleenlijck over fchulden uyt
oorfaecke van Huys-huyre, Mont-koften ende
Kleedinge gecontra&eert, ende daer benevens dat
de felve fchulden, gheduyrende den tijdt vanden
voorfzdicnftzijnghemaeckt, ende anders niet,
welcke oorfaecke oock in 't biljet van Arreft fal
moeten werden geexprefleert. Alle het welcke wy
voor het Intereft foo vande opgemelte Matroofen,
als andere particuliere Ingefetenén noodich ach-
tende. SOO IST, dat Wy allen ende eenen ye-
gelijcken dien het foude mogen aengaen, midts
defen vande voorfz hare Hooch Mogende , ende
onfe goede meyninge wel hebbë willen waerfchou-
wen ende adverteren.ten cynde iyluyden haer daer
naer mogen reguleren. Ordonnerende dien vol-
gende den Prehdenten ende Raden van onfe Ho-
ven van Juftitie, mitfgaders allen anderen Officie-
ren ende Juilicieren, foodanigeongepermitteerde
Arreften als vooren, niet te verleeneri, want Wy
fulex ten dienfte vanden Lande alibo bevinden te
bchooren. Gedaen inden Hageopten achtften De-
cember 1653. Ter Ordonnantie vande Staten.
Herbt''vanBeiiumom.
DEN VEERTHIENDEN TYTEL.
Behelfende Placaten den Vrybuyt - Vaerders
concernerendo·
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael
1. Placaet, Waer by de geene die aen defe $jde Tropici Cancri varende φ
{nuttin Staten,Oo^Indifihe ofteGmneefcbe Cot?fagnien dienft zijnde) belafl wort benttyter
Z*e te begeven tegensttltimaDecembej^ om reden boers Attente geven,
ι o Itdij \ 606*
|1e Staten Generael der Vereenichde Ne-
! derlanden, Alfoo tot onfe kenniiTe geko-
I men is, dat onder pretext vande Com-
f miflien, fooby Ons, als by fijne Excell. in
quaÜte' als Admirael Generael der Vereenichde
Nederlanden ter Zee, tot afbreuck des Conincks
van Spangien,ende den Eertz-Hertoge Albert vart
Ooftenrijck, ende hare Ofulerfaten, oft den genen
die hare heerfebappye onderworpen zijn,uytgege-
ven,fo wel de goede Ingefetenén der Vereenichde
ρ ρ ρ 4                   Lan-
-ocr page 530-
·'
i4.Tit. 1. Deel.             969
Vrouwen ofte nacfle Vrienden vande Capiteynen
daer op dienende, gehouden fullen wefen van defe
onfe Ordre den felven Capiteynen te verwittigen,
aengefien Wy tot der Landen dienfte verilaen die
pun&uelijck achtervolght ende onderhouden te
fullen worden, fonder daer tcgens cenige conni-
ventie, dilïimulatie oft verdrach toe te laten ofte
te gedoogen. Ontbieden daer ommc cnde ver-
foecken onfen lieven ende feer beminden die Sta-
ten, Stadthouderen, Gecommitteerde Raden, en-
de Gedeputeerde Staten vande Provintien refpe*
clive van Gelderlandt ende 't Gracffchap Sutphen,
Hollandt endc Wcft - Vrieflandt , Zeelandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt Groeningen
cnde Ommelanden, ende allen anderen Juilicie-
ren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie
alomme doen verkondigen , uytroepen ende pu-
bliceren, daer men gewoonlijck is uytroepinge en-
de publicatie te doen. Laften mede den Cance-
lier, Prefidentcn ende Raden Provinciael, die Ra-
den ter Admiraliteyt, den Advocaten Fifcacls, en-
de Procureurs Generaels, ende allen anderen Of-
ficieren, Rechteren ende Juiticieren vande voor-
fchreve Vereenichdc Landen , midtfgaders allen
'Overflen, Colonnellen, Admiralen, Vicc-Admira-
len , Capiteynen , Officieren ende Bevelhebberen,
defe onfe Ordonnantie ende Bevelen te achtervol-
gen, ende doen achtervolgen, Procederende ende
doende procederen tegens den Overtreders van
dien, fonder gratie, faveur, dilïimulatie ofte ver-
drach, dewijle Wy 'tfelve totdienil ende welftant
der voorfchreve Landen noodich ghevonden heb-
ben. Gegeven in 's Graven-Hage den thienden
dachjulij Anno fefthien-hondert ende fes. Was
geparapheert, /. van Oldenbamevelt^' Onder ftont,
Ter Ordonnantie vande voorfchreven Heeren Sta-
ten Generael.
'                                             C. Aerjfen.
5>68               Placatea^. 2. Boeck
Landen, als oock vande Coningen , Princen ende
Kepublicquen , metten vveicken vvy in Aiiantie,
vricntfchap, immers buyten queflic zijn, cnde be-
gceren te blyven , in Pcrfoon endc goederen bc-
fchadight endc ghemoleftcert worden: Dat oock
mettc Vyantlijekc Pcrfooneii, ende hare goede-
ren, cenfamcntlijck den geenen die hen jegens
ons, ende den onfen vyantlick dragen, anders ge-
handelt wort, als onfe goede meyningc, endc de
CornmiiTien , Inilruftien endc Ordonnantien by
onsofte van onfent wegen daer op uyt gegeven,
ende gemaeckt, toe laten Jegens welcke exceifen
vvy verilaen noodich te wefen behoorlijck verfien
te worden. S O O IS Τ, dat Wy naer rijpe de-
liberatie hier op gehouden, geordonneert ende ge-
ilatuccrt hebben, ordonneren ende ftatuerenby
defen , dat alle Perfoonen van wat Natie die zijn,
ofte wefen mogen, die op onfe, ofte fijne Excell.
Commiiïïeopdefc zyde vanden TroftcumCancri^
in Zee zijn, ofte voor de publicatie van defen in
Zee fullen komen (niet wefende van onfeordina-
ris dienfte ofte befoldinge, nochte vande Generale
Ooil-Indifchc Compagnie , nochte de Compa-
gnien op Guinea trafïicquerende) gehouden fullen
wefen voor den leflen Decembris eeril-komende,
hen uytte Zee binnen defe Landen te begeven,
ende van alle hare adlien in Zee ghedaen, voor den
Rade vande Admkalitey t vande Qjjartieren daer
innefylieder komen fullen, te verantwoorden, op
pene dat nae den voorfz leflen Decembris, de fcl-
ve gehouden fullen worden als fondcr Cpmmiilïe
in Zee wefende, cnde daer overaen lijf ende goec
geilraft. Ende ten eynde niemant onder pretext
van geen kefiniflè ghekregen te hebben van defe
onfe ordre, hem en meenc te ontfchuldigên , Or-
donneren ende beveelen Wy wel exprcfielick, dat
die Reeders ofte Parteniers in ,ende vande voorfz
Schepen in Zee weiënde ofte komende, ende die
Placaet, verbiedende in Zee te gaen op Qommifsie van vreemde Trin.
.....een. In datedentxsaeljdenMey i6\\.·-
irï Zee^iullen mogen begeven op eenige Commif-
fien van Uytheemfche Princen, Potentaten ofte
Republijcquen, in wat manieren dat het zy, fon-
der daer toe te hebben van Ons voorgaende per-
miflïe. Dat oock alle die gecne die onder deckfel
van eenige boven verhaelde Commiflicn in Zee
gegaen fouden mogen wefen , ghehouden fullen
zijn voor den cerflen Novembris toekomende, uyt
de Zee binnen defe Landen weder te keeren, alles
op pene van over de contraventie van defen, aen
lijf ende goct geilraft te worden: Ende dat foo wel
die voor date dëfes met foodanige Commiffien in
"zeegejoopen zijn, als die naemaels onder deckfel
van gëlijcke CornmiiTien in zee fullen loopen, alle
befenadighedert by hén gedaen, gehouden fullen
zijn te repareren, ende van hare aftien te verant-
woorden, daer cnde foo 't behooren fal. Ende ten
eyhde niemandt onder pretext van geen kenniflè
gekregen te hebben van defe onfe ordre, hemen
meyne te ontfchuldigên, ordonneren ende bevee-
len Wy wel expreiTelick, dat die Reeders ofte Par-
teniers
DE Statert Generael dêr Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo tot onfe kenniflè gheko-
men is, dat eenige onfe Onderfatcn onder
pretext van CornmiiTien , by andere Potentaten
ofte op der fclver naem uyt gegeven, hen alreede
in Zee begeven hebben , cnde vorder ibuden mo-
gen begeven , omme foo wel de goede Ingefete-
nen der Vereenichdc Landen ,als oock vande Co-
ningen , Princen ende Republijcquen, metden
wclcken Wy in Aiiantie, vrüfidtfchap, immers
buyten queflic zijn endc begeeren te blyven „ in
Pèrfoon ende Goederen te bëfchadigenendë te
rnoleflcrcn -, ;waer tegens Wy verilaen dat riopte-
lick dient verfien. SOÓ 1ST, dat Wy naer
rijpe deliberatie hier op gehouden, met adVijs van
den Doorluchtiger! Hooch-ghebooren Prince,
MA U RΙΤ S, Grave van Naflau, als Admirael
Generael vande voorfz Vereenichde Nederlanden,
Geordonncert.endc geflatueert hebben, ordonne-
ren cnde ilatueren by defen, dat gcene Ingefete-
§j$$ vande felyc Vereenichde Nederlanden , hen
■EB
-ocr page 531-
Vrybüyt - Vaèrders
97 t
ende Raden Provinciael, den Raden ter Admirali-
teyt,den Advocaten Fifcaels, ende Procureurs Ge-
neraels, ende allen anderen Ofhcieren, Rechreren
ende Jufticiercn vande voorfz Vereénichde Lan-
den, mitfgaders allen Admiralen, Vicc-Admiralen*
Capiteynen, Officieren ende Bevelhebbercn, defe
onfe Ordonnantie ende Bevelen te achtervolgen
ende doen achtervolgen, Procederende ende doen-
de Procederen tcgens den Overtreders van dien*
fonder gratie, faveur, diifimulatie ofte verdrachj
dewijle Wy *t fclvc tot dienft cnde wclitant der
voorfchreve Landen noodich ghevonden hebben.
Gegeven in 's Graven-Hage , onder onfen Contre-
zegel , Paraphure ende Signature van onfen
Griffier, den twaelfften dach der Maent van Mey
in 't Jaerfellhien-hondert ende elf. Was ghepa-
rapheert, L Magnus,"· Onder ftont, Ter Ordon-
nantie vande Hooch-gemeltc Heeren Staten Ge-
nerael. Geteeckent,C. Aerffen. Zijnde daer op ge-
druckthet Contre-zegel der felver Heeren Staten
in rooden Waflche.
$>7ö
teniers in, cnde van de voorfz Schepen in zee we-
fcndc ofte komende, cnde de Vrouwen ofte naefte
Vrundcn vande Capiteyncn daer op dienende, ge-
houden fullcn wefen van defe onfe ordre den iel-
ven Capiteynen te verwittigen, aengeficn Wy tot
der Landen dienfle verftaen die punctuclick ach-
tervolcht cnde onderhouden te lullen worden,
ionder daertcgens eenigeconniventie,diiïimula-
tie ofte verdrach toe te Jaten , ofte te ghedoogen.
Ontbieden daer omme ende verfoecken onfen lie-
ven ende feer beminden, die Staten, Stadthoude-
rcn, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde
Staten vande Provinciën refpedivc van Gelder-
landt ende Graeffchap Zutphen , Hollandtende
Weit-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt,
Over - YfTel, Stadt Groeningen ende Ommelan-
den, ende allen anderen Julticieren ende Officie-
ren , dat iy defe onfe Ordonnantie alomme doen
verkondigen , uytrocpen cnde publiceren , daer
men gewoonlick is uytroepinge ende publicatie
te doen. Lallen mede den Cancelier, Prefidenten
!. Placaet, tegen de Zee - %ooyers. In date den vijfan-tmnticlflen Au-
guiii ι ó i 1·
Grave van NaiTaq, &c. als Admirael Generael van
de Vereénichde Nederlanden, volkomelijck voor-
ghenomen ende gherefolvecrt hebben, Ons benef-
fens de Nabuerigc Koningen, Princen ende Repu-
blicquen , met alle uyterile macht ende gbewelt
tcgens de voornoemde Zee-Roovers ende Piraten
te ftereken ende te wapenen ,de fclvige, midtfgar·
ders hunluyder Hceldcrs, Facteurs ende Faütcurs,
te doen vervolgen, dempen, ftraflen ende uyt-
roeyen: Hebben derhalven gheordonneerf ende
geftatueert,ordonneren ende ttatueren mits defen,
dat egeene Ingefetenen ofte Onderuiten vande
Vereénichde Nederlanden, hun fullcn vervorderen
ofte vermeten cenige foodanigc ofte diergelijcke
Rooverye , plunderinge cnde Zce-fchenderye te
plegen, ofte henluyden der felviger te onderwin-
den , diredelijck ofte indircdelijck cenich part ofte
deel daer innc te hebben , oft anderftnts hun in 't
minfte daer mede te bemoeyen ; Alles op peyne
dat de Contraventeurs van dien aen lijf ende goet
fullen geftraft werden, Interdicerende voorder en-
de verbiedende ecnenyegelijckwclexpreflelijck,
de voorfz Zee-Roovers cnde Piraten ofte ecnige
hunne Adherenten ofte Complicen, die aireede in
Zee fouden mogen zijn, ofte noch ibuden mogen
komen ,foo in 't gemeen, als cenige van dien in 't
byfonder, eenige hulpe, byltant ofte affiftentie te
doen, ofte doen doen, 't zy met toevoer van Vivres,
Viftualien, Amunitienvan Oorloge, Schips-ghc-
reetfehappen, diergelijcke ofte andere nootelijck-
heden, nochte van hun, ofte den hunnen yetwes
te ontfangen, beuren ofte ghenieten, 't zy by gifte,
tranfport, aflïgnatie ,koop, permutatie ofte ander-
fints, ende voorders met henluyden, hare Fadeurs
ofte Fauteurs,eenigenhandel,commercic ofte con-
verfatie te houden,drijven, ofte doen drijven, in 'f
meeftc noch in 't minfte* direcTelick ofte indirccle-
lick, in wat manieren dat het foude mogen zijn
Ρ Ρ Ρ 3                   ofte
1E Staten Generael der Vereénichde Ne-
derlanden, DOEN TE WETEN,
Alfoo door verfcheyden ende menichvul-
dige klachten ende doleantien onfer goede Inge-
fetenen tot onfe kenniiTe gekomen is, hoe dat feec-
ker fchuym ende gefpuys van Boeven, hare cere,
trouwe ende behoorlijckcn plicht gantfeh ende
t'eencmael vergeten ende belijden geftelt hebben-
de, aireede in grooten getale zijn vermeerdert, ge-
lijck Wy verftaen dat fy noch dagelijcks zijn ver-
meerderende, de welcke, als Vyanden van 't Men-
fchelijcke gheflachte, tegensalle recht der Natue-
ren ende Volckeren, met rooven, plunderen ende
pillieren ,alle handelinge, trafficque ende frequen-
tatie ter Zeeaffnijden, verhinderen ende belerten,
ftreckende niet alleen tot groote onuytfpreecke-
licke fchade , naedeel ende verlies der goede Inge-
fetenen defer Landen, maer oock van de Nabuyri-
ge Rijcken ende Landen. Ende hoewel löodanich
fchuym ende gefpuys van Menfchen, by alle réde-
üjeke Natiën ende Volckeren wel te rechte behoo-
ren in haet ende vervloeckuige ghehouden te wer-
den ,foo zijn Wy nochtans in 't feecker onderricht,
dat de felve geyoedet, geftijft cnde gefterekt wer-
dcn,fo met verfcheyden toevoer van Vivres, Amu-
nitien van Oorloge, Schips-ghereetfehappcn, als
andere nootclickhcdcn, verkoopende, verwiiTelcn-
de ende vermangelende de gcltoolen ende geroof-
de goederen, die onder pretext van goede ende ge-
rechtige Koopmanfchappcn,foo in andere Nabuc-
rige Rijcken ende Landen , als oock hier te Lande
in ghebracht, verkocht werden , midts welcken
't voorfz gefpuys van Zec-Roovers dagelijcx meer-
der ende meerder aen watt, cnde over fulex hooch-
noodchek ende op 't allerfpoedichfte daertegens
dientverfien. SOO I ST, dat Wy,nae rijpe
deliberatie hter op ghehouden ,mct adviïs vanden
Doorluchtigen Hoobh-gebooren PrinceMaurits,
-ocr page 532-
Placaten-J· 2.Boeck. to.Tit. 2. en 3. Deel.
973
9?x
is duidanigc uytroepinge , publicatie ende affixie
te doen. Lallen ende beveclen voorts den Ra-
den ter Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels,
midtfgaders allen Admiralen, Vice-Admiralen,
Capiteynen, Officieren ende Bevelhebberen,defe
onie Ordonnantien ende Beveelen te achtervol-
gen» ende doen achtervolgen , Procederende ende
doende procederen tegens de Contraventeurs en-
de Overtreders van dien , fonder gratie , ooch-
luyckingc , faveur , diffimulatie ofte verdrach:
want Wy tot welvaren vanden Lande fulcks be-
vinden te behooren. Gegeven in 's Graven-
Hage , onder onfen Contre - zegel , Paraphure
ende Signature van onfen Griffier, den vijf-en-
twintichften dach der Maent van Augufti , in 't
Jaer fefthien-hondert ende elf. Was geparapheert,
/. de Goycr,vt* Onder ilondt, Ter Ordonnantie
vande Hooch-ghemelte Heeren Staten Generacl.
Geteeckent, C. Jerffen. Sijnde daer op gedruckt
het Contre-zegel der felver Heeren Staten inroo-
den WafTche.
ofte kofincn gefchicden, alles op peyne als boven.
Ende op dat de voorfchreven deliden des te beter
fouden mogen werden achterhaelt ende gheilraft,
verftaen Wy, dat de Aenbrengers vande felve met
een derde-part vande confifcatie vande goederen
ende amenden fullen werden beloont. Ende aen-
ghefien Wy tot der Landen dienile verftaen dcfe
onfe Ordonnantie pun&uelick te doen achtervol-
gen ende onderhouden. Ende op dat niemandc
daer van cenige onwetentheyt ofte ignorantie en
pretendere, Ontbieden ende verfoecken die Hee-
ren Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën
refpedive van Gelderlandt, ende Graeffchap Zut-
phen ,Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over - Yfiel, Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticicren ende Officieren , dat fy defe onfe Or-
donnantie van {tonden aen alomme doen verkon-
digen, uytroepen, publiceren ende affigeren in alle
Plccken van onfe Landen, daer men gewoonlijck
HET TWEEDE DEEL,
Placaet, Waer by gefiatueert voert dat de geenedie op beboorlijcfy Commifsie
in Zee gaen, ende ter rvryer Neeringe equiperen, in plaets <zhw derttch maer achtten ten bonden
wande ^veroverde VrinfenfuUen betden
, mits [tellende cautie. In date den eerften ÁñÞÉ 16i2j
Ert mits deiên eenen yegelijcken van wTe-
gen de Hooge ende Mogende Heeren Sta-
ten Generael der Vereenichde Nederlan-
den, genotificcert ende bekent gemaeckt, dat wie
tot ai*breuck vanden Koningh van Spangien, cnde
tegens des felfs Adherenten ende Onderfaten, lbo
wel in Spangien, Porcugael, Brabant, Vlaenderen,
als elders, in des felfs Landen woonachtich, op be-
hoorlijcke Commiffie, ter vryer Neeringe fal willen
cquiperen,ende opten vryen buyt in zee gaen, dat
de felve in plaetfe van dertich ten hondert,die 't ge-
meene Landt cnde Syne Excell. de Prince van
Orangien, als Admirael Generael vande zee, uytte
veroverde Prinfen als hare gewoonlijcke gerechtig-
hcyt plachten te genieten, nu voortaen by provifie,
ende ter tijdt toe dat anders falwefengheordon-
neert, niet meerder vande felve Prinfen fullen be-
talen als achtien ten hondcrt,te weten twaelf voor
't Lant, ende fes voor Hooch-gemelte Syne Excel.
Ende op dat oock een eenparigen voet op 'tltellen
vande borch-tochten ende cautien voortaen al-
omme in defen ghehouden ende gheobferveert
mach werden ,Soo fullen de geene die als voorert
opte voorfz Vry-buyt ende vrye Neeringe in zee
fullen willen gaen, ghehouden zijn aen 't Collegie
ter Admiraliteyt, refiderende ter plaetfe daer fy be-
geeren af te varen, te {lellen cautie ter fomme van
thien duyfent guldens,tot veertich grooten 't iluck,
ende dat boven het Schip ende al dat daer by is.
Welcke cautie alleen lal ilrecken ,om te prefteren
dat de Prinfen by fulcken Schip te doen , in ghe-
bracht fullen werden ter judicature van 't Collegie
ter Admiraliteyt daer de cautie geftelt is,ende 'tiel-
ve gedaen wciende,dat de cautie als dan fal wefen
gelibereert: Welverftaende, foo 't felve Schip daer
na wederom op gelijcke Commiifiefal willen uyt-
varen, dat het felve nieuwe cautie fal moeten Hel-
len : Behoudelick niet te min (den geenen die pre-
tenderen fullen, buyten de Commiffie vanden Ca-
piteyn, t'onrecht befchadicht te zijn) hun a$ie per-
fonel tegen de Capiteyn ende andere die hun be*
fchadicht hebben.
HET DERDE DEEL.
1. Placaet der Heeren Staten (jenerael^atuerende ñ remie over 't veroveren
*vm Vyandts Schepen 3 moot de geene die niet in V Landts dienfi en zqn. In date den drie*
en-tmntiebfien Mey
1614.
IE Hooch-Mogendc Heeren Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden, fulcke
,.,,. rJ mis-flagen vande Koopvaerders mereken-
de, hebben (rot meerder af brcuck ende ktenckin·
ghe van haren algemeynen Vyandt terzee)goet
gevonden ende gerefolveert, eenich praernium ofte
vereeringe te doen aen alle die geene die niet in
den dienü ende foldye yanden Lande te Water en
zijn,
HM
-ocr page 533-
Vrybuyt- Vaerders
9? 5
Alles refpe&ive te verdeelen rtae de geWöonte,ofte
anders foo de Reeders vande Schepen, daer doof
'texploiftfal gedaen werden, ende d'Exploidleurs
malkander fuTlen verftaen: Welck prasmium ofte
vcreeringe by de réfpedive Collegien ter Admira-
liteyt (daer onder de Schepen, die d'exccutie fou-
den gedaen hebben, reforteren) betaelt foude wer-
den, Geflooten in 's Graven-Hage den 2.3 Mey
Anno 16x4. Onderteeckent, Jfyperda*
s>?4
zijn, die cenige des Vyandts Schepen fouden ko-
men te veroveren: Dies fy de H. H. ter Admirali-
teyt vermaent hebben, een yeder te verwittigen:
Dat, foo yemant hem foo vaillant toonde, dat hy
een van de groote Schepen des Vyandts quame
te veroveren ofte te vernielen , tot een verceringe
genieten foude de fomme van thien duyfent gul-
dens: van een Hcckboot twee duyfent guldens:
van een Chaloupe vol Volcks fes hondert guldens:
2. Placaet, vande pramie voor particuliere die 's Vyandts Scheden ver*
oreren. In date den wierden Iulij 1625.
by den Vyandt genomen, ende by de voorfchrevé
weder verovert ende vry gemaeckt, daer vooren
fullen fy ghenieten een recht derde-part vande op-
rechte weerde van 't weder vry gemaeckte Schip
ende goet, by foo verre het felvige tweemael vier-
cn-twintich uyren inde macht van onfe Vyandt
geweeil is.
Ende lbo het maer vier-en-twintich uyren in des
Vyandts gewelt en ware geweeft, fullen daer voor
alïeene profijteren een recht vijfde-part*
Ende voor minderen tijde een recht achtfte-
part.
Soo veel de Lorrcndrayers aengaet, die fy fullen
konnen bekomen, 'tzy in't in, ofte uyt-feylen
vande Vlaemfche Havenen, fullen fy het verover-
de Schip hebben over te leveren aen 't Collegie
ter Admiraliteyt daer fy 't in fullen hebben ghe-
bracht, om aldaer volgens de Placaten verbeurt en-
de geconfifqueert te worden, 't welck gedaen zijn-
de, de Veroveraers uy ttc penningen van 't verkoch-
te Schip ende goet, genieten fullen de rechte helft
van't fuyvcr provenu van dien.
De Koopvaerdy-fchepen die yet fullen efTeélue-
ren op den Vyandt, fullen oock ghenieten het pre-
mium hier boven verhaelt.
Die hun opte voorfchrevé Conditien in zee
willen begeven, fullen ghehouden zijn hun bin-
nen den tijdt van veerthien dagen voor de Colle-
gien ter Admiraliteyt daer fy meenen uyt te va-
ren, bekent te maecken, ende voor hunne verrreck
furTifantelijck caveren, geen fchade te fullen doen
aende Ingefetenen defer Landen , ofte der felver
Geallieerden ende Vrunden. Gedaen terVer-
gaderinge vande Hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hage, opren vierden Julij
fefthien-hondert vijf-en-twintich. Was ghepara-
pheert, J. Aelfken ,"· Onder llondt, Ter Or-
donnantie vande felve. Geteeckent,
/. vanGocb*
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, DO EN TE WETEN,
I dat Wy tot af breuck vanden Vyandt ter
" zee, goet ghevonden hebben, allen den
geenen die haer op particuliere uytreedinge, met
behoorlijcke Commiilie in zee willen begeven,
om onfen algemeynen Vyandt afbreucke te
doen, te vereeren over elck Schip van Oorloge dat
fy van onfe Vyanden,uyt de Havenen van Vlacn-
deren ofte elders uyt-gefeylt zijnde, fullen komen
te veroveren ofte vernielen, foo dat het Volck daer
op zijnde, in gebracht worde , ofte wel doot zy,
boven den veroverden buyt van Schip ende
goet, mette fomme als hier naer volght; voor een
Schip
Boven de hondert Lallen *■ ■ ~ 30000 guld,
Boven de tfeventich totte hondert — 2.0000 guld.
Boven de vijftich totte tfeventich
Laden--------. —— 15000 guld.
Boven de dertich totte vijftich —— 10000 guld.
Boven de twintich totte dertich —— 8000 guld.
Voor een Jacht beneden de twintich,
met vier Gotelingen ten minllen
verfien zijnde----- '—— 4000 guld.
Voor cenc Fregat daer men met
twaelf Riemen op yeder zijde kan
roeyen------.
          -------- 8000 guld.
Voor eene Chaloupe van acht Doch-
ten
         ------ ----- ----- xoooguld.
Voor eene Chaloupe van fes Dochten - 12.00 guld.
Ende voor eene Chaloupe van vier
Dochten
           —"-          —— 600 guld.
En foo 'tghebeurde dat het Schip, Fregatte ofte
Chaloupe alleenlijck tegens eene Bancke ofte
Strange aengejaeght ware, foo dat het hol wel ver-
nietigetware, maer de Matroofen ofte Soldaten
daer op zijnde, haer nochtans quamen te bergen,
Soo fullen de Veroveraers alleenlijck profijteren
de helft vande beloofde fomme, die haer betaelt fal
worden by de refpe&ive Collegien ter Admirali-
teyt daer fy uyt gefeylt zijn.
Aengaende de Schepen van onfe Ingefetenen
V.,'. '
3. Nader
-ocr page 534-
PIacateo->. 2.Boeck. 14.Tic 3.Deel.
977
97Ó
3, Nader Placaet, vanden elfden Meen feflhien-hondert mee-en^derticb,
op 'tfehefttbjefö.
by den vyandt ghewonnen, ende by de voorfchrc-
ve particuliere Uytreeders weder verovert ende
vry ghemaeckt, daer voor fullen fy ghenietcn de
twee gherechte derde-parten van 't weder vry ghe-
maeckte Schip ende goet , fonder dat eenich re-
guard genomen fal worden, hoe lange het felve by
den vyandt verovert , ende in des felfs macht fal
zijn ge weeft.
Soo veel de Lorrendrayers ofte andere Schepen
aengaet, die fy in't in, ofte uyt feylen vande
Vlaemfche Havenen fullen bekomen, fullen fy
het veroverde Schip hebben over te leveren aen 't
Collegie ter Admiraliteyt daer fy het in fullen
hebben ghebracht, om aldaer volgens de Pla-
caten verbeurt ende gheconfifqueert te worden,
't welck ghedaen zijnde, de Veroveraers fullen
ghenieten het gantfche provenu van 't geene dat
van foodanich Schip ende goet fal wefen ghepro-
cedeert.
De Koopvaerdy-lchepen die yet fullen efFc&ue-
ren op den vyandt, fullen oock ghenieten het pro-
venu hiet boven rerhaelt.
Die hun op de voorfz Conditien in zee wil bege-
ven, fullen ghehouden zijn hun voor de Collegien
ter Admiraliteyt daer fy meencn uyt te varen, be-
kent te maecken, ende voor haer vertreek fuffifan-
telick caveren geen fchade te fullen doen aende In-
gefetenen defer Landen, ofte der felver Geallieer-
den ende Vrunden.
Ghedaen ter Vergadcringe vande Hooch-ghe-
melte Heeren Staten Generael , in 's Graven-
Hage , op den elfden Martij fefthien- hondert
twee-cn-dertich. Was geparapheert, F. G. v. Cu-
lenhurgh
, «· Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
felve. Geteeckent,
Cornelis Mufch.
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden, DO EN TE WETEN,
dat Wy tot afbreuck vanden Vyandt ter
zee, goet gevonden hebben, allen den ge-
nen die haer op particuliere uytreedinge, met be-
hoorlijckc Commiflic in zee willen begeven, om
pnfen algemecnen Vyandt afbreuck te doen, te
vereeren over clck Schip van Oorloge dat fy van
onfe Vyanden, uyt de Havenen van Vlaendercn
ofte elders uyt gefeylt zijnde, fullen komen te ver-
overen ofte vernielen, foo dat het Volck daer op
zij nde, in ghebracht worde, ofwel doot zy, boven
den veroverden buyt van Schip ende goet, rnet de
fomme als hier nae volght.
Boven de hondert Lafteη —------» 3 oooo guld.
Boven de tfeventich totte hondert -- aooooguld.
Boven de vijftien totte tfeventich - 15000 guld.
Boven de dertich totte vijftich —— iooooguld.
Boven de twintich totte dertich ----- 8000 guld.
Voor een Jacht beneden de twintich,
met vier Gotelingen ——— 4000 guld.
Voor eene Fregat daer men met twaelf
Riemen op yeder zijde kan roeyen - 8000 guld.
Voor eene Chaloupe van acht Dochtê- 2.000 guld.
Voor eene Chaloupe van fes Dochten - 1 zoo guld.
Ende voor eene Chaloupe van vier
Dochten         ———         — 600 guld.
Ende foo het gebeurde dat het Schip,Fregat ofte
Chaloupe alleenlick tegens een Banck ofte Stran-
ge acn gejaecht ware, lbo dat het hol wel vernieti-
get ware . maer de Matroofen ofte Soldaten daer
op zijnde,haer nochtans quamen te bergen , Soo
fullen de Veroveraers alleenlick profiteren de helft
vande beloofde fomme.die haer betaelt fal worden
by de refpeélive Collegicn ter Admiralitey t daer fy
uyt gefeylt zijn.
Aengacnde de Schepen van onfen Ingefetenen
4. Praemia voor de Schepen van Oorloge, die Onyn^erc^ers veroveren* In
date den 22 ImIpj 1625.
j E Staten Generael der Vereenichde Ne-
[ derlanden, Doen hier mede te weten, Al-
Jfoo Wy den vierden defer Maent Julij,
feecker premium hebben geftatueert voorde gene
die eenige Schepen van Duynkercken, ofte andere
Plaetfen onfer Vyanden, fouden komen te ver-
meefteren, Dat Wy by refumptie van 't felve Pla*
caet, tot meerder afbreuck vanden felven onfen
alghemeenen vyandt ter Zee, ende omme elck
een daer toe t'encourageren, noch daer en boven
goet ghevonden hebben , ende vinden goet by
defen , oock te ftellcn eenich premium voor de
Schepen van Oorloge, foo wanneer fy eenige
van den Vyandt fullen komen te veroveren, in
voegen ende manieren hier nae volgende.
Alle Schepen van Oorloge in onfen dienfl ende
befoldinge wefende, die eenige Oorlogh -fchepen
vanden vyandt, of Vrybuyters met 's vyandts
CommiiTie%arende, fullen komen te vermeefte-
ren, fullen de felve Schepen , met alle haer Ge-
fchutendeinhebbende goederen tot een premium
genieten, ende voor haer behouden, onvermindert
net recht 't welck Sijn Excell. als Admirael Gene-
rael daer inne is competerende: Ende fal vande
felve buyt (afgetrocken de voorfeyde gherechtig-
heyt van Sijn Excell.) de repartitie werden ghe-
maeckt tuflehen de Capireyns , Officieren ende
Ma-
-ocr page 535-
.978
Vry buyt - Vaerders
979
zijnde,, de Veroveracrs uytte penningen van 't ver-
kochte Schip ende goet, genieten fullen de rechte
helft van 't fuyver provenu van dien,
By aldien eenige Duynkerckers, of andere aen
's vyandts zijde dienende, met hare Schepen inde
Havenen deler Landen fouden willen in komen,
de felve fullen boven hcur pardon mede genieten
het recht ende premium hier boven verhaelt.
Alle Ovcrloopers die uyt defe Landen hun in
dienft vanden vyandt ter Zee hebben begcven,ful-
len boven het gnenot vande Schepen ende goede-
ren, die fy fullen konnen inbrengen, oock genieten
pardon : Ende foo fy fonder Schepen of goederen
in te brengen, wederom fouden willen in komen,
fal hun 't felvc vry ftacn te doen binnen den tijde
van drie Maenden na date defer, op 't voorfz Par-
don , 't welck Wy alle ende een yeghelijcken van
dien zijn gevende by defen, Gedaen ter Vergade-
ringe vande Hooge ende Mogende Hceren Staten
Gencrael, in 's Graven-Hagc, opren twee-en-twin-
tiebften Julij feftien-hondert vijf-en-twintich. Was
geparapheert, Qijj hert van ende totden Boe/ze/ar ,Tt*
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-ge-
melte Heeren Staten Generael, Ë van Gock
Matroofen door 't Collegie , by 't welcke 't felvc
Schip, of Schepen van Oorloge zij ç uyt-ghercdet
ge wee ft.
Acngacndc de Schepen van onfe Ingefetencn
by den Vyandt genomen, ende by de voorfz Schip
of Schepen van Oorloge weder verovert ende vry
gemaeckt, dacr vooren fullen fy genieten een recht
derde-part vande oprechte weerde van 't weder vry
gemaeckte Schip ende goet, by fo verre het fclvige
tweemael vier-en-twintich uyren inde macht van
onfe vyandt gewceft is.
Ende foo het maer vier-en-twintieh uyren in
des vyandts ghewelt en ware gheweeft, fullen daer
voor alleene profiteren een recht vijfde-part.
Ende voor minderen tijt een recht achtfte-part.
Soo veel de Lorrendraycrs aengaetdie fy fullen
konnenbekomen , 't zy in 'tin,ofte uytfeylen van
de Vlaemfche Havenen, fullen fy het veroverde
Schip hehben over te leveren acn 't Collegie ter
Admiraliteyt daer iy 't in fullen hebben ghebracht,
om aldaer volgens de Placaten, verbeurt ende ge-
confifqueert verklaert te worden, 't welck gedaen
Degoetwllige Lefer gelieve verders nae tefien Column. 884. Ë;-/. «54, 55-, 56, 57, <fien 59.
5. Praemiu m, voor de geene die eenige Chaloupen vanden Vyandt veroveren
opte Bmmn-proomen ofte Rivieren. In date én achtflen Auguftt 1615.
Chaloupe van vijf Dochten , die vanden vyandt
verovert of verlaten fal mogen worden,vijftich gul-
den ,ende daer-en-bo\en ghenictende Mvc Cha-
loupe.
So oock eenige vanden vyandt felfs wilden over
komen, ende eenige andere Chaloupen ert Volck
vanden vyandt vermeefterden, ende de felve mede
brachten, de felve fullen genieten haer Pardon, en-
de boven dien de Chaloupe, mitfgaders de vijftien
guldens als vooren.
By aldien de Chaloupen grootcr ofte kleynder
zijn als van vijf Dochten , fal betaelt worden naer
advenant vande Dochten , elckc Dochte tegens
thien gulden gereeckent.
De betalinge vande voorfchreve Premie fal ge-
daen werden by de naeft-ghelegene Steden , de
welcke 't geene fy fullen betalen, wederom fullen
mogen korten, tot laile vande Gencralitey t , aen
hare Middelen.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergadcrin-
ghe vande Hooge ende Mogende Heeren Staten
Generael, in 's Gravcn-Hage, opten achtflen Au-
gufti fefthien-hondert vijf-en-twintich. Was ge-
parapheert , P. Broer/erna,vt' Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vande Hooch-ghemelte Heeren Sta-
ten Generael. Ë van Goch.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfooWy
opten vierden, ende twee-en-twintichften der voor-
leden Maent Julij, goet ghevonden hebben eenige
Placaten te doen emaneren,by de welcke wy feec-
ker praemium hebben ghcitclt, foo wel voor d'Oor-
loch-fchepen defer Landen ,als voor anderen, die
eenige Duynkerckers , of andere Schepen met
Commiiïic vanden vyandt varende,in zee fouden
komen te veroveren. Ende dat Wy mede gheoor-
declt hebben tot verfceckeringe vande Binne-ftroo-
men grootelijcks te fullen dienen, by aldien Wy
oock eenich premium deden flellen op de Cha-
loupen vanden vyandt, met de welcke de felve
Stroomen grootelijcks werden gheinfefteert.
SOO I S Ô, dat Wy, willende de Binnen-ftroo-
men foo veel vcrfecckercn , als eenichfins mogc-
lijck is, tot beneficie vande vrye Navigatie opte
felve, geftatueert ende gheordonneert hebben, fta-
tueren ende ordonneren by defen het premium
hier nae volgende.
Alle de geene die eenige Chaloupen vanden vy-
andt opte. Binnen-ftroomen ofte Rivieren fullen
komen te vermeefteren, 't zy dat fy zijn Particu-
lieren, Soldaten ofte Bootfgefellen,op eenige Sche-
pen van Oorloge ofte anderfins in,of buyten onfen
dienfi wefende, de felvc fullen genieten van een
Qji q                                 6· Pr£e-
-ocr page 536-
Flacateiu. 2.Boeck. 1.4/rit. . 3. Deel.
981
9$ö
6. Vi'xm ie op 't veroveren van 's Fyandis Chaloupen, Schujten of Aec\en op
dm Boven-Rbijn. In date den elfden lunij 1639.
eenichde Nederlanden, geftatueert ende geordon-
neert hebben, ftatueren ende ordonneren by defen
het proemium hier nae volgende. Alle die geene
die eenige Schuyten of Aeckcn vanden Vyandt
op ftroom vanden Boven-Rhijn fullen komen te
vermeefteren, 'tzy dat iy zijn Particuliere, Solda-
ten of Bootfgefellen, op eenige Schepen van Oor-
loge, ofanderfints, in, of buyten onfen dienile vve-
fende, dat de felve fullen genieten van yder Schuy-
te of Aecke die vanden Vyandt verovert of verla-
ten fal mogen worden vijfthien gulden, ende daer-
en-boven ghenieten de felve Schuy te of Aecke.
Ende van een dobbcle Aecke vijf-en-twintich gul-
den, ende dacr-en-boven genieten de felve dobbele
Aecke. Soo oock eenige vanden Vyandt felfs wil-
den over komen, ende eenige andere Schuyten of
Aecken, ende Volck vanden Vyandt vermeeiler-
den, ende de felve mede brachten, de felve fullen
genieten heur Pardon, ende boven dien de Schuy-
ten of Aecken, mitfgaders de vijfthien of vijf en-
twintich gulden als vooren. Gedaen in 's Graven-
Hage,den elfden Junij feilhien-hondert negen-en-
dertich. Was geparapheert, P. van Goufwaert,n'
Onder ilondt, Uyt bevel van mijn Hceren de Sta-
ten Generael der Vereenichde Nederlanden. Ter
Relatie vanden Raedt van State der felver Landen.
Geteeckent,
Λ/. Huygens.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, D O E Ν TE WETEN,
Acn allen den geencn die defe fullen fien
of hooren lefen. Alfoo Wy voor defen goet gevon-
den hebben Placaten te doen emaneren, by de
welcke wy fceckere preemia hebben geftelt, iöo
wel voor de Oorlocn-fchepen defer Landen , als
voor anderen die ecnige Duynkerckers of andere
Schepen met den Vyandt varende, in Zee fouden
komen te veroveren, van ghelijcken oock tot ver-
feeckeringe van de Binnen-ftroomen by naeder
Placate procmia hebben geftelt op de Chaloupen
vanden Vyandt, die op de felvc Stroomen fouden
verovert worden. Ende dat Wyjcgenwoordich
gheoordeelt hebben tot meerder verfeeckeringe
niet alleen vande voorfchreve Binncn-ftroomen te
fullen dienen, maer oock tot wecringe van het
overkomen van des Vyandts parthyen op den bo-
ven-Rhijn, tot belettinge vande invafien ende in-
feftatien vande felve, ende tot bcvrydinge vande
ongelegene Quartieren der Provinciën van Gel-
derlandt ende Over-YiTel, tegen des Vyandts con-
tributien , by aldien Wy oock eenich proemium
deden ftcllen op de Schuyten, Aeckcn ende ander
Vyandts vaertuygh op den Boven-Rhijn bevon-
den werdende. SOO IS Τ, dat Wy dacr inne
willendeverfien,foo veel cenichfins mogelijck is,
by deliberatie vanden Rade van State defer Ver-
Premien, voor de geene die Flaggen vande Engelfche Schepen halen. In
date den nSmden Augufti 1653.
I-t
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , hebben by defe jegenwoordi-
I ge tijts gelegenthey t, om het Volck van
Oorloge ter Zee, meer ende meer te ani-
meren , ende encouragicren, ten meeften dienfle
vanhetaJgemeene lieve Vaderlandt, naer rijpe de-
liberatie goet gevonden te belooven ende verfeec-
keren, gelijck haer Ho: Mo: belooven ende verfeec-
keren midts defen , aen alle die geencn, de welcke
eenich Vyandts Oorloch-Schip fullen komen te
aborderen, enteren ende veroveren, dat de felve
Verovcraersfullen hebben ende behouden, niet
alleene het veroverde Schip, maer oock het gant-
fcheghevolch ende acnklecf van dien. Ende alle
die gecnen , de welcke het Schip vanden cerilen
Admirael fullen komen te aborderen, enteren en-
de veroveren, als vooren, fullen genieten boven het
veroverde Schip, ende het gantfche ghevolgh ende
acnkleef van dien, de fomme van thien duyfent
guldens,de Schepen vande andere Admiraels, fes
duyfent, die vande vordere Opper-Hoofden van
des Vyandts Vloote, vier duyfent guldens.
Daer en boven, dat die geene, die met eene goe-
de couragie vechtenderhandt fullen komen af te
halen, ende over leveren de Vlagge van boven van
den eerilen Admirael, tot een prijs fullen hebben
duyfent guldens.
Ende van de boven Vlaggen vande andere Ad-
miralen, yder vijf hondert guldens.
Voorts vande volgende Vlaggen vande Voor'
{lengen, yder twee hondert vijftich guldens.
Voor de Vlaggen vande Befaens-Maft, yder een
hondert en vijftich guldens.
Ende voor de Vlaggen van achteren, yeder vijf-
tich guldens.
Doende oock eyntlijck by defen mede wel ex-
preilèlick waerfchouwen alle Capiteynenende an-
dere Scheeps-Officieren ,in cas yernant vande fel-
ve boven vermoeden , met fijn onder hebbent
Schip, vande Vlagge mochte komen af te loopen,
fonder confent of bevel vanden Lieutenant Admi-
rael vande Vloote van defen Staet, dat den felven
daer over met de doot fal worden gheftraft, fonder
eenige verfchooninge.
Gegeven inden Hage, onder onfen Cachette,
Para-
■ ■■ ■ ■■■·■-■ τ
-ocr page 537-
Vrybuyt - Vaerders
5>85
vande Hooch-gemeltc Heeren Staten Generaeh
Getckent, In abfentie vanden Griffier, 7. Spronffett.
Zijnde op 'tfpatiumgedruckthet Cachet der ièl-
ver Heeren Staten in rooden Waflche.
982
Paraphureende de Signaturevanonfcn Griffier,
op den vierden Augufti fefthien hondert drie-ende
vijftien. Was gheparapheert, lohanvan Reeds tot
Renfwoude,™'
Onder Itondt, Ter Ordonnantie
HET VIERDE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, Vande Hoogh Mogende Heeren Staten
Generaeljegens het plunderen ende herooven der Prinfen > die op den Vyandtfoo nu als dan worden ver-
overt
, als oock de Schepen vande Ingezetenen de/er landen by den Vyandt genomen, ende uyt der felver
macht weder verlofl ende gelikt eert wordende. In date den eerjlen December
1640.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
; derlandcn, Allen den geenen die defcn
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN,AlfooWyinervarin-
ge komen, dat, niet tegenftaendc alle voorgaende
gefielde ordre, vele ende verfcheydene ongeregel-
de beroovingen ende plunderingen vande verover-
de Schepen eenigen rijdt herwaerts in fwangh heb-
ben gegaen ende gepleecht zijn geworden, niet al-
leen by de gefamentlijcke veroveraers, die de ver-
overinge mochten hebben ghedaen, maer felve by
eenige weynige, diefoo nu foo dan gekooren zijn
geworden, omme de veroverde vyants Schepen,
ofte oock andere vry gemaeckte, hier te Lande in
te brengen, contrarie onfe goede meeninge ende
intentie, ende willende daer inne remedicren,ende
verhoeden de fchade ende interefTc, die de gemee-
ne faecke,de goede Ingefetenen defer Landen, en-
de oock felver de Officieren ende Matroofen, die
aende felve prinfen hebben te participeren, ende
ten dienfle vanden Lande in Zee moeten Myven,
daer doorkomen te lyden. S O O IS T, dat Wy
wel expreflèlick verbieden ende interdiceren mits
defcn allen Officieren ende Matroofen, in dienft
yan defen Staet wefende, datfe in 't veroveren van
's vyants Schepen, by den vyant ofte particulieren
ten Oorloge toe-gheruft, ofte oock in 't bekomen
van particuliere Schepen den Onderdanen vanden
vyandt toebehooiende, als mede van eenige Lor-
rendrayers, mitfgaders in 't vry maecken van eeni-
ge Schepen den Ingefetenen defer Landen by den
vyandt afgenomen, ende door haer weder gerecu-
pereert, haer niet en fullen vervorderen, onder pre-
text van plunderagie,eenige goederen of Scheeps-
behoefcen, hoedanich die genaemt mochten zijn,
uyt de felve Schepen naer haer te nemen, ende te
verduyfteren, op pene van arbitralick daer over niet
alleenlick aen hare foldye ende Beuyt-gelden,
nemaer oock aenden lijve naer ghelcgentheyt van
faecken geftraft te worden.
Ende ten eynde de foodanige Schepen, met alle
haer behoeften ende in ghcladen goederen, van de
foodanige plunderagie des te beter mogen worden
bevrijdt, ende fondcr verminderinge vande felve
hier te Lande ghebracht, ende aende Collegien ter
Admiraliteyt, inden diitride daer fy in komen, des
te feeckerder gelevert mogen worden,Ordonneren
Wy den Capiteynen ende andere Hooft-Officie-
rcn,by wekken eenige verovcringe ofte vrymakin-
ge van Schepen fal mogen worden ghedaen, datfe
fullen hebben te verforgen datter geene plunderin-
ge ofte beroovingetegens defe onfen BeVeeleende
Placate en komen te gefchiedcn, op pene dat aen
hare foldyen ende Beuyt-gelden fal worden ver-
haelt de fchade die bevonden fal worden daer door
by yemanden geleden te zijn.
Ende om te weten wat goederen ende Scheeps-
behoeften in de foodanige te veroveren Schepen
fouden mogen zijn, fullen de Capiteynen ofte an-
dere Hooft-Officieren, alvoorende felve Schepen
van haer af te fenden, gehouden zijn de Hooft-Of-
ficieren vande veroverde Schepen voor haer te ont-
bieden , de felve af te vragen, ende uyt der felvec
verklaringe aen te teeckenen alle de Scheeps-be-
hoeften ende goederen, geene uytgefondert,die in
de veroverde Schepen fullen zijn, ende fulcks ghe-
daen zijnde, fullen als dan eenige Officieren ende
Matroofen,die fy fulcks beft vertrouwen mogen,
met de felve Schepen ende goederen af fenden,om
op foodanige verklaringe de felve Schepen ende
goederen aende Collegien ter Admiraliteyt over
te leveren.
Ordonnerende ende ftatuerende mede wel cx-
prefTelick (omme des te meerder de vervreemdin-
ghe van eenige Schecps-behoeften ende goederen
voor te komen ) dat geenige Officieren ende Ma-
troofen, die gecommandeert fullen worden tot hec
op brengen van eenige prinfen, haer fullen mogen
vervorderen uyt de Schepen aen Landt te gaen, fo
wanneer fy met de felve inde Havenen deler Lan-
den acngekomen fullen zijn, noch oock gedoogen
fullen datter eenige Schepen ofte Schuyten aen
Boort vande felve komen, voor en al eer datfe van
hare komfte het Collegic ter Admiraliteyt fullen
hebben veradvertcert, ende de Schepen met hare
behoeften ende goederen onder der felver bewa-
ringe fullen gelevert hebben.
' ; ·                    :             1
Ende alfoo oock niet alleen by de Matroofen en-
de andere mindere Officieren , maer felfs by de
Hoofden ende Capiteynen, wort ghefuftineert, dat
haer in 't veroveren van 's vyants Oorloch-fchepen,
of van de Schepen by particulieren ten Oorloge uyt
geruft, voor haer particulier als plunderinge en an-
derfints eenige goederen ende Schecps-behoeften
competeren, als namentlick de Victualie, Hant-
geweer, ende diergclijcke meer, midtfgaders alles
wes aen den lijve van den Vyant ende t'haren lijve
behoorende is, als mede op den Overloop ghevon-
den mochten worden, ende oock aen den felven
de foodanige goederen ende behoeften daer uyt
Qqqi                  gela-
-ocr page 538-
Placateo-j. 2.Boeck
\15.Tit. i. Deel.             985
Ende op dat niemant hier van eenige ignorantie
en hebbe te pretenderen, Ontbieden ende verfocc-
ken Wy de Heeren Staten,Stadthoudeten,Gecorn-
mitteerde Raden, of Gedeputeerde Staten vande
Provintien refpectivc van Geldcrlant ende 't Gracf-
fchap Zutphen, Hollandt ende Weft-Vrieilandt,
Zeelandt, Utrecht, Vriellandt, Over-YiTel, Stadt
Grocningen ende Ommelanden, ende allen ande-
ren Jufticiercn ende Officieren defer Vcreenichde
Nederlanden, dat fy defe onfe Ordonnantie ende
Verbodt van ftönden aen alomme doen verkondi-
gen, uy troepen, publiceren ende affigeren, daer
men gewoonlick is dufdanige uytroepinge, publi-
catie ende affixie te doen. Laften ende bevelen
voorts de Raden ter, Admiraliteyt ,den Advocaten
Fifcaels, mitfgaders den Admiralen, Vice-Admira-
len, Capiteynen, Officieren ende Bevelhebberen,
defe onfe Ordonnantie ende Verbodt te achtervol-
gen ende doen achtervolgen, Procederende ende
doende procederen tegens de Contraventeurs ende
Overtreders van dien, totte voorfz pcynen ende
ftraffen, fonder gratie, oochluyekinge, diffimulatie
ofte verdrach, want Wy fulcks ten dienfte vanden
Lande bevonden hebben alfoo te behooren. Ge-
daen in 's Graven-Hage, onder onfen Cachette, Pa-
raphure ende de Signature van onfen Griffier j den
eerilen December fefthien-hondert ende veertich.
Was geparapheert, W. Ripperda,™· Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Heeren
Staten Generael 4 Geteeckent, Comelis Mufch.
Zijnde op 't fpatium gcdruckthet Cachet der fel-
ver Heeren Staten, in rooden WaiTche.
9$4
gelaten zijn , So verftaen en ordonneren Wy dies
niet tegenftaende midts defen (om voor te komen
alleconfuficn die daer uyt ontftaen ende refulte-
ren)dat alle Vidualien, Ammuniticn,ende andere
diergelijcke goederen ende behoeften,daer toe ye-
rhant pretenderen mochte gerechticht tezijn,aen
handen vande Collegien ter Admiraliteyt infge-
lijcx op gefonden fullen worden, om by defelve op
het fpoediehitc, ende met kenniiTe van faecken ge-
diftribueert te werden aenden geenen die daer toe
bevonden fal worden gerechticht te zijn, Welver-
ftaendedat de Scheeps-vi&ualie en Hant-geweer
datelick fal moeten volgen den Capiteynen of an-
dere Commandanten na gelegentheyt,die de prin-
fe op den vyandt felfs fullen hebben verovert.
Doch wat acngaet de plunderinge,verklaren wy,
om voor te komen, dat onder pretext van dien,
geenc andere goederen of Scheeps-behoeftcn ko-
men gerooft of verduyftcrt te worden, dat als plun-
deringe op der daet ende by 't veroveren vande
Schepen den Officieren ende Matroofen fal volgen
alle het geene dat aenden lyve vanden veroverde
bevonden fal worden ,of tot der felver lyve behoo-
rén fal, ende anders niet, behoudelick dat daer on-
der niet begrepen fullen zijn eenige juweelcn van
Gout, Silver, Baggen ,Paerlen, ende andere Car-
cantcn, maer dat alle de felve mede in goede ver-
feeckeringe op gefonden fullen worden,omme ge-
beneficieert te worden ten ghemeenen beften van
den geenen die daer toe ghcrechticht fullen mo-
gen zijn.
DEN VYETHIENDEN TYTEL.
Vervattende d'Ordre voor de Kruyflers.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Placaten vanden derden OBober 1643. en achtflen February \ 645. Om de
Kruyjjm weder in Zee ie brengen, tot nader beveylinge <v<m dient oockjordre ende Reglement op 't
Mannen ende Monteren wandefebe Kmyjfers.
E Staten Generael der Vcree-
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN.dat Wy al van
over lange, ende dagelicx meer
ende meer in ervaringe zijn ko-
mende , dat den Vyandt nu t'eenemael in - ghe-
droncken hebbende dat het geheel leven ende wel-
varen , mitfgaders reputatie vanden Staet der Ge-
linieerde Provintien is beftaende inde Scheep-
vaert, ende den handel ende Commercie die daer
door over ende langhs de Zee werden ghedreven,
van tijde tot tijde alle mogelijcke middelen ende
pra&ijcquen is acnwendende, omme defen Staet
de voornoemde Scheeps-vaert, ende daer van de-
penderende Commercien af handich te maecken,
ende vervolgens den felven van fijn principale de-
fenfie ende fteunfel ontbloot hebbende, eyntlijck
onder fijn gewelt ende tyrannie te brengen : Equi-
perende tot dien eynde ende aenbouwende niet
alleenlick een groot ghetal van groote Koninghs-
fchepen, maer oock gheftadich in het Water hou-
dende veele particuliere Fregatten ende andere
lichte ende wel-befeylde Jachten,omme daer me-
de beyde de Oorlocnfchepen defer Landen, ende
de particuliere Koopvaerdye-fchepen aen te taffen
ende vermeefteren. Ende alfoo Wy omme daer jegens
te verfien , albereyts den derden Oiïober inden Jare
feflhien bonden drie-en- veertich hebben doen emaneren
feecker Placaet
, fonder dat nochtans daer op foodanige
vruchten ende effèflen ten vol/en zijn ghevolght
, als Wy
nochtans wel hadden ghedefireert
, verwacht, ende den
dienfl van ons algemeene lieve Vaderlandt, ende af-
breuck
-ocr page 539-
dOrdre voor de KruyiTers.
987
985
f omme van acht ende thicn duyfent gulderis rcfpetlive*
aende Kruyjfers worden gegeven ende gelaten puyrlijck
ende ftmpelijck, fonder te korten aende Prosmien, die by
haer uyt kracht Van haer Ho
i Mo t Placaet vanden Jare
fefthien-hondert ende twee-en-dertich fullen worden ver-
dient, ende dat binnen yeder fes Maenden.
V.
Doch in gevalle by de voornoemde kruyflendc
Schepen binnen den voornoemden tijdt van fes
Maenden geene Prinfcn wierden verovert, fullen
in fulcken ghcvallc de helft vande verftreckte pen-
ningen van wegen de Gcneraliteyt niet konncn
werden gherepetcert, maer fullen werden verilaen
geheel ende puyr gegeven te zijn.
VI.
De Prcemien die de voornoemde kruyitende
Schepen , boven de verftreckte penningen verder
fullen komen te verdienen, fullen aen de fclve
promptelick, fonder cenigerhande koften ofte nae-*
loopen, werden voldaen,ter plaetfc vande refidentie
vande Admiraliteyt, onder wiens diftrid de Prin-
fen fullen worden in gebracht, ende ter judicature
gcftelr. Tor welcken eyndc uyt de Middelen daer
toe ingewillicht ende fpecialick geafle&eert, con-
tinueel een vaft ende fuflïfant fonds van pennin-
gen in voorract fal werden ghehouden, welcke toe
geen andere faecken, door wiens ordre oft bevel
het foude mogen zijn , diredelijck noch indirede-
lick fullen mogen werden gediverteert, waer van,
op Ons veribeck , d'Heeren Staten #11 Hollandc
ende Weft-Vrieflandt, als oock Zcelandt refpedi-
ve, tot contentement vande voornoemde Uytree-
ders hebben aengenomen volkomen vcrfecckcrin-
ge te doen.
VII.
De Soldaten fullen van wegen het Landt op de
voornoemde Schepen worden gcfurneert, ende
fullen daer van de foldyen by het Landt, endede
rnontkoften by de Uytreeders worden betaelt.
Weiver ft aende dat defelve Soldaten naer defen des So-
mersgeduyrende dat het Leger in 't Velt is,byde Provin*
tien van Holla?idt ende Zeelandt, voor defelve tijdt ful-
len worden gelicht tot vier~eu-twintich in getale voor de
grootfte, ende achtten voor de kleynfle Schepen, ende dat
daer toe uyt het Middel van een ende een half ten hon-
dert
, fal worden betaelt thicn honden, endefeven hon-
den en vijftich gulden refpeclivelijck voor 't voorfz half
Jaer: Ende aengaende des Winters
, 't Leger in Guarni-
foen gebracht zijnde, fal de voorfieninqe vande Soldaten
gedaen worden als voor defen
, ende fal Sijne Hoogheyt
verfocht worden
, gelijck defelve verfocht wen mits de-
fen, de toefendinge der voorfz Soldaten fulcks te ordonne-
ren, dat door het retarde ment van dien, den dienft vande
Kruyffers niet verhindert en werde.
VIII.
Welcke Soldaten met ende neffens de Matroo-
fen, fullen hebben ende genieten hun aenpart inde
Schepen ende goederen, die op den Vyandt ver-
overt, ofte uyt handen vande felvc geliberccrt ful-
len worden.
IX.
Boven de voornoemde toeleggen van thicn en-
de acht duyfent gulden refpedive, fal van wegen
de Generaüteyt door de Provintienvan Hollandt
endè Weft-Vrieflandt, ende Zeelandt refpedive,
worden ghelcvcrt op yeder Schip op hebbende
Qjiq 3                achticn
breuck vanden Vyandt vereyfcht ende gerequireert heeft.
Soo hebben Wy hoochnoodich gcoordeelt, ommq
daer jegens vorder te verfien, dat niet alleenlijck
aciladich fonder eenich interruptie ofte diverfie in
Zee werden gehouden de Schepen, Jachten ende
Fregatten, tot befettinge vande Kuft van Vlaende-
ren , ende kruyflinge vande nauwe Zee ghedefti-
neert, midtfgaders dat werde gecontinucert in het
doen der Convoyen door de refpe&ive Collegien
ter Admiraliteyt, maer 1 oock dat by continuatie in
Zee werden ghehouden de
particuliere Kruyflers,op
vaft vertrouwen, dat daer van wederom fo goeden
dienftin het veroveren van Vyandts, ende verlof-
fen van foo veele trafficquerende Schepen fal wor-
den getrocken, gelijck in voorgaeude tyden is. ghe-
fchiet: Waer toe, omme alle goede Patriotten en-
de Lief-hebbers van het Vaderlandt, op goede en-
de favorable conditien t'inviteren ende animeren,
hebben Wynae rijpe deliberatie van Rade, ende
voorgaende advijs ende communicatie met Sijn
Hoocheyt den Heere Prince van Orangie , van
nieuws
gearrefteert denaervolgende Poinden ende
Articulen,bly vende het Placaet op het iluck vande
Prcemien inden Jare fefthien-hondert en tweeen
dertich gheëmaneert, als oock vanden derden Otlober
fefthien-hondert drie-en-veertigh, ten reguarde vande
nieuwe Kruyjfers
in haer gheheel, voor ibo veel de
fclve by defcn niet en werden gederogeert, veran-
dert ofte vermindert.
Alle die geene die op hunne eygen rifico ende
koiten,tot kruyflinge ende veylinge vande nauwe
Zee, foodanige kloecke ende wel-befeylde Sche-
pen als hier naefal werden uytgedruckt, in Zee
fullen willen brengen ende houden voor den tijdt
van een Jaer, fullen hebben ende effêdive genieten
de naevolgende Conditien ende voordeden.
I.
Eerft, fal aende Reeders van een Schipop heb-
bende tachtich Matroofen ende dertich Soldaten,
ende voorts zijnde groot ende gemonteert in con-
formiteyt vande Chartre ende Reglement hier
achter geinfereert, wel hooger, doch niet minder,
tot fubfidie vande onkoften van hare equipagie
uy t de beurfe vande Generalitcy t, yeder fes Macn-
den worden bctaelt tien duyfent gulden.
II.
Aende Reeders van een Schip, op hebbende
t'feilich Matroofen ende twintich Soldaten, oock
groot ende ghemonteert volgens de voornoemde
Chartre ende Reglement, acht duyfent guldens ,
mede binnen yeder fes Maendcn.
III.
Van. wclcke refpedive fommen fal werden bc-
taelt d'eene helft gereet ofte contant, foo wanneer
de Schepen Zee fullen hebben genomen, endede
ander helft binnen drie Maenden daer aen, alles
precijs: Ende inghevalle de Schepen Zee genomen heb-
bende , korts daer aen
, oft binnen d'eerfle drie Maenden
mochten komen te verongelucken ,vechtenderhatidt ofte
anderfints, oock by de Zee, fullen de Eygenaers oft Uyt-
Reeders van dien evenwel genieten de tweede paye van
de toegefeyde fubfidien vande eerflefes Maenden.
11 ï I.
% Ende fal de helft vande verftreckte penningen ter
-ocr page 540-
Placaten_». a.Boeck. 15. Tic i.Deel.
989
988
worden geilelt voor de Collegicn ter Admiraliteyt
daer de Schepen d'eerile reyfe fullen uyt varen.
XVI.
De Prinfbn die by de voornoemde Schepen ver-
overt fullen worden, fullen worden geilelt ter judi-
cature vande refpedive Collegicn ter Admirall·
teyt, onder wiens diilricT: die fullen worden in ge-
bracht , endc vervolgens ge'mventarieert ten overfiaen
van een ofte twee uyt degemelte refpetlive Collegien ter
Admiraliteyt, ende gebracht in een Packhuys
, daer van
de Diretleurs der Cruyffers
, ende een vande Burgemee-
fiers ofte ander publijcq Minifier terplaetfe, elck eenfieu-
t el fullen hebben
Ende fullen alle onverderfelijcke goe-
deren binnen een Maent oft eer,indien de Sententie daer
over ghepronuncieert fal zijn
, ten overfiaen van een of
twee Gedeputeerden vande meer - gemelte Collegien ter
Admiraliteyt, ah vooren publijcquelijck gheheneficieert
worden. Edoch de goederen verderffubjett wefende
,ful-
len naer inventarifatie als vooren, ten overfiaen van een
ofte twee Gedeputeerden vande felve Collegien ter Ad-
miraliteyt , datelijck naer dat de Prinfefalop ghebracht
ende gheinvetitarieert zijn
, mogen verkocht worden ?
Ende fal het provenu foo vande verderfielijcke ah onver-
derffelijcke goederen vallen ende blyven in handen van
de Diretleurs der Kruyffers alleen. Vordert fullen de
Kruyffers op defen Placate varende
, die eenigh Schip ofte
Schepen met oft fonder ladinge
, aen behoorende den ln~
gefetenen defer Landen, uyt de macht vanden Vyandt ter
Zee fal oft fullen komen te libereren ende vcrloffen
, uyt
eygener beweginge oft difpofitie met den Eygenaer oft
Eygenaers van foodanich Schip, Schepen ende goederen,
inder minne vermogen te accorderen noopende het Bergh-
loon oft Pramie van dien, wefende twee derde-parten, in
conformité van het op-gemelte Placaet vanden elfden
Martijfefihien-honderttwee-en-dertigk, fonder dat het
van nooden is, φgerequireert wen dat foodanich gelL
bereert Schip
, Schepen, oft ladinge, ter judicature ende
difpofitie vande op-ghemelte Collegien ter admiraliteyt
moeten gebracht oftgefielt worden
, maer in cas partyen
weder-zijts, oft een van dien
, over het voornoemde Pre-
mie oft Bergh-loon, ten reguarde vande efiimatie van
foodanigh Schip, Schepen ofte goederen, ofte anderfmts
hoe de queflie joude mogengenaemt worden, haer onder-
ling/) niet en fouden konnen verdragen, verklaren ende
verflaen Wy , dat in foodanigen cas de judicature ende
difpofitie over foodanich Schip, Schepen ofte goeder en, pri-
vative competeert aende meer-opgemelte Collegien ter
Admiraliteyt,onder wiens refort het cafusfal voorvallen,
ofte aïbereyts voorgevallen foude mogen zijn
Ende dat
partyen in cas van queflie als vooren
, haer de judicature
van het Collegie noch voor noch naer en fullen noch ver-
mogen te ontrecken. Wijders hebben Wy goet-gevonden
ende verflaen dat de gemeene faeeke
, noch niemant an-
ders bevoeght oft gerecht ight is van foodanigh Berghdoon
eenich recht te trecken oft ghenieten , ende dat oock het
recht vande Vendue ghementioneert in d'lnflrutlievoor
d'Admiraliteytvanden Jare vijfthienhondertfeven-en-
tnegentich,ten reguarde van foodanigh Bergh-loon egeen
plaets en kan grijpen, ten ware faeeke dat het geliber eer-
de Schip,Schepen oft goederen refpetlive, vermits queflie
ende mifverfiant als vooren, nootfaeckelkk fouden moe-
ten verkocht worden.
XVII.
De Gevangens die vanden Vyandt fullen wor-
den bekomen, fullen in goede bcwaringh moeten
werden ghehouden, tot dat de felve in handen van
de
achticn Gotelingen, ende voorts groot, ghemant
endc gcmonteertals vooren,fês Metale Stucken,
fchictcndc twaelf pont yfer.
Endc op een Schip op hebbende twaelf Gotelin*
gen, ende voorts mede gemonteert, gemant ende
groot als vooren, vierMetale Stucken ,fchietende
oock twaelf ponden yfers.
XI.
Welckc Metale Stucken t'cynde het Jaer aen
de Generalitcvt fullen moeten werden gereftitu-
eert, ende daer voor fuffifante Borge gheitelt voor
de Collegicn ter Admiraliteyt daer de Kruyilcrs
d'ecrile rcyfe fullen uyt varen.
XII.
Doch in ghevalle de Schepen in aélic van Oor-
loge , in het ilaen endc aborderen vanden Vyandt
quamen te verongelucken, ofte inden gront ghe-
fchotcn te werden, 3 ende anderftnts door ongeluck van
de Zee komende te vergaen
, fal het verlies van het
Metale Gcfchutblijven ende komen totlaftevan
de Gcneralitcyt.
XIII.
De Capiteynen vande voornoemde Schepen
fullen zijn geauthorifeert, omme metende nevens
de Oorlogh - fchepen vande Generaliteyt, in Zee
te mogen aendoen endc in brengen alle Lorren-
draycrs,die de Havens van Vlaenderen fullen wil-
len aen doen, of daer uyt komen te loopen, fonder
nochtans daer en boven ondet het pretext van dien
eenige Neutrale ofte Vrunden te befchadigen,ofte
ovedail aen te doen.
XIIII,
De Uytreeders fullen hen verobligeren hunne
Schepen den tijdt van een Jaer compleet, ghe-
mant, ende naer behooren gemonteert, continue-
lick in Zee te houden, ende dat binnen het Canael
ende het Rif van Schagen, fpecialick ende alleene
omme te kruyflen, fonder hun tot het doen van
Convoyen, noch oock het aen nemen van Vrach-
ten, onder wat pretext het foude mogen zijn, te
laten gebruyeken, op pene van te moeten reftitue-
ren gelijcke lömme als iy tot monture, in krachte
defes, fullen hebben ontfaneen, ende nochfouden
hebben t'ontfangen ,endc daer-en-boven vcrliefen
de premien die fy fouden mogen hebben te preten-
deren, ende fal by de voornoemde Reeders voor de
voornoemde reilitutic in 't voornoemde cas cautie
moeten worden gheilelt, als in het naervolgende
Articul: Dan in gevalle van notable occurrenticn, ful-
len Wy ah dan de voorfz Kruyffers
, byfpeciale AÜe van
ons te ohhieren, confent eren met de helft van hare Sche-
pen tegaen inde Bocht.
XV.
Soo wanneer de Schepen t'huys fullen moeten
komen omme te vi&ualieren, fchoon maecken,
ofte calefaten , fullen niet langer inde Haven ofte
aende Wal mogen blyven leggen als veertien da-
gen , Weder ende Wint uytgefleecken , ende in
gevalle het contrarie quame te gebeuren, fullen
de voornoemde Uytreeders daer over verbeuren
het dubbel van het gecne de felve nae rate vande
achtende thien duyfent gulden refpedive, die fy
fouden ontfangen, over gelijcken tijdt zijn genie-
tende, over welcke betalingc ende reftitutie by de
voornoemde Reeders fuffifante Borge fal moeten
-ocr page 541-
deKruyiTersr                    991
landt ende Weft-Vriéiïajidt, Zeelandt, Utrecht'
Vrieflandt, Over - Yflel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Juilicieren en-
de Officieren,dat fy defen onfen Placate ende Or-
donnantie van Honden aen alomme doen verkon-
digen, uytroepen, publiceren ende affigeren in alle
Plecken van onfe Landen, daer men gewoonelick
is dufdanige uytrocpinge, publicatie ende atTixie
te doen: Laften ende beveeJen voorts die Raden
ter Admiraliteyt, den Advocaten Fifcaels, mitfga-
ders den Admiralen,Vice-Admiralen, Capiteynen,
Officieren, ende Bevelhebberen, te Péert ende te
Voet, te Water ende te Lande,defen onfen Placa-
te ende Ordonnantie te achtervolgen ende doen
achtervolgen, procederende ende doende procede-
ren tegens de Contravcnteurs ende Overtreders
van dien, iönder gratie, faveur, oochluyekinge,
diilïmulatie ofte verdrach, want Wy fulcks ten
dienfte vanden Lande bevonden hebben te behoo-
ren. Aldus gedaen, geamplieert ende gearrefteert
ter Vergaderinge vande Hooch - ghemeite Staten
Generaei, in 's Graven Hage, op den achtften Fe-
bruarij fefthien - hondert vijf-cn-veertich. Was
geparapheert, 4 Johan *υαη MateneQt,n' O nder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Gheteec-
kent, Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium gheT
druckt het Cachet der felvcr Heeren Staten in roo-
den Waffche.
dOrdre voor
990
de Hceren vande Admiraliteyt effeaive fullen zijn
cclevert.
b                          XVIII.
De Capiteynen ende Matroofen fullen by ende
van wegen de Collegien ter Admiraliteyt onder
wiens diftrict de fclve uyt varcn,worden be-cedicht
op den Articul-Brief, ende fal voorts by de Capi-
teynen Borge worden geftelt volgens de gewoone-
lickc ordre.
XIX.
Doch op dat dit noodich werek met genoechfa-
me macht foude mogen worden acn gevangen, fo
fullen niet minder als feftien Schepen in Zee wer-
den gebracht, ende voorts tot vier-en-twintich, ge-
mant ende gemonteert, ende voorts op de Condi-
ticn als boven.
XX.
Welverftaende in gevalle yemant eenige Sche-
pen meer als tot het getal van vier-en-twintich tot
kruyffen wilde equiperen, de felve allcenelick fal
hebben ende effedtive geprefteert worden de Proe-
mien by 't Placaet daer toe ftaende.
XXI.
Gelijckaende andere zijde,in gevalle by parti-
culiere Uyt-reeders geen fefthien Schepen in Zee
werden ghebracht, fullen op ons verlbeck worden
gefupplcert de Schepen die daer aen zijn ontbrcec-
kende, te weten , door de Heeren Staten van Hol-
landt ende Weft-Vricflandt de twee derde-parten,
endede Heeren Staten van Zeclandteen derde-
part, in voegen dat in allen gevalle ten minilen fe-
ftien Schepen in Zee fullen worden gebracht.
XXII.
Diegeenc die hun eerft,het zy Hollanders, Zee-
landers , ofte andere wie het oock iöude mogen
zijn, niemant uytbefondert, ten Comptoire vande
Admiraliteyt, onder wiens diftrid fy hunne Sche-
pen fullen willen equiperen, fullen bekent maec-
ken ende aengeven,fullen vooralle andere werden
gbeprefereert, ende fal het voornoemde aen geven
ende bekent maecken, moeten worden ghedaen
binnen den tijdt van veerthien dagen naer publica-
tie van defe, ende fullen daer nae de Schepen foo
haefteenichfintsdoenlijck fal zijn, Zee moeten
nemen.
XXIII.
Dan of het gebeurde dat te gelijck ende op den
felven rijdt in Hollandtende Zeelant, binnen den
voornoemden gheprefigeerden tijdt meer als vier-
en-twintich Schepen wierden aen gegeven , fal in
fulckcn gevalle doorderefpective Collegien ter Ad-
miraliteyt ter plaetfc,rcdudie worden gedaen van-
de in gheteyekende Schepen, ende daer van Hol-
!?λ en<^e ^'cft"Vrieilandt toe gevoeghtde twee
derde-parten, ende Zeelandt een derde-part.
XXIIII.
EyntlickrcfervcrenhacrHo:Mo:de interpreta-
tiC van dithun Placaet ende Ordonnantie, in ghe-
vaile daer in eenigeduyftcrheyt foude moeen wor-
den bevonden,
• *?Ι6 °P ^at nicmandt hiervan eenige ignoran-
tie hebben te pretenderen ·, Ontbieden ende ver-
foecken de Heeren Staten, Stadthouderen, Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
tefpeaive vande Provintien van Geldcrlandt, Hol-
Charter ende Regtetnent.
"Cen Schip lanck hondert twintich voeten ende
■•-'daer boven , wijt acht-en-twintich voeten ende
daer boven op't minftc,het bovenet fes en een half
voeten hooch aen boort, op 't minfte ghemonteeii
met fes Metale Stuckcn, ende achtien yfere Gote-
lingen, als te weten s
6. Metale ftucken van 't Lant, fchietende twaelf
pont y fer op den overloop.
4. Yfere ftucken van twaelf pont yfer op den
overloop.
6. Yfere ftucken van acht pont yfer op den over-
loop.
8. Yfere ftucken van fes pont yfer boven.
14. Mufquetten,behalven die vande Soldaten.
Z4· Piftoolen.
36. Sabelen.
2.4. Eiiter-Bylen ende Piecken naer advenant.
Voor veder grof ftuck twintich ronde Kogels,
ende acht Kneppelen ofte Langh - fcherp, acht
fchroot Lantarens , een Koevoet met een Handt-
fpeeck, Stelhoutcn en Wiggen, ende 't geene meer
behoort naer gewoonte van defe Monture, alles tot
yeder ftuck, 3000 pont Kruyt.
Dit is de Monture tot een Schip van tachtich
Matroofen ende dertich Soldaten, ende behoorde
een Spiegel-fchip te zijn.
Een Schip langh hondert ende thien voeten en-
de daer boven, wijt fes-en-twintich voeten, ende
wel meer, maer niet min, het bovenet fes voeten
aen boort, ende niet min.
Ge-
-ocr page 542-
Placaterï. a.Boeck. 15-Tit. 2. Deel.
993
99*
ten ende Wiggen, ende 't geene daer meer toe be-
hoort , naer gewoonte van defc Monturc tot yeder
ftuck, looo pont Kruy t.
Dit is de monturc tot een Schip van tfeftich
Matrofen, ende twintich Soldaten.
Aldus gedaen ende van nieuws ghearreftcert ter
Vergaderingc vande Hooch Mogende Heeren Sta-
ten Generael der Vcreenichde Nederlanden, op
den achtften Februari) feftien-hondert vijf-en-veer-
tlch. Was geparapheert ,^/ohan van Mateneffe, "·
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, Corne/is Mufch. Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den Wafiche.
Gemonteert met twaelf yfere Gotelingen, en
vier Metalc ftucken, te weten:
4. Metale ftucken van 't Landt, van twaelf pont
yfers op den overloop.
8. Yfere ftucken van acht pont yfers op den over-
loop .
4. Yfere ftucken van vier pont yfers boven.
18. Mufquetten,behalven die vande Soldaten.
18. Piftoolen.
14. Sabelen,
18. Enter-Bylen ende Piecken naer advenant.
Voor yder grof ftuck twintich Kogels ende acht
Kneppels ofte Langh-fcherp, acht fchroot Lanta-
rens, een Koevoet met een Hantfpeeck, Stelhou-
't Placaet vanden derden Oftober xd^.feyt: dat van nieuws in Zee werden gebracht een goet getal, &c.
In plaets van dit Articul, feyt het voornoemde Placaet Art. 4. Met dien verftande, dat de verftreckte pen-
ningen ter fomme van acht en thien duyfênt guldens refpeclive fullen worden gekort ende gevon-
den aen de preemien, die by de voornoemde kruyiTende Schepen, uyt krachte van haer Hoogh
Mogende voornoemde Placaet vanden Jare 1631. fullen worden verdient, ende dat binnen yeder
fes Maenden.
7 Voorfz Placaet feyt: ende anders niet.
'/ Selve was geparapheert, W. Ripperda,Tt'
V
4.
HET TWEEDE DEEL.
ι. Middelen beraemt ende ingemllight tot het in Zee brengen vande Kruyfo
/ers, 'm conformtteyt wan bet Pkcaet wande Hoogb^Mogende Heeren Staten Generael, in date
buyden de feu Den derden OSiober
164 3.
betaelt, tot wekken eyndeaengaende den opheve
van het voornoemde Middel, welck tot het in zee
brengen vande voornoemde Kruyifers mede fpe-
cialick wert in ghewillicht, een behoorlicke Ordon-
nantie fal werden gheconcipieert, die oock fal die-
nen tot Inftruclie voor de particuliere Colleéteurs.
Tot den ontfanck ende adminiftratie van alle
de voorverhaeldc Middelen fal bydc Hooch Mo-
gende Heeren Staten Generael op behoorlijcke
Commiffien ende Inftm&ie worden gheftelt ende
gecommitteert een bequacmendegequalificeert
Perfoon tot Ontfangcr Generael.
Ende wat belanght den particulieren ontfanck
ofte Collede vande voornoemde Middelen, ende
voor eerft vanden Impoft op het Zout, fal worden
gedaen by de Pachters ofte Colledeurs, als voor
defen.
Gelijck mede fal worden gedaen van het kleyn
Zegel vande Generaliteyt.
Doch wat aengaet de een halfop de uytgaende,
ende een op de inkomende goederen, daer van ful-
len den ontfanck ende Collede hebben foodanige
Pcrfoonen, alsd'Heeren Burgermeefteren vande
Steden, daer het recht vande Convoyen ontfangen
wert, tot hunnen perieul ende op Inftru&ic ende
Eed*t vande Generaliteyt, tot dien eynde te arrefte-
ren, daer toe fullen committeren.
Ende
• E penningen tot het in Zee brengen van-
' de particuliere Kruyffers gerequireert,ful-
len werden gevonden uyt de naervolgcn-
de Middelen, die tot dien cynde fpecialick
Werden ingewillicht ende geaffefteert.
Uyt den Impoft op het Zout vande Denne
gaende ,als te weten veerthien gulden op het hon-
dert wit Zout , ende thien gulden op de Clynen,
beyde tot laftë vanden Panncman, het voornoem-
de Middel te heffen by verpachtinge ofte Colledc
op de Ordonnantie daer van zijnde, ofte naerder
daer op te aircftcrcn.
Uyt het Middel van het kleyn Zegel vande Ge-
neraliteyt, foo ende gelijck het felve nu wert gehe-
ven , ende noch verder ghebeneficieert fal konnen
worden, mede te heffen by verpachtinge ofte Col-
lecte, na dat fulcks goet fal worden gevonden.
Uyt den opheve van een half per cento op de
uytgaendc, ende een per cento op de inkomende
goederen, waer van geene geexcufeert fullen zijn,
als die geene die foodanigen recht aen de Dire-
cteurs vande Ooft ende Noortfchc diredie zijn
betalende.
Maer fal van alle Waren ende Koopmanfchap-
pen, van wat conditie ofte nature, ende hoe ende
van waer de felve bekomen fouden mogen zijn,
het voornoemde refpeclive recht moeten werden
-ocr page 543-
d'Ordre voor d
995
liteyt, tot fijner ontlaftinge.behoorlijcke verfeecke-
ringe fal worden gegeven.
In ghevalle van alle de voorfz refpecli ve Midde-
len yet quame over te fchieten , fal het felve niet
anders als by ordre vande Gencraliteyt tot vordere
bevcylinge vande zee, ofte wel tot verminderinge
vande Laften te Water, ende nergens anders toe
werden geemployeert.
Ende in ghevalle boven alle de voor-verhaelde
Middelen yet te kort quame, hebben de wel-ghe-
melte Heeren Staten van Hollandt ende Weit*
Vrieflandr, als oock Zeelandt, op ons verfoeck, aen
genomen ende belooft het defeft te fuppleren ten
lafte vande Generaliteyt.
Den opheve van de een ende een half per cento
refpe&ive fal haren aenvanck nemen met den,
twintichftcn defes.
Ende wat belangt de andere Middelen, daer van
fal het provenu oock ten behoeve vande KruyiTers
komen.
t'Eynde het Jaer fal vanden ontfanck ende uyt-
geef van alle de voorverhaelde penningen reecke-
ninge worden gedaen, ende de felve op ghenomen
by de Heeren Gecommitteerden in des Generali*
teyts Reecken-kamcr.
Ende fal na de expiratie van hetjaer,de refpc&ive
Provinticn vry ftaen uyt dit werek te fcheyden , in
allen fchijn of het in zee brengen vande Kruyffers,
ende den opheve vande voornoemde een ende een
halve per cento niet in het werek ware geftelt.
Aldus gedaen ende gearreftcert ter Vergaderin-
ge vande Hooch Mogende Heeren Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden, in 's Graven-
Hagc, den derden Oclober feihen-hondert en drie-
cn-veertich. Was gheparapheert, W, Ripperda,vt'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge*
teeckint, Cornelts Mufch.
994
Ende fullcn alle de voornoemde penningen
moeten worden verantwoort aenden voornoem-
den Öntfanger Generael.
Doch uyt de penningen van alle de voornoem-
de Middelen procederende , fullcn op Aflïgnatie
vanden voornoemden Ontfangcr Generael voor
cerft worden bcraclt de tien ende acht duyfentgul-
dens refpeftive tot uytruftinge vande Kruyffers ee-
confentecrt,mitfgaders de prcemien,dic in krachte
van het Placaet van huyden dato defes als dan ful-
lcn zijn verdient, ende lullen als dan de rcilerende
penningen werden ghebracht sen Comptoire van-
den voornoemden Ontfangcr Generael.
Den Öntfanger Generael fal eedt doen, ende
fuffifante Borge ftellen , dathy geene penningen
vande voornoemde Middelen piocederende,fal uyt
tellen ofte bekeeren tot eenige andere faecken, op
wiens ordre ofte laft het foude mogen zij η, als tot
de voornoemde Kruyifers, ende dat op Ordonnan-
tie vande Heeren Raden ter Admiraliteytdaerde
Prinfen refpeftivelick fullen worden op gebracht.
Ende fal den voornoemden Öntfanger Generael
zijn refidentie houden tot Amilerdam.
Doch op dat de Rccders vande Schepen,die on-
der het diiWt vande andere Collegicn ter Admi-
raliteyt buyten Amitelredam refideiende, fullen
worden uytgeruft, fonder koften ende naeloopen
hunne penningen mogen bekomen, fal den voor-
noemden Ontfangcr Generael gehouden zijn op
andere plaetfen, alwaer Collegicn ter Adrnjraliteyt
oockzijnrefiderende , fufTfante borge te ftellen,
fubjetütdendagelijckfchen Rechter vande Plaetfe,
dat aendc voornoemde Reeders de geaccordeerde
fubfidien tot hunne equipagie, en de te verdienen
prjEmicn promptelick by hunfullè werden voldaë.
Waet tcgens den voornoemden Öntfanger Ge-
nerael by de Heeren Staten van Hollandtende
Wcft-Vrieflandt, als oock by de Heeren Sraten van
Zeelandt refpe&ivc, op 't verfoeck vande Genera-
■mrr
2. Inftruttieti vande Hoogb Mogende Heeren Staten Qenerael der Ver*
eenighde Neérlanden, n)oor de particuliere Ontfangers wande Middelen t gedefiineert tottet in
Tjet brengen mande Krtêyjfcrs
, in conformitè wan boer Ho: Mo: P/acaet ende Ordre «vanden
fiaee-en^twimighflen Oïïober \
642.. ende achtfien Vebrmrij 1645. .''- ;
's morgens ten acht uyren, na den noen van twee
tot den vyven , ende daer niet noodich fal zijn ge-
heele dagen Comptoir te houden , tot fulcken uyre
als hen by de gemelte Heeren Burgcmcefters der
Plaetfe bevolen ende geordonneertTal worden.
II.                          bxl
De voornoemde Ontfangers fullen invorderen
een ten hondert van alle inkomende goederen ter
zee, ende een half ten hondert van alle goederen
ter zee uytgaende, volgens de Ordonnantie op 'c
felve middel gemacckt,endede Lijfte haer ten dien
fine ter handen geftelt, ofte ah noch te ftellen. -
R r r                        Van
E particuliere Ontfangers fullen in kracht
vanhaer Hooch Mog: voornoemde ordre
werden aen gheftelt door de Heeren Bur-
gemceilers ter plaetfe daer Comptoiren
van Convoyen ende Licenten zijn, ende Schepen
over Zee buyten Gaets, zijn af en aen varende
refpeclive, ende fullen dien volgens aldaerordinaris
Comptoir ende uyre houden, ahvaer fy perfonélick
fullen moeten compareren, des werekendaegs van
PaeiTchen tot Baef-MiiTe precifelick 's morgens ten
feven uyren , ende van Baef-MiiTe tot PaeiTchen,
-ocr page 544-
15. Tic. 2. Deel.              997
VIII.
Sullen hebben alle 't felve recht van parate exe-
cutie, ende anders tegensdegecnedieyetsover
dit Middel fchuldich fullen zijn, als de refpedive
Ontfangers vande Convoyen ende Licenten zijn
hebbende, volgens de Ordonnantie daer over ghe-
maeckt ende gheëmanccrt, welcke in defen oock
fullen plaets grijpen.
IX.
Ende fullen dien volgens alle verdere Articulen
van d'Inftrudic voor de Convoy ende Licent-mee-
ftersden elfden Julij ι 597. ghearrefteert, in defen
oock moeten ghevolcht'worden, voor foo veel de
felve hier toe zijn applicabel.
X.
Sullen tot falaris genieten een half ten hondert
van haren ontfangh, ende 't felve fonder yets meer
in reeckeninge mogen profiteren.
XI.
De reeckeninge van deiè particuliere Ontfan-
gers fullen by provifie worden op ghenomen door
den Ontfanger Generael, een vande Heeren Bur-
gemeefters ter plaetfe inder tijdt, ende den aenwe-
fende Commis Generael van 't reflört, ende in dier
voegen by provifie werden ingeüjft inde generale
reeckeninge vanden Ontfanger Generael.
XII.
Sullen geen giften noch gaven mogen genieten,
diredelick noch indiredelick, of niemant van hare
Familie, op pene van caflatie.
XIII.
Sullen gehouden zijn te flellen fuffifante cau-
tie, naer gelegentheyt van haren ontfangh, tot con-
tenterngnt vande Magiftraten harer refidentie ,die
oock voor haren ontfangh ende adminiftratie aen
de Generaliteyt refponfabel fullen zijn.
XIIII.
De particuliere Ontfangers ofte Colledeurs ful-
len mogen vifie nemen vande Boecken ende Re-
gifters vande Convoy-meefters vande plaetfe harer
refidentie, om te fien of fy in defen haren ontfanck
niet en werden gefraudeert, ghelijckoock de Offi-
cieren der Convoyen ende Licenten oock vifie ful-
len mogen nemen vande Boecken ende Regiilers
van defe Ontfangers, om te vernemen of de Gene-
raliteyt ten opfichte van het voorfz Middel der
Convoyen ende Licenten niet en werde gedefrau-
deert, gelijckoockde Commifèn Generaels fcher-
pe toelicht ende continuele acht fullen nemen,dat
defe Ontfangers onverbreeckclijck onderhouden
ende naer volgen d'Ordonnantie ende Lijften,
noppende defen opheef van een ende een half ten
hondert refpedive gemaeckt, fonder in eeniger ma-
nieren toe te laten, dat de felve, 't zy deur diifimu-
latie, faveur ende conniventie, of anders in eeniger
manieren overtreden ende te buyten gegaen wor-
den , ende eenige faulten of bedroch bevindende,
fullen daer van niet mogen compofcren, of met
partye eenich verdrach daer over maecken, noch
gedoogen dat haers wetens by yemant werde ge-
maeckt.
XV.
De Ontfangers refiderende ter plaetfen daer
Collegien zijn, ende onder de welcke de pennin-
{ren van dat reflört fullen geamaflêert worden, ful-
en moeten ende gehouden zijn op laft ende aen-
fchrij-
9 9 6             Placaten. i. Boeck.
<■ L,[]               III.
Van alle den ontfanck van het voorfz refpedi-
ve recht, fal den Ontfanger moeten Boeck ende
Regifter houden, ende by goede fpecificatie ende
diftindie inde felve in 't lange, alle Koopmanfchap-
pen die van ghewichte zijn by gewichte te {lellen,
hoe veel dat elck Vat, Tonne, Pack, Bale oft Stuck
wegen: Ende die by de ftucke betalen, in't breede
verklarcn,hoe veel Stucken dat elck Vat, Tonne,
Pack oft Bale inhoudende is, ende wat by eftima-
tie ofte priièringe betaelt de waerde vande Stuc-
ken ende ghewichte die den Koopman, Schipper
felfs, oft haer laft hebbende fal verklaren, te willen
betalen , ende elcks in 't byfonder , fonder d'een
metten anderen te vermengen , ten fy dat in de
Lijfte anders is gheftelt, ende te expreiferen den
nacm vanden Schippers. Item, vande particulie-
re ghedeftineerde Plaetfen daer fy de goederen ful-
len begeeren te brengen, de plaetfe vande woonin-
ge des Schippers,den naem vande Koopman, dach
en Jaer vande betalinge, ende fullen in defe formc
hare PafTepoorten ofte Billietten uyt gheven met
feü ordcntelicke nombre.
IIII.
De reipedive Commilèn ende Cherchers fullen
Ijouden een waeckent ende wacker ooge, ende wel
toeüen dat alle goederen wel ende behoorlick wer-
den aen ghegheren ende promptelick ontfaneen,
alles wat d'Eygenaers van dien of hun laft hebben-
de daer over fchuldich zijn , fonder eenichfints te
mogen borgen, of eenich refpijt te geven, op pene
van caflatie, ende boven dien uyt haer eygen mid-
delen promptelick moeten voldoen, ende voor foo
veel de voorfz Commifèn aengaet, fullen de ièlve
door de Heeren Raden inde refpedive Collegien
ter Adrriiraliteyt van 't reflört werden geftraft daer
fy faulte fullen komen te begaen,
■f'-: ■ ■/f-.-jJïtV-'h· Υ·. ' ,
. pe voorfchreve Ontfangers fullen ghehouden
,2ijn vaa Maent tot Maent, oft ten langhflen bin-
nen, thien dagen nae d'expiratie van dien over te
feynden, ende te leveren aenden Ontfanger Ge-
jnetael, als oock aenden Ontfanger van dit Mid-
del , ter plaetfe van hunnen reforte daende Col-
legien ter Admiralitcyt refideren , pertinenten
ftaet van allen haren ontfangh, ten eynde uyt de
felve de penningen of de aiïignatien vanden Ont-
fanger Generael promptelijck mogen voidaen
worden.
ω · ■'·.'. ..·.,'·-, "VI.
..;., Sullen ghehouden zijn alle de Slooten van hare
Maentlijcke Staten promtelicken te voldoen aen
den Ontfanger van dit Middel» refiderende ter
plaetfe vande refpedive Collegien ter Admirali-
teyt 4 in deièn dk den Ontfanger Generael tottet
amafleren vande penningen van dat diftrid vol-
gens fy ne Inftrudie fal gebr uyeken, op peyne van
uparatclick daer over te werden geexecureert ende
gecorfigeert naer gelegenthcyt ende exigentie van
iaecken.
                    ,t j ''
i:.,i jEndé iuliert de voornoemde Ontfangers refide-
rendeter plaetfe vande Collegien ter Admiraliteyt,
ghenieten voor falaris vandepenningen die onder
. Iiaer fullen werden ghearnafteert, een quarc ten
hondert.,.-,;..» \.,--;
■■- ■?
llTr *                                                      il..*
-ocr page 545-
/
d'Ordre voor de Kruyflers.
998
999
nut, oorbaer ende noodich fullen bevinden.
XXI.
De particuliere Ontfangers in loco, fullen met
ende nefTens den Ontfanger Generael, t'eynde
't Jacr van hun employ, precifelick hunne refpedi-
ve reeckeninge moeten over leveren ten Comp-
toirc van des Generaliteyts Reecken-kamer gefut-
ncert nac bchooren, om aldaer op genomen, geflo-
ten, ende vervolgens de generale Reeckeninge van
den opgemelten Ontfanger Generael mede in ge-
lijft te worden.
XXII.
De voornoemde Ontfangers fullen Eedt doen
volgens 't Formulier hier nac geinfereert.
lek /weere in handen vande Heeren Burgermeefleren
1 ende Regierders defer Plaetfe, als hier toe gheauthori-
/eert byde Hoogh Mogende Heeren Staten Generael, dat
lek my in mijne vocatie ende bedieninge
, wel, ghetrou-
welijck, ende met alle neerfligheyt fal quijten, fonder van
yemandt meer ofte min te ontfangen
, dan het recht van
den een ende een half ten hondert refpeclive
, volgens de
Lijfie defes aengaende
, my nefens defe van wegen de
Hoogh-gemelte Heeren Staten Generael ter handen ghe~
fielt
, dat lek noch uyt gunfie, faveur oft rejpefl van ye·
mant, wie dattet oock zy, de felve mijne Inftrutlk
, noch
oock de voorfz Lijfle en fal overtreden ofte te buyten gae/i,
dat lek de Heeren Staten Generael hou ende getrouw fal
wefen, ende haer E. bevelen gehoorfamen, ende den Com-
mifen Generaels refpecleren ende obedieren, voor foo veel
hun defe mijne bedieninge conferneert,dat lek van nie-
mandt en fal ontfangen eenige giften
, kleyn ofte groot,
'/ zy onder dexelvan expeditie of ander/ints, ende voorts
dat lek my fal reguleren nae uyt wijfe myner voorfz In-
firuftie
, ende dat lek voorts alles fal doen dat een goet%
getrouw ende ghehoorfaem Ontfanger toeflaet, ende be-
hoore te doen.
Aldus gedaen, gearrciteert ende gerenoveert ter
Vergaderinge vande Hooch-gbemelte Staten Ge-
nerael, den achtftcn Februarij 1645. Wasgepara-
pheert, ι Johan van Mateneffe ,"· Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Getecckent,
Comelis Mufch. Zijnde op 'tfpatium ghcdruckt
het Cachet der felycr Hceren Staten , in rooden
Wafiche.
fchrijvinge vande Hceren Ghccommittcerde Ra-
den , te negotieren de quota in alfulcke fqmmen
als geordonneert fullen worden te negotieren , als
vooren op Intereft, te weten, tot Rotterdam voor
een feiïe-part, tot Amftcrdam voor twee fefte par-
ten, in Zeelandt voor twee fefte-parten , endc in 't
Noorder-quartier voor een fefte-part, ende fal de
provifte vande te negotieren penningen zijn, een
derde van een ten hondert eens, fonder van eenige
continuatie yets te mogen profiteren.
XVI.
Ende&ülcn alle de Obligatienten fine voorfz te
vcrleencn by de refpedive Heeren Gecommitteer-
den Raden van Hollandt en Zeelandt ter concur-
rentie van der felver Provintie refpedive contin-
gent werden geaggreëert.de welcke fullen hebben
te letten, dat de Ontfangers die tot de voorfz nego-
tiatie gebruyekt fullen worden, niet en komen te
excederen de Adens van negotiatie ende aenfehrij-
vens ten dien fine te doen.
XVII.
De penningen 'fullen moeten genegotieert wor-
den ten lafte vande voorfz een ende een half ten
hondert, refpedive jegens den.penningh twintich,
doch hooger niet.
XVIII.
De te negotieren penningen fullen foo hacft af
geloft worden als doenlick lal zijn, doch alles met
kenniffe vande refpedive Heeren Gecommitteer-
de Raden vande Provintien van HoHandt en Zee-
landt, voor foo veel yders Provintie voorfz contin-
gent in de te negotieren penningen aengaet.
XIX.
De middelen ende inkomen geafïècÏeert tot de
KruyiTêrs, volgens haer Ho: Mo: ordre van huyden
dato defes, fullen gecontinueert worden foo lange
totdat de op te nemen penningen fullen zijn af-
geloft ende gequeten.
XX. ■
Ende dit al by provifie, referverende de meer-
hooch-gemelte Heeren Staten Generael aen hun
d'interprctatie, by foo verre hier in eenige duyfter-
hey t werde bevonden, midtfgaders de veranderin-
ge, vermcerderinge vande Inftrudie, t'elcke reyfe
ende gelijck de meer-hooch-ghemelte Hceren Sta-
ten 't felve na gelegentheyt van tijt ende faecken,
'pvoorgaende Placaet vanden twec-en-twintkhflen OÜober 1643. was geparapheert, F. Herbcrts ,vt"
3. Ordonnantien, vanden twee-en-tmntiebfien OÜober \ 643. en achtfïen
Februari] 1645, Vande Hooge Mogende Heeren Staten Generael der Vereenkhde Nederlanden, noo-
pende den opheefvdn een ten honden van alle inkomende, ende een halfteh honden van alle uyt-
gaende Waren ter Zee, ten behoeve vande Kruyffers
, in conformitè van haer Ho: Mo: Placaet ende
Ordre huyden gearrefleert.
j jrjf ^e goederen, Waren ende Koopman-
schappen, van wat foorte of conditien die
j foude mogen zijn, inkomende ter Zee in
dele Landen, geene qereferveert, geeximeert
oft uytgefondert yende dien volgende mede het Gout ko-
mendeuyt Guinea
, Paerlen, Diamanten endefuweelen
mt InSien,
fullen moeten werden aen gegeven ten
tomptoire vande refpedive Ontfangers die aen
gheftelt 1 zijn in alle Stcdenendc Plaetfen , dacr
Comptoiren van Convoycn zijn, ende Schepen
over Zee buyten Gaets zijn af en aen varende
refpedive: Ende fal in het aengeven der inkomen-
de goederen ge volcht moeten worden de felve or-
dre ende voet, by de hooch-gemelte Heeren Sta-
ten Generael, ofte de Hceren Raden vande refpe-
dive Collegien ter Admiraliteyt hier bevooreris ge-
Rrn                    fta-
-ocr page 546-
Placateo-j. i.Bocck.
tooi
CommiiTien ende Inftrudien daer mede worden
geamplieert, ghelijck de felve daer mede geampli
eert worden mits defen.
By aldien yemant, wie het foude mogen wefen,
fijne goederen.Waren ende Koopmanfchappen,of
niet oprechtelick aen brachte en verklaerdc , ofte
de felve in't gheheel nae Hete aen te brengen ofte
Verklaren, fal door de Heeren Raden inde refpedi-
ve Collegien van 't refort daer het fal komen te ge-
fchieden, worden geftraft ende gecorrigeert, mette
felve pene als tegens de frauden ende contraven-
tien in't ftuck vande Convoyen ende Licenten is
gheftatueert, volgende de Ordonnantien daer van
zijnde , die alle in defen verftaen worden applica-
bel te zijn, waer aen, om kortheyts wille, weit ge-
refereert.
Ende dit al by provifie, referverende de meer-
hooch-ghemelte Heeren Staten Generael aen hun
d'interpretatie, by foo verre hier in eenige duyfter-
heyt werde bevonden,mitfgaders de veranderinge,
vermeerderinge van defe Ordonnantie t'elcken
reyfe, ende ghelijck de meer-hooch-gemelte Hee-
ren Staten't felve na gelegentheyt van tijdt ende
faecken nut, oirbaer ende noodich lullen bevinden.
Aldus gedaen, ghearrefteert, geamplieert ende
gherenoveert ter Vergaderinge vande Hooch-ghe-
melte Staten Generael, den achtften Februarij
fefthien-hondert vijf-en-veertich. Was ghepara-
pheert, zjohan van Mateneffe,Tt' Onder ftont, Ter
Ordonnantie vande felve. Ende was ondertcec-
kent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten,in roo-
den Wanche.
1000
ftatueert ende in treyn gebracht, ten reguarde van
het middel der inkomende Convoy-recbten: Ende'
fal den Eygenaer, of laft hebbende i vande voorfz
Waren ende Koopmanfchappen ghehouden zijn
te betalen een ten hondert vande waerdye der fel-
ver, alles volgende de Lijftc van taxatie, ten dien
fine in geftelt ende gearrefteert, ghelijck oock alle
uytgaende goederen , Waren ende Koopman-
fchappen ter Zee, van wat nature die oock foude
mogen wefen, fullen móeten werden aen gegeven
volgens d'ordre ende voet als vooren in 't ftuck der
uytgaende Convoy-rechten gheftatueert ende in
treyn gebracht, ende daer van betaclt een half ten
hondert, volgende de voorfz Lijftc, defes aengaen-
de geformeert.
Van alle partyen van goederen, daer van geen
fpeciale taxatie in de felve Lijfte is geftelt, fal den
Eygenaer, of laft van hem hebbende, felfs taxatie
doen, ter rechter waerdye, ende in cas 's Lants Of-
ficieren vande Convoyen ende Licenten, tot re-
cherche van defen by de voorfz Lijftc gheauthori-
feert,daer voor wilden betalen een vijfde-part meer-
der , fullen vermogen de goederen naer haer te ne-
men , midts doende prompte ende gereede beta-
lingc.fc
Van dit Middel fullen geene Waren of Koop-
manfchappen vry ofte exempt zijn, als alleenlijck
die geene die 't recht aende Diredeurs vande Ooft
ende Noortfche diredie zijn betalende.
De Contrerolleurs, Commiièn ende Cherchers
vande Convoyen ende Licenten, fullen haer mede
inde toefichte ende recherche van dit Middel oock
moeten laten employeren , ende fullen der felver
i.|;/ Voorgaende Placaetfeyt; die aen geftelt fullen worden.
%. 't Sehe wasgeparapheert, F. Herberts,"'
4. Lijfte, gemaeckf by mijne Heeren de (jenerale Staten vande Vereenighde
Nederlandtfche Provintien, waer op ende waer nae ontfangen ende gecolle fleert fal worden een half
op de uytgaendc, ende een op de inkomende Goederen, Waren ende Koopmanfchappen ter Zee refpecli-
ve: Ende dit hyprovifte den tijt van eenjaer, innegaende den twintighflen Oftobris fefiien-hondert
en drie en-veertigh. In date den %% Oftolris
164 3.
A.
! Juyn, de Tonne, ofte veer-
tich riften voor de tonne -
[Ajuyn-zact , de hondert
ponden —— ——
Alloenen ofte Boldavid, de breede
rolle, 't ftuck -----          ——
Alloenen de fmalle rolle, 't ftuck —
Almagro enderoode, fchrijf-aerde,de
hondert ponden —— ——■ y gulden.
Alpiftre ofte Canary-faet, de hondert
ponden
           —·          —-«___
Alluyn de hondert ponden —— ix gulden.
Lange Amandelen, de hondert pon
xxvnjguld.
Ameren ofte Barnfteen         
Ammelakens, Damaft-werck, ende
ander werek , 't ftuck van thien,
twaelf ende fefthien vierendeelen
breet, langh ontrent vijftich ellen:
Mitfgaders het Slefigervan gelijc-
ke breetc,vijftich ellen voor 't ftuk -
Servienten naer advenant ,drie ftuc-
ken voor een ftuck Ammelaecken
gereeckent.
Ammelaeckens van fes, fcven ende
acht vierendeelen breet, langh on-
trent vijftich ellen : Midtfgaders
't Slefiger van gelijcke breete, vijf-
• tich ellen voor 't ftuck -—*
Amydon of Stijffel, de hondert pon-
den
------ L gulden.
Korce Amandelen, de hondert pon-
den
„jmumÊÊÊÊÊmÊÊÊÊÊ
-ocr page 547-
dOrdre voor d
taoj
quaert, ende lanck vanachtien tot
twintich ellen, 't ftuck -------xv gulden.
De dubbele naer advenant
Boratten van vier en vijf quaert.breet
en langh als vooren, 't ftuck —- xxv gulden.
De dobbele naer advenant.
Boraes, komende uyt Spangien, ghe-
rafineert, de hondert ponden «— vj gulden*
Boraes, ongerafineert, de hondert
ponden           ——           —— üj gulden*
Boter, eetbare Hollandtfchc Boter,
't Vat, ofte twee halve Vaten,ende
mindere naer advenant -------Ixxv gulden.
Boter,VrieiTche roode Botcr.'t Vat *- lx gulden.
Boter, kopkens Boter, de hondert
ponden -- -—-------.
Boter, Sweedfche, Noordfche, Engel-
fche , ende alle andere van buyten
's Landts inkomende, mitfgaders
de witte ende oneetbare Boter ,
't Vat, ende alle mindere vaten
ι ooi
den
Anchioves het Tonneken
■— vij g. χ ftuyv.
..—, jij gulden,
Anijï ofte Indigo van Venetien, Por*
tugael, Spangicn ende Levanten,
de hondert ponden
          —-----ij g. vlij ftuy.
Anijl van Barbaryen, de hondert pon-
den-------
          — —C gulden.
Annijs de hondert ponden------xvij gulden.
Appelen ende Peeren, de Tonne—*
Ende alle andere Fruyt------»
Arangie Appelen, 't duyfent-------
AïTche, Pot-aiTche, de hondert pon-
den
           ------.             --------vij g. χ ftuyv.
Affche, Berenklau,ofte Kroon-aiTche,
't laft tot twaelf Tonnen -----iüjc' L. guld.
Aflchen , Spiegel-hoorn, Kruyf kens,
ende Ringen, 't Laft           -----iüjc· L. guld.
Aflchen,Tienbant, BolIen,Wracken,
RijiTche ende Pomerfche, 't laft tot
twaelf Tonnen — --------iiijc· L. guld.
Azijn, Rhijnfche Wijn-Azijn, d'Ame
Overlandts -----           ——
Azijn, Franfchen ende Spaenfchen
Wij n- Azijn, Verj uys, Cy ter, Appel-
dranck , ende Azijn van Appel-
dranck,Wat — — L gulden.
Azijn, Bier-Azijn, de grove Tonne,
't Oxhooft naer advenant voor an-
derhalve Tonne gereeckent ·—- vij g. χ ftuyv.
B.
BAeckelaer de hondert ponden — vj gulden.
Engelfche Bayen
             --------; xl gulden.
Leytfche Bayen tot dertich ellen —- xxv gulden.
Duffelfche «-------1         --------
De halve ftucken naer advenant.
Ballen, Kaets-Ballen, 'tduyfent —- xxv gulden.
Ballen,Kolf Ballen,de hondert ftucx ·
Beckens, Ketels ende kopere Potten,
de hondert ponden
          ------- xl gulden.
Befanen, ofteRoodlofededozijne --
Bier, 't Jopen-Bier, 't Vat van ontrent
twee Amen ·------- ------—
Bier, alle Uytlandtfche Bieren, de
Tonne --------►
           -——» vij gulden.
Bier,binnelantfche Bieren,de Tonne- iiij gulden.
Blakers, Kandelaers, koperen Bran-
ders, ende allerley ander gemaeckt
Koper-werck, de hondert ponden - xxxvj guld.
Bleek, de hondert enckele bladeren - xüj gulden.
Bleek, de hondert dubbelde bladere - xxvj gulden.
Bockrael uyt Vranckrijck ende van
defe Landen, 't ftuck van achthien
tot twintich ellen ----- — iiij gulden.
Boecken, geprente Boecken-----—
Bombazijnen van defe Landen,
lanck twintich ellen, 't ftuck — vij gulden.
De dubbelde ftucken naer advenant.
Bombazijnen van Wefel ende dier-
ghchjeke, 't ftuck lanck twiritich
ellen-------
            _j-----xviij gulden>
Bombaz.j nen, Brughfche Bombazij-
nen van twintich ellen, t' ftuck — viïj gulden.
De langere naer advenant.
Boratten van de Breete van drie
, xlv gulden.
naer advenant
C.
(^Abelen , ofte gheflagen Want,
^ 't Schip-pont
Cabel-garen, 't Schip-pont
xl gulden.
- xxxvj guld.
Cabus-Kool,de hondert ftucken -m~
Caes, Hollantfche ende ajle andere
Soetemelcks ofte handt-kaes, de
Hobben daer onder begrepen,
groene ende witte 's Gravefant-
fche, door een —.         —— ix gulden.
Teflelfchc, Wieringer, ende alderhan-
de Schape-kaes -^-— —
Caes, groene ende witte Canter-1
kaes, ende diergelijcke .-----? xij gulden
Caes, Kloot-kaes —— —— \ 't Schippont.
Caes, alle uytheemfche Kaes -----j
Caes, Permefaen, de hondert pondë - L gulden.
Caerden in Pypen, de Pype ——·
Caerdcn in Schyven ,de Schyve —
Caerden van Yier-draet, de douzijn
paer           ——.             .,„,,,
Cajanten, fmalle RijiTelfchc van drie
quaert , tot feven achtendeelen
breet, grove Greynen, Plumetten,
ende Calandrees, inde Nederlan-
den gemaeckt, langh twintich el-
len, 't ftuck —— —— ■.....
De dubbele naer advenant.
Cajanten, breede Cajanten, van vier
ende vijf quaert, 't ftuck -------' ν gulden.
Grove Greynen inde Nederlanden
gemaeckt, 't ftuck
                   - xxv gulden.
De dubbele naer advenant.
Calck, 'tHoet -—— ·——.
Calmijn, de hondert ponden ------
Canifas de Vitry, de Bale houdende
380 ellen                      -----Cl gulden.
Canifas van Normandyen, Loreynen
ende Vranckrijck, de 100 ellen — xxxv gulden.
Canifas, d 'Oofterfche Pack-rolle ofte
Seyldoeck, mitfgaders de Hollant-
fche rollen, de Rol — -----xxv gulden.
Canifas, Ofenbrugh, uyt Ooftlandt
Rrr 3                               enfle
-ocr page 548-
Placaten-/* 2.Boeck. 15.Tic. 2. Deel.
1005
1004
lanck een-en-twintich ellen , de
Lappen daer innc begrepen, tot
ende van Munfter.de ioo ellen -
Canifas Rollen,daer men Hopfacken
af maeckt, 'c ftuck ----- —-*
Canifas , de Luyckfche Pack-rolle,
mitfgadeïs de fijne Paek-rolle —.
Cappers, 't Quarteel ■—· -— xxv gulden.
Carpetten van alle foorten, 't ftuck-------xij ftuyv.
Noortfche Carfayen, 't ftuck —■— xxv gulden.
Caflïa Ligona, de hondett ponden — xxx gulden.
Caflïa Fiitula, de hondert ponden — lx gulden.
Caftanién de Boiflïau, inkomende - ν gulden.
Caftanien, de hondert ponden -----
Catoen, de hondert ponden - ■ xxv gulden.
Cayiara van Mofcovien, de hondert
ponden          ·-----           ■»-— xij'gulden.
Coolcn, Hout-kooien, de Tonne——
Coolen, Smee-koolen uyt Engelant,
't Salter ofte anderhalf hoet -----xxx gulden.
Coolen, Luycxe Smée-koolen, ende
van de Roer, 't hoet — ------
Coolen van Luyck, Schotlant, ende
van de Roer, de hondert wagen *—
Comijn, de hondert ponden — xviij gulden.
Coper geilagen, de hondert ponden - L gulden.
Coper, Plaet-koper, de hondert pon-
den —— -----
         -—'xlviij gulden.
Coper, gaer Koper, de ioo ponden - xl gulden.
Coper, rouw Kpper, Bricken, ende
Suegen, de hondert ponden —*
CopAdraet, de hondert ponden —— L gulden.
Coper-root, de honderf ponden —— iiij gulden.
Clocken, ofte Clock-fpijfe , de hon-
dert ponden —— —— xxviij gulden
Metraille,Potteis,gebroocken kopere
Potten ofte fchroyflel Van Koper,
de hondert ponden           .------ xxviij gulden
Coperen Potten, Ketels, ende kopere
Branders , foeckt Beckens ende
Blacckers op letter B.
Corck, komende uyt Portugael, de
douzijne                       ——.
Corck, komende uyt Spangien, de
douzijne            ■-----            -----
Corck, komende uyt Portugael, een
pack van hondert voeten ——*
Corck, komende uyt Vranckrijck —
Corenten, de hondert ponden -— xij gulden.
Couchenille,de hondert ponden —
Couflens van Stamette, ende alder-
ley Laeckenfche Coufl~ens,de doy-
zijn paer------            -..... ■■ xij gulden.
Couflens, alderley Sayette Couflens,
de douzijn paer —— —— xxiiij gulden.
Couflens, Zijde Couflens, 't paer — vij gulden.
Couflens, alderley andere foorte van
Couflens , in defc Lijfte niet be-
grepen
           ■—-             -.....—
Cramcrye,aldcrhande Cramerye-----
Wclvcrftaendc, dat inde Cramerye
niet begrepen worden gheweven
Waren,boven een vierendeel brcet
wefende.
D.
TT\ Aycn, de hondert ponden ·—. xv gulden.
■*^Doeck,Carncricx-Doeck,'t ftuck
xl gulden.
xxj, ellen als vooren ---- —
Meerder ende minder mate naer ad-
venant.
Droguerye ofte Apothekerye, mitf-
ders de Verwe inde Lijfte niet be-
grepen , Tabacco ende alderley
Confituren —-
         
Taback uyt de Carabyfche Eylan-
den, Brazilien,Nieuw-Nederlant,
de hondert ponden
          —-----xx gulden.
Verynifche Tabacq, de hondert pon-
den *—- -— ·-----ijc' L gulden.
pErmilloen ende Quickfilver, de
hondert ponden — —Cxxx gulden
Fijgen Marchands ,de Korf wegende
ontrent t'feftich ponden -------iiij gulden. ·
Fijgen,Dodefche Fij gen, elcke Korf
wegende ontrent dertich ponden - ij gulden.
Fijgen in Tonnen, de ioo ponden — χ gulden.
Fryfette ofte Catoens , 't ftuck van
veertich ellen         —— —>
Fufteynenuyt Duytflant,cnde Boc-#
kafijnen, 't ftuck ----- ----ν gulden.
Fufteynen geheeten Croyfees,'t ftuk-ν gulden.
Fufteynen ende Bombafijnen van
ltalien, 3 χ halve ftucken inde Bale,
de Bale                       «—~~ Clx gulden.
Fufteynen, breede Fufteynen, ende
met de Doppen, 't ftuck ------
Fufteynen, fmalle Fufteyncn,metde
Doppen, 't ftuck ■—■------
f~^ Aren, Nay-garen, foo Inlandts als
^-* Uytlants, wit, grauw, ofte cou-
leur, de hondert ponden —— lxxxv gulden
Garen van Erwervelt , de hondert
ponden------■
          ------- C gulden.
Garen, Pont-garen,daer men Zeylen
ende Hop-facken af maeckt, de
hondert ponden —— — L gulden.
Garen, wit garen, de Bale van thien
dozijn ponden -----· ——
Garen van Lyons ,de Bale van hon-
derr Maflen ------ ■-----■ -
Garen van Catoen, de hondert pon-
den
           -------            -------- C gulden.
Garen uyt Brittannien ende Bour-
gogne, daer men Netten af brcyt -
Garen,wit Garen, dat met de ponden
verkocht wort ----
         —-
Garen om te Weven, van vijfthicn
ftuy vers 't pont, ende daer over —■
Ende van 't pont waerdich onder de
vijftien ftuyvers ■—■------
Garen, Sayette Garen, gheverft, de
dozijn ponden ----- ·—·— xviij gulden.
Garen, alle wolle Garen ofte Sayette,
rouw, ongeverft, de hondert pon-
den
           --------             ------Clxv gulden.
Garen, Cabel-garcn, de hondert pon-
den
            ------—------- x gulden.
Garen,
-ocr page 549-
l0O6                    dOrdre voor de Kruy fiers.
1007
Buckingh tuflehen Vrouwen ende
Garen, Zeyl-garen, de hondert pon
den              -------              —-XV gulden.
Garen, Schijf-garen,hetTonneken
van vijftien ponden            ■------í gulden.
Galnoten, de hondert ponden ------xx gulden.
Glas van Normandien, de Korf-----xij gulden.
Glas, Bourgoens Glas — —
Glas uyt Ooillandt ----- —·
Drinck-glafen van alle foorten —
Gebroocken Glas, de Smal-tonne—
Gomme van Arabien , de hondert
ponden          ---------            _-xxv gulden.
Gomme van Senegael oft uyt Afnjc-
ken, de hondert ponden--------xx»«j gulden.
Greyn in Befyen ofte in Poyer, om
Scharlaecken te verwen,
De Greyn in Beiyen , de hondert
ponden              -----             -—ijc· gulden.
Ende de Greyn in Poyer, de hondert
ponden ■---------------iiip gulden.
Granen.
Terwe, 't Laft         -----          ----Cxi gulden.
Terwen-Meel, twaelf Smal-Tonnen
dertien dagh, 't laft            — ■--
MaertfchenendeMey-Bucking tien
duyfent, of twintich ftroyen voor
't laft ----- ----- -—
Sprot, twaelf duyiènt voor 't laft, of
twintich ftroyen -*- --------
Hayr, Beverhayr, Sabels ende dierge-
lijcke Hayr.de hondert ponden — vjc· gulden.
Hayr, alderley ander Hayr, de hon-
dert ponden ----------- iüj gulden.
Swijns - borftelen, de hondert pon-
den
          ,------          ----- -----xx gulden.
Hafenooten, 't laft tot twaelf Smal-
tonnen
          -----—.            ____
Harpoix ofte Hars, de hondert pon-
den
            ——--------- üj gulden.
HedeofteTortfe , de hondert pon-
den
             -—-             --------iüj gulden.
Hennip, Pafch hennip, Koninghs-^
berger,Danzijcker,Reyne Ryfche,/
rouw ongehekelt, 'tSchip-pont --^xxx gulden.
Hennip, Inlantfchen Hennip, het(
Schip-pont
         -—           -----J
Honich ofte Seem, de hondert pon-
den--------
               --------÷ gulden.
Hoppe, alderley Hoppe, de hondert
ponden
          --------            n - ·- xij gulden.
Harts-hoorns,de hondert ponden —■ xij gulden.
Hoorns van OiTen ende Koeyen, de
hondert ftucken ----- —«·*
Top-eyndê van OlTcn ende Koeyen-
hoornen, de Ton ne
            -------
Hout,blaeuw Klap-hout, Koninghs-
berger.Rygefch, ende de Wracken,
'tkleyn hondert tot hondert twee-
ert-twintich ftucken
             ———
Klap-hout, genacmt Frans Klaphout,
't kleyn hondert                  ■— xxviij gulden
Klap hout, genacmt Hollandts Klap-
hout,'t kleyn hondert
            <—xl gulden.
Hout, Courlants Klap-hout, ende de
Wracken, 't kleyn hondert —>—»
Vat-hout            ~~-------           ------lxYJ gulden.
Hout,Wagenfchot, Blauw-hout, Co-
ninghf berger ende Rygefch,'t hon-
Pijp-hout, 't hondert ----- — jjc- ÷ gulden.
Hout, Wagenfchot, Sterremercks ,
Lettaux, Half hout, ende de Wrac-
ken , 't hondert
                    ■— üj° lx gulden
Hout, Courlants Wagenfchot.'thon- *
dert            ——* —              — ""
Sweedfche Pijpduygen , *t hondert
tot ixxftucks                     — vj gulden.
Hout, Maes-Schoof-hout,ofte Yrfche
Duygen.de hondert twee-cn-twin-
tich ftucken          -----          -—
Ledige Booten, Pypen ofte Rijnfche
Vaten,'t ftuck          ----- ·——
Pijp-duygen, de fchoof          ■—— jj gul. ÷ ftuy.
Ledige Quarteelen ofte Oxhoofden,
't ftuck          — — —«
Duygen van Oxhoofden, de fchoof-j gul. ÷ ftuy í.
Duygen van Booten, Pijpen, ofte
Rijnfche Vaten,vijftien ofte feftien
iude
C gulden.
C gulden,
hxv gulden,
lxxv gulden,
lx gulden,
xc gulden.
voor 't laft
Rogge, 't laft
Gerfte/tlaft
Mout,'t laft
Haver, 't laft
JMW^*4
Arwyten ende Boonen, 't laft —
Boeckweyt, 't laft ----- —— xc gulden.
Tonnc-Meel, Roggen Tonne-Meel,
't laft tot twaelf Smal-tonnen -----Ixx gulden.
Crock-zaetofteBoldre            -------
Geerfch, de Smal-tonne « - ■* ix gulden.
Alderley Gort ofte Grutte, de Smal-
tonne
           --------            --------í gulden.
Tweèbackofte Bifchuyt, dcTonne - vij gulden.
H.
Ë Lle naer - volgenden Haringh Ë
** Brant ofte Zee-ftucks, twaelf/
Tonnen voor 't Laft-------æ Cxx gulden.
Haringh, Alderley Haringh, uytgeA
fondert Circkel ende Brant,'t laft V
Haringh van Jacobi,zijnde Cïrckeh
Haringh, 't laft —          — j
Kleynen Keulfchen Bartholomei é „,           u
ofte Kruys-brant, 't laft -----j Clxxx ^ld'
Grooten ofte Rouaenfchen Brandt, j
't laft          ---------           --------J
Maeftetlandtfchen, Schotfchen, Yr-
landtfchen, ende diergelijcke ver-
fchen ofte geftorten Haring, twaelf
duyfent voor 't laft gereeckent <
Maefterlantfchen, Schotfchen, ende
alle uytheemfche Tonnc-Haringh,
't Laft-----         ___L.
Alle verfchen gheftorten ende Korf-
Haringh, é xooo vbor 't laft —»
Droogen Haringh, daer onder begrij-
pende den Engelfchen, Maefter-
lantfchen , Litzoen ende uytfchot,
twaelf duyfent voor 't laft «—— C gulden.
Ty-Buckingh, thien duyfent voor 't
laft, of zo Engelfche ftroyen *—
i
-ocr page 550-
PlacateiLj. a.Boeck,
i5.Tit. "2.Deel.          1009
Een ledige Oofterfche Kifte ——
AlderhandeHout, Vlot-hout, den
Rhijn,de Mafe,te Scheep ofte'met
de Vloote afkomende, mitfgaders
't Ypen-hout ende Vellingen, van-
de waerde van fes gulden —■—
Hout, Bogen hout, de hondert Sta-
Brazilie ofte Phernabucq-hout, de
hondert ponden —         —xviij gulden,
Campechi-hout, de hondert pont — ÷ gulden.
Fifet-hout, de hondert ponden -----iiij gulden.
Hout, Pock - hout, de hondert pon-
Zappons-hout, de hondert ponden - xij gulden.
Ebben-hout, de hondert pont «—— xx gulden.
Soet ofte Galiili-hout, de hondert
ponden
                       -------yj gulden,
Huyden.Elants ofte Buffels Huyden,
onbereyt,'t ftuck ----- —■
Harts ende Rhees-huyden onbereyt,
'tftuck . ----- — —
Huyden, gefouten Huyden, van buy-
ten in komende , 't zy Oifen,
Koeyen ofte Paerden-huyden, de
hondert ponden ----- — xij gul.x ftuy.
Huyden, ghedroochde Huyden vanï
indicn,metde wracken, 't ftuck-'
Huyden, gedroochde Huyden van
Barbaryen ende Yrlandt,met de
wracken, 't ftuck
           ——— ! ... ,,
Huyden, gedroochde Huyden van f1J
Guinea, Cape-Verde, Senegael,
Schevincken van Ooftlant,ende
alle Schotfche Huyden, met de
wracken, "tftuck — -----,
Huyden, allerhande gefouEen Oftèn,
Koeyen ofte Paerden Huyden, foo
Inlandtfche als Uytlandifche, we-
gende boven de vijftich ponden,
'tftuck — ■—■ —--ix gulden.
Huyden, aldcrhande gefouten Oifen,
Koeyen ofte Peerden Huyden, van
vijf en-dertich tot vijftich ponden,
'tftuck —
         — —iiij gulden.
Huyden, allerhande· gefouten Huy-
den, wegende vijf-en-dertich pon-
den ende daer onder, 't ftuck — üj gulden.
Huyden, Schotfche ghefouten Huy-
den,onderde twintich ponden we-
gende, 't ftuck
         ----- —r· ij gul. ÷ ftuy
Huyden , alderhande ghedroochde
Huyden, wegende boven de veer-
tien ponden, foo Indifche als ande-
re , met de wracken, 't ftuck -----ix gulden.,
Huyden , alderhande ghedroochde
Huyden, van vijf-en-twintich tot
veertich ponden wegende, met de
wracken, 't ftuck —
          — í gulden, á
Huyden, gedroochde Huyden onder
de vijf-en-twintich ponden wegen-
de , met de wracken, 't ftuck — iij gul. ÷ ftuy.
Huyden van Guinea, Capo-Verde,
Senegael, Schevincken van Ooft-
landt,ende drooge Schotfche Huy-
den, onder de vijfthien ponden
we-
éïï8
inde fchoof, fonder de hoepen ——
Duygen van Quarteelcn ofte Ox-
hoofden, vijfthien ofte feftien inde
fchoof, fonder de hoepen
         
Hout-laften, Eycken endc Vuyren,
komende uyt Sweden ofte Noor-
wegen , nae de groote vande Sche-
pen,elcklaft ——
           ——
Hout, PruyiTche ende Pomcrfche
Deelen,'t ftuck — ------
Hout, Meyburghfche Deelen, 't hon-
dert
            ·-------             -------
Noortfche Deelen, 't groot hondert
van hondert twee - en - twintich
xxviij gulden
Deelen           ·■ ■ ~
Maften, Cannefpieren van drie Pal-
men neerwaerts, de hondert ftuc-
ken
           -——          --------lxxx gulden.
Maften van vijf Palmen opwaerts,"j
de hondert ftucken
          —— I
Mailen van feven Palmen opwaerts f Clx gulden,
tot twaelf Palmen, de hondert |
ftucken
          ——           )
Maften van twaelfPalmen opwaerts
tot fefthien Palmen, te weten de
Maften van twaelfPalmen -----xviij gulden.
Ende de Maften van veerthien Pal-
men
           --------------xxxvj gulden
Stuckhout, Maften van fefthien Pal-
men ende daer boven, 't ftuck -— xc gulden.
Lange Sweedfche Capravens, 't hon-
Boomfche , ende alle andere Cap-
ravens
           ——·            ——
Sparren, 't hondert         — —■
Noortfche Balcken,vuyren-hout door
een, 't ftuck
         ——         -----í gulden.
Juffers ende Maet-Balcken, de hon-
dert twee-en-twintich ftucken ■—■ xxxviij guld.
Eant-ftocken,Branthout,Bijl-fteelen,
Mouden, Schuppen, Veilingen,
Rachers endediergelijckckomen-
dc met volle ladinge, 't laft ——
Ende komende met kleyne partyen
beneffens andere Waren, foo die
hier te Lande foude mogen gelde -
Hout, Eifchen Riemen, 't ftuck----------÷ ftuyv.
Hout, Pij pen-hout, de hondert twec-
en-twintich ftucken,mitfgadersde
Wracken
         -'-—           -----
Hout, Vat-hout, 'tkleynhondert als
vooren, 't zy wrack of goet ——
Eycken Plancken van dertich tot
veertien voeten, komende van (Do-
ften, door een met de wracken — yj gulden.
Eycken Plancken, lanck ontrent vijf-
en-twintich voeten, hebbende de
dickte van Carvcels Plancken,met
de wracken
         -—          ——
Eycken Plancken van vijftien voeten
ende daer onder, endc onder de
thien voeten twee voor een, met
de wracken , 't ftuck-------
Carveels Plancken,'tftuck « ij gul. ÷ ftuy.
Een Kiftc met houte Borden ende
Backen
          —t—»          ——-,
-ocr page 551-
»
dOrdre voor de Kruyflers.
ion
toio
Grof-greynen Turcx, van ontrent
twintich ellen, ende gewatertCa-
melot van vier-en-twintich ellen,
't ftuck            -------            -------
Ende de halve ftucken naer adve-
nant.
Grove Greynen, Turcx ghenaemt
Treilles,lanck fes-en-dertich ellen-
Machiari tweedract, het enckel ftuck
van ontrent twaelf ellen -----
Het dobbel ftuck naer advenant.
Sindael ofte Sloyer, 't ftuck ■-------
Fluweelcn in de Nederlanden ghe-
maeckt;hct zy gefigureert ofte an-
ders, daer onder begrepen alle Caf-
fa, Velourte,ende Armozijn,Bran-
cagie ofte diergelijckc, 't ftuck van
ontrent twintich ellen---------
De langere naer advenant.
Spaenfch Armozijn, 't ftuck -------
Genuis,Cafta ofte Armozij n,'t ftuck -
Grove Grcynen,halfzijde half Sayet-
te, in dcfe Landen ghemaeckt,
't ftuck van twintich ellen ------■
De langere naer advenant.
Tours Armozijn, 't ftuck
Lampers breet ofte fmal, 't pont-----
Tolette met Goudt ofte Silver,
't ftuck            -------            -------
Tolette van Zijde, 't ftuck -------.
Turckfche Vilten, 't ftuck          -—
Turckfche Tapifferye ofte Carpct-
ten
\vegende,mitfgaders de wracken,
iij gulden.
't ftuck
Welvèrftaendc dat de minder Huy-
den van gewichtc, de meefdere
ofte fwaerdere niet en fullen mo-
gen te bate komen.
Huyden buyten 's Landts bereyt, de
hondert ponden — ■—xxxV gulden.
Huyden binnen defe Landen bereyt,
de hondert ponden---------xxv gulden.
Huyden bereyt,Halfenende Buye-
ken, de hondert ponden -------
Huyden bereyt, dienende tot Opper-
Leer,'t ftuck ■------          ■—
I
I.
YSer de duyfent ponden, daer on-
der ghereeckent deZout-pan-
nen, Hacrt ende andere Platen,
Kacchel-yfers, yfere Gewichten,
Anckers,cndedicrgclijcke-------
Grof Sweets Yfer, de hondert pon
ν gulden.
vj gulden,
vij gulden.
den
Staf-yfer, de hondert ponden
Yfere Roeden,de hondert ponden ·
Yfere Pannen,de hondert ponden ·— xij gulden.
Yfere Potten, de hondert ponden ■— vij gulden.
Yfere Nagelen, de hondert ponden ~xj gulden.
Yferdraet, de hondert ponden --------xj gulden.
Gemaeckt Yfer-werck ----- ■-------
Oudt, gebroocken ende gegoten,ofte
gruys van Yfer, de hondert pon-
den
ij gulden.
Raffa van Florence ofte Milanen,
't ftuck            -------            ------■
Sargie RalTa van Engelandt,'t ftuck <-
Zij Je.
Organzijnc ende Oribyc van Vicen-
fe ende Bolonien , Zijde Poil van
Genua, Napels, van Vicenfe, ende
Venegien , Poil ende Nay ofte
Stick-zyde, geverftofte ongeverft,
Zijde Laeckenetij Goude, S'Uvere Laeckgnen) Fltf&ee~
hi , Satijnen , Damaften, Armozyncn , ende
alle andere Koopmanfchappen, komende
ttyt Italien,
L.
Een ftuck Goudc ofte Silverc Lacc-
ken
            -------             -------
Een Maffe van negen of tien oneen,
Gout ofte Silverdracr------------
Fluweelcn van Genua , Milanen,
Modcna, Rhegio, ghcbloemt ofte
flecht van Italien , Armozijn ,
Zijde Grofgreyn van Napels ofte
van elders, Satijn, Damaften van
Florencen, Luca, Genua,ofte diet-
gelijckc, 't ftuck        ----- -----■
Fluweelcn,Satijnen, Damaften, Ar-
moiijnen, ende zijde' Grof grey-
nen in Lappen, veertich ellen voor
't ftuck            *____            ____.
Taflcto met de Koorde van Bolo-
nien ofte Florence , Meffogtave,
dubbelt ofte ordinarij,'t ftuck-----
LevantsTaf, Carteeck, ofte Armo-
zijn , derdc-half vierendeel brect,
't ftuck           ____,            ____
Sindael-tort van ontrent vijf-ende-
dertich ellen , 't ftuck          —___■
Zijde Camelottcn ofte Tabijnen,
brect ofte fmal, van ontrent vijf-
cn-vijftich ellen*, 't ftuck .____
' xij gulden.
pont
Zijde Canary, Salvatica, Ardafle, Ar-
daiTinc, ofte andere rouwe ende
ongewrochte Zijde, 't pont-------ν gulden.
Sinefche Zijde, het uytgaen ■-------viij gulden.
Florc.tte ofte Gallctte, 't pont -------ix gulden.
Capitocn Strufli ofte Cordafles van
Zijde, 't pont ·------- -----■
Venectfche Tapifferye, Zijde Dopia
rolle, ofte op die wijfe gemaeckt,
't pont---------■--------
Spaenfche ende Granaetfchc Zijde,
't pont ------------
          -------'
Frcngien van zyde, Frengc koorde,
zyde Lint, Paffement, Spigilie in
Italien ofte Nederlanden ghe-
maeckt
           --------------'
Nay ende Stick-zyde inde Nederlan-
den gemaeckt, 't pont
          -—— vüj gulden.
Wolle Laeckenen,
Laccken, Engelfche Stuck-laeckens,
ftuck
■-------         ■— ij0, %\. guld.
S f f                          Laec-
wit, t
i
-ocr page 552-
, i5.Tit. 2. Deel.
Wit Schapen ofte Lams-Leer,
't pont — — —
Lijmde hondert ponden ------
Lymoenen , vérrche Lymoenen
't duyfent
é ïé ÷          Placateo-i. i.Boeck
Laccken, Engelfche Pack-laeckens,
wit, ongeverft,'t iluck------C gulden.
Laecken , alderhandc Engelfche La-
kens in de wolle gevcrft, 't iluck - Cxx gulden.
Laecken, Engelfche Laeckens, hier
te Lande bercytende geverft,'tzy
Pack ofte Stuck-laeckens ------ijc· gulden.
Laeckens, Douzijnkens van Noort-
fock breet, ende andere diergelijc-
ke, 't ftuck totachtien ellen ----— xxxvj guld.
Engelfche Carfaycn, 't ftuck :------xxv gulden.
Schotfche Lacckenen van drie-en-              é,
dertich ellen,'t iluck
IOI3
■—*xviij ftuy;
• ix gulden,
xx gulden.
xxv gulden;
Lymoenen , gefouten Lymoenen,
de Pijp
           ------         --------
Linnewaet van defe Landen,ofte van
buyten inkomende, 't zy rou ofte
gebleyckt, plat gevouwen ofte ge-
rolt, de hondert ellen --------C gulden.
Linnewaet als vooren, van fes - en-
veertien tot vijf-en-vijftich ellen,
*t ftuck
          ------           -------
Langer naer advenant.
Welverftaende dat betaeldt fal wor-
den ftuck voor ftuck , fonder de
felve op de hoochfte lenghte te re-
duceren.
Linnewaet, geheeten Coleur ofte Na-
turelles , de hondert ellen ------C gulden.
Frans Slefiger Linnewaet ,rouw ofte
ghcbleyckt, de hondert ellen van
defe Landen ------
         ----xxv gulden.
Ofqnbrughs Linnewaet, de hondert
ellen ------ — ----xxxgulden,
Munfters RoldoeekofteSmaldoeck,
de hondert ellen van defe Lan-
den, twee ellen fmal,voor een elle
breet
           ——            ------
Lint van Erwervelt, ende diergelijc-
kc, de douzij ç ponde ç ■------
Loot, de hondert ponden ------vij gulden.
Potloot, de hondert ponden ■— vij gulden.
SchotfeCariayen,de douzijn ellens - xxv gulden.
Schotfche Plets de twaelf ellen dub-
belt gemeten
                  -----ix gulden.
Ilollandtfche Laeckencn , 't half
iluck-------------------------Cl ÷ gulden.
Laccken.Fryfen of Duffels, 't iluck - xxxij gulden.
Alle Yrlandtfche Waren--------·
Pylaeckens door een, 't iluckf·------xv gulden.
Munilerfchc, Ofenbrughfche, Older-
fumfche witte Lacckenen, lanck
veertien ellen ·------ ·------xl gulden.
Rappinfen, Agrenumfc, Stendeliè,
ende alle andere Ooilerfche Laec-
kencn van derrhien , vijfthien a
twintich ellen , het ftuck door
xiij gulden.
een
Sourgcns, Havelbirgers, Kircntfers,
't iluck ■---------------------------
Leytfche RaiTen, 't iluck         ------
Stamctten van alle Couleuren ,
't iluck —·         — —
Fitz-laecken tot Lcyden ende elders
gemaeckt, 't iluck         ■-----------
Leytfche Carfaycn, 't iluck ------
Plets tot Leyden gemaeckt.'t ftuck -
iVeertfche Laeckenen,
Blauw-lijften lanck fes-en-twintich
ellen, 't ftuck
         ■------· ----
Quincken lanck fes-en-twintich el-
len,'t ftuck
M.
V/faleria ende Neurenburger Cra-
*yx merye         ■------■        -----—
Manigucttc ofte alderhandc Greyn,
de hondert ponden----------
Meccrappen, ende onberoofde, bin-
nen defe Landen ghewaflen, de
hondert ponden------ ----
Gemeene ende korte, de hondert
ponden
           ■------·           ------
Muilen, de hondert ponden ------
Mee , Breilaufc Mee , de hondert
ponden
           -------■ , ------
Meecrappen uyt Duytflant, de hon-
dert ponden ------ -
Meccrappen uyt Vlaenderen, de
hondert ponden---------------
Gemeene uyt Vlaenderen, de hon-
dert ponden ------. ------,
Mede de Tonne ofte Ame ———
Molen-ftecnen,Queernen,Moftaert-
Molens.Sarcken, ende alderley an-
dere Steenen komende van buy-
ten 's Landts, van de waerde van
fes gulden, foo die hier te Lande
gelden fouden
         — —
Moftaert - Saet, d'Amfterdamfche
Mudde van feven-en-twintich int
÷ gulden.
xvj gulden.
ix gulden,
iiij gulden.
xij gulden.
Smalhoornkens lanck als vooren,
't iluck           ------■           ------
Breehoornkens van de felve lenghte,
't iluck —- ---- —
Seftigenvan ghelijcke lenghte, het
ftuck ------.         ----- —
Hooch- kammen van fes-en-tvvin-
tich ellen, 't ftuck —- ----
De Tachtigen, lanck als vooren,
't ftuck ■------         ----.—~
Tilburghfche Lacckenen, lanck een-
en-dertich ellen, 't iluck -----
Gefegelde Munfterfche Lacckenen,
lanck twee - en - dertich ellen ,
't ftuck         ------.          .______
Dorftenfche Laeckenen, lanck acht-
en-twintich ellen, 't ftuck ------
Latoen in Rollen, breet oftefmal, de
hondert ponden — ----L gulden.
Leer, Corduwaens van Spangien,
ofte op de Spaenfche maniere be-
reyt, 't pont         -—--------÷÷× ftuy.
V gulden.
Netten,
laft, de Mudde ———t -—
Meubelen           *-——          9—*.
»
-ocr page 553-
d'Ordre voor de Kruy flers *
éïß 5
xxxixguld.
1014
't fluck           ——-          -----
Lichte Zijde Stoffen, als Armozijne-
jens van thien a elf, van derthicn
a veerthien ellen, van elf ellen op-
gerolt Pelinghs, van elf ellen, de
fware negenthien ellen, plat ghe-
vouwen vijftien ellcrt, Armozijnt-
jens ende Pangis van veerthien el-
len, ende fefticn ellen witte gecou-
leurde ende roode Crifpen , Taffa-
fillcs ende couleurde Chiaus van
fes-en-dertich ellen, de Wcerfchij-
nen van feventien ellen, defe alle
N.
"VTEtten, foo wel Sliiigen als vie-
■*-^* · rendeels —- —-— ■
Out Net, geheeten Drit, de duyfent
pont           ———.           -——
O.
Oofl-Ind'ifche Koopmanfchappert,
pEper te reeckenen nae de fadure,
* foo die inghefcheept wort met
hetftof, zijnde afgetrocken voor
indroogen als anders, vijfthien ten
hondert, nae de voet van den Con-
voy geprifcert, het pont op
door een gereeckent           ——
Ocker-noten, van het Boffu
Oliphants Tanden, de hondett pon*
den           ------r-           
xiiij gulden,
iijguldeni ß
lxx gulden.
÷ ftuy v.
Foelie met het Garbel ende ftof afge-
trocken als vooren, 't pont op —«■
Noten, de rompen heel ende ghe-
broócken, .'tgruys daer onder be-
grepen , afghetrocken als vooren,
't pont op
         «——          -------
Nagelen met het Garbel ende ftof,af-
getrocken als vooren, 't pont op —
Indigo van allerley foorten met het
ftof,'t pont op
         -----         —-
Zijde van allerley foorten door een
gereeckent, 't pont op
         ——
Poyer-Suycker, de hondert ponden ~
Candijs Suycker, de hondert pont —
Salpeter,foo die uyt Indien komt.on-
gerafineert, de hondert pont -----
Lywaten, 't zy wit ofte geverft, kort
ofte langh, breet ofte fmal , fijn
iijg.xijftuy:
j g. xvj iluy v.
j gul. xvj ftu.
ij gul. ij ftuy,
vj gulden,
xxv gulden,
xxxv gulden.
xxx gulden.
Olyc van Olyve, de Sivilifche Pijpe- Clxx gulden.
Meerder ende minder Vaten nae ad-
venant.
Olyven, 't Quarteel ·— -—> xxxvj guld. é
Olye van ront ende plat Sact,d'Am- j-
fterdamfche Ame van vicr-en-tfe-
ftichftoopen ·-.------         —— xxxviij guld.
Orcheille, de hondert ponden —— xxx gulden.
OiTctten , fmalle halve OiTetten ,, ,
't ftuck van achtien ellen *~—■ ÷÷÷ gulden.
OiTetten, geheele OiTetten , gerucht
ofte dubbelt gheyouwen.lanck als                  L
vooren, 't ftuck ----- —r-
Oflen, 't zy magere ofte vette, van .,                I
buytcn inkomende-------
Oflèn op Neutrale Landen, 't ftuck -                  i
ofte grofop
/ — —-------— - ?------------------------ ___
------—         -—XV gulden.
Porceleynen fullcn gereeckent wor
:den naer den inkoop in Indien, en-
de daer van voor een drie, ghelijck
als acn 't Lant bctaelt worden.
CalTiaLinga, de hondert ponden —
Zandcl-hout, de hondert ponden ■—
Cattoene Garen, de hondert pon-
Caneel van allerley foorten door een,
met het Garbel, de hondert pon-
den, op hondert vijftien gulden —
Was, de hondert ponden ——
Campher, de hondert ponden ——
Gamma Lacca, de hondert ponden -
Zegel-lack, de hondert ponden —
Zappon-hout,de hondert ponden—
Coïifijte Gember , de hondert pon-
DAerden , alle Peerden over Zee
-■■ uytgaende, indifferentelick het
ftuck door een
         ----         
Paerden te Lande ofte over de Rivie-
ren uytgaende, 't zy Hingft, Ruyn
ofre Merry-Paerden, boven de vijf-
tien Daelders oft vijf-en-tfeventich
guldens waerdich, 't ftuck-------
Peerden» 'tzy Hinghft, Ruyn ofte
Mcrry-Pecrden, van vijf-en-twin-
tich tot vijftien Daelders ofte vijf-
en - tfeventich gulden waerdich ,
't ftuck              '— ■■ —             ——
Peerden onder de vijf en-tfeventich
Dalers waerdich.'t zy Hingft,Ruyn
ofte Mcrry-Peerden: midtfgaders
de Pcerden ofte Veulens van een
ofte twee Jaren, 't ftuck ■■ -·»'
Mits dat de Generaels ofte Commi-
fen de Peerden tot vijftich Dael-
ders ende daer onder verklaert,
daer inne fy meynen het Landt ge-
fraudeert te zijn , fullcn mogen
aenvaerden, midts betalende acht
Dalers meer compcant voor 't
ftuck, fonder inde geheele koppel
gehouden te zijn.
Ende ander Peerden tot vijf-en-twin-
< tich Dalers ende daer o rider ver-
klaert, midts betalende Yiet Daleis
S ff ÷
xxx gulden,
lx gulden.
C gulden.
Cl gulden,
lx gulden,
lx gulden,
lxxv gulden,
lxxv gulden,
xij gulden.
Ji .· :
do
den
—-----xc gulden.
Drooge Gember, de hondert pon
den         ii-n___,           ._ Ã ,
Benjuwijn, de hondert ponden ----
l;bb,encho^ de hondert ponden —
Zijde Stoften, als dubbelde Dama-
i u iubbeldeArmozijnen,enc-
kelde Darnafteh, coleurde Dama-
u "ur ?tcynen> Satynen, oock
gheb oemde ,ende ghecouleurdc
Brockadc, ghebloemt Damaft van
^ipderley couléuren, Chineefche
Stoflen, opöoude.Laeckenfe wij-
le, alles door een gherèeckent,
xxx gulden.
Cl gulden.
xx gulden.
... ■ is ■
Si. i .1
,.'V!.. i.i:
1 ßÃßß
. r% ■ *
meer
-ocr page 554-
éïé6
Placaten^. 2* Boeek.
IOI7
Sayen, Honfcoten, Leydtfche, DeJf-
fche , ende andere dierghelijckc,
lanck fes-en-dertich ellen.'t ftuck - xxiiij gulden.,
De halve ende vierde-parten naer ad-
venant.
Sayen, RijiTelfche, Atrechtfche, Berg-
lche ende Inlandtfche Sayen van
ontrent veertich ellen, mitfgaders
't Werp, 't ftuck —- ——
Salpeter, Solpher, Roers, SpieiTen,
Scherpen, Rondaflen, Harnaflen,
Stormhoeden —.......
Lemmers, Gotelingen, ende alderley
Ammunitie —— · ■ -
Salpeter ongerafineert, de hondert
ponden         ——           -------xxx gulden.
Bufcruyt, de hondert ponden —— xxxv gulden.
Salfa Pariglia,de hondert ponden — Clxx gulden.
Sargien, Spaenfche ende Engelfche
Sargien, ofte op de Spaenfche ma-
niere gemaeckt, 't ftuck ■■ -»-
Sargien uyt Ooftlant, Bruynfwijck,
ende andere diergelijcke, 't ftuck
d'een door d'ander---------
Satijnen, gheheeten Brughfche, ofte
op de felve maniere ghemaeckt,
Doornickfche ende diergelijcke,
't ftuck          «-----           -------
Schaiien ofte Leyen, 't duyfent —
Schilderyen
           ——            ——
Schorflen ofte Runnen, 't Hoet van
tien Tonnen ———          —-
SchoriTen ofte Runnen, gemalen op
de Schoenmaeckers wijfe, 't Hoet
van tien Tonnen —— ——
Seep alhier te Lande ghemaeckt, en
van buyten inkomende.deTonne-xxiiij gulden.
Spaenfche ende Italiaenfche Seep,
ofte op de Spaenfche maniere ge-
maeckt, de hondert ponden —— ÷÷í gulden.
Syroope,dePype ----- ——É÷÷ gulden.
Smallekens met Zijde ende Noppen,
't ftuck van twintich ellen —— vij gulden.
Smallekens met Garen, 't ftuck lank
als vooren         ——         «—— vij gulden.
Smallekens met Klater-gout ofte
Klater-filver, 't ftuc^ -—-—■ vij gulden.
meer          ——
Een Soogh, Henghft ofte Merry-
Pampier, wit Pampier, de Riem ----ij gulden.
Pampier, klcyn grauw Pampier, de
hondert Riemen —· -----C gulden.
't Dobbelt ende tweemael dobbelt
naeradvenant.
Blauw Pampier, kleyn Formaet, de
hondert Riemen ■ —— —— ij0, gulden.
't Groot Formaet, de hondert Rie-
men
            ,,            —._ jiijc. gulden.
Paftel van Tholoufe, de Bale van on-
trent twee hondert ponden —-— xv gulden.
Swaerdcr naer advenant.
Paftel komende uyt de Vlaem-\
fchc Eylanden , Portugael ende
Spangien, de Bale van twee hon-
dert ponden
         —— ——
Erfforts Paftel ofte Weed, de hon- ^ xij g. de Bale.
dert ponden
Gulicks Pafte), de hondert ponden -
Paftel van· Caen^ de hondert pon-
den
           -——-         —-—-
Peck, 't laft tot twaelf Tonnen
Peck dubbelbant, 't laft
- lxxv gulden.
-  Cxliiij guld,
Pelteryevan allcfoorte , rouw ofte
Pennen ofte Schachten.'t duyfent —j gul. ÷ ftuyv.
Pluymen, Bedde-pluymen, de hon-
dert ponden
         —>           
Plumagien uyt Barbarycn ende an-
dere
            —-—            -------
Potten, alderhande Aerde Potten,
Pannen , Kruycken, Huys ende
Deck-pannen, Back-fteen ende
Clinckaert
                   —■—-
Pruymen, de hondert ponden ——«. í gulden.
Quick-ftlver, de hondert ponden — Cxxx gulden
R.
"D Aep ende Kennip - koeeken,
«■^ 't duyfent                  .-----xij g. ÷ ftuyv.
Rijs, de hondert ponden ·——· xij gulden
Roedt ofte Talck van defe Landen,
Mofcovien, Ooftlant, ende voorts
allerhande Reufcl ofte Smeer, de
Smallekens met fijn Gout ofte Sil-
ver, 't ftuck
         ——          ——
Sout, alderley grof Zout, als
Frans Zout, 't hondert
           —■■» ■ ■
xj gulden.
Clx gulden,
gulden.
hondert ponden
xv gulden.
Rofijnen, Spaenfche Rofijnen , de
Korf, 't refuys daer innc begrepen - vj gulden.
Rofijnen, blauwe Rofijnen·, de hon-
dert ponden -------. —- xij gUl. ÷ ftu.
Spaenfch, Wcft-Indifch enStraets-
Zout,'t hondert —— -—
Sout, wit Zout van Zout gefooden,
mits betaelt hebbende veerthien
gulden ten afgaen vande Dcnne,
't hondert
          -—          ——
Sout, gheheeten kleyn Zout, 't hon-
Schotfch ende Lunenburger Zout,
't hondert          ------           ——. ijG· gulden
Soude ofte MaiHcotte, daer men Gla-
fen ende Spaenfche Zeepe af
maeckt, de hondert ponderi —— vy gulden.
Spccerye, Foellie, Nagelen ende Ca-
neel, te weten;
S.
*»».
C Act, ront Saet, als Kool - Raep-I
^ Kennip-zaet, ende diereelijc-t Ë,          ,,
ke, 't laft ,------           _ > Clxxx guld.
Lijn-zaet, 't laft ----- ——J
Sayen, Heerenfayen van achtien el-
len , ende Leytfche Gtofgreynen,
't ftuck
           ——„           —xx gulden.
Sayen, Heercn-fay en boven d'achtien
ellen, nae advenant
           »—-xxxvj gulden
Ovcrkijckers         -—-.         -----lx gulden.
De
-ocr page 555-
*
d'Ordre voor d
IOI9
Swijns-borftelen ,'de hondert pon-
den
           ■■- ■—— > -·■■·"-■— xvj gulden*
T.
^TApiiTerye ende Spaenfche goude
-*- Leeren                      ------
Termentijn, de hondert ponden -—
Teer, Pruys kleyn - bandt - Teer ton
twaelf Tonnen 't laft ■-----> xlv gulden.
Teer, Rijgcfche Teer, 't laft ----)
Noortfch, Courlants, dubbele Pruys,
dubbelt Rijgefch , Eycken ende
Vuyrcn bants-Teer, Stockholms,
Statijns, Sweets, Noortbodems
ende diergelijcke Fuftagie , tot
twaelf Tonnen 't laft
         —■— lvij gulden .
Wyburgs.Abbo, ende Elfcnvos-Tecr,
't laft tot twaelf Tonnen
         — xlv gulden.
Terras ofte Duyffteen, gemalen ofte
ongernalen,de Tonne van de groo-
te van een Haringh-tonne ——·
Tin, gewrocht ofte ongewrocht, de
hondert ponden
         — -—·
Engelfch Tin, de hondert ponden — lv gulden.
Duytfch Tin, de hondert ponden----xl gulden.
Tijeken van alle ibortcn, 't ftuck van
dertien of veertien elleh ■■—**
Langer nacr advenant.
Tyrenteyen , 't ftuck           --—— xvüj gulden.
Traen, 't Quarteei —— ——. xxviij gulden
Ende alle andere Vaten nacr adve-
nant.
Trypenvan Doornick, RijiTel,Du-
way, ende andere inde Nederlan-
den gemaeckt, 't ftuck lanck ach-
tien ellen-------- *—vj gulden.
De halve naer advenant.
Trypcn, Fluweele Trypen, 't halve
ftuck van negen ellen ~—* -
De hcele ftucken naer advenant.
Trypen,gefigureerde Trypen, de hal-
ve ftucken van twaelf ellen ———
De langere naer advenant.
Turf            "'-......' ·■—             ·»——.
V.
T7 Ellen van Boeken ende Geytcn,^
* RuiTche, Nerffche ende dier- j
gelijcke, rouw de Deker — I ... ^
De felve van Barbaryen, Spaneien, ί J *
Noorwegen ende Schotlandt, de |
Deker
          —-—-           *ui~J
Vellen, Schaeps-velien met de Wol-
Ie uyt Engelandt ende van Qoft-
lar^t, de hondert ftucken -------- xc gulden.
Velle!,Schaeps-vellcn fonder Wolle,
geheeten Blooten,de hondert ftuc-
ken
            -------             —"7 xc gulden.
Vellen, Schacps - vellen met éf\
Wolle, komende uyt Schotlant/
ende Yrlant,de hondert ftucken A. xc gulden.
Vellen, Lams-vellen, de hondert\
ftucken
         ......—         -----)
Vellen, Smaefgens,<k hondert ftuc-
ken
             ———           -------xx gulden.
Vellen,SeemeVellen, midtfgaders
Sff 3                       Elandts,
I0l8
—— iiij gulden.
"—ij gulden.
-—jgul. xvftuy.
Te
De Foillic, 't pont op -----
De Nagelen,'t pont op         -
Caneel,'tpontop —
Speeerye , Peper ende Noten
weten:
De Peper,'t pont op — --------xjftuyv.
De Noten, 't pont op — — ij gulden.
Speceryen, Gember, Calcoets, Boul,
Bellcdi van Sint Domingo , ende
andere foorten,de hondett ponden,
begrijpende 't Garbeel
           ——
Gember, de hondert ponden —— xxx gulden.
Gember, groenen ende gheconnjtcn
Gember, de hondert ponden ----L gulden.
Stof van alderhande Specerye,fondet
daer inne te begrijpen 't Garbeel
ofte geftooten Speceryen ——■
SafTraen van alle foorten, 't pont,als
Engelfche SafTraen--------xviij gulden.
Franfche SafTraen         ^--------x gulden.
Alle kleyne parceelen van Speeerye,
niet excederende twaelf ponden,
ende daer boven------ ——
Midtfgaders Olye van Olyven, Kap-
pers, ende andere diergelijcke, ful-
len betalen
          -—         —·
Speek, 't Schippont -— -----xxx gulden.
Geroockte Hammen,de C. ponden-xv gulden.
Spellen, de dozijne van twaelf duy-
fent
         -----         — —iij gulden.
Stacl, de hondert ponden         —— xviij gulden.
Stamctten, foeckt op de letter Z.
Stramijnen, het ftuck--------
Suycker, allerley Poeyer-fuycker, wit
ende bruyn,de hondert ponden —
Witte Poyer-fuycker uyt Weft-In-
dien, de hondert ponden ------xxx gulden.
Ooft-Indifche Poyer-fuycker.de hon-
dert ponden
          -----          -----xxv gulden.
Mafchavades, de hondert ponden — xxij g. x ftuy.
Panelen, de hondert ponden —— xv gulden.
Welverilaende dat d'ordinaris Kiftent
komende uyt Sint Thome, in 't
innekomen fullen gereeckent wor-
den fuyver voor — Cl. pont.
D'ordinaris killen komende van Bra-
filien, voor ·— iijc,Lpont.
Een ordinaris Quartecl Poyer-fuyc-
ker , fal ghcreeckent worden voor
■—
                      iiijc' L pont.
£°n ordinaris Po'mchoen Poyer-fuyc-
ker, voor
         ·—■         vjc pont.
ken ordinaris Pype Poyer-fuycker ,
voor
nfu- pont.
Ende fullen uytgaende betalen by 't
gewichte.                . ;..
Suycker, Broot-fuycker van alle con-
treyen, Candijs ende Bancquet-
fuyeker, de hondert ponden, te
weten:
Broot-fuycker, de hondert ponden—xl gulden.
Candy ende Bancquet-fuycker, de
hondert ponden -____— lx gulden.
Bruyne Candy, de hondert ponden - xl gulden.
Sumacq, de hondert ponden —
Swilligen uyt Duytflandt/t ftuck —
-ocr page 556-
Placatea^; 2.Boeck, 15.Tic. 2.Deel.
1021
1020
Schollen , ende allerley verfchen
ende geileecken Vifch hier niet ge-
fpecinceert, fal betalen ~-——■
Öefters, de fmal-tonne - ■—.....
Wafch, de hondert ponden —~
Vlafchvan defe Landen, de hon-ï
dert ponden —e—. «—- J
Vlafch van Ooftlandt, de hondert i
ponden
           ——           —- j
Vlas, Gulicks, Vlaems ende Luycx \
Vlafch, de hondert ponden —)
Elandts, Buffels, Harts ende Rees-
huyden op 't Sèems bereyt-------           . j b
Vellen, rouwe Kalfs-vcüen,dehon-
dert ftucken
         ——— — ,
Vifch, Stapel-vifch, komende uyt
Mofcovia, Terra-Nova, ende ande-
re vreemde Landen, midtfgaders
van defe Landen, de hondert twin-
tieh ftucken ———· ——
Vifch, ghefouten Tonne-vifch, foo
Cabbeljau als Lengen,mitfgaders
de Ront-vifch.brant ende uytfchot,
t laft tot twaelf Tonnen ——
Stock-vifch, de hondert ponden —— vj gulden.
Salm,allen verfchen Salm, wegende
boven de twintieh pondcn,'t ftuk-
Salm , verfchen Salm , wegende
twintieh ponden, ende daer onder,
'tftuck -
                     -----—
Salm, geileecken Salm, indifferente-
lick,'tftuck -----·. . ———
Salm, ghefouten Salm, foo Inlandt-
fche als Uytlandtfchen, de grove
viij gulden,
lx gulden.
xxx gulden.
Alle geheeckelt Vlponden
...— -»4- J       —-— -"-------------------
—-           ■-----■ xl gulden.
Wcrck, de hondert ponden
Wijn,Rijnfchen Wijn, 't Voeder van
fes Amen, Overlantfche Ritfinge -
Wijn, Franfchen Wijn, 't Vat, te we-
ten , twee Pypen, drie Poinchoe-
nen, vier Quarteelenofte fes Fillet-
ten, voor e lek Vat
             ------
Wijn, Spaenfchen Wijn, 't Vat, twee
Booten,twce Pijpen ofte vier quar-
teelen voor 't Vat gereeckent —
Wijn,Mufcadel,Malvafie van Levan-
ten ende Spangien, 't Vat ——
Wijn, Franfchen ende Spaenfchen
gebranden Wijn ·— -----
Wijn, Rijnfchen, Eugelfchen, Inlant-
fchen ende allerley gebrande Wijn,
't Vat van vier Oxhoofden , drie
Poinchoenen, ofte vier Dordrecht-
fche Amen, de dertich Viertel-----
Alle mindere naer advenant.
Wijnfteen uyt Duytflandt, de hon-
dert ponden -----
         -----
Wijnfteen uyt Italien , de hondert
ponden
C gulden.
ijc· gulden.
ijcxl gulden.
xxx gulden.
Tonne          ——            ------
De Smal-tonne —— ——
Verffchcn Elft, 't ftuck --.......·—
Gefouten Elftin Bennen, niet exce-
derendc 't getal van hondert ftuc-
ken, de Benne
         —— . —
Minder ofte meerder ghetal naer ad-
venant.
Gefouten Elft, de Tonne *■
Alle verfchen Cabbeljau ende Len-
gen , 't zy in Manden ofte met
Een Benne ghefteecken Cabbeljau,
niet excederende 't getal van der-
tien itucken elle mate ———
Alle meerder ende minder quanti-
tcyt naer advenant.
't Hondert verfche Schelvifch ——
Schelvifch in Bennen gefouten, niet
excederende de hondert ftucken,
de Benne
           ——-------
Meerder ende minder getal naer ad-
venant.
Ghefouten Schelvifch , de grove
Tonne
            -—:-----           -----
De fmal-tonne ——           ——
Kolen in Stapel, de hondert twintieh
ftucken------
           -------·
Kolen in Smal-tonnen, de Smal-
tonne
            ——           ----·—
Allerley ghefouten Hoofden , de
Gcdroochde Vleten, twee Rocchen
voor een Vlete, de hondert ftuc-
Gcdroochde Schollen.de Tonne, ofte
drietal voor de Tonne ·------·
Gedroochde Scharren, Schelvifch,
Wijtingh, Tongen, Hoofden van
Rocchen , ende allerhande ghc-
droochde Vifch» inde Lijfte niet be-
grepen ■---- ---- —.
Steur, TarbQ?,.Heylbot, Gullen,;
lxxxiiij guld.
xviij gulden.
χ gulden.
Wolle, Spaenfche Wolle van Anda-
loufic, inkomende, de Bale van
vier hondert vijftich ponden -—
De felve uytgaende, de hondert pon-
Wollc van Bifcayen, Portugael ende
Valentie, inkomende, de Bale van
twee hondert vijf-en-twintich tot
dertich ponden —— ——                  j
De felve uytgaende, de hondert pon-
Wolle van defe Landen, de hondert
ponden
                           -—
Wolle , Engelfche ende Schotfche
Wolle, de hondert ponden .——.
Oofterfche, Heiïïfche , Pomerfche
Wolle,endeargergeen, de hondert
ponden
               -~.:<-—               ·—.—ι
Vloeken ofte Scheer-hayr , de hon-
dert ponden
                      —-
Wouwe, de Poife van veertich pon-
Ende voorts alle andere Koopman-
fchappen ende Waren, in defe Lij-
fte niet beerepen, fullen mede be-
talen nae de waerde.
De Goederen, Waren ende Koopmanfcbappen,
daer voor in defe Lijfte den prijs niec en ftacc uyc-
getroe-
-ocr page 557-
to22 Tegens exorbkaritie in't rechercheren der Schepen. 1023
uy tfchepen, fonder andermael daer van te doen be-
talen het recht van een half ten hondert.
Aldus gearrefteert ende beflotcn by de Heeren
Staten Generael, in 's Graven-Hage, den twec-en-
twintichften O&ober feitien-hondert drie-cn-veer-
tich. Was geparapheert, F. Herlerts,"- Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande hooch-ghemelte
Heeren Staten Generael. Geteeckent, Cornelu
Mufch.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet
der felver Heeren Staten in rooden Waflche.
getrocken, daer van fal de waerde by den Aenge-
ver ofte Aengevers felfs moeten werden verklaert:
Doch de goederen verklaert zijnde by de Com-
mis Generdel, ofte andere Officieren mogen aen-
ghevaert worden, midts betalende comptant een
vijfde-part meer , als de voorfz verklaringe be-
draeght. Dies en fullen de felve Officieren hier
over met den Koopman niet mogen compoferen,
by verbeurte vanhunlieder Officie, ende arbitrale
correétie: Gelijck fy oock de voorfz aen-gevaerde
goederen niet en fullen mogen iaten uytgaen ofte
5. Waer fehou w in ge, Wanneer den Opheefvan de voorfz een ende een half
ten handen njan alle inkomende ende uytgaende Waren tot behoef wande Krttyjfers zijn aen-
rvangbfat nemen. In date den derden November
1643·
È Staten Generael der VerCenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
! fullen ficn ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfowyden
derden Oclober Ieftleden onder anderen hebben
goet gevonden , dat den Opheefvan een ten hon-
dert van alle inkomende, ende een half ten hon-
dert van alle uy tgaende Waren ter Zee, ten be-
hoeve vande Kruyflèrs , in conformité van Ons
Placaet ende Ordre ten felven dage ghearrefteert,
dentwintichften der felver Maent O&ober haren
aenvanck nemen fouden, ende dat fulcks, vermits
de kortheyt des tijdts ende andere opgekomene
ongelegen theden, tot noch toe niet en heeft kon-
nen ghefchieden. Soo hebben Wyhuydennaer
voorgaende rype deliberatie goet gevonden, mits
defen te ordonneren dat den Opheefvan de voor-
fchreven een ende een half ten hondert refpedtive,
ten lafte als vooren haren aenvanck fullen nemen
Maendach den feftienden dcfes loopende Maents
November nieuwen ilijl precijs fonder verder uyt-
ftel, waer van alle ende cenen yegclijcken die dit
foude mogen aengaen , fich fal hebben te houden
voor gewaerfchouwt, ende hem daer naer moeten
reguleren,op pene dat daer tegens gheprocedcert
fal worden als naer ghelcgentheyt ende exigentic
van faecken bevonden fal worden te behooren.
Gedaen in 's Graven-Hage op den derden Novem-
ber feithien-hondert drie-ende-veertich. Was ge-
parapheert, lohanvanReede,"1, Onderftondt,Ter
Ordonnantie vande hooch-ghemelte Heeren Sta-
ten Generael. Geteeckent, Cornelu Mufch. Zijnde
op 't fpatium gedruckt het Cachet der fciver Hee-
ren Staten in rooden WaiTche.
DEN SESTIENDEN TYTEL.
Tegens exorbitantie ia 't rechercheren der Schepen.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet, Daer by verboden wort in 't rechercheren van de Taffagiers Schepen,
tufjchenVranckrijckjnde Engelandty eenige exorbitantie met woorden ofte wreken te ghebruye^en :
Mitfgaders <van de Conincktijcke Majefieyt <van Groot Britannien ,&c. ende fijne Onderdanen in
eeniger manieren qualijc^ofte Uflerlijckjeffreecken. In date den negenthienden lulij
1605.
geltheden by het Schips-volck, ende andere die in
de fclye PaiTagiers Schepen overgaen, gheplcecht
worden, met flaen,ilooten,injurieren ende beroo-
ven van de Paifagieren, diredelijck tegen onfe or-
dre, goede intentie, hacrlieder Inftruaic, ende alle
behoorlickheyt: Dat oock het Schips-volck, uyt
onverftant, ende anderfints ondertuifchen op de
Schepen, macr voornemcntlijck in't voorfz re-
chercheren, qualijck fpreecken van de Coninck-
lijeke Majeileytvan Groot Britanien, &c. van de
welcke de Vereenighde Provinticn, ende goede ïn-
gefetcnen der felver, veele Jaren ghenoóten heb-
ben, ende als noch genietende zijn, vele Coninck-
lijcke
E Staten Generael der Vcrec-
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defe tegenwoordige
fullen fien ofte hooren lefen ,
Saluyt. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo wy bericht wor-
dc,dat in de recherche die by de
Schepen van Oorloge, in dendienftdefer Landen
weiende gedaen wort, van de PaiTagicrs Schepen
tufichen Vranckrijck ende Engelant, om te weten
of daer inne zijn eenige Soldaten, die den Vyandt
toe trecken , ofte andere Perfoonen, aauelijck in
den dienit van den Vyandt wefendc,Ycelc ongcre-
-ocr page 558-
Placaten. 2.Bo
1025
ofte yets te imputeren, onder wat pretext het
oock 2y, op peyne van geitraft te worden, als Pcr-
turbateurs vande ghemeene rufte aen lijf ende
goet i fonder conniventie ofte verdrach: Welyct-
ilaendc dat wy hier mede niet en verftaen te ver-
fchoonen, die geene van wat Natie ofte conditie
die zijn, die by de voorfchrevc recherche in de Paf
fagiers Schepen bevonden fullen worden, den Cc-
ninck van Spaignen ofte Eertz-Hertogen ten dien-
ilc toe te trecken, ofte inder felver dienfte te we-
fen : Maer is onfe exprefle meeningc ende bevel,
dat fulcke gehandelt ende getradeert fullen wor-
den , volgende d'ordre die daer toe in de Vloote is
gegeven, Ende ten eynde niemant hier van eeni-
ge ignorantie en hebbc te pretenderen,Ontbieden
wy daeromme ende beveelen onfen lieven', ende
wel beminden, den Staten ,Stadthóuderen, ende
Gecommitteerde Raden vande Provinciën refpe-
ftive van Gelderlandt, ende Graeffchap Zutphen,
Hollandt, ende Wefl - Vrieflandt , Zeelandt,
Utrecht, Vrieflandt, Over- Yifel, Stadt Groenin-
gen ende Ommelanden, ende allen anderen Ju-
fticieren , Officieren ende Dienaren des verfocht
zijnde , dat fy defe onfe Ordonnantie alomme
doen verkondigen, uytroepen ende publiceren ,
daer men gewoonlijck is uytroepinge ende publi-
catie te doen: Laftende mede den Stadthouders,
Prefident ende Raden Provinciael, midtfgaders de
Collegien ter Admiraliteyt , den Advocaten Fit
caels, ende oock de Procureurs Generaels , ende
allen anderen Officieren, Rechteren ende Jufti-
cieren vande voorfchreven Landen, mitfgaders de
Admiralen, Vice-Admiralen, allen Overften, Co-
lonellen, Ritrneefteren, Capiteynen, Officieren
ende Bevelhcbberen ,dcfe onfe Ordonnantie ende
Beveelen t'achtervolgen, ende doen achtervolgen,
Procederende, ende doende procederen tegen den
Overtreders van dien , fonder gratie, faveur, difli-
mulatie ofte verdrach , want fulcks onfe ernftige
meeninge is. Aldus gedaen ende gearrefteert teï
Vergaderingc vande voornoemde Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hagc , den negenthienden
Julij Anno feflhien-hondertende vijf. Was gepa-
ragrapheert, E. Juckema,vt" Onder ftont, Ter Or-
donnantie vande voornoemde Heeren Staten Ge-
nerael. Geteeckent,
[C. Αβφη.
1024
lijcke gunilen ende favcuren, onder 't pretext, dat
fijne Majeiteyt Vrede met den Goninck van Spai-
gncn gemaeckt heeft, niet tegenftaende dat fijne
Majeftcyt te dier oorfaecken tegen defe Landen
in afleclic tot de felve in 't minfte niet en is veran-
dert, daerinnc dat fy niet alleene fijne Majefteyt*
maer oock Ons, de Vereenichde Provinciën, ende
d'Ingefetcncn derfelver in 't generael, ende parti-
culier te kort ende ongelijck doen , ten reguarde
dat een ycgclijck veel meer ghehouden, ende ver-
bonden is , daer toe te trachten , om fijne Maje-
fleyts goede afTedie,groote gunften ende faveuren
met bchoorlijckc danckbaerheyt te verfchulden,
ende de fclve hoe langer foo meer tot defe Landen
te gewinnen, ende conferveren, ende want fulcke
ongeregelde, ende onbehoorlijcke recherche, mitf-
gaders 't vdorfz qualick fpreecken, onverftant ,on-
gunfte, ende mifcontentement tuffchen fijne Ma-
jeftcyt ende fijne Majefteyts Onderdanen met
de Ingefctenen van de Vereenichde Provinciën
foudc geraecken te veroorfaecken, tot nadeel van
den wclftant defer Landen,daer tegen by alle mid-
delen by tijdts dient verficn. SOO IST,dat
Wy ten felven eynde wel cxpreflclijck gheinterdi-
ceert ende verboden hebben , interdiceren ende
verbieden midtsdefeneenen yegeltjcken van wat
conditie ofte qualiteyt hy zy, ende namentlijck de
Commandeurs, Schips-Capiteyncn , Schips-Oin-
cicren, ende Matroofcn van de Schepen van Oor-
loge van onfc Vloote , in de enghte vander Zee,
ende op de Kuiten van Vlacnderen op de wachte
liggende,cnde alle andere die tot de recherche van
de vootfz PaiTagiers Schepen tuiTchen Engelandt,
ende Vranckrijck fullen worden gecommandeert,
inde felve recherche eenige exorbitantie ofte on-
bchoorlijckheydt met woorden, ofte wereken te
gebruyeken , maer die met alle difcretie te doen ,
Tonder yemanden te flaen, te itooten, te injurieren,
ofte van het fijne te berooven, Ende voornement-
lijck verbieden wy alle den Ingefetenen der Ver-
eenichde Landen, ende andere de fclve frequen-
terende , mitfgaders den gcenen die in onfen dien-
ile, foo te Water als te Lande zijn, vande hoochft-
ghedachte Conincklijcke Majcilcyt van Groot
Britannien ,&c. ende fijne Onderdanen ineeniger
manieren qualijck, ofte lailcrlijck te fpreecken ,
ofte de fclve met eenige calumnicn te blameren,
DEN SEVENTHIENDEN TYTEL.
Voeringe van Stuyrluyden, Schippers en Bootfgefellen.
Ordonnantie ende Tax, gepelt by de Β* Μ. Heeren Staten (jenerael
der Pereenighde U^ederlandtfche Trffp'mt'ien} op de (voeringe wan de Schippers , Stierluyden ende
Bootfgefellen, watfy woor hoer woeringe 'm 't innek$tnen fuüen mogen ghenkten. In date den
2 ó lulij Anno \ 5 97,
maer oock de ghemeene Middelen , tot defentie
vanden Lande cours hebbende , grootelijcks ver-
kort ende vermindert worden; De voornoemde
E. M. Heeren Staten Generael, begeerende daer
inne te voorfien, hebben by provifie geordonneert
ende
^Lfooby dagelijckfche experientie meer
ende meer openbaer werden die groote
frauden die ghcpleecht worden onder
deckfel van de Bootfmans voeringe, waer
door niet alleen de Koopluyden ende Negotiatien,
-ocr page 559-
1026 't Vyeren op de Zeeftranden,en 'tVyer-gelt, 1027
Als oock van die Schepen uyt Vranckrijck ko-
mende met Wynen ofte Pruymen geladen,fullen,
tot voeringe hebben , 't zy Pruymen ofte Wy-
nen , den Schipper een Pype ofte twee Oxhoof-
den, de Bootfgeiellen elcks een Oxhooft, fonder
meer.
ende geftatuecrt, ordonneren cnde ilatueren mits
defen, 't geene hier naer volght. Ende eerft;
Dat van nu voortaen niemant eenige uytgaen-
de goederen onder deckfel van voeringe in het
aengeven op de Comptoiren vande Convoyen en-
de Licentcn fal mogen vcrfwijgen, mits dien men
niet en verftaet dat vande uytgaende goederen ee-
nige voeringe in't minftefal worden genooten, op
pene van te vervallen in de boeten ende verbeur-
ten by den Placate op de Overtreders der felyer
geftelt.
Dan belangende d'inkomende goederen, fullen
de Schipperen ende Bootfgefellen voor voeringe
genieten, van Ooften komende, te weten, Schip-
pers ende Stierluyden elck een half laft Rogge
ofte Tarwe: ende drie Bootfgefellen t'famen een
laft daer die Schepen meeft mede gheladen zijn:
Behoudensdatfeonderhaervoeringe nieten ful-
len bevryden eenige koftelicke goederen.als wolle,
zyde Laeckenen, noch eenige Koopmanfchappen
die met de elle ofte gewichte worden verkocht.
Ende van alle Tonnen-goet, als Meel, Gerft,
Piek, Teer, AiTchen, ende andere dierghelijcke
Koopmanfchappen van Ooften komende, fullen
genieten naer advenant vande Greynen tot twaelf
Tonnen voor 't laft, midts datfe, Greynen geladen
hebbende ,haer voeringe daer van mogen nemen.
Ende niet als Tonne-goet "gheladen hebbende,
fullen die Schippers ofte Stierluyden , ende die
Bootfgefellen , naer advenant mogen ghenieten
voor een half laft Kogge ofte Tarwe negen Ton-
nen, ende voor een derde-part van een laft fes Ton-
nen, fonder meer.
Ende die Schepen van Weften komende, fullen
genieten naer ouder gewoonte haer vry Zout, fon-
der eenige andere Koopmanfchappen, als Wynen,
Olye, Specerye, ofte diergelijcke Waren, te mo-
gen bevryden.
Van allcrley Hout, van Ooften ofte van ^oor-
wegen over Zee komende, fullen voor voeringe
ghenieten voor Schippers , Stierluyden ende
Bootfgefellen , den feften penninck van 't geene
die goederen in de Convoyen fchuldich zijn, fon-
der meer.
Ende van allcrley Bieren, over Zee komen-
de , fullen voor de Schippers ende Volck ghe-
nieten van de hondert Tonnen Bicrs acht Ton-
nen , fonder meer ; minder quantiteyt naer ad-
venant .
Ende de ladingc geen twintich Tonnen exce-
derende, en fullen geen voeringe mogen genieten,
ende dit al gevult zynde naer behooren,fo het den
Koopers gelevert wort.
Naer welcken Taux de voornoemde E. M.
Heeren Staten Generael ordonneren ende beve-
len , dat foo wel alle Schippers, Stierluyden ende
Bootfgefellen, als mede de Generaels, mitfgaders
de particuliere Colle&eurs, Contrerolleurs ende
Cherchers vande Convoyen ende Licenten, hen
fullen reguleren , doende elck in fijnen bedry ve
defe Ordonnantie ende Taux ftricktelijck onder-
houden.
Aldus ghearreiieert ende beflooten by de Hee-
ren Staten Generael, in 's Graven-Hage, den fes-
en-twintichften Julij, Anno vijfthicn - hondert
ièven-cn-tnegentich. Was gheparapheert.y^^
Rengers tho Hellem,vt' Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande voornoemde Heeren Staten Gene-
rael, Geteeckcnt,
C. Aerffen.
DEN AGHTIENDEN TYTEL.
Concernerende het vyeren op de Zee - ftranden,
en t Vyer - gelf.
Placaten vande Staten van HoUandt.
1· Ordonnantie >vande Staten van HoUandt endeWeïï-.Vrieflandt%noo~
f ende het vyeren, door laft van hare Ed. Mog: by der feher Gecommitteerde op eenige Plaetfen van
de Zee-flranden, by provifie in treyn gebracht, ende die op andere naemaels fullen noodich gevonden,
mitfgaders op het Vyer-gelt welde tot dien eyndektaelt fal moeten worden, &c. In date denfeftien-
den December
1615.
1 Lfoo de Staten van HoUandt cnde Weft-
»Vneflandt,noodich hebben gevonden, tot
***s5**dienfte cnde bevordetinge vande Zee-
vaert, midtfgaders tot yoorkominge vanmenich-
vuldige ongelucken, naerder ordre te doen ftellen,
op het vyeren langhs de Zee-ftranden, benoorden
de Mafe, ende op d'andere Plaetfen, daer fulex vale
dicnftich gevonden fal worden, ende tot dien eyn-
T tt                          de
■Ψ
-ocr page 560-
1028
Placateoj. a.B
10x9
te goet gevonden worden, by welcke de Schepen
het Vlye ende Schellinger-diep inkomende,mede
fouden wefen gebatet, dat als dan de Schepen de
voorfz Gaten inkomende, van yeder Laft t'elckens
als vooren fullen betalen een oortgen.
V.
Ende fal de betalinge vande voorfz halve ftuy-
ver, ende oortgen, refpedive gedaen moeten wor*
den by den Schippers inde Steden daer fyluyden
eerft met hare Schepen fullen arriveren , aende
geene die daer toe gecommitteert fullen worden.
Welverftaende dat de geene die na den vijfthien-
den Novembris voorleden, met hare Schepen in
ende voorde Zee-Steden voorfz zijn ghearriveert,
gehouden fullen wefen het voorfz Vyer-gelt me-
de te betalen: Ende indien yemant daer inne nae-
latich ende ghebreeckich bevonden mochte wor-
den , ofte weder af te varen, fonder als vooren be-
taelt, ofte de oprechte groote , ende ladinge van
fijn Schip niet acngegeven te hebben , fal boven
het Vyer - geit verbeuren voor d'eerfte reyfe fes
guldens: ende voor de tweede reyfe twaelf gul-
dens : d'eene helft ten profijte vande Officieren,
ende d'andere vande Colleéteurs.
VI.
De Schippers fullen vermogen het Vycr-geldt
by haerluyden betaelt, vande Koopluyden, Facloo-
ren, ofte Bevrachters, na advenant yeders ingela-
den goederen, weder te eyflehen, ofte aen de felve
in reeckeninge te brengen, ende fal den generalen
ontfangh hier van gedaen, ende verantwoort wor-
den by Gerrit Jacob Witfen, Burgemeefter der
Stadt Amftelrcdam , hier toe fpecialick by defen
gecommitteert, tot dat d'ongelden aireede gedaen
fullen wefen vervallenende by den Heeren Staten
anders daer inne fal zijn gedifponeert.
Ende wordt over fulcks allen ende een yegelijc-
ken, foo de voorfz Zee-gaten van het Texel, Vlye,
ende ter Schellinck inkomende,, als die defen ee-
nichfints fal komen te raecken , bevolen hen nae
den inhouden vande voorfz Poin&en ende Articu-
len te reguleren. Gedaen ende ghearrefteert inde
Vcrgadcringe vande Ed: Mog: Heeren Staten van
Höllandt ende WeftVrieflant, inden Hage,opten
feftienden Decembris, in 't Jaer ons Heeren duy-
fent fes hondert ende vijftien. Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vande Staten van Höllandt ende
Weft-Vrieflandt. Geteeckent, A. Duyck.
de door eenigc Gecommitteerde aireede op fom-
mige Plaetfen ordre is geftelt. SOO lST,dat
de voornoemde Staten, op rapport vande voorfz
Gecommitteerde', geordonneert hebben de Poin-
c"tcn ende Articulen hier nae volgende, omme het
voorgenomen ende bcgonfte vverek, behoorlijck
vcrvolcht, d'ordrc van dien alomme genotificeert,
ende de contributie daer toe noodich geheven te
mogen worden.
Eerftelick fal van nu voortaen byprovifie inde
Dorpen van- Schevelinge, Egmont op Zee, ende
Huyfduyncn, op de Vycr-baeckens aldaerzynde,
alle nachten gevyert worden vanden eerften Οάο-
bris tot den eerften Aprilis daeraen volgende, van
den donckeren avondt tot den morgen toe, te we-
ten, te Schevelingen met een Vyer, tot Egmont
op Zee met twee Vyeren boven den anderen,ende
tot Huyfduynen infgelijcx met een Vyer.
II.
Ende fal de beileedingc vande voorfz Vyeren
gedaen worden by alfulcke Gecommitteerde, ofte
cenige vande felve, als daer toe voor defen zijn
gelaft geweeft, welcke aen de Inwoonders vande
voorfz Dorpen ofte andere, de voorfz befteedinge
in 'topcnbaer.ofte uytter hant fullen mogen doen,
op alfulcke conditien als fyluyden dienfticb, ende
geraden fullen vinden.
III.
Welcke conditien by de refpedive Aennemers
punctuelijck naegekomen fullen moeten worden,
ende namentlijck het vyeren den geheelen nacht
over by haerluyden ghedaen, ende een Perfoon
daer by altijts gehouden,op pene van fes gulden
voor de cerfte reyfe te verbeuren, ten profijte van
de Officieren; voorde tweede reyfe twaelf gulden:
ende de derde reyiè ter contrarie doende, arbitra-
lick gecorrigcert te worden.
II IL
Des fullen alle Schepen in het Texel komende,
tot rervallinge vande koften aireede gedaen, ende
die vorder gedragen fullen moeten worden, yeder
reyfe betalen een halve ftuy ver van het Laft na ad-
venant hare grootc. Wel veritaende indien op ee-
nige andere Plaetfen, ib buyten als binnen de Zee-
gaten, tot verfeeckeringe vande Scheep-vaert, ee-
nige meerder Vyer-bakens fouden dienen geftelt;
ende fulcks door de voorfz Gecommitteerde die
daer toe mits defen worden geauthorifeert, moeh-
2. Nader Ordonnantien op 'tfehefubjeü. In date den lófttnij 1621.
ζ 6 Offober 16x3. ende eeriien Augufiï 1628.
J Lfoo de Staten van Höllandt ende Weft-
l Vrieflandt, noodich hebben ghevonden,
;tot dienfte ende bcvorderinge vande
Zce-vaert: Mitfgaders tot voorkominge
van menichvuldige ongelucken naerder ordre te
te doen ftellen op het vyeren langhs de Zee-ftran-
den, benoorden de Mafe, ende op ander Plaetfen
daer fulcks dienftich fal gevonden worden: Ende
tot dien eynde door eenige Gecommitteerde ai-
reede daer op ordre is geftelt. SOO IS Τ, dat
de voornoemde Staten, op rapport vande voorfz
Gecommitteerde, geaccordeert hebben de Poin-
cten ende Articulen hier naer volgende, omme het
voorgenomen ende beeonfte werek, behoorlijck
vervolcht, d'ordre van dien alomme genotificeert,
ende de Contributie daer toe noodich, geheven te
mogen werden.
Eerftelijck fal van nu voortaen inde Dorpen en-
de Plaetfen hier naer volgende, op de Vyer-baec-
kens
*
-ocr page 561-
*t Vyeren op de Zee-ftranden, en 't Vyer-gelt. 1031
oudt Schepen, nu Thefaurkr der Stadt Amflehedanii
hier toe fpecialieken by defen gecommitteert, 'tzy,
op de Convoy te ontfangen, ofte anderfints by die
geene die hy daer toe fal ordonneren, tot dat by
den Heeren Staten anders daer inne fal zijn ghe-
difponeert.
V111.
Ende wort over fulcks allen ende een yegciije-
ken belaft, foo de voorfz Zee gaten van het Texel,
Vlyc cnde ter Schellingh inkomende als die deièn
eenichfints fal komen te raecken, bevolen hen na
den inhouden vande voorfz Poincten, Articulen,
ende Lijfte hier nae volgende, te reguleren.
IO3O
kens aldacr zijndvanden cerften Slis daer aen volgtot den morgenZee met twee Vtot Schevclingevan Vlielant, enmet een Vyer: egeheele Jaer deu
Ende fal de bgedaen worden been vande felve,
ge\vceft,de welcke aende Inwoonders vande voorfz
Dorpen oft andere de beftedinge int openbaer ofte
uytter hant fal mogen doen, op alfulcke conditien
als hy dienftich ende geraden fal vinden.
III.
Welcke Conditien by de refpective Aennemers
punituelijck naegekomen fullen moeten worden,
ende namentlijck het Vyeren den gehcelcn nacht
over by haerlieden gedaen, ende een Pcrfoon daer
by altijts gehouden, op pene van fes gulden voor
d'eerftc reyfe te verbeuren, ten profijte vande Of-
ficieren : voor de tweede reyfe twaelf gulden,ende
voor de derde reyfe ter contrarie doende, arbitra-
lijck gecorrigeert te worden.
IIII.
Ende fullen alle Schepen in het Texel, Vlye
ofte der Schellingh inkomende,tot vervallinge van
de koften aireede gedaen, ende die vorder ghedra-
gen fullen moeten werden, betalen ter plaetfcn
daer de felve lollen, naer den eerften Augufti toe-
komende, nae advenant hare Laften, volgende de
Lijfte hieronder ftaende , die by ons ten felven
cynde is gearrefteert.
V.
Welcke voorfz fomme voor ycder Laft daer op
ghcfteldt,de Schippers datelijcken naerhaeraen-
komfte, gehouden fullen wefen te betalen. Ende
indien yemant daer inne naelatich ofte ghebreec-
kich mochte gevonden worden, ofte wederom af
varen fonder alvooren betaelt te hebben, ofte de
Laften te weynich aengegeven te hebben, fullen
boven het voorfz Vyer-gelt, verbeuren voor d'ecr-
fte reyfe twaelf gulden, ende voor de tweede reyfe
vier-cn-twintich guldens, d'eene helft ten profijte
vanden Officieren , ende d'andere vande Col-
ledcurs.
VI.
Van gelijcken fullen de Schippers die met hare
Schepen het Texel, Vlye ofte der Schellingh in-
nc koenen, ghehouden wefen van yeder Laft, naer
advenant vande voorfz Lijfte , te betalen aende
CommiiTarifcn»die van wegen de Admiraliteytcn
in Texel ende Vlye leggen, fonder onderfcheyt te
maecken, of fy mec de geheele ofte gedeelte van-
de Laften weder uyt feylen.
VIL
De Schippers fullen vermogen het Vyer-gelt by
haerluyden betaelt, vande Koopluydcn.Faftooren,
ofte Bevrachters, nae advenant yeders ingeladen
goederen, weder te eyiTchen, ofte aende felve in
reeckeninge te brengen. Ende fal den gencralcn
ontfangh hier van gedaen cnde verantwoort wor-
den , by de Hccre xjacob Hooghkamer, Raedt, ende
L Õ S Ô E,
Waer nae alle Schepen in het inneh*
men, naer advenant hare Laflen, /// 't Vyer-
gelt fullen gehouden wefen te betalen
.
Lle Schepen uyt Ooft-Indien komende,
fullen in het inkomen betalen , voor
yeder Laft nae de groote van hacr
Schepen ---- ---- viij iluyv.
Alle Schepen uyt Aleppo, Cypres, Alexandretta,
Alexandrien, ende daer omtrent gheladen ko-
mende , fullen betalen per Laft ---- vj ftuyv.
Alle Schepen uyt Venegicn,Livorne, Genua, Mar-
filia , ende andere Plactfen in Italien gheladen,
ende uyt de Strate komende, fullen betalen
per Laft
           ------          -----i- í ftuyv. f
Alle Schepen van Guinea komende—· í ftuyv.■
Alle Schepen van Weit - Indien komen-;
de ,------ *------
         —í í ftuyv.1
Alle Schepen uyt Spaengien, Portugael ende Ma-
legom, ende de Plaetlen daer omtrent komen-
de, fullen betalen per Laft ■------ ij ftuyv.
Alle Schepen van Mofcovien, Groenlandt, ofte
daer omtrent geladen komende, fullen betalen
per Laft
         ----         ----- —- Ö ftuyv.
Alle andere Schepen van Weitcn komende, cnde
hier boven niet gementioncerr/tzy uyt Vranck-
rijck, Engelandt, Schotlandt ofte Ycrlandt, ofte
van waer het foudc mogen wefen, fullen beta-
len per Laft
           ------ ------ j ftuyv.
Alle Schepen uyt Ooften, Denemarcken, Noor-
wegen , Sweden ende andere Plaetfcn uyt
Ooftlandt, hier vooren niet ghefpecificcert, van
waer die fouden mogen komen , fullen betalen
per Laft ■------ :------ een halve ftuyv
3
Alle Schepen met Zout gheladen, ende
geen ftuck- goederen in hebbende, 'tzy van*
wat Quartieren die komen, fullen betalen pee
Laft "".------, .—- een halve ftuyv.
Ende fullen alle Schepen ghcreeckent werden
naer de groote vande Schepen, ende niet naer ad-
venant fy fouden mogen ingeladen hebben, het zy
datfe vol - laden zijn, of niet. Maer de Schepen
met ftuck-goederen geladen ,cndc Zout in heb-
bende , fal voor het Zout naer advenant de Laften
daer inne gheladen, betaelt werden een ituyvet':,
Ende voor de refterendc Laften, naer de groote
vande Schepen , fulcks hier boven is vcrhaclr.
Ghcdaen ende ghearrefteert in de Vergaderinge
Ô t t %                 vande
-ocr page 562-
1032           Placaten. 2.Boeck. t9.Tit. i.Ded.           1033
vande Ed. Mo. Heeren Staten van Hollandten- der ftondt, Tet Ordonnantie vande Staten van
de Weft-Vrieflandt, inden Hage den eerften Au- Hollandt ende Weft- Vrieflandt. Geteeckent,
gufti fefthien-hondert acht-ende-twintich. On- C. vander Wolf.
1. Inden Placate vanden [es-en-twintichflenjunij é â% é. was hier ingevoecht, ofte O&obris.
x. By 't felve wasgecommitteert d'Heere Gerrit Jacob Witfe, Burgemeefter der Stadt Amfterdarn.
3. Dit Art ijdel was inde Lijfle vandenJ'are 16x3. uytgelaten.
DEN NEGENTIENDEN TYTEL.
Concernerende de Pilotagie, metten gevolge ende
aenkleven van dien->.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaten vande Staten van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, raecfynde
betflticksvttndePilotAgtey ende aenkjpennjan dten,waer na alle aengenomen Lootfluyden tot
Petten, Httyfduynen^ op bet Texel, Flielandt, ende ter Scheïïvnck^aer fullen hebben te regule-
ren. In date den negentbienden December \ 61
5. ende een-en tmntighfien Itdij 1617.
tot het Lootfmanfchap admitteren,ofte promove-
ren, dan kloucke Mans-perfoonen, boven de vijf-
en-twintich Jaren , ende onder de tfeftich Jaren
oudt zynde, de welcke oock de Zee-gaten den tijt
van vier achter een volgendejaren ten minften ful-
len hebben ghebruyekt, ende die daer beneffens
kenniffé hebben vande Texel - ftroomen , ende
Vlye-ftroomen op te féylen.
III.
Welcke geadmitteerde Lootfluyden tot eê teye-
ken van hare admiffiehet Lootfmans teyeken vo-
ren geroert, opentlick fullen moeten dragen, ende
't felve aenden Officier vande Plaetfe haerder refi-
dentie reftitueren, foo wanneer fy op eenige verre
reyfen, ofte oock ten Haringh fullen willen varen,
ofte haer Officie verlaten, op pene van fes gulden,
jegens den geenen die daer inne ghebreeckich be-
vonden fal worden : Gelijck mede de Weduwen
ende Erfgenamen vande overleden Lootfluyden,
het voorfz teyeken fullen moeten reftitueren, op
gelijcke pene als boven.
IIII.
Des fullen geene andere Lootfluyden, als de
geene die in manieren als vooren aengenomen en-
de be-eedicht zijn, mitfgaders het voorgenoemde
teyeken hebben ontfangen , eenige Schepen in
ofte uy t de voorfz Zee-gatcn mogen lootfen ende
brengen, mede op pene van fes gulden, foo dick-
wils fy ter contrarie ghedaen fullen hebben , ende
daer-en-bovcn het ontfangen loots-gelt te moeten
reftitueren , ten profijte vande gheadmitteerde
Lootfluyden.
V.
De Lootfluyden fullen fchuldich wefen de
Schepen te brengen opte Reede van Medenblick
ende Enckhuyfen, ofte door 't Val van Urck, tot
believen vande Schipper, ende naer gelegentheyt
der faecken.
Item,
|^*^g**l^^K E Staten van Hollandt ende
Hl §ê||&|Ã^@§| Weft-Vrieflandt, verftaen heb-
lü ÅîÉÉç¹ ra ^cnc^c ^c rnenichvuldige dcibr-
Hfl lai^iiO II ^ren en^e exccnr^n naeft eenige
m& }^^Åø Ìß Jaren hcrwaerts in 'tftuck van-
gfee' é· ri^Êjmiü noodich vindende daer inne te
doen voorfien ,hebben gecommitteert ende geau-
thorifeert, de Heeren Gerrit Jacob Witfen, Burge-
meefter der Stadt Amftelredam: Olfert Barentfz,
Burgemeefter der Stede Hoorn: Gerrit. Jacobfz
Brouwer, Burgemeefter der Stede Enckhuyfen :
ende Cornelis Janfz Fortuyn, Burgemeefter der
Stede Medenblick, omme tot Petten, Huyfduy-
nen, op het Texel, Vlielandt, ende ter Schellinck,
op 'tftuck vande voorfz Pilotagie ende aenkleven
van dien, behoorlijcke ordre te ftellen, mitfgaders
geordonneert, als fy ordonneren bydefen,de Poin-
eten ende Articulen hier nac volgende, omme by
allen ende een yegelick die fulcks mach aengaen,
nagekomen ende achtervolcht te worden.
I.
Eerftelick fal hem nicmant van nu voortaenin
eenige Schepen mogen begeven, omme de felve
binnen de Zee-gatcn defer Landen aendc Zuyder
Zee ftreckende te brengen, ten zy dat hy daer toe
alvooren nacr cxaminatie by de voornoemde Com-
miffarifen, ofte de geene die in plaetfe vande felve
by de refpe&ive Zee-Stcden, fullen worden ghe-
committcertjfal zijn ghcadmitteert, fijnen Name
aengeteeckent.ende een Lootfmans teyeken, en-
de Numero van 't Loot hier toe fpecialijck doen
maecken, fal hebben ontfangen, midtfgaders by
eede belooft, de jesenwoordige Ordonnantie ende
Inftrudie, ibo veel hem aengaet,nae fijn vermo-
gen te onderhouden.
II.
Ende fullen de voorfz ComroilTarifcn niemant
-ocr page 563-
Ñ I L Ï Ô
IO35
len ■ ' ' —— —— een gulden.
XIII.
Maer vande Schepen diep gaende tien voeten
ende daer boven, fal met diilindie van het Win-
ter-loon ende Somer-loon by provifie betaelt wor-
den in manieren hier na volgende.
XIIII.
Voor Winter-loon, beginnende den eerflen Oc-
tobris tot den leilen Martij daer aen voJgende,van
ycder Schip
1034
VI.
Item, fullen de Lootfluyden ghehouden wefen
een mijl buyten de gronden aen boort te komen:
Ende wie van haerluyden binnen de eerile Ton
aen boort komt, faldefelve maer half geit voor
fijn loon ontfangen.
, VII.
Alle Schepen van Weilen ende Mofcovien ko-
mende, ende diep gaendc thien voeten, ende daer
boven , willende het Texel in komen, fullen ghe-
houden zijn de Lootfluyden te ghebruyeken, in-
dien de felve haer buyten de Tonnen aen boort ko-
men, ende haren dienilprefenteren: Endefal den
geenen die geen thien voeten diep gaen, vry ilaen
Lootfluyden te nemen, ofte niet; maer alle Sche-
pen thien voet diep gaende, fullen de felve niet
mogen weygeren: Ende by weygeringe fal den
Lootfman den Schipper tot de plaetfe van fijn ar-
rivement toe mogen vervolgen.omme aldaer fijne
betalinge mette kollen daer ommegedten te con-
fequeren.
VIII.
De Lootfluyden fullen ghehouden wefen eens
ter Maent de Gaten in ende uy t te feylen,de diep-
ten vande felve te peylen, mitfgaders op de Gaten
goede acht te nemen, ende nauw reguard te heb-
een op de Tonnen, ende Kaepen, of die oock ver-
dreven , ende of die gronden oock verloopen zijn,
het welcke fy-luyden oock daer-en-boven fullen
moeten doen, foo meniehmaelhet een ftorm ge-
waey t fal hebben.
IX.
Ende in gevalle het mocht ghebeuren ('t welck
Godt verhoede) dat eenich Lootfman een Schip
byongeluck, forchloof heyt, ofte quade giflïnge
aende gront quame te feylen , fal ioodanige by
CommiiTarifen naer genomen kenniiTe, 't zy met
fufpenfie, deportement, ofte fwaerder ftraffe oock
aenden lijve gecorrigeeit worden, naer ghelegent-
heyt der faecken.
X.
Ende by aldien eenige queftie ofte mifverilant
tuiTchen een Schipper ende Lootfman by eeni-
gen ghevalle quame te rijfen, fal fulcks by Com-
miiTarifen, ofte in abfentic vande felve, by den Ge-
rechte daer 't Schip t'huys behoort, ofte komt te
loflen.worden nedergeley t,ende gedecideert. Wcl-
verftaende, indien 't Schip hier te Lande niet
t'huys behoort, ende weder uyt wilde gaen, dat
fulcks dan by de naeilc gefeten Gerechte fal wor-
den afgedaen.
XI.
De Lootfluyden fullen ghehouden wefen tcf-
ltonts naer dat de Schepen aen boort fullen geko-
men wefen , den Schipper of Stierman af te vra-
gen, hoe diep dat het Schip gact: ende den Schip-
per, of Stierman oock gehouden zijn, daer op per-
tinentelijcken ende oprcchtclijcken verklaringe
van 't diep gaen van 't Schip te doen. Ende fullen
de Lootfluyden voor Lootfmans-gelt ontfangen
naer de Schepen diep gaen, by voet talen te recc-
kenen ibo vofght.
xn.
Te weten , een Schip diep gaende acht ofte
negen voeten, ende daer onder , fal fondcr on-
derfcheyt van tijdt ,-van yeder voet moeten beta-
14 guldens.
16 guld.
18 guld.
ao guld.
30 guld.
39 guld·
48 guld.
66 guld.
84 guld.
ioo guld.
120 guld.
Van 10 voet diep gaende ----
Van 11 voet      ---- ■------
Van é 2 voet------ <------
Van 13 voet ----       
Van 14 voce ----       
Van 15 voet ----         
Van 16 voet      ■------■ ------
Van 17 voet      ■------         
Van 18 voet       ■— ■------
Van 19 voet
Van zo voet
XV,
Ende voor Somer-loon,beginncnde vanden eer-
ften April tot den leilen Septembris mede daer
aen volgende, van yeder Schip
Van 10 voet diep gaendc
Van 11 voet ------
Van ii voet —
Van 13 voet ■------
Van 14 voet------
Van 15-voet
Van 16 voet ·------
Van 17 voet ·—
Van 18 voet
           ■—■
Van 19 voet g------
Van 2.0 voet ------
XVI.
10 guldens.
12 guld.
14 guld.
16 guld.
3.0 guld.
26 guld.
3æ guld.
44 guld·
56 guld.
68 guld.
82 guld.
Des fullen de Schepen boven de twintich voe-
ten diep gaende, van yeder voet boven de twintich
voeten betalen vijf-cn-twintich gulden, ende de
bovcnitaende betalinge alleen van geheele voeten,
ende niet nae advenant dat de feWe minder zijn
mogen geeyfcht worden.
XVII.
Sullen mede d'Ooft-Indifche Schepen een half
meer als andere inden voorfz taux moeten beta-
len, te weten in plaetfe van twee gulden, drie gul-
den : mitfgaders foo vele, ende foodanige geadrait-
teerde Lootfluyden mogen nemen, als ly dienflich
ende geraden fullen vinden.
                    ,
XVIII.
Welverilaende dat de Lootfluyden vande Sche-
pen , welcke in een grooten ilorm ofte Onweder:
Item, Ancker, Mail, Touwe, ofte Roerloos fullen
ingebracht hebben.boven het ordinaris falaris,noch
ibo veel meer fullen genieten, als hem by de Com-
miflarifen, ofte goede Mannen by de Magiilraten
vande refpedive Zee-ileden te {lellen , fal tocge-
vonden worden.
XIX.
Sullen infgelijcks alle Lootfluyden ghehouden
zijn de Schipper, ofte Schepen binnen de Gaten
leggende, des verfocht zijnde, voor een redeljjck
loon in Zee te brengen.
Ttt 3                        In-
*
-ocr page 564-
Placateo-ß. 2.Boeck. i9.Tit. i. Deel.
é 03 6
é
ren in eenigc Schepen te gaen,ornme de felve uyt
of in te lootfen,droncken zijnde, op pene van fes
gulden yeder reyfe te verbeuren, ende daer-en-bo-
ven fes Weecken te wefen gefufpendeert.
XXV.
Sal oock niemant cenige vande geadmittcerde
Lootfluyden opentlijck opte ilraten , of ftranden,
ofte inde Huyfen ende Herbergen wegen haer of-
ficie mogen nae-roepen,befpotten,injurieren,drey-
gen ,ofte eenich letfel aen doen met woorden, of
wereken , op pene van fes gulden voor de eerfte
reyfe: voor de tweede reyfe van tvvaelf gulden, en-
de arbitrale correctie: ende voor de derde reyfe ach-
thien gulden, ende daer-en-boven voor twee Jaren
by de Gerechten uyt de Landen , Eylanden, of
Plaetfen van hare refidentie gebannen te worden,
fonder binnen de voorfz tij t daer weder te mogen
inkomen, op lijf itrafFe.
XXVI.
Alle \welcke voor-verhaelde pecuniele boeten
fullen komen ten profijte vande Officieren die de
Contraventeurs fullen hebben gecaufeert.
XXVII.
Ende ten eynde de voorfchreve Ordonnantie te
beter onderhouden ende naegekomen mach wor-
den , fullen de voornoemde Commiflarifen , ofte
het meerend|el vande felve, ofce foodanige als in
plaetfe van haer-luyden by de refpe&ive Zee'-Ste-
den fullen worden gecommittcert ten minile een
reyfe des Jaers haer vervoegen tot Petten, ende
Huyfduynen, Mitfgadcrs oock is 't noot opte Ey-
landen van Texel, Vlyclandt, ende ter Schellingh,
omme haer te informeren, of de jegenwoordige
Ordonnantie oock wordt achtervolcht; het ghetal
van de Lootfluyden is 't noodich te vermeerde-
ren , ende voorts op alles anders, het iluck vande
Pilotage aengaende, behoorlijcke ordre te flellen,
midtfgaders het falaris hier boven ghefpecificeert,
te vermeerderen nae fyluydenuytghelegentheyt
vande faecken, tyden , ende Schepen fullen be-
vinden te behooren. Ende wordt midts dien allen
ende een yegelijck defen komende te raecken,
ofte aen te gaen, bevolen hen nae den inhouden
vande voorfchreve Poinétenende Articulen te re-
guleren. Gedaen inden Hage,den negentienden
Decembris,in 't Jaer ons Heeren duyfent fes hon-
den: ende vijfthien. Onder ftont, Ter Ordonnan-
tie vande Staten van Hollantende Weft-Vrieflant,
Geteeckent,
Ë. Duyck.
÷ ÷.
Indien ccnich Schip voor 't Landt komende,by
nacht ofte anderfints,endc geen Lootiluydcn fien-
de of bekennende, cenige Viflchers geen geadmit-
teerdc Lootfluyden zijnde, mochte vernemen, of
bejegenen, ende verfoecken vande felve binnen de
Zee-gaten gebrocht te worden, fullen de felve Vif-
fchers gehouden wefen 't felve den Lootfluyden te
kennen te geven, ofte anderfints omme redenen
voorfz, haer inde Schepen van welckc verfocht
worden mogen begeven: Behoudelijck dat de ge-
admitteerdcLootfluyden, naederhandt de felve
Schepen aen boort komende , ende haer dienft
prefenterende, voor de Viiicher daer binnen zijn-
de , fullen moeten geprefcreert ende aengenomen
worden, ende de voorfz Viiicher gehouden zijn,
hem weder üyt het Schip te begeven, ten ware hy
met den nagekomen Lootfluyden het loots-mans-
gclt half ende half begeerde te participeren, ende
genieten, het welcke den eenen ende anderen vry
fal ilacn te doen,
XXI.
Maer in gevalle de ViiTcher 't Schip binnen de
cerileTonne gebracht hadde, voor ende al eerde
voorfz ordinaris Lootfluyden aen boorde komen,
fal als dan de Viiicher niet ghehouden wefen te
ruymcn, nochte van 't halve Pilotage-gelt afilant
te doen.
XXII.
Item, fullen alle Schepen in noot zijnde, twee
Lootfluyden mogen verfoecken ende innemen,
ende de felve dubbelt geit betalen: Maer indien
buyten des Schippers verfoeck meer Lootfluyden
als een in het Schip overkomen,fullen de felve niet
hebben te pretenderen, ten ware hen yet werde ge-
fchoncken.
XXIII»
De Lootfluyden wanneer fy een Schip binnen
ghebracht, ende hare verdiende falaris ontfangen
hebben , fullen den Schipper daer van quitantie
moeten geven, inhoudende de groote van't Schip,
ende de fommc vopr haer falaris ontfangen , by
haer naem, merck,ofte yemant anders van haren
t'wegen geteeckent. W clcke quitantien de Schip-
pers mede vande Lootfluyden ghehouden fullen
wefen te vorderen, omme dien volgende het loots-
mans-gelt vande Koopluyden wederom te mogen
ontfangen.
XXIIII.
Ende fullen geene Lootfluyden haer vervorde-
Placaten vanden tmntichflen Jpril 1619. negen-ennmntighflen OBober
\ 61 o. ^vierden OBober \ 623. eerflen Augufli 1 624, feflienden Mey \ 617. eerflen Au-
gufli \ 6
28. eerflen Augufli \ <5g o. eerflen lanuarij 16 }A. wijf-en-twintiebften lulij 1655·
ende tbienden September \ 6 3 8. Raeckende de Pibten tot Petten y Huyfduynen en Texel,
2.
E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
1 landt, vertlaen hebbende demenichvul-
dige difordren ende exceflen, naeil ceni-
ge Jaren herwaerts in 't ftuck vande Pilo-
tagie gepleecht, ende noodich vindende daer inne
te doen vootfien: Hebben ghecommitteett ende
geauthorifeert de Heeren Jacob PieteriTen Hoogh-
kamer, Raedt ende oudt Prefident van Schepenen
der Stadt Amftelredam, Pieter Dirckfz Ben, Bur-
gemeefter, als Gecommitteerde der Stede Hoorn;
Jan Comeliflcn Loots, Burgemeefler, als Gecom-
mitteerde det Stede Enckhuyfen; ende Pieter
Nan-
*
-ocr page 565-
ιο^8
PILOT
IO39
fullen de felve Loots-luyden, weder t'huys ghekomen zijn-
de
, niet vermogen te loot f en 3 sxempt de Loots-luyden
die met de Kruyjfers ofte Oorlogh-Schepen in Zee gaen,
als mede die ten Haringh ofte Farfchen varen , oock die
gefonden worden om de Oofl ofte lYefi-Hidifche Schepen
te foecken
, ende by de Hoeren Bewint helleren vande
Ooft ende Wefl-lndifche Compagnie daer toe fpecialijcken
worden ae η genomen, fullen ghehouden wejen eer je uyt-
varen een aclie daer van te verthoonen aende Heer Offi-
cier tot Huyfduynen,
4 voor datfy het voorfz teecken we-
derom fullen hellen out fangen ende anders geen, op pene
van vier en-twïntighguldens.
Gclijck mede de We-
duwen ofte Erfgenamen vande overleden Loots-
luydcn , het voorfz teecken fullen moeten refti-
tueren, op pene van fes gulden, als boven. 5 Waeï
van den <W/-Oflïcicr van Huyfduynen ghelait werc
pertinent Boeck te houden, ende van yeder Loot
ghenieten fal voortaen thicn ftuyvers, 6 alfoo geen
Loots-luyden voortaen fullen mogen wefen ,'tzyop Huyf-
duynen , de Helder, Petten, Callens Oogh, ofte daer on·
trent, die eenige Schepen juilen vermogen linnen de Ga*
ten te brengen, fonder alvooren wel gheexamineert te
zijn by de vier Overluyden van Huyfduynen, ende aende
Oudt-Officier behoorHjcken Eedt aldacr ghedaen te heb-
ben , die daer toe gheflelt zijn by de Commijfarifen
, tot
voorkomingh van eenigh ongcluck acn Schip endegoet,
lijf en leven, op pene van xxiiij, gulden, als boven.
V.
Ende fullen de gheadmitteerde Loots-luyden
hare Lootfmans-teycken niet mogen verfetten,
veralicneren ofte verdrincken, op gelijcke pene als
in't derde Artijckel vande gemelde Ordonnantie
is geft atucci t.
VI.
Des fullen geene andere Loots-luyden , als de
geene die in manieren als vooren aengenomen
ende be eedicht zijn, mitfgaders het voorgenoem-
de teyeken, 7 met de Ordonnantie, de Schippers gehou-
den zijn te verthooyien
, eer fylieden eenigc Schepen
in ofte uyt de voorfz Zee-gatcn mogen lootfen en-
de brengen, op pene van vicr-en-twintich gulden,
foo dickwils fy ter contrarie gcdaen fullen hebben.
8 Ende fooyemant bekent is, ende den Heer Officier niet
en openlaert,jullen van ghelijcken hooft voor hooft elcks
vier-en-twintichguldens verbeuren; Welcke voorfz boe-
ten den Heer Officier aen den Stuerman van 't Galliott
foo dickwils fal verhalen,
ende daer en boven hetont-
fangen Loots - geit te moeten reftitueren. 9 Als
mede fal den Officier uyt de boeten die door fijn debvoor,
of door fijn Gecommitteerde gevordert wert,genieten een
derde-part, ende de andere twee derde-parten fal wéfen
voor Siecken ende behoeft/gen Zee-varende Lieden
, als
medegevangenen of ander fint s, 't wekkfalflaen tot dif-
pofitie vandejegenwoordige Burgemeeflér Pieter )'acobfz
Smit, ende beneffens hem vanjaer totjaer een reoeeren-
de Burgemeeflér ende een vande Overluyden die hier toe
by defe werdengeauthorifeert, om den ontfangh ende di-
firibueringe van defe te hebbenende fullen de overtreders
hare boeten datelijck fonder eenige rèchts-vorderingh in
handen vande geauthorifeer de νοοκ/ζ moeten betalen, op
pene vande on willigen dubbelde boeten te verbeuren
,
waer toe alle de Loots-luyden gehouden zijn de ghebreec-
kige te openbaren, ofbyfaute van dien,ghelijcken boeten
mede te betalen.
VIL
De Loots-luyden fullen fchuldich wefen, de
Sche-
Nanninghfz ,Burgemeefter, als Gecommitteerde
der Stede Medenblick : omme tot Petten, Huyf-
duynen ende Texel, op 't ftuck vande voorfz Pilo-
tagic,ende aenkleven van dien,behoorlijcke ordre
te Hellen; Mitfgaders geordonneert, als fy ordon-
neren by dcfen, de Poinden en Articulen hier nae
volgende, omme by allen ende een yegelijck, die
fulcks aengaen, nac-gekomen ende achtcrvolcht
te worden.
I.
Eerftclijck fal hem niemanr, Vzy van Petten, Ca/is
Ooch, Texel, ofte andere Plaetfen daer omtrent,
van
nuvoortaenin eenigc Schepen mogen begeven,
omme de felve binnen de Zee-gatcn defer Lan-
den, aende Suyder Zee ftreckende, te brengen,
't en zy dat hy daer toe atvooren nae examinatie ,
by de voornoemde CommiiTarifen ,oftc de geene
die in plaetfe vande felve , by de refpe&ive Zee-
Steden fullen worden gecommitteert, fal zijn ge-
admitteert,fijnen naem aengeteeckent, ende een
Lootfmans-teycken , ende Numero van 't Loot,
hier toe fpecialijck doen maecken, fal hebben ont-
fangen, foo dat alle Loots-luyden vande voorfz
Plaetfen by de Overluyden van Huyfduynen ende
de Helder, ten overftaen vande oudt Officier al-
daer pertinentelijcken fal werden ghecxamineert,
doch die van Texel geexamineert werdende,fullen
vermogen een ofte twee van haer Overluyden
prefent te fenden , maer geene van haer overko-
mende , foo vermogen d'Överluyden van Huyf-
duynen evenwel daer mede voort te gaen,endede
geëxamineerde Lootfman by cede te doen beloo-
vendejegenwoordige Ordonnantie ende Inftru-
étie, foo veel hem aengaet, nae fijn vermogen te
onderhouden.
II.
Ende fullen de voorfz CommiiTarifen niemandt
tot het Lootfmanfchap admitteren, of promove-
ren, dan kloeckc Mans-Perfoonen, boven de vijf-
en-twintich Jaren, ende onder de tfeftich Jaren
oudt zijnde, de welcke oock de Zee-gaten den
tijdt van vier achtcr-cen-volgende Jaren ten min-
ften fullen hebben ghebruyekt, ende die daer bc-
ncffens kenniiTe hebben vande Texel -ftroomen
op te feylen.
III.
Sullen mede de Stuyrluyden vande Galliotten
ofte Loots-Botcn , tot vermijdinge van alle onlu-
ften ende oneenicheden, een vande gcadmitteer-
de Loots-luyden , welcke fy voordebcquaemfte
fullen houden, mogen over letten, ofte laftcn over
te gaen in het Schip welcke fal dienen ingebracht,
fonder dat d'andcr haer daer tegens 't felve fullen
mogen onderwinden , op pene van fes gulden :
f cZy dat de Schipper een ander uyt de
Loots-Schuyt begeert
iin.
W elckc ghcadmittcerdc Loots-luyden, tot een
teecken van hare admiiïïc.hetLootfman-tcycken
yoorenghcroert, ι fullen moeten dragen, ende
t ielfdc aenden Officier vande Plaetfe haerdcr refi-
dentie reftitueren, foo wanneer fy op Ooften, We-
tten , ofte eenige andere Plaetfen willen varen, op
pene van fes gulden, binnen driemael vier-en-twin-
uch uyrente verbeuren
jegens den geenen die daer
mne ghebreeckich bevonden fal worden, χ Ende
-ocr page 566-
Placaten-ί. 2.Boeck.
IO4I
ringe, fal den Lootfman den Schipper tot de plact-
fe van fijn arrivement toe mogen vervolgen, om
aldaer fijne betalinge, met de kollen daerom ghe-
daen, te confequeren; Voor wclcke koilen hy ge-
nieten fal twaelf gulden. 2 5 Vdngclijcke Normer en-
de Roemfdaels-vaerders
, halfgheladen met Stuck-gocde-
ren, fullen betalen ais Oofler-vaerders.
X.
De Loots-luyden fullen ghehouden wefen eens
ter Maent de Gaten in ende uyt te fcylen,de Diep-
ten vande felve te peylen : Midtfgaders op de Ga-
ten goeden acht te nemen, ende naeuw reguard te
hebben op de Tonnen ende Kaepen, of die oock
verdreven, ende of de Gronden oock verloopen
zijn: het welcke fyluyden oock daer en boven ful-
len moeten doen, foo menighmael het een ftorm
gewaey t fal hebben.
XI.
Ende in gevalle het mocht gebeuren ( 't welck
Godt verhoede) dat eenigh Lootfman een Schip
by ongeluck, forchloofheyt, oft quade giiïïnge,
aende gront quame te feylen , fal foodanige by
CommiiTarifen, naer genomen kennifle, 't zy mee
fufpenfie, deportement, ofte fwaerder ftrafïë,oock
aenden lyve gecorrigeert worden. Indien daer toe
redenen van merckelijck ongeluck, fubitc veran-
deringe van Weder ofte Stroomen, ofte andere ex-
cufe meriterende, mochte dienen ofte bygebracht
worden, fal by Commiflarifen fulcks worden ghe-
modereert, als na gelegentheyt bevonden fal wor-
den te behooren.
XII,
Ende by aldien eenige queilie ofte mifverilant
tuflehen den Schipper ende Lootfman, 26 ofte de
Eygenaers vande gneberghde Goederen endede Bergers,
by eenige ghevalle quame te rijfen , fal fulcks by
Commiflarifen, ofte in abfentie vande felve, by
den Gerechte daer 't Schip ofte Goet t'huys behoort,
ofte komt te loflen, worden neder geleyt ende ge-
decideert : 27 Sonder dat fy fullen vermogen het Schip
ofte Wrack, Ancker, Touw, ofte eenich ander goet
, ofte
goederen, by haer te behouden, tot dat eenich accoort ghe-
maeckt falwefen, maer op 'tfpoedighfe alle hulpe ende
affiflentie te be wij jen, op pene van vijftich gulden, boven
defchadedie daer Jal komen te ontfaen, door dien het
goet terplaetfe daer 't fliuys behoort, niet en is gebracht.
Welverilaende, indien 't Schip hier te Lande niet
t'Huys behoort, ende weder uyt wilde gaen, dat
fulcks dan by de naeile ghefeten Gerechte fal wor-
den af gedaen. 26 Ende worden de Berger ofte Bergers
geauthorifeert, om een Schip oft Schuyt te mogen huyren,
tot lafle vanden Eygenaer, omme 't geberghde Goet daer
mede tefenden daer 't behoort: mitfgaders een Perfoon
daer by teflellen of tefenden
, om 't bergh-loon te ontfan-
gen: welcke voor fijn reys ende teer-koflen,boven 't bergh-
loon, noch fal genieten twee gulden 's daeghs.
XIII.
28 Ende op dat de voorfz ende volgende Poin-
clen te beter foude mogen worden onderhouden,
fullen de voorfz Commiflarifen ende Gerechten
refpeclive, daer Schepen, Wracken, Anckers, ende
andere goederen t'Huys behooren, vermogen de
voorfz Piloten ende Bergers voor haer te citeren,
ende te bedwingen voor henluyden te compare-
ren , ende oock de vonniiTen inde voorfz faecken
te wijiên, tegen de felve ter executie te ftellen,
daer
1040
Schepen ordinarie te brengen over 't Vlaeck: Maer
indiende Schippers vorder verfoecken gebracht te
worden , fullen de Loots-luyden 'tfelve niet mo-
gen wcygeren: Maer niet te min, boven het gefiel-
de Lootlmans-gelt, vande Schippers iobetaeldt
worden, 11 Te weten: Indien fy een, twee ofte drie da-
gen cpfeylen.mette fommevanfesguldens eens.
ι χ Wel-
verilaende dat alle Schepen buyten dcfe Vcrce-
nichde Provinticn toebehoorende , in plaetfc van
fes gulden, negen gulden fullen betalen', exempt
de Oflen ofte Kooien, alfoo de forch op de Loots-
luyden alleen aen komt: 11 het zy defelve een ofte
meerder dagen , totten derden incluys, daer mede be-
figh zijn : Ende langer onder wegen zijnde, boven de
voorfchreve fes
1 χ ofte negen guldens , 11 met noch
twee guldens daeghs:
13 Doch door Vorfl ofte Ts-gangh
't Schip vier dagen binnen op een goede Reede vertuyt
zijnde,'t Lootfmansgeit verdient is,'t en ware den Schip-
per hem tot twee gulden daeghs
, als voor ft wilde houden.
14 Ende indien 't mocht e gebeuren alleen door faut e van
den Schipper, de Loots-man 't Schip over't Vlaackghe-
brocht hebbende
, hy aldaer niet betaelt wiert, 7 zy door
dien de Schipper geen geit by hem hebbende ofte anders,
daer door de Loots-man ghenootfaeckt wart met het Schip
te moeten opvaren, daer voor de Schippers gehouden ful-
len zijn de Lootfiuyden te betalen, boven 't Loots-mans-
gelt
, noch fes guldens, mits dat den Schipper als dan fal
vermogen den Loots-man teghebruyeken tot de plaetfen
van fijn arrivement, ende ah het gefchiet door faut e van
dat de Loots-man niet uyt het Schip kan raecken door ge-
breek van Schuyten, fal den Schipper als dan niet gehou-
den zijn meer als het Loots-mans-geltte betalen,
VIII.
Item, fullen de Loots-luyden ghehouden wefen
een mijl buyten de Gronden aen boort te komen :
Ende wie van haerluyden binnen de eerfte Ton
aen boort komt, fal defelve maer halfgek voor fijn
Joon ontfangen.
IX. »
Alle Schepen van Weflen, Ooilen en Mofco-
vien , 15 als mede van Bergen, Dronten, Nieleus ofte
daer ontrent
komende, ende diep gaende 16 acht
voeten ende daer en boven. 17 De Smacken met
Kooien geladen,
wil lende het Texel in komen, fullen
gehouden zijn de Loots-luyden te ghebruyeken,
18 ende te betalen volgens defe Ordonnantie, indien de
felve hacr buyten de Tonnen aen boort komen,
ende haren dienil prefentcren: 19 Welverilaende
exempt de Noorts-vaerders, 20 is maer vijftien fluy-
'vers de Voet
, ende op de Koop-vaerders Reede vry zijn.
ai Maer Smacken diep gaende acht, minder ofte meer-
der Voeten, komende uyt
Vranckrijck , Engelandt,
Hamborch, Brcmen,d'Eyder, Jutlandt doorwe-
gen , 't zy met 22 Ballafi, Kooien , ofte oock met
OiTen, fullen gehouden wefen te betalen vijfthien
ftuyvers vande Voet, indien de Loots-luyden buy-
tens Gaets aen boort komen : Ende binnen op de
Koopvaerdcrs Reede gekomen zijnde, fullen fy uyt
de Schepen mogen vertrecken: 23 Maer wat Loots-
man eerder uytte Schepen hen vervorderen fal te gaen,
fal verbeuren twaelf gulden, te weten, vier gulden voor
den Aenbrenger
, twee gulden voor den Armen, ende fes
gulden voor den Officier.
24 Doch foo de Schippers de
Lootfhtyden begeeren te houden tot over 't Vlaeck
, fullen
aen de Lootfhtyden noch vijffiuyvers vande Voet boven
de vijfthien fiuyvers moeten betalen
Ende by weyge-
-ocr page 567-
jp I L Ο Τ Α G 1
1843
iö-μ
jperens ofte onwetèm, dóór lichtvaerdigheydt of anders,
van èlcken Schipper die hyfonder Loots - man aen hoort
brenght, verbeuren fal negen gulden, welck rapport dé
Schuyie - voerder aen Landt komende
, fal ghehouden
zijn den Officier de Hamen van de Schippers die hy aen
boort ghebracht heeft
, nefens de namen van de Loots-
luyden die inde Schepen zijn
, pertinentelijck op te ge-
ven
, op de verbeurten van achthien galden, i'dpplice-
ren een derde part voorden Aenhenger, een derde part'
voor den Armen h ende een derde part voor den Heer Of-
ficier aldaer .
XIX.
Macr vande Schepen diep gaende τβ negen voe-
ten, ende daer boven.fal met diftinclie van Somer-
loon by provifie betaeldt worden in manieren hier
na volgende.
X X.
Het Somer- loon, beginnende vanden eerften
April tot den eerften Septembris, wort om goe-
de redenen gheaugmenteert in manieren hier nae
volgende: Ende fullen de Schippers ghehouden
wefen de Loots-luyden te betalen, 39 exempi
Noorts-Vaerders.
daer iiine d'Onlcieren ende de Magiilraten van
die Plaetfen refpe&ive, daer onder de voorfchreve
Piloten ende Bergers woonachtich zijn, lienluy-
den alle behoorlijcke hulpe ende fubfldie van
Rechten, gehoudenfullcn wefen tebewijfen, des
verfocht zijnde.
XIIIÏ.
28 Endefullen niet te min de voorfz Officieren,
gehouden wefen haer bchoorlijcken te informe-
ren, ende procederen têgens alle Piloten ende Ber-
gers, onder haerrefpedive Jurifdidien woonende»
<lie defc Ordonnantie fouden mogen contravenie-
ren, ende tot dien eynde vermogen de fclve Pilo-
ten ende Bergers by preventie voor de refpedive
Gerechten van heure plaetfcn te caüferen,ter faec-
ke vande boeten, peynen ende ftraffên, die fy deur
d'overtredinge van defe Ordonnantie fouden mo-
een verbeurt hebben.
6
                             XV.
28 Ende foo hem yemandtfoude mogen be-
fwaerr vinden , ty'tzy dat het Proces langer als fes
Weecken naer de drie Citatien komt teduyren, ofte 'tzy
by eenich vonniffe op de aenklachte van eenige
der voorfz Officieren gewefen* de felve, 't zy Offi-
cier, Piloot ofte Berger, fal daer van mogen provo-
ceren aen 't Collegie vande Gecommitteerde Ra-
den vanden Noorder-quartiere, de welcke in fulc-
ken gevalle, tot afdoeninge vande felye queftien,
by provifie geauthorifeert worden.
XVI.
De Lootiluyden fullen ghehouden wefen ter-
ftonts naer datfe de Schepen aen boort fullën ge-
komen wefen, den Schipper of Stierman af te vra-
gen, hoe diep dat het Schip gaet: ende den Schip-
per, of Stierman oock gehouden zijn, daer op per-
tinentelijcken ende oprechtelijcken verklaringe
van 't diep gaen van 't Schip te doen, op pene van
yofeflhien gulden : Ende lullen de Lootfluydön
voor Lootfmans-gelt ontfangen naer de Schepen
diep gaen, 31 dOorlogh-Schepen daer mede inbegrepen,
by voet-talen te reeckenen, 3 χ uytter Zee komende^
foo volght.
33 XVII.
Ballail-Schepen uyt varende, 34 fullen betalen
tot thien voeten toe, acht ftuy vers de voet: elff
voeten, negen ftuyvers: twaelf voeten, tien ftuy-
versdevoet: ende meerder voeten, twaelf ftuy-
vers de voet: 3 5 Ende by weygeringe, weder komende,
fal den Schipper door den Lootfman tot fijn arrivement
toe mogen vervolgt worden,om aldaerfijnvoorfzbetalin-
ge,mct de kofien daeromme gedaenje confequeren: Voor
welde koflen hy noch geniete fal
36 twaelfgulden,waer
tmie de Noort-vaerdersin 't uyt-feylen geexi meert z\jn
.
XVIII.
37 Sa! oock niemandt eenige vande Schuyt evoerders
ofte Loon - luyden
, als de windt goet waeyt, vermogen
meer als een Schipper die hyuytfeylenfal met fijn Schuyt
aen boort te brengen, op de boeten van negen gulden die
40 Van veder Schip 10 voeten diep
gaende
Van 11 Voet
Van ii voet
Van 13 voet
Van 14 voet
Van 1 \ voet
Van 16 voet
Van 17 voet
Van 18 voet
Van 19 voet
Van xo voet
ix guldens,
I5guld.
18 guld.
xo guld.
16 guld.
1% guld,
40 guld.
55 guld.
7 χ guld.
90 guld.
110 guld.'
XXI.
Voor Wintcr-loon.beginnendeden eerften Sep-
tember , tot den leftcn Martij daer aen volgende*
van ycder Schip:
Van 1 ö voet diep gaende ——
Van 11 voet ------ - —
Van ix voet —■ ■ -
18 guldens»
xi guld,
X4 guld.
x8 guld.
34güld.
43 g^d.
54 g«^«
7x guld.
9X guld.
i 15 guld.
140 guld.
Van 13 voet
Van 14 voet
Van 1 j voet
Van 16 voet
Van 17 voet
Van 18 voet
Van 19 voet
Van xo voet
XXII.
Des fullen de Schepen boven de twintich voe-
ten diep gaende, van yeder voet boven de twintich
voeten betalen vijf-en-twintich gulden, ende de
bovenftaende betalinge alleen van ceheele voeten,
ende niet nacadvenant dat de felve minder zijn,
41 't ty van halve ofte vierendeeleri van voete^mogen
geeyfcht ofte ontfangen worden, op pene van twintich
vulden*
'             xxni.
Sullen mede de Ooft-Indifche Schepen moé-
ten betalen in plaets van twee gulden-----4% fes
gulden: Waer voor de Lootfluyden ghehouden fullen
zijn, twee wel ervarene ende gheadmitteerde Loots-luy-
V u u                         den
tjelve contraneen. Dan foo 't vheviel datter
eenige
Schippers in defehe Schuyt quamen, fullen ghehouTen
wejen elck een Loots-man mede te brengen
, om defehe
Schepen vande schippers uyt tefeylenjenwarede Schip-
pers verklaerde haer Loots-luyden binnen Scheeps - boort
te hebben ende oock met naem en toe - naem de felve
Loots-luyden weten te noemen
, op pene van die ter con-
tram doet {foo wel Schuytwoerder ah Loots-man, 't
zy
-ocr page 568-
ij'.Tit." t.Deel.           1045
Item, Anckcr, Maft, Touwe ,oftc Roerloos fullen
ingebracht hcbben,boven hetordinaris falaris,noch
foo veel meer fullen genieten, a!s hem by de Com-
miflarifen, ofte goede Mannen by de Magiftratcn
vande refpecTive Zee-ftedcn te ftellcn , ial tocgc-
vonden worden.
XXVII.                                    j
Sullen infgelijcks alle Lootfluyden ghehouden
zijn de Schipper, ofte Schepen binnen de Gaten
leggende, des verfocht zijnde, voor een rcdelijck
loon in Zee te brengen. 49 Maer 's Lants Schepen
diep gaende veerthien voet
, Jullen ontfangen acht gul-
den
, ende dieper gaende'thien gulden , <pfondermeer
als een Schip f effens á en te nemen, op de boete van drie
gulden.
49 En fal oock niemant eenich Schip aengeno-
men hebbende
, aen een ander vermogen over te doen:
Maer Sieck wordende, fal den Schipper mogen huyren
wien Jry wil
, cpte boete van drie gulden voor den Aen-
brenger
, ende drie gulden voor den Armen op Huyf
duynen
.
XXVIII.
Indien eenich Schip voor 't Landt komende,by
nacht ofte anderfints,ende geen Lootfluyden fien-
de of bekennende, eenigc ViiTchers geen geadmit-
teerde Lootfluyden zijnde, mochte vernemen, of
bejegenen, ende veribecken vande felve binnen de
Zee-gaten gebaacht te worden, fullen defelve Vif-
fchers ghehouden wefen 't felve den Schipper te
kennen te geven, ofte anderfints omme redenen
voorfz, haer inde Schepen van welcke verfocht
worden mogen begeven: Behoudelijck dat de ge-
admitteerde Lootfluyden, naederhandt de felve
Schepen aen boort komende , ende haer dienft
prefenterende, voor de ViiTcher daer binnen zijn^
de, fullen moeten geprefereert ende aengenomen
worden, ende de voorfz ViiTcher gehouden zijn,
hem weder uyt het Schip te begeven, ten ware hy
met den nagekomen Lootfluyden het loots-mans-
gelt half ende half begeerde te participeren, ende
genieten, het welcke den ecnen ende den anderen
vry fal ftaen te doen .
XXIX.
Maer in gevalle de ViiTcher 't Schip binnen de
cerfte Tonne gebracht hadde, voor ende al eer de
voorfz ordinaris Lootfluyden aen boort komen,
fal als dan de ViiTcher niet ghehouden wefen te
ruymen, nochte van 't halve Pilotage-gelt afftant
te doen.
Ë. Ë. J\ ·
Item, fullen alle Schepen in noot zijnde, twee
Lootfluyden mogen verfoecken ende innemen,
ende de felve dubbelt gek betalen: Maer indien
buyten des Schippers verfoeck meer Lootfluyden
als een in het Schip overkomen,fullen de felve niet
hebben te pretenderen, ten ware hen yet werde ge-
fchoncken.
XXXI.
De Lootfluyden wanneer fy een Schip binnen
ghebracht, ende hare verdiende falaris ontfangen
hebben, fullen den Schipper daer van quitantie
moeten geven, inhoudende de diepte van 't Schip,
ende de fomme voor haer falaris ontfangen, by
haer naem, merek ,ofte yemant anders van haren
t'wegen geteeckent. W elcke quitantien de Schip-
pers
1044           Placaten. á. Boeck.
den op veder Schip over te fetten,fonder ader vooryets meer
te qiogen ghenieten >op pene als boven. Moer f oo meerder
Lootfiuyden verfocht worden t fullen defelve oock\ghehouden
^ijn over te komen ,yeder Lootfman (btiyten de twee voor-
noemde) voor ewkclkon: Ende fullen alle defelve ghehou-
den \ün mde Schepen te blijven tot op Pampus, ende dat
voor het fehe loon alhier uytgedruckt.
43 Ende in gevalle
het machte gebeuren, dat ter eenige Oofl-Indifcbe ofte an-
dere Schepen voor 't Lajit komende
, dotter een ofte twee
Loots-luyden, met believen vande Schipper
, Stuyrman ofte
Commijsjn't Schip over gekomen waren, ende door con-
trary wint ofte fyroomen Texel verby drijvende, ende foo
op 't Vlie
, Aemlander-gat, ofte andere Plaetfen, mochten
komen te vervallen, dattet Schip by andere Loots-luyden
binnen gebracht worde,dat evenwel d'eerfle Lootfman ,ofte
Loctfluyden, [uilen voor boer moeyten en tijt-verfuym ge-
nieten de hel f te van 'tgeheele Lootfmans-gelt
, gelijck^oock^
voor 't Vlie komende 'tfelveghebeurenmocbte
, ttaér Texel
ofte andere Plaetfen door voor(^intervallen quamen te ge-
rateken, ende alfoo mede door andere Loots-luyden inge-
bracht worden, d'eerfle overgekomen Loots-luyden infghe-
lijcks de helfte ontfangen [uilen vande fom inde Ordonnan-
tie gefpecificeert, ende de laetfte Loots-luyden die 't Schip
[uilen binnen brengen, ontfangen ende genieten fullen het
volle Lootfmans-gelt, in mameren en alfoogelijck^d'eerfle
Loots-luyden m 't Schip nietgewecfl en waren, volgens defe
Ordonnantie*
XXIIII.
Alle Schepen uyt Levante, Barbaryen, 44 d'Ey-
landen van Canarien
, Spaengien , Vranckrijck,
45 Engelant, ende Mofcovien,met Stuck-goederen
geladen, 46 mede oock Loot voor fluck-goederen gereec-
kent,
fullen ghehouden wcfen van twee, drie gul-
den te betalen, Welverftaende ,dat alle de Sche-
pen uyt defen Quartieren komende, ende een der-
den-deel Stuck-goederen geladen hebbende, ende
meer, fullen voor ftuck-goedcren gerceckent wer-
den, mits dat de refte met Zout, Kurck,endcdier-
gelijckeHechte Waren geladen zy: Wat beneden
de derde-part ftuck-goederen zijn, fullen betalen
volgende de voorgaendc voet-talen in d'Ordon-
nantie begrepen.
XXV.
47 Ende alle Schepen uyt Guinea komende/ui-
len betalen van acht voeten, twintich gulden: ne-
gen voeten, drie en twintich gulden: ende thien
voeten, feven en twintich gulden: elf voet twee en
dertich gulden: twaelf voet, fes en dertich gulden:
derthien voet, twee en veertich gulden: vcerthicn
voet, een en vijftien gulden: vijfthien voet, vijf en
tfeftich gulden: fefthien voet, een en tachtich gul-
een : ièventienvoetjhondcrt acht gulden: achtien
voet, hondertacht en dertich gulden: negentien
voet,hondert tweeen tfeventicn gulden: twintich
voet, twee hondert tien gulden,volgende de Lijite.
Dit als Stuck-goederen nae 't Winter-loon alhier
gheilelt. 48 Doch fullen de Schepen uyt JVefl-Jndien,
Bra-ulien ofte vande Kufen daer ontrent, komende half
gheladen met Stuck-goederen
, betalen ah de Guinees-
Vaerders. Maer die met Zout uyt tVefl-Indien
, ofte uyt
de Strate komen
, fullen alleen betalen ah andere Zout-
Schepen, volgens defe Ordonnantie.
XXVI.
Welverftaende dat de Lootfluyden vande Sche-
pen, welcke in een grootcn ftorm ofte Onweder:
-ocr page 569-
Ñ I L Ï Ô
IO47
motu-geit, t'appliceren als Artuchlnegen·
XXXVII.
56 Worp vorder wel exprejfelijckallc Loots-luyden ver*
boden t tegen defe onfe Ordonnantie eenich complot, ofte
gemeenfehap te maecken
* om in eenen beurfe te varen t
Maer fullen wel in een Galiot
, ofte Schuyt haer mogen
begeven , op de boete van vijf-en-tvci/iticb gulden voor
de etrfle reyfe , de tweede reyfe wjftigh gulden
, de
derde reyfe hondert gulden > ende daer-en -boven arhtra-
Itjck^ naer ghelegentheyt vander faecke gheflraft te wor-
den.
«57 Moerde Schuyten gheiyi,kelijc\afvare?ide, ofte
t'farnen in J^ee pijnde, fullen vermogen foo ifamenthjc\
f accorderen, omme tot dienfie vande kleyne Schepen foo
wel als de groate Schepen, eenpacrlijcken met de Loots-
luyden gbeholpen mochten worden , ftreckende alleen tot
dien eynde
, malkander en dan niet in perijckel met
prangh van feyl brengende: Ende aen Lant komende , als
dan dat Loots-geit t' [amen gbelijckehjckals uyt een beurfe
te deelen,
XXXVIII.
58 Ghelijck mede de Schepen van Ooftcn,
Noorwegen, ende daer ontrent komende, tnde
een Lootfman 59 met confent vande Gecommitteerde
(58 voor Stuyrman ende Lootfman) gehuyrt heb-
bende, evenwel ghehouden fullen weferr voor de
Zee-gaten een Lootfman over te nemen, endc den
felven het loon te betalen,volgens deiè Ordonnan-
tie, 60 half ende half't Lootfmans-gelt te genieten:
Midts dat die Lootfman die met de Galiot aen
boort gekomen is, op de Coop-vaerders Reede vry
fal zijn.
XXXIX.
61 Ende fullen yeder Loots-bdot moeten voe-
ren een witte Vlaggetgen op de Maft, daer in den
nombre 6æ groot en klaer ingefien kan worden van 1,
x, 3,4, 5, tot het'getal vande Lootfmans Schuyten
toe, 63 ofte de nombre in 't groot Zeytmet bruyn Teer
geflelt
, yeder Letter twee voeten groot boven in 't Zeyl
genombreert naer de Mafi toe.
Encle wat Loots-boot
de kleyne Schepen verby vaert,endenaerde efoote
Schepen feylt, ial by den Schippers aengeklaejght
worden, ende dan verbeuren 64. yeder hooft voor hooft
voor lijn boeten vijf-en-twintich gulden 5 als oock
die fonder Vlaggetgen op de Maft, 6 3 ofte ncmber
in 't Ze)'l,mctgroot en klare
nomber,als voorlz vaert,
ghelijcke vijfen-twintkh gulden k^yeder hooft voor
hooft: 't eene derde-part t'appliceren voor den Officier
, en
't ander derde-part voor den Aenbrenyer
, ende 't derde
derde-part voor den Armen aldaer
, 64 ende in fes Weec-
ken niet f al mogen lootfen t Ende oock andere die 't fien,
ende den Officier niet aenbrengenfal'ingelijcke boete ver-
vallen binnen acht dagen,
XL.
Ende ten eynde de voorfchreve Ordonnantie te
beter onderhouden ende naegekomen mach wor-
den , fullen de voornoemde CommiiTarifen , ofte
het meerendeel vande felve, ofte foodanige als in
plaetfe van haer - luyden by de refpc&ive Zee-
Steden fullen worden ghecommitteert, ten min-
ften een reyfe des Jaers haer vervoegen tot Pet-
ten , ende Huyfduynen , Midtfgaders oock ,
is 't noot, opte Eylanden van Texel, omme haer.
te informeren , of de jegenwoordige Ordonnan-
tie oock wordt ach tervolcht ; het ghetal van de
Lootfluyden , is 't noodich , te vermeerderen,
ende voorts op alles anc^trs, het ftuck van de
Vuu ÷
                           Pilo-
1046
pers mede vande Lootfluyden ghehouden fullen
wcfen te vorderen, omme dien volgende het loots-
mans-geldt vande Koopluyden wederom te mo-
gen ontfangen, of anders niet ghehouden te zijn
cenige reftitutie te doen : 51 ende daer - en - bo-
ven fal den Schipper ende Lootfman elck verbeuren fes
vulden.
*                            XXXII,
Ende fullen gecne Lootfluyden haer vervorde-
ren in eenige Schepen te gaen, omme defelve uyt
of in te lootfen,droncken zijnde, 52 noch geen meer
als een Schip in een vloot mogen aen nemen,
op pey ne
van fes gulden yeder reyfe te verbeuren, ende
daer-en-boven fes Weecken te wcfen ghefufpeiK
deert.
XXXIII.
Sal oock niemant eenige vande geadmitteerde
Lootfluyden opentlijck opte ilraten , of ftranden,
ofte inde Huyfen ende Herbergen wegen hacr of-
ficie mogen nae-roepen,befpotten,injurieren,drcy-
gen, ofte eenich letfel aen doen met woorden, of
wercken , op pene van fes gulden voor de eerfte
reyfe -. voor de tweede reyfe van twaelf gulden, en-
de arbitrale correctie: ende voor de derde reyfe ach-
thien gulden, ende daer-en-boven voor twee Jaren
by de Gerechten uyt de Landen , Eylanden, of
Plaetfen van hare refidentie gebannen te worden,
fonder binnen de voorfz tijt daer weder te mogen
inkomen, op lijf ftratTe.
XXXIIIL
Alle welcke voor-verhaelde pecuniele boeten
fullen komen ten profijte vande Officieren die de
Contraventeurs fullen hebben gecaufeert.
XXXV.
53 Ofte het gebeurde dat eenige Schepen J door contra-
rie Wint,ofte anders,de J^ee^gaten in quamen, ende we-
der uyt wilden
, (uilen de felve betalen voor Lootfmans-
gelt , vande gulden vtjfthien flüyvers : Maer die over
't Flaeck^ghebracht willen %jn, fullen het volle geit moe-
ten betalen.
"$4 Ende foo wanneer een Loots-man met
Advtjs ende toeflemminge vanden Schipper ende Stuyr-
man, alt mede door boogh-dringende noot, van Weder
ende Wint , het Schip in falvo ghebrocht fal hebben
,
in 't Amelander- diep, den Loots-man ghehouden fal
%ijn , te blijven leggen aldaer totten Schippers belie-
ven
j ende dat het Weder ende Wint is , daer den Loots-
man voor fijn legh-gelt ghenieten fal de fomme van fes
guldens eens
, ende J\ofi en Dranck^ binnen Scbeeps-
ooort: Omme alfoo dan voorts de fyyfe mettet Schip te
vervorderen*
XXXVI.
5 5 Voorts foo eenige beoeeren dat haerluyder Schepen
tnde Balch ghebrocht fullen worden
, fullen de Loots-luy-
den ghehouden ^ijn 'tfelfde te doen , mits ghenietende voor
yeder voet diep gaende een gulden : van ghclijc^e weder
uyt brengende; wederom foo diep alsfy dan gaen vande voet
een gulden: Ende de Loots-luyden %jn ghehouden de Sche-
pen foo verre inde Balch te brengen, ah 't de Schipper t
Stierman of beren Commijs believen fal. Ende alfoo in
de Balch verfcheyde Schuyten ghebruyekt werden, welcke
Scbuyt den Perfion ofte Perfoonen inde Schuyt pijnde, ful-
len ontfangen noch twee derde,parten van yeder gulden van
'tvoorf{voet-gelt}welverflaendeeen Schip met Stukgoe-
deren, volgende het vier-en-twintichfte Artijckel, een der-
de part meerfulkn ghenieten, dit alles Jondef eenich tegen-
JeggM,op de botte van twaelf gulden, bovm haer Loots-
,#
-ocr page 570-
104-8           Placatco-é. 2.Boeck. i9.Tit. ï.Deel.           1049
van Hollandc ende Weit - Vrieflandt. Geteec-
kent,£ vander fVolf.
Pm
vermeerderen, nae fyluyden uyt ghelegentheyt
vande faeeke, tyden, ende Schepen fullen bevin-
den te behooren. Ende wort mits dien allen ende
een yegelijck, defen komende te raecken, ofte aen
te gaen, bevolen hen nae den inhouden vande
voorfz Poinclen ende Articulen te reguleren. Ge-
daen inden Hage , den thienden September in 't
Jaer ons Hceren fefthien-hondert acht-en-dertich,
Onder ftondt , Ter Ordonnantie vande Staten
Quitantie , dienende foo ten behoeve vande
Schippers, ah Lootfluyden.
Tck ondergefchreven Lootfman, woonende
■*-
                                     bekenne ontfangen te
hebben uyt handen van Schipper
woonende tot
                            de fomme van
gulden, over Pilotagie-gelt, van 't Schip
diep gaende
             voeten. Adtum
I.  Alle voorgaende Placatenfeggen; opcntlijck fullen moeten dragen, &c.
x. De/e woorden in 't Curfijfyearuckt zijn Anno 16x3 bygekomen.
3.   Defe woorden zijn Anno 16-}$ ingevoeght.
4.  7 Vervolgh vande ordre anno 16x3 by gekomen.
<$. Anno 162,0 by Ampliatie ingevoecht.
6.  Anno i6}s\dus geflelt.                                           é
7.  De voorgaende Placaten tot den Jare 16x8 inc/uys [eggen alhier: midtfgaders het voornoemde teycken
hebben ontfangen , eenige Schepen in of uyt de voorfz Zee-gaten mogen lootfen ende brengen,
op peyne van vier-en-twintich gulden, foo dickwils fy ter contrarie ghedaen fullen hebben , ende
daer-en-boven het ontfangen Loots-gelt te moeten reftitueren, ten profijte vande geadmitteerde
Lootfluyden. Inden placate vanden Jare 1630 is geordonneert, dat fy gehouden zijn d'Ordonnantie de
Schippers te vcrtoonen, eer fy eenige Schepen, &c. vervolgens als inde voorgaende.
8.  Deje woorden zijn anno 1635. en die achter num. 9. inden Placate vanden]are 1638^ Ampliatie ingevoegt.
xo. Anno 16x4 dus verandert. De placaten vande Jaren 1619 #71610 [eggen: tot difcretie betaelt worden.
Dat vanden Jare 16x3 geeft haer twee gulden 'sdaeghs.
II.  De woorden onder numeris 11. zijn anno 16x4 by gekomen.
1 x. Ende die onder num. 1 x. inden leften Placate vanden Jare 1638.
13.  De[e woorden zijn Anno 16x8 by gekomen.
14.  Ende de volgende onder num. 14. inden leflen Placate vanden Jare 1638.
15.  Gelijck mede die onder num. i<$. als doen eerfiby gekomen zijn.
16.  't placaet vanden Jare 161 yfeght thien, alle de volgende tot 163 5 incluys negen voeten diep gaende.
17.  Anno 1638 ingevoeght.
18.  Anno 16x7 by gekomen.
19.  De Placaten vanden Jare 1619,16x0,16x3 en 16x4 [eggen rejpeclrvelijck : Ende ial den geenen die geen
thien (16x4 negen) voeten diep gaen, vry ftaen Lootfluyden te nemen of niet: maer alle Schepen
thien (negen) voeten diep gaende (uytgeibndert de Noort-vaerders, 16x4 Koolhaelders) fullen de iêl-
ve niet mogen weygeren. Ende by weygeringe fal den Lootfman den Schipper tot de plaetfe van
fijn arrivement toe mogen vervolgen, ommealdaer zijn betalinge met de koften daer omme ge-
■ daen te confequcren. 16x3 en 16x4 voegen daerby> voor welcke koften hy fes guldens fal ghe-
nieten.
xo. Anno 1634 ingevoeght.
xi. DePlacaten vandejaren 1627,16x8,1630,1634 en 1^^ [eggen: Maer de Schepen endeSmacken
diep gaende acht ofte minder (i6}<^[eght acht, minder ofte meerder) voeten, komende uyt
Vranckrijck.
xx. 't Woon Ballaft, is anno 1635- ingevoeght.
i}. 24. Anno 1638. ende de woorden achter num. X4. in ' t Cur[ij[gedrmkt zijn Anno 1630 by gekomen.
a1De[e woorden zijn Anno 1639 ingevoeght.
áñ. 27. De woorden onder numeris x6. zijn Anno 16x4. en die onder num. 27. Anno 16x 3 by gekomen.
28; 29. Het 13,14. e« 15. Art, zijn Anno 16x4. doch de woorden onder num. zq. in't Cur[ij[ghedmekt zijninden
Jare 1630 voor Ampliatie ingevoeght.
30.  Anno 16x3 dus hooch qeflelt. De voorgaende placaten [ellen de peyne maer op thien gulden.
31.  Anno 16x7. ingevoeght.
ix. Anno 1634 by gedaen.
33.  De Placaten vande Taren 1619,1620,16x3,16x4e» 16x7[eggeninplaets vande[eordre Anno 1.6x8 in-
gevoeght, Art.
14. e// 17. re[peélive; Te weten, een Schip diep gaende acht (1619 hadde daer byghe-
voeght:
ofte negen) voeten, ende daer onder, fal fonder onderlcheyt van tijt van yeder voet moeten
betalen een gulden.
34.  De Placaten vandejaren 16 10 en 16 3 4[eggen: Ballaft-Schepen uytvatende ende innekomende
fullen, &e.
3 5 en 3 6. Inden Placate vanden Jare 1634 voor Ampliatie in gevoeght: doch by het[dve was den Lootfinan maer
fes gulden voor de koflen toegevoecht.
37.  Dit Artijckel is Anno 1638 by gekomen.
38.  '/ Placaet.vandenjare ibiyfeght; thien voeten en daer-en-boven, &c.
39.  De woorden exempiJNoort-vaerders zijn Anno 1638 by gekomen.,
ft                               40. Lijfte
-ocr page 571-
Ñ I L O Ô Á G É Å.
1051
to5®
40. Lijile vande Somer-Ioonen,by voorgaende Placaten geftatueert. De placaten vande Jaren 1619,
16x0, 16x3, 1614, 16x7, 1628, i6]oen 1634 geven: Vanyeder Schip
8 guld.
9 guld·
11 guld.
13 guld.
16 guld.
18 guld.
24 guld.
30 guld.
38 guld.
50 guld.
66 guld.
80 guld.
100 guld.
acht voeten diep  gaende
Van 9 voeten          ■------
Van 10 voeten -----
Van 11 voeten ■------■
Van é æ voeten -----
Van 13 voeten —......-
Van 14 voeten ■-------
Van 15 voeten -------
Van 16 voeten -------■
Van 17 voeten -----
Van 18 voeten -----
Van 19 voeten        ——
Van xo voeten -----
't P/acaer van 1635 geeft den Lootfluyden hier
voor negen gulden. Ende voor Scheden ne-
gen voeten diep ga ende thien gulden.' Ende
accordeert noopende de verder e voet en met
de voorgaende Placaten.
o
o
o
10 ft.
o
o
o
ü
o
o
o
o
o
Voor Winterloon,beginnende inde Placaten vande laren 1619,162,0,16x3,1614,1617, ô 6x8 en 1630,
met den eerften O&ober, ende inde volgende vanden eerften September tot den leften Maert wert
betaelt, Van yeder Schip acht voet diep gaende, volgens de Placaten vande laren 1619, 16x0, 16x3,
16x4 en 1627. acht gulden: volgens de Placaten vande jaren 1618, \6)oen 1634, wertvoor acht voet
betaelt
negen gulden, ende volgens 't Placaet vanden lare 163 5. thien gulden. Ende negen voet dep
gaende, volgens het Placaet vanden lare 1619. negen gulden: Maer de Placaten van i6>o, 1613,1614,
1627,16x8,1630 en 1634/lellen daer voor thien gulden thien ftuyvers. Dat vanden lare 163 5. alleen
twaelf gulden.
Van thien voet diep gaende, volgens de Placaten vande laren 1619, 1610, '623,16x4, 16x7,1618,
1630 en 1634, veerthien gulden. '/ Placaet van 1635 fielt vijftien gulden.
Van elf voeten, volgens defelve Placaten, fcilien gulden. 7 placaet van 1635, geeft fe ventien gulden.
Van twaelf voeten, mede volgens defelve, achtien gulden. Maer volgens 1635, negentien gulden.
Van dertien voeten, volgens 't Placaet vanden lare 16 30, en alle de voorgaende, twinrich gulden. Maer
inden Placate vanden ^lare 1634, twee-en-twintich gulden: Ende in dat vanden lare 163 f, drie-en-
twintich gulden.
41. De woorden alhier in 't Curftjf gedruckt, zijn Amio 16x3 by gekomen.
41. Anno 16x3 dus ge/lelt. De twee voor gaende f eggen, vier gulden: midtfgaders foo veclc ende foodanige
geadmitteerde Lootfluyden mogen nemen als fy dienitich ende geraden fullen vinden.
43.  Anno i&^^hy Ampliatieingevoeght.
44.  '/ placaet vanden lare i6iyfeghï.* Barbarien, Guinea.Wcft-Indicn, d'Eylanden van Canarien, &c.
45.  Engelandt,/; inden Placate vanden lare i6x$ bygevocgbt.
46.  De woorden .· mede oock Loot voor ftuck-goederen gereeckent: zijn Anno 1630 ingevoeght.
47.   Dit Articul is inden Placate vanden lare 1619 niet .· maer Anno 16x0 dus gecoucheert: Ende alle Schepen
uyt Weft Indien of Guinea komende fullen betalen van acht voeten vijftien gulden: negen voeten
achtien gulden: ende tien voeten een-en-twintich gulden. De volgende Placaten tot 1634 incluys voe-
gen daer by
.- voor elf voeten vier-en-twintich gulden; voor twaelf voeten fevcn-en-twintich gulden:
voor dertien voeten dertich gulden: Ende hebben dan met het Placaet vanden lare 1620 defe woorden:
ende voorts voor een anderhalf, volgende de Lijile vande ftuck-goederen : ende met 1623: nae
't Winter-loon alhier geftelt.
48.   Dit 's voor Ampliatie inden Placate vanden lare 1617 by gekomen.
49 en 50. De woorden onder nnmeris 49. zijn Anno 16x3. ende die onder num. yo. Anno 16x0 bygevoeght.
51. Defe woorden in 't Curfijfgedruckt zijn Anno 1635 ^y gekomen. De voorgaende Placaten vande laren 16x0
affeggen: Ende daer en boven fal den Koopman betalen fes gulden,
5 *. Defe woorden in't Curfijf zijn Anno 1635 ingevoeght.
5 3 e» 54· De woorden onder num. 5 3. zijn Anno 16x3. en onder 54. Anno 1635 by gekomen.
55· D'tt Art. is Anno 1638 voor Ampliatie by gedaen.
56 en 57, De woorden onder 56. zijn Anno 16x3. en onder 57. anno 1630 bygekomen.
58, 59 en 60. De woorden onder numeris 58. zijn Anno 16x7. ende onder 59. Anno 1635. ende die onder num.
60. Anno 16x8 voor Ampliatie ingevoeght.
61. De woerden in dit Artijckel met Romeynjche letter gedruckt zijn Anno 16x8 bygekomen. Doch werden aldaer,
als oock inden Placate vanden lare
16 30 de boeten in cas van contraventie maer geftelt op twaelf gulden,
t'appliceren d'eene helft voor den Officier, ende d'andcr helft voor den Armen. Doch werden inde
Placaten vande laren 1
6 34 en 1635. deboetenyederhooft voor hooft op twee-en-twintich gulden gheftelt,
t'appliceren ah boven.
6x. De woorden groot en klaer zijn Anno 163-5 ^y gekomen.
63 en 64. De woorden onder numeris 63. zijn Anno 1638. ende onder num. 64. Anno 1634. ingevoeght.
HET
V u u 3
-ocr page 572-
1052          PlacateDLj. z.Boeck* i^.Tit, 2.Deel.          4053
HET TWEEDE DEEL.
De goet willige Lefer gelieve hier voor geinfereert te houden het Placaet vanden negenthienden Decemler 1615·,
gerenoveert den een-en-twintighfïen juli) 1617, fulcks inden legtnne van dejen TjtelColum. iojz. gédrmkt
is, aljoo niet alleene d'ordre op de Pilotagie voor Texel: Maer oock Vlielant ende ter Schellmgh confemeert.
Placaten vande Staten van Hollandt ende Wefï - Vneflandt, in date den
tw'mticbften April 1619. <-vier-en-tmnticbften OElober 162 o. ^vierden September 1612. eer-
jien Augufii
1614. feflienden Mey \ 627. eerflen Augufii \ 628. eerflen dito 16j o. eerflen
lanuarij
16 34. <vijf-en-twintichften lulij 1655. ende tblenden September 1658. BebeL
fende Infirutfie ende Ordonnantie op 'tfittck <vande Pilotagie ende aenkle'ven wan <Ben: Waer
na alle aengenomene Looi'fltty den op Vlielana ende ter Scbettingb boer fullen bebben te reguleren.
1 WwÊ^i k Staten van Hollandt ende Weit-
I WÊ&S Vricflandt, verilacn hebbende de me-
Sjl|f!^ nichvuldigc difordren ende exceflen,
nacil eenige Jaren hervvaerts in 't ftuck
vande Pilotagie gepleecht, ende noodich vindende
daer inne te doen voorfien: Hebben ghecommit-
teert en geauthorifeertde Heeren Jacob Pieterflen
Hooghkamcr,Raedt ende out Prefident van Sche-
penen der Stadt Amilelrcdam,Pieter Dirckfz Ben,
Burgemeciter , als Gecommitteerde der Stede
Hoorn; Jan Corncliflcn Loots, Burgemeefter,als
Gecommitteerde der Stede Enckhuyfen-, en Pieter
Nanninghfz, Burgemeeiter, als Gecommitteerde
der Stede Medenblick: omme op Vlielandt ende
ter Schcllingh, op 't ftuck vande vooriz Pilotagie,
ende aenkleven van dien, behoorlijcke ordre te
ftellen: Midtfgaders geordonneert, alsfy ordon-
neren by dcfen, de Poinften en Articulen hier nae
volgende, omme by allen ende een yegelijck, die
fulcks mach acngaen, nac-gekomen ende achter-
volcht te worden.
I.
Eerftelickfalhemnicmantvan nu voortaenin
eenige Schepen mogen begeven , omme de felve
binnen de Zee-gaten defer Landen aendc Zuyder
Zee ftreckendc te brengen, ten zy dat hy daer toe
alvooren naer cxaminatie by de voornoemde Com-
miffarifen, ofte de geene die in plactfc vande felve
by de refpc&ive Zee-Steden, fullen worden ghe-
committeert,fal zijn ghcadmitteert, fijnen Name
aengeteeckent, ende een Lootfmans teyeken, en-
de Numero van 't Loot hier toe fpecialijck doen
maecken, fal hebben ontfangen, midtfgaders by
eede belooft, de jegenwoordigc Ordonnantie ende
Inftruftie, foo veel hem aengaet, nae fijn vermo-
gen te onderhouden.
II.
Ende fullen de voorfz CornmiiTarifen niemandt
tot het Lootfmanfchap admittcren, of promove-
ren, dan kloeckc Mans-Pcrfoonen, boven de vijf-
en-twintich Jaren, ende onder de tfeilich Jaren
oudt zijnde, de welcke oock de Zee-gaten den
tijdt van vier achtcr-cen-volgende Jaren ten min-
ften fullen hebben gbebruyekt, ende die daer bc-
ncrTens kenniflc hebben vande ζ Vlye-ftroomcn
op te fepen.
III.
Welcke ghcadmittcerde Loots-luyden, tot een
teeckenvan hare admiiTie,hetLootfrnan-tcycken
vooren gheroert, ] fullen moeten dragen, ende
't felfde aenden Officier vande Plaetfe haerder refi-
dentie reilitueren, foo wanneer fy op Ooften, We-
den , ofte eenige andere Plaetfen willen varen, ten
ware dat eenige toegelaten werde by de Gecom-
mitteerdens, op pene van fes guldens, jegens den
geenen die daer inne ghebreeckich bevonden lal
worden. 4 Ende fullen de felve Loots-luyden, weder
fhuysghekomen zijnde
, niet vermogen te loot jen, voor
datfy het voorjz teecken wederom/uilen hellen ontfan-
gen , op pene van vier-en-twintigh guldens
. Ghelijck
mede de Weduwen ofte Erfgenamen vande over-
leden Lootfluyden,het voorfz teecken fullen moe-
ten reilitueren, op pene van fes gulden, als boven.
Waer ven den Officier ghelafi wert pertinent Boeck te
ouden, ende voor 't uytgeven vanyeder Loot ghertieten
fal thien fluyvers.
nu..
Des fullen geene andere Loots-luyden , als de
geene die in manieren als vooren aengenomen
ende 6 iy de Overluydengeexamineert ende be-eedicht
zijn, mitfgaders het voorgenoemde teyeken, 7 met
de Ordonnantie
, de Schippers ghehouden zijn te verthoo-
nen, eer fylieden
eenige Schepen in ofte uy t de voor-
fchreve Zeegaten mogen lootfen ofte brengen, op
pene van vier-en-twintich gulden, foo dickwils fy
ter contrarie ghedaen fullen hebben. 8 Ende fooye-
mant bekent is
, ende den Heer Officier niet en openlaert,
fullen vanghelijcken hooft voor hooft elcks vier-en-twin-
tich guldens verleuren : Wekke voorfz loeten den Heer
Officier aen den Stuerman van 't Galliootfal verhalen,
ende daer en boven het ontfangen Loots-geit te
moeten reilitueren . 9 Als mede fal den Officier uyt
de loeten die door fijn delvoor,
(of door fijn Gecommit-
teerde) oevordert wert, geniet en een der de-part
, ende de
andere twee derde-parten fal wefen voor Siecken ende
lehoeftige Zee-varende Lieden, als mede gevangenen of
anderfints
, 't welckjal flaen tot difpofitie vandejegen-
woordige Oudt - Officier, ende lenefjens hem vanjaer tot
Jaer een regeer ende Burgemeefier ende een vande Over-
luyden die hier toe ly de je werden geauthorifeert
, om den
ontfangh ende diflrilueringe van defete hellen, ende ful-
len de overtreders hare boeten datelijck fo?ider eenige
rechts
- vorderingh in handen vande gheauthorifeerde
voorfz moeten betalen, op pene vande onwilligen dullelt
te betalen, waer toe alle de Loots-luyden gehouden zijn de
ghebreeckige te openbaren
, ofbyfaute vanghelijcke boete
mede te betalen.
V.
De Looriluydê fullen mede fchuldich wefen,de
Schepen ordinarie te brengen over 't Vlaeck: Maer
indien
-ocr page 573-
Α G I E.
,05+             PI L O Τ
indien de Schippers vorder vcrfocckcn gebracht te
worden , lullen de Loots-luyden 'tfelve niet mo-
gen weygeren; Maer niet te min, boven het geitel-
de Lootfmans-gelc, vande Schippers betaelt wor-
den, ι ο Te weten: Indien fy een, twee ofte drie dagen
opfeylen,mettefommevanfes guldens eens,
n JVelver-
fïa'endealle de Schepen buyten defe Vereenichde Provin-
tien toe behorende, exempt die met Ojfen, inplaetfe van
fes gulden, ?iegen gulden fullen betalen, alfoo dejorgh op
de Lootfluyden alleen aen komt:
het zy de felve een
ofte meerder dagen , tottcn derden incluys, daer
mede befich zijn : Ende langer onderwegen zijn-
de, boven de voorfz fes u ofte negen guldens, met
noch twee gulden tien ftuyvcrs 's dacghs.
VI.
13 Item , fullen de Loots-luyden gehouden wc-
fen een mijl buyten de Gronden aen boort te ko-
men: Ende wie van haerluyden by de eerite, twee-
doende derde
Ton aen boort komt, fal de felve maer
vtjfthien fluyvers in plaetfe van een gulden ontfangen ;
Ende buyten de vierde Ton aen boort komende, fal de
Schipper let alen thien fluyvers vande voet. Ende indien
de Lootfman op het Vlaeck uyt het Schip niet kan komen,
fal hem vijftnien fluyvers vande voet betaelt worden.
Doch indien het Schip in 't inkomen 'door Ts-gangh ver-
hindert
, ende 14 vier dagen in 't Rufch ofte Sloot opghe-
houden worde, fal de Lootfman fijn loot s-gelt verdient
hebben
. Ende indien hy daer naer het Schip over het
Vlaeck brenght, fal hem daer en boven tien fluyvers voor
de voet betaelt worden.
VII.
Alle Schepen van Ooiten, Weiten, Mofcovien,
15 ofte daer ontrent, 16 als mede van Bergen, Dromen,
Nieleus
komende, acht voeten diep gaende, ende
daer en boven. 17 De Smacken met Kooien geladen,
willende het Vlye in komen,fullen gehouden zijn
de Loots-luyden te ghebruyeken, indien de felve
hacr buyten de Tonnen aen boort komen, ende
haren dienit preiènteren, ende fullen de felve niet
mogen weygeren , 18 maer moeten betalen volgens
deje Ordonnantie,
19 JVelverflaende exempt de Noorts-
vaerders
, is vijf thien fluyvers de Voet, ende inde Sloot
vry zijn. ^o Doch de Smacken diep gaende acht ofte
minder Voeten, nederwaerts komende uyt
Vranckrijck,
Engelandt, ende Hamborch, Bremen, d'Eyder,
Jutlandt, Noorwegen, 't zy met Ballait, ofte oock
met Oifen, fullen gehouden wefen te betalen vijf
thien ituyvers vande Voet,indicn de Loots-luyden
buyten Gaets aen boort komen: Ende binnen
voorde Sloot ghekomen zijnde, fullen fy uyt de
Schepen mogen vertrecken ; zi Wat Loots-luyden
hen vervorderen eerder uytte Schepen te gaen Rolver-
beuren twaelf 'gulden, Namentlijck , vier gulden voor
den Aenbrenger, twee gulden voor den Armen, ende fes
gulden voor den Heefopcier.
zz Doch foo de Schip-
pers de Loot/luyden begeeren te houden tot 'over
V Vlaeck,
fullen aen de Lootfluyden noch vijf fluyvers vande Voet,
boven de voorfz vijfrienfluyvers moeten betalen:
Ende
by weygeringe , fal den Lootfman den Schipper
tot de plaetfe van fijn arrivement toe mogen ver-
volgen , om aldaer fijne betalinge, met de koiten
dacrom gedaen, te confeq ueren: Voor welcke ko-
iten hy genieten fal ζ 3 twaelf gulden. %q Vangelijc-
kc met ftuck-goederen geladen zijnde, fullen haer refere-
renophet twintichfte Αrtijckel, exempt Hout
,Ballafl,
cndeOJfen,
                           't
1055
VIII.
De Loots-luyden fullen ghehouden wefen eens
ter Maent de Gaten in ende uyt te feylen,de Diep-
ten vande felve te peylen : Midtfgaders op de Ga-
ten goeden acht te nemen, ende naeuw regüaid te
hebben op de Tonnen ende Kaepen, ofdicoock
verdreven, ende of de Gronden oock verloopcn
zijn: het welcke iy luyden oock daer en boven ful-
len moeten doen, foo menighmael het een itorm
gewacytfal hebben.
I X.
Ende in gevalle het mocht gebeuren ( 't welck
Godt verhoede) dat eenigh Lootfman een Schip
byongeluck, forchloofheyt, oft quade giiïinge,
aende gront quame te fcylen , fal foodanige by
Commiilarifen, naer genomen kennifle, 't zy mee
fufpenfie, deportement, ofte fwaerder itrafTe,oock
aenden lyve gecorrigeert worden, naer ghelegent-
heytderfaecken.
X.
Ende by aldien eenige queitie ofte mifveritant
tHiTchen den Schipper ende Lootfman, 15 ofte de
Eygenaers vande gheberghde Goederen ende de Bergers,
by eenige ghevalle quame te rijfen , fal fulcksby
Commiflarifen , ofte in abfcntie vande felvé, by
den Gerechte daer't Schip 15 ofte Goet t'huysibe-
hoort, ofte komt te loiTcn , worden neder gheleyt
ende ghedecideert: z6 Sonder dat jy fullen vermógen
het Schip, Wrack, Ancker, Touw, ofte eenich ander goet,
ofte goederen, by haer te behouden, totdat het acèoort
gemaeckt fal'wejen, maer 't felve te brengen daer 'f goet
't'Huys behoort, ende haer alle affiflentie te doen
, op pene
van vijftich gulden, loven de fchade die door haer ver-
fuym hier uyt joude mogen ontflacn.
Welverftaende,
indien 't Schip hier tè Lande niet t'Huys behoort,
ende weder uyt wilde gaen, dat fulcks dan by de
naeite ghefeten Gerechte fal worden af ghedaen.
ζ 7 Ende worden de Berger ofte Bergers gheauthorifeert,
om een Schip oft Schuyt te mogen huyren, tot lafle vanden
Eygenaer
, o mme 't geber^hde Goet daer mede tefenden
daer 't behoort
mitfgaders een Perfoon daer by te f!ellen
of tefenden
, om 't beroh-loon te ont fangen: welcke voor
fijn reys ende teer-koflen, loven 't lergh-loon, noch fal ge-
nieten twee gulden 's dacghs.
XI.
z8 Ende op dat de voorfz ende volgende Poin-
den te beter foude mogen worden onderhouden ,
fullen de voorfz Commiilarift-n ende Gerechten
refpedive, daer Schepen, Wracken, Anckers, ende
andere goederen t'Huys behooren , vermogen de
voorfz Piloten ende Bergers voor hacr te citeren,
ende te bedwingen voor henluyden te compare-
ren , ende oock de vonniflen inde voorfz faecken
te wijfen, tegen de felve ter executie te itellcn,
daer inne de Officieren ende de Magiilraren yan
die Plaetfen refpedivé, daer onderde voorfz Pilo-
ten ende Bergers woonachtich zijn , henluyden
alle behoorlijcke hulpe ende fubfidie van Rechten,
gehouden fullen vvefen te bewijfen , des verfocht
zijnde.
XII.
z8 Ende fullen niet te min de voorfz Officieren,
ghehouden wefen haer behoorlijcken te informe-
ren, ende procederen tegens alle Piloten ende Ber-
gers ,onder haer refpeóhve Jurifdidien woonende,
ie defe Ordonnantie fouden mogen contravenie-
ren,
-ocr page 574-
105Ó
Placatea-/. 2.Boeck.
IÖ57
33 XVII;
34 Ballaft-Schepenuytvarende, fullen betalen
tot thicn voeten toe, acht ftuyvers van yder voets
ende elf voeten, yeder voet negen ftuyvers: ende
twaelf voeten , yeder voet thien ftuyvers : ende
meerder voeten, yder voet twaelf ftuyvers: 3 5 En-
de by weygeringe , 36 wederom komende, fal den
Schipper door den Lootfman tot fijn arrivement
toe mogen vervolght worden, om aldaer fijn beta-
lingh, met de koften daeromme gedaen, te confe-
queren: voor welcke koften hy noch genieten fal
37 twaelf gulden, waer inne de Noort-vaerders in 't
uyt-feylen geeximeert zijn.
XVIII.
Des fullen de Schepen boven de twintich voe-
ten diep gaende,van yeder voet boven de twintich
voeten betalen vijf en twintich gulden, ende de
bovenftaendc betalinge alleen van gheheele voe-
ten , ende niet nae advenant dat de felve minder
zijn, 38'/ zy halve ofte vierendeeïen van voeten mogen
geeyfcht ofte ontfangen worden, op pene van twin-
tich gulden.
XIX.
39 Sullen mede d'Ooft-Indifche Schepen moe^
ten betalen, te weten,in plaets van twee gulden,
fes gulden: Waervoor de Loots-luyden ghehou-
den fullen zijn, twee wel ervarene ende geadmit-
teerde Loots-luyden op yeder Schip over te fet-
ten, fonder daer voor yets meer te mogen ghenic-
ten,op pene als boven. Maerfoo meerder Loots-
luyden verfocht worden, fullen de felve oock ghe-
houden zijn over te komen,yder Lootfman (buy-
ten de twee voornoemde) voor enckel loon: Ende
fullen alle de felye ghehouden zijn inde Schepen
te bly ven tot op Pampus, ende dat voor het felve
loon alhier uyt ghedruckt. 40 Ende in ghevalle het
mocht e ghebeuren
, dat ter eenige Oofl-lndifche ofte an-
dere Schepen voor 't Lant komende, datter een o/te twee
Loots-luyden, met believen vande Schipper, Stuyrman
ofte Commijs
, in 't Schip over ghekomen waren , ende
door contrarie Wint ende flroomen Texel verby dryven-
de, ende foo op 't vlye, Aemlander-gat ,ofte andere plaet-
fen, mochten komen te vervallen, dattet Schip by andere
Loots-luyden binnen ghebracht worde , dat evenwel de
eerfle Lootfman
, ofte Lootβuyden, fullen voor haer
moeyten en tip- verfuym ghenieten de helfte van 't ghe-
heele Lootfmans-gelt, ghelijck oock voor 't Vlye komende,
't felve ghebeuren mocht e, naer Texel ofte andere Plaet-
fen door voorfchreve intervallen auamen te geraecken,
ende alfoo mede door andere Lootsduyden in-ghebrocht
worden, d'eerfle overgekomen Lootfluyden injgelijcks de
helfte ontfangen fullen vande (om inde Ordonnantie gefpe*
cificeeft
, ende de laetfie Loots - luyden die 't Schip fullen
binnen brengen
, ontfangen ende ghenieten fullen het volk
Lootfinans-gelt, in manierenen alfoogeljjc\d'cerfleLoots-
luyden in 't Schip metgeweeft en waren
, volgens defe Or-
donnantie,
XX.
Alle Schepen uyt Levante, Barbaryen, Guinea,
41 d'Eylanden van Canarien, Spaengien, Vranck-
rijck, Êngelant, ende van Mofcovien, 4X Groenlant,
Deenmarcfyn, Sweden} Commfycbergen, DanflcJ^fy, Ny-
les
, Normer, Jtymfdael ende andere Plaetfen komende,
V zy met Traen, Tfer > Facken, Sackgn 3 ende alle 't geene
met de Kgrnaet overgehijfl, ende met de bant overgegeven
veert3 'txfelckyourfiuck^goederenfalgbereecketit roerden^
exempt
ren , ende tot dien eyiide vermogen de felve Pilo-
ten ende Bergers by preventie voor de refpe&ive
Gerechten van heure plaetfen te cauferen,ter faec-
ke vande boetcn,peynen ende ftraffen, die fy deur
d'overtredinge van defe Ordonnantie fouden mo-
gen verbeurt hebben.
XIII.
x8 Ëndc foo hem ycmandt foude mogen be-
fwaert vinden , 'fzy dat het Proces ofte goede-man-
fchap langer als fes IVeecken naer de drie Citatien komt
te duyren
, ofte 't zy by eenich vonniiTe op de aen-
klachte van eenige der voorfz Officieren gewefen,
de felve, 'tzy Officier, Piloot ofte Berger, fal daet
van mogen provoceren aen 't Collegie vande Ge-
committeerde Raden vanden Noorder-quartiere,
de welcke in fulcken gevalle, tot afdoeninge van-
de felve queftien , by provifie gheauthorifeert
worden.
XIIII.
De Loots-luyden fullen gehouden wefen, ter-
ftonts naer datfe de Schepen aen boort fullen ghe-
kornen wefen, den Schipper of Stuyrman af te
vragen , hoe diep dat het Schip gaet, ende den
Schipper of Stuyrman, oock ghehouden zijn, daer
op pertinentclijcken ende oprechtelijcken verkla-
ringe van 't diep-gaen van 't Schip te doen. X9 Ende
infon de Schippers ofte Stuyrluyden eenige voet-talen
-van 't diep gaen haerder Schepen quame te verfwijgen,
voor, yeder -voet by henluyden verf wegen, verbeuren fe-
fliejiguldenrtot profijte vande Lootfluyden.
Ende fullen
de Loots-luyden voor Lootfmans-gclt ontfangen,
naer de Schepen diep gaen,30 d'Oorlogh-Schepen daer
in mede begrepen,by
voet-talen te reeckenen, 31 uyt-
ter Zee komende,
foo volght.
μ XV.
Te weten, voor Somer-loon, beginnende van-
den cerften April, tot den eerften Septembrisdaer
aen volgende, van yeder Schip diep gaende:
lx gulden.
1 y guld.
18 guld.
10 guld.
x6 guld.
31 guld.
40 guld.
55 guld.
yx guld.
90 guld.
110 guld.
Van 10 voeten
Van 11 voeten
Van ix voeten
Van 13 voeten
Van 14 voeten
Van 15 voeten
Van i6 voeten
Van 17 voeten
Van 18 voeten
Van 19 voeten
Van xo voeten
XVI.
Voor Winter-loon,beginnende den eerften Sep-
tember , tot den leften Martij daer aen volgende,
van yeder Schip:
-     18 gulden.
—-—
    χι guld.
-    x4 guld.
------
    x8 guld.
-----    34 guld.
------    43 guld.
-----    54 guld.
■------   7x guld.
-----   9X guld.
——    1 ij: guld.
~-    140 guld.
Van 10 voeten
Van 11 voeten
Van ix voeten
Van 13 voeten
Van 14 voeten
Van 15 voeten
Van 16 voeten
Van 17 voeten
Van 18 voeten
Van 19 voeten
Van xo voeten
-ocr page 575-
Ñ I L O Ô
IO59
voorfz ordinaris Lootfluyden aen boort komen»
fal als dan de Viflcher niet ghehouden wefen te
ruymen, nochte van *t halve Pilotage-gelt afftanc
te doen.
XXV.
Item, fullen alle Schepen in noot zijnde, twee
Lootfluyden mogen verfoecken ende innemen,
ende de felve dubbelt geit betalen: Maer indien
buyten des Schippers verfoeck meer Lootfluyden
als een in het Schip overkom e n,fu Hen de felve niet
hebben te pretenderen, ten ware hen yet werde ge-
fchoncken.
XXVI.
De Lootfluyden wanneer fy een Schip binnen
ghebracht, ende hare verdiende falaris ontfangen
hebben, fullen den Schipper daer van quitantie
moeten geven, inhoudende de diepte van't Schip,
ende de fomme voor haer ialaris ontfangen, by
haernaem, meick,ofte yemant anders van haren
t'wegen geteeckent. Welcke quitantien de Schip-
pers mede vande Lootfluyden ghehouden fullen
wefen te vorderen, omme dien volgende het loots-
mans-geldt vande tvoopluyden wederom te mo-
gen ontfangen, of is den Koopman ongehouden
't Loots-gelt te betalen. 45 Ende contrarie doende^
fal den Schipper ende Loot f man e lek verbeuren Jes gul-
den ieleke reyfe.
XXVII.
Ende fullen geene Lootfluyden haer vervorde-
ren in ecnige Schepen te gaen,omme de felve uyt
of in te lootièn,droncken zijnde, ö noch geen meer
als een Schip in een Vloot mogen aen nemen, op peyne
van ies gulden yeder reyfe te verbeuren, ende
daer-en-boven fcs Wcecken te wefen ghefufpen-
deert.
XXVIIL
47 Sal oock\ niemant eenige vande Schuyte - voerders
ofte Loots-luyden
, als de lYtntgoet waeyt, vermogen meer
als een Schipper die hy uytfeylen fal met fijn Scbuyt aen
boort te brengen
, op de boeten van negen gulden die 'tfel-
ve contraricert. Dan foo 't geviel dattereenige Schippers
in dejelve Scbuyt quamen /fullen gehouden wefen elck\een
Lootfman mede te brengen, om de felve Schepen vande
Schippers uyt te feylen
, tenware de Schippers verklaerde
haer Loots-luyden binnen Scheeps -boort te hebben t ende
00c kornet naem en toe-mem de felve Loots-luyden weten
te noemen, op pene van die ter contrarie doet (fo wel Schuy-
te-voerder als Lootfman) 't ty wetens ofte otwetens %door
lichtvaerdigbeytofa?idersfvan elc ken Schipper die hy fon-
der Lootfman aen boort brenght
, verbeuren fal negen gul-
dens, welckrapport de Schuyte-voerder aen Landt komen-
de /falghehouden %iju den Officier de namen vande Schip-
pers die hy aen boort gbebrocht heeft, veffens de namen van
deLootsduyden die inde Schepen HQJn ,pcrt'mentelijck\op te
geven , op de verbeurten van achtten gulden, t'appliceren
een derde-part voor den Aenbrenver, een derde-part voor
de Weefen tot Huysduynen
, ende een derde-part voorde
Heer Officier aldaer.
XXIX.
Sullen mede de Stuyrluyden vande Galiotten
ofte Loots-boten , tot verrnijdinge van alle onlu-
ften ende oneenicheden,een vande gheadmitteer-
de Loots-luyden, welcke fy voorde bequaemfte
fullen houden, mogen overfetten, ofte kiften over
te gacn in het Schip welcke fal dienen ingebracht,
fonder dat d'ander haer daer tegens 't felve fxuïcn
× ÷ ÷                        mo-
1058
exempt alle Hout-waren die voor gheen fluck-goederen
fullen gereeckent werden,maer alle Schepen met
Stuck-
eoedercn geladen, oock Loot voor ftuck-goederen
eheceeckent, fu 11 e ç ghehouden wefen van twee,
drie gulden te betalen. Welverftaende, dat alle
de Schepen uyt defen Qyartieren komende, ende
een detden-deel Stuck-goederen geladen hebben-
de, ende meer, fu Hen voor ftuck-goederen gcrccc-
kent werden, midts dat de refte met Zout, Kurck,
endediergelijckeflechte Waren geladen zy; Wat
beneden de derde-part ftuck-goederen zijn, fullen
betalen volgende de voorgaende voet-talen, in de
Ordonnantie begrepen, 43 Doch fullen de Schepen
uyt iVefl-Indien, Br azilien, oftevandeKufendaeron-
trent
, komende een derde-partgheladen met Stuck-
goederen, betalen als de Guinees-Vaerders. Maerdie
met Zout uyt IVefi
- Indien, ofte uyt de Strate komen,
fullen alleen betalen als andere Zout-Schepen, volgens
d Ordonnantie.
XXI.
Welverftaende datde Lootfluyden vande Sche-
pen, welcke in een grooten ftorm ofte Onweder:
Item, Anckcr, Maft, Touwe,ofte Roerloos fullen
ingebracht hebben,boven hetordinaris falaris,noch
foo veel meer fullen genieten, als hem by de Com-
miflarifen, ofte goede Mannen by de Magiftratcn
vande refpe&ive Zee-fteden te ftellen , fal toege-
vonden worden.
XXII.
Sullen infgelijcks alle Lootfluyden ghehouden
zijn de Schipper, ofte Schepen binnen de Gaten
leggende, des verfocht zijnde, voor een redelijck
loon in Zee te brengen. 44 Itfaer 's Lants Schepen
diep gaende veerthien voet, fullen ontfangen acht gul-
den , ende dieper gaende thien gulden
, fonder meer
ah een Schip t'effens aen te nemen, op de boete van drie
gulden. Ende fal oock niemant eenich Schip aengeno-
men hebbende
, aen een ander vermogen over te doen:
Maer Steek wordende
, fal den Schipper mogen huyren
wien hy wil
, opte boete van drie gulden voor den Aen-
brenger
, ende drie gulden voor den Armen op Vlye-
lant ofte der Schelling!),
XXIII.
Indien eenich Schip voor 't Landt komende,by
nacht ofte anderfints,ende geen Lootfluyden fien-
de of bekennende, eenige Viflchers geen geadmit-
teerde Lootfluyden zijnde, mochte vernemen, of
bejegenen, ende verfoecken vande felve binnen de
Zee-gaten gebracht te worden, fullen de felve Vif-
fchers gehouden wefen 'tfelvcden Lootfluyden te
kennen te geven, ofte anderfints omme redenen
voorfz, haer inde Schepen van welcke verfocht
voorden mogen begeven; Behoudelijck dat de ge-
admitteerde Lootfluyden , naederhandt de felve
Schepen acn boort komende , ende haer dienft
prefenterende, voor de Viflcher daer binnen zijn-
de , lullen moeten geprefereert ende aengenomen
worden ende de voorfz Viflcher gehouden zijn,
hem weder uyt het Schip te begeven, ten ware hy
met den nagekomen Lootfluyden het loots-mans-
gelthalt ende half begeerde te participeren, ende
genieten, het welcke den eenen ende den anderen
vry lal ftaen te doen.
XXIIII.
Maer ,n gevalle de ViiTcher 't Schip binnen de
eerite Tonne gebracht hadde, voor ende al eer de
-ocr page 576-
#
i9.Tit. 2. Deel.             1061
wel als de groots Schepen, eenpaerlijck\en met de Loots-
luyden gheholpen mochten worden , fireckende alleen tot.
dien eynde
, malhgnderen dan wet in perijc^el tnet
prangh van feyl brengende: Ende aen Lav.t komende
, aU
dan dat Loots-geit tfamen gheHjckelyc^als uyt een beurfi
te deelen*
XXXVI.
5x Ghelijck mede de Schepen van Ooften,
Noorwegen, ende daer ontrent komende, ende
een Lootfman met confent vande Ghecommitteerde
( voor Stuyrman ende Lootfman ) ghehuyrt heb-
bende, evenwel ghehouden fullen wefen voorde
Zee-gaten een Lootfman over te nemen, ende den
felvenhet loon te betalen,volgens defe Ordonnan-
tie, half ende half't Lootfmans-gelt te ghenieten:
Midts dat die Lootfman aen boort gekomen zijn-
de , met Galiot inde Sloot ghekomen , vry fal
zijn.
XXXVII.
53  Soo wanneer een Schip met Ys-gangh in't
Vlye gebracht, ende acht dagen inde Sloot ghe-
berght ende wel vertuyt fal zijn , fal het Loots-
mans-gelt verdient wefen, voor welcke ach dagen
den Lootfman ghenieten fal drie gulden
, midts dat den
Schipper den Lootfman langer fal mogen houden
, daer
den Lootfman boven Kofl ende Dranck genieten fal th'ten
fiuyvers 'sdaeghs: Welverftaende op-feylende dedagh-
gelden datelijck cefferen fullen
. Maer indien de
Schipper den Lootfman verfoeckt , het Schip
voort over 't Vlaeck te brengen, fal den Lootfman
voor mien ftuy vers de voet, gehouden zijn 't iclve
te doen.
XXXVIII.
54 Ende fullen yeder Loots-boot moeten voe-
ren een witte Vlaggetgen op de Maft, daer in den
nombre 55 groot en'klaer in gefien kan worden van 1,
z, 3,4,5, tot het getal vande Lootfmans Schuyten
toe, 56 ofte de nombre in 't groot Zeylmet bmyn Teer
geflelt
, yeder Letter twee voeten grsot boven in 't Zéyl
genombreert naer de Maft toe.
Ende wat Loots-boot
dqkleyne Schepen verby vaerr,endenaerde groote
Schepen feylt, fal by den Schippers aengeklaeght
worden, ende dan verbeuren 57 yeder hooft voor hooft
voor fijn boetenv'tjf-cn-twintichgulden: als oock
die fonder Vlaggetgen op de Maft, 56 ofte nomber
in 't Zeylmet groot en klare
nomber,als voorfz vaert,
ghelijcke vijf-en-twintich gulden 57yeder hooft voor
hooft: 't eene derde-part t'appliceren voor den Officier
, en
't ander derde-part voor den Aenbrenger
, ende 't derde
derde-part voor den Armen aldaer
, 57 ende in fes Weec-
ken niet fal mogen lootfen: Ende oock andere die 'tfien,
ende den Officier niet aenbrengen fal in gelijcke boete ver-
vallen binnen acht dagen,
XXXIX.
Ende ten eynde de voorfchreve Ordonnantie te
beter onderhouden ende naegekomen mach wor-
den, fullen de voornoemde Commiflarifen , ofte
het meerendeel vande felve, ofte foodanige als in
plaetfe van haer - luyden by de refpective Zee-
Steden fullen worden ghecommitteert, ten min-
ften een reyfe des Jaers haer vervoegen op
Viyelandt ende ter Schellingh , omme haer te
informeren , of de jeghenwoordighe Ordonnan-
tie oock wordt achtcrvolcht : het ghttal van de
Lootfluyden , is 't noodich , te vermeerderen,
ende voorts op alles anders, het ftuck van de
Pilo-
io6o          Placaten. a.Boeck.
mogen onderwinden , op peyne van fes gulden:
ofte 't zy dat de Schipper een ander uyt de Loots-
Schuyt begeert.
XXX.
Ende fullen de gheadmitteerde Loots-luyden
hacr Lootfmans - teycken niet mogen verfetten,
veralieneren ofte verdrincken, op gelijcke pene als
in 't derde Artijckel vande gemelde Ordonnantie
is geftatuecrt.
XXXI.
Indien yemandt, niet gheadmitteert zijnde tot
het Officie van 't Lootfmanfchap,hem onderwon-
de eenige Schepen in , ofte uyt te loötfen, fal ver-
beuren vier-en-twintich gulden als vooren, van
welcken eqn derden-deel ghekeert fal worden ten
profijte vanden Aenbrenger, ende de rcilerende
twee derden-declen vanden Officier.
XXXII.
Sal oock niemant eenige vande geadmitteerde
Lootfluyden opentlijck opte ftraten , of ftranden,
ofte inde Huyfen ende Herbergen wegen haer of-
ficie mogen nae-roepcn,befpotten,injurieren,drey-
gen,ofte eenich lettel aen doen met woorden,of
wercken , op pene van fes gulden voor de eerfte
reyfe: voor de tweede reyfe van twaelf gulden, en-
de arbitrale corrcdie: ende voor de derde reyfe ach-
thicn gulden, ende daer-en-boven voor twee Jaren
by de Gerechten uyt de Landen , Eylanden, of
Plaetfen van hare refidentie gebannen te worden,
fonder binnen de voorfz tijt daer weder te mogen
inkomen, op lijf fbrafTe.
XXXIII.
Alle welcke voor-verhaelde pecüniele boeten
fullen komen ten profijte vande Officieren die de
Contraventeurs fullen hebben gecaufeert.
XXXI1II.
48 Ofte het oebciirdc dat eenige Schepen %door contra-
rie Wtnttofteanders,deZee-gaten in quameti
, ende we-
der uyt wilden
, fullen de felve betalen voor Lootfmans.
gek , vande gulden vijfthien fiuyvers : Maer die over
St Flaeck^ghebracht mlLn φι
, fullen het volle geit moe-
tenbetalen.
49 Ende fio wanneer een Loots-man met
Advijs ende toejiemminge vanden Schipper ende Stuyr-
man
, als mede door hoogh-dringetide mot, van Weder
ende Wint
, het Schip in falvo ghebrocht fal hebben ,
in 't Amelander - diep y den Loots-man gbehouden fal
qjn
, te blijven leggen aldaer totten Schippers belie-
ven
, ende dat bet Weder ende Wint is, daer den. Loots-
man voor fijn leg!)-geit ghenieten fal de fimme van fes
fuldens eens.
, ende Kgfi en Dramk^ binnen Scheeps-
oort: Omme alfio dan voorts de Reyfe mettet Schip te
vervorderen*
XXXV.
<)θ Wort vorder wel expreffelïjckaUeLoots-luy'den ver-
boden
, tegen defe mfe Ordonnantie eenich complot, ofte
gemeenfehap te maecken s om in eenen bcurfè te varen:
Maer fullen wel in een Gal/at
,. ofte Schuyt haer mogen
begeven
, op 'de boete van vijf-en-twmtick gulden voor
de, eerfte reyfe , de tweede reyfe vijftigh gulden., da
derde reyfe hondert gulden
, ende'daer-ca-bovenarbitra·-
hjck^naer ghekgentheyt vander faecke ghejbraftte wor-
den.
51 Maer de Schuyt en gheiyckelijci^ctfvarmde, ofte
ffamen in %ee %jtide
, fullen vermogen fio tfamentlijcl^
i''accorderen, ommetot dienfie vande kkyne Schepen foo
-ocr page 577-
Ρ I L Ο ΐ
i
van Höllandt ende Weft-Vrieflandc. Geteec*
kent, Γ. vandei-Wolf
Quitantie ; dienende foo ren behoeve vande
Schippers, ah Lootjluyden,
lek ondergefchreven Lootiman, woonende
■*·
                                     bckennc ontfangen te
hebben üyt handen van Schipper
woonende tot
                            de fomme van
gulden, over Pilotagie-gelt, van 't Schip
diep gaende
             voeten. Aefurn
ÏÓ6Ï
Pilötagié aehgacnde, behoof lijcke ordre te ftellen,
mitfgadets het falaris hier boven gefpeciflcecrt, te
vermeerderen, naC fyluyden uyt ghelegentheyt
vande faecke, tyden, ende Schepen fullen bevin-
den tebehooren. Ende wort mits dien allen ende
een yegelijck, defen komende te raecken, ofte aen
tegaen, bevolen hen nae den inhouden vande
voorfz Poinclen ende Articulcn te reguleren. Ge-
daen inden Hage , den thienden September in 't
Jaer ons Hceren fefthien-hondert acnt-eri-dertich,
Onder ftondt , Ter Ordonnantie vande Staten
't Placaet vanden Jare 16x 3 begint. Defe Initrudie ende Ordonnantie tot contentément der Schippe-
ren en Lootfluyden in Texel in 'twerek gheleyt zijnde: hebben deHeeren Staten van Höllandc
ende Weft-Vrieflandt goet ghevonden, door haer voórfz Gecommitteerde een goede ordre mede
in 't Vlye ende ter Schellingh te ilellcn , op dat de Coopluyden , Schipperen , endc Lootfluyden
contentément op 't ituck van Pilotagie mogen hebben, endc zijn defe naervolgende Articulcn al-
daer geraemt.
Inden Placate vanden Jare 16 ι 9 ,/onden noch volgens dejt Placate vanden ïaïe 1 6 ί $ de volgende woor-
den:
Ende die daer beneffens kennifle hebben vande Texel-ftroomen ende Vlye-flroomen op te
feylen.
3
Alle voorgaende Placaten/eggen: opentlijck fullen moeten dragen , &c.
4 en f. De woorden onder num.^. in 't Cur/jfgedruckt zijn Anno 16x3. ende onder nu.$. Anno 16x0 by gekomen.
6.  Inden Iare 1634 lygedaen.
7.  Annoi6]0 dusgcfelt. De voorgaende Placaten/eggen: midtfgaders het voornoemde tcycken hebben
ontfangen , ecnige Schepen in of uyt de voorfz Zee-gaten mogen lootfen, &c.
S.eny. De/e Ampliatie onder num.'è. is vanden Jare 1635. Ende achter num.y.volght in dat vanden Jare 1635-,
en allede voorgaende Placaten: moeten reftitueren ten profijtc vande geadmitteerde Lootfluyden,
De volgende Ampliatie in dit Artijckel, is vanden Jare 1638.
10.  Anno 1614 dusverandert. De Placaten vande Jaren 1619 en ιβχο feggen: totdifcretie betaelt Worden,
Dat vanden Jare i6z} geeft haer twee gulden 'sdaeghs,
11.  Anno id-fidus gheflelt. 't Placaet vanden Jare 163$ jeyt .-' Wel vcrilaendc de Onduytfchc in plaetfe
van fes gulden,negen gulden fullen betalen, alfoo de forgh op de Lootfluyden alleen aenkomt.
12
*3
Mede Anno 1638 ingevoeght.
Anno 162.4 dmgeflelt. Doch was inde Placaten vande Jaren 1619 en 1610 inde volgende woorden ge/lelt;
Item, fullen de Lootfluyden ghehouden wefen een mijl buyten de gronden aen boort te ko-
men : Ende wie van haerluyden binnen de eerfte Ton aen boort komt, ïaj de felve rnaer half gele
voor fijn loon ontfangen. '/ Placaet vanden Jare 1613 gee/t den geenen die binnen d'cerfte Ton aen
boort komt rnaer thicn iluyvers in placts van een gulden, endc binnen de tweede Ton aen boort
komende, den Schipper fijn keur, een Lootfman te nemen of niet.
14.  Het Placaet vanden Jare 1624 ende alle de volgende/ellen: acht dagen.
15.  De woorden ofte daer ontrent, zijn Anno 1655 Ingevoeght.                                                            ■··■■■
16.  De woorden als mede van Bergen, Dronten, Nylcus komende, -zijn Anno 16x3 hygedaen,
17.  De woorden .· de Smacken met Kolen geladen, zijn Anno 1638 by gekomen.
18 en 19. De woorden onder num. 18. ujnAnno 162,7. ende onder num. 19. Anno 1634 dus geflelt.
io. De voorgaende Placaten t/edert den Jare 1627 incluys [eggen: Doch de Schepen ende Smacken diep
gaende acht ofte minder voeten nederwaerts komende uyt (1628 en volgende Wanckrijck, En-
gelandt, ende) Hamburgh, Bremen, d'Eyder, Jutlandt, (16x8 en volgende, Noorwegen, endc met
1635· Ballafl, Kooien,) ofte oock met Oflen, fullen ghehouden wefen te betalen vijfthicn ftuyvcrs
vande voet, indien de Lootfluyden buyten gaets aen boort komen, ende binnen voor de Sloot ge-
komen zijnde,fullen fy uyt de Schepen mogen vertrecken,(16x7 werdende de Noort-vaerders cfH
de Koolhaelders als noch geeximeert.)
ai.
XX.
x4.
iare 1638 voor Ampliatie ingevoeght,
Ληηο
ι6 3 o by gekomen.
Het Placaet vanden Jare 16x3. ende alle de volgende, /ellen de koflen op fes guldens.
Anno 1638 bygekomen. 't placaet vanden Jare iG^/eyt: Van gelijcke Normer endc Roemdaels-vaer-
ders, half met ftuck-goedcren geladen zijnde, fullen betalen als Ooftvaerders.
χ f. De/ewoorden in'tCur/j/,zijn Anno 16x4 by gekomen.
zbenzj. De woorden achter num. 26. in 't Curfij/vhedrucktzijn Anno 16x3. ende acht er num. vj. Anno 16x4,-
hygevoeght.
x& Het 11, ix, en ! 3 Articulèn is Ampliatie vanden lare 16x4. alleenlijck de woorden in het i 3 Ariiculin 't
Curfijfgedruckt, zijn Anno
16}0 bygekomen.
19. Anne'16x3 dus geamplieert. Doende Placaten vandelarch 1619 en ióxö/ellen de/e woorden voor het zy
Art ijdel, ende de boete alleen op fes g
uiden.
}o en 31. De woorden onder num.
30. zijn Anno 16x7. ende die onder num. 31. Arine 1634 by gekomen.
1%. t>9
Xx X
-ocr page 578-
PlacateEL·». 2.Boeck. ß$.¾ºæ. 2.Deel.
1065
IOÖ4
ø
31. De Placaten vande laren 1619,1620,16x3 en 16x4 feggen Art. \%, en 15. refpetlive: Te weten,een
Schip diep gaende fcven voeten, ofte daer ontrent, fal betalen van yeder voet een gulden, foo fy-
luyden een Lootfman begeeren, fonder onderfcheyt van tijdt. Ende Art.fequenti. Endc voor Somer*
loon,beginnende vanden eerilen April tot den lellen Scptembris daer aen volgende.
Lijfie vande Somer - konen.
16x3,16x4,16x7,1628,1630,1634.
9 gulden.
l635·
-   10 gul,
1619,16x0
Van yeder Schip diep gaende 8 voeten - 8 guldens
10 guld.
ngukL
13 guld.
16 guld.
18 guld.
X4 guld.
30 guld.
38 guld.
50 guld.
66 guld.
80 guld.
100 guld.
9 guld
10 guld.
ix guld.
14 guld.
16 guld.
20 guld.
x6 guld.
3xguld
44 guld.
56 guld.
68 guld.
8x guld.
-   *i gul.
-  12 gul.
-  15 gul.
-   18 gul.
-  xogul.
-  2.6" gul.
V gul.
-  40 gul.
-1r gul.
-  7^< gul.
-  90 gul.
-110 gul.
Van 9 voeten
Van 10 voeten
Van 11 voeten
Van ix voeten
Van 13 voeten
Van 14 voeten
10 ft.
Van 15 voeten
Van 16 voeten
Van 17 voeten
Van 18 voeten
Van 19 voeten
Van xo voeten
ËÊ
Lijfie vande Winter - konen.
16x0 en 16x 3 den eerilen O&obris:
leiten Maert daer aen volgende.
De Wintet-loonen, beginnen volgens de placaten vanden Jare 1619,
ende inde volgende vanden eerilen Septembris t'famen tot den
Van yeder Schip:
1623,16x4,16x7,16x8,1630,1634.
!—......'         ■------'          11 gulden.
■——          -—          13 guld.
^—__          _„„         16 guld.
,------         -------         is guld.
,------.         —— ßï guld.
,_—          ------         2,4 guld.
-.......■         ----- 30 guld.
—        — — 39 guld.
.__.
         ,------, 48 guld.
—          -— .—■ 66 guld.
—         — —,       84 guld.
■— —.          100 guld.
---- —_—      1 xoguld.
1635.
-   Ì gul·
-   IS gul.
-  18 gul.
-  ÷é gul.
-  X4gu!.
-  x8gul.
-  34 gul.
-  43 gul-
-  54 gul.
-  72- gul.
-  92. gul.
-115 gul.
-140 gul.
1619 eni6xo
10 gulden.
12 guld.
14 guld.
16 guld.
18 guld.
xoguld.
Van 8 voeten
Van 9 voeten
Van 10 voeten
Van 11 voeten
Van ix voeten
Van 13 voeten
Van 14 voeten
Van 15 voeten
Van 1.6 voeten
Van 17 voeten
Van 1.8 voeten
Van 19 voeten
Van xo voeten
De Placaten vande Jaren 1619 en 16x0 hellen achter de Lijflen de volgende woorden, aldaer het 15 Articul:
Welverilaende dat Schippers uyt Noorwegen komende, vryfalftaen een Lootfman te nemen,of
niet. Doch van Noorwegen komende, ende Lootfman begeerende fullen betalen van elcke gul-
den vijfthien iluy vers. inde inde Placaten vande laren 16x3. Art, 15·. 16x4. Art, 18. ende 1617. Art,
xj.wertgeflatueert 'm dej'er voegen:
Wclverftaende dat de Schippers uyt Noorwegen komende, vry
fal ilaen een Lootfman te nemen, ofte niet. Uytghefonderr Schepen van Bergen in Noorwegen,
Dronten enNyleus, komende mejt Vifch, Teer, Traen, of Vel-wercken *. Doch van Noorwegen
met Hout gheladen zijnde, inkomende, ende een Lootfman begeerende, fullen van elcke gulden
vijfthien ftuyvers betalen.
33
34
De Placaten vande Jaren 1619, *6?.o, 16x3,16x4 en 1617 hellen dit Articul niet: Maer inde Ordonnan-
tien vande Jaren 16x8,1630 en 1634 -. Ballaft-Schepen uytvarende ende innekomende fullen beta-
len tot thien voet toe, fes ftuyvers van yeder voet: ende elf voeten, yeder voet acht ftuyvers: ende
twaelf voeten, yeder voet thien ftuyvers : ende meerder voeten yeder voet twaelf ftuyvers. Het
Placaet vanden Jare i
635 heeft de felve Ordonnantie in 't reguard vande uytvarende Ballafi- Schepen: maer
difponeert niet vande innekomende: Doch vervolght het Articul als inden Placate vanden Jare
1638.
31
Inden Jare 16 3 4 */#j geamplieert.
36.  Defe woorden zijn Anno 1635- ingevoeght.
37.   Voor de kojlenwert inde Placaten vande Jaren 1634 en 1635· maer fes gulden toegevoecht.
38.  De woorden in'tCurfijfgedruckt,zijn Anno 16x3 ly gekomen.
39.  De iHacaten van 1619 en 16x0 [eggen Art, 17. Suilen mede d' Ooft-ïndifchc Schepen voor een,twee,
inden voorfz taux moeten betalen: te weten, in plaetfe van twee gulden, vier gulden; mitfgaders
foo veelc ende foodanige geadmitteerde Lootfluyden mogen nemen als fy dienftich ende geraden
fullen vinden. Ende is de/e nieuwe ordre onder num, ^.gedruckt. Anno 1623 hy gekomen.
40
4x
Anno 1634 dus geamplieert.           . .:. *,
't Placaet vanden Jare 1619 voeght nae Guinea, Weft-Indien, d'Ey landen van Canarien, &c. Enae is
Enge-
-ocr page 579-
Ñ É L Ï Ô Ë G É Å*
'éïß?
66
10
Engclandc inden É are 16x8 hygefielt. (Ë
Anno -é6z^bygekomen.                                                                                                    . ,                                ■'-·*>
Ë>«« 16x7 diisgeamplieert. Doch in het felve, als oock de volgende Placaten Jont tnplaets van een derde*
tart -half geladen met ftuck-goederen. Doch is de lefie claufule van't Artijckel ten deele inden Placate
vanden IaTe é6x4 <z/^geflelt geweefl. Endc de Zout-Schepen uyt Weft-Indien, lullen na de Lijite
als vooren betalen.
Anno \b\Avoor Ampliatie hy gekomen.
Anno 1635 dusgecorrigeert. De Placaten vande Jaren 16x0 en ï6z^feyden alhier: Ende dacr en boven
fal den Koopman betalen fes gulden. Doch de Placaten vandenjare 1624 ende volgende /eggen abay-
fivelïjck .-ende contrarie doende, fa! den Koopman, (Debetene, Schipper) verbeuren fes gulden
t'elcke reyfe.
43
44
45
¥
Anno 163 5 by gekomen.
17' Dit Art. is Anno 1638 voor Ampliatie ingevoeghi.
IS en 49. De woorden onder num. 48. zijn Anno 1623. en onder num.^.Jnno 1635 lygekomen.
toen fi. De woorden onder num. 50. zijn Anno 16x3. en onder num. <>1. anno 1630 lygedaen.
< Dit Articulis Anno 16x7. maer de woorden.· met confent vande Gecommitteerde, vjnAnno 16 3 5. in
e ·, Dit Artijckel is Anno 16x7: ëéëÜ- de woorden in 't Curfijfgedruckt zijn Anno 1635 by gekomen.
Va De woorden in dit Artijckel met Romeynfche lett.er gedruckt zijn Anno 16x8 by gekomen. Doch werden aldaer,
als oock inden Placate vanden lare
1630 de boeten in cas van contravemie maer geflelt op twaelf gulden,
t'appliceren d'eene helft voor den Officier, ende d'andcr helft voor den Armen. Dochzijn Anno
1634 en 163 5. op twee-en-twintich gulden verhoocht, t'appliceren als voren.
<< De woorden groot en klaer zijn Anno 1635. ingevoeght.
56. De woorden onder numeris 56. zijn Anno 1638. by gedaen.
57] De woorden onder numeris 57. zijn Anno 1634.^ gekomen.
HET DERDE DEEL.
Placaten vande Staten van Hollandt ende Wefl-Vriefïandt, in date'den
een-en-tmmicbften OBober \ 616. ende wijf. en - tmnticbfien lunij \ 621. Concernerende
'tfmck wan Pilotaw metten gevolge ende aenkferea wan dien: W&er nae de gbeadmitteerde
Lootfluyden op de Mafi ende 't Goereefibe-gat boer fullen hebben te regeren.
E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt, noodich vindende op 't ftuck van-
de Pilotagie vande Maze naerder als voor
defen
te voorfien, hebben nacr voorgaende
ondcrfoeck geordonneert, als fy ordonneren by de-
fen, de Poinclen ende Articulen hier naer volgen-
de , omme by allen ende een yegelijck die fulcks
mach aengaen, naer gekomen ende achtervolcht
te worden.
I.
Eerflelick fal hem nicmant van nu voortaenin
cenigc Schepen mogen begeven, omme de felve
binnen de Mafe, ofte in het Goedereefche - gat te
brengen, ten zy dat hy dacr toe alvooren nacrexa-
minatie by de CommiiTarifen, die by de refpeéti ve
Zee-Steden, fullen worden ghecommitteert, fal
zijn gheadmitteert, lijnen Name aengetceckent,
ende een Lootfmans teyeken, ende Numero van
't Loot hier toe fpecialijck tcdoenmaecken, fal
hebben ontfangen, midtfgaders by eede belooft,
de jegenwoordige Ordonnantie ende Initrudie,
foo veel hem aengaet, nae fijn vermogen te onder-
houden.
«LI.
CommiiTarifen niemandt
tot het Lootfmanfchap admittcren, of promove-
ren, dan kloecke Mans-Perfoonen, boven de vijf-
en-twintich Jaren, ende onder de tfeftich Jaren
oudtzijnde, de welckc oock de Zee-gatenden
tijdt van vier achter-een-volgende Jaren ten min-
iten fullen hebben gebruyekt, ende die over fulex
goede kennuTc hebben vande Zee-gaten endc
ftroomen.
III.
Wclcke gheadmirteerde Lootfluyden tot een
teyeken van hare admiflie het Lootfmans teyeken
hier vooren gheroert, opentlick fullen moeten dra-
gen , endc 't felve aenden Officier vande Plaetlê
haerder refidentic reilitueren, lbo wanneer fy op
cenige verre reyfen, ofte oock ten Haringh fullen
willen varen, ofte hacr Officie verlaten, op pene
van fee gulden, jegens den geencn die daer inne
gebreeckich bevonden fal worden : Gelijck mede
de Weduwen ende Erfgenamen vande overleden
Lootfluyden, het voorfz teyeken fullen moeten
reilitueren, op gclijckc pene als boven.
IIII.
Des fullen geeneandere Lootfluyden, als de
geene die in manieren als vooren aengenomen en-
de be-eedicht zijn, mitfgaders het voorgenoemde
teyeken hebben ontfangen , eenige Schepen in
ofte.uytde Mafe mogen lootfen ende brengen, op
pene van 1 vier-en-twintich guldens, foo dickwils
fy ter contrarie gedaen fullen hebben , ende daer-
en-bovcn het ontfangen loots-gelt te moeten reili-
tueren , ten profijtc vande geadmitteerde Loots-
luyden.
V,              >
De Lootfluyden fullen fchuldich wefen de
Schepen te brengen inde Mafe, ten miniten tot
× ÷ ÷ 3                     voor
-ocr page 580-
ioó$          Placateru. 2.Boeck.
10^9
en ghefchiet, ende de Lootiluyden konnen bewijs
brengen van twee vande Bootfgefellen van 't felve
Schip, dat fy het tcyeken gefien hebben, fal den
Schipper het Lootfmans-gelt fchuldich wefen, en-
de moeten betalen.
XII.
De Schepen met Ballail gheladen , ende alle
Schepen geen negen voeten diep gaende, fal het
vry itaen een Lootfman over te nemen ofte niet:
ende willende een Lootfman gebruyeken, fullen
mogen volitaen met half geit.
XIII.
Alle Haring-Schepen, 'tzy hoe diep die fouden
mogen gaen , fullen niet gehouden wefen eenich
Lootfmans-gelt te betalen , ten ware iy een Loots-
man begeerden, in welcken ghevalle fy fullen mo-
gen volilaen met half geit.
X 1111.
Soo 't gebeurde (dat Godt verhoede) dat eenich
Lootfman by ongeluck, forchloof heyt, ofte quade
giiïïnge een Schip aende gront quame te feylen,
lal foodanigen Lootfman byConimiiTarifen, ofte
den Gerechte, nae genomen kcnnhTe, 'tzy met
fufpenfie, deportement, ofte fwaerder llraffe , aen
den lijve gecorrigeert worden, naer ghelegentheyt
der faecken
XV.
Endebyaldien eenige queilie ofte mifverilant
tufTchen een Schipper ende Lootfman by eeni-
gen ghevalle quame te rijfen, fal fulcks by Com-
miilarifen, ofte in abfentie vande felve, by den Ge-
rechte der Stede daer het Schip komt te lollen,
ofte aenkomt, ter neder werden geleyt,ende gede-
cideert. Welverftaende, indien 't Schip weder uyt
wilde gaen, fonder in eenige Stadt aen te komen,
dat als dan de kenniiïe fal komen aen de Gerech-
ten vande naeil gelegen Stadt.
XVI.
De Lootiluyden fullen ghehouden wefen, ter-
ftont naer dat de Schepen aen boort ghekomen
zijn, den Schipper ofte Stierman af te vragen, hoe
diep het Schip gaet: ende den Schipper,oftc Stier-
man oock gehouden zijn, daer op pertinente ende
oprechte verklaringe te doen van 't diep gaen van 't
Schip: Ende indien yemandt de diepte van fijn
Schip niet oprechtelijck aengeeft, die fal verbeu-
ren dubbelt Lootfmans-gelt, ende boven dien als
een valfch Aengever geftraftworden. Endefullen
de Lootiluyden voor Lootfmans-gelt ontfangcn
naer de Schepen diep gaen, by voet-talen te reec-
kenen,foo volght.
Winter - hort.
XVII.
Voor Winter-loon, beginnende den eerilen Oc-
tobris , tot den leften Martij daer aen volgende,
vanyeder Schip:
voor het nieuwe Hooft vanden Briclle, ofte in het
Goedcreefcbe Gat voor het Hooft van Heivoet,
ende vorder indien fulcks verfocht werde , midts
dat in fulcken ghcvalle het loon naer difcretie fal
werden verhoocht.
VI.
De Lootiluyden vande otdinaris Loots-boots,
fullen hacr ten dienfte vande Navigatien moeten
laten vinden beweilen de Mafe, omtrent ofte voor
het Landt van Schouwen , ende recht voor de
Mafe, ten miniten op de diepten van negen, ofte
thien vadem Waters, ende wie van henluyden
binnen de eerfle Ton, een aen boort komen, fal de
felve maer half geit voor lijn loon ontfangcn.
-VII.
Soo wanneer veel vande Loots-luyden haer in
de Schepen fouden mogen hebben begeven, fulcx
dat de over-blyvende de Boot niet wel en fouden
konnen regieren, foo fal de felve over-blyvende ge-
oorloftzijn eenige Bootfgefellen tot hacr hulp over
te nemen uyt de Koopvaerdye Schepen, ende fal
hacr 't felve op heur verfoeck niet geweygert mo-
gen werden.
&
                             VIII.
De Loots-luyden vande voornoemde Boots/ui-
len haren dienil moeten prefenteren , aen alle
Schepen op negen ofte thien vadem Waters, buy-
tcn de Mafe, ende meerder nae de ghelegenthey t
vereyiTchen fal.
IX.
Alle Koopvaerdy-Schepen die Koopmans goet
geladen hebben , ende gaende negen voeten diep
ofte meer, willende komen in de Maze, ofte in het
Goercefche-gat, ende vande Lootfman dienil ghe~
Erefenteert zijnde,op de voorfz diepten,fullen ge-
ouden wefen een Lootfman over te nemen:
Ehde by vveygeringe evenwel het geilelde Loots-
mans geit fchuldichzijnte betalen, niet tegen-
ftaende fy aireede een ViiTcher mochten ingeno-
men hebben om haer in de Mafe te brengen: En-
de by gebreck van betalinge,fal den Lootiman den
Schipper ter plaetfe van fijn arrivement mogen
vervolgen, ende fal aldaer kort onvertogen Recht
confequeren, niet alleen lijn loon , maer oock de
kollen daeromme ghedacn -. Welverftaende, foo
den Lootfman eerft fijn dienil prefenteert binnen
d'voorfz diepten, dat ïiilckcn Schipper niet gehou-
den fal weien een Lootfman over te nemen , ten
ware hy fulcks begeerde.
X.
De Lootiluyden fullen ghehouden wefen eens
ter Maent de Gaten in ende uyt te feylen,de diep-
ten vande felve te peylen, mitfgaders op de Gaten
goede acht te nemen, ende nauw reguard te heb-
ben op de Tonnen, ende Kaepen, of die oock ver-
dreven , ende of die gronden oock verloopen zijn,
het welcke fy-luyden oock daer-en-boven fullen
moeten doen, foo menichmael het een ftorm ge-
waeyt fal hebben.
XI.
Soo ecnich Schip waer inde wint vande Loots-
boot, foo fullen de Lootiluyden het behoorlijck
teyeken doen, 't wclck haer fal verftrecken prefen-
tatie van haren dienil ,ende fal fulcken Schip dan
gehouden zijn naer den Lootfman toe te komen,
om ingebracht te worden; Ende indien fulexniet
ix guldens.
17 guldens.
io guld.
z4 guld.
z6 guld.
40 guld.
48 guld.
54 Suld;
Voor
Van 9 voet       
Van 10 voet diep gaen
Van ï 1 voet      -—
Van ix voet *—
Van 13 voet     
Van 14 voet <—
Van 1 $ voet      —-
Van 16 voet      ——
j^^^-______________________
■ ■■ ■■■■■·■·■· ■
-ocr page 581-
Ρ I L O Τ Α -G I E.
1071
1070
Van 17 voet
Van 18 voet
Van 19 voet
Van zo voet
84 guld. 1 Nachté, ofte anderfints, ende geen Lootfluyderi
Tiende of bekennende, eenige VifTchers, geen ghe-
admitteerde Lootfluydcn zijnde , mochteveme*
men ofte bejegenen, ende verfoecken vande felve
'binnen de Zeegaten ghebracht te werden, fullen
de felve Viflchcfs gehouden wefen 'tfelvc den
Lootfluyden te kennen te geven, ofte anderfints
omme redenen voorfz , haer inde Schepen, van
welcken verfocht werden, mogen begeven 5 Be-
houdelijck dat de geadmitteerde Lootfluyden, na-
derhantde felve Schepen aen boort komende, en-
de haer dienft prefenterende voor de Viiïchcr daer
binnen zijnde, fullen moeten gheprefereert ende
aengenomen werden, ende de voorfz Viiïchcr ghe-
houden zijn hem weder uyt het Schip te begeven,
ten ware hy met den nagekomen Lootfluydcn,hec
Lootfmans-gelt half ende half begeerde te partici-
peren ende genieten, het welcke den eenen ende
anderen vry fal ftaen te doen.
XXVI.
Maer in ghcvalle de Viiïchcr 't Schip binnen de
eerfteTonne gebracht hadde, voor ende al eer de
voorfz ordinaris Lootfluyden aen boort komcn,fal
als dan de Viilcher niet ghehouden wefen te ruy-
men, nochte van 'r halve Pilotagie-gek afftant te
doen.
XXVII.
Sullen infgclijcks alle Lootfluyden ghehouden
zijn , de Schipper ofte Schepen binnen de gaten
gaende, des verfocht zijnde, voor een rcdelick loon
in Zee te brengen.
XX VI IL
Item, fullen alle Schepen , in noot zijnde, twee
Lootfluydcn mogen verfoecken ende innemen,
endede felve dubbelt geit betalen -. Maer indien
buytcn des Schippers verfoeck meer Lootfluyden
als een in het Schip overkomen, fullen de felve
niet hebben te pretenderen, ten ware henyet wcr-
de gcfchoftckcn.
XXIX.
De Lootfluyden wanneer fy een Schip birincn
ghebracht, ende haer verdiende falaris ontfangen
hebben, fullen den Schipper daer vanQuitantie
moeten geven, inhoudende de grootc Van "t Schip,
ende de fomme voor haer falaris ontfangen,by haer
Nacm,Mcrck, of yemant anders van harent Wegen
getekent: Welcke Quitantic de Schippers mede
vande Lootfluyden gehouden fullen wefen te Vor-
deren, omme dienvolgende het Lootfmans-gelt
vande Koopluydcn wederom te mogen ontfangen.
Χ Χ Λ. .
Ende fullen geen Lootfluydcn haer vervorderen
in eenige Schepen te gaen, omme de felve in ofte
uyt te löotfen, droncken zijnde, op peync van fes
guldens yder reyfe te verbeuren, ende daer en bo-
ven fes Weecken te wefen gefüfpendecrt.
XXXI.
Sal oock nicmant eenige vande geadmitteerde
Lootfluyden opentlijck opte ftraten ofte ftranden,
ofte inde Huyfen ende Herbergen wégen haef Of-
ficie mógen na roepen ,befpotten ende injurieren,
dreygen, ofte eenige letfcl aen doen, met woorden
ofte wercken,op pene van fes guldens voor d'eerfte
reys, voor de tweede reys van twaelf guldens, en-
de arbitrale corredie,ende voor de derde reys ach-
thien guldcns,endc daer en boven voor twee JaVcü
by
ï 00 guld.
115 guld.
150 guld.
Voor Somer-loon.
X VI ï I.
Ende voor Somer-loon,beginnende vanden eer-
ften April tot den leftcn Septembris , mede daer
aen volgende, van yeder Schip:
9 guldens.
ix guld.
16 guld.
18 guld.
xi guld.
x6guld.
30 guld.
41 guld.
60 guld.
V) guld.
96 guld.
1 zo guld.
Van 9 voet ■------ ·—
Van 10 voet diep gaende —
Van 11 voet ---- ·------
Van ix voet
Van 13 voet
Van 14 voet
Van 15 voet
Van 16 voet
Van 17 voet
Van 18 voet
Van *o voet
Van io voet
XIX.
Al wat een halve voet mach halen, fal voor een
voet ghereeckent ende betaclt werden : Maer wat
geen halve voet en hack, fal in geen reeckeninge
gebracht werden.
ë
                            XX.
Des fullen de Schepen boven de twintich voe-
ten diep gaende, van yder voet boven de twintich
voet, betalen vijf-en-twintich gulden.
XXI.
De Noorts-vaerders ende Kool-haelders fullen
volitaen met half geit.
XXII.
Sullen mededOoil-Indifche Schepen voor een,
twee, inde voorfz taux moeten betalen, te weten,
in plaetfe van twee gulden , vier gulden , midtfga-
dersfoo vele ende foodanige geadmitteerde Loots-
luyden mogen nemen, als fy dienilich ende ghe-
ractfaem fullen vinden.
XXIII.
Alle Schepen uyt Levante, Barbarycn, Guinca,
Weil-Indien.d'Ëylanden van Canarie, Spaengien,
Vranckrijck ende Mofcovien, met ftuck-goederen
geladen ,fullen ghehouden wefen van twee , drie
gulden te betalen: Welverftaende dat alle de Sche-
pen uyt defen quartierc komende , ende eender-
dcndeel ftuck-goederen geladen hebbende, ende
meer, fullen voor ftuck-goederen gereeckent wer-
den, mits dat de refte met Zout, Kurck,ende dier-
gcliickc Hechte Waren geladen bennen : Wat be-
neden de derde-part ftuck-goederen zijn , fullen
betalen volgens de voorgaende voet-talen indOr-
donnantie begrepen.
„. ,         ' XXIIII.
Welverftaende,datdc Lootfluydcn vande Sche-
pen, de wclcke fy in een grooten ftorm ofte onwe-
der : kern, Anckcr, Maft,Touwe ofte Roerloos ful-
len ingebracht hebben,boven het ordinaris falaris,
noch foo veel fullen gcnieten,als hem by de Com-
miiianien, ofte goede Mannen by de Magiftraten
vande rcfpcclivc Zce-Steden te ftellen ,fal toege-
vonden werden.
XXV.
Indien cenich Schip voor 't Landt komende by
-ocr page 582-
PlacatetL-ß. 2. B
IO73
het getal vande Lootiluydcn,is 't noot,te vermeer-
deren, ende voorts op alles anders het ftuck vande
Pilotage aengaende ,behoorlijcke ordre te ftellen,
midtfgaders het falaris hier voren ghefpecificeert,
te vermeerderen, nae fyluyden uyt ghclegentheyt
yande faecken , tyden , ende Schepen fullen be-
vinden te behooten. Ende werden mits dien allen
endeeenen yegelijckdefen komende te raecken,
ofte acn te gaen, bevolen hen nae den inhouden
vande voorfchreve Poinclen ende Articulen te re-
guleren. Aldus ghedaen inden Hage, den vijf-en-
twintichften Junij ,Áççï feftien-hondert een-cn-
twintich. Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
Staten van Hoilant ende Weft-Vrieilant. Getcec-
kent , C. vander Wol ff.
1072
by den Gerechte uyt de Landen ofte Plaetfen van
hare refidentie gebannen te werden,fonderbinnen
de voorfz trjdt daer weder te mogen in komen ,op
lijf.ftrafTe.
XXXII.
Alle welcke voor-verhaelde pecuniele boeten
fullen komen ten profijte vande ViiTeherye, die de
Contraventeurs fullen nebben gecaufeert.
XXXIII.
Ende ten eynde de voorfz Ordonnantie te beter
onderhouden ende naer-ghekomen mach werden,
fullen de voornoemde CommiiïarhTen ten min-
iten een reyfe des Jaers haer vervoegen ter noodi-
ger Plaetfe, omme haer te informeren, of de tegen-
woordige Ordonnantie oock wert achtcrvolcht,
I. V Voorgaende Placaet jlelde maer fes gulden tot j>eyne.
DEN TWINTICHSTEN TYTEL.
Concernerende de Zee - vonden.
Placaten vanden vierden Jtyyember é 606. vier*en-mintichjlen Mej
1613. n>i]f*en.tmntïchflenApnl i6io. kfienOBober 1616. wierden Februarij 1648. ende
firventhmiden Mey
1651. Betreffende de Zee.wonden) en Andere werdromkene Goederen.
E Ridderfchap , Edelen ende
Steden van Hollandt en Weft-
Vrieflandt, Reprefcnterende de
Staten vanden felven Lande:
Den eerften gefwooren Exploi-
I dier van onfen Hove hier op
I verfocht, Saluyt. Alfoo inden
voorfz onfen Lande van Hollandt ende Wcft-
Vrieflandt tot noch toe onderhouden is gheweeft,
datfoo wanneer by tempeefte,omvedcr ofanders,
eenige Goederen ende Coopmanfchappen op de
Zee-ftranden, 't zy Gaten, Ruften oft andere Ha-
venen vanden voorfz Landen, acnkomen ende ge-
vifcht werden, dat als dan den Rentmeeltcr vande
Efpargne fulcke goederen gehouden is aen te vaer-
den,ende te beware ç ten behoeve vanden rechten
Eygcnaer, voor een redelick bergh-loon. Ende hoe
wel niemant anders geoorloft is fulcke Goeden of
Zee-driften te aenvaerden, ende te verileecken tot
fijns felfs eygen baet ende profijt, maer ter contra-
rie die fulcks ende van ghelijckendocn, behooren
geacht ende gehouden te wcfen voor Dicven,endc
noch daer en boven naer befchreven Rechte, groo-
telijcks te corrigeren ftaen : Defen niet tegen-
ftaende, vele ende diverfche Perfooncn, woonen-
de op de Zee-ftrangen oft daer ontrcnt,binnen den
voorfz Lande ende andere daer ontrent, hen ver-
vorderen dagelijcks fulcke Goeden te nemen,ende
te bekeeren in heur eygen profijt, fonderconfent,
wille ende weten vanden voornoemden Rentmee-
fter, tot groote fchade ende verdrietc vande Coop-
luyden ende fchamcle Schippers, Eygenaers van-
de felve Goedcren,'t wclck niet langer te lyden en
ftaet,foo 't felve is tegen onfe Hoogheyt,ende oock
tot achterdeel vande voorfz Coopluyden, Schip-
pers ende andere, de felve toe behoorende, S O O
I $ T, datWy, willende hierinne voörfien, met ad*
vijs vande Raden van Onfen voorfz. Hove
, U ontbie-
den, lallen ende bevelen, te trecken alomme inde
Plccken ontrent de Zee-ftrangen, ende andere die
u by den voornoemden Rentmeefter in gefchrifte
ghegeven fullen werden, ende aldaer by u roepen
den Officier vander Plecke, indien 't noot zy, by
openbare uytroepinge verkondight ende beveelt
van onfent wegen, dat nicmandt, van wat ftate of
conditie hy zy,hem van nu voortacn en vervordere
te aenvaerden eenige Zce-vonden, oft andere ver-
droncken Goeden, of oock Drcnckelingen,hoe die
anders genaemt mogen werden, aen Landt geko-
men, of genoegh geftrangt zijnde, noch oock die
felve Zee - vonden en koopen, huyfcn oft hoven,
dan by den voornoemden Rentmeefter ofte fync
Subftituyten, onthiet, weten ende bevel, of ande-
re fulck recht van onfent wegen hebbende, ende
dat alle VüTchers ende andere Schippers, die Zee-
driften die fy in Zee bevinden lullen , binnen
twaelf uyren, nae dat fy acn Landt gekomen zijn,
aenbrengen ende denunchieren fullen den voor-
noemden Rentmeefter oft fijne Subftituyten»
ende hen-luyden die leveren op heur-luyden bc-
hoorlijck bergh-loon, op peync daer van geftraft te
werden als Dieven, ende andere, die de Luyden
haergoet nemen ende onthouden : Van wclcke
Zee-driften allecnlijckde voorfchreve Schippers,
voor bergh-loon fullen hebben, van 't gunt fuyvers
boven alle koften daer af komen fal , bedragende
hondert Carolus guldens , vijftich der felver gul-
dens : ende boven de hondert Carolus guldens,
tot vier hondert Carolus guldens incluys, 't vieren-
deel : ende wat daer boven beloopt, hondert Caro-
lus guldens. Weiverftaende, indien de Schippers
daer mede niet te vreden willen wcfen, ende hen
be-
-ocr page 583-
|D»i                Cóiieemerende de !Zee - vonden.
eenige Zee-vonden aen komen endearriverer>,orii
die Zee-vonden te aenvaerden, of den Rentmeé-
iler te beletten , maer daer mede te laten be-
werderi, den felven Rehtrhceftér offijncri Gecom-
mitteerden , ende hcure Dienaren . Bevelende
voorts eenen yegclijcken , die fulcke of diergelijc-
ke goederen hier te vooren gehuyft ofte ghekocht
mogen hebben, of daer van weten re fpreecken t
dat iy de felve binnen vier-en-twintich uyren naer
date vande publicatie van dcfen over gheven, deli-
vreren ende denunchicren den voorfchrevén Rent-
meeiter , fonder vet daer van achter te houden of
verfwijgen, cnde dit alles jegens d'Ovértreders, op
peyne van confifcatic van alle hcure goeden, ende
daeren-bövenCrifninelijcken naerghelegentheyt
van faecken gepunieert te werden. Ende ten eyn-
de dat defe onfe Ordonnantie fcherpelijcken en-
de onverbrecckelijcken werden pndemouden, Soo
hebben wy bevolen ende ghelaft, bevelen ende la-
llen by defen den voornoemden Rcntmcefter van-
de Efpergne ende fijne Subilituyten, de Qvertre-
derè Van dien, immers foo wanneer die by henluy-
den metter dact bevonden fullen wefen, te arrefte-
rett, te vangen , ende ghevangen te brengen op de
Voor-poorte van onfen voorfchrevén Hove alhier
inden Hagë. Ende indien de voornoemde Rent-
meëiier ende fijne Subilituyten, metter dact geen
Meerters van fulcke Overtreders en mogen wer-
den om te vangen, als dan die te gijfelen, op pey-
ne , te compareren in Perfoon t'eenen feeckeren
dage voor den felven Hove, omme te verantwoor-
den op de voorfchreve hcure deli&en ,oft de felve
Overtreders , die by henluyden metter verfchcr
daet niet en fullen bevonden wefen, te denunchic-
ren den Procureur Generael, de wclcke gehouden
wcrt, mits hebbende vanden voornoemden Rent-
meeiler fommiere informatie precedente van 't
Feyt.de felve te vangen, ende rechtcJijck jegens
henluyden te procederen'tot condemnatie vande
fceklacghdcri, meer moey ten ende kollen ghedaen
te hebben, fullenfy daervan betaelt werden tot
tïuxatieendedifcretie van meer-gemelten onfen
Hove Ende dit even verre fy 't felve ih een Schip
Xhende, uytter Zee gevifcht ende aen het Lant
ohebncht Vullen hebben. Verbiedende exprefle-
föe de voorfchreve Ontfangers Subft tuyten,
on pevne voorfchreve, dat fyluydcn des Viflchers
of Vinders deel vande voorfchreve Zee-vonden,
die hen in manieren voorfchreve aengcbracht en-
de sedenunchieert fullen zijn, openbaerlijck noch
bcdecktelijcknietenkoopen, noch part,deel of
nortie mette Koopers en hebben tot fchade^ende
Lhterdeel vande voorfchreve Graeffelijckheyt ,
ofte vande Koopluyden ende Schippers, de felve
goederen competerende, noch oock en geheugen*
L verre in hun is, der felvér Schipperen of Vif-
fchers deeleby yemanden anders gekocht te wer-
den voor ende aleer de felve goederen in 't ópen-
baer'verkocht fullen werden by den voorfchrevén
Ontfknger van wegen de voorfchreve Graettehck-
hevt of den Eygenaer, maer fal den voorfchrevén
Ontfangerde voorfchreve Viflchers by advijfe en-
de eoetvinden van die vande Reeckeriinge in Hol-
lant tot profijte vande geenen die 't aengaen mo-
ge in't geheel ofte op reeckeninge vernoegen en-
Se contenteren. Want wy hier inne groote abuy-
fen vinden, als dat eenige die Viflchers, die kofte-
ÜjckeWaren ghevifchthadden,om een kleynen
penninghvernoeght hadden , endedaer naer den
Koopman grofiêlijckén verkocht. Ende foo wy
verftaen datter korts eenige Viflchers, Onderfaten
der voorfchreve Landen, ghevifcht hebbende in
Zee ecnige Zee-vonden, de felve om heurenkley-
nen ende particulieren profijte, verhoórende datfe
meer fouden ghenieten van andere Hcerën Offi-
cieren, daer ontrent ghefeten, hen vervordert heb-
ben die te voeren in andere Hceren eenige Vaffa-
len Jurifdidien, Recht van Zee-vonden uferende
't welck fulcks niet en behoort, maer zijn fchul-
dich die te brengen ter plaetfevan heure refiden-
tie,ende 'tfelve alfoo ghefchiedende, wefen foude
tot achterdeel van 't Landt, of vande Coopluyden
voornoemt, die 't gevifchte goet toe komt Soo
ordonneren ende bevelen wy, dat gheene vande
Onderfaten, woonende in Steden of Dorpen van
onfen Lande van Hollandt ende Wett-Vrieilandt,
foo wel aénde Zee-ftrange als daer by fittende, ge-
weeft hebbende in Zee of des Landts Revieren,
ende hebbende gevifcht eenige Zce-vonden, hoe
de felve genoemt mogen zijn, die felve in andere
Jurifdidie fullen mogen verkoopen, vervreemden
of vervoeren, noch leveren aen andere Officieren,
dan de gcene inden voorfchrevén onfen Lande van
Hollandt, Weit - Vrieflandt, Voorne, Putten,
Stryen , die't bewint daer af hébben, oppeyne
daer af ghecorrigeert te zijn naer behooren, en dat
tiicmandt wie hy zy, Man, Wijf en KinC, en ver-
vordere te komen , of hen felven te vinden op de
Zee-ftrangebydage ofby nachte, in tyde ahTer
voorfchreve peynen, als volgende defe onfe Brie-
ven van Placatc. Van alle 't welcke te doen, wy
U, ende den voorfchrevén Rentmeciier yander
Efpergne, ende fijn Subilituyten, geven volkomen
macht,authoriteytende fpeciael bevel. Ontbie-
den daer omme ende bevelen aen onfen Officie-
ren , Juilicicrcn, Dienaren cnde Onderiatcn, dat
fy U, ende den voornoemden Rcntmeeilcr ende
fijne Subilituyten, in't doen 't gunt voorfchréveri
is, tot uwen ende heuren verfoeckc, doe allehulpc
cnde affiftentie, fondcr des te laten in eenigcr ma-
nieren , op alle 't gunt fy wegens onfen t'hooren
duchtende zijn, ende daer jegens verbeuren mó-
gen, die Raden vanden voornoemden Hove certi-
ficerende , Wes ghy hier inne ghedaen fult hebben,
ende u wedervaren fal wefen. Gegeven inden Ha-
ge onder onfen grooten Zegel, op den feventhien-
den Mey des Jaers feftien-hondert cen-en-vijftich.
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande Staten Voor-
noemt. Geteeckent,
Herl·' van Béaumont.
De voorgaende Placaten zijn opten name vande reffettrve Stadthouders.Prefident ende Raden Vanden Hove
van Hollandt geemaneert.
DEN
Yyy
-ocr page 584-
ι*
}}
1072 Placaten—►. 2.Boeck. a1.en22.Tit, i.Deel. 1073
DEN XXI. TYTEL.
Tegen rantiöenen tot lafte vande Reeders belooft.
Placaet vande Ed; Mo: Heeren Staten van Hollandt ende Wefi-Vrieflandti
lnmhoudende datgeene Schippers, Stuyrluyden, ende anderen te Water gevangen werdende.voor Schip ende
goet eenich rantfoen mogen belooven tot lafle vande Reeders ofte Eygenaers. In date den derden Mey
16% ι,
deren : Maer dat nicmant hen onderftaen,ofte mo-
gen fal, eenich ander rantfoen te belooven , als
voor fijn eygen Perfoon , ende 't geene hy achten
fal felfs te konnen betalen, op peyne dat alle 't gee-
ne fyluyden , ofte eenigevan henluyden meerder
ofte voorder belooven fullen, fal wefen ende ghe-
houden werden voor nul ende krachteloos, fonder
dat eenige Reeders, Eygenaers ofte Participanten
vande Schepen ende goederen,ofteoock die Sche-
pen ofte toebehoorten felver,daer inne fullen ghe-
houden ofte verbonden wefen , ofte in Rechten
ofte daer buyten dacr vooren fullen mogen aen-
gefproocken , bekommert ofte ghearrefteert wor-
den, voorder als voor 't gedeelte fulcke Schipperen
ofte Stuyrluyden,ofte anderen die gevangen ende
gerantfoent fullen worden ,felve originelijck toe-
komende. Ende op dat niemant hier van ignoran-
tie en pretendere, hebben wy gelaft dat defe onfe
Ordonnantie aloitime daer des van noode wefen
fal, opentlijck ende voor den Völcke by openbare
Klock-geflach fal worden gepubliceetc. Lattende
eenen yegelijcken hen hier naer te reguleren. Or-
donneren mede beyde de Hoven van Juftitie,
mitfgaders alle andere Rechtefen,Officieren ende
Jufticieren , defe te onderhouden ende doen on-
derhouden ,ende in 't Sententieten heur hier naer
te reguleren: Waht Wy fulcks ten meeften dren-
fte vanden Landen, ende de goede Ingefetenen
van dien bevonden hebben te behooren. Gedaen
inden Hagc, onder onfen Zegel hier op ghedfuekt
den derden Mey, in 't Jaer ons Heeren duyfent fes
hondert een ende twintich. Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vanden Heeren Staten. Ende was
geteeckent,
C. vander Wolff.
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterende de Staten vanden felven Lan-
de. DOEN TE WETEN:Alfoo in
de voorleden Oorloge met groote fchade ende
fchande vande Landen in ghebroocken is, Dat de
Schippers éndc Stuyrluyden genomen werdende
vanden Vyandt, heur onderftaen hebben 't Schip
ende goet tot lafte vande Reeders te rantionneren,
ende heure Pcriöonen voor de betalinge van dien
in gevanckenifTe te laten wech voeren , openende
dacr mede een deure voor de Roovers, ommc met
een Roovers Schip te mogen prijs maecken, tien,
twintich , dertich ende meer Schepen van dcfe
Landen, tot onlydelicke fchade vande goede Inge-
ietenen van dien, ende wy weder in Oorloge ko-
mende, beduchtende zijn, datdie corruptelc ende
ongebruyek weder ingevoert foude mogen wor-
den by den gcenen die heur niet en houden by de
Convoy-Schepen ,ofte verre uyttet ghefichte van
dien heure Neeringe onderftaen te doen,ofte oock
anders geen luft en hebben wel gewapent te gaen,
ofte heur felven te defenderen, tot mine vande
Zce-vaert cnde de Reeders van dien, ten ware by
ons daer inne werde voorfien. S O O I S Τ, dat
wy naer voorgaende befchrij vinge, endê met rijpe
deliberatie van Rade, geinterdiceert ende verboden
hebben , interdiceren ende verbieden by defen al-
le Schipperen, Stuyrluyden ofte anderen te Wa-
ter varende, in gevalle fy vanden Vyandt ofte eeni-
ge Roovers genomen mochten worden, dat iy niet
en fullen mogen refpondcren voor Schip ende goet,
nochte de weerde , ofte een ghcdcclte van dien te
rantfoen belooven tot lafte vande Reeders, Eyghe-
naers ofte Participanten vande Schepen ende goe-
DEN XXII. TYTEL.
Behelfende de Placaten en Ordonnantien, waer by den
toevoer van Leef-tochten en Koopmanfchappen naer de
Steden ende Landen vanden Vyant verboden wert.
HET EERSTE 'DEEL.
ι. Placaten ende Ordonnantien vanden tme-en-wintkhïlen hnij^ ende
2γ luitj ι j 8 4- Waer by allen toevoer wan Leeftochten en Koopmanfchappen naer de Steden en
Plaetfin wanden Vyant· ende met den/elven eenige correfpondenite te houden njerhoden wert.
twintichften Junij leftleden, een yegelijck foude
opgehouden hebben toevoer te doen van Lcef-
tochterfende Koopmanfchappen naer de Steden
cnde Landen vanden Vyandt, ende met den fei-
ten
j Oewel mijne Heeren de Generale Staten
ivan de geünieerde Nederlantfche Provin-
_! tien hadden verhoopt, dat by de publica-
tie vanden Placate by hen gheraemt den twee-en-
-ocr page 585-
I07g          Toevoer op Vyanden Lande verboden*
ι
eert; bevelen, ordonneren , ende ftatücren midts
defen: Dat nicmant, van watNatie,'qualitcyt ofte
conditie hy zy, voortaen y envoere ofte tranfpor-
tere * ofte doe voeren ofte tranfporteren, uyt defe
Nederlanden , 6 ofte oock uyt Spangien ofte an-
dere Koninckrijcken ofre Landen, 't zy dire&elick
ofte indircclelick, 7 naer den Vyandt, Steden, Ha-
venen, ofte Plaetfcn van defe Nederlanden, in fijn
gebiedt wefende, eenige Vidualie, Munitie van
Oorloge,ofte oock cenigerhandc andere Waren
ofte Koopmanfchappen, van Wat iöorte ofte quali-
teyt die fouden mogen wefen , geene uytgeibn-
dert ofte ghereferveert. 8 Verbiedende alle ende
een yegclijcke Koopluyden endc andere Ingefete-
nen van defe Landen, ecnichfints met de voorfz
Vyanden, ofte Ingefetenen vande Steden ofte
Vlecken by hen gehouden , te handelen, pennin-
gen met wiiTel over te fetten ofte te ontfangen,
noeh eenige communicatie met de fclve Vyan-
den te houden , 't ware in Perfoone, met Brieven
ofte anderfints: op depeynevan confiicatie van
Schepen, Peerden, Wagc'rièn, Karren,Waren4
Koopmanfchappen ende Penningen, ofte de weer-
de van dien, die contrarie Van defe Ordonnantie in
Vyanden Landen gefonden, in defe Landen ghe-
brachr, ofte op WiiTel gefet worden, ende dacr-en-
bovcn geftraft te worden als Fauteurs ende gheaf-
fe&ioneerde tot des ghemcenen Landts Vyandt
aen lijf endc goet: Endc; dat foo wel in ghevalle
men tot harer wcderkomfte ofte naermaels 9 tot
eenige tyden, wanneer 't felve feude mogen zijn
, kan
vernemen ofte bewijfen , dat fy 't feJfde ghedaen
hebben , niet min ofte mcerdan offyophetfeyt
met de daet bevonden,cnde by Schepen van Oor-
loge in gebracht, ofte by Wachten, Capiteynen,
ofte Soldaten betrapt waren. Welcke penen van con-
fifcatie van goederen, boven de lijf-flraffe hier voor en ge-
in fligcert
, oock den Erfgenamen vande Contraventeurs
afgenomen, ende tegens hen ter executie gefielt fullen
worden.En
op dat alle frauden die daer fouden mo-
gen gebeuren te bet verhoet worden, ende den vy-
andt alle middelen benomen om Vi&ualie ende
andere nootlickhcyt oock uyt andere omleggende
Landen te bekomen: Verbieden wy dcfgclijcks
wel fcherpelick, dat niemant cenige Granen , Bo-
ter, Kaes, ofte andere Eetwaren, noch oock mate-
rie dienende tot toeruftingevan Schepen, voort-
aen op eenige Havenen van Vranckrijck, dan op
Rouaen, ende andere Havenen Weftwaerder ghe-
legcn, 10 noch oock de Eemsop, noch mede de
Mafe op vorder dan Venlo", den Rhijn op boven
Nimmegenofce Aernhem , ènde d'Yflel op boven
Deventer, en voere in eeniger manieren, midts dat
omme alle frauden te eviteren
, den voorfchreven ende
allen anderen Frontier-Steden aen den Vyandt palende,
uyt den wekken men verneemt dat den Vyandt cenige
toevoer f oude geschieden
, nieten fullen alfulcke eetbare
Waren, nochte Μ unit'ten van Oorloge toegevoert mogen
worden, dan met kennijfe vanden geenen dien de Regee-
ringt vanden Lande bevolen f al zijn
, ofte van 'den gee-
nen dïeby denfehenfpeciaiicken daer toefutlen zijn ge-
committeert', entje 'dat nae vodfgaenden/oorfchrijvens
ende verfmkvaftzfe Magiflratenmr feiVer Stéden,endc
dit 'vlies mede op feynenwun'firaffe ende cofrfifcatit als
vooren.
Ende fullen de iPerfoonen \ die tot de voor-
fchreven Havenen ofte Steden cerige Vrflualie,
Υ y y 1                     ofte
ven Vyandt te houden corrcfpondentie. Bevin-
dende nochtans dat dien niet tegenftaende heure
goede meyningeniet en worde gheachteryolght:
Maer dat cenige den voorfz Vyandt meer toeghe-
daen dan het welvaren vanden Lande, onder ver-
fcheyden pretexten den felven Vyandt den voorfz
toevoer hebben bedecktelick gecontinueert. Om
daer tegen voor foo vele in hen is te verfien , heb-
ben eoet gevonden het voorfz Placaet van nieuws
ende anderwerf te doen kondigen endc publiceren,
metalfulcke naerdere ampliatie ende voegingen
als fy uytte ervarentheyt ende experientie hebben
noodich geacht daer tootedoen, teneyndeden
voorfz toevoer te bequamelicker ende beter mach
worden belet, het Placaet geexecuteert, ende de
Contraventeurs gheftraft. Ordonneren ende ont-
bieden daer omme ende beveelen wel fcherpelick
defe Ordonnantie alomme te doen kondigen, uyt-
toepen ende publiceren , daer men gcwoonlickcn
is uyttoepinge ende publicatie te doen s Procede-
rende ende doende procederen tegensden Over-
treders van dien tot de penen ende amenden daer
by verhaelt, fonder eenige gunfte, faveur ofte difïï-
mulatie ter contrarien a want wy't felve tot vorde-
ringe vande Landen alfoo bevonden hebben te be-
hooren. Gegeven in onfe Vergadennge tot Dclff
den feven-en-twintichften Julij ι 584. Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Generale Staten.
M. de Hennin.
DE Generale Staten der Geünieerde Neder-
landtfche Provinciën, Allen den genen die
defe Brieven fullen fien ofte hoorenlefen,
Saluyt ende Dile&ie* Alfoo men bevint, dat door
de groote menichte van Eetwaren, Vidualie, Am-
munitien van Oouogz,ende andere Waren ende Koop-
manfchappen,
die uyt defe Landen gevoert worden
naer andere omleggende Koninckrijcken ende
Landen, niet alleen hier groote dierte veroorfaeckt
tot lafte vande fchamele Ingefetenen vande geü-
nieerde Landen,maer oock den Vyandt door mid-
del van dien gefpijft, ende van alle nootlickhcdcn
verfien wort, d'Oorloge ghevoedet, ende den Vy-
andt middel gegeven om hem in 't Veldt in den
Leger voor de Steden van defe Landen ende el-
ders te onthouden: Waer inne wy begceren te
verfien, mitfgaders allen toevoer 1 tot den Vyandt,
Steden ende Plaetfcn onder fijn gebiedt ofte hem
toegedaen wefende, te verbieden , noch cenige
communicatie met den Vyandt, fijne partye hou-
dende , ofte eenige Ingefetenen vande voorfchre-
ven Steden ofte Plaetfcn voortaen toe te laten, ge-
merekt het voordeel dat den Vyandt tot noch toe
daer door heeft genootcn ,ende het achterdeel dat
defe Landen midts dien geleden hebben ,hoopcn-
de ζ aende Koningen, Ptincen, ende Vorften van-
de andere omleggende Rijcken ende Landen foo
vecle te doen, dat fy infgclijcks den toevoer tot de
.ielve onfe Vyanden fullen verbieden,ofte ten min-
nen ons toelatenden felfden te mogen by alle mo-
gelijckc middelen beletten, föo wy 't folfde ταπ
meeningezijn te doen, 3 ende'dae)dbor den Vyandt
allen mogelijcken afbreud te doen; "■
Wclckenaenge-
merekt, hebben wy, omme de voorfzende aridetq
merckelijcke redenen ons daer toe porrende, 4 wel
icherpelicken bevolen, geordonneertende geftatu-
-ocr page 586-
Placatcto. ^Boeck* ix.Tit* t.Deal.
iöSo
pen, met de Wagenen;Karren, Voerluyden, endedUè von
dere Inftrumentenvan dien, foohaeft als diebuyten de
Poorten vande Frontier-Steden fullen %ijn, o mm e na er
den Vyant te varen ;oftegebracht te worden, voor pryfë
ende buyte fullen mogen aentaften, onver mindert de exe-
cutie vande vorder e ftrafen ende penen tegensden Cori-
. traventeurs van defen Placate hier voor en gheftatueert,
Ende in ghevalle datfe niet op 't fevt bevonden,
macr naemaels daer af gheaccufeert worden, fal
, daer af de kennilTe competeren den Admirael,
ofte den ordinarifen Rcchteren : Te weten, den ee-
nen van dien indilïërentelick, voor den wekken de
■Delinquant eerftte rechte betrocken lal wefen,
blyvendede kenniiTcvan alled'andercfacckenin
cas van contraventien, voor den ordinarife Rech-
tere, Auditeur, ofte anderfints refpeöivelijck ghe-
Iijcfc tot noch toe gepleeght is.EndedeGo.uvel·
neuïS,Magiftraten van Steden, Qffieiersofte Capi-
teynen vande Schepen van Oorloige die deur cor-
ruptie ofte collufie bevonden fullen wordenden
voorfz toevoer niet belet, ende de Contraventeurs
van defe Ordonnantie niet aengehaelt ofte ghë-
ilraft, maer 't felve toegelaten, ofte daer mede ge-
conrifyeert te hebben, fullen boven dé verbeurte
van hunne Ampten endc Oflicien iz geftraft wor-
den aen lijf ende goederen, als F auteurs ende Aenhan-
gers vanden Vyandt.
t'Appliceren het voorfz goet
ofte geit dat ter caulèn voorfz verbeurt fal worden,1
lbo ende in alfulcker manieren als gelijckegoede-
rén tot noch toe 13 geappliceert ende gedeylt zijn
ge weeft: Te weten, een derde-part totprofijte vanden
Aenbrenger,een derde-part voor den Officier die d'exem-
tie doet
, ende een derde-part tot behoef vande ghemèene
faecke.
Ende op dat van defe onfe tegenwoordige
Ordonnantie ende Verbodt niemandt ignorantie
en pretendcre, ofte onWetenfchap daer af en neb-
be : Ontbieden Wy daeromme endc bevelen wél
fchérpelick 14 defe Ordonnantie alomme te doen
kondigen, uytroepen endé publiceren, daer men
jghewoonlijck is uytroepinge ende publicatie'te
'doen.Próccderende ende doende procederen tegen
den Overtreders van dien,tot de penen ende amen-
den hier boven verhaelt \ fondereenige gunile, fa-
veur ofte dillimulatje ter contrarièn , want Wy
't felve tot vörderinge vanden Lande alfoo bevon-
den hebben te behooren. Gegeven in onfe Verga-
detinge tot Delf, onder onfen Gontre-Zégélë · den
feven en^twintichftèn dach Jülij, Anno vijfthien-
hondert vier-en-taGhrich, Öndef ftondt, Ter Or-
donnantie vande voorfz Heeren Generale Staten.
M.deHennin; ■ ^■:■ 1-:
                 1            ,
ofte 't gene dat tot toeruftinge van Schepen dient,
voeren met confent als vooreH, moeten tot harer wc-
derkomitc behoorlijcke endc wettelijcke certifica-
tie π brengen vande Hagifiraten der ft her Steden, dat^
fe daer de felve 11 géderen inden Pafpoone begrepen,
gevoert hebben, ende daer gheloft, ende nergens
elders: Dat oock alle'de geene, die voortaen op
Wcftwacrts willen feylen, gehouden lullen weien
te kiefen de wijde Zee: want anderfints alle de
Schepen ,die binnen dé Baucken van Vlacnderen
(als den vyandt naeit gelegen endefijne excurfien
fubjeét zijnde) gevonden fullen worden,ghehou-
den fullen wefeη voor -goeden;prijfc γ ·'£#<& alfoo
onder pretext van de Vaerte op de Steden ende Havenen
van der Sluyfe ende Oofteynde vele-frauden worden ghe-
fleeght: Soo belaften ende bevelen wy infgelijcks mede,
datniemant, van' wat qualiteytofte'conditie hyzy, en
(al mogen varen niet eenige Vicliialie
, Munitie·, ofte an-
dere Waren ofte Koopmanfc happen
, op de Steden ende
Havenen vander Sluyfe ende Oofleynde ,fonder alvooren
Pafpoort van den Gecommitteerden tot de Regeeringe
verkregen, endecautie'geftelt ie hebben, dat de jehe goe-
deren ?iergens elders als in 'de voorfchreven Havenen
ende1 Steden vdhder Sluyfe ende Oofteynde gheloft f uilen
worden : op pene ende verbeurte van lijf ende goet fitlcks
alsvoorcn:
Ordonnerende ende itatuerende midts
delen, dat den wille van alle Ί geene voorfz is (foo
Wanneer daer af kan bltjcken') fnétghëtijcke pene
als de daer gëftraft fal wördert: Welverftaetide dat
in gevalle firickc Schepen, tdeVoer als boven· den
Vyandt doéödë, ofte gedaen 'hebbende, op' wcge
wefende, 'tWaeruyt defc Landen,' Spangien; ofte
elders Wriëndë, oftëOock üytdeHavenen van-
den Vyahdtgheicylt wc'feHde, 'b^önfeOotloch-
Schepel, ofteandere atjhtcrhaek ofte inghebracht
worden, dat de fcërinifTc daer af W^cder hetfelfde'is
goede prijic',' ofte niet ,!cömpeterèn fal den Raedt
vande Admirallteyt aireede ghfeltelt,"ofte nbch té
ftélJenïEnde fal daer inne gheprocedeert worden
naed'Ordonnantie lcitmael'op'tfcyt vande Ad-
miraliteit" ghëmaeckt. Ende foo verte eenïge góéde-
ren, Waren ofte koópmanfihappèn, het ware oóck Fy Paf
poWre ,l'confent, offé voghluyckinne van eenige Gouver··
nèurs!tfapiteyrien,Magiftraten; ofteeënigerbandeOve-
rïghêden
, ie 'Lande met Wagens, Karren, Peerden, ofte
ander fin fi den Plaètfendert Vyandt toegedaan
; toèghe-
voërt vfte toegebracht worden; dat dien niet iegenftaén-
dè itlk 'Soldaien, Vrybuyters, eïideandere Perfoonen ,wiè
de felve zijn, foo wel van de Steden ende Pldet/endaer
dit'.uytgevcert worden
, als oock van alle andere Plaet-
fen, difè de fdve goederen, Wdren ènde' Koopmanfchap-
'/Pldcdètvanden twee-en-twbitighftenJuni)feght .-het waré mee Licenten oft anderfints. '
z.
't Selvefeyt: hoöpert door middel van Sijn Hoogheyt, neffens den Coningen, Prineen ende Voriten.
'tSelvé Placaet vervolght in defe woorden: hoopende daer door1 den'Vyandt foo te benauwen, dat men
': hem het Velt fal doen ruymenv ende die Steden onder fijn gewelt eude gebiedt wefende over te
- doen komen, ende rnetden'anderen gheunieerde Landen te vereenigen. Welcken aenghe-
merckt,&c.               '                                             '' '·'''· ' ■
4.   'tSëlve voeght hier in: by adviic van mij il Heere den Princé van Orange, Admirael vander Zee, wel
' · fcliérpelijbken,&c. " '■■""' " ''* ';>,',!'1" ',v'·· *'"· fV,i
                     "■·' ''· :i
5. ■ Ende alhier ί Voortaen endé duyréndc defe tegenwoordige Oorloge ofte andere generale Ordönnan-
ï'"t?ienVenvoere,6ic."·' ·-"»-;..«-· ·''·>·'·■'< -*■ 1 - ■.Η..Γΐν.·ι> ·.:
            r-j-u- .1-,.. ...i.-·..
6/· VFróryiWtfca^^r.-uyt defe Landen van hérwaerts-overi'·"■'* · ' ' :'4i* · -. "' ■'■ ■ · ·■
y ."Ende voeght hier, als Hum. i:bfi !t waréby Licenten of anderfints."- -' ■ " · "'v!
8.x Alhïer ftondenuCivotirfiplacatt defe boorden .· Ordonnerende, belaftende ende bevelende mits defen,
dat vöOÉtaen gene Licenten meer gegeven worden, om die vóorfeyde Viétualie,Ammunitie ende
andere
-ocr page 587-
Toevoer op Vyanden Lande verboden.
io8j'
1082
andere Wareiven Koopmanichappennae de voorfz Plaetièn, Steden ofte Havenen te voeren*
brengen^ bevrachten, noch oookorn eenige goederen vandaernae defe Landerr tebrengen j doen
brengen^ ofte'bevrachten,>geHjck wy datoock vgrboden hebben ende verbieden mits <tefeh*niet te
mogen doen, niet tegeniraende eenige Ordonnan tien hier te voorénter contrarien gheroaeckt* de
welcke wy met goede wetenfehap ende wille te nietegedaen endegecaflèerthebben.doen teniete
.: ende eaiTèxen mits defkm Ferkkdendewtle ,*(*fc. -> ·■ ■■■                        :               *.,., ..,,.,·,,
ó inplaets van de woorden in 't Curftjfgedrucktjeght het voorfz. placaet: ofnaemaeh binnen ■ twee-Jaren* naè
■ dato van d'overtredinge &?;? vernemende, ■"*                         -·'< ,,*,.■>,.·_;;, »!utó'
ίο
ii
Tl
14
'tSehevoeghthier int noch op Engelandn >-■- , «.;                                            ':■:<>■■'''* ·,;' ■'<
In p/nets -van demordenin'tCurftjfgedruchirfpecificeert hetvoorfz Placaet alleen Victualie* -·; " '»\ '■■<'
'tVoorgaéri'de 'Placaetfoyrt noch arbitralijck nae den eyfehende ghelegentheyt van hunne mifdaden
geftraft worden, t'appliceren, &e                                                --:-<            - ■ > - fi/ · ·;·"; »■!'.»-
't Seks voeght hier in: totnoch toe rcfpedivelick inde Provinciën geappliceert ende verdeelt, &Cv
Ende alhier t wel fchcrpelick onfen lieven ende feer beminden den Cancelier ende Luyden vanden
i Rade van Brabandt', Stadthoudcr, Cancelier, ende Luyden vanden Rade in Gelderlandt ende
■ ■-, Zurphdn, Prcfident ende Luyden vanden Provincialen Rade in Vlaenderen , Prefident ende LuV*
vv~ deri vanden Rade in Holiandt ,de Gecommitteerden totten Rade van State in Zeelandt, Stadt*
• - houder endelGedeputeerde vönde Staten van Vrieflandn ende Utrecht, ende allen anderen JuftU.
■.·- eieren * Officieren ; ende Dienaren des verfocht wefende, dat fy defe voorgaende Ordonnantie al-
v:'oMme,&eJ- ·''·■' ' ''-v1 '; ll";-                ·-""■''.......                                  - < ■■*■'· ■■*'>n*> >>u ·. - ν <
:>"! . 'Ι Ι'
\ -<
,,; fa Placaet vanden vierden Λ f ril vijfthien * konden fe$~en*tachtich^ op 't
Wc
.0 Β BE RT Grave van Leycefter, Baenr
jder-Heere van Denbigh, &c. Luytenant
van hare Majcfteyt van Engelandt, Gou-
verneur ende Capiteyn Generaelder Vec-
eenighde Nederlanden, Allen dengeenen die de-
fenfienfulkn,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo men bevint dat, niet tegenftaendede.pu-
blicatie vande Placaten vanden twee-enhtwintich-
ftcn junij ende feven*en-twintichften Julij. Anno
vi}fdiien-hondert.vicr-en-tachtich,di.verfche Koop-
luyden, Schippers; ende. andere Perfoonen, hen
dagelijcks vervorderenden vyanden ende hareiGe-
ailbcieerden toevoer te doen, van.alderhande leef-
tochten ende Koopmanichappen, handelende en-
de houdende met de ièlve correfpondentic, met
Brieven, Wiiïèlen, ende anderfuus, hen oock toe-
fchickende by oblieque ende ongeoorlofdemidde-
len, Ammunitienvan Oorloge., ende materialen
dienende tot toeruftinge van Schepen , fulcks dat
degherneene vyandt daerdoor verfien werdtvan
allenootlijckheden,de Oorloge gevoedt,cnde den
vyandt middel ghegheven om die Steden te over-
rompelen, belegeren ende uyt-hongeren, dat oock
nuonlanghs geleden in Spangien ende Portugael
de Schippers ende Schepen , tocbehoorende den
Ingefetcnen der Vereenichde Nederlandtfche Pro-
vintien, by lafte des Koningbs van Spangien gear-
refte-ert ende aengehaek hebben gheweeft, ende
dat oock wel dient geconfidcreert den hafardt en-
de pcrijckcl,. door dien diverfche Potentaten ende
Heercn op Zee hebben onder hare Commiiïie
Gorloch-Schepen, die, foo veel iti ben is, de felvc ·
Zce-vaert naer Spangien behindere η ende belet-
ten, ende °*e Schepen van defe Landen aenhalen,
arrefteren ende verbeurt houden , fulcks datdaer
rnede defe Provinciën hen grootelijcks bevonden
hebben, ende noch meer fouden mogen bevinden
geblooi van Scbeepsrvolck ende Schepen , tot
grooten.naedeel-,endedefolatie.van de felve Pro-
vintien, wacr inne wy begeetcende te vetfien, ende·
allen toevoer tot den Vyandt, Koninckrijcken r
Landen, Steden ·, Plaetfen ende Havenen onder,
't ghebiedt vanden Koninck van- Spangien, ende
fijne GeaiTociecrde tegens defe Landen te verhin-
dercn,ende de Onderdancn,endelnwoonendewaft.,
den felven Landen te beletten inaÜenhaediedei:
handel ende trafficqüe, ende te benemem aller-
hande communicatie met den vyandt fijne partye
houdende. S'OO I ST , dat Wy. volgende
den wille ende meeninge vande Generale 'Staten,
defer Vereenichde Provinciën , ende hier op ghe-;
hadt hebbende het ad vijs vanden Rade van State
ncfTens ons wefende, hebben goet ende raetfaern.
gevonden de voorfz Placaten by defen te vernieu·*
wen , extendcren ende t'ampiieren met alfujckc
byvoeginge, als wy uyt het geene hiertevooren
gefchict is, ende dagelijckfche experientie, hebben
noodich geacht daer toe te dienen,endeövet fulcx.
hebben geftatueert,geordonneert ende bevolen:
ftatueren, ordonneren ende bevelen fees Ichetspe'
lijck by defen, ·.
              . · :.·. ■■■■*;·. :.M>'a\h.*!:><Lpu.
Dat niemandc van wat Natie , Koninekrijck,
Landen ofte Steden, qualitcytofte conditie hy zy,
geduyrende defe Oorloge, hém vervordere te voe-
ren ofte ttanfporteren ,doen voeren ofte tranfpor-
tcren uyt defe Landen, ofte uyt eenige andere.
Landen,Koninckrijcken ofte Steden, 't-zy direéte-
lijckoftindiredelijck, nae de Steden ende.Have-
nen ofte andere Plaetfen van defe Nederlanden,
by den vyandt ghchouden , noch oock nae de Ko-
ninckrijcken van Spangien, PortugacU noch eeni-
ge andere Koninckrijcken, Landen ofte Steden
(onder 't ghebiedt ende fubjeélie vanden Koninck
van Spangien wefende) eenige Victualie,Munitie
van Oorloge, materialen dienende tot'toeruftinge
van Schepen, noch oock eenige andere Waren,
Coopmanfehappen, ofte andere goederen^an wat
Yyy 3                   foorre,
t
-ocr page 588-
Placatea-». ;2. Boeck.
IO85
dere gelijcke Plaetfen, geene Eet ofte Drmck-wa-
ren,nochte Munitie van Oorloge, ofte eenige Ma-
terialen dienende tot toeruftinge van Schepen,
toegevoert mogen werden ,dan met kennuTeende
Pafpoort vande geene daer toe te committeren,
midtfgaders ftellen fuffifante Borge voor haer ver-
trecken, ende tot haerder wederkomften , mede
brengende behoorlijcke ende wettelijckc Certifi-
catie vandeMagiftratenderfelvcr Steden, dat fy
daer de felve goederen ende Waren, in de Paf-
poorten begrepen, gevoert ende gelbft hebben, om
aldaer geconfumeert ende geilcten te werden, en-
de nergens elders.
• V I.
Ende of fchoon eenige goederen ofte Koopman,
fchappen, als vooren, by Pafpoorte, confent ofte
oochluyekinge van eenige Gouverneurs, Capitey-
nen, Magiftraten ofte eenigerhandeöverigneden
te Lande, met Wagens, Karren, Peerden, Hotten,
Manden, Korven, ofte anderfins , tot de Plaetfen
den Vyanden toeghedaen, ghevoert ende toeghe-
fchickt werden , fullen dien niet tegenftaende alle
Vrybuyters, Soldaten ende andere Perfoonen,wie
die zijn, foo wel vande Plaetfen, Steden of Sterck-
ten, daer die uytgcvoert werden, als oock van alle
andere Plaetfen , alle de felve goederen ende
Koopmanfchappen, met de felve Wagenen, Kar-
ren , Voerluydcn, ende alle vordere Inftrumenten
van dien, foo haeft als diq buyten de Poorten der
Frontier-Steden fullen zijn ,om na den Vyandt te
varen, ofte ghetranfporteert te werden, voor pryfe
ende buyt mogen aentaften, onverniindertd'cxe-
cutie vande vordere ftraffen ende boeten tegens
den Contraventeurs ende Overtreders van defen
Placate hier nae geftatueert.
VII.
Statucren ende ordonneren voorts, dat alle de
geene die voortaen naer Vranckrijck, Engelandr,
Schotlandt, ofte andere Plaetfen, Weftwacrt wil-
len fcylenofte van daer komende, ghehouden ful-
len wefen te kiefen de wijde Zee: Alfoo wy ver-
ftaen dat alle Schepen die binnen de Bancken van
Vlaenderen gevonden fullen werden, (als den vy-
andt naeft ghelcgen , ende fijne excurficn fubjeft
zijnde) ende alfoo niet fonder fufpitie van bcdrocb,
fullen geoordeelt werden, tegens defe Ordonnan-
tie gedaen te hebben, ende voor fulckc gheftrafn
ten ware fulcks ghebcurt ware by ftorm of andere
treffelijcke noot, genoechfacm gebleecken.
VIII.
Verbiedende infgclijcks alle Perfoonen , van
wat Natie, qualiteyt ofte conditie die zijn, eenige
goederen, Koopmanfchappen ende Waren, geene
uytgefondert, te laden in Schepen in 't geheel ofte
ten deele den Vyanden toebehoorendeende aen-
komende.
IX.
Verbiedende oock alle Schippers , van wat Na-
tie, qualiteyt ofte conditie die zijn, eenige Koop-
manfchappen, Waren ende goederen , hoedanich
die zijn, in hare Schepen te laden, dan met een-
derhandeende volkomen Certe-pattye, Cognoif-
fementen, Vracht, Convoy endesdvijs, Brieven
ende diergelijcke befcheyden van alle hare inghe-
laden goederen, geene uyigefteeekea *<opboere
van voor verbeurt ende goede prijfe ghehoudente
werden.
•ie
foorte, qualiteyt ofte nature die ibuden mogen
wefen, geene uytgefondertofte uytgeiteken.
.Verbiedeainigelijcks allen ende eenen yegelio-
jkcn Kooplieden, ende anderen ,van wat qualiteyt
ofte Natie fy zijn, eenichfints met den vyandt ofte
Ingezetenen vanden Koninckrijcken, Landen ende
Steden by hem gehouden, ofte onder fijn gebiedt
ende fubje&ie wefende, te handelen, foo in goede-
ren daer van te halen ofte brengen , als van der-
jwaerts te voeren, penningen op Wiflel over te fet-
ten ofte ontfangen , ofte eenige correfpondentie
ofte communicatie metdeièlve vyanden te hou-
den , 't ware in Pcrfoone, met Brieven ofte ander-
fins, op de penen hier onder vcrklaert.
λ·                            ΙΠ.
^ Ende om den voorfchreven toevoer tot den vy-
andt, van Viclualie, Munitien van Oorloge, ende
van toeriiitingc van Schepen, te meer te beletten,
{onderlinge uyt defeGeünieerde Provintien, ende
binnen de felve te behouden, ende mainteneren
de nootlijcke provifie ende afïluentie van de fclve
Victualiën ende Muniticn, verbieden wel fcherpc-
Üijckdat hiemandt, wie hy zy ,hcm en vervordere
te voeren ofte traniporteren uyt defc Vereenichdc
Provintien, ofte van andere Landen door de Zee,
ende Kullen vande felve Landen,naerandere Neu-
trale Landen, eenige Granen, Boter, Kaes, ofte ee-
nige Eetwaren, Munitie van Oorloge, ofte materie
dienende tot toeruftinge van Schepen , 't en zy
dat om eenige treffelijcke redenen, ten aenfien
van het ghemeene welvaren defer Provintien, by
ons daer toe met goede kennüTe van faecken hen
gheaccordeert waren expres oorlof ende confent,
verftaendc by toeruftinge van Schepen, Α nckeren,
Maften, alderhandc Balcken,ende gelijcke Noord-
fche laft-Kcnnip, Schief garen, Touwen, Kabels,
Takels, ende diergelijcke, Roet,Talck, Peckende
Teer. -;-,,.»j -;U.
.π π.
Ende om dat de voorgaende gefchiedeniife en-
de experientie uytwijien, dat dickwils de Eetwa-
ren ende Munitien van Oorloge, verborgen ende
vermengelt onder andere goederen ende Koop-
ftjanfehappen, liftelijck ende tot fchade van defe
jLanden, vervoert werden uyt de felve Landen, en-
de van elders, tot behoeve vande Vyanden, ordon-
neren ende bevelen wel duydelick,dat alle de gee-
ne die fullen willen vervoeren eenige andere Koop-
manfehappen dan Vi&ualie ende Munitien uyt
defe Landen, ofte van elders, paflerende de Zee-
ilroomende de Kuilen van herwaerts-over, wer-
den gehouden, eer fy voorby varen, te komen ver-
klaren hare Koopmanfchappen, 't recht van Con-
voy daer van te betalen, ende Pafpoort te verwer-
ven van de Convoy-Meefters by ons daer toe ghe-
committeert ofte noch te committeren.
V.
Ende om alle frauden ende behendigheden te
yerhoeden, die ter oorfaecken van de Frontier-
Steden, aende Vyanden palende, gepleeght wer-
den, ende uyt de welke men verneemt dat de Vy-
anden toevoer foude konnen gefchieden,en fullen
de voorfz Frontier-Steden, als Aernhem, Gelder,
Vcnlo, Bergen op den Zoom, Heufden, Nuys,
Berck, Deventer, Sluys, Ooftende, ende alle an-
-ocr page 589-
io86          Toevoer op Vyanden Lande verboden.
1087
XV.
werden, foo wel de Schepen als alle de ingeladen
goederen , daer af meer als een Certe-partye fal
worden bevonden, de welcke achterhaelt endebe-
vonden fullen werden , daer van onverfien zijnde
ofte die in Zee geworpen te hebben.
X.
Ende foo verre men bevonde eenige goederen,
Koopmanfchappen ofte Waren , hoedanich die
zijn, uyt eenige Haven ofte Plaetfen vande geüni-
eerde Provintien , ofte door de Zee ende Kuilen
van herwaerts-over ghevaren, niet behoorlijck ver-
convoyt, naer uy twijfen van de Lijfte daer op ghe-
maeckt, fullen in fulckcn gevalle oock alle andere
goederen ende Waren in 'tfelve Schip bevonden,
ende den felven Koopman ofte Compagnie toe-
komende (oock behoorlick verconvoyt zijnde)on-
derworpen wcfen de felve penen van confifcatie,
mitfgaders die Schepen, indien die Schippers van
dien daer van geweten ende mede ghecolludeert
hebben.
XI.
Ende dit alles, te weten , foo vele aengaet de
voorgaende poin&en ende verboden, geene poene
inhoudende, op pene van by den Overtreders van
dien , wefende Ingefetenen ofte Ingeborenen der
Nederlandtfche Provintien, geftraft te werden met
de Galge, boven de verbeurten van hare Schepen,
goederen, Wiiïèl-brieven, ofte weerde van dien,
als Fauteurs ende geafTecÏioneerde des gemeenen
Vyandts: Ende aengaende de Schipperen ende
Koopluyden van andere Koninckrijcken , Landen
ende Steden, onder 't gebiet ofte Ingeborenen der
Nederlandtfche Provintien niet wefende, fullen
verbeuren hare Schepen, Vrachten, voeringe ende
ingeladen goederen, den felven Coopman toebe-
hoorende, ofte fijne Compagnie ghetranfgreiTeert
hebbende.
XII.
Al welcke penen ende itraffen men verftaet dat
oock effed forteren fullen, ende geexecutcert wer-
den tegen de Overtreders, oock in gevalle datal-
lcenlijck tot haerder wcderkomfte ofte naemaels
tot eenigen tyde, wanneer 't felve oock foude mo-
gen wefcnXal vernomen ofte konnen bewefen wer-
dcn,dat fy fulcks gedaen ende gecommitteert heb-
ben , even ghelijck of fy op 't feyt bevonden , ende
by de Schepen van Oorloge ingebracht, ofte by de
Wachten, Capiteynen ende Soldaten achterhaelt
ende betrapt waren.
XIII.
Ordonnerende ende Hamerende oock dat het
ojpfet ende voornemen van al 't geene voorfz is
(foo wanneer daer afghenoechkanblijcken) met
gelijcke pene als de daet fal geftraft werden, inder
manieren als vooren.
XIIII.
Ende fal de judicature ende kennifle vande
tranfgreflieendeovertredinge defer Ordonnantie
ende Placaet toekomen den Rade vande Admira-
liteyt, ende andere die van oudts volgende de Pri-
vilegiën vanden Lande de kennifle competeert, te
weten, van de Schepen, Koopmanfchappen ende
Perfoonen ter Zee, op de Rivieren, ofte in eenige
Havenen vande geünieerde Provintien ofte Steden
achterhaelt ofte geattrapeert zijnde.
Kiaet indieii de voornoemde Overtreders niet
op het feyt bevonden, maer namaels daer van ghe-
accufeert werden, fal als dan de kennifle daer af roe
komen de Raden vande Admiralitey t ende Rech-
teren als vooren,voor derii|elcken den Delinquant
eerft te rechte lal betrocken wefen, dit alles voor
defen tijt, ende fonder prejaditie van yemants Pri-
vilegiën ofte vryheden.
XVI.
Ordonnerende , lallende ende bevelende alle
Capiteynen ende Vrybuytcrs voornoemt,foo wan-
neer fy eenige Schepen fullen genomen hebben,
de felve aen te brengen binnen de Havenen van
Hollandt ofte Zeelandt refpcdivelijck, ende ner-
gens elders.
XVII.
Verbieden ende interdiceren voorts welftrick·*
telijck, dat geene vande voorfz onle Capiteynen
ende Vrybuyters en vervorderen haer in andere
Heeren ofte Potentaten dienft te begeven, ofte be-
ilellinge van henlieden te nemen, fonder ons voor-
gaende confent, alles op pene van lijf-ftraftb, ende
verbeurte van hare Schepen ende goederen.
XVIII.
Voorts foo Wanneer byde voornoemde Capi-
teynen ende Vrybuytcrs fullen ingebracht werden
eenige Buyflen,Boots,Pincken,ofte andere Vifch-
Schepen, van Calis, Bouloignen, Diepen, ende an-
dere Steden ende Havenen liggende tulTchen Ca-
lis ende Nantcs, daer inne men bevinden fal eeni-
ge Vilïchers vande Steden onder den Vyandt we-
fende , ofte oock van defe geünieerde Provintien,
aldaerhaerlieder vertreck (geduyrende defe Oor-
loge) ghenomen hebbende, verftaen dat de felve
Buyflen, Boots ende andere Vifch-Schepen met
den ingebrachten Haringh ofte Vifch, ghehouderi
werden voor goede prijfe ende verbeurt.
XIX.
Ende de Gouverneurs, Magiftraten van Steden,
Officiers ofte Capiteynen van Schepen van Oor-
loge, die door corruptie ofte collufie lullen bevon-
den werden, den voorfz toevoer niet belet, ende
de Contraventeurs defer Ordonnantie niet aenge-
haelt ofte gheftraft, maer 't felve toegelaten, ofte
daer mede geconniveert te hebben, lullen boven
de verbeurten van hare Arnpten ende OfTicien, die
daer door impetrabel fullen wefen, gheftraft wer-
den aen lijf ende goet, als Fauteurs ende Aenhan-
gers vanden ghemeenen Vyandt, ofte anderfints
arbitralijck, nae den eyfch ende gelegentheyt van
haerlieder mifdaet, te ap^eren het voorlz goet
ende geit dat ter caufen voorlz verbeurt lal werden,
foo ende in fulcket manieren als ghelijcke goede-
ren tot noch toe in de refpedive Provintien ghéap-
pliceert ende gedeelt zijn ghewceft, te weten, een
derde-part tot profijte vanden Aenbrengcr, een
derde- part voorden Officier die de executie doet,
ende een derde-part tot behoefte vande gemeene
laecke,
χ x. m
Ende op dat van defe onfe Ordonnantie ende
verbodt niemant ignorantie en pretendere, ofre
onwetenfehapdaer af en hebbe,ontbicden wy daer
omme ende bevelen wel fcherpelijck onfen lie-
ven ende feer beminden Stadthouder, Cancelier
ende
-ocr page 590-
10% 8           Placatén. 2* Boeck.
ende tuyden vanden Raede in Gelderlandtende
Zutphen ,denStadthouder, Prefident ende Luy*
den vanden Rade in Hollandt,de Gecommitteer-
de tot den Rade vande Staten in Zeelandt, Stadt-
houder ende Ghedeputeerde vande Staten van
Utrecht ende Vriefland^nde alle andere Jufticie-
ren, Officieren ende Dienaers, des verfocht wefen-
dc, dat fy defe voorgaende Ordonnantie alomme
doen kondigen, uy troepen ende publiceren, daer
men ghewoonlijck is uytroepingen ende pubüca-
αι. Tic. 1. Deel *           1089
tien te doen, procederende ende doende procede-
ren tegens de overtreders van dien, tot de penen
endeamenden hierboven verhaelt, fonder eenige
gunfte, faveur ofte diffimulatie ter contrarien.ende
dit alleenlijck by provifie ter tijdt toe anders dae«
op fal wefen verfien: Want wy't felve tot vorde-
ringe vanden Lande alfoo bevonden hebben te be-
hooren. Gegeven tot Utrecht den vierden Aprilis
Anno 1586. Onderftont aldus *Ter Ordonnantie
van fijne Excellentie. Onderteyckent,C/ir. Hitygcm,
3. Nader Placaec op 't fehe fubjeB. In date den achtiendenfuly vijftien*
bondertfes-en-taebtkb.
Lande (daerfe eerfl uytgevaren zijn) weder innc
te komen, onder 't deckfel dat fulcks niet fpecia-
lick, dan nochtans in genere, inden voorfz onfen
Placate verboden is. SOO IST, dat wy ghe-
nootfaecktzijnde,om alleapparente periculenin
defen voor te komen, ende begeerende op 't geene
voorfchreve is te verfien, by advijfe van onfe liQvt
ende getrouwe, de Lieden vanden Rade van State
neifensons wefende, geraden ghevonden hebben,
ten eynde eenen yegelijcken onfe uyterlijcke in-
tentie in defen kennelick mach werden, anderwerf
by openen Placate te ordonneren, bevelen ende
ftatueren, gelijck wy ordonneren,bevelen ende fta-
tueren by defen 't geene hier nae volght (blyvende
't voorfchreve onfen Placate vanden vierden Apri-
lis leftleden in fijn vigeur ende kracht, daer by wy
wel expreflelijck verftaen, dat den toevoer ende
de geheele Commercie ende Trafficque op Span-
gien, Portugael, ende andere onfe Vyanden Ha-
venen,Landen ende Steden, gaende ende komen-
de, verboden blijft, in allen Poin&en ende Articu-
len , daer 't felve defe tegenwoordige niet en con-
trarieert, uytgefondert alleenlijck dat wy de derde
ende vierae Articulen vanden voorfchreven Pla-
cate, verbiedende de koilen defer Landen voorby
te varen,6fc. uyt eenige goede confideratien ghe-
remitteert hebben , ende remitteren by defen)
Eerfl:, dat niemant, van wat Natie, Koninckrijck,,
Landt, qualiteyt ofte conditie hy zy, hem voort-
aen en vervordere, geduyrende defe Oorloge, uyt
de Zee in ne te brengen ofte te voeren, van waer
dat het oock zy, nae de Havenen ende Steden van
Calis, ofte op de Somme, ende Weihvaerts tot
Rouaen excluys, ende naer Embden, Oldenburch,
Bremen,tot Hamburch excluys, mitfgaders mede
den Rhijn, Mafe, Wale, ofte andere foete Wate-
ren defer Landen opwaerts, eenigerhande Koop-
manfehappen ofte Waren, hoedanich die wefen
mogen, 'tzy Viétualie ofte andere, 't en ware wy
uyt feeckere confidenatien,meer wefende tot voor-
deel dan fchade defer Landen, met goede kenniiTe
van faecken , fulcks gheaceordeert ende confent
daer toe gegeven hadden, end'e dat dien volgende
den taux van Licent by ons daer op geitelt,betaelt,
ende behoorlick Pafpoort by ons, ofte vanden gee-
nen die wy daer toe committeren fullen mogen,
verkregen ware: Dat voorts niemant, wie dat het
zy, hem en vervordere eenige Schepen, foo wel
Koopvaerders als te Viflche varende, 't zy Smac-
keo
|[§1^& O Β Β E R T, Grave van Leycefter, Baen-
1 iPJSn der-Heere van Denbigh,&c. Lieutenant
|gj|^j||· van hare Majefteyt van Éngelandt, Gou-
verneur ende Capiteyn Generael der Ver-
eqnichde Nederlandtfche Provintien , Allen den
geenen die defe tegenwoordige fullen fien ofte
hooren lefen , Saluyt. Al is 't fulcks dat wy by
voorgaenden Placate vanden vierden Aprilis left-
leden , wel ftri&elick verboden hebben , dat nie-
mant van wat Natie, Coninckrijck, Landt, quali-
teyt ofte conditie hy zy, hem vervorderen foude,
geduyrende defe Oorloge, te voeren ofte tranfpor-
teren, doen voeren ende tranfporteren uyt defe
Landen» ofte uyt eenige andere Landen, Coninck-
rijeken ofte Steden, naer de Landen, Steden ende
Plaetfen, onder den Spangiaerden ende harer Ad-
herenten fubjeftie ende ghebiedt ftaende, 't zy di-
teöelicken ofte indireftclicken, eenige Viétualie,
Munitie van Oorloge, Materialen dienende tot
toeruftinge van Schepen, noch voorts eenigerhan-
de Koopmanfchappen ofte Waren , van wat foor-
te , qualiteyt ofte natuere die wefen mogen: Soo
bevinden wy nochtans dat onder't deckfel ende
pretext van Calis, de Riviere vande Somme, mitf-
gaders Embden, Oldenborch, Bremen ende ande-
re Plaetfen ontrent de felve , met hare nootdruf-
tigheyt te verfien, dat niet alleenlick alle foorte
van Koopmanfchappen , maer oock alderhande
Eetwaren dagelijcks in foo grooten ende rnerekc-
lijcken quantitey t naer de voorfchreve Steden en-
de Plaetfen worden gcvoert,dat door de overvloe-
digheyt van de felve de voorfz onfe Vyanden van
alle commoditeyten, tegen onfen wille ende in-
tentie, direitelicken werden verfien, d'welck, foo
het is eene faecke ftref§Lcnde totonuytfpreeckelic-
ke fchade defer Landen, daer uyt d'uyterile ruine
der felvergefchapen ware te volgen , wy niet lan-
ger enkonnendiifimuleren. Ende want wy mede
verftaen dat door fmiftre praitijeken vanden Vy-
anden ende andere, om de Negotiatie uyt de Lan-
den in andere Landen te diverteren, de Schepen
van defe Landen by vreemde ghekocht ende ver-
voert werden, buy ten de felve, om van daer hare
Traffijcque te dryven, daer uyt groote ende merc-
kélicke inconvenienten fouden mogen ontftaen,
ende dat mede eenige Viflchers ende Zeelieden
haer vervorderen haren vanck van verfchen ende
gefouten Vifch, ende Haringh te vervoeren in an-
dere Coninckrijcken ende Landen, fonder hier te
*
-ocr page 591-
\n Lande verbödéti.          tópi
büy t ende goeden prijfe verkocht, ende de pennin-
gen daer van komende , verdeelt te worden nae1
recht ende Coftuyme der voorfz Admiraliteyt i
Ende de gecne dacr van de faute eerft ontdeckt
falzijn een wijle daer naer dar het delicl: bedreven
is, ende bevonden fullen zijn op eenige verboden
Havenen gheweeft, ofte haren vanck fonder be-
hoorlick Pafpoort vervoert té hebben , te condem-
neren inde weerde van foo vele als iy overwonnen
fullen werden de Koopmanfehappen ende Sche-
pen weert geweeft te zijn, naer den raux dat fy op
de voorfz verboden Havenen daer van ghemaeckt
hebben, ende de Schepen weerdich bevonden ful-
len werden , ende voorts met de Perfoonen te
doen, fulex in onfen Placate vanden vierden Apri-
lis lcftleden breeder vcrhaek ftaet. Ende want wy
nu te meermalen bevonden hebben, dat de voorfz
mif bruyeken feer befwaerlick, jae dickwils ncm-
mermeer ten cynde gebracht konnen werden, daer
van d'eerftekennilTe is ghekomen voor de Magi-
ftraten vande Steden, de fommige uyt faveur van
eenige hare Vrienden ofte geaiïocieerde, ofte an-
ders haer d'eene Stadt op d'andete excuferende,
de felve faecken uyt ftellen en dilayeren tot dat de
Officieren moede zijnde van vcrvolch , de felve
benoodight zijn die te laten beruftcn, ende anders
achter wegen te laten: Soo verbieden wy wei ex-
preiïelicken ecnen ycgclijcken die eenige dufda-
niger delidcn bevonden fullen mogen hebben ,de
felve te recht te brengen of prefenteren voor den
Magiftraten van eenige Steden endePlaetfen,den
welcken wy de kenniile van defen wel expreflc-
lijck verboden hebben ende verbieden by defen*
noch oock op de felve te pretenderen; op pene vaii
te vallen in onfe indignatie , dan fullen de felve
mif bruyeken ghehouden zijn te denuneieren aen
de Fifcaels refpeflive vande Admiraliteyt in dien
zijnde,den welcken allecne wy d'acnfprakeende
vervolgh van dien bevolen hebben ende bevelen
by defen te doen voor den Rade Yande Admirali-
teyt in dien Quartiere wcfende. Authoriferende
ende ordonnerende de felve kortelijck ende </*
plano te decideren, met goet kort recht ende expe-
ditie, ende fullen de condemnatien vande weerde
der voor-gemelde goederen verdeelt werden , het
een derde-part ten behoeve vanden Dehunciateur,
die 't felve eerft aen den voorfz Eifcaels ter ken-
nifle gebracht fal hebben, ende de refterende twee
derde-parten ten behoeve vande gemeene faecke.
Ende ten eynde den inhouden van dit ons verbodt
alommc mach werden onderhouden,, ende nie-
mandt daer van ignorantie en hebbe te pretende-
ren : Soo hebben wygheordonneert, dat de iclvq
overgefet, ende voor cenen yegelijcken verkocht
fal werden in Nederlantfche, Francoyfchc, Engel-r
fche,endeOofterfchefpiake, ende voorts ontbo-
den ende bevolen, gelijck wy ontbieden ende be-
velen by defen,den Stadthouaers ende Statcn,ofte
hare Gedeputeerde Raden vande Provinticn.refpe-
dive van Gclderlant ende Graeffchap Zutphen,
Hollant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant ende O ver-
Yflel, dat fy defe tegenwoordige alommc doen en-
de laten publiceren, daer men ghewoonlick is pu-
blicatie tedoen,willendedat een yegelick van hen,
ende alle andere in eenige Ovcrigneyt ende dienft
vanden Lande zynde, tot vordcringe van defen
Ζ ζ ζ                     doen
to90          Toevoer op Vyand
ken ofte Rce-zeylen in defe Landen toekomende,
ende die hier ghcwoon zijn uyt te varen, ende we-
der innc te komen, te verkoopen ofte koopen, om
op andere Havenen van vreemde Landen ofte
Koninckrijcken te vervoeren , ende aldaer hare
Trafficquc te dryven, fonder onfen expreffën con-
fentc , foo voorfz is: Nochoockgcenc ViiTchers
van defe Landen uyt varende met hare Schepen,
in andere Landen ofte Koninckrijcken te verwec-
ken, noch haren vanck , 't zy Harinck ofte Vifch,
gefüüten ofte ongefouten, derwaerts te vervoeren
ofte in Zee te lollen ('ten ware den verfchen
Vifch uyt welbekenden dringenden noot ende
contrarie wint) fonder den felven eerft hier te Lan-
de in gebracht, ende behoorlick confent ende Paf-
poort daer toe verkregen te hebben. Ende indien
eenige alnochfouden mogen bevonden werden,
die onderftaen ende voor nemen fullen mogen,
tcgens'tvoorfchreveonfeverbodt , fonder onfen
confente ende behoorlicke Pafpoort, op de voor-
fchreve verboden Havenen, Steden ende Pkctfen
te varen, ofte geweeft te hebben, ofte anders eeni-
ge Schepen in defe Landen toekomende,ende die
hier ghewoon zijn uyt te varen, te koopen, ende
van andere, ofte op andere Havenen, verlatende
defe Landen, afgevaren te zijn, ende hare Traffic-
quc van daer met de felve Schepen te dry ven, te
ViiTche ofte Harinck-vaert te varen, ofte anders
haren vanck, fonder eerft in defe Landen in gheko-
men te wefen, in ander Landen te vervoeren, in
Zee te loflen, ofte geloft te hebben: Soo bevelen
ende ordonneren wy wel fcherpelick onfen Admi-
rael vandcr Zee, fijne Lieutenanten, ende allen
anderen Capiteynen,Bevelhebberen, ende gemee-
nc Bootfgefellcn ter Zee, ende op de foete Wate-
ren in onfen dienfte zijnde , ende andere op onfe
Commiflïe ende beftellinge, ofte op die van den
Admirael vander Zee uyt varende, voorts mede
allen Overftcn, Capiteynen ende Bevelhebberen
van onfen Volcke van Oorloge te Lande, ende al-
len anderen onfen Officieren die de voorfchreve
mifbruyeken fullen mogen bevinden , ofte eerft
t'haerder kennifie gekrijgen, datfy op diergelijcke
Schepen fcherpc acht ende toelicht fullen hebben,
ende die fy in faute bevinden fullen ,oock (indien
't noot zy) met gewapenderhant, kracht ende ge-
wclt fullen hebben aen te taftcn , aen te veerden,
ende inne te brengen in eenige Havenen van Hol-
lant ende Zeelant, ofte anders de felve mif bruye-
ken naderhant ter kenniffe gekomen zijnde, den
Overtreders ende Pcrfoonen culpabel wcfendc,
naer voorgaendc behoorlicke informatie door die
vande Admiraliteyt in dien Quartiere te nemen, te
apprehenderen, ende in ftrider ghevanckenifle te
ftellen , ende terftont by onfen Fifcael der fclver
Admiraliteyt te prefenteren voor die van onfen
Rade vander Admiraliteyt in dien Quartiere we-
fendc, ende de calangie ende aenfpraecke voor de
felve te doen doen, fulcks fy naer de mcritcn van-
de faeckc, ende uytwijfen van defen ende anderen
Ρ lacaten, bevinden fullen te behooren , welcken
onfen Raden vander Admiraliteyt wy wel expref-
felick bevolen ende geordonneert hebben, bevelen
ende ordonneren mits defen, alle fulckc Schepen
ende goederen, die ter Zee ende te Water aenghe-
taft ende genomen fullen wcfen, te verklaren voor
ί
-ocr page 592-
109^          Placaten-j. a.Bocck. ii.Tic, i.Decl.
hondertfes-en-tachtich. Ende was gcparapheert,
Leoninus,"· Ondertcyckent, R. Leycejler. Onder
ftont,Tcr Ordonnantie van fijne Excellentie. Ende
onderteeckent, D. Burchgrave.
doen ende bewijfen alle aiÏÏftentie ende behulp
haer mogelijck wefende, want den dienft vanden
Lande fulcks is vereyfchende. Gegeven binnen
de Stadt Utrecht, den acbthienden Julij vijtthien-
4. Placaet vanden vierden Jugufli 15*6. <Behelfende verandermge ende
Ampliatie wande woorgaende Placaten: Midtfgaders werbodt wan eenige Waren ofte Koop.
manfèappen te weren naer de Havenen ende Steden wan Calis
, Somme, &c. noch ooc^m
Embden, Oldenburgh, noch oocknae de Mafe, Waleen, ofte andere Rivieren opwaerts.
gaders den Rhijn, Wael ende Mafe opwaerts, tot
noch toe niet geheelijcken verboden ende beleten
is geweeft, de gemeene Vyanden vande felve Ha-
venen ende Plaetfen van alle nootdruftichey t en-
de Koopmanfchappen , foo van Eetwaren als an-
dere, tot vordcringe vande Manufaduren dienen-
de, ende van alle andere commoditeyten, tegens
onfe meeninge, intentie ende 't ghemeene befte
zijn voorfien, foo hebben wy infgelijcx by provifie
als vooren, om alle apparente fwarigheden ende
perijckelen , die defe Landen uyt faecke van dien
fouden mogen over komen, te voorkomen, verbo-
den ende geinterdiceert, verbieden ende interdice-
ren by defen,dat niemant van wat Natie,Koninck-
rijck,Landen, Steden,conditie ofte qualiteyt hy
zy, hem voortaen en vervordere eenige goederen,
Waren ofte Koopmanfchappen, geene uytgefon-
dert,uyt defe Landen ofte eenige andere Koninck-
rijcken, Landen ofte Steden, nochte oock uyt de
Zee te brengen ofte voeren, doen brengen ofte
voeren nae de Havenen ende Steden van Calis.op
de Somme ofte eenige andere aen defe zijde Rou-
aen gelegen, nochte nae Embden , Oldenburgh
ofte eenige andere Havenen aen defe zijde Bre-
rnen , buyten de Nederlanden ghelegcn, nochte
oock de Mafe, Wale, den Rhijn, ofte andere foete
Wateren opwaerts , 'ten ware wy uyt feeckere \
goede confideratien, ende met kennine van faec-
ken anders hadden geaccordeert,ende confentdaet
toe gegeven, ende dat volgende dien van ons ofte
vanden geenen die wy daer toe fullen committe-
ren, daer van behoorlijcke Brieven van Pafpoort
verkregen waren.
III.
Verbieden voorts wel expreitelijck alle Koop
luyden ende andere, van wat qualiteyt ofte condi-
tie die zijn,onderons gebiedt ende gouvernement-
wTefende, hen te vervorderen, nae de Koninckrijc-
ken van Spangien, Portugael, nochte eenige ande-
re Koninckrijcken, Landen ofte Steden, onder het
gebiet ende de fubjedie vanden Koninck van Span-
gien wefende , uyt defe ofte eenige andere Ko-
ninckrijcken ofte Landen, eenige föorte van goe-
deren ofte Koopmaufchappen,geene uytgeiöndert
ofte uytgefteecken, te voeren ofte tranfporteren,
doen voeren ofte tranfporteren fonder confent en-
de Pafpoort als vooten.
UIL
Voorts verbieden wy allen ende eenen yegelic-
ken,foo Kooplieden als andere, foo wel van andere
Koninckrijcken, Landen ende Steden.als van defe
Landen, eenichfints met de Provinciën, Steden,
Dorpen, Plaetfen ofte Ingefetenen vande Nedct-
^
                           6                      landen,
O Β Β E R Τ Grave van Leycefter, Baen-
j der-Heere van Denbigh,&c. Stadthouder
van hare Majefteyt van Engelandt, Gou-
verneur ende Capiteyn Generael der Ver-
eenighde Nederlanden, Allen den geenendie defe
tegenwoordige fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. Alfoo wy om verfcheyden redenen noodich-
lijck bevinden, foo tot voorderinge vanden wel-
vaert van defe Landen, ende onderhoudinge van-
de handelinge, Navigatie, Commercie ende Traf-
ficque tuiTchen de felfde, ende de Ingefetenen van
dien, met de Nagebuyren, Geallieerde ende neu-
trale Koninckrijcken, Lantfchappen ende Steden,
als oock om de gemeene Vyanden ,ende de Ste-
den ende Plaetien by de felve gheoccupeert, ofte
onder fijne fubjedie, te meer te benauwen, d^ Or-
donnantien ende Placaten, hier voortijts op den
toevoer ende uytvoer vande Koopmanfchappen
ïlae de Vyanden hare Geaflbcieerde.ende neutrale
Plaetfen, in defe Landen uytgegevcn ende ghepu-
bliccert, te veranderen, ende in eenige Poindcn te
vermeerderen. S O O IS Τ, dat wy met goe-
de ende rijpe deliberatie, by advijfe van onfe lieve
ende getrouwe, de Luyden vanden Rade van Sta-
te neffèns ons wefende, revocerende ende deroge-
rende alle voorgaende Ordonnantien ende Placa-
ten op het ftuck vande Navigatie ende uytvoer,
Voor datum van defen uytgegeven ende ghepubli-
ceert, uytgcfondert het Placaet by ons uytgege-
ven op 't ituck vande Convoyen, vanden eerften
ApriUeftleden geordonneert hebben, ende ordon-
neren midts defen by provifie, ende tot anders by
ons fal wefèn geordonneert, de Poinden hier nae
verklaert.
I.
Inden eerden,Dat niemandt van wat Natie,
Koninckrijck, Landen ofte Steden, oock van wat
qualiteyt ofte conditie hy zy, hem vervordere te
voeren ofte tranfporteren, doen voeren ofte tranf-
porteren uyt eenige vande Nederlanden, ofte uyt
eenige andere Koninckrijcken , Landen ofte Ste-
den,oftc uy t de Zec,'t zy diredelijck ofte indirede-
lijck, nae de Steden, Havenen ofte andere Plaet-
fen van de Nederlanden , by de vyanden gheoccu-
peert, ofte onder fijne fubjedie wefende, eenige
Waren, Coopmanfchappen ofte andere goederen,
van wat foorte ofte nature die fouden mogen we-
fen, gecne uytgcfondert ofte uytgeftefcen,
Ende alfoo wy by experientie bevinden , dat
overmits de Vaert op de Havenen van Vranckrijck
aen defe zijde Rouaen, ende de Havenen boven de
Nederlanden aen defe zijde Brernen gelegen, mitf-
-ocr page 593-
Toevoer op Vyanden Lande verboden *          109?
1094
landen, by de Vyanden ghcoccupeert, ofte onder
haer gebiedt ende fubjcdie inde Nederlanden We-
fendc, te handelen, foo in goederen van daer te ha-
len ofteherwaerts te brengen , als van penningen
op WilTel dcrwaerts over te fetten, ofte eenige cor-
refpondentie ofte communicatie met denfelven
ie houden, 't ware in Pcrfoonc, met Brieven ofte
anderfins, fondcr confent als vooren.
Verbieden oock gelijcke handelinge, communi-
catie ofte correfpondentie met de Ingcfetenen de-
fer Landen te houden, in de Koninckrijcken van
Spangien , Portugacl ofte andere, by de Vyanden
bcweftcn Vranckrijck geoccupeert, ofte onder het
eebiet vanden Coninck van Spangien wcfende.
B
                              VI.
Endè gemerekt vele Ingeboorcne vande Neder-
landen , zedert de Pacificatie van Gent, hen heb-
ben begeven in andere Koninckrijcken , Landen
ende Steden, om van daer hare handelinge op de
Landen ende Koninckrijcken, onder't ghebiedt
ende de fubje&ie vanden Koninck van Spangien
wefende, ende andere, vryelijcker te dry ven , als
de Ingefctencn van defe Landen, foo hebben \vy
bevolen ende bevelen by defen allen ende eenen
yegclijcken Ingeboorcn vande Nederlanden , die
ledcrt de Pacificatie van Gent uyt de Nederlan-
den in andere Koninckrijcken, Landen ende Ste-
den hare rcfidentie genomen hebben, fonder uyt-
■gelcyt ofte uytgefeyt te zijn door het gebiedt van-
de rcfpeclivc Magiftraten, gheduyrendc den tijdt
dat de felfde Steden inde Unie zijn gebleven , dat
fylieden binnen fes Maenden , nae de publicatie
van defen,\veder komen inde Landen onder onfen
gouvernemente ftaende, om aldaer hare woon-
plactfc te houden, als andere goede Ingefetcnen
vanden voorfchrevcn Lande , 't en ware wy om
merckelijcke redenen henlieden anders confen-
teerden, ofte dat fylieden niet en fullen mogen
handelen ofte trafficqueren, direclclijck ofte indi-
re&elijck, opecnivc Havenen, Koninckrijcken,
Landen ofte Steden, op gelijcke penen, als tegens
de Inwoondcren ende Ingcfetenen van defe Lan-
den ,handelende op de Koninckrijcken , Landen,
Steden ende Havenen , daer op den Ingcfetenen
van defe Landen de trafficquen verboden wort,
hier na wert geftatueert.
VIL
Ende om alle frauden ende behendigheden te
verhoeden , dictcroorfaecke vandc Frontier-Ste-
den, aenden Vyandt palende, geplccght werden,
ende uyt de welcke men verneemt dat den Vyan-
den toevoer foude konnen gcfchicden.en fullen op
de voorfz Frontier-Steden, als Aernhem,Gelder,
Thielt, Bommel, Swol, Haifelt, Vollcnhove, Ber-
gen op den Zoom, Hcufden, Gcertruydenbcrgh,
Berck, Deventer, Sluys, Ooftcnde, ende alle an-
dere gelijcke Plaetfcn, gecne Eet-waren , Wynen,
ofte vreemde Bieren.nochtc Munitie van Oorloge,
ofte eenige Materialen dienende tot tocruftinge
van Schepen, toegevoert mogen werden, dan met
kenniffc ende Pafpoort vande gcene daer toe te
committeren, ende van alfulcke Plaetfe als haer
by ons t'haren verfoceke aengewefen fal worden,
midtfgaders Hellende fuffifante Borgc voor h'aer
vertrecken, ende t'haerder wederkomfte mede-
brengende behoorlijcke ende wettelijcke Ccrtifi
catie vande Magiftraten der fel ver Steden, dat fy
daer de {che goederen ende Waren, in de Paf-
Qporten begrepen, gevoert ende geloft hebben, om
aldaer geconfurneert code geileten te werden, en-
de nergens elders $ met belofte vande Magiftraten,
dat fy de handt daer acn houden ende opficht ne-
men lullen , dat de felve nae de Vyanden niet ver-
voert en worden.
VIII.
Ende of fchoon eenige goederen ofte Koopman-
fchappen, als vooren, "by Pafpoort, confent ofte
oochluyekinge van eenige Gouverneurs, Capitey-
ncn, Magiftraten ofte eenigerhande Ovcrigheden
te Lande» met Wagens, Karren, Pcerdcn, Hotten,
Manden, Korven, ofte anderfins , tot de Plaetfcn
den Vyanden toeghedaen, ghevoert ende tqcghe-
fchickc werden , fullen dien niet tegenftaende alle
Vrybuyters, Soldaten ende andere Peribonen, wie
die zijn, foo wel vande Plaetfcn, Steden of Sterck-
tcn, daer die uytgcvoert werden, als oock van alle
andere Plaetfcn , alle de felve goederen ende
Koopmanfchappen, met de felve Wagenen, Kar-
ren , Vocrluyden, ende alle vordeve Inftrumcnten
van dien, foohaeftalsdicbuytcndc Poorten der
Frontier-Stcdcn fullen zijn ,om na den Vyandt te
varen, ofte ghctranfportecrt te werden, voor pryfe
ende buyt mogen aentaften, onvermindert d'cxe-
cutic vande vorderc ftraffen ende boeten tegens
de Contraventeurs ende Overtreders van defe»
Placatc hier nae geftatueert.
IX.
Statueren ende ordonneren voorts, dat alle dé
gcene die voortaen naer Vranckrijck, Engclandt,
Schotlandt, ofte andere Plaetfcn willen feylen,
ofte van daer komen, ghehouden fullen wcfen te
kicfen de wijde Zee : Alibo wy verftaen dat alle
Schepen die binnen de Bancken van Vlaendercn
(als den vyandt naeft ghelegcn, ende fijne excur-
fien fubjed zijnde ) ofte op de Kuiten van eenige
verboden Havenen ghevonden fullen werden, ful-
len gheoordeelt werden, tegens defe onfe Ordon-
nantie ghcdaen te hebben, ende voor fulckc ghe-
ftraft: ten ware fulcks gebeurt ware by ilorm ofte
andere treflelijcke welbekende noot.
X.
Verbiedende infgelijcks alle Perfoonen , van
wat Natie, qualitcyt ofte conditie die zijn, eenige
goederen, Koopmanfchappen ende Waren, gcene
uytghcfondcrt, te laden in Schepen in 't ghcheel
ofte deel de Vyanden toebehoorendc ende aenko-
mende.
XI.
Ende foo verre men bevonde eenige goederen,
Koopmanfchappen ofte Waren , hoedanich die
zijn, uyt eenige Haven ofte Plaetfen vande geüni-
eerde Provintien ghevaren, nictbehoorlijckver-
convoyt, naer uytwijfen vande Lijften daer op ge-
maeekt, fullen in fulcken gevalle oock alle andere
goederen ende Waren in 't felve Schip bevonden y
en den felven Koopman of Compagnie toekornen-
de,(oock behoorlick verconvoyt zijnde) onderwor-
pen wcfen de felve penen van confifcatie, midtf-
gaders de Schepen, indien de Schippers van dien,
daer van geweten ende medeghecolludeertheb^
ben.
Zzz *                    Ende
-ocr page 594-
;. 22. Tit. i.Deel.             1097
XVIII.
Ende de Gouverneurs, Magiftraten van Steden,
Officiers ende Capiteynen van Schepen van Oor-
loge, die door corruptie ofte collufie fullen bevon-
den werden, den voorfz toevoer niet belet, ende
de Contraventeursdefer Ordonnantie niet aenge-
haelt ofte gheftraft, maer 't felve toegelaten, ofte
daer mede geconniveert te hebben, fullen boven
de verbeurte van hare Ampten ende Officien, die
daer door impetrabel fullen wefen ,gheftraft wer-
den acn lijf ende goet, als Fauteurs ende Acnhan-
gers vanden ghemeenen Vyandt, ofte anderfints
arbirralijck, naer den eyfch ende gelegentheyt van
hare mifdaet.
XIX.
Van allen welcken wy de kenniiTe endejudica-
ture gegeven hebben, ende gheven by defen den
Collegien vandcr Admiraliteyt,endc willen dat de
aenfpraeckeende vervolch van dien gedaen werde
by den Advocaten Fifcaels, by den voorfe Colle-
gien, inde Quattieren refpeétive wefende, foo wel
over de Schepen, goederen ende Perfoonen, die op
de daet bevonden werden, als de geene daer van
namacls eeril de mif bruyeken ter kenniiTe komen
fullen mogcn,fonder dat eenige andere Officieren
ofte Magiftraten ,foo op de aenklachte, als mede
de kenniffc ende judicature van dien , yet fullen
mogen pretenderen.
XX.
Ende fullen de penen procederende vande beuy-
ten ende prijfen ter Zee genomen, ingebracht, en-
de voor goeden prijfe vcrklaert, verdeelt worden na
recht ende coftume vande Admiraliteyt,ende van
andere op de foete Wateren geattrapeert,of anders
naderhant ter kenniiTe ghebracht, een derden-deel
voorden Aenbrenger, ende de refterende twee
derde-parten voor de gemeene faecke. Ende die te
Lande bevonden fullen worden naer den vyanden
te gacn, ende by den Soldaten ingebrocht, naer
recht ende Krijghs-difcipline te Lande aireede gc-
ftatueert, ofte noch by ons te ftatueren.
XXI.
Ende op dat van defe onfe Ordonnantie ende
verbodt niemant ignorantie en pretendere, ofre
onwetenfehap dacr af en hcbbe,ontbiedcn wy dacr
ommc ende bevelen wel fcherpelijck onfen lie-
ven endefeer beminden,denStadthouders ende
Staten, ofte hare Gedeputeerde Raden vande Pro-
vintien refpe&ive van Gclderlandt ende 'tGraef
fchap Zutphcn, Hollandt, Zeelandt, Utrechr,
Vricflandt ende Over-YiTcl, ende allen anderen
Jufticieren, Officieren ende Dienaren desverfocht
wefende, dat fy defe voorgaende Ordonnantie al-
omme doen kondigen, uytroepen ende publice-
ren , daer men ghewoonlijck is uytroepinge ende
publicatie te doen, procederende ende doende pro-
cederen tegens den Overtreders van dien , tot de
peynen ende amenden hierboven verhaelt, fon-
der eenige gunfte, faveur ofte diifimulatie tercon-
trarien: Ende dit alleenlijck by provifie, ter tijt toe
anders daer op fal wefen verfien, want Wy 't felve
tot vorderinge van den Lande alfoo bevonden
hebben te behooren. Ghegheven in 's Graven-
Ha,ge den vierden Augufti vijftien-hondert fes-en*
tachtich. /. Valck ,vt'
PlacJl·
ι op 6            Placaten-». "■a.Bo'ecl
XII.
Ende dit alles, te weten , foo vele aengaet de
voorgaende poin&en ende verboden, geene pcene
inhoudende, op pene van by den Overtreders va§
dien , wefendc Ingefetenen ofte Ingeborenen der
Nedcrlandtfche Provintien, geftraft te werden met
de Galge, boven de verbeurten van hare Schepen,
goederen, Wiffebbrieven, ofte weerde van dien,
als Fauteursende geaffe&ioneerde des gemecnen
Vyandts: Ende aengaendeden Schippers ende
Koopluyden van andere Koninckrijcken, Landen
ende Steden, onder 't ghebiet ofte Ingebooren der
Nedcrlandtfche Provintien niet wefende, fullen
verbeuren hare Schepen, Vrachten, voeringe ende
ingeladen goederen, den felven Coopman toebe-
hoorendc.ofte fijne Compagnie ghetranfgrefTeert
hebbende.
XIII.
Alle wclcke penen ende {haffen men verftact
dat oock eftecl: forteren fullen, ende gheexecurcert
werden tegens d'Ovcrtreders, oock in gevalle dat
allecnlijck tot harcr wcderkomitc, ofte naemael's
tot eenigen tyde, wanneer 't felvc oock foude mo-
gen \vefcn,fal vernomen oftckonncn bewefen wer-
acn,dat fy fulcks gedaen ende gecommitteert heb-
ben , even ghelijck of fy op 't feyt bevonden, ende
by de Schepen van Oorloge ingebracht, ofte by de
Wachten, Capiteynen ende Soldaten achterhaelt
ende betrapt waren.
XIIII.
Ordonneren ende ftatueren oock dat hetopfet
ende voornemen van al 't geene voorfz is, (foo
wanneer dacr af genoech kanblijcken) met gelijc-
ke pene als de daet, fal geftraft werden, in manie-
ren als vooren.
XV.
Ordonnerende ende bevelende alle Capitey-
nen ende Vrybuytcrs voornoemt, foo wanneer fy
cenige Schepen fullen genomen hébben, de fel-
ve acn te brengen binnen de Havenen van Hol-
iandt ofte Zeelandt refpcdivelijck, ende nergens
elders.
XVI.
Verbieden ende interdiceren voorts wel ftrick-
telijck, dat geene vande voorfz onfe Capiteynen
ende Vrybuyters en vervorderen haerin eenige
andere Hecrcn ofte Potentaten dienft te begeven,
ofte beftellingc van haerlieden te nemen , fonder
ons voorgaende confent, alles op peyne van lijf-
ftraffc, ende verbeurte van hare Schepen ende
goederen.
XVII.
Voorts foo wanneer by de voornoemde Capi-
teynen ende Vrybuytcrs fullen ingebracht werden
eenige BuyfTcn, Boots, Pincken,ofte Vifch-Sche-
pen, van Calis, Bouloignen, Diepen, ende andere
Steden ofte Havenen liggende tuifchen Calis ende
Nantes, daerinne men bevinden fal eenige Vif-
fchers vande Steden onder den Vyandt wefende,
ofte oock van defe geünieerde Provintien, aldaer
huhlieder vertreck (gcduyrende defe Oorlogene-
nomen hebbende, verftaen dat de felve Buyilen,
Boots ende andere Vifch-Schepcn met den inge-
brachtcn Haringh ofte Vifch, ghehouden werden
voor goede prijfe ende verbeurt.
-ocr page 595-
S          Toevoer op Vyanden I,ande verboden.          1099
Placaten vaude Staten van Hollandt.
Placaet, Beroerende dat niemandt met den Vyandt eenich verflant oft
correfpondentie houden > nochte eenige toevoer *ναη goeden ojt Viblmken doen enfai In date
den een-en-tmntïchfen December
1580.
van Hollandt, fondcr confent vande Ovengheyt,
ende dat den felven alvooren fal zijn aengegeven,
de fpecie ende quantiteyt vande goederen die men
fal begeeren uyt te voeren,op pene als vooren. Dat
mede egeene Ovcrighcyt binnen ofte buyten den
Steden, gcoorloftfal zijn te dragen confent omme
eenige goederen uyt te voeren, fondcr alvooren by
den Uytvoerder ghenomincert te zijn , de plaetfö
daer de goederen gevoert fullen worden , cnde dat
in handen vande Overigheyt aldaer, geftelt fal zijn
fuffifante Borge, ter plaetie woonachtich, daer de
goederen fullen uytgcvoert worden, dat den Uyt-
voerder de goederen ter plactfc voorfz heeft ghe-
voert ende ontladen, cnde daer af over brengende
behoorlijcke Attcftatie den Rechten genocch zijn-
de, binnen alfulcken tyde als den Magiftraten den
Uytvoerder, naer dediftantic vande plactfc fal pre-
figeren, mede op pene als boven. Ende foo verre
de voorfz goederen gevoert ende ontladen fouden
mogen worden op Texel, Wicringen, Vlyelandt,
ende der Schellingh, ofte eenige andere Plaetfen,
fal men van gelijcken gehouden zijn borge te Hel-
len, ende tegen den Overtreders te procederen tot
gelijcke penen als boven, Alles te bckeeren cnde
te appliceren, een derden-deel vande voorfchreven
goederen tot behoef vanden Aenbrcnger, een dcr-
dcndeel tot profijte vanden Officier, ende 't derde
derden-deel tot behoef van den Armen vander
Plactfc, ende dat de gecne die cenige vande bo-
ven-genoemde Overtreders fullen konnen achrcr-
halen cnde bekomen, die felvc de Perfoonen ende
goederen voor hun eygen fullen mogen houden
ende rantfoeneren naer hun beliefte , achtervol-
gende de Inftrudic daer op gemaeckt. Laftendc
cnde bevelende allen Officieren cnde Magiftra-
ten , defen in alles naer te komen ende te obcdie-
ren, fondcr cenige gunfle, faveur oft diffimulatic,
op pene van privatie van haerluydcr Officie, ende
dacr-cn-boven arbi tralij eken gheilraft te worden.
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere, ordonneren cnde bevelen wy,dat't in-
houden van defen fal worden ghcpubüccert, alom-
me binnen den Lande van Hollandt daer 't ielfde
fal noodich wefen. Ende alfoo men dcfe jegen-
woordige Brieven van Placate tot meer Plaetfen
fal van noode hebben , willen wy dat aen 't Vidi-
mus ofte Copye authentijeq , van defen onder de
hantende Signatutc van cenige vande Sccretari-
fen vanden Hove voornoemt, ofte vanden Steden
volkomen geloovc gegeven zy, als aen defen ori-
ginalen. Gegeven tot Delft, onder 't Zegel van
Juftitie hier op ghedruckt in formc van Placate ,
den ecn-en-twintichilen Decembris , Anno vijf-
thien-hondert tachtich. Onder ftontgefchreven,
By mijn Heercn den Princc, Riddcrfchap, Edelen
ende Steden voornoemt. Ende was onderteyc-
kent, B. Ernfi.
Zzz }                  1. Pla-
ifg^t En Princc van Orangicn, Grave van Naf-
I fi&l fau,&c. mitfgaders de Riddcrfchap, Ede-
I Wfi len cnde Steden van Hollandt, Reprefen-
****&* terencje de Staten ende Hooge Overig-
heyt vanden felven Lande. Alfoo bevonden wort
dat niet tegenftaende voorgaende Brieven van
Placate, door quade toeficht vande Officieren en-
de Magiftraten.de gemeene Vyanden ende haer-
luyder Aenhangeren grootc toevoer ghedaenwort
van alderhande goederen ende Vidualien , ende
oock mede met den felvea Vyanden verftant en-
de correfpondentie wort gehouden, ende daer om-
me tot dienftc vanden Lande ende de ghemeene
faceke, in 't onderhoudt vander Oorlogen hooch-
noodich is,overmits de vorder invafic vanden Vy-
andt , van cenige Plaetfcn die ontrent den Lande
van Hol land tfouden mogen zijn ghelegcn, daer
innemetterdaet moet worden vooriicn , dat den
felven Vyandt egeene toevoer van goederen, Wa-
ren ofte Vidualie, uy c den voorfz Lande van Hol-
landt ghedaen en werde, nochte eenige Plaetfen
ende Quartieren daer onder begrepen , nochte
oock met den felven Vyandt eenige gemcenfehap
ofte correfpondentie ghehouden worde. S O O
IST, dat fijne Excellentie, ende de Staten van
Hollandt voornoemt, by advijfevan die vanden
Rade Provinciael aldaer, als noch fcherpelick heb-
ben bclaft cnde bevolen, gebieden cnde bevelen
by defen, 't inhouden vande voorfz Brieven van
Placate in alles ftridelijck te doen onderhouden
cnde achtervolgen , ende voorts metterdact te
doen procederen, tot ftraffe ende corredic vanden
gcenen die de voorfcheven verboden ende Placa-
ten fouden mogen hebben overtreden,Ende voorts
van nieuws verboden ende ghcinterdicccrt, verbie-
den cnde interdiccren by defen, allen ende eenen
ycgclijcken,van wat ftaet, qualitcyt ofte conditie
de felvc foudc mogen wcfcn,den gemecnen Vy-
anden , Malcontenten , oft die onder hacrluydcr
gewelt mogen zijn gefetcn, cenigerhande toevoer
te doen, van Waren , Vidualie, Ammunitie van
Oorloge ofte andere goederen, hoedanich de felvc
foude mogen wcfen, nochte oock met den felven
ofte cenige van hen , te houden eenige ghemcen-
fchap ofte correfpondentie , in 't heymelijck ofte
openbaer, ofte hen in ceniger Plaetfen, ftaendc on-
der 't ghcvvelt der fclver Vyanden te mogen bege-
ven, fonder wille ende oorlof van fijne Excellentie,
alles op verbeurte vande goederen , ende als Fau-
teurs vande Vyanden gheftraft te worden als naer
behooren. Ende ten cyndc defe onfe Verbodt en-
de interdiche volkomelijck mach worden achter-
volcht, ende tegen de Overtreders gheprocedeert
als naer behooren, Ontbieden ende bevelen fijne
Excellentie, cnde den Staten voornoemt, dat gce-
ne goederen ghclicht ofte ghevoert fullen mogen
worden, foo uyt den Steden als de platte Landen
-ocr page 596-
Placateri-*. 2.Boeck. n.Tir» 't. Deel.
ttoi
t 100
%. Placaet, daer mede verboden wort,eenich toevoerden Vyanden oft haren
Adherenten te doen, oft uyt den Steden ende Plaetjen ly hen geoccupcert, eenige goeden, Waren ofte.
Koopmanfchappenherwaerts over te hengen, oft oock met de felve te handelen oft frequenteren,
* '/ ware met Lkenten oft anderfints, in eeniger manieren, In date den twee-en-tmntichften Mey
é $82.
andcn gehouden, te brengen oft doen komen, on-
der wat coleur oft deckfel dat het zy, oft eenich-
fints te mogen handelen oft trafhxqueren met den
voorfchreven Vyanden , oft Inghcfetencn \ande
Steden oft Plecken by hen gehouden, 't ware met
Wiiïel oft anderfints in eeniger manieren,op pey-
ne van confifcatie vande Schepen , Paerden, Kar-
ren , Wagenen, Koopmanfchap ende Penningen,
oft de weerde van dien, die contrarie dele Ordon-
nantie fullen ghefonden oft in onfe Landen ghe-
bracht, oft op WifTel gefet worden , ende daer-en-
boven geftraft te worden als Eauteurs ende geaffe-
clioneerdc tot ghemeenc Vyanden, aen goet ende
lichaem, oft anderfints arbitralijck naer gelegent-
heyt vander faecken. Ordonnerende ende beve-
lende ajle Magiftraten , Bailliuwen ende anderen
Officieren ende J uüiciers, ende oock allen Colo-
nellen,Capiteynen, Officieren ende anderen Volc-
ke van Oorloge, Wachten vande Havenen, PalTa-
gien, foo te Lande als te Water, datfe fcherpe toe-
ficht nemen,dat egeene Vi&ualie, Ammunitie
van Oorloge ofte eenige andere Waren oft Koop-
manfehappen , van wat qualiteyt oft foorte die
mogen wefen, palieren oft ghevoert wofden, inde
Plaetfen gehouden oft wefende in 't ghewelt van-
den Vyanden, oft datfe vande felve Plaetfen laten
eenige goeden komen oft palTcren naer defe Lan-
den, onder wat couleur oft deckfel dat het zy, het
ware vande voorfchrevc Licenten (de vvelcke wy
mede niet en willen dat voortaen loop oft plactfe
fullen hebben)oft anderfints, ende datfonder ee-
nich verdrach oft diflimulatie, op de pcync van 't
felfdc op hem te verhalen, ende verbeurte van
hunne Officien oftbeilcllingc, ende dacrenbovea
geftraft te worden naer den cyfch ende ghclegent-
heyt vandcr faecken ende delide. Ontbieden
daer omme ende bevelen den Prefident ende Luy-
den vanden Hoogen Raedt van Appel in Hol-
landt, den Prefident ende Luyden vanden Rade
Provinciael aldaer, ende allen anderen Juihcieren
ende Officieren wien dat aengaen mach, hare Ste-
dehoudcren, ende een ycgelijcken van henlieden
befondcr, foo hem toebchooren fal,dat fy defe onfe
Ordonnantie kondigen ende uytroepen , over alle
den bedrijve van hare Jurifdidie, daer men ghe-
woonlijck is publicatie ende uytrocpinge te doen,
fo dat des niemant ignorantie en pretendere, ende
de felve Ordonnantie onderhouden ende achter-
volgen onvcrbreeckelijck, daer toe rigoureufelijck
bedwingende de Overtreders derfelver, indcr ma-
nieren ende op de penen voorfeyt, fonder verdrach
oft diflimulatie. Ende van des te doen ende wat
daer aen kleeft, geven wy u ende elcken van u die
't aengaen mach, volkomen macht, authoriteyt
ende fonderlingh bevel. Gegeven inden Hagc on-
der 't Zegel van Juftitie hier op gedruckt by forme
van Placate, den twcc-en-twintichftcn Mey vijf*
thien-hondert twee-en-tachtich.
3. Waer-
IL Ç E L Ì by der gratie Godts Prin-
cc van Orangien,Gravc van NaiTau,&c.
Marquis vander Veere, &c. als öns ge-
dcferecrt zijnde de hooge Ovcrigheyt
ende Regeeringe binnen den Lande
van Hollandt, Allen den geenendiedefenjegen-
woordige ficn fullen, Saluyt. Alfoo by expericn-
tie bevonden wort, dat overmidts tot noch toe,
mits betalende feecker Rechten van Licentcn oft
Convoycn, toegelaten is alderhandc Waren ende
Koopmanfchappen te feynden inde Provinciën
ende Steden, van defe gheunieerde Landen afge-
weecken , ende houdende de partye van onfe Vy-
anden, ende oock andere uytte felve naer defe Lan-
den te brengen, d'Oorlogc wort ghevoet, ende on-
fenVyandcn eenenvoet endemidddel gegeven,
om in hunne Steden de Nccringe, handtwerek
ende Tralïijcque t'onderhouden , waer door d'In-
gefetenen der fclver worden ghehouden in Officie,
hebbende daer door middel om te leven, 't welek
haer benomen wefende, fouden haeft ghebracht
worden tot uyttcrilen noot ende armoede ,
waer door fy te beter fouden mogen verweekt
worden, ora hen met defe Landen ende Steden
aen te houden,ende hen te reconcilieren ende ver-
eenigen, ende daer door komen tot eenen goeden
cynde van defe fware Oorloge: te meer, want
niet ftact te twijffelcn oft de Koningh van Vranck-
rijck en fal de Paflagien , Rivieren ende Havenen
lluyten foo van Calis als Mafiers, gelijck hy aireede
heeft bcgonft te doen. DOEN TE WE-
TEN, Dat Wy ons in dit ftuck confirmerende
de goede mcyningevan fijne Hooghcytcnde ad-
vijs vandeGenerale Staten, gheordonneert, bclail
ende bcvoolen hebben, ordonneren ,bclailcn ende
bevclenmidtsdefcn,dat voortaen egeene Liccn-
ten oft oorlof meer gegeven en worde, om te feyn-
den eenige Waren, 't ware Viclualien, Ammunitie
van Oorloge, oft eenige andere Koopmanfchap-
pen, van wat foorte oft qualitey t die foudc mogen
wefen, egeene uytgcfondcrt oft gcrefcrvccrt, naer
de Havenen, Vlecken, Steden oft andere Plaet-
fen, houdende de parthye van onfe Vyandcn, oft
wefende onder hen ghewelt, oft oock om eenige
goeden van daer naer dele Landen te brengen, niet
tcgenilaendc eenige Ordonnantie hier voor ter
contrariengemaeckt, de wclcke wy met onfe goe-
de wetenthcyt ende wille hebben te niete gedaen
ende ghecaucert , doen te niete ende caiTeren
mits defen. Verbiedende allen ende een yegelijc-
ken, Koopluyden ende andere onfe Onderfaten,
van wat conditie oft qualiteyt die zijn, te feynden,
't ware te Water oft te Lande, naer de voorlchreve
Plaetfen, ghehouden oft wefende inde macht van
onfe voorfchrevc Vyanden , eenige Waren oft
Koopmanfchappen ,hocdanich oft van wat foorte
dat die zijn oftlbuden mogen wefen, noch oock
uytte voorfchreye Steden oft Plaetfen by den Vy-
......-:·,-ß.^.·^ßÍ
^ateHMM
-ocr page 597-
Toevoer op Vyandcn Lande verboden
UÖJ
1102
3, Waerfchouwinge, dat niemant mits den Oorloge vanden Conincl{ vari
portmaet- tegens Spangien, βώ wéryordere m Spangen te <varmfonér Pafpoort t In date dm
twee-en-tveinücbflen luny
1582.
der Kamere vanden Rade in Hollant hier op ver-
focht, Saluyt. Alfoo Don Anthonio Koninck van
Portugael, voorgenomen heeft Oorloge te voeren
te Water ende te Lande jegens den Koningh van
Caftilien , ende te beletten ende krencken allen
den geenen die in eenige manieren den voorfchre-
ven Koningh van Spangien fullen willen helpen
ofte byftant doen met Viétualie, Krijghs-ruftinge,
geit, raet ofte anderfints : Tot welckcn eynde den
voorfchreven Koningh van Portugael toegelaten,
ende wel uytdruckelijcken bevolen heeft, alle fijn
Krijghs-luyden foo te Witer als te Lande, te hefte-
den ende alle vyantlijckedaet te ghebruyeken,je-
gens allen den geenen die fullen Koopmanfchap
doen ofte handel dryven met de Ondcrfaten ende
houdende de parthyc vanden voorfchreven Ko-
ningh van Spangien ende fijne Aenhangers, fon-
der behoorlijckc Brieven van Pafpoort ^ghclijck al
't felve breedcr begrepen is by de verklaringe van-
de oorfaecken ende redenen, die den voornoem-
den Koningh van Portugael beweeght hebben, de
Wapenen aen te nemen tegen den voorfchreven
Koningh van Caftilien, op den vijfthiende η dach
van Mey leftleden in druck uytgegaen * SOO
I S Τ, Dat wy U authoriferen mits defen , allen
onfen goeden ende ghetrouwcn Ingefetenen van
Hollant ende Zeelant, hier van te waerfchouwen
ende verwittigen, op dat fy varende op Spangien,
ende handelende mette Ondcrfaten ofte Aenhan-
gers des Koninghs van Spangien, fonder Pafpoort
als vooren , by 't Krijghs-volck des voorfchreven
Koninghs van Portugael op Zee niet acnghehou-
den ende befchadicht en worden in hacr Pcrióo-
nen, Schepen of goederen. Gegeven onder 'c
Zegel van Juftitie hier op ghcdruckt in Placate,
den twee en-twintichftcn Junij Anno vijfthien-
hondert twee-ende-tachtich. Onder ftondt ghc-
fchreven , By fijne Princelijckc Excellentie. Ter
Relatie vanden Prefidcnt ende Raden over Hol-
lant, Zeelant ende Vrieflant. Ende was onderteyc-
kent,#. Ernfl,
Lfoo Sr· Piero d'Or, Ambaffadeur van
Don Anthonio, Koninck van Portugael,
Algiebes, &c. neffens den Hertoge van
Brabandt, by Miffive vanden vijftienden
dach Junij vijfthien-hondert twee-ende-tachtich,
aen 'tHoffvan Hollandt verfocht heeft, te doen
kundigen ende publiceren in allen Steden ende
Plaetfcn, onder de Jurifdidie vanden voorfz Hove
ilaende, feeckere verklaringe vande oorfaecken
ende redenen, die den voorfz Coningh van Portu-
gael beweeght hebben , d'Oorloge te voeren te
Water ende te Lande tegens den Coningh van Ca-
ftilien , ende allen den geenen die hem hulpe ofte
byftant doen , ofte doen fullen, in wat manieren
dattet foude mogen wefen, op dat niemant daer
van ignorantie en pretendere, oft van fijn Scheeps-
volck befchadight worde, varende op Spangien
fonder Pafpoort vande Gecommitteerde des voor-
fchreven Koninghs van Portugael: Ende dat mijn
Heeren de Staten 's Lants van Hollant,op den een-
en-twintichften der voorfz Maent, naer voorgaen-
de deliberatie ende communicatie metten Gede-
puteerden van Zeelant, door Meefter Pieter van-
der Meer, Penfionaris der Stede van Delft, onfen
Mede-broeder in Rade Meefter Joos de Menijn,
aengedicnthebben,dat hare meeningc ende inten-
tie was,dat men de felve publicatie doen foude by
forme van Waerfchouwinge , niet op den name
vanden voorfz Koningh van Portugael, maer van-
de Excell. vanden Princc van Orangien, als fijne
Excellentie ghedefereert zijnde de Hooge Ovcrig-
heyt over Hollant, Soo heeft 't voorfz Hoffgheor-
donnecrt,dat hier van Notule gehouden ,ende de
voorfz publicatie ende Waerfchouwinge, gedaen
worde inder voegen als hier naer volght.
ILHELM by der gratie Godts Prince
van Orangien, Grave van Naflau,cnde als
hebbende de Hooge Ovcrigheyt ende Re-
geeringe der Landen van Hollandt, Zeelant ende
Vrieflant, den eerften gefwooren Exploicleur van-
4. Placaet, Beroerende dat men den Fyandtgeen toevoer en fal mogen doen
wan V'tfludien, Munitie wan Oorloge3 als anders. In date dem$ Martij 1583.
ven geünieerde Nederlanden, ende den Perfoonen
ende Steden onder hun gebiet wefende te hande-
len, ende infonderhey t hun cgeene toevoer te mo-
gen doen van Viétualie ende Munitie van Oorlo-
ge , diverfche Perfoonen foo Ingefetenen deicr
voorfz Landen als andere, door gierigheyt hacrluy-
der eygen proffijt ende gewin meer achtende, dan
't ghemeene welvaren vanden Lande, hen vervor-
deren Vidtualie ende Munitie van Oorloge te fen-
den op Calais inde Riviere vande Somme, ende
de Havenen daer ontrent gelegen, niet tegenftaen-
de fyluyden wel weten dat de felve Munitie van
Oor-
, I L Η E L Μ by der gratie Godts
'Prince van Orangien, Grave van
I Naffau,&c. Als hebbende die Hoo-
1 ge Overigheyt ende Regeeringe van
I den Lande van Hollandt, Zeelandt
ende Vrieflant, den eerften gefwoo-
ren Exploiöeur vander Kamere vanden Rade hier
op verfocht, Saluyt. Alfoo tot kennüTe vande Ge-
nerale Staten der geünieerde Nederlanden, ende
d'onfe is gekomen , dat niet tegenftaende by ver-
fcheyden Ordonnantien,ende oock nochonlanghs
is verboden mette Vyanden van defe voorfchre-
-ocr page 598-
Placaten. a.Boeck.
ΠΟ5
fche, Franfcheofte Spacnfche, nochte oock Olye,
vette ofte focte, Zeep, Huyden gefouten oftdroo-
gen, oj? de verbeurte vande gcene die contrarie
doen fouden van lijf en goet, foo wel de Schippers,
Wagenluydcn die d'felve Munitie ende Vidualie
tot den Vyant ofte naer de voorfz Havenen fullen
bevonden worden te voeren ofte ghevoert te heb-
ben, contrarie defe, als den Coopluyden diefe der-
waerts fullen feynden ofte doen voeren,ended'Of-
ficiers , Capiteynen vande Schepen van Oorloge,
die door corruptie ofte collufie bevonden fullen
worden den voorfz toevoer niet belet , ende de
Contraventeurs van defe onfe Ordonnantie ende
Placate niet aengehaelt ofte geftraft te hebben,
fullen boven de verbeurte van hun Ampten ende
Officien noch arbitralijckcn naer den eyfch ende
gelegentheyt van hun mifdaden gheftraft worden,
t'appliceren het voorfchreven goet, dat ter caufe
voorfchreven verbeurt fal worden , d'een derden-
deel tot profijte vanden Aenbrenger , een ander
derdendeel tot profijte vandê Officier die d'execu-
tie doen fal, ofte den Schepe van Oorloge, die de
felve goederen aenhalen fullen, ende 't refterende
derdendeel tot de gemeene faecke, Bly vende niet
te min de voorgaende Ordonnantie van metten
Vyanden niet te handelen , ofte hen eenige toe-
voer te doen in heur vigeur, ende geheel naer den
teneur der felver. Ende op dat van defe onfe je-
genwoordige Ordonnantie ende verbodt niemant
ignorantie en pretendere, Ontbieden ende beve-
len Wy u defen jegenwoordigen te kondigen ende
publiceren alomme binnen den Steden ende
Plaetfen van Hollandt, daer men ghewoonlijck is
uytroepingc ende publicatie te doen. Ende tot on-
derhoudenifle ende obièrvatie van dien procedeert
ende doet procederen tegens den Overtreders en-
de ongehoorfamen by executie vande penen ende
amenden boven verklaert, fonder eenige gratie,
faveur,gunfteoftediiTimulatie, tenware midde-
ler tijt met goede kennifle van faecken anders
daer inne worde voorfien ende gheordonneert.
Ghegheven inden Hage onder 't Zegel van Jufti-
tie, hier op ghedruckt in forme van Placate, den
dric-en-twintichiten Martij Anno vijfthien-hon-
dert drie-ende-tachtich. Onder ilont ghefchre-
ven , By fijne Princelijcke Excellentie. Ter Re-
latie vanden Prefident ende Raden over HolJanr,
Zeelant ende Vrieflant. Ende was onderteeckent,
/. de Woerden.
1104
Oorloge ende Vidualie aldaor niet en worden ghe-
bruyckt ofte gcconfumeert, maer dat vande feive
Havenen, wcfende foo naer den Landen ende Ste-
den onder het gebict vanden Vyant gelegen (over-
mits by de Majcftey t vanden Coninck van Vranck-
rijck verboden is eenige Vidualie vanden gcwane
van fijnen Coninckrijcke uyt fijne Landen naer
Arthoys ofte Henegouwen te voeren ) voorts de
voorfz Vidualie ende Munitie van Oorloge ko-
mende uyt defe Landen tot den Vyant ghevoert
worden, waer door de Oorloge ghevoet, den Vyan-
den middelen van onderhout gegeven , ende de
voorfz voorgaende Ordonnantie onvruchtbaer en-
de illufoir worden gemaeckt, daer ter contrarie, in
gevalle fulcks verhoedende dies aengaende voor-
liep wcrde, de Vyanden eer t'ondergcbracht fou-
den worden, ende de Landen ende Steden die fy-
luyden nu houden ondej|hun gebiet,naer noot be-
dwongen hun te voegen met d'andere geünieerde
Provintien ende den Generale Staten voornoemt,
daer deur men oockfoude ghcraccken toteenen
goeden cynde van defe laftige ende fware Oorlo-
gen. S O O J S Τ , dat Wy, begeerende foo
veelehet moghelijckcndcinóns is.daerinne te
voorfien, tot gemeene welvaren vande voorfz ge-
ünieerde Landen, hebben omme de voorfz ende
andere mcrckelijcke redenen, den Generalen Sta-
ren, ende ons daer toe moverende, by advijfe ende
deliberatie vanden Staten der felver Landen, ende
hier op ghehoort die vanden Rade Provinciael in
Hollant, wel fchcrpelijcken bevolen, geordonneert
ende gheftatueert, Bevelen, ordonneren ende ila-
tucren mits defen,dat niemant van wat ilate, qua-
liteyt ofte conditie hy zy nae de publicatie van dc-
fen tottcn lactitcn May toekomende, enfal mo-
gen voeren nochte tranfporteren , nochte doen
voeren ofte tranfporteren mede uyt defe Landen
van Hollant, diredelijckofte indi reegel ij ck, 'tzy by
Licenten ofte anderfints naer den Vyandt, den
Steden ofte Plaetfen by hun gcoccupeert, nochte
oock op de Havenen van Calais, de Riviere van-
der Sommc, op andere Havenen ofte Kuilen tuf-
fchen defe Landen ende de Havenen van Diepe
toe excluys gelegen,eenige Munitie van Oorloge,
nochte oock eenige Vidualie, namentlijckccnich
K.oorn,Tarwe,Havcr,Geritc,ofte diergelicke Vidu-
alie, Vleefch, Harinck ofte andere Vifch, verfch ge-
geibuten ofte drooge, Boter, 't zy foetofte andere,
Kaes, Zout, 't zy grof ofte wit, Wynen, 't ware Rin-
5. Placaet ende Ordonnantie, vande Staten van Hollandt, daerby
allen toevoer van leeftochten ende Koopmanfchappen, naer de Steden ende Landen vanden Vyandt
wort verboden, ende metten /elven eenige correfpondentie te houden. In date den
17 luly 1584.
; E Staten van Hollandt, Allen den geenen
\ die defe Brieven fullen fien oft hooren le-
fen, Saluyt ende dilectie. Aliöo men be-
vint dat door de groote menichte van Eet-
waren , Vidualie, Ammunitie van Oorloge, ende
andere Waren ende Koopmanfchappen , die uyt
de geünieerde Landen ghevoert worden naer an-
dere omleggende Koninckrijcken ende Landen,
nietalleenhier groote dierte veroorfaeckt, tot lafte
vande fchamele Ingefetenen vande felye gheuni-
eerde Landen, macr oock den Vyant door middel
van dien ghefpijft ende van alle nootlijckhedcn
voorfien wort,d'Oorloge gevoedet, ende den Vy-
ant middel gegeven om hem in't Velt inden Le-
ger voor den Steden van defe Landen ende elders
t'onthouden: Sulcks dat niet alleene tegens allen
toevoer totten Vyant, Steden ende Plaetfen onder
fijn gebiet oft hem toegedaen wefende,maer oock
tegens alle communicatien metten Vyant, fijne
partye houdende, oft eenige Ingeictenen vande
voorfz
-ocr page 599-
Toevoer op Vyanden Lande verboden.
t ιοβ
ofn Aërnhem, éndc d'Yflèl op boven Deventer en
voere in eeniger manieren , mits dat omme allé
frauden te eviteren den voorfz ende allen anderen
Fronticr-Steden aenden Vyanden palende, uyttcrt·
welcken men verneemt dat den vyant eenige toe-
voer foude ghefchieden } niet en lullen alfulckcn
eetbare Waren nochte Ammuniticn van Oorloge
toegevoert mogen worden , dan niet kennifïe van
den geencn die de Rcgieringe vanden Lande bevo-
len lal zijn,ofte vanden geeneh die by den ielveri
fpecialijcken daer toe lullen zijn ghecommitteert,
ende dat nae voorgaende voorfchrijvens ende ver-
foeck vanden Magillraten der felver Steden, ende
dit alles mede op pene van ilraffe ende confifcatie
als vooren. linde fullen de Perfoonen die tottë
voorfz Havenen ofc Steden, eenige Viclüalie oft
't geene dat tot toeruilinge van Schepen dient,
voeren met confent als vooren, moeten tot haer-
der wcderkomfte behoorlijcke ende wertelijcke
certificaticn brengen vanden Magillraten der fel-
vCr Steden, datfe daer de felve goeden inden Paf·
poorte begrepen gevoert hebben , ende daer gcloft
énde nergens elders : Dat oock alle de gecne die
voortaen op weflwaerts willen feylen, ghehouden
fullen wefen tekiefen de wijde Zee, want ander-
fints alle de Schepen die binnen de Bancken van
Vlaenderen (als den vyant naeft ghelegcn, ende
fijne excurfien fubjed zijnde) ghevonden fullen
worden,gehouden fullen wefen voorgoede prinfe.
Ende allbo onder pretext vande vaert op de Steden
ende Havenen vander Sltryfe ende Ooilende vele
frauden worden gepleecht: Soo belaften ende be-
velen wy infgelijcks mede dat niemant van wat
qualiteyt oft Gonditie hy zy en fal mogen varen
meteenige Victualie, Ammunitie oft andere Wa-
ren oft Koopmanfchappen op de Steden ende Ha-
venen vandcr SJuyfe ende Ooilendc,fondcr al vo-
ren Pafpoort vanden Gecommitteerden rotte Re-
geeringe verkregen, ende cautie gcflelt te hebben,
dat de fclfde goederen nergens elders als inde voor-
fchrevc Havenen ende Steden vandcr Sluyfc ende
Ooilende geloll fullen worden, op pene ende ver-
beurte van lijf ende goet, fulex als vooren : Ordon-
nerende ende ilatuercndc mits dcfen,dat den wille
van alle 't geene voorfz is (foo wanneer daer af kan
blijeken) met gclijckc pene als de daet gellraft fal
worden. Welverilacnde dat in ghevalle fulckc
Schepen, toevoer als boven den Vyant doende, of
gedaen hebbende, op wege wefende, 't waer uyt
defe Landen, Spangien oft elders komende , oft
oock uyt de Havenen vanden Vyant ghefcylt wc-
fende, by onfe Oorlochfchepen oft andere achtcr-
haeltoftinneghebracht worden, dat de kcnnilïc
daer af, weder het felfdc is goede prinfe oft niet,
computeren fal den Racdt vande Admiraliteyt al-
recde geileltoft noch te Hellen: Ende fal daer in-
nc geprocedeert worden nae d'Ordonnantie laefl-
mael op 't Feyt vande Admiraliteyt ghemaeckr.
Ende foo verre eenige goeden, Waren oft Koop-
manfchappen , het ware oock by Pafpoorte, con-
fent oft oochluyekinge van eenige Gouverneurs,
Capiteynen, Magillraten oft eenigerhande Ove-
righeden te Lande, met Wagens, Karren, Pccrden
oftanderfmts ten plaetfen den Vyant toe gedaen,
toe gevoert oft toe gebracht worden, dat dien niet
tegenflaende alle Soldaten, Vrybuyters ep andere
Aaaa                        Pc-
vöorlz Steden oft Plaetfen voortaen voorfien moet-
worden, overmits het voordeel dat den Vyant tot
noch toe daer door heeft genoten, ende het achter-
deel dat defe Landen mitfdien gheledcn hebben,
hoöpendcaendenConingcn,Princen ende Vorften
vande andere omleggende Rijdeen ende Landen
foo vele te doen dat fy infgelijcks den toevoer rot-
ten felvenonfen Vyanden fuUen verbieden, of ten
minftcn toe laten den felfden te mogen byalle
mogclijcke middelen beletten , omme daer door
den vyant allen mogelijckcn afbreuck te doen.
S O O IS Τ, dat \vy omme defe ende meer an-
dere redenen ons daer toe porrende, wel fchcrpelic-
ken bevolen, geordonneert ende ghcllatueert heb-
ben, bevelen-, ordonneren ende ilatueren mits dc-
fen,'fulexby den Staten Generael infgelijcks over
d'andere geünieerde Landen wort ghedaen : Dat
niemant van wat Natie, qualiteyt oft conditie hy
zy,voottacn en voere oft tranfportcre,oft doen voe-
ren oft tranfporteren uyt defe landen van Hollant,
oft oockuyt Spangien oft andere Coninghrijeken
oft Landen, 't zy diredclijck oft ïndireclelijck naer
den vyant, Steden, Havenen oft Plaetfen van defe
Nederlanden in fijn gebiet wcfende, eenige Vidu-
alie, Ammunitie van Oorloge, oft oock eeniger-
handc andere Waren oft Koopmanfchappen van
wat foortc oft qualiteyt die fouden mogen wefen,
egeene uytgefondert oft gereferveert. Verbiedende
alle ende een yegeüjck, Koopluyden énde andere
Ingcfetenen van defe Landen , eenichfints mette
voorfz vyanden oft Ingefetenen vanden Steden oft
Vleckcn by hen ghehouden, te handelen, Pennin-
gen met wiiTel over te fetten oft t'ontfangen, noch
eenige communicatie metten felven vyanden te
houden,'t ware in perfoone', met Brieven oft an-
dcrfints,opdepenevan confifcatie van Schepen,
Paerden, Wagenen, Karren, Waren, Koopman-
fchappen ende penningen, oft de weerde van dien,
die contrarie van defe Ordonnantie in vyanden
Landen gefonden, in defe Landen gebracht oft op
WiiTel gefet worden, ende daer-cn-boven ghellraft
te worden als Fauteurs ende gheafledioneerde tot
des gemcene Lants vyant aen lijf ende goet, ende
dat lbo wel in gevalle men tot haerder wcderkom-
itc oft naermacls tot cenige tyden,wanneer 'tfclve
foude mogen zijn,kan vernemen oft bewijfen, dat
fy 't fclfde ghedaen hebben niet min oft meer dan
of fy op het feyt mettcr daet bevonden, ende by
Schepen van Oorloge innc gebracht, oft by Wach-
ten , Capiteyncn oft Soldaten betrapt waren.
Welcke penen van confifcatie van goeden, boven
de lijfHrafFc hier vooren gheinfligeert, oock den
Erfgenamen vande Contravcntcurs afghenomen,
ende tegens hert ter executie gheilelt fullen wor-
den. Ende op dat alle frauden die daer fouden
mogen gebeuren, te bet verhoer werden, endeden
vyant alle middelen benomen om Victualie ende
andere nootlijckheyt oock uyt andere omleggen-
de Landen te bekomen : Verbieden wy defgelijcx
welfcherpclijck dat niemant eenige Granen,Bo-
ter, Kaes oft andere Eetwaren, noch oock materie
dienende tot toeruilingc van Schepen, voortaen
op eenige Havenen van Vranckrijck, dan op Rou-
aen ende andere Havenen weflwaerts ghclegen,
noch oock de Eems op, noch mede de Mafc op
vorder dan Venlo.dcnRhijn opboyen Nimmegen
·,
-ocr page 600-
Placaten^. i.Boeck. 2i.Tit. 2. Deel.
ºÉè8
1
109
ftraft, maer 't fclve toegelaten, oft daer mede ghe-
conniveert te hebben, fullen boven de verbeurte
van hunne Ampten ende Offïcic.n geftraft werden
aen lijf ende goet, als Fautcurs ende Aenhangers
vanden Vyandt, t'appliceren het voorfz goet ofte
geit dat ter caufen voorfz verbeurt fal worden, foo
ende in fulcker manieren als ghelijcke goeden tot
noch toe geappliceert ende ghedeylt zijn geweeft;
Te weten, een derde-part tot profijt vanden Aen-
brenger,cen derde-part voor den Officier die d'exe-
cutie doet, ende een derde-part tot behoef vande
gemecnefaecke. Ende op dat van defe onfejegen-
woordige Ordonnantie endeverbodt niemant ig-
norantie én pretendere oft onwetenichapdaeraf
en hebbe, ontbieden wy ende bevelen wel fcher*
pelijck, defe Ordonnantie alomme te doen kundi-
gen , uytroepen ende publiceren, daer men ghe-
woonlick is uytroepinge ende publicatie te doen:
Procederende ende doende procederen tegens den
overtreders van dien totten penen ende amenden
hier boven verhaelt, fonder eenige gunfte, faveur
oftdiffimulatie ter contrarien, want wy 't felve tot
vorderinge vanden Lande alfoo bevonden hebben
tebehooren. Gegeven in onfe Vergaderinge tot
Delft, onder onfen Contre-Zcgele, den fe ven tien-
den dach July Anno 1584.
Perfoonen wie de fclve zijn, ßï wel vande Steden
ende Plaetfen daer die uyt ghevoert worden , als
oock van alle anderen Plaetfen , allede felve goe-
dden , Waren ende Koopmanfchappen , metten
Wagenen, Karren, Voerluyden ende alle vordere
inftrurnenten vandien,foo haeft als die buytender
Poorten vande Frontier-Steden fullen zijn, omme
naer den Vyant te varen oftghebracht te worden,
voor prinfe ende buyte fullen mogen aentaftcn,
onvermindert d'executie van de vordere itraffen
ende penen tegensdenContraventeurs van defen
Placate hier vooren geftatueert. Ende in ghevalle
datfe niet op 't feytbevonden, maer namaels daer
af geaccufeert worden, fal daer af dekenniiTe com-
petcren den Adrairael oft den ordinarifen Rechte-
ren: Te weten, den cenen van dien indifferentlick
voor den welcken de Deltnquant eerft te Rechte
betrocken f il wefen ,blyvende de kenniite van alle
d'anderefaeckenincas van contraventien , voor
den ordinarife Rechter, Auditeur oft anderfints re-
fpedivelick, gelijck tot noch toegepleegtis. Ende
de Gouvcrneurs,Magiftratcn van Steden, Officiers
oft Capiteynen vande Schepen van Oorloge, die
door corruptie oft collufie bevonden fullen werden
den voorfz toevoer niet belet, ende de Contraven-
teurs van defc Ordonnantie niet aengehaelt oftge-
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Placaet vande Staten (jenerael der Vereenicbde Ü^ederlanden Jnhou-
dendefcherp verlodt, van op de Steden, Havenen ende Plaetfen, wefende onder bet gebiedt vanden
Koninck van Spangien, ende Rijcken van Spangien, Portugael ende andere, gelegen wefl-waeris van
Vranckrijck ende Engelandt, noch oock op de Steden, Havenen ende Plaetfen, geoccupeert by de Span-
giaerden,lorainoyfen
, Savoyaerts, L'tgeurs, ende andere moetwillige Rebellen des Konincks van
Vranckrijck ende Navarre, in fijne voorfz Koninckrijcken geen toevoer uyt de Vereenigbde Nederlan-
den te doen, van Salpeter, Bus-poeder, Gefchut, Scherp, Klooien, Lonten, Mufquetten,l$oers
, Corfelet-
ten, Ruftingen, Lancen, Spieffen, Hellebaerden, Slach-Sweerden, Klock-fpijfe, Koper, Zeylen
, Kabelen,
Touwen, Anckeren, Mafien dickfeflien palmen ende daer boven: Nochte Tarwe,Rogge, Haver,Garft,
Boeckweyt, ofte andere Greynen,inde Nederlanden gewajfen : Op de verbeurte vande felve, ende an-
dere gr 00 te penen ende fr á f en. In date den vierden Julij Anno
1591.
des genade tot noch toe, met hulpe ende aififten-
tie vande Coninckl. Majeft. van Engelant gecon-
tinueert hebben: Endewyhoochnoodichbevin-
den, tot uytvoeringe vande gemeene Chriftelijcke
faceke, tegens de voorfz gemeene Vyandcn, ende
tegens den gcenen die haer deur toedoen, practijc-
quen ende afliftentie vanden fclven, in verfcheyde
Provinciën ende Steden van 't Coninckrijck van
Vranckrijck, tegens haren wettclijcken Coningh
HENRICKdc vierde, tegenwoordich Coningh
van Vranckrijck ende Navarre, fonder eenige wet-
telijcke redenen,ende fonder dat de felve Coningh
haer daer toe de minfte oorfaecke gegeven heeft,
met moetwillige wederfpannicheyt zijn rebelle-
rende, fulcks te voorfien, dat de felve geen toevoer
vande naevolgende goederen, meeft ter Oorloge,
foo te Water als te Lande dienende, uyt de Veree-
nichde Nederlanden en werdc gedaen, op vaft be-
trou-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , D O E Í TE WETEN:
Dataengeficn de Coninck van Spangien,
de Spangiaerts ende hare Adherentcn ,
volhardende in haer quaet voornemen, om niet al-
leen dek Landen ende de goede Ingefetenen der
felvcr, maer oock de Nacbuyrigc Coninckrijcken
ende Lantfchappen,hare moetwillige ende hoveer-
dige heerfchappye , ende tyrannicque Regeeringe
te onderwerpen, daer toegebruyekende alle uyter-
lijcke gcwclt, oock vele loofe, behendige, ja moor-
dadige middelen : Waer door verfcheyden mach-
tige Coningen, Cheur - ende Vorflen, Republijc-
quèn ende andere Naegebuyren van defe Landen
bcweeght zijn gheworden, om tegens den voorfz
Coninck van Spangien, de Spangiaerts ende hare
Aenhangers , de Wapenen mede aen te nemen,
gelijck wy nu lange Jaren ghedaen,ende door Go-
-----------------------------                            ■■
-ocr page 601-
in Lande vetfeöcteti.'.            1111
Proces, alle de voorfz verboden goederen, bndë
alle andere een Koopman toebehoorende, inde
Schepen daer innc die gheladen bevonden fullen
worden, gheladen ofte ghefcheept, mitfgaders de
voorfz Schepen fullen worden verklaert verbeurt,
een derdendeel ten behoeve vanden Acnbrenger,
'tzyof hy Officier ofte anders in dienfte vanden
Lande is, ofte niet: De andere tWce dcrdcndeelen
ten behoeve vande gemeene faecke, daer uyt den
Officier de faecke in Rechte vervolgende, gecon-
tenteert fal worden : Willende dat boven dien, foo
wel de Proprietarifen vande voorfz verbodene goë-
deren,als oock de Schippers, in wiens Schepen de
felve fullen bevonden worden , op de verbodene
Havenen, Steden ende Plactfen geladen te zijn, in
apprehenfic geftclt ende gehouden fullen worden,
ter tijt ende wijle toe fyluyden fullen hebben vol-
dacn ende bctaelt alfulcke verdere penen ende
corrcdien daer inne fy na de gelegenthcyt van hare
mifdaden nae arbitragie fullen worden gecondem-
ncert,die niet minder en fullen mogen wefen ,foo
veel clck van de Koopluyden acngaet, als vier hon-
dert ponden, ende clck vande Schippers twee hon-
dert ponden van veertich grooten 't pont. Ende
ten cynde defe onfe Ordonnantie des te beter
mach worden achtervolcht, ende alle frauden ver-
hoet: Ordonneren Wy,dat binnen een Jaer nae de
mifdaet voorfz, allede gecne die bevonden fullen
worden de felve gecontravenieert te hebben, voor
de waerde vande voorfz verboden goederen ende
Schepen, mitfgaders de voornoemde boeten ende
corrcdien by alle Officieren der voorfz Landen, en-
de voor alle competente Rechters by preventie
fullen mogen acnghefproocken ende ghecondem-
ncert werden. Endc indien yemant inde voorfz
Landen eenige vande voorfz verboden goederen
foudc begecren te fchepen, om de felve op de Nae-
buyrige Vrienden Landen, als Engelant ende de
Havenen van Vranckrijck, ftaende onder de obe-
dientic vanden Koninck van Vranckrijck, ende
Schotlant te tranfportcren, en fal hctiêlve niet
mogen doen , fonder dacr toe fpcciael confent van
ons, ofte den voorfeyden Hecre Admirael Gcne-
rael, ofte den gcencn die daer toe fullen wefen ge-
laft, verkregen, ende goede fuffifante cautie ghe-
ftclt te hebben voor tweemael de waerde vande
voorfz goederen, van dat die op geene andere als
de voorfz Vrienden , Rijcken, Landen, Havenen,
Steden ofte Plaetfen en fullen worden ghevoert,
ende dat binnen feeckeren bequamen tijt in 't Paf-
poort te verklaren: Daer van behoorlijcke Certifi-
catie endc bewijs fal worden overgclcvcrt, ofte dat
de Cautionarifen datelick fullen worden geexecu-
tcert voor de dubbele weerde vande voorfz goede-
ren, ten behoeve vande ghemecne faecke, Ende
ibo yemant (boven de ordinarifc Officiers vanden
Lande) binnen de Vereenichde Landen foude wil-
len fuftineren, dat eenige der voorfz verboden goe-
deren fouden wefen ghefcheept tegens defe onfe
Ordonnantie,op de voorfz Vyanden ofte Rebellen
Landen, Havenen, Steden endc Plaetfen , (mits
cerft endc alvooren gcilclt hebbende cautie fuffi-
fante , ter arbitragie vanden Magiftraet vande Ste-
de ofte Plactfcdaer fulcks ghebcuren fal, voor de
koilen, fchaden ende intcreflen, by de Koopluy-
den ende Schippers der goederen endc Schepen
'-
                              Á a a a æ                       te
é ÷ éï            Toevoer öp Vyand
trouwen, dat inde nabuyrige Coninckrijckenende
Landen, van ghelijcken in reguard van hare Lan-
den ende Onderfaten gedaen fal worden: Hebben
na rijpe deliberatie, ende by advijfe vanden Door-
luchtigen, hooch-gheboorèn Vorft ende Heere,
Ì Ë U R1 ï S, ghcbooren Prince van Orangien,
Grave van NaiTau, Marquis vandcr Veere, Vliifin-
gen, &c. Gouverneur endc Capitcyn Gcnerael van
Gelderlandt, Hollandt, Zcelandt, Utrecht, Over-
Yffel,&c. als Admirael Gcnerael der voorfz Lan-
den , fcherpelijck verboden ende gheinterdiceert,
verbieden ende interdiceren by delen wel expref-
feliick , dat niemant vande Inghefctcnen ofte In-
wo'ondcrender voorfz Landen , ofte andere de fel-
vc frequenterende , uyt de felve op cenige Havc-
nen,Stedenofte Plactfen vande Rijcken van Span-
gien,Portugael ende anderen, wcfende onder 't ge-
biet vanden Coninghvan Spangicn,gelegen weft-
waertsvan Vranckrijck ende Engelandt, nochtc
oock op cenige Havenen, Steden ofte Plaetfen van
het Goninghrijck van Vranckrijck , houdende de
partyc vanden Coningh van Spangien ende Lorai-
noyfen, Savoyaerts oft andere Ligeurs endemoet-
willigc Rebellen vande Conincklijckc Majefteyt
van Vranckrijck, te Water ofte te Lande, direde-
lijck ofte indiredelijck, onder cenich prerext ofte
couleur en fal mogen laden, voeren, brengen ofte
tranfportcren, doen laden, voeren , brengen ofte
tranfpotreren,boven 't gene fy tothaerder Scheeps-
volck onderhout, mitigaders hare Schepen defen-
fic ende befchermeniffe tegens de Piraten ende
anderen, volgende de Lijfte daer van na de grootc
vande Schepen, ende menichte van het Scheeps-
volck daerop wcfende gemaeckt,ofte noch te ma-
ken, noodich hcbben,eenich Salpeter, Bus-poeder,
Gefchut, Scherp ofte Klooten, Lonten, Mufquct-
ten, Roers,Rondaffen,Ruftingen, Corfeletten,Lan-
cen, Spicffen , Hellebaerden , Slach-fvvaerdcn,
Kloek-fpijs ,Koopcr, Zcylcn , Kabelen , Touwen,
Anckeren, Maften dickzijnde fefthicn palmen en
daer boven, nochte cenige Tarwe, Roggs, Garft,
Haver, Bocckwey t ofte andere Greynen, inde Vcr-
eenichde Nederlanden gewaffeo: Alles op verbeur-
te vande felve goederen, mitfgaders alfulcke vor-
dcre penen ende ftraffcn, als hier nae verklaert ful-
len worden. Ende om alle frauden, loofe pradijc-
quen ende bedroch, die regens ende in prejuditie
van defe onfe Ordonnantie endc verbodt voor ghc-
nomen fullen worden te voorkomen, hebben \vy
gcordonneert ende bevolen, ordonneren ende be-
velen by defen wel cxprcffclijckcnalle Convoy-
meefters, Contrerollcurs, Cherchers ende andere
onfc Gecommitteerde, in alle Havenen, Steden
ende Plaetfen der voorfz Landen, op den cedt daer
medefy de Landen verbonden zijn , ende op pri-
vaiie van hare Officicn ende arbitrale corredie:
Authorifcren oock allen anderen inde voorfz Ver-
cenichde Landen woonende ofte de felve frequen-
terende , ncerftelijck te vernemen endc fcherpe-
lijck te letten , of defe onfe Ordonnantie by ye-
mant, van wat qualiteyt, conditie ofee ftaethyzy,
werde gecontravenieert, ende of op de voorfz Ha'
vencn,Steden ofte Plaetfen,eenigc der voorfz goe-
deren gheladcn, ghefcheept ofte ghevoert worden ;
't Welck bevonden zijnde, wy willen ende ordon-
neren dat fommierlijck ende fonder figure van
-ocr page 602-
Placateiu. %. Bocck. %%>Tic. 2, Bed
\\ ia
te doen ende te lyden ) lullen de felve Schepen
tot haren kofte mogen doen ontladen, ende fcher-
pelijck doen onderfoecken, of daer inne eenige
der voorfz verboden goederen gheladen zijn ofte
niet, om de felve (in gevalle van bedroch) gecon-
fifquecrt, ende de Fraudateurs voorts gheftraft te
worden als vooren-, Indien niet, aen den voorfz
Verfoecker ende fijne Cautionarifen de gheleden
koften, fchaden ende intereften, datelick verhaelt
te worden s Ende dit alles by provifie, ende tot dat
anders by ons fal wefen gcordonneert. Ontbieden
daerom onfen lieven ende feer beminden Stadt-
houder, Cancelier ende Luyden vanden Rade in
Gelderlantende Zutphen,Stadthouder ende Ge-
deputeerde vandc Staten van Hollant, Zeelant,
Utrecht, Vrieflant ende Ovet-YiTel,datfy dcfe te-
genwoordige alomme doen ende laten publice-
ren, daer men ghewoonlick is publicatie te doen^
ten eynde niemanthier van ignorantie en preten-
dere ·* Bevelen voorts de refpedive Collegien van-
de Admiraliteyt, Advocaten Fifcaels, Procureurs
Generaels, Bailliuwen ende Schouten, ende allen
anderen Officieren ende Juilicieren der voorfchre-
ve Landen, ende elck van hacr in fijn reguard, dat
fy' in't effectueren vanden i nhouden van defen Ñ la.
cate , hacr nae den fclven in alles reguleren, op de
privatie van hare Officien, ende boven dien het in-
tereft op haerlieder Pcrfoonen ende goederen in 't
privé verhaelt worden : Alfoo wy tot fonderlinge
dienfte yande Landen bevinden fulex te behooren.
Gedacn inonfe Vergaderinge in's Graven-Hage,
den vierden dachjulij Anno 1591. Was gepara-
pheert, /. van de Warck,n' Ter Ordonnantie vande
voornoemde Heeren Staten Gencrael. C, Áâöç.
2. Placaet, Vande Hooge ende Mogende Heeren Staten Qenerael der
Vereenichde Nederlanden: Inhoudende fcherp Verhoth, van uytte Vereenichde Nederlanden, op ee-
nke Havenen, Steden ofte P/aetfen, wefende onder 't gebiedt vanden Koning/) van Spangien ende
des felfs Adherenten, geen toevoer te mogen doen van eenkh Salpeter ,Bufpoeder, Gefthut, Scherp,
Klooten
, Lonten, Mufquetten, Roers, Corfeletten, Ruftingen, lancen, Spiejfen, Helhaerden, Slach-
S weerden, Klockjpijfe, Koper, Zeylen, Kabelen>Touwen, Anc keren, Maften dickfeftien palmen en Je
daer-en-boven
Item, van geen Tarwe, Rogge, Haver, Garft, Boeckweyt oft andere Greynen in Je
Nederlanden gewajffen, Opteverbeurte vande fehe ende andere peynen daer toe gheftatueert: Item,
van eenige Spaenfche Goederen oft Koopmanfchappen, d'OnderJaten vanden Konïngh van Spangien
toebehoorende
, in hare Schepen, op vrachte oft anderfints niet te mogen laden, op pene dat de felve
vervallende in handen van onfe oft andere Oorlogh Schepen
, voor goede buyt fullen werden ghehou-
den. In date den eerflen April
16x2.
derlanden en werde ghedaen ,op vaft vertrouwen,
dat inde Naegebuyre Coninghrijcken ende Lan-
den van gelijckcn, in reguard van hare Landen en-
de Onderfaten ghedaen fal werden : Hebben naer
rijpe deliberatie , ende by advijfe vanden Door-
luchtigen, hooch - ghebooren Furft ende Hccre,
Ì Á U RÉÔ S , by der gratie Godts, Prince van
Orangien, Grave van Naflau , Marquis vandcr
Veere, Vliflingen, &c. Gouverneur ende Capiteyn
Generael van Gelderlant, Hollant, Zeelant, Weit·
Vrieflant, Zutphen, Utrecht, Over-YiTcl,Stade
Groeningen ende Ommelanden, Drenth, &c. als
Admirael Generael der voorfz Landen, fcherpe-
lijck verboden ende geinterdiceert, verbieden ende
interdiceren by defen wel exprelTelijck, dat nie-
mant vande Inghefetenen ofte Inwoonderen der
voorfz Landen, ofte andere de felve frequenteren-
de , uytte felve op eenige Havenen, Steden ofte
Plaetfen vande Rijcken van Spangien, Portugacl,
Brabant, Vlaenderen ende anderen, wefende onder
't gebiet vanden Coningh van Spangien, oock ge-
legen Weftwaerts van Vranckrijck ende Engelant,
te Water ofte te Lande, dire&elick ofte indirede-
lick, onder eenich pretext ofte couleur en fal mo-
gen laden, voeren, brengen ofte tranfporteren,doen
laden, voeren, brengen ofte tranfporteren, boven
'tgeenefy tot haerdcr Schecps-volck onderhout,
mitfgaders haere Schepen defenfie ende befcher-
meniiTe regens de Piraten ende anderen, volgende
dcLijftedaervan, nae de groote vande Schepen,
ende menichte van het Scheeps-volck daer op we-
fende,
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gcenen die defeje-
I genwoordige fullen fien ofte hooren le-
* fen,Saluyt, DOENTEWEÏEN;
Dat, aengefien den Koningh van Spangien, de
Spangiaerts ende hare Adherenten , t'federt het
expireren vande vcrloopen twaclf-jarigc Trcfucs,
klaerlijcken in alle hacr doen te kennen geven, dat
iy-luyden, volhardende in hacr boos ende quaet
voornemen, niet anders trachtende zijn , ommc
niet alleen defe Landen ende den goeden Ingefe-
tcnen der felver, maer oock de Naegebuerde Co-
ninghrijeken endeLantfehappen, hare moctwilli-
ghe ende hoovaerdige heerfchappye ende Tyran-
nicque Regieringe te onderwerpen , daer toe ghe-
bruyekende alleuytcrlijckegewclt, oock vele loo-
fe, behendige, jae moortdadige middelen: Waer
door wy genootfaeckt zijn ende werden ,»tot oniè
ende onfer Nagebuyren noodige defentie, de Wa-
penen wederom aen te grijpen, ende in handen te
nemen, ghclijck wy oock voor date vande felve
Trefues, lange Jaren door Godts ghenade, ende
met affiftentie van Coningen.Princen ende Repu-
blicquen, onfe goede Bontghenooten ende Vrun-
den,gedaenendeghecontinueert hebben : Ende
wy hoochnoodich bevinden, totuytvoeringe van-
de gemeene Chriftelijcke faceke, jegens de voorfz
gemeene Vyanden ende hare Adherenten, fulcks
te voorften, dat den felvcn geen toevoer vande na-
volgende goederen, meeft ter Oorloge, foo te Wa-
ter als te Lande dienende, uytte Vereenichde Ne-
-ocr page 603-
én Lande verbóckri *           i t ί f
ende ghecondemneert worden: Ende indien ye-
mant inde voorfz Lauden eenige vande voorfz
verboden goederen foude begeeren te ft hepen,
omme de iêlve opte Naegebuyre, Geallieerde ofte
Vrienden Landen te tranfporteren , en fal 't felve
niet mogen doen, fonder daer toe fpeciacl confent
van Ons, ofte den voorfeyden Hcere Admirael Ge-
ncrael, ofte den gcencn die daer toe fullen wefen
gelaft, verkregen,ende goede fufiifante cautie ge-
fielt te hebben, voor tweemael de waerde vandc
voorfz goederen , van dat die op geen andere, als
de voorfz Vrienden Rijcken, Landen,Havenen,
Steden ofte Plaetfen en fullen werden ghevoert,
endc dat binnen feeckeren bcquamen tijt in 't Paf-
poort te verklaren, daer van behoorlijckc Certifi-
catie ende bewijs fal werdenovcrgclevert,ofte dat
de Cautionatifen datclick fullen worden geexecu-
teert voor de dubbelde waerde vandc voorfz goe-
deren, ten behoeve vande gemeene faecke. Ende
iboyemant (boven d'ordinaris Officiers vanden
Lande ) binnen de Vereenichde Landen fouda
willen fuflincrcn, dat eenige der voorfz verboden
goederen fouden wefen gefcheept tegens defe onfe
Ordonnantie ,opte voorf/ Vyandcn Landen,Ha-
venen, Steden endc Plaetfen , (mits ccrfl endc ah
voorengeftclt hebbende fuffifantc cautie, ter arbi-
trage vandc Magiftraet vande Stadt ofte Plactfe
daer fulcks gebeuren fal, voor de koften, ichaderi
endc intcrcflen, by den Koopluyden endc Schip-
pers der goederen ende Schepen te doen ende te
lyden) fullen de felve Schepen tot haren kofle
mogen doen ontladen , ende fcherpclijck onder-
foecken oft daer inne eenige der voorfz verboden
goederen geladen zijn ofte niet, omme de felve (in
gevalle van bcdroch) geconfifqueert, ende dcFrau-
dateurs voorts gheftraft te worden als vooren : In-
dien nict,aendc voorfz Vet foecker ende fijne Cau-
tionarifTen de geleden koften, fchaden endc intc-
reften datelickvcrhaclt te werden: Endc dit alles
by provific, ende tot dat anders by Ons fal wefen
gheordonneert. Verbieden voorts ende interdicc-
ren wel fcherpclijck by defen allen Koopluyden,
Schipperen , Reeders ende andere dcfer Landen
Onderdanen , hen mettc Navigatie ende Schip-
vaert genecrende, geene Spaenfche goederen ofte
Koopmanfchappcn, d'Qnderfatcn vanden Koning
van Spangicn, oft des felfs Adhcrentcn toe bchoo-
rende, in hare Schepen, op vrachte ofte anderfints
te laden, in te nemen, ofte van d'cenc Plaetfe nae
dandere te tranfporteren ende te vervoeren, wacr
het oock foude mogen wefen, op pene dat de felve
goederen, ende de Schepen daer inne de iêlve be-
vonden fullen werden, by onfc, ofte andere Oor-
loch-Schepenachterhaelt ende aenghetaft zynde,
voor goede buyte ende prinfe fullen werden ghc-
houden, fonder eenige onfe protc&ie oft manutcn-
tie daer tegen te fullen genieten. Ende op dat de-
fen onfen Placate volkomentlick nagekomen en-
de achtervolcht mach werden , Ontbieden ende
vcrfocckcn de Heeren Staten, Stadthouderen, Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
vande Provinciën refpedive van Gcldcrlant ende
't Graeffchap Zutphcn, Hollant ende Weft-Vrief-
lant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant, Over-Yflel,ende
Stadt Groeningen endc Ommeiandcrj,ende allen
anderen Jufticieren ende Officieren , dat fydciè
Α aaa 3           · onfe
11 i φ          Töévoer op Vyark
fendc, ghentiaeckt ofte noeh te maecken, nood ich
hebben eenich Salpeter, Bufpoeder, Ghcfchut,
Scherp ofte Klootcn, Lonten, Mufquetten, Roers,
RondafTen, Ruilingen, Corfeletten, Lancen, Spief-
fen , Hcllcbacrdcn , Slach-Swaerden, Klock-fpijs,
Koopcr, Seylen, Kabelen , Touwen, Anckeren,
Mailen dick zijnde feilhien palmenende daerbo-
ven : Nochteeenige Tarwe, Rogge, Garft, Haver,
Boeckwcyt ofte andere Greyneninde Vercenich-
dc Nederlanden gcwaflcn ·· Alles op verbeurte van
de felve Goederen , mitfgaders op alfulcke vordc-
rc penen ende ftrafTen als hier nacr verklacrt ful-
len werden. Ende omme alle frauden , loofe pra-
chjequenende bedrochdie tegens ende inpreju-
ditie van defc onfc Ordonnantie ende Verboth
voor genomen fullen werden te voorkomen: Heb-
ben wy gheordonneert ende bevolen, ordonneren
ende bevelen by defen wel expreiTelijckcn allen
Convoy-Meellers, Contrerolleurs, Cherchers ende
andere onfe Ghecommitteerde, in alle Havenen,
Steden ende Plaetfen der voorfz Landen , opten
eedt daer mede fy den Landen verbonden zijn, en-
de op privatie van hare Officien, ende arbitrale cor-
reclie. Authoriferen oock al len anderen inde voorfz
Vereenichde Landen woonende, ofte de felve fre-
quen terende, neerilelijck te vernemen, endc fchcr-
pelijck te letten, oft defe onfc Ordonnantie by ye-
mant van wat qualiteyt, conditie ofte ftate hy zy
werde ghecontravenieert, ende of opte voorfz Ha-
venen, Steden ofte Plaetfen eenige der voorfz goe-
deren geladen, ghefcheept ofte ghevoert worden:
't Welck bevonden zijnde, wy willen ende ordon-
neren dat fommierlijck ende iöndcr figure van
Proces , alle de voorfz verboden goederen , inde
Schepen daer inne die gheladen bevonden fullen
werden, gheladen ofte ghefcheept, mitfgaders de
voorfz Schepen fullen worden verklacrt verbeurt:
Een dcrdcndccl ten behoeve vanden Acnbrcnger,
'tzy of hy Officier ofte anders in dienile vanden
Lande is, ofte niet: de andere twee derden-deelen
ten behoeve vande gemcene faecke, daer uyt den
Officier de faecke in Rechte vervolgende, ghecon-
tenteert fal werden: Willende dat boven dien foo
wel de Proprietarifen vande voorfz verboden goe-
deren, als oock de Schippers in wiens Schepen de
felve fullen bevonden worden opte verboden Ha-
venen, Steden ofte Plaetfen geladen te zijn, in ap-
prehcnfic ghcflelt endc gehouden fullen werden,
ter tijt ende wylen toe fyluyden fullen hebben vol-
daen , ende bctaelt alfulcke vordcre penen endc
corrcclien daer inne fy nac de ghelegentheyt van
hare mifdaden nacr arbitragic fullen werden ghe-
condemneert , die niet minder en fullen mogen
wefen, foo veel elck vandc Koopluyden acngaet,
als vier Itundett ponden , ende elck vande Schip-
pers twee hondert ponden van veertien grooten
't pont. Ende ten eynde defe onfe Ordonnantie
des te beter mach werden achtervolcht, ende alle
frauden verhoet, ordonneren wy , dat binnen een
Jacr naerhet mifdaet voorfz, alle de geene die be-
vonden fullen worden de felve ghecontravenieert
te hebben, voor de waerde vande voorfz verboden
goederen ende Schepen, mitfgaders de voornoem-
de boeten ende corredien by allen Officieren der
voorfz Lauden, ende voor alle competente Rech-
ters, by preventie fullen mogen aengefproocken
-ocr page 604-
ai.Tit, 2. Deel.
11 \6          PlacatetLj. 2.Boeck
onfe Ordonnantie van ilonden aen aiomme doen
verkondigen, uytroepen, publiceren ende afiige-
ren in allen pleckenvandefeLanden, daer men
gewoonlijck is dufdanige uytroepinge, publicatie
cnde afFixie te doen , ten eynde niemandt hier
van ignorantie en pretendere. Bevelen voorts de
refpcitive Collcgien vander Ad miraliteyten,Advo-
caten Fifcacls, Procureurs Generaels, Bailliuwen
cnde Schoutetten, ende allen anderen Officieren
ende Juilicieren der voorfz Landen, ende elck van
hen in zijn reguard, dat fy in 't effe&ueren van-
den inhouden van defen Placate ,hen nae den fel-
1117
ven in alles reguleren, op privatie van hunne Öffi.
cien , ende boven dien riet intereil op haerliedcr
Perfoonen ende goederen in 't privé' verhaelt te
werden, Alfoo Wy tot fonderlingen dienfte van-
de Landen bevinden fulcks te bchooren. Aldus
gedaen ende gearrefteert ter Vergaderingc vande
hooch - ghcmelte Heeren Staten Gencrael , in
'sGravcn-Hageden eerilen Aprilisfcilien-hondert
twee-cn-twintich. Wasgeparapheert,A. Ploos,"'
Onder ilont, Ter Ordonnantie vande hooch-ghe-
nielte Heeren Staten Gencrael. Gheteeckent,
C. Aerjjen.
Placaet, Verbiedende eenige openen of ammunitie van Oorloge nae
nitien van Oorloge, naer de voorfchreve Koningh-
rijeken van Fez ende Maroccos, ende de Kuiten
daer ontrent gelegen, te fenden ,oftc te vervoeren,
om aldaer verkocht ofte verhandelt te worden, an-
ders als mee ons fpeciael confent ende O&roy.
Verklarende de felveMufquctten, Roers, Pifto
len Wapenen cnde Munitien van Oorloge, die
tegens defen onfen Placate ghefcheept ofte ver-
voert fullen zijn,te wefen van goeden prinfe,waet
ende in wat plaetfe de felve fullen achterhaelt en-
de gevonden werden, ende de Overtreders onder-
worpen de penen ende ftraffen tegens de gcene
die verboden Waren uy tvoeren, voor defen gefta-
tueert. Aldus ghedaen ter Vergaderinge vande
hooch gemelte Heeren Staten Gencrael, in 's Gra-
ven-Hage, opten feventhienden Oftobris fefthien-
hondert vier-en-twintich. Was gheparapheert,
Nicolaes vander Bouchjwrfl ,"* Onder ilont, Ter
Ordonnantie vande felve. Getceckent, /. van
Goch.
DE Staten Gencrael der Vereenichdc Ne-
derlanden, Allen den genen die defc lullen
fien oftehooren lcfen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo wy verilaen dat by vcr-
fcheyden lngefetenen defer Landen, tratTicquercn-
dc op de Kufte van Barbaryen, menichtc van Muf-
quettcn, Koers, Piilolen, Wapenen ende Munitie
van Oorloge, gefonden werden inde Koninghrijc-
ken van Fez cnde Maroccos ,die aldaer, cnde opte
Kuilen daer ontrent gelegen, verhandelt ende ver-
kocht werden aende gcene die de felve daer naer
gebruyeken zoz naedcel ende krenckinge van an-
dere defer Landen goede lngefetenen, ende van
onfe Vrienden ende Geallieerden, tot onfe cnde
hacrluyder groote fchade, S O O IS T, Dat wy
begeerende daer jegens te verfien, ghcinterdiccert
cnde verboden hebben, interdiceren ende verbie-
den by defen allen ende een yeder Ingefeten defer
Landen, van wat qualiteyt die zijn, eenige Muf·
quettcn, Roers, Piilolen , Wapenen, nochte Mu-
á Placaet ende Ordonnantie van retorfie, der Hoogb ende Mogende
Heeren Staten Gemraelder Vereenkhde Nederlander,, daer ly alle Commercie* met den VyanJt,
ende toevoer naer de SteJen ende Landen vanden[elven , werden verboden. In date den fefltenden
Otlobrïs
éâé1).
langhs beftaen defen Staet fmadelick te infulteren
ende hoochmocdelijck te tergen, met feecker in-
folcnt Placaet, door het felve expreiTelick verbie-
dende , nae defe Landen te voeren alle gek, Eet-
bare ende andere Waren , mitfgaders oock uyt de
felve onfe Landen derwaerts over te brengen ec-
nigerhande Koopmanfchap, zijnde vanhetghc-
wafch ofte bantwerek der felver onfer Landen,
fich felven bcloovendc daer door, als by een noo-
dich gcvolch afgefneden te hebben alle Commer-
cien, niet allecnlick tuiTchen de ghcunicerde Pro-
vinciën, ende de voorfz overheerde Landen: maer
boven dien mede te hebben belet alle toevoer van
Neutrale Landen in defe Provinciën: Ende van ge-
lijcken alle uytvoer vande felve nae de Neutrale
Landen. S O O 1S Ô, dat Wy om tegens foo-
danich voorilel te verfien, met advijs vanden Raet
van State, goet gevonden hebben te verbieden, ge-
lijckwy wel expreiTelick verbieden by defen, Dat
voort'
) E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den gecnen die defe ful-
? len fien ofte hooren lefen.Saluyt. DJ) E Í
é í. WETEN, Alfoo de KoninghvanSpan-
gien, ende des felfs Adherenten, hervattende we-
derom hacr quaet voornemen, geduyrichlijckzijn
poogende, ommc niet alleen in defe, maer oock
inde Naebuyrige Lantfchappen ende Koninghrijc-
ken, de goederen, Lichamen ende confeientien
vande goede lngefetenen van dien, met hare on-
verdraechlijcke ende Tyrannifche Heerfchappye,
gantfeh ende al te onderdrucken, de macht die
Godt Almachtich uyt de natuyre de Landen heeft
gcgeven,tc enervercn,mitfgaders de Mve van hare
loftelijcke Vryheden, Privilegiën ende oude ghe-
rechtigheden gehcelick te berooven, daer toe ghe-
bruyekende alderlcy uyterlickghewelt, ende met
cene alderhandc loofe ende doortrapte vonden en-
de pra&ijcquen : Hebbende tot dien eynde on-
-ocr page 605-
tιι8           Toevoer op Vyatiden Lande verbodeil·*           ii19
het oock foude mogen zijn, eenige Eetwaren goe-
deren, Kooprnanfchappen, Waren ofte, andere be-
hoeften, in hare Schepen, Schuyten, Wagens,K ar-
ren ofte anderfints te laden , in te nemen, te ver-
voeren ofte te loiTen, doen voeren ofte loflen in ce-
niger maniere , contrarie defe onfe Ordonnantie
ende Placate , op de verbeurte vande Schepen,
Schuytcn,Wagens,Karren, ende alle de ingeladen
ende opghenomen Waren, goederen ende Koop-
rnanfchappen , endedaer-en-boven op pene van
mettc koorde als vooren, ende oock met confifca-
tie van goederen , geilraft te worden naer vereyfeh
vanfaecken : Gevende macht, ende authoriferen-
de mits defen allen Commandeurs, Ritmeefters,
Capitcyncn ende Volck van Oorloge, foo te Wa-
ter als te Lande, nae de publicatie van defen alle
Contraventeurs met de Schepen, Schuyten, Wa-
gens , Karren ende ingeladen goederen t'achterha-
len , die wy van nu af willen, dat verklacrt fullen
worden van goeden prinfe. Verbiedende voorts,
dat voortaen niemant vande Ingefctenen defer
Landen eenige Pafpoorten, Permiilicn , Gratiën,
Oorloften ofte Liccntien vanden Vyant fal mogen
lichten, om in des felfs Steden ofte Landen te mo-
gen gacn, vorder als ter plaetfen daer contributie
ten beyden zyden wert gegeven. Gelijck mede
aen nicmants van 's Vyants zydc Pafpoortc, Per-
miiïïen, Gratiën, oorloften ofte liccntien fullen
werden gegeven, om in dcfe Landen of Steden te
komen, verder als ten platten Lande daer contri-
butie wert gegeven als vooren, op pene dat de Paf-
poorten ter contrarie van defen geimpetreert ful-
len wefen van geender weerde , ende geenen vry-
dom geven aendc geene die de fclve, fouden mo-
gen hebben verkregen; Hebben over fulcks weder-
roepen , ghelijck wy wederroepen mits defen alle
Permiinen, Pafpoorten, gratiën, oorloftcn ende li-
ccntien, gcaccordeert ende gheodroycert ter con-
trarie : Behoudelick dat de Impetranten van dien
wederom fullen mogen keeren naer hunne refi-
dentie binnen den tijt van twee Maendcn naer de
publicatie van defen, Ende oock hier mede onver-
kort de Sauveguardcn die gegeven werden aende
Dorpen onder contributie fittende, mitfgaders het
overbrengen van hunne contributien ten wcder-
zyden. Ende ten eynde niemant hier van hebbe
te pretenderen eenige ignorantie, ende dcfe onfe
Ordonnantie alomme mach werden pun&ueliek
achtervolcht, ende de Contraventeurs van dien
geftraft naer behooren, Ontbieden wy daer ommc
ende verfoecken onfen lieven ende feer beminden,
de Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provintien
refpedive van Gclderlant ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vrieilandt, Zeelandt,
Utrecht, Vricflant, Over-YiTel, Stadt Groeningen
ende Ommelanden,ende allen anderen Jufticie-
ren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie
alomme doen verkondigen , uytrocpen ende pu-
bliceren , daer men gewoonlick is uytroepinge en-
de publicatie te doen, Laften ende bevelen voorts
de Raden ter Admiraliteyt,den Advocaten Fifcaels
ende Procureurs Generaels , ende allen anderen
Officieren , Rechteren ende Jufticieren vande
voorfz Verecnichde Landen , midtfgaders allen
Overftcn, Colonncllen, Admiralen, Vice-Admira-
len,
voortaen niet gefonden, gevoert of getranfporteert
en fullen werden, nae de voorfz overheerde Lan-
den , het zy ter Zee ofte te Lande, ofte door het
foet Water, ofte eenige andere paifagicn ofte we-
gen, met Schepen, Schuyten, Wagens, Karren ,
Paerden of anderfints, hoe, ofte in wat voegen
't felve foude mogen ghcfchieden,direcT;elijckoftc
indircclciijck , eenichgelt, Eetwaren, Koopman-
schappen ofte andere dingcn,hoedanich die fouden
mogen wefen.Gelijck wy mede hebben verboden,
ende verbieden wel fcherpelijck als vooren, vande
voorfz overheerde Landen te brengen ofte doen
in komen eenige Manufacturen , Waren ofte
KoopmanfchappeiT, hoedanigcdie zijn , egecne
uytgeilcecken ofte gereferveert: Ende ordonneren
mits dien te iluytcn, gelijck wy dan ilüyten by de-
fen den Rhijn, de Mafc, de Schelde, de Marck, de
Canalen na het Gentfche Sas, naer Dam me ende
Brugge, mitfgaders alle andere Wateren ende
Stroomen , door de wclcke de Vyandt ende iljne
Adhercnten eenich toevoer kan, oftefoude kon-
nen werden gedacn. Gelijck wy mede ten felven
cynde fcherpclickhebben gelaft, ende laften uyt-
druckelijck by defen, allen den gecnen die het ee-
nichfintsampts-halvenaengaen mach,feeckcrlick
te bewaren,ende foo naeuw als'tdocnück is, te
befetten alle fluyp-gaten,ten voorfz eynde eenich-
fints dienende , iluytendc midts defen mede de
Eemfe boven Lieroort. Ordonnerende voorts, dat
geen goederen over Afche , Schuy te of anderfints,
uyt onfe Steden of andere Plaetfen en fullen mo-
gen werden vervoert op Dorpen, Vlccken, ofte an-
dere Plaetfen daer den Vyant ghcfach heeft, felfs
oock niet op de Dorpen die van onfen rcforte zijn,
ende aenden Vyant contributie geven, uytghefon-
dert dat de geene die in foodanigc Plaetfen van
onfen rcforte gcfetenzijn,uyttc Steden fullen mo-
gen halen Eetwaren ende andere behoeften tot ha-
ren nootdruft dienende, volgens de Lijfte bevoo-
rens daer op gemaeckt ofte noch te maecken, ende
vorder ofte anders niet: Sonder dat de fclve fullen
vermogen foodanige Waren wederom uyt te voe-
ren, verdragen , ofte elders vande eene Plecke tot
d'andcre te tianfporteren, te laten voeren, verdra-
gen, ofte doen tranfportcren, op pene foo ycmant
bevonden mochte werden contrarie ghedaenofte
gedoacht te hebben, dat het Dorp ofte Vieckc, uyt
de wclcke de contraventie fal zijn gefchict, fal da-
dclijck vervallen wefen vanden voorfz vrydom,
ende voortaen gehouden ende getrafteert worden
als Vyant, fondcr eenige Waren meer uyt defe
Landen te mogen trecken, ten ware *t voorfz Dorp
ofte Vieckc, den geene die fchuldich ware, promp-
telickwifte te leveren , de weicke in foodanigen,
ende allen anderen gevallen van contraventie hier
vooren gcroert, geilraft fal werden met de koorde,
fulcks dattcr de doot na volcht, fonder eenige con-
nivcntie,difllmulatie of verfchooninge. Ende op
dat onfe voorfz ordre te beter foude worden naer-
gekomen ende onderhouden , Verbieden wy wel
fcherpclick alle Koopluydcn, Commifen, Schip-
pers, Binnen ofte Buytens-lants-Verders, mitfga-
ders alle Vocrluyden, Wagen-luydcn, Karrc-luy-
den , ende allen anderen te Waterofte Lande ee-
nich bedrijf hebbende, van wat natie ofte gelegent-
heyt die foude mogen wefen, onder wat deckfel
-ocr page 606-
ix.Tit. ^.DéeU           uu
ende de Signatüre van onfen Griffier, in 's Graven-
Hage ^ opten feftienden Oétobris fefthien-hondert
vijf-ende-twintich. Was gheparapheert, Ant. de
Rode,Yt·
Zynde op 't fpatium gedruckt het Cachet
van haer Ho: Mo: in rooden WaiTche. Onder
ftondt, Ter Ordonnantie yande hooch-ghemelte
Heeren Staten Generael,
/. van Goch.
111 o          Placaten. ι. Boêck.
ten, Ritmeefters, Capiteynen, Officieren ende Be-
velhebberen , defc onfe Ordonnantie ende bevelen
te achtervolgen ende doen achtervolgen, Procede-
rende tegens den Overtreders van dien, fonder gra-
tie, faveur, diflïmulatie ofte verdrach t Dewyle \vy
't felve totdienft endewelftant der voorfz Landen
noodich gevonden hebben. Aldus gedaen in onfe
Vergaderinge , onder onfen Cachet, Paraphure
DE goetwillige Lefer gelieveverders nae te /ten het Placaet vanden cerflen Maert 1646, fiaende hier loven
Coliim.
9x4. & feqq.
HET DERDE DEEL.
t. Placaet, Waer by alle 3\Qeutralen, ende andere verboden 'voerdt eenigè
Vivres of Ammunitie van Oorloge in Vyandts Leger voor Bergen te hengen, In date den negen-
den Augujli \
6zx.
worden. Ende dat oock nu ende namaëls t'fynder
tijt, de felve toevoerende ofte toedragende Perfoo-
nen, daer over noch fullen vervolcht, na getracht,
achterhaelt ende gevangen gcnomen,ende op hare
Pcrfoonen ende goederen, ftrengclijck,enac als
Vyanden vyandtlijck fal gheprocedeert worden,
Ende op dat by niemandt eenige onwetenfehap
hiervan gepretendeert werde, wort geordonneert,
defe over al, op, ende deur de Frontieren der voor-
fchreve Vereenichde Landen te doen verkondi-
gen, ende in druckealomme ten platten Lande
op de voornaemfte Plaetfen, foo verre als gelegen
fal zijn ,te doen affigercn ende aenplecken. Ge-
daen in 's Graven-Hage , den negenden Auguflt
fefthien-hondert twee-ende-twintich. Was gepa-
rapheerc, F. Aleman,vt' Onder flont,Ter Ordon-
nantie der Ho: Mo: Heeren Staten Generael dei
Vereenichde Nederlanden. Ter Relatie vanden
Raedt van State der felver. Gheteeckent,
Chr: Huygens.
[E Hooch Mogende Heeren Staten Genè-
Irael der Vereenichde Nederlanden , heb-
Jben verboden ende verbieden by defen
wel uytdruckelick allen cndeyegelijckPerfoonen,
van wat qualitcyt ende wie fy oock zijn, 't zy dat
fy vvoonen onder heurc Ho: Mo: Sauveguarden,
ofte niet, oft dat fy zijn Neutrale, ende geen Inge-
fetencn der voorfz Vereenichde Nederlanden,
geenderhande toevoer van Eetwaren, Ammuni-
tie, Krijghs-ghereetfchap, oft eenige andere goede-
ren, hoedanich die fouden mogen wefen, te voe-
ren oft dragen , in eeniger voegen oft manieren,
nae den Leger vanden Koningh van Spangien, nu
liggende voor de Stadt van Bergen opten Zoom,
opte ftraffe van als vyanden voor'goeden prijs aen-
getaft, aengehouden, ende aen Perfoon ende goe-
deren metter daet overvallen ende ghetraéteert te
worden, fonder eenigc oochluyekinge ofte mede-
lyden, ende oock van heurc Dorpen daer fy woo-
nen datelijck in brant gefteecken, ende vernielt te
Placaet, Waer by den Ü\(jutralen en allen anderen verboden Veert eenigè
Vivres of Ammunitie, als voor en, nae de Legers vanden Koninck van Spangien te voeren. In aait
den tweeden September
16x4.
2.
DE Hooch Mogende Heeren Staten Gene-
rael der Vereenichde Nederlanden, hebben
verboden ende verbieden mits defen wel
uytdruckelick alle ende yegelijcke Perfoonen van
wat qualiteyt ende wie fy oock zijn, 'tzy dat fy
woonen onder heure Ho: Mo: Sauveguarden ofte
niet, of dat fy zijn Neutrale ende geen Ingefetenen
der voorfz Vereenichde Nederlanden,geendcrhan-
de Eetwaren, Ammunitie, Krijghs-gercetfchap, oft
eenigc andere goederen hoedanich die fouden mo-
gen wefen, te voeren oft dragen in eeniger voegen
oft manieren nae de Legers vanden Koninck van
Spangien,optc ftraflc van als vyanden voor goeden
prijs aenghetaft, aengehouden, ende aen Perfoon
ende goederen metter daet overvallen ende ghe-
tradeertte worden, fonder eenige oochluyekinge
ofte medelijden, ende oock van heure Dorpen daer
fy woonen datelick in brant gefteecken ende ver-
nielt te worden: Ende dat oock nu ende namaels
t'fynder tijdt de felve toevoerende ofte toedragen-
de Perfoonen daer ovec noch fullen vervolcht, nae
getracht, achterhaelt, ende ghevangen ghenomen
ende op heure Perfoonen ende goederen ftrenge-
lijck, ende als Vyanden vyantlick fal geprocedeert
worden: Ende op dat by, niemant eenige onweten-
fehap hier vanghepretendeert worde: wort gheor-
donneert defe over al, op , ende deur de Frontieren
der voorfz Vereenichde Landen te doen verkondi-
gen, ende in drucke alommC ten platten Lande op
de voornaemfte Plaetfen, foo verre als gelegen fal
zijn, te doen affigeren ende aenplecken. Gedaen
in 'sGraven-Hage den tweeden Septembrisfeftien-
hondert vier-en-twintich. Was gheparapheert,
P. v. Hardenbrouck,vt· Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie der Ho: Mo: Heeren Staten Generael der
Vereenichde Nederlanden . Ter Relatie vanden
Raedt van State der felver Landen, Was onder-
teyekent, M. Huygens. Ende ter fyden op 't fpatium
gedruckthet Cachet vande Hooch-ghemelte Hee-
ren Staten Generael in rooden Waflche.
3. Pla-
-ocr page 607-
1
Toevoer op Vyandcn Lande verboden
1123
tilt
χ è Placaet, tyaer by den Ü\(jutralen endé andere verboden Meert eenigen toe*
voer van Vivres, &c. nae de Forten vande Spaenfche zyde te doen. In date den χ ι Maert 16}6.
gne, Steftens - Weert ofte andere Forten vande
Spaenfche zyde te doen, op pene dat fy van ghe-
lijeken door den Gouverneur of Commandeur
van Maeftricht fuHen gevangen ghehaelt worden.
Gcdaen inden Hageden een-ende-twintichften
Meert fefthien-hondert fes - ende - dertich. Was
geparapheert, A, Brityning, «· Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vanden Raedt van State. Getecc-
kent, M. Huygens,
DEn Raedt van State der Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo die vande Spaenfche zij-
de doen gevangen halen alle Neutrale en-
de andere Luyden , die nae de Stadt Mae-
ftricht eenigen toevoer van Vivres ende Ammu-
nitiert van Oorloge hebben ghedaen. Soo wort
mits defe by retorfie verboden aen alle Neutrale
ende andere Luyden, eenigen toevoer van Vivres
oft Ammunitie van Oorloge na de Forten, Nevai-
4, Placaet, *By welcfy den hmoonderen van Maeftricht verboden mrt haer
Landt-gewas elders als binnen de voorfz Stadt te brengen, in date den r^Julj 1641.
de prinfe te 2ijn , ende dat de Eygenacrs van dien,
daer over fullen ftrafbaer zijn. Ende ten cynde
niemant hiervan onwetende zy, Ordonneert den
Raedt dat publicatie van defe ghedaen werde foo
by Tromflach, als by affixie, alorrtrrie binnen de
Stadt van Maeftricht daer't behoort. A&umin
's Graven - Hage, den vier-en-twintichften July
fefthien-hondert cen-en-veertich. Was ghepara-
pheert, A. Andla, «· Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vanden Raedt van State* Geteeckent,
M. Huygens.
DEn Raedt van State der Vereenichde Ne-
derlanden , ordonneert mits defe, dat alle
Borgeren ende Inwoonderen der Stadt
Maeftricht heur Landt-gewas fullen heb-
ben te doen brengen alleen binnen de voornoem-
de Stadt Maeftricht, ende 't felve niet in eenige
andere Neutrale Steden of Plaetfen te voeren, op
pene dat al foodanich Landt-gewas der ghemelte
Borgeren entte Inwoonderen der Stadt Maeftricht,
elders als binnen de felve Stadt gevoert, ende ach-
terhaelt wordende, fal gehouden worden van goe-
HET VIERDE DEEL
1. Placaet, Waer by de Waren van Qontrebande , ende aüerley Sckeeps*
behoeften verboden werden fijt den Lande te rvoeren. In date den 1 9 O^feember \ 6 j 2,
ghenaemt zijn, noch oock Kabel of Schijf-garen,
Hennep, Kennep, Werck, Peck, Teer, ende alle
andere dergclijcke Scheeps-behoeften, geene uyt-
ghefondert, buytenonfen exprciTen confente, op
de verbeurte van alle de felve,ende daer-en-boven
op arbitrale corredtie naer gelegentheyt ende exi-
gentie van iaecken, alles by provifie tot onfe na-
dere ordre. Ende op dat niemant hier van igno-
rantie en hebbe te pretenderen 2 Ontbieden ende
verfoecken Wy de Edele Mogende Heerert Sta-
ten , Gecommitteerde Raden ende Gedeputeerde
Staten vande Provinciën rcfpe&ive van Gelder-
lant ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandt ende:
Weft-Vrieflant, Zeelant,Utrecht, Vrieilant, Over?
YiTel,Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticicren ende Officieren , dat fy
defe onfe Ordonnantie ende Verbodt van ftqnden
aen alomme doen verkondigen, uytroepen .publi-
ceren ende affigeren in alle Plecken van defe Lan-
den, daer men gewoonlick is dufdanigeuy troepin-
ge, publicatie ende affixie te doen. Laften ende
bevelen voorts de Raden ter Admiraliteyt,den Ad-
vocaten Fifcacls,ende allen anderen die 't behoort,
defe onfe goede mcenmge ende intentie te achter- j
volgen ende doen achtervolgen , Procederende
ende doende procederen tegens de Contravcnteurs'
ende overtreders van dien, fondcr gratie, oochluye-
Bbbb                    kinge,
IE Staten Generael der Vereenichde Ne-
r dedanden, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo wy van
goeder hant in 't feeckerlick bericht worden, oock
inder daet hebben bevonden, dat merckelicke par-
tye Kabel of Schijf-garen, mitfgaders diergelijcke
Materialen, noodich tot flaen van Wandt,door ee-
nige baetfoeckende Menfchen hier te Lande wor-
den opghekocht, om naer Brabant ende Vlaende-
ren, ende voorts van daer naer Engelandt vervoert
te worden, ftreckendc fulcks tot grooten ondienft
ende verfwackinge van defen Staet, ende daer en
tegens tot verfterekinge ende encouragiement
van onfe Vyanden, 't welck alfoo niet en behoprt.
SOO I S Τ , dat Wy daer tegens willende ver-
fien, hooch-noodich hebben geacht, wel expreiTe-
lickende fcherpelick te verbieden ende interdice-
ren ghelyck wy wel exprciTelick ende fcherpelick
verbieden ende interdiceren by defen, dat niemant
vande Koopluyden, Schipp eren ende andere On-
derdanen ende Ingefetenen der voorfz Vereenich-
de Nederlanden, ende 't reflbrt van dien, ofte an-
deren de felve frequenterende,daer uyt.werwaerts
het oock foude mogen wefen, en fullen mogen
tranfporteren, 't zy te Water ofte te Lande eenu
gerhande Waren van Contrebande , hoe die oock
-ocr page 608-
, ix.Tit. 4, Deel.           tu«
November 16<^z. Was geparapheerr, /. v. Meyden^-
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande hooch^he-
melte Heeren Staten Generael. Gcteeckent,
N. Ruyfch. Zynde op 't Spatium ghedruckt het
Cachet der felver Heeren Staten , in rooden
Waflche.
π24          Placaten-r. a.Boeck
kinge, faveur, diffimulatic ofte verdrach, Want WY '
fulcks ten dienile vanden Lande, ende voor de
wel vaert vande goede Ingefetenen van dien bevon-
den hebben alfoo te behooren. Gegeven inden
Hage onder onfcn Cachette, Paraphure, ende de
Signature van onfcn Griffier.op den negentienden
2. Placaet 3 Waer by alle Commercien op Engelandt: Midtfgaders aenden
. Neutralen Nduyrigen, allerky Ammunitie van Oorloge en Scheeps-gereetfchap in eenige Havenen
onder 't ghëliedt van die van Engelandt te voeren, verboden jvert. In date den vijfden Decemher
fefiien-hondert twce-en-vijftich.
vande jegenwoordige Regieringe van Engelandt
ilaende, eenige Waren, goederen ofte Koopman-
fchappen, van wat foorte, qualitey t ofte nature de
felve oock fouden mogen wefen, geene uytgefon-
dert, ofte oock eenige correfpondentie ende ghe-
meenfehap met d'Inwoondercn van Engelandt
voornoemt, ofte hare onderhoorigen, door Brieven
ofte anderfints, ilreckende tot naedeel van defen
Staet, te houden in eeniger manieren, dat oock
niemant ter Werelt, al hoe wel een Vreemdelingh,
ende geen Ingefeten defer Landen zynde, hem
't geene voorfz is,uyt defe Landen fal nebben ton-
derwinden , op peyne van daer over als Vyanden
vanden Staet, fonder eenige conniventie gheilrafc
te worden , ende voorts op verbeurte van allede
Schepen ende goederen die men bevinden fal, dat
ghepoocht worden naer Engelant voornoemt, ofte
andere Plaetfen als vooren vervoert te worden,ofte
deiwaerde van dien,by foo verre de felve albereyts
uytgevoert, ofte anderfints niet te bekomen fullen
wefen.
             '
. ■IL-..,· ,,v,\
Ende nademael Wy, naer den plicht van alle
Wettige Ovcrheden,als fchuldichzynde hare goe-
de Inghefetenen ende Onderdanen met alle mo·
gelijcke middelen voor gewelt ende overlaft te be-
hoeden ende te befchermen,niet en konnen, oock
volgens hetghemeyne recht endede practijeque
van alle Volckeren, niet gehouden zijn te gcdoo-
gen , dat die vande voorfz Regieringe, ofte hare
Subjeden, vanyemantter Werelt werden gefup-
pediteert foodanige behoeften ende Materialen,
daer mede de felve evidentelijck fouden worden
geilerckt,ommc ons,ende onfe goede Ingefetenen
te beledigen: Soo willen Wy by defen allen onfe
Geallieerden, Vrundenende Neutralen,ende ge-
neralickalle Volckeren ende Natiën geadverteeert
ende wel ernilich verfocht en vermaent hebben,
haer niet te willen vervorderen , ghcduyrende de
jegenwoordige diiferenten tuflehen defen Staet,
ende die vande voorfz Regieringe van Engelant op
gerefen,te voeren ofte te tranfporteren uyt eenige
Landen, Coninckrijcken,Plaetfen ofte Steden,
dire&elick ofte indire&elick, nac eenige Havenen,
Steden ofte Plaetfen van Engelant,Schotlant ofte
Yerlant,ofte anderen onder 't gebiet van die vande
voorfz Regieringe ilaende , eenige Munitie yan
Oorloge, ofte eenige Materialen dienende tot uyt-
ruftiftge van Schepen, hoe die ghenaemt,van wat
foorte, qualitey t,conditie ofte nature die oock fou-
den mogen zijn, geenige vande felve uytgcfon-
dert.
^ E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe te-
ge nwoordige fullen fien ofte hoorenlefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo t'fcdert eenigen tijdt herwaerts, door de on-
rechtveerdige ende violente proceduren vande te-
genwoordige Regieringe in Engelandt, niet alleen
vele ende verfcheyden onfer goede Ingefetenen in
hare Commercien ende Navigatien op alderhandc
pretexten zijn geturbeert geweeft, maer dat oock
der felver Schepen ende goederen, als mede eeni-
ge den Staet defeï Landen toe behoorende Sche-
pen van Oorloge, door ordre vande felve Regierin-
ge vyantlick in Zee zijn bevochten, eenige inde
grontghefchootên, andere inde Havenen van En-
gelandt voornoemt opgebracht, oock eenige vande
felve aldaer vry willich, ende met alle goede confi-
dentie in ghekomen zynde, buyten reden aenge-
houden, ende den Capiteynen by ons daer opghe-
ftelt,afhandich gemaecktzijn geworden,daer door
defen Staet, enckde goede Ingefetenen van dien,
cxcéfliveendeondraechelijcke fchadenzijn over
gekomen.: S Ö Ö IS T, dat Wy door de voorfz
vyantlicke aggreiïlen genootdruckt zynde ,omme
de voorfz fchaden door Godes hulpe te repareren,
doen repareren ,cnde alle vordere in toekomende
voor te komen ,oock daer beneffens de ruine van-
de Commercie ende Navigatie defer Landen,foo
veel docnlijck, te beletten, ende tot dien eynde die
vande voorfz Regieringe, fo veel in ons is, te bene-
mengende te verhinderen de commoditeyten ende
behoeften , daer mede de felve den Staet defer
Landen, ende de goede Ingefetenen van dien, ver-
der af breuck fouden konnen doen, derhalven goet-
gevonden ende nöodich geacht hebben, allen den
geenen die onder onfe gehoorfaemheyt zijn ftaen-
de, te ordonneren, ende wel fcherpelick te verbie-
den , oock in 't vruntlijck te adverteren ende te
waerfchouwertalle andere Natiën met defen Staet
inwerbont, vruTidtfchap ofte Neutraliteyt ilaende,
gelijck wy ordonneren,verbieden ende wacrfchou-
wen refpedivc by; defen:
■Eerftelick, dat van η u voortaeri nieman t vande
Ingefetenen defer Landen hem fil hebben té ver-
vorderen uyt defe Landen, ofte oock uyt eenige
andere Landen, Coninckrijcken, Plaetfeh'ofte Ste-
den , te vervoeren ofte tranfpiorteren , dire&ëlijck
ofte indiredtelijck,naer eenige Havenen.Eylanden,
Steden ofte Plaetfen van Engelant, Schotlant ofte
Yerlanti ofte anderen onderde ghehooriaemheyt
-ocr page 609-
t % 6            Toe voer op Vyancten Lande verboden.             titf
foö wanneer die in 't geheel ofte ten deele met ee-
nige Ammunitie van Oorloge ofte Scheeps-be-
hoeften geladen fullen zijn ,by de Capiteynen en-
de andere Officieren van Oorloge, oockGommif-
fie-vaerders deièr Landen aehgehaelt, ende op ge-
fonden fullen worden, omme daer over by de Ra-
den ter Admiraliteytte vVorden gefententiecrt, in
maniere als in 't tweede Articul hier vöoren ftaet
gcexprefleert, ten ware nochtans de ièlve Schepen
aldaer gedreven ende geraeckt mochten zijn door
ftorm ofte andere waren noot, ende dat het felve
by de opgemelte Raden ter Admiraliteyt, uyt de
circumftanticn in dier voegen opgenomen, ende
geoordeelt fal konnen worden.
V.
Ende om wyders te beter alle bcdroch, 't welck
tegens defe onfe Ordonnantie ende advertentie
voor genomen foudc mogen worden, voor te ko-
men ende te verhoeden , belaftcn ende beveelen
Wy mits defen alle Schippers ende Koopluyden,
Ingefetenen defer Landen zij nde,ofte hunne Sche-
pen ende goederen uyt defe Landen uytvoerende,
adverteren ende vermanen voorts alle anderen,
van wat Natie die oock zijn, ofte van waer die ko-
men fullen , eenige goederen, Waren ofte Koop-
manfehappen in haere Schepen te laden, ofte te
doen laden, de felve te vervoeren, ofte doen ver-
voeren, anders dan met eenderhandejZce-brieven,
behoorlijcke Pafpoorten, volkomen Certe-partye,
Cognofccmenten, Vracht, Advijs ende Convoy-
Brieven , ofte diergelijcke andere befcheyden, ais
na de Wetten ende Placatcn vande Plactfen daer
de goederen * Waren ende Koopmanfchappen in-
geladen fullen zijn, tot der fel ver inladinge ende
vervoeringe worden gherequireert, alfoo wy voor
verbeurt lullen houden, ende van nu af aen voor
goeden prinfe verklaren alle de Schepen, mitfga-
ders d'ingeladcn goederen , Waren ende Koop-
manfchappen daer van dat meer als een Zee-brief,
Certe-partye, doubel Vracht-brie ven, Cognofce-
mentcn, of andere befcheyden ghevonden fullen
worden, mitfgaders oock alle de Schepen en goe-
deren die met de voor-verhaelde gerequireerde be-
fcheyden niet naer behooren vemen lullen wefen.
VI.
Ten eynde oock alle Officieren ende Bevelheb-
beren van Schepen Yan Oorloge.foo vanden Staet,
als van particulieren op onfebeftellinge uytgeruft,
verfeeckert mogen zijn, dat de Schepen die fy in
Zee fullen komen te rencontreren, op geene der
voorfz Havenen, Steden ende Plaetfen van Enge-
lant , Schotlant ende Yerlant, ofte anderen onder
't gebiet vande jegenwoordige Regieringe van En-
gelant ftaende, met eenige Ammunitie van Oor-
loge ofte Schceps-behoeften mogen hebben ghe-
munt: Soo fullen de voornoemde Gapiteynen in
Zee alle Schepen daer op eenige fufpitie fal val-
len,mogen aendoen,ende de felve afvordcren hare
Zee-brieven , PalTcpoottcn ,, Certc-partyen ende
Cognofccmenten, tot blijck waer het Schip foude
mogen t'huys behooren, waer ende op wat plaetfe
de ladinge zy ghefchiet, waer in des felfs ladinge
beftaet, ende op wat plaetfe de ontladinge fal heb-
ben te gefchieden, welcke aen hacr vertoont zyn-
de , ende bevonden wefende dat de voorfz Sche-
pen met geene Oorloch ofte Schecps-behoeftert
Bbbb %
                     naer
dert, alfoo \vy ghemeynt zijn voor goeden prinfe
endc'vcrbeurt te houden de voorfz Oorloch ende
Schceps-behoeften ( fa contrarie defe onfe adver-
tentie ende Ordonnantie bevonden lullen werden
geladen tezijn.omderwaerts gevoert te worden.
Ende ommc de voorfz toevoer des tebetefmet
fceckerheyt te beletten,ende infonderheyt te voor-
fien dat uytdefe Provinciën onder valfchc pretex-
ten geen toevoer als boven van levens Middelen,
Oorloch ofte Scheeps-bchoeften, en kome te ghe-
fchicden: Soo en fal niemant voortaen hier te Lan-
de mogen laden, ofte doen fchepen eenigerhandc
Vivres, ofeenigevande voorfz behoeften, omme
naeenige Landen.Stedcn ofte Plaetfen vandeGe-
allieerden , Vrunden ofte Neutralen van defen
Staet getranfporteertofte vervoert te worden, fon-
der daer toe alvooren te hebben bekomen fpeciael
confent vande Raden ter Admiraliteyt,in welckers
diftrifte foodanige ladinge ofte infehepinge ghe-
fchieden fal: Encle boven de betalinge van 's Lants
gerechticheden, te fullen hebben geftelt fuffifante
cautie, voor tvveemael de waerde vande uyt te voe-
ren goederen, dat die op gheen andere als op der
voorfz Vrunden Rijcken, Havenen , Steden ende
Plactfen , ende geenfints dire&elijckofindire&e-
lijck op eenige Plaetfen van Engelant, Schotlant,
Yerlant ofte anderen onder 't ghebiet vande jegen-
woordige Regieringe van Engelant zynde, fullen
worden gevoert ende geloft, ende dat binnen feec-
keren tijde in het daer toe te verkenen Pafpoort,
naer ghelcgentheyt ende diftantie vande Plaetfen
te cxprciTeren, behoorlijck ende den Rechten ghe-
nocch zynde * by over te leveren Certificatien ofte
andere ghenoechfame bewyfen fullen doen blije-
ken, dat alle de voorfz Vivres ofte behoeften in 't
ghcheel ter Plaetfe daer op die verklaert ende aen-
gegeven zijn, vervoert te fullen worden, geloft en-
de acn Lant opgeflagen fullen wefen , ofte datby
gebieccke van dien, ende den voorfz geexprefleer-
den tijdt overftreecken zynde, de Cautionarisvoor
de voorfz dubbelde waerde vande uyt-ghevoerde
Vivres ofte Oorloch-ende Scheeps-behoeften,
fulcks als die ten tyde vande te ftcllen cautie ghe-
taxeert ende gewaerdeert fullen zijn, aenftontsge-
executeert fal worden.
11II.
Ordonneren voorts allen onfen ïnghcfetenen
ende Onderdanen, adverteren ende vermanen al-
len onfen Geallieerden, Vrunden ofte Neutralen,
ende gcncralijck alle Volckeren ende Natiën, wil-
lende varen naer Vranckrijck, Spangïen,ofte eeni-
ge andere Nacbuyrigeof Geallieerde Rijcken,Lan-
den, Steden ofte Plaetfen van defen Staet, Ooft,
Weit ofte Noortwacrts gelegen, ofte die van daer
herwaerts aen fouden willen komen, te kiefen en-
de te houden deruyme Zee, alfoo Wy verftaen
ende verklaren by defen, dat alle Schepen die op
de Kuilen van Engelant, Schotlant ende Yerlant,
ofte andere Landen, Eylandcn ende Plaetfen on-
der 't gebiet vande jegenwoordige Regieringe van
Engelant zynde, ende vootnamentlijck binnen de
Bancken ende ondiepten langhs de felve gelegen,
gevonden fullen worden, ende die alfoo nietbuy-
ten fufpinc fullen zijn van tegens defe onfe Or-
donnantie ende advertentie yet voor te hebben»
-ocr page 610-
1128
Placaten-». tiBóeck
IU9
miraliteyt in welckers diftricle de contraventien
fullen worden ontdeckt,of wel de Capiteynen die
d'achterhalinge in Zee fullen komen te doen, uyc-
gevaren fullen zijn.
X.
Doch by foo verre de voorfz TranfgreiTeurs niet
op lfet feyt bevonden, maer namaels dacr over ge-
accufeert mochten worden, fal als dan de kennifle
daer af toekomen de Raden vande Admiraliteyt,
ofte ordinaris Rechters, voor den welcken de felve
eerft in recht betrocken fullen worden. Ende ten
eynde alle Officieren, mitfgaders allen anderen die
den welftant van defen Staet ter herten foude mo-
gen gaea, en Vyanden vande foodanige contra-
ventien zijn, des te vlytiger mogen letten dat defe
onfe Ordonnantie oock alomme, ende by een ye-
der punftuelick worde geobferveert,ende de Con-
traventeurs nae den inhouden defer andere ten ex-
emple geftraft: Soo fullen alle de penningen,die
by confifcatie als anderfints, uyt defe onfe Ordon-
nantie komen te refulteren, gheappliceert werden
foo als gewoonlick alle penen , muiden ende con-
fifcatien , by Placaten vande refpeclive Provintien
defer Vereenichde Nederlanden geappliceei t en-
de verdeylt werden, te weten, een derde-part ten
profijte vandon Aenhaelder ofte Aenbrenger, 'tzy
de felve in eedt endebedieninge van 't Lant foude
mogen zijn ofte niet, een derde-part ten profijte
vanden Officier die de calangie ende executie fal
hebben gedaen, ende het refterende derdepart ten
profijte vande gemeene faecke.
XI.
Maer belangende de Schepen ende goederen die
by eenige Schepen van Oorloge van defen Staet,
ofte van eenige particuliere Commifïie-ofte Re-
torfie-Vaerders,in Zee achterhaelt, ende van daer
ter faecke van contraventien tegens defe onfe Or-
donnantie ende advertentie begaen, op-ghebracht,
ende vervolgens door de gemclte Raden ter Admi-
raliteyt verbeurt, en van goeden prinfe verklaert
fullen worden, daer van fal de verdeylinge gefchie-
den volgens de Inftru&ien, Placaten ende Ordon-
nantien daer van hier bevoorens ghemaeckt ofte
noch te maecken.
XII.
Ten eynde oock alle Schepen ende goederen
die ter faecke vande contraventien tegens defe
onfe Ordonnantien ende advertentie begaen fullen
werden, achterhaelt, aenghehouden ende hier te
Lande opgebracht, aen handen vande gemelte Ra-
den behoorlijck overgelevert mogen worden : Soo
latten Wy by defen wel expreiTelijck, dat de Aen-
haelder vande felve fich preciiè fullen hebben te
reguleren, oock alle die het felve aengaen mochte
doen reguleren, naeonfen Placateopten eerften
December 1640. tegens het onordentlijck pionde-
ren ende veroveren vandc foodanige Schepen ge-
emaneert, met waerfchouwinge, dat de penen by
het voorfz Placaet gheilatueert, finceerlick fullen
werden geexecuteert,tcgens alle de geene die con-
trarie het voorfz verboth yets gheattenteert fullen
hebben.
XIII.
Ende ten eynde aen d'eene zyde mach worden
voor ghekomen, dat de fchade die by confifcatie
vande voorfz Schepen ende goederen op de Con-
travcn-
naer eenige Havenen ofte Plaecfen onder't gebiet
vandc jegenwoordigc Regieringe van Engelandt
zijnde, hebben gemunt,fullen fy de felve vry ende
onverhindert laten pafleren, maer foo het contra-
rie van dien by de felve befcheyden, ofte anderfints
mochtc worden bevonden, foo fullen fy de fooda-
nige Schepen met hare ingeladene goederen, in
goede verfeeckerïnge hebben op te brengen, ende
onder haer bewaringe t'aenvaerden alle de be-
fcheyden die in 't voorfz Schip ghevonden, ende
aen haer vertoont fullen zijn , oock 't gheen de
Schipper ende 't vorder Scheeps-volck ,foo ten re-
guarde van haer voor-hebbende reyfe,als oock aen-
gaende de gelegentheyt van 't Schip ende ladinge,
te dier tijt fullen hebben verklaert inde befte forme
by gefchrifte doen ftellen, ende by den Schipper,
ende fijn vordere Scheeps-Officieren doenteecke-
ncn, omme nevens de voorfz gevonden befchey-
den , met het Schip ende des felfs ladinge, aende
Raden ter Admiraliteytdaer den Veroveraer uyt-
gevarenfalzijn,opgefonden ende overgelcvert te
worden.
VIL
Vorders is mede onfe meyninge, dat oock alle
de penen hier vooren gheilatueert effecT: forteren ,
ende geexecuteert worden fullen tegens onfe In-
gefetenen, Overtreders, 't zy Koopluyden, Schip-
pers ofte andere, wie de felve oock fouden mogen
wefen, met confifcatie vande Schepen, ende van-
de ingeladen goederen, ofte een gedeelte van dien,
in voegen hier vooren verhaelt, ofte anderfins foo
de felve niet voorhanden fullen zijn, met pecu-
ïiiele boeten, ter concurrentie vande waerde van
dien, elcks in hun reguard, in ghevalle t'haerder
aenkomile in defeLanden,ofte oockan'derfinsde
gelegentheyt dacr toe gebooren zynde, fal verno-
men ende bewefen werden, dat fy defe onfe ad-
vertentie ende Ordonnantie in eenige poincten ful-
len hebben gecontravenieert, even gelijck of fy op
't feyt bevonden ,ende by de voorfz Schepen van
Oorloge daer over uyter Zee opgebracht, of ander-
fins hier te Lande by andere 's Landts Officieren
achterhaelt ende betrapt waren geworden.
VIII.
Ende ten eynde door d executie van defe onfe
Ordonnantie ende advertentie geene rechtveer-
dige redenen van klachten mogen werden gege-
ven aen eenige Coningen, Republijcquen,Princen,
Potentaten of Steden, met defen Staet in alliantie
ofte verbondt ftaende, foo belaften ende beveelcn
Wy wel exprefleliick by defen alle onfe Hoofden
ende andere Officieren ter Zee,foo over Schepen
van Oorloge vanden Stiet, als over Schepen by
particulieren op onferbeftellinge ten Oorloge uyt-
geruftygeftelt, haer punduelijck te reguleren naer
de Verbonden ende Tradaten by ons defen aen-
gaende met andere Coningen , Republijcquen,
Princen , Potentaten ende Steden albereyts ghe-
maeckt ofte noch te maecken. Ordonnerende ten
felven eynde onfe Raden ter Admiraliteyt, alle Ca-
pitcyncn van Oorloge,uythare refpeélivediftriaen
uy tvarende, daer van particulierlijck te adverteren,
ende t'inftrueren als naer behooren.
IX.
Ende fal dejudicatureover de tranfgreffie dc-
fer onfer Ordonnantie toekomende Raden ter Ad-
-ocr page 611-
Concernerende de Greynen_j.
ïiji
H30
Ende ten eynde niemant hier van eenige igno-
rantie naemaels kome te pretenderen, Ontbieden
ende veribecken wy de Heeren Staten, Gecom-
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van
de Provintien refpeclive van Gelderlandt ende
't Graeffchap Zutphen, Hollant ende Weir-Vrief-
lant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant, Over-Yflel, mitf-
gaders Stadt Groeningen ende Ommelanden, en-
de allen anderen Juilicieren ende Officieren vande
felve, dat fy defe onfe Ordonnantie van ftonden
aen alomme doen verkondigen, publiceren ende
afFigcren, in allen Plaetfen daer fulcks noodich we-
ien fal, ende men ghewoon is foodanige publicatie
ende affixie te doen. Latten ende bevelen voorts
de Raden ter Admiraliteyt, den Advocaten Fit
caels, mitfgaders Adminaels, Vice-Admiraels, Ca-
piteynen , Officieren ende Bevelhebberen , als
mede de CornmifTariilcn ende Commifen ter Re-
cherche, foo inde Zeegaten, als elders, defe oniê
Ordonnantie te achtervolgen, ende doen achter-
volgen , Procederende ende doende procederen
tegens de Contraventeurs van dien, fonder ooch-
luyckinge, faveur, diiTimulatie ofte verdrach, want
Wyfulcx alibo ten dienfte vanden Lande bevon-
den hebben noodich te zijn. Aldus gedaen en ge-
arreilcert ter Vergaderinge vande hooch-gemelte
Staten Generael, inden Hagcden vijfden Decem-
ber ιβ^τ.. Was geparapheert,/ö/Wiy<7/z Reede tot
Renfwoude,n·
Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de felve. Geteeckent,iV. Ruyfch. Zijnde op't fpa-
tium gedruckt het Cachet der felver Heeren Sta-
ten in rooden Waflche.
travcnteurs van defe onfe Ordonnantie moet val-
len , niet door middel van afieurantie en kome te
rcdunderentot fchade van eenige andere Ingefe-
tcncn defer Provintien, ende dat aen d'ander zyde
de faciliteyt vande Engelfche Navigatie ende
Commercie, ibo veel doenlijck werde befhoeyt:
Soo iit, dat Wy wel cxpreiTelijck verbieden by
dcfen, dat iich niemant vande Ingefetenen voor-
noemt en vcrvordere eenige goederen ofte Sche-
pen de Subjccïeii vande jegenwoordigc Regierin-
ge van Engclant tocbchoorende, nochte oock ee-
nige Schepen ofte goederen gaende, ofte bevracht
naer eenige Havenen , Steden ofte Plaetfen van
Engclant, Schotlant, Yrlant, ofte anderen onder 't
gebiet vande voorfz Regieringe ftaende, ofte oock
van defelve Havenen, Steden ofte Plaetfen ko-
mende te veraiTeureren, direclelick ofte indire&e-
lick, felver of door yemant anders hier te Lande, of
daer buyten, op wat maniere het felve oock foude
mogen gefchieden , op pene dat niet alleen de foo-
danige aiTeurantien ghehouden fullen worden van
nu af voor nul ende van geender weerden: Suleks
dat op de felve geen Recht gedaen fal mogen wor-
den , maer dat boven dien de fodanige AiTeuradeur
ofte AfTcuradeurs, de fatlo hooft voor hooft verval-
len fullen in een mulcle van duyfent guldens, t'ap-
pliceren ende te executeren als vooren: Ende ful-
len d'Officieren die daer inne bevonden fullen
worden nalatich geweeft te zijn, daer over arbitra-
lick werden ghecorrigeert, oock met privatie van
haer bedieningen of anders, foo als na ghelegent-
heyt bevonden fal worden te behooren.
T\E goet-willige Lefer gelieve te weten, dat noch by verfcheyden andere Placaten, de Commerckn met den Vyandt
^onder feeckere Limit atien
oock abfolutelijckjlen toevoer van allerley Ammunitie van Oorloge verloden is:
Maer alfoo de felve principalijck fpreecken vande
Liccnten, Gemeene Middelen, ende verboden Dienften»
fullen daer onder gevonden werden.
DEN XXIII TYTEL.
Concernerende de Creynen.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
i. Placaet, Verbiedende den uytyoer vandeTSinnen-landtsgemjjène Qra~
nen, ende allerhande foorte wan hare en weec^Koorn. In date den wierden September wijf-
tbien-hondert een-en-tnegentich
.
Granen. SOO IS T, dat wy willende daer inne
voorfien ende goede ordre ilellen , ten mceftcn
dienfte vanden Lande, ende profijte vande In-
woonderen van dien. Hebben by deliberatie van-
den Rade van State der felver geünieerde Provin-
tien verboden ende geinterdiceert, verbieden ende
interdiceren by dcfen: Dat van nu voortaen nie-
mant, van wat Natie, ftaet, qualitey t ofte conditie
hy zy,fal mogen voeren ofte tranfporteren buyteti
de voorfz geünieerde Provintien, te Schepe, ofte
te Wagen, met Paerden ofte Karren, in 't neyme-
lick oftopenbaer.in geenderhande manieren eeni-
Bbbb 3
                          ge
E Staten Generael vande geü-
nieerde Nederlandtfche Provin-
ciën, Allen den gcenen die defe
fullen fien ofte hooren lefen,Sa-
luyt. Alfoo t'onfer kennifTe ge-
comen is, dat dagelijcx uyt de
voorfz geünieerde Provinciën
veel Granen, als hart ende weeckRoorn, binnen de
felve Provintien gheteelt ende gewaifen, wort ver-
voert ende getranfporteert, tot groote fchade ende
nadeel vande Inwoonderen der felver Provintien,
ende apparente dierte ende ghebreck in de felve
-ocr page 612-
a^.Tit. t/Deel.
il$x           Placateo-ι. 2.Boeck
1133
van de adie duyren fal den tijt van een Jaer, na,de
contraventie van defen-.Ende fullen de overtreders
infulcken gevalle niet mogen volftaen mits beta-
lende de vvaerde nae den inkoop der Granen, maer
nae dat de overtreders by de verkoopinge der
Granen daer van ontfangen ende genooten fullen
hebben , ofte de waerde nae den inkoop van dien,
tot keure ende optie vande Officiers. Welver-
ftaende indien de Granen ende andere voor-ver-
haelde Speciën , contrarie den inhoude van defen
uytgevocrt, onderwegen gebleven, genomen, ver-
roeckelooft ofte vergaen waren , fal evenwel de
verbeurnifTe van dien vallen van de waerde van
den inkoop der fclver. Ende fullen alle de penen,
breucken ende amenden, uyt faecke van de con-
traventie van defen Placate vallende, bekeert wor-
den, het eene derden-deel tot profijte vande ghe-
meene faecke , het tweede ten behoeve vanden
Officier die de caufatie, ende de executie vanden
Placate doet, ende het laetfte derdendeel tot pro-
fijt vanden Aenbrcnger. Ende fullen alle vonnif-
fen van Gerechten, tegens de Contraventcurs van
defen Placate ghewefen, executie hebben onder
cautie, niet tcgenftaende oppofitie, reformatie ofte
appellatie, ende gedecreteerde inhibitie, daer me-
de wy niet en verftaen dat de executie van alfulc-
ke gewefene vonnifTen ofte Sententien eenichfins
gefurcheert, verhindert ofte belet fal worden; on-
vermindert de parthyen hare ghcrechticheyt ten
principalen : Ende dit alles by provifie ende tot dat
anders fal wefen geordonneert. Ende ten eynde
niemantvan defeonfe tegenwoordige verbodt en-
de interdiclie ignorantie en pretendere, ontbieden
Wy dacromme ende beveelen onfe lieve ende feer
beminde , de Staten ofte hare Gedeputeerdejla-
den, Stadthonders vande Provinciën refpe&ivc
vanGeldcrlantende'tGraeffchap Zutphen, Hol-
lant, Zcelant, Utrecht, Vrieflant ende Over-YfTel,
ende alle andere Jufticieren, Officieren ende Die-
naren des verfocht zynde, dat fy defc voornoemde
Ordonnantie alomme doen verkondigen , uytroe-
pen ende publiceren,daer men gewoonlick is uyt-
roepinge ende publicatie te doen; Procederende
tegens de overtreders van dien tot de penen ende
amenden hier boven verhaelt, fonder eenige gun-
fte, faveur ofte diifimulatie ter contrarie; Want
Wy 't felve toe voorderinge van den Lande alfoo
bevonden hebben te behooren. Ghegheven in
's Graven - Hage den vierden Septembris, Anno
vijfthien-hondert een-en-tnegentich. Was ghc-
paragrapheert,f, Arnfma,st· Onderftont, Uyt
bevel van myne Heerende Staten Generael der
Vereenichde Nederlanden. Noch leger, Ter Rela-
tie vanden Rade van State der felver. Ondcrteec-
kent,6\ Gilpin.
ge Tarwe, Rogge, Garfte, Haver, Erweten, Bonen,
ofte andere Granen, hoedanich diefoude mogen
zijn, gemalen ofte ongemalen, die binnen de felve
geünieerde Provintien zijngeteelt,gegroeyt ende
gcwaffen, op verbeurte vande &he Granen, ofte
het Meel daer van ghemalen , mitfgaders vande
Schepen, Schuyten, Wagens, Karren ende Paer-
den, daer de felve in ofte op gheladen fullen zijn,
ofte de waerde van dien , foo verre die op der daet
niet bevonden nochte achterhaelt en worden,maer
naderhant daer van aengefproocken, gecalangeert
ende gheconvinceert worden, ende daer-en-boven
op arbitrale corre&iê. Ende foo wanneer bevonden
wort dat eenige quaetwillige , om haer particulier
profijts wille, ende eluderendc dePlacatenop't
verbodtvangelijcken uytvoer,voortydcn gemaed,
de Binnenlandtfche ingewaflen Granen, ende an-
dere fpecien van hart ende weeckKoorn, fulcxdie
hier vooren verhaelt zijn, doorjïeecken ende ver-
mengen onder andere Granen, ende voorverhael-
de Specien.die van over Zee in defc Landen geko-
men , ofte buyten de Geünieerde Provinciën ghe-
groeytende ghewaiTcnzijn; Soo wort by defen
mede verboden , eenige Granen ofte andere fpe-
cien vooren verhaelr, van over Zee gekomen, ofte
buyten de Geünieerde Provintien ghegroeyt ende
gewafTen, daer onder eenige Inlantfche Granen,of-
te andere vande voorverhaelde fpecien , binnen de
Geünieerde Provintien gegroeyt ende ghewaflen,
vermenght ende doorgefteken zijn, buyten de ge-
ünieerde Provintien te voeren. Ende fullen alle de
Granen ende andere fpecien, elcx nahare natuere,
met de ingewaflen Granen ende andere Speciën
doorgefteecken ende vermenght, voor Inlantfchc
binnen de Geünieerde Provintien gegroeyt ende
gewaffen, geachte t ende gerekent worden. Ende
om té mogen onderkennen oft alfulcke Granen
ende andere fpecien met Inlantfche gewaffen Gra-
nen ende fpecien vermengt ende doorgefteecken
zijn , fullen de Gerechten vander Plaetfe daer de
caufatie valt, gebruyeken het oordeel van drie ofte
meer onpartydigc Fadeurs, Makelaers, Pontgaer-
ders, Backers ofte andere, verftant ende kenniffe
van 't onderfcheyt vande Granen, ende andere
voorverhaelde fpecien hebbende,de wclcke by den
Gerechte daer toe verfocht wcfende,gehouden ful-
len zijn op haren eedt, ende nae hare befte weten-
fchap, verklaringe daer van te doen, op de boete
van twintich ponden van xl. grootcn 't pont.te ver-
beuren by den geenen die van des te doen, onwil-
lich bevonden fullen worden. Ende fullen de Of-
ficiers den overtreders van defen Placate niet alleen
cauferen die fy op der daet bevinden: Maer fullen
den fclven oock mogen cauferen die fy naderhan
fullen bevinden dat fulcksghcdaeη hebben , daer
Nader Pla^aet, op 'tfehefubjeB. In date den derthienden September
wijfthknhondertjiven-en-tmgentkh.
E Staten Generael vande Vereenichde I ghelijcks uyt de voorfz Vereenichde Pf°vi"c^"
vele Greynen, als hardt ende weeck Kooni, binnen
de felve Provintien geteelt ende ghewaflen, wort
vervoert ende ghetranfporteert, tot groote lcnadc
■wT_j_i_„.r^u„r»___:„,.·.„„ Aiu„-J0«n00_
j Nederlantfche Provintien, Allen den gee-
v^ssé^inen ^e ^& ^u^en fien on:e hooren lefen,
Saluyt. Alfoo t'onfe kenniife gekomen is ,dat da-
-ocr page 613-
: de Greynea.*.                   1135
doen onwiiiich bevonden fullen worden. Ende
omme alle ftauden tegens defen (foo veele moge-
lijck) re verhoeden, oft als die gepleecht zijn te be-
ter t'ontdecken : Soo fullen die geene die eenige
Greynen uyt defe Landen willen vervoeren , ghe-
houden wefen ten Comptoire vande Convoyen
in 'taengeven,by eede,ofte ware woorden in plact-
fe van eede, t'affirmcren , dat onder de felve (huns
wetens) geen inlants ghewas verborgen ofte ghe-
menght zy, welcke affirmatie den Convoy-Mee-
fters alom me bevolen wort te ilipu leren , ende
daer van in de Convoy-cedullc exprefle mentie te
maecken, op dat boven die voorfz penen d'Over-
treders oock als meyneedigc geflraft worden naer
behooren. Ende fal eenyegehjek van wat ilaec oft
conditie hy zy.het wacr Officier ofte geen, geoor-
loft wefen op alle ftroomen, Wateren, Havenen,
ende Wegen , binnen Steden ende daer buyten,
egeene Plaetfen noch Jurifdidticn uytghcfondert,
te vervolgen , t'achterhalcn , ende doen acnflaen,
ende arrefteren alle Greynen ende voorverhaelde
fpecien , die boven 't verbodt van defen fullen we-
fen uytgevoert, ofte gepoocht uyt te voeren, daer
van de vervolgers die caufatie fullen mogen doen,
daer fy alfulcke Greynen ofte fpecien fullen bevin-
den, ofte ter plaetfe van de cerile ladinge van dien,
tot keur ende optie vanden Achterhaelder , daer
toe den Officier vande Plaetfe, daer d'achterhalin-
ge gefchiet, gehouden fal zijn hem t'ailïfteren, die
goederen in verièeckerdcr ende bewaerder hant te
nemen, ende t'executcren naer behooren. Ende
om alle gefchillen wcch te nemen, wanneer vcr-
ftaen moet werden dat ycmant ghepoocht foude
hebben eenige verboden Greynen ofte andere
voorfz Speciën te vervoeren buyten de Geünieer-
de Provintien, Soo wort by defen verklaert, dat fo
wanneer yemant een Schip ehehuert fal hebben,
ofte eenige Greynen ofte andere voornoemde fpe-
cien
op den Comptoire vande Convoyen aen ghe-
bracht.om buyten de Geünieerde Landen vervoert
te werden , ende bevonden worde dat in 't felve
Schip eenige verboden Greynen ofte Speciën be-
goniten ghcladen ofte ingenomen te werden, fal
't felve geacht ende gcrekent worden voor de daet
vande ladinge ende uytvoer, ende fullen niet al-
leenlick de verboden Greynen, die men bevint in'
't laden, maer oock alle andere, die hy verconvoyt
heeft, ende oock die in 't Schip bevonden fullen
worden, denfelven Koopman toe behoorende,
voor verbeurt ghehouden ende verklaert worden.
Ende fullen de Officiers ende Achterhaelders den
overtreders van defen Placate niet alleen cauferen
die fy op de daet bevinden, maer fullen den felven
oock gehouden wefen te cauferen diefy naderhant
fullen bevinden dat fulcks ghedaen hebben , daer
van de adlie dueren fal den tijt van een Jaer nae de
contraventie van defen. Ende fullen de overtre-
ders in fulcken gevalle niet mogen volftaen, mits
betalende de waerde na den inkoop der Greynen,
maer naer dat de overtreders by verkoopinge der
Greynen daer van ontfangen ende ghenooten ful-
len hebbcn,ofte de waerde na den inkoop van dien
tot keure ende optie vande Officiers ende andere
Achterhaelders: Welverftacnde, indien de Grey-
nen ende andere voor-verhaelde fpecien contrarie
den inhouden van defen uytgevoert, onderwegen
ΙΙ|φ                       ^uiitcuieiciiu
ende nadeele vande Inwoonderen der felver Pro-
vintien, ende apparente dierte ende gebreck in de
felve Greynen. SOO I S Τ, dat wy willende
dacr inne voorfien ende goede ordre frellen, ten
meeften dienfte vanden Lande, ende profijte van
de Inwoonderen van dien, hebben verboden ende
geinterdiceert, verbieden ende interdicerenby de-
fen, dat van nu voortaen nicmant, van wat Natie,
{late, qualiteyt ofte conditie hy zy, fal mogen voe-
ren ofte tranfporteren buyten de voorfz Vercenich-
de Provintien, te Schepe ofte te Wagen.met Peer-
den ofte Karren, in 't beymelick ofte openbaer, in
geenderhande manieren, eenige Tarwe , Rogge,
Garfte, Haver, Etwcten, Boonen,Boeckweyt, Gort
ofte andere Greynen,hoedanich die fouden mogen
zijn, gemalen ofte ongemalen,die binnen de felve
Vereenichde Provintien zijn geteclt, gegroeyt en-
de ghewaiTen, ofte die van den Rhijn ende andere
Rivieren ,ofteoockby Wagens, Karren ofte Peer-
den , uyt de omliggende Landen, ende niet over
Zee, in defeVereenicb.de Provintien gebracht zijn^
die welcke by defen mede om redenen voor In-
lants gewas gheacht ende ghehouden werden: op
verbeurte vande felve Greynen,ofte het Meel dacr
van gemalen, mitfgaders van de Schepen , Schuy-
ten, Wagens, Karren ende Peerden, daer de felve
innê ofte opgeladen fullen zijn, ofte de waerde van
dien, lbo verre die op de daet niet bevonden noch-
te achterhaelt en worden,maer naderhant daer van
aengefproocken, gecalangeert ende geconvinceert
worden, t'appliceren (als oock die naevolgende
boeten) ten behoeve vanden Officier die d'execu-
tie doen fal, voor een derde, ende die twee derden-
deelen ten behoeve vanden Aenbrenger ofte Ver-
volger van dien , ende daer-en-boven op arbitrale
corredie. Ende want bevonden wort dat eenige
eluderende den Placaten op 't verboth van ghelijc-
ken uytvoer voortydengemaeckt, de voorfz Grey-
nen, fulex die hier vooren verhaclt zijn, doorfteec-
ken,endc vermengen onder andere Greynen ende
vooren-vcrhaclde fpecien, die van over Zee in den
Landen ghekomen zijn: Soo wort by defen mede
verboden eenige der voorfz fpecien van over Zee
gekomen, onder eenige Inlantfche Greynen, ofte
andere vande vooren-verhaelde fpecien, vermengt
endedoorgefteecken zijn, buyten de Geünieerde
Provintien te voeren, op peyne als vooren: Ende
fullen alle de Greynen ende andere fpecien, clcks
na hare nature, met de ingewaflen Greynen, ende
andere fpecien die voor inlantfche gehouden wor-
den, als boven doorgeileken ende vermenght, voor
inlantfche, binnen de geünieerde Provintien ghe-
groeyt ende gewaflèn, geachtetende gbereeckent
worden. Endeommete moge η onderkennen, of
alfulcke Greynen ende andere fpecien , met de
voorverhaelde Greynen ende fpecien vermenght
ende doorgefteken zijn, fullen de Gerechten van-
de Plaetfe, daer de caufatie valt, ghebruyeken het
oordcel van drie ofte meer onpartydige, verftant
ende kennifle van 't onderfcheyt vande Greynen
ende andere voor-verhaelde fpecien hebbende, de
welcke by de Gerechten daer toe verfocht wefen-
de, gehouden fullen zijn op hare eeden na hare be-
fte wetenfehap verklaringe daer van te doen, op de
boete van twintich ponden van veertich grootcn
t pont te verbeuren, by den geenen die van des te
-ocr page 614-
Placaten. a.Boeck. a^.Tit. ι.Deel.
U36
gebleven, ghenomcn,verroeckclooft ofte vergaen
waren, fat evenwel de verbeurtenifle van dien val-
len vande waerde vanden inkoope der felver. Ende
fullen alle vonniflen van Gerechten , tegens den
Contraventeurs van defen Placate ghewefen, exe-
cutie hebben onder cautie, niet tegenftaende op-
pofitie, reformatie ofte appellatie, ende ghedecre-
teerde inhibitie, daer mede wy niet en veiftaen dat
d'executie van alfulcke ghewefen Vonniflen ofte
Sententien cenichfins ghefurceert, verhindert ofte
belet lal worden, onvermindert partyen hare ghe-
techticheyt ten principalen: Ende dit alles by pro-
vifie, ende tot dat anders fal wefen geordonneert.
Ende ten eyndc niemant van defe onfe tegenwoor-
dige verbodt ende .interdiche ignorantie en pre-
tendere, ontbieden wy daer omme ende beveelen
onfen lieven ende wel beminden, de Staten ofte
hare Gedeputeerde Raden , Stadthouders vande
Provintien refpeclive van Gclderlantende 'tGracfc
fchap Zutphen, Hollant, Zeelant, Utrecht', Vrief-
lantende Over-Yflel, Groeningen ende Omme-
landen ,ende allen anderen Jufticieren, Officieren
ende Dienaren des verfocht zijnde , dat fy defe
voornoemde Ordonnantie alomme doen verkon-
digen, uytroepen ende publiceren, daer men ghe-
woonlick is uytrocpinge ende publicatie te doen;
Procederende tegens de overtreders van dien tot
de penen ende amenden hier boven verhaclt ,fon-
der eenige gunfte, faveur ofte diilïmulatie ter con-
trarie: Want wy 't felve tot vorderinge vanden
dienil vanden Lande alfoo bevonden nebben te
behooren. Gegeven in 's Graven-Hage den der-
thienden Septembris Anno 1597. Was ghepara-
pheert, Egmont,vt' Onder ilont, Ter Ordonnantie
vande voornoemde Heeren Staten Gencrael. Ge-
teeckent,C. Aerffen.
3, Placaet, Vande Ho: Mo: Heeren Staten Cjenerael der Vereenighde
Nederlanden: Inhoudende Verbodt van uytvoer van Tarwe ende Rogge. In date den dertïghjlen N<h
vember
1 6 χ 8,
ofte Rogge, maer na dat de Overtreders by verkoo-
pinge der felver Tarwe ofte Rogge daer vanont-
fangen ende genooten fullen hebben ,ofte waerde
nae den inkoop van dien, tot keure ende optie van
de Officiers: Welyerftaende nochtans, indien de
voorverhaelde fpecien van Greynen, contrarie den
inhout van defen, uytgevoert, onder wegen ghe-
bleven, genomen, verroeckclooft ofte vergaen wa-
ren , fal dies niet tegenftaende de verbeurtenifle
van dien vallen vande waerde vanden inkoop det
felver: Ende wat belanght de Tarwe, Rogge ofte
Meel daer van gemalen, 't welck albereyts nae de
publicatie defes afgefcheept ende verconvoyt ofte
verlicent is , ende buyten de geünieerde Landen
noch niet vertrocken, lal ontlaft ende inde Pack-
huyièn opgeleyt moeten werden, op de verbeurte
ende peynen als vooren: Ende fullen alle debreuc-
ken ende amenden uyt faecke vande contraventie
van defen Placate vallende, bekeert worden het
eene derdendeel tot profijte vande gemeenefaee-
ke, het tweede ten behoeve vanden Officier die de
calangie ende d'executie doen fal, ende het laetftc
derdendeel tot profijte vanden Aenbrenger: Ende
fullen alle Vonniflen van Gerechten tegens den
Contraventeurs van defen Placate ghewefen, exe-
cutie hebben onder cautie, niet tegenftaende op-
pofitie, reformatie ofte appellatie, ende ghedecre-
teerde inhibitien,daer mede niet verftaen en wert,
dat d'executie van alfulcke ghewefen VonniiTen
ofte Sententien eenichfints ghefurcheert, verhin-
dert ofte belet fal worden, onvermindert partyen
heure gerechtichcyt ten principale, ende dit alles
by provifie, ende tot dat anders fal wefen geordon-
neert. Verbieden mede alle Collcgien ofte Offi-
cieren vande Admiraliteyt, mitfgaders van alle
Frontieren ter contrarie van defen eenige Pafpoi-
ten ofte confenten totten uytvoer ter contrarie
van defen te verleenen. Ende op dat defe Ordon-
nantie des te beter achtervolght foude mogen
werden, Soo authoriferen Wy by defen allen Offi-
cieren, op alle ftroomen, Wateren, Havenen ende
Wegen
E Staten Generael der Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defe fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE
WETEN: Alfoo tot onfe kennifle gheko-
menis, dat vermits d'Oorlogein Ooftlant, ende
de Quartieren daer omtrent, van daer weynich
Greynen herwaerts vervoert fullen konnen wor-
den : Ende dat dies niet tegenftaende dagelijcks
uytte voorfz geünieerde Nederlanden vele Tarwe
ende Rogge wert vervoert ende getranfporteert na
andere Landen endeRijcken, daer door gefchapen
is, in defe Landen ghebreck van dien te fullen vol-
gen, ende grootcdierte inde felve Speciën ghecau-
feert te fullen worden, tot benautheyt vande goe-
de Ingefetenen. S O O IS T, dat Wy daer inne
tydelick willende verfien ende goede ordre (lellen,
ten meeften dienfte vanden Lande, hebben nae
voorgaende rype deliberatie verboden ende ghein-
terdiceert,verbieden ende interdicerenby defen,
dat van nu voortaen niemant van wat natie, ftate,
qualiteyt of conditie hy zy, fal mogen voeren ofte
tranfporteren buyten de voorfz geünieerde Pro-
vinciën, te Schepe ofte te Wage, Peerden, Karren
ofte anders, in 'theymelickofte openbaer,in geen-
derhandc maniereeenige Tarwe ofte Rogge, ghe-
malenofongcmalen,hoedie genacmt, oftewaer
de felve gheteclt, ghegroeytende gewaiTen foude
mogen wefen, op verbeurte vande felve, of het
Meel daer van gemalen, mitfgaders vande Sche-
pen ende Schuyten, Wagens, Karren ende Paer-
den,ofte anders daer de felve inne ofte op geladen
fullen zijn, ofte de waerde van dien , alwaer 't
fchoon,dat die optcr daet niet bevonden, ofte ach-
terhaelt,maer na verloop van tijt, daer van aenge-
fproken, gecalangcert ende geconvinceert mochte
werden, ende daer-en-boven noch arbitralick ghe-
corrigectt na gelegenthey t van iaecken, Waer van
d'aitie duyren fal den rijdt van een Jaer na d'over-
tredinge van defen: Ende fullen d'Overtreders in
fulcken ghevalle niet mogen volftaen, mits beta-
lende de waerde nae den inkoop der voorfz Tarwe
-ocr page 615-
Goncernerende de Greyneo^>
1139
1U«
Wegen, binnen Steden ende daer buyten* gecne
piaetfennoch Jürifdiaienuytgheibndert, te ver-
volgen, t'achterhalcn, ende doen aenflacn endear-
rcilcren, alle de Tarwe ofte Rogge, die boven 't ver-
both van defen fal wefen uytgevoert, daer van de
vervolgers decaufatie in voegen als voorert fullen
mogen doen , daer fy alfulcke Tarwe ofte Rogge
fullen bevinden, ofte ter plactfe van d'eerfte ladin-
pc van dien, tot keure ende optie vanden Achter-
haeldcr, daer toe den Officier vande Plactfe, daer
d'achterhalinge gefchiet, gehouden fal zijn hen te
aflifteren, die goederen in verfeeckerder ende be-
waerder hant te nemen, ende t'executeren na bc-
hooren. Ende ten eynde niemant van defc onfe
tegenwoordige verboth ende interdidie ignorantie
en p'retendere, Ontbieden wydacromme ende
verioecken onfen lieven ende fcer beminden den
Staten ofte hare Gedeputeerden Raden, Stadt-
houders vande Provintien refpedive van Gelder-
landt ende 't Graefichap Zutphen, Hollant, Zee-
Jant, Utrecht, Vrieflant, Over-Yflel, StadtGroe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticieren, Officieren, Dienaren, desverfocht
zijnde, dat iydefe voornoemde Ordonnantie al-
omme doen verkondigen, uytroepen ende publi-
ceren, daer men ghewoon is uy troepinge ende pu-
blicatie te doen , Procederende ende doende pro-
cederen tcgens de Overtreders van dien, tot de
penen ende amenden hier boven verhaelt, ibnder
eenige gunde,faveur,diffimulatieof verdrach ter·
contrarie : want Wy 't felve ten dienfte vanden
Lande alibo bevonden hebben te behooren. Ge-
geven in 's Graven-Hagc, onder onfen Cachette,
Paraphure, ende de Signature van onfen Griffier,
opten dertichften November 1628. Was gepara-
pheert, Nicolaes vander Bouckhorfi,vt· O nder üont»
Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte Heeren
Staten Generael. Getccckem,Cornelis Mufch. Zijn-
de op 't fpatium ghedruckt het Cachet der felvet
Heeren Staten in rooden WaiTche.
HET TWEEDE DEEL.
Placatetl vanden éen-en~derticbflén Maert,ende drie~en*minticbflen Mey
lóii-op't -vervoeren wande Granen ende ander Gewas ten weder-Kyden wande Landen liggend*
onder Contributie,
E Staten Generael der Verecnichde Ne-
derlanden, Allen den gcenen die defe ful-
len fienoftehoorenlefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN; Alfoo federt eenigen
tijdt herwaerts metter daet bevonden is, dat den
Huyfluyden ten Platten Lande fittende onder
contributie, vele quellingen zijn aengedaen, prin-
cipalick by de Soldaten, foo wel in onfen dienfte
als vanden Vyant zynde, onder pretext dat fy fou-
den geexcedeett hebben de PJacaten gemaeckt op
het uytvoeren vande Granen ende anderfints.
S O O IS Τ, dat wy willende daer inne voorfien
voor het toekomende, ende oock wech nemen
alle duyflerheyden die opte interpretatie vande
voorfz PJacaten mogen loopen, hebben gheordon-
neert ende ordonneren by defen , dat by provifie
1 d'lngefetenen vanden Platten Lande fittende onder
contributie,
allen het Graen van huneygen ghe-
wafch, van wat fpecie het oock mochte wefen,ful-
len mogen vervoeren , 't ware te Water ofte te
Lande , ende verkoopen inde Steden ende Plaet-
fen van d'eene of d'andere zyde , daeB 't hun be-
quaemft ende beft ghelegen falduncken, fonder
daer van te betalen eenich recht van Licenten:
Endeghelijck veele vande Huyiluyden de macht,
middel ofte commoditeyt niet en hebben om al-
lecne eenige vracht van W'agens, Karrcn,Schepcn
oft Schuyten te bekoftigen , fullen de felve twee,
drie ofte meer in ghetale t'famen eenen Wagen,
Karre, Schip ofte Schuyte mogen bevrachten, ofte
wel het Graen van hungewafch verkoopen aen andere
vande Dorpen hunder Wooninge, ofte oock optcfaer ende
JVeeck* Marden van andere horpen
, van waerde Koo-
pers 't felve foo wel als 'tgeene van hun eygen gewafch
is, fullen mogen
tranfporteren ende verkoopen als
vooren, inde Steden ofte Plaetfen van d'een ende d'an-
der zyde, fonder ter caufe van dien achterhaelt,aen-
ghehouden, ghcarrefteert ofte eenichfints bekom-
mert te worden by eenige Soldaten: Ende om te
verhoedende frauden cnde'abufen die onder pre-
text van defepcrmiilieiöuden mogen gefchieden,
fullen de geene die de voorfz Granen in vougen
als vooren willen vervoeren, gehouden weien met
hun te hebben Atteftatie vande Wetten vande
Plactfe hunder Wooninge, 2 van dat 't voorfz Graen
is van 't ghewafch van 't Platte Landt van Brabandt,of
van die Provincie daer den uytvoer gefchiet,
ende in-
dien yemant hem vervordere eenich Graen te ver-
voeren ibnder alfulcke Atteftatie, ofte anderfints
defe Ordonnantie te contravenieren, de lelve fal
by de Ofliciers vande Plaetfen daer fulcks fal ont-
deckt worden, voor de Schepenen of andere Rech-
ters der felver Plaetfen worden beticht ende aen-
gefproocken, oock nae gelegentheyt gecondemneert
inde verbeurte van 't Koorn ofte Graen, als oock van
de ffagenen,Karren ende Peerden, Schepen ofte Schuyten
daer /net't fel/de wort vervoert:
Ende of alfulcken
Perfoon in defe contraventien bevonden worde by
eenige van onfe Soldaten, fullen de felve Soldaten
gehouden wefen, in casfy vreefden de felve fonderpe-
rickelniet te konnen overbrengen
, dien te leveren in
handen vanden Officier vande Plaetfe daer fy fulex
fouden mogen bevinden, om by den felven Offi-
cier 3 gheftelt te worden voor den Krijghs-Raedt
ter naefter Plaetfen, die daer inne gehouden fal zijn
te procederen de plano fonder figeur van Proces,
behoudens dat partye die fich by de Sententie fal
vinden ghegraveert, daer van aen den Rade vari
State fal vermogen t'appellcren , ende fal aende
voorfz Soldaten ten eynde vande faecke goetge-
daen worden, twee derde-parten vaa 't aengehael-
de Graen ende Amende voorfz, bly vende 't refte-
C c c c                      rende
Si
-ocr page 616-
PhcatetL^ 2.Boeck.
H4i
endefeerbeminden ,de Staten, Stadthouderen f
Gecommitteerde Raden ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpedive van Gelderlandc
ende Graeffchap Zutphen, Hollandt ende Weit-
Vriellandt, Zeelandt, Utrecht, Vriellandt, Over-
YlTel,Stadt Groeningen ende Ommelanden,ende
allen anderen Jufticieren ende Officieren, dat fy
defe onfe Ordonnantie alomme doen verkondi-
gen, uy troepen cnde publiceren, daer men gewoo-
nelijck is uytroepinge ende publicatie te doen.
Lallen ende bevelen voorts de Raden ter Admira-
liteyt, de Advocaten Fifcaels, ende Procureurs Ge-
neraelsj ende allen anderen Officieren, Rechteren
ende Jufticieren vande voorfchreve Vereenichde
Nederlanden, mitfgaders allen Overften, Colon-
nellen, Admiralen, Vice-Admiralen, Ritmeefters,
Capiteynen, Officieren ende Bevelhebberen, defe
onfe Ordonnantie ende Bevelen te achtervolgen,
ende doen achtervolgen, Procederende tegens den
Overtreders van dien, fonder gratie, faveur, difli-
mulatie ofte verdrach, dewijle wy 't felve totdienfl:
cnde wclftant der voorfz Landen noodich ghevon-
den hebben. Aldus ghedaen in onfe Vergaderinge
onder onfen Cachet, Paraphure cnde de Signature
van onfen Griffier, in 's Graven-Hageoptcn drie-
en-twintichften May fcilhien-hondert een-ende-
dertich. Was geparapheert, 5 E. I. Clant,vt> On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-ghe-
melte Heeren Staten Generael. Gheteeckent,
Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten in rooden
Waflche.
ït4o
rende derdendeel voor den Officier die d'overle-
veringe aenden Krijghs-Racdt fal hebben ghedaen,
fonder dat de felve Soldaten de voorfz Contraven-
teurs hunne Schepen, Schuyten, Wagens of Kar-
ren onder eenich pretext, hoedanich het oock
mochte wefen lullen vermogen te concuflioneren,
rantfocneren ofte yet af te nemen , ter caufen voor
verhaelt* 4 alles op arbitrale corredie, felfs vande
doot nacrexigentic vande faeckc. Ende wat voorts
aengaet alle andere fpecien van Landt-vruchten
ende goederen onder eygen gewafch van't Platte
Landt van contributien begrepen, als Beeiten, Bo-
ter, Schors, allerley Rijs ende Hout-ghewafch, als
oock andere (Granen alleen uyrgefondert) fal 't fel-
ve indirTerentelijck nacr de Steden ofte Plaetfen,
ter eender ofte andere zyden te Water ofte te Lan-
de mogen ghevoert worden , vry ende vranck fon-
der Licent ter beliefte vanden Eygenaer, fonder
dat den felven dien aengaende fal ghehouden we-
fen cenige Atteftatie by hem te hebben, of het ey-
gen gewafch of gekocht is ofte niet, alle 't welcke
des voorfz is, wordt mede verftaen alfoo ghehou-
den te fullen worden ten aenfien vande Neutrale
Steden met beyder-zijts Guarniibencn befet, inde
Welcke de Huyfluydenhaer eygen gewafch in voe-
Mivoorvérhaelt, mede vry ende onbekommert
fullen mogen brengen. Endè ten eynde nierrmrit
hier van en hebbe te pretenderen eenige ignoran-
tie, ende defe onfe Ordonnantie alomme pundue-
lick mach worden achtervolght, ende de Contra-
venteurs van dien geftraft nae behooren, Ontbie-
den wy dacr omme ende verfoecken onfen lieven
't Placaet vanden leflen Maert i6}i. feyt dat byprovifie, ende voor den tijdt van een half Jaer d'Ingefe-
tenen vande platte Landen fittende onder contributie, geen Graen fullen mogen brengen op ee-
nige Weeck,ofte Jaer-Marden ten Platten Lande, omme aldaer verkocht, ende inde Steden ten
weder-zyde vervoert te werden, maer fullen d'Ingefetenen van 't Platte Landt allen het Graen, Êfr.
'/ Voorfz Placaet feyt inplaets van defe woorden in 't Curfijfgednickt: van dat 't voorfz Graen η van hun ey-
gen Gewas, fonder dat daer by is eenich Graen aldaer óf elders gekocht.
't Sehefeyt om by den felven Officier gelevert te worden aenden Gouverneur ende Krijchs-Raedt vande
naefte Stadt, voor de welcke de Contraventeurs in rechte fullen worden beticht.
't Voorfz Placaet hadde alhier de woorden: ofte oock de felve te vervoeren nae hunne guarniibencn, ofte
aen te f preken voor eenige andere Rechters, dan de geene hier vooren verhaelt, alles op arbitrale, Öfc.
't Voorgacnde Placaet was geparapheert by G. Schaffen
HET DERDE DEEL.
Placaten van Hollandt.
Placaten vanden achüenden September 1596. ende 22 Ü\(jrvember 1630.
op 'tflwkjvtnde <voorkoop, uywoetende opcnmge wande Negotie wmde Granen,
! E Ridder fchap, Edelen ende Steden van Hol-
i landt ende Wefl-Vrieflandt
, Reprefenterende
E de Staten der felver Landen, Allen dengee-
nen die defen fullen fien ofte hoor en lefsn, Sa-
tityt.
Alfoo eenige particuliere Perfoonen hun da-
gelijcks vervorderen inde Landen van Hollandt
ende Weft-Vriellandt, voorkoop te doen ten Plat-
ten Lande van alderhande Greynen , hart ende
weeck Kooren, als Tarwe, Rogge, Gerft, Haver,
Enveten, Bonen ende Spelt, maeckende daer van
metten Lantluydcnhcymelijcke Contradcniwacr
deur ly weynich Koorns ende Greynen by den
Lantlieden te Merd werden ghcbracht,ende ghc-
fchapen is dat allerhande Greynen noch meer en-
de meer fullen verdieren , tot groote fchade ende
befvvaerniiTe vande Ingefetenen vande voorfz Lan-
den, ende byfonder vanden Armen. S O O IS T,
dat wy omme daer inne te voorficn, ι Hebben gein-
terdiceert ende verboden
, Interdiceren ende verbieden
wel exprejfelijck by defen aen
eenen yegelicken. wie
hetfoude wefen
, voortaen geenderhande voorkoop
te doen, van Tarwe, Rogge, Gerft, Haver, Erwe-
ten,
7
^MM
-ocr page 617-
Concernerende de Grcyneo-».
iHJ
Ü4^
Granen te mogen behouden: Ende fullen de voorfz Voor-
koope rs de voorfz ghekochte Granen niet vermogen te fol-
der en, maer fullen gehouden wefen defehe openbaerlick
op de Weeck-Marclen te hope te feilen, ende de felve
niet verkocht werdende, aldaer ter plaetfen te laten tot
den volgenden Marti. - dach
. interdicerende mede wel
exprejfelijck
, het felve Kooren anders als openbaerlijck
'ende optevoorfchreven Weeck-marclen te verhopen, in f
gelijcks op de peyne ende applicatie ah voor en. Ende op
dat de voorfz ordre
, naer onfe goede meyninge, wel ende
behoor lick in 't we rek mocht e werden ghefielt, ende alles
met goedeordre mocht e werden beleyt, Soo hebhen wy
gheordonneert ende ordonneren by defen, dat alle Officie-
ren ,yeder inden heuren
, fich op de Marckt-dagen op dei
Μ α rekt fullen lat e η vinden, om goede opficht te nemen,
ten eynde alles aldaer ordentelijck mochte toegaen. Vor-
der alfoo de fleygeringe vande Granen als noch is conti-
nuerende, ende dat fulcks onder anderen mede wert ver-
oorfaeckt door het vervoeren van alderley Granen uyt
defe Provinciën. SOO I S Τ, dat wy daer in wil·
lende voorfien,by provifie ende tot anders Jal zijn gheor-
donneert, Hebben verboden ende verbieden weluytdrm-
kelijcken by defen, aen allen ende eenenyegelijcken
, wie
hetfoude mogen wefen, uyt de Provincie van Hollandt
endeWefi-Vriefiant te brengen ofte vervoeren , hy wat
wegen ofte middelen fulcks f oude mogen gefchieden, eenu
gerhande foorten van Granen, gemalen ofte ongemalen,
ghebacken ofte onghebacken^op de verbeurte vande felve
Granen,ah mede van 't Schip, Schuyte, Wagens, Karren
ende Paerden, daer mede de felve fullen zijn vervoert*
ende boven dien arbitrale correclie, alles i'appliceren als
voeren
Met dien verflande,datfchoon dit deel vanden
jegenwoordigen Placate
, hier nae by Ons mochte werden
geabrogeert ende afgedaen, ofte anderfint $ in ongebruyek
ghehracht, dat dien onver mindert het vorder inhouden
van defe Ordonnantie fal blyven in haer geheel ende on-
belet.
Laftende ende bevelende eenen yegelicken,
van wat condiïie ofte qualiteyt hy zy, 4 hem naee
't inhoudt van defen te reguleren, öptepeynen en-
de verbeurten hier vooren gheroert,ende allen Ju-
fticieren ende Officiers , den Overtreders van
dien de felve penen ende verbeurten af te nemen,
fonder eenich verdrach, diifimulatie ofte conni-
ventie. 5 Aldus ghedaen ende ghearreiteert ter
Vergaderinge van haere Ed: Groot Mog: opten
twee-en-twintichften November , inden Jaerc
fefthien-hondert ende dertich. Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Staten. Geteeckent *
C. vander Wolf.
ten Boonen ofte Spelt, in wat manieren dattetzy,
dan fal een yeder alleenlijck mogen hopen 't geene op
de Maréï openbaerlick te hope wen ghèhacht, opten
tijdt en uyren by de Steden ofte andere Plaetfen aireede
Jeflelt, ofte als noch te feilen
.- Ende dat alle de geene
die Lant-neeringe doen, eenigerhande Koorcn, Er-
weten ofte andere Greynen teeien, in geenre wijfe
't fclve heure Koorn, Ervveten ofte andere Greynen
en fullen vermogen te verkoopen heymelijck ofte
binnen heure Huyfen , maer heurluyder voorfz
Koorn, Erweten ende andere Greynen, hoedanich
die zijn, brengen binnen den Steden ofte Dorpen
inde voorfz Landen, daer men Weeck-mar&en is
houdende, ende aldaer openbaerlick te koope ftcl-
len voor eenyegelijck: Oock dat niemant hem en
vervordere eenigederfelver Greynen, uyt eenige
Gehuchten, geen Mard hebbende, af te fchepen,
ofte uyt eenige Kreecken ofte uyt-Wateringen van
Polders te vervoeren , 3 als ter Plaetfe daer Weeek-
Martlen worden ghehouden
, alxoaer defehe openbaer-
lijck te hop geprefenteert fullen moeten tisorden
.· Alles
op peyne dat alle voor-koopen naer date van defen
ter contrarie ghedaen, ghehouden fullen worden
voor nul, negeen ende van onwaerden, mitfgaders
opte verbeurte van 't felve Koorn ende Greynen,
ende daer-en-boven op peyne van over yeder
Achtendeel Koorn, ofte andere Greynen die con-
trarie defen fullen worden verkoft, te verbeuren,
foo wel by den Kooper, als den Verkooper.elcx de
fomme van drie ponden te veertich grooten 't pont,
foo dickmaels als 't ghefchieden fal, een derden-
deel van dien te appliceren tot profijt vande Graef-
felickheyt , het ander derden-deel ten behoeve
vanden Officier vander Plecke daer 't ghebeuren
ende bevonden fal worden, ende het derde derden-
deel voor den genen die 't felve bevinden ende aen-
brengen fullen, fulcksende daer 'tbehooren fal.
Ende wat aengaet de voor-koopen voor date van defe al-
reede gemaeckt, Hellen wy geordonneert ende ghefatli-
eert
, ordonneren ende flatueren hy defen, Dat de geene
die foodanigen voorkoop voor defen hellen gedaen, fullen
gehouden wefen linnen den tijdt van acht dagen naer
de publicatie van defen
, oprechte verklaringe te doen,
ofte tefeynden ,foo aende Magifiract haerder refidentie,
ah vande plaetfe daer het voorfz Koor en isghewajfen,
vande quant iteytvan het felve Koor en by henluyden ge-
kocht, mitfgaders hoe veel fyluyden tot haer eygenprovi-
fie van noode zijn hebbende voor den tijt van drie Maen-
den
, om de felve hare provifie vande voorfz ghekochte
't Placaet vanden achtienden September 1596. legint: MAURITS, geboóren Prince van Orangien*
Grave van Naflau, &c. Marquis vander Veere ende Vliflingen, Heere van S1, Vijth, Daefburch,
der Stadt Grave,ende vanden Lande van Cuyck,&c. Gouverneur, Capiteyn Generael ende Ad-
mirael, mitfgaders de Preffdent ende Raden over Hollant, Zeelant ende Vrieilant, den eerften ge-
fwooren Exploi&ier hier op verfocht, Saluyt, Alfoo eenige particuliere, &c.
't Selve feyt: S O O IS Τ, dat Wy omme daer in ne te voorficn, U laften ende bevelen dat ghy ter-
ftont treckt alomme inde voornoemde Landen van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, daer het van
noode wefen fal, ende men ghewoonlick is publicatie te doen, ende aldaer naer voorgaende Klock-
geflach,van wegen de Hooge Overicheyt ende Graeffelickheyt van Hollant, Zeelant ende Vrief-
lant, daer over roepende den Officier vander EJeckc, verbiedt ende interdiceert eenen yegelicken, èc.
't Voorfz Placaet feyt .· voor en4e aleer ' t felve on de voorfz Merd-dage
\veeft,allef op peyne, &c.
V Selve voeght hier in: van wegen der voorfz Hooge Overicheyt.
Endeeyndight indefe woorden; Ontbieden daer omme ende bevelen allen Officieren, Dienaren ende
Onderdanen der voorfz Hooge Overicheyt, dat fyu dit doende ernftich verftaenende obedieren,
alle 'r gunt fy des felfs Hooge Oveticheyts toorn duchtende zijn, ende daer jegens verbeuren mo-
Cccc 2.                                            gen,
-ocr page 618-
ti44          Placaten-*. 2*Boeck. i4.Tit* t.Deel.           114.5
gen» Ons relaterende u wedervaten. Gegeven inden Hage onder 't Zegel van Juftitie hier op ge-
druckt den achtienden September 1596. By mijn Heéren den Gouverneur, PrefidentendeRa-
denoverHollant,ZeelantenWeft-Vrieflanti Ende Was onderteycként* c. de Rechtere. Met een
opgedmckt Zegel inrooden Waflche.
HET VIERDE DEEL.
Placaten vanden drie-en-tmnticbflen Imy 1602. ende negentienden lamary
16x4. Innehoudendeverboth van geen Grainen nae Spangién {op 't confent vanden Coninck aldatt
voor den tijdi van et/Maendenghegheven) te voeren t met tmcrfthouwngc van het dejfein vande
Spaenfche daer innet
ditie ofte qualiteythyzy, hem fal hebben te ver-
myden, ende t'onthouden,eenigen toevoer vande
voorfz Greynen ofte andere commoditeyten naet
Spangién te fenden.voeren ofte brengen ,by pene
dat die geene die achterhaeltfullen worden * con-
trarie doende, der felver Schepen ende goederen,
als goede pryfe genomen, ende geconfifqueertful·
len worden, tot behoef vande gemeene faecke,
volgende de Placaten hier te vooren defen aen-
gaènde gepubliceert, ibnder eenïge conniventie of
diflimulatie, hebbende die Mog. E. Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden, den Ad-
mirael ende Capiteynen vande Schepen van Oor-
loge nae Weften gedeftineert, onder anderen ex-
preflèn laft ende inftrudie gegeven, omme by alle
doenelijcke wegen ende middelen, den voorfz toe-
voer van Greynen, ende andere commoditeyten
op Spangién ende Portugael te verhinderen, ende
gneordonncert, dat defe infinuatie alomme foude
worden gheaffigeert ,omme datniemant daer van
ignorantie en foude pretenderen, ende hem foude
mogen wachten voor fchaden.
i En waerfchouwt eenen yegclijck, dat4hoe
] wel den Coninck van Spangién by fijne
iördre vanden dcrtichften O&ober kille-
den heeft toegelaten, dat voor den tijde van eJt-
Maenden, na date des ielfs, alle Natiën die willen,
geen uytgefondert, felfs oock d Ingefetenen van
defe Landen, vermógen derwaetts te fenden, voe-
ren ofte brengen Tarwe, Garfïe, Rogge, ende alle
andere eetbare Waren, &c. 't felve ontwijffelijek
alleenelijck tot dien eyndc is uytgegacn , omme
daer door eenige mexiichte van Schepen, Schips-
volck, Gefchut, Munitien van Oorloge ♦ ende an-
dere commoditeyten tot Schips-toeruftinge rioö-
dich, in* Spangién te trecken , ende die daer nae
(ten minften onder eenich glimpelijck voorgeven)
aldaer aen te houden, ende daer mede eene Schips
Armade toe te maecken, ende die tegen defe Lan-
den te gebruyeken, ende het Volckop de Galeyen
te werpen, als hier voortijts is gedaen: Dat omme
foo veele doenelijck d'voorfz inconvenienten voor
te komen, ende 't voorfz deflein des Cohincks van
Spangién te breeeken, een yegelijck ,van wat con-
DEgoetmllige Lefer gelieve hier voorgeiη f er eert te houden de Placaten indenvoorgaenden Tytel, ah oock 't Ph°
caet vanden drie-en-twintichjïen Mey
1631. hier loven Colum. 934. ende vervolgens ghedruckt. De verden
dis mede den uytvoer van Grainen verbieden,/uilen onder de Tytulen vande gemeyne Middelen volgen.
De Placaten noopende'tverlodt van uytvoer van Goude oft Silvere Materialen, zijn onder de placaten op't
fiuck vande Munte gedmekt.
DEN XX IIII. TYTEL.
Tegens den uytvoer van Ρ Α E R D E N.
HET EERSTE DEEL
t· Placaet, Waet mede by fijn Excellentie van Leycefier wortverfien , oj>
den inloop ende ujrpoer wan allerhande Peerdin, nae den Vyandt, Neutrale ende andert
Plaetfen. In date den thiendm April
1586.
; O Β Β E R T, Grave van Leycefter,
Baender-Heer van Denbigh, &c.
Lieutenant van hare Majefteyt van
Engelandt, Gouverneur ende Ca-
piteyn Generael der Vereenichde
Provinciën, Allen den geenen die
defen fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo
men dagheüjcks foo langhs foo meer met der
daet verneemt, dat niet tegenftaende alle voor-
|aende Placaten ende Verboden op 't ftuck van
den uytvoer vande Peerden nae andere Koninck-
rijeken, Provinciën , ofte oock nae den Vyandt,
ghemaeckt, ende in kleynachtinge der felver,
verfcheyden Vreemdelingen, oock Ingefetenen
der voorfchreve Provintien , hen dagelijcks ver-
vorderen allerhande Peerden inde voorfchreve
Ver-
-ocr page 619-
H4-Ó
TegettS den üytv
II47
nen ende Soldaten, te Water ofte te Lande, oock
alle Magiftraten, Officieren, Convoy-Meeftercn
ende Tollenaren, dat fy hen voortaen wachten
op haere eygene authoriteyten ende onder haere
namen eenige Pafpoorten tot uytvoeringe der
Peerden, nae wat Landt , Provincie ofte Stede
het zy , aen yemanden , wie hy zy, te geven
ofte te accorderen , ofte oock de voorfchreve uyt-
voeringe van Peerden in 't minfte, 't zy by haere
wetenfehap , cönniventie ofte negligentie , te
ghedoogen, ofte eenichfints toe te laten, op pey-
ne van privatie van haere Gouvernementen, fta-
tenendc bevolen Amptcn, ende tegen de felve
procederen tot de voorfchreve peynen, te applice-
ren de Pcerden die ter oorfaecke van overtredinge
defer verbeurt ende gheconfifqueert fullen wer-
den , een derden-deel tot behoefte vanden Aen-
brenger, het ander derden-deel tot behoefte van-
de ghemeene faecke, ende het derde derden-deel
tot behoefte vanden Officier, de executie doen-
de , midts by den Officier ende Denunciateut
Veder op haer aen part laftende ende dragende
nare onkoften. Ende om noch naerder te verfien
op alle liften ende frauden die onder eenich pre-
text oftedeckfel fouden mogen bedreven werden,
ibo wy wel noode verftaen dat tot noch toe ghe-
fchiet is, foo ordonneren ende beveelen wy van
ghelijcken wel expreffelijck , dat van nu voort-
aen geenderhande Peerden en fullen by yeman-
den , wie hy zy, mogen vervoert worden , na den
Yilèl, nae het Graeffchap van Zutphen ende den
Lande van Over-Yifel ,· a'Ommelanden ènde de
Drenthe, Over den Rhijn nae het Over-quartier
des Vorftendoms van Gelre, ende de Over-Betu-
we, over de Maes eride Wael nae den Lande van
Heufden, Althena, ofte de Langeitraet, Geertruy-
denberge, &c. fonder daer toe van ons te hebben
fpeciale Pafpoort, op de verbeurte ende penen
voorfchreve. Ende ten eynde niemant Van defe
onfe Ordonnantie onwetenfehap en pretendere»
ende dat defe onverbreeckelijck onderhouden en-
de naegekornen werde, ontbieden ende beveelen
Wy wel uytdruckelijck alle Magiftraten, Officie-
ten ende jufticieren vande Steden defer Vereé-
nichde Provintien, terftont ende fonder uytftel
defe tegenwoordige te doen kondigen , uytroe-
pen ence publiceren alomme binnen de Steden
ende Plaetfen defer voorfchreve Vereénichde Ne-
derlandtfche Provinciën, daer men ghewoonelijck
is uytroepinge ende verkondingc te doen. Beve-
lende voorts de Advocaten Fifcaels, Procureurs
Generael, ende alle andere Officieren ende Ju-
fticieren der voorfchreve Landen ende Steden,
defe naer te komen ende onderhoudcn.doen naer-
komen ende onderhouden , Procederende ende
doende procederen tegen de overtreders van defe
by executie vande penen voorfchreve, fonder gun-
fte ofte verdrach, op privatie van hare Officien:
Want wy ten dienfte van hare Majefteyt ende dec
Vereénichde Nederlantfche Provintien fulex noo-
dich achten.
Gegeven tot Utrecht , onder onfen Contra-
Zegel hier op gedruckt in forme van Placate, den
thienden April, Anno vijfthien-hondert fes-en-
tachtich.
Cccc 3                   i. Pla-
Vereénichde Nederlantfche Provintien, foo wel
in Steden, Dorpen ende Vlecken, fecretelijck,
ende buyten behöörlijcke tyden ende vrye Peer-
de-Marclen , alsóock op de felve Vrye Peerde-
Marden, op te kóoperi, ende de felve in feer groote
menichte, foo door heymelijcke praétijcken ende
liften , als door Pafpoorten van particuliere Gou-
verneurs, Colonellen, Capiteyncn ofte andere,
hen des onderftaen hebbende, finifterlijck verwor-
ven, ofte door collufie, cönniventie ofte ooehluyc-
kinge der geener die daer op behoorden de be-
hoorlijcké acht te nemen, ende te helpen verfien,
uyt defe Vercenichde Nederlandtfche Provinciën
te voeren, niet alleenlijck nae andere Koninckrijc-
ken ende Provintien: maer oock recht door naé
de Steden ende Plaetfen,met ons ende defe voor-
fchreve Vereénichde Nederlantfche Provinciën
vyandtfchap houdende ; waer door men van de-
fer zyde niet alleenelijck van bequame Peerden
ontbloot i maer de Vyandt daer mede feer gehol-
pen ende ghefterckt wert, ende dat Wy daerom
noodich achten, in defe onbehoorlijckheden, foo
feer tot onfen ende 's Landts ondienftë ftrecken-
de, te verfien <
S O O IS Τ, dat Wy defe faecke rypelijck
ende ernftelijck övergemerckt, by advijfe van die
vanden Rade van State neffens ons ghecommit-
tcert, hebben wel fcherpelijck bevolen, geftatueert
endegeordonneert, Bevelen, ftatueren ende or-
donneren by defen, dat niemant voortaen, van
wat qualiteyt, fhtte, Natie ofte conditie hy foude
mogen zijn, fich vervordere eenigerhande Peer-
den, 't zy Merry-Peerden, Henghft- Peerden *
Werck-Peerden ofte Sadel - Peerden, jonge ofte
oude Peerden ofte Veulens, in defe Vereénichde
Provintien, in vrye Peerde-Maréten ofte daer buy-
ten ghekocht, uyt defe Vereénichde Nederlandt-
fche Provintien, nae de Provintien, Steden ofte
Plaetfen met den Vyandt houdende, ofte oock na
andere Koninckrijcken ofte Provintien te voeren,
onder wat pretext, oorfaecke, Pafpoort ofte con-
fent het foude mogen wefen: Abolerende, doo-
dende, ende te niete doende, ende van onweer-
den over fulcks verklarende alle Pafpoorten ende
confenten die daer toe voor date defer by ycman-
den mogen zijn ghegeven, fonder dat yemandt
fich daer mede fal mogen behelpen, gherefervcert
alleenlijckde bchoorlicke audoriteyt den Pafpoor-
ten die by ons t'eeniger tijdt uyt fonderlinge oor-
faecke ende confideratien, met rijpe kenniite van
faecke, onder onfen naem fullen mogen ghegunt
worden, ende dit al op depeynen van confifcatie
van de felve Peerden, ende daer en boven aen lijf
ende goet, als Aenhangers ende geaffedioneerde
tot des Landts Vyandt, geftraft te worden, t'exe-
cuteren tegens de felve overtreders tot wat tyden
blijeken fal contrarie van defe ghedaen te zijn,
willende ende ordonnerende dat in defen oock def-
wille (foo verre daer van t'eeniger tijdt blycke)
voor de daet gehouden, ende met de voorfchreve
pcynen geftraft fal werden. Ontbieden, bevee-
len ende ordonneren alle Gouverneurs van Pro-
vintien , Generalen , Gouverneurs van Steden
ofte Sterckten , Lieutenanten van de Admira-
len , Vice - Admiralen, Colonellen , Capitey-
-ocr page 620-
1148         Placaten-j. i.Boeck. 24. Tk. 2. Deel.          1149
2. Vhc&tcn vandentMe-en^mmticbflenhlj/ xéx^JefliendenMey 1620.
ende vijfden Ianuary 162-1. 5W<rr verandering gerenoveert den twee-en-twintkhflen December
16 31, <jö ifc« uytvoer alle foorten van Paerden.
dat niemant hier van ignorantie hebbe te preten-
deren, ontbieden ende verfoecken de Heeren Sta-
ten, Stadthouderen, Gecommitteerde Raden, en-
de Gedeputeerde Staten vande Provintienrefpe&i-
ve van Gelderlandt ende 't Graeffchap Zutphen,
Hollant ende Weit-Vrieflant,Zeelant, Utrecht',
Vrieflandt, Over-Yfiel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren en-
de Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie van
ftondenaenalommedoen verkondigen, uytroe-
pen, publiceren ende affigeren in alle Plecken van
onfe Landen, daer men ghewoonlick is dufdanige
uytroepinge,publicatie ende affixietedoen. La-
ilen ende bevelen voorts die Raden ter Admirali-
teyt, den Advocaten Fifcaels,mitfgaders den Ad-
miralen, Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren
ende Bevelhebberen, defe onfe Ordonnantie te
achtervolgen, ende doen achtervolgen, Procede-
rende ende doende procederen tegens de Contra-
venteurs ende Overtreders van dien,fonder gratie,
oochluyekinge, faveur, diifimulatie ofte verdrach,
want wy fulcks ten dienfte vanden Lande hebbea
bevonden te behooren. Gegeven in 's Graven-
Hage onder onfen Contre-Segel, Paraphure, ende
Signature van onfen Griffier, opten vijfden Janu-
atij 16x 1. Was geparapheert, N. van Bouchorfl,«*
Onder ftont,Ter Ordonnantie vandehooch-ghe*
melte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerjfen, Zynde daer op ghedruckt het Contre-
Zegel der felver Heeren Staten , in róodeo
WaiTche.
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
1 dcrlanden, Allen den gcenen die defe je-
'■· genwoordige fullen fien oftehooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo wy verftaen dat dagelijcx veel Paerden uyt
defe Vcreenichde Nederlanden naer Brabandt,
Vlaenderen, den Lande van Ludick,Gulich,Cleve,
Berge, Munilcr ende andere omliggende Neutrale
Landen ghetrocken werden, tot der felver groote
ondienfte ende prejuditie,byfonderbydefe ghe-
legentheyt, dat men van alle oorten verneemt,
ende gheadvïfeert wort van verfcheyden Krijghs-
gheruchten ende toeruftinge van Oorloge, daer te-
gens mits dien nootelijck dient voorfien, omme
defe Landen van Peerden tegen alle occurrentien
niet te laten ontblooten. S O O IS Τ, dat nae
rypc deliberatie, Wy, den uytvoer van Peerden,
van wat qualiteyt ende foorten de felve zijn^na de
vootfz Landen van Brabant, Vlaenderen, den Lan-
de van Ludiek, Gulich, Cleve, Berge, Munfter en-
de andere omliggende 1 Landen te tranfporteren,
verboden hebben, ende verbieden by defen, ter tijt
toe dat.anders by ons fal zijn geordonneert, by ver-
beurte vande felve Pcerden, % ten behoeve van die
geens die de Ρ eer den achterhalen ,foo wel Ruyteren, Sol-
daten als andere
, ende voorts aenden Lyve gheflraft te
werden nae gelegentheyt derfaecke: In gevalle bevon-
den werde twee Jaren naer dees Publicatie datyemant
defen Placaie hadde ghecontravenieert, fal echter naer
't inhoudt van 't Placaet gheflraft werden infoodartiger
■voegen, als ofhy op 'tfeyt ware achterhaelt.
Ende op
1. De Placaten vandejaren 1614 ende i6zofeggen.' omliggende Neutrale Landen.
%. De felve feggen: by verbeurte vande felve Paerden, ende arbitrale correctie vande Contraventeur.
3. Ί Placaet vandenJare 1614 was geparapheert by\. van Oldenbarnevelt. Dat vanden]are i6zo£yN. de
Vooght. Ende dat van 1631 %y Nicolaes vander Bouckhorft.
HET TWEEDE DEEL,
1 # Placaet, vande Hooge ende Mogende Heeren Staten (jeneraelder Ver«
eenichde Nederlanden, tegens defrauden die by de Ruyters vande refpeclive Guarnifoenen van defe
Landen werden gepleecht in 't koopen vande Ρ eerden, onder pretext van 't verfier eken van hare Co/n*
pagnien. In date denfeflen Maert \6}%.
En Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden, Alfoo tot onfe kennuTe gheko-
men is, dat vecle Ruyters, foo van Bergen
op Zoom, Geertruydenbergh, 's Hertogen-Bofch,
Heufden als andere Frontieren, in ghewoonte
komen alleen op het befchcytofte Pas-cedulle
van heuren Gouverneur, Ritmeefter of fynen
Lieutenant, inde Peerde-Merdcn menichte van
Peerden te koopen, onder deckfel van heure Com-
pagnien te verftereken, waer toe fy maer eene Bin~
nenlantfche Pafpoorte verfoecken, in welck be-
fcheytof Pafcedel by fommige de quantiteyt van-
de Ry-Peerden ofte Bidets is uytgedrucktiende by
fömmige niet.
ï.
Dat mede menichmael de Ritmeefteren, heure
LieutenantsofCornctten,felfs inPerfoonc,veele
Peerden koopen, fonder te hebben eenichhetal-
derminfte befcheyt, 'tzy van ons ofte yemantan-
ders, alibo dat de Ruyters op eene Pcerde-Merft,
lichtelijck meer Peerden konnen koopen, dan fy
tot verfterekinge van heure Compagnien van noo*
de hebben. Dat oock vele Ruyters met confent
van heure Officieren uyt ghegaen zynde, ende ee-
nige Peerden ghekoft hebbende, in plaetfe vande
felve in heure Guarnifoenen te brengen, die elders
verkoopen ende vervoeren, ende in heure Guar-
nifoenen komende, verklaren fy voor heur geene
be-
MmÊÊÊÊÊ^ÊÊÊÈiiÊÊÊÊm
-ocr page 621-
der ®in PaerdecLj^u;          i i$ t
kocht 4 in 't G uarnifoen ib lien ghebracBti zij η ofte:
nietk^ ,'.>ψ:1 ΐ-':..;ν. ιΟ'$\.μ'ι n^i&rasdgabn? eash
.. ay 3ïüjiu:sg:°. 5Óü-.biiidt,iirio*iii,<l^9riafiQ , ofn'*
| * a©ttiöbneren dae^da-boven allm Gttóvtiy-Mee-
fters end© Officiereii:- vande: Cónvöyen ende.JLi-·
centen,dat fy voorts aen in plaetfe van aen fodani-
ge koopers van Peerden, te verleenen een Binnen-
lantfche Pafpoorte, op de welck fy tot noch toe
heure Peerden hebben doen yifijereflf (fivna heüre
Guarnifoenen gebracht ^ den fefvèn niiet anders en
fullen geven daniifufdié.aefltèeckehirige, op foo-
danige Atteftatién als voorfz is, op de Welcke
mede de Chercher de vifitatie fal hebben te doen,
gelijck voor defen pp de Binnenlantfche Pafpoör*
tertisgedaen^ \ nrjfo lï!/ ,-Ά.·■·:[:.I
"'·, U'.i;'-'" :. ' ivjR ül·!*'* L '.-·!'·!θ'/fi.v· ; ',ί.;,ί ij
Ènde pp dat alje 't geene voorfz is, Pnverbreec-
kelijck moge nagekomen ende onderhouden wör*
den, Sqï? hebben wy vetklaert ende verklaren-by
defen, var» goeden prijfe alle Peerden die op ander,
beicheyt;, ende contrarie defe ordre ghekoft ende
vervoert te worden, füiien bevonden zijn.
■·. n-.A'ji·-"- ■'■;:? :!xnsV*?:-i'-'i :'»;?' ■ tr,',-.iu .\?\ί
Van alle 't welckp , ,Qp dat niemant geenö on*.
kenteniiïc en hebbe voor te wenden^SDOordonne-i
ren wy oock boven alle 't geene voorfz is, wel ex-
preflèlick, dat van nu voortaen gene Ruyters noch
andere Periöonen, wie fy oock zijn ^a lullen daer
mede mogen vojftaen, dat fy vande Peerden die
fy op Binnenlandtfche Pafpoorten iuUen uytgbe-
bracht hebben, foo wanneer fy de felve achter Ja-
ten ,de Licenteq fullen hebben betaelt» maer dat
fy de voorfz verkregene PaiTepoortCn inetter daet
fu Ren hebben te fuy.veren, ende behoorlick bewijs
ende blijck uytbrengen,datde uytgebrachte Peer-
den niet en zijn nae den Vyant vervoert, op pene
foo fy daer van in gebreeckc blyven, dat niet alleen
de Peerdenachtcrhaelt wordende,iuUen ghehou-
den worden van goeden prinfe, maer datoockdè
Perfooncn diefc buyten ghebracht hebben, fullen
ghehouden worden voor Fraudateurs, ende daet*
over gheftraft worden volgens voorgaende Pla-l
caten.
                                                  , i; -, ènr»^
Ende op dat niemant hier van eenige ignorant*©
hebbe te pretenderen, ontbieden ende verfoecken
dcHeeren Staten, Stadthouderen, Gecommit-
teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vandé
Provinciën refpective van Gelderlant ende 't Graef-
fchap Zutphen, Hol lant ende Weft-Vrieilant,Zee-
lant,Utrecht, Vrieflant, Over-YiTei,Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticieren ende Officieren , dat fydefe onfe 0#"
donnantie van ftonden aen alomme doen verkon-
digen, uy troepen, publiceren ende affigeren in alle
Plecken van onfe Landen ,daer men gewoonlijck
is dufdanigeuytrocpinge, publicatie ende affisie
te doen. Laften ende beveelen voorts de Raden
ter Admiraliteyt,den Advocaten Fifcaels, mitfga-
ders den Admiralen, Vice-Admiralen, Capitey-^
nen, Officieren ende Bevelhebberen, defeonfe Or-
donnantie te achtervolgen, ende doen achtervol*
gcn,Procederende ende doende procederen tegens
de Contraventeurs ende Overtreders van dien i
fonder gratie, faveur, oochluyckinge,diffimulatie
ofte verdrach; Want wy fulcks ten dienfte vanden*
Lande
, ι fö          k Tëgeris den tiytt
bequartie Peerdeh en hebben konricn vinden, Sod
dateénige Ruyters by nae in alle Merden> Peerden
gekocht hebbende, echter geene daer van in heure
Guarnifoenen zijn gebracht.
Dat voorts foo wel ecnige Ruyters als andere
Fraudateurs,heur weten metBinnenlantfche Paf-
poorten te behelpen, tot ondienft van 't Landt,op
de welcke fy de Peerden buyten ghekregen heb-
bende , de felve niet en laten blyven binnen
's Lants, maer die verkoopen ende brengen ± ofte
laten verbrengen over de Rivieren aen des Vyants
zyde,trachtende daet mede te volftaen, dat fy daer
nae van alfulckc achter- blyvende Peerden de Li-
centen betalen * ftreckende alle 't felve tot mere-
kelicken ondienft van 't Lant, als Waer deur veele
fraudenin'tftuckvande Peerden foudenkonnen
ghepleecht worden. S O O I S Τ , dat Wy
daer inne willende verfien, verftaen hebben ende
geordonneert, verftaen ende ordonneren by defen
wel uytdruckelijck, Dat van nu voortaen aen eef-
nige Gouverneurs ofte Commandeurs vandd
Frontieren, Ritrneefters, Lieutenants, Cornettén;
Ruyters, ende allen anderen in 's Lants dienfte
zijnde, niet en fal vry ftaen noch toegelaten zijn
cenich Peert oft Peerden voor heur felven ,of voor
anderen op cenige Peerde-Merden of ergens: hier
te Lande te koopen, om de felve voor heuren ey-
gen dienft, of tot verftcrekinge van heure Com-
pagnien nae heure Guarnifoenen te brengen * al-
leene op een bloote Pas-cedel van eenich Gouver-
neur, Commandeur, Ritmeefter, Lieutenaut, Ca-
pitcyn oft ander Officier. Maer in gevalle yemant
voor fich felfs, ofte voor yemant anders , eenich
Peert ofte Peerden van noode mochte hebben, fal
de felve hem hébben te vervoegen niet alleen by
den Gouverneur, Commandeur, Ritmeefler, Lieu-
tenant, oft ander Hooft - Officier van fijne Com-
pagnie, maer beneffens dien oock by den Convoy-
Meefter ofte Contrerolleur vande Convoyen ende
Liccnten ter Plaetfe van fijn Guarniiben, ende aen
den felven hebbende doen blycken waer dat fijne
Peerden gheblevenzijn, ende waerom hy eenich
ander Peert van noode heeft, fal hy van alfuleken
Officier nemen behoorlijcke Attcftatie,inhouden-
de het getal vande Peerden, ende de namen vande
Perfoon ofte Pcrfoonen voor de welcke die fullen
worden ghekoft, mitfgaders waer heure voorige
Peerden ghcblcven zijn, op welcke Atteftatie dan
ende anders niet, het koopen van Peerden, ende
de felve nae de Guarnifoenen te voeren , fal ghe-
confentcert worden. Ordonneren voorts , dat
alle Ruyteren ende andere, uyt krach te van foo-
danigc Atteftatién als voorfchrevc is, eenige Peer-
den gekoft hebbende, de felve Atteftatién aenden
Convoy-Meefter ter plaetfe daer de Peerden by
heur mochten worden ghekoft, fullen hebben te
exhiberen, om op de felve te doen aentccckcnen
de quantiteyt vande Peerden die fy ghekoft fullen
hebben, met perfede verklaringe van het hayr,
ende teecken der felver. Ende in heure Guarni-
foenen weder keerende, fullen fy de felve Attefta-
tie weder aenden Convoy-Meefter aldaer hebben
te leveren, op dat hem blycken moge of foodani-
ge Ruyters eenige Peerden mogen hebben gekoft,
ende of oock de Peerden uyt krachte van dien ge-
-ocr page 622-
PlacateiLj. z.Bocck.
1153
Ondet ilondt, Ter Ordonnantie vande Hooch-
gemelte Heeren Staten Generael, Geteeckent
Comelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckc
het Cachet der felver Heeren Staten, in tooden
Waffche.
1152
Lande hebben bevonden te behooren. Aldus ghe-
daen ende ghearrcfteert in 's Graven-Hage, ondet
onfen Cachette, Paraphute ende de Signature van
onfen Gritficr,öpren feilen Matty fefthienhondert
twee en dertich. Was geparapheert, C, Schaffer, "'
't, Zll
nrm
tü
Η .
fel, Placaten vanden meeden "December 16$ 4, ende negenthienden Mam
'ïns
1
Uguardè van den geénen die Paerderi fouden mogen
behben uitgebracht oft ovcrgelevert
, als den geenen die
de Je/ve fal hebben ontfangen, ofte eenich ftnts daer mede
gemotyt of ghemenght isgeweefi, ende fal den jfenbren-
ger, alwaer hyfehoon van de Complicen gheweefl tboven
remi/ie van 't delicl hebben fijn aenpart inde boete of
multle, des fullen de voorfz Delinquanten te Recht ghe·
fielt worden voor haer competenten Rechter, ende by dt
felvegefitaft,
11*
De Ritmeefters, Lieutenants, Cornetten, Ruy-
ters, ende allen anderen in 's Lants dienile zynde,
en fullen niet vermogen eenich Peert ofte Peerden
voor heur felven,ofte voor andeten, op eenige Peer-
de-Maréten,oft ergens hier te Lande te koopen.om
de felve voor haren eygen dienft, ofte tot verfterc-
kinge van hare Compagnien nae heurc Guarnifoc-
nen te brengen, alleen op een bloote Pas-cedel van
eenich Gouverneur of Commandeur vande Plaet-
fe dacrfy inGuarnifoenzijn ,maer in ghevalle ye-
mant van hun voor fich felfs, ofte voor yemant an-
ders eenich Peert ofte Peerden van noode mochte
hebben, fal de felve beneflens dien fich oock heb-
ben te vervoegen by den Convoy-Meefter ,ofte in
des felfs abfentie by den Contrerolleur vande Con-
voyen ende Licenten ter plaetfe van fijn Guarni-
foen, ende fal den voorfz Officier der Convoyen
datelickop de voorfz Pas-cedel geven behoorlijcke
Atteftatie , fonder daer vooren yetwes te betalen,
inhoudende het getal vande Peerden, endenamen
vande Perfoonofte Perfbonen voorde welcke die
fullen worden gekoft, mitfgaders waer heure voori-
ge Peerden gebleven zijn, op welcke Atteftatie als
dan, ende anders niet, hetkoopenvan Peerden,
ende de felve na de Guarniibenen te voeren fal ge-
conlbnteert worden. Ordonneren voortsdatalle
Ruyteren ende andere, uyt krachte van foodanige
Atteftatien als voorfz is, eenige Peerden ghekoft
hebbende , de felve Atteftatien aenden Convoy-
Meefter,ter plaetfe daer de Peerden by heur moch-
ten worden gekoft, fullen hebben t'exhiberen, om
op de felve te doen aenteyekenen op den Ruage foo
verre beneden de bovenfie ende onderfie kant van 't Pd'
pier,dat de felve niet en kunnen afgefneden worden
, de
quantiteyt vande Peerden die fy gekoft fullen heb-
ben, met perfecte verklaringe van het hayr, ende
teeckender felver, ende in heure Guarniibenen
weder keerende, fullen fy de felve Atteftatie weder
aenden Convoy-Meefter aldaer hebben te leveren,
op dat hem blijeken moge of foodanige Ruyters
ofte Ineefetenen eenige Peerden hebben ghekoft,
ende ofte oock de Peerden, uyt krachte van dien
gekocht, in 't Guarnifoen fullen gebracht zijn ofte
niet.                                                         
De
E Staten GeneraelderVeteeniehdeNe-
! derlanden, Allen den geeneh die defen
ί jegenwoordigc fullen fien ofte hooren Ie*
'fe^Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo wy in ervaringe zijn gekomen, dat den Vy-
andt feer fterek beiich is om' fijne Ruyterye weder
in goede ordre te brengen, ende daer met vroech
te? Velde te komen, ende dateer oöck verfcheyden
lichtingen van Ruyterye gefchieden inde Naebuy-
rigeLanden, niet fonder groot naedencken van
dat de felve* byoccafie in dienft vanden Vyandt
fullen worden overgelaten, tot welcke Rchtinge
ende verfieninge refpe&ive der voorfz Ruyterye,
vele Peerden van verfcheyden.foorten uyt dcfe
Vereenicbde Provintien, ende 't refort van dien, als
öock langhs der felver Bodem vervoert ende ghe-
tranfporteert worden , onder diverfche pretexten,
nae Brabandt, Vlaenderen, den Lande van Luy-
dick, Gulick, Kleve, Berge, Μunfter ende andere
omleggende Vyanden ende Neutrale Landen, tot
grooten ondienft ende prejuditie van defen Staet,
ende heeft ons oock d'crvaringc geleert, geduyrèn-
de den rijdt van onfe voorgaende Placaten, dat
vele Ruyteren in onfen dienft, als oock Ingefete-
nen refpe&ive, met verkoopinge van haer eygen
Peerden, onder diverfche pretexten, by vele occa-
fien den Vyandt dire&click als oock indiredelick,
door Neutralen als anderfints, den felven mereke-
lijcke toevoer van Peerden hebben ghcdaen; Te-
gens alle 't welcke midts dien noothek dient ver-
fien, omme defe Landen van Peerden tegens alle
occurrentien niet te laten ontblooten, ende oock
omdesVyandtsende fijne Adherenten deiTeinen
foo veel mogelick te verbrcecken. S O O IS T,
dat Wy nae rype deliberatie den uytvoer van Peer-
den, van watqualitcyt endefoortedefelve zijn,
nae de voorfz Landen van Brabandt, Vlaenderen,
ende Landen van Luydtck, Gulick, Cleve, Berge,
Munfter ende andere omleggende Vyanden ende
Neutrale^ Landen, fonder Ons fpeciacl confent, te
tranfporteren, verboden hebben, ende verbieden
nochmaels op 't nieuws by defen wel expreifelick,
tettijdt toe dat anders by onstfalzijn gheordon-
neert, by verbeurte vande felve Peerden , ten be-
hoeve van die geene die de Peerden achterhalen,
foo wel Ruyteren, Soldaten, als andere, ende
voorts aenden lyve gheftraft te worden nae ghele-
gentheytderfaecken. Ende of het mocht komen
te gebeuren, dat yemant twee Jaren nae de publi-
catie defes, bevonden wierdedit Placaet gecontra-
venieert te hebben,fal echter nae den inhoudt van
dien gheftraft worden in foodaniger voegen als of
hy op 't feyt ware achtethaelt, ende dat foo wel ten
- ■/ -.*w.
_
-ocr page 623-
Tegefts den uytvöer Van Paerden.
U54
III.
De Gouverneurs ende Commandeurs vande
Fronrier-plaetfen, felfs eenigc Peerden willende
doen koopen,lullen moeten nemen Atteftatie van
de Convoy - Mceilers , ter plaetfe ende in voegen
voorfz geteyekent, gelijck in 't voorgaende Articul
van andere Officieren ende gemecne Ruyters wert
«*^                     IIII.
Ordonneren daer-en-bovcn allen Convoy-Mee-
fters ende Officieren vande Gonvoyen en Licen-
ten, dat fy voorts aen in plaetfe van aen foodanige
koopers van Peerden te verleenen een Binnenlant-
fche Pafpoort, op de welcke fy tot noch toe heure
Peerden hebben doen vifiteren, ende nae heure
Guarnifoenen gebracht, den felven niet anders en
fullen geven dan alfulcke aenteeckeninge op foo-
danige Atteftatien als voorfz is, op de welcke me-
de de Chcrcher de vifitatie fal hebben te doen. ι
De Gouverneurs ende Commandeurs vande re-
fpeétive Frontier-plaetfen fullen fcherp regard heb-
ben te nemen,dat de Ruyteren in dienll van defen
Staet, hare oude ende goede Peerden ibnder noot
ende hun voorweten niet en vcranderen,verkoopen
ofte veralieneren , op peyne van daer over naer ge-
legentheyt van faecken arbitralicken ghecorrigeert
te worden,
V.
Ende op dat alle 't geene voorfz is, des te beter
mochte naergekomen ende onderhouden worden,
Soo hebben wy verklaert, ende verklaren by defen
van goeden prijie, alle Peerden die op ander bë-
fcheyt, ende contrarie defe ordre binnen 's Landts
gekoft ofte vervoert fullen wordem
VI.
Wyders ordonneren Wy, boven alle 't geene
voorfz is, wel expreifelick, dat van nu voortaen
geene Ruyters noch andere perfoonen,wie fyoock
zijn, en fullen daer mede mogen volftaen, dat fy
vande Peerden die fy op de voorvefhaelde Attefta-
tienfullen uytgebracht hebben, foo wanneer fy de
felve achterlaten, de Licentcn fullen betaJen,rnaer
datfy de voorfz verkregene Pafpoorten metter daet
fullen hebben te fuyveren, ende behoorlijck bewijs
ende blijck uytbrengen, dat de uytgebrachte Peer-
den niet en zijn nae den Vyandt vervoert, op pene
foo fy daer van in eebreeckc blyven.dat niet alleen
de Peerden achterhaelt wordende, fullen ghchou-
den worden van goeden prijfe , maer dat oock de
perfoonen diefe buytcn ghebracht hebben, 't zy of
de Peérden achterhaelt worden ofte niet,fullen ge-
houden worden voor Fraudateurs, ende daer over
arbitralijcken geftraft worden, boven de betalinge
der Peerden die fonder achterhaelt te Worden, fou-
den mogen komen t'efcappcren.
VII.
Verders en fullen egeen Peerdé-hdndelaefs komende
ontrent de Stroomen ofte Veeren
, om Peerden uyt defe
Landen te brengen, foo nae Vyande als de opgemelte Neu-
trale Landen, aldaer niet mogen vertoeven
, fonder naer
'met derfèher uyt te brengen Ρ eer aen aen te geven ende
bekent te maecken aenden Politkquen Officier ter plaetfe
daer onder fy vertoeven
, op verbeurte van alle de Peer-
den die fy by haer fullen hebben ende meenen uyt té
hengen.
Ende op dat niemandt hier van cenige ignoran-
tie hebbe te pretenderen, ontbieden endeverfoec-
ken de Heeren Staten, Stadthouderen, Gecom-
mitteerde Raden ende Gedeputeerde Staten van-
de refpedive Provintien van Gelderlandt, Hol-
landt ende Weft,-Vrieflandt, Zeclandt, Utrecht,
Vrieflandt, Over-Yffel, StadtGrocningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren en-
de Officieren, datfy defe onfe Ordonnantie van
Honden aen alomme doen verkondigen, uytroe-
pen, publiceren endeaffigeren.in alle Plecken van.
onfe Landen , daer men ghewoonlick is dufdafiige
uytroepinge, publicatie ende affixie te doen. La-
tten ende bevelen voorts de Raden ter Admirali-
teyt, den Advocaten Fifcaels, midtfgaders den Ad-
miralen, Vice-Admiralen, Capitcynen , Officieren
ende 3evelhebberen,te Pcert ende te Voet, te Wa-
ter ende te.Lande, defe onfe Ordonnantie te ach-
tervolgen ende doen achtervolgen, Procederende
ende doende procederen tcgens de ContraventeurS
ende Overtreders van dien, fonder gratie, faveur,
oochluyckinge,diifimulatie ofte verdrach* want
Wy fulcks ten dienfte vanden Lande hebben be-
vonden te behooren. Aldus gedaen, gerenoveert,
geamplieert ende gearrefteert in onfe Vergaderin-
ge,in 's Graven-Hage, onder onfen Cachette, Pa-
raphurc, ende de Signature van onfen Griffier, op
den negenthienden Martij fefthien-hondert feven-
ende-dertich. Was gheparapheert, ^ B. Sloet,"·
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hoogh-
gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten , in rooden
Waffche.
I. 't Pïacaet vanden tweeden December 1634. voeeht hierby: gelijck voor defen op de Binnenlantfche Paf-
poorten is gedaen.
                                                                                                         ' >.·'
i. '/ Voorfz pïacaet wasgeparapheert by S. v. Haerfolte,
3 · Nader Pïacaet, op den uytyoer van allerley foorten van Taerden, ende
tegem defrmden der Ruyteren daer innegepleeght. In date denz6 Aprd 164 o.
E Staten Generael der Vereenichdc Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe ful-
len fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo
Wy bevinden dat niet tegenftaende alle
voorgaende ordre die Wy gheftelt hebben om den
uytvoer van Peerden te beletten i evenwel 't felve
niet en heeft gheforteert het ghewenfehte efTeér,
maer dat dagelijcks meer en meerfrauden werden
gedaen ende gheptaótifeert, foo wel by de Ruyters
ende andere Luyden zijnde ia onfen dienft» als
D d α d
                         deur
-ocr page 624-
24-Tit. 2.DeeL           1157
fentcert- worden : Ende by foo verre inde volgen*
de Monfteringe andere als de felve Peerden by de
felve Officieren ende Ruyteren worden bevon-
den ,foo fullen alfulcke Officieren ende Ruyteren
gehouden zijn te bewijfen, waer,ende aen wiende
felve Peerden ghebleven zijn, op pene van dat de
Peerden die fy op de Monfteringe prefenteren,
nieten fullen goet ghedaen worden; Maer by foo
verre eenich Officier of Ruy ter bevonden wort fijn
Peert of Peerden ter quader trouwe uy tgebracht te
hebben, of deur andere te hebben laten uyt bren-
gen, foo fal foodanich Officier of Ruyterdaer over
vervallen zijn in een amende van hondert gulden
ten behoeve vanden Aenbrenger, ende fal daer en
boven arbitralicken geftraft worden.
IIII.
De Ritmeefters, Lieutenants, Cornetten, Ruy.
teren, ende alle anderen in 's Landts dienfte zijn-
de, en fullen niet vermogen eenich Peert of Peer*
den, voor heur felven ofte voor anderen op eenige
Peerde-Marcten, oft ergens hier te Lande te koo-
pen, om de felve voor haren eygen dienit, ofte tot
verfterekinge van hare Compagnien nae heure
Guarnifoenen te brengen, alleen op een bloote
Pas-cedel van eenich Gouverneur ofte Comman-
deur vande plaetfen daer fy in Guarnifoen zijn.
Maer in ghevallc yemandt van hen voor fich fëlfs,
ofte voor yemant anders,eenich Peert ofte Peerden
van noode mochte hebben, fal de felve beneffens
dien oock fich hebben te vervoegen ,fo wel by den
CommiiTaris van Monfteringe, als by den Con-
voy Meefter, ofte in des felfs abièntie,by den Con·
trerolleur vande Convoyen ende Licenten tet
plaetfe van fijn Guarnifoen , ende fal den voorfz
CommiiTaris ende Officieren der Convoyen refpe-
ctivelick datelickop de voorfz Pas-cedel geven be-
hoorlickc Atteftatie ,fonder daer vooren yetwes te
laten betalen, inhoudende het ghetal vande Peer-
den , ende namen vande perfoon ofte perfoonen
door de welcke die fullen werden gekoft, midtfga-
ders waer heure voorige Peerden gebleven zijn, op
welcke Atteftatien als dan, ende anders niet, het
koopen van Peerden, ende de felve na de Guarni-
foenen te voeren, fal geconfenteert worden.
V.
Ordonneren voorts dat alle Ruyteren ende an-
dere uyt krachte van foodanige Atteftatien als
voorfz is, eenige Peerden gekoft hebbende,de felve
Atteftatien aenden Convoy-Meefter, ter plaetfen
daer de Peerden by heur mochten worden gekoft,
fullen hebben t'exhiberen,om op de felve te doen
aentekenen op den rugge, fo verre beneden de bo-
venfte ende onderfte kant van 't papier, dat de fel-
ve niet en konnen afgefneden worden, de quanti-
teyt vande Peerden die iy ghekoft fullen hebben,
met perfecte verklaringe van het hayr, Jaren ende
teken der felver, op pene van drie hondert gulden,
tot Jafte vanden Convoy - Meefter aen fijn tracte-
ment te verhalen, ende in heure Guarnifoenen we-
der keerende, fullen fy de felve Atteftatie weder
aenden CommiiTaris ende Convoy-meefter aldaer
hebben te leveren, op dat blijeken moge of fooda-
nige Ruyters of Ingefetenen eenige Peerden heb-
ben ghekoft, ende of oock de Peerden uyt krachte
van dien gekoft, in 't Guarnifoen fullen ghebracht
zijn, ofte niet.
De
HV$6           Placaten. a.Boeck.
deur die gene die ten platten Lande woonen,waer
deurdefe Landen van Peerden ontbloot worden,
ende de Vyand t deur toevoer vande felve mercke-
lick wort ghedient. S O O I S Τ, dat Wy een-
mael met effecT: daer in willende verfien, goet en-
de noodich gevonden hebben voor den dicnft van
't Lant ,by deliberatie vanden Rade van State de-
ier Vereenichde Nederlanden, te itatueren *t gene
hier nae volcht; Ordonnerende eenen yegelicken
dien 't aengaen mach, fich precifelick hier nae te
reguleren, op de verbcurten ende penen in defen
Voor eerft houden wy alhier voor gherenovecrt
ende valt geilelt, om voortaen onverbreeckelijck
onderhouden te worden onfe voorgaende Placa-
ten , by de welcke Wy verboden hebben, ghelijck
Wy wederom verbieden mits defe, generalick al-
len uytvoer van Peerden, van hoedanige qualitcyt
ende forten de felve zijn, nae de Landen van Bra-
bandt, Vlaenderen,de Landenvan Ludick,Gulick,
Munfter ende andere omleggende Landen , ter
rijdt toe dat anders by ons fal zijn gheordonneert,
by verbeurte vande felve Peerden,ten behoeve van
die geene die de felve achterhalen, foo wel Ruytc-
ten, Soldaten als andere, ende voorts op lijf-ftrafTe
nae gelegentheyt der faecke. Ende of het mochte
feomen te gebeuren, dat yemant twee Jaren na de
publicatie defes bevonden wierde dit Placaet ghe-
contravenieert te hebben, fal echter na deninhout
van dien geftraft worden, in foodaniger voegen als
! of hy op 't feyt ware achterhaelt, ende dat foo wel
ten reguarde vanden geenen die Pcerden fouden
mogen hebben uytgebracht oft over ghelevert, als
den geenen die de felve fal hebben ontfangen, ofte
eenichfints daer mede gemoeyt ofte gemenght is
gheweeft·■; Ende fal den Aenbrenger, alwaer hy
fchoon vande Complicen geweeft, boven remiffie
van 't delicl: hebben fijn aenpart inde boete ofte
muldte, des fullen de voorfchreve Delinquanten te
Recht gheftek worden voor den ghemelten Rade
van State.
■·).'·»                           II.
Ende op dat hetvoorfz onsverbothdes teop-
verbrekelicker voortaen tegen alle quade pra&ijc-
quen van frauden mogen worden gemainteneert,
foo en fal voortaen geen Gouverneur ofComman-
deiar, noch eenich Officier te Peerdeofte te Voete,
noch eenich Ruyterin onfendienftwefende, ver-
mogen eenige Peerden te koopen, verkoopen, ver-
mangelen of vervremden,anders dan met kenniflc
van den CommiiTaris van Monfteringe van fijn
Guarniiöen.
III.
Ende fullen de Ritmeciters van alle Compa-
gnien voortaen gehouden zijnde Monfter-rollen
van hcure Compagnien aenden^Commiflaris over
ite leverenimet aëhteeckeninge daer inne perfeéte-
lick gheftek van het hayr, Jaer, ende teecjsen van
yedcr Peert onder heure Compagnie zyndè,óp dat
in het doen vande Monfteringe deCommiflarifen
ende Perfoonen tot de Monfteringe ghebruyekt
wordende, goede ende perfecte kennifle daer van
nemen konnen, ende te konnen fien ofdie felve
Peerden by de felve Officieren ende Ruyteren op
de volgende Monitetingen wederom fullen gepre-
■■' (■■■■,                                                                                                                                                        j - ~ t
...... ·: *f
-ocr page 625-
Tegens den uytvo
1159
dien, mitfgaders vande Quartierén onder Cötifri-
butie Van defèn Staet fittende, fullen de Verfoec-
kersvan dien tot uytvoer der voorfz Peerden moei-
ten verfterekt zijn by wettelijcke Certificatien bé~
eedicht,daerde Verfoeckcrs föuden woonachtich
zijn, waer by fal moeten geeertinccért worden dat
de Verfoeckers niet alleen de vërfochte Peerden
van noöde hebben, nemaer oock waer hunne voor-
gaende Peerden ghebleven zijn, foo fy eenige heb-i
ben gehad t.
XII.
Welcken volgens fullen die geene diefulcke
Certificatien gegeven hebben, gehouden zijn daer
voor in te ftaen, dat de uyt te voeren Peerden niet
nae den Vyant vervoert, oft anders tegens onfe or-
dre vervrecmt fullen wordcri.
XIII.
De Peerden die ten behoeve vande voorfz Inge-
fetenen defer ghcuniecrdeProvintién ende andere
hier boven uytgedruckt, ter culture van der ielver
Landen ende DomefticquC necciïiteytcn fullert
worden uytgevoert,cn fullen egeen andere mogen
zijn, als Merry-Peerden , ten ware faecke dat atv
ders by ons, of den Rade van State fpecialijcken
wierde geordonneert.
XIIII.
De Convoy ende Lieent-Meefteis öp de fes bo-
vengenoemde Comptoiren f fullen gehouden zijn
alle Maenden precifelijck, benefïens heure Maent-
ftaten, aende Generaels vande Convoyen ende Li-
centen \ onder de welcke fy refpe&ivclick refbf te-
ren,ovcr te fènden pertinente Lijfte Vafide Peerderï
de Welcke de felve Maent overgevoert fullen Lzijn^
met correcte aenteeckeninge van hayf, teken ende
Jaren der Peerden, als oock dënaern der Dorpen.
ende Perfoonen, waer ende acn v^ieri de Peerden'
toekomen, om daer op by de voorfz Officieren rc-
fpedive'liekelcóc in fijn quartier gelet te wordedat
decaütien bydc uytvoerdérs der vöorfë Peerdci^in
conformité van hunne te verkrijgen PafTeportén'ftf
ftellen, nae behooren mogen werden gefuyvertt'■*" 1
XV.
Ende fullen de voornoemde Gerieraéls Vandei
Convoyen ende Liccn ten,gehouden zijri de voorfz
Peerde-lijften van Maent tot Maent aen önSbver
tefcynden.
                      . · :!' ·; '-■ '
^ XVI -:«-.>ft;iI .
De voornoemde Convoy-Meefters fullen odcfe
alle twee Maenden precifeÜck rieri heure Ho: Mo:
moeten over fertden, alle de Pafpooften daer dp
Peerden fullen zijn gheconfenteert uyt te voereri,
ende verftacn hare Ho; Mo: wel exprefïelickcn dat
geenige Pafpoorten langer als den tijde van een
Maent fullen duyren , omme daer op Peerden te
mogen uyt voeren j-ende dat de felve Pafpoorten
nae' de Maent van geender waerdc en fullen zijn,
endé fullen de te Hellen cautien binnen den tijdt
vafi dr-ie Weccken moetengefuyvert%orden ,nae
date vanden uytvoer der Peerden; w-
Ordonneren voorders dat van nu voortaen alle
die geene die eenige Labeur-Peerden ten platten
Lantle'onder ons gebiet zijn houdende', by eno!e
benefièns de felve heurte Labeur-peèrdcnfullen ge-
houdénzijn tallen tyden te vertoonen de behoor-*
licke Licent-brieven of Aden, daer op de felve afen- *
Dddd ζ
                     ge-
π$β
VI.
De Gouverneurs ende Commandeurs valide
Frontier-plaetfen, felfs eenige Peerden willende
doen koopen, fullen moeren nemen Atteftatie,foo
wel vande CommiiTaris van Monfteringe, als van
de Convoy-Meefters, ter plaetfe ende in Voegen
voorfz geteyckent, gelijck in 't voorgaende Articul
van andere Officieren ende gemeene Ruyters wort
geieyt.
h                             VII.
Ordonneren daer-en-boven allen Convoy-Mee-
fters ende Officieren vande Convoyen ende Licen-
ten, dat fy voortacn in plaetfe van aeh foodanige
koopers van Peerden te verleenen een Binnen-
lants Pafpoort, op de vvelcke fy tot noch toe heure
Pcerden hebben doen vifiterer], ende nae heure
Guarnifoenen gebracht, den fel ven niet anders en
fullen geven, dan alfulcke aenteeckeninge op foo-
danige Atteftatien als voorfz is.op de welcke mede
de Chercher de vifitatie fal hebben te doen»
VUL
De Gouverneurs ende Commandeurs, mitfga-
ders de CommiiTarifen van Monfteringe inde re-
fpecuve Frontier-plaetfen, fullen fcherp reguard
hebben te nemen dat de Ruy teren i η dienft van de-
fen Staet zijnde, heure oude ende goede Peerden
fonder noot ende hun voorweten, niet en verande-
ren, verkoopen ofte veralieneren, op pene van daer
over naer gelegentheyt van faecken arbitralick ge-
corrigeert te worden,
IX.
Ende op dat alle 't geene voorfz is, des te beter
mochte naegekomen ende onderhouden worden,
foo hebben Wy verklaert ende verklaren by dcfen
van goedeprijfe alle Peerden die op ander befcheyt
ende contrarie defe ordre binnen 's Landts ghekoft
ofte vervoert fullen werden.
X.
Ende alfoo metter daet bevonden wort,dat door
de menichvuldigheyt vande wegen die open ftaen,
om de Peerden uyt te voeren, ende de verfchey-
denheyt vande Comptoiren daerdeLicentenbe-
taek worden, de frauden te min konnen gheweert
worden, foo en fullen egeen Peerden over de Maes
ende Wael rcfpeclive mogen worden uyt gevoert,
als over Nimmegen, Thiel, Bommel, Gornichem,
's Hertogcn-Bofch ende Heufden, op pene als in 't
meergenoemde Placaet,ende in defen. Ende wor-
den de Convoy ende Licent-Meefters.als oock der
felver Contrerolleurs mits defen refpecuvelick pre-
cife gelafl, dat fy pertinente aenteeckeninge fullen
doen van het hayr, teecken ende Jacrder pafTeren-
de Peerden, mitfgaders den nacm vande Perfoon
acn wien de Pcerden toekomen,endcde felve aen-
teeckeninge te doen, foo wel in heure rcipe&ve
Reniflers.ende Contrerolle , als op de Paspoorten
felfs, te weten op den rugge in 't midden van dien,
ende niet inde Marge, nochte onder ofte boven,
aenden voet, om niet afgefheden te kortnen wor-
den, als voor is vcrhaelt. '
                      Λ „,w.\
XI.
Aengaende de Labeur-Peerden tot cültuïe van-
de Landeryen ende Domeittcque necciTiteytens,die
verfocht fullen worden uyt te voeren voor d'Inge-
fetenen defer geünieerde ProVintien, met de gean-
nexeerde Grenfen, Landen ende Frontieren van
\
-ocr page 626-
Placatea_>. a.Boeck
\ι6ι
ende dat t'elckens als eenigc fulckc Voerluyden
ende Peerde-dryvers met Pcerden de Wael paffe-
ren, om te gaen na de rendevous, alle die paneren*
de Peerden fullen eevifiteert worden door die Cher-
chers of Officiers der Comptoiren, ende gheconfe-
reert tegen de Lijfte, welcke te voorens aen 't
Comptoir fal zijn gebracht,ende alfoop die Comp-
toiren worden aengeteyekent, ende wat Voerluy-
den ende Peerden-dry vers, of Peetden op de felve
Lijfte nieten worden bevonden!, die felve fullen
zijn ranconnabel ende van goede prinfe.
XX.
Ende dat de Officiers der Comptoiren fullen
aen de Heeren Ghcdeputeerde in 't Leger feyn-
den Copye vande Lijften aen heur ghelevert als
voorfz, mitfgaders vande vifitatie ende aenteecke-
ninge der gepafTeerde Peerden, deur heur gedaen,
om inde Monfteringe van Treek ende Wagen-
Peerden , daer op te letten.
XXI.
Ende op dat niemant hier van eenige ignoran-
tie hebbe te pretenderen, ontbieden ende verfoec-
ken Wy de Heeren Staten, Stadthouderen, Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
vande refpeftivc Provintien van Gelderland t, Hol-
lant ende Weft-Vrieflant, Zeelant, Utrecht, Vrief-
landt,Over-YfTel,'Stadt Groeningen ende Omme-
landen, ende allen anderen Jufticieren ende Offi-
cieren , dat fy defe onfe Ordonnantie van ftonden
aen alomme doen verkondigen, uy troepen, publi-
ceren ende affigeren in alle Plecken van onfe Lan-
den, daer men gewoonlick is dufdanigeuytroepin-
ge, publicatie ende affixie te doen. Latten ende
beveelen voorts de Raden ter Admiraliteyt, den
Advocaten Fifcaels, mitfgaders den Admiralen,
Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren ende Be-
velhebberen, te Peerde, te Voet, te Water, ende te
Lande, defe onfe Ordonnantie te achtervolgen
ende doen achtervolgen,Procederende ende doen-
de procederen tegens de Contraventeurs ende
Overtreders van dien,fonder gratie,faveur, ooch-
luyckinge, diffimulatieofteverdrach, wantWy
fulex ten dienfte vanden Lande bevonden hebben
te behooren. Aldus gedaen, gerenoveert, geampli-
eert ende gearrefteert, in 's Graven-Hage, den fes-
en-twintichften April 1640. Was geparapheert,
P.van Goufwaert?1' Onder ftont,By mijne Heeren
de Staten Generael der Vereenichde Nederlan-
den. Ter Relatie vanden Raedt van State der fel-
ver Landen. Geteeckent, M. Huygens.
11 t5o
gegeven ende wech gevoert zijn, met uytdruckin-
ge van hayr, ende teecken der ielver Pcerden, ende
dat tot dien eyndc een yeghelijck die ten platten
Lande onder contributie ende onder ons ghebiedt
woonende, eenige Peerden is houdende, de felve
Pcerden fal ghchoudenzijn aende nacft-gelegene
Comptoiren vande Convoyen ende Licenten de-
ler Landen acn te geven, ende te doen aenteyeke-
ncn; binnen een Maent nae publicatie defcr, op
verbeurte vande Paerden die bevonden fullen wor-
den niet aengebracht te zijn.
XV III.
Ende wat belangt die Peerden de welckeby de
Huyiluyden ten platten Lande voor heur eygen
gewafchende gewin uytgegeven werden, verftaen
ende ordonneren Wy dat van nu voortaen alle
Huyiluyden ten platten Lande,fullenghehouden
zijn te komen aende naeit-gelegene Comptoiren
der Convoyen ende Licenten van defen Staet, en-
de aldaer heure Volens te laten aenteyekenen, al·
waer de Cqnvpy ende Licent-Mecfters fullen ge-
houden z-ijn aen foodanigc Huyiluyden te geven
A#e van vesklaringe, ende de felve te regiftreren
in 't Regifter.ondcr cautie.dat alfulcke Volensvoor
heur Comptoir geprefenteert geweeft zijn ,fpecifi-
cerendc inde felve aden den ouderdom vande Vo-
lens» met den naem vanden Huyfman de felve toe
fcarpende, ende en fullen de voorfz Huyiluyden
daer voor niptjbebben te betalen als twee ftuyvers
van ycder biljet, verklarende dat van nu voortaen
alle Volens ofte Peerden die fonder fodanich blijck
ende befchey t ten platten Lande onder ons gebict
fulïen bevonden worden, fullen zijn ende ghehou-
4en worden van goede prinfe, ten profijte van een
yeghelijck wie de-felve eerft fal hebben ontdeckt
endeachterhaqlt..
XIX.
JÜnde leftelieic ,om voor te komen den uytvoer
van Peerderi jdie tot inbreuck van s Lants Placa-
^en gefchict.pnder decxel van Treek ende Wagen-
Peerden, ten tyde als de Legers vergaderen, ende
die felve Treek ende Wagen-Peerden werden ghe-
bfaeht na het;rsndevous , Ordonneren wy midrs
defe ,dat e^s end§ bevoorens die Treek ende Wa-
gen-Peerden, over de Wael pafleren, die refpec~tive
Conducteurs aen die Comptoiren fullen leveren
een Lijfte , inhoudende eygentlick het getal van
alle Ttedt fende Wagen-Peerden, mitfgaders het
getal ende ijaptes van Voerluyden en Peerde-dry-
verSjWelckeby hi|erlieden fullen aengenomen zijn,
->?·",
Η ET DEP. D E
DEEL
;Sj
Placatetl vanden veertienden dugufli 16$ 8, ende vijfden Martij 1641. 2fe-
helfendé nader ordr e jegens den uytvoer vande Paerden in 't generael, ende Reglement op den uytvoer vande
Laleur-PaerJen tot culture der Landen
, ende andere voor de Domeflicque neceffteyten van d Ingefetenen
defer geünieerde Provinciën, met de geannexeerde Grenfen, Landen ende Frontuyren van dien
, mitfgaders
vande Quart teren onder Contributie van, defen Staet fittende.
o η Ή
voorgaende Placatetf, in dato den negenthienden
Marti) des Jaers fefthien-hondett feven endertich,
endeveerthienden Auguftides J aers fefihien-hondert acht
en dertien,
ftriclelick hebben verboden den uytvoer
van allcrley foorten van Peerden, daerby Wy al-
I                                                                            noch
E Staten Generael der Vereenichde Ne*
jderlanden, Allen den geenen die defèn
Tullen Tien ofte hooren lefen , Salèyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo wy by onfe
-ocr page 627-
Tegens den üytvöer van Paerdeü^.
tt£j
ix6t
noch perfifteren ende verblyven, maer in naeder
achtingc ghenomen hebbende dat vele ende ver-
fchcyden Ingefetenen defer Geünieerde Provin-
tienTmet de geannexeerde Grenfen, Landen ende
Frontieren van dien, mitfgaders vande quartieren
onder Contributie van defen Stact fittende, van
noode hebben Labeur-Peerden tot culture van der
felver Landeryen, ende Domeftijcque neccifitey-
tcn. Soo hebben wy inhererende onfe voornoem-
de Placate/7 vanden negenthiendcn.Marty feftien-
hondert feven-en-dertich, ende veerthienden /iugufti
jeflhien-hondert acht-en-dertich
, nae voorgaendc deli-
beratie goet gevonden ende verftacn mits defen te
verklaren dat voortaen egeen uytvoer van Peer-
den en fal mogen ghefchieden, anders als op Pas-
poorten die by ons lullen worden gegeven,iulcks
dat alle Peerden die bevonden fouden mogen wor-
den op andere Pafpoorten uytgevoert te worden i
van wien het oock foude mogen zijn, de felye ful-
len zijn van goeden prinfe tot profijte van die gee-
ne diefe achterhalen fullen,foo wel Ruyteren,Sol-
daten, als andere, ende fullen voorts de achtergc-
hacldc Uytvoerders geftraftende gheranconneert
worden als Vyanden vanden Lande, jae foo verre,
dat yemandt binnen den tijdt van twee Jaren be-
vonden wierde contraventie in 't ftuck van Peer-
den ghedaen te hebben , dat evenwel de felve fal
ftrafbacr zijn , in fulcker voegen als ofhy op het
feyt ware achterhaelt, foo wel ten aenfien vanden
Uytvoerder der Peerden, als den geenen diefe fal
hebben ontfangen: Welvcrftacnde dat de geene
die niet op der daet felfs, maer daer naer binnen
den vooriz tijdt van twee Jaren fullen achterhaelt,
ende bewefen worden contraventie gedaen te heb-
ben, fullen daer over ghecalangeert worden voor
hun competenten Rechter.
11.
Ende om te beter de Contraventeurs te ontdee-
ken ende achterhalen, verklaren Wy dat den Aen-
brenger, alwaer hy fchoon vande Complicen ghe-
weelt, boven de remiiTie van fijn delidfal fijn aen-
part hebben inde boeten by de meer-ghenoemde
Placaten , ende by defen van nieuws ghefta-
tucert.
III.
Ende alfoo metterdaet bevonden wort dat door
de menichvuldichey t vande wegen die open ftaen
om de Peerden uyt te voeren, ende de verfchey-
dentheyt vande Comptoircn, daer de Licenten be-
taelt worden, de frauden te min konnengheweert
worden, fo en fullen egeen Peerden over de Wael
endeMazc refpeftive mogen worden uytgevocrt,
als over Nymcgen, Tiel, Bommel en Gornichem,
op pene als in de meer-genoemde Placaten, ende
in defen. Ende worden de Convoy ende Licent-
Meclters, als oock der felver Contrerolleuts midts
defen refpedtivelick precifc gelaft, dat fy pertinente
aenteeckeninge fullen doen van het hayr, teeeken
pndc Jaer der paflerende Peerden, mitfgaders den
naem vande Perfoonaen wicn de Peerden toeko-
men, ende de felve aenteeckeninge te doen, foo
welinheurerefpediveRegifters ende Contrcrol-
ien,alsopde PaiTepoorten felfs, te weten op den
rugge ïntmiddevandien , ende niet in Mcrge
nochtc onder ofte boven aen den voet, om niet af-
gefneden te konnen worden.
II IL
De Labeur-Peerden tot culture vande Landc-
ryen ende Domeftijcque neceifiteyten die ver.-
focht fullen worden uyt te voeten, voor d'Ingefete-
nen defer Geünieerde Provintien met de geannex-
eerde Grenicn, Landen ende Frontieren van dien,
midtfgaders vande quartieren onder Contributie
van delen Staet fittende, fullen de Verfoeckcrs
van dien tot uytvoer der voorfz Peerden moeten
verfterekt zijn by Wettelijcke Certificatien daet
de Vcrfoeckers fouden woonachtich zijn, waec
by fal moeten ghecertificcert worden dat de Ver-
foeckcrs niet alleen de verfochte Peerden van noo-
de hebben, nemaer oock wacr hunne voorgaende
Peerden gebleven zijn.fo fy eenige hebben gehadt.
Welcken volgende fullen die geene die fulcke
certificatie gegeven hebben, ghehouden zijn daet
voorin te ftaen ,dat de uyt te voeren Peerden niet
na den Vyant vervoert ofte anders jegens onfe or-
dre vervreemt fullen worden;
VI.
De Peerden die ten behoeve vande vooriz Inge-
fetenen defer Geünieerde Provintien ende andere
hier boven uytgcdruckt.tot culture der felver Lan*
den ende Domcfticque neceifiteyten fullen wor-
den uy tgevoert, fuUen egeen ander mogen zijn als
Merry-Peerdenjten ware faecke dat anders by ons
fpecialijcken wierde geordonneerd
Vil.
De Convoy ende Liccnt-Mecfters op de vier
bovengenoemde Comptoircn .fullen ghehouden
zijn alle Wcccke precifeltjckacnde Hooft-Officie-
ren ende Gcrichten van der felver quartieren, over
te fenden pertinente Lijfte vande Pcerden , de
weléke de felve Wcecke overgevoert fullen zijn,
met corrc&c aenteeckeninge van hayr, teken ende
Jaren der Peerden, als oock den naem der Dorpen
ende Perfooncn, Waer ende aen wien de Peerden
toekomen, om daer op by de voorfz Officieren re-
fpeclivelijck elcks in lijn quarticr gelet te worden,
dat de cautien by de Uytvoerders der voorfz Peer-
den , in conformité van hunne te verkrijgen Pafle-
poorten teftellen , nae behooren mogen worden
ecfuyvert.
* y             vin.
De voornoemde Convoy - Meefters fullen alle
twee Maenden precifelijck aen haer Hooch Mögj
moeten overfenden alle de PaiTepoorten daer op
Peerden lullen zijn gheconfenteert uyt te voeten*
ende verftaen hare Hoogh Mo- wel expreflclijckcn
dat geenige PaiTepoorten langer als den tijdt van
een Maent fullen dueren, (ten ware anders fpuia*
lick werdegeordonneert) om
daer op Peerden te mo-
gen uytvoeren, ende dat de felve Pailcpoortcn nae
de Maent van geender weerden en fullen zijn, en-
de fullen de te ftellencautien binnen den tijdt van
drie Weeckcn moeten gcfuy vert worden, na dato
vanden uytvoerder Peerden, ende dit alles aen-
aaende de Labeur-Peerden.
IX.
Wat belanght deRuyters Peerden, de felve ful-
len hun moeten reguleren naer ons voornoemde
Plaeaet vanden Jare 16 3 7.
                                1
X.
Ende wat aengaet de Peerden die van d'eene
Dddd 3
                   Stadt
-ocr page 628-
PlacatetL.;. i. Boeck. 25.Tic.                  11^^
tinge vande Hooch - ghemeite Staten Generael
tt 64
Sradt op d'ander inde Pro
inden-Hage, den vijfden Martij feftien-hondert een
en veertien. Was geparapheert, S. v. Haerfolte, n?
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeekent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium
ghedruckt het Cachet der felver Heeren Staten in
rooden Waffche.
gebracht, verftaenhaerHoochMo.dat daer in fal
worden gevolght, gelijck tot noch toe is gcdaen,de
ordre ende 't geene mettet geven ende fuyveren
der Binnelantfche Paffepoorten is geobferveert.
Gcdaen,gerenovecrt ende geanefleert ter Vergade-
HE Ô VI ER DE DEEL
Placaet, T>erogatoir vande voorgaende, waer by den uytvoer van Taerden /e-
gitts betaling wan 's Landts gerechtkheyt geopent wen. In date én entenden Augufti 1643.
trale Landen mits defen t'openen jegens betalin-
ge van 's Lants refpe&ive gerechticheyt, in fooda-
niger voegen , ende op foodanigen voet, als den
felven uytvoer is gepermitteert geweeft voor dato
vande fluytinge van dien , waer naer eenen yege-
lijcken dien dit eenichfmts aengaen mach, fich fal
hebben te reguleren ende gedragen. Gedaen ter
Vergaderinge vande hooch-gemelte Staten Gene-
rael , inden Hage, op den derthienden Augufti
fefthicn-hondert drie· en-veertich. Was ghepara-
pheert, G, van Reede,**· Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande felve. Geteeckent, Cornelis Mufch,
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten in rooden Wailche.
IE Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den gcenen die defen
I fullen fien ofte. hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE W ETEN: Alfoowy hier bevoo-
rens by onfe diverfche Placaten ende Ordonnan-
tien hebben verboden den uytvoer van allerley
foorten van Peerden naer Vyande ende Neutrale
Landen, anders als op onfe fpeciale Pafpoorten.
S OO IS Ô , dat Wy naer voorgaende delibe-
ratie ende refumptie vande voorfz onfe Placaten
ende Ordonnantien, om feeckere goede redenen
ende confideratien, ons daer toe moverende, goet
gevonden hebben den voorfz uytvoer van allerley
foorten van Peerden, foo naer Vyande, als Neu-
DEN XXV. Ô Õ TEL.
Tegens den uytvoer van Kiemen, Ploegen 7 Eggen, &c.
Placaet vande Staten Generael.
t, Placaet, Waer by den uytvoer van Kjemen, ofte Té van Meede, TIou*
gen\ Eggen} ende andere Infirumenten tot den handt "bouw noodicb, ^verboden wrt, In ddt
den fcventbienden April
1614.
E Staten Generael der Veree-·
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die dcfe fullen fien ofte
hooren lefen,Saluyt. Alfoo on-
der andere het Ampt van een
goede Overhcyt is medebren-
gende, den Onderdanen by alle
behoorlijckc middelen te verrijeken met welvaren
ende Neeringe, veel meer te conferveren ende aen
te voeden de Necringen die aireede in fwanck
zijn,op dat de felve Onderdanen bequamer moch-
teji wefcn,omme de Regccringe met hare midde-
len te ftadigen; Welekcn contrarie wy werden on-
derricht, dat eenige Perfoonen haer bcmoeyen en-
de onderwinden uytdefe Vereenichde Landen te
voeren, ende doen voeren Kiemen van Meede,
Ploegen, Eggen, ende andere Inftrumenten totten
Landt-bouw dienende, waer door de Neeringe van
de Meede, ende andere van defe Landen, te meer
mochten werden vervieemt , daer de voorfz Nee-
ringen nochtans boven immemoriale tyden, tot
noch toe, door Godes fegeninge, met vernuft van-
de Onderdanen, geluckelijckgeoeffent zijn ghe-
weeft. S O O 1 S T, dat Wy willende daer
inneverfien, ende d'Onderdanen van defe Lan-
den by 't ghebruyck vande voorfz Neeringen con-
ferveren , foo veel doenlijck ,op dat fy des te beter
geftaet mochten wefen, nevens andere Onderda-
nen , te dragen de laften vande gemeene defenfie*
tegen het ghewelt vanden Koningh van Spaneien,
geinterdiceert hebben, ende interdiceren by defen
allen ende een yeghelijck, van wat qualiteyt ofte
conditie die zijn , uyt defe Landen te vervoeren
ofte doen vervoeren eenige Kiemen ofte Pé vande
Meede, wefende ongedroocht ofte ongebrooeken»
als mede Ploegen, Eggen, ende andere Iuftrumen-
ten totten Landt-bouw noodich,oppene van con-
fifcatie vande felve Meede ende Inftrumenten,
ende daer-en-boven twee hondert guldens voor
de eerfte reyiè, ende voor de tweede reyfe op ver-
beurte als boven, ende confifcatie van Schip ofte
Schuyte, waer mede devervoeringe fal wcfen ge-
pooghc
-ocr page 629-
Kierrien, Plougéri, &tc. 11 èl
neiijck is uytroepinge ende. publicatie te doen.
Lafien ende bevelen voorts de Raden ter Admira-
liteyt, de Advocaten Fifcaels, ende Procureurs Ge-
neraels, ende allen anderen Officieren, Rechteren
ende Jufticieren vande voorfchreve Vereenichde
Landen, midtfgaders allen Overften, Colonncl-
len, Admiralen, Vice-Admiralen, Ritmeefters,
Capiteynen, Officieren ende Bevelhebberen, defe
onfe Ordonnantie ende Bevelen te achtervolgen,
ende doen achtervolgen, Procederende ende doen-
de procederen tegens den Overtreders van dien,
fonder gratie, faveur, diflimulatie ofte verdrach,
de wijle Wy 't felve tot dienft ende wclftant der
voorfchreve Landen noodich ghevonden hebben.
Aldus ghedaen ter Vergaderinge vande Heeren
Staten Generael , in 's Graven - Hage, den fe-
venthienden Aprilis , Anno fefthien - hondert
vier-ende-twintich. Was geparapheert, Anthonis
Je Rode,
"■ Onder ftondt, Ter Ordonnantie van-
de hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Ge-
teeckent,"
J. van Goch,
1166 Tegens den uytvoer van
„oofxht ofte volbracht, ende noch boven dien vier,
hondert guldens : De voorfchreve profijtelijcke
boeten te appliceren, een derde voor den Aen-
brenger, eenderde voor den Officier die ten defen
fich in fijn Ampt fal hebben behoorlijck gheque-
ten, een derde voor den Armen ter plaetfe daer de
contraventie fal wefen ghepleecht, ofte de goede-
ren aengehaelt. Ende ten eynde niemandt hier
van hebbe te pretenderen eenige ignorantie,
ende defe onfe Ordonnantie alomme mach wor-
den puneluelijck achtervolght, ende de Contra-
venteurs van dien geftraft nae behooren , Ontbie-
den wy daer omme ende verfoecken onfen lieven
ende feer beminden, de Staten , Stadthouderen ψ
Gecommitteerde Raden ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpe&ive van Gelderlandt
ende Graeffchap Zutphen, Hollandt ende Weft-
Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-
Yflel.Stadt Groenirtgen ende Ommelanden, ende
allen anderen Jufticieren ende Officieren, dat fy
defe onfe Ordonnantie alomme doen verkondi-
gen,uytroepen ende publiceren, daer men gewoo-
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Waer by 't vervoeren van Toort- Aerde >&c. verboden wert,
In date den *veertbtinden Mam 16^4 ,
Schip dat bevonden fal worden alibo verkocht en-
de vervoert te wefen, voor de eerfte mael, ende
voor de tweede mael van twee hondert ponden,
boven de verbeurte als vooren. Verbiedende me-
de alle Schippers eenigen Mes met hare Schepen
uyt deiè Provintie buyten de geünieerde Provin-
tien uyt te voeren, te doen ofte te laten uyt voe-
ren , op ghelijcke penen als hier vooren tegens de
Verkoopers ende Vytvoerders is geitatueert, t'ap-
pliceren de voorfz penen, een derdendeel voor den
Aenbrenger, een derdendeel voor den Armen, en-
de een derdendeel voor den Officier die de calan-
gie doen fal. Ende ten eynde den inhouden van
defen exadelijck moge werden naer gekomen en^
de geobferveert, Laften wy allen Officieren van
Juititie binnen meer-geroerden onfen Lande, daer
op goet reguard te nemen, alle doenlijcke recher-
che tegens de Contraventeurs van dien te doen,
ende tegens de felve te procederen, fonder eenige
conniventie ofte diflimulatie. Ontbieden mede
den Magiftraten vande refpeftive Steden, defen
alomme te doen publiceren ende affigeren daer
het behoort, ende in gelijcke gelegentheden te ge-
fchieden gebruyckelick is, op datalfooalle ende
eenen yegeüjck weten mogen waer naer hen te re-
guleren. Gedaen inden Hage op den veerthien-
den Maert des Jaers onfes Heeren ende Saligh-
maeckers fefthien-hondert vier-ende-vijftich. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande Staten. Ge-
teeckent, Herfr' van Beaumont.
E Staten van Hollandt ende Weit- Vrief-
landt, Allen den geenen die defen fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo tot onfekenniiTe
gekomen is, dat de Straet-vullis ofte Poort-aerde
inde Steden ende Plaetfen van onfen Lande val-
lende , zynde de Mes, foo van Paerden, Koeyen,
Schapen, Duyven, als anderfints, by eenige haer
des gheneerende, vergadert, opghekocht, ende
voorts uyt den felven Lande naer andere Quartie-
ren ende Plaetfen buyten de Geünieerde Provin-
tien vervoert wort, waer door de ftofFe tot toe ma-
ken ende culture der Landen noodich, vervreemt,
ofte onnuttelijck wert gheconfumeert. S O O
IS Τ, dat Wy daer tegens willende voorfien, wel
expreflelick geinterdiceert ende verboden hebben,
gelijck Wy interdiceren ende verbieden midts de-
len, allen ende eenen yegelijcken wie hy zy, voort-
aen eenige Straet-vullis ofte Poort-aerde, mitfga-
ders eenige Mes, van Paerden, Kocyen, Schapen,
Duyven ofte anderfints, uyt onfen Lande van
Hollandt ende Weit-Vrieflandt, buyren de voor-
fchreve geünieerde Provintien te vervoeren, ofte
doen vervoeren , op de verbeurte vande waerde
vande voorfchreve vervoerde Mes, te verhalen aen
ofte tot lafte vande Vervoerders ende Verkoopers,
half ende half, ofte anderfints de Vervoerders niet
te vinden wefende, tot lafte vande Verkoopers al-
leen , ende daer-en-boven eene boete van hondert
ponden van veertien grooten 't pont voor yeder
Γ\Ε goet willige Lefer gelieve te weten, dat de Placaten jegens den uytvoer van Kruyfwam, ledige Harinck-Ton·
ntn, en Duygen tot de felve Jaen hier boven colum.
754. βtfiff. gedruckt.
DEN
-ocr page 630-
ii 68                  Placaten-ß. 2.Boeck. 2<5.Tit,                  11^
DEN XXVa TYTEL.
Ordre en toelatinge van vrye Commercien met
Nabuyrige Landen, behalven met d'Onder-
danen van Spangien.
Placaet ende Ordonnantie, Waer mede geboden ende toegelaten mrt de
rvryeTraffïjcqttë ende handelinge op allen NabttyrenRijcken, Landen}Steden ende Havenen, niet
flaende onder de gehoorfaemheyt des Coninghs Öáç Spangien, In date den dertichflcrtlanuarij çéø
thien-hondertfiven-en-tacbtich.
dit oock al niet tegehftaende eeriigc Placaten en-
de Ordonnantien voor date van defen contrarie
ghemaeckt, de welcke Wy diens-aeneaende hou-
den gedei ogeert, ende derogeren by defen. Wel·
verftaende dat de voorfchreve handelinge ende
TrafTicque niet en fal mogen ghefchieden , noch
by de Ingefetenen van defe, noch by de Ingefete-
nen van andere Koninckrijcken, Landtfchappen
oft Steden,opEmbdenendeCalis, als dicht aen
der Vyanden Landen palende, dan nae forme en*
de teneur vande particuliere Tradaten ende Ac-
corden met de Majefteyt van Vranckrijck, ende
die vanEmbden ghemaeckt, ofte noch te maec-
ken. Ende tot meerder verfeeckerheyt ende va·
ftee onderhoudinge van't geene voorfchreve is,
foo en fullen in dit loopende Jaer vijfthien-hort-
dertfeven-en-tachtich, geen andere Placaten ghe-
maeckt ofte ghepubliceert worden defen conrra-
rierende, ende en fal geen belet ghcdaen worden
den geenen die het effect van defen fullen begee-
ren te ghenietéii: Maer fullen alle de geene die te
Water ofte te Lande dire&elijck ofte indireöe-
lijck, het effect van den inhouden van defen ver-
hinderen ende beletten, als Vyanden vanden
Staet vanden Lande, aen lijf ende goet gheftrafc
worden. Ende op dat niemant van defe onfe Or-
donnantie eenige ignorantie ofte onwetenfehap
en pretendere, Soo ontbieden ende bevelen Wy
onfen lieven ende leer beminden ,de Stadthoudc*
ren ende Staten , ofte hare Gedeputeerde Raden,
van de Collegien refpeclive van Gelderlandt ende
Graeffcbap Zutphen, Hollandt, Zeelant, Utrecht,
Vrieflandtende Over - Yffel, ende alle andere Of-
ficieren ende Dienaren, defe tegenwoordige al-
omme te doen publiceren, daer men gewoonlijek
is publicatie te doen: Procederende ende doende
procederen tegens de Overtreders in manieren
voorfchreve, fonder gratie, faveur, diffimulatie ofte
verdrach: want Wy bevonden hebben fulcks tot
diende ende profijt vanden Lande te behooren.
Gegeven in 's Graven-Hage, den dertichften
Januarij Anno yijfthien - hondert feven-cn-tach-
tich. Bardefius, "· Onder ftondt , Ter Ordon-
nantie van fijn Excellentie in den Rade van State.
Ende was onderteyekent,
Chr. Huygem.
OBBERT, GravevanLeycc-
' iler, Baender-Heere van Denbigh,
&c. Lieutenant van hare Majefteyt
van Engelandt, Gouverneur ende
Capitcyn Generael der Vcrecnich-
'de Ncderlantfche Provintien, Al-
len den geenen die defen fullen fien ofte hooren
lefcn, Saluyr. Alfoo by experientie wert bevon-
den , dat die Placaten hier voormaels gepubliceert
op de Navigatie, handelingc endeTrafficque van-
de goederen ter Zee in defe Landen over komen-
de, niet in ghebracht en hebben, noch als noch in
en brengen fulcke Vruchten als men daer van
verwacht haddc, ende dat dagehjeks meer ende
meer de voorfchreve Navigatie, Trafficque, ende
handelinge vermindert ende op andere Landen
ghediverteert wort tot merckelijcke achterdeele
vande Geünieerde Provintien: ende vvy daerom
noodich achten naerder daer inne teverfien, foo
den noot ende hoochwichtighey t van dien is ver-
eyfehende.
S O O ï S Ô, dat Wy begeerende foo veel in
ons is, alle vordere fchaden ende inconvenienten
te verhoeden, ende de Landen te beneficieren,vol-
gende de Refolutie vande Hecren Generale Sta-
ten der voorfchreve Vcrecnichde Provintien, heb-
ben verklaert, geordonneert ende geftatueert, ver-
klaren , ordonneren ende ftatuerenby defen, dat
alle goederen , Waren ende Koopmanfchappen,
die voortaen uyt eenigc vreemde Landen, Have-
nen,ofte oock uyttcr Zee in cenige Havenen de-
fer Veteenichde Nederlanden fullen mogen in ge-
bracht worden, fullen, foo by den Ingefetenen van
defe Landen, als by den Ingefetenen van andere
Koninckrijcken, Landen ende Steden (niet ftacn-
de onder de ghehoorfacmheyt van den Coningh
van Spangien) vry fonder eenich belet mogen
worden uyt ghevoert op alle Naebuyren Rijcken,
Landen, Steden ende Havenen, niet ftaende on-
der de gehoorfaemheyt vanden voorfchreven Co-
ninck van Spangien; Mits betalende het Convoy-
gclt, volgende de Lyfte by confent vande Staten
daer op ghemaeckt. Ende dit al fonder eenich on-
derfcheyt, wat Waren ofte Koopmanfchappen
't felve fullen wefen: Uytgefondert nochtans Büs-
pocder, Salpeter, Gefchut ende Wapenen. Ende
DEN
-ocr page 631-
1170
Concemerende de Wolle Laeckcncn^, ikc.        1171
DEN XXVII. TYTEL
Concernerende de Wolle Laeckenen , &c>
HET EERSTE DEEL;                                         .,
Placaten vande Staten GenefaeL
Placaten vanden feflhienden OÜober 1614, /^«1 Af*«tf ι 6 4 3, iW<? Λργ-
//fMiw December 1650* Verbiedende het innebrengen ende koopen van allerhande hereyde ende geverwe-
de Wolle Laeckenen, Stamelt en, Carfayen ende Baeyert, uytgefondert de gemengelde Coleuren die notoirlijck
inde Wolk zijn geveruwL
E Staten Generael der Verec-
nichde Nederlanden, Allen den
geenen die defe jegcnwoordige
fulien Tien ofte hooren lefen, Sa-
juyt. DOEN TE WE-
TEN: Alfoo van allen ouden
tyden die Verccnichde Neder-
landen in alle Rijcken ende Landen, niet alleen
van Europa, maer oock daerbuyten, ghehadt heb-
ben, ende noch hebben, een loffelijcken Naem en-
de reputatie, dat in de felve die Bereyeryc ende
Vcnverye der Wolle Laeckenen, 1 Stametten, Car-
fayen ende Bayen >
in goede ordre oprechtelick ende
getcouwclick gebruyekt is, ende noch ghebruyekt
wort, ende dat derhalven fulcke bereyde ende in-
de Nederlanden gheverwede Wolle Laeckenen ,
1 Stametten, Carfayen ende Bayen, uyt die Vcreenich-
de Landen inde voorfz andere Rijcken ende .Lan-
den komende, als lieftal, aengenaem, ende wel ge-
wilt , ten goeden prijfe ghekocht ende verhantiert
zijn, ende worden, ende wy beducht zijn, dat deur
het brengen in defe Landen van eenige: Wolle La-
kenen, 1 Stametten, Carfayen ende Bayen, in andere
Rijcken ofte Landen berèyt ende gheverwet, ende
die uyt defe Landen inde voorfz andere Rijcken
ende Landen wederomme vervoert fouden wor-
den ,die voorfz loffclijckc Naem, lieftalheyt ende
aengenaemheyt der Wolle Laeckenen, 1 Stamet·
ten, Carfayen ende Bayen,
fouden komen te vcrlicfcn,
totgrooteondienfle ende difreputatie defer Lan-
den , fchade ende intcreft vande goede Ingcfctc-
ncn, ende andere, hun mette gheverwde Wolle
Laeckenen genecrendc. S O O IS Τ, dat Wy,
omme daer jegens nacr behooren te voorfien, van
nieuws
geordonncert, gheftatueert ende verboden
hebben, ordonneren, iïatucren ende verbieden by
defen ,dat χ uyt gecne andere Rijcken ofte Plaet-
fen, binnen de voornoemde Verecnichdc Neder-
landen oftéGeajfocieerde Landtfchappen, Steden ende
Leden
van dien, fullcn mogen worden in ghebracht
eenige bereyde ofte geverwede Laeckenen, 1 Sta-
metten
, Carfayen ofte Bayen, van wat lenghte ofte
heette de felve fouden mogen wcfen , allcenlijck
uytgefondert de ghemengelde coulcurcn, 3 die no-
toirlick inde iVollcgeveruwt zijn,
optc verbeurte van-
de Wolle Laeckenen , 1 Stamettcn, Carfayen ofte
Bayen
, die hier jegens in eenige Provinciën, Quar-
ticren, 3 Geaffocicerde Landtfchappen, Steden ofte
Plaetfen van dien, in gebracht fulien worden, ende
op elck iluck 3 't zy Laecken, Stamet, Carfay ofte Baey,
vijf-en-twintich ponden van veertien grooten
't pont, t'appliccren een derdendcel voor den Ar-
men der Stede ofte Plaetfc daer't felve gebeuren
fal, eenderdendeel voor den Aenbrenger, ende een
derdendcel voorden Officier, diëd'executie doen
fal. 3 Verbiedende voorts wel' exprejfelick allen Ingeze-
tenen der meer-ghenoemde Landen Joodanige gheverfde
ofte bereyde Laeckenen, Stametten, Carfayen ende Bayen
van yemant buyten ofte binnen de felve meer-genoemde
Landen, Geaffecteerde Steden ende Leden van dien te
koopen,optepeynen ende t'appliceren als vooren.
Ende
op dat niemant hier van ignorantie hebbe te pre-
tenderen, Ontbieden ende verfoecken die Heeren
Staten, Stadthouderen , Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Prqvintien re-
fpeclive van Gclderlandt ende^'t Graeffehap Zut-
phen, Hollandt ende Wcil-Vricfiandt, Zeelandt,
Utrecht, Vricflant,Over-YiteJ,StadtGrocningen
ende Ommelanden,ende allen anderen Jufticie-
ren ende Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie
van flonden acn alommc doen verkondigen, uyt»
roepen, publiceren ende afBgeren in alle PJecken
van onfe Landen, daer men ghevvoon is dufdanige
uytroepinge, publicatie ende affixie te doen, La-
tten ende bevelen voorts die Raden ter Admiralt-
tey t, den Advocaten Fifcaels, 3 ende alle andere Offi-
cieren van de felve Admiraliteyt
, het inkomen vande
voorfz gemaeckte geverfde Stoffen te beletten
, op de pey-
nen daer toeftacnde,te executeren
, in conformitè van
defenonfen Placate. Ende wat belanght de correèlien
ende abuyfen die te Lande in'tghecne voorfz is
, fouden
mogen worden gepleeght, de felve fulien worden aen be-
volen de Officiers van Steden ende Platte Landen yende
allen andeienxlaer toe ghequalificeert.
4 Wyders laflen
ende bevelen Wy de voornoemde Fifcalen, Commifen van
de Recherche, ende andere toe/Jende Officieren vande ge-
melte rejpecli-ve Collegien ter Admiraliteyt, om oock\pp de
ontdeckingen vande frauden ende contraventien van
defe ende onfe voorgaende Placaten, die hun by ende van
wegen de geinterejjeerde Koooluyden ende Drappiers ful-
ien worden ghedaen, fich datelick te informeren
, ende
't recht vanden Lande tcgens fodanige Fraudateurs ende
Contraventeurs tebexvaren, in conformitè van defefve
placaten ende vorder e ordre vandefen Staet.
3 Eyntlick
laflen ende bevelen Wy mede wel exprejfelick allen
Krijglp Overflen
, Admiralen, Vicc-Admiralen, Ca-
piteynen , Officieren ende Bcvclhcbberen , defe
onfe Ordonnantie te achtervolgen, ende doen ach-
tervolgen, Procederende ende doende procederen
tcgens.de Contrayenteurs ende Overtreders van
E e e e                         dien,
-ocr page 632-
u 72           Placatea->. a.Boeck.
dien,ionder gratie, oochluyckinge,faveur, diffi-
mulatic ofte vcrdrach: want Wy fulcks ten dien-
fte vanden Lande hebben bevonden te behooren.
Aldus ghcdacn , gercnoveert ende ghcamplieert in
onfe Vergaderinge, inden Hagc ,dcn dertichften
Μ 73
December 1670. Was geparapheert, 5 Bouchorfly
Onderftont, Ter Ordonnantie vande hoochft-ge-
melte Heeren Skaten Generael. Geteeckent
N. Ruyjch. Zijnde op 't fpatium gedruckt het Ca-
chet der felver Heeren Staten in rooden Waifche.
1. De woorden S tametten, Carfayen ende Bayen, zijn Anno 1643 ingevoeght.
r. Anno 164 3 dus y e fielt, 't Voorgaende vanden J are 161 qfeyt alhier -.flatueren ende verlieden by defen dat nao
dencerften Decembris toekomende, binnen defe Verecnichde Nederlanden , nochte eenige Pro-
vinciën, Quartieren, Steden ofte Plaetfen van dien,uyt andere Rijckcn ofte Landen niet en fullcn
mogen werden gebrocht, &c.
3^4. De woorden onder numeris$. zijn Anno 1643. ende dk'onder num. 4. Anno 1650. hy gekomen. '
5. '1'Placaet vandenJare 1614.wasgeparapheert by J.van Óldenbarncvelt. Ende dat vandenJare 1643. fy
J. de lvnuyt.
HET TWEEDE DEEL.
4
Placaten vandenmee^en-tmnthhflen April \ 6z3,endeacbtflenïtinij 1630;
tevens bet uyWown man allertcy rauwe ende ongekamde Wolk en Scbaeps-svacbten: ende bet km
brengen njan eenige Wolle > buyten defe Provinciëngekamt ende bereyt.
deren , Arthoys, Henegouwen ofte andere Lan-
den, Steden ende Quartieren onder 'tghebiet van-
den Koningh van Spangien ghelegen, op de ver-
beurte vande felve Wolle, of de waerde van dien,
endedaer-en-boven te vervallen in een peynevan
hondert Ncderlantfche gouden Rijders , foo dick
ende menichmael als fy bevonden fullen werden
ter contrarie van dien ghedaen te hebben. Verbie-
den infgelijcks de felve Wolle oock te voeren ofte
doen voeren ofte brengen uyt defe Landen in Neu-
trale Landen ten fine voorfz, ten ware naermaels
daer op by ons genomen werde andere Refolutie,
op peyne voorfz. Ende by foo verre yemant eeni-
ge parthyen vande voorfz Inlantfche fijne Wolle,
eerft ende alvooren hier te Lande ghekamt ende
bereyt wefende , naer de voorfchreve des Vyants
ofte Neutrale Landen fal willen vervoeren, ofte
doen voeren ofte brengen, dat't felve mede niet
toegelaten en fal werden, dan onder fuffifante cau-
tie te ftcllen inde Steden daer zy woonachtich
zijn, dat't Garen,'t welck vande voorfz alhier ghe-
kamde ende bereyde Wolle, buyten 's Landts fal
werden ghefponnen , wederom hier te Landen fal
werden gebracht,ommc totte Manufacturen daer
van te maecken, alhier verbeficht te werden, op de
voorfz peynen. Verbieden ende interdiceren me-
de, dat gecne Wolle,'t zy fijne ofte grove,buyten
defe Provinciën ghekamt ende bereyt, inde felve
gebracht fal mogen werden, mede op de peynen
ende verbeurte als boven. Welckc peynen wy
verilaen datexccutabel fullen wefen, alwaer 't vee-
Ie Jaren naer de pleginge van 't voorfz FaiCt, ende
dat verdeelt fullen werden d'een helft ten profijte
vanden Aenbrenger, ende de ander helft ten pro*
fijte vanden Officier die d'executie doen fal. Or-
donnerende mede alle Rechtcren, Officieren ende
Jufticieren, hier op te doen goet kort recht dephno,
ende iönder figuere van Proces. Ende op dat nie-
manthier van ignorantie en pretendere,ontbieden
ende verfoecken de Heeren Staten, Stadthoudc-
ren, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde
Staten vande Provintien refpedivc van Gelder-
landt ende 't Graeffchap Zutphcn, Hollant ende
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, D OEN TE WETEN:
Dat wy verilaen hebbende, dat verfchey-
den Koophiyden ende anderen in defe
Landen woonende, ende heur gheneerende met
Wolle te laten kammen, bereyden, fpinnen ofte
wereken, heur onderftaen de rauwe Hicrlantfche
Wolle, mitfgaders Schaeps-vachtcn in Zuytende
Noort-Hollandt, ende mede in Vrieflant vallende,
te doen op-koopen ende vervoeren uyt defe Lan-
den , naer de Landen van Vlaenderen , Arthoys,
Henegouwen, ende andere Quartieren onder 't ge-
biedt vanden Koningh van Spangien ghelegen,
ende de felve aldacr te doen bereyden ende kam-
men, tot groote verminderinge vande Manufactu-
ren hier te Lande, ende fchade ende naedeel van-
de goede lngefctencn van dien , die heur broot
daer mede 2ijn winnende , ontnemende aliöo
't voordeel vanden arbeyt de goede Ingefetenen
van defe Landen , ende 't felve toebrengende den
algemeynen Vyant,die 't felve daernae employe-
ren tot verdruckinge vande Hoocheyt, vrye ende
gerechticheyt van defe Landen, ende den Inwoon-
deren van dien, 't Welck in een wel geftabilieerde
Regieringe niet en behoort geleden, maer met ah
len wegen geweert te werden. Alle 'twelckeby
ons overwogen wefende, wy omme daer innc re
voorften,gheinterdiceert ende verboden hebben,
interdiccren ende verbieden midts defen alle In-
woonderen ende Ingefetenen van defe Verecnich-
de Nederlanden , ofte heur daer inne onthouden-
de, ende heur mette Wolle te koopen, verkoopen
ofte bereyden geneerende, van wat qualiteyt ofte
conditie die oock mogen wefen, eenige rauwe en-
de ongekamdcfijne Hicrlantfche Wolle, het zy
Scheer-Wolle, Ploot-Wolle, ofte hoe die foudc
mogen werden genacmt, binnen defe Vereenich-
de Nederlandtfche Provinciën ghevallen , ofte
oock eenige Schacps- vachten in Zuytende
Noort-Hollant, ofte in Vrieflant vallende, te ver-
voeren , verbrengen, doen vervoeren ofte verbren-
gen,diredclick ofte indiredtelickuytte voorfz Ver-
eenichde Provinciën naer de Landen van-Vlaen-
-ocr page 633-
1174 Concernerende de Wo
Weft-Vrieflant, Zcelant, Utrecht,Vrieilant, Over-
YfTcl cnde van Groeningen ende Ommelanden,
cnde'allen anderen Jiiiticiercn ende Officieren,
datfvdefe onfe Ordonnantie van itonden aèn al-
ommc doen verkondigen, uytroeperi publiceren
cnde afligeren in alle Plecken van dcfe Landen ,
daer men ghewoonlijck is dufdanigc uytrocpinge,
publicatie ende affixie te doen. Lailcn ende bc-
vcclen voorts de Raeden ter Admiralitcyt, den
Advocaten Fifcaels, mitfgaders den Admiralen,
Vice-Admiraien, Capitcyilen, Officieren ende Be-
velhebberen.defe onfe Ordonnantie ende Verboth
te achtervolgen ende doen achtervolgen,Proccdc-
U7S
venteurs ende Overtreders, fonder eenich faveur*
güniteofte diffimülatie, dewijle 't felve voor den
dienil vanden Lande, ende 't profijt vande goede
Ingefetenë van dien bevonden is alfo te behooren.
Aldus gedaen endegherenoveert in onfe Vergade-
ringe , onder onfen Caehette, Paraphure endede
Signatucre van onfen Griffier, in 's Graven-
Hage , opten achtftcn Junij feilhienhondert en-
de dertien. Was gheparapheert, 1 S. van Beau-
mom,n·
Onder ilondt, Ter Ordonnantie vandc
hooch-gemelteHecren Staten Gcnerael. Geteec-
kent, Comelïs Mufth. Zijnde op 'tfpatium ghc-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten , in
rooden WaiTche.
rende ende doende procederen regens de Contra-
I Het Placaet vanden twee-en-twïntïchften April 1613. wasgeparapheert, Baudewijn Sloet, "· Endegeteyc-
kent,
C AenTen.
HET DERDE DEEL.
Placaet, Verbiedende eenigerhande Wolle Laeckenen onder de Spaenfche
Regieringe, ofte Nabuyrige en Neutrale Landen ge maeckt, deur andere Wegen in defe landen te breit'
pen als door Breda en Nimmegen. In date den twintichfienjuly
1612.
1.
huys van Ludolffvan Lintzenich,ofte fijnen Com-
mijs, ende in geene andere Plaetie, op verbeurte
ende confifcatie der felver Laeckenen, die nae den
tijdt van vcerthien dagen, nae date defer A&e van
verkondinge, achterhaelt fullen worden, deur an-
dere Wegen oft Steden ingebracht te zijn. Ge-
daen in 's Gravcn-Hage, den twintichflen July
feilhienhondert twee-ende-twintich. Was ghe-
parapheert, M.v.lyc/ama, v" Onder ftont, Ter
Ordonnantie der H'oogh Mogende Heeren Staten
Gcnerael der Vereenichde Nederlanden. Ter Re-
latie vanden Rade van State der felver Landen.
Chr. Huygens*
tèJjjk Orthiermedeverkondight,dat deHooch
Mogende Heeren Staten Gcnerael der
, ,J VerCenichde Nederlanden, hebben verbo-
den, cnde verbieden midtsdefe eenen ycgelijcken
wie hy oock zy, geenderhandc Wolle Laeckenen
die in Steden ofte ten Platten Lande onder de
Spaenfche Regieringe, oft oock in andere Nacbuy-
rige ende Neutrale Landen , Steden oftQuartie-
ren, gemaeckt zijn , in defe Vereenichde Landen,
deur eenige andere Steden oft Wegen te brengen,
als allecnlijck deur de Steden van Breda ende
Nimmegen, alwaer de felve Laeckenen fullenge-
loft ende opghelecht moeten worden, in 't Pack-
2. Nader Placaec, op't fehe fubjeïï, In date den derden AprilJeftbien-*
bondert njijf.en dertkh.
IE Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
[derlandcn, Allen den gcenen die defen
j fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WET EN; dat Wy inhereren-
de onfe voorgaende ordre, verboden hebben , ghe-
lijck Wy nochmacls de nova verbieden mits defen
ΛΛ/Π<ιη yeSc'Uckcn wie hy oockzy, geenderhande
Wolle Laeckenen, noch Luyckfchc RafTens, die in
de Ordonnantie der Laeckenen altoos verpacht
Z'J" , ghemaeckt werdende inde Steden ofte ten
Platten Lande onder de Spaenfche Regieringe,
oite oock in andere Nacbuyrigc ende Neutrale
Landen, Steden ofte Quartiercn van dien, in dcfe
V creemchdc Nederlanden, door eenige andere
Meden ofte Wegen te brengen , alsallcenlijck
door de Steden Nimmegen , Geertruydcnberch,
Gorcum cnde 's Hertogen-Bofch, alwaer de felve
Laeckenen fullen ghcloyt ende opgelcght moeten
worden in ;t Packhuys van Ludolffvan Lintze-
nich , oft fijnen Commis, ende in geene andere
nactfc , op verbeurte ende confifcatie der felver
Laeckenen, die nae den tijdt van vcerthien dagen
nae date defer Acle van verkondinge, achterhaelt
fullen worden door andere Wegen oft Steden in-
gebracht te zijn. Ende op dat defe onfe ordre des
te beter in treyn gebracht mach worden, ende vor-
ders oock gelodicht, ende uytgehouwen die Laec-
kenen die uyt defe Landen nae 's Vyandts zyde
werden ghebracht ,om daer door des te beter voor
te komen de frauden die fonder. dien in 't ftuck
vandc Convoycn cnde Licentcn wel licht konnen
worden ghepracïifeert, fal de voornoemde LudolfT
van Lintzenich ten finevoorfz* buyten korten
van't Landt, mogen aenftellcn fijne Commifen
binnen Tuernout , Eyndhoven ende Tilburgh.
Aldus gedaen in 's Graven Hagc, den derden Apri-
iis fefthien-hondert vijf-en-dertich. Was ghepara-
pheert, /. de Knuyt,M' Onder ftont, Ter Ordonnan-
tie vande hooch-ghemelde Heeren Staten Gene-
rael. Geteeckcnt, Comelis Mufch. Zijnde op'tfpa-
tium gedruckt het Cachet der felver Heeren Sta-
ten, in rooden WaiTche.
Ecee %                 HET
-ocr page 634-
U76                 Placaten-/. 2.Boeck. 28.Tit.                 n7?
HET VIERDE DEEL.
Placaet vatide Staten van Hollandt.
Ordre tot onderhoudt van het Laech$n~berejfders (jilde. In date den fe'ïen*
tkndenluly 1638.
fcheerders Gaften modhtc komen te ontftaen, dat
als dan de Overluyden vande andere gheruftige
Steden ter plaetfe co ntentieux, tot reparatie van
de voorfz meuytenatienontboden werdende, ge-
houden fullen wefen totdieneyndealdaerte com-
pareren ofte hunne gemachtichde te feynden, op
een boete van vijf-en-twintich gulden bydenon
Comparanten te verbeuren. Laftende nare Ed;
Groot Mo: alle ende eenen yeder die defen foude
mogen aengaen, hen hier naer te reguleren, opte
peyncn ende boeten hier inne begrepen, alfoo hare
Ed; Groot Mog: fulcks tot oorbaer van 'tvoor-
fchreve Gilde, ende dienfte vanden Lande bevon-
den hebben te behooren. Gedaen inden Hage,
onder 't kleyne Zegel vanden voorfz Lande, den
feventienden July feftien-hondert acht en dertich.
Onder ftont, Ter Ordonnantie vande Staten. Heb-
bende een opgedruckt Zegel in rooden WaiTche.
Endegeteyckent,
C. vander m/fi
DE Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt , hebben tot onderhoudinge van 't
Gilde vande Laecken-bereyders inde re-
fpedive Staden van defe Provintie, ende tot voor-
ftant vande voornoemde Neeringe, ende onder-
hout van goede ordre in 't felve Gilde, gheordon-
neert ende gcftatueert, ordonneren ende ftatueren
mits defen, dat van nu voortaen de Meefters van
de Laecken-bereyders binnen de voorfz refpeclive
Steden geene Gaften fullen vermogen in 't werek
te ftellen, ten zy faecke de felve alvoorens een ge-
druckt biljet met de Stadts Wapenen daer op ghe-
druckt zijn hebbende , daer by mach blijeken dat
alfulcke Drooeh-fcheerders Gaft ofte Gaften van
hare voorige Meefters met der minne gefcheyden
zijn, op pene van by de voorfz Meefters ter contra-
rie gedaen hebbende, t'elckens te verbeuren thien
gu&en. Ordonnerende voorts dat foo wanneer in
eenige ofte meer der voorfz Steden, eenige muy-
teryc doot de Laecken-bereyders ofte Drooch*
DEN XXVII Ι. Τ Υ TEL.
Tegens 't inbrengen van Tijcken in Vyanden
Lande gemaeckt.
Placaten vande Staten Generael.
Placaten vanden vijf-en-tmntichHen Februari) 1622, ende vier^en-min-
tichflen Januari) 1630. Waerlyhet inbrengen ende verkoopen vande Tijcken in Vyanden Lande gk-
maeckt
, verboden wert.
dienftich vinden daer tegens te voorfien. S Ö 0
I S Τ, dat Wy in her er ende ende renoverende onfe voor-
gaende Placaten
, wy dien volgens de novo verbieden
ende interdiccren mits defen alle ende eenyege-
lijeke, van wat conditie ofte qualiteyt hy zy, uyt
Brabandt, Vlaendercn, ende andere Landen ende
Quartieren vande gehoorfaemheyt des voorfz Ko-
ninghs van.Spangien, in defe Vereenichde Neder-
landen te brengen eenige ghemaeckte Tijcken,
hoedanige die oock fouden mogen wefen, by ver-
beurte van alle foodanige Tijcken, ende van noch
daer en boven van twee ponden grooten Vlaems
op elcke Tijcke, te verhalen opten Inbrenger,ofte
de Karteluyden, Schuytluyden , ende alle andere
die totte voorfz invoeringe gheaiïifteertfullen heb-
ben, ende noch fullen mogen doen, ende of opte
felve niet verhaels genoech foude zijn, tot arbitra-
le correftie : Welcke arbitrale corredic altijdts
plaetfe hebben fal boven de voorfz verbeurte ende
pecunicleamende, jegens den gecnen die haer an-
dcrmael
^fi^l E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
Ë Κ derlandcn , Allen den geencn die dcfe
lj||L§ fullen ficn ofte hooren lefen , Saluyt.
*°^ DOEN. TE W E TEN: Alfoo tot on-
ièrkenniflè gekomen is, dat verlcheyden Ingeiêtê-
iïcn vande Steden ende Platte Landen van Bra-
bant, Vlacnderen ende andere Landen ende quar-
tieren vande ghehoorfaemheyt vanden Koningh
van Spangicn, haer dagelijcks vervorderen tegens
onfe voorgaende Verboden , in dcfe Vereenichde
Nederlanden ·, metalderhande behendicheden en-
ée pra&ijcken,op Wagens, Karren ende Schuyten
te brengen ende verkoopen heure gemaeckte Tijc-
■fcen ingroote rnenichte, omme daer doot de Nee-
ringe vande Tijck-wevcrye defer Landen tot ver-
kleyningëendc vervallinge te brengen, het welcke
foudé ftrecken tot groote fchade ende naedeel van
veele onfe Ingefetenen die haer met defen Am-
bachte geneeren, ende wy daerover, ende omme
verfcheyden andere redenen ende confideratien,
-ocr page 635-
Engelfche Manufacturen. 1179
't Graeffchap Zutphen , Hollandt ende Weit-
Vrieilant, Zeelant,Utrecht, Vrieilant, Over-YiTel,
ende Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende
allen anderen Juilicieren ende Officieren , dat fy
defe onfe Ordonnantie van ftonden aen al oaime
doen verkondigen, uytroepen, publiceren ende af-
figeren in allen Plcckcn van defe Landen, daec
men gewoonlick is dufdanige uytroepinge, publi-
catie ende affixie te doen. Bclaftende ende beve-
lende de felve, ende voorts de Raden ter Admira-
liteyt, den Advocaten Fifcaels, mitfgaders den Ad-
miralen , Vice-Admiralen, Capiteynen, Officieren
ende Bevelhebberen, defe onfe Ordonnantie ende
Verboth te achtervolgen, ende doen achtervolgen,
Procederende ende doende procederen tegens de
Contraventeurs ende Overtreders, fonder eenich
faveur, gunfte ofte diiïïmulatie, dewijle 't felve
voor den dienft vanden Lande, ende 't profijt van
de goede Ingefetenen van dien, bevonden is alfoo
te behooren. Gegeyen in 's Gravcn-Hage in onfe
Vergaderinge, onder onfen Contre-Zegel, Para*
phure, ende de Signature van onfen Griffier,den
vier en twintichften Januarij feftien-hondert ende
dertich. Was gheparapheert, A, Ploos de Thien-
hoven,^-
Onder itont, Ter Ordonnantie vande
hooch-ghemelteHeeren Staten Generael. Ge-
teeckent,
Cqrnelis Mufch.
1178 Tegen 't inkeügert vaii
dermacl ofte wederom totte voorfz inbrenginge
fullenkomen te verloopen. Ende of't fchoon ge-
viel dat den Inbrenger vande voorfz Tijeken het
inbrengen geluckte, endc de felve ten tyde vande
verkoopinge eerft mochten achterhaelt werden,
foo fullen echter de voorfz peynen jegens ibodani-
ee Inbrengers plaetfe hebben ende gheexecutcei t
werden. Ordonnerende voorts, dat niemant van
dcfer Landen Ingefetenen, naer den rijdt van drie
Maenden nac de publicatie van defen , en fal ver-
mogen cenige der vooriz Tijeken in dcfer Veree-
nichde Nederlanden,ofte geafjocieerdeSteden, Leden
ende Landen van dien
, te verkoopen, te koop te bie-
den ende verhandelen, by pene van verbeurte van
de felve Tijeken voor de eerfte reys, ende voor de
tweede reys, boven de voorfz verbeurte, noch van
twee ponden grooten Vlaems op elcke Tijck: En-
de die ten derdemael hem daer inne verloopt, fal
boven de voorfz verbeurte ende penen noch ver-
vallen in arbitrale corredic, Ende fullen vande
voorfz verbeurten ende penen den Aenbrenger ge-
nieten een derdepart, d'Armen een cterde-part, en-
de hetreiterende derdepart d'Officier died execu-
tic doen fal. Ende ten eynde niemant hier van en
hebbe te pretenderen ignorantie, ontbieden ende
verfoeckende Heeren Staten,Stadthouderen, Ge-
committeerde Raden, ende Gedeputeerde Staten
Yandc Provinciën refpe&ivc van Gelderlant ende
DEN XXIX. TYTEL,
Tegen 't innebrengen van Engelfche Manufa&uren.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet, Waer by het innebrengen ende ver koof en van aller ley Engelfche Ma-
m/afiuren ^verboden veert. In date den derden lannartj 1653.
rechtveerdige voornemen van die vande voorfë
Regieringe tegen treden, goct hebben gheyonden
te ilatuercn, te interdiceren ende verbieden, gelijck
wy fiatueren,interdiceren ende verbieden$yefex-
preiTelickiTiits defen : Dat van nu voorts aen, gee-
nc goederen, Waren ofte Koopmanfchappen, we-
fende Manufa&urc van Engelant, Provintien ofte
Landen , onder 't gebict vande tegenwoordige Rc-
gieringe ftaende, inde Vcreenichde Provinciën en-
dc gheaflbeieerde Lantfchappen, Steden ofte aen-
ghehoorige Plaetfen van dien, fullen mogen ghé-
bracht, verkocht ofte verhandelt werden, hetzy;
dire&elick uyt Engelandt ende onderhoórigc Pro-
vinciën ende Landen, ofte indiredtelick over ande-
re Landen ofte Plaetfen, onder wiens ghebiet de
felve foude mogen wefen komende, op peyne dat
fulcks gefchiedende, alle de voorfz in gnebrachte
goederen, Waren ofte Koopmanfchappen, wefen-
dc Manufacturen van Engelant als vooren, metrer
daet fullen worden vcrklaert, ghelijck wy de felve
verklaren by defen , te wefen verbeurt, net zy jde
felve bevonden werden onder den Inbrenger, ofte
de eerfte bant, ofte dat die vorder fullen wefen gc-
tranfportcert,ende datboven de boete van duyfent
E e e c 3
                     Caro-
; E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
iderlandcn, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN; Alfoo het
die vande tegenwoordige Rcgieringe in Engelandt
geluil: heeft fonder eenige Wettclijcke oorfaecke
ofte reden, verachtende ende verwerpende alle fa-
lutaire ende redelijcke aenbiedinge ende aenge-
wendeOfficien,omme als onder de fucccffivc Co-
ningen met den Staet der Vcreenichde Nederlan-
den te bly ven in goede vruntfehap ende correfpon-
dentic, den felven Staet ende de goede Ingefete-
nen van dien, cerft onder opgheraepte pretexten,
veelfints te befchadigen, in haren Koophandel:
Endc daer nacr met openbaren Oorloge te aggref-
fercn,dcn voorfz Koophandel in aller manieren by
naer doenlick te turberen, toonende alfoo niet an-
ders voor oogen te hebben, als haer felven met
foodanigc ongcrechtige middelen te verrijeken ,
de goede Ingefetenen te'ontfetten van hare Mid-
delen, ende voornementlick te priveren (ware het
mogchek) van alle Commetcien over Zee, ende
Neeringe binnen 's Landts. S O O I S Τ, dat
vvydaer tegens willende voorfien , ende het on>
-ocr page 636-
Flacateo-f. 2. Boeck. 3 o. Tic
ti8o
118
aen alommc doen verkondigen, publiceren ende
affigeren,in allen Plaetfen daer fulex noodich we-
fen fal, ende men gewoon is foodanige publicatie
ende afTixie te doen. Laften ende beveelen voorts
de Raden ter Admiralitey t, dè Advocaten Fifcaels,
mitfgadeis Admiraels, Vice-Admiraels, Capitey!
nen, Officieren ende Bevelhebberen, als mede de
CommilTariilen ende Commifen ter Recherche
foo inde Zee-gaten, als elders , defe onfe Ordon-
nantie te achtervolgen , ende doen achtervolgen,
Procederende, ende doen procederen tegens de
Contraventeurs van dien, fonder oochluyekinge,
faveur, diifimulatie ofte verdrach, want Wy fulcks
alfoo ten dienfte vanden Lande bevonden hebben
noodich te zijn. Aldus ghedaen ende gearrefteert
ter Vergadcringe vande hooch-ghemelteStatea
Generael , inden Hage, op den derden Januarij
fefthicn hondert drie-en-vijftich. Was ghepara-
pheert, W. v. Racsfelt,vt· Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande felve. Geteeckent, N. Ruyfch. Zijn-
de op'tfpatium ghedruckt het Cachet derfelver
Heeren Staten in rooden Waflchc,
Carolus guldens, te verbeuren by d'Inbrengers van
de voorfz Manufaduren: Ende de Groifiers ofte
Winckeliers, die fodanige ingebrachte Manufactu-
ren fullen ondernemen te koopen ende verkoo-
pen als vooren,mitfgaders allen den geenen die de
felve fouden mogen verkoopen, te appliceren een
derdepart ten profijte vanden Aenhaelder ofte
Aenbrenger, 'tzy de felve in eedt ende bedieninge
van 't Lant foude mogen zijn,ofte niet, een derde-
part ten profijte vanden Officier die de calangie
ende executie fal hebben ghedaen, ende het refte-
rende derdepart ten profijte vande gemeene faec-
ke. Ende ten cynde nicmant hier van ecnige igno-
rantie namacls komc te pretenderen , ontbieden
ende verfoecken Wy de Hceren Staten, Gecom-
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van
de Provintien refpe&ive van Gclderlandt ende
't Graeffchap Zutphen ,Hollant ende Weft-Vrief-
lant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant, Over-Yflel, mitf-
gaders Stadt Groeningen ende Ommelanden, en-
de allen anderen Jufticieren ende Officieren van
de felve, dat fy defc onfe Ordonnantie van ftonden
DEN XXX. TYTEL.
Tegens de valfcheyt in't verwen ende verfwaren
vande Zydo, &c.
Placaten vande Staten Generael.
t. Placaten vanden tienden Fehruarij 1598, ende dertiebflen Maert l 607,
Tegens de valfebeyden ende bedriegeryen die in 't vemen ende verfwaren vande Zyde foo binnen
's Lants als van buy ten inkomende worden ghepleecbt, ah mede inde Wenken ende Manufacturen dit
} van Zyde gemaeckt worden.
ofte ten Platten Lande, voor dat hy confent daer
toe verworven fal hebben vande Magiftraet daer
onder hy de Verwcryevan Zyde fal begeeren te
doen ofte laten doen, 't zy voor hem felven ofte
ycmant anders, op pene van ι vijfüch ponden van
veertichgrooten 't ituck t'clcken te verbeuren.
II.
Nicmant, 'tzy Man ofte Vrouwe fal toegelaten
worden Zyde te verwen, al eer de felve in handen
vanden Magiftractbelofteniflcgedacn hcbbe,dat
hy ofte fy in 't verwen ofte laten verwen van eeni-
gc Zyde, Flourte, Galette ofte Cappctoen , 'tzy
fwart, ofte wat coleur dat het oock foude mogen
zijn , voor hem felven ofte yemanden anders de
felfde niet en fal verfwaren, maer dat by ofte fy, de
felve rouwe zyde zynde, eerft fchoon affieden, en-
de die fwart fal zijn, maer eens gallen ende fchoon
enckel fwart maecken fal, fonder de felve te ver-
gallen ofte dubbelt fwart te maecken, ofteby het
gallen te gebruyeken ofte laten gebruyeken eenige
fpecie die de felve zyde foude mogen verfwaren
boven haer natuyrlicke gewichte: Ende indienbe-
vonden werde daer tegen gedaen te zijn, wort de
zyde of de waerde van dien verklaert by defe Or-
donnantie voor geconfifqueert, ende en fal d'over-
treder voor d'eerftc reyfe binnen drie Maenden
daer aen volgende niet mogen verwen, op peyne
van
I.
E Staten Generael der Veree-
nichde Nederlanden, Α Hen den
geenen die defe fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Dat alfover-
fcheyden valfcheden ende be-
droch foo langer fo meer bevon-
den worden ghepleecht te zijn, in 't verwen ende
verfwaren vande Zyde, oock meeft in alle Werc-
ken ende Manufacturen die van Zyde gemaeckt,
ende den goede Luydcn voor goet verkocht ofte
anderfints in handen gcileecken worden, zynde
wel foo verre gekomen, dat, mits decorrofive vet-
tigheden, ende andere onbehoorlicke Speciën, die
fy daer toe ghebruyeken die Zyde , mitfgaders
't geene daer van gemaeckt wort, in 't ghebruyck
niet allcenelick aen 't gewichte vermindert, maer
oock binnen korten tydc, fonder gedragen te zijn,
haer felven verflijt,verteert ende vergaet, totfeha-
de ende nadeel van Vele Menfchen. SOO IST,
dat, omme (foo veelmogelick is) daer tegens te
verfien, wy gheordonneert ende gheftatueert heb-
ben , ordonneren ende ftatuerenby defen, dat nie-
mant wie hy zy, hem fal vervorderen in defe Geü-
nieerde Nederlanden eenigc Zyde te verwen ofte
doen verwen, 'tzy in Steden , Dorpen, Vlecken
-ocr page 637-
Tekens valfcheyt in 't. verwen vande Zyde, &c. 11 gj
1182
cenichde Landen fal mogen maecken' ofte doen
maecken,verkoopenofte vermangelen eenige Caf-
faes ofte zyde Molen-wercken, Fluweelen ofte zy-
de PalTemcnten, zyde Linten, zyde Frangien ,ofte
diergelijcke Manufacturen daer inne ghewrocht is
eenige linnen garen.in wat manieren dat het foude
mogen zijn, op pene dat 't felve Werck, totfehan-
de vanden geenen die het ghemaeckt ofte doen
maecken heeft,openbaerlijcken vcrbrant fal wor-
den , cnde dat de Maecker van dien noch verbeu-
ren fal foo veel aen gelde, als 't Werck weerdich
Wcfen mach.
VIII,
Item, fullen oock geene Fadeurs, Groificrs, Kra-
mers ofte andere Perfoonen eenige zyde noch Caf-
faes ofte andere Manufa&uren van zyde gemaecl,
defe Ordonnantie contrarierende, in de voorfz
Landen mogen brengen ofte doen brengen, noch
verkoopen, vcrmangelen ofte veralieneren, op de
verbeurte vande felve die dOflicicr metter daet fal
aenvaerden, cnde forge dragen dat fy niet meer
verhandelt noch yemant daer mede bedrogen wer-
de, oock fal nicmant fulcke, zyde, CafTaes ofte an-
dere Waren defe Ordonnantie contrarierende, in
defe geünieerde Landen gemaeckt mogen verkoo-
pen., vermangelen, doen vermangelen, tranfporte-
ren ofte veralieneren , op de verbeurte als boven»
behouden fijn guarand tegen den geenen die 't
hem gelevert heeft.
           -*
IX.
Een yedcr zyde-wcreken maeckende ofte ver-
koopende, wert gehouden eerhy 't levert, 't felve
merfijn eygen Metck van Lootoft Lack te mere-
ken ftuck voor fluck, fonder twee ofte meer ftuc-
ken aen malkanderen te lallen , op pene dat het
werck ghehouden wert als fufpect, ende verklaert
yooronleverbaer goet,ende indien 't voorfz werck
bevonden wort gemaeckt te zijn tegens defe Or-
donnantie , dat men boven die voorgaende pene
alfulcke fchade op hem dubbelt fal mogen ver-
halen .
X.
Ende om defe Ordonnantie in treyn te brengen
fonder gtoote fchade vande lngefctenen defer
Landen, wort by tolerantie geleden dat d'Ingefe-
tenen tegcnwoordelijck hebbende eenige zyde-
wereken defe Ordonnantie contrarierende, de fel-
ve fullen mogen verfenden uyt de geünieerde Ne-
derlanden, mits dat 't felve gefchicde binnen den
tijdt van vier Maenden nae de publicatie vande-
fen , fonder nochtans onder 't deckfel van dien
middelertijdt binnen de felve Landen te mógen
van %-vmhlen gelijcke ponden te verbeuren, foo
dickmaels hy binnen de voorfz drie Maenden be-
vonden fal werden te verwen, voor de tweede rey-
fe op de verbeurte vande zyde, ende 3 vijf-en-tfeven-
tich
guldens in gelde, Item , binnen fes Maenden
niet te mogen verwen, op peyne van t'elcken te
verbeuren4dertichponden voorfz, foo diekmael
by bevonden wort te verwen ofte geverwet te heb-
ben, voor de derde reyfe op pene vande zyde open-
baerlick te branden, ende arbitrale correclic s Doch
wort den Verwers omme redenen by provifie voor
denCafTatiersalleen, cnde voor nicmantanders
toegelaten , fonder affieden rouwe organ zyde te
mogen verwen, mits dat de felve niet gefwaert en
2V op pene als vooren.
Des en fullen de CafTatiers de felve harde gever-
wede organ-zyde aen geenen (die zyden Molen-
wereken, Flourte, zyde PaiTementen,zyde Linten
ofte Frange - wercken, noch aen yemant anders)
mogen verkoopen, vcrmangelen ofte veralieneren
in geenderhande manieren, op peyne van tc'elcken
te verbeuren vijf en-veertich gelijcke ponden.
1111.
Ende fullen de CafTatiers de felve harde ghever-
wedc organzyde niet mogen ghebruycken,dan tot
dé keten ende inflach alleen vande volle gronde
Caffaes , item, tot den inflach vande Caffaes met
Satynen gronde, ende niet tot de keten van dien ;
ende alle Caffaes met Armezyde gronde, ghetroc-
ken Werck ofte plat Werck, fullen gemaeckt wor-
den keten ende inflach vande fachte ongefwaerde
zyde, als oock alle Carmezyde, Armezyden gron-
den Caffaes, fullen moeten gemaeckt zijn, de ke-
ten cnde inflach van fachte ongefwaerde Carme-
zyde, ende de flour van alle de Caffaes van Hechte
ongefwaerde zyde, 't zy fwartc, ofte war coleuren
van flouren dat fouden mogen wefen,elck op pene
van 't ftuck wereks, hoe groot het oock zy te ver-
beuren.
V.
Nicmant fal mogen maecken, ofte doen maec-
ken eenige Molen-vvercken, FluweeIen,Paflemen-
ten, Linten, Frangien,oftediergelijcke Manufactu-
ren van gefwaerde zyde, noch de ghefwaerde zyde
mogen vermengen ofte wercken onder ofte met
goede zyde, 'tzy tot Scheerdraet, Biefen, inflach
ofte eenige koorden , in wat manieren dat foude
mogen zijn, ende en fullen de PafTcmcnticr-Mec-
ïrers van niemant mogen aennemen noch ontfan-
gen eenige gefwaerde zyde,oppene van te verbeu-
ren de voorfz zyde, ende 't ftuck wereks, tegen
den Eygenaer,ende daer en boven van 5 negen pon-
den als boven, rot lafte vanden Werckman cnde
Aennesner, ofte ontfangcr der felver zyde.
VI.
Ende en fullen geeneZyde-reeders in rouwe Zyde re-
dende, moven ghebruyeken eenige materien
, flofen ofte
anderebedriegelicke vonden, diretlelick ofte indiretle-
Hikflreckendetotverfwaringe vande rouwe Zyden, op
penen hier vooren in 't tweede Artijckelgeflelt.
,
VII.
Ende alfoo in korte Jaren ingekroopen is, datter
eenige Wercken vermenght worden met Linnen
garen, gantfeh contrarie die natuerevande zyde,
Soo is 't, dat niemant wie hy zy, in de voorfz Ver-
brengen, maecken ofte laten maecken, ofte oock
verkoopen eenige der verboden wercken, op de
penen boven tegen den Werckers, ende verkoo-
pers van fulcke Waren geftatueert.
XI.
Alle welcke penen ende boeten verdeelt fullen
worden aen drien, 't een derdendeel aen den Of-
ficier, 't tweede aendeh Acnbrenger,ende 't derde
tot profijt vanden Armen der Stede ofte Plaetfe
daer die vallen fullen, te diftribueren ter difcretie
vande Magiftraetdcr felver.
XII.
Ende op dat niemandje van defe Ordonnantie
ende Placaet cnhebbe te pretenderen eenige igno-
rantie,
-ocr page 638-
Placateo-i; 2. Bo
1185
doende procederen tegen de Overtreders van de
felve, tot de penen ende amenden hier boven ver-
haelt,fonder eenige gunfte, faveur ofte diifimula-
tic ter contrarie, want Wy 't felve tot dienil van
den Lande bevonden hebben alfoo te bchooren.
Aldus gedaen ter Vcrgaderinge vande voornoem-
de Hceren Staten Gcneracl, in 's Graven-Hage
den dertichftenMarty , Anno feithien - hondert
endefeven, Wasgcparaphcert,^. RJngie,"' On-
der ilondt, Ter Ordonnantie vande felve Heeren
Staten Gcncrael. Geteeckent, C, Aerffen.
u$4
rantie,Ontbiedenendc 6verfoecken Wyonfen lie-
ven ende feer beminden die Staten ofte hare Ge-
committeerde Raden 7 vande refpeétive Provin-
ciën van Gelderlandt ende Gracffchap Zutphen ,
Hollandt ende iVefl-Vrieflandt, Zeelandt,Utrecht,
Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren en-
de Officieren 8 dien dit aengaen/al, dat fy defc onfe
Ordonnantie alommc doen kondigen,uytroepen
ende publiceren, daer men gewoonlijck is uytroe-
pinge endc publicatie te doen. Procederende ende
1. Inplaets van vijftich wert tnaer thien ponden totpeyne inden Placate vandenJare ι «598 ge/ïatueert.
z. 3.4. ende 5. Ende inden /elven onder num. x. inplaets van vijfthien thien; onder num. 3. vijftich; onder num,
4. twintich 5 ende onder num. 5. inplaets van negen vijf ponden tot peyne ge/lelt.
6.  't Selvefeghtinplaetsvan verjoecken 1 bevelen.
7.  Ende voeght alhier in het woort Stadthouderen.
8.  Jnplaet/e van de woorden, dien dit aengaen fal,feyt het Placaet vanden Jare 1598, des verfocht zynde.
Nader Ordre vanden negenren-tmntichftenOecember xéi^.op'tjeU
rvefubjeff.
2.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe ful-
len fien ofte hooren lefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo tot onfe kenniiTe is geko-
men, dat niet tegen flaende onfe η Placaten tegens
het verfwaren vande zyde, ende zyde Manufactu-
ren op den tienden Februarij des Jacrs 1598, ende
den dertichften Marty 1607 geemaneert,verfchey-
den valfcheyden ende bedriegeryén in 't verwen
vande zyde zijn ghepleecht, ende dagelijcks meer
ende meer ghepleecht worden, in voegen dat men
van een pont rouwe zyde, veeltij ts anderhalf pont,
oock twee pont ende meer fwarte zyde heeft we-
ten te maecken, door welcke vervalfchinge endê
verfwaringe vande zyde,mccft alle Wcrcken ende
Manufaduren die van zyde ghemaeckt worden,
mede fulcks ghcdeterioreert ende bedorven wor-
den , dat die in haer felve η verteeren ende verfly-
ten, nademacl verfcheyden corrofive ende andere
onbehoorlijcke fpecien daer onder worden ghe-
menght, ende onfe goede Ingcfetenen mits dien,
foo in 't ghewicht als inde deuchc vande zyde Wa-
ren , gtoftelijck worden bcdroogen : Bchalvcn dat
de vertieringe ende Koophandel door foodanige
bedricchclijcke manieren van doen worden ver-
krenckt ende verjaccht, ende de gecne die ter oor-
ren in defe geünieerde Landen eenige Zijde te ver-
wen ofte te doen verwen, in wat Steden ofte Plaet-
fen het foude mogen wefen , ten zy hy alvooren
daer toe confent verfocht ende verkregen fal heb-
ben vande Magiftraten daer onder hy de verwerye
van zyde fal begeeren te doen, ofte laten doen,'tzy
voor hem felven ofte yemant anders, op pene van
vijfen-twintich ponden vanveertich grooten het
ftuck t'elcken te verbeuren, endc niet te min met
fijne Verwerye voor den tljdt van fes Maenden te
moeten ftille ilaen, indien hy voor het aenvangen
vande felve by behoorlijckc Ade van üjn verkregen
confent niet heeft konnen doen blijeken.
II.
Item, fal niemant,''t zy Man ofte Vrouwe toe-
ghelaten worden Zydè te verwen , al eer de felve
in handefi vande voorfchreve Magiftraten, iijnder
ofte haerder refidentie , by folemnelen Eede fal
hebben belooft , dat hy ofte fy, in't verwen ofte
laten verwen van eenige Zyde, Floi ette, Galette
ofte Cappetoen, 'tzy fwart, ofte wat couleuren
dat het oock foude mogen zijn , voor hem fel-
ven ofte yemandt anders , de felye niet en fullen
verfwaren, ofte laten verfwaren , maer dat hy ofte
fy, de felve rouwe zyde zynde, eerit fchoon fullen
af-fieden, ofte doen af-fieden op twaelf oneen,
ende die fwart fal zijn, maer eens gallen, ende
fchoon enckel fwart maecken , fonder de felve
tweemael te gallen, ofte dubbelt fwart te maken,
ofte by het gallen ofte verwen vande fwarte
zyde te ghebruyeken ofte laten ghebruyeken Al-
luyn , Schorile , ofte eenigerhande fpecie, die
de felve zyde foude mogen verfwaren , boven
haer naetuyrlijck ghewichte: Ende indien bevon-
den werde daer tegen ghedaen te zijn, wordt de
zyde, ofte waerde van dien, verklaert by defe Or-
donnantie voor geconfifqueert, ende en fal d'over-
treder voor de eerfte reyfe binnen fes Maenden
dker aen volgende, niet mogen verwen, op pey-
ne van vijftich gelijcke ponden te verbeuren, foo
dickwils hy binnen de Yoorfchrevc fes Maenden
bc-
evan foodanige mifhandelinge elders* zij η
raft ende hare goederen verbrandde felve hare
valfchezyde hier te Lande feynden, om onder de
deuchdelijcke ende oprechte van defe Landen te
vermengen ende te venten. S O O 1S Τ, dat
Wy om alfulckc bedriegeryén, valfcheyden ende
quade handelingen te verhinderen ende te doen
ituyten , ende tegen alle ongcregeltheyden in 't
ftuck vande zyde ende zyde Manufacturen, naer
behooren te voorfien: van nieuws ghcordonneert
ende geftatueert hebben, ordonneren ende ilatue-
ren mits dtfen de Poinden ende Articulen hier na
volgende.
I.
Ecrft, dat niemant wie hy zy, hem lal vervorde-
-ocr page 639-
Tegetis valfcheyt ih 't verwen vande Zyde,&c. 118?
ghefwaerde zyde, 't zy fwartd, ofte wat coleuren
van flouren dattct löude mogen wefen, yeder reyfe
op de verbeurte van 't fluck wereks, hoe groot en-
de waert het oock foude mogen wefen.
VII.
Niemandt en ial mogen maecken , ofte doen
maecken eenige Molen - wereken ., Fluwcelen»
Paflemcnten, Linten, Frangien, ofte diergelijcke
Manufacturen van gefwaerde zyde, noch die ghe-
fwaerde zyde mogen vermengen ofte wereken
onder ofte met goede zyde, 'tzy tot Scheerdraetji
Biefen, inflach ofte eenige koorden , in wat ma-
nieren dat hét foude mogen zijn : Ende fullen de
PaiTementier-Meefters van niemandt mogen aen-
nemen noch ontfangen eenige gefwaerde zyde, op
peyne van te verbeuren de voorfz zyde, ende dé
ftucken wereks daer van ghemaeckt, ende daer en
boven van twaelf ponden als boven , tot lafte van
den Werckman, ende fal den Vcrkoopcr vande ge-
fwaerde zyde verbeuren dubbelde boeten.
VIII,
Ende alfoo in korte Jaren ingekroopen is, dattet
eenige zyde Wereken vermenght worden mee
Linnen oft ander garen, gantfeh contrarie die na-
tuere vande zyde. Soo is 't, dat niemant wie hy
zy, in defe Landen fal mogen maecken ofte doen
maecken,verkoopenofte vcrmangelen eenige Cafc
faes ofte zyde Molen-wercken, Fluweelen ofte zy-
de PaiTementen, zyde Linten, zyde Frangien, ofte
diergelijcke Manufacturen daer inne ghewrocht is
eenige linnen oft ander garen, in wat manieren dat
het foude mogen zijn, op pene dat 't felve Werck*
tot fchande vanden geenen die het gemaeckt ofte
doen maecken heeft, openbaerlijck verbrant fal
worden, ende dat de Maecker van dien noch ver-
beuren fal foo veel aen gelde, als 't Werck wecr-
dichmach wefen.
IX.
Item , fullen oock geene Facteurs , Groificrs;
Kramers ofte andere Perfoonen eenige zyde noch
Caffacs, ofte andere Manufacturen van zyde ge-
maeckt , defe Ordonnantie eontrarierende, in
de voorfchreve Landen mogen brengen , ofte
doen brengen, noch verkoopen , vcrmangelen
ofte vcralienercn, macr indien eenige foodanige
gefwaerde zyde ofte zyde-waren, iönder kenniile
ende toedoen van onfe Inghefctenen van buyten
hier te Lande mochten ghebracht oft gheibriden
worden, fullen d'Ontfangers vande felve, foo haeft
iy fulcks bevinden, ofte daer van kenniiTè krygen,
gehouden wefen 't felfde den Officieren aen te ge-
ven, omme daer inne naer behooren ghedaen te
worden , op de verbeurte vande felfde Zyde ende
Manufacturen , die de Officieren metter dact ful-
len aenvaerden, ende ibrge dragen dat de felfde
niet meer verhandelt noch yemantdaer mede bc-
droogen werde. Oock fal niemandt fulckczyde
CafTaes ofte andere Waren defe Ordonnantie eon-
trarierende , in defe geünieerde Landen gemaeckt
mogen verkoopen, vermangelen,doen vermange-
len , tranfporteren ofte veralieneren , op de ver-
beurte als boven , behoudens fijn guarand tegen
den geenen die hem de felve heeft gclevert.
X.
Een yeder zyde-wereken maeckende, in wat
Stadt ofte Plaetfe hy oock foude mogen woonen ,
F ff f                       wort
voor de tweede
bevonden fal werden te verwen
levfeop de verbeurte vande zyde , ende hondert
ronden, ende binnen een Jaer niet te mogen ver-
wen , op peyne van t'elckens te verbeuren v.jf-
en-tfeventich ponden voorfchrcve, foodickmael
hv bevonden wort te verwen ofte geverwet te heb-
ben ende voor de derde reyfe op peyne dat de
zyde openbacrlijck verbrant, ende d'overtreders
arbitralijck, oock aenden lijve fullen worden ghe-
ftraift Ende fal den voorfchreven Eedt Jaerlijcks
bv de Verwers ende Verwiters moeten worden
vernieuwt, foo lange fy de voorfchreve Neeringe
fullen willen exerceren , ofte anderünts by nac-
laticheyt ende verfuymcnüTevan'tfclve, gehou-
den worden, als of fy geenen Eedt gedaen hadden,
ende mitfdien ftrafbaer wefen, als boven is ver-
haelt.
III.
Item, fullen de voorfchreve Verwers ofte
Verffters, de zyde ofte Florette van buyten in
dcfe Landen komende, ende afghefoden zynde,
mede fuyver ende oprecht ghehouden zijn te ver-
wen, tot fwart op fefthien oneen: Gelijtk fy me-
de alle ghecouleurde Zyde van binnen ofte van
buyten, oprechtelijck fullen moeten verwen, fon-
dcr die eenichfints te mogen verfwaren , ofte Or-
fel tot Carmoiijn te ghebruyeken : Ende indien
de Zyde van buyten kommende, bevonden wort
niet wel afgefoden te zijn , fullen fy die alvooren
naer bchooren moeten affieden , eer fy de felve
mogen verwen, Alles op de fuccetfive peynen, fu-
fpenfie van neeringe.endc arbitrale correctie boven
vcrhaelt.
IIII.
Niet te min wort by ons by provifie, ende om
fceckere redenen den Verwers roegelaten, dat fy
voor de Caffatitrs alleen, ende voor niemant an-
ders, binnen ofte buyten 's Landts, de rouwe
Organcine fonder affieden fullen mogen verwen,
midts dat de felve macr eens ghegalt, ende niet
vervalfcht, ofte met eenige corrofive ofte onbe-
hoorlijcke fpecicn geholpen en worde, op pene als
vooren.
V,
Des en fullen de CafTatiers, nochte eenige Ver-
wers, de felve harde gheverfde Organcine acn
cgeenen ( die zyden Molen-wercken, Flourette,
zyde Pafïèmenten, zyde Linten , ofte Frangcn-
wereken, noch aen yemant anders) mogen ver-
koopcn,vermangelcn ofte veralieneren.in geender-
hande manieren, op peyne van t'elckcn te verbeu-
ten fes-en dertien gelijcke ponden.
VI.
Ende en fullen de CafTatiers de felve harde ge-
verwede Organcine niet mogen ghebruyeken, dan
tot de keten ende inflach alleen vande volle
gronden CaflTaes, Item , tot den inilach vande
Caffacs met Satyne gronden, ende niet tot de
keten van dien ·, ende alle CafTaes met Armo-
zync gronden, getrocken Werck ofte plat Werck,
fullen fy moeten maecken keten ende inilach
vande fachte onghefwaerde zyde, als oock alle
Carmozyne, Armozynegronden, CafTaes, ful-
len moeten ghemaeckt zijn, de keten ende in-
flach van fachte ongefwaerde Carmozyne zyde,
ende de Flour van alle de Caffacs yan fachte on-
-ocr page 640-
Placaten-i. a.Boeck. jo.Tit.
lt89
Ende
ti88
ι -j f ι oi0Mf rtiemet-fiin vandc Officieren daer onder fy reforteren.
won genuuuv-n vul ijj ^v,
eygen Merck van Lack, te mereken iluckvoor
ituck, fonder twee ofte meer ftucken aen mal-
kanderen te laiTen , op peyné dat het werek ghe-
houden fal werden als fufped , ende vcrklacrt
voor onleverbaer goet. Ende indien 't voorfchrc-
ve werekbevonden wort gemaeckt te zijn tegens
dcfe Ordonnantie, dat men boven de voorgaen-
de peynen, alfulcke fchade ende mifhandclingen
op de Contraventeurs dubbclt-fout fal mogen
verhalen. Sullen infgelijcks alle Zyde-handclaers
gehouden wefen haer eygen Merck op hare fwarte
Zydc te fetten, op pene als vooren.
XI.
Ende om defe Ordonnantie te beterintreynte
brengen , fonder groote fchade vande lngefc-
tenen der voorfchreve Landen, wort by tolerantie
geleden, dat de geene die jegenwoordclijck heb-
ben eenigc Zydc - wereken defe Ordonnantie
contrarierende, defelve fullen mogen verfenden
uytde gcu nieerde Nederlanden, mits dat't felve
ghefchiede binnen den tijdt van drie Maendcn
nae de publicatie van dcfen. Ende dat de gee-
ne die althans hebben Flourte, Paflementen en-
de Flourette Linten , die met harde gronden en-
de hardeinilagen voordefen ghemaeckt zijn, de
felve binnen 's Jaers naer defen fullen mogen ver-
tieren ende uytflijten fonder langer , ende fonder
Oock onder deckfel van dien, middelertijdt bin-
nen de iêlve Landen te mogen brengen,maecken
ofte laten maken, ofte oock verkoopen eenigc der
voorfz verboden wereken, op pene hierboven te-
gens de Werckers, ende Verkoopers van fulcke
Waren geftatueef t.
XII.
Ten eyndc oock defe onfe Ordonnantie door
goede opficht te beter onderhouden ende naer-
ghekornen mach worden, Soo fullen inde Ste-
den daer de Zijde - verwers, midtfgaders de Paf-
fementiers, Spigilie- werckers , Lint-werckers
ende Frengic - maeckers , onder een ofte ver-
fcheyden Gilden zijn, ofte hier naer ghebracht
fullen worden , de Overluyden vande felve Gil-
den , fpecialijck tot obfervantie van defen Pla-
aer eeene Gilden ofte O verluyden zij n,
ofte be-
d
quamelijck opgerecht ende gecommitteert kon-
nen worden , Sullen de Magiftratcn tot de voor-
fchreve infpeaic ende correaic eenigc andere
Perfoonen committeren, die ly daer toe bequaern
fullen vinden : Welcke Gecommitteerden ver-
mogen fullen te doen ende te procederen , als
hier vooren vande Overluyden is ghefeyt : Ende
fullen alle Zijde - verwers ende Zijde - werckers,
haer namen ende Mereken aende voorfchreve
Overluyden ofte Ghecommitteerden moeten
over brengen , op peyne van thien ponden, foo
dickwils fy des vermaent zynde, in gebrcecke ful-
len wefen.
XIII.
Ende fullen alle de peynen ende boeten uyt
faecke van defen Placate, ende de contraven-
tien van dien te verbeuren , verdeelt ende genoo-
ten worden aen drien, Het eene derderTdeel by
den Officier,het tweede by den Aenbrenger,ende
het derde tot profijte vanden Armen der Stede
ofte Plaetfe daer die felve boeten vallen fullen,
ter difcretie vande Magiftraten der felver te diftri-
bueren.
XIIII.
Ende op dat van defe onfe Ordonnantie ende
Placaet niemandt eenige ignorantie en hebbe te
pretenderen, Ontbieden endeverfoecken Wyde
Staten, Stadthouderen, GhecommittëerdeRa-
den , ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
ciën refpedive van Gelderlandt , ende 't Graef-
fchap Zutphen, Hollandt, Zeelandt, Utrecht,
Vrieilandt, Over - YiTel, der Stadt Groeningen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufticie-
ren ende Officieren , dat fy deiè onfe voor-
fchreve Ordonnantie al-omme doen verkondi-
gen , uytroepen ende publiceren, daer men ghe-
woonlijck is uytroepinge ende publicatie te doen.
Procederende ende doende procederen tegen de
Overtreders van dien, totten peynen hier boven
verhaelt, fonder eenigc gunile, faveur ofte difli-
rnulatien ter contrarie, want Wy 't felve tot dien-
fte vanden Lande alfoo bevonden hebben te be-
hooren.
cate Jaerlijcks be-cedicht worden, ende belaft op
alle Verwers, Zyde - verwers ende andere, aen
de zydc Manufacturen dependerende, goede in-
fpe&ie ce nemen , ten eynde defe Ordonnantie
niet worde ghecontravenieert. Sullen oock de
voorfchreve Overluyden vermogen te gaen in alle
Verwerven , op alle Zijde ofte andere Wtncke-
len daer mede ghemeenfehap hebbende , ter
plaetfe daer Zyde-koorden ghewrocht, ghedraeyt
ende andere Manufacturen ghemaeckt worden,
endecenichbedroch bevindende, de Zyde ofte
Wereken datelijck naer haer vermogen te ne-
men, midts de felve overleverende in handen
Aldus ghedaen ende ghearrefteert in onfe Vcr-
gaderinge , onder onfen Cachet , Paraphure,
endede Signature van onfen Griffier, in 's Gra-
ven -Hage , opten negen - ende - twintichften
Decembris, Anno fefthien - hondert vijf- ende -
twintich. Was gecachetteert met het voorfchre-
ve Cachet. Ende gheparapheert, Νïcolaesvander
Souckhorfl,
«■ Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Ge-
teeckent,
1. van Gosh.
DEN
-ocr page 641-
ördre op de Lint - Molens.                   1191
DEN XXXI. TYTEL,
Raeckende dOrdre op de Lint - Molens.
Piacaet ende Ordonnantie, vande Hooge ende Mogende Heeren
Staten Generael der Vereenkbde Vaderlanden f Waernaer diegeenenghebruyc^enaecnigegbe-
praSïifeerde Infimmenten njan Lint-Molens
, ben njoortaenfullen hebben te reguleren. In date
denelfdenJugttfii
1613.
tt?ö
1.
ftrumenten van Lint-molens niet en fullen taogen
werden gemaeckt, maer ghelaten moeten werden
voor de Voet-getouwen. Ende wat aengaetalder-
hande foorten van Spigijlge van zyde, dat de felve
mede niet gemaeckt en fullen mogen Werden op
de voorfz Inftrumentenvan Lint-molens, maer
ghelaten moeten veerden voor de Spigijlge-wercr
kers, alles op een boete van hondert guldens by dö
Meefters vande voorfz inftrumenten van Lint-
Molens te verbeuren, fo mcnichmael iy bevonden
fullen werden ecnige foorten geweven te hebben,
die hier vooren voor de Voet-getouwen alleen, oft
de Spigij lge-werckers zijn ghereguleert, ofte hcur
verboden te maecken ; t'appliceren d'een helft teil
profijte vanden Acnbrengcr, ende de wederhelft
ten profijte vanden Officier die de executie doen
lal. Ende op dat niemant hier van ignorantie heb-
be te pretenderen, ontbieden ende veribecken de
Heeren Staten, Stadthoudcren, Gecommitteerde
Raden ende Gedeputeerde Staten vande ProviriT
tien refpeÖive van Gelderlant ende 'tGfaeffchap
Zutphen , Hollandtende Weft-Vrieilandt,Zec-
landt, Utrecht, Vrieflandt, Over-Yflel, ende Stadt
Groeningen ende Ommelanden, ende allen ande-
ren Jufticicrcn ende Officieren, dat fy defe oniè
'Ordonnantie alomme doen verkondigen, uyrroe-
pen, publiceren endeaffigcren, in alle Plecken van
defe Landen , daer men ghcwoonlick is dufdanigé
uytroepinge, publicatie ende affixic te doen, Pra-
cederende ende doende procederen tegens de Con-
traventeurs ende Overtreders van dien, fondcr
gratie, ooch-luyckinge ,faveur, diflimulatie of-
te verdrach , want Wy fulcks ten dienfte vanden
Lande hebben bevonden te behooren. Gegeven
in 's Graven-Hage, in onfe Vergaderinge, onder on-
fen Contra-Zegel, Paraphure, ende de Signature
van onfen Griffier, opten elfden Augufti fcfthieil-
hondert drie-en-twintich . Was gheparapheert,
N. vander Meer,"' Onder ftont, Ter Ordonnantie
vande Hoogh-gemeltc Heeren Staten Generael.
Geteeckent, C. Aerffen.
. E Staten Generael der Vcreènichde Ne-
i derlandcn, Allen den geenen die defe jc-
eenwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
dat ons vertoont is geweeftby de gcmeene Meg-
fters van aldetley Lint-wercken , KouiTebanden-
lint, Hooft-lint, ende andere met't kleyn Voet-
getouw werekende , woonende in vetfeheyden
Plaetfen binnen defe Vereenichdc Nederlanden,
hoe dat over cenige Jaren gepradifeert ende inge-
voert zijneenige Inftrumentenvan Lint-molens,
ommc daer mede vele Linten t'effens te konnen
maecken, tot merckelijcke fchade, jae totale mine
van veel duyfenden Menfchen, die de felve Linten
mette Voet-getouwen plachten te wereken, ende
door de voorfz Inftrumenten van wercken.,endc de
koft te konnen winnen werdè berooft, daer omme
fy ons ooek verfocht hebben,omme tot hunne fou-
lagementdaerinne te voorden ,de voorfz Inftru-
mentenvan Lint-molens te verbieden, ende de
Meefters van dien in eenen graet nefïèns de Sup-
plianten te ftellen,op 't welcke by ons ghenomen
wefende advijs daer't behoorde: Ende willende
voorfien dat foo wel d'een als d'ander vande On-
derdanen defer Landen in heure Neeringen wer-
den ghcconfcrvcert, op dat elcks die arbeyden wil,
acnde koft te beter mach geraecken, Wy gcordon-
ncert ende gheftatucert nebben, ordonneren ende
ftatucren mits dcfen, dat op de voorfz Inftrumen-
ten van Lint-molens voorts-aen, ende na de publi-
catie van dcfen allcenlick geweven ofte gemaeckt
fullen mogen werden Wol Ie ofte Saycfmallcn van
feftien, achtien ofte vicr-en-twintich draen: item,
boord-lintë van fes-en-dertich cndcveertichdracn,
ende boord-linten getwijnt van veertich ofte vier-
cn-veertich draen,mitfgaders de fmalfte Hooft-lin-
ten van acht-ende-veertich draen , ende mede al-
derhande Li η ne garen Linten : Maer wat acngaet
de breede Wollen Hooft-linten van vier en-tfeftich
draen ende daer over , ofte de Hoos bant·linden,
effen ofte weerfebijn, dat de felve op de voorfz \n-
ι. ^Qader Ordre, op 'tfehefubjeïl·. In date den veertienden Maert 163 y.
Vernieuwt denfeventbienden September 1648.
Staten Generael der Verecnichde Ne-
[derlanden, Allen den geenen diedefen
't wclck op 't vcitooch ende verfoeck vande ghefa-
mentlicke Meefters van aïïerley PafTcment ende
Lint-wercken met kleyn Voet-getouw wereken-
de, gedaen tegens de Meefters vande gepradlifeer-
de Inftrumenten van Lint-molens is uyteegevcn,
foodanigen ordre of reglement was ghefteTt,dat de
F f f f χ                      voor-
lefen, Salt
hoe-wel
'enwoordigen fullen fien ofte hooren
yt- DOEN TE WETEN: AU
y onfen voorgaenden Placate vanden elf-
den Augufti fefthien-hondert drie-en-twintich,
-ocr page 642-
1192                  Placatèa-i. α. B
. voornoemde refpc&ive Meefters, fich daer nae ge-
dragende , eenigc Jaren langh wel bevonden ende
klachteloos gebleven zyn. Nochtans aengemerckt
nu onlanghs geleden by de voorfz Meefteren van
de kleync Voet-getouwen, binnen defe Vercenich-
de Nederlanden woonende, wederom op nieuws
foo by monde als by gefchrifte aen ons feer groote
klachten zijn ghcdaen tegens de Mecftcrender
vootfz Lint - Molens, mede in defe Verecnichde
Nederlanden woonende, overmits defelve 't voor-
fchreve Placact overtredende, fich hadden vervor-
dert te maecken verfcheyden fpecien of foorten
van wereken, hen naer't leggen vande klagers by
denfelven Ρlacate verboden. SOO IST,dat
Wy willende daer in tot wech-nemingc vande
voorfz klachten,ende voorkominge van alle incon-
yenienten ende mifverftanden defes aengaende
yoorfien, ende beforgen dat foo wel d'een als d'an-
dcr vande voorfz Onderdanen defer Landen by
heure Neeringen werden behouden, op dat elck,
die arbeyden wil, aende koft te beter ende gerufter
mach geraecken, noodich ende dienftich gheacht
hebben ,by maniere van verklaringe, vermeerde-
ringe ende richtinge vanden gemelten onfen voor-
"gaenden Placate,te ordonneren ende ftatueren, ge-
lijck wy ordonneren ende ftatueren mits defen.dat
voortaen , ende na verkondinge van defen, opte
voorfz Lint-molens,onder de gehoorfaemhey t van
de Verecnichde Nederlanden ende aenhoorige
Lantfehappen wcfende, mede gemerekt ende ghe-
maeckt fullen mogen werden alle fatfoenen van
wereken van Garen en Sayette , en dat in de felve
wereken, daer het te pafte komt, fullen mogen ge-
tauyekt werden thien draden zyde, wel minder,
maerniet meerder, ende dat dienvolgens opte
voorfz Molens oockfullen ghemaeckt werden de
hooch ende laech Kammc-wercken van Saey ende
Garen , met thien zyde draden, ende daer onder:
Welverftaende dat de felve Lint- Molens fullen
mogen gebruyeken van Saey ende Garen, foo veel
als den Meefter van dien nadcfatfoenê goet dunc-
ken lal, maer dat alle de naervolgende f oorten van
wereken op de voorfz kleyne Voet-getouwen al-
leen, ende niet op de voorfz Molens fullen mogen
gemaeckt worden, als namcntlick de zyde Trom-
peten, Blom-potten, Stricken, dubbelde ende enc-
kelde Effen, dubbelde ende enckelde Hoccken,
dubbelde ende enckelde Rancken (behoudens dat
de Rancken van bonte Lely-kanten daer onder
niet begrepen en zijn) platte ende Sayette Roofen
met Spiegels, Vloortccn , dubbelde Hairtgens,
Sayette Figuyren.aldcrhandc zyde en florette Lin-
ten, alle Galonnen van Saeye en zyde boven de
thien zyde draden, Frans-werck boven de thien
zyde draden ,.. alle Boort-linten ende Bies-linten
van zyde ende florette, alderhande Spigijlge van
zyde ende Saeye metTafe!s,cnde alle hooge ende
laech Kammen-werck boven de thien zyde dra-
den : Ende dit alles op een boete van hondèrt en
Vijftien gulden, by den Meefter der voorfz Inftru-
menten van Lint-molens te verbeuren , foo rae-
nichmael fy bevonden fullen werden eenige foor-
ten van wereken geweven.oftc ghemaeckt te heb-
Jacn, die hier boven henlieden verboden, ende voor
de voorfz Voet-ghetouwen alleen behouden ofte
gelaten zijn, te bekeeren een derde-part der voorfz
1193
boeten ten profijte vanden Aenbrerigór, een derde-
part ten profijte vanden Officier die d'executie
doen fal ,ende 't verder derde-part ten profijte van
den Armen. Werden voorts tot onderhoudingc
defer Ordonnantie alle Magiftraten vande Ste-
den , onder der Vercenichde Nederlanden ende
aenhoorige Lantfehappen reforterende, by defen
veribcht, en voor foo veel het noot zy gheauthori-
feert, om binnen de felve Steden refpcdivelick
totte vifitatie der voorfchreve wereken, die aldaer
fullen werden ghemaeckt, te willen ende mogen
ftcllen fodanige Perfoonen aliTe daer toe dienftich
oordeelen fullen. Ende op dat niemant eenige
onwetentheyt en hebbe voor te wenden, ontbie-
den ende verfoecken Wy de Heeren Staten,Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raden, ende Gede-
puteerde Staten vande Provinciën refpeétive van
Gelderlandt ende 't Graeffchap Zutpnen , Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt,Zeelandt, Utrecht,
Vrieflant, Over-YiTel, ende Stadt Groeningen en-
de Ommelanden, ende allen anderen jufticieren
ende Officieren , dat fy defe onfe Ordonnantie
al omme doen openbaerlijck verkondigen, uytroe-
pen ende aenplacken in alle Plaetfcn van defe
Landen, daer men ghewoon is dufdanige verkon-
dinge, uytroepinge ende aenpleckinge te doen,
Procederende ende doende procederen tegens de
Contraventeurs ende Overtreders van dien, fon-
der genade, oochluyckinge,gunfte diflïmulatie,
ofte verdrach, want Wy fulcks ten dienfte vanden
Lande hebben bevonden te behooren. Gegeven
in 's Graven -Hage in onfe Vcrgaderinge, onder
ons Cachet, Paraphure, ende de Signature van
onfen Griffier, opten veerthienden Martij feftien-
hondert negen en dertich. Was gheparapheert,
/. D.Weede,vt> Onder ftont, Ter Ordonnantie
vande hooch-ghemelte Heeren Staten Generael.
Geteeckent, Comelis Mufch. Zijnde op't fpatium
ghcdruckt het Cachet der felyer Heeren Staten, in
rooden Wafichc.
DE Staten Generael der Vercenichde Neder-
landen , Laften ende authoriferen mits de-
fen alle Politijcque Officieren inde Steden
ende Plaetfen, reforterende immcdiatelick onder
de Gcneraliteyt, datfe de gefamcntlijcke Meefters
vande Paflemcnt- ende Lint-werckers met kleyn
Voet-getouw werckende,inde voorfz Landen ful-
len hebben te aflifteren,ende de behulpelicke hant
te bieden, ten eynde dat hacr Ho: Mo: Placact,
den veertienden Martij inden Jarc feftien-honderc
ennegen-en-dertichgheemaneert, waer naer die
genen, gebruyekende eenige gepraélifcerde Inftru-
menten van Lint-molens hen moeten reguleren,
behoorlick mach worden gemaintencertende naer
fijne forme ende inhoudt gepraftifeert,oock gcexe-
cuteert, ende fullen de voorfz Officieren hier van
niet mogen blyven in gebreeeke, op pene van 't in-
curreren onfe hooghfte indignatie. Gedaen inden
Hage denfeventhienden September 1648. Was
geparapheert, Bouchorfl,vt' Onder ftondt, Ter Or-
donnantie vande hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael. In abfentic vanden Griffier, Was ghe-
teeckent, /. St>ronffe?i, Zyndeop 't fpatium ghe-
druckthet Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den Waflehe.
DEN
-ocr page 643-
11 o* Ordrè.op Salpeter i Calmynen, eii Kooper-wetckers *" 119j
DEN XXXII* TYTÈL.
Ð («Ô»
Vervattende ordre op 't fuyveren van Salpeter,
Placaet, vande Hooge ende Mogende Heeren Staten Cfenerael der Veree*
nighde Nederlanden op 't fuyveren ende verhopen van 't Salpeter, 't welc\ indefelve Landen gebracht worh
In date denfeven-en-tu>intickften]uly
é6 æ 6.
ontfangen, ten zy de felve in voegen als vooren ge-
proeft, endeden Tarra daer af gemaeckt fal weferi,
opte verbeurte van vijftich gulden van yeder duy-
fent pont Salpeter, half tot lafte vande koopet, ew-
de half tot lafte vande Verkooper, 't welcke ander-
fints ende tet contrarie van defen fal worden ver-
handelt, t*appliceren een derde deel voor den Aen-
brenger, het tweede derden-deel voor den Armen»
ende het refterende voor den Officier vande Plaet-
fc daer de contraventie fal vallen. Ontbieden en-
de verfoecken daeromme de Heeren Staten,Stadt-
houderen,Gecommitteerde Raden, ende Gedepu-
teerde Staten vande refpedive Provintien, ende
allen anderen Juilicieren ende Officieren defec
Vereenichde Nederlanden,dat fy defe onfe Ordon-
nantie ende Placaet alommc doen verkondigen,
ende affigeren, daer men gewoonlijck is publicatie
ende affïxie te doen, oock ordre ftellen dat inde
refpedive Steden Keur-meefters, die in voegen
vooren verhaelt,het Salpeter proberen, werden ge-
ftelt. Procederende, ende doende procederen te-
gens de Contraventeurs ende Overtreders van
dien, totte voorfz peyne, fonder gratie, ooehluyc-
kinge,faveur, diflimulatie ofte verdrach, want Wy
fulex ten dienfte vanden Lande bevonden hebben
te behooren. Gegeven in onfe Vergaderingc on-
der onfen Cachet, Paraphure, ende de Signature
van onfen Griffier, in 's Graven-Hage, opten feven-
en-twintichilen July feftien-hondert fes en twin-
tich. Wasgeparapheert,G.vanFopergcn™· Zijn-
de op't fpatium gedruckthet Cachet van hare Ho;
Mo: in rooden Waflchc. Onder ftondt,Ter Ordon-
nantie vande hooch-ghemelte Heeren Staten Ge-
nerael, Geteeckent,/. van Goch.
I Lfoo by de dagelijcxe cxperientie hoc lan-
[ gcr hoe meerder wort bevonden , dat de
I Salpeter van Danfw^tk, Koninghs-ber-
gen ende andere quartieren hier te Lande
gebracht werdende,door verfcheyden pra&ijcquen
vcrvalfcht, ende met Sant, Slick ende andere vuy-
ligheytvermenght wort4 waer door de goede Inge-
fetenen defer Landen bedroogen , ende de Bos-
kruyt-maeckers in haer Neeringe verkort, ende
vcele queftien ende difputen veroorfaeckt worden,
ende wy noodich vinden tot handt-havinge vande
oprechten Koophandel, ende weeringe van alder-
ley bedroch ende quellinge, daer tegen tydelijck te
doen voorden. SOO l S T, datwy geordon-
neert hebben ende ordonneren by defen, dat van
nu voortaen allede Salpeter fuyvcr, onvervalfcht
ende onvermenght hier te Lande fal moeten ghe-
bracht ende verhandelt worden. Ende om dat de
bedricgerye te beter mach werden ontdeckt, ende
geweten, hebben wy mede geordonneert, dat in de
Steden, daer eenigen handel van Salpeter fal val-
len, twee ofte meer Keur-meefters fulleç worden
gecommittcert ende beedicht, welckeuytyeder
Vat Salpeter, 't welck ter Wage fal komen ende
uytgeftort worden, t'elcken fullen nemen vijftien
ponden, ende de felve fmelten, om alle vuyligheyt
daer uvt te fuyveren, ende dienvolgende den Tar-
ra maeeken, waer nae ende op de verklaringe, by
de voorfz Keur-meefters te doen (d'welcke daer
inne volkomen gheloove fal worden gegeven) de
Verkoopers aendc Koopers ghehouden fulJcn we-
ien afflachende vergoedinge te geven, ende te la-
ten genieten. Verbiedende wel expreiTclick geene
Salpeter te koopen, verkoopen, leveren, ofte te
DEN XXXIII. TYTEL.
Tegens het innebrengen van vreemde Calmijnen,
ende op 't ftuck vande Kooper-werekers, &c.
HET EERSTE DEEL.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet ende Ordonnantie, vande Hooge ende Mogende Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden: Inhoudende verhodt, dat niemant in defe geünieerde Provintien,
Geajjocieerde Lantfchappen ende Steden van dien Jal mogen aenhrengen of verhopen eenige vreemde ofgt'
mengelde Calmijnen, of de Wer eken daer af gemaeckt. In date den achtienden Juny
1633.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE W E Ô E Í: Alfoo bin-
nen onfen Lande ende Hertochdom van Lim-
borch, onder andere partyen van onfe Domeynen,
F fff 3                        ons
i'
-ocr page 644-
33* Tk. f. Deel.            uyj
guldens, voor de tweede reyfe het dobbel, ende
voorde derde reyfe van eeuwich gebannen te wor-
den uyt onfe voorfz Landen, boven de confifcatie
ende amenden voorfz. Ende alfoo men door goe-
de informatienbevonden heeft, dat veele Perfoo-
nen , onder't deckfel.van allecnelijckde voorfz
vreemde ende ghemengclde Calmynen , ofte de
Wercken daer met toegefet, door onfe voornoem-
de Landen te doen paneren, de felve fecretelicken
aen d'een ende d'andere vertieren binnen onfen
voorfz Lande,op hoope dat men die niet en foude
ondcrkennen,wy willende oock daer in verfien, or-
donneren dat alle dt gene die voortaen door onfe
voorfz Landen fullen willen doen paiferen eenige
vreemde of ghemengelde Calmijnen , of eenige
Wercken daer van ghemaeckt, ghehouden fullen
wefen de felve te doen deur paiferen fonder eeni-
ge intermiffie, ende fonder die te mogen toonen
ofte te koop ilellen, aen wien dat het zy, op de fel-
ve penen als boven , ende dat foo wel ten opfiene
vanden Koopman die de felve aengebrocht,als van
den geenen diefe ontfangen fal hebben, foo verre
aengaetde vreemde Calmynen. Maer belangende
de Wercken daer van ghemaeckt, en fal niemant
ftraf baer wefen, dan den geenen diefe fal hebben
doen komen, om diefwille men de felve niet wel
en kan difcerncren noch onderkennen. Ordon-
neren voorts allen den geene dicfulcke vreemde
ende gemengelde Calmynen , of eenige Wercken
daer met toegefet, door onfe voorfz Landen willen
door pafieeren, dat fy tot haerder cerfter aenkomft
anuncieren ende aenbrengen aende Commifen
van recherche, of die daer toe geordonneert fullen
worden, fpecifice de oprechte quantiteyt endeee-
wichte, mitfgaders de namen vande Koopluyaen
die de felve toebehooren , ende cautie {tellen in
handen van onie Convoy-Meeilers,ofte daer die
niet en zijn,acn d Officieren tcrPlaetfcn diefedcf-
halvenop de paifagien verfoecken fullen , dat fy
ten langhften binnen twee Maenden daer nae, ful-
len brengen goede ende behoorlijcke Certificatie,
dat die voorfz vreemde of gemengelde Calmynen
of Wercken daer af gemaeckt, verkocht ende ghc-
levert fullen zijn geweeft buytendefc Vereenich-
de Nederlanden ,endc andere onder onfe ghehoor-
faemheyt ilaende. Waer van de voorfz Officieren
ende Commifen ghehouden fullen wefen goede
aenteyekeninge ende Regifter te houden.
Daer-en-boven ordonneren Wy, dat voortaen
geen Kooper ofte Eerc Wercken , binnen onfen
voorfz Landen fullen mogen verkocht of gediftri-
bueert worden, dan alleenlickdie geene die by ge-
fwooren Gieters gemaeckt, gegoten ofte ghemen-
gelt fullen wefen met Calmijn uyt onfe Bergen,
waer op de Meefters fullen moeten den cedt doen
in'handen vanden Officier daer onder de felve zijn
woonende, ende de Werckluyden in handen van
hunne Meefters, dat fy niet en fullen befoigneren
noch wercken met andere Calmynen, dan de gene
komende uyt onfe voorfz Bergen , ende fal oock
elcken Meefter vanden voorfz Αmbachte ghehou-
den wefen fijn Werck tetceckencn met een ordi-
naris kenbaer teecken, waer van hy een ghclijck
teecken fal gheftelt nebben in handen van een
Conimis, die wy daer toe fullen authoriferen, fon-
der 'tfelye te mogen veranderen, ende boven dien
ii9é - Placaten, 2.Böeck.
ons competeren ende toebehooren lèeckere Cal-
mijn Bergen, daer inneniemaht wercken noch
graven mach, dan alleenlickdie geenedie daer toe
by ons zijn gcjaüthorifecrc* ofte noch gheauthori-
fecrt fouden mogen worden , volgens d'ordre daer
over albcreyts betaemt,ofte noch te beramen,ende
dat de materie vande Calmijnen , met groote ko-
ften bercydet ende tot hare nature gebrocht wefen-
de , van allen ouden tyden voor ende boven alle
andere Calmijnen van andere Landen geprefereert
is gheweeft, ende beter bevonden ende gehouden
daneenige andere Calmijnen van andere Landen,
mits vvelcken men groot profijt daer af getrocken
heeft, ende noch dagelijcks foo langhs hóe meer
ghefchapen is te trecken, ten ware het belet dat
daer-in gcdaen is gheweeft,federt den tijdt dat op
fommige Plaetfen omtrent onfen voorfchreven
Hertochdom van Limborch, nieuwe Calmijnen
ghevonden zijn gheweeft ,buyten onfe Palen ende
Landen , die aldaer worden ghegraven, ende by
vreemde Koopluyden o ρ geile lt,cn de meeftendeel
binnen ende door defe Vereenichde Nederlanden
bedecktclick gebrocht ende verkocht, onder deck-
fel van Calmijnen van onfen Lande van Limburg,
welcke vreemde Calmijnen fy oock mengelen
niette Calmijnen vanden voorfz onfen Bergen,
fulcks dat vreemde Calmijnen ende alle foorten
van Koopere Waren ende Wercken gemaeckt en-
de toegefet met de felve vreemde ende gemengel-
de Calmijnen, in, ende door defe Landen weroen
verfonden, onder fchijn als of het waren Wercken
gemaeckt van Calmijnen getrocken uyt onfe Ber-
gen voorfz, in fulcker voegen, dat de vreemde Cal-
mijnen ende Kooper-wercken meer dan de onfe
gebenefkieert, ende daer door onfe Calmijnen en-
de Wercken daer van pure ende oprecht gemaecL
ghefchapen zijn gantfeh te nicte te gaen, tot onfer
groote fchade ende achterdeel, ende verminderin-
ge van onfe Hoocheyt, Rechten ende Domeynen,
allesdire&clicktegens d'oude reglementen ende
verboden daer overgecmaneert ende geobferveert,
ende ftreckende tot merckelicken interelTe , be-
dtoch ende fchade, foo van onfe goede Onderda-
nen, als benabuyrde Koninckrijcken ende Landen,
S O O 1S Τ, dat Wy tot confervatie van onfe
Hoocheyt, Rechten ende Domeynen, ende om te
verhoeden alle foodanich bcdroch, fchade ende in-
tereiTe, volgens voorgaende Ördonnantien ende
Placatenop ditituck uytgegeven, met rijpen rade
ende deliberatie, Hebben geinterdiceert ende ver-
boden, gelijck wy interdiccren ende verbieden wel
fcherpelick by defen, allen ende een ycgelijck, foo
onfen Onderfaten als anderen, dat fy hen niet
meer en bevorderen , te brengen, voeren, verkoo-
pen ende vertieren, doen brengen, voercn,verkoo-
pen ofte vertieren in defe Vereenichde Nederlan-
den , ende andere onder onfe ghehoorfaemheyt
Jftaende,by hen ofte hare Facteurs,eenige vreemde
of gemengelde Calmijnen,noch oock eenige werc-
ken daer van ghemaeckt, in watmanieren dat het
±y, op peync van te verbeuren ,-foo wel de Voorfz
Calmijnen, als de Wercken daer van ghemaeckt,
ofte de weerde van dien, mitfgaders de Wagenen,
-Karren, Peerden ende Schepen, waer mede de
-Vracht ghedaen fal worden, ende. daer-en-boven
.voor deerile reyie defommevan hondertGout-
'*
-ocr page 645-
Ordre op de Calmynen, en Kopper-werckers.         i i 99
1198
beurte indien daer tegens ghedaen Wort, vande
voorfz Calmynen, Wercken, Kooperdract, ende
Kandclaers, ofte de weerde van dien, midtfgaders
vande Wagens, Karren, Peerden , Schuyten ende
Schepen, daer mede de voorfz Vracht gedaen fal
werden , ende daer-en-bovcn vande fomme van
hondertgouden guldens voord'cerilc reyfe, cnde
voorde tweede reyfe het dobbel,ende voor de der-
de reyfe van eeuwelick ghebannen te worden uyt
onfen voorfz Lande.
Eyntlick verbieden wy oock allen ende een ye-
gelick, foo onfe Onderfatcn als andere, eenige ou-
de ftofle van Mctael, Ecrts, Kooper of andere ghc-
lijckeoudc ghebroocken Wercken, buyten onfen
voorfchreven Landen tefenden ofte vervoerenfop
de verbeurte als boven, alle de voorfchreve penen
ende amenden te bekecren, 'teen derdendeel t'on-
fen profijte, 't ander derdendeel tot profijte vanden
Acnbrenger , ende het ander derdendeel tot pro-
fijte vanden Officier die daer van d'exccutie doen
fal. Ende alfoo wy in ervaringe komen, dat een
goede quantiteyt van Kooper-wcrckcn gemaeckt
van vreemde cnde gemengelde Calmynen, alree-
dc in het Landt zijn, vergunnen wy onfe Onderfa-
ten den tijdt van twee Maenden naer publicatie
van defen, om binnen de felve hare voorfchreve
Kooper-wercken te mogen flijten ende verfenden,
fonder nochtans te willen ghedoogen dat binnen
de voorfchreve twee Maenden eenige nieuwe
vreemde gemengelde Calmynen of Wercken daer.
met toegefet, van buyten in defe Landen gebracht
fullen mogen worden.
Ende op dat niemant hier van ignorantie hebbe
te pretendcren,ontbieden ende verfoecken de Hee-
ren Staten, Stadthouderen , Gecommitteerde Ra-
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provintien
refpedive van Gelderlandt ende Graeffchap Zut-
phcn,Hollandt ende Weil-Vrieflandt, Zcelandt*
Utrecht, Vrieflant, Over-Yflel, Stadt Groeningen
ende Ommelanden, mitfgaders Limborch ende!
andere Landen van Over-Maze, cnde allen ande-
ren Jufticieren cnde Officieren , datfy defe onfe
Ordonnantie van ftonden acn alomme doen ver-
kondigen , uytroepen, publiceren ende aiTigeren,
in alle Plccken van onfe Landen, daer men ghe-
woon is dufdanigc uytroepinge, publicatie cnde
aflixietcdoen. Laften ende bcveelen voorts die
Raden ter Admiralitcyt, den Advocaten Fifcaels,
mitfgaders den Admiralen,Vice-Admiralen, Capi-
tcynen, Officieren cnde Bevelhcbberen, defe onfe
Ordonnantie te achtervolgen ende doen achter-
volgen, Procederende cnde doende procederen te-
gens de Contraventeurs ende Overtreders van
dien, fonder gratie, oochluyekinge, faveur, difïïmu-
latic ofte verdrach: want Wy fulcks ten dienfte
vanden Lande bevonden hebben te behooren.
Gegeven in 's Graven-Hage, onder onfen Contrc-
Zegel , Paraphure ende Signatucre van onfen
Griffier, op den achtienden J unij fefthien-hondert
drie-ende-dertich. Was geparapheert,C.Té«i/i,"·
Onder ftondt , Ter Ordonnantie vande hooch-
gemelte Hcercn Staten Generael. Geteeckent,
Cornclis Mufch. Zijnde op 't fpatium ghcdruckt
het Cachet der fclver Heeren Staten , inrooden
WaiTchë.
HET
fal hy oock gbehouden wefen fijn Werck met ons
teccken , wcfende een Leeuw, die inde rechter
klacuw houdt een Sweert, ende inde linckcr een
bos met Pylen, te doen marqueren by onfen Com-
mis die dacr roe geordonneert fal worden, om by
defen middel de Koopers ende Kooplieden tever-
feeckeren vande deucht vanden Wcrckc , cnde
dat het ghemaeckt is volgens d Ordonnantie van
den voorfz Αmbachte,onder d'oude Reglementen
eantfch ende lautcrlijckcn vanden Calmijnen van
onfen voorfz Bergen , midts betalende voor ons
voorfz tcecken eenen halven iluyver ten hondcr-
dc. Verbiedende allen ende een yegclick, foo onfe
Onderfatcn als andere, wel exprcflelick ,ons voor-
fchreve teecken te conterfeyten, op pene van ghe-
ftraft ende ghecorrigeert te worden als Fallaris.
Ende voor foo veel aengaet het Kooper-draet
't welck buyten onfe voorfz Landen ghemaeckt
wort,het felve en fal in defe Landen niet verkocht
mogen worden, ten zy dat het eerft cnde voor al
acn onfen voorfz Commis blijeke, dat het van
egeene vreemde of gemengelde Calmyncnis ghe-
maeckt gheweeft, maer puerlijck ende allccnlijck
vanden Calmynen getrocken uyt onfe voorfchreve
Bergen, ende dat by behoorlijcke ende fuffifante
Atteftatie, gepafleert voor Schepenen ende Wet-
houderen vande Plaetfe daer het voornoemde
Koopcrwerck fal zijn gemaeckt geweeft, ten min-
iten in prefentie van twee gheloofwaerdige cnde
Neutrale Perfoonen, welcken onfen Gommis in
dien ghevallc acn't voorfchreve Kooperdract ons
voorfchreve Merckhangen fal, met een biljet, in-
houdende het getal ende gewichte ,ende fal men
in 't innekomen van dien, betalen volgens de Lijfte
daer af ghemaeckt, ofte noch te maecken, ende
voor onfen voorfchreven Marck eenen iluyver.
Ende aengaendede Kandelaren ende andere klcy-
ne Werckcn, die gemeenelick van flechte Calmy-
nen ghemaeckt worden, fal men infgelijcken in 't
innekomen betalen volgens de Lijfte voorfchreve.
Ende ten eynde in het verfenden vande voorfchre-
ve onfe oprechte Calmijnen, getrocken uytde Ber-
gen in onfen Landenvan Limburch,ende de werc-
ken daer met toegefet, geen fraude ende bedroch
gefchiede moge,Ordonneren wy dat alle Koopluy-
den, Schippers ende Veerluydcn, die de voorfz
fuyvcre Calmijnen ende Wercken dacr met toe-
gefet, fullen willen verfenden , ende in, ofte door
defe Vcreenichde Nederlanden, ende andere onder
onfe ghehoorfaemheyt ftaendc, brengen, ofte doen
voeren ende brengen, dat de felve ghehouden ful-
len wefen te lichten van onfen Commis daer toe
gcftelt ende noch te ftcllen, een gedruckt, ende by
hem ondetteeckent biljet, inhoudende de nombre
vande Vaten, Manden ofte Packen, cnde het felve
acn te geven aende Officieren van onfe Convoyen
ende Licenten tercerfter plaetfe van hare aenkom-
ite, om by de felve geteeckent te worden, met ex-
prcilie van Jacr ende dach, ende voorts notitie daer
SnjtC ^m^en m hare Boecken ende Regifters.
Ordonneren mede, dat de voorfz Vaten, Katten,
Manden cnde Packen , houdende de voornoemde
onfe fuyvere Calmijnen ende Wercken dacr met
toegefet, van buyten fullen moeten wefen getecc-
Kenc met onfe voorfz Merck in het hout gebrant,
cnde met een quaft acngcftreeckcn, Alles op ver-
ι
-ocr page 646-
éloó          Placateiu. i.Boeek. 33«Tit. i.Deel           \%0l
HET TWEEDE DEEL,
Placaten vande Staten van Hollandt.
é. Placaten vanden achttienden ^Cpember 1608. 24. Maert \6ôé.
ende 21 lulïj é 644. toeter by <uerboden wert dat niemant het Ambacht «van KeteUrye } ^c
exerceren mach ten zy by Borger ende Gildt-broeder zjy.
hen alfoo willen gheneeren, Borgers 5 ende Gilde-
broeders vande ghefwooren Gilden, in eenige befloo.
ten Steden waren, 6 ende daer van Certificatie ofte
andere wettclijck befcheyt by hun hadden, ç fon.
der daer mede te mogen volflaen, dat eenige zijn Boriers
van Steden, ende nochtans geen Gilde-broeders
, ofte dat
henfal verfchoonen datfy eenigh verlof vande Manflra-
ten vande Steden fouden mogen hebben,
8 Dat cock
niemant vanden voorfz Gilde wefende
, eenige Knechts
falmogen gebruyeken die inde Gilde niet en zijn, om/m
ep 't Platte Landt te hopen, ö e door de Steden Werck tt
foecken, ende mede by hem te hebben de voorfz wettdik-
ke Certificatie,op
de verbeurte t'elcken reyfe vande
Ketelen, Hekelen ende Waren,die by de felve Kc-
telaers, Hekel-makers ende Kooper-werckeis be-
vonden lullen worden , ende daer-en-boven noch
9 vijf-entwintich Carolus guldens voorde eerfie mad,
ende van vijftich gulden voor de tw eede mael, met ark-
tra/e correÜie
, t'appliceren de voorfz boeten aenden
Officier ende Aenbrenger elcks de helft. Welden
voorfz peynen ende verbeurten, wy willen datee-
nen yegelijcken gebreckelick vallende, afgenomen
fullen worden, ionder eenich faveur, diilimulatie
ofte verdrach. Ende ten eynde dit ons Verboth,
Statuyt ende Ordonnantie, in alles fcherpelijck
mach worden volkomentlijck onderhouden ende
achtervolcht, ende voorts niemant daer van igno-
rantie en pretendere, Lailen endeordonnerenwy
't inhouden van deibn te worden ghedaen publice-
ren, alomme binnen den Steden ende Plaetfen
van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, daer'tnoo-
dichwefenfal. Ontbieden ende beveelen voorts
allen Officieren, Juflicieren, Dienaren ende On-
derfaten , ende allen anderen des noodich zynde,
defe onfe Brieven van Placate fcherpelijck te doen
onderhouden ende obfervcren, fonder eenige gun-
ile, faveur of diilimulatie, op de peynen ende ver-
beurten daer inne begrepen. Gegeven inden Ha-
ge, onder onfen grooten Zegele hier aen ghehan-
gen, op den twee-en-twintichften Julijin'tjaet
onfesHeereniduyfent feshondert vier-ende-veec-
tich. Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
Staten van Hollandt ende Weil-Vrieflandt. Ge-
teeckent,
lierb1' van Beaumont.
fJ
Korven ofte anderfints, ten ware dat die geene die
De woorden in 7 Curfijf gedruckt zijn Anno 16%%foo geflelt. Het voorgaende vandenJ are 1608feyt: ofte inde
vootfz Landen haer Leer-jaren volbracht hebben.
'tVoorfz placaet vanden)'are 1608 voeght hier tuffchen beyden in: Endeoock henluyden niet wel buy ten
den Steden ten Platten Lande met hare Ketelen, Hekelen ende Kooper-wercken fouden dorven
tranfporteren,door vreefe van de Uythcemfehe Gefellen qualijck getra&eert te worden, daer noch-
tans
, &c.
Inp/aets van defe woorden Anno éâ÷æ dus gheflelt, feyt het voorfz Placaet vanden Jan 1608. geen vrye
Meeftcrs zynde.
Anno 16zx. ingevoeght.
De Placaten vande Jaren 1608 en 1 S%%feggen: Borgers ofi» Gilde-broers.
6. H#

i
-ocr page 647-
iiot * Tegetis het vervallenen Vande Hoppo.           1203
Hét voór/z Pldcaet vanden Jdre 1608 voeght hier in.- ofte haren Arnbachte by een vryen Mëefter drie Ja-
6i ren gélèert, voldaen, ende dacr van Certificatie of ander béfchey t by hun hadden, op de verbeurte
t'elcken, &c.
Defe woorden zijn inde voorfe. Placaten niet: maer uyt d'Apoflille vanden/ar e 16% 3. hier t?ae volgende genomen.
ijmpliatie Anno
162.2 .lygedaem
ne Placaten vande Jaren looven 16 χ ijtatuerenmaer les gulden : t apphceren volgens ibxx.a/s mdejen:
Maer volgens den placate vandenJare
1608. aenden voorfz Lande, den Officier, en Aenbrenger elcks
een derde-part.
nAfofiiüeyghefleh op de %equefie vdnde gemeene (jilde-broeders van't
Ketckers Gilde'm Hoüandt. In datt de» rvier-en-mntiebflen Itdy lót^i
DE Staten van Hollandt endd Weit-Vrief-
landt, hebben by naerder interpretatie van
hare Ed: Groot Mo: Placaet, op de Kete-
laers , Hekel-maeckers ende Kooper-Werc-
kers den vicr-en-twintiehften Marty fefthien-hon-
dert twee en tWintich geernaneert, vcrklaert ende
ghcotdonneert, datniemandt ten Platten Lande,
noch in eenigc Steden fal mogen loopen met Kc-
tel-vverck,ten zy de felve alle zijn Gilde-broeders,
foo wel de Knechts als de Meefters , fonderdaer
mede te mogen volftaen, dat eenige zijn Borgers
van Steden , ende nochtans geene Gilde-broeder,
of dat hem fal verfchoonen , dat fy cenich vérlof
vande Magiftraten vande Steden fouden mogen
hcbbcn,opde pcyne ende boeten byde voorfz P!a-
cate geftatueert. Laftcnde eenen yeder hen hier
nae te reguleren. Gedacn inden Hage den vier en
twintichften J uly 1613. Onder ftonr, Ter Ordon-
nantie vande Staten. Ende was onderteyekent,
C. vander tVolf. ·
DEN XXXI'III. TYTEL.
Tegens het vermengden ende vervalfchen
vande Hoppo.
Placaten vande Staten Generael .
Placaten vanden eerften April \ 622, eerfien Mey \ 624, αώΐβεη AuguÏÏi
1643, ende negen-m-tmntiebflm September 1644. Verbiedende het ^verval/ebenen wermmgekn
rvané Hoppe,
interdiceert, verbieden endcinterdiccren by defen,
dat nicmarit voortacn hem fal vervorderen eenich
Poeyer van Hop-bladeren, of gepoeyerde vqr-
valfchte Hoppe in defe Landen te brengen, ofte te
plucken , ofte te droogen eenige Kruys-bladeren
van onder noch van boven derancken, ofte eenich
onbehoorl'tjcké fcheer-rancken, ofte poeder temaecken,
nochte de felve te mengelen mette Hoppe, onder
wat pretext het foude mogen wefen. Lailendc
ende bevelende allen Officieren ende Jufticicrcri
defer Landen, dacr de felve Hoppe is waiTende,
ende geplant, ofghebracht wort, in 't plucken, droo-
gen ende vervoeren der felvcr.daerop goede tocficht
te nemen, daer Hoppe is, of ghebracht wort, mitf-
gaders dat ter plactfen, of dacr men die geWoonlick
is te verkoopen, by Kcurmeefters ende Wacrdeer-
ders de voorfz mcngelinge ende valfcheyt voort-
aen werde onderfoent, alles op peyne van by de
Overtreders ende Mifbruyckers van 't gene voorfz
is te vallen inde boeten van vijftich ponden van
vcertich grooten 't pont voor elcke overtredinge,
boven de verbeurte vande voorfz Hoppe, t'appli-
ceren een derdendeel ten profijte vande gemcene
faeckc, het tweede derdendeel tot profijte vanden
Aenbrenger, ende het refterende derdendeel tert
G g g g                        pro-
'E Staten Generael der Vereenichde Ne-
, derlanden, Alfoo wy onderricht zijn, dat
laltijts alhier te Lande een feer goede ende
profitable r\Tecringe ende TrarTijcque is ghewceil
het planten, winnen ende verhandelen van Hoppe,
waermede byde Ingefetenen der felver, in alle
vreemde Landen ende Koninghrijcken , grooten
handel ende Koopmanfehappe ghedreven is ghc-
weeftjtot groot profijt ende welvaert vande Ingefe-
tenen dcfer Landen, door dien dat de Hoppe defer
Landen veel beter, als die van andere Landen al-
tijts bevonden is geWeeft, behalven dat t'federt ee-
nige Jaren herwaerts, die felve, foo by den Landts-
luyden , als eenige Koopiuyden, vervalfcht ende
gecorrumpcert geworden is, door dien dat fylieden
droogen bladeren vande felve Hoppe ende andere
Gewaflen, omme de felve Hoppe (die daer mede
verkoft wert) dacr door te doen verfwaren in ghe-
wichte, foo dat de felve Hoppe t'eencmael in vcr-
achtingc komt, ende niet en wert ghetrocken als
nier bevoorens, 't Welck ghefchapen is tot fchade
ende naedcel defer Landen, hoc langhs hoe meer
te lullen gefchicdcn.ten zy by ons daer inne werde
voorficn. SO O IS T, dat wy, willende de voorfz
vervalfchinge beletten,hebben verboden ende gc-
-ocr page 648-
Placaten_j. 2.Boeck. 35«Ttt, t.Deel
1204.
profijte vanden Officier die hetexploid ghedaen
fal hebben. Voorts foo ordonneren Wy dat de
geene die eenige hoopen poeyer ofte bladeren,
'tzy out ofte nieuw fullen hebben by hen, ofte op
hunne Soldcrs, ghehouden fullen wefen heur daer
van te ontledigen binnen twee of drie dagen naer
date vande publicatie van defen onfen jegenwoor-
digen Placate, oppeyne van vijf-en-tvvintich pon-
den Munte voorfz, te verdeelcn als boven , ende
dat 't felve valfch Goet publijcquelijck fal verbrant
worden. Ende op dat niemant hier van ignorantie
pretei^ere , Verfoecken ende ontbieden Wy de
Staten, Stadthouderen , Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën re-
fpedive van Geldcrlandtende 't Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vrieflandt,Zeelandt,
Utrecht, Vrieflant, Over-Yfiel, ende Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Juiticieren ende Officieren dien dit aengaen
mach, dat fy defe onfe Ordonnantie van ftonden
aen al omme doen verkondigen, uy troepen ende
publiceren, daer men gewoonlick is verkondinec
ende publicatie te doen, Procederende ende doen'
de procederen tegens de Overtreders van dien
fonder gratie, faveur, diflïmulatie ofteverdrach
alfoo Wy voor den dienil vanden Lande fulcks be-
vinden te bchooren. Aldus gedaen,ghcamplkett
ende gerenoveert ter Vergaderinge vande Hoocl>
gemelte Staten Gcnerael, inden Hage, op den
negen-en-twintichften September feflhien - hon-
dert vier- ende -veerden. Was gheparapheert,
D. van Hoogendorp,vt> Onder ftondt, Ter Or-
donnantie vande felve. Gheteeckent, Comdh
Mufch.
Zijnde op 't fpatium ghedruckt het
Cachet der felver Heeren Staten , in rooden
Waflche.
Ds woorden in 't Curfijf gedruckt, zijn Anno 1643 by gekomen.
DEN XXXV. TYTEL
Behelfende de Placaten jegens het mif bruyek van
Brouwers Tonnen_>*
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Placaten vanden fes-en-tmntkhflen lunij ló^o.achtflen duguïïi 1643.
endefefihknden Maert 1652, jegens 'i rmfbruyckjnde n)erdttyfleren wande Brouwers Tonnen,
der Vaten daer van ghemaeckt, ende tot Boter·
Vaten, Melck-vaten , ende andere diergelijckc gc-
bruyekt werden , oock mede daer van hare Hey-
ningen maeckende ·. Dat oock fommige pogen
de Boyemen vande felve Tonnen omme te kce-
ren,ende alfoo de Mereken vande Brouwers te ver-
duyfteren, oock die te verkoopen, ofte de felve
Mereken oock blyvende , met andere Bieren te
doen vullen by andere Brouwers, den welcken de
felve Tonnen niet toe en komcn,hoewel fy weten
dat die henluyden niet toe bchooren , ende met
die Bieren niet en zijn verkocht, ende daer omme
de Bieren uytgedroncken zijnde, de Tonnen wel
weder behoorden tot de Brouwers te fchickcn,ofte
ten minden niet te beletten, dat by den Facleur
ende Toefienders vande Brouwers, 'tièlve gedaen
mochte worden. Ende gemerekt 't felve foo lan-
ger foo meer daer tegens gedaen ende gheplcecht
wort, overmits de dierte vande Tonnen, Houten-
de berninge, mitfgaders de groote petulantie ende
dertelheyt van eenige, die henluyden laten dunc-
ken dat fy daer mede niet en mogen verbeuren,
hoewel't felve ghenoech fmaeckt dieveryc, ende
niet alleene en komt tot groote enorme fchade en-
de verlies vande voorfz Brouwers, maer oock van
de geheele Gemeente, die heur Bieren ccnfdccls
daer nae moeten koopen, Willende daer omme
by onfe nadere Brieven van Placate daer inne voor-
J
                                                            fien.
E Staten Generael der Veree-
nichdc Nederlanden, Allen den
gecnen die defen jegenwoordi-
gen fullen fien ofte hooren le-
ien, Saluyt. Alibo Wy uyt ver-
fchcyden klachten ons van we-
gen de Steden der voorfz Ver-
ecnichde Nederlanden, Geaflbcieerdc Lantfchap-
pen, ende Leden van dien ghedaen, verftaen heb-
ben , dat, nicttegenftaende de Brouwers aldaer
heure Tonnen,daer innc fy hare Bieren doen vaten
ende verkoopen , doen mereken elcks met een
feecker Merck, daer by,een ycgelijckghenoech
mach weten,waer, ende tot wat Brouwer de felve
Tonnen bchooren: Ende dat ten cyndede felve
Tonnen, foo wanneerfyledichzijn, henluyden
t'huys gebracht foudc mogen werden, daer af fy
oock den Brengers gewoonlick waren te conten-
teren , fulcks fy akoos hadden ghedaen, van hare
mocyten ende Arbeyts-loon, tot redclickheyt, en-
de daer mede de Brengers met reden bchooren te
vreden te zijn ,endc dat fulex niemant en behoor-
de de felve Tonnen in ilucken te flaen,of tefagen,
ende tot haerluydcr eygen profijt t'employeren,
de felve Tonnen nochtans tegen alle redenen en-
de billickheyt,als vooren, den Brouwers, foo inde
Steden als ten Platten Lande af handich gemae&
worden, door dien eenige der felyer yerbrant, an-
-ocr page 649-
Jegens het mif bruyck valide Brouwers Tonnen. iió?
— * - -          *" ' mits defen allen Officieren vande voorfz Landen
Sen 3 O O I S Τ , dat Wy de faecke voorfz
ov erccmerckt, tot vorderinge des ghcmccnc wel-
victts eeinterdiccert cnde verboden hebbch,intct-
dicercn cnde verbieden by defen cenen ycgelijc-
kcn van wat ft act, qualiteyt ofte conditie de felve
Jouden mogen wefen, ι hen voortaente vervorde-
ren de voorfz Brouwers Tonnen acn hen te hou-
den cnde te gebruyeken, 't zy tot itïygeringc ofte
ftellaffic die ^ breecken, acn ftucken te flaen, otcc
te facen , ofte eenige andere Vaten ofee Kuypcn
dacr van te maecken , ofte de felve te verbernen,
nftc oock de Boyemen vande vooifz Vaten omme
keeren, ofte te veranderen , ofte die tot andere
Brouwers met Bieren te doen vaten, ofte met ee-
niee andere manierenden Brouwers hare Tonnen
afhandich te maecken, op de boeten van a vijfitch
Carolus guldens t'elcke reyfe te verbeuren ende
nocharbitraliekgecortigeetc te werden, de felve
boeten t'appliceren d'een helft ten behoeve van-
den Officier, ende d'ander helft ten behoeve van-
den Aenbrenger. Verbiedende endeinterdicerende
voorts allen Brouwers, te befigen, ofte met Bieren
te vollen andere Brouwers Tonnen , ofte tot dien
cvnde oock andere Brouwers Tonnen t'ontfangen,
oock mede haer Tonnen of halve Vaten uyt te fet-
ten ofte te leenentot Spoelingh-Wey-of Boter-
Vaten, noch tot eenich ander mif bruyck in defen
Placatè verboden. 3 Datfe oock de Tonnen en
Half-vaten met haer Merck gemerekt zynde, niet
en fullen mogen verkoopen , of wech geven, of
fchencken, direftelijck noch indirecT:elijck,in wat
manieren het felve foude mogen wefen, alles op
gclijcke peynen ende boeten, t'appliceren als voo-
ren. Ende op dat de voorfz mif bruyeken te beter
foude mogen werden achtethaelt, hebben wy ge-
laft cnde gheauthorifeert, laftcn cnde authoriferen
foo wel Politijcquc als Militaire , vry cnde onbe
kommert, door haer felven, ofte hare Dienaers,heri
te mogen vervoegen, cnde te vifitéren alfulcke
Plaetfen 4 dacr fy vermoeden hebben dat Tonneri
fouden mogen wefen gcincorporcert ende afhan-
dich gemaeckt. Ende op dat 't inhouden van de-
fen mach werden achtervolcht ende ghcexecu-
teert, ende niemant hier van ignorantie en preten-
deren , ontbieden ende verfoecken Wy de Tïccren
Staten, Ghccommitrecrdc Raden ende Gedepu-
teerde Staten vande Provintien relpc&ive van Gel-
derlandt endc'tGracffchap Zutphen , Hollandt
ende Weu>Vrieflant,Zee!ant,Utrecht, Vricflanr,
Over-YiTel, ende Stadt Groeningeu cnde Omme-
landen,Bevelen voorts alle andere JufticicrCn ende
Officieren, 5 als oock allen anderen in onfen dien-
fte,ende onder onfe ghehoorfac'mheyt wefendé,
6 dat fy defe onfe Ordonnantie alomme doen
openbaerlick verkondigen, uytroepen ende aen-
plecken in alle Plaetfen van defe Landen , dacr
men gewoon isdufdanigcveikondinge,uytroepin-
ge ende aenpleckingc te doen, 7 Procederende eii
doende procederen tcgens de Contraventcurs ende
Overtreders van dien, fonder genade.oochluyckin-
ge,gunite, diffimulatic ofte verdrach, want Wy
fulcks ten dienfte vande goede Inghcfetenen van
defen Staet bevonden hebben alfoo te behooren.
8 Aldus gedacn, gcarrefleert, gerenovcert ende ghe-
amplieert,ter Vergaderinge vande hoogh-gemelte
Staten Generael, inden Hage, den fefthienden
Martij fefthien-hondert tvvcc-cn-vijftich. Was ge-
para pheert,/o. Jndrée,vt' Onder ftonr, Ter Ordon-
nantie vande felve. Geteeckcnt, N. Ruyfch. Zijn-
de op 't fpatium ghedruckt het Cachet der fclvcr
Heercn Staten in rooden WaiTche.
De voorgaende Placaten voegen hier tuffchen leyden: als mede de Soetelacrs cnde anderen, die fich met
het flijten vande Bieren in onfe Legers doorgaens zijn geneerende,
De felve flatueren de boete maer op vicr-en-twintich CW/ guldens.
Eet Placaet vanden late
1643 weck daer ly: op de boete van hondert gelijckc guldens mede boven ar-
De beyde voorwende hadden hier tuffchen leyden: 't zy inde Legers ofte daer buy ten nae gclegenthey t.
Ende alhier de woorden: fpecialijcken den Geweldigen Generael van 't Leger ,dic nu is , of in fijne
plaets fal fuccederen.
voorts tuffchen defe woorden: foo inde Legers van defen Staet als dacr buy ten.
Ende voegenhier«:infonderheytinonsjegenwoordich te Velt wefende Leger, cnde die hier nae-
macls als noch te Velde fouden mogen werden gebracht.
't Placaet vanden]are 1640/^/; Gegeven ter Vcrgaderinge,&c. ende was geparapheert, P. V. Walta,«
ende het Placaet van 1643. G.van Vofbergen.
Placaten vande Staten van Hollandt.
Placaten vanden fetten September 1580, vijfthienden ^o^ember 1593,
fafaQiïobtt\6\%><dt.m.ivMflml4mrf                                        lamrij 1611,
mntiebflenDecember 16ζι>cndefeventbkndenOiïoher \6^7>°f 'tfeheféjett*
luyt. Alfoo wy uyt verfcheyden klachten, ons van
wegen de Steden der voorfz Landen ghedaen, ver-
ftaen hebben, dat niet tegenilaendede Brouwers
aldaer heure Tonnen , daer inne fy hare Bieten
a doen vaten ende verkoopen, doen mereken clcks
Gggg2
                     mcz
, E Ridderfchap,Edelen ende Steden van
I Hollandt ende Wcft-Vrieflandt, Repre-
senterende de Staten vanden felven
Lande, Allen den geenen die defen je-
genwoordigen fullen fien ofre hooren lefen, Sa-
-ocr page 650-
U08
met een feecker merck,dacrby een yegclijck ghc-
noech mach weten, waer, ende tot wat Brouwer
de felve Tonnen behooren, Ende dat ten eyndc de
felve Tonnen , foo wanneer fy lcdich zijn, henluy-
den t'huys gekocht fouden mogen werden , daer
af fy oock den Brengers gewoonlick waren te con-
cen teren, fulcks fy altoos hadden gedaen, van haer
moeyten ende arbeyts-loon, tot redclickhcy t, ende
dacr mede de Brengers met reden behooren te vre-
den te zijn, Ende dat fulcks niemant en behoorde
de felve Tonnen in ftucken te ilacn , ofte fagen,
cnde tot haerluyder cygen profijt t'cmployeren,
3 de felve Tonnen nochtans, tegensvoorgaende Placet ten
ende Verboth , als vooren, den Brouwers afhandich ghe-
maeckt worden ,deur dien eenige der felver verbrandt
,
ander Vaten daer van ghe maeckt, ende tot Boter-Vaten,
MeUk-vaten
, cnde andere diergelijcke ghebruyekt wer-
den,
oock mede dacr van hare Heyningen maec-
kendc: Dat oock fommigc poogen de boeyemen
vande felve Tonnen omme te keeren ,ende alfoo
de mereken vande Brouwers te verduyfleren,oock
die te verkoopen, ofte de felve mereken oockbly-
vCndc, met ander Öieren te doen vollen by andere
Brouwers, den welcken de felve Tonnen niet toe
e ft komen, 4 hoe wel fy weten dat diehenluyden
niet toe behooren, ende met die Bieren niet en zijn
verkocht, ende daeromme de Bieren uyt gedronc-
ken zynde, de Tonnen wel weder behoorden tot
deü Brouwers te fchicken ,ofte ten miniten niet te
beletten dat by den Facteur ende Toefienders van
de Brouwers 't felve gedaen mochte werden: Ende
gemerekt 't felve foo langer foo meer daertegens
gedaen ende ghepleecht wert, overmits de diette
vande Tonnen, Hout ende Berninge, mitfgaders
degroote petulantie ende dertelheyt van eenige,
die henluyden laten duncken, dat fydaer mede
niet en mogen verbeuren, hoewel 't felve genoech
fmaecktdieverye, ende niet alleene en komt tot
groote enorme, fchade ende verlies vande voorfz
Brouwers, maer oock vande ghchcele Gemeente,
die heur Bieren eenfdcels daer nae moeten koopen.
Ende niet jegenflaende wy by onfen Placate vanden
tweeen twintichflen Januari) fejlhien - honden eenen-
twintich, daer tegen hadden voorden, fy nochtans bevin-
den de faecke niet genoechfaem gerecht te zijn,door dien
het afhandich maecken vande voorfz Tonnen ofte Vaten
Unnen 's liuys is ghefchiedende
, al waer de Mifdoenders
qualijcken konnen achterhaelt worden, mits de Officieren
ende der felver Dienaers niet vry enflaet
, om foodanige
oorfaecke te treden inder Luyden Huyfen: Dat oock de
boeten inden voorfz Placate begrepenf'eer kleyn zijn, en-
de dat de Officieren weynich daer van tvert toegevoeght,
6 Willende daer omme by onfe Brieven van Pla-
cate naerder dacr inne voorfien. S O O I S Τ,
dat wy de faecke voorfz over gemerekt, tot vorde-
ringcdesgemecne welvaerts,als noch gheinterdi-
ceert ende verboden hebben, interdiceren ende
verbieden by defen eencn yeghelijcken, van wat
ftaet, qualitcyt ofte conditie de felve fouden mo-
gen wefen, hen voortaen te vervorderen de voorfz
. 35-Tit. i.Deel»            1209
Brouwers Tonnen aenhcn te houden , ende te ge-
bruyeken, 't zy tot fteygeringe ofte ftèllagie, die te
breecken ,aen ftucken te flat η, ofte te lagen, oft
eenige andere Vaten ofte Kuypen dacr van te ma-
ken, ofte de felvc te verbernen,ofteoock de bocye-
men vande voorfz Vaten om me tekeeren ofte te
veranderen, ofte die tot andere Brouwers met Bie-
ren te doen vaten, ofte met eenige andere manie-
ren den Brouwers hare Tonnen af handich te ma-
ken, op de boete van 7 vier-en-twintich Karolus gul-
dens t'elckc reyfe te verbeuren, cnde noch arbitra-
lijck ghecorrigeert te worden, de felve boeten t'ap-
pliceren d'een helft tot behoeve vanden Officier, ende
dander helft tot behoeve vanden Aenbrenger
. Verbie-
dende ende intcrdiccrendc voorts allen Brouwers,
te befigen ,ofte met Bieren te vollen andere Brou-
wers Tonnen , ofte tot dien eyndc oock andere
Brouwers Tonnen t'ontfangen , % Oock mede hare
Tonnen of halve Vaten uyt te feiten
, of te kenen tot
Spoel high, IVey of Boter-Vaten, noch tot eenich ander mif-
bruyek in defen Placate verboden
; Datfe oock de Tonnen
en Half vaten met haer merek gemeukt zijnde, niet en
fullen mogen verkoopen ofwech-geven, offchencken
, di-
reclelijck noch indiretlelijck ,in wat manieren het felve
foude mogen u>efen
, alles op ghelijckc peynen ende
boeten, t'appliceren als vooren. 9 Ende op dat de
voorfchreve mifbruyeken te beter Jouden mogen werden
achterhaelt, hebben wy gelaft ende geauthortfeert, lafien
ende authoriferen mits defen allen Oficieren vanden
voorfchreven Lande, vry ende onbekommert door hm
felven ofte hare Dienaers, hen te mogen vervoegen, ende
te vifiteren alfulcke Plaetfe daer fy vermoeden heblen
dat Tonnen f ouden mogen wefen geincorporeert ende φ
handich ge maeckt
, mits dat de voorfchreve vijlt at ie van
den Officier ofte fijne Dienaers
, niet fal'moven ghefchie-
den
, dan met kenniffe ende confent vande Burgemcefie-
ren vande rcfpefUve Steden vanden voorfchreven Lande.
Ende op dat 't inhouden van defen mach werden
achtervolcht cnde gheexecuteert, ende niemant
hier van ignoranric en pretendere, Ontbieden
endcbeveelenwy allen Officieren , 10 Juflicieren,
ende hare Subflituyten of Dienaren,
't felfde te doen
naer kommen, op de peynen daer inne begre-
pen. Ende voorts dat defen onfen Brieve van Pla-
cate ende Verboth, binnen allen Steden ende
Plaetfendaer 't felve noodich wefen fal, by den
Secretarifen aldaer lal werden uytgeroepen ende
gepubliceert, ende Jaerlijcks by publicatie als voo-
ren gerenoveert: Procederende ende doende pro-
cederen tcgens de Overtreders van dien tot exe-
cutie vande voorfchreve peynen , fondcr eenich
faveur, difïimulatie ofte verdrach. Des re doenc
met dies dacr aen kleeft, gheven wy 11 den felven
Officieren, Juflicieren, heure Subflituyten ende Dienaren,
volkomen macht, authoriteyt ende fonderlingc
bevel. Gegeven inden Hage, onder onfen Zegcle
hier op ghedruckt den feventhtenden 0&obcr,in
den Jare feilhicn-hondert fevcn-cn-dertich. Ondct
ilont, Ter Ordonnantie vande Staten. Getekent,
C. vander Wolf.
't Placaetvanden elfden September 1580. begint: WILLEM by der gratie Godts Prince van Oran-
ge, Sic. Den ecriien Deurwaerder vande Camere vanden Rade hierop verfocht, Saluyt. Alfoo van
wegen den Borgemeeftcren cnde Regierders vanden Steden binnen den Lande van Hollandc, foo
uyt den name der voorfz Steden, alsden Brouwers aldaer, ons te kennen is gegeven, dat hoewel de
voorfz Brouwers heure Tonnen daer in fy heure Bieren verkoopen, &c.
-ocr page 651-
111 ο Jegens het mif bruyck vande Brouwers Tonnen. ii! t
,. ds morden doen vaten,.djn Annoity 3 ingevüeght.                         ·' "
'1' Dele woorden zijn mede Anno 1595 dus geflelt. Inden voorgaenden Placatevaneen Lire if8oflaet:bemen·
de de fel ve, ende macckendc dacr van andere Vaten, als Boter-vaten , ÏVielck-vaten, ende andere
diergelijcke.
λ 't Voorh Placaet vanden]are 1 «j8o vervokht alhier: macckendc alfooende andere diergelijcke manie-
ren de Brouwers heure Tonnen afhandich , hoewel (y wehveten dat die henlieden niét 'toeen beho-
ren
, &c.
ï Dele woorden zijn Anno 1Ó22 ingevoecht.
6   Anno 1593 dus geflelt. 't Foorgaende feydealhier.· Biddende dacromme dat ons gelieve by renunciatie
vande voorgaende Brieven van Placate, ofte andere proviiie dacr inne verfiün. SÖO I S Τ, dat
wy de faeckc voorfzovergemerekt, hebben by advijïe vande Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt, reprefenterende den Staten vanden felvcn Lande, mitfgaders die vanden Rade Provin-!
ciael van Hollant, omme daer inne te voorfien tot vordewige der gemeenewchaert als noch, &d
7   Anno 1622 op Jus hooge hete geflelt. De Placaten vande Jaren 1580 en 1 Y)\jeggen.· op de boete van fes
Caroli guldens. Die vande Jaren 16 12 en ι6ζ ι flatuerentwaelf guldens totpeyne; t'appliceren een
derdendcel t'onfen profijte, 't ander derdendeel vanden Officier die d'executie doen fal, ende het
derdederdendeel ten profijte vanden Aenbrenger.
8. Jnno 1637 voor Ampliatie ingevoeght.
n, Anno i6zx b)gekomen.
10.
De woorden Jufticieren ende hare Subftituyten ofte Dienaren, zijn Anno 1612 ingevoeght. De re/l is
Anno 15-93 dus geflelt: V Placaet vanden Jare ifêofeyt: Ontbieden ende bevelen wy u deicn onfen
Placate ende Verboth te doen uytrocpen ende publiceren in alle Steden, Vryheden, Dorpen, ende
andere Plaetfen, daer men gewoonlick is publicatie te doen, Procederende, fee,
Mede Anno
1612 dus geflelt. Het placaet vanden Jare 1 föofeyt .· Geven wy u volkomen macht, autho-
riteyt ende fonderlinge bevel. Ontbieden voorts eerten ycgelijckcn, dat fy u 't fclvc doende ernile-
lick verftaen ende obedieren: Ende want de voorfz Supplianten van nooden wcfen fal defen onfen
Placate te doen kondigen in diverfche Plaetfen, willen wy dat op de Copye authentijck van dien,
getcyekentby eenige vande Secretariffen vanden Hove ,oft vande plactfe aldaer die voorfz publi-
catie ende bevelen penael gedaen fullen wprden, volkomen gcloove geftelt fal worden als acn de-
fen jegenwoordige, ende oock dat de voorfchreve Supplianten de publicatie van dien fullen moe-
ten doen vernieuwen, tot allen tijde als 't van noodewefen fal. Gegeven inden Hage onder
"t Zegel van Juilitie hier op ghedruckt in forme van Placate den felthienden September vijfthien-
hondertendetachtich. Onder ilondtgefchreven,By fijnePrincelyckc Excellentie. Ter Relatie
vanden Prefident ende Raden over Hollandt, Zeelandt ende Vrieflant. Ende was ondèrteyekent,
B. Ernfl.
π,
HET TWEEDE DEEL.
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Op 't juflen vande Beugel vande BierSTonnen. In date denfeflen
Ittlij ι 622.
uytfchrijvinge ghedaen zynde aende Hecren Ede-
len ende Steden, ende op alles met rijpe delibe-
ratie gelet wefende, Hebben in onfe Vergaderin-
ge, ghehouden in Mayo voorleden, daer op ghc-
arrefteert een vafle ordre: Ende omme de felvc
ten eflèae tc brengen, als nu goet ghevonden en-
de geftatueert, vinden goet ende ftatueren mits
deien: Dat alle Tonnen ofte heèle Vaten van
nieuws te maecken, ghemaeckt fullen moeten
werden op den beugel van Dordrecht, foo in de
mate vanden Bodem, als de lenghtc : midtfgaders
oock de halve Vaten, rnidts de lenghte van dien,
cenen duym verminderende vande tegenwoordi-
ge mate, om lbo beter tottejuyftc mate te kom-
men ,alles op pcyne,dat de fclve anders niet ghe-
brandt-ijekt, nochte gebruyekt en fullen mogen
werden.
II.
Dat elcke hcele Tonne ten minilen fal moc-
Gggg 3
                   ten
E Staten van Hollandt ende Weft-
Vrieilandt, DOEN TE WETEN,
i-^S Dat Wy van over lange ghemerekt heb-
ben , de grootc ongelijckheyt die in defe Landen
is inde Bier-Tonnen , halve, ende minder ghc-
dcclten , de welcke ftreckende is tot groote vcr-
minderinge van des ghemcene Landts Impo-
uen , ende diverfie van Necringc vande onder-
linge Steden: Omme waer inne te voorfien met
tuu ' ^ °n^c Ghecommitteetden ghefonden
hebben in alle Plaetfen dact men Brouw-neerin-
gcdoet, omme heur op 'tverfchil vande voor-
ichreveongelijckheyt, wel endevolkomentlijck
tc '"formeren , ende aen ons rapport te doen, het
\vclcke by de voorfchreve onfe Gecommitteerde
ghedaen wefende, ende ghedient vanheuren ad-
jU»e, in wat voegen de remedie feeckerfte foude
bonnen werden gheappliceert : Ende daer van
-ocr page 652-
^ 5. Tit. 2. Deel            1213
Theater. ajBoéck.
1212
ten hebben vijfthien Duygcn , die Tonder fpint
zijn,ende elck half Vat derthien gclijcke Duygen,
bcydewel mccr.maer nier minder, op peyne als
vooren.
III.
Dat clcke heele Tonne niet minder als vijf-cn-
tfeventich, ende niet meerder als acht-en-tfeven-
tich ftoopen Dordrechts en fal mogen houden :
ghelijck mede elck half -Vat fal moeten houden
VIII.
Ende naedemael tot Dordrecht oock ghe-
bruyekt werden derde-parten ende fefte parten,
fal't felve aldacmoch voorts toegelaten worden,
ghelijck tot noch toe ghedaen is, midts dat de
felve mede ghewater-ijekt fnllcn moeten werden
op de juyfte Mate, ende niet meer fpelcns mo-
gen houden als op de vierde-parten ende achtfte-
parten hier vooren is ghefeydt, op peync voor-
fchreve .
effen acht cn-dertich ftoopen Dordrechts, ende
immers niet minder ofte meerder als een halve
ftoop onder ofte over, alles mede op peync als
vooren.
1III.
■ Dat de Tonnen ende halve Vaten fullen mo-
gen hebben een duym fpclcns, ofte remedie bo-
ven dejuyile mate.waer binnen ofte buyten gaen-
de,de Tonnen ende halve Vaten gevvraeckt ende
niet gebrant-ijekt nochte gebruyekt en fullen mo-
gen werden.
V.
Dat alle heelc ofte halve Vaten , daet inne
van nu voortaen Duygen ghevoeght fullen wer-
den , van nieuws fullen moeten werden ghe-
brant-ijekt, eer de Mye ghebruyekt fullen mogen
werden.
VI.
Endé orrime te vöorfien tegen allé inkrirh-
pinge vande Vaten, heele ende halve , dat de
felve, foo wel nieuwe als oude , alle Jaers eens,
op eenen feeckeren tijdt, by de refpeftive Magi-
ftraten vande Steden daer toe te ordonneren, ful-
len moeten werden van nieuws ghebeugelt ende
ghebrandt-ijekt : Bchoudelijck dat de Tonnen
ende halve Vaten , die binnen 's Jaers van
nieuws ghebrant - ijekt zijn, daer van vry fullen
wcfen.
VII.
Ende wat aengaet de vierde - parten ende
achtfte-parten van Tonnen , dewijle de felve
niet veel en werden ghebruyekt, ende lange duy-
ren, fullen de felve van nieuws ghewater-ijekt
moeten werden, ende niet meer mogen hou-
den , de vierde - parten als negenthien Dortfchc
iloopen, ende de achtfte-parten negen ende een
halve ghelijcke ftoopen: Tottet Water-ijckcn van
welcke , in alle Steden bcwaert ende ghehou-
dcnfal werden een perfeckte ghe-ijekte Kitte,
van negen ende een halve Dortfche ftoopen: Om
de voorfchreve vierde ende achtfte-parten , daer
mede te Water - ijeken , de vierde-parten een
Kannc, ende de achtfte-parten een Pinte onder
ofte over te mogen houden , op peyne dat de fel-
ve van nu voorts aen anders nietghebrandt-ijekt,
IX.
Hebben voorts mede gheordonncert endeghe-
ftatueert , ordonneren ende ftatuerenby delen,
Dat alle Kuypers die van nieuws eenige Ton-
nen , halve Vaten, ofte minder ghedeelten van
dien , fullen maecken grooter ofte kleynder,
ofte oock anders als voorfchreve is , verbeuren
fullen de felve Vaten ofte ghedeelten , ende op
elck Vat ofte ghedcelte drie Carolus guldens;
Ende dat alle Brouwers, die in ongeijekte Ton-
nen , Vaten , ofte in oude Tonnen , in heur
Brouwerye ghemaeckt, ofte nae den Yck-tijdt
by heur behouden , ghelijcke peynen fullen ver-
beuren , behouden heur regres tegen heur
Kuypers te appliceren : Alle de felve peynen ten
protijte van de Oiïiciers die de executie doen
fullen.
Ende op dat niemandt hier van ignorantie en
pretendere , Hebben wy ghelaft ende laften mits
defen de Prefidenten ende Raeden van Juftitie,
ende alle Magiftraten van Steden ende Dorpen,
midtfgaders alle andere Jufticieren ende Officie-
ren , daer men ghe woon is publicatie te doen,
Dat fy dek Ordonnantie alomme doen uyt-
roepen ende publiceren , de felve doen onder-
houden ende achtervolgen , ende tegen de Con-
traventeurs van dien procederen de plano , ende
fonder figure van Proces, tot executie vande boe-
ten in defen vermeit, fonder faveur, gunfteoftc
diiïimulatie , want wy 't felve ten meeften dien-
fte vanden Landen bevonden hebben alfoo te
behooren -
Gedaen in 's Graven-Hage in onfe Vergadcrin-
ge aldaer, gehouden op den elfden Julij, in 'tJacr
ons Heeren ende Salichmaeckers Jefu Cnriiti
fefthien-honderttwee-en-twintich.
Onder ftondt, .
Ter Ordonnantie vande Heeren
Staten.
Ende was ondetteeckent,
C. vander ffolf-
nochte by ycmandt ghebruyekt en fullen mogen
werden.
D
caten tegens de Stycforye/i gebracht zijn.
DEN
-ocr page 653-
ι α 14 Tegens 't inbrengen van Stommen, én 't Clijn-Zout, 11 i $
DEN XXXVL TYTEL*
Tegens 't inbrengen van Stommen.
Placaet, vande Hooge Mogende Heeren Staten (jenerael der Fereenicbdë
Nederlanden }daer by bare Ho: Mos ^verbieden indefehe Landen te brengen de Wytten die men Stom-
men is noemende, nocbte eenige Wynen daer medegemengbt
, omme redenen, ende opte Penen daer innë
•uerbaek. In date den negenden Augtijli
1613»
den de tweede mael, ende de derde mael arbitrale
corre&ic, t'appliceren een derdendeel ten profijte
vande Hooge Overigheyt, een derdendeel ten
profijte vanden Officier die het delid lal achterha-
len , ende het laetile derdendeel ten profijte van-
den Aenbrcngcr. Ende op dat niemant hier van
ignorantie en nebbe te pretenderen, ontbieden en-
de verfoecken de Heeren Staten, Stadthouderen,
Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinticn refpeclivc van Gelderlandr.
ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandtende VVeft-
Vrieflandt, Zcelandt, Utrecht, Vtieflandt, Over-
Yflcl , Stadt Groeningen ende Ommelanden,
ende allen anderen Jufticieren ende Officieren „
datfy defe onfc Ordonnantie van ftonden acn al-
omme doen verkondigen, uytroepen, publiceren
ende affigeren, in alle Plecken van onfe Landen,
daer men gewoonlick is dufdanige uytrocpinge,
publicatie ende affixie te doen. Procederende en-
de doende procederen tegens de Contraventeurs
ende Overtreders van defen, totte voorfz penen,
fonder gratie, oochluyekinge, faveur, diflimula-
tie ofte verdrach: want Wy tot welvaren vanden
Lande fulcks hebben bevonden te behooren. Ge-
geven in 's Graven - Hage , onder onfen Contre-
Zegel , Paraphure ende Signatuere van onfen
Griffier, op den negenden dach der Maent Augu-
fti, in 't Jaer ons Heeren duyiènt iès hondert ende
derthien. Was gheparapheert, /. van Oldenbarne·
veli,yt'
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
hooch-ghemelte Heeren Staten Generael. Gc-
teeckent, C. Jerffen, Ziinde daer op ghedruckt
het Contrc-Zegel der fclver Heeren Staten , in
rooden Waflche.
Ie Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gecnendie defeje-
genwoordige lullen fien oft hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo dagclijcks t'onfer kenniiTekomt,datin defe
Landen ghebracht werden feeckerc Wynen die
men Stommen is noemende, de welcke van hare
vuylicheyt niet nae bchooren en zijn ghefuyvert,
macrter contrarie door violente middelen ghe-
dwongen werden de felvc vuylicheyt by haer te
houden: met welcke Stommen andere Wijnen
vermenght ende vervalfcht werden, om daer door
te krijgen een ander als hare natuerlijcke fmaeck:
Alle't welcke ilreckende is tot merckelijcken hin-
der ende fchade vande Mcnfchelijcke gefontheyt,
ende diverfie van Necringc door onbehoorlijcke
middelen. S O O IS T, dat wy daer inne willen-
de vooriïen, tot confervatie vande gefontheyt van
onfc goede Ingefetencn,endevoorkominge van
allcfrauden ende quadc prac~tijcquen,na voorgaen-
de informatie hier op genomen, oock gefien ende
verftaen hebbende 't gunt in andere Landen ende
Quartieren defenaengaendeis geitatuecrt,geor-
donneerr.belaft ende bevolen hebbcn,ordonncrcn,
bclaften ende bevelen by defe, dat nicmant wie hy
zy, hem vervordere in defe Landen te brengen ee-
nige vande voorfz Stommen, ofte Wynen met de
fclve Stommen gemenght,oftc de fclve Stommen
in defe Landen ghebracht zijnde tcverkoopen al-
leen, ofte ghemenght met andere Wynen, ofte de
fclve in cenigcr manieren te doen ofte laten ghc-
brii)cken,op verbeurte vande fclve Stommen ofte
vermenghde Wynen, endcdaer cn-boven de boe-
te van vijftich gulden d cerfte mael, hondert gul-
DEN XXXVII. TYTEL.
Tegen 't inbrengen ende verkoopen van 't Clijn ~ Zout.
Placaet, Tegen het inbrengen ende verhopen van 't Clijn-Zout. In date den
dne.en-tmnticbfien Ittlij 1590.
j Λ U RΙΤ S, gebooren Prince van Oran-
gicn,Gravc van NaiTau,Catzenellébogen,
____Vyanden,Dicts,&c Marquis vandcr Vee-
re ende van Vliffingcn, Hecrc van S. Vijth, Dacf-
burch , der Stadt Grave, ende vanden Lande van
Cuyck.&c. Gouverneur, Capitcyn Generael ende
Admirael, mitfgaders d'ecrfte ende andere Raden
over Hollant, Zeelant en Vrieflant. Doen te weten,
Alfoo tegens verfcheyden voorgaende Placaten,
daer by om merckelijcke redenen wel uytdrucke-
lickenop groote penen verboden is geweeft eenige
Gijn-zout in defe Landen ofte elders gerafineert,
inde Steden of Landen van Hollant op te leggen,
verkoopen ofte "vorderen, omme aldaer gebruyekt
ofte in cenigcr manieren verbeficht te worden, da-
gclijcks bevonden wort, dat vele Ingcfctenen de
voorfz Clynen verkoopen.ende den goeden luyden
voor eoct zoutdoen leveren, ende dat dickwils het
b
                                                     CUjn-
-ocr page 654-
Placatcn-fV 2.Boeck. 38. Tic.                   1217
de publicatie van dcfcn,voor hare huyfcn,wincke!s,
Kramen ofte andere plaetfen, daer fv luydcn de fel·
ve te koope hebben fullen, uyt te hangen een blau-
we Vaenken, met inferiptie met groote leef bare
witte letteren van Clyn-Sout, op pene van t'elcke
reyfe (als bevonden fal worden't voorfz teken niet
uyt te hangen) te verbeuren vijf en twintich pon-
den, ende 't Sout dat in hare huyfcn, winckcls, kra-
men ofte andere plaetfen bevonden fal worden,
t'appliceren als boven. Van gelijcken foo eenige
Schipper ofte Schuytevoerder hem vervotdere de
voorfz Speciën van 't Clijn-Sout, metten Brant of
gefoden Soutvermenght,oftoockbeyde t'famen
in een Schip ofte Schuyte gheladen te hebben, fal
boven de conflfcatie van foo wel 't goet als Clijn-
Sout , t'elckcn reyfe vervallen inde boete van hon-
dert ponden Μ unte als boven,ende t'appliceren als
boven. Ende indien eenige Schipper ofte Schuyt-
voerder bevonden worde Clijn-fout alleen te koop
te hebben oft te vertieren, fonder 't voorfz teecken
op hare Schepen ofte Schuyten gheftelt, ende den
koopers vertoont te hebben,fal 'tfclve t'elcke reyfe
contrarie ghcdaen hebbende, vervallen inde boete
tii6
Gijn-zout onder 't goet SohetdcngemeynenMannicvan het gerafincert Sout vafcheyden,daer door veroorfring, Vifch, Boter, Kacs, Vwaren, daer mede gefoutcnd'en,tótfeer groote fchade vvanden Lande in't particulreputatic der felver landenherwaerts over traffictjucrwy op de Rcfolutie vandeHollandt ende Weft-VriefchrijvingeStaetfgcwyfc,aengaendc genomen, gcohebben, ordonneren endevoortaen niemant van wazy, inde Steden ofte ten pMacnt na de publicatie vanich Gijn-zout gebruyekkleyn of groot, gemengt ovan HaringjVifch, Botcr,andere Eetwaren,op pene
anuciv,!-»->-"««·-->~r r         
xl. grootcn 'tpont,ende conflfcatievande Clynen,
            ijfcnstwintich ponden,cndc verbeurte vande
Je 't Sout ^."^^S^SSÖ    S
m;tfnidprs van al e de Eetwaren aitucvuuuv-iii             
rmtigaaers                 nPfnure.n teziin ,t'applice-
waeraevanai uum, ι ^«,-v. uj *«.—„» - \T
teecken uyt te hangen ofte vertoont te hebben,
verkocht heeft, rnidgaders van 't geene noch in 't
Schip ofte Schuyte bevonden fal werden, t'appli-
ceren als boven. Ende op dat niemant daer van ig-
_~:_____a»«j»rn r^nrNinripn pndc bevelen
ren een derdendcel (foo wel vande voorfz Clynen
enuc guviuu.--                  Ai.iiKrpnfTpr r tweede
penen) ten behoeve vanden Aenbrenger^ ^tweeae                     
Ldendeel ten behoeve^«^S£S    WyaeneerilLDeurwaerderhieropverfocht,defc
plaerie die d'executie daer-van doen^ ^    ^J illde voorfe Landen te verkondigen ende
Lde derdendcel tê behoeve .vandeWJ^™*£.    ;
puDllceren ,rci pjuvriitu uuv.1 mvj» 6 .....
Sout ofte "enen van beyden te koop houden,geen
Clfin-Soüt en fullen mogenkoopen of verkoopen,
j puum, γ ^^ ^ °h e de ee.
J
publicatie te doen. Lailende ende beveelende ee-
nen yeghclijcken dien 'tacngaen mach,dcfeonfe
Ordonnantie ende bevelen t'achtcrvolgen , ende
Kcïdire^lic^^                           ^XS^^mto^ii^«-
renHüyfen,Kaflen,Kelders,Packhuyien nochcl eg                d         fonder eenige gratie, faveur,
ders hebben ;op ghelijcke penen «^Λ Simulatie ofte verdrach, Alfo wy tot der Landen
t'appliceren als boven Ende ten e^ejwaM ^Et'tfelvenoodich bevonden hebben. Gcge^
de trauaen ie uwiwi τviw»~.-.<
vooren gewaerfchout mogen zij n,fo en fal niemant
feenich Clijn-Sout in Tonnen mogen flacn of doen
flaen,op gclijcke pene als vooren. Ende fullen oock
alle de gene die hen met Clijn-Sout te verkoopen,
ofte anderfints te vertieren fullen willen geneeren, ^«^_________
gehouden wefen binnen vier en twintich uyren na derteeckent, P. Hanneman.
n Zegel hier on erop
n Placate den dne-en-
9 °· °nder ftondt §,e"
den Gouverneur ende
ntende Vneflant. On-
£ 'verdere 0 rdonnantkn opdefé, ende andere foorten van Zout.ftaen hoven Colum. j% 1.739. 748. mitfgaders
onder de Gemeyne Middelen, beroerende den Impofi op 't Zout gedruckt.
DÉN XXXVIII. TYTEL.
ISJoopende 't (lachten van Moer - Schapen 5 &c.
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Daer by verboden wen Ί ontydich{lachten van Oyen ofte Moer*
Schapen> ende rynn jonge Lammeren, mitfgaders 't inbrengen ende werkgopen <van 't Vleyfch man
defehe, In date den weerthïenden lulij \
ói £.
D
DOENTEWETEN, Allen jegenwoordi-
Lende toekomenden, Alfoo dageüjdjtajg
foo meerder bevonden wort de groote verdiennge
E Ridderfchap,Edelen,ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieilandt, Reprefen-
terende den Staten vanden felven Lande,
-ocr page 655-
x s Noopende 't ikchteü van Moer ■ Schapen, &c.
12
van 't Schapen-vleyfch ,{lreckendc tot boveft hia-
ten befwaernuTe vanden goeden Ingefetcnen, feec-
ketiijeken gecaufeert wordende door het itcecken,
(lachten ende verkoopen vande Oyen oft tyloer-
Schapen, fóo wel als vande jonge Lammeren, in
ontydigeendeonbequame fayfoenen,daer mede
't aenvoeden vande felve niet alleen , maer oock
de vcrvullinge van dien foo wort verkort ende
wech genomen, dat ten zy daer inncwerde voor-
fien, gcfebapen ware de verdieringe noch meerder
cpdè hooger te fouden excederen. Waerommc,
jiOO 1S Τ, Wy rijpelijcken dacr op gelet, ende
willende tot dienftc ende ghcrief vande goede ίη-
eefetcnen beterordre dacr innc ftellen, gheordon-
neertende geftatueert hebben , ordonneren ende
ftatueren by defen , dat van nu voortacn binnen
den voorfz Lande van Hollandt ende Weit - Vrief-
landt, Steden, Dorpen, Gehuchten nochte andere
Plaetfen, Quarticrcn of Huyfen van dien, niet en
fullen mogen geflacht,gefteec'ken,gedoot, nochte
eenich Vleyfch ter Halle , of elders in 't openbaer
nochte in 't heymelijcken ghebrocht oft verkocht
worden, van ecnige Oyen of Moer-Schapen, van-
den vijf-en-twintichften dach van Novcmbris in
elckcn jare innegaende, totten lcften Aprilis daer
acn volgende, mede in elcken Jare. Ten ware en-
de uyrgefondert, alleen van .gelde Oye-Schapen,
ende die voor gelde Oye-Schapen by de Vinders,
Keurmeefters of anderen daer toe geftelt of noch
te ftellen, ghevonden ofghekeurt fullen worden.
Van gelijcken dat oock niet en fullen mogen ghe-
flacht, gefteecken, gedoodt, noch eenich Vleyfch
ter Halle, of elders in 't openbaer nochte in 't Hey-
melijcken ghebrocht ofte verkocht worden , van
jonge Lammeren die inden Winter ghetcelt wor-
den , vanden eerften januarij in elckert Jare , tot
twee dagen voor Paeifchen dacr acn volgende, en-
de dat op de verbeurte vande gecne contrarie doen-
de j vande fel ve Oyen ofte Moer-Schapen, ofte
Lammeren , ende daer-en-bovcn een boete van
thicn ponden van veertich grooten 't pont op elcke
Oye ofte Lam ten profijte vanden Ofhcicr, Armen
ende Aenbrengcr, elcks voor een derde-part. Ende
op dat van dele ordre ende Placatc niemand* en
hebbc te pretenderen eenigc ignorantie, Ordon-
neren Wy dat't felve binnen den voorfz Lande
van Hollandt ende WeüVVrieilandt, alornme ter
plaetfen dacr men gevvoonlijckcn zy uytroepinge
oft publicatie te doen, voorden Volcke lal worden
verkondicht ende ghepubliceert, ende dacr en bo-
ven de dubbelden van dien acn alle publijckc
plaetfen geaffigeert.. Ontbieden voorts ende be-
velenden Stadtbouder, Prcfidenten ende Raden
inden Hoogen ende Provincialen Hove vanden
voorfz Lande , den Advocaet Fifcacl, Procureur
Generael, ende alle andere onfe Officieren, Jufti-
cierenendeOndetfatcn, te procederen ende doen
procederen jegens den Contravcnteursendc Over-
treders van defen onfen Placate, fonder eenige ft-
mulatie, diiïimulatic, gurvfte ofte faveur: want wy
fulcks tot dienftc vanden Lande bevonden hebben
te behooren. Gegeven inden Hage, onder onfen
grooten Zegele hier aen doen hangen in forme van
Placate optcn veerthiendenjulij , in 't Jaer ons
Heerenduyfentfeshondcrt ende vijfthicn. Was
gheparagrapheert, /, van Oldcnhamevcit, **· Opte
Plijcque ftondt, Ter Ordonnantie vande Staten*
Onderteeckent,^. Duyck,
Placaten vande Staten van Zeelandt.
Placaten vanden twinticb/ten lanuarij 161 o, ïwee-en-tmntiebflen u\Q>y>efH>-
beri6i^ endeUfienIanwij 1<$54,op 'tfieeckenenflaen n>m Beyt - Schapen.
IE Staten van Zeelandt, Allen den gee-
jnendie defen fullen fien ofte hooren le-
fen, Saluyt. Alfoo niet tegenftaende ons
Placaet op den twintichften Januarij
fefthien-hondert ende tien geemancert, ende daer
nacr ecnige reyfen vernieuwt , verfcheyden Pcr-
foonen foo met Vleefch uyt te venten hun gence-
rende als anders, hun vervorderen te fkecken en-
de (lachten Bcyt-Schapen, foo Gelde als ongclde,
mitfgaders Lammeren tuiTchen Sf- Maetten ende
Paellchen, wacr door niet allcenlijcK fieckten en-
de ongcfontheyt wert veroorfaeckt, maer oock
1 a£lnvas ende aenqueeckvan het Jonge Vee
rnercklijck wert verhindert, waertegens wy met
^'eniogelijckc middelen willende voorficn, in-
jonderheyt in défe ghekgentheyt van tijdt, dat veel Vee
uytdefe Provintien nae de Quartieren van Brabandt
ende Vlaenderen wert getranjporteert, ende daer door de
tt'crte in het felve wert veroorfaeckt.
S O O I S Τ,
dat Wy daer inne willende voorficn, ende tot dien
une inhererende ons voorfz Placaet, van nieuws
j^ expreflelijck hebben geinterdiceert ende ver-
boden , ghelijck Wy interdiceren ende verbieden
mits defen aen alle Beenhackcrs, Slagers ende alle
andere die het foudc mogen zijn voortacn eenige
Beyt-Schapen te flachten , ftcecken , venten ofte
verkoopen , foo Gelde als ongclde van Sint Maer-
ten tot Pacuchcn daer aen volgende , op de ver-
beurte van het Vleefch, ende daer-en-boven noch
de boete van twintich Schellingen voor yeder
Schaep,dacfy binnen den voorfz tijdt fullcnflach-
ten, te appliceren eenderdepart aen den Officier,
een derdepart voor den Aenbrenger, ende een der-
depart voor den Armen. Ende op dat het jonge
Vee tot fijnen behoorlicken wafdom ende groote
foudc mogen ghcraecken, ende dienvolgende tot
nootdruft ende voetfel vande goede Ingcletenen te
beter geftadigen, Soo hebben wy mede verboden
ende geinterdiceert, ghelijck wy interdiceren ende.
verbieden midts defen ,dat mede van nu voortacn
binnen den voorfz tijdt niemant fal mogen flach-
ten eenigc Lammeren, infgelijcks op de boete van
twintich Schellingen , te appliceren als boven.
Ende op dat niemanthier van ignorantie en preten-
dere, verfoecken ende ontbieden wy allen Officie-
ren ende Magiftraten die dit aengaen mach, dat
Hhhh                   fy
-ocr page 656-
1220
Placaten-*. 2.Bo
U2i
den'dienile vanden Lande fulcks bevinden te be-
hooren. Aldus ghedaen ter Vergaderinge vande
hooch-gemelte Heeren Staten van Zeelandt, den
leften, Januarij 1634. Onder ilondt,Tcr Ordon-
nantie vande Heeren Staten van Zeelandt. Ge-
teeckent, C. Staefveniffe.
fy defe onfe Ordonnantie van ftondcn aen doen-
verkondigen , uytroepen ende publiceren , dacr
men gcwoonlick is verkondinge ende publicatie te
doen /Procederende ende doende procederen je-
gens de overtreders van dien, iönder gratie, faveur,
diiïïmulatie ofte verdrach, alfoo wy dit allen voor
BEN XXXIX, TYTEL.
Behelfende ordre op 't ftuck van 't bleycken der
LinwatecL.., &c.
Placaten vande Staten van HoUandt.
1. Placaec, in Hoüandt ende Wefl~Vrieflandt geemaneert,op'tflucJ{ van't
bleycken, ende te bkyeke brengen van alderhande Li)nu>'aten,'t gene den naem van Camerijcx-doeck
hebbende, uytgejondert. In date den vijfden Martij
161 o.
E Ridderfchap , Edelen ende
Steden van HoUandt ende
Weit-Vricflandt, reprefen teren-
de den Staten vanden fclven
Lande. DOEN TE WE-
TEN, Alfoo t'onfer kenniiTe
gekomen is, ende wy klachten
vernemen, dat de Lijnwaten in dcfe Provintie ge-
bleyckt ende verfonden wordcnde.als Ammelaec-
kens, Servietten ende andere foorten van Lijnde-
laecken mette Schiet-fpoelc geweven, niet en val-
len foo ftcrekende goct van deuchden als behoort,
ende de fclve wel eertijts plachten te vallen, door
diendegeenchen met bleycken vande felve ghe-
neerende, eenigc Jaren herwaerts, ende hoe langer
foo meer hen onderftacn ende ghepradifeert heb-
ben , de felve Lijnwaten te vrocch in 't voor-jacr,
ende te laet in 't na-jaer te Velde ende ter bleycke
te doen,in voegen de felve Lijnwaten,.niet alleen
door de ftormen ende winden , in dien iayfocne
meeft regncrende, fcer geforceert ,gefchcurt ende
gekrenckt worden: macroock by gebreceke vande
krachte des Sons (die tot het bleycken principalijc-
kenmedevannoodeis) met ilercke Loogegetra-
vailleert ende tendceleghecorrumpeertwerden:
Dat oockde Knechten ende Maeghden dienende
op de Bleyckcryen, tot twintich ofte dertich, oock
tot veertich oftevijftich (minder ofte meerder nac
clcks Nccringe groot ofte kleyn is) moet houden,
door 't fclve te vroech uyt te leggen, ende te bleyc-
ke te brengen, veel accidenten, ibo van deurbrcec-
kinge van handen ende voetcn,oock andere incon-
venientien komen te wcfen onderworpen, foo dat-
ter vele zijn diedacrom ontficn op de Bleycken
ende 'twerek van dien, midts den ftrengen ende
harden lucht, hen te verhuyren: Ende dat d'ande-
re die hen dacr toe al begeven , door het doen van
hun werek, in den voórlz tijdt foo onmachtich
worden, datfe als de warme dagen aen komen,
Cnde het werek op 't dmekite is, fieck ende onpaf-
fioh worden: Dacr door dan gebeurt dat de Nee-
ringe niet gaende en kan gehouden worden, noch-
te bchoorlijckcn gedreven ende gevordert, daer by
noch komt dat oock de Melck (wefende eenfub-
ilantie die men in 't bleycken niet en mach ont-
beeren) voorde Maent van Mey feer fchrael ende
quaetom te bekomen is, midtfdien de Koeyen op
Stal itaende weynich Melck zijn gevende, foo dat
de Lijnwaten dickwils daer nac moeten worden
op ghehouden , fondcr tijdelijcken daer inne te
konnen worden ghcftelt: Alles tot groote verkor-
tingedcr voorfz Bleyck ende Lijnwaet-necringe,
tofnochtoe in, ende buyten 's Lants foo vermaert
ende geeflimecrt gheweeft S O O I S Τ, dat
Wy om daer inne behoorlijckcn te voorfién, tot
confervatie vanden voorfz foo heerlijcke Neerin-
ge, ende den Koophandel daer mede ghedrevcn
wordende, geordonncert endegeftatueert hebben,
ordonneren ende ftatueren bydefen, dat voorts-
aen gecne Lijnwaten, Ammclaeckcns, Servietten
ofte andere Lijnwaten mette Schiet-fpoelc gewee-
ven ,opde Bleyckeryen ghebracht ofte doen bren-
gen , leggen ofte doen leggen fullen mogen wor-
den, vroeger in 't voor-Jaer als den vijf-ende-twin-
tichftcn Martij na den nieuwen ibjl,ende in 't na-
Jaer geenc der voorfz rouwe ende ongebleyckte
Lijnwaten op nieuwsopten Bleycke uytgeleyr lul-
len mogen worden,nacr den lcilcn Augufti. Wel-
verilaendc dat het Camerijcks-doeck, endede
Lijnwaten de name van Camcrijcks doeck heb-
bende , dcfe Ordonnantie nie.t en fullen zijn fub-
jeft ·. macr dat de felvê fonder eenige limitatie van
tijdt in 't voorjaer ofte nacr-jaer ghebleyckt fullen
mogen worden, als wefende van andere natuyrc
cnde ghclegcntheyt als de voorfz Lijnwaten, op
pene van foo dickwils contrarie gedaen werde, van
hondert guldens te verbeuren voorelck ftudk Lijn-
waet, t'appliceren een derde voor den Oificier,ecn
derde voorden Aenbrenger, ende't ander derde
voor den Armen vande Plaetfc daer de verbeurte-
niiie vallen fullen. Ende fullen de Meefters ofte
MeefteriTen vande Bleyckeryen, voor hare Kinde-
ren, Boden, foo Knechten, Maeghden, Jongens als
andere in haren dienfte wefende, moeten verant-
woorden , ende voor de voorfz verbeurte executa-
belwefen. Des fullen de Huyiluyden hunne ey-
gen
-ocr page 657-
Ordre op't bleycken der Litiwateti, &c*
1222
oen Lijndcwaet t'hunnen behoeve bleyckdhde,on-
Ier defcniet mogen gecomprehendeert worden.
Ende ten eynde niemandt vanden inhouden van
defen hebben te pretenderen cenige ignorantie ,
Ontbieden wy ende beveclen onfen Stadthouder,
Prefidcnten ende Raden inden Hoogen Rade, en-
de den Hove van Hollandt, den AdvocaetFifcael,
procureur Gcncrael, ende allen anderen ohfen Of-
ficieren ende Jufticieren, defen gédaen publiceren
zynde , datfe procederen ende doen procederen
jegens den overtreders vanden fclvc,fonder cenige
gunfte, faveur, fimulatie ofte difiimulatie, ende
allen ende eenen yegelijcken onfen Onderiaten,
defen aengaendehen hier naer te reguleren, op de
pene ende verbeurten inden felven begrepen, alioo
wy fulcks voorden dienfte vanden Lande goet
gevonden hebben. Gegeven inden Hage den.
vijfden Martij in 't Jaer ons Heeren duyfent fes
hondert ende thie'n. Onder ftont, Ter O rdonnan-
tie vanden Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt* Gceckent>
A. Duyck.
2. OHroy, voor de *Bleyciters in en ontrent Haer km ^c. In date den tmn~
tiéffim Ummij 1614.
werden afgehaelt de Waren die fy noch in haere
bewaringe ende onder hare waren hebbende, ende
fyluyden of by den Bancqueroetiers oft der fèlver
andere Crediteuren ghedwongen die te laten vol-
gen ,Tonder alvooren van hare verdiende Arbeyts-
loonen ende achterwefen betaelt te wefen, dwin-
gende , ofc hem daer toe doende dwingen by
Arreft op haere Perfoonen, fo%wanneer fy fich
binnen Haerlcm oft andere Steden waren bege-
vende om hare affairen te verrichten, ofte by an-
dere wegen fulcks procederende , dat fyluyden
neflfens andere Crediteuren moften komen in
concurrentie, tegens het ghebruyck van allen ou-
den tyden, dat Arbeyts-loonen voor al gaen ende
gheprefereert moften worden, wefende hun Sup-
plianten ongelegen Proces te fuftineren ^ ende
daer mede haer Huys te vcrfuymen , oock geen
Cautionarifen foo t'elcken konden vinden , om
uyten arrefte ontflagen te worden, vallende alfoo
daer mede in feer groot fuym ende fchade. Ge-
beurende oock dickwils, dat cenige Koopluyden
hun over verdient loon een mcrckelijeke ibmme
fchuldich wefende ghebleven , ende hun daet
naer wederomme andere Waren leverende om
te bleycken, ende fyluyden alfoo haer noch meer-
der fom me geborcht hebbende, de felve daer op
waren komen te failleren , konnende fyluyden
den rneeftcn tijdt geenc kennifTe hebben vanden
Koopluyden ghelegentheydt, midts fyluyden té
Landtwaerts, ende de Koopluyden in verfchey-
den Steden hen waren onthoudende, Sulcks dat
als de Supplianten ghemeent hadden, foo voor
het oude als nieuwe Arbeyts-loon de Waren te
houden , om daer aen hare betalinge te confeque-
ren, waren by de Proceduyren ghedwongen ghe-
worden de goederen over te geven, haer geit daer
mede t'eenemael te verlieien , oft immers feer
weynich daer van te bekomen, miflende ende la-
tende alfoo dickwils duyfent , twaelf hondert,
minder oft meerder guldens aen een oft meer Per-
foonen , 't welck indien het foo voorts aen foude
bly ven continueren, fouden fy Supplianten in 't
eynde mede ghenootfaeckt zijn te failleren , de
goede Luyden ende vroome Koopluyden te kort
te doen, ende geen middel hebben oft behouden,
om den gemeenen Coopman te dienen , 't welck
tot groot naedeel vande gemeene Neeringe ende
Koophandel foude komen te ftrecken. Waer-
Hhhh ζ
                  omme
£ Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Reprc-
' fenterende den Staten van den. felven
Lande, DOEN TE WETEN , Alfoo de
gemeene Linnen-laecken ende Garen-Bleyckers
woonendc tot ontrent Haerlcm , ons verthoont
hebben, hoe dat fy Supplianten ftonden tot dien-
fte Vanden algemeynen Koopman, foo van Lin-
nen-laecken als vande Garen-twijndcrs, ende an-
dere Reeders daer toe moften doen feer groote ko-
ften, foo van Boden ende Arbeyts-looncn j als van
verfcheyden materialen die fy contant moften be-
talen, ende haer geit gemeenlijck een Jaer of meer
uyterhant mhTen,ende te buy ten ftonden: Dat
mede de Supplianten vande Landen die fy ghe-
bruyekten, grooter ende fwaerdcr laften ende on-
gelden betalen als* andere Perfoonen, ofte gemec-
«e Huyfluyden, als mede fyluyden der Koopluy-
den ende Reders goederen gehouden waren te be-
forgen, te bewaren, ende nacht ende dach te be-
waecken, ende de felve in gevalle die qualijck be-
waert,geftolenofanderfints verongeluckt waren,
te vergoeden ende te betalen , ghenoechfaem tot
hetcygenfeggen vande Eygenaers, jaedickwils
hooger als die goederen ofte Waren weerdich wa-
ren: Dat fyluyden oock moften alle Weecken pre-
eijs aen haere Knechten, Meyfkens ende Arbey-
ders hare verdiende loonen op leggen ende beta-
len, behalven dat dickwils aen henluyden gelevert
oft ghefonden worden fulcken quanritcyten Ga-
rens, Twijn ofte Laeckens, daer drie, vier duyfent
ende meer guldens aen waren hangende , acnde
wclckc fy boven de vijftien, tfefticn, tfeventich,
ofte weynich meer guldens niet konnendc verdie-
nen, fy nochtans het voorfz perijckel moften ftaen
van te vergoeden 'tgeene als vooren verongeluckt
mochtewerden: Ontflngen oock altemetseen
u,? Camerijcks ofte ander Doeck van hondert
vijftich ofte twee hondert guldens,daer aen fy bo-
ven de drie guldens niet en verdienden , waer te-
gens hen dagelijcks was wedervarende, dat vele
foo Koopluydcn, Reders als andere Perfoonen
bancqueroerefpeelden,fyluyden van haer deuch-
delijck verdient Arbeyts-loon waren ende bleven
gefruftrcert,midts de felve daer naer, of Brieven
van Ceific, of van Refpijte voor eenige Jaren of
Termynen wiften te bekomen, ende hen daer
mede fulcks te behelpen, dat hen Supplianten
-ocr page 658-
Placaten, vBo
1225
gherechticheyt ende equiteyt moge lyden, Heb-
ben uyt onïer rechter wetenfehap, volkomen
macht ende authoritcyt , den Supplianten ghe-
confenteert, gheaccordeert ende gheo&royeert,
confenteren, accorderen ende oclroyeren by de-
fen , jus retenïtoms ende preferentie voor anderen
op de goederen van Linde-iaeekenen, Garen en-
de anders , die onder hun fullen weien , ofte be-
vonden mogen worden ghefailleerde Perfoonen,
Koopluyden ofte andere poe komende, voor hun-
ne Arbeyts-loon ende onkoften daer aen gedaen
ende gheleyt, niet tegenftaende de felve Perfoo-
nen, Koopluydcn of andere, Brieven van Ccifie
ofte Refpijt fouden mogen hebben verkregen oft
oock niet, ende dat haere achterwéfen ofte Ar-
beyts-loon, datfe aende ghefailleerde Perfoonen
mogen hebben verdient ende ghevallen, fy 'in 't
bleycken ende havenen van eenige Waren ofte
goederen hen te vooren afghehaelt, ofte by hen-
luyden acnde Perfoonen , Koopluydcn ofte an-
deren ghefonden: Ghelijck de felve Supplianten
mede geconfenteert, geaccordeert ende geodroy-
eert wert Brouwers-recht, dat is, dat niemandt
vande Bleyckers, andere Bleyckers Koopluydcn
ofte andere, hare goederen fullen mogen aen ne-
men te bleycken ofte havenen , ten zy de felve
Koopluyden of anderen, door hen felfs ofte door
den Bieycker daerfe hare goederen brengen ful-
len , den eerftcn Bieycker alvoorens fullen heb-
ben voldaen van fijn achterwéfen, aen alfulcke
Koopluyden oft anderen. Ende foo eenige Bleyc-
kers anders quamen te doen, dat de felve ende
de goederen onder hen gebracht, voor de achter-
wéfen vanden eerftcn Bieycker fullen wefen ver-
bonden , executabel, ende hy Opte felvc hebben
preferentie , midts dat oock de Dienftboden ,
Knechts ofte Macghden, van de Supplianten met
hunne loon op hare Meefters ende Vrouwen goe-
deren , die komen te failleren fullen mogen t
voor allen anderen fullen wefen gheprefercert,
Ende defen allen Bleyckers fpecialijcken moeten
wefen geinfinueert, 't welck gedaen , ende daer
van Ade Notariael gemaeckt zijnde, willen Wy
datdefe hebbe effcöe, ende fal worden naerghe-
komen ende achtervolcht. Bevelen daeiom en-
de ordonneren wel expreilblijcken de Prefidenten
ende Raden vanden Hoogen ende Provincialen
Raden , midtfgaders allen anderen onfen Officie-
ren , Jufticieren ende Onderfaten vande voor-
fchreve Landen r datfe hen naer den inhouden
van defen , ende elcken Poincte van dien fullen
hebben te reguleren, fonder den Supplianten te
doen ofte ghehengen ghedaen te worden eenich
hinder, belet oft moeyenifle ter contrarie. Gege-
ven inden Hage, onder onfen grooten Zegele hier
aen gehangen, opten twintichften Januari) in't
Jaer ons Heeren ende Salichmaeckers duyfent fes
hondert ende veerthien. Ende was gheparagra-
pheerc, i.vanOldenbamevelt. Op de PJijcke ftont
gefchrevcn, Ter Ordonnantie vande Staten. En-
de was onderteeckent, A. Dunk. Hebbende on-
der uythangende 't Zegel vande voornoemde Hee-
ren Staten in rooden WaiTche , aen dubbelden
ftaerte.
IZX4
omme de Supplianten henluyden by defen ondet-
danichlijck aen ons addreiTeerden, endeverfoch-
ten feer ootmoedelijck, dat ons geliefde om alle
vordere inconvenienten voorts-aen voor te ko-
men , by expres Decreet ofte Ordonnantie, hun
Supplianten te vergunnen ende te confenteren ,
dat fy Supplianten (tenrefpecle van het voor-
fchreve perijckel van vergoedinge , 't welck iy
moften uytftaen ende verwachten, ende vande
groote onkoften, die fy in 't verfchieten van de
Arbeyts-loonen hadden te dragen) opte goederen
vande gefailleerde Koopluydcn ende Perfoonen,
die onder haer mochten zijn ofte gevonden wor-
den , hebben mochten ende behouden jus reten-
t/oms,
ter tijdt toe fy van alle haer Arbeyts-loon
fouden wefen bctaelt, niet tegenftaende de ielve
Koopluydcn ende Perfoonen ecnige Brieven van
Ceiïie ofte Refpijt mochten hebben verkregen
ofte niet. Ende dat haer achterwcfen oft Arbeyts-
loon , 't welck fy acnde ghcfaillecrde Perfoonen
mochten hebben verdient, 't zy in 't blcycken van
eenige Waren oft goederen hen te vooren afghe-
haelt, ofte by hun acnde fclve Koopluydcn ghe-
fonden , of aenden gcenen die fy ten tijde van 't
failleren noch mochten onder hebben, by den
Supplianten mgchten worden verhaelt aen de
goederen, die onder hun in 't laetile fullen wor-
den bevonden, ende dat fyluyden met hare voor-
feyde Arbeyts-loonen voor allen anderen Credi-
teuren mochten worden gheprefcreert: Ende in
ghevalle de Supplianten haer Debiteuren Waren
op een ander Bleyckerye onder onfen rcforte,
mochten vinden, nac dat de felvc Debiteuren
fouden mogen wefen ghefaillccrt, dat de felve
Waren oock over het voorige verdiende Arbeyts-
loon mochten zijn verbonden ende executabel,
ende, fy-luyden alvooren neifens den laetilen
Bieycker daer op geprefercert wefende, te vreden
waren , dat mede foudc werden ghcdcci etcert,
dat alle de Dienft-boden óp de Bleyckerye die-
nende , oock tcgens haere Meefters Crediteu-
ren , indien de ielve Meefters mochten komen
te failleren, met haeren verdiende Arbeyts loon
voor allen anderen gheprefercert fouden wefen,
oftcdatöns ghcliefdc te ordonneren , dat den ee-
nen Bieycker niet en foude mogen aennemen te
bleycken de goederen oft Waren van eenige
Koopman ofte anderen Perfoon , die te vooren
op eens anders Bleyckerye ghewceft ende fchul-
dich ghcbleven ware , ten ware dat den felven
Koopman oft ander Perfoon, den cerftcn Bieyc-
ker alvooren hadde bctaeldt ende ghecontenteert,
ofte dat ons, omme het voorfchreve menichvul-
dich bedroch ende 't failleren voor te komen, ghe-
licfde fulcke ordre te doen ghevcn , als wy in dif-
cretie tot handthoudinge vande algemeene Nee-
ringe , ende der Supplianten meefte verfeeckert-
heyt alder bequaemft fouden vinden , Mede in
defen in fiende , dat den Supplianten wel on-
trent^Iaerlem, maer nochtans onder verfchey-
den Jurifdidien waren gefeten . S O O I S Τ,
Dat Wy de faecke ende verfoeck voorfchreven
over ghemcrekt, ende willende voorfien totter
Supplianten verfeeckertheydt, voor foo veel de
PEN
-ocr page 659-
ni6 't Gelijck maken van Maten, Ellen en Gewichten. %%%f
DEN XU Ô Õ TEL*
'é Bebelfende dbrdre in Zeelandt geemaneert op
't gelijck maecken van Maten,Ellen en Gewichten.
Placaet, vande Ed: Mo: Heerm Staten van Zeelandt, op 'tgelijc^ maecken
•vande natte ende drooge Maten, Ellen ende Gewichten over geheel Zeelandt Joo inde Steden als ten Plat-
ten Lande. lndatedenfefihiendenOthhris
1641.
ftagien ende Vaten fullen mogen werden verkocht
ende opgedaen, wacr inne de felve van buyten de
Provintie werden gebracht, midts betalende den
lmpoft op de Bieren gheftelt, achtervolgende de
Ordonnantie.
Ordonneren mede datniemant naer den voorfz
tijdt eenige andere als de vporverhaelde foo natte
als drooge Maten , Ellen ende Gewichten fal mo-
gen hebben ofte by fich behouden, maer ter con-
trarien de felve fal moeten cafleren,bteecken, of
wel doen veranderen ende her-ijeken, op pene van
voor yeder Mate , Elle ende Gewichte, welcke by
hem liil bevonden worden t'elckcr reyfe daerover
te verbeuren gelijck als vooren.
Alwaer het fchoon lbo dat niet bewefen konde
werden dat hy de felve hadde gebruyekt*
Doch op dat het gelijck-maecken ende veran-
deren vande voorfz Maten, Ellen ende Gewichten
metten voorfz geprefigeerden tijdt eenpaerlijck 'm
trayn foude werden gebracht, ende dat een yeder
foude mogen weten waer, ende aen wien fich te
addrefleren, om foodanige Maten, Ellen ende Ge-
wichten te bekomen·, oEwel hunne oude Maten,
Ellen ende Gewichten te laten her-ijeken ende
richten. Soo hebben wy ordre gheftelt, dat van
's Landts wegen Liggers zijn ghemaeckt, ende de
refpedive Steden toe gcfonden, waer na by de ge-
fwooren Yck-Meeftcrs, by de Magiftraten vande
voorfz Steden te ftellen ende be cedigen, de ver-
anderinge in defen fal werden gedaen j aen welcke
Yck-meefters wy ordonneren ende bevelen by de-
fen ,dat alle ende een ydcr fich ten fine voorfz fu|?
len hebben te vervoegen.
Verfoecke ç ende ordonneren niet te min mits
defen de voorfz Magiftraten vande Steden, dat fy
terftont naer de receptie dcfer, ende voor de publi-
catie van dien , procederen tot het ftellen van foo-
danige Yck-meefters, ofte de gcene die by hun al*
bereyts voor defen zijn geftclt, tot het gene voorfz
is, van nieuws gelaften ende beeedigen, doende
vande namen der voorfz Yck-meefters notificatie
met ende nevens de publicatie, oft wel anderfints
by affixie van Billietten, ende voorts ons, ende in
onfe abfentie de Heercn onfe Gecommitteerde
Raden verwittigende wat by hun in defen fal zijn
gedaen, op dat wy fouden mogen weten of onfè
intentie eenpacrlijckis achtervolght. Ende fullen
de penningen vande voorverhaelde boeten werden
geappliceert, een derde-part voor den Aenbrenger,
een derde-part voor den Officier, ende 't refterende
derde-part voor den Armen.
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere,Verfoecken ende ontbieden Wy allen Of-
ficieren ende Magiftraten dien ditaengaen mach,
Hhhh 3                    dat
E Staten 's Landts ende Graefflijckheyts
van Zeelandt, Allen den geenen die dcfe
fullen ficn ofte höoren lefen , Saluyt. Al-
foo Wy uyt verfcheyden goede infich-
ten, ende onder andere tot voor-komtninge vande
circumventien ende finiftre pradijequen, die on-
der de diverfiteyt vande Maten, Ellen ende Ge-
wichten konnen werden gepleecht,endeinfonder-
heyt mede op dat de goede Ingefetenen van het
cene Eylandt, Stadt ofte Plaetfe in het iluck van
's Lants Middelen ende Impofitien, die over Wy-
nep, Bieren, Gemael ende andere Speciën die
mette Mate, Elle ende Gewichte werden uyt ge-
vent, geheven werden, niet meer ibuden werden
belaft als de andere, maer datdaer inne alle rnoge-
lijckegelijckheyt ende eenparicheytfoude werden
gehouden, hebben goct-ghevonden, dat voortaen
over geheel Zeefcindt, foo wel inde Steden als ten
Platten Lande fal werden aengenomen,ingevoerc
ende ghepradifeert eene ende de felve Mate , Elle
ende Gewichte. S O O I S Ô, dat wy naer rijpe
deliberatie van Rade geordonneert ende geftatu-
cert hebben, gelijck wy ordonneren ende ftatueren
by defen, dat niemandt vande Ingefetenen deièr
Provintie, ofte de felve frequenterende , van wat
conditie ofte qualitey t hy zy, naer den drie-en-
twintichilen Novembris cerftkomende,het zy in
publijckc Wagen ofte particuliere Huyfen, Pack-
nuyfen, Solders, Kelders, Winckels, op Marden,
in Schepen, Schuyten oft anderfins, andere Mate,
lbo drooge als natte, Elle ende Gewichte fal mo-
gen gcbruycken.het zy in het kleyn ofte groot, in
net koopen oft verkoopen, ontfangen oft uyt ven-
ten , het zy of de Granen, Waren ende Goederen
uyt andere Quartieren van buyten dcfe Provintie
zijn gekomen, ofwel dat de felve uyt dcfe Provin-
tie naer andere quartieren werden vervoert, als
De natte Mate der Stede Middelburch,
De drooge Mate der Stede Goes,
Het Gewichte van Amftcrdam,
De Elle van Middelburch,
Pe TurfT-Tonne van Middelburch.
Alle welcke Maten, Ellen ende Gewichte voort-
úßà kfn voor Zeeufchc gepermitteerde Maten,
Elk ende Gewicht fullen werden gehouden.
·_ Op pene inghevallc yemandtnaer den voorfz
tijdtbevonden wert eenigeandere Maten,Ellen
ende Gewichten gebruyekt te hebben, daerover
lal verbeuren voor de eerile reyfe twintich gul-
aens, voor de tweede reyfe vcertich guldens, ende
voorde derdemacl t'feftich guldens ende arbitrale
corredie.
Welverftaendc dat de Bieren foo Uytheemfche
sis andere van buyten komende in foodanige Fu-
-ocr page 660-
Placatert-^ ivBó
I229
dit alles voor den dienftvan defe Provintie hebben
bevonden te behooren. Aldus gedaen ter Vergade-
ringe-vande Ed; Mo: Heeren Staten van Zeelandt
in I HofTaldaer tot Middelburch, den feilhienderi
Q&obris 164 a. Ter Ordonnantie vande Staten
voornoemt. C. Staefvemffe.
dat fy defe onfe Ordonnantie van ftonden .aen
doen verkondigen, uy troepen, publiceren ende af-
figcren, daer men ghewoon is verkondinge ende
publicatie te doen, Procederende ende .doende
procederen tegens de Overtreders van dien,fonder
gratie, faveur ,diiïimulatie ofte verdrach, alfoo wy
*í$ÔË-ÀÇ ·ë'é\é.í·' :
ÐÔÔßÔ^
DEN XLI. TYTEL
Vervattende d'Ordre voor de Zeep - fieders.
Placaet, "Beroerende de Zeepfieders. h date den eerHen Jpril vijfihien*
hondert n/ijfw-tfeventich.                           .! Ã ;
I ven, welcke keur, vifitatie ende brandinge jedaen
fal worden by Gefwoorens daer af kennïue heb-
bende, by deMagiftraten daer toe te committe-
ren , onder fceckeren loon in plaetfe daer veele
Zeepfieren bevonden fullen wefen, welcke Keur-
meefter die brant-yfers, als van 't Wapen van ydec
Stadt, als oock ofte Somer ofte Winter-Zeep
mach ftrecken, by haer fullen bewaren, ende niet
teyekenen ofte branden , al eer den brant vande
groote van Maten daer op geftelt fal wefen. Maer
in Plaetfen daer weynich, ofte niet dan een Zeep·
ficder en is, ende mitfdien geen Keur-meefterfou-
de mogen woonen, fal een Gefwooren op feeckere
loon by de Magiilraet geftelt worden, die de brant-
yfers fal bewaren ende gebruycken,ende beneffens
den felven dat eenen Zeepfieder met fijn Meefter-
Knecht des anders Zeep keuren fal: ende waet
maer eenen bevonden wort, fal 't felve trouwelick
op fijnen eedt doen, ende fullen voorts gehouden
wefen, als wy oock wel expreffelick ordonneren by
defen,den behoorlijcken eedt te doen, vangoet
oprecht goet te verkoopen ende leveren , fondet
daer inne te ghebruyeken ofte fieden Train, Buto-
lien, Reufel, Bucken, Vet ofte diergelijcke Smeer,
maer alleene des Winters twee deelen Hennip,
ende een derdendeel Raep-olye, ende Somers
twee deelen Raep , ende een derdendeel Hennip-
olye, Boom-olye, Lijnfaet-olye, altijt heteene voor
het ander, oock witte Boter ende goeden Talck,fo
vecle die 200de in redelickheyt mach verdragen,
ende anders niet. Ende wie contrarie defen bevon-
den wort te doen , op privatie van haer Neeringc,
ende die ten eeuwigen dagen niet meer te mogen
exerceren, ende bovendien arbitralicken ghecorri-
geert te worden, ten welcken eynde eenen yege-
lick Zeepfieder fijn befonder brantmerek hebben
fal, ende alle fijne Vaten daer mede bemereken,
omme daer faute foudc mogen vallen, den Mee-
fter te mogen kennen, fonder dat d'eene des anders
merci ofte des anders Vaten fal mogen gebruye-
ken , op arbitrale corredie als vooren. Ende ten
eynde van defe onfe Ordonnantie ende ghebodc
niemant ignorantie en pretendere, foo laften ende
ordonneren wy allen onfen Officieren.Sergeanteti
van Wapenen, ofte gefwooren Exploicüers, 't in-
houden van defen te publiceren alomme inde Ste-
den van Hollant ende Zeelant, daer men gewoon-
lick is uyttoepinge en publicatie te doen. Ontbie-
den ende bevelen wel expreiTelickcn onfen Procu-
reur
ÇILÉÑ S by der gratie Godts
Coninck van Caftilien, Leon,
Arragon, &c. Alfo t'onfer kén-
niffe gekomen is, dat dagelijcx
vele ende menichvuldige abuy-
fen, fauten ende mif bruyeken
vallenende gedaen worden in
't Zeepfieden, daer mede de
gemeyne faecke grootelijcks verkort ende verhin-
dert wort.vvaer inne in tijts wy willende voorfien
ende remedieren. S O O IS Ô, dat wy by deli-
beratie van onfen lieven ende ghetrouwen Ncve,
Ridder van onferordre vanden Gulden Vliefé, die
Prince van Orangien, Grave van Naflau, &c. voor
ons Stadthouder ende Capiteyn Generael over
Hollandt, Zeelant, Vrieflant en Utrecht, ende by
advijfe van onfe Staten 's Lants van Hollant ende
Zeelandt, midtfgaders den Raden neffens onfen
voorfz Stadthouder wefende, geordonneert ende
geftatueert hebben, ordonneren ende ftatueren by
defen , Dat alle Zeepfieders binnen onfen voorfz
Landen van Hollandt ende Zeelandt, ende die
Meefters-knêchten, een behoorlijcken eedt fullen
doen in handen vanden Officieren ende Magiftra-
ten van elcke Plaetfe, voor ende al eer fyluyden
het Ambacht van Zeepfieden fullen mogen exer-
ceren, gebruyeken ofte doen ghebruyeken. Item,
dat alle Tonnen fullen moeten houden fuyver en-
de gegoten twee hondert ende veertich ponden,
Half-vaten, vierendeelen ofte Kinnekens naer ad-
venant ·· Ende dat men geen Zeep omme te ver-
koopen in andere Vaten fal mogen gieten ofte
flaen. Item, dat alle Vaten eer men die vollen fal
mogen, by eenen gefwooren Brant-Meeiler in elc-
ke Stadt byde Magiilraet geftelt ende ge-eedt, ge-
vifiteert, en gemeten fullen worden aen hoochte,
ende wijtc: welcke Brant-Meeiler de felve Vaten
alsdan meteen ièecker merek-teyeken branden
fal, om feeckere geftelde loon, foo op heele, halve
Vaten als vierendeels. Item, dat oock geene Va-
ten met Zeep gevult, toegeflagen fullen mogen
werden, voor ende al eer die behoorlijck gheroert
fullen wefen. Item, dat alle oude Vaten t'elcke
reyfeals men daer Zeep inne fal gieten , 'tbrant-
teyeken op die Keure daer op gheltelt, uytghehou-
wen fal worden , omme met alle andere nieuwe
Vaten die te befien, ende die als dan op een nieuw
wederomme keuren ende branden, al eer men die
felve fal mogen toeflaen, verkoopen ofte uyt ghe-
-ocr page 661-
en Panne - backen.
123 o             Ordre op't Steeti
teut Gencrael, en allen .andetcn onfen Officieten
ende Jufticicrcn van Hollandt ende Zeelant, defe
onfe Ordonnantie naer heuren inhouden te volko-
men, ende by eenen yegclick doen volkomen en-
de onderhouden, voor fo vele elck acngaen mach,
iceens den overtreders ende 'onwilligen van dien
procederen met executie vande peyne ende ftraflê
boven geroert. Van 't wclcke te doen, met dies'er
acn kleeft, wy henluyden geven volkomen macht
ende (onderlinge bevel, willen dat eenyegelijck
den fclvendacr innc ernftelijck fal voorftaen ende
gchoorfacm zijn, Wantons alfoo gelieft. Gegeven
12 jt
binnen onfer Stadt van Dordrecht, den eerden
dach van April in 't Jaer ons Heeren duyfent vijf
hondert tfeventich ,,vijve naer ghemeen fchrijven
van onièn Rijcken, te weten , van Spangien ,-Sici-
üen ,'t twintichile, ende van Napels, 't twee-en-
twintichile. Onder ftondt gefchrevcn, By den
Coninck. Ter Relatie vanden Sradthouder ende
Capiteyn Gencrael, midtlgaders die Raden nef-
fens hem wefende. Ende was onderteyekent,
A. Genits. Onder hebbende des Coninckl. Majeil.
groote Zegel in rooden Waflchc, aen een dubbel-
de ilacrte.
DEN XLIL TYTEL.
Vervattende d'ordre op 't Steen en Panne-backen.
PJacaet vande Staten van Hollandt.
Placaec, Waer by ordregefleit wert op bet backen van Steen% Tannen, Eflric*
k$n> ende de groote njm dien. In date den njijfthknden April \ 64 5.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weil-Vrieilant, Reprefen-
terende de Staten vanden fclven Lande,
Allen den geenen die defen jegenwoordi-
gen fullcn fien oftehooren lefen, Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo wy byervarenthcyton-
dervinden, dat niet alleen geen bequame tijdt in
Vormen vande Steen ende Pannen wert onder-
houden , maer dat oock federt eenigen tijdt her-
waerts hoc langhshoe meer afgeweecken wert van
den ouden ende eenparigen voet van 't backen
vande voorfzStcenenende Pannen, midtfgaders
Tichelen ende Eilricken , in voegen dat mereke-
lijcke ongclijckheyt bevonden wertincene ende
de felvc foorte vande voorfz materialen, tot groote
incommoditeyt ende ongerief van onfe goede In-
geferenen, ende verloop vande voorfz Nceringcn.
S O O IS Τ ,dat wy dacr tegen s, ghelijck mede
tegens cenigcandereonordentlijckhedcn willende
voorfien, nae rijpe deliberatie, ende met goede
kennifie van iaecken-, hebben goct gevonden, gc-
ordonneert ende ghcilatueert, vinden goet, ordon-
neren ende ilatueren mits delen.
Ecrilelick dat van nu voorts acn in geen Quar-
t'crcn van onfen Lande van Hollandt ofte Wcft-
Vrieflandt, eenigen Steen fal mogen gevormt ofte
gemaeckt werden voof den twintichilcn April,
nochtc nae den thienden Septembris beydc nieu-
wen ftijl.
                          !                 J
Dat mcdeegeene Pannen, Vorften , Eilricken,
neeleende halve Backen,nocheenige diergelijcke
pecien ^u^'eri, mogen ghevormt ofte ghemaeckt
vverejen voor den eerden April , nochte naer den
tnicndcn Odobris mede naer den nieuwen ftijl,
°P de boete ende verbeurte foo wel ten aenfien
vande Stecn-plaetfers als Panne-Backers van vijf-
tien gulden voor yedcren dach die de felve voor
0}te naer den voornoemden rijt Steencn ofte Pan-
nen fullen hebben ghevormt ofte doen vormen,
t'applicercn een derde-part voor den Acnbrcnger,
en een derdepart· voor den Armen , ende het ande-
re derdepart voor het gemecne Gilde of Nccringc.
Wyders dat nicmant binnen den voornoemden
onfen Lande van Hollandt ende Wefl-Vrieilandt,
fal mogen leveren ofte verkoopen, ofte minder ofte
kleynder Steen gebacken zynde als volcht, te we-
ten donder ende boven Steen,fonder daer inne te
begrijpen den Klinckert ofte Plavcy.
Behoudelick dat den Steen, Pannen ende Eilric-
ken, gebacken ofte ge vormt, voor de publicatie van
defe Ordonnantie, foo als die noch is, fal mogen
verkocht ende gelevcrt werden.
Eerilclickdc Moppen ter lenghte van tien duy-
men Hout-mact, de twee btecte cene lenghte,
ende de twee dicktcn cene breete.
De Leytfeofte Rhijnfc Steen ter lenghte van
fcvenduym ilijf, yedcr Steen dick andcrhalven
duym ilijf, de twee breete mede ecne lenghte.
Den Yflêlfchen Steen, als mede vande Maes en-
de het Speuye, ter lenghte van fes en een halven
duym als vooren , eenklcyn ilroo brect onbegre-
pen, de twee breete mede cene lenghte, ende twee
dickten ecne breete.
Van gclijcken dat eene gemecne wel uytgebran-
de Panne fal moeten langh wefen derthicn duym
ende drie quart, breet negen duym en een fevcn-
dc part, ende dick eenen halven duym, alle Rhijn-
lantfche mact.
De heele Backen mede wel uytgebrant, in hec
vierkant acht ende een halve duym, dick een ende
een vijfdepartduyms.
Halve Backen mede wel uytgebrant als vooren,
in het vierkant feven ende een vijfdepart duyms,
dick (lijf eenen duym.
Den
-ocr page 662-
1232
Placaten-/. 2.Boeck.
1*33
gequalificeerfte ende bequacmite Luyden vande
voornoemde Neeringcn te kiefen ende te ftellen
de welcke op alles dat tot welitant vande voor-
noemde Neetinge fal dienen, volgens defe onfe
Ordonnantie behoorlick reguard fuïlen ncmen'en-
de vande geenedic fullen bevonden werden de fel»
ve gecontravenieert te hebben, fondcr eenige con-
niventie de voorgeilelde boeten met gemoede oft
door parate executie af te vorderen. Ende op dat
niemant daer van ignorantie pretendere, ende een
yeder weten moge vvaer nae hem te reguleren, La-
ilen ende bevelen wy, dat defen alomme fal wer-
den gepubliceert ende gheaffigeert, daer men ghc-
woon is publicatien endcaffixien te doen. Gedaen
inden Hage, onder onfen Zegel hier onder op ghe-
druckt, op den vijfthienden April feilhien-hondert
vijfende veertich. Ter Ordonnantie vande Staten.
Herfa' van Beaumont.
Den Tuymelaer ofc Eftrick van ghelijcken uyt-
ghebrant als vooren in het vierkant fes duym, dick
vveynich minder als een duym , alles op de ver-
beurte vanden Steen, Pannen ende Eilricken, die
contrarie defe Ordonnantie verkocht oftegelevert
fullen werden, ende daer en boven t'elcken reyfe
als cenige foodanige contraventie fal bevonden
werden, op een boete van dertich guldens, t'appli-
ceren als vooren,
Ende ten eynde defe onfe Ordonnantie wel en-
de behoorlijck moge werden achtervolcht, heb-
ben wy gelaft ende geauthorifcert, lallen ende au-
thorifcren midts defen den Burgcmecfterenende
Regierdcrs vande rcfpe&ive Steden , onder der
welcker rcfortvan vcrpachtingcdcvoorfz Steen-
plactfcncndc Panne-Backcryenzijn gelegen, twee
ofte drie Hooftmannen over ycder Quartier uyt de
DEN XL III. TYTEL
Behelfende dOrdonnantien op 't Slach-turven,
en ontgrondinge van Landen^ ♦
HET EERSTE DEEL.
i. Placaten vanden thienden OBober 1561, ende/entenden Mey 1563
mande Comnckl. Majtfleyt, op het Slach-turven.
Â Õ D Ê Í C 0 Í É Í C Ê.
Nfen lieven ende getrouwen die Stade-
houder , Prefident ende Luyden van
onfen Rade in Hollandt, Saluyt ende
dile&ie. Alfode Edelen ende fes groo-
tc Steden van onfen Lande ende Gracf-.
fchappe van Hollandt, reprefenterende de Staten
des felfs Landts, ons te kennen gegeven endever-
focht hebben, dat om voor te komen en obuyeren
de groote ongercgeltheyt zyndeopdieSlach-tur-
ven, wacr over groot verlies van Landen gekomen
is, als gebleecken foude zijn by 't aenbrengen van
den thienden Pcnninck aldaer, aldaer fekerc Dor-
pen veel hondert Mergen met niet aen ghebracht
ibudenhebben,overmits dcfelvc uyt-gcflachturft
■waren. Ende dat by lanckheyt van tyde, door de
felve ongercgeltheyt van Slach-turven gefchapen
fouden wcfen gehcele Dorpen ende Landen daer
onder ghelegen te Water te komen, tot groot ver-
lies ende verminderingc van onfen beden ende fub-
venticn, ons believen wilde daer inne te verfiene
by onfe opene Brieven van Placate, in forme van
ceuwich Edict ende verboth. S O O IS Ô, dat
wy op alles wel ende rypelijck ghcleth hebbende,
willende verfien opte ongeregeltheyt vanden voor-
fchreven Slach-turven , ende oock obuyeren ende
verhoeden de vordcre fchade ende verlies die daer
uyt fouden mogen komen ende ryfen, ende hier
op gehad t é 'tadvijs eer ft vanden Gedeputeerden van-
den drie Collegien vanden Hecmraetfchappenvan Rhijn-
lant, Oelflant ende Schielant, daer nae het ¼ we
, mitf-
gaders vanden Luyden van onfe l^eckeninge in HoIIant,
ende voorts van onfen fecr lieven ende getrouwen
die Hooft-Prefident ende Luyden van onfen fecre-
ten Rade, hebben by deliberatie van onfen fecr lie-
ven ende fcer beminde Suiterë die Hertoginnc
van Parmc ende van Playfance, voor ons Regente
ende Gouvernante in onfen landen van hervvaerts-
overc, geordonneert ende geftatueert, ordonneren
ende ftatueren by defen jegenwoordigen , inder
voegen ende manieren als hier naer volehr.
' I.
Ende inden eerften, Dat niemant toegelaten en
fal worden in manieren ende op conditie hier nae
verklaert te moeren, hy en fal ecril fijnen naem
laten opteeckenen in een Regifter, by den Clerck
ofte Secretaris vande Hooge Heemraden , of ren
minften by den Schouten , Ambachts-bewaerders
ende Croos-Heemraden, om den felven Clerck ge
levert te werden , met dcfignatie vande Plaetfe,
waer, endf in wat Landt hy in dat Jaer fal willen
Slach-turven, æ Stellende t'onderpande fijne on-
rocrlijckc goeden, ghelcgèn onder den felven be-
drijver-oor de toemaeckinge vanden Lande welck
hy u)itmoeren fal, indien hy aldaer cenige heeft,
indien niet, daer vooren gevende cautie juratoirc.
Ende foo wie beginnen fal te Slach-turven, fondcr
't felve gedacn te hebben, fal verbeuren twintich
ponden van veertich grootcn onfer Vlaemfchct
munten 't pont.
Dat degecne die atfoo gheteeckent zynde, tachtentich
Tonnen Turfs uytgemoert oft geflachturft fal hellen ,ge*
in
houden fa/we/en eene roede onvruchtbaer Landts
plaetfe van dien toe te maecken.
Item,
-ocr page 663-
Op 't Slach-türven ért öntgtöndiilge vm Laiiden. 1235
ηΠ
iai daer aen verbeuren gelijcke twintich ponden,
ten zy dat die gelegentheyt ende natuyre Vanden
Lande anders is vereyfehende, 't welck o" Eygenaer
den Hoogen Heemraet te kennen fal mogen ghe-
ven, om daer inne verfien te worden.
XI.
Item.dat niemant uyt eenige oude ribben moe-
ren en ftl, op dié boete van twintich ponden teil
voorfz prijfe ende verbeurte vanden Turff, ten
ware dat die Dobbcn ende Slooten aen beyden fij-
den aen fulckc ribben gelegen, eerft tot Landt ge-
maeckt waren.
XII,
Item, dat men in geencn plaetfen eenige Kiocr
uythalen ofte doen uythalcn en fal, hoc ende irl
wat manieren 't felfde foude mogen gefchien , op
de boete van twintich ponden, ende verbeurte van
den Turff, ten ware die bepoot waren, fulcks dat
die Hooge Heemraden ende die Regeerders van-
den Dorpen clcx in 't fijne dochten dattet gefchie-
den foude mogen, fonder prejuditie van 't gemeen
Landt: Ende oft die bepootinge bevonden worde
niet te helpen.maer dat die Plafch dien niet jegen-
ilaende bevonden worde grootcr te worden , dat
in fulcken gevalle die Eygenaer gehouden fal zijn,
fijne Landen te beplaten ende te beveiligen, fulex
dat die niet meer vermindert en worden, al eeryc-
mant uyt die voorfz Plafch fal mogen Slachturverï
ofte Moer uyt halen, op de boete voorfz.
XIII.
Item , dat men aen geene Wegen of Kaden,
noch in fchoubare Wateringen moerén.noch doen
moeren en fal, onl Turf daer uyt te maecken in
eeniger manieren, datn by confente vanden Dijck-
gravc ende Heemraden voorfz, op die boete van
thien ponden, ende verbeurte vanden Turff: Ende
iöo wanneer eenige Wateringe gereynicht, gcfuy-
vert oft ghediept worden, ibo fal men 't gunt daer
uyt ghehaelt fal worden, ten naeften Weege ofte
Kade brengen om daer op te bly ven, op die boete
voorfz.
XIIII.
Item, dat men in geene Schuyten, Schouwen,
noch Schepen, Moer halen oft doen halen fal in
eeniger manieren, op die boete van twintich pon-
den, ende verbeurte vanden Schuyten, Schouwen
ende Schepen, ten ware in Plaifchen als voorfz is,
of dat het Landt aen beyden fijden tot Hout-lant,
Hoylant oft andere vruchtbaer Lant tocgemaeckt
ware, in wekken ghcvallë den Eygenaer van dien
fulcken Turf of Moer fal mogen voeren, oft doen
voeren op fijn Landt tot fijns gebruyek, ende dit al
op de boete voorfz.
XV.
Item, dat die Schouten ende Ambachts-bCwacr-
ders alle Jaeren fullen doen doen Kerck-gcbodcn,
dat een yegelijck die in dit jegenwoordich Jacr fal
willen Slach-turven, komeby henluyden totcc-
nen bequamclijcken dage, om hem te doen op-
fchrijven, volgende dcfe onfejegenwoordige Or-
donnantie, welcken fitdach gehouden fal worden
tot kofte van yegelijcken Ambachte inden fijnen:
Ende fullen die Schouten ende Gefwoorens die
voorfz opfehrijvinge leveren alle Jarc in handen
vanden Secrctariilen van Rhijnlant, Dclflant ende
Schielant, voor den eerften dachvan Meertc,rot
I i i i                   kofte
III.
Item
, de geene die by gebreke van onroèrlijcké goeden
henby eèa'e verbonden'fullen hebben onvmchtbaer Lan-
den toe te maecken
, gehouden [uilen worden de töemaec-
kinte vanden [elven Lande te doen binnen den tijdi van
twee Jar$n,[ulcks als andere Borge [ellende binnen vijf
jaren moeten doen, foo hier naer breeder verklaert wort,
in arbitrale corretlie vande voorfz Heemraden.
<
                            1111.
Item, dat niemant meer dan tweemael op een
Taer uyt'eencn Put ofte Swct op 't felfde Lant fal
mogen Slach-turvcn,op de verbeurte vanden Turf
ende thien der voorfz ponden.
V.
Item,dat niemandten fal mogen Slach-türven
voor half Maerte ofte nae Sinte Jacobs dach,öp de
boete ende verbeurte als vooren.
VI.
Iterh,dat niemant eenich vruchtbaer Landt fal
mogen inne ileécken omme te Slach-turven.fon-
dcr kennifle ende cohfentc van den Hoogcn
Heemraet, op een boete van twintich ghelijcke
ponden.
V                            VII.
Item, dat men geen Ribben fmalder fal mogen
maecken dan thien voeten, ende als de felve Rib-
ben op thien voeten zijn gekomen ,ofte die tegen-
woordelijckefi niet meerder en zijn ofte oock fmal-
der , dat rnèn de felfde niet fmalder en fal mogen
maecken , noch oock afileecken, maer terftont
met Elft bepöoten, acht Elfen op die roeden, op
die boeten van thien ponden , ten ware dat^daer
noch Moer inne ware,die men daer uyt fal mogen
halen, fonder verbeuren: Ende foo wat Ribben tot-
te breete van fes voeten gemaeckt zijn, en fullen
niet meer gcflach-turft worden, ende binnen d'ecr-
fte twee Jaeren met Elft bepoot werden, op een
boete van thien ponden.
VIII.
Item, foo wieeenige kanten affteeckt, die fal
dieboncken moeten op halen, fonder die elders
te laten dryven, dan in fijneeygen putten,opte
boete van fes ponden, daer af den Acnbrenger die
helft fal hebben.
IX.
Item, dat een yegelijck fal mogen Slach-turvcn
ende baggeren in fijnen bezijden Slooten ofte
fchcy-ilooten, midts latende aen wcderfijden foo
veelc Lants als die geheele Sloot wijt is, te weten,
eene Sloot van twaelf voeten , fal aen beyden zy-
den moeten hebben twaelf voeten Lants, ende foo
voorts na advenant, ten ware die Heemraden an-
ders confcntcerdcn nae voorgaende informatie,
uytfaecke vartJage Moeren.
Item, fal een yegelick oock fonder confent van
fijnen Buyrman op fijnen kant mogen trecken,
londcr nochtans cenige Planckcn oft Horden over
dcSlootevan fijnen Buyrmans Landt,ofop een
^chip te leggen, ofte daer op te ftacn trecken, al op
een boete van twintich ponden : Welverftaende
nochtans, dat men geen Slooten wijder fal mogen
maecken dan twintich voeten , ende foo wie die
Jlootcn wijder maeckt dan twintich voeten, ofte
die cenige Slooten jcgenwoordichlijck wijder we-
tende dan twintich voeten, noch wijder maeckte,
-ocr page 664-
43.Tit. t.Dccl            1237
fentc op nieuws te mogen Slach-turven, in manie-
ren ende op conditie voorfz.
XIX.
Item, Ten eynde dat men weten mach, foo
wel in 'teerfteals in't tweede ende derde Jaer,
of die geene die geoorloft is te Slach-turven, niet
en excedeert van te veele Waters te maecken,
ende meer uyt te moeren dan fy Landts laten om
tot bruyekbaer Landt te mogen maecken , oft te
nooten ende te bepooten volgende defe voorfchre-
ve Keure, foo fullen die DijckgraetTmct een van-
de gefwooren Boden vanden Hoogen Heemraet,
mitfgaders die Schouten ende Ambachts-bewaer-
ders clcks inden fijnen, foo wel in 'tcerfte als in't
tweede ende derde Jaer, t'elcken nae den laetften,
Slach-turf ghetoogen ende op dat Velt gheleytfal
zijn , te weten, terftont nae Sinte Jacobs dach,
ende voor deneerften O&obris zijn vifitatie ghe-
dacn te hebben, dan die plaetfen daer in 't felve
Jaer gheflach-turft fal wefen , ende onderfoecken
by roeden ende Mate is't noot, of fy die voorfchre-
ve Ordonnantie niet geexcedeert en hebben, ende
't gunt fy daer af bevinden , den voornoemden
Hoogen Hcemraden overbrengende, om als dan
ghedaen te wrorden dat behooren fal , fonder daer
van te zijn in gebreecken , op die boete van veet;
tich der voorfchreve ponden te verbeuren op elck
vande voorfchreve Perfoonen,die van dies te vol-
komen in ghebreecke fal wefen, welcke vifitatie
den Dijckgrave met eene vandc gefwooren Boden
vanden Hoogen Heemraet doen fal tot fijn felfs
koften op fij ç boeten, ende die Schout met de
Landt-bewaerdcrs oft Ambachts-bewaerders op
die koften vandc Ambachten elcks inden fijnen;
Ende of den Dijckgraef in gebreecken ware fulcks
alle Jare te doen, foo falyemandtuytdat Col-
legie vanden Hoogen Heemraden gheauthorifeett
zijn 't felve te volbrengen, ende die boeten te in-
nen , ende voorts tegens den DijcRgrave te proce-
deren tot executie van den boeten tot onfen
profijte.
X X.
Item, fal die Dijckgraef ghehouden worden ver-
bael te maecken van fijne vifitatie, ende 't felve
overleveren binnen eender Maendt nae 'tlefte van
die vifitatie, den Hoogen Heemraden elcks inden
fijnen,die als dan gehouden fullen wefen informa-
tie te doen op 't aengeven vanden Dijckgrave aen
den Ambachts-bewaerders ende Boden,om te we-
ten of den Dijckgraef ter goeder trouwen ghepro-
cedeert heeft.
XXI.
Item, dat van ghelijcken die geene die eenige
Landen ontgronden, om daer uyt Steenen te bac-
ken , fullen 't ontgronde Landt weder toe maec-
ken , binnen twee Jaren daer nae tot Weylandt of
Zaeylandt in manieten voorfz, op peyne van hon-
dert ponden, ende noch evenwel gehouden wefen
't Landt toe te maecken.
XXII.
Item, ten eynde niemant hen vermete tegens
defe Ordonnantie te doen, onder pretext van ar-
moede, dat de boeten aen hem niet en fouden we-
fen executabel, foo wie alfoo bevonden wort, lal
tegens den felven werden gheprocedeert met arbi-
trale correcliecndebannilfemente, fulcksals die
Hooge
113 6            Placaten. a.Boeck.
kofte vanden Ambachten, cnde difcretic vanden
HoogenHeemraden, daer onderde voorfz Am-
bachten folterende zijn. Ende foo wie ten voorfz
dage hem niet en heeft laten opfchrijven ,fal noch
nae opgefchreven mogen worden, mits betalende
vier ftuy vers voor den Schout ende Gefwoorens :
Ende ßóï verre die Schouten ende Gefwoorens
alle Jare dcfc voorfz Kerck-ghebooden niet en de-
den doen , noch den fttdach vroech ghcnoech en
hielden,fullen elck verbeuren thien ponden: Ende
foo verre fy om't fclve te doen gheheel onwillich
waren , fal 't fclve ftaen tot arbitrale corre&ie van-
den Hoogen Heemraden , waer onder die voorfz
Schouten ende Ambachrs-bewaerders forteren-
de zijn.
XVI.
Item, dat de geenc die daer toe gheoorloft wor-
den, ten minften inden felven Ambachte, ofte in
den felven Ban , alfoo veel Landts als hy uytghe-
moert, ende tot Water ghemaeckt fal hebben in
die vijfjaren, nae dien hem gheoorloft fal zijn te
Slach-turven, wedcromme tot bruyekbaer Landt
maecken fal in 't tweede Jaer daer naeft aenvol-
gende, fondcr langer vertreck, daer inne ghcreec-
kent die Ribben in 't fclve weer ghelegen, op een
boete van thien ponden, ten ware de vijf Jaeren
omme gekomen wefende,daer noch meer Moers
inde Slooten oft Swetten ware, in welcken geval-
le men oock fal moeten hebben nieuwe confent
vanden Hoogen Heemraden, dat is te verftaen,
dat die gheoorlofde vijf Jaren aen een fal mogen
Slachturvcn,ende in dat feile Jaer, ofte ten alder-
lanexften in 't fevende Jaer, in 't felve Ambachte
alfoo veele Landts als hy die vijfjaren daer te voo-
ren uyt-geturft fal hebben, tot Landt maecken fal,
of 't felve Noten, ende met Elfen bepooten als
voorfz is, acht Elfen opte roede, ende dat opte boe-
te cnde verbeurte van twintich ponden, ende bo-
ven dien het felve Lant naer vermogen dcfer Keu-
re binnen 't Jaer daer naeilvolgendc by den Dijck-
graef van wegen des voorfz Landts ghemaeckt te
worden tot bruyekbaer Landt, oft Noten, of met
Elft bepooten, nae die bequaemheyt vanden Lan-
de als vooren, al tot kofte vanden brcuckigen, en-
de die penningen die hy in dat doende uytgelcyt,
fal hy weder innen met den Dijck-rechte, twee
fchat aen gelde, ende vier fchat aen panden.
XVII.
Item, die alfoo gheoorloft wert te moeren ende
te Slach-turven, die en fal nae de voorfz feven Ja-
ren dat hy gemoert fal hebben, niet meer mogen
moeren oft doen moeren, noch daer toe niet ghe-
oorloft worden, foo wel inden anderen weeren, als
in 't weer dat hy uyt ghemoert heeft, voor ende al
eer hy den Dijckgraef cnde Heemraden voorfz
doe blijeken, foo veele dats genoech zy, dat hy foo
veele Landts tot bruyekbaer Landt gemaeckt, ge-
not, oft met Elfen bcpoot fal hebben als die voorfz
fevcn Jaren uytgemoert,cnde tot water gemaeckt
fal hebben als vooren,op die boete van vijftien pon-
den ende verbeurte vanden Turf.
XVIII,
Item, ibo wie hem uyterlicken reguleert volgen-
de defe voorfchreve Ordonnantie, ende doen blije-
ken fal die gerioechfaem voldaen te hebben, die fal
men als dan weder oorloven met nieuwen con-
-ocr page 665-
β. Op 't Slach^turvéti en ötttgrondinge van Landen. 1239
--··-'          ' '■ · Λ ' lijcfo in alkheure Keurendoende zijn ,Behouttelkk noch-
tans dat fy egeene Keuren defen aengaende en fuüen
mogen maecken, dan by advijfe van u Luyden van on/en,
voorfz Rade in Hollant.
Hoote w
it
„avenoft Schouten, geen Turf-maten voortaen
nn fullen mogen pachten, oft daer aen part ende
deel hebben direaelijck oft indiredelijck , op ver-
beurte van hare Officien, ende hondert gouden
Realen een derdendeel tot profijte vanden Aen-
brenger', ende die tefcforfen profijte.
X X1111»
Item Γ00 wie, 't zy gefwooren Boden oft anders,
vcmant aenbrengen fal, die tegens ende contrarie
eeniec Poinclen defer Ordonnantie ghedaen fal
hebben fal genieten een derdendeel vande boeten
daer diebreuckigen in gevallenfal zijn, ende dit
al by provifie ende tot onfen wederroepen, oft ter
rijdt ende wijlen toe daer inne anderfints by ons
verfien fal wefen.
1 Ende alfoo hy verloop endefucceffie van tyde int exe-
cuteren van defe onfe jegenwordige Ordonnantieeenige
duéerheèn oft fwaricheyt fouden mogen vallen
, willen
ende confenteren tvy dat de voorfz Heemraden elcks in
den beuren t'allen tyden defelve onfe Ordonnantie, mitf-
JtóW;
Ijn^e-ten cynde dat niemant van defe onfe je*
genwoordige Ordonnantie ende verboth ignoran-
tie en foude mogen pretenderen, ende dat een ye-
gelijck daer af bericht ende ghead verteert mach
wefen, foo ordonneren ende bevelen wy U,, dat
ghy van ftonden aen ende fonder vertreck de felve
doet uytroepen ende publiceren alomme binnen
den Steden ende Plaetfen van onfen voorfchreven
Lande ende Gracffchappe van Hollant ,daer 't van
nooden wefen ende behooren fal. Ende tot onderhoude-
nijfe van dien
, mitfgaders van allen den Poinclen ende
Articulen daer inne begrepen
, Procedeert ende doet
procederen tegens den Overtreders ende onge-
hoorfame by executie vanden penen boven ver-
klaert, fonder eenige gratie , gunfte ofte diiïimu-
latie. Des te doene met dies'er aen kleeft, geven
wy U, ende den Heemraden ende Officieren voorfchre-
ven elck in 't fijne
volkomen macht, authoriteyt ende
fonderlingh bevel by defen. Ontbieden ende be-
veelen voorts eenenyegelijck,datfy V ,ende hen-
luyden
, 't felve doende ernftelijck verftaen ende
obedieren., Want ons alfoo gelieft. Gegeven in
onferStadtvan BruiTele,ondcr onfen Contrc-zegel
hierop gedruckt in Placate, den fevenden dach
vanMeye vijfthien-hondertdrieën t'feilich. On-
der ftondt gefchrevcn, By den Coninck in fijnen
Rade. Qnaeneyckem,d'0verloepe.
ï
ders depenen ende boeten daer inne gheflelt, in 'tghe-
eloft deel fullen mogen veranderen
, vermeerderen,
verminderen ende uytfiellen, ende oock de fwarigheyden
ende duyflerheden die daer inne bevonden fullen mogen
mrden , interpreteren naer ghelegentheyt vanden tijdt
ende exigentie vanderfaecke,fulch alsfyluyden volgen-
de beuren eedt bevinden fullen te behooren
, endefy dage-
1.  't Placaet vanden Jare i$6ifeyt: ende hier op gehadt eerft Uwe advijs, ende daer nae van onfen lieven
ende getrouwen die Hooft-Prefident ende Luyden van onfen fecreten Rade, hebben by delibe-
ratie , &c.
2.  7 Selve Placaet voeght hier in: hoe verde ende hoe breet: Stellende, &c.
3.  '/ Selve vervolgt aen't voorgaende Artijckeh Alle welcke Poinaen ende Articulen wy willen ende ordon-
neren onderhouden ende gcobferveert te wordene nae heure forme ende innehouden. Ende ten eyn-
de dat niemant van defe onfe jegenwoordige, (&c,
4.  7 Voorfz Placaetfeyt inplaets vande woorden in 't Curfijf gedruckt: daer men ghewoonlick is uy troepmgc
ende publicatie te doen,Procedeert, &c.
2, ABe van Ampliatie vanden Hoïe van Hollandt > op 't Tlacaet vande Q>-
mnckltjckc Majefieyt, noofende bet Slacb-turVcngheemaneert, In date dm elfden VebrttAtij
wijf éten'bonden éte-en-tfeflkh.
ILfoode Hooge Heemraden van Rhijn-
j lant, Dclflantende Schielandt, den Hove
] van Hollant hebben doen overgeven fcec-
'kere Articulen van Ampliatie by henlie-
den geconcipieert, volgende de claufule van autho-
rifatie gheinfereert inde opene Brieven van confir-
matie vande Conincklijcke Majeftey t, van date
den fevenden Meye Anno vijfthien-hondert drie-
en-tfeftich,van fekere fijne Majefteyts voorgaende
Placate oft Ordonnantie, geemaneert opte onge-
regeltheyt van Slachturven, van date den tienden
Odobris vijftien-hondert een ende tfeftich. Welc-
ke Articulen hier naervan woorde te woordegein-
fcreert zijn : Omme tot kenniiTe te komen hoe
veel Roeden Landts elck ghehouden fal zijn die
Slach-turven fullen, t'eynden zijn Jaren toe te
maecken, Beduncken de Hooge Heemraden van
Rhijnlandt, Delflandt ende Schielandt, dat men
foude keuren, Eerft, dat de Schouten ende Am-
bachts-bewaerders alle Jare gehouden fullen we-
fen Kerck-geboden te laten doen, op Sondagc voor
Sint Jacobs dage, dat een yeghelijckdie gheflach-
turft fal hebben, kome by henlieden tot eenen be-
quamen dage, tuifchen Sinte Jacobende Sinte Pe-
ters dagen daer aen volgende, omme hem te doen
opfehrijven, met verklaringe hoe veel Roe-talen fy
met Turf geleytfullen hebben,ende hoe veel Ton-
nen Turfs daer van gekomen fullen wefen. Item,
foo wie hem ten voornoem/den dage niet en heeft;
laten opfehrijven, fal ghehouden wefen hem noch
te laten opteeckenen binnen acht dagen nae den
voorfz fitdach»midts gevende vierftuyvers, ende
liii %
                      voorts
-ocr page 666-
rPÏacateti-;. i.Böcck. H3,Tit. :tvDeeIvO iz^
tie, advoyeren ende approbetcn, S ö G i IS Tt
dat 't voorfz Hoffgefien de voorfz Amculen.mvtf.
gaders hier op oock gefien de voorfz opene Brieven
van Placate, ende die confirmatien dacropghe-
volcht, heeft uyt machte vande voorfz claufule
van authorifatie, die voorfz geampliecrde Keuren
ende Ordonnantien vande Hooge Heemraden van
Rhijnlandt, Delflandt ende Schielandt, gheadvoy.
eert ende geapprobeert,advoyeert ende approbeert
mits defen, ende gheordonneert ende ordonneett
mits defen eenen yegelijcken die 't felve aengaen
ofte roeren fal mogen, hem na den inhouden van-
den voorfz Keuren ende Ordonnantie te regule-
ren; opte peynen daer inne begrepen. Gedaen in
denHageden elfden Februari) Anno 1563. Naet
'tfchrijvén vanden voorfz Hove, by Meefters Cor-
rielis Suys, Heere van Rjjfwijck,Prcfident, Maer*
ten van Naerden, Arnoult Saf bout, Dominicus
Boot, Arnoult Nicolai, Boudewijn Jacobfzoon,
Niclaes vander Laen , Adriaen vander HouiF,
Reynier Moons , Johan Engelfzoon van Le-
zaen , Jacob vander MeriTche, Witte Wittens,
ende Charles Smijtre, Raedtfluyden van Hol-
landt. In kennhTe van my, Ondergeteeckent,
W. de Berendrecht.
                                    > . ,
voorts opte penen breeder in'tPlacaet begrepen,
in 't Artijckcl vande eerfte* opfchrijvinge. Item,
dat den voorfz Titdach ghehouden fal werden tot
koften van een yegelijck Ambacht inden fijnen.
Ende dat de Schouten ende Ambachts-bewaer-
dérs de voornoemde opfehrijvinge leverériJïölien
allejare in handen vanden Secretatiflcn van Khijn-
landt, Delflandt ende Schiclant, voor half Aougft,
tot koflen als vooren,endedifcretie vanden Heem-
raden daer onder fy fortcrende zijn. Item, de gee-
ne die in ghebreecke zijn die verklaringe ende op-
teyekeninge als vooren te doen, fal verbeuren een
boete van thien ponden . Ende indien yemanden
bevonden werdc merckelijcken meer geflach-turft
te hebben, dan hy verklaert ende doen teyekenen
hadde, fal verbeuren twintich ponden. Ende als
aengaendc van den gecnen die bevonden fullen
werden refpe&ivelijcken t'eyndedie twee ende vijf
Jaren inden Placate begrepen , niet toegemaeckt
te hebben,fullen verbeuren twintich ponden, ende
fal den Dijckgrave dat Landt aen taften, ende toe
maecken, volgende 't voornoemde Ρlacaet. Ver-
foeckende die voorfz Heemraden, dat achtervol-
gende die voorfz claufule van authorifatie, 't felve
Hof foude willen die voorfz Articulen van Amplia-
3. Placaten vanden achthiendm Martij ende veerthienden September 15%
müfgddcrsmntiebflenDectmber 1^95. o^t fehe fid?\evl >m omgrondmge njanhmkn.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
1 fenterende den Staten van den felven
Lande. Allen den geenen die defe jegenwoordige
fullen fien, Saluyt. Alfoo wy by experientie bevin-
den, dat dagelijcks hoe langer hoe meer, deur het
ongeregelt Slach-turven, de Veen-landen in Hol-
landt ontgront, ende tot Water ghemaeckt wor-
den , ende dat daer tegens weynich Landen wor-
den verbetert, ι ende toegemaeckt tot vruchtlare Lan-
den:
Ende dat wy oock bevonden hebben 'tvoor-
gaende
Placaet indenJare 1563 diesaengaendegeema-
neert,
in eenige Poinclen te wefen defödueux,ende
inveelefeerqualicken geobferveert,waerdeurai-
reede groote fchade ende Yerwoeftinge van Lan-
den is veroorfaeckt, ende vorder gecaufeert foude
worden, ten ware by ons daer inne met behoor-
lijcke remedie worde voorficn. S O O IS T,
dat wy -L op alles wel rijpclick gelet hebbende, wil-
lende voorfien op de ongercgeltheyt van 't voorfz
Slach-turven, ende op de negligentie van het toe-
maken ende beplanten vande onvruchtbare Lan-
den , mitfgaders op de andere faulten ende abuy-
fen daer inne gcpleecht, geordonneert ende gefta-
tueerthebben,ordonneren ende ftatueren by defen
de Poin&en hier na volgende.
I.
Eerft, dat men geene vruchtbare Landen, we-
fende geheel en fal mogen infteecken ofte Slach-
turven, opte boete van twintich ponden, ende dat
de Contraventeur boven dien gehouden fal wefen
de Petten te vollen, ende 't Landt toe te maecken
binnen 's Jaers, op peyne dat de refpedive Dijck-
graven elcks in haer quartier t'eynde 's Jaers 't fel-
ve fullen doen doen, ende de koften van dien aen
den Eygenaer verhalen, naer Dijckagie-recht, te
weten, twee fchat aen gelde, ende vier fchat aen
pande, ende fal tot kenniiTe van Dijckgrave ende
Hooge Heemraden tefpeétive ftaen , wat voot
vruchtbare ofte onvruchtbare Landen geacht en-
de gbereeckent fullen worden, ende foo verreye-
mant hembevintbefwaert,by't Appoinftement
ofte verklaringe van Hooge Heemraden, fal hem
daer van mogen beklagen aen den Hove van
Hollandt.
II.
Ende die eenich onvruchtlaer Lant begeeren van
nieuws
inne te fteecken omme te Slach turven,
fullen 4 aen Dijckgrave ende Heemraden van 't Quar-
tier
, eerfl ende ahooren daer toe moeten lerfoecken
confent, opte peyne -van twintich ponden van veertig
grooten
, ende daer-en-boven pertinentelick verkla-
ren alle de laften, 't zy Renten, Kuftingen ofte an-
dere fchulden, waer vooren 't felve Landt is ver-
bonden, op peyne dat de geene die daer inne yet
verfwijght, gehouden fal wefen allede verfwegen
laften promptelijck af te loflen ende betalen, ende
en fullen Dijckgraef ende Heemraden in 't in-
fteecken ende Slach-turven van eenige verbonden
Landen niet mogen confenteren, ten zy de Sup-
plianten henluyden vertoonen fchriftelick confent
vande geene die de felve laften ende verbinteniiTen
daer op zijn hebbende, op pene van nullité, ende
dat de Supplianten alle de voorfz fchulden ende la-
ften promptelijck fullen moeten betalen ende ai-
loflên als vooren.
ΙΠ.
Dat de geene dien toe ghelaten wort te Slacn-
β
                    *                     tv ven,
-ocr page 667-
—^——--------,----
——
n\% Op 'c Slaeh-türveri en ötttgfondinge van Landen
turven idleer'zkheté beginnen,5ghehouden fdl
&cfen
fijn name te Regiftcre voor den Schout en-
de Ambachrs-bewaerders, daer 't Landt gelegen is
te laten aenteyekenen , met verklaringe in wat
Landt by fal begeeren te Slach-turven, mettë ghe-
léeentheyt ende vier belenden van dien, ende hoe
groot 't felve is, mitfgadërs de breete ende lenghte
van dien, ende of hem 't felve alleen toe komt, dan
cretaris ofte Klerckvan 't Ambacht tenRegifte*
geftelt, endedaer op reguard genomen te worden,
ten eyniede toemaeckinge vande Ackers, daer beneffens
leggende in't naevolgendeJaer gevOrdert worde,
opte
boete van twintich ponden: Ende die devoorfz
fitdagen heeft laten overftrijeken, fonder hem te
hebben iaten aenteyekenen,fal binnen acht dagen
daer nae, midts gevende vier ftuy vers als vooren,
noch aengeteeckent worden, fonder vorder boete.
VII.
Ende fullen de Rcgifters gemaeckt, ende ver-
deelt worden aen blocken, - Polders ofte Quartie-
ren, gelijck de felve gelegen zijn,fonder de namen
ende percelen deur malkanderen te fetten. Welc-
ke Regifters de Schout ende Ambachts bewaer-
ders t'elcken Jare voor half 8 Jpril, ende half Au-
gufti rcfpecnve fullen leveren onder den Secreta-
ris van Rhijnlandt, Delflandt, Schielant ende Am-
fterlant, elck inden heuren, op een boete van tiert
ponden·'<
VIII.
9 Alle de geene die confent hebben verkregen omme
uyt eenich Lant te Slach-turven , ende daer van inden
Jare
1596. pertinente aenteyckeninge met verbinteniffe
ende cautie als vooren fullen hebben doen doen, ofte noch
inde navolgende Jaren jüllen doen, En fullen niet gehoii*
den wefen eenige verdere aenteyckeninge te laten doen,
dan nae de expiratie van vier Jaren üdnde felve aentè·
keninge, ten waren detënen 'die alfoó aengeteyekent ful·
/en wefen, in'teen ofte ander Jaer vande voor ft vier
Jaren niet en willen Slach-turven, ofte 'dat fyluyden in
éen ander maniere fouden begeeren te Slach-turven, dan
fy te vooren hadden doen aenteyekenen Λ ofte eenige ver-
andéringe van eygendom ofte belenden geviel. Van alle
'twelck een yegelick gehouden fal wefen pertinente aen-
teyckeninge te laten doen, omme deQuoyercndaer nage-
recht, ende den voorfz Secretarifen refpeflive overgeïe*
vert te worden,
1 Λ .
Item, dat de voorfz Schouten en Ambachts-be*
Waerders achter inde voorfz Regifters ofte Quoye-
rcn, apart fullen doen ftellen, wat Landen ofte Bor-
gen
de geene op nieuws met confent Slach-tur*
vende, tot onderpant fal hebben gheftelt, mettè
belende van dien, met aenwijfinge vande partye
voor in 't Qupyer begrepen , 't welck de felve fat
hebben doen aenteyekenen om te Slach-turven»
op gelijcke boeten als voorfz is;
X.
Dat niemantgeoorloften fal worden in eenich
parecel op nieuws te Slach-turven, dan 'c felve
ten minften groot zijnde een halve Mergén Lants,
ende die contrarie doet, fal verbeuren twintich
ponden.
XI.
Dat 't Lant 't welck gheconfenteert wort inge-
fteecken te worden inde lenghte, ende niet inde
breete geflach-turft fal worden ,10 ten ware 't Lant
heet ware vijf-en-twintich roeden, ofte de nature van 't
Lant anders ware vereyjfchende, 't welck in 't verfoecken
ende verkenen van 't confent uyt ghedruckt fal moeten
worden,
ende die contrarie doet fal verbeuren thien
ponden.
XII.
Dat in 't Slach-turven vande Landen, daer inne
voor date defer Ordonnantie begonft zijn Petten
I i i i 3                     ende
oft yemandt daer inne portie heeft. 5 Verbindende
•voor d'eerfle reyfe ft) η Per f00ή, ende generalkk alle fijn
éW^//,^fpèciaïijckftellendevoor de toema-
kinge tenonderpande fijn onroerende goeden, in-
den Ambachte gelegen, fuffifant wefende voor de
felve toemaeckingc, 6 ende dé geene die geen on-
roerende goederen inden Ambachte en hebben,
fullen andere fuffifante Borge ftellen ten contente-
rnent vanden Schouten ende Α mbachts-bewaer-
ders, alles öpté boete van twintich ponden, in
gevalle yemandt bevonden worde fonder aenge-
teyekent te zijn gheflach-turft, de felve aenteec-
keninge niet ter goeder trouwe ende naer behoö-
renghedaen, ofte geen cautie geftelt te hebben.
Ende fal de voorfzverbintenijfe van Landen ende cautk
refpettive ghedaen ende gheflëlt worden
, foo voor de toe-
maeckinge ende beplantinge vande Ackers, als oock debe-
talinge vande ongelden, ende alle ommeflagen ende con-
tributie^ die over de geflach-turfde landm fullen vallen
mdevedaen worden.
UIL
Om die voornoemde opfehrijvinge ende aen-
teyckeninge bequamelick te doen, fullen in elcke
Ambachte, daer men ghewoon is te Slach-turven,
in 't beginfel van elck Jaer, ten lanexften voor half
Maert, by den Schout ende Ambachts - bewaer-
ders, tot kofte van elck Ambachte, opte gewoon-
lijcke dach-gelden ghehouden worden, een, twee
ofte meer fitdagen , nae de groote vanden Am-
bachte, ofte dat aldaer gheflach-turft wort. Welc-
ke fitdagen t'elcken Jaere inder Kercke ofte Vyer-
fchare oock met aenplcckinge van biljetten een
yegelijck fullen worden verwitticht, ten minften
acht ofte vcerthien dagen te vooren, op een boete
van thien ponden by den Schout ende Ambachts-
bewaerders uyt hun eygen beurfe te verbeuren, in-
dien fy de fitdagen niet in tijts en hadden gehou-
den ende doen kondigen.
V.
Welcke fitdagen elck eenen ghehouden is waer
te nemen, ende den geenen die daer nae gheduy-
rende den tijdt van drie Weecken, fullen verfoec-
ken opgefchreven te worden,fullen daer toe gead-
mitteert worden,mits betalende vier ftuy vers voor
den Schout, Ambachts-bewaerders ende Secreta-
ris daer over ftaende.
VI.
Itern, dat de voorfz Schouten ende Ambachts-
bewaerders t'elcken Jaere nae verkondinge ende
acnpleckingc als vooren, gelijcke fitdagen tot ko-
üe van elck Ambacht fullen houden, in 't begin-
iel der Maent Augufti, om aen te teyekenen hoe
veel Roe-talen elck met Turffbeleyt fal hebben,
ten wclckcn dage oock alle de geene die 7 eenige
Putten ofte S'wetten uytgemoert, ende tot hare geoorlofde
wijte gebracht
fullen hebben, gehouden fullen zijn
voor henluyden te compareren, ende te verklaren
Wqer de felve Swetten gelegen zijn, om by den Se-
-ocr page 668-
Placaten_>. a.Bocck. 4^.Tit, t.Deel.
1244.
ende Hooge Heemraden inde refpeclive Quartie-
ren met kennifle van iaecken,om fpeciale redenen
yemant particulierlijck confenteerden fijn Acke-
ren tot goede Hoylanden toe te maecken, op pey-
nedatde geene die de voorfz beplantinge ende
toemaeckinge in manieren ende binnen den tijdt
als vooren verhaelt is, niet en fal hebben ghedaen
t'elcke reyfe verbeuren fal twintich ponden van
veertich grooten , ende fal de Dijckgraef de toe*
maeckinge felfs gehouden wefen te doen, ofte te
laten doen tot kofte vanden ghebreeckigen, ende
de penningen die hy uytlcyt aenden felven verha-
len ende innen, twee fchat aen gelde , ende viet
fchat aen pande na Dijck-recht, ende fo de Dijck-
grave 't felve langer dan een Jaer, ofte ten hooch-
ften twee Jaren nae liet te doen, fal hy by de Hoo-
ge Heemraden daer toe vermaent worden, ende
daer nae vorder in weygeringe zynde , fullen de
Hooge Heemraden 'tlelve doen doen , 't fyndec
lafte, ende enfalniemant die inde voorfz toemaeckinge
gehouden is, van nieuws confent gegeven worden omme
vorder te Slach-turven voor ende aleer de felve toemaec*
kinge fal zijn volbracht.
.
XVII.
18 Item, aengaende de Ackers jegenwootdelick
fmalder wefende dan thien roede voeten, maer tu.fi
fchenfeven ende thien voeten
, leggende heneffens Swet-
ten, de wijte vande twintich voeten excederende,
ende
met Elfen volgende het voorgaende Placaet niet
bepoot, ofte tot vruchtbaer Lant gemaeckt zijnde,
fal men de Moer inde felve Swetten wefende, met dry
vende Schouwen ofte anders daer uyt mogen trecken, en-
de brengen opte felve ofte andere Ackers geduyrende den
tijt van vijfjaren; Sonder dat middelertijt de Eygenaer
vande felve Ackers, tot beplantinge ofte toemaeckinge
van dien f ghehouden fal wefen, maer de vijfjaren over-
fireecken wefende, fullen als dan de voorfz Aders be·
plant worden, ten ware Dijckgrave ende Heemraden
omme hetgedaen devoir ofte andere Wettelijcke redenen,
den felven tijdt noch goei vonden te prolongeren
.* maer
d'Ackers jegenwoordich beneden de breete vanfeven we-
ten wefende
, fullen binnen twee Jaren met Elfi beplant
ofte bezaeyt moeten worden,
ofte anders tot Teelant
ofte Rietlant
vruchtbaer gcmaéckx,fulcks de natuere
vereyfehen fal',
iönder dat men die tot Hoy-Ackers
fal mogen maecken, dan metkennifTe van Dijck-
grave ende Hooge
Heemraden, alles opte boete voor
't eerfte Jaer van drie ftuy vers van elcke roede, het
tweede Jaer eens fo veel, ende het derde Jaer opte
verbeurte van 't geheele perceel Lants ,dacr de fel-
ve Ackers in ghelegen zijn, ofte daer toe de felve
bchooren: 19 Welverflaende indien inde felve Swetten,
Dobben , Ploffen ofte Poelen, eenige Veen ofte Moer Ie-
quaem om Turf af te maecken, als noch mochte wefen,
fal d Eygenaer de felve met dryvende Schuyten, Schepen
ofte Schouwen mogen baggeren ende brengen, binnen
den felven Heemraetfchappe daer 't hem befl ghelegen
fal zijn.
ao XVIII.
Niemant en fal de afgefteecken Sooden mogen
vervoeren van't een xi Heemraetfchap in 't ander,
maer die inden Heemraetfchappe laten, tot verbetc-
ringe vanden Lande.
XIX.
Dat elck de boncken uytten gront opberftende
lal ophalen %% binnen den tijdt van acht dagen, fon-
r                                                                   der
ende Ackeren te maecken , noopende de wijte
vande felve Petten, ende breete vande voorfchre-
ven Ackeren , achtervolght ende onderhouden
fal worden bet Placaec 11 van den lare vijftiendwn-
den drie-en-tfefiich
, op 't ftuck van het Slach-turven
gemaeckt, endedat allecnlick inde Kampen dacr
Met is begonft, ende de voorfz Petten ende alle
andere oude Swetten, foo wijt ofte aireede wijder
gemaeckt zijnde, en fullen niet afgefteecken ofte
verwijt mogen worden, ix omme de Ackers tuffchen
twee Swetten velegen, fmalder te maecken als veerthien
•voeten
, ende de Swetten niet wyder als dertich voeten.
Ende dat de geene die fijn Ackers tot te voorfz veerthien
voeten ghebracht hebbende
, daer na weder offlaeck niet
meer in 't felve Lant en fal mogen Slach-turven
, ende
loven dien verbeuren twintichponden,
XIII.
Dat geene nieuwe Heyn-iiooten ofteSchey-
flooten wijder fullen mogen ghemaeckt worden,
dan i^feflhien Rhijnlantfche voeten, alwaer 't foo,
dat de Gebuyren elckanderen confenteerden de
felve wijder te maecken, op een boete van twin-
tich ponden.
XIIII.
Item, dat van nu voortaen in kampen die van
nieuws ingefteecken fullen worden, geen Ackers,
't zy aende Heyn-flooten ofte binnen in yemants
Lant, fmalder fullen mogen ghemaeckt worden
dan 14 w^roeden voeten,efi de fwetten daer be-
neifens leggende, niet wijder dan twintich gelijc-
ke voeten, i^elcks opte boete van twintich fiuyvers
voor elck roede
, dat d'Ackers fmalder ofte de Swetten
wyder bevonden fullen worden voor de eerfie reyfe, ende
opte boete van twee gulden op elcke roede voor de tweede
reyfe, ende daer na opte verbeurte van Lant ofte Acker,
indien nae de eerfie ende tweede bekeuringe refpeftive
de Swetten wijder ofte d Ackers fmalder gemaeckt zijn,
onvermindert de toemaeckinge ende 't recht vande Hy-
pothecarifen, te verhalen alle de felve loeten aenden Ey-
genaer van 't Lant.
XV.
Item, dat uyt geen oude ofte nieuwe Swetten
ofte Slooten, nochte oock uyt gene nieuwe fchey-
flooten tot hare refpeétive gheoorlofde wijte ghe-
brocht zijnde, eenicn Moer op eenen Planck, ofte
op Schepen ofte Schuyten getrocken fal mogen
worden , om de Ackers onder hol ofte kottich te
maecken, maetfullend'Eygenaers ten wederzy-
den op hun eygen Landt de Moer daer inne we-
tende mogen uyt trecken, om tot Turf gemaeckt
te worden , ende die geene die bevonden fullen
worden contrarie ghedaen te hebben, fullen ver-
beuren 16 twee ponden van elckcroede hollicheyt,
onder de kanten van eenige Ribben ofte Jokers be-
vonden
, voor de eerfie reyfe, ende voor de tweede reyfe
fullen verbeuren vier gelijckeponden, ende daer en loven
fullen de Arbeyders diefulcks ghedaen hebben, arbitralick
daer over worden gecorrigeert.
XVI. ....
17 Dat een yegelijck ghehouden fal wefen in 't
eerfie navolgende Jaer, dat de Ackers ende Petten op hare
geoorlofde breete ende wijte gebrocht ende uytgemoert ful-
len zijn, de felve Ackers met Elfen te beplant en,
Hellen-
de de felve derde half voet ten hoochften van
den anderen, ofte die te maecken tot goede Zaey-Acke-
ren, tot des Eygenaers difcretie
, ten ware Dijckgraef
-ocr page 669-
\ΐά»6 Op 't Slach-turven eti öntgrondinge van Landen. 114?
fleren) terftont na 2 5 den kflen Ju/ij, ende daer nae
tallen ryden hen laten vinden inde Dorpen ende
Plaetfen daer gheflach-turft wort, ende onderfoec-
dSv
kenfcherpelick of de voorfz Ordonnantie niet en
is geexcedeert 26 ffedert de laetfie vifitatie, Ende fal
van fijn bevinden verbael maecken, ende 't felve
by Schout endc Ambachts-bewaerders getecckent
zijnde, leveren in handen vande Hooge Heemra-
den , na dat den Turf t'elcken Jare ghenoechfaem
van't Velt fal wcfen.
XXVII.
Endc inde quartieren die lbo groot zijn, dat de
Dijckgraef alleen niet bequamclyck de voorfz vifi-
tatie foude konnen doen, fal 't felve oock by eenigö
uyttct Collegie vande Hooge Heemraden, geaifi-
fteert als vooren, gedacn worden.
XXVIII.
Endc indien de voorfz Schouten ende Am-
bachts-bewaerders, ofte yemant van hen, zj (yier-
en-twintich i/jren te vooren geinfinueert zijnde)
onwil-
lich waren den Dijckgrave endc Hooge Heemra-
den reijpedive te alTiftercn , fullen elck verbeuren
veertien ponden, ende daer-cn-boven arbitralickcn
gecorrigeert worden. Ende fullen de vooriz Am-
bachts-bewaerders voor foo veel hen aengaet, de
vifitatie doen tot kofte vanden Ambachte j Ende
of den Dijckgrave de vifitatie nieten effedueerde
naer bchooren, foo fal yemant uy tten Collegie van
de Hooge Heemraden gecommitteert ende gcau-
thorifeert worden , omme de felve voorts te vol-
brengende boeten te innen,cndc tegens den Dijck-
grave te procederen naer bchooren.
XXIX.
't Voorfchreve verbael gelcvett zijnde, fullen de
Hooge Heemraden hen aen de Ambachts-be-
waerders mogen informeren, om te weten, of den
Dijckgrave ter goeder trouwe geprocedeert heeft.
XXX.
Item, foo wie, 't zy ghefwooren Bode ofte an-
ders , nae de gedaen vifitatie, yemant aenbrengen
fal,die tegens defc Ordonnantie, ofte eenich poinct
der felver gedacn hebben, fal ghenieten een derde-
part vande boeten, daer innedebreuckige ial zijn
gevallen.
XXXI.
28 Item, dat niemandt eenige Kley-landen fal
mogen uytdelven, om Steen, Potten, Pannen ofte
diergelijcke daer van te backen, fonder voorweten
endc aenfeggen aen den Dijckgrave ende Hooge
Heemraden te docnrröet verklaringe vande plaet-
fe daer 't Landtgelegen is, vande omleggende he-
lende , ende wie 't felve ghebruyekt, ten eyndede
felve opficht mogen hebben op de toemaeckinge
van dien binnen twee Jaren nae de öntgrondinge,
tot bequaem Weylandt ofte Zaey-lant, ilellende
daer vooren fpecialijcken ten onderpant heure on-
roerende goederen in 't Ambacht gelegen, ende en
fal in allen gevalle niemant eenige Landen mogen
ontgronden,leggende binnen twintich Roeden van
binnen den hoogen Rhijndijck, ende fo wie bevon-
den wort contrarie van dcfen ghcdaen te hebben,
fal verbeuren een boete van hondert ponden, ende
fal de Dijckgrave hetqngemaeckte Lant tot kofte
vande geene d'ontgrondinge gedaen hebben, doen
toemaecken, met interdi&ie van vordere ontgron-
dinge te doen.
Item,
hebben»                   χ χ^
Dat niemant voor half Macrt,of nae den Ieften
Tulij refpective na den nieuwen ilijl, nochte oock
meer dan tweemael op een Jaer uyt een Sloot,
Dobbc ofte Swct fal mogen Slach-turvcn , opte
verbeurte van thien ponden, midtfgaders vanden
Turf in dien Sornergetrockcn,
XXi.
Dat men op drie Roeden na aen eenige Raden,
Dijeken, Wegen, ende generalijck alle Water-kee-
ringen , nochte oock uyt eenige fchouwbaer Wa-
teringen, niet en falmogen Slach-rurven ofte bag-
geren ; ende foo wanneer eenige Wateringen ge-
rcynicht ofte gediept worden, foo fal men 't geene
daer uyt gekomen fal wcfen ter naeftcr Wege ofte
Kade brengen, indien 't felve aldaer noodich is,
XXII.
Item, en fal niemant toe ghelaten worden te
flachturven in eenich Lant,'t wclck 22 na date van
defen
tot onderpant geftclt/2r/ worden, voor de toe-
maeckinge van't geene gneconfenteerty^/i^Wd?//
te Slach-turven, voor ende al eer de toemaeckinge in
manieren als vooren fal zijn volbracht, ofte andere fuffi-
fante cautie geflelt,
ende die 't felve dede, fal verbeu-
ren tvvintich ponden, ende daer en loven arbitralie-
ken gecorrieeert worden.
* &
          XXIII.
Dat geen Officiers, 'tzy Bailliuwen, Dijckgra-
ven, Heemraden, Schouten, Ambachts-bewaer-
ders, Secretarifen nochte Boden, eenige Turf ma-
ten pachten, ofte part ofte deel daer inne hebben
fullen mogen, diredtelick nochte indirectelick, op
verbeurte van heure Officie, ende hondert goude
Realen, te bekeeren een derde-part aenden Aen-
brenger, een derdepart aenden Officier d'executie
doende, ende 't derde derdepart ten profijte van
het gemeen Landt.
XXIIII.
Dat niemant fal mogen Slach-turven op thien
Roeden na aende Tee vande Lant-fcheydinge van
Rhijnlandt, Delflandt,Schielandt, Amfterlandt
ende andere, keerende 't Water der Landen met
Rhijnlandt, Delflandt, Schiclandt ende Amfter-
landt refpective, niet uytwaterendc, op een boete
van vijftich guldens te veertich grooten, ende ver-
beurte vanden TurrL
XXV.
Dat men niet en fal mogen Slach-turven op
hondert Roeden na aen eenige binnelantfche Mee-
ren , %y ten ware Dijckgrave ende Hooge Heemraden
van RJïi)nlant
, in reguardt vande Landen ghelegen ter
plaetfe aende Soetermeerfche Meer
, daer kennelijck geen
per ij c kei van af/poelen en is,andersfpecialick confenteren.
VA                      XXVI'
tnde ten eyndc men des te beter fal mogen
weten, wie hem volgende 't geene voorfz is, foo
10 * Slach-turven, toemaeckinge der Landen, als
anderünts nietgereguleert,mact defejegenwoor-
dige Μ Ordonnantie in 't gheheel ofte deel overtre-
den fal hebben, fal den Dijckgrave met fijn Boden,
mitfgaders de Schouten ende Ambachts-bewaer-
ders van elck Dorp (die hen gehouden zijn te aiü-
-ocr page 670-
Ü4-8
PlacacecL·». i.-Boeck
II49
refpedive quartieren inde Maeftt van December
des felfs Jaers in handen van Ons ofte onfe Ge-
committeerde Rade overleveren pertinent qüoyer
vande vifitatie ende corredie by henluyden van-
de voorfz exceflen in den fclven Jare ghedaen
omme 't felve gcvifiteertzynde, tegens den gebre-
kigen gheprocedeert, ende voor den toekomenden
tijt vorder gcdifponeert te worden naer behooren:
Alle welcke voorfz Pointlen ende Articiilen, wy willen
ende ordonneren by eenyegelkk nae de expiratie vanden
Jare vijfthien-hondert drie-en-tnegentich gheobferveert
ende achtervolcht te worden by provifie
, tot dat anders
by ons fal wejen geordonneert, rejerve rende aen onsd'ïn-
terpretatie vande duyftentiffen, oock Ampliatie ende ver-
minde ringe van defen,?iaer d'ex/gent ie ende gelegen the\t
van tyden ende faecken.
Ende ten eynde 't inhouden van defen al om-
me mach worden gheobferveert, ende niemandt
dacr van ignorantie eri pretendere, Lailen ende
ordonneren wy, dat defen alomme fal worden
verkondicht ende ghepubliceert, daer men ghc-
woonlijck is publicatie van eert Placate van 't
Slach
- turven te doen, ende 't felve noodich weien
fal. Ontbieden voorts allen Officieren, Jufti-
eieren ende Dienaren , dat fy-luyden tegens den
Overtreders van dien procederen als vooren, fon-
der eenige gunile , faveur ofte difllmulatie ter
contrarie, want Wy 't felve tot dienfte vanden
Lande alfoo bevonden hebben te behooren. Ge-
geven in 's Graven - Hage , onder onfen Zegel
hier op ghedruckt in forme van Placate, den
twintichïten Decembris vijfthien - hondert vijf-
endc - tnegentich. Onder ftondc ghefchreven,
Ter Ordonnantie vande Staten. C. de Rechtere,
XXXII.
ïtem, ten eynde niemanthem envervordéfe te-
gcns defe Ordonnantie te doen, onder pretext dat
de boeten aen hem niet en fouden wefen execu-
tabel, fal regens den geenen die alfoo bevonden
wort, gheprocedeert worden tot arbitrale corredie,
met banniflement, geeiTelinge ende anders, fulcks
Hooge Heernraden bevinden fullen oorboirlijckft
te welen, naCr gclcgentheyt vander faecke.
XXXIII.
De Dijckgravcn ende Hooge Heemraden
refpedive dic de kenniiTe ende executie van defen
Placate bevolen wordt, en fullen met geenc Am-
bachten in 'tgenerael, nochte oock met eenige
Perfoonen in 't particulier vande voorfz boeten,
ofte eenige der fclver, mogen compoferen, accor-
deren ofte conniveren in eeniger manieren, maer
fullen de felve fonder eenige difllmulatie aen yder
Contraventcur in't particulier verhalen , volgens
de Sententien by de Hooge Heemraden, in con-
formité van defen Placate fonder eenige conniven-
tie ofte moderatie,tegens den felven Contraven-
teurs te wyfen, ende fo fy bevonden worden fulex
geobmitteert, de voorfz beplantingc ende toema-
kingc binnen behoorlijcken tijdt niet ghevordert
ofte anderfints contrarie van defen gedaen te heb-
ben , Sullen dacr over by den Procureur Generael
als Contra ven teurs van defen Placate ghecalan-
geert, ende by den Hove geilraft worden naer be-
hooren.
XXXIIII.
ïtem, op dat wy naerder bericht mogen wor-
den , wat clebvoir hier inne voor den toekomen-
den Jare van ryfes-en-tneqentich fal worden ghe-
daen. Sullen de voorfchreve Dijckgravcn vande
Den veerthienden September 1593 dus gefielt. Het voorgaende Placaet vanden achtkienden Maertfeyt alhier :
Ende dat daer jegens fectweynich landen worden verbetert,
ende met Hout beplant, fulcks byvoor-
gaenden Placate was gheilatueert. Ende dat wy oock bevonden hebben 't felve Placaet in eenige
pointlen, &c.
Mede den veertienden September dusgecoucheert. In 't voorgaende vatidenachtïendêMaertflaet: S0 0 1ST,
dat Wy
hierop gehadt hebbende 't advijsvanden Hoogen ende Provinciale Raden, mitfgaders van-
de Luyden vande Reeckeninge, ende vande drie Col legien vande Hecmraetfchappen van Rhijn-
lant, Delflant ende Schielant, ende op alles rypelick, &c.
't Selve Placaet vanden achtienden Martij voeght hierin voor het tweede ArtijckeU Dat men oock geenon-
vruchtbaer Landt en fal mogen infteecken, ofte 't Landt aireede ingefteecken, ende by Sententie
geinterdiceert zynde, dacr uyt te Slach-turven, vorder fal mogen breecken, ofte daer uyt moeren,
dan met voorgaende confent van Dijckgraef en Hooge Heernraden, elck inden fijnen, die daer toe
niet en fullen verftaen, dan nae voorgaende infpedie, met perfede aenteyekeninge vande grootc
ende belenden refpedive,op de boete van twintich ponden van veertich grooten; Ende fullen oock
gelijcke boeten verbeuren de geene, die aen een ander verkoopt Landt, 't welck hem by Sententie
verboden is te moeren.
                                                                                                   ,
Dit Artijckelis mede den veertienden September voor ft dus ghecoucheert. In 't meer-ghemelte Placaet vanden
achtienden Martij font: Eerfl dat men
van nu voortaen geene vruchtbare Landen, wefende gheheel, inde
welcke te vooren geen TurfF ghegraven , ghedolven ofte gheilach-turft is , enfalmogen injteec-
ken ï§c.                                                                                                                                                1,
, De woorden onder num. %.in 't Curftjf gedruckt zijn uyt den Placate vanden veertienden September 1593 g*£
ginnen, alvooren de felve fijnen naem ten Regiftre voor den Schout en Ambachts-bewacrders dae
't Lant gelegen is, heeft laten aentcyekenen, met verklaringe, in wat Lant, &c.
't Voorfz Placaet vanden ackienden Martij voecht hier by:
ende ongelden.
                                        ,
De woorden in 't fefle Artijckel in 't Curfijfgedruckt, zijn inden voorfz Placate vanden veerthienden SePtcmw
voor Ampliatie ingevoeght. 't Placaet vanden achtienden Martij voorfz feyt; Ten wekken dage allede gee
d\c g^cht\\tiiha^en,^elmdenfullen zijnvoor henluyden te compareren, ende te verklaren
hoC *
-ocr page 671-
-------------
Op-t Skch'turven m ontgroiidinge van Landen. i2fi
R e-talen elck met moer beleyt fal hebben, met defignatie vande plaetfe als vooren, ende verkla4
nee wat toemaeckinge hy inde Somer fal hebben gedaen,«« by den Secretaris ofte Klerck van 't Am-
ïacht ten Regiflre gefelt, ende daer op réguard genomen te worden elck byiönder, opte boete van twin-
tieh ponden, &c.
8 /ta//*April is inden Placate vanden veerthienden September, inplaets van half Maert, by den Placate vanden
achtiendenMartij i^.gefatueert
                             
Bevde de voorgaende Placaten hebben alhier in plaetfe van dit acht/te Artijckel, voor het negende Artijckel al-
9' ■>, . item, dat t'clcken Jaere op nieuws opte namen ende belenden inden quoyere vanden yoor-
eaenden Jare geftelt, foo in Fcbruario ofte Martio, als in Auguilo, de aenteyekeninge om te fiach-
turven, ende hoe veel gcflach-turft is, fal worden gedaen. Ende in gevalle van veranderinge vande
namen vande Eygenaers, ende oock vande belenden refpcdive,fal 't felve aldaer gecorrigeert, ende
t'clcken daer afmedc dubbelt onder de voorfchreve SecretariiTen ghelevert worden , op ghelijcke
Defe morden zijn op den veerthienden September vijfthien - hondert drie- en - tnegentich voor Ampliatie by
ίο.
gekomen.                                                                .              .
Mede den veerthienden dito dus geflelt. Het voorgaende vanden achtienden Martij feyt het oude Placaetop
II·
'tfluck van 't Slach-turven gemaeckt.
12.
Beydede voor fa Placatenvanden Jare 1593[eggen .· Ende fullen vorder niet afgeftcecken ofte verwijt
mogen werden, op de boete van twintich ponden voor de cerfte reyfe , ende voor de tweede reyfe"
op gelijcke boete ende arbitrale corre&ie.
Π·
1+
Het Placaet vanden achtienden Martij feyt: twaelf Rijnlantfche voeten.
't Sehefeyt alhier: twintich roede voeten.
De woorden in 't Curfijf 'gedruckt fijn, als de voorgaende onder num. 13. £?/14, inden Placate vanden veertien-
den September ι ty^.foogheflelt
Het Placaet vanden achthienden Martij voorft feyt.· elcks voor de eerftc
reyfe op een boete van twintich ponden voor yeder Swet ofte Ackcr die wijder ofte fmalder refpe-
dive ghemaeckt fullen zijn, ende voor de tweede reyfe boven de verbeurte van twintich ghelijcke
ponden, op arbitrale corredie ter difcretie vande Hooge Hecmraden.
l6. De
woorden in dit Artijckel in 't Curfijf gedruckt -zijn mede inden Placate vanden veerthienden September by-
gekomen. Het voorgaende feyt: Ende de geene die bevonden fullen worden contrarie gedaen te hebben fullen
verbeuren
twintich ρonden van elcke roede holligheyt, onder de kanten van cenige S wetten be-
vonden.
17.  De woorden in dit Artijckel in 't Curfijf gedruckt, zijn mede den veertienden September voorfe. by gekomen ; Het
voorgaende Placaet vanden achtienden Martij feyt: Art.
17. Dat een yegelijck gehouden fal wcfen foo·
menichmael twaelf vierkante roeden Velts, als hy met Moer ofte Veen beleyt, ofte foo menich-
mael tfeftich tonnen Turfs als hy getrocken ende gemaeckt fal hebben, uyttet Landt daer hem ge-
confenteert is geweeil te Slach-turvcn.fo menige roede vierkants van het felve parceel Landts ofte
Ackers binnen het naeftkomende Jaer toe te maecken,cnde met Elfen te beplanten, (tellende de
felve anderhalf voet vanden anderen, ten ware Dijckgraef ende Hooge Heemraden inde refpe&ive
Quartieren, metkenniffc van faecken om fpeciale redenen, ycmant particulierlijck coniènteerden
fijn Ackcren tot goede Zaey, Wey ofte Hoflanden toe te maecken, op pene darde geene die de
voorfz bcplantinge ende toemaeckinge in manieren, ende binnen den tijde als vooren verhaelt is,
niet en fal hebben gedaen, t'elckcn reyfe verbeuren fal twintich ponden van veertich grootens Ende
fel de Dijckgraef de toemaeckinge felfs gehouden wefen te doen ofte laten doen, tot kofte vanden
gebreeckigen, ende de penningen die hy uyt leytaenden felvcn verhalen ende inwinnen , twee
fchat aen gelde ende vier fchat aenpande nae de Dijck-rechte, Ende foo de Dijekgraven 'c felve
langer dan een Jaer, ofte ten hooehften twee Jaren nae lieten te doen , fal hy by de Hooge Heem-
raden daer toe vermaent worden , ende daer naer vorder in weygeringe zijnde, fullen de Hooge
Heemraden 'tfelve doen doen t'fijnder laitc. Ende Art. 18. Item, in gevalle in eenige oude Swet-
tcn ofte Dobbens, PJaiTen oft Poelen, eenige Veen ofte Moer, bequaem om Turf af te maecken
als noch mochtc wcfen, fal den Eygenaer 't felve remonitreren Dijekgraven ende Hooge Heem-
raden, met verklaringc waer de felve ghelegen, hoe wijt de Swetten oft Dobben, midtfgaders hoe
brect de nacile Ackers mogen zij n, ende oft de felve met Elft beplant zijn oft niet; 't Wclck hen-
luydcn , indien de faecke fulcks vercyfeht, fal mogen worden gheconfenteert, ende daer by ghe-
voeght, of't felve met Schuytcn, Schepen ende Schouwen ,oft allcenlijck op de naefte kanten
ftaende, fal gedaen moeten worden, 't welck fal moeten worden gheachtervolcht, opte boet<? van
twintich ponden.
18.  Anno 1595 dus geflelt. Beyde voorgaendefeggen ! Item, dat alle Ackers jegenwoordeltók fmalder we-
fendc dan twaelf{veerthienden Septembermien) roede voeten, ende met Elfen volgende het voor-
gaende Placaet niet bepoot, ofte tot vruchtbaer Landt gemaeckt wefende, als noch met Êlfcn ful-
len worden beplant, {tellende de felve anderhalve (veertienden September derdchalvc) voet van mal·
kanderen als vooren, ofte anders (achtienden Maert tot Zaey ofte Hoy-Ackers) vruchtbaer gemaecjsï
tot optie vanden Eygenaer (veertienden September ofte tot Hoy-Ackers)by kenniiTe van Heemraden
als vooren,op de boete, &c.
                                                                                              ■ "
Ï9. De woorden onder num. 19, in 't Curfijf gedruckt zijn inden meergeroerdenPlacate vanden veerthienden Sep-
tcmber ι w^bygekomen.
                                 \
Kkkk
zo. Het
-ocr page 672-
115Χ          Placaten-ί. i.Boeck. 43-Tit, 2/Deel.          n^
ίο. Het Placaet vanden achtienden Maert voorfk voeght hier als hel twimichfle Arüjckel in: Item, den geenen
die geoorlofc wort te Moeren met Schuyten, Schepen of Schouwen in wijde Dobbens, en fal de
Moer by hem getrocken ende geflotteert, niet mogen vervoeren, ten ware de Ackers dacr by gele^
gen tot Zaey-Ackers ghemaeckt, ofte bepoot waren, ende men fulcks de Moer daer op niet c«
mochte dragen, in welckengevallefaldeMoeropte naefte ghelegen Ackers vanden geenen, de
Moer toe komende, gebracht, ende tot Turf ghemaeckt worden, ende die ter contrarie doet fal ver*
beuren twintich ponden, ende de Schepen, Schuyten of Schouwen, daer innede Moer ghetrocken
fal wefen.
τι
Het felve feyt alhier inplaetfe van Heemraetfchappe, Ambachte: maer is het woon Heemraetfchappe 'm 't
Placaet vanden veertienden September i^^.gefielt.
2Χ.
De woorden in 't negenthiende ende twee-en-twintichfle Articulen in 't Curfijfghedruckt zijn als doen mede in·
gevoeght. Het PÏacaet vanden achthienden Martij voorfchrevefeyt Artijckelx^. Item, en fal niemandt
toegelaten worden te Slach-turven in eenich Landt,'t welck tot onderpant is ghefteltvoorde toe-
maeckinge ende ongelden van 't geene geconfenteert is te Slach-turven : Ende die 't felve fondei
confent dede ,fal verbeuren twintich ponden ende arbitrale correitie. Art. %6: Item, en fal nie-
mandt nieuw confent ofte verlof om vorder te Slach-turven mogen gegeven worden , aleer hy de
toemaeckinge hier vooren geroert,ter difcretie van Hcemraden voldaen, ende daer van wettelijck
befcheyt vertoont fal hebben. Ende Art. 27: Geene Schouten, Schepenen nochtc Gebuyren, ful-
len mogen ftaen over eenich verlyden, daer by d'een ten behoeve van een ander verkoopt ofte
opdraeght, vermangel t, ofte anderfin ts in eygendom over geeft, eenich Landt, 't welck in'tghe-
heel ofte deel uyt-ghcflachturft ofte ontgrondet is , ten zy henluyden volkom el ij eken ghebleec-
ken is, de toemaeckinge ofte pootinge (daer inne den geenen die hem 't Lant af handich maeckt
eenichfints ghchoudén mach zijn) behoorlijck ghedaen, ofte daer vooren andere fuffifante Borgc
binnen den felven Ambachte gheftelttezijn: Welck blijekofte Borch-tochte in handen vande
Secretarifen vande Hooge Heemraden geleverd ende op 't Regifter aengeteyekent fal worden, op
peyne dat de Schouten, Schepenen ofte Gefwoorens contrarie doende ,elck verbeuren fullen tien
ponden.
η
Inplaetfe van defe woorden in 't Curfijfghedruckt, feggen beyde de voorfchreve Placaten: opeen boete van
vijf-en-twintich ponden.
14. 15. z6. en vj> De woorden onder de voorfchreve num. zijn mede op den voorfchreven veerthienden Sep-
tember by ghekomen. Het Placaet vanden achthienden Martij feght num. f), inplaetsvanden leflenjulij,
naejacobi.
%Sé Dit Arüjckel is den voorfchreven veerthienden September alfoo geredreffeert. Inden Placate vanden achtien-
den Martijfiont Arüjckel
36. aldus: Endeaengaendehet infteecken ofte ontgronden vandeKlcy-
landen, dienende tot backen van Steen ende dierghelijcke, fal men daer toe verfoecken confent
van Dijckgraven ende Hoogc Heemraden, met defignatiè vande Landen ende de belenden der
fclver, omme infpeöie genomen, ende den geenen des verfoeckende, 't felve gheconfenteert oft
afgeflagen te worden, naer ghelegenthey t vander faecke. Ende den geenen die gheconfenteert
worteenige alfulck ontgrondinge te doen , fal 't felve Landt belooven binnen twee Jaren nae de
ontgrondinge toe te maecken, {lellende daer voor fpecialijck ten onderpant hare onroerende goe-
deren in 't Ambacht gelegen, ofte by gebreecke van dien andere fuffifante perfonele Borch-tochten
ten contentemente vande Hooge Heemraden. Ende foo wie bevonden wort hem vervordert te
hebben eenige Kley-landen contrarie defe Ordonnantie te ontgronden, fullen verbeuren een boe-
te van veertich ponden: Ende fal de Dijckgrave het onghemaecktc Land, t tot kofte vanden gee-
nen, d'ontgrondinge ghedaen hebbende, doen toemaecken ,met interdidie van vordere ontgron-
dinge te doen.
*9
Beyde voorgaende Placaten feggen .· voor den loopenden Jare van vijfthien-hondertvijf-en-tnegentich.
Ende is 't reflerende in 't Curftjf gedruckt, den veerthienden September vijfthien-hondert drie-en-tnegentich
hy gekomen.
HET TWEEDE DEEL.
Placaet, Waer by verboden mrt eenichKJey ofte Slijckjtyt de Meeren ofte
Wateren wan Hollandt, de Graeffi&ckheyt 'm 't geheel ofte ten deele competerendeje tiechgn3 ere. In
! date den wkr-en ■ tw'mtkbflen lanuarij 1591.
rael over Gelderlandt, Hollandt, Zeelandt ende
Weft-Vrieflandc, Den eerflen ghefwooren Ex-
ploi&eut hier opverfocht, Saluyt. Alfoo inden
Qijartieren van Noort - Hollandt ghelegen, zij"
verfcheyden Meeren ende Wateren, als de Scher-
. Α U RIC E, gebooren Prince van Oran-
1 gien, Grave van NaiTau, Catzenellebogen,
I Vyandcn , Diets , &c. Marquis vander
Veere ende Vliflingen, Heeré van Sint Vijt, Daef-
burgh, der Stadt Grave, ende Landen van Kuyck,
Moenfter,&c. Gouverneur ende Capiteyn Gene-
mer
de Beemfter , de Waert, ende diverfche
an-
-ocr page 673-
54 Op'tSlach-turvcn en ontgrondinge van Landen. Uf?
u
ajle 't welck alfoo noqtelijcken dient voorfien.
SÖO IS Τ, Dat Wy ontbieden ende bevee-
len , daer toe committeren midts dcfen , dat
ghy treckt alomme ter plaetfen daer 't van riöodc
wefen fal, ende aldaer naer voorgaende Klock-
gheflach , 't Volck meeft vergadert zynde, fcer
fchcrpciijck van wegen de Hooge Overigheydt,
Interdieecrt ende verbiet, dat voortaen niemandt
in de Schermer, deBeemfter, deWaett, noch
andere Meeren ende Wateren , de Graeffelijck-
heydt van Hollandt in 't ghcheel toe komende ,
ofte daer inne de felve eenich ghedeelte is com-
peterende, cgeen Slijck, Modder ofte Kley fal
mogen halen ofte baggeren , op peyne van te ver-
beuren voor deeerile reyfe fes Carolus guldens,
voor de tweede reyfe twaelf Carolus guldens,
t'appliceren'teene derden-deel ten profijtc vande
Hooge Overigheydt, het ander derden-deel ten
profijtc van den Officier, ende het derde derden-
deel ten profijte van den Aenbrenger, endevooE
de derde reyfe, op peyne van arbitralijcken aen
haer lijf ghecorrigeert te worden, Ende aengaen-
de den gecnen die aireede eenige Riet-boflchcn
ofte Rict-broecken aen haere Landen hebben
gheannexeert, ofte de felve occuperende ofte be-
iittende zijn, fult den felven belaften ende be-
veelen , dat iyluydcn binnen den tijdt van fes
Weeckennae de publicatie van defen, onder den
Hove van Hollandt fullen leveren, alfulcke titu-
len ende gerechtigheden, als iyluyden totte voor-
fchreve Riet-boflchen , Riet - broecken, Aenwaf-
fen, ofte opkomelingen van Landen, inde felvc
Meeren ende Wateren fouden mogen hebben ,·
omme daer op by den voorfchreven Hove ghclet,
ende met kennifle van faecken ghedifponeert te
worden , fulcks als nae Rechten ende redenen
bchooren fal, parthyen ten wederzyden in hare
ghetechtighcden ghehoort, Ten eynde dat daer
naer alle Perfooncn die bevonden fullen worden,
totte voorfchreve Riet-boflIÉen, Riet - broecken,
ofte opkomelingen, niet gerechticht te zijn, ende
oock den geenen, die binnen dien voorfchreven
tijdt van fes Weeckcn na de publicatie van defen,
't bewijs van hare titulen ende ghcrechtighcden,
niet en fullen ghcexhibcert hebben, metter daet
daer van ghehouden fullen wefen afftant te doen.
Ontbieden ende beveclcn daer toe alle Officieren,
Jufticiercn, Dienaren ende Onderfaten des Graef-
felijckheyts van Hollandt, dat fy U dit doende ern-
ftich verftaen ende obedieren. Procederende en-
de doende procederen tot executie vande voor-
fchreven peyncn, jegens den geenen die bevon-
den fullen worden 't inhouden van defen ghecon-
travenieert te hebben, fonder faveur, diilimulatie
ofte verdrach.
Gegeven in's Graven-Hage,onder't Zegel van
Juilitie hier op gedruckt in forme van Placate den
vier-en-twintichften Januarij duyfcntvijfhondert
een - en - tncgentich. Onder fbndt ghefchreven,
By mijn Hceren den Gouverneur, d'Ecrile ende
andere Raden over Hollandt, Zeelandt , endfi!
Weft-Vrieflandt. Onderteeckent, P. Hanneman,
Ende befegelt met een opgedruckt Zegel in roo-
den Waifche. .
anderen, alle de Gtaeffelijckheydt van Hollandt
in 't geheel toekomende, ende noch eenige daer
in de felvc is competerende eenich ghedeelte,
van alle wclcke Wateren ende Meeren, alfoo de
pront is vet ende Kley-achtich, ende dat inde fel-
ve valt veel Modder, Slijck ende andere vuylnifie,
bequacm om Landt daer mede toe te maecken :
Dat mede de Huyiluyden , die ontrent de felve
Meeren ghelandt zijn , hen dagelijcks vervorde-
ren uyt de felve Meeren ende Wateren te halen
groorc menichte van materie en Klcy ,daer mede
fy hare Landen ende Ricc-boffchen toe maecken,
ende eenige uytten grondt vande felve Wateren
tebooren, groote menichte van Kley-aerde om-
me Steen daer van te maecken, alle tot groote
fchade ende laefie vande Graeffelijckheydt, ghe-
merekcdat de felve Meeren ende Wateren , met
joodanige manieren van doen, foo diep ghehou*
den ende ghemaeckt worden, datter geen hoope
foude wefen , de felve t'eenigen tijdt tot Landt
te reduceren, daer toe de felve nochtans wel be-
quaemfouddn worden. Ende dat arger is, naer
dat by die van den Huyfe van Egmont verboden
is op feeckere groote peyne , dat niemandt inde
Meeren, ghelegen in het diilrid van de Dorpen
ende Huyfen van Egmont toebehoorende, hen
fouden vervorderen Kley ofte andere materie te
baggeren oft voeren, Soo gebeurt dagelijcks, dat
de Ingefetenen van O ut-carfpel, Haringh-carfpel,
Dirckshoorn, ende andere Dorpen ende Plact-
fen, reforterende onder de voorfchreven Heerlick-
heydt ende Huyfe van Egmont, hen ouderftaen
te komen inde Meeren ende Wateren des Graef-
felijckheydts van Hollandt, ende aldaer te halen
ende te doen voeren , groote quantiteyt van
Slijck ende Kley, 't welck by henluyden gebracht
wordt op haere Landen ende Riet-bofichen , inde
voorfchreve Dorpen van Oudt-carfpel, Haringh-
carfpel ende elders ghelegen. Dat mede in de
voornoemde Waert, Schermer, Beemftcr ende
andere Wateren , op ghekomen zijn, verfchey-
den Ruychten, Slijckenende Rict-boiTchen, en-
de dagelijcks op komen meer ende meer, allede
welcke aengevoert zijn ende noch dagelijcks aen-
ghevoert worden, by verfcheyden particulieren,
by den welcken den felven eenfdeels aen haer
Landen verheelt, ende anders langhs de kanten
in 't bevangh vande felve Meeren ghelegen zijn-
de , met Slijck ende Modder verhoocht, ende ter
culture ghebracht worden , alles mede tot groo-
te prejuditie vande Graeffelijckheydt, de welcke
alle de felve Ruychten , Riet-boilchcn ende op-
komelingen van Landen alleene is toe komende,
foo uytten gront van de felve Meeren ende Wa-
teren, de Graeffelijckheydt eygentlijck toe be-
hoorende, als oock mede dat alle Aenwaffen,
Riet boilchen , Uytterwaerden ende Rict-broec-
ken , oock vallende ende op komende inde pu-
büjcque Rivieren ende Wateren Van Hollandt,
van alle oude tyden verftaenzijngheweeft, toe
te bchooren aende Domeynen vande GraefFelick-
ncydt, endeden Rent-mecfteren. in elck Quar-
tier, in ruftige ende vredige pöiTeflïe zijn , om-
me alle foodanigc Ruychten, Riet-boiTchen, Aen-
waücn, Slijcken ende opkomende Landen, aen
te vaerden tot profijt vande Graeffelijckheydt, in
DEN
Kkkk 2
-ocr page 674-
1256                  Placateo-». a.Boeck. 44.Tk.
w:i
DEN XLIIII. TYTEL.
Noopende afhaünge van Wyer, Schilpen en Ballaft.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet, zAengaende 't halen van 't Schil, Schilpen, ende diergelijcfy ItallaB.
In date den tweeden Mey ι ó 10.
weeren t'harer defenfie, tot kleynachtinge van onfe
Beveelen (alle 'twclck foo't om redenen voorfz
niet kan ende mach geleden, maer daer tegens dar
telick moet verfien worden ) Soo laften ende be-
veelen Wy die Capiteynen vande Schepen van
Oorloge, op de Wachten in 't Vlye ende andere
Quartieren daer dat gevallende elcken van de fel*
ve, dat fy foo dickwils fulcks noodich wefen fal,
ende iy daer toe verfocht fullen worden,hen in per^
foone , ofte ten minften met hare Lieutenanten
refpc&ive, ofte eenige andere bequame Officieren,
met een goct getal Boots-volck van hare Schepen
afgefct, in een van hare Chaloupen ofte Jachten,
ende verfien met hunne noodige Wapenen, te
tranlporteren ter plaetfe voorfz daer de voorfchreve
Schilpende Ballaft-haelders hen vinden, ende te-
gens de felve de voorfz Placaten, Ordonnanticn,
ende dit tegenwoordich Verboth in 't werek te ftel-
len ende te doen hebben haer effecT:, alwaer 't met
ongemoede ende ghewapender handt, in ghevalle
fulcks anders niet en foude konncn werden ghe-
daen, Edoch met kenniife ende onderlinge corref-
pondentie vande Officieren van 't voorfz Eylandt
van Vlyelandt, ende andere refpedive daer't ver-
eyfehen fal, fonder dat te laten ofte weygerep, by
pene van onfe ongenade, ende arbitralijck geftraft
te werden nae gelegentheyt der faecken: Welver-
ftaende dat de voorfz Schillers fulckcn Ballaft ful-
len mogen halen ende in nemen vande Platen
daer ontrent inde diepten wefende. Aldus gedaen
ter Vergaderinge vande hooch-ghemelte Heeren
Staten Generael, in 's Graven - Hage, onder der
felve Cachettc, Paraphure ende Signature van ha-
ren Griffier, op den tweeden Mey Anno fefthien-
hondert ende twintich. Was gheparapheert,
V. Sloot,"' Onder ftont, Ter Ordonnantie vande
hooch-gemelte Heeren Staten Generael. Geteeo
kent, C. Aerffen.
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe te-
genwoordige lullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WET EN,dar.
wy op de klachten ons gedaen by Gerrit Jacobfiz
Achteman, Schout op den Eylandc van Vlyelant,
van dat contrarie voorgaende Placatcn ende ex-
preiTe Bevelen dagelijcks vele ende diverfche Per-
foonen, uyt verfcheyden Provintien ende Quartie-
ren, met hunne Schepen zijn halende van t Schil,
Schilpen ende diergelijcken Ballaft van't voorfz
Eylant ende andere Stranden van eenige van de
voorfz Vereenichde Nederlanden, daer door ghe-
fchapen is, dat metter tijdt niet alleenlick 't voorfz
Eylant, maer oock de goede ghelegentheyt vande
Diepten ende Stroomen aldaer: Oock in Vrieflant
ende elders daer dat gevalt, verloorcn fouden mo-
gen worden, ende de Diepten verloopen, midtfga-
ders veroorfaecken vcrwyderinge van Zee-gaten:
Omme fulcke ende andere inconvenienten by
tijts voor te komen, verboden ende geinterdiceert
hebben, verbieden ende interdiceren midts defen
alle Schilters, ende anderen dien dit aengaen fal, te
halen Schil , Schilpen ende diergelijcken Ballaft,
ten vaften Lande van het Eylant van Vlyelant en-
de andere quarti eren vande Provintien van Hollant
ende Wcft-Vrieflant^xegen de voorfz voorgaende
Placaten ende Ordofmantien daer op voor defen
geemaneertjby verbeurte vande penen endebreuc-
ken daer by geordonneert tegen de Contraventcurs
vande ièlve. Ende alfoo de voorfz Officieren van 't
voorfz Eylant van Vlyelant, ende andere Quartie-
ren in Vrieflandt ende elders, de voorfz Placaten
ende verbodt, veel min de afneminge vande boe-
ten , niet en konncn in 't werek ftellen, overmits
vele vande voorfz Schepen aldaer dickwils gelijck
komen , ende alfoo d'eenc den anderen verfterc-
ken, felfs ghewapent met Roers ende andere Ge-
Placaet Vande Staten van Hollandt.
Placaet, (jeen Schil of Schelpen mogen foech^n 9fcheppen >fiften ofte halen aen
<kgronden <van Eyerlandt, bttyten fynniffe ofte Ufl <vm Vollenho. In date den me-en~w'm-
uéflen April 1616.
|E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
j Hollandt ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
1 terende den Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, Allen den geenen
die defen tegenwoordigen fullen fien ofte hooren
lefen, Saluyt. Alfoo ons doorootmoedich ver-
tooch van Philips van Vollenho, Secretaris inde
Reecken-kamer vande Ho: Mog: Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden kenbacr
is gemaeckt, dat aenden vaften Lande, ende gron-
—^_^H
-ocr page 675-
Wyjei,Scfei{peftjert Ballaft* *tj$s
landt., ten minften fchade ende quetic mogen
worden (ghemift,' dat een ycghelijck Perfoon wieri
hy zy, willende voortaen met fijn Schip van den
gronden ofte platen yan,den voorfchreven Eyer-
lande Ballaft halen, de felve, foo dick ende me-
nichmael fy fulcks doen fullen, t'elcken reyfe ghe-
houden fulien wefen aen den voornoemden Vol-
lenho, of fijne gelafte, tcberalen fes ftuy vers vart
elek Schip Ballaft. Endeioéycmandtonwillich,
ende van fulcks te betalen in gebreke ware, Heb-
ben wy den felven Vollenho , of fijne ghemachte
toe gheftaen endcgJie^tiorifecrt,gelijck wy toe
ftaen èiidè authoriieren by defen, de fêive on wil-
ligen voor de eerfte inftantie te mogen betrecken
voor den Gerechte van den Eylandc van Texel ♦
de wclcke in krachte van defen (onvermindert de
Jurifdi&ie ende Heerlijokheydt van 't'Eyerlandt
voorfchreven) gheauthórifeerr worden jegens de
felve onwilligen, op de aenklachten vanden voor-
fchreven Vollenho, ofte fijne Vólmachte, het
zy op 't Eyerlandt ofte op Texel, defen conform*
Rechtende Juftitie té adminiftreren s Ghelijcfc
oock verftaen wert, in ghelijcke forme by de fel-
ve Gerechten Recht ghedaen te fullen worden*
jegens den geenen die moetwülighbjcken ende
buyten conient de Schil of Schelpen, van den
voorfchreven Eyerlande ofte gronden van dien
fullen hebben ghehaelt oftgherooft,, ende andere
onbehoorlijckheden aldacr mochten hebben gh@-
plcecht.
Ende ten eynde niemandt van delen en pre*,
tendeert ignorantie , ende defen onfen Placate-
te beter moge worden in treyn ghefet ende ghe-
achtervolcht, Laften Wy ende ordonneren, dat
de publicatie van deiên in de naeft omleggende
Steden ende Plaetfen, daer men publicatie te
doengewoonlijcken zy, gedaen weiënde * ende
de afnxie by Copyc van dien aen de publijcque
plaetfenzynde ghedaen, allen oniënOfficieren,
Jufticieren, midtfgaders de Commandeurs ofte
Capiteynen van onfen Wachten, Uytleggers ofte
Schepen van Oorloge, die ontrent den voorfchre-
ven Eyerlande gefete η zijn, of komen te leggen
fullen, dat fyluyden ende elcks van hen , op de
aenklachten van Vollenho voornoemt, ofte fijne.
Volmachte, defe onfe Placate doen achtervol-i
gen, obferveren ende naer komen, Procederende
ende doende procederen jegens den Overtreders,
lbnder eenige conniventie ofte difiïmu latje, totte
vetbeurten ende peynen daer by geftatueert, ende
dit alles by provifie, tot dat by ons anders fa! we-i
fen geordonneert.
,...„■ . ... ,n;,f
Gedaen in denHage in forme van Placate, on-
der onfen gtootcn Zegele daer aen ghehangen,
opten twec-en-twintichften dach vande Maent
van Aprilis, in 't Jaer ons Heercn eenigen Hey-
landts ende Salichmaeckers fefthien-hondert en-
de feftien. Ende was geparapheert, /, van Olden-
barnevelt
,v" Onder ftont, Ter Ordonnantie van-
de Staten. Ende was onderteyekent, A. Duyck.
Hebbende onder uyt hangen een Zegel van roo-
den WaiTche, aen een dubbelden Franchijnen
ftaerte.
                     .                     γ
ti5* Noopende af&diage van
den van *t Eyerlandt, dacr yanby ons de Heerlick-
hcvcop fijnen Soon, geprocreertby Anna de Cocq
van Nerynen, fijn Huyfvrouwc, ware gheconce,
deert feer groote fchade werde ghedaen, midts
dien fcer groote menichte van Schippers, Schuyt-
voerders, ende andere met ghelijcke gcrcetfcbap-
pen hen dagelijcks onderwonden acn den fclven
vaften Lande van 't Eyerlandt ende gronden yan,
dien, te halen Schilp, Schelpen ende Ballaft ,-fön-
der dacr over hem, of fijne ghclafte aen te fprct^c-
ken te moeyeft, of erkentenifle te dqeii; In voe-
gen ghefchapenware, foodaerinne by Reglement
ende ordre niet en werde vöorfien, dat metter
tijdt fulcks niet alleen ftreckenfoude tot nacdeele
vande voorfchreve Eyerlande,ende de gronde van
dien, nemaeroocktotprejuditievande gheheele
Heerlijckheyt vanden voorfchreven Eyerlande, als
die metter tijdt daer door foude worden te niete
ehemaeckt; Waeromme \vy willende betoonen,
dat onfe goede meyninge zy de voorfchreve Heer-
lijckheydt van't Eyerlandt te conferveren , ende
te iioudcn in goeden ftate, fonder de felvealfoo
re laten berooven tegens wille, buyten confente,
ende profijte vanden Eygenaer : Hebben ten ern-
fbgenbeede vanden voorfchreven Vollenho , ten
aenfien hy nochte fijne gelafte met goede vrundt-
lijcke vermaningen nochte dreygementen , de
voorfchreven ongheregeltheyden niet en hebben
konnen weeren, naer voorgaende advijfen van on-
fen lieven ende ghetrouwen, die van onfe Kamere
vande Reeckeninge, dewelcke hen op de ghelc-
gentheydt der faecke hadden gheinformeert, ver-
boden ende gheinterdiceert hebben, verbieden en-
de inrerdiceren by defen allen ende ecnen yege-
lijcken van wat qualiteyt ende conditie hy zy, met
cenige Schepen, Schuyten ofte andere ghereet-
fchap, eenige Schil ofte Schilpen tefoecken, te
fcheppen, te fiften ofte te halen, veel minder te
vervoeren vande Stranden ende gronden van den
Eyerlande voorfchreven, tegens wille ende buy-
ren kennifle vanden voorfchreven Vollenho, ofte
fijne ghclafte, op de verbeurte van de Schepen,
Schuyten, ende andere gereetfehap daer toe ghe-
bruyekt, van den geenen die bevonden fullen
worden, nae de publicatie van defen (in den om-
leggende Steden ende Plaetfcn gedaen, ende aen
de publijcque Plaetfen gheaffigeert fullen wefen)
contrarie gedaen te hebben, ende dacr-en-boven
een boete van vijftich Carolus guldens, t'appli-
ccren een derde-part ten profijte van den Eygne-
nacr, een derdendeel ten profijte van den Officier,
ofte den geenen die d executie doen fal, ende het
reftcrende derdendeel voor den Armen van de
Plaetfe dacr de berichtinge ghedaen fel worden.
Ende naer dien Wy by eenige onfe Placaten wel
expreiTelij eken hebben verboden, Dat niemandt
hém moge vervorderen van den vaften Landen,
ofte gronden van Huyfduynen, Texel, nochte
} vclandc, te halen eenige Ballaft, ende nochtans
by dagelijckfche experientie ondervonden werdt,
aatdefelve tot accommodatie vande Schepen,
varende ter Koopvaerdye ende anderfints, niet en
mogen werden gederft -. Hebben Wy goet gevon-
den ende verklaerr, vinden goet ende verklaren
oy defen, dat nae dien de felve Ballaft, als noch
ïancenigc buyten platen of gronden van 't Eyer-
DEN
Kkkk 3
-ocr page 676-
Placatcn-». i.Boeck. 4f£Tit.                   n^
Kauter-gat twelf voeten, Ley-wech vanden eenen
Dorpe in d'ander daer Heckens hangen,feftien voe
ten,cenen Drijf wech van eender Merft ter ande e
daer men alderhande Beeften drijft, yier en tW '
tich voeten,
                                                   vm"
taé4
voeten,eenen Borre-wech oMolen-wech met Hoot-fackMolen-wech met Karrendegetouwc, twelf voeten , ePecrde, fonder ander getou
I, '/ Placaet vandenjare i6^feyt: Andries du Frefne, ende geparapheert, H. vander Capellen. Dat vand
en
Jare 1646. G. v. Reede van Renfwoude.
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Verbiedende metflaende Zeylen inde Hamen van Helleyoet-Jlujs te
komen, op dat de Bagger-Schuyten niet overfiylt en worden. In date den wierden Mam 164?,
Schippers ende Lootfluyden, wie de felve mogen
zijn , grooteofte kleyne Jachten, Schepen ofte
Schuyten voerende, verrnaent, ghelaft ende bevo-
len hebben, gelijck de felve verrnaent gelaft ende
bevolen wert mits defen, dat fy haer voortaen niet
fullen bevorderen met hare voorfz Jachten, Sche-
pen ofte Schuyten te komen, ofte te feylen binnen
de voorfz Haven met volle ofte opftaende Zeylen,
maer dat fy binnen gemelde Haven willende ko-
men ten tyde als de voorfz Bagger - Schuyten in
het werekzijn,alle hare Zeylen tevooren fullen
hebben te ilrijcken, ende alfoo fachjens binnen de
voorfz Haven te halen, op pene van te lullen moe-
ten vergoeden de fchade die door in feylen, 't zy
aenden Lande, ofte aen particuliere cenichfints
fal komen te gefchicden. Lattende allen cnde ee-
nen yegelijcken die het aengaen mach hem daer
naer te reguleren. Gedaen inden Hage onder
't kleyne Zegel vanden Lande den vierden Macrt
feithien-hondert drie-en-veertich. Onder itondt,
Ter Ordonnantie vande Gecommitteerde Raden,
Herb-' van Beaumo?u,
1E Gecommitteerde Raden vanden Staten
' van Hollandt cnde Weit - Vrieflandt,
DOEN TE WETEN,Alfoototon-
derhoudinge van behoorlijcke diepte inde Haven
vande Heflevoetfche-Sluys noodich is, dat het
Slijck daer in vallende, met Bagger-nettcn werde
uytgehaelt, ende derhalven de Schuyten daer toe
ghebruyekt vverdende, het felvige wel fonder ver-
hinderingeoftepericulbehooren te konnendoen,
ende men nochtans in tegendeel van dien in erva-
ringekomt, dat vele en verfcheyde Schippers, on-
derftaeh hare Schepen oft Schuyten met volle
opitaéhde Zeylen te doen loopen binnen gemel-
de Haven, waer door die voorfz Bagger-Schuyten
in ghevaer werden gheflelt, van ofoverfeylt, ofte
oock in 't voorby varen met Water vervult te wer-
den , tot fchade en naedcel vande Werckluyden,
mitfgaders verachteringe en verhinderinge van't
voorfz noodige werek, en by gevolch tot ondienft
vanden Lande, ende de Ingefetenon van dien.
S O O IS Ô , dat de Gecommitteerde Raden
daer tegens willende voorficn, alle Capiteynen,
DEN XL V É. Ô Õ TEL.
Behelfende ordre op de Wagens en Wagen-flach.
Placaten vande Staten van Hollandt.
l, Placaet, Beroerende de Wagens jnitfgaders het hreeden vande Wagen-fltgw*
In date den n/ijfthienden September 1588.
gheweefl:, midts de naeuwighcyt vande Wagens,
daer mede dagelijcks met Vracht, Volck ende an-
ders, ghevaren ende ghereden wort. Dat mede de
Wagenaersende Schuyt.vocrders te famen coliu-
dcren ende overkomftcn maecken, fulex dat d een
fonder d'ander geen vracht aen nemen en moet
ofte wilt, hutfelende,deelende ende participeren-
de, ofte vande felve bate ofte drinckgelt nemenüt.
daer by belettende ende befchattende den reyl dw
Man ende de vreemde Koopluyden_„ waer ini
grootelijcx van noode is te voorfien. S O V é >
dat wy met rijpe deliberatie van Rade, cent
rbKAoghHk
-ocr page 677-
Oftkè op de Wagens en Wagen-flach.
ii6f
\i66
èWooren daer op gehadt hebbende 't advijs van 't
Teerendeel vande Steden van Ho lant,geordon-
w t geftatucert ende ghekeurt hebben, ordonne-
nC fljCUeren ende keuren mits defen de Poinden
pnde Articulen hier nacr volgende. Inden eerften,
j a|je wage-maeckers van nu voortaen niet en
rilten eenigc Wagens maecken , ofte die fullen
TiitziinneffensdcAetde ende tuflehen dicvilli-
i vier Rhijnlandtfche roeden voeten ende een
Sn Ordonnerende ten dien fijne alle Steden
vin Hollandsen yfer van ghelijcke wijtte op den
Stadthüyfe te hangen, alwaer alle Wage-makers,
Voerluyden ende Lantluyden, onder de felve Ste-
den reforterende, de maet halen, ende daer na hen
fullen hebben te reguleren. Item, dat alle Wage-
maeckers voortaen gheen AiTchen en fullen fpan-
nen maer die rechts draets uyt maecken. Dat
mede alle de achter-Wielen vande Wagens voort-
aen niet hooger fullen zijn dan vijf voeten min
vierdehalven düym, ende de voor-Wielen naer ad-
venant,ende fullen de AiTchen wel befet.ende met
ftoot-yfers gepent zijn, ende dit al te doen ende
volbrengen voor den elfden Novembris toekomen-
de, naer welcken tijdt egeen vracht ofte Lant-Wa-
gens anders als voorfz is , opte Wegen en fullen
mogen komen, opte boete vande Wagens t'elcken
reyft te verbeuren. Interdicerende mede by defen
alle Wagen-maeckers, van nu voortaen geen Wa-
gens temaken, omme hier in Hollandt gebruyeke
te worden, dan conform defe onfe voorfz Ordon-
nantie , opte boete van t'elcken reyfe van twaelf
ponden tot veertich grooten 't pont, behouden
daer-en-bovenden Voerluyden, Huyfluyden ende
andere jegens hen-luyden hare acïie van koften,
fchaden ende intereften. Ende ten eynde dat defe
onfe Ordonnantie beter mach in treyn ghebracht
ende gheeffeaueert worden, laften ende beveelen
wy mede alle Dijckgraven ende Hooge Heemra-
den, midtfgaders Bailliuwen, Schouten, Croos-
Heemraden ♦ Ambachts-bewaerders, Gefwoorens
ende allen anderen die fulcks aengaenmach, de
Dijeken ende Wegen onder haerluyder bedryven,
te keuren ende doen maken, voorden voornoem-
den elfden November toekomende, op hare oude
breette, ende voortaen die alfoo te onderhouden,
midtfgaders oock de Spooren te doen afnemen,
omme alle vordere inconvenientien te verhoeden.
Ordonneren noch dat van nu voortaen egeen Wa-
genaers noch Schuyt-voerders ofte Schippers en
fullen hutfelcn,dobbelen noch kabeïen,drinck-gelt
ofte foy nemen,oft voortftellen van ecnige vracht,
maer fal elck even nae wefen om den reyfenden
Man ofte vracht aen te nemen oft te voeren, ende
dit al op een boete van fes ponden te veertich groo-
ten t'elcken reyfe te verbeuren. Welcke Ordon-
nantie, Statuy ten ende Keuren wy u laften ende
beveelen te kundigen ende publiceren over al in
Hollandt > daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen, ten eynde dat niemant hier van mach pre-
tenderenignorantie. Bevelende eenen yegelicken
't gunt voorfz is, onverbreeckelickcn te onderhou-
den ende achtervolgen op de penen voorfz. Van
't welck te doen wy Ü geven volkomen macht,
authoriteyt ende fondcrlingh bevel. Ontbieden
ende bevelen allen Officieren, Dienaren endeOn-
derfaten, datzy u dit doende ernftich verftaen en-
de vordernüTe doen, ende den Overtreders corri-
geren , fonder verdrach ofte diflimulatie, fonder
des te laten in eeniger wijs. Ons relaterende U
wedervaren. Gegeven inden Hage, onder 't Ze-
gel van Juftitie in forme van Placate hier op ghe-
druckt den fefthienden September Anno vijftien-
hondert acht-endé-tachtich. Onder ftondt gbe-
fchreven, By mijnen Heerenden Gouvcrneur,Pre-
fidentende Raden over Hollandt, Zeelandt ende
Vrieflandt.
2. Ordonnantie, beroerende de mjteende andere geflakevandejVagens*
In date den een-en-tmntichflen Decembris 164^·
van gelijcke wijten op den Stadthüyfe fal werden
gehangen, alwaer alle Wage-maeckers , Voerluy-
den ende Lantnuyden onder de felve Stede refor-
terende de maet halen, ende daer nae hen fullen
hebben te reguleren. Item, dat alle Wagcmakers
voortaen geen Afchen en fullen fpannen, maer dié
rechts-draets uyt maken: Dat mede alle de achter-
Wielen vande Wagens voortaen niet hooger fullen
zijn dan vijf voeten min vierd'halven duym, ende
de voor-wielen naadvenant, ende fullen de Afchen
wel befet,ende met ftoot-yfers wel gepent zijn, en-
de dit al te doen ende volbrengen voor den eerften
Martij 1646 toekomende, naer welcken tijt egeen
Vracht, Lant of andere Wagens, anders als voorfz
is, op de Wegen en fullen mogen komen, op de
boete van tien gulden te veertich grooten den gul-
den , foo menichmael fulex fal gebeuren. Interdi-
cerende mede by defen alle Wagcmacckers van η u
voortaen geene Wagens te maecken, omme hier
in Hollant ende Weft-Vrieflant gebruyekt te wer-
den , dan conform defe onfe voorfz Ordonnantie,
LUI                    op
% E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
ι Hollandt ende Weft-Vrieilant, Reprefen-
£ terende de Staten vanden felven Lande:
** Allen die defe onfe Letteren fullen fien
oftehooren lefen, Saluyt. Alfoo inden Lande van
Hollantende Weft-Vrieflant, feeckere Jaren her-
waerts diveriche gebreken ,ongeluckenenincon-
venienten zijn gebeurt ecweeft, midts de nauwig-
neyt vande Wagens, daer mede dagelijcks met
vracht, Volck ende anders ghevaren ende gereden
!ε'ι'^ε daer inne van nooden is te verfien.
UO l S Τ, dat wy met rijpe deliberatie van
Kade geordonnecrt,geftatueert ende gekeurt heb-
jn'°™onneren ,ftatuere*n enkeuren mits defen
ae Poinclen ende Articulen hier naer volgende.
inden eerften, dat allé Wage-maeckers nu voort-
jen niet en fullen eenige Wagens maken, ofte die
iuHen wijt zijn nefTens de Aerde en tuflehen die
. igcn vier Rhijnlantfche roede voeten ende een
uym, ordonnerende ten dien fine dat in alle Ste-
aca van foliant ende Weft-Vrieflant, een yfer
-ocr page 678-
nö4
PlacatecL·»· 2. B
1165
Ê auter-gat twelf voeten, Ley-wech vanden eenen
Dorpe in d'ander daer Heckens hangen,feftien voe
ten,cenen Drijf-wech van eender Merft ter andere"
daer men alderhande Beeften drijft, vier en twin'
tich voeten.
voeten, eenen Borre-wech op fefle voeten, eenen
Molen-wech met Hoot-facken fefle voeten, eenen
Molen-wech met Karrende varen, fonder andere
getouwe, twclf voeten , eenen Molen-wech te
Pecrde, fonder ander getouwe, acht voeten, een
't Placaet vanden Jare \S%^feyt: Andries du Frefne, ende geparapbeert, H, vander Capellen. Dat vande
Jare
1646. G. v. Reede van Renfwoude.
Placaet vande Staten van Hollandt.
Placaet, Verbiedende metflaende Zeylen inde Hanen van Hellevoet-fluys te
k$men3 op dat de Bagger-Schuyten niet crverfeylt en worden, In date den niierden Mam 164?,
1E Gecommitteerde Raden vanden Staten
1 van Hollandt ende Wcft - Vrieflandt,
DOEN TE WET EN, Alfoo tot on-
derhoudinge van behoorlijcke diepte inde Haven
vande Hellevoetfche - Sluys noodich is, dat het
Slijck daer in vallende, met Bagger-nettcn werde
uytgehaelt, ende derhalven de Schuyten daer toe
ehebtuyckt werdende, het felvige wel fonder ver-
hinderinge ofte pericul behooren te konnendoen,
ende men nochtans in tegendeel van dien in crva-
ringekomt, dat vele en verfcheyde Schippers, on-
deritaeft hare Schepen oft Schuyten met volle
opftaende Zeylen te doen loopen binnen gemel-
de Haven, waer door die voorfz Bagger-Schuyten
in ghevaer werden gheftelt, van of overfeylt, ofte
oock in't voorby varen met Water vervult te wer-
den , tot fchade en naedeel vande Werckluyden,
mitfgaders verachteringe en verhinderinge van't
voorfz noodige werck, en by gevolch tot ondienft
vanden Lande, ende de Ingefetcnon van dien.
SOO l S Ô , dat de Gecommitteerde Raden
daer tegens willende voorficn, alle Capiteynen,
Schippers ende Lootfluyden, wie de felve mogen
zijn , grooteofte kleyne Jachten, Schepen ofte
Schuyten voerende, vermaent, ghelaft ende bevo-
len hebben, gelijck de felve vermaent gelaft ende
bevolen wert mits defen, dat fy haer voortaen niet
fullen bevorderen met hare voorfz Jachten, Sche-
pen ofte Schuyten te komen,ofte te feylen binnen
de voorfz Haven met volle ofte opftaende Zeylen,
maer dat fy binnen gemelde Haven willende ko-
men ten tyde als de voorfz Bagger - Schuyten in
het werck zijn, alle hare Zeylen te vooren fullen
hebben te ftrijeken, ende alfoo fachjens binnen de
voorfz Haven te halen, op pene van te fullen moe-
ten vergoeden de fchade die door in feylen, 't zy
aenden Lande, ofte aen particuliere eenichfints
fal komen te gefchicden. Lallende allen ende ee-
nen yegelijcken die het aengaen mach hem daer
naer te reguleren, Gedaen inden Hage onder
*t kleyne Zegel vanden Lande den vierden Macrt
fefthien-hondert drie-en-veertich. Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Gecommitteerde Raden.
UerU' van Beau mom.
DEN XL V É. Ô Õ TEL.
Behelfende ordre op de Wagens en Wagen-flach.
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet, "Beroerende de Wagens^mitfgaders het breeden vande Wagen-âøÐ'
In date den nrijftbienden September 1588.
gheweeft, midts de naeuwigheyt vande Wagens,
daer mede dagelijcks met Vracht, Volck ende an-
ders, ghevaren ende ghereden wort. Dat mede de
Wagenaersende Schuyt-voerdcrs te famen collu-
dcren ende overkomftcn maecken, fulcx dat d een
fonder d'ander geen vracht aen nemen en moet
ofte wilt, hutfelende,deelende ende participeren-
de, ofte vande felve bate ofte drinckgelt nemende,
daer by belettende ende befchattende den reyi baa
Man ende de vreemde Koopluyden ,wa«,n'
grootelijcx van noode is te voorfien. S O üi »j
dat wy met rijpe deliberatie van Rade, cerlt
Á U RÉ Ô S gebooren Prince van Oran-
1 gien, Grave van Naflau, Catzenellebogen,
' Vyanden,Diets,&c. Marquis vander Vee-
re ende van Vliifingen, Heere van Sint Vijt, Daef-
burch, der Stadt Grave ende vanden Lande van
Kuyck, &c. Gouverneur Capiteyn Generael ende
Admirael, midtfgaders de Prefident ende Raden
over Hollant.Zeelant ende Vrieflant.den eerden
gefwooren Exploiótcur vande Camere vandë Rade
hierop verfocht, Saluyt. Alfoo inden Landen van
Hollant feeckcrejaren herwaetts diverfche gebre-
ken , abuyfen ende inconvenienten ghebeurt zijn
-ocr page 679-
Oftfre op de Wagens en Wagen-flach.
den, midtfgaders Bailliuwen, Schouten, Croos-
Heemraden, Ambachts-bewaerders, Gefvvoorens
ende allen anderen die fulcks aengaenmach, de
Dijcken ende Wegen onder haerluyderbedryvcn,
te keuren ende doen maken, voorden voornoem-
den elfden November toekomende, op hare oude
breette, ende voortaen die alfoo te onderhouden,
midtfgaders oockdc Spooren te doen afnemen,
^er op eehadt hebbende 't advys van t
^VDOrerSil vandë Steden van Hollant,geordón-
mecrendee van
                       hebben^ Qrd
ncer^geftatueert^n e           ^ depd^
ïen,ftfUer2n Het naer volgende. Inden cerften,
dat alle wage *"         maecken , ofte die fullen
fnllen eenigc Wagens macwv                dievilÜ- I
Sn netensde Aerde ™*1™^"^1£α omme alle vordere inconvenientien te verhoeden
!f icr ^rito^rt^?Sl?SttdS
uraonncrcii uutuuai. van «u ,*«·.«.*»-·- -o----■ —
ς         nntonnerenaeiciiuiA.» ιν..~»------
luySnlkndt4een yfer van ghelijcke wytte op den
vanHollandt»ee y
          ^ ^ w makers,
Vocrluydenena            j-          ,endedaernahen
den rf Sfn te reeuleten. Item, dat alle Wage-
^ilSSSSS» AiTchen en fullen fpan-
fflaBdÏÏ£d£rechts draets uyt maecken. Dat
nen; "K achter-Wielen vande Wagens voort-
mede> htïtfullen zijn dan vijf voeten mm
aen niet hooget m J voor.Wielen naet ad-
victdehalvenduym ende,
             befet5ende mec
venant ende fullen de Alicn                 doen en(je
ftoot-yfers gPPJ»"1^ Novcmbris toekomen-
de, naer wekken tydt egeen ν
gensanders als **^^^rtkta
______u c u.......^„i0« «f«> Srhinnprs ei
genaers noch Schuyt-voerders ofte Schippers cïi
fullen hutfelcn,dobbelen noch kabelen,drinck-gck
ofte foy nemen, oft voortilellen van eenige vracht,
maer fal elck even nae wefen om den reyfenden
Man ofte vracht aen te nemen oft te voeren, ende
dit al op een boete van fes ponden te veertien groo-
ten t'clcken reyfe te verbeuren. Welcke Ordon-
nantie, Statuy ten ende Keuren wy u latten ende
beveelen te kundigen ende publiceren over al in
Hollandt,daermenghewoonlijckis publicatie te
doen, ten eynde dat niemant hier van mach pre-
tenderenignorantie. Bevelende eenen yegelicken
't gunt voorfz is, onverbreeckelicken te onderhou-
den ende achtervolgen op de penen voorfz. Van
'twelcktc doenwyÜ geven volkomen macht,
authoriteyt ende fondcrlingh bevel. Ontbieden
ende bevelen allen Officieren, Dienaren endeOn-
derfaten, datzy u dit doende ernftich verftaen en-
de vordernuTe doen, ende den Overtreders corri-
peren, fonder verdrach ofte diflimulatic, fondet
genstemaWïn,omnici««.««^- ,zOrdon-
É
l worden, dan conform *±™™Τ%™Ζΐ des te laten in ecniger wijs. Ons relaterende U
nantie , opte boete van ι c^v..
ponden tot veertich grooten 't pont, behouden
daer-en-boven den Voerluyden,Huyfluydcn ende
andere jegens hen-luyden hare acïie van koften,
n inden Hage, onder 't Ze-
wedervaren. Gegeve
el van Juflitie in forme van Placate hier op ghc-
druckt den fefthienden September Anno vijfnert-
hondertacht-endé-tachtich. Onder ibndt ghe-
- .                 r»____··.____TJi^nn Jon Cnmr#>mPIir PrP-
fchaden ende intereften. Ende «*<^χ5£ fchreven,By mijnen Heeren den Gouverneur.Pre
onfe Ordonnantie bete.:macbimtreynghetont fcnrev ^^ oyet Hollandt, Zeelandt ende
^if^S^^3^^^^^ Vrieflandt.
wy mede alle Dijckgraven ende Hoogeneemrd j                                                     _________
i. Ordonnantie, "Beroerende demjteende anderegeftaltevandeW'agens.
In date den em-tn-tmntkhfien Vecembris \ 6tf-
van gelijcke wijten op den Stadthuyfe fal werden
gehangen, alwaer alle Wage-maeckers , Voerluy-
den ende Lantfluyden onder de felve Stede refor-
terende de maet halen, ende daer nae.hen fullen
hebben te reguleren. Item, dat alle Wagcmakers
voortaen geen Afchen en fullen fpannen, maer dié
rechts-draets uyt maken: Dat mede alle de achter-
Wielen vande Wagens voortaen niet hooger fullen
zijn dan vijf voeten min vierd'halven duym, ende
de voor-wielen naadvenant, ende fullen de Afchen
wel befet.ende met ftoot-yfers wel gepent zijn, en-
de dit ai te doen ende volbrengen voor den eerften
Martij 1646 toekomende, naer welckcn tijt egeen
Vracht, Lant of andere Wagens, anders als voorfz
is, op de Wegen en fullen mogen komen, op de
boete van tien gulden te veertich grooten den gul-
den , foo menichmael fulex fal gebeuren. Interdi-
cerende mede by defen alle Wagemacckers van nu
voortaen geene Wagens te maeeken, omme hief
in Hollant ende Weft-Vrieflant gebruyekt te wer-
den , dan conform defe onfe voorfz Ordonnantie,
L1U                       op
% E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Ί Hollandt ende Weft-Vrieilant, Reptefen-
! terende de Staten vanden felven Lande:
1 Allen die defe onfe Letteren fullen fien
ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo inden Lande van
Hollantende Weft-Vrieflant, feeckere Jaren her-
wacrtsdiverfche gebreken , ongelucken en ïncon-
venienten zijn gebeurt geweeft, midts de nauwig-
heyt vande Wagens, daer mede dagelijcks met
vracht, Volck ende anders ghevaren ende gereden
wert, ende daer inne van nooden is te verfien.
S O O l S Τ, dat wy met rijpe deliberatie van
Rade geordonnecrt,geftatueert ende gekeurt heb-
ben , ordonneren ,ftatuer^n en keuren mits deien
de Poinden ende Articulen hier naer volgende.
Inden cerften, dat allé Wage-maeckers nu voort-
aen niet en fullen eenige Wagens maken, ofte die
fullen wijt zijn neffens de Aerdeen tuflehen die
villigcn vier Rhijnlantfche roede voeten ende een
duym, ordonnerende ten dien fine dat in alle Ste-
den van HoUant ende Weft-Vrieflant, een yfet
-ocr page 680-
Plaeateo-j. 2. Boeck. 4?.Tit«
u6%
iep wy allen Officieren ende Magiftraten, dat fy
defè jegenwoördige alomme doen ende laten pu-
bliceren ter plaetfe daer men gewoonlijck is publü
catie te doen, Bevelende voorts allen Officieren
ende Jufticieren der voorfz Landen refpe&ivelicfc
ende elck van heur in lijn reguard, midtfgaders al-
len anderen ende een ycgelijck die het aengaen
mach, den inhoudt van defen na te komen en on-
verbreeckelijck te onderhouden in alle fijne Poin-
dten ende Articulen, alfoo Wy tot dienfte vanden
Lande, ende voorkominge van ongelucken fulcks
bevonden hebben te behooren. Gedaen in 's Gra-
ven-Hage onder onfen grooten Zegele,opten een-
en-twintichften Decembris des Jaers onfes Hee-
ren 1645·. Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande
Staten. Geteeckent, Herl·-' van Beaumom.
op de boete t'elcken reyfe van twintieh ghelijeke
guldens. Ende ten eynde dat defe onfe Ordon-
nantie beter mach in train gebracht ende gheefFe-
clueert werden, Laiten en bevelen wy alle Dijek-
graven ende Hoogc Heemraden, mitfgaders Bail·
liuwen, Schouten, Ambachts-bewaerders,Ge-
fwoorens ende allen anderen die fulcks aengaen
mach, de Dijeken ende Wegen onder heurluyder
bedrijven te keuren ende doen maecken voor den
voorfz eerden Martij toekomende, op heure oude
breette, ende voortaen die alfoo te onderhouden,
mitfgaders oock de Spooren doen af nemen, om-
me alle vordere inconvenienten te verhoeden. Efi
ten eynde dat het innehouden van defen alomme
onderhouden mach werden, ende niemant daer
van ignorantie pretendere, Ontbieden ende beve-
3 * Placaet, Waer by den tijdt van 't vemyden vande Wagens wertgeprolon*
geert. In date den ι γ Febrmrij 1646.
wy een groot deel van onfe goede Ingefetenen,
door de kortheyt des tijts niet gaerne cenige onge·
legentheyt fouden aendoen. S O O I S Τ, dat
wy om redenen ons moverende , de voorfz onfe
Ordonnantie gefurcheert hebben, ende furcheten
de felve mits defen tot Sint Jans dach, zijnde den
vier-en-twintichften Junij toekomende. Laftende
dat defen alomme fal werden ghepubliceert ende
geaffigeert, daer men publicatien ende afnxien te
doen ghewoon is. Gedaen in 's Graven-Hagc on-
der onfen grooten Zegele den feven-en-twintich-
ften Februarij des Jaers onfes Heeren 1646. Ter
Ordonnantie vande Staten. Herl·· van Beaumont.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande;
Allen den genen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluy t. Alfoo federt het emaneren
van onfe Ordonnantie, aengaende het verwijdden
vande Wagens, met het geenedaer aendepen-
deert, ondet date den een en twintichften Decem-
ber des voorleden Jaers fefthien-hondert vijf-en-
reertich, ons voor ghekomen zijn onderfcheyden
ghelegentheden, waer door de felve Ordonnantie
ten ghefteldeft dage niet alomme eenparichlick in
obfervantie foude konnon gebracht werden, ende
DEN XL VIL Τ Υ TEL.
Vervattende d'Ordre op deBuyten-Neeringe.
In date den elfden O&ober 153 u
van Holiandt, wefende ontrent twintich in getale,
is ons vertoont ende te kennen gegeven geweeft,
hoe dat ons voorfz Landt van Holiandt fcer kleyn
is, ende niet ofte luttel meer dan 't vierendeel van
onfen Landen van Brabandt of Vlaenderen, ende
welck Lant naerzijn ftaet ende conditie gedragen
heeft diverfche laften ter caufe vander beden ende
fubventien ons geconfenteert by den Staten ons
voorfz Lants, ende omme de penningen van dien
te vinden ende vervallen, de voornoemde Thoon-
deren uyt krachte van onfen Brieven van Oftroy
by hen van ons verworven, opgeitelt diverfche Ex-
cyfen ende ongelden op den Wynen, Bieren, Gra-
nen, Turven ende andere Waren, ende dragen on-
trent een derdendeel vander Schilttale van Hol-
lant} daer by onfe beden ende andere ommeflagen
gegadert werden. Ende al is 't foo dat niemant ge-
oorloften ware den voorfz Steden eenich hinder
ofte letfel te doenin't opbeuren vanden felven, oi
die Inwoonders direaelijckofindireaehjek uyten
voorfz Sleden te ttecken, defen niec tegenltaenae
Aerle , by der gratiën Godts Room-
, fchen Kcyfer, akijdt vermeerder des
Rijcx , Coninck van Germanie, van
Caftille, van. Leon,, van Grenade, van
Ar ragon, van Navarre, van Napels,van
Cecijle, van Maülorque, van Sardanie, vanden Ey-
landen Indien, ende vafter Eerde vande Wefter-
fche Zee: Eertz-Hcrtoge van Ooftenrijcke, Het-
togc van Bourgomge, van Lothrijck, van Brabant,
van Lemburgfi, van Luxenburgh, &c. G;ave van
Vlaendercn,van Artoys,vanBourgoingé,. Palts·*
Grave ende van Henegouwe, van Holiandt, van,
Zeelant, van Fet^tte, vanHagenau.lt, van Namen,
&c. Princc van Swave, Marckgra,ve des H. Rijeks,
Hcerevan Vrieilandt, van Salins, van Mechelen,
vanden Stadt,Stede ende Landen van Utrecht en-.
de Ovcr-Yflel, ende Dominateur in Afia ende A-
frijeke, Allen den geenendie defenonfen Brief fuj-
len fien, Saluy t. Van wegen ons beminden de
Burgemeefteren ende Regeerders van onfen be«
muyrden ende beüooten Steden in onfen Lande
-ocr page 681-
Ordre op de Buy te- Neeringo*
1271
127°
*"" de diverfche Perfoonen hebben hen vervor- , miifie, ende met hem genomen een Adjunét, hem
gein formeert heeft van wegen vander voorfz Ste-
der? op te (tellen op 'tPlattc Landt Brouweryen,
Weveryen , Loyeryen, een groot werek van Tim
Lrven,als Sluyfen ende anders mitfgaders diver
den, wat Neeringen ende Ambachten men dede
op 't voorfz Platte Landt, ende wat Brouwcryen*
fche'andere Neeringen ende Ambachten, die men
beflooten Steden ghewoonhek is ende behoort
doen tot onderhoudeniiTe der voorfz Steden,
ende dat noch arger is , pogen omtrent derfelverl)
ς eden Vryheden , op te ftellen 1 apperyen , Bac-
Srveri ende dicrgelijcke, dacrdoor vcele onruftcn
Sri vechten ende dootilagcn gebeuren, cnde an-
ïL bedroch gefchiet inde Waren endc Neeringc,
fonderlingc alfoo op 't felve Platte Landt geen be-
hoorliickc Ordonnantie ende toelicht en is, foo dat
onhoope van goede koop, ende t'ontgaen d'Excy-
fen ende andere ongelden, die Inwoonders der
voorfz Steden, dagelijcx poogen in 't heymelijck
ende openbaer de felve Waren op 't voorfz Platte
Lant te'koopen, ende dat meer is vertrecken uyten
voorfz Steden,ende gaenwoonenop 'tvoorfchreve
platte Landt, doende aldaer hunne Neeringen, al
'twelckde voorfz Thoonders tot diverfche fton-
den te kennen gegeven hebben, den CommiiTari-
fen van onfen wegen geordonneert, iönder dat fy
tot andere provifie hebben konnen geraecken, dan
dat wy henluyden verleent hebben Brieven van I
Tapperyen ende Backeryen gehouden werden on-
trent den voorfz Steden , cnde dacr op heeft doen
dagen den Ambachts - Heeren ende anderen die
daer by mochten intereft pretenderen , hebbende
Landen ende Hecrlijckheden in 't voorfz Platte
Lant, de welckc gecompareert zijn inden ghetale
van tfeftich Perfoonen, of daer ontrent, endc nae
dat de voorfz Commiffaris heeft met henluyden
gecommuniceert op die faceken voorfz , hebben
hen gcoppoièert jegens de begeerte vande voorfz
Steden, eü overgegeven hcure redenen van oppo-
fitie by gefchrifte, innehoudende vele ende diver-
fche Articulen, verfoeckende gehoort te zijne in
Juftitie op't voorftel vande voorfz Steden , voor,
den Prcfident ende Luydcn van onfen grooten
Rade, of fommierlicken voor den voorfz Commif-
faris, prefenterende te verifiëren binnen feeckeren
korten tijdt ende dilay, defcyten in heuren voorfz
Articulen ende oppofiticn begrepen, op welcke
Articulen de voorfz Thoonderen niet en hebben
willen antwoorden, want fy niet en hebben willen
komen in Proces, feggende dat notoir was, dat uyt
^7v\ïc "iddrelferende aen onfen lieven endc ghc- faecke vande Ambachten endc Neeringen die men
dede op 't Platte Landt ende ontrent den voorfz
Steden, de felve depopulcerden ende gingen te
nicte, endc die Dorpen van dage te dage verbeter-
den, de welckc partyen ghehoort, de voorfz Com-
miffaris heeft fijn ghebefoigneerde ghecommuni-
queert den voorfz van onfen Rade ende Reccke-
ninge, gcenen Ambachts-Hcerlijckhcyt hebbende
in 't voorfz Platte Lant, die daer op heurluyder ad-
vis gegeven hcbbcn,fo oock gedaen heeft de voorfz
Commiffaris, ende heeft al t'famen ons over ghc-
fonden, cnde fichtentden voorfz Thoonderen heb-
trouwen den eerften ende andere Luyden van on
fen Rade ende Rekeninge in Holiant, daer of geen
effëft na gcvolght en is, mits dat den meeftendeel
Ambachts-Heeren zijn, hebbende Landen, Hecr-
lijckheden inde voorfz Platte Landen, ons verfoec-
kende dat ons believen fouden te interdiceren op
feeckere peynen, geen Brouweryen, Weveryen,
LoyeryenTimmeryen, Backeryen, Tapperyen en-
de andere Neeringen of Ambachten, die men doet
in Steden, meer te onderhouden op't Platte Lant
van Hollandt, Stryen, Putte, ende al dat onder het
Lant van Holiant gerceckent wort, {onderlinge be- j ben ons crnftelick verfocht ende gebeden henluy-
roerendede Backcryc endeTapperyc.tot tien hon- den te voorficn op heurluyder begeerte, cnde doen
dert roeden omtrent der Vryheyt vanden voorfz ! expediëren onfe opene Brieven in fulcke faeckcii
beflooten Steden , bevelende den geencn die des : dienende. DOEN TE W ET EN,datgefien
contrarie geattempteert hebben ,daer van re defi- in onfen fecreten Rade, 't gunt wes by den voorfz
fleren ende ophouden, authoriferende de Officiers ! Commiffaris hier innc gedaen ende gebefoigneert
vande voorfz Steden , den overtreders te mogen I is gcwceft,/nitfgadcrs zijn advis, cnde't advis van
apprehenderen ende doen corrigeren, niet tegen- I den voorfz van onfen Rade ende Rceckcningc m
ftacndc dat hare Jurifdiclie fo verre niet en ftreckr, | Holiant, genegen wefende ter bede ende begeerte
ende op al doen expediëren onfe opene Brieven in vanden voorfz Thoonderen , cndc willende voor-
behoorlijckeforme. Opwelckevertooch Wy den j fien tottcr depopulatie , dcfolatic cnde deftru&ie
voornoemden Thoonderen hebben verleent opene I van onfen voorfz Steden, hebben by goeden advifc
Brieven van Commiffie op onfen lieven ende ge- ] ende rijpe deliberatie van Rade, ghcordonneert cn-
trouwen Raedt ordinaris in onfen Rade van Hol- de geftatueert, ordonneren endc llatucren by for-
landt M'-JooftSafbout,by den welckcn hy geor- me van Edid by dcfen onfen Brieven, datvoort-
donneert ende pecommitteert was, met hem ge- 1 aen niemant binnen onfen Landen van HolJandr,
nomen een Adjunét. niet fufpcclhem te tranfpor- I ende andere die daer ondergchouden worden.buy-
ten beflooten Steden (den Hage endc Alckmacr
dacr onder gereeckent) enfal van nieuws mogen
opftellen ende erigeren cenige Wcveryen, Loye-
ryen, Metfelryen, Timmeryen, of andere gclijcke
Ambachten,Negociatieof Necringen,die men bin-
nen beflooten Steden behoort te doen, noch de fel-
ve Neeringen doen ende exerceren: Infgelijcx dat
niemant van nieuws en fal mogen op ftellen ceni-
ge Backeryen of Tapperyen binnen fes hondert
roeden naer de vryheden vanden voorfz beflooten
Steden, noch oock op ftellen op' t Platte Lant ce-
Llll χ                    fiige
teren over al inden Steden cnde andere Plaetfen
>n onfen Lande van Holiant daer 't van noode we-
ien foudc, ende aldaer hem informeren op defaec-
ken voorfz, met heuren dependentiën, daer op
noorende ende communiquerende metten Am-
bachts-Heeren ende anderen die daer by intereft
Jouden mogen hebben, ende 't felve communice-
rende den voornoemden van onfen Rade ende Re-
^eninge in Hollandt, geen Ambachts-Heeren we-
,cnde, ende al t'famen over feynden met zijn ad-
v's,de welcke Commiffaris volgende fijne Com-
-ocr page 682-
127^
nige nieuwe Brouweryen, op pene dat fy ghehou-
den lullen zijn fulcke Brouwerye of andere Nee-
ringe, Backcrye ofte Tapperye van ftonden aen op
te breecken, en af te doen, en boven dien tot boete
te betalen tot onfen profijte de fomme van vijftich
Carolus guldens, foo dickwils dat yemant bevon-
den fal wefen contrarie van eenige vande voorfz
oeek. 4o\Titf                 n^
de Ordonnantie terftondt uytroepcn ende kondi-
gen, of doen uytroepen ende kondigen elek inden
bedryve van fijn Officie,aldaer men ghewoonlijcfc
is uytroepinge ende publicatie te doen, ten eynde
dat niemantdes caufe van ignorantie pretenderen
en mach, ende 't felve Statuyt, Edi&ende Ordon-
nantie, ende al d'inhouden vandefen inder voegen
Poin&engedaentehebben,waerafwydekennuTe *ende manieren voore ç verhaelt, obfervercn ende
onderhouden onverbreeckelick, fonder yet te doen
noch gedoogen gedaen te zijn ter contrarie, Pro.
cederende ende doende procederen tegens den
Overtreders van onfe voorfz Ordonnantie, by exe-
cutie vanden peynen ende boeten voorfz, reahjek
endeby feyten , fonder verdrach of diifirnulatie
want ons alfoo belieft. Ende want men van defen
onfen Briefte doene fal mogen hebben in veel en-
de diverfche Plaetfen, Wy willen dat tot vidimus
van dien gemaeckt onder 't Zegel authentijcq,of
Copie gecollationeert ende geteyekentbyeenvan
onien Secretarifen , volkomen gheloove gegeven
zy, gelijck tot defen originalen Brief. Des foitcon-
de foo hebben Wy onfen Zegel hier onder aen
doen hangen. Gegeven in onfen Stede van Bruef-
fel, den elfden dach Odober,in 't Jacr ons Heeren
duyfent vijf hondert ende cen-en-dertich. Van on-
fen Rijcke, 't tweede ,ende van onfen Coninckrijc-
ken van Caftillie, &c. 't feftiende. Opte ploye ftont
gefchreven, By den Keyfer in fijnen Rade. Onder
geteeckent, L. de Zoete.
van defen indien contrarie ghedaen worde, ende
klachte daer over quame, gecommitteert hebben,
ende committeren den voorfz van onfen Rade in
Hollant, ende dit al ter tijt toe dat de geene die ee-
nich recht pretenderen fullen, omme Brouweryen
of andere Neeringen, Backeryen of Tapperyen bin-
nen de voorfz limiten van nieuws te mogen op
ftellen, fullen doen blijeken van heure Privilegiën
of ander deughdelijck befcheyt, ende de voorfz
Steden van Hollant daer op gehoort, anders geor-
donneert fal werden. Ontbieden daer omme ende
bevelen onfen lieven ende ghetrouwen Stedehou-
der, Eerden ende anderen Luydcn van onfen Rade
ende Reeckeninge in Hollandt voorfz , Schouten
van Dordrecht, Delf, Leyden, Hacrlem, vander
Goude, van Amiterdam, vanden Brielle, van Put-
ten, vanden Hage ende Alckmaer, ende allen an-
deten onfe Jufticieren ende Officieren wien dit
aengaen fal mogen, heuren Stedehouderen, ende
eenen yegelijck van henluyden foo hen toebehoo-
ren fal, dat (y ons jegenwoordich Ediót, Statuyt en-
DEN XL VIII. Ô Õ Ô¸É,.
Vervattende d'ordre en verboth op't na-conterfeyten
van Wapenen, Mereken en Stempels. In date den
elfden Maert é 6 é 3 .
Placaet vande Staten van Hollandt.
feyte by den ghemeenen Man qualijck te onder-
fcheyden zijn, ende wy beduchten dat dicrgelijc-
ke valfcheyden noch alle dage meer ende meet
fouden mogen gepleecht worden, tot nochgrootct
interefte der voorfz Steden, ende onfen goeden In-
gefetenen, foo daer inne by ons niet in tijts, en be-
hoorlijcken foude worden voorfien. SOO IST,
dat Wy omme 't ge.ene voorfz is te beletten foo
veel des mogelijck zy, verboden ende gheinterdi-
ceert hebben, gelijck wy verbieden ende interdice·
ren by defen allen Goutfmeden, Wapen-fnijders,
Plaet-fnijders, Smeeden, ende allen anderen Per-
foonen , binnen eenige Steden ofte ten Platten
Lande van Hollandt ende Weft- VrieOandt refide-
rende, wie fy zijn mogen, ende niemant uytgclon-
dert, eenige Stempels by de voorfz Steden ghe-
bruyekt, nae te fteecken, nae te gieten, drucken,
ofte anderfints nae te conterfeyten, in watman,e"
ren 't felfde foude konnen gefchieden, fonder dat
fyluyden daer toe alvoorens verfocht ende gcoDti-
neert fullen hebben, behoorlijck confent ende oor-
lof vande Magiftraet vande Stadt, wiens Wap^·
Mereken ofte Stempels nae gemaeckt fullen vj«
E Ridderfchap, Edelen ende
Steden van Hollandt ende
Weit-Vrieflandt, Reprefente-
rendc den Staten vanden fel-
ven Lande. DOEN TE
WETEN, Alfoo onlancx le-
den bevonden ende achter-
* haelt zijn verfcheyden notable
valfcheden, gecommitteert inden voorfz Lande,
in 't conterfeyten vande Wapenen, Mereken en-
de Stempels, die by de Steden gebruyekt worden
opte Tonnen ende Vaten groot ende kleyn,ende
in 't looden vande Saeye-Fufteynen, Saeyen ende
Greynen, Bombafijncn, Damaften ,Tafcllaecken,
Servietten,Noppen,.Doppen, Smallen,Legatue-
ren , ende andere Manufaétueren , waerdoorde
voorfz Steden grootelijcks inheurluyder Neeringe
worden gheinterefleert, ende de goede Luyden
(koopende de voorfz goederen ende Manufa&ue-
ren, ende hen vertrouwende op de Mereken ende
Looden daer op gebrantende aengefteecken) ten'
hoochilen bedroogen, door dien d'oprechte Mere-
ken ende Looden vande valfche ende na geconter-
-ocr page 683-
n7± Viffcherye opte Stroom
, entje vande plaetfe daer fy woonachtich zijn,
oóeynedat eenyegelijck die bevonden fal wor-
den anders gedaen te hebben, daer voor verbeuren
fal t'elcken reyfe een boete van drie hondert pon-
den van veertien grootcn 't pont, t'appliceren een
derde voorden Officier , een derde voor den Aen-
ende een derde voor den Armen vande
U75
publiceert al omme daer men ghewoonlijck is pu-
blicatie te doen. Lallende ende ordonnerende
den Prefident ende Raden in onfen Hove van
Hollandt,onfen Advocaet Fifcael, Procureur Ge-
nerael, ende allen anderen onfen Officieren, Jufti-
cieren ende Rechteren vanden vootfz Lande, foo
wel inde Steden als ten Platten Lande, defen on-
fen Placate, Ordonnantie ende bevelen te achter-
volgen ende doen achtervolgen, Procederende en-
de doende procederen jegens den overtreders van
dien, fonder gratie, faveur, diffimulatie of verdrach,
want wy fulex voor den dienlte vanden Lande, en-
de den goeden Ingefctenen van dien bevonden
hebben te behooren. Gegeven inden Hage onder
onfen grooten Zegele hier aen gehangen in forme
van Placate als 't behoort optcn vijfthienden dach
der Macnt van Maerte in 't Jaer ons Hceren ende
Salichmaeckers 1613. Onder itondV.Tcr Ordon-
nantie vanden Staten van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt. Geteeckent, A. Duyck.
Plaetfe daer de verbeurnilTen vallen lullen , ende
dat hy daer-en-boven oock arbitralijck aen den
lyvé fal gecorrigeert worden, gelijck men na gele-
gentheyt van faecken bevinden fal te behooren.
Inde foo ycmant bevonden werdehem met ande-
re Wapenen, Mereken ofte Stempels, binnen ofte
buyten defe Landen gemaeckt,aen Vaten klcyne
ofte groote , ofte aen Manufaduren te behelpen,
onderworpen fal wcfen ghelijcke boeten ende cor-
rectie , ende boven dien verbeuren de goederen
daer mede ghemerekt ofte gheloot. Ende op dat
niemandt hier van en pretendere ignorantie ont-
bieden ende beveelen wy dat defen fal worden ge-
DEN XLIX. TYTEL.
Behelfende de Placaten op 't ftuck vande Viflcherye *
opte Stroomen en Binne-wateren.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet, 'Beroerende dat niemant met Koorden enfal mogen viflchen9in
wat Plaetfin dat loet [oude mogen xoefen. In date den negentienden Afr'ü 15 83.
mede de voorfz VilTchers deur die voorlz manie-
ren van viiTchen die Salm, Volgers ende Cabbel-
liau ,ende oock Schol-vangers heurluyder Neerin-
ge, fulcks dat deur dien groote enorme fchade in
den Vroen-pontgelt ende Schol-tol, ende oock in
anderye Vincheryen wort geleden, ende om hier
inne behoorlickcn te voorficn tot foulagementcn
van andere fchamele VilTchers, ende ten eyndc al-
fulcke maniere van ViiTchen niet meer gcplcecht
en worde, tot groote fchade als vooren, S O O
IS Ô, dat wy renoverende de voorgaende Placa-
caten ende Ordonnantien dies aengaende uytge-
geven, u latten ende bevelen, daer toe committe-
rende mits defen, dat ghy treckt binnen den Brie-
Je, op't Sluys, tot Vlaerdingcn ende Schiedam,
Delfs-haven, Rotterdam, Crimpen, opte Leek, en-
de elders daer 't van noode welen fal, ende aldaer
openbaerlijcken voor den Volcken, by u roepende
d'Officiers vander Plecken is 't noot, publiceert,
laft ende beveelt ecnen yegelijcken van hen, niet
meer te vervorderen op gelijckc manieren te vif-
fchen met Coorden als vooren ,in wat plaetfe het
oockzy, op pene dat foo wie contrarie onfe voorfz
Ordonnantien bevonden worde, hem met gelijc-
ke maniere van viiTchen als vooren geneert te heb-
ben, Yoor de eerfte reyfe verbeuren lal tien ponden
van veertich grooten 't pont, midtfgaders 't Net
daer mede hy hem behelpende is; voor de tweede
reyfe op de verbeurte van tvvintich ghelijcke pon?
LUI 3                      den
I L Ç E L Ì by der gratie Godts
\ Prince van Orangien, Grave van Naf-
fau, &c. als hebbende die Hooge Ove-
righeyt ende Regieringe vanden Lan-
den van Hollant, Zeelant ende Vrief-
lanr. Den eerften gefwooren Deurwaerder ofte
Scrgiant van Wapenen hier op verfocht, Saluyt.
Alfoo onsvenhoont is, dat eertijtsby die vanden
Rade ende Reeckeninge in Hollandt aengegeven
ende mede geblceckcn is by informatie genomen
by eenige van die van den Rade ende Reeckenin-
ge voorfz, dat dagelijcks verfcheyden VilTchers ko-
roen viiTchen met eenige Fuycken achter haer
achuyten ofre Schepen,die de felve VilTchers noe-
men Koorden,inden mont vande Mafe, ende oock
inde MafcjwefcHde de felve Netten met Hout
°pen gheftclt, ende vande vvijtte van ontrent drie
vademenjiebbende onder aen hangen wel feftien
Á tC i?Ven5en Por»den Loots, met groote fteenen
aaer bcneffens, daer mede de felve VilTchers deur
°n gront gaen ftrijeken, ende voorts achter een
Miy 1 aen hangen , daer die Vifch inne fchiet, van
Sch Ô mairchen
> daer medc fy den kleynen
de u C') Bot VanSen' nemende voorts daer me-
i
yt den gront op het Aes waer mede de Vifch
fi .Worc' maeckende fulcks den gront ghe-
prrniaU m fulcker man»eren, indien 't felve fulcks
E v"? frt Worde'dat men in kortcn riJdc She"
J «- vuchmet meer vangen en foudê,nemende
-ocr page 684-
49.Tit.^ i.Dccl.             i277
wy fulcks noodich bevinden. Ontbieden dae^
omme ende beveelen allen Jufticieren, Officieren
ende Onderfaten , dat fy u in 't doene van 't gunt
dat voorfz is, met alle 't gunt dat daer aen kleven
mach, ernftelickcn verftaen ende obedieren alle
hulp,affiftentieende byftantdoen, fonder des te
laten in eenige maniere, op alle 't gunt des fy ons
duchtende zijn. Ghegheven inden Hage onder
't Zegel van Juftitie op't fpatium van defen ghe-
druckt in forme van Placatc, den negenthiendcn
Aprilis Anno vijfthien-hondcrtdrie-ende-tachtich
Onder ilont gefchreven, By fijne Princel. Excell
Ter Relatie van den Prefident endc Raden over
Hollant, Zeelant ende Vrieflant. Ende was onder-
teyckent, /. de Woerden.
Placaten. 2.Boeck.
127Ó
den als voorcn, endc oockvan haerluyder Net;
ende voor de derde rëyfe op de verbeurte van 't
Schip, ende alle 't Want inde felve Schepen we-
fende, ende boven dien gebannen te wefen uyttec
Riviere vander Maze; een derdendeel van defen
peynen t'appliceren totprofijtevande ghemeene
faecke, 't ander derdendeel voor den Officier die de
faecke berechten fal, ende het derde derdendeel
voor den Aenbrenger. Bevelende daerom infon-
derheyt den Bailliuw vanden Briele ende 's Lants
van Voorne, mitfgaders allen Officieren ende Ju-
fticiercn, dat fy defen onfc voorfz bevele doen on-
derhouden endc obferveren, ende den Overtreders
van dien corrigeren by den peyne ende brcucken
voornoemt, fonder verdrach ofte ftmulatie, want
2. Placaten vanden derden lunij \ 60% vijfden Maert 16ι o, tmmicbften
Mey 1624, ende dertienden Maert ι Ó48 , op 'tfiwkjvan V wiflchen en Vifch-ae-^xtm opu
K'meren
, Meerenen B'mne-wateren in Hoïlmdt ende Wefi«VrwflAndt.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weil-Vricflant, Reprefen-
terende den Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WET EN, Allen jegen-
woordigen ende toekomenden : Alfoo tor onfer
kennifle ghekomen is, dat midts 't verloop van ty-
den, (ende infonderheyt deur de voorleden Oorlo-
gen) de Ordonnantien, Ediden ende Placaten, ge-
maecktop'tftuck vande ViiTcheryen defer Lan-
den , ghekomen zijn in groote vergetenheyt ende
ongebruyek: ende dat boven dien ingevoert zijn
verfcheyden nieuwe fchadelijcke manieren van
viffchen , waer deur de Vifch ghekomen is op een
ongehoorde dierte, tot groote quetfe van alle goe-
de Ingefctenen , ende byfonder vande fchamele
Gemeente, die hacr veel al met Vifch gewoon is
te voeden ende onderhouden. S O O IS T, dat
Wy niet willende ncgligeren 't beneficie 't welck
ons by den Almogenden verleent is,ende voorfien
dat de abundantic vande Vifch (tot vocdinge van-
de goede Ingefctenen) mach werden onderhou-
den, goct gevonden hebben alle d'felve Ordonnan-
tien , Ediden ende Placaten by eenige onfe Ge-
committeerden te doen overficn ende refumeren:
Ende ghehoort't rapport vande felve Gecommit-
teerde met rype deliberatie van Rade, hebben ge-
ftatueert ende geordonncert,ftatueren ende ordon-
neren by defen.
Ende cerft, aengaendc de Water-Schuyten en-
dc Tocht-Schuyten, niet dieper gaendcdan \ier
voeten: Alfoo by de felve vele klcync ende oneet-
bare Vifch ghevangen wert, op de droochten,ende
aen de kanten, ende langhs de Oevren vande om-
leggende Landen, alwaer de Vifch gaec voeden
ende afen. Soo hebben wy goet gevonden te ver-
bieden , ghclijck wy exprciFclijck verbieden by de-
fen ,dat nicmant nae de tijdt van drie eerftkomen-
de Jaren', (innegaende met de publicatie van de-
fen Placate ende Ordonnantie) fal mogen vif-
fchen in het Ty, Hoornerhop, Velfer ende Wijc-
kcr Meeren, met eenige Tocht-fchuyten, Water-
fchuyten, ofte andere diergelijcke, op peyne van
confifcatie vande felve Schuyten , Vifch-gewant,
ende gereetfehap, ende boven dien van een boete
van twintich Carolus guldens.
II.
Ende boven dien hebben wy verboden, ende ver-
bieden by defen den felven Viffchers (mitfgaders
allen anderen) viiTchende met treck-feynen, ende
andere foorten van gaende ende treek-want te
mogen viffchen in het Tye, Hoornerhop, Velfer,
Wijcker ende andere Meeren, met het Tye ghe-
meen leggende, vanden eerften Aprilis af, tot den
leften Septembris toe, alles op peyne endc ver-
beurte als vooren.
III.
Ende alfoo wy mede onderrecht zijn, dat ver-
fcheyden Perfoonen hen onderftaen van de Vif-
fchers te koopen of verkrijgen veele doodeende
verfmoorde Vifch, ende oock vele kleyne oneet-
bare Vifch, omme daer mede te voeden hare Een-
den , Varckcns ende ander Beeften, ende oock
de felve te verbefigen in ander faecken. Soo heb-
ben wy verboden ende verbieden by defen wei
expreffelijck, dat niemant voortaen en verkoopc
of verkrijge eenige kleyne oneetbare, 't zy levende
of doode Vifch, ghevangen inde Zuyder Zee,
Rivieren ende Binnen-wateren , (Spieringh uyt-
ghefondert) omme de felve te veroorberen ende
ghebruyeken , ten eyndc als vooren. Uytgefon-
dert mede, dat de Viffchers vande zyde of ftran-
de vande Noort-Zce, fullcn mogen koopen en-
de gherijft werden met foodanige kleyne endc
oneetbare Vifch tot haer Aes, van de Maenüt
van Decembris af, tot half Vaften toe , ofte
oock langer , iqdien fy - luyden om des Vorft
wille van geen ander Aes en konnen werden voor-
fien , alles op een peyne van twaelf Carolus
guldens voor de eerite reyfe: voor de tweede,
vijf-en -twintich: ende voor de derde rcyie,
vijfden Carolus guldens te verbeuren, by den
geenendie de felve verboden Vifch fal koopen
ofte verkoopen , buyten de Vifch - marekten,
ende openbare plaetfen tot Yerkoopinge gnc°r'
donneert.
                                                    ,
-ocr page 685-
2-g Viffcherye opre Stroom
11??
lus guldens, boven de verbeurte van 't Schip ende
alle 't Want daer inne wefende: uy tgefondert al-
leene dat de Viflchers vanden Briele , Maeflant-
fche Sluyfe, Swarte-Wael en vlaerdingen, fullen
mogen ghebruyeken ende befigen de vooriz Anc-
ker-kuylen by tijde van Vorft, alflc nieten mogen
viflehen met hare Stalen.
VIII.
Defgelijcks, alfoo tot onfer kennifle ghekomen
is, dat verfcheyden Perfoonen viflehende iqde Ri-
vieren ende andere buyten Wateren , als noch je-
genwoordelick ghebruyeken feeckcre lborten van
Netten, genaemt Diefs ende Schut-Netten, met
feer kleyne Maflchen, als oock met Drijf-Netten,
ende feeckcre Vifch-gewant, genaemt Poiren: niet
jegenftaende de felve by voorgaende Placaet van-
den Jare vijfthien-hondert negen cn-vijftich, wel
fcherpelick verboden zijn: Dat oock de Kuylen
ende Putten in de Rivieren ende andere Wateren
met fekere Netten werden befet. Soo il!, dat wy
(willende voorfien tot vorderinge van 't ghemecne
welvaren , ende verhoeden de fchaden die by foo-
danige maniere van viflehen ghcdaen wert) mede
geordonneertende geftatueert hebben, ordonneren
ende ftatucren by defen , dat niemant voortaen
(tot wat plaetfen ende in wat Wateren het ibude
mogen wefen) fal mogen viflehen met foodanige
Diefs-Netten, Schut-Netten, Dryf-Nettcn ende
Poiren 1 ofte oock eenige Kuylen ofte Putten bc-
fetten , op peyne als yemant bevonden ( óf hem
overtuycht) fal worden contrarie van defen gedaen
te hebben, te verbeuren voor de eerite reyfe de
Schuyten, metten Netten, Vuycken ende andere
gereetfehap die iy gebruyekt fullen hfcbben.dftc de
waerde van dien in geit; de tweede reyfe te ver*
beuren de Schuyte endc gereetfehap, oft de waer-
de van dien in gelde als vooren, ende boveu dien
vijf en twintich Carolus guldens : ende de derde
reyfe op ghelijcke verbeurte, ende boven dien vijf·
tich Carolus gulden.
IX.
Ende omme noch naerder te voorfien optc ver-
meerderinge vanden Vifch , inde Rivieren, de
Mafe, Wale, Leek, Mèrwede.YfleleiLingen, ende
alle andere buyten-dijckfche Wateren , hebben
wy geftatueert, dat niemant inde felve ('t zy of hy
Pachter is van eenige Vifleheryen, of dat het zy in
vry Water) fal mogen viflehen naer wit-vifch of
Rivier-vifch, met wat vifch-gewant of Netten het
foude mogen wefen, vanden qeèrfleh April tot den
fcfien Meye toe
,op dat de Vifch als dan mét vreden
foude mogen payen, ende dat men daer nae niet:
en fal mogen viflehen op eenige tijden van 't Jaet
naer Rivier-vifch of Wit-vifch, meteenich ander
viich-gewant of vifch-touw, dan met Zegens, daer
van de Maflchen fullen moeten wefen (foo wel de
kuyl als de wiecken) van veerthien overgangen in
een halfellc: met Schakels daer van de Maflchen
fullen moeten wefen van vijfthien overgangen in
een half elle, mitfgaders oock met Houp-nettcn
ende Schep-netten, van feftien overgangen in een
half elle : ende de Werp-netten ende Baftaert-
vuycken,fullcn de Maflchen daer van moeten wijt
wefen van negenthien overgangen in een half elle,
alle de Netten gewatert en nat gemeten, op pene voor
de eerfte reyfe van twaelf gulden: de tweede reyfe
vijf-
IHL
Endc voor foo vele aengaec de felve kleyne on-
eetbare Vifch, die op de Marcktcn ende openbare
plaetfen te koop fal werden gebracht, falin eleke
Stadt de Magiftraet met den Officier ftellen en-
de authoriferen een Vinder ofte meer, de welckc
ter voorfz plaetfe opficht fal nemen, ende bekeu-
ren den Vifch die na fijne foorte bevonden fal wer-
den te kleyn te zijn, 't welck gheftelt wort tot dif-
cretie van de Magiftraten: Ende fal de felve be-
keurde Vifch doen werpen in't Water: Sullen
oock daer-en-boven de Perfoonen die de felve te
koop fullen hebben ghebracht, verbeuren voor de
eerfte reyfe twee, voor de tweede vier, endc voor
de derde reyfe acht Carolus guldens, te applicercn
volgens de ordre vande Magiftraten.
é V.
Wat belanght de ViiTcherye inde Rivieren, om-
me inde felve mede te (leliën goede ordre tot ver-
mee rdcringe vanden Vifch, hebben wy gheordon-
neert ende gheftatueert, ordonneren ende ftatue-
ren by defen, dat nae Petri ad Cathcdram, 2 zijnde
kn twe-en-twintichften Fehuari),
niemant hem fal J
vervorderen te vhTchen met Stalen, ende dat dien
volgende alle de Viflchers (foo wel die Pacht heb-
ben van onfe Rentmeefters, als van eenige onfe
VaiTalen) fchuldich ende ghehouden fullen wefen
hare Stalen ^als dan op te trecken, ende hen
wachten voortaen ('t zy by toelatinge van onfe
Rentmeefters, ofte anderfints) eenige Stalen van
nieuws te ftellen, op peyne dat de lelve datelijck
fullen mogen op ghehaelt werden by onfe Officie-
ren , ende den geenen des macht hebbende, ende
boven dien te verbeuren de fomme van vijf-en-
twintich Carolus guldens.
VI.
Welverftaende dat wy den Viflchers van den
Briclc, Maeflantfche Sluyfe ende Swarte Wael,
toe gelaten hebben, fulcks wy toe laten by defen,
by provifie clcks te mogen hebben een Stale van
een ofte twee kuylen ten hoochften, tot gherijf al-
Icene van haer Aes, ende verder noch anders niet,
mits datfe met de felve Stalen niet en fullen mo-
genviflehen tuiTchen PaeiTchen endc Pincxfteren
als de Vifch paeyt.
VII.
Endc alfoo wy verilaen dat feeckcre Jaren gele-
«n; «enige Viflchers begonft hebben te viuchen,
J* mont vande Mafe, als inde Mafe ende an-
of^K atefen' hebbcnae achter heure Schuyten
Schepen eenige Vuycken met Hout op ghefet,
V-Mnaemt werden Corden. Dat mede eenige
mchers hen onderftaen ter voorfz plaetfe te vif-
fchader CAncket"kuylen , wefende beyde feer
jon
yckemanierevanviitchen,waer mede veel
"ende kleynen Vifch verfmoort wert. Soo
veTrbi
enwyexpreffi
j -__ .                        ,ó ¥—                rf
gclijcke maniere van viflehen
vondtC ^ V3'ckcn' °P een peyne, dat foo wie be-
de fvverde contrarie defe onfe Ordonnantie,
bpn'ri manicre van viflehen gebruyekt te heb-
]Js'la,V00rdeeerfte reyfe verbeuren thien Caro-
behS Ã ' mitfgaders 'tNecdaer mede hy hem
rrd.,c × u"......íõõé uc tweed
lu)dcrNet:endevoorde derde
reyfe twintich Ca-
verbeurte van heur-
reyfe vijftich Caro-
-ocr page 686-
tiBt
't felve foude mogen wefen,op peyne van voor de
eerfte reyfe te verbeuren vijf en twintich gulden
voor de tweede reyfe vijftich guldens, ende voor
de derde reyfe opte verbeurte van vijftich guldens
mitfgaders de Schepen, Schuyten, Netten ende
gereetfehap,
XIII.
Verbieden mede dat niernant wie hy zy, nem
vervorderen fal inde felve Wateren te viiTchen
vanden6twintkhfen Aprilis tottentwintichftenjuli}
toe,
met cenich Treek ofte Strijck-wanr, 't zy van
watfoorte 't felve foude mogen wefen, opte ver-
beurte voorde eerfte reyfe van twaelf Carolus gul-
dens , voor de tweede reyfe vijf en twintich gul-
derisv&nde voor de derde reyfe van vijftich Carolus
guldens.
XIÏII.
Interdiceren mede wel expreiTelijck allen ende
eenen yegelijcken , 't zy of hy in Pachtc-heeft ee-
nige Wateren, of in eenige vrye Wateren te ghe·
bruyeken tot eenige Viifcherye,of oock by hem te
hebben eenige Spanhamen, Klop-Netten, Pkmb
ofplomp-Netten,
ende diergelijcke fchadelick Vifch·
ghetuych , op peyne by foo verre foodanige onbe-
hoorlijck Want by yemant in fijn Schuyt, Schip
ofte Huys ghevonden werde, alwaer 't foo dat hy
't felve niet bevonden werde te ghebruyeken, oft
dat hem fulcks niet en konde werden overtuyght,
de felve boven 't Want oock fullen verbeuren de
Schuyten oft Schepen: Ende bevonden weidende
fodanich verboden Want te gebruyeken, dat elck
Perfoon daer over hantdadich gevveeft zijnde, ver-
beuren fal defomme van twaelf Carolus guldens
voor de eerfte reyfe: voor de tweede reyfe de fonv
me van vijf en twintich, ende voor de derde reyfe
arbitralick geftraft te werden, fulex naer gelegent·
heyt van faecken bevonden fal wetden tebehoo-
ten, boven de verbeurte vande Schuyten, Netten
ende gereetfehap.
XV.
Hebben voorts gheordonneert , dat alle Ze-
gens , Vuycken , Schaeckels , Vlouwen, ende
andere dierghelijcke Want, de Scheelen ende
MaiTchen lullen moeten wefen wijt volgende
de Forme hierby gaende , alles nat ghemeeten, é
hier vooren ghefeyt is
, opte verbeurte van 't Want,
foo wel in hare Huyfen, als oock in hare Schuy-
ten bevonden, ende de Vifch daer mede ghevan-
gen,ende voorts van arbitralecorreaie. 7 Desmrt
d'executie van defen gefurcheert den tijdt van fes Man-
den nae de publicatie van defen
, om dacr-en-tujjwn
't oude Want te verleftgen ,ende hen van nieuw W&
te voorpen.
Placatea-;. a.Böeck.
iiSö
vijf en-twintich: ende de derde reyfe op pene van
vijftich gulden, boven de verbeurte van Netten,
Schuyten ende gcreetfchap. $ Des wen d'executie
van defen gefurcheert den tijdt van fes Maenden nae de
publicatie van defen
, om daer en tujfchen 't oude Want
ie verbefigen
, ende hen van nieuw Want te voorfien.
X.
Ende infonderheyt hebben Wy verboden, ende
verbieden fcherpelijck by defen , dat niernant wie
hy zy, fal mogen viiTchen by nachte in cenige Ri-
vieren, verdroncken Landen , ofeenige Binnen-
lantfcheMeeren ende Wateren, van half Maert
tot half Meye, op peyne van te verbeuren t'elckê'n
reyfe twaelf Carolus gulden.
XI.
Ende alfoo wy mede onderrecht zijn, dat inde
mont yande Mafe, mitfgaders in Thye, Marfdiep,
ende inde Rivieren vanae Merwede, Lecke ende
YiTele, hen onthouden vele Robben of Zee-hon-
den , die dagelijeks meer ende meer vermenich-
vuldigen, ende grootefchade doen inde Vifch die
poocht uytter Zee te komen binnen 's Lants, en-
de al binnen 's Lants gekomen is. S O O IS T,
dat Wy een yegelicken toe gelaten hebben, ende
laten toe by defen de felve te vangen: gelooven-
de voor elcken Zee-hont ter voorfz plaetfe gevan-
gen, vijf ponden teveertich grooten 't pont, die
betaelt fullen werden byden Schouten van elcke
plaetfe oft Dorp daer de felve Zee-honden ghe-
bracht fullen werden, ende fal de Schouten daer
van tembourfement gedaen werden by de refpecn-
ve Rentmeefters,daer van fyluyden hare Schout-
Ambachten Pachten, mits dat de felve Schouten
fchuldich ende ghehouden fullen wefen de Zee-
honden die henluyden fullen werden gheprefen-
teert, den Muyl voor af te houden, op dat die voor
andere Schouten niet en fullen mogen werden
geprefenteett.
XII.
Endcomme mede ordre te ftellen opte Wateren binnens-dijcx,endeonderrecht zijnde dat federt eenige Jaren herwaerts, veele verfcheyden
Viffchers hen onderftaen hebben te kommen vifichen met Water-fchepen, Water-S chuy ten endTocht-fchuyten, opte voorfchreve BinnenlantfchMeeren ende Wateren, tot feer groote fchade vade geenen die woonen inde omleggende Plaefen, ende vernielinge vanden Vifch inde felve Wteren, Soo hebben Wy expreiTelijck verboden, ede verbieden by defen, dat geene ViiTchers dry vede met Water - Schepen ofte Tocht-Schuy tefullen mogen viiTchen, oft drijven in eenige Bi
nenlantfche Wateren, op wat tijdt vanden Jare
Wijde vande Schaecker Maflchen.
Wijde vande Zegen Maflchen.
WUdc
-ocr page 687-
"■■ "'
ugj Viffcheryc opte Stföomen eh Binne-wateren, 1283
Wijde vande Fuyck-Maffche.
geweeil, fulex wy de felve vry laten by defen.
XXI.
Ordonneren ende ftatueren voorts, dat niemanc
van onfe Onderfaten woonende ten Platten Lan-
de, uyt het Ambacht daer in hy woonachrichis,fai
mogen komen vifichen inde ViiTcheryen ende wa-
teren vande Ambachten daer hy niet Woonachtich
is, ten ware hy hadde in huere of pachte eenige
Meeren of andere groote Wateren die men gewoo-
ne is te verpachten, ende in kleyne Wateren , als
Slooten * Swetten ende diergclijckc, ten ware dat
hy confent hadde vanden Eygênaer, die dacr pre-
fentendejegenwoordich ware, uytgcfondcrt al-
leenc met de Hengel-roe, op peyne foo 't M\e by
nachte gefchiede van vijf en twintich gulden, ende
by dage van twaelf gulden.
XXII.
Dat mede geene Viiïchers viffchende in ecnige
Binne-wateren, fullen mogen by hun hebben in
heure Schepen of Schuyten, eenige Roers, halve
Lancien, of ander geweer, op verbeurte vande Wa-
penen , foo dickmael fy bevonden fullen werden
de felve by hen te hebben, ende boven dien van fes
Carolus guldens, by elck perfoon die inde Schuyte
fullen bevonden werden, of gcwceil zijn.
X X 1II.
Ende ten leften hebben wy gheftatueert ende
gheordonneert, ftatueren ende ordonneren by de-
len, dat geene Viffchers, in wat Wateren foo buy-
ten als binnen 's Lants, wacrhet ioüde mogen we-
fen, fullen mogen viffchen op Sondagen, 's daeghs
nae Paefdach , Pincxter, Kèrfdach,ende 's daeghs
daer nae,ons Hceren Hemclvacrts-dach,ende alle
geordonneerde Bede-dagen, uytgcfondcrt allecne
mette Hengel-roede, alles op peyne van verbeurte
van hare Netten, cndc een boete van fes Carolus
guldens: Welvcrftaendc dat de Viffchers vande
Stalen, Salm ende Elft fteecken, hare Fuycken
fullen mogen lichten tot allen tijden ende dagen
des van noode zijnde, als naer ouder gewoonte.
XXIIII.
En op dat defe onfe Ordonnantie te beter onder-
houden, ende dcContravcnteurs gheftraft mogen
werden na heure verdienften, hebben wy gcordon-
neert ende geftatueert ,dat de bekeuringe en cau-
fatie vande felve Contraventeurs gedacn fal mogen
werden by alle Officieren, foo wel die de felve op 't
feyt fullen bevinden, als oock mede in wiens Jurif-
didiedie Zijn woonachtich, of in wiens Jurifdi&ie
die bevonden fullen werden,alles by preventie: En
dat voorts niet van noode fal wefen den voorfz Vif-
fchers dadelijck op 't feyt terftont te achterhalen,
maer dat men henluyden heur mifbruyck fal mo-
gen overtuygen binnen 's Jaers, naer dat 't iel vc ge-
fchiet is, ende dat een wettige ghctuyge ghenocch
fal wefen omme henluyden te convinceren , in
faken daer geen hoogcr queftie fal wefen dan van
fes oft twaelf Carolus guldens, t'appliccren alle de
voorfz peynen, verbeurten ende boeten (daer van
hier vooren fpccialick niet en is gheftatueert) een
derdendcel acnden Aenbrenger ,ende daer en bo-
ven de Netten vande achternaelde die by defen
Placate niet en zijn geordonneert, verbtant te wor-
den : het tweede derdendeel aen den Officier, en-
de 't laetfte derdendeel aen den Armen van de
plaetfe daer de contraventie geflrafc fal werden.
Ì ra m m                       Or-
1
XVI.
ïtem, dat die geene die viffchen mette Zegen,
de felve Zegens in't acnhalen van dien niet en
fullen mogen optrecken, nochtc op 't Lant, noch-
te op Ys by tijde van Vorft, Maer de Kuylen in 't
Water laten, ende alfoo de viffchen uytlcfen, ion-
der de kuylen anders te mogen om keeren dan in
't Water, ten eynde de kleyne Vifch niet en werde
cefmoortoft ghedoot, t'elcken opte verbeurte van
trien Carolus guldens.
XVII.
Dat mede de geene die viifchen mette Fuycke,
niet en fullen vermogen ecnige Schut-Netten te
gebruyeken, of te ftellen aen hunne Fuyckcn inde
kleyne of enge Wateren, die langer zijn dan twee
vademen : Ende fullen de Maffchcn der felver
moeten wefen vande wijtc vande Schakelen, fon-
der enger, t'elcken op een boete van fes Carolus
guldens.
XVIII.
Dat oock niemant fal mogen ghebruyeken
Houck ofte Schecr-want, ornrne dacr mede te
viifchen , dan alleene inde Vaiten, ende tot hun
Aes mogen gebruyeken Spieringh, ende geen an-
dere kleyne Vifchkens, op peyne als vooren.
XIX.
Dat van ghelijcken niemant en fal mogen vif-
fchen met Fuycken, Korven , Dobberen ende an-
dere ghelijck vifch-ghevvant, tuffchen den vierden
Mcy cndc den twee-cn-twintichften Junij , noch
mette Plempe tuffchen den derden Mey ende den
thienden Ocïobris: ende mette Vlouwe tuffchen
den tienden Octobris ende den twee-en-twintich-
ftcn Junij, op de verbeurte van 't Want, gevange-
nen Vifch, ende boven dien een boete van fes Ca-
rolus guldens, by elcken Pcrfoon dacr over hant-
dadich geweeft zijnde.
X X.
Ende alfoo vele ende diverfchc Perfooncn woon-
achtich binnen de Steden, hen vervorderen te ko-
fnen viffchen in Wateren , toekomende de Graef
lelickhcyt (daer van die Viffcherye verpacht wort)
of van des lelfs VaiTalè, ende andere goede Ondcr-
wten,fo by nachte als by dage: ende infonderhey t
op Sondagen, Bcedagen en andere dagen die men
gewoon is te vieren,docnde grootefchade den fel-
v!rTfcn 0ndcriatcn ende Vaffallen , foin hare
illcheryen als inharc Vogel-koycn ende Driften:
*t Ð tCgCnftaendc verfcheyden Placaten daer by
ei\e verboden is:So hebben wy geitatueertende
^atucren by defen, dat niemant vande Ingefetc-
rcLn ^5 ™Scr Steden voortaen hem fal vervorderen
tiiicncn in eenige vandevoorfz Wateten, gele-
wi ly,tCn,de>'ii"didie vande Steden daer in fy
éíé°Ã
          2'^n'mct ecn'ge Vifch-ghewant van
at loorce endefpecie 't felve foude mogen wefen,
Ñ pene van fcs Carolus guldens t'elcken reyfe te
der uni u>'tgefond«t alleene vande Steden an-
die É á bendc'endedie mette Hengel-roede,
wy verltaen dat Yan allen ouden tijden Yry is
-ocr page 688-
, 49.Tit* i.Deet          feg.
de mogen wefen. Ende ten eynde niemant van
defen en hebbe te pretenderen eenige ignorantie
ordonneren Wy dat de felve fal worden verkor»'
dicht ende gepublïceert ter plaetfe daer men ghe-
woonlijck is publicatie te doen, ende eenen yege-
licken ghehouden hem daer na te reguleren, op de
peynen,verbeurtenende boeten daerinnebegre-
pen. 'Gedaen inden Hage,den derthienden Martij
in't Jaer ons Heeren duyfent fes hondert acht ende
veertich. Onder ftont, Ter Ordonnantie vanden
Staten van Hollant ende Weft-Vrieflant. Geteeo
kent, Herb1' van Beaumont.
1284          Placaten-*. z.Boeck
XXV.
• Ordonneren voorts, ende fcherpelijck bevelen-
de alle de voorfz Officieren die eenige Netten be-
komen lullen, welcke niet en zijn gemaeckt con-
form defe onfe Ordonnantie, datfe de felve Netten
oft Vifch-ghewant tcrftont openbaerlick doen ver-
branden , op dat niemant daer naer hem daer me-
de fal mogen behelpen. Verbiedende mede wel
expreffelijck dat de felve Officieren de voorfz boe-
ten ende peynen by ons geftatueert, niet en fullen
mogen remitteren oft quijt fchclden in 't geheel of
in deel, om wat oorfaecken oft redenen 't felve fou-
1.  De Placaten vande Jaren ι609. en 161 o. voegen voor het vijfde Arnjckelhier tuffchen leyden: Ende alfoo wy
mede onderrecht zijn, dat federt eenige Jaren herwaerts verfcheyden Perfoonen, woonende aen
de Zee-kuftenoft ftrande vande Noort-Zee,begonft hebben te ghebruyeken feeckere fpecie van
ViiTcherye, met Netten die genaemt werden Schey-netten of Cingelen, daer mede fy op vangen
alle de kleyne Vifch, ende 't zact van dien, ende verderven daer mede de Legers ende Bedden van
den kleynen Vifch, latende 't voorfz zaet ende 'tgru vande viiTche. leggen vergaen op denOevet
endeStrant vande Zee. SOO IST, dat wy daer inne mede willende voorfien, volgende het ex-
empel vande andere Provinciën, mede op den Oever vande Zee ghelegen , verboden hebben ende
verbieden by defen fcherpelijck, dat niemant voortaen hem vervordere te viiTchen langhs de ftran-
den ende Oever vande Zee, met Schey-netten, Cingelen of andere dicrgelijcke Want, dat ghe-
flecpt wert met Paerden, Karren ende Schuyten, ofte oock te voet, op peyne van twaelf gulden
voor de eerité reyfe, vijf en-twintich voor de tweede,ende vijftich gulden voor de derde re.yfe.
2.  De felve placaten feggen · nae Petri ad Cathedram Anno 1612 toekomende.
3.  Het Placaet vanden Jare 1609 feght inplaets van: als dan, metter daet.
4.  De voorgaende Placaten feggen: half April tot half Mey toe.
«5. Anno 1610 by gekomen.
6.  Anno 1610 Joogeflelt. Het Placaet vanden Jar e 1609 feght: vanden eerften April tot den leften Septem-
ber toe.
7.  Anno 1610 bygevoeghi.
Placaten vande Staten van Zeelandt.
l. Placaten vanden negenden Oïlober 160% >ende negenden Mey i6u,
Op 'tfchkten 'Vanden kleynen Vifch T mitfgaders op 't mengen n/mde Zee-bonden.
facm gevonden hebben af te doen, ende te verbie-
den de verpachtinge vande felve kleyne ViiTche-
rye, foo vande GracffelijckeDomeynenwcgen.als
vande particuliere Ambachts-Heeren, (tellende als
doen tot dienfte vande Gemeente fulcke befte or-
dreop de kleyne ViiTcherye als wy meynden daet
toe te behooren. Maer want niet tegenfhende
dien, wy ontfangen nieuwe
dagelickfche klachten
door die vermetenthey t van fommige, mitfgaders
door de flappicheyt oft conniventie vande Officie-
ren, oock door dien dat dit Placaet in lange niet en
is vernieuwt ende ghepubliceert gheweeu, dat het
effed van onfe goede meeninge niet en is gevolge
SOO I S Τ, dat wy begeerende in defen te ver-
ficn, ende alle difordre te weeren, foo veel moge-
lick is, Hebben hier op van nieuws geftatueert en-
de gheordonneert, ilatueren ende ordonneren het
nacrvolgende.
Eerft, fo verbieden wy anderwerf den Rentr!leS'
fters vande Domeynen,ende alle particuliere vat-
fael-Heeren ende Ambachts-Heeren, gcene ver-
pachtinge vande kleyne ViiTcherye meer te doen,
Doende midts defen af ende te niete alle verpacn-
tingendie ter contrarien van defen daef at gcda
Lfoo wy ten diverfchen tijden, by onfen
Placaten hebben verboden op de menich-
vuldige klachten gedaen tegen de Schut-
ters vanden Plat-vifch, dat niemant met
Schut-netten oft dicrgelijcke, en foude mogen vif-
fchen, aengefien daer by foo grooten menichte van
Plat-vifch jaerlijcks vernielt ende bedorven wort,
dat den felven Plat-vifch alhier (daer hy hem jaer-
lijckop fijnen tijt is voortfettendc ende hayende)
qualijck kan vermenichvuldigen , terwijlen de
Schutters met hacrlicderFuycken , Kuylen ende
Netten dickwijlen een groote menichte van alder-
hande Plat-vifch vangende, alleenlijck den groot-
ilen Vifch daer uyt fchietendc, de refte met me-
nich duyfenden t'cffens laten verfmachten ende te
niet gaen op de Platen ende drooge Sanden , al-
vvacr fylieden den kleynen Vifch uyt ftorten , tot
geheelc bederffcniiTe vande kleyne ViiTcherye en-
de Pinck-vaert, daer men nochtans in voortijden
gecoftumeert is geweeilalderhande Plat-vifch van
Botten, Platen, Scharren, Tongen ende dicrgelijc-
ke te vangen met Reeps ofkleyn Houck-want,
waer mede een groote menichte yan ViiTcherye
haerisgeneerende.endehaerluyderHuyfgefinnen
onthouden: Sulcksdat wy daerom onlanghs raetr
■ .-'-f l-M—
-ocr page 689-
-             .....■■'■>.··
ιιβί Viflcherye opte Stroom
f de mogen wefen. Ende interdiccren voorts al
I287
bevonden fal worden gedaen tehcbben,of in wiens
Schip of Schuyte bevonden fal worden eenich vef-
boden Want* voor d'eerfte reyfe te verbeuren haer-
lieder Schuyten ende Want, voor de tweede reyle
haerlieder Water-fchip, Schuyte ende Want,endë
voor de derde reyfe op gelijckc verbeurte, cii voorts
arbitrale corredie na gclegentheyt. Een derde téri
profijte vanden Aenbrengcr, 't ander derde voor
den Officier, ende 't laetile derde voor den Armen
vande Plaetfe rcfpedivelick daer deic contraventie
achterhaelt fal worden. Ontbieden cnde bevelen
allen Officiers dien dit aengacn mach.hier Op fcher-
pe toeficht te nemen, ende tegen die overtreders
te procederen fonder verdrach ofte diflimuiatië.
Voorts alfo wy bevinden dat die Β inne-wateren
ende Stroomen foo vermenichvuldigen van Zee-
Hondeii, datby den felven den kleynen Vifch foo
wort vernielt ende op gegeten ,dat die niet en kan
vermenichvuldigen, 't welck mede grootelijcks is
ftreckende tot fenade vande felvc Viflcherye, cnde
dat daer ommedaerinne dient vöorfien. Soo ift,
dat wy eenen yegelickén toe laten by defen de fel-
ve te vangen, geloovende vöot elckén ghevangen
Zee-hont tien fcheilingen grooten vlaems, te beta-
len by de Magiftratcn vande Steden refpeclivc daer
die Zeehonden gebracht fullen worden; Welcke
Magiilraten daer af by ons betaelt fullen worden
uytte voorfz Domeynen, midts dat fyluyden den
voorfz Zechont den Muyl fullen doen af houwen,
foo dat men die niet meermacls, of voor diverfche
Magiilraten en fal konnenprefenteren. Aldus ge^
daen ter Vergadcringc vande Hee.ren Staten van
Zeelant.in't Hof aldaer tot Middelburgh, den ne-
genden Mcy 1611. Onder ftont, Ter Ordonnantie
vande Heercn Staten voornoemt. B. de Jonge.
op
^SHci-landen, verdroncken Landen.PIaten,
ngenofSanden, met eenigerhande Schut-
en van Rijfch,Riet of eenige andere materialen
2 et men fchuttingc af foude mogen maken ende
Sten ■ noch oock met eenige Fuycken, Kuylen,
Anckerkuylen of Sleyp-netten,dan wort die voorfz
kleyne VilTcherye tot dienfte endegherieve vande
Gemeente by provifie mits defen toegelaten ende
eetollerccrt inoer manieren naervolgendCjte weten
dat die vande voorfz Viflcherye, hun daer mede
willende genecren, fullen alleenlick vermogen te
(tellen in Kreken of Flou\ven,Fuyckcn, fonder daer
aen te mogen ftellen ert gebruyeken eenige fchut-
tingc, hoedanige die foude mogen zijn. Ende
wort den voornoemden Viffchers daer-en-boven
noch toe ghelaten te mogen vilTchen over al met
fleyp-nettcn alleen, om Herders ende Molcnaers
te vangen, ende datjaerlijcx van Pincxftercn af tot
in September tocfonder langer. Item,wort alnoch
toegelaten teviflehen met Anckerkuylen,omdaer
mede te vangen Acs,dienende totte groote Vifch-
necringe vande Cabbellau,Schelviichen anderfins.
Ende en fullen voortaen egeen Viffchers, wiefy oock
moven wefen
, de Havenen vanden Lande van Zeelandt
frequenterende , mogen ghebruyeken tot toogen eenich
minier Want, ah de mate hier nevens op gedruckt ,vhe-
rcferveert nochtans bet Schehifch-want, 't welck alken-
hek f al worden ghebruyekt in foodanigen tijdt ah den
Schelvifch te vangen is, fonder langer
, ende dat met fla-
keri, fonder daer mede te toogen, Met verflande nochtans,
dat de wijde vande Mafen daer af de mate hiernevens
ghedruckt is, alleene fal plaetfe hebben buyten Duyns.
Ende dit alles op de peyne foo wie contrarie defen
\
α· Placaet, op 'tfchmen van den Vifch. In date den 2 6 OBofor 16z6*
^ E Staten 's Lants ende GraefTelijckheyts
(van Zeelandt, Allen den geenen die defe
: jegenvvoordige fullen fien ofte hooren
lefen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Aifoo wy ten divCrfchen tyden by onfe Placaten
nebben verboden op de menichvuldige klachten
gedaen tegen de Schutters van den Plat-vifch, dat
nicmant met Schut-nctten of diergelijcke en fou-
de mogen viiïchen, aengefien daer by foo grooten
rricnichtc van Vifch Jaerlijcks vernielt ende bedor-
ven \vcrt,dat den felven Vifch alhier (daer hy hem
Jaerlijcks op fijnen tijdt is voortfettende ende
Λ α ^ tlualiJck kan vermenichvuldigen, ter-
wylen de Schutters met haerlieder Fuycken,Kuy-
en ende Netten, dickwijlen een groote menichte
van aldcrhandc Vifch vangende , alleenlijck den
pootiten Vifch daer uyt fchietende, de refte met
eenich duyfenden t'eiFens laten verfmachten,
ï f niete gaen op de Platen ende drooge San-
«cn, aiwaer fyHcden dcn kl n Vifch t ftortcn
cndg Ρ6 bedcrffenifo vande kleyne Viflcherye
j c ^,nckvaert, daer men nochtans in voorty-
* ghecoftumcert is geweeft, alderhandc Vifch
un Botten sPlatcn, Scharren, Tongen, ende dier-
vvanr tC Vangen met RcePs°fc kleyn Hoeck-
»waet mede eene groote menichte van Vif-
fcherye haer is gcnccrendc, ende liacrluydet Huy£
gefinncn onthouden. Sulcksdfat wy cfaetom on-
langhs raCtfaem gevonden hebben af te doen en-
de te verbieden de verpachtinge vande felve kley-
ne ViiTcherye,föo vande GraelTelijcke Domeynen
wegen, als vande particuliere Ambachts-Hecren,
ftellendc als doen tot dienfte vande Gemeente
fulcke befte ordre op de kleyne Viflcherye, als wy
meyrtdcn daer toe te behooren : Maer want niet
tegenftaende dien, wy ontfangen nieuwe dage-
lijckfche klachten, van dat doot de vcrmetenthèyt
van fommige, mitfgaders flappichéyt ofte conni-
ventie vande OflicierenjOock door dien dat dit Pla-
caet in lange niet en is vernieuwt ende ghcpubli-
ceert geweeft, het effect van onfe goede mecninge
niet en is gevolght. SOO IS Τ, dat wy begee-
rende in defen te vetfien, ende alle difordre te wee-
ren fo veel mogelick is,hebben hier bp van nieuws
geftatueertende geordonneért, ftatueren ende or-
donneren het naervolgende.
Eerft lbo verbieden wy anderwerf den Renr-
meefters vande Domeynen, ende alle particuliere
Vaflal-Heeren ende Ambachts-Heeren,geene ver-
pachtinge vande kleyne Viflcherye meer te doen,
doende mits defen af cnde te niete alle verpach*
Μ m m m %
                tingen
-ocr page 690-
*                                                                     ·
49-Tit. i.Deel.             t2§d
mulatie. Ende op dat defe onfe voorfz intentie te
beter mach werden na gekomen, Ontbiedende
laften ende bevelen mede alle Officieren van Oor-
loge , foo te Water als te Lande, dat fy van defen
kenniiTc nemende, de voorfz Schutters bevinden
de op het feyt, hare Netten in ftucken fnijden
ende hare Perfoonen, Schepen , Schuyten ende
andere Inftrumenten vervolgen by aenklachte
aende Officieren daer dat behoort. Ende foo wan-
neer fy 't fclvc Want mochten bevinden niet op
het feyt van 't fchutten, maer hangende ofte lig.
gende in eenige Schepen ende Schuyten, Wa-
gens , of anders buyten of binnen de Steden, dat
fyfulcks den Officier vande Jurifdiclie fullente
kennen geven, ten eynde tegen den Eygenaren
ofte gebruyekeren werde geprocedeert conforme
defe onfe Ordonnantie: In welcken gevalle fy lul-
len ghenieten de helft van alle de boeten hier bo-
ven gefpecificeert, de weder-helft te verdeden tuf-
fchen den ordinaris Officier ende den Armen,
Ende ten eynde hiervan niemand t ignorantie en
pretendere, gelaften ende bevelen dat defe al om-
me werde ghepubliceert met alle behoorlijcke fo-
lemniteyt, want wy tot voorftant vande Gemeen-
te , endc aenvocdinge vande ViiTcherye fulcks be-
vonden hebben te behooren. Aldus gedaen ende
gearrefteert ter Vergaderhge van de Ed: Mog;
Heeren Staten van Zeelandt, in 't Hof aldaer tot
Middelburgh, den fes-en-twintichften Octobris,
in 't Jaer onfes Heeren fefthien-hondett ende
twintich. Onderilondt,Ter Ordonnantie vande
Heeren Staten voornoemt, Ende was onder-
teeckent,
1. Boreel,
Placaten. 2. Boeck.
ti88
tingen die ter contrarien van defcn daer af gedaen
fbuden mogen wefen, endc interdiceren voorts
allen cnde éencn yegelicken wie hy zy, te viiTchen
op eenige Slick-landen, verdroncken Landen, Pla-
ten , Gorfingen ofte Sanden.met eenigerhande
Schut-netten van Rijs, Riet, ofte eenige andere
materialen, daer men fchuttinge af foude mogen
maecken ende fetten, nochoock met eenige Fuyc-
ken, Kuylcn , Ancker-kuylen ofte Slcyp-netten ι
Dan wert den voorgenoemden ViiTchers toe gela-
ten te mogen viiTchen over al met Sleyp-netten,
alleen om Herders ende Molenaers te vangen,
cnde dat Jaerlijcks van Pincxteren af endc eer niet,
Item , te viiTchen met Ancker-kuylen, om daer
mede te vangen Aes rotte groote Vifch-neeringe
vande Cabcljau, Schel vifch ende anderfins: ver-
biedende voorts allen ende yeder de yoorderc Vif-
fcherye defc onfe intentie contrarierende, ende dit
alles op peyne foo wie contrarie defen bevonden
fal worden gedaen te hebben, ofte in wiens Schip
ofte Schuyte bevonden fal werden eenich verbo-
den Want,,voordeeerfte reyfe te verbeuren haer-
lieder Schuyte ende Want, voor de tweede reyfe
baerliedcr Water-fchip, Schuyte ende Want, ende
voor de derde reyfe op ghelijcke verbeurte, endc
voorts arbitrale correctie nacr ghelegentheyt, de
voorfz boeten te appliceren een derde ten profijte
vanden Aenbrenger, 't ander derde voor den Offi-
cier, ende't laetite derde voor den Armen vande
Ρlactfe refpecÏivelick, daer defe contraventie ach-
terhaelt fal werden. Ontbieden ende bevelen daer
omme allen Officiers dien dat aengaen mach, hier
op fcherp toeficht te nemen, endc tegen de over-
treders te procederen fondcr verdrach ,ofte diffi-
3. Nader Placaec, op 't fehefubjeïï. In date den 20 April 1641·
Vifch vangende, allecnlick den grooten daer van
uytfchieten,ende de reitetót menichte duyfenden
feffens laten vèrfmachten, cnde te nicte gaen, op
Platen, Sanden ende Slijcken, alvvaer fy hunnen
gevangenen Vifch uytitortende zijn, ftreckende
't felve tot geheel bederf vande kleyne ViiTcherye
ende Pinek-vaert, endc tot nadeel van alderhande
foorte van goede Ingefetenen: waer tegens wy mee
crnil willende voorfien ,ende tot dien eynde inhc-
rerende ons voorfz Placaet vanden Jare i6io. heb-
ben van nieuws gheordonneert ende geftatuectt,
gelijck wy ordonneren ende ftatueren by defen.
Inden eerften hebben wy nochmael geinterdi-
ceert ende verboden, gelijck wy interdiceren cnde
verbieden by defen, de Rentmeefters van onfe Do-
meynenBeweit ende Beoofterfchelt, cnde in den
Lande vander Tholen. Item.alle particuliere Valal
ende Ambachts-Heeren, geene verpachtinge van
ViiTcherye buyten 's Dijcx meer te doen, rot dien
eynde annullerende ende doende by defcnat cnde
te niete alle verpachtingen ,die contrarie endc in
prejuditie van dit ons verbodt fouden mogen zijn
gedaen.
Voorts hebben wy gheinterdiceert endc: verbo-
den , ghclijck vvy interdiceren endc vCrbl ed^ ^
; E Staten 's Lants ende GraefFelijckheyts
! van Zeelandt, Allen den geenen die defe
fullen fien'ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoowy
uytte klachten, die aen ons aen en acn werden ge-
daen , meer ende meer in ervaringe komen, dat
niet tegenftaende wy verfcheyden reyfen voor de-
fen, endc met namen by ons Placaet vanden fes-
en-twintichilen Odobris i6io. wel cxpreiTelijck
gcinterdiceert ende verboden hadden het fchutten
én vangen van Vifch,' met Netten, Fuycken ende
Kuylcn, als mcdë dat gene Botten, Platen, Schar-
ren ende Tongen , anders fouden mogen gevan-
gen worden,'als met Reeps endekleyn Hoeck-
want,gelijck Voor defen plach te geichieden, ende
Waer mede groote menichte van Menfchen hun
felvcn ende hunne Huyf houdirigc waren ghenee-
rendc, evenwel verfcheyden Perfoonen hun lbo in
defe Provintie, als in eenige nabuerige Steden en-
de Plaetfcn onthoudende, dagelijcks meer ende
meer vervorderen cnde verilouten , het contrarie
te doen.waer door eene grootc menichte van Vifch
(die alhier Jaerlijcks op fijn tijdt is voórtfettende
ende havende) vernielt, bedorven ende belet wort
te vermenichvuldigen , dewijle de voorfz Schut-
ters met hunne Netten, Fuycken cnde Kuylen,
dickwils cenc grootc menichte van alderhandc
-ocr page 691-
,αοο Viiïcherye opte Stroom
defen acn allen ende eeneri yegclijcken van wat
nditie ofte qualiteyt het foude-fnogen zijn , te
tzji
mendereTpective Commanderende op de Forten
cnde Plaetfen ilaendeonder ons gebiet. Item, de
rnoTen ftellen eenige Schut-netten van Rijs, Riet,
ofeenige andere materialen, daer men fchuttin-
een af maeckende is, op eenige Slijcken, verdronc-
len Landen, Gorfen ofte Platen, noch oock te vif-
fchen met eenige Fuyckcn,Kuylen, Ancker-kuylcn
ofte Slecp-netten , op peyne foo wie bevonden fal
worden contrarie van dit ons verbodt fulex gedacn
te hebben, of in wiens Schip of Schuyte cenich fo-
ilanich verboden Want bevonden fal worden, voor
de eerfte reyfe daer over fal verbeuren het voorfz
Want ende Schuyte, voor de tweede ende derde
reyfeop gelijcke verbeurte, ende daer en boven ar-
bitrale corredie naer gelegentheyt ende exigentie
van faecken: de voorfz boeten te appliceren een
derde voor den Officier, een derde voor den Aen-
brenger, ende het refterende derde voor den Ar-
men refpedive daer de contraventic achterhaelt
fal worden.
Des wort geperrhittcert ende toegelaten over
al te mogen viflehen met Sleepnetten alleenlick
om Herder ende Molenaer te vangen, en dat jaer-
lijcx van Pincxteren af, ende anders ofte eer niet.
Item , te mogen viflehen met Ancker-kuylen,
omme daer mede te vangen Aes totte groote
Vifch-neeringe vanden Cabeljau, Schelvifch ende
anderfmts.
Ende alfoo onfe voorgaende Placaten cnde Or-
donnantien wel meeil in difobfervantie zijn geko-
men door de flappigheyt, ende oock conniventie
van eenige Officieren. Soo hebben wy gheordon-
neert ende bevolen , gelijck wy ordonneren ende
bevelen by defen alle Officierenende Jufticieren,
dat fy alle mogelijcke devoiren ende middelen aen
wenden, om elck in fijn diftricT: ende Jurifdiéhe, de
Contraventeurs te achterhalen, ende tegens de fel-
vc te procederen in conformitcyt van dit ons Pla-
caet, cnde dat fonder faveur, diffimulatie ende ver-
drach of anders, ende by faute van dien fullcn wy
genootfaeckt zijn daer inne naetder te voorfien.
Ende op dat defe onfe intentie des te beter moch-
te worden nagekomen, hebben wy geauthorifeert,
Waft ende bevolen, gelijck wy authoriferen, bela-
ften ende bevelen by defen, alle Officieren van
Oorlogc,iüo te Water als te Lande, ende met na-
Capiteynen vande Schepen van Oorloge op de
Binncn-ilroomen liggende,dat fy kenniflè van defe
faeckc nemende, de voorfz Schutters van Vifch
op 't feyt bevindende, hare Netten in ftueken fnij-
den.ende hunne Perfoonen*Schepen,Schuyten,
ende andere Inftrumenten.vervolgen by aenklach-
te aendc Officieren daer fulcks behoort, ende foo
fy het voorfz Want niet en bevinden op't feyt,
maer hangende of liggende in eenige Schepen ,
Schuyten, Wagens of anders, binnen ofte buyten
de Steden,dat iy fulex den Officier vande JuriP
didie te kennen geven, ten eynde tegens den Ey-
genaren ofte gebruyekeren worde gheprocedeerr,
conform dit ons Placaet: Ende fullen in fulcken
gevalle genieten de helft vande boeten hier voren
gcfpeciflceert, ende fal de wederhelft verdeelt wor-
den tuffchen den ordinaris Officier ende Armen
half ende half.
Eyndelick alfoo Wy bericht worden dat eenige
Periöonen, infonderheyt komende uyt Steden en-
de Plaetfen onder defe Provintie niet behoorende,
hun vervorderen ghewapender hantop itroom te
komen, om hunne Schuttingen te fetten, ende de
geene die hun fulex fouden willen beletten , ende
daer over calangeren, feytelijck te refifteren, Soo
hebben wy wel expreffelick geordonneert ende be-
volen, gelijck wy ordonneren ende bevelen by de-
fen, dat alle de gec'ne die bevonden fullen Worden
met gewclt of gewapender hantgerefiiteert te heb-
ben , de calangen die achtervolgende dit ons Pla-
caet tegens het fchutten vanden Vifch fullen wor-
den gedaen, boven de voorverhaelde penen ende
amenden,aenden lijve fullen worden geitraft, als
Violateurs vande Juftitie,ende Perturbateurs van-
de gemeene ruftc.
Ende op dat nicmanthier van eenige ignorantie
en pretendere, ordonneren ende bevelen wy ,dat
dir ons Placaet alommc worde gepubliceert ende
geaffigeert, daer men gewoon is publicatie ende
affixic te doen, want wy fulex tot voorftant vande
goede Gemeynte, ende aenvoedinge vande Vif-
fcherye hebben bevonden te behooren. Aldus ge-
daen Cnde gearrefleert ter Vergaderinge vande EcL
Mo. Heeren Staten van Zeelant,den twintichften
April 1641. Ter Ordonnantie vande Staten van
Zeelandt. C> Staefve/iijfe.
HET TWEEDE DEEL.
Placaet vande Staten Generael.
Placaet vanden %aedt van State, Waer by ordre op V vijfeben onder Vroon*
borpigefielt Wenm \n ^Ate ^n aét-en-typinticbflen Mey \ Ó40.
'En Raedtvan State der Vereenichde Ne-
J derlanden, verilaen hebbende dat eenige
ra| erfoonen zijn voornemende te viflehen
GnP(r ι·-", Mafe' ondec de Jurifdidie vanden
ur««elijcken Gerichte van den Vroenhove tot
Maefhïcht, met alderhanden Netten, Reep-ange-
len ende anderfins,gebruyckende daer toe Ponten,
Aecken of Schuyten, ftreckende tot verderf vande
VilTcherye, oock tot fchade ende prejuditie vande
Verpachcinge van dien: Waer tegens noodich vin4
Mmmm 3
                 dende
-ocr page 692-
. 49.Tit. t.Deel           n^
penen vanden voornoemden Graeffelijcken Ge
richte, fal worden gepublicecrt ende gcaft"igeert
om alfoo nae ghekomen te worden, op de voorfe
peync, ende daer en boven een amende van thien
Gout gulden yeder reyfe te verbeuren,de vöorfz
peynen ende amende een derdendeel te verant-
woorden by den Rentmeefter aen defen S tact, een
derdendeel voor den Rentmeefter felfs, ende' het
ander derdendeel voor den Officier, ende dengee-
nen die de calange ende executie doen fal, qc.
daen in 's Graveu-Hage den acht-cn-twintichften
Mey 1649. A. Andla,^' Onder ftont, Ter Or-
donnantie vanden Raedt van State. Gcteeckent
/. Eyckbergh.
n^i          Placatea-». a.Boeck
dendete vcrfien. S O O IS Τ, dat hier mede
wel exprelTelick wert verboden aen allen ende ee-
nen yegelijckën , wie het oock foude mogen zijn,
die de felvc ViiTcherye niet in Pacht is hebbende,
inde Mafc onder de voorfz Jurifdidie van den
VroenhovCi ende foo verre de felve is ftreckende,te
mogen viflehen met eenige foorten van Netten,
Reep-angelen oft anderfms.op pene van te verbeu-
ten de felve Netten, Rcep-angelen, Schuyten,Aec-
fcen of Ponten, of'tgene daer mede fyfu Hen wor-
den bevonden te viflehen, of ghcvifcht te hebben.
Ende op dat hier van een yeder kennifle hebbe,
Ordonneert den Raedt datdefe alomme binnen
ende buyten Maeftricht, door Scholtis ende Sche-
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet JPaer by ordre op t betiffchen vande Merwedegefleh toert, ten
eynde bet diep niet en njcrloopc, In date den drie- en - twintichfien lamarij 1 £0 3.
Rotterdam, Delfshaven, Schiedam, tot het foute
Water toe, eenige Fuycken ofte fchuttinge, dieper
te Hellen dan vier voeten onder 't Water op een ge-
meen Ebbe,fulcx dat de diepfte ofte uytterfte Pale
ten diepewaerts opte voorfz gemeene Ebbe ofte
laech Water, niet dieper en fal mogen ftaen dan
uyterlijck vier voeten , ten eynde het diep vande
voorfz Riviere niet en vergae oftverargertenwort,
ende dit allen ende elck Poinft byfonder, opte pe-
ne voor de eerfte reyfe van vijftich Carolus gul-
dens, voor de tweede reyfe van hondert guldens,
ende voor de derde reyfe op pene van banniife-
ment, alles boven de verbeurte vande fchuttinge
ende Fuycken, die den Officier d'executie doende
datelick fal optrecken, te appliceren de voorfz pe-
nen , een derdendeel t'onfen profijtc, een derden-
deel vanden Acnbrenger,endc een derdendeel ten
profijte van den Officier die d'executie doen fal.
Ende foo verre ycmant inde voorfz penen vervalt,
die niet machtich en foude zijn de felve te betaten,
willen wy in fulcken gevalle, dat de felve Perfoon
ofte Pcrfoonen gecorrigeert fullen worden, 'tfy by
banniflement, water ende broot te eten, oft ander-
fmts, tot difcretie vande Schouten ende Wethou*
dere van Dordrecht,Delft,Rotterdarh,Gornichem,
Schiedam endeden Brrcle refpeöive^eft weieken
wy de kenniite ende punitie vart defen, clcks int
ghehcel ende by preventie bevolen hebben ende
bevelen by defcn.cnde dit by maniere van proviüc
ende ter tijdt toe dat anders by ons daer inne fal
wefen geordonncert, fonder prejuditic nochtans
van onfe hoochcytende Jurifdidie over de voor»
Riviere oft andere Wateren, ofte dat wy den felven
Steden, daer over eenige Jurifdiclic geven. E«de
want wy verftaen dat fomtijdts bevonden is, dat
de VilTchers ofte andere, aen hare uyterfte Fuyc-
ken andere Fuycken ten diepewaerts voegen, en-
de dat het felve tot kenniite ghekomen zyndc ,α
VilTchers ontkennen de Fuycken gheftclt te heio-
ben, daer mede 't felvc mefuys blijft ongeitratt, or-
donneren ende ftatueren by defen,dat fo wann
men de felvc Fuycken bevinden f il nevens den an
deren ten diepewaerts, dat de ViiTcher die d ecro
Fuycken geftekenfal hebben, gehouden fel *c
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieflant,Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande s
Allen den genen die defe jegenwdordigen
fullen ficn ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo tot
onfer kennifle ghekomen is, dat diverfche Perfoo-
nen hen gheneerendemette ViiTcherye inde Ri-
viere vande Merwede ofte Mafe, beginnende van
Gornichem tot Dordrecht,ende van daer voorby
Rotterdam, Delfshaven, Schiedam, tot het foute
Water toe,henluyden vervorderen contrarie voor-
gaende Ordonnantie, te maken ende doen maken
haerluyden ftaken, dick ende groot van Eycken,
Elfen ofte anderen ilercken houte, tot groot peri-
culc vande Schuy ten ende Schepen de Riviere ge-
bruyekende. Dat oock de voorfz VilTchers hare
fchuttingen in ofte foo na den diepte fteecken, dat
d'felve fchutten ende keeren het dryvende Sant
ende andere materie van Ruychte, waer door de
felvc te gronde gaen, ende op den anderen verga-
deren,fulcx dat de voorfz Riviere daer door op vele
Plaetfen verlandt, ofte hare oude diepte verlooren
ofte gediverteert wort, foo dat by continuatie van
dien, indien daer inne niet voorfien en worde, eer
lange de felve Riviere hare diepte foude verliefen
enoe innavigabel wordcn,totfeer grooten interefte
ende irreparable fchade vanden Koophandel, Traf-
fique ende gemcene welvaren der voorfz Landen,
ende fonderlinge vande Steden op de felve Riviere
gelegen. S O O IS Τ, dat wy omme daer inne
met behoorlicke remedie te voorften,by rijpe advis
ende deliberatie van Rade, gcordonneert ende ge-
ftatueert hebben, ordonneren ende ftatueren by
defen, dat van nu voortaen niemant wie ofte van
wat conditie hy zy, hem en vervordcre in 't bevif-
fchen vande voorfz Riviere, eenige andere ftaken
als van Willigenhout, ende van gewoonlickedick-
te te ghebruyeken, fonder daer toe te gebruyeken
Elfen,Eycken ofte andere diergelijck hert Hout, oft
oock foo dickc willigen, dat daer door de varende
Schuyten ofte Schepen eenich perijckel fouden
mogen lyden: Dat oock niemant hem en vervor-
dere inde voorfz Riviere, ende binnen de voorfz
limiten van Gornichem, tot voorby de Stede van
—mm
-ocr page 693-
ο α, ViiTcherye opte Stroom
f lve te beteren, ende de voorfz penen te betalen,
1 zv hy verklare wie de felve gefteken heeft, ofte
Eeï me behooren, of dat hy hem van alle 't fel-
IZ95
deren des noodich zijnde, dat fy 't inhouden van
defen, elcx inden haren doen verkondigen ende pu>
bliceren, ten eynde niemant daer af ignorantie en
pretendere, ende voorts tegens den Overtreders
ende Cóntraventeurs van dien procederen en doen
procederen, achtervolgende defen onicn Placate
en Ordonnantie, allbo wy verilaen den dienfte van
den Lande fulex te vereyfehen. Oegeveri inden
Hage, onder onfen Zegel hier op gedruckt in for-
mevan Placate den x3.Januarij 1593. Ter On
donnantie vande Staten voornoemt* Ende was
ondertekent, C. de Rechtere. Ende is met een opge-
druckt Zegel in rooden WaiTche bcfegelt.
ï
niette weten ofte gedaen te hebben by eedeex-
VC (reerde, in welcken gevalle den voorfz Officiers
!f ieiveFuyckendatelickfullen op trecken, ende
lm naerder informeren op 'tfteken vande felve
f vcke'n, referverende aen ons defc Ordonnantie
-ermeèrderen, minderen of veranderen, fulcks
«v tot confervatie ende betcringe vande diepte der
όογΓζ Riviere fullen bevinden te behooren. Ont-
bieden daer omrae ende beveelen den Officieren
ende Magiftraten der voorfz Steden,ende allen an-
JUi.'
2· Placaet,Tetf conferyatie vande Qeyne Vifch: en Viffcherye ofte Memede.
In date den atijfibienden Maert 1597.
als naer behooren, hier op gehad t het ad visvan die
van onfe Recckeninge in Hollant,een yegcückcn
wie hy zy verboden ende gheinterdiccert hebben*
verbieden en inrerdiceren by defen voortacn met
eenige Schutten, Schut netten of Kuylen aenden
kanten vande voorfz Riviere van Merwede mét-
ten aenkleven van dien met cenich hooch of lacch
water te viiTchen, of eenige Schiit-netten aen Ha-
ken te hangen, ofte den Vifch metcenigc Netten
te befluyten, aldaer komende omme op 't groes te
afen als vooren, op pene van te verbeuren de Net*
tcn,cndc daer en boven fes ponden van x). grooten
't pont t'elckcn reyfe, te bekeeren een derde-part
totprofijtc vanden Aenbrenger,een derde-part tot
profyte vanden Officier vandcr plaetfe,cnde een
derde-part tot profijtc van den Lande. Ende ten
eynde niemant hier van ignorantie en pretendere,
laftcn ende ordonneren wy dat defen inde naefte
Steden aende Merwede gelegen fal werden gepu-
blicccrt, 't wclck gedaen zijnde, Ontbieden ende
bevelen wy allen onfen Officieren , Jufticieren en-
de andere Ingefetenen der voorfz Landen hen hier
naer te reguleren, opte penen daer inne begrepen.
Gegeven inden Hage onder onfen Zegele hier op
gedruckt den vijfthienden Martij 1J97.
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
\ Hollant,&c. Alfoo binnen fekeren tijt her-
waerts tegens het oude gebruyek eenige
'ê ViiTchers hoe langer hoc meer hen vorde-
ren met Schutten ofte Schut-nctten Jaerlijcx van
ontrent voor Mey tot in Septembri dat opte Aen-
waffen ende Slijcken aende kanten vande Riviere
de Mcrwede 'tgroes op flaet,ende de Riviere-vifch
gewoonlick is te loopen afen naer 't felve groes, al-
dact te viiTchen, ende als de felve Schut-nctten op
getogen worden mette kuylen, daer inne groote
menichte van jonge ende kleyne vifch onnut voor
den Menfchen,bevonden wort verfmoort te zijn,
fulex dat den acnwafch vande Rivier-vifch daer
door grootelijcx wort benomen, ende dat de ghe-
mcenc ViiTchers opte Merwede daer over met re-
denen hen feer beklagen, overmits den voornoem-
de Vifch opte Riviere vande Merwede mettê aen-
kleven van dien daer deur fcer vermindcrt,cndc te
nicte gaet,totfchade vande Lande ende den Ingc-
fetenen van dien, Ende wy daer omme noodich
bevonden hebben alfulcken nieuwe gebruyek van
viiTchen te doen verbieden, als wefende oock tot
grootcn nadeel vande gemcenc ViiTcherye aldaer.
S O O IS T, dat wy omme daer in ne te voorfien
3· Placaten vanden vier-en^mntichfien Ü^jnoember 15 92, ende vijfthien*
den September ι 6 oo. Beroerende bet rvijjehen inde Spkrhger»Meer.
Graeffelickheyts ViiTchers grootelicx verkortende
de Wateren (wefende een feer goede ende fehoone
ViiTcherye) bedorven ende geit gemaecl worden,
daer ter contrarie daer tegens voorfien zynde, bo-
ven de verbeteringe van des Graeffelickheyts Dó-
meynen ,de goede Ingefetenen van defc Landen
rijekclik gefpijft foude konne worde uytte voorfz
Wateren,mct groote fehoone Vifch totredelicken
prijfe. SOO IST, datwy daer inne willende
voorfien, ende 't bencfitie 't wclck Godt verleent,
niet negligcren, geordonneert en geftatueert heb-
ben, ordonneren ende Hameren by defen, dat van
nu voortaen niemant wie hy zy,hem en vervorde-
re, 't zy by dage of by nachte, te komen viiTchen
opte voorfz 3 Spierinck-Meer, Nieuw-Meer, de Spaer-
ne
, en andere Wateren daer ontrent, dan alleen de
Pachters by wien de felve vande Rentmeefter van
Ken-
: Lfoo by den Vroon-Mee fier van des Graefe-
ι hekheydts Wateren, ontrent der Stadt van
. Hderlem,
ons te kennen gegeven is ghe-
weeft, dat, al hoc wel onder andere Do-
meynen de Gracffelickheyt van Hollant, in Ken-
nemerlant mede competerende is de ViiTcherye
e" Jp,erinck-Meer, Nieuwe-Meer, χ de Spaerne,
ι andere Wateren daer omtrent, die van wegen de voor-
dVnT· Graeffe^cJ:heyt verpacht worden, dat nochtans
—^chuyten,Water-fchepen,Treck-fege-
"tweïl· andciediergel'jckenieuwVifch-gewant,
verlwl enf(Jeds nieu gevonden, ende anderfints
Gent* nAg hewecft'maer °ock hen niet en ont-
evuicncn oock inde voe-tijdt,waer deur de
>
1
-ocr page 694-
Placaten. a.Boeck. 49-Tit. z.Ded,
\i$6
:i97
Kennemerlant gcliuyrt zijn, ende dit alle op pene
ende vetbeurte, wie hem onderftaet fonder pacht
als voorente vïiTcheu met behoorlick Want, ende
ten behoorlijckcn tyde, van feventien Kennemer
ponden, by ydcr Perfoon daer over hantdadich ge-
weeft zynde te verbeuren, foo dick ende menich-
werf fy daer op bevonden, of dat hen fulcks over-
kent fal mogen worden. Ende vanden geenen die
bevonden of bewefen fullen konnen werden fulex
gedaen te hebben, metonbehoorlijck Want, ende
op onbehoorlickc tyden, van te verbeuren voor de
eerfte reyfe twecmael feventiender voorfz ponden
by elck Perfoon als voren, alles boven de verbeurte
van't Want, de Netten,en ander Vifcl>gerectfchap,
mitfgaders de Schepen, Schuyten, Karen en ande-
re Inftrumenten, die fy daer toe fullen hebben ge-
bruyekt, voor de tweede reyfe driemael feventien
ponden, boven de verbeurte als vooren, ende de
derde reyfe boven de verbeurte vande voorfz Sche-
pen, Schuyten, Karen, Netten ende andere Vifch-
gereetfchap,op arbitrale corredie, t'appliceren het
ecne derdendeel vande voorfz peyncn tot profijte
vande Graeffelijckheyt, 't tweede derdendeel tot
profijte vanden Officier, die defaecke berechten
fal, ende'tlefte derdendeel ten profijte'vande
Aenbrenger. Ende op dat van defejegenwdonta.
Ordonnantie en verboth niemandt ignorantiec
pretendere , Ontbieden en bevelen wy u defe t°
kundigen ende publiceren alomme binnen deC
Steden en Plaetlen van Hollandt en Weft-Vrief,
landt, daer ghy des verfocht fult zijn, en men ehe"
woonlick is uytroepinge ende publicatie te doen*
Bevelende mede van wegen de Hooge Overighevt
en Graeffelickheyt van Hollant ende Weft-Vriet
lant, infonderheyt den Bailliuvan Kennemerlant
en allen anderen Officieren en Jufticieren, dat fy
defe onfe voorfz beveelen doen onderhouden en
obferveren, ende den overtreders van dien corrige-
ren, by de penen en breucken voornoemt,fonder
verdrach of diffimulatie, Bevelen mede den felven
Officierenjufticierê, mitfgaders allen den Ingefe-
tenen der voorfz Landen ,dat fy u in 't doen van't
gunt voorfz is, met alle 't guntdaeraenkleeft.ern.
ftelick verilaen en obedieren , alle hulp enbyftant
doen,fonder des te laten in eenigcr manieren. Ge-
geven inden Hage onder 't Zegel van Juftitie hiei
onder op gedruckt in Placate den xv. Septcmbris
Anno 1600. In kenniiTe van my ,Juhan de Rechtere.
't Placciet vandenJare 1 592 begint; Maurits, ghebooren Prince van Orangie, &c. Alfoo by den Rent-
meefter van Kennemerlant en Weft-Vrieflant, &c.
7 Selvefeyt alhier inplaets vande woorden in 't Curfijfgedruckt .-ende dat over fu lex de ViiTchcrye inde fel·
ve Meeren verpacht wort tot profijte vande Graeffelickheyt, dan alken, fee
't voorjz Placaetfeght: opte voorfz Meeren.
4. Placaet, Waer by verh oden "wert aller ley maniere van vijlchen in cBeyerlmt)
uytgefonden met d'Engel-roede, In date denfevmden Mey \6i\.
> Aurits, by der gratiën Godts, Prince van
j Orangien, Grave van Naffau, Catzenelle-
,,..,..,Jbogen, Vyanden , Dietz,Lingen,Meurs,
Buy ren, Leerdam, &c. Marquis vander Veer ende
Vliffmgen, Heere ende Baron van Breda,der Stadt
Grave ende Lande van Kuyck , Dieft, Grimber-
gen, Arlay , Noferoy, Sint Vijth, Daef burgh, Erf-
Burch-graef van Antwerpen ende van Bcfancon,
&c. Gouverneur,Capiteyn Generaelende Admi-
rael, midtfgaders de Prefident ende Raden over
Hollandt, Zeclandt ende Vrieflandt ,den cerften
Deurwaerdcr hier op verfocht, Saluyt. Alfoo wy
onderrecht zijn , dat de ViiTcheryen behoorende
aendeHcerlijckheyden vanoudtende nicu Beyer-
landt, by verfcheyden Perfoonen inde felve Heer-
lickheyden ende daer omtrent ghefeten, foo by
dage als by nachte worden bevifcht ende berooft,
tot grooten naedeel, prejuditie,verdervinge ende
vcrnielinge vande felve ViiTcheryen, 't welck alfo
niet en behoort. S O O IS Τ, dat wy willen-
de daer inne voorficn ende remedieren nacr be-
hooren , u gheauthorifeert ende ghecornmitteerc
hebben, authoriferen ende committeren u midts
defen,omme naervoorgaende Klock-geflach ter
plaetfe daer men in de voorfz Heerlvjckheyden
gewoon is publicatie te doen, exprcifelijck te in-
terdiceren ende verbieden allen ende éenen yege-
lijeken Ingefetcnen vande voorfchreve Heerlijck-
heyden van oudt ende nieuw Beyerlandt, midtf-
gaders allen anderen Ingefetenen vanden Lande
van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Van wat qua·
litcyt, itaet of conditie die zijn, te viffchen inde
ViiTcheryen aende voorfz Heerlickhcydeti behoo-
rende , 't zy in Kreken, Vlieten, Wateringen ofte
Vaerten, by dage noch by nachte, met Zegens,
Schakels, Fuyeken,'Korven, Fluyren, Werp-Nct-
ten, Schep - Netten, ofte cenige andere Netten,
Vifch-gewant, Elgers of Inftrumenten, hoedanich
die fouden mogen wefen of ghenaemt werden,
diredelick noch indireaelick, uytgefondert alleen
met de Hengel-roede, opte verbeurte vande Net-
ten of Inftrumenten, daer mede ghevifcht foude
mogen wotden, ende een boete van dertich fluy-
vers,foo menichmael yemant bevonden fal woe-
den defen contrarie gedaen te hebben, Ende daer
over by Bailliu der voorfchreve Hcerlickhcyden,
fijnen Stedehouder ende Dicnacrs of Pachters van
de voorfchreve refpecTive ViiTcheryen , bekeurt
fal worden : Te appliceren de eenc helft ten pro-
fijte vanden voorfchreven Bailliu, ende de ander
helft ten behoeve van den geenen die de bekeu-
ringe doen fal. Ende op dat niemandt hier van
ignorantie en pretendere , Soo ordonneren wy
u,dat ghy defen onfen Placate inde voorfchreve
Heerlijckheyden, ter gewoonlijcker plaetlen w»
affigeren . Gegeven in den Hage, onder t l
gel van Juftitie, in forme van Placate niet op
gedruckt , den fevenden Mcy , Anno ieitmen
hondert een-en-twintich. In kenniiTe van my.
F. Cr iep.
Nader
r
-
-ocr page 695-
Viffcherye opte Stroomen ên Binne-wateren. 1299
Nader Hacaec> oftfchefubjeB.In date den negenden hly \ 62 9.
Mede raeckende 't Landt nj&n Vutten, Ende wijders imehouènègeneraelnjerbodt met Tdni.
Ellegers te *viflchett·
                                                                                       r , ·
9*
η
_ Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, Repre-
senterende den Staten van den felven
Lande. DOEN TE WETEN,Al*
foo wy dagcüjcks zijn vernemende dat verfchey-
den Perfoonen geen recht hebbende omme te mo-
gen viflehen in onfe Landen van Putten ende
!eyerlant,hen dien niet tcgenilaende bevorderen
foo by dage als by nachte ende ontyden te viffchen
inde ViiTcheryen vande voorfz Landen, met al-
derley Netten ende Vifch-ghereetfchap, foo van
Segens,Schakels, Worp-netten, als ander onbe-
hoorlickVifch-ghewant, ende infonderheyt met
feeckere Ellegers aldaer nu in fwanck gaende, die
men noemt Tant - Ellegers , hebbende thien of
twaelfyfere fpitfen met weer-haecken t'eyndcn,
vacr door alle't geene geraeckt wert opgehaelt,
ofte t'cenemael te fchande wert gemaeckt ,fulcks
dat men jegenwoordelijcken bevint datter naeu-
lijcx eener Carper of anderen diergelijcken Vifch,
inde voorfz Viiïcherije gevangen kan werden, of is
van foodanige Inftrumenten geraeckt, waerdoor
oock menichte van Vifch doot op 't Water komt
drijven, ende fulex alle de ViiTcherijen inde voorfz
Landen gefchapen zijn geheel bedorven te wer-
den ende tot niet te fullen komen, werdende 't ge-
ne voorfz is oock ten grooten deele daer door ge-
caufeert, dat de boeten ofte breucken tegens de
ongcqualificeerde Viflohers inde voorfz Landen,
ycder mael dat die bekeurt werden, niet meer dan
drie ponden fwarten of dertich iluy vers van outs
hebben bedragen. S O O 1S T, dat wy daer inne
behoorlijcken begeerende te voorfien tot confer-
vatie van 't recht van onfe, ende van onfer Vafal-
lcn, ende andere Ingefetenen recht van Viffcherije
inde voorfz Landen hebbende. Ende ten cyndc
de Vifch aldaer niet gheheel op gevangen ende te
niet gebracht en werde, als anderfins gefchapen is
in't korte tegefchieden,by forme van Placate ge-
ftatueert ende geordonneert hebben, ilatucren en-
de ordonneren mits defen. Eerftelijck, dat van nu
voortaen niemandt geen Pachter ofte Öruycker
lijnde vande Viflcherijen ghelegen inde Landen
van Putten ende Beycrlandt, en fal vermogen te
Viflehen inde felve ViiTcherijen ofte eenige van
«jen/tzyinKreecken, Vlieten, Wateringen of
Vaerten, met eenige Zegens, Schakelen of Werp-
^ctten.op de verbeurte vande felve Netten, ende
r-cn-bovcn van cen hoete van thien ponden te
veertich grooten, nochte oock met Schep-nctten,
uyeken, Fleuren, of eenich ander Viifchc-Want,
«ytgefondert alleene de Angel-roede, mede op de
verbeurte van 't felve Viilche-want, ende een boe-
van vijf gelijcke ponden, fo wanneer fulcks yet
mu Wcrt by dase'cnde dat dic seene ^ie by
«»te ende ontyden bevonden fullen werden
roet eenige der voorfz Netten, of ander Viffche-
gw gevifcht te hebben,verbeuren fullen dubbele
"*«*, boven de verbeurten vande voorfz Netten
■ mitrumentcn als vooren. Ende alfoo de
voorfz ViiTcherijen infonderheyt bedorven, endé
de Vifch geheel onbehoorlijcken uytgevangen en
gedoodet wert met het ghcbruyck vande voorfz
Tant-Ellegers, wefendc een nieu endefeerfchade-
licklnftrumentjdaer men voortijts niet af en plach
te weren, ende dat nicuwers nut τοε kan zijn dan
om de ViiTcheryen te bederven, ende den Vilch té
vernielen , hebben wy allen ende yéder een vande
Ingefetenen van Hollandt encte Weit-Vrieflandt,-
foo wel die eenige ViiTcherye in pachtchebben en-
de gebruyeken, als andere niemant uytgefondert,
gheinterdiceert ende verboden, interdiceren ende
verbieden midts delen eenige vande voorfz Tant-
Ellegers te maecken < verkoopen, in huys hebben,
ofte te herbergen, ofte daer mede langes de We-
gen ofte Velden te gacn, ofte die ineeniger manie-
ren te ghebruyeken ,op een boete van vijftich der
voorfz pondend'cerftereyfe, voor de tweede reyfe
van tachtich der fel ver ponden, ende de derde rey-
fe op pene van aen den lyvc.ofrc ten minilen met
banniilèment gheilraft te werden naer exigentie
van faecken, ende dat daer-en-boven alle foodani-
ge Inilrumenten fullen wcfen verbeurt, ende de
gebruyekers van dien noch fullen gehouden weien
te vergoeden alle de fchaden die de Eygenaers ofte
Huyrders vande refpective ViiTcheryen daer door
fouden mogen hebben geleden, t'appliceren dö
voorfz boeten een derde-part voor den Aenbren-
ger, hei ander derde-part voor den Officier die de
executie doCn fal, ende het refterênde derde-part
ten behoeve vande Armen vande Plaetfe daer de
bekeuringe fal Wefen ghedaen. Behoudelijck dat
die geene die jegenwoordich eenige der voorfz
Tant-Ellegers zijn hebbcnde,de felve binnen veer-
thien dagen naer de publicatie van defen inde re-
fpective quartieren fal wcfen ghedaen, hun de fel-
ve fullen moeten ende mogen quijt maken ende
doen veranderen, fonder verbeuren, Tonder noch-
tans daer en tuiTchcn daer mede naer Vifch te mo-
gen fteken, ofte de felve tot Viflehen te ghebruye-
ken in eeniger manieren, op pene als vooren. En-
de ten eynde 't inhouden van defen alommc mach
werden geobferyeert jende niemant daer van igno-
rantie en pretendere, Lallen ende ordonneren wy
datdeferj alommeinden voorfz Lande van Putten
ende Beyerlant, ende anderfints daer 't van noodc:
wefen fal, fal werden gepublicecrr ende verkondigt
ter plaetfe daer men aldaer ghewoon is publicatie
te doen. Ontbieden voorts allen Officieren, Juiti-
cieren ende Dienaren,dat fy tegens de overtreders
van dien procederen, ende de felve doen ftrafien,
inconformitévan defe onfe Ordonnantie, fonder
eenige gunfle, faveur ofdiifimulatie ter contrarie,
warit'Wy 't felve tot dienfte vanden Lande fulcks
hébben bevötideri te behooreh. Gedaen in derl
Hage, öhder onferi Zegel hier op ghedruckt, den
negenden Julij fefthieh^hondért negen-en-twin-
rich. Onder ftont, Ter Ordonnantie vande Staten.
Wa$ geteëekent ,'C. vander Wolf,
*ïtitsSb3K ■"■ 41.10 :"':'' '.;;.": ''·<- ^'--s i·- ;V''-i.',
;                               Ν η η η                  6. Pla-
-ocr page 696-
Pkcatecu. l.BoecL 5o.Tic. uDeel
1301
» ders 'tféietm º <vwgm Öáç SWmti, Ganftn» w, In date dm æ ã Febmarij \ 602.
Ëí-¢\
hoorende den voorfz Vafallen, of andere Onderfa-
ten, nochte eenigehare SWanen, Ganfen, Eenden"
Duyven of andere Vogelen te dooden, te fchieten
met Bogen, BuiTen , noch oock de felve te vangen
met Netten, Touwen, Knippen, of met eenige an-
dere Inftrumentë, hoe die genaemt mogen wefen
of oock de Neften en Eyeren vande felve Vogelen
te ftooren ende berooven ,buyten confent, belie-
ven ende onthiete vande felve onfe Vafallen ende
Onderfaten, op pene van te verbeuren by den gee-
nen die contrarie 't voorfz verboth bevonden h\
werden gedaen te hebben ,fodickmael 't felve ge-
beuren fal de fomme van tien ponden,ende indien
't felve gefchiede by nachte, of Sondagen ende Bid-
dagen onderde Predicatie, twintich der felverpon-
den te veertich grooten 't pont, daer van een der-
dendeel geappliceert fal werden ten profijte van-
de Graeffelickhey t, een derdendeel tot profijte van
den Officier die de executie vart defen doen fal
ende't derde derdendeel tot profijte van denDe^·
nunciateut ofte Aenbrenger. Ontbieden daer om-
me ende bevelen van wegen de Hooge Overigheyt
allen Officieren ende Jufticieren daer defeonfe
Ordonnantie fal werden ghepubliceert, ende dien
dit aengaen mach, dat fy tot onderhoudeniiTe van
ons voorfz verboth, procederen ende doen proce-
deren tegensden Overtreders ende ongehoorfame
rigoreufeliek by executie tot de voorfz pcynen,
fonder diflimulatie,verdrach of gunfte, op arbitrale
correétie. Gegeven inden Hage onder onfen Zegel
van; juftitte hier onder op ghedruckt in forme van
Plaeate, den naefiVleften Februarij i6ox. Onder-
teyekent, C. de Rechtere, Hebbende daer benefiens
een opgedruckt Zegel in rooden WafTche.
Á U RÉÔ S, &c. midtfgadets de Raden
I over Hollant, Zeelant ende Vrieflant,den
eerft-ghefwooren Exploi&ier hier öp ver-
lucht , Saluyt. Alfoo tot onfer kenniiTe gekomen
is, dat veel ende diverfche Perfoonen woonachtich
binnen den Steden ende oock ten Platten Lande
in den Graeffchappe van Hollandt, hen daeelijcks
vervorderen te komen by dage ende by nachte, op
Sondagen en Bede-dagen onder de Predicatie van
Godes heylich Woört, ende andere ontyden in 't
heymelijck ende in^t openbaer inde Wateringen,
ViiTcheryen, Vyvers, Vogelryen , Driften ende
Duyf-huyfen, toe behoorende den Vafallen, ende
anderen Onderfaten van den Graeffchappe voor-
noemt, die daer af met deuchdelicke Titel of pre-
rogativen in vreedfamen gebruyck, of poiTeflie ge-
weeft hebben, vangende VhTchen, fchietende met
Bogen ende BuiTen de Swanen, Ganfen, Eenden,
Duyven ende ander Gevogelte fich aldaer onthou-
dende, ende oock de Neften ende Eyeren van dien
berovende ende wech dragende,als totgrooten
verdriete, fchadeende achterdeele vande voorfz
Vafallen ende Onderfaten, Ende want Wy daerin-
ne gaerne fagen geremedieert. S O O 1S Ô, dat
wy u laftcn ende bevelen te tréeken alomme bin-
nen den voorfz Lande van Hollant, ter plaétfcdaec
men gewoonlick is publicatie te doen, endealdaer
by openbare ccjiite by u roepende den Officier van
der Plecke is 't noot, publiceert, verbiet ende iriter-
diceert van onfenwegen, datniemant wiehyzy*
hém vervordcrè by dage of by nachte, Sondagen of
Bede-dagen onder de Predicatien, nochte tot gee-
nenanderen iyden,in 'theymelicknoch in'topen-
baer te viffchen inde Wateringen of Vyvers, toe be-
DEN Vt ÅÔÉ CHS Ô ÅÍ Ô Õ TEL.
BeheJfende de Placaten op 't ftuck vande Vogelerye,
' Vogel· Koy en, en houden van Dtiyyéa->.            \
')7ü
;;::;Ç·ÅÔ EERSTE DE E "L^V',',."
Vteczctfflaer by'tfchieten van Ouyyen en Swanen verboden wert. In date den
JNfen lieven ende getrouwen die Liiyderi
j van onfen Rade in Hollar|dt, Saluy t ende
^j dilc<5^ie.. Al is 't fop dat hief yoortijt$ van
wegen wijlenhopchlorTelicli^r gedachten ììKey^-
ferKaerle de yijfde, orife jjeye. .fteere ende Vader,
YÜens ziele Qpp!,t. genadich zy;, yerfchey^;tigpu-
repie Placatijn en^e. 4efenj^en9 qyer onfe. lijfljde
yan HpUant ende Vrieflant ,ge,pubii$eert; z/jt^ ge-
weeftjvan geen Duyven ofte Swaneame;tBu,iftn
ofte Bogen te.fchieten,pfte, meftl^etten te yangen*
ende; dat; oock de Haotyeften yar^fpmmige Jȕe-|
dpn yerme,l^en,pfi;f; immers ,te|V€^ji?pl^ -piegen»
die door onachtfaemheytyari opjCên Qfficieier^ efi
Regeerders van fommige van onfen Steden,de
felve placaten ende Handtveften niet alleen niet
onderhouden en worden,maer oock de felve Hanp
veftep uy t haren Regifteren te cafleren, op dat die
Dieven haer MercVdagen met de geuOolen Swa·?
nen ende Duyven niet myden enfouden.daerdoor
fo wel onfe,als onfen Vaflallen ende Onderdanen
Swaheryen ende Duyven-vluchten feer vernielt
endeyeridempt worden,ende gefchapen zijn W
kotten
ty.de,indien daer inne niet vooriien en wort,
geheel verdempt te worden, waeromme wy conh·
dercrende dat die Swanen of Duyven fondcrünge
niemsntfchadelick en zijn ,maer eer prohjcelicK,
ende begeerende hier inne te verfien,geordonneerc
euje geftatueert hebben, ordonnerend flanwjj
·-:.■-■■-:
-ocr page 697-
Op 't flück vande VogeIerye,&c.
,301
verdracb, op pene van privatie van hareofficien, en
boven dien gehouden ende geftraft te zijn alsFau-
teurs ende overtreders van dien ende ongehoorfa-
men* confenterende oock allen Officieren in 't ge-
meyn, alle fulcke overtreders van onfen verboden
en beyelen.die fy binnen haren bedrij ve fullen mo-
gen bekomen en bevinden, aen te taileη .corrigeren
en te ilraffen, na 't inhouden van defen onfen Sta-
tuy ten en Ordonnantiè,nietjegeniraendc fy onder
andere Officieren behoren en woonachtich zijn, en
't fey t in andere jurifdi&ie bedreven hebben. Voorts
op dat 't gunt voorfz is, vaft en onverbrekelick on-
derhouden imach worden, willen ende ordonneren
oock,dat 't felve ons Edid ende Statuyt, by allen
Regierders ende Wethouders van Steden en Dor-
pen gehouden fal worden als Hantvcft, of gemeyn
recht, en voor fulex geregiftreert in hare Regiileren
ende Boecken van Hantveften en Privilegiën,op
pene vanprivatie van hareöfficicn, eninhabiliteyt
eenige officien meer te bedienen. En ten eyndcook
't felve al cenen ycgelick kcnnelick zy,en dies geen
ignorantie pretenderen mogen,fo lailen en bevelen
wy u defe onfe Ordonnantie en Statuy ten aiomme
in onfen Lande van Hoilant, daer 't van noodc zijn
fal,op behoorlicke en bcquame tyden ten gewoon-
licke plaetfe , voor den Volcke te doen ende laten
publiceren ende verkondigen. Des te doen met
dies'er aenklecft geven vvy u volkomen macht,au-
toriteyt ende fondcrling bevel by defen. Ontbieden
en bevelen voorts alle onfe Rechters, iuiucierê, Of-
ficieren ende Onderfaten die dit aengaen fal,dat iy
u 't felve doende ernitelick verftacn en obedieren,
wantons alfo belieft. Gegeven in onfer Stadt vari
BruiTeljOndcr onfen Contrczegcl hier onderop ge-
druckt in maniere van Placate, den 13. dach vari
April i5 59.naerPaciTchen. Onder ftont, Ëyden
Coninck in fijnen Rade. Ende getckent, J'Over/ope*
, Ap(e,ü voof een eeuwich Edid,dat van nu voorts
:L nUant wie hy zy, en fal mogen eenige oude
ionee Swanen,noch oock eenige Duyven met
iSn ofte met Bogen fchieten, noch oock met
fTmoeen "optc verbeurte vande ecrile reyfe van
«v Carolus guldens, van xx. ftuyvers het ftuck
s te appliceren tot onfen behoeve, ofte tot be-
hoeve vande Pachters van onfe Swanerye, of van
onfen VaiTallenSwaneryen hebbende ende ghc-
bruvekende, en Eygenaers oft Befittefs der Duyf-
huvfen 0^te Duyven-wachters de twee derdepar-
en en 't lefte derdendeel tot behoef vanden Acn-
breneer.endede tweede reyfe op pene van dertich
Carolus guldens, te diftribueren als voren,ende bo-
ven dien arbitralicken en exemplaerlicken gecorri-
eeert te zijn ten exemple van anderen. Voorts or-
donneren ende ftatueren vvy als voren.dat niemarit
wie hy zy, eenige Swanen, wilde of rammen, ge-
teyekent noch ongeteyekent, fonder hoofden ofte
voeten, noch oock eenige oude Duyven en fal mo-
ren te koop brengen, ofte verkoopenop Merck-
dagen» noch oock buyten Merck-dagcn, ofyemant
fchencken ofte geven, fonder te verklaren ende te
vertonen van wie de felve gekomen zijn, ende toe
behoort hebben, ende fulcke laft gegeven heeft dat
te doen, op gelijcke pene als vooren. Ordonneren
ende bevelen voorts alle onfen Officieren,Droften,
Bailliuwen,Schouten,Regierders der Steden ende
Wethouders dien 't behooren fal, ernftige oplicht
te hebben, ende wachten te doen houden, dat defe
onfc Ordonnantien, Statuten ende geboden, fulex
als boven onderhouden ende geobferveert worden,
en den overtreders van dien te ftrafTen.by de penen
ende inder manieren voorfz, fonder diiïimulatieof
Piacaet vande Staten Generael.
Piacaet, Tegens 't f Meten van Dtjyven of andere Fogelen?hoedie genaemt
ηψη wfin. In date den u, ïanuarij 1641.
deel voor den Acnbrengcr. Endeopdatniemant
hier van eenige ignorantie en kome te pretende-
ren , Ontbieden ende beveelcn Wy onfen feer lie-
ven ende getrouwen d'Eerfte ende andere Luyden
van onfen Rade geordonneert over Brabandt, ren-
derende alhier inden Hage, ende allen anderen
onfc Rechteren, Jufticieren ende Officieren, hun-
ne Stedehouders, ende elcken van hen in 'tbefon-
dcr ,dien dit aengaen fal ,dat fy defe onfc Ordon-
nantie publiceren ende doen publiceren, elck bin-
nen de Ümiten van fyne Jurifdidie ende Officie,
ende bevelen allen ende cenen yegelicken onver-
brekelick t'onderhouden ende obferveren,de poin-
éten daer inne begrepen naer heure forme ende te-
; E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gecnen die defen
i fullen fien ofte hooren leien, Saluyt. Doen
(e weten
, Alfoo t'onfer kennifle gekomen
js.datdagelijcxlancxfomecr der goede Luyden
Duyven worden gefchoten , in onfe Meyerije van
! "Crtogen-Bofch, by middele ende oorfake van-
«e pcrmiifien,dieeenige feggen tehebben,om met
Roers te mogen fchieten klcyne Vogelen ende an-
dere, die't Landt in fommige fayfoenen des Jaers
maerenpalTeren. SOO IS T,dat wy wel ftride-
k verDieden ende interdiceren by defen.dat nie-
rnantwiehy^^GeeftelickofWereltlicKhemen
vervordert, onder het deckfel van alfulckepermif-
'en' n°chte anderfints, metten Roere te fchieten
neur,
Procederende ende doende procederen te-
gen die overtreders ende ongehooriame.by execu-
tie vande penen ende amenden daer by geftatu*
nieh ?ni^C Duyven'noc anc*erc Vogclen,hocda-
ie genaemt of iöuden mogen wefen,op pene
n te veibeuren hunne Roers, ende daer en boven
^en^at^ende van twaelf Rijns-guldens, d'een der-
fcn\v t0t Pro^c van 'cLant,het tweede voor on-
warant-Meefter, ende het tefterende derden-
eert, fonder cenich faveur oft diiïimulatie, van des
te doen metdies'er aen kleeft, geven wy henluy-
den volkomen macht t authoriteyt ende fonder-
lingh bevel by defen. Ontbieden ende bevelen aï-
Nnnn %                   ien
-ocr page 698-
#
Placaten-*. 2.Boeck. $o.Tit, t.Deel           %$0<.
Onder ftondt , Ter Ordonnantie vande hooch-
gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent
Comelis Mufck Zijnde op 't fpatium ghcdruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
Waflche.
                                                     n
I3O4
len cnde eenen yegede'ernftelick verftaeernftigê meeningc fHage, op den elfden
e η veertich. Was geparapheert,/^« van Reede,vt'
Placaten vande Staten van Hollandt.
Placaet, Optflooren enfchieten vande Vogelen, Joo ontrent de Vogel
koyen, als anders, In date den achtfien lanwij 15-85-
l.
binnen den voorfz Lande van Hollant, daer 't van
noode wort, ende van onfen wegen wel fcherpelic-
ken verbiet ende interdiceert,by forme van eeuwi-
gen geboden, allen ende eenen yegelicken wiehy
zy, hem vervorderen by dage of by nachte, by,of
op vijf hondert roeden na ontrent de voorfz Vogel-
koyen ofte Driften, noch in ofte ontrent die Kreec-
ken, Killen, Rivieren ofte andere Wateren,daer by
of aen loopende, noch op eenige Werven daer on-
trent gelegen,noch eenige lange ofte korte Roeren
ofte Builen lofle te fchieten, noch op haerluyder
Schutten ofte anders te kloppen, noch oock haer-
luyder feylen te fchudden, ofte over te werpen, oft
andere diergelijcke geluyt, oock met roepen ende
krijten in ofte ontrent de voorfz Kreecken, Killen,
Rivieren ofte andere Wateren te maken, daer by't
Gevogelte uy t de voorfz Vogelkoyen ofte Driften
verjaecht ofte verftoort foude mogen worden, op
pene van te verbeuren de Builen ofte Roeren,die
contrarie dcfe onfe verboden als voren los-gefcho-
ten fullen worden, ende boven dien te betalen een
boete van tien Caroli guldens tot xl. groote 't ftuck
by den geenen, ende elcken vanden genen die de
Builen ofte Roeren voorfz los gefchooten fullen
hebben,ende van fes gelijcke guldens te verbeuren
by Schuytvoerders, ofte andere die op haerluyder
Schuyt, ofte anders, ontrent de voorfz Koyen ge-
klopt, ofte met overwerpen ende ilingeren vande
Seylen,roepende ofte krijtende eenich merckelick
gerucht gemaêckt fullen hebben, daer mede 't ge-
vogelte uytdc voorfz Koyen ofte Driften gejaccht
foude mogen worden, voord'cerftereyfe, endede
tweede reyfeopte verbeurte van tien Car. guldens
ende arbitrale corredie,'t zy aen heurluyder goet,
oft lyve, totdifcretie vande Rechters, die 't berech-
ten fullen. Verbiedende oock alle Vogelacrs met-
ter langer Lijne,of met Vogel-getouweop 500 roe-
den vaneenige Vogelkoyen ofte Driften te mogen
komen leggen, noch op haerluyder plaetfen of on-
trent die voorfz Vogelkoyen of Driften te fchieten,
kloppen,krijten of anderfints eenich geluyt als vo-
ren te maken, op de verbeurte vandc felve lange
lynen ende andere Vogel-touwen: ende dacr-en-
boven een boete van fes Car. guldens voor d'eeritc
reyfe te verbeuren,voor de twedereyfe opcêboetf
van thien Car. guldens, ende arbitrale corre&e ats
voren. Verbiedende infgelijcx eenen yegelicken op
gelijcke penen op eenige Rijfwaerden, Riet-velde
ende andere Ruychten niettefteecken mest-
ten ofte anderfints eenich Ruyd-vogel te Jagen1 01
te vangen, ten zy dat fy 't recht vande Vogelryei"
pachteofte anderfins hebben, cnde *t Kuyd'v°f'
willen vangen op alfulcke Gorflen, Rijs-waerden.
Ie Staten van Hollant, onfen lieven ende
ghetrouwen die Prefident ende Luyden
h vanden Rade in Hollandt, Zeelandt ende
Vrieflant, Saluyt. Alfoo van wegen de
gemeen Ambachts-Heerenende andere Vafïallen
ProprietarifTen van diverfche Vogelerye, Driften,
Poelen ende Vogelkoyen,in den Lande en Graef-
fchappe van Hollant gelegen, ons te kennen gege-
ven is geweeft, hoe dat diverfche Perfoonen hen
vervorderen binnen den voorfz Lande van Hollant
te befchadigen, niet alleen de Vogelkoyen ende
Driften,hen vertoonders competerende,maeroock
de Pachters cnde onderwinders vande Vogelkoyê
ende Driften,die inden voorfz Lande van Hollant
in grooten getale leggende zijn, de felve turberen-
de ende ftoorende, met heure lange Roeren,Sinck-
Roeren, ende andere diergelijcke Gefchut,'twelck
iy fo wel in 't reyfen als anderfins ten Platten Lan-
de verkeerende, loden ende affchieten,na ende on-
trent de voorfz Driften ende Vogelkoyen.gebruyc-
kende daer toe andere quadeendc finiftre praétijc-
ken, om de Vogelen met Slach lynen ofte andere
Vogel-gctouwen, dicht onder de felve Driften ko-
mende leggen, te vangen, verdry ven en verjagen,
tot groote prejuditie ende intereftc vande vertoon-
ders, inder voegen dat inden Jare 1567. leftleden,
daer van geinformeert ende onderrecht zynde, en.
ommedaer inne te voorfien,by forme van Placate
van wegenden Coninck van Spangicn is doen pu-
bliceren ende verbieden dat niemant hem vervor-
deren en foude die Vogelkoyen,Poelen en Driften
ecnich hinder,letfel ende fenade te infercren in ee-
niger manieren, met eenigerhandegereetfehappen
ofte Initrumenten, (lellende tegens d'ovei treders
feeckerc penen inden voorfz Brieven van Placaten
daer van zynde, brceder verhaelt, de welcke over
lange verjaert zijn,midts welcken ende dat hem
vertoonders van noode foude weien ter expiratie
van elcken Jare te verfoecken nieuwe Brieven, tot
hare groote koften ende mocyten, föo hebben fy
ons ootmocdelicken gebeden, dat, omme 'tfelfde
te fchouwen, ons gelieven foude te ftatucren by
Edift ende eeuwich verbodt, 't gunt defc aengaen-
de by den voorfz Coninck van Spangien hier voor-
maels geftatueert ende geordonneert isgeweeft,
ende daer óp dóen expediëren onfe opene Brieven
in forme van Placate. S O O IS T, dat wy 'tfelve
aen gemerekt, ende begeerende hier inne te voor-
fien, tot welvacrt ende confervatie van de Vogel-
tyen, Driften, Poelen ende Vogelkoyen voorfz, U
ontbieden ende bevelen daer toe committeren by
dèfen, datghy terftont ende fonder vertreck doet
kondigen, uytroepen ende publiceren al omme
-ocr page 699-
Op't ftuck vande
tj07
dien defen aengaen machrïgoureufelicken by exe-
cutie vande penen voorfz tegens de overtreders en
ongehooriame, ibnder eenige gratie, gunfte, diffi-
mulatie of verdrach, op arbitrale correclie tegens
de felve Officieren of lufticieren. Des doende,met
dieièraenkleeft,geven wy volkomen machr^auto-
riteyt en lbnderlinge bevel. Ontbieden ende be-
veelen cenen yegelijcken, dat fy u 't ièlfde doende
emftelickverftaen endeobedieren. Gegeven inde
Hage onder 't Zegel van Juftitie hier op gedrückt
in forme van Placate, den achtilen lanuarij Anno
1585. Onder ilontgefchreven, By den Staten van
Hollant. Ter Relatie vanden Prefident ende Luy-
den vanden Rade in Hollandt. My prefent, ende
was onderteyekent, P. Hanneman. Hebbende on-
der een root opgedruckt Zegel.
x$o6
fiiPtvelden ofte andere diergelicke Ruychten , daer
ï rn 'tfelve recht van Vogelryen by den Eygenaers
f Befittets vande felve GorlTen, Rietvelden ofte
nicwaerden recht van Vogelryen aldaer hebbende
r gelaten ware, de voorfz boeten of penen te bé-
terren ende t'appHceren een derdendeel t'onfen
fiite 't ander derdendeel tot profijte vandêAen-
hrenierende 'tderde derdendeel tot profijte vande
Officiers die't felve berechten fullen. Al 'twelck
τ willen ende ordonneren voortaen onderhouden
Γή eeobfervcert te worden ten eeuwigen dage,fon-
der eenige fwaricheyt of wederfeggen,cnde tot on-
derhoudenilTe en obfervatie van defen jegenwoor-
disen, Procedeert ende doet procederen by allen
Officieren ende Jufticieren , daer dcfe onfc jegen-
woordige Ordonnantie gepubliceertfal worden,en
2. Placaten vanden meeden Martij 1605, tienden September 1608, elfden
Mey en vj.OUober 1610» tegen 't fchieten njAnOujfven^ Eenden, Hoenderen ,&c.
fullen werden daer mede ten platte Landen te
gaen,ende daer en boven een boete van fes Carolus
guldens, ende fo wie bevonden ofte achterhaelt fal
werden van eenige Duyven,Eenden of Hoenderen
te fchieten ofte gefchoten te hcbben,ial boven fijn
Roer, Buffe of Boge noch vcrlicfen ende verbeuren
een boete van 3 vier en-twintich Carolus guldens,
ende daer en boven arbitralick gecorrigeert ende geflraft
te werden naer exigenüe vander fake,
t'appliceren de
vooriz boeten d'een helft ten profijte vanden Acn-
brenger, en d'ander helft ten profijte vanden Offi*
cier die d'executie fal doen. Ende op dat defe wel
ende nacrftclick onderhouden werde, laften en or-
donneren wy mits defen den Procureur Generael
van Hollant, den Bailliu vanden Hage, en alle an-
dere Officieren,fo binnen den Steden als ten platte
Landen,dacr defe Ordonnantie fal werden gepubli-
ccert,by hun fel ven ende door hunne Dienaers alle
mogelickdevoir tedoê,ommc deContraventeurs
van defe te achterhalen. Ende ten eyndeniemant
hier van ignorantie en pretendcre, laften wy mede
den eerflcn Deurwacrdcr hier op veribcht, dcièn te
publiceren binnen den Hage, 4 Voorlurgh, Rijfwijck,
Wateringen, Naeltw'nck,Monfler ende Loojduynen,
ende
Copyen van deiên aende publicque Wegen ende
Ingangen van den Hage, ende d'andere j Dorpen
voornoemt opentlick te aflïgcrcn, ende voorts te la-
flen alle Officieren vande voorfz. Plaetfe heur uyterfe ende
behoorlick devoir te doen, ten eynde defe Ordonnantie
mach worden onderhouden ende gheeffeclueert, fonder
eenige conniventie ofte fimulatie, Op peyne dat jegens
henïuyden anders f elfs voorfien fal werden nae behaaren.
Ordonnerende mede eenen yegclicken henïuyden
hier nae te reguleren. Gedaen inden Hage den
xxvij. O&ober 1610. t'Oirconde 't Zegel van Ju-
ftitie hier onder op gedrückt in forme van Placate.
In kenniflè van my Griffier, A. Duyck.
Aurits, ghebooren Prince van Orangien ,
Grave van Naffau, Catzenelleboge,Vyan-
i den,Diets, Meurs. Marquis vander Veere
eïÏdc'vliflingen, Heere van S. Vijt, Daefburgh,der
Stadt Grave ende vanden Lande van Cuyck, &c.
Gouverneur, Capiteyn Generaelende Admirael,
mitfgaders de Prefident ende Raden over Hollant,
Zcclant ende Vrieflant. Nae dien men bevint dat
diverfche Perfonen onder 't dcxel van te wefen Sol-
daten, Wikfchutten, lagers oft andere Burgers oft
Huyiluyden hun dagelicx onderilaen met Vogel-
Roeren of andere BuiTcn of Bogen uyt den Hage
endenacilgelegen Steden te gaen, om te fchieten
Krayen of andere Beeften,ende in plactfe van dien
gacn fchieten de Duyven, Eenden en Hoenderen
vande goede Luyden ten platte Landen wonende,
diefe niet allee daer mede moetwillichlick befcha-
digen ende beroven van hun goet: maer daer-en-
bovcn noch brengen in pericule van hun leven , in-
dien fy hun daer tegens ftcllen of fulcx belette wil-
len. Ende dat alle't felve ilrijdende is tegens alle
recht ende reden, ende de vryhey t en befchermin-
ge van defe Landen, ende daer ommc nieten be-
hoort geleden te worden, te meer, na dien klaerlick
ondervonden wort,dat by diverfche Placaten ende Ordon-
iiantien by den Hove daer opgemaeckt, daerinne fulcks
niet en heeft konnen voorfien worden, dat de lngefetenen
"vanae voorfz moet wille ende ge welt efecluelickzijn be-
ypieweefl.
S O O IS T, dat wy ι om naerder or-
dre daer tegen teflellen,xcïboom
ende gein terdiceert
hebben,verbieden ende interdiccren midts defen
aen allen Pcrfoonen, fo Soldaten als anderen, van
wat conditie ofqualitcyt die zij η, voorts aen meer
U)'C te gaen ζ met Vogel-Rocren, BuiTen of Bogen,
eroock na eenige Duyven, Eenden of Hoenderen
lS 'c'licten, opte verbeurte van hun Roer, Buffe of
°êcn >fodickcnderaenichmael als fy bevonden
Inplaets van defe woorden,feght het Placaet vanden] are 1605 : SOO 1ST, ök/#7ommedaer innete
remedieren, verloden, &c.
;.
jSehefeght meer uyt te gaen ten Platten Lande.
fSeheflelt maer twaelf guldens tot boete,fonder meer.
t Voorfz Placatt voeght hier in:
Delft, Leyden anAe% oe'
inde alhier- ende andere Steden ende Dorpen.
Φ
ige vande naeft gelegene Dorpen vanden Hage.
Pla
Ν η η η
-ocr page 700-
i3oS          Placaten-». 2.Boeck. 50.Tit, 2. Deel.          l30?
3. Placaet, Waer by eenenyegelickgn verboden iwt op dengrooten verdromen
JVaert van Zuyt-Hollant, Landen van Bonavontura, Stryen, Putten, en andere Plaetfen daer ontrent
gelegen, met eenige Schiet-Schuyten ofte Roers te komen ofte converferen. In date den
z, Aug, j 6 ■> χ
E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
IHollant ende Weft-Vrieilant, Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande,
AlJen den genen die defen fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. Alfoo wy dagelijcx zijn ver-
nemende verfcheyde klachten vande Koy-luyden
ende Bruyckers van des GraefTelickheyts ende an-
dere gronden, Vogelkoyen, Pypen ende Swiende-
ryen.op de Mervvede, Dubbeldam, Mijle, Werc-
kendam, Bonavcntura, ende andere Plaetfen in
Zuyt-Hollant, de Landen van Stryen ende Putten
gelegen, ter fake dat verfcheyde quaetwillige Per-
foonen, met Schuytgens die men noemt Schiet-
fchuyten, ter plaetfe voorfz, op de Sanden en Slijc-
ken, aldaer dagelijcx komen fchieten met Vogel
ende andere Roers,fo na de Swanen, diefy Deern
noemen, als naeallerley Gevogelte, ende dat daer
en boven de voorfz quaetwillige Perfoonen haer
niet en ontfien fo na de voorfz Koycn cïi Slijcken
te komen, daer den voorfz Vogel fijn ruft neemt,
foo wanneer de ièlvige ruyt ende fijn Veeren laet
vallen, den felvigcn verftoorendc, verjagende ende
doot flaende,waer door de voorfz Koyluyden ende
Bruyckers,niet tegenftaende de groote en exceflïve
onkoften die by henluyden continuelicken werden
aen gewent,tot het maken ende onderhouden van
de voorfz Vogelkoyen, ende de Wercken daer toe
behoorende, fulcks werden befchadicht, dat hen-
luyden nietmogelickis langerfoodanigc kotten te
konnen vervallen, ende geichapen zijn geruineert
ende bedorven te werden, te meer dewijle oock de
voorfz quaetwillige, fo wy verihen, haer dickwils
nieten ontfien, gedeguifeert ende vermomt uyt te
komen, ende naer haer verkeerde lufl,de Swanen
ende andere Gevogelte te verjagen, fonder dat fy
bekent konnen werden, en daer en boven de Koy-
luyden noch dreygen, ende na de felve met fcherp
derven fchieten. SOO IST, dat wy daer jegens
nader begeeren te voorfien, by forme van Placaet,
geinterdiceert endeverboden hebben, interdiceren
ende verbieden by defen allen ende ecnen yegclic-
ken, van wat ftaet ofte conditie hy zy,op de Stroo-
men, Sanden, Slijcken ofte Erven, inden grooten
verdroncken Waert van Zuyt-Hollant,en Landen
van Bonaventura, van Stryen, ende van Putten,
ende daer omtrent ghelegen, met eenige Schiet-
fchuyten ofte Roers te komen ofte te converferen,
by yeder een contrarie doende te verbeuren, ende
dat daer en boven de Schuyten ende Rocrs',daer
mede fyluyden op de voorfz Stroomen of Slikken
fullen werden bevonden.datclick fullen wefen ver-
beurt, ten behoeve vande gene die de fclve attrap-
peren ende aenhalen fullen,'t zy of de Pcrfoonen
op de voorfz Slijeken ofte Wateren, alfo bevonden
zijnde, gefchootcn fullen hebben, ofte niet: Mede
dat den genen die bevonden fullê werden de voorfz
Vogelen in 't ruyen, ende ter vallen van hare Vee-
ren, verftoort ofte verjaecht, ofte doot geflagen te
hebben op de voorfz Slijcken ende GorfTen, fullen
verbeuren de fommevan dertich ponden munte
voorfz, en daer en boven na gelegentheyt van fake
gecorrigeert te werden,ten ware de felve furTifanre-
lickende in promtiskondenbewijfen,datfyom
eenige andere notelijcke ende behoorlijcke faken
aldaer waren gekomen, en dit alles onvermindert
de adie vande fchaden die de refpedive Koyluyden
ende Bruyckers by de Contraventeurs van defen
ende voorige Placatcn op 'tiluk vande Vogeleryen
geemancert, fullen aengedaen wefen, t'appliceren
de voorfz gelt-boete, een derdepart voorden Acn-
brenger, het ander derdepart voor den Officier die
de executie fal doen,ende 't refterende derdepart
ten behoeve vanden Armen. Ende ten eynde den
inhouden van defen alomme mach werden geob-
fcrveert,ende niemant daer van ignorantie preten-
dere, Laftcn en ordonneren wy, dat defen afomme
inde voorfz Landen van Zuyt-Hollant, Puttenen
Stryen, ende anders daer 't van noode wefen mach,
fal werden gepubliceertcn verkondicht, ter plaetfe
daer men gewoonlick is publicatie te doen, Ont-
bieden voorts alle Officicrcnjuilicieren ende On·
derfaten die dit raecken of aengaen fal mogen.haet
na den inhouden van defen te reguleren, Procede-
rende en doende procederen tegens d'overtredcrs,
fonder eenige gunfte, faveur.fimulatie of verdrach,
tot vergcldinge ende inninge vande peyncn ende
boete in defen geilatuecrt, niet tcgenftaendc eeni-
ge appel lade of prüvocatie,cn dat fonder prejuditie
vandefelfde,alfo wy fulex totdienft vanden Lande
bevonden hebben te behooren,aIles by provifie en-
de tot dat anders by ons goet gevonden foude mo-
gen werden. Gcdaen inden Hage, onder onfen
grooten Zegcle hier aen gehangen, in formc van
Placaet, den tweeden Augufti 1631. Ter Ordon-
op de boete van dertich pondê te xl.grooten 't pont
nantie vande Staten. C. vander Wolf,
Ύ\Εη goetwillhen Leferfalde verdere Ordres tegen 't fchieten van Vogelen, inde Placaten op 'tfiuck vande Wil*
■^dernijje vinden.
HET TWEEDE DEEL.
Placaet s Op 't maecfyn endeflellen van Fogel^qyen, op 't houden van dien,
ende op 't opfluyten ende hoeken vande Koy-Eenden, Vogelen met lange Touwen, ende Ruych-Vogtw*
In date den dertichflenJanuari)
1604.
der Veer ende Vliflingen, Heerc van S. Vijt,DaeÊ
burgh, der Stadt Grave, ende vanden Lande van
Cuyck,&e. Gouverneur, Capiteyn Generael end*
Α U RΙΤ S, geboorcn Prince van Oran-
gien, Grave van NaiTau , Catzenelleboge,
Vyanden, Dietz, Meurs, &c. Marquis van
mmmm
-ocr page 701-
, 11 o              'Op 't ftuck vande Vogderye 3 &c Ι Γί ?            131 λ
Adroirael, mitfeiders de Raden over Hollant,Zeè- de gedaen wort in 't vangen vande Vogelen als die
r ciide Vrieflant, den eerften gefwooren Exploi
. Eyereh leggen en broeden ende genereren, foo or-
SD1t(tnTx
D
donneren ende ftatueren wy voorts, dat alle de ge-
nen die Koyen houden lullen, 't zy binnen ofbuy-
ten 's dijcx, f uilen gehouden wefenhare Vogelen
op te fluyten inde Say-tijt ende May-tijt,te wetenj
van half Maert totten eerften daeh vanMey,op de
boete van drie ponden te xl. grooten t'elcken reyfe
te verbeuren, boven de ongehockte Vogelen, ende
van half Julij totten eerften dach van Septembris,
op de boete van fes gelijcke ponden t'elcken reyfe
te verbeuren,mede boven deongehockte Vogeleni
Verbiedende voorts eenen yegelicken om de rede-
nen voorfz, metter Touwen te vogelen vanden
eerften dach van Maert tottê leften dach van Mey,
opte pene van te verbeuren t'elcken reyfe hare
Touwen, daer mede fy binnen die tijt haer onder-
ftaen fullen hebben te vogelen,ende daer en boven
een boete van fes ponden te xl. grooten 't pont. En
want eenige van kleynder conditie fo wy verftaen,
loopenuytter Steden , ten tijde als't Vogel-Eyer
geleydt ende broet-fieck is, beftekende de Neften
met Netten, ende vangen alfo die oude mette jon-
gen,cnde fo verre die niet gekipten hebben.nemen
de Eyeren,Cnde doen die van Hennen uytbroeden,
alfo wel van Kranen, als Phafanten ende Putoiren,
in fulcker wijs datter niet blijven en mach; tadQ
't Gevogelt geheel vernielt wort:. Willende daer
inne mede voorfien, wy verbieden endè interdice-
ren eenen yegelicken te gaen ruych-vogelen, noch
met Netten d'oude Vogelen mette Eyercn of Jon-
gen vangen inder manieren voorfz, op pene die
hem fulex vervorderen foude te doen, te vervallen
inde boete van tien Carolus guldens t'elcken reyfe
fulex géfchieden fal, 't een derdendeel tot profijte
vande Graeflickheyt, 't ander derdendeel tot profij-
te vanden Aenbrenger, ende 't derde derdendeel
tot profijte vanden Houtvefter van Hollant,die d<?
kenniflc daer af competeert binnen de limiten ygrj
fijn Jurifdictie: te weten,tuflchen Maesende Zjjpj
ende daer buyten den Hooft-Officier yander Plecj-
ken. Ënde op dat niemandt ignorantie en preteiv*
dere, laften wy udefenalomme te publiceren daer
men ghewoonlick is publicatie te doen, ende het
van noode weien fal ,ende eenen yegelijcken vai|
wegen de Hooge Ovcrigheyt te bevelen, hen hier
na te reguleren,op de pene daer inne verhaelt. Ge-
geven inden Hage onder 't Zegel van Juftitiehier
onder op ghedruckt in Placate, defcn dertichften
Januarij Anno 1604. By mijnen Heeren den Gou-
verneut , mitfgaders de Raden over Hollant, Zeef
landt ende Vricflandt. 41 Duyck. ,
}' Phca^is,oj)^verfoedvartdenBaiÏÏM ende Dijchrave,metddvisvande Hooft-IngelandenvandeZijpe*
aenden BoveAtdaen op den acht-en-tu>mtichflcnFebruarij 1604, belafi ende gmdonneert binnen de Zijpe
vmfr™h&pAeerttewerdenr           V'?V°.-\'
refr
-rM-
ïèt Ui·,.·
-rr-f~
;,>,.}
Placaet s tyaer by ördrege/lek ftort op *t houden der DujVen in TtyijnlanU
in date dm acht-en-w\ntkkfienlaïmrij 15 91. *«> η
trfi. ii
MA ïtd r'M^7 •■'li;'''*"·
ftUK1»S, gebooren Prinee van Oran-
gien,GraVe van Naflau, Catzenellebogen,
DaefhnrnU 3 YjliTingen. Heere van Sint Vijth,
iDurgn,det StadtGrave ende vanden Lande
yan Kuyck, &c. Gouverneut en Capiteyn Gene»
rael ende Admirael, mitfgaders d'eerfte ende an-
dere Raden over HoUaqt, Zeelant ende Vrieflanti
den eerften gefworen Exploicleur hier op verfocht,
Saluyt. Alfo Bailliu ende Mannen van Rhijnlant,
mitf-
*
-ocr page 702-
1311
Placaten. 2.Boeck*
*3I3
de aldaer ter plaetfe daer 't van noode wefen fal
van wegen der Hooge Overighcyt by openbare
Edifte, lnterdiccert ende beveelt allen ende eenen
yegelicken Perfonen, van wat qualiteyt of conditie
die zijn, die inRijnlantnietgelantcnzijn ter norn-
bre van twaelf Mergen Lants, 't zy in eygendom-
me ofte bruyekwaer, inden felven quartierevan
Rijnlant,Platten Lande eenige Duyven aen te hou-
den, Duyf-huyfen ofDuyvc-kotten op te rechten
opte pene en verbeurte d'eerftereyfc vande fommè
van fes Car. guldens , voor de tweede rcyfe vande
fomme van twaelf Car. guldens,cnde dat de Duyf.
huyfen fullen worden gedemolicert,ende de gaten
inde Lanthuyfen geftopt, ende voor de derde rcyfe
op arbitrale correeüe. Van alle'twelckete doen
wy u geven volkomen macht, authoriteyt ende
fonderlingh bevel. Gegeven inden Hage, onder
't Zegel van Juftjtie hierop gedruckt in forme van
Placate, denxxvüj. Januari) Anno 1591.
mitfgaders d'Ambacht-Hecren in Rijnlant voorfz,
ons te kennen gegeven hebben, dat verfcheyde
Perfoonen inRhijnlant niet ofteweynich gelandt
zijnde, dagelijcx hoe langer hoe meerder hen ver-
vorderen, ten Platten Lande in Rhijnlant,Duyven
aen te honden, oock Duyf huyfen op te rechten,
't welck alfoo ilreckende is tot groot naedeel van-
den geenen die eenich Lant aldaer met ront Saet
ofte anders befaeyt hebben, ende tot verminderin-
ge vander Heeren Thienden, ten welcken reguar-
de in't quartier van'tWeft-landt gelegen onder
Delflant, niemandt gcoorloft is eenige Duyf-huy-
fen aldaer te houden, ten ware hy feecker getal van
eygen Landen aldaer hadde leggen, 't welck oock
fulex in Zeelant ende in 't Landt van Putten, van
ouder herkomen tot defendage toe continuelijck
is geobferveert geweeft. S O O 1S Τ, dat wy u
committeren mits defen ten verfoecke Vande voor-
noemde Supplianten, te trecken in Rhijnlant, en-
3, Placaten vanden derthienden Mey \ 61 o, ende tmntiebflen Mey 16 π,
op 't houden der Dttyven 'm Delflandt,
ende aldaer ter plaetfe daer 't van noode wefen fa!,
van wegen de Hooge Overigheyt by openbare
Edicte, interdiccert ende beveelt allen ende eenen
yegelicken Perfoonen, van wat qualiteyt of con-
ditie fy zijn, die Jn Delflandt niet gelant en zijniet
nombre van twaelf ι Mdrgën Lants, 't zy in eygen-
dom of bruyekwaer, inden felven quartiere van
Delflant gelegen, daer af de fes Margen alle Jaren ten
niinflen geteelt of gebroocken fullen worden, onder wak
gebroocken ofte Teelanden niet en fullen gerekent weren
de Haver landen
, dan voor de tijt dat de felve efeBudia
gebroocken fullen werden
, ten Platten Lande eenige
Duyven aen te houden, Duyf-huyfen of Duyve-
kotten op te rechten , opte pene ende verbeurte
voord'eerftereyfc vande fomme van fesCaroius
guldens, voorde tweede rcyfe de fomme va twaelf
Carolus guldens: Ende dat de Duyf-huyfen fullen
werden gedemolieert, ende de gaten inde Landt-
huyfen geftopt, ende voor de derde reyfe op arbi-
trale corredie. Laften voorts ende bevelen den
voorfz Bailliu van Delflandt, ende allen anderen
Hooft-Officiers vande voorfz Landen elcx in fijnc
Jurifdiclie, defe voorfz Ordonnantie te doen ach-
tervolgen , Procederende tegens den Contraven'
teurs totte penen, breucken ende demoliticndaef
inne begrepen, fonder eenige conniventie of ooch-
luyckingc ter contrarien. Van 't welck te doen,
Wy u ende den voorfz Hooft-Officiers geven vol·
komen macht,authoriteyt ende fondtrlinge bevel.
Gegeven in 's Graven-Hagé, onder 't Zegel van
Jultitie hier op gedruckt in Placate, den twinticn-
ften Mey Anno 1611. Onder ftont, By mijnen
Heeren den Gouverneur, Prefident ende Raden
over Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt. Ende
was onderteeckent, Λ. Duyck, Hebbende op
fpatium ghedruckt 't Zegel van Iuftitie in rooden
Waflche.
Α U RΙΤ S, gebooren Prince van öran-
gieh, Grave van NaiTau, CatZenellebogc,
Vyanden, Dietz, Moeurs, &c. Marquis
•yandër Veer ende Vliffingen, Heere van Sint Vijt,
t)aef burgh, der Stadt Grave ende vanden Lande
van Cuyck,6cc, Gouverneur, Capiteyn Generae!
ende Admirael, mitfgadersde Prefident ende Ra-
den over Hollant, Zeelandt ende Vrieflandt, den
eerften Deurwaerderhier op verfocht, Saluyt. Al-
foo den Bailliu ende Mannen van Delflant, mitf-
gaders de Ambachts-Heeren in Delflandt voor-
noemt ons te kennen ghegheven hebben, dat vcr-
fcheyden Perfoonen in Delflant niet, oft weynich
gelant zijnde ,dagclijcks hoe langer hoe meerder
hen vervorderen ten Platten Lande in Delflandt
Duyven aen te houden, of Duyf-huyfen op te
reenten,'t welck alfoo ilreckende is tot groot nae-
deel van den geenen die eenich Landt aldaer met
Ront-faet of anders befaeyt hebben, ende tot ver-
minderinge vander Heeren Thienden. Ten welc-
ken reguard in't quartier van't Weft-landt gele-
gen onder Delflant, niemant geoorlofc en is eeni-
ge Duyf-huyfen aldaer te houden, ten ware hy
feecker getal van eygen Landen hadde leggende,
't welck oock fulcks in Zeelant ende 't Landt van
Putten van ouden herkommen tot delen dage toe
coftumelicken is geobferveert geweeft. Endewy
men derthienden Mey Anno feflhien-hondertthien, feec-
ker Placaet daer opgeraemt ende gemaeckt hadden,daer
uver dtvërfchè doleantien aen ons zijn gedaen gbeweefl,
ende op defehe ghehadt ende ghefien wefende
'/ advijs
vanden Advocaet Fifcaelvan defen Hove, m'idtfgaders
van Bailliu ende Mannen van Delflant,
SOO IST,
dat wy naerder 't voorfz Placaet interpreterende, ende
voor foo veele des noot is, van nieuws ordonnerende,
u committeren midts defen ten verfoecke vande
voornoemde Supplianten,te uecken in Delflant,
ï. inplaets van defe woorden feght het Placaet vanden derthienden My i6'io: twaelf Margen Tcelants.
-ocr page 703-
1315
1^14
Ñ L Á C Á Ô 'Å Í*
Het derde Boeck.
DEM EERSTENTYTEL.
Vervattende de Plaeaten ende Ordonnantien op'tftuck
vande Houtvefteryo.
HET EERSTE DEEL.
Plaeaten van Keyfer Karel *
1. Placaet, Hot confenatie der SoJJchen , Wildernifien ende 't Wildt.
In date den é 6. December 1517*
lemmer-Bofch, die geflooten ende gheheynt zijn,
dat de felve wel gheilooten ende geheynt blyven.
Ende indien men de andere BoiTchen , als 's Gra-
venberger-hout, 't Bercken-rijfch, den Vogelen-
fanckende Aerden-hout, oock beheynen ende ge-
gefloten houden mach, dat hy 't Mve doe doen tot
kofte vanden geenen die 't bchooren fal,ten eyndé
dat de felve BoiTchen te bet begroeyen, ende we-
der in ftate komen mogen.
IL
Item, alfoo de felve onfe Boffcheri, Duyncn eri-
de WilderniiTen fecr vergaen zijn, mits de Beeften
die aldaer Winters ende Somers geplcgen hebben
te gaen: Soo willen wy ende verbieden dat nie>
mandt, achtervolgende onfe voorgaCnde Ordon*
tie, van wat ftate ofte conditie hy zy ,hem en ver-
vordere eenige Beeften, als Koeyen, Paerden, Kal-
veren, Schapen, Verekens, ofte diergelijeke te la-
ten gaen indefelve onfc BoiTchen, Duyncn endè
WilderniiTen tuflehen Mafc ende Zijpe, op de ver-
beurte vande felve Beeften, noch dat eenige van
onfc Vafallen ofOnderfaten inde Duyncn ende
WilderniiTen hem toe behoorendë , en laten In
fchrijven eenige Beeften heymelickofteopenbaer,
op de felve boeten, ende daer-en-bovcn tot arbitra^
Ie corredie.
ßßß.
Item , alfoo onfe Houtvefters ofte Caftelcyn
van Teylingen inder tijdt wefende, heure barningc
uytten voorfchrevcn BoiTchen genomen hebben,
foo vecle als 't hen belieft heeft, fondcr mate ofte
regele, ende dat voor heurcemolumenten, als
Houtvefters ende Caftelcynen van onfen Huyfe
van Teylingen. Ende defgelijcks hebben fy voor
heur barningen doen delven ende ontgronden oniè
Veenen ende WilderniiTen: Soo hebben wy te
niete gedaende voorfz emolumenten, van Hout
ende Turf, voor den feiven onfen Houtvefter ofte
Caftelcyn yan Teylingen.
IIII.
Ende geordonncert, dat men voortaen alle dat
Oooo
                    dorre
AR O LUS by der gratie
Gödts Coninck van Cafti-
lie, van Leon, van Grenade,
van Arragon * van Navarre,
van beyde Sicilien, van Je-
rufalcm, van Valence, van
Majorque , van Sardeigne,
van Corfice, &e. Eerts-Her-
toge van Ooftenrijck, Hcr-
togc van Bourgoignen, van Lotrijck, van Brabant,
van Stier, van Carinten.van Crain, van Limbürgh,
van Luxenburgh, ende van Geldre: Grave van
Vlacnderen, van Habfburgh, van Tyrol, van Ar-
thoys,van Bourgoinge: Paltz - Grave, ende van
Henegouwen: Landt-Grave van Elfaten: Prince
van Swaven: Marck-Grave van Bourgauw ende
des Hcylichs Rijcx< van Hollandt ,van Zeelandt,
van Phiert, van Kiburgh, van Namen, ende van
Zutphen: Grave, Heere van Vrieflandt, vanden
Windifmerckt, van Portenauw, van Salins, ende
vanMechclen. Allen den geenen die dcfen onfen
Brief fullcn fien, Saluyt. Alfoo onfe BoiTchen en-
de WilderniiTen in onfe Landen van Hollant ende
Vneilandt dagelijckshoe lancx foo meer vergacn,
ende dat by krancke tocfichte, ende andere diver-
Iche manieren van doen. SOO IST,datvvy
willende intijts voorficn tot ondcrhoudeniilc ende
reparatie van dien, ende hierop ghehadt 'tadvijs
eerlt van onfen lieven ende getrouwen die Stcdc-
j ç' Prefident ende Luydcn van onfen Rade
ende Rccckeningc in Hollant, ende daer nae van-
oen Hoofden ende Treforier Generael van onfen
omcynen ende Finantien, hebben gcordonneert
ende verklaert,ordonneren ende verklaren by defe
onteBncve't gunt hier nacryolcht.
Wi? ^Confc Houtvefter van onfe voorfchrevc
udernificn indet tijdt wefende, naerftelijcken
rocnen ende forge dragen fel , dat onfe BoiTchen
an onfc voorfz Landen, als onfc Bofch inden
agc,Duynfchoten, Hillegommer ende Haer-
-ocr page 704-
Placateoj. 3-Boeck. t.Tit ï.Deel           i3l7
ofte Duynmeyers gewelt doen ofte rcfifteren Co.
nijrien by dage ofte by nachte af te ileccken, ende
diergelijcke, die fal onfe Houtvefter gehouden we
fen te Rechte te roepen, ende daer af vonniiTe te
manen ende te nemen, ende correétie ende exe-
cutie te doen, ofte te doen doen, als 't behoort
IX.
Item, ende in gevalle dat de gecnedie inde felve
WilderniiTen breucken foo groot waren, dat onfen
voorfchreven Houtvefter ende Meefter- knapen
die niet apprehenderen, ofte daer niet over wijlen
en foude dorven, foo fullen in dien ghevalle dat te
kennen geven onfen voorfchreven Stadthouder
Prefident ende Luyden van onfen voorfchreven
Raden in Hollandt, die de felve doen cauferen fal.
len by onfen Procureur Generael van Hollandt
ende anderfints daer inne voorficn tot ondernou'
deniiTe van onfe Hoocheyt ende Heerlickheyt, als
naer de gelcgentheyt vande faecken daer toedie-
nen ende behooren fal.
X.
Welcke vier Recht-dagen 's Jaers die voorfchre-
ven onfe Houtvefter, Meefter-knapen ende Ont-
fangcr vandcr WildcrniiTe gehouden fullen wefen
te houden op heure Wedden : Macr indien de fel-
ve Recht-dagen langer duyren dan twee ofte drie
dagen, of dattec noot ware meer Recht-dagen in 't
Jaer te houden, daer vooren fal ëlck vande voor-
fchreven Meefter - knapen 'hebben vijfthien ftuy-
vers 's daeghs , ende dat vanden penningen van
onfe WilderniiTen, ofte die van den felven breuc-
ken, daer omrae fy te Rechte'fitten komen fullen.
X I.
Item , de geene die men te Rechte fal dagen
willen, fal onfe Houtvefter ftéllen in een Gedulle,
onder fijn hant teyeken, ende die doen dagen by
eenige vanden ghefwooren Dienaers van de felve
WilderniiTen, die wy daer toe authoriferen, ende
dat totalfulcken redclijcken falaris, als onfe Hout-
vefter ende Meefter - knapen daer op ordonneren
fullen.
XII.
Item, fal onfe Houtvefter wel toefien, dat onfe
Rechten inden anderden Hout ende andcrdeWil-
derniflen,gelegen in't bedrijf vandê Heer van Btc
denroede onderhouden ,en in al wel bewaert wer-
den naer inhouden vanden Brieve, die hy van \vy·
len onfen Hcere ende Vader den Coninck van
Caftilien, wiens Ziele Godt genadich zy, daer af
heeft, fonder hem of fijnen Nakomelingen te ghc-
doogen, dat hy't inhouden vande felve Brieven
excedere in ecniger manieren: Maer indien hy Kt
contrarie dede, wy willen ons Recht daer inne be-
waert , ende den felven daer van gecorrigcert heb-
ben als vooren. Verbiedende feerfcherpclijckcn
by defen den voorfchreven Heer van Brederoedc,
op de verbeurte vanden felven fijnen Leen ende
Erf-pachte, geen dotre Boomcn te verkoopen fon-
der onfen voorfchreven Houvefter eerft ende al vo-
ren daer af te adverteren, omme te befienofde
felve Boomen dorre zijn, dan niet, noch eem·
gen Turf te delven , ofte Erven uyt te geven
fonder onfe expreiTe Ordonnantie, confent c
dorre Hout ofte Wintende WilderniiTen vaonfen Ontfanger vawefende. Defgelijctallen tyden als diegaende Kerck-geboddende, in prefentie vaonfen Reeckenkamegen daer toe gheordoOntfanger gehoudenreeckeninge te doenvan fijnen Ontfangede felve barninge,fallijcks hebbenende obehoef uyt denpennfchreven dorren verkde fomme van derticfer Vlaemfche Munwederfeggen , ofte dordonneert fal word
Item,fal de felve ongehoudë wefen te onRyders te Paerde, diefen dagelijcks berydeendè d'ander weftwDuynen'Ooft ende Wkeuren ende gyfelenhenderen indien 't noden fullen breuckichneh oftefeöitchen tegOrdonnantie.
Item , fal de felvMeefterknapen vierte Récht teutten, alApril, jüliüs eride Öberechten alle de faedie inde felvè Wildelen Tullen wefen, endlick, riae de groothemifdaden ende excefen gebeuren Tullen.
Van welcke faeckfen, die Ontfanger ofgehouden fal weien gt'clcken dage van Refen , die gewefen oftdoen teyekenen, defilen daeromme gedaMcefter-knapen, diereeckeninge, ommontfanck ende uytgeλ               
Item', indien indkleyne breucken viefes ponden ende daevefter mogéri compovijfe vanden voorfchten minften de tweeger vandet Wilderniaf nemen fal Certific
de bevel , ghepaiTeert ende ghefpecificcert m
fijne reeckeninge als vooren. Maer van groote
breucken , als van groen Hout te houden, grof
Wildt te jagen ofte te*fchtetén , die de Dienaers
't behoort , op de pcyi
onfe Finantie als
vooren.
Irerft
-ocr page 705-
Op 't ftuck vandë
ijl?
heyt ende groothey t vander mifdaêt.
(j
         .XVIII.
Item, de geene die men bevinden fal fretteren-
de,ofte met lange Netten Conynen in orifen Duy-
nen ende Wilderniflèn by nachte af-fteeckende,
dat fal wefen, te weten voor de eerfte reyfe, op de
peyne van veertich gouden Philips guldens : de
tweede reyfe op de privatie van heur rechter ooge:
ende de derde reyfe op privatie van het andere
ooge.
XIX. .
Item, foo wie buyten onfen confente ende wille
eenich grof Wildt Jaechden ofte fchoten, te we-
ten Harten, Hinden, Rheeden, Dcynenofte Swij'
nen, van wat ftate ofte conditie dat fy zijn, uytge-
daen alleenlickeii de Harten die de Baenre-Heer
ren van ons aldaer te Leen houden, te weten ,eeri
Hart 's jaers, dat fal wefen op de boeten van hon-
dert gouden Philips guldens, t'elcken reyfe als dat
gebeuren fal.
X X.
Item, de geene die dorre Boomen houden ofte
hacken met Bylen, Coorden oft andere Inftru-
menten fcheuren, breecken, wech voeren ende fte-
len, fullen verbeuren, te weten, de gene die 't met-
ten hals wech dragen, die eerfte reyfe twee Philips
guldens: de tweede reyfe vier Philips guldens:
ende de derde reyie fes Philips guldens : ende de
vierde reyfe twaelf Philips guldens. Ende foo wie
niet en heeft te betalen, die fal daer af gecorrigeert
werden aen fijnen Lichame als vooren. Ende foo
wie 't met Paerden, Karren ofte Schuytén halen,
die fal de felve Paerden, Wagen ende Carren ofte
Schuytén verbeuren, ende daer-en-boven voor de
eerfte reyfe tien Philips guldens: de tweede reyfe
twintich Philips guldens: endede derde reyfe op
de boete van veertich Philips guldens. Ende by
gebreecke van goeden, daer af gecorrigeert werden
als vooren. ,
XXI.
Item,de geene die groen ftaende Hout in onfe
Boflchen houden, als Eycken, Bereken, Boccken,
Elfen ofte dicrgelijcke, te weten, die 't op den hals
halen, dat fal wefen voor de eerfte reyfe op de boe*·
ten van drie Philips guldens: de tweedereyic fes
Philips guldens: ende de derde reyfe op de boete
van twaelf gouden Philips guldens: ende foo wie
bevonden wert beneden zijnjarenwefende, daer
fullen die Ouders vooren betalen , ende indien fy
geen goeden en hebben, foo fullcn de Mifdoen-
ders aen heuren Lichaem nae ghclegcntheyt van-
der mifdaet, daer af ghepuncert werden. Maer de
geene die de felve Boomen met Wagens, Karren,
Paerden oft Schuytén fteelen ende wech voeren,
die fullen verbeuren voor de eerfte reyfe twintich
gouden Philips guldens : de tweede reyfe veer-
tich gouden Philips guldens: ende de derde reyfe
op de verbeurte vanden rechter hant, ende daer en
boven ghebannen te wefen uyt onfen Lande van
Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt. Ende indien
fy geen goeden en hebben, fullen daer af aen haren
Lichaem gepuneert werden als vooren, ende ful-
len oock verbeuren de Paerden, Wagcncn, Karren
ende Schuytén, daer fy 't felve Hout medeghe-
haelt, ghehouden ofte gheftolen fullen hebben.
Item, foo wie, nietjegenftaende de voorfchreven
ijl»
XIII.
rtem, van allen boeten ende breucken die inde
Γ lve WilderniiTen, Boflchen ende Duynen vallen
{ Hen daer af fal onfe Höutveiler hebben die helft
vandnsaendeel inde felve breucken , daer op hy
. onkoften van 't berechten ende innen van dien
van onfent wegen betalen fal.
Λ 1 1 I I.
Item, omme dies wille dat onfe Houtvefter en-
de Meefter-knapen tot noch toe geen verklaringe
en hebben ghchadt, wat boeten ende breucken
men in de felve onfe Wilderniflèn verbeuren
mach ·· Soo hebben wy by advijfe als boven georr
donncert ende verklaert, dat foo wie, van wat ftatc
ofte conditie hy zy, eenige Conijns-Neften roof-
de, of nae Conijnen fchoote, of inde Bergen nae
Conijnen rommelde of i|j£mmelde, Conijnen uyt
dolve, ofte inde Waranden ende Duynen nae Co-
nijnen metHavicken vloge, ofte met Honden on-
hcuiTelickcn jaechden nae Conijnen ofte nae Ha-
fen, die fal t'elcken reyfe foo dickwils als 't gebeur-
de, verbeuren jegens ons de boete van thien pon-
den van xl. grooten munte voorfchreven, ende
daer-en-boven die Honden, Bogen,BuiTcn,Netten,
Vogc'en of Feretten daer fy 't felye mede gedaen
fullcn hebben. *
XV.
Uytgefondert onfe principale Officiers, ende
die vanden Ridderfchappen van de felve onfe Lan-
den , die uyt gratie, ende om heur deduyts wille
t'onfet vvederfeggen fullen mogen Jagen in heur
felfs Perfoonen,elcks met een zeel Winden,fonder
meer: deurlydende heuifelijcken eenendach ter
Weecken, ende vangen een of twee paer Cony-
nen ten hooebften , fonder meer: ende dat van
half September tot Lichtmifle. Ende indien fy
daer inne excedcren,dat fal wefen op gelijcke boe-
ten, ende daer-en-boven op peyne van gepriveert
te blyven van meer te megen Jagen of Vliegen in
vier Jaren daer nae: ende datopde boete van vijf-
tien gouden Philippus guldens, indien fy ter con-
trarie deden, fonder dat de felve Edelen in heur
abfentie, of als fy felve in perfoon nieten Jaech-
den, ecnigcvan heure Dienaers in de felve onfe
Duynen fullen mogen fenden, op gelijcke boeten,
ende daer-en-boven de Dienaers arbkralick gecor-
rigeert te werden.
XVI.
Ende omme dat queftie geweeil is op de groo-
je van een zeel Winden, foo verklaren wy dat drie
Winden roet twee Spillioenen, ofte twee Winden
roet drie Spillioenen ten hoochften een zeel Win-
den maecken fal. Ende en fullen de felve Edelen
geengefpannen maeckenofte t'famenjagen, op
gelijcke boete als vooren.
,                       XVII.
»em , indien yemandt Edel oft Oncdel,doen-
«ejegens defe onfe Ordonnantie, by den Die-
vanonfeHoutvefterye , ofte vanden Pach-
ten fe"vcn η Duyncn ghegijfek werden, ende
omm λ UiQn^s » ofte yemandt anders daer
nme dreychden, qualick toe fpraeckc ofte floe-
h
» wy willen dat by onfen Houtvefter tegens
•en^n"imclljckengeProccdeertwerde , als den
doen 1 u°penbaerlicken kracht ende gheweldt
'aen heuren lyve ende goeden nae |elcgent-
Oo oo 2
cor-
-ocr page 706-
i.Tit; ι «Deel.
1310            PïacatctL-». ^.Boeck
corredien noch niet af en liet, die fal dan Grimine
licken geeorrigcect ende gcpuneert werden na ge
legentheyt vander mifdaet.
XXII.
Item, die de Fefanen, Perdryfen, Moer-Hoende-
ren, Kranen, Reygers, Quaeken,Trap-Ganfen, Pu-
toren ende andere ghehjeke Wildt vangen ofte
fchieten , buyten confent van ons ofc onfen Hout-
veiler, dat fal wefen op de boete van thien ponden
van veertich grooten munte voorfz, t'clcken reyfe
als 't felvc gebeuren fal.
XXIII.
Item, foo wie onfe WilderniiTe ontgronde, te
weten Turf delven , ofte van onfer WildernuTen
aen heynden,ende fo verminderden, dat fal wefen
op de boete van twintich ponden van veertich
grooten munte voorfz,foo dickwils als 't felve ge-
beuren fal.
XXIIII.
Item,alle andere kleyne boeten, te weten, van
niet te beplanten onfe Duynen, niet te heynen,
ende dierghelijcke kleyne boeten ende breucken ,
die fullen ftaen tot verklaringe ende moderatie
van onfen voorfchreven Houtveiler ende Meeiter-
knape n.
XXV.
Item, overmits dat onfe BoiTchen feer vergaen
xijn, mits dat men aldaer gedoocht heeft te Snip-
pen , die aldaer houden ende hacken om grootc
tochten te hebben *. Soo hebben wy geordonneert,
ende ordonneren mits dcfen, dat niemant van wat
ilate ofte conditie hy zy, hem en vervordere in de
ielve onfeBoifchen Snip-hangen te maecken ofte
te houden , op de boeten van thien ponden van
veertich grooten alsvooren: Uytgedaen alleen-
lick de gcene vanden Edelen, ende die van onfen
Rade ende Reecken-kamcre, die daer van oorloff
hebben fullen van onfen Stadthouder inder tijdt
wefende, die de Snip-hangen felver fullen moeten
doen wachten, ofte byheure ghebroode Dienaers,
ende anders niet, op de boeten als vooren. Ordon-
nerende onfen voorfchreven Stadthouder inder
tijdt wefende, een feecker getal van Snip-hangen,
by advijfe van onfen voorfchreven Houtveiler te
ordonneren, ende die niet te excederen in eeniger
manieren.
XXVI.
Verbiedende voorts den felven onfen Houtve-
iler nu zynde oft naemacls wefende ,eenige Erven
uyt te geven in prejudicie ende verminderhey t van
onfe Houtvefterye, op arbitrale corrcdie.
XXVII.
Item,hebben voorts geordonneert, ende ordon-
neren mits defen, dat de Dienaers van onfe Hout-
vefterye, dcfgelijcks de Duynmeyers t'clcken dat
fy vernieuwt fullen worden , Ecdt doen fullen in
handen van onfen Houtveiler rechtvaerdelijcken
aen te brengen alle boeten, breucken ende excef-
fen, die inde felve onfe Wilderniflen vallen fullen,
fonder diiïimulatic, den wclcken wy den felven
Eedt alfoo ghedaen hebbende, daer toe geajithori-
feert hebben, ende authoriferen mits defen.
XXVIII.
Item, Overmits dat de Meeiler-knapen jegen-
woordich malkanderen foo na van Maechtal ende
bloede zijn, dat fy nae Rechte met malkanderen
131!
niet en behooren Jugen te wefen, foo hebben wv
deiêvegerevoceert enderevoceren mitsdefeonfe
voorfchreven Brieve, willende ende ordonnerende
dat voortaen Meeiler-knapen wefen fullen Lodc-
wijck van Treflong, Yf brandt van Wijngaerden*
ende Cornelis Suys, die daer af den behoorlijeken'
Eedt doen fullen in handen van onfen lieven ende
ghetrouWen Neve de Grave van Naiïau onfen
Stadthouder voorfchreven ,ofin fijn abfentie, van
onfen voorfchreven Prefident ende Luyden van
onfen voorfchreven Rade in HoJIandt-.die wy daet
toe committeren.
XXIX.
Item, alfoo onfe voorfz BoiTchen als befloten
Duynfchoten, Haerlemmer-Bofch, Hillegommer-
Bofch, ende ons Bofch inden Hage principalick
oock vergaen , midts <jg Conijnen die hen aldaer
houden, die de jonge Spruytelingen in 't beginfel
vanden Jaer af etcn,daer by van nieuws aldaer niet
gtoeyen en mach ι Soo hebben wy om 't onder-
hout van onfe voorfz BoiTchen geordonneert, ende
ordonneren mits defen , dat onfe Houtveiler alle
de felve Conijnen van flonden aen uyt onfe voorfz
Boflchen doen verdryven fal, ende daer uyt ver-
dreven houden, ten eynde dat de felve in rbeco-
mende tyden te bet bewalTcn ende begroeven mo-
gen. Ende hebben voorts geordonneert den voor-
fchreven onfen Houtveiler goede diligentie te
doen, om te bewaren ende executeren 't gunt dat
voorfz is, ende voorts te doen dat tot onderhoude-
nifle van onfe Houtvefterye dient ende behoort.
Ende in gevalle hy des in merckelijcke gebreken
bevonden werde, dattet felve ghedaen by onfen
Procureur Generael van Hollandt, den wekken
wy in dien ghevalle ordonneren ende bevelen te-
gens den felven onfen Houtveiler te procederen,
ende, te nemen alfulcke conclufie, als hy bevinden
fal daer toe dienende ende behoorende.
Ontbieden daer otnme ende bevcclen onfen
voorfz Stedehouder, Prefident ende Luyden van
onfen voorfz Rade ende Reeckeninge in Hollant,
dat fy terftont ende fonder vertreck doen ende la-
ten- condigen ende uytroepen defen onfen Diiet
ende Ordonnantie tot
allen Steden ende Plccken,
daer 't behooren ende van noode wefen fal, ende
daer men ghewoonlick is uytroepingc ende publi-
catie te doen, ende de felve Ordonnantie met alle
de Poinften ende Articulen boven ghefchreven, ly
onfe Procureur Generael van Hollant, Houtveiler
voorfz, Bcwaerderen van onfe BoiTchen inder tijdt
wefende, ende allen anderen onfen Rechteren, ut-
ficieren ende Onderfaten wien dit aengaenotte
aenroeren mach, hcuren Stedchoudcrcn, ende ec-
ncn yegclick van henluyden,foo hen behoort, on-
derhouden , obferveren ende achtervolgen , end
doen onderhouden, obferveren ende achtervolgen
ilrcngelick endeonverbreeckelick, fonder daer je-
gens te gaen, noch yet ter contrarien te doen,
laten gefchieden in eeniger manieren, pr0CC<rr .J
de ende doende procederen fcherpelijck elcK »
fijne, jegens de Overtreders ende Inbreeckers \
de felve onfe Ordonnantie, by den peyncn, iw
ken ende verbeurniffen boven verklaert, ^ ^
daer van ecnichfins te compoferen, dan by '
advijfe ende goet duncken van den voorlcnrev^
-ocr page 707-
Op t ftuek Vandê Hotitvelieryo.
13*3
onfen Rade ende Reeckeningc in Hollandt:
Bevelen voorts onfen voorfz Procureur Generael
Hollanc»ende allen anderen onfen Officieren
Inde Jufticieren voorfz , dat fy onfe voorfz Bof-
fcheniewaerders, ende anderen onfen voorfz Of-
ficieren vandc felve onfe BoiTchen ende Wilder-
niflen, clck in't fijne hier inne doen alle hulpé,
trooft ende byftant op dat noot zy, ende fy des be-
geeren : CeiTerende alle beletten ende wederfeg-
een ter contrarien; Want ons alfoo belieft, niet
jegettftaende eenige Ordonhantien, ReihroicÏen»
Geboden oft Verboden ter contrarie. Des ten oor-
conden foo hebben wy onfen Zegel hier aen doen
hangen. Gegeven in onfe Stede van Mechclcn,
den ies-en-twintichiten dach van DeeernbriSjin 't
Jaer ons Heeren duyfent vijf honderc ende
ïeventhien. Ende van onfen Rijcke het twee-
de. Op de Ploye vanden fel ven itaetghefchie-
ven, By denConinckin fijnen Rade. Gcteyc-
kent, V. de Rue.
2. Placaten vanden 27 Maert 1524. elfden lanuarij 1531· elfden dito
liyz.flilo Curie, vijfdenMey 1551. elfdenMaèrt 155-5. vijftienden Februari) 1560. fliloCur'm.
21 Julij 1561. iwaelfden Februari) 1561. derden Maert 1 562. ïqjartuarij 1563. eerflen Maert
1564. feflen Maert 1566. 27 dito 1 567./?//ο Curie, tweeden Augufli 1569. [evenden } ulij 1 f79.
%<\]anuarij \ 5^83. ende negentienden Μartij 1586» Ofte nae ghemeen [chrijven 27 Maert 1515.
elfden Januari) 15-32. elfden dito 1533. vijfden Mey 1 551. elfden Maert 1556. vijfthienden Fe-
bruari) en een-en twintkhfien Jtdij
15-61. twaelfden Februari) 1561. derden Maert I 5 6 3.
24 lanuarij 1564. eerflen Maert 1565. fèften Maert I567. [even-en twintkhfien dito 1568.
tweeden Augufti 1569. fevendenJulij 1579. vicr-en-twinikhfen Januari) 1583. êrinegentienden
Maert
1586. Op 'tfelvcfubjecl.
Α U R1 f S j geboren Princc van Oran-
gien, Grave van NaiTau „ Catzenellebo-
gen , Vyanden, Dietz , &c. Marquis
vander Veere ende Vliffingen, Heere van S. Vijth,
Daefburgh,der StadtGrave ende vanden Lande
van Kuyck,&c. Gouverneur, Capiteyn Generael
ende Admirael over Hollant, Zeelantende Vrief-
lant.den Deurwaerder ofte gefvvooren Exploiéher
vanden Comptoire des Ontfangers des Graflick-
heyts WilderniiTe in Hollandt, Saluyt. Alfoo
t'onfer kenniiTc ghekomen is, dat dagelijcks indcr
BoiTchen, Duynen ende WilderniiTen, ende ande-
ren onder den bedrijve vande Houtvefterye ende
Duynmeyerfchapvan Hollandt, feeckere groote
cxceflèn gebeuren , die gheperpetreert worden by
veeleendediverfchc Perfoonen, 2 foo wel in 't van-
gen overtallijck veel Hafen ende Conijncn, ende
andereloopende Wildt 1 als Swancn.Reygeren,
Kranen, vliegende Wik, ende die felve fchierende
tnet Buflèn ende Bogen: mitfgaders alderhande
Cjcboomten af houdende, brekende ende vernie-
lende, alles contrarie die oude Ordonnantie ende
Ufantie daer op gemaeckt: Ende want wy daer in-
ne 3 billen voorfien, ende de verganckelijckheyt
vande WilderniiTe behoeden willen.
n                        I.
1 α *^T, dat wy u ontbieden ende beve-
en,daet roe committerende midts dcfen, dat ghy
teritont ttecktovcral inden 4 Lande van Hollant
cnoe Vneflandt, binnen de Steden ende daer buy-
rnA u mcn gewoonlicken is publicatie te doen,
ae a,°acr openbaerlicken voor den Volcke, by u
roepende den Officier vandcr Plecke (is 't noot)
1/ we&tn de Hooge Overigheyt, ghebiedt ende be-
|j c*jnenyegelicken, van wat ftate ofte conditie
rui η ^ if niemant hem en vervordere eenige Co-
ten m" nrte rot>ven,ofte naer Conijnen te fchie-
naèrr en ofce met Boëen ·ofce inde Berëcn
Cn.;· ynen te rommelen ofte te ftommelen,
nijncn üyt delven, ofte inde Waranden 6 naer
Conijnen te jagen, ofte met Havicken ofte andere
Vogelen te vliegen, op de boete van tien Carolus
guldens t'elcken rcyfe van elcke Conijn te verbeu-
ren , ende daer-cn-bovcn die Honden, Vogelen,
Builen, Netten ende Fretten,daer fy 't felve mede
gedaen fullen hebbcm
II.
Hier inné alleenlijck uytgefondcrtde principael
Hooft-Officiers,ende die van 7 onfen Riddcrfchap-
pen, die mogen jagen in heur felfs Pcrfoon ofte beu-
ren gebrooden Dienaer
, elcks met een zeel Winde,
te weten, drie Winden met twee Spiljoenen, ofte
vier Winden met een SpiljoCn ofte Baftaert, voor
een zeel Winden gcreeckent, deur leydende heuf
felicken die Duynen ende Waranden , % [onder inde
gaten te rommelen ofte te flommelen
, ofte naer eenige
Hafen lagen uflcllen, 't zyop Dammen
, Wegen, Flecken,
Bruggen ofte anders
, ende dat niet meer als een ofte
twee
dagen ter Weecken, //; alle de Duynen ende Wa-
randen waer dat het
zy, ende t'elcken reyfe te vangen
indien fy konnen eenen Hafe ofte twee, een kop-
pel Conynen ofte twee,fondcr meer, ende dat van
9 S. Jacobs avont af tot LichtmiiTe daer aen, ende
niet anders ofte langer, ende dat op een boete t'elcker
reyfe van thien ponden voor elcke Ha/e
, Conijn ofte Wilt.
III
10 Sullen oock de geen e die 't Weyt-fpel met te Vogel
hanteren 't felve niet mogen doen
$ dan buyten die voe-
dende tijt
, te weten, beginnende S. lacob tot Licht miffe
toe,[onder eer ofte langer
, uytgefondert alleenlicken de
vlucht op de Poitloir, die men indepomtijt naer ouder ge-
woonte falmogen vliegen, ende dat op ghelijcke bleten
i'elcke reyfe als vooren.
IIII.
1 i Welverftaendc dat onfe fneeninge nieten is,
ycmant vande voorfz principael Hooft-Officiers,
ofte die van onfen Ridderfchappe, 't voorfchreve
deduyet des Jachts toe te laten, die eenige mecha-
nicque Ambachten doen, ofte Hafen ende Conij-
nen verkoopenjerwiirelcn ofte leveren om cenich
O o 00 3
                 gewin,
-ocr page 708-
Placaten.;. 3. Boeck. t. Tit. t. Deel·           13 z.
'/ getal van een Zeel Winden zijn jagende, maer
1324
gewin, daer op leve
Weyluyden fortuito cafu in 't Velt d'een den anderen f*.
moetende, ende een weynich tijts by den anderen blyvJn.
de, en maeckengeen ghefpan, ghelijck mede indien Jype'r
Compagnie metten anderen heuffelijcken zijn gaende al.
tijt niet excederende een zeel Winden, ende Joo wie an-
ders ofte contrarie defen bevonden wort met ghefpan te
jagen
, fal zijn voor elcke reyfe ende elck Per Joon, 0p een
boete van thienpont.
X.
14 'tJVelck alleen verflaen wort vande Edellmden
ende Hooft-Officiers in per joon, fonder dat eenige gebrom
verbieden,endc interdiccrenvan nu voortaenmeer
te mogen jagen nae Haes ofte Conijn, op een pey-
ne van arbitrale corredie , ende dat men tegens
henluyden fal procederen de fafto, fonder eenige
diÏÏimulatien.
V.
Gemeukt noch dagelijch quefiie valt, wie -voor Hooft-
Officiers ter Jacht gequalificeert xynde
, ghehouden wor-
den, is verklaert dat die Jacht den nabejehreven Officiers
gegunt is, fonder andere: Als te weten, beyde die Presi-
denten ende andere Raden vanden Hoogen ende Provin
aaien Rade in Hollandt, beyde heur Griffiers, den Advo- \ de Dienaer s t f amen {alfchoon niet excederende een zeel
caet Fifcael, den Procureur Generael, de twee ordinaris Winden) fullen mogen jagen, op een boete t'elcken nu
Secretarifen, die twee eerfie Deurwaerders van beyde de , als vooren,
Raet-kamers, die Prefident ende Luyden vander Reecke-
ninge , die Auditeurs, den Commiffaris
, die Klerck ordi-
naris ende extraordinaris, met den Deurwaerder , die
drie Dijckgraven ende Hooge Heemraden vande drieCol-
legien, als Rhijnlant, Defflant ende Schielant, de Rent-
meeflers, voerende den Tytel van Raedt ende Rentmee-
fler, als Hoort-Hollant, Zuyt-Hollant
, Voorne ende Ken-
nemerlandt ,die drie Meefler-knapen, Rentmeefler ende
Secretaris vander Wilderniffe, den Rentmeefler vande
Exploiclen ende Efpergne
, den Griffier vanden Leenhove,
die Cafleleynen van fijne Genade Huyfen
, wefende de
XI.
14 Noch en fal ç ie mant ter J acht gequalifiteert zynde
eenige ongequalificeerde Perfoonen meer als een, oftefim
gebroode Dienaer met hem in 't Velt mogen nemen, op
peyne van gefpan.
X1I.
14 Naer dien mede bevonden wort, dat by den oeenen
die hen met 't IVeytfpel vande Quartelen zijn geneerend
veel jonck Hoens dat noch niet fpringen en kan, als oock
mede out Hoen noch broedende
, ende dickwils mede jon-
ge Hafen deur Spil/oenen ende andere Honden diefv
voornoemde Officiers al tfamen gereputeert voor Officiers 'i met hen in 't Velt nemen, vernielt ende geprint worden:
Soo is 't, dat niemant van nu voortaen 't voornoemde
Weytfpelvan Quartelen hanterende, eenigerhande Hon-
die men noemt des· EJcroix ofte Domefliques van des
Graefelijckheyts van Hollants Huyfe, die welcke onver-
hindert het Weytfpelmogen gebruyeken, mits niet excede- j den met hem in't Velt fal mogen nemen, op eenhele
van thien pont f elcke reyfe te verbeuren, ende daer-en-
boven voor elcke Haes ende Hoen 't zy jonck ofte oudtte*
lijeke thienpont.
XIII.
15 Dat voortaen niemant wie hy zy, hem en ver·
vordere te koopen ofte verkoopen eenige Conijnen
die gefchooten, met Honden gevangen, geilooien
ofte met Netten afgefetzijn, nochte oock eenige Hu-
jen, Vefanen, Moer-hoenderen
, Reygers ofte andere Wilt,
flaende tot kenniffe vande Houtvefler ofte Meefler-km-
pen, op een boete van thien ponden t'elcke reyfe ende toer
elcke Wilt, Joo welby den Kooper als Verkooper te ver-
beuren .
XIIII.
Dat geenige Voorkoopers Conyneu en koopen
dan vande geene die felfs Duyncn ende Waran-
den hebben ,ofte wettelijcken gebruyeken, op eenboe-
te van gelijcke thicn ponden voor elck Conijn t'elckc
reyfe te verbeuren.
XV. v
Dat mede alle Herbergiers ende andere particuliere
Perfoonen geen Conijnen en fullen mogen koopen dan
vande Duynmeyers als vooren, ofte anderen die de felve
Conynen wettelickgekoft fullen hebben,op een boete é'Ö
ke reyfe als vooren.
XVI.
Sullen mede de voornoemde Voorkoopers, Herbergier
ende andere, geene Conijnen mogen koopen
, nochte oock
eenige Duynmeyers die te koop mogen brengen voor S'"1
Odulphus dach, opghelijcke boete t'elcke reyfe
, ende voer
elck Conijn als vooren ,foo wel by den Kooper als Verkoo-
per met die Conijnen te verbeuren.
X VII.
't Welck niet alleen verflaen en wort vande Duyn-
meyers vande Graefelijckheyts Duynen, maer mede van
Duynmeyers van particuliere Heeren ofte Perfoonen rem
rende dOrdonnantie vande Wilderniffe.
VI.
Den Deurwaerder van Noort-Hollant, ende vande
Wilderniffe, mitfgaders diegefwoorenDienaersvander
HoutVeflerye
, fullen in 't exerceren van heurluyder Offi-
cie, uyt gaende met eenen Hont mogen jagen
, fonder
anders ofte meer, ende dat van Sint lacob tot Lkhimiffe.
VII.
ix Sullen oock die Hooft-Officiers ende die
Ridderfchap,die toegelaten is te jagen, in tyden als
de Sneeuw ende Ys leyt niet jagen, maer heur
Honden op houden, ofte alfulcke laft aen hangen,
dat fy gheen fchade en doen aen eenich Wildt:
Ende indien fy daer inne excederen, dat fal wefen
op gclijcke boete van thicn Carolus guldens t'elc-
ken reyfe tegens die Hooge Overigheyt te verbeuren,
ende daer - en - boven gepriveert te blyven van
meer te mogen jagen ofte vliegen in vier jaren
daer naer, ende dat op de boete van vijftich gou-
den Carolus guldens indien fy ter contrarien de-
den: fonder dat.die felve in heur abfentie,ofte als
fy felve in perfoone niet en mogen jagen eenige
andere dan heuregebroode Dienaers, inde felve Duy-
nen ofte Waranden, fullen mogen fcynden, op ge~
lijcke boeten, ende daer-cn-bo ven die Dienaers ar-
bitralick gecorrigcert te worden.
VIII.
Item, fullen die voorfz 13 Hooft-0f uiers ende die
van den Ridderfchap,
geen gefpan maken ofte t'fa-
men jagen, met geleende ofte geraepte Honden,
op gelijcke boete als vooren.
IX.
14 Item, alfoo daer groote queflien dkkmael voor den
Houtvefler gemoveert worden, opte interpretatie van't
gefpan, en wort anders voor geen gefpan ghehouden, dan
Jat eenige Weyluyden met opfetten wil excederende
-ocr page 709-
Op't ftuck vande
Ijl?
Toe-paden ofte uytwegen, op een peyne van tien
ponden, ende elck Conijn dat /y daer mede ghe/chooten
hebben geitjeke boete.
XXIIII.
Verbiedende voorts dat niemant Patrijfen, Fe-
fanen, Poidoirs, Reygeren, Moer-Hoenderen, Kra-
nen , wilde Swanen, Trap - Ganfen, ofte andere
diergelijcke Wilt, tot kcnnüTe vanden Houtvefter
ofte Meeitcr-knapcn behoorende,en vangen met
Netten , ofte daer naer met Bogen ende met Buf-
fen en fchieten,ofte heuren Neftcn, 21 Eyeren o/te
Jongenbctooven,
ofte itooren van hare Eyeren ,het
zy inde Veenen ofte andere Plaetfen, daer ly ghe-
woonlijck zijn hen te onderhouden, op die boete
van thien Carolus guldens t'elcken reyfe, ende voor
elck Wilt.
XXV.
xi Dat niemant mede hem en vervordere aen
eenige Duyfhuyfen, Duyven, ofte eenige ghemerekte
Swanen
te fchieten, ofte met Netten te vangen, op
een peyne van vijfen-twintich ponden van veertich
grooten voor clcke Duyve ende Swane voor de eerfle rey~
/e, die tweede rey/e op een boete van dertich gelijcke pon-
den, ende arbitrale ende exemplare corretlie, te employe-
ren een derdendeel ten profijte vanden Houtvefter ofte
Of kier daer vooren hy d executie/al doen, ende 't ander
derdendeelten profijt e vanden Eyge naer vande Duyven
ofte Swanen, ende het derde derdendeel ten profijt e van-
den Aenh-enger, in conformiteyt van 't Placaet o/te eeu-
wkh Edill, gheemaneert by Philippo, in date den der-
thienden Aprilis vij/tien-hondert negen-en-vij/tich naer
Paeffchen.
XXVI.
% I Dat mede niemant hem fal vervorderen te mjfchen
in eenige Wateringen ofte Vijven
, Va/falen ofte Onder fa-
ten vande Graeffehjckjjtyt van Hollant toe beboorende^
nochte oock^eenige Ganfen
, Eenden ofte eenige andere l '<r-
gelen fchieten
, nochte oockfnet eenige Netten ofte andere
Instrumenten vangen, hoe die/ouden mogenghenaemt toe-
fen , nochte ooc\ en ftooren die Neften ende Eyeren vande
felve Vogelen, buyten confent vanden (elven Vajfalen ofte
Onderfaten, ob een boete van thien pont t'eklien reyfe te
verbeureti,ende t'appliceren als in 't voorgaende ArHjckpl-
Ende by foo verre 't felve by nachte, op Sondagh ofte andere
Gebeedt-dagen ghcdaen voort, dat/al^ijn op dubbelde boe-
ten
, in conformite vande Placaten by den Keyfèr JKaerle
den achtflen September vijfthien - honden een-m-vijfticb
geemaneert,
XXFTL
֎ Ghemerckf noch dagelijcksgrootekfachten hmmett.
vanden geenen die Driften ende Vogel- kpyen hebben, dat
het Ghevogelt aldaer /eer verjaecFt ende vernielt voort:
Wert gheinterdiccert ende verboden
, dat niemant van vcat
flate ofte conditie hy zy, hem en vervordere meteenige Suf-
fen te fchieten in ofte ontrent eenige VogeUkoyen
, noch ap
heure Schuyten te kloppen, rommelen o/tefiommelen, ^eyl
over/lingeren , roepen ofte krijten, omme daer mede 't Ge-
vogelt uyt de voornoemde Driften te verjagen, nochte ooci^
binnen de vijfhondert roeden by dage ofte by nachte on-
trent eenige Driften
, VogeUkoyen, Kreeckmende Rillen
en komt met de Slach-lijn (eggen
, op een boete van thiert
Carolus gulden elch reyfe
, ende daer-en-boven de "Ëuffen
ende Vogel-tourven daerfy 't felve mede doen fulkn
, -ver-
beurt te qjjn· Ende die Schuytvoerders die op heure Schuy-
ten ofte anders rumoergemaeckt hebben
, om't Gevogelte
wech te jagen uyt Kgyen ende Driften
, fal wefen op een
boete
é6
ç
Wïldermffe beibende , die mede voor S. Odulphus
2Jj f een Conijnen/uilen mogen te koof e brengen, opge-
... Lgigète te verbeuren als voor en : dan/uilen wel een
Hertel ofte twee a^te met ^en Eenaer vande particu-
I e Duynen f fijnen huyfe voor Sint Odulphus dach voor-
emt onlehaelt
, [onder boete daer omme tegelden, mo'
L leveren/onder yemant anders.
*>
                            XVIII.
Sullen oock die Voorkoopers, Herbergiers ende alle an-
dere Perfoonen, daer men eenige Conijnen
, Ha/en, Pa·
trijfen ofte eenich ander Wilt, ftaende tot kenniffe van·
den Hmtvefler ende Mee/er-knapen, bybevinden /al,
nelwitden zijn te verklaren
, dies van den Houtvefter ofte
fijnen qefwooren Dienaers ver/ocht zynde, van wiens/ã
(contrarie de/es
) eenich Wilt gekocht/ouden mogen heb-
fan cfte heur by eedepurgeren den Per/oon daer/y die of
qekofi hebben niet te kennen, ende dit op ghelijcke boete
t'clcke reyfe voor elck Wilt te verbeuren als vooreu.
XIX.
Omme noch te verhoeden alle cavillatien
, exceptien
ende praüijcquen die hier uyt /ouden mogen rij/en
, wert
mede verboden eenigerhande Wilt, flaende tot kenniffe
als voeren, in'trejortvande Houtvefterye van Hollant
voor Sint odulphus dach voornoemt te verhopen
, al-
waer'talfchoondie uyt andere Duynen,
'/zy uyt die
Duynen van Brederoede
, ofte uyt andere particuliere
Duynen/oude mogen komen
, ende alhier inde Houtve-
fierye van Hollandt te hope ghebracht worden, 't welck
wel' expreffelijck by de/en verboden wort, opte verbeurte
voor de eerfle reyfe van 't/èive Wilt
, ende die tweede
re f e of een boete van thien ponden voor elck Wilt t'elc-
ken reyfe
, foo wel by den Kooper a/s Verhoper te ver-
beuren,
XX.
16 Verbiedende voorts mede, dat niemant hem
en vervordere inde hooge ofte lage Veenen, om-
trentden Huyfe van Teylingen gelegen , te jagen,
op ghelijcke peynen t'elcken tcgens die Hooge
Overigheyt te verbeuren, ende daer-cn-boven ghe-
privcert te blyven van meer te mogen jagen ofte
vliegen in vier Jaeren daer naer, ende de Dienaers
arbitralicken gecorrigeert te worden.
XXI.
Item, die gheenen die men bevinden fal ç-ette-
rende , ofte met lange Netten Conijnen inde Duy-
nen ende WilderniiTe by nachte of by dage af (te-
kende, dat fal wefen die eerite reyfe op een peyne
van veertien gouden Carolus guldens, die tweede
rcyfe op 17 die boete van t acht kb Carolus gulden, die
derde reyfe honden Philips guldens
, ende daer-en-boven
^baralijcken ghecorrigeert, die vierde reyje met Hoeden
J-rengelijck gegceffelt ende gebannen te worden.
                  18 XXII.
item, foo wiebuyten onfen wille ende confent
ãà u gr/Wildt jacchcofte fchiet, te weten, Har-
ten, Hinden, Rheedcn, Deynen ofte S wijnen, van
ri ë °ftC condit»e fy zijn, uy tgcfondert alleen-
ho d Ð á Harten'die de
Bacnre-Heereh te lecne
H^ri ° ^ 'l'
te weten'elckc Baenre-Heer een
boer S i!S' dat ^a* we^en telc^en rcyfe op de
van n°ndert ende vijf en-twintich 19ponden.
éüí ê·              XXIII.
ftalpn u redendevoorts dat niemant meteenige
ftw*lhcfPannen Bogen van nu voortaen fullcn
tandrn gfn ë ^åç in eenige Duynen ofte Wa-'
«cn.dandenrechten Heerwech, Voet-paden,
-ocr page 710-
Placaten_>. ^.Boeck
1329
niet en mogen betalen, fullen aenden lijve wor-
den geftraft.
XXXIII.
34 Ende gemerekt noch by diverfche uytheerti-
fche Soldaten, defe voorleden troublen aen weder
zijden gedient hebbende, inde voorfz Houtvefte-
rye inne ghevoertiscen nieuwe pradijequevan
Kooperen ftricken , daer mede vele Hafcn ende
Conijncn vernielt worden : is daer omme een ve-
der van wat ftate .conditieofte qualité hy zy,ver-
boden fulcke ofte diergelijcke ftricken te ftellen
ofte op zijn Lant ghedoocht geftelt te worden by
fijn weten, daer van by hem by eede fal mogen
purgeren, op een boete van thien ponden als voo-
ren, voor clcke ftrick te betalen , ende daer en bo-
ven voor elcke Conijn ofte Haes die men bevin-
den fal daer mede gevangen te zijn, t'elcke reyfe
een gelijcke boete van thien ponden,
XXXIUI.
35 Item, verbiedt men voorts feerfcherpelicken
dat niemant hem en vervordere ecnige Aert-ftrie-
ken te Veldewaert in te ftellen , ofte by haer we-
ten gedoogen op haer Lant geftelt te worden,daer
van hy hem by eede fal mogen purgeren als voo-
ren, op een boete van rhien ponden , behalven dat
't felve wel fal mogen ghefchicden inde Snip-tijdt,
als van Bamis tottcn eerften December, londec
eer ofte langer, ende dat niet vorder dan in heuren
Tuynen ende Boomgaerden, aen hare huyfinge
ofte Wooninge leggende.
XXXV.
36 Verbiedende voorts [eer fcherpelick eenen yc-
gelicken eenige Patrijfen ofte andere vliegent
Wilt, ftaende tot kennhTe als vooren, met Legh-
honden,
loop-netten ofte S/eep-netten te vangen ofte
overloopen, op ghelijeke peyne van thien Carolus
gulden voor elcke Patrïjfe ïelcke reyfe, ende daer-en-
boven die Netten
, Legh-honden ende andere Infirunun-
ten
te verbeuren.
XXXVI.
Alleenlicken hier inne uytyefondert die daer toe confeii
fullen hebben vanden Stadt houder ofte Houtvefier, oftebtt
ty uyt den mem vande Prefidenten, cfte andere daer tot
van outs gepr'ivilegeert pijnde
j ende vermogen daer toe w?
f ent te geven $ btfeheyt ofte cot,f ent fullen hebben, die als w
fullen vermogen die te va/wen met die Sack^, Sctult, ofttk-
vendicb Paert}fonder anders.
XXXVII.
Verbiedende noch alle Wagenaers die deur
Hcckenvan WilderniiTe vande Houtvefterye va-
ren ende keeren , datfyluydende fclve Heden
wedcromme fluyten in 'tpaiTcrcn: ende ahvacr't
alfo dat de gecne die daer af bevonden wort, allege-
rende dat hy 't felve Heek ongefloten hadde ge-
vonden , foo en fal hem dat geen onfchult wefen,
maer men fal dat houden aen den leften die dact
deur gepaiTeert fal wefen.
XXXVIII.
Item, dat mede geen Wagenaers'/ ty van Vracht-
wagens ofte andere by dage ende by nacht e Schilpenjói
t3i«
bóête vanfesgelyC^e guldens voor de eerfie reyfe * ende die
tweede reyfe op ttn boete van thien ghelijeke guldens $ t'a-p-
pikeren een derdendeel tenprofijte vanden Hoatvefier
, ofte
Officier die d'executie doen falende 't ander derdendeel tot
profijte vanden inbrenger
, ende 't derde derdendeel tot
profijte vanden Eygenaer der felver Vogel- ktjyen, ende dit
alles in conformitè vande Placaten den achtfien Iatmarij
Anno
15B",. geemamert.
XXVIII.
Dat noch mede een yegelijck Landtmandaer
ecnich Wildt hem houdende is, binnen veerthien
dagen naer χ χ Licht miffe, heure Honden χ 3 wefende
vande grootte van een matelick Spüjoen,
poten aenden
cenen voet, ofte een Block aenden hals hangen,
nae de groote ende macht vanden felven Hont,
fulcks die niet machtich en zijn fchade te doen,
14 ende dat gheduy rende van Licht'miffe tot Sint Jacobs
avont toe, op een boete van twee pont van veertigh gtoo-
ten t'ë/ckente verhuren,
χ 5 te weten, in Maeflandt,
Liete,Naeltvvijck, 'sQravefandc ende Sant-Am-
bacht, Monfter, Wateringen, Rijfwijck, Loofduy-
nen, Voorburgh, Voorfchooten, Waiïenaer, Cat-
wijekopten Rhijn, Catwijck op Zee, Valcken-
burgh, Reynf burgb, Ougftgeeft, Warmont, Voor-
hout , Noortwijck binnen ende op Zee, Heemf-
Ifcerck, Caftricum, Limmen, Beverwijck, Heyloo,
Schoorl, Bergen, Groet, Camp, Petten,
XXIX.
Defgelijcks die Vogel-honden houden, fullen
die aenden hals hangen een Block indcr manieren
als vooren, ten eynde dat fy oock geen fchade en
doen aen eenich Wilt, opte boete 26 als vooren.
27 XXX.
ltem,foo verbiedt men voorts ecnige dorre Boo-
men te houden ofte te hacken met Bylen, Koor-
den ofte andere Inftrumenten, fcheuren, breec-
ken, wech voeren ende ilelen , die ter contrarien
doen fullen verbeuren, te weten den gecnen die 't
metten hals wech halen, de eerfte reyfe elck drie
Carolus guldens, die tweede reyfe fes Carolus gul-
dens , x8 ende foo verre fy niet en hebben te beta-
len met gelde, fal naer die qualiteyt van't feyt
daer af aen zijn lichaem geftraft ende ghecorrigeert
Worden.
XXXI.
Item, foo wie 't met Paerden, Wagens, Karren
ofte Schuyten halen, die fullen verbeuren die fel-
vePaerden, Wagens,Karren ofte Schuyten, ende
daer-en-boven voor de eerfte reyfe X9 tmmich Ca-
rolus gulden, voor de tweede reyfe veertien Caro-
lus gulden ,ende by gebreecke van betalinge daer
af gecorrigeert te worden als vooren.
XXXII.
30 Item, verbiedt men voorts fcherpelick eenen
yeghclijcken 31 eenich groen ftaende Hout inde
voorfchreven BoiTchcn ende Wilderniffen , als
Eycken, Bereken, Boucken, Elfen ofte dicrgelijc-
ke wallende ende opgaende Hout te houden ofte
doen houden, 3 χ buyten weteende kennijfe van die
vande Reeckenïnge in Hollant,
ende die ter contrarie
doen, fullen voor de eerfte reyfe verbeuren twin-
tich gouden Carolus guldens, die tweede reyfe
veertich Carolus guldens, ende die derde reyfe op
die verbeurte van hondert Carolus guldens,3 3 ende
daer-en-boven
arbitralijcken geftraft ende ghecorri-
geert te worden: Ende die de Yoorfchreve peynen
de Strange ofte Duynen halende, en fullen hebben
Honden loopen by heure Wagens ofte Karren,no&
mede gehengen dat men van heure Wagens oik
Karren fchieten fal by de luyden die fy voor vracm
voeren, indien fy *t keeren mogen, ende en Kon
nen fy 't niet keeren, foo fullen fy den Hou tven«
-ocr page 711-
12 20                Op 't ftuck vande
Α namen van dien gehouden wefen te kennen te
even ineen fy de Delinquanten kennen, daer van fy
1 évden by eedefullen mogen purgeren,
ofte by refuys
Mal
vefler ofte Meefler-knapen, wefende de fehé Duynmeyers
ofte Dienaers tenminfien vanden ouderdom van achtten
Jaren ,fiaende ter goeder name endefame, ofte enfulkn
anders opheureneedi geen geloove hebben-, Ende fal de
Secretaris vande tVildemijfe gehouden zijn,foo wet'van-
den eedt vande Subfiituyteh vanden Houtvefier, Duyn-
meyers ende heure Dienaers, Coddebeyers, ende oock allen
andéren op wiens eedt Meefler-knapen recht doen, goet
ende part inent Regifier te houden , omme by Meefierr
knapen reguard genomen te worden wie vanden eedt is
dan niet.
x L v.
41 Ende die voornoemde Subjlituyten, Duynmeyers of
heure ge-eede Dienaers, Coddebeyers, ende allen anderen
gefwooren Dienaers behoorlickenghe-ecdt zijnde, [uilen
naer ouder gewoonte op hemen eedt vploove hebben als na
gelegentheyt vander jaecke in Rechten ende redelickheyt
bevonden fal worden te belmoren, gclijck mede hebben fal
een particulier ghequalificecrt Perfoon ofte Weyman, be-
vindende den Duynmeyer ofte Dienaers, ofteyemant an-
ders contrarie de Ordonnantie vander f Vildernijfe inde
Duynen
, dëlinquerende mits 'tfelvefeyt ten langhfien
binnen drie dagen den Houtvefier ofte fijnen Subfiituyt,
ofte een vanden gefwooren Dienaers vande Houtveflerye
aen dienende
, die als dan ghehouden fal zijn mede ten
langhfien binnen drie dagen daer na den D'elinquant te
gijfelen met de nominatie van'tfeyt,plaets,dach, tijt ende
fiont daer 'tfelvefeyt gefchiet is ,fonder langer te vertoe-
ven , of fullen Meefier- knapen daer geen recht op doen s
Ende fal a/fulcken Jenbr enger inder manieren ah voo-
ren mede op fijnen eedt gheloof hebben, ende daer op by
Meefier-knapen recht gcdaen mogen worden,als in rech-
ten ende redenen bevonden fal worden te behoor en.
XLV1.
41 Noch fullen alle de voorfxge-eede Perfoonen gehou-
den zijn de Delinquanten over heur delitl ofte mefufete
gijfelen
, ende dat opfiaende voet de Delinquent ofte De-
linquanten aen/preken metfulcke woorden, dat daergij-
felinge uyt verflaen mach werden, ten ware datfyluyden
Veltvluchtich waren, fulex dat men hem niet in en Ronde
gaen, in wekken gevalle ten langhfien binnen fes dagen
daer naer die weet van gijfelinge aendén De finquant oft
Delinquanten gcdaen fal worden, ofte heur Perjoonsniet
konnende bekomen tot heure Woonflede
, met de nomina-
tie van 't delicl.plaetfe, dach, tijt ende fiont, ofte fal an-
ders vangeender waerden zijn.
XLVlh
4-1 Wekk voornoemde deliü, plaetfe ende dach dea
Houtvefier mede gehouden fal zijn in Jij ή gij fel ofCitatie-
Cedulle perthwntelick tóinfereren.
m                xtr ijl
41 Sullen noch mede alk deliclen ende mcfufen inde
Wilder η iffe ende Houtvefiery e van Hollant gevallen ende
geperpetreert, die welcke eerfi naer eenjaer ende fes We-
ken tot kennijfe vanden Houtvefier kommen fullen gepre-
fcribeert zijn, ende die Dettnquanten daer van hevrijt,
ten ware daer litifpendentie van waer
, ofte diefaecke by
Meefier-knapen infiategeflelt, omme infpeüie ofte infor-
matie te nemen.
"..·.. ■ χιix.                     ;
41Weri noclïmede verfiaen, dat by foo verre eenige
Jongers contrarie alle defe voorgaende Ordonnantien
quamêtè mifdóen
, dat die Ouders voor de eerfie reyfe die
kinderen daer over fullen kafiijden, ende die tweede reyfe
op de boete als in d'Ofdonnantie hier vooren verhaelt, die
de Ouders daer vooren fullen gelden
, ende niet hebbende
PPPP                      Φ'
dien te verbeuren een boete van drie Carolus
Vuiden, alfoo dickmael ende menichwerf als fulex
bevonden fal worden.
bt'
                      XXXIX.
Qemerckt noch fommm Huyfluyden Honden hebben
ruicker aert
, dat dieby nachte ende by ontijdt inde
Duinen kommen hopen
, ende die Conijfien uyt delven,
totqrootejchade vande Duynmeyers ,is geordonneert en-
dc tefiatueert by defen: Datfukke Perjoomn mits byden
Butnmeyer gewaerfchouwt zijnde, dat hy fijnen Hom in
fcDuynen delvende bevonden heeft ,ghehoudenfal zijn
uyt Je Duyn te houden
, op een boete van vijf ponden van
wertkh groot en t'elcke reyj'e ahfy nae de waerfihouwin-
ghtdaer over by den Duynmeyer op fijnen eedt ghegijjelt
[uilen zijn.
X. L.
Endc alfoo den Geyl,Doorn, Helm ende andere
Ruychten berooft worden tot groot achterdeel
vander 37 Gemeente .· Soo verbiet men eenen yege-
lickenby defen voortaen inde Duynen, Boflchen
ende WilderniiTen meer Doorens, Helm ofte an-
dere Ruychte af te houwen, op te delven, te ploc-
kennochte halen, buyten confentendekennilTe
vanden Houtvefter, op de verbeurte van tien Ca-
rolus gulden voor d'eerfte reyfe, die tweede reyfe
opdc boete van twintich Carolus gulden,endedie
derde reyfe op boete van veertich Carolus gulden,
ende anders arbitralick of Criminelick geftraft en-
de geco'rrigeert te worden naer gelegentheyt van-
der faecken ende mifdaet.
38 XLI.
Ende dat de Helm-plantinge alomme mach
worden gheconferveert, ende die Conijnsbergen
niet verftopt ofte vertreden worden: Verbieden en-
de interdiceren wy wel fcherpelick eenige Hoom-
Beeftenjonck ofte oudt inde Duynen te laten loe-
pen ofte wcyden, en over fulcks den Houtvefter
ende die vande Rceckeninge in Hollandt ende an-
derea eenige verhuyringe ofte infehrijvinge daer
af te doen, renunchierende endc te niet doende
over fulcks alle verhueringe die inde Duynen als
vooren foude mogen zij η gcdaen.
XLIl.                   
Item, fo wie onfe Wildetnifle ontgronde, te we-
ten Turf delfde , oft de WilderniiTe ontheynden
cndc verminderde, dat fal wefen op de boete van
twintich Carolus gulden, foo dickwils als 't gebeu-
ren fal.
               b         '                           6
XLltl.'
tnde indien ycmandt Edel oft Onedel, tegens
öeie! onfe Ordonnantie dedc, ende by die Dietfaers
vanden Houtvcfterye, 39 ofte den Pachters vande
U'?ie" >
oftegebroode Dienaers ghegijfelt werden,
cndc de fclvc Dienaers, ofte ycmandt anders daer
«mme dreychde, qualicken toe fprake ofte floege,
aacr tegens fal den Houtvefter Criminelicken pro-
ende Cn ι ^F™ den Seenen die openbaer kracht
dip „gCwelr docn,cnde dat aen haer lijf of goet,na
groote endc gelegentheyt vandcr mifdaet.
xfciiii.                    ν >
tuit tuf C>l¥kn &en duynmeyers ofte beuren Die-
CltrVe}ebhenoP haei'hengen, tenzydatfy-
W»eedtgedaen[uilen hbhè in handen vanden Hout-
-ocr page 712-
Placaten. j.Boeck. i.Tit. t.Deel.             ι33}
'3
oft
gee
caalsgekegeda
d
he
den ende bevelen wy daer omrrie allen Officieren
Juftieieren, Dienaren ende Ingefctenen der Gratf
felickheyt van Hollant, dat fy u dit doende ernft
lickverftaen ende obedierert, alle hulp ende bv
ftant doen, fonder des te laten in ee'niger wijs.
Ghcgheven inden Hage onder 't Zegel van ïu
ftitie hier onder aen ghehangen in forme van Pla
care, den negenthiendenMartij Anno vijfthien-
hondert fes-ende-tachtich. Onder ftondt, By mij*
nen Heeren den Gouverneur, Prefident ende Ra-
den over Hollandt, Zeelant ende Vrieflant. Ende
was onderteyckent,
........
                   w                                                                              f· Hannanan.
De Placaten vanden feven-en-twinticbflen Martij 1 $24, elfden Januari') 1 y 31, ende elfden dito ι $■ 31. zijn op.
ten naem van, ende heginnen
.· De Grave van Hoochftraten, Heere van Montigny, van Cuylenburch
van Borfelen, Sec. Stadthouder Generael, die Prefident ende Raden des Keyfers van Romen, Co'
ninck van Germanien, van Spaignen, &c. ghecommitteert ter faecken fijner Keyferlijcke Maje-
fteyts Landen van Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt, den eerften gefwooren Exploiftier vande
Gamere vanden Rade in Hollandt, Saluyt. De volgende tot dat vanden f evenden July 1579 incluys, op-
ten naem van Coninc/(Philips
, beginnende ι PHILIPS by der gratiën Godts Coninck van Caftilien,
van Leon, van Arragon,&c den eerften Deurwaerder Sergeant van Wapenen, ofte Exploicïier van
de Camere,&c. Dat vanden vier-en-twintichfienjanuary 1583. WILHELM by der.gratiën
Godts Prince van Orange, &c. als hebbende ende ons ghedefereert zynde de Hooge Overigheyt
ende Regieringe van Hollandt, Zeelandt ende Vrieilandt, den Deurwaerder ofte ghefwooren Ex-
ploi&ier vanden Comptoire des Ontfangers vande Graeffelijckheyts Wildcmiflè in Hollandt,
Saluyt,&c.
z. Alle de voorgaende placaten feggen: by veel en diverfche Perfoonen, Edele en Onedele ,foo wel in't vanm
overtallick
en onbehoorlick yeclHafen, Conynen, ende ander hopende Wilt, als Sroanen, Reygers, Kranen,
('t eerfie vanden Jare
15 Z4 voecht daer by .· Trap-Ganfen, Phefanen, Velt-hoenderen) ende ander vlie-
gende Wilt
, &c.
3.  De placaten opten naem vanden Grave van Hooghfirat e feggen: Ende want wy van 's Keyfers wegen daet
inne voorfien,&c.
4.  Alle de voorfi Placaten (eggen: over al in onfen Landêi
5,; De Placaten tot 153Z incluys feggen; van wegen de Keyferlijcke Majefteyt. Ende de volgende i van on·
fent wege gebiet ende beveelt, &c.
6. De voorgaende placaten feggen.· ofte inde Waranden ende Duynen, nae Hafen ofte Conynen te jagen,
met Havicken, ofte met andere Vogelen te vliegen, op de boete van thien guldens t'elckens tegen
,·',(/# 153a, incluys, de Keyferlijcke Majefteyt) ons*te verbeuren, ende dacr-en-boven die Honden,
Bogen, Buflen, {tot den 1 are i^yz incluys Netten) Vogelen ofte Foretten.
%'· Anno 1579 dus geflelt, behalven de woorden in dit Artijckel in 't Curjijfghedruckt, die Anno t<,%by ghekomen
v.·, zijn. De voorgaende feggen: die vande Ridderfchappen van defe Landen, die uyt gratie, ende om
. ν. \ haer deduits wille, tot wederfeggen van Keyferlijcke .Majefteyt (ons feggen de Placaten tot 1569 in-
\ chtys) mogen Jagen in heur felfs Perfqon elcks met een zeel Winden; te weten, drie Winden .met
twee Spilgioenen, ofte twee Winden met drie Spilgioenen voor een zeel Winden gereeckent,
8. De voorgaendefeggen .· Waranden ofte Platte Landen een^dach ter Weecken.
9* De Placaten totden f are1569 incluysfeggen; Ende dat van half September af beginnende, tot Licht*
mifle daer aen, ende niet anders noch langer. 5 ·
         \
en ii. Heiderde Art. onder num, 10. is Anno 15 86. ende onder num. 17. indenjare 1579^'gekomen. Doch
10 en 11
inplaets van diifimulatJc/W aldaer fonder eenige fimulatie. Was voorts inden Placate vanden voorfo
Jare i^jyJüer achter aen als het vierde Artijckel geflelt en verboden
; Datniemant hem envervordcre
alleenlickyoordefenjarc 1579. inde Duynen te Jagen, ghelegen tuflehen Monfter Molens Put.
3'.
ende Hoochbarent, ten cynde de Voefters verleden Winter daer inne ghefet, mogen voeden ende
popülcten voor defen Jare, mitfgaders in Langevelderduyn, beginnende aen Duyndam, ftrecken-
de Ooftwaerts tpt dte Vogelfangh,ende dit op een boete van thien ponden, foo dickmaels yemant
Λ
contrarie van dien bevonden wort te doene. Ende is dit Artijckel mede by abuys inden Placate vanden
Hetfevende Artijckel is mutatis mutandis,{te tveterf in pjaetfevande woorden .· tegens die Hooge Overig·
IZ
heyt, Keyferlijcke Majefteyt: ofte inde Placaten vanden Coninck ende Prins Wilhelm, tegens ons te ver·
beuren) ■hetfe/ve als i/ide voorgaende pfacafen..- behahen dat alhier toegelaten, en daer verboden wort doot
gebrooden Dienaer te jagen.
               ...             ..
13» Anno gt$79 dusgefelii\De.mirgaend^Plafflim feggen alleenlick: Item,fullen de felveEdelen geen g ·
W
■" ■■■, ipan.maecken,&cy··■■»'■· '■■ ■.·— ;.-.V.X-.v.             :\C^v-\/ ·...■>'                                     f v
14Ï Het negende+thienderetfde^entwaelfde^                                                   ïarevijfthien-hondert 1&-
-ocr page 713-
,               Op r. ftuck vande Hout-Vefteryo·               1335
Dit ende "tvolgende Artijckel'was inde Placaten tot 1569 incluys aldus gheflelt.· Ende dat voorts aen nie-
1 *' mant wie hy zy en koope ofte verkoope eenige Conynen.die ghefchoten of met Honden ghevan-
een, oft met Netten af gefet, oft gheftölen zijn i ende generalick dat niemant Conynen en koope,
dan van den geenen die felfs Duy ncn ofte Waranden hebben, op de boete van thien Carolus gul-
dens t'elcken te verbeuren. Doch inden Placate vanden lare 1 $79flaet Art. 7. als ïn het eerfie Udt: ende
jrt.%:
Ende niemandt en fal inden Lande van Hollandt koopen ofte verkoopen eenige Hafen,
Fefanen, Moer-hoenderen ofte Pcrdrijfen, op de verbeurte van thien Caroli guldens van elcken
Hafe,Fefaen, Moerhoen ofte Perdrijs, ib by den kooper als verkooper te verbeuren. Vervolght voorts
Arl2,
Ende generalick dat geenige Voorkoopers,&c. als Artkul 14. alhier, uytgenomen de woorden die
in 't Curfijfgeflelt zijn t de welde als oock het
15. 16.17. x& en 19. Artkulen inden]are 1 j 86. voor Amplia-
tie ingevoeghtzijn,
6 Dit Artijckel was inde placaten op den name vanden Grave van Hoochflrate ttyt gegeven aldus geflelt; Item,
verbieden voorts dat niemandt wie hy zy Hafen en vange ontrent de"Huyfinge van Teylingcn, op
een rhyle ommegaens vanden felven Huyfe, op gelijcke boete als vooren. Doch flont inden Placate
vanKoningh PHILIPS Anno
1555 uytgegeven Artijckel 5, aldus: Item, verbieden voorts dat nie-
mant wie hy zy Hafen en vange, of nae eenich Wildtbraet, als Perdrijfen,Fayfanen,Putoors, Kloer-
hoenderen, Kranen, wilde Swanen,rReygers ende andere, ftaende tot kenniife vanden Houtvcftet
en Meefter-knapcn, met eenigerley Vogelen te vliegen, oft by heurc Dienaers en doen vliegen on-
trent den Huyfe van Teylingcn, op een myle ommegaens vanden felven Huyfe, ofte inde hooge
ende lage Veenen ontrent onfen voorfchreven Huyfe van Teylingcn gelegen , op gelijcke peynen
t'elcken tegens ons te verbeuren , ende daer-en-boven ghepriveert te blyven van meer te mogen
jagen oft vliegen in vier Jaren daer naer, ende daer-en-boven de Dienaers arbitralick ghecorrigeert
te worden.
17.  Alle de voorgaende Placaten [eggen: op de peyne van veertich gouden Carolus gulden ; die tweede
reyfe op privatie van haer rechter ooge; ende de derde reyfe op privatic van 't ander ooge.
18.  De Placaten vande laren 1579 en 1583 vervolgen Art. ix. Ende de Duynmcyers en Coddebeyers ful-
len niet mogen Honden houden, ofte in onfe voorfz Wildernifle gaen dan met een Baftaert ofte
Reeckel,ornhet ongediertmedete vernielen, op de verbeurte van thien Carolus guldens, ende dat
den felven metterdaetby alle Officiers ende Edelluyden alle andere Honden af ghenomen fullen
werden: Ende en fullen geen Honden mogen aen nemen, ommc te bedryven, ofte oock andereri
eenige gefpannen maecken,op de boete voorfz, fulcks dat de Duynmcyers ftridelijck ghehouden
fullen zijn hen te reguleren nacr 't inhouden der Voorwacrden, in haere verpachtinge hier op
gedaen.
19.  Devoorfz Placaten [eggen: hondert vijf-en-twintich gouden Carolus guldens.
10. Dit Artijckel is Anno 15^1 by gekomen,behalven de woorden in 't Cur[ij[ gedruckt die inden lare 1586 byghe-
daen
zyw.
                                                         ·
xi. De woorden in het 24 em^: mit[gadets hetgeheele 26 en27 Art. zyn mede indenJ'are ifêSvoor Ampliatie
ingevoechr. Is oock het verboth van
Duyven te fchieten, ofte met Netten te vangen, op peyne van
thien Carolus gulden,· Anno 1579 eerfl by gekomen. Ende aldaer, als oock inden placate vanden lare 1583
het fefliende Art. in ordre.
at. Alle de voorgaende placaten [eggen in plaetfi van Lichtmife; binnen veerthicn dagen nae de publicatie
defes.
χ 3, Defe worden zyn Anno ι tfyby gekomen.
14. e/715, üe woorden onder num.%4. zyn Ampliatie vandenjdre ι ψ>6: maer die onder nuni. ζ 5. vanden lare
IJ79. Doch voecht het[elvePlacaet, als oock darvandenjare ιfó) daer by de Dotten van Noortwijcker-
hout, SalTem, Lis, Hillegom , Hccmftede , Wijck binnen, Wijck op Zee.
26. Alle de voorgaende Placaten [eggen .· op de boete van twee Carolus guldens.
17· Alle de voorgaende voegen hier in: Endealfoomcn bevint dat inde voedende tijdt, dattet vliegende
Wildt, als vliegende wilde Ganfcn, Vogelen .Kievitte^Plevieren ende dierghelijckc Eyeren leg-
gende,die felvc Eyeren op ghenomen worden in groote menichte, ende die verkoopen , foo ver-
bietmen oock't felve meer te doen, op de boete van twee Carolus guldens t'elckensals 't gebeu-
ren fal. Ende indien 't by de Jongers ghedaen wort, fullen die Ouders daer vooren betalen, ende
die niet en hebben te geven, fullen met Roeden gegeeflèlt werden.
ι». Alk de voorfi. Placaten voegen hier tujfchen beyden: ende die derde reyfe twaelf Carolus guldens, ende
fio verre, &c.
19· ^[elvefie/len de boete alhier voor d'eerfte mae! op thien, de tweede mael op twintich, ende de derde
maelop veertich Carolus guldens.
3 o. De voorfi, Placaten tot den lare 1569 incluys [eggen alhier.· Item, verbiedt men voorts feer fcherpelijck,
geen groen ftaendc Hout inde voorfz Wilderniflen ofte Boüchen te houden, als Eycken, Bereken,
Boucken, Elfen ofte dierghelijcke waifende ofte opgaende Hout, die ter contrarie doen, fullen ver-
beuren voor de eerfte reyfe twintich gouden Carolus guldens, de tweede-rcyfe op de peyne van
veertich gouden Carolus guldens, ende daer-en-boven ghegeeiTelt te werden, ende de derde reyfe
op de verbeurte van heur rechter hant, ende thien jaren uytdcn Lande van Hollandr, Zeelant ende
Vrieflant gebannen te wefen, ende die geen goeden en hebben, fullen aen hare Lichamen ghecorri-
geert werden, nae gelegenthey t vande mifdaet.
ii'tnix, Uffch de Placaten vande laren 1579. en 1583. Verbieden eentn yegelijcken 't zy Meefter knapen,
pppp %                                    Rent-
-ocr page 714-
Placaten-ί. ^.Boeck. i.Tit. ι .Deel·
ηι&
l337
RcntmeeftersvanNoort-Hollandt,Bos-bewaerders, Bos-wcrckets, ende allen anderen wie fy t\\n
eenich groen ftaende Hout te hacken buy ten wete endekenniiïe vande Staten van Hollandt
3 )
Ende voegen hier noch tujfchen in; ende voor de vierde reyfe arbitralick gheftraft ende ghecorrigèert
werden, &c.
34.  Inplaets van dit Artijckel [ifó6 by gekomen) [eggen de voorgaende Placaten tot den lare 1 «569 incluys; Item
Alfoo de Boflchcn feer vergaen zijn, eenfdeels mits dat men aldaer gedoocht heeft te Snippen die
aldaer houwen ende hacken om groote opcne tochten te hebben: Soo werdt verboden , dat 'nie
mandt van wat ftaet ofte conditie hy zy, hem en vervordere inde felve Boflchen Snip-hangen te
maecken ofte houden, uytghcdaen alleenlick de geene vanden Edelen ende onfen Officieren, die
dacr oorlof hebben fullen vanden Stadthouder van Hollandt, die de Snip-hangen felver ί uilen moe-
ten doen wachten, ofte by heurc gebroode Dienaers, ende anders niet, op de boete van thien Caro-
lus guldens, ende daer-en-boven de fchade van 't af-gebroocken Hout te beteren nae de gclegent-
heytvan dien.
35.  Dit Art ie ui is inden Placate vanden lare 15 6 i.fiilo Curia eer β by gekomen, ende vervolgens tot inden Placatt
vanden lare
1583 gebleven: Doch in defer voegen gecoucheert; Ende alfo met de Aert-ftricken die men
fchijnt te ftellen om Snippen te vangen, vernielt werden veele Perdrijfen ende Fefanen, foo verbiet
men eenen yegelijcken wie hy zy geen Aert-ftricken te ftellen, (1579 en 1583. ofte gedoogen ge-
ftelt te werden op haer Landt) te Veldewaerts inne, op de boete van thien Carolus guldens. Ende
die Ouders fullen voorhaerluyder Kinderenftaen, ende by ghebreecke van goeden,fullen de Kin-
deren daer af gecorri geert werden als vooren. Dit Art'tjckel was inden Placate vanden lare 15 69. mede
het vijftiende Art'tjckel in ordre; Doch achter de woorden:
te Veldewaert inne, met de volgende vermeer-
dert :
nochteoock in eenige Elften oft andere Geboomten , ftaendc ontrent heurluyder Huyfcn
ofte Wooningen, op de boete, &c. als boven.
35. Dit Art'tjckelis mede Anno 1561 voorfiby gevocght, ende t'federt gebleven. Doch de woorden in't Cnrfijfgk.
druckt, als oock het volgende
36. Jrtijckel zijn Ampliatie vanden lare \ jSS.gelijck oock is het Curfijfin het 38,
ende ' t geheele 3 9. Artijckel
37.  Alle de voorgaende placaten feggen; tot groot achterdeel vande WildernifTe: en werden aldaer de boeten
de helft minder geflelt.
38.  De Placaten tfedert den lare 15 51 voegen hier in: infghelijcx werdt verboden eenich geyl Hout vande
Duynen te halen, op gelijcke boeten als van Dorens ende Ruychten is gefey t.
3-9. en 40. De woorden onder num. 39. zijn Anno 1 ^79. ende die onder num. 40. Anno 1 586. ingevoeght,
41. Het 44.4 j. 46. 47.48. en 49. Ende de woorden in 't Curfijfgedruckt in 't ^o. Artijckel zyn Anne ι fê6. voor
Ampliatie by gedaen. Doch 't gunt in 'tvoorfz
50. Artijckel met Romeyn ofte ronde Letter ghedruckt fiaetfis
Anno
1579 by gekomen.
41. D e woorden in 't Curfijfzijn Anno 1 ii^foo gefielt. Ende wert voorts aldaer, ah oock in alk de voorige Placa-
ten vervolcht;
Ontbieden ende beveelcn dacr omme allen onfen Officieren, Jufticieren, Dienaren
ende Onderfaten, datfy u dit doende ernftich verftaen ende obcdieren, alle hulp ende byftant
doen, fonder des te laten in eeniger wijs: Op alle 't gunt dat fy onfen [die vanden Grove van Hoogh-
y?^/^yègge«:KeyferlijckeMajefteyts) thoorn duchtende zijn, ende daer tegens verbeuren mo-
gen, Ons certificerende wes ghy hier inne gedaen fult hebben, en wedervaren wefen fal. Gegeven
in (1 «579. en 1583. onfen Huyfe van) den Hage, onder 't Zegel van Juftitie (1 f 69, 1579. en 1583.
'twelck wy inonfen Hove van Hollandt gebruyeken) op 'tfpatium van delen gcdruckt in formc
van Placate, &c.
3. Placaten vmdenfenenthienden Maert 1595, fevenden f mij 16 2 2,
feventbkndenlanuArlj \6%%iendefe'vendenMey\6a(% , op'tfifaefubjeff.
1LHEM, by der gratiën Godts Prin-
cevan Orangien , Gravc van Naflau,
_ Catzenellebogc, Vyanden, Diets, Lin-
gen, Meurs, Buyren, Leerdam, &c. Marquis van-
der Veere ende Vliiïingen, Heerc ende Baron van
Breda, der Stadt Grave ende Lande van Cuyck,
Dieft, Grimbergen, Herftal, Warneftong, Cranen-
donck, Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Daef burgh en-
de Polanen, Willemftadt, Nyervaert, Yffelfteyn,
Sint Maertenfdijck,Geertruydenbetge, Chafteau
Regnard, de hooge ende lage Swaluwe ,ende van
Naeltwijck, &c. Erf- Burghgraef van Antwerpen
ende van Befancon,Erf-Marichalck van Hollandt,
Gouverneur, Capiteyn Generael ende Admirael,
m'idtfgaders de Prefident ende Raden over Hol-
Jandt, Zeelandt ende Vrieflandt. Den Deutwacr-
derofte gefwooren Exploi&ier vanden Comptoire
des Ontfangers vande GraefFclijckhcyts Wilder-
niffe in Hollandt, Saluyt. Alfoo t'onfer kenniic
ghekomen is, dat dagelijcks inder BofTchen, Klin-
gen
, Duynen, Wilderniffen ende andere Plaetlcn,
onder den bedrijve vande, Houtvefterye ende
Duynmeyerfchap van Hollandt ende Weit-Vrief-
landt, feer groote exceffen gebeuren , die geperpe-
treert worden by veele ende diverfchc Perfooncn,
foo in 't vangen, rooven, fchieten ende vernielen
van ontallijcke veel Hafen, Conijncn, ende ande-
re loopende Wildt: als oock in 't vangen, rooven
ende ichieten van Patrijfen, Vefanen, Moer-hocn-
deren, wilde Swanen, Trap-Ganfcn, R^ren,
2 Schohaers, Kranen, ende andere vliegende Wilt,
die met Honden, Netten, Smeken, BuiTcn, Bogen,
-ocr page 715-
Op 't ftuck vaüde
1339
een zeel Winden gdreeckent, deur leydende heuf
felickde Duynen ende Waranden, fonder inde ga-
ten te rommelen ofte te ilommelen, oft naer ee-
nigc Hafen lagen te leggen , *t zy op Dammen ,
Wegen, Hecken, Bruggen oft anders, ende dat
niet meer als een ofte twee dagen ter Weecke , in
alle de Duynen ende Waranden, wacr dattet zy,
gaende eens Ooilende eens Weit, ende t'elcken
rcyfe te vangen indien fykonnen een HaCsofte
twee, ende een koppel Conynen ofte twee, fonder
meer,op een boete van twintich pont voor elcken
Hafe, ende thien pont voor elck Conijn, wclck
daer over ghevangen fal worden. 6 Sonder dat noch-
tans yemant vande voorjz ghequalificeerden ter Jacht
,
t'eenigen tyde fullen mogen lagen in des Capitteh Duy-
nen, de wekke vande lachte vry gehouden werden
, ach-
tervolgende de Sententie vanden groot en Rade, van date
dendrie ent w'nitichfienDecemlris Anno
1505 , ende
die contrarie doet
, fal mede we}en t'elcken reyfeopeoi
Ι3^δ
^ndc anderfints fecr vernielt werden. Item , dat
eleende diverfche Perfoonen, hen toe noch toe
nnderWonden hebben, onder den bedrij ve vande
voorfz Houtvefterye, naer Hafcn, Conynen ,Pa-
rrvfen ende andere, foo loopende als vliegende
\Viit te iacen, fonder daer toe ghcqualificeert te
in Dat mede 't Geboomte, Ryfen ende Ruych-
tcn waflende inde voorfz Bofichen, Duynen ende
Wiidcrniflên, dagelijcks af ghchouden, gebroken
ende vernielt worden, alles contrarie de oude Or-
donnantiéü daer op ghemaeckt, wacr inne noote-
lickdient voqrfien, omme de vordere vernielinge
ende verderflenifle van 't voorfz Wildt ende Wil-
derniiie te verhoeden. S O O I S Τ, dat vvy u
ontbieden ende bevelen, daer toe committerende
midts dcfen , dat ghy treckt over al inden Lande
van Hollantende Weil-Vrieflant, binnen der Ste-
den ende daer buyten, daer men gewoonlick is pu-
blicatie te doen, ende aldaer by u roepende den
Officier vander Plecke (is't noot) van wegende ί boete van twintich ponden, boven gelijcke twintich pon-
den voor elcken Haes, ende thien ponden voor elck Conijn
by defelve aldaer te vangen.
III.
Den Deurwaerder van 't Comptoir van Noort-
Hollandt ende WilderniiTe, mitfgaders de gefwoo-
ren Dienaers vande Houtvcilcrye, fullen in 't exer-
ceren van hunluyder Officie, uyt gaende met een
Hondt, mogen jagen , fonder anders ofte meer j
ende mits hem regulerende volgende defe Ordon-
nantie.
II IL
Ordonnerende den Houtveiler, hem vvel ende
behoorlick te informeren op de qualiteyt van an-
dere de Jacht ghebruyekende 1 Ende den geenen
die hy fal bevinden ongequalificcert te wefen ,-
't Velt te verbieden, ende tegens de felvc te proce-
deren naer inhoudt defer Ordonnantie, fonder ee-
nige conniventie ofte diffimulatie: Sonder dat
oock yemant die felfs, ofte heur Ouders ende Pre-
decciïcurs, in Officie, fonder particulier confent,
voorden Jare vijfthien-hondert twee-ende-tfeven-
ti,ch, inde voorfz Landen niet ghewceil en zijn in
vrcedfamige ghcbruyck van te jagen, hem hier je-
gens fal mogen behelpen met eenigc pretenfepof-
feffic van te mogen Jagen.
V.
Verbieden oock den Houtveiler, dat hy alleen
ofte met Meefter-knapen, eenige ongequalificcer-
de ter Jacht, by particulier confent fal admitteren
in ceniger manieren.
                       VI.
Verbiedende over fulcks eenen yegelicken niet
wefende vande Ridderfchap, Edelen ofte principa-
le Officieren ter Jacht gequalificeertzijnde.tehebj
ben ofte te houden eenige loopende Honden, Win-
den, Hafewinden,Baftaert-w inden ofte Baftaert-
Haféwinden, Spillioenen, Bracken, Lcger-hon-
den, ofte eenige andere Honden ter Jacht geleert
oftebequaem zyndc: Ende bevelen den geenen
die alfulckc Honden hebben, hen de felve binnen
een Maent nae de publicatie van defen quijt te
maecken, oft buyten den bedrijve vande Houtve-
fterye te fchicken, op de verbeurte van thien.pont
op elcken Hont, boven de verbeurte vanden iel-
ven Hont.die by den Dienaers vanden Houtveiler
metter daet fullen werden aengevaert.
PPPP 3                  Endc
Hooee Overigheyt, ghebiedt ende beveelt eenen
yccelicken, van wat itateofte conditie hy zy ,hem
te reguleren naer de Poinden hier naer volgende.
I.
Ecrft, dat een yegelick hem fal hebben te wach-
ten inde voorfz Boflchen, Klingen, Duynen ende
WildernilTen, naer Hafen, Conynen, Patrijfen ofte
andere Wildt te jagen , ofte oock met Havicken
ofte andere Vogelen te vliegen, anders als hier nae
toegelaten wort, op peyne van te verbeuren t'elc-
kc reyfe 3 twintich ponden , ende daer-en-boven
voor elcken gevangen Haes 3 veertkh ponden, en-
de voor clcke ghevangen Conijn , Patrijs, Vcfaen,
Mocrhoen ofte andere vliegende Wildt 3 twintich
ponden al van xl. grooten 't pont, boven de ver-
beurte vande Honden ende Vogelen.
11.
Hier inne allecnlijck uytgcfondert die van den
Riddcrfchappeende Edelen, 4midtfgadcrs bcyde
de Prcfidcnten ende andere Raden vanden Hoo-
gen Rade, ende Hove van Hollandt, de Griffiers,
den Advocaet Fifcael, den Procureur Generael.dc
fesSeeretarhTen,als wefende nu alle ordinaristde
twee cerftc Deurwaerders van beydc de Raedt-
kamers , de Eerile ende andere Luyden vande
Reeckcningcdc Auditeurs, den Rlerck ordinaris,
de Dijckgraven ende Hoogc Hcemraden vande
dne Collegien, als Rhijnlandt, Dclflandt ende
^chiclandt. Item, andereHooft-Officicren,de
Rentmeefters voerende denTytclvan Racdccn-
f Jcntmecfter, als Noort-Hollandt, Zuyt-Hol-
landt, Voorn endeKennemerlandt,de 5 Meefters-
Jjnapen. Rentmeefter ende Secretaris vande Wil-
°craiHc, de Rentmeeilers vander Exploiden ende
pergnes, den Griffier vanden Leenhove, den
ν f }Van>t Hoff inden Hagc , wefende de
voortz Officiers al t'famcn gereputeert voor Offi-
"W, die men noemt des Efcroix ofte Domeftic-
fc d V\S Graenrdickheycs van Hollants Huy-
als ° VVj! e van oucs toegelaten is gcweeil, ende
i-J!?0 L0eSelaten wort, onverhindert te mogen
inLT rv"fdfs Perfoon'oft dcur hcuren SePr0°-
wctcn ?-enaer *elck met ecn zeel Winu"en» te
Tieriv'- λ Winden met twee Spiljoenen, ofte
* inden met een Spiljoen ofte Baitaert voor
&
-ocr page 716-
Placateo-*. 3:Boeck. t.Tit. i.Deeh
*3*l
■1340
VII.
XfL
Sullen oock de Ridderfchappcn, Edelen ende
Hooft-Officieren die toeghelaten is te jagen, [$
tyden als de Sneeu ende Ys Icyt niet jagen, maei
heure Honden op houden , ofte alfu.lckcn laftaen
hangen dat fy ghecn fchade en doen aen eenich
Wildt: Ende indien fy daer inne excedecrden,dat
fal wefen opte boete van tien ponden t'elcke rcyfe
tegens de Hooge Overicheyt te verbeuren, ende
daer-en-boven ghepriveert te blyven van meet te
Jagen ofte Vliegen in vier Jaren daer naer: ende
dat op de boete van vijftich Carolus guldens t'elc·
ken te verbeuren , indien fy ter contrarie deden
fonder dat de felve, als hem felfs in perfoon niet
geoorloft en is te Jagen, heure gebroode Z^/Die.
naers in de felve Duynen ofte Waranden fullen
mogen fenden ,op ghelijcke boeten, ende de Die-
naers daer-en-boven arbitralijck ghecorrigeert te
weiden.
XIII.
Item fullen de voorfz Ridderfchappen, Edelen
ende Hooft-Officieren geen gefpan maecken,ofte
te famen jagen met geleende ofte gheraepte Hon-
den, maer fullen elcks alleen Jagen met geene an-
dere als haer cygen Honden: op een boete van
twintich ponden.
XIIII.
Item, alfoo daer groote queftien dickmael voot
den Houtvefter gemoveert worden opte interpre-
tatie van 't gefpan, en wort anders voor geen ghe-
fpan ghehouden, dan als eenige Weyluyden met
opfetten wille, execderende 't ghetal van een zeel
Winden zijn jagende: Maer eenige Weyluyden
by gevalle in 't Velt d'een den anderen gemoeten-
de, ende een weynich tijts by den anderen blyven·
de, en maecken geen gefpan, gelijck mede indien
fy per Compagnie metten anderen heuiTelick zijn
gaende, altijt nietexcederende een zeel Winden:
Ende fo wie anders ofte contrarie defen bevonden
wort met gefpan te jagen, fal zijn voor elcke reyfe
ende elck Perfoon, op een boete van thien ponden
als vooren.
XV.
'Twelck alleen verftaen wordt vande Riddet-
fchap,Edelluyden ende Hooft-Officieren in Per-
foon , fonder dat eenige ghebroode Dienacrs (al
fchoonniet execderende een zeel Winden) t fa-
men fullen mogen jagen: op een boete t'elcken
rcyfe als vooren.
XVI.
Noch en fal niemandt te jacht gheqüalificeert
zynde , eenige ongequalificeerde Perfoonen meet
als een,ofte fijnen ghebrooden T^/èADienacr met
hem in 't Veldt mogen nemen,op peyne van ghe'
fpan ende gelijcke boete als boven.
XVII.                   . ....
Verbiedende oock expreffelijck een yegneiyc*,
van wat ftaet ofte conditie hy zy (niemant uytg«'
fondert) hem te vervorderen eenige Conijns-n ■
ften te rooven, ofte'naer Conijnen te fchieten rn
Buffen ofte met Bogen, ofte in de Bergen nae w
Etide fullen de voorfz ghequalifïceerden ter
Jacht, de felve mogen ghebruycken op Conijn van
Sint Jacobs avont af, ende op Haes byprovipe van Ba-
mis af
tot Lichtmifle daer aen , ende niet anders
ofte langer, op een boete t'elcke reyfe van twintich
ponden , ende daer-en-boven noch twintich pon-
den voor elcken Haes, ende thien ponden voor
elck Conijn, 'twelck buyten die tijdtfal werden
ge van ge η. 8 Sonder dat oock de voorfz gequalificeerden
Jullen mogen lagen voor der Sonnen opgangh
, ?wcbte
oock naer der Sonnen ondergangh; Gelijck fyluyden oock
niet en fullen mogen lagen ofte 't Velt frequenteren op
Sondagen, Bid-dagen ofte diergelijtke Feeftdagen t Alles
op verbeurte van dubbele boeten,
VIII.
Sullen oock de geene ter Jacht gheqüalificeert
2ijndc, die 't Weyt-fpcl mette Vogel hanteren, het
ièlve niet mogen doen dan buyten de voedende
tijdt, te weten, mede van-Sint Jacob af tot Licht-
muTetoe, fonder eer of langer, uytgefondert al-
leenlick de vlucht opte Pittoir, die men inde
Pomp-tijdt naer ouder ghewoonte fal mogen vlie-
gen : ende dat op ghelijcke boete t'elcke rcyfe als
vooren. 9
                                                        *
IX.
Welverftaende dat de meeninge niet en is ye-
mant vande voorfz Ridderfchappe , Edelen ofte
principale Hooft-Orficiers de Jacht toe te laten,
dieeenige mechanicque Ambachten ofte Neérin-
1 ge doen,ofte HafenofteConynen verkoopen ,ver-
wiflelen ofte leveren om eenich ghewin, ofte daer
op levende, den wekken wy 't Veldt verbieden ·.
ende interdiceren van nu voortaen meer na Haes,
Conynen ofte eenich ander Wildt te mogen jagen,
op pene jegens de ongequalificeerden geftatueert,
ende dat men jegens hen-luyden fal procederen
iönder eenige diiumulatie.
X.
1 o Dat oock de geene die gcqualificeert zijn om te mo·
f en Jagen, de felve Jachte niet anders en fullen gebruyc
en dan tot eerlicke exercitie ende vermaeckelickheyt.
Ende indienyemant bevonden werde een Hafeghedeckt,
iheflagen> ter late, ofte anders dan ter loop ghevangen te
nebben, dat fait'elcken reyfe wefen op een boete van twin-
tich ponden.
XI.
Ende omme te fchouwen menichvuldigheydt
van gyfelingen ende Proceflen , welcke veroor-
faecktfouden mogen werden uyt de qualiteyt van
den geenen die onder Titule vande voorfz. Ridder-
ichappe,Edeldom ofte anders hen onderwinden te
jagen. Soo wort by defen gheordonneert, dat een
yegelick die voortaen onder alfulcke titule fal wil-
len jagen, gehouden fal wefen, des by den Houtve-
fter ende Meeiter-knapen verfocht zynde, voor
den felven fijne qualiteyt te kommen juilificeren:
op peyne van thien ponden voor de eerfte weyge-
ringe, ende voor de tweede reyfe dubbelde boete
ende interdiftie vande Jacht voor den tijdt van een
jaer, niet jegenftaende hy naemaels bevonden
mochte werden gequalificeert te zijn: Oock niet
jegen{taende eenige poiTeiïie waer inne alfulcke
Pcrfoonen fouden mogen gheweeft zijn, voor den
voorfchreven jaere vijfthien-hondert twec-ende-
tfeyentich.
nijnen te
rommelen ofte ftommelen, ofte Lo
O
nen uyt te delven, ofte inde Waranden naer
nynen met Havicken ofte andere Vogelen te \
gen, op een boete van twintich ponden teit
reyfe voor elck Conijn 'twelck in dier voegen ^
-ocr page 717-
Op't ftuck vande Hoütvefteryo.
*343
wachten· met Honden, Netten, Stricken, Roers,
Builen, Bogen ofte andere Inilrumenten, eenige
Hafen, Patryfen ofte ander Wildt te vangen ofte
fchieten: Maer fullen alleen mogen vangen de Co-
nynen van hare ghepachte Duynen, op ghclijcke
boete van twintich ponden voor elcken gevangen
«turen ofte ghefchooten fal mogen wefen te ver-
hruren endedaer-en-boven de Roers, of't gunt
daer mede fy'tfelvegedaen fullen hebben.
X V 111.
Naer dien mede bevonden wert, dat by den gee-
nen die hen met hetWey-fpel van Quartelen zijn
eenecrende,veel jongh Hoens dat
noch niet fprin-
Haes, ende thien ponden voor elcken Patrijs oft
ander Wilt, ende voorts arbitralick gecorrigeert te
worden als Overtreders van deiê Ordonnantie, de
welcke fy, volgende haren Eedt, gehouden zijn te
onderhouden.
XXIIII.
Item, dat de voorfchreve Duynmeyers niet en
fullen mogen houden daneenen , \x of ten hoogh-
flen twee
Baftaerts ofte Reeckels, omme 't onghe-
dierte mede te vernielen , fondcr dat fy eenige
Honden van andere fullen mogen houden, om te
bcdryven, ofte oock met andere gefpan maecken,
op een boete van tien ponden, boven de verbeurte
vande Honden.
XXV.
13 Wert mede alk Duynmeyers endeandcrenverho-
den, voor een Weyman 't Velt af te jagen, 't zy met klap-
pen, roepen of ander getier te maecken, oft ey et anders te
doen, dat daer toe foude mogen ftrecken: optc verbeurte
t'elcke reyfe van twintich ponden.
XXVI.
i 3 Ghelijck oock alle Duynmeyers wert verboden den
anderen hinder lick te zijn in ftin gepachte Duynen
, in 't
heymelick ofte openbaer, met affleecken
, aenhalen ,fret-
ter en ofte anderfmts, in wat maniere dattet zy
op peyne
voor d'eerfie reyfe van twintich ponden: de tweede reyfe
van iieertich ponden, ende voorts op arbitrale cornclic
naer gelegen theyt vander faecke
, ende daer-en-boven de
fchaden tot f eggen van Meefiers-knapen te beteren,
XXVII.
Sullen mede de Voorkoopers, Herbergiers, Pa-
fteybackers ende andere, geene Conynen mogen
koopen, noch bock eenige Duynmeyers die te
koop mogen brengen voor Sint Odulphus,noehte
naer den leften Vailelavonts-dach, op 13 een boete
t'elcke reyfe van thien ponden, ende voor elcke Conijn ge~
lijeke thien ponden
, foo wel by den Kooper als Ver-
kooper te verbeuren boven de verbeurte vande
Conijnen.
XXVIII.
't Welck niet alleenlick verilaen en wort vande
Duynmeyers vande GraefTelijckheydts Duynen,
maer mede vande Duynmeyers vande particuliere
Heerenofte Perfoonen, recht vande Wildernifle
hebbende, die mede voor Sinte Odulphus, noch
naer den leiten Vaftelavonts-dach geen Conynen
fullen mogen te koope brengen, op ghelijcke boe*
ten te verbeuren: Dan fullen wel een koppel ofte
twee altemet den Eygenaer vande particuliere
Duynen t'fynen huyfe voor Sinte Odulphus*
dach voornoemt, onbéhaelt, fonder boeten daer-
omme te gelden, mogen brengen, fonder yemant
anders.
XXIX.
Sullen oock de Voor-koopers, Herbergiers,
Paftey-backers ende alle andere Perfoonen, daer
men eenige Conijnen, Hafen, Patrijfen ofte eenich
ander Wildt, ftaende tot kenniife vanden Hout-
vefter ende Meefter-knapen, by bevinden fal, ghe-
houden zijn te verklaren (dies vanden Hourvefter
ofte
!
genen
k
kan. als oock mede oudt Ç
oen noch broe-
§endc,endedickwils jongeHafen,door Spillioe-·
nen ende andere Honden die fy met hen in 't Velt
nemen, vernielt ende geprint werden. S O O
é s Ô dat niemant van nu voortaen 't voornoem-
de Wcytfpcl van Quartelen hanterende, eeniger-
hande Honden met hem in 't Veldt fal mogen ne-
men ·. op een boete van tien ponden t'elcke reyfe
te verbeuren , ende daer-en-boven voor elcken
Haes 't zy jongh oft oudt twinrich ponden ; ende
elcken Hoen 't zy mede jongh ofte oudt thien
ponden.
1                          XIX.
Wcrdt mede verboden allen Huyfluyden in 't
Velt uyt gaendc, omme heurlieder Hoy ofte Koo-
rente maeyen ofte fnijden, eenige Honden met
hen te nemen, maer de felve t'huys te laten, op
de boeten van thien ponden, ende noch twinrich
ponden voor elcken Hafe die fyluyden fullen ge-
Vaneen hebben.
b                      XX.
Dat voortaen niemandt wie hy zy hem en ver-
vordere te koopen ofte verkoopen eenige Cony-
nen,die gefchooten, met Honden ghevangen,ofte
met Netten af gefet zijn, nochte oock eenige Ha-
fen, Patryfen, Fefanen, Moer-hoenderen, Reygers,
ofte andere Wildt, ftaende tot kenniffe vanden
Houtvefter ende Meefter-knapen, op een boete
van twintich ponden voor elcken Haes, ende tien
ponden voor elck ander Wilt t'eleken reyfe, foo
welby den kooper als verkooper te verbeuren, uyt
gefeyt de Duynmeyers, diealleenlijck in heurluy-
der gepachte Duynen op fijnen behoorlicken tijdt
Gonyncn fullen mogen met Netten af fetten,ofte
anders behoorlicken vangen ende verkoopen.
XXL
DatgceneVoorkoopers, Herbergiers, Paftcy-
backers nochte andere particuliere Perfoonen, ee-
nige Conijnen fullen mogen koopen, dan van den
Duynmeyers, ofte den gecnen diefelfs Duynen
ofte Waranden hebben, oft wettelijckcn gebruye-
wn, ofte van den geenen die de felve Conijnen van
de Duynmeyers, ofte anderen de Duynen wette-
J«wt gebruyekende, gekocht fullen hebben: op een
boete van ghclijcke é1 twintich ponden voor elcke
konijn felcken reyfe te verbeuren.
í í                XXH.
verbiedende mede wel expreflclijcken allen
uynmeyers forterende onder de voorfz Houtve-
^rye, voortaen naer Conynen, met lange Netten
é^"ïç' anders dan voor midder-nacht, op dat
gev ft- °°J°nck als out>die in 'c Vlack te lavye
g eelt zij0 ,ende wederom naer middernacht re
De{-in^wa.en:s willen,daet deur niet gevangen ofte
Pondr jen wordcn: op een boete van twintich
voor 2\ c daer €n boven mch twintich ponden
weienen gevangen Haes. ,·»··-· - , ;
¿ f           XXIII.             ihoü·
at mede de Duynmeyers hen voortaen fullen
-ocr page 718-
Placatenui. a.Boeck
l345
een peyne van tien ponden, hovende verbeurte van
de felve Roers
, en peyne hier boven verhaelt voor
elck Haes <ƒConijn, 't welck daer mede fal zijn ge*
fchooten.
XXXI1II.
Verbiedende voorts eenen yegelijck een^e pa.
trijfen, Fefanen, Poittoirs, Reygcren, Moer-hoen-
deren , Kranen, wildeSwanen, Trap-Ganfen
15 Scholvaerts ofte diergelijcke vliegende Wilt, tot
kenniffe vanden Houtvcfter ende Mceftcr-knapen
behoorende , met Builen ofte Bogen te fchieten,
met Netten, Stricken of met andere Inftrumenten
te vangen, ofce heure Netten, Eyeren ofte Jongen
te berooven ofte ftooren, het zy inde Veenen ofte
op andere Piaetfen daer fy gewoonlijck zijn hen te
onthouden, op de boete van 15 twintich ponden
t'elcke reyfe, ende voor elck Wilt oft Neft dat ge.
ftoortfal zijn , 15 ende die eenige gemeukte Swanen
fchiet ofte van^ht, fal verbeuren dubbele boete.
XXXV.
Ordonnerende allen LandrJuyden , woonende
opte naervolgende Piaetfen, als in Maeflandt,
Liere, 't Wout, Naeltvvijck, Sant-Ambacht,Mon-
fter, Ter Hcyde, Poeldijck, Wateringe, Rijfwijck,
Haech-Ambacht,Loofduynen,Schevelinge,Voor-
burgh, Voorfchootcn, WaiTcnaer, Catwijck optcn
Rhijn, Catwijck op Zee , Valckcnburgh.Reynf·
burgh, Ougftgeeft: midtfgaders Voorhout, Noott-
wijekerhout, Noortwijck binnen ende op Zee,
Lis, Hillegom, Saflèm, Heemftede,Heemfkerck,
Caftricum, Limmen, Bevcrwijck, Wijckop Zee,
Heyloo, Schoorl, Bergen, Groet, Camp ende Pet-
ten, binnen vcerthien dagen naerLichtmiiTe,hact
Honden, wcfende vande groote van een matelick
SpilHoen , te poten aen den eenen voet* ofte een
Blockacnden hals te hangen, nae de groote ende
macht vanden felven Hont, fulex dat die niet
machtich en zy aen eenich Wilt fchadc te doen,
ende dat geduyrende tot Sint Iacobs avont toe,
op een boete van twee ponden van veertich greo·
ten t'elcken te verbeuren.
XXXVI.
Defgelijcks foo fullen de geenc die Vogel-hon-
den houden, de felve een Block aenden hals han-
gen indcr manieren als vooren, ende geduyrende
den voorfz tijr, ten eyndc fy oock geen fchade en
doen aen eenich Wik, op gelijcke boete.
XXXV II.
Ende gemerekt dat fommige Huyfiuyden hon-
den hebben van fulcker aert, dat die by nacht ende
ontyden inde Duynen loopen ende de Conynen
uyt delven, tot gtootc fchade vande Duynmeycrs:
Soo wert geordonneert ende geftatueert by delen,
datfulcke^Perfoonen ;midts byden Duynmeyers
ofte Dienaers vande WilderniiTe ghewaerfchouwt
zijnde, dat fy heurlieder Honden inde Duynen
delvende bevonden hebben, gehouden fullen æø
de felve uytte Duynen te houden : op een boet
van vijf ponden van veertich grooten 't pont te
ke reyfe als fy nae de waerfchouwingc daer over y
den Duynmeyer ofte Dienaers op haren eedt g
gijfclt fullen zijn.
XXXVIII.
16 Wort voorts geordonneert ende g^üC^
dat alle de gcene die aende voorfz vVildcrn
Landt gebruycken.de zijn, 't zy in eygendorné o
1344·
ofte iijne gefwooren Dienaers verfocht zijnde) van
wien fy 't fclve Wilt gekocht fouden mogen heb-
ben, ofte heur by eede purgeren, den Perfoon dacr
fy die afgekocht hebben niet te kennen ·. Ende dit
op gelijcke boete van thien ponden t'elcken reyfe
te verbeuren voor elck Wilt 't welck fy weygeren
fullcn te verklaren , wien 't felve hem verkocht
heeft.
XXX..
Verbiedende voorts mede eenen yegelijck, foo
wel ter Jacht gcqualificeert zijnde als anders, hen
te vervorderen te jagen inde hoogeende lage Vee-
nen, omtrent den huyfc van Teylingen, te weten
binnen de Beeck-brugge ende de Brugge van
Blinckenbergh,op een boete van twintich ponden,
boven gelijcke twintich ponden voor elcken ghe-
vangen Haes, ende thien ponden van ander vlie-
gende oftloopende Wilt, ende daer-cn-boven ghc-
priveert te blyven van meer te mogen jagen ofte
vliegen in vier Jaercn daet naer, ende de Dienaers
arbitralickcn gecorrigeert te worden.
XXX I.
Verbiedende infgelijcks eenen yegelicken, van
wat ftate ofte conditie fy mogen zijn, inden heclen
bedryve vande Houtvefterye van Hollandt ende
Weft> Vrjeflandr, noch te oock mede inde Duynen
van Brederode, Egmont, ende andere particuliere
Duynen, eenich grof Wildr, 't zy Harten, Hinden,
Rheeden, Deynen ofte Swijnen te jagen, fchicten
ofte vangen, op de boete t'elcke reyfe van hondert
ende vijf- en - twintich ponden. Niet alleen by die
't gefchooten ofgbevangen heeft te let alen, maer oock ly
den kooper of die het t'huys fal zijn gebracht
En foo een
Duynmeyer of ghe-eeden Die naer vande Houtvcfierye
overtuycht kan werden dacr hantdadich aen te zijn ghe-
weefi, ofte kennijfe van te hebben gehadt ,fal boven ghe-
lijcke boete wefen tot arbitrale correclie
, enfal den Aen-
brenver ghenieten het gerechte derde-part vande boeten,
uytgefondert de Baender-Hccren", die Harten te
leene houdende zijn, die toe gelaten wert clcx een
Hatt'sjacrs te mogen 14 doen fchieten , x^deur
den gefwooren Wiltfchut vande Oraefelickheyt.
XXXII.
Ende op dattet grof Wilt terwyle het felve noch
jongh ende fwack is, voortacn beter bcfchcrmt
werde als tot noch toe ghefchiet is: Soo wordt by
defen geordonneert ende geboden, dat niemandt
wie hy zy, oock ter Jacht ghequalificeert zijnde,
hem en vervorderc inde Duynen ofte Quartieren
daer 't grof Wilt hem meeft is onthoudende, als te
weten , tuffchen Bevcrwijck ende Petten, met
loiTe Honden naer Hafen ofte Conijnen te Jagen,
ofte aldaer met lofle Honden te pafferen, maer de
felve aende Jeydfc of bande te houden , ter tijdt
ende wylen toe fy eenich Haes ofte Conjjn op ge-
dacn fullen hebben, dan alleehlick naederi eerften
September tot Lichtmifie toe : optc boete van
twintich ponden, boven de boete van hondert en-
de vijf-ende-twintich ponden , indien eenich grof
Wilt jonck of oudt, mochte gevangen worden.
XXXIII:
Verbiedende voorts dat niemandt met cenige
Roers, BuiTen ofte ghefpannen ftale Bogen van nu
voortaen fal mogen gaen ofte ftaen in eenigc Duy-
nen ofte Waranden, anders dan langes den rech-
ten Hecrwech, Voet-paden ofte Toe - paden, op
-ocr page 719-
. 5              Op 't ftuctt vatidê Höutvefteryo
13Ö7
talen, fullen arbitralick aenden lyve gheeorrigeert
worden.
XLII.
Verbiedende voorts feer fcherpelick eenen yc*
gelijcken, eenige Aert-ftricken te Veldewaert inne
te ftellen , ofte by fijn weten ofte ghedoogen, op
fijnLantgeftelt te worden , (daer van hyhem by
eede fal mogen purgeren als vooren)op een boete
van thien ponden: Bchoudelick dat 't felve wel fal
mogen gefchicden inde Snip-tijdt,als van Bamiile
tottcn ecrileç December, fonder eer ofte langer,
ende dat inde Tuynen ende Boomgaerden, aen
elcks huyfingc ofte Wooninge leggende;
X L 111.
Verbiedende mede fcherpelick eenen ycgelic-
ken (oock ter Jacht ghequalificeert zynde) eenige
Patrijfen ofte andere vliegende Wilt, ftaende tot
kcnniiTe als vooren,met Lcg-honden, loop-netten,
Lap-netten ofte Sleepnetten te vangen, ofte ovcr-
loopen , op pcyncvan 19 twintich ponden, voor
elcke Patrijfc ofte andere vliegende Wildt t'elcke
reyiê, endc dacr-en-boven de Netten, Leg-hondcn
endc andere Inilrumenten te verbeuren. Hier in-
ne alleenlijck.uytghefondcrt die daer toe eonfent
fullen hebben vanden Opper -Houtveftcr Gene-
rael. Wel verftaende, dat de Prcfidenten ende an-
deren van outs daer toe geprivilegeert zijnde, wel
fullen vermogen confent te geven, omme t'haren
behoeve Patrijfen te vangen met de Sack, Schilt
ofte levendich Paert, fonder anders.
XL1III.
Ende omme te voorfien dat inde voorfz Boflchcn
ende WildernifTen van Hollant ende Weft-Vrief-
lant, 't Geboomte, Rijs endc Ruychte niet en wer-
de vernielt s Soo verbieden wy eenen yegelijcken
eenige dorre Boomen te houden ofte te hacken,
met Bylen, Koorden ofte andere Inilrumenten te
fcheurcn,breecken,wech voeren ende ileelen, op
de boeten voor de gecne die 't felve met den hals
wech halen , de ccrilc reyfe elcks drie ponden, de
tweede reyfe fes ponden te veertich grooten
't pont: Ende foo verre fy 't nieten hebben te beta-
len met gelde, fullen naer de qualy:eyt van 't feyt,
daer af aen haerluydcr Lichaem geflraft endc ghe-
eorrigeert worden. Ende de gene die't felve Hout
met Paerdcn, Wagens, Karren oft Schuyten wech
voeren, die fullen verbeuren de felve Paerden.Wa-
gens, Karren ofte Schuyten , ende daer en-boven
voor d'eerfte reyfe twintich ponden vqpr elcke
Wagen ofte Schuyte , voor de tweede reyfe veer-
tich ponden : Ende by gebreke van betalinge, ful-
len aen haer Lijf gecorrigeert worden als vporen.
XLV.
Verbiedende mede wel fcherpelijck eenen ye-
gelijcken eenich groen ftaende Hout inde voorfz
Boffchen ende WildernifTen, als Eyckcn* Bereken,
Boucken, EliTèn, ofte diergelijcke waffchende en-
de op gaende Hout te houwen, of doen houwen,
buyten weten ende kenniffe vande Luyden vande
Reeckeninge in Hollant: Ende die contrarie doen,
fullen voor de eerfte reyfe verbeuren twintich
xo Carolus gulden, de tweede reyfe veertich Caro-
Jus gulden , ende de derde reyfe hondert Caro-
lus gulden,alles boven de verbeurte vande Inftru-
menten,Wagens, Paerden, Karren ofte Schuyten,,
die fyluyden daer toe ghebeficht fullen hebben,
Qqqq                    ende
ñ de Wallen vande Slooten, ftreckende tuf-**
3 á, WilderniiTe ende hcure Landen , aende
fci?e vande felve WilderniiTe foo af dragende, en-
5 decliif fu!len maecken ende houden, dat de
f oniinen grafende, ofte afloopende beneden aen
het water vande voorfz Slooten.bcquameliek, en-
de fonder hinder, daer uyt weder in de WilderniiTe
"„___«,ôñç laopen. Ende daer'tfelve overmits
d ö chte.cnde'fteylicheydtvandeWallen, niet
. .___^li^lc en kan eefchieden, fullen aldacr van
oéde rot roede, ofte ten minften van anderhalve ,
tot anderhalve roede, tot heuren koften maecken,
ofte doen maecken ende onderhouden, Sloppen j
ofte Opereelkens van twee roede voeten wijdt, |
daer deur de Conynen wcderomme uy tte Slooten
n'aer de WilderniiTe fullen konnen gheraecken :
Endc fullen de Aerde,Sant ofte Stofte, uyt het gra-
ven vande Sloppen, ofte van der Slooten declivi-
teyt komende foo verre brengen, dat 'tfelve daer
niet weder inne ftuyven en kan: Ende dit alles
binnen den tijdt van fes weecken naer de publica-
tie van dcfen , op.peyne dat een yeder die bevon-
den fal werden daer van in gebreecke gebleven te
zijn, verbeuren fal een boete van drie ponden van
veertien grooten 't pont: Ende dit alles ende vor-
der als in den Placatedicn aengaende by de Hee-
ren Staten van Hollant cndfrWeft-Vrieilant gee-
maneert optcn tienden Septembris Anno vijftien-
liondert feven-en tnegentich.
XXXIX.
Voorts wert elck een verboden ende geinterdi-
ceert, te fchietenofte te vangen eenige Duyven,
opte verbeurte van't 17 Roer of Inftrumcnt daer
mede 't felve wert gedaen, 17 dat hen metter daet fal
werden af genomen,
boven een boete van thien pon-
den van elcke ghefchooten ofte ghevangen Duyf:
Ende fal voorts een yeder hem reguleren volgende
de Placaten daer op fpecialijcken geemaneert.
X L.
Endc alfoo men bevint, dat inde voedende tijdt
veel Netten van Patrijfen , ende ander vliegende
Wildtgheftoort, ende de Eyeren berooft worden,
onder deckfel van Kievits , ofte andere Eyeren te
foecken: Soo wert by dcfen oock verboden eenige
Kievits, Maerlen, Wulpen ,ofte andere Vogelen
Eyeren te roovcn, daer naer te foecken, ofte die te
verkoopen, op een boete van drie pont te verbeu-
ren,foo wel by den Koopcr, als by den geenen die
de felve geftoort, gefocht ofte verkocht fal hebben.
VA                         XLI·
tnde gemerektby diverfche uyrhec/nfchc Sol-
daten, defe voorleden 18 Oorlogen, aen weder zijden
gedient hebbende, inde voorfz Houtvefterye in-
g voert is een n'euwe praclijcque van Kooperc
Htickcn , daer mede vele Hafen ende Conijncn
vernielt worden : Soo wort ecnen yegelijck, van
r f, "at^ conditie ofte qualitcy t hy zy, verboden
weke ofte andere ftricken te ftclien,oftegedoo
E
_o_____________,x______hy
icm by ecde fal mogen purgeren) op een boete
van thien ponden als vooren , voor elcke ftrick te
talen, ende daer en boven voor elcken Haes die
cn bevinden fal daer mede ghevangen te zijn,
^ cKereyfe een boete van twintich ponden , ende
niet u ^on'Jn mien Ponden. Ende indien fy
•etenhebbenommede voorfchreyeboete tc.be-
-ocr page 720-
Placaten-i· a.Boeek, t.Tit. i.Deel           %^
%en, die fy voeren, van heure Wagens ofte Karren
naer eenige Conijnen ofte ander Wilt fullcn fchie.
ten, maer 't felve beletten indien fy mogen: Ende
1348
ende lullen daer-en-bende gecorrigeert wonen nieten mogen b
indien niet,fullen gehouden vvefende Namen v
de geenen die gefchoten fullen hebben, den Hout-
vefter t'fijnder vermaninge aen te geven, indien
fy die kennen, daer van fyluyden hen by eede fd.
len mogen purgeren,ofte by refuys van dien,lul.
len verbeuren een boete van drie ponden, alfoo
dickmael ende rnenichwerve als fulcks bevonden
fal worden.
LI.
Dat mede hem nicmandt en fal vervorderen te
vilTchen in eenige Wateringen ofte Vyveren, Vaf
falen ofte Onderfaten vande Graeftelijckhéyt van
Hollandt toe behoorende : Nochte oock eenige
Ganfen, Eenden ofte eenige andere Vogelen fchie-
ten, nochte oock met eenige Netten ofte andere
Inftrumenten vangen, hoe die fouden mogen ee-
naemt wefen, nochte oock ftooren de Nellen ende
Eyeren vande felve Vogelen, buyren confent van-
de felve ValTalen ofte Onderfaten, op een boete
van tien ponden t'elcken reyfe te verbeuren: t'ap-
pliceren een derdendeel ten profijte vanden Hout-
vefter, ofte den Officier die d'executie doen fal:
het tweede derdendeel ten profijte vanden Eyge-
naer vande voorfz Wateringen ofte Vyveren 1 en-
de het laetfte derdendeel ten profijte vanden Aen-
brenger. Ende by foo verre't felve by nachte, op
Sondagh , ofte andere Gebeedt-dagen ghedaen
wert, dat fal zijn op dubbele boeten, in corformi-
té vande Placaten by Keyfer Karel den achtften
Septembris Anno vijfthien-hondert een-ende-
vijftien gheemaneert, ende den negenthienden
.Martij Anno vijfthien-hondert fes-ende-tachtich
gerenoveert.
LIL
χ 3 Ende gemerekt oock, dat dagelijcks grootc
klachten komen vande geenen die Driften ende
Vogel-koyen hebben, dat het Gevogelte aldaer
feer verjaechtende vernielt wert: Wert geinterdi-
ceert ende verboden eenen yeghelijcken, van waf
ftate ofte conditie hy zy, met eenige Roers ofte
BulTen te fchieten in, ofte omtrent eenige Vogel'
koyen: Noch op heure Schuyten te kloppen,rom-
melen ofte ftommelen, Zeyl over flingeren, roe-
pen ofte krijten,omme daer mede 'tGevogclt uyt
de voorfz Driften te verjagen, noch oock binnen
de vijf hondert roeden by dage ofte by nachte om-
trent eenige Driften, Vogel-koyen, Kreccken en-
de Killen te komen, met de Slach-lijn leggen, op
een boete van thien ponden t'elcken reyfe, ende
daer-en-boven te verbeuren de Roers, Builen ende
Vogel-touwen, daer fy 't felve mede fullcn doen i
Ende de Schuy t-voerders, die op hcur Schuyten
ofte anders rumoer ghemaeckt nebben, ©m 't Ge-
vogelt uytte Koyen ende Driften wech te iagen.
fullen verbeuren voor de eerfte reyfe een boete
van fes ponden, ende voor de tweede reyfe van
thien ponden; t'Appliceren als in den voorgacn-
den Articule. Ende dit alles in conformité van-
den Placate den achtften Januarij Anno vijfthien-
hondert vijf-ende-tachtich gheemaneert, en°e
mede gherenoveert den voorfchrevcn neger
thienden Martij Anno vijfthien-hondert fes-encje-
tachtich.
                                                 ldt
worden geftraft als vooren.
XLVI.
Ende alfoo den Geyl, Doorn, Helm ende ande-
re Ruychten berooft werden tot groot achterdeel
vande Wilderniiïe: Soo verbiet men éen yegelick
by defen, voortaen inde Duynen, Boffchen ende
WildernifTen, meer Doorens, Helm ofte andere
Ruychten af te houwen, op te delven, te plucken
ofte te halen,buyten confent endekenniiTe van-
den Houtvefter: opte verbeurte van thien ponden
voor de eerfte reyfe, de tweede reyfe opte verbeur-
te van twitvtich ponden, ende de derde teyfe opte
verbeurte van veertich ponden, ende anders arbi-
tralfckofte criminelick geftraft ende gecorrigeert
te worden naer ghelegentheyt vander iaecke ende
mifdaet. ^ι 't Welck oock alfoo verflaen werdtinre-
guard vande Pachters ofte Duynmeyersjehe,in hare ge-
pachte Duynen.
XLVII.
Ende ten eynde dat de Helm-plantinge al om-
me mach worden geconfervcert,ende de Conijns-
bergen niet verftopt ofte vertreden. Verbieden en-
de interdiceren wy wel fcherpelick, eenige Hoorn-
Beeften, jongh ofte oudt, ofte eenige Paerden,
Kalveren, Schapen, Verekens ofte diergelijcke, in
de» Duynen te laten loopenofte weyden: op de
boete van drie ponden voor clcke Beeft. Interdi-
cerendeover fulcks den Houtvefter, ende Luyden
vande ReeckeningeinHollant,ende andere, eeni-
ge verhuyringe of infehrijvinge daer af te doen:
Revocerende ende te niete doende alfulcke vcr-
huyringen , als daer van fouden mogen zijn
gedaen.
XLVIII.
Ende foo wie hem vervordert de Wildernifle te
ontgronden ofte verminderen, Turf daer uyt del-
vende , Sant halende, de Wildernifle ontheynen-
de, of eenige Conijns-bergen toe dempende ofte
floppende, die fal verbeuren, foo dickwils als 'tge-
fchieden fal, Te weten; van elcke Wagen ofte
Schuyte Sants ofteTurfs, ende vanelck Conijns-
gat te ftoppen, ende Héyningen te breecken, tien
ponden voor de eerfte reyfe, de tweede reyfe twin-
tich ponden, ende de derde reyfe veertich ponden,
ende voorts criminelijck gheftraft ende ghecorri-
geert te werden naer gelegenthey t der faecke en-
de mifdaet.
XLIX.
Ordonnerende voorts alle Wagenaers die deur
Hecken vande Wildernifle vande Houtvcfterye
varen ende keeren, de felve Hecken wederomme
te fluyten, op een boete van drie ponden , fonder
dat yemandt hem fal mogen excuferen, dat hy de
felve Hecken open ofte ongefloten ghevonden
heeft. X2 inde en fal oock niemant eenige nieuwe fla-
gen inde Wilderniffe mogen maecken
, op ghelijcke boete
van drie ponden.
*                                                                         ·
JL..
Dat mede gecne Wagenaers, 't zy van Vracht-
wagens ofte andere, by dage ofte by nachte Schil-
pen van Strang ofte Duynen halende,eenige Hon-
den fullen hebben loopende by heure Wagens
ofte Karren s nochte ghehengen dat eenige Perfoo-
-ocr page 721-
ι tfo              Op 't ftuck vande Höutvefteryo.
n
51
ken gevalle ten langhften binnen veerthien dagen
daer naer de wetc van gijfelinge aen den Delin-
quant ofte Delinquanten ghedaen fal worden:
Ofte heure Perfooncn niet konnendc bekomen
tot heure Woonftcde, met denominatie van 't de-
lid, Plaetfe ende dach, of fal anders van gcender
waerden zijn.
LVII.
Welck vóorfchreve delid, Plaetfe ende dach,
den Houtvefter mede ghehouden ial zijn in fijne
Gijfel ofte Citatie-Ccdulle pcxtinentelijck te in-
fereren.
LVII E
Ende fullen alle delicten endemefufen, waer
van de boeten niet en excederen de twintich pon-
den , inde Wildernifle ende Houtvefterye van
Hollandt ertde Wcft-Vrieflandt gevallen ende ge-
perpetreert, de welcke cerft nae een jacr ende fes
Weecken tot kenniffe vanden Houtvefter kom-
men fullen, gheprefcribeert zijn, ende de Delin-
quanten datr van bevrijdt, ten ware daer litifpen-
dentie van Ware, of de faecke by Meefter-knapcn
in ftate gheilelt, omme infpedie ofte informatie
te nemen : Macr alle andere deliden ende me-
fufen , waer van de boeten excederen de vóor-
fchreve fomme van twintich ponden, foo van grof
Wiïdt te fchieten ofte vangen, als anders, fullen
gheeyfcht mogen.werden den tijdt van drie Jaren,
ende daer naer eeril ghehouden worden voor ghe-
prefcribeert.
LIX.
Wórdt noch mede vcrklaert, dat by foo verte
èénige Jongers contrarie defe Ordonnantie qua-
men te mifdoen, dat de Ouders of Mecfters voor
de eerfte rcyfe de Kinderen , de Jongers of daer
over fullen kaftijen, ende voorde tweede reyfe ful-
len de Ouders de boeten daer toe ftaende , ende
hier vooren verhaelt, daer vooren gelden: Ende
niet hebbende of willende die betalen, fullen die
Iongers daer vooren met Roeden ghcgccffelt wor-
den, ofte anders ghecorrigcert naer ghelegentheyt
vander faecke.
LX.
a4Ënde en fullen gecne VonniiTen vande Hout-
vefterijc, inhoudende pecuniele boeten, van hon-
dert gulden ende daer beneden .appellabel wefen,
maer by provifie hebben executie onder cautie, in
conformité vanden Placate vande Hecren Staten
van Hollandt ende Weft-Vricflandt, in date den
vijf-en-cwintichften Iunij Anno fefthien-hondert
cen-en-twintich leftlcden.
LXI.
Ende dit alles onvermindert alle andere voor-
gaende Piacaten ende Ordonnanticn, ibo wel by
Kcyfer Kaerle, als Koningh Philips, ende de voorfz
Heeren Staten, op 't ftuck vander Wildcrniffe gc-
maeckt ende gcemaneert, ende by defen niet ver-
andert ofte ghederogueert, maer fullen die blyvën
in heur geheel ende vigeur: Alles by provifie, ende
ter tijdt toe daer inne anders fal weien verfien en-
de geordonneert.
L X11.
Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beter in
alle hare Poinden mach werden geobferveert: Soo
ontbieden ende bevelen wy allen Officieren, Juilr-
cieren, Dienaren ende Ingefctenen der Graeffè-
Q_qqq %                lickheyt
LUI.
Ende indien yemandt Edel ofte Onedel tcgens
dele Ordonnantie dede, ende by den Dicnaers
de Houtvciletye, ofte den Pachters vanden
Duvnen, ofte des Houtveftcrs ghebroodc Die-
naers gcgijiêlt zijnde, de felve daer ommc dreych-
cjc qualijcken toe fpraceke , ofte floege , daer
icsens lal den Houtvefter Criminelijck procede-
ren als tcgens den gecnen die openbaer kracht
ende ghewelt doen, ende dat aen haer Lijffoftc
et t naer de grootc ende ghelegentheyt vande
m''ia-                 LI III.
Endeen fullen geen Duynmeyers ofce hcure
Dienaers gheloove hebben, op haer aen brengen,
ten zy dat fyluyden eedt ghedaen fullen hebben
in handen vanden Houtvefter ofte Meefter-kna-
pen, wefende de felve Duynmeyers ofte Dienaers,
ten'minften vanden ouderdom van achthien Ja-
ren, ftaende ter goeder name ende fame. Ende
fal den Secretaris vander WildernifTe ghehouden
zijn vanden eedt, foo wel vande Subftituyten vafi
den Houtvefter, Duynmeyers ende hcure Die-
naers, Codlebeycrs, als oock van alle andere,op
wiens eedt Meêfter-knapen Recht doen, goet en-
de pertinent Regifter te houden, ommeby Mec-
fterknapen goet reguard genomen te voorden, wie
vanden eedt is, dan niet.
                        ■ ■* <,! <
L,V.
Ende de voornoemde Subftituyten , Duyn-
meyers ofte heure ge-eede Dienaers, Coddebeyers
ende alle andere gefwooren Dienaers behoorüjck
ge-cedt zijnde, fullen naer ouder ghewoonte , op
beuren eedt geloove hebben, als naer gelegentheyt
vander faecke bevonden fal worden tebehooren:
Gclijckmede hebben fal een particulier gequalifi-
ccert Perfoon ofte Weyman „bevindende den
Duynmeyers ofte Dienaers, ofte yemandt anders,
contrarie de Ordonnantie vande Wildernifle, inde
Duynen delinquerende, midts 't felve feyt ten
langhften binnen fes dagen den Houtvefter of fij-
nen Subftituyt, ofte een vande ghefwooren Die-
naers vande Houtvefterijc aen dienende, die als
dan gehouden fal zijn, mede ten langhften binnen
fes dagen daer naer den Delinquant te gijfelcn,
wet denominatie van 't feyt, plaetfe ende dach,
daer ende wanneer 't felve feyt ghefchictis.fonder
langer te vertoeven, of fullen Meeftcr-knapen daer
geen Recht op doen 2 Ende fal alfulcken Aenbren-
ger indcr manieren als vooren , mede op fijn eedt
|eloof hebben, ende daer op by Meefter-knapcn
Recht ghedaen mogen werden, als by henluyden
bevonden fel worden tebehooren.
N1                  LVI.                       .. ·
iNoch fullen alle de ge-eede Pcrfooncn ghehou-
m'f^'yk I-)cnn(luantcn over naer Gelift ofte
ρ τι ^ve°P c
%lbevindende, terftont te
m ° ,r',en^e °P ftaende voet aen tefpreecken,
et allulcke woorden dat daer uyt gijfelinge ver-
Veld Τ ,werden , ten waerc dat fy-luyden
, c'vJUcntich waren, fulcks dat men haer niet
ccrfnde ingaenoftebeloopen , ofte dattet feyt
kom keren öjdt naer dattet ghefchiet ware,
urnen mochtc tot kenniffe van den Houtve-
bcvekX0 Subftituyten , Dienaers , Codde-
y<-rsotr.e andere ghe-eede Dienaers s In wclc-
-ocr page 722-
PlacateDLj. a.Boeck. i.Tit. ï.Dcel.           13^
Gegeven inden Hage , onder 't Zegel van Tu
ftitie hier aen ghehangen , den fevenden Kw
fefthien-hondert acht-en-veertich. InkennüTevan
my,C. Rollandt,
                                           dn
135*
lickheyt van Hollandfy u dit doende ernilcalle hulp cnde byitaneeniger wijs.
De Placaten vande laren 159-5. ew ι 622. beginnen .· MAURITIUS. Dat van 1628. F R E D F
RICK HENRICK,&c.
't Woort Scholvaerts is Anno 1622. hier, ah mede in het 34. Art. lygekomen.
De boete waren inden Placate vanden lare 15 9 5. in dit Artijckel refpeclivelick de helft minder, maer zijn Anm
1622. /co booch geflelt.
Anno i6z8. foo geflelt. De Placaten vande Jaren 1595. en 1622. feggen Art. 2. Hier inne allcenlick uyc-
gefondert die vande Ridderfchappe, Edelen ende Hooft-Omcieren vanden voorfz Lande, te \ve.
ten, beydc diePrefidenten ende andere Raeden vanden Hoogen Raede ende Hovc van Hollandt
(159 ^.beyde) die Griffiers, den Advocaet Fifcael, den Procureur Generael, de twee ordinaris
(1622. de fes SccretariiTen wefende nu alle ordinaris) SecrerariiTen, de twee eerfte Deurwaerders
van beyde de Raedtkamers.de eerfte ende andere Luyden vande Reeckeninge, de Auditeurs, de
CommiiTariiTen, den Clercq ordinaris en extraordinaris, de Dijckgravcn, &c. De Commijfariftn,
mitfgaders den Clercq extraordinaris zijn uytten Placate vanden lare
1628. (als wanneer aldus geftekisj
cnde oock t'federt gebleven.
't Placaet vanden lare 1 %^.feyt .· de drie Meefterknapen.
V Verboth van inde Capittel-Duynen te jagen, is Anno 16xx. voor Ampliatie in gevoeght.
In de Placaten vande laren 15 9 f. en 16x2. volchde hier achter aen: ende wórden by defen oock ghehou-
den voor gercvoccertalle particuliere confenten die by eenige voor den lare 1592. fouden mogen
wefen verkregen,
                                                                                               ·
Anno 1622. dus geamplieert.
In den voorfz Placate was hier achter aen ghevoecht: endefullen hem dien aengaende voorts reguleren
naer den Placate by Keyfer Karel hooch loffèlijcker memorie gheemaneert, in date den twee-en-
twintichften September vijfthien-hondert negen-en-dertich. Doch zijn die woorden Anno i6z8.«Wfir
iiyt gelicht.
Dit Artijckel is Anno 1622. by gekomen.
Defe.boete is mede Anno
1622. foo hooch geflelt. Het Placaet vanden lare I $9 %feyt maer van thien ponden.
Anno 1628. by gekomen. De voorgaende Placaten feggen maer van eenen Baftaert ofte Reeckel.
Het 25. en 26. mitfgaders de woorden in 't 27. Artijckel in 't Curfljfgedruckt, zijn Anno 1622. voor Amphiit
ingevoecht.
De]e woorden tij η Anno 1628. ly gevoecht.
Defe woorden in dit 34. Artijckel in 't Curfijfzijn Anno i6zz, by gekomen. De boete van 'tfchieten en roovtn
der Vogelen ende Eyeren in dit Artijckel vermeit, is inden lare
1595. maey thien gulden gheweefl. Spreech
oock 'tfelve Placaet van 'tfchieten der gemeukte Swanen niet.
en 17. Het 38. en 39. Artijckel is Anno 1622. byghedaen. Doch de woorden onder num. 17. in 't Curfijj'gk-
druckt, zijn Anno
1648. voor naerder Ampliatie in gevoeght.
De Placaten vande laren 159 5. en 1622. feggen: defe voorleden troublen.
Defe hoete is Anno 1622. foo hooch geflelt. 't Voorgaende Placaet vanden lare 1 'yj^.feghtmaerv&auwi
ponden.
't Voorfz Placaet vanden lare i^.feyt: twintich goude Caroli guldens.
22.23. en 24. Ampliatien vanden lare 1622.
1.
2.

6.
7-
8.
10.
ÏI.
12.
*3-
14.
16.
l8.
19·
20.
21.
Placaten vande Staten van Zeeland t.
Placaten vanden achtten Februari] 1583 ,w * en ~tmntichflen Mwrt
1594 tfefibienden lunij \ 600, ende <vijfden December 1623 , Op de lacht , Vogekrye, Ϋβ*
Helm* inde Duynen
, Booms», PUntfoenen, ende mder Gewas ten Platten Lande, ende anderfttf5
meer daer toe dienende.
fchieden veleexceflèn in't vangen,rooven,fchic·
ten ende vernielen van Hafen, Conynen ende an-
dere loopende, als mede van alderhande vliegen-
de Wildt: Dat mede diverfche Perfoonen haer on-
derwinden naer Hafen, Conynen, Patrijfen cn-
de andere foo loopende als vliegende Wilde te ja-
gen, fonder daer toe te wefen ghequalificecrt, oy
occafie van weleke ongeoorloofde plicht tun*
boomte, Rijfen, Ruychten ende Thuynen, uaen-
E Staten van Zeelandt, Allen den gee-
nen die defe jegenwoordige fullen fien
ofthooren leien, Saluyt. 2AII00 t'on-
fer kenniflc gekomen is,dat niet tegen-
ftaende verfchcyden Placaten ende Ordonnantien
voor defen gepubliceert op het ftuck vande Jacht,
ViiTcherye, Vogelrye ende 't geene van dien is de-
penderende , dagelijcks ten Platten Lande van
Zeejandt, als mede Duynen ende Boffchen ghe-
-ocr page 723-
,              Op't ftuck Vande Hout-vefteryo.
1355
III
it ontrent de Wegen ende Duynen ofte Waran-
daeelijcks werden afgehouwen, gebroocken
• -'- als mede van de Honden vernielt
Item , dat de voorfeyde Ambachts - Heeren,
hunne Gecommitteerde oft andere, geen gefpan-
nen en fullen mogen fnaecken, oft t'famcn jagen
met geleende oft gheraepte Honden, op ghelijcke
peyne als vooren , dan binnen haere Ambachts-
Heerlickheden, ende niet wyder.
I1II.
Item, Dat die voorfeyde Ambachts - Heeren,
noch hunne Commijfen ofte andere, 't recht ofte
confent hebbende als vooren, en fullen vermogen
hun recht van Jagen , Vliegen, fpannen ende an-
derfints, verpachten, verkoopen oft over fettèn
aen eenige Duynmeyers ofte andere mechanic-
que, als Leveraers, Koopcrs , Verkoopers van ee-
nich Wildt, Paftey-backers, Tavemiers ofte dier-
lijcke, wien wy't Velt verbieden, op gelijcke pene
als vooren , voor den Ambachts-Heeren , hunne
Commijfen ende andere 't voornoemde recht oft
confent hebbende. Ende voor de voorfeyde Me-
chanicque die 'tfelve fullen aen nemen ,op pene
van arbitrale correctie.
V.
Item , dat niemandt 't zy Paftey-backers, Ta-
vemiers, Cabarcdiers ofte andere, geen recht oft
confent hebbende als vooren en fal mogen ver-
koopen , noch buyten Lande voeren eenich Wilt,
dan Duynmeyers ofte Pachters vande Duynen
ende Waranden , oft de gcene die doen blijeken
fal 'tfelve vande Duynmeyers oft Pachters van-
de Duynen gekocht te hebben, daer af den Offi-
cier van de Junfdidie kenniile fal nemen uyt de
ghelegentheydt ende qualiteyt vanden Perfoon,
uyt fijne gewoonlijcke ende dagelijckfche hande-
linge, op de verbeurte van 't Wildt ende arbitrale
correctie.
VI.
Item, dat niemandt hem en fal vervorderen ye-
mandts Honden t'ontleyden oft t'ontvreemden,
omme daer mede te jagen by dage, ofte by naeh-
tc, op pene van thien guldens.
VII.
Item, dat men de gcene die men bevinden
fal frequenterende met liggende ofte ftaende
Garens, op eenige Dammen oft Paden % oft met
Borfen , Furetten , Aerdt-ftricken oft diergelijcke
Inftrumenten jagende , by dage oft by nachte,
op eenige Conijnen, Hafen, oft anderfints op an-
dere Wildt, fal verbeuren voor de eerfte reyfe
vijftich guldens, ende voorts ftaen tot arbitrale
correftie.
VIII.
Item, dat een yegelick in defen niet gheprivile-
geert ten Platten Lande woonende oft frequente-
rende binnen acht dagen naer de publicatie van
defen, zyne Honden (weiènde vande groote van
eenen matelicken Spillioen) gehouden fal wefen
tepooten 't eerile lith boven den voet, oft eenen
Block als vooren aenden hals continuelick te hou-
den hangende, fwaer naer de groote ende quali-
teyt vanden Honden, fulcks dat die nietmach-
tich en fullen 2ijn eenige fchade te doen aen 't
Wildt, Vee oft andere Gedierte, op pene vande
fchade by den Honden ghedaen dobbel te fullen
moeten betalen, ende daer-en-boven van thien
guldens voor elcke Beefte die by den Honden be
Oqqq 3                 fcha-
i
At- verbeten Schapen ende andere Vee ende
Save vande Landtluyden. S O O IS Τ, dat
ν noodigh achtende tot betrachtinge van beter
dre daer inne te verfien, vernieuwende hetPla-
or van date den vier- en - twintichften Martij
^ifthien-hondert ende vier-en-tnegentich , ander-
rnael gbekondight den fefthienden Iunij fefthien-
hondcrt ende negen. Ende verklarende dat wy de
voorwende Placaten houden in vigeur in alle
Poinften , ende merckelijck oock onvermindert
de eherechtigheydt ende Privilegiën vande Am-
bachts-Heeren van elcken Quartiere ofte hunne
Gecommitteerde, conform de Keure van Zee-
landt, ende den Jagers recht in goede redenen ge-
fondeert: midtfgaders oock by defen derogerende
alle andere voorgaende Ordonnantien defen con-
'narierende, hebben geordonneert ende gheftatu-
eert,ordonneren ende ftatueren die Poinöen ende
Arti'culen hier naer volgende.
t
E erft, dat niemandt wie dattet zy, foo Krijghs-
volck ende Soldaten, als andere, en fal mogen
Jagen ende vliegen, fpannen oft anderfints van-
gen of krencken eenich Wildt, noch infgelijcks
mogen gaen achter Lande , met Roers ofte Pifto-
letten, noch oock in eenige ViiTcheryen oft Wate-
ringen , Grachten, Ambachts-Heeren oft particu-
liere Perfoonen toe komende, binnen 's Landts te
viflehen oft fteecken met eenige Inftrumenten
daer fy geen gherechticheydt en nebben, al op de
verbeurte vande Roers ende Piftcletten, ende
thien Keyfers guldens voor de eerile reyfe: voor
de tweede reyfe op de verbeurte als vooren , ende
de boete van twintich ghelijcke guldens; ende de
derde reyfe, op de verbeurte als vooren, ende de
boete van dertich guldens ende arbitrale corre&ie,
uytgenomen die voorfchreven Ambachts-Heeren
als vooren, ende die ghelijcke recht deur gunfte,
temporele ofte van Officie wegen ghenietende
zijn. Welckc fulcken recht genietende, men ver-
ftaet alleen voor hun Tafel, by hun eygen Broot-
knechtcn te mogen Jagen , fonder acn yemanden
anders Commiüie te mogen geven om te Jagen
oft viiTchen , op de verbeurte ende boete als
vooren,
ι                          II.
«tem, dat geen Ambachts - Heeren oft hunne
Gecommitteerde (veel min andere) fullen vermo-
gen te Japen, Vliegen, fpannen ende anderfints
\\'Π|^η krcncken , ofte doen vangen eenich
) lldc "f tijde als die Zade liggende is, ende ghe-
auyrendedic Zade, te weten, van half Februario
f°K u-ntL ^acobs dach dacr naer ' maer fullen
icnuidich zijn hunne Honden te blocken met
fvl 7?n dric voeten lanck'ende fulcks dat
nicf Wl/0 doen cn fullen konnen aen ee"
m^U : °P Peyne van arbitrale correöie, ter
j^van vyftich guldens felckel reyfe te ver-
-ocr page 724-
Placateo^. 3*Böeck« i.Tit* ι.Deel.           x^
I356
fchadicht oft vermo
injuneren met woorden ofo
met wereken, op peyne van tegens alfulcke ehe
procedeert te Worden als tegen gewcldigers
XV. *
Verbiedende voorts cenige Runderen, Sch
pen, Kalveren , oft eenigerhande Vee, Swanp3*
Ganfen , Hoenderen, Eynden, &c. den goede'
Borgeren, Ingefetenen ofte Lantfaten toe komen'1
de,'tzy binnen den Steden oft ten Platten Lande
wech te dry ven , te nemen ,oftefchietcn , noch
oock cenige Boomen,Plantfoenen of andere Hou.
ten ende Gewafeh 4 hoedanich die mogen wefen
die ghemeene faecke oft andere Luyden toe kom'
mende , af te houwen , fnoeyen, kappen, ofte
eenichfints te befchadigen , op de peyne van
vier ponden grooten Vlaems , ende arbitrale cor-
rectie.
XVI.
Verbiedende ende intetdicerende voorts ecnen
yegelijcken, van wat conditie oft qualiteyt hy zy,
te gaen ofte treden in eenige Huyfen, Boomgacr-
den, Erven, Hoven , ondancx of fonder eonfent
vanden Eygenaers ofte Pachters van dien. Noch
oock eenige Vruchten, 't zy van Boomen oft an-
dere hoedanich die felve mogen zijn, aldaer met
ghewelt ofte heymelieken te houwen, befchadi-
gen, nemen oftftelen, op de peyne ende corrcclie
als voorent
XVII.
Die voorfchreven boeten daer af niet en is bier
vooren ghedifponeert, fullen worden verdeylt,
een derde-part tot profijte vanden Armen daer de
executien vallen fullen, 't ander derde-part tot
profijte van den Officier die de executien doen
fal, ende het 'aetile derde-part tot profijte van*
den Aenbrenger ofte Duynwaerders, Pachters
ende Meefters van clen Duynen ende Waran-
den , daer die faute ghefebiet oft achterhaelt 61
wefen.
XVIII.
Ordonneren over fulcks allen Officieren, Jufti-
cieren ende Wethouders, de voorfchreven pey-
nen ende boeten fcherpelijck ter executie te leg-
gen , fonder faveur ofte diilimulatie, niet tegen·
ftaende oppofitic ofte appellatie , de welcke wy
daer toe authoriferen midts defen. Ghebieden
ende bevcelen allen Colonellen ende Capiteynen
binnen defe Provincie in guarnifoen leggende,en-
de allen anderen dien dit eenichfints aen gaen
mach , dit felve Placaet over hun Krijghs-volck
oock ftriöclick te onderhouden, ende doen onder-
houden , want fulcks den dienft van den Lande is
vereyfehende.
Aldus gedaen in 't Hoffvan Zeelandt tot Mid-
delburgh, ter Vergadcringe vande Heeren Staten
van Zeelandt, den vijfden Decembris fefthten-
hondert ende drie-en-twintich . Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande Heeren SratenvanZ.cc-
landt. Geteeckent.
/. Boreel.
die de executie doen fal.
IX.
Item , dat geen Landtman hebbende ih pachte
cenige Vroonen, ftreckende aenden Duynen oft
Waranden, ende hunne Beeftcn daer op weyden-
de, en fal aldaer eenige Honden ghepoot oft ghe-
blocktoft niet als vooren, mogen houden oft laten
komen» op de verbeurte als vooren, te verhalen op
de geene uyt wiens naem die Wachters daer ful-
len gekomen zijn*
X.
Item, foo bevonden wort eenige Wachters van
Beeftcn oft andere wie het zy, gherooft te hebben
eenige Edel Vogel Neftcn, als van Swanen»Phe-
fanten, Putooren, Patryfen, Quackels, Ganfen,
Eyntvogels, Reygersende andere ,oft van eenige
Con'rjnen, ofte van eenich jonck Haes, fal de boete
daer af hier boven vermeit, verhaelt worden aen
de Meefters oft Ouders vande felve, ofte Pachters
vande Waranden : Ende fullen generalijck de
Meefters ofte Ouders moeten betalende boeten
voor hunne Familie ofc kinderen.
X I.
ttem, op dat die Helm-plantinge alomme wor-
de gheprelcrveerr, ende de Conijnen-bérgen oft
Aerden niet en werden verftopt oft vertreden:
Verbieden ende interdiceren wy dat niemant ee-
nige Paerden, Hoorn - Beeften, oudt noch jonck,
ofte oock eenige Verekens, Schapen oft Lamme-
ren, in,ofte op de Duynen en fal mogen laten wey-
den,behalven de Duynmeyers.inde Valleyen die
verpacht zijn tot cttinge,op de verbeurte voor elck
Schaep, Lam of Vereken van twaelf ftuy vers, en-
de voor elck Paert ofte Hoorn-Beeilc, vijf fchel-
lingen grooten.
XII.
Item, dat alle Landtliedcn , Jacht -Honden
hebbende , oft fufpea van eenich Wilt te krenc-
ken oft verderven , fullen ghehouden wefen de
felve te doodcn,oftebuyten defenGraeffchappe
te verfeynden , binnen acht dagen nacr dat fy
daer af by den Ambachts - Heeren ofte hunne
Commifen, Duynmeyers ofte Pachters van de
Duynen ofte Waranden fullen wefen gheinfinu-
eert, forider dat oock de Ambachts-Heeren den
Huyiluyden fullen mogen toe laten eenige Hon-
den (als voorfchreve is) te houden,op peyne van
drie Carolus guldens , ende verbeurte van den
Hondt.
XIII.
Item , dat alle Garen, Harnafch, ende inftru-
menten daer mede eenige die 't felve niet toe ge-
laten is als vooren, foude willen oft mogen van-
gen eenich Wilt, fullen genomen, geconfifejueert
ende verbeurt ghehouden mogen worden, uytge-
nomen die ghemeene Kloot-bogen , die men toe
Iaet voor tijdt verdrijf.
XIIII.
Verbiedende oock,dat niemandt die Duyn-
meyers ofce Pachters vande Duynen ofte Waran-
Voor 't Placaet vanden]are i^^.flaet: Die Gecommitteerde Raden vande Staten van Zeelandt. Λ-
foo verfcheyden klachten aen ons waren ghcdaen, van wegen de Heeren ende Ambachts-^^
inde refpeflive Eylanden van Zeelandt, van dat het Placaet vande Edele Mogende Heeren Sta
vanden felven Lande, op 'c ftuck vande Jacht, Viifcherye ende Vogelerye, &c. niet en wetc
-ocr page 725-
■ *
g               Op 't ftuck vande Houtvefteryo.                 1359
Verhouden, fonderlinge, midts dat die vande Guarnifoenen inde felve Quartieren liggende, daer jti
tegen alle recht ende redenen ghebruyckende waren een over groote licentie tot naedeele vande
voorfchreve Heeren ende Ambachts-Heeren, Verfocckende daer in by ons naerder te werden voor-
f,cn,endewyde,voorfchreve faecke voor ghedragcn hebbende de Edele Mogende Heeren Staten
voornoemt, haer Edele Mogende goet gevonden hebben, dat by provifie, ende tot dat noch naer-
der daer op fal wefen gheordonncert, het voornoemde Placaet van nieuws foüde worden al-
omme ghepubliceert, daer men fulcks gewoonlick is te doen. S O O I S Τ, dat Wy naer ko-
mende den laft vande Heeren Staten voornoemt, goet ghevonden hebben 't voorfchreve Placaet
al omme daer men fulcks gewoonlick is van nieuws te doen publiceren, naer iijn teneur ende in-
houden.
Inde begint verders: Die Staten van Zeelandt, Allen den geenen die defe tegenwoordige fidh ofië
1' hooien lefen fullen , Saluyt. Alfoo wy verftaen dat niet tcgenftaendc verfcheyden Placaten ende
Gebodenenden Lande ende Graeffelickheyt van Zeelandt hier te vooren uytgegeven ende ghe-
daen publiceren ,op de Jacht, Vogelrye, ViiTcherye ,ende anders meer, Nochtans 't felve niet en
wordt achtervolght noch onderhouden, al tot groote prejuditie ende achterdeele defer Provincie,
Om beter te verfien by defen, dat alle ongeregelthedcn ende fchade vanden Lande Cnde Ingefcte-
nen van dien worde gheweert, ende principalijck van nieuws goede ordré mach worden ghevolght
ende onderhouden, op de Jacht vandeHafen,ende confervatie vande Conijnen inde Duynen ende
andere Waranden der felver Provintie, 't zy van Vogelen ofte anderfins, mede onder andere dat
verfien mach worden dat die Schapen ende andere Vee ende Gedierte niet verbeten en worden
vanden Honden, ofte gequetft ende gefchooten vande PaiTanten, gelijck men dagelijcks bevindt
te£efchieden. SOO I S Τ f dat wy die voorfeyde Placaten houdende in vigeur in alle heure
Poinéten,ende merckelick oock on vermindert de gerechtichcyt ende Privilegiën vande Ambachts-
Heeren van elcken Quartiere, ofte hunne Gecommitteerde, conform die Keure van Zeelandt,
ende den Jagers recht in goede redenen gefondeert: mitfgaders oock by defen derogerende alle an-
dere voorgaende Ordonnantien defen contrarierende, hebben geordonneert ende gheftataeert, or-
donneren ende ftatueren die Poinften ende Articulen hier naer volgende.
Placaten vande Stateri Generaeh
ι. Placaet, Tegen 't mifhruyc^ vande f acht in dxel, 3\£eufen en ÏÏieryliet.
In date den % 8 Augufli 1641«
die geene die contrarie bevonden wort te doen of
gedaen te hebben, vervallen fal voor de eerire rey-
fe in een boete van acht ponden tot veertien groo-
ten 't pont, voor de tweede rcyfe iêfthien ponden,
ende voorde derde reyfe drie-en-dertich gnelijcké
ponden.
II.
Ende by foo verre yemant van wat qualiteyt of
conditie hy zy, bevonden wort een Hacs oft meer,
oock eenich ander Wildt ghevangen te hebben, fal
boven de pene hier boven verhaelt, voor de cerfte
reyfe het Velt verboden worden voor den tijt van
driejaren, voor de tweede reyfe ten eeuwigen da-
ge, ende tot meerder reyfe bevonden zynde, fal ar-
bitralick geftraft worden ter judicatüre van Bailliu,
Burgermeeileren ende Schepenen der meer-ghe-
noemde Steden ende Ambachten , die welcke
daer toe in krachte defes fpecialick worden gheau-
thorifeert ende gelaft.
III.
Verbiedende voorts wel exprefMnck eenen yè-
ghelijcken, van nu voortaen eenigPftricken te let-
ten ofte te ftellen, in, ofte ontrent de voorfchreve
Quartieren ende Limiterende byfonderoockin 't
Koorn, Rogge , ofte eenich ander Gewafch, als
mede op Paden, Wegen, Hecken, Dammen, of
daer ontrent, overmits tot nu toe veele Hafen en-
de ander Wildt daer mede is vernielt, op de ver-
beurte van acht ponden voor elcke ftrick, ende
daer-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo Wy
bericht zijn dat door het menichvuldich ende on-
ordentlijck Jagen ende op vangen inde Quartie-
ren der Steden ende Ambachten van Axel,Neu-
fen ende Biervliet, het Wildt aldaer foodanich is
vermindert, dat het felve by naer ghenoechfaem
is uytgejaeght ende op gevangen, ende overfulcx
totreitauratievan dien nootfaeckelijck dient ver-
fien nae'behooren. S O O I S Τ , dat Wy by
provifie, ende op een preuve naer voorgaende rij-
pe deliberatie, om goede redenen ende confidera-
tien ons daer toe moverende, geftatueert ende ge-
ordonneert hebben, gelijck wy ftatueren ende or-
donnerenby defen de hier nae volgende Poinden
ende Articulen, de welcke wy begeeren, dat by ee-
nen ycgeüjck van wat ftaet ofte conditie hy zy,
punciuelijck werden naer gekomen.
Eerltelick, dat niemandt binnen den tijdt van
enJaer naer dato defer vallende, en fal mogen
J^gen binnen de voorfchreve Quartieren ende Li-
jden der Steden cnde Ambachten van Axel,
f Α ,jCn^e Biervliet, nochte oock tot eenigen
η chuTu metteC Rocr'ΒυίΓεη of BoSen'nae ee"
" Wildt en fal mogen fchieten, op peyne dat
.·:·.
-ocr page 726-
13Ó0
Placaten. j.Boeck.
I361
rantie en kome re pretenderen, Soo ontbieden
ende beveelen Wy die Eerfte Qtidc andere Luy-
den van onfen Racde van Vlaenderen, ende
voorts allen Officieren , Jufticieren ende Magi-
ilraten in de Quartieren van Vlaenderen onder
onfe ghehoorfaemheydt refortcrendc, dat fy defe
onfc Ordonnantie alomme doen publiceren ende
affigeren , daer men ghevvoonlijck is dufdanige
publicatie ende afTixie te doen , op dat eenen
yeder hem in de voorfchrevcn Quartieren van
Axel, Neufcn ende Biervliet, daer nacr wete te
reguleren , ende fijne fchade verhoede. Gege-
ven inden Hage, op den acht-en -twinticlv
ilen Augufu' Iefthien - hondert een - ende- veer-
tien . Was gheparapheert , Johan van Reeden
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Hoogh-
ghemelte Heeren Staten Generael. Gheteec-
kent, Cormlis Mufcb. . Zijnde op't fpatiumgc-
druckt het Cachet der fel ver Heeren Staten, in
rooden WaiTchc.
daer-en-boven voor clcken Haesdie men bevin-
den fal daer mede gevangen te zijn, acht ponden
voor de eeritc rcyfe, voor de tweede reyfe fefthien
ponden , ende die derde reyfe op verbeurte van
twee-en-veertich ponden , al mede van veertien
grooten 't pont, ende arbitrale correctie, totdifcre-
tic vanden voornoemden Bailliu, Burgermeefter
ende Schepenen,
IIII.
Ende dit alles voor behoudens ende onvermin-
dert de O&royen die by Ons hier bevoorensaen
cenige Polders in 't voqrfz ituck vande Jacht zijn
verleent, ten reguarde vande wclcke onfc fpeciale
difpofitie blijft onvermindert ende ongeprejudi-
cieert: Ende fal van onfen Fifcael van onfen Raedt
van Vlaendcren, tot de penen hier boven gheitelt,
voorden felven Raedt by provifie jegens de Delin-
tjuanten mogen procederen.
Ende op dat niemandt hier van eenige igno-
2. Placaec , Op 't ongeregelt lagen in 'Brabandt, voor f00 veel onder den
Stoei der Fereenichde Pm'mtien is gberedwert. In date den vijfden Vyovember fefibitn.
bonden drie-en-<veertigh.
mandt hier van eenige ignorantie en kome te pre-
tenderen, Laftenende beveelen Wy Andriesde
Frefne , Onfen Raedt ende Rentmeefter Gene-
rael der Dömcyncn van Brabandt in 't Quartier
van 's Hertogen - Boiïche, ofce fijnen Stadthou-
der.dat hy defe onfe Ordonnantie doet publice-
ren ende affigeren , alomme onder den bedrijve
van fijnder Officie. Ende bevelen allen ende een
yegelijckcn onverbreeckelijckt'onderhouden en-
de obferveren de Poin&en daer inne begrepen,
naer heure forme ende teneur, Procederende ende
doende procederen tegen die Overtreders ende
ongehoorfame, by executie vande peyncn ende
amenden daer by geftatucert, fonder cenichfaveut
ofte diifimulatie. Ende op dat defe Ordonnau-
tien op 't ftuck vande Jacht te beter in alle haere
Poinclcn mogen worden gheobferveert, Soo ont-
bieden ende beveelen Wy allen Officieren, Jufïi-
cieren, Dienaren ende Ingefetenen van Brabandt
onder onfe ghehoorfaemheydt, dat fy u dit
doende ernftelijckverilaen, obedieren, ende alle
hulp ende byftant doen , fonder des te laten in
eeniger manieren , want onfe ernilige mecninge
fulcks is.
Aldus ghedaen ende ghearrefteert in 's Graven·
Hage , in onfe Vergaderinge , onder onfen Ca·
chette , Paraphure , ende Signature van onlen
Griffier, op den vijfden November fefthien-hon-
dert drie-ende-veertich. Was -geparapheert, Jomn
-van Reeden
Onder ftondt , Ter Ordonnantie
vande Hoogh-gemelteHeeren Staten Generael.
Geteeckent, Cormlis Mufch. Zijnde op upa'
tium gedruckthet Cachet der felver Heeren bo-
ten in rooden Waflche.
HET
1E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
iderlanden, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen ,« Saluyt,
DOEN TE WETEN: Alfoo door
verfcheydenmenichvuldige klachten t'onfcr ken-
niffe ghekomenis, dat dagelijcks hoe langhs foo
meer inde Jacht ende Waranden van Brabandt,
onderonfeghehoorfaemheytfeer groote exceiTen
gebeuren, die geperpetreert worden by veele ende
diverfche Perïooncn , foo in 't vangen, rooven,
fchieten ende vernielen van ontallijcke veel Ha-
fen, Conynen , ende andere loopendc Wildt, als
oockin 't vangen, rooven ende fchieten van Parrij-
fen,Quackelen, Vefanen, Cour-Hoenderen, ende
ander vliegent Wildt, die met Honden, Netten,
Stricken,Roers, Bogen ende anderfints fecr ver-
nielt worden, ende om me alle defe ongeregeldhe-
den , ende andere die nacr defen noch fouden
mogen werden gheperpetreert, te voor komen.
SOO IS f , dat Wy wel ftridtelijok verbieden
ende interdiceren by defen, dat niemandt wie hy
zy, Geeftelijck ofte Wereldtlijck, hem en vervor-
dere, onder wat deckfel ofte pretext het mach zijn,
eenige Hafen , Conynen, ende ander loopendt
Wildt te vangen,rooven, fchieten, ende te vernie-
len , nócK oock eenige Patrijfcn, Quackelen, Ve-
fanen , Cour-Hoenderen, ende ander vliegend'
Wildt,hoedanichhet genacmt foude mogen we-
fen, te vangen, rooven ende fchieten, op de ver-
beurte vande jaeynen ende amenden begrepen in
de Placaten efHe Ordonnantien vande Jacht van-
den voornoemden Quartiere, tot hier toe onder-
houden ende gheobferveert, de welcke Wy alhier
houden voor gheinfereert, om achtcrvolght ende
naer ghekomen te worden. Ende op dat nie-
*
-ocr page 727-
Op 't ftuck vande Höutveitery^
HET TWEEDE DEEL.
U&B
\}6ι
i. PlaCaten vanden negen*en+tmnticbfien Mey \6ox, fefïbienden Mey
\ 601, mgentbtenden April \ 606, ende njkrden Mey \ 61 o. W^ftf by ordre gbefielt rtert
jegens 't onbeboorïick wangen n/an Haes, Vekhom> &c.
Α U RΙΤ S gebooren
Prince van Orangien,
Grave van Naifau, Cat-
zcnellebogc, Vyanden,
Diets, Meurs,&c. Mar-
quis vander Veer ende
iVliffingcn, Heere van
I S'-VijthiDaefburgh.der
Stadt Grave en vanden
Lande van Cuyck, 8cc.
Gouverneur, Capitey 11 Gencrael ende Admirael,
mitfgaders de Prefident ende Raden over Hollant,
7eclant ende Vrieilant, den ecrilcn Deurwaerder
hieropvcrfocht.Saluyt. DOEN TE WE-
TEN, Dat wy wel ende behoorlick geinformeert
zyndc, dat de WilderniiTen 's Lants van Hollandt,
byfonder ontrent den Hage, by riae gantfeh zijn
ghcbloot van Wildt, infonderheyt vande Hafen ,
ende ghefchapen zijn in korten tyden voorts
gantfeh gebloot te worden, overmits de felve door
het feer ongercgelt jagen ende andere verboden
ende ongeoorlofde middelen terftont worden op
gevangen ende gantfchelick vernielt, waerdcurde
Jachre die de Edelen ende principale Officiers
vande Landen, als privilegie ende preeminentie is
competcrcndc, omme by de felve tot een honora-
bel exercitie ende vcrmaeckclickheyt ghebruyekt
te mogen werden, den fel ven vvert benomen ende
te ongebruyek gemaeckt, ende bekeert tot onbe-
hoürlick profijt ende ghewinne van eenige onge-
qualificeerdePerfooncn diehaerdagelijcks vverek
ende hanteringe dacr van maecken, ende de Ha-
fen iulcks op vangen, dat de WildernifTcn in kor-
ten tyden gantfeh fuüen werden ghedepeupleert,
ten ware met goede ordre ende plantingc van
Moer-hafen dacrinne tydelijck werde gheremedi-
cert. óOO 1S T, dat wy omme hier inne met
benoorlrckc middelen te voorfien, op dat 't Landt
van Hollandt van alfulck cieraet niet geheelicken
\\erde berooft, gheordonneert ende gheilataeert
nebben, ordonneren ende ilatueren midts defen
fgccnchiernaevolcht.
tic fal geobfervcert worden 't gene hier naer volgtj
ende dat binnen dele naevolgende limiten, te we-
ten aende Noortzijde de Zee, aen 't Qüftepide den
Rhijn, aen 't wefteyndede Mafe,ende aendezuyt-
zijde de Vliet, flreckende vande Stadt Leyden tot
aende Caftangie by de Stadt Delf, voorts langes
de felve Caftangie ende 't Swct tot inde Mafe.
111.
Dat binnen defe limiten niemant fal mogen ja-
gen dan die Edelluyden die notoirlick voor Edel-
luyden zijn bekent,ende hen voor fulcks zijn dra-
gende, ende de principale Officiers vande Landen,
de welckc by de voorfz voorgaende Ordonnanticn
fulex cxprenelijck is toegelaten.
IIII.
Dat die felve oock niet en fullen mogen jagen
dan felfs in perfoon ende hare kinderen, 1 ofte haren
gebrooden Dienaer*
V.
Dat fy niet en fullen mogen jagen dan twee-
mael ter Weecke, ende t'elcken reyfe een ofte ten
hoochften twee Hafen gevangen hebbende, fullen
gehouden zijn daer mede uyt 't Velt te fcheyden,
ende de Honden aende Lcyfe te houden, alles
op een boete van twintich guldens t'elcken reyfe
te verbeuren.
vi;                      ;
Dat de Coddebeyers ende andere Dienaersgc-<
committeert tbt dopficht van de Wildernifïen,
(geen ghequalificeerde Edelluyden of principale
Officiers zijnde) niet en fullen mogen jagen op
Haes, noch eenige Winr-honden daer toe houden,
ende bevonden \ oft henluyden fulcks overtuycht
zijnde contrarie gcdaen te hebben, dat fal wefen op
privatie van haren dienft ende arbitrale corre&ie
naer gelegcntheyt vander faecke, mitfgaders opte
verbeurte van dc Honden , ende fullen in 't aen-
nemen van haer Officie belooven ende fweeren,
dat zy de Ordonnanticn ftri&elick fullen doen
onderhouden , ende datfy hen de Jacht niet en
fullen onderwinden, noch cenich Wilt vangen,
in wat manieren dat het foude mogen weien,
ende contrarie doende , fullen als meyneedige
gheilraft ende vorders arbitralick werden ghecor-
rigeert.
VII.
Dat dc Duynmcyers gelijcken eedtfullen doen,
ende hen verbinden geen Wilt te vangen dan
't gcene in haer Pacht is begrepen.
VIII.
Ende indien fy hen vervorderen eenige Haicn,
Patrijfen, of ander ι Wildt te vangen , 't zy met
Honden , Netten ofte met eenigerhandc andere
middelen, of dat henluyden fulcks overtuycht
wert fullen mede geftraft worden als boven,ende
daer-cn-bovcn vervallen zijn van hare Pacht van-
de Duynen, indien 't die Luyden yandc Reecke-
ninge belieft.
R r r r                   Ende
in j aat dc mcaten ende Ordonnanticn öp
^utuck vande WildernifTe eertijts gcpubliceert,
;Z ;nl°ndcrheyt het Placaet vanden Jarc vijf-
fe
1 enendeAtticulen (voor foo vele die felve by
nnvcrbiet ?n,werden gcaltereert)precifelickende
1rccckelick fullen werden gcobfervcert,ende
dfcufanVcenteUrS gCilmfc fonder connivCntie of
D                        Π·
Veldon V00rlS helm&nde dc WilderniiTen ende
MocrSnrrlntden,HaSe ^mecplantinge van
zijn) e S uJ π e gcenc die alrecde Bhedaen
ven 'tmnli ÊÏS fullen werdcn ghepeuplcert.bo-
tinnchouden yandc voorgacnic Ordonnan-
-ocr page 728-
Placateo-*. a.Boeck. t.Tit· i.Deel.           1355
1364
<& Tuyt-hofs-Molentende voorts vande felve Molen Noort.
I
1 Λ.
Undc omme te beletten dat fy onder dexel van
Conijnen af te fteecken fulcx niet en fouden mo-
gen excuferen: Soo wert henluyden gheinterdi-
ceert, dat fy met geen Netten in 't Duyn of in 't
Velt fullen mogen wefen vroeger dan twee uyren
oofl op tot aende Houf-kade, cnde van daer vande voorh
Houf-kade
, de Moer-wech op tot op 't Huys te Weflet.
heck,allesbreeder
volgende de Caerte daer vangc-
maeckt, met menichte van Moer-Hafen beplant,
cnde altans in 't voortfetten ende acngroeyen zijn,
Soo verbieden wy wel expreiTelick allen ende ee'
nae der Sonncn onderganck, noch oock later dan
twee uyren voor der Sonnen opganck , op ver-
beurte vande Netten, ende op peyne van hondert
guldens voor de eerfte reyfe, cnde meer reyfen be-
vonden zijnde,ofte dat henluyden fulcx overtuygt
nen yegeiijujs.cu w«. uy ^j, &<-<-" "j ^v-iunucrr, 1
de voorfz Klingen, ende linnen de voorfz Ümhen \
jagen, binnen den tijdt van vier eerjlkomende Un^
cnde nae de expiratie vande voorfz vier 1aren, fa!le'n
alle ghequalificeerde Perfoonen inae voorjz Klingen mo
gen jagen
van Alderheyligen tot Vaften-avont toe
ende niet eerder oft later, op peyne voor de eerfle'
reyfe van vijf ende twintich gulden, voorde twee-
de reyfe van vijftien gulden, ende de derde reyfe
van hondert gulden ende arbitrale corredie.
X V.
Derhalven werdt mede wel ftri&clijck eencn
yegelijcken verboden ende geinterdiceert.vannu
voortaen eenige ftricken te fetten ofte te {lellen
in oft omtrent de voorfchreve Klingen, ende by-
fonder in 't Kooren , Rogge, ofte eenige andere
Gewafch ofte Geboomte daer omtrent, overmits
tot nu toe veel Hafen, Conijnen, ende ander Wilt
daer mede is vernielt, op de verbeurte vande eer-
fte reyfe van vijf-en-twintich gulden, de tweede
reyfe opte verbeurte van vijftich gulden , ende de
derde reyfe opte verbeurte van hondert vijf-en-
twintich gulden 5.
XVI.
Item , alfoo mede de Feit - Hoenderen inden lams
van Hollandt veel al vernielt ende op gevangen werden
door het onbehoorlkk ende ongeregelt Jagen met Lenlh
honden ende Tiraffen, welckeform van jagen inden jd-
ven Lande noyt en is getoliereert gheweefl: Soo wen h
defen wel fcherpelick verboden eenen yegelijcken wïeh
•zy met Leg-honden te jagen, 't
zy op Feit hoen, Phefant φ
eenich ander Wiltbraet
, op peyne van vijfende-tmntuh
gulden
, loven de verbeurte vande Leg - honden enk
Tiraffen.
XVII.
Ende op dat dele onfe Ordonnantie in alle hare
Poinden mach werden geobferveert, Soo ontbie-
den ende bevelen wy allen den Officieren, Jafti·
eieren, Dienaers ende Onderfaten vande GracrTe-
lickheyt van Hollant, dat fy u dit doende ernilich
verftaen ende obedieren , op alle 't gunt fy der
Hooge Overigheyts toorn duchtende zijn , cnde
daer jegens verbeuren mogen.
Gegeven inden Hage onder't Zegel van Juftitic
in forme van Placate hier onder op gedruckt den
vierden Mey, Anno fefthien-hondert cnde thien.
Onder ftont, By mijnen Heeren den Gouverneur,
Prcfident ende Raden over Hollant, Zeelantcnde
Vrieflandt. Getecekent,^. Duyck.
wort, op gclijcke peyne als boven.
X.
Dat oock die geene die gequalificeert 2ijn om
te mogen jagen,de felve lacht niet anders en fullen
mogen gebruyeken dan tot eerlijcke exercitie ende
vermaeckelickheyt.
XI.
Ende indien yemant bevonden wert een Hafe
geflagen ter late, of anders dan ter Joope te hebben
gevangen, dat fal elcke reys zijn op een boete van
twintich gulden.
XII.
Dat allede geene die nae date van defen met
Roers of Bogen in't Velt ofte Wildernifle gevon?
den wrorden, fullen verbeuren een boete van twin-
tich gulden, met Roer ende Boge, fonder eenige
excufe te admitteren van dat fy eenich Gevogelte
of yet anders fouden gaen fchieten.
XIII.
Vorder alfoo men bevint dat nietjegenftaendc
by voorgaende Ordonnantie het koopen ende
verkoopen van de Hafen ende andere verboden
Wildt ftri&click is verboden, de felve noch dage-
lijcks in groote menichte ende tot grooten prijfe
werden verkocht, waer door vecle Perfoonen door
begeerlickheyt van alfulcken gewinne tot vernie-
len van 't felve Wilt worden verweckt. Soo wert
by defen 't felve andermael fcherpelick verboden,
fonder eenige excufe te admitteren , van dat het
Wildt buyten de Houtvefterye ghevangen foude
mogen wefen, ende de geene die een Hafe vanght
ende verkoopt »fal boven de peyne inde voorgaen-
de Ordonnantie geftatueert, voor de eerfte reyfe
Welt verboden werden voor den tijdt van drie
jaren, voor de tweede reyfe ten eeuwigen dagen,
ende tot meer reyfen bevonden zijnde, fal oock
arbitralick 3 aen den lijve geftraft werden tot arbi-
tragie van Meefter-knapen.
XIIII.
• Ende alfoo aireede de Klingen 4 Oofl ende Wefltvaerts van.'s Graven-Hage, beginnende van Ooflen van
Ί Huys te Perfijn
, royende Noortwefl aen op de Wooninge van Meefler lan in 't Houf-Yfer,ende Adriaen Fermeeren , gaendefoo Weflwaerts op tot omtrent de Heerlickheyt van Μ onfier, totte Wooninge van Ia/per Pieterjf
Couck, van daer voorts wederomme Zuyt-oofl aen tot op
Mde^rdenin^CurfijfgedruaMnAnm
3.
'tPlacaet vanden) are léoi feyt: ende harekinderen twintich J*"0 *™e^d dat hare Broot-D*'
ende dat alleen voor haer eygen exercitie ^^^^^^^^yL·^!^ , ft*»
naers, ofte yemant anders op haerheder name, ende fonder dat iy lelts daer oy P
% 't ^llvfahSdat vanden Jare peggen alhier: of ander verboden ^J*V*
■Ι JnnoiCdusgeflelt. 't Placaetvanden')"are lÉoi/^.-^w&Je^e^^^ dealf0?
X ^l^aTdfflimü^m^Anm 160a. dusgefleifeyi het voorfz Placaet vandenjan 1601.             ^
-ocr page 729-
Op't ftuck vande Houtvefteryo
*}él
13^
alrcedede Clingen Weftwaerts op, beginnende vande Noorr-Molen van 's Graven-Hage , tot
voorby de Heerlickhey t van Monfter, volgende de Caerte daer van gcmaeckt, Sec. Als in 't Romeyns
alhiergedruebfiaet,
't Voorh Placaet vandenJare
1601 voeght hier by .· ende arbitrale cörreótie, &c,
5__J________________________.________,____________^__________1 , ■'
2, Placaten vanden feflbiendenf'uly 1636, derüchflen f uly 1638, ende
fevendenMey 1648. Waer by de lacht op Haes wan Sint lacob tot Bamis inden Lande
<~uan HolUndt ^verboden tt>ert.
IL HEM by der gratiën GodtsPrince
; van Orangien,Gravc van NafTau, Catze-
! nelleboge , Vyanden , Diets , Lingen,
Meurs, Buyren, Leerdam, &c. Marquis vander
Veer ende VlüTingen, Heere ende Baron van Bre-
da der Stadt Grave ende Lande van Cuyck, Dieft,
Grimbergen, Herftal, Warneftong, Kranendonck,
Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Daef burgh endePoIa-
ncn, Willernftadt,Nyervaert, Yffelfteyn, S. Maer-
renfdijck,Geertruydenberge, Chaileau Regnard,
de hooge ende lage Swaluwe, ende vanNaelt-
\vijck,&c. Erf-Burghgraef van Antwerpen ende
van Befancon, Erf-Marfchalck van Hollant, Gou-
verneur, Capiteyn Generael ende Admirael, mitf-
gaders de Prefident ende Raden overHollandt,
Zcelandtende Vrieflandt, Den eerften ofte ghe-
fwooren Exploic"Her vanden Comptoire des Ont-
fangersvan des GraetTelijckheyts Wildernifle in
Hollant, Saluyt. Alfoo Wy gheinformeert zijn,
endeby diverfche vande Ridderfchap ende Edelen
daer toe verfocht, dat by aldien de Jacht op Haes
van Sint Jacob tot Bamis, zy nde den eerften Odo-
bcr werde uyt geftelt, de Weyluyden daer naer te
beter luft fal geven, ende de Landen foo licht niet
weder lullen werden ghcdepeupuleert, vermits in
de felve tijdt de jonge Hafen meeft werden ver-
nielt, ende de Moer-hafen ghevangen, als zynde
dan noch fwack, door dien datfe eerft hebben ghe-
fet, of dat, noch vol zijn , behalvendatoock de
Vruchten vande Landen in die tijdt feer door 't ja-
gen werden befchadichr. S O O IS Τ, dat Wy
hier op gehadt hebbende 't'advijs van den Lieute-
nant Houtvefter Generael den Heere van Heen-
vliet, omme redenen voorfz verboden hebben, en-
de verbieden by provifte by dcfen, dat niemant
1 voortaen tuffchen Sint Jacob ende Bamis, inde
Landen van Hollant ende Weft-Vrieflantop Haf s
en fal mogen jagen, noch te door 't vlack met loffö
Honden gaen,maer die acnde Leys houden ofkop-
pelen,opte peyne van vijf en twintich Carolus gul-
dens t'elcken daer over te verbeuren, ende daer en
boven ghelijckevijfen twintich guldens voor elc-
ken Haes die binnen den fel ven tijt wert ghevan-
gen. Ende op dat defe onfe Ordonnantie in hare;
Poin&en mach werden gheobferveert, Soo ontbie-
den ende bevelen Wy alle Officieren, Jufticieren,
Dienaren ende Ingefetenen der GraetTelijckheyt
van Hollant ende Weit-Vrieflant, dat fy u de pu-
blicatie hier van doende, of de biljetten hen geien-
den werdende, die doen aen plackeri, obedieren,
ende alle hulp ende byftant doen, fonder des te la-
ten in eeniger wijfc. Gegeven inden Hage, onder
't Zegel van Juftit'ie vandefï Vöorfz Hbve hier on-
der op gedruckt den fevenden Mey Annofefthien-
hondért acht-ende-veertien. In kenniilèvanmy»
C, Rollandt.                                                   y«'           ■%
t. BeyJe de voorgaende Placaten /eggen inplaets van voortaen, in defen jegenwoordigen Jare.
-------^
HET DERDE DEEL.
1· Placaten vanden een-en-mintichfien Mey \ 613 .feventbienden lanuari)
\6i%9wff-tnJmntièfien Augufit \6\% > endefevenden Mey 1648. O^tflw^dnde
lacht inde Klingen.
                                                         , -v                     s ,,... :, ,',
verneurvCapiteyn Generael ende Admirael, rriit£
gaders de Prefident ende Raden over Hollant.Zec-
lant endé Vrieflant, Den Deurwaerder ofte ghc-
fwooren Exploi&ier vande GraerTelickheyts Wil-
dernifle in-Holtandt, Saluyt. DOEN TE
WETEN, dat wy wel ende behoorlijck ghein-
formeert zrj η , dat de Wildernifle omtrent den
Hage, ghenaemt de Klingen ,by nae gantfeh zyn
gebloöi van Wilt, ende ghefchapen zijh in korten
tyde voorts daer vart t'eenemael gedepeuplecrt te
werden, ten zy mét goede ordre, ende plantinge
van Moer-^Hafen, daer inne tydelijcken werde ghe-
remedieert ende voorfien. SOO IST,dat
wy 't felve by goede ende behoorlijcke middeJen
! rwrosJ* ' ' Rrrr %
                      wil-
1 L Η E Μ by der gratiën Godts
Prince van Orang'ien , Grave van
NafTau, Catzenelleboge, Vyanden,
Diets, Lingen, Meurs, Buyren, Leer-
1 vl.„ dam,8cc. Marquis vander Veer en-
ue vJiihngen,Heere ende Baron van Breda, der
otatJt Grave ende Lande van Cuyck , Dieft,
Vr,,mb5^n, Herftal, WarneftWKranendonck,
:χ°Η Sint Vijth, Daef burgh ende Pola-
1,"«.. ïIe^ftadc'Nyervaert,Yflelfteyn, S. Maei^
inwijck,Gcertruydenbcrgh ,Chafteaü Regnard,
wiick°ieCnrC lagC Swaluwe, ende van Naelt-
vin'r' ErfBurghgracfvan Antwerpen ende
n bclanSon, Erf-Marfchalck van Hollanty Gbu-
-ocr page 730-
Placaten^. $mèck
Mo?
voor de tweede reyfe ten eeuwigen dagen, ende
tot meerder reyfe bevonden zynde, fal arbicralick
geftraft werden tot judicature van Meefter-knapen
van Hollandt ende Welt-Vrieflandt.
III.
Dat nae de expiratie vanden voorfz tijt van vijf
Jaren niemant inde voorfz Klingen, cnde binnen
de voorfz limiten fal mogen Jagen , dan Edelkiy.
den.die notoirlicken voor Edelluyden zijn bekent,
ende hen voor fulex zijn dragende, en andere Per-
foonen j ter Jacht geadmitteerr. Dat de felveoock
niet en fullen mogen Jagen dan felfs in Perfoon,
ende hare Kinderen, ofte Huys- gebrooden Taftl
Dienaer, ten minften achthien jaren oudt zynde.
Ende dat niet dan van Alreheyligcn tot Vaften-
avont toe, op peyne voor de eerfte reyfe van vijf en
twintich ponden, voor de tweede reyfe van vijf-
tich ponden, ende voor de derde reyfe van hondert
ponden.
V                       . UIL
Verbiedende voorts wel expreflelijcken eenen
yeghelijcken, van nu voortaen met Roers, Bujfcn
of Bogen inde fehe Klingen t'eeniger tijdt te gaen,
ofte eenigc ftricken te fetten ofte te ftellen,in,ofte
omtrent de voorfz Klingen , ende byfonder oock
in'tKoorn, Rogge ofteeenichander Gcwafch.als
mede op Paden, Wegen, Hecken, Dammen, ofte
daer omtrent, 6 overmits tot nu toe vcele Hafen,
Conynen ende ander Wildt daer mede is vernielt,
op de verbeurte vande Roers, Bujfen en Bogen, die kut
metter daet fullen afgenomen werden, en daer-en-hovtn
van vijf en twintich ponden, gelijck mede voor elc-
kc ftrick, 7 ende daer en boven voor elcken Haes
die men bevinden fal gefchoten ofte met ftricken
gevangen te zijn, vijf en twintich ponden voor de
eerfte reyfe, de tweede reyfe vijftien ponden.ende
de derde reyfe op verbeurte van hondert vijf en
twintich ponden, al mede van veertich gtooten
-t pont, ende arbitrale corredie tot difcreticvan
Meefterknapen voornoemt.
willende voorkomen,op dat de Jachte indevoorfz
Gingen (de welcke nuby nae geheelick vervallen
is) metter tijdt wederom mach werden gereftau-
reert,U ontbieden ende bevelen,daer toe commit-
terende mitsdefen,dat ghy treckt ter plaetfe daer't
van noode wefen fal, cnde men gewoonlick is pu-
blicatie te doen, ende aldaer by u roepende den Of-
ficier vanderPlecke, is 't noot, van wegen der Hoo-
ge Overigheyt, gebiedt ende beveelt ecnenyege-
lijcken, van wat ilate ofte conditie hy zy, hem te
reguleren naer de Poin&en ende Articulen by ons
geftatueert ende geordonneert,fulex die hiernaer
volgen.
I.
Eerft, dat de Placaten ende Ordonnantien op
het ftuck vande Wildemiflê eertijts gepubliceert,
ende infonderheyt mede het Placaet 1 op huyden
gearrefteert, in alle heure Poin&en ende Articulen
(voor foo vcele die by defen niet en werden gealte-
fGjnt) .precifelijck ende onverbreeckelijck fullen
werden geobferveert, ende de Contraventeurs ge-
ftraftibnder conniventie ofte diffimulatie. Dat
voorts inde voorfz Clingen ,die met plantinge van
Moer-Hafen (boven de geenedie aireede ghedaen
zijn) eerftdaeghs fullen w7erden gepeupleert,ende
dat binnen defe naervolgende limiten, te weten,
Ooft cnde Weftwaerts van 's Graven-Hage , be-
ginnende van Ooften van'tHuys te Perfijn,roy en-
de Noortwcft aen op de Wooninge van Mcefter
Jan in 't Houf-yfer ,ende Adriacn Vermeeren, ζ en
foo tot inde Zee
, en langhs defehe tot inde Maes, en
langhsde Mafetot Maeflantfluys, en van daer langhs
deGaeghdiedoor Maeflant ende Schipluy looft tot Delft,
en van de Stadt Delft, langhs de Haeghfche Vaert door
denHage, en van daer langhs de Suythoutfchen Wech tot
den voornoemden Huyfe te Perfijn
, niemant, van wat
ftate,, gjualiteyt ofte conditie hy zy, geene uytge-
fondert rhet zy dan Edel ofte on-Edel en fal mogen op -j Haes Jagen, 3 of Hoen vliegen, noch met
haer Honden in de Duynen gaen,binnen den tijdt
.— -v-, , . ,,„ Hnnn vervallen 1      Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beter in
seene contrarie bevonden wert te doen, vervaucn        Jinae: ρ g^obferveert.fco
llvoord'ecrftereyfeine^
tich ponden tot veertien Pote"/e^r'de derde    deren Dienaren cnde Ingefetenen der Graefc
v
tweede reyfe vijfuch ponden, cnde voor de derde |  ^ceyfe hondettiponden.
lickheyt van Hollandt ende Weft-Vrreflandt, dat
fy U dit doendeernftelick verftaen, obedieren, en-
de alle hulp ende byftantdoen,fonder des te laren
in eeniger wijs. Gegeven inden Hage, onder t te-
gel van Juftitie vanden voorfz Hove hier onder op
gedruckt, den fevenden Mey feftien-hondert acht
In veertich. In kennifle van my, C. Roüandt.
Ende b|^foo verre ycmant van wat qualiteyt hy
zy, bevonden wert een Haes ofte meer gevangen
te hebben , 4 of Hoen gevlogen, fal boven de peyne
hier vooren vcrhaelt, voor de eerfte reyfe het Veldt
verboden latenden voor een tijdt van drie Jaren,
ï.
denfevemhiendenjanuarij i6i8,&c.                              «A-M· «ende foo Weftwaerts op tot
* verderelimiterwareninde Placatend Anno f$W<W™ S pfic ud, van daer weder
«ntrent deHcerlickheyt van Monfter, totte Wooninge van Jalpar ™^z yo» ^ 0oft op tot
omTc W-ooft aen^
SeHouf-kade,endcvande^^^^^^±2^&Ά^ **
alles breeder volgens de Caerte daer van ff^^^^^^e fi^ Mden Suyc-
W^.-Raendlfooweftwaertsop tot de Monfterfche Mo'en'ef^I Diick weftwaerts op **·
« opLgcs den fwarten Dijck tot ^G^^^^^Sto Suyt opV
gensdeGantll tot aen 't Wip-water-Molenken ende van ^^^φ* op ftaet, to
Ljurifdiaievan'tOpfta^^
aen deMunckenLaen,cnde voorts totte Lee toe, ende van daer voorts uoi
                   Swcdc
-ocr page 731-
, 70              Öp 't ftück vahde Hout*vefteryo.               é j 71
Swedt tot aên de holle Wateringh of lange Vaert, ende volgens de felve holle Wateringh Noort-
waertsop totaen Quins-heul, van daer Noortwaerts de Loofduyner Vaert langes tot aende Jviad-
derwech, ende van daer wederomme Noortooft op tot aende Houfkade, &c. Ende vervolgens ah in
dat vanden)'are é6x8.
Defe woorden in 't Curfijfgedrttckt zijn Anno 1648. voor Ampliatie in gevoeght.
!' Defe woorden zijn mede Anno 1648 in gevoeght t Het Placaet vanden]are 163 3 feyt inplaeis van defélve .* een
flaes ofte meer ge vangen te hebben binnen de voorfz Limiten, fa/loven defeyne, &c.
't placaet vanden lare
16x3 feyté ende andere Perfoonen by den voorfz Placate vanden Jare éâæô. ter
lachte geadmitteert.
6 ß placaet vanden lare 163 3. voeght hier tuffchen beyden in t ofte oock aldaer met geladen Roers, ofghe-
fpannen Bogen, of met ecnige Honden ter Jacht bequaem fonder opgekoppclt ofte inde Leyts te
houden te gaen, overmits tot nu toe, &c.
-, jnplaets vande woorden hier voorenin 't Curfijf gedruckt
, feyt het voorfz Placaet .- op de verbeurte van vijf·
en-twintich ponden voor elcke Strick, ende van het Roer ofte Boge,ende voor elcken Hont thien
ponden, ende de verbeurte vanden felven Hont of Honden, ende daer-en-boven voorekken Haes, &c.
Placaten vandenfevenden Martij t 6^t9ende feïenden Mey 1648,
Opte <vergrootinge ryande Klingen, ahaer de Betren Edelen ende principale Officier j njmdxn
Lande toegelaten Worden te mogen lagen.
ffs^iglLHEM by der gratiën Godts Prince
ÉìÉÉÉ van Orangien, Grave van Naflau, Catze-
lyyi nelleboge, Vyanden , Diets , Lingcn,
Meurs, Buyren, Leerdam, &c. Marquis vander
Veer ende Vliffingen, Heere ende Baron van Bre-
da, der Stadt Grave ende Lande van Cuyck,Dieft,
Grimbergen, Herftal» Warneftong, Kranendonek,
Arlay,Noferoy, Sint Vijth, Daef burgh ende Po-
lancn, Willemftadt, Nyervaert, YfïèTfteyn, Sint
Maettenfdijck, Geertruydenberge,Chafteau Reg-
nard, de Hooge ende Lage Swaluwe, ende van
Naekwijck, &c. Erf-Burchgraef van Antwerpen
ende van Befancon, Erf-Marfchalck van Hollandt,
Gouverneur, Capiteyn Generael ende Admirael,
rnitfgaders d'eerfte ende andere Raden over Hol-
landt, Zeelandt ende Vrieflant, den eerften Deur-
wacrderhieropverfocht,Saluyt. DOEN TE
WETEN, dat wy wel ende behoorlijck geinfor-
meert zynde, dat de Wilderniflen 's Landts van
Hollandt, byfonder ontrent den Hage, by nac
gantfch zijn ontbloot van Wilt,infonderheyt van
Hafen.endegefchapen zijn voorts gantfch gebloot
te werden, overmits de felve door het feer ongerc-
plt Jagen, ende andere verboden ende ongeoor-
•oide middelen terftont werden op gevangen ende
gantfchclick vernielt, waer door de Jacht die de
Hceten Edelen , ende principale Officiers defer
Lande, als een Privilegie ende prominentie is
competercndc, omme by de felve tot een hononv
c CxCrcitie ende vermakelijckheyt gebruyckt te
mogen werden.den felven wert benomen,t'onge-
ruyck gemaeckt, ende bekeert tot onbehoorlijck
profijt ende gewin van eenige ongequalificcerde
tin 5nen'die nacr dagelijcks werekende hantec-
„7cdaer van maeckende.de Hafen fulcxop van-
p, dat de WildernifTe in korten tijdt gantfch ful-
drp Ãë ^edepeuplcert, ten ware met goede or-
rc ende plantinge van Moer-Hafcn, daer innc ty-
IST Á voorfienendegeremedicert. SOO
mij 1 , at WY omme hier inne met behoorlijcke
cerrSw tC voorften' geordonneert ende geftatu-
't al ", ^«ordonneren ende ftatucren mits defen
^enehiernaervolcht.
I.
Eerfleliek.datdie Placaten ende Ordönnantien
op 't (luck vande WildernifTe voor defen gepubli-
ceert, ende infonderheyt het Placaet vanden Jare
fefthien-hondert acht-en-twintich, als mede vande
Klingen inden Jarefeftien-hondert drie-en-dertich
refpe&ive, in dit naervolgende quartier in alle hare
Poinaen ende Articulen fullen werden gheobfer-
vcert, ende de Contraventeurs geftraft fonder con-
niventie ofte diifimulatie.
IL
Dat voorts de Wilderniflen ende Velden on-
trent den Hage, met plantinge van Moet-Hafen
eerftdaeghs fullen werden ghepeupleert ,dat men
aldaer boven 't inhouden vande voorgaende Or-
donnantien fal obferveren 't gene hier naer volght,
ende dat binnen defe nacrvolgende Limiten, te
weten , vande Gecft-brugge af tot den Leytfen
Dam,ende vanden Leytfen Dam langhs de Vliet
tot in den Rhijn , ende foo voorts Noort-Weit-
waerts op tot Catwijck, ende voorts in Zee, rnitf-
gaders vanden voorfz Leytfen Dam, beneffèns het
Huyste Perfijn ende Houf-yfer rcfpedUve, mede
tot inde Zee toe.
III.
Dat binnen de voorfz Limiten niemant enfal
mogen Jagen dan de Edelluyden, die notoklijck
voor Edelluyden zijn bekent, ende hen voor fulcks
zij ç dragende, ende»de principale Officiers vanden.
Lande, den welckc by de voorfz voorgaende Or-
donnantien fulcks exprefTelick is toegelaten, fon-
der dat ycmandt die tot noch toe onder benefitie
van confent ofte A&e gejaecht heeft, binnen de
voorfz Limiten de Jacht wederom plegen fel, tec
tijdt toe daer inne anders fal wefen voorfien.
11II.
Dat de felve Edelluyden ende principale Offi-
ciers niet en fullen mogen jagen danfelfs in Per-
foon ende hare Kinderen, fcflhien jaren ende daer
boven oudt zynde,ende dat alleen voor haer eygen
exercitie ende vermaeckelijckhcy t,fonder dat haer
Broot-Dienaers ofte yemant anders op haeriieder
Rrrr 3                  name,
-ocr page 732-
Placaten. 3,Boeck.
l373
{lagen ofte ter laet ofte anders dan ter Joop gevan
gen, fal 't felve clcke reyfe moeten geboet werden
met een fomme van twintich guldens.
VII.
Ende op dat dcfe onfe Ordonnantie in alle hare
Poinclen mach werden gheobferveert,Sooontbie-
den ende bevelen wy allen Officieren, Jufticieren
Dienaren ende Onderfaten vande Graeflijckheyc
van Hollant, dat fy u dit doende ernftich verftaèn
ende obedieren, ende alle hulp ende byftant doen
fonder des te laten in eeniger wyfe.
Gedaen inden Hage onder 't Zegel van Juftitie
hieraen gehangenden fevenden May Anno 1648,
In kenniiTe van my, C. Rollandt.
t$7*
name, ende fonder fy felfs daer by prefent zijn,
fullen mogen jagen.
, . ....             γ
Dat fy niet en fullen mogen jagen dan twee-
mael ter Weeek, ende t'elcken reyfe een ofte twee
Hafen gevangen hebbende, fullen ghehouden we-
fen daer mede uyt het Velt te fcheyden, ende de
Honden op te koppelen, alles op een boete van
twintich gulden t'elcken reyfe te vetbeuren.
VI.
Dat oock de geenen die gequalificeert gehou-
den werden omme binnen de voorfz limiten te
mogen jagen, de felve Jacht niet anders te ghe-
bruyeken als tot eerlijcke exercitie ende vermaeck,
ende indien yemant bevonden wert een Hafe ge-
3. Ordonnantie, Waer by 't gebruje^yan 't boyenflaende Tlacaet voor dat
Sayfoengefitrebeert wert. In date den 20 OBoher 1641.
ende niet werdende verfchoont, ghefchapftn 2y
daer door in korten tijdt geheel ontbloot ende ver-
nielt te fullen werden. S O O I S T, datWy
omme 'tfelfde metbehoorlijcke middelenvoorte
komen, goet ghevonden hebben mitsdefen te or-
donneren ende ftatueren dat het gebruyekvanhet
voorfz Placaet binnen de voorfz limite voor dit
jegenwoordige loopende fayfoen fal zijn ende bly-
ven gefurcheert, ende dit alles op de penen ende
breucken in't meergemelte Placaet tegens de Con-
traventeurs begrepen. Gedaen inden Hage den
negen-en-twintichften O&ober Anno 16 41, In
kenniiTe van my, C, Rollandt.
REDERICK HENRICK,byder
gratie Godts Prince van Orangie, Grave
van NaiTau,&c. mitfgaders den Prefident
ende Raden over Hollant, Zeelant ende Vrieflant.
Den eerilen Deurwaerder hier op verfocht,Saluyt.
Alföo ons vertoont is dat by onfen Placate vanden
fevenden Martij leftleden aendeEdelen ende prin-
cipale Officiers vanden Lande is toe gheftaen, de
Hafe-Jacht voor haer eygen exercitie binnen het
quartier itreckende vanden Hage ooilwaert op tot
aen den Rhijn, ende dat echter het felve quartier
nu onlanghs met een goet ghetal van levendige,
ende fpecialijck Moer· Hafen wefendc voorfien,
4. Ordonnantien, in date den achthienden lulij 1634, tbienden ^Augujïi
1635:>een~en~tw'mtichfien lulij \ 539, drïc-en-tmntichfienlulij\ 641 , ende/evendm M()
1648 > Waer by de lacht inde Cüngen op Hoes en Hoen a>oor eenige SayfoenengefchoH wt*
jILHEM by der gratiën Godts Prince
; van Orangien, Grave van NaiTau , Catze-
...., « neileboge f, Vyanden , Diets , Lingen,
Meurs ,Buyren , Leerdam, &c. Marquis vander
Veer ende Vlillïngcn, Heere ende Baron van Bre-
da, der Stadt Grave ende Lande van Cuyck,Dieft,
Grimbergen, Herftal, Warneftong, Kranendonck,
Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Daefburgh ende Pola-
nen , Willemftadt, Nyervaert, Yilelileyn, Sint
Maertenfdijck, Geertruydenberge, Chafteau Reg-
nard , de hooge ende lage Swaluwe, ende van
Naeltwijck, Sec. Erf- Burchgraef van Antwerpen
ende van Befancon,Erf-Marfchalck van Hollandt,
Gouverneur, Capiteyn Generael ende Admirael,
mitfgaders de Prefident ende Raden over Hollant,
Zeelant ende Vrieflant, den Deurwaerder ofte ge-
fwooren Exploiclier vanden Gomptoire des Ont-
fangers van des Graeffelijckheyts Wilderniffe in
Hollandt, Saluyt. Alfoo de Klingen, die gheheel
gcdepopulcert waren van Haes ende Hoen, 1 op
nieuws met Haes ende Hoen gepopuleert zijn, %
ende voor cenige Jaren verfchoont zynde, daer
naer voor de Weyluyden te meer Iuft lal geven. 3
SOO I S Τ, dat wy om redenen voorfz, verbo-
den hebben ende verbieden by defen,dat niemant
4 in vijf aenflaende Jaren en fal mogen jagen op
Haes of Hoen binnen de naervolgende diitóCte
ende limiten, 5 nochte oock tot eenigen tijdt aldaer
met Roers, Buffert of Bogen en fal mogenfchieten, 6 ofte
met Loop ende infonderheyt Lap-Netten hopen
, alwiti t
felfs naer geoorloft Wilt, of eenige feeck-garen indeMaj-
tijdt feilen
, te weten , 7 van 't Huys te Perfijn af,
raeyende Noortweft aen tot op de Wooninge van
Meefter Jan 't Houf-yfer ende Adriaen Vermce-
ren ,ende foo tot aende 8 Zee toe, ende voorts tot
aende Maes, ende langes de Mafe totMaeilant-
fche Sluys, ende van daer langes de Gaeg die
door Maeflandt ende Schipluy loopt tot Deltt,
ende van de Stadt Delft langes de HaecblcW
Vaert doot den Hage, ende van. daer den bu>-
denhoutfehen wech tot den voornoemden nuyic
van Perlijn , opte peyne in den Placate van de
Klingen op 't jagen, in date den fcventhien-
den Januarij Anno fefthicn - hondert acht ende
twintich uytgedruckt ende ghecxpreiTeert. tn
op dat defe onfe Ordonnantie in alle hare Poinac»
mach werden gheobferveert, Soo ontbieden ei«a
beveelen Wy alle Officieren, Jufticieren, uit»
-ocr page 733-
Op 't ftück vande
M75
wijs. Gegeven inden Hage onder 't Zegel van Jii-
itirïe hier onder aen gehangen den fevenden May
Anno feilhien-hondert acht en veertien, in ken-
nilTe van my, C, Rollandt,
nde Ingcfetcnen der Graeftelijckheyt van
Kni|andtcndc Weit-Vrieflandt, dat fy uditdoen-
!i nftich verilaen ende obedieren, ende alle hulp
dcbyftant doen fonder des te laten in eeniger
De PÏacaten van Je laren 1634,163 5 en 1639 voegen hierin de woorden: foo in voorleden als jegen woor-
llet placaet vanden Jare 16^ feyt: ende fulex de Hafcn ende Hoen daer ontrent feer toe nemen ende
'" vermenichvuldigen, ende de Landen daer aen gelegen verfchoont vverdende van Sint Jacob tot Al-
derheyligen» de Weyluyden, &c.
't Se/ve voeght daer by: ende foo licht niet weder gedepopuleert fullen werden. S0 0 IST,&c.
5   De Placi/fen vande laren 1634,1639 en i6^ifeggen: voor het aenitaende Jacht-fayfoen alleen en fat
1 mogen jagen, (0c. Dat vanden Jare 163 «5 feyt: dat niemant tinTchen Sint Jacob en Alderheyligen in
drie naeftkomcnde Jaren, innegaende met defen jegenwoordigcn Jare feilhien-hondert vijf-en-
dertich, en fal mogen jagen of vliegen binnen,6c
i Ampliath vanden lare iStf.
Anno 1648. by gekomen.
' 't placaet vanden Jare [63 5 feyt i te weten inde Landen ontrent de Clingen gelegen vande Maeflant·
' fche Sluys af, ende van daer langes de Gaeg.
8 De placaten vande Jaren 1634,1639 en iS^ifeggent ende foo tot aende Duynen toe, e^nde voorts
langhs de D uynen tot aen de Maes, &c.
5. ¥\%Q%tt,Waerby de f acht op Qonijn tot September gefebort Veert. In date
dm tbïenden lulij \ 61 j.
catie ende Klock-gheflaeh, van wegen deHooge
Overigheyt, te ghebicden aen alle Perfoonen, van
wat qualiteyt die oock mogen wefen, 't zy Edele,
Suppooiten, ofre andere ter Jacht gequalificcerf,
ofte daer toe eeniehfins geadmitteert wefende,dat
fy voor den cerflen September toekomende, niet
en fullen mogen inde Duynen gaen met Honden,
ofte eenige Conynen aldaer vangen,macr heur daer
van, ende van 't vangen van dien fullen moeten
onthouden totten voorfz dage toe,opte peynen be-
grepen inde voorgaende Placaten,ende geftatueert
tegens allen den genen die bevonden worden voor
Sint Jacob te jagen. Bevelende wel ernilelick ee-
nenyegelijcken hem daer naer te reguleren, endé
den Houtveiler, ende andere Officiers vande Wil-
derniflè , fulcke opficht te nemen, dat by niemant
hier tegen en worde ghcattenteert; maer dat de
Contraventeurs van dien geftraft ende gecorrigeert
werden naer behooren,ibnder eenich verdrach oft
diflimulatie, overmits wy 't felve voor defe reyfe
aliöo goet gevonden hebben tot confervatie vande
voorfz Duynen ende WilderniiTen, ende de exer-
citie vande Jacht felve, Ons relaterende u weder-
varen. Gegeven inden Hage onder 't Zegel van
Juftitic hier op gedruckt in Placate, den thienden
Julij 1615. By mijnen Heeren den Gouverneur,
Prefident ende Raden over Hollant, Zeelant ende
Vricflant. J. Duyck.
Α U RΙΤ S, Prince van Orangien,Grave
f||van NaiTau, Catzenellebogen, Vyanden,
pJÜII Diets, Moers, &c. Marquis vander Veer
ende Vullingen, Heere van Sint Vijth,Daef burgh,
dcrStadt Grave ende vanden Lande van Cuyck;
Gouverneur,CapiteynGenerael ende Admiracl,
mitfgaders de Prefident ende Raden over Hollant,
Zcelantende Vneflant ,den eerilen Deurwaerder
hier op verfocht, Saluyt. Alfoo tot onfer kenniiTe
is gekomen, dat by 't voorleden langduyrige Win-
ter fayfoen, ende de groote extraordinaris Sneeuw
gevallen, de Conynen inde GraefFelickhey ts Duy-
nen endeWilderniflèn alommc feerzijn verflorvë
ende vergacn,foo dat de felve Duynen ende Wil-
derniflen daer van uytnemende feer zijn gedepo-
plcert ende verbij ilert, ende dat daer door gefcha-
pen ware ,by aldien de Edelen, Suppooiten ende
andere Perfoonen recht van Jacht hebbende, op de
toekomende ordinaris tijdtvan St- Jacob fouden
mogen jagen op Conynen, ende de felve vangen,
aat daer door de felve Conynen alomme inde Duy-
nen ende Wilderniflè fouden worden gantfchelick
vernielt ende verdaen, ten ware by ons tot confer-
jatie vande felve Conynen, ende de recreatie van-
de Jacht van dien felve, daer inne werde voorfien
faerbehooren. SOO IST,datwyulaflenende
bevelen te trecken alomme daer den Houtveiler
u ord°nnerenfal ,ende aldaer opentlick by publi-
6· Ordonnantie, Waer by de lacht op Conijn den Ouynmeyers tot den ne~
genthiendenjulï), ende de Perfoonen ter Jacht ghequalificeert, tot denfeflhienden Augufli desfehen
Jaers verboden wert. In date den iwee-en-twintichflenjunij 1649.
L Η E Μ by der gratie Godts Prince
0ranSie · Grave van NaiTau, &c.
'Icuts, Buyrcn, Leerdam, &c. Gouver-
ders de Raden over Hollant, Zeelandtende VrieP
landt.den Deurwaerder ofte gefwooren Exploi&ier
van des Graeffelijckheyts Wilderniflè in Hollandt,
Saiuyt. Alfoo tot onfer kenniiTe gekomen es, dat
foo
neur r,
' ^aPlKyo Generael ende Admiraei, mitfga-
-ocr page 734-
Placatecu. 3.BoeclL
»377
teyt ofte conditie die zy,cndc fpecialick de Duyn,
meyers, naer de voorfz fes-en-twintichften jij
totten voorfz negenthienden Julij, ende de gequa·
lificeerde voor den voorfz feilhiendcn Auguftf
'tzy in eyger Perfoone ofte door andere, eenieê
Conijnen te mogen Vangen ofce doen vangen.ofie
cenichfins direftclick ofteindireclelick de Jacht te
exerceren , alles opte peyne ende breucke inde
voorfz Placate geftatueert, ende met namen Arti-
cule i.cndez. Ende op dat defeonfe Ordonnan-
tie behoorlick werden gheobferveert, ontbieden
ende bevelen wy allen Officieren,Juiticieren,Dic
naren ende Ingefetenen des Graeffelijckheyts vati
Hol landt ende Weft-Vrieflandt, dat fy u de publi.
catiehier van doende, ofte de biljetten hen gefon'
den werdende.die doen aen placken, ernftichver·
ftaen ende obedieren, mitfgaders alle behulp ende
byftant doen, fonder des te laten in eenigcr wiife
Gegeven inden Hage onder 'tZegel vanden voorfz
Hove hier op gedruckt in Placate defen tweeen·
twintichften Iunij Anno 1649. In kenniiib van
my,C. Rollandt.
1376
lbo door den gheftadigeç Regen ende Koüdevan
den voorleden Jare 1648. midtfgaders de harde
Winden ende Stormen van den leften Winter
daer op gevolcht ,ende fpecialick de groote Sneeu
inden voor-Jarc alomme inde Duynen gevallen,
de Conijnen mcrckelickzijn verfwackt ende ver-
mindert, ende de telinck vande jonge Lampreyen
feer fpade ende fchaers is by komende. S O O
I S Ô, dat Wy genegen zijnde de populatie van
de voorfz Duynen foo veel mogelijck te vorderen,
de Pachters van dien buyten klachten ende fcha-
de te houden, goet ghe vonden hebben de gewoo-
nelijcke Jacht-tijdt vanOdolphi ende S'· Jacobs
dage mits defen te prolongeren, namentlick in 't
reguard van de Duynmeyers foo wel vande parti-
culiere als GraefTelickhcyts Duynen, vanden fes-
en-twintichften defcr loopende Maent totten ne-
genthienden Jtilij toekomende, ende in 't reguard
vande Perfoonen die volgende onfe Placaten totte
jacht ghequalificeert zijn, totten feilhiendcn Au-
gufti daer aen volgende. Interdicerende midts
dien allen ende eenen yegelicken van wat quali-
HET VIERDE DEEL.
t. Placaten s In date den feventhienden dpril 163 3, acbt-en-tmnticbïï
tn
lunij é 6^6> endefevmden Mey 1648. Beroerende de Yerfoomn die op Afien jagen.
I nochtc dat de felve Perfoonen yemandt in haei
plactfefullen mogen doen jagen,nochte van Huyf-
luyden om hacr aenwijfinge te doen , ofte andere
Perfoonen haer mogen dienen, ofte oock yemant
met haer nemen, als alleen haren gebrooden 3 Lijf
Dienaer, tot wekken eynde alle gegeven Aden
mits defen by Syne Hoogheyt gehouden werden,
daer naer gereilringeert ende gei ç terpre teert, met
fulcken verftande, dat oock niemant uyt krachte
van de felve Ade,voortaen hem fullen mogen ver-
vorderen te jagen,4 ten fy ceril ende alvooren daer
van aen den Heerc van Heenvliet, Lieutcnant
Houtvefler Generael, exhibitie ghedaen,cndc be-
hoorlick regiftratie fal bekomen wefen , 5 ende dat
moor Sintjacob toekomende,
6 op peyne van daer ovct
als ongequalificeerde ter lacht gegijfelt ende ghe-
mulcleert te werden, in conformite van den Pla-
cate op 't ftuck vande WildernüTc gheëmancert
ofte noch te emaneren, ende dat foo wel in reguar-
de vande ongequalificeerde die met haer jagen,
oft aenwijfinge doen,en hare gebroode fafelltm-
Dienaers niet en zijn, 7 {-voor de weldefyconyenM
fullen zijn, ende gheroepen werden, ende moeten in flut*
en voor betalen, als oock foo hare gebroode Tafel Dienait
de Placaten overtreden)
als den gcene die de Acte
van confent is hebbende, alles gheduyrendc tot
naerderordrevan Syne Hoogheyt. % Gelijck ffltét
alle Subflituyten vanden ghemelten Heere Houtvipr
mits defen werden ghelafl, binnen den voorfz rijdt Mr*
Commiffien over te brengen, endetevertoonenaendt
felven Heere Houtvefler, omme te continueren die Hf
dienfle vande Houtvefler)>e fal bevinden te belmren.
9 gelijck mede die eenige Atlen van denvootfr Hoiff^
fier, hoe die oock zijn, hellen gheobtineat
, 10 op da een
peyne foo we eenige vande voorfi Atten om ê / ·»
I L Ç E Ì by der gratiën Godts
Prince van Orangien , Grave van
iNaiTau, Catzenelleboge, Vyanden,
Diets, Lingen, Meurs, Buyren, Leer-
dam , &c. Marquis vander Veer en-
de Vliflingen, Hcerc ende Baron van Breda, der
Stadt Grave ende Lande van Cuyck , Dieft,
Grimbergen, Herftal, Warneilong,Kranendonck,
Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Dacfburgh ende Pola-
nen, Willemftadt, Nyervaert,YiTclfteyn, S. Maer-
tenfdijck, Geertruydenbergh, Chafteau Rcgnard,
de hooge ende lage Swaluwe, ende van Naelt-
wijck,&c. Erf-Burghgraef van Antwerpen ende
van Âåßúéçòïç, Erf-Marfchalck van Hollant, Gou-
verneur, Capitcyn Generael ende Admiracl, mitf-
gaders de Prcfidcnt ende Raden over Hollant,Zee-
lant ende Vrieilant, Den Deurwacrder ofte ghe-
fwooren Exploiclier van den Comptoire des
Ontfangers van des GracfFelickhcydts Wilder-
niffe in Hollandt , Saluyt. DOEN TE
WETEN, eenen ycgclijckcn, hoe dat federt ee-
nige jaren henvaerts diverfche Perfoonen, niet ter
jacht ghequalificeert zijnde, van SijncHoogheyt
verkregen hebbende é perfonek A&e van confent,
omme naer Hafcn ende ander geoorloft Wildtte
mogen jagen.dat nochtans de meyninge ende in-
tentie van Sijne Hoogheyt is, dat de fclvc Perfoo-
nen de voorfz lacht voortaen niet verder enfullen
mogen exerceren als in 't vlacke, fonder de Waran-
den;, Duynen ende WildernüTen van de Graeffe-
lijckhcyt, of der felvcr Vaflallen, 2 ofte van particu-
liere,
met Conijnen ghepopuleert, in 'talderminfte
met eenigc Honden raeeken.i ten warefulex expres
in hare Atlen t'jedert den feventhtenden April'feflhien-
hondert drie en dertich
, by Syne Hoogheyt, 3 onfen Heer
en Vader hooghi mem. 2 haer verkent >iqtgedruckt was,
aaaMaHa
-ocr page 735-
Op 't ftuck vande
φ commiffie ah Subfituyt verkregen heihen,
'% ijtêeheeckeblyven van'tgurit voorfchreve is te
I379
Of kieren , Juflicieren , Dienaren ende Ingefeterien
vande Üraeffelickheyt van Hollant ende lfefl-Frieflanty
dat.fy U dit doende ernfikh verflaen ende oledieren
,
ende allé hulp ende lyflani doenjonder des te laten in
eeniger wijs.
kn,de
mkn eenouden μ
jen enk echter daer naer op de voorfchreve Α tien s
j
.', λ( 'komende t'exerceren , daer overfullen teerden
'fgh endi ah onvrye ghecorrigeert, naer inhouden
ndenPlacate vande Jfildernijfe. Ende op dat defe
ie Ordonnantie in alle hare Poinften mach werden
-' Soo ontbieden ende beveelen Wy allen
Gegeven inden Hage onder 't Zegel van Ju-
ftitie hier onder aen gehangen defen fevenden May
Anno fedhien - hondert acht-ende-vcertieh. In
kenniiTc van my, C. Rollandi.
miAt
De placaten vande laren 1633 en 1646. zijn opten naem van FREDERJCK HEN Rl C Κ ly der
oratie Godts Prince van Orangien, ^c.geemaneert. Seggen alhier : Van fijne
hooch-gemeke Hoogheyti
ende oock van hooch loiFelijcker memorie des felfs Heerc ende Broeder, verkregen hellen Atleri
van confent, &c.
% en 3. 'De woorden onder num. 2. zijn Anno 1646. ende die onder num. 3. Anno 1648, ly gekomen*
α 't Placaet vanden lare 16 3 ι feyt: te jagen in 't vlack, ten zv, &c
« Anno 1648 dus getermineert: 't Placaet vanden /are 1 βφ/èyt: voor KerfmiiTe toekomende.
6. 't Placaet vanden lare 1633 feyt t alles op peyne, fee.
7 't placaet vanden lare 1646 feyt alleen: voor de welcke fy convenibel fullen zijn, ende moeten inftaen,
De verdere woorden in 'i Curfijfgedmekt zijn Anno 1648 ly gedaen.
8. Defe morden zijn mede Anno 1646 voor Ampliatie in gevoeght.
o. De woorden onder num. 9. zijn Anno 1648 ly gedaen.
10. Mede Ampliatie vanden lare 1646* Doch voeght daer in: ende fondetlinge op dat een goet Regifer, &c%
2, Waerfchouwingc, Waer hy alle d'nAiïen van vrp lachte, als oockjé
Sai^egardentnVrjdommmbydtÖ^r-.Homyefiers of andere gegevtn, ingetrockgn mr den»
In date denfefihienden Mey \
ck 2.
ter lachte voor defen zijngeftatueert, ende hteif
nae vorder gheilatueert fullen werden: Bevelen-
de den geenen dien het toe ftaet, de felve peneri
promptelick ende exadelick te executeren. Ver-
klaren wyders, dat voorts aen niemandc, tot de
voorfchreve lachte ongequalificcert wefende, by
yemandt daer toe fal mogen werden gheadmit-
teert, als alleen by ons, Ende dat in fulcken voe*
gen, ende op foodanige plaetfen ais wy met ken-
niiTe van faecken fullen goet vinden te determi-
neren , ende vorder nochte anders niet. Gelijck
wy mede verftaen dat alle Vrydommen ende
Sauvegarden , ontrent htf ftuck vande lachte,
Wildernifle ende aenkleven van dien, voor de-
fen buyten ons gegeven, infeelijcks ghchouden
werden voor in getrocken ende gecaiTeert, inder.
voegen dat de felve voorts aen van geen effeel;
wcfen fullen, ende dat die voor het toekomende
van niemandt anders , als alleen van ons ver-
focht, gheobtineert, ende op onfen name fullen
mogen werden gedepefcheert. Ende ten eyndc
alle ende een yegelijck van onfe goede Ingefete-
ncn moge weten waer naer hy fich hebbc te regu-
leren , Soo begeeren Wy dat defen alomme fal
werden gepubliccert ende gheaffigeert daer fulcks
behoort, ende te gefchieden gebruyckclijck is.
Gedaen inden Hage onderonfen Cachette hier
opgedrucktdenfeftienden Mey feithien-hondert
twee-en-vjjftich. Onder ftont, Ter Ordonnantie
vande Staten.
Herl·' van Beaumont,
$ E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landc. DOEN TE WETEN,Al-
foo by ervarentheyt ondervonden is, dat
vele ende diverfche Peribonen, van haer
felvcn, ofte van wegen hare bedieningen niet ge-
qualificecrt zijnde tot het oefFenen vande Jachte,
100 in 't hooge als in het lage, nochtans het felve
onderftaen ende gepleecht hebben in krachte van
Aden van Permiflïe daer toe verleent by den gee-
nen die het Opper - Houtvefterfchap van onfent
wegen inder tijde hebben bekleet: Ende ofwel
lchoon alle foodanige Aden met het overlijden
van de felve Opper - Houtvefters met der daet
zijn komen te cefièren, Dewijle nochtans de voor-
lc)*Pttf(X)nen federt dien tijdt van het jagen
nicc "ebben af ghelaten, ende prefumeren moch-
ten , voor het toekomende daer inne te continue-
ren> C0nnarie onfc goede meyninge ende be-
£ce^e· Soo hebben wy ten overvloet wel willen
all AA*1' 8lieliJck wy verklaren midts defen, dat
felv f Van Vr^e Jac^te °^te PermiuTïe tot de
»iiri Α         ι           "viugc UI5 111 L IdllC Vdll UJU
t tot
aen
wien f °PPer-Houtveiters ofte andere, .....
Wcfe ' hocdanigen het oock fouden mogen
kome ' êeê°vcn cndc verleent, gheheel ende al
den vo tCce^Cten» endeby ons ghchouden wer-
dfn^r. °I "?'Setrocken ende gerevoceert. Verbie-
datnio JVCn midts defcn wel expreiTelijck,
2v «!? , van wat qualiteyt ofte conditie hy
lachte .CievandefelvcAaen de voorfchreve
on de n° th(ygeofce lage fal mogen exerceren,
ν penen die tegens den ongcqualificeecden
Sfff
H&T
-ocr page 736-
Placaten-». j.Boeck. t.Tit. 5«DceK
HET VYFDE DEEL.
1380
m
. Placaten vanden feïtenden Maert 1642, ende femenden Mey \ £ λ ο
JVaer by ordregeflelt veert op 't gebwyckjvande Tttymeiaers.
ι
hebben, ghelijck wy interdiceren ende verbiede
mits defen, dat van nu voortacn niemant verm *
genfal mette voorfz Tuymelaers inde Duypl'
vande Graeflelijckheyt te doen Jagen door fijn
brooden ofte Lijf-Dienaers, ofte anderen op fijne
name, maer wert alleenelijck aen die vande RW
derfchap ende Edelen, mitfgaders andere prjnci
pale Officiers vanden Lande inde Placaten vand
Jacht Art. %. breeder gefpecificeert, mits dcfen toe
ghelaten mette voorfz Tuymelaers te jagen voot
haer exercitie ende vermaeckelijckheyt, met dien
verftande, dat fyluyden vermogen Tullen fulcks te
plegen felfs in Perfoon fonderdat de voorfz Lijf
ofte Broot-Dienaers ofte yemant anders van we-
gen de voorfz gequalificeerde,ende fonderfyfelis
daer tegenwoordich zijn mette voorfz Honden de
Jacht fullen mogen ghebruyeken, t'elcke reyfeop
de boete van thien ponden voor yder Hont, boven
de verbeurte vande felve Honden, mitfgaders noch
thien ponden voor yeder ghevangen Conijn, alles
onvermindert de Placaten ende Ordonnanti'en in
reguard vande ongequalificeerde voor defen gee-
maneert. Ende op dat defe onfe Ordonnantie be-
hoorlick mach werden gheobferveert, Soo ontbie-
den ende bevelen wy allen Officieren, Juiticieten,
Dienaren ende Onderfaten der GraefTelickheyt
van Hollant ende Weil-Vrieflant, dat fy u de pu-
blicatie hier van doende obedicren, mitfgaders alle
hulp ende byilant doen, fonder des te laten in ec-
nigerwyfe. Gegeven inden Hage onder't Zegel
van Juftitie hier aen gehangen den fevenden May
Anno fefthien-hondert acht- ende -veertien. In
kennifle van my,
C. Rolkndt.
ILHEM by der gratiën Godts Prince
I van Orangien, Grave van NaiTau , Catze-
nelleboge U Vyanden , Diets , Lingen,
Mcurs, Buyren , Leerdam, &c. Marquis vander
Veer ende Vlifïïngcn, Heere ende Baron van Bre-
da, der Stadt Grave ende Lande van Cuyck,Dieft,
Grimbergen, Herilal, Warnefbng, Kranendonck,
Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Daefburgh ende Pola-
nen , Willcmftadt, Nyervaert, YiTelfteyn, Sint
Maertenfdijck, Geertruy'denberge, Chafteau Reg-
nard , de hooge ende lage Swaluvve, ende van
Nackwijck, &c. Erf- Burchgraef van Antwerpen
ende van Befancon, Erf-Marfehalck van HoUandt,
Gouverneur, CapiteynGenerael endeAdmirael,
mitfgadcrs d'eerfte en andere Raden over Hollant,
Zeelant ende Vrieflant,den Deurwaerder ofte ge-
fwooren Exploifticr vanden Comptoire des Ont-
fangers van des Graeffêlijckheyts Wildernifle in
Hollant, Sal uyt. Alfoo t'onfer kennifle gekomen
is, dat dagclijcks in de D uy nen ende WilderniiTen
onder den bedryve vande Houtveilerye van Hol-
lant ende Weit- Vrieflant, meer ende meer groote
excefTen in 't iluck vande Jacht komen te gefchie-
dcn , ende dat fpecialick door eene foorte van
Honden die men Tuymelaers noemt, als werden-
de door 't mif bruyck der felver op een ongewoo-
nelijckcwijfede Conynen in grooter menichteop
ghevangen , tot mcrckelijcke ontblootinge vande
voorfz Wildernifle, ende exceflïve fchade vander
felver Pachters, ende dat ghefchapen zy daer uyt
een meerder vernielinge van 't voorfz Wilt te ful-
lcn volgen, ten zydaerinnenaer behoorenende
tydelickwerde voorfien. S O O IS Τ , dat wy
om redenen voorfz geinterdiceert ende verboden
2. Placaten vanden tvpee en tmntichften Oecember 1640, ende fevenden Me)
i648. wMby d'ottgeqttaltficeerde njerboden Tipert eenige Honden ter lacht bewaetffje boudm.
men is, dat het jonghfte Placaet opte Wildernifle
op den feventhienden Januarij 16z8. by ons ghc-
daen emaneren, ende op den twee - en - twintichjla
December feflhïen-hondert ende veertien .ghedaen reno-
veren,
in veele deelen ende Articulen, ende fpecia-
lick in het feite, vier-en-twintichfte, ende dric-en·
vijftichfte Articulen naer behooren niet naergeko-
men , maer dagelicks meer ende meer ghcviolccrt
ende ghecontrameneert werden. S O O iST·
om fulcks tydelick voor te komen, ende d'voorfz
Articulen precifelick te doen obfervcren, wy §<#
ghevonden hebben d'voorfz Articulen mits delen
te renoveren ende amplieren inder manieren nier
naer volgende. Verbiedende over fulcks een»
yegelijcken niet wefende vande Ridderfchap.W<j·
len oft principale Officieren ter Jacht ghequalitt·
ceert zynde,te hebben ofte houden eentge loopcn-
de Honden, Winden, Hafewinden, Baftart \v in
den, oft Baftart Hafewinden, Spilliocnen, BracKcn,
MeuVeeda, dGrimArlancntenfde hwijcvanverngadeZeefwoofangHoU
-ocr page 737-
Op t fluck vande Höutvefteryo*
1381
ì%
lijcken toe fpraecke , ofte floege , daer jegens fal
den Houtvefter fonder acnfien vart Pdrioonenby
apprehentie of anderfin ts naer ghelegentheyt Cri-
minelijck procederen, als tegens den geenen die
openbaer kracht ende gcwelt doen, ende dat aen
haerLijfToftgoet, naer degrootcendegClcgenr>
heyt vande mifdaet. Ontbieden daer omme ende
bevelen u midts defen, dat ghy treckt ter plaetie
daer 't van noode weien fal, ende ghy verfocht fulü
werden, ende aldaer naer voorgaende Kloeke ge-
flach verkondicht ende publiceert debovenftaen-
de Articulen ende Ampliatie van dien, Laftende
ende bevelende een y egel ij eken hen nac den inne-
houden vande felve te reguleren opte peynen daet
inne begrepen. Bevelende allen Officieren Jfufti-
cicren, Dienaren ondeOnderfatenderGraefTelick-
heyt van Hollant ende Vrieflant, dat fy u dit doen-
de ernftich verflaen endeobedieren, ende alle hulp
ende byilant doen, fonder des te laten in eeniger
wijfen. Gegeven inden Hage, onder 't Zegel van
Juftitie hier aen ghehangen, den fevenden Mey
feilhien-hondert acht cn-veertich. In kennifle
van my,
C. Rollandt.
Honden, ofc eenige andere Honden ter
int celecrt oft bequaem zijnde, ende beveelen
Ç eeenen die alfulckc Honden hebben , hen de
Hvc binnen een Maent na de publicatie van defen
liit temaccken ofte buyten den bedryvc vande
% utveileryc te befbhicken , opte verbeurte van
thien ponden op elcken Hont, boven de verbeurte
nden fel ven Hont, die by den Dicnaers vanden
Houtvefter metter daet fullen werden aengevaert.
hem, dat de Duynmeyers niet en fullen mogen
houden, dan eenen ofte ten hoochften twee Ba-
flaerts oft Reeckels, omme 't ongediert mede te
vernielen , fonder dat fy in 't aldermïnften eenige
Honden van anderen fullen mogen houden om
te bcdry ven, ofte oock met anderen gefpan te ma-
ken, op een boete van thien ponden, boven de ver-
teurtc vande Honden. Ende indien yemant Edel
ofte Onedel tcgens defe Ordonnantie dede, ende
by den Subftituyt oft Dicnaers vande Houtvcite-
rye,oftden Pachters vande Duynen,oft des Hout-
veders gebroode Dienaersgegijfelt zijnde, of uyt
krachte van Sententien van de Heeren Meeiter-
knapen byden voorfz Deurwaerder geexecuteert
werdende, de felve daer omme dreychdc, oft qua-
HET SESTE DEEL.
1. Placaet, Waer bygeftatueert mrt dat niemant en macbfagenf dan die daer
toe gequalificeert is. In date den negentbienden Mey é ƒ 4 4.
mcene Edelen vanden Lande vanden endden her-
kommen ende gewoonten toe gelaten zy * ofte
daer van hebben fpeciale oorlof ende confent Van
ons, op de pcyne die ter contrarie doen foude, te
verbeuren t'elckcr rcyfcr-dat iy jagen ofte vliegen
fouden thien ponden van: veertich grooten 't pont,
ende daer-en-boven te verbeurende Netten,
GaCrne ofrc anderC Initrumentcn: de ièlve pey-
nen t'appliceren een derden-deel tot Oiifer pro-
fijte, 't ander derdendcel ten profijte vanden Aen-
brengcr, ende 't derde derdendeel ten profijte van
den Officier die daer af de executie doen fal. Re-
vocerendc ende weder roepende voor nul ende óç-
weerden allen congicn ende oorloven, als by ye-
mant anders dan voor ons hier voormacis ver-
leent mogen zijn om te jagen ende vliegen, ende
tot onderhoudeniiTe van onfen voorfchreven ver-
bodt, procedeert ende doet procederen tegens den
ongchoorfamen by executie vanden voorschreven
peynen, fonder faveur, fimulatie ofte verdrach.
Des te doene met dies'er aen kleeft, geven wy U
volkomen macht, authoriteyt ende (onderlinge
bevel. Ontbieden ende bevelen eenen yegelijc-
ken, dat fy u 't felve doende ernftelijck verftaen
ende obedieren, Want ons aliöogelieft.
Gegeven in onièr Stadt van Brufiel, onder onièn
Contra-Zegel hier op ghcdruckt in Placate den
negenthienden dach van Mey in 't Jaer 1544.
Onder ftondt ghefchreven, BydenKeyfer. Ende
onderteeckene,
Verreyckfn.
|Nfcn lieven ende ghetrouwen die Stadt-
liouder, die cerfte ende andere onfen Ra-
den in Hollandt, Saluyt ende dilcdie.
Aiïoo c'onfcr kennifle gekomen is» dat veele ende
diverfche particuliere Perfoonen ende Burgeren,
foo Vleys-houders, Brouwers, Ambachts-luyden
als andere, woonende binnen ende ontrent onfe
Steden van Haerlem, Delft, Leyden, Amftcrdam-
mc, 1 er Goude, inden Hage, ende elders binnen
onfen Lande ende GraeiFclijckheyt van Hollandt,
binnen fceekeren tyden vervordert hebben, ende
noch dagelijcks vervorderen te jagen ende vliegen
nae Hafenv Conijnen, Kranen, Phcfanen,Putorcn,
Moer-hocnderen, Pcrdrijfen , ende andere Edele
oceften ende Vogelen , de welcke fyluyden ne-
men ende vangen, foo met Honden, Vogelen, als
anderfins, in fulckcr voegen, dat indien daer töe
wet voorfien en werdc, de Jagerye ende Voge-
O^gliefchapen is binnen onfen voorfchreven
^v™ Hollandt te vergane. SOO I S T,
hoed ' f" aenge<"icn» begecrende fulcks te ver-
vol jencieremedieren, U ontbieden ende be-
van1 ft ë t0e commi«crende by defen, dat ghy
publi c ° aenet kondigen ' uytroepen ende
Lande ÊË
&' 0mme binnen onfen voorfchreven
endi í V3n Hollandt:» daer 't van noode wefen fal,
dat vm
           wcSen ichcrpclijckcn verbieden,
jaeen ð?" niernandt hem en vervorderc te
kranen°CFriiegen nae eeniSe Hafen' ConiJnCn>
Pcrdriik fa.ncn ' Puctoren, Moer-hocndcren,
geler? L· °fte andere Edele Beeilen ende Vo-
'tcn *y dat hem 't felve als andere ghe-
Sfff
Detfa*
-ocr page 738-
Placaten-*. a.Boeck. t.Tit. 6. Deel.
m
13
5
2. T>eclaratio Epijcopi FltrajeBim Sacerdotihm non competere jus venandi.
25 Oiïobris 1559-
ad corum voluntatem fine audoritate & licent'
didi Domini Cornelii Militis, comrniflÏonern'*
Principe feu Comité habentis, indics capiunc&
rapiunt:Quafcfuimushumilitcrrequifiti, uta
de remedio oportuno providere dignarcmur. N0!
igitur volentes Jura, Res & Bona ac DominiaCo
mitis & Nobilium praedidorum, quantum in no.
bis eft, prxfervare & defendere; idcircovobis ve.
ftrifque Familiaribus & fervitoribus, ut hujufrriodi
Sacerdotes, Pref by teros & Cleticos, dum in hu.
jufmodi crimine,capiendo Cuniculos in locis pnt.
didis deprehenfi fuerint & inventi, abfque mem
Sententis capere, captivare, & captivos detinere
abfque tarnen corporum füorum lsefione, qu0l)f!
que defuper praeititerint emendam condignam
poifitis & valeatis, tenore praefentium licentiamj;
audoritatem concedimus & impertimur. Datum
noilro fub Sigillo, ad caufas prsfcntibus adpenfo,
anno Domini millefimo , quingcntefimo nono,
die vicefima quinta menfis Odobris. Et figna'
turn, fV. Blijer.
REDERICUS Marchio de Baden,
Dei & ApoftoliciE Sedis gratia Epifco-
pus Trajedenfis, diledo nobis in Chrifto,
itrcnuo viro, Domino Cornelio Cruefinck, Milki
noftraï Diceccfis,Salutemin Domino, & in com-
miffis debitam deligcntiam adhibere. Quum
SacnCanones omnibus Sacerdotibus & Ciericis
vcnationcs & Silvaticas vagationcs cum Canibus,
& Accipkres aut Falcones interdicunc, eflque ve-
rum quod in plerifque partibus & locis Hollandiss
ejufdem noftra; Dioecefis , didis vulgariter Duy-
nen, in quibus Cuniculi exiftunt, confervantur &
pafcuntur, locaquc ipfa pattim ad Comitem didae
Patriae Hollandia; & paitim ad alios Nobiles didae
Patriae pertinete dignofcuntut & vete pertinent;
quodque nemo cujufcunque etiam conditionis
aut ftatus fuetit, Cuniculos in iifdem locis Cani-
bus aut aliis modis & ingeniis , five corum volun-
tate capere aut capi facere poflit & valeat; nihilo-
minus tarnen nonnulli Sacerdores ac Clerici pro-
pria temeritate & audacia hujufmodi Cuniculos
3. Arnpliatie op de qualificatie der gener die 't Feit en JFeydtfpelgebrujc\%
In date denfevenden April ι f 9 3 ·
Α U RΙΤ S, gebooren Princc van Oran-
j gien, Grave van Nailau, Catzenelleboge,
J Vyanden, &c. Marquis vander Vere ende
Vliiïïngen, Heere van Sc' Vijth, Daefbourgh, der
Stadt Grave ende vand/en Lande van Cuyck,&c.
Gouverneur, Capiteyn Generael ende Admirael,
midtfgaders den Prefident ende andere Raden
over Hollandt, Zeelandt ende Vricflant, den eer-
ilen gefwooren Dcurwaerder vande voorfz Raden
hier op verfocht, Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo dagelijcks foo langer foo meer tot onfer ken-
nifle komen de groote confuficn ende ongeregek-
heden inde Wilderniflè der voorfz Landen , ende
het vernielen van Edel Wildt, vallende, de welc-
ke eenfdeels veroorfaeckt zijn ende worden over-
mits die Ordonnantien die van ouden tyden op 't
fluck vande WildcrniiTe met goede kennüTe van
iaecken ghemaecktzijn gheweeit, niet wel en zijn
onderhouden", ende eenfdeels door dien federt
den Jare vijfthicn-hondert twee-en-tfeventich,
veele ongequalificecrde Perfoonen, dien te vooren
felfs, nochte heuren Ouders, nochte PredeceiTeurs
in officie niet gheweeft en zijn in pofTeiiïc van Ja-
gen 't felve op haren eygen authoriteyt hebben be-
gonftte doen: Dat mede eenigcdie felfs ofte heu-
ren Ouders voorden Jare vijfthien-hondert twec-
cn-tfeventich hebben ghejaeght, als noch blyven
jagen , niet jegenftaende iy hen begeven hebben
tot Mechanicque hanteringe, ofte het ghevangen
Wik verkoopen, ende mits dien ongequalificeert
geworden zijn : Dat oock eenige bekennende on-
gequalificeert te wefen omme te mogen Jagen op
verkregen confentcn verfcheydelick geaccordcert
jagen, ende boven dien dat de boete op'tonbc-
hoorlick vangen vande Hafen, als by voorgaende
Placaten niet hooger geftelt zynde, alsop'tonbc·
hoorlick vangen vande Conijnen te kleyn zijn,
ende gemerekt daer inne dient voorfienendeghc-
remedieert. SOO I S Τ, dat wy u lallen ende
bevelen, by openbare publicatie ter gewoonlickr
plaetie, van wegen dör Hooge Overigheyt der
voorfz Landen, te bevelen allen ende een yegclick
hem nae de oude Ordonnantien ende Placaten op
't ftuck vande WilderniiTc gemaeckt, te reguleren,
ende voorts te verbieden, gelijck wy verbieden ty
defcn een yegelijcken van wat ftact ofte conditie
hy zy, die felfs of heure Ouders of PredeceiTeurs
in ofncie(fondcr particulier confcnt)voor den Jare
van vijfthien-hondert twee - en-tfeventich inde
voorfz Landen niet gheweeit en zijn in vreedia-
mich gebruyek van te Jagen, ende oock die gccnc
die felfs ofrc hare Ouders in 't voorfz gebruyek gc-
weefl: zijn, maer nochtans hen met Mechanicq^
handelingen, of het verkoopen van het ghevangen
Wilt gheneeren, midtfgaders alle de geencdieo?
eenige confenten, hoedanich die felve mogend"
fen geen uytgefondcrt hebben ghejaecht ofte doen
jagen ,van nu voortaen meer te Jagen, alfoo wy^
felve het Velt verboden hebben, ende verbicaw
by dcfen, ter tijdt toe fyluyden hare qualincat'
fullen hebben bewefen nacr behooren, vooror
ofte voor onfen LieAenant Houtvefter Generac
ende Meefter-knapen: Ende dit alles op de pij-
nen ende breucken jegens den ongcqualincce -
den by voorgaende Placaten geitclt ende gcordo"
neert, fonderdat de felve hen daer in met eenig
-ocr page 739-
Op t ftuck vande Houtvefteryo.
1^7
Hafen ofte Conijnen te jagen, ofte aldaer met loiTe
Honden re paiTeren, maer heurluyder Honden aen
de leytfe ofte banden te houden, ter tijdlende wy-
Ie fy-luyden Haes ofte Conijn op glaedaen fullen
hebben, dan naer BamifTe tot Lichrmiflè toe, op de
verbeurte van tvvintich ponden, boven de boete
van hondert vijf en-twintich ponden, indien qe-
nich jonck ofte oudt Wilt by den felven Honden
mochte gevangen worden.
Ordonneren mcdeonfen Lieutenant Houtve-
ftcr Gcncrael, hem wel ende behoorlek te infor-
meren op de qualitey t van andere die Jacht ghe-
bruyekende, ende die gene die hy lal bevinden on-
gequalificeert te wefcn.by wegen van Juftitie het
Velt te verbieden, ende jegens den felven te pro-
cederen naer inhout vande Ordonnantie ende Pla-
catcn daer op gemaeckt, iönder eenich connivcn-
tic ofte diflimulatie.cnde fonderdathy alleen ofte
met Meeiterknapcn eenige ongequalificccrde ter
Jacht ial admitteren by particulier confent in ee-
niger manieren.
Gegeven in 's Graven-Hage onder 't Zegel van
Juilitie hieropghedruckt in formc van Piacate,
den fevenden April Anno vijfthien-hondert drie en
tnegentich. Onder ftondt, By mijn Hceren den
Gouverneur, Prefïdcnt ende Raden over Hollant,
Zcclandt ende Vrieflandr. Ende was onderteyc-
kent, ƒ. de Rechtere.
cnfe poiTéilic in Rechten fullen mogen be-
I
Verbieden voorts den felven endeallen anderen
f niet wcfende vanden Ridderfchap) Edelen ofte
incipale Officiers ter Jacht ghequalificeett,eeni-
Ie loopendeoftc Edele Honden, Winden ofte Ha-
kvinden te houden,ende beveelen den genen die
Ifulcke Honden hebben, hem defelve binnen een
Macnt nae de publicatie van defen quijt te maec-
ken ofte buyten den bedryve vande Houtveile-
c t'e fchicken, op de verbeurte van thien ponden
op clcken Hont,boven de verbeurte vanden felven
Hont.die byden Dienacrs vanden Houtvcfter fal
worden acn gevaert.
Verbieden infgelijcks (ter Jacht niet ghequaliii-
ccert) een yegelijcken Hafen te vangen, ende die
cerjacht gequalificeert zijn, meer Hafen te vangen
als toe ghclaten is, alles op de verbeurte van twin-
tich ponden op elcken Haes.
Ende op dat het grof Wilt (dewijle het noch
jonck ende fwack is) voortaen beter befchermt
werde, als tot noch toe gefchiet is, foo wort by de-
fen geordonneert ende verboden, dat niernant wie
by zy,oock ter Jacht gequalificeert zijnde,hem en
vervordere inde Duynen ofte Quartieren daer 't
grof Wilt hem meeft is onthoudende, als tufïchen
de Beverwijck ende Petten, met lofTe Honden na
4. Interpretatie by den Holpe van Hollandt op het Ψ/acaet vande Wilderniffè,
wopende de Hooft.Officieren ter lacht gequalificeert. In date den leflen lanuarij 1620.
zynde interpretatie. S O O I S T.dat 'tvoorfz
Hof defelve interpretatie doende, verklaert heeft,
ende verklaert mits defen, dat met de voorichreve
woorden : Andere Hooft-Offkieren % verftacn werden
alleen de Hooft-Officieren van oudts tot de Jacht
gequalificeert, Namentlijck: De Bailliuwen van
Rhijnlandt, Delflant, Schielant ende Kennemcr-
laridt, ende geene andere Bailliuwen ofte Schou-
ten , ten refpecle van hare OrHcien. Gedaehia
den Rade, den leften Januarij Anno fefthien*hoi>
dert negen-ende-twintich. In kenniflê van fny,
F. Cr iep.
I Lfoo tot kenniiTe vanden Hove van Hol-
I landt ghekomen is, dat eenige inconve-
\ nienten voor vallen, ende queilien gemo-
veert werden by eenige Bailliuwen ende
Schouten van Steden, Dorpen ende Heerlijckhe-
den dcfer Landen , die pretenderen recht te heb-
ben, ende dat uytte woorden : Item, andere Hooft-
Officieren
; gheftclt in 't tweede Articule vanden lc-
ften Placate , ende Ordonnantie vande Wilder-
fat- in ^ate ^en feventenden Januarij Anno
iefthien-hondert acht-ende-twintich voorleden,
ende derhalven by den Heere Houtvefter verfocht
HET SEVENDE DEEL.
Ut
Hacaten vanden achten tninticbfienfumj 16$6,endefeïenden Mej 16$%l
Ugns 't Schieten.
p^LHEM by der gratiën Godts Pn'nce
1Van Orangien, Grave van NafTau, Catze-
« nclleboge, Vyanden , Diets , Lingcn,
Veer? 'aI?^ ' Leerda™» &c· Marquis vander
da MP c Y,,inngen > Heere ende Baron van Bre-
GrimK C Gravc ende Lande van Cuyck.Dieil,
117?'Herilal' Warneilong, Kranendonck,
lanen' S°y ίSinc Vi\ Daefburgh ende Po-
' " "«mfladc, Nyervacrt, YiTelileyn, Sint
Maertenfdijck, Geertruydenberge, Chafteau Reg-
nard, de Hooge ende Lage Swaluwe, ende van
Naeltwijck, &c. Erf-Burchgraef van Antwerpen
ende van Beiancon,Erf-Marfchalckvan Hollandt,
Gouverneur, Capiteyn Generael ende Admirael,
midtfgaders de Prefident ende Raden over Hol-
landt, Zeelandtende Vrieflant, den Deurvvaerder
ofte gefwooren Exploi&ier vanden Comptoire des
Ontfangers Yandes Graeffêlijckheyts Wilderni/Te
Sfff 3                       iti
-ocr page 740-
——
"ISiïiÉ»*
Placaten. 3/Boeck. i.Tit. 8.Deel.
13BB
rt<)
in Hollant, Saluyt. Alfoo wy onderrecht zijn, dat
dagelijcks hoe ianger hoe meergroote exceflen,
méfufen^nde moetwilligheden gepleecht werden
by diverfche Pcrfoonen, die niet alleen in 't Bofch
vanden Hage, maer oock inde Duyncn ende an-
dere plactfen vande Wildernifle van Hollant ende
Wcft-Vriellant, naer Hafen, Conijnen, Pardrijfen,
Duyven ende ander vliegend' Wilde, toe kennhTe
vanden Houtvcfter ende Meefterknapen ftaende,
gaen fchictcn,ende dat contrarie de Placaten ende
Ordonnantien daer jegens gemaeckt, ende fpecia-
lickcn van het 17, zo, 23,33,34, 39,43, 50 ende
5z Articulen van't gemeene Placaet, gcemancert
opten feventienden Januari) fefthien-hondert acht
en twintich, van het achtfte Artijckel vande Voor-
vvaerdc vande Vcrpachtinge der Duynen, gedaen
Lichtmifle fefthien-hondert negen-en-dertich.
Item, jegens 't Placaet vande Klingen van den fe-
venthienden Augufti fefthien-hondert drieën der-
tich, ende van feeckere Ordonnantie racekendede
felve Klinge, in date den thienden Augufti feftien-
hondert vijfen-dertich, ende den een-cn-twintich-
ften Julij fefthien-hondert negen en-dertich, fulcx
dat ten hoochften noodich is daer tegens bybe-
hoorlijckc middelen te verfien. S O O I S Ô,
dat Wy hier op gehadt hebben het advijs vanden
Houtvcfter van Hollant ende Weft-Vrieflant,ver-
klaert hebben ende verklaren midts defen, dat de
Roers mette welckeycmant inde Duynen ofte in
de Klingen, volgens devoorfz laetfteAmpliatie
ende Vcrpachtinge fullen ghevonden werden te
fchieten, verbeurt fullen zijn, ende boven de boe-
ten henluyden metter daet fullen mogen werden
afgenomen , ghelijck oock alle Sleep ende Loop,
ofte Lap-Netten inde Klingen, alwaer 't dat iy
maer naer geoorloft Wilt liepen, ende dat op»he
lijeke verbeurte als voor de Roers is gefechc, 0^
lijck mede die buyten 't Bofch, Duyncn ofte K|jn.
gen, in de gantfche Houtvefterye van Hollanten^
de Weft-Vricflandt buy ten de Heere Wegen ofte
Paden, ende oock op de Heer en Wegen ofte Paden omje
Riet-Daecken ofte tegens Hoylergen,
met Roers ehe
vonden werdende te fchieten, by de Subftituyttn
Dienaers vande Houtvefterye , Pachters vande
Duynen,ofte des Houtvefters Dienaers, de iW
mogen af ghenomen werden, midts datfyluyden
iöodanige af ghenomen Roers fullen brengen ten
huyfevanden Houtveftervoornoemt, omme by
de felve ende Meefter-knapen geordonncerrzijn·
de van goeden prijfc ende verbeurt, fy yeder genie.
ten mogen hare gherechtigheydt in 't verbeurde
Roerende boeten , ende iboyemant hemquame
te oppoferen, ende de felfde Roers weygerde ov«
te gheven, ofte de voorfchreve Dienaers vande
Houtvefterye in hacr Officie refifteerde, daer
jegens fal den Houtvefter boven de boeten mo-
gen procederen tot arbitrale corrcdie. Endeop
dat defe onfe Ordonnantie in allen Poinöenmacn
werden gheobferveert, Soo ontbieden ende bete-
len wy allen Oificierenjufticieren,Dienaren ende
Ingefetenen der Graeflijckheyt van Hollant ende
Weft-Vrieflandt, dat fy u dit doende emftichvei·
ftaen ende obedieren, ende alle hulp endebvftant
doen, fonder des te laten in ceniger wijs.
Gegeven inden Hage onder 't Zegel van Ju-
ftitie hier onder aen ghehangen defen levenden
May Anno fefthien-hondert acht-en-veertich, In
kennifle van my,
C. Hgttmdt.
HET ACHTSTE DEEL.
Ordonnantie, Op 't vangen van Valckgn, Valc^tarffels, en ander Eèk
Vogekn. In date den % 6 Oiovember \6\z.
komende, niemant en foude mogen koopen of
verkoopen , fonder die eerft te brengen ende pre·
fenteren in 't voorfz Valckhuys , ende dat al oj>te
peynen ende verbeurte vande Vogelen elders gne-
dragen of verkocht, ende daer toe twaclfgpklen,
foo tot lafte vanden Kooper als Verkooper dei: tol-
ver Vogelen: Ende hoewel eenen yegelijck hem
daer naer behoort te reguleren , foo wert nochtans
by velen contrarie gedaen, omme wacr jegens tot
behoudeniiTe dies aengaende van den voorfz Lan-
ï'eeburgCuyAdmovergeenDOPlac
;n, hoogheyt ende gcrechtigheyt te tcmcavw'
SOO IS T, dat wy bevolen ende gclaft hebben,
bevelen ende laftcn by defen den eerftcn Ucw
waerder hier toe verfocht zijnde, terftontendc 101 ·
der vertreck over al inde voorfchreven Landen
Hollant ende Vriellant, daer men ghewoonha
uytroepinge ende publicatie te doen, van me
uy t te roepen ende gebieden, dat alle de geen
van nu voortaen eenige Edele Vogelen, van
ken, Valck-TariTels, Geer- Valeken, GeeJjJJ
Blaet, Blaetkens, ende andere diergelijcke^v g
len inden Lande van Hollant ende Vneilant
genfaj , de felve Vogelen te brengen in eva
donneert is gheweeft, dat alle die geene die inden
Landen van Hollant ende Vriellant, eenige Vale-
ken, Valck-Tarflels, Geer-Valeken, Geer-Tarfiels,
Blaet, Blaetkcns, ende alle andere foortcn van
Edele Vogels vangen, ghehouden zijn die felve
Vogelen te brengen in 't Valckhuys op 't HofTin
den- Hage , ende die te leveren in de handen van
den Valckenaer aldaer, midts daer vooren ontfan-
gende den prijs daer toe ftaende ende gheordon-
neert, ende datalfulcke Vogelen als hier vooren
verhaelt zijn ,uyt Noorwegen ende Ys-lantin den
voorfchreven Landen ãáç Hollant ende Vriellant
Ì
-ocr page 741-
Öp'c ftuck vande Boiit^efteryo.
139°
ende verbeurten vande Vogelen, dié niet als voo-
ren in 't Valckhuys gebracht»of elders fonder Paf-
poort ghedragen ofte verkocht fullen wefen, ende
daer toe twaelf guldens op elcken Vogel, die ghe-
innet, berecht ende gheexecuteert fullen werden,
by den genen, ende als andere boeten ende breuc-
ken, opte contraven tien vande Placa ten ende Or-
donnantien der WildernhTen vallende. Ontbie-
dende daer omme ende bevelen allen den geeneri
die defen aengaen mach hem hier naer te regule-
ren. Ghegheven inden Hage onder 't Zegel van
Juilitie hierop ghedrucktin Placatc, den iès-en-
twintichilcn November, Annofefthien-hondert
twaelf. Ende was onderteyekent, A. Duyck. Heb-
bende onder een op gedruckt Zegel in rooden
Waflche.
•s op 't Hof inden Hage, ende die te leveren in
handen vanden Valckenaer aldaer, om me die te
koopen ten prijie van ouder ghewoonte daer toe
λ e^Ci Verbieden voorts die Valeken, Valck-Tar-
r ,1c oeêr-Valcken,Geer-Tarfels, ende andere dier-
cli'icke Vogelen, komende uyt Noorwegen, Ys-
fant ende andere Landen, inde voorfchreven Lan-
den van Hollandtende Vrieflandt, te koopen, ver-
koopen, ofte uytde voorfchreven Landen te bren-
oen,fonder die eerftghebracht ende geprefenteert
te hebben in 't voorfchreven Valckhuys op 't Hoff
inden Hage, omme by ons Gouverneur, ofte die
lalt van ons hebben fal, daer van te koopen ofte
nemen 't geene ons believen fal, ende die andere
niet onfe ofteonfe Gecommitteerde Pafpoort te
verkoopen ofte vervoeren, ende dit al opte peyncn
HET NEGENDE DEEL.
i. Placaec, Waer by de lacht inde hrifdiBie van Woerden verboden wert.
In date den acbtbknden November 1530.
AERLE by der gratiën Godts
, Roomfch Kcyfer, &c. Den cerften ge-
fwoorenBode, Exploidiervanden Ra-
:de in Hollandt hier op verfocht, Sa-
luyt. Alfoo t'onfer kenniiTe gekomen
is, dat veel ende diverfche Perfoonen Edel ende on-
Edel, foo wel uyt den Lande van Hollandt als
Utrecht, hen dagelijcks vervorderen te komen Ja-
gen in onfen Lande van Woerden naer Hafen, inf
gclijcks pogen omme te vangen Velthoenderen,
Moer-hoenderen , Fcfaenen endediergelijcke Wilt
tot onfen grooten achterdeele, ende diminutie van
onfcHcerlijckheyt van Woerden, ende die wy be-
gecren onderhouden te zijn in allen heuren Rech-
ten, Hooghcyt ende preeminen tien. SOO IST,
dat Wy willende hier inne voorfien , ende hier op
gchadt'tadvijs van die van onfen Rade ende Reec-
keninge in Hollandt, U ontbieden ende bevelen,
committerende mits defen, dat ghy treckt binnen
onfen Stede van Woerden, ende elders daer om-
trent daer't van noode wefen fal , by u roepende
d'Officieren vander Plecken, ende openbaerlijck
kondicht ende beveelt van onfent wegen, dat nie-
mant wie hy zy Edel of on-Edel, hen voortaen en
vervorderen te jagen in onfen Lande ende Bailliu-
fchap van Woerden, nae Hafen, nae Velt-hoendc-
tcn,Moer-hoenderen, Fefanen,noch met geender-
hande Wilt, op peyne elck Man jonck of out die
daer op bevonden fal worden, te verbeuren tot on-
fen profijte thien ponden van veertich grooten, de
een helft tot onfen profijte, een vierendeel tot pro-
fijte van onfen Bailliu aldaer, ende 't ander vieren-
deel tot profijte vanden Aenbrenget. Bevelende
midts defen onfen Caitcleyn ende Bailliuw van
Woerden, tegenwoordichende toekomende,dat
hy fcherpclijck procedeert tcgens den overtreders
van defen. Bevelende voorts den. Schepenen ofte
Mannen van Woerden, daer de Bailliu in ghelijc-
ken faecken ghewoonlijcken is Recht mede te
doen, dat iy als hen deuchdelijcken blijeken van
de overtredinge van defen , de fclve overtreders
corrigeren by de peynen hier boven verklaert, fon-
der diiTimulatie, want ons alfoo gcliefc. Gegeven
inden Hage onder onfen Zegel van Juihrie, die
wy in onfen Lande van Hollant gebruyeken, hier
onder op 't fpatium gedruckt op den veertienften
dach van November, in't Jaerons Hectcn duyfent
vijf hondert ende dertich, van onfen Keyferrijcke,
't cerfte : ende van onfe Rijckcn van Spangicn,
van bcyde Sicilien, &c. 't vijfthienfte. Onder gc-
fchreven , By den Kcyfer. Ter Relatie vanden
Stadthouder Gencrael, ende Raden van Hollant,
Zeelant ende Vrieflant. Ende was onderteyekent,
Λ de Jonge,
2' Placaec, Op'tfiuc\yandefacht inden Lande van Voorne. In date den
dfden lanmrij 1551* Sonder werander'mgeop den noem wan Koningb PHILIPS^
renoveert, den aebtbienden AprÜ 1556.
Α E R L E by der gratie Godts
Roomfch Keyfer, altijdt vermeer-
derdes Rijcks, &c. Deneerften gc-
fwooren Exploidier van onfer Ka-
^ mer vanden Rade in Hollandt hier
"«formeert ».-op \ei{ocht> Saluyf- AIibo wy ghe-
«■ert zijn, dat in onfe Duyncn ende Wil-
derniflèn inden Lande van Voorne , foo wel in
Weft-Voorne, als in Ooft-Voorne, veel ghebreec-
ken ende bcletfelen gefchicden, tot grooten ach-
terdeel vanden Pachters van onfe voorfz Duynen,
ende diminutie van onfe Domeynen, Hoogheyt
ende heerlickheyt: Ende omme daer inne te re-
medieren, foo hebben wy geordonneert endeghc-
fta-
«
-ocr page 742-
Placaten-j. f.Boeck. i.Titt 9.Deel.
lm
ftatueert, ende dat oock achtervolgende fecckcre
onfe Ordonnantie, daer op de felve Duynen in 't
openbaer verpacht zijn,die Poin&en ende Articu-
len hier naer volgende: Eerft verbieden wy cenen
yegclijcken , dat niemant van wat ftate ofte con-
ditie hy zy, Edel of on-Edel, ecnige Conijns-
neften te roven , noch nae Conynen en fchieten,
noch in de Bergen of Conijns-Aerdeen rommelen
noch en frommelen, noch die Conynen uyt en
delven , noch in de voornoemde Warande met
Havicken en vliegen, noch met Honden en jagen
naer Conijnen, op de boeten van thien ponden
van veertich grooten t'elcken reyiè als 't gebeurt.
Item, ofyemant bevonden worde in eenichvande
voornoemde Duynen ende Waranden, doende
ter contrarie, het ware by dage of by nachte, buy-
ten confente van den Pachter daer't onder ghe-
fchiet ware, die fal daer af ghecorrigeert worden:
te weten, vande Duynen in Ooft-Voorne by on-
fen Bailliu vanden Briele,ende vande Duynen in
Weil-Voorne by onfen Bailliu van Gocderede, of
by gcbrceckc ende verfuymeniiTe van henluyden,
by den Stadchbuder, ecrite Raedt prefiderende
ende ander van onfen Rade van Hollandt, het zy
Crimineück of Civilick, nae de ghelegentheytdes
mifdacts, ende daer toe de Honden, Bogen, Buf-
fen , Netten, Feretten, daer fy het mede ghedaen
hebben verbeurt. Item, fullen de Pachters, of de
geene die van heuren wegen de bewaerniilè van
heure Waranden bevolen wert, macht hebben
elcks inden heuren te gyiêlen, te dagen of vangen,
ende op 's Keyfers ghevangenis te brengen in den
Briele, of ter Goederede, alle de geene die fy inde
Waranden by hen gepacht, bevinden fullen frette-
rende, Conynen fchietende of jagende, of vliegen-
de, rommelende, dommelende, Conijnen uyt del-
vende, ofte Neilen berovende, buyten heuren oor-
lof ofte confente, ghelijck de Duynmeyers in Hol-
lant ende elders, tot hier toe ghewoonlijcken zijn
gevveeil te doen, fonder nochtans niemant te mo-
gen compoferen heymelijck of openbaer, op pey-
ne van viervout foo veel te betalen tot 's Keyfers
profijte, alsiy daer afby compoiitie ontfangen of
bedinckt hadden, de voerfz compofitie nochtans
van onwaerden blyvende, macr fullen ghehouden
wefen heur exploid vander gijfelinge ofghevange-
niiTe terilontaen te brengen aendenfelven Bailliu,
omme de Mifdadige te worden gecorrigeert, ende
daer af te verwachten fulck vonnis, als naer groot-
heyt des mifdaets hem of ghewefen fal worden, of
die te worden ghecompofcert, te weten in kleyne
dagelijcxc boeten by goct duncken van onfen
voorfchrevcn Bailliu ende Rentmeeiter van Voir-
ne. Ende in groote faecken excederende, by goet
duncken van den Luyden van onfèn Reecken-
kamer in Hollant, hier op gehoort den Pachter die
de fchade gheleden fal hebben. Item, ofyemant
Edel of on-Edel, den Pachter 't felve verbiedende
of gijfelende, daer omme qualicken toefpraecken,
dreychdenofteiloegen, die fullen de felfde Bail-
lius elck in lijn quartier, ghehouden wefen te van-
gen , ende Criminelijcken daer jegens te procede-
ren, als tcgens den geenen die den Keyfer vanden
fijnen verminderen , ende openbaerlijck kracht
ende gewelt ghedaen fullen hebben, of indien de
voornoemde Baillius dies in gebreecke waren, en-
de daer inne niet en deden fulckdcvoir als't {
hoort, dat fal men op den felven Baillius, die dae
afin gebreecken waren, verhalen, ende daer en bo.
ven de Mifdadige doen corrigeren by den Hov
van Hollant, of anders, als daer toe behooren fel
Item, wy gebieden voorts dat eenen yegelick woo.
nende ontrent de Duynen, fijn Huys-Honden
doet poten, ende fijn Katten de Ooren afdoetfnii.
den, op eene redelijckc boete naer ouder gewoon.
ten. Item , van alle de boeten ende breucken die
aldus inde Duynen vallen ende verfchijnen fuj]en
lbo verre die Civil zijn, ende tot penningh-boeten
ftaen.daeraf fal elck Pachter, in wiens Waranden
de breucken geichiet fullen zijn, ende dat aen ge-
bracht hadden, voor heuren Interefl hebben, d'een
helft van des daer af fuy ver komeft fal boven koile
hetzy metdadinge of met Rechte, ende wy dan'
der helft, daer af onfen Bailliu 's Lants van Voor-
ne den ontfangh hebben fal , tot onfen behoef!
Ende ilatuerende voorts, dat indien yemant wie
hy zy, Edel of Onedel, hem vcrvordere by dage
of by nachte eenige Conynen af te fetten metlan-
ghe Netten, dat die verbeuren fal vijftich Carolus
guldens, te appliceren als boven. Item,indiende
Pachters van de felve Duynen bevinden ecnige
Honden in haere Duynen, anders dan by heuren
confente , fullen die felve Honden mogen doot
fmijten ibnder verbeuren . Item, ordonneren
voorts dat de Pachters vande Duynen voorfchreve,
ofte heure Dienaers,gelooft fullen zijn in Rechre
by heuren eedt, van allen deliden inden felven
Duynen vallende : Behoudelijck dat alfulden
Dienaer ofte Dienaers cerft ccde ghedaen fullen
hebben in handen vanden Bailliuwen voorfchreve.
Item, omme te vporfien dat onfe Swancn inden
Lande van Voorne in heuren weien ende Rechten
onderhouden worden: Soo hebben wy oock ghe-
ordonneert ende gheftatueert, dat niemant wie by
zy, hen en vcrvordere eenige wilde ofte tamme
Swanen te fchieten, opte boete t'elckc reyfe van
vijftich Carolus guldens. Item, dat niemant met
BuiTen ofte Bogen in 't Velt en fchieten nae Swa-
nen , opte boete t'elcken reyiè van thien Carolus
guldens. Item, dat niemant eenige BufTen in 't
Velt buyten der Stede ofte Dorpen los en fchieten
ten tyden als die Swanen fitten en broeden, te
weten, vanden ceriten dach van Maerte, tot uyt-
ganck Meyc, omme de felve Swanen niet te ver·
fchricken, op de boete van thien Carolus guldens.
Item, dat niemant eenige S wanen-Eyeren uyttcn
Nefte en rove, ofte die Eyeren in ftucken en fmij-
ten , ofte jonge Swanen en rove ofte doot en fmij'
te , opte boete t'elcken reyfe van thien Carolus
guldens. Item, dat niemant fijn Honden en hetit
op eenige Swanen, broedende ofte in 't Was*
fwemmende,op gelijcke boeten als vooren: £«*
dat niemant hen en vervordere eenige Wilde vo-
gelen , als Reygcrs, Quacken, ende andere Voje-
len te fchieten noch vangen, opte boete van on
Carolus guldens t'elcken reyfe te verbeuren. Μ
welcke boeten t'appliceren als vooren, te tret <
d'een helft tot profijte vanden Pachter vande «^
Swaneryeende Vogelrye, ende d'andcr <fin,t
profijte van ons. Ende want wy 00C\0Tioe"hitf,
worden , dat eenige haer vervorderen jegen
KermuTen,Schutteryen, Bruyloften, entfc ano^
-ocr page 743-
f..?+              Op 't fluck vandV Houtvefteryo.
e^en j jn onfen BerckenTrijs ofte Boffchen al-
d er Meyen ofte Boomen te houden, in foo groote
enichte, dat foo verre daerinne nietvoorfien en
^orde,gh'efchapen is binnen korten Jaren ,dat de
felve onfen Bercken-rijs ende Boffchen gheheel af
re verkondigen j ende te publiceren in den Brieje^
ter Goederede, tot Geervliet, Heenvliet, Abberl·*
broeck, ende elders daer 't van noode wert. Ont-
bieden ende bevelen allen onfen Officieren, Ju fri-
cïéreri ende Ondèrfaren, dat fy u in dit doende,
ehouden ende vernielt fal worden: Waerommè
wyoock verbieden allen ende eenen yegeiijcken
wie by oock zijn mach, Geefteiijck, Edel ofte Me-
chanique,niemantuytgefonderr, voortaen eenige
Meycn ofte ander Hout te houden ofte breecken,
inden felven onfen BofTche , opte verbeurte t'elc-
ken rcyfe van thien Carolus guldens eens , een
cjerdendeel tot onfen profijte, ende een ander der-
dcndeel voor den Aenbrenger , ende 't leitc der-
dendeel tot profijte van onfen Bailliu van Voornc,
ende foo wie niet en heeft te betalen met gelde,
61 daer afghecorrigeert worden aen fijn Lichaem,
U ordonnerende midts defeh onfen Ordonnantie
-doen allen hulp ende byftandigheyt, wantons al-
foo ghelieft. Gegeven iri onfen Huyfe van den
Hagc, onfen Zegele van de Leenen hier onder op
't fpatie van defen gedruckt in forme van Placate,
opteh elfften Januarij ι 5 <jz. nae ftyle vanden
voorfz onfen Rade van HolJant, van onfen Keyfer-
rijeke 't drie-en-dertichfte, ende van onfen Rije-
ken van Caftilien ende anderen, 't ieven^erï-dcr-
tichflë. Onder ilorit ghefchreven, By den Keyiêr.
Ter Relatie vanden Stadthouder GeneraeJ, d*£ef-
fte ènde andere Raden van Hollandt, Zeelahdt
ende Vrieflandr.7 Ende was onder gheteyekenti
Ί. Dam'. ,
■ ■ ■ :'■;:', :;! ■■ ;l. 'do'*'",.- 'M">Q ifJIOvH '· . ,h'u ,jr,./
il ί';} 'J!tr
Viv;;-;;
Placaet, Wder by eenenyegelïjckgn verboden wert de QafitteUOuynen te
blooten, ende te beroorven <-uan Hart~boom? Doorn} Ouyn-riif, Helm, (ft ander fcberp Gewas.
In date den werden Martij ijjj .β'ύο Ctvmi
* ■
E Marckgrave vandcr Veere, Admirael
vander Zee.Stadthouder Generael, deer-
fte ende andere Raden der Conincklijcke
Majefteyt gheordonneert ten Gouverne-
mente van fijnder Genade Landen van Hollandt,
Zeelandt ende Weft-Vrieflandt, den eerften ghe-
fwooren Exploidier ofte Sergeant van Wapenen
vanden Hove van Hollandt hier op verfocht, Sa-
luyt. Alfoo die Deecken ende Capitularen van
onfer liever Vrouwen Capelle op 't HofTalhier in
den Hage, ons klachtelick vertoont hebben, dat
'tvoorfenreve Capittule is van der fundatie van
Hertoge Aelbrecht van Beyeren , als Grave van
Hollant,ende ghedotcert met veel ende diverfche
fchoone goeden tot onderhoudeniiïe van Godts-
dienften: ende fijn de Supplianten by de Coninck-
Ücke Majefteyt, als Grave van Hollandt, ende by
de Kcyferlijcke Majefteyt, fijnen Heer Vader ghe-
o&royeert ende verleent veel ènde diverfche Pri-
vilegiën, cxemptien, liberteyten ende preeminen-
t'en. Ende infgelijcks foo is in faveur vande Sup-
plianten , ende tot confervatie van hare vryheden
ende exemptien, by Ordonnantie van Keyferlijc-
*e Majefteyt, ende Grave van Hollandt, als noch
W-a in ë0ec*Cr obfervantie , by openbaer
Jjdicte, op feeckere groote peynen ende boeten
ajer toe ftaende , jegens fijnder Majefteyt, ende
r Supplianten Duynmeyerste verbeuren, ee-
oftc \vëelifken heC zy Edel of on"Edel' Gceftelick
L*jCrc 'cnJck, exprefifelick gheinterdiceert ende
Ta? 'f Ccnicnfints '«deCapittcls-Duynen te
off \!retteren ofte te vangen eenige Conynen,
bloot rUyder Duy,ien cnde WildernifTen te
nichfCn' L ^eecIien'te delven, noch oock ee-
Κ»ηΊtC eroovcn van Hart-Boomen, Doorn,
Huift 2ϊ ^1"1 °fte ar,rC diergelijcke Bramen,
tenor» * e fcnerPeKruyden, wilde Vogelen Eye-
Duvnf. fTn * maer de felvc WildernifTen ende
a!fu!rk?Jer wefen vry te laten»ende hebben
^ de ^PpÜanten jegens den Tranferefleurs
ende Contravcnteurs ofre Bcroovers, vanden voor-
fchreven Hove verkregen diverfche Sententieri
iiijuJido contradiBoYïo, inhoudende condemnaticn
van mulden ende peynen tot heuren voordeele^
ende boven dien noch Sententien confirmatoiré
inden grooten Rade tot Mcchelen, de welcke alle
te famen zijn gegaen in krachte van gewijfde.fbn-
dec eenige provocatie ofte appellatie. Ende hoe-i
wel hu niemant gheoodoft en ware contrarie die
voorfchreye Ordonnantien, Statüyten , Keuren
ende Sententien daer op gcvolcht, cenichfins yeir
te doen ofte te attenteren, ende der Supplianten
Duynen ende WildernifTen te berooven van dep
Hart-boom, Doorn, Duyn-rijs, Helm, ende dierge-
lijcke fcherpe ghewafch ofte Bramen waflènde in
defêlve Duynen, op te royen, uyt te delven: Oe-
fen
nochtans niet jegenftaendc, 't hadde onlanghs
belieft gehadt, foo wel by dage als by nachte ende
ontyde,veel ende diverfche Perfoonen in grooten
getale woonachtich te Bergerheyde, onder die Pa-
rochie van Monfter, met meer andere heure Com-
plicen, te komen in der Supplianten Duynen en-
de WildernifTen, ende de felvc Duynen te bloo-
ten, bedelven ende berooven met heuren Hon-
den , Katten ende andere Inftrumenten van heur-
luyder Conynen, ende met groote menichte daer
uyt te nemen den Hart-boom, Doorn, Duyn-rijs,
Helm ende andere Ruychté in der Wildernific
wafTende, ende de felve t'huys te voeren ende ver-
branden , doende den Supplianten ende heurluy-
der Duynmeyers groote ende iiieftirriablc fchade,
't welck immers foo niet en behoort ghetollcrccrt
te wefen of gepermittcert: maer grootelijcks ghe-
ftraft ten exemple van anderen. Énde alfoo al-
fulcke onbehoorlijcke manieren van doen tende-
ren tot illufic ende groote verfmaëtheyt van des
Conincklicke Majefteyts Ordonnantien ende Pla-
caten, als oock mede tot enervatie vander Suppli-
anten Oétroyen ende Privilegiën, al contrarien de
Senten tien ende Interdicten van defen Hove, alfb
Τ t c c                        fy
-ocr page 744-
Placatea-ß. j.Boeck.
1397
hebben, ende daer-en-boven noch voor de tweed
reyfe arbitralick ghecorrigeert te werden naer eji
gentie vander fake, die voorfz peynen pecuniele
te appliceren voor d'een helft ren profijre van de
Conincklicke Majefteyt, ende voor d'anderhelfr
vander Supplianten Duynmeyer, Ontbiedenen
de bevelen daer omrne wel expreflelick allen Of
ficieren,Jufticieren, Dienaren ende Onderfaten"
van iijnder Majefteyt, dat £y u dit doende ernile
lick verftaen, obedieren, ende oock jegens den
Contraventeurs van defen procederen tot executie
vande voorfz peynen, fonder cenich faveur, diffi.
mulatie of verdrach. Gegeven inden Hageon.
der 't Zegel van Juftitie vanden voorfchreven
Hove,in forme van Placate hier onder op gedruckt
den vierden Martij vijftien-hondert vijf en vijftiet
na ftyle vanden felven Hove. Onder ftondt ghe-
fchreven, By mynen Heeren de StadthouderGe-
nerael, d'eerfte ende andere Raden over Hollandr
Zeelandt ende Vrieflaudt. Ende gheteyekent,'
/. Purtyck.
1396
fy fcggcn: Vcrfoeckende mitsdien onfebehoot-
lickeprovifieinformcvanPIacate. SOO IST,
dat \vy willende een yegclijck in hcurluyder ghe-
rcchtigheytgeconfervecrt, ende van alleghewelt
ende ongelijckbe vrijt te werden, U ontbieden en-
de
beveelen, dacr toe committerende mits defen
te trecken binnen de Dorpen van 's Gravefandc,
Monfter, der Heyde, Poeldijck, ende andere daer
ontrent gelegen , cndealdaeropenbaerlieken voor
den Volcke meeft vergadert wefende, te publice-
ren , ende een yegelijck wie hy zy, van wegen de
Conincklicke Majefteyt onfen genadichftcn Hce-
re wel fcherpelijck te verbieden van nu voortaen
der Supplianten voorfchreve Duynen endeWil-
derniflen te blooten, te berooven van eenige Hart-
boom, Doorn, Duyn-rijs, Helm,ofte andere fcherp
ghewafch ende Ruycbte aldaer wallende, uyt te
roeyen, delven, ende van dacr te halen.opte peyne
van thien 's Heercn ponden, t'elcke reyfe ende foo
menichwerf te verbeuren by den geenen die con-
trarie van defen bevonden fal werden ghedaen te
4. Verh}aringe vande Staten van Hoüandt, of de judkature vande excefitn
^vallende inde Capittcl-Duynen. In date én thtenden Augufli 1580.
de andere Duynen van de GraefFelickheyt voor-
noemt. Sonder dat yemandt anders daer over
aperte judicature fal mogen gebruyeken; Behou-
delick dat by provifie, ende tot anders fal wefen ge-
ordonneert, volgende de Voorwaerden dacr op de
felve Duynen verpacht zijn, niemandt daer in fal
mogen jagen. Gedaen inden Hage onder't Zegel
vande Staten voornoemt hier op ghedruckt den
tienden Augufti 1589. Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vande Staten. C. de Hechtere.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt, Reprefenterende de Staten van
den felven Lande, hebben na voorgaende
deliberatie ende communicatie gehouden
met de Luyden vande Reeckeninge in Hollandt,
gheordonneertende ordonneren by defen, dat de
berechtinge van alle cxcefTen vallende inde Duy-
nen , eertijts toe behoort hebbende 't Capittel van
't Hof van Hollandt,falblyven aen den Houtvefter
ende Meeiter-knapen van Hollant, gelijck als van
D En goet-willigen Leferfal ghelieven de nadere verboden van 't Jagen inde Capittel-Duynen te fien Art'ijaeh.
hier boven Colum.
1339. gedruckt.
Is wyders by verfcheyden Placaten vanden Hove de Jacht in particuliere Heer lic kheden ofte Plaetfen voor forten
tijdt gefchort: Sulcks is op den vierden luli)
16x6. inden Lande van Voorne, de Jacht verloden tuffchenden acht en
twintichflen Juli) des [elven Jaers ende tweeden Felruarij
16ôç. Infgelijcks is de Jacht op den twintichflen Mniri
1634. in Heer Huygenwaert; ende op den veerthiendenjulij des voorfz Jaers inde bedijekte Meeren van ffnfnteeh
anders genaemt Schager-waert
, ende van'tfVefi-eynde van dien: midtfgaders van Bleyck-Meer en Schatfsiwjl'
Meer, alle gelegen inde Heerlickheyt van Harinvh-Karfpel·, Oock opten leften dito des felven Jaers in Bylemcr-Mw
voor dat Sayfoenrefpetlivelick verboden geweeft: Gelijck mede op den der thtenden Mey
I 637. verbodt ghedaenu
voor den tijdt van twee Jaren inde Bedijekte Landenvan Diemer-Meer te Jagen.
HET THIEN DE DEEL.
Placaet fflaer by verboden wert Kiraen-ooch of ander vergif inde Ouynen ende
Wildemijjen wan Hoüandt, ende Landen daer ontrent gbelegen, te leggen, In date den terp
Iunij
1650.
lanen , Willemftadt, Nyervaert, YiTelfteyn Ì
Maertenfdijck, Geertruydenberge,Chaiteaii W
nard,de Hooge ende Lage Swaluwe, ende ô »
Naeltwijck,&c. Erf-Burchgraef van Anrorerpj
ende van Befancoh.Erf-Marfchalckvan HoU»[J
Gouverneur, Capiteyn Gcnerael ende Adrní »
midtfgaders de Raden over Hollandt, £ce»
ende Vrieflanc, den Deuiwacrder oite gew^
j IL Ç E Ì by der gratiën Godts Prince
é van Orangicn, Grave van Naflau, Catze-
' nelleboge, Vyanden , Diets , Lingen,
Meurs, Buyren, Leerdam, &c. Marquis vander
Veer ende Vliflingen, Heere ende Baron van Bre-
da, der Stadt Grave ende Lande van Cuyck.Dieft,
Grimbergen, Herftal, Warneftong, Kranendonck,
Arlay, Noferoy, Sint Vijth, Daef burgh ende Po-
-ocr page 745-
•«(HM1
™^^
g              Op 't ftuck vande Houcvefleryo.              1399
loiclier van den Comptolre des Ontfangers I der gereetfehap om hals te brengen, oppeynedat
de GracfTclijckheytsWilderniirein Hollandr, de gcene die bevonden fal worden contrarie defen
Alfoo wy onderricht zijn, dat by eenige PJacaten te hebben gedaen, fal verbeuren de fom-
mevanhondertguldens, boven de vergoedinge
vanden feJvcn Hont ofte Honden , waer van ele
wacrde genomen fal worden volgens de iÖlemnele
verklaringe vanden Eygcnacr van den voorfchre-
ven Hont ofte Honden : T'appliccrcn d'ccne helft
vande voorfchreve boeten voor den Heer Houtve-
iler, ende d'ander helft voor den Acnbrengcr, des
fal den Aenbrcngcr vry ghchouden worden vande
voorfchreve hoeten, fchoon genomen hy fcifsdaer
acn fchuldich ofte handtdadich ware gheweeft :
Endefullende voorfchreve Duynmeyers oock ge-
houden weien voor hare Dienacrs ende Domcilic-
quen in te itacn ende voor betalen , ende die be-
vonden worden cenigen Hont ofte Honden op
genomen ofte geilooien te hebben, ofte deo fel ven
Hont acnhoudt ofte verberght, fullcn verbeuren
boven de reititutie vanden Hont ofte Honden gc-
lijcke ibmmc van hondert guldens , t'appliccrcn
als vooren. En op dat defe onfe Ordonnantie bctcc
in alle hare Poinden mach werden ghcobferveert,
Soo ontbieden ende beveelcn wy allen Officieren,
Jufticicren, Dienaren ende Ingefetenen der Graef-
felickhcyt van HoUandtcndc Weft-Vrieflandt, dat
fy u dit doende crnilcliekvcriTaen,obcdieren,endc
alle hulp ende byflant doen, fondcr des te laten in
ecnigerwijs. Gegeven inden Hage onder't Zegel
van Juftitie hier aen ghehangen den eerflen Junij
fefthien - hondert ende vijfticb, In kcnniiTe
van my,
C. RollanJt.
ç nS!Lahcdd'iveccadichrnutcnendgebbeven oendontKclin 'tdicdeledatmitvooofteoftemoindGuaüee
HET ELFDE DEEL.
Placaet, Waer by d'infchrijVtnge van *Beeflen, endemyden van Schapen inde
Ouynen ende Wildernijfen njerboden wen. In date den njijftbienden N&pembef \ ƒ8 6.
dinge vande voorfz Schapen gantfchelick op ghe-
geten ende berooft worden: Ende dat daer bcne£
fcnsde Harders vande voorfz Schapen mede allo
Hafen ende Conynen verjagen. Ende ghernerekt
dat 'tfelYegantfohelijck is tenderende tot groote
onverdragenjekefchade ende uyterlijcke bcderire-
niiïè vande gehcele Wildernifle, alibo alle de Duy-
nen tot ftuyf-velden, ende allede Conijns-gaten
vertreden worden , 'twelck niet alleen heur het
voctfel en beneemt, maer de fclvcgheheel inde
Weyden ende Koorn-landen,verrc vande Duynen
gelegen, doet verloopen : Alle 't welck is grootc-
lijcx concernerende ende prejudiccrendede hoog-
heyt ende Graeflelijckhcyt van Hollandt. SOO
IST,datwybegeerende daerinne behoorlijcken
te voorfien, ende de Houtveilerye des voorfchreve
Graeflêlickheyts in hare oude ende ghcwoonlicke
Rechten ende vrydommen te houden, hier mede
wel expreflelijcken interdiceren ende verbieden
allen ende een yegelijckcn, dat niemant hem en
vervorderceenige infehrijvinge ofte weydingc van
eenige vreemde ofte andere Schapen inde voorfz
Duynen te doen,ofte laten ghefchicden, op peync
van verbeurte vande fel ve Schapen, ende noch drie
iluyvers op elck ftuck der felver. Ontbieden daer
Ô t t t %
                  omme
AU RÉÔ S, gebooren Prince van Oran-
\ g'en, Grave van NaiTau, Catzcnelleboge,
._!! Vyanden, Diets, &c, Marquis vander
veere ende van Vliilingcn, Hccre van Sint Vijth,
Daef bourgh, der Stadt Grave ende vanden Laijde
van Cuyck, Gouverneur ende Capireyn Generacl,
Admirael vander Zee, midtfgaders de Prefident
ende Raden over Hollandt, Zeelandt ende Vricf-
*?nd^> Allen den geenen die defe jegenwoordige
,cn lul,cn - Saluyr. Alfoo wy van onfen Licute-
í?Ãç ckheer Francoys de Viri , ende d'andere
™itcrknapen vande Houtveilerye van Hollant,
icKmaels gheinformcertzijn, dat deghemeync
j^uynmeyers dagcÜjcks hoc langer hoe meer be-
vnH· ° befchadighc worden door de menich-
«J'aige vreemde ende Inlantfchc Schapen, die in
vanHyiieTdeWilderniire vande Houtveilerye
jj "0»andcgeftclr, ende gebracht worden, waer
vanden °°CkmitS den"anckcnJcvuyligheyt
de QqJ Schapen, niet alleen die weydingc van
merk 2nen 'uy^en wert benomcn,macroock
vernieif æïÃWi,dc ghcheelijcken belettet ende
jonpe w-u e daer omme onmogelijck is dat het
f*w rml U0t ee,nigePerfeaieofte volkoment-
3 macil gneraecken, overmits dat alle de wey-
-ocr page 746-
PlacateEu* 3-Boeck. i.Tit. 12, Deel
1400
Hot
's Graven-Hage onder 't Zegel van Juftitie hie
ghedruckt in forme van Piacate dèn vijfthicnd°P
November Annovijftien-hondcrt fes-en-tachtig
Onder ftont, By mijn Heer den -Gouverneur d
Prefidenx ende Raden over Hollandt, Zeeland
ende Vricflandt. Ende was onderteyekem
P. Hanmman.
                                              '
omme allen Magiftraten endc Qfficieren die dit
ecnichfints fal acngaen, d'inhoutdefer op gewoon-
lijcke plactfe te doen publiceren, cnde den voorfz
onfen Lieutcnant , ende Meefter-knapen vande
Houtveftcrye, oock allen Duynmeyers, ende an-
dere die 't acngaen fal, tot executie des felfs, alle
hulpc cnde affiftcntie te vertoonen. Gegeven in
HET TWAELFDE DEEL.
Placaet, Opte declhüeyt vande Slooten aende ^ijde vande IVilderniL· Jn
date den tbknden September ι j 97.
bevonden fal worden daer van gebleven te zijn jn
ghebreecke, verbeuren fal deiömme van driepon.
den te veertich grooten 't pont, d'eene helft to-
profijte vanden Houtvefter, ende d'ander helft tot
profijte vanden Duynmcyer, ofte van den,Dienaet
vande Houtvefterye, die de bekeuringe fal doen
ende dat boven dien den Houtvefter ofte den
Duynmeyer daer naeft aen gelegen de felve Sloo-
ten die alfoo binnen den voorfz tijt van fes Wccc-
ken niet gemaeckt en zijn, alfoo fal mogen doen
maecken tot kofte van den gebreeckigenopdub-
belt geit, ende 'tfelve realickdoen executeren:
Gelijck mede ghedaert fal werden , indien yemant
in gebreeeke blijft fijn Slooten fulcks te onderhou-
den, binnen acht dagen naer dat hy by den Duyn-
meyer ofte Dienaer vanden Houtvefter daer toe
fal wefen geinfïnueert. Des fullen de voorfchreve
Bruyckers de Wallen aende zijde van heure Lan-
den , foo diep en hooch mogen graven, als't hen
tot prefervatie der fel ver Landen goet duncken&i,
cnde oock op de kant aende Duyn-zyde Heynin·
gen van Palen, Rijs cnde anders mogen maecken,
omme de Beeflen in de Wüdernifïè weydendr,
vande felve Grachten te keeren , ende de vertre-
dinge cnde vervullinge vande felve kanten endc
Grachten daer mede te verhinderen, fullen oock
de kanten vande Slooten aende voorfz zijde van-
de WildernilTe mogen af fteecken fes,acht,ofte
ten minften thien voeten, nac dat de Duynendacr
aen leggende, hooge ofte lage zijn, ende't Sant
ofte Aerde daer van komende mogen gebruyeken
ende oorberen tot hcuren profijte, behoudelick in-
dien daer eenige Conijnen zijn inde Aerde ,die de
voorfz Eygenaers fullen willen af fteecken ende
graven, dat fyluyden acht dagen te vooren,cerfy
de Aerde fullen roeren, ghehouden fullen zijn de
Duynmeyers daer van te adverteren, op dat fy de
Conijnen daer uyt mogen vangen. Interdiccrcnde
den Houtvefter inder tijt, voortacn yemant ie eau-
feren, ter faeckc van Conijnen inde voorfz Slooten
verdroncken, ofte die als noch fullen komen κ
verdrencken. Ende op dat niemant hier van ig-
norantie en pretenderc, Laften,ordonneren ende
committeren wy by delen den eeriten peunvaet-
der vanden Hovenier op verfocht,te treckenov"
al inde Steden ende Dorpen ontrent de voorfcnj
ve WildernifTe gelegen, cnde aldaer te weten in»
Steden daer men ghewoonhjek is publicatie t
doen, ende inde Dorpen voor den Volckeimee
vergadert zijnde , by hem roepende den Oi»c
vander Pleckc,den inhouden van defen by οζζ
terende de Staten van den felven Lande.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
uyt verfcheyden doleantien, ons ghedaen by de
Ambachts-bewacrders ende Gefwoorens van ver-
fcheyden Dorpen, gelegen aende WildernifTe van
de Graeffelijckheyt van Hollant, uyten naem van
hcurluyder Ingefetenen ge-erft zynde aende felve
WildernifTe, verftaen hebben hoe dat veel Procef-
fen gerefen zijn tuffchenden Houtvefter van Hol-
lant , ende verfcheyden Huyfluyden aende Wil-
dernilTe ghelant zijnde, ofte aldaer Lant ghebruye-
kende, foo noopende de fteylighcyt vande Slooten
van heure Landen nefïensde Wilderniiiè komen-
de, als oock ter faecke dat eenige Conijnen gevon-
den werden inde voorfz Slooten verdroncken, daer
van de oude Placaten niet en difponeren. S O O
I S T, dat Wy foo om de WildernifTe te conferve-
ren, als oock alle queftien uyt de oude Placaten,
tot kofte voorfz foude mogen fpruyten,tc voor
komen , ende van nieuws een goede ordre ende
voet daer op te ftellen, naer dat wy hier op gehadt
hebben 't advijs vanden Houtvefter, gherevoceert
ende te nietegedaen hebben alle voorgaende Pla-
caten ter faeckc voorfz op de WildernifTe geema-
neert, ende van nieuws geordonneert cnde gefta-
itueert, ordonneren ende ftatuerenby defen , dat
alle die aende voorfz WildernifTe Lant ghebruyc-
kende zijn, 't zy in eygendom ofte huyre, de Wal-
len vande Slooten, ftreckende tufTchen de Wil-
dernifTe ende heure Landen, aende zijde vande fel-
ve WildernifTe foo afdragende cnde declijffullen
maecken ende houden, dat de Conijnen grafende
ofte af loopende beneden aen het Water vande
voorfz Slooten bequamelijck cndefondcr hinder
daer uyt weder in de WildernifTe fullen mogen
loopen, cnde daer 't felve overmits de hoochre en-
de ftcyligheyt vande Wallen niet bequamelicken
kan gefchieden, fullen aldaer van Roede tot Roe-
de , ofte ten minften van anderhalve tot anderhal-
ve Roede t'heure koften maecken ende onderhou-
den Sloupcn ofte Opereelkens van twee Roeden
voeten wijt, daer door de Conijnen wederomme
uyt de Slooten nae de WildernifTe fullen mogen
geraecken, ende fullen de Aerde, Sant ofte ftoffe
uyt het graven vande Sloupen, ofte vander Sloo-
ten decliviteyt komende, foo verre brengen , dat
't felve daer niet weder inneftuyyen en kan, ende
dit alles binnen den tijt van fes Weecken nae de
publicatie van defcn, op peyne dat een ycder die
-ocr page 747-
0%              Op'tftuck vande
Edicl: te publiceren. Laftende ende bevelen-
Si!van onfent wegen, den geenen die aende voorfz
u'ildernifle Lant gebruyekende zijn hen voortaen
] nae te reguleren, ende den Houtvefter voorfz
Τfe onfe Ordonnantie re achrervoJgcn, Tonder dif-
f u larie, verdrach ofte conniventie, Gegeven in
I4O5
's Graven-Hage onder onfen Zegel hier op gedrud
in forme van Placare den thienden Scprcmbris
Anno 1597. Onder ftont gefchreven, Ter Ordon-
nantie vande Staten, Ende was ondergeteyekenr,
e, de Rechtere. Hebbende onder een opgedruckt
Zegel van rooden WaiTche.
HET DERTHIENDE DEEL.
1, VfoczQty^oerende^fëofchendeWilderniffevan'tHager-hout. In date
den negenden Mey 1608.
wech ghedragen hebben, ofte aenden geenen tot
wiens Huyfen delelve Jongers of Perfoonen 't fel-
ve wech gedragen Hout fullen hebben gebracht.
f II.
Ende afcfoo by voorgaende Placaten verboden is
geweeft, dat de Eygenarcn, hebbende Huyfen aen
de Ooft zijde van 't Voorhout, of andere palende
aenden voorfz BoiTchc, haer Deuren, Vcnftercn,
ende Heyningen aende zijde van 't Boilche foude
moeten dicht maecken, fonder eenigc gaten daer
inne te behouden , ende dat henluyden om haer
gheriefs wille, dat iy aen 't Water fouden mogen
kom en, ende andere co η fidera tien fulcks nu toe-
gelaten is; Doch op dat 't felve niet en ftreckc tot
prejuditie vanden voorfz BoiTehe, ende dat fy het
benefitie henluyden ghegunt, niet en fouden mif-
bruyeken, foo beveelt voorts by defe onfe Ordon-
nantie, dat alle de geenen die Huyfen ende Erven
hebben ftacn aende voornoemde Ooft-zijde van 'f
Voorhout,oft anders palende aenden voorfz Bof-
fchc, ofte die deiclve bewoonen, dat iy hen nieten
vervorderen by nachte ende ontijden te komen in
den BoiTchc voorfz, omme daer uy t eenich Hout
te halen, hacken ofte houwen, op dubbelde boete
van twaelf guldens voorde cerfte reyfe , voor de
tweede reyfe van vier-en-twintich guldens, ende
boven dien uy ten Boiïche ghebannen te worden
voor den tijt van een Jacr, ende voor de derde rey-
fe op gelijcke boete van vier-en-twintich guldens,
ende boven dien wel ftrengeiickin 'topenbaer ge-
gecflelt te worden, foo dick ende menichwervcn
fy daer op bevonden ende achterhaek fullen wor-
den , of dat men fukk afgehouwen ende geftolen
Hout op haer Erven, in haer Huyfen , Schuyren,
Soldcrs of Kelders verfteecken, fal vinden, daer
van men de onderfoeckinge, indien daer op cenige
fufpirie valt,fal mogen doen fonder eenich tegen-
feggen» ende of't felve by ecnige Jongers, Kinde-
ren of Dienftböden ghedaen, ende daer op bevon-
den werden, daer fullen de Ouders, ofte de geene
daer fy mede in woonen, voor moeten refpondc-
ren ofte gelden, anderfints fullen de voorfz Jon-
gers, Kinderen oft Dienftbodcn, daer vooren voor
d'eerfte reyfe een uyre gefteltende gebonden wor-
den aen feeckere Pale die daer toe geftelt fal wor-
den , voor de tweede reyfe twee uyren, ende voor
de derde reyfe gegeeiTelt te werden als vooren.
,1111.
Ende dat van nu voorts aen niemant wie hy zy,
hem en vervordere te trecken, fmijren, fnijden,
hacken oft houwen aende jonge nieuwe geplante
Boomen, nochtc oock te klimmen over de Hey-
T t 11 3                 ninge
; Α U RΙ Τ S, &c. mitfgaders de Prefident
I ende Raden over Hollant, Zeelant ende
Vrièflant, Den eerften gefwooren Expioi-
dlahierop verfocht, Saluyt. Alfoo wy in 'tfeec-
kergheadverreertzijn, dat, niet jegenftaende de
Placaten voor deièn gemaeckt opte onderhoude-
niiie van 't Boich ende Wilderniüe van 't Hager-
hout, nochdagelijcks veel fchade gefchiet in 't ge-
boomte ende Plantagie ftaende inden felven Bof
fche, 't welek by nachte ende by dage, by veel Per-
fooncn ghebroocken, af ghehouden, vernielt ende
wech gehaeltwort totheurluyder appetijtc,tcgens
alle redenen ende recht, ende dat noch veel meer
ongcregeltheden aldaer werden gepleecht, die by
voorgaende Placaten wel fcherpelijck verboden
zijn geweeft, 't welck alfo niet en behoort. S O O
1S T, dat wy omme daer inne te remedieren, ende
voörfien, U laften ende bevelen, daer toe commit-
terende mits defen,dat ghy inden VJecke vanden
Ha ge, ende elders daer 't van noode is, openbaer-
lick voorden Volcke, by u roepende den Officier
vander Plecke (is 't noot) van wegen de Hoöge
Overigheyt, Interdiceert ende verbiet allen Om-
cicren ende Bofch-bewaerdcrs, Bofch-werckers,
endcallenanderenPerfoonenwie fy zijn, cenige
ftaende Boomen, 't zy oudt ofte jongh, groen of
dorre, van nu voorts aen af te houwen , ofte daer
aen te hacken ofte houwen, ofte doen hacken ofte
bouwen , op een boete van twintich Carolus gul-
dens re verbeuren tot profijte vande Graeffelijck-
hcyt,foo dick ende menichmael alsyemant be-
vonden lal worden ter contrarie gedacn te hebben,
jjytgefondert "alleen den Elft ende d'andere jonge
Döorncn.die men fal mogenhoudenendefnoeyen
a's aen noot ende oorbacr fulcks vercyfehende is,
fcr ordonnantie vanden geenen die d'opficht van
voorfz Bofch van ouden tijden toe komt.
_ erbledcnde voorts ecnen ycgelijcken van nu
RTOo? n!lccnigcrhandc Hout'drü0ch ofsroen'
Ln ρ klc}'n» noch oock ecnige Meyen van Berc-
b™™10?' £yckcn . Doornen, of anderen Gc-
houwe ' Cn V00rfz Bofch K brcecken' hacken,
voor rT ° 'aQC^ VOCren of dragen, opte verbeurte
den va?? r yfedatfy daer °P bcvonden W01'-
van tl 5? ~aro,us guldens, voor de tweede reyfe
revfrft C 1 ro,us guldens, ende voor de derde
ra't m£ l jcke Ewacif guldens, ende boven dien
d'voofr gC^ecirelttc worden : Te verhalen
htOtoJF^a* boeten aende Ouderen vande
h m ^cre Perfoonen, die alfulckcn Hout
-ocr page 748-
Placaten. j.Boeck. t.Tit. ij.Deel.
1
4O5
1404
vinden jagende ofte delvende, fonder hun Mee-
fters by hen te hebben, terftontende metter daet
te mogen doot ilaen, fchicten oft hetfen, fonder
eenich verbeuren.
X.
Verbiedende noch mede eenen ycgclicken, 'tzy
Edel oft Onedel, Valckcniers ofte andere, van wat
qualiteyt of conditie hy foude mogen zijn, inden
voorfz BoiTche, nochtc inde Weyden omtrent den
felven BoiTche, tuiTchen de Schcyng en Klingen,
aende ZuytendeNoort-zijde, aeri de Ooft-2ijde
vandc Huyfingc vande Ooft-poorte totte Landt-
fchcydingc toe, ende aende Weft-zijde totte Delf.
fche ende Scheveninghfche Wcch toe, met geen-
derhande Havickcn of andere Edele Vogelen op
Velthoen, Phefaen, Moer-hoenderen, ofeeniger.
hande andere vliegende Wildt te vliegen, opeen
boete van thien ponden t'elcken reyfe te verbeu-
ren , ende voor elck gevangen Wik mede gclijcke
thien ponden , welcke voornoemde boeten van
elck Wilt oock gelden fullen de gecnen, die inde
Snip-tijdt eenige dec voorfz Phefanen of. Moer-
hoenders fullen bevonden werden ghevangen te
hebben inheure Snip-hangen,oft in eenige Aerdt-
ftricken, oft andere Stricken, ten ware hy die bin-
nen vier en-twintich uyren naer het vangen.levet-
deoftprefenteerdeaen SijneExcell. oft iijnLicu-
tenant Houtvefter.
XI.
Verbiedende oock wel fcherpelick op ghclijcke
boeten van thien ponden, dat niemant wie hy zy,
't zy Edel oft Onedel, eenige Aert-ftricken fal mo-
gen fettcn oft ftcllcn, in, of orhtrent den voorfz
BoiTche.
XII.
Item, dat niemant wie hy zy hem en vervor-
dere te gaen inden voorfz BoiTche met eenige Buf-
fen ofte ftale Bogen befijden 's weechs, maer ful-
len mogen gaen den rechten Wrech, fonder noch-
tans eenichfints te mogen fchieten, optc boete als
vooren, hier af uytgefondcrt alie Regierdcrscnde
Bofch-bewaerders vanden felven Bofcli, die welc-
ke fullen mogen gaen met BuiTen ofte Bogen.om-
mc 't felve Bofch te mogen reynigen van 'c Ongc*
dicrt.als Honden,Kattcn,VoiTen, Boniingcn,ende
diergelijckc.
XIII.
Ende of't gebeurde of bevonden werde.datby
ycmants Hont of Honden , een ftuck grof W»«
gevangen werde, of oock gefchoten ware met »u"
fcn ofBogen, of meteenige ftrickenoflnftrurnc'j-
ten, dat fal wefen opte verbeurte endepcyne va
hondert Philips guldens.
XIIIL , 1 · hvz?
Verbiedende voorts een yegelijck wie ny j
geenderhande Meyenvan Bereken, ^000^^
fcn, Doornc, ende diergelijckc Boomen a*» ^'
den, trecken of fcheuren uytten voorfz B°' ^
optc boete van drie gulden voor de cerltc J^
voor de tweede reyfe van fes gulden, ende vo»
derde reyfe van twaelf gulden, met banniiicm
als vooren.
X V.
Verbiedende noch eenen yegelicfcen|Wiety^·
van nu voorts acn eenige Beeften, ais
Kocyen, Kalveren, Vcrckens, Schapen >cnVcke
η in ge vandc nieuwe Enterye ofte queeckeryc, tot
behoeve vanden fel ven BoiTche ghekocht, om ee-
nich plantfocn daer uyt te halen ,fnijden ofte bre-
ken, op peyne ende verbeurte van fes Carolus gul-
dens, t'clcken reyfe te verbeuren.
V.
Dat voorts niemant inde Greppel ofte Grcppe-
lcn,nefTensde nieuwe plantinge, daer den Elft ge-
plant ftact, en fal mogen fpringen oft deur loopen,
noch oock ecnigc Aerde oft Soodcn af trecken, of
af werpen , noch oock door de felve nieuwe Plan-
tage de Kloot fchieten, de Bal teilaen,nochtcmct
Kneppelcn of Stcenen voor en naer te werpen, op
gclijcke boete van fes ponden te veertien grootcn
voor de cerile reyfe, ende voor de tweede reyfe
boven de voorfz boete noch arbitralick gecorrigeert
te worden.
VI.
Verbiedende voorts eenen yegelijcken wie hy
zy ,* Edel oft Onedel, in den voorfz BoiTche af te
imyten ofte fchuddencenige Aeckeren ofte Boec-
ken, ofte oock te halen eenige Sooden ,ofte op te
nemen ende te trccken uyter Aerden eenige jonge
kleyne Boomkens, die aldaer uyt gefprooten zijn
van afghcvallen Aeckeren, Lij fterbey en,Saetvan
Bereken, Popuien ofte andere Boomen ,opte ver-
beurte als vooren, ende voorts ghefttaft te werden
naer exigentie vander faecke.
VII.
Ende alfbo den jongen Elft, mitfgaders alle an-
dere jonge Spruyten ende Boomen , wadende in
den voorfz BoiTche, feer vertreden, gebroken ende
vernielt worden, door feecker Spel, 'twelck de Bal-
flagers noemen het ongerect, of den derden ilach
quaet, Soo wert by dcfen expreiïelick verboden al-
fulcken Spel meer te fpelen, op een boete van drie
ponden by elck die 't felve fpelen fal,tc verbeuren.
vi ii.
Verbiedende voort cenen ycgclicken wie hy zy,
inden voorfz BoiTche te gacn met eenigerhande
loiTe Honden, 't zy Jacht-Honden , Reeckels, ofte
andere, hoedanich die oock zijn, of daer mede in't
felve Bofch te jagen naer grof of klcyn VVildt, of
mede in't Bofch te delven naer eenich Wildt, op
een boete van thien ponden te verbeuren, fo dick
ende menichmaelals iyendc elcksvanhenluyden
daer op bevonden fullen werden. Authoriferende
oock by defen de Bofch-bcwacrders , Portiers,
Bofch-werckcrs , ende alle andere Officieren van-
den felven BoiTche, ommcallc Honden die fy in
den felven BoiTche fullen bevinden los te loopen,
te jagen, oft te delven, 't zy die heur Mcefters by
hun hebben , of niet, terftontendemetter daet
doot te mogen ilaen, te fchieten, of hetfen, fonder
eenich verbeuren.
IX.
Verbiedende voorts een ycgelick wie hy zy, te
Jagen in den voorfz BoiTche met eenige Honden,
hoe die zijn , Jacht-Honden ofte Reeckels, ende
dat op de boete van thien ponden, foo dick ende
menichmacl als yemant inden felven BoiTche ja-
gende oft delvende naer eenich Wildt,bevonden
fal weiden. Authoriferen oock by defen de Bofch-
bewaerderen, Portiers, Bofch-werckcrs, ende allen
anderen Officieren vanden felven BoiTche, omme
alle Honden, die fy inden felven Boflche fullen
-ocr page 749-
Op 't ftuck vande
HO?
gheeheven heeft, omme 't voorfz reben hangh te
Wachten voor dat fayfoen alleen, opte boete als
vooren, ibnder dat yemandt eenige anderen fijn
hanck fal mogen verhuyren oft overdoen om ce-
nich ghewin ofte anders, opte boete als vooren t al
volgende d'oude gewoonte ende Ordonnantie van
de ielve hangen; Ende dat de felve plaetic by een
ander daer toe gcqualificeért, geoccupeert fal mo-
gen werden.
XIX.
Interdiceren noch eenen yegelicken wie hy zy*
te leggen over de Grachten ofte SJóloren vanden
voorfz BoiTche oft Koekamp, eenige Vlonders,
Plancken oft Boomen , ofte te maecken eenige
Dammen, omme aldaer over te loopen , ofte te
gaen, in, oft uy t den BoiTche, opte boete ende ver-
beurte van drie gulden voor de cerile reyfe, ende
voorts voorde tweede ende derde reyfe alsvooren.
X X.
Item, dat oock niemant van nu voorts aen hem
en vervordere eenige Boomen te fchillen, of die
fchorilen af te trecken om Run, of anders daer af
te maken, opte boeten van thien gulden t'elcken
reyfe als iy daer af achterhaelt fullen worden, te
verbeuren.
xxi.
Verbiedende voorts noch allen den geenen die
met eenige Wagens of Karren deur den Bofch va-
ren oft rijden, dat iy hen niet en vervorderen eeni-
ge nieuwe Wegen oft Spooren te maecken ofte te
rijden,maer fullen varen die rechte WagGn-paden,
ende voornemcntlick oock , dat niernant vande
felve Vocrluyden ofte Wagcnaers en fullen mo-
gen rijden deur de jonge nieuwe Linden Planta-
gie,dan allecnJick 't rechte Spoor daer toe gedefti-
neert ende gheordonneert, op een boete van drie
pont van veertich grooten 't pont te verbeuren, fc*
dickwils iyluyden ter contrarie te doen bevonden
werden, ten zy dat iy omme eene andere Wagen
te wijeken, of andere nootfaecken 't rechte Wa-
genipoorniet houden en mochten ; endeof't ge-
beurde dat eenige Voerluyden deur moetwillcof
anders, eenige vande felve jonge Linden quam om
verre te rijden, die fal verbeuren voordeken gebro-
ken oft gequetilen Boom gelijcke thien ponden.
Ende fullen de Wagenaers ghehouden zijn, foo
dick ende menichmael als iyluyden deHecken
ofte Poorten vanden voorfz BoiTche gefloten vin-
den , de Sleutelen te halen ten Huyfe vanden Por-
tier , ende de felve open doen, ende deur ghercden
ofte ghevaren zijnde, fullen de felve Hecken ofte
Poorten weder toeiluyten, ende de Sleutels we-
der leveren tenhuyiè vanden Portier, op een boete
van dertich ftuyvers te verbeuren t'elcken reyiêals
iy ter contrarie fullen doen.
XXIII.
Dat mede vah nu voorts aen niemandt en fal
vermogen binnen de limiten vanden Hovc,Vyvêr-
bergh , Voorhout, ofte in 't voorfz BoiTche, nochte
inde nieuwe Linden,oft andere Plantagie ontrent
het Water, te bleycken eenige Webbens of andere
LindeKleeren, die iyluyden aen genomen ibuden
mogen hebben te bleycken om naer loon, maer
fullen henluyden laten ghenoegen ende te vreden
zijn, dat fyluyden hen eygen dagelijcks Linden
fullen
trips
Γ cke in den νθ0Γ**ζ BoiTche re weydea, ofte te
r loopen, opte boete ende verbeurte van twee
ïïen voor elck Paert, Koeye ofte Oflè, oude we-
f de twee Jaren ende daer-en-boven, voordeeer-
Jf" teyfe ( voor de tweede reyfe van vier ponden,
dedacr'nae foo dick ende menichmael als de
Πνε Beeilen aldaer gevonden fullen worden t'elc-
ken reyfe voor yeder Beeft fes ponden, ende van
een Vool, Villick, Hockelingh, Kal ff of Schacp
-oor de eerfte reyfe voor elck twaelf iluyvcrs, voor
L tweede reyfe clcks vier-cn-twintich iluyvcrs,
ende daer naer t'elcken reyfe voor elcks twee pon-
den alsvooren s ende die Verckcns die aldaer be-
vonden fullen werden, fullen voord'eerile ende
t'elcken reyfe verbeurt wefen. Dat infgeJijcx nie-
mant geen Paerden, Koeyen, Kalveren oft Verc-
^ens en fal mogen weyden oft laten loopen opte
Vyvêrbergh, in 't Voorhout,ofte op 't Buy ten ende
Binnen-Hof, op gelijcke peynen ende boeten.
XVI.
Ende gemcrekt fommigeSchuyt-voerders, of
eenige andere Perfoonen hen dagelijcks vervor-
deren eenigc quade Paerden, niet veel meer dan
't Vel waerdich zijnde, in 't voorfz Bofch te laten
loopen-, Omme hierinne te voorfien : Soo werdt
gcinterdiccert by dcfen, dat niemanc van nu voorts
aen hem en vervordere eenige alfulcke Paerden
in 't voorfz Bofch te jagen ofte te laten loopen, op
peyne als boven. Ende indien den Eygenaer van
dien by den Schutters , 'tzy Bofch-bewaerders,
Bofch-werckers oft Procureurs Dienaers daer van
veradverteert zijnde, fijn ghefchutte Paert binnen
den tijdt van vier en-twintich uyren niet en loile,
Soo fal den Schutter 't felve ghefchutte Paert mo-
gen t'fijnen profijte verkoopen, oft dootflaen ende
't Vel voor fijn loon van fchutten voor hem behou-
den, ende fal de pecuniele boete evenwel aende
lygcnacrs mogen verhalen.
XVII.
Interdiccrende voorts , dat van nu voorts aen
hem niemandt en vervordere te brengen, ende in
den voorfz BoiTche eenige doode Beeilen of Ca-
rongien, of eenige andere ilinckendevuyligheyt
uyte Privaten, ende andere ilinckende Putten ge-
niymt, opte boete ende verbeurte van fes ponden
tt veertien grooten 't pont, foo dickwils yemandt
bevonden fal werden hier jegens gcdaen te hebben,
cndc voo"s op arbitrale corredic.
.                     XVIII.
item, verbieden voorts eenen ycgclijcken wie
ny zy, van nu voorts aen inden voorfz BoiTche ee-
kenC J,Iail6cn te hangen ofte te doen maec
nietje-
Sn._-          J fcW"Kc liannfii , vi pictcis omme
hÖS?' f" f,e fclv,C al e,OTi«c Jarcn #*
en, dan alIecnelick die vande Ridder-
o Rade ende Reeckeninge 's Landts,
Har*—~~ ~'e geciual'ficeerde Edelen alhier inden
fen die22?*^« wc,cke gehouden fullen we-
tten bv vn tC \vachtcn in Perfoon, ofte ten min-
d«tenS"dS Van he«ren Huyfgefmne, ofte
"ernen nfV tend^ngeenen die cenich hang waer
**5iïSESS fa1, êhehoudcn ral wefe" te
onder d'Ln d?ffic,ers van den BoiTche Ade,
' l vande geene die hem laft ende bevel
-ocr page 750-
PlaeateDL·;. ^.Boeckl t.Tit, ιj.Deel.
1408
fullen mogen bleyckcn omtrent haer Huyfen,en-
de voor heurluydcr Deuren, ende vorder noch an-
ders niet, opte verbeurte voor de eerfte reyfe van
drie gulden , ende daer naer opte verbeurte vande
Webbcns of andere Linde Kleeren die bevonden
fullen mogen werden yemandt anders toe te be-
hooren, ende by henluyden om loon aengenomen
zijn te bleyckcn.
X X 11II.
Datoock van nu voorts aen niemant hemen
vervordere binnen de Limiten vanden Hove, Vy-
verbergb, Vëörhout, op de Kneuterdijck, de hoo-
ge Nieuwftract, of voor in 't Bofch, te maecken ee-
nige Mifhoopen , buyten heurluyder eygen ofte
bewoonde Erven, omme daer op te brengen eeni-
ghe vuyligheyt , als Mis van Paerden, Koeyen,
Verekens, ofte andere ftinckende Carongiens, hoe
't felve foude mogen zijn , ende dat op de boete
van fes ponden te veertien grooten 't pont te ver-
beuren , foo dickmaels als y emandt bevonden fal
werden contrarie van defen gedaen te hebben. Be-
velende voorts wel expreflelick den geenen die al-
tans ter tijdt eenige Mifhoopen hebben leggen
opte voornoemde Plaetfen, "dat fyluyden de felve
binnen den tijdt van veerthien dagen na de publi-
catie van defen fullen op nemen ende wech voe-
ren, opte boeten ende peynen boven verhaelt, en-
de boven dien opte verbeurte vande felve Mis-
hoopen, die men nae den voorfz tijdt noch bevin-
den fal ten voorfz plaetfe te leggen , die datelick
ende fonder breeder waerfchouwinge ial mogen
werden wech gehaelt, ende ghebracht inden Bof-
fche voorfz, op alfulcke plaetfen als men bevinden
fal 't felve beft ende oorbaerlijckit te zijn.
XXV.
Dat oock geene Wagenaers hen vervorderen
fullen van nu voorts aen in 't Voorhout te maec-
ken eenige nieuwe flagcn ofte Spooren omtrent
de Linde Boomen, maer fullen varen ende hou-
den het oude ilach, opte [boete van drie ponden,
ten prijfe voorfz te verbeuren , foo dick ende me-
nichmaelals yemandt ter contrarie bevonden fal
worden gedaen te hebben.
XXVI.
Ende of fulcks gebeurde, dat eenige Perfoo
wie fy wefen'mochten , op eenige van defev "?
Poin&en ende deliden vooren verhaelt, bvd
voorfz Bofch-bewaerders oft andere ghefwrv,
Dienaers die wy daer toe gecommitteert hebbT
ofte toe committeren fullen, bevonden wn r)"'
te mifbruyeken, oft kennelijck ftiifbrbw??
hebben, die fullen fyluyden mogen bekeuren -
felen of af nemen de boeten daer toe ftaende' rf
feeckere panden, als Koeyen, Paerden, Verckèn
Schapen, opperfteKleet, of andere diergelijc^'
genoech zijnde voor de boeten ende verbeuJ
voorfz, ter tijdt toe fyluyden de felve voldaener°
de betaelt fullen hebben,ofte fullen defelvepa
den den derden dach overftreeckenzijnde,totfo
felver lafte ende fchade mogen verkoopen
XXVII.
Dat oock niemandt hem fal vervorderen λ
Bofcl>bewaerders,Bofch werekers, of ge-eede Die-
naers uytfacckevan heur Offitie oftdienften.hier
omme in eeniger manieren qualick toe te fpreec-
ken oft dreygen, op peyne van ghebannen te ra-
den uyttet voorfz Bofch den tijdt van vier Jarca
langh gcduyrende, ende boven dien vervallen E
len in een boete van fes ghelijcke ponden, ende
fullen de felve Bofch-werckers, oft ghe-eede Die-
naers, foo in deien als noopende andere voor»
de Poinden ende Articulen, op haren eedtgelooft
worden , fonder dat daer toe cenich verder bewiis
van noode fal wefen. Alle welcke voorfz boeit»
geappliceert fullen werden een derdendeel ten be-
hoeve vanden Aenbrenger, een derdendeel ten be-
hoeve van den Officier die ken nifle daer van com-
peteert , ende de executie doen fal, ende een eb
dendeel ten behoeve vande GraerTelickheyr. Ont-
bieden daer omme ende bevelen allen Officieren,
Juiticieren, Dienaren ende Onderfatcn vande
Graeflelickheyt van Hollandt ,allc 't gunt voorfz
is te volkomen ende doen volkomen, fonder eeni-
ge diifimulatie ofte verdrach. Gegeven in den
Hage onder 't Zegel van Juilitie hieropgedrucke
in Placate den negenden Mey 1608.
Placaet, op 'tfebe fubjeB. In date den drie~en~tmntichfien April \ 6
2.
r
feren met ecnige Honden groot of kleyn, op ghc·
koppelt ofte los, of hoe het oock anders fal mogen
wefen , oppeynedatden Hont, volgende voor·
gaende Placaten, doot gheflagen fal worden, ende
dat den geenen die den Hont volght, daer en bo
ven verbeuren fal een boete van thien gulden;
Ende indien fijn Hont eenich Wilt jaecht, fal **
beuren dertich gulden, ende 't Wilt vellende bon-
dert gulden t'elcken reyfe, ende foo menichmaei
als byyemantter contrarieghedaenfal worden
Ende indien de Perfoonen mette Honden in[
Bofch komende , 't Wildt jagende oft vellen^
geen macht en hebben de boeten te betalen, W*
len iy daer vooren arbirralick aenden Lijve gccof'
rigeert worden. Dat mede niemant wie hy zy e'
nige magere ofte vette OlTen, Koeyen, Paerden.
Verekens, Schapen, ofte andere Beertcn door w
Bofch fal mogen dry ven of daer weyden , *£
; Α U RΙΤ S, Prince van Orangien, Gra- I
jve van NaiTau,&c. midtfgaders de Prefi-
^Jdent ende Raden over Hoüant, Zeelant
en Vrieflandt, Allen den geenen die defen fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN TE
WETEN, dat wy tot cieraet van 't Bofch van
den Hage, ende beter onderhout Van 't Wilt daer
inne voedende , goet ghevonden hebben 't felve
Bofch te doen fluyten by forme van Parck,omme
't Wilt daer inne wefende beter by een te houden,
ende op dat 't felve Bofch mette Boomen ende
Gewafch van dien mogen geconiêrveert ende on-
verdurven, ende midts dien 't voorfz Wildt beter
gevoet worden·: Soohebben wygheordonneert,
ghclaft ende bevolen, ordonneren, laften ende be-
velen mits defen, dat niemandt van wat conditie
ende qualiteyt hy zy, hem en fal mogen vervor-
deren omme in 't voorfz Bofch te gaen ofte te paf-
-ocr page 751-
Op 't ftuck vande Houtvefteryo.                1411
iens confent dat den die in 't Bofch komen, endc 't Wilt jagCn ofte
1410
dicoock toe behoorcn, ofhet oockfoude mogen gh
it^oppeynevait
Beeft iöo dick
ellen, geJijck men ghewoonelick is boeten vande
v
Houtveflerye te executeren, daer van de twee der-
departen fullen komen ten profljte vanden Hout-
vcftcr.cndeeen derdepart ten profljte vanden Aen-
brenger, endc alle de andere boeten fullen rcaJick
aendc opper#c Kleederen voorfz, ofre anders by
gyfclingc ghecxecuteert worden door den Procu-
reur Gencrael van Hollandr ,"daer af een derdepart
fal komert ten profljte vanden Aen brenger v een
derdepart voor den Armen, ende 'treiterende der-
depart ten profljte vanden voorfz Porcureur Ge-
ncrael. Endeditalie&onvermindertde voorgaen-
de Placaten op't ftuck vanden Bofièhe voorfz ge-
emaneert, voor foo veel dcfelvc by defen niet ver-
andert en worden, die wy verftacn echter mede
achtervolcht ende gheexecuteert fullen worden
naer den inhouden van dien by den geenen die des
behooren fal. Laften voorts inden nameende van
wegen deHooge Overigheyt, den voorfchreven
Houtvefter, Procureur Generael met alle iljne
Dienaers, mitfgaders beyde de Bofch-bewaerders
aende Poorte van dien, ende aile andere Officie-
ren oft Dienaers van 't voorfchrevc Bofch, nacrfte-
licken toe te fien, ende fulcke forge te dragen,
dat defe Ordonnantie puncruelijck werdc onder-
houden endc achtervolght: Procederende endc
doende procederen regens de Overtreders van
dien, tot executie ende inninge vande voorichrc-
ve boeten, fonder eenich verdrach ofte diifimu-
Jatie, Ende op dat niemant hier van ignorantie
en pretcndere , Laften wy den ecrftcn Deurwaer-
der vande Camerc hier toe verfocht, dat hy dciè
Ordonnantie alhier inden Hage, daer rnenghe-
woonlijck is publicatie te doen, opentlijck naer
voorgaendeKlock-geflach uytkondigccnde publi-
ccre; Bevelende van wegen de Hoogc Overigheyt
voorfchrevc, cenen yegelijck hem hier naer te re-
guleren. Gedaen inden Rade den drie-en-twin-
tichften Aprilis Anno fefthien-hondert endc der-
thien. t'Óirkonden 't Zegel van Juftitic hier op
ghedruckt in Placate, in kcnniile van my Griffier,
ende was ondertccckcnt, A> Duyck. Hebbende
onderop 't fpatium een op gedruckt Zegel in roo-
den WaiTchc.
feseulden te verbeuren voor
de menichmael als die ter contrarie van defen
Cn,t Bofch bevonden fullen worden. Dat niemant
mede wie of van wat conditie hy zy, en fal mogen
hacken of houden cenige Boomen , Tacken ofte
Gewafch, 'tzy oudt oftejonck, 't zy met afflaen
ft breecken, ofdaerinne te hacken ofte kerven,
op een boete van twintich gulden , te verbeuren
t'elcken reyfe als fy bevonden fullen worden fulex
chcdacn te hebben. Dat oock nicmandt eenich
Hout aldaer fal mogen rapen ofte wcch dragen, op
een boete van fes gulden voordje eerfte reyfe, ende
voorde tweede reyfe van twaelf gulden. Dat van
geJijcken niemant wie hy zy, hem vervorderen fai
voorts aen in 'x Bofch voorfz eenich Gras te fnij-
den of maeyen, ofte daer uyt te halen, op verbeur-
te van drie gulden , t'elckè*n endefo menichmael
yemant ter contrarie fal bevonden worden gedaen
te hebben. Dat mede geen Vracht-Wagens voorts
acn meer ryden fullen mogen door 't Bofch, op
verbeurte van fes gulden t'elcken reyfe te verbeu-
ren by de Voerluydè die ter contrarie doen fullen.
Endc omme des noch beter te beletten, fal de
Ooft-Poorte van 't Bofch toe gefloten ende toe ge-
houden worden, fonder dat den Bofch-bewaerder
aldaer ecnige Vracht-Wagens fal mogen door la-
ten , op peyne van fèlfs daer over ghecorrigcert te
worden naer behooren. Dat mede wie hy zy hem
en fal mcj|en vervorderen omme yet te breecken
acnde Heyninge rontfomme 't Bofch, ende tot
bciluytinge van dien gemaeckt, ofte de felve in ee-
niger wijfc te krencken , opte vetbeurtc van twin-
tich gulden t'elcken reyfe te verbeuren als yemant
ter contrarie bevonden fal worden gedaen te heb-
ben, ende daer-en-bovcn arbitralijck aenden lyve
gecorrigcert naer exigentie vandor faeckc. Laften
endc authoriferen voorts de Boich-bewaerders en-
de andere Officiers van dien, mitfgaders allen Die-
naers vanden Procureur Gencrael, omme over de
Contraventeurs van defen de bekeuringe te doen,
endc de voorfz boete datclijck aendc opperfte
Kleederen ofte anders opte Perfoonen te doen ex-
ecuteren, So vele aengaet de boeten vande Hon-
3· Placaet, gerende 'tBofch van Seyenhuy/en. In date den leflen Fe<>
braarij 1608.
lil Α U RΙΤ $, &c. midtfgaders die Prcfi-
$|| dent ende Raden over Hollandt, Zeelandt
^Yrf^o.011^6 Vrieflandt. Den eerften gefwooren
Saluv AirVanden voorfz Rade hier °P mfocht'
ftrcertV c ^am vander Duyn, ons geremon-
fechte i at ^ Jcggende heeft inden Am-
fdnn van.Scvenhuyfen , onder het Heemract-
voorti'?n
         andt' cenReygers-BofTche, hier
Bred*»ACn °Pgedragen Leen vanden Huyfe van
HE!' 't welck vande GraefTelickheyt van
'£JS;iiceneghehoudenwert: Endc hoewel
ctootr r yLgers"Bofch gheiioechbevrijt was met
den Α ^racfcn *ommc niet befchadight te wor-
",qatnochtans veele ende diverfche Onverla-
ten endc andere moetwillige hen vervorderen toe
verfchcyden tyden by dage ende bynach te, ende
andere ontyden, in 't heymelick ende in 't open-
baerte komenin't voorfz Reygers-BoiTchc, ne-
mende daer uyt de Reygers, Quacken, Lepelaers,
Scholvaers, ende andere Gevogelten aldaer nefte-
lende, ende hacr onthoudende, ende confequente-
lick de andere Vogelen verjagende, midtigaders
oock de jonge waflende Eycken ende Elife Boo-
men ende ander Hout daer uyt halende ,byfonder
inde Winter, ende ten tijde vande Vorftc, als men
over al loopen mach, daer innefuJcks levende, als
of't gemeen ende verbeurt goet waer i Dat boven
defen eenige Lantluyden ende andere, hen dage-
                     Vuuu                 lijeks
-ocr page 752-
--"
mm^mmi^^em
—"
1412
Placaten· ^Boeck.
H«3
ofte de* voorfz Vertoonders afhandich te m-,»
ken, UatoocKgmemantwie hy zy, hem van
voorts aen meeün vervordere tot eenigen tvd
binnen den voorfz Reygers - BoiTche eenige Bw
men, Hout of Tacken te houden, te hacken, ofo
daeruyt te brengen,buytenconfent ende believen
vanden fel ven Remonftrant, op pene datdiecon·
trarie van defen bevonden fal werden ghcdaen
hebben, voor de eerfte reyfe verbeuren fal tien Ca
rolus gulden van xl. grooten 't ftuck,voor de twee-
de reyfe van twintich der felver gulden, ende daer
en boven wel ftrcngelick gegeeflelt te werden ten
exemple van anderen,fulcx datter 'tbloet mereke
lick naer volcht, ende voor de derde reyie op pene
van twee en dertichCarolus guldens, ende daeren
boven wel ftrengelick gegeeflelt als voren, rnitk
ders gebannen te worden den tijt van thien Jaren
uyten Lande van Hollandt, Zeelandt ende YVefl·
Vrieflant, fonder daer inne binnen den felven tijde
temogenkomen ofte blyven, opte verbeur te van
haer rechter hant: Van welcke pecuniele peneeen
derdendeel gheappliceert fal worden ten profijte
vande Hooge Overigheyt, een derdendeel tot pro-
fijte vanden Officier die d'executie doen fal, ende
't derde derdendeel vanden Denunciateur. Ordon-
nerende ende bevelende allen Officieren ende Ju-
fticieren, dat fy ende een yegelijck van hen dien't
behooren fal, jegens den Overtreders van defepro-
cederen , by effeduele executie vande voorfzpej·
nen,fonder faveur, diflimulatie ofte verdrach, Ont-
bieden daer omme ende bevelen allen aen voorfz
Officieren, Juilicieren, Dienaren ende Onderfaten
der voorfz Hooge Overigheyt, dat fy u dit doende
ernftich verftaen ende obedieren, op alle 'tguntfy
des voorfz Hooge Overigheyts thoorn duchtende
zijn, ende daer jegens verbeuren mogen.
Gegeven in 's Graven-Hage, onder 't Zegel van
Juftitie hierop gedruckt in Placate den leiten Fe-
bruari) Anno fefthien-honcjert ende acht, Ondef
ftont gefchreven, By mijnen Heeren den Gouver-
neur, Prefidentende Raden over Hoilant, Zeelant
ende Vrieflant.
lijcks vervorderen 't voorfz Gevogelte foo in haer
Vogclkoyenende Driften,als met Builen, Bogen,
ende andere vreemde ende geinufiteerde maniere
te fchietcn ende vangen, al tot groot verdriet, fcha-
dc ende achterdeel van hem Remonftrant, ende
alfoo wel jegens ghelijcke infolenticn ende moet-
willigheyt, by voorgaende Placaterfwas voorfien
ende gcremcdiccrt: 't Scheen nochtans dat eenige
Ondcrfaten ende quactwilligen, woonende in 'c
HeemraetfchapvanRhijnlandt, noch'niet op en
hielden de voorfz infolentien dagelijcks te plegen,
onder dexel dat de voorfz Placaten aldaer niet iou-
den zijn behoorlick gepubliceert, 't wclck hy Sup-
pliant niet en hadde konnendoen , overmits de
voorvcrhaelde Placaten van date den achten twin-
tichften December vijfthien-hondertvier envijf-
tich, ende feven-en-twintichften Julij vijftien-hon-
dert drie-en-tiiegentich, daer toe geen laft op den
Deurwaerdersinnehielden.waerdeurhy nochtans
van 't ghenieten van fijnen gherechtigheyt niet en
behoorde gcfruftreert te blyven. S O O I S Τ,
dat wy u laften ende committeren mits defen te
trecken binnen den Dorpe van Sevenhuyfen, bin-
nen der Stede vander Goude,Rotterdamme,ende
andere Plactfen in Delflant.Rhijnlant ende Schie-
lant, daer den voorfz Suppliant goet vinden ende
verfoecken fal, ende aldaer eer gewoonelicker plaet-
fe van publicatie, by openbare Edicle ofte des Son-
nendaechs ofte andere dagen voor den noene, inde
Kercken, 't Volck meeft vergadert zijnde, van we-
gen de Hooge Overigheyt eenen yegelijcken van
wat qualiteyt hy zy, wel fcherpelijck te verbieden
ende te interdiceren, by dage noch by nachté,
nochte tot geenen anderen tyden, in 't heymelick
of in 'topenbaer,buytender Suppliants wille ende
beliefte, te komen in 't voorfz Reygers-Bofch, ofte
aldaer eenige Reygers, Pittoors,Quacx,Lepelaers,
ofte eenige andere Vogelen aldaer onthoudende,
hoe die genaemt mogen wefen, te nemen,te fchie-
ten, ofte te dooden, met Bogen, Buffen, nochte
oock de felve in Koyen ende Vogel-driften, noch
met Netten,Touwen, of eenige andere Inftrumen-
ten, hoe die ghenaemt mogen wefen, te vangen,
HET VEERTHIENDE DEEL.
!♦ Placaet, OftftucJ^vande Helm-plantinge · In date den veerthimi®
Maert 1510.
!A X I MI L Ι Α E Ν by der gratiën
, Godts,&c. ende Kaerleby der felver gra-
v ,jtie,6fc. onfen lieven ende getrouwen die
Stedehouder,Prefident endeLuyden van onfen
Rade ende Reeckeninge in Hollandt, Saluyt ende
dileclic. De Gedeputeerden vanden Steden van
onfen Landen van Hoilant ende Vrieflant,hebben
ons tegenwoordelick vertoont ende te kennen ge-
geven, hoe dat die felve Landen befchermt wor-
den jegens de Zee met Duynen ende Dijeken,
ende dat van nöode is toeficht te hebben ende te
remedieren , ibo wel tot onderhoudenifle vande
Duynen als tot den Dijeken, te weten, dat men
de Duynen befteecken moet met Helm ende an-
dere Ruychte tegens 't verftuyven, ende oock be-
nemen deweydinge vanden felven Duynen,over-
mits dat de Beeftendie Ruychte ende Helm op
halende, etende ende neder tredende zijn. Nu »
waer, dat overmits 't ghebreck vande voorfz pltf'
tinge endebeiteeckinge, ende oock mits dicwef
dinge vanden Beeften, ende dat die Winden ende
ftormen uyt den Weften ende Noorden folangj
fo meer groot werden ende continueren, die voofl*
Duynen fo feer verloopen ende verftuy ven * da
gefchapen is ende te beduchten, 't gheheele Land
daerby te verlieièn ende te vergaen , ,mnl®Lf.
komen tot vele plecken tot fulckcn laft ende ver
' drict, als men gefien heeft, ende het dagelijc* »"»
den Duynen van Petten ende 't Honts-bbfcnJro
onverwinnelicke fchade endekofte, ende werden
-ocr page 753-
Op't ftuck vande
I415
den Luyden van onfen heyttielicken Rade neffens
haer wefende, verboden en de af geilel r, verbieden
ende ilellen af mits dcfe onfen Brieve,de infehrij-
vinge, huyringe ende weydinge vande Beeilen, fo
wel Winters als Somers , over alle die Duyncn
langhs de Zee-kanr, gheJcgen tuifchen Maes ende
Zijp, ons ende onfen Vafallen toe bchoorende*
Committeren ende ordonneren mits defen onfen
lieven ende ghctiouwcn Ridder ende Houtveiler
van Hollandt,Heer Cornelis Crueilnck,om met
vier of vijf goede notablc Mannen hen diesver-
ilaende, ende die by u dacr toe ghcordonneert ful-
Ien worden, lail ende roefien te hebben vande
voorfchreve Duynen , die te doen beplanten ende
beileecken met Ruychte, Helm ende andere ma-
terie daer toe dienende, ende die penningen die
men daer toe nootfaeckclick behoeven fal, omme
ilaen ende op beuren, naevolgende de Keuren en-
de Ordonnantien die by u daer opgemaecktfullen
werden-, Endedatallcghcduyrcride den tijt ende
termijn van fes Jaren naeilkomendc, ende achter
een volgende, ende niet langer. Ontbieden u daeu
omme,ende bevelen dat ghydefe onfe Ordonnan-
tie ende verboden doet van ilonden aen kondigen
ende uy t roepen over al daer 't van noodc wefen
fal, ende daer men gewoonlick is uytrocpinge en-
de
.publicatie te doen, op dat niemant cauie ofte
redenen en heeft ignorantie daer van te pretende-
ren, ende in gevalle van gefchille, weygeringe ofte
wederfeggen, dat hier uyt komen mochte ^willen
ende ordonneren uden partyen dieghchoortzijn-
de, goet·, kort ende onvertogen recht te doen, ofte
laten gefcbicden,fonder verdrach ofte diifimulatie,
want ons alfoo gheüeft. Ende des te doen geveri
wy u volkomen macht, authoriteyt ende fonder-
linge bevel. Ontbieden énde bevelen allen ande-
ren Rcchteren, Officieren ende Onderfaten, dac
fy u die doende ernfleiijek verilaen ende obcdie-
rcn. Gegeven in onièr Stadt van Mechelen,den
veerthienden dach in Maerte,in 't Jaer ons Heercn
vijfrbicn-hondert ende thicn. Ende van onfen
Rijckc van Germanien, 't vijf-cn-twintichfte: ende
van Hongeren, 't een en-twintichfte. Ende on-
derteyekent , Per lmpm· Marg,e· Op de Ploye
ftont gefchreven aldus, By den Keyfer, ende mij-
nen Heere de Eertz-Hertoge in heuren Rade. Ge-
teyekent, Haneton,
14*4
u - de voorfz veriTuyvinge verfmoort ende ver-
elt ontallickc veclc Conijnen; ende die Bergen
n'cic Acrde van dien overJoopcn ende veriluyft
Canden Sandc.alfoo dat die felve Duyncn nergens
nae foo veeJ in pachte en lullen geiden, als iy voor-
sccJaen hebbens Isoock wacr.dae 'tfelve Lant
van Hollandt, byfonder ontrent die Duynen ende
VVJlderniiïên, foo feer overvloedich ende verme-
nichvuldichn wort van wilde Beeilen , als Harten,
Deynen, Swijnen ende diergelijcke,die welcke fo
lafticb ende fchadich zijn diefchamele Luyden,
ende beur Kooren ende anders, datfy teelen op
heure Landen, ende oock in heure Grafen ende
Wcyden, fo dat de felve LantI uyden en fullcn van
heure Landen geen profijt gekrijgen, noch niet al-
leen onfe beden , fubventien ende andere ongcl-
dm, dacr inne fy contribueren moeten, mogen
betalen: maer fulJen van armoede heure Woonin-
£C encje Landen moeten ruymen ende abandon-
neren, tot heure groote jammer ende verdriet, en-
de oock vande Eygenaers vande Landen, die oock
vanden Pacht van dien nietontfangen ofte krijgen
cnfullen, al tot haer gehcele verderfFeniiTe, indien
by ons daerinne niet voorfien en werde, fo iy feg-
gen: Ons dacr ommefeerootmoedclick bidden-
de, cnde fonderlinge, dat ons gelieve te co nfe η te-
ren ende accorderen, dat die voorfz D uy nen voort-
aen beplantende onderhouden worden met Helm
ende andere Ruychte tegens die veriluyvinge, dat
de wcydinge ende infehrijvinge vande Beeilen in
de voorfz Duynen verboden, ende af gheilelt wor-
de , fonder cenige Gras-huyr aldaer meer te vet-
huyrcn , ende oock dat die voorfz wilde Beeilen,
die groote fchade doen inde voorfz Duynen, vcr-
jaecht ende vervangen worden, ende op al te doen
expediëren onfe opene Brieven in behoorlicke for-
ma S O O IS Τ, dat \vy defc faceke aen ghe-
mcrckt,ende ghcfien in onfen Rade feeckere infor-
matie hier op ghedaen by eenige CommiflariiTen
dacr toe geordonncert van onfent wegen : Geilen
oock inden fclven Raedt u advijs hier op gegeven
ende ghefchreven. Wy hebben by advijfe ende
goetduncken van onfe lieve Dochter van ons Key-
jcr, Vrouwe ende Moeye van ons Karel, die Eertz-
Hertoginnc van Ooitenrijck , Hertoginne ende
Gravinne van Bourgoingicn , Douagiere van Sa-
voyen, Rcgente ende Gouvernante, &c. ende van
2· Plaeaet, Verbiedende eenlgen Helm te rooyen vanden Zijp-dijcl^ In date
dm negentbknden Af ril \ $6o.
8 "J/J:*-Xï> S by der gratiën Godts, &c. den
Jj£ ccri|en onfen Deurwaerder vanden Rade
^Trf- 'f Ho,1ant hier op verfocht, Saluyr. Alfo
vandcr 7 gfaVe Cnde Heemraden vande Landen
ijeks vtΨ^ °nS verroor": hebben, hoe dat dage-
dievor r iïndc veffcheyden Perfoonen ontrent
EefenS 1 ,'Jckagie ende Landen gheJegen ende
iS; S dlf van PettenToe8e. Sc^, Bar-
ren1 dën uiWinckel ende Nierop, hen vervorde-
rde de Tol"1 Wafende°P de voorfz Dijckagie,
fcy nadi/Jii Van , 'mec Braven . ende anders,
jaaentendeontydenop te delven ende uyt te
graven, ende heure Ovens daer mede iloocken,
ende de felve employeren tot haren ghelieven | tot
grooten fchaden vande Ge-erfden vanden voorfz
Landen, aliö den Dijck daer door racuw gemaeckt
wort; Dat mede fyluyden hen vervorderen by
nacht cnde ontijden met haerluyderSchuyten te
beroven die Stranden, ftreckende vanden ouden
Schager-dijck tot aen Toece toe, van 't gunt uy ter
Zee aenden felven Dijck drijvende is, ende op ge-
worpen wort, als Wyer, Slick ende andere Mate-
rialen, dienende tot onderhoudeniflè vande voorfz
haerluyder Dijckagie , ende fonder den wekken
Vuuu 1
                   hen-
-ocr page 754-
^P
1416
Placaten-». ^.Boeck.
Hl?
Dijck niet te berooven vaneenige Wyer, Slick
ofte andere Materialen ende Drift-goeden, die al-
daer uyter Zee aen komende ende op gheworpen
fullen worden, opte verbeurte voor de eerfte reyfe
van haer Schuyten ofte Schepen, daer en boven fc.
venthien Carolus guldens, de tweede reyfe vijftich
Carolus guldens, ende de derde reyfe hondert Ca-
rolus guldens, ende arbirralijck aen haer Lichaem
gecorrigeert te worden: Te appliceren d'een der-
dendeel tot profijte vande gemeene Landen ,ende
de twee deelcn tot profijte vanden Officier. Ont-
bieden daerommeallen onfen Officieren ende Ju.
fticieren, daer defe onfe Ordonnantie gepubliceett
fal worden, ende dien dit aengaen mach, dat fy tot
onderhoudeniiTe van ons voorfz verbodt procédé-
ren,ende doen procederen tegens den Overtreders
rigoreufelick, by executie vande penen voorfz, fon-
der diffimulatie ofte gunfte, wantons alfoo gelieft,
Gegeven in onfen Huyfe vanden Hage, onder
't Zegel van Juftitie hier op ghedruckt in Placate,
den negenthienden Aprilis 1569. naer PaelTchen,
Van onfen Rijcke, te weten, van Spangien ,Sici·
lien, &c. 't veertiende: ende van Napels, 'tfeitien-
de. Onder ftont ghefchreven, By den Coninck.
Ter Relatie vanden Stadthouder Generael, Mee-
fier Cornelis Suys, Heere van Rijfwijck, Pré
dent, Arnoult Saf bout, Dominicus Boot, Bou·
dewijn jacobi, Nicolaes van Laen,Adriaen vande
Houff, Witte Wittens, Jacob du Qucfnoy, ende
Reynier vanden Duyn , Raedtfluyden van Hol-
landt . In kenniiTe van my , Ondcrteyckent,
De Woerden.
henluydcn nict mogelick en is heurluyder voorfz
Dijck te onderhouden , ende 't felve met groote
menichte te cmployeren ende verkoopen in an-
dere Plactfen tot heurluyder profijte, ende onder-
houdenifle van heurluyder Dijcken,'t welckfulcx
niet en behoort, ende tenderende is tot groote on-
ver winlicke fchade vanden Ge-erfden vande voor-
febreve Dijckagie vander Zijpe, die gefchapenzijn
daer door in eenige inconvenienten te komen, ten
ware hier inne by ons behoorlicken voorfien wor-
de. S O O I S Τ, dat Wy tot prefervatie vande
Dijckagie vande voorfz Landen vander Zijpe, U
belaften ende beveelen mits defen te trecken al-
omme in onfe voorfz Landen van Hollant daer 't
van noode zijn fal, ende aldaer ter plaetfedaer men
ghewoonlijck is publicatie te doen,by u roepende
den Officier vander Plecke, is 't noot, by openbare
Edi&e ende Klock-gheflach publiceert, ende wel
fcherpelick verbiedende , interdiceert van onfen
wegen allen ende eenen yegelijck wie hy zy, dat
hem nicmant en vervordere eenige Helm te fnij-
den, plucken ofte graven vanden voorfz Zijp-dijck,
de Teen, ofte de Landen van dien, op de verbeurte
voor de eerfte reyfe van Wagens, Paerden ende
Geweer, Graven ende Lantwerck, daer mede fy
den felvcn Helm mede voeren ende fticken, ende
daer en boven de boete van feventhien Carolus
guldens, de tweede reyfe vijftich Carolus guldens,
ende voor de derde reyie hondert Carolus guldens,
ende arbitralick aen haer Lichacm gecorrigeert te
worden. Ende voorts vande voorfz Strande tuf-
fchen die voorfz Limiten, op thien Roeden na den
X. Placaet, Interdkerende geen Doorn > %ijs 3 noebte Helm, inde Dupm,
W'tldernljfm ende Valeyen <van Texel en Fltelandt te rooyen; Item, geen Sooden tejlatn , jw
Wyer ofte halent ende geen Beefien daer Inne te weyden. In date den achtten, fft'mtièfitn ϊπή
,1504, SonderrveraneringegerenoVeertdenfcventbiendenMey ïóoz»
; Α U RΙΤ S, ghebooren Prince van Oran-
\ gien, Grave van Naflau, &c. Den eerften
j ghefwooren Exploiélier hier toe verfocht,
Saluyt. Alfoo t'onfet kenniiTe gekomen is, dat de
Zee-Duynen inden Eylande van Texel ende Vlie-
lant , daer mede de felve Eylanden vande Noort-
Zee befchermt werden, feerveriluyven ende ver-
gaen , overmits dat de Ingefetenen aldaer niet al-
leen de felve Duynea niet en beplanten noch be-
pooten, noch de verfloven Duynen met Helm-
planten weder aen winnen,maer dat meer is, datfe
hen vervorderen hare Beeften,als Paerden,Koeyen,
Schapen, Verkens.ende diergelijcke Beeiten te ja-
gen inde felve Duynen en Wilderniile,daer by den
Helm aldaer wafTende, afgemaeyt wort; ende dat
arger is, dat eenige hen niet en ontfien den Helm
en Doorn op te fpaden enaf te mayen, en die met
groote hopen te vervoeren, de felve verbrandende,
ende anders verbefigende na heuren appetijte. Dat
mede veele vande Ingefetenen van Texel, hen ver-
vorderen dagelijcks hoe langer hoe meerder te
flacn en af te pluggen Sooden uyt de WilderniiTe
aldaer, de felve verbrandendeof anders mede vcr-
bcfigendetot.heuren fcfaoonften. Ende datoock
verfcheyden Yande Ingefetenen des Eylandts van
Vlielant hen onderftaen 't Wyer uyter Zeealdact
aen komende, ende waer mede des Graefrelijck-
heyts Lant aldaer ('t welcknoch niet afgheflagcn
is) eenichfints foudc mogen gepreferveert werden,
wech te voeren ende te verkoopen, of dat andere
van buyten aldaer komende 't felve halen, wech
voeren ende verkoopen : Waer door gefchapen is
de felve Eylanden mettet Sant vande Zee over-
geloopen ende af geilagen te werden, ende mettet
tijdt geheelicken te vergaen : Ende want hier inne
nootlijckdient verfien. $ O O I S T, dat Wj
u laften, ordonneren ende committeren mitsa ·
fen,dat ghy treckt inde voorfz Eylanden van 1 e>
en Vlielant, ende aldaer voorden Volckc by open-
baren Editfe, by u roependeden Officier en»
Wethouderen vanden felven Lande,van wegene
Hooge Overigheyc interdiceert ende verbiet een
yegelijcken wie hy zy, hen te vervorderen van
voortaen eenigen Doorn, Rijs noente «""
Duynen, Wilderniffen, Pannen ende vancj ^
vande* voorfchreve Eylanden van Texel en
landtwafTende, tefnijden, op te wuidejι, ^
fpaden, ofte maeyen, ïn wat mameren aa
ve foude mogen gefchieden, en om wat laec
Datmedeniemandthenen vervordere v^.
-ocr page 755-
Op 't ftuck vande
1419
de reyfe twee Carolus gulden , en voor de derde
reyiè opte verbeurte vande Koe ofte OiTc: van een
Kalf, Schaep ofte Vereken, voor de eerfte reyfe
thien ftuyvers.voorde tweede reyiè twintich ftuy-
vers, ende de derde reyfe 't Beeft verbeurt: welcke
peynen gaen lullen in dricn, 'reen derdendeel ren
prohjte vande Graefïelickheyr, 'tander derdendeel
tot prohjte vanden Officier die d'exccutic doen
lal, en her derde derdendeel tot prohjte vanden
Aenbrengcr. Ende ten eyndc dat niemant onder
dexel vande alrecdegefneden ofte gefpade Helm,
Rijs ofte Doorn, ende Sooden by hem gheflagen,
van nieuws gheen Helm, Rijs ofre Doorn fnijden*
mayen , ende daer by brengen fouden, ofte van
nieuws hen vervorderen Sooden te ilaen, Soo be-
veelt eenen ycgelijck, datfedeHclm, Rijs, Doorn
ende Sooden, diefealreedc mogen gehouwen, ghc-
maeyt ofte gellagen by hen hebben, hen quijt ma-
ken binnen den tijdt van een Maenr nae de publi-
catie van dcfen, opte verbeurte vande felve Helm,
Doorn, Rijs en Sooden , en daer-en-boven opte
boete van vier gulden. Ontbieden daer omme
ende beveelcn allen Officieren, Jufticieren, Magi-
ftraten, en allen anderen die 't iclve aengaen
mach Jegens den overtreders te procederen ende
doen procederen by executie vande peynen daer
inne begrepen, iöndcr verdrach ofte cüffimulatie.
Gegeven inden Hage den z8. Junij 1594.
14*8
. gooden te ilaen inde felve WildcrniiTen,
J5n'gnen ende Pannen, noch oock wech re halen
rnde vervoeren , doen wech halen of vervoeren
, ,y er t aen komende op des GraefTelijckhcyts
Linden ebelegen onder de Duyncn van Vlielant,
ende dit al op de verbeurte van vier guldens voor
t ecrfl:e reyfe darfe daer op bevonden, of henluy-
den wetteJickovertuychtfal werden, voor de twee-
dcreyfe acht guldens, ende voor de derde reyfe van
fcfthicn Carolus guldens, ende arbitrale correctie.
Verbieden voorts, dat niemanc voortaen hen en
vervordere eenige Paerden, Koeyen, OiTen , Scha-
pen, Verekens en andere diergelijcke Beeften te
lagen en wcyden in des Graeifelickheyts Duynen,
WildcrniiTen, en inde Pannen ende Valeyen daer
in ehclegcn; Noch oock hen vervorderen eenige
Beeften te weyden in des Graeifelickheyts Wil-
derniiTe, genaemt Gemeenten, onder de Duynen
gelegen, ten zy de felve ghetuyert, of dat daer den
Herder by zy, op de verbeurte voor de eerfte reyfe
van elck Paert daer in bevonden, of dat wettelijck
bewefen fai worden inde voorfz Duynen en Wil-
derniiie gheweyt, of onderdie Duynen inde Ge-
meente ongetuyrt, of fonder de Herder geweyt te
hebben, twee Caroius guldens, de tweede reyfe
van vier Carolus guldens, de derde reyfe opte ver-
beurte van 't Paert: van een Koe ofte OfTe, voor
de eerfte reyfe een Carolus gulden, v@or de twee-
HET VYFTHIENDE DEEL.
1. Placaet, Fan 't \ort %echt in 't/luc^vande IVilderniJJè. In date den
Uflen Itdtj IJ45.
Ende mcenen die voornoemde Deünquanten en-
de TranigreiTèurs van onfe Placaten, mits ontfan-
gen zijnde in 't Proces, ghenoech gheobrineert te
hebben abolirie vande fclve heure deiiden, alfoo
de Getuygendie vandcriaecken ende materie we-
ten te fpreecken, mitfgaders oock partyen, han-
gende dciêlve Proceflen, fterven , bijfter worden,
ende ontvallen, foo dat alle de voornoemde de-
licten meeft al blijven ongepunieert, ende gaen de
voorfz Wildernifledeur dien ghehcel deiöJaet en-
de te niete , ende noch meer fal, indien by ons
daer inne niet behoorlijck voorfien en worde.
SOO I S Τ, dat wy de voorfz faecke over ghe-
merekt, ende hier op ghehadt 'tadvijs van onfen
lieven ende ghetrouwen die eerfte ende andere
onfe Raden in Hollant, begcerendc te voorfien tor.
confervatie van onfen Waranden ende Wildcr-
niffen, ende dat de Delinquantcn ghecorrigeert
worden foo 't behoort, Uontbieden endeicher-
peück bevelen, mitfgaders uwen Subftituyt ende
Meefter-knapen, ende allen anderen die dit aen-
gaen fal; dat ghy ende fyluyden procederen Recht
ende Juftirie doen tegens de Delinquantcn ende
Tranfgreiïèurs van onfe Placaten, als men by ma-
niere van naeckte klachten verbotenus, ende by
monden, in kleyne facekengehouden ende fchuï-
dich is te procederen, fonder treyn ofte vigeur van
Proceflen, maerfommaire als 't in defe ende dier-
ghelijckc faecken die geen vertreek en vereyfehen
noch en vermogen, behoort te gefchien, ende dat
V u u ü 3
                    die
SNfen lieven ende ghetrouwenNcve, Rid-
I der van onfer ordere,endeHoutvefterover
'ét Hollant, Heere Rcynout, Hecre van Bre-
derodc, van Vyanen, Saluyr. Alfoo wy verftaen
dat de Boilchen, Waranden , WilderniiTen, ende
't Wilt van Hollant dagelijcks foo lancks foo meer
vergacn, vernielt, ghedeftrueert ende ghevaftcert
wort, ende dat overmits dat men de Delinquantcn
ende Overtreders van onfe Placaten, ende den ge-
nen die 't Wildt fchieten ende vangen, 't groene
Houtftaende inde voornoemde Waranden, hou-
den , af-fagen ende fteclen, niet ghecorrigeert en
konnen werden, overmits de lange groote trey-
nennge vande ProcciTen,fubtiIe vonden ende ex-
£5Ptien, die de voornoemde Deünquanten ende
! rani8reffeurs,heurTacl-]uyden ende Procureurs
J*n JjX.meer ende meer foecken ende vinden,
gillende houden fulcke termijnen van Rechten,
as men ,n 0rc]inaris gt0otc trc(felitke faecken,die
onl Taire en z'Jn» v°°r de waerlijcke Hoven
R7ΛC Boecken houdende is, eyiTchendc ten
fcS j g,Gn>aIs fyJuydcn gegijfelt zijn, Eyfch op
jcfir.1t dach van beradc, dach omme by gefchrifte
diene erCn' enc*e te dupliceren ,dach omme te
te dip" Van RdPonnven» ende oock dach omme
mvenSko"1 IntCrgatorien > wacr door ghy ofc
vrvr,m ut7,truyt, nimmermeer ten eynde vande
n,"lCdc faecke en kondc gekomen, alfo ghy
Srtrmad 'S Jacrs re Rc<&cen fit; met vier
«er-Knapen naer uytwijfens hare Commifïïe,
-ocr page 756-
1420
PlacatciLj. ^.Boeck.
!42l
in gefchriften te houden ofte over te geven, noch
oockeenigen termijnen te houden opeenige in
terrogatorien ofte contra interrogatorien, icfiriftel
licken ofonfchriftelicken. Belaftende ende ordo
nerende U voorts, mitfgaders uwen SubftituvJ
ende Mcefterknapcn wel fcherpelijck.dat ghy en.
defyluyden de voornoemden TranfgreiTeursali'
condemneren ende ordonneren ten twee finen
per ordinem ahemative te concluderen, hier uyt ge.
referveert alle faecken die Bloet ofte Crijm fou%
mogen fmaecken, behoudclick ende welverftaen-
de, dat defe onfejegenwoordige Ordonnantien
alleenlick iladt grijpen fal in faecken niet excede
rende defomme van hondert Philips guldens,en'
de dat ghy gehouden wort te itellcn Coddebeyets
van goede leven, ende waerdich van geloove,ende
op deaiTerticvan Duynmeyers van gelijckecon·
ditie; Des voorfz is te doene met dies'er aenkleefc.
geven wy u famptuwen Subilituytende Meeftet·
knapen, ende anderen, volkomen macht,authori·
teyt ende fonderlinge bevel. Ontbieden ende be-
velen allen onfen Rechteren , Officieren ende
Onderfaten , die dit aengaen fal, datfyu'tfeive
doende ernilelick veritaen ende obedieren, want
ons alfoo ghelieft. Gegeven in onfer Stade van
BruiTel, onder onfen Contra-Zegel hier op gedruö
in Placate den leilen dach van Julio in 't Jaer
1545. Ondgr ftont ghefchreven, In fijnen Rade,
Ende onderteyekent, Verrcycken.
die Delinquanten endeTranfgreifeurs vandc fclve
Placaten, tot onderhoudeniiTe vande Wilderniflc
gemacckt,op ilaende voet als de voor-genoemde
klachte verbotcnus alfoo by monde gedaen is, ge-
houden fullen zijn op de klachte te antwoorden,
foo wanneer de fclve TranfgreiTeurs een wetcofte
Citatie ghcdaen fal zijn met een Cedelken ofte
Briefkeu innehoudende de faecke ende infertie van
dien , wacrommcdatfyluyden verdachvaert ofte
verdaecht zijn , fonder henluyden toe te laten te
mogen cyiïchen libel by gefchriftc, als men in or-
dinaris Proceflen gevvoonlijck is te doen, mits dat
die Clcrck vander WilderniiTe gehouden is uyt de
voornoemde klachten verbotenus die alfoo fom-
maire by monde gedaen fullen zijn te teyekenen
in fijn Regiiter, ende de voornoemde Tranfgref
feurs alfoo by monde in hcure Antwoorde, ende
ghy Houtveiter in uwe Replijck, ende parthyen in
hcure Duplijcken elck in fijn reguard gehoortzijn-
de fommaire , fimpUciier, & de plano, finefigura vet
firepitujudicii,
te procederen tor examen vande Ge-
tuygen,totuyttingeendedccifie vande faecke,in
aller manieren als men nae Rechte in fuy ver ende
klcyne faecken,gcen libel noch litifconteilatie be-
hoevende, gewoonlick is te procederen, nemende
alleen reguard op de waerheytvandcr faecken, fon-
der de felvcTranfgreileurs toe te laten fchriftelick
ecnich libel te mogen eyffchen,eyfch, Antwoorde,
Replijcquc ende Duplijcque,of andere termijnen
%. Placaet, Waer by verklaert wort dat de Ûïççúââç vanden Houtyeflcr en
Meeflerknapm executabel zijn Urfomme *-uan hondertgulden, niet jegenftaende appdUtk In
date den njijf-en-twntlckflen Itmtj
1621·
: E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weit-Vrieilant, Reprefen-
terende de Staten vanden fel ven Lande,
Allcdegeenen die defenjegenwoordigen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt. DOEN
TE WETEN, AlfoJonckheer johan van Waf-
fenaer ende Duvcnvoorde, Heerc van Duvenvoor-
de, Voorfchoten , Sterrenburgh, &c. Houtvefter
vanden Lande van HolJant ende Weit-Vrieflant,
ons verthoont heeft, dat by Placate vanden leilen
Julij Anno vijftien-hondert vijf ende veertien, ge-
ordonneerde geweeft, dat alle faecken de Houtve-
fterye raeckende, ende niet fmaeckendc bloet ofte
Crijm , ende daer toe ftaen pecuniele boeten van
hondert Philips guldens, ende daer beneden, de
plano ende fonder flguere van Proces fullen af ge-
daen werden, op dat de Ordonnantien vande Wil-
derniiTe beter onderhouden, ende alle vcrnielinge
van Wilt, dat in defe Landen wcynichis, beter
voorkomen, ende naer behooren gepunieert mach
werden : Hy nochtans bcvint, dat 't fclve niet te
recht en kan werden onderhouden, door dien dat
de Contraventcurs achterhaelt wefende , vande
VonniiTen van Meeiterknapen appelleren aen den
Hove van Hollant, ende foo de faecke brengen in
langen treyn van Proceflen, omrae mette menich-
te vande felvc hem foo te overvallen, dat hy geen
luit foude behouden wel naer onfe Ordonnantien
voorfz te ücn, ende-die wel te doen onderhouden,
maerdatdecontraventien ende vernielingevoof·
fchreve te vryer ende ongeftrafter in fwangh fou·
den mogen gaen, daer door de Wilderniifen met-
ter tijt fouden werden ghedeftrueert, ten ware by
ons daer inne in tijts werde voorfien. S 0 ö
I S Ô, dat wy alle'tfelve over ghemerckt.omme
daer inne te voorfien, geordonneert ende ghcilattt·
eert hebben, ordonneren ende ftatueren bydefen,
Dat alle VonniiTen vande Houtveilerye, inhou-
dende pecuniele boeten van hondertguldenende
daer beneden, niet en fullen wefen appellabcl,
maer by provifie hebben executie onder cautie:
Ende dat de geencn die mey nen fullen daer by bc·
fwaert te weien, alleenlick daer van fullen mogen
komen in Reformatie. Ende op dat dit allo0
mach werden naer ghekomen ende onderhouM
Laiten ende bevelen wy de Prcfidenten ende Ra-
den vanden Hoogen ende Provincialen Rade, gtf*
neprovifien met inhibitie ofre furcheantie tcgc«
fulcke VonniiTen te verkenen. Ende ten eynde
niemant hier yan ignorantie en pretendere, da
defen op de Audientien vande Rolle vande clve
Raden gepubliccertfal werden, ende voorts ekK»
op fulcke plaetfen, daer onfen voorfz Houtvei
des van noode vinden fal. Ordonneren cenen y ·
gelijcken hen hier naer te reguleren, alfoo wy W
tot confervatie van onfe Wilderniifen °irbaCrllj
bevonden hebben. Gedaen inden Hage, onderæ
fen Zegel hier op ghedruckt den vijf-en-twinnfc
-ocr page 757-
1%              Op t ftuck vande
Aen funij in'tΜ onsHccren ι 6i i. Onder
* r Ter Ordonnantie vanden Heeren Staten
1443
onderteyckent, C. »*#</«" #&£ Hebbende op 't
Spatium een op-ghedruckt Zegel van roodea
WaiTche.
Hollandt cnde Wcft-Vrieilandr, Ende was
van
3. Ordonnantie, op 't Salaris vanden Trocureur, Secretaris ende Dienaers
rvande Wildermjiè. In date den rvijftbienden November 16*04.
Lfoojohan van Duvenvoorde,Heerc van
Warmont, Woude , Alckemade, 8cc.
Lieutenant Houtvefter van Hollant, den
Hove van Hollant te kennen gegeven
heefr.dat noyt by den Lieutenant Houtvefters en-
de Mcefters-knapen ordre geftelt is geweeft op 't
ftuckvan 't falaris vanden Procureur,, Secretaris
cnde Dienaers vande Houtveilerye voorfz, tende-
rende totnaedeel van partyen: ende ten eynde dat
hier inne gheremcdieert iöude mogen werden tot
cherief ende voordeel vande felve parthyen, ende
haerniet te veel afgenomen, hy Lieutenant Hout-
veiler ende Meefterknapen feecker projed van Or-
donnantie op't ftuck van dien gemaeckt hadden,
cnde hier by gevoeght, verfoeckende aen ons, om-
me tot meerder contentement van partyen de fel-
ve te willen vifiteren, approberén ende confirme-
Ende dat de Secretaris vande Houtveilerye voor
fijn Joon ende falaris ghenieten fal van elcke gyfe-
Jinge te Boeck te ftellen, cenc iluy ver: voor 't
maecken vande Cedulle van elcke gijfelingc, vier
ftuyvers: vande prefentatic te Boeck te fteJlen,
eene ftuyver; vande notul te teyekenen van ycder
eenc iluy ver: voor 't maecken vande Aden met
de Dingtalen van yder faecke, fonder faecken daer
fimpelick default gact, als parthyen niet en com-
pareren, vier ftuyvers: voor 't maecken van yeder
Aden daer fimpelick default gact, twee ftuyvers:
voor yder Sententie ofte Vonniftè met bchoorlick
extenfie van dien, indien de ibmmc beloopt hon-
dert guldens ende daer over, achthien ftuyvers:
van half foo veel negen ftuyvers : van vierendeel
foo veel vier ftuyvers; van minder drie ftuyvers:
als de Secretaris vaceert met Meefter-koapen,
't zy om infpedie, oft yet anders , voor yeder
dach vacatie boven fijn defroy , twintich ftuy-
vers , extraordinaris befoigne die foude mogen
voor va Hen,tot taxatie van Houtvefter ende Mee-
fterknapen.
De Dienaers vande WilderniiTe fullen hebben
vande Gijfel-cedullen uyt te brengen, fes ftuyvers
als naer ouder gewoonten, ten ware faecke dat de
felve verre buyten de Jimitcn rrecken, 't welck als
dan lal ftaen tot taxatie ende moderatie yan Mee-
fterknapen.
Sonder dat yemandt van hen - luyden yet
meer eyftchen, oft den Luyden afnemen fullen
mogen.
Aldus ghedaen in den Raede , by Meefter
Franchoys de Coningh , Nicoiaes Cromholr,
Pieter Couwenburgh van Belois, Hcnrick Rofa,
Amelis van Rofendael, ende Floris van Schoter-
bofch, Raedtfluyden van HolJandt, den vijf-en·
twintichftenNovember, Anno fefthien-hondett
ende vier. In kennuTe van my Griffier, ende was
onderteyckent,
A, Duyck.
ren
omme een feecker ende perfede regel daer
inne van nu voorts aen gehouden te mogen wor-
den. S O O I S Τ, dat vvy 't voorfz projed en-
de Ordonnantie overfien hebbende, ende daer op
nacr behooren gelet, de felve gheapprobeert ende
gheconfirmeert hebben, approberén endeconfir-
meren mits defen, in voegen cnde manieren hier
nae volgende.
Te weten, dat een Procureur, dienende voor de
Houtveilerye voorfz, genieten ende ontfangen fal
voor den eyfch te maecken in faecTken van gemee-
ne boeren, ende conclufien te nemen vier ftuy-
vc1: voor fulcken faecke te voldingen ende recht
te verfoecken, acht iluy vers: ende in faecken ex-
cedcrende de voorfz boeten, als in boeten van het
afilcecken met lange Netten, ende andere excede-
rcndedcfommevanvcertich guldens, fullcn de
jollen, enelckArticulhiervoorenvermeit, eens
loo veel wtfen, mitfgaders fullen alle faecken daer
?YCconventic yet wert geeyfcht, infgelijcks dub-
u njfZ'^n: voore'c^default datghepurgeert
ten'' f ProcurcurvandenHoutvefter genie-
fnHin r^en van k'cyfie boeten vier ft uy vers, en-
J"« in faecken belangende groote boeten, acht
ituyvers.
                 & o
4· Nader Ordonnantie , Op 't Jehe fubjeü* In date den derthienden
s.f
ij-fcojohanvan WaiTenaer, Hcere van
yjuuvenvoorde , Voorfchoten , Sterrén-
■ w λ * °' Houtve^r van Hollant ende
tekenneni! r eilanc' den Hove van Hojlandt
Ui den U« 8egeVe0i *** daC hï CiJdefl v*ft
noopende 't iallaris vanden Secretaris, Procureur»
ende Dienaers vande Houtvefterije, mitigaders dé
Procureurs yan partijen voorde Vyerfchare vande
felve Houtvefterije comparerende ende occupe-
rende , fonder dat nochtans de felve Ordonnantie
in 't geheel werde onderhouden ende achtervoigt;
Bebalven datter veel faecken dagelijcks voor vie-
len,
W
r ?Van Wamiont' in «jnlcfÊri ais
loutvefte
1»gbemaeckt is feeckere Ordonnantie
-ocr page 758-
Placaten_i. a.Boeck.
425
neboeten ende conclufien te nemen,vierftuw(v.
XII.                      ) S·
Voor alfulcke faecken te voldingen, cndercch
te verfoecken, acht iluyvers, ·
XIII.
Ende in faecken execderende de voorfz boeten
als in boeten van het af-ilcecken met lange Net'
ten,ende anders, execderende de fomme van veer
tichgulden,fullende koilen ende elck Articuio
hier vooren vermeit, eens foo veel wefen
X I I I I.
Ende fullcn alle faecken daer by reconventie
yet wert geeyfcht, infgclijcks dobbel falaris zijn
XV.
Voor elck DefTault dat genomen wort, fal den
Procureur genieten, in faecken van kleyne boeten
acht iluyvers : Ende daer Defaulten ghepurgeett
fullen werden, daer van fal ghelijck falaris, foo van
kleyne, middelbaet ende groote boeten refpedlive
werden genoten.
XVI.
Eride alfoo dagelijcks bevonden wort, dat des
Houcveilers Vierfchare ièer wert verhindert, ende
Meeiler-knapen met veel moeyelïcke befoingien
van parthijen Procureurs gheempefcheert, door
dien de felve Procureurs fich onderwinden met
procuratie voor den Gegijfelden in heur abfentie
te occuperen , ende daer naer difficultercn ende
in ghebreeeke blyven te betalen ende voldoen de
gerechtigheyt van outs daer toe ilaendc: Soo wert
wel expreilèlicken geordonneert, datgecne Procu-
reurs van nu voorts aen eenige Beklaechden ofte
Gegijfelden en fullen mogen dienen, nochtete-
men bewijs ofte Documenten inne brengen,ten
zy dat iyluyden voor de koilen ende vifitatic-gelt,
mitfgaders 't geene daer van dependeert, ende toe
ilaet, refponderen ende vail ilaen, gereferveertde
felve dien aengaendehare adliejegens heure refpe-
dive Mèeilers.
XVII.
Ende fullen de felve Procureurs, de facekenfo!·
dongen zijnde, van patthyen die fy dienen,genie-
ten van elcke faecke, 't zy groot ofte kleyn,twin-
tich iluyvers.
Dienaers wande Wildermffè,
XVIII.
De Dienaers vande WildcrniiTe fullcn hebben
vande Gijfel-cedullen uyt te brengen fes ftuyver5»
als naer ouder ghewoonte", ten ware faecke dat t
felve verre buyten de limiten trecken, 'twelckfc
dan fal ftaen tot tauxatie ende moderatie van Ν
ilerknapen.
r» Ank
De Dienaers fullcn genieten van ydcr Uera
uyt te. roepen een ftuyver.
■y γ ·
Sonder dat yemant van henluyden yet mee':
eyfehen, of de Luyden afnemen fullen mogen.
De felve gheaggreërt ende gcapP^eert!iee I
aggreërt ende approbeertmits de(en: bnü
nlert mits dien een yeder 't felve aengacn* η .
daer naer te reguleren. Gedaen inden ^'
dcrthiendenJuJijAnnoxózx. In Ι*»."»1 '
my, F, Criep.
                                              QfCj0ü·
14x4
len. dacr op voor die rijdt geen fallaris was geilelt,
Sulcks dat Mcciler-knapen op de Recht-dagcn by
nac op yedcr faecke by parthijen of hunne Procu-
reurs verfocht werden om het falaris daer inne ge-
vallen te taxeren, waer door de felve Recht-dagcn
feer werden verhindert ende beleth : Omme
't welck voor te komen, ende foot wel Parth'yen,
als den voornoemden Secretaris, Procureurs ende
Dicnaers vande WildcrniiTe te accommoderen,
ende eenen vaiten voet te gheven, waer nacr fy
hun fouden hebben te reguleren: Hadde hy Ver-
thoondcr,met advijs van Mceiler-knapen voorfz,
op alles gemaeckt feeckere ordre den voorfz Hove
gccxhibecrt. Vcrfoeckende dat 't felve Hof belie-
ven wilde de felve te aggreëren ende approberen,
op dat cenen yegelijck hem daer naer foude heb-
ben te reguleren. S O O I S Τ, dattet voorfz
Hofghefien ende ghevifitcert hebbende d'voorfz
ichriuelijcke ordre,hier nae van woorde te woorde
geinfereert.
Ordonnantie op'tfalaris Wanden Secretaris, Vrocti-
reur, ende Dienaers vande Houtvefie/ye ende Wil-
dernife, mitsgaders de Procureurs van
Part hy en aldaer occuperende.
Inden eerflen, fal den Secretaris vande Hout-
vefterye voor fijn loon ende falaris, van elcke faec-
ke eerft aen te teyekenen, genieten een ftuyver.
Van elcke Gijfelinge te Boeck of te Rolle te
teyekenen, drie iluyvers.
lil*
Voor 't maecken vande Ccdulle, van elcke Gij-
felinge acht iluyvers.
UIL
Voor't teyekenen vande Dingtalen ende Play-
doye op de Rolle, van yeder faecke vier iluyvers.
V.
Voor clck DefTault te teyekenen, een fluyver.
VI.
Als Parthijen vande Dingtalen ende Pleydoyc
Copie verfoecken, t'elcke mede vier ftuy vers.
VIL
Voor elcke Ade van DefTault twee iluyvers.
VIII.
Voor yeder Sententie oft VonniiTe, met behoor-
lijcke extenfie van dien; Indien de fomme be-
loopt hondert gulden ende daerovcr,achtien iluy-
vers : ende van minder negen iluyvers.
IX.
Item , als den Secretaris vaceert met Meefter-
knapen, 't zy om infpectie of yet anders, fal genie-
ten voordeken dach dertich iluyvers, boven fijn
defroy. "*
Ende van extraordinarife befóingnen dat foude
mogen voorvallen, fal ilaen tot tauxatie vanden
Houtveiler ende Meefterknapen.
Oen Procureur den Houfvefierdienende·
3f.· '                                               Λ 1.               ' ·*
Den felven Procureur fal genieten ende ontfan-
gen voor dcn.Eyfch te maken,in faken van gemee-
-ocr page 759-
mmam
Op 't ftuck vande Houtvefteryo
t4% 7.
6
142
Oi'donmntiCgeconcipieert op de %zcht-dagen die den Houtïefler is hou-
dende inde WÜdermJJè <vm Hollant tuffchen Maes en Zijp. In date den %
o Itdij \ (, ι %,
VII.
leem, indien parthijen gherechtelickghedach-
vaért als vooren, den eerften Recht dach niet en.
compareerden, ofte yemant van fijnen wegen als
gemachticht, die verbeurt voor den eerften Recht-
dach drie Keyfcrs guldens , ende den tweeden
Recht-daeh fes Kcyfers guldens.
Ordonnantie op de Criminele bretkken*
VIII.
Item, dat alle Criminele breuckén inde Wilder-*
niiïè gevallen, mitfgaders alfulcke breuckén daer
den Houtvefter af eyflehende waer amende irrepa-
rable, berecht fullen werden op d'eerftc Reclit-
dach de verdachvaerdinge , ende wete alfulcken
Delinquanten gedaen, ende by gefchrifre gelevert
als vooren, ende dit foo verre fulcken Dclinquant
in Perfoone compareerde : Ende in ghcvallc den
Delinquant niet en compareerdejn Perfoone, fal
den Houtvefter den eerften Recht-daeh mogen
nemen Default na gelegcntheytder faecken, ende
den tweeden Recht-daeh nac advenant.
IX.
Item, indien parthyen niet en compareerde op-
ten derden Rccht-dach,fal den Houtvefter mogen
procederen tot banniflëment, ende confifcatie van
fijne goeden naer gelegcntheyt der faecken.
Additie , roerende den Sttbflimyten, Secretaris ende
Procureur -vanden Houtvefter, Duynmeyers, Dik'
teun, Dienaers vande Wildernijfe, als mede
den Procureurs van parthyen.
Ende op dat de Vyerfchare niet en wert ghcre-
tardeert ofte verhindert (gclijck dickmacls is ghe-
beurr) door d'abfentie vanden geencn die daer
nootwendich ten precijfen tijde bchooren te we-
fen : Wert dacrom by defen geftatueert ende geor-
donneerc,dat alle Subftituyten, Secretaris ende
Procureur vande Houtvcfterye, Duynmeyers, Di-
lareurs, als andere Proöurcurs van parthyen, haer
inde Vyerfchare fullen laten vinden , op fulcken
tijdtendc uyrcals men haer fal denunchiercn,ofte
ten minften op die tijdt als haerluyder Parthyen
faceken fullen op geroepen werden, ende Meefter-
knapen in heurluyder Meefters faecken befoigne-
ren fullen, op een boete van thien ftuyvers te ver-
beuren,foo dickmaels als 't felve ghefchiet, die fy-
luyden datelijcken fullen moeten betalen fonder
eenige conniventie, ende voor dat lyluyden voor
de Vyerfchare fullen werden gcadmittcert, ofte in
eenige faecken verhoort, te appliceren defe boe-
ten ten profijte vanden Armen.
XI.
Ende lullen de Dienaers vande WildcrniiTe ten
voorfz aengcfeyden tijde ende uyre nietcompare-
rende, foo dickmaels als 't felve gebeurt, verbeuren
vijf ftuyvers, te appliceren als Yooren.
XII.
Ghclijck mede wel expreiTelick wert verboden
een yegelijck wie hy zy, yernandt Yoor de Vyer-
X χ χ χ                 iêharc
i Erft» dat alle Klcyne breuckén gevallen in
| der voorfz Wildernifle, van rhien ponden
van veertich grootcn Vlacms, ofte daer
^def^berecht fullen worden by den Houtvefter
ende Meeflerknapcn, opten eerften Recht-daeh.
Welverftaende dat den Houtvefter alfulcke
Delitiqüantcn thien ofte twaelfdagen te vooren
lü1 doen gijfelen ,ofte verdachvaerden , by fijnen
ehefwooren Dienacr of Dienaers, de vvelcke hen-
Juyden denuncieren fullen de faeckevan haerluy-
derverdachvaerdingebygefchrifte, onder 'thant-
tcyeken vanden Houtvefter oft fijne Volmach-
tichde,&c. henluyden mede verklarende, dattet
den eerften Recht-daeh metten Jeilen wefen lal.
III.
Item, in gevalle parthijen niet by Huys.en wa-
ren , ten tijde als de Dienaers t fijnen Huyfe qua-
men om die vvete .te doen, foo fal die gedaen wer-
den t'fijnen Huyfe, met kenniflè van Getuygen.
Ordonnantie op de middelbaer breucfen, boloen de
thien, ende onder de honden ponden,
,
IIII.
Item, dat alle middelbaer brcuat en gevallen in
de voorfz Wildernifle, boven de voorfz rhien pon-
den, ende beneden de hondert ponden, fullen be-
recht werden ten langften op den tweeden Recht-
daeh : Ende fullen al even wel de voorfz Dienaers,
Parthijen voor den eerften Rccht-dach denuncie-
ren de faecken van haerder verdachvaerdinge by
ghefchrifte als vooren ·· Ende indien Parthijen den
eerften Recht dach perernptoirlijck niet en begee-
ren te antwoorden, ende den eerften dach den le-
ftcn, 'tfelve fal hen by den Houtvefter ghegunt
werden.
*V.
Item, indien Pattije voor alfulcke breucke rech-
tclijck gcdaecht, niet en compareerde, of yemant
gnemachticht van fijnen wegen opten eerften
Rcciit-dach, Soo fal den Houtvefter mogen De-
fault eyiTchcn,dat in dien gevalle hem by Meefter-
knapentoegewefenfal werden,'t welckParthijen
op den tweeden Rccht-dach fullen mogen purge-
ren, mits eerft ende al vooren betalende twee Key-
Kis guldens var! twintich ftuyvers, mitfgaders de
Konen daer opgevallen.
raomictntie njan groote breuc%en, <vm hondert
ponden, ende daer boven.
Vi/-um,jiat alIe gfootc breuckén ghevallen inde
berrHr f' vanhonderc ponden of daer boven,
RechtΑ ] werden ten larjgrfftcn opten derden
DirJj cndc fullen al eenwel de gefwooren
rarrhi ununchicrcn als vooren: Ende indien
den, X bfgecrdcn perernptoirlijck t'antwoor-
te,iin ■ r , n cerikn Rechc-dach den uyterllen
fcntceVt we Γ ^ h°m by dc" Houtvcitcr Sccon"
-ocr page 760-
Placateo-*. ^.Boeck. ï.Tit. 15. Deel
\\1%
H*9
fchare te injutieren, laileren, onmanicrlijck ofte
qualijck toe te fpreken, op gelijckeboete van thien
iluy vers als boven: Alle 't welck fal ilacn tot inter-
pretatie ende judicature van den Edelen Hecre
Houtveiler ende Meeiterknapen voornoemt.
Eedt wanden Subflïtttyten wanden Heere UouU
vefier van Hollandt ende Wefi-Vrieflandt, Dienaers
ende "Duynmeyers vande Wilder çö.
IIII.
Dat ick niet en fal gehengen ófrc gedoogen, dat
yemant eenich grof Wilt fal fchieten, vangen'oftc
befchadigen, ofte oock in eenige andere maniere
den Placaten ende Ordonnantien op 't ftuck vand
WilderniiTe gemaeckt, ofte als noch te maecken
fal overtreden.
                                              '
V.
Dat ick met niemant en fal firnuleren , compo.
feren ofte accorderen, in 't minfte nochte mcefte
op péyne van te betalen de boeten vande Overtre-
ders daer ick mede gefimuleert, ofte cenichfinspe.
compofeertfal mogen hebben, ende dacr-en-boven
geilraft te worden van meneedigheyt, tot diierctic
van Mecflerknapen van Hollandt', naergelegcnt·
hey t vander iaecke.
VI.
Defe voorfchreve Articulenbelooveickinalle
hare Poinden te obferveren ende t'onderhouden;
Soo waerlijck helpe my Godt Alm achtich, ende fijn Hq,
ligh Woon.
Aldus gedaen ende ghearreiteert by den Heere
Houtveiler ende Mceiler - knapen van Hollandt
ende Weft - Vrieflandt, opten Recht-dach, den
twintichiten Julij Anno feilhien -hondert twee·
ende-twintich.
My prefent als Secretaris,
Dierick van Grove,
I.
D
At fweere ick, Dat ick den Houtveiler van
Hollandt , in alle faecken beroerende ende
fpedcrendc totte WilderniiTe, ghctrouwelijck fal
dienen.
II.
Dat ick niet en fal gehengen nochte gedoogcn,
datter yeman t inde felve WilderniiTe fal gaen, ofte
frequenteren, met eenige BuiTen, Bogen, Netten,
Fretten, ofte eenige andere Inilrumenten, omme
eenich Wik te fchieten, vangen ofte befchadigen,
by dage ofte by nachte.
Dat ick niet en fal gehengen nochte gedoogcn,
dat yemant inde WilderniiTe met Honden fal ko-
men Jagen, die ick fal meenen totter Jacht niet
ghcqualiflceert te zijn: Maer dat ick de felve fal
gyfelcn, ende binnen den tijde van veertien dagen
naer behooren te Boeck brengen, volgende d'Or-
donnantie vande WilderniiTe.
6. Ordre vanden Opper-Houtyeiler, Waer hy den TrovooÏÏ Cjenerael vanie
Wildernijje gelafl wert deTranfgreffeurs vande Placaten op'tfluck vande Wildernijfe, in vtrfeeck-
ringe te houden
', tot, c*>V. In date den een-en-twintichflen Mdert 1648,
eenige Peribonen de voorfz Placaten ende Ordon-
nantien overgetreden hebbende, t'apprehendcrcn,
hy fich daer toe fonder eenich vertoch ofte weyge-
ringc, fal willich laten vinden ende ghebruyeken,
ende de felve Perfoonen, 't zy van onfen Huyfge-
finde zijn of andere, hare Roers metter daer afne-
men , ende foo fy fich fey telick Jaer tegen oppofc-
ren, de felve foo lange in verfceckeringe houden,
tot dat by den voornoemden Heere van Heen vliet
ende Meeilcrknapen uytfpraeck gedaen fal weien
over haer exces, in ghevolch vande Placaten ende
Ordonnantien daer op gemaeckt, ende fpecialic-
ken vanden tweeen-twintichiter| December Ie·
ilien-hondert veertich, ende acht en twintichftcn
Junij feilien-hondert fes-en-veertidn laeit geen*
neert, ende nu wederom vernieuwt.
geplitaifichalleequaoockvanlantdry fgennandichmid
Ghedaen in 's Graveh-Hage den een-cn-ðíéð·
tichilen Martij fefthien-hondertacht-en-veerticn.
Ende was onderteyekent, G. P. d'Orange. Ond«
ilont,Ter Ordormantie vanSyne Hoogheyc t»
de was gecontrafipigert, /. Heilerfieg.
Ordonnerende hier mede wel ernilelijck den
Prevooil Gcnerael ofte fijnen Lieutenant,dat foo
dick ende menichmael hy by den Heere van Heen-
vliet onfen Lieutenant Houtveiler Gencrael, ver-
maent fal werden omme in 't Velt te gaen, ofte
T\F.rgelijcke Mandaten zijn dickmalen afgegaen, onder andere op Jen tweeden April 1598, twee en-W» tul
lunij
1623, [even en twintichflen Maejt éâæ^/evenjen Februari) 1618, ende negentienden November $
hondirt negen en dertigh.
A&c,
-ocr page 761-
Concernerende de Domeynen.
143!
143°
A&G> *Daer by die Heeren vanden%adevanHollandttZeelandt ende
TVefl-Vrieflandt ,op't verfoeckvan Heer Johanvan Duvenvoorde ende Woude, Heer tot Warmont,
Woude
, Akkemade, &c. Admïraeï'ende Houtvefier over de vooren-gheroerde Landen van Hollandt
ende ffejl-Vr'teflandt, authorifeertalleDeurwaerdersvandenHovedaertoeverfocht
, alle condemna·
tien vandeHoutveflerye te mogen leggen terexecutienaer gewoonte. Jndatedem./iprilh
1598.
koften te doen ceflèren, allen Deurwaerders van-
den felven Hove, daer toe verfocht, van nieuws
geconfenteert ende gheauthori^ert heeft, confen-
teert ende authorifeert hen by defen, alle eondem*
natiën by den Remonftrant voor Meeiter-knapen
alrcede verkregen, ofte noch te verkrijgen , naet
hare forme ende inhouden, ter executie te mogen
leggen, realijckendemetterdaet,fulcks als men
in materie van executie ghewoonlijck is te proce-
deren : mits dat iy Deurwaerders hen fullen laten
contenteren met het ghewoonlijck falaris vanden
Deurwaerder vande Houtveflerye. Gedaen in
den Raede, den tweeden Aprilis vijfthien-hondert
acht-en-tnegentich.
I tfoo Johan van Duivenvoorde, Heere van
I Warmont ende Woude, &c. Admirael
J ende Houtvcfter over Hollant ende Weft-
Vricflant, den Hovc van Hollandt vertoont heeft,
datvvylen Jonckheer Willem van Bloys, fijne Pre-
dccciieurin Officio, by defen Hove op fijn vcr-
focck verleent is gheweeft eene generale Ade van
Authorifatie, waer by alle Deurwaerders vanden
felven Hove geauthorifeert waren,omme aHe con-
demnatien by den felven Treflong voor Meefter-
knapen geobtineert, ter executie te mogen leggen
naerhaere forme ende inhouden : Verfoeckende
eelijckc authorifatie in fijn reguard. SOO IST,
dat'tvoorfzHofr,ommeals noch alle onnoodige
DEN TWEEDEN TYTEL.
Behelfende de Placaten concernerende de Domeynen·
HET EERSTE DEEL,
                            *
Placaten vande Stateü Géüêrae!.
1. Placaet * Waer by verboden voert eenige goederen vanden Qoninc\yan
Spagnie te koopen, die in Contributie-Landen gelegen zijn. In date den % ι Moert \ 63 8.
^En Raedc van State der Vcreenichde Ne-
j derlanden, geficn hebbende fcecker Biljet
I gedateert tot Bruflel den negenden defes,
daer by van de zijde des Konincks van
Spaignen gcnotiflceert wort, dat iy gemeynt zijn
den /ës-en-twintichften dciês, te procederen tot
verkoopinee van fijne gepretendeerde Domeynen
ende HecrJjjckheden, by hem hier te vooren ver-
pant, gelegen indo Landen van Brabant, Vlaende-
ren .Limburch, Luxemburch, Namen, Arthoys,
Henegou ende andere, oock fijne andere ofte ver-
dere ghepretendeerde Domeynen ende Heerlick*
ncden noch onverpant zijnde, mede te vencoopen
aende meeft-biedende. Heeft goet ghevondente
intcrdiceren ende verbieden, foo gheinterdiceert
ende verboden wort mits defc wel expreiTelick ee-
nc" yegehjeken, eenigen koop ofte pandinge aen
le gacn, van eenige dervoorfzdes Konincks van
Spaignen gepretendeerde Domeynen ende Heer*
lickheden, gelegen op Plaetièn daer van wegen de-
ièn Staer contributie getrocken wort, of de Wape-
nen van dien heur zijn extenderende. Verklaren
de gemelte Raedt van State, allefulcke verkoopin-
gen of verpandingen van wegenden Koninck van
Spangien te doen,of te ondernemen, nul ende van
onweerden, voor nu en voor het toekomende,
ende dat de Koopers ofte Panders heure penningen
daer voor uyt te fchieten, metter daet fullen ko-
men te verliefen, ende boven dien het dobbel van
dien aen deièn Staet moeten betalen, des een ye-
gelick hem mach gewaerfchouwt houden. Aldus
gedaen in's Graven-Hage, den zz. Meert 1638.
Was geparapheert, Cl, vïjgh van Ubbergen,"' On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vanden Rade van
State der Vereenichde Nederlanden. Geteeckent,
M. Huygens.
Placaet, (jontinerende'tfefoe Ferbodt inde Meyerye vandenΈο/ώ. In
date én rvier-en-mmichflen December 1642.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
rw^flcn ofcc hooren lefen, Saluyt.
^OEN TE WETEN,Alfowybe-
merekt hebben, dat die Spaenfchc Regierinee tot
Bruflel, t'federt de reductie van de Stadt van
*s Hertogen-Bofch, 't Quartier ende de Meyerye
van dien oqder defen Staet, aen en aen onderflaen
Xux »              ende
..
-ocr page 762-
Placateo-». ^.Boeck. a.Tit, i.DedL
433
1432
ende ghepoocht hebben haer pre.tenfelijck te be-
rnoeyen ende aen te trecken eenige van onfe Heer-
lickheden ende Domeyncn, ghelegen in het ghe-
melte Quartier ende Meyerye van 's Hertogen-
Bofch, ende dat dien volgens oock eenige Perfoo-
nenffch hebben laten bewegen, verfcheyden der
voorfz Hcerlijckheden ende Domeynen , foo in
koop, pantfehap, beleeninge, admodiatie, of met
andere befwaerniiïèn t'federt de voorfz redu&ie
aen te nemen , ende d'oude parthyen van dien te
verhoogen, ofw#l te continueren. Soohebben
Wy by deliberatie des Raedts van State defer Ver-
ccnichdc Nederlanden, goet ghevonden te verkla-
ren, gelijck Wy wel uytdruckelick verklaren mits
dcfen , dat van wegen de zijde defer ghemelte Ne-
derlanden , alle foodanige koopen, pantfehappen,
beleeningen, admodiatien, befwaerniiTen, conti-
nuatien ofte verhoogingen van dien/uilen gehou-
den werden , foo de felve metter daet gehouden
worden voor nul ende van geender waerden , als
gedacn zijnde tegen de hoocheyt, recht ende ge-
tcchtigheyt, dewelcke defen Staet door de meer-
genoemde reductie over de Stadt, Quartier ende
Meyerye van 's Hertogen-Bofch heeft verkregen,
als oock tegen voorgaende waerfchouwinge daer
op gevolcht, in conformité van de ufantie vanden
Oorloch, by de welcke onwederfpreeckelicken
de Platte Landen ghebleven zijn, als eendepen-
dentie vande Steden ende Corpora , onder de
welcke die reforteren ofte verdeelt zijn: Verkla-
rende dien volgens (boven ende blyvende de voor-
verhaeldenulliteyten)allen ende eenen yegelijc-
ken van wat conditie, qualiteyt ofte zexe die fou-
den mogen zijn, die eenige handelinge nae dato
vande voorfchreve reductie ,ter oorfaecke ende in
voegen als vooren, met die van d'andere zyde fou-
de mogen nebben gedaen ende gefloten, te fullen
zijn van goeden prinfe,om geranconneert te wor-
den , tot taxatie ende moderatie van den wel-ghe-
melten Raedt van State, als door de voorfchreve
handelinge Crimen jegens de hoogheyt, recht er
de gherechtigheyt van defen Staet over het meer"
ghenocmde Quartier ende Meyerye begaen heb
bende, eximerende hun over fulcks fpecialick ü
alle voorgaende particuliere oock generale Sau/C
guarden, als oock die hier naemaels noch by jn
advertentie aen fodanigeHandclaers endeTranf"
greiTeurs fouden mogen worden verleent. Lallen
ende bevcelen daer omme by defen wel ernfteiiic
ken alle Politijcque Officieren, Hooch-Schouten
Droflaerden, Hooft-Officieren, Fifcalen, Bailliu.'
wen, Schoutten, ende andere dergelijcke, onder
de ghehoorfaemheydt van defen Staet ftaende,
midtfgaders allen Gouverneurs ende Comman-
deurs van onfeFrontieren, Krijghs-Officieren en.
de gemeene Soldaten, dat fy alle mogelicke deb-
voiren ende neeriligheyt fullen hebben te doen
om de voorfchreve Handelaers ende Tranfgref'
feurs t'ontdecken en achterhalen, op peyne van te
vallen in onfe indignatie, ende dat fy vanheurOf-
ficien vervallen fullen zijn. Ordonneren voorts,
dat om gecne ignorantie by yemandt dien 't aen·
gaen mach, te werden ghepretendeert, de Exem-
plaren van defen Placate alomme in het meer-ge-
melte Quartier ende Meyerye daer 't behoort, af
gelefen, aen geflagen, of anderfints nae befte gele-
gentheytbekentgemaecktfullen worden: Ende
dit alles onvermindert onfe voorgaende Refolutien
ende Placaten.het voorfchreve ftuck concerneren-
de, de welcke verftaen worden by defen ghereno-
veert te zijn, alfoo wy fulcks ten dienite vanden
Lande bevonden hebben te behooren, tot dat by
naerder ordre anders daer in by ons fal worden ge-
difponeert. Gedaen in 's Graven-Hage, den vier-
en-twintichften Decembrisló^. Wasghepara-
pheert, JF/^. Jldringa ,vt* Onder ftondt, Ter Or-
donnantie vande hooch-gemelte Heeren Staten
Generael. Geteeckent, Cormlis Mufch. Zijnde op
't fpatium gedruckt het Cachet der lêlver Heetcn
Staten in rooden Waflche.
3. Placaet, Of 'tfehefubjeB, noopende de Landen van Overmase* In dittt
dmfes.tn-rfyinujjbfien Mey 1643.
heden of andere Domeynen in het Hertochdom
Limboreh ofte vier Landen van Over-Mafe ,ende
elders foude willen onderftaen te koopen, beke-
nen ofte anderfints te befwaren, ofte die albcreyts
beleent oft ecnichfints belaft zijn, verder te belec-
nen ofte te belaften, dat foodanige gelijcken koop
ofte "penningen van belaftinge aen defen Stat*
oock fullen moeten betalen ende furneren.of ψ
fy nu noch hier naemaels in egeene verfeeckenn·
ge van iöodanigen koop,beleeninge oft belaftwg0
en fullen zijn, waer nae een yeder des aengaenoe
fich fal hebben te reguleren. Gedaen in 's Graven·
Hage den fes-en-twintichften Mey feithien-wn·
dert drie- ende -veertien. Was gheparaphecn,
Α. van Leo, «· Onder ftont, Ter Ordonnantie w
den Raedt van State, /. Eyckkrgb.
Libo men verneemt dat die
vande Regeeringe vanden Co-
ninck van Spangien tot Bruf-
fel, fich fouden onderftaen die
geene, aen de welcke eenige
Heerlijckheden ende goede-
ren in de Landen van Over-
Mafe, ende elders, verkocht
ofte gcengageert zijn, weder met een derdendeel
daer voor te betalen te belaften, ende by gebreec-
ke van dien fulcke Heerlijckheden ende goederen
weder aen fich treckende, om aen andere te ver-
koopen ende t'cngageren: SOO IST,dat
den Raedt van State der Vereenichde Nederlan-
den, noodich heeft ghevonden hier mede te waer-
fchouwen allen den geencn die eenige Heerlijck-
placa«<
-ocr page 763-
..               ConcernerendedeDomeynen-iï               1435
4. Placact, Waer by alle verhopen der Domejnen, jegens 't voor/ίζ Vlacaet
wanden wt-m-wmtichflen Moert 165 8 gedaen 3 <vm ontpoerde >verklaert werden. In date
én ^vijfden December
1644,
ι An wegen de Hooge Mogende Heeren
1 Staten Generael der Vereenichde Neder-
'landen, wert hier mede eencn yegelicken
d^^ngaende ghewaerfchouwt, dat alle des Co-
nincks van Spangiens Hecriijckheden, oft andere
iïine Domeynen, waer de ielvc inde Nederlanden
fouden mogen gelegen zijn, die jn pantfehap, ver-
hooginge, ofte bykoop van dien fouden mogen
zijn acngeilaen, by wien het oock foude mogen
wefen, gehouden worden fubjed te zijn ende bly-
ven ha'er Ho: Mo: Placaet, den twee-cn-twintich-
ften Martij fefthien-hondert acht-en-dertich op dat
fubjecTigeernaneert, met expreile verklaringe, dat
alle'tgecnedat getranfigeert, gheaccordeert ofte
geconniveert foude mogen wefen, ofte in toeko-
mende foude mogen getranfigeert, gheaccordeert
ofte geconniveert worden,tegens den inhoudt van
't opgemelte Placaet, ende de penen dacr by geita-
tueert, dat 't felvc is ende gbehouden wort nu voor
als dan, ende als dan voor als nu nul, egcen ende
van onwaerden. Ende op dat een yeder hier van
kcnnifTè hebbe, ende geen onwetenhey t en preten-
dere, fal defc deur de Ontfangers vande Contribu-
tien alom me in heur diftriel: werden ghcfonden,
om ovjer al gheaffigeert te worden, Gedaen in
's
Graven-Hage den vijfden December fefthien-
hondert vier-en-veertich. Was gheparapheert,
/. Vervoorn,vt' Onder ilondt, By mijne Heeren de
Staten Generael der Vereenichde Nederlanden.
Ter Relatie vanden Raedt van State der felvet
Landen.
J. Eyckhergh.
HET TWEEDE DEEL.
1. Placact, fegens 'tverduj/leren der Domejnen in Vlaenderen. In date
dm mee-en~mnticbfien Imj 16$ o.
5 E Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den geenen die dcièn
• fullen fien ofte hooren lefen. DOEN
PTE WETEN.AlfoodenRentmeefter
vande Domeynen in Vlaenderen, loos Minne, ons
heeft te kennen gegeven, dat niet jegenftaende
alle debvoiren by hem tot noch toe aen ghewent,
omme te bekomen betalinge vande felve Ren-
ten , hy evenwel daer toe niet en kan gheraecken,
ende dat hy boven dien bevint vele Renten, Pach-
ten ende diergelijcke Domeynen, in verfcheydeh
Quartieren ghelegen, door verloop des tijdts ver-
iffj' ver^uyfterc en<^e verloorcn te zijn , ende
noch dagejjjcks meer werden, alles tot groot nae-
dcel vande felve Domeynen. SOO IST,dat
•T tot confervatie der felver, ende om verder ver-
loop in dcfen voor te komen, by deliberatie van-
aen^aedt van State der voorfz Vereenichde Lan-
den hebben ghcordonneertende geftatueert, ghe-
fpreeckende, om daer van by den voorfz Rentmee-
fter ghemaeckt te werden een pertinent Regifter
ende verbouckinge buyten korten van de jegen-
woordige Eygenaers ende PoflèfTeurs, op peyne
datfoo wie vande voorfz Eygenaers endePoiTef.
feurs op den voorfz fitdach niet en komt, in plaet-
iè van eenen fchellingh parafijs die fy fchuldich
zijn, betalen fullen twee fchellingen binnen drie
Maenden daer aen volgende, ten Comptoire van-
den felven Rentnieeiler, ende tot fijnen profijte,
mits daer jegens dragende d'onkoften vande fidt-
dagen, ende ander daer op vallende.endede voorfz
drie Maenden overftreecken zijnde, dat als dan;
nieuwe publicatie ende affixie van billiettcn als
vooren gedaen fal werden, omme als noch binnen
ander aenftacnde drie Maenden te komen aen
brengen, als voorfz is, waer toe fylieden als dan
noch geadmitteert fullen werden, mits betalende
voor clcken fchellingh die fy fchuldich zijn vier ge-
lijeke fchellingen: Ende fo wie vorder in gebreec-
ke blijft, ial noch voor de derde ende lefte mael, by
affixie ende publicatie ghewaerfchouwt werden,
omme binnen noch ander gelijcke drie Maenden,
de voorfz aenbrenginge te doen, waer toe hy als
dan noch fal geadmitteert werden, mits betalende
voor yeder fchellinck fes fchellingen; Ende die
binnen den tijdt van fes Maenden in gebreeckeful-
len blyven als vooren de aenbrenginge te doen, ful-
len verbeuren boven de voorfz peynen, voor elc-
kea fchellingh noch een pont parafijs, welck ponc
by de voorfz Rentmeefter ten profijte vandê Lan-
de fal gheinnet werden. Welcke voorfe fitdagen
voor eeritende aliöo gedaen zijnde,fullen van nu
voortacn,alledegeene die aen alfulcke Chij nfèn,
Gront-rcnten, Hofftede-huyren, Erven ofte ander
Xxxx 3
                  par-
rft r ~™""™«ιαβ itatue
α η datbinnen den rijdt van fes Weecken
Rpn't P2bJicatie »n defeonfc Ordonnantie, den
sVede          vande*feIve Domeynen binnen de
dapnl™? iUyS eenen flfdach fal houdcn' ende
h„ I hl Wlietttm op de Kerck-deuren, Recht-
Zn ander gew°onlickc plaetfen,adverte-
-n yegelicken dieeenige der felver Domey-
ch en ten achteren zijn,van wat nature
die e
gefon^ tsfouden mogen wefen, geenc üyt-
Stcn lïVraeruende hoe SSleëen binnen on& U-
ïandciroï yg . oudcnTullen wefen de namen
acnteb£nW00rd,gc Eygenaers ende Poflèflèurs
'endinpen £?« "^ de ,imicen' kanren ende be'
ende S«anHu3?fen'Erven,Hofileden, Landen
«tflaersmeer, daer de felve Renten op zijn
-ocr page 764-
mmm
Placaten. 3,Boeck. 2.Txt. 2. Deel.
437
1:43 e
parceclcn van Renten ende Domcynen, her zy in
Geide, in Granen, inCappocnen, Hoenderen,
Wafchofre anderfints fchuldich zijn,als die onder-
panden van dien veranderen, by koope.by verfterf-
tc, gifte ofte anders, gehouden wefen te komen by
den Rentmeeiler vande voorfz Domcynen, ende*
aldaer doen in fchry ven, teyekenen ende over fet-
ten inde Reguleren de namen vande Perfoonen
daer op datfe verandert zijn, ende verklaren de on-
derpanden daer de felveop ilaen, met de limiten,
kanten ende belendingen van dien, ende dat bin-
nen den tijdt van fes Maenden, naer dat de voorfz
koop ofte gifte gegaen ofte de voorfz verfterfFenis
ghevallen is (oft ten naeilen fitdage daeraen) op
peyne ende verbeurte alfoo dickwils als Cy van des
in gebreeeke bly ven, van drie ponden parafijs, die
by parate executie vcrhaelt fullen werden,op d'on-
derpanden vande voorfz Renten, Chijnfen, ende
diergelijcke: Ende fal van elcke infehrijvinge ofte
verbouckinge betaelt werden aendc voorfz Rent-
meeiler tot profijte vanden Lande,een Jaer Rente
ofte Pacht, ende tot profijte vanden Rentmeeiler
twecfchellingen, van foo veel Perfoonen als daer
inne bedeelt ofte verilorven zijn, ibnder meer:
Ende dat de gene die de voorfz verbouckinge bin-
nen de voorfz fes Maenden, ofte ten naeften fit-
dach niet en hebben ghedaen doen, daer toe noch
fullen werden gheadmitteert binnen drie daeraen
volgende Maenden, mits betalende tot een amen-
de ten profijte vanden Lande aenden Rcntrneefier
als vooren de femme van fes ponden Munte voor-
fchreven, ende dat de geene die binnen 's Jaers de
overbouckinge nieten Tullen hebben gedaendoen;
infgelijcks verbeuren fullen boven de vooriz pey-
nen, voordeken fchellingh van Chijnfen, Tnijn-
fen, Hof huyren, oft ander kleyne perceelen van
Renten een pont: Welverftaende by foo verre de
yoorfz Thijnfen, Chijnfen, Hof-huyren, of ander
kleyne pcrqeelen van Renten niet en excederen
fes fchelüngen, maer zijnde fes fchellingen ofte
minder, dat in fulcken gevalle boven de voorgaen-
de peynen, van yeder der felver betaelt ial werden
fes ponden eens, in plaetfe van een pont vanden
fchellingh die by de Rentmeeiler ten profijte van-
den Lande geinnet fullen werden. Ende omme
de voorfz Chijnfen, Thijnfen, Erf-huyren, ende
kleyne Renten, totminfte befwaernis vande goe-
de Ingefetenen te doen ontfangen, fal den voorfz
Rentmeeiler alle Jare, ofte uyterlijckalle tw.v
ren eenen fitdach houden, t'elcker Stede ofte β
pe daer onder de voorfz Domcynen ghelegen zi
ende dat op ecneji naemkondigen dach end'
plaetfe, daer toe nae voorgaende affhie van billj C
ten ende Yerkondingc te prefigeren : Endede m
ne die opten voorfz fitdach niet en komen bèta
len , fullen 't felve binnen 's Jaers noch moge
doen ten Comptoire vanden voorfz Rentrnccftc
mits betalende ten profijte vanden Lande, boy/'
de verbeurde amenden, dubbelen Pacht ofte Ren"
te: Ende de geene die binnen 's Jaers niet enfo!
men betalen, daer op fal den Rentmeeiler fichbe
hoorlick informeren , ende de PoiTcfleurs vande
Huyfen,Erven,Landen, Schorren ende Hof-ilcdcn
daer de voorfchreve Pachten ofte Renten op ftaen
by affixie van billietten ende verkondingen als vq!
ren doen infinueren, datfe als noch 't volgende
Jaer komen betalen , op peyne den fclven tijdt
overilreecken zijnde, fylieden boven de voorfchre.
ven dubbelen Pacht ofte Renten, noch verbeuren
fullen voor clcken fchellingh vande voorfz Pach-
ten ofte Renten, een pont, die by de felve Rent.
meeiler ten behoeve vanden Lande mede geinnet
fullen werden: Des fullen in alle "tgunt voorfzis
uytgefondert ende geïeferveert zijnaiJemaniercii'
van Chijnfen ende Erf pachten die men fchuldicli
ia, volgens de Brieven van Conftitutre ofte uyt·
gifte, te betalen op feeckeren precijfendach,ende
op verbeurte, de welcke fullen bly ven ftaen op
fulck recht ende verbandt, als de felve vermogens
de Brieven tot noch toe geiteen hebben. Lailen
ende ordonneren daer omme alle ende eenen ye-
gelicken die defe aengaen fal hem daer naer te re-
guleren , nietjegenilaendeeenigeOrdonnanticn
ende Placaten ter contrarie. Ende op dat bier vaa
niemant ignorantie en pretendere, ordonneren wy
dat defe alomme inde voorfchreve Quartieten
van Vlaenderen fal werden gepublieeert/Haermen
gewoon is publicatfe te doen. Gedaen in 's Gra-
ven-Hage den twee-cn-twintiehften Junij 1630.
Was gheparapheert, /. van &crchemtn' Onder
flondt, Uyt bevel vande hooch-gemeke Heercn
Staten GeneraeL Ende noch leger, Ter Relatie
vanden Raedt van State der ièlver Landen. Ge-
teeckent, M. Huygens. Zijnde op 'tfparium ge·
druckt het Cachet der felver Heeren Staten, in roe-
den Waifche.
2· Placaet, Op 't aenbrengen der goederen die dm Qoninc^yan Spanden, ή
Graeffelktyeyt wan Vlaenderen, uyt oorfaeckjvm Dotneynen of anderfints, gecomptert <$-
ben in Hulfi en Hulfier-Ambacbt. In date den ruier-en-tmntkhflen Me}
16,46 ·
ende byfonder, die inde voorfz Stadt, Vryhcydj
ende Ambacht refpeaive, ende fpeciahcK i«»
Polder van Namen, 't zy in oude ofre «'«*£"
gedijekte aenhoorige Landen, eeaigc Landep -j
Huyfenofte andere goederen, den Conin»
Spangienofte Graefitli&heytvan Vlaenderen jy
conftfeatie, uyt oorfaeck van Domeynerι da»
fints, ghecompeteert hebbende, zijn Pjflw^.
oft gifebruyekende , waer uyt fiW»^.
Pac&, Huyr, Renten, Thienden,Cbynfefl,<*c
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen ficn ofte hoören lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo de
Stadt Huift, de Vryhey t van dien, ende vervolgens
Hulfter-Ambacht, is gereduceert onder de macht
ende gbehoorfaemheyt van defen Staet. S O O
IS T, dat Wy naer voorgaende deliberatie goet ge-
vonden hebben midts defen te laften ende ordon-
neren allen ende eenen yegelijcken, in 't generael
-ocr page 765-
^™
de DomeyneoLj*                1439
een Maendt overftreecken wefende, Ordonne-
rende wijders den Bailliu, Burgemeefteren ende
Schepenen, oock alle andere Politijcque Officie-
ren der meer opghemelte Stadt ende Ambacht
refpedive, dat fy den mcergenoemden Rentmee-
fterin alle 'tgecne vooricbreve is , des vcriocht
werdende.dc behulpelickc hant bieden ende hou-
den, in defen verftande nochtans, dat de voorfchre-
ve refpedive Concravcnteurs ende onwillige van
onfe voorfchreve refpedive Bcvcelen ende Ordre,
daer toe by parate ende rcéle executie, ende met-
ter daet fullen werden ghehouden ende ghecon-
ftringeert. Ende op dat een yeder hier van ken-
nuTe mach bekomen, ende geeli onwetentheydt
en pretendere, fal defe door den meer-genoem-
den Rentmeeilcr al omme in 't diitrid van fijnen
Ontfanck ende elders van nooden wefende , wer-
den ghcfonden , om over al ghepubliceert ende
gheafFigeert te worden ter ghcwoonlijckc plaetib
nae behooren. Gedaen inden Hage ter Verga-
deringe vande Hooch-ghemelte Heercn Staten
Generael , op den vjer-cn - twintichilen May
fefthicn-hondert en fes-en-veertich, Was ghe-
parapheert, /. van Gent, n' Onder ftondt ,
Ter Ordonnantie vande fclve. Ghcteeckent,
Cornelis Mufch. Zynde op'tSpatium gedruckt
het Cachet der felver Hecren Staten , in rooden
WaiTche.
,,ï                 Concerneredde
. j ncn ofce uytganck aenden voorfchreven
roninckofdes voorfchreve Gtacflèlickhcyts Ont-
fnccrs of Rcntemecfters, tcndeeleofin tghe-
I, ì betaclt hebben, ofte noch fchuldich 2ijn , dat
V binnen den tijde van een Maent nacr de pubJi-
icdcfes.aen Johan Lentinck onfen Rentrnee-
if' refiderende binnen de voorfebreve Stadt
Huift Tullen aen geven ende in fijne handen over-
everen haere refpedive Huyr-Ccdullen , Pacht
jftcandere Brieven, Zegelen, Contraden ende
Quitanticn.endc datfy alle 't geenefyluydcn uyt
fkeke voorfchreve fchuJdich zijn, ofte lullen wor-
den aen den voornoemden onfen Rentmeeftcr,
mJime qua^Wen hebben te betalen, oppeyne
du de Contraventeurs van defeonfe Ordonnan-
tie lullen verbeuren viervout vande fchult. Item,
lailcn ende bevelen Wy allen ende een yeder die
cenigcnontfanckoftebcwint vande voorfchreve
poecferen ofre inkomen hebben ghehadt, ofte de
itucken ende Pa'pieren daer toe fpederende, onder
haer zijn hebbende, datfy rcfpcdivelick binnen
den voorfchreven tijdt in handen van onfen meer-
genoemden Rentemeefter fullenbrengen deRe-
giflercn , Boecken , Reeckeningen ende Befchey-
den , tot de voorfchreve goederen ende Inkomen
refpe'clivclick fpederende, ende fullen de Contra-
venteurs , defes aengaende oock incurreren gelijc-
kepene als boven, den meer-genoemden tijdt van
1. PJacaet, Waer by eenen yegelijcfyn die eenige Thienden op de Landen in
Vlaenderen, onder defe zyde gelegen, pretenderen, gelafl wen over te hengen de hefcheyden t waer op
de Thienden uyt gegeven -zijn. In date den thienden Juni}
1650,
worden, waer mede de fclve zijn belafl ,ïñ peyne
dat die geene die in gebreceke fullen blyven, van
heure Befcheydcn over tc brengen binnen den
voorlchreven tijdt, heure Thienden by provifie
fullen worden aen gheilagen ende in ghehouden
van 's Landts wegen, Ende wat belanght de
Schorren, Polders, ofte Landen in Vlaenderen,
die hier naemaels noch bedijekt fullen worden,
defes-aengaendc fullen de befcheyden, raeckende
de Thienden in voegen boven verhaelt, over ghe-
bracht moeten werden in handen als vooren, bin-
nen den tijdt van drie Macnden v nae dato dat
den ringh vande Dijckagie fal zijn gefloten. Ende
op dat niemant hier van onwetenthey t en preten-
dere , Ordonneren Wy dat defe aJomme inde Ste-
den ende Platte Lande in VJacnderen onder defer
zyde, daer 't behoort fal werden gefonden, om ge-
publiceert , gcafÏÏgeert, ende precifelick nae geko-
men te worden.
Ghedach in 's Graven - Hage , den thienden
Junij fefthien - hondert ende vijftien. Was ghe-
parapheert, C, van Bemmell,vt* Onder ftondt,
Ter Ordonnantie van de Hooghft-ghemelte
Heeren Staten Generael. Gheteeckent , Cor-
nelis· Mufch.
Zijnde op 't Spatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
Waifche.
§E Staten Generael der Vereenichde Ne-
i dcdanden, Allen den geenen die defe ful-
; len fien ofte hooren lefen, Saiuyr. Alibo
Wy komen te vernemen , dat eenige
Thienden van Landen ende Polders in Vlaende-
ren ghelegen, eertijts by uytgifte zijn belaft, om
uyt de Inkomflen,fuIcke laften, als in de Brieven
wert vermeit, te moeten dragen, daer van deur
verloop van tyde, ende vermidts den Oorloge, de
Kenniife çß« ghcbleven zynde, oock by ghevolge
'ulcke laften daer uyt te voldoen, foude werden
j>ae gelaren, waer tegen willende verfien. S O O
5 J , dat Wy goet ghevonden hebben hier me-
c te ghebieden aen alle die geenc , wie h«t oock
oude mogen zijn , Geeftclijcke ende Wercldt-
Wdie eenige Thienden heffen, of fouden mo-
p0jdWIIICn.Pretenderen te heffen, van Landen,
I zyde**5! Scnorrcn. in Vlaenderen onder defe
dier ^ &Cn' *°° die albereyts bedijekt zijn , of
den tTdC mCn bcilch is tc diJcken' dat fy binnen
ende üfT ^ drie Maenden» nae de publicatie
i„ hand
         feS * fullen hebben over te brengen
Ontfan vaP 0nie refpedive Rentemeeftets of
rcfnedivCrA der GeefteliJcke goederen , in de
vci PnJCS?artiercn var» Viaenderen, heure Brie-
ifinuj?:befcMcn,daer by de fel ve Thienden
(y de fr.rCgC!fn' ende uy£ lachte vande welcke
lve Wljlen treokeo, om daer uyt ghefien te
Pro*
»
-ocr page 766-
■------------■"■----------------'—
1440          Placaten-j. ^.Boeck. 2.Tit. 3.Deel-           ^,
4. Trolongatie vanden tijdt in 'tbofvenflaende Tlacaet geexpreficert. In datt
den wijf dm December 1650.
fouden moeten worden in handen alsvooren,bin.
nenden tijdt van drie Maenden nae dato dat den
ringh vande Dijckagie foude zijn geflootcn : Ende
geconfidereert dattct foude mogen zijn ghebeurt
dat yemandt door langhduyrigc abfentie, bu)ten'
's Landts, Sieckte, oft ander onvoorfienc ongeval
het voornoemde Ons Placaet door onkundieheyt
niet en foude hebben achtcrvolcht ende na Mo.
men,hebben Wy nae rijpe deliberatie goet eevon
den het felfde Placaet midts defen te diJucidercn
ende renoveren, ende noch te geven ende pjciW
ren den tydc van drie nacflkomende Maenden
aen allen den geencn, 'tzy Geeflelijckc oft We'
reltlicke Perfoonen, die eenige Geeilelickc Thien-
den inde voorfclireve Quartiercn van Vlaendcren
zijn bcfittende, om al noch Copie autentijcq van
hun voorfchreve fluckên ende befcheyden.de voor·
fchreve Gecflelijcke Thienden raeckende ,over te
brengen in handen vande meer-ghenoemde Rent-
mecftcrs of Ontfangers, op pene, dat de felve,den
voornoemden tijdt van defe drie Maenden over·
flreecken wcfende, fullen aenflaen, oock behou-
den de voorfchreve GeeflelijckeThienden, tertijt
ende wyle toe, dat de Copien authentijck der voor-
fchreve ftucken ende befcheyden fullen zijn over
ghebracht ende ghelevert, als vooren. Ende op
dat hiervan niemandt onwetenheydt en presen-
dere , ordonneren Wy, dat defen al omme in
de Steden, als oock ten Platten Lande in Vlaen-
deren aen defer zyde daer 't behoort, fal worden
ghefondcn,om ghepublicecrt, geaffigeert, ende
precifelick nac gekomen te worden, Gcdaen ter
Vergaderinge van de Hooch - ghemclte Staten
Generael , onder onfe Paraphure, ende Signa-
ture van onfen Griffier, op den vijfden Decem-
ber feflhien-hondert ende vijftich. Was ghep
rapheert, B. I. Mulerf, "· Onder ftondt, Ôá
Ordonnantie van de felve. Geteeckent, Ca·
nelis Mufch.
Zijnde op 't fpatium ghedruckt bet
Cachet der fel ver Heeren Staten , in rooden
Waffche.
E Staten Generael der Vercenichde Ne-
derlanden , Allen den.geencn die defen
fulJcn ficn ofte hooren lefen, Saluyt, Al-
foo Wy in ervaringe zijn gekomen, dat
eenige Gceftclijcke Thienden, fich beftreckende
over Landen ende Polders in Vlaenderen gelegen,
certijts by uytgifte zijn belafl, om uyt de Inkom-
ilen fulckc laflen als inde Brieven wert vermeit, te
moeten dragen, tJaer van deur verloop vantyde,
ende vermits den Oorloge, de rechte kenniiTe niet
geblcecken zyndc , oock by gevolge fulcke laflen
daer uyt te voldoen , foude werden nae ghelaten,
wacr tegen vvi ilcndeverfien. SOO IS T,dat
Wy goet gevonden hebben ghehadt by Ons voor-
gaende Placaet van den 10. Junij killeden, te ge-
bieden aen alle die geene, wie het oock foude mo-
gen zijn,Gecilelijcke ofte Wcreltlijckc Perfoonen,
die cenige Geeilelickc Thienden heffen, of fouden
mogen willen pretenderen te heffen , over Lan-
den" Polders of Schorren in Vlaenderen , aen defc
zijde gelegen, fo die albereyts bedijekt zijn, of daer
met-men befichis te dijeken , dat fy binnen den
tijdt van drie Maenden nac de publicatie ende af-
fixic des voornoemden Placaets vanden thienden
Junij voornoemt, fouden hebben over te brengen
in handen van onfe refpeclive Rentmecftcrs , of
Ontfangcrs der Gecflelijcke goederen inde refpe-
clivc Quartiercn van Vlaendcren , Copie auten-
tïjcq van heure Brieven ende Befcheyden, daer op
de felve Thienden zijn uyt gegeven, ende uyt
krach te vandc welcke fy de felve willen trecken,
om daer uyt geilen te worden waer mede de felve
zijn belaft, op pene, dat die geene die in gebreecke
fouden blyven van hcur befcheyden over te bren-
gen binnen den voorfz tijdt, heure Thienden by
provifie fouden worden aen geflagcn, ende in ghe-
houden van 's Landts wegen. Ende wat belanght
de Schorren, Polders ofte Landen in Vlaenderen,
die naemaels noch bedijekt fouden worden , dat
dies aengaende de befcheyden , raeckende de
Thienden.in voegen boven verhaelt, over gebracht
HET DERDE DEEL.
1. Placaet, Waer by eenenyegelijc^en die vandenConinckjvan Spang® t
eenige Heerhckhedsn of andere goederen,gelegen inde Landen van Over-Mazejn admodidtieof!01'
fchap genomen hehkn,gelafi wert hare Tytulen hekent te maecken ter Griffie vande Staten Genera
In date den een-en-dertichften Maert
1634.
den dienft van defen Staet, ten hoochjlen imi-
teert, dat Wy pertinente kenniiTe hebben vaw>
: fullen ficn ofte hooren Jefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Aifoo ver-
fcheyden Perfoonen hier bevoorens gheduyrende
de Regicringe vanden Koningh van Spangien, van
de felve in ammodiatieofte pantfehap hebben ge-
nomen Heerlijckheden ofte andere goederen den
voorfz Koningh aenbehoort hebbende, leggende
in onfe Landen van Qycr-Maze; Ende aJfoo voor
ware ghelegentheyt der voorfz ammodiatie
-cno^
pantfehappen, Soo hebben Wy nae voorgaf
rype deliberatie, goet gevonden mits defen exp
felick te laften ende beveelen allen ende eenv
ghelijcken , die eenige Heerlickheden ofte ano
goederen, ghckonien vanden Koningh van ap
gien, ende gelegen binnen de voorfz Landeð
Oycr-Maze, in pantfehap ofte admodiatie
-ocr page 767-
%               Concernerende d
b,n ofte bcfitten , dat fy hare principale Brieven
cSe befcheyden lefpeflivcdaer van, ofte ten mm-
ë , rnnie autentijcq van dien, fullen hebben be^
EtïKSen in oVc Griffie, ende de felve al-
Ô laten regiftreren binnen den tijde van drie
uitkomende Maenden, op pene dat de nalatige
Ðé len vervallen zijn van 't recht datfy totte voor-
frhreve Hcerlickhcden ofte goederen iouden mo-
en hebben. Laden ende bevelen dicn-volgcns
fileonfe Officieren ende Juilicicrcn, den voorfz
tijdtoverftfceckcn zynde , tegens de voorfz nala-
H43
tige te procederen, ende doen procederen tot de
voorfz pene, fonder eenige diiÏÏmulatie, conniven-
tie ofte verdrach, Alfoo wy fulcks ten dienile van-
den Lande bevonden hebben te behooren. Ge-
daen ter Vergaderinge vande hooch-gemelte Hee-
ren Staten Gencracl, inden Hage den ecn-cn-der-
tichften Martij feilhien - hondert vier-en-dertich.
Was gheparapheert, Nkolaes vander Bouchorfi ,íÝ"
Onder ilont, Ter Ordonnantie vande hoochghe-
melte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
Cornelis Mufch.
2. Placaet , tyaer by den Debiteuren derT>omeynen in Vroonhove, Oaelbem
en 's Hertogen-rade, gelafi wen hunne Namen met de Gronden van Erven, lluyjhi, t&c. aen te bren-
gen. In date den negen-en-twintichflenjunij
1650.
$ffg&& E Staten Generael der Vercenichde Ne-
1 Mijl dcrlanden, Allen den geenen die defen
|i®/fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
^*^DOEN TE WETEN: Alfoo Wy
bemcreken, dat verfcheydene Pachten van Rog-
ge, Spelt, Haver ende Gerile, Chijnfcn, Pennin-
gen, Hoenderen ende Cappoenen , onfe gemecne
faceke, inde Landen ende Graeffchappcn vanden
Vroonhove,als oock van Daelhcm ende 's Herto-
gen-rade Over-Mafe ,competercnde, worden ver-
donckert, ende befwaerlick konnen ingevordert
worden, overmits het verilerven vande Debiteurs,
vcrandcringc der namen, ende Limitcn , daer op
de felve Domeynen zijn geafTectecrt, ende betaelt
moeten worden , 't welck dagelijcks meer ende
meerfoudegefchieden, ten zy dat daer innc tyde-
lick worde verficn. S O O I S Ô , dat wy naer
voorgaendc deliberatie, goet ghevonden hebben
midts defen wel cxpreiTelijck te waerfchouwen,
oock te laften ende bcveelcn alle Debiteurs der
voorfz Domeynen in de ghcmelte Landen ende
Gracffchappen vanden Vroonhovc, Daelhem en-
de 's Hertogen-rade, datfe hunne namen ende toe-
namen met die gronden van Erven, Huyfcn, met
bun refpedive belendingen, gemerekten of Limi-
tcn , aen Rutger van Ylem, onfen Rcntmeeiler,
refidcrendc tot Maeftricht, binnen fes Maenden
nacr de publicatie defes , fullen hebben bekent te
maecken, om alfoo een nieuw Regifter gemaeckt,
by den fel ven Rcntmeeiler bewaert, oock de voor-
fchrevc Domeynen by hem ontfangen te worden,
gelijck fulex, ende daer 't behoort, ofte by verfuym
ende naelatighcyt van dien, fal den Debiteur der
meer-genoemde Domeynen, mettcr daet verbeu-
ren een geheel Jaer innekomen van dien, ten be-
hoeve vande gemeene faecke. Ende werden de
Comptoir - Boden vanden voornoemden onfen
Rentmeciler geauthorifcertmits defen, de Defail-
lanten voor de voorfz penen promptelick te execu-
teren . Lnde op dar een yeder hier van kenniflè
mach bekomen , ende geen onwetenheyt en pre-
tendcre, fal defen door den meer-genoemden on-
fen Rcntmeeiler alommc inde voorfz Quartieren,
ende elders van nooden vvefende, worden ghepu-
blicecrt ende ghcaffigcert. Gedaen ter Vergade-
ringe vande hooch-gemcltc Staten Generael, in
den Hage, den negen en twintichilen Jun/j 1650.
Was geparapheert, johan van Reede, "' Onder
iTondt, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent , Cornelis Mufch. Zijnde op 't Spatium ghe-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in roo-
den Wailche.
HET VIERDE DEEL.
Placaet, Waer by den geenen die eenige HeerlicJ{heden3 Domeynen oft an-
deregoederen vanden Conbuk van Spangten t ofte Eertz- Hertogen, inde Meyerye van's Hertogen-
Bofchgelegen, inpantfehap ofte admodiatie genomen hebben, belafi ivert hare befcheyden over te bren-
gen. In date den vijfthienden November
1640.
k Staten Generael der Vcrecnichde Ne-
tlanden , Doen te weten midts defen
aen allen den genen die eenige Heerlick-
Ctlerrri ■ 1 Cn' t)orncyr>cn , of andere Goederen,
Lïï'" ïet Quartiet ende Meyerye van 's Her-
deEetÏh'vanden Coningh van Spangien, of
^ÉïåçÀçóÃ^011'" te VOOrCn <n PantibhaP'
tufauliïe'adm°diatie, of met andere befwaer-
van of te geiomen'dac fy dc befcheyden daer
fullen iJ/k™ n autcntijcque Copien van dien
eüöcn°vcr te leveren in handen van An-
dries de Frefne, als Rentmeefter vande Domeynco
der gemelte Stadt ende Meyerye van 's Hertogen-
Boich, ende tot overneminge van alle alfulcke be-
fchceden, gelaft ende geauthorifeert zynde: Ende
wordt eenen yegelijcken dien het aengacn mach
mits defen geofaonneert de voorfz oyerleyeringe
van heure befcheyden te doen binnen den tijt van
fes Weecken nacde publicatie defes, op pene dac
een yegclijck die naclatich ende in gebreceke fal
gebleven zijn van fulex te doen, vai)de pantfehap*
pentekeningen, adrnodiatien ,qf andere gercchi
Yyyy                     tig-
-ocr page 768-
Pïacaten_-i. 3.Boeck. 2.Tit¥ 4. Deel.
144-4
1
445
tigheden van hcurc Heerlijckheden , Domeynen
of andere Goederen metter daet fullcn vervallen
zijn. Ende op dat niemandt hier van ignorantie
en hebbc te pretenderen, wort mitsdefe de voor-
noemde Rcntmeeilcr de Frefne ghelaü; de publi-
catie van dcfen alomme in het voornoemde
Quartier ende Meyerye van 's Hertogen - Bofch
by affixie te doen doen. Aldus gedaen ende ge-
arrefteert ter Vergaderingc vandc Hooch-gemelr
Heeren Staten Generael, den vijfthienden ΝC
vember fefthien-hondert ende veertien. w°
gheparapheert , /. D. Weede, «· Onder'ftond?
Ter Ordonnantie van de felve. Gheteeckent'
Comelis Mujch. Zijnde op'tfpatium ghedrudt
het Cachet det felver Heeren Staten in rrwU
Waflche.
                                                 Wen
2. Nader Placaet, Of 't Jehe JubjeB · In date den Jrie^en-tmnticbflen
Augufli 1641.
ten, Thicnden, Waranden, Vogelryen, ViiTcfe.
ryen , midtfgaders Secretaryen (die men anders
noemt Klerck-fchappen ) Vorfteryen, ende alle
andere partyen van Domeynen, van wat nature of
conditie die fouden mogen wefen, by Pantfchap,
Admodiatie, Beleeninge, Verhef ofte Commiifie'
zijn befittende, datfy de befcheyden daervan,ofte
wel Copye autentijcq van dien, fullen hebben te
leveren in handen van onfen voornoemden Raedt
ende Rentmeefter Generael, binnen drie Maen-
den nae publicatiedefes, op pene dat een ycgeiick,
die naelatich ende in gebreecke fal gebleven zijn
van fulcks te doen, van fijne bepande, beleende,
geadmodieerde, verhevene, gerecognofceerde.ofte
anders befit, ende partyen van Domeynen, metter
daet vervallen fal zijn. Ordonnerende daerom
onfen voornoemden Raedtende Rentmeefter Ge-
nerael , nu voor als dan, ende alsdan voor als nu,
alle vervallene partyen te faiièren, ende aen onfe
Domeynen te appliceren naer behooren, fondet
daer toe te verwachten eenigen naderen laft ofte
befcheyt. Ende op dat niemandt hiervan igno-
rantie en hebbe te pretenderen , wort mits dcfen
den voornoemden Rentmeefter de Frefne gelaft
de publicatie van defe alomme in het voornoemde
Quartier ende Meyerye van 's Hertogen-Bofchby
affixietedoen doen. Aldus gedaen ende gearrc-
fteert in'sGraven-Hage den drie en twintichften
Augufti 164 1. Wasgeparapheert,& Scotte,*'
Onder ftondt, By myne Heeren de Staten Gene-
rael der Vercenichde Nederlanden. Ter Relatie
vanden Raedt van State der felver Landen. Ge-
teeckent, M. Huygens.
E Staten Generael der Vercenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
lullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, dat alfoo
Wy inden Jaere fefthien-hondert drie en dertich,
ende noch onlanghs by onfenPlacate van den
vijfthienden Novembris des Jacrs feftien-hondert
ende veertien, hebben doen infinueren aen allea
den gecnen die eenige Heerlickheden, Domeynen
ofte andere goederen, gelegen in 't Quartier ende
Meyerye van 's Hertogen-Boffchc hier te vooren
vandc Hertogen van Brabandt,oft daer nae vande
Coningen van Spangien, ofte de Eertz-Hertogen
in Pantfchap, Beleeningen, Admodiatie, oft met
andere befwaerniiïë hadden genomen, dat fy de
befcheeden daer van, of ten minften autentijcque
Copicn van dien, fouden hebben over te leveren
in handen van Andriesde Frefne,onfen Raedtende
Rentmeefter Generael van de Domeynen der
ghemelte Stade ende Meyerye van 's Hertogen-
Bofch, binnen den tijdt van fes Weecken naer de
felve publicatie, op peyne dat de eebreeckige daer
van fouden zijn vervallen: Ende hoewel alfulcke
gebreeckige metter daet van hunne bepaden , be-
leende, ofte geadmodieerde parthyen fouden zijn
vervallen, Soo hebben wy nochtans by deliberatie
vanden Raedt van State der voorfz Vcreenichde
Nederlanden, goet gevonden nochmael ende voor
het alderlefte eenen yegelijcken van watftaetoft
conditie hy foude mogen wefen, midts defen te
waerfchouwen, dat die gecne, die eenige vande
voor-vcrhaelde partyen zijn houdende , als mede
die eenige Molens, Tollen, Gruyten, Hout-fchat-
3. Placaet, Op 't aenbrengen der Domeynen ende Geeftelijcfy (joederen 'm
Meyerye njoorfz. In date den n>ierden Imïj 164 8.
togen-Bofch, ofte elders,daer het hun g0Ct£J.uncn
ken fal, pertinentelick te informeren, oockdoc
ende laten informeren óp den ftaet ende gelegen·
heyt van alle de goederen, geen uytgcfondert, \
wat nature de felve fouden mogen zijn, fpcöcif
de tot den Hertochdomme van Brabant, als me
van alle de ghefeyde Geeftelicke goederen, en
gefeyde Geeftelijcke Benefieten van dicn,geicg
inde Meyerye van "s Hertogen-Bofch voornoen ■
als mede inde Heerlickheden, Steden .Caitecic·
Vlecken, Dorpen, Gehuchten, ende Plattcjw
den,dependerende vande voorfz Stadt ende μ
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen
fullcn fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
verfocht, gecommitteertende geauthorifeert heb-
ben , de Edele, Erentfefte, Wyfe, Voorfichtige
Heeren Wilhelm van Raefvelt, )acob de With,
oude Burgemeefter der Stadt Dordrecht, ende
Wilhelm van Haren, rcfpc&ive mede Gedepu-
teerden in onfe Vergaderingc van wegen de Pro-
Yintien van Gejderlandt, Hollandtende Vrieflant,
örri hacr binnen deftadt ende Meyerye yan 's Her-
-ocr page 769-
§
l44<^                     Öp 't fluck vande Leenen^*
144
tt's Hcrtögen-Ëofch, als oock op foodanige j goederen, als oock alle In-ende Opgéfetenen van
X
de meergenoemde Stadt, Vrydom, ende de Meye-
rye, die eenige Renten, Chijnfen, ofyetvves derge-
lijcke in Geit, Greynen of anderfints acn eenige
Ontfangers van Domeynen, Conventen, Colle-
gien, Klooilers, ofteaen cenige gefeyde Geeftelic-
ke oft Ecclciïaftiquc Peribonen ichuldich zijn, dat
fy haer aende voornoemde Heeren onfe Gecom-
mitteerden, ofte der fel ver Gemachtichde, binnen
den voorfz tijdt fullen acn geven, ende in hare han-
den over leveren de Pacht-brieven of Huyr-Cedui-
len , waer op, oft vvaer nae iyluyden de meerge-
noemde Goederen gebruyeken, als oock Quitan-
tien , of Copycn autentijcq* vande voorfz Pacht-
brieven, Huyr Cedullen ende Quitanticn. Ont-
bieden, laften ende bcveelen den Hooch ende
Laech Schout ende Schepenen dervecl-opgemel-
te Stadt ende Vrydom van 's Hertogen- Bofch,
Schouten vande Quartieren,oockBurgemeefters,
Regeerders, ende Gercchts-Perfoonen vande Ste-
ydcn, Dorpen ende VJccken inde voorfz Mcyerye,
vorders allen endc eenen yegelicken in oniên dicn-
ile endc onder onfe gehooriaemheyt zijnde ende
ftaende, datiê de mecr-gemelte Heeren oniè Ge-
deputeerden in het uytvoeren randen voorfz ha-
ren laft, crnftelick verftaen, ende hare ordre ende
beveelcn, tot bevorderinge vande uy tvoeringc van
dien ftreckende, fullen hebben te, ghehooriamen
ende obedicren, oock getrouwelick verrichtenen-
der van des te doen in ghebreke te bly ven, in defen
verftande nochtans, dat de Contraventeurs ende
onwillige van onfe beveelcn ende ordre, daer toe
by parate ende reële executie ende metter daer fu 1-
lcn werden gehouden ende geconftringeert. Ende
opdat een yder hier van kennifle mach bekomen,
ende geen onwetenheyt en pretendere , fal defe
aenden voornoemden Hooch endc Lacch-Schout
van 's Hertogcn-Bofch worden ghefonden.omme
de felve over al ghepubliceert ende gheaffigeert te
worden. Gcdacn ter Vergaderinge vande hooch-
ehemelte Hecren Staten Generaei, inden Hage
den vierden Junij 1648. Was gheparapheert,
JV. v. Haren,vt' Onder ilondt, Ter Ordonnantie
vandc felve. Geteeckent, Comclts Mu/ch. Zijnde
op 't fpatium gedruckt het Cachet der iel ver Hee-
ren Staten in rooden WalTche.
ielicke Benefieten, gelegë buyten devoorfz Plact,
ι cndc Landen , fpederendc tot de Corpora, ge-
I 'tren inde fclve Plactfen cndc Landen van 's Hcr-
co^cn-Bofch voorfz. SOO I S Τ, dat Wy nae
vooreaendc deliberatie , goet gevonden hebben
midts defen te lallen endc ordonneren alle ende
ecn ydcrdieeenigen ontfanck, bcwintofte admi-
jiiftratie vande boven-gefchreven Domeynen heb-
ben, 'ofte gehadt hebben, mede oock alle Overikn
Vil'»— -
venten binnen de voorfz Stadt, Vrydom van dien,
ende de Mcycryevan 's Hertogen-Bofch, mitfga-
ders alle Ontfangers, Rcntmecfters, ende allen en-
de eenen yeder, die eenigen ontfanck ofte bewint
der voorfz gefeyde Geeftelicke goederen zijn heb-
bende, mede de PoiTefTcurs van dien, dat fy reipe-
divelick, voorfo veel hun acngact, binnen den tijt
vanden vier en twintichften totten leften defer in-
cluvs.in handen vande boven-genoemde Hecren
onfe Gedeputeerden, te famen ofte befondet, of
der felver Gemachtichde, fuljen hebben te bren-
gen acn 't Logement vandc op-ghemelte Heeren
onfe Gedeputeerden promtendc precifelick, fon-
der eenich dilay,alle originele Fundatien,Zegelen,
Brieven, Regifteren, Boecken.Reeckeningen.ende
vordcreDocumenten , fchijn ende blijck, die fy
weten, hebben, ofte konncn hebben vandc meer-
genoemde, fo Dominiale, als gefeyde Geeftelijcke
goederen, t'harer refpeclive gebruyek ofte bewint
behoorendc, ofte behoort hebbende 4 iónder cenige
van dien te verduyileren, verfwijgen, achterhou-
den, ofrc doen achterhouden, direclelick ofte indi-
rcdclick,opeeniger manieren, beden ckclick of on-
bcdenckclick,op pene dat boven arbitrale correclie,
de Contraventeurs van defe onfe Ordonnantie
daernaer fullen hebben op te leggen, vergoeden,
endc betalen alle de fchaden ende Intereilen.die
de Gcncraliteytdaer door diredelick ofte by con-
fequentie ende reflixie fal hebben gheleden, ofte
noch verderfoude komen te lyden. Wyders laften
cndc ordonneren Wy oock by defen alle Pachters
cndc Huyrders van Landen, Huyfen, Vyvers, Bof-
ichagicn, Thienden, ofte ecnige vetderc der boven-
genoemde Domeynen ende gefeyde Geeftelijcke
DEN DERDEN TYTEL
Continerende de Placaten op 't ituck vande Leenen .
HET EERSTE DEEL,
Placaten vande Staten van Hollandt.
1 · PIacaet3 beroerende dat me eenige Leenen befitten, ende die noch niet ver~
hepen en hebben 3 dat fy ghehoudtn fulltn wefen defelve Leenen te komen ^verheffen, In date
den twintichflen OUober
1580.
ΗI LΙ Ρ S by der gratie Godts, Coninck
, van Cafhiien, &c. Alten den geenen die
fêfcjpS delcjcgenwoordiec fullen fien ofte hooren
>oaiuyt. Alfoo midts den voorleden Oorlo-
gen ende beroerte in oniên Gracfichappen ende
Landen van Hollandt ende Zeelant groote faulte
ende ongeregelthcyt in 't verheffen ende verfoec-
ken vande Leenen van ons te leene gehouden, ge-
Yyyy *               beurt
-ocr page 770-
Placaten-i. ^.Boeck. ^.Tit. t.Decl.
1448
449
Rechten aldaer betaelt hebben gehadt, ofte oock
voor de Pacificatie van dicn,ende het Heergewade
ende onfe heerlicke Rechte niet effccluelieke ofte
geheel betaelt, maer met toefeggingevan die al-
daer te betalen, indien fy in Hollandt tot geen an-
dere verheffen ofte verlyden vanden Leenen ohc-
fommeert worden ,die Brieven van Verlye gelicht
hebben gehadt, gehouden fullen zijn binnen den
voorfz tijdt hare Leene in Hollandt gelegen, van
onfen Stadthouder ende Leenmannen des Gracf.
felijckeyts van Hollandt te verfocckcn, ende be·
hoorlicke verly daer van te ncmen,ons hulde, cedt
ende manfehappen daer van te doen , endc onfe
heerlicke Rechten, ende het Heergewade van dien
te betalen, in allen fchijneoft die niet verfocht
nochte verheven en waren,ende dit alles op pene
van hare Leenen te verbeuren, ende ten profijte
vande Graeffelijckheyt van Hollandt geappliceert
te worden, daer toe rcalijcke ende metter daet ge-
procedeert fal worden tegens den geencn die be-
vonden fullen worden in gebrcecke te zijn, ende
hem achtervolgende den inhouden van defen Pia-
cate niet gereguleert te hebben. Ontbieden daer
omme ende beveclen den voorfz van onfen Rade
in Hollandt, ende alle andere onfen Rechtercn,
Jufticieren ende Officieren dien't aengaenmach,
dat fytotonderhoudeniffe endc obfervatie vande-
fen procederen, ende doen procederen jegens den
overtreders van defen ,by volkomen executie nact
behooren. Van 't welck te doene wy hen geven
volkomen macht, authoritcyt ende fonderlingh
bevel. Ende ten eynde defe onfe Ordonnantie tot
kennific van eenen yegclijck mach komen, cnde
nicmantdaer van ignorantie en foude mogen pre-
tenderen , Soobeveelenendeauthorifcrcnvvyby
defen den Eerften onfen Deurwaerder ofte Ser-
geant van Wapenen hier op verfocht, defen tegen-
woordige te publiceren ende verkondigen al om-
me binnen den Steden ende Vleckcn onfer voorfz
Landen van Hollandt, daer men gewoonlijckcnis
publicatie te doen , cnde eenen yegelijcken dien
dit fal mogen aengaen, van onfen wegen tebeve-
len hen daer naer te reguleren, doende voorts oe-
fen regiflreren inde Greffe van onfen Hove van
Hollant, want ons alfoo gelieft. Gegeven in onfen
Huyfe vanden Hage, ende 't Zegel van Juftitien
hier onder op gedrucktin formevanPlacate,dcn
twintichften Oclobris in 't jaer ons Heeren 15»
ende van onfen Rijckcn, te weten, van Spangen.»
Sicilien, &c. 't vijf-en-twintichfte, ende van Na-
pels, 'tfeven-en-twintichfte. Onderftontgefenre·
ven, By den Koninck. Ter Relatie van fijne MajJ
ftcyts Stadthouder ende Capiteyn Gcneracl ,cnde
den Staten van Hollant, Ter Ordonnantie, bndc
was ondertekent, Purtijck.
beurt is, endc ecnige die Lcenen fonder die felfdc
te verheffen, blyven bcfitten, poogende die als Al-
lodiacl endc cygcn goeden te incorporeren, wacr
deur onfe Domcyncfi endc hccriijcke Rechten
grootelick vermindert worden, ende de Vafallen
ofte fucces vandc Leenen hen niet en quijtcn nae
bchooren, noch ons den behoorlijckcn cedt, hulde
endcrnanfehappedoen. SOO IST,datWy
willende hier inne behoorlickcn voorfien by advijs
ende deliberatie van onfen lieven ende getrouwen
Ncvc, oen Prince van Orangicn, Grave van Naf-
lau, &c. voor ons Stadthouder ende Capiteyn Ge-
nerael over onfen Landen van Hollandt, Zeelant,
Vricflant cnde Utrecht, ende vanden Ridderfchap,
Edelen endc Gedeputeerde vande Steden , repre-
fentcrende den Staten der felver onfe Landen en-
de Graeffchappert van Hollandt, midtfgaders van
onfen Prcfiderende ende Raden Provinciael van-
den felven Graeffchappen, geordonneert, geftatu-
eert ende bevolen hebben, ordonneren, ftatueren
endc beveclen wel exprelTelijcken by dcfen, dat
alle de gcene die cenige Leenen in Hollandt gele-
gen van ons ,hetzy als Grave van Hollandt, ofte
als Heere van Voorn, Putte, Arckel, ofte in eenige
andere qualiteyt'-te leenen ghehouden, befitten,
ofte opten wclcken eenige vande felve Leenen
vcrilorven zijn , ende haer Leenen binnen den be-
hoorlicken tijdt niet verheven en hebben gehadt,
ghehoudenfullen zijn voorden eerftcn Fcbruarij
cerftkomende voor den Ingefetenen binnen Hol-
landt, ende voor den eerften Martij daer aen vol-
gende voor den Ingefetenen buytenHollanthare
Leenen te komen verheffen ende verfocckcn van
onfen Stadthouder endc Leenmannen der Graefc
felickhcyt van Hollandt, het Heer- gewade, mitf-
gaders de heerlijcke Rechten daer toe ftaende re
betalen, cnde ons daer van hulde, eedt cnde man-
fchappen te doen, fonder hier inne begrepen te
worden die gcene die den tijdt vanheure Leene
te verheffen noch is loopendc. Dat oock alle de
gcene die gheduyrendc den voorfz Oorlogen en
beroerten voor de Pacificatie tot Gent beilooten,
als voor den achtflen dach Novembris Anno vijf-
thien-hondert fes-cn-tfeventich, hare Leenen tot
Utrecht verheven , endc 't Heer-gewade met on-
fen heerlijcken Rechten aldacr effe&uelicke be-
taelt hebben ghehadt, cnde dacr van wettelijcke
konnen doen blijeken, ghehouden fullen zijn bin-
nen den voorfz tijdt hare Leenen van onfen Stadt-
houder en Leenmannen des GracfFelickheyts van
Hollandt te verheffen met ydelen handen , ende
den behoorlickcn eedt daer van te doen,ende dat
alle die geene die federtdc Pacificatie tot Gent
beflootcn,haer Leene tot Utrecht verfochtende
verheven,cndc het Heergewade endc die heerlicke
t'
Placaet, Inhoudendegebodt omme aen te brengen alle Leen-goederen, ξ
houden foo vanden Grave van Hollandt, ende Heere van Wejl-Vrieflandt, als van vérfebeyden *
lijekheden, Geflichten, Collegien ende andere Perfionen, ofte penen hier inne ver Mae rt. I"
vïjfthienden Ju lij
1 «J 9 x.
den. DOEN TE WETEN: A«fcd*J
de langhduerige Oorloge, verfcheyden w
die vanden Prince der voorfchreye Lanccn, ^
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterende de Staten vanden felven Lan-
-ocr page 771-
Op 't ftuck van
H5t
Griffier vanden voorfchreven Leenhove, a!s daer
toe fpecialijeken by defen ghecommitteert, de
felve hare Lcencn aen te geven, felfs in Pcrfoone,
ofte door hare Gcmachtiehde, ofte by gefchrifte,
met pertinente verklaringe vande ghclegentheyc
vande felve goederen, denombremenr van 't gee-
ne fyluyden uyt krachtc van dien zijn ghebruyc-
kende, ende verklaringe, waer ende op wat tijde
iy hacr-Iieder voorfchreve Leenen laetft heb-
ben verfocht, ende by wien haere Lcen-brieven
zijn ghetceckenr , Waer van pertinente notitie
by den voorfchreven Regifter-Mceiler van Hol-
landt, ofte Griiiicr fal Worden gehouden. Sonder
dat de VaiTalen, die op behoorlijcke Leen - Brie-
ven by hem verkregen, hare voorfchreve Leenen
befittcnde zijn , oft ghebruyekende voor 't voor-
fchreve aenbrengen ofte regiftreren, yet gehou-
den fullen wefen te betalen : Maer alle de gecne
die eenige der voorfchreve Leenen gebruyeken,
ende daer van felfs geen behoorlijcke inveitituren
en hebben verkregen, fullcn ghchouden wefen
het Heer-gewaden, ende de Leen - Rechten van
dien te betalen , Verly - Brieven te verfoecken,
ende aen ons daer van hulde, Eedt endc Man-
fchap te doen naer behooren. Alles op pcyne dat
de Leenen , die binnen den voorfchreven rijde
fulcks hier vooren vcrhaelt is, niet aen gebracht
oft verfocht en fullen wefen , ghehouden fuilcn
worden voor verbeurt, ten pronjte vande Graef-
fclijckheyt voornoemt,voorfoo veel aengaet den
geencn, die geen wettelijcke Leen - Brieven en
hebben verkregen. Ende beroerende den geenen
die wertelijckc Lcen-Brieven hebben verkregen,
ende de voorfchreve acnbrenginge als vooren niet
en doen , dat hare Lcencn fullen worden aen-
geflagen, cnde de vruchten van dien genoten, ter
rijdt cnde wylcn toe anders fal wefen gheordon-
neert, dacr toe rcalick ende metter dact geproce-
deert fal worden, fonder eenige connivenrie ofte
diifimulatic.
Ende ten cynde niemandt van defen igno*
rantie en pretendere , Lailen ende ordonneren
Wy, dat defen binnen den voorfchreven Lande
fal worden verkondight ende ghepubliceert, al-
daer men gewoonlijck is publicatie te doen. Or-
donnerende voorts den voorfchreven van den
Hoogen cnde Provincialen Raden, midtigaders
allen anderen Jufticieren ende Officieren in den
voorfchreven Landen van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt, endc elcks van hcnluydën in fijn re-
guard, dat fy in 't effedueren van 't inhouden van
defen Placate, hen nae den felven in alles regule-
ren , Alfoo wy verftaen den dienft vanden Lande
fulcks te vereyflehen.
Gegeven inden Hage, onder onfen Zegel hier
op ghedruckt in forme van PJacate ,dcn vijfthicn-
den Julij vijfthien-hondert twec-endc-tnegcntich.
Onder ftonr gefchreven, Ter Ordonnantie vande
Staten.
Ondergeteeckent,
C. de Rechtere.
U5°
Hiiilittvt als Grave cnde Hecre vande felve, als
Snek van vcrfchcyden andere Hecrlijckheden,
den Oorloge, onder het Leen-Hott vande
voort
iweve LanSen gcftelcnict aen gebracht, ver.
,cht endc verheven en worden t nacr inhoudt
de uytgiftc ende inveititurc der fel ver Lec-
ncn Ende dat infgclijcks groot gebreck valt in
't verfoecken endc verheffen vande Lcenen , cer-
tijdts echouden vander Abdye van Egmont, Heer-
lijkheden van Althena, VVaflenacr, Honfholre-
d'ück, Naeltwijck, Sevcnbergen , Woerden, Lief-
velt ,' endc vcrfchcyden Gecftelijcke Geftichten
cndcCollegieh in Hollandt gcfundcert, cnde an-
dere Perfooncn de parthye vande gemeene Vy-
andi'n houdende, wiens Goederen , Hecrlijckhe-
den ende ghcrechtigheden , aen ons geduyrende
den jegenwoordigen Oorloge, vervallen, oft by
koope ende anderfints gekomen zijn ; Waer door
de Domeynen cnde hcerlijcke Rechten van de
voorfchreve Landen, ccnfamentlijck vande voor-
ichreve Gedichten ende Hecrlijckheden , niet al-
Iccnlijck grootelijck verkort worden, maer felfs
by verloop van tyden , de goede Ingefetenen de-
Ier Landen, in groote onfceckcrhcyt, ende ver-
fcheyden froccilcn cnde ghcfchillen ghefchapen
zijn te vallen : Omme wacr tegens bchoorlijck
te voorfien. S O O I S Ô, dat wy by advijfe van
den hooch-gebooren Prince Ì Á U R É Ô S, ge-
booren Prince van Orangien, Grave van Nailau,
Marquis vander Veere, &c. Gouverneur endc
Capitcyn Gencrael, midtfgaders den Prefiden-
ren cnde Raedcn van den Hoogen ende Provin-
cialen Raedcn van den voorfchreven Landen, ge-
ordonncert, gheilatueert cnde bevoolen hebben:
ordonneren , ftatucren ende beveclen by defen,
Dat alle de geene die eenige Heerlijckheden,
Ambachts-Hecrlijckheden, Thicnden , VhTche-
ryen , Huyfen , Landen , Renten ofte eenige
andere Rechten, Amptcn , Officicnofte goede-
ren , van wat conditie die zijn, befitten, ghe-
bruyeken, heffen ofte ontfangen, die van den
Prince der voorfchreve Landen, als Grave van
Hollandt, ende Heere van Weit-Vrieflandt, ofte
als Heere van Bloys, Arckel , Naerdincklandt,
Voorne, Putten, Stryen ende andere Heerlijck-
neden, onder het Leen-Hof vande voorfchreven
Landen voor den Jarc vijfthicn-hondert fes ende-
tkftich geftclr. Item, die vande Abdye van Eg-
j*w . ofte andere Gecilelijcke Geftichten ofte
Lo1 legien inde voorfchreve Landen gelegen , ofte
jandc Hecrlijckheden van Althena, Waiïenaer,
«oniholredijck , Naeltwijck , Sevenbergcn ,
bed
           Licfvclt' cnde van andere Hecrlijck-
m ln ' Waer van ^c voorgaende Eyeenacrs die
íïÔÃ Vandc fanden defer Landen houden,
hoi/dn J.e5enwoordigen Oorloge te Leen ghe-
aeri z1Jn geweeft, ende dacr van tfedert van
en k û? Vcranderinge van her Leen in allodiacl
een ô' g,Cn ' gouden fullcn wefen binnen
fen a; , c fcs Weecken nae datum van de-
v 'v "WkbeerJohanvandcrDoes , Heere
cndeinT^b Rcgiil«-Meeiter van Hollandr,
" n->n aWentie aen Laurens yander Goes,
3. Ph*
yyyy 3
-ocr page 772-
Placateö-». a.Boeck. 3-Tit. t.Deel.
453
Placaten «uWetf wee-en4\n>intichflen December 1609 , iWe drie-en
twinüchflen dito 1610, Ö/> V verheffen vande leenen vande Graeffelkkhcyt van Hollandtgehoudt
w.
foo wel linnen ah huyten denfelven Lande, waer die mogen zijn gelegen, te doen ly den Invefeten,'
ende lnwoonderen der voorfz Landen binnen drie Maenden, ende ly den geenen die woonachtkh
huyten defelve Landen linnen fes Maenden Ingaende die voorfz drie ende fes Maenden refpefth,
den eerflen Martij eerflkomende, oppeyne daer inne verhaelt.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
HolJant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
tcrende den Staten vanden felve Landen.
DOEN TE WETEN, Alfoo van
allen ouden tyden van den Grave ende Graeffchap-
pevan Hollandt ende Weft-Vrieilandt, te Leen
gehouden zijn verfcheyden Steden, Heerlijckhe-
den, Dorpen, Vlecken, Huyfen,Thienden,VifTche-
ryen, Landen, Renten, ende andere goederen ende
Rechten, niet alleen gelegen in den voorfz Graef-
fchappe ende de Heerlijckheden van dien, maer
mede in Braba'ndt, Gelderlandt, Zcelant, Utrecht,
ende andere Lantichappen, ja oock eenige buyten
die fcventhien Nedetlantfche Provintien, ende dat
deur verloop van tyden, ende fondcrlinge deur den
leften Oorloge, die Succeifeurs in de felve Leenen,
ende anderen, haer onderftaen hebben Jegens de
Leen-rechten ende ordre der voorfz Landen , de
felve Leenen tcaenvaerden ende gebruyeken, fon-
der daer van, van ons behoorlijck verlijdt te weien,
endeonfe Brieven van verlijdinge ofte invciliture
ontfangen te hebben: Oock niet iegenflaende onfen
expreffen Placate ende hevel daer op uytgegeven den
twee en twinüchflen Decemlris inden voorleden Jare
feflhien honden ende negen.
Ende hoewel nae ordre
vande Leen-rechten , fulcke Leengoederen , als
vervallen, by onfe Rentmeefters ende Officiers
fouden mogen aengeflagen werden, nochtans wil-
lende alle goede confideratie gebruyeken, ibo op 't
verloop des tijdts, als fondcrlinge van den leften
Oorloge, ende een yegclijck mette belle ende be-
quaemfte middelen tot behoorlick debvoir bren-
gen. Soo hebben wy nae rijpe deliberatie als noch
ende voor de lefle reyfe
gelaft, bevolen ende geordon-
neert, laften ,bevcelen ende ordonneren by defen,
allen den geenen, van wat qualiteyt ofte conditie die
zijn,
die beütten ende gebruyeken eenige Steden,
Hcerlickheden, Dorpen, Vlecken, Huyfcn,Thien-
den, ViiTcheryen, Landen, Renten, ofte andere
goederen ofte Rechten, hoe die genoemt mogen
wefen, te Leen ghehouden van den Grave ofte
Graeffchap van Hollandt ende Wcft-Vrieflandt,
ende de Heerlickheyden van dien, 't zy oft die fel-
ve gelegen zijn binnen den voorfz Landen,ofte in
de nagebuyre Landen, als Brabandc, Gelderlandt,
Vlaenderen, Zeelant, Utrecht, Over-YiTel, ofte in
eenige andere vande vrye Vereenichde ofte andere
Nederlanden, ofte daer buyten, ende van ons geen
Brieven van verlydinge ofte invciliture van de fc|.
ve Leenen in behoorlijcke forme en hebben ont-
fangen , dat de felve als noch gehouden fullen wc.
fen , 1 te weten ly de Inge f et enen ende Inwoondettn
vande Landen van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt bk
nen drie Maenden, ende ly den geenen woonachtichbm-
ten defelve Landen linnen fes Maenden; Ingaendeêm
cours vande felve drie ende fes Maenden refpetlive in
eerflen Martij eerflkomende,
voor onfen Stadthouder
vande Leenen, Regifter-meefter, ende onfe Leen-
mannen in 's Graven-Hage,in Perfoone , ofte by
fpecialc ghemachticht, te compareren,ons hult,
eedt ende Manfchap van de felve Leenen te doen,
Brieven van invciliture ende verlydinge te ont-
fangen, ende te betalen den rechten daer toe ftacn-
de, daer toe een yegelijck tot alle onvervallen Lee-
nen als noch linnen denfelven tijdt ordentelijck fal
worden ontfangen, fonder eenige verbeurten ofte
penen totten fel ven dage toe: Maer nae expiratie
vande voorfchreve χ refpeclive drie ende fes Maen-
den , hebben wy verklaert, ende verklaren by de-
fen , dat fonder eenige conniventie ofte diffimula-
tic geproccdeert fal worden jegens alle gebreecki-
gen, volgende die rechten, ordren endeghebrtiyc-
ken in gelijcke faecken voor den Oorloge gepradi-
feert: fonder dat wy verflaen dat eenige jiclen van di-
ligent ie jegens defen plaetfe fullen hellen, ofte jet an-
ders voor behoorlick debvoir ghehouden worden als onjt
originele Brieven van invefliture.
Ontbieden daer
omme ende bevelen den Stadthouder.Prefidentcn
ende Raden in den Hoogen ende Provincialen
Hove vanden voorfchreven Lande, Stadthouder
ende Regiilermecilervande Leenen, den Advo-
caet Fifcacl, ende allen anderen onfen Officieren
endejuilicieren, dat fyluyden defen onfen Pla-
cate ghepubliceert zijnde, procederen ,cndc doen
procederen ter executie van dien, naer fijne formc
ende '\nhoxiden,fonder eenige conniventie, aifimm*
ofte verdrach, ten opfien van yemant vorder teghemiï·
ken :
Want wy 't felve tot confervatic yan den
Rechten der voorfchreven Landen alfoo bevonden
hebben te behooren. Gegeven inden Hageonder
onfen grooten Zegele hier aen gehangen, optf
drie-ende-twintichilen Decembris in 'tjaei onJ
Heeren duyfent fes hondert ende thien. Oi^
itondt, Ter Ordonnantie vande Staten van H*
landt ende Weft-Vrieilandt. Getceckent.
A. Duyck.
1. Inplaets van defe woorden in 't Curfijfgedmckt,feyt het Placaet vanden Iare 1609: binnen acht Macnd
nae de publicatie van defen, voor onfen Stadthouder, &c.
                                                      x{
%, Inplaets van defe woorden feyt het voorfchreve Placaet fimpelick; naer expiratie vande voorfchreve
Maenden.
r;;
-ocr page 773-
Op 't ftuck vande Leenen^.
H55
1454
2 Placaet, Op 'tverheffen der Leenen vanden Hujfevan Egmont· In date
dtnfivenden A^ril \ 6 3 2.
ίφ E Gecommitteerde Raden vande Groot
Mogende Heeren Staren van Hollandt
ende Weft- Vrieilandt, Doen uy t krachte
vande Refolutie vande Heeren Staten
vande voorfz Landen , een ycder weten , Alfoo de
lecnen vanden Huyfc ofte Heerlickheyt van Eg-
mont, ghekomen zijn acnde Graeffclickheyt van
Hollandt ende Weit-Vricflaiadt, ende over fulcks
verheelt zijn acn des felfs Graeflêlickhcyts Leen-
kamer , Dat alle die gecne die ecnige Leenen van
de voorfz Heerlickheyt bcfitten ofte gebruyeken,
ende niet verheven en zijn, dat fy de feive fullen
Kommen verfoecken aendenHeere Stadthouder
vande Leenen des voorfz Graeffelickheyrs alhier
inden Hagc, binnen den tijdt van twee Maenden,
ofte uy terlick drie, na datum van defen , ten ovcr-
ftaen van Leen-mannen des voorfz Graeffelick-
heyts daer over te requireren , ende van gelijcken
binnen den voorfz rijde, de verheven Leenen van
deyoorfz Hecrlijckhcyt (daer van de voorfz Hee-
ren Staten geen hulde, Eed t ende Manfchap en is
gcdaen) komen verheffen mette Jediger hant, dat
is den Eedt vernieuwen, ende doen aenden Heere
Stadthouder van des voorfz Graeifelickheyts Lee-
nen, Alles op pene, dat den fclven tijdt overiTrecc-
ken zijnde, tegens den gebrceckigen geprocedeert
fal worden, volgerts de Rechten, ordre ende ghe-
bruyeken, in geJijcke faecken van allen ouden ty-
den gepradifeert. Adum inden Hage den feven-
den Aprilis Anno 1631. Onder ftont, Ter Ordon-
nantie vande Gecommitteerde Raden voornoemt.
Cé vander /f o/f.
HET TWEEDE DEEL.
PJacaten vande Staten van Zeelandt.
1. PJacaet, Op 't verheffen vande (jraeffelijcl^e Heerlickbeden, jmbachten,
endegevolcb in Zeel&ndt ghelegen 3 die tot kjfmge ofte <vtrheffingefiam* In date den twee-en*
tmntighflen lulij
1600.
fgja Ie Staten van Zeelandt, DOEN TE
É Ut/ ^Y^T E Ν, Allen ende cenen yegelick
^^/dieditaengaen mach, dat om te bewa-
"·" ren die gherechtighcyt vande Domeynen
vanden Lande voornoemt, foo wel in alle de hcer-
lijckc,hooge ende leege goede Leenen, binnen de
voorfchrevcn GraefTclijckheyt gelegen, ende die
men voor defen placht te noemen Hollandtfche
Leenen, als tot noch toe ghefchiet is, van alle an-
dere die men naemt quade ofte Zceufche Lee-
l"C j' γ Scordonneert hebben, foo fy ordonneren
2Jr n ' Dat van nu voortacn alle die geene die
loodanige goede Leenen in Zeelandt gelegen, te-
E CliJCk beritten » ende nkt verheven en
η r'
         r nae mogen verkrijgen, by koope,
™fte, of anderfints, fchuldich fullen zijn de
η e te verheffen ten rcfpeclive Comptoire vande
Acntmeeüers vande Graeffelicke Domeynen, die
vinriVe t0 j act'naer dc nature ende gelegentbeyt
denoff ren ' f°nder dergeliJcke Hcerlijckhe-
vcrhpfT CCnen' e^ers dan voorfeyt is, voorraen te
GrarflS"', lP ponc van dat de fcl vê datclick aende
^ttehekheyt fuljcn dacr mede vervallen.
elders Sa genc dic Voor de publicatie van defen,
5j*hedc„\SrrLycUse;dcrgelijckc-hunncHccc"
ken , ende hunne Verlijdt - Brieven, die iy daer
van mogen hebben, aldaer te laten enregiitreren,
't welcke ghefchieden fal voor dciê reyfè fondef
haerluyder koft.
Ende dit alles te doen binnen den tijdt van een
half Jaer nae de publicatie van deien, voorden
geenen die binnen den Lande van Zeelandt geiè-
ten zijn, ende ten reguarde vande geene die daer
buyten woonen binnen een Jaer, mede op peyne
van dat de geene hier van in gebreecke blyvende,
den voorfchreven tijdt overilreeeken zynde, hare
voorfeydc Heerlickheden ende Leenen van gelijc-
kc aende Graeffelickheyt fullen wefen vervallen.
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere: Soo hebben wy gelaft, ende laftenby de-
fen , dat defe alommc lal worden ghepubliceerc
ende verkondight, daer men gewoon lick is publi-
catie te doen. Ordonnerende mede alle Officie-
ren , Tufticieren , ende andere dien dit acngaen
mach, henluyden daer na te reguleren, Alfoo toe
den Landen dienit fulex bevonden is te behooren.
Aldus ghedaen ende gearrefteert in 't Hoff van
Zeelandt tot Middelburgh, den twee en twintich-
ften Julij fefthien-hondert ende negen. Onder
ftont,Ter Ordonnantie vanden Staten voornoemt.
Geteeckent,
B. de lorlge.
— Λ-^tucn verheven lullen hebben,
KfpeöivirUden wcfen de felve ter voorfchreven
cnde in Ü Jr^proiren vande felve Rcntmeeilers,
nonicRceckcn-kameralhier bekent tema-
%, Placaet,
-ocr page 774-
Placaten. 3-Boeck. 3.Tit. 2.Deel.
»45 ί
457
2, Placaet,^Jengaendedeverbeter'mgevande Zeeufche Leenen, AmbacL
ten, ende redemptie ofte afkoop njan Thienden. In date den % \ OSiober 1657.
geredimeert werden , volgens tauxatie van drie
ongeintercfleerde Leenmannen , ofte drie uyt d
Magiilratcn der Steden, onder wekkers Refortdc
felve behooren, door de Hcercn Staten, ofbyck
felvcr abfentie door de Hecren vanden Rade daer
toe te eligeren ,en te be-eedigen van daer in teful.
len handelen fonder eenich inficht, naer de rechte
waerde van dien. Ende fullen van dcfen tauxatie
betalen den twaclfilcn pdnninck van dien voorde
redemptie.
111.
De Thienden fullen voor redemptie ofte af.
koop betalen comptant twee Jaren fuyvers in.
komen , naer advenant de laetile feven Jaren
Pachts , ende noch tot redemptie van de peniic
daeropilaende, vijfnch penningen voor een,naer
proportie als die nu is geldende: ende tot Heet-
gevvact,foo vele van een Gemct Thiende,· en daer
onder, als van hondert ghemeten Ambachts hier
vooren is gefecht, en foo voorts, altijts houdende
de felve proportie van hondert vooreen. Maer foo
Veel aengaet de Thienden, die by den Eygenaer
werden opgedaë of die ongefepareert met de Lan-
den verpacht werden, fal voor redemptie van yder
gemet Thiendebacr Lant werden betaeltecnfcfte
part vande rechte waerde van de pacht van't Lant:
gelijck oock foo veel betalen fal die fijne Wey-lan·
den Thiende-vry wilt maecken.
IIII.
De Leen - landen van quact tot goet onfterffe·
lijck Erf- leen verbetert werdende, fullen ghcefti-
meert werden van drie Leen-mannen of Magi-
ftraets perfoonen, als hier vooren op het tweede
Artijckel gefecht is, ende alsdan betalen een acht-
fle part van de oprechte weerde van dicn,cn op lift
verhef tot Hccrgewaet van yeder gemeth foo veel,
als een ghemet Thiende of hondert ghemcren
Ambachts, opgaQndemede met gelijckeprop
tie, een tegen hondert. Doch fullen die gencwclc-
ke voor defen hareLeen-landen verbetert hebben,
in plaetfe van een achtfte, maer een twaelfdc-part
betalen: ende die haere Thienden verbetert heb-
ben, fullen betalen een Jacronfuyvers inkomen.
V.
Die geene welcke quade Leenen befittcn, lod-
der tegenwoordich capabel Hoir te hebben, en lu-
ien tot de voorfz Yerbcteringh niet geadmitteert
werden.
iLfqodcn Staet defcr Landen dagclijcks
Ι meer en meer gcncceifiteert en ghcdron-
>gen wcrt, om nevens andere groote en
exccfllve onkoilen, een machtige VJoote
continuclijck in Zee, of op de Kuilen te houden
tot bcfcherminge van ons lieve Vaderlant, rïiain·*
tenue vande Commercie , endeaf wccringcvan
alle pcrrurbatie ende hinderniife daer tegen gctcn-
teert; rijpelijk en voordachtelick gelet hebbende
op allerley middelen, die de Financien eenichfints
konncn Üy ven, om daer uyt te vervallen de fware
en ongemeene laften, die den Staet tegenwoor-
dich extraordinaerlick drucken en befwaren. Heb-
ben onder andere goet gevonden de Eygenaers en
Bcfittcrs van quade Zeeufche Leenen, Ambach-
ten en Thienden, te confentcren, de felve op ee-
nen redelijcken taux te mogen verbeteren ofte re-
dimercu,cn dien volgende gheordonneert en ghc-
ilatucert, ghelijck \vy ordonneren en ftatueren
mits dcfen.
I.
Ρ eritclick, dat alle Leenen, die tot noch toe vér-
■*-/duyftert ende in 's Graven Boecken niet over-
gebracht en zijn, aldaer fullen moeten aen gege-
ven en bekent gemaeckt werden, binnen den tijdt
van fes Maendcn naer de publicatie defes, voor de
geene die binnen defe Provintie woonen -, ende
binnen den tijt van tvvaelf Maenden voor de Uyt-
heemfchc, of die fich daer buyten onthouden; op
pene datanderfints de felve fullen gehouden wer-
den aen de Domeynen vervallen te wcfen, fondcr
hope van eenich Remis daer over oyt te verkrij-
gen: werdende mits 'defen het verfuym of quade
trouwe, voor defen daer in gepleecht, quijtghe-
fcholden,
II.
Alle de geene die eenige Ambachten fullen wil-
len veranderen tot goede onilerffelijcke Erf-lee-
nen , fullen comptant moeten betalen twcemacl
lbo veel als de volle loiTinge foude beloopcn,dat is
thicniluyvcrs van yeder Gemct Ambachts, en tot
Heer-gewaet, fo dickwils als het verirerfr, een paer
witte Hant-fchocnen,of drie ftuyvers daer voor, fo
wanneer de parthye niet meer als hondert Geme-
ten Ambachts en beloopt: ende wat boven de hon-
dert komt te bedragen tot twee hondert incluys,
eens iöo veel: ende boven de twee hondert tot drie
hondert incluys driemacl lbo veel: en fo van hon-
dert tot hondert opgaende tot duyfent toe, ende
niet verder: fulex dat die duyfent Gemeten heeft
en daer boven, hoe veel het oock foude mogen we-
fen, fal maer gehouden zijn te betalen tien dobbel,
datisvijffchellingen Vlaems: ende fullen hier on-
der op ghelijcke voet, en fonder eenich voordeel
begrepen zijnde Ambachten die Steden of eeni-
ge andere Corpora toe komen, ten aenfien vande
itcrffelijcke Pcrfoonen, daer op de felve geftclt
zijn, die niet anders als een ander particulier Per-
foon en fullen gehouden werden. Maer foo veel
bclanght de verdroncken Ambachten, als mede
fopdanigc Leenen en Thienden, de felve fullen
VI.                       
Ende fal naer defen toegelaten werden, de g
he-
it]
fpliile Leenen in een Leen wederom te: moj?
verheelcn, en aen malkander te brengen ,foo '
de felve van eenerley nature van goet, ende o
eene Parochie gelegen fouden mogen weien.»
betalende dobbel Heer-gewaet.
De Penningen procederende vande verJfS
ge der Leen-landen,Ambachtcn en Thieno1
len betaelt werden in handen vande te Ρ ^
Rentmeefters Beweiten of Bc-ooilcn bclic« .
der welckers diilria de felve partyen reiortci ^
-ocr page 775-
»
Op 't ftuck van
H$9
Conceffien fulJen gehouden worden voornukibn-
der efled , ende als fubreptijf en obreptijf verkre-
gen : Dat mede alle de penningen, die tor verbe-
teringe van Ambachten, Leenen of Thienden by
yemant fullen gegeven zijn, in fulcken gevalle ge-
reflitucert fullen werden, en echter de partyen ver-
betert bly ven.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande welgemeltc Heeren Staten van Zeeianr,
in 't Hof aldaer tot Middelburgh, den æ é Odober
1653. Was geteeckent, Adriaen Veth.
1458
VIII.
rfc op dat memandt en mochte prefumeren,
.. phcliick voordcfendickwils RemüTienof Re-
SLpticn toe gheftaen zijn, dat het felve oock in
roel-omende lichtelick foude gebeuren, Soo heb-
ben wv onwcderroepelijck en voor een ceuwich
ïdid aheftatueere, dat naer defen geenderley Rc-
miiTjen of Redemptien meer en fullen werden ge-
confenteert, hoedanich en van wat qualiteyt de
Pcrfoonen oock mochten wefen, die het felve ver-
foeckenmochten: mecdie verfeeckeringe.dat in
ghevaUe fulcks mochte ghebeuren, dat ioodanigc
HET DERDE DEEL.
p
Placaten vande Staten Generael.
é. Placaet, Op V verheffen der Leenen inde Meyerye van 's Hertogen-'Bofcb·
In date dm <vijfden Ïebrwij 16$ o.
Thienden, Landen, Renten, ende andere Leen-
goederen ende Rechten onder defen Leen-hove;
behoorich, gelegen inde Meyerije van 's Hertogen-
Bofch poilidcrende, hen nae onfe voorfz bevelen
en heeft gheregulcert, tot kleyn-achtinge ende
krenckinge vande Superioriteyt, de hooch-gemel-
te Hceren Staten Generael in de voorfchreve
Meyerye competerende. SOO IS Ô, dat wy
andermael ordonneren ende bevelen alle de Vaf-
fallen , ecnige vande voorfchreve Leengoederen
inde Meyerye van 's Hertogen - Bofch poflïderen-
de, dat fyluyden binnen den tijdt van als noch fes
eerftkomende Weccken, ingaende den vijfthien-
den defes, de iêlve oti een nieuws fulien komen
verheffen, ende in onfen handen aende hooch-
gemelte Heeren Staten Generael, daer van eedt,
hulde ende manfehap doen, mitfgaders Brieven
van inveiliture ende verlijdt ontfangen, niet te-
genilaende eenich verbodtofte Piacatcn ter con-
trarie , op peyne van hondert goudc Realen te ver-
beuren acneje hooeh-gemeltc Heeren Staten Ge-
nerael , Ende dat by de Fifcalen van defen Rade
ende Leenhove geprocedcert fal worden tot com-
mis ofte vervallen yande Leenen,
Aldus ghedaen in 's Gravcn-Hagc in den voor-
fchrevcn Rade ende Leenhove, den vijfden dach
inde Maentvan Februario, inden Jare feflhien-
hondertdertich. Onder ftont, Ter Ordonnantie
vandert voornoemden Rade ende Leenhove, Ge-
teeckent,/'. Gil/is.
i'EeritePrefidercnde ende andere vanden
: Rade ende Leenhove van Brabant, onder
WA de Vercenichde Nederlanden /DOEN
**& XE WETEN: Alfoo de Stadt 's Her-
to<jcn-Bofcb,mitfgaders de gantfche Meyerye, on-
der de felve Stadt, foo in appel als anderfints, re-
forrerende»gereduceert zijn onder de Unie vande
Vercenichde Nederlanden.ende dat inde felve zijn
verfcheyde Heerlijckheden, Thienden, Landen,
Renten , ende andere Leen-goederen ende Rech-
ten onder defen Leen-hove behoorende , inden
Leenhove tot Bruiïel voor defen bekent ende ver-
heven , Soo hadden wy uyt den Name ende van
wegen de Hooge ende Mogende Hecren Staten
Generael, ontboden ende belaft eenen yegelijc-
Jten, die alfulcke Heerlijckheden, Thienden, Lan-
den, Renten ende andere Leen-goederen ende
Rechten befitten, ende te Jeene hebben ontfangen
vanden Leenhove totBruiTel,datiyluyden binnen
den rijdt van fes Weccken, ingaende den thienden
Novembris des Jaers fefthien-hondert negen-en-
jwintich leftleden, de felve fouden komen verhef-
fen, ende inonfc handen aendc hooch-gemclte
Heeren Staten Generael, inde felve Quartieren
reprefenterende den Hertoge van Brabandt, dacr
van eedt, hulde ende manfehap doen , mitlga-
aers Brieven van inveiliture ende verlijdt ontfan-
gen. op pene dat tegens de gebreeckige gheproce-
ocert foude werden nacrftijl ende ufantie vande
een-rechten. Dan alfoo dien niet tegenftaende
"'cmant vande Vafallcn, alfulcke Heerlijckheden,
2.
nacaet, Waer by allen Leen-befittereninde Meyerye van 's Hertogen-
Bofch gelafi werden hare Leenen te verhef en van hare Hoogh Mo: En Je wijders allen Ingefetemn
vclafi,geenproviften vanjuflitie ofte andere Ordonnamim vande Eertz-Hertoginm
, fjV. re halen,
ofte tegehoorfamen. In date den Jerthienden Mey
1633.
5 Staten Generael der Vercenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die dekn
nï"icn ofte Gooren lefen , Saluyt.
"OEN TE WETEN, Alfoo de
Meyerye van 's Hertogen- Bofch, lbo wel als de
Stadt felfs, eenen geruymen tijdt is ghereduceert
geweeftonder de Souverainiteyt, hoogheyt ende
Superioriteyt van den Staet dcfer Vereenichdc
Æ æ æ æ                       Ne-
-ocr page 776-
Placaten-?. 3-Boeck, a.Tit. ^.Ded*           i^,
rent wegen, in faecken van State, Religie, P0|jcje
Criminele, Civile, ofte andere, hoedanich die ghe*
noemt mogen worden, maer dat een yeder hem
dien aengaende fal addreiTercn aen hare Ho: Mo·
ofte de geene die by de felve daer toe albereycs pe'
authoriieeert zijn, ofte noch geauthorifeertfouderi
mogen worden. Ordonneren medede vier Schou-
tetten der vier Hoofc-quartieren vandc voornoem,
de Meyerye, datfe binnen een Maent na de publj.
catie als vooren, alhier inden Hage fullen komen
om Commiffie t'ontfangen,ende deneedt van ge.
trouwigheyt te doen, op pene van ipfojure van hare
Bedieningen ende Ampten vervallen te 2ijn ,ende
de felve voor anderen impetrabel geilelt. Ooct
bevelen mede de particuliere Schoutetten vandc
Meyerye, Secretarifen vande Dorpen, ende allean-
dere Officieren, van wat qualiteyt, ende hoedie
genaemt fouden mogen wefen, dat fy binnen den
voorfz gheprefigeerden termijn komen inde Stad;
van 's Hertogen-Bofch, omme aldaer in handen
van onfen Hooch-Schoutet (die daer toe mits de-
fenwortgeauthorifeert)te doenden cedtvange-
trouwigheyt, by pene van hare Officie gepriveert,
ende noch daer en boven arbitralijcken geilraft te
worden, niettegenftaende eenich verbodr ofte Pla-
caet vand'andere zyde geë'maneert, ofte noch te
emaneren ter contrarie. Ordonneren tot dien eyn-
de aenden Fifcael ofte Procureur Generael, te pro-
cederen tot vervolch ende ftraffe vande Contra-
venteurs, fonder eenige diffimulatie ofte Yaveur.
Ende op dat niemant hiervan ignorantie en hebbe
te pretenderen, ióo fal publicatie endeaffixic van
delen ghedaen worden alomme deur de voorfz
Meyerye daer 't behoort,alfo alle 't felve ten dicnfle
vanden Lande bevonden is te behooren, Aldus
gedaen ende gearrefteert ter Vergaderinge vandc
hoochgemelte Heeren Staten Generael, in 'sGra·
ven-Hageden dertienden Mey 1633. Was gepa-
rapheert, 1. de Knuyt,vt' Onder ilont, Ter Ordon-
nantie vandé felve. Geteeckent, Cornelis Mufik
Zijnde op 't fpatium ghedruekt het Cachet der
felver Heeren Staten, in rooden WaiTchc.
I460
Nederlanden : Soorijpe deliberatie, inhcaten ende infinuatmits defen exprelTelen ende ecnen yeThicnden , Landengoederen ende Recicl voor defen bekende te leene hebbentot BruiTel, datfyluyMaent nae de pubmoeten komen vanhant, ende daer vanende manfehap doeveititure ende verlijtie,op pene dat de gden ende verftaenlickheden,ThiendeLecn-goederen enddat fonder eenige vvan de felve goederzijnde in Commijfumders ordonneren enLeen-houwers alleten die fy in die Cagelevert, herwaertsende leveren,ende hende daer 't behoortende van onwaerdeclementen die byvoorfz faecken ghewder voorfz Stadt vahier namaels inde fnoch fouden mogebelatten ende bevelfen allen ende eenfchreve Meyerye, fvan wat qualiteyt owefen, dat niemanfangen ofte gehoorBevelen.Provifien oHertoginne, Rade
3. Nader Placaet, Op 't fehe fubjeB. In date den τ 5 Oïtober \6}}>
rigeur, by deliberatie vanden Rade van State defe
Vereenichde Nederlanden, goetghevondennej
ben nochmaels wel exprelTelijek te belailencndc
bevelen, foo wy belaften ende bevelen mits delen
wel ernftelijck, allen ende eenen yegelicken vano
voorfz Meyerye, die in gebreke gebleven zijn^'0'
gens voorgaende Placaten, heure Heerlijckheden.
Thienden,Landen,Renten,ende andere J-«"g '
deren ende Rechten, voor den voorfz onfen Le
hove van Brabant alhier te komen van nieuws *
heffen met lediger hant, en daer van aen °"s.^
hulde ende manfehap te doen, mitfgaders Bne
van Inveftiture ende Verlyde te ontfangen,
ftijl ende ufantie, datfy alle 't felve alnochiw
hebben te komen doen, fonder eenich lange
treek, ende fonder oock hun te reguleren aw
Placaten van 's Vyandts wegen defenthalven gr
emaneert, of nae de felve heure teen-goe
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo wy vernemen, dat on-
aengefien onic voorgaende Placaten, no-
pende het verheffen van Leenen, ende
andere Marquen onfer verkregener Souveraini-
teyt inde Meyerye van 's Hertogen-Boffche, ver-
fcheydene, foo Leen - hefferen, als particuliere
Schouteten, Wethoudercn ende Secretarifen inde
voorfz Meyerije, in gebreecke gebleven zijn, voor
onfen Leenhove van Brabandt alhier, onfe voor-
gaende bevelen binnen den gheftelden tijdt te ko-
men voldoen : Ende hoewel wy mits dien oorfaec-
ke fouden hebben om tegen fulcke ghebreeckige,
op heure Perfoonen, goederen ende Officien te
doen procederen, nae de penen by de voorfz oniê
Placaten geftatueert. SOO I S Τ nochtans,
dat Wy voor defe mael ons noch genegen vinden-
de, niet te ghebruyekende uyterfte middelen van
-ocr page 777-
H<$S
Op 't fluckaiiande Lecnca^.
ß$6é
elders dan voor den voorfz Leenhove alh.e ,
heffen, op pene dat volgens onfe voorfz PJa
degebrceckige M& â jure, gehouden ende ver-
fcfn fullen worden van heure Heerlijkheden,
Thicndcn, Landen, Renten, ende andere Leen-
goederen ende Rechten vervallen te zijn ende dat
Lder eenige verdere proceduren, de poffeffie van
ie felve goederen ende Leencn.als vervallen zijn-
AtinCommifiumM worden aen gevaern Laften
ndebeveclen mede alle particuliere Schouten,
Wcthoudercn ende Secretarifen van alle Plaetfen
inde voorfz Meyerije, van ghclijckcn den behoor-
iicken Ecdt van ghetrouwigbeyt aen ons te doen,
„ manieren als hun voordcfenisgheordonneert
zweeft, mede fonder langer vertreck, op pene van
Ltterdaetvan heure Officien gecaffeert, ende
van onfent wegen.andere in heure plaetfen geltek
te worden. Ende op dat de Luyden , foo Leea-
hefferen , als voorfz Officieren vande Meyerye,
deur des Vyants onredelijckc comminatien, van
heure goede genegentheyt tot onfe ghehoorfaena-
heyt niet worden gedeterreertende ghedi verteert,
Soo verklaren Wy mits defen met volkomen ver-
fceckeringe, foo wel aen alle de voorfz LeenhcrTè-
ren,als Schoucetcn, Wcthouderen, Secretarifen,
ende andere Ingefetenen der voorfz Meyerije, dat
byióo verre fy ter faceke van dien in vexatie by
den Vyantkomen te vallen, dat fy by dcfen Staet,
deur alle middelen daer tegen fullen worden ghe-
maintencert» Gegeven in 's Graven-Hage den vijf
en twintichften Odobris fcilhien - hondert drie-
en-dertich. Was geparapheert, /. van Berchem,vt'
Onder ilondt , Uyt bevel van mijnen Meeren de
Staten Generael der Verecnichde Nederlanden.
Ter Relatie van den Raedt van State der felver
Landen. M. Huygens.
4, Placaet, Op 'tjehefubjeB, inde Landen van öy>er~Ma[e: (jelaflende
rvoorts de Brieven aran Pantfcbappe t tS*c over te brengen , ende de bevelen njanden Corimcl^
niet te gehoor/amen. In date denfevtn-en-t^intighfien Offoper
é Ó3 3.
over te brengen ende verifiëren de goederen cnde
gerechtigheden, 't zy Chijns-Hoven, Chijnfcn ofxe
andere Rechten, die fy fullinercn henl uyden onder
de verpande Heerlickhedcn by anderen tytel, voor
ofte nacr de verpandinge te competeren , volgens
het achten twintichile Articul vande Conditien
van Verpandinge, op pene van,van alfulckc gepre-
tendeerde gherechtigheden te vervallen, cnde dat
de felve fouden blyven ten behoeve van den Ko-
ningh. Ende geconfïderecrt dat allen 't felve is een
notoire nieuwigheyt, ufurpaticvan Jurifdiclie, en-
de infradic van onfe Souvcrainiteyr. ende hoog>
hey t, in't voorfz Hertochdom van Limburch ende
andere Landen van Over-Maze, midtigaders de
Meyerije van 's Hertogen-Bofch, Soo hebben wy
naer vOörgaende rijpe deliberatie, goct ghevonden
mits defen expreffelijck te belailen cnde bevelen,
allen ende cencn yegclijcken die eenige Hecrlijck-
heden, Rechten ende Domeynen in 't voorfz Her-
tochdom van Limburch, Landen van Over-Maze,
cnde Meyerije, in pantfehap hebben verkregen, de
voorfz Ordonnantie ende beveelen vande voorfz
Cancellerye ofte andere tot BrufTel, niet te gehoor-
famen, dirccteÜck ofte indireclclick, op pene van
Fclonnie, ende verbeurte vande verpande Hcer-
lijckheden, Rechten ende Domeynen t'onfen be-
hoeve, fonder verdere proceduren byformevan
Proces, ende wijders arbitrale correctie. Ordonne-
rende voorts alle alfulckc Pant-Heeren, op gelijcke
pene als- vooren, binnen den tijdt van een Maent
nacr de publicatie defes, in Perfoon, ofte by Procu-
ratie, hunne Hecrlijckhedcn , Rechten qpde Do-
meynen, van ons met ledigcrhant te komen ver-
heffen, in handen vanden Raedt ende Leen-hove
van Brabant in 's Graven-Hage refiderende, doen-
de hulde, manfehap ende eedt van trouwe, nacr
ftijl ende ufantic vanden felven Leenhove. Bela-
ftende voorts de voorfz Panc Heeren, binnen ghe-
lijcken tijdt ende peyneals vooren, voor Gedepu-
teerden by ons daer toe te committeren, naer cc
Zzzz %
                komen
f E Staten Generael der Verecnichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe
'fullen ficn ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN.Alfoototonfeken-
niife is ghekomen, dat die vande Cancellerye tot
Bruffcl, uytkrachte ende in ghevolge van feécker
Placaet by de felve op den Naem vanden Coningh
van Spacngien , uytgegeven den tweeden Julij
16 ] é, hen vervordert hebben tfedert de reductie
van 'r Hertochdom van Limburgh, ende d'andere
Landen van Over-Maze, mitfgaders de Meyerije
van 's Hertogen-Bofch, onder de gehoorfaemhey t
ende Unie der Vereenjchde Nederlanden, te or-
donneren ende fcherpelijck te bevelen, allen den
geenen die eenige Heer lij ckheden, Rechten Cnde
Domeynen inden felven Lande in pantfehap be-
littcn, dat fyluyden binnen feeckeren tijdt daer
jocgcprcfcribcert,foudcn komen lichten daer't be-
hoort , hare Brieven ende befcheydert van verpan-
dingen, bchoorlijck gefegelt, om de felve daer nae
teintcrinercn inden Raedt van Finantien, cnde in
y tekenkamer refpedive, betalende defchul-
d'ge gerechtighcdcn,voJgcnsdc Lijften ende taux-
«icn op ydcr Comptoir teitellcn , om voorts vijf-
den dagen daer na de voorfz verpande Heerlijck-
vTa1 ' ç echten ende Domeynen te verheffen,
ancien Coningh van Spangien, in handen vanden
iendth,oudervandcLcenen van Brabandt , beta-
ttcvd
         ë ifc gherechtigheden cnde herge-
aldar n,na ^JJccndeufantie vanden Leen-hove
Lt,_r '°PPeync dat den gheprefigeerden tijdt tot
den 2º 0jerilreccken zijnde, de gebrekigefou-
Hcerl'Jvie j bi>'vcn verfteecken vande verpande
den fS T' Rcchtcn cnde Domeynen,die aen
daer Ãï°çÀÐâUdcn werden geappliceert, fonder
duren C lJ ^ej>mycken eenige wcttclijcke proce-
motttrf
                Van Proces- Ordonnerende
keren o í?ÃÃæ PantHeercn, mede binnen fcec-
fccninJr nê°erden i'Jdt, aende Kamerc van Re-
* gc tot Brufcl, ten overftaen vande Fifcalen,
-ocr page 778-
Placatea-j. β . Boeck. jfe Tit. 3. Deel.
ertochdom van Limbureh
1464
Hij
komen de vordere d
Lallen van Over-Maze , rrïidtfgaders in 5
Meyerije van 's Hertogen-Bofiche , alomme d?
't behoort, alfoo alle 't felve ten dienjftc van d
Lande bevonden is te behooren. Aldus oh"
daen ende ghearrefteert ter Vergaderingc vaj'
hooch - ghemelte Heeren Staten Generael °
's Graven - Hage , op den {even - en - twintig
ftenOcïobris 1633. Was geparapheert , NicoL·
vander Bouchorfl,
'«· Onder ftont, Ter Ordonna'
tievandefelve. Geteeckent,CornelhMufch. Z\\'
de op 't fpatiumghedruckt het Cachet der felve
Heeren Staten, in rooden Wailche.
gefpccificeerc, bcloovcnde allen den genen die ter
faceke van deie onfe bevelen te gehoorfamen, in
eene vexatie aen 's Vyandts zyde fuude mogen ko-
men te geraken,te mainteneren by middel van re-
torfie, op Hcerlijckheden ende Domeynen elders
in 's Vyants Quartieren gelegen. Ordonneren tot
dien eynde aenden Fifcael ende Procureur Gene-
rael van Brabandc, te procederen tot vcrvolch en-
de itraffe vande Contraventeurs, fonder eenige dif-
fimulatie ofte faveur. Ende op dat niemandt hier
af ignorantie en hebbe te pretenderen, ibo fal de
publicatie ende affixie van defen ghedaen worden
5. Placaet van Retorfo, Op 't Jehe fdjeB. In date den feflbieruk
Mey 1634.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo tot onfe kenniiTe geko-
men is feecker Placaet vande Regieringe
te Bruilèl,van wegen den Coninghvan
Spangicn, gheëmaneert den drie-en-twintichften
J unij feithien-hondert drie-en-dertich.daer by den
Vafallen ende Leenmannen van Limborgn ver-
boden wort eenige erkenteniiTe, 't zy van verhefF
van Leenen, of Eedt van ghetrouwigheyt aenden
DroiTaert Caldenburgh, of aen Ons te doen, op
pene van indignatie, ende dat metter daet tot ha-
ren lafte fal gheprocedeert worden by faifiiiemcnt
ende confifcatie van heure Hcerlijckheden ende
Leenen, alles tegen Recht, ende fonder den min-
ften fchijn van reden, ende ten anderen tot verkor-
tinge van onfe hoogheyt ende Souverainiteyt, die
Wy over 't Lant van Limburgh met de Wapenen
verkregen hebben, ende die mits dien ons aldaer
is competerende, met exclufie van allen anderen.
S O O IS Τ, dat Wy daer in begeerende te ver-
fien by middel van Retorfie, by deliberatie vanden
Rade van State, goet gevonden hebben te verbie-
den , ibo wy verbieden by defen wel expreiïelick
aen allen Vafallen ende Leenmannen vande quar-
tieren van Namen, ende van Antwerpen, eenige
erkenteniiTe, 't zy van verhef van Leenen, of Eedt
van ghetrouwigheyt aen des Vyandts Officieren
aldaer, of aen den Coningh van Spangien te doen
op pene van indignatie, ende dat metter daet tol
heuren lafte lal gheprocedeert worden by iaifiiTc-
ment ende applicatie van heure Hcerlijckheden
ende Leenen,tot onfen pronjte, fonder eenigedif
fimulatie. Ende op dat ons jegenwoordich vet-
bodt moge komen tot een yeders kenniiTe dien 't
aengaen mach, Soo ordonneren Wy dat't felve
gcpubliceert ende gheaffigeert fal worden overal
daer*t van noode zijn fal. Authoriferendcood;
alle Deurwaerders ende Officieren van Juftitie,
hun op de contraventieate informeren, ende ee-
nige bevindende, ons daer van te adverteren,om
tegen d Overtreders te worden geproccdeert naet
behooren. Ende dit alles foo lange tot dat die van
de Regieringe te BruiTel vande voorfchreve onbe-
hoorlijckheytfullendefifteren : Want wy fülcks
tot dienfte vanden Lande bevonden hebben te
behooren. Gegeven in 's G ra ven- Hage, den fef-
thienden Mey fefthien - hondert vier-en-dertich.
Was geparapheert, G. Staackmam,n' Onder ftont,
Uyt bevel van mijne Heeren de Staten Generael
der Vereenichde Nederlanden. Ter Relatie van
denRaedt van State der felver Landen. Geteec-
kent , Ai. Huygens.
6. Placaet, Op 't verhefen der Leenen inde Landen van Vdch$nhw$>
Daelhem en 's Hertogen-rade ghekgen, ere. Ia date denfeventbienden Otfoberfcflbten fa-
den <uier ende nseertkb.
van Brabandt, geacquireert is ende blijft de Sou·
verainkeyt ende hoogheyt in de voorfz ^ψ~^η'
ende dat inde felve zijn verfcheyde Hecrlickhedcn,
Thienden, Landen, Rentea ,ende andere Leen;
goederen onder defen Leenhove behoorende,
in den Leenhove tot BruiTel voor defen bekenten-
de verheven. DatöockdeNotariflen , kan1*"1
tersende Deurwaerders, Vorfters ende 8°^"
de voorfz Landen woonende, hen vervorderen uj
hunne voorgaende Commiiïïe ende gedaan
inde Cancellerye van Brabandt tot Bruflcl ,K*
tinuctcn inde funflie van hen-luyder tc\p*
'Eerfte Prefiderende ende andere randen
Rade ende Leenhove van Brabant onder
de Vereenichde Nederlanden: Allen den
Reenen die defen fullen fien ofte hooren
lefen, Saluyt. DOEN TE WET EN, Alfoo
drie Quartieren vande Landen van Over - Maze,
als Valckenburch, Dalem en 's Hertogenrade ghe-
reforteert hebbende onder de Cancellerye ende
Leenhove van Brabandt tot BruiTel, wederom zijn
ghereduceert onder de Unie van de Vereenichde
Nederlanden, daer door d'Hooge en Mo: Heeren
Staten Generael, als reprefenterende den Hertoge
-ocr page 779-
                 Op't fluck vande Leenea-/.
I467
gaende Attcftaric vande Regeerders der Plaetfen
daer onder iy woonachtich zijn van hunne legali-
tey t bekomen, ende den voorfz Rade ende Leen-
hovc geexhibeert hebbende, vanden ieJven nieu-
we Commiiïïe hebben verkregen, ende ghedaen
den bchooriijcken eedtdaer toe iraende.op pcyne
van hondert goude Realen te verbeuren, t'elckea
reyfe dat fy contrarie fulien doen , endenullireyt
van alle 't geene fyluyden tegens defe interduftie
fulien hebben ghedaen. Interdiccrende mede op
gheljjcke pene van hondert goude Realen alle en
een yegelijck Ingefeten vande voorfz Landen, ee-
nige provifie van Juilitic te halen inde Cancelle-
rye ofte Leen-hovc van Brabandt tot BrüiTei, ofte
oock van eenige Gceftelijcke Rechters in iaecken
by de felve op den Wereltrijcxfchen Rechter geu-
furpcert, ofte oock eenige ProcciTen voor de felve
onbeflicht hangende, aldaer te vervolgen, rnaer de
felve over te brengen aen defen Rade endc Leen-
hove, omme daer innc voorts te procederen vol-
gens de lefte retroaclen. Ordonneren tot dien
cynde acnden Fiicael ende Procureur Generael
van Brabandt, te procederen tot ver volch vande
Contraventeurs , fonder eenige diffimulatie ofte
verdrach. Ende opdatniemanrhier af eenige ig-
norantie en hebbe te pretenderen, foo fal de publi-
catie ende affixie van dcfen ghedaen werden in de
voorfz Quartieren, midtfgaders inde Sradt van
Maeftricht, alomme daer 't bchooren fal, en men
gewöonlick is publicatie endeaiïixie te doen. Al-
dus gedaen in 's Graven-Hagc inden voorfz Rade
ende Leen-hovc, feventhien dagen inde Maent
van Odobri defesjaers 1644. Onder ftondt,Tcr
Ordonnantie van die van den voorfz Rade endc
Leenhove. Corn: Gillis,
ten van Notarifchap, Lande - meterye ende
rtvaerderfchap, ghelijck oock ecnige Ingefete-
als noch hunne provifien van Juititie halen,
de Cancellerye tot BruiTcl, Leen-hovc aldaor,
bv eenige Gceilelijcke Rechters, in faecken by
iLjJonden Wereltfchen Rechter gheufur-
als
hcn
de ProcciTen aldaer onbeflicht hangende,
Pcert'i„„„ tot mcrckelijcke infraftie vande voorfz
Luvcrainiteyt endc: hooghcyc, waer innc rydelick
Aimr verfien te werden. S O O I S Τ, dat die
vmden voorfz Rade ende Leenhove, uytdcn na-
meende van wegen de hooch-ghemeltc Hccren
Staren Generael, bclaiten allen ende eenen yegc-
liickcn Inwoonderen vande felve Quartieren, be-
furende, ofte te leen ontfangen hebbende ecnige
Hcerlijckhedcn, Thienden, Landen, Renten, ende
andere Leengoederen, die voor defen inden voorfz
Leen-hove tot BruiTel aireede bekent ende verhe-
ven zijn, ofte hadden bchooren bekent gemaeckt
ende verheven te werden, dar iy binnen den tijdt
van fcs Weccken naer de publicatie ofte afflxie
van dcfen herwaerts komen,ende de voorfz hun-
ne Lcenen voor Stadthouder ende Mannen van
Lccne alhier van nieuws met lediger hant verhef-
fen , ende daer van aen hare Hooch Mog: in defen
Leenhove eedr, hulde endc manfehap doen, mitf-
gaders Brieven van inveititure halen ende ontfan-
gen naer ilijle ende ufantie, op pene dat tegens de
ghchreeckige gheprocedeert ial werden naer ilijl
ende ufantie vande Leen - rechten. Verbieden
voorts alle Deurwaerders, NotariiTcn by de voorfz
Cancclrycofte andere geadmitteert, Lantmeters,
Voriters, Boden te Peerde ende te Voet inde voor-
fchreve Landen eenige fundie van hunne rcfpe&i-
ve Ampt.cn te doen, voor ende al eer iy naer voor-
HET VIERDE DEEL.
Placaten vanden thienden September 1630, ende vijf-en~tïpmtigh/leh Au*
gufii 16 j 2, Op 't ^verheffen ér Lcenen'm Vlinderen.
1E Staten Generael der Vercenichde Ne-
Vderlanden, Allen den geencn die defe
/fulien fien ofte hooren Jefen, Saluyr,
DOEN TE WETEN, Alfoo wy
altoos in fondcrlinge recommandatiefehadt heb-
u λ coni"ervatie vande Rechten ende ghereeh-
t'gncden van de Generaliteyt, over 't verheffen
vande Leenen gelegen in Viaenderen, onder den
wortevan defen Staec,endc dat oockonderhou-
heTk Cn Cen goec Reglement ende ordre in
k0°penendeverkoopen, mitfgaders erven en-
^onterven vande felve Leenen: Ende dat wy ten
In w Τ t'dentWaclfden Mey'ndenjarc 1615.
)'Prille hadden beraemt eenen voet, daer van^
i Sn? e cireclen niet en hebben beko "
dclibonrΡ ISΤ,dat wy na voorgaende rijpe
coerorT j er,innc b^eder willende voorfien,
ren Rden hebben te ordonneren ende ftatue
defen expreiïèlick werden ghederogueert) fulien
onderhouden ende achtervolght worden.
I.
Inden eerilcn, fulien alle die geene, die preten-
deren 't recht aen cenich Leen, 'tzy by verfterfte,
koope, donatie ofte anderfints.ende daer den Hee-
re geen Mannen en heeft, fchuldich zijn 't felve te
verheffen van Meefter Willem Roeifius , Raedc
ende Fifcael vanden Rade van Vlaenderen, 1 hier
toe fpecialickals Superintendent der voorfz Lee-
nen ghecommitteert, binnen ycertich dagen daer
naer, betalende Relief ende Karherlingh-gelt, ende
doende Feautcytichap daer toe itaende.
II.
By faute van élien ial de voorfz Super-Intendent
't Leen ten dien eynde mogen indagen, by twee
Sondaeghfche Kcrck-geboden, ter Kercken daer
't felve Leen ghelegen is, doende daer aft'elcken
de behoorlijcke infinuatie aen den apparentften
Hoir, ofte die hem voor fulcks draecht, ofte aen
den geenen die 't felve fal pretenderen te hebben
by koope ofte anderfints, welcke infinuatie ghe-
daen fal worden tïijner Perfoone ofi;e domicilie,
Ζ ζ ζ ζ 3                      la-
fen' li, WI °^onneren ende ftatueren by de-
willcnd<^° j ?,ende Art'"culen naer volgende,
r*>. "£? daïde fe!ve van nu voorts aen. ende niet
tien üückfAeni^onfQ voorgaende Ordonnan·
c *«oluticn ter contrarie
(de welcke by
-ocr page 780-
PlacateiL-;. s.Boeck. 3.Tit* 4.Deel.
1468
4fy
1
latcnde»aldacr Velcken biljet van daginge, inhou-
dende oock fpecificarie vande kanten cnde abou-
ten vanden voorfz Lcene, cnde fal by den fel ven
biljettehem beteeckent worden eenencompeten-
ten dach voor den Super-Intendent, ten minften
leven dagen voor den dach by de Kerck-geboden
geftatuccrt,omme 'tvoorfz Relief ende Feauteyt-
fchap te komen doen.
III.
Ende indien de Gedaeghde ten geprefigeerden
dage niet en compareert, cnde voldoet den voorfz
Rclicfve cnde Fcauteytfchap, fal vallen inde boete
van vier ponden Vlacms t'onfen profijte, ende
't Leen gewcfen werden in onfen handen, omme
'tfelve by de voorfz Super-Intcndent te noten
cnde ploten, cnde de vruchten naer rate van tyde
te heffen ende trecken t'onfen profijte , fonder
Recckeningc cnde Reliqua daer afaende pretenfe
Geintercireerde te doen, totter tijde toe dat ye-
mant beftaende ofte recht hebbende aen 't felve
Leen, fal komen ende doen 't voorfz debvoir naer
behooren , ende betalen de voorfz boete ende
kuilen.
IIII.
Ende veertich dagen nae 't verheffen yan den
Lecne, is de Vafiael gehouden den meer-genoem-
de Super-Intendent over te geven rapport, ofte
denombrement vanden felven Leene, verklaren-
de daer by de grootte, kanten ende abouten, ende
appendentien van dien, wacr inne 't ièlve conii-
fleert, cnde te watdienfte hy 'tfelve van ons is
houdende onder fijn hant-teecken ende Zegele,
op gelijckc boete van vier ponden Vlaems.
V.
So verre hy in gebreeckc blijft binnen den voor-
fchreven tijdt 't felve te doen, de voornoemde Su-
per-Intendent fal hem dachvaerden wettelick t'fij-
ncn kofte van veerthicn dagen te veerthien dagen,
cnde lact hy hem contumaceren ten tweeden
veerthfenften dach, die geitelt fal weien metinthi-
matie, fal de voorfz boete van vier ponden Vlaems
gewefen werden, cnde fijn Leen gewefen in han-
den van ons voornoemde Superintendent , om-
me 't felve by hem te nooten ende plooten, tot ge-
noech-doene , midts doende by de voornoemde
Super - Intendent reeckeninge ende reliqua van
denopheve vande profijten, afgetrocken de wctte-
lijcke koile cnde boete.
VI.
Ende het denombrement by den Super- Inten-
dent ontfaen zijnde, is gehouden den Vaffacl te le-
veren recepifle van't overgeven van 'tfelve rapport
onder fijn Zegel cnde hant-teecken.
VII.
χ Het Leen by de Super- Intendent ly twee Sondaeghs
Kerck-geboden in eedaeght zyndeyom
onfc pretenfien,
't zy van Relief, boeten of andere Hovelicke Rech-
ten, daer aen te verhalen , met de ftoften daer om-
me gefchiet, foo is de voorfz Super-Intendent ge-
houden 't voorfz Leen bchoorlijck te gebruyeken,
nooten ende plooten, doende de verpachtinge van
diere Ter Haulche, 3 ofte heerlick ,paratelicl^,promp-
telkk ende re'élkk den Fajfal, Gelruycker ofte Pachter\
om onfe voorfz pretenfien aen^Perfoon ende Ooederen,ofte
foodanige goederen als op het Leen bevonden fuüen wor-
den, 'tzy ftuchten, Beflialen, ofte andere Cathey/en, wie
dat diefouden mogen toe behooren, ofte tien een van all
t 'executeren
, foo ah 't de voorfz Super-Intendent h4
dunckenfaf om onfe gerechtigheden te bekomen
, end
dit al den tijdt van drie Jaren lanck, eer hy faj vc
mogen te procederen tot decrete ende verkoopin'
ge vanden felven Leene.
VIII.
Maer den felven tijdt geexpireert zijnde, incJiCri
de Superintendent niet voldaen eais van onf
pretenfien, met de vruchten daer af getrocken fon
fal hy mogen procederen by decrete tot verkoopin.
ge vanden felven Lcene.
IX.
Endeomme de felve fubhaftatie ende verW
pinge behoorlick te doen, fal van noode wefen te
doen drie Sondaechfche Kcrck-geboden van veer·
thien dagen tot veerthien dagen, ter Kercke vande
Prochie daer 't voorfz Leen gelegen is, ende daeraf
t'elcken Brieven te doen plecken op de Kerk-
deuren ende Vycrfchare aldaer, indiender eenige
is , ende branden eene Keerfe nae 't derde ende
lefte Kerck-ghebodtter plaetfen daerby 't feive
Kcrck-gebodt te kennen gegeven wort
X.
Ende in gevalle partye komt in oppofitie jegens
'εvoorfz decreet, ofte eenige andere proccduren
Vanden voorfz onfen Super-Intendent,falhy't
felve ghehouden wefen te doen voor onfen Raedt
van Vlaenderen, refiderende binnen Middelburch,
midts alvooren namptiferende de geeyfehte pen-
ningen in handen vanden Super-Intendent.
XI.
Ende en fal de voorfz Super-Intendent niet ver-
mogen eenige onfe bevcclen van inhibitie ofrean-
dere by d'Oppofanten van ons,oft van onfen voor-
noemden Rade van Vlacnderen verkregen, tok·
dieren voor ende al eer d'Oppofanten de voorf2ge-
eyfehte penningen aen hem reè'Iick fullen hebben
getelt.
XII.
Ende fal oock onfen Superintendent niet ver-
mogen metyemantte compoferen, noch voor al·
lodiael t'erkennen ,dat Leen is, niet tegenfhende
onfe Brieven ofte Ordonnantie by yemanden van
ons daer toe verkregen, die wy mits defen verkla-
ren nul ende van geender waerden.
XIII.
AlleHoèft-leenen , fo die bekent zijn,fullcn.uyt
gewonnen worden, niet tegenftaeride eenich lap5
van tyde, cnde niet bekent zijnde, foo de felve by
de Befitters voor fimpele Lecnen aen ghegbeven
zijn , ofte daer vooren bevonden worden, fullen
voor fulcks by den Super-Intendent acngenomen
worden,
XIIII.                      ~
Vorders ordonneren ende bevelen wycxprci*
lick mits defen allejufticieren ende Officieren t»*
*nen den Lande van Vlacnderen, midtfgaders W
Gouverneurs, Commandeurs, Admiralen, ν»
Admiralen, Colonncllen,RitmceAers, CaP,rc^^
Lieutenanten,ende andere Bevelhebbers, in di
van defen Staet, te Water ende te Lande, dat
(verfocht zijnde) den voorfz Super-Intcndcr»u
fifteren ende doen affiftcren, fonder cenicii w*v
of eenige vordere authorifanc te verwachten, ι
executeren van defe onfe Ordonnantie end ^
-ocr page 781-
0 Op t aenbrengen van Geeilelijcke Goederen, &c, 1471
landen, ende allen anderen Jufticieren, Officieren,
Dienaers, des verfocht zijnde , dat fy defe voor-
noemde Ordonnantie ende Placaet alomme doen
verkondigen , uytroepen ende publiceren , daet
men ghewoon is uytroepinge ende publicatie te
doen. Ghegheven endegerenoveert in 's Graven-
Hage, onder onicn Cachette, Paraphure ende S\g-
nature van onfen Griffier, opten vijf-en-twintich-
ftcn Augufti 1631, Was geparapheert,41. clant^
Λ Warjfche. Onder ilont» Ter Ordonnantie vande
Hooch-gemelte Heeren Staten GeneraeJ. Ge-
teeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op 'tipatium
gedruckt het Cachet der felver Heeren Staten in
rooden WaiTche.
, -t met den gevolge van dien, tegens allen ende
nïnveeelijcken, niemandc uytgefondert, op
Se van onfe indignatie: Want wy'tfelve ten
gfentte vanden Lande alfoo bevonden hebben te
bebooren.                  χ v
Ende ten eynde niemant van ditjegenwoordich
Placaet ende Ordonnantie ignorantie en preten-
j Ontbieden wy daer omme ende verfoecken
onfen Heven ende fcer beminden, den Sgten of
,. rC Gedeputeerde Raden , Stadthouders vande
provinciën refpeclive van Gelderlandt ende Graef-
fchap Zutphen, Hollant,Zeelant, Utrecht, Vricf-
lant Over-YiTel, Stadt Groeningen ende Omme-
't placaet vandenJare 1630 voeght hier ly: ende Pieter Ingeivcrt, mede Raedt inden felven Rade: ende
feyt voorts allefint's inplaets van Super-Iritëndent, S uper-I η tenden ten.
inplaets van defe woorden feyt hetvoorfz Placaet: Soo verde het Leen in onfe handen gegeven wort,
om onfe, &c.
't Sehe voeght hier, inplaets vande woorden in 'tCurftjfï
na twee Kerck-geboden gcdacn by den Officier,
ende aliixien ter plaetfe daer 'c fehe Leen gelegen is, ende dit, z3c.
't Voorgaende Placaet wasgeparapheeri ly
A. Ploos van Thienhoveni
DEN VIERDEN TYTEL.
Behelfende de Placaten op 't aenbrengen van Geeile-
lijcke Goederen, Beneficien, Prebenden, Leenen, &c.
HET EERSTE DEEL,
Placaten vande Staten van Hollandt.
1. Placaet, fegens 't verkrijgen van Cjeefielijcke goederen, In date den
Acbt-m-tmnucbfienOUobtY 144Ó.
fouden , foo wel binnen Steden als daer buyten *
Ende omme hier in te voorfien van behoorlijcke
remedie, foo waren by onfen ghemeynen Rade*
Riddcrfcbap ende Steden onièr voorfz Landen van
Hollandt, van Zeelandr, ende van Vrieflandt, ge·*
ordonneert feeckere CommifTariiTen, de welcke
alle den Staet vande voorfz geoorde ende Geeile-
lijcke Perfoonen overfien fouden, ende daer naer
te ordonneren op dat getal ende grootheyt vande
Huyfen ende Vergaderingen van dien, ende oock
te overfien hare rijekheyt ende Renten, ende daer
na te voegen hoe rijck fy fouden wefen om haren
flaet eerlick ende redelick te houden , ende oock
goede redelijcke Ordonnantien met hun te maeo*
ken, ende te overdragen hoe ende in wat fchijn fy
voortaen Erven fouden in nemen ende uyt geven,
ende oock by Teftamente, op dat in toekomende
tyden tufïchen hen ende onfen waerlijcken On-
derfaten niet meerder gefchils noch ongevals ghe-
beuren en foudë. Die welcke Commiflariflên had-
den begonnen voor hun te doen komen ende ont-
bieden , die Overfte van fommige vanden voorfz
Kloofteren ende Vergaderingen, hen op doende
die manieren vande voorfz Ordonnantien : Maer
alfo 't fcheen foo en hebben fy hen in geeriöer ma-
nieren willen ontdecken den Staet van hunne
Kloo-
HILIPS,&c. Want binnen
onfen Landen binnen korten ja-
ren gefondeert, gemaeckt ende
begrepen zijn, foo veel Kloofte-
ren ende Vergaderingen van Re-
gulieren ende Rcgulieriflen, en-
' de van Broederen ende Suileren
van Sinte Francifcus Ordre, dat veel te veel is, na
grootheyt van onfen voorfz Landen , ende noch
dagclijcks meer vanden felven begrepen worden,
In welcke Kloofteren, Huyfen ende Vergaderin-
gen, die Perfoonen vanden felven fo wel Vrouwen
a's Mannen, meeft alleNeeringcn ende Ambach-
tendoen.datonbehoorlickis: Ende hoewel fyal-
aus geoorde ende begeven Luyden zijnofwefen
wuden,fy hebben hen tot defen tijdt toe willen
p-Jj n Ervcn te nemen van heuren Ouderen,
ende dat errTelick te behouden, fonder weder uyt
fnnSnrn'iende ind'cndat, dat alfoo lange ftaen
ware V t V00rfienigheyt daer op te hebben, fy
kor J1 g, chaPen mits datter foo veel zijn binnen
ende F · gemaeckt, alle de Landen , Renten
darr uT ',n onfcn Ioorfz Landen te ghekrijgen,
Öndat,W/ end* onfe Nakomelingen onfe
Gcmlv Ver,IC[en mochten, ende oock onfe Arme
'"cyntcendeOnderfaten Neeringloos worden
-ocr page 782-
Placaten. ^.Boecki 4.Tit. i.Dcel.
1472
473
Kloofteren noch goederen , meynende altoos te
bly ven in hcurcn opfette om Erven te nemen, en-
de aliöo alle die Landen, Renten ende Erven van
onfen voorfz Lande te rapen ende onder te ilaen,
ende oock met hunne Neeringen ende Ambach-
ten onfe waerlijcke Onderfaten Neeringhloos te
maecken, ende den Arbeyt ende Ambachten te
on trecken, 't welck ons om der redenen wille voor-
fchreve, ende oock om andere waerachtige ende
merckelijckcredenendaer toedienende, ingeen-
der wijs langer te lyden en ilaet, ende hebben
daeromme geordonneert, overdragen ende geflo-
ten, dat voortaen geen gheoorde Luyden, van wat
oirde dat iy zijn, in onfen Lande van Hollant, van
Zeelant, noch van Vrieflant, Erve nemen en ful-
len van heuren Ouderen, Magen noch Vrienden
in eeniger manieren, noch oock niet meer Lande
noch Erve en fullen koopen noch verkrijgen by
Tcftamcntc noch anders, in onfen voorfz Lande
binnen Steden noch daer buyten, totter tijdt toe
dat die voorfz geoirde Luyden by den Commiffa-
riffen daer toe ghcordonneert geweeft, oft heuren
gemachtichde ghefonden hebben fullen, om rr
hen een over-drachte ende Ordonnantie te heb!
ben. Ordonneren, hoe ende in wat fchijn fy VOo
aen Erven, ende hen hebben fullen in den P0jn
ten voor verklaert. Ende op dat die eencn ycoe
lijeken kondich wefen mach. S O O I $ Τ $.
wy ontbieden ende beveelcn allen onfen Baen
roedfen,Ridderen, Knapen, Steden, BailHuwen"
DrofTarten, Officieren ende Onderfaten over ai j'
onfen voorfz Lande van Hollandc, van Zeelandt
ende #n Vrieflandt, binnen Steden ende buyten
daer defen onfen Briefgetoont fal worden, dat ft
denfelven onfen Briefopenbaerlick doen koni
gen ende gebieden, op dat een yegelick hem daer
nae mach weten te rechten, ende datfy nieten
ghehengen dat eenige geoirde Luyden voortaen
Erve nemen , noch eenige Landen noch Erven
meer en koopen noch en nemen by Teftamcnte
ofte anders, want dat onfe eyntlijcke meenbe
ende wille is. In oirkonden, &c. Gegeven opten
acht-en-twintichften dach in Oclobri Anno veer·
thien-hondert fes-en-veertich.
2. Placaet, ^oopende 'taenbrengen vande Τ rebenden Canomcael, Of tem,
Beneficïen^ScboUfieryen, Vkaryen ende Kofieryen, fietmde ter Collatie wande Graejfiktyy,
In date den negen-en-tmnt'khfien Itmij
1591.
ten ware by ons daer inne werde vooriien. S 0 0
IS T, dat wy by ad vijs vanden Prefident ende Ra-
den vanden Hove Provinciael vande voorfz Lan-
den, geordonneert hebben ende ordonneren by de-
fen, dat een yegelick wie hy zy, die uyt voorgaer.·
de deuchdelijcke tkule eenige Canonicxprouvcn,
Vicaryen, Officien, Beneficien, Scholafteryen, Ko-
fleryen, ofte eenige andere goederen totte felve
fpederende,befit, 'tzy uyt fijns felfsname, ofte
uytten name van anderen , daer van de Collatie
ende 'rrecht van Patronaetfchap, de voorfz Graef-
felickheyt competeert, ofte eenige Gecftelijcke
Lichamen ofte Collegien , ofte eenige Perfoonen
houdende de parthye vande ghemeene Vyanden
defer Landen, dat de felve hare titulcn, ofteCopye
autentijck van dien, met pertinente fpecificatic oft
verklaringe vande Landen, Renten ende andere
goederen, tot de felve Prebenden, Officien, Bene-
ficien , Vicaryen, Scholafteryen ende Kofleryen
behoorende, met oock pertinente aenwijfingc van
de gelegentheyt, belcndenjaerlijckfcbe inkomen
ende Bruyckers der Landen, Debiteurs ende Hy-
poteecque der Renten,Pachten ofte Chijnfen, ion-
der yet te verfwijgen, binnen vier Maenden eer»·
komende na de publicatie van defen, brengen otce
feynden feeckerlijck in handen van Meeftei Μ
claes van Zeyft, Advocaet voor den Hove van Ho*
Jandt, den welcken wy daer toe ghecommitteert
hebbê, om alle 't felve by hem geregiftreert teW«j
den, op pene dat foo wie hier van in ge-,recc*ica.
blyven, ofte eenige Prebenden, Beneficien, V
ryen, Officien, Scholafteryen oft Kofleryen daer
naer bevonden fal worden te befitten, uyt «e.
van voorgaende dcuchdelijeke titule, dat de 1
den voorfz tijdt overftreecken zijnde, metra:
ende fonder dat van noode fal wefen eemgeanu
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Wefl-Vrieflant, Reprefen-
terende den Staten vanden felven Lande,
Allen den geenen die defc jegenwoordige
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyr. Alfoo onder
andere gherechtigheden, de Graefïclickheyt van
Hollant ende Weft-Vrreflant, van allen ouden ty-
den gecompeteert ende toegekomen hebbende,
mede is 't recht van Patronaetfchap, ende Collatie
van verfcheyden prebenden Canonicael, Officien,
Beneficien, Scholafteryen, Vicarycn ende Kofte-
ryen, in verfcheyden Kercken ende Godtfhuyfèn
binnen den voorfz Lande. Dat mede aende voorfz
GraefFelijckheyt gekomen ende gedevolveert zijn
de goederen ende Rechten van verfcheyden Gee-
ftelicke Lichamen ende Collegien, mitfgaders van
den genen die hen by de Vyandendes gemeenen
Vaderlandts begeven hebben, ende parthye vande
felve zijn houdende, ende over fulex oock 't recht
van Patronaetfchap, 't welck de felve Geeftelijcke
Lichamen, Collegien ende anderen, hen by den
Vyandt begeven hebbende, ende departye vande
felve houden,gecompcteert heeft:Ende dat tfedert
den jegenwoordigen Oorloge, verfcheyden Perfoo-
ncn hen vervordert hebben deCollatien vande fel-
ve Prebenden, Beneficien, Officien, Scholafteryen,
ende Kofleryen tot hen te trecken, de felve confe-
rerende den geenen die hen goet gedocht heeft,
ende de felve ftilfwijgende occuperende: Ende dat
arger is, hen niet en ontficn de goederen totte fel-
ve Prcbenden,Bcneficien,Officicn,Vicaryen,Scho-
lafteryen ende Kofleryen behoorende, onder te
ilaen, t'incorporeren, ende voor hen eygen te bly-
vcn befitten, ende oock alle vrye goederen te alie-
ncren, jyaer door de gerechtigheden vande voorfz
Landen grootelijcks fouden worden vermindert,
-ocr page 783-
hl Op t aenbrengen Van Geeftelijcke Goederen »&c*
H'75
;                ' vooren,binnen een geljjckcn tijdefullen aenbren-
,, öe ofte vcrklaringe te verwachËTfiJ weien van fijn recht , ende fal
gen aen den voorfz Mcefter Niclacs van Zeyft,
ende daer van afftant doen,op de verbeurte vandé
wacrde der fel ver goederen, boven de reftitutie der
felver,endevande Vruchten van dien, daer iiine
wy verftacn dat de felveonwillige Occupatéurs, in
alle rigeurgecondemneert fullen worden by onie
Gecommitteerde Raden,de welckewy ordonne-
ren in de Proceflen ende gefchillcn, die ter ooriaec-
ke voorfz gein tenteert lullen worden fommierlick
te procederen, Alfoo wy 't felvc tot der Landen
dienft hebben bevonden te behooren. Gegeven
inden Hage onder 't Zegel van den Staten hier op
gedruckt in formé van Plaeatë, den naeft leften
Juftij, in 't Jaer ons Hccren vijfmien-hondert een-
cn-tnegentich. Onder ftont,Ter Ordonnantie vart
de Staten.· Gcteeckent,
C. de Rechtere.
?"tll ende de goederen daer toe fpeclcrende, by
dΤ
ohedaen worden , foo wy bevinden fullen toe
fanden dienitc te behooren. Ende fullen de
nrcuoateurs der voorfz Rechten ende goederen,
'■ -,ον-enarbitralick worden gccorrigeert.als
die ter quader trouwen des GraetTelick-
hevts Rechten hebben Willen verminderen Ende
wende de geene de welckc eenige vande feJvc
Prebenden, Officien, Beneficien, Vicaryen, Scho-
Lilcrvcn ende Kofteryen, ofte eenige goederen
torre iclvebehoorende, befitten ende occuperen,
fonder eenige CoJlatie ofte andere dcuchdelijcke
ende rechtveerdige titule, dat de fclve alfoodanige
Prebenden, Benenden, Officicn, Vicaryen, Scho-
lafterycn ende Kofteryen, ende de goederen tot de
fclve behoorende, met pertinente verklaringe als
HET TWEEDE DEEL;
Plaeaten vande Staten Generael.
t. Ordonnantie, Waer by geboden wert dat men alk Vicaryen en ^Benefieten
gefondeert op eenige Altaren binnen 's Hertogen-Bofck,fal aen brengen, in date den j ι .Juni) 1630.
Bofch, dat fy de originele fundaticn ofte Copic au-
tenticq van dien, met aenwijfinge vande goederen
daer toe hoorende , aen ons , of aen den Rent-
meefter van de Geeftelijcke goederen binnen
's Hertogen-Boith, fullen hebben bekent te maec-
ken binnen den tijde van fes Maenden naeftkö-
mende, op pene van 't verlies van dien, den voorfz
tijdt overftreecken zijnde, waer nae een yeceJijck
fich precife fal hebben te reguleren. Gedaen in
onfe Vergaderinge in 's Graven - Hage, op den
elfden Junij fefthicn-hondert ende dertich. Was
gheparapheert, A. Ploos van Thienhoven,n' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande hooch-ghemclte
Heeren Staten Generael. Geteeckent, Comelis
Mufch.
E Staten Generael der Verecnichde Ne-
jderlanden , Allen den gcenen die deib
i fullen fien ofte hooren Icfen , Saluyt.
DOEN TE WET EN, Alfoo totonfeken-
niilê ghekomen is, dat vele goederen zijnde Merè
Ealcfiafiicq
, ende gehoorende onder de Klooileren
binnen 's Hcrtogen-Bofch ,als anderfints, worden
verduyftert,onder pretext dat de felve fouden zijn
juris laicalis, Soo hebben wy, om daer inne te ver-
fien, ,cnde de voorfz verdifyfteringe (foo veel mo-
gelijck) te voor komen, goet gevonden mits defen
te adverteren aen allen ende cenen ycgelijck, van
wat conditie, ftaet ofte qualiteyt iy fouden mogen
zijn, die eenige Vicaryen of Benenden befitten,
gefundcert op eenige Altaren binnen 's Hertogen-
2. Ordonnantie, Op 't aenbrengen van %enten, Chijnjen, Ψ achten en an-
ders,ghefondeert tot Mi f en en Geefielijcke Beneficien inde Meyeryevan 's Hertogen-Bofch. In date
denjeflen Augufli
1636,
j Lfooden Raedt van State der Vereenich-
jacNcderJandcn, verftaet, dat door het
; achterhouden vande Staetten der gocde-
„ , rern van verfcheyden Geeftelijcke bencfi-
van \u undatien -diemetteredudieder Stadt
't ï 3nr„wê^*Bofch ·aen 't Lant gekomen zijn,
fen p,g uefruftrecrcbliJft van ve!e Renten, Chijn-
denRw enfndcanders· SOO IS T, dat
den «Ξ? "Λ5 dcfcn doet waerfchouwen,allen
ten ende iier°odanige Renten, Chijnfen,Pach-
öeliicil>u ^' gefundeerttot Miflcn ende Gce-
kc, ofrc ^encfitien. 't 2y de felve door Geeftelijc-
c door eenige Confraterniteytcn ,ofte andc-
re Wereldtlijcke Peribonen zij η gheadminiftreerc
gheweeft, tot hunne Goederen ofte Gronden van
Erven zijn geldende, die felve binnen den tijdt
van fes Weecken nae publicatie van deiè bekent
te maeckenaen PieterSchuyl, Rentmeefter van-
de Geeftelijcke goederen van 's Hertogen - Bofch,
ende der felver Meyerye, op peyne van dien tijdt
overftreecken zijnde, te verbeuren 't goet daer uyt
fy die zijn geldende, Gedaen in 's Graven-Hage,
den feften Augufti ièftien-hondertfes-cn-dertich.
Was gheparapheert, S. Scotte,rt* Onder ilondt.
Ter Ordonnantie vanden Raedt van State. Ge-
teeckent, M. Huygens.
3. Boeck,%. Ti f, 4. deel nu/n. 3. Col. 1444.
5, Α                            ?· Ördott*
Het Pldr/itt         i
Ct vand™ -vildenJunij 16$.flact boven in 'r
-ocr page 784-
Placaten-j. ^.Boeck. 4.Tit, 2.Deel.
147Ó
'47?
3. Ordonnantie , Waer by een yegelijckjlie eenige Thienden, Tachtetl
Renten, Chijnfen, oft andere Laflen aen Abdyen, Kloofere», Conventen, ofte eenige andere Geefat L
Perfoonen, inde Meyerye vanden Bofch, geldende offchuldick zijn, defelve te betalen in handen
degeene die de Staten daer toe committeren. In date den
Z4 Augufli 1648.
voor geene betalinge fa! verftrecken, ende dat an.
dcrmael aen hare Ho; Mo: ghehouden ful]en a-
tebetalen, waer onder mede verftaen worden!
verpachte Thienden , nu lett inde Stade emj.
Meyerye van 's Hertogen - Bofch in Julio VOö.'
leden verpacht: Zijnde niet te min de meeiè*
ende intentie van hare Hooch Mo: alle de Pack
penningen van verpachte Thienden ende alk
andere Goederen, daer van de Corpora buytencj
Meyerye zijn ghelegen , ende volgende k.
Traftaet, aen defen Staet niet zijn ipeclerend·
ende aenkomende , des behoorlick gheblccck
zijnde, aende refpedive Eygenaerste latenvc
gem Gedaen in den Hagc op den vier-en-tni
tichften Augutti feilhien-hondert en acht envee;
tich. Was gheparapheert, F. van Eyjfingha^
Onder ftondt , Ter Ordonnantie vande Hocm
ghemelte Heeren Staten Generael. In &
fentie van den Griffier , Was gheteeckent,
L Spronjfen. Zijnde op 't Spatium ghedrud:
het Cachet der felver Heeren Staten, in roodc;
Waflche.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Doen verkondigen ende Jaren
ecnenyegelicken weten mirsdefen, Dat
gclijck de fclve hebben doen verpachten
de Gecttelijcke Thienden binnen de Meyerye
van 's Hertogen-BoiTche, alfoo oockvan meynin-
gc zijn tegens den tijdt te doen verpachten alle de
Gcciielickc Houven ende andere Landeryen, Mo-
lens, Moeren, Beemden, Heyen.Vy vers, &c. ende
willen over fulcks allen endeeenen yegelijcken
wel hebben gewaerfchouwt, gelijck de felve hen
waerfchouwen midts defen, dat niemant, die aen
eenige Abdyen, Kloofteren, Conventen, of eenige
andere Gecftelijcke Perfoonen, wie fy oock moch-
ten vvefen,lchuldich of geldende zijn eenige Tien-
den , Pachten, Renten, Chijnfen, ofte eenige an-
dere Latten, 't zy de fclve in Geit, Greyn, Wafch,
Olie, of eenige andere Speciën betaelt moeten
worden, niet fullen hebben te betalen dan aen den
gcenen die hier naer by fpeciale Adïe of Commif-
fie van haer Ho: Mo: daer toe fullen worden ghe-
autborifcert, oppeyne dat hun fulcks anderfints
4. Ordonnantie, op 'tfehefubjeB* In date den 13 lanmrij 1Ó49.
Meyerye, ofte by verfuym ofte nalatigheyt van
dien , fal den Befitter van foodanige Goedere!
rnettcr daet verbeuren een geheel Jaerinnekomei
vande felve goederen, ψη behoeve vande gemet·
ne faecke. Aldus gedaen ende gearreileert indt
Vcrgaderinge vande Ho: Mo: Heeren Staten Ge·
nerael der Vereenichde Nederlanden in 's Graven
Hage den dertienden Januarij 1649. Wasgepaö
pheert, B. /. Mulert,n' Onder ftont, Ter Ordon-
nantie vande felve. Geteeckent, Cornelis
Zijnde op 't fpatium ghedruckt het Cachet der fc
ver Heeren Staten in rooden Waflche.
En laet by defen weten aen allen den gec-
? nen die eenige goederen hebben leggende
inde Meyerye van 's Hertogen-Bofch, daer
uytzijn gaende,ofte moeten gaen eenige Latten
tot onderhout van Paftooren, Kercken ofte andere
pieufe faecken, met den gevolge ende aenkleven,
dat de felve de voorfz uytgaende Latten fullen
hebben bekent te maecken binnen den tijdt van
fes Weecken na d'afTixie van defen , aende Rente-
meetters der Geeftelijckc goederen, van wegen
den Staet der Geünieerde Provintien , refiderende
inde refpeclive Quarticrcn van de voornoemde
5. Placa et, op V aen brengen der ÏÏeurfen inde voorfz Meyery e, tot onderm
<-van Studenten gefondeert. In date den n/ter dm Augufii 1651.
calis, fondcr nochtans dat men de Fundatien,:^
tuyren ende Incomften der felver Beurfen en
Bcneficicn, ten vollen heeft konnen uyt vindCA
zijnde 't meerendeel der felver by eenige Per
nen ftilfwijgende ende buyten ons conto"1
kenniiTe genooten, Waer door onfe goede mg
fetenen van alfulcke behulp middelen , endp j
van ons goet recht worden gefruftreert: En de ,
van meeninge zijn de voorfz Beurfen ence d
ficien, ren dienfte van Godes Heylige KerfcKe,^
nootdruftige Studenten te confereren, otre
confereren. SOO IS T.dat Wyby delen j
exprefielick waerfchouwen allen den gecne
\ E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den gcenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen, SaJuyt.
DOEN TE WET EN, Alfoo ons is
geblccckcn.dat voor defen by eenige GeefteJicke
ende WereltJijcke Perfoonen , Ingefetenen der
Stadt ende Meyerye van 's Hertogen-Bofch, vecle
Beurfen , tot behulp van nootdruftige Studenten
zijn ghefundeert, van de weJcke de Collatie ofte
gifte voor 't meerendeel is gedcfereert aen den Bif-
fchop van 's Hertogcn-Bolch, Prelaten, Paftoren,
ende andere Gecttclijcke Perfoonen , oock fom-
mige gemaecktzijn aen eenige Familien, als me-
de eenige Benefieten, zijnde Juris Patronatus lai-
a.ende voorfz Beurfen ende Bencficien, u) >
goe-
-ocr page 785-
g Op À aen brengen van Geeftelijcke Goederen,&e* 1479
narren vët geldende zijn, dat fy de goederen,
femen èwjnfcn, Pachten ende Inkomftcn tot
Je voorfz Bcurfen ende Bcneficien ghehoorende,
Slcn hebben bekent te maecken aenden Ontfan-
Ucr Florentius SchuyJI . op de verbeurte van 't
et uvthetwelckcalfulcke Beurfen ende Bene-
leien worden getrocken. Infgeiijcks, dat de Col-
oresofte Qiftcrs boven 't voorfchreve inkomen»
Ju Fundatien aen hem fullen bekent maecken,
ende overleveren , op de pene van't verlies van
•trecht van Collatie. Soo mede de Rentmec-
fters, Huyrders ende Pachters vande voorfchreve
Goederen ende Inkomen, het Inkomen, ende hare
Principalen fullen aen wijfen als vooren , midtfga-
dersdie geenen die tot noch tocalfulcfce Beuricri
ofte Bencficicn hebben genooten ,foo van 't voor-
fchreve inkomen, als hare Collatorcs ofte Gifters,
beydeop de peyncvan hondert vijftich guldens,
ende dit alles binnen den rijde va4É(|s YVcecken
naede gedaenc publicatie van defenPïAldus ghc-
daen ende ghearrefteert ter Vergaderinge vande
hooch-gcmclte Staten Generael, inden Hage den
vierden Augufti fefthien-hondert een-en-vijftich.
Was gheparapheert, tv. van Raesfelt,vt' Onder
ftondt , Ier Ordonnantie vande fclve. Gctcec-
kent, N. Ruyfch. Zijnde op 't Spatium gcdruckt
het Cachet der felver Heercn Staten , in rooden
Waflchc
6. Ordonnantie, fegens 'tverduyjïeren der Ornamenten en F\erc{eli)c%é
goederen inde Meyerye wan 's Hertogen-Bofcb. In date dm twaetfden December 165 é,
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
tderlanden , Allen den geenen die défen
h fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
'^DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
in 't fecckerlijck bericht worden, dat met de Orna-
menten ende Kerckelicke goederen in onfe Meye-
rye van 's Hertogen-Bofch, niet aller dihghs fulex
en wert ghchandelt ende gheprocedcert , als den
dienft vanden Lande wel is vereyiTchendc, maer
dat cenigc baetfoeckende ende andere Menfchen,
die des niet en competeert, onderftaen de ièlve
achter te houden ende te verminderen. SOO
1S Ô , dat wy noodich hebben geacht mits defen
wel exprcflêlick te waerfchouwcn ende vermanen
alle In- ende Opgefetenen vande voorfchreve onfe
Meyerye van's Hertogen-Bofch, van gcene Orna-
menten ende KerckeÜjcke goederen achter te
houden, te vcrwaerloofen , ofte te verminderen ,
macr die alle te voorfchijn te brengen daer 't be-
hoor^ op pene fo fulex hier nacr ten cenigen ryden
bevonden ial zijn, dat de fchuldige ende nantdadi-
gc ghchouden fullen worden voor infame Pcrfoo-
nen, ende daer-en-boven als Kerck-roovcrs erkent
ende geftraft. Ende op datnicmanc van 't gcene
voorfz is ignorantie en hebbe te pretenderen, foo
ordonneren ende bcgecren Wy, dat alommc inde
Steden, Vryheden, Dorpen ende Plaetfen van de
meer-genoemde onfe Meyerye van 's Hertogen-
Bofch, publicatie ende aifixie van defen fai worden
gedaen, ter plactfe daer fulcks ghebruyekeiick is.
Aldus gcdacn ter Vergaderinge vande hooch-ge-
meltc Hccren Staten Generael, in den Hage, den
twaelfden December fefthien - hondert een - en-
vijftich. Was geparapheert ,jo. Andrée, n' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felvc. Geteec-
kent, N. Ruyfch. Zijnde op 't fpatium gcdruckt
het Cachet der felver Heercn Staten , in rooden
Waflche.
HET DERDE DEEL.
Piacaet, Waer by de (jeefteüjcke Terfoonen ende 'Brnyc^ers ghelafl wert, de
Geefielijckegoederen inde Landen wan Valckenburgb) Daelbem en 's Hertogen-rade i aen te brengen,
In date den elfden Imij \ 6
4 o.
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
1. dcr'anden» Allen den geenen die defen
• rullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE W ETEN, Alfoo Vale-
den vgA Dadhcm ende 's Hcrrogen-radc, Lan-
ftriöÔ1 jr-Maze'met der felver refpedive di-
Kcdo é á Sraet dcr opgcmcltc Vereenichde
de Ge'f ç riZijn refortCrendc, ende dat mits dien
bchni-u Jcdcrcn aldaer zijn vervallen ten
datxyCvanonlcgemecnefaeckc. SOO IST,
den hplinaCr voorgacnde deliberatie goet ghevon-
i!ck lf é™ m»ts defen expreiTclick ende fcherpe-
Heeren ÏTÜ ^ ordonncren alle Geeftelijcke
* van arS ÑÀ0^ç» Abdven endc Conventen,
*Ç£ð£ 1ø Corra in'cghchcd,
de Huvr£ o1Cre Lcden van dien, mitfgaders
/raers, Bruyckers en Pachters der Geefte-
licke goederen , Helwinnen , en anderen in de
voorfz drie Landen, ende der felver refpedive di-
ftrid, mitfgaders allen endc eenen yeder die ceni-
gen ontfanck ofte bcwint dcr voorfz Geeftelijcke
goederen zijn hebbende, mede de PoiTeiTeurs van
dien, dat fy refpedivelijck elcks voor foo veel hun
aengact, binnen den tijde van fes Macnden naèr
de publicatie defes, in handen van onfe refpedive
Rentmeefters over de voorfz Landen tot ontfanck
endc adminiftratie der felver Geeftelijcke goede-
ren by ons gheftelt, fullen hebben te brengen alle
origineleFundatien, Zegelen, Brieven, Regifters,
Boecken,Pacht- Cedullen, Reeckeningen, ende
allevordere Documenten, fchijnende blijekdie
fy weten, hebben oft kon ç en hebben vande meer-
genoemde goederen, met aenwijfinge van dien in
der felver Rygcnoten, als Landen, Thienden, Bof-
5. Á ij                 fchen,
-ocr page 786-
PlacatetL·;. ^.Boeck. 4,Tit, 4. Deel.
14S0
»48l
fchen, Vyvers, Huyfen, Molens, Renten, Chijnfën,
fonder cenige van dien te verduyftercn , verfwij-
gen, achterhouden, ofte doen achterhouden, dire-
delick ofte indiredelick, op ecniger manieten, be-
denckelijckjjj|onbedenckclijck, op peyne dat de
Contraventéurs van defe onfe Ordonnantie daer
na lullen hebben op te leggen, vergoeden ende be-
talen alle de fchaden ende intereilen, die onfe ghe-
mecne faecke daer door diredelick of by eonfe-
quentie ende reflexie,fal hebben geleden,oft noch
verder foude komen te lyden, behalven dat den
gcenen die uyt onfe gratie foude mogen werden
vergunt eenige alimentatie, dat fy door foodanige
contraventie fullcn zijn endc blyven verfteecken.
Wyders laften ende ordonneren Wy oock by de-
fen alle Pachters ende Huyrders van Landen,
Huyfen, Thienden, ofte eenige verdere der boven-
genoemde Gceftelicke goederen, als oock alle In
ende Opgefaenen vande meergenoemde refpedi-
ve drie Landen van Over-Maze, die eenige Ren-
ten, Chijnfën oftyetwes dergelijckein Geit, Grey-
nen ofte anderfints aen eenige Conventen, Colle-
gien, Kloofters, oft aen eenige Geeilelijcke ofte
Ecclefiafticqne Perfoonen fchuldich zijn , dat fy
haer aen de voornoemde onfe Rentmeefters ful-
len aen geven, ende in der fel ver handen over leve-
ren de Pacht-brieven ofte Huyr-Ceduilen, waer
op, ofte waer na fyluyden de meergenoemde goe-
deren ghebruyeken, als oock de Quitantien ofte
Copyen autentijcq vande voorfz Pacht-brieven
Huyr-Cedullen ende Quitantien, ende dat fVaJJ'
'tgeene fyluyden. uyt faecke voorfz fchuldichJ?
ofte worden, uytgcfondert het inkomen vandïï
Jare feftien-honderten acht-en-veertich, aen b
den vande meer-ghenoemdc onfe RentmeefU
fullen betalen,op pene als boven. Ordonneren]5
wijders den Officieren in dienft van defen Staer°
datfyelcks, voor foo veel hun refpcdivelick ae
gaet oft concerneert, jegens de gebreeckige cni
Contraventéurs van defe onfe Ordonnantie
cederen ende doen procederen als nac behooren"
in defen verftandc , dat de Contraventéurs ende
onwillige van onfe Bevelen ende Ordre,daertoe
by parate ende reële executie, ende metter dat-
fullen worden ghehouden ende gheconftringcen'
Ende op dat een yeder hier van kenniiTe mach be'
komen, ende geen önwetenheyt en pretendett
fal defe door de meer-genoemde Rentmeefters al·
omme in hun refpedive diftrid van hunnen ont-
fanck ende elders van nooden wcfende, worden
gepubliceertendcgeaffigeerr. Geda.cn terVeiw.
deringe vande hooch gemelte Heeren Staten Gc-
nerael, inden Hage, op den elfden Junij fëithien·
hondert en negen en vcertich. Was geparapheen,
P. Eifsinghe ,"· Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande felve. Getceckent, Cornelis Mufch. Zijnde
op 't fpatium gcdruckt het Cachet der felver Hee-
ren Staten, in rooden Waffehe.
HET VIERDE DEEL.
U Placaet, Op 't aenbrengen der (jeeflelijcke fjoederen in Hulfl en EulL·
Ambacht. In date den zzVcbmarij 1646.
lick ofonbedenckelick,op pene dat de Contraven-
téurs van defe onfe Ordonnantie daer naer fullen
hebben op te leggen, vergoeden ende betalen ailc
de fchaden ende Intereilen die de Generalitcyi
daer door diredelick oft by confequentie ende re-
flexie fal hebben gheleden, oft noch verder ibucJe
komen te lyden. Wyders laften ende ordonneren
wy oock by defen alle Pachters ende Huyrders van
Landen, Schorren, Huyfen , Thienden ofte eenige
verdere der bovengenoemde Geeilelijcke goede-
ren , als oock. alle In - ende Opgefetenen vande
meergenoemde Stadt, Vryheyt ende Ambacht,
die eenige Renten, Chijnfën oftyetwes dergelij-
ke, in Geit, Greynenoft anderfints, aen eenige
Conventen, Collegien, Kloofters, oft aen ec*
Geeftelicke oft Ecclefiafticque Perfoonen fchul-
dich zijn, dat fy haer aen den voornoemden Re*
mceflcr fullcn aen geven, ende in fijne handen
over leveren de Pacht-brieven oft Huyr-Cedul»
waer op oft waer na fyluyden de mcer-genoern*
goederen gebruyeken, als oock de Quitantien<#f
Copyen authentijcq vande voorfz Pacht-brieV
Huyr-Cedullen ende Quitantien, ende dar fy 2'ζ
't geene fyluyden uyt faecke voorfz fchuldichzü
ofte worden nae dato vande redudieder meCt^l
noemde Stadt, aen handen vanden mcetfc/^
den Rentmeefter fullen betalen.op penealsb0^
Ordonnerende wijders den Bailliuwen , B^
meefteren ende Schepenen der veel op-gnc^
:E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
'derlanden, Allen den geenendic defen
! fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo de
Stadt Huift, de Vryheyt van dien, ende vervolgens
Hulfter-Ambacht, is gercduceert onder de macht
van defen Staet, endc dat mits dien de Geeftelicke
goederen aldaer zijn vervallen ten behoeve vande
gemeene faecke. S O O I S Τ, dat Wy naer
voorgaende deliberatie goct ghevonden hebben
midts defen te laften ende ordonneren alle Over-
ften vande Kloofters endc Conventen binnen de
voornoemde Stadt, Vryheyt van dien, als oock
Hulfter-ambacht refpedive, mitfgaders allen ende
eenen ycder die eenigen ontfanck ofte bewint der
voorfz Geeilelijcke goederen zijn hebbende,mede
de PoflêfTeurs van dien, dat fy refpedivelijck elcks
voor foo veel hun aengaet binnen den tijt van een
Maent naer de publicatie defes , in handen van
Johan Lentinck, onfen Rentmeeftcr vande felve
goederen,fullen hebben te brengen alle originele
Fundaticn,Zegelen, Brieven, Regifteren, Boecken,
Rceckeningcn endevordere Documenten,fchijn
ende blijck die fy weten, hebben, oft konnen heb-
ben vande mecr-ghenoemde goederen t'haerder
refpedive ghebruyck oft bewint behoorende, fon-
der cenige van dien te verduyiteren, verfwijgen,
achterhouden ofte doen achterhouden, diredelick
ofte indiredelick op eeniger manieren, bedencke-
-ocr page 787-
ö7 Op 't aenbrengen van Geeftelijcke Goederen, fkc
genoemden Renrmeeiter alömme in 't diilricl: van
lijnen oacfanck, ende elders van nooden wcfende,
worden gefonden, om.over al ghepubliceert ende
geafiïgeert te worden. Gedaen ter Vergaderinge
vande hooeh-gemelte Heeren Staten Generael, iri
cndr endc Ambacht refpediye dat fy den meer-
b Ldrn Rentmeefter in alle tgeene voorfz js,
ΐη ende houden, in defen verftande nochtans,
f V contraventeurs ende onwillige van onfe be-
vCelen ende ordre , daer toe by parate endc reële
oratie, ende metter daet fullen worden ghehou-
Sïn endc geconftringeert Ende op dat een yeder
ί er van kenniiTe mach bekomen, endc geen on-
etenheyt en pretendere > fal defe door den meer-
denHageopden%%.Februari} 1646. Wasgeparaj
pheertvA V. Mitkrt,n' Onder ftont, Ter Ordon^
nantie vande felve. Geteeckentt£e/w//.r Mufchi
Zijnde op 't fpatium gedrackt het Cachet der feL·
ver Heeren Staten in rooden Watfche^ ■
2, Placaet, Of 't aenbrengen der Tbienden, Landen en TBeneficienjfpeUeren*
de tot onderhout wanden Pafioor tot Suytdorpe, In date den negentienden OBober \ 65
Φ, E Staten Generael der Vercenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
'-fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt,
"DOEN TE WETEN, Alfoo tot
goederen ende Inkomen,, mirfgaders allen den ge-
nen die fulcks cenichfints aengaeo mach, dat fy
de voornoemde Thienden, Landen ofte Benen-
tien , midtfgaders de fundatien, naturen ende in-
komilen van dien, fullen hebben bekent te macc-
kenaen den Rentmeefter Pauwcis Geleynfz Dec-
ker, op de yerbeurte van 't goet, uyt het vvclcke al-
fulcke Thienden ofte Benefitien ghetrocken wer-
den. Infgclijcks dar de Rentmeefters, Huyrders
ende Pachters vande voorfz goederen ende inko-
men , het inkomen, ende hare Principalen fullen
acriwijièn als vooren, mitfgaders die gene die tot
noch toe alfulckc Thienden ofte Benefitien heb-
ben genooten, beyde op de pene van iyo guldens,
ende dit alles binnen den fijt van fes Wreeken na
de gedane publicatie van defen. Aldus gedaen en-
de gearreftcert ter Vergaderinge vande hooch-ge-
melte Staten Generael, inden Hage den 19. Oélo-
ber 1651.1 Was geparaphecrt,/o. Aadrèt,Ϋ«· Onder
ilont, Ter Ordonnantie vaode felve. Getceckent,
N. Ruyfcb. Zijnde op 't fpatium gedruckt het Ca-
chet der iêlvcr Heeren Staten in rooden Warfehe*
on
je kenniiie ghekomen is, dat voor den tijdt van
de redu&ie der Stadtliulfl;, inde Polders van Be-
ooilcn-blyeende Suytdorpe,Axel-Ambacht, ce-
nigeThienden, Landen ofte Benefltien zijn ver-
pacht ende opgeheven geweeft tot onderhout van
de Paftoor te Suytdorpe voornoemt, fondef noch-
tans dat men de fundatien, naturen ende inkom-
ilcn der felver Thiendcn, Landen ofte Benefitjen
tot noch toe ten vollen heeft konnen uyt vinden,
werdende alle 't felve by eenige Perfooncn ftil-
fwijgende, ende buyten ons confent ende kennuTe
genooten, waer door wy van ons goet recht wer-
den ghcfrüflrcert, ende wy van mpeninge zijn de
voorfchrcvcThiendenXandcn ofte Benefitien ten
dienfte van Godes hcylige Kereke te gebruyeken.
S O O IS Τ, dat wy by defen wel expreifelijck
\vaerfchouwen,foden Verhuyrders endeOntfan-
gers, als den Huyrders ende Pachters vande voorfz
HET VYFDE DEE L.
Placaet, Op 't aenbrengen der (jeeïïelijcke Qoederen in 't Marquifaet van
Itogen. In date den wïjfdm Martij 1650.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
' derlanden ; Allen den geenen die defen
§ fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, Alfoo Wy
°«icnt werden dat verfchcyden partyen , bchoo-
\rl !°.tdenontfanckder Geeftelijcke goederen
:"den Marquifatc van Bergen optcn Zoom by den
J^gcnwooidigcn Vrede ten doene van defen Staet
oi-^|c 'aSc": ende competerende, by quaetwillige
de tc°
         Se Perfooncn werden verduyftert en-
de r"8S^gehoudcn , tot prejuditie vanden Lan-
Radp c 1ST» dat wyby deliberatie vanden
noodnan rt3teder v°orfe Vercenichde Landen,
monden llCKKende da(ir tCgen te vcrf,en' S°ec ?he'
ncren Κ r " t€ ordonneren > geliJck wyordoji-
fenRpy Cnaenal,cde
geene die eenige Chijn-
tn' Piïï?'Van wat nature die m°gen zÜn> Huy-
fthe ί?0" 'Intereften van Capitalen, Jacrlijck-
^gatcn, Bcneficien,ofte andere Laften, hoe
die genaemt fouden mogen wefcn,aen Geeftclic-
ke Corpora inden voorfz Marquifate van Bergen,
voor het innegaen vanden Vrede Jaerlijex hebben
betaelt, als aen 't Convent tot Huybergen, aen Ca-
pittulen, Paftoryen, Capelleryen, Prebendariièn,
Vicarifen, aen andere diergelijckë flatcn van
Perfoonen in den ielven Marquiiare, dar fy alle de
felve fullen hebben bekent te maecken aen onfen
Rentmeefter vande Geeftelijcke goederen binnen
Bergen opten Zoom refiderendc, binnen den tijde
van drie Maenden nae de publicatie defes, fonder
eenige van dien, van wat nature die löudcn mogen
zijn, te verdonckeren, verfwijgen, ofte achter te
houden, in eeniger manieren, op pene dat fulcks
doende , fuljen moeten op leggen ende betalen
Jaerlijcks het dubbelt van 't geene alfoo ter quader
trouwen fullen vedwecen hebben, foo lange als 'c
ons of den voorfz Rade van State fal goet dunc-
ken, of andere mulde als nae ghelegenthey t van
5. Α iij                   faec-
-ocr page 788-
Placaten. ^Boeck. 5.Tit. ι.Deel.
1484
mitteren tot de vifie van hare Regifter s ende ρ
thocollen, ende 't geene hy daer uyt fal begeef
hem by Copie of Extrad aurentijcq te leveren 0
hem te dienen nae behooren. Bevelende medè·''
len Officieren die het foude mogen aengacnM
voorfz Rentmeefter in alle 't geene voorfz is dejL
hulpfame handt te bieden, fonder eenich nalat*
ofte dilay,ofiöude anders daer in tegen heurintt
ten werden verfien. Ende om een yederdesacr
gaende, hier van behoorlijcke kenniife re do&
hebben, fal defe alommc inden diftriclevande'
voorfz ontfangh , ende voorts daer 'tdenlW
meefter fal noodich achten , by hem werden 4
fonden, om gepubliceert ende geaffigeert te L
den nae behooren. Gedaen in's Graven-Har;
den vijfden Martij'1650. Was gheparapheen
Guïlle. Lucas,vt' Onder ftont, By mijne Heercné
Staten Generael der Vereenichde Nederlands'
Ter Relatie vanden Racdt van State der felverl&
den. /. Eyckhergh.
faecken fal mogen werden ghearbitreert. Ordon-
nerende ende bevelende wijders allen Befitters
ende Pachters, 't zy van Huyfen, Schuyrcn, Lan-
den ende andere goederen, dat fy oock fbllen heb-
ben over te brengen in handen van onfèn voorfz
Rentmeefter binnen den voornoemden tyde, hare
originele Brieven, Pacht ende Huyr-Cedullen van
goederen, die eenige der voorfz Geeftelijcke La-
nen zijn geldende, ende daer beneffèns van Ren-
ten, Chij nfen, Intereften, Legaten ofdefgelijcx, de
Quitantien van 't gene fy in voorigen tyde hebben
bctaclt, alles op pene als boven, ten ware fy hacr
met ware fuffifante redenen daer van konden pur-
geren, die fyfullen hebben voor te brengen , om
daer op gelet ende de felve gheexamineert te wor-
den. Ende op dat alles te beter ten effecle mach
werden gebracht, ordonneren wy allen Sccretari-
ien ende andere publijeke? Perföonen inden voorfz
Marquifate, dat iy onfen voorfz Rentmeefter, des
veifocckendcjonwcygerlijckfullen hebben te ad-
DEN VYFDEN TYTEL
Coneeriierende de Renten ? Lijf- Renten, beleg-
gen van Penningen, &c.
HET EERSTE DEEL
i. Placaet, des Kpninghs > OftflucJ{yan creatie van %enten in (jrmt$
,.,· 1 dergclijcke ContraUen. In date den (vijfden Maeri ι ^γ{.
ΗILΙΡ PUS by der gratie
Godts Koninck van Caftilien,
van Lcon,van Arragon, van Na-
varre, van Napels, van Siciüen,
vanMaillorque,van Sardeyncji,
vanden Eylanden van Indien,
ende vallen Lande der Zee
Oceane, Eertz-Hertoge van Ooftenrijck, Hertoge
van Bourgoignen, van Lotrijck, van Brabant, van
Limborcn, van Luxemborgb, van Gelrc, ende van
Milanen, Grave van Habf borgh, van Vlaenderen,
van Artoys, van Bourgoignen, Paltz-Grave, ende
van Henegouwe, van Hollandt, van Zeelant, van
Namen, ende van Zutphen; Prince van Swave,
Marckgrave des heylichs Rijcks, Heere van Vricf-
lant, van Salins.van Mechelen, vande Stadt, Ste-
den ende Landen van Utrecht, Over-YlTel, ende
Groeningen,ende Dominateur in Afie ende Afrij-
ken.Allen den geenen die defejegenwoordige fien
fullen,Saluyr. Alfoo onder die folicituden ende
fprchvuldighedGn die wy hebben ende dragen, om
in oniè Lande goedeordre ende gouvernement te
ftellen, wy begeeren onfe Vafallcn ende Onderfa-
ten van alle de fwaerlijckc, fchadelijcke ende hin-
derlickc Contracten tefoulagiercn ende verlichten,
ende want wy bchoorlick geinformeertzijn, datin
verfchcyden Landen ende Provinciën van her-
waerts-overe veele ende diverfche Peribonen, niet
te vreden wefende met heerlick ende gracelick ge-
win van Renten , nae de termen Yan Rechten oft
onfe Ordonnantien, of goede Policie,goet, wettich
ende oprecht zijnde, ghcpraclifeerthebben.enJi
dagelijcks pracliferen,hun geltaen Renten te leg-
gen, in Specie van Granen ende andere Vruchten
ende Gewafch, fonderlinge in verfchcyden Wan»
ende dingen in fpecie ende natuere, maeckenoe
die cftimatic op den gemecnen prijs, na dat iuldc
Granen ende gelijckc dingen mogen gelden,enne
dickwils als die ten aldcrminften prijfe zijn: Ende
en willen egeene Renten koopen , ten zy datae
felfde alfoo geconftitueert erideL>eiètworden,wae
door toekomt ende gebeurt, dat rijfende den pnjs
't wclck al te dickwils ghefchict, de voorfz Rente
exceffivelijcken beloopt ende grootelijcks borcfl
den wettigen cours, oft die nacr Rechte oftonfc
Ordonnantie toe gelaten is, ende hoewel dat den
prijs voor eenige Jaren vermindert, foo en w$
nochtans egeen proportie noch egaliteyt van?"
dimunitie tegensdie augmentatie,foomen tl*
de dagelijcks by experientie bevonden heeft,cno
jegenwoordelick bevint, daer door vele Perföonen
van alle ftaten ende qualitcyten grootelijcks g?
deert ende geinterelTeert zijn, ende confeeut»
licken en behooren fulcke Contraden, als mȣ
kende te feer die ufure, woeckcr ende onrechtv
dich gewin niet getolerccrt oft toe gelaten te
den, al is 't foo dat eenige door hun fubtiiitc)
felve hebben willen excuferen , overmits die
feeckerheyt van den ryfenden oft vallenden p^
mits welcken, ende ghemerekt dat om totte ^
digheyt van ecnen yegclijcken te fubvenicr ï .
de om die Ncgociatic ende Neeringc te mam ^
-ocr page 789-
gtj Concernerende de Ren
handthouden , ende onfe Onderiaten in
14^7
den te zijn, hebben wy daer opgeordonneertendd
ordonneren feeckere bequame moderatie ende re-
dudie nae de diilincftie hier naer verklaert.
UIL
Te weren, indien 't by de Brieven van Conftim-
tie oft befettinge van Renten, oft anderfints be-
hoorlijcken blijeke vanden prijs vanden koop op-
rechtelickcnuytgercyckt cndebctaclr, Soo wil-
len Wy dat den cours oft loop van dien voortaen
ceiTercn fal, ende dat de felve voor den toekomen-
den tijdt ghernodereert cndeghcrcduceert fullen
worden in gelde op den penninck feftien, naer ad-
venant vande voorfz Hooft-penningen.
Ende foo verre vandc opgebrochte fommc ofc
geconvenicerden prijs nict bchoorlijcken blijeke,
maer alleenlijcken dat die partyen vande voorfz
prijs hen fouden te vrcden gehouden hebben, foo
voorfz is, alfo in den fel ven gevalle oock fecr fwaer,
fchadelick ende onrechtveerdich is, dat den Schul-
denaer bJyve in eeuwige verbintcniffe ende obli-
gatie van fulckefware lallen,foo 'tfelfde alwacr-
fchijnlick is, mits dat alle dingen federt grootclijcx
verdiert zijn, ende al noch dagelijcx verdieren, wil-
len wy daer omme dat fulckc endcghelijcke Ren-
ten, oock ghereduceert ende ghernodereert fullen
worden in gelde op den penninck fellhien, nac ad-
venant dat den Rechter blijeken lal, dat als doen
die Granen van fulcker maten oft andere Speciën
ende Waren, drie Jaren voor 't Jaer vander creatie
vande felve Renten, ende drie Jaren daer naer ge-
mccnlicken ende ordinaerlicken ghcgolden had-
den, 't welck totkofte vanden Schuldenaer ghcli-
quideert ende ghcilicht fal moeten worden , de
welcke nochtans hangende de felve liquidatie, fal
gehouden worden de bcralinge van fijne obligatie
te continueren in fpecie ende nature op Borch-
tocht.die de Crediteur Hellen fal van 'tgecne hy te
veel ontfangen fal hebben, te refb'rueren, ende om
egcen ongelijck te doen den Crediteur op 't Con-
tract gefbndeert zynde, dat blijeke vander intentie
ende meeningc vanden voorfz Schuldenaer,
vi:
Ende daer van den prijs vandc originale creatie
oft conftitutie vanden voorfchrevc Renten niet cn
blijekt, maer nochtans bleccke dat de felve federc
acn eencn derden Bcfittcr voor eenen feeckeren
prijs verkocht ende op gedragen hadden ghewecfr,
lalde Schuldenaer hem daer ,ran mogen ontladen
ende quijt maecken, midts betalende endercfli-
tuerende den felven prijs, als den letten Crediteur
oft Kooperdacr vooren betaelt fal hebben.
VIL
Ende want wy 't gecne dies voorfz is geitatueert
hebben in faveur vandc Debiteurs ende Schulde-
naers, ende om die laflcn ende renten den Volcke
te veel fwaer vallende af te leggen, foo willen Wy
oock dat die Crediteurs geindemneert fullen wor-
den van 't intercfl dat fy fouden mogen lydcn,
door de dimunitie vandc inwendige ofte uytwen-
dige goethey t of deucht van der munte, door rem-
bourncment vande voorfz Renten .ordonnerende
te dien eynde, dat de geene die 't rcmbouriTemcnc
van fulcke Renten fal willen doen, gehouden wort
't fclfde te doen naer uytwijfen vandc Eualuatie
vandcr Goude oftSilyer Munte die fouden mogen
blijc-
14
ïèncnde-
hcurc behoeften ende nootlijckheden te gerieven
ende accommoderen, niet van noode en is andere
furme van creatie van Renten te permitteren ende
toelaten , dan in penningen ende gelde, tot rede-
Heken prijfc ende wettige Rente. S O O I S T,
datnae dien Wy op defe faecke ceritmacl advijs
echadt hebben vande Provinciale Raden van hcr-
uaerrsover, ende dat naderhant de felve advyfen
in onfen fecreten Rade gcfien ende geexamineert
2Ïin gewcefl, hebben wy by deliberatie van onfen
fcer lieven ende beminden Nevc, Ridder van onfer
Orden, Stadchouder, Gouverneur ende Capiteyn
Generacl in onfe Landen van herwaerts-over, die
Hertoge van Alve, Marquis van Coria ,&c. gheor-
donneert ende gheilatueert, ordonneren ende fta-
tueren voor Recht ende Wet, op 't ftuck vande
conilitutien ende befettingen van de felve ver-
kochte Renten, die Poinéten ende Articulen hier
naer volgende.
I.
Inden eerften , Willen ende ordonneren Wy,
darmen aengaende den prijs endebefettinge van
de voorfz Renten in gelde, 't zy lof baer oft onlof-
bacrhem reguleren lal, ter tijdt toe wy daer inne
anderfints voorfien fullcn hebben, nac uytwijfen
van onfe Ordonnantien , oft van den Coftuymen
in elckc Provincie ende Landt van herwaerts-over
ontfangen, geapprobeert ende openbaerlicken gc-
pradifeert, fonder 't fclfde te mogen veranderen of
altereren incenigerhande manieren, di rede lij eken
noch indirectclijcken , om die te ftellen tothoogc-
renendefwaerderen prijfe of penningen, dan 'tfelf-
dc toe gelaten en is, op peyne van nullitey t vande
voorfz Contraden, ende de felve verklaert te wor-
den als uluraris ,cnde tegens den overtreders ghe-
procedeert te werden foo men in gelijcke föecken
behoort te doen.
II.
Ende aengaende de gcene die midts feeckeren
prijs van penningen gecreërt zijn in fpecie oft na-
tuere van Terwe,Koorn, Rogge, Haver, Sucriocn,
jpelte, Gerftc, ende andere foorte van Granen,
Μ ijn,01yc,oft andere Vruchten ofte Gewas, oock
Bceften, Boter, Zout,Hout, Vlas, andere Speciën
ende Waren, van wat natuere de felve wefen mo-
gen, foo wy vcritaen dat in ecnigc van onfe voorfz
banden gedacn wort, hebben wy de felve voor den
oekornenden tijdt generalijckcn ende t'ccncmael
£™oden. ende verbieden by defen, als wefende
ontraclcn der Gemeynte te fecr fchadelijckcn
Hf PrcJudiciabel, fufped van ufurc oft woecker,
vc jttDcbiteursoftSchuldcnaersveeltefwaer
traite1 °S P°yne van nullite>'n vandc felve Con"
ni.» tn ', c te verbeuren den prijs tot onfen Fif-
Woock van arbitrale corredic
t ,
                     III.
fevoo CrrCacngaec devoorl"z Renten, die
Xvecfti fptS midts ΡΦ van gelde befet-zijn gbe-
fpecie nLfrancn' Waren ende andere dingen in
bodt- p'g%merc^c datter noch permiilie noch ver-
befer ^iWai Van fuIcks cc d«cn, 't zy dat de felve
tet blhvf Bhc*eeil' lo<"t>aer oft onlof baer, oft dat-
alfoo fom Vai Cn priJs vanden fclvcn kooP of nict»
beter te3 ν d'C Parcyen (om 'c bedroch dies te
oeeken) verklaren metten prijs te vre-
-ocr page 790-
Placateu-ß. 3«Boeck* 5.Tit, é. Deel*
1488
I489
taits prij,
licken die Renten orlgtnalijckcn befet
blijcken als doen ghefurneert gheweeft te hebben,
ofc dies neen , naer dat 't voorfz Gout ofte Silver
ten voorfz tydc in onfe voorfz Landen cours ende
ganck gehad t hadde by 't lefte Edid, Gebodt ende
Placaet, die date vanden dage van 't Contrad im-
rnediarclick prccedcrende,daer nae die contrade-
rende Pcrfoonen hem waerfchijnlick gheregulcert
hebben , ten ware nochtans dat anders daer af
bleeckc foo voorfz is: Maeraengaende dicbetalin-
gc van 't verloop vande voorfz Renten, fal 't felve
gedaen worden volgende onfe Ordonnantien, die
ten tyde vanden verfchijn-dage van't fclvc verloop
gcoblcivecrt fullen worden.
VIII.
Verklarende voorts,dat inde moderatie ende rc-
dudic voorfz, niet begrepen enzijnheerlicke Ren-
ten, Chijnfen ofc Gront-Chijnfen, Arrentementen,
Erf pachtcn,Renten van oude fundatien, ten dicn-
ilc Godts, Hofpitalen , Gafthuyfen, oft andere be-
fet, tot profijte vander Kercken oft vanden Armen,
die by Eondateurs oft Tcftateurs achter ghelaten,
ende op de goeden ende Erven vanden geenen die
de felve achter gelaten, gheordonneert oft gelega-
teert hebben, originalicke ç befet, ende geconftitu-
eert zijn, noch oock die Renten, komende uyt
faecken van partaigen gemaeckt tuiTchen Kinde-
ren oft Erfgenamen, noch infgelijcx Rentenproce-
derende van conftitutie oft befet van Huwelijcx-
goet, of in Huwclijcke ghebracht, oft andere crea-
tien van Renten, komende door anderen middel
dan by koope met gelde oft penningen foo vooriz
is , maer blyven de felve in hun eygen kracht, vi-
geur ende natuerc,naer uytwijfen vande obligatien
ofte verbinteniiTen , ende termen van Rechte, al-
waer 't oock foo, dat die in handen van ander ghe-
tranfporteert vvaren,alles oock fondcr prejuditieof
nadeel vande Privilegiën , die eenige Steden of an-
dere particuliere Vleckcn of Plaetfen hebben, om
te mogen loflen ende af-leggen die renten op Huy-
fen, Gronden of Erven befet, die in heure kracht
ende vigeur bly ven fullen.
IX.
Ende om te weten die natuere, qualiteyt ende
conditie van alle die voorfz renten, ende den prijs
van dien, willen ende ordonneren wy dat alle Cre-
diteuren, foo wel Geeftelickeals Wereltlicke, pre-
tenderende Renten in Granen of andere Speciën,
als vooren gehouden fullen worden ten verfoecke
vanden Schuldenaer, te exhiberen die Brieven van
conftitutie vande felve Renten , met alle andere
bcwijfen daer toe dienende , indien fy eenige daer
van hebben om by den Schuldenaer Copye daer
uyt te nemen , indien't hem goetdunckt tot fij-
nen koftc, ende fal den Crediteur hem daer van by
eedc expurgeren ende fuyvercn , naer forme van
Rechte, niet jegenitaende ten refpedc vande voor-
fchreve exhibitie eenige preicriptie ter contrarien ,
alwaer 't foo, dat de felve voor tytulc of continua-
tie van pofleflle ibude mogen dienen , behalven
nochtans acngaende Chijnfen, Gront-Chijnfcn of
heerlijcke Renten, oft andere van gelijcker nature,
voor de welcke men niet ghehouden en fal wefen
exhibitie te doen, ten zy dat men 't felve doen wilt,
maer fal genoech wefen die ghcbruyckeniiTe ende
poiTeiïie nae rechte ende coftuymen vande Lan-
den/t welck wy niet en willen roeren,maer alleen-
van gelde, foo hier boven gefeyt is.
X.
Infgelijcks om te beter te voorfien tegensden
argelift vande Crediteuren die fomwylen bedricch-
licken hun Schuldenaers met veelc Jaren achter-
ilels laten belaften, ende daer nae komen hun
fchult rigoreufelijcken eyflehen ende exigeren
mits wel eken die Schuldenaers dickmael benoo·'
dight zijn hcure Gronden ende Erven te verkoo.
pen tot heure gantfche ende geheclc bederf, ken-
niife ende ruine, de welcke fonder aenfehou te ne-
men op heure latten, continueren in 't vertccren
gelijckoft hun goet vry ende fuyver ware, ordon-
neren wy daer omme dat voor den toekomenden
tijdt egecne Rentiers en fullen mogen pretende-
ren, 't zy by wege van adie oft executie, meer dan
drie Jaren achterftels van heure voorfz Renten
ten ware dat die Crediteuren den Schuldenaer in
Rechte geinterpelleert hadden, of dat de felve buy-
ten rechte geinterpelleert zijndc,uytilel endcdihy
daer van verfocht,ehde nieuwe belofte gedaen had.
den 't felve te betalen, 't welck te verftaen ia gene.
ra|icken van alle Renten , foo wel Gront-Chijnfen
als hcerlicke Renten, lofbacroftonlofbaer.alsge-
neralicken van alle Renten van wat natuere ende
conditie de felve mogen wefen.
XI.
Eyntlickcnom infulckeende diergelijckecon-
ftitutien oft befettingen van Renten alle bedroch
ende abuyfen voor te komen ende eviteren , ver-
bieden ende interdiceren wy allen Schepenen,No-
tariflen^nde andere publicque ende openbare Pcr-
foonen, Con traden ende andere Obligatien of ver-
binteniilen ontfangcnde.dat fy egene conflituticn
van Renten in gelde en palieren, fonder te ftelien
den prijs die daer gcfurneert ende getelt fal worde,
op peyne van nulïiteyt vande voorfeyde Contrac-
ten, ende tegens den fclven van arbitrale corrcdie,
XIL
Verklarende voorts, dat niet jegenitaende defc
onfe moderatie, redudie, commutatie ofc veran-
deringe vande voorfz Granen oft Speciën in gelde
oft Penningen,foo hierboven gefeyt is, Alle diean-
dere Wettige ende legitime claufulcn ende con-
ditien inde eerfte Contraden gheftelt, mitfgaders
die hypotheecquen, realifatien, ende alle andere
verfeeckeringen die ghcdaen zijn gheweeft,fulen
bly ven in heure kracht ende vigeur, gelijckdcfclve
waren voor defe voorfeyde redudic,modGratie,^t·
anderinge oft commutatie.
×ÉÐ.                    . .
Alle welcke faecken, Poinden ende Articuie»
voorfz, wy willen ftadt te grijpen ende gpeoWj
veert te worden , niet jegenitaende verloop y
tyde, oft eenigerhande prefcriptie ter c0"tr3flCtic
't welck wy niet en verftaen de voorfz refonna
ende conftitutie te mogen hinderen oft belette
X1111.                      fea
_ Ontbieden daer omme ende beveelen on^»
feer lieven ende getrouwen die Hooft-Prelio '
ende Luyden van onfen Secreten ende g&
Raden, Cancelier ende Luyden van onfen ju
Brabandt, Stadthouder, Prcfident cndeLu)^
van onfen Rade te Luxenburgh , Stadtnp^^
Cancellier ende Luyden van onfen Rade'.^
-ocr page 791-
Concernerende de Ren
1491
van fijner Jdrifdiclie, daer meri gewqonlick is uyt-
roepingen ende publicatien te doen , opdatnie-
mant daer van ignorantie en fouden mogen pre-
tenderen, ende voorts onderhouden ende obferve*
ren, doen onderhouden ende obferveren onver-
breeckelijcken alle die PoincÏcn ende Articulen
daer innc begrepen , nae heure forme ende inhou-
den,Proccderende ende doende procederen tegeris
den overtreders ende ongehoorfamen by executie
vande peynen boven gementionecrr, ibnder eeni-
ge gunile, diiïimulatie of verdrach. Dies te doene
met dies'er aen kleeft, geven wy den felven, ende
elcken van hen befonder, volkomen macht, au-
thoriteyt ende fon3erlinge bevel. Ontbieden ende
bevelen êenCn yegelicken,dat fy hen 'tfelve doen-
de ernftelick verftaen ende obedicren: Want οηύ
alfoo ghelieft. Des t'oirkoriden hebben wy onfen
Zegel hier aen doen hangen. Gegeven in onièr
Stadt van Bruiïèle den vijfden dach vanMartio
in 't Jaer ons Heeren 1 ■> 7 i. van onfen Rijcken, td
weten, van Spaignen, Sccilien, &c. 't feventiende,
ende Van Napels, 'c negentiende. Onder ftont ge-
fchreven , By den Coninck in fijnen Rade. Ende
geteeckent, d'Overloepe.
1490
Criant, Stadthöuder van Limborgh, Valckeübörg,
Kiem ende andere onfe Landen van Over-
ïïafe Gouverneur, Prefidenten ende Luyden van
fc Raden in Vlaenderen ende Arthoys, Groot
Sailliu van Henegouwe, ende Luyden van onfen
lade te Bergcn,Stadthouder, Prefident ende Luy-
lenvan onfen Rade in Hollant, Gouverneur ,Prc-
Sdent ende Luyden van onfen Rade te Namen,
Stadthöuder, Prefident ende Luyden van onfen
Rnde in Vrieilandc, Stadthöuder, Cancelier ende
Luvden van onfen Rade in Ovcr-YfTel, Lieutenant
van1 Groeningen, Stadthöuder, Prefident ende
Luvden van onfen Rade t'Utrecht, Gouverneur
■[Rijflèl, Douay ende Orchies,<Provooft van Va-
lcnchijn, Bailiiuw van Doornick, Rentmceftercn
van Bewcft ende Beoofterfcheltin Zeelant,Schou-
tet van Mechelen, ende allen anderen onfen Rccl>
teren Jufticieren, Officieren ende Amptluyden,
ende dien van onfe Vafallen dien ditaengaen fal,
heureStedehouderen, ende elcke van hun befon-
dcrfoohcntoebehoorenfal, dat iy defé onfeje-
eenwoordige Ordonnantie van ftonden aen doen
kondigen, uytroepen ende publiceren een yege-
lick binnen den Plaetfen, Vlecken ende Limiten
Placaten vande Staten van HolJandt ·
1, Ordonnantie, Waer by de kortingen diegedaen mrden vande tos ende
Lijf-r enten, ter oorfaecke van de Ommeflagen optevoet van 't redres vande Verpondinge, gereduceert
worden inplaetfe vande achthienfiuyvers van elcke fes gulden 's Jaers van Los-r enten, op vijfthien
jluyvers; Ende vande negen fluyvers 'sjaers van Lijfrenten, opfevenfluyvers ende een halve; Enda
minder ende meerderfommenaer advenant
, beginnende inden J are vijfthkn-hondert tnegentkhi
'
, In date den ttvee-en-tmntkhflen Marti) 1590,
®E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
| J Hollant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande,
DOEN TE WETEN: Aenge-
merekr foo langer lbo meer de Spangiaerden.Mal-
contenten, cnde hare Adhcrenten, ghemeene Vy-
anden van Godes heylige Woort endedefer Lan-
den.arbcyden ende trachten ommc met alle uyter-
l'jck ghcwelt, verraderlijcke ende loofe acnflagen,
met alleen dcfe Landen ende den goeden ïngefe-
ttnen der fclver, maer oock de naegebuyre Ko-
ninckrjjcken ende Lantfchappcn, metten Ingefe-
ncn der felver, onder pretext ya η te vorderen de
end R κ Religie'hare moetwillige Regeeringe
de V |ar¥ri^cne Tyrannycte onderwerpen, ende
fdi/l kCnde gnerechtigheden defer Landen
druckr ret,welvaren der felver heftaet) te ver-
ten ρ»? κ wytot v°ldoeninge van onfe Amp-
ljBe«r ^pingen,behoudinge van Godeshey-
ten po0?"' bcfchcrrninge der voorfz Landen met-
van J^dc" Ingcfetenen der felver, ende behulp
foiveerr?· jgcbuyren cnde Bontgenooten, gere-
de moe Τ ν G°des hulPe cndc ghcnade» by
«aen hT J
r middelen te volheiden in 't weder-
d'cn evndo Z
?meene yyanden- Ende dat tot
Contribnr nood,ch is bovcn de Middelen van
^vaerliSi Τ verva],inge vande gr00^ ™de
*«'J ckc Jaften vander Oorloge lopende, opte
voet van het redres vande Verpondinge over de
onroerende goederen, ghelegen inde Steden ende
ten Platten Lande, verfcheyden Ommeflagen te
doen, gelijck oock inden voorleden Jaren (na den
noot) is gedaen gheweeft: Ende wy bericht zijn,
dat de kortingen die ghedaen wotden vande Jaer-
lijekfehe Los ende Lijf-renten, ter oorfaecke vande
voorfz Ommeilagen befwaerlijcker vallen, als van
andere goederen entle inkomen, Ende dat daer
omme 'tfelve dient gerecht, op dat de latten van-
der Oorloge tot ghelijckheyt (foo veel mogelijck)
gebracht zijnde, de goede Ingefctcnen deler Lan-
den des te williger hen mogen quijten in 'top bren-
gen der felver Latten. S O O IS Τ, dat wy nae
voorgaende befchrijvinge aen den Edelen ende
Steden gedaen, ende by rype deliberatie, geordon-
ncert ende gheftatueert hebben, ordonneren ende
ftatueren by delen, dat ter oorfaecke vande Om-
meilagen, die inden loopenden Jare van vijfthien-
hondert tnegentichopte voet van het redres vande
verpondinge in de voorfz Landen fal worden ghe-
daen, vande Los-renten die in den felven tare ver-
fchenen zijn, cnde vorderverfchijnenfulien,in 'C
betalen der felver, van elcke fes gulden 's Jaers in
plaetfe van achthien ftuy vers tot noch toe gekort,
niet meer ghekort en fal worden als yijfthien ftuy-
vers: Ende van fes gulden 's Jaers aen Lijf-renren
in plaetfe van negen ftuyvers, niet meer als Teven
V                            y.B                    ftuy-
-ocr page 792-
PJacatcn-j. 3-Boeck. 5.Tit. i.DceL
1491
493
ftuyvers cndc een halve, ende van meerdere ende
mindere fomme foo vande voorfz Los als Lijf-ren-
ten naer advenant. Ontbieden daer omme allen
Juflicierencnde Officieren vande voorfz Lande,
dat fydefc laten verkondigen ende publiceren al-
omme daer men gewoonlick is publicatie te doen.
Beveelende den felvcn ende allen anderen d
hen na defe onfe Ordonnantie,noopcnde de von f
kortingh fullen reguleren, Alfoo wy 't felve tot Ç
Landen ende Ingefetenen dienile bevinden te h
hooren. Gedaen inden Hage den twee-en-tw
tichften Martij é -590.
3. Placaet, Opte kprtinge van de Tenten. In date den vijfthieni
'f»
Martij 1596.
conilitueren, fonder gelijcke ftipulatcn, Voorwaet·
den, Conditien e'nde befpreecken van te betalen,
vry geit als vooren .hebben wy geordonneert ende
geftatueert, ordonneren ende ftatueren by defen
dat vande Renten verfchijnende metten inganck
vanden lpopenden Jare van vijfthien-hondertfe.
en-tnegentich, ende daer nae, ter oorfaecke van·
de omme-ilagen vande Vcrpondinge, kortinw
ghedaen fal worden alleenlijck half foo veel, als
tot noch toe ghebruyekt is gheweeft, namentlijck
vande Los-renten in plaetfe vanden achtften pen-
ninck, den fefthienden pen çinek , ende van de
Lijf-renten in plaetfe vanden feftienden penninck,
den twee en dertichften penninck, ende ditßï»
veel aengaet de Renten ilaende tot lafte van het
gemeene Lant, de Domeynen van dien,den Ste-
den , Collegien, Communiteyten, als particuliere
Ingefetenen vanden voorfz Lande. Lallen inde
ordonneren daer omme allen ende een yegelijd
die defen aengaen fal hen daer na te rcguleren.nict
tegenftaende eenige Ordonnantien ter contrarie.
Ende ten eynde hier van niemandt ignorantie en
pretendere, Ordonneren wy dat defen alommefal
worden gepubliceert, daer men gewoonlick is pu-
blicatie te doen. Gedaen inden Hage onder onicn
Zegel hier op ghedruckt den vijfthienden Martij
1596. Onder ilont gefchreven, Ter Ordonnantie
vande Staten. Geteyckent, C. de Rechtcte.
E Ridderfchap , Edelenende Steden van
Hollant ende Weit-Vrieflarjt, Reprefen-
terende de Staten van den felven Lande.
DOEN TE W ET EN, dat Wy tot
foulagementc vande Rentieren, ende overmits de
fclve door de verhooginge vanden cours vanden
gelde , ende verdieringe van alle behoeften tot der
Menfchen onderhoudt, feer belait ende befwaert
zijn ·, Gcordonneert ende gheitatueert hebben, or-
donneren ende ftatuerenby defen,dat mettenin-
ganck vanden loopenden Jare 1 «596. alle ftipula-
tien, Voorwaerden, Conditien ende befpreecken
in
t conilitueren van Los ofte Lijf-renten, foo wel
geduyrende de Oorloge, als voor den felven ghe-
maeckt, ende noch te maecken, inhoudende belof-
ten vande Renten jaerlijcx te betalen vry geit, fon-
der yet te mogen korten ter oorfaecken van eenige
ommeflagen ofte contributien, fullen worden na-
gekomen, voldaen ende achtervolght, niet tegen-
Itaende by eenige voorgaende Placaten anders is
geordonneert, vvelcke Placaten wy ghederogueert
hebben, ende derogueren by defen, fulcks dat nie-
mant hem daer mede vande Renten verfchijnen-
de metten inganck vanden loopenden Jare van
vijfthien-hondert fes-en-tnegenticb, ofte daer na in
Rechten ofte daer buyten fal mogen behelpen.
Ende foo veel aengaet de Los ende Lijf-renten
voor date van defen gheconilitueert,ende noch te
4. Placaet s Op deprecijfe betalinge van alle des Cjraeffelijcfyeyts ÇïâÌ'
huyren, Erf-hujren, Capoenen ende Hoenderen-ge/den, Gronr - Ckijnfen, Erf-pachtgens, endeam''·
kleyneparcbeelkens van Opflallekens ofRentgens, oppeyne,&c. mitfgadersop deafloffingevmtp
ve
, voor degeenen die fulcks te doengpet vinden fullen, ende jegens t'hoe veel denpenningh. In dffl
den een-en dertichflenOftober
1620.
fteden, Landen, Veenen ende Erven, gelegen to-
nen den voorfz Landen, de felve Hofftede-hujp
Erf-huyrea, Capoenen, Hoenderen, Gront-ctjjfr
fen, ende andere voorfz kleyne Renten ende w
meynen, veel verdwaek, verduyitert ende verl
ren gebleven zijn gheweeft, ende noch dage»']
meer werden: 't Welck toekomt foo, deur o
dat de geene die de felve kleyne Renten ende í
meynen fchuldich zijn, niet en hebben kom *
doen teyekenen, ende fchryven in de Hol·**~æ!
ende Regifteren.die onfe Rentmeefters vande^
meynen ghewoon zijndaeraftehouden.foo ^
neer als de voorfz parceelen van Rentenen
meynen by koope,verftertTeniiTe of anders,
dert zijn gewceft, de Namen ende P«fo0"5" . 1,
op de felve verandert ende over gelet wet» £
£ Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande:
Allen den geenen die defe onfe opene let-
teren van Placate fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. Alfoo de Rentemeeilers van onfe Domey-
nen ons te kennen gegeven hebben,dat niet jegen-
ilaendede Placaten by hooch lorTel. memorie Her-
toge Karcl van Bourgoingne, &c. op den fes-en-
twintichilen Augufti 1469, ende van Reyfer Kaer-
le, als Grave van Hollandt, op den elfden Martij
Anno 1517. geëmaneertop den ontfangh ende be-
talinge vande Hofftcde-huyren,Erf-huyren,Capoe-
nen,Hoenderen,Gront-Chijnfen,ende andere kley-
ne parceelen van onfe Renten ende Domeynen,
die wy heffende zijn op feeckere Huyfen, Hof-
-ocr page 793-
^—^^——^
————^————"-—
Concernerendedc Renten, Lij£rëntëii ,&c»
149*
de voor yeder ftuy Vet fes itily vérs: Ende die bin-
nen den tijdt van een geheel Jaer in gebteeckc ful-
len blyven als vooren de aenbrenginge te doen, ful-
len verbeuren boven de voorfz pcyné, voor elckcri
ftuy ver noch een gulden: Welckc gulden by de
voorfz Rentmeefters f'ohfen profijte fal ghci'nnèt
werden : Welcke voorfz fitdagen voor eerft, ende
eens aifod ghedacn zijnde,fuÏJch van nu voortaert
alle degeenedieons alfulcke Chijnfen, Thijnfen,
Hofitede-huyren , ofte andere kleyne parceelen
van Renten cnde Domeynen, het zy in Gelden, in
Graneiijin Capoenen; Hoenderen , Wafch, ofan-
dcrfints ibhuldich zijn , als die onderpanden van
dien veranderen by koope, by verfterfte, gifte ofte
anders, ghehouden weien te komen by den Rent-
meefters van onfe Domeynen, onder welcker ad-
miniitratic de voorfz onderpanden ghelegen zijn *
ende aldaer doen infchrijven,teyckenen ende over?
fetten in de Chijns-boecken ende Erf huyr-boec-
kenofteregifteren, de Namen vande Perfooncn
daer op datfe verandert zij n, endè verklaren de on-
derpanden daer de felve op ftaen mette bepalin-
gen cndc belendingen van dien, cndc dat binnen
den tij t van drie Maenden naer dat de voorfz koo-
pe of gifte gegaen, of de voorfz befterfiênilTe geval-
len is, op peyne ende verbeurte, alibo dickwils als
fy van des in gebreceke vallen, van drie ponden
van veertien grooren 't pont,die by parate executie
verhaelt fullen werden op de onderpanden vande
voorfz Renten, Chijnfen ende diergelijcke: Ende
fal van clckeinfchrijvingeofteover-boeckinge be-
taclt werden aende voorfz Rentmeefters tot onfert
profijte een Jaer renten ofte Pachts, ende tot pro-
fijte vande Rentmeefters twee ftuyversV van foo
vele Perfoonen als daer inrie bedeelt ofte beftorven
zijn, fonder meer, Ende dat de geene die de voorfz
verboückïngc binnen de voorfz dtie Maenden
niet en hebben gedaen doen, daer toe noch fulien
werden gheadmitteert binnen negen daer aen vol-
gende Maenden, mits betalende tot een amende
tot onfen profijte aende Rentmeefters als vooren
de fomme van fes ponden munte voorfz; Ende
dat de geene die binnen 's Jaers de overbouefcinge
niet en hebben gedaen doen, infgelijcks verbeuren
fullen boven de voorfz penen, voordeken ftuyvec
vanden Thijnfen, Chijnfen, Hof- huyren ofte an-
dere, kleyne parceelen van renten een gulden:
Welverftacnde, by foo verre de voorfz Thijnfen,
Chijnfen, Hof-huyren ofte andere kleyne parcee-
len van renten , niet en execderen fes ftuyvers,
maer zynde fes ftuyvers, ofte mincjet, dat in inte-
ken gevalle boven de voorgaende peynen van ye-
der der felver, betaclt fal worden fes gulden eens,
in plaetfe vande voorfz eene gulden vande ftuy-
ver, die by den Rentmecfter t'onfen profijte gné-
innet fullen werden. Ende omme de voorfchrÊve
Chijnfen, Thijnfen, Erf huyren, ende kleyne ren-
ten, totte minfte befwaerniflen vande goede Inge-
fetenen te doen ontfangen, fullen de voorfz Rent-
meefters alle twee of uyterlicken drie Jaren, eens
fitdach houden t'elckcr Stede oft Dorpe daer de
voorfz kleyne Domeynen onder gelegen zijn, cn-
de dat op een Nacmkondigcn dach ende Plaetfe,
daer toe naer voorgaende affixie van billierren,
ende verkondinge te prefigeren. Ende de geene
die op den voorfz fitdach niet en komen betalen*
j. â ij                  fullen
heel
er is, dat de felve laiién dickwils geheel ver-
Een , cndc verborgen ghchouden werden iné t
doel vande Opdrachten, Boei-fcheydmgen cnde
andere alienatien vande voorfz Huyfen , Hof fte-
Zn Landen cnde Erven, fonder de felve laften te
rxnreilbren: als oock om dat de felve parceelen
ç j^ieyne Renten cndc inkomen Jacrlijcks niet
nreciisaende voorfz Rentmeefters op de gewoon-
ickc fitdach en werden bctaelt. Dat mede dick-
wils gebeurt is, dat fömmige Huyfen, Hof-fteden
cnde Erven, uytgcgcven ende belaft mctte voorfz
Renten, vande felve Renten, buyten wcte ofte
confentvan ons, of die van onfe Rcecken-kamere
ontlaft ende bevrijdt werden, ende by de befitters
vande onderpanden Op andere Huyfen,Hoffteden,
Landen cnde Erven gebracht ende geftelt: Waer
uvt gevolght is, dat de voorfz Rentmeefters,de bc-
talinge vande felve kleyne parceelen van Renten
cndc Domcynen niet wel of bequamelick en heb-
ben konnen invorderen ende ontfangen, tot groo-
ren nadeel van onfe voorfz Domeynen. S O O
IS Ô, dat wy by advijfe ende goet duncken van
onfe lieven ende getrouwen de Prefidcnt ende an-
dere Raden vanden Hove van Hollant, ende die
van onfeRecckeningen, totonderhoudeniife ende
confervatie van onfe voorfz kleyne Domeynen,
die anders ghefchapen waren gheheel verlooren te
gaen, ghcordonneert ende geftatueert hebben, ofc-
donneren ende ilatueren by defen. Inden eerilen,
dat binnen fes Weeckcn naer de publicatie van
defen , de Rentmeefters van onfe Domeynen in
clck Quartier, gehouden fullen zijn een fitdach te
houden, ende daer van by openbare afHxie van bil-
lietten in de Kercken, ende op de Deuren van de
Rccht-huyfen doen adverteren eenen yegelijcken,
die aen ons eenige Chijnièn, Thijnfcn, Erf huyren,
Capoen-gelden, Gront-huyren, ende andere kley-
ne pa^cclen van Renten, van wat natuyrc die fou-
ýá\ mogen wcfcn,fchuldich zijn,dat fy gehouden
fullen wcfen de Namen Vande jegenwoordige Ey-
genarenende PoiTcfleurs aen te brengen , mettc
liniircn cndc belendingen vande Huyfen, Erven,
Landen ende Hof-fteden, daer de felve op zijn
fprekende, ende daer van maecktn een pertinent
regiiler, ende verbouckinge buyten koilen ende
Me vande jegenwoordige Pofleffeurs, op pcync
dat foo wie vande voorfz Eygenaers cnde PoiTef-
icurs op den voorfz fitdach nieten komt, in plaetfe
van cene iluyverdie fy fchuldich zijn, betalen ful-
len twee ftuyvers binnen drie Maenden daer aen
volgende, ten Comptoire vande felve Rentmec-
crs ,endc tot heuren profijte: Midts daer jegens
çÔßá* ^e boften vande fitdagen, cnde andere
Ma É** daCr °P va,lende: Ende de voorfzdrie
aenuen overftreecken zijnde, dat als dan nieuwe
Æé ?, ende affixie van Billietten als vooren
g^'31 werden,omme als noch binnen andere
war t- r é D te komen aen brengen ais voorfz is,
lcn werden
luyden als dan noch gheadmitteertful-
>mits betalende voor elcke ftuy ver die
der ð . 2ijn'vier ftuyvers: Ende foo wie vor-
byiffil jcke b,iJft' fal noch voor de Icftemael
oLflcnde publicatie gewaerfchouwt werden,
<fc ãïç,^? mch andere ge,'Jckc drie Maenden
^aiinochfii nSinBetedoen, waer toe hy als
"»cn lal geadmitteert werden, mits betalen-
-ocr page 794-
, 5,Tit. i.Deel.           ^*.
eren by defen, dat elck een die ccnige vande von
fchreve kleyne onlof bare renten fchuldich zijj
t'allen tyden 't Capitael vande felve kleyne rente'
fal mogen af-loiTen jegens den penningh twee r
dertich: gelijck oock mede afgeloft fullen mogen
werden de Capitalen vande kleyne Erfpachten
bedragende tot een pont Vlaems ende daer bene'
den, jegens den penningh acht-en-veertich, Ende
de Chijnfen die precijs op den ghcfetten dachbe-
taelt werden , ende nochtans geen verval fubicd
en zijn, tegen den penningh tfefticb. Van wefeke
Capitalen de voornoemde Rentmeefters in hare
Reeckeningen fullen verantwoorden als nacr be·
hooren. Laften ende ordonneren daerommcallei]
ende een yegelijcken die defen aengaen fal, hen
daer naer te reguleren, niet tegenftaende eeniw
Ordonnantien ende Placaten ter contrarie, Ende
ten eynde hier van niemant ignorantie en pieten.
dere, Ordonneren wy dat defe alommc fal werden
gepubliceert, daer men ghewoone is publicatie te
doen. Gedaen inden Hagc,op onfen Hove aldaet,
onder onfen grootcn Zegele hier aen genangenm
forme van Placate, opten leftcn dach van Odober
in 't Jaer na de geboorte ons liefs Heeren ,eenip
Heylants ende Salichmaeckcrs ι 6 % o. Onder
ftondt, By mynen Ed: Mo: Heeren de Staten van
Hollandt ende Weft-Vricflandt. Ter Relatie van
haere Ed: Mo: Gecommitteerde Raden. Ende
ter Ordonnantie vande felve. Ende ghctecckcnt,
A. Duyck.
Placaten. 3. Boeck
149^
fullen 't felvc binnen 's Jaers noch mogen doen
ten Comptoirc vanden voorfz Rentmeefters, mits
betalende t'onfcn profij te dubbelde Pachte of ren-
te. Ende die binnen't felvejaer nieten kommen
betalen , daerop fullen de Rentmeefters fichbe-
hoorlijck informeren, endê de PoiTefleurs vande
Huyfen, Erven, Landen ende Hof-fteden, daer de
voorfz Pachten ofte renten op ftaen, by affixie van
billictten, ende verkondinge als vooren doeninfi-
nueren , datfe als noch binnen het volgende Jaer
komen betalen, op peyne den felven tijdt over-
ftreecken zijnde, fyluyden boven de voorfz dub-
bele Pacht ofntïcntcn, noch verbeuren fullen voor
clckcn ftuy ver vande voorfz Pachten ofte renten
een gulden , die by de felve Rentmeefters t'onfen
behoeve mede geinnet fullen worden. Des fullen
in alle 't gunt voorfz is,uytgefondertendeghere-
iêrveert zijn alle manieren van Chijnfcn ende Erf-
pachten, die men fchuldich is volgende de Brieven
van Conftitutie ofte uytgifte, te betalen op feec-
keren precijfen dach, ende op verbeurte, de wele-
ke fullen blyven ftaen opfulck rechtende verbant,
als de felvc vermogens de voorfz Brieven tot noch
toe gedaen hebben. Ende overmits de kleynheyt
van vele parthyen van kleyne Domeynen hier voo-
ren verhaelt, ende omme de goede Ingefetenen te
ontladen van de moeyten, ende forge ter faecke
vande betalinge , over-bouckinge, verfuym ende
anders hier vooren geroert,hebben wy gheconfen-
teert ende geoftroyeert, confenteren ende Odroy-
5. Ordonnantie vanden Hove van Hollandt, tot conjervatie derTtynm
in 't bovenftaende Placaet <vermelt. In date dsn typaelfdm lanmrij 163 2.
Heer fijn recht, ende namentlijck des GraefTblicfc
heyts Erf huyren, Chijnfen, Hof-penningen, Ca-
poen-gelden, ende andere diergelijckc kleyne ren-
ten , indien de voorfz goederen daer mede bclaft
fouden mogen wefen: 't welck 't voorfz Hof oock
verftaet,dat inde Interpofitien van alle willige De-
creten mede fal worden alfoo geftëlt, Gedaen m
den Hage, ende ter Audiëntie vande RoIIeghepu-
bliceertden twaelfden Januarij Anno feitien-hon-
dert twee-en-dertich.
Oflfvan Hollant heeft om feeckere con-
fideraticn,cnde tot confideratie van des
J GraefTelijckheyts kleyne Domeynen,de
Deurwaerders vanden felven Hove belaft ende ge-
ordonneert, gelijck henluyden belaft ende gheor-
donneert wort mits defen, dat fyluyden voortaen
in alle Voorwaerdcn van verkoopinge van goede-
ren, die by executie endeden uytganck vande bar-
nende Kaerfle ghedaen fullen worden, ftellen ful-
len defc naervolgende Claufule, Behouden den
6. Placaet, JFaer by ordre geïlelt mrt op *t ontfangen der Lijf-"Renten* »
date den <vijfden lulij 1Ö5 2.
E Riddcrfchap , Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, Allen den
geenen die defen fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
Iuyr. Alfoo wy met goede redenen beducht zijn,
dat by eenige te veel baetfoeckende Perlbonen in't
vorderen vande Lijf-renten tot lafte van den Lan-
de, met het geene daer aen dependeert, niet alle-
fints gheprocedeert wert met foodanigen trouwe,
oprechtigheytendeintegriteyt, als wel de ordre
ende conditien daer op de felve Lijf-renten gecon-
ftitueert ende verkocht zijn, mede brengen ende
vereyiTchen; Alle het wefcke wefende faceken van
fnooden ende onverdraeghiijeken gevolge, en
die niet anders zijn ftreckende, als tot nadeel c ^
fchadc vanden felven Lande. S O O IS » _jj
Wy daer tegens willende voorfien, mits deien
len endeeenen yegelicken dien het aengaen rn
wel hebben willen waerfchouwen ende dc
maecken, dat wy gheordonneertendc: geitai
hebben , ghelijck wy ordonneren ende ïtai
mits defen: Dat alle de geene die eenige Lr tf
ten tot lafte vanden Lande als vooren hcw*
pretenderen, alvooren de felve te mogefι υ
gen, by Wettelijcke Ade, gepafleert voor de r* &,
-ocr page 795-
Cótlcétrtérende der Rên
I499
vorderen, voor ofte op de name van Perfoonen die
afgeftorven zijn, op pene van Lijf-ftrafTe, ende vor-
dere arbitrale correctie, foo ten aenficn vandc gee-
ne die fulcks fullen ondernemen,als vande geene
die foodanige abufive verklaringen ofte Atteftatien
fullen hebben gegeven. Ende op dat fulex te beter
tot kennifle komen, ende naer behooren ghecorri-
geert werden moge, foo hebben wygoet gevonden
ende belooft, vinden goet ende bclooven mits dc-
fen, dat aen den gecnen die fullen weten aen te
wijfen foodanige Perfooncn,dc welcke op abufive,
verkeerde ofte valfche verklaringen ofte befchey-
den eenige Lijf.renten hebben ghenoten, ofte als
noch fullen komen te pretenderen, fal werden bc-
taclt twee Jaren vande voorfz abufive betaelde of
gepretendeerde Rente. Gelijck mede den twin-
tichilen penninck vandc Renten van 't vervallend
Capitael der afgeilorvcn Renten , fal werden bc-
taelt aen den gecnen die het overlyden van den
Renthefier eerft aen den Ontfanger fal komeo te
notificeren. Ende ten eynde nicmant hier van ig-
norantie en pretendere, maer alle het geene voorfz
is, naer fijne forme ende innehouden mogen wer-
den naer gekomen ende achtervolght * Soo laftcn
ende beveelen Wy,dat defen alomme binnen 011-
fen Lande fal werden ghepubiiceert ende gheaifi-
geert, dacr ende ibo fulex te gefchieden ghebruye-
kelick is, want wy het felve voorden dienil vanden
Lande aliöo bevinden te behooren. Gedaen inden
Hage op den vijfden J ulij des Jaers onfes Heeren
ende Salighmacckers duyfcnt fes hondert twee en
vijftien. Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
Staten. Merb1' van Beaumonti
14*98
<Wt vandc Plaetfcn, dacr de Perfoonen, op wek-
. ers Lyven de Capitalen 2ijn aengelcyt, hare refi-
dentie houden, ofte daer onder defelve reforteren,
fullen doen blijcken ende verifiëren, dat de Perfoo-
L, op svelckers Namen ofte Lijven de Renten
werden gevordert, noch in 't leven zijn: Item, van
at ouderdom, ende waer die woonachtichofte
hacr onthoudende fullen wefen. Ende fullen de
accneop wclckers Lijven de penningen aengelcyt
ft η felverin Perfoone voor de eerilereyfc voor de
Kfagiftraten als boven hebben te compareren, ren
uure de felve buytcn 's Landts mochten wefen.
Ende by foo verre de voorfz Comparanten aende
voorfz Magiftraten onbekent mochten wefen, ful-
len alsdande voor-geroerde Aden met be-eedigh-
dcgctuygcniffe van geloofwaerdigc Perfoonen gc-
munieert moeten wefen. Sullen oock de originele
Rente-brieven ter eerfter betalinge naer dato deies
voor cenmael moeten werden geexhibeert. Beve-
lende de Ontfangers foo gencrael als particulier
van onfe ghemeene Middelen , geene betalingen
van Lijf-renten in ecniger manieren te doen,ten zy
de voorfz conditien als vooren volkomentlick we-
fende voldaen ende naer ghekomen, ende wijders
de voorfz Ade met bchoorlijcke verklaringe van
dat de originele Rente-brievê geexhibeert, mitfga-
ders de Rcnt-hcffèrs als vooren gecompareert zijn
geweeft, toreen Document van der felver Reec-
keningc, nevens deordinaris Quitantiete adhibe-
ren cndcappliceren, op pene dat by gebreecke van
dien,de abufive betalinge henluyden in hare rcec-
keninge niet fal werden gevalideert. Verbiedende
voorts dat nicmant eenige Lijf-renten fal mogen
2\(jder Ordre op 'tfehefubjeB. In date den negentienden lu/j 16$ }.
gen, by Wettclicke Ade ofte Atteftatie, gepaileert
voor Schepenen ende den Secretaris, ofte voor
Notaris ende Gctuygen vandePlactfcn , daer de
Perfoonen, op wekkers Lijven de Capitalcn zijn
aengelcyt, hare refidentie houden, ofte daer onder
defelve reforteren, fullen doen blijcken,ende veri-
fiëren, dat de Perfoonen op wekkers Namen ofte
Lijven de Renten werden gevordert, noch in 't lc-
yen zijn, Item, van wat ouderdom, ende waer die
woonachtich ofte haer onthoudende fullen wefen,
in dien verftande, dat den Secretaris ofte Notaris,
den Periöon over wekkers leven Atteftatie wert
gherequireert, ofte anderfints de Schepenen ofte
twee gheloofwaerdige Getuygen, de welcke om·
ilandige verklaringe van 't leven als boven fullen
weten te geven.wel bekent zijn, ende dat daer van
inde Atteftatie mentie fal werden gemaeckt. Or-
donnerende dat voor yeder van foodanigen Aöe
ofte Atteftatie, 't zy voor Schepenen ende Secre-
taris, ofte voor Notaris ende Getuygen gepafleert,
boven ons recht van 't kleyn Zegel , in alles niet
meer betaelt ofte afgevordert ütl mogen werden
dan vier ftuyvers. Bevelende de Ontfangers foo
generael als particulier van onfe gemeene Midde-
len, geene betalingen van Lijf- renten in eem'ger
manieren te doen, ten zy de voorfz Acte ofte Atte-
ftatie alvoorensaen henluyden wefende ghcexhi-
beerr, oock de felve Aden ofte Atteilatien, tot een
5. Β iij                     Do·
;E Ridderfchap, Edelen,ende Steden van
! Hollant ende Weft-Vrieflanr, reprefente-
Irende de Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN, Allen den
gcencn die defen fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt, Alfoo wy met goede redenen beducht zijn,
dat by eenige te veel bactfoeckendc Perfoonen in'c
vorderen vande Lijf-renten tot laftc van den Lan-
de, met het geene dacr aen dependeert, niet alle-
iints geprocedeert wert met foodanigen trouwe,
oprechtigheyt ende integriteyt, als wel de ordre
ende conditien dacr op de felve Lijf-renten gecon-
itueert ende verkocht zijn, mede brengen ende
^creyiichen; Alle het welcke wefende faecken van
nooden ende onvcrdraeghlijcken gevolge, ende
e met anders zijn ftreckendc.als tot nadeel ende
icnade van den felven Lande. SOO I S Τ , dat
ende ?genS willende voorfien, renoverende,
amn]V00ri}° veele noodicn is» altererende ende
viifin1CrTCni ,oni*en voorgaenden Placate van den
allen Valljdcsvoorlcden Jaers i6$z. mitsdefen
machv^iteu?en yeëeliJcken dien het aengaen
S ml'1will«n waerfchouwen, end? bc-
«rt hrklkï . r Wy ge°rdonnecrt ende geftatu-
mits dpronn,gr^lljck Wv °fdonneren ende ftatueren
ten S C?Ile de Seene die ccnigc LiJf ren"
Prctendr-rr Va?den Lande aIs vooren hebben te
naeren, alvoorende felve te mogen ontfan-
-ocr page 796-
5.Tit„ i.DeeL
15 oo           Placateo-j. β . Boeck
Document van der feiver Reeckeninge, nevens de
ordinaris Quitantie te adhiberen ende appliceren,
op pene dat by gebreecke van dien, de abufive be-
talinge henluyden in hare reeckeninge nietfal wer-
den gcvalideert, blyvende den inhoudt van onfen
voorgaenden Placate in fijn gheheel ende vigeur,
ten reguarde van fodanige de welcke hare Brieven
niet geexhibcert, ende de Perfoonen op vvclckers
Lijven de Renten zijn geconftitueert, voor de Ma-
giftraet niet hebben gefifteert. Verbiedende voorts
dat niemant eenige Lijf-renten fal mogen vorde-
ren,voor of op de name van Perfoonen die afgeftor-
vcn zijn,op pene van Lijf-ftraffe, ende vordere ar-
bitrale corrc&ie , foo ten aenfien vande geenedie
fulcxfullen ondernemen, als vande geene die foo-
danigeabufive verklaringen ofte Atteftatien fullen
hebben gegeven. Ende op dat fulcks te beter tot
kennifle komen, ende naer behooren ghecorrigeert
werden moge, foo hebben wy goet gevonden ende
belooft, vinden goet ende belooven mits defen, dat
acn den geenen die fullen weten acn te wyfen foo-
danige Perfoonen, de welcke op abufive, verkeer-
l5oi
de ofte valfchc verklaringen ofte befcheyden ee i
ge Lijf-renten hebben genooten , ofte als noch f |
len komen te pretenderen,fal werden betaelt κ»
Jaren vande voorfz abufive betaelde ofte gepret °°
deerde Renten. Gelijck mede den twintichfT'
penninck vande Renten van 't vervallene CapjJl
der afgeftOTven Renten, fal werden betaelt aen d
geenen die het overlijden van den RenthefFcre/ft
aen den Ontfanger fal komen te notificeren. End
ten eynde niemant hier van ignoratie en prcte-C
dere, maer alle het geene voorfz is, naer iijnefn
me ende inncho uden moge werden naergheb
men ende ach ter vol ght, Soo laften ende beveeb
Wy, dat defen alomme binnen onfen Lande fal
werden gepubliceert ende geaffigeert, daer endcfo
fulcks te gefchieden ghebruyckclijckis, wantWy
het felve voor den dienil vanden Lande allbo be.
vinden te behooren. Gcdaen inden Hage op den
negenthienden Julij des Jaers onfes Hceren ende
Salighmaeckers duyfent fes hondertdrie en vijf.
tich. Onder ftont.Ter Ordonnantie vande Staten,
Herl·' van Beaumont,
8. (tAnder Ordonnantie op'tvoorfofubjeïl. h date den thienden Mam
fifihkn-bondert rvicr+en-rvijfticht
E Staten van Hollandtende Weft-Vrief-
landt. DOEN TE WETEN, A>
len den geenen die defen fullen fien ofte
hooren lefen , Saluyt. Alfoo niet tegen-
ftaende onfe Placaten fucceflivelick ghcarrefteert
ende gheënlfeneert op den vijfden Julij des Jaers
1651. ende den negentienden Julij des voorleden
Jaers 165-3. Wy in ervaringekomen, dat onfe goe-
de meyninge ten mceften dicnile vanden Lande,
tot weeringe van alle mefufen, ten aenfien vande
■Atteftatien, daer op de Lijf-renten werden betaelt,
niet naer behooren wert betracht. SOO IS T,
dat Wy daer inne naerder willende voorfien, naer
voorgaendc rijpe deliberatie goet ghevonden , ver-
ftacn ende geftatueert hebben, ghelijck Wy goet
vinden , verftaen ende ftatueren midts defèn, dat
van nu voortaen alle Atteftatien dcvita,z\ voo-
rens op de ielve eenige Lijf-renten totlaftevan*
den Lande te mogen werden gebeurt, ghepafleert
fullen moeten wefen voor de Magiftraet vande
Plaetfe, onder de welcke de Perfoonen, op wiens
Lijve de Rente fal zijn geconftitueert, woonach-
tich zijn, in gevolge vanden voorfz Placate op den
vijfden Julij des Jaers 1651. ghedaen emaneren,
ofte anderfints voor iöodanige Magiftraet binnen
de Provintie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt,
alwaerde voorfz Perfoonen bekent zijn, ofwel
voor Schepenen, ende den Secretaris vande felve
Plaetfe, Immers in allen gevalle, dat de voorfz At-
teftatien fullen moeten weien gepaiTeert ter Secre-
tarye vande Plaetfen als boven, ende geexpedieert
door den Secretaris, ofte foodanich ghefwooren
Klercq, als tot het op maecken van andere impor-
tante Aélen is gequalificeert. Welverftaende dat
by foo verre den Secretaris of ghefwooren Klercq
als boven, den Perfoon van welckers leven Atte-
ftatic moet werden verleden, niet en is bekent, als
dan de felve Atteftatien fullen moeten wefen bc·
kraehticht, ten minften met twee geloofwacrdige
Getuygen: Des fullen de Secretariflen ferieufelick
werden vetmaent, ghelijck \vy de felve vermanen
mits defen , iöo veel doenlijck te beibrgen, dat tot
't geene voorfz is, foodanigc Getuygen mogen
werden ghcadhibeert, als henluyden wel bekent
zijn, fonder dat van nu voortaen, onaengeficn de
voorfz voorgaende onfe difpofitie ende Placaten,
van date den negenthienden Julij des voorleden
Jaers, 't welck mits defen in dien deele wort geal-
tereert, eenige Atteftatien devita als boven, gepaf·
feert voor Notaris ende Getuygen, fullen werden
geadmitteert. Ordonnerende dat voor ycder van
foodanigen Atfe ofte Atteftatie, 't zy voor de Ma-
giftraten vande Plaetfen, voor Schepenen ende Se-
cretaris , ofte ter Secretarie als boven ghepafleert,
boven ons recht van't kleyn Zegel, in alles niet
meer betaelt ofte af gevordert fal mogen worden
dan vier ftuy vers. Bevelende de Ontfangers, fo°
gcnerael als particulier van onfe gemeene Midde-
len , geene betalingen van Lijf-renten in ceniger
manieren te doen, ten zy de voorfz Aclc ofte Atte-
ftatie alvoorens aen henluyden wefende ghcexni·
beert, oock de felve ordonnerende de voorfz Acfcn
ofte Atteftatien tot een Document vander few*
reeckeninge, nevens de ordinaris Quitantie te a'
hiberen , ende te appliceren, op peyne datby g
breecke van dien die abufive betalinge hen uyd
in hare reeckeninge niet fal worden ghevalifl*
daer naer die vande auditien vande reeckenmg
haerprecifelijckfullen hebben te reguleren, »1
vende den inhout van onfen voorgaenden Fiac
in 't vorder, in fijn gheheel. Verbiedende v<x^
dat niemandt eenige Lijf-renten fal moge
deren, voor of op den name van Perfoonenw
geftorven zijn,op peyne van Lijf-ftrafle, en ^
-ocr page 797-
^^^^^^^■■^■i^e
Concernerende de Ren
150J
Capitael der afgeftorvcn Renten , fal werden be·
taelt aen den geenen die het overlyden van den
Rentheffer eerït aen den Ontfanger fal komen te
notificeren. Ende ten eyndc niemant hier van ig-
norantie en pretendcre, maer alle het geene vooriz
is, naer fijne formeende innehouden mogen wer-
den naer gekomen ende achtervolght, Soo lallen
ende bcveelen Wy,dat deiên aiomme binnen on~
fen Lande fal werden ghepubliceert ende gheaifi-
geert, daer ende foo fulex te gefchicden ghcbruyc-
kelick is, want wy het felve voorden dienit vanden
Lande aliöo bevinden te behooren. Gedaen inden
Hage den thienden Martij des Jaersonfes Heereri
ende Salighmaeckers 1654. Onder flondt, Ter
Ordonnantie vande Staten, llerk'vatt Beaumonti
150*
c arbitrale corredie, foo ten aenfien vande gee-
Ae fulcksfullen ondernemen, als vande geene
Ô foodanige abufive verklaringen ofte Atteilatien
rullen hebben gegeven. Ende op dat fulex te beter
ç kennifle komen, ende naerbehooren ghecorn-
Jccrt werden moge, foo hebben vvy goet gevonden
Lc belooft, vinden goet ende bclooven mits de-
frn dat aen den geenen die fullen weten aen te
ifen foodanige Perfoonen.de welcke op abufive,
mkeerde ofte valfche verklaringen ofte befchey-
den cenige Lijf-renten hebben ghenoten, ofte als
noch fullen komen te pretenderen, fal werden be-
taelt twee Jaren vande voorfz abufive betaelde of
gepretendeerde Rente. Gelijck mede den twin-
tichftenpenninck vande Renten van 't vervallene
HET TWEEDE DEEL.
Plaeaten vande Staten Generael.
1. ^notificatie, waer by alle Los-renten tot lafle vande "Beden van *Brabant
op het Quartier van 's Hertogen-Bofch gehypothequeert, tegens den penningh feflhienghereduceert, oft
anders opgefecht werden. In date den dertigkflenjulij
1640.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden. DOEN TE WETEN,
ende adverteren midts defen allen ende
eenen ycgelijcken, die het foude mogen
acngaen, dat haer Ho: Mo: nac voorgaende deli-
beratie, hebben gcrefolveert ende goet gevonden
dat alle Los-renten tot lafte vande Beden van Bra-
bandt, op het Quartier van 's Hertogen-Bofch ge-
hypothequeert, hooger ende met fwaerder Rente
nis jegens den penningh fcflhien, op hare refpedi-
ve verfchijn-dagen door den Ontfanger Generael
Swcrius fullen worden gereduceert ende vermin-
dert op den penningh fefthien, beginnende met
aen feventhienden September naefl - komende.
Ende in gevalle yemandt fijne voorfz Renten, je-
genwoordich hooger loopende als den penningh
fefthien , nae den eerftvolgcndcn verfchijn-dach
van dien, niet en foude mogen goet vinden te
laten loopen volgens de voorfchreveredudic, foo
fal de opfegginge daer van moeten gheichieden
een Maent voor dato vande voorichreve eerft-
volgende verfchijn-dach. Ghedaen ter Verga-
deringe vande hoogh-ghemelte Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hagc, op den dertichften
Julij fefthien-hondert ende veertien. Was ghe-
parapheert, P. Kroock,vt" Onder ilondt, Ter
Ordonnantie van de felve. Gheteeckent,
Cornelis Mufcb. Zijnde op 't Spatium ghedruekt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
WafTche.
2· Placaet, Waer by het afAojJen der (jeeslelijckg Tfynten ende Qhijnfin inde
Meyerye, ende af-houwen der Boomen, buyten confent vande Hooge Overigbeyt, verboden wert. In
date den twaelfden December 1647.
j Lfoo men komt te verftaen dat die van
I de KJoofters ende genaemde Gceftelijc-
J ke inde Meyerye van 's Hertogen-Bofch,
niet alleenfijck alomme vccle Renten
"aethynfcr, foucjen jaten af-loiTcn, maer oock
"f, 'ccle Pjactfen jonge Eycken Boomen, ftaende
naer befte ende mcefle groeyfel, doen ommc
notwen, ende de felve verkoopen tot ilechten en-
liicfc ?ye : Hcc welck alles zyndeonbehoor-
SrWft , tot PrcJuditic ende naedeel van defen
Æ stïCkfnde' S O O 1 S Ô, dat den Raedt
Pcnnn ß iCt Vereen'chde Nederlanden daer te-
ìç nood,ch vindende te verfien , heeft goet ehe-
d,c íÃ/0' exPreireliick by defe te verbieden aen
ilclilko ·VS0rf2 Kloofters'cnde genaemde Gee-
Bofch euT V00rfz Meycrye van 'sHertogen-
* ende allen den geenen dien 't acngaen
mach , foodanigen af-loiïingen van Renten ende
Chijnfen, noch af-houwen of verkoopen van op-
gaende Boomen, niet te mogen voornemen of
doen,buyten confent endetoeftacn vande Hooge
Regeeringe van defen Staet, daer van iy Onderda-
nen zijn. Verklarende alle 't geene anders gedaen
is,ofte foude mogen noch voorgenomen worden,
voor nul ende van onweerden. Laftende den
Hooch-Schoutet der Stadt ende Meyerye van
's Hertogen-Bofch , ende anderen Officieren des
aengaende, op födanigen onordentlijck doen ende
mifhandclinge, tot prejuditie vandemStact te let-
ten, ende des vernemende 't felveacnde Regeerin-
ge aen te geven, om daer tegen verfien te worden
foo als men fal bevinden te behooren. Doende
defe oock alomme inde Stadt ende Meyerye van
's Hertogen-Bofch terftont publiceren ende affige-
ren,
-ocr page 798-
Placaten-?. ^.Boeck. 5.Tit. α.Deel·
1504
M05
ren, op dat niemandtdacr van onwetenthey t en
pretendere, Gedaen in 's Graven-Hage , den
twaelfden December 1647, Was gheparapheert,
B. de Boetze/er & d'Jjperen, «' Onder ftondt
Ter
Ordonnantie vanden Raedt van State der Ve
nichde Nederlanden. Geteeckent, L Eyckkrtó
3 · Placaet, Waer by alle Interenen en Los-renten, hopende tot latte vanfa
•Compteiren vande Gemraliteyt Jegens denPennimk twintich ghereduceert werden ,$c. in 4
denfeflenMey 1649.
1E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden. DOEN TE WÉTEN,
! en maecken kennelick allen ende eenen
yegelicken die het aengaeri mach, dat haer Hooch
Mos naer voorgaende rype deliberatie, huyden
hebben gercfolveerr ende goet gevonden, dat alle
Intcreftcn ofte Los-renten, loopende ten lafte van
de refpective Comptoiren vande Generaliteyt, ful-
len worden gereduceert vanden Penninckfefthien
tot den penninck twintich, onder dien verftande,
datdiegeene die hare Capitalen fullen willen af-
loifen, daer van drie Maenden voor de refpedtive
cerilc verfchijn-dagen, aende refpective Ontfan-
gers vande Gcneraliteyt opfegginge fullen moe-
ten doen. Ende dat haer Ho: Mo: voorts hebben
gerefolveert, datdObligatien,die in plaetfe vande
jegenwoordigc in toekomende fullen worden ge-
geven , gepafleert ende geteeckent fullen worden
by de ghemelte Ontfangers, ende by drie Heeren
vanden Raedt van State der voorfz Vereenichde
Nederlanden, uyt verfcheydeneProvintien(met
ende nevens den Treforier Generael, in den naern
ende van wegen de Generaliteyt, by ichnfcelijcke
Acte gheaggreërt, ende by den Secretaris van den
gemelten Raedt van State gecontrafigneerr, waer
naer allen ende eenen yegelijck die hetaengaen
mach, fich hebben te reguleren. Gedaen ter Vet-
gaderinge vande hooch-ghemelte Heeren Staten
Generael, inden Hage, op den feilen May feftien-
hondert negen-en-veertich. Was gheparapheert,
Bouchorfl,vt* Onder ftont, Ter Ordonnantie vande'
felve. Geteeckent, Cornelis Mufch. Zijnde op't
ipatium ghedruckt het Cachet der iêlver Heeren
Staten, in rooden Waflche,
Placaten vande Staten van Hollandt.
4. Placaet, tyaerby de Tenningen tot lafle van Hollandt loopendetttpi
wijf ten honden gereduceert, anders opgefeght worden, In date den ζ ι lunij \ 640·
E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt. DOEN TE WETEN, en
maecken kennelick allen ende eenen ye-
gelijcken die het aengaen mach, dat hare
Ed: Groot Mo: nae voorgaende rijpe deliberatie
Staets-gewijfe dienthalven gehouden , hebben op
den acht-en-twintichften April leflleden, gerefol-
veert ende goet gevonden dat alle Los-renten en-
de Intereften, tot lafte vanden felven Lande Joo-
pende, op hare refpective verfchijn-dagen fullen
worden ghereduceert ende vermindert, van den
penningh fefthiene tot den penningh twintich,
beginnende metten eerften Augufti naeitkomen-
de. Ende in gevalle yemant iijne penningen niet
goet en foude mogen vinden te laten loopen, vol-
gens de voorfchreve Reductie , Soo fal de opfeg-
ginge , afloifingen ende betalinge vande Rente-
brieven ende Obligatien moeten gefchieden vol-
gens den teneur vande felve , ende de Refolutic
vooren geroert. Gedaen inden Hage den tweeen
twintichftenjunijfeithien-hondertendeveettich.
Onder ftont,Ter Ordonnantie vande Staten. Bo-
de was onderteeckent,
' van Bsaurnont.
5. %ejolutiet J^oopende d'onlojbare genten. In date den dertigbSen
V^oyember 1640.
Ontfangers der ghemeene Middelen inde Steden
ι Ρ 't aengeven vanden Commis Ketringh,
! van wegen Joachirn van Myrop, Ontfan-
ïger Generael vanden Lande van Hollant
ende Weit- Vrieflant, Belangende de veranderinge
gevallen op de Rente-brieven, houdende dieclau·
iule van niet lofbaer, ten reguarde vande reductie,
hebben de Gecommitteerde Raden vande Staten
vanden felven Lande, goet gevonden ende gheor-
donneert, vinden goet ende ordonneren by defen
den voornoemden Ontfenger, ende alle andere
vande Zuyder-quartieren, dat de felve geen fw*
righeyten fullen hebben te maecken , incas »
yemant vande Houders vande voorfz onlo
Renten,de felve continueren regens den PennlJ
twintich t'allen tyden te loiTen, mits fes Macn^,
te
naris
oren waerfchouwen, als van alle an°e «jjjg
Rente-brieven moet ghefchieden. ü
ftont, Üytgegeven voor Extract: autentycq·
onderteyekent, Herl·' van Beaumont.
6. Pi3'
-ocr page 799-
Q£           Coneefnerende de Renten Lijf-renten ,&c,            1509
t phcaet, Vfder by ördre óp 't beleggen en crediteren der Tenningm, teh
Comptoire, ge fielt wert. In date dsnfefien OEïobet \ 6 5 ι.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieilant, reprefen-
terende de Staten vanden felvcu Lande,
Allen den gecnen die dcfen fullen fien
,fcehoeren lefen, Saluyt. Nadcmacl nu ecnige
1 en herwaerts, door verfcheyden failliiTcmcntcn
van foodanige Perfooncn, die wy den ontfanck
ende adminiilratlt van onfe gemcene Middelen,
ende het manicmenc van 's Landrs penningen
hadden toe vertrouwt, ende noch onlanghs, door
(jat: vanden laetft ghewcfen Ontfanger tot Dor-
drecht , den Staet in groote ongelegentheytcnde
difreputatie is komen te vervallen, ënde dat mits
dien ten hoochftcn noodich is* dat daer inne ten
beftenwerdevoorfien. DOEN TE WETEN,
dat wy alles wel ende rijpelick overwogen hebben-
de oock hier op gehadt 't advijs van onfe Gecom-
mitteerde Raden, tot voorkominge van geüjckc in-
convenienten voor 't toekomende, ende infonder-
hcyt tot verhoedinge van alle confufie ende verwar-
rinse, gecaufeert door het onordcntlick geven van
Recepiifen, bv de voorfz onfe Ontfangers tot noch
toe gepleeght, hebben geordonneert ende geftatu-
cert,ordonneren ende ftatueren midts defen , dat
van nu voortacn d'Ontfangers van onfe ghemeene
Middelen,foowanneer by onsconfententot ne-
gotiatic fullen wefen ghedragen , notificatie beko-
men hebbende, hoe vele fy voor hare quote fullen
moeten iiegoticren,daer op aenteyekeniage fullen
doen Vande Perfoonen,de wclckehare penningen
acnons begeeren te crediteren , ende ter concur-
rentie vande voorfz quote formeren een Lijfte, in-
houdende niet alleene de namen van de vöoriz
Perfooncn, macr.oöck dé fommen die de felve op
onfe Comptoiren fullen willen beleggen, met ex-
preifie.ofhetop Obligatieo , ofwel op Rente-brie-
ven wcfen fa], ende dat tot dien eynde alle die gec-
ncdicfodanigcbeleggingeöpde felve onfe Comp-
toiren in 't toekomende fullen willen doen, hare
Namen metre fommen diefy te beleggen hebben,
acn den Ontfanger bekent maecken fullen, met
cxpreiTie van Obligatien ofte Rente- brie ven als
vooren, fonder voor als dan noch ecnigé dcmanuC-
fnge van penningen te doen: Dat vervolgens dé
VOor'z Lijfte by den Ontfanger aen ónfe Gecom-
mitteerde Raden fal werden over gcfonden,omme
o»cn volgende d'voorfz Obligatien ofte Rcntebrie-
\cn hy c;c fcl vc gcdepefcheert, neffens dubbelt van
el00!? LiJfte'de Ontfangers te ruggegefondefi,
tridca ioo aendc voorfcyde Perfoortcn , tegens de
Suilende oock mits dien hiemanteenigë pennin-
gen frebben uyt te tellen, voor ende al eer de vöoriz
Obligatien oftcRcnrc-brieven bchoorlick geaggre-
eerr,endehem düer tegens effccïivelick ter handen
gcftclt fullen zijn, fonder dat voortaen eenigé pen-
ningen op RccepilTen, onder de hant vanden Ont-
fingcr gepalfeerr,op particuliere Obligatiê.oftc op
andere Inftrumcnten, volgens d'ordre van 'tLanr,
by onfe Gecommitteerde Raden niet gheaggrcërt
zyndc, gedemanucert fullen worden,
• Ende watacngaethetverwiiTelen van Capitalen
op Obligatien ofte Rente-brieven, van tijt tot tijdt
op gefeytwerdende, hebben infgelijcx geftatueert
ende gheordonneert, ftatueren ende ordonneren
mits dcfen, dat onfe Ontfangers fullen gehouden
welen poinctuelijck te volgen d'ordre van opfeg-
ginge, ten acnficn vande voorfz Obligatien ende
Rente-brievcnalbereytsgheftelt. Te weten,ten
aenfien van Obligatien , fesWeeckcn, ende van
Renté-brieven , fes Maenden voor den verfchijn-
dach,fondet dat d'Ontfangers eenigc andere opfeg-
gingen fullen vermogen té doen, daer na een yder.
hem fal hebben te reguleren. Ende fullen de iblve
Ontfangers van foodanige refpcclive opfeggingen
alle Maenden formeren een pertinente Lijftc,ende
daerbeneftens een Lijfte als vooren, vande Perfoö-
nen, hare penningen totfupplemcnt vande op'gc-
feyde hebbende aen gebracht, ommedien volgen-
de wederom op dêr felver namen, nieuwe Obliga-
tien ofte Rcnte-brieven ghemaeckt, neffens dub-
belt vande voorfz Lijfte de Ontfangers toe gefon-
den, ehdc vervolgens ten verval dage met de aen·1
gebrachte Capitalen vcrwilfelt te worden, fulcks
datnoyt,'t2y by occafic van nieuwe lichtingé,'t tf
by afloiTïnge van voorigc aéngébraente Capitalen»
eenige penningen vcrltaen fullen worden t'onlen.
lafte beleyt te zijn , voor ende aleer den Belegger
ofte Crediteur, foodanich gheaggrcërt Inftrument
als vooren in handen fal hebben, ende daer door fal
konnen doceren behoorlijcke Obligatie, t'onfcn la-
llen gheintroduceert te zijn* Ende ten eynde hier
van niemanf. ignorantie en kometé pretenderen,
lbo laften ende bevelen wy, dat het inhouden van
defén ghepubliceert ende gcafïïgeert lal werden al-
ömme binnen den Steden ende Plaetfen van on-
{en Lande,daer men gewoonlick is publicatie ende
affixie te doen. Gedaen inden Hage, onder onfen
grooten Zegel hier aen ghehangen op den feftert,
Octobris„ des Jaecs onfes Heeren en SaligmakerS
fefthien nohdert een ende vijfrigh. Ter Ordon-
nantie vande Staten. Herfr' van Beaumurtii
aen
n gebrachte Capitalen uytgewiifelt te werden :
* PiacaetT, Waer by de^enningentot la/Ie van Hollandt hopendey tegens
<v'm ten hondengereduceett, 'unérsopgefegfy tierden. In daeden elfden Aitgufii 1655.
E Staten van Hollandt ende Weit- Vrief-
landt DOEN TE WETEN.ende
maecken kennelick allen ende cenen ye-
gcj>jcken, dien het aengaen mach, dat wy
goet gevonden ende gereiblveert hebben, dat allé
Los-rentencnde Intereften, tot lafte vanden voor-
fchreven Lande loopende, foo op de Comptoiren
vande Domainen,als op die vande gemeene Mid-
5. C                      delen,
-ocr page 800-
Placaten. 3.Boeck. &Tit, i.Dcél.
150&-
ι
$00
delen, egcene uytgefondert, fullen werden geredu-
ceert van vijf op vier ten hondert. Sullende de
voorfz reduclie ghefchieden ofte beginnen op de
refpe&ive verfchijn-dagen van de Renten ende In-
tereilen voorfz, aenvangh nemende met den eer-
ften Ocïobris toekomende. Des fullen de geene
die niet ghencgen fouden mogen wcfen, ofte goet
vinden hare penningen te laten Joopen, volgens
de voorfz reduitie, ghehoudenzijn, daer van voor
den eerften p&obris voorfz kenniite te geven
den Ontfangers, op welckers Comptoiren de rT"
ningen beleydt zijn, ofte by mancqucmemva°'
'dien, fullen allede voorfz penningen ghehoud
werden voor gereduceert. Gedacn in den Η C"
den elfden Augufti des Jacrs onfes Heeren enf
Salighmacckers fefthien-hondert vijf-en-vjjftj \!
Onder ilont,Ter Ordonnantie vande Staten, Gc
teeckent, Herl·' van Beaumont.
DEN SE STEN Τ Υ TEL.'
Behelfende de Placaten op't ftuck van Contributien,
Verpondingen, Ommeflagen over onroerende Goe-
deren , als oock van 't Schoorfteen ende
Hooft - geit.
HET EERSTE DEEL.
Placaten vande Staten van Hollandt.
Placaet, Aengamde de Contributjen in Hollandt over d'onroerenie goth
ren wanck laren \ 5 00 drie ende a>ier-en-.t4tbtigb. In ddte den weeden Offiober 15-84.
1.
Llenden gecnen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. Alfoo
dagelijcks foo langer fo meer-
der bevonden wort dat de
Spangiacrden ende hare Ad-
hcrenten,Vyanden van Godes
Woort, deiêr Landen, ende den goeden Ingefete-
ncn van dien, by alle liftige, vyantlicke ende moor-
dadige middelen arbeyden ommedefe Landen,
ende den goeden Ingefetenen der felver, van Go-
des Woort te berooven, ende hare onverdraechlic-
ke, moctwülige, barbarifche ende moordadige Re-
gieringe't'onderwerpen: Ende tot wederftant van
den felven Vyanden tegens baer voorfz voorne-
men ende vyantlick aenflagen, ίο overmits de ver-
meerderinge van hare gewelt, als deur het fchan-
delijck afvvijeken van eenigc Steden ende Leden
vande Geünieerde Provintien, de ghemeene loo-
pende lm poften ende Middelen niet fuffifant be-
vonden en worden: Sulcksdatnaervoorgaende
deliberatie ende rapport byden Staten van Hol-
landt voornoemt, tot defenfie vande voorfz Lan-
den , affiftentie van hare Nagebuyren ende Bondt-
genooten, ende tot wederftant vande vodrfz ghe-
meene Vyanden, van noode bevonden is een cx-
traordinaris Contributie over de onroerende goe-
deren van allen Steden ende vande Platte Landen
van Hollandt, op de voet van het redres vande ver-
pondinge voor den loopenden Jare vijfthien-hon-
dertvieren·tachtichte confenteren, ómmedaer
uyt te confequeren de fomme· van fes hondert
duyfent ponden, van veertien grooten 't pont, te
betalen d'eenc helft in 't beginfel vande voorleden
Maent van"Septembri, ende d'ander helft binnen
de Maent van Novembri cerft-komendc. Van
wclck confent, mitfgaders d'ordre, noopende het
geene foo by den Bruyekers, den Eygenaers van
Landen ende andere onroerende goederen, als by
den Debiteur vande Renten ende Ruilingen .den
Crediteurs der felver ter oorfaecke vande voorfz
ommeflach fal worden ghekort, Van noodcis be-
hoorlijcke Ordonnantie gemaeckt ende uytgege-
ven te worden, ten eynde een yegelick mach we-
ten waer naerhy hem dies aengaende heeft te re-
guleren. S O O I S T, dat de Staten voornoemt
by advijfe vanden Prefident ende Raden Provin-
ciael over Hollandt, Zeclandtende Vrieflandt, ge-
ordonneert ende geftatucert hebben, ordonneren
ende ftatueren by defen , dat by alle Steden, Dor-
pen ende Platte Landen van Hollandt hare quote
inden voorfz ommeflach , volgende de fommatic
aen henluyden gcdaen,oft te doen, fal worden be-
taelt, op peync van daer vooren merter daetgecxe-
cuteert te werden, volgende de rigoreufeexecuto
rie. Ordonneren ende bevelen van gelijckenaiiw
den Inwoonderen vanden Steden ende Platte Lan-
den voornoemt,te betalen de fomme daer ophaer·
luyder onroerende goederen , die fyluyden in ey
gendommc ofte huyre gebruyeken, geftelt zijn o
geftelt fullen worden, tot betalinge vandevoof.
Contributie, op gelijcke peyne van rigoreufc exe-
cutie. Verbiedende wel exprelTelick den ScW*
ten, Ambachts-bewaerders, ende andere Ree
ders vande Dorpen ende Platte landen,onde
daer-
vande voorfz ommeflach jnecr omrne te
dan hare quote, ende de redélijeke koften t
otö'iV
gulden van elcke hondert guldens, op Pc)'ne "
viermael foo veele, als yemant daer boven (
flaenoftcollecteren fal, by den Schouten, η ■
bachts - bewaerders , ende andere Rcg,et^LÉi)C
haer cygen goeden te betalen: t'Appliccren
helft voor den Officier die d'executic doenuh^
vierendeel den Aenbrenger, ende een vi ^
-ocr page 801-
* χ ο Cöiitribütiêrti Verpond
Α η Armen vander Plactfc dacr fuleks ghebeurr.
ïndc foo vccle de kortinge aengact die by den
Pruvckers vaneenige onroerende goederen den
Fvffcnaers teroörfaeck vanden voorfz ommeflach
Sdaenfal mogen worden: Hebben wy geordon-
eert ende ordonneren by defen, dat ter oorfaceke
Π nde voorfz ommeflach ende Contributie, de
Bruvckers bare Eygenaers fullcn mogen korten
den achtften penninek van 't geene den Eygenaer
fuvvers ontfangen fal vandc Pacht vanden loopen-
den Jare vijfthien-hondert vier-en-tachtich. Dat
infeclijcx oock gedacn fal worden vanden Thien-
den voor cenigc Jaren verkoft, midts dat van den
Thienden die voor een Jacr verkoft zijn, de contri-
butie komen fal tot lafte vanden Eygenaer. Ende
beroerende de kortinge vandc Renten, 't zy of die
verkoft zijn met conftitutie van generale oftfpe-
ciale hypoteecque, oft onder obligatie van perfo-
ncle verbandt: Hebben wy geordonneetr ende or-
donneren by defen , düt van elcke fes guldens Los-
renten verfchijnende inden loopenden Jarc vier en
tachtich, in 't betalen der fel ver, den Rent-hefFer
eekort fal mogen worden achtbien ftuyvers, ende
vandc Lijf - renten van elcke fes guldens's Jaers
negen ftuy vers , cndc van minder ende meerder
naer advenant. Belangende de Kuftjngh-pennin-
gen ofc fchult penningen dicyemant uyt faecke
van cenige onroerende goederen inden voorfz om-
meflach contribuerende fchuldich is: Hebben ge-
ordonneert , ende ordonneren by deiên , dat naer
advenant vande betaelde endeonbetaeldeKultin-
gen de voorfz contributie komen fal foo tot lafte
van den Eygenaers, als van den gcenen die tot de
voorfz Kuftingen zijn gercenticht. Ende alfoo in
den voorgaenden Jare vijfthien-hondert dric-en-
tachtich by den Sraten voornoemt een ghelijcken
ommeflach van fes verpondingen over den Ste-
den ende Platte Landen geconfen teert is geweeft,
dacr van d'cene helft in den voorfz Jare ten Plat-
ten Lande is ommegeflagen ende ghccollc&eert,
ende de wcdcr-helfc in den loopenden Jarc, code
dat van noode is verklaringe ghedacn te worden,
tot wiens lailcden voorfz ommeflach fal komen,
ingén* Ommeflagen, fkc. 1511
overmits de vcranderinge van eenige bruyekwec-
ren, ende oock hoe hen de Bruyckers ende Debi-
teurs van Renten ende Kuilingen dies-aengaende
fullen hebben te dragen : So hebben wy verklaert
ende verklaren by defen , dat den voorfz omme-
flach vandc fes verpondingen in den Jare vijfthien-
hondert drie en-tachtich gheconfenteert, (niet te-
genftaende de wederhelft der felver eerit inden
loopenden Jare is ommegeflagen) ia! betaelt wor-
den vande voorfchreve tweede helft, voor d'eenè
helft by den Bruycker van den voorfchrevcn Jare
vijfthien - hondert drie -en-tachtich, iönder dat iy
dacr van cenige kortinge den Eygenaer fullen mo-
gen doen: Ende de weder helft (niet betaelt we-
fendc) fal by den Bruycker van den loopenden
Jare vijfthien - hondert vier-en-tachtich worden
verfchoten , ende den Eygenaer in 't geheel ghc-
kort. Ende in gevalle den Bruycker van den Jaere
drie:en-tachtich de voorfchreve tweede helft in 'c
ghebcel heeft; betaelt, faldaervan den Eygenaer
d'eenc helft mogen korten. Éndc foo veele de
Renten cndc Kuilingen aengaet, Hebben Wy
gheordonneert ende ordonneren by dcièn , dat
dies-aengaende ghclijcke kortinge ial mogen
worden ghedacn , als van de voorfchreve Contri-
butie van den loopenden Jaere van vier-en-
tachtich hier vooren is geordonneert. Ordon-
nerende ende bevcelendc over fuleks, dat de kor-
tinge vande Pachten , Renten ende Kuftingen
ter goeder, reeckeninge op den voornoemden
Jaere drie en tachtich ghedacn , volgende defen
op de naevolgende betalinge ial mogen worden
ghëliquideert ende vereffent. Ende dit alles niet
tegenftaende cenige Voorwaerden ofte beloften
van vry-gclt, fonder eenige kortinge, de Pachten,
Renten ende Kuilingen te betalen , de wclckc
wy ghederogueert hebben , ende fcogueren by
defen. Gegeven inden Hage, onder 't Zegel van
de Staten voornoemt hier op gedruckr, den twee-
den Oclobris, Anno vijfthien-hondert vier-en-
tachtich. Onder ilont, Ter Ordonnantie Vande
Staten. By my,
C. de Rechtere.
2. Placaet, 'Beroerende de Contributie op den goederen dergenerdie hen met
Pafpoort in wyanden Landen zijn onthoudende 3 ofte in Neutrale Landen , ende dat inplaetfi
<vande Capitalefettinge gedaen otter Ho/lont ende Wefl-Vrteflant, In date én ïéMey \
<$oW4
1 u Rlc*derfchap, Edelen ende Steden van
1 Hollanr cndc Wcfl-Vricflant, reprefente-
gig rende den Staten vanden felven Lande,
defenri. JE,N TE W ÉTEN, Alfowy tot
derJanH Cndc,bei'cherminge der Vcreenichde Nc-
ende o f namcntlick vande Landen,Leden
Vrieiland In&erctenen van HolJant. ende Weft-
Snanoin j J°£eos die over grooteTyrannyeder
V3nrvand°ende *** Adhercntdn' She™enc
den voorleden ende loopende Jaren benoodicht
zijn geweeft meer Middelen van Contributien tot
Jaile vande Ingefetenen dcfer Landen inne te wil-
ligen , ende te confenteren als te vooren is gedaen,
waerjegens de geene, dié buyten de Vereenichde
Landen hen onthouden, ende ovet fuleks niet en
dragen de lallen op de confumptien ,capitale lee-
ningen,ende andere perfonele fwarigheden, oock
niet onderworpen zijn de periculen vander Oor-
loge, ende nochtans hare goederen inde voorfz
Landen gelegen, ghenietende gemèenedefentie,
midtfgaders de vruchten vande voorfz perfonele
lallen, ende debvoiren vande goede Ingefetenen
defer Landen,van hare goedeten alhier befchermt,
extraordinarie behooren te contribueren. S O O
5-C/J                  IST,
Weli " ίΓΓ ,ware Ghriftelijeke Religie, den
den cndV ί°den ende Rcchten det fc'verLan-
de vrmrr, C lngefetenen van
dien,ooekomme
^Kene
Vyanden d^G^es genade,
moilt yo,reB
te Watcr ende te Lande alle
geiijcke wederftant ende af breuck te doen, in
-ocr page 802-
■'■"■"■í .■"■■"■ ôÑ^Â
PlacateaJ. 3«Boeck. 6.Tic i/Deel.
1512
MtJ
I'S-T-, dat Wy naer voorgaendc rijpe deliberatie
ende advijs vanden Prefident, Eerfte ende andere
Raden vanden Hoogen ende Provincialen Raden
der voorfz Landen, geordonneert ende geftatueert
hebben, ordonneren ende itatueren by defen , dat
alle de geene hen met wettelick ende behoorlick
confent onthoudende inde Steden ofte Landen,
vvefendc onder de heerfchappye der voorfz ghe-
meene Vyanden, die eenige Heerlickheden, Am-
bachts - Heerlickheden, Thienden, VilTcheryen,
Vogelryen, Landen, Erf-pachten, Thijnfen, Huy-
fen, Renten, ofce andere Goederen, daer van Jaer-
lijcx profijt komt, binnen de voorfz Landen van
Hollandt ende Weit- Vrieflandt hebben, felfs ofte
door anderen gebruyeken, daer van gehouden ful-
len wefen te betalen tot defentie derfelver Lan-
den voor den Jare vanvijfthien-hondertnegen-en-
tnegentich ende feithien hondert,t'elcken Jare de
rechte helft van het fuyver inkomen van dien.
Ende de geene die alfulcke Goederen binnen de
voorfz Landen hebben , ende hare woon-plaetfe
houden in Neutrale Landen, niet den ghemeenen
Vyanden onderworpen, t'elcken Jare een rechte
vierde-part van het voorfz fuyver inkomen, waer
van de betalinge gedaen fal worden voorde eene
helft binnen twee Maenden eerftkomende,in han-
den van den Ontfanger vande Capitale Leeninge
inden Quartieren daer de felve goederen gelegen
ofte gehypotequeert zijn,ende de weder-helft den
ceriten Decembris mede eeritkomendc. Ende op
dat de voorfz betalinge eenpaerlick by eenen yege-
lijcken mach worden ghedaen, ende alle frauden
die daer jegens gepleecht.fullen worden ontdeckt,
ordonneren ende bevelen wy wel expreflelick al-
len ende eenen yegelick die eenige der voorfz goe-
deren van wegen fulcke Perfoonen adminiilreren,
ofte onderwirraen, oock alle ende yegelick van wat
ftaet ofte conditie die zijn,'tzyOntfangers ofte
Treforiers der voorfz Landen, Steden, Quartieren,
Collegien, Dorpen, ofte andere particuliere Per-
iöonen geen uytgefondert, die Debiteurs Yan al-
fulcke Perfoonen zijn,ofte eenige Pachten, Re*
ten, erffelijck ofte ten lyve, ofte ander inkomen
uyt keeren , betalen, ofte daer van reeckeninoe r
doen, fchuldich zijn,gehouden fullê wefen binnen
fes Weecken eerilkomende by pertinente verkla
ringe aenden Ontfanger vande Capitale Leeninge
inden Quartieren daerfy woonachtichzijn.ove'
te geven, hoe veel het inkomen der voerfz goede
ren van den voorleden Jare van vijfthicn-hondert
negen-en-tnegentich bedraecht, op pene van daer
naer te betalen viermael foo veel tot lafte vanden
verfwijgers. Ende ten eyndehet voorfz verfwijgen
te beter ontdeckt mach worden, hebben \vy gCot,
donneert ende ordonneren by defen * .dacnaede
voorfz fes Weecken aen den genen die openbaren
fullen eenige verfwegen parthyen,de helft vande
vooriz peynen fal worden betaelt. Ende dat de we-
derhelft vande felve peynen verdeelt fal worden
aen den Officier die d'executie doen fal voor de
helfr, ende aen den Armen vander Plaetfe daer al-
fulcke verfwegen Goederen gelegen ofte gehypo
teecqueert zijn voor de weder-helft. Ordonneren
dat fommierlick de voorfz peynen fullen worden
gedecreteert, daer toe wy hebben ghecommittceri
ende geauthorifeert, committeren ende authorife-
ren by deiên onfe Gecommitteerde Raden inde
refpective Quartieren , omme daer van fommiere
kennifle te nemen, fulex als men in faken van des
gemeene Landts Contributien ghewoonlijckiste
doen. Ontbieden daerommeendebeveelendat
defen onfen Placate alomme binnen den voorfz
Landen fal worden uyt gheroepen ende ghepubli-
ceert ,daer men ghewoonlickisuytroepingecnde
publicatie te doen, ende voorts gheprocedeert te·
gens de overtreders van dien, tot de peynen boven
verhaelt, fonder eenige gunfte, faveur ofte diffimu·
larie ter contrarie, want Wy 't felfde tot 's Landts
dienil fulex bevonden hebben te behooren. Gege-
ven in 's Graven-Hage, onder onfen Zegde hierop
gedruckt den feilhienden May Anno 1600. On-
der itont, Ter Ordonnantie vande Staten.
Placact, Omme aen te brengen alle Landen die buyten Verpondingen
gebleven: ofte die van nieuws hedijekt ofte aengewonnen zijn: Midtfgaders omme over te jenden O
pyenvan alle de OElroyen van Vrydom van Verpondinge, In date den vierden Mey 1611.
drucken, gelijck men vooroogen fietgheichicden
inde andere Landen daer fy heure macht end
heerfchappye konncn ftabUieren: Ende de Hooct
Mogende Heeren Staten Generael der Verecnicn-
de Nederlanden, endeSyne FurftelijckeGen**
den Prince van Orangien, omme de fclve ^L
ende goede Ingefetenen van dien jegen ^lc
onheyl tebefchermen,goet gevonden nJbben,
-merckelijck ghetal van Ruyteren ende KnJ?"
te werven, tot betalinge vande welcke 1õßç^á.
middelen van Penningen moeten ghev'ondc"*
den, die niet ghelijcker en konnen ghedragen
den, dan op alle Goederen ende Speciëné. é
wy vernemen dat vele Landen, Goriien, l |
ende onbedijekt, toe ghemaeckt, ?8*m\ n0Ch
tert, aengewonnen, ende andere zijn1, die a.
in geene Verpondinge gebracht nochtegneH
feert en zijn, ofte t'federc bedijekt, aen geKon
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollant ende Weft-Vrieflant, reprefente-
rende de Staten vanden felven Lande.
DOEN TE WETEN: Alfomette
expiratie vanden voorleden Trefues, defe Landen
weder ghevallen zijn in Oorloge tegen de Span-
giaerden ende heurc Adherenten, die niet anders
enfoeckendan de hoochfte Macht defer Landen
onder heur te brengen, ended'felvc daer naer met
allegewelt ende Tyrannie te verheeren ende over-
vallen , de waerachtige Religie ende eenvoudige
Leere des Heyligen Euangelij uyt te roeyen ,ende
defe Landen weder inde grouwelijcke Afgoderye
te brengen, de felve, ende de Steden ende goede
Ingefetenen van dien, van hunne Vryheden.Rech-
ten ende Privilegiën te berooven, alle de befte Pa-
triotten om Lijf ende goet te brengen, ende de re-
iterende Ingefetenen inde uytterfte flavernye te
-ocr page 803-
11Τ Cotitri butien, Verpondingen>Ommeflagen, &c. 1515
7he\vaiTen, afgefant, ofte tot waerde ende va- fijte vanden Lande betalen fulJen dubbele Ver-
f" pcbracht zijn geworden, ofte ooofc van Water
pondinge, diegeheven fullen werden van alle de
mr Landen ghebracht ende uytghe-
Jaren dat de felve geen Verpondinge betacldt en
ofce Meeren
hebben. Ende fullen de Regeerders vande Steden
ende Dorpen, Dijekgraven, Heemraden ende an-
dere publijcke Periöonen voornoemt, die binnen
de voorfz twee Macnden geen notificatie ende
overfendinge vande Quoyercn voorfz en doen ,
elcks vervallen in een boete van viermael twintieh
gulden. Ordonneren mede alle Bedijckers ende
Ëygenaers van nieuwe Landen, die van ons Oc-
troyen van Vrydom voor eenige Jaren verkregen
hebben, dat fy binnen den tijdt vande voorfz twee
Maenden, onder de Hecren Gecommitteerde Ra-
den voornoemt, leveren dubbelt van heure Oc-
troyen, op peyne van 't efTeét van dien te verlieièn,
ende heure Landen datelijck inde Verpondinge
ghebracht te werden ί Te appliceren alle de voorfz
boeten d'een helft voor den Aenbrenger,ende dan-
der helft voor den Officier die d'executie doen fal.
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere, ordonneren ende laften wy by dcfen de
Prefidenten ende Raden vande Hoogen ende Pro-
vincialen Raden, alle Magiftraten van Steden,
ende alle andere Rechteren, Officieren ende Jufti-
eieren, daer men ghewoon is publicatie te doen,
deien openbaerlijck voor den Volcke nacr voor-
gaendc Klocke-flach te doen publiceren, ende in
onièn name Jaften eenen yegelijcken hen hier naer
te reguleren, ende voorts defen te achtervolgen
ende doen achtervolgen, Procederende ende doen-
de procederen jegens de Contraventeurs van dien*
fonder gratie, diifimulatie ofte faveur, alfoo;Wy
fulcks ten dienfte vanden Lande bevonden heb-
ben te behooren . Gedaen in 's Graven - Hage,
onder onfen Zegel hier op gedruckt den vierden
der Maent May,in 't Jaer ons Heeren duyfent fes
honderteen ende twintieh. Onder ftondt, Ter
Ordonnantie vande Staten van Hollandt ende
Weit - Vrieilandt. Ende was onderteeckent,
C. vander ml f.
£Lhr, dacr van cenigen van ons Odroycn van
vvdomme voor eenige Jaren hebben verkregen,
/; welcke noch loopen mogen ofte ghecxpirecrt
l ende andere nier, die met geene redenen tot
lifte vande oude verpondc Landen en behooren,
nfulckcn fwaren Oorloge gedefendeert ende be-
ichermt re werden, macr elcke heuren eygen la-
llen dragen. SOO 1S T, dat wy naer voorgaen-
de befebrijvinge, ende volle deliberatie hier op ge-
nomen , by defen wel exprefïehck laiten ende be-
velen alle Regeerders van Steden ofte Dorpen,
alle Dijck-Graven, Heemraden , Penningh-mee-
iters, Waers-luyden , Ambachts - bewaerders,
Bailli'uwen, Schouten, Secretarifen ende alle an-
dere publijcqueAmpten bedienende, dat elcks in
den heuren van itonden aen pertinente aenteecke-
ninee fullen maecken van alle de voorfz GonTen,
bedïjckt ende onbedijckt.ende van toegemaeckte,
afgefande, verbeterde ende aen-ghewoniien Lan-
den , die als noch in geen Verpondingeen zijn ge-
bracht, nochtegequotifeert: Gelijck mede die tfe-
dcrtbedijckt.aen-ge wonnen, aengekomen ,aen-
gewaiïèn, afgefant, ofte tot waerde ende valeur ge-
bracht, ofte van Water ofte Meeren op gedroocht,
ende tot Landen gebracht zijn, ende binnen twee
Maenden de Quoyeren daer van over te fenden
aen de Heeren Gecommitteerde Raden,omme by
de felve volgende onfe Refolutie,in behoorlijcke
Verpondinge ghebracht te werden. Ordonneren
mede wel cxpreffelijck alle Ëygenaers , eenige
fulcke Landen (die in geenen gemecnen ringh en
2ijn bedijekt) befittende, de felve d'Officiers, ofte
publijcke diihilen hebbende, binnen de felve tijdt
aen te geven, op peyne dat die ter contrarie heure
Landen fonder aen te geven , fullen achter hou-
den , verbeuren fullen tot een boete op elcken
Mergen twintieh gulden, halve ende minder ghe-
decken naer advenant, ende boven dien ten pro-
4. PJacae t, Op 't redres Cjenerael vande Verpondingen oïer den Lande van
Hollandt ende fVefi-Vrieflandt. In date dm derden Augufii i6%7.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollantende Wcft-Vrieflant, reprefente-
^| rende den Staten vanden felven Lande,
Allen den geenen die defejegenwoordige
'uilen fienofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo tot be-
jcncrminge der Geünieerde Landen, ende ommc
™ vervallen de onkoften ende fware laften vander
Cnn-°8t' mitS '* Srootc ghewelt, 't welck den
hZZu Van SPanSien met fijne Adherenten hoe
ΡοΤηΛ me,er is 3™ wendende, tot verdruckin-
Cï?e8Pcde,In8eftKnend«feïverf ende tot
trnictmgevande ware Chriftelijcke Religie, ver-
Eadm Sge TaRdc Vr? endc gerechtigheden, mitf-
RcnS„ fleB,en ' dic tot noch toe door God«
Sflt&^i0?6' fooloffelickenzijn gedefen-
word;^ aCCkflicken een,"Se Middelen moeten
cnde3rundcn'endedat daer toe van ou«,
tndcpernn? g'nne vanden °°rl°ge> gevonden
geconlentecrt is gheweeft het Middel vande
Verpondingen ende Contributien op de onroeren-
de Goederen , 't welck mits de veranderinge van
tyden ende gelegenthcden, in veele deelen bevon-
den is feer ongelijck te ftaen, ende over fulex naer
veele deliberatien, by ons daer op gehouden, goet
gevonden is het voorfz Middel vande Verpondin-
gen te redreiTeren, ende foo veel mogelick is ghe-
lijck te ftellen, ten meeften dienfte vanden Lan-
de , ende geruilheyt yande Iïigefetcnen van dien:
Ende dat daer toe van noode is , dat van nieuws
alle onroerende Goeden, daer op de voorfz Ver-
pondingen geheven zijn, ofte gneheven konncn
worden , pertinentelick aen gegeven ende bekent
gemaeckt worden. SOO IS Τ, dat wy rype-
Jick gelet, goet gevonden hebben, te ordonneren
ende ftatueren de Poin&en ende Artieulcn hier
naer volgende.
Eerft, dat wy om te komen rot kennifie van alle
5 C iij                 Goe-
-ocr page 804-
11 '■ é "
' ' !
w
PlacatetLj· ^.Boeck. 6.T1U i.Deeh
'517
1516
Goederen , dacr op de voorfz Verpondingen ghe-
heven moeten worden , hebben ghecommitteert
ecnige notable ende ghequalificeerde Perfoonen,
aen de welcke de voorfz Goederen in manieren
hier naer vcrklacrtifullen worden aengegeven ende
over gebracht, de welcke tot dien eynde voor hen
fullen ontbieden de Magiftratcn van'de refpedtive
Steden, ende met ad vijs vande felve, ende de gce-
ne die fy dacr toe laften fullen, committeren ee-
nige Wijckmeeiïeren ofte andere gequalificecrde
Perfoonen: Ende ten Platten Lande fullen ont-
bieden de Officieren.Gcfvvoorens ende Gerechten
vande andere Dorpen, ende met advijfc vandë
felve committeren cenige gequalificecrde Perfoo-
nen vande felve Dorpen , 't zy uytte Regicrders
ofte anderen, die by laft ende Initrudtic vande voor*
fchreve onfe CommiiTarifen, in heure refpe&ivc
Wijeken , Quartieren ende Dorpen , fullen aen-
teyekenen ende over brengen al ie Huyfen,Schuy-
ren, Graen-Solders, Kelders, Pack-huyfen,Zout-
keeten, Kalck-ovcns, Steen-ovcns, Mcc-ilooven,
ende alle andere Edificien, Gebouwen ende Plaet-
fen, daer van profijt getogen kan worden, 't zy dat
de felve toe komen Particulieren, ofte oock Cor-
pora van Steden, Dorpen, Gemeenten , Colle-
gien ofte andere , ftaende foo wel inde beilootcn
Steden, als inde Voorburchten vande felve, mitf-
gaders ten Platten Lande binnen de Vryheden
vande Dorpen ende Gehuchten, geene daer van
uytgefondert, als alleen de Huyfen, Bouw-huyfen
weiende, die mette Landen verhuyrt wordien :
Item , van alle Erven ende Landen, foo Wey als
Zacy-landcn, Boomgaerdcn, Hout-gewaiTchen,
Kruy t-hoven, Speel -hoven, Warmoes - landen,
Duynen, WilderniiTen, Moeren, Waranden, in-
fchrijvinge van Beeften , Thienden, Grienden,
Hout - gelden, Dijekettingen, de twaelf roeden,
tfeftich roeden, ende andere, foo binnen als buy-
tens-dijcx, VjiTcheryen,Vogelkoyen, Vogelpypen,
Meeren, Gorfingen, Riet-BofTchen, Aenwaffchen,
Bofem-landen, alle Molens, (uytgefondert Water-
Molens tottetdrooch maecken vande Landen ge-
ftelt) Maeltooten, ofte Mael-rechtcn,Veercn ende
PaiTagie-gelden , foo wel over Wateren ende Ri-
vieren, als Bruggen, Sluyfen ende Wegen, Heer-
lijcke Rechten, Pont-gelden, Hoender-gelden ,
Haertfledc - gelden , Mey ende Herbft - bceden ,
Gruyten, Naekoopen, Tol rechten, Mardt-gelden,
Turf-maten, Laft-gelden, Chijnfen, Thijnfen, ende
van alle onroerende Goederen , van wat conditie
ofte natuyre die zijn, vande welcke eenige Vruch-
ten ofte Inkomilen getrocken worden, fonder ee-
nige diftinclicofde felve Domeynen ofte particu-
lier zijn,ende de Graeffelickheyt ofte particuliere
Steden, Leden, Corpora, Collegien, Hceren, ofte
andere toe behoorende zijn.
II.
Ende fullen de voorfz Wijck - Mecireren, ofte
andere gequalificecrde Perfoonen, mitfgaders Of-
ficieren , Gefwoorens ende Gerechten, van alle de
voorfz Goederen, ende elcx, nae de natuyre vande
felve, maecken pertinenteQuoyeren ende verkla-
ringen, foo vande qualiteyt vande felve, ende van
de Landen, de oprechte ende pertinente groot-
heyt van dien, midtfgaders van alle Speciën , foo
Huys, Landt, als andere Goederen, de Jaerlijcxe
inkomfte van dien, by foo verre die vcrhuyrtof
in Pachtc uyt gegeven worden , met behoorlij é
verificatie daer toe dienende, te weten, van Hu '
Cedullen ofte Pacht-Ccdullen , by cedc glieafi^
meert, ibodie daer zijn j Ende indien niet m
verklaringc ende affirmatie by ccde, is 't noot ã
de Pachters ende Verhuyrdcrs vande felve, En/
vande Huyfen , Landen, Gronden , Erven' en/
andere Goederen.by de Eygenacrs felfs gebruvrb
maecken pertinente ende oprechte eftimatieva
't geene de felve in fuyverc huyre behooren te oei'
den , naer advenant andere verhuyrde Huyfen
Landen ende andere Goederen daer omtrent pne'
legen , wat Verpondingen die nu zijn gevende
ende watongeldendiedaer-cn-bovcn zijn draeen
de j maeckende van ycder Polder ofte ilreecke
voor foo veel 't Lant aengaet, een apert Quoyer
met verklaringen ende verificatien als boven. Alle
vveJcke Quoyeren, mette verificatien daer rocdie-
nende, d'voorfz Wijck-mee fleren ofte andere ehc-
qualificeerde Perfoonen, midtfgaders Officieren,
Gefwoorens ende Gerechten, ghehouden fullen
zijn geteyekent over te leveren aen handen vande
voorfz CommtfTarifen, binnen den tijdtby de felve
daer toe te prefigcren , fonder van des te doen ie
zijn in gebreecken : Nochte oock te weygeren de
voorfz laft aen te nemen, ende den behoorlijckn
Eedt, hen voor te houden, te doen , op pcyncvan
gyfelinge, ende van yeder dach, die fy in gebrecc-
ke fullen zijn, te verbeuren de fomme van twin-
tich guldens, die met parate executie fullen wor-
den geinnct,
III.
Irtterdicerende mitsdefen al lenende eenenye-
geliickcn van wat conditie hy zy, de voorfz Com-
miflarifen,nochte oock de voorfz Wijckmeefte-
ren , ofte andere gheordonneerdc Perfoonen, mitf-
gaders Officieren, Gefwoorens ende Gerechten te
injurieren ofte mifdoen,met woorden ofte werc-
ken in eeniger manieren, op peyne van dacr over
te verbeuren t'elcken reyfe een boete van vijf en-
twintich ponden, die mede paratelijck fal worden
geexecu teert, ende boven dien naer exigentie van
der faecke , daer over arbitralick ende excmplacr
lick geilraft te worden.
mi.                   »
Ende fullen alle de Ingefetencn defcr Landen,
foo Eygcnaers als Bruyckers, des verfocht zynde,
gehouden zijn aende voorfz Wijck-meeftcrenow
andere, mitfgaders Officiers, Gefwoorens ende
Gerechten , te doen pertinente vcrklaringe van
heure Huyfen, Landen ende alle andere Goederen
hier vooren geroert, mette groote van dicn,fond«
eenigente mogen verfwij gen , op P^^fjjL
verbeuren een vierde-part vande felve verfw'*% '
Goederen, ende voorts te exhiberen ende w*
geven, ofte Copien, indien de Gecommttteora
des begeeren, buyten heure koften, van alle»
nige Aden , Huyr-Cedullen ende andere Ì»
menten, als van hen fullen worden vwyH*t.
nen den tijdt by hen te prefigeren,op gel,JcKCf^
ne van vijf en twintich guldens t'elcken te í ^
ren. In welcke peynen de Huyrders «oe
huyrders mede fullen vervallen, indien W
wort dat de Huyr-Cedullen by coUefiejJjS
prijfe zijn gheftelt, ende dat daer en boven ^
-ocr page 805-
g Cotitributien, Verpondingen, Ommeflagen, &c. 151^
Α echte huyre van dien fal worden geeftimeerr,
1 celegenincyt van Buyr-landen ofteHuyfen.
VII.
Allewelckepeynen ende boeten gheappliceerc
fullen worden , voor een derde-part ten profijte
voor 't ghemeenc Landt, een derde voor den Aen-
breeger, ende een derde voorde Officiers die de
calangien fullen doen.
Ende ten eynde dat 't inhouden van defen naer-
ghekomen ende achtervolcht mach worden , ont-
bieden ende bevelen wy, dat her ièJve gepubliceert
fal worden alomme binnen de Steden endePlaet-
kn defer Landen, daer men ghewoonlick is publi-
catie te doen. Laftende ende ordonnerende allen
Officieren,Rechtercn ende Juiliciercn der voorfz
Landen ,dcfcn onfen Placate ende Bevelen te ach-
tervolgen ende doen achtervolgen, Procederende,
ende doende procederen tegens den overrreders
van dien,fonder gratie, faveur ofte diffimulatie.
Gedaen inden Hagq, onder ons Zegel hier op ghe-
drucktden derden Augufli 1617. Ondecftondr,
Ter Ordonnantie vanden Staten, Ondcrtcyckcnt*
C. vanderWoIff.
nacr
Sullen oock de voorfz Officieren, Gefwoorens
rndc Gerechten, ghehouden zijn over re brengen
deaen te geven alle de Vecn-landcn, diet'federt
den ïare vijftbien-hondert vier-en-cachtich inge-
lleecken ende vcrdolvenzijn, mitfgadersd'Adcn
cauticn ende Verbandt-brieven by de Inftecc-
kesende Uytdelvers vande voorfz Veen-landen
dacrvoorengeilclt.
V 1:
Gclijck mede de voorfz Wijck-meefteren, ofte
andere gcqualificcerde Pcrfoonen , mitfgaders Of-
ficieren, Gefwoorens ende Gerechten, in allede
voorfz o'pteyckeningen, aengevingen endeefrima-
ticn mettet gecne daer aen kleeft, ghehouden ful-
lcn wefen te procederen in alle finceriteyt ende
oprechtigheyt, fonder eenigc gunftofte onguniï,
veel min malverfatién ofte quade trouwe,op pene
dat de felve naer ghelegcntheyt van faecken daer
over gecorrigeert fullen worden;
5» Inftrucüe, Waer nae de (jecommitteerden op't formeren vandeCohieren
wan 't redres mande Verpondingen ten Platten Lande, hen fullen hebben te reguleren. In dau ·
den acht-en-typtnujjbflen Iulij
163 2.
I.
E voornoemde Gecommitteerden, ful-
len noopende het befoigne vande Gom-
/: mifTarifen vande Ed. Groot Mogende
Heeren Staten van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt:, alleenlijck reguard nemen optefom-
me ofte quote by de felve CommiiTarifen uyt ghe-
trocken ,ende de Dorpen aen gefchreven, ghevon-
den te moeten werden over de Landen ende Dor-
pen , ofte Ambachten ende Jurifdidien van dien,
refpeduvelijckcn ghelcgen, fonder te letten optc
fommc ofte quote de felve aen gefchreven , voor
de Huyfen , Molens, Thienden, VifTcheryen,
Ampten ende andere Heerlijcke Goederen, on-
der de Dorpen ofte Ambachten behoorende, die
fy over de Landen niet en fullen mogen
ornme-flaen,
F,                      Π.
tnde omme d'voorfchreven fomme ofte quote
over de Landen te mogen vinden ende omme-
lacn, fullen fy mogen volgen de maniere ende
ghewoonte van yeder Dorp , Ambacht ofte Ju-
llie, nacr de welcke tot ophuydentoc, de
oorgaende Verpondingen omgeflagen, ghevon-
r-ytuytgcfet zijngheweeft,ilellende midts
tu dC L*ndcn onder de refpedive Jurifdidien
ücnoorcnd in dde5 mcerdcr oftc minder claifen<
te vnn °P Lcttcren A. B. C, &c, foo de proportie
ce va wgCnomcn is! Jae fdfs oock by
vouwin-
cndrïL™gfn-talen, doende naer de deucht
cenrn .tlgneyr cwee ofte dric Mergen tegens
vennm!1 η UCren' minderende meerder naer ad-
VinTΪΛ l°m met de meeilc gdijekheyt uyt te
bv d- « 1 foLmmcdaer op de voorfchreve Landen
öcn gcflag^ mckc ^ecan CommiiTarifen zijn
III.
Ende omme daer inne met de meefte ghelijck-
heytte gaen, fullen fy letten optc huyre vande
Landen, niet juyfl iöo die zijn, maer foo die nact
hare waerdc behooren te weien, ende naCr de felve
wacrdeoock eftimeren , de Landen die niet ver-
huyrt zijn, ofte by de Eygenaers felfs ghebruyekt
werden j fonder de verhuyrde meer als nae propor-
tie vande onverhuyrde, te mogen befvvaren. Doch
ibo onder de verhuyrde Landen eenigc gevonden
worden, die hooger verhuyrt zijn, om dat de felve
voor een tijde in gefteecken,ofte ghefaeyt mogen
werden, fullen alleen reguard nemen wat die Lan-
den niet befaey t werdende, in huyre op ghebracht
fouden behooren te hebben, ende daer nae de Ver-
pondinge ramen , fonder dat de ordinaris Zaey-
landen onder de felvigc gecomprehendeert werdê.
UIL
Suilen in dit werek alleen voor oogen hebben,
de wcch om yeder een te doen contribueren nae
de eygentlicke deucht van fijne Landen, ghelijck
deielvigein huyre behooren te gelden, fonder aen-
ichouw te nemen op eenige Perfoonen , fonder
gunil, afgunft of andere arcedien , ende tot dien
eynde eedt doen, dat fy in defen ter goeder trou-
wen alles fullen onderfoecken, ende dien volgende
de ftellinge vande Verpondinge doen , fonder ye-
mant buyten redene te befwaren, oftc uyt eenige
oorfaecken te verfchooncn, ofte anders te traderen
als 't behoort.
V.
Ende fal de voorfz eedt gedaen werden aen een
vande Heeren Edelen ter Vergadcringe vande
Groot Mogende Heeren Staten van Hollant ende
Weft-Vrieflandtcomparerende, midrfgaders de
Burgcmccfteren vande naeft - ghelcgen Steden j
Ende
-ocr page 806-
Placatmj. ^.Boeck.
Mn
ende ghearrefteert den acht-en*twintichf|en τ ι-
i6}x. Onder ftont, Ter Ordonnantie VandeShu
ten. C. vander Wol ff.
1520
Endc in abfentie vande Gecommitteerde, uyt de
voorfeyde Hceren Edelen, acn de Burgemecfteren
vande nacft-gelcgen Sradt alleen. Aldus ghedaen
6. Ordonnantie, JFaer by den^Regierders ten ψ latten Lande gekïi^
hareReeckeningen wem Cohtributitn, Verpondingen ende alle andere Ommeflagen met open da.
ren te doen, In date den achtUnden September \ 60
o.
Ende de felve Recckeningen ghehoort ende eeilo
ten zynde,dat de Rcgierders vande fclvc Plaetftn
gehouden fullen zijn (des verfochtzynde) vaawe·
gen endc ten behoeve van cenige Ingelanden a|.
daer, dubbelt vande felve Reeckeningeautentib
tot hare redelijcke kofte te leveren. Gedaen'in
den Hage den achthienden Sepcembris 1600,
Onder ftont aldus,Ter Ordonnantie vande Staten!
Geteeckcnt,
C. de Rechtere.
E Staten van Hollandt ende Weft-Vricf
landt, hebben verklaert ende gerefolveert,
dat generalijcken alomme ten Platten
Lande lal worden gheobfervcert, dat de Rcgierders
aldacr binnen elcke Plaetfe Jaerlijcks veerthien
dagen te vooren in der Kercken lullen doen ver-
kondigen, dat die Reeckeningcn foo wei vande
Contributie van den Verpond^inge als andere Om-
megcflagen vande binnenlantiche koften gedaen
lullen worden met open Deuren ende Veynfteren:
Placaten vande Staten van Zeelandt.
Placaten vanden feven-en-tmntichflen Aprilden vier-<en*tmntich/len Oïïök
1641. Op 't aenbrengen der Landen die den bondertflen penninck^ ftèjetfzjjn.
twee en twintich, tot dato defer, dobbelen hon-
dertften Penninck te betalen, d'eene helfr tot pro·
fijte van het Lant ofte gemeyne faecke, ended'an·
dcre helft totprofijtevan diegeencdicfoodanige
verfwegen parthyen aen brengen ende ontdeden
fal. Ende fullen de voorfz Goederen met den
voorfz dobbelen hondertften Penninck fpccialick
belaft zijn , ende daer voor by de refpedive Om-
fangers geexecuteert ende uytgewonnen worden,
fonder gratie ofte faveur.
Doch al is het foo, dat foodanige verfwegen par-
thyenvan Goederen in gevolge ende uyt krachtc
van onfe voorfz Refolutie vanden vijfden Decem-
bris 162,3. zijn vervallen inden dobbelen hondert-
ften Penninck van alle verloopen Jaren: Soo heb-
ben wy evenwel uyt gratie ende andere goede con·
fideratien, aen alle de gcenedie van felfs hunne
'eygen verfwegen Goederen fullen aen brengen
ende bekent maecken ,oft doen aenbrengen olie
bekent maecken, geremitteertende quijt gp"°'
den, ghelijck wy remitteren ende quijtfcn™c°
mits defen den hondertften Penninck tot den Ja*
1640. excluys.
                                       ,
Ende wat belanght de parthyen van Goederen-
die voor defen ontdeckt ende op de Cohieren g
bracht zijn, ende waer over tegenwoordich
hondertften Penninck wert betaelt,doch tot
vande welcke eenige
achterftellige Jaren, t ico
denjare fefthien-hondert ende tweeen πνιηπ
werden ghepretendeert, dien aengaendene
wy mede goet gevonden de voorfz acntertterèD
Jaren te remitteren, gelijck wydefeivercrni
ende quijt fchelden mits defen, tot oenr iC fa
excluys: fonder nochtans dat eenige.re Uit
werden ghedaen van eenige achterftelljg J^
voor de ontdeckinge Yervailen, die voor aai ^
E Staten 's Lants ende Graeffelijckheyts
van Zeekant, DO EN TE WETEN,
Allöo wy meer ende meer in ervaringe
komen, dat niet tegenllaende onfe Refo-
lutic vanden vijfden Deccmbris 1613. ende de in-
finuatie in gevolge vande felve by affixie van Bil-
lietten gedaen , verfcheyden Perlöonen hun niet
ontfien te blyven befitten, ghebruyeken ende on-
derwinden eenige Goederen den Impoft vanden
hondertften penninck firbjecT: zijnde, fonder de fel-
ve aen te geven endc bekent te rnaecken,veel min
's Landts gerechtigheyt daer over te betalen: ende
dat dien volgende nood.ich is dat daer regens wer-
de voorficn ; Soo hebben wy naer rijpe deliberatie
van Rade goet gevonden van nieuws te ordonne-
ren ende infinueren , ghelijck wy zijn doende by
defcn, aen alle Eygenarcn, Befitteren ende Ondcr-
winders van eenige Goederen op de Cohieren van
den hondertften Penninck niet bekent ftaende,
als te weten: Gemet Getalcn, het zy Schotbaere
ofte Vrooncn endc Hayman-landcn, AcnwalTcn,
Dijck-putten, Moeren, uytgeputte Landen ende
afgekarde Dijeken : Item, Boomgaerden, Thien-
den, Schorren , Gors ende Dijekettingen, ende
diergclijckc, dat de felve binnen den rijdt van fes
Maenden naer de publicatie ende affixie van dit
ons Plaeaethun begeven ten huyfe vande Ont-
fangers vanden hondertften penninck geftclt in de
refpedive Eylandcn ende Quartieren ,endealdaer
ycder fijne onbekende ende verfwegen parthyen
van Goederen acn geven, ten eynde de felve op de
Cohieren ghebracht zijnde, den hondertften Pen-
ninck daer over mach werden betaelt, op pene in
gevalle yemant des te doene in ghebrcecke bleve,
denfelven daer over ghehouden fal zij η van alle
verloopen Jaren, t'federt den Jarefcfthien-hondcrt
-ocr page 807-
■■■â
1
y%% Coiicributien* Verpondingen, Ommeflagen, &c.
dentebehooren. Aldus gedaen ter Vcrgaderinge
vande >vel-gemelte Heeren Staten van Zeelandr,
in 'tHoffaldaer tot Middelburgh op den vieren
\Ë,*ç ende betaclt zijn. Ende op dat niemant
ifrr van ignorantie en foude pretenderen , hebben
ordonneert cnde bevolen, gelijck wy ordon-
WLên ende bevelen by defen, dat hier van alomme
é endefe Provintie publicatie ende affixie wer-
ÏÏedaen want wy het fel ve alibo hebben bevon-
twintichften Odober feftien-hondert een en veer-
tich. Onder ftont, Ter Ordonnantie vande Staten
voornoemt. C. StaefveniJJ'e.
HET TWEEDE DEEL.
Placaten vande Staten Generael *
Placaten vanden twee->en~tmntichÏÏenOBober 1593 , ende vier^en^
tw'mtighflenjumj 1595. Op den Opheve vanden halven vijfden Penn'mck vande onroerende goede-
ren over Hulfler-Ambacht, ende vanden achthalven Penn'mck over de Ambachten en Heerl'tjckheden
onder Axel en Ter Í eufen gelegen, voor den Oughfl
1594, ende noch vanden heelen vijfden Penn'mck
over alle defelve Ambachten, voor den Oughfl
159"5-
mede eenengeheelen vijfden Penninck, van alle de on-
roerende Goederen, 5 ten Platten Lande gelegen
ofte gehypotequccrtzijndc,endc dat van alle Huy-
fen, Landen, Boomgacrden, Boflchcn, Waranden,
Goriïïngcn,Moeren, Schorren,Thicndcn, Molens,
Thollen cnde Renten, befet op Steden, Landen,
ofte oock op de Domeynen, endc voorts van alle
onroerende goederen ende Inkomften.hoedanich
die genaemt mogen wcfen : Welcken vooriz hal-
ven vijfden, ende vijfden Penninck, ende acht-halven
Penninck, fullen werden gheheven ende ontfan-
gen by den Ontfanger Charles Evcrwijn ,endeial
daer van niemant, van wat qualitcyt, ftaetofte
conditie hy zy, vry ofte cxempt zijn, alwaer 't oock
foo, dat eenige vande felvc Huyfen
, Landen, dfr. toe le-
heorende waren eenige Burgeren van Hulfl
, Axel, ende
Ter Neufen 3 ofte by defelve werden ghebruyekt.
Ende
ten eynde eenen yederen , foo wel ProprietariiTèn
als Pachteren, mogen weten wacr naer hun te mo-
gen reguleren , foo hebben wy tot beter directie
van defen ontfanck geftatueert deic naevolgende
Poinclen.
I.
Ende ecrftelick, dat vande Goederen die befe-
ten werden in eygendomme, ofte by bate , nac
rede ofte in Erf-pachte den gheheclcn acht-halven
ofte eenen halven vijfden, ende vijfden Penninck
refpedivc als vooriz fal worden betaclt, endc ghe-
dragen by den Proprietaris ofte Befitter alleene,
endc vande Goederen die gebruyekt endc bcfeten
werden in huyre, fal by de Pachters werden ver-
fchoten, daer van iy d'ecne helft fullen korten tot
lafte vanden Eygenaer, cnde d'andere helft fal bly-
ven t/haren lafte, ende dit al niet tcgenftaende
den Proprietaris anders gheconditioneert haddc,
't welck men by defen in faveur vande Pachters is
retraclercnde,
II.
Endc ibo veel aengaet de Domeynen endc con-
fifcaticn, fal daer van alleenlijckdecne helft van
den voorfz acht-halven, ofte halven vijfden , ende
vijfden
penninck by den Pachter werden betaclt,
ende by den fclven alleenlick gedragen.
• III.
Endc op dat d'opheve vande voorfz ièttinge en-
de contributie, fondcr eenige fimulatie naer behoo-
5. D                        ten
■Æö E Staten Generael der Vercenichde Ne-
º derlanden , Allen den genen die defe onfe
/ opene Brieven fullen fïen, Saluyt. Alibo
■e® de Steden van Axel ende Huift over ee-
nigc Jaren door Godts genade vande Spacnfche
Tyrannye verloft, ende weder onder de ghehoor-
iaemheyt der Generaliteyt zijnde ghereduceert,
den allen gerneynen Vyandt met gantfeher ghe-
weltdacr toe is arbeydende, om niet alleen de fel-
ve,maeroock andere der Vercenichde Steden ende
Plaetfenj met gC'Wclt t'occuperen, ende die weder
onder hare Tyrannyq te brengen: omme waer re-
gens te vcrfien, ende ommc die iware lailen van
de Oorloge tcgens ibo eenen geweldigen Vyandt
te mogen fupporteren ^ by de felvc Vereenichde
Provinticn verfcheyden Middelen van Contribu-
ticn ,als van hondertfte, vijftichfte Penningen en-
dc verpondingen , vande onroerende Goederen
werden ingewillicht cnde geheven, ende daer om-
mc de reden ende bilückheyt vereyfcht, dat de
voorfz Steden ende Platte Landen, daer onder ge-
hoorende, rotwederftant vanden gerneynen Vy-
andt mede contribueren, als de voorfz Vercenich-
de Provintien, endc merckelickals die van Hol-
jantende Zeelant,dewelckcfy naeftgelcgen zijn,
twclck oock is in conformité vanden Tradate in
netovergaen vande Stadt Huift ghemaeckt, daer
oygeaccordeertis, dat fy ende die van Hulfter-
Ambacht fouden getradcert worden als die van
«oHant cnde Zcelant. S O O I S Ô, Dat Wy
7 Slbc,ratie van den Rade van State der Vcree-
'chdc Nederlanden, ende naer voorgaende com-
municatie hierop met de Staten van Zcelant, en-
bach° TZ die vande voorfz Steden cnde Am-
necrH gudcn' §oec gcvondcn endc gheordon-
defrn á ' vindenet ende ordonneren by
, 4'} ?vcr ^ç verloopenen Ougft des Jaers
over, u"inm vier-entnegentkh foo voorfz is,
be,,«. Hu]fter-Ambacht fal gheheven ende op gc-
Z Ierde? CCncn halvcn v'Jfdcn Penninck,^
timen* lmnden Oughfl vijfibien-hondert vijf-en-
del At*\?¥ngeheekn vijfde" Penmnck;ende over
m/i
        , en ' 01lder Axel ende Ter Neufennchoo-
entCc7t Ô0ø^}á£ú$ 4 ^)i^en-hondeft vier
tKhJL j
' ac'K~halvcn penninck, <w</<? over den
\ namen Oughfl vijftiendwidert vijfen-tnegenthh,
-ocr page 808-
1524-           Placateo-j. ^.Boeck. 6.TÏU 2. Deel.
152'
ende Jaerlijcks in brengen , daer nae den voo f
acht-halven, ofte halven vijfden,ende vijfde» np*
ninck uyt getrockenfal worden, ende de Lande
Thienden ofte andere Goederen, die niet verhuv '
en zijn, fullen fy in goeder confeientie taxeren na
de rechte weerde van dien, ofte anders nae dat d
nacft-gclegen Landen ende Thienden daer by zijn
geldende.
V I.
Ende fullen de felve Taxateurs gehouden 2ün
te maecken van elcke Hcerlijckheyt ofte Doro
een Cohicr voor den voorfz Ontfanger Everwija
ende een dobble daer van voorden Colleéleur.dic
fy Taxateurs fchuldich fullen zijn te onderteycfo
nen, met Attcftatie op haren Eedt ende Manne-
waerhey t, dat fy haer daer inne trouweLcken pIk.
queten hebben : welcke Cohieren fy Taxateurs
ghehouden fullen zijn over te leveren ten Com».
toire vanden voorfz Ontfanger, ten langhilen bin-
nen den tijde van een Maent naer de publicatie
van defen.
VI ï.
Welcken Ontfanger als dan die dobbel tegens
fijn origineel Cohicr fal collationeren endeautl»
ticqueren, ende in 't fclve doende wel letten of die
voorfz Contributien naer advenant vande Hooft-
fommen wel zijn ghecalcu leert, daer vooren den
voorfz Ontfanger fal moeten verantwoorden,
VIII.
Ende ten eynde den voorfz ommeflach door de
mil beralinge vaneenige niet en kome ifi verloop
ofte infru&ueux te vallen, verftaen wy dat de Ma-
giftraten ende Corpora vande 7 Dorpen ende Am-
bachten voorfz elcks refpeclive ghehouden ende
executabel fullen zijn voor de volle beralinge ofte
ghebreck van hare Cohicren, mits dat haer weder
fal vergunt ende toe gelaten worden, gelijck haer
vergunt ende toe gelaten wort by defen ,by parate
ende reale executie te procederen op de goederen
ende Inkomften vande Defaillanten, fulcks nae
recht behooren fal.
IX.
Ende ten eynde niemant hier van ignorantie en
hebbe te pretenderen , ordonneren ende bcveelen
wy, dat defe over al fal werden gepubliceert, dact
men ghcwoonlijck is publicatie te doen, ende dat
die Magiftraten ende Wethouderen, oock mede
de Ingefctenen vande 8 Prochien ende Ambacn
ten dien 't felve aengaen mach, haer daer na lune
hebben te reguleren : Want den dienft vanden
Lande fulcks is vereyfehende.
Gegeven in 's Graven - Hagc den xxiüj- J^
Anno 1595. Was geparapheert, 9^· G°m 'u
Beneden ftont, Uyt bevel van myneHeeren
Staten Generael der Vereenichde Ncdcrlano ■
Ter Relatie vanden Rade van State der ielver.
dewasonderteyekent, G. vanZuylen.
vijfthicn-bondert
ren met alle gelijckhcyt ende egaliteyt mach ghe-
fchieden ende gheheven worden, foo ordonneren
wy de Magiftraten ende Wetten vande voorfchre-
ve 6 Hccrlijckheden ende Dorpen , onder die
refpeclive Ambachten ghehoorende,met den eer-
ften (fonder cenich vertreck] eenigen te commit-
teren, om te maecken de Cohicren , elcx onder fij-
nen Dorpe ofte Ambachte fpederende.van allede
onroerende Goederenende Inkomften daer onder
gelegen, ende dat door goede ende getrouwe Taxa-
teurs, die fy ten fclven fijne eedtlullen doen doen,
om daer inne wel ende getrouwelijck te procede-
ren , fonder aenfien ofte faveur van yemandc, ghe-
lijck nae recht ende billickheytin goeder confeien-
tic behoort, ende gelijck fy op haren eedt daer van
lullen willen verantwoorden, ende dat fy voorts
tot inninge van de felvc Cohieren fullen hebben
te ftellen, elcx refpeclive over fijn Dorpe ofte Am-
bachte, eenen goeden ende getrouwen Colledteur,
daer vooren fy fchuldich fullen zijn te verantwoor-
den, die gehouden fal zijn den voorfz omflach op
te beuren ende ontfangen als vanden Oughfi -vijftien-
hoyidert vier en tnegentigh
, tuiTchen dit ende Kers-
mifle toekomende ten langhilen, ende dien weder
over te leveren aendê voorfz Ontfanger Generael
mits ghenietende voor hare Collcdc den vijftich-
ften penninck van haren ontfanck.
V
                       IIII.
Ende fullen foo wel de voorfz Taxateurs, als
mede de Proprictarifien ende Bruyckcrs , clck
refpeélive, d'eene in het taxeren, onderfoecken en-
de aenteyekenen, ende d andere in het over bren-
gen van hare Goederen ende Inkomften, foo wel
in eygendom als in bate, narede ende in Erf-pach-
te ofte bruyekweer befeten, gehouden zijn wel en-
de getrouwelick te quijtcn, fonder eenige van dien
te verfwijgen, ofte daer inne eenich bedroch te ge-
bruyeken : op pene die bevonden worden contra-
rie gcdaen te hebben, van quadruple te vergelden,
't gcene fy verfwegen, qualick aen ghebracht, ofte
beneden de weerde getaxeert ofte aen geteyekent
fullen hebben, het een derden-deel daer van tot
profijte vanden Aenbrenger, een derden-deel tot
behoef vanden Officier ende E*plüi#eur, ende
het laetfte derden-deel voor de ghemeene faecke,
ende daer-en-boven noch arbitralick ghecorrigeert
te worden naer eyfch ende ghclcgentheyt vande
faecke.
V.
De voorfz Taxateurs fullen mede fchuldich zijn
elcks refpeclive hare Cohieren te ftellen in goeder
ordre, de Straten,Bevangen,Streccken ende Quar-
tieren pertinentehek verdeelt, endede Goederen
aen ende by den anderen fulcks fy gelegen zijn,op
dat bequamclick ende üchtclick daer uyt gefpeurt
kan werden, of'er geen Goederenende Inkomften
inne vergeten ofte over gheflagen zijn, met perti-
nent verhael wat die in huyre ofte pachte gelden,
I
'/placaetvandentwee-en-tw'mtighflen Otlolervijfthien-hondertdrie-en-tnegentigh feght
drie en tnegentich.
't 'Selve voeght hier in: de Stede van Huift ende Hulfler-Ambacht, &c.
                                 ier refor-
'/ selve Placaet feght alhier; Steden van Axel, Ter Neufen, ende de Ambachten daer o
terende.
'/ Foorgaende Placaet feght: vijfthien-hondert drie en tnegentich.
't Selve voeght hier tujfchen in .· foo wel binnen de S teden als ten Platten Lande, &c.
               ^ EflJi
4-
5-
-ocr page 809-
μ £ Cöiitribütién* Verpondingen, Ommeflagen, &e* ι Jif
« r^^jto^Steden, endcvandj;fi»r&^«&», Λ.
8 't fftort Steden #w/ /;/<?>· op beydeplaetjen tngevocght.
I'
V* voorwendt Placaet was gparaphccrt by L Matencife,
i, Placaet, S^oopende den Omflach op de "Brabantfcbe "Dorpen. In date
den negenden Mey lóoz.
^£* E Staten Generael der Vereenichdè Ne-
• herlanden : Alfoo tot onfe kenniife gekö-
[' mèn is, dat by onfe wedër-partye,tot laftë
- ' vande Dorpen van Brabandt, een extraor-
dinaris omflach van hondert duyfent ponden (van
veertich grooten 't pont) gemaeckt is, omme daer
mede te vergelden die vande Stadtvan s Herto-
gen-Bofch, vande koften ende fchadeh by den fel-
ven ghcdaen ende gheledcn, in 't wederftaen van
onfen voornemen , ommedefelve Stadt uytde
lanphduyrige flavernye ende rhiferie in een wette-
lijke vryhéyt ende welftant te brengen ί Watr
regens recht ende redenen vereyfcht, dat een par-
tye Vande koften, by ons tot föo goeden ende lof-
felicken faecke, ende tot welftant des gheheelen
Lants van Brabant gedaen, by de Dorpen van Bra-
bant gedragen werden ί Soo hebben wy geordon-
neert, ende ordonneren by deièn, dat een extraor»
dinaris omflach van twee hondert duyfent pon-
den , Over de Dorpen van Brabant, ten nne voorfi
fal worden gedaen, Worden daer omme
geforhmeert binnen vijfthieh dagen eerftkomerl··
de in den felven omflach op te brengen in handen
vanden Ontfanger
de fomme van
voor de ëenc helft, ende binnen fes Weeckcn daet
nae voor de andere helft, op peyne van datelijcke
executie.
Aldus gedaëri ëndë gérefolveertter Vetgaderirt-
ge vande voornoemde Heeren Staten Generael,
in 's Graven-Hage, den negenden Mey feilhien-
hondert ende twee.
3. Placaet >fegens 't Hooft-geit by déSpaenfche opgheflett > oïer Je Τ latte
Lanen onder 't gebiedt <vandx Staten Generael'gelegen, In date den jy Jpril 1Ó 31 ·,
E Staten Generael der Vereenichdè Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe ful-
I len fien, Saluyt. Alfoo ons is bekent ger
worden , dat van 's Vyants zyde in Bra-
bant, is op geftelt een niéuwe Capitale Impofitie
of Hooft-gclt, ende dat hy 't felve doet vorderen
ten Platten Lande, ende felfs mede tracht te trec-
ken over de Platte Landen onder ons gebiet gele-'
gen , 't Welck alfoo is itreckende tegen de hooch
ende ghcrechtighëyt van defen Staet, ende over
lulcks nicc en mach gheledcn worden. S O O
c Tl dat ^v by deliberatie vanden Rade van
ötatddervoorfz Vereenichdè Landen, verboden
ende geinterdiceert hebben, gelijck wy verbieden
endcintcrdiccren wel fchcrpelijck mits defen aen
aiicn Inwoonderen ende Ingefetenen , van wat
df nSïf^alitëytdic zijn, vande Meyerye van
. . mfh- 't ÏVlarquifaet van Bergen opten Zoom,
e Unden ™n Steenbergen, van Kuyck,ende an-
dere Quartiereh of Landen onder ons ghebiet, dé
betalingevan'tvoorfz Hooft-gélt aen den Vyant
te doen, diredelijck of indüfe&elijck, op peyne van
het vier-dobbel van dien aen ons te fullen moeren
op brengen van 'tgecnefy aen den Vyandtdeiêri
contrarie fuJlen hebben betaelt, ende daer en bo-
ven arbitrale correctie naer exigentie vande faec-
ke. Ende opdat niemant ignorantie en preten-
dere , foo ordonneren wy dat van defen Placatè
terilont inde voorfchreve onfe Qiiartieren publi-
catie ende affixie ter ehewdonlijcke Plaetfen fal
worden ghedaen, op. dat een yeder hem daer nae
wete te reguleren. Gedaen in 's Gravën-iHage, den
negenthienden Aprilis ièfthien-hondert ëen ende
dertich. Was geparapheert, ir. -van Jerjjen, "*
Onder ftont, By mijn Heeren de Staten Generael
der Vereenichdè Nederlanden. Ter Relatie van
den Raedt van State der felver Landen. Geteec-
kent, M. Huygent.
_u_i__;
Λ         TV!                                                                                                                                                         : ut···..'                                ' '·' ■
ι lacae t s Op 't invoeren vande Verpondingen, bivetde Steden ende *Plaet<*
fin van Brabandt, daer egeene Contriiutie aen denfjandtenmrt beiaeh\ In date den vijfden
JuUJ l635-                                                                      . 7 · ï;
ï E Staten Generael der Vereenichdè Ne-
{acrlanden, Allen den geenen die defe te-
lg genwootdige fullen flen ofte hoorën leferi,
"'eerde | Τ Alfo°tot hefchermihgederGeu-
fcoften J5 r ' encleommc Ee vervallen de on-
'tcronrr „ ,are kücn vandcr Oorloge,die mits
groote gCwcIt >
>t wc|cfc dcn Koning^yan span.
giën met fijne Adherenten, toe langer hoe meet
is aenwendende, tot verdruekinge vande goede
Ingefetenen der felver, ende tot vernietinge vande
ware Chriilelijcke Religie, verkrenckingevande
vry ende gherechtigheden, mitigaders Privilegiën
die tot rioch toe, door Godes genadige iêgeninge
foö loffêlijcken zijn gedefendeert, nootfaeckelijc?
5. D 0                      ken
-ocr page 810-
Placaten-/. srBoeck* &Tit. a.DeeL
f528
5I9
ken eenige Middelen moeten werden gevonden,
ende dat dacr toe van outs, ende vanden beginne
vanden Oorloge, gevonden ende geconfenteert is
ghewceit het Middel vande Verpondingen ende
Contributicn op de onroerende goederen, 't welck
mits de veranderinge van tyden ende gelegenthe-
den in eenige Plaetfen ende Steden onderde ghe-
hoorfaemheyt van defen Stact reforterende, niet
cnisingevoert. SOO IS Τ,dat Wy nac voor-
gaende rijpe deliberatie, met advijs des Raedts van
State, goct gevonden hebben de voorfz Verpon-
dinge inde Steden van Brabant ende andere onder
ons1" reforterende, inne te voeren, ende in treyn te
brengcn,en tot dien eynde te ftatueren endeordon-
. neren de Poinden en Articulen hier nae volgende.
I.
Eerft, dat wy om te komen tot kenniiTe van alle
Goederen , dacr op de voorfz Verpondingen ghe-
hevcn moeten worden , hebben ghecommitteert
cenige notable ende ghequaliiiceerde Perfoonen,
Huyfen, Molen s'ende andere Goederen dacr
trent gelegen. Alle welcke Quoyeren, mette vtv
ficatien daer toedienende, d'voorfz Wijck-meeft
ren ofte andere gequalificeerde Perfoonen ,ο^'
den fullen zijn gheteyekent over te leveren a"
handen vande voorfz CommiiTarifen, binnen/0
tijdt by de felve daer toe te prefigcren, fonder van
des te doen te blyven in gebreecken: NochteoocS:
te weygeren de voorfz laft aen te nemen, end
den behoorlijcken Eedt, hen voor te houden
doen, op peyne van gyfelinge, ende van yder d^
die fy in ghebreeckc fullen zijn, te verbeuren t
fomme van twintich guldens, die met parate e«.
cutie fal worden geinnet.
III.
Interdicerende mits defen allen ende eenen w.
gelijcken van wat conditie hy zy, de voorfz Conï·
milTarifen,nochteoockde voorfz Wijk-meefteren,
ofte andere geordonneerde Perfoonen,teinjurietin
ofte miidoen,met woorden ofte werekenineeni·
ger manieren, op peyne van daer over te verbeu-
ren tëlcken reyfe een boete van xxv. ponden,dit
mede paratelijck ial wordengeexecuteert,endebo-
ven dien naer exigentie vander fake, daer overat-
bitralick ende exemplaerlick geilraft te worden,
IIII.
Ende fullen alle de Ingefetenen defer Landen,
foo Eygenaers als Bruyckers, des verfochtzynde,
gehouden zijn aende vooriz Wijck-mceiterenofte
andere, te doen pertinente verklaringe van heure
Huyfen, ende alle andere Goederen, hier voorea
geroert, mette groote van dien, fonder eenige te
mogen verfwijgen.op peyne van te verbeurencea
vierde-part vande felve verfwegen Goederen,ende
voorts te exhiberen ende vifie te geven, ofte Co·
pien, indien de Gecommitteerden des begeeren,
buyten heure koften, van alle foodanige Afe,
Huyr-Cedullen ende andere Inftrumcnten, ais
van hen fullen worden vereyfcht, binnen den tijdt
by hen te prefigeren, op gelijcke peyne van vijf en
twintich guldens t'elcken te verbeuren. In welde
peynen de Huyrders ende Verhuyrders mede fei-
len vervallen, indien bevonden wort dat de Huyr·
Cedullen by collufie tot lager prijfe zijn ghcftelt.
endë dat daer en boven echter de rechte huyre
van dien fal worden geeftimeert.naer gelegentbeyt
vande Buyr-huyfen ende andere Goederen.
V.                          .
Sullen oock de voorfz Wijck-meefteren, oW
andere g'equalificeerde Perfoonen, in alle de voo«
opteyekeningen, aengevingen ende eitimapeiji
mettet geene daer aen kleeft, ghehouden welen
procederen in alle finceriteyt ende oprechrig»0)
fonder eenige gunft ofte ongunft.veel minnnalv
fatienoftequade trouwe.op pene dat de 'e"f^
ghelegentheyt van faecken daer over gecorng
lullen worden.
Alle welcke peynen ende boeten gheaPP|Lc£
fullen worden, voor een derde-part ten p«J
voor't ghemeene Landt, een derde voor de η
brenger, ende een derde voor de Officiers
ealangien fullen doen.
Ende ten eynde dat 't inhouden van defen ^
ghekomen ende achtervolcht mach worde , ^
aen
de welcke de voorfz Goederen in manieren
hier naer vcrklaert,fullen worden aengegeven ende
.over gebracht, de welcke tot dien eynde voor hen
fullen ontbieden de Magiftraten vande refpedive
Steden, ende met advijs vande felve, ende de gee-
ne die fy daer toe laften fullen, committeren ee-
nige Wijckmeefteren ofte andere gequalificeerde
Perfoonen, die by laft ende Inftrudic vande voorfz
onfc CommiiTarifen, in heure refpedive Wijeken
ende Quartiéreh, fullen aenteyekenen ënde over
brengen 'alle Huyfen, Schuyren, Graen-Solders,
Kelders, Pack huyfen, Zout keeten, ende alle an-
dere Edïficien, Gebouwen ende Plaetfen, daer van
profijt getogen kan worden, 't zy dat de felve toe
komen Particulieren, ofte oock Corpora van Ste-
den , Gemeenten, Cólfegien ofte andere, ftaende
fo wel inde heilboten Steden,als inde Vöörburch-
ten vande felve. Item, van alje Erven, Boomgaer-
"den.Kruyt^hovèn, SpeehhövehjWarmoes-landen,
Veeren ende PafTagie-gëlden, ibo wel over Wate-
ren endë Rivieren, als Bruggen, Sluyfen ende We-
gen, ende Van alle onroerende Goederen, van wat
Conditie ofte hatuyre die zijn, vande welcke eeni-
jgé Vruchten'ofte Inkomften ghetrocken worden,
fonder eemgé diftindie,oif de ifelve Domeynen ofte
particulier zijn yehde de hoogheyt vanden Lande,
ofte particuliere Steden , Leden, Corpora, Colle-
gien, Heeren, ofte andere toe bchoorende zijn.
Ende fullen de voorfz Wrjck - Mecftcren, ofte
andere ghequaïificeérdë Perioonen , van alle de
voorfchreve Goederen, ende clcx , naédè natuyre
vande felve, maecken pertinente quoyeren ende
verklaringen , ibo vande qualiteyt vande felve,
als vahde jaerjijexe inkohpi|e yan dier^. ,Ende
by foo verre die verhuyrt ofte in Pachtè uyt gege-
ven worden,' met behootlijcke Verificatie daer toe
dienende,te weten van Huyr-Cedullen ofte Pacht-
Cedullen, by eede geaffirmeert, foo die daer zijn:
Ende indien niét, met verklaringe ende affirmatie
by eede^ is 't noot, Van de Pachters ende Verhuyr-
ders vande felve. Ende vartdë Huyfen, Molens,
ende andere Goederen, by de Eygenaers ièlfs ghe-
bruyekt, rhaeeken pertinente ende oprechte éfti-
matie van 't gene de felve in fuy vere huyre behoo-
ren te gelden , naer advenant andere verhuyrde
-ocr page 811-
t0 Contributien, Verpondin
bieden cncfc bevelen wy, dat het felve gepubliceëtt
fahvorden alomme binnende^Steden ende Plaet-
i*3t
van dien,fonder gratie, faveur ofte dtfïïmüJatie.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderiftge
n Brabant, daer men ghewoonlick is publi
c te doen. Laftende ende ordonnerende allen
Scieren Rechteren ende Juftïcieren der voorfz
ς eden defen önfen Placate ende Bevelen te aeh-
;Lokèn ende doen achtervolgen, Procederende,
ende doende procederen tegens den overtreders
vande hooch-gemelte Heeren Staten Generael, in
's Graven-Hage,den vijfden Julij 163 5. Was ge-
parapheert, G. van Vofbergen,vt* Onder ftonr,' Ter
Ordonnantie vande felve.Getekent,Cw7fc?//x MufcL
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der iel-
ver Heeren Staten, in rooden WafTche.
HET DERDE DEEL.
Inftru&ie, Waer naer de Qotnrnifjarijjen op 't maecken vande quotifatie van
den duyfenflen penningh vande waer de van alle roerende ende onroerende Goederen, Renten, Rechten,
AÜien, Schulden, Credilen, Schepen, Koopmanfchappen, Geit, Vafellenjuweelen, Meublen, Gagien, Traèle-
menten ende anders Goederen, geen uytgefindert
, van alle degeenedie inden Lande van Ho/landt endè
Wefï-Vrteflandt woonen, ofte Goederen aldaer ghe lege η heihen
, foo wel inde Steden als ten Platten Landet
der geener die gegoet oftegeflaet zijn in Capitaeltot een duyfentpont tot veertigh grooten 't pont ofte daer
hoven voor den]are
16 54 fullenprocederen. In date den negenden Augufli 1653.
dien, alles fonder onderfcheyt of de voorfz Amp-
ten,Omcien ende Beneficien by den Staet,Steden,
Collegien ende Kamers, ofwel by eenige Heeren,
Vrouwen,of andere particulieren gegeven werden.
IIII.
Maer alle de Militaire Tradementen te Water
ende te Lande, als van Overilen.ColonnelIen, Rit-
meefters, Capiteynen, Officieren ende Soldaten»
die efTêdivelick dienft mette Wapenen doen, ful-
len in delen mede niet ghetaxeert worden, macj:
daer van vry ende exempt zijn.
V.
Gelijck mede daer van vry ende exempt fullen
Wefen de Tradementen vande Bedienaers des
Goddelijcken Woorts, foo binnen de Steden als
ten Platten Lande.
VI.
De Tradementen vande Commiiïari/ïèn vandei
Monfteringe, vande Commifen, Contrerolleurs*
Opilcnders van Magailjnen,endediergelijcke,ful-
len alle getaxeert ende inden duyfenften penning
eeftelt worden.
&
                              VIL
Ende op dat de voorfz Commifiariflèn heur be-
ibigne met vrucht mogen doen , fullen de felve
heur eerft doen leveren de voorgaendc Quohieren
vanden twee honderften penninek, ende de felve
{)erfeclelick examineren, omme de geenen die te
age daer op geftelt mogen zijn teverhoogen,endef
die inde felve Quohieren vermift zijn ofte niet ge-
ftelt, ende nochtans ghegoet zijn tot duyfcnt gul-
dens, ende daer over, daer op te ftellen, na de wacr-
dye ende geJegentheyt van hare Goederen als voo-
ren, ende uytte Quohieren te doen ,de geenen dié
verftorven ofte vertrocken zijn, ende letten dat de
Kinderen vande verftorven, mitfgaders die federc
inde plaetfe komen woonen zijn,van nieuws op de
fèlve Quohieren gebracht worden, ende in der fel-
ver regard, haerluyden by alle bequame middelen
den jegenwoordigen Staet der Landen reprefente-
ren, de felve induceren ende bewegen, ten eynde
ly den gemeenen Vaderlandc ten beften.ende om-
me de Gemeente een goet exempel te helpen ge-
ven.henluyden als noen liberalick willen verklaren
ende taxeren naer gelegentheyt van alle bare Goe-
5. D üj
                    deren,
Nden eerilen , fullen ihde Steden ofte
Plactfen daer fy gefonden worden tot uy t-
Üf; vocringevan harclaft, naer voorgaendc
communicatie mette Burgemeefteren endeMa-
giitraten aldaer, verfoecken, dat de fèlve eenige
gcquaJificeerde PeriÓonen uytten haren in gelijc-
ken getale willen committeren, die met henluy-
den in alles fullen befoigneren, fulcks dat fy te fa-
men Gecommitteerden vande Staten in delen
fuüen wefen, ende met ghelijcke ftemmen by in-
ductie fullen befoigneren, tot welcken eynde alle
de fclvc Gecommitteerden vande Steden dienvol-
gendeeedtfullen moeten doen aen handen vande
Gecommitteerden vande Heeren Staten,op'tge-
trouwelijck volbrengen van defe laft, ende fullen
t'haerderaififtentie nemen den Secretaris vande
felve vStadtofte Plaetfe, by henluyden mede te be-
eedigen naer behooren.
II.
Vanden voorfz duyfenflen penninckfal niemant
wie hy iy exempt Weien, in confiueratie vanden
hoe-gen Root vanden Staet, ende het Intereft dat
«leende eenyegeück hebben inden Oorlogemet
t!'gclant,als alleene de Godts-huyfen.
,,                      111.
inde tauxatie vanden felven Impoft, fullen alle
J raJ™m.entcn. Penfiocncn, Wedden, Ampten en-
e1c'en, meerder op brengende als de fomme
jan drie hondert guldens Jaerlijcx, gerekent Wor-
η tegen Lijf-rentcn den penninek negen, foo dat
nondertguidens -s jaers ghenomen fafworden in
apitaei voor negen hondert guldens, ende mecr-
d{rn°'remindcr naer advcnant. Ende fullen tot
bSSbu by de Magiftraten vandeSteden, mitf-
ini η uten ende Gerechten.ofte Gcfwoorens
GrL Μ130"' acnde CommuTariflcn by haer Edi
ren (LT°gltot hct te wecken Redres te depute-
Arn'^„gn2:vert Worden pertinente Lijften vande
m> h?',en ende Benenden in hare Steden,
bywicn 'JVjnbedienc hordende, metexpreifie
ntTraAp de t0t Wat Weddens, mitfgaders op
mngi, wnClTenten,ofre Penfioenen de felve bedie-
<k onfeecW gedfn' °°ck met begr^«nge van
"eecKere emolumenten ende profijten van
-ocr page 812-
=====
m
PlacateiL-;. a.Boeck. é.Tit. 3.Bed,
'533
tf3*
deren, fonder oftderfcheyt te maecken, van watna-
tuerc ofte conditie, ofte tot wat plaetfe, binnen oft
buyten defe Landen de felve ghelegen zijn» met
dien verilande nochtans, dat indien de Goederen
der Ingefetcnen van Hollantende Weil-Vrieilant,
in andere Provinciën leggende, binnen den Jare
1654. aldacr met een ghelijcke fchattinge fouden
worden befwaert, dat de felve daer af blijeke bren-
gende naeradvenant van dien, in Hollandtende
"W'eil-Vrieflantafflach fullen genieten ; Ende ful-
len de voorfz Ingefetcnen van Hollantende Weft-
Vricflant, de voorgeroerde verklaringe ende taxa-
- tie doen ten minften op den duyfennen penninck
van 't gcencde felve waerdich zijn , ende foo veel
hooger als fy uytgunfteende aftedie totte gemee-
ne iaceke fullen goet vinden, daer toe de voorfz
CommiiTariiTên hen-luyden fullen mogen doen
een redelicke voorilach.ende fullen op bare willige
verklaringe, of in cas van excufeofte weygeringe,
naer genomen informatie naerhare difcretie ende
kenniiTe, de felve fetten ende taxeren te betalen
van duyfent guldens eene gulden,ende die te vol-
doen de eene helfr binnen fes Weecken naer den
ontfangh van 't biljet, en d'ander helft binnen twee
Maenden daer aen volgende, op pene van daer vo-
ren reëlick by panthalinge geexecuteert te worde.
VIII.
Sullen in hare handen doen leveren voor fo veel
noodich is by de Regenten vande Steden ende
Dorpen refpe&ive, de Regifteren, Boecken, Quo-
hieren ofte Cedullen, daer op de Verpondinge,
Macnt-gelden, Weeck - gelden , Wacht-gelden,
Schot-gelden, ende andere Omilagen over de In-
gefetcnen ende Inwoonderen aldaer gecolle&eert
worden, endeonderfoecken of daer inne alle de In-
woonders geilelt zijn.doende daer by flellen allen
den geenenfo abfenten als prefenten, die in defèn
taxabel zijn,ende voorts mogen gebruyeken, ende
haer doen dienen van foodanigc Perfoonen ende
beicheyden, als fyluyden fuÜen oordeelen in defen
dienilich te wefen.
IX.
Voorts fullen noopende degeene, die van een of
twee duyfent guldens, ende daer boven zijn gefta-
det, ofte die op de Quohieren noch niet en flaen,
ofte t'federt in ghekomen zijn, inde Steden by ad-
vijs vande Burgemeefteren, inde Dorpen by advijs
vande Schouten ende Gerechten, ofte anderen,die
dq CommiiTariiTên fullen goet vinden te employe-
ren,verdeelenini,3,4,6,8,10,ïz,ende meer
Wijeken ofteQuartieren.naer de grooteendeme·
nichte vande inwoonderen aldaer.
X.
Sullen uyt elcke Wijcke ofte Quartier, naer
voorgaende onderfoeck, by advijs als vooren, ver-
kiefen, 't zy vande jegenwoordige Regeerders ofte
Gerechten, ofte andere drie gequalificeerde Man-
nen , de gemeenefaecke, ende de Gereformeerde
Religie wel toe ghedaen, ende daer by voegen een
Secretaris.Notaris ofte Κ lerck, de welcke fy in han-
den ilellen fullen hetQuohier vandenamen der
I nwoonderen vande felve Wijcke ofte Quartier, en
henluyden afnemen den nacrvolgenden Eedt.
XI.
1T7 Tbelooven ende [weeren, dat wy allen dengeenen
V f die wonen in die Quartieren ofte Wijcken> ons ghe-
afigneert,foo wel die ons by Quohieren ovgrgelevtrt
als anderen, die wy aldaer meer fullen bevinden, 't \ j
de felve gebouwde Perfoonen, Weduwenaen
, Wedum
fVeefen, Eenloopende, half ofte heelbeflorven
, oftee)!L '
Perfoonen zijn ,'tzyde Je hé op de voorgaende Quohieren
ge/lelt, ofte noch niet
, ofte te laechgeflelt zijn, mouw
de waerde van een duyfent gulden, in Capitaeteens 'é,
meer, 't ζγ in roerende ofte onroerende Goederen, hedijd
te Meeren, Gorfingen ofte Landen daer inne legrettn
onaengefien de ordinaris Oclroyen
, die dien aenoaeni
verleent fouden mogen zijn
, Renten, Geit , Juwelen
Penfioenen
, Gagien, Vaifellen, Koopmanfchappen, sa,,
pen, Aclien
, Crediten ofte andere Rechten ofte Goederen
geen uytgefondert, foo binnen als buyten defe Landen ui
fende, nae onfe befte wetenfehap, oprechtelick ende n>.
trouwelick fullen feiten, tot watfomme fy ghegoet m
fonder daer inne eenige gunft ofte wangunfe te geinwe-
ken. Dat wy oockfullen aentekenen
, wat Perjoonenk-
ven de een duyfent guldens gegoet aldaer woonendsj.
tans buyten defe Landen zijn
, hoe hoogh die ghegoet ύ)%
of buyten de felve Landen woonende
, ende alhier moet,
ende dat wy onfe befoigne in diligentie afgedaen kikn-
de, 't felve by ons geteeckent fullen over brengen in lau-
den vande Commiffariffen, fonder daer van yet onder w
te houden.
Soo waerlijck helpe ons Godt Al-
machtich.
XIL
De voorfz overleveringe ghedaen zijnde,fullen
de CommiiTariiTên refumeren ende rijpelickletten,
of die behoorlick is gedaen, ende de felve daer het
behoort, dreiferen, doende vande felve tauxatie,
ende vande voorgaende gerefumeerde ende ghere-
dreifeerde Quohieren van nieuws maecken een
pertinent Quohier , 't welck fy te famen fullen
teeckenen.
XIII.
De tauxatie gedaen zijnde, fullen eenycgelijcfe
een billiet t'huys fenden naer het Formulier daer
van te maecken, inhoudende de ï<aem ende fem-
me vande fettinge, wefende 't felve biljet by de
voorfz CommiiTariiTên gheteeckent, maer fullen
echter den flaet vande Middelen ende faculteytcn
vande gefielde Perfoonen, voor foo veel inhaeris»
fecreet houden, 't welck de Ontfangersdiegefte»
fullen worden mede op heuren eedt ferieafehj»
geinjungeert fal worden.
XIIII.
Ende foo y emant hem over de gedaene fettinge
fal willen beklagen.die fal gehouden wefenι ti™c
te doen binnen den tijdt van fes Weecken daer jft
ende by eede verklaren, tot wat fomme hy auw
ne goederen, geen uytgefondert, foo binnen
buyten de Provintie begroot, waer nacrhygei^
eert fal worden, mits dat hy gehouden fal vro*
voor eerloos ende meyneedich, indien hy qu'.
verklaringe doet, ende fehuldich wefen te bet*
viermael fo veel als hy eerft geilelt is geweett. *
van hem goede onderrichtinge gedaen,, end jg
tinente notitie van fijne verklaringe gehoua" αί
worden,alvoorens eenige verandennge van t
te maecken. Ende nae de voorfz fes W eccK ^
fullen geen klachtenontfangen werden,ten ^
yemant wettelijcke redenen vanabfentie .
fullende in fulcken gevalle, ende binnen o* j
van fes Weecken als boven, de gcene die ec
de twaelf duyfent guldens zijn getauxcert, ^
-ocr page 813-
■■pip
----·-
«ÜPIf*
Schoorileén en
Höóft - g£lt ·                    1535
me dien volgende by de Ambachten becaelt te
werden, gclijck mede de Boden die in clck bedrijf
gebruyekt fullen worden.
XIX.
Noopende de goederen by yemanj in tochce be-
fetcn ,de felve fullen ghetauxeert werden naer de
waerde van dien inden duyfenftenpenning,die den
Lijf toch ter fal moeten verfchieten, ende felfs daer
inne dragen , nacradvenantde vruchten van de
felve, inden Jare 1654. fullen uyt brengen,gereec-
kent zijnde het Capitael van de vruchten jegens
negenmael foo veel, ende 't geene de waerde daer
en boven foude mogen ex cederen, fal hy ofte iljne
Erfgenamen ten afgacn vande Lijf-tochten aen de
Eygcnaers mogen korten.
X X.
De Magiftraet vande Steden daer Quohieren
gemaeckt worden, fullen met advijs vande Com-
mifTariiTen vande Heeren Staten, continueren de
voorgaende Ontfangcrs ofte Collcdcurs vanden
duyfenften ofte twee honderftcn penningh, totten
ontfanck oftcCollede van defen lm poft, ofte an»
deren ftellcn, indien hethenluydengoetdunckt,
op voorgaendc falaris van een ten honderr,wel min
maer niet meerder.
Formulier van Eedc voor de Com-,
miiTariiTcn.
TT 7 Thelooveti ly den Eedt ly ons ghedaen, dat Wy ghe-
V* trouwelkk fullen naer komen, ende naer on/e ver-
mogen doen naer komen die Refolutie ende Infirutlie van
de Heeren Staten opte Quotifatie vanden duyfenflen Pen-
ninck gemaeckt
, ende ons in handen ghelevert, [onder
daer inne cenige gunfle oflc wangunfle te gebruyeken in
eeniger manieren.
Soo waerlijck helpeons Godt
Almachtich.
Aldus gedacn ende gcarreftcert by de £d. Groot
Mog. Heeren Staten van Holkndt ende Welt-
Vrieflandc, in haer Ed. Groot Mog. Vcrgaderinge,
op den negenden Augufti 1653. Onder ftont*, Ter
Ordonnantie vande Staten. Ende was getekenr,
llerh1' van Beaumont.
153+
pAt mogen doen voor de Magiftraet daer de Quo-
hieren gemaeckt zijn, die de Henen Gecommit-
rde Raden rcfpedivc dact van fullen adverteren*
tCCr r die boven de voorfz ibmme getauxeert zijn,
nlen haer moeten addreiferen acndc Heeren Ge-
imrnitteerde Raden vande refpedive quartieren,
om
aldaer tot haren cedt geadmitteert te werden.
XV.
Ende (oo veel de Menno-ghefmde aengaet, de
felvc fullen volilaen met verklaringe op hare Man-
ne ende Vrouwe waerheyt in plaetfe van eede,
doch metdien veritande, dat fulcks in cas van de-
fraudatie, fal gehouden ende gheftrafe werden als
mevneedich, in voegen als vooren.
m)
                       XVI.
Sullen voorts onderfoeck doen inde refpedive
Quartieren, wat onroerende Goederen, Renten oft
Innekomften aldaer hebben eenige Perfonen,woo-
ncndebuyten de Provincie, ende in voorgaendc
Quohieren niet gebracht, ende daer van mede ma-
ken een pertinente Quohier ofte Declaratie apart,
cndedefelveteeckenen.
XVII.
Alle d'onkoiten op de voorfz tauxatie, augmen-
raticn ende redres,ofte 't maecken vande nieuwe
Quohieren te doen by de Heeren Commifiariilen
fullen ghedragen worden, als volcht, te weten, de
reys-koften by de Leden , daer van de Commiifa-
nlfcn uyt gcfonden werden, ende de Teer-koilen in
de Steden,foo by de felve Steden daer de beibignc
valt, als mede by de Dorpen ende Inwoonderen
van 't Platte Lant, nacr proportie vanden tijdt,dat
de bcfoigncs haer over de Inwoonderen van de
voorfz Steden, ende d'Opgefetenen van 't Platte
Lantrefpcdivelickgcextendeert.fullen hebben tot
vier guldens feilhien ftuyvers dacchs voor elcke
Commiffaris ende fijnen Bode ofte Dienaer,fon-
der anders 't Lant daer mede te befwaten.
XVIII.
Macr wat aengaet de Schouten ende Gerechten
vande Dorpen, ofte anderen die ontboden ofte ge-
bruyekt fullen worden, de felve fullen hcurc vaca-
tien ghetauxeert werden by de Commiffariffen,
ende die vande Magiftraet vande Quartieren, om-
HET VIERDE DEEL.
Ordonnantie, Waer nae domme binnen de Cjemieerde TroVmtien, die
Quartieren, Steden, Kafleelen, Forten ende Platte Landen, onder der [elver ghehoorfaemheyt wefende, het
"aeriflede ofte Schootfleen^gelt
, tot onderflant vander Oorloge in defen Jare feflhien-hondert fes ontfangen
ende geheven [al'worden, volgende 't confent vande Staten der voorfz Landen. In date den
30 Mej/1606.
Brouwers,Mout-makers ende Gorters, Verwers,
Tinne - gieters, Kloek, BuiTe ende Geel - gieters,
Suycker-backers.Kareel-ovcns, Kalk-ovens,Tygel-
ovens, Potbackers-ovens, Brandewijn ende aldcr-
hande Difteleer-ovens, endediergelijcke,Oly-
flagers, Zout-keten, clcke Zout-pan vooreen
Haert-ftedc gerekent, Mec-ftooven, Zeep-fiedcrs,
Traen-maeckers, Bocken-drogcrs, ende voorts ale
Haert-fteden ende PJaetfen daer men vyer ftooc-
ken mach.
II.
Ende ten platten lande alle Roockgaten,Oveos,
Schou-
iRErilcIick' dac men in al,e diligentie wel
ygg prouwelijck deur goede ghetrouwe Per-
æ^ø iooncn, in alle Provinciën, Steden, Kaftec-
cornS!n ' C?dc ten PJatten Lande daer toe te
fleder? n?"//*1 doe"«ÑSchrijven alledeHaert-
*Ha»?ft/ igeieSen'alstcvveten'a»derhan-
Oock aui é , acr mcn vuyr in mach ftoocken,
fen ai À rharnde Ovcns,Forneifcn,Stooven,Smif-
"3s-rn,kl ^eedcn ende Silver-fmecden, Har-
maWr é 7aPcn^akers, Yfer-fmeedcn, Slooc-
5 Uialcmakcrs, Backers, Paftey-Backers,
-ocr page 814-
Placaten» 3-Boeck. cj.Tit. 4. Deel.
153<5
eenighcyt ende rufte det Gemeente fullen achtc-
ende bevinden oorbaerlijckft te wefen , midts d
Schouwen endc Hacrt^ftedcn , daer men Vycr
iloockcn mach, ofte daer Roock uyt gaet.
III.
Endc fal van elcke Haert-ftede ten behoeve als
vooren , fo binnen den Steden als ten Platten Lan-
de betaclt worden dertich ituyvcrs, de Brouw-
ketels, Backers voor haer Back-Ovcns,Verwerycn,
Zout-panncn, Kalck-ovens ,. Steenovens , Mce-
itoovens, Zceperyen endc Mouteryen, voor twee
Hacrtfteden gerccckcnt.
IIII.
Welck voorfz Haert-gelt ofte Schoorftecn-gelt
gedragen fal werden d'eene helft tot lafte vanden
Eygenacrs , ende d'ander helft vanden Bruycker
ofteHuyrman: Welvcrftacnde dat de Huyrman
die in cenige huyr-huyfcn woont, 't voorfz Schoor-
itcen-gclt ofte Haertftede-gelt ghehouden fal zijn
te betalen ofte verfchicten, midts dat hy daer van
den Eygenaer de helftacn fijn huyrefal korten.
V.
Ende foo wat Hacrtfteden , Ovens, Schoorftce-
nen, fo wel in der Armen als Rijckeivluyden Huy-
fen bevonden fullen worden, foo binnen de Steden
als Jurifdidien van dien , daer van fullen de rc-
fpcclive Steden ten behoeve vande gemeene faec-
kc moeten ten vollen verantwoorden, Sonder ee-
nige daer van achter te houden ofte verfwijgen.
Midts dat hier van alleen exempt ende vry fullen
wcfen de Stadthuyfen, Wacht - huyfert, Stadt-
Toorens, 's Lants ende Steden Hutten, dienende
tot accommodatie vande Soldaten -. mitfgadersde
Godts-huyfcn, Leproos-huyfen, ende diergelijcke
Huyfcn vande Aelmiiïe levende, ende die mede
om Godts-willen bewoont worden , fonder dat
d'Eygenaers eenich huyrc of profijt daer af treckt.
VI.
Gclijck oock de Officieren ende Gerechten van
alle Dorpen fullen moeten verantwoorden van
alle Haert-fteden , Ovens, Roock-gaten ende
Schoorftcenen, die aldacr bevonden fullen worde.
VII.
Mits dat de Regicrders vande Steden ende Dor-
pen geauthorifcert fullen wcfen in reguard vande
onvermogende Burgers de fclve foo veel te ver-
fchoonen , als iy fullen bevinden in aenfieninge
der fclver te behooren. Ende fullen 't felve weder-
om over de Rijcke Huyfen mogen vinden, ende
te meerder ommeflaen. Ende fullen die Steden
vande refpective Provintien ghehouden wefen, te
verantwoorden aende Generaliteyt het gheheele
getal van alle die Schoorileencn ende Haertftc-
den, inde fclve ibo binnen die Steden als ten Plat-
ten Lande bevonden.
VIII.
Ende op dat de voorfz opfehrijvinge wel ende
getrouwelickcn op eenen cenparigen voet foo wel
binnen den Steden ende Vryhcden van dien, als
oock ten Platten Lande worde gcdaen, Sullen de
Regierdcrs vande refpedive Steden endc Platte
Landen gehouden zijn d'opfchrijvinge te doen ef-
fcducren by de Gecommitteerde daer toe by haer
t#irclJcn, 'tzy uyttet Corpus vande Magiftraer,
Vroctfchap ofte andere in Regicringe der felvcr
zijnde,ofbyalfulckeandere goede Patriotten de
gemeene iaecke behartigende ende toe ghedaen
zijnde,alsfy bequamelijckft ende mette meefte
alfulcke Ghecommitteerde in handen vande
re·
fpedive Officiers, gehouden fullen wefen henb·
cede te verbindende voorfz opfehrijvinge welJ
trouwelick ende oprecht te doen,fonder yct dE'
inne te verfwijgen, ofte eenige Huyfen daer inne
te verfchoonen, ofte voorby te gacn, endcdaervan
te maecken drie Quoyeren by den ielven ghetevc
kent, 'teene ten behoeve vande Generaliteyt het
andere voor die Staten vande Pro vin tie, ende het
derde te laten aende Regierders vande refpeift™
Steden ende Platte Landen.
IX,
Sullen oock alle de gene die in eenige huyfen6
binnen de Steden ende Vryheden van dien, als tcj
Platten Lande zijn woonendc, van wat qualiten
die oock zijn, gehouden wefen vande Gecomni
teerde daer toe vermaent zijnde , hare Slootea
ende Huyfen te openen, ende getrouwelick endc
oprcchtelick aen te geven alle de Schoorfteenen,
Haert-iteden , Ovens, ende alle andere Plaetien
daer men vyer is floockende, ofte daer eenige
Roock is uytgaende, fonder eenige daer van te ver-
fwijgen , op peyne dat fyluyden van elcke ditfj
verfwegen ofte niet aen ghegheven fullen hebben,
verbeuren'fullen in plaetiè van een fes te betalen,
ten behoeve vande gemeene fake als vooren:mits
dat de voorfz Gecommitteerde ghehouden fullen
wefen in 't opfehrij ven eenen yegelick daer van te
waerfchouwen ende te kennen te geven.
X.
Sullen oock de Gecommitteerde in hacre
Quoyeren aenteyekenen de namen ende toena-
men vanden Eygenaers ende Bruyckers der iel-
ver , mitfgaders de namen die d'aenwijfinge ende
verklaringe gedaen fullen hebben, cnde de quan-
titeyt endc qualiteyt foo iy die ghevonden fullen
hebben.
XI.
Ende fullen de Gecommitteerde terftont mei
den eedt by hen gedaen daer op in 't werek treden
met alle debvoirendeghetrouwigheyt, fulcksoat
die ten lancxilen de Cohieren fullen beginnen te
maecken den eerften Julij naeftkomende, endc
die den vijfthienden der felver Maentgeeyndignt
ende in handen vande Staten vande Provintien,
oft der felver Gecommitteerde Raden, ofte Gede-
puteerde Staten geftelt fullen hebben,om byb»
E. de felve tegen den leften vande voorfz Mae
Julij, in handen vanden Raedt van Staten geien-
den te werden.
Alle de gene die met woorden ofte wcrcïïef!.
jurieren de voorfz Gecommitteerde totte π
tellinge ghecommitteert zijnde, fullenarbit^
ken gecorrigeert worden. Endc fal men de
Gecommitteerde gheinjurieert zijnde, daer^
komen geloove geven op hare yerklaringe en
·■
XIII
End full             torfz Gecommitteerde f
hare befoignen, moeyten, arbeyt, cnde tff
ntcw
acn kleeft°, in defen ghedaen by de ^fiea^mi
vin tien,
ende gecontenteert worden, fulex »n
tie bevonden fal worden te behooren
it^^^^^,
fr
-ocr page 815-
Sehoorfteen en
iM9
Aldus gedaen ende gearreiÏeert ter Vergaderin-
ge vande voorfchreve Heeren Staten Generael, iii
's Graven-Hage- den derrichften Meye in 't Jaer
1606. Wasgeparapheert, /. Magnut,n' Onder
fbnt,Ter Ordonnantie vande voorrz Heeren Sta-
ten Generael. Geteeckenti
C. Aerjfen.
'                scini.
écferverende de Heeren Staten acn hen, in ge-
II- fy fouden bevinden in eenige Provintien,
Sden ofte oock ten Platten Lande geen debvoir
edaen te zijn, als dat behoort deur hare Gecom-
Lcteerdedeopfchrijvingete laten herdoen, tot
tofte vande Steden ende Dorpen.daer men bevin-
den lal het devoir nietgedaen te zijn nabehooren.
Placaten vande Staten van Hollandt.
Ordonnantien vanden negenthtenden September 16oo, ende leflen f ulij
fcflhien-hondert[even en twintich . JVaer nae akmme binnen de Prövimie van Hollandt ende iVeft-Mef
landt ,foo inde Steden, op Sloot en ende Forten, als ten Platten Layde
, het Haertflede ofte SchÖorfleen-gelt >
tot onder flant vander Oorloge, ontfangen ende gheheven [al worden, volgende 't confent vande Staten der
voorfz Provintie.
I.
4ppgpj. Erilelick, dat men in alle diligentie wel
I fÈÈ gctrouvvelijck deur goede ghetrouwe Per-
UjgU fooncn, in alle Steden, Sloot en, Forten, en-
de ten Platten Lande daer toe te committeren ,
fal doen op fchrijven alle de Haertfteden 1 inde
felvc
ghelcgen , als te vVeten « alderhalile Hacrt-
ileden daer men vyer io mach ftoocken, Oock al·
derhande Ovens, Forneifen, Stooven, Smiilcn, als
Gouc-fmceden ende Silver-fmeeden, Harnas-ma-
kers,Wapen-makers,Yfer-fmeeden, Sloot-makers,
'Mejjc-makerii Glafo-makcrs, Glafe-blafers, Backers,
Palley-Backers, Brouwers, Mout-macckers ende
Gorters, Vcrvvers, Tinne - gieters, Kloek, Bujfe ende
Geelgicrers, Suyckcr-baekers.Karcel-ovens, Kalck-
o\en$,Steen-ovens,Pannebackers-ovens,Tygc\-ovem,
Potbackers-ovens, Brandewijn ende aldcrhande
Difteleer- ovens, ende diergelijcke, Oly-flagers,
Zout-keten, % Mee-ltooven,Zecp-fieders, Traen-
maeckers, Bocken-drogers,ende voorts alle Haert-
fteden en Plactfen daer men vyer iloocken mach.
II.
Ende ten platten lande alle Roock-gaten,Ovens,
Schouwen ende Haert-fteden , daer men Vyer
ftoocken mach j ofte daer Roock uy 13 gaen mach.
FJn           πι.
tndelal van elcke Haert-ftede ten behoeve als
TOwcn, ίο binnen den Steden als ten Platten Lan-
f bcraelc vverden twintich ftuyvcrs, de Brouvv-
y cls· «ackers voorhaer Back-Ovens,Vervveryen,
^'Pannen, Kalck-ovens, Steen, Pan ende Tichel-
cns' Mcc-ftoovens, Zeeperyen ende Moute-
)^Suyckcr- backers, Traen-maeckers, Glaes-blaferS,
ROoST nders' ekKs voor wee H&ert-ileden
111 ί
ccdiiCkV?th Haert-gclt ofte Scffoorfteen-gelt
V.
Ende ibo wat Haertfteden , Ovens, Schoorirce-
nen, fo wel in der Armen als Rijcken-luyden Huy-
fen bevonden fullen worden, ibo binnen de Steden
als Jurifdi&ien van dien , daer van fullen de re-
fpedive Steden ten behoeve vande gemeene faec-
ke4 moeten ten vollen verantwoorden, fönder ee-
nige daer van achter te houden ofte verfwijgen.
Midts dat hier van alleen cxempt ende vry fullen
wefen de Raedthuyfen, Wacht -huyfcn , Stadt,-
Toorens, 's Landts ende Steden Hutten, dienende tot
accommodatie vande Soldaten
: mitigaders de Godts-
huyiën, Leproos-huyfen,ende diergelijcke Huyfea
vande AelmiiTe levende, ende die mede om
Godts-willen bewoont worden, ionder dat d'Eyge-
naer eenich huyrc of profijt daer af treckt*
VI.
Gdlijck oock de Officieren ende Gerechten van
alle Dorpen fiillen moeten verantwoorden van
alle Haert-iieden , Ovens, Roock-gaten ende
Schoorftcencn, die aldaer bevonden fullen worde.
VII.
Mits dat de Regierders vande Steden ende Dor-
pen geauthorifeert fullen wefen in regua/d vande
onvermogende Burgers de felve ibo veel te ver-
fchoonen , als fy fullen bevinden in aenfieninge
der iêlver te behooren. Ende fullen 't felve weder-
om over de Rijekc Huyfen mogen vinden, ende
te meerder ommeflaen. Ende fullen de Steden ende.
Dorpen refpeclive ghehouden wefen, te verantwoorden
aende ghemeene faecke, hetgheheele ghetal van alle die
Schoorfleenen ende Haertfleden inde felve ,fo binnen den
Steden ah ten Platten Lande bevonden.
VIII.
Ende op dat de voorfz opfehrijvinge wel ende
getrouwelicken op eenen eenparigen voet foö wel
binnen den Steden ende Vryheden van dien, als
oock ten Platten Lande worde gedaen, Sullen de
Regierders vande reipedive Steden endeten plat^
ten Landen
gehouden zijn d'opfchrijvinge te doen
erTeelueren by de Gecommitteerden daer toe by
haer te ftellë.'t zy uyttet Corpus vande Magiftraet,
Vroetfchap ofte andere in Regieringe der felver
zijnde, of by alfulcke andere 'goede Patriotten de
gemeene faecke behartigende ende toe ghedaen
zijnde,als iy bequamelijckft endemette meefte
5. E                         ce"
'i-i
erden d'cene helft tot lafte vanden
ofteH?CrS' ende d'ander helft vanden Bruycker
dkinÏyrma?: Welverftaende dat de Huyrman
ficen n!in,g? hu>"r-huy^n woont, 't voorfz Schoor-
tc beS r Haertftede-gelt ghehouden fal zijn
a>E^Li ofce ^hieten, midts dat hy daer van
,c wi T elfc aen fiJn huyre fal korten»niet
Ά LJ eef& (0*"β'κη tor contrarie, die mits de-
u erden gedaogueert.
-ocr page 816-
Placaten. ^.Bocck. 6.Tic 5. Deel.
Hi
1540
eenigheyt endc ruile der Gemeente fullen achten
cnde bevinden oorbaerlijckft te wefen , midts dat
alfulcke Ghecomniitteerde in handen vande re-
fpedive OfTiciers, gehouden fullen wefen hen by
ecde te vcrbinden.de voorfz opfehrijvinge wel ge-
trouwelick endc oprecht te doen,fonder yet daer
innete verfwijgen ,ofte eenige Huyfen dacr inne
te verfchoonen, ofte voorby te gaen, endcdaer van
te maecken twee Quoyeren by den felvcn geteyc-
kent, 'teene ten behoeve vande Gecommitteerde
Raden,ende het tweede te laten aende 5 Regierders
vande refpedive Steden ende platte Landen.
IX.
Sullen oock alle de gene die in eenige huyfen fo
binnen de Steden cnde Vryheden van dien, als ten
Platten Lande zijn woonende, van wat qualiteyf
die oock zijn, gehouden wefen vande Gecommit-
teerde daer toe vermaent zijnde , hare Slooten
ende Huyfen te openen, ende getrouwelick ende
oprcchtelick aen te geven alle de Schoorilcenen,
Haert-ileden, Ovens, en alle andere Plaetfen daer
men Vyer 6 kan floocken, ofte daer eenige Roock
uyt gaen machfondei eenige daer van te verfwijgen,
op peyne dat fyluyden van elcke die fy verfwegen
ofte niet aen gegeven fullen hebben,verbeuren Tul-
len in plaetiè van 7 een ,fes te betalen, ten behoeve
vande gemeene fake als vooren,mtts dat de voorfz
Gecommitteerden gehouden fullen wefen in't op-
fchrijven eenen yegelijck daer van tewaerfchou-
wcn ende te kennen te geven.
Xi
Sullen oock de Gecommitteerde in haere
Quoyeren aenteyekenen de namen ende toena-
men vanden Eygenaers ende Brifyckersder fek·
mitfgaders de namen die d'aenwijfingecnde í '
klaringe gedaen fullen hebben, ende de quanri J*
endc qualiteyt foo fy die gevonden fullen hebben
XI.
Ende fullen de Gecommitteerden terftontsr»
den eedt by hen gedaen daer op in 't werek treden
met alle debvoir ende ghetrouwighey t, fulcks d-,
die ten lancxflen de 8 Quoyeren Jullen beginnen l
maecken den eerflen Septembrisnaëflkomende
, tndtiu
den vijfthienden der felver Maent eyndigen
, om 'm hal
den vande Ghecommitteerde Raden ghejlelt ic m6m
worden.
XII.
Alle de gene die met woorden ofte werden in.
jurieren de vooriz Gecommitteerde totte Haert
tellinge ghecommittcert zijnde, fullen arbitralic.
ken gecorrigeert worden. Ende fal men de voorfz
Gecommitteerde gheinjurieert zijnde, dacr af vol
komen geloove geven op hare verklaringe en eedt,
9
          XIII.
Referverende de Heeren Staten aen hen, in ge-
valle fy fouden bevinden, in eenige Steden, ofte
oock ten Platten Lande, geen debvoir ghedacn te
zijn als dat behoort, deur hare Gecommittcetè
de opfeh^vinge te laten herdoen, tot koftc vande
Steden eTSÜe Dorpen, daer men bevinden fal ba
debvoir niet gedaen te zijn naer behooren.
Aldus ghedaen endeghearrefleert ter VergaArn^
vanden Heeren Staten voornoemt,
in 's Graven-Hage,
den leften Julij 1617. Ende was onderteyekent,
C. vander Wolf.
                            *
1. '/ Placaet vanden Jare 1 âïâ/eyt .· in Hollandt ende Weft-Vrieflandt voornoemt gelegen, feV.
%. 't Selve/eyt: elck Soutpan voor een Haertftede gereeckent.
3.  '/ Selve/eyt: daer Roock uyt gaet.
4.  7 Selve voeght hier in: ofte 't Lant van Hollandt.
5.  7 Selvefeyt a/leen: aende Magiftraten vande refpc&ivc Steden.
6.  't Selve feght: daer men vyer is ftoockendc. Ende in plactfe vande volgende woorden, uytgaennt(uhs'&
uytgaende.
7-
8.
Ende alhier: in plaetfe van eene gulden, drie te betalen.
Inplaeis van defe woorden in 't Curftjfgedrucktjeyt het voorfz Placaet: fulcks dat ten langhflen tegen den
leilfn O&obris toekomende de Quoyeren daer af geformeert, ende onderteyekent als vooren, ge
fonden ende gelevcrt worden d'eenc in handen vande Gecommitteerde Raden, ende d'andete var.
de Magiftraten aldaer.
                                                                                                 ,
't Voorfic Placaet voeght hier voor het 13. Art, in 't navolgende 3 Ende fullen de vooriz Gecommitteerde
voor hare befoignen, moeyten, arbeyt.ende 't gunt daer aen kleeft, in dcfen gedaen tot lafle van 1
Lant betaeltende gecontenteert worden, fulcks de Gecommitteerde Raden in alder diferctie I*
vinden fullen te behooren.
HET VYFDE DEEL.
Placaet, Waer by geïlatueert wert, datyder die inde laetïïe opteyc{emn^
't Hooft-gtit met befqnt isfficbfalbebben aen ie geven. In date énzy Septembir 102. i>
doen den geenendie fy konnen overrnachtg
ende daer van wy de droevige Exempe en ê
hebben aen onfe Naebuyren endc øÖ*$â
wanten, wy genootfaeckt zijn geween, ç ^
ons te voornen van meerder Ruyteren o ^
ten, maer oock te employereii eenige now ^
heemfche afiïftentien, tot feer groote ê» ^
de Landen, Ende dat tot betalmge õ*ð ^
de gendeviolecnde
-ocr page 817-
Placaten-i. ^.Boeck. y.Tit. ï.Deel,
1542
I
543
middelen ende wegen mendaec inne bequame-
lijcxfte foude mogen voorfien, die 't gunt dat fy
dacr af bevonden in gefchrifte geftelthebben,ende
dat voottsbyonfen lafteghecommuniceert, met
onfen lieven ende ghetrouwen die Prefident ende
Luydcn van onfen Rade ende Rekeningen in Hol-
lant, die de felve hare informatien ende haren ad·
vijfe op al ons over gefonden hebben, welcke hare
informatien , concept ende advijs wy voorts heb-
ben laten vifiteren ende communiceren met on-
fen lieven ende ghetrouwen Raedt ende M1, van
den Requeften ordinaris van onfen Huyfc, Heere
Johan Carondelet, Dt>doriηbcydeRechten, De-
ken van Befancon ,&c. M1, Philips Wielant, Jan
Auxtruyes,ende Jooft Laurens,den voornoemden
hl·· Jooft Saf bout, ende Claes LieveniTz, Meefter
Vincent CorneliiTz,oock onfen Raedt ende Mee-
fters van onfen Kamere vande Reeckeninge inden
Hagc, ende Jan vanden Bofch,onlancxonfe Ge-
committeerde van onfen grooten Ihol in Zee-
lant, die ons op als in Raede heurluyden rapport,
advijs ende goetduncken tot onfer corredie ghe-
daen hebben gchadt: Ende want wy niet alleen-
licke nootlicken en bevinden inde voorfz frauden
ende abuyfen te voorfien, omme de onderhoude-
niiTe van onfen Rechten, Thollenende Heerlijck-
heyden, maer oock ten eynde dat een yegelijcken
de felve onfe Landen endeThollen frequenteren-
de, weten mach wat hy te doen fal hebben. SOO
I S T, dat wy by goede ende rijpe deliberatie van
eenige van onfen Bloede, ende vander Ordene,
ende by advijfe ende goet duncken van onfen lie-
ven cncle getrouwen Riddere ende Cancellier den
Heer van Efcanbeker, den Luyden van onfen Se-
creten Rade, ende vanden Finantien neffens ons
wefende, hebben ghemaeckt, gheordonneert ende
geftatueert, maecken , ordonneren ende ilatueren
mits defen de Poinden , Articulen ende Ordon-
nantien hier naer verklaert. Inden eerften, dat alle
Schippers vry ende onvry, komende met heuren
Schepen in onfen Landen van Hollant ende Zee-
lant, ende geraeckt hebbende eenige vande Stroo-
men oft Rivieren vanden felven onfen Landen, be-
foecken fullen in elck Lant onfcThollenofc prin-
cipale Wachten van dien, fonder te foecken oft te
ncmcn eenige uyt-wegen,om de felveThollen of
principale Wachten te fchouwen, ende dat op
peyne jegens ons te verbeuren Schip ende al 'cgoet
datter in wefen fal, toe behoorcndc den Schipper
ende fijn Reeders, ende boven dien de boete van
vijftich goude Leeuwen. Item, heeft de Schipper
de Uyt-wegengeibcht by lafte vanden Koopman,
omme onfen voorfz Thol te ontgaen, fo fal 't goet
vanden Koopman in 't Schip wefende, mede ver-
beurt zijn tot onfen profijte. Item, dat alle Schip-
pers goet geladen hebbende, vry ofte onvry, fullen
ghehouden werden te ftrijeken ende acn Lant te
komen, ten eerften Thol ofte principael Wachter
daer fy eerft arriveren, ende aldaer verklaren onfen
Thollenaerby goede fpecificatic, wat goeden fy
geladen hebben,ende wien 't toebehoort, ende van
daer niet fcheyden fonder oorlof van onfen Thol-
lenaer, op de peynen als boven. Item, is 'tby alfoo
dat de Koopman vanden felven goeden onvry
zijnde, dacr prefen t is, foo fal hy by monde verkla-
ringe van fijne goeden mogen doen, ende datfpe-
Ende
cificer
foo fal fijn Fadoor ofte die Schipper dV^
niet
laft hebbende, de felve verklaringe over geven h
gefchrifte, onder 't merek of teyeken vanden Vo
fchreven onvryen Koopman, oft dat hy 't gefcS
te oft mereke niet en heeft, foo fal hy fu]c^s
klaringe daer afdoen by eede oft anderfmts, fa'
mede de Thollenaer te vreden zy, omme d'voo ?
verklaringe gedaen.den rechten Thol daer af te J
talen. Item, indien dat den Thollenaer bevint eC
nige faute in't verklaren dat de principael onvryai
Koopman ghedaen heeft by monde ofte oock
gefchrifte, in fijnen name over gegeven ofte imj.
verklaringe by den voorfz Fadoor of Schinh
dies laft hebbende, ende dat daer inne eenichgc*
verfwegen is of niet, te rechte over gegeven fa
't behoort, foo fal· 't felve verfwegen goet verbeur
zijn tot onfen profijte, in fulcker manieren, dat is
't goet by ilueke, foo fal dat ftuck verfwegen,ver-
beurt zijn , ende is't goet dat by mate vertier:
wort, ende hy die waerachtige mate verfwegen
heeft, of is 't goet dat men vertiert by ghewichtt,
ende hy 't gewichte verfwegen heeft,foo fal alk;
goet vander felver foortein 't Schip wefende,dae:
de faute bevonden is, verbeurt zijn. Item,enckü
'tgebreck oft verfwijgen van den goeden in Mac
den, Packen, Tonnen, Kiften, oft andere beflooten
Vaten, te weten dat daer inne gepackt of befloo-
ten zijn diverfche foorten van goeden, die men
diverfchelick verthollen moet, ende hy dat niette
kennen gegeven en heeft, foo verbeurt hy alle de
Packen, Manden of Kiften daer in de faultcn be-
vonden is. Item, is 't dat de Thollenaer faute ende
ghebreck vint in 't verklaren, dat de Factoor ol
Schipper daer af laft hebbende ghedaen heeft, foo
fullen de Fadoors of Schipperen verbeuren't goet
vanden Koopman heuren Mcefter by den manie-
ren als boven , ende boven dien betalen de boeic
van.vijftich goude Leeuwen. Item, ende waer't
dat de Fadoor of Schipper dies laft hebbende di·
layeerde of weygerden de voorfz verklaringe te·
doen,by gefchrifte ofandcrfints,feggendedathy
de Certificatie ofte Thol-brief niet en hadde, of an-
dere excufatie nemende , foo fal die Thollenaer
't goet daer af hy de declaratie begeert heeft, ende
niet gedaen en is,mogen houden, tot der tijde dat
't voorfz verklaren gedaen fal wefen foo 't behoort,
ten fy dattet verderfTelijckgoetzy, ende dat de
Thollenaer hen confentere wille te palTeren.op be-
lofte die de Schipper doen fal in fijn wederkecteo,
te brengen Thol-brief, Certificatie, of andere be-
wijfen. Item, is de Koopman ende Koopman-
fchappe vry, ende hy daer prefent, ende voor 00·
gen is, foo fal hy oock de declaratie van fijnen g
den mogen doen by monde, ende affirmeren
't felve goet fijne is, ende dat niemant «"J^'^
noch deel daer in en heeft, ende dat doende,en
tooncndedenThollen-briefvan fijnder virjW
fal mogen door varen , fonder Thol te bet .
Item , en wil hy dat verklaren niet doen w*
dexel van dat hy als vry nietfchuldich en is, ^
de Thollenaer 't goet vanden Refufant wogt
refteren, ende houden tot dat den felven** ^
verklaringe gedaen heeft. Item, is 't oocK
verklaren de vrye Koopman verfwijght ge ^
hebben eenich goet dat verboden is uytte tf
^HÜ^Mb
-ocr page 818-
Concernerende de TholIen_* «
»545
1544
eelijck als Gout of Silvere MaiTe onge-
Coopman part ende deel heeft in onvry goeden
dat gcmengelt ende niet verfcheyden en leyt elck
op fijn merek, die fal betalen Thol alfoo wel van
den vryen als on vryen goeden, maer Jeyt heton-
gemengelt ende verfcheyden elck op fijn merek,
foo fal de vrye Koopman van 't fijne fijn vryheyt
ghenietcn, endeden onvryen fijn Thol betalen.
Item, infgclijcks foo wat vry Koopman ontfanght
eenige Kooprnanfchap, komende, of die hem ge-
fonden is uytEngelandt, Brabandt, Vlaenderen of
elders.fal betalcn.Thol vanden fclven goede, teh
iy dat die Koopmanfchappe by hem ofrc fijnen
eygen Dienaers, ofte by Poorters alfo vry als hy in
fijnen name ontfangen endegelcvcrtzijn geweeft,
foo dattet goet fijne is,ende van daer voort ftaet te
fijnen pcrijckele ende fortuyne. kern , foo wat
Coopman, Fadeur, Schipper of andere den Thol-
lenaer injurieerttercaufe van fijnder Officie,ofte
om 't exerceren van dien, is 't met woorden, die fal
gebannen zijn thien Jaeren uytonfen Lande van
Hollant, Zeelant ende Vriefiant, endeis 't by fcy-
te, hem belettende 't voorfz ontpacken, of andere
vilonnie doende, die fal verbeuren , te weten, die
Koopman ende FacToor 't Pack, Tonnen ende Ba-
len, die men vifiteren wil, de Schipper,'t Schip
ende al datter in is hem toe behoorende, ende alle
andere fullen gepunicertzijn van Sauvegarde Β ra-
ke, ende naer gelcgenthcyt vanden mifdaet. Item,
dat de Thollenaer alle Schepen ende Goeden die
by eenige vande voorfz middelen verbeurt ende
geconfifqueert fullen zijn,fal mogen terilont aen-
vaerden, ende verkoopen metten Hoek t'onièn
profijte, om ons daer af reeckeninge te doen foo 't
behoort, fonder eenige ilaeckinge daer af te doen,
onder dexel van eenigeoppofitic, appellatie ofpro-
vifie, ten zy mits namptiièrende in penningen van
Goude of van Silvere , de rechte vvaerde van den
felvcn geconfifqu eerde Goeden ter extimatie van
twee Mannen die onfen Thollenaer daer roe ne-
men ende kielen ial. Item, dat de Gecommitteer-
den tot onfcnTholIen ofrc hunnen Klerckenof
Dienaren nieten fullen mogen exigeren nochey£
fchen vanden Koopluyden, meer dan 't recht van
onfen Thollen , noch cenich belet of moleftatie
doen, noch oock yemant qualijck toe ipreecken
noch injurieren.met woorden rJoch met feyten.op
de pene daer van gecorrigeert te zijne als 'tbehoo-
ren fal, naer rechten ende alle koften ende intcreft
den gegrieveerden te betalen. Item, is 't gebreck
inde Klercken of Dienaers, fo fal den Meeftcr daer
vooren inftaen ende verantwoorden. Item, dat
geen Officiers, Klercken ofte Dienaren van onfen
Thollen, Taverne of Herbergen houden, Wijn of
Bier verkoopen en fullen mogen, op de verbeurte
van heur Officien. Ontbieden daer om me ende
beveelen onfen voorfz Cancclier, Prefident ende
Luydcn van onfen grooten ende heymelijcken
Raede, Hoofden ende Threfaurier Gencrael van
onfen Domcynen ende Finantien, Stedehouder,
Prefident ende Luyden van onfen Rade ende Re-
keninge in den Hage, grooten Threfaurier van on-
fen Landevan Zeelant, Gouverneur ende Bailliu
's Landts van Voorne ende vanden Briele, dat fy
defe onfe Ordonnantie fcherpelijck onderhouden
ende achtervolgen in allen heuren Poindcn ende
Articulcn, nier jcgenilacnde eenige oppofitie of
5. E üj                  appel-
^nTcëndW Salpeter, Artillerye of ander goet,
? f, hv verbeuren niet alleenlick t felve verfwe-
fnlet, maeroock alle andere goet in 't Schip
g 'fende hem toe behoorende. Item, en is de
vnorfz vr'ye Koopman daer niet prefent, foo fal
inde declaratie van fijnen voorfz goeden fenden
H» Thollenaer by Certificatie metten vooriz
Thol-brief, ende en doet hy 't niet, fo fal 't goet dat
dier chebracht is betalen Thol als onvry. Item,
dat alle Thol-brieven in houden fullen vier pun-
ten te weten, dat de Koopman Poorter is vanden
Stede of Plecke daer hy de vryhey t af gebruyeken
wille, ten tweeden,dat hy daer Jaeren dach Poor-
ter cevveefi: ,cndcfijn principale refidentie gehou-
den heeft , ten derden, dat hy naer 't Jaer fijn refi-
dentie daer ghecontinueert heeft ende onderhou-
den, ende ten vierden, dat hy by folemnelen eede
hoogelick geilaefr, fweeren ende affirmeren fal in
prefentic van Juihtien, dat 't merek geftelt in den
lelven Thol-brief, fijn eygen ende ghewoonelijck
merek is, ende dat hy onder 't felvc merek geen-
derhandc goet voorby den Thollen van Hollandr,
Zeelandt ende Vrieflandt, noch voor de Wachten
van dien gevoert en heeft, noch voeren, noch doen
voeren en fal,dat eenige onvrye Perfoonen toebe-
hoort, of dat eenige onvrye verlooft, verkocht,oft
toe gefeyt is, dat daer eenige onvrye part of deel
acn hebben. Item, en fullen de Thol-brieven niet
meer duyren dan een jaer,maer fullen moeten ver-
nicut zijn,indien de Koopman hem daer mede be-
helpen wille. Item, alle Certificatien fullen inhou-
den fpecificatie vanden Goeden, die den vryen
Koqpman ghcladen fal hebben , ende de namen
en toenamen vanderi vryen Koopluyden, die part
ende deel daer in hebben fonder fraude. Item, de
Thollenaer fal op de voorfz declaratie ende fpeci-
ficatie mogen dwingen den Koopman oft fijn
lacloors , vry ofte onvry te doen den eedt, ende
oock de Schipper t'allen tyden als 't hem belieft.
Item, ende als hy fufpitie heeft van fraude, foo fal
hy die mogen onderfoecken by onrpackinge ende
anderfins: ende vint hy fraude, foo fal hy 't geheel
Pack acn hem trecken als gheconfifqueert, ende
vint hy gecne, foo fal hy 't Pack weder doen ver-
packen ende toe fiuy ten als 't te vooren was, fon-
der kofte vanden Koopman. Item, indien dat ee-
nige van den voorfz vryen Luydcn faulte oft bc-
öroch committeren in den voorfz Thol ,die fullen
vtdiefen hacr vryheden ende nimmermeer daer af
ghebruyeken. Item, de felve vryhey t van Tholle
'uilen oock verliefen Ballingen , Banckeroeten
cnoedicrgelijcke , die als Fugitifs de vryheyt van
enige Plecken aen ghenomen hebben, ten zy dat
hcxT" ι et infame gherehabiliteert zijn foo'tbe-
tmi "ι λ1, a,lc Buytcn-Poorters die hunne con-
d„ , rc»dentie nieten houden binnen der Ste-
nU,affy hcn Poorters dragen , en fullen oock
ν«S 21jn van Thol)c· Ircm' a,lc Iracloors van
nic 7Cnendconvryen Koopluyden, en fullen
henfcl J? Vandcn Koopmanfchappe,die fy voor
ofrani en fullen onder dexel van Poorteryen
woorïl ^1^· Item , de Poorters ende In-
PaiTe ,kVar?Ucrecht ende van Campen, fullen
nacrru?r r dc de oudc gewoonlijcke Thollen
■ "ynvijicn harcr Privilegiën. Item, fo wat vry
-ocr page 819-
gp=s=
Î?5?
Placateo-i. a.Boeck. y.Tit. i.Deel.
1546
H?
appellatic, gedaen ofte doene ter contrarien, alles
by manieren van provifien,fonder prejudicien van
onfen ofteycmants anders Rechten, ende tot on-
fen wederfeggen, ende voorts dat fy ende allen an-
deren onfen Juihcieren, Officieren, ende heuren
Stedehouder, ten cynde dat eenen yegelicken van
defc onfe Ordonnantie gheadverteert ende onder-
recht zy, ende geen faecken en hebben daer af te
pretenderen caufe van ignorantie, de felve onfe
Ordonnantie doen uytroepen ende verkondigen
o\cr al inden bedryve van haerluyder Ofïlcie ende
Jurifdi&ie, in onfen voorfz Landen van Hollandc
ende Zeelant, daer men gewoonlick is uytroepin-
ge ende publicatie te doen, ende de felve Ordon-
nantie, ende alle de Poinden ende Articulen daer
inncverklaert, mede fcherpelijcken doen onder-
houden , achtervolgen ,obfcrveren by eenen yege-
üjeken, fonder faveur ende diflimulatie, op de pey-
ne ende alibo 't inde felve verklaert is, fonder yet
te doen of te laten,ende gedoogen gedaen te we-
fen ter contrarien, in wat manieren dattet zy,
ende ordonneren oock mits defen,dat men de Co-
pyc van dcfe Ordonnantie tot kennifle ende aen-
fien van eenen yegelijckcn doen itellen in Taeffe-
reclen,over al in onfen voorfz Thollens en Wach-
ten van dien, ende voorts mede ordonneren
vooren, dat men defe felve onfe Ordonnantie ^
giitrere ende doe regiftreren in een vande Reojff
ren, wefendeende ruitende in onfe GriffiecJ
Camere vanden Rade ende Reeckeningc van Ç L
lant voorfz, daer 't behooren fal. Ende want men
van defe onfe Ordonnantie te doen fal hebben
diverfche Plecken, fo willen wy dat aen't vidcnC
van dien gemaeckt onder 't zegel authemijcq)0ft.
aende Copien gecollationeert ende geteyekent b
een van onfe Secretariflcn, volkomen geloovetl
geven zy, gelijck tot defe originalcn Brieve, ende'
voor fulex hebben wy die gcauthorifeert ende au
thoriferen by defen, Referverende ende houdende
voorts tot onfe kenniffe ende interpretatie alle ai.
fulcke twijfTelen, donckerheden ende fwarighe-
den, als op defe onfe jegenwoordige Ordonnantie
foude mogen vallen, wantons alfoo gelieft,tnde
fulex gedaen willen hebben, Des t'oirkondenl'oo
hebben wy onfen Zegel hier aen doen hangen,
Ghegeven in.onfe Stadt van Mechelen den der·
thienden dach van Meye, in 't Jaer ons Heeren
1518. ende van onfen Rijcke 't derde. Ende op è
Ploye ftont gefchreven, By den Coninck in fijnen
Kade. Getcyckent, Haneton,
2. Vhcact^ecfyntiedenTbolvanQorMchemin't Soet&c. Indatth
't\\
derth'xnden Mey 1^*18.
gekheden, fautcnende abuyfen, Wel ende int
lange geinformeert hebben gehadt, ende medeby
wat middelen ende wegen men daer innek-
quaemlicxfte foude mogen voorfien , die 'tgunt
dat fy daer af bevonden in gefchrifte gheftek heb-
ben, ende dat voorts by onfen lafte ghecommuni-
ceert, met onfen lieven ende getrouwen diePreii-
dent ende Luyden van onfen Rade ende Reeckc·
ninge in Hollandt, die de felve informaticn ende
heur advijs op al ons overgefonden hebben, wclc-
ke heure informatie,concept ende advijs wy voorts
hebben laten vifiteren, ende communiceren by
onfen lieven ende ghetrouwen Raden ende Mee·
fters vande Requeften ordinaris van onfen Huyie,
Heeren Johan Carondelet, Dodor in beyden
Rechten , Deeckcn van Befancon, &c. Meeftets
Philips Wyelant, Jan Auxtruyes, ende Jooft Lau·
rens, den voornoemden Mr' Jooft Safbout, ende
Claes Lievinflz.M" Vincent Cornelifz.oock onlca
Raedt ende M.1* van onfen Kameren vande Reec-·
keningen inden Hagc, ende Jan van den Bolcft
onlancx onfen Gecommitteerden van onfen groo
ten Thol in Zeelant, die ons op alles in Rade heuf
luyder rapport, advijs ende goetduncken tot on
corredie gedaen hebben ghehadt: Ende walï!i*J
niet alleen nootlick en bevinden inde vooriz w
den ende abuyfen te voorfien, omme áie on
houdenifle van onfen Rechten, ™le"J*Z
Heerlickheden, maer oock ten eynde dat. cen
gelick de felve onfe Landen ende Thollen ttequ^
terende, weten mach wat hy te doen lal ne
SOO IST, dat wyby goede ende rype^e^
ratie van eenigen van onfen Bloede, enae J
Ordene , ende by advijfe ende goetdunc^^ l
onfen lieven ende getrouwen Ridder ende ^
! Á E R L E, &c. Allen den geenen die de-
jfen onfen jegenwoordigen Brief fullcn
:fien ofte hooren lefen, Saluyt. Allbo tot
onier kennifle ghekomen zijn die groote ongere-
geltheden ende frauden die feeckeren langen tijde
gewceil 2ijn, ende noch dagelijcks gefchien ende
gebeuren in de onderhoudeniffe vande Rechten
van onfen Thollen,ghelegen in onfen Landen van
Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandt, fonderlinge
van onfen Thollen van Gornichem ende Schoon-
hoven , ende Wachten van dien, foo wel by den
Ingefetenen vande Steden ende Dorpen vanden
felven onfen Landen ende andere, die by Privile-
gie van onibn Voorfaten, Graven ende Gravinnen
vanden felven Landen , Vryheyt van Tholle ver-
kregen hebben, die de felve heure vryheydt abu-
feren ende mif bruyeken , als by andere onvrye
Pcrfoonen van diverfche vreemde Landen ende
Natiën, die heuren Tholle nieten betalen, of in
als doen als fy behooren,ende na rechte fchuldich
zijn te doen , tot groote diminutie van onfen
Hoogheden, Heerlickheden ende Domeynen, en-
de noch meer fal, indien by ons daer inne niet
voorfien en worde. Ende omme hier inne te re-
medieren ende eenc goede redelicke Ordonnantie
gemaeckt te worden, tot onderhoudeniffe vanden
felven onfen Rechten endcHccrlijckheden, Wy
hebben onlancx geordonneert ende ghecommit-
teertghehadt onfen lieven ende getrouwen Mee-
fters Jooft Safbout, ende Claes Lieuviflz, onfen
Raden in onfen Hove van Hollant, Thielman van
Dullekum, oock onfen Racdt ende Ìë' van onfen
Camere vande Rceckcninge inden Hagc, ende
Jan de Hcuytcre, onfe Schout van onfen Stede
van Delft, die hem op de voornoemde ongere-
-ocr page 820-
Ι
Concefnercnde de. Tholleojr*.
i54?
54-8
. den Heere van Ëfcanbécke $ den Luyden van    ende ais hy fufpitie van fraude heeftj foö fal hy die
lier
f η Secreten Radcende vande Finantien, ncf-    mogen onderibeckcn by ontpackinge ende ander-
r ons vvefende, ghemaeckt, geordonneert ende    fints i ende vint hy de fraude, foo lal hy 't gheheel
-Ll— •"■""•Vm ^rrlniiriprpn onAc    pack aen hem trecken als gheconfifqueert, ende
1
vint hy gecnö, foo ial hy 't Pack weder doen ver-
packen ende toe fluyten als 't te vooren was, ion-
der kofte vanden Koopman. Item, indien eenige
van den voorfz vryen Luyden faulte ende bedroch
committeren inden voorfz Thol, die fullen verlic-
fen haer vryheyt ende nimmermeer daer af ghe-
bruyeken. Item, de felve vryheyt van Thollen
fullen oock verliefen Banckeroeten * Ballingen
ende diergelijcke, die als Fugitiven de vryheyt van
eenige Plecken aen ghenomen hebben, ten zy dat
fy van de infame gherehabiliteert zijn foo 't be-
hoort. Item, ende alle Buy ten-Poorters die haer
continuele refidentie niet en houden binnen der
Stede, daer af fy hen Poorters dragen , en fullen
oock niet vry zijn van Thollc. Item , ende alle
FacÏoors, Herbergiers, Waerden ende Maeckelaers
van vreemden ende onvryen Koopluyden , eri
fullen niet vry zijn vande Koopmanfchappen, die
fy voor hen felven doen fullen onder dexel van
Poorteren ofte ander vryheyt. Item, dc Poorters
ende Inwoonderen van Utrecht ende van Carn-
pen, fullen palieren, betalende de oude gewoon-
lijcke Thollen naer uytwijfen harer Privilegiën.
Item, foo wat vry Coopman pare ende deel heeft
in onvrye goeden, dat ghemengelt ende niet ver-
icheyden en leytelckop fijn merek, die fal beta-
len Thol alfoo^vel van den vryen als onvryen goe-
den, maer Jeyt het ongemengelt ende verfchey-
den clck op fijn merek, foo fal de vrye Koopman
van 't fijne fijn vryheyt ghenieten, ende den on-
vryen den behoorlijcken Thol betalen. Item, inf-
ghelijcks foo wat vry Koopman ontfanght eenige
Koopmanfchappen, die hem uyt vreemde Lan-
den ofte onvryen Plecken gefonden wort, fal daer
af Thol betalen, ten zy dat die Koopmanfchappen
by hem ofte fijnen eygen Dienaers, ofte by Poor-
ters alib vry als hy,in fijnen name ontfangen ende
gelcvertzijn gewceft, foo dattet goet fijne is,ende
van daer voorts ftaet tot fijnen perijckelc ende for-
tuyne. Item, foo wat Coopman, Faitcur, Schip-
per of andere den Thollcnaer injurieert tercaufe
van fijnder Officie, ofte om 't exerceren van dien*
is 't met woorden, die fal gebannen zijn thien Ja-
ren uyt onfen Landen van Hollant, Zeelantendë
Vrieflant, ende is 't by feyte , hem belettende
't voorfz ontpacken, ofte andere vilonnie doende,
die fal verbeuren, te weten, die Koopman ende
Fadoor 't Pack, Tonnen ende Balen, die men vi-
fiteren wille, de Schipper, 't Schip ende al dattet
in is hem toe behoorende, ende alle andere fullen
gepunieert worden van Sauvegarde Braecke.ende
naer ghelegentbeydt vande mifdaet. Item, dat de
Thollcnaer alle Schepen ende Goederen die by
eenige vande voorfz middelen verbeurt ende ghe-
confifqueert fullen zijn, fal mogen terftont aen-
vaerden, ende verkoopen metten ftocke t'onfen
profijte, om ons daer af reeckeninge te doen foo 't
oehoort, fonder eenige ftaeckinge daer af te doen,
onder 't dexel van eenige oppofiticn, appellatien of*
provifien, ten zy midts namptiferende in pennin-
gen van Goude of van Silvere, de rechte waerde
van den felven geconfifqueerden Goeden ter exti-
daer
Smeren midts defen onfen Brieve, die Poin&en,
Α ciculen ende Ordonnantien hier naer verklaert.
fnden ceriten, dat geen van onfen Dienaren ghe-
rommitteertoft van onfen voorfz Thollen oft an-
Lc 0nder henluyden ghecommitteert, ende heu-
.in Dienaren, en fullen mogen houden Taverne
nftcHerberge, Bier noch Wijn verkoopen , opte
verbeurte van hacrluyder Officien ende dienft,
dacr op datfc ghehouden fullen wefen den Ecdt te
doen. Item ,dat alle onvrye Koopluyden fchuldich
ende ehchouden fullen wefen den Thollcnaer te
feergen wat Goederen ende Koopmanfchappen fy
Aden hebben van droogc Waren, die men van
ouden tyden alfoo geufeert heeft te verklaren, en-
de te fpecificeren", hoe veel, ende wat Koopman-
fchappen , ende dat wel bcfcheydclickcn, om ons
recht dacr nae te betalen ende c'ontfangen. Ende
die geenediedaerafin gebreecke zijn, dat ial we-
fen opte pcyne van 't verfwegen goet, te verbeu-
ren tot onfen profijte, indien 'tfelve verfwegen
goetvcrfcheydenleyt, van 't goet by verklaringe
over gegeven. Item , ende indien 't verfwegen
goetonverfcheyden leydt, foo fal 't gheheel goet
alfoo t'famcn onverfcheyden leggende, verbeurt
wefen, als die faulte toe komtby den Koopman
oft fijn Factoor; maer indiende faulte toekomt
by den Schipper, foo fal 't Schip Verbeurt wefen,
fondcr aenfehou te nemen wie 't toe behoort, ende
oockallc 't goet dacr in wefendc,dcn Schipper toe
behoorende. Item, de andere Goederen die de Be-
henders van ouden tyden befien hebben , die ial
onfen Befiender op fijnen eedt getrouwelijck be-
fien, daer na de Koopman 't recht van onièn Thol-
lc betalen fal. Item, die vrye gepriviligeerde Per-
foonen fullen oorlof bidden den Thollcnaer ofte
fijnen Dienaer, ende ghehouden wefen te toonen
aldacrheuren Thol-brief, inhoudende vierpoin-
flen,te weten, dat de Koopman Poorter is vande
Stede of Plecke daer hy de vryhcy t af gebruyeken
wille, ten tweeden, dat hy daer Jaercn dach Poor-
Kr gewceft, ende fijn principale refidentie gehou-
den heeft, ten derden, dat hy naer 't Jaer fijn refi-
dentie dacr ghecontinueert heeft ende onderhou-
den, ende ten vierden, dat hy by folemnelen eede
hoogelick geftaeft, gefwooren ende ghcaffirmcert
pe«t in prefentic vanjuiliticn,dat 't merek geftelt
lndenfelvcnThol-brief,fijn eygen endegewoo-
"%k merek is, ende dat hy onder 't felvc merek
ge^derhandc goet voorby onfen voorfz Thollen
^anHollandt,noch voor de Wachten van dien ge-
fiN Cn 'lee^c'noc^ voeren»noch ^oen voeren en
^,üat eenige onvrye Perfoncn toebehoort, of dat
oft Τ °nvr>'e vctlooft, verkocht, oft toe gefeyt is,
Imm C,cniSe onvryc Parc of deel aen hebben,
duv ' Jde cn fullcn dc Tho1 -brievenct meer
2iö· fnJaer > maer fullen moeten vernicut
WiUe I KooPman hem daer mede behelpen
tcerdp r i°m' dP Thollcnacr of fijne Gccommit-
Konn Te dccIaratie ende fpecificaric by den
den Π Shcdacn» mogen nemen den eedit van
aU •t?venIK100Praanofte Schipper t'allen tyden
t hem believen ende goet duncken fal. Item,
¥"■
-ocr page 821-
φ
Placateii-i. 3-B<>eck· 7«Tit» i.DeeL
1550
!55i
matie van twee Mannen die onfen Thollenaer
daer toe kiefen ende nemen fal. Item , dat de Ge-
committeerden totten voorfz Thollen of heuren
Klercken of Dienaren niet en fullen mogen exige-
ren noch eyflehen vanden Koopluyden, meer dan
't recht van onfen voorfz Thollen, noch cenich
belet ofte moleilatie doen, noch oock niemandt
dent ende Luyden van onfen Racde ende R
keninge in den Hage, Rentmeefters van Bew
ende Beooiterfchelt in Zeelant, Gouverneur e*
Bailliu 's Landts van Voorne ende vanden Br'l·
DrolTaert 's Landts van Arckel, ende Stede
Gorkum, dat fy defe onfe Ordonnantie fche^
lijck onderhouden ende achtervolgen in allehf
ren Poinclen ende Articulen, niet jegenftacni
eenige oppofitie ofappellatie, gedaen ofte tedoï
ter contrarien, alles by manieren van provifc
fonder prejudicien van onfen ofte yemants ande"
Rechten, ende tot onfen wederfeggen, ende vocJ!
dat fy ende allen anderen onfen Ju]fticieren,Q|
eieren, ende heure Stedehouderen,,teneyndeè-
eenen yegelicken van defe onfe Ordonnantie efo
adverteert zy, ende geen faecken en hebben L
af te pretenderen caufe van ignorantie, dat fy d;
felve onfe Ordonnantie doen uytroepen endewt-
kondigen een yegelijck in den bedryve van haet.
luyder Officie ende Jurifdi&ie, alommc in oniej
voorfz Landenvan Hollandt,Zeelant,Vrieflant
ende Landen van Voorne, ende van Arckel,das
men ghcwoonlickis uytroepinge ende pubiicaös
te doen, ende defe felve onfe Ordonnantie,ende
alle de Poin&en ende Articulen daer inne vci
klaert, fcherpelijcken mede doen onderhouden
achtervolgen ende obferveren by eenen yegelijo
ken, fonder faveur ende diffimulatie,op depeyneo
ende alibo'tinde felve verklaert is, fonder daet
tegens te laten ende ghedoogen yet ghedaenofte
gevordertte wefen ter contrarien, in wat manie-
ren dattet zy,ende ordonneren oock midtsdeièn,
dat men de Copye van defe onfe Ordonnantie tot
kenniiTe ende ten aenfien van ecnén yegelijckn
doe ilellen in TaefFereelen, over al in onfen voorfz
Thollens ende Wachten van dien, ende voorts
mede ordonneren als vooren , dat men de felve
onfe Ordonnantie regiftrere ende doen regiilteren
in een vande Regiitcren , wefende ende eiftende
in onfen Griffie ende Camere vanden Raedecnde
Reeckeninge van Hollant voorfz, daer 'tbehooren
fal. Ende want men van defe onfe voornoemde
jegenwoordige Ordonnantie te doen fal hebben in
diverfche Plecken, fo willen wy dat aen't videmus
van dien gemaeckt onder 't zegel authentijcq.oftc
aende Copien gecollationeert ende geteyekent by
een van onfe Secretarifïèn, volkomen geloovege-
geven zy, gelijck tot defe originalen Brieve, ende
voor fulex hebben wy die geauthorifeert cndeau<
thoriferen mits defen, Referverende ende houdea·
de voorts tot onfet kenniiTe ende interpretatie alle
alfulcke twijffelen of donckerheden, als op dele
onfe jegenwoordige Ordonnantie foude moge
vallen ende ghefchieden, want ons alfoo gncljo»
ende fulcks ghedaen willen hebben. Des c'oirton-
den foo hebben wy onfen Zegel hier aen «j»
hangen. Ghegeven in onfen Scadt van Mecne^
den derthienden dach van Meye, in 't Ja« .
Heeren duyfent vijf hondert ende achtiene.ew
van onfen Rijcke 't derde. Ende op de Ploye 1
gefchreven, By den Conipck in fijnen Ra#·
teyc]sxnt,Hanefon,
ι
ualijck toe fpreecken noch injurieren, met woor-
n noch met feyten,op de pene daer van gecorri-
geert te zijn als 'tbehooren fal,na rechten ende alle
koffen ende intereftden gegrieveerden te betalen,
ende is 't gebreek inde Klercken of Dienaers, fo fal
de Meeftcr daer voren in ftaen en verantwoorden.
Item,dat niemant van die gene die geprivilegeert
zijn vanden Tholle binnen Hollant, Zeelant ende
Vrieflant, ofte daer buyten en mach eenich Sout,
Wijn ofte andere Goeden, den Rhijn, Mafe, Lec-
kcende Wale, neder brengen, hyenmoetet ter
hoochftcr MercTcn gekoft ende ghehaelt hebben,
ende certificatie brengen vande hoochiler Merel:,
daer hy 't felve goet ghekoft fal hebben , of anders
hyfoude dat moeten verthollen als onvrye goet.
Itcm,dchoochire MercTcn zijn naer ouden herko-
men Cculen, Wefèl ende Venlo,*ofdacr 't Goet in
't Lant gevvaflehen is, boven de hoochfte Merden
voorfz , ende niet daer beneden. Item, dat nie-
mant vande onvrye Luyden van boven komende
tot Schoonhoven ofte Gornichcm, met eenige
Beytelen , Vlotten , Schouwen, Ponten of andere
Schepen ,gheladen met Kant-hout, Plancken ofte
andere Goeden ende Koopmanfchappen hoe die
genoemt mogen wefen, aldaer heur laft in geen-
fins en breken noch open flaen noch en verkoopen,
fonder onfen Thollenaer den rechten gewoonlijc-
ken Thol daer af betaelt te hebben, en waer 't dat
het felve goet by den Poorters aldaer verkoft ende
binnen der felver Stede vertiert ende ghefleten
worde, fonder dat fyluyden dat feLvc goet fullen
mogen voort yemande buyten der felver Stede
verkoopen. Item, dat niemant van waer dat hy is,
Thol vry weiênde, eenich Zout vry opwaerts voe-
ren en mach meer dan feven ende een halve Mud-
de Dortfche mate, ende die en moet hy niet over-
flaen in andere vrye ofte onvrye Schepen, hy en
moetfe ter hoochfter Merci: voeren, of hymoetfe
verthollen voor onfen Thollen, maer mach die in
andere Steden verkoopen ende ilijten metter
kleynder mateaen 't Landt, fonder 'tfelfde met
Schoppen over te ichicten , ofte eenige Verkoo-
pers in 't groffe, of tot eenen male te verkoopen:
Ende in 't wederomme komen de Certificatie
brengen den Thollenaer vande Steden ende Plaet-
fen daer hy 't Zout metter kleyndcr mate verkoft
fal hebben, ende die felve Certificatie ilercken met
fijnen eede, wanneer hy des verfocht fal zijn, opte
verbeurniiTe vande eftimatie van 'tfelvegoet dat
hy voor by de Thollens ghevoert fal hebben. Ont-
bieden daet omme ende beveelen onfen voor-
fchreven Cancelier, Prefident ende Luyden van
onfen grooten ende heymelijcken Raden, Hoof-
den ende Threfaurier Generael van onfen Do-
meynen ende Finantien , Stadthouder, Prefi-
?>'
-ocr page 822-
Concernerende de Tholleruu
i55a
155*
Placaet, Waer hy den Schippers ende anderen verboden inert eenigegoede*
ren door Uyt-wegen te voeren, omme tefchouwen de Thollen ende principale Wachten. In date den
a6 Ocloher 1553.
>A E R E E by der Godts ghenaden
[ Roomfch Keyfer, &c. den eerften onfen
mocdelick biddende, waCromrhö wy bcgeerende
daer inne te remedieren, op dat onfe Thollen on-
derhouden mach werden foo 't behoort, ende hier
opgehadt 'tadvijs van onfen lieven ende getrou-
wendie Luyden van onfen Kamere vander Recc-
keninge in Hollandt: ontbieden ende beveelcn u,
daer toe committerende midrs defen Brieven, dat
ghy van ftondenaen verkondicht ende uytroept
by openbare uytrocpinge tot allen Plecken bin-
nen onfen voorfz Lande van Hollant, Zeelanten-
de Vrieflandt, daer 't van noode wefen fal. Beve-
lende ende ordonnerende voorts van onfen wegen
datniemant wie hy zy, Schipper ofte Koopman,
Schuytenaer, kleyn ofte groot, geladen hebbende
eenige Goeden vry of onvry, hem en vervorderen
met eenige Koopmanfchappen geraeckt hebben-
de eenige van onfen Stromen ende Revieren van
Hollant ofte van Vricflant, teibecken cénige uyt-
wegcn , omme de voorfz onfe Thollen ende prin-
cipale Wachten van dien te fchouwen ofte t'onc-
gaen, het zy deux de Bilrcdam, Sevenhoven, den
Heyligenwech,Goe Jan Verwcllen Sluys, of an-
dere ongekouftumeerde Wegen, maer dat de ièl-
ve Schippers bcfoecken fullen onicn Thollen ofte
principale Wachten van dicn,achtervolgende'tin-
houden van andere onfe Brieven van Placate, daer
op ghepubliceert 1 Ende dit op de peynen jegens
ons te verbeuren 't Schip ofte Schuyte, ende alle
't goet datter inne wefen fal, toebehoorendeden
Schipper ende iijne Reeders. Ende indien die
Schippers die Uytwegen gefocht hebben by laile
van den Coopman om onfe Tholle te ontgaen, foo
fal als dan dat goet vanden Coopman in 'r Schip
wefende , mede verbeurt zijn totonièn profijte.
Item, of't gebeurde dat defe overtreders op 't feyc
terflont niet bevonden en werden, ende dat men
daer nae, te weten, binnen 's Jaers kondc doceren,
dat fy defe Ordonnantie geinfringeert hadden, foo
fal men tegens alfulcke Overtreders procederen
als van rechts wegen behooren fal. Ende des te
doene foo geven wy u volkomen macht, authori-
teyt endeionderlinge bevel. Ontbieden daer om-
me ende bevelen allen anderen onfen Rechteren,
Iufticicren ende Officieren, dat fy u in dit doende
ernftelick verftaen ende obedieren. Gegeven in
onfen huyfe vanden Hage onder onfen Zegel van-
de Leenen, 't welck wy gebruyeken in gelijcke fa-
ken, hier onderop gedruckt by forme van Placate,
den fes en twintichften Odobris Anno 1553. van
onfen Kcyferrijcke 't vier-en-dertichftc, ende van
onfen Rijcken van Caftilien ende anderen, 't achc-
en-dertichfte. Onder ilondt ghefchreven, By den
Keyfer. Ter relatie van fijne Majefteycs Stadthou-
der Generael, d'Eerile ende andere Raden van
Hollant, Zeelant ende Vrieflant. Ende was onder-
geteyekent, /. Dam.
! Sergeant van Wapen ofte DcurwScrder
nljnfenKamere vanden RadeinHollanthierop
\rfocht, Saluyt. Van wegen onfen beminden
Dirck Co'rneiifz, Bewaerder van onfen Tholle van
jcr Goude op recckeninge, ende Wouter van
Stompick.Bewaerder vanden Wachte vanden fel-
ven Tholle binnen onfen Stede van Haerlem ende
van Sparendam, gelegen in onfen Lande van Hol-
landt, is ons vertoont ende te kennen gegeven ge-
weeft,hoedat wy feeckeren tijdt geleden by onfen
Brieve van Placaten hebben doen publiceren over
al onfen Lande van Hollant ende Zeelant, dat alle
Schippers vry ofte onvry komende in den voorfz
onfen Landen van Hollandt ende Zeelandt, ende
geraeckt hebbende eenige vanden Stroomen ofte
Revieren vanden felven Lande, befoecken fullen
in elck Lant onfe Thollen ende principale Wach-
ten van dien, fonder te iöecken ofte nemen eenige
Uytwcgcn, omme die felve Thollen of principale
Wachten tefchouwen, ende dat op peyne tegens
ons te verbeuren 't Schip ende alle 't Goet dat
daer inne wefen fal, toe behoorende den Schippers
ende fijn Reeders, ende boven dien de boeten van
vijftien goude Leeuwen: Ende indien de Schipper
de Uytwegcn gefocht heeft deur laile van den
Koopman,omme onfe Thollen teontgaen, dat
als dan't goet vanden Koopman in't Schip wc-
fende, verbeurt fal zijn tot onfen profijte. Ende
hoewel nicmanten behoorde contrarie onfen Pla-
cateende Bevelen te doen, dcfen niet tegenflaen-
de, foovervorderen diverfche Koopluyden ende
Schippers van onfen Staden van Amitcrdam,Ley-
den, ende van andere Plecken, dagelijcks grootc
menichtc van Koopmanfchappen ende Goeden,
komende van onfen Steden van Antwerpen, Dor-
drecht, Bergen ende elders, ende varende na onfen
voorfz Stadt van Amfterdam, ofte anderfints daer
^ wefen willen.geraeckt hebbendeonfen Stroom,
e lel vete voeren deuruytwegen , ende binnen
swnts, fonder te verfbecken onfen Thollen ofte
Principale Wachten van dien, ofte Tholle rechten
κ Detalen, ende dat byfonder doen deur den Dor-
pinVanu edam' Sevenhoven ende den Heyli-
ijcnwech ende andere ongecouftumeerde Vaer-
Vcrwcll °°Ϋ ?eUr den Sluys Senoemc Gof Jan
^hanen 'mits 'c welcke de voorfz Thollen ge-
! totv^rmWïentekorncntot Seheele annichilatie,
ty ons h nnge van onfen Domeynen,tcn ware
liJckeremriPnieCverrien enworde var» behoor-
med,e»alfoo hy fey t, ons daer omme oot-
4. Or-
5. E
-ocr page 823-
—Χψ7-Τ~γ-
1554           Placatcn-?. 3-Boeck. 7-Tit. 1. Deel ·           ^
4. Ordonnantie, voor deThollenaers van (jorcum. In date den feHllt
tw'mtkhflen November 1580·
Lfoo tot kennifle van de Luyden vande
, Reeckeninge in Hollant gekomen is, dat
de Burgers van Leerdam ende andere,
hen vervorderen met hacr Schepen ende
Goederen te pailèeren voor by de ThoUen ende
Wachten van Gornichem ende elders, fonder
voorfien te zijn van bchoorlijcke Thol-brieven, in-
houdende de vier Poinclen vervatet in 't vijfde Ar-
tijckcl van hoochloM memorie Kcyferlijcke Ma-
jcfteyts Ordonnantie vanden Jare vijftien-hondert
achthien gemaeckt, op de Thollcn in 't Verfchcn,
ende in 'tderthiende Artijckel vande felvc Kcyfer-
lijcke Majefteyts Ordonnantie vanden felven Jare
vande Thollen in 't Souten , waer door verfchey-
den frauden ende abuyfen fouden mogen gepleegt
worden, tot diminutic ende prejuditie vande voor-
fchreve Thollen ende gherechcigheden van de
Graciiclijckheyt van Hollant, contrarie de voorfz
Majeftey ts Ordonnantie, S O O I S Τ, dat de
Luyden vande Reeckeninge in Hollandt v
geinterdiceertende verboden hebben,intetdic
ende verbieden mits defen allen Thollenaerse*?
Colletteurs vande voorfz Thollen ende Wach
van dien, in Hollandt ende Zeelant, eenigep^
ters van Leerdam ofte andere Steden te laten J
feren ofte varen voorby hare Thollen ende Wa'
ten , dan midts vertoonendebehoorlijckeTlJ
brieven , inhoudende de voorfz vier PoincW
Keyferlijckc Majeftey ts Ordonnantie uytgecW
Ende indien yemant wille fuftineren contrarie»
privilegeert te zijn, fullen de felve renvoycrenoft
feynden aende Kamere vande Reeckeninge ijgL
Hage voorfz,omme daer van te doceren ofte teb
wijlen, houdende niet te min 't Schip endc Goede-
ren in arrefte, tot dat henluyden by den voorfzKi.
mere anders gheordonneert fal zijn. Adumtra
Burele vande Kamere vande Reeckeninge indea
Hage den xxvj. Novembris Anno 15 8o,
5· Placaet, poerende 't vertbollen der *Beeflen die tot Hoorn aen fynun, b
date denfeyenthisndm luiij 1587.
r riièren by deièn, te trecken binnen der Stede m
Hoorn, endc aldaer ende binnen den bedryvem
dien, ende elders des van noode zijn fal, voor den
Volcke te verkondigen ende te publiceren, dat
niemandt wie hy zy, hem vervordere eenigc Bee-
ften die Thol fchuldich zijn, uy t de Schepen op 't
Lant te ftellen , ofte oock inder Poorten te dryven,
voor ende aleer onfe Thollenaers aldaer, ofte hare
Gecommitteerden de felve Beeften op geteeckent
fullen hebben,hoe veel Beeften in elck Schipghe-
laden zjjn, ende wie die toe behooren, op pene ib
wie bevonden wort contrarie defen onfe Ordon-
nantie te doen, dat de felve t'elckcn reyfe fo wan-
neer 't iel ve gebeurt, vervallen fal inde lommevan
vijfthien ftuyvers voor elck Beeft , daer van bet
eene derdendeel komen lal tot onfen prot1jte,ende
het ander derdendeel tot profljte vanden Officier.
ende 'tderde derdendeel totpronjtc vanden Thol-
lenaers van onfen voorfz Thol. Gegeven in onfen
Huyfe vanden Hage , onder 't Zegel van Ju^ie
op 't fpatium van defen ghedruckt, in formc van
Placate den feventhienden Junij vijfthien-hortdert
feven-en-taehtich. .
Α U R ï ΤIU S; ghebooren Prince van
Orangien, Grave van Nailau, Catzenelle-
bogen, Vyanden, Diets, &c. Marquis van
der Veere ende Vliffingen , Heere van Sint Vijth,
Daefburgh, der Stadt Grave ende vanden Lande
van Kuyck, Gouverneur ende Capiteyn Gencrael
over Hollant, Zeelant ende Vrieflant, den eerftcn
ghefwooren Exploi&cur vander Kamere van den
Rade in Hollandt hier op verfocht, Saluyt. Alibo
tot onfer kenniiTe gekomen is, datter groote onge-
regeltheden gepleecht worden in 't verthollen van
de Beeften, die te Hoorn te Schepe arriveren ende
aen komen,doordien delêlve aldaerop geicheept,
ende inde Herberge ghedreven worden,ïbnder ee-
nige voorgaende opteyekeninge van den ghetale
vande Beeften ende Eygenaers van dien , waer
door wy grootelijcken ende menichmael inonie
Thol-rechten geprejudiceert ende verkort worden,
ende foude onfen voorfz Thol door fbdanige ma-
nieren in toekomende tyden gheichapen zijn te
niet te komen , hebben daer omme met alle be-
hoorlijcke middelen hier jegens willen voorfien.
SOO IS T, dat wy u committeren ende aurho-
6, Waerfchouwinge, ïhQwpende 't betalen van
Jen Thol van Opf
Paerden, Koeyen, Schapen en Ver ekens: oock Roer-thol der Schepen daer medefukke Beefien tot
flerdam over komen. In date deneerfienjulij
1653.
doen collefleren ende opheffen ende onrfan^
feeckeren Thol van Often, Paerden , W '
Schapen ende Verekens aldaer aen komj0^
over Zee, midtfgaders oock de Roer-tbolie 1
Schepen,daer alfulckc Beeften medcover w
ende dat fommige Perfoonen gheyonden « ^
lickheyts van Hollandt, van allen ouden
tyden, van wegen de Ed: Groot Mo: Hee-
ren Staten vanden felven Landcgehadt
hebben, ende noch zijn hebbende, 't recht, om tot
Amftcrdam, Goylant, Sparendam, ende elders, te
«
-ocr page 824-
m /                 Concernerende de ThoIien_>.
1550
,. hen vervorderen den voorfz Thol voorby te
ende te frauderen, oock fommigedcn felven
g?l 4n fpreeckcn, fonder nochtans de beralinge
l conformke' vande Lijfte daer van gemacckt te
1 Alle 't wclck ftreckende is tot groot naedeel
komende uyt Denemarcken,
Eyderftee ofte daer ontrent ~~j Blanck.
De Roer-thoilen van yder Schip,
daer fulcke Becften over ko-
men
j Blanck.
Van Oircn,Pacrdcn ofte Koeyen,
komende uyte Ovcr-Zeeiche
Steden,als mede uyt VrieP
landt,van clcks ---- -----
Van Vcrckens ende Schapen al-
daer aen komende, 'tzy uyt
Denemarcken,Eyderftee,ofte
oock Kin de Ovcr-Zeefchc
Steden,ende Vricilandt, van
ÏÏ
ende inter
SéS^an werden. SOO 1ST, dac d,e
ndeRccckeningen voornoemt,omme daerin-
nc tc voorden, ende voor te komen de fchade van
Ac Gracflickheyt, goct gevonden hebben een ydcr
een met de voorfz Bceftcn over Zee aldaer acn
komende, te waerfchoüwen , ten eyndcfyluyden
echouden fullen zijn de voorfz Becften acn te ge-
ven ende al voorcns de iel vete vervoeren, ofte
Wcci) tc doen brengen, daer vooren te betalen ten
nrofijtc vande Graeilickheyt, in handen van Dirck
Hendricxfz Croot, Marck-Meeftcr aldaer, ende
geftelttotdefelfdeCollede, van yeder Beeft als
volght:
Van elckc Otfè Paert ofte Koe,
uij penningen.
elcks
■ j penninck.
■j Blanck.
De Rocr-tholle als vooren
Hier naer ial een yeder fich hebben te reguleren,
op pene dat tegens de naerlatige ten aiderfcherp-
ften in conformité vande Placatenende Ordon-
nantien op des Gracflelickheyts Thollen gemaed
ende geemancert, fal werden geprocedeert.
HET TWEEDE DEEL.
PJacaten vande Staten Generael.
Ordonnantie, Op den opheef vanden grooten ^rabantfeben Smjgenden
Landt-Thol, Gekyde ende Feert-gett. In date de» elfden Febmarij 1658.
1.
y'I^En Raedt van State der Vercenichde Ne-
$ J^lHderlanden, heeft goct gevonden tc laftcn
|Η||4 ende ordonneren , laft ende ordonneert
* mits defe den Licent-mecfter Culenburg
tot Bergen op den Zoom, omme van 's Lants wc-
gentc ontfangen ofte doen ontfangen door fijne
Collcclcursten Platten Lande te fteïlen.den groo-
ten Brabantfcbcn Swijgenden Lant-thol, Gcleyde
ende Peert-gclt, van alle Goederen komende uyt
de Quarricren van Antwerpen, Mcchelcn, Dieft,
Uer,*Hcrenrals, ende de Landen ende Rivieren
klu^,"' m'dt%adcrs Steenbergen ende Stccn-
betchfche Vliet. Ordonnerende dien volgende
cenyederdien 'taengaen mach , de aengevingc
der voorfz goederen aende gemelte Collecleurs tc
doen, fonder daer van te bly ven in ghebreecke, al-
waer 'tfchoon foo, dat den Vyandtfulcks wilde
beletten, in welckcn gevalle iy de aengevingc van
dien fullen hebben tedocn op 't Comptoirder Con-
voyen ende Liccnten tot Bergen op den Zoom,
ofte by faute vande fclvcaengevingc, dat de goe-
deren , Wagens, Karren ende Peerden fullen zijn
verbeurt, ende daer voor acn ghchaek mogen wer-
den. Gedacn in 's Gravcn-Hage den elfden Fe-
bruarij fefthien-hondert acht-cn-dertich. Was gc-
parapheert,S. Scoite,n' Onderftondt, Ter Or-
donnantie vanden Raedt van State. Gctceckcnr,
M. Huygens.
^Qotific atie vande Verpachtinge desvoorf^Tbols, ende ftriBe ordre om
oen den Pachter ofte fijne ColUlleurs den felven te betalen. In date den thienden Mey \ 64 % J
2.
^Fn Raedt van State der Vcrccnichdc Nc-
m\acrlanden, Allen den gcencn die dcfeful-
*fi icn iien ofte hooren lefen , Saluyt. Alfoo
fcinren rf0etghevonc,cn is doGecommitteerde
Pachron ?gen 0pten 2oom openbacriijek te ver-
UtSLi? P°"ten Braba^tfchcn Swijgenden
CtiiQkyiC Cnde P^t-gelt, van alle Goe-
QuarS «CnTek0mendc naer' ende W dc
D
<eft Ljl u oven ' AntwerPer>. Mechelen,
rcn van di Herenrals'cndc de Landen ende Rivie-
goedcren'?' gCCn,e uyrgcr°nc,crt, foo wel vande
Ut mpïC Jndeeenc vyandthjeke Stadt ofte
' c- andete, als die uytte Steden oft Lan-
den onderde gchooriaemhcyt van defen Staet bc-
hoorende , cndcNeutrael zijnde, naer der Vyan-
den Steden ofte Landen fullen ghevoert worden,
ende dat daer af als mceftbiedende Pachter is ge-
bleven Willeen Boyen. SOO IS Τ, dat Wy
hier mede een yeder dien 't aengaen mach waer-
fchoüwen , ende daer beneffèns ordonneren do
aengevingc der voorfz Goederen, aen de Pachter
ofte fijne Collecleurs by den voorfz Pachter ren
Platten Lande te ftcllen, ende aende fel ve re beta-
len het recht dact toe ftaende, volgende dc Lijfte
tot noch toe aen d'ander zyde ghepradifcert,
Ende by aldien den Vyandt fulex wilde beletten,
5. F ij                      fal
-ocr page 825-
Placatecu. ^.Boeck. 7.Tit. 2. Deel
tS58
•55}
faldevoorfz aengevinge ende betalinge moeten
gefchieden aenden voornoemden Pachter, of fijne
Colle&eurs binnen Bergen opten Zoom voorfz,
ofte dat by faulte vande felve aengevinge ende be-
talinge, de Goederen, Wagens, Karren ende Peer-
den fullen zijn verbeurt ,ende daer vooren aenge-
haelt futten mogen worden. Belaftende ende be-
velende tot defen eynde allen Gouverneurs, Colo-
nellen, Ritmeefteren, Capiteynen ende Soldaten,
foo te Peerde als te voete, oock alle Magij
ende Officieren van Juftitic, den voornoen?
t gene voorf? t-
, ri,
         , ,             -logelijckbehn
ende afliltentie des verfocht zy nde, fonder van d'
de bly ven in gebreke. Gedaen in 's Graven-i
denthienden Mey 1642,. Was ghepataphe?'
S. Scotte, «■ Onder ilont,Tcr Ordonnantie vande'
Raedt van State. Ende geteeckent, M. Huyo
!«&.
Verklaringe, dat alles volgensd'oudeLijfledenJihenlhlfubkUh
behalveη eygen Gewafch, noch inde eerfe handt ende onverkocht ofte onver handelt zynde. ini£,
den dertMenden Oéïober
164a.
lijnde, fchuldich ende ghehouden zijn te betaler,
aen den Pachter inder tijd:, den voorfz grooten
Swijgenden Lant-thol, volgens de Lijftedaerwa
zijnde, inder voegen als die van outs altijdtsisbe
taelt ende ontfangen gheweeft, op de peyncnir,'1
Placaet ende Ordonnantie begrepen : Weiver·
ilaende dat alle eygen Gewafch, noch inde eerfe
hant ende onverkocht ofte onvcrhandelt zijne,
van defen Thol vry ende exempt fal zijn. Aldus
gedaen in 's Graven-Hage den derthienden Odo-
ber fefthien-hondert twee en veertich. Was gepa·
rapheert, A. de Bye,v.'· Onder ftont,Ter Ordon-
nantie van den Raedt van State. Geteeckent,
J. Eyckhergh.
En Raedt van State der Vereenichde Ne-
derlanden , verftaen hebbende dat de
Huyfluyden ende andere irfde Quartieren
'van Brabant, hare goederen traniporteren
van d'eene plaets in d'andere, fonder daer van te
willen betalen den grooten Brabandtfchen Swij-
genden Landt-thol, onder pretext van eygen Ge-
wafch , niet tegenftaende dattet goederen zijn die
verkocht, ofte verhandelt, ende niet inde eerfte
hant vanden Eygenaer en zijn. S O O IS'T,
dat om daer tegen te verfien, den wel-ghemelten
Raedt verklaert by dcfe, dat alle goederen die van
d'eene plaets in d'andere deur den Lande van Bra-
bandt vervoert fullen worden, Coopmanfchap
4. Notificatie, Waer by de voorfz Ferpacht'mge weder afgedaen
In date den a>ijfthknde» lanmri} \ 643.
i Libo inden voorleden Jare feftien-hondert
twee-en-veertich, binnen Bergen opten
Zoom is verpacht gheweeft den grooten
Brabantfchen Swijgenden Lant-thol, Geleyde en-
de Peert-gelt: Ende dat t'federt bevonden is, door
de groote klachten vande Ingeiètenen der by-ge-
legen defer zijts Steden, als vanden Platten Lan-
de, van groot mif bruyek, exces ende vexarien ter
faeckc vanden voorfchreven Thol voor genomen.
S O O IS T, dat den Raedt van State der Veree-
nichde Nederlanden by defen wel heeft willen
ι doen weten allen ende eenen yegelijcken dien 't
aengaen mach, datommealle verdermifbruyci
ende moeyelickheyt defen aengaende voor te to-
men, goet gevonden is den vootfz Thol, Geleyde
ende Peert-gelt weder af te doen, alles hcrftellen·
de inden ftactghelijck het voor dato vande voorfz
Verpachtinge is gheweeft, waer naeden Pachter
ende iijne Collecleurs , mitfgaders allen anderen
des aengaende, hun fullen hebben te reguleren·
Gedaen in 's Graven-Hage den vijftienden januanj
1643. Was gheparapheert, A. de Bye,vt' 0ncici
ftont, Ter Ordonnantie vanden Raedt van State.
Geteyckent, /. Eyckhergh.
5. Ordonnantien, vanden Jefthienden ^pember 1644, drie-en'»
tïchflen Mey 1650, ende vijfden November 1651. Waer by den Pachters ende Colleücurs vüné'J
f elven Thol gepermitteert wert, over al wachten tot verhoedinge derfrauden, te feilen.
Heerlickheden ende Dorpen: defen nochtans η»ι
tegenftaende is tot onfer kenniiTc g|lC^on^"'|5U3
dat by eenige Steden.Vryheden ende D°rPenvvCt
daerinneweygeringe, obftacle ende belet
gedaen, alles tot groote verminderingc,ac01^.
Ie ende prejuditie van den voornoemden l J-
Thol, Geleyde ende Peert-gelt. WaeoJJ
S O O IS T, dat wy willende in 't geenc ^,
is behoorlick verfien tot confervatie vanden
Lant-ThoJ, Geleyde ende Peert-gelt, by <*^
tie vanden Rade van State der voorfz ver ^
_j fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt, Al-
loo van ouden tyden by verfcheyden Ordonnan-
tien, den Pachters ende Colledcurs vanden Groo-
ten Brabantfchen Swijgenden Lant-thol, Geleyde
ende Peert-gelde wel expreflelickis gepermitteert
ende toe gelaten hunne Wachten te mogen ftel-
Ien ende leggen tot alle Plaetfen binnen Brabant,
daer 't hun foude goet duncken.foo wel in befloo-
ten Steden als ten Platten Lande, in Vryheden,
-ocr page 826-
*
Concernerende de ThoIIen_>*
1561
jfiö
1
de Lijfte ende Ordonnantie daer van zijnde, noch
oock eenige Arbeyders,Facïeursofte Kraenkinders
eenige vandc voorfz Goederen te lollen, ofte te la-
den in Schepen, Wagens ofte Karren, iondcreerfl
ende voor al gchadt ende gefien te hebben 't biljet
vanden Pachter vande voorfz Lanr-Thol, fijne
Colledcursofte Commiièn , daer by blijeke het
recht vanden voorfz Lant-Thol betaelt cndevol-
daen te wefen , ofte dat die Goederen daer af vry
zijn: Ende dit al op de pene ende verbeurte, aen-
gaende den Schipper van fijn Schip, Koopman
van fijne Goederen, den Voerman van fijne Peer-
den ende Karren ofte Wagcnen , ende de voorfz
Arbeyders, Fadeurs ende Kraenkinders, van hun-
ne Ampten ende Offtcicn, ende daer en boven te
betalen de Keuren ende breucken ghcfratucert by
de Ordonnantie op den voorfz Thol ghemaeckr.
Willende endc bevelende oock dat die geenc die
den voorfz Thol nieten hebben betaelt, lullen ge-
houden zijn binnen veerthicn dagen nae de publi-
catie van defen, den felven te komen betalen aen
de voorfz Pachters ofte hunne Commifen,ofce dat
by gebreke van dien tegens hen fal worden gepro-
cedeert als boven, Alfoo wy 't felvc ten dienfte van
den Lande bevonden hebben te behooren. Gege-
ven in 's Graven - Hagc, den vijfden November
fefthicn-hondert tweeen-vijftien. Wasghepara-
pheert, ζ Guillme' Lucas, "· Onder ftont, By mijne
Heeren de Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden. Ter Relatie vanden Raedt van State
der felver Landen. In abfentie vanden Secretaris,
N. v. Affendelft.
j τ-inden ende hier op gehadt hebbende 't advijs
nfen Rcntmcefter vande Domeynen 1 Gijf
Tït Pieck van
rWww>/,geordonneertende ge-
η eert hebben, ordonneren ende itatueren by
Tc Ait de Pachters ende Collecïeurs van don
omoemden Lant-thol, Geleyde ende Pcertgelt,
f aders hunne Commifen , hunne Wachten
fnlÏcn mogen ftellen ende leggen tot allen piaet-
f onder den diilridrc van hunne pachtinge, daer
hun des naer gelegenthey t ende geftaltenifle goet
luncken fal van noode te zijn, foo wel binnen de
Steden als ten Platten Lande , inde Vryheden,
Hcerlickhcden ende Dorpen. Ordonnerende en-
de bevelende wel ernitelickcn cencn yegelijckcn
fulcks te gedoogen, fonder de voorfz Pachtcrs.Col-
icclcurs ofte hunne Commifen, daer inne ofte te-
kens ecnigc weygeringe , obitacle ofte belet te
doen maer wel alle addres, aififtentie ende behulp
foo dickwils als fy des verfoecken fullen, op pene
van arbitrale correétie na gclegenrheyt van faken,
ende dat tegens hun gheproccdeert fal werden als
tecen Innebrekers ende Contraventcurs van onfe
Bevelen ende Ordonnanticn. Interdicerende en-
de verbiedende voorts alle Schippers ofte Wagcn-
luydcn t hun niet te vervorderen af te varen, ofte
aen ghekomen zijnde met hunne Schepen, Wa-
gens ofte Karren, te loffen, ofte in eenige Huyfcn
ofte Stallen in te rijden, om· te lofiën ofte te laden
eenige Goedcren,Waren ofte Coopmanfchappen,
fonder cerft ende-voor al den voorfz Pachters ofte
hunne Commifen die aen gegeven, ende daer af
den behoorlicken Thol betaelt te hebben, volgens
1, 't Placaet vanden J are 1644[eyt; Andrics de Freihe.
1. 'tSekeii>asgeparapheertbyh. de Bye: Ende dat vandenJare 16^0 by I, Eeck. Ende bcyJegheteyekent by
I. Eyckbergh.
6. Ordonnantie ende Lijfte, vanden voorfz Landt*tbot', (jeleyde ende
Peert -geit. In date den Acbtbknden Febrmrij 16 j 1.
peyne endc verbeurte als vooren.
III.
Item, dat de voorfz Goederen op de voorfz eer-
fte Wachte aen ghegheven zijnde, den Schipper
Voerman of Proprictaris vandc felvc goederen, fal
ghegeven worden een biljet, inne houdende de
quantitcyt, qualiteyt, nombre ende gewichte van
de voorfz goederen by hen vcrklaert, ende dat hy
met het felveèiljet fal komen op alle de Wachten,
ende Comptoircn, die hy in Brabandt onder defen
Staet, fal gcraecken te palieren, endc aldaer doen
blijeken dat den Thol in d'eerfteinnekomen heeft
betaelt, of fijne goederen aen gegeven, op peyne
als vooren.
in r.
Item, dat de Voorfz goederen nieten fullen mo-
gen geloft worden uytten Schepe, Wagen of Kar-
ren,alis 't dat daer afdenThollein het innekomen
vanhetLandtis betaelt, fonder confent vanden
Pachter of Ontfanger van den felven Thol > ende
dathetfclvecfonfent blijeke by biljer.
V.
Item,dat de verklaringe vande Goederen fullen
f. F iij
                      moe-
Nden eerften, dat niemant wie
dat hy zy, hem en fal mogen
vervorderen eenige Goederen
te Schepe, oft te Wagen te Ja-
den , om van d'een Stadt ofte
Plaetfe in d'andere ghevoert te
- - — worden , fonder de felve eerft
™ac al vooren op het Comptoir vanden Landt-
noiacn gegeven , ende de gcrechtigheyt daer af
aeit te hebben, op pene dat het Goet contrarie
van dien ghcladcn, fal wefen verbeurt, mitfgaders
of ™Cï,pLWa8cn' Karrcn endc Peeren , daer in,
1op dachetfclve Goet foudc mogen gheladen
II.
denuÏÏ ecnen yegelijcken komende binnen
un2 van B^abant,onderde Staetvande Ge-
ic Land^ ?frn,tlCi1^choorendc' W ccniSe andc-
ofewtcalfd]u^ch zijnde goederentSchepe
Wachrrn >S?l en' aen te geven op de eerfte
bmenv' ?Ί°PtwecmiJlennacrinhecinne-
n Vdn het Landt, aldernacft fal wefen, op
-ocr page 827-
Placaten. ^.Boeck. ?.Tit. 2. Deel.
\%6%
H}
moeten ghefchieden in behoorlijckcr qualiteyt,
quantiteyt, nombrc ende gewichte.
VI.
item, dat de goederen fullen moeten aen gege-
ven worden, ende den Thol betaelt naer advenant
vande mate, weerde ofte ghewichte, foo die is ter
plaetfen daer het goet fal worden vcrklaert.
VII.
Item, dat of bevonden werdc, dat yemanden
minder quantiteyt of ghewichte hadde aen gege-
ven, of oock d'een fpecie voor d'ander, dat de goe-
deren, Schepen, Wagen ende Peerden fullen ver-
beurt vvefen.
VIII.
Item, of't ghebcurde dat eenige Goederen ghe>
bruyekt worden tot bcdeckinge van andere, om
oen Thol te frauderen, minder Thol-recht te beta-
len , of anderfints, dat de voorfz goederen gedient
hebbende tot dcckmantel van d'andere, fullen ver-
beurt wefen.
IX.
Item, dat Peerden, Offen ende ander Beftiael
op de eerfte Wachtedacr het fal aen gebracht wor-
den, op twee mylen naer, aen gegeven fal moeten
worden , ibnder de Mve Wachte te palieren, op
verbeurte van 't felve Beftiael.
X.
Item , dat foo wanneer als het voorfz Beftiael
dieper in Brabant wort geftouwt, het fel ve oock op
alle Wachten fal moeten aen gegeven worden,die
het fal komen te pafferen.
XI.
Item, dat de Innebrengers ofte Proprietarifen
van 't felve Beftiael, fullen forge dragen,van op de
eerfte Wachte Pafpoorten te nemen, inhoudende
de quantiteyt ende qualiteyt, of fpecie yande felve
Beeften.
XII.
Item , dat de Voerluyden ende Beeften-ftou-
vvers, niet en fullen mogen hunne goederen voe-
ren , ofte Beeften ftouwen, langhs eenige omwe-
gen oft zywegen, maer dat fy fullen fchuldichzijn
te houden die rechte Hcrbane, op verbeurte vande
goederen,Beftialen, Wagcnen ende Peerden, die
ouyten de Herbane fullen bevonden worden.
XIII.
Item, dat alle de voorfz Articulen fullen onder-
houden worden, fo wel by de vrye als onvrye Per-
foonen, behoudelijck dat de vrye niet ghehouden
en zijnThol te betalen.
X I I I I.
Item, dat geen Steden, Dorpen ofXanden, vry-
dom van Thollen fullen genieten , als die gene die
by fchriftelick Privilegie van hunnen vry dom ful-
len behoorlick konnen doen blijeken.
X V.
Item, dat oock gecne Ingefetencn van alfulcke
Steden, Dorpen of Plaetfen, vrydom en fullen ge-
nieten, anders als ten refpecle vande goederen, die
fy uytde Stadt van hunne refidentic fullen vervoe-
ren ofte dcrwaerts brengen.
XVI.
Item, dat oock de felve vrye in het verklaren
van hunne goederen, by hun fullen-moeten heb- I
ben hunnen Thol-brief, die alle Jaers eensfal moe- |
ten vernieuwt worden, innehoudende datdegoe- I
deren die fy daer op fullen verklaren hun om·
Kfirnf pnrlr» nniiPrlnnfr rnf> hp^nni-pn r. é '
kocht ende onverloofr toe behooren, funiL
«dat
daer yemant part ofte deel inne heeft, ende darf
geenc Fa&orye of Commanderye zijn doende
Oj
p.enc van den Thol als onvrye te betalen
XV11.
Item, dat die vrye die in een ander Stadt als'
de Plaetfe van hunne refidentic, hunne goedere0
fullen willen doen verklaren door hunne Facie*
of andere, fullen fchuldich zijn , neffens hunnen
voorfz Thol-brief, te fenden fpccificatic vande
deren, in qualiteyt, quantiteyt, nombre ende L'
wichte, op pene als vooren.
X VIII. .
Item, dat eencn Brabander fijne refidentic ne-
mende buyten Brabant, alvvaer 't oock in eenander
vrye Stadt, fijnen vrydom verbeurt.
X IX.
Item, dateenen Facloor willende fijne Fadorye
verlaten, geenen vrydom en fal genieten, dan eéa
half Jaer na dat hy fijne Fadorye fal verlaten heb-
ben, ende 't felve op het Comptoir fal aengegeven
ende íerklacrt hebben.
XX.
Item , dat infgelijcks oock nicmant vandeghe-
kochte Poorters van eenige vrye Steden, vrydom
en fal mogen ghenieten, dan naer dat hy een Jaet
ende fes Weecken vrye Poorter fal hebben gb
weeft, ende inde voorfz vrye Steden, of Stadt, Zij-
ne fixe refidentic ende domicilie ghehouden,(On-
der dat nochtans het felve plaetfe fal grijpen ten
refpeftc van Pcrfooncn gebooren buyten de feven-
thien Provinciën.
XXL
Item , dat alle Commifen , Chcrchers ofte an-
dere , wefende inden dienft vanden Thol, fullen
vermogen arreften te doen op Pcrfooncn ende
Goederen , niet min of meer dan of fy Officieren
waren van Jufticie, ende dat fy voor fulex in hun-
ne Relafen ende verklaren fullen worden gelooft.
XXII.
Item, dat als daer queftie viele, noopende het
aenflacn van eenige goederen , tufichen de Acn-
brengers ofte Denunciateurs, dat als dan voor eer-
fte Aenbrcnger fal ghehouden worden, dicaldcr
cerft het aengeflagen goet op het Comptoir lal
hebben ghedeclareert, ende wiens Name dat te
Bocck eerft opgetceckent fal wcfen.
XXIII.
Item ,dat den Pachter, fijne Commifen, Chcr-
chers ende Dienaers fullen zijn in de protedic«o
hare Ho; Mo: ende dat over fulcks niemant nen
en fal mogen mifdoen,op de pene van twee non·
dert guldens , ofmiffeggen, op de peyne van non-
dert guldens, ende tot dien arbitralijckengbecfffr
geert te worden naer gelcgenthey t vander faccKc
XXIIII.
                    fte
Item, dat foo wanneer als den Thol op de w
Wachte van eenich goet is betaelt, dat het
als dan Thol vry isheel Brabandtdoor, inde
mitenvandcfen Stact, foo lange als het nic
is verkocht, ofte toe ghefeyt aen eencn ai»
onvryen, dan foo hacit als het felve vcrkocni-
toe ghefeyt is, al en waer de levennge ooc^Jj
ghedaen, foo fal het wederom op een nieuw
betalen.
                                                     |tCm,
-ocr page 828-
κό4                 Géncerricrandë d¥^f tollenii^-
l$6$
iy qu.
Ajuyn den SacktJriê quaert vaii eenen*
gjöóteh *—« — ■—-
Ajuyn, los gereefemt of gbeftort, naer
advenant de Weerde Van dun ponde
Vlaems twee grooten
          ■*^--· -
Antfioeven , van hèt Tóniieken drie
grooten
Item dat alle vryePerfoonen eenige goederen
V jjl0i yèrklaert hebbende, voor de PaTpoór-
° die hen op de eerile Cotliptöiren fal gegeven
tC' den fulleti fchuïdich zijn te betalen eenen hal-
reft ftuyvei, foo van uyrgaende als innekomtende
goederen.                       _,; _;, ,,_.,
Artillerye, vande groore ituckén, als
zijn Bombaerden, Haeck- Buiten
ende Handt-Builen, vande honderc
pont gewichts negen grooten »——
Aldus gedaen inden Rade van State der Verec-
nichde Nederlanden , in 's Graven- Hagc den acht-
tienden Februarij fefthien-hondert een en vxjFtiCh*
Was gcparapheett, G> Schaf,vt' Onder ftóndt,
Xer Ordonnantie vanden Racdt van State. Ge-
tcyckent,/. Êyckbergh.
L Υ S Τ E, J
Vanden grooten ^rabandtfchen Sf»ij-
eenden Landt-1 hol, Geleyde ende Peerr-gè/de, te be-
talen in ponden
, fchelïin&en errde grooten Vlaems,
foo hier msr vólght.
ïx.
B- . . v.'j',:,:ts!i.
Dóecken in Kofrers^ónnen oFBalen,
*Λ .vande hondert pontgewiclïts ne-
gen grooten ·*.-.·τ.^~
         ί... ,
Bombazijn, vande hondert pont ghe-
wfchts negen grootfen *-*~->
Bycn j vande Korf Byen, drie quaert
grooten *— *^«— ·*-·■''
Bert, Eycken Bert endè weeck Berc,
vanden pont groot twee grooten'*>—
Bleek, vande hondert pont ghewiehts
negen grooten ■-*—-
         eöilm
Beddens, vari elck Bedde feS grooten -
Batrerye, Beckens, Kerels, ende allet-
leye Noren burgerye Vande hondert
•pont gewichts hegen grooten a^r
Boter, ioo Hollantfche als andetè, de'
hondert pondt gewichts twee gfOÖ-
ten cnde een quaért
         —------iL·
Bonnetten .rottde Bonnetten, Schib-
pers Bonnetten ende andere, vinaê
hondert pont gewichts negen gtop-
ten ■
         *—-— 'ii£L''
Baeckelaer in Vaten of Balen, de hon.
dert pont gewichts negen grooten -
Beilcmen, Lis - BeiTemcn als Spatfrt-
fche de dozyne drie quaert gfoötcn-
Bufkruyt of Salpeter, de hondert poiit
gewichts negen grooten *—?—*
Baft, de hondert pont ghewiehts fes
grooten —™ — -^—^
Ballen, de hondert pont ghewiehts fe$
grooten —*■
         ■—-* —·
Brillen in Kiften of KalTen,de hondert
pont gewichts negen grooten ----
Bogen, gepackt of ongepackt, vandert
ponden grooten twee gfootert ——
Bier, vande Ame of Tonne drie groö*
ten
           '------ — ,.~rr
Bier, Jopen-Bier of Lups- Bier, tahdé
Tonne fes grooten ---- *—
Boeckerael, vande hondert pont ghe-
wiehts negen grooten
           m,wy.-
f*
/^Oetfenille, vande hondert pontge-
^* wichts negen grooten------■
Colen, Smee-kolen, vande Kercke,
wefende twee hondert veertich wa-
gen , eenen Schellinck, feven groo-
ten en een halven
         J·— —j.
Colen, kleyn Colen^ Smee-koiéfr, van
ix.
üj qu.
i
ij.
ix.
vj.
A.
Schèll groot.
ix.
'■ .
IX.
ix.
vj.
lij.
ij).
ix.
vj.
AN±
of Indigo , de hondertpont
gewicht;; betaelt negen grooten -
Amandelen.de honder t pont gewichts
negen grooten. ——         *—s
Aflchen, Wce-AiTchen, de Tonne drie
ix.
grooten
AiTchen,Pot-Aflchen,de Tdnne negen
grooten ■------ »=»*— —-
Azijn, Wijn-Azijn, d'Ame fes gröoten-
Azijn, Bier-azijn, d'Arne drie gróotert-
Appel-dranckofPeer-dranck, d'Ame
drie grooten -——-
         »------
Anijs dchondert pont gewichts negen
grooten
        -— -— -—■—*
Amcrijn of Pcerlen-fteen, de hondert
pont gewichts fes grooten ——■
Appelen, Oranje-appelen,vande Ame,
tonne drie grooten, ofwel twee Ap-
pelen van 't hondert Appelen ten
keure vanden Koopman------
Appelen, Peeren, Kriecken, KeriTen,
ende alderhande Fruy t na die weer-
de van den ponde VJaems, twee
grooten
         .__.         .__, _
Appelen, Peeren den Sack eenen groo-
ten „___, ___
         °___
Amcldonck of Srijffcl vafde hondert
pont gewichts fes grooten------
^melaecken ende Servetten, vande
nondert pont gewichts negen groo-
Df,SVe!0Scnde ongepackt wefende,
'uilen betalen, te weten, elck iruck
T*a ??llcdkcti drie grooten -----
******** Serveften,anderhal-
,Vcn grooten         .___           ,____
fj. j <p<
IX.
ix»
üj qu*
ix.
vj.1
vj.
ix.
»j.
: 'Jl*
lij.
V'
ix.
lij.
S
«va
1 grooten
lmaigio, d'Ame of tonne
             vj.
*
Κ^!^Λύίαν^ tornen,
VljZ.
de
vj.
-ocr page 829-
Placatep-j. ^Boeck* 7·Tic 2.Deel.
\$66
Cadas Refus van Sijde , de hondert
pont ghewichts vier grooten en een
halve — -— ——
Camelotten, Canianten, vande hon-
dert pont ghewichts negen groo-
Cafe, Permefaen, vande hondert pont
gewichts negen grooten
Café, Hollantfche Kafe, vande hondert
pont gewichts twee grooten en een
quaert
         ----         ----- ----
Café, Kloot-Kafe, vande hondert ftuc-
ken fes grooten en drie quaert —
Café, Vlaemfche Kafe, de hondert en
twintich pont gewichts twee groo-
ten ende een quaert — —
D.
■pvRiakel, de hondert pont ghewichts
U fes grooten ---- ------
Deelen, 't zy Meyborchfche of Noort-
fche, 't hondert maeckende hondert
twintich ftucken, eenen fchellinck
en fes grooten                  ------j.
Deelen, Pruyfche Deelen, 't hondert
maeckende als vooren hondert
twintich ftucken , twee Schellin-
de hondert veertclen, negen gtootcn
, en drie quaert ------         ----
Corck of Vlot-hout, van de hondert
ix. iij qu.
wijl.
k
ix,
õ-j qu.
vj.iijqUi
O- j qu.
pont gewichts negen gtooten
IX.
Cattoen, rouw of ghefponnen vande
hondert pont gewichts negen groo-
ten              — ■---------·            *---------
Cappcrs , van het Quarteel eenen
fchcllinck
          ------           >------j.
Calck,van 't pont groot twee grooten-
Calmijn, vande Tonne groot wefende
een Ame , fes grooten
           ■------
Couhens, Laeckenen, Carfayen,Sy.den
ofghcbreydeCouiTens, vande hon-
dert pont gewichts negen grooten -
Copcrroot, vande hondert pont ghe-
wichts, vier grooten en een halven -
Cömpoft, vande hondert pont ghe-
wichts vier grooten en een halven -
Coper, rouw Coper, vande hondert
pont gewichts, vier grooten en een
IX.
YJ-
IX.
mjz.
iiijz.
halven . —— —-
           ïujz.
Coper,gewrocht Coper, vande hondert
pont gewichts negen grooten ■—
Cpmijn, de hondert pont gewichts ne-
". gen groot           ------          ■----*
Carpettcn, RyfTelfche, Doornicxfche
of Bruchfche, vande hondert pont
ghewichts negen grooten — ■
Carpetten , los of ongépackt voor 'c
ftuck een blancke, valet anderhal-
ven grooten ------ ---- —
Coeck, Peper-koeck, vande hondert
pont gewichts fes grooten <------
Coliander, vande hondert pont ghe
IX.
IX.
ij.
gen
IX.
Doéck, Camericx Doeck, ende alle an-
der Doeck, in Tonnen, Balen.Kiften
of Fardeelen, fonder prej udicie van
hare Hoocheden vordere pretentien,
noopende het ftuck gek noch ter
tijdt, de hondert pont gewichts ne-
gen grooten ------
         ——**
Ende het voorfz Doeck komende los
ofte ongépackt, fal betalen 't ftuck
anderhalven grooten ---- ------
Draet, Gout-draet of Silver-draet, het
zy fijn of valfch, het Kafken of Bael-
ken drie fchelüngen , ende eenen
grooten <---- — — üj·
Daden in Tonnen of Vaten, de hon-
dert pont ghewichts negen groo-
ten
           ----           ----- —
Draet, Yfer-draet, de hondert pont ge-
wichts fes grooten —- -é-----
JZ.
VJ.
IX.
wichts fes grooten ——
                   Vj.
CaffiaofCanifuftelen, vande hondert
pont gewichts {es grooten ------             vj,
Canarie-faet, vande hondert pont ge-
wichts fes grooten —- —■
             vj.
Cammen, van den pont groot twee
grooten
         ----- ---- ----·              ij,
€ïÁ€Ã5,Ì3€À^ïÞÀÃ5,0>çéñê)ßÃåç,í3ç
,ö den pont groot twee grooten-——
              ij.
Corenten in Balen of Tonnen, de hon-
dert pont gewichts, fes grooten----
             yj.
Califliehout, de hondert pont gewichts
fes grooten
         -------         ------             vj.
Cabelen of Touwen, de hondert pont
gewichts negen grooten ——             ix.
Coeck, Rap-broot,vande hondert ftuc-
ken anderhalven grooten ■——
            jz.
Caftanien, de hondert pont ghewichts
negen grooten ------·
                       ix.
Caerden, de Schijve drie quaert groo-
ten
                   ----          -----         iij qu.
Caerden , yfere Caerden in Pypen,
Tonnen, Vaten ofanderfints , de
hondert pont gewichts negen groo-
ten
         ------         ----         -----             ix.
Canefas van Loraine-n ende Bourgoens
Lijnwaet, gefneü>n ofongefneden
vande hondert ppnt gewichts negen
grooten
            ------            ------,             ix.
Clock - fpijfe, Potteys, Metraille, de
hondert pont gewichts fes gtooten-
             vj.
IS,
E.
Cyers, vande Mande eelten fchellinck
■E* ende fes grooten — —j·
Eyers, vande Tonne negen grooten—
ix.
F.
"Cranchijn, vande hondert pont ghe-
■*- wichts negen grooten· -—"
Friefen, van 't ftuck anderhalven groo-
ten —
               ~~~~
Foelie, geflagen de hondert pont ghc-
wicht negen grooten —
Fluweel, van't ftuck drie grooten ~—
Fufteyn, vande hondert pont gewichts
negen grooten —
Et
ix'
Gra^
-ocr page 830-
Coneernerende de TholIen->
15^9
vj.
lij.
iij.
iij.
V.
%
ix.
y.
vj-
ij.
ij.
• iy.
jz;
iiijz.
tfgt
Hout, Klap-hout, de hondert tivintich
ftucken fes grootcn — —
Hout, Klip-klap-hout, vande hondert
ftucken drie grooten -----------
Harinck, Pekel-harinck, vande Tonne
drie grooten ..------ -----—
Harinck, droogen Harinck, van een
Ame Tonne drie grooteh ----
Harinck, droogen Harinck losofonge-
packr, vande hondert ftucken cenert
halven grooten
         -----         ——
Huyen, gefoutcn of ongefoutcn met-
ten hayr vande Deken, maeckende
thien Huyen vijf grooten ------
Huyen, Indiaenfche Huyen, 't iluck
twee grooten — — -—
Huyen, Buffels, YerJantfchc ende al-
derhande Zeem-leer, de hondert
pont gewichts negen grooten------■
Hoorcns.Oiien of Koeyen höorcnSjVarv
't pon t groot twee grootert ■----
Honingh of Zeem, vande Tonne met
twee bodems eenen Schel linck —>j·
Honingh of Zeem, vande Tonne met:
eene bodem fes grooten ——
Hoeyen, ftroyen Hocyen, ofoock het
ghewrocht ftroy, van 't pont groot
twee grootcn------ ——
Hoeyen, Vilt-hoeyen, van 'tpónt groot
twee grooten ·——
         ------·
Hoppe, de hondert pontgewichts drie
grooten — — -----
Hayrc Rollen, van't ftuck anderhalven
grooten
         *— ■— ——
Hayr, de hondert pont ghewichts viet
. grooten en een half-----------
Hcrft, Spicgel-bcrit. ende andere, de
hondert pont gewichts drie grooten-
Huys-raet, ghepackt oft ongepackt,
mitigadersalle MeubJen, Linnen of
Wollen,van 't pont groot twee groo-
tcn
         __-_ s— -
Harnas, Hcllebacrden, e.nde alle Am-
munitie van Oorloge, van het pont
groot twee grooten — ——
Houte Schoenen, holle Blocken, van 'c
pont groot twee grooten ------
Hoy en Stroy, van 't pont groot twee
grootcn ----
         — ----
Hefpen,WeftphaelfcheHefpcn,vande
hondert pont gewichts fes grootê -
o.
/- Racn, te weten Tcrwe, Koorn, Er-
(_ƒ tcn ende Boonen.van elcke veer-
teie Aimvcrpfcbe mate drie quaert
Gr£ weeck Gracn, gclijck is Haver,
Gcril Boeckweyte, Spel te ende an-
dere diergeJijcke, de twee veertelcn
Antwerps drie quaert grootcn-------
Grcyn om te verwen, de hondertponc
gewichts negen grooten — ----
Garen Twijn,Gents, Audenaers,Bour-
coeiis, Lorreyns, Saeyctte, WoIIc,
ende andere,de hondertponc ghe-
wichts negen grooten — ------
Glas, den wage heflens vier grooten cri
een halven------'
         ------'
Gias, Drinck-glas, van't pont groot
twee grooten
         —— ■------■
GJas, Spiegel glas van Iralien , Luyck
of andere Plactfen, van 't pont gtoot
twee grooten
         ■------         —'
Gias , Venfter - Glas ,. Franfch ofte
Bourgoens, vande kifte eenen fchel-
linck — ------ —
Glas kommende ongekift in Schoo-
ven, voorden fchoof anderhal ven
grooten
          ';- '■'·'··             -i—
Gal-Notcn ,de hondert pont gewichts
negen grooten ■-------■
           ■—■
Galigaen ,dc hondert pont ghewichts
negen grooten >—
         ------
Gomme,dc hondert pont gewichts ne-
gen grooten
         ——■------·
Groen, Spaens-groen, de hondert pont
gewichts negen grooten------·
Grcyn, Engels of Vranckrijcx, de hon-
dert pont ghewichts negen groo-
ten
                    ___,        __,
Gember, de hondert pont ghewichts
negen grooten
         ---- ------
GrofTels-Nagelén, vande hondert ponc
gewichts negen grooten------;
nj qu.
iij qu.
IX,
IX.
iiijz.
ix.
IX,
ix.
ix.
ix.
ix.
ix.
Ψ
ij.
ij.
Vj.
Η
Η
Out, Phcrncmbouck, Palm-hout,
Pock-hout, Campcl-hout, Pro-
vcns.Brazilie-hout, de hondert ponc
gewichts fes grootcn ■---- —
™ut, ghefaecht Hout of Timmer-
vj.
I.
tcn
t' vandcn pont groot twee groo-
Hakhout, vande duyft vief groo-
Hour hert Wifhout, v^nde" hondm
w'«cn fes fchelJingen — — vi
«°uJlweeck Wifhout, vande hondert
Hou nhLCrrÏC,Iihgen             -------«'*
HSreckcn Mutfaerf, het duyfcnc
Hanc grooten         ___L . J___
fti^^10^ hondert twintich
ltuc^ndnefchellingen-----------iij.
Τ Ser, rouw ende ongewrochc, de hon-
■*· dert pont gewichts drie grooten —
Ifer, gewrocht Yfer,als Nageis.Schouf-
yfers, vande hondert pont gewichts
vier grooten >——
           —■■
Ifer, oudt gebroocken gruys van Nage-
len , vande hondert pont ghewichts
eenen grooten ende een quaert-----
Ifcre Pannen, vande hondert pont ge-
wichts negen grooten
         --------
Ifer, ghewrocht, alderleye, de hondert
pont gewichts negen grooten —»
5G
iij;
iiij.
j. j. qu.
ix.
ix.
Ketel-
HIJ.
-ocr page 831-
Placatecu. 3. Boeck. η. Tit 2. Ded ·
1570
Loock, vande pont groot twee groo-
ten ■----------- —
Lonten , de hondert pont ghewichts
drie grooten —-i -—.
M.
\/f Eede, de hondert pont ghewichts
*■*■*■ drie grooten ■------ *—
Mulle, de hondert pont gewichts drie
grooten                               ------.
Mamille, de hondert pont ghewichts
negen grooten -------         —»
Meulen-fteenen oft Smout· fteenen,
van't ftuck eenen fchellinck ende
fes grooten-------                    ■ j.
Meerferye, Kramerye,Maillerye, Neu-
renborgerye, de hondert pont ghe-
wichts negen grooten — —
Manigetten oft Greyn , de hondert
pont gewichts negen grooten ——-
Mee, vande Ame fes grooten —
Mout, alderhande Mout, vande twee
Veertelen Antwerps drie quaert
grooten — ■■ ·
N.
"VJetten , oude Netten, deduyfent
■^ pont gewichts vier grooten —
Noten, foo Ocker-noten, als Hafeno-
ten,van 't pont groot twee grooten -
Noten-Mufcaet, ende alderhande fpe-
cerye, de hondert pont ghewichts
negen grooten <               ——
O.
κ.
Ketel-werck, ghemaeckte Ketels, de
hondert pont ghewichts negen
grooten ------           '------
Kemp, de hondert pont gewichts vier
grooten en een halven         ------*
Keerden, de. hondert pont ghewichts
twee grooten en een halven -------
Kannen, ftecnen kannen oft ftoopen,
van 't pont groot twee grooten —
L.
Laeckenen, fluwelen oft zyde Lake-
• nen, van 't fluck drie grooten —
Laeckenen, fluwelen oft zyde, fo gou-
de als filvere,vande kafle oft bale ee-
, -nen fchellinck ende fes grooten----j.
Laeckenen, Engelfche Laeckenen, van
het fluck drie grooten
         — - -
Laeckenen , Vlaemfche, Engelfche,
Oofterfchc, Limborchfche, Turen-
houtfehc, ende generalick alle ande-
re van defen Landc,van 't ftuck drie
grooten
           ----          __ ■ -
Lakenen,Doiijnkens,Friefên of dobbel
flucken,van elck ftuck fes grooten-
Laeckenen, Engelfche Bayen, van 'c
ftuck anderhalve grooten ■ ■.....
Laeckenen, Bayen, Voeder-laecken,
enckele van defen Lande , 't ftuck
anderhalf groot ------ ·—.....
Lijnwaet , Lorreyns Lijnwaet, ende
Bourgons Canefas,de hondert pont
gewichts negen grooten ------
Lijnwaet, de hondert pont ghewichts
negen grooten ----- -----■
Lijnwaet ongepackt, van 't ftuck an-
derhalven grooten — ■ —.
Leek-moes oft Orceille, de hondert
pont ghewichts vier grooten en een
halve
                    -—· —
Lijm, de hondert pont ghewichts vier
grooten en een halve —> -----
Lattoë oft Penne-wit,de hondert pont
gewichts negen grooten ■
Latten,Rijckels gheiaeght, van 't pont
groot twee grooten —- -----
Lampers, van elck Kaf ken ofte Bael,
wegende twee hondert pont, eenen
fchellinck ende fes grooten ------> j.
Limoenen, Citroenen natte , vande
Pype eenen fchellinck ende fes
grooten — —
         · ■ j.
Loot, de hondert pont gewichts drie
grooten
         — ----- —
Loot, Pot-loot, de hondert pont ghe-
wichts drie grooten ----- —>
Leer, ringh-leer, de hondert pont ghe-
wichts negen grooten
          ·-----.
Leer, Cordewaen oft Spaens Leer, de
hondert pont gewichts negen groo-
ten------ ■------ ----
Leer-befaen,de hondert pont gewichts
negen grooten ——, ..,........
ix.
iiijz,
ijz.
jij.
yj.
iij.
I1J.
vj.
jz.
jz.
!X.
jx.
iz.
iiijz.
iiijz.
ix.
»j·
vj.
yj.
iij.
iij.
ix.
ix.
ix.
/~\Iyevan Olyven, het Vat drie fchel-
**·* lingen
iij.
De Pype ende 't Quarteel naet adve-
nant.
OiTetten, heel oft halve , de hondert
pont gewichts negen grooten —
Oilèn, van elcken Os oft Koeye eenen
grooten en een quaert
         ------
Oude kleederen,vant pont groot twee
grooten
             ------
Oufters, vande tonne drie grooten —
Olephants tanden , de hondert pont
ghewichts negen grooten ·------
Oker, de hondert pont ghewichts fes
grooten -----
         — ■—■
Olye van Bayen, Spijck-olye.endean-
dere uytlantfche Olye, de hondert
pont gewichts negen grooten ■-----:
P.
papier, de Bale van tien riemen groot
* formaet, oft de Bale van twaelf
riemen kleyn formaet, den riem
van tvvintigh boecken , negen
grooten
         ■——          —-—
Papier,wit papier.den riem drie quaert
grooten ------ ------ —'
Papier, grauw papier, groot formaet,
-ocr page 832-
Mlti                 Concernerende de Thollen-n
Saliaparilie, de hondert pont gewichts
dcn riem drie achtfte van eenen
iij. ach.
iij. ach.
XZ.
ix.
ix.
ix.
iij.
vj»
vj.
h
X,
V.
ij.jqu.
ij. j qu.
ij.jqu.
iï-
vijz.
ix.
ix.
ix;
ix.
thien gtooten ende een halven-------·
Saiferaen, de hondert pont ghewichts
negen grooten
           -.------ ·—
Saeyen, Bruchfche, Ryiêlfche, Door-
nickfchc.enckeleoft dobbel.de hon-
dert pondt ghewichts negen groo-
ten
--------           -------- —■
Saeyettcn, Offerten, Trypen, Grove-
greyncn *· Moccaden , Bouratten,
Canjantcn , de hondert pont ghe-
wichts negen grooten
-------->
Seepe, vande tonne drie grooten -----
Seepe, Spaeniche Seepe, de hondert
pont gewichts fes grooten ■
-------
Smack', de hondert pondt ghewichts
iès grooten
           <-------           -------
Schapen, de hondert Schapen, twee
Schellingen eenen grooten
--------
Steur,eenen Steur thien grooten--------
Salm, eenen Salm vijf grooten-------·
Sout, Zeeuws Sout, de Mechelfche
Mate twee grooten en een quaert -
Smeer, de hondert pont ghewichts
twee grooten en een quaert
--------
Speck.de hondert pont gewichts,twce
grooten en een quaert — -—
Slijp-ileen, oft Wet-fteen van't pont
groot, twee grooten —
          ——
Slijp -fteen, groot van 't ftuck fèven
grooten en een halve — —-
Stael, de hondert pont ghewichts ne-
gen groot
             —■ '            ——
Syde, oft Sindacl, de hondert pont ge-
wichts negen grooten
trrOOtCn                         ,
Pair, kleyn formaet,de twee riemen
irie achtfte van eenen grooten --
Plattvnen gemaeckt oft ongemaeckt,
van 't pont groot twee gtooten
-----
Peerden, een Peert eenen gtooten en
cenquaert
           
Pcck, vande tonne drie grooten —
Pluvmen , van allefoorten, dehon-
dert pont ghewichts negen groo-
ten
            ——
Pcfe-garcn ofce Pack-garen,de hondert
pont gewichts fes grooten ■
-------
Pc teryen.de hondert pont ghewichts
negen grooten
                             
Pennen, de hondert pont ghewichts
negen grooten
-----           --------
Peper, de'hondcrt pont ghewichts ne-
gen grooten
----------------
Pruymen, de hondert pont ghewichts
drie grooten
          --------             -----
Pafkl.vande bale {es grooten ende ee-
nen halven
          --------           --------
Plcts.de rolle anderhalven grooten —
Q.
qü.
J-J
IX.
vj·
ix.
ix.
ix.
iij.
vjz.
Q*
ick-iilver, de hondert pont ghe-
wichts negen grooten ■
IX.
TD Oiijn, blauwen Rofljn, als andere,
de hondert pont ghewichts fes
grooten            -------               -.......
Roiijn.in korven, vandê korf drie groo-
Rijs, vande hondert pont ghewichts
ii-'s grooten
           --------              -—·
Roet, ;vande hondert pont ghewichts
twee grooten ende een quaert
-----
Ricm-beflach, vande hondert pont ge-
wichts negen grooten —> —-
S.
SPcrren' d°kbe!e Sperrende hondert
twintich ilucken fes grooten-----
apfrren, cnckcle Sperren, de hondert
nvmtich ftucken drie grooten —
^J'cn, gepackt, de hondert pont ge-
Saπ ί S ,neSen δ™™        -A
^ £Tl, ofoiWackt, hetftuck
Suv Λ1νε 8rootcn — —
vcKer^e hondert pont gewichts ne-
s ^grooten ί____f _____
u) ckcr,Marrneladen ende Succaden,
grooten " *™ Khcwichls neSen
Sirn[C0hcStoeic"n'a!s ^dere, van"*
grooten ' üüjPQnC gr00t Cwee
Spinnael, de hondert pont ghewichts
negen grooten
           —— ——
Speller), de hondert pont gewichts ne-
gen grooten
            -----           ——
Spiegelen, in tonnen ofkiüen, van 't
pont groot twee grooten —■—■
Siroop , van 't Quarteel eenen fchel-
Ünck ------ ------- —— j
Saet, komende uytltalien.de hondert
pont gewichts negen grooten -----
Saet.Moftaert-faet, Ly-fact, Raep-faet,
Plat-faet,Ront-faet,deAntwerpfche
veertel anderhalven grooten —■—
Saet, Ly-faet, de tonne fes grooten —-
Stramynen, de hondert pont gewichts
negen grooten
         —-—         
Scheeren, Drooch - icheerders Schee-
ren, de hondert pont gewichts negê
grooten ---- — ----*
Schaillien,van 't pont groot twee groo-
ten -......■ ----- ------
Solpher,vande hondert pont gewichts
' fes grooten
            ■ ■          —■
Salm.gefoutcn Salm, vande tonne fes
grooten
----- —-           *—
Snippelingen, van 't pont groot twee
grooten
           ■**- ■*■?—» —-
Sclyp, vande tonne anderhalven groo-
Schorilcn , van 't fiitcr eenen groo*
5.G ij
vj.
IIJ.
vj.
ij.jqu.
IX.
IX.
jZ;
vj-
ix.
vj.
lij.
ΪΧ.
ix;
ij·
vj.
Vj-
\.
Swers-
jZ.
IX.
IX.
y.
vkhuT
ncgen gtooten
" pondt ghe~
IX.
-ocr page 833-
Placateo-ί. j.Boeck. 7«Tit. 2,Deel.
'I574
Swertfel, vandc hondert pont ghe-             vj.
wichts fes grooten ·— ------·
Soda ofc Maiticote, daer men Glafen
ofte Seepeafmaeckt, van 't pont
groot, twee grooten ■—■ ;—·
              ij.
T.
'pErmentijn , de hondert pont ghe-
■*■ wichrs fes grooten
           
Tin, rouw Tin uyt Engelandt, de hon-
Vellen, Conijne Vellen, de hondert
pont gewichts negen grooten —.
Vellen, Lammer-vellen, dienende tot
Pelterye, de hondert pont gewichts
negen grooten------ *——.
Vlas, ongeheeckelt,de hondert pont
gewichts fes grooten           ------.
i
Vlas, geheeckelt, de hondert pont ge-
wichts negen grooten------.
Vifch, gefouten Vifch, vande Tonne
drie grooten
         -----------
Vifch, verfchen Vifch,van 't pont groot
twee grooten
         -----         ■------
Vifch, droogen Vifch, vande hondert
pont gewichts fes grooten —.
w.
TT7ijn foo Spaenfchen als Franfche,
" vande Pype eenen fchelli nek en
fes grooten------■
         *-----.j.
Wijn, Rhijnfche Wijn, vande Ame fes
grooten ■------ ----
De voorfz Wijnen fullen boven defe
Thoi-rechten oock betalen den ordi-
narifen Stoop drinck-wijn.
Wijn, gebranden Wijn.van d'Ame fes
grooten —----- ------ —.
Wou we, vande Poofedrie quaert groo-
ten - ·■· · ■------ _—
Was, de hondert pont gewichts negen
grooten -----
         — .—
Werck, de hondert pont gewichts drie
grooten
             -——           ------
Wolle, Spaenfche, Oofteriche, Inlant-
fche, endealleandere Wollen, de
hondert pont gewichts vijf grootcn-
Ende alle andere goeden, Waren ende
Coopmanfchappen hier vooren in
de Tafele niet gefpecificeert, fullen
betalen den hondert ende twintich-
ften penninck of pont-geit.
't Voorfchreve Geleyde boven de voor-
noemde Thol - rechten fal bctaeldc
worden foo hier naer volght. Te
weten, van elcken Wagen of Karre,
gheladen hebbende twaelf hondert
pont gewichts oft daer boven, 't zy
van vrye oft onvrye goederen , drie
fchellingen
         ------■         ------iij.
Ende van elcken Wagen oft Karre, ge-
laden hebbende acht hondert pont
gewichts, ende niet komende tot
de voorfchreven twaelf hondert, fal
betaelt worden 'tzy van vrye of on-
vrye goederen, eenen fchellinck en-
de iès grooten------ —-)·
Maer, van Wagens oft Karren, geladen
onder de felve acht hondert pont
gewichts, en is men 't voorfz Geley-
de niet fchuldich.
Alles boven de gherechtighey t van 't voorfchre-
ven Peert-gelt, 't welck fal betaelt cna ^
fangen worden volgens d'Ordonnann .
weten, van elcken Wagen oft hanc ^.
yj.
dert pont gewichts fes grooten ----
Tin , gewrocht Tin, de hondert pont
IX.
gewichts negen grooten ——
Tin, oudt Tin, de hondert pont ghe-
injz.
wichts vier grooten en een halven —
Tonnen, leege Tonnen, Pypen, nieu-
we Tonnen , van 't pont groot twee
grooten
           —■—------'
Tijeken, BoiTche Tijcken.Turenhout-
fcheTijcken,de hondert pont ghe-
wichts negen grooten            ------
Tijeken, los of ongepackt, hetftuck
drie grooten ------
         ——--
Traen of Lever-fmout,vande Ame fes
grooten
                  ■— ----■
Tichelen, van 't duyfent anderhalven
grooten
         — ■«— —
Teer, vande tonne drie grooten · · ·»
Turf, van 't pont groot twee grooten -
Tierentijn, de hondert pont ghewichts
negen grooten >
Tornefel, de hondert pont ghewichts
vier grooten en een halve ■
Tapiflèrye, de hondert pont gewichts
ix.
iij.
vj.
J2.
iij.
Ü·
ix,
iiijz.
ix.
negen grooten ——         -----
Tiras, de tonne drie grooten -......             »j.
V.
TTYgen Marchant in korven, van de
* koppel drie grooten
         -------             iij.
Vanden korf anderhalve grooten ——             jz.
Vygen Marchant, vande tonne vier
grooten en een halve ------------
           iiijz.
Vygcn, Dodicxfche Vijgen, den KortT
andcrhalven grooten -— -----
             jz.
Verckenen , vande hondert Verckc-
nen, twee Schellingen en eenen
grooten — ----- —*— ij.
           j.
Vloeken ofteScheerhayr ,de hondert
pont gewichts vier grooten en een
halven -----
         ----- —>          iiijz.
Vellen,Schaeps Vellen metten Wol-
le, de hondert itucken tien grooten
en een halve
         —-—                       xz.
Vellen, Lammer Vellen metten Wol-
lc, de hondert ftucken vijf grooten -              v.
Vellen, genacmt Blooten ofte Schoer-
lingen, de hondert ftucken negen
grooten — ------ —*
             ix.
Vellen, Kalfs-vellen, de hondert ftuc-
ken eenen Schellinck
           ------j.
Vellen,Bocken of Geyten Vellen met-
ten hayre, vande Deken, makende
thien ftucken, drie grooten ——
             iij.
-ocr page 834-
Concernerende
I577
welcke tegenwoordige Lijite den Pachters of Col*
ledeurs vanden voorfz Lant-thol hen lullen voort-
aen hebben re reguleren. Aldus ghedaen in den
Rade van State.in 's Graven-Hage den achtienden
Februarij fefthien-hondert een-en-vijfticb. Was
geparapheert, G. Schoep,ve' Onder itont, Ter Or-
donnantie vanden Raedt van State. Gcteyckent,
/. Eycklergh.
i$7^
f nnén ffiéreen Peert, eenen halven grootc
munte voorfz : ende met meer Peerden inne
gcfpannen, naer advenant, foo van inneko-
mende als uytgaende goeden.
Defe tegenwoordige Lijite is gheconfereert te-
,n doude Lijften,daerop men,tot noch toedefen
r-Thol heeft ontfangen ende opgebeurt, naer
g
Lant·
7. Placaet, legens 't frauderen vanden Water Ή'hol\ gehorende aen 's Lants
Domeynen njan 's Hertogen-Bofch, ende geheven wordende totgroot Lith op de Ma%e. In date
denfeventh'unden Maert
16^4.
£=sa En Raedt van State der Vereenichde Ne-
j derlanden in ervaringe komende^datden
VVater-Thol gehoorende aen 's Lants Do-
meynen van 's Hertogen-Bofch, geheven
wordende tot groot Lith op de Mafe, by verfchey-
oen Schipperen ende Koopluyden wert ghefrau-
deert, onder pretext van Borgerlijcke of Poortcr-
iijeke vrydom te hebben in Steden die door Privi-
legiën van defen Thol vrydom zijn hebbende, des
nochtans veeltijts maer gefabriccert Werckis,daer
regen over fulcks nootlijck moet werden verficn,
tot maintien van 's Lants gherechtigheyt; Waer-
ommc S O O IS T, dat hier mede wel expreiïè-
licken wert geordonneert ende belail aen de Offi-
cieren ofte Pachteren vanden voorfz Thol, dat iy
niemant en fullen hebben te laten palieren, of ee-
nigen vrydom op ofte inden felven Thol laten ge-
nieten, als den geenendie by hunnen Borger of
Poorters-brief, oock daerbeneffens be eedighde
Atteftatie doen blijeken , dat de felve haer vafte
Domicilium zijn houdende infulcken Sradtdie
vrydom is.hebbende, ende alle Borgcrlicke iailcn,
open Winckel heeft, ende alle 't gene een oprecht
Borger ende Ingefetcnen van de felve vrye Stade
ghehouden is te dragen ende Jallcn, mede is dra-
gende ende lallende. Anderfins daer van niet vcr-
lien zijnde, datfe heur ten vollen,volgens de Lijftc
Traillieoft Ordonnantie den Thol fullen hebben
te doen betalen: Ende by weygeringe van dien,
ofte in cas van twijflelinge ofte difpuyt, de felve
by provifie in arrcil te houden, ende de faeckc te
brengen ende heur betrecken voor den Gerichte
vanden Leen - ende Thol-kamer binnen 's Herto-
gen-Bofch , om daer op goet ende kort recht te
doen naer behooren, ende volgensd Ordonnantie.
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere, fal defe werden gedruckr, endede Exem-
plaren werden gelbnden aen den Rentmeefter van
de voorfz Domeynen, om de felve over al daer 't
noodich zy te laten publiceren ende aifigcren,oock
door den Pachter een Excmplacr geftadichacn gc-
Eleekt te houden voor 't Comptoir daer defen Tol
etaclt ende ontfangen wert. Gedaen in 's Gra-
ven - Hage den feventhienden Martij 1654. Was
geparapheert,/*. Ruyfch. Ter Ordonnantie vanden
Raedt van State. /. Eycl$ergh.
HET DERDE DEEL.
1. Waerfchou wingen, legens 't heffen van onbehoorlijcke Τ hollen* In
date dsn achtfien Martij ende negen-en-twintigbften Mey 1652.
IE Staten Generael der Vereenichde "rVci-
derlandcn, Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Al-
foo inden voorfz Lande binnen 't diftrict
vande Gcncralircyr, langhs de Rivieren den Rhijn,
'a,ze c"de Wael, ofte andere daer door loopende,
ot belattinge vande Commercien, ende vexatie
fdc £ocde Ingcfetenen ende Trafficquanren ,
geneven werden diverfche belaftingen, onder den
Krnm Van fandf - Stadt- Dorp - Mard - Brandt -
bSCrS *.ofr<:andere Thollen, fonder dat Ons ge-
daerm kl' atde^ecncdic fu!cksondernemen,
S 0 0 1 c i°i"ck foudcn wefcn ghequalificeerr.
ia «*M/ ' at wy dacr inne willende voorfien,
Mail % Ύ*1 °"fe Wa^houwinge -van den achtflen
mhmachtjl' g°et gevondcn hebben midts defen
*>nec endo,? Ï-te ccken>dac onfe goede mee-
cehwES-ge ,beSecrte almch is<dat a,]e ende
* gc"cfc die in den voorfz Lande, binnen 't di-
ftricÏ vande Generaliteyt, eenige der voornoemde,
ofte andere diergelijcke befwaernilTen,hoede felve
oock ibuden konnen genaemt worden, in, op, ofte
langhs de voorfz Revieren den Rhijn, Mafe, Wael,
ofte anderen, pretenteren te mogen heffen, het
felve, mitfgaders haer Recht, Titulcn ofte dcuch-
delijckc Poflelfie, binnen den rijdt van een Macnt
fullen hebben bekent te maken, ende haer Recht,
Befcheyden ende Lijften daer toe dienende, aen
ons over te brengen, ofdatanderfints ter expiratie
vande felve rijdt, fyluyden haer t'cenemael vande
gepretendeerden ofte geufurpeerden Opheve ofte
Collecte fullen hebben te onthouden : Ende de
Schippers oock niet gehouden wefen dien thal ven
aen te ieggen ofte yetwes te betalen. Ende de
gecne die bevonden fullen werden eenich recht
daer toe te hebben, dat de felve haer infgelijcx naer
de Lijite ende Ordre, haer binnen de voorfz Maent
toe te ftaen, ofte van nieuws te accorderen, precife
5, G iij                  ghe-
-ocr page 835-
Placaten-j. ^.Boeck. 7.Tit* 3.Deel.
1578
ende gerenoveert in den Hage, op den negen-enja
twintichften May fefthien hondert twee-ej,/
vijftieh. Was geparapheert, é Bouchor/}, n-
der ilondt , Ter Ordonnantie vande Hooi!
gemelte Heeren Staten Gcnérael. Geteecken
N. Ruyfch. Zijnde op 't Spatium ghednicfe
het Cachet der felyer Heeren Staten , in rood*
Waffche.                                              %
ghehouden fulien weien te reguleren, ende oock
altijdt ter plaetfe der betalinge, een autenticque
Copie van de voornoemde Lijften in 't openbaer
te hangen, ten cynde alle Schippers ende Nego-
tianten dien bequamelijck ende fonder belet mo-
gen Jefen, ep poene van 't effect van dien te ver-*
Jiefen, want Wy het felve voor den dienft vanden
Lande alfoo bevinden te behooren, Ghedaen
1. Het Placaet vanden achtfien Martij wasgeparapheert'ly R. Thuyl van Seroofkercke.
z. Waerfchouwinge, vande Staten van HoUandt, op 'tfehefdjeïï. /J
date den eerflenMaert 1Ó52.
binnen den tijdt van een Maent fullen hebbenk
kent te maecken, endehaer Recht, befcheydn
ende Lijften daer toe dienende, aen ons ofte
Gecommitteerde Raden over te brengen, of ds
anderfmts ter ü÷ñßêéðßß vande felve tijdt fyluyde
haer t'eenemael van de gepretendeerde ofgeufm.
peerde opheve ofte Collede fullen hebben te om
houden , Ende de Schippers oock niet ghehouden
wefen dienthalven aen te leggen ofteyetvves te te-
talen. Ende de geene die bevonden fullen werden
eenich recht daer toe te hebben, dat de felve kt
infgelijcks naer de Lijfteende ordre haer binnen
den voorfz Maent toe te ftaen, ofte van nieuwste
accorderen, preciiè gehouden fullen wefen te regu-
leren , op peyne van 't effect van dien te vetliefcn,
want Wy het lèlve voorden dienft vanden Lande
alfoo bevinden te behooren. Ghedaen in den
Hage op den eerften Maettdes Jaers onfes Hee-
ren ende SaJichrriaeckers 1651. Onder ilondt,
Ter Ordonnantie vande Staten. Geteedem,
'Herfc' van Beaumont,
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
; Hollant ende Weft-Vrieilandt, reprefen-
terende de Staten vanden felven Lande,
1 Allen den genen die defen lullen fien ofte
hooren lefen, Saluyt. Alfoo binnen den voorfz
onfen Lande, langhs de Rivieren den Rhijn, Lecq,
Maze ofte andere daerdoor loopende ende elders,
tot bclaftinge vande Commercien ende vexatie
vande goede Ingefetenen ende Trafficquanren,
geheven werden diverfche Lant ofte MarcYThol-
len, fonder dat ons gebleecken is, dat de gene die
fulcks ondernemen daer toe behoorlijck ibuden
wefen gequalificeert. S O O I S T, dat Wy daer
inne willende voorfien, midts defen wel hebben
willen bekent maecken, dat onfe goede meyninge
ende ernftige begeerte is, dat alle ende een yege-
Ück die in den voorfz onfen Lande eenige Landt
ofte Mare! - Thollen, in, op, ofte langhs de voorfz
Revieren den Rhijn, Lecq, Maze, ofte andere pre-
tenderen te mogen heffen, het felve, midtfgaders
haerRecjit, Titulen ofte deuchdeiijeke PoiTeiTie
l
3. Tweede ende nader Waerjchowvinge ende Ordre op 'tvoorfófubjeft*
date den negenthienden Mij \ 6 5 2«
b
té zijn, het felve, mitigaders haer Recht, Titulen
ofte deuchdeiijeke poiteifie binnen den tijde van
een Maent fouden hebben bekent te maecken,
ende hare befcheyden ende Lijilen daer toe die-
nende, aen Ons, ofte aen onfe Gecommit&w
Raden, over te brengen ,ofte dat anderfmts ter w
piratie vande felve tijdt fyluyden haer t'eenemaei
vanden gepretendeerden ofte gheufurpeerdee1 «f
heve ofte Collefle fouden hebben te onthouden·
endevootts als breederinde voorgeroerde W ^
fchouwinge van date den eerften Martij voor ^
geexprefleert. Ende nademael wy door de o
antien ende klachten vande goede Inge» ^
cndeTrafficquanten werden giieinforr^5efn'na!1·
niet jegenftaende de voorgemeke onfe Ordo
tie, ende onaengefien den tijdt daer inne g Ñ ^
geert, al over lange is komen te e*Pirere.nv' n Je
de felve ende de Schippers, met hunne vv ar
voorfz Revieren, Stroomen ende Wateren ì ,
de afvarende, alnoch ter iaecke vande v'oor" ^
lenende belaftingen werden op ghehouae:
gheincommodeert, oockbydengeenen,o ^
; E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
ß landt, Allen den geencn die de&n fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo wy
in ervaringe ghekomen zijn , dat in den
voorfz Lande langhs de Revieren van Rhijn, Leek,
Maze, ofte andere daer door loopende Stroomen
ende Wateren, ende elders tot belaftinge vande
Commercien, ende vexaticn vande.goede Ingefe-
tenen ende Trafficquanten gheheven wierden di-
verfche belaftingen, onder den naem van Land å-
Stadt - Dorp - MarcÏ -Brandt- Cramers , ofte an-
dere Thollen , fonder dat ons gbebleecken was,
dat die geene, diefulex ondernamen, daer toe be-
hoorlick waren gequalificeert, derhalven goetge-
vonden hadden op den eerften Martij Ieftleden, by
publijcque waerfchouwinge t'ordonneren, dat alle
ende een yegelijck die inden voorfz Lande foude
mogen pretenderen, tot het heffen van eenige der
voornoemde ofte andere dicrgelijcke befwaernif-
ien, hoede felve bock fouden konnen ghenaemt
worden , in , op, ofte langhs de voorfz Revieren,
Stroomen ende Wateren, ofte elders gcrechtight
-ocr page 836-
Concetnercnde de ThoIIen^
i5$*
f "
;s ι
Mö
gclts waerde, dire&elick ofte indire&elick bèta»
len,'voor ende al eerhenluydenfal wefen vertoont
ende duydelick voor ghelefen d'Acïe van confêht
by ons t'federt den eerilen Martij voorfz daer toe
gegeven, oock niet anders als volgens de Lijften,
jy öns daer op befaemt,^ndéin k openbaer op ge-
langen · Alles op pene Van contrarie doende, daer
over naer exigentie van faceken gheftraft re lullen
worden, erideiii^rcgiiarcl vande pretenfc Thol-
herTeren,boven de koften, fchaden ende intcreiïên,
by de Koopluyden endb Schippers daer door ghe-
hadtende geleden , die fyluyden promptelick lul-
len hebben te vergoeden. Ende ten eyndeonfe
goede meyninge ende intentie in defen pundue-
lick mach werden achtervolcht: Ordonneren ende
beveclen wy hier mede wel ernftelijck allen Offi-
cieren, Magiftraten ende Jufticieren,binnen ghe-
mèltën önlen Lande, defe onfe Ordonnantie endé
Verbodt t'achtervolgen > ende itricltelijck te doen
achtervolgen ί midtlgaders den Coopluyden ende:
Schippers, ofte andere onfe Ingefetcnen, die hütt
ter oorfaecke van cöntraventie defes aen haer ful-
len addreiTeren, de behulpfamè handt te bieden,
ende in alle manieren te verforgeh,tiat de felve öri,
der de voorgeroerde pretexten inden cours van
hunne reyfe niet en worden geretardeert, verhin-
dert ofte gheincommodeert, want wy 't felve tea
dienfte van den Lande, ende tot béhoudeniflè Van
de Commercie allbo bevinden te behöoren. Ge-
daen inden Hagedennegenthienden Julij 165^
Onder itqnt,Ter Ordonnantie vande Staten. Ge-
teeckent, Hcrb' van Beaumont.
i uu™ doen biijeken van hun pretens recht ,aen
* „Wolse vande voorfz Ordonnantie ende
SXwingetehcbbenghedoceerr. S O O
ί ς τ dat wy genegen zijnde aen d'ecne zyde onfe
inedè Ingefetcnen ende Trafficquanten defer Lan-
§ lle rechtvaerdige oorfaecke van klachten te
Vnemcn, ende aen d'ander zyde niemant in fijn
Toet recht door een kleyn vcrfuym pra.cipitante-
r k cc verkorten, goet gevonden hebben mits de-
f.n als noch t'admitteren den geenen, die totten
hevc van eenige der voorfz Thollen binnen on-
fPnLandefouden meynen gherechtight te zijn,
roe probatie van hacr ghefuftineert recht ende
fjciiie, midtfgaders tot exhibitie van hunne be-
|heyderj,Titulen encjc Lijften daer toe dienende,
binnen den tijde van een Maent na date vande pu-
blicatie defes. Interdicerende ende verbiedende
als noch wel fcherpelijck by defen, in gevolge van
de voor-gheroerde onfe eerfte Waerichoüwinge,
ende mits d'expiratie vanden termijn daer inne be-
nepen, allen ende een yegelijck, die in den voorfz
Lande eenige der voornoemde ofte andere dierge-
ljjcke belwaerniiTen pretenderen te mogen heffen,
ter faecke van dien eenige Coopluyden ofte Schip-
pers aen te fpreecken , te molefterert, inquieteren,
ofte eenichimts dire&elijck ofte indire&elijck in
hare reyfe te verhinderen,voor ende aleer iyluydcn
naer exhibitie van hunne befcheyden, ende de fel-
ve by ons geexamineert zynde, daer toe fullen we-
len gheadmitreert, Interdicerende van gelijcken
de Koopluyden ende Schippers eenige der voor-
noemde Thollen ofte befwaernifien, in geit ofte
HET VIERDE DEEL.
... γ τ
Sll
Placaet, Waer nae den Ontfanger van Ommeren geladen, alle'tgeeneiïat
van Thollen en Lkenten op hare Hoogh Mogende Ingefetcnen van Maes en JVael, hy den Coninck van
Spaig/ie gelicht wert, mede by Retorfie té hef en op d'Ingefetcrten van het Over-quartiervan Gelderlant. f η
date den dertkienden September
1640;
IE Staten Generael der Vereenichdc Ne-
[ derlanden, Allen den geenen die defe ful«
. j len fien ofte hooren lefen, Saluyt. Van
wegen de Coninck van Spangien is uytgegeven
fcecker pretens Placaet , onder anderen mede-
brengende dat de Ingefetenen van Maes en Wael
'ouden hebben te betalen de Thollen ende Licen-
ten van ghemelten Coninck van Spangien, foo
* el· als alle andere Ingefetenen van defe Provin-
~T' ,ande van Cleve ende andere, conform de
frm LPublicar,'c in date den derden December
luinien-hondcrt acht-en-dertich dien-aengaende
rmmfv', ,Ende alfo° dit eene nieuwigheyt ende
iTi'^^ycis, ftreckendetot onbehoorlijcke
dc * : nf oer goede Ingefetenen van defen Staet,
te «vtaT W? daeromme van meeninge zijn niet
defen £ deS Vyandts onredelijckheden voor
*fa s'on^fc^? ^ m,dde,en van Re-
vandên R ? ° ί S Τ, dat Wy , by deliberatie
landen ΖΤ Va° Stare defer Vereenichde Neder-
liick wf^gCVOnden hebben tc ordonneren, ge-
ËnfiSiï"*^by defcn'dat al,e het geene
' an Tholle" ende Licenten voor den Coninck
van Spangien op onfen Ingefetenen van Maes en
Wael ghelicht wort, 't felve van onfent Wegen by
Retorne fal ghelicht worden op de Ingefetenen in
het Over-quartier van Gelderlandt, nu onderde
gehoorfaemheyt vanden Vyandt ghelegen, ende
dat de betalinge fal gedaen worden in handen vatri
onfen Ontfanger Dirck van Ommeren, renderen-
de in het Fort op 's Graven weert. Ontbiedende
ende beveelende eenen yegelijcken dien het acn-
gaen mach fich hier nae te reguleren. Lallende
ende authoriferende daer beneffens den voor-
noemden onfen Ontfanger Ommeren, de voorfz
Thollen ende Licenten van des Vyandts Ingefe-
tenen in het Over-quartier van Gelderlant tc vor-
deren , ende de onwillige daer voor tc executeren,
oock de publicatie van defen te doen doen t daer*
ende lbo 't behoort, op dat niemant daer van igno-
rantie en pretendere, Ende dit alles foo lange van
wegen den Coninck van Spangien in de* voorfz
fijne nieuwigheyt ende onredelickheyt fal worden
gecontinueert.
Gedaen in 's Graven-Hage , den derrhienden
September fefthien-hondert veertich. Was ghe-
para-
-ocr page 837-
—------!----------
PPPPUPI
I
t$h           Placatett-/· a.Bocck. S.Tit, i.Dcel           l5$
parapheert, C van Wenkhoven,™ Onder ftondt, Raedc van State der felvcr Landen, Qe
By mynen Heeren de Staten Generael der Vcr-
eenichde Nederlanden. Ter Relatie van den
Kent é
M.
Huygens.
·-·■?·» \y-
'Ë·Ë\'-
DEN ACHTSTEN TYTEL.
op 't heffen der Thienden, ende
i 't verkrijgen van Geeftelijcke Goederen-i.
HET EERSTE DEEL.
Placaten van Keyfer KareL
é. Placaet} Waer by de (^âÂâ6Àéì1^ verboden Voert eenige nieuwe Thienh ê
beffen, meer dm hare Voorfaten gedaen hebben. In date den eerfien OSÏoher 1520.
Thienden, ende van ficuren fundatien,endeo::
heure Vooriaten gewoonlijck zijn te nemen-enè
heffen, vanden fdven Thienden op die Vrucht»
komende vanden Landen, Erven ende bedrijf,è
men doet in onfen voorfz Landen, hebben hen»
vordert ende noch dagelijcx doen foo lancks f»
meer, te willen opftellen, exigeren ende heffen t
verfche nieuwe Thienden, van alle manieren vs
Vruchten ende andere goederen ende fubftantier;;
Ende onder anderen pretenderen te heffen ende
exigeren Thienden van Hout, BoiTchen, Hoy,
Kruyden, Wcyden, ende van alle Hoorn, vetes
Beeften, Hameien, wey Lammeren, Wollc, Vere-
kens, Kalveren, Ganfen ende diergelijcke; Infgc-
lijpks van Rapen, Radyfcn, Kolen, Saladen,Aju)H
Appelen, Peeren, Noten, ende andere ghelijdt
Vruchten, endegeneralijck Manufacturen,dat
men hen fchuldich foude wefen Thienden te moe-
ten geven van allen manieren van goeden, wallen-
de, fpruy tende, ende nemende voetfel vander Aer-
den. Ende omme daer toe te komen, endeonfe
Onderfaten en heur goet daer toe te brengenen*
verbinden, de voorfz Cappellanen,PiOchic-Pape1'>
ende andere Gceftclijekc Luyden , hebben ben
I" ',
oèniyiajoJÉÏertjgnenyanXuxderevan-gouwSwaHeyPhirphèndifmMccfülletydeThiede p
oock gevordert foo iy noch dagelijeks doen, de te-
ve onfe Onderfaten te doen citeeren,dagen er*
oproepen inde Geeflelijcke Hoven, ende vo»
Geeflelijcke Rechteren, henluyden favorabel^
fende, Alles in grooter verachtinge ende ïk)H
heyt van ons, dimunitie van onfen Dome)^
Beden ende andere Rechten, fchade ende opp
fie van onfen voorfz Onderfaten, ende vanjrV
meyne welvaert van dien, ende meer weien ·
worde by ons hier inne niet voorfien als W)
ftaen . S O O IS Ô, dat wy defen aengjg
willende remedieren, voorfien ende doen ce
fulcke onredelijckeabuyfen ende onbeboortFj;
voornemen, ende onfe Onderfaten verhoeden^
leveren ende befchermen van fulcke nicinv ^
ondeuchdelijcke exadien , ende nae,dat^ceft,
wel ende deuchdelick geinformeertzyn ge ·
wy hebben metgroote ende rijpe delibera
Rade, uyt onfe rechte wetenheyr.auchomc)^ ^
eygen wille, geordonneert ende gheirat L^,
donneren ende flatuerenby formevan op ^|
ende eeuwige conftitutie ende Eaivte y ^
den van herwaerts-over, foo wel voor die Geefle-
lijcke Luyden, als andere die totten fel ven Thien-
den gerecht ende die gebruyekende zijn,geregelt,
gheordonneert zijn gheweeft in clck Landt ende
Quartier,naer der natuyre ende qualiteyt van dien.
Ende dat de voorfz Geeflelijcke Luyden by onfen
Voorfaten ende anderen , heuren Fondateurs bo-
ven dien voorfien ende vergift zijn gheweeft van
vcele fchoone Leen-goederen, Erf-goederen, ende
andere yan grooter waerden ende Jaerlijcx inne-
komen, daer mede zy hen mogen redelick, eerlick
ende fuffifantelick daer op onderhouden, endebe-
hooren wel daer mede te vreden te zijn, ghclijck
heure Voorfaten gedaen hebben van ouden tyde,
Ende en is hen van geenen noode noch gheoorloft
op te ftellen noch exigeren andere nieuwe cx-
aétien,tot lafte van ons ende van onfen ValTalen
ende Onderfaten , defen niet jegenftaende, die
Cappcllanen, Prochie-Papen, Pafloors.ProfeiTcurs,
ende andere Geeflelijcke Perfoonen, niet te vre-
den zijnde met 't gunt dat hen gegonnen ende ge-
ordonneert is gheweeft, ter faecke vanden voorfz
-ocr page 838-
Thientlen ettdë Öéeftelijcke Goédéreüj.           t$g
5
Brievc,dat van hu voortacn geen Geeftelicr
ende daer te vooren j of pp eenich randen anderen
Pdincten begrepen in defe Ordonnantie ende coii-
^itutie eenige Ayarigheyt, twiilöftc queftie refe,
nnellanen, Proch.e-rapen, neurcu ν ^urci-
, noch andcre.van wat ftacc, conditie of digm-
t die zijn, cndc van watauthoritcyt fy üferen
vy hebben die kennilTc, declaratie ende interpre-
tatie by dien gercferveert endc refervcren aen ons,
cnde önfen Rade ordinaris vanden Lande, daer de
e eheÏrüycken, noch oock egeen Wereltlijcke Mve fvvarigheden, twïft endc queftie vallen ende
Pcrfoonen * hebbende ende gebruyekende eenige gebeuren fullen, Ende hebben die felve van onièri
Thicndcm cn fullen mogen nemen, heften, exige- I Racde geaüthorifeert ende authoriferen midts de-
n 0f eyiTchen, ontfangen noch ghenicten, in bii-
fat voorfz Landen endc Hcerlijckheden , eenige
nieuwe Thiendcn of anderen laftcn cnde rechten,
van wat foortc of fpecic van goede dattctzy, noch
fen onfen voorfchreven Brieve. Ontbieden daet
omme cnde beveclen onfen lieven cnde ghetrou-
WCndieCaneellier, Hooft ende Luyden van on-
fen Seereten Raedc , Prefident cndc Luyden vart
onfen grodtch Raede, Cancellier Cnde Luyden
andere dan fy
laren ende daer te vooren gewoonlijck hebben ge
van onfen Raede
m Brabandt , Prefident ende
weeft te heffen ende ghebruyeken, maerhen te ; Luyden van onfen Raede in Vlaendercn, Hoocli
BailliüW van Henegouwe , Stadthouder, Prefi-
dent cnde Luyden van onfen Raede in Hollandt,
vd
van
Naemcn , Rentmeeïlers van Bètveft ende Be-
ooiterfchelt in Zeelandt, Gouverneurs van Ar-
thoys , van Atrecht , Rijffele , cnde van Na-
men , Provooir. van Valenchijnc , Schout Van
Mechelert, endc allen anderen onfen Jufticieren
ende Officieren vvien dit aengaen mach, heuren
Stedchouderen, ende een yegelijck van henluy-
den byfonder, foo hem toe behooren fal , dat fy
defe onfe Ordonnantie, Conftitutie ende Edict,
ende al den inhouden van defen kondigen endé
üyt roepen, of doen endc laten kondigen cnde
uyt- roepen over al den bedryve van heuren Jü>
rifdi&ien , daer men ghewdonlijek is publicatie
ende uytroepinge te doen , foo dat niemand c
des caufe van ignorantie pretenderen en moge t
Ehde de felve Conftitutie , EdicT. ende Ordon-
nantie regiflreren, onderhouden ende achtervol-
gen, ende doen regiirrcren, onderhouden ende
achtervoleen, onverbrecckelijck cnde ibnder in-
fraétie , daer toe rigoreufelijck bedwingende dié
overtreders, inder manieren voorfchreven , fonder
verdrach ofte diflimulatie : Want ons alfoo be-
lieft. Ende van des te doene geven wy henluy-
den volkomen macht, authoriteyt endc fonder-
lingh bevel. Ehdc want men van defen onfert
Brief te doen fal mogen hebben in veel endc di-
vetfche Plactfeft , Wy willen endé ordonneren
dat aen 't Vidimus van dien gemaeckt onder het
Zegel autheritijcq, of die Copye gecollationeerc
cnde gheteyekent by èen van onfen Sccrerarifïèn'
ordinaris , ofte in een van onfen Reccken-
kameren, volkomen gheloove gegeven zy, gc-
lijck tot defen originalen Brieve. Des t'oirkon-
den foo hebben Wy onfen Zegel hier aen doen
hangen.
Gegeven in onfer Stadt van fvfcchëlen, den cer-
ften dach in Odtobri in 't Jaer ons Hccren duyfent
vijf hdhdert ende twintich. Ende van onfen Rijc-
ken," te weten, van den Roomfchen het twcefle,
ende van Caftille,&c. 'tyijfile. AlduS ondergé-
fchreven öpte Ploye, By den Koninck
Ende geteyekent,
Uamton.
hebben, voor den voorfz tijdt van veertich Jaren.
Verbiedende fcer fcherpclijck allen onfen Onder-
faten yet anders te betalen den voorfz Geeitelijc-
ke Luyden hetzy Prochie-Papen, Paftooren, Wc-
rcltlijckc Perfoonen of andere»dan de voorfchreve
oude gcwoonlijcke ende ordinarifc Rechten ende
Thicnden, ende dat fy ter caufe vanden voorfchre-
ven nieuwe Thienden ende onbehoorlijcke ex-
adicn niet en compareren noch verantwoorden
in Juftitic voor den voorfchreven Geeftelijcken
Rechters, van wat authoriteytdatfyuferen , den
wclcken Rechters ende Jugen wy oock verbieden
meer eenige citatien, moniticn of anderen prövi-
ficn te geven of decerneren, om onfen Onderfa-
tcn voorhenluyden te doen citeren, dagen ende
oproepen ter caufe van den fclve nieuwe Thien-
dcn ende onbehoorlijcke exaclicn, hen-luyden
exprefielick ordinerende tecefleren, wederroepen,
caiferen ende admitteren allen Proceduyren, voor
henluyden te dien caufe gcdacn cnde begonnen,
cnde henluyden te verdragen daer af voor de ken-
niflc of berechtte nomen in wat manieren dattet
zy: Willende cnde ordonnerende voorts, dat de
fclvc Jugen, midtfgaders die voorfchreve Geefte-
ujeke ende Wereltlijcke Perfoönert, die de voor-
fchreve nieuwe ende extraordinarifen Thiendcn
Jouden willen heffen ende opfetten , bedwongen
worden realijckende by fcyte te ceffcren ende af
te laten by hantftellinge ende arreftc van heuren
tcmporelen goeden, by den Officiers vanden Plee-
Je», daer de faultcn endc abuyfön gecommittëert
W iV0rdr?n t,allen ryden als 'tghebcurenfal;
veicke Officieren wy daer toe ghecommitteert,
™ expres bevel, amhoriteyt cnde volkomen
maent gegeven hebben cnde geven midts defen,
of fpjycnftaencle oppofitic oft appcllatie, gedaen
tercontrarien, omme welcke oppöfi-
tien
anen
....."** * op datter eenige waren, wy
excci · ι noch cn verftaen dat 'teffeét ende
tic ι*«·°ϊη defe onfe Jegenwoordige Ordonnan-
maer. ί mtS^hedifferccrt rfghcfchotft worde,
hanrftli' Cnde ordonncren dat de voorfchreve
foe dat !fgC Cndc arreft ftadt g^P6" &1 «* tijdt
ceficren y^rfchreve abuyfenende attentaten
den ï'?dervo!komeIijckafgedaen fullen wof-
^adentvH Ihebeurde' dac °P d*c diilinAie
^ae vanden voorfchreven veertich Jaren,
Nad
$. Η
er
-ocr page 839-
Placatén. 3. Boeck. Β» Tit, t i Deel♦
Μ
tsfoder Placaet, op 'tfehefubjeB. In date den negentienden Jpril \ *x
Zijnde interpretatie wan 't rvooTgaends.
te befaeyen, ende artificialickmet Water-J^]
onlanghs gevonden, oft andere Dijcken ofcKad^
drooch gemalen, ofte tot faeybaer LantgernaeS
werden. Defgelijcks zijnder veele Hofftedenofc
Landen die men met Tarwe, Garfte ofte Har
plach te faeyen, die .men nu alle dage meerij!
iaeyt met Kennip, Raepfaet, Vlafch, ende andt*
gelijcke Greynen, daer afdie geene die vanTam
Gerfte ofte Haver, foo ons als die Geeftelijckhe^
of andere onfe Wereltlijcke Onderiaten diedefé'
ve Thienden van ons, of van onfe VaiTalen, of va-
andere Geeftelijcke Abdyen ofte Collegien hoi"
den,onder 't dexel vande voorfz Ordonnantie^·
Thienden geven en willen vanden voorfzKennin
Raepfaet, Vlafch, ende diergelijcke Saden, ovel'
mits dat men over veertich jaren daer geen TbJeo.
den af en gaf, ofte daer af als doen van gheliick
Sade, ofte foo vele niet en zaeyde ofte en ufeerdc
of dat die Landen daer toe niet bequaem ofte w'
difponeert en waren, daer omme diverfche Proctf
fen ende queftien gerefen zijn, ende noch meerrj-
fen fouden mogen in toekomenden tyden, india
by ons daer inne niet geremedieert en werde: Wi
willende hier inne voorficn, ende ons ende eenyé-
gelijck anders Geeftelijck ofte Wereltlijck onder-
houden in fijne Rechten. S O O IS T, dat Wy
by rijpe deliberatie endeadvijs van onfen Stadt-
houder, Prefident, Rade ende Reeckeninge van
Hollandt, de felve onfe Ordonnantie interprete-
rende, verklaert hebben ende verklaren by delen,
datonferneeningenieten is verboden te hebben
Thienden te heffen in onfen Landen van Holiant
ende Vrieflandt, van Landen die onfacybaerghe-
weeft zijn, ende artificialick met Molens, Kaden,
of ander faeybaer gemaeckt worden, maer dat de
felve Landen, Thienden daer afgeven fullen ghe<
lijck als men aldaer inde felve Dorpen, Ambach-
ten ofte Quartieren doet, daer onder die felve Lan-
den ghelegen zijn. Ende dat van alfulcke Hofftc-
den of Landen als men in de felve Dorpen, Am-
bachten ofte Quartieren Thienden geheven heeft
van Terwe, Gerfte ofte Haver: Ende daer men nu
ufeert Kennip , Rapen , Vlafch, ofte diergelijcke
ront ofte plat Saet te faeyen, dat men daer af me-
de Thiende geven fal als van den Tarwe, Gerit
ende Haver, niet jegenftaende dat men over die
veertich Jaren dat niet aldaer en faeydc, ofte iiwct
menichte niet geufeert en was, ten ware nochtans
dat de felve Hoffteden of Landen daer affpcciali»
by Privilegie ofte uytgevingebevrijdt waren,oW
by Sententie gegeven voor de date van onfe voor)
Ordonnantie, ghegaen in krachte van ghevnjl
dinck, daer af geabfolveert waren: Maer van t
dere GewaiTen, als Hoye, Bogaerden, Warm^
hoven, of diergelijcke, daer men tot noch toe g
Thienden afgegeven of geheven en heeft, daer
fal men geen Thiende afgeven, ende daer in*
onfe voorfz eerfte Ordonnantie, ende in alle3;
rePoinden zijn effen forteren ; Nacr voige^
wclcke verklaringe wy u ontbieden cnd^ ieren
ende allen anderen onfen Rechteren, um
ende Onderiaten, een yegelick van u foo u
2.
%ÊÊÊÊÉ Α>| j^l|| R|Ι^>| Rftilic, vanpels , vanvanden Eder Zeerijck; Hevan Braba&c. Gravgoingne:Hollandtnault, vanGrave desvan SalinOver - Yivan UtrecAfrijckcnhouder, PHollandtderen onffien dat oherwaertsken befwvan heurThiendenbetaelt heerr haddConftitutgeene Perrecht vanfoude mofchen, onThiendenwat foortandere, dJaren, endweeil te hvreden hoRechtendaer af iyhebben vVerbiedeGceilelicvoorde Gme geroeter contradaer ommdoen ccfïftinclie vende daervoorfz Pviele, daetie ende iordinaristwift endRade daefaecke vadifponeerdiverfchcfondere odaer veele
-ocr page 840-
Thienderi ende Geefte
158^
den negenthienden dach van April in 'tjaeroris
Heeren duyiènt vijf hondert negen-en-twinticn,
naer Paefichen. Ende van Qnfen Rijcken, te weten,
vanden Roomfchen ende Germanien, &c. tienite,
ende vah Caftillen, ende andere, twaelffte. On-
dergefchreven,By den Keyfer in fijnen Rade. Ende
geteyekent, L. Dublione,
H-
.Anftl utc richten fonder eenige fwarigheyt
arn^ecnukevt,endeonfevoorfZDeclaratieofnoot
dat niemant vander felver ignorantie pre-
*X ',wn mach," te" doen kuhdigen ende publiceren
tC lkn Pleckên inHoliant ende VrieHant, waer
men gewoonlick is publicatie te doen. Want ons
Sfoo gelieft. Gegeven in onfer Stadt van Bruflele
HET TWEEDE DEEL.
Placaet vanden Raedt vaü State.
Placaet, Jegens monopolien in 't dachten der Thienden, ende fraude van diertè
in date den i.Iunij 1654.
Pachter vande Thienden daer mede tardeerde lan-
ger als 't behoort.in \velcken gevalle fy de Thicnd-
bare lchooven op 't Velt fullen laten, fonder daei
inne eenige fraude te mogen doen, op pcyne van
daer over arbitralijck ghecorrigeert te worden nae
exigentie van faecken. Ordonnerende , laftende
ende authoriferende den Hooch-Schoutet vande
Stadt ende Meyerije van 's Hertogen-Bofch ,in de
felve Meyerye goede opficht. op 't geene voor-
fchrevejs te nemen, ende de fchuldige ende Over-
treders van defen te betreckén voor Schepenen,
vande felve Stadt. Gelijck oock in andere Quar-
tiercn onder de Generalitey t, daer van 's Landts
wegen Thienden verpacht worden , de Hooft-
Officieren fulcks mede fullen hebben te doen ,op
dat de fchuldige gheftraft mogen worden nae bc-
hooren, ende in alles betracht den meeften dienft
van 't Landt. Gedaen in 's Graven - Hage j den
eerften Junij fefthien - hondert vier-énde-vijftich.
Wasgeparapheert, W, Ackema ,vt' Ónder ftondr,
Ter Ordonnantie vanden Raedt van State. Ge-
teyekent ,
/. Eyckècrgfa,
Èn Raedt van State der Vereenichde Ne-
: derlandcn, hoé langer hoe méér in erva-
ringe komende, dat door t'famen-röttin-
gen Van vele Perfoonen, ende fulcks by
monopolien ende andere praclicqucn éndé me·
nces, 'sLantsThienden die inde Meyerye vanden
Bofch, ende andere Quartiercn onder de Genera-
litcyt»Jaerlijcx verpacht werden, niet en komen
op heure behoorlijcke weerde. Heeft noodich ge-
vonden daer tegen te verfien, ende een yegelicken
wie hy oock 2y, by defen te waerfchouwen, dat
gecnlngefetenen van geheele Dorpen,Gehuchten
of Plaetfen, of anderftnts by fulcke Compagnicn
die monopolie fmaecken, tTamen mogen rotten,
of malkanderen beloven niet, of niet hoogér als
tot weynigeibmrhéi te bieden, ende alfo de Pach-
ten vande Tienden beneden heure weerde te hou-
den: Gelijck oock gewaerichouwt werden alle en-
de yederlngefeten, Landen eq^e Goederen heb-
bende ende gebruyckende,die Thienden fubjecT:
zijn , heure Granen niet inne te mogen voeren,
voordat de felve Thiendbaer geftelt, ende oock dé
Thienden daer uytghehaeltzijn® ten ware 4en
HET DERDE DEEL.
y\Egoetmllige [φι gelieve alhier voorgeinfereert te houden het Placaet vanden %% Othler 1446. flaende biet
twenopdcivicolumnci
*
Placaet van Keyfer Karel.
1 lacaet, Waer bygeordonneert wert, dat alle Qodts-huyfen, (jafthuyfen, Con*
mteni cnde andere Geeflélijcke lichamen ende Gemeenten, alle Leenen, Goeden, Landen, Renten, nietgea-
ftijecri zijnde, uyt hare handen doen,optè verbeurte vande felve: Noch voortaen gélijcke goederen te aen-
v*trdên, ofte fontfarigen by feflantente, Legatie, Gifte of Donatie,
Cfr. In dateden 20 Maert 15x4,
L h E bv aet Srafie Godts gekooren
^oomfch Keyfer f akijdt Vermeerder des
Wn VanT' ninck van Germanien.van Span-
denvah i?8?,'van Navacre ·van bevde * Se-
ü'e, van Crii ·" m' v*n Hongarye>van Dalma-
riH: Hert
          C' Eertz-Hcrt°ge van Ooften-
van Braband?lva" ?ourg°'*gnen , van Lothrijck,
Van- Limbo i, Stier,van Camite, van Carmole,
rgn» van Luxemborgh ende van Gelre s
Grave vari Habf borgh.van Vlaenderen.van Tyrol,
van Arthoys, van Bourgoignen: Paltz-Graveende
van Henegouwe: Lant-Grave van Elfate: Prince
van Swave: Marck - Grave van Bourgauw, ende
desheylichRijcx,vanHollandt, van Zeclant.van
Kybourgh, van Namen,ende van Zutphen; Grave,
Hcerevan Vrieflandt, vander Windifmarck, van
Slavonie, van Portenau, van Salins, ende van Me-
ehelen. Allen den geenen die defen tegenwoordig
*                     5. Η ij                    gen
-ocr page 841-
1590
Placaten-;. j.BoecL
IJ91
weerden vande felve goeden,in geval men Α '
eenige vande Geeftelijckhcydt ghegeven f?
Ende voorts hebben wy geftatueert ende ec f
neert by maniere van verbodt, als dat onfe ς
houders ende Mannen van Leenen, of vin -
Vaflalen, allen Wethouders lagen ende??
Junfdidie hebbende,van Erven ende tont
wie die zijn, voortaen den voorfz Prelaten 2?
teilen, Pryoren, Pryorinnen, Capirle,KereW.
Gafthuyfen ende andere Godts-huyfcn,0fKc ,
lijeke Gemeynte niet en ontfangen nochadm?
ren tot eenige Leen - goederen, Landen Er»!
Huyfen, by koope, gifte, donatie , by TciWm
noch anders, noch totten ecuwelijcken oflin„"
verpachtingen van dien , noch tot erfTelijcke 2
te lofTen Renten , noch tot lofbaer Rente op£
voorfz goeden hoogerdan denpenninckacG
ende dat op de verbeurte van thien Mareken %
iSt0nkn profijtC'ten Mc van elcken van£
Officieren, die alfulcke verkoopingen ,belaftinw
of verpachtingen ontfangen ende admicterenfi
den, ende dat foo dickwils ende t'elcker reyfe è
gebeuren foude. Ende voorts ordonneren wyda
indien eenige Leenen, Erven, Huyfen, erficlijdl
Renten, of andere inmcubcle ende onbcroerlijck
goeden opeenige Religieux of Religieufen in Ηί
landt by aflijvighe) t van heuren Magen gebeurt:
te vallen ende te fuccederen, dat in dien gevaldti
Prelaten ende PrelatifTen, of die O verften vanden
Religieux of Religieufen, op den welcken die goe-
den verftorven ende ghefuccedeert fouden wefen,
al eerfy de felve goeden fullen mogen ghebruye-
ken of apprehenderen , gehouden fullen wefende
felve goeden te doen inventaricren ,endeoockia-
fchrijven ende regiftreren inde Boecken ende Re-
gifteren vanden Schependom vandcr Steden of;
andere Plecke, f<fowaerdie Kloofters of God»
huyfen vanden Religieux ofte Religieufen liggen
fullen, als daer die goeden öp haren Religieufen
gefuccedeert, gelegen fullen wefen, ende de dub-
bel vande voorfz InventarifTen onder beuren Con-
vente Zegel over leveren in handen vanden nac-
ften weerlijcken Erfgenamen vanden voorfz Reli-
gieufen, op den welcken de felve goeden nacrd'af-
Jijvigheyt vanden voorfz Religieufen behooren
foude te fuccederen, innehoudende den voorfz In-
ventaris , Brieven, geloften, de voorfz goeden, die
weerlijcke naeft Erfgenamen van heuren Religieu-
fen, of heuren recht ofadie hebbende te laten, en-
de naer aflijvigheyt van heuren Religieufen.opdcn
welcken die.ghefuccedeert fouden weien, tercf>
tucren in goeden ende deuchdelijcke ftatc, en*
daer toe henluyden daer af bchoorlijcke ende fut
fifante weerlijcke cautie te geven fonder faujfc
ende dat op de verbeurte vanden felven Goeden
t'onfen profijte, den leven lanck vande Rclig^·
fen op den welcke alfulcken Goeden gevallenen-
de gefuccedeert foude wefen. Ontbieden oapW
onfen voorfz Sradthouder, Prefident endede Lu/
den van onfen Racde, ende allen anderenonwj
Rechteren ende Officieren van Hollandt dien α
aengaen fal, dat fy onfe voorfz Ordonnantie: en
Statuten van ftonden aen doen kondigen endep^
bliceren elck in fijne Jurifdiétie alom ir-ι HoJ«*
publicatie gewoonelickis te doen,
gen fullen fien, Saluy't, Alfoo tot onfer kenniilè
gekomen is, als dat die Abten, Abdiflen, Pryoers,
Priorinnen, Collegialen, Kercken, Capittels, Con-
venten , Kercken, Hofpitalen, ende anderen van-
den Gceflelijcken State, henluyden dagelijcx ver-
vorderen te verkrijgen in heuren handen alle ma-
niere van Goeden , Leenen, Erven ende andere,
fommige by koope, donatie, legaet, vanden felven
Leenen of Erven, andere by aennemen van dien
in eeuwelijcke Pachten , of tot langen tyden van
Jaren , andere by koope van erfTelijcke ende eeu-
welijcke Rente op dien, of van Los rente tot hoo-
gen prijfe,'tfelve inprejuditie endediminutie van
onfc hoogheyt ende heerüjckheyt, Domeynen en-
de fubventicn , dienften ende andere onfe rechten,
ende ten achterdeele van ailcn onfen Onderfaten
in 't felve Landt, ende by fuccefïie van ryde noch
meer wefen mochte, willende daer inne voorfien.
S O O I ST, dat de faecken voorfz ghemerekt,
gehadtdaerop 'tadvijs van onfen lieven ende ge-
trouwen die Stad thouder, Prefidentende Luyden
van onfen' Rade, ende van onfen Reeckeningen in
Hollandt, Wy tot confervatie van onfer hoogheyt,
heerlijckhcyt, dienilen ende rechten, ende van 't
gemeen profijt ende welvaert, tot voorderingen
van onfen Landeende Onderfaten van Hollandt,
by de deliberatie van onfe fcer lieve ende fcer be-
minde Vrouwe ende Moeyedie Eertz-He«oginne
van Ooilenrijcke, Hertoginne ende Gravinne van
Bourgoighen, &c. Regente ende Gouvernante
voor ons in defe onfe Landen van herwaerts-over,
ten advyfè van onfen lieven ende ghetrouwen die
Hooft ende de Luyden van onfen Secreten Rade
nefFens haer wefende, geftatueert ende gheordon-
neèrt hebben, ftatueren ende ordonneren voor
Edid by dcfen de Poinden ende Articulen hier
nacr volgende. Ten eerilen , dat alle Abten, Ab-
diflen , Priors, Priorinnen, Capittels , Conventen,
Gafthuyfen, Hofpitalen, ende andere Godts-huy-
fen, ende Kerckelijcke Lichamen ende Gemeen-
ten wie die zijn mogen, binnen een Jaer rijrs nacr
de voorfz publicatie alle de Leenen, Goeden, Lan-
den , Erven, Huyfcn, Anentcmcnten , ende alle
eeuwelijcke of lange verpachtingen , erfTelijcke
Renten, niet te lofTen,gchypotequeert by wat mid-
del, hoe, ende in wat manieren iy aende felve ghe-
komen zijn, foo verre de felvcnietgheamortifeert
zijn, uyt heuren handen doen ,opte verbeurte van
den felven goeden endeycgelijck van dien t'onfen
profijtc. Voorts datniemant vanden voorfz Gee-
itelijckheyden hen voortaen en vervordcre, eenige
Leenen , Landen, Erven of Huyfen te koopen, te
ontfangen of aenvaerden, by Teftamente, legatie,
gifte of donatie, noch de felve te nemen by eeuwe-
lijcke arentcmente of erfTelijcke pachte, of tot lan-
gen Jaren, noch erfTelijcke Rente niet te lofTen,
noch oock de Los-rcntcn op de felve te koopen,
hoogerdan voorden penninghachtiene, ende dat
opte verbeurte t'onfen profljce by den voorfz Gee-
ftelijckhcyden vanden Leenen, Erven , Huyfen, J
Renten of andere goeden, de welcke iy contrarie
onfen voorfz Ordonnantie verkregen foude heb-
ben , ende daer toe op de verbeurte oock t'onfen
profijte ten Jaile vande Verkoopers vanden pen-
ningen, die fy voorde felve goederen ontfangen
fouden hebben, ende ontfangen fouden, of vande
wk
ende publiceren, ende van onfen w
fchö'
-ocr page 842-
Thienden en# Geeftelijcke Goederen..».
\rtl
onfen SccretariiTèn of van den Griffier van onfen
Rade in Hollant geloove gegeven zy als aen deicn,
Oirkonden des hebben wy onfen Zegel hier aeri
doen hangen. Gegeven in onfer Stede van Meche-
len den twintichflen dach van Maene, in'tjacr
ons Heeren duyfent vijf hondert vicr-en-twinrich.
Ende van onfen Rijcken, te weten, vanden Room-
fchenende Hongaryc,&c. 'tfevenfte, endevan
Spangicn ende andere , 'r negenfte. Ende op de
Ployc ilondt ghefchreven, By den Keyfer in fijnen
Rade. Ondergctcyckcnt,!. Duhlioul.
fcteoelijckkeveelen dat men de felve bndèrhdli-
jι pnde tot obfervantie van dien procederen,
Al nrocederen doen tegens de overtreders der
tulr Fbvd*executie vander peyne daer toe geftelt
Aeaheórdonn'eert, fonder fimulatie of verdrach,
ΐ teeenftaende oppoiïtie of appcllatic gédaen of
Α ene ende fonder prejuditie van dien , want
alfoo gelieft. Ende want men defen behoeven
Lc jn divcrfchePlecken, willen wy dat in 't
mus onder Zegel autentijeque of Copie der fcl-
ecceyckcnt ende gecollationeert by eenen van
; ver
Placaet vande Staten van Holiandt.
Placaet, Tegels bet te/leren ten behoede van Qeëftelijcke, ofte andere Taus-
nefride geordende Perfoonen, ofte gefeyde GeefeltjckeArmens Gefiicbten) ofteGodts-huyfcn, &tt In
date den
4 Mej 1655.
ftelijckheyt in hare handen macht ende gclegent-
heyt, omme niet alleenlick haer fclven, endeden
geenen die van haer dcpcndcrcn, mitfgaders oock
den geenen daer van 1) lieden dependeren, toe te
voegen Geeftelijcke Traclemenrcn ende benefi-
tien, maer oock om. te doen diiiributie van goede-
ren ende penningen, aen fodanigc Perfoonen, Ge-
flichten, Armen, Klooftercn , Conventen ende
Collegien, foo binnen als buyten 's Lants,als haer
goet dunckt: Zijnde onfe ernftige wille ende tney-
ninge, niet te gedoogen dat eenige Goederen , on-
der wat nacrri of pretext dat het oock foude mo-
gen wefen, komen , of blyven in een doode handt,
onder andere dan publijcque ende ghcauthorifecr-
de adminiftratie. Dat mede veclc Paufelijckc
gefindc Ouders kinderen hebbende, die haer bege-
ven tötde Chriftclijeke Gereformeerde Religie, de
felve kinderen veeltijdts zijn vcrongelijckende,
ende minder portie in hare eriïeniilc naer latende,
als aen andere kinderen , ProfeiTie doende van de
Religie van 't Paufdom, allegcrende de voorfz Ou-
ders dickmaels daer toe veclc firnulate ende op-
gcraepte pretexten, op dat foodanige voorgemelte
fcclufie, exhercdatien of verkortingen nietfouden
fchijncngheclacnte zijn uyt haet vande Religie,
wacr door dan echter foude konncn veroorfaeckt
werden , dat veele vroomc ende devote Zielen,
door Menfchelijckc iwackhcydt vande openbare
belydenifle vande voorfz Chriftclijeke Gerefor-
meerde Religie fouden werden ghcdeterreert ende
gcdiverteert. S O O IS Τ, dat wy na 't exem-
pel van andere naebuyrigc Provinticn ende Lan-
den daer innc willende voorllen, al vooren daer op
ghenomen hebbende het advijs vanden Prcfidcnt
ende Raden van onfen Hove, naer rijpe delibera-
tie, geordorfheert ende geftatucert hebben, gclijck
wy ordonneren ende flatucren mits defen, dat van
nu voortaen geene Periboncn, van wat ftaet, con-
ditie of qualiteyt die fouden mogen \Vefên, "tzy
dat de felve Perfoonen in defeProvintic, of daer
buyten mochten wooneh of rcfidcren,ofte binnen
defe Provintie mochten komen,en fullen vermo-
gen by Teftament.Codicillen, Legaten, Giften ter
faecke vande doodt, ofte onder den levende, ofte
andere frandulpufe, ende in prejacutie van defen
5. Η iij                   onfen
ξ E Staten van Holiandt ende Weft Vrief-
λ landt, Allen den geenen die defen tegen-
1|#/woordigen fullen fien ofte hoorenleien,
^Saluyt. Alfoowydagelijcxbevinden,dat
niet alleen verfcheydt gCnaemde Geeftelijcke en-
de geordende Pcrfooncn van het Paufdom, fo hier
te Lande als elders woonende of refiderende, vafte
ofte andere roerende goederen alhier poiïiderende,
macroock vele andere gefeyde Leëcken,'tzy Mans
of Vrouws - pcrfooncn, mede vande PauiTcIijcke
Religie zijnde , door fuperftitieufen ende blinden
yver in ghenomen werdende, hare achter te laten
Goederen fimulatelijck onder bedeckte namen,
doorgefuborneerdc Pcrfooncn, by Teftamcnte.Le-
gaet ofte Donatie zijn wech maeckende, niet al-
leen ten behoeve van Kloofters, Conventen ende?
andere genoemde Geeftelijcke Gcftichten, PJaet-
fenof Perfoonen buyten 's Lants, maer dat oock
door finiftre beleydt vande geene, die van tijdt tot
tijdt meer en meer, binnen 's Lants trachten op te
rechten een Roomfche Geeftelijcke perniticufe
Hiërarchie, of Heerfchappye, daer door d'cenvou-
dige ende blindt-yverende Papiften felve werden
gefeduccert ende verley t, tot het maecken van Te-
flamenten, Legaten, of andere Giften ende Ge-
uichtcn, aende voorgenoemde gefeyde Gecftelic-
*e Perfoonen ende Plaetfen, ofte tot hcymelijcke
aenquccckingc, onderhout ende t'famenkomftc,
of bywooninge van Papen, Monnicken , Nonnen,
ende andere ghenaemde Geeftelijcke Perfoonen,
ende dat noch andere diergelijcke fchadelijcke
wecken binnen 's Lants ommc gacn, daer door al-
00 een groot Lichaem, ende verfamelinge werdt
g maeckt van nieuwe genaemde Gceflelicke goe-
eren ende dat genoechfacm in alle Steden ende
nae /ζ6" PlattCn Landc'wcrdendc de fclve EQ'
emt O/la Sacra, of andere bedeckte namen gege-
n.onder ichijn van Aelmoefen, ende dit niet ai-
t7"fondcr hetghefach,·ende totftijvinge vande
ι, "* gefeyde Gecflclijckc Hiërarchie, maer tot
nam i^Vanden Staec elcfer Landcn,ende voor-
de r Λ τ t0t wecn-nernJrige der middelen van
ontv° ,n8eictc°en van dien, midtfgaders tot
rtfJCcmdlnge der voorfz middelen vande rechte
'genamen, bekomende alfoo de voorfeyde Gcc-
»
-ocr page 843-
PlacatecL·*. a.Boeck. e.Jit, 3.Deel.
5)i
1594
onfcn PJacare, aengeleydc ende fimulatc hande-
linge , ende contracten van hare goederen , geen
üyfgefondcrt, te difponeren aen, ofte ten behoeve
van eenige vande voorfz gefeyde Geeftelijcke Per-
foönen, Kloppen, Nonnen, ofte andere Paus-ghe-
finde geordende Perfobnen, hoe die oockgênaemt
foude mogen wefen, noch oock aen eenige Pauf
felijckeghefcydc Geeftelijcke Armen, Geftichten
ofte Godts-huyfcn, endc dat de voorfchreve Goe-
deren niet fullen fuccederen , volgens foodani-
ge difpofitie van uyterfte Willen , Donatien ofte
Contracten , die wy by defen verklaren alle van
gcender waerden, maer dat de felve goederen ful-
len moeten volgen aen den gecnen, die naer cou-
ftumc ende Rechten vanden Lande by verfterf
daer toe fouden mogen wcfen gherechtight. Or-
donneren voorts , ende ftatueren mede , dat alle
Pacps-ghcftnde Ouders, een ofte meer kinderen
hebbende, daer van een ofte meer niet en fouden
mogen weien vande Pauièlijcke Religie, haer kint
of kinderen Profeflie doende vande felve Paepiche
Religie, niet meer en fullen mogen beneficieren,
'tzy by Teftament, CodicilJe, Legaet, Donatie,
ter faecke vande doot ,ofte onder den levendigen,
of by Contract, als haer voorfz kint, of kinderen,
die vande Paufelijcke Religie niet en zijn: Ende
voorfoo veel bevonden fal werden ter contrarie ge-
daen te wefen, ende de erfTenifTe noch onverdeelt
ïs leggende, fullen de felve uyt hare Ouders nala-
tenfehap, ibo veel genieten ende profijteren, als ye-
mant vande Paps-gefinde kinderen , die aldcr-
meeftfal wefen gebeneficieert, ten ware de voorfz
Ouders mochten hebben andere wettige ende fuf-
fifante redenen, die daer toe met kenniiTe van faec-
ken vanden Rechter fullen moeten werden gcexa-
mincertendegedecideert. Ende belangende foo-
danige van defe kinderen, die haer tot eenige ghe-
feyde Geeflelijcken ilaet fullen hebben begeven,
ende binnen of buyten dcfer Vereenichde Neder-
lantfche Provintien woonen of refideren, dat de
goederen of Erf-portie van hare Ouders gekomen,
uytkrachtevan defen fullen fubjecl wefen, om
naer der voorfz kinderen doot te komen aen der
felver naefte Vrunden ende Erfgenamen al· inte-
flato,
Ende omme alle verdere quaet beleyt ende
finiilre praclicque in defen voor te komen ende te
corrigeren, foo veel docnlijck is, Soo hebben Wy
geftatueert ende geordonneert, geJijck wy ftatue-
ren ende ordonneren midts defen , dat alle Paus-
gefinde, de welcke by eenige vande ghenoemde
Geeftelijcke ofLeecken,vande Paufelijcke Reli-
gie wefendc, als Erfgenamen, LegatarüTen of Do-
natarinen, tot naedeel, of by exclufie vande naefte
Erfgenamen λ£ inteflato, (niet zijnde vande voorfz
Paufelijcke Religie) fullen worden, of wefen ghe-
ltclt, of onder iccckerc ghelimiteerde conditien,
ende heymelijekelnftrudien gebeneficieert, ghe-
inftitueert ofte gheinftrueert, om eenige der afge-
ftorven goederen, ergens ten dicnftc,ofte voordeel
van ccnigc der bovengenoemde Geeftelijcke,'t zy
Pcrfoonen, Kloofters of andere Geftichten, te ont-
fangen, regeeren, uyt te keeren ,ende te befteden,
of voor haer felven te behouden, fullen gehouden
wefen acnde felve Erfgenamen ah ïntcflato, oock in
fodanige gelcgenthey t,daer fyliedê ter fake van diê
in quefticof lüifpendentie fouden mogen wefen,
in alle ofirechtigheyt te doen hebben vifie,le^u
ende Copie authentijcq van alle de voorfz difrw;'
tien, Donatien, Contracten, ghelimiteerde Cond
tien, ende heyrhelijcké Inftructien, ende over tel'
veren pertinenten ftaet ende Inventaris vanallj
goederen die iy alfoo fullen hebben, aen ghevaen
ende geadminiftreert, of die haer als vooren f0Utj
wefen gemaecktofte ter handen geftclt, roerende
ende onroerende, geene ter Wcrelt uytgefondert
als mede van alle de Boecken, Brieven,Munimcn!
ten, Papieren ende vordere befcheyden vanden
Boedel, met de fchiftihge ende fchcydinge derff|.
ve , ende aenwijfinge waer, ende onder wien die
zijn beruftende, ende onder wat conditie, metvct·
klaringe dat iy lieden noch vande voornoemde ».
limiteerde conditien of Inftructien, noch van ee-
nige andere fchriftelijcke of mondelinge laft,nocn
yets vande voornoemde goederen, Boecken, Brie-
ven, Munimenten.Papieren ende andere befchey-
den vanden Boedel meer achter houden, verftó
gen oft ontdonckeren , ofte ter quadcr trouwen
weerloos zijn geworden, alles by folcmneleneedc
gefterekt. Ende of t'eenigër tijdt hier naer bevon-
den mochte werden, in 't geené voorfz is, regens
onfe goede mcyninge of wil Ie ende defen PJacate,
te weien mifhandelt, ende de waerheyt verfwe-
gen, of dat de felve goederen,'of een ghedeeltevaa
dien, om niet achterhaelt te werden, by de voor-
noemde ghefuborneerde Perföonen , of andere
mochten wordon of wefen geeygént, of doorhaer,
ofte by hare kenniiTe, door eenige vande voor-ghe-
noemde Pacps-gefinde Perfoonen,gefeyde Geefte·
lijcke Geftichten of faecken, geadminiftreert: Soo
ftatueren ende ordonneren Wy oock midts defen,
dat de foodanige, boven dé reiututie van 't geene
haer ofte oock eenige vande andere Pcrfoonen,
Con ven ten, ofte Geftichten, in eenigér manieren
met hare kenniiTe foude mogen wefen gemaeckr,
gegeven of toeghevoecht, fullen werden verklaar
infaem , ende daer-en-boven verbeuren het vier-
vout van alle 't geene dat fy alfoo fullen hebben
verfwegen, verduyftert,ende oyt voor haer felven,
, ende anderen als vooren gheeygent of gheadmini·
ftreert: te applicercn een derde-part van dien voor
den Aen brenger, een derde voor den Armen, ende
cen derde voor de ghemeene faecke, ende boven
dien arbitralick gecorrigeert of geftraft: Suilende
het geene haer als vooren in eygendom foude mo-
gen wefen gemaeckt,wederom komen aendewet-
lijcke Erfgenamen ah inteflato, met de Renten van
dien, te reeckenen vanden tijt af dat fy 't iclve o -
der haer fullen hebben ghehadt, ofte in fraude van
defen Placate, aen anderen fullen hebberι uyi:g
keert of gegeven, ten ware fulcks binnen den J
van drienaeftkomende Maenden nae^Jj L^
ten aenfien vande voorverhaelde gepaiicerdc
ken, of eerder daer van kenniiiè gekregen
de. Endc noopendediergelijcke toekomen^'-
ken naer de publicatie van defen binnen UQ ^m
van veerthien dagen, na «Jat die geene, diei
de van defen verfocht fal, of fullen Φ^Ά^
ve verfoeck of fraude kenniiTe fal of fcUg] jej
bekomen, by henlieden aende rechte *-ffSe" n.
ende de Magiftraet, onder wien ycder is^
dequame bekentgemaecktte worden,me r^
fentatie, om vande ghemelte adminiitraw
-ocr page 844-
Getóeene Middelen^ *                         1597
der goederen afïtant te doen i Zijnde tot
£ eynde by ons ghecaffeert ende gheannul leert
ietóanigeTeftamenten Codict Jen,Legaten,
nonatien, Contraden, Conditien, Inftrudien, of
r, jjfpofitien van Rechten, als defen onfen wille
by gegaqn en werden, als met volkomen kenniïTè
énde goede redenen; Bly vende niet te min onfe
voórigê Placaten, al 't geene voorfchreve is eenich-
fints concernerende, in hare volle kracht ende vi-
geur, voor foo veel de felveby defen nieten worde
verandert. Ende ten eynde niemant van deièn
fcn
ren
ende te conrrarieren, gelijck wy de felve eaflè-
'ende annulleren by defen, fulcks wy oock caf-
οη&η goeden wille ignoiantie en pretendere,maer
alle ende een yegelick weten moge waer nacrhun
te reguleren, laften wy dat deièn alomme fal wer-
den ghepubliceert ende geafïigeertjdaer fulcks be-
hoort .,■ ende te gefchieden gebruyckelick is. Or-
donnerende ende beveelende voorts allen Officie-
ren Jufticieren ende Dienaren, dat fylieden tegens
deContraventeurs ende Overtreders van dien pro-
cederen , iönder eenige gunfte, faveur of diifimu-
latie, want Wy 't felve ten dienfte vanden Lande
aliöo bevonden hebben te behooren. Gegeven iri
den Hage onder onfen Eegele hier op ghcdruckt,
den vierden Mey Annofeftien-hondert vijf en vijf-
tien. Onder ftonr,Ter Ordonnantie vande Staten:
Hetfa' van Beaumont.
feren ende annulleren alle Oaroyen ende Con-
ceflien der Paus-gefinden verleent, omme over
Leengoederen te moggn difponeren, uy t krachre
van welcke Oftroyen, de naefte Erfgenamen ah
intefiato,
niet zijnde vande Paufelijcke Religie, fou-
den mogen werden of wefen verby ghegaenende
rerkort. Ordonnerende mede, ende expreflelijc-
Un ifetuerende, dat van nu voortaen geene Per-
foonen vande Pauflelijcke Religie by O&oy over
Leengoederen fullen mogen difponeren,anders
als voor den Prefident ende Raden in onfen Hove,
ten cynde de geene de welcke tot de fuccelïïe
nacft gerechtight zijty niet gepreterieert ofte voor-
DEN NEGENDEN Τ Υ Τ Ε £.'■"
....... ί                                                                                                                                           )'                                                      ... "*V: ' '.:'■'' '■                                                   . ·
Belielfende de Placaten ende Ordonmntien op'tituck
vande Getiieene Middelen^ i
HET
E E
R S Τ Ε DEEL.
......                                                                                                                  *.i
Placaten de Geünieerde Provintien in 't generael
concernerende^·
1. Placaet ende Ordonnantie>0p'tftackyandenopheyie vande generatë
ende gemeene Middelen, hy den Staten vande Fereënighdé Provintien bewillight, totonderflamvari
de gemeene faecke: Mitfgaders het verlodt met de Vyanden
, ofte op der Vyanden Landen ie handelen\
In date den \
o Martij ι 5 86.
O Β BE R T, Grave van
Leycefter , Baender-Heere
van Denbigh,&e. Lieutc-
nant van hare Majeftey t van
Engelandt, Gouverneur en-
de Capiteyn Generael van-
de Vereenichde Nederlant-
: fche Provintien, Allen den
ji(J. f
                   geenen die defe tegenWoor-
3h!?k n ofce hooren lefeft. Saluyc· Alfoo
derSnl ,ηίίΓε der Geünieerde Landen, we-
dS Vandt* vya"dt, endeorrimc te vervallen
fieï2D Vande °^ogef voor al daer inne voor-
toe bv I ^°rden dac dc gemeene Middelen dacr
•ngewilhl CraIe Staten der voorfz Provintien
de2;Vf alful<*en authoritey t, ordre en-
n4S wChtJn treyn gebracht ende gehouden
cndconÏÏneiVdfülieffauden'ontrouwigheden
VfrSto^E^ Pradi3cken, die tot noch toe
dcii moaen vvg(ï 2,jn'endc vordergepleeght fou-
ten S L den 'mct fware ftraflen ende pey-
*orfz SS ien ^J^e.d'ïngefetenen vande
aen da«* door van veel andere lallen
geyrijt mogen blyven: Ende dat omme daer inne
goede regie ende ordre te ftellen, hooch noodich is
datdenopheveder fèlver ghemeene Middelen, of
door verpachtinge, of door collcétatie ten meeften
diende alomme in de voorfz Landen op eenen
cenparigen voet ghefchiede, endc de penningen
daer af komende, onder eene Regeeringe, ende
als in eene beurie komen, omme aliöo ter gemee-
ne defenfie verftreckt te mogen worden,waer inne
tot noch toe veel ongeregelthcden ende faulten
zijn gepleeght, foo door conniventien, diiïïmula-
tien ende compofitien by den Colleeteurs ende
Pachters daer inne gebruyekt: als oock door dien
dat foo wel d'Ingefetenen defer Landen,als d'Uyt-
heemfche, by aHe liftige praétijeken gearbeyt heb-
ben om de betalinge vande gemeene Middelen té
öntgaen, totgtoote vermindcringe vande fubfi-
dien die tot gemeene defenfie daer uy t getrockert
foude mogen worden, 'twelckveroorfaecktheeft
dat eenige extraordinaris middelen tot meerder be-
fwaernifie vanden Lande gebruyekt hebben moe-
ten worden. Dat oock tot meermalen den cenpa-
rigen opheve vande voorfz Middelen verb-indertj
endei
-ocr page 845-
1 "■
—■
----------
. y.9;Tit. t,Deeh          u».
ofte andere Ordonnantie geen contrarie vbdn
me hem expreffelick toegelaten en is) eenige Ü
deren ofte Waren, hoedanich die zijn, te veJf0'
delen, ghebruyeken, inne te flaen, flijten ofce^'
fumeren, fonder daer van het volle ende gheW:
recht der voorfz Convoyen ende gemeene My l
leri-nade Generale ende particuliere Ordonnan^
daer op gemaeckt aen den Pachter ofte ColleöeiM
betaelt te hebben t op pene voor d'eerfte reyfe*
twee hondert ponden van veertich grooten 't pot
Ende dat den geenen die by^ contraventieoftecorr"
pofitie 't voorfz recht in 't ghehcel niet en falU
ben betaelt, geene Nccrineen binnen de yoojfj
Landen en fal mogen doen binnen 's Jaers, op ».
lijeke penen, ende oock dat hy geen Amptofo
Officie binnen gelijcken tijdt in de voorfz Lanfc
en fal mogen bedienen, op peyne als boven πόκ
de tweede reyfe op pene van vier hondert ponden,
ende binnen de twee Jaren geen Neeringe ten».
gen doen, ofte eenich Amptofte Officie bedienes,
op gelijcke pene van vier hondert ponden. Sm-
der dat yemandt de voorfz penen fal mogen οκ·
gaen, ofte daer van excufabel wefen onder pretcn
dat by fijne Huyfvrouwe, Faéteur, Dienaer, ofe
yemant van fijne-Familie buytcn fijn wetenk
voorfz contraventie foude wefen gedaen,'tenwit
merckelijcken bleecke dat de Fadeurs, Dienaets
ofte yemant vande Familie bnytenwete vaniijs
Meefter fulcks gedaen hadde,ende dat de Medici
ofte Vrouwe over leverde den Dienaer ofte Maegt
die fy feggen fullen de fraude gheplceght te heb-
ben: In weicken ghevalle de voorfz Fadeurs, Die
naers en andere Defraudateurs daer van by open-
bare geeffelinge fullen worden geftraft > Ende foo
wie bevonden fal worden voor de derdcrnacltó
gecontravenieert te hebben, fullen verbeurenfc
hondert ponden, ende daer en boven als de voorii
Landen onnut ende Vyanden van 't ghemeene
befte, ten eeuwigen dagen uyt alle de voorfchrevf
Landen gebannen worden. Ende fal niette mini»
allen gevalle tegens den genen die de voorfchievc
Goederen, Waren ofte Koopmanfchappen «1«
gedaen, vervoert ofte verwrocht hebben in eenige
Huyfen, Kelders, Pack-huyfen ofte in hare Sche-
pen, op hare Wagens, Karren, ofte anders gel»
hebbende, gheprocedeertworden totconhïca»
van haer Schepen, Wagens, Peerden ende andere
ghercetfehap, fonder eenige difïïmulatic, ten*»
dat de Schippers by den Kooplieden °'ceW
naers vande Goederen behoorlijcke Convop _
ven ende biljetten, volgende de Ordonnantie,v* '
ren ghelevert van eenige foorten van Koop"1 '
fchappen die in Packen ofte Balen ghefbten ψ
ende dat de fraude ware gheplecght inde q»*
teyt ofte qualiteyt vande inne geladen goeo
in weicken gevalle de Schippers fullen moge»
1598          PlacatenJ* - '$ύ
ende de difpofitie over de penningen daet van pto-
cedeiende niet en is gedaen gheweeftals naet be-
hoeren. Dat mede hen eenige onderftadn hebben
in de Landen by den Vyandt geodcupeert te rey-
fen , ende den felven toevoet van alle behoeften te
doen, fonder daer toe oorlof of Pafpoort te verwer-
ven , alles.tot giooteintereft ende naedeel vande
gemecne faecke,'t welck in defen hooch-dringen-
den noot langer niet en mach worden getolcreert,
SOO IST, datWynae voorgaendc confente
vandc Generale Staten der voorfz Vereenichde
-Provintien, op alles rypelick gelet ende goede in-
licht ghenomen hebbende, by advijfe van die van
den Raedt van State neffens ons wefende, gheor-
donnecrt,belaft ende bevolen hebben, ordonneren
belaften ende beveelen by defen den Staten van
elcken der voorfz Proyintien in 't particülier,mitf-
gaders den Gecommitteerden ende Regenten van
■den Quarticren.Stedencnde Leden van dien, ende
allen anderen vanwatftate, qualiteyt ende con-
ditie die zijn, hem niet te onderwinden in eeniger
manieren te beletten, verhinderen of verachteren
den cenparigen opheve van aifulcke Middelen
ende Contributien als in de voorfz geünieerde Pro-
vintien by de Staten der iblver tot noch toe zijn op
geftelt ofte inne gewillicht, of noch opgeftelt ofte
inne gevviilight fujlen mogen worden,ende die tot
fubfidie vander gemeene faecke, 'tzy by colle&a-
tie ofte verpachtinge gheheven worderj, .ofte nae-
macls gheheven fullen mogen worden, 'tzy op de
naem ende by forme van Convoyen, Impoften,
Accijfen, Ongelden ofte andere hoedanige dielbu-
den mogen wefen, of in wat manieren die ghehe-
ven mogen werden ,nochteden ielven öpheve te
verhinderen ofte beletten,diredelick ofte indirede-
lick, ofte den Pachters ofte Collefteurs der felven
in 't genieten ende ontfangen van 't gene hen ver-
pachtof te collederen belaft is, cenige verhinde-
linge ofte belet te doen, ofte ghedogen ghedaen te
worden byyemanden: Maer ter contrarien den
felven Pachters ende Colledcurs met hare autho-
riteyt t'affifteren in'C volbrengen van hare laft:
Oock niet te behouden, aen te nemen , of te ghe-
bruyeken eenige difpofitie over de penningen van
delelve ghemeene Middelen procederende: maer
de felfdc in conformité van den confente by de
toorfz Generale Staten daer toe gedragen, (lellen
ende laten ten onderwinde ende difpofitie van ons
ende den Raedt van State neffens ons gecommit-
reert ,of van den genen die by cxpreiTe commiifie
van ons daer toe lullen wefen gelaft, op peyne dat
de gene die hier tégen yet fullen doen, nipt tegen-
ftaende het pretext van haer Ampte ofte Officie
daer inne fy zijn.in hare privé' naem te voldoen alle
de fchaden ende intcreften die de gemeene faecke
daer door lyden fal, ende boven dien gehouden te
worden voor infacm, ende niet gequalificecrt om-
me eenige officie inde voorfz Landen meer te be-
dienen, ende vorder arbitralickcn geftraft ende ge-
mulftccrt te worden als naer ghelegcntheyt der fa-
ken bevonden fal worden te behooren. Hebben
voorts verboden ende geinterdiceert, verbieden en
interdiccren by defen alle foo wel Ingefetenen der
voorfz Landen als Uytheemfche de felve Landen
frequenterende, oock alle Krijghs-luyden, haet Vi-
vandiers ende Soetelaers (daer by fpeciale Titule
ftaen mits fich purgerende by eedc, dat fy ^
fraude niet en hebben geweten. Ende in g !
penen fullen fucceffivelick vervallen alle i ac
ende Colledeurs die meteenige Perfooncn
delijck ofte indiredelijck fullen accorderen^
compoferen,omme min van 't voorfz ree
generale Middelen t'ontfangen dan de Ura
tien in houden: fonder dat de felve W^A
ge laft ofte bevel van den Staten, MaP£z^0
andere fullen mogen excuferen. Ooek*
III...........
-ocr page 846-
*
Gemsene M
x6öi
van betaelt hadde, Ende in gelijcke irrafTèéfidé
verbeurte van Lijf ende goet fullen vervallen alle
Gouverneurs, Admiralen, Capiteynen te Water
ende te Lande,Om"cierS ende andere in dienfte vari
den voorfz Lande wefènde, die door diffimulatie,;
compofitic ofte conniventie bevonden fullen Wor-
den fulcx toegelaten te hebben, ofte in gebreke ge-
bleven te zijn 't felve nae den inhouden van defen
te doen ftrafFen. Alle welcke peynen, correctien
ende ftraffên geexecuteert fullen worden, niet al-
leen jegens den genen die men bevinden fal opter
daet in 't frauderen vande voorfz gemeene Midde-
len, ende in 't reyfen niet hare Schepen, goederen
ende Koopmanfchappcn naer Vyanden Landen i
macr fal binnen den tijt vaneen jaer daer naer/t zy
of by confeffic of kenniflc van getuygen van con-
traventift van defen blijckcvervolch ende executie
vande voorfz penen, correcliê ende ftrafFen,fonder
eenige diffimulatie worden ghedaen : Ende over-
mits men dagelijcxbevint.dat verfchcyden goede-
ren op iber vreemde rrianicren vvorden ghepackt
cnde vervoert buyten de gewoönlijekc manieren
vande Koopmanschappen cnde handelingen der
felver, 't vvelck tot geenen anderen eynde en ghe-
fchiet,dan om 't Lant te frauderen vande beboor-
lijcke fubfidien, ofte om eenige andere onbehoor-
lijckheden bedecktelick te plegen efi te bedrijven:
Soo verbieden Wyoock ftriéreljjck, dat niemant
(van wat ftaet of conditie hy zy) hem voortaen en
vervorderê eenige Goederen, Waren of Kooprhan-
fchappen ,hoedanich die mogen wefen, daer van
Convoycn, Licenten, ïmpoften, Accijfen ofte an-
dere ghernecne Middelen van contributie, tot be-
hoeve vanden Lande worden bétaelt, te packen ,
inneflaen, ofte eenichfins te doen in eenige anderó
Vaten, Packen, Tonnen, Manden, Korven,Kiften,
ofte eenigerhande andere forme, dan de manieren
ordinaris vande Koopmanfchappen is medebren-
gende ende gedragcnde,ten ware 't felve den Con-
voy-Meefter,Pachterofre ColJedcur vande plaetfe
daer 't felve gefchiedc,ende daer de felve aen ge-
bracht worde, geadvertcert worde, al eet dé felve
paékinge, inilaginge, vervoèringe ofte opdocninge _
refpeclive ghefchiede, op de verbeurte van alle de
goedcrcn,Warcn ende Koopmanfchappen, die an-
ders fullen worden ghepackt ende inne geflagen,
ende daer-cn-boven op de verbeurte van 't dobbelt
vande wacrde van dien. Omme't welcke te mo-
gen ontdecken, alle Officiers, Convoy-Meefters,
Pachters,Colledeurs, Cherchers, ende andere daer
toe refpeétsvegecommitteert, fullen vermogen! in
prefentie van twee geloofweerdige Getuygen, de
Packen, Vaten, Tonnen, Kiften en Koffers te ope-
nen, fo dickwils als fy eenige mcrckelijcke fufpicie
van 'tgeene voorfz is fullen hebben. Endeover-^
mits men dadelick heeft bevonden, dat de voor-
gaende Placaten ende Ordonnantien, ten eynde
ende in ghelijcke faecken als deie gemaeckt, niet
behootlijckzijn ghcobferveert, ende dat de ielve
cenfdeels zijn inne gebroken door flappigheyt oft
onachtiaemheyt van fommige Officiers, oock
overmits eenige van dien verftonden fulcx 't ftuck
van henlieder Officie niet te betreffen: So hebben
Wy allen Officieren, 't Zy van wat Steden, Quar-
tieren oft Dorpen, oft hoedanichdie iöudc mogen
wefen, gheordonneert, cnde opten eedt by henliej
5. I                            den
jf5öö
ten in dd voorfz peyncn vervallen alle Groffiers van
Ken Zvdc oft Wol Ie Lakenen , Zout, Zeep,
irnuwers Bierftekcrs, Pannelieden, Zcepfieders,
de alle andere die (onder 't deckfel van dat fy
Zn
dragen als Groffiers). den vrydom van hunne
Kelders oft VVinckelen genieten, indien fy bevon-
den worden eenige goederen daer van eenige fub-
ftdic 'tzy van Accyfen oft Impoft wertgetrocken,
bvdè kleyne mate oft gewichte verkocht, uyt ge-
fleren ofte uytgclevcrt te hebben. Ende ommc te
beter te voorkomen de frauden tot noch toeghc-
• ptecght, Soo wert verboden ende gheintCrdicecrt,
Satniemantwie hy zy, nae den achtftcn Aprilis
eerftkomende en fal mogen Wynen verkoopen,
Brouwen, Bicr-fteecken, Bier verkoopen, Tappen,
ofte eenige andere Ncertnge van Wijnen of Bieren
doen in de Steden of ten Platten Lande, ten ±y hy
cerftendê al vooren in handen vanden Officier, in
prefentie vande Magiftraet vande Plaetfe van fijne
rcfidentie, daer toe collegialitcr vergadert, hebbe
gedaen den eedt, dat hy in alles foo veel hem aen-
gaet, fal obferveren, ende by den fijnen doen obfer-
veren de Ordonnantien opte gemeene Middelen
gemaeckt, ende dat hy niet en fal frauderen ofte
doen frauderen den Impoft op elckcfpecie geftelt,
direftelick oft indire&elick, op pene van te verbeu-
ren een boete van fes gulden 's daeghs, als naer
den voorfz achtften Aprilis by den Pachter ofte
Officier des vermaent zynde , fullen bevonden
worden fonder den voorfz Eedt hare Neeringe ge-
exerecert te hebben, Ende op dat de Ondcrfaten
door de macht ende authoriteyt van eenige Pach-
ters niet en worden verkort ofte verdruckt: Soo
wort voortaen verboden, dat geen Officiers, 't zy
Baiiiu\ven,Schoutcn,DroiTaten,Rentmeeflersvan
't gemeene Lant, hun niet en fullen vervorderê ee-
nige gemeene Middelen te pachten, ofte in eenige
pachten part oft deel te hebben, diredelick ofindi-
redclick, fonder haren Staet ofte Officie eerft ver-
laten te hebben, op peyne van metter daet van ha-
ren Staet ende Officie te vervallenende dat 't fel-
ve vacant ende impetrabcl fal wefen , indien con-
trarie bevonden wort by hen gepleecht te zijn, ge^
merekt diergclijcke Officiers fich behooren neu-
tracl te houden, tot voorftant van 's Landts gerech-
tignejt, ende oock om opficht te houden, dat nie-
sten worde verkort. Verbiedende voort alleri
cfdc ccncn yegelijcken, Van wat ilate, conditie
we qualitcyt hy zy, Uyt de voorfz Landen, op de
Kra7oftei>lactfenbyden Vyandtgeoccupeert,
ofr ??',ofcc ccn,'ge correfpondentie, trafheque
cenif V mettcn felven te houden,ofte oock
van wa r Cren'Warpn ofte Koopmanfchappen,
fcn Cnl e ofquaüteyt die fouden mogen we-
Hiv™(!entCrilvtScfondm ofte gerefervcert, nae de
cfcde ™ί ,ecken'Steden ofce Plaetfen houden-
%ιι ecuÏï yC Vanden Vyandc'ofte wcfende onder
««eren· η 'tc,voeren ofce brengen in eeniger ma-
ren w vcrbeurtevande Schepen, Peerden.Kar-
fchannf.n 8erS ' ,mccdc Waren cndeKoopman-
en «5W° Cde wa«dc van dien , ende boven
«ursSf? ï°rden aen
HJfendeet'als Fau-
ommc adII I Vvanden> 'c en ™re hy van ons
kt Bhchepien, toe PafP00rt verkregen, ende
*n faeckon 'ïzn Licent ^ ons mec kenniiTe
*™ι geordonncerc ofte ordonneren, daer
-ocr page 847-
■ '■■ ■ ■ ">m
iéoi
PJacaten-.. ^.Boeck. o.Tit. ï.Deel.            f/
' ooi
Contraventeurs, ende op alles goede nnr ι
houden; Soo fullen voortaen alle boete '
breucken tegen den felven Gontraventeur* ^
den m 't ftuck hundebevolen, belaiten efcherpelick midts devande gemeene Mid
fifcatie van Schuyten,Schepen, Wagens ïw>
Koopmanfchappen ende goederen ghean?*
ende bekeert worden , voor d'een helft ten I?
ve vanden Aenbrcngcr, 't zy Pachter, Col!Ja*
ofte andere niet culpabcl wefendc, cnde d' ?
helft ten behoeve van den Officier , by den 5
ken d'exccutie wert gedaen,'t welck oock n2
hebben fai in alle boeten in de Ordonnantiek
pen, ten ware fpecialick anders by eenige 0 Τ
nantiegeordonneert ware, uytgefondcrtde onS
ren, Waren , Koopmanfchappen , die by Li!
Schepen van Oorloge, of andere in befoldinge
den Lande wefende, aengchaelt, ende in eeiocf;
lullen worden, de welcke gheappliceert endck<'
keert fullen worden na de Ordonnantie op'tftJ
vande Admiraliteyt, ende andere faken van 0»
loge alrccde gemaeckt cnde noch te maken Ene-
ten eyndedattet inhouden van defen alommeor
derhouden mach worden, ende niemantdaervi-
ignorantie enpretendere,ontbieden endebevela
wy de Staten vande refpective geünieerde Prr»
tien, dat fy defe tegenwoordige alommedoene»
de laten publiceren, daer men gewoonlick ispuri
catic te doen. Bevelende voorts de Prefidcnra
ende Luyden vanden Rade, den Advocaetfiiêai
ende Procureurs Generaêls, cnde allen anderen
Officieren ende Jufticieren der voorf2 Landen ir·
fpectivelick,ende elck van hun in fijn regard,opdt
privatie van hun Officien, mitfgaders allen antie-
ren, ende yegelick die 't aengaen mach.opte penen
ende boeten boven verhaelt, den inhout van defen
na te komen, ende onverbrekelickt'onderhouden,
doen naer komen ende onderhouden inalleüjnt
Poincten ende ArticuIen,alfo tottendienff vanden
Lande, ende bevorderinge der ghemecne faeclc
fulex wort vereyfcht, ende wy noodich bevonden
hebben te gefchieden. Gegeven in den Hage,on-
der onfehantende Zegele, den thienden Martij
in 't Jacrons Heeren 1586. Ter Ordonnantie van
Syne Excellentie.
hant-houden ende vorderen, in alder manieren hen
mogelick zijnde, ende dat doende, d'Ordonnantie
daer op gemaeckt, ende noch te maecken, ende
oock 't inhouden van defen te onderhouden ende
doen onderhouden , achtervolgen endeexecute-
rcn,de Contraventeurs achterhalen ende ittaffèn,
fonder yemanden, 't zy Edel ofte on-Edel, Pach-
ter, Collecteur, ofte hoedanige die foude mogen
wefen,defen Placaetofte de voorfz Ordonnantien
contravenierende , te doen ofte laten doen eenich
verdrach , conniventie ofteeenige fimulatieofte
diflimulatie daer inne te gebruyeken, ofte gedoo-
gen daer inne gebruyekt te worden, direóreück of
indirectelick, doende den Pachters ende Collc-
cteurs alle hulpe ende aiïïftentie, foo dickmaels fy
des vcribcht fullen worden in alle 't gene daer toe
iy van 's Lants wegen,achtervolgendede Placaten
ende Ordonnantien gerechtight fullen mogen we-
fen,ibnder dés te weien weygerigh,ofin gebrcecke
in eeniger manieren, fonder oock van cenige boete
met yemanden te compoferen, ofte quijtfcheldin-
ge te doen, maer ter contrarie doende alle execu-
tien der ielver op 't fpoedichile voleyndigen ende
uyt richten, op peyne van metter daet te vervallen
van haren ilaet ende Officie, cnde dat den felven
fal wefen vacant ende impetrabel,ende daer en bo-
ven arbitralick gecorrigeert te worden nagelegent-
heyt vander faecke. Gebieden oock alle Secretarif
fen ende hunne gefwooren Klercken,alle gefwoo-
ren Boden ende Dienaren van Juftitie, 't zy van
wat Steden, Quartieren ofte Dorpen dat die zijn,
t'ailen tydendes by den Pachters ofte Collccteurs
verfocht zijnde, den felven t'affiitcren, 't zy in 't
nemen vaneenige ken niifen, bekeuringen, peylin-
gen, executien ende anderfints, ende dit al tot ha-
ren redelicken falarifen,alles mede opte verbeurte
van bun Ampt ende Officie, ende arbitrale corre^
ctie. Ende om me alle Officiers, ende allen ande-
ren geen Officiers wefendc, te meer te verwecken
tot goede devoir ende OfTicicn in 'tftraffen vande
2. Placact, Wegens het innen ende ontfangen van alle Contribmien, Μ'Λ<
lm, Impofien, ende die andere Inkomfien ende Penningen. In date den 18 Maert 1586,
O Β Β E R T, Grave van Leyceftcr, Baen-
i der-Heere van Denbigh, &c. Lieutenant
_____van hare Majefteyt van Engelandt, Gou-
verneur ende Capiteyn Generael der Vercenichde
Nederlantfche Provintien, DOEN TE WE-
TEN eenen ycgeiicken : Alfoo tothanthoudin-
ge der faecken cnde Staet vande Vereenicfrde Pro-
vintien vande Nederlanden, ende omme te verval-
len de onkoiten ende laften vande Oorloge der fel-
vcr, nootelick dient voorfien op de prompte innin-
ge ende executie vande penningen vande conien-
ten, ommeilagen ende Middelen, vande voorfz
Provintien daer toe ingcwiilipht, gheeygent ende
geordonneert zijnde, opdatdefelve penningen
precifelick ende fonder vertreck vanden genen die
't behoort mogen worden in gevordert ende ont-
fangen, ende dien volgende by ons met meerder
vrucht in den dienft van de Landen uytgcgevcn
ende bekeert, ende mede geprecaveert alle interc-
ffen, verachteringen, verloop cnde andere mercfe
licke ineonvenien ten by faute van dien te verwacn
ten ftaende. SOO IS Τ, dat Wy rot bevorde
ringe van dien, gheordonneert cnde bevolen b*
ben, ordonneren ende bevelen wel fchcrpelijcKen
by defen, allen Ontfangecs, foo generael als patj'
culier, Rentmeefters, Collccteurs ende Impoj^
meefters binnen de voorfz Provintien, m"a,i
neerilighcy t ende getrouwighcyt, fonder diffimu-
latie* verdrach ende oochluyekinge, te innen cnt>
ontfangen, doen innen ende ontfangen, ten ρ
fixen tyde.alle de Contributien,Middelen,ImPj
ften, ende alle andere inkoraften ende penning :
-ocr page 848-
Gémeene Middelen.*.
ι
ι&Η
naeiler Stede,; ende een Kerek-gebodt ter plaetfen
daer de felve goederen verkocht fullen worden in't
openbaer den meeflen daer voor biedende: Eride
de onroerende goederen met twee Sondacghfe en-
de Merd-daegnfe geboden, fonder meer: ende cef-
ferende alle andere vordere procedüyren van con-
demnatie ofte executie 'm defen : Bly vende niet te
min die Gevangenen in hechtenifTe, ter tijdt ende
wijle dc fchulden uytde penningen van de felve
verkoopinge met derechtelicke kollen vande exe-
cutie voldaen ende betaelt fullen zijn: Sónder dat
wy verflaen ,dat in defe forme geexecüteett fullen
mogen worden eenige penen ende muiden in ee-
nige Ordonnantien begrepen, dan naer voorgaen-
de Sententien declaratoir, nochtc dat oock nie-
mant by de voorfz executie ghepréjudiceert ofte
verfleecken fal zijn van fijnen rechte ofte actie die
hy iöude willen pretenderen, van dat hem by de
voorfz parate executie t'onrcchre ofte onbehoorlik
yet afgenomen foude mogen zijn,daer van cenen
yegelicken fijn klachteende remonftrantiefal heb-
ben te doen binnen fes Weken na de felve executie,
omme by ons, partye als vooren daer op gehoort,
ghedifponeert te werden, ofte te doen difpöneren,
fulcx als bevonden fal worden in recht ende reden
tebehooren. Ende fullen de penningen daer vaa
procederende terftont betaelc ende ovèr-gelevert
worden den voorfz Ontfangérs, Impofl-Meeflers,
Colledeurs ofte andere Rcntmeeflcrs refpedive,
tot haerlicder achterwefen toe · Blyvendc 't fur-
plus ten profijte vanden voornoemden gheexa-
mineerden. Ordonneren ende bevelen xvy daer-
ommc allen Officieren, Magiftraten ende Wet-
houderen, binnen ende buyten de Steden der voor-
noemde Vereenichde Provintien,op privatie van
haerlieder itaten ende Officien daer inne fy zijn,
ende byfonder allen den Capireynen, Bcvcls-Iuy-
den endegemcyne Krijghs-luyden te Waterende
te Lande, dat fylicden t'alkn tyden des verfocht
zijnde by eenige vande OntfangerS, Colledeurs ,
Impofl-mccfters ofte Pachters vande voorfz ingc-
willichde Contributien, Middelen ofte Impoften,
ofte oock by eenige Exploideurs, Deurwaerders
ofte Officieren als boven, op dc executie vande
voornoemde penningen ende achterwefen, alle
vorderinge, hulpe ende byftantdocn, in fuicken
getale als dacr cenichfints fal noodich wefen, fon-
der eenige weygeringe ofte belet ter contrarie: op
pene van gehouden te zijn als ongehoorfaem, ende
over fulcx geilraft te worden naer behoorcn. Ende
want men van defen tegenwoordigen Brief tot vele
ende verfcheyden plaetfen van doen fal mogen
hebben, fal 't vidimus van dien onder 't Zegel au-
thentijcq ofte Copie gecollationeertby eenige van
onfe Secretarifen,ofte oock vande Secretarifen van
den Provincialen Hove, ofte vande Steden, volko-
men geloof gegeven wordin,alsaen defen origina-
len: Des te doen ende datter aen kleeft, wort u lie-
den gegeven volkomen macht, authoriteyt ende
fonderlinge bevel by defen. Gegeven binnen dé
Stadt Amilerdam, onder onlên naem ende Ca-
chet, den xxviij. dach Martij Anno ι < 8 6. Ende
was gheparapheert, Leoninus,"· Onderteeckent,
R, Leycefier, Onder ftont, Ter Ordonnantie van
fijne Excell. En ondertekent,/, van Langen, Heb-
bende een opgedrud Zegel van rooden WaiTche.
orfz Verecnichde Provintien ,ende elcks
b) **5μη5ven tot vervallinge vandeonkoften van
^Oorloge, bewillightende ghcconfen teert ende
Ie noch vorder tot dienft.van de Landen, ghecon-
foteert ende geheven fullen worden, fo van elcks
π de felve Provintien, als mede vande Steden,
Dorpen, Coliegien, Ingcfttencn ende Inwoonde-
der felver, van wat ïlaet ofte wefen die zijn,
Stervoleende de confenten ende Refolutien ,
mitfeaders de Ordonnantien ende Placaten daer
"an uvtgegeven ende gemaeckt, ofte die als noch
dacr op uvtgegeven endeghemaecktfullen wor-
den · Procederende tegens den onwilligen Betael-
ders' ende den geenen die hare penningen ter ge-
ferter tijdt niet op en brengen, met dadelijcke en-
de parate executie: Hebbende over fulcks gheau-
thorifeert ende bevolen, authoriferen ende bevee-
|en by defen allen Sergeanten van Wapenen,
Dcurwaerders ende ghefwöoren Exploideurs van
de provinciale Hoven, Dcurwaerders van de
Comptoiren, ende allen anderen Hooft-Officieren
ende Schouten binnen ende buyten de Steden,
ende yegclick van hen refpeétive, ende in fijnen
bedrijve, ten verfoecke van onfe Ontfangérs , foo
gencrael als particulier, vande voorfz ingewillich-
de Contributien, Confenten, Middelen ende Im-
porten , miefgaders obck vande Collecleurs, Im-
poil-Meefters ende Pachters van dien, te fommc-
ren ende te bevelen allen den geenen , foo wel de
Provintien, Steden, Dorpen ende Coliegien, als
de particuliere Periöonen, de welcke als eenige
voorfchreven penningen fchuldich zijn, ende on-
willich ofte deffaillant, ommete betalen by den
voornoemden Ontfangérs , Pachters ofte Collc-
cleurs, onder haere hant overgelevert fullen mo-
gen worden,omme betalinge te doen van 't ghe-
cyfehte achterwefen ende ichulden, binnen vier-
endc-twintich uyren nae de fclvefommatieendc
bevel: Ende in gevalle van weygeringe, onwillig-
heytoftc vertreck, procederende tegens den felven
onwilligen ende vertreck -maeckers, nae den
voorichreven tijdt van vier-ende-twintich uyren,
rcalijckcn ende metter daet: Te weten, tegens de
voorfchreven Provintien , Steden, Dorpen ende
commum'teyten, by acnhoudinge, foo wel vande
Perfooncn ende Goederen, Aclienende crediten,
vanden Inwoonderen, Poorteren, Burgeren ofte
Wtmaten van dien, als by verkoopinge der felver
«oedcren, Aclicn ende credentien, waer ende in
«atplactfe de felve Perfoonen ende goeden, bin-
jen ofte buyten de voorfz Provintien, te Water
«™fe te Lande, op alle Stroomen ende Rivieren,
wek op de ghemeyne Zee bevonden ende achter-
ittrri ι· m°gen worden : Ende tegens andere
EΤΐ Perioonen ende Schuldenaren, by da-
van h a?Prehenfie ende ilrickte gevanckenifTc
ernnrnlfl Cr[oonen, ende dat ten koflen van vijf
dien S dae^hs: En«e daer benefTens fullen
cndemnVCrr2indcrt hcure goederen gheintrifeert
de 3kn
          gehouden worden, foo wel roeren-
srreft l nroerende»c™ie fes dagen nae het felve
hantvuli;„„Ute V?n Voldoeninge. ofte ten minflen
gcproeedSte doen van hare ^hulden, daer op
Te ma**?Ce Worden> by verkoopinge van dien,
<fe Droplim6 roerende goederen , naer voorgaen-
H °ciamatie van een Mcrcl-daeghs gebodt, ter
Pla^
5.1 ij
-ocr page 849-
i6o6             Placaten· ^.Boeck. 9.Tit. é·Deel.
Uo7
Placaten vande Staten van Hollandt.
é. Pkcaet, tegen de Overtreders vande Ordonnantie vande gemeene Jij º
delen ofte Impofien binnen den Lande wan Hollandt, In date den 8 September \ <r g,
raecken ibuden, tot groot achterdeel, verloop e ë
perijckel vande gemeene faecken.ten ware in t
daer tegens voorfien worde, maer oock daer £
te meer confenten van extraordinariflèn bed?
ende Contributien, tot onderhoudt vander Oe
logen ghedragen moeten worden. Njet tCe *'
ftaende de geene , die door onbehoorlijke
delen als vooren, 't recht vande voorfz ïmpoftcji
verkorten ende defrauderen, in 't uytflijtcn vanè
goederen ende Waren , de felve onder dcGfo
meen te foo dier verkoopen, of fyluyden hetro'^e
recht van dien, ten behoeve van de ghemeene
faecken hadden betaelt. Bedriegende midts dien
fo wel de Gemeente in 't uytflijten vande voorfz
goederen ende Waren als de ghemeene faecke,
in 't onthouden, verkorten ende defrauderen,vat
't behoorlijcke recht daer toe ftaende, Streckcnde
voorts alle Compofitien, die metten Pachtersee
daen worden , tot voordeel van den Rijckenofit
die hen wel vermogen, ende de Wyncn, Bieren
ende andere Waren, 't recht vanden Impoitfchu!·
dich zijnde, tot haerluyder proville inne leggen,
daer ter contrarie de Gemeente ende fchamclc
Luyden, die 't felfde ter flete halen, d'Impoft ten
uy tterften daer van betalen moeten, alle 't weid
onbehoorlijcken ende onverdragelijcken is, lan-
ger inde jegenwoordige hooch-dringendc noot ge-
leden te worden. Waeromme, SOO IST,
dat Wy op alles rijpelijcken gelet,ende goedein-
iichte ghenomen hebbende, ende hierop gehadt
'tadvijs van die vanden Rade Provinciael in Hol-
landt, achtervolgende de Refolutie vande Staten
derfelver Landen , eenen yeghelijcken van wat
ftate, qualiteyt ofte conditie de felfde foude mo-
gen weien, verboden ende ghcinterdicccrt hé-
ben, verbieden endeinterdiceren by defen eenigt
Goederen ofte Waren hoedanich die zijn te ver-
handelen, ghebruyeken , inne te flaen, te fltjK»
ofte confumeren , het recht vande gemeene lm*
poften fchuldich zijnde, ten zy 't felfde recht ten
vollen daer affal zijn betaelt, achtervolgende de
Ordonnantie van verpachtinge , Alles op ver·
bcurte voor de cerfte reyfe van hondert ponden
van veertich grooten, ende dat den Contravcntcut
die by defraudatie ofte compofitie dire&lijcw»
ofte indireAelijcken daer tegens fel hebben gf
daen, fijne Neeringe voor een geheel Jaer lal ôø
verboden te doen ofte te laten doen, deury erw"
anders, op ghclijcke peynen , daer toe de Hf
fen van den Overtreders mede voor den lei
gceriendeden HAlibote vevoordaerbefchlijckopficgeheonbeendede Inveelede bfulcknen dBiereMiddverpaneralminftvandwilligendevermPachfrauddaerendeendedonnftaenalle Siumppachbuytethyenoft mde : Oden Pnietverhawordgetalgoedtrouw
voorts middeler-tijdt gliefufpehdeert van fi.
verpachtinge der voorfchreve Middelen ende Im-
poften , by den Pachters de felfde Middelen niet
en worden verhooght als naer behooren, byfon-
der alfoo op de inninge ende executien van den
voornoemden Impoften den Pachters egeenc be-
hoorlijcke aiïïftentie en wort ghedaen. Waer door
niet alleene ten laetftende voorfchreve Middelen
van Impoften genoech geheelijcken tot niet ghe-
indien de felfde in eenige ft
■'«º&
cie ibuden mogen weien
geene die alleenlijck fal zijn in eenigen <w»j"j
ftate ofte Officie. Ende foo verre yerna
de tweede reyfe bevonden fal worden de gern
Impoften ofte eenige der fel ver by deirfurcr
ofte compofitie verkort te hebben, ia! ver ^
-ocr page 850-
Gemeene M
1609
Magiftraten ofte andere in 't particulier fullen
mogen excuferen, maer fullen de lèlve in fulc-
ken gevalle daer inne mede culpabel ghehouden
worden. Alle welcke pecuniele peynen ende boe-
ten bekeert fullen worden, een derde-part ten be-
hoeve van den Aenbrcnger, een derde - part ten
behoeve van den Collcetcur ofte Pachter, die daer
deur fal zijn ghedefraudeert niet culpabel zijnde,
ende een derdepart ten behoeve van den Officier
vander plaetfe die d'exccutie doen lal. Welver-
ftaende foo verre eenige Pachters ofte Collecleurs
van contraventie ofte compofitien ghecauieert
worden , fal in fulcken gevalle hcurluyder derde-
part , in de voorfchreven peynen ende boeten be-
keert worden , ten behoeve van de ghemeené
faecke. Ende ten cynde 't inhouden van defen
in alles voikomelijcken mach worden onderhou-
den, ende niemant daer van ignorantie en preten-
dere, lallen ende beveclcn wy alle Officieren op
privatie van haerluyder Officie, ende den Magi-
ftraten van den Steden binnen de voorlchreven
Landen van Hollandt, op den Eedtdaer inne fy-
luyden dies aengaende aen 't gemeen Landt fpe-
cialicken itaen verbonden, ende voorts alle Wet-
houderen ten Platten Lande, den Pachters ende
Collecleurs vande voorfchreve Impoften inde Col-
ledatien, inninge ende executie der felvcr des vcr-
focht zijnde t'ailïftcren, ende oock de handt daer
aen te houden,dat inde voorfchreve Middelen van
Impoften alle frauden ende compofitien verhoedt,
ende voorts d'Ordonnantie daer op dienende, vol-
komelickcn mogen worden onderhouden. Doen-
de over fulcks 't inhouden van defen verkondigen
ende publiceren binnen ende buyten den Steden,
daer 't fèJfdc fal nóodich welen. Gegeven in den
Hage, onder 't Zegel van juftitie hier op gcdruckt
informe van Placaredên 8 Scptembris A°# 158a.
Onder ftont ghelchreven , By fijnder Princelijcke
Excellentie. Ter Relatie vanden Prefident ende
Raden over Hollandt, ZeeJandt ende Vricflandt.
Ende was onderteeckent, B. Errtfl.
6o%
„me van twee hondert ghelijcke ponden,
dC/e %S* van fijne Nccringe, dienile, ftaet ende
nflfc e^oor twee Jaren inder voegen als voeren
Sfven ghefufpendeert: Sonder dat ,n t afnemen
Ïndevoorfchievepeynenende oP defufcennen
der
voorfchreve Neeringen, Staten ende Ofl.cien
yemande hem
Jen HuyfvrouwVan fijne Famil
fal mogen excuferen , datbyfij-
Facleur, Dienaer ofte ycmant
fulcks buyten fijnen weten
Ten ware merckelijcken
phedaen foude weien.
Re, dat de Fade urs, Dien aers, ofte v^iant
vinden Familie, buyten wctc van fijnen Meefter
Seks chcdaen hadde , in welcken ghevalle den
Mceiter vande voorfchreven peynen ghevrijdt fal
Len, ende den Dienaer, Fadeat ofte andere
die 't gemeene Landt van fijne voorfchreven ghe-
rechtigheyt fal hebben ghedefraudeert by open-
bare cecflelinge gheftraft worden; Ende foo wie
bevonden fal worden ten derdemale eenigc van
de voorfchreven rechte van Impoften 't ghemeen
Landt verkort, ofte als vooren ghedefraudeert te
hebben, fal alfulcken verbeuren de fomme van
vier hondert Carolus guldens , ende daer en bo-
ven als eenopenbacr Vyandt van 't welvaren van
den Vaderlande, eeuwelijckenuytten Lande van
Hollandt gebannen te worden. Ende fal niet te
min regens den geenen die eenige Goederen,
Waren ofte Koopmanfchappe inne doen, vervoe-
ren ofte wereken , in eenigc Huyfcn, Kelders
ofte Pack-huyfen, fonder daer af betaelt te zijn
't behoorlijcke recht vanden Impoft, tot confifca-
tie van hare Goederen, Schepen, Schuytcn, Wa-
gens ende Pacrdcn gheprocedeert worden fonder
diiïïmulatie. Alles boven de peynen die inde Or-
donnantien van verpachtinge lullen zijn begre-
pen. In alle welcke peynen ende llrafien mede
vervallen fullen alle Pachters ende Cellccleurs
die met eenige Peribonen veraccordeertofce min-
der dan het recht volgende de Ordonnantie daer
toe (bende, fal ontfangen hebben , fonder dat de
Tclvc hem oock met eenige lafte ofte bevel van
2. Placaet, Op 't heffen ende betalen vande generale endegemeene Middelen
wande Convoy -gelden ende Impofien, 0*c, In date den ι Martij 1584.
I L Η E L Μ by der gratie Godts Prince
van Orangien, Grave van NafTau,&c. Als
ü hebbende die Hooge Ovcrigheyt ende
Kegeeringc van den Landen van HoJlandt, Zec-
, dtendc Vricflandt, Den eerften gefwooren Ex-
pioiêucr vander Kamcre van den Rade hierop ver-
kocht Saluyt, Alfoo tot befchermeniffe der Geu-
crdc Landen, wederftant vanden Vyandt, ende
ommc re vervallen de onkoftcn vander Oorloge,
voor ai daer urne voorfien moet worden dat de ge-
iene Middelen daer toe by den Staten der fel-
nrevr Τ mne Scwil,iEht>mec alfulcken autho-
enrfC' °l ,cnde gwde opfichtc in treyn gebracht
d(T gehouden mogen worden, dat gelijcke frau-
& °ntrouwighedcn ende onbehoorlijcke pra-
vordw κ Ι'8 t0t noch toe ghepleeght zijn, ende
fwareft ff>myckt foudcn mogen worden , met
wanen ende peynen ween ghenomen zijn-
de , d'Ingefetencn van de voorfz Landen daer
door van veel andere lallen ghevrijdt mogen bly-
ven : Ende dat omme daer inne goede regele ende
ordre te Hellen, hooch nóodich is dat den opheve
der lèlver ghemeené Middelen, ofte door verpach-
tingc, ofte door colledatre ten meellen dienile al-
omme in de voorfchreven Landen ghefchicde
op eenen eenparigen voet, ende eenen feeckeren
tijdt, als den fellhienden Martij eerftkomende,
endede penningen daer af komende, onder cenc
Regeeringe, ende als in cene bcurfckomen, om-
me by de felve Regeeringe ter ghemeené defenfie
verftreckt te mogen worden, wacr inne tot noch
toe veel ongeregelthedcn ende faulten zijn ghe-
plceght, lbo door conniventien, dilïrmulaticn en-
de compofitien by de Colleéeurs ende Pachters
daer inne gebruyekt, ende dat (00 wel de Ingcfe-
tenen defer Landen als de Uytheemfche, by alle
5. I iij '
                    liftige
-ocr page 851-
\6\0
U
Flacatea-;. j.Boeck.
Μ
particuliere Ordonnantie daer op ghemaeckt
den Pachter ofte Colledeur betaek te hebben'·^
peyne voor de eerfte reyfe van twee honderr &2
den van veertich grooten 't pont: Ende dat d
geenen die by contraven tic ofte compofitic L
voorfchreven recht in 't ghehcel niet en fal u
ben betaeldt, egeene Necringe binnen de ^
fchreven Landen en fal mogen doen btnne-
"s Jaers, op ghelijcke peynen , ende oock dat b
eenigh Ampt ofte Officie binnen ghelijekentiil
in de voorfchreven Landen en fal mogen bed»
nen, op peyne als vooren: voor de tweede teü
op de peyne van vier hondert ponden , endebn*
nen de twee Jaren egeene Neeringc te moeci
doen, ofte eenich Ampt ofte Officie bedienea
op ghelijcke peynen van vier hondert pondea
Sonder dat yemandt de voorfchreven peynen β
mogen ontgaen , ofte daer van excufabel weien,
onder pretext dat by fijne Huyfvrouwc, Faöcur
Dienaer, ofteyemant van fijne Familie buyten
fijn weten de voorfchreven contraventie foudf
wefen ghedaen, 'ten ware merckclijckcn bleec-
ke dat de Fadeurs, Dienaers ,ofte yemant vande
Familie buyten wete van fijn Meefterfulcksgfo
daen hadde: In welcken ghevalle de voorfchrerai
Fadeurs, Dienaers ende andere Defraudateurs,
daer van by openbare geeflèlinge fullen worden
geftraft: Ende foo wie bevonden fal worden voa
dederdemale deièn gecontravenieert te hebben,
fullen verbeuren fes hondert ponden , endedact
en boven als de voorfchreven Landen onnut, en-
de Vyanden van 't ghemeene befte, ten ceuïïi·
gen dagen uyt alle de voorfchreven Landen ge-
bannen worden . Ende fal niet te min jegens
den geenen die de voorfchreven Goederen, Wa-
ren ofte Koopmanfchappen inne ghedaen, ver-
voert ofte ghebrocht hebben in eenige Huvfen,
Kelders, Pack-huyfen, ofte in hare Schepen, op
hare Wagens, Karrens, ofte anders gheladen heb-
bende , gheprocedeert worden tot confiicatie vaa
haere Schepen, Wagens, Peerden ende andere
gherectfehap, ibnder eenige diifimulatie. Εηά
in gelijcke peynen fullen fuccefiivelijck vervallen
alle Pachters ende Colledeurs die met eenige
Perfoónen diredelijck ofte indiredelijck fulien
accorderen ende compoferen, omme min dan c
voorfchreven recht vande generale Middelen te
ontfangen dan de Ordonnantien in houden Hon-
derdat de felve hen met eenige laft ofte bevel Yan
de Staten, Magiftraten ofte andere fullen mogefl
excuferen. Verbieden voorts allen ende een"-
yegelicken , van wat ftate, conditie oft quaiite)t
hy zy, uyt de voorfz Landen, op de Landen oW
Plaetfen by den Vyanden geoccupcert, tereyjen,
ofte eenige correfpondentie, trafficquen ofte te*
liftige pradijckcn gearbeydt hebbeen,om debeta-
linge vandc ghemeene Middelen te ontgaen s als
oock dat tot meermalen den eenparigen opheve
van dien verhindert, ende over den penningen
daer van procederende, niet en is ghedifponeert
gheweeft als naer behooren. Dat mede hen eenl··
ge onderftaen hebben in den Landen by den Vy-
anden gheoccupcert te reyfen, ende den iblven
toevoer van alle behoeften te doen, fonder daer
toe oorlof ofte Pafpoort te verwerven , alles tot
grooten intereft ende naedeel vande ghemeene
Faecke, 'twelck in defen hooch-dringenden noot
langer niet en mach worden getolereert. S O O
IS Τ, dat Wy op alles rypelick gelet ende goede
inficht ghenomen hebbende, by advijfe van die
vanden Rade Provinciael van Hollandt,Zeelandt
ende Vrieflandt, geordonneert, belaft ende bevo-
len hebben,ordonneren,laften ende beveelenby
defen allen ende een yegelijck, 'tzy den Staten
of heurluyder Gecommitteerde Regenten vande
Steden ende Leden van dien, ende allen anderen
van wat ftate, qualiteyt ende conditie die zijn,hen
niet te onderwinden den eenparigen opheve van
de navolgende generale Middelen, als de buyten-
lantfcheConvoyen vande Goederen overZee.ofte
deur de Rivieren ofte Landen in de voorfz Landen
komende, ofte die daer uyt gevoert worden, den
lm poft op de Wynen ende vreemde Bieren , op
't Zout, Zeepe, Twee iluy vers op elckeTonne
Biers die in de voorfz Landen ghebrouwen fullen
worden, ofte van buyten daer inne komen fullen,
nochtedcnfelven opheve te verhinderen ofte be-
letten , diredelijek ofte indircdelijck, ofte den
Pachters ofte Colledeurs der felver in 't ghenieten
ende ontfangen van 't geene hen verpacht ofte te
collederen belaft is, eenige verhinderinge ofte be-
let te doen, ofte ghedogen ghedaen te worden by
yemanden: Maer ter contrarien den fclven Pach-
ters ende Colledeurs met hare authoriteyt t'aili-
ileren in 'c volbrengen van hacr laft, ende innen
ofte heffen vande voorfchreven generale Midde-
len, achtervolgende de Ordonnantie ende Lijften
by de Generale Staten der Geünieerde Landen
daer op refpedive gemaecktende beflooten,oock
niet te behouden, aen te nemen, of te ghebruye-
ken eenige difpofitie over die penningen van de
felve ghemeene Middelen procederende: op pey-
ne dat de geene die hier tegens yet fullen doen,
niet tegenftaende het pretext van haer Ampt ofte
Officie, daer inne fy zijn, in hacr privé' nacm de
fchaden ende interenen die de ghemeene faecken
daer door lydcn fal, betalen fullen, ende boven
dien ghehouden te worden voor infaem, ende niet
ghequalificeert omme eenige Officie inde voor-
fchreven Landen meer te bedienen, ende vorder
arbitralicken geftraft ende gemuldeert te worden
als naer ghelegentheyt der faecken bevonden fal
worden te behooren. Hebben voorts verboden
ende gheinterdiceert, verbieden ende interdiccren
by defen alle Ingefetenen der voorfchreven Lan-
den, Krijghs-luyden ende Uytheemfchc, de felve
Landen frcquenterende,eenige goederen ofte Wa-
ren , hoedanich die zijn, te verhandelen, gebruye-
ken, inne te ilaen, flijten ofte confumeren, fonder
daer van het volle ende gheheele recht der voor-
fchreven gemeene Middelen na de Generale ende
delinge metten felven te houden,ofte °°ckcenJ
ptf
goederen, Waren ofte Koopmanfchappen
wat foorte ofte qualiteyt die* fouden mogen *
- 'crtoftegereferveert,nacc·
Steden ofte Plaerfen w*
f
Havenen, Viecken
dendede parthye vanden Vyandt,oft wefen"e
:welt, te voeren ofte brengen mecn^
manieren
op verbeurte vande Schepen, Peer <
iaën*, met de Waren ende Koop*
Karren, Wa
fchappen, ofte de waerde van dien , ende
dien geftraft te worden aen lijf ende goet,a is
-ocr page 852-
■i
y                ':■¥! Gemeene Middelen^ ♦
de executie wort vervolght, ende het derde détdèk
deel të behoeve vande gemeene iake;uytgelöndèiit!
die Goederen, Waren ende Koopttianichappëril
e v,nde voorfz Vyanden: Ten ware hy van
teÜ/Lrlof ofte Paflcpoort verkregen, ende her ge-
f Li recht van Licent by ons gcordonneert ofte te
Ende in ge-
dónneren, daer van betaelt hadden.
die by eenige Schepen van Oorloge, ofte aridèr'è
in beibldinge van den Lande Wefehde, aen gchèelt
ende in gebracht fullen worden, dé welcké gheap-
pliceertendc bekeert fullcn worden nae de Ordon-
nantie op 't ftuck vande Admiraliteyt ende andere
faken van Oorloge alrcede gemaecl, ende noch te
maecken. Ende ten eynde dat het inhouden van
defen alommc onderhouden mach worden ,ende
niemantdacr van ignorantie en pretendere, Lailen
ende bevelen wy U 't inhouden defes te publice-
ren alomme daer men ghewoonlijckis publicatie
te doen. Beveelcnde voorts den Prefident ende
Luyden van den Provincialen Rade, midtfgaders
den Advocaet Fifcael, Procureurs Generaels, ende
allen anderen Officieren ende Jufticicren der voor-
fchrevcn Landen , op privafie van heur Offïcien
defen naer te komen ende t'onderhouden , doen
naer komen ende onderhouden van PoincT: tor
Poinét,alio wy ten dienftevandegemeenen Lande
't fclvc noodich bevonden hébben. Gegeven bin-
nen der Stadt Delft, onder 't Zegel van Juftitie in
forme van Placate, den eerften dach van Macrte
in 'c Jaerons Heeren duyfent vijf hondert vier en
tachtich. Onder ftont gefchreven, By fijne Prin-
celicke Excellentie. Ter Relatie vanden Prefident
ende Raden over Hollandt, Zcelandt ende Vrief-
landt. Ende was onderteeckent, P. Hartneman.
Aaι ftraffen ende verbeurtcn van lijf ende
goet
f
vervallen alle Gouverneurs, Admirads
ncn te Water ende te Lande, Officiers ende
ren in dienfte vande voorfz Lande wefende,
Koor diifimulatie, compofitic ofte conni ventie
? „j,n fullen worden fulcks toegelaten te heb-
hevondcnfullei-                          .
Γ nfre in ecbreceke gebleven te zijn tfelvena
S inhoudê van defente doen ftraffen. Alic welc-
fppcvncn,coiTcaien ende ftraffen geexecuteert
n,l en worden, niet allcene jegens den geenen die
mfh bevinden fal op derdaet in 't frauderen vande
voorfz ehémeene Middelen, ende in 't reyfen met
hacr Schenen, Goederen ende Koopmanfchappen
naer Vyanden Landen , maer fal binnen den tijde
van twee jaren daer na ('t zy of by confeffieof ken-
n'iile van Getuygen vande contraventie van defen
bljjcke) vervolch ende executie van de voorfz pey-
nen,corredien ende itraffen,fonder eenige diifimu-
latie t'allen tyden mogen worden ghcdaen, ende
lullen die voorfz pecuniele boeten ende confifca-
ticn vande Schepen,Schuyten,Wagens,Paerden,
Koopmanfchappen ende Goederen, geappliceert
ende bekeert worden voor een derdendeel ten be-
hoeve vanden Aenbrenger, 't zy Pachter, Collec-
rcur,ofrc andefe niet culpabel wefende.een derden
deel ten behoeve van den Offïcier.by den welcken
3. Executorie, tot vorderinge van alle desgemeene Landts Impofien, Mid*
delen3 Contributien ende bewillichde Ommtflagen, mitfgaders alle andere goederen ,dteby Anno-
tatie ofte confifcatie aen de atoor/chrevt Landen zjjn weYPallen ende aengefUgen* In date den
lefien Martij
ι ƒ8 8.
tie van des ghemecne Landts penningen verleent
ende gedecerneerr.aJs noch geordonneert ende be-
volen hebben, ordonneren ende bevelen wclfcher-
pelickby defen alle Ontfangers, generale ende par-
ticuliere, Rcntmeeilers vande Domcynen, Gee^
itelicke, geannotteerdc ende geconfifqueerde goe-
deren, ende van andere inkomftcn ende gerechtig-
heden vanden voorfz Landen. Item, Colledeurs
van eenige gheconfenteerde Middelen ofc andere
Rechten ende inkommen binnen den felveh Lan-
de jegenwoordich ende toekomende in alle neer-
ftigheyt ende getrouwigheyt fonder diifimulatie»
verdrach ende oochluyekinge te innen ende te ont-
fangen, doen innen ende t'ontfangen alle des ghe-
meene Lants reftanten,achterwcien ende verlche-
nen penningen, lbo vanden Steden, Dorpen, Col-
legien, Ingefetcnen ofte Inwoonderen van den fel-
ven Lande, van wat flate ofte wcfen die zijn, foo
wel van eenige voorgaende Ommcflagcn ende
Contributien ofte Jmpofitien, als die jegenwoor-
delick loopende zijn, ende noch vorder tot dienffe
van den voorfz Landen geconfenteerr ende gehe-
ven fullen mogen worden, mitfgaders de Renten,
Pachten.ende fchulden vande voorfz Domeyncn,
gheconfifqueerde ende gheannotteerde goederen,
ende die van eenige Kloofteren, Conventen, Pa-
ftoryen,
ι E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
| Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
jfenterende den Staten van den felven
Lande. DOEN TE WETEN:
Na dien totonderhoudt vanden ftaet vanden Lan-
de, in aenfieninge vande grootc laften daer mede
oe felve zijn befwaert, ende omme alle vorderc
ptticulcn, fwarigheden ende inconvenienten te
verhoeden, noodich bevonden is, te doen voorficn
"pde vorderinge van alle des gemeene Landts In-
komften, Middelen, Contributien ende bewillich-
de Ommeilagen, mitfgaders alle andere goederen
j"c by annotatie ofte confifcatie aen den voorfz
•wnden zijn vervallen ende acngcilagen, ende dat
uicks tcgens alle onwilligheyt, uytilelofte ver-
treck,dic by eenige Stcden.Dorpen ende Vlccken,
V' eg.cn, Pachters, Colledcurs,ofte andere par-
ncuiierc Perfoonen gcfocht ende ghebruyekt fou-
n, m°gcn worden , omme t'ontgaen ofte te ver-
rnor if ,,^1^ van 'tgecne fy fchuldich zijn,
deft Λ α Socdcordre geprocedcert mach wor-
noe'
        cs gncmcene Landts penningen voor-
den^' ' reaiyc^en ende metter dact mogen wor-
S of) "iT endegeexecuteerc als naerbehooren.
o- j s ** dat Wy achtervolgende onfe voor-
b uiae provifieop de rigoreufe ende rcale execu-
-ocr page 853-
mp^mz^^m
.-JiiBW!··.1
------------
Placatea-ί· ^.Bbeck. 9-Tit. t.Deei·
ι £14
Κι
)
ifcoryen, Mcmorieri, BenCficien, ende andere dier-
gclijcke Collegicrt mogen zijn gekomen, binnen
ofte buyten den Steden van Hollandt, achtervol-
gende onfe conicnten ende Refolutie, mitfgaders
de. Ördonnanticn ende Placaten daer vanuytge-
gevcn ende gemaeckt, ofte die als noch genomen
ende daer op ghemaeckt ende uytgegeven fullen
mogen worden, procederende tegens den onwilli-
gen betaclders, ende den genen dieheurc pennin-
gen ter ghefetter tijdt ende plaetfen niet en furne-
ren, met gereede ende datelijcke executie, tegens
den voornoemde Steden, Dorpen ende commu-
nitcyeen, by aenhoudinge foo wel vanden Perfoo-
nen ende goederen, adien ende crediten van den
Poorteren, Burgeren , Inwoonderenofte Lidtma-
tenvan dien , als by verkoopinge der goederen,
adien ofte crediten van den Lichamen der voor-
noemde Steden, Dorpen ,Communiteyten, Col-
Jegien, Poorteren , Inwoonderen ende Lidtmaten
eenichfins toe komende, Waer, ende tot wat plaet-
fe de felfde binnen Hollant te Water ende te Lan-
de, op alle ftröbmen ende Rivieren, oock op de ge-
meene Zee bevonden ende achterhaelt fullen
mogen worden, ende jegens alle andere particu-
liere Perfoonenendefchuldenaren,by apprehenfie
ende itridc vangenifle van heure Perfoonen, ende
openbare verkoopinge van heure goederen, ende
dit alles naer behoorlijcke voorgaende fommatie,
ende oock inventarifatie der gearreitcerde goede-
ten als hier nae wort verklaerr. Al fulcks hebben
Wy geauthorifècrt ende bevolen, authoriferen en-
de bevelen by defen alle Sergeanten van Wape-
nen , Deurwaerders, ghefwooren Exploidiers van
den Hove van Hollandt, Deurwaerders van de
Comptoircn, ende allen Hooft - Officieren ende
Schouten binnen ende buyten de Steden van Hol-
lant, ende yegelick van hen refpeclive, ende in iij-
nenbedrijve, ten vcrfoeckevandenÓntfangers,
Rentiers,Pachters ofte Colledeurs van des gemee-
ne Lants Ex cijfen,lm poften oft andere Ommeila-
gen, mitfgaders d'Ontfangers vande vordere goe-
deren ende inkomen , ten behoeve vanden felven
Lande ende de gemeene faecken gedeftineert als
boven, te fommeren ende te bevelen alle den gee-
nen die onwillige bctaelders,cnde eenige der voorfz
penningen fchuJdich zijnde.by den voornoemden
Ontfangers, Pachters ofte Collecleurs, onder hare
hant over gelevert fullen worden, omme betalin-
ge te doen van 't achterwefen ende fchulden.bin-
nen vier-en-twintich uyren na de felve fommatie
ende bevel: Ende in gevalle van weygeringe, on-
willigheyt ofte vertreck, fullen de onwillige wey-
geraers ofte vertreck-maeckers, na den voornoem-
den tijt van vier-en-twintich uyren, realicken ende
metter daetaen getaft endegeleyt mogen worden
in ftride vangenifle ten kofte van vijf grooten des
daeghs: Ende dien onvermindert, ende daer benef-
fens fullen hare goederen geinventarifeert ende in
arrcil gehouden worden, fo wel roerende als onroe-
rende , omme fes dagen nae 't fefvearreft, by faute
van voldoeninge, ofte ten minften hantvullinge te
doen van hare Ichulden, daer op geprocedcert te
worden by verkoopinge van dien, te weten de roe-
rende goederen, naer voorgaende proclamatie van
een Merd-daeghs ghebodt ter naefter Stede, ende
een Kcrckgebodt ter plaetfe daer de felve goederen
verkocht fullen Worden in't öpenbaer den metfl
daer omme biedende: Ende de onroerende goed'
ren met twee Sondaeghfe ende Merd-daeehfe ?
boden, fonder meer: ende ceflerende alle vord^"
proceduyren van condemnatien ofteexecutien
defen :Bly vende niet te min de Gevangen in heek
teniiTe, ter tijt ende wijlen de fchulden uytdepen."
ningen van de felve verkoopinge metterechtcL
ke kollen vandcr executie voldaen ende betaeltfnL
len zijn: Sondcr dat wy vcritacn.dat in defeform»
geexecutcert fullen mogen wordeneenigepcyncn
ofte mulden in eenige Ordonnantien begrepen
dan naer voorgaende Sententie declaratoire,riod
te dat oock yemarvt bydc voorfz executie gepte.
judiceert ofte veriteecken fal zijn van fijn rechfcfj
adie die hy foude willen pretenderen, van dat hem
by de voornoemde parate executie t'onrechteoftc
onbehoorJicken yet afgenomen foude mogen zij»
daer- van een yegelijck fijn klachte ende renioo-
ftrantieial hebben te doen binnen fes Weken nae
de felve executie, omme by ons, ofte onfc Gecom-
mitteerde Raden, parthye als vooren daer op ek-
hoort, gedifponeert te werden, fulex als bevonden
fal worden in recht ende reden te behooren. Ende
fullen de penningen daer af procederende terikt
betaelt ende o ver-gele vert worden den voorfz Ont-
fangerSjImpoil-Meefters, Colledeurs ofte andere
Rentmeefters reipedive, tot haerlieder achterwe-
fen toe: BJyvende 't fürplus ten profijte vanden
gheexeeuteerde. Ordonneren ende bevelen wy
daer omme alle Officieren , Magiftraten ende
Wethouderen, bihnefi ende buyten de Steden.op
privatievan hare ftatcn ende Offlciendaerinneiy
zijn, endebyfonder allede Capiteynen, Bcvels
luydcn ende ghemeene Krijghs-luyden ,te Wam
ende te Lande, dat fy lieden t'allen tyden ats ver-
focht zijnde by eenige vande Ontfangers, Impofl-
Mcefters, Pachters ofte Colledeurs van des ghe-
meene Lants Reilanten, Impoften, Accijfcn.Con-
tributien, Ommeflagcii, mitfgaders van eenige an-
dere geconfifqueerde, aen geflagen ofteghcanno·
teerde goederen, ofte oock by eenige Exploidiers,
Deurwaerders ofte Officiers als boven, op de tv-
cutie van des voornoemde gemeene Landts pen-
ningen ende achterwefen, alle vorderniiTe,ƒƒ·
ftant ende hulpe doen, in fulckcn getale als daet
toe eenichfints fal noodich wefen, fonder ecmgc
weygeringe ofte belet ter contrarie: op peynevan
ghehouden te zijn als ongehoorfame, ende over
fulex gheftraft re worden naer behooren ende es-
gentie vander faecke. Ratificerende ende appfo*
berende voorts alle 't geene dat op de voorgaf
letteren Executoriale foude mogen weien gedtfj
ende gecxploideert, Ende want men van dw
jegenwoordigen Brief tot vele ende verfchey
plaetfen van doen fal mogen hebben, fal t
mus van dien onder 't Zegel authentijcqott*^
pie ghecollationeert by onfen Secretaris, ojt
den Hove voornoemt, volkomen ghelootgr
ven worden , als aen defen originalen : '
doene met dies daer aen kleeft, wort a"^
ghegeven volkomen macht , authontey
fonderlinge bevel by defen . Gegeven
Hage , onder onfen Zegel hierop ghedruc*1 ^
leften Martij, Anno vijfthien hondertaen
tachrich.                                              . pja
4-
-ocr page 854-
Gemeene Middelen»*.
'T
\6\j
é6é6
pjacaten vanden ç September é 588, 11 Maert 1590, 2</è 160%
9 Miftv/ <?# 7 Septemher 1606, rö Augufli 161 ÷, é ÷ Ë/^/·/ 161 j , ôï dito ß 6to, 13 Septemher
'i6zi, 12.Septemher 1622, ijjulïj éâ^æ, 17 Maert i6$i,en i^dito 1654. ty </<?// ophevevandé
generale endegemeene Middelen
, ^ /e .S/rf/<r// van Ho/landt en ïVefl-Vrkflandt higemllight tot on-
der flant vande gemeenefaecke.
colledatie oft verpachtinge gnchevcn worden, oft
namaels geheven fullen mogen worden, 't zy op-
ten nacm ende by forme van 6 Importen, Accij^
fen, Ongelden oft andere, hoedanige die fouden
mogen wcfen, oft in wat manieren die gheheven
mogen worden, nochte den ièlven opheve te ver-
hinderen ofte beletten, diredelick of indirectclick,
oft den Pachters oft Colledeurs der felver in 't ge-
nieten ende ontfangen van 't geene hun verpacht
oft te collederen belaft is, eenige verhinderinge of
belet te doen, 7 noch in eeniger man/eren te injurie-
ren oftefchelden,
oft gedoogen gedaen tQ worden by
yemanden: Maer ter contrarie de felve Pachters
ende Colledeurs met hunnen authoriteyt ailïile-
ren in 't volbrengen van hun laft, op pcyne dat de
geene die hier tegen yet fullen doen , niet jegen-
ftaende het pretext van hun Ampt oft Officie daer
inne fy zijn, in hunne privé' naem, 7 te vervallen in
de boete hier naer ten lafle vande Fraudateurs van dei
Landts Middelen gheflatueert, ende hoven dien
te vol-
doen alle de fchade ende intcreiten ,die de gemee-
ne faecke, 8 midtfgaders de Pachter daer door Jyden
fal, ende vorder arbitralicken gciïraft ende gemul-
dcert te worden Sfu/cx naer gelcgcnthey t der faec-
ken bevonden fal worden te behooren. Hebben
voorts verboden ende gheinterdiceert, verbieden
ende interdiceren by defen,alfbo wel Ingeictenen
der voorfz Landen, als Uythccmfche inden felven
Lande frequenterende, oock alle Krijghs- lieden,
hare Vivandiers ende Soetclaers, daer by fpeciale
Titele oft andere Ordonnantien egeen contrarie
vrydomme hun expreiïclijck toegelaten is, eenige
Goederen ofte Waren hocdanich die zijn te ver-
handelen 9 ghebruyeken, inne te flacn, flijten ofte
confumeren, ionder daer van het volle ende ghe-
heele recht der voorfz 9 gemeene Middelen naer
de generale ende particuliere Ordonnantie daer
opghemaeckt, aenden Pachter ofte Col lede ur be-
taelt te hebben, op pene dat de geene die 10 by de-
fraudatie ofte onlehoorlicke compofitie 't voorfz recht in 't
geheel niet fal hebben betaelt, binnen den voorfz Lande
noyt eenich Jmpt ofte Officie fal mogen bedienen
, ende
daer-ert-boven voor de eerfle reyfe fal verbeuren twee
hondertponden van veertich groot en 't pont
, ende oock
geen Nêeringe binnen den voorfz Lande fal mogen doen
binnen 'sfaérs, op peyne van nochmaeh twee hondert
ponden, ende daer en boven binnen noch eenjaer nae de
expiratie van het eerfle geen Nêeringe te mogen doen,
ende voor de tweede reyfe dat hy fal verbeuren vier hon-
dert ponden, ende binnen twee Jaren geen Nêeringe fal
mogen doen, op peyne van nochmaeh vier hondert pon-
den
, ende binnen noch twee Jaren naer expiratie vande
eerfle geen Nêeringe te mogen doen, ende voor de derde
reyfe, dat hy fal verbeuren (es hondert ponden, ende daer-
en-boven als den Lande onnut, ende Vyandt van het ghe-
meene befle ten eeuwigen dage uyt den voorfz Lande ge-
bannen fal worden
: Ende fal die geene die voor de eerfle
ofte tweedemaelals voorenghecondemneertzijnde, de
1. Ê                    Sen*
E Riddcrfchap, Edelenende Steden van
i Hollandt 1 ende Weit-Vrieflandt, rcpre-
l iênterendc de Staten der felver Landen.
Allen den geenen die deienjegenwoordi-
e fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo tot
befchermeniile der geünieerde Landen, ende om-
me te vervallen de onkoiïen vande Landen, voor
al daer inne voorfien moet worden dat de gemee-
ne Middelen daer toe zgheconfenteert ende ingewil-
lièt,
met alfulcke authoriteyt, ordre ende goede
opficht in treyn gebracht ende ghehouden mogen
worden, dat alle irauden, ontrouwigheden ende
onbehoorlijcke pradijeken die tot noch toe ghe-
pleecht mogen zijn, ende vorder gepleecht ibuden
mogen worden, met fware ilraffèn ende peynen
wechghenomen zijnde, d'Ingefetenen van den
voornoemden Landen daer door van veel andere
laftcn bevrijdt mogen blyven : Ende om me daer
inne goede regele ende ordre te ilellen, hooch noo-
dich is dat den opheve der felver gemeene Midde-
len, oft door verpachtinge oft colledatie ten mee-
den dienile alom me in de voorfz Landen 3 van
Hollandt ende Wefl-Vrieflandt
,op eenen eenparigen
voctgefchiede, ende de penningen daer afkomen-
de, ter gemeene defenfie verilreckt worden: Waer
inne tot noch toe veel ongeregeltheden ende faul-
tcn zijn gepleecht, iöo door conniven tien, diiïïmu-
latien ende compofitien by den Colledeurs ende
Pachters daer inne ghebruyekt, als oock door dien
datfoo wei d'Ingefetenen defer Landen, als de
Ujtheemfche, by alle liftige pradijcquen gearbeyt
hebben om de betalinge vande gemeene Midde-
len re on tgaen , totgroote verminderinge vande
iubiidien die tot ghemeene defenfie daer uyt ghe-
trocken fouden mogen worden, 't welck veroot-
üeckt heeft dat eenige extraordinaris middelen
tot meerder befwaerniiTe vanden Lande gebruyd
nebben moeten werden: Dat oock tot meermalen
«n eenparigen opheve vande voorfz Middelen
: verhindert, ende de difpofitie over den penningen
«er van procederende, niet en is gedaen gbewceil
t ais naer behooren : 4 Alles tot groot intereit ende
^ Avandc ghemeene faecke, 't welck in defe
oeh-dringende noot langer niet en mach wor-
S°! er,ecrt· SO° I S T, dat Wy op alles
jpeiick gelet ende goede infichtghenomen heb-
ben U ^hcordonneert, belaft ende bevolen heb-
alién nn-°nnCren>be,aften ende bevelen by dcfen,
Si°fenendeM?giitratenvan den Qu*
die æ,- "'J™1 Wat flate»qoaM«ytendeconditien
nieren V, uP met te ondervvinden in ecniger ma-
eennar bcle"en'verhinderen ofverachteren den
Conrr hgCn °pheve van alfulckc Middelen ende
r™ „:: ucien' als inde voorfz Provincie rot nnrh
fielt Sr P gCftck ofmgewillicht, ofte noch opee-
die t0t ß^£Ð!ÉåÇÃÃéé
gemeene faeckc, 't zy by
-ocr page 855-
·—m->
16 ÷ %             Placaten_*. 3.: Böeek.: 9. Tic
Sententie Linnen den tijdtvan vier en twintich dagen,
t.DceL
l5
niet tcgenftaende alle aengeWende behoor Ikke procedu-
ren van executie niet f al hellen voldaen, openbaerlijck
gegeejfeh ende ghebannen
, ende niet kennende bekomen
werden, tegens denfelven by indaginge, bannijfement
ende anderfints geprocedeert werden,al les naer gelegent -
heyt ende exigentie vanfaecken. Ende f al niemant de
voorfz ptynen mogen ontgaen, ofdaer van excufabel we-
fen, onder pretext dat byfijn Huyfvrouwe, Fatleur
, Die-
naren, ofyemant van fijn Familie ,buy ten fijn weten de
voorfz defraudatie ofte onbehoorlijcke compofitie Joude
wefen gedaen, ten ware merckelick bleke dat de Fatleur,
Dienaer ofyemant vande Familie, buyten wete van fijn
Meefler ofte Vrouwe fulcks gedaen hadden, ende dat de
Meefler oft Vrouwe den Factoor, Dienaer ofte andere
, die
fy [eggen f uilen de fraude ofte onbehoorlijcke compofitie
gepleecht ofte ghemaeckt te hebben
, over leverde, ofte dat
merckelick konde blijcken, datfodanige Fatloor,Dienaer,
Maeght ofte andere, buyten haerfchult ofte toedoen, ab-
fent ende vluchtich ware
, ende fyluyden midts dien den
felven niet konden over leveren, welcke F atloor s, Die-
naer s ende andere voorgenoemt
, ly den Meefler of Vrou-
we overgelevert zijnde, ofienaemaets bekomen werden-
de, f uilen over 't gunt voorfz is, by openbare geeffelinge
oeftraft werden.
Ende fal niet te min in allen é o vpor-
"verhaelde
gevallen jegens den geenen die de voorfz
goederen, Waren ofte Koopmanfchappen in ghe-
daen, vervoert oft verwfocht hebben in eenige
Huyfen, Kelders, Paekhuyfen, oft in hun Schepen,
op hun Wagens, Karren oft anders gheladen heb-
ben, geprocedeert worden tot confifcatie van hun
Schepen, Wagens, Peerden ende andere ghereet-
fchap, 11 ende daer en boven arbitralijck oock aen den
lyvegeflraft naer exigentie vanderfaecke
, fonder eeni-
ge diifimulatie, ten ware dat de Schippers, é ï Wa-
gen ofte Karreluyden,
by den Koopluyden oft Eyge-
naers vande goederen behoorlijcke iz biljetten,
volgende de Ordonnantie waren gelevert van ee-
nige foorte van Koopmanfchappen, die in Packen,
10 Vaten, Balen, 10 Manden, Korven, Riften ofte an-
der fint s bedecktelijck
gheflooten zijn, ende daer de
fraude ware gepleecht inde quantiteytof qualiteyt
vande ingeladen goederen, 10 ofte de vollegerechtig-
heyt by compofitie niet en ware betaelt
, in welcken ge-
valle de Schippers, ßï Wagen endeKarreluyden ful-
len mogen volftaen, mits iich purgerende by eede
dat fy vande frauden 10 ofte compofitien niet en heb-
ben geweten. Ende in gelijcke peyne fullen fuc-
ccifivelick vervallen de Pachters encle Collecïeurs
die met eenige Perfoonen diredtelijck of indireéte-
lick fullen accorderen of compoferen, omme min
dan 't voorfz recht vande generale Middelen t'ont-
fangen dan de Ordonnantien in houden, 13 Ende
boven dien en fullen fy niet mogen pachten
, noch Bor-
gen , noch Medeflanders wefen , fonder dat de felve
nen met eenige lail of bevel vande Magiftraten
fullen mogen excuferen. Oock mede fullen in de
voorfz peynen vervallen alle Groiliers van Wijnen,
Zyde oft Wollc Lacckenen, Zout, Zeep, Brou-
wers, Bierfteeckers, Pannelieden, Zeepfieders, en-
de alle andere die (onder 't decklèl van dat iy hen
dragen als Groifiers) den vrydom van hunne Kel-
ders oft Winckels ghenieten, indien fy bevonden
worden eenige goederen daer van eenige fubfidie,
't zy van Accyfen oft Impoft wert ghetrocken, by
de kleyne mate oft gewichte verkocht, uyt geile-
ter te voorkomen de frauden rot noch toeeh
pleeght, Soo wert verboden endegheinterdicee
dat niemant wie hy zy, 14 en fal mogen Wyn^
verkoopen, Brouwen, Bier-fteecken, Bier vcrW
pen , Tappen, ofte eenige andere Neeringe Va
Wijnen ofBieren doen in de S reden of ten P]attcn
Lande, 10 voor fooveel toe gelaten is eenige derimt.
Neeringen ten Platten Lande te doen ,
ten zy hy Jl
ende al vooren in handen vanden Officier, in nre
fentie vande Magiftraten vande Plaetfe van lL
refidentie , daer toe collegialitcr vergadert, hebhe
gedaen den eedr, dat hy in alles foo veel hem aea.
gaet, fal obferveren, ende by den fijnen doen ï0[0,
veren de Ordonnantie opte gemeene Middelen^.
maeckt, ende dat hy niet en fal frauderen of doen
frauderen den Impoft op elcke fpecie gheftelt i
re&elick oft indire&elick, op pene van te verbeuren
een boete van fes der voorfz ponden daeghs, als iy
by den Pachter oft Officier des vermaent zynde,
fullen bevonden worden iönder den voorfz Eedt
hare Neeringe geexerceert te hebben. ijEnkk
precifelick alle jaren te obferveren, niet tegenflaenkwt
defen daer ïnne verfuym oftegebreck mochte zijngewi
16 Ende fullen de Tappers foo wel van Wynen als na
Bieren, gehouden we/en van des morgens met ter Smna
opganck, tot des avonts met ter S on nen ondergang ^\
te hangen voor hun Deur e een Kanne, tot een teeckenL·
daer een Tapper woont, op een peyne van dertighjlupKn
t'elcken reyfe te verbeuren.
Ende naer dien menbevintde Sluyckj-tappcrycn, /<u
langhsfoo meer toe te nemen, deur dien eenige Bmm
oft Jnwoonders vande Steden of Platte Landen,
lomitf
gaders Soldaten, 16 hen vervorderen Bieren in tiki-
gen of Burgers Impoft, ende 't felve uyt te tappen alsTf
pers met te kleyne mate
, ofte by 'tfetten vanghelann á
oft buyten haer HuyJen,foo ordonneren ende bevelen
ilï
allen Officieren binnen densvoorfz Lande,alfulcke Slya-
Tappers ofte Tapfters datelijcken te apprehenderen vm
de boeten ende peynen daer toe geor don neer t: enk in-
dien fyluyden binnen drie dagen nae de apprehenjienui
en betalen de felve boeten ende peynen, niette koflenv®
de felve apprehenfie,f uilen fyluyden daer voor openhn·
lij eken by geejfelinge gefiraft worden.
17 Ende alfo bevonden wort dat 18 alle des gemee-
ne Landts Impoilen 17 menkelijck werden gekfrw
deert door de Ventjagers, die haer vervorderen verJcM)·
den
19 Waren, als Bieren, Greynen, Laeckenen,
Wollen ende Linden, Zout, ende andere den Im-
poft fubjecl: zijnde, in hare Schuyten oft Schepenen-
den, of van buyten inden Lande te brengen, [onder u W'
klaren de feeckereplaetfe daer fy't fehe willen verva-
ren , maer datfy die willen veylen ende verhopen ,m
fy ºfelve beft fullen kennen venten
Dat mede de ét»
van fraude dagelijcks hoe langer hoe meerder wertj
pent
, overmits de menichte vande Bierflallen &
Platten Lande van Hollant ende Weft-Vrieflant
«wjj
zijnopgherecht; Soo wert mede exprejfelijck gheati'
ceert ende verboden, dat niemant van nu 'vmtde!!lji
ge Bieren
18 oft andere Waren dlmpoftenW^
zijnde, en fal mogen hopen, oft in eenige ScW ^
Schuyten
, oft op eenige Wagens oft Karren 'JJ*'^
inne nemen, omme binnen den Lande van HolU
Weft - Vrieflant in voegen voorfz te venten, tnat) ^
degeenedie eenige Bieren,
18 ofte andere War Ð
Impoft fubjecl wefende,/»//<w mlkn vervoert***^
-ocr page 856-
/ëË                     f Gemeene Middelen^*
ç buvten inJen Lande brengen, gehouden wefen preci-
vonden wortby hen geplccebt te zijn, ghemereke
fr lLi te tkven 20 aaiden Jtnpofl - Meefler van Je
27 de voornoemde Perfoonen fich behooren neutrael
te houden, tot voorftant van 's Landts ghcrechtig-
heydt, ende oock om oplicht te houden , dat nie-
mandt en worde verkort: Ende 26 in andere Siddert
geenftemme hebbendeinonjeVeraaderinge
, mitfgaders
ten Platten Lande,fullcn de voorfchreve Officieren,
26 Burgemeefleren, Schepenen, Vroetfchappen ende Se-
cretarieën,
hun dies aengaende reguleren volgende
den lait die by de Gecommitteerdeop de Verpach-
tingefal gegeven wTorden ß 28 Sullen mede niet mo-
gen pachten
, ofte voor haer laten pachten, eenige Colle-
gien van Magiflraten van Steden of Dorpen, noch eenige
Gilden
, Gemeenten ofte Neeringen, oppeyne inde Gene-
rale Ordonnantie uyt gedruckt:
Alle weJcke peynen,
corre<5ticn ende ftratfen gheexecuteert fullen wor-
den, niet alleen jegens den gcenen die men bevin-
den lal opter daet in 't frauderen vande voorfz ge-
meene Middelen, 29 maer fal binnen den tijt van
een Jaer daer naer, 't zy of by confciïic of kennifle
van getuygen 30 vande defraudatie ofteonbehoorlicke
compofitic
bleccke, vervolch ende executie vande
voorfz penen, correclie ende ilrafTen , fondcree-
nich diffimuliftie worden gedaen ß Ende overmits
men dagelijcks bevint,dat verfcheydengoederen
opfeer vreemde, manieren worden ghepackt ende
vervoert buyten deghewoonlijcke manieren van,
den Koopmanfchappen ende handelinge der fel-
ver, 't welck tot genen anderen eynde en gefchier,
dan om't Landt te frauderen vande bchoorlijckc
fubfidien, ende eenige andere onbehoorlijckhcden
bcdeckteüjck te plegen ende bedrijven : Soo ver-
bieden Wyoockftridclick, dat niemant(van wac
ilate ofte conditie hy zy) hem voortacn en vervor-
dere eenige Goederen, Waren of Koopmanfchap-
pen, hoedanichdie mogen wefen,daet van 31 Im-
porten, Accijfen oft andere ghemecne Middelen
van contributie, tot behoeve vanden Lande wor-
den beraelt, te packen ,inneilaen , ofteenichilnts
te doen in eenige andere Vaten, Packen, Tonnen^
Manden, Korvcn,Kiilen, ofte cenigerhande andere
forme,dan de maniere ordinaris vande Koopman-
fchappen is mede brengende, ten ware 't felve de
32 Pachter ofte Collccleur vande plaerfe daer'tfcl-
ve gefchicdc,ende daer de felve aengebrocht wor-
de , ghead verteert worde, al eerde khe packinge,
inflaginge, vervoeringc of opdoeninge refpeéüve
ghefchiedc, op de verbeurte van alle de Goederen,
Waren ende Koopmanfchappen, die anders fullen
worden gepacktofte inne geflagen, ende dacr-en-
boven op de verbeurte van 't dobbel vande waerde
van dien , 3 3 ende daer en boven inde boete van twee
höndert der voorfz ponden ,foo wel tot lafte vanden gee*
nen die º foopackt ofte wechfent, als van den geenen die
fulcks inflaet oft ontfanght.
Omme 't welcke te mo-
gen ontdecken, alle 34 Officiers, Pachters, Colle-
eïeurs, Cherchers, ende andere daer toe refpcclive
gecommitteert, fullen vermogen in prefentic van
twee geloofweerdige getuygen, de Packen, Vaten,
Tonnen, Kiften ende Koffers te openen, iöodick-
wils als fy eenige mcrckclijeke fuipicie van 't gene
voorfz is fullen hebben, 3 5 mits dat foo wanneer be-
vonden mochte werden geen fraude indepackingeghe-
pleeght te zijn
, de voorfz Officiers ende andere Perfoonen
boven ge noemt in f u/c ken geval ghehouden fullen wefen
te vergoeden defchade en Je int er effen die door de voorfz.
5. Ê ij
                           ø'
Ã,! piaen dm die fuik ç werden gebracht ende daer
TJlntfanpnbthoorlkkbtljet waer voorden Vervoer-
Uehlhouden wert te betalen eenen halven ftuyver:
Ziek bil/et innehouden fal moeten de quantitéyt ende
Idiiestvdnde ingeladen goederen, ende de plaetfe daer
f-dgedeflineert
. Ende fal den Schipper ofte Vervoer-
,
, Lfafcn tijn ter gedefinieerde plaetfe aenkomende,
L pachter vande felve plaetfe aen te geven ende ver-
mnent voorfz biljet
, eer ende alvoorem de voorfz goe-
ym lullen monen werden gelofl oft verkocht, Jonder dat
mk onder Wgen yet daer uyt fal mogen werden ghelofl
ofrverkocht: Sullen oock alle Schippersghehouden zijn
V biljet onderwegen by henluyden te houden, omme tallen
uien des verfocht zijnde, aen Je Officieren alomme te ver-
toorn?!
é Alles oppeyne van vijf en twintich ponden tejcl.
moten 't pont: Ende in gevalle de goederen elders als ter
„definieerde plaetfe gelofl oft verkocht werden, fal den
'schipper oft Koopman verbeuren 't Schip, SchuyteJVagens
é Karre, mitfgaJers Je ingelaJen goeJeren
, en Je Jaer-
tn-boven een boete van vifftich ponden, te veertich groo-
ten 't pont
, [onder dat hier mede fullen werden ghedero-
'[ (teert de peyne by de particuliere Ordonnantie
, op elcke
'specie (itnpoftfubjeel zijnde) geflatueert
, ende andere
boeten in defen PJacate beerepen. 21 Al'twelck
flriilelijck fal wdrden onderhouden, hoe wel anders voor
iefe gefchiet mochte zijn.
22 Sullen mede van nu voort-
aen geene Bierflallen van nieuws ten Platten Lande mo-
gen werden gemaeckt, ter plaetfe daer voor thien Jaren
{vanden 1 areleflhien-hondert ende fes voorwaert te rug-
gc te rceckenen) veene Bierflallen zijn geweeft
, ende alle
Bwr-ftallen binnen den tij t van thien Jaren op gherecht
■upide, ter plaetfe daer geene Bief-ft allen voor date van
de felve thien Jaren vheweeft zijn, datelick cèfferen ende
geween werden. Verbiedende alle Brouwers ende Brou-
jlcrs, van nu voort aen op eenige derfelver nieuwe Bier-
kaden binnen den fijt van thien jaren ingevoert
, eenige
Bieren te /enden
, ende den Bierfchoyers van alfulcke
Bierflallen eenige Bieren van nieuws te ontfangen, op de
verbeurte vande felve Bieren. 2
3 Ende daer en boven
101ºáJ/e vande Bierfchoyers noch een boete van honden
vnfttch gelijcke pon Jen voor Je eer ft e reyfe, en Je van drie
honden gelijcke pon Jen voor Je tweede reyfe, Jatfy be-
; ronden fullen worden, op fulcke verboden Stallen Bieren
mfangen te hebben.
24 Ende voor foo veel de Bieren
\ **&*'die'fy als noch op fulcke Bierflallen mogen heb-
\ M, de fehe mede binnen den tijdt van een Maent haer
øø tcmaecken, op verbeurte vandefehe.
tndc op dat de Onderfatcn door de macht ende
authoriteyt van eenige Pachters niet en worden
j " °{å verdruckt: Soo wort voortacn verbo-
Droiï■ 0fficiers''t2yBailliuwen, Schouten,
fn
*---------"»' ·((»" JU VJ», UH.UV.I1 , /Ii.//I//1L,
'ergaderinge hebbende, mitfgaders Ontfangers
Mm^lT€m LmtS Middelen > endederfelver Com-
:ii1 f.iii rciluen> ofte oock Deurwaerders, hun niet
,ion vervordcrcn eenige gemeenc Middelen
hcbbpnT' fz,in ccnige pachten part oft deel te
_, 26 ofte daer van
ecrftvrrh!eZ;Wlfonclcr harcn Spetende Officie
van hZTc te hebben' op peyne van metter daet
&tsr fil act ende °^cie te vervallen , ende
' "«-wc vacant fal wefen, indien contrarie be-
-ocr page 857-
Placaten. 3,Boeck. 9-Tit. i.Deel.
1622
Kt
opening [oude mogen werden geleden, [00 wannéér ende
fulcks ah het felvely den Rechter, partyen ghehoort
, nae
ehelegentheyt van faecken fal worden verftaen.
Ende
overmidtsmendadclick heeft bevonden, dat de
vocfrgaendc Placaten ende Ordonnantien,ten eyn-
dc ende in gelijcke faecken als defe gemaeckt,niet
behoorlijckzijn gheobferveert , endedatdefelve
ccnfdeels zijn inne gebroken door ilappigheytoft
onachtfaemheyt van fommige Officiers, oock
overmits eenige van dien verftonden fulcx 't ftuck
van hcnlieder Officie niet te betreffen: So hebben
Wy allen Officieren, 'tzy van wat Steden, Quar-
tieren oft Dorpen, oft hoedanichdié foude mogen
wefen, ghcordonneert, endeoptcn eedt by henlie-
den in 't ftuck hunder Officie gedaen , belaft ende
bevolen, belaften ende beveelen den felven wel
fcherpelick midts defen , dat fylieden den opheve
vande gemeene Middelen voortaen fullen helpen
hant-houden ende vorderen, in aller manieren hun
mogclick zijnde, ende dat doende, d'Ordonnantie
daer op gemaeckt-, ende noch te maecken , ende
oock 't inhouden van defen te onderhouden ende
doen onderhouden, achtervolgen ende execute-
rende 35 Fraudateurs ende Contraveftteurs te ach-
terhalen ende ftraffen, fonder yemant, 't zy Edel
of on-Edel, Pachter, Colledcur, oft hoedanige die
fouden mogen welen,defen Placateofte de voorfz
Ordonnantie contravenierende, te doen ofte laten
doen eenich verdrach, conniventie ofte eenige fi-
muiatie ofte difllmulatie daer inne te gebruyeken,
ofte gedoogen daer inne gebruyekt te worden, di-
reitelick of indireaelick, doende den Pachters en-
de Colle&eurs alle hulpe endeaiïiftentie, fo dick-
maels iy des verfocht fullen worden in alle 't gene
daer toe iy van 's Lants wegen, achtervolgende de
Placaten ende Ordonnantien gherechtight fullen
mogen wefen, iönder des te weien weygerigh, oft
in gebreecke in eenige r manieren,fonder oock van
eenige boete met yemant te compoferen,of quijt-
fcheldingc te doen, maer ter contrarie doende alle
executie der felver op 't fpoedichftc voleyndigen
ende uyt richten, op peyne van metter daet te ver-
vallen van haren ftaét ende Officie, ende dat den
felven fal wefen vacant ende impetrabel,ende daer
en boven arbitralick ghecorrigeert te worden naer
gelegentheyt vander iaeckc. Gebieden oock alle
Secretarifen ende hunne ghefwooren Klercken,
3 5 Notariffen, alle gefwooren Boden ende Dienaren
van Juftitie, 't zy van wat Steden, Quartieren oft
Dorpen dat die zijn, tallen tyden des by den Pach-
ters of Collccleurs verfocht zijnde,den felven t'af
fifteren, 't zy in't nemen van eenige kenniflè, be-
keuringen , peylingen, cxecutien ende anderfints,
ende dit al tot hunne redelicke falarifen, alles me-
de opte verbeurte van hun Ampt ende Officie
de arbitrale corredic. Ende omme alle Offie^
ende allen anderen egcene Officiers wciende^'
meer te verwecken tor goede devoir ende Off 'f
in 't ftraffen vande 35 Fraudateurs ofte Contrav^
teurs, ende op alles goede opficht te houden· s!
fullen voortaen alle boeten ende brcucken tep
den felven 3 5 Fraudateurs ofte Contravenreurs t?'
Pachter ofr andere geftatueert, mitfgaders de'con
fifcatie van Schuyten,Schepen, Wagens, Peerde?
Koopmanfchappen ende goederen, 36 oodalkC
ten ende Ireucken geflelt inde particuliere Ordonnans
geafpliceert ende lekeert worden, voor 'teenderdeni
van 't geene daer van [uyvers [de koften afuem^
komt, ten lehoeve vande gemeene [ake, ende den Arm
half ende half, gelijcke derdendeel voor den Aenhmn
'tzy Pachter, Collefteur, of andere nietculpabel'wefen»
ende den Pachter half ende hagende 't refter ende deét
deel ten
behoeve van den Officier oft Deutwmk
re/peclive
, by den welcken d'exccutie wert gedafn,
't welck oock plaetfc hebben fal in alle boerend
de Ordonnantien, foo generale als particukte^.
grepen, ten ware fpecialick anders by eenige Or·
donnantie gheordonneert ware», uytgefondctt c:
Goederen, Waren , Koopmanfchappen,die mei
eenige Schepen van Oorloge, oft andere in befc
dinge vanden Lande wefende, aengehaclt.endca
gebracht fullen worden , de welcke gheapplicccit
ende bekeert fullen worden na de Ordonnantieoj
't ftuck vande Admiraliteyt, ende anderekaa
van Oorloge aireede ghemaeckt ende noch te nu·
ken. Ende ten eynde dattet inhouden van defen
alomme onderhouden mach worden, ende rit·
mant daer van ignorantie en pretenderc, Ontbie·
den ende bevelen wy allen Officieren ende Magi-
ftraten, dat fy defe tegenwoordige alomme doen
ende laten publiceren, dacr men gewoonlickispu
blicatiete doen. Bevelende voorts 38 den Ad»
caet Fiicacl ende Procureur Generael, ende alles
andere Officieren ende Jufticieren der voorfz bo-
den refpecïivelick,ende elckvan hun inlijnreg»
op de privatie van hun Officien, mitfgaders ahen
anderen, endeyegelick die't acngaen macb.opit
peyne ende boete boven verhaelt, den inhoutvan
defen naer te komen,ende onverbrekclick tonder-
houden, doen naer komen ende onderhouden in
al ffjne Poinden ende Articulcn, alfo tottendicnS
vande Landen, ende bevordcringc der gherncene
faecke fulcx wort vereyfcht, ende wy nood»]*
vonden hebben te gefchieden. Gegeven in sGra-
ven-Hage, onder onfen Zegel, den vijfcWenöCB
Martij in 't Jacr ons Heeren duyfcnt fes nondcrt
vier ende vijftich. Ter Ordonnantie vande State
Herh' van Beaumont.
Alle devoorgaende Placaten tot 1597 incluys voegen h(er Zeelandt ly.
Anno 1654 foo geflelt; Alle de voorgaende Placaten [eggen; by gemeen confent ingewillight.
Anno 1654 eerftly gekomen.                                                                                      -netene
De voorige Placaten tot 1597 incluys voegen hier ly; Datmede hen eenige onderftaen hebben ino ^
den by den Vyandt geoccupeert, te reyfen, endeden felven toevoer van allen behoeften
fonder daer toe oorlof ofte Paflepoort te verwerven: alles tot groot intereft, &c.
                 .^
Ten tyde vande Stadthouders wiert alhier in alle Placaten voor den) are 16 51 ghefeyt: SOO / S T, y^t
< alles rypelijck gelet ende goede inficht genomen M^iWiby ad vijfe vanden doorluchrigcnhoocig^^
Vorit,(Gravc,/o/1612.incluys, tfedert Prince Mauritz, Frederick Henrick, Wilhem ,by ^
Godts Prince van Orangien) Grave van Naflau, Meurs, &e. Marquis vander Vcre, &c. ^
der ende Gouverneur Generael over Hollant, Zeelantcnde We^Vneüan^geordonneeri," ■ ^ ^
1.
α.
V
-ocr page 858-
■f
,                        Gemeen e Middelen.».                      ifo?
pfllcaten totten Jaré 1597 induys [eggen c 7 zy opten naem ende byforme van Licenten, Convöyen, lm*
Mfon Accij(en,i3c.           
Jl^rdenin't Cur/^f zijn Anno i64xtngevoeght.
á t>Iiatie vandenJare 1654. Ende feggen de voorige Placaten inplaetfe van 't woordekenfulcks, als.
'" ç\ voorfz Placaten totten J are 1597 induys, voegen als bovenfubnum. 6. daer by Licenten en Convöyen.
9'
ßá
Anno \&Wn * reguarde vande peynen in dier voegen gheflatueert: Allede voorgaende Placaten feggen: op
ncyne voor d'eerfte rcyfe van twee hondert ponden van veertien grooten\ pont. Endc dat de gene
die by contraventie oft compofitie 't voorfz recht in 't geheel nieten fal hebben betaek binnen vier
cn twintich dagen nae de Sententie (9 Maert 1606 en volgende voegen daer by t openbaerlick gegeef-
fc|c ofte gebanneafal worden) egecneNccringe binnen de voorfz Landen lal mogen doen binnen
's Jaers, op gelijcke peynen, endc oock dat hy geen Ampt oft Officie binnen gelijckcn tijdt in de
voorfz Landen en fal mogen bedienen, op peyneals boven: voor de tweede reyfe op pene van vier
hondert ponden * ende binnen twee Jaren geen Neeringe te mogen doen, ofte eenich Ampt ofte
Officie bedienen, op gelijcke peynen van vier hondert ponden, Sondcr dat yemant de voorfz pey-
nen fal mogen ontgaen, oft daer van excufabel wefen , onder pretext dat by fijn Huyfvrouwe,
Faveur, Dienaren, of yemant van fijn Familie buy ten fijn weten de voorfz contraventie foude we-
fen gedaen, ten ware merckelick bleke dat de Facteur, Dienaer oftyemandt van fijn Familie, buy-
ten wcte van fijn Meefter fulcks gedaen hadden, ende dat de Meefter oft Vrouwe over leverdeden
Dienaer ofte Maeght, die fy feggen fullen de fraude gepleeght te hebben. In welcken ghevalle de
voorfz Fadteurs, Dicnaers ende andere Defraudatcurs daer van by openbare geeflelingc fullen wor-
den geftraft. Endc foo wie bevonden fal worden voor de derdcmael defen ghecontravenicert te
hebben, fullen verbeuren fes hondert ponden, ende daej en boven als de voorfz Landen onnut,
endc Vyanden van 'tgemeene befte ten eeuwigen dage uyt alle de voorfz Landen ghebannen te
worden. Alle't gunt vervolgensfubnum. 10 in't Curfijfis, is mede Anno 1654 bygekomen,
Ð. Ampliatie vanden 13 September ièzi.
ii. De Placaten tottenJare 1597 .voegen daer by als boven fub num. 6. ^9. behoorlijcke LicentyConyoy-brie*-
ven,ende Billenen, &c.
13.  Ampliatie vanden zo Maert 16 zo.
14.  De Placaten totten J'are 1597 induys feggen; Datniemant wiehy zy na den achtften Aprilis eerftkornen-
de, en fal mogen Wynen verhopen, &c.
15.  Ampliatie vandenJare 164%,
16 en 17. Allede woorden in't Curfijfghedrucktfubnum. 16. zijn den 7 September, ende die fub num. 17. den
9 Maert 1606. voor ampliatie ingevoeght.
18 en 19. De woorden fub num. 18. zijn Ampliatie vanden Jare 1613 < als oock doen die fub num. 19, Maer het
Placaet vanden
9 Maert 1606. endevolgende, feggen in plaets vande woorden fub num. 19. verfcheyden
Bieren in hare Schuyten, cjV.
%o. Ampliatie vanden iz September i6zz. Het voorfz Placaet vanden 9 Martij 1606 en volgende feggen: ghe-
houden wefen precifelickaen te geven de plaetfe waer die zijn gedeftineert, volgende net drie en
twintichfte Artijckcl vande particuliere Ordonnantien op den Import vande Bieren gemaeckr, op
de verbeurte vande fclve Bieren (1613 e/? volgende voegen daer by.· ofr andere Impoft iubjcc"t waren,
mitfgaders de) Schepen, Schuyten, Wagens ofte Karren, ende andere boeten in defen Placate be-
grepen.
11. Ampliatie vanden 10 Maert 16zo.
iz en ÷\ ç oock Ampliatie vanden 9 Maert 1606.
ï]. Anno 1611. voor Ampliatie ingevoecht. ·
15. Anno 1654/00 gefielt. Alle de vogrgaende Placaten feggen: Droflaten, Rentmeefters van 'tghemeene
Landt inden Steden, $c.
éä. Is mede Ampliatie vanden j are 1654.
17. Mede Anno 1654 foogeflel: Alle voorgaende placatenfeggen .· ghemerekt diergelijckc Officiers haerie-
hooren Neut rad te houden.
i°. Defe woordenzijn mede Anno 1654. voor Ampliatie by ghevoeght. De Placaten vanden Jare 1 y86. en vol-
gende tot
1 «597. induys, hadden alhier, achter de woorden: volgende den lafl die by de Ghecommitteerde Ra-
den op de Verpacht'mgc fal werden gegeven, het verboth van met te fyanden te handelen fonder Paffepoort in de-
fer voegen ghecoucheert;
Verbiedende voort allen ende eenen yegelicken , van watftate, conditie
°ft qualitcyt hy zy,uyt de voorfz Landcn,op de Landen oft Plaetfen by den Vyandt gcoccupcert,
te reyfen, oft eenige correfpondentie, trafficque oft handelingc metten felve te houden, oft oock
nieren: op verbeurte vande Schepen, Peerden, Karren, Wagens, mee de Waren ende Koopman-
-nanpen, oft de waerde van dien, en boven dien geftraft te worden acn lijf ende goet, als Fauteurs
lue VOorf? Vvonrlnn · T>n
vande voorfz Vyanden 5 Ten ware hy omme redenen daer toe Paflêpoort verkregen, ende hetghe-
neeJ reent van Licent by ons met kenniife van faecken, geordonneert oft te ordonneren , daer van
etae't hadde. Ende in gelijcke ftrarTe ende verbeurte van lijf ende goetfullen vervallen alle Gou-
verncurs% Admiralen, Capiteynen te Water ende te Lande , Officiers ende andere in dicnile vande
oorlchreve Lande wefende, die door düTimulatie, compofitie ofte conniventie bevonden ful-
5. Ê iij                                        len
-ocr page 859-
Placaten-». a.Boeck. 9.Tit, 2.Deel.
\6%6
Ui
I
, len worden fulcks toegelaten te hebben, ofte in gebreecke ghebleven te zijn 't felvc na den inh0l]
den van dcfen te doen itraffèn. Jlle wek{epeynen, correclien endeflraffen, 8c.
% α De voorfz Placaten vande laren l $88 tot ι <5 97 incluys, voegen hier tafebenbeyden in, achter de woorden, k 't fr<ku
deren vande gemeene Middelen:
Ende iη 't rcyfen met hare Schepen, Goederen ende KoopmanfcL
pen naer Vyanden Landen; maer fal binnen den tijdt van een Iaer, (£c.
                                        r
30.  Anno 16^4 foo geftelt: De voorgaendePlacaten [eggen: ofte kcmiife van de Gctuygen, ende eon tra ventie vaa
éefenb\\)cke,vervolcbet!deexecuti/!,&c.
31.  De Placaten vande laren l$86 en volgende tot 1597 incluys [eggen: boedanige die [ouden mogen mfif^daer^
Convoycn, Liccnten, Impoflen, 8c,
3x. Ende alhier[ub mm. 32,.[eggen defelve: tenware'tfilve den Convoy-Meeiter, Pachter, &c.
33.  Anno \&o\ voor Ampliatiebygekomen*
34.  De voorfrPlacatcn totten Jare 1597 incluys [eggen hiermede: alle Officiers, Convoy-Meeiters, Pachters,^
3*. Ampliatien vanden Iare 1654.
16. De boelen vin inden Placate vanden Iare I ^ 99 in defir voegen geccucheert. De voorwende Placaten [egge,,: *-
pliceert ende bekert worden voor d'eene helft ten behoeve vanden Aenbrenger tzy Pachter.Collcfoi
of andere niet culpabel wefende,ende dander helft ten behoeve vanden Otiicier,fy én mlcfofo
-17. De woorden ondernum.l7\\ijn Anno l€>^bygekomen.                          .
38. Anno 1654[00geftelt: De voorige Placaten[eggrn: Bevelende voorts de Prefidentcn ende Luydenw
den Rade, den Advocaet Fifcael, &c.
HE Τ TWEEDE DEEL.
Generale Ordonnantie ende Conditie , Waer op de Staten m
Hollandt ende ^eelandt willen verpachten, den meefl daer voor biedende, ofte hooghfle mijnende, ék
generale ende gemeene Impoflen, die over al[00 wel ten Platten Lande als in alle Steden van Holldnt d
%eelmt,flaende onderden Gouvernement e van mijnen Heere den Prince van Ormgien, als hemyJift.
rcertpijnde de Hooge Overigbeyt derfelver Landen , ten behoeve vande gemeene [aceke geheven ed^t-
colleÜeert worden, volgende 'tghemeene Accoort vande Generale Staten der[elver Landen
, ten khm
van Sijnder ExcelL gemaeckt, Ende dit voor den tijt van [es Maenden min thien dagen: Innegadt k\
eerflen OÏÏobris
15 8 3.
licken, in eeniger manieren, ten behoeve van ee-
nige Steden, Dorpen, Vlecken, Gilden of Neerir*
gen: nochte en fullen gcenige. Brouwers voor foo
vele den Bieren aengact, d'Impoften mogen pach-
ten, direftelicken ofte indiredelicken, nochte part
ofte deel daer inne hebben, op de verbeurte ende
breucke van noch eens foo veel als den Impoft ver-
pacht fal worden, indien die hondert gouden Rei-
len ende daer boven ghegouden heeft: Ende foo
verre die daer beneden gego uden heeft, op de ver-
beurte ende boete van hondert gouden Realen, κ
gaencen derdendeel ten behoeve vanden OnieiH
ofte Deurwaerd'er die d'cxecutie doen fal,een der-
dendeel totprofijte vande ghemecne faecke cnoc
Armen half ende half, ende 't derde dejdendeö
ten behoeve vanden Aenbrenger. Ende lal
Pachter tot allen tyden des verfocht zijnde,gehou-
den wefen hem by eede daer van te fuyveren.
VI.                      .
Die Pachter fal gehouden wcfen gereet te wj
len, van clcke gulden die hy voorden ImP01cC,
pachte belooft heeft, twee grooten Vlaerns ger^
daer van een oortgen gaen fal totbehoct van
Armen binnen der Stede daer de verpachting^
fchieden fal, ten ware binnen cenige DorPcn j^
onder ghelegen eenige Armen waren , ottc a
Toeficnders waren geftelt, tot wiens ondcrn
noottelijck moeite worden voorfien, die era ^
mede cenich onderitant ghcdacn faiwor
difcretie vande Commiflaris op de V ^S^,
ende dereite ten behoeve vande gcme,e vo0ics
fonder ecnich vorder rantfoen, ofte yet eiae β
I.
>Nden ceriten, fullen fy de felve doen ver-
■ pachten by heuren Gecommitteerden,ten
_ roverftaen ende bywefen van den Officier
ende twee Schepenen der Steden ende Vlecken
daer de felve verpachtingc gefchieden fal.
II.
Ende of't ghebeurde dat in 'topveylen ofte af-
flaen twee ofte meer ghelijck mijnden, fuilen die
voorfz CommiiTarificn met de Schepenen de ken-
nilTe hebben, wie van henluyden eerft ghefproken
fal hebben , dien de opgehangen penningen, ofte
den afgelTagen Impoft volgen fal.
III.
Maer is 't faecke dat fy niet onderfcheyden kon-
nen wie van henluyden cerftgefproken heeft, foo
fal men weder 't felve op veylen ofte afflaen, ende
laten volgen den geenen die eerit befcheydelijck
mijnt.
IIII.
Een yegelick die verhoocht, fal gehouden wcfen
zijn gebodt van verhooginge geftant te doen , foo
lange de Ghecommitteerden den felven Impoft
finalicken eenen anderen in pachte gelaten , ende
tot haerder ghenoegen ende verfeeckerheydt ghe-
nomen fullen hebben, al hoe wel de felve by ande-
ren noch verhoocht, of tot meerder prijfe in 't af-
flaen gemijnt ware,alles tot difcretie vande voorfz
CommüTaris ende Schepenen,
V.
Voorts en fal nicmant eenige Impoften mogen
pachten ofte over nemen,dircdeliek oft indire&c-
-ocr page 860-
Geméene Alidd$en_>·
téit
* f™ alle
Sullen daer beneftens oock verbonden ι lederen ende opbeuren van heuren ghcpachtcn
- r_^ _/i „u impoften, den Staten ofte die voorfz Gècommit
teerden binnen acht dagen naer dat dietot beur-
der kenniilè ghekomenfullen2ijn,aen te geven»·
op dat daer inne voorfieh mach worden naer be*
hoorCn.4., u.s: : biü isvl I ij'^a'jb·'
.:;:;... >XI..·          ■ ·.:-/
Item, foo fal de Pachter ghenieten, ende' voöf/
hem behouden de portie ende quote die de gemeen
nc faecke inde breucken ende boeten heeft, begre-
pen inde Ordonnantie, gemaecktop 't colledteren
vande Impoften by hem gepacht; - fi u '-> ·■ ü'j r»i
' 'XII.         ...;u <K 'κ 'in'i
Sullen oock de Pachters egeene breucken ende
boeten mogen executeren, dan met kènninevan
de Staten, oft heure Gecommitteerde,ofteMagi-
ftraten der Steden daer de iel ve Impoften ver-
pacht zijn gheweeft: Ende hebbende! verklaring*?
oft Sententie vande Staten ofte Magiftraten.fal üc
felve hebben executie, niet jegeniftaende eenige
appellatie ende verleende cnde geëxploiteerde in-
hibitie daer tegens vetleent , ander, behoorlijcke
cautie cnde by provifie: Ende indien d'Omcier de
boeten ende breucken inde Ordonnantie, mitfgab
ders in den Placate opten opheve éhdeeolle&atie
vande Impoften onlancx gneemaneert begrepen,'
binnen veerthien dagen naer dat hem geblecckcn
fal zijn van de verklaringe vande Staten ofte heure
Gecommitteerde·, ofte Magiftraten vander Steden
daer onder de Pachter fortéert, Vande felve boete
te mogen innen, niet executeert, fo-lal de Pachter
de felve mogen doen executeren byden Deur-
waerder, 't zy vanden Hove van Holfant, of andere
daer toe veriocht, die daer inne jfeniecén fal alfulc-
ke quote cnde portie, als de Qfheier/indien hy de
executie gedaen hadde, ghenootèia ibude hebben^
ende dat inde plactic van fijnen falaris, cnde dit al-
les onvermindert de vordere peynen inden vooriz
Placate begrepen, die tegens d'Overtreders even-
wel geexecutcert fullen worden.
XIII.
Ende ten eynde daer inne behoorlijcken voor-
fien mach worden tot gherief van patthyen, ende·
vorderinge vande Juftitie, fullen de Gecommit-
teerde Raden van Syne Excellentie, vergadert in
den Hage,ghecommitteertzijn,orn te difponeren
op alle queftien ende doleantien die uyt faecke
vande verpachtinge der gemeene Middelen fou-
de mogen ryfen; Ende binnen den Steden fullen
de Commiflariflèn voor alle verpachtingen nomi-
neren drie Schepenen aldaer, die kenniiïè fullen
nemen, ende diiponeren op alle queftien ende do-
leantien die uyt iaecke vande verpachtinge als bo-
ven voor hen-luyden fullen mogen ryfen, ende
dat binnen den rijdt van derthien dagen nae de
inftitutie vanden Pracefle, Ende by veranderinge
van eenige vande felve drie Schepenen.fullen Bur-
gemeefteren vande PJaetfe geauthorifeert zijn an-
dere te furrogeren : By welcke Schepenen ende
den Secretaris van elcke verklaringe ende uytfpra-
ke fal ghenoten worden drie ftuy vers, beloopende
t'famen twaelf ftuyvers, daer toe by parthyen ghe-
lijcke twaelf ftuyvers onder den Gerechte fullen
worden geconfigneert,mits dat partyen triumphe-
rende, fijne geconfigncerde penningen fuJIen wor-
den gereftitueerr.
Item,
l voor beuren pachte, rantioen, peylingeende
tcn.' c „evolgc van heure pachte refpeóHve cautie
Kfentte ftcllen,tencontentcmente vande Ge-
mmitteerden vanden Staten , den Schepenen
c0 .cr Stede, mitfgaders vanden Ontfanger,ende
erbinnen 'sdaeghs Sonnefchijn: oft by gebreke
nn dien, fal men den Impoft 's anderen daechs
• -Ier opveylcn: ende indien de iel ve als dan meer
Sc en lal daer van niet genieten, maer foo wat de
live min geit, fal de voorfz eerfte Pachter gehou-
den wefen gherect te betalen, metten koften daer
ornme gedaen s Ende foo verre hy daer geen Bor-
acen ftelde, fal terftontdaer vooren mogen wor-
5en geapprehendeert,ende fal 't fel ve dat de voorfz
Impoft min geit, verhaelt worden aen fijne gereet-
ftc eoederen foo verre hy eenige heeft: Ende in-
dien niet,fal de felve geftraft ende gecorrigeert wor-
den aen fijn lijf, tot arbitrage van de Wethouders
daer de felve verpachtinge gefchieden fal.
Vil.
De Pachters vande WyneD, binnenlantfche en-
de vreemde Bieren.fullen gehouden wefen 't recht
van den impoft daer van t'ontfangen ten Platten
Lande, aldacrde felve opgeflagen ende geconfu-
meert wert.
VIII.
Item, foo wie Pachter blijft van eenigen Im-
poft, fal gehouden wefen de betalinge daer van te
doen op fulcke termijnen ende dagen als in de
Ordonnantie van den felven Impofte begrepen is,
fonder eenige penningen inne te mogen houden
uyt eenigerley faecken: Ende in ίο verre hy fulex
niet en dede, fal men als dan den verfchenen ter-
I mijn mogen executeren aen den Pachter ofte fij-
nen Borgen als Principalen, ende aen heuren goe-
deren , tcn bclieve vande Staten ofte Gecommit-
teerden van dien Quartierc, fonder henluyden by
de eledie eenichfints teprejudiceren in heur aélie,
ende dat met hcerlijckc ende reale executie met-
ter daet, fonder eenige vordercfommatie,niet te-
genftaende eenige appellatie ofte provocatie ,
ende onvermindert dien, volgende d'executoria-
len daer van ghemaeckt ofte te maecken, fonder
cenichfins te letten op 't beneficie van excuifie
ofte divifie, ende dit al tot kofte vande ghebrcec-
, Mingen, foo wel vande executie, als 't gunt daer
1 aen kleeft.
, r?es ^' de voorfchreve Pachter ghelijck recht
Jjcbbcn tegen den gcenen die de betalinge van
^cure Impoften dilayeren ofte vertrecken, ende
nÜH g j Jfkcn Jegens den geenen die met hem
part cnde deel inde Pachte heeft, mits dat de felve
arten1Crs V00r den CommhTarifien terftont na de
dce ήηί°η^1ίΙΓεη fullcn,dat fy mede part ende
foo vè i,          hcbben'als 0öck andere Borgen>
Daet tn π V°0r den PrinciPalen betalen moet:
Parhr* . η 0fficicren ofte Deurwaerders by de
'■ wel IZ'J eiitydcn VCrfocht ziJnde. by defen
^'executietedo™ ^6" geauthorifcc"omme
•v
tcnScndÜde ra?ters gehouden wefen alle fau-
ndc mcfukn die fy bevinden fullcn in 't col·
-ocr page 861-
Placaten. ^lbcck, ^Tit. 2.Deel.
103°
«<}l
,i:,j          !- τ;-: Χ 11 Π. ·             ^■■^
■ Item, foo &1 de Pachter gehouden wefen d!Or-
donnantie gemaeckt op d'Importen byÜemghe-
pacht, in alle heure Poindcn ende Articulen te
achtervolgen, ende 't recht van dien naer vermel-
den ende inhouden der felver Ordonnantie t'ont-
fangcn, fondcr eenige conniventie, fimulatie, dire-
delick.ofte imdirêdelick, ih eehiger manieren daer
i-nne te gbebruyeken ofte te doen ghebruyeken :
Suleks darden -Pachter met niemant, Edel ofte
on-Edel,.Burgers ofte Tappers ,fal mogen compo-
feren ofte uytkoop maecken, op peyne dat foo wel
den Pachter als den geenen die met hem compo-
fitie ofte uytkoop aengaet, van elcke compoiitie
verbeuren fal vijf-en-twintich gouden Realen, bo-
ven de verbeurniiïe van 't gunt daer van gecompo-
iè.ert fal zijn:, ende de peynen inden Placate opten
opbevé vanden Importen onlancks ghecmaneert
gheftatueerc,ende datfoodickwilsendemenich-
maelhy bevonden fal worden contrarie gedaen te
hebben: Te betalen een derdendeel ten behoeve
van den Officier ofte Deurwaerder die d'executie
doet, een derdendeel voor den Armen, ende 't der-
de derdendeel voorden Aenbrenger,endedaer-en-
bóven noch arbitralijcken ghecorrigeert te worden
naer gelegcntheyt vander iaecke.
s ■';;!'·/·. ' -■ .-Ui! ■- XV
jτ. Voorts en fullen de Pachters vande voorfz Im-
porten egeene afilach mogen eyflehen uyt geen-
derley faecken, hoedanich de iêlve oock mogen
wefen, uytbefondert alleen, dat indien de Vyandt
('t welck Godt verhoeden wil) eenige Dorpen ofte
Vlecken quame te occuperen, fullen als dan ver-
der niet ghehouden wefen te betalen, dan totten
dage dat de Vyant daer binnen ghekomen fal we-
fen, ende die fal bly ven occuperende.
XVI.
Item ,, foo lal een yegelijck Pachter d'Importen
ontfangen, foo verre de Parochien vande Steden,
Vlecken, Dorpen, by hen gepacht ftreckende zijn
op den Hollantfchen oft Zeeufchen bodem, fon-
der reguard te nemen op de Jurifdidien. Des ful-
len de voorfz Importen vanden Vlecken ende Ge-
huchten, wefende Hollantfchen bodem.ende buy-
ten Hollant Prochiende, ontfangen worden, daCr
onder de felve forteren : Ende fal te dien tinede
felve mogen collederen ofte doen collecteren inde
Steden oft ten Platten Lande, by fulcke middelen
ende wegen als hen oorbaerlickft duncken fal, ten
ware eenige huyfen binnen beiloten Steden ftaen-
de,buyten parochiden, die binnen de felve Steden
betalen fullen: Waer inne de Schantiïèn, Huyfen
ende Forten mede begrepen fullen wefen.
XVII.
De Colledeurs ofte Pachters van de Importen
op die Wynen, vreemde ende binnenlantfche Bie-
ren, fullen gehouden wefen refpedive op te fchrij-
ven, de Wijnen ende Bieren die by Syne Excellen-
tie ende Grave van Hohenlo, binnen heurlieder
Hof ofte Huyfen , fonder eenige Herbergen daer
inne te begrijpen , mitfgaders den Hu\ftn
domme in de felve Importen ghenietende **
hareprovifie inne doen fullen, ende de fe|L?0(*
fchrijvinge den Staten ofte de voorfz Gecorru?
teerden, des verfochtzijnde, over tcfenden om
by henluyden daer inne voorts gedaen te \νΓ
naer behooren, ibnder dat de Colïedeurs ofte hl
ters daer van yet ghenieten fullen : op peyneι
twintich ponden voor de gemeene fake, κ in?
ende te gaen als vooren.
XVIII.
Noch foo referveren de Staten te henwaertsd·
interpretatie ende decifie van alle quefticn.pefcJ
len ende querelen,die op eenige Ordonnantie t»
d'Importen fullen mogen vallen ende rijfen m
by hen oft by den voorfz Gecommitteerdenmfc
cideert te worden.
XIX.
Sullen die Gecommitteerde gehouden zijn k
Ommeftaenders, des verfocht zijnde, te fegp
wat den import die voorleden fesMaendena
pachte gegouden heeft.
:.. XX.
Item, foo en fullen egeeneCommiflarifenie
plaetfe daer iy de verpachtinge doen, ofte yernam
wefende van eenige Collegien der Staten, noè
Ontfangers ofte heure Klercquen, mogen pacht»
ofte doen pachten, ofte part hebben in eenige In>
poften, diredelick ofte indiredelick, op peyne ra
hondert goude Realen, ende arbitralecorredie:
Dan fullen die van den Gerechte ofte Vroctfchap
vanden Steden relpedivelick in heure privénaem
't felfèle wel mogen doen, mits dat fy als Schepe-
nen geene kenniiTe oftejudicature mogen nemen
vande diffïculteyten ende queftien op 't ftuckvan
de voorfz verpachtinge binnen heurluyder Stede
vallende.
XXI.
Dat een yegelick Pachter ghehouden fal wefes
fijnen Pacht te betalen in goeden ganckbaren gel-
de , volgende de permiiïïe ende wefende vanghe-
wichte.alfood'Ontfanger belaft is anders geen geit
t'ontfangen noch uyt te geven.
XXII.
Sal een yegelijck Pachter ghehouden vela
d'Importen binnen tyde lijnder Pachte ghevalien,
te innen ende doen executeren ten lanckftcn bin-
nen vier Maenden t'eynden de expiratie van lijnc»
Pachte, naer welcken tijt hy, noclite de Borgen*
Medeftanders, geen parate executie hebben en
fullen, maer daer nae lal hy gehouden zijn lijn»
gepretendeerde achterwefen by adie te vervolge8·
Alle welcke Poinden ende Articulen foo gj
byden Pachters als alle andere achterlicht i»
len moeten worden : Niet tegenftaendeccH
verklaringen die de CommillariiTen op ae J
pachtinge ter contrarie fullen mogen doen,^
ghehouden fullen worden voor nul ende va
waerden.
at Gflfr
-ocr page 862-
Gemeene Middelen^*
l^j
é6ì
Generale Ordonnantien endeConditien^er op inden Lanen
-van Hollant ende Wefï-Vrieflant,van ivegè ende volgende den confente vanden Staten derfelver Lan~
denopden é Otlober
1604, 1 'April é6Àæ, é dito 1615, 1 Augufii 1619, 1 Jprili6z4, 1 dito i6z<
x oHober l6z7, 1 April 1633,1 Augufli 1637, 1 April1638,1 dito 1641,1 Augnfli é64÷, é ^ri/
1643, ende 1 ^ 1653, verpacht zijn, {den meejlendaer voor biedende, ofte hoogjifle mynende) de
gemeene Impoflen
, over al, foo ml inde Steden, als Vn platten Landen, ten behoeve vande ghemcene
faecke geheven
.
van noch eens foo veel als den Impofl verpacht fal
worden , indien die hondert goudc Realen ende
daer boven ghegouden heeft: Ënde foo verre die
daer beneden gegouden heeft, op de verbeurte en-
de boete van hondert goudc Realen , ten ware hy
datelicken ten ingangh ende geduytende fijne Pach-
te, de voorfz Neeringe verlicte. Ende fal de Pach-
ter tot allen tyden (des verfocht zijnde) gehouden
wefen hem by cede daer van te fuy veren. Ende
fullen oock niet mogen pachten eenige Officiers
ofte diergelijcke Perfoonen in den Placatc begre-
pen , ten ware Commiflarifcn op de Verpachtin-
gen ten Platten Lande de Officiers o mm e rede-
nen 't felve toe lieten. Ende alfoo men voorfeec-
ker onderricht is, dat in verfcheyden Quartieren,
eenige Pachters voor het verpachten onder den ande-
ren accorderen, dat wien Pachter fal bly í en, ghehouden
fal wefen te bet alen ten profijtevan andere, eenige op*
gelden ofte dubbele ramfoenen, ofte andere profijten
,
â ree ken de om by complot anderen van 't pachten te rugge
te houden: Dat oock
naer dat de Verpacht!ngC in 'r,
openbaerghcdaen is, eenige 5 Pachters de Pachten
onder henlieden wederom ophangen oft imaldce-
lcn, in 't gheheel ofte deel tot grooten nadeel ende
ondienile vande ghemeene faecke: 6 Ende dat de
felve eenige ghedeelten van hare Pachten over doen aen
anderen, 't zy onder den naemvan Colleüeurs oft andersf
om Jfelve te heffen ofte colleclercn
, tot fchade ende bate
vande felve Perfoonen ofte Colleüeurs, ende voorneme-
lick aen Perfoonen de wekke verboden zijn te pachten:
7 Soo hebben wy' goet gevonden tot naerder ver-
klaringevan onfevoorige verboden,alle 'tgeene
voorfz is als noch mits defen te verbieden, 6 op een
boete van fes hondert guldens, foo menichmael te ver-
beuren ah jy bevonden fullen werden contrarie gedaen
te hebben
.· 8 Mits wekken Wy hebben gelafl ende laflen
by defen
de Officiers van dier Plaetfen refpective
hun dies aengaende te inquireren, ende fulcks be-
vonden hebbende, 't zy voorts gheduyrende den
Pacht oft daer naer jegens foodanigc Perfoon ofte
Perfoonen, te procederen als Overtreders deièr
Ordonnantie, op de generale peync, foo in den
Placate als in defe Generale Ordonnantie be-
grepen» .
VI.
9 Dat alle Pachters ende hare Medeflanders, toe
allen tyden als fy daer toe verfocht fullen werden
by den Hooft-Officier oft Ontfanger, ghehouden
fullcn wefen heur by folemnelen cede te exput-
geren, datfy van 't beginne vande Verpachtinge
aen, ende vander 'rijdt dat de Pachters gehouden
zijn hunne Medeflanders te nomineren, zijn ghe-
werden Medeflanders van den Pacht, die fy hacr
alsdan onderwinden of mede bemoeyen, fondet
dat fy defëve naer de ghedane Verpachtinge van
den principalen Pachter ofte fijne Medeflanders
5. L                                   in'S
i.
> Nden eerflcn, fullcn de voorfz Middelen
'■ verpacht worden by feeckerc Gccommit-
«^Jf teerden vande Staten, ten overftaen ende
bywefen van den Officier, ende twee Schepenen
der Steden ende VJecken daer de felve verpach-
s
tinge gefchtcden fal.
Al·
Endeof'tghebcurdedat in'topveylen ofzc af-
flacn, twee of meer ghelijck mijnden, fullcn de
voorfz CommiiTariiren,met de Schepenen de ken-
nifle hebben, wie van henluyden eeril ghefproken
ial hebben ,dien de opgehangen penningen, ofte
den afceflagen Import volgen fal.
b
                    III.
Maer is 't faecke dat fy niet onderfcheyden kon-
ncn wie van henluydeneerilgefproken heeft, foo
fal men 't felve weder op vcylen ofte afflacn, ende
laten volgen den geenendie eeril befcheydeÜjck
mijnt.
IIII.
Een yegelick die verhoocht, fal gehouden wefén
zijn geboot van verhooginge geftant te doen , foo
lange de Gecommitteerde den fclven Impofl iïna-
licken cencn anderen niet in pachte gelaten, ende
tot haerder genoegê ende verfekertheyt genomen
fullcn hebben , al hoe wel de felve by ander noch
verhoocht, of tot meerder prijfe in 't afflaen ghe-
mijnt ware, alles tot difcretie van de voorfz Corn-
nniTarifen ende Schepenen.
V.
Voorts en fal niemant eenige Impoflen mogen
pachten ofte over nemen , direöelicken ofte indi-
rectclicken, in eeniger manieren, ten behoeve van
cenige Steden, Dorpen, Vlecken, Gilden of Nee*
nngen: Ende en fal geen Brouwer oft Bierftcecker
loor I00 vele de Bieren aengaet, 1 ende mede den
™wer voor foo veel den Turf ende Kooien aengaet,ge-
rmefe&eenmj)i-verkooper noch Wijn-Tapper, voor
itlT Wynen aeng«ct, noch Bier-Tappers voor foo
fa f Bme" tengeet
, noch Panneluyden voor foo veel
den r J- ' mWders Kalck-branders voor foo veel
* LaecSt'fo° vde den z°ute aengaet, noch den
DihSW fo vele den Laeckcnen aengaet,
' fco vclr ,u\Kkooper in 'c £ros oft Wijnverlaters,
ß iBachrlt ;VlJfncn aengaet, noch den Molcnaer,
1 gaet 'f^f^ooper, foo vele 'tGcmacl acn-
^n\eZ, 7Mwm, ofte die hoer tiet Vleys
! ^m^Tn^00veelhetZmtendeBeft'ael^nqaett
l dircaei ckonm°cgen P?chtcn 3 in 'c geheel oft Jeel,
^dsSSifu éúéþâË:Ì*ç· noch Partofte
ï^hters nochro ç ð fch °°ck Bor§e voorden
^evoorfzlm n.         teurSmo§en worcJen van
'"OTten, opte verbeurte ende breucke
-ocr page 863-
----—
Placatetw. a.Boeek. 9.Tit, i. Deel.           ,^.
felve min gek, fal de voorfz cerfte Pachter peh
den wefen gherect te betalen, metten koften Á"
omme gedaen: Ende foo verre hy daer geen B*
gen en (lelde, ende de voorfz bevelen ende bc?
ftingen niet na en quamen , fullen tetftont datv
vooren mogen worden gheapprehendeert, ende fel
't felve dat de voorfz Impoft min gelt,verhaelt \y0r
den aen fijn gcreetile goederen foo verre hy eenb
heeft: Ende indien niet, fal de felve gcftraftcnA»
in 't geheel ofte deelhebben gepacht, ovefchap ofte op-gelt dabetaelt, ofte toe ghwerden, op pcynedéfen eedt te doenguldens.
                               
De Pachter fal g
gecorrigcert worden aen fijn lijf, tot arbitrage vare
Wethouders daer de felve verpachtinge ghefchie-
den fal. é o Ende de voorfz Pachten aen ghevatn tté
verborcht hebbende ende ingetreden zijnde
, ende mL.
rende defehe ofte daer nae bevonden weidende 'ttJ*
voor ft 'ts niet naer gekomen te hebhen
, fal'daer ovirvt/.
■Vallen in een boete van twee hondert ponden
, wc'é·
f ene oock plaets fal hebhen over yeder partye die ki%
den fullen werden hem ver-lmpofl ende aengegevtn
«
zijn ,foo wel van 't geene in fijn difricl isghelfeven,é
vaç 't geene 't we lek uyt het felve in 'tdifiriü van en-
dere Pachters is vervoert, ende by hem niet enfulknm
gheregiflreert, ende dat den felven daer over bydcnQt
eter ofte geinterejfeerden Pachter fal mogen infomtk
fiantie bet
reckenvoor.de Ed; Mo: Gecommitteerde &
den, die daer op fullen doen kort ende onvertogen ré.,
mitshaer regulerende in 'tfluck vande jurifdiÜk w
hetfefiende Artijckel.
VIII.
De Pachters fullen gehouden wefen 't recht van
den Impoft by hun gepacht, te ontfangen totfu/c·
hen Plaetfen ende inder voegen, als by de particu-
liere Ordonnantie op elckc fpecie is ghcftatueett,
ende henluyden by de CornmiiTarifen fal worden
belaft: Ende fullen dejegenwoordigcendecerie
aenftaende Pachter, van alle fpecien die den peyl
fubjecl: zijn, ghehouden zijn te famen te gacn pcy-
len ter eerfter ingang vande Pachte, opfulcke ure
als den aenftaenden Pachter den voorgaendc fal
infinueren, op peyne foo eenige van beydenictea
compareerde, fal evenwel gheftant moeten doca
den peyl by den goetwilligen genomen endegbe-
daen: Wclcke peyl gefchieden fal met twee van
den Magiftraten ende den Secretaris vande Placi-
fe, oft eencn gefwooren Klerck, oft ten minftcnby
de Secretaris ofte fijnen gefwooren Klerck, m«
twee ghefwooren Boden, ofc daer geen Boden á
zijn, met twee geloofwaerdige Getuygen: 11 £"#
wort den Regenten vande Dorpen expreffelijck y^inta-
diceert,geen van heure Inwoonden, van éíÌø&ËÀú.
oft conditie die zijn, te bevelen het cel/eSerenven»
lmpoflen, op behoorlijck falaris niet aen te neiBMt \
peyneninden Placate jegens denContraventeursWf*
Ordonnantie geflatueert. Ende foo verre een%e^ff^
in eenige Dorpen geen Colletleur op behoorlijck
/**™
foude konnen bewilligen, om de Colleflen te doen ,/jWS»
felven Pachter hem mogen addrefferen aendeGccow
teerde Raden inde refpeclive Quartieren, die nat } ^
mire kenniffe van faecken
, eenpublijck Perfoon dat'
op behoorlick falaris fullen lafien ende authwjp*y^
't felve gehouden (al wefen aen te nemen. Ew j
alle
iz Pachters ofte hare 11 Colleüeurs perww
gifier houden van 'tgeenehem fal worden atnpl^
iz foo wel van 't geene in 't diflrift van ø ^
lecle fal blyven, als van 't geene dat. buyten é
in 't diftria van andere Pachters fal w<>*»
voert ende hem aengegeven, aen welcke ^
len van clcke gulden die hy voor den Impoft te
pachte belooft heeft, twee grooten Vlaems, daer
van cen oortgen gaenfal tot behoef van den Ar-'
men binnen der Stede daer de verpachtinge ghe-
fchiedenfal, ten ware binnen cenige Dorpen daer
onder ghelcgen eenige Armen waren, ofte andere
Tocficnders waren geftelt, tot wiens onderhoudt
nootelijck moefte worden voorfien, dat daer uyt
mede ecnich onderftant ghedaen fal worden tot
difcretie vanden Commiflarifcn op de Verpachtin-
ge, ende de refte ten behoeve vande gemeene faec-
kc, fonder eenich vorder rantfoen, oft yet daer voor
te korten. Sullen daer bencffens oock verbonden
wefen alle de geene die eenige Impoften pach-
ten, terftont voor hunne pachte, rantfoen, peylin-
gc ende andere gevolge van heure pacht refpeftive
cautie fuffifant te (lellen, ten contentemente van
den voorfz Gecommitteerden, den Schepenen
van den Steden, ende vanden Ontfanger. Voorts,
den Pachters wort by defenop hunnen eedt bevo-
len ende belaft,dat fy in't innen van hunnen pacht,
fullen ontfangen de jufte ghcrechtigheyt van den
Landen, ten alderlanghftcn binnen drie Maenden,
achtervolgende de Ordonnantie op hunne Pacht
ghemaeckt, fonder yemant te moeyen oft travail-
leren, om meer dan dejufte gerechtigheyt te ghe-
nieten, Sonder oock met yemanden te connivcren
ofte gratie te doen , overkomfte oft compofitie te
maecken, quijt fcheldinge oft cenigc fchenckagie
te doen, oft in eenigcr manieren dircételick ofc in-
diredelick, min dan dejufte gerechtigheyt te ont-
fangen, foo wel vanden Excijs ofte Impoft als van
de boete,ende dat fy de felve wettelick lullen doen
innen ende executeren by den Officier van de
Plaetfe, ofby ecncnDcurwaerder.mette minde
kofte ende quetfe van de Onderfatcn : den welc-
ken belaft wort alle goede devoir daer inne te doen.
Dat fy oock niet en fullen pachten voor eenige
Collegicnvan Magiftraten van Steden, Dorpen,
oftanderen,nochte voor eenige verboden Perioo-
nen, Gilden, Gemeenten of Neeringen,dïe volgen-
de den Placate ende defe Ordonnantie verboden
is te pachten, dat de felve geen part ofte deel daer
inne zijn hebbende, ende dat fy den felven hunne
Pacht ofte ghedeelte van dien henluyden niet en
fullen over fetten: mitfgaders dat iy fullen houden
goet ende pertinent Regifter van alle 't geene aen
hem ver-Impoft of ver-Accijft,ofte van 't gene hem
aen gegeven wort om uyt fijnen bedryve vervoert
te worden, ende't felve den anderen Pachter te
fullen openen, ende goede ghetrouwe correfpon-
dentie te houden, gclijck by de Ordonnantie is ge-
ftatueert, fonder den anderen ofte toekomende
Pachter te verkorten in hanne gherechtigheyt:
ofte by gebreecke van dien, fal men den Impoft
weder opvcylcn; Ende indien defelve alsdan meer
geit, en lal daer van niet genieten, Hiaer foo wat de
-ocr page 864-
,**                      demeene Middelen,.
*6if
me in hunne preièntié doorfien te worden, föndcr
dat nochtans de ibmme van hunnen ontfangh by
de Gecommitteerde fal worden gemaeckt.
XII.
De Pachter, ibo wel inde Steden als ten Platten
Lande, fal mede gehouden wefen alle contraven-
ticn, breucken ende mefufen, tot fijne kennifïè ko-
mende, aente dienen den Hooft-Officier vande
plaetfe daer 't felve ghefchiet, ende den felven te
verthooncn alle bewijs daer toedienende, om fijne
gercebtigheyt inde boeten endc.peynen gelijcke-
lijcken by den Officier vcrvolcht ende gheexecu-
teert te worden , fonder eenichfints daer van te
mogen compoféren, op peyne van 14 twee hondert
ponden van veertien grooten, 13 boven 't geene by
den Pachter vande gedane compoftiefal tvefengenooten,
Alles ten behoeve vanden Officier. Ende f uilen van ghe-
lijcken d'Officier niet vermogen te compojeren
, op gelijcke
peyne ten profijte vanden Pachter te verbeuren.
Ende
in gevalleden Officier bevonden werde den tijdt
van drie dagen re wefen in gebreeckc van behoor^
lijck vervolch of executie, fal den Pachter de felve
mogen vervolgen, ende by een Deurwaerdcr laten
executeren, ende fal in fulcken gevalle den Deur-
waerder ghenicten alfulckcn part in de boeten
ende breucken, als den Officier ghchadt foudc
hebben*
                     ß
XIII.
Ende indien eenige differenten ter faecke van
de voorfchreve verpachte Middelen, 't zy tufTcben
den O ç tfangers, Pachters, ofte eenige particulie-
re , op de boete, brcucke oft anders in cenich ghe-
ichil dependerende vande betalinge der beloofde
Pachte cjuamen te ontftaen , werden de Gecom-
mitteerde gaendcopde Verpachtinge gelafi; ende
gcauthorifeert, 'tgchcele Collegie van Schepenen,
of eenige der fel ver te committeren ter decifie van
de voorfchreve differenten, ter plaetfe daer de fel-
ve fullen vallen, voor den welcken de voorfchreve
differenten ceril fullcn dienen, die gehouden ful-
len zijn op feeckereii dach ter wcecke daer toe te
prefigeren, parthyen fommairc ende de plano
recht te doen, 'tzy by abfoluticoftecondernnatic,
fonder de felve voor goede Mannen te renvoyc-
ren, daer vooren by de voorfchreve Schepenen en-
de Secretaris van elcke vcrklaringe ende uy tfpra-
ke fal ghenooten werden refpe&ivelijck drie iluy-
vers, daer toe by den partyen 't voorichreve falaris
onder den felven Gerechte fal worden gheconfig-
neerc, midts dat parthye triumpherende, fijne ge-
configneerde penningen fullen worden gherefti-
tueert: Oock fullen Schepenen geen langer uyt-
ilel mogen geven, dan van drie dagen tot drie da-
gen, of eenige ander extraordinaris dilayenof uyt*
ftel accorderen, inder voegen dat de faecken ten
principalen fullen weien gedecideert binnen den
tijdt van een Maent, nae de eerfte verdachvaet'
dinge te reeckenen, ten ware dat de Pachter ofte
Colle&eur in gebreecke bevonden werde fijn ter-
mijn waer te nemen, ende fijne faecke te vervol-
gen, Ende in gevalle yemant by Sententie van
Schepenen mochten verftaen befwaert, of langer
dan den voorfchreven tijdt uytgeftelt te zijn, ial
de faecke by provocatie ofte evocatie mogen be-
trecken voor de refpcöive Collcgien van de Ge-
committeerde Raeden, omme die aldaer by den
5. L ij                     felven
rt wn ander diftriét hy oock ghehouden fal zij»
? Ruiter te openen, ende daer uyt te geven ex-
"JAv7n alle de partyen die hem bekent gemaeckt
r, fiin Regifter ghefchreven zijn, uyt gevoert te
ïn weS in Aifirift vandefelvc pequireer-
£ Pachter*, 11 op peyne foo bevonden weft datfi eem-
t biljetten hebben uyt gegeven , fonder die voor hettpt-
*-Zm mtfter gefielt, vfdoen feilen te hebben injuk-
vevalle %n Pachter aen hem fal mogen verhalen de
Lmn endebreucken,daer in volgendeden Placateende
%\onnantie vervallen[oude wejen den geenendie ee-
L Waren den Ééçñïâ fubjea, op ghedaenfonde hebben,
jotiervoorgaende biljet.
Item, foo wie Pachter biijfc van eenigen Im-
noft fal gehouden wefen de betalinge daer van te
doen op fulcke termijnen ende dagen ais in de
Ordonnantie van den felven Impoftc begrepen is,
fondcr eenige penningen inne te mogen houden
uyt cenigcrley faecken: Ende in fo verre hy fulex
niet en dcde, fal-men als dan den verfchencn ter-
mijnen mogen executeren aen den Pachter ofte
fijnen Borgen als Principalen, ende aen hunne goe-
deren , ten opfie van den Ontfanger, fonder de ge-
mcene faecke by eleclieeenichiints teprejudice-
renin hcureaclie, ende dat met hcerlijcke ende
realc executie metterdaet, fonder een/ge vordere
fommarjc, niet tegenitaende eenige appellatie oft
provocatie, ende onvermindert dien t volgende
d'cxecutorialen daer van gemaeckt ofte te maec-
ken, fonder eenichfins te letten op 't beneficie van
excufie ofte divifie, ende dit al tot kofte van den
gcbreeckelingcn, fo wel vandc executie, als 't gunt
daer aen kleeft,
X.
I Des fal de voorfchreve Pachter ghelijck recht
hebben tegen den geenen die de betalinge van
rare lm poften dilaycrcn ofte verttccken. Ende
:;van geljjckcn x% regens fijnen Collecleurs om t''allen
Wmm te hebben exhibitie van hare Regifters, reeckenin-
/i. kwijs ende reliqua van hare Coliefte, met over leve-
"øíáçJe felve Reyflers, Pampieren,ende anders tot
dcrfelver Colleüe behorende, tegens den geenen die
"êé: hem part ende deel inde Pachreheeft, midts
oatdc felve Parteniers voorde CommilTariffen ter-
Jont na de pachtinge verklaren fullcn /dat fy me-
°cPart ende deel in de Pachte hebben, 13 alsmede
mjelvePartcniers ofte Medefanders tegern malkande-
I 'æ"endetegens den originelen Pachter , als oock aen
unnc Borgen , foo verre hy voor den principalen
' Î,? moct'' Daer toc allc Onlcieren ofte Deur-
EsSl y den Panters tallen tyden verfocht
iif«lC y1efcn wd exprcflèlick werden geautho-
ï'^crtomd'executietedoen.
XI
tener!!lndc?a,chters ghehouden wefen alle fau-
ctide nl ufen die fy ^vinden in 't collederen
de"sSSïïïuiï *fUtZn gePachtcn.ImPoften,
P*df "r,rnhedetGecommitttttdcRaden,
kn n * ^ , ecommittccrde binnen acht da-
men
liullenV^           Cot heurderkennifTc ghekor
^nach JnrfCn ^geven-op dat daer inne vootfien
^chtersTn^. "aer Gooren , Ende fullcn de
Mocht y Á Ø en deS Vail WeSen den Sraten
m hunnennnn;rS^e5 ,wefcn de Regfcen
une
n ontfangh den felven te openen, om-
-ocr page 865-
Μ. II ΙΙΙΙ., Μ „.Ι., II I.II..J ,
----------------
--^,---
Placaten. 3.Boecfc 9»Tit. 2.Deel.           
welden Pachter f als den geenen die rfieti/
compofitie of uytkoop aengact, van elcke h?
pofitie verbeuren fal vijf-en-twintich goudcR
len, boven de verbeurteniiTe van/t guntdae
gecompofeert fal zijn,op de pene inden Placa?
den ophevê*vanden Impoft onlancks geemaneï
cnde geftatucert, cnde dat foo dickwils ende?
nichmael hy bevonden fal worden contrarie U
1^3«
felven getermincertin conformite' van dden te behooren : Enaengaet, 15 ende hetnen den tijdt van twop pcyne dat de prodcfert; Ende indiengens den Pachtcroft
ende daer-en-boven noch f
Pachters als meyneedich, ende de gcenc die 2
hemcompoferen ,arbitralijckgecorrigecrttew'
den naer ghelegcntheydt vander faecke. [8ω
J'ullpn van defe boeten ende verbeurten vry we((r 1
ge ene men e welcke de Pachters ghecompofem(Λ
hebben, in gevalle fy 't felve terjlont oprechtelijc^t
men aen geven ende verklaren, hoe, ende waer van ik
compofeert falwefen,ende wat ter voor belooft ofie l{
fal zijn.
XVI.
19 Tot weeringe van alle compofitien, dietr
eenige Pachters foude mogen worden ghcdaeaa
gheordonneert, dat de pachters van een andere
ftrid, eenige compofitie van eenige Middelen!»
ben gedaen tegen de Ordonnantie, met adjurè
van den Officier daer de compofercndePaclra
woonen ,de felve Pachters van een'ander diiH
die ghecompofeert fo uden hebben, ter eerfterk-
ftantie mogen doen cauferen voor de refpedi«
Heeren Gecommitteerde Raden, ende aldacrco·
tenteren tot de peynen ende boeten in't Placaa
ende de Ordonnantie begrepen, ghelijckoockful-
len mogen doen de Pachters van't felve diitó
voorde refpeclive Gecommitteerde Schepenen,
XVII.
Voorts en fullen de Pachters vande voorfz lm
poften egeene afflach mpgen eylTchen uytgcen-
derlcy faecken, hoedanich de felve oockmoges
wefen , alwaer 't oock foo, dat by Placaten eenige
uytvoeringe van Waren , Goederen ende Amniï·
nitienvan Oorloge verboden wert; Uytgefondeft
alleen, dat indien den Vyandt ('t welckGodtvü·
hoeden wil) datelick eenige Dorpen ofte Vlecks
quame te occuperen, daer over defen hun Pacntö
ftreckende, fullen als dan verder nietghehoufe
wefen te betalen , dan totten dage dat de \)'®f
daer binnen ghekomen fal wefen, ende die fel Hf
ven occuperende.
XVIII.                  -
Item, foo fal een yegelijck Pachter d'Imp*»
ontfangen, foo verre de Parochien vande Steaca
Vlecken, Dorpen,by hem gepacht ftreckendein
op den Hollandtfchen bodem, fondertcgua^
nemen op de Jurifdiöie. Des fullen de νχΜζ
poften vanden Vlecken ende Gehuchten,W*>
de Hollantfchen bodem, ende buyten Hol W
rochiende, ontfangen worden daeronderac:
forteren: Ende fal te dien fine de felve snogw«jj
lederen ofte doen collefteren inde Steden o
Platten Lande, by fulcke middelenendc^
als 't hem oorbaerlickft duncken lal. Ten» L·
nige Huyfen binnen de felve Steden «**££
ten parochiden.die binnen de felve Steden ^
fullen :/WaerinnedeSchantflen, Huyie»
Forten mede begrepen fullen wefen.
X LX-              Apofiï¥
Vande voorfz Impoften fullen vry efidec%jj& j
tijdtfurcherended'executic, ende indien tegens
cenige particuliere, mits namptifcrende aen gout
of filver \6gelt ,ofteingoude ofte fihere Speciën, foo
vcele als tot voldoeninge der voorfchreve verkla-
ringe noodich fal wefen. Ende 't gene by de voor-
fchreve Gecommitteerde Raeden (parthyen hinc
inde gehoort) uyt ghefproocken fal worden, fal
voor arreft ghehouden werden, ende fal parthyen
fuccumberende, boven dele noch vervallen in een
boete van veertien ponden van veertich grooten,
ofte foo veel min als de Gecommitteerde Raden
naer gclcgentheyt fullen arbitreren. Ende fullen
de voorfchreve Gecommitteerde Raden gehouden
vvcfen parthyen recht te doen binnen veerthien
dagen naer dat de faecke voor henlieden ghefur-
neert,cnde in rechte geconcludeert lal zijn. Ende
op dat parthyen met minder koften tot haer recht
mogen komen, fullen de voorfchreve Ghecom-
mittcerde Raeden ten minften eenen dach ter
Weecke, te weten, des Vrydaechs vaceren,omme
parthyen expeditie van recht op de voorfz faec-
ken te doen.
XIIII.
Ende indien d'Officier de boeten ende breuc-
ken inde Ordonnantie, mitfgaders inden Placate
opten opheve ende colle&atie van de Impoften
gheëmaneert, begrepen, binnen veerthien dagen
naer dat hem gebleecken fal zijn vandc verklarin-
ge vandc Staten, of hunne Gecommitteerde, of
Magiftraet vande Stede daer onder den Pachter
forteert, vande felve boeten te mogen innen, niet
executeert , foo fal den Pachter de felve mogen
doen executeren by cencn Deurwaerder , 't zy
van den Hove van Hollandt, of andere daer toe
verfocht, die daer inne genieten fal alfulcke quote
ende portie als den Officier, indien hy d'executie
gedaen hadde, ghenooten foude hebben, ende dat
inde plaetfevan fijnen falaris. Ende dit alles on-
vermindert de vorderepeynen inden voorfchreven
Placate begrepen, die tegens de overtreders even-
wel fullen worden geexecuteert. Welverftaende
dat van wegen de Staten ,by faulte dat d'OiFicie-
ren of Pachters de voorfchreve peyncn niet en exe-
cuteren , de lèlve peynen in 't geheel ten behoeve
vande gemeene faecke fullen worden geinnet en-
de geexecuteert.
X V..
Item, fo fal den Pachter gehouden wefen d'Or-
donnantiegemaeckt opd'Imppften byhemghe-
pacht, in alle hcure Poinóten ende Articulen te
achtervolgen, ende't recht van dien naer vermel-
den ende inhouden der felver Ordonnantie t'ont-
fangen, fonder eenige conniventie, fimulatie, dire-
clelick ofte indirc&elick, in eeniger manieren daer
inne te ghebruyeken ofte te doen ghebruyeken:
Sulcks dat den Pachters met niemant, Edel of
on-Edel, Burgers ofte Tappers, fal mogen compo-
feren ofte uytkoop maecken, xyoppeynedatfoo
;.
-ocr page 866-
*
Gemeene Middelen^*
JiXilIi
Üat eenyegélick Pachter ghehouden fal tyetén
fijnen Pacht te betalen in goeden ganekbaren gel-
de , volgende de permiiÏÏe ende vvéiende van ghe-
wichtc.allö d'Óntfangers belail is anders geen geit
t'ontfangen noch uyt te geven.
X X 1111.                          *
Sal een ycgelijck Pachter ghehouden Weien
d'Impoiten binnen tydc iljnder Pachtc ghevallen»
te innen ende te doen executeren ten lanckftcn
binnen vier Maenden t'eynden de expiratie van fij-
nen Pachtc, naer wekken tijde hy, nochte de Bor-
gen ofte Medeftanders, geen parate executie heb-
ben en fullen, macr daer nae lal hy gehouden zijn
fijne gepretendeerde achtcrwcfen byaftie te ver-
volgen.
XXV.
ζ 5 Wordt vorder verklaert dat alle Droogë-
gaftery-houders, die de gaende ende komende
Man om geit byde rriacltijdr, ofte anders loge-
ren , voorts acn van Wynen ende Bieren Tap-
pers Impoft fullen betalen ,cnde die Ordonnantie
fubjedzijn als andere Tappers. Maer dat alleen
die gcene die vafte Commenfalen houden , die
heur koft, by den Jare, half Jare, ofte vierendeel
Jaers koopen, fonder de felve byde maeltijdt te
reeckenen.mitsniemanden anders logerende als
vafte Commenfalen, voor Gaftery ofte Commen-
faeUhouders fullen gehouden worden, op peyne
van voor Drooge-gafterye-houders ofte Tappers
ghehouden te worden; Gelijck mede voor geen
Drooge-gaftery-houders ofte Tappers fullen wor-
den gereeckent, die Slapers leggen , ofce Am-
bacht-gefellcn ofte Schippers voor korten tijde lo-
geren , ende voor de felve geen Wijn oftefware
Bieren en tappen, midts dat de felvige in haere
Huyfen geen Wynen ofte fware Bieren én fullen
mogen hebben, fonder daer van te betalen Tap-
pers Impoft, al les op peync inde Ordonnantie be-
grepen .
XXVI.
Alle wclcke Poinclen ende Articulen, iöo wel
byden Pachters als alle andere achtervolcht ful-
len moeten worden, fonder dat de Commiflari-
fen eenige verklaringe ter contrarie fullen mogen
doen, ten ware de felve fpecialijcken by InftrucÜe
daer toe waren ghelaft, op peyne vande felve ver-
klaringe voor nul ende van onwaerden ghehouden
te worden.
XXVII.
%6 De Bewint-hebbers vande Ooft endc Weft-
Indifche Compagnien of Collegien, fullen gehou-
den zijn dat van al het gcene daer van fy den Lan·*
de fchuldich zijn, by haer niet en werde ghecom-
pofeert, maerden Impoft oprechtelijck betaelt,
op peyne gheftatueert tot lafte van de particu-
liere .
XXVIIL ·'
x6 Ende fullen alle vrydommen endc exemp-
tien niet verder werden getogen, en tot geen ander
Gynde, als alleenelick tot fulekcn infichte ende in-
tentie als die zijn verleent.
XXIX.
>6Alle refpedrive Magiftraten ende Collegien,
fullen haer verbinden de Placaten endc Ordonnan-
tien van hare Ed. Groot Mo. fulcx die tegenwoor-
öhareiCohlngnlijcke KfojeftcvKah Bohe-
^°' ^tnlonêcn Pnnce van Orangien s endc de
?er^ne Royale : de Douagiere van Syne Hoog-
£nt Frcderick Henrick Prince van Orangien, on-
ï iTeliicker memorie, ende allede Kinderen van
^lhcrn^ hooch ïoflelicke memorie t
Jbooren Hcere van Brederode. a ..
Cs van Coningen ende Furften, *i mits dat de
Sve gehouden firilcn zijn biljetten te doen halen
'tficne fy fullen opdoen ende ïnilaen, ende lal
?fclve gcdacn moeten werden by ofte van wegen
α vrveHuyfen. Vorder Tullen vry ende cxempt
zLallcGaft-huyfen, H. Gccft-huyfen Lcproos-
hivfenicndc andere diergelycke vande Aclmoefle
lerende, n Ende fullen de Pachters geen allie van
Meantïen mogen /onderen op de vrijdommen énde ex-
anpt'tcn die ten khoeve van eenige nieuwe bedijekingen
l/ottroy vande Ed. Groot Mo: Heer e η Staten van Hol-
bmdt ende mfi-Vrieflandtgegeven worden, alwaer't
rnkdatdevoorfcydeOclroyen kopende hare Pacht gege-
ven waren.
X X.
i\ Sullen mede de Bewinthebbers vande Wefl-Indi-
fche Compagnie vry wefen vande Impofien opte Midde-
len van confumplie van allefoorte van natte en drooge
rivres, die de felveuytdefe Landen naer Brazil, ofte an-
iae difïriüen van haerluyder Otlroy/uilen doen vervoe-
ren, omme aldaer verhandelt ofte gheconfumeert te Wer-
den. Wel exprej/elijcken daer in verflaende te begrypen
het /achten van alderhande Beeflen, neffens het Zout
ende Peeekei tot bewaringe en goet-houdinge vande fel-
ve. i.\
Ende lal den Pachter mede egeen pretenfie
mogen maecken vande Huyden, Smeer ende Af-
val van het Beftiael dat van wegen de voorfz Com-
pagnie wert geflacht om naer Brazil, of elders on-
der 't rcfort vande felve Compagnie verfondente
werden, fchoon het felve oock niet en wert ver-
voert, i] Doch/uilen de felve ghehouden zijn 'sLandts
wechtifkyt té betalen vande Fivres die binnen Scheeps-
hwrt lullen werden veconfumeert.
SW
f uilen werden geconfumeert.
XXÏ.
Noch foo referveren de Staten te henwaerts de
interpretatie ende decifien van alle quefticn,ghe-
fchillen ende querelen , die op eenige Ordonnan-
sen van d'Impoften fullen mogen vallen ende rij-
fen, om by hun ghedecideert te worden. Sonder
dat die vanden Hoogen of Provincialen Raden, of
«Jjige andere Rechters daer van eenige kenniiTe
lullen mogen nemen, ofte eenige provifieof hant-
iiuytingc te verlcencn, ten ware by voorweten, or-
donnantie of renvoy vande Staten.
Ir r              XXII.
nlar Λ Cn fullen cêcenc Coramiflatifen ter
Kfj.er fy dc verpachtingc doen, ofte yemant
OnSdevan^nige Collcgien der Staten, noch
■trangersofthunne Klercquen.mogen pachten
SnïPïhtcn'oftc Pa"lebben in eenige lm.
Cl CafHck ofcc indircöelick, op peync van
Sf Hg0ü,de Rcalen> ende arbitrale corrcdie:
^ndesSctrIrn Α·" ^echtueofcc V^tfchap
't felvp ι ^F^tbvelyck in hunne pnve riaëm
teerde m°Sen docn' mics dat ^ a's GedéPu-
vande K?6 ^ennin^e of judicature mogen nemen
rónrfV ί!Γ?,Κ!>«η en queftien op 't iluck vande
Pachunge binnen hunne bedryve vallende.
dich
5· L "J
ρ
-ocr page 867-
.'.PBRP'1· :,·      ■     ■ .-^
~   "---
—-------r^-ô—--------------
Placaten-i· ^.Boeck.
9-Tit. á. Deel.          H
was voor ghelefen, Wy ondergefchreven ,i
1642
dich zijn , endc noch ibudcn mogen werden ver-
betert, préciielick t'onderhouden endedoen onder-
houden , endc daer inne de Pachters te maintene-
ren, ende de ftercke hant te bieden.
öp wclcke Generale Ordonnantie ende Voor-
waerden, na dat de felve den Ommeftandcrs
Ende des t'oirkonden is defen by ons in?
Voorfz qualiteyt geteyckent.
               *
i. Den é Augufli é64X. > ,.            ,.
x. Den é dito i6}7.          J aldus geampkeert.
3.  d Ordonnantie vanden é Oclober 16oqfeyt: Impoflen mogen pachten, nochtcv&nde Pachters over nemen
4.  Den 1 April 1641. 1
6.  Den 1 dito 16x5. f ^r Ampliatïen bygekomen.
7.  Dtftf 1 ièro 1641. J
8.  £<ƒ«? woorden zijn mede Ampliatie vanden]are 1641. De voorgaende Placatenfeyden .· foo werden by defea
gelaft dfe Officiers, &c.
9.  Z>e/7 I April 16x4.
10.  Z)e# é Augufli 164X.
voor Ampliatïen ly gedaen.
Æ)ßÔ/ É Ë/>Ë// 161 5·
Den é Augufli 164×.
Æ)ß77 é dito é6}7·
II
IX
14
Defehoete is op den voorfz 1 Augufli 1637 foo hoochgejlelt: Alle de voorgaende Ordonnantien flatumn m
vijf-en-twintichponden voorpeyne.
Ampliatie vanden 1 April 16 ix.
i6
17
Den 1 Oclober 1651 by gekomen.
De Ordonnantien vanden lare 1604 e» volgende, /0/ ^ri/16x4 induys, //<?ë?ë ë/^Ë' de Compofuït over h
Impofl vande Brandewijnen toe in defe woorden: uy tgelbndert den Pachter vanden Impoft vandc Braa-
dewijn, die omme redenen fulcks wort toegelaten, op pene dat foo wei, ÖV.
18. Den 1 Augufli 1619. >
          . .. . .           ,
,9. Den 1 rtSfe 16x7. $ ^or Ampliatie in gevoeght. .
xo. ^W<? voorfz Impoflen zijn by de Ordonnantien ende Conditien van vërpachtingefucceffivelickgheeximtat^t>
weefldergelijcke llluflre Perfonagien als hier vermeit werden, foo wanneer fy Hof in den Hage ofie tlitnk
Hollant gehouden hebben.
XI
Defe woorden zijn den é April 1638foogeflelt. d'Ordonnantie vandenjrare 1604 en volgende tot Oftoler 1É31
incluys feggen .* Ende dit alles niet vorder dan tot behoeflickheyt van haereygen Hofgefinncn,tot
heur eygen Logyfen, ende niet in Herbergen: Sullen mede vry wefen die vande Collegie Theo-
logie , ende alle Gaft-huyfen, H. Gceft-huyièn, Leproos-huyfen, ende andere dergelijcke vandcr
Aelmoeflc levende, mitfgaders die vander Munte naer ouder couitume, van alfulcken taux þ
hun na de nombre ende getal van Officieren ende Werck-gefellen toe ghelaten fal worden,mi»
dat de Tappers binnen de Munte geen ghelagen fullen houden, dan alleenlijck voor die vanden
Sermente, daer op by den voorfz Tappers ende die van den Sermente binnen den fijt van acht
dagen na de verpachtinge, den behoorlijcken Eedt gedaen fal moeten werden in handen vanden
Officier vande Plactfe, ende ter prefentie vanden Magiftraet ende den Pachter: Mitfgaders ecro
endè alvooren hebbende een biljet vanden Wardeyn ende Provooft vander Munte, opte verbeutte
van hunne vryhey t. En is den vrydom noopende het Collegium Theologicum tot Leyden, ende vande Muntte
uyt d'Ordonnantie vanden
1 April 163] gelaten, ende fuccejfivelick gebleven, alleen lick dat die vandc Utjvg
Theologie wederom inden volgenden]are
1654 vrydom ende cxemptie vergunt is.
Den I Otlober 16x5.
Den 1 April 1641.
]
xx,
a3
Ì
x5
Den 1^/01643.
Den é dito 16x6.
t voor Ampliatïen by gevoegh.
x6. Den é Oclober 16)7. j
0
3. Generale Ordonnantien ende Conditien,op'tfehefubjS* r>
dt laren 1654. e» 1655.
l
»Ndeneeriten, fullen de voorfz Middelen
•verpacht worden by feeckere Gecommit-
■ teerden vande Staten, ten overftaen ende
bywefen van den Officier, ende twee Schepenen
der Steden ende Vlecken daer de felve verpach-
tinge gefcliieden lal.
II.
Ende of t ghebeurde dat in 'topveylen ofc ^
flaen, twee of meer ghelijck mijnden, tune
voorfz CommiifariiTen.met de Schepenen de *
niiTe hebben, wie van henluyden eerft gheip^
fal hebben ,dien de opgehangen penningen é
den afgeflagen Impou volgen fal.
             ^
-ocr page 868-
éß44 i
Gefrieene Middelen-/ *                        1645
ßßÀ.                                 ! pachten over doen aen anderen, 't zy onderden
Vt faccke dat fy niet onderfcheyden kon- j naem van Collecleurs oft anders, om d 'fel ve te hef
Ð «ç henlieden eerft ghefproocken heeft, é fen ofte collecteren , tot fchade ende bate van de
ficn.wie .t^ejvewccleropveylen , ofte af-ilaen, j felve Perfoonen ofte CollecÏeurs; Dat oockeenige
j 1 "en volgenden gcenen die eerft befcheydc- I ondernemen te pachten voor eenige Collegien van
e-t ijnt.                                                       i Magiftraten van Steden, Dorpen, Gilden, Gc-
l'c* mlJ '              1111.                                 I meenten ofte Nceringen, ofte andere, de welckcn
V vegelijck die verhoocht, fal gehouden wc- é volgende de Placaten, ende defe Ordonnantie ver-
rLgebodt van verhooginge gheftant te doen, ! boden is te pachten, ende de felve pachten ten pro-
I- lange de Gecommitteerde den fclvcn Impoft | fijte ende fchade van fodanige Collegien ende ver-
iliickcn eencn anderen niet in Pachtc gelaten
boden Perfoonen te innen: Soo hebben Wy gocc-
inde fhunder genoegen verfekerthcyt ghenomen
f„Hen hebben, al hoc wel de felve by een ander
noch verhoocht, oft tot meerder prijfe in 't afflaen
remijnt ware, alles tot difcretic vande voorfz Com-
jmiflarifen ende Schepenen,
Voorts en fal niemant eenige Impoften mogen
nachten ofte over nemen, dircclelicken ofte indi-
rt'delicken in eeniger manieren , ten behoeve van
keniee Steden, Dorpen, Vlccken, Gilden oftNee-
tinpcn: Ende en fal geen Brouwer, Bicr-fteccker,
'ofte Bier-tapper,voorfoo vele de Bieren aengact,
jende mede den Brouwer voor foo veel den Turf
Ende Kooien acngaet t ghelijck mede geen Wijn-
verkoopernoch Wijn-tapper, noch Wijn-verlater,
voor foo veel de Wynen aengaet, noch Panneluy-
Men voor ßï veel het Zout ende Turf aengaet, noch
Panne, Tichgelen Stcen-backers , midtfgaders
Kalck-brandcrs, voor foo veel den Turf aengact,
[noch de Panneman, foo vele den Zoute aengact,
noch den Laccken-koopcr, fo vele den Laeckencn
aengact, noch den Molenaer, Backeroft Meel-
kooper, foo vele 't Gemael aengact, nochte de
Yleys-houwcrs, ofte die haer met Vlcys of Speck-
koopen geneeren,foo veel het Zout ende Beftiael
aengact, d'Impoften mogen pachten in 'tghchcel
ofte deel, dircdelijcken ofte indirectelijcken, noch
part ofte deel daer inne hebben, noch oock Borge
voor den Pachters nochte Colledcurs mogen wor-
den vande voorfz Impoften, opte verbeurte ende
brcucke van noch eens fo veel als den Impoft ver-
pacht fal worden, indien die fes hondert ponden te
veertich grooten, ende daer boven gegouden heeft:
Ende foo verre die daer beneden gegouden heeft,
op de verbeurte ende boete van ghelijcke fes hon-
dert ponden, ten ware hy datelijcken ten ingangh
eraegcduyrende fijne Pachte,de voorfz Neeringe
vcrlicte,alles niet tegenftaende op eenige Plactfen
tot noch toe anders mochte zijn ghepradifeert.
Ende alfoo men voor feecker onderricht is ,dat in
verlcheyden Quarticren, eenige Pachters voor het
verpachten onder den anderen accordercn,dat wie
eenige flrijck-gelden fal trecken, daer van aen an-
icre part ende deel laten volgen , ende mede dat
Wachter fal blyven, gehouden fal wcfen te bc-
i1 f? *f n Profijte van andere, eenige opgelden of
gevonden tot naerdcr vei klaringe van onfe vorige
verboden, alle 't gene voorfz is als noch mirsdefen
wel expreflelijcken te verbieden, op peync dat die
gecne die eenige ftrijck-gelden ghetrocken , ende
daer van aen andere part ende deel fal hebben la-
ten volgen, ofte toe gcfecht, ofte die eenige opgel-
den, dubbelde rancoenen, of andere profijten van
de Middelen by hem ghepacht aen andere fal heb-
ben gegeven ofte belooft, mitlgaders die gecne die
vande voorfz ftrijck-gelden, op-gelden, dubbelde
rancocnen, ofte andere profijten alsvooren, yets
genoten, ofte de voorfz tocfegginge ende beloften
aengenomen lal hcbbcn.clck lullen verbeuren eens
fo veel als de voorfz ftrijck-gclden,op-gelden,dul>
belde rancocnen, ofte andere profijten fullen be-
dragen, ende daer en boven noch een boete van fes
hondert ponden te veertich grooten, ende dat die
geenc die naer dar de verpachtinge in 't openbaer
is gedaen, de Pachten onder henluyden wederom-
rrie fullen komen op te hangen, in 'tgheheel ofte
deel, ofte te fmaldcelen, ofte de felve, ofte eenich
gedeelte van dien aen andere over te doen, onder
wat pretext het iclve foudc mogen zijn , ofte die
voor eenige der voorfz Collegien ofte andere Per-
foonen fullen hebben gepacht, fullen verbeuren, fo
wel die de Pachten op hangen, fmaldeclen, ofte
over doen,of voor de verboden Collegien ende Per-
foonen pachten * als die de felve in ioodanich op-
hangen, aen ftacn ofte anders over nemen, of voor
haer contrarie orjfe verboden laten pachten, clck
opeen boete van achtien hondettder voorfz pon-
den, foo menichmael bevonden fal werden fulcks
gefchicttezijn,ten ware mctkcnniiTcvan faceken
by de Gecommitteerde Racdcn in de refpe&iye
Quarticren om redenen eenige fmaldcelinge ofte
overdocningeby exprefle Acle toe gheftaen foudc
mogen zijn; Mits welckcn wy hebben gelaft ende
laften daer ommebydefen de Officiers van dier
Plaetfen, daer yets contrarie dcfe onfe Ordonnan-
tie gepleecht foude mogen Zijn, hun dies acngaen-
de te inquireren, ende fulcks bevonden hebbende*
't zy voor, geduyrende den Pacht, of daer naer, je-
gens foodanige Perfoon ofte Perfoonen te proce-
deren als Overtreders defer Ordonnantie, op de
generale peyncn.foo inden Placateals in defe Ge-
nerale Ordonnantie begrepen.
VI.
De Pachters ende hare Medeftandersfullen ten
aenvangen van hare Pacht, ende voorts t'allen ty-
den als fy daer toe verfocht fullen worden by den
Hooft-Öfficierofte Ontfanger,ghehouden wefen
haer by folemnelen Eede te expurgeren, dat fy de
Pachten by haer aen geftaen, niet en hebben ghe-
pacht voor eenige Collegien van MagiuVarcn van
Steden, Dorpen, Gilden, Gemeenten ofte Neerin-
gen,
T6 e randbonen, ofte andere profijten, ende al-
oë Middelen te minder te doen gelden , ftrec-
* oni by complot anderen van 't pachten te
u
■ngein'
en; Dat oock naer dat de Verpaeh-
å openbacr gedaen is, eenige Pachters de
SCn,ond.cr henlieden wederom op hangen of
l °°CAicn> Jn't geheel ofte deel tot grooten nae-
»t de Ð °n C Vande ëcmecne facckes Ende
eive oock wel eenige ghcdceltcn van hare
-ocr page 869-
_—:—---■'■
" '■"'' ■'                                                                                                               '! '
Placaten-j· ^.Boeck. 9.Tit. 2.Deel % u.<
Exeijs ofte Impoft, als vandc boeten · weu ,
ten fy wettclijck fullcn doen innen ende e*
ren by den Officier vandc Plactfe,0fbv
Deurwaerder, mette minile kofte ende quetf^
de Onderfaten : den welcken belaft wort all^
de devoir dacr inne te doen, op peyne dat de
ne die bevonden fullen worden yemandtrnc8*
als de jufte gcrechcighcyt af gftevordert,ofte?
der als de felve by conniventie, compofitie?
quijtfcheldinge als vooren ontfangen tehebU
dacr over vervallen fullen in een boete va*
1646
gen, ofre andetc, denten, dat de felvedaerhebbende, ende dat fcenich gedeelte vanvan ghclijcken datfypachtinge aen, endeghehouden zijn hunren, zijn gewerden Mdie fy haer als dan onhacr bemoeyen, fonddane Verpachtinge
hondert ponden, ende dat foo dick ende menu
mael bevonden fal worden fulcksgefchiet te^
boven de verbeurte van 't gunt daer over gecoj!
pofeert fal wefen, ofte de waerde van dien.mit^
ders de peyncn inden Placate begrepen,ended»
benevens noch als meyneedich geftraftte werd',
naer exigentie van faecken; In welcke boeten
de peyncn mede fullen vervallen die geene, q?
mette Pachters compofitie ofte uytkoop gern^
fullen hebben, boven arbitrale correctie naercj
gentie als vooren, doch fullen vande felve bon.»
ende penen vry wefen die geene die aen de vooé
compofitie fchuldich fullen zijn, in gevalle fybq
felve terftont oprechtelick komen aen geven, e^
verklaren, hoe, ende waer van ghecompofeertil
wefen, ende watter voor belooft ofte betaelt |
zijn, ende daer en boven ghenieten de helft vaade
boeten, daer inne de wederpartye gecondemnees
fal werden.
X.
Ende op dat de voorfz compofitien te beten»
gen werden ghevveert, fullen de Pachters van«a
ander diftriit met adjundie van den Officier daet
de compoferendc Pachters woonen, defelvePaè
ters die gecompofeert fullen hebben, ter ecrfterin·
ftantie mogen doen cauferen voor de Heeren Ge-
committeerde Raden, ende aldaercontcntetintc:
de boeten ende peynen in 't Placaet ende defe Or-
donnantie begrepen, gelijck oock de Pachtersvan
een diftricl: tegens malkanderen fullen mogen
doen voor de refpeitive Gecommitteerde Heetcs
Schepenen.
Sullen wyders de Pachters gehouden zijn goei
ende pertinent regifter te houden van alle 'tgeenc
aen hen ver-Impoft oft ver-AccijftwertJoovant
geen in haer diftricl fal bJy ven, als van 't gencw»
a'engegeven wert, om uyt haren bedryve vervoert
te werden, ende 't felve regifter den anderenPacn-
ter,op wiens diftriddeaengevinge fal zijn getofa
te openen, ende de felve daer uyt te laten \Pj9
Extracl van allede parthyen die hen bekent gF
maeckt, ende in haer Regifters ghefchreven æ ø
omme uyt ghevoert te werden in het diftritf Ö
den felven anderen Pachter, ende fullenmen»
anderen onderlingh goede correfpondentie W
den, fonder den anderen in hare refpe&ve g«
tigheyt te verkorten, op ghelijcke peyne van .
hondert ponden te verbeuren, foo menichrna^
de voorfz openinge van hare Regifters, ende
fochtc Extraden uyt de felve gheweygert 10^
hebben, welcke peyne oock plaets fal hebbc ^,
yder parrye die bevonden fal werden hen í ·
poft ende aengegeven te zijn, foo wel van tg ^
in haer diftricl is gebleven, als van 't gene ^
ofte fijne Medeftanders in 't ghehcel ofte deel, di-
rccleljckofteindireclelick hebben ghcpacht,over
genomen , ofte cenige beterfchap ofre opgeltdaer
voorefi hebben belooft ofte belaelt,oftc toe gcfeyt
dat by andere betaelt fal werden „op peyne dat die
weygerich bly ven fal defen eedt te doen, des vcr-
maent zijnde, alle dage verbeuren fal fes ponden.
VII.
De Pachter fal gehouden wefen gercec te beta-
len van elcke gulden die hy voor den Impoft te
pachte belooft heeft, tweegrooten Vlaems,daer
van een oortken gaen ial tot behoef van den Ar-
men binnen der Stede daer de Verpachtinge ghe-
fchieden fal, ten ware binnen eenige Dorpen daer
onder ghelegen, eenige Armen waren, oft andere
Toefienders waren geftelt, tot wiens onderhoudt
nootelick moefte worden voorfien , dien welcken
daer uyt mede eenich onderftant ghedaen fal wer-
den, tot difcretie vanden Commifiarifen op de ver-
pachtinge.ende de refte ten behoeve vandc gemel-
ne faecke, fonder eenich vorder rantfoen, oft yet
daer voor te korten.
VIII.
Sullen daer beneffens oock verbonden wefen
alle de geene die eenige Impoften pachten, ter-
ltont voor hunne pachte, rantfoen, peylinge ende
andere gevolge van hunne pacht refpedive, cautie
fuffifant onder behoorlijcke renunciatie te ftellen,
ten contentemente van den voorfz Gecommit-
teerden, den Schepenen Vanden Steden, ende van
den Ontfanger, ofteby gebreeckevan dien fullen
datelick werden geapprehendeert, ende de Impoft
wederom op geveylt werden : Ende indien de fel-
ve als dan meer geldt, fal de eerfte Pachter daer
van niet genieten, macr wat de felve min geit, fal
de voorfz eerfte Pachter fchuldich wefen gereet te
betalen, met de koften daer omme gedaen, ende
fal het felve verhaelt werden aen fijn ghcrcetfte
Goederen, foo verre hy eenige hcefr, ende indien
niet, fal de felve gheftraft worden aen fijn Lijf, tot
arbitragie vande Wethouders, daer de Verpachtin-
ge gefchieden fal.
IX.
Ende fullen de Pachters in het innen van hun-
nen Pacht ghehouden zijn te ontfangen de jufte
gerechtigheyt van den Lande, ten aldcrlanghften
binnen drie Maenden , achtervolgende de Ordon-
nantie op hunnen Pacht gemaeckt,fonder yemant
te moeyen &ft travaiileren, ommeer dan de jufte
gerechtigheyt te genieten: Sonder oock met ye-
manden te conniveren oft gratie te doen , ovcr-
komfte oft compofitie te maecken, quijtfcheldin-
ge oft eenige fchenckagie te doen , oft in ceniger
manieren diredelick oft indircdelick, min dan de
jufte gerechtigheyt te ontfangen , foo wel van den
-ocr page 870-
Gemeene M
ι f549
excuileofte dmiie,endedital tot kofte yan den
ghebreeckigen,lbo wel vande executie, als 't gunt
daer aen kleeft*
Xllll
Des fel de voorfchreve Pachter ghelijck recht
hebben tegen den gcenen die de betalingc van
hare Importen dilayeren ofte vertrecken. Ende
van gclijcken tegensfijnen Colleöèurs om tallen
tyden te hebben exhibitie van hare Regifters ,reec-
keninge.bewijsendcreliqua vanharecolle&e,met
overleveringe vande felve Regifters , Pampieren
ende anders toe der felvcr Collecte bchoorende*
mitfgaders tegens den geenen die met hem part
ende deel inde Pacht heeft, midts dat de felve Par-
teniers voorde Commiflarifen terftontna de pach-
tinge vcrklaert fullen hebbcn,datfy mede parten-
de deel in de Pachte hebben, als mede dcièlve
Parteniers ofte Medeftanders tegens malkanderen
ende tegens den originelen Pachter , als oock
hunne Borgen, foo verre fy voor den principalen
betalen moeten: Daer toe alle Officieren of Deur-
waarders by deièn wel expretfèlick werden ghe^
authorifeert, om tallen tyden des verfochtzijnde,
d'executietedoen.
XV.
Sullen de Pachters ghehouden wefen alle fau-
ten ende mefufen die fy bevinden in 't collecteren
ende opbeuren van hunnen gepachten Impoften,
ons ofte onfe Gecommitteerde Raden, ofte de
voorfz Gecommitteerde binnen acht dagen naer
dat die tot heurder kenniflc gekomen fullen zijn,
aen te geven, op dat daer inne voorfien mach wor-
den naer behooren. En fullen de Pachters tot allen
tyden des van onfent wegen verfocht zijnde, ghe-
houden wefen de regifteren van hunnen ontfangh
den felven te openen, omme in hunne preientie
doorfien te worden, fonder dat nochtans de fom-
me van hunnen ontfangh byde Gecommitteerde
fal worden gemaeckt.
XVI.
De Pachter, foo wel inde Steden als ten Platten
Lande, fal mede gehouden wefen alle contraven-
ticn, breucken ende mefufen, tot fijne kenniflc ko-
mende , aen te dienen den Hooft-Officier vande
plaetfe daer't felve ghefchiet, endeden felven te
verthooncn alle bewijs daer toe dienende, om fijne
gerechtigheyt inde boeten ende peynen gehjeke-
lijckenbyden Officier vervolcht ende gheexecu-
teert te worden , fonder eenichfints daer van te
mogen compoferen, op peyne van twee hondert
ponden van xl. grooten, boven 't gene by den Pach-
ter vande ghedane compofitie fal wefen genoten,
Alles ten behoeve vanden Officier. Ende fullen
van gelijcken d Officier niet vermogen te compo-
feren, op gelijcke pene ten profijte vanden Pachter
te verbeuren. Ende indien cVofficier de boeten en-
de breucken inde Ordonnantie, mitfgaders inden
Placate op den opheve ende colledatie vandë Im-
poft gheëmaneerc, begrepen, binnen veertien da-
gen naedathem gebleecken fal zijn ran onfe ver-
klaringc, ofte van onfe Ghecommitteerde Raden,
of Gecommitteerden inde Stcden,daer onderden
Pachter forteert, vande felve boeten te mogen in-
nen,nietexecuteert,fo fal den Pachter de fèlvc mo-
gen doen executeren by eenen Deurvvaerder, 't zy
vanden Hovevan Hollandt, of andere daer toe
5. Μ                         ver-
ι<?4
diftriA van andere Pachters is
felve in't a'ftrl<!t van andere penters is
Ψ ***. ende by hen niet en fullen zijn gheregi-
toc^liven enJe behalvcn depeynen en breuc-
Kaer in volgende den Placate ende parncul.ere
* ,' „«> vrrvallen fouden weien die gene die
«E- SSSS—iyi*ïubjedzijnde /op ghe-
S fouden hebben ionder voorgaende biljet,
«de fullen de felve daer over by den Officier ofte
C intcretfeerden Pachter in prima inftantic bctroc-
f mogen worden voor de Ed: Mo: Gecommit-
teerde Raden inde refpedive Quartieren , die daer
op fullen doen kort ende onvertogen recht.
De Pachters fullen gehouden wefen 'trecht van
den Impoft by hun gepacht, te ontfangen tot fulc-
ken Plaetfen ende inder voegen,als by de particu-
liere Ordonnantie op elcke fpecie is gheftatueert,
ende henluyden by de Commiflarifen fal worden
bclaft:" Enae ^cn de jegenwoordige ende cerfte
acnftacnde Pachter, van alle fpecien die den peyl
fubjeö zijn, ghehouden zijn te famen te gaen pey-
ientcreerfter ingang vande Pachte, opfulcke ure
alsdenaenitaetxden Pachter den voorgaende fal
inftnucren, op peyne foo ecnige van bcyde niet en
compareerde, de felve evenwel gheftantfal moe-
ten doen den peyl by den goetwilligen ghenomen
endeghcdaen: Welcke peyl ghefchieden fal met
twee van den Magiftraten en den Secretaris vande
Plaetfe,oftecnen gefwo'oren Klerck, oft ten min-
ften byde Secretaris ofte fijnen gefwooren Klerck,
met twee ghefwooren Boden, oft daer geen Bo-
den enzijn, met twee geloofwaerdige Getuygèu:
Ende wort de Regenten vande Dorpen exprefle-
ück ghcinterdiceert, geen vanheurelnwoonders,
van wat qualiteyt of conditie die zijn, te bevelen
kt colle&cren van de Irnpoften , op behoorlijck
falatis niet aen te nemen, op de peynen inden Pla-
I cate jegens den geencn die den ophef van de ghe-
; meenc Middelen beletten ofte verachteren gefta-
tueert. Ende ibo verre eenige Pachter in ecnige
Dorpen geen Colle&eur op behoorlick ialaris fou-
dekonnen bewilligen, om de collecten te doen, fal
den felvcn Pachter hem mogen addrefTeren aen de
Gecommitteerde Raden in derefpeftive Quartie-
ren,«dicna fommire kenniife van faecken, een pu-
bliek Perfoon daer toe op behoorlick falaris fullen
latten ende authorifcren, die 't felve ghehouden fal
weien aen te nemen.
XIII.
Item, foo wie Pachter blijft van cenigen lm-
P°U, lal gehouden wefen de betalingc daer van te
floen op fu)cke termijncn ende dagcn ais in de
/bnd°nnantie van den felven ImPofte begrepen is,
r cerugc penningen inne te mogen houden
niet eTjley facckcn: Ende in fo verre hy fulex
miir Τ ' ^ men a's dan den verfchenen ter-
iiJncnB rn°gcn Cxecutcrcn aen den Pachter ofte
meenc Τ °ffie Van den °ntfangcr' fonderde ge-
rcihin h
          by eledieeenichfints teprejudice-
realcc fUre.a(ftie' ende dat met heerlijcke ende
fommXeCUtie mectCr ^aer' fonder eenige vordere
provo^'ip' niet,te8enftaende ecn|ge aPPeI1atic oft
d'exccüt ■ ι e onvermindert dien, volgende
ken fnnri°na daer van gemaeckt ofte te maec-
' ,londCreenichfins te letten op 't beneficie van
-ocr page 871-
£f#$ü           Placaten. jplfafcM tpSEit* 2. Deel.
verfocht, die daer inne genieten fal alfulcke quote
:ende portie als den Officier, indien hy d'executie
gcdaen hadde, ghenooten foude hebben,ende dat
inde plaerfcvan fijnen falaris. Ende dit alles on-
vermindert de vordere peynen inden yobrfchreven
gcfurcheert werden ; Ende indien tegens ·
particulieren, ende voordeel vanden Pachter Τ
oock tegcnsden Pachters, hare Medeftande»'r
Borgen, ende voordcel vande Ontfaneers fu
gecondemneerde in gangbaren gelde namnHfl
■Placate begrepen, die tegens de overtreders even-
' wel Tullen worden gcexecuteert. Welveritaende
dat van onfent wegen, by faultedat d'Officieren
ofte Pachters de voorfchreve peynen niet en exe-
cuteren , de felve peynen in 't geheel ten behoeve
vande gemcene faecke fullen worden geinnct en-
de gcexecuteert.
XVII.
Ende indien eenige differenten ter faecke van
de voorfchreve verpachte Middelen, 't zy tuiTchen
den Ontfangers ende de Pachters, hare Medeitan-
ders ofte Borgen, ofre tuiTchen den Pachters, Me-
deftanders, Borgen oft Colledeurs, onderling, ofte
tuiTchen de Pachters ende d'Ofïicieren.ofte eenige
particulieren, op de boeten, breucken oft in eenich
ander geichil, ter fake vande gemeene Middelen,
ende defê ende de particuliere Ordonnantien dc-
penderende, vande betalinge der beloofde Pachte
quamen te ontftaen, werden de Gecommitteerde
gaendc op de Verpachtinge gelaft ende geauthori-
feért, 't geheele Collegie van Schepenen, of eenige
der fel ver te committeren ter decifie vande voor-
fchreve differenten, ter plaetfe daer de felve fullen
vallen, voor den welcken de voorfz differenten
eerft fullen dienen, die gehouden fullen zijn op
feeckeren dach ter weecke daer toe te prefigeren,
parthyen fommaire ende de plano recht te doen,
't zy by abfolutie ofte condemnatie, fonder de fel-
ve voorgoede Mannen te renvoyeren, tenware
daer toe merckelijcke redenen mochten dienen,
daer vooren by de voorfe Schepenen ende Secre-
taris van elcke verklaringe ende uytfprake fal ge-
noten werden refpeélivelickdrie ftuyvers, de welc-
ke by den partyen onder den felven Gerechte ful-
len worden geconfigneert, mits dat parthye trium-
pherende, fijne geconfigneerde penningen fullen
worden ghcreftitueert: Oock fullen Schepenen
geen langer uy titel mogen geyen, dan van drie da-
gen tot drie dagen, of eenige ander extraordinaris
dilayen of uy titel accorderen, inder voegen dat de
faecken ten principalen fullen weien gedecideert
binnen den tijdt van een Maent, na de eerfte ver-
dachvaerdinge te rekenen, ten ware dat de Pach-
ter ofte Collciteur in gebreke bevonden werde fijn
termijn vvaer te nemen, ende fijne faecke te ver-
volgen. Ende in gevalle yemant by Sententie van
Schepenen mochten verftaen befwaert, of langer
dan den voorfz rijt uytgeitelt te zijn, fal de faecke
by provocatie ofte evocatie mogen betrecken voor
de refpedive Collcgien van de Gecommitteerde
Raden, ommedie aldaer by den khen getermi-
neert te worden, naer dat lylieden in conformité
vande Ordonnantie fullen bevinden te behooren.
Ende fal fijne provocatie moeten interje&eren,
ende den Rechtdach doen dienen binnen den tijdt
van twee Maenden ten langhften nadepronuncia-
tie vande Sententie, oppeynedat de provocatie
fal worden gehouden voor defert: Ende indien de
verklaringe gefchiet is tot voordeel van particulie-
ren, ende naedeel vanden Pachter ofte Colle&eur,
fal middelertijtde parate executie vanden Pachter
moeten, foo veel als tot voldoeninge vande vr*?
verklaringe ofte Sententie noodich is
XVIII.
Die geene die erreur fullen willen propos
tegens Sententien by arrefte ghegeven ter VcV
deringe vande Gecommitteerde Raden inde re£
dive Quartieren, fullen gehouden zijn binnen£
Maenden vander pronunciatie,hare Requefteom
te geven ter Vergaderinge vande voornoemde Ge
committeerde Raden, inhoudende hare redens
ende middelen by de welcke fy willen het ertet
bewijfen ende betogen, ende daer bencfièns te
Secretarie vande felve Gecommitteerde Radens
configneren de ibmme van hondert guldens, op
welcke Requeite fal verleent worden appoinfe
ment' van dachvaerdinge van parthyen, weidt
daehyaerdinge*d'Impetrant gehouden fal zijnte:
executie te ftellen, ende den dach betekenen ba
nen den voorfz tijdt van drie Maenden nadepro
nuneiatie vande voorfz Arreite,Ten welcken ie
dienende, fal de voorfz Impetrant geen andereie-
denen ende middelen mogen feggen ende voor-
ftellen, dan die geene die m fijne Requeftebegre-
pen fullen zijn, waer op dê Gedaechde ten νοοά
dage fal antwoorden, nemende over wederzyden
pertinente conclufie in materie van propofitievaa
erreur, daer van Aae gemaeckt fal worden, ende
gevoccht ten ProceiTe. Ende fullen parthyen daer
by mondelingh,ofte in gefchrifte mogen doen de-
duceren foodanige redenen van Rechtcn,endevaa
haer bedinghde binnen een Maent als henluyden
goetduncken fal, fonder inde felve materie tcon-
derhouden ander dilay, ofre forme van proccduy-
ren, 't welck gedaen zijnde, fal dImpetrant gehou-
den zijn binnen drie Maenden, te reeckenen vso
den dage der voorfz A&e aen ons teverfoecta
hem Adjuncten verleent te werden,om het voorfz
Proces te herfien, ende wederom te vifitercn, ά
welcke hem verleent fullen werden tot vijf in ge-
tale. Ende fal d'Impenant gehouden zijn ter Se-
cretarie vande voornoemde Gecommitteerde Ra-
den te namptiferen, fo veel penningen als de felve
Gecommitteerde Raden noodich duncken fal om
de vacatien te betalen. Ende 't geene by de voor-
fchreve Gecommitteerde Raedcn (parthyen hinc
inde gehoort) uyt ghefproocken fal worden, fa
voor arreit ghehouden werden, ende fal parthyen
fuccumberende, boven deib noch vervallen ineen
boete van veertich ponden van veertich grooten.
ofte foo veel min als de Gecommitteerde Radcn
naer gelegentheyt fullen arbitreren. Ende fuljn
de voorfchreve Gecommitteerde Raden gehouden
wefen parthyen recht te doen binnen vierrijm
dagen naer dat de faecke voor henlieden ghew'
neerr.ende in rechte geconcludeertfal zijn- tr'
op dat parthyen met minder koften tot ha"1*,,
mogen komen, fullen de voorfz Gecommit«^
Raeden ten minfrentenen dach ter WcecW,
weten, des Vrydaechs vaceren, om me partwj
expeditie van recht op de voorfchreve w
te doen.
                                                ï0Rt
-ocr page 872-
,ΜΛ                        Gemcene Middderu»
165
XXIII.
Ende fullen alle vrydommen ende exemptien
niet verder werden ghetogen, en tot geen anderen
eynde, als alieenelick tot fulcken infichte ende in-
tentie als die zijn verleent.
X XIIII.
Sullen mede de Bcwint-hebbers vande Weit-
Indifche Compagnie vry wefen vande Impoften
opte Middelen van confumptic van alie foorte van
natte en drooge Vivres, diede felve uyt defe Lan-
den naer Brazil, ofte andere diilriclcn van haerluy-
der O&roy fullen doen vervoeren, omme aldaer
verhandelt ofte geconfumcert te werden. Wel cx-
prcflelijcken daer in verftaende te begrijpen het
ilachten van aldcrhandc Bceften, neffens het Zout
ende Peeckel tot bewaringe en goet houdingevan
de felve. Ende fal den Pachter mede egecn pre*
tenfie mogen maken vande Huyden, Smeer ende
Afval van het Beftiael, dat van wegen de voorfz
Compagnie wert geflachtom naer Brazil.of elders
onder 't rcfort vande felve Compagnie verfonden
te werden, fchoon het felve oock niet en wert ver-
voert Doeh fullen de felve gehouden zijn 's Lants
gerechtigheyt te beralen, vande Vivres die binnen
Scheeps-boort fullen werden geconfumeerr.
XXV.
De Bewint-hebbers vande Ooft ende Weft-
Indiiche Compagnien of Coliegien, fullen gehou-
den wefen des verfochr zijnde, te verklaren, dat
van alle het gcene daer van fy Impoft re betalen
fchuldich zijn , by haer nieten werde ghecompo-
feert, maerdenfelvë Impoft oprechrelijck betaelt,
op peyne geftatueerttot laftc vande particuliere.
XXVI,
Noch foo refêrvercn wy aen ons de interpretatie
ende decifien van alle quefticn ,ghcfchillcn ende
querelen , die op eenige Ordonnanticn van d'Im-
poften fullen mogen vallen ende rijfen, om by
hun ghedecidcert te worden. Sonder dat die vaft
den Hoogcn of Provincialen Raden, of eenige an-
dere Rechters daer van eenige kenniiïè fullen mo-
gen nemen, ofte eenige provific of hantiluy tinge te
vcrleenen, ten ware by voorweten, ordonnantie öf
renvoy vande Staten.
XX VIL
Een yegelick Pachter fal gehouden wefen fijnen
Pacht te betalen in goeden ganckbaren gelde, vol-
gende de permüjïe ende weiende van gewichte,al-
foo d'Ontfangers belaft is anders geen geit t'ont-
fangen noch uyt te geven.
XXVIII.
Sal een yegelijck Pachter ghehouden wefen
d'Impoften binnen tydefijnder Pachte ghevalJen,
te innen ende te doen executeren ten lanckften
binnen vier Maenden t'eynden de expiratie van fij-
nen Pachte, naer welcken tijdt hy, nochte de Bor-
gen ofte Medeftanders, geen parate executie heb-
ben en fullen, maer daer nae fal hy gehouden zijn
fijne gepretendeerde achterwefen bya&ie te ver-
volgens
XXIX.
Van geiijeken fal het recht van legael hypoteecq
't welck den Pachters competeert op de goederen
van die gene die hen terfaeeke van Impoften ofte
andere gemeenc Landts Middelen fchuldich zijn,
niet langer duyren als fes Maenden na den fayfoe-
5. Μ ij                        ne
X IX.
ι m ίόο fal den Pachter ghehouden wefen in
wanneg
ht, «na
itervoigc-
dcn ende inhouden der
Êfwcn fonder eenige conniventie, fimulatie, dire-
Af lick ofte indireaclick, in ecnïgcr manieren daer
tone te gebruycken ofte te doen gebruycken,
Λ. Λ.
Voorts en fullen de Pachters vande voorfz lm-
ooften eeeene afflach mogen eyiTchcn uytgeen-
derJey feecken, hoedanich de felveoock mogen
arden aiwaer 't oock foo, dat by Piacaten eenige
uvtvoerinse van Waren, Goederen ende Ammu-
nitienvan Oorloge verboden wert ι Uytgefondert
alleen,dat indien den Vyandt ('t weick Godt ver-
boeden wil) datelick eenige Dorpen ofte VJccken
qüame te occuperen, daer over defen hun Pacht is
Jreckende, fullen als dan afflach genieten van hare
beloofde Pacht-penningen, vanden tijdt af dat de
Vyandt daer binnen gekomen fal wefen, ende die
fal blyven occuperende, ende verder niet.
XXL
Item, foo fal een yegelijck Pachter d'Impoften
ontfangen, ibo verre de Parochicn vande Steden,
Vlecken, Dorpen,by hem gepacht ftreckende zijn
op denHoJlandtichen bodem, fonder reguard te
nemen op de Jurifdicïie. Des fullen de voorfz Im-
porten vanden Vlecken ende Gehuchten, wefen-
de Hollantfchen bodem, endebuytch Hollant pa-
rochiende, ontfangen worden daer onder de felve
fortcren: Ende fal te dien fine de felve mogen col-
lederen ofte doen collederen inde Steden of ten
Platten Lande, by fulcke middelen ende wegen
ais't hemoorbaerlickft duncken fal. Ten ware ee-
nige Huyfen binnen de felve Steden ftaende, buy-
ten parochiden.die binnen de felve Steden betalen
fullen: WacrinnedeSchantflen, Huyfen ende
Forten mede begrepen fullen wefen.
XXII.
Vande voorfz Importen fullen vryendeexempt
«jn » haerc Koninghlijcke Majeiicyt van Bohe-
men: den Jongen Prince van Orangien: ende de
£nnccflè Royale : de Douagiere van Syne Hoog-
Jjcyt Frcdcrick Henrick Prince van Orangien, on-
"CfHeliJcker memorie, ende alle de Kinderen van
yicn des hooch-gcdachten Prince van Orangien
vMihem, hooch ioffelickc memorie t Den Wcl-
fi^booren Heere van Brcderode: alle Ambafla-
jjpUf v*n c°ningen,Republijcquen ende Furften,
Γ«Λκ vCo,,eg,eTheologie binnen Leyden,alle
ttX ?en \ H' Gccft-huyfen , Lcproos-huyfen,
demïj f,ierSe,iJcke vande AclmoeiTe Icven-
terïrÏÏ idc felve gehouden fullen wefen biljet-
endeZfe Van **»■? ft/uMeJ °Pdoen
tnde fiillij ™i yemant va" hare Domeftijcquen.
mogcn f ü Pachters gcen a#ie van doleantien
tjen η.· °n fren °P de vrydommen ende exemp-
SbmS hoeve van een»ge andere uytheem-
l«9by oïnrSAie van ceniSe nieuwe bed'Jck«n-
Wiwarr ν Uct,rove gegeven foudc mogen wor-
gde haZ ηoockdat de voorfeyde Odroycn loo-
**re yacht gegeven waren.
j
d
S
-ocr page 873-
1' '
' ■' '
'                                         .■ " II..1"
PlacatecL·/. j-TSoecla: ;$üI?iO 2. Deel.
Ify
nc vandc verpachting^, indVwclckede fehult fa!
•*zijn gemaeckt, in voegen dat de voorfz Pachters
tere gcrechtighcyt noopendedevoorfz fchulden,
hét-iyby inflitutie van aöie, ofre parate executie
fullcn moeten vorderen, ofte in preferentie.aen
brengen, binnen de voorlzfes Maenden, ende die
behoorliek vervolgen, fondcr de Proeeduyren in-
terrupt te mogen laten loopen, op peyne van te
vcrliefcn het cflcct van 't voorfz legael hypoteecq,
achtervolgende de Reiblutien daer op voor defen
genomen. .
XXX.
Wort vorder vcrklaert dat alle Drooge-gaftery-
houders, die de gaende ende komende Man om
geit bydc maeltijdt,ofte anders logeren , voorts
aen van Wynen ende Bieren Tappers Impoft fulj
len betalen,ende de Ordonnantienfubjecl: zijn als
andere Tappers. Maer dat alleen die geene die
vafte Commenfalen houden, die heur koft by den
Jare, half Jarc, ofte vierendeel Jaers koopen, fon*
der de felve by de maeltijdc tcreeckenen, mits nie-
wiandcn anders logerende als vafte Commenfalen,
betalen fullen Burgers Impoft. Gelijck mede voor
geen Drooge-gaftery-houdcrs ofte Tappers fullen
worden gereeckent, die Slapers leggen, ofte Am-
bacht-gcfellen ofte Schippers voor korten tijdt lo-
geren , ende voor de felve geen Wijn ofte fware
Bieren en tappen > midts dat de felvige in haerc
Huyfen geen Wynen ofte fware Bieren en fullen
mogen nebben jiönder daer van te betalen Tap-
pers Impoft .alles op peyneinde Ordonnans
grepen,
                                      : ;,· .          CD«·
XXXI.
Alle welcke Poinöen ende Articulen.foo »i
by den Pachters als alle andere achtervolchcfjj
moeten worden, fondcr dat de CommiiTarifen
<k
Magiftraten in de Steden ende Plaetfen daer
verpachtinge gefchiet, eenigc vcrklaringe ter co*
trarie ful len mogen doen, ten ware de felve ÏK2
lijeken daer toe by onfe exprefTe RefolutieL
ghelaft, op peyne vande felve verklaringe vootn^
ende van onwaerden gehouden te worden
XXXII.
Alle refpeclive Magiftraten ende Collegien f.'
len gehouden zijn de Placaten ende Ordonnantie·
op de gemeene Middelen , fulcks die tegen^
dich zijn, ende noch iouden mogen werdent&
betert, precifelick t'onderhouden ende doen onder.'
houden, ende daer inne de Pachters te mainte»
ren, ende de ftereke hant te bieden.
Op welcke Generale Ordonnantie ende V»
waerden,nadatde felve den Ommeilandaj
was voor ghelefen, Wy ondergefchrevcnai
Gecommitteerde vande Staten, voorts ik
procedeert hebben tot Verpachtinge vande
Middelen, op fulcke Ordonnantie als pari»
lierlick op elcke ipecie van dien is gemaeck
Ende des t'oirkondenis defen by ons in ds
voorfz qualiteyt getéyekent;
* 4. Ordre tegens de Qornpofitienygeemaneert inden f are 163 6, ende met wy
.·,·> . nlcb Ampliatie rvernkmt 'inden Ure 1641,
fal calangeren, naer deninhouden < vande refpedivtOt·
donnantien, alle degëern die inde voorfz α/φ/ίια
fchuldichfullen zijn.
ferieufe lijeken hebbende gedelibereert op het wee-
ren vande Cómpofitien, die foo gantfeh fchade-
lick zijn voor de ghemeene 's Landts Middelen,
Hebben eyntclijckcn verftaen ende gerelölveerr,
dat alle Officieren folemnelijcken ende metop-
gefteecken vingeren,Tullen befweerenhet Placaet
Generael,endede 1 Generale ende particuliere Or-
donnantienopte gemeene Middelen geemaneert,
mitfgaders doen den Eedr tegens de Cómpofitien,
volgens her Formulier by de Heeren CommiiTari-
fen hun voor te houden, ende hier onder gheftelt.
Gelijck mede goct is ghevonden van de peyne te-
gens d'Offieiers in 't Placaqt gheftelt, fal worden
verhoocht, en wort verhoocht by defen , met een
boete van fes hondert gulden, terprofljte vanden
Acnbrcnger.i .
             .·-.·■.> 3 n · :■:,,... -iw* a:
- Ecdc te doen by de Officieren ende
hare Stadthoudcrs.
De Hooft - Officieren fullen den voorfz Edt
doen aen handen vande Heeren Commiflariiêit
ende den felven gedaen .hebbende als nae bcho>
ren, fullen dan vorder den Eedtafnemen vanden
Schout ende Gerechten, in voegen als vooren.
Ende fullen de geene die den felven Ecdt fullen
hebben ghedaen , by name ende toename op ne-
men ende overfendenaende Heeren Gecommit-
teerde Raden, mitfgaders oock vande gencdicdes
fullen blyven in gebreeckc, om fulex gheficn.dan
vorder ten aenfien vande felve, fulcks gedaen te
worden, als men naer exigentievanfaecken6l»e"
vinden te behooren.
De Aenbrengers fullen werden geauthorifêej
ende weerden geauthorifeert by deien, om de w
ficiers ende Pachters, contravenierende d'^·*
nantie, tereerftcr inftantie te mogenj*ffC,S
voor de refpedive Gecommitteerde Raden, ν
indien fulcken Aenbrenger fich befwaeitrn*
vinden om hem bekent te maecken, dat
den Fiie*'
■iJ:i -.
ί Ck beloove en [weere, dat ïck niet enfaltoeflatn o/f
·*gedooven darter eenige Comppfitie fal werden ghedaen
f η den ofjheve,varide volgende Middelen
, te weten in 't
'•Middel vande Wynen
, Bieren ,Ge/nael', Zeep ende Be-
■fliael het
zy byquijtfcheldinge, tpegiftevan Vai'en'.% Ma-
ten, Gewiekte ofdiergelijcl(e,direile!icken ofteindireRe-
licken
»maer dat ickfonder conniventie ofte dijfimulatie
felven fich fal mogen addrefleren aen-
de refpe^
van Hollandt, die als dan voor
**- - ■ ^
U
Heeren Gecommitteerde Raden, de c^m
hebben in" téjtelien,''cade daer van genie
derde. *
po»
-ocr page 874-
Geniéene Midktelqü_»(
-' ;
*6%1
Doch of het gebeurde dat de Pachter quame te Medcftanders ende Colledeurs ghchouden zij»
ninoferen fonder kcnnifiè vanden Officier, foo te dóen den naevoJgenden Eedt, mede in folem-
f\ dan den Aenbrenger door den voorfz Officier de
nele forme van met op-ghefteecken vingeren als
vooien.
Shnee hebben te doen voor Schepenen Com-
SSfcnvandcPlaetfe.
Eedt te doen by de Pachters.
t T? The hoven ende [weeren dat wy of de onfe, ofye mant
* * van onfent wegei1. > tnet niemanden fulien compofe-
ren, het zy ly quijtjcheld'inge, toegift e van Vaten
, Maten
ofte gewiekte, direRclicken ofte indireclelicken, maer le~
boven te ontfangen 't volle recht, fulcks dat ly de Ordon·
nantien is gefatueert, mitsgaders d'Ordonnantien fcher-
pe lic ken t'achtervolgen, fonder conniventie ofte diffimu-
latie ί
Alfoo, waerlijck moet ons Godt Almachtich
helpen,
Des foo fal opte Verpachtinge ten acnhooren
van een yeder werden gcdenuncieert, dat de Arti-
culen inde refpeclive Ordonnantie begrepcn,raec-
kende de verantwoordinge vande vijf Speciën,
voor als noch fulien gehouden werden in furcean-
ce, en niet in confideratien en fulien komen , tot
dat men goctfal vinden dat de voorfz verantwoor-
dinge in pratfijeque fal werden geftelt.
Gelijck mede ghelijcke notificatie ghedaen fal
werden noopendede Ordonnantie vande Scheeps-
Bieren, aengaende de verhooginge van den Im-
poft van twaelf tot dertich ftuyvers , welcke
verhooginge mede fal ceilêren ten tyde als
vooren.
Wat aengaet de Dorpen onder Contributie fit-
tende, de felve fulien van het doen van defen Eedt
vry ende exempt wefen.
lnfeelijcxzijn de CommiiTarifen gaende ter ver-
mchtinge.fpecialicken gelaft, allede Magiftratcn
endeoockde Vroetfchappen , folemnelijdken den
volgenden Eedt af te nemen, endeden felvente
laten doen met opgefteecken vingeren, in voegen
hier naer volgende.
Eedt te doen by den Magiftraet.
Uk leloove endefweere ly den Eedt, die ick ah Burge·
\mecfler, Schepen, Froetfchap,&c. gedaen hebbe, dat ick
mne compofitien vande Wynen, Bieren
, Gemael, Zeep
fftie Bejliael fal doen, nochte gedoogen, wat my en mijne
familie aengaet,gedaen te werden, ende dat ick de ghe-
noemde vrye KeMers fal verbieden, ofte helpen weeren
naer mijn befte vermogen.
Des foo blyveti d'Ordonnantien (compofitien
fmaeckende ofte mede brengende) in haer geheel.
En fulien de felve Heeren CommifTarifen niet ver-
mogen toe te laten datter eenigen eedt foude wer-
den ghedaen onder cenige conditie, als te weten,
den Eedt te fulien houden „ in gevalle andere Leden den
jehennae komen, oftediergelijcke.Mzetatklve
ende
alle andere conditicn verwerpen, ende den voorfz
Eedt puerlijck afnemen, of anders ende by refuys
Yan fulcks, rapport doen aen haer Ed. Groot Mo.
van haer wedervaren.
Sullen van gelijcken de Pachter , der felver
I. Anno 1641 bygevoeght.
HET DERDE DEEL,
Impoft vande Wynea-i,
Ordonnantie, volgende den welenen ten behoede vande gemeene faecfa
overal inden Lande van Hollant ende Zeelant,flaende onder den gouvernemente van mijnen Heere
den Prime van Orangien, als hemgedefereertzyndede Hooge Overigheyt der felver Landen, de ghe-
nteene Impofï fonder vordere verhooginge op de Wijnen,geheven endegeinnet is op den
1 Oclober 1583.
volgende 't gemeen Accoort vande Generalt Staten der felver Landen, ten believen van Synder Excel-
lentie gemaeckt.
oft fleete-wijn in geleyt wort, twee-en-twintich
gulden, boven de acht gulden die de Steden daer
op noch fulien mogen ftellen, fonder meer.
III.
Van 't Poinfon Franfche Wijn.'t zy root of wit,
achtien gulden. Ende fulien de Steden daer noch
op mogen ftellen t'heuren behoeve, fes gulden
fonder meer.
Illi.
Van 't Oxhooft Franfche Wijn,'t zy root of wit,
derthien guldens thien ftuyvers. Ende fulien de
Steden daet op noch mogen ftellen t'heuren be-
hoeve, vier gulden fonder meer.
!k Vj00r^z *mP°ft fal ontfangen worden
) by den Collcaeur ofte Pachter van dien,
U j c welekc in 't ontfangen van den felvcn
enrli» ν τ1^0^' ^em &1 reguleren na die maniere
peaofr VI lyck Van te vooren inde Steden'Doc-
dersine ι ι Π ênc°bferveert, ten ware hem an-
pcciaiicken om redene worde gcordonncert.
clckiCLfal n°°rden V00I& Impoft betalen „ van
rccckonS? l)nfche Wijn, of Spaenfchc Wijn, te
to nÏÏinac de Dadccchtfchc ritfinge, min oft
^advenantVtzy dat die voor drinck-wijn
Van
5. Μ iij
-ocr page 875-
tÓ58
Placatecu. j.Boeck. 9.Tik 3-Deel.
Ify
ben, den Pachter vander Stede ofte PlaerJèd'
hy verklaren fal de felfde te willen brengen f
dat by gebreke van dien aen den Borgen den I
poft van den voorfz afgefteken ofte uy tgeiw"1'
Wijn verhaelt fal werden, ofte indien vernam·
Van meerder ofc mindere Vaten of Tonnekens
nae advcnanr.
V l
Ende om alle fraude ende bedroch te verhoeden,
foo en fal niemant van wat qualité ofte conditie
hy zy, eenige Wynen binnen fijnen huyfe mogen
inne doen, ofc innc doen doen, dan by den gefwoo-
ren Roycrs, Wijnverlaters of andere gefwooren
Wijn-werckcrs, die de felve niet en fullen mogen
wereken, voor ende al eer hem gelevert fal zijn een
biljet by den Colledcur, Pachter oft hare Gecom-
mitteerden , op de boete van veertich ponden van
veertien grooten Vlaems 't pont, t'elckereyfe op
elck ftuck Wijns, 't zy groot of klcyn te verbeu-
ren, by den genen die de Wijnen laten inne doen,
foo dickwils yemant bevonden fal worden contra-
rie gcdaen te hebben, ende dat boven de verbeur-
nifle van den Wijn, te gaen de helft ten behoeve
vanden Pachter, een vierde-part ten behoeve van
den Aenbrengcr, ende 't lefte vierde-part ten be-
hoeve van den Officier oft Deurwaerderdie d'exe-
cutie doen fal.
Vïï.
Welckc biljetten in houden fullen de qualiteyi
ende q uantitcy t vande Wijn, die de gene die 't bil-
jet haek gehouden fal weien te verklaren, ende des
verfocht zijnde, by fijnen eede 't felve te ftereken,
ende dat de Wijnwerckers over leveren, omme by
henluyden den Colledeur ofte Pachter gereftitu-
eert te worden, met verklaringe oft felve ftuck
Wij ns conform geweeft is den biljette, om 't felve
op fijn Regifter te mogen acnteeckenen.
VIII.
Item , iöoen fal niemandt wie hy zy, ecnigen
Wijn mogen brengen of wereken binnen yemants
Huys, ten zy hy eerft ende al vooren daer van heb-
be een biljet vanden Colledeur, Pachter of haren
Gecommitteerden als vooren, op de boete van
thien ponden te verbeuren van elck ftuck Wijns
dat bevonden fal worden lönder biljet inne gedacn
te zijn» te gaen ende te innen als vooren.
IX.
Voorts foo fullen alle Wijnkoopers, die haer
Wynen in 't gros verkoopen , ende oock by de
kleyne mate ende Kanne uyt tappen, of die Tafel
houden, egeene Wynen mogen inne doen, 't zy
binnen haren Huyfe of daer buyten, ten zy dat fy
de felve den Pachter of hare Gecommitteerden
doen aen geven, om by den felvcn opgeteyekent,
ende den I mpoft daer van ontfangen te worden,
naeradvenanc by depeylinge bevonden fal wor-
den daer uyt getapt te wefen, op de verbeurte van
de Wynen die fy contrarie defen inne gedaen ful-
len hebben: Te gaen ende te innen als vooren,
ende daer en boven arbitralijcken ghecorrigeert te
worden naer exigentie vander faecke. .
X.
Item,ibo en ial men geene Wynen die inne ge-
daen zijn/t zy by Grofïiers, Tappers ofte Burgers
mogen affteecken ofte uyt fteecken, om geen Im-
poft daer van re betalen,fonder eerft den Colledcur
oft Pachter daer van te adverteren, hem feggende
wie den wijn hebben fal, ende van hem een fchijn-
fel te nemen, ende cautie dat hy binnen den tijdt
van twee Maenden die felfde aengebrachtfal heb-
ders doet, en fal den Colledcur ofte Pachter 't f^'
niet mogen korten.
                                    *
XL
Ende fullen de Wijntappers endede voorfz τ
felhouders, ofte by de kleyne mate ende Kann*
uyt tappende, alle Maents den Collccleur2
Pachter betalen den Impoft vande Wynen dief
dien Maentgeflctcn ende getapc hebben,tcn\yJ
fy die afgefteeckerr hadden met kenniflè van dea
Colledeur ofte Pachter als vooren, ende fujUj
oock ghehouden zijn ten verföecke vanden Colfe.
deur ofte Pachter cautie te ftellen voor den Impofl
van een Maent: Welverftaende indiende Pad^
eenige fufpicie van fraude hadde , fal 't ièlve dea
Magiftraten der Steden binnen de Maent aen κ.
ven, ten eynde 't felfde by hem mee kenniflè van
de felve Magiftraten machaen gheteyckcnt,end«
den Impoft daer van 't eynde de Maent ontfangen
werden.
XII
Item, de Wijn-koöpers die de Wijnen in '(gros
verkoopen ende kelderen, ofte anders opflaen, bj
de Kanne niet uyt tappende, noch geen Tafel hou-
dende , fullen heure Wijnen nae ouder gewoonte
doen in wereken, maer en fullen egeene Wynen
die binnen der Stadt blijft,mogen laten affteecken
ofc uyt wereken in Tappers ofc Burgers Huyfen
dan naer d'opganckende voor d'onderganckwn
der Sonnen by eenen ghefwooren YVijmvercker,
die hem een biljet vanden Pachter fal vcrtooncn,
op de boete van veertich ponden van veertichgroo-
ten, foo dickwils als hy bevonden fal worden con-
trarie ghedaen te hebben , t'applicerén als boven,
Ende alfoo by den voorfz Wijnkoopers ofte Grof-
fiers van hare opgeleydc Wynen geen Import en
wort betaelt:fullen de felve daer omme van haren
drinck-wijn betalen , ter Maent dertich fbyvers:
Welverftaende dat de Groifiers fullen optie heb·
ben,of fyiuyden die dertich ftuy vers ter Maent be-
talen wijlen, ofte toe laten den peyle van hare Wy-
nen , daer inne niet begrepen den Kuypersdieal-
leenlijckde Wynen hanteren vande Koopluyden
om feecker kleyn loon, fonder daer aen part ofte
deel te hebben. Ende fal den Pachter de voor»
dertich ftuy vers van elck der voorfz Groifiers on-
willich zijnde de felve te betalen, ghehouden ιψ
fonder diflimulatie ende conrtiventie ftriérelijckes
te executeren, fonder dat de Pachters eenige cor·
tinge uyt oorfaecke van dien regens den Staten
fullen mogen verfoecken of fuftineren. ^ Item.e
fal egeene Wijn mogen affteecken in Vaten n»'
der dan van fefthien ftoopen, op de boete van ζ
ponden t'elcke reyfe te verbeuren by den ν
kooper, ende de Wijn die contrarie af gncitcec*
fal zijn te verbeuren by den geenen tot wie"
hoef die Wijn afgefteecken is.
Van defen Importen fal niemant ny^cn
empt wefen , dan Syne Excellentie de Orav
Hohcnlo.de PaJz-Gravinne ende GravejViau
volgende de Generale Ordonnantie, midug ^
-ocr page 876-
-AQ
-■ r. ·η
w0             J O ξ Gem eene M
,. ev,n4e Munte, fulcks de felfde inde voorgaende
di thdneengenoten hebben, ν ; ' ™'·"
ςηο Wie Pacbrer blijft van defen Impoft, fal ge-
. j1«wfan t'evnde alle Maenden re betalen
SlpS vaTden Omfang* Generacl
een gerecht fefte-pan?van fijnen gehee-
l-beloofden Pachte,oft by gebreke van dien, fal
ïOntfanecr 'c felve mogen executeren eridé irtné
Inden Pachter ofte fijnen Borgen, nacrvermel-
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie-.
ji. V.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
optencerften Odobris 1583 eerftkomende met-
ter Sonnen opganck:Ten wekken tyde den Pach-
ter fal moeten gaen met twee Schepenen vander
Stede ofte Vlëcke J ende den tegenwóordigen
Colleaeur ofte Pachter (diedés verfochc zijnde;
gehouden fullen wefen hem te aflifteren) fóo wel
ten Huyfc van alleden geenen die hen gheneeren
met Wynen te tappen ende te flijten, als opek ten
Huyfe van alle Groifieren die haer den peyl van
hare Wynen toe gelaten hebben, ende voorts van
de Burgers ende andere, voor hen fel ven drinck-
wijn in jeggende,ende die Wynen die fy aldaer ten
Huyfe bevinden.by den gefwooren Wijnfchroyers
doen peylen ende aenteeckenen, omme t'eynden
der Maentdaer van te mogen ontfangen den be-
hoorlijcken Impoft, naerdat men als dan by pey-
iinge als vooren bevinden fal daer uyt ghetapt te
wefen: Gelijbkoock ter expiratie vande Pachte fal
mogen worden ghedaen, op peyne dat de Pachter
I661
die peylinge niet doende, verbeuren fal het vierde-
part van fijne beloofde Pacht, ende die twee Sche-
penen die daer toe gecommitteertfullen zijn, elcx
verbeuren ial vijftich gulden, fo verre fy den Pach-
ter inde peylinge niet willen aififteren. Ende dat
fo wel Edele alson-Edeie, nier willende de peylin-
ge gedoogen, oftede Wynen verfteeckende, ver-
beuren fullen vijf-en-twintich gulden, boven de
verbeurnifie vande Wynen : Te bekeeren d'eene
helft vande breucken vanden Pachter, in gebreke
zijnde die peylinge re doen, ten behoeve vanden
Officier vander Plaetfe, ende d'ander helft vande
ghemeene faecke: ende vanden on willigen Sehe-
penen oft Burgeren, d'eene helft ten behoeve van
den Officier, ende dander helft vanden PafcHten
Weiverikende dar de Staren by preventie, ofte
oock by foultedatdOffteiercn die Voorfz peynen
nieten executeren, die felfde peynen in 't gheheel
ten behoeve vandegemecne iaeckc fullen mogen
innen ende executeren.
          . . v.vv .
XVI.
Op de Conditien ende Voorwaarden, lbo in de-
fen als in de Generale. Ordonnantie begrepen, is
Pachter gebleveri van defen-Imboire
voor den tijdt van fes "ïylaendcn, beginnende als
vooren,endeeyndende deneerfténApriJis 1584.
toekomende metrer Sonnen opganck , voor de
fomrnevan' · * ' ·
van veerrieh grqotén Vlaems 't poaa
DestOirkonden is defen geteyekenf by de Ge-
committeerden »opten
r.i
1 ;
Ördonnantien, voorde Ψ achten ofte ColleBeun mnde lffywrp> volgens
de tvekke ten lehoeve vande ohemeenefaecke inden Lande van HolkndtendeWefi-Vfkflandi ,den
gèmeenen Impoft op de Wijnen van wegen ende volgende den confente vande Staten Jerfelver Lan~
dënfucceffivelkk voor den tijdt van een half ofte heeljaer
, t'federt denjare 16ογ. tpt 1630. leyde
jncïuysgeheven endegeinnetis.
dens fonder meer, macr wel minder.
■I111.
Van meerder oft minder Vaten ofc Tonnekene
nacr advenant; Midts dat de voorfz Pachters ofte
Colle&eurs gelijcken Impoft fullen ontfangen van
alle goede Wynen,diebyde Gebrande-wijn-maee-
kers oft Wijn-branders, inne gcley t ofte op gedaen
fullen werden, volgende het vijfde Artijckel op
den Impoft vande Gebrande-wijn gemaeckt: Des
fullen alle de Burgers, Inwoonders ende Ingeicte-
nen,ibo inde Steden als ten platten Lande, egeen
Tappers wefende, Drooge-gafterye houden, ofte
Wijn verkoopende, vande Wynen die {y voor hun
eygen Familie in ieggen ende confu meren, vol-
ftaen, mits betalende half foo veel voor Impoft, als
hier vooren isgheipecificeert; Mits dat den vollen
Tappers Impoft fal worden betaelt vande Wynen
dieby eenige Vergaderinge van Jonge Lieden, Ge-
rechten , Collcgien, Schutteryen, ofte Rotten der
ièlver, Gebuyren of andere Compagnicn in geïcyc
fullen worden in Burgers ofte Huyiluyden huyfen,
ende tot lafte van het geheel Gcfelfchap ofte Com-
pagnie, ende uyt de gemeene Bcurfen oft pennin-
gen betaelt worden.
Den
I.
! En fal voorden voorfz Impoft betalen van
iClcke Ame Rbijnfcrje Wijn , Spaenfche
J Wijn 1 ofMalvefeyen, tereeckenen nae de
Uordrcchtfche Ritfinge, min oft meer nae adve-
nant, tzydat die voor Drinck-wijn ofte Sletc-
ff,jn>n eeleyt wort,ζ acht-en-veerticbguldens: Bo-
vea de feftjen guldens die de Steden daer op noch
SXmogen ftdlcn> fondcr mecr. maer wel
U·
1 eiS, tPoinf?n Franfche Wijn, 't zy root of wit,
e V"AVeefch^em thienfluyvers, Ende fullen
KhoeTn η Cr °P noch m°gen fteJlen geuten
h0evc» ne£cn guldens, fonder meer.
V ■                            IIL
X^^rttchguldens: DeToflanenfullen beta-
»e de fplvl nt vande Sroote vande Vaten daer
rn worde- aneCn êerwooren Wijn-vcrlater ful-
twm^Jj010^*· 5 tot Ιφ van den geenen die de
Sot^üuEndlmen de Sceden daer°P
mogenftcÜen theuren behoeve, acht gul-
-ocr page 877-
,111 . . 1 IHHUIMMM.il
—-------------------------------------------------------τ-
Placaten-;. 3*B°CC^·- rpoTiO 3> Deel,
\66ι
ïÜj
t
öntfangen.nochte oock de aengebrachre
Den Pachter.5 c^J<? Medefiander, lullen aen han-
den vanden Cörnrniflaris, 6 terprefentie vanden Of-
ficier, écu
behoorlijcken Eedt doen ,6 mei opgerech-
ie .vingeren
", dat.Ty noch niemant van haren we-
gen, andersjdan de volle gherechtigheyt van defen
ïrnpoft fu.lien genieten, 5 foo wel inden Dorpen ende
ten platten Lande, ah inde Steden
, ende dat iy noch
niemant van haren wegen daer van met nieman-
den en fullen compoferen ofte conniveren in ee-
nigcr manieren,' op pcyne 6 vanvijf-en-twintkh deb-
iele NederlartifcbeBijderS) onvermindert de vorder e pey-
nen begrepen
in den vijftienden Artïcule vande Ge-
nerale Ordonnantie , foo wel jegens den Pachter
■$ ende Medefiander te executeren, als jegens den ge-
nen die met; baer ofte yemandt van haren wegen
.compoftlie pi uy tkoop aerigaet:, 6 Endefulkn daer-
en boven de, ρ achtersfulex doende, heur leven langhver-
iqden wefen te mogen pachten, ^ Ende fal dit Articule
fncïjfelickjnoetenwerden naergekomen.
\v> tv:.
VI.
' Ende o.m alle fraude en de bedroch te verhoeden,
ƒ00 en falniemant van wat qualité ofte conditie
by zy, eenige Wynen uyt Schepen, Schuyten,
Wagens, Karren,Packhiiy'fen,Kelders, ofte andere
Plaetlèn daer die zijn, mogen brengen ,uyt doen,
óveriètten» opflaen, ofte.eenichfins tranfportéren,
wereken of doen wereken, ofte inne doen ,-■ ofte
doen doen, 'pzy of de wijnen buyten fs Landts in
andere Provintieri,ofte oock van d'eeneStadt in
de andere gevoert fullen worden, ofte binnéri de
Stadt bly ven,dan by den gefwooren Royers,Wijn-
verlaters of andere gefwooren Wijn-werckers, die
de felve niet en fullen mogen wereken, voor ende
al eer hem gelevert fal zijn een biljet by den Colle-
deur, Pachter öft hare Gecommitteerde ghetéye-
jkent, op de boete van veeftiph ponden vanveer-
tich grooten Vlaems 't pont, t'eicke reyfe op elck
iluck Wijns 't zy groot of kleyn te verbeuren , by
den genen dfè contrarie doen , ofte laet doen, ende
dat boven de verbeurnifle vanden wijn : Wclver-
ilaende dat de wijnen dieop'c itroome van 'teenc
Schip over ghelbt worden in 't andere, om ilracx
over Zee buyten 's Landts gevoert te worden, ful-
len mogen over gefet worden "by het Boors-volck
nae ouder gewoonte; Mits nochtans eerft ende al
vooren hebbende een biljet vanden Pachter, opte
verbeurte als vooren.
VII.
( Welcke biljetten in houden fullen dequaliteyt
ende quantitey t vande Wijn, die de gene die 't bil-
jet haelt gehouden lal weien te verklaren, ende des
verfocht zijnde, by fijnen eede^'t felve te ftereken,
ende dat de Wijnwerckers over leveren, 7 tenlang-
flen binnen den lijdt van tweemaelxxiiij. uren,
omme
by henluyden den Colledeur ofte Pachter gerefti-
tucert te worden, met verklaringe of't felve ftuck
Wijns conform geweeft is den biljette, om 't felve
op fijn Regifter te mogen aenteeckenen.
'VIII.
Item, fo en fal niemant wie hy zy, eenige Wij-
nen mogenbrengen of wereken binnen yemandts
Huys, Erve, Schip, Schuyt, op Wagens of Karren,
noch geen Schippers, Schuyt-voerders, Wagen-
lieden oft Karre-lieden, en fullen die mogen in
hare Schepen, Schuyten, op Wagens of Karren
pen, roeren of op doen, laten reppen, roeten r
doen, ten zy hy eerft ende al vooren daer van??
be een biljet vanden Colle&eur ofte Pachter
der Plaetfen daer den felven inne gedaenfu^Ï'
voert, op gedaen, ofte inne ghebracht fal w J
*t zy om vervoert ofte geconfumeert te worde
de boete van thien ponden, bydenSchipJ0"1
SchuytvoerdcrSiWagcnlieden, KaneliedenT5'
werekers ofte andere wie die zijn , die bevonf
lullen worden contrarie gedaen ofte laten doen
hebben, van elck ftuck wijns te verbeuren
■;.-,..: :ix.
Tot wclcken cynde fal een ycgclijck, die cenk
Wynen begeert te vervoeren van d'een plaetfe t
d andere, de lelve niet mogen doen.of laten reppe!
ofroeien uyt eenige Huyfen,Keldcrs,Packhuyfo
ofte andere Plaetfen ,noch oock uyt eenige Sche-
pen, Schuyten, Wagens of Karren, ten zyhyejj
ende al vooren hebbc een biljet van den Pack
vande plaetfe daer den felven vervoert wort: En»
daer benetTens gehouden zijn verklaringe te
wanneer hy eenige Wynen van meeningeistt
Schepe te doen, oft uyt te fetten; Ende de Wikt
gekomen zijnde ter plaetfe daer die ghcdeilin«t
zijn, en fullen infgelijcx uyt de Schepen.Schuyten,
Wagens, Karren, niet gherept oftcgeroertmoges
worden, fonder eerft 4aer van te hebben een biljet
vanden Pachter der fclver plaetfe.
X.
Voorts foo fullen alle Wijnkoopers.Groffiers
ofte andere, oft oock by de kleyne mate oft Kan-
nen uyt tappende, ofte die Tafel houden, eenige
wynen mogen inne doen,'t zy binnen haren huyfe
of daer buyten, ten zy dat fy de felve den Pachter
of haren Gecommitteerden doen aen geven,ende
obferveren 't.gcene voorfz is.om by den felvenop-
geteyekent, ende den Impoft daer van ontfangeu
te worden, naer advenant by de peylinge bevon-
den fal worden daer uyt getapt tg wefen,op de»
beurte van de Wynen die iy contrarie dcfeninnc
gedaen fullen hebben : Te gaen ende te innen
als vooren, ende daer en boven arbirralijcken gbc
corrigeert te worden naer exigentie vander fake-
XI.
Den Pachter fal ghehouden wefen in 't aen»
men van lijnen Pacht, op tefchrijven ende acntt
teyekenen alle de Wynen die fullen bevond»
worden, foo wel by eenige Kooplieden hen met
Wijnen geneerende, (7 fonder dat daer innetyW
fullen zijndegeene die met het Vat
6 Franfck ÏÏïjM
een Toelafit'effens in Overlantfche Vaten RijnfW »Ψ
7 ende daer en boven verhopen, ende anders men
Fadeurs, en den genen die voor Grofllcrs gacBj
fullen worde, fo wel uyt defe Landen als Vp*°*
fche: Ende fullen de voorfz Kooplieden, Fatf»
ende Grofliers, ghehouden wefen te[ΚΨΓΖ
voor den 8 Tappers-lmpoü, vande Wijnen M»
Pachters refpeaivelick aengetceckent wck» ^
nae de quantitey t die ten uytgaen vande F ^
bevonden worden minder dan by biljetten
fchrijvinge vanden Pachter blijeken lal·aa^^
uytgedaen te zijn, midts daer aftlCC*. j^j
Macnt voor leckagie op elck Voeder ott ν a. 1
dende fes Amen Overlants,fesilopcn ^^^tl t
ende van minder of meerder vaten naer a
-ocr page 878-
Gemcene Middelen^ ♦
t6é$
66$
XIIII,
Inigelijcx en fullen egeene Groiïïers, Tappers^
ofte Burgers eenige Wynen mogen af-fteecken,
uyt-fteeckenofte uytlevcren; tenzy henghetoont
worde een billet vanden Pachter der fel ver plaetfet
En fullen oock egeene Wynen binnen eenige
Schepen oftSchuyten van Oorloge1, oft andere,
inne geley t oft gedroncken mogen worden, ten zy
daer af den voorfz Import na behooren fal zijn be-
taclt. Wel verftaende dat de Wynen die by eeni-
ge Schepen, gaende op eenige expeditie naer We-
iten voor by Engclandt, omme in plaecfe van Bier
ofte andere dranck op de felvc reyfe ghebruyekt te
werden, van defen Impoft vry ende exempt fullen
wefen. Ende en fullen geen voor Kooplieden t
Facleurs ofte Groiliicrs geacht worden, dan de ge-
ne die ten miniten drie Roeden Rhijnfchc Wijn,,
achthalf Vat Franfche Wijn ,oft thien Pypen ofc
Booten Spaenfche Wijn in 't jaer op gedaen fullen
hebben, ende bewyfen de felvc wederom by de
ftucke, ende niet by de kleyne mate verkocht te
hebben: fonder dat hen ecnichfins gcoorloft wort
Herberge oft Tafel te mogen houden, ghelagcn te
fetten, oft den Wijn by de kannen te verkoopen.
XV.
De Pachter ial den genen die eenige Wynen
komen aengeven,om uytd'cen plaetfeind'andc-
re vande voorfz Provinciën te vervoeren, ofte oock
buyten de Provincie, geveneen billetjinhoudendö
de quantiteyt eri qualiteyt vande Wijnen by hen-
lieden aen ghegeven, om 't felve aen den Pachter
daer de Wijnen vervoert fullen worden.te leveren»
ten cynde 'trecht vanden Impoft daer nae te onc-
fangen. Endeialde Pachter voor elck billet van>
een Aem Wijns ende daer beneden, genieten een
ftuyvcr, ende daer boven twee ftuyvers, vandc
Wijnen die uyt fijnen bedryvè vervoert worden,
't welck den Vervoerder fal worden ghereftitueerc
by den Pachter vander placticdaer hy de Wijnen
brenght, by hctoverleveren van 't felvq billet.
XVI.                            >..u
Ende omme by middel van goede cotrefpon-i
dentie tuiTchen den Pachters te mogen ontdec-
ken de frauden die in defen fouden mogen wor-
den gcpleccht, fullen de Pachters ende Colledeurs
gehouden weien te houden, oft by bcquame Per-
foonen te doen houden goet pertinent Rcgifter
van allede Wijnen die in haren bcdryve ghcfleren§
aen gebracht, oft uyt gevoert fullen worden, ghe-
duyrcnde haren Pacht, metaenteeckeningé van
dach, date, qualiteyt, quantiteyt, 11 plaetie ende
Peribonen, ende *t felve den Pachter ofte Colic-
cleurs van d'andere Steden of Plaetiên, tallen ty-
den openen (als fy des verfocht worden, ghelijcfc
mede tot dien eynde de Convoy-Meefters gehou-
den fullen weien) des vermaentzijnde, den Pach-
ters te leveren Extracl; uyt haer Regifteren vande
uytgeibnden of uy tgeicheepte ende aengebrachtc
Wynen, op de verbeurte van hondert guldens, foo
dickmaels als fy des in gebreecke fullen wefen,
Ènde'fullen de Wijntappers ende de voorfz Ta-
felhouders, ofte by de kleyne mate ende Kanne
uyt tappende, alle Maents den Collecleur ofre
Pachter betalen den Impoft yande Wynen diefy
die Maentgefleten eride ghetapr hebbe^ten ware
5. Ν                           fy
r jQ<%iHe Pachter gheduyrcnde iijnen Pachte*
LÏefgaen peylcn L ail/n Groiïïers ende Koop-
Eden hen met Wijnen in t gros genccrendetot
SmalenindeiesMaenden, gheaWrendeiynen
P«hc daer inne niet ghereeckent den peyl of vifi
«tic op 't ingacn nochte uytgaen van fijnen voorfi
Pacht' Ende indien yemant de voorfz vifitatic of
nevlingc weygerdcfal verbeuren t elcken reyfe vijf
, twintich guldens boven de verbeu rniiTe vandc
Wiinen Ende fal de Pachter of fijnen Gecommit-
teerde tillen tyden als 't hem ghclieft, vermogen
de Wijnen die uyt gefcheept worden, te verfoec-
ken oft proeven, ofdie fulckszijn als hem aenge-
ccven ,cnde inde biljetten by hem daer van gege-
ven vérvatet is, op de verbeurte indien contrarie
'taeneeven bevonden wert, van fo veel Wijns als
'tVatiscomprehenderende,ende boven dien op
yceelijck Vat, 't zy groot of kleyn, twintich pon-
den van veertien grooten. 9 Ende fal dit Artkuk
voortam oock ahmme ftr'tttelkk moeten onderhouden
weide» hoe wel anders voor defen gefchiet moeke zijn.
XII.
Van gelijcken en fullen de Groiïïers niet gehou-
den wefen eenigen Impoft te betalen vande Wij-
nen die verfuyren ende tot Edick ghemaeckt wor-
den, nochre vande Wijnen die ghefpilt worden by
bcrib'nge van Reepen of Vaten, oft ander mereke-
lickongeluck, Midts dat van alfuleken ongeluck
by kenniflè vandc Wijn-werckers, of andere rede-
lick bewijs fal moeten blijekë, mitfgaders de Moe-
ren vande verlaten wijnen,daer van mede dêPaeh-
terofte Colle&eur behoorlick fal moeten blijeken.
XIII.
Ende om me voortaen de Groiïïers oft Slijters te
mogen onderfcheyden , fulJcn alle de geene die
mette Groifiers begeeren ghehouden ende gereec-
kent te worden, gehoudê wefen 6 ttn verfoecke van
én Pachter
, te verklaren aende Magiftract vande
Stede daer fy woonachtich zijn, oft haren handel
doen, dat fyluyden geen Wijnen fullen verhande-
len oft uytfettcn dan in 't gros, ende ten minften
by Vaetkens van 10 iv/ftoopen Dordrechts, ofte
lowwftoopen Amfterdamfche mate, β Nochte dat
è felvc cenige Wijnen geloot wefende, leggen hebben in
f % elders, die geen peylfubjeiï zijn, of fullen inflaen,
uy opbeur naem
, ofteyemants anders namen, fonder
aatfyijcden eenige minder Vaetkens, Kannen oft
Hotten in heurlieder Kelders fullen mogen hebben,
°»yemandcn daer medegherieven,op* eyne van
mien ponden van veertich grooten't pont, ende
Tm1* VEnde WiJnen· 7 Soo wanneer de Pachter
ten J '**** iehmm> komende ind&Grojfiers tiüyfm-
l^nie aldaer vindende div&rfche perfoonen metten
WnlTi", drincken
* e"de de Kanne ofte Pinte met
anlror hehhenJe> end~e hetfelvige by den Groffieroft
nntZli" ontkW wordende, den Grofter voor
éontkaAbevende: lekfehenckemijn Vriendeneen
mrdcZTT~Wr' {»"»■*»fifc* hier inne niet
Zeeon/i, ,mψ ^lieden die haer Wynénüytter
& onR11'mms Vaten weder u^aen i °ft« °ock
Öe ifl η fren mJ" als TaJPers ^antwoorden).
wadi,?er)°°fnlehoudenfulkn wefen byEedeu
WjndiefTTJ , ende Sche™"* of Jy lieden den
^bmll r dtmae"> °fte ^^"gedroncken, moe-
(onder dat °3ttmt*n<lehoeftliédenJie moeten Ïetakn,
^ ; J nocnarufyliedenyet medefouden verbeuren.
-ocr page 879-
—Piipp
ié(56          placatecu. j.Böeck; 9.Tit. 3.Deel·           ,^7
gepleecht, gemerckt oock dat op haer geloof end
fCoév
Impoft wortgehevTnS
_ lenfelven met defc Nek
ge niet en behooren te vermengen: Soo wen j '
6 Pachters, W'tjn-verlaters, Wijn-royers ofte Wü
werekers voortaen de voorfehrevc handelinge end
Neeringe, mitfgaders de Koopmanfchap vanJ
nen te doen, gantfchelijck verboden, ende fuik
oock by den Eedt van haer Officie, fich verbinde
den felvCn niet te doen, ende in alles defe Ordon°
nantie te achtervolgen, endeden Pachters omte
delijck falaris in 't genieten van den inhouden \>
defe Ordonnantie den Impoft te affifteren. 6£^
fullen de Pachters mede moeten Eedt doen, hen met m
Wijnhopen te geneer en, ofdireclelick ofindiretlekL·
vfte deel daer inne te hebhen, op pene van honden
Afofo.
lantfche Ducaten.
XXII.
Item, op dat al Ie frauden te beter verhoedt mo-
gen werden, foo fullen alle Schippers, Schuytvoer-
ders, Wagen ofte Karre-liedcn eenige wynen ghe-
laden hebbende,ende binnen defe Landen komen-
de , aende Poorten ofte Boomen in eenige Steden
ofte PJaetfen, gehouden zijn terftont defelvcdeo
Pachter ofte fij nen Collecleur aen te geven, met
verklaringe vande qualitey t ende quantiteyt vande
felve wijnen, mitfgaders vanden Peribonaenwien
de felve gefonden worden, ende fal dienvoigende
by den Cherchers (daer die zijn) oft anders by den
Poortiers of Boom-iluyters daer van pertinente
aenteyekeninge werden ghedaen, omme rnet de
felve aenteyekeninge correfpondentie ghehouden
te werden metten Pachter ofte Commïjs.die tot-
ten opficht vanden opflach fal worden gecommit·
teert. Gelijck oock pertinente aenteyekeninge fal
werden gedaen vande wynen uyt d'eene Staotoft
Plaetfe in dander varende. Ende fullen dcPach-
ters tot dien eynde aende Poorten ende Boomen
mogen ftellen hare Commijfen.
XXIII.
Van defen Impoft dl niemantvry nochte e*
empt zijn , dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
XXIIII.
Ende om een yegelijck behoorlijck tegherffen,
fullen de Pachters of hare Gecommitteerde, ge-
houden wefen te fitten tot fulcken piaetfenende
tyden, als naer de ghelegentheyt van elckc Steöe
ende Plaqtfe, den Magiftraet der felve metteufr
committeerde fullen bevinden te behooren.
χχν·                  , Λ
Den Colledeur oft Pachter fal,&e. ft»j»»
27, x8 en 19 Articulen, accorderen mutatis m^
met het 36,37,38, ^ en40 Articulenvandtvoi§m'
Ordonnantie.
ecnigc fufpicie van fraude haddc , fal 't felve den
Magiftraten der Steden aen geven , ten eynde
't felfde by hem met kennifle van de felve Ma-
giftraten mach aen gheteyekent , ende den
Impoft daer van 't eynden der Maent ontfangen
werden.
XVIII.
Alle Wij nkoopers, 't zy Grofliers, Taverniers,
Herbergiers , of hoedanigedie mogen wefen, die
cenige Wijnen verkoopen , en fullen egeene Wij-
nen mogen laten af-fteeckenofuytwercken, in
Tappers oft Burgers Huyfen, dan naer d opganck
ende voor d'ondcrganck vander Sonne, by eencn
gefwooten Wijn-wercker, die hem een biljet van
den Collcdeur of Pachter fal vertoonen , ixten
ware met voorweten vanden Pachter, ofte confent vande
Magiflraet
, nootfaeckeüjckgefchieden ntofle een uyr ofte
twee ten langhflen naer der Sonnen ondergangh,
op de
boete van veertich ponden van veertich grooten,
foo dickwils als hy bevonden fal worden contrarie
gedaen te hebben.
XIX.
Ende omme te voor komen alle frauden ende
bedroch: Soo wort op den Eedt bevolen ende be-
laft, allen den geenen die neeringen van Wijnen
begeeren te doen, 't zy Taverniers, Herbergiers of
Tappers, ende allen anderen hoedanich die wefen
mogen, dat fy in alles foo veel hen aengaet, fullen
onderhouden , ende by den haren doen onderhou-
den defe Ordonnantie, fonder met opiètte wille,
ofte ter quader trouwejn yet te doen omme des ge-
meene Lants gerechtigheyc te frauderen, direde-
lick ofte indirectelick, nochte oock cenige Taver-
niers,Herbergiers,of Tapperen, groflerye van Wy-
nen doen, dan betalende na de ritfinge vande Dor-
drechtfche Aem, gelijck by de Rijnfche Wijn-tap-
pers ghedacn moet worden, op peyne van vijf-en-
twintich ponden van veertich grooten te verbeu-
ren , t'elcke reyfe als fy contrarie bevonden fullen
worden gedaen te hebben.
XX.
ι 2 Ende fullen oock de Grojfiers ofte Koopluyden van
Wynen, die maer een Vat ofte vier Oxhoofden
, ende daer
beneden uytfetten of verhandelen, gehouden zijn te doen
den Eedt, in 't naefl-voorgaende Articulegeroert.
XXI.
Alfoo oock bevonden wort dat by de Wijn-ver-
latersofte Wijn-wcrekers, onder't deckfel van de
handelinge die ly doen van Moeren, Leeckwynen,
oft diergelijcke gtoote frauden in defen werden
De Malvefeyen zijn Anno<i6x)hygcvoeghr.                                                             \Am1e0tM
iSedertAnnc\ i6%) itdeit Impofl tot acht-cn-vemich/tfwö/iWOTrfffr/ö/twee-en-veertich guiQ^&^^.
/tf/^w-iw/een-en-veertieh guldens thien ftuy vers mede Anno 16x3in $evoert,wiertvo & ^m
nantie vanden lare 16x ι maer
fes-en-dertich guldens thien ftuy vers, ende volgens de voorg
///iifes-en-dertichigüldens^ww.
                                                                     , 0Tfcrin 0*
Mede Anno 16x3 ter caufè vande nieuwe Oorloghs-iaflenfoo hoogb ghefielt. Alle de voorgaenae
acht en twintich guldens. - t ■;«*
AnnoiSxilygekomen, * i - t .! , ;            :-|, ,-,                                    , J,'t CfflM
en 7. Alle't gunt in 'tCurfjfonder num. 6. ïsgedruckt, zijn AmpliatienwndenjaH l6i&. enae

6,
num. j.Jimpliatienvan 16x4.
tm
8.'/
-ocr page 880-
Gemeene Middelen.*.
é66ñ
\66t
6 ·, /^/Tappers is Anno i6m in gevoeg
> d t den/are i6% é by gekomen.
9' 'iLt'federtdenJare \b%\ foo geftelt:Devóorgaéndefeggen: by Vaetkensvah
thienfloepen Dordrecht's,ofi
i0'^floepenAmfterdamfcheUate.
                                                   ·■           '
n* voorlaende Ordonnantien feyden: quahteyt, quanttteyt, cautie ,plaetfe ende Perfoonen «· Doch is het mort
ïh
cautieffidértdenJare ïfiSdaeruytge/aten.
l% Ampliatien t'fidert denJare
i6zi by gekomen.
Ordonnantien op'tfehejubjecl, «üo^ewi Meeïc^denlmpoflopteWjnen
t'fidert den Ure \^\ tot 1Ó55 beyde incluys <verheven ende geinnet'is,
houden wefen aeii den Pachter ofte Colleöcur
fijnder eerfter aenkorniie, aen te geven fij nen rech-
ten Name, ende fullen gene der voorfz Schippers,
geene Wynen uyt hare Schepen mogen lonen,
doen lonen, ofte gedoogen dat fulcks gedaen werr»
alwaet 't Bootfgefellen voeringe, voor ende al eer
daer van gehaelt fal zijn een Los-ceel, % op de ver-
beurte vandefehe Wijnen, doch fal de voorfz verbeurde
Wynen mogen werden gerede meert met te fomme van fes
hondenponden te veertich grooten 'tpont.
Ende ial den
Pachter of fijnen Commis daer by mogen komen,
om op te tcyekenen alle de wynen die gheloft ful-
len werden, ende wie dat de felve toe komen, ofte
aen wat Factoor de iel vc werden verfchreven, ende
onder wien die fullen werden gheleyt, fonder dac
hem yemant daer tegens fal mogen ftellen, op ge-
lijeke boeten als vooren*
V.
3 Dat mede tot betere verhoedinge van allefrauderi,
geene Schippers, Schuyt-voerders
, Wagen ofte Karre-luy-
den, eenige Wynen geladen hebbende ^komende in eenige
Steden oft Plaetfen, mogen blyven vernachten, alwaer 't
dat fy hen fchoon wilden excuferen met de Wynen te
willen voort var en, fonder eer ft ende á Ivoor ens den Pach-
ter op henluyder acnkomfte te verwittigen, vande Wynen
die fy geladen fullen hebben, ende dat op de boete van een
honden gulden, boven depeyneinde Generale Ordonnan-
tie begrepen, te leken reyfe te verbeuren by de Schippers
ofte Voerman, boven het Schip, Schuyt
, Wagen ofte Aar-
ren, met de gereetfehap van dien.
VI.
Item, foo en fullen geen 4 Koopluyden, de welcke
niet minder als een Vat t'effens ende daer boven uytflaen
ende verhopen, noch
Groifiers, die beneden het Vat,
ofte vier Oxhoofden uyt flaen, Wynen mogen op
doen,'t zy in haer Huyfen, Kelders of Packhuyfen,
voor ende al eer fy de fehe wynen aenden Pachter
ofte Colleclcur hebben aen gegeven, cnde een be-
hoorlick biljet daer af gehaelt,op de 4 verbeunevan
de felve Wynen, ende daer en boven een
boete van hon-
dert gulden.ende van haer Neeringe gefufpendeert
te werden den tijdt van een geheel Jacr.
VII.
5 Dat de Groffters van andere Wijnhopersfullen wer-
den gefepar eert, ende dat niemant voor Groffters fal wer-
den gereeckent
, die niet een quanttteyt van xxv. Vaten
Wijnsin 't laer fal leveren ende verhopen.
VIII.
Ende fullen de voorfz Grofllers, ten rngangh
van defen Pacht, acnwijfinge moeten doen van
alle de Wynen die ly in haer Huyfen, Kelders ofte
Packhuyfen hebben leggen , om by den Pachter
gepeylttewetden, fonder dat fy daer van eenige
5. Í )j
                        fut-
*** En fal voor den voorfz Impoft betalen
ß van elcke Ame Rijnfche Wijn, Spaenfche
Wijn, ofMalvefyen, te reeckenen nae de
Itodrechtfche ritfinge, min of meer na advenant,
'tzydatdie voor Drinck-wijn ofte Slcte-wijn in-
ehelcyt wort acht en veertich gulden: boven de
feftien guldens die de Steden daer op noch fullen
moeen ftellen, fonder meer, maer wel minder,
II.
1 Van 't Oxhoofè Franfche Wijn, houdende honden
fioopen Dorts, ofte tachtigh floopen Amflerdams ende
Rotterdams Jat betaelt worden by de Tappers oft Her her-
pers , aen 't Lant twee-en-dertich guldens
Ende fullen
% Steden daer op mogen feilen acht guldens/onder meer.
Wcherflaendedat van alle andere Vaten
, 't %y Poifons,
Ôöçåç ende Tonnehns, hqedankh de fehejouden mo-
gen genaemt werden , fal betaelt worden naer advenant
degroote vandefehe Vaten
, fonder dat de voorfz Pach-
ters , noch te hare Borgen, Medeflanders ofte Cellecleurs,
teenigen tydefullen mogen fingeren met te voorfz Wy-
nen , ofteyemant op hafven Impof
, minder ofte meerder
gbedeelte, kneden den rechten Impof, eenige Wynen te
laten volgen, oppeyne contrarie bevonden werdende ghe-
daen te zijn, dat fyfullen verbeuren clcks inden fijnen, de
fomme van drie duyfent ponden van veertich gröoten
tpont, t'appliceren volgens d'Ordonnantie, ende dat bo-
ven de boeten hier nae in 't drie-en-dertichfle Articule
gementioncett.
III.
De Pachters ofte Colleaeurs fullen ghelijcken
Import ontfangen van alle goede wynen die by
gebrande-wijn-maeckers, ofte Wijn-branders in
geleyt ofte opgedaen fullen werden. Des fullen
alle de Burgers, Inwoonders ende Ingcfetenen,foo
»nde Steden als ten platten Lande, geen Tappers
geiende, ofte Drooge^gafteryc houdende, of wijn
CfKoopendc, vandc wynen die fy voor haer eygen
amiiic in Wen ende confumeren , volftaen,
™s betalende half foo veel voor Impoft als hier
ooren ,s gcfpecificccrt, mits dat den vollen Tap-
n e™ Pi°, fal wordcn betaelt vande wynen die
rechte'f rV^adc«"ge van Jonge Luyden, Ge-
feivcr ã 1 g,en' Schutteryc" > ofte Rotten der
levr ð',i,uyren»°fte andere Compagnie in ghc-
Huvfen 7erden in Burgers ofte Huyfluyden
orVr Cnde toc laftc van het geheele Gcfelfchap
tC LofT)Pagnie betaelt werden.
Allpfl                 1111.
den ofpf g rne die nict wynen binnen eenige Ste-
innekomtleLnvande Vercenichdc Provintien fal
^erdc Lnn^et 2? Van °ver Zee'oftC U*r de geu'
Unden .ofte van buyten de felyc, ia! ghc-
-ocr page 881-
Placateoj. ^.Böeck, 9.Tit. 3.Deel
1070
»«7i
fullcnverfwijgcn, vcrfteecken,oftegedoogen dat
fulcx ghcdaen wert, opte verbeurte vande wynen, ·
endcecn boete van tweehondertgulden,endeful-
len de voorfz Groiïicrs daer van niet alleen ghe-
maeckt werden Debiteurs, rnaer oock mede van
alle de wynen die fyluydén daer nae fullen inflaen,
om de felve byuytilach ende affchryvinge te ver-
antwoorden.
IX.
Den Pachter fal mogen alle de Vaten die by de
voorfz GroiTiers ofte Tappers, verkoopende bene-
den 't Vat, in gedaen fullen werden, ende die niet
gheroyt en zijn te laten royen, by den ghefwooren
Royers opte Dortfe ofte Amfterdamfche ritfinge,
ende fullen de voorfz Groffiers geen minder Vaet-
gens mogen uytfettcn als vijfitoopen Dorts, of
vier ftoopen Amfterdams. Maer indien fulcken
Groffier noch eenige andere, ofte meer Kelders,
Packhuyfen,&c. ghebruyeken wilde, daer uyt ten
mmiten een Vat, ende daer boven wilde verkoo-
pen, fal 'tfelve haer vry ftaen, mits dat de fulcke
Kelder of Packhuys ten minilen zy ghelegen der-
tigh roeden vanden anderen hunne Kelder ofte
Packhuys, daer uyt by kleynder gedeelte verkocht
wert, ende fullen voor foo veel fulcke plaetfe aen-
gaet,daer geen minder quantiteyt als het Vat,ende
daer en boven verkocht ende uy't-geflagen wordt,
gehouden worden als Koopluyden ofte Fa&euts,
om haer dien aengaende na 't gecne tegens de fel-
ve Fadeurs in 't gevolge van defen geftelt is te re-
guleren, β Maer in ghevalle het felve Packhuys ofte
Kelder linnen de dertigh roeden is ghelegen
, ende by ye*
mant vanjyne Dienaers oft Dienfl-boden geregeertsende
op fijnen Naem ghebruyekt wordt, [al aljukken Grojfier
hembyfolemneien eede moeten fuyveren
, dat de Wynen
leggende in 'tfelve Packhuys ofte Kelder, hen in 't minfle
niet den en gaen,diretlelick noch indiretlelick
, ende by
weygeringe van dien, te verbeuren fes gulden daeghsjoo
lange hy na dinfinuatie in gebreecke blijft den voorfz eedt
te doen.
X.
Den Pachter fal alle twee Maenden mogen
gaen peylen tot alle Groffiers, die beneden 'c Vat
als vooren wijn uyt fetten ofte verkoopen, ende
't geeneöat vermift wert, ende minder als by af-
fchrijvinge blijekenfal, 7 fullen moeten betalen tot
Tappers Impofi,
mits daer van treckende ter Maent
voor laccagie een tfefiighfie part.
Λ 1 ·
Van ghelijcken fullen de felve Groffiers afflach
genieten vandc wynen die verfuyren, of tot Edick
gemaeckt werden, ende 't gcene dat verfpilt wert
by berilinge van Reepen ofte andere merckelick
ongeluck, mits dat men 't felve fal doen blijeken
by kennifle van gefwooren Wijn-werekers,ofte an-
der goet ende onpartydich bewijs, naer ghelegent-
heyt der faecke, midtfgaders vande fuyvere dicke
Moeren die met geen Water-fpoelinge ofte ande-
re vuylighey t vermenght zijn, ende dat het felve
gekcurt fal worden by den gefwooren Keur-Mec-
fters,daer toe te ordonneren ,8 al'eer fy defelve Moe-
ren fullen uytflaen, of daer van affchrijvinge mogen ghe·
nieten.
XII.
De Tappers ende Burgers, foo wel inde Steden
als ten Platten Landen, en fullen geen wynen mo-
gen inflaen ofte op doen, voor ende al eer fvj
felve aende Pachter ofte Colledeur hebben aen
geven, ende daer van gehaeltis een biljet, iJf'
dende de quantiteyt ende qualiteyt van dien
de verbeurte vande wynen, ende de boeten
hondert gulden te verbeuren op elck Vat't?
groot of kleyn. Ende foo den Pachter den Tan2
niet en wil crediteren, fal hy het inleggen van$n
wijn den Impoft moeten betalen ofte cautie da!
vooren ftellen, tot contentement vanden Pachte
8 noch en fullen geen Tappers of Herbergiers cenmyt
nenmet Kannen, F lejfen, of andere lnflrumemen, tt
andere Tappers
, of uyt vry e Kelders mogen halenét
doen halen
, om de felve uyt te tappen, maerfelfs dem
nen moeten in leggen hy Vaetgens ofte Tonnekens,A
boete van vijf tic h gulden t'e leken reyfe te verhuren
XIII.
Binnen de bcfloten Steden ofte vryheyt van dien
en fullen geen wynen in, of uyt yemandts Hu»;
Kelder ofte Packhuys mogen ghebracht-werden,
dan door de gefwooren Wijn-werckers, op gelijc.
ke boete als in 't voorgaende Artijckel is ghcfteli,
8 Noch en fullen de voorfz Wijn-werckers geen frm
mogen gereken
, reppen ofte roeren, voor ende al eerk
jy daer van hebben ontjangen behoorlijcke biljeiten,$iu
boete van xxv,guIden,endegej'ufpendeerttewounm
haer Officie.
XIIII.
Ende fullen de felve Wijn-werckers om geen
ander Werck mogen looten ofte dobbelen, yogi
ende al eer dat de biljetten van 't Werck gebracht
fullen zijn in 't Huyfken vande voorfz Wijnwerc·
kers, omme by den Commijs van den Pachter al-
daer opgeteyekent te worden, de welcke de felve
biljetten fal leveren in handen vande ghemelte
Wijn-werckers die 't Werck ghewonnen fullen
hebben: welcke Wijn-werckers tot den Wijnkoc-
pers komende, ende 't werck niet gherect vinden-
de, fullen den Wijnkoopersden Arbeyders moe-
ten geven ende betalen voor hun verlooren ganck,
half Arbeyts-loon. Ende fullen de Wijn-werckers
in fulcken ghevalle de biljetten datelijck wede
moeten behandigen aen den voornoemden Com-
mijs vanden Pachter,omme by den felven bewaert
te werden, totdat het {uso. werck fal ghereet zijn»
tenwclcken tyden men daer omme als dan weder
fal moeten loten. Gelijck mede de voorfz Arbey-
ders gehouden zijn, al Ie de biljetten vande wynen
die gewrocht zijn , foo ras als 't werck ghedaen lal
zijn, te leveren in handen van den voornoemden
Commijs, die daer toe in 't Huyf ken vande Wijn-
werckers geftadich fullen moeten welen, al ee'/
in ander werck fullen mogen gaen ende treden,
ofte om ander werck mogen looten. Doch w>,eD
in des voorfz Wijn-koopers werck mogen blywft
als hem vertoont fal werden een biljet by oe
Pachter gegeven, ende den Commijs gevifit«w
op de boete van thien gulden, ende arbitrale
redie naer gelegentheyt der faecken, 8 V^Il
Commijs en wert gheflelt, vermits de kleynky'
«JJ
Pacht, fullen de voorfz Wijn-werckers debifjettenW J
als 't werck gedaen is, moeten fleken inden Μίβ·
den Pachter tot dien eynde in 't Huyjken vandt ttr
werekersfal mogen doen hangen, ofte anderpnts,
den Pachter ordonneert
, datje de biljetten fuiien m^
leveren aen den Pachter ofte fijnen Colktleut, m ^
-ocr page 882-
f t
Gemeene Middelen^,
1072»
Jmh 's ergens aléerfy in een ander Werd fullen
aeoB , ".κ;Λ* hnfitp p.ti correctie ais voeren.
I673
en. 8 Ende fal dén Pachter ontfangen
SJSwrf* * &elijcb χ7correme als voorem
nen pachter fal ten ingangh van fijne Pachte,
overftaen vande afgaende Pachter, mogen
van elckepartye zynde een O χ hooft, ende daer en loven,
eenfluyver, ende van minder een halve fluy ver.
XX.
De Wijnen op deKay ofte Vlet-Schuyten leg-
gende , de welck nóch op geen reeckeninge van-
den inflach vande Gsoffiers , Koopluyden ofte
Fadoors en zijn geftclt 3 maer alleen ftaen op^de
uytleveringe vande Inbrenger ofte Schipper , die
de felve wijnen heeft ghebracht , en fullen mede
niet verfcheept ofte verfonden worden fonder bil-
jetten alsvooren, met aengevinge onder wiên de
felve gelegen zijn.
XXI.
Alle ordinaris Mard ende Veer - Schippers ful-
len ghehouden zijn in't begin van clck termijn
cautie te (lellen, datfe de wijnen, daer op de ièlve
af-gefchreven zijn, en by haer gevoert werden, ge-
trouwelick fullen heitellen ter ghedeftinecrdq
plaetfe, ende fullen volftaen mogen, mits dat fy
alle rcyfe hacrder wederkomile met biljet vanden
Pachter ofte des felfs Collcdeur,daer fy de wynen
fullen hebben gebracht,moeten doen blijeken aen
den Pachter of Colledeur daer fy de felve wynen
fullen hebben in ghenomen, dat de nombre ende
quantitcyt vande ingeladen wijnen aldaer zijn ge-
komen , ende fal den voornoemden Colledeur
't felve op fijn Regifter moeten fuy veren, ende de
biljetten liaiTcren, op peynefoo eenigh Schipper
ofte Schuytvoerder in ghebreeeke bleven het bil-
jet ofte biljetten over te Jeveten , fal verbeuren
voorde eerfte reyfe tien guldens,ende niet te min,
de naeftvolgende reys het biljet ofte biljetten aen
den voornoemden Pachter ofte Colledeur te be*
handigen , op de boete van- vijf en twintich gul-
den, en foo de felve voorde derde reyfe in gebreec-
ke blyven, op fufpenfie van haer.Veer.
11. XXII.
ixltem, fooycmzndtvande Ingeiètenen defër
Landen, buytcn den ringh van fijne verpachtinge
wilde gacn koopen, in plaetfe van een half een geheel
Aem Wijnf.oftc daer beneden, ende geen biljet
van den Pachter ofte Colledeur van fijne woon-
plaetfe voor hem en brachte, den felven fal der»
Impoft moeten betalen , ofte cautie daer vooren
ftcllen, aen den Pachter ter plaetfe daer hy defelve
wynen haelt, Ende fal hem den Pachter daer van
geven een biljet, inhoudende de quantiteyt ende
qualiteyt vande wynen, ende dat den Impoft daer
van is betaeldt, ofte cautie daer vooren ghcftelt,
welck biljet den haelder vande wynen fal moeten
levcten in handen vanden Pachter ofte Colledeur,
daer de wynen fullen worden gheconfumeert, al
eer de ièlve wynen fullen werden opgedacn, op de
boete van thien gulden, omme by den voornoem-
den Pachter ofte Colledcut te Boeck gheftelt te
worden, om dien volgens den Impoft alle MaenT
den te gaen ontfangen van den Pachter daer de
wynen zijn ghehaelt ende afgefchreven, voor foo
veel den Impoft aende voorfz Pachters is betaelr,
ende foo de voorfz wynen binnen de beflooren
Steden, den Haech onder de felve gereeckent,wer-
den op ghedaen, fal daer van gegeven werden een
biljet, omme volgens dien by de gefwooren Wijn-
werckers ghewrocht te worden. Ende fullen de
Pachters voor hare Collcde endeden ontfang van
5. Ν iij                      de
otde Koopluyden,Fa<fteurs,cndealIe andere
f met het Vat, vier Oxhoofden, ende daer bo-
rénverkoopen, omme alle de Wynen dicfy by
Her ofte onder haer hebben leggen, op te teecke-
' tot welcken eynde de voorfz Koopluyden,
Soors ende alle andere, fullen moeten aenwij-
finee doen, in wat Kelder ofte Packhuyfcn fy haer
ïvnen hebben leggen, fonder eenige daer van te
verfwijgen, op de boete van twee hondert gulden.
Ende fullen de voorfz Koopluyden ofte Fadoprs
eeen wynen mogen inflaen, voor ende al eer daer
van is gehaclt een inflach-ccel ofte biljet, 8 volgens
ktfefleArtijckel,
op welcke Ceel de wynen fullen
werden verdobbelf, om vande ghefwooren Arbey-
ders gewrocht ende in gedaen te werden, ende fal
op de rugge vande felve Ceel getceckent moeten
werden, hoe veel wynen daer zijn gheweeft,ende
in wat Kelders ofte Packhuyfen de felve zijn inge-
flagcn; Ende fullen de voorfz Wijn-werckers, ioo
ras 't werekgedaen ial zijn, de voorfz inflach-cee-
lcn moeten overleveren aen den Pachter ofte fijne
Commijs, omme by den felven op des Koopmans
ofte Faétoors reeckeninge te Boeck ghcftelt te
worden.
XVII.
Item , foo fullen de voorfz Koopluyden ofte
latfoors geen Wijnen mogen uytfetten, verfen-
den, verkelderen, ofte aen yemant tranfporteren,
ofte fullen gehouden zijn 't felve den Pachter ofte
fijnen Colledeur aen te geven, of doen aen geven,
metverklaringe uyt wat Kelder oft Packhuys de
felve fullen werden ghcdaen, ende aen wien ,ofte
op wat plaetfe die zijn gclevert, ghc tra nfpor teert
ofte verfonden ,omme volgens dien weder van de
reeckeninge gefchre ven te werden, daer op diege-
ftclt waren.
XVIII.
Den Pachter fal ter expiratie van fijne Pacht.de
reeckeninge maecken van alle de Wynen die by
ae voorfz Koopluyden ende Fadoors zijn in ende
uytgeflagen, ende 't felve jegens den anderen ver-
effenen ende balanceren, na de fuitagie gelijck de
«Je in gheilagen zijn, ende "t geene dat boven de
oenoorheke lackagie ende fpilagie, fulex hier voo-
reiiι ioin'tthiende ende elfde Articulen wert gefeyt
ende geexprefleert, fal vermift werden, fal daer van
öcimpoftbyde Koopluyden ofte Fadoors moe-
lc" verantwoorden ende betaelt worden.
XIX
dieE|ïiC°i? datde frauden fullen werden verhoct,
is EepTecchi TTn*" Va°de Wynen V°°r defen
nonil ' oolullcn van nu voortaen geen wy-
2v nfl8r? w?dcn v«fondcn ofte verfcheeptshet
ofte buit α rn,nen de Vereenichde Provinciën,
afech JirÏ u , ve gevoert werden, voor dat daer
cc vani! .? b?hoorliJcke biljetten van affchrij vin-
Poft inh1 λ Υ 0fte Co"e<aeur van defen Im-
?an dien
              de tluantiteyt: encJe qualiteyt
pctfooncnÏSexpreiric°PwatPlaetfe' aen wac
cn>cnd
e met wat Schipper de felve fullen
-ocr page 883-
Placatea-i. ^.Boeck. 9.Tic 3.Deel.           ^
gheconvinceert zijnde. zo Dat mede diem„ ,
Herberge houden
, niet en (uilen ver moven ee/L· 3
uyt teflaen
, met groote oft kleyne Vaten , hoedL·h l
[ouden mogen wefen
, op een boete van fes honden J
dem, ende een Jaer fufpenfie van Neeringe als voorc é
ten aenfien vande Wijnkopers ofte Grojfiers, ahmt
geene die Ilcrberge zijn houdende, doende contrarie ,
'tgecnevoorfzis.
                                         *"
XXVIII,
÷ é Gelijck de Wijnkopers mede niet en f uilen À**.
gen by de Kannen, Pinte, Glafen of Romers, ofeenL·^
dere grooter ofkleyner maten in hunne Huyfen ì ]
huyfen of Kelders eenige Wijn te verhopen, efièom·
te laten drincken, onder eenich pretext, op pene •vaitL·
tich gulden te verbeuren i ekken als de felve fulM,
vonden worden contrarieghedaen tehebben, muL·
verflande nochtans, dat hetfaeyen, mits dat voor niet»
werde betaelt,yederfalvry flaen als voor defen
XXIX.
zz Dat alleenlijcken gelagen fullen mogen fettmi
geene die openbaer Herbergh houden
, die tot dien en&
gehouden fullen zijn een Krans
, ofte twee Pinten uw
hangen, ende haernaem bekent te maeckenterSecttiuk
vande re/peclive Steden ende Oorpen.
XXX.
Den Pachter fal ghehouden wefen inde groote
Steden, tet plaetfe daer de Heeren Commilfarifco
ende Magiftraten fulex goet ende noodich vinden,
te ftellen een ofte meer Collecleurs apart, die ter
plaetfe, ende op fulcke uyren als 't hen gheordon-
neert fal worden, te moeten fitten tot ghcrijfvan
een yder,omme de felve met biljetten ofteceelen
te gerieven, lbo wel die buyten den ringh van fijne
verpachtinge als daer binnen vvoonen,endefullen
daer beneffens ghehouden wefen te houden goei
ende pertinent Regifter, van alle de wijnen dieuyt
fijn bedrijf, lbo binnen defe Provincie, als in andert
vande geünieerde Provinciën, ofte buyten de felve
fullen werden gevoert, z) ende fullen indefelveRf
fiers benefens de qualiteyt ende quantiteyt vande ufif
flagen Wynen, mede aenteyekenen defomme de weidt Ij
voor 't recht vanden Impoft vande Wynen in haereijlm
geconfumeert fullen hebben ontfangen
, welck Regiitct
fy t*allen tyden des by de andere Pachters verte
zijnde , fal moeten openen, op de boete van na-
dert gulden te verbeuren, foo hy weygerichis tle-
ve te doen, mits dat de boeten die door 't openen
vanderegifiers werden ontdeckt endeachtcrhaclt.
gedeelt fullen werden half ende half.
XXXI.
Ende fullen de Pachters voorts alomme en*
op alle Paflagien van elcke Pachte, foo tew
als te Lande, mogen ftellen alfulcke Wacbtc J
fy tot belettinge ende verhoedinge vande ftau
1674
de penningen genieüen,denwintichficnverftacn werc ,dat dlegentheyt reciproqéteur fullen moetentleurs alomme ten Plapenen Commiffarifen^ddonnantie ç in alle haobferveren, ende ondhouden goet ende pertityden des verfocht werktlettrs fullen moetent'ekken reyfe te verbeuna gelegentheyt derfa
15
Geene wynen uyAffche in komendeloil als in de befloottwee hondert guldemenichmael als begedaen te wefen.
Den Pachter falmet Notaris ende Gafgaende Pachter, toDroogc-gafterye, engen peylen ,ende ddie aldaer bevondeMaenden daer van tImpoft: Ende fulleaen wijfen alle de wofte Kelders zijn hewynen die iyluydehebben, ende bovengulden.
16
Den Pachter fal fnoodich dunckt, ghende Getuygen, tgaen peylen, ende oïtueken ofte Vatendat eenige andere ofonder dat daer jegeneenich belet ofte refiVat dat met waterbevonden fal werden'vijfen-tipintich, hondvande wynen van 't
De Pachters oftenoch Wijn-kuypersgeen Koopmanfchanen mogen doen ,hetzy in 't kleyn oftindireftelijck, nocht
ke gheauthorifeert fullen zijn ,ommede biljen
vande ingeladen wijnen te eylTchcn, ena^1 L
dien volgens overfien ende vifueren , ßïç<Ã1^
yemant daer tegens fal mogen doen cenieð
ofte refiftentie, op de boete van hondertg^
ende arbitrale corredie naer gelegentheyt d«
ken: Tot welcken eynde alle Officieren, tz)
wat Quarticr, Steden ofte Dorpen die·™*\^
gen zijn,belaft ende bevolen wcrt,by den ^
henluyden in ;t ftuck hunder Officie gedaen
fy t/allen tyden des by den Pachteroftc ton -
den, ofte wijnen met de kleyne mate uyt tappen,
op de verbeurte van twee hondert gulden, foo dick
endemcnichmael bevonden fal worden contrarie
gedaen te zijn.
XXVII.
18 Geen Wijn-kooper ïyofte Grojfier en fal Com-
menfalen mogen houden, ofte niemant logeren
, gelagen
mogen fetten , noch eenigen wijn mette Kanne,
Pint ofte Stoop uyt doen, onder wat pretext 't fel-
ve foude mogen wefen , op een boete van fes hon-
dert gulden, endc een Jaer fufpenfie t'elcken des
-ocr page 884-
66            f Π Gemeene Middelen-»^ -
I677
je rht zijnde, de felve fullen doen alle hulpe
vcrfocht wjuu .
          f vnl(TCns den ρ acate
defe rilemant eenigë ignorantie fai hebben té pre.
tenderen^
xxxv.
Inghevalle bevooden wierde »■ dateenich Pach-
ter , Oolledeur of andere Officiers gheftelt zijnde
tot vcrleenen vande Atteftatie, totfuyveringe tan
de Dam-cedels dienende, hem foo verre quame te
vérloopcn, dat hy eenige valfche Atteftatie quamd
te verkenen, of valfch, of dubbelt Boeck quame te
houden,fal dacrover ghegceflclt.gebrant-merckt,
ende voort uyt de geünieerde Provinciën gheban-
nen werden.
XXXVI.
Den Colledeur ofte Pachter, fal gehouden we-
fen t'eynden alle Maenden te betalen ten Comp-
toire vanden Ontfanger
een gherecht twaelfae-dcel van fijnen beloofden
Pachte, oft by gebreeeke van dien, fal d'Ontfanger
'tfelvémogen doen executeren ende innen aenden
felven Colledeur of Pachter of fijnen Borgen, naer
vermelden ende inhoudt vande Generale Ordon-
jSenriê7daer inne fy volgens den Placate en-
de'defe Ordonnantie g«echticht zyn.
Dat de veem die in Huyfen woonen, daer Kelders
tï?lkh^n pijnde wekke Wynen werden gheleyt)
tfvwci, onder
, achter ofnefens, zynde totde felve
uLnhehmcnde, fullen gehouden zijn eedt te doen van
ïnimpofi precijs te betalen vande Wynen diefy in haer
L,fjfm fullen confumeren, ende daer van te doen ha-
Si behoor lipk biljet byden Pachter geteyckent, ofan-
fas dat derfeher Huyfen op eenfeeckerm tauxjaerlijcx
Den Pachter, fijne 25 M^W^Colledeurs,
tnithaders fijne Clercquen, Commifen ende andere hen
m'het oeffenen vanden Pacht bemoeiende
.fullen aen
handen van den CommilTaris den behoorlijcken
ccdc doen, dat fy noch nicmant van haren wegen
niet anders dan de volle gerechtigheyt van defen
Impoft fullen genieten ende ontfangen, ende dat
fv noch niemandt van haren wegen met nieman-
den en fullen compoferen ofte conniveren in ee-
niger manieren , op peyne van fes hondert gul-
dens te verbeuren, foo wel jegens den Pachter oft
Colleéteur te executeren ,als dengeenen die met
hem ofyemandtvan harent wegen compofitie of
uytkoop aengaen. 26 Welverflaende dat de Mede-
landers, Collefleurs, Commifenofte Klercauen, baernacr
'i ver treek vande CommiffariffenH openbarende ofte ge fielt
wadende
, den voorfz Eedt fullenghehouden wefen te
doen acn handen vande Magiflraet vande Plaetfe , als
daer toe mits defen gèauthorijeert.
27 Ende indien eeni-
glie Pachter van defen Impofl compofeert, fal daer over
vallen in een loete ly 't negende Articul vande Generale
Ordonnantie gheflatueert, ende daer en boven verklaert
werden meymedich ende inhabil, omme wederom te mo-
gen pacht en tende fullen de α en kom ende Pachters de felve
daer over mogen bekeuren
, ende hunne actie ter eer-
fier inftantie mogen intentcren voor de Ed. Hee-
ren Gecommitteerde Raden inde refpedive Quar-
tiercn.dacrdc compofitie is gedaen oftegepleegt.
Ende foo een Wijn-tapper, onder pretext dat den
Pachter met hem niet en wil compoferen, geen
wijn fal willen in leggen ofte tappen, 't felve doen-
de drie weecken geftadich,fal verbeuren xxv. gul-
oen, ende boven dien binnen den tijdt van drieja-
ren geen wijn te mogen tappen, op de boete van
onc hondert gulden , ende arbitrale corrcdie.
w Ende om alle flingeryen in defen Impofi te voor fa·
wnjalden afgaenden Pachter gehouden wefen fijn Re-
Wer vande twee laetfie Maenden van fijnen Pacht, by
m autentijcq, ende met eede gefierekt, te geven aen
** aenhmenden Pachter
, tot desfelfs redelijcke kofien.
v          xxxim.
wpfan j ImP°ft fal niemant vry oftecxempt
"en, dan die in de Generale Ordonnantie zijn
^grepen. Ende fal den Pachter vande eerftc Ver-
Inal rng^ehouden wefen, aen alle Koopluyden
der Ve T-Vande W?nen'binnen de Scadc fiJ"-
ΗηηΛ P.acncinge woonachtich, te leveren een Or-
ThZ r°,rn fcfen lmP°^ °P datfe naer de fel-
dcl?len iebben te reguleren, ende fullen
ueiïïÏÏu^°,°Pluyden ende Groffiers , de Schip-
a^iiaet 1'^ Voerende Perfoonen, foo veel hen
6 »wel daer van onderrechten, op dat nae
nantic,
XXXVII.
Ende lal defen Impoft ingaen opten eerften
Odobris 1655. eerftkomende metter Sonnen op-
ganck:Tot welcken tydt den Colledeur ofte Pach-
ter fal moeten gaen met twee Schepenen vander
Stede ofte Plecke, ende den tegenwoordigen Col-
ledeur ofte Pachter (die des verfocht zijnde, ge-
houden fullen wefen hen teaffifteren) foo wel ten
Huyfe van allen den'gecnen die hen geneeren met
wynen te tappen ende te flijten, als oock ten huyfe
van alle Groificren , ende de Wynen die fy aldacr
ten Huyfe bevinden, by de gefwooren Wijnroyers
doen peylen ende aenteeekenen, omme t'eynden
der Maent daer van te mogen ontfangen den be-
hoorlijcken Impoft, ten behoeve van 't ghemecne
Landt, naer dat men als dan by peylinge als voo-
ren bevinden fal daer uyt ghetapt te wefen. Ende
in ghevalle Schepenen weygeren te affifteren, fal
't fel vegefchieden byden Secretaris of fijnen ghe-
fwooren Klerck, ende twee ghefwopren Boden,of
daer geen Boden zijn, met twee gheloofvvaerdige
Getuygen; Ende dat foo wel Edele als on-Edele,
niet willende de peylinge gedoogen, ofte de Wy-
nen vcrfteeckcn, verbeuren fullen vijf-en-twintich
guldens, boven de verbeurnifle vande Wynen j
Welverftaende dat inde Burgers huyfen, hen niet
genceren met wijnen te verkoopen ofte te tappen,
in 't ingaen van defen Pachte gecne peylinge ghc-
daen en fal werden, map: ten ingang vande navol-
genden Pachte.
XXXVIII.
Ende fullen de Colledeurs ofte Pachters ten
Huyfe vande Tappers moeten gaen peylen ten
minften alle Maents eens, ende voorts foo dick
ende menichmael als fylieden goet bevinden ful-
len : Behoudelickdac fylieden daer inne alle goede
difcretie, ibnder yemant met onnuttigen peyl te
quellen .gebruyeken fullen, ende fullen oock on-
deriöecken of eenige ftucken met Water gevult,
of andere onbehoorlijckheyt gepleecht foude mo-
gen wefen. Ende fal de Pachter ten ingangh van
fijnen Pacht, aende Magiflraet vande Stede ofte
Plaetfe fijns Pachts, mogen verfoecken, dat publi-
catie gedaen wert, dat alle Tappers vande wijnen
hen
-ocr page 885-
18            PIacatea~#· 3. Boeck. 9. Tit. 3. Deel           ,,
ben byhuysfullcnhouden,ofte yemandtghelaft
laten,omme de peylingen te fien op nemen, ofte
by gebreceke van dien, dat den Pachter echter ial
mogen voortgaen met het peylen. Ende fal foo-
danigc peyl gehouden werden voor goet ende yan
waerden.
XXXIX.
X9 Den Officier ende Magifiraten[uilen allejaers den
behoorlijcken Eedt doen
, in geender manieren van 't
Middel van defen Impofite compo/eren direftelick ofte
indireftelick,noch gedoogen by andere gedaen te & ,
X L.
Op de Conditicn ende Voorvvaerden, fco ι
Generale als in defe particuliere Ordonnant k
grepen, is Pachter gheblcven van defen ImJ[
voor den tijdt van een gH
Jaer,omme de fomme yan
                   ö ^
Des t'oirkonden is defen gheteyekent bv
Gecommitteerden vanden Heeren Staten L
"■"«■vu, op^
I.  Dit Artijckel is inde Ordonnantie van 0£lober 16^1/00gefielt,inplaetfe van het tweede ende derde Artija^
de bovenfiaendc Ordonnantien: welcke noch 'm d'Ordonnantie vanden Jare 1650 hebben geinflueert.
%. Anno
16 3 9 /00 gefielt: De voorgaende Ordonnantien /eggen: op de boete van hondert guldens,
3.  Uetgeheele vijfde Artijckel is mede Oftober 1651 voor Ampliatie by gekomen.
4,  '/ Gunt inden/efien Artijckelin 't Curfijfgedruckt flaet, is Ampliatie vanden Jare 1639.
«J. Anno 1637 bygekomen.
                                *
6.  Ampliatie vanden 1 are 1639.
7.  Mede Anno 1639 voor Ampliatie inghevoeght4; De voorgaende/eggen .-daer van voor d'cenc helft de E»
gers, ende voor de wederhelft Tappers-Impoft moet betaelt werden; Mits daervan tredenen
. Maent voor laccagie een veertichftepart. t
8.  Ampliatien vandenJare 1639.
9.  dOrdonnantien vanden Jare 163 ï en volgende tot 1638 incluys, voegen hier in .- Art. 14. Den Pachter t!
gehouden wefen te geven van elcke partye Wijns, die t'effens af ghefchreven, ende buyten beèis
van fijn verpachtinge gevoert wert,drie biljetten ,waer van den VV'ijnkooper een fal houden.eé
den Schipper die de Wijn vervoert, het ander biljet leveren fal aen den Pachter daer de felve \\\
nen fullen werden op gedaen, ende het derde fal by den Arbeydersals 't Werck gedaen is, gever,
werden in 't Huyfken aen den voornoemden Commijs, ghelijck als hier vooren in 't voorgaeca
Artijckel is ghefeyt. Ende fal den Pachter ontfangen van elcke partye, zijnde een Oxhoofrende
daer en boven, een iluyver, ende van minder een halve iluyver, dat buyten fijne verpachtinge ais
vooren fal werden vervoert.
10.  Mede Anno 1639/00gefielt: De voorgaende/eggen /ulcks hier vooren in 't negende ende thiendc Arif
kei wert gefeyt, &c.
II.  De Ordonnantien vanden Jare iGxien volgende tot 1638 incluys voegen hier tuffchen heyden de twee vip
de Articulen: Art. zx. Item, of't gebeurde dat y emant eenigc wynen quam te koopen, die hy iels
wilde voeren, of door een ander geen ordinaris Marcl; ofte Veer-fchipper zijnde, foude doen verva-
ren, fal gehouden zijn hem te addrefleren aen den Pachter ofte Colledeur vande plaerfe,daerhyè
wynen fal in nemen, ende hem over leveren een biljet vanden Pachter vande Plaetfe dacrhydt
wijnen fal brengen, ende op doet affchrij ven, ofte anderfints te toonen wettelijcke Attcftatievanè
Schoutoftc Gerechte, daer by dat verklaert ende goede kenniiTe ghedaen wert, waer, ende op w:
plaetfe hy woonachtich ende fijne refidentie houdende is, d'vvelcke vertoont zijnde, fal hemè
Pachter geven behoorlijck biljet volgende het difpofitijf van'tveerthiende Artijckel hier voorca
geftelt, omme fijne wijnen te mogen ontfangen ende ghewrocht te werden: Ende fal ghehou»
wefen wederom te brengen biljet ofte recepifle vanden Pachter ofte Colle&eür vande plaetfe, o»
de wijnen fullen werden gebracht, ende daer op de felve af ghefchreven zijn, ende dat binnen dei
tijdt van een Maent, indien de felve wijnen binnen eene vande geünieerde Provinciën zijn glict*
ven, Maer foo de felve vervoert werden buyten die felve Provincie, in andere vande gbcuniw*
Provinciën, binnen twee Maenden, Vorfiende Onweder uytbefondert,om op des Pachters twee-
de Regifter by den Koopman ofte Schipper gefuyvert te werden, op de boeten van vijfen cwinMj
ponden. Art. 13. Maer in ghevalle den voorfz Kooper, ende felfs Vervoerder, geen van bej I
voor hem en brachte, fal gehouden wefen cautie te ftellen, dat de wijnen ter ghedeuincerde F^ jf
daer op hy de felve heeft doen af fchrijven, fullen werden gebracht ende op gedaen: Endcfai t
ve binnen den voorfz tijdt als vooren by biljet doen blijeken, of by faute van dien, fal den uw*
naris gehouden wefen half Tappers, ende half Burgers Impoft vande afgefchreve wynen tcw
len, aen den Pachter daer de felve zij η afgefchreven.
                                                        Α
1t. Mede Anno 1 63 yfoo ge/lelt De voorgaende Ordonnantien /eggen .· Item, of 't gebeurde dat yeffldttt ν
Inge/stenen de/er Landen, buyten den ringhvan fijne verpachtinge wilde gaen koopen een
haliAem r
o/te daer beneden ,&c.
                                                                                              r hfa
13.  OockAnno 1639/00 verandert: De voorige Ordonnantien voegen de Pachters voor Collefte en οηψ%
achtften penninck toe, ·-                   ;
14.  Defe woorden zijn mede inden Jare 1639 voor Ampliatie by gedaen.                                          n £
15.  dOrdonnantien vanden Jare 1631 en volgende tot 16 3 8 incluys, ftellen hier Art. z<,. Vande Wij" *^
by Ade van Convoy ofte l5cent-Meefters moeten doen blijeken dat het recht van dien da«^
is betaelt ofte aen geteyekent, al eer daer van by de Pachter ofte Colleclcur een afflach-ccen^
den gegeven, Ende Art. 26. Item, foo yemant eenige Wijnen op 't Leger wilde voeren, o ^
-ocr page 886-
mm
Gemeenc Middelaar Brandewynen.
1^8 l
f58o
SoeteiacrS geileten te worden, fal hem moeten reguleren nae 'tgeene dat andere Wijn-handeJaerS
te lafte wort geleyt, uytgefondert dat hy in plaets Van 't biljet, by Atteftatic van den CommiiTaris
vande Schepen, enaVGeweldige, ofte die by hacr Ho: Mo: oft cfer felver Gedeputeerde dan fulleri
worden geordonneert,fal doen blijeken darde felve Wijnen aldaer zijn gekomen endegeloft.
, J0r^01mantienvande laren'1637 en 1638 voeghden hier tujfchen hey'den 'm als hei 30 Art.aldaer iriordret
Dat medeallc d'andere Wijnkoopers haer vermifte Wijnen inden peyl te bevinden,fullen moeten
betalen tot Tappers Import, fonder eenige excufen te mogen allegeren, énde dat het felve ftriéte-
lijck frl werden geobfe'rveert. Doch is 't Vóorfk Artijckel Anno 1639 ende vervolgens weder tiyt gebleven*.
Dere foetc is Anno \ 639[00 hoogh geflelt De voorige'fesgen alleen van vijf-en-twin rich gu lden.
1 g'i 9. en *0· Dtt MiJekdJ00 verrs met ron^e °fie R°mey?7jche letter is ghedruckt, is Anno 1637. Het cerfle Cur-
1 ' fyfonder num. 19. Anno 1639* Het tweede'onder num. 20. Anno 1644. voor Ampliatie ingevoeght.
etiix. Beydedefe Articulen zijn mede Anno \&yjby gekomen.
!,* Ampliatie vandenJarc 1647.
Komen.
A' Dit Artijckel is mede Anno 1637 bygeke
at 7nm 1 ίφ [oogefielt: De voorige Órdonnantien[eggen Den Pachter ofte Colle&cur fal aen handen% &c.
J' Mede Ampliatievandenj'are 1648.
27] Anno 1647 dusgeamplieert: De voorige[eggen: Ende indien yemant van defen Impoft compoieerr,
fullen d'andere Pachters de felve daer over mogen bekeuren, ende hunne atVte ter eerfier infiantie, &c*
a8. Mede Ampliatie vanden lare 1647.
a9! Ocïober i6z6 hy gekomen.
4. Placaet, fegens de compofitien ende ujtfyopen oiter den Impofl ofte Wynen.
In date den ie; Otfober l6fö.
E Gecommitteerde Raden vande Staten
van Hollandt ende Weit - Vrieflandt,
DOEN TE WETEN, Alfoo in
achtervolge van 't gherefolveerde 4
van
hooch-gemeke Heeren Staten, de refpedive Pach-
ters vanden Impoft op de Wynen j foo binnen de
befloten Stcdcn,als ten platten Lande, eenige (ten
ryde vande Verpachtinge) aen handen van Com-
miiTariiTen, ende andere (naer de felve Verpach-
tinge) aen handen van haer Ed. Mog. hebben ghe-
prefteertden Eedt, op hetdrie-en-dertichile Arti-
cul vande Ordonnantie over den voorfz Impoft,
achtervolgende het Formulier van den Eedt, be-
grepen inde Ordre regens de Compofitien geëma-
,necrt. Ende dat wel licht by eenige Pachters, voor
date van het prefteren van den voorfz Eedt foude
mogen wefen ghecompofeert, ofte uytkoop ghe-
: ™aeckt, het weJcke de goede meyningc van haer
Λ λ λ* M°genc^e enerveren, ende ftrecken fou-
1 flcdireclelick tegens den voorfz Eedt. Soo hebben
de Gecommitteerde Raden voornoemt, in krachte
ende tot uytvoeringé van 't voorfz gerefolveerde,
alle ibodanige compofitien ende uytkoopcn ver-
klaert, ende verklaren de ièlve mits defen, ftrydich
met de voorfz Órdonnantien, ende dien voigens
nuJ, krachteloos ende van onwaerden. Verftaen-
de ende ordonnerende over fulex, dat des onaen-
gefien de refpcclive Pachters fullen gehouden we-
len te ontfangen den vollen Impoft vande wynen,
albereyts onder haren Pacht in gheflagen, ofte als
noch in te flaen, fonder eenige conniventic, quijc-
fcheldingeoftediiïimulati.e. Laftende allen ende
eenen yegelijcken dien het aengaen mach, hen
daer naer te reguleren, op de penen by het voorfz
drie-en-dertichfte Arrieul, mitlgaders het Placaet,
Generalc,ende particuliere Órdonnantien geftatu-
eert. Ghedaen inden Hage den negenthienden
O&ober fefthien-hondertvijf-en-vijftich. Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande Gecommitteerde
Raden. Herl·' van Beaumont.
Brandewijn^ *
*· Órdonnantien, volgende de n>elc^e ten behoeve vande ghemeené faecfa
over de Provincie van Hollandt ende FVefl-Friefiandt, van wegen ende volgende den confente vanden
Statenvanden [elven Lande, den Impofl vande Brandewijnen tfedert den lare
1583. tot 1622. beyde
tncluys fuccejfrvelijck geheven endegeinnct is.
Ν O Τ λ
xtnnantien Dtat denTytel van d'Ordonnantie desjaers 1583. mutatis mutandis in defe, ende volgende 0r~
geoncipieert isgeweeflals die vande fjynen, hier loven Colum. i6j6,geflelt.
ge, of andere Greynen, ah Anijs, Venckel, Genever-
befyen, ofte van eenige
Moeren, of 'ander fpecien ende
1 manieren alhier binnen den Lande gemaeckt ofc
van buyten ghebracht zijn: Te weten, van elcken
Stoop (Dortfche mate) zxxvj. ftuyvers. Fan alle
Mate meerder of minder te reduceren naer advenant.
5, O                          Ende
tn voorfz Impoft fal ontfangen worden
f van alle de Gebrande-wijn, oftghebrande
ijty** Genevere ofte Venckel-wateren
, ende
dat de fel '^ Jc*e> die men voor dranck verkoopt,'i zy
ejvevan Wynen, Bieren, Meed, Tarwe, Rog-
-ocr page 887-
—■»——«
ri
9.Tit. 3.DeeL            ^
taeltfullcn hebben 4 ende daer afbdjet van den [elven lü
hebben ontfangen
, oppeyne als inde Ordonnantie djn*
refpeilive is begrepen
: Ende fullen de bedurven εηώί "ï
gen Wjnen, mitfgaders de Wjnmoeren vanden voorfy ι'
pofl vry nynjlyvefide de felve nochtans in het vierè J*
cule hier vooren verhaclt*
VI.
Sullen vangelijckgn degeene die in eentge Steden 7)
pen oft Flecken fullen komen om Brandewijn te verhel
't felve niet mogen doen, fonder daervan eerfl ende alL'
betaelt te hebben den beboorlijcken Impofi aen den
pflfk
ofte Colleüeur binnen der Stede, Dorpe ende VltcU^L
Jy de felve Brandewijnen fullen willen verfyopenyofiett,
minflen den Ρ achter ofte Colleüeur daer van geconttntaa
te hebbeti.
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen Yoomoemdej
Impoft, fal gehouden wefen t'eynden alle Maen.
den te betalen ten Comptoire vanden Ontfanw
Generael
een gherecht twaelffte-part van lijnen beloofdea
Pachte, ofte by ghebreke van dien fal d'Ontfan^
't felve mogen doen executeren ende innenaea
den Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermeië
ende inhout vande Generale Ordonnantie.
VIII.
Ende fal de Pachte van defen Import ingaen
opten eerften Octobris i6zz. eerilkomendemet-
ter Sonnen opganck: Ten welcken tijdt de Pach-
ter ial mogen gaen nietten ghefwooren Wijn-
fchroyer of Wijn-verlater vander StedeofVleckc,
ende den tegen woordigen Colledeur of Pachter,
die des verfocht zijnde, ghehouden fullen weien
hem teaflïfteren, ten Huyfe van allen den gecnea
die hun geneeren met gebrande Wijnen te tappen
ende te ilijten, de Brandewynen die fy aldaerbe-
vinden fullen doen peylen ende aenteyekenen,
omme van hunlieden t'elcker Weecke den bc·
hoorlijcken Impoft, volgende defe Ordonnantie
ontfangen te mogen worden.
IX.
Van defen Impoft fal niemant vry noch exempt
zijn,dan die inde Generale Ordonnantie fiaenh^·
X.                         .
Op de Conditien ende Voorwaerden,foindelc,
als inde Generale Ordonnantie begrepen, is Pach-
ter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een jaer, beginnende als Yooteft
ende eyndende den eerilen Oftobris daer aen i*
gende metter Sonnen opganck, omme dcfonv
me van
Dest'oirkondenisdefengeteyckentbydenGe'
committeerden vanden Staten, opten
Placaten* 3-Boeck
i8lt
II.
Efi omme te voorkomen alle de frauden die hier
innc fouden mogen gefchicden, foo en fal van nu
voortaen niemant, 't zy Man ofte Vrouwe in Hol-
landt 3 eenige Brande-wynen uyte voorfz materialen
overgetrocken ofte gebram mogen wordenen
Wynen
noch van wat Moeren ofte materien dattet zy, ten
zy dat hy cerft endeaivooren komc by den Colle-
deurofte Pachter, ende hem laten opteyekenen,
ende in fijnen handen ccdtdoen,dathyalle Weec-
ken by den Colle&eur of Pachter komen, ende
hem by den fclven eedt verklaren fal hoe veel Bran-
dewyns hy van die wceckegebrant, ende daervan
verkocht ende gheileten heeft, 't zy by de kleyne
Mateiof groote , omme daer van volgende de Or-
donnantie den Impoft ontfangen te mogen wor-
den , op de boete van twintich ponden, te gaen
4 als inden Placate is geexprejfeert.
1.11.
Item , foo en fal oock niemant, van wat quali-
teyt ofte conditie hy zy, eenige Brandewijn van
buy ten komende, mogen inne doen, 't zy omme
de felve in 't gros, of by de kleyne mate te verkoo-
pen, of felfs te gebruyeken, ten zy dat 't felve den
Colledeur ofte Pachter eerft ende al vooren aen
gegeven, ende hem daer van den behoorlicken Im-
poft betaelt,ofte doen aenteeckenen heeft, om na
advenant hy binnen die Weecke uyt gefletert fal
hebben, betaelt te worden,al opde Yoorfz boeten,
te innen ende te gaen als vooren.
1111.
5 Ende omme te beter alle fraude te verhoeden, futten
egeene Schippers, Schuytvoerders nochte Wagenaers eenige
Brandewijnen uyt hunne Schepen, Schuytentneehte van hun
Wagens mogen ontladen, nochte oockjte felve reppen of roe-.
ren, nochte ooc^Jnyemmts huys mogen byyemant gebracht
nochte ontfangen werden , ten zy by kennifte ende
weten vanden Colledeur ofte Pachter, op de pey-
ne ende breucke van thien ponden ,foo wel by den
Brenger als diefe ontfanght daer over te verbeuren, lbo
dick ende menichmael hy bevonden fal worden
fulex gedaen te hebben, te innen ende te gaen als
vooren. Sullenooc\egeen verlegen noch bedurven Bieren t
Wynen3nochte Wynmoeren mogen inne doen ^mmegebran·
den Wijn af te maecken ,fonder voorweten ende confent van
den Pachters refpeüive, oppeyne van twintighponden van
vcertich grooten, ende de verbeurte vande Wijnen, Bieren
ende Moeren,
V.......
Ende enfullengeen Brandewijn-maechers oft Brande-
wijn-branders eenige Wijnen nochte Bieren mogen inneleg-
gei/, ten tyfylieden eerfl ende al vooren daervan den behoor-
Itj'eken Impofi
, foo vande Wynen aen den Pachter vande
Wjnen, als vande Bieren aen den Pachter vande Bieren J>e-
Alle 't gum in 't Curftjfgcdrucktfiaet, is voor denjare 1606 voor Ampliatiely gedaen.
dOrdonnantie vanden)are ι 'fóïfeyt 'txy dat de felve van Wynenofandere Moeren of materie alhier,&·
De felve eyfcht maer fefthicn fluy vers.
Ende alhierin Hollant noch Zeelant eenige Brandewynen mogen branden,                    Λ . u
d'Voorfz Ordonnantie vandenJ'are ïfê^feyt: te gaen een derdendeel ten behoeve vanden Officier <**
Deurwaerder die d'executie doet, een derdendeel ten behoeve vande gemeene faecke, metten Λ
men half ende half, ende'c derde derdendeel ten behoeve vanden Aenbrengcr.
                ^^
5
De voorfz Ordonnantie feyt alhier: Noch en fal niemant eenige Brandewijn in yemandts Huy$ W
brengen, ten zy,&c.
·,-
4. Or<H
lu^^B
_^___
-ocr page 888-
Gemeenc Middelen^. Brandewynen.
685
Ordonnantien op 'tjeheJubjeB, volgens welene den voorfc Imposi op de
2.
Brandewijnen tfêdertdenJare 1613 tot 16^ beyde incluis, fuecefivelkkvoorheelofte half jaren,in
yedcr Siadt met fijn diflrit! verpacht zijn.
•f.                                      fullen geene Schippers, Schuytvoerders, Wagen
m £n pachter fal voor den voorfz Impoil ofte Karrcluyden eenige Brandewijnen ofteghedi
ftileerde Wateren geladen hebbende,ende komen-
de in eenige Steden ofte Plactfen van Hollant en-
de Weil-Vrieilant,aldaer mogen blyven vernach-
ten, al waer het dat fy hen wilden excuferen met
de Wynen te willen voort varen, fonder eeril ende
alvoorcndcn Pachter op haerluyderaenkomftete
verwittigen van de quantiteyt ende qualireyt van
de Wynen ende Wateren die fy in gheladen heb-
ben ,op een boete van hondert gulden boven de
peynen inde Generale Ordonnantie begrepen.
V,
4 Item , fullen geen Koopluydcn ofte Fadoors,
de welcke niet minder als een ftuck ofte Quartcel
Brandewijn ofte gediftileert Water, gelijck 'tfelve
uyt de Zee komt, teflens mogen uyt ilaen ende
verkoopen , noch de Groffiera die minder als een
ftuck of Quarteel mogen uyt ilaen,cenigc Brande-
wijnen of ghediftileerde Wateren mogen op ilaen
uyt de Schepen, Schuytcn, of vande Vlot-Schuy-
ten in hare Huyfen, Kelders ofte Packhuyfen,voor
ende aleer fy de fclve Brandewijnen ofte Wateren
aen den Pachter ofte Collecleur hebben aen gege-
ven, ende een behoorlick biljet daer af gehaelt, op
de verbeurte vande felve wynen, ende daer en bo-
ven een boete van hondert gulden, ende van hare
Neeringc gefufpendeert te werden den tij t van een
geheel Jaer.
VI.
4 Gelijck mede de voorfz Kooplnyden,Fa#oors,
Groiliers,als mede de Brandewijn-branders, geen
Brandewijnen ofte ghediftileerde Wateren fullen
mogen uytilacn,ibnder dat daer van is gehaelt een
behoorlick biljet, op de boete als vooren.
VII.
4 Ende fal niemant eenige Brandewijn ofte ge-
diftilccrde Wateren.in Vaten groot ofte kleyn mo-
gen wereken binnen de Steden , 't zy in 't op doen
uyt ecnige Schepen, Schuyten, ofte eenige Wa-
gens ofte Karren, ofte in 't inflaen in eenige Huy-
fen , Packhuyfen ofte Kelders, ofte oock in 't uyt-
flaen uyt de felve Huyfen, Packhuyfen ofte Kel-
ders, in eenige Schepen, Schuyten, ofte op eenige
Wagens ofte Karren, als de gefwooren Wijnwerc-
kers ofte Kraen-kindcren binnen de iêlve Steden
geftelt, op peyne dat die geene die geen ghefwoo-
ren Wijnwerckers ofte Kraen-Junderen zijn .fulex
doende, fullen verbeuren een boete van vijf-en-
twintich gulden op yeder Vat, 't zy groot ofte
kleyn dat fy fullen hebben gewrocht, ende fullen
de ghefwooren Wijnwerckers ofte Kraen-kinde-
ren 't gunt voorfchreve is, mede niet mogen doen,
tenzy haerluyden daer van gelevert zy een biljet
van den Pachter ofre fijnen Collc&eur daer toe
verkregen, op peyne als vooren , ende privatie
van hun Officie, ende fullen in gelijcke boeten ver-
vallen die geene die eenige Gebrande-wijnen ofte
gediilileerde Wateren door yemant anders als door
de gefwooren Wrjn-werckers ofte Kraen-kinderen
doen wereken.
5. O ij                       Alle
ontfangen van alle Brandewijnen, 't zy of
l die alhier te Lande zijn gebranc, ofte van
' buytcn in komen, 1 vande Brandewijnen
J van Wijn ofte Moer zijn ghebrandt, van yeder Stoop
Ltfche maetachtfiuyvers: Ende die ghebrant fullen
Jjen tan Tarwe, Rogge, Mout,Spoelingh, Bier Mede,
ét andere Materialen, van elckenfoopDortjchemaet,
iiffluyvers,
ende van alle Vaten, meerderende
minder te reduceren naer advenant, het zy of de
fclve Wynen met Alfem,Anijs,Genevre,Venckel,
ofte eenige andere Speceryen ofte Kruydcn, hoe-
danichdie oockfouden mogen wefen, waren oyer
ectrocken ofte gebranr.
b
                  %         II.
1 defen Inipoflfal niet alleen letaelt worden van alle
de Brandewijnen die ter Confumptie linnen den Lande
van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt fal werden verkocht,
naer oock mede vande
Brandewijnen die t'Schcep
fullen werden ghedroncken ofte gheconfumeert:
Doch fullen van den felven Impoft vry ende ex-
empt weien de Brandewynen die gevoert werden
op verre reyiën de Canael palTerende, ende een
Dorts Acm ofte daer boven mede nemende: Ge-
lijck mede de afichrijvinge fullen ghenieten de
Brandewijnen die inqualitévan veertich ftoopen
Dorts, oft twee en dertich ftoopen Amilelredams,
als Koopmanichap over Zee, ende de Rivieren op-
mens
fullen werden medeghenomen, ende daer
van uytgaende Convoy wert hetaelt. Welver-
ilacndc dat tot gherief vande Bootfgefellen haer
vocringh.de voorfz quantiteytfal mogen geftcec-
ken werden in Vaetgcns van thien ftoopen Dorts,
endcacht ftoopen Amftelredams.
III.
4 Alle de geene die met eenige Brandewijnen,
ofte andere ghediftileerde Wateren binnen eenige
Steden ofte Plactfen van Hollandt ende Weft-
vricflandt fullen inkomen , het zy van over Zee,
oiteuyt de Geünieerde Landen, ofte van buyten
*: felve, fullen gehouden wefen aen den Pachter
°"C Colledeur haerder eerfter aenkomfteaen te
g<jvcn haren rechten naem ,ende fullen geene der
iclvcr Wyncn ofte gediftileerde Wateren uyt hare
Schepen, ofte van hare Wagens ofte Karren mo-
j? ™>» doen loiTen, ofte tot dien eyndc reppen
e rocfen,oftc gedoogen dat fulcxgedaen werde,
Γ? Cndc al eer daer van gehaelt fal zijn een Los-
Jr' °Pdc vcrbeurte vande fclve Wynen ofte Wa-
Wat' m!fdtS dat dc voor^z verbeurde Wynen ofte
dr VnCrCn n m°gen werden gheredimeert met
Pachrmmr Van fcs hondert gu,dens. Ende fal de
om II? fijne Commis dacr by mogen komen
die pol α ?y.ckencn a] !c de Wynen ende Wateren
men f n werden > en^e wie de felve toe ko-
leyt fo j°"derwiende felve fullen werden ghe-
oen ftü!!
          ^em yemandt daer tegens fal mo-
6 Cllen» °pgclijckc boete als vooren.
4Fn,                  IIII.
^nac tot beter verhoedinge van alle frauden,
-ocr page 889-
PlacateiLj. ^.Boeck. 9.Tic 3.Deel.
i6U
Ufo
gangh van fijnen Pachte tot de felve Brandersk
vonden fullen werden:Ende fullen de voorfzR
ders niet minder mogen verkoopen ofte af d^
fchrijven , als hier vooren in 'tvoorgaendeArti*!0
den GroiTiers wert toe gelaten, fonder datfe éf
gen fullen houden ofte fetten , ofte kleyne m
binnen hare Huyfen hebben, op ghelijekc Ιχχ;?
als in het voorgaende Artijckel is gcroert e
XI.
De Brandewijn-branders en fullen geen Tam·
Rogge, Mout, ofte eenige andere Greynenmo»,
doen malen, fonder 't felve den Pachter ηώ
Brandewijn,of fijnen Colledeur aen tcgeven^.
daer van gekregen te hebben een bi Ij et, fonder a&
de felve daer voor yet te betalen, ende fal den \k
lenaer 't ièlve Koorn ter Molen niet mogen brc5.
gen ofte ontfangen,voor hem 't felve biljet is geic-
vert,op peyne als in 'tfefte Articule vande Ordoo-
nantie van 't Gemael tegen hem is gheftatuea.
Nochte en fullen de voorfz Branders gene WW
Moeren, Mede, Bieren ofte Spoelinghmogend
neflaen, fonder de quantiteyt vande felve des
Pachter ofte fijnen Col lede ur aen tegeven.ommi
uyt de felve fpecie, mitfgaders vande Tarwe ,Ro?
ge, Mout ende andere Greynen, fijne reecke»c
(foo het noot is) tekonnen maecken.hoe ycelwy.
nen de voorfz Branders hebben ghebrant, om ik
felve te verantwoorden, op de boete vanxxv.gul·
den op yeder fpecie t'elcken te verbeuren, die fy-
luyden niet en nebben aen gegeven.
XII.
9 De Brandewijn-maeckers fullen mogen vactfe, w/·
legen ende fuyre Bieren in doen, met kenmjjevunk
Pachter,fonder impoft daer van te betalen
, mitskk
Bieren byden Pachter of fijn Commijs gepmft zijnde
dat de Brandewijn-maeckers de Bieren terflont in fit-
f ent ie van den Pachter ofte pjnen Commijs Jullenw
mengen met JVater ofte anderfint s, datje ondrinddut
zijn.
XIII.
Item, foo en fullen geene Brouwers ofte Wijn
koopers binnen hare Huyfen ofte Schuyren mo-
gen branden,ofte eenige Ketels rtïogen fetten om-
me te branden, ten ware dat de felve Schoys
twintich roeden van hare Brouweryc ofte Woon-
ilede was gelegen ,die ghehouden fullen wefen tt
achtervolgen 't geene in 't lefte voorgaende Arri'C-
kei tot lafte vande Brandewijn-branders is g«
op gelijcke pcynen. 10
11 Ende fal den Pachter gehouden zijn, van alk
Wynen die buyten zijndiftrid fullen werden ζ
voert, te houden een apart goet ende pertinent
giller, ende 't felve t'allen tyden aendeomlcgp
de Pachters,promtelick ende fonder eenige W)
te openen, op gelijcke peyne.
VIII.
Alle Koopluyden, Fadeursende Grofüers,die
hen met Brandewijn ghenecren, foo wel uyt defe
Landen als Uytheemfche, 5 mitfgaders de Brande-
wijn-branders,
lullen op 't verfoeck vanden Pachter
5 moeten aen vvijfcnallede Gebrande-wijnen ^ ende
ghediflileerde Wateren,
die fyluyden onder haer, ofte
by haer hebben leggen, ommede felve byden
Pachter te doen peylen, ende de quantiteyt <, ende
qualiteyt
van dien te doen op fchrijven , hop peyne
van twee honden gulden op yder Vat ofte Vaétgen, 't welck
fy indenpeyl'ver/wegen
, ende niet aen ghe wefenfullen
hebben
, boven de verbeurte vande verfwege JVynen.
Ende fullen de voorfz Groffiers 5 ende Brandewijn-
branders
gehouden wefen te refponderen,ende den
Impoft te betalen die by peylinge alle twee Maen-
den te'doen /bevonden fal werden minder dan fy
' t biljet of affchrij vingc vande Pachter kan blijeken
daer van uyt geflagen te zijn, mits daer af trecken-
de voor laccagie ter Maent een vijftichfte-part. 7
1 X'
De gecne die hem voor Koopman ofte Fadeur
willen houden, fullen niet min tefiens mogen ver-
koopen, als 8 eenStuckofte Quarteef ende fullen de
felve mogen volftaen met aenwijfinge,ibnder in 't
kort van peyl ghehouden te zijn. Ende wes aen-
gaet de GroiTiers, fullen niet minder mogen uyt
fetten als thien iloop Dorts, ofte acht ftoop Am·
ftelredams: Nochte fullen geene kleyne Maten
binnen hare Huyfen mogen hebben, op de boeten
van vijftien gulden t'elcken te verbeuren; Wel-
verftaende dat de Gebrande-wijnen die buyten de
Provintie van Hollandt ende Weft-Vricflandt in
andere vande Geünieerde Provintien werden ver-
fijnden ofte gchaelt, met geen minder quantiteyt
fullen werden afghefchreven, dan Vaetgens van
thien ftoopen Dorts, ofte acht ftoopen Amftelre-
dams, ende dat den Uytleveraer van dien,daer van
ghehouden ial wefen te halen ofte doen halen een
biljet, met expreflè verklaringe, waer, ende aen
vvien de felve Brandewijnen fullen werden ghe-
bracht ende vervoert, om by de Pachter ofte fijnen
■ Commis daer op gelet te mogen werden.
X'
Ende omme te voorkomen alle frauden en be-
droch, en fullen geen Brandewijn-branders ofte
Brantfters, mogen woonen dan binnen de beiloo-
ten Stcden,de wclcke gehouden fullen wefen bin-
nen drie dagen na de publicatie ofte infinuatie van
den Pachter, hem aen teghevenfijnen rechten
naem ende woon-plaetfe, mitfgaders met hoe veel
Ketetadathy brant, om by den Pachter aen ghe-
teeckent te werden, mitsdatic daer bencffens ge-
houden fullen wefen alle weecken aenden Pachter
ofte Colledeuraen te geven, ende te verklaren hoe
veel Gebrande-wijnen fyluyden vande weeck heb-
ben gebrant ,opde boete van xxv. gulden t'elcken
te verbeuren. Ende fal den Pachter of fijnen Ge-
committeerden , foo dickwilscnde menichmael
als hun goet ende noodich dunckt te wefen , tot
de felve mogen gaen vifiteren ende peylen, fonder
dat de voorfz Branders, ofte yemandt van hare Fa-
• milie daer tegen fullen doen eenige refiftentie, be-
let ofte verhinderinge,op gelijcke boeten. Gelijck
oock mede den Pachterfal doen peylen ende op-
teeckenen alle de Gebrande-wijnen die ten in-
XV.
flc«
11
Saloockyeder een die Brandewyncntc^
of confumptie inflaen, gehouden zijn teriton , 1
de by het halen van 't biljet, aen den Pacnto ι
talen den vollen Impoft van de Brande«7*"
fy fullen inilaen, fonder dat oock de kWV
eenige de minfte affchrijvinge van haer m go h
Wynen fullen mogen genieten.
11 Sullen oock gene Groificrs ofte Brandy
-ocr page 890-
Gemeene Middelen.
lég?
zijnde \ ghehouden Wefen in handen vande Magi-
ftraten den behoorlijcken eedt te doen, dat fy dit
Middel diredtelijck noch indire&elijck niet en ful-
len frauderen: Ende en fullen de felve, noch oock
de Groffiers, geen Pachter, Medeftanderofte Col-
le&eur van defen Impoft mogen wefen, op peyne
als vooren.
XXL
Alle kleyne Brandewijn-verkoopcrs, die by de
Stoop ofte FleiTe hare Brandewijn vande Uytflij-
ters inne halen, fullen t'allcn tyden des by den
Pachter ofte fijnen Ghecommittcerde verfochc
zijnde, vcrklaringe moeten doen,tot wecken Uyt-
flijtcr fy de Brandewijnen hebben ghehaclt, op de
boete van fes gulden t'elcken te verbeuren* Alle
welcke voorfz boeten fullen moeten bekeert wor-
den, een derde-part ten behoeve van den Officier
die d'executiedoet.cnde derefterende tweederde-
parten ten behoeve van den Pachter ende Aen-
brenger.
XXII.
14 Den Pachter fal aen handen van den Com-
miilaris den behoorlijcken eedtdoen, dat hy met
nicmanden fal compofcren , op peyne foo in de
Generale Ordonnantie, als in den Placatc is be-
grepen.
XXIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, lal ge-
houden zijn alle Macndcn te betalen een gherechc
fefte deel van fijnen uyt beloofden Pacht.
XXIIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen
opten eerftcn Aprilis 1654. eerftkomendc, metter
Sonnen opgangh,ende weder eynden denleften
September daer van volgende metter Sonnen on-
dergangh,
XXV.
Van defen Impoft fal niemant vry ofte exernpt
zijn, als die inde Generale Ordonnantie zijn be-
grepen,
XXVI.
Opde Condiden ende Voorwaerdcn,fo inde Ge-
nerale als in dcfe particuliere Ordonnantie begre-
pen,is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van fes Maenden,
ommc de fomme van
Des t'oirkonden is defen getcyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
6%i
V é s cenigc Brandewynen rhettc kleyiie Ma-
rlende als Uytilijrcrs mogen vcrkoopen, ten 2y
1'Sanderyen ofte GroiTeryen gelegen ofte ftacn-
ifnnrwinrich roeden vande plaetfe daer fyde
!vrfliiterye zijn doende, op peyne als vooren.
u)fll,J ^
               XVII.
il Ende tot meerder voorkominge van frauden,
rullen voortacn geene Brandewynen ten platten
1 andc by Vactgcns ofte in Heften verkocht mo-
pc„ worden, macr alleen by de kleyne Mate, ende
L lap,orri aldaer gheconfumeert te worden, op
«ene van vijftien gulden t'clcken reyfe te verbeu-
ren , boven de peyne inden Placatc ende Generale
Ordonnantie begrepen.
X V 1 1 1.
De Pachter fal teri ingangh van fijne Pacht gaen
pcylcn tot alle de Uytflijters, en die de Brandewij-
nen by de kleyne Maet verkoopen,, ommc den
lmpoit volgende de Ordonnantie te ontfangen
ii van alle 't geene boven Je drkfoopen Amfielredams
L haer
,'t zy in F/eJfen oft Vaten bevonden fal werden,
wekken Peyl de afgaende Pachter hem gehouden fal zijn
uxi te keeren binnen een Maent na het tngaen van den
Pacht, dies fal hy weder ten uytgangh van fijn Pacht af
r *                      XIX.
Niemanten fal (om defen Impoft. te frauderen)
bin nen fijnen Huyfe, Packhuys, Kelder ofte ande-
re Plaetfe, cenige Brandewijnen, 't zy in Vaten,
13 Heffen, ofte andere Inftrumenten mogen ver-
bergen ofte vcrileecken, ofte gedoogen dat fulcks
gcdaen wert, macr fal een ycder ghehouden wefen
de felve Wijnen de Pachter of fijne Ghecommit-
teerde acn te geven, ende bekent te maecken, op
de verbeurte vande Wijnen, ende een boete van
twee hondert gulden, lbo wel te verbeuren by de
geene de wclcke de fel ve Brandewijnen toe komt,
alsdiefe berght, verftceckt, ofte gedoocht dat fulex
gedacn wert, tot welcken eynde de Pachter met
kennis van ycmandt vanden Gerechte, ten ovcr-
ilaen vanden Officier der Stede, fal mogen o,nder-
foeck doen, ter plaetfe daerhy vermoeden ofte
' fufpitie heefe eenige gebrande-wijnen vcrileecken
te zijn.
X X.
14 F.nde ommc dit Middel te beter tebencficie-
'if '/UllCn aIle Branckwijn~branders, midtfgaders
alle de geene die Brandewijn by de kleyne maet
zijn vcrkoopende,dics by den Pachter geihfinueert
Jmpltat te vanden Jare 1614. Die vanden 1 are idx^feyt: van wat fpecie ofte materialen die mogen
2ijn ghebrantofte ghemaeckt,van yeder ftoope Dortfche maet negen, t'fcdert Otlober 1616,acht
ffmnantienvanOtlober 1613,16x4. en 162 ^feggen: Art.i. Den genen die cenige gebrande-wy nen
f"ncn defe Landen van Hollandt ende Weft-Vrieflandt inne brengen, fullen met de felve Ge-
wande-wynen niet mogen vernachten , fonder de quantiteyt ofte qualiteytvan dienden Pachter
van rfi Col,e(^cur aen te geven : Nochte oock de felve Brande-wijnen uyt fijn Schip, Schuyt,
Pacht f r8n" 0fte Karre moëen Io»"en> °fte doen loffen, ten zy dat hem blijekt by biljet vanden
Dit Art 5 I · ë é QUt'dat de ^elve is aen geScvcn ende ver-Impoft,opde boete van vijftich gulden.
kehZ
             j* 6ú6·WF/ '*&*"' in'* Curfjfgedruckt isfoogeflelt, ende genomen uyt het negende Artijc*
corifum V00rfaf."deOrdonnantie, welcke begint: De Brandewijnen die t'Schecp gedronckcn ofte gc-
taclr «uS!i
           ,werden>en fullen geen affchrijvinge genieten, maer fullen by de Uytflijters be-
« werden; Dochfullen van denfehenlmpofl^i
fmet)r,"7^rticuie"'is'*"™ l6^ eerfih gnomen. d'Ordonnantien van Otlober 1616 envolgende
weft V ð jenSeencn dieeenige Ghebrande-wijnen binnen defe Landen van Hollandt ende
•vneiiandc inne brengen, fullen met de felve Gebrande-wijnen niet mogen vernachten ,fon-
5. O iij                                            der
\
-ocr page 891-
1690           Placateaj. 3. Boeck. 9. Tit. 3. Deel:           r$
derde quantitcyt ofte qualiteyt van dien den Pachter ofte fijnen Colleétcur aen te oeven
-en fal oock geenigeder voorfz Brandewijnen uyt fijn Schepen, Wagens, Kelders, Packhu?
Branderyen, ofte andere Plaetfen mogen reppen, roeren, inflaen ofte uytflaen, hy én hebbe
endc alvooren aenden Pachter vertoont van vvaer de felve ghekomen is, ofte werwaertsde f|
gedeilineert is, omme te fenden, ende van fijn inflach ofte uytflach verkregen een biljet vand
fal gaen.drie grooten : Ende dit alles op de boeten van hondert gulden te verbeuren , f00 Wcj?
den gccnendiede Wijnen afgelevert, als oockby de gcenediede felve Wijnen fondcr biljet r
roert ofte ontfanght.
                                                                                                     ^
5. Ampliatien vandenJ'are 1654
6.  Mede Ampliatie van 1654. Inplaetfe van welde de voorige Ordonnantien [eggen: Oock mede datfe ece
Brandewijnen van nieuws fullen doen opflaen ofte inflaen, voor ende al eer fy dieaen den Pacw
ofte ^jnen Collefteur fullen hebben aen gegeven, ende daer van verkregen behoorlick biijet.inho
dendedc quantiteyt ende qualiteyt van dien, op de verbeurte vande Wijnen , mits dat den Koot
man, Fa&eur ofte Gtoflïers die fal mogen tot fijne keure redimeren met fes hondert gulden: 3.
op ycder kleyn Vaetgen 't welckfonder biljet fal zijn in geflagen, hondert gulden te verbeuren, endcon
y cder kleyn Vaetgen dat indenpeyl verfwegen, ende niet aen gegeven fal zijn.tvvee hondert gulde?
beyde[onder redemptie. Ende fullen de voorlz Koopluyden, Fa&eurs endc Groffiers, ghehouitn, k,
' t Curfijfh Ampliatie vanden lare 1641.
7.  Oe voorige Ordonnantien voegen hier aen: Alles conform de Refolutie vanden xxij. Januarij i6u,ta
de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, op 'tftuckvandeWij^
genomen, ende de Pachters voor ghelefen ,namentlijck: Dat de liquidatie van de peyl fal Werdea
ghedaen, van alle de Brandewijnen die vermift zijn, op de voorfz Kooplieden , Fa&oors ofte Graf.
fiers eedt acnde refpe&ive Magiftraten te doen, Te weten, Dat fyluyden, diredelijckcn ofte in&
redelijcken,daer inne het Landt niet verkort of gedefraudeert hebben, ofte oock eenige profijt^
van genooten, ofte dat met haren toedoen en verfchenckinge de felve vermiflinge was ghecau-
feert, mitfgaders oock dat de felve claufule van peyl te gedoogen, ende van onverminderde pcj.
ncn ende boeten inde Ordonnantie begrepen, niet anders te vcrilaen zijn, noopende depeylinge
als hier vooren is gefey t.
8.  Anno ib^ [oogefielt De voorige [eggen; als twee Oxhoofden ,ende [uilen de [slve alleen gehouden zijn
te mogenvolflaen,&c.
9.  Dit Artijckelis inde Verpachtinge van Otlober é &%ç hygekomen.
io, dOrdonnantien vande laren 16x3,16x4 en éâ÷<, vervolgen alhier achter als het achtfie Artijckelin orki
De voorfz Groifiers ofte Branders, en fullen geen Brandewijn mogen uytflaen ofte uyt doen.'ny
of de felve binnen den Lande van Hollandt ofte Weft-Vrieflandt, ofte buyten de felve Provincie
werden vervoert, fonder alvooren gefien te hebben een biljet vanden Pachter, inhoudende dcquaa-
titeyt ende qualiteyt vande felve Wijnen,op de verbeurte vande Wijnen, ende een boete van hon-
dert gulden: Ende fullen het felve biljet leveren in handen vande gefwooren Wijn-wercker,omme
byhenluydenghewrocht te werden, ende des anderen daeghs wederomme ghelevert te werden
in handen vanden Pachter ofte fijne Gecommitteerde. Art. 9. De Brandewijnen die t'Scheepge-
droncken ofte geconfumeert fullen werden, en fullen geen af-fchrijvinge genieten, maerfullenbf
deUytflijters betaelt werden. Doeh fullen vanden Impoft vry ende exempt wefen de Brande-
wijnen, &e. als in 't tweede Art. vande bovenfiaende Ordonnantie ,[00 verre met Romeyn[che letter isgM.
Ende Art.
10. Endc omme te beter alle frauden te verhoeden, foo fullen alle Perfoonen die Brande-
wijn beneden 't Oxhooft binnen de Provincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, vande eeRC
Plaetfc binnen de felve Provincie op d'ander willen vervoeren, gehouden wefen den Impoft te be-
talen ter plaetfe daer die afgefchreven fullen worden , ten ware iy deden blijeken, dat den Impou
daer van betaelt ware ter plaetfe daer men de felve fey t te willen voeren, 't welck met biljet vand»
Colledeur, daer men die fey t te willen brengen, aenden Collecleur_, ter plaetfe daer die uycgevocn
ofte afgefchreven fal werden, fal moeten werden vertoont.
11. Het 14,15,16 en 17 Artijckelen, is Ampliatie van Otlober 1626.
                                               f,
iz. Mede Anno éâæâ [oogefielt: Inplaetsvan welcke devoorgaende Ordonnantien Art. ð [eggen: E^*
len de voorfz Slijters als fy eenige Brandewijn fullen in leggen,den Impoft by 't halen van 't WP
terftont moeten betalen. Ende ial den Pachter ofte fijne Gecommitteerde, foo dickende menie*
maelalfthemnoodichduncken fal, met een Notaris ende Bode, ofte Getuygen mogen gaenp^
len: Ende fullen de voorfz Slijters aenwijfinge ende openinge moeten doen, waer haer Brandt
ncn zijn gelegen, fondcr 't felve te weygeren.op peyne vanxxv. gulden t'elcken te verbeuren.
13.  d Voorfz. Ordonnantien voorden lare i6z6 [eggen: 'tzy in Vaten, Tonnekens, Flejfen, &c.
14.  Het zoen %% Art. zijn mede Anno i6z6 [00 geflelt. Inplaetfe van welcke de voorgaendeOrdonnantien7fc _
Art. 14. Sullen oock de Brandewijn-branders, Groifiers die de Brandewijnen met kleyne Vaten^
llijten, ende den eedt als Wijnkoopers niet en hebben gedaen, die anders gehouden wert me**
ftrecken over den Impoft vande Brandewijnen, noch Tappers vande Brandewijnen, dees
mogen pachten, noch Borge, noch Medeftander, of Colledeur daer van werden, op Penel^&
Placate ende Generale Ordonnantie. Art. 15. Ende fullen alle Brandewijn-branders .Groi»^.
de Tappers van Brandewijn, ghehouden zijn eedt te doen van defen Impoft direclelicknoc
rc&elick te fullen frauderen, by den Pachters daer toe vermaent zijnde, op pene van foo m ^
-ocr page 892-
ί h fv bare Neërihgë doen, endë van defe in gebreëcke blyven»te verbeurettlès gulden;" ëfM *6.
Fdcfoo yemant uyt het Brandewijn-tappen quame te fche^den door onwilligheyt vandcfe Or-
ά:nnantie, te prefteren endè voldoen jen fal in een geheel Jaer geene Brandewijnen mogen tappen;
o dene van hondert gulden, defen ter contrarie doende. Ende Jrt. 17. De Pachters eniwfien varf
defen Irnpoft met niemant mogen compöfcten,op pene inde Generale Ordonnantie ehdö Placate
begrepen, die foo tegëns den Pachters, als die met henliiyden compoferen, fullen werden gee&ëeu^
teert, end'e tot dien eynde aen handen vande Commiffarifen den behoorlijcken eedt doen.1 ia jahntb
Azijn-*,                            i
ft I
Ordonnantiéri endc inRtuaim y volgende de welene ten behoeve vande
verneem faecke over al inden Lande van Hollandt ende mfi-Vneflant, van wegen ende volgende Wtt èon-
fente vande State
innet is den Impofi open Azijn.
en La?ide, ffedert den jdre 1605 tot 1655 beyde inches,geheven ende ghe-
SU .
droch die hier inne fouden mogen geplceght wof«
den, fo en fal geen Azijn-makcr.noch yemant van
fijne Familie Pachter mogen wefen. Ende ialecn
die Azijn koopt om in andere Steden te vervoe^
ren, ende aldaer te flijten, ghchouden wefen den
Pachter vander plaetfe daer hy de felve Azijn ter
eerfter.inftantie koopt, 3 dew te geven. Endc lullen
alle de Pachters vanden voorfz Irnpoft, gehouden
wefen te houden pertinent Regiftcr vanden Azijn
die henluyden ial aengebraeht worderk,ende 't fel-,
ve andere Pachters vande feJve Impoften in ande-
re Steden t'heurder requifitie te openen,ömmë te
mogen fien of fy niet geftaudeerC en werden. Endé
dit alles op de verbeurte ênde breucke van twin-
tich ponden vanxl. grooten te verbeuren, foodick*
wils yemant bevonden wort contrarie ghedaen te
hebben. Ende en fullen geen Azijn-makers eeni-
gen Azijn mogen uytleveren min dan tien ftopeh;
t effens, omme binnen den Steden of ten Platten
Lande gcfletê te Worden, voor endé aleer hem ver*
toont werde een biljet vanden Pachter dat den Irn-
poft betaelt is: Nochte en fullen egeene Schippers
ofte Schuyt-liedcn, Wagcnaers ofte Karre-liedcnj
eenigen Azijn mogen loiTen,tcn zy heneerft blije·»
ke een biljet als vooren, opte boete van fes ponden
te verbeuren op elck Vat 't zy groot of kleyn.
Ende als men meer dan tien ftoopen Azijn t'cf-
fens wil vervoeren uyt d'een plaetie in d'andere,
fal daer neflens moeten gaen een Atteftatie ofte
Brief, getcyekentby dehant vanden Azijn-maker,
Vcrkooper ofte Uytfender, inhoudende de quan-
titeyt vanden felven Azijn ,cnde degedeftineerde
plaetfe, Ende in ghevalle den Schippers, Schuy ί-
νοε^εΓοί Wagenaer, onder wege eenigen Azijn
wilde uyt letten ofte over iètten, fal gehouden we-
ien den Pachter van elcke plaetfe daer hy den fel-
ven uytlët ofte overfet, eerft te vertoonen den
voorfz Brief ofte Atteftatie, ende opren rugge te
laten teyekenen de quantitey t vanden uy tgeictten
Azijn. Ende komende ter ghcdeftincerde plaetfe,
en fal geenen Azijn mogen opflaen, over fetten of
uytten Schepen ofte Wagen lichten ofte loiTen,
voor ende al eerhy den felven Brief ofte Atteftatie
den Pachter vande felve plaetfe f ofte fijnen Ge-
committeerden in handen fal hebben gheitek, al
opte verbeurte vanden ingeladen Azijn, ende dat
daer en boven den Azijn-maker, Azijn-vcrkooper
ofte
Nden cerflen, fal ten Impofte betaek wor-
den van elcke Ame Azijns, Dordrechtfche
ïRitilnge die binnen Hollandt fal worden
Sleten s Oock vanden Azijn die op de Schepen
cclcvett fal worden, 't zy of die buy ten den Lande
lal weien gemaeckt ofte daer binnen, 1 vier gulden
1 [tflhien ftuyvers, endc van minder Vaten nae ad-
vcnant: wclcke 1 vier guldens ifefthien ftuyvers
by den eerften Kooper, al eer hy de iélve fal mogen
opdoen, fal worden betacltter plaetfën daer die
gefleten fal worden,daer toe hy den Pachter alvöCK
ren ghchouden fal zijn daer van te voldoen, voor
'r opflacn vanden felvenAzijn, %'tzydefelvevan
Sidre, /ippclcltanck, ofeenige anderefpecie gemaeft, u>ert<.
Des fal geen Azijn-maecker Azijn by de kleync
Mate mogen verkoopen ofte uytleveren min dan
tien ftoopen, op de pene van hondert guldens te
verbeuren,foo dickwils fy contrarie bevonden ful-
len worden gedaen te hebben, ende daer en boven
fufpenfie van hunne Neeringevoor den tijdt van
een geheel Jaer, ten ware dat fylieden vanden Im-
port van alle hun Azijnen aenden Pachter begeer-
den te verantwoorden, met aenwijfmge van den
geenen die de felve ghehaelt hebben, of met gek,
nders niet
item, niemant 't zy Uytflijter oft ander, en fal
genigen Azijn by de Tonnc, halve Vaten, Vieren-
delen Achtendeelkens, ofte andere meerdere ofte
rnmdere Vaten mogen halen, reppen oft uyt dra-
gen, uyt de Azijn-plaetfen, Kelders, Packhuyfen,
schepen, Schuyten, Wagens, ofte elders daer fy
«η mogen wefen, dan by gefwooren Bier-dra-
Frs, onder cerft ende alvooren den voorfz Irnpoft
«etac t te hebben in handen van den Pachter van-
■Strip 1 dcr confurnptie, foo wel binnen den
F wen a!s ten Platten Lande, ende daer van een
Vet'· ΐτ · VCn Pachter ontfangen te hebben:
rA7ijn Ρ "Jcf'nhouden fal vcrklaringc van wien den
tekom g          'endc van wat Plaetfe de felve is
E vXCu,0PPenc vanden Azijn, ende boven dien
In W T1* Wel hy den B'er-drager als by den
IfeïïSr 1(Lcontraric doccop elck Vat 'tzy kleyn
« g^oot fesCarolus guldens.
UIL
omme te voorkomen alle fraude endc bc-
Ende
-ocr page 893-
Placatecu. Α β · Bocck.· 9· Tit. 3 Deel.
1^94.
fy
ofte Uytfe©der,noch fal vervallen in een boete van
hond^tt.guldens,ende fufpenfievan fijnNeeringe
voor dejiifijdr. van een Jaer. Ende de Schippers,
Schuyivoerders ofte Wagenlieden contrarie doen-
tie, iuüeni verbeuren hün Schip, Schuyte;, Wagen
ende Paerden, ende daet en boven arbitralick ge-
corrigeert worden naer gelegenrhey t vander fake.
VI.
Den Pachter ofte Colle&eurfal acn handen van
denCommiiTaris den behoorlijckcn Ecdtdoen,dac
hy, noch nicmandt van lijnen wegen niet anders
dan de yolle gherechtigheyt van defen Impoft ful-
len ghentcten, ende dat hy noch niemant van fij-
nen wegen met niemanden en fal compoferen
ofte conniveren in centger manieren, op pene inde
Generale Ordonnantie begrepen, foo wel jegens
den Pachter ofte Colledeur te executeren, als je-
gens den geenen die met hem of yemant van fij-
nentwcgcri compofltie of uytkoop aengaet.
-VIL. _                    :..'::-■■
Soo wie Pachter blijft van defen Impofte , fai
ghehouden; wefen alle acht dagen te betalen ten
Comptöire vanden Ontfanger
een gerecht acht en vcertichfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, oft by gebreke van dien, fal d'Ont-
fanger 't felve mogen doen executeren ende innen
aenden Pachter of fijnen Borgen, naer vermelden
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
VUL
Den Pachter of fijne Gecommitteerde, fal op
daenkomfte fijnder Pachte , tot allen Uytflijters
gaen pcylen,ommedenImpoit voorfz t'ontfatfgen
van alle den Azijn indepeylinge boven 't Achten-
deelken bevonden: Mits dat den Pachter ten uyt-
gaen fijnder Pachte, gehouden fal wefen ghelijcke
af-peylinge te gedoogen, ende reftoirete doen van
defen Impoft indcfelve peylingebevonden J2
Van gelijcken fal den Pachter ofte fij ne Ge
mittcerde ten ingangh van fijnen Pachte n
gaen ten huyfe van alle Azijn-makers of St
eiide opteyekenen alle de Azijnen die fv β
felve fullen bevinden , omme wederornrn/
uytgangh van fijne Pachte metten felven te ?
kenen ende liquideren vanden bevonden Ji
als andere ingedaen ofte ghcmaccktcn Azijn
gensde uytlcveringc,ende de Azijnen die tenèiï
de de Pachte fullen mogen gebleven zijn· f 1
foo bevonden wort'tfelvegrootelijckste verj|:
len, meerder dan de laccagie ofte lpillinec fe
mogen bedragen, fal de Groilier oft Azijn-ra»
ker gehouden wefen den Pachter daervan te J
doen, fulcks als by difcretie vande Maeifc
ter plaetfe daer 't ghefchiet, bevonden fal Word^
tebehooren : Ende in ghevalle den Pachter bv
d'uytfpraecke van Schepenen hem bevint fe
fwaert, fal hem daer van mogen conftituerenRf.
formant aen 'tCollegJe vande Gecommitteeé
vande Staten.
X.
Van defen Impoft en fal niemandt vry noés
exempt wefen, dan die inde Generale Ordonnia·
tie ftaen begrepen.
J\ 1.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter ghebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme defommc van
Des t'oirkonden is defen gheteyekent by den
Gecommitteerden vanden Heeren Staten, optea
i. By tioorgaendeOrdonnantien wiert op elcke AmeAzijm maer 'geheven twee gulden acht ftuy vers, in f au
wan welckely Ordonnantie vanden eer/en Otlober
16x3 gheconflitueert is vier gulden feuhicn ftuyves,
fv) weieken Impoft {[eden oockfoo hooch gelieven is.                                               j η ί
%.· Defe woorden zijn in dOrdonnantie vanden eerjlen Otlober 163 χ bygevoeght.
3. April i6i<$foo geftelt: De voorgaende/eggen: te leveren een biljet vanden Pachter vande Plaetfe daer hy
de felve wil brengen, of by gebreke van dien cautie te ftellen, dat hy hem den vollen Impoft dan
van fal betalen, byfo verre hy binnen een Maentby biljet als vooren niet en doet blijcken,dathr
den felven Azijn ter genomineerde plaetfe fal hebben gebracht, ende den Impoft daer van betast
Ende fullen alle de Pachters, i§V,
Binnen gebrouwen ende Uytheemfche Bieren.
Ordonnantie, volgende denvi>ek\en ten behoeve vande gemeenefiteïf,
■ over al inden Lande van Hollandt ende Zeel andt, foo wel ten Platten Lande als inde Steen,p®*
onder dm Gouvememmte van mijnen Heere den Prime van Orangien, als hemgedefereert φ®
Hooge Ovetigheyt der/elver Landen, de gemeene Impoft vanden Bieren binnen liollant enk lei
**
mit/gaders van alle Uytheemfche Bieren, ende buyten den/elven Landen gebrouwen, ghehevcnw
; r geinnet/al worden: volgende 't gemeen Accoort vande Generale Staten van Hollandt ende Zee w
-, ; j fen believen van Sijnder Excellentie gemaeckt.
ende 't gebruyek van te vooren inde Stedefli.
pen of Vlecken geobferveert, ten wateberna"
fpecialijckenom redene worde geordonneen.
Men fal binnen den Lande van Hollandt
Zeelandt egeene Bieren mogen broUWje.njtsVei-
dc gulden, dan thien ftuy yers in prijk altlJ ^.
Eerfi rrjande binnen gvbrotmen Bieren.
• λ A°';.i I.                       ··:
En voorfz Impoft fel ontfangen worden
by den Colledeur ofte Pachter van dien,
die welcke in 't ontfangen van den felven
Impoft, hem fal reguleren na die maniere
■ÜÉÜM
-ocr page 894-
Gemeene Middelen-»» Bieren.
69*
ofte ten hoochften dertich ftuyvers willen tappen,
en fullen daer van niet meer ten Impoft geven dan
de Burgers, mits dat fy geen Wijnen nochtefwaet-
der bieren in leggen noch tappen en fullen mogen,
op de verbeurte van de felve Wy nen ende Bieren,
ende voorts de peynen inden voorfz Placate be-
grepen. -
Ten Platten Lande fullen de Huyfluyden mo-
gen volftaen metd'Impoftdie fyluydê fullen heb-
ben betaelt van hare Bieren , ter plaetfe aldaer fy-
luyden woonachtichzijn.niet tegenftaende de fel-
ve Bieren in andere Jurifdidien in 't Velt, dacr nae
gedroncken worden.
XI.
Sullen mede alle Schippers ende andere , hare
continuclerefidentic binnen Scheeps boort hou-
dende , defen Impoft betalen als anderen : Maer
die Schippers binnen eenige Steden ofte Vlecken
hare woonplaetfe houdende, fullen vry ende ex-
empt wefen van de Bieren die fy in hare Schepen
fullen doen , om gheduerende heurlicder reys te
drincken,maer vorder niet: Wel verftaende datfy
egeene gelagen fullen mogen houden binnen hare
Schepen,noch Bier daer uyc binnen eenige huyfen
brengen, 't zy by de kanne, Vaten ofte anders.ibn-
der 't felve eerft verimpoft te weien , op de boete
van vijf en twintich ponden van veertich grooten
te verbeuren, ibo dick ende menichmael yemant
bevonden fal worden contrarie gedaen te hebben,
te innen ende te gaen als vooren.
XII.
Ende aengaende alle VifTchers die ter Zee va-
rende zijn, fullen de felve vry ende exempt zijn,
voor de eene helft van den Impoft van alle Bieren
van twee gulden de tonne, ende daer beneden, die
by henluyden ende hare familie fullen worden ge-
droncken , fonder dat nochtans eenige Tappers,
woonende in eenige Dorpen ofte Vlecken op de
Zee gelegen,oft andere Inwoonderen van dien de
felve exempticoft vrydomme fullen genieten.
XIII.
Sal voorts van alle binnen ghebrouwen Bieren,
in 't fatfoen van Engelfchc tonnen ghcflagen, foo
vele voor den Impoft worden betaelt, als van den
Engelfchen Bieren werdtghedaen. ·»/
X 1111.
Ende omme te voorkomen alle fraude ende be-
droch, fullen de Brouwers ende Bier-fteeckersi ge-
houden zijn ter Maent, ofte foo dickmaels 't felve
by den Pachter verfocht fal werden, by eede ofte
op Jhare Manne waerheyt te verklaren {die in plaet-
fe van eede werdt ghehouden) dat by hen, nochte
ivan harent wegen egeene bieren binnen den iel-
ven tijt, by heurluyder weten en zijn uyt gelevert,
dan achtervolgende die biljetten die by den Pach-
ters fullen werden vertoont ende over ghelëvert:
Waer van de Brouwers ende Bier- fteeckers hen
fullen moeten purgeren, oft verklaren als vooren,
ofte heurluyder Regifter openen ende exhiberen,
op peyne van vijfendetwjntich gouden Realen
t'eleke rcyfe te verbeuren, t'appliceren als Vooren.
•{?f.-·,: ·.-- .;·. xv,
ni-Endealfqodievan den Noorder quartierende
ZeeJandt hen bekJagen^atfy gtootelicx in de Im-
(JOftenoedtbogen worden, fullen daeromme van
5. Ρ                        nu
frheleodwe wetenen eenc gulden; dert ch ftuy-
it twee gulden, twee gulden en een halve, dne
Men drie gulden en een halve,vier gulden.cnde
Svnort uytgefondèrt Schecps-biercn dieopte
SS worden totalfulcken prijfe als die by den
Schippers den Brouwers acn beftect lullen wor-
Am op pene van hondert gouden Realen te ver-
beuren bydengeenen die eenige Bieren contrarie
dVc Ordonnantie bevonden fal worden ghebrou-
tt en of verkocht te hebben ι T'appliceren een dcr-
dcndecldcrfclvec peyne ten behoeve vanden Offi-
cier of Deurwaerder die de felve peyne fal execu-
teren, een derdendcel tot profijte vande gemeene
faceke ende den Armen half ende half, ende 't der-
de derdendcel ten behoeve vanden Aenbrcnger.
Ende fal daeren boven de Brouwer of Broufter de
voorfz B'Crcn in defen breuckich gevonden zijnde,
van fijn Neeringe gefufpendeert worden den tijdt
van eenen Jarc, onvermindert de vordere peynen
ende amenden inde Placaten begrepen, dacr af de
Pachter ofte Collecleur, ten overftaen vande Wet-
houders vande Plaetfe, den Brouwers fal infinue-
ren ende verwittigen.
III.
De Collc&euts ende Pachters, ibo wel ten Plat-
ten Lande als inde Steden, fullen ten Impoft ont-
fcngen van elck Vat of grove Tonne Biers, die by
den Burgers ofte Huyfluyden voor hun eygen pro-
vifiein gcleyt wort, fulcks hier naevolght: Ende
alle minder ofte meerdere Vaten ofte Tonnen na
advenant. Te weten: Van Bieren van twintich
ftuyvers, vier ftuyvcrs. Ende fullen de Steden
t'beuren behoeve foo veele daer mede op mogen
Hellen, fonder meer.
IIII.
Van Biften van dettich ftuyvers, thien ftuyvers.
Ende fullen de Steden t'heuren behoeve daer op
noch mogen ftellen vier ftuyvers, fonder meer.
V.
Van Bieren van twee gulden, fefthien ftuyvers.
Ende fullen de Steden daer op noch mogen ftel-
len acht ftuyvers, fonder meer.
VI.
Ende van Bieren boven de twee gulden, twee en
veertien ftuyvers. Ende fullen de Steden daer op
noch mogen itcJlen t'heuren behoeve vier en twin-
fch ftuyvers, fonder meer.
Ende de Tappers ende Herbergiers, foo Wel van
wnn ende Bier, als die Droogc-gafterye houden,
η «en betalen van elck Vatofte grove Tonne Biers
c iy inleggen fullcn,van wat prijfe de felve wcfen
"W Wee gulden twee ftuyvers, Boven de vier-
£Sr,cb ^yvcrsjJieide Steden, t'heuren bo-
wvc aaer op noch mogen ftellen, fonder meer.
den C UnGefelfchappCn,aIsScbuttcryen,Gil
fen Gil ι ' r '8cmeeuc Huyfen; als Leer-huy-
I'jckeΗ ?y 'Doe,huyien>ende andere diergë-
ktaeir^L ?edro^kcn werden* fo veel werden
lt ala by <k Tappers wort gedaen,
ix.
^defch?^<ïnde,<la,:c,ie % gerief vande Arme
■ ^anieleMenfchen.die Bieten van twintich,
-ocr page 895-
PlaeatetJLi. 3 . Boeck; 9. Tit* 3 - Deel.
1698
1%
fiu vöörtaenCgeene bieren op 'tNoorderquartier',
ofte op Zeclandt mogen worden gefcheepr.ten zy
dat daér beneffens wettelijcke Atteilatic by den
Brouwer ofte Broufter, naer behooren verleden,dic
de bieren Verkocht heeft,oft fclfs derwaerts fendet,
over gefonden worde, inhoudende de nombre van
de tonnen , ende prijfe van de bieren die hy ver-
kocht oftgefchcept heeft: Welcke Atteftatie de
Schipper gehouden fal wefen te leveren in handen
vanden Pachter ofte Collefteur van den Impoilen
der Stede ofte Vlccke daer de bieren op gheilagen
fulien worden: Ende dit voor ende al eer hy ecnich
bier opflacn ofte over boort fetten fal mogen,op de
verbeurte van 't Schip, ende de bieren die hy gela-
den fal hebben: Ende lal de Schipper daer benef-
fens gehouden wefen borge te ftellen, voor ende al
eer hy mette bieren uytter Stadt daer hy de felve
geladen fal hebbcn,fal mogen varen, dat hy binnen
den tijdt van twee Maenden wettelijcken kennilTe
fal brengen, dat de bieren aldaer gheloft, ende den
Impoft daer van betaelt is, ofte by ghebreceke van
dien,denlmpoftdaer van ten behoeve vandeghe-
meene faecke te betalen ter plaetfen daer die afge-
fcheept zijn*
XVI.
Ende (al dé Secretaris hebben van een Atteftatie
van eert Schip ofte Schüyte biers, geladen hebben-
de boven een lalt biers,twee iluyvers, ende van een
Liftende daér beneden, een halve ftuy ver. Ende
/al de Secretaris gehouden wefen, den tijdt van be-
Avijfinge overftreeckenzijnde, *t felfde den Staten
acn te dienen, omme daer voorts op gediiponeert
te worden naer behooren.
XVII.
Item ï niemant ert fal eenigerhande bier binnen
fijnen huyiè mogen inne doen, ofte doen doen, hy
en. facbbe eerft ende alvooren betaelt den Impoft
hier yöoren verhaelt,ende daer van hebbende een
biljette vanden Collecteur, Pachter ofte fijne Ge-
committeerde, op peyne van twintich ponden van
veertich grooten 't pont t'elcken reyfe op elck Vat
Biers 't zy groot of klêyn te verbeuren , foo dick-
rnaels bevonden fal worden contrarie ghedaen te
worden, te innen ende te gaen als vooren.
XVIII.
Welcke biljetten inhouden fulien den prijs van
den Bieren, die de geene die 't biljet haelt,gehou-
den iai wefen by fijnen eedt te verklaren, des ver-
focht zijnde, ende 'tiêlve biljet den Brouwer te lé^
veren, om by hem bewaert te worden den tijdt van
acht dagen, ende fulleh de biljetten by den Cblle-
#eur ofte Pachter alle acht dagen gchaek worden.
■' λ ï Λ ι j".'. ·                "' ."*■■'/'j;
Ende die Brouwer ofte Broufter en fal geen Biet
uyt leveren, dan met inhouden'der&Ujetcen daer
van gelevert,op de'verbeurte van vijgen twintich
ponden van veeitïeh'grootm, teitófn ógndet'a'ps-
pliceren als voor©»>, ende privetew^aïïhöüfe Nee-
ringe voor een Jaer ofte-andere atbteate cbflecliè
naer g'elegentheyïv&ndfcrfaècke* rjL·e,':. λ {urta
;o *·νΐ:ι.ΓΧίΧ<:.!'..':m(' γιε/ οινρη qo
Noohen fal öiej^ant'eenScfoJM^rn^eftbreiï-
gen ofte wereken binnen yëmandts Huys, ten iy
'tfctvc bier ver-Impoft ^ehdeecïi&ftjèÉ daervan
verkregen zy naet' behoóten,. opdeiipèyrie ende
boete van tbien ponden te verbeten öö elck Vm
q.
biers, 't zy groot of kleyn, dat bevonden fal«.
iönder biljet inne ghedaen te zijn, tegaen enJ
innen als vooren.
                                     ei
XXI.
Item, de Brouwers ende Broufters fulK
heuren Drinck-bieren betalen inden Impoft°°:
het vijf en veertichfte volle Vat, thieji fiuyL ?
fy ghehouden fulien wefen ten verfoecke vai!d
Pachter ofte Collecïeur by eede acn te breno
Ende de Bierfteeckers van clcke hooft van Si
Familie, twaelf Jaren oudtwefendc,acht ftuy
ter Maent, ofte van beydes foo vele als fyjUv!f
metten Pachters fulien konnen accorderen \vÜ
verftaende dat derthicn Vaten ftockirucksuyr
levert gereeckent fulien worden voor elf volle f
ten, alomme binnen den Steden.
XXII.
Sal oockniemant, Edel oft on-Edel, Burgertf.
Huyfman, van wat qualite' of conditie hy zy,^
nende in den Steden ofte daer buyten, eenich fa
'nzy dick of.dun mogen brouwen ofte doen brco
wen, binnen fijnen Η uyfe ofte daer buyten h
Tonnen, halve Tonnen, vièrendeelen,ofmiafe
of mecrder,in Ketels.Tobbens, Backen ofteandett
Inftrumenten, daer eenich Mout, Koorn, Meel
Hoppe of AJfem inne gcdaen zy. Dan fulien κ
Scharre-biermet Zemelen ofte Kort-meel mogei
maecken.op peyne van twintich ponden van veer-
tien grooten te verbeuren, foo dick endemenich·
maei als hy bevonden fal worden contrarie gcdaen
te hebben,endedaeren boven op de verbeurte van
de Broutou we, daer mede fy 't felvegedaen fulien
hebben, al te innen ende t'appljceren ais vooren,
XXIII.
Van dcfen voorfz Impoft en fal niemant exempt
oft vry wefen , dan alleen Sijne Excellentie, den
Grave van Hohenlo, de Ceurvorftinne.de Gnvc
Maurits,.en die vander Munte binnen Dordrecht,
oock mede de Gaft-huyfen, Leproos-huyfen.H.
Geefthuyfen , ende andere diergelijckc Huyfa
hen by de AelmuTeonthoudende, acfacervolgendc
de Generale Ordonnantie.
XXIIII.
Soo wie Pachter blijft Van defen voornoemden
Impoft, fal gehouden wefen t'eynden alleachtda·
gen te betalen ten Comptoire vanden Ontfangec
Generael. ...
een gerecht vier-en-twintichftc deel van fijnen be-
loofden Pachte, ofte by gebreke van dien fal d One
fanger't felve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter of fijnen Borgen, naer vermelden
ende inhoiit vande Generale Ordonnantie.
n-;                  xxv.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaf
opten eerften Oaobtis 1583. eerftkomendc,met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden dcn«t·
ften Aprilis 1584. daet van volgende metter Soo-
nenopgangh, !
- '*-.'Ml'
-!ii;t:;./r;-i;;:b: XXVI.                n ,ff
v item r foo fal de Pachter fob dra als fijne Pacn
beginnen fal, tot allen Tappers j Burgers cndc^
meyne Huyfen mogen gaen peylen, met
Schepenen vander Stede of Vlccke, diedeLe,
focht zijnde, gehouden fulien wefen hem te w
'ren.endeby den Secretaris ofte een an°f \, ^
opfchrijvêni inde Tappers Huyfen alle \ are ^
-ocr page 896-
,böemeeae Middele
170t
fangen vaneen Ooiiers Vat Jopea bier, xviij. gul-
deni Ende fullen de Steden daer op noeh mogen
flellen driegulden.fonder meer. Van halve Vaten
ende andere mindere Vaetkens naer advenant.
III.
Van cl'Êngelicbe, Lubecckfche ende andere
Hamburger bieren, vande Tonne drie gulden. En-
de fullcn de Steden daer op noch mogen ilellen
dertich iluyvers,fonder meer,
IIN.
Van alle andere Öoftcrfche ende Uytheemfche
bieren, vande grove Tonne twee gulden tien iluy-
vers. Ende fullen de Steden dacr op noch mogen
ilellen vieren twintich ftuy vers, fonder meer.
V.
Ende van fmalbant naer advenant. Ende fullen
de Steden daer op noch mogen ilellen achthien
iluyvers, fonder meer. Ende van meerder of min-
der maten naer advenant
VL* ·■
Item, van allen Bieren buyten den Landen van
Hollantende Zeelant gebrouwen, fal men fo vele
betalenals vande binnenlantfche gebrouwen bie-
ren,cnde dat naer advenant der fclvcr bieren: welc-
ke prijfe de Tapper of Inlegger geen Tapper wcfen-
de, gehouden iaJ zijn den Pachter ofte Colledeur
aen te geven. Ende foo de felve Pachter ofte Col-
ledeur in 't aenbrengen vande prijfe der fclvcr bie-
ren eenige fraude vermoede, fal 't felve bier voor
den prijs hem aengegeven mogen na hem nemen.
VII.
Item, omriie te voor korhen alle frauden ende
bedroch die hier inne by yemanden fouden mogen
worden gepleeght.en fal niemantcenigc buyten-
lantiche bieren binnen fijnen Huyfe of daer buy-
tea mogen op doen, kelderen, inne docn.oftc doen
doen, foo wel omme in 't gros te verkoopen, als
om felfs te ilijten ofte uyt te tappen, ten zy dat hy
eeril cnde al vooren daer van geiproken hebbe den
Colledeur of Pachter, cnde van hem of fijnen Ge-
committeerden verkregen hebbe een biljet,inhou-
dende de qualitcyc vande bieren , ende oock de
quan ritcy t endd groote vande Vaten ofte Tonnen,
't welck die dat biljet haelt, ghchouden fal wefen
ten verfoeeke van den Colledeur ofte Pachter by
eedetevcrklarcn,endevoortshem vanden Impoü
betaelt ofte by opfehrijvinge in cas van opleggin-
ge gecontenteert hebbe, op de boete ende breucke
van twintich ponden van veertien grooten,t'elckc
reyfeopelck Vat of Tonne biers, 'tzy groot of
kleyn te verbeuren, t'Appliceren een derden deel
voorden Ofpcierof Deurwaerder died'executie
doet, een derden deel voor de ghemeene iaecke,
ende den Armen , ende 't derde derden deel voor
den Aenbrenger,
VIII.
Noch en fal niemant eenige vreemde Uytheem-
fche bieren mogen opflaen, wereken of binnen
yemants Huys brengen, ten zy dattct felve by we-
ten ende wille vanden Colledeur ofte Pachter gc-
fchiede, op de boete ende breucke van thien pon-
den, t'Appliceren ende te innen als vooren.
IX.
Item, de Bierfleeekers of Fadeurs cnde andere,
diedebuytenlandtfche bieren als vooren in 't gros
verkoopen, ende binnen heuren Huyfen ieggen of
1700
untCche ehebroawen Vaten, 't Zy heele, halve
S1 erendcelen die vol bevondenjulien mogen
nrden ende binnen denBufgecs Huyfen alle de
Ie heele Vaten binnenlantfche gebrouwen bie-
voor 3^ec"ckënt, die fy aldacrvindch fullcn.
vvelvcrifaende, dat nicmant meer Kranen of lieer-
ten fal mogen genietendan vanelckèfoortebiers
r
ende indien dacr meer Kranen bevonden wor-
* faIhem daer vanbetalingegedaen worden by
Hen voorgaenden Pachter.naer advenant de qiian-
ritcytvande Bieren in peyl bevonden.
titc)tv
                 XX VIL
Ende alfo bevonden wert dat daer op de peylin-
Ec alommc eenpacrlicken ende op geÜjcken voet
niet en is gcdaen.ende dacromme de compoficien
ende frauden daer inne niet verhoet fullen mogen
worden,ten ware daer tegensèbehoorlijcken voör-
ficfl werde, fal t'cyndede voorfz Pachte by den na-
e
d
volgenden Pachter ofte Colledeur ter êeriler in-
inck van fijne Pachte ofte colledatie moeten
ïcn peylen tot alleTappers,Burgers ende gemce-
e Huyfcn, met den Schepenen vander Stede ofte
Vlecke.dic des verfocht zijnde hen gehouden ful-
len zijn t'alTiftercn, ende by een Secretaris ofte an-
dere de voornoemde peylinge te doen opfehrijven,
foo wel inde Tappers als Burgers Huyfen, alle bin-
nenlantfche gebrouwen Bieren, 't zy heele, halve
Varen ofte vierendcelen van dien, die vol bevon-
den fullcn mogen worden, al wat voor drie vieren-
declcn vol is, voor geheel vol gereeckent, die fy al-
dacr vinden fullen. Welverilaende,datniemant
meer Kranen ofte ileerten fal mogen genicten,dan
van elcke foorte biers een, Cnde indien dacr meer
bevonden wert, fal hem daer van betalinge gedaen
werden by den voorgaenden Pachter naer adve-
nant, mede de quantiteyt vande bieren in peyl be-
vonden,ende dat ten langhiten binnen een Maent
dacr aen volgende, ende dit alles op de peynen in
de Generale Ordonnantie begrepen, Welveritaen-
de, dathy den voorgaenden Colledeur of Pachter
van dien fal iniïnueren om met hem te gaen , oft
fijnen Gecommitteerden daer by te fenden. Ende
fal de Schepenen ende Secretaris geven voor hare
moeyte elcks fes ftuy vers.
XXVIII.
Sullen voorts mede de voorfeyde Pachters r'al-
lentyden als hen goet, ende tot heurlieder gcrech-
tigbeyt noodich dunckt, mogen gaen peylen,om-
niealfovcrfcheyden frauden by den Tappers voor
«y van dcfen.met menichte van Wan nc-tonnen
«Meanders gepleccht, te verhoeden.
Vytheemfche ende vmmde Bieren.
!_S^ E voorfz Impoflfalontfangen worden by
m \ den Colledeur ofte Pachter van dien, de
vxjgg^ wclcke in 'tontfangen van den fel ven Im-
't eebruvl· hem fal reêuleren na de maniere ende
Vlecken VKtC V00ren inde Steden>Dorpen ofte
Iici-rn niC0°ferveert,ten ware hem anders fpecia-
Cn °m «dene worde gcordonneert.
Plalïn tfal dfn CoHedeur ofte Pachter, fo wel ten
n Unde. als inde Steden, den Impoft ont-
kcl-
i? y
-ocr page 897-
17ï÷            Placaten-* 3. Boeck* 9, Tfer 3. DeeL
'»70
kelderen, fonder die by de kleyne mate ofkanhe
fel ver uyc te flijten of tappen, fullen voor heuren
dtinck-bieren betalen in deiên Impoi|,, voor elck
hooft van hare Familie twintich Jaren oudt wefen-
de ter Maent twaelf ftuyvers. Ende die de felve
bieren buyten haren huyfen leggen of opdoen, ful-
len den Impoft betalen van den bieren die fylieden
in leggen fullen als andere.
X.
In defen voorfz Impoft en fal niemant Vry noch
exempt wefen dan de Princel. Excell. ende de
Grave van Hohenlo, de Cheurfurftinne , Grave
Maurits, ende die vander Munte, achtervolgende
de Generale Ordonnantie -. welverftaende dat alle
Soetelaers ,die de felve Bieren onderde knechten
(liggende in Schantfen) flijten ende uyt tappen,
vande Tonne der fclver bieren niet meer betalen
fullen dan de Burgers.
XI.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen t'eynden alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfanger Generael
een gerecht vier en twintichfte deel van fij-
nen beloofden Pachte, oft by gebreke van dienV
d'Ontfanger 'tfelve mogen doen executeren en?
innen aeftidèn Pachter of fijnen Borgen, naer í
melden en inhout vande Generale OrdonnJ^'
-v.i,
            XII.                    na%
En fal de Pachte van defen Impofte ingaino
ten j^· Oérobris 1583. eerftkomende mettersi"
nen opgancky ende weder eynden den j5^
1
584. daer aen volgende mettcr Sonnen opgjnï
Ë. 111.
Item, foo fal de Pachter fo dra als fijnen Pac
hit
beginnen fal de peylinge doen, ende oock medeA
felve peylinge t'eynde iljnder pachte moeten é.
doogen.volgendé d'Ordonnantie hier voorenope
Binnenlantfche bieren gemaeckt.
XIIII.
Op de Conditien ende Voorwaerden fooift(jf
Generale als in defe particuliere Ordonnantie^
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt als vooren, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent bydenG;
committeerden. ·
Binnen gebrouwen ende uytheemfche Bieren, daerinne
mede begrepen fullen wefen alle Schecps-bieren, die foo wel buyten, als
binnen defe Provincie ghedroncken fullen werden, conform
d'Ordonnantie hier naer geinfereert.
2. Ordonnantien, volgende den mlcken ten behoede vandegememjaf,
ever al inden Lande van Hollant ende Wejï-Vrieflandtjoo wel inden Steden ah ten fatten UU, va
wezen ende volgende den confente vanden Staten vande felve Landen, de gemeen e Impofl van <& á
Bieren van Hollandt, Weft-Vrieflandt ende andere Í ederlantfche Provinciën gebrouwen: M'ufgéi
van alle Uytheemfche gebrouwen Bieren, geheven ende geinnet is tfedert denJ'are
1605 tothk'i f
163 æ incluys.
I.
En fal binnen den Lande van Hollandt
ende Weft-Vrieflandt, egeen Bieren mo-
gen brouwen, dan van eenen gulden, der-
ticFTftuyvers, twee guldens, ende fo voort opgaen-
de boven de twee guldens, tot fulcken prijfe als
men goet vint: Uytgefondert Schceps-bieren die
op de Schepen geileten worden, die ghebrouwen
fullen mogen worden tot alfulcken prijfe als die
by den Schippers den Brouwers aen befteet fullen
worden, op peyne van hondert goude Realen te
verbeuren by den geenen die eenige Bieren con-
trarie defe Ordonnantie bevonden fal^worden ghe-
brouwen ofte verkocht te hebben: Ende fal daer-
en-boven den Brouwer ofte Broufter der voorfz bie-
ren in defen breuckich ghevonden zijnde, van fijn
Neeringe gefufpendeert worden den tijdt van een
Jaer,onvermindert de vordere peynen ende amen-
den inden Placate begrepen, daer af den Pachter
of Colle&eur , ten overftaen vande Wethouders
vande plaetfe, den Brouwer fal infinueren ende
verwittigen.
II.
De Collecleurs ofte Pachters, foo wel ten Plat-
ten Lande als inde Steden, fullen ten Impoft ont-
fangen van elck Vat of grove Tonne biers, die by
den Burgers ofte Huyfluyden voor hun eygen pro-
vifie in geleyt wort, 1 ofte oock op de ScheepsTimv
werven fal werden gedroncken,
inde Steden, Dorpa
ende Plaetfen, daer geen eenparigen Impoft ø'
Bieren betaelt en wert, fulex hier na volght:En«
alle minder oft meerder Vaten oft Tonnen nan
advenant. Dies en fal men van nu voortaengw
bieren mogen vaten, ô nochteghevaetzijne «■<£
gen, inde Steden,nochte ten fatten Landen 'ç^'
nen., halve Tonnen, Vierendeelkens ende Achter-
deelkens, die eerft ende alvoorengheijcktfu^
moeten wefen by den gefwooren YckeroftB^
der felve in perfoone,die fpecialick gc-eedt fal «*
den, om geen ander Vaten ofte Tonnckens^
men gewoonlicken is bier inne te vaten) te if-
oft te branden, 3 ofte de felve moeten wfertfWf
kent, de. Tonnen met Numero
1. Halve Tonnen m
Vierendeelkens Í urn.
4. Ende Achtendeelkens Ë'«*
Eicke van dien ghemaeckt opte precife^maet
Bier- tonnen , opte verbeurte vande Vate" „
Tonnekens ende 't Bier, mitfgaders op een F ·
vanthien ponden van veertich gr°°re" l? ja\
4 tot laffe vanden Brouwer, ende^eli}cketmn^>
tot lafte vanden Inlegger, 5 in gevallety ' ^.
toe heeft ghelevert, 't appliceren als in tfia"
gheroert.
Eerft yande bieren van twintich ftuyve ^
-ocr page 898-
Bieren,
Gemeenë Middele
Ende fullen de Steden t'heuren behoe-
rtj^le dacr op noch mogen' (lellen, fonder
meer-             uil.
I705
t&n) mogen ftelleni Ende fullen de Èrandewijn-
maeckers ende Brandewijn-branders ghehouderi
wefen den Impoil te betalen van alle de bieren die
iyluyden Tuilen in leggen, 't Zy of het ware'om te
drincken'of te tappen by de kleyne mate, of om
Gebrandewijti af te branden, eride dit volgende
het vijfde Artijckel vande Ordonnantie op de Bran-
dewijn gemaeckt.
XIII.
Van een Ooiiers Vat Jöpen-biers, ïinegcnen-
tmntich
gulden. En fullen de Steden daerop noch
mogen ilellen drie guldens/onder meer. Van hal-
ve Vaten cnde andere Vaetkens nae advenant*
χι 11 r.
Van d'Engelfche, LÏibéédkfcHe, ende andere
Hamburger Bieren, mitfgaders vande binnenlant-
fche gebrouwen Bieren,!n't fatfoen van Engelièhe,
Lubeeckfche ende Hamburger Tonnen geflagen:
u Gelijckmede vande Bieren komende van buyten de
Vereenighde Nederlanden niet over Zee
, vande Tonne
13 vier gulden feventhien iluyvers: Ende fullen de
Steden daer op noch mogen ilellen dertich iluy-
vers, fonder meer.
XV.:
Van alle Oofterfche ende andere Uytheemfche
Bieren, vande grove Tonne *4 vtéf guldens: Ende
fullen de Steden daer op nóch mogenfteilèn twee
gulden thien iluyvers, iondër meer.
Item, van alle Bieren buyten de Landen van
Hollant, Weft-Vrieilantfcridc Zeelantindegeuni-
eerde Nederlanden gebrouwen, fal men foo veelt
betalen aJs vande binnenlantfche gebrouwen Bie-
ren: Wel verftaende ίο daer ëenige Bieren van min-
der prijfc danvan een gulden inden Landen ghe-
braent werden ; In fuleken gevalle fullen fy bèta*
len gelijck de Bieren van twintich iluyvers binnen
den Landen gebrouwen, ende voort andere Bieren
na adyenant: der welcker prijs (den Inlegger geen
Tapper wefende) gehouden fal wefen den Pachter
aen te geven. Ende foo de fëlve Pachter in 't aerï-
geven van den prijs der felver Bieren cenich be-
droch vermoede, ial 't felve Bier voor den prijshern
aen gegeven mogen naer hem nemen, mits 't fel-
ve teritont betalende.
ι              XVII.
15 Ende fal voortaen nagekomen endegepraai-
feert werden het tvvaelfde ende dertbiende Artijc-
kelen vande Generale Ordonnantie.gelijck die leg-
gen, niet tegenftaende alle preten{ê non obfervan-
tien ter contrarie.
XVIII.
15 De Brandewijnbranders fullen mogen vaetfe
verlegen ende fuyre Bieren in doen met kenniflè
•vanden Pachter, fonder Impoil daer van te beta-
len , mits dat de bieren by den Pachter ofte fijnen
Commis geproeft zijn. Ende dat de Brandewijn-
maeckers de Bieren terftont in prefentie van den
Pachter of fijnen Commis fullen vermengen met
Water of anderfmtsdatfe ondrinckbaer zijn. Van
ghelijcken fullen de AZijn-makers hare Bieren die
ïy iiïilabn om tof'Azijn te maecken,mogen inflaen
met fcennis vanden Pachter fonder Impofl; daer
van te betalen. ,
-e'*1' XIX.
15 De Brouwers ofte Broufters en fullen geen
5. Ρ jij                 Dun,
tf»n Bieren van dertich iluyvers, 6 ^<?-«7-//^λ-
■ / (ïnvvcrs Ende fullen de Steden t'heuren be-
hoeve daerop noch mogen ilellen vier iluyvers,
fonder meer. . '^
Van bieren van twee guldens, 6 dertich iluyvers.
Fnde lullen de Steden t'heuren behoeve daer op
noch mogen ilellen acht ftuy vers, fonder meer.
Ende vande bieren boven de twee gulden, drie
|dcns ederthieniluyvers, fonder dat de Steden
Lven de vier en twintich iluyvers, aen 't Lant ge-
cedeert, meer daerop fullen mogen ilellen als
noch gclijcke vier en twintich iluyvers.
VII.
Van een Ooiiers Vat Jopen-biers negen-en-
twintich guldens 6 ^/iluyvers. Ende fullen de
Steden daer op noch mogen ilellen drie guldens,
fonder meer. Van halve Vaten ende andere Vaet-
kens na advenant.
VIII.
Van d'Engelfche , Lubeeckfche ende andere
Hamburger bieren, mitfgaders vande binnenlant-
fche ghebrouwen bieren, in 't fatfoen van d'Engel-
fche, Lubeeckfche ende Hamburger Tonnen ghe-
flagen: 7 Ende vande Bieren komende van buyten de
Tatcmchde Nederlafiden niet over Zee
, vande Tonne
8 vijfgulden thienfiuyvers, inde plaetfe van vier gul-
den fcvénthien iluyvers. Ende|pllen de Steden
daerop noch mogen ilellen dertich iluyvers, fon-
der meer.
IX.
Van alle Oofterfche ende andere Uytheemfche
bieren vande grove Tonne vier guldens" 9 dertbien
iluyvers, hl de plaetfe van vier gulden, alles, ten
acnfien vande dlerte vanden brandt, Ende fullen
de Steden daer op nóch mogen ilellen twee gul-
den thicn iluyvers, fonder meer.
Ende van Smal-bant aaer advenant. Endeful-
lende Steden daer op noch mogen ilellen achtien
iluyvers, fonder meer. Ende van meerdere ende
mindere Vaten naer advenant.
XI.
Van alle ingebrouwen bieren die by den Poor-
itrs cnde Inwoonders van den Steden ende Plat-
pen1 Landen, daer eenparigen Impoil wort betaelt,
■allen worden in gheley t, fal vande Tonne betaelt
looiden lodertigh iluyvers, halve ende vierendee-
lden naer advenant. Ende van Uytheemfche bieren
■  >'aaer onder begrepen de Bieren komende van buyten
WjKtnkhdeProvinciën',niet over Zee)
aldaer mede
f uaclt worden als hier vooren verhaelr is.
,.·_,,                XII.
^VVvn e,TapperscndeHerbergiers,foo wel van
lorr 1 L BiCren'aIs die Dróoge-gailerye ofte
loudΙ Ψ confcnt vandc Magiilraten fullen
|j cn'endc allen anderen metten felven in een
ÊrovcT°0nende,fulJenbcmlenvan dck Vat ofce
tr"jfc de Π^ BlCrS dic fyin ,eêëen frJfe"'van wat
lawPf. 7;ve wcien mogen, twee gulden veertien
) vers, boven 't gene de Steden daer op (als voo-
-ocr page 899-
Placaten. 3. Boeck. 9.Tit. 3. Deel.
X X1III.
ΐ7θ6
'707
Dun, Scheyn ofte Sc
Ten Platten Lande fullen de.Huyflicden
genvolftaen met d'Impoftcn die fyluydcnff"
hebben betaeldtvan hare bieren ter plaetfe ald
frlicdenwoonachtichzijn, niet tegenftaendc?
felve bieren in andere Jurifdidien in 't Vcltm
Kruycken ghebracht, ende by hare Arbeyts-vÏÏ
daer nae ghcdroncken worden, ende anders ri
Ende fullen fulcks niet vermogen eenige bicm!
met Kruycken, FlciTen ofte andere Vaten uytS
telTort van een ander Pachter, ofte andere Quanf
ren daer dcfen Impoft niet en wert geheven, te k
len, omme binnen haer Huyièn, of in 't Velt dK
confumeert te worden, op peyne van fes Carok
guldens t'elckc reyfe te verbeuren.
XXV.
Sullen mede alle Schippers ende andere .hemt
continuele refidentie binnen Scheeps-boort hou-
dende s deicn Impoft betalen als andere: Maer de
Schippers binnen eenige Steden oft Vleckeniart
woonplaetfe houdende, fullen 16 betalen[oo veltdt
inde Ordonnantie vande Scheeps-bieren {hier navèu.
de) isgeflatueert
vande bieren die fy in hare Schepen
fullen doen , om gheduyrende heurliederreylete
drincken, maer vorder niet: Welverftaende dat Ij
egeen gelagen fulleri mogen houden binnen te
Schepen, noch bier daer uyt binnen eenige hV
fen brengen, 't zy by de Kanne, Vaten ofte anders,
fonder 'tfelve cerft ver-impoft te wefen, opdc
boete van vijf-en-twintich ponden van xl. grooren
te verbeuren, ibo dick ende menichmaelyemant
bevonden fal Worden contrarie gedaen te hebben.
Onder de welckc niet verftaen werden de Klcy·
lieden op de YffeT, Rhijn ende elders, nochte eeni-
ge Turf ofte Sant-fchuyten binnen Hollandt bly·
vende, nochte eenige Modder-fchuytcn, 17 J/e*
fchuyten ofvifch-fchuyten,ae welcke ghehoude 11 ful-
len wefen-17 heure Bieren in te leggen op liijct, tnx
den Impoft te betalen ter plaetfe dacrfede bieren
indoen: 17'De Water-Schepen , Orift-fchuyun ,cm
Stael-levers-fcbuyten uytgefondert, de welcke vanè 1*
ren op heure reyfen, in heure Schepen ofte Schuttaw
doen
, mede fullen betalen den Impofl by de Ordenmm
vande Scheeps-bieren geflatueert
, endegehoudtn ηψ
den Impofl te betalen ter plaetfe daerfy de Bieren im
doen,
ende fullen de Contraventcurs mogen wor-
den ghccalarigeert by den Pachters,die daer inne
de contraventic ende fraude bevonden iuHen
hebben.
XXVI.
Voorts fullen alle VilTchers die geen Bier ge-
woon zijn in Zee te voeren dan in Kruyckcno
Tonnckens van fes, acht oft thien fto°Pen'°ï?
hoogften onder het Kinneken, voor al hun Schip
volck mogen volftaen, mits betalende halven w
poft van alle Bieren van twee guldens de ι on
ende daer beneden, die by hunlieden cndejwnpj
Familie fullen worden ghedroncken , tonder
nochtans eenige Tappers woonende m "J
Dorpen oft Vlecken op de Zee gelegen, oiano
Inwoonderen van dien, de felve exempnen 01 )
dommen fullen genieten.
XXVII.                . fr
Eiide omme te voorkomen alle bedrog, ^
wert op den eedt bevolen ende belalt, a ^
genen die hen geneeren met Brouwen, υ ^
anders als in open Tonnen ende halve Vaten met
eenen bodem, op de verbeurte van vijftieh gulden,
ende dat de gene die de Dunne-fcheyn ofte Scher-
rebïeren verkoopen, geene bieren den Irnpoftfub-
ject zijnde fullen mogen inflaen ofte in leggen, op
de verbeurte van xxv. gulden. Doch fullen de
Huyfluyden de voorfz Scheyn ofte Dunne-bieren
vande Dunne-bier-vcrkoopers halende , de felve
mogen vervoeren in Tonnekcns met een itroowis
ende anders niet, op de pene van vijftieh ponden
van veertien grooten.
XX.
15 Ende en fal niemant eenigc Dunne, Scheyn
ofte Scherre-biei;en mogen vermengen met andere
bieren den Impoft fubjeét wefende, op de verbeur-
te.van vijftieh ponden van veertien gtooten.
XXI.
1 $ Ende fullen alle Bier-ftallen ten Platten Lan-
de .volgens het Placaet ende voorgaende Rcfolu-
tien precijfe werden gereguleert.
XXII.
Sal mede van alle bieren dicby eenige Vergade-
ringen van Gefelfchappen, als Schutteryen, Gil-
den, Kolven ofte gemeenehuyièn, als Leerhuyfen,
Gild-huyfen, DoeI-huyfen,ende andere diergelijc-
ke Huyfen gedroncken. werden, fo veel werden be-
taelt als by den Tappers wert ghedaen ; Als oock
den vollen Tappers Impoft als vooren fal worden
betaelt vande bieren die by eenige Vergaderingen
van jonge Lieden,Gerechten,Coilegien van Schut-
teryen of Rotten der ielver, Gebuyren, Gift-bruy-
loften, Reeders van Schepen ende BuyiTen op de
Reeckeningen, ofte andere Compagnien in gcley t
worden in Burgers ofte Huyfluyden huyfen, ende
tot lafte van het gheheele Gefelfchap oft Compa-
gnie, ende uyt gemeene beuriè oft penningen be-
taelt worden. Ende alle Soetelaers of andere, Sol-
daten van Compagnien tePaertof te Voet, bieren
om, gek tappende, of Tafcl-gaften om geit fetten*
de of houdende, fullen vande Bieren die iy in leg-
gen inde Steden ende plaetfen van Hollant ende
Weii-Vtieflandt, foo veel voor Impoit betalen als
Tappers: Dan fullen van Tappers - impoit vry
wefen de bieren die ten Huyfe vande Schipper oft
Stierman 't Boots - volck in 't toe-ruilen vande
Schepen wort gefchoncken,ende by'tfelve Boots-
volck gedroncken : Maer dit gefchiedende in een
Herberge, fullen fchuldichzijn Tappers-i mpoft te
betalen.
XXIII.
Welverftaende, dat die tot gerief vande arme
fchamele Menfchen, die bieren van twintich ofte
ten hoochften dertich ituy vers wil tappen, en ful-
len daer van niet meer ten Impoft geven dan de
Burgers, mits datfe geen Wynen nochte fwaerder
Bieren in leggen noch tappen fullen mogen,op de
verbeurte van de ièlye Wynen ende Bieren, ende
voorts op de peyne in den voorfchreven Placate
begrepen. Ende en fullen geen ander Tappers,
Taverniers, Drooge-gaftcrye-houders, ofte andere
den grooten Impoft fubjeft wefende, van defe
kleyne Tappers eenige bieren mogen halen by
Kruycken, Kannen ofte anderfints, op de verbeur-
te van thien ponden van veertien grooten t'elcken
te verbeuren.
_
-ocr page 900-
-Öem'eené Middetè
ί709
vinge inhouden fal de namen variden genen dien
de bieren gelevert fullen wefen, metexpreifie van
de Maent ende dach: Ende dit al op de peyne van
hondert guldens te verbeuren by den Brouwer»
Koopman, Facteur, Bierileecker oftBier-kooper,
die in ghebreecke bevonden fal worden te onder-
houden al 'tgeene voorfz is, oft inde quantiteytoft
qualiteyt vande bieren eenige fraude gepleecht te
hebben , endc daer en boven noch ghefufpendeerr
te worden van hunne Neeringe den tijdt van een
Jaer. Endcde Schippers oft Schuyt-voerders ee-
nige bieren uyt voerende, oft onderwegen uyt let-
tende, fonder t'ondcrhoudcn 'tgeene voorfz is, ful-
len verbeuren hun Schip of Schuytedaer mede fy
de bieren gevoert hebben, endc daer en boven ar-
bitralijck geflxaft worden naergclegcntheyt van-
der iaecke. Alle 't welcke plaetfe hebben endc on-
derhouden fal worden, als men meer dan een laft
t'effens is vervoerende. Ende omme de frauden
die jegens den inhouden van defen, ibo in de Ste-
den als ten Platten Lande gepleecht worden, te
achterhalen ende ftraftèn , foo fullen de Pachters,
ibo wel buyten als binnen den bedryve van hunne
pachten, de bieren mogen vervolgen, omme de
frauden te onderfoecken, ende van 't geene fy be-
vinden, fullen de peynen endc verbeurren komen
tot hunnen profljtc. 14 Jnfgelijcxfullen d'Officiers die
de Contravtnteurs ende Fraudateurs eerft geattrappeert
fullen hebben, d'felve mogen vervolgen,00ckhtyten neure
Jurifditlie in andere onder Hollant oft Wefl-Vrieflant ge-
legen. Met dien verflande, dat byo\ Officier vande plaetfe
daer de Cuntraventeurs fullen bekomen eerden, d'exe-
cutie fal werden gedaen Jaer vóór hy genieten fal de helft
vande boeten den Officier competerende,ende de weder-
helft fal hebben dof kier diefe eerft ghea/trappeert heeft.
Ende fullen de Pachters ende d Officiers refpeclive gehou-
den wefen hunpreciife naer dit Articule te· reguleren.
XXXI.
i<) De Schippers komende van buyten met
Uythcemfche Dieren inde Landen van fiollandt
ende Weil-Vrieilandt, fullen ter eerfterinkomfte
moeten vertoonen Certificatie vande Plaetfe daer
de felve bieren zijn in ghenomen , inhoudende de
quantiteyt ende qualiteyt vande biereö,rnet nomi-
natie vande Plaetfe ende Perfoonen aende welcke
defelve zijn gedeilinecrc. Welcke Certificatie aen
allen Officieren vande Steden en Plaerfen daer <Jc
voorfz bieren fullen paiTeren(aIs't|veriocht fal wer-
den) fullen moeten vertoont werden. Efldeen fal
oock vande felve inkomende bierê niet min onder-
wegen mogen uyt gefet werdi alsecn laft teöehs.
XXXR -.'i^/uü - -■ ■·.'
d'Inbrengers vande voorfz buy teftéieren.ko-
mende ter gèdeftinecrdc plaetfe, (uHefl aldaer by
aenteyekeninge opte voorfz Certificatie oft Dam-
cedulle, moeten vertoonen waer die vordere bie-
ren, die fyluyden meer in genomen fullen hebben,
gebleven -zijn. Welcke voorfe aenteyekeninge fal
moeten gefchieden by de refpeclive Pachters van
den Steden oft PJaetlen daer de voorfz Weren on*·
derwegen uyt gefet fullen zijn4 \w
- ■-'/ '-' XXXIii. >v ■·'-■·
15 Endefal ten minften een laft ter gedeftineer·
de plaetfe moeten gebracht worden*^ * 'Vi
XX XIIII.
i;5 Ten-ware ycmant geen laft midti&mochte
in
tjöi
■Ivcricooperi, Tappen , ofeenige Neeringe
π bieren doen,('t zy inde Steden ofdaef buytcn)
j f in alles foo veel hun aengact, lullen onder-
u den endeby de hunne doen onderhouden defe
Sonnantic, fonder met opfetre willeoft ter qua-
i« trouwe VCt te doen omme des gemecne Lants
„ -rechtiehcyt te fraudcren.of by de hunne te doen
f «deren Endc en Tullen in geene Steden tot
Tinpcrs ofrc Burgers huyfen bieren mogen inne
•bracht worden dan by den gefwooren Bicrwerc-
l op pcyne van thicn ponden van xl. grootcn
leken te verbeuren. 18 Oefen Articule precijfete
lLn onderhouden
, niet tegenflaende in een/ge Steden
>, live tot noch toe niet en is onderhouden 'géwèeft.
iJe'
                    XXVIII.
ίο7'enPlatten Landefé'luemam'totteNeeringe van
f men worden geadmitteert, dan mits doende den Eedt,
hl'ii Genera/en placaieien tufte vanden Tappers gere-
vareert- , xxix.
19 Elck Tapper fal fuffifantelijcken moeten ca-
vcren, van ten minften fes-en-twintich Tonnen in
't Jaer, 10 ofte derthien in 't halve Jaer te fuJIcn ver-
impoilen, of by faute van dien, fal hy daer omme
mogen worden geexecutcert, χ ι 'twelck den Pach-
ter qehwitnfal zijn te doen binnen vier Maanden naer
de expiratie vande Pacht
, op peyne vanverfteck, ende
dutr na niette mogen eyffchen.
XXX.
Ende alfoo men bevint dat door 't vervoeren
vande bieren defen Impoft grootelijcx wort gefrau-
deert, fullen van nu voortaen geenderhande bie-
ren mogen worden vervoert uyt d'ccn plaetfe in
d'ander, ten zy dat daer neflèns wettehjeke Atte-
ftaric of open Brief* geteeckent by den Brouwer oft
Brouitcr, %% ende den Pfichter of Collccleur nae behoö-
ren verleden, die de bieren verkocht heeft, oftcfelfs
uytfendcr, over gefonden worden, inhoudende de
nombrc vande Tonnen , ende prijfe vande bieren
die hy verkocht ofte gefchcept heeft, %} Ende dat de
': [dvemmlre fal moeten geflelt werden ingefchrifte, ende
mhnCijfer-geta/, 't
welck oock plaetfe fal hebben
ten opficiie vande vreemde bieren, die van d'eene
plaetfe nae d'ander worden vervoert, by de welcke
roede fal moeten weien ecnen openen Brief ofte
Atteftatic vanden geenen die de felve heeft uytge-
kvert oft uytgefondén : En fal den voorfz Brief of
Atrciratiegelevert worden in handen vandê Pach-
I ter ofte Collecïeur vanden Impofl: vande Stadtoft
: * Iccke daer de bieren in 't gheheel ofte deel Jaerft
°Pgeflagcn fullen vvorden: Endc dit voor ende al
cer die aida<?r opgeflagen of over boort gefet füllert
J««ön worden, op de verbeurte van 't Schip ende
ac o'cren.rnitftatlérs arbitrale correclie vande Cön-
pventcurs. Ende in gevalle de Bierileecker ofte
vervoerder eenige bieren ondérwëge wilde uyt
l ,tQtl · ™ gehouden wefen den Pachter van elèké
ρ actie daer hy die uyt fet, eerft te verthoonen den
öwe ef ofte Acceftatie vanden Brouwer, ende
gge laten teyekenen de quantiteyt ende
1 KJ3J Vande bieren die t'elcken uyt gefet vfois
ïï °" io°.de Pachter niet by huys en is, fal 't fei-
depf'rP n tcyckenënby den Secretaris van
tofiSSÏ hï ^breke van dien ,!by twee gc-
'tfclv i gn Pcrfoonen 'i die aen nemen fullen
öen Pachter aen te geven: w elcke opfehrif
-ocr page 901-
Placatecu. ^.Bocck. p.Tit. 3,Ded.
!7tO
!7l|
in genomen hebben: In welcken gevalle fodanige
de laft onderwcge in 't minfte niet en fal mogen
breecken, maer geheel brengen ter voorgenomen
plaetfe, Alles op de verbeurte vande Schepen ende
bieren, mitfgaders vordere boeten by den Placate
ende Ordonnantie refpe&ive geftatueert, t'appli-
ceren als inde felve.
XXXV.
2y 't Gunt voorfz is, fal oock worden Verftaen
vande bieren in Hollantende Wcft- Vrieflant ghe-
brouwcn , die van d'eene Plaets of Stade in d'an-
dcr, inde felve Landen, of oock daer buy ten in an-
dere Provinciën vervoert fullen worden. Doch
dat d'ordinaris Bicr-fchepen,heuren laft van inlant-
fchc bieren met behoorlijcke certificatie in gheno-
men hebbende, onderwegen daerheurluyder Bier-
fteeckers gewoon zijn heur bier teilijten, mogen
uytfettenfooveelbiersals'then belieft: mits dat
't felve by den Pachter ter plaetfe daer het gcitelt
wort, op de voorfz Certificatie fal worden geteyc-
kent: Ende dat ter gedeftineerde plaetfe geen min-
der bier als een laft fal worden aen ghebracht als
vooren. Ende beneden een Jaft in nemende, fal
hem moeten reguleren als hier vooren noopende
d'opteyckeninge vande Uytheemfche bieren ghe-
fcyt is.
XXXVL
Item, op dat alle fiauden te beter verhoedt mo-
gen worden, ib fullen alle Schippers, Schuytvoer-
ders, Wagen of Karrelieden eenige bieren geladen
hebbende, komende binnen defen Lande, in ee-
nige Steden ofte Plaetfen daer de bieren fullen
vernachten, ofte in 't geheel ofte deel gheloft wor-
den, 't felve aende Poorten, Boomen, x6 oft andere
plaetfen,
terftont den Colleéteurofte Pachter aen
geven, met pertinenteverklaringe vandequanti-
tey t ende qualitey t der felvcr, mitfgaders aen den
Perfoonaen wien die gefonden werden. Ende fal
dien volgende by den Cberehers (daer die zijn) of
anders by den Poortiers of Boomfluyters daer van
pertinente aenteyekeninge worden gedaen.omme
met de felve aenteyekeninge correspondentie ge-
houden te worden metten Pachter of Commijs,
die totten opficht van 27 defe ende andere Ordonnan-
tien
fal worden gecommitteert, gelijck oock perti-
nente aenteyekeninge fal worden ghedaen vande
bieren dieuytd cene Stadt ofte Plaetfe in d'andcr
fullen worden vervoert, op de verbeurte van xxv.
ponden van veertich grooten.
XXXVII.
Item., niemant en fal eenigerhaude bier binnen
lijnen Huyfc mogen innedoen, of doen doen, dan
nae den opgangh ende voor den ondergangh der
Sonnen , ten ware met expres confent van den
Pachter (daer onder oock verftaen werden, Mede-
ftanders vanden Pachters van defen Import) ende
hyen hebbeeeril ende al vooren betaelt den Im-
poft hier vooren verhaelt.ende daer van een biljet
vanden CoJlecleur, Pachter ofte fijne Gecommit-
teerde ontfangen , 28 daer van den Pachter ten in-
gang vanfjnen Pacht,eenyegelkk advertentie fal doen,
't zy by publicatie ofte aenflaen van biljetten,principalijc-
ken ten Platen landen ■, waer naeenyegel'ijckhemfal
helben te reguleren
, op peyne van tvvintich ponden
van veertich grooten 't pont t'elcken reyfe op élck
Vat biets,'t zy groot of kleyn te verbeuren, fo dick-
maels bevonden fal worden contrarie ghedao
Ç
worden, te innen ende te gaen als vooren
XXXVIII.
29 Den notoiren Smockelaers , met kenti'iT
vande Magiftratcn der refpedive Steden, fa|n
moeten weygeren biljetten te geven van m01
biers innc te mogen leggen als ly met heur even
Huyfgefinnc konnen confumcren.
XX XIX.
Ende en fal nicmandt bier mogen ver-impofL
op ycmants anders naem als op fijn eygcniEiJi
op fijn Naem ver-impoil hebbende,fal 'tfe|Ve„<
leenlickin fijn Huys doen in leggen, ten wared,
Pachter anders confen teerde, fonder dat living
niger manieren met Vaten, Kruyckcnofteande?
inftrumenten,den Tap'pcrs «Tavciniers,Dra*
gaftery· houders, of andere mette felve in woo^
de, 't felve fal mogen over doen , oft dat de Ta
pers,Taverniers, Droogc-gailery-houders.ofteü.
deren metten felven in woonende, 't felve fu^
over nemen , op de boete van veertich poajg
t'elcken reyfe te verbeuren, fo wel by den Tappa
als andere contrarie doende. 30 £W<?indienyms,
bevonden wort totte fluyck-Tappers(_dageli)cx gtenia.
ne ah Tapper voor de Deure gehangen hebbende) linti.
haelt oft doen halen te hebben, of tot desfelfs Çø u$
ofte gelagen te hebbenghehouden
, fal'verbeurenfed
dens.
31 Ende fal den Pachter vermogen met ctiifa
van eenen vande Burgemeefleren inde Stede/i,enèk
ten de Steden by kenniffe vanden Officier yemantmk
Gerechten, of Secretaris aldaer, tot de Burgers Jrnm
ders ofHuy/lieden huyfc ç, daer van hy met goede tém
vermoeden van fraude heeft,metten Officier, eftemtia
Secretaris of Notaris ende Getuygen,defelve Çêöéþ
fqecken,om te weten ofalfulcke Bierep
, ah op kurt ma
zijn aen gegeven, tot beuren Huyfezijn in gebracht tju-
der datjegens de felve onderfoeckinge eenige conti êk
ofte reftflentiefal mftgengedaen worden, op de ketevn
xxv. guldens t'elcken te verbeuren. Ende den atnffi
ven Bieren daer niet vindende
, fal'by den fehen Pb·
foonen verklaringe moetengedaen werden, ofdefek'.t)
heur e lafl, op heur naem zijn aen ghegeven, enk v*
die zijn gebleven, op gelijcke peynen.
XL.
Endede Brouwer, Brouftcr, Bicrileker,Koof
man van bieren, Facteur, ende alle andere m
mette handelinge van bieren gheneerende, en lul-
len geen bier uyt leveren, 't zy om inde Stedcngc-
Heten, ofte ten platten Lande vervoerc te wow»
anders dan naer inhouden van't biljet vandtfi
Pachter vanden Stcdenoft Plaetfen daerhï«e»
achtich is, ten ware meer dan een Laft t'eflenl1
vooren werde vervoert: In welcken ghc val ê ý
Bierfteecker hem fal reguleren nae 'tgecneyj
vooren in 'tdrie-en-twintichfte Articule tot ia *
vanden Brouwers is geordineert, op ge"Jcjy,
nen als in 't felfde Articule zijn geftclt, op de g
beurte van vijf-en-twintich ponden van ê »«|
grooten, ende privatie van hun Necringe yoor
Jaer, ofte andere arbitrale corrcclie naer|öjjL
heyt
niet tegenflaende daer ingebreck moge
te dchtet í
zijngewé-
c'
Wclckc biljetten inhouden fullen de^prU^
de voorfz Uy tleveraersiw "fl.
geleverr, de vvclcke ghehouden'i;:.
de bieren die
fullen worden
-ocr page 902-
Gfcmeetie Midde
t7tj
ende daer af binnen drie weken na de vdorfz ver-
pachtingc, niette Namen vande bfc-cedichde per-
tinente notitie aende Heeren Ghecommitteerde
Raden reipeétive ial moeten ghefodnen werden \
ende zijn anderfints de voorfz Gecommitteerde
Raden gheauthorifeett, de felve den voorfz eedt af
te nemen, daer eenige naelatigheyr fal weien be*
vonden.alles op de penen inden Genenden Placate
uytgedruckt, regens de gene die weygerigh fullen
wefen den voorfz eedt te doen.
38 De Brouwers fullen alle heur bieren die bin-
nen heur Stadt ofte Plaetiè geconfumeerr worden^
moeten doen wereken door gefwooren Bierwerc-
kers, die t'elcken rcyfe alflèr bier uyt ghedaen fal
werden, om 't bier-werek fullen moeten looten
ten minften eens 's daeghs ·. Sonder dat 't voorfz
werek voortaen meer fal mogen ghefchieden dooc
de Knechts vande Brouwers, alwaer 't dar de felve
Knechts ge-eedt mochten zijn.* Uytgefondert de
bieren die t'Sqheep, ofre buyten de ielve Steden
oft Plaetièn vervoert werden*
XLV.
Sal een yegelijck, 't 2y Borgers, Landslieden,
Tapper, oft hoedanige die mogen wefen, ghehou-
den zijn, als fy eenige bieren min dan een Laft
t'effens vande Brouwers, Bierfteeckers oft andere
halen, om vervoert te worden in een andere Stede
of Plaetfc, gehouden wefen hun eerfl te vinden by
den Pachter vande Plaetfe daer de felve* fullen
worden ghebracht om gheconfumeert te worden;
hem aen dienende de quantiteyt ende qualiteyt
vande bieren, ende den name vande plaetiè daer
hy die begeert te halen, waer van hem by den iel-
ven Pachter fal gegeven worden een biljet, met
welcke biljet hy by den Brouwer, Bierfteecker, oic
andere fal gaen, omme daer mede bier te halen:
de welcke gehouden fullen wefen de biljetten van
de bieren die te Lande-waert gebracht fullen wer-
den , op den rugge te reyekérien ,oft ten halven te
fcheuren, op dat men wetenmach datter eens bier
op 't felve biljet uyt ghedaen is. Ende fullen de
geene die op fulcken biljet bier gehaelt hebbende-
houden zijn 't felve biljet te leveren aendeh Pach-
ter of fijnen Gecommitteerden inde Poorten ofte
Boomen fittende, op de verbeurte vande bieren
die iöndcr biljet vervoert fullen wefen, ende daer-
en-boven in een boete van thien ponden op elcke
Tonne. Ende fullen geene Tappers, Herbergiers,
of diergelijcke Bier-verkoopende Perfoonen,biercn
mogen in leggen, 39 dan t'federt Ottobertot Mey'm-
cluys,in heekTonnen
, ende geen kleynder Vaten. Maer
federtjuniüs tot September iriclujs, fullen fy'tooek mo~
gen in halve Vaten in leggen: Jfelverflaende ddtfyluy-
den een half fafl t'effens in leggende, daer by mede een
half Vat
, ende oock een Vierendeel hant-flicx ende duym-
fiicx fullen mogen in leggen,
op peyne vande gene die
contrarie doen, te verbeuren 't bier in minder Va-
ten in geflagen, ende daer en boven twihtichpon-
den van veertich grooten 't pont op elck half Vat
of minder gedeelte.
XLVI.
Ende of't gebeurde dat yemant eehige bieren
in eenige plaetfen quam te koopen om te vervoe-
ren , daer op hy voor fijn uyt reyfen van huys niet
en was bedacht, 40 ende dat den Pachter fijnder re/t~
5. Q                       den t ie,
ift%
|*Ö releverenoft doen leveren, vol-
gdec»en van biljet: Welck biljet >y
f ι F -rlevetaer in 't üytleveren vande bieren ge-
"iide, fal de fclve gnenouden weien 'l fe,ve
fien inïoftroo Aerdete'Scur-trcckcn.ofcen hal·
5? efebeuren, ende leveren in handen vanden
Xooren Bicr-wcrckcr, Drager ofte Kruyer in de
fSommebyden felven wederom ghelevert
worden in handen van den Pachter, des ande-
1 dacghs voorden middach op peyne van thicn
Idcns ende arbitrale correaie. Ende fulJen de
hil ctten'by den Collefteur.Excijfenaer ofte Pach-
erbinnenden voorfz tijtontfangen moeren wor-
den Ende in de. Dorpen fait felve biljet by den
Haelder vande bieren , binnen drie dagen den
Pachter gelevert moeten worde, op gelijcke pene.
. E)1jefco bevonden wortyemanden eenige Bieren uyt
ujèt te hebben op eenich biljet ponder 't felve met roode
jade deur-togen, of ten hahen gefcheurt te hebhen Jal
ieleken verbeuren gelijcke boeten van vijfen-twimigh
lulden,
Η mits dat den Pachter gehouden fal zijn
fijne aclie binnen acht dagen te inftitueren, naer
dathem het biljet ial zijn ghelevert, te weten bin-
nen den beflooten Steden negen dagen naer date
van 't biljet, geprefupponeert dat het daeghs naer
'tuvtlevcren vande bieren in handen van den
Pachter moet werden ghelevert, ende ten Platten
Lande binnen twaelf dagen, gemerekt binnen drie
dagen naer 't üytleveren van 't bier, 't biljet in han-
, den vanden Pachter moet ghelevert worden * op
pene dat den Pachter nae den felven tijt van iijne
aelie fal wefen verfteecken. 35 Endegelijck ah in 't
qndcvdn't naefl-voorgaende Articule ,faljnen oock dit
Anijtkflflriftelijck moeten onderhouden.
XLII.
}6 De Brouwers fulicn moeten doen den Eedt,
henluyden by den Generalen Placate ende Or-
donnantie rcfpecUve op geleyt: Te weren, dat iy
geene bieren beneden 't laft aen yemanden fullen
uytfettcn, dan op behoorlijcke biljetten, ende nae
't precijs inhouden der felver. Ende fullen de bil-
jetten daer op de bieren fullen worden uyt ghefet,
Dchoorlijcken moeten cafleren, ende dien volgen-
de ghecaifcert leveren in handen van den voorfz
gefwooren Bierwercker.Welcken eedt niet alleen-
lijk by den voorfz Brouwers, maer oock by heure
t-omptoif-knechten, ende anderen in haren dienft
jvefende, fal moeten gedaen worden, ende fal den
'elven eedt alle Jaren eens vernieuwt moeten
borden,
AI!                   XLÏH;
diA rouwers' Brouftcrs. Bicrfteeckers.endc
J !erc"VCrkoopen inde Steden ende ren platten
fcn u In by authoniatie voor CommiiTari:
MiaiS n Van d'officiers, ter prefentie vande
ter vc ?n haedet réfidentic daer toe collegiali-
CCcjtSdcrt»ghehouden wefen van nieuws den
ferverrri \dat O7 fo veel haer aertgaet fullen ob-
rj 1 ,ende door den haren doen obferverende
Cü^P 't Middel vande bieren gheema-
faudeVi C fy "'et fullen frauderen ofte doen
ovöcnl dcrn Imft daer op geftelt, nochte daer
nochÜ PJ rren ofrc ,acen compoferen diredelick
tWnda" reaclick' bleken eedt binnen veer-
gen nadeverpachtinge alomme gedaen,
-ocr page 903-
17Η            Placaten-». ^.Boeck. 9.Tit. 3.Deel
«7ij
deniie, indefehige plaetfe naer gelaten hadde een Colle-
LI.
Item
tleurte feilen volgende het tfeftighfte Artijckel van defe
Ordonnantie, dat hy
hem fal vinden by den Pachter
oft fijnen Commijs vander Stede oir Plaetfe daer
hy die begeert uytte voeren,cnde hem aen dienen
fijnen rechten naem ende ^voopplaetib, oock de
quantiteyt ende qualiteyt vande bieren, met den
name van.dc plaetfe daer hy d'felve meent te bren-
gen, daer van den Pachter of fijnen Commishem
een biljet geven fal, op peyne begrepen inden Pla-
cate, ende de verbeurte van twintich ponden van
xli grooten 't pont op elcke Tonne. 41. *
XL VII.
Ende om by middelen van goede correfponden-
tie tuiTchen den Pachters, te mogen ontdecken
het bedroch 't welck in defen iöude mogen wor-
den ghepleecht, fullen alle Pachters, Colleéteurs
ofte hare Commijfen* gehouden wefen te houden,
ofte by ghe-eede Perfoonen te doen houden twee
goede ende pertinente Regifters, het ccne van alle
de bieren die in hunnen bedrij ve werden gefleten,
ende het ander vande gene die hen fullen worden
aen gebracht, (volgende de voorgaende Articulen)
om Uyt ghevoert te worden, met aenteyckeninge
van 4ach, date, qualiteyt, quantiteyt, beloften,
plaetfe ende Perfoonen, ende 't felve den Pachters
of Cplledeurs van d'andere Steden ofte Plaetfen,
rnidtfgaders den Generaels, t'allen tyden openen
als fy des veriöcht worden, op de verbeurte van
hondert guldens, foo dickwils fy des in gebreecke
fullen welen, ende arbitrale corre&ie.
             XL VIII.
Ende fullen voor eiek biljet, de Pachters, Colle-
öeurs ,ofte hunne Gommijfen binnen de Steden,
volgende de twee yoorgaende Articulen by den
Uytvperdersaenhunverfocht, niet meerontfan-
gen dan eenen halven ftuyver, 't welck by den
Haelder fal worden verfchoten, ende by hem ghe-
kprtaende betalinge van fijnen Impoft ter plaetfe
daer hy de felve betalinge fal doen.
;·,,./;,,;;., . XLIX.
;Npch en lal niemant eenich bier mogen bren-
gen off wereken binnen yemants Huys , tenzy
't felve bier ver-impoft, ende een biljet daer van
verkregen zy nae behooren , op de peyne ende
boete van thien ponden te verbeuren op elck Vat
biers'tzy groot ofte kleyn dat bevonden fal wor-
den fonder biljet inne gedaen te zijn, te gaen ende
te innen als vooren.
..:.···.:■                                                                    . l~
Ende fullen oock geenc Brouwers, Brpufters of
Bierftekers binnen denStede.nochtepockde Bier-
fteeckers ten Platten Lande.eenige bieren mogen
tappen,pf by de kleyne mate verkoopen oft uy tle-
•\Qten>4%tipch oock eenige Bier-maten bianen hare huy-
fenmogen hebben,
op de peyne van hondert Carolus
guldens te verbeuren, iö,dickwils als fy bevonden
worden fulcks gedaen te hebben, ende daer en bo-
ven fufpenfie van haer neeringe voor den tijdt van
een Jaer; „Ende en fullen de Brouwers noch Bier-
ileeckers inde Steden, nochte ten Platten Lande,
aende Tappers of andere, geen bier mogen uyt le-
veren dan by volle Tonncn,endefulcx den Impoft
betalen, fonder dat fyluyden daer eenige bieren
mette,kitten,kruycken of anderfints fullen vermo-
gen teieyeren, tot opvollinge van eenige Tonnen,
de Brouwers endeBrouiteisfu]ie
>rinck-bieren betalen inden Impo '
elcke Broute 't zy groot oft kleyn twaelf ft
h
't welck fy gehouden fullen wéfen ten Verf ^
vanden Pachter ofte Colledeur by eede
brengen: fonder dat defe vrydommeti vande?S
wers andere fullen genieten,als die felfs de Ν ·
ge zij η doende, ende inde Brouweryen Wo?ft
Ende fullen de Brouwers vande bieren die fvf
ten hare Huyfinge daer fy woonen, in andere?'
fen ofte plaetfen met Vaten kleyn of gr00t Jft
gen, ghehouden wefen den vollen Impofttcd
len: Gelijckfy oock van alle andere bieren ge
den fullen wefen den vollen Impoft tebLf'
't zy of fy die in hare ordinaris woonplaetfeofr
ders in leggen. Ende de Bierfteeckers van è
hooft van hare Familie twaelf Jaren oudtwefei
acht ftuy vers ter Maent, oft van beyts fo0 ve|e!5
fylieden met den Pachters fullen konnen acca
deren.
Lil.
43 Alle Bierfteeckers ten Platten Lande,fi4
egeene bieren mogen uyt fetten ofte verk'oo»
^buytendenBan oftejurifdiclie vande DorptnX
de felve Bierftekers woonen
, op peyne van verienrttv
de Bieren, ende van xxv. gulden op elck Vat u wk
ren,f00 dickwils ter contrarie fal'wordengedaen.
43Van ghelijcken en fullen de Pachters^
biljetten of affchrijvinge mogen geven, noebdoen
van eenige bieren, gaende oft ghevoert weidende
buyten 't reibrt van heuren Pacht.
LIIII.
45 Item, fullen alle Bierfchoyers woonendetea
Platten Lande, buy ten den beflooten Steden ra
Hollandtende WeltVrieflant, van alle haren to-
ren die den eerften Odobris 1631. inpeylgheron·
den fullen werden in hare Huylèn ende Kelders,
oock die fylieden daer nae inllaen ofte op does,
fullen-gehouden zijn aen den Pachters haerder re-
fidentiete verantwoorden, waer, ende aen .wie»
fy de felve bieren hebben verkocht ende ghefeveit,
46 ende egeene aenwijfinge mogen doen, dan onJir^
voorfz rejjort vanden Pack
, ende opfukkePerfoonim
bekennen fullen de Bieren ontfangen te hebben: Ofttk
faulte van dien, fullen daer van moeten hetakniif^
Impoft.
Ende fullen de voornoemde Bierfchoycs
hy faute van aenwijfinge, waer fyluyden haerm-
geflagen bieren hebben gelaten, ghehouden zijn
felfs den Impoft vande vermifte bieren te betalen.
Des fullen de felve Bierfchoyers van haerlujj
ontfangen bieren, metten Pachters reeckenernie,
voor leckagie ende Drinck-bier ghenieten op e'ci
Laft een Tonne biers, fulcx dat de voornoemde
Bierfchoyers fullen mogen volftaen, midts verant-
woordende elf volle Tonnen voor 't Laft.
Sal oock niemant,Edel ofteon-Edel.Burgero^
Huyfman, van wat qualiteyt ofte conditieh)'^·
woonende in den Steden of daer buyten, eetf»
bier, 't zy dick of dun mogen brouwen ofte W
brouwen, binnenlijnen Huyfe ofte daer buyt ■
by Tonnen, halve Tonnen, Viercndeelen, °
minder ofte meerder, in Ketels, Tobbens, Bac
of andere inftrumenten, daer eenich Mout. h.
-ocr page 904-
Gemeene Middele
*717
al op de peyné in de Generale Ordonnantie begre"*
pen: Welverftaende dathy den voorgaenden Col-
ledeur ofte Pachter van dien lal infinueren om
met hem te gaen,of fijnen Gecommitteerden daer
by te fenden. Ende fal de Schepenen ofte Boden
ende Secretaris geven voor haer moeyte elck
twaelf iluyvers. Ende omme te verhoeden alle
fraudencndecompofitien * aengaende de bieren
die by den Burgerenende Ingefetenen inne geleyt
zijn, ende voortaen in gedaen fullen worden. Sul-
len de toekomende Pachters, bevindende dat bin-
nen eenige Huyfen vande Burgeren ofrc Ingefe-
tenen, voor den ingangh van hacrlieder Pacht, bie-
ren inne geleyt fullen zijn, daer van metten voor-
gaenden Pachterfoudc zijn ghecompofeert, ofte
den Impoft niet ten vollen betaek» gherechtight
ende ghehouden zijn te procederen tegens den
voorgaenden Pachters, by den wclcken alfulcke
frauden endecompofitien fullen zijn ghepleeghr*
alfoo de felve Pachters tot behoef vande toeko-
mende Pachters, gehouden fullen zijn te betalen
depeyne ende boete van hondert ponden van
veertich grooten, t'elcken reyfe als diergelijcke
frauden fullen bevonden worden, Ten eynde al-
fulcke frauden ende compofitien, achtervolgende
d'Ordonnantic Generale, gheftraft ende verhoede
mogen worden, ten meeften dienfte vanden Lan-
de ; Ende dat alle afgaende Pachters vande bieren,
fullen ghehouden wefen den aenilaenden oft vol-
gende Pachter ofte Colleéteur openinge te doen,
oft Extract te gheven (indien 't de volgende Pach-
ter begeert) van fijne Regifters,de welckede af-
gaende Pachter ghehouden wertte houden, van
alle de bieren iöo by Tappers als Burgers binnen
een Maent of fes Weecken voorde expiratie van
fijnen Pacht ver-impoft, op dat de volgende
Pachter fijn recht te beter iöudc mogen confè-
queren vanden afgaenden Pachter, van alle volle
Tonnen die hy ten ingangh van fijnen Pachte, ten
huyfe vande Tappers fal bevinden, op pcyne van
hondert guldens , tot intereft van den nieuwen
Pachter.
LVIII.
Sullen voorts mede de voorfchrevcn Pachters
tallentyden als 't hun goet * ende totheurluyder
gcrechtigheytnoodich dunckt, met Notaris ende
Getuygen mogen gaen peylen, om alfoo verfchey-
den frauden by den Tappers voor date van defèn,
met menichte van wannc-Tonncn ende anders
gepleecht, te verhoeden, tot wclcken eynde fy de
Tonnen fullen mogen verfoecken: Sullen oock
aende Poorten vande Steden, Sluyfen, Stroomen,
ende andere Pailagien, mogen ftellen alfulcke
Wachten ende correfpondentien, als fy tot verhoe-
dinge vande frauden noodich fullen achten, by de
welcke fy fullen mogen doen aenhouden alle de
bieren die contrarie defe Ordonnantie vervoert
worden: Sonder dat yemant hem daer tegens fal
mogen ftellen om fulex te beletten, of daer van in
gebreecken blyven, op de peyne van thien ponden
te verbeuren,t'Appliccren als boven,endc arbitrale
correctie.
LIX,
50 Ende fullen van nu voortaen geene Tonnen,
halve Tonnen, derde-parten, vierde-parten, feftc-
patten ofte achtfte-parten mogen in gheJey t wer-
5. QJj                        den,
lAd Hoppe ofte AliTem inne gedaen zijn: Dan
r Κ wel Scherre-bier met Semelen ofte Korr-
el mogen maecken, op pene van tvvint.ch pon-
ïïfvan veertich grooten te verbe uren, fo d.ck en-
jfmenichmael als hy bevonden fai worden con-
f.riTghedaen te hebben, ende dacr en boven de
vabeurcevandc Brou-touwe,daer mede fy t felve
Saen fuUen hebben. Alle wclcke voornoemde
boeten ende pcynen gaen fullen als inden PJacatc
isgeexprefieert. LVI
A7 Wcrt mede wel exprcifelijck verboden, dat
van nu voortaen gecne Tappers, Drooge-gaftcrye,·
üfCommenfael-houders^enige Scheyn of Dun-
ne-biercu Tullen mogen in leggen. Gelijckoock
eccne Brouwers of Broufters, Scheyn of Dunne-
Bier mogen verkoopen of uyt leveren hoogerals
rwaelf iluyvers de Tonne ,op de verbeurte vande
felve, ende een boete van vijf en twinrich ponden.
48 tnit en [uilen egeene vande voorfeyde Scheyn ofte
dwmehieren uyt de Brouweryen mogen werdengehaelt,
Jan in open Vaten, 'tzy Emmers, SeorpenofVaetgem
met open [ponden.
49 Ende en fullen geene Perfoo-
nen henluyden met Scheyn of Dunne-bieren ver-
koopen gheneerende, de felve hooger mogen ver-
koopen , dan tot fulcken prijfe als by den Magi-
itract heurder refidentie georflonneert ial werden,
nacr rate vanden prijs van twaelf iluyvers 't Vat.
Sullen ook alle Perfonen die Dunnebier of Scheyn
cyttc Brouwerye halen ofte voeren, ghehouden
wefen de Pachters des verfoeckende, te verklaren,
uyt wat Brouwerye , ende voor wien fy deièlve
ghchaelt fullen hebben,op pene van xxv. gulden,
indien fy ecnich poinét Yan dit Artijckel quamen
te contravenieren.
LVII.
Ende ten cynde de peylinge binnen de Tappers
Huyfcn alomme eenpaerlick ende op ghelijcken
voet mach worden gedaen, ende oock alle fraude
verhoet, acngaendede bieren die by den Burgeren
ende Ingefetenen op gedaen ende in gheleyt wor-
den ,fal in 't begin ende eynde der voorfz Pachte,
ae aenbmende ende afgaende Pachter ofte Col-
lectcur.ter eerftcr ingangh van fijne Pachte ofte
colledatie, moeten gaen peylen tot allen Tappers
«uyfen, ende ten Platten Lande ten Huyfe van
oen geenen die Bruylofs-bicrcn in gheleyt fullen
«ebben , om den fclvcn peyl te verantwoorden,
roet fulcken Impoft ais men daer van volgende
eic Ordonnantie fchuldich is, met den Schepc-
' poftegefwooren Boden vande Stede ofte Vlcc-
Kc, die des verfocht zijnde, hem gehouden fullen
z'jn t afliftcrcn, ende by een Secretaris ofte Nota-
rede voornoemde peylingedocn opfehrijven alle
off! ν         en bieren ' 'l zy hcclc'halve Vaccn
] ,„lerendee,en van dien > die vol bevonden fol-
der c°g,en VVorden. al wat drie vierendeelen ende
fv au " -ven is'voor geheel vo1 ghereeckent, die
mmZTVlndcn ru,len: Welvcrftacnde.dat nie-
ten d Cr Kranen °**Ε fteerten fal mogen ghenie-
Ende inÜ· Vanj elcke PriJfe cndc foorte bicrs ccn :
daervanl· ι meerbevondcn wort' raIhem
gaenden ρ ι °ge 8hedaen worden by den voor-
de bjp \acnter<nacradvenanc dequantiteytvan
binnen" mxpeyl bevonden»endc dat ten langften
eenMaent dacr aen volgende; Endc dit
-ocr page 905-
Placanenv ^.Boeck. ^.Ïit· 3; Deel.
1718
I7I5
den, als alleene die geijckt zijn naet den Dortfchen
Beugel: alles conform d'Ordonnantie daer op ge-
maeckt, op peyne Van foo by den Uytleveraer als
Inlegger te verbeuren, op ycder Vat 't zy groot oft
kleyn een peyne van xxv. ponden te veertich groo-
ten 't pont.
LX.
51 De Pachters ten platten Lande fullen gehou-
den zijn in allen Steden teftellenColle(5teurs,aen
de welcke aen ghebrachtende betaelt fullen moe-
ten werden de bieren die uyt de beflooten Steden
ten platten Lande naer haerluyder bedrijf refpe&i-
ve lullen werden vervoert, ten ware fyluyden een
biljet mede brachten vanden Pachter vande plaets
heurderrefidentie,waer medefy ('t felve den Col-
leaeurs vertoonende) fullen mogen volflaen ,die
in fulcken ghevalle 't felve op den rugge fullen
moeten teeckenen: Maer bekende ende geadmit-
teerdc Bier-fteeckers fullen volftaen, (midts in re-
guard vande bieren die fy onder 't Lail fullen wil-
len uyt voeren, nemende een biljet vanden Colle-
cleur vanden Pachter vande Plaetfe heurder refi-
dentie) fonder den Impoft te betalen, omme de
onfeeckerheyt aen wien fy hare bieren fullen uyt-
flij ten,'t zy Tappers ofte Huyiluyden.
JL λ. 1·
$i Ende fal d'voorfz Ordonnantie gepraétifeert
ende ghernainteneert werden nae den inhouden
vande felve, ende alle voorgaendê nori obfervan-
tien ceiferen.
Ordonnantie vande Scheeps* bieren.
LXIL
53 \7An alle bieren die te Waterofteop de Sche-
» pen gedronckenofte gheconfumeert fullen
werden, ofte oock te dien eynde in ghenomen, de
welcke voor defe vry geftelt zijn geweeft," t zy dat
de felve over Zee gaen , ofte binnen 's Landts va-
rende, gedroncken werden (fonder dat daer onder
begrepen fullen wefen eenige bieren die inde voor-
gaendê Ordonnantien Impoft fchuldich zijn) fal
betaelt werden van een grof Tonne Scheeps-bier,
van watqualiteyt ofte conditie die foude mogen
wefen, 54 in plaetfe van fes ftuyvers 54 van nu voort
aen twaelj'ftuyvers;
Van't half Vat, $4·in plaetfe van
drie ftuyvers 54 van nu voorts aen fes ftuyvers: Ende
kleynder Vaten naer advenant. Ende vande fmal-
tonne "54 in plaetfe van vier ftuyvers een half, 34 van
nuvoorts aen negen ftuyvers
, ende kleynder naer ad-
venant. Ende van alle bieren die in Oxhoofden
ofte grooter Vaten ghevaet fullen worden, fal den
Impoft betaelt worden naer advenant van de grof
Tonne, die den Pachter fal mogen doen royen tot
fijnen koften, in ghevalle partyen opde groote van
de felve niet konnen accorderen·, fonder dat de
Steden tot lafte vande felve bieren yet fullen mo-
gen opftellen.
LX III.
53 Den vóorfz Impoft fal ontfangen ende be-
taelt worden ter plaetfe daer de bieren uyt de Brou-
weryen ofte vande Bierftallen fullen gaen.
LXIIII.
5 3 Tot welcken eynde den Haelder ofte Inleg-
ger vande felve bieren, eerft ende alvooren de felve
bieren in te ilaen, gehouden fal wefen denPachter
ofte Collecleur aen te dienen de quantiteytdi ί
ial willen inilaen,ende daer van nemen behoj-
ke biljet, op pene van opyeder Vat dat bevbn
fal worden ter contrarie vaft defen,of by den Β
roq.
wer of Bierfteecker uyt gefet te zijn, te verbeu
by den Brouwer ende Inlegger refpcdive.elcx^
guldens op yder Vat 't zy kleyn of groot,ende S
en boven de penen vanden Placate.
           "
LXV,
53 Welck biljet by den .Uytleveraer gefien%
de, fal 't felve met roode Aerde moeten doorti
ken, of ten halven fcheuren, ende by den Schink
in 't uyt varen op de Boomen haer ghêlcvert rriof
ten worden in handen vanden Pachter ofte firn/
Commijs , op pene van thien ponden, endetó
trale corre&ie. Sullen oock de Boom-ilijytersoft,
Commijfen vande Pachters, alle Schepen m**
vifitercn.ommede frauden te onderfoeeken L
der dat hen eenige refiftentie ghedaen falmL
werden.
LXV I,
53 Sonderdat in defen Impoft fullen begrepej
wefen de Schippers, Sehuyrlüyden, ViiTchers^c
in 't twee-en-twintichfte ende drie-en·twintkMe
Articule begrepen, die ghehouden fullen wefentt
betalen foodanigen Impoft als inde Ordorinantit
vande binnen ende buyten gebrouwen bieren i»
de boven-gemelue Artieuleri isgeflafuéeit.
* il χ vil
5 3 Sullen de Bief voerders die ö|> de bieren die
byhenluydenghevoert werden , drinck-bieizijn
ontfangende, mede gehouden zijn yder reyfeaen
te gheven, hoe veel fy tot drinck-bier ontfangen,
ende mede daer van den voorfz Impoft betalen,
ende daer van nemen bchoorlicke biljet, op pene
van twintich ponden: Sonder nochtans dat defe!·
ve bieren by henluydert in hare Huyfen fullen mo-
gen in^geleyt werden, ten zy dat daer van eerft en-
de alvooren behoorlijek biljet ghehaelt, ende den
Impoft betaelt fal zijn, ghelijck by alle Huys hou-
dende Luyden betaelt wert, conform het vieren·
dertichfte Articule inde Ordonnantie vande bin-
nen ende uy theemfche gebrouwen bicrcn.op per.c
van twintich ponden in 't gemelte xxxiiij. Aniciil
gheftatueert, daer toe de Pachters onderfoeclcop
allé aenkomende Schepen fullen mogen doen,
't welck by een yeder fonder refiftentie ghedoocht
fal moeten worden.
LX VIII.
53 Ende in ghevalle yemandt eenige bieren urt
leverde fonder biljet gefcheurt, of met roode Aer-
de deur-getogen te hebben, fal verbeuren xxv.gU'·
dens op yeder Vat 't zy groot ofte kleyn,
«53 De Brouwers ende Bierfteeckers fullen aen
defe Ordonnantie verbonden wefen, op den t«
by henluyden gedaen op 't feven-en-dercichftc Ar-
ticule vande Ordonnantie op de bieren $em^"
ende onderworpen wefen de peyne daer by g"
dónneert.
τ γ -y-
53 Ende fal in 'tuytdoen vande bieren gevolg
werden het xxxviij, Articule vande Ordonna ^
opde binnen ende buyten gebrouwen ^n'ci^
dat de Brouwers-knechten alomme onder
fullen werden gebracht.
                           ^
mm
»■
-ocr page 906-
Gemeene Middele
mi
eedt fal werden gheweygerfc Ende ial den aenko-
menden Pachter, den afgaenden Pachter teriaec-
ke voornoemt, ende ter eerderinftantie mogen
roepen voor de Heeren Gecommitteerde Raden
refpeétive, onder welck refort fodanige compofitie
ofte conniventie fal wefen ghedaen, volgende het
fes-en-veertichfte Artijckel vande Ordonnantie
vande bieren.
LXXVI.
5 3 Ende in gevalle yemant den Pachter in 't on-
derfoeck van delen Impoft eenige refiftentie qua-
me te doen, fal den fel ven vervallen inde boeten
vanden Placaten , ende daer en boven arbitra-
lijck gheftraft werden naer ghelegentheydt der
faecken.
         ;
LXXVIL
<$ 3 Ende fullen de Brouwers, Broufters, Bier-
fchoyers, Schippers, Biervoerders, ende andere
haer met bieren geiieerende, heur in 't uy tlcvercn
vande bieren, moeten reguleren in 't halen vande
Dam-ccd uilen, ende vifiteren vande biljetten,naer
d'Ordonnantie vande binnen ende buyten ghe-
brouwcn bieren geëmaneert.
LX XVIII.
53 Den Pachter van defen Impoft ial gehouden
weien in de groote Steden daer de Heeren Com-
miilarilcn ende Magiftraten fulex goet ende noo-
dich vinden, te ftcHen ecnen Colledeur apart, die
ter plaetiê ende op fuJcken uyren als hem gheor-
donneert fal werden, ial moeten fitten tot gherief
vaneenyeder*
LX XIX.
<$z Endefullcnde Pachters endeMedeftanders
vanden Impoft vande bieren inde Steden ende ten
platten Lande,endeder felver Collecleurs aen han-
den vande Heeren CommiftarilTen by iolemnelen
cede moeten beloven,dat fy 't voorfz middel vol-
komentlijck fullen hciTen, onr/angen ende doen
ontfangen, fonder eenige compofitie, remiilie ofte
quijtfchcldinge, geduyrende ,oftc nae hare Pacht,
te mogen doen ofte laten doen.direcïelick ofte in-
dircdelick, ende dat ten aenhooren vande Ge»
meente, terftont na het mijnen, ende eèr tot vor-
der verpachtinge wgrde getreden, den voorfz eedt
fal moeten gedaen werden , ende infgelijcx by de
Medeftanders die naemacls bekent, ofte de Colle:-
cleurs die by de Pachters geftelt fullen werden by
authorifatie vande voorfz Commiilarifen in han-
den vande Hooft-Officiercn vande Steden ende
Dorpen refpedive, die gehouden fullen wefen bin-
nen veérthien dagen na de verpachtinge, daer van
aende Heeren Gecommitteerde Raden notificatie
te doen.
L·· Λ Λ, γγ»
Den Pachter ofte Colleéteur ial aen handen van
den Commiilaris den behoorlijcken eedt-doen,dat
hy noch niemandt van fijneri wegen niet anders
dan de volle gerechtigheyt van defen Impoft ful-
len genieten, ende dat hy noch niemant van fijnen
wegen met niemanden en fullen compoferen ofte
conniveren in eeniger manieren, op pene in den
vijFthienften Articule vande Generale Ordonnan-
tiebegrepen, foo wel jegens den Pachter ofte Col-
Icdeur te executeren, als jegens den genen die met
hem ofte yemanr van fijnen wegen compofitie of
uytkoop aengaet.
                   -.,·.,,
\η%ο
LX XL                     .
Pnde en fulleff de Schippert binnen heure
iLen geen gelagenmogen fetcen, op pene als
£in^?inrichile Articule vafrde Ordon-
i0 n'tieVande binnen ende buyten gebrouwen bie-
^itatueer,Lxxir            <           ^
o Ende omme te voorfien dat geene Schippers
r Jle quantiteyt bieren buyten defe Provincie en
Γ moeen koopen,omme defen Impoft t ont-
Γ ηXo Fullcn de voorfz Schippers foo haeft fy
fl' binnen defe Provincie komen, ghehouden
tcrccriler plaetfe haerderaenkom ft e, fo haeft
r-Wden her Tou vaft ghemaeckt fullen hebben,
·' Jcl1 impoft-meeiler of iijnen Golledteur aen
'Leven de quantiteyt vandc bieren binnen hare
Schepen wefende toe haer drinck-bier, endedaer
ontfangen behoorlick biljet, ende Impoit daer
van betalen, ten ware de felve voor fijn uy t reyfen
«beladen, endebehoorlijcken Impoftdaet van be-
radtwarè gheweeft, op pene van xxv. guldensop
c!ck Vatkleyn ofte groot
L X X H li
o Endefullcfi geene Schippers op Schepen, in
dcie Provincie t'huys behoorende, eenige bieren
ten behoeve van hare uyt reyfen mogen laden in
eenige Provincie, daer defen ;Impoft niet en wert
geheven, op pene van thien gulden opyder Vat te
' verbeuren, die defe ter contrarie fullen bevonden
werden ghedacn te hebben, voor welcke boeten de
Schepen fullen wefen executabel.
LX XIIII.
si De Officieren inde Steden ende ten Platten
Lande, fal haer recht ende gedeelte inde boeten'
ende confïfcatien uyt faecke vande contraventien
in des gemecne Landts Middelen , procederende,
ende haetluydcn volgens d'Orddnnantie compe-
tcrende moeten ghewerden, ende by de Pachters
nochteyemandt anders mogen onthouden wer-
den , op de verbeurte van xxv. gulden foo dickwils
ter contrarie bevonden ial werden , ten behoeve
vande voorfz Officieren, ende tot lafte vande gene
die de voorfz boeten verduyftert fullen hebben,
boven ende on vermindert haer recht inde voorfz
boeten ende confïfcatien.
LXXV.
fc Ende fal den afgaenden Pachter ghehouden
ttefenaen den aenkomenden Pachter te leveren
topic aütentijcq van alle de bieren die inde leftc
Macnt op Tappers ende Burgers-impoft zijn ver-
impofti mette namen vande geene die de bieren
' ebben uyt gefet ende in gheflagen, ende foo den
«^•"Komenden Pachter fufpicie heeft dat den af-
wenden Pachter met yemantfoude mogen heb-
Γ
*n B^compofecrt, fullen de Brouwers ende Brou-
crs,mdicn fy den Impoft felfs verantwoorden,op
eedt by haer gedaen ofte noch te doen, ende
Pacï κ te" verfoecke vanden aenkomenden
direAl··' 7Ccdem°etenverklaren,datfyluyden
lifcn ι? nochre "ndüedelyck niet anders dan
Γζ J? en Impoft Vande bieren hebben betaelt,
toef
         betalen , nochte dat fyluyden eenige
übeda8 ê'ngf oftcover^omfte met yemanr hebben
een ™lnj^00ck rcftitutie van bctaelde Pennin-
Hrblr ce bckomen »°fte fullen doen, o&de
urrcvan xxv. guldens, fo dickwils den voorfz
Van
5· Q. «j
-ocr page 907-
Placatea-i. a-Boeck. 9.Tit» 3.Deel.
÷çéô
1
7*3
L X X X I.
Van defen Impoft en fal niemandt vry noehte
exempt zijn ,dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen. Ende fal den Pachter hem by eede
55 fekken Verpacht inge te doen, ofte te vernieuwen,
verplichten ende verbinden aen den Commiflaris,
Ordonnantie, in tenteren voorde Gecornm
de Raden inde refpedive Quartieren
          lttCfr"
L X X X 11.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoen^
ta
Impoft, fal gehouden wefen t'eynden alle2?
gen te betalen ten Comptoire vanden Ont
een gerecht vicr-en-twi
san
van niet te compofcren, ofte minder te nemen als
naer inhouden van defe Ordonnantie: tfNochte
ghedoogen dat hy yemant van fijne Medefianders,Colle~
Üeurs of Dienaers fulcks werde gedaen diretlelick noch
indireclelicken. Ende contrarie doende, dat hy hoven de
peyne inde Generale Ordonnantie begrepen, niet meer en
fal mogen pachten, noch Borge, noch Medeflander wefen,
Ende foo eenigen Tapper (onder pretext dat den
Pachter met hem niet en wilcompoferen) geen
bieren fal willen in leggen.of tappen, dat hy ('tfel-
ve doende drie Weecken geftadich) verbeuren fal
vijf- en - twintich ponden van veertich grooten
't pont: t'Appliccren als in 't Placaet is gheroert,
ende boven dien binnen den tijdt van drie J aren
geen bier te mogen tappen , op de verbeurte van
drie hondert ponden munte voorfz, ende arbitrale
corredie. Ende indien eenige compoferen van
defen Impofte, fullen de andere Pachters de felve
daer over mogen bekeuren, ende hunne adie, vol-
gende dek Ordonnantie/1 Placaet ende Generale
deel van fijnen beloofden Pachtc,oftbygcbr5?e
van dien fal d'Ontfanger 't felve mogen doen?
cuteren ende innen aen den Pachter of fijnen Ë
gen, naer vermelden ende inhout vande GenS
Ordonnantie.
                                           ^
LXXXIII,
Ende fal de Pachte van defen Impoft jnea
opten eerften Odobris 1631. eeritkomende.ft
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden denk
ften Martij 1631. daer aen volgende metterSon'
nen ondergangh.
LXXXIIII.
Op de Conditien ende Voorwaerden foojta
Generale als in defe particuliere Ordonnantie^,
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt als vooren, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent bydenGj.
committeerden vanden Heeren Staten, opten
I.  Oclober 16x 1 voor Jmptiatie in gevoeght.
x. 3.4. ßô/1). April 1607. by gekomen.
6.  t'Sedert Oclober 16x4. is den Impoft vande Bieren foo hooghgefielt, als hier Art. 3 ,4, 5 ,6 i/f 7. flaet, ^wt-
gaende Ordonnantien tfedert den /are 16o«| men maer fes, feventhien, vijf-en-twintich ftuyvets ,èic
gulden acht ftuyvers, negen-en-twintich gulden, refpetlivegeheven,
7.  Defe woorden zijn Oflober 161 é by gcvoegïït.
8.  Defen Impofi is mede in Oclober 16x4 tot vijf gulden thien ftuyvers ghevordert. d'Ordonnantie vmOftèu
16x3 wiert vijf gulden vijf ftuyvers. Ende by alle de voorgaende maer tot vier gulden fevcnthienfluy·
vers geheven.
9.  By d'Ordonnantie vanden Iare 1605 envolgende, wiertmaer vier gulden, by die van Oclober 1613, vier gul-
den acht ftuyvers, ende tfedert tot vier gulden derthien ftuyvers, als hierfub mm. 9. geheven.
I o. Mede Oclober 16x4/00 hooghgefielt De voorgaende vorderen vijf en-twintich ftuyvers, *
II.  Defe woorden zijn Oclober 1611. (als num. 7>)by gekomen.
lx. Oclober 16 n foo hooghgefielt 1 Byde voorgaende wiert w<wdrie-en-twintich gulden tien ftuyv. ö®*·
13.  Mede Oclober 1611 tot vier gulden feventhien ftuyvers gevordert; De voorgaende eyfehen drie guto
achthien ftuyvers.
14.  Mede Anno 161 ô foo hooghgefielt: Volgerts de voorgaende Ordonnantien wiertmaer drie gulden vijf m'
vers geinnet.
                                                     '
I <5. Met dit, ende vier volgende Ar tic uien, is d'Ordonnantie tegens de verpacht inge van Otloher 16 31 geamfi^1·
ï6. Jpril
i6zx foo gefielt: Jnplaets van welcke de voorgaende [eggen,.-fullen vry endc exempt wefen vm
Bieren die fy in hare Schepen fullen doen, &c<
17.  Ampliatien vanden Jare 161·).
18.  Mede Ampliatie van 1615.                                                                                                .
19.2,0 emi. Dit Art. onder num. ly.als oock het volgende, is in d'Ordonnantie van April i6zo: doch de #'<""
onder num. zo. int Curfijf"gedruckt, zijn April 162,1, ende die onder num. zi. Jpril 16%^ gekomen.
÷ ÷, Ampliatie vanden lare 1615.
2.3. Defe woorden zijn April iGx^by gekomen.                                                                         ò ^,
14. Ampliatie van April é 6xo. Alle de voorgaende Ordonnantienfieggen alhier rïnfgelijcx referveren de ß> £
aen hun, omme deurheurlieder Gecommitteerden de Officiers vanden Lande ende an^eij?nL.
lijck vervolch alomme te mogen doen: in welcken ghevalle de peynen ende verbeurtcn lulic ^
men tot profijte vande felve. Ende fullen de Pachters ghehouden wefen hun precife naer
tijckel te reguleren,
÷ 5. d'Articulen onder num. ÷ <5. zijn Jpril 16xo. in gevoeght.
x6. Ampliatie vanden Jare 1615.                                                                       \                ·({^
X7. Jnno 1615 fogefielt: De voorgaende feggen: die tot opficht van den ommeflach fal'wordengecM
x8. De woorden onder num. x8. in 't Curfijf gedruch zijn April ÷ 6x4 in gevoeght.
X9. Ampliatie van ApriliG%o.
                                                                                    . <oin(n,
304JI1.I. De woorden onder num. 30, zijn Oftofari6o6, Bèüplgende onder num. \i.Anno 161$ ty/
3x. Jmpliatie van Jpril i6xo.
ñ
Ç
33
-ocr page 908-
Gemeetie MiddelenJi : Bieren.
17^5
f il
j^t>lidtievandenjarei6iy\'t                                          ·-;                                           v'"
"' i% „oordenzijn April i^bygebmem
V- CTJdeAmpliatie vanApril 1610.                                        ;                  >
38-  7. > ^A»djnoock April'i6zofoogeflelt: De voorgaende Ordonnantien tot 1618 incluysfeggen: Bieren
39-  ^ en in leggen anders als met heele Vaten of Tonnen. Doch de volgende Ordonnantien tot 1619 ^
^f/eggen: anders als met heele of hal vc Vaten of Tonnen, &c.
j Jhfiatie van April Ï6%%.               t                             ■·
4°· //rjomantien tot Oclober 1619 «k%j wgiw Ëá?/· Jy .· Ende indien yemant eenige bieren wil uyt vöe-
41 en om te verkopen ter plaetfen daer hy die beft fal konnen venten, fal infgelijcx 't felveden Pach-
'er vande plaetfe daer hy die haelt aen geven, onder biljet ende peyne als· vooren s Ende fal tot'ge-
1 piaerfen lojlen, fonder te onderhouden 't geene hier vooren in 'tdrie-en-rwintichfte Artijekel is
geilatueert, op de peyne aldaer geftelt.
Me „oorden zijn Oclober 1606 bygekomen.
Ê" f
Dli ende't volgende Artijekel'is April i6zovoor Ampliatie in ghevoeght. Ende Oclober 162.1 met de
41
C>1 gorden onder num. 44. in 't Curfijfgedruckt verandert. Het Artijekel vanden /are i6zo flont aldus : Alle
Bierfteeckers ten platten Lande fullen egeene bieren mogen uyt fettenende verkoopen , ofnmè
vervoert te worden buyten 'treflbrt vande verpachtinge, onder de welcke de felve Bierfteeckers
woonen.
<«m6. Dit Art, is Anno i6oS,ended'Ampliatie daer inne in't Curfijfgedruckt Aprilº6æï by gekomen.
4
Êé
en 48. Dit Artijekel is Anno 1615 voor Ampliatie by gekomen: Doch inplaets vande woorden fié num. 4 8. in
't Curfijfgedruckt {de welcke Aprilº6ææ foo geflelt zijn)feyden de voorgaende: Ende fullen dé Tonnen daer
mede de felve gevoert worden moeten open wefen, of met Hoy of Stroo de fponde gheftopt ,op
dat men mereken moge dattet Dunne-bier is, ende niet anders als voor Dunne-bier mogen ver-
kochrende uyt geroepen werden, op gelijcke boeten.
49. Mede Aprili6rz. by gekomen,
ö. ((Ordonnantie 'u Oclober
16zz. met dit Artijekel verrijekt, ·
Dit Artijekel is in d Ordonnantie van Af ril é â÷ô./ïï geflelt. dOrdonnantie van Oclober 16x 1 feyt é De Pach-
ters ten Platten Lande fal vryftaen inde Steden CollccTeurs re mogen ftellen,aendc welcke aen
gebracht fullen moeten werden de bieren die aldaer naer de Plaetfen van heur bedrijf uytghevoert
fullen worden, mits demfelven kundtbaer maeckende, endeden Ingefetenen ten Piatten Landen
vryfal ftaen, ofte aen hem, ofte ter plaetiè beurder refidentie den Impoft te betalen. Dochinvoorigjc
Ordonnantien is dit Artijekel niet geweefl, als oock geen vande volgende tot het
79 Artijekel incluys.
<5÷Ì5£ d'Ordonnantie isApril'1633. meifd Articulen ondernum. <,%. Ende Aprilº6ææ. met de Articulen onder
mim.ft.geamplieert.
              >'J'jl
54. Defe verhooginge is ffedert Oclober 16x8 by gekomen.
tf. Ampliatievan April éâ÷ï.
3« Ordonnantien, op *tfehefubjS9 volgende den welcfyn ten behoeve
vande gemeenefaecke, over al inden Lande"ûáç Hollant ende Wefl*Vrieflandt,foo wel inden Steden als
ten platten Lande, van wegen ende volgende den cohfente vanden Staten vande felve Landen, dege-
meenelmpoflvan alle de Bieren in Hollandt
, JVefl-Vrieflandt ende andere Í ederlantfche Provinciën
gebrqutVenf.Jrlitfgaders van alle Uytheemfchegebrouwen Bieren, geheven ende gheinnet is ffedert
den}are
1633 totdenJare 1655 incluyrl \ á"1·.
              ·;,;. / ; ■.
.. nAiï'j-: 21'.k:Ü Vil j .'          :,.Vj
I »En fal binnen den Lande van Hollandt
^ende Wcfl>Vrieilandt, egeen Bieren mo-
J gen brouwen, iiïinder dan de grove Ton*
in/3? °°ç guldcn'dertich ftuyvers, twee gulden»
fwe loo voort opgaénde tot fuJcken, prijs als men
de&Jïï: Uytgei°ndertde Scheeps-bieren die op
dir i!epen B^oncien engeconfumeert worden,
rih? ,rjUft;enfuI1enmogen,wprderïtot.alfulcken
Lir r 1. ^ de Slippers den ikouWers aen be,
wers f R Worde««noch en fullenie voorfz.Brou*
corn ° ° r0uftcrs
geen bieren niogea vaten, ofte
rendcd " 'da"
ift Tonn^'hake ^nnen, Vie.
ienniffe'^f Acntendeeltgens:, 1 (ten ware met
&cti \ vandenPad}ier<:endedat daer van
telen enf 1 ^^ Tmnen
»halve Tonnen, Vieren-
we Achiendeelrge,is,
eerft ende at vooren ge-
ijekt fullen moeten wefen by den gefwooren Yc-
ker, op deiuyfte maet vande Bier-tonnen, æ Ende
fullen tot dteneynde geene groote noch kleyne Vaten uyt
dejAuypers huyfen,ofteatyt de Brouwers Auyp-huyfen,
5 nochte oock by particulieren die haer eygen
Vaet-wctck gebruyeken, inde 4 Brouweryen mogen
werden gebracht,, voor ende aleer de felve behoor lijeken
fullen zijnghekrantendegheljckt als vooren,
5 op een
boete van twintich pondeft te yerbeuren by den
Brouwer 6 diefoodamge ongeijekte Vaten in fijn Brou-
werye ontfangeh fal hebben
, ende gelijcke twintich pon-
den by dengeenèn die de felve inde Brouwèrye fal hebben
ghelracht, beven de verbeurte van het Bier dat in onge-
ijohe Vaten geflagen fal zijn
, maer de Scheeps ende
Viilchers bieren fullen ghevaet wotden 'm fulcke
Vaten ende Tonnen , ais de Schippers ende Vif-
fehers goet fullen vinden, midts betalende den
Scheeps-
-ocr page 909-
172Ó
PlacateiLj. a.Boeck
l7ll
ofte Soetelarye by confent vande MagifW
len houden, ende allen anderen metten fe]
een Huys woonende, 6foo wel ter plaetfe»^ 'ä
parige als geen eenparige Impofl wert betaelt, Uï^l
talen van elck Vat ofte grove Tonne Biers il'
in leggen fullen.van wat prijfe de felve moeen *
fen, twee gulden veerthien iluyvers, boven
ne de Steden al vooren daer op mogen fteir
8 Ende vande Engelfche , Lubeeckfche , endc <Jf
Uytheemfche Bieren ,buy'ten de Geünieerde Neètl^f
gebrouwen
, mitfgaders vande Binnenlantfche *Ll ^
wen Bieren, injat^oenvanEngelfche, Lubeeckfche *
andere Uytheemfche Tonnen gheflagen, acht guldtn^
thienfluyvers.
XIII.
7 Ende fullen de Brandewijn - maeckers end?
Branders, ghehouden wefen den voorfz \2l
refpe&ive te betalen van alle de bieren die ftrn
den fullen in leggen, 't zy of het ware om te%
ken ofte te tappen by de kleyne mate, ofteïéç
gebrandewijn af te branden, ten warefuyre,va«fc
endc verlegen Bieren , de welcke de voorfz Bia5.
ders terftont nae het indoen.vande felve bieren,l
prefentie vanden Pachter ofte fijnen Commjsg
len moeten vermengen met water, ofte anderfms
datfeondrinckelick zijn, volgens 't achtftc Áö
kei vande Ordonnantie van de Brandewijn, ø
pene Yan xxv, gulden.
XIIII.
Salmede den vollen Tappeg Impoft moeten
betaelt worden van alle bieren die by eenigeVet·
gaderingen van Gefalfchappen, als Schutteryen,
Gilden,Kolven ofte gemeenehuyfen.alsLcemu)·
fen,Gilde-huyfen,Doel-huyfen, Vergaderingen van
jonge Luyden, Gerechten, Collegien van Schutte-
ryen of Rotten der felver, Gebuyren, Gifc-bruytf
tem, Reeders van Schepen ende BuyiTcn, ïñþ
Reeckeninge, of andere Compagnie in gcleytwe·
dende, in Burgers ofte Huyfluyden huyfen.cnde
tot lafte van het gheheele Gefelfchap oft Comp·
gnie, ende uyt gemeene beurfe oft penningen be-
taelt werdèndé. En 9 mede vande Bieren die k Soc*
telaers ofte Soldaten van Compagnien te Pao*
ende te Voet, bieren om^gelt tappende, ofte Tafci-
gaftenom geltfettende ofte houdende, fullen in
leggen. Maer fullen van Tappers-impoft "f
wefen de bieren die ten Huyfe vande Schipp^0;
Stierluyden werden ingeleyr,ende 'tBoots-vol»
in 't toe-ruilen vande Schepen wort gefchondCR,
ende by't felve Bóots-volck gcdroncken.
■·=>/'■.. IXiV/i:                - , ,
Welverftaende, dat die tot gerief vande m
fchamele Menfchen , bieren van lotweP1^
hóoghflen drie gulden „het welck bymemantFH
werden gedaen i als by die geene die daer toe ^ã
kregen confent vande Magiflraet, de Pachter'M
daer op gehoon zijnde,
wil tappen, en fullen daet^
niet meer ten Impoft geven dan de Burgers.
datfe geen WyHen nochte fwaerder B»erinl^L
noch tappen follen mogen, op de verbeurte í
felve Wynen ende Bieren, ende voorts op P^£
in den voorfchreven Placatc begrepen- 1»^
fullen de felve oock niet vermogen eenigt'lel^L·
t*n binnen hare Huyfen, op peyne van wecw 1
den.
Ende fullen gene, 't zy Tappers, l«£ v
Drooge-gaftcrye-houders, ofte andere aw s
Scheeps-impofl;, naer advenant de grove Tonne
te reeckenen.
U
De Pachters fullen tot Impoft ontfangen van
elck Vat ofte grove Tonne biers, ende alle minder
ghedeelte naer advenant, die byde Burgers ofte
Huyfluydcn voor hun eygen provifie in gheleydt
werden, ofteoockopde Scheeps-timmer werven»
endc op 't vertimmeren vande Schepen gcdronc-
ken werdende, fulcks hier naer volght.
III.
Eerfl.daer geen eenparieen Impoft wert betaelt,
vandc bieren van twintich iluyvers de Tonne, elf
iluyvers. Ende fullen de Steden t'heuren behoeve
foo vele daer op mogen (lellen, fonder meer.
IIII.
Van Bieren van dertich iluyvers, twee-en-twin-
tieh iluyvers. Ende fullen de Steden t'heuren be-
hoeve daer op noch mogen ilellen vier iluyvers,
fonder meer.
V.
Van bieren van twee guldens, dertich iluyvers.
Ende fullen de Steden t'heuren behoeve daer op
noch mogen ilellen acht iluyvers, fonder meen
VI,
Ende vande bieren boven de twee gulden, drie
guldens derthien iluyvers, fonder dat de Steden
boven de vier en twintich iluyvers, aen 't Lant ge-
cedeert , meer daer op fullen mogen ilellen als
noch gelijcke vier en twintich iluyvers.
VII.
Van een Ooiiers Vat Jopen-biers negen-en-
twintich guldens vijf iluyvers. Ende fullen de
Steden daer op noch mogen ilellen drie guldens,
fonder meer. Van halve ende andere Vaetkens na
advenant.
VIII.
Van d'Engelfche , Lubeeckfche ende andere
Uytheemfche bieren, 6 buyten de Kereenighde Neder-
Iandengebrouwen,mitfgaders
vande binnenlantfche
ghebrouwen bieren, in 't fatfoen van dEngelfche,-
Lubeeckfche ende Uytheemfche Tonnen ghefla-.
gen, te reeckenen nae de grove Tonne vijf gulden
tien iluyvers. Endc fullen de Steden daer op noch
mogen ilellen dertich iluyvers, fonder meer.
IX.
Ende van Smal-bant naer advenant. Ende ful-
len de Steden daer op noch mogen ilellen achtien
iluyvers, fonder meer. Ende van meerdere, ende
mindere Vaten naer advenant.
X.
Item, daer eenparigen Impoft wort betaelt, ful-
len de Burgers ende Huyfluyden betalen van elo-
ke grove Tonne biers die binnen den Lande van
Hollandt ende WeftWrieflandt, mitfgaders die in
de andere Steden vande Geünieerde Provinciën
gebrouwen zijn, dertich iluyvers, Halve, vierert-
deelen ende Achtendeelen naer advenant.
XI.
Van een Oofters Vat Jopen-bier, negen-en-
twintich gulden. Ende fullen de Steden daer op
noch mogen ilellen drie gulden fonder meer. Van
halve Vaten endc andere Vaetgens nae advenant.
XII.
7 Ende de Tappers ende Herbergiers, iöo wel
van VVynen ende Bieren, als die Drooge-gafterye
-ocr page 910-
Gemeens Middelen^ ♦ Bieren.
lf%$
çÀ%
ft'fubjeA wefende*, vande kleyne Tap> I tchi moeten aenwijièn alle die bieren die fyluyden
ten Impolt j moen halen by Kruycken» | ten inganck vande Pacht in haer Huyfen ,,Kelders
ofte Packhuyfen fullen hebben, om de felve by,
den Pachter ofte fijnen Commijsgepeylt ende op
geteyekentte worden, fonder daer van eenige te
verfwijgen, verfteecken i ofte gedoogen dat fulcks
gedaen wert, op de boete van twee hondert pon-
den , mitfgadersdc verftcecke bieren, van welcke
bieren de voorfz Bierfchoyers, Facteurs, Koopluy-
den , ende alle die haer mette handclinge van bier
gheneeren, fullen ghemaeckt worden Debiteursj
mitfgadersvande bieren die fyluyden nae datum
fullen ontfangen ende opflaen ,.om de felve by af-
fchrijvinge te moeten verantwoorden, mits genie-
tende voor Jaccagie ende drinek-bier, een Tonne
op 't Laft, 18 veert/en Tonnen hantfleeck, ende dertien
Tonnen duymfleeck voor een lafl glmeeckent;
Welver-
ftaende nochtans dat de voorfz Bierfchoyers van
de over gehouden Bieren geen profijt vanden Im-
poil fullen genieten, alfoo dickwils ghebeurt dat
deur de gtoote Neeringe de bieren niet en werden
gekeldert, maer by 't uytflaen uytte Schepen gele-
vert werden, ende mits dien weynich ofte geen
laccagie hebben. 1% Ende fal den Pachter ofte fijnen
Gfimachtichden prefent mogen zijn ,foo wanneer de Bie-
ren in gheflagen werden
, om te mogen fien of de felve in
quantiteyt ende qualiteyt accorderen met de Dam-cedul-
len, ende of de Vaten hamfleeckofte duymfleeck zijn
, om
in het maecken vande reeckeninge vande vermifle Bie-
ren daer op reguardgenomen te werden
, fonder dat den
Pachter ofdeffèlfs Gemachtichde* daer inne eenich beleth
ofte verhinderinge fal mogen werden gedaen,op een boete
van fes hondert ponden
, ende fal van 'tgeene vermifl
wert, Tappers Impofl* moeten werden betaelt. Des fullen
mede afflachfitecken die lieren diegefpilt werden
, mits
dat men 'tfetyefoo haefl doenlijck, behoor lijck fal moeten
doen blijeken % Ende fullen de B/erbefchoyers, Fatloors,
Koopluyden, ende andere haer met de handelinge van bier
geneerende,
19 geenc bieren metkleync mact, kan-
nen , FlefTcn ofte andere inflrumenten mogen uyt
leveren ofte verkoopen, bp de boete van twee hon-
dert ponden.ende van haer neeringe gefufpendeert
te werden den tijdt van een Jaen io Ende fal'de
Pachter
gehouden zijn te ftellen een goet ende ge-
trouw Colleiteur, die daer toe by de Heeren Ma-
giflraten fal werdenbe eedicht,dat hy ghetrouvvc-
lickallede bieren fal optekenen ende afichrijven.
J\ Ë..
xi Ende fal de Pachrer of fijnen Ghemachtich-
den,alle Maenden ten huyfcende inde Kelders van
de Bierbefchoycrs, Fadoors ende Koopluyden,en-
de als vooren peylinge vande bieren mogen-doen,
ende vanden in ende uy tflach reeckeninge maken:
Ende fuJJen de felve Bierbefchoyers, Fa&eurs ende
Koopluyden ghehouden zijn den Impoil van haer
Vermifle bieren, in voegen als vooren,promptelick
ende fonder eenigen uy titel aen den Pachter ofte
fijnen Gemachticnde te betalen.
•y                            XXI.                            ·
Ende fullen de Bier-befchoyers ten platten Lan-
de , haer moeten reguleren nae 't geene de Bier-
befchoyers inde Steden te lafle is gcleyt, bchalvcn
dat fy geen bieren buyten hare Parochien mogen
uyt leveren, ten zy fy aenwijfingc fullen doen, aen
wien fy haer bieren hebben ghelcvert, ende fullen
mette biljetten vanden Colle&eur haer reeckenin-
5. R                            ge-
fÉêçïß aSnts! op de' verbeurte, van thicn
ij-- te verbeuren,
gulden te vt
            ÷.í.1,,. ·, ■ rmmili ô . u ?»L
ô™ Platten Lande fullen de Huyuieden mo-
Jvolftaen met den Impofl die fyluyden heb-
£n bc aeldt van hare bieren ter plactfe Ì
ScTwoonachtich zijn, niet tcgenflaendc de fel.
htaen in andere Jurifdidien in 't Velt met
? ucken ghebrachtl Pilde by hare Arbcyts-volck
ii,« fihedtoncken worden , ende anders niet.
ïndc fullen fulcks niet vermogen eenige bieren
met Kruyeken, FleiTen ofte andere Vaten uyt het
×é van een ander Pachter, ofte andere Quartie-
endaer dcfen Impoftniet en wert bctae t te ha-
ai omme binnen haer Huyfen, of m t Velt ghe-
confumcert te worden * op pcyne van \i tweehon*
^/M/Mfelcke reyfe te verbeuren.
Den genen die eenige bieren binnen de Steden
ofte Plaetfen 13 van Hollant ende Wefl-Vrieflarit fal in
brengen * die 14 tn eenige andere der Geünieerde
Provintien 14 ofte buyten de felve gebrouwen zijn,fal
gehouden wefen aende Pachter oft Collecleur van
den ecriïen aenkomfle,aen te geven de quarttitcyt
ende quafireyt vande bieren die hy inne heeft, om'
by den felvcn gheregiflreert endeopgeteyekent te
werden, voor ende al eer hy mecte bieren fal ver-
nachten , opte verbeurte vande Bieren. Ende in
gevalle de voorfz bieren aldaer niet fullen werden
op gefiagen ofte geloft, fullen de felve niet mogen
vervoert worden, voor ende al eerden Pachter ofte
Collecleur van dieplaetfede voorfz bieren heeft
gevifiteert, de welcke daer van geven fal een biljet,
inhoudende de quantiteyt van dien, 15 vvelck bil-
jet den Schipper ofte Vervoerder vande bieren ,fal
moeten over leveren aenden Pachter vande plaetfe
daer de Bieren ghebracht ende op gefiagen fullen
werden. 16
X V11l
Item, foo en fullen de* voorfz bieren niet mogen
werden gebit oftgekeldert, voor ende al eer de fei-
lt zijn aen gegeven aenden Pachter ofte Coileéteur
vande plactfe daer die op gheflagen werden, ende
oatdaervan ghehaek is een biljet, inhoudende de
quantiteyt ende qualiteyt van dien , ende fullen
«cl ye biljet over leveren aen de ghefwooren Bier-
bekers, om de felve bieren te wereken, ende ßóï
een Bierftecckec, Fadoor ofte Kooper vande Bic-
icn, de felve in ilaet fonder aen geven, fullen de
w»cn verbeurt wefen, ende den Bierfteeeker, Fa-
geuren de fomme van fes hondert Carolüs gul·
dc&r j vén dien van haer Neeringe gefufpen-
oJtï r, den liïdt van ecn Jacr, hetwelcke
oück .piaetfehebben fal vande bieren die binnen de
Vricï fC Plaetienvan Hoiia'ndt ende' Weï-
ftecckp f7 Zijn gebrouwcn,ende dieby de Bier-
de ÂfcSL uan ' ^éòç mctde handclinge van
n gnencerende ) fonder aen te geven als
[ ^0^"' fuJlcn werden in gefiagen
18 inde Steden
Xtp/!iena,lcBier-bcfch°yers-
alle dieh Undt* Fa#oorS> Koopluyden, ende
"«r met de handeljnge van bieren genec
-ocr page 911-
PlacatetW 3.Boeökl^ 9.T1& 3.Deel.
173°
7JI
ge van haer uyr ghéleverde bieren moeten verifie- I werden in handen vanden Commijsdaertr»
ren: Sullen oockdeCollecleurs geen biljetten van | ftelt, alvvaer men van
affchrijvi nge mogen gheven, ofte doen geven, van
't voorfz Boeek-ho
bieren die gevoert werden buyten'trefortvanhare
verpnehtinge, ten ware die gecne die eenige bieren
begeerden te halen buytennetdiitriétvan fijnever-
pachtinge,met fich bracht een biljet vanden Pach-
ter ofte Collcdteur van 't refort van die verpachtin-
gc daer die bieren fouden werden gebracht, op dat
dien Bicrfchoyer die fülcke bieren fal komen uyt
te leveren, met dat biljet den Pachter van fijn re-
fort mach bewijfen de bieren aldaer ghebracht te
zijn, ende daer deur verminderinge ghenieten van
die biercn,dacr voor hy Debiteur by 't xix. Artijckel
is geitelt, op de boete van op ycder biljet thien gul-
den te verbeuren', aen den Pachter daer de bieren
fullen werden gebracht. %%
b xxii.                 !
Item, foo fullen geen Brouwers, Broufters, ofte
yemant van haer Huyfgefin bieren mogen uyt le-
veren , 't zy of de felvé bieren binnen de voorlchre-
ve Sradt ofte reforte van diengeconfumeert fullen
worden, ofte dat die binnen de Steden oft Plaetfen
vande Vereenichde Nederlanden, mitfgaders buy-
ten de Provintien werden vervoert, of die t'Scheep
gedroncken ende geconfumeert werden,voor ende
aleerhenluyden vertoont wert het biljet van den
Pachter haerder refidentie,inhoudende de quanti-
teyt ende qualiteyt vande bieren, nae welck biljet
den uytleveraer hem fal moeten reguleren, op de
boete van fes hondert gulden, ende van haer Nee-
ringe ghcfufpendeert te werden den tijdt van een
geheel Jaer. Des fullen de Brouwers die hun bie-
ren uyt het Gicl Schepen, om op haer Bierftallen
te fenden (alfoo fulex by nachte ofte t'favonts fpa-
de dickwils moet ghefchieden) hun bieren als fy
boven 't Laft fchepen,t'allen tyden mogen uyt het
Giel fchepen, als het beft gelegen komt, mits dat
in fulcken gevalle den Schipper ofte Innemer van
de felve bieren niet en fal mogen afvaren, voor en-
de al eer de fclveaen de Pachters zijn acn gegeven,
fo veel de quantiteyt ende qualiteyt aengaet.ende
daer van verkregen behoorlijck biljet, op pene als
vooren. Ende fullen de voorfz Uytlevcracrs gehou-
den wefen de biljetten vande bieren die binnen de
Stadt haerder refidentie ofte Vryheyt van dien ge-
confumeert werden, ten halve gefcheurt ofte gne-
caiTeerr,!evcren in handen vanden gefwooren Bier-
wereker, ende daer van houden pertinent Rcgifler,
endefal den Pachter door fijnen Commisalle mor-
gens tot de voorfz uytlevcracrs ofte Brouwers
doen halen een Ceel, inde welckede voorfz uytle-
veraers fullen gefchrevejn hebbende nombre ende
qualiteyt vande bieren, die fy met Tonnen, half
Vaten , ende minder gedeelte daegs te vooren aen
Tappers ende Burgers hebben uytghelevert, ten
eynde de Pachter alle fijne biljetten vande ghe-
fvvooren Arbeyders mach bekomen, ende dat ten
reguarde niet en kan werden ghepracWeert dat de
Brouwers hare bieren verantwoorden, ghelijck de
Bier-befchoyers als vooren moeten doen , op de
boete van tien guldens t'elckens te verbeuren, ten
ware inde Steden daer geobferveert wort, dat men
om elck werek dobbelt, de biljetten vande ghe-
wrochtebieren.doorde ghefwooren Bierwerekers,
datelick (na het wérek van dien) wedef ghelevert
ende ontlaft, ende fullen de biljetten^ande?^
die uytte Brouvveryc ghelevcrt worden, met f?
oft roo Aerde werden deurtrocken, ofte ten hal
gefcheurtTop dat men fien mach dat daer eens?
op uyt gelevertis, op de boete van xxv. gulden Γ
elck biljet dat bevonden fal worden nietgecafi"
te zijn.
                                             5 "*
XXIII.
4}Gelijck mede alle dcBier-befcjiovetsy,
Steden ende ten platten Lande , Fadoors U
Koopluyden vande bieren, geen bieren fullen n*
gen uyt leveren, voor ende aleerhenluyden/
toont wert het biljet vanden Pachter haerder■ Jj'
dentie , inhoudende de quantiteyt ende qualith
Vande bieren,; naer welck biljet den uytierera*
hem fal moeten reguleren, op de boete van fa
hondert ponden, ende daer en boven een Jaer vu
hare Neeringe gefufpendeert te werden , endeiuL
len de biljetten vande bieren die uyt gelevert we
den, met Ind ofte roodc Aerde door rrocken,é
ten halven gefcheurt werden, op de boete van$
en-twintich ponden van elck biljet dat in voe^êa
als vooren niet ghecafieert fal zijn, ende fulfenè
Bier-befchoyers, Facleurs ende Koopluydenm
bieren inde Steden , dacr.en boven in het uytlere·
ren van hare bieren moeten onderhouden i\khet
geene dien aengaende in't voorgaende Artijckel
den Brouwers is gelaft, op peyne als in 't felve fo
tijckel.
XX ΠII.
Den Schippers ofte Schuy t-voerders diebinnen
de Provincie Z4 van Hollam ende Wefi-Vriefiant^
naerlick de bieren voeren op vafte Bierftallen,foo
indebcfloten Steden als ten platten Lande .fullen
gehouden wefen in't begin van elck termijn cautie
te ftellen, dat fy de bieren dieby haer vervoert wer-
den ter gedeftineerde plaetfe fullen brengen,ende
fullen i5alle reyfe harerjvederkom Ik met biljet
vanden Pachter vande plaetfe daer fy de bieten
fullen hebben gebracht, moeten doen blijden aen
den Pachter ofte Collccleur daer fy de felve bieren
hebben in genomen,dat de nombre ende qualiteyt
vande in geladen bieren aldaer is ghekomen.endc
fal den voornoemden Colledeur het Mte op fijn
Regifter moeten fuy veren, ende de biljetten liafie-
ren, op peyne fo den Schipper ofte Schuytvoeroa
ingebreecke bleefhet biljetoverteleveren.fahj1'
beuren voor de eerfte reys 26 vijf en tmntkh^n^
ende niet te min den naevolgende reys, i.6fofh
der ft nts binnen competent en tijdt nae de afgetyenW
vande "plaetfen, op de welcke het Bier ghedepnec'
**
gebrachte werden, 't welck falfiaen ter arbitn$ **
Schepenen Commiffaritfen,hct voorfz biljet gehouden
wefen aenden Voornoemden Colletfeur tebenan·
digen, %6 op depeynenvan als FraudateurghejW^
werden
Ende [uilen de voorfz. Schippers ofte Sel-
ders geen Dun, Scheyn ofte* Schèrbier 'mèf .^j ζ
nochte by de Bierbefchoyers ofte andere met de
W*J
ge van Bier haer gheneerende, inghejlagen m<$n
den, op de boet e van twee hondert ponden.
XXV.         27 m
Item, foo yemant binnen eenige Steden
defe Provincie bier quamen te koopen, om ^
-ocr page 912-
.!« Gemeene Middele
, sr.rlen ofte Plaetfcn vande voorfz Provintien
icrC ü™ die eecn ordinaris Bier-voerder is, fal
teVeTbren,enfen biljet van den Pachter ofte
HSEï* plaetfe daer hy de bieren fal wil-
. hinecn, inhoudende de quantiteyt ende qua-
!en ndièn welck biljet byden Colleaeurvan
Kille daer'de bieren fullen werden gchaelr» fal
Crnrkcn worden, ende hem daer voorgeven
,n g Anr biÜct, inhoudende de felve quantiteyt,
Τ,ΓηΧ tonen Brouwer, Bietbcfchoycr.Fadoor
f Koopman vande bieren, bier fal in laden, ende
t
leren,            êlti
33            XXVL
Niemandt vande Ingefetenen defer Provincie
34 en fullen vermogen bieren te gaenkoöpen ofte
halen in eenige vande Geünieerde Provinciën, om
ten Platten Lande gedroncken te werden,of fullen
ghehouden wefen neureerft ende al vooren te ad-
drefleren aenden Collecleurhaerder woonplaetièj
ende hem acn geven de quantiteyt vande bieren
die fy van meeningc zijn aldaer te halen, ende ful-
len 't iel ve bier niet mogen op doen , voor ende al
eer fy den Impoft daer van hebben betaelt,opdc
boete van twee hondert gulden t'eleken te ver-
beuren.
XXVII.
De gefwooren Bierwerckcrs en fullen geen bie-
ren mogen wereken, 't zy in Tappers ofte Burgers
Huyièn, voor ende al eer daer van gelevert is Tap-
pers ofte Burgers Ceelen , de welcke met onder-
fcheyt van Letteren ofte teyekenen fullen wefen
gemerekt, om de felve biljetten uyt den anderen
te kennen , waer na de voorfz Arbeyders hun ful-
len moeten reguleren, op pcyne (fooyemant bier
werekt fonder biljet, of datfe op Burgers biljet bier
in Tappers Huyièn brengen) van te verbeuren
3 5 een boete van twee hondert ponden van veertich groo-
ien-''t pont. Gelijck de voorfz Bierwerckcrs mede gehou-
den fullen zijn ten allen tyden des by den Pachter ofte
fijne Gecommitteerde verfocht zijnde, t'eleken eenich bier
by henluyden fal'zijngewrocht,moéten doen aemi>ijfrngef
waer #nde wierijylieden de felve. bieren hebben gebrachti
ende 't felve des /toot, ende by den Pachter verfocht zijnde
met eede fal moeten verklaren
, opghelijckepeynen, ende
daer en bovennoch gefufpendeert te werden van fijne Of-
ficie
, endeTullen alle de biljetten van 't werek, dat
fy des daeghs hebben gedaen, des anderen daeghs
's morgens al eer fy wederom om ander werckiul-
len mogen looten, ofte in eenich werek treden,
moeten leveren aenden Pachter ofte fijnen Com-·
mijs , op de boete van ^Gthien ponden, endeinde
Steden daer gheobferveert wert, datiè van veder
werek dat by hun gewrocht is, de Ceelen ofte bil-
jetten datelick aen den fciven over leveren, fulcks
hier vooren in 't tweeen twintichfte Articule werc
gefey t, 37 fullen fy het felve moeten naer komen, op ds
loeten als vooren.
XX VI IL
Ende fel niemandt mogen ver-impoften op ye-
mants anders naem als op iijn eygen, ■$% ende tot
dien evnde felfs of deur fijne Dienfl-boden deCedullcn
doen halen
, ende dat op dèn eygen naem daer hei bier fal
worden ingeieyt
, 3 9 Ende fullen 38 de Bier*werckers
niet vermogen het bier in andere Uuyfen te brengen ,*als
tot dengeenenop wiens naem de Cedulle is gehaé/t,
ende
40 die op fijn eygè naem bier ver-Impofl heeft,fal *t fel vé
alleenlick in iyn Huysdoen inleggen, fonder dat
hy in ceniger manieren met Vaten, Kruycken ofte
andere inftrumenten, den Tappers, Tavcrniers,
Drooge-gaftery-houders, of andere mette felve in
woonende, 't felve fal mogen over doen, oft dat de
Tappers» Taverniers, Drooge-gaftery-houders.oftc
anderen mette felve in woonende, 't felve fullen
over nemen, op de boete van 41 twee hondertpon*
den
t'elcke reyiè te verbeuren, foo wel by den Tap-
pers als anderen contrarie doende. Ende op dat de
Smockel-tapperye gheweert foude werden, 4% fal
geene Soldaten werden toegelaten, wanneer fy inde Hol-
5. R ij                  lam f the
*?' °van 't biljet ende Bocckhouden, van yder par-
/JC ^rden by'dcn Pachter ter plaetfe daer de bie-
η fullen werden gebracht om gheconfumeert te
werden Maer in ghevalle de felve geen biljet van
den Pachter ofte Colledeur voor hem bracht, fal
chehouden zijn te moeten vertoonen wettelijcke
Attcftatie van den Schout ofte Gerechte, daer by
dat verklaert ende goede kenniiTe gedaen fal wer-
den , waer, ende op wat plaetfe hy woonachtich
ende fijne refidentie houdende is, de wclcke ver-
toont zijnde , fal den Pachter ofte ColJedeur daer
op geven een biljet ofte Dam-ceel op de bieren,
torren Brouwer ofte Bieriteecker te laden, alle
'r welck plaetfe hebben fal als men een half Laft
t'fbr?èns ende daer boven wil vervoeren : Midts*
dat binnen den tijdt van drie Weecken, ofte ten
langhften een Maent by den Haelder vande bie-
rcn,met biljet vanden Pachter bewefen lal werden
dat de felve bieren ter gedeftineerde plaetfe geko-
men zijn, op gheJijcke boete als in 't vier-en-twin-
tiehfte Articule tcgens de Schippers varende op
vaftc Bierftallen is geordonneert, maer in ghevalle
het beneden 'thalf Laftis , fullen diegeenendie
geen biljet voor haer brengen, den Impoit moeten
betalen,oft cautie daer vooren ftellen aende Pach-
ters daer hy.de bieren in neemt,ende fal den Pach-
ter hem daer van geven een biljet, inhoudende de
quantiteyt ende qualiteyt vande bieren die hy fal
in nemen, met verklaringe dat den lm poft daer
van is betaelt.ofte cautie daer vooren geftelt.welck
üiljetdcn Haelder vande bieren fal moeten leve-
rs in handen tanden Pachter ofte ColIeöeur,daer
ee bieren fullen werden geconfumeert(aI eer men
w voorfz Bieren fal mogen loffen ofte inilaen) op
°cwcte van 30 in^ee hondert gulden , om by den
' Ve0r"ocmden Pachter te boeck geftelt te werden,
om volgens dien den Impoit alle Maenden te om
!anRen vanden Pachrcrdaer de bieren zijn gehaelt,
voor foo veel die bctaelt is- Ende foo de voorfz
J«*en binnen de bcfloten Steden (den Haegh on-
r de felve begrepen) werden op gedaen, fal daer
fonSVe0 Werde" Cen bi,Jec ' om b>" dcn ghe'
fnüp ü B'erwerckèts ghewrocht te worden, ende
óntf u Pachters voor haer Golleéte, ende den
tkhO, Vandc Penningen genieten den 31 twin-
a,t' fpPenn»ngh, fulcks dat hier by vefflaen wert
anders r,nri al°T?,C in die gelegendiéy t mal-
y^., ^"ccreurs fullen moeten wefen. ^7. Ende
»émiee*m^r'en^ ^et mefiv°lg6^e·Articule is ge-
hmtn ' VoortaenPyec^ëUjck moeten werden naergë-
Ven j"let te^nflaende daer inne, ofte in etnich PemM
motZ *yewers eenich geèreck ofte naelatigheyt foude
VnvJ» gebeft ofte btgaen.
               J J
-ocr page 913-
Placateo-*. ^.Boeck. «j.Tit* 3.Deel·
lantfche Steden zijn leggende, eentje Soetelarye ofSmoc- j e
kel-tapperyete mogen houden, en fal niemant wie hy j l
zy, eenige bieren boven de 43 drie gulden by de
hael-kanne verkoopen , voor ende al eerde felve
haer Namen fullen hebben laten op fchrij ven, by
degcenendie deHecren Burgemeefteren binnen
°Pghf.
XXX.
48 Dengeenen die fufpeel zijn van haer met f„ .
larye te behelpen, falmen
met kennifle vande Ì ?
ftraten derrefpedive Steden.mogen weygerenl'
de refpedive Steden daer toe fullen hebben ghe-
committcert, cnde vandefelve ghckregen hebben I
een Ade, welcke Acte fy alle Jaren fullen moeten
jetten te geven van meer biers in te leggen al r
é Huyfgefm konnen co
nfumeteD
'
49 XXXI.
doen vernieuwen, ende daer beneflens gehouden
zij ç een kanne ofte kennelick teyeken uyt te fteec-
ken , op dat men weten mach dat daer een Tap-
per woont, 44 op de hete van twee hondertponden.
Ende indien yemant bevonden wert rotte Sluyck-
Tappers (dagelijcx geen Kanne 44 ofte kennchjek
teecken
als Tappers voor de Deure gehangen heb-
bende) bier gehaelt of doen halen te hebben, ofte
tot des felfs Huys gelach ofte gelagen gehouden te
hebben, fal verbeuren^^gelijcke boete van twee hon-
den ponden.· Ende fal den Pachter vermogen met
confent; van een vande Burgemeefteren inde Ste-
den, ende buyten de Stedtn , by kennifle van den
Officier, yemant vanden Gerechte.of met den Se-
cretaris of Notaris aldaer, tot de Burgers, Inwoon-
dersoftc Huyflieden Huyfen , waervanhy met
goede redenen vermoede van fraude heeft, met
den Officier of Secretaris, of Notaris ende Getuy-
gen de felve huyfen te deur-ibecken, om te weten
of alfulcke bieren als op haren naem zijn aen ghc-
geven, tot heuren Huyfen zijn in gebracht, iönder
dat jegens de felve onderfoeckinge eenige contra-
didie ofte refiftentie fal mogen werden gedaen, op
de boete van hondert gulden t'elckens te verbeu-
ren , ende de aengegevenbierendaer niet vinden-
de , fal by de felve Pcrfoonen verklarirtge moeten
ghedaen werden, of de felve by heur laft op heurc
Naem zijn aen gegeven i ende waer die zijn geble-
ven, op gelijcke peyne. r
XXIX.
Endcomme te voor komen alle bedroch, dat
voor defen onder pretext van Dun, Scheyn ofte
Scharbier* (uyt de Brouwerye te leveren) tot noch
toe is gepleegt, fullen van nu voortaen geen Brou-
wers ofte Brouilers, het Dun, Scheyn ofte Scher-
bier mogen verkoopen ofte uyt leveren, hooger als
van twaelf ftuy vers deTonne. 46 Ende fal het felve
lier gedragen moeten werden tn Emmers ofte Vaien%hel-
lende maer eenen bodem, oftefoo het gedaen wert in Va-
ten ofte Tomten met twee bodemen,fullen de felve
47 Va-
ten of Tonnen met eenflnowistve geflopt moet enwerden,
f onder bonge te mogen gebruycken,o$
dat men het bier
uyt het Dun te beter falkonnen onderfcheyden,
op de boete van dertich gulden by den Brouwer,
Broüffer, ende die het in andere Vaten,haek ende
ontfanght, elckshalfcnde half te verbeuren. Ende
die hen met Dun , Scheyn ofte ScherbieE te ver-
koopen ghenecren, en fullen geenderhandebieren
(Impoft fubjed zijnde) mogen inilaen ofte verkco-
pen,fonderfpeciael confent vanden Pachter. Noch
en fullen mede geen Tappers, Drooge-gafterye,
ofte Commenfael-houders, eenich Dun:, Scheyn
ofte· Schatre-bier mogen in leggen, tot welcken
eynde allede Perfoonen, die het voorfz Dun ofte
Scherbier liyt de Brouwerye halen ofte voeren, ge-
houden fullen weièn.by den Pachter verfocht zijn-
de , te verklaren, waer, ende uyt wat Brouwerye,
Elck Tapper fal fuiüfantclijck moeten cave
van ten minften fes-cn-twintich Tonnen in \ \
ofte dertien in 't halve Jacr te fullen ver-irnpoft
ofte by faute van dien, fal hy daer omme nioa *
werden gcexecuteert, 't welck den Pachter geL·
den fal zijn te doen binnen vier Maenden naett
expiratie vande Pacht, op peyne yan vcrftecW
daer naer niet te mogen eyflehen.
XXXII.
Voorts fullen alle Viflchers die geen Bieré*.
woon zijn in Zee te voeren, dan in Tonnen
van fes, acht oft thien iloopcn, ofte ten hooghffe
onder het Kinneken , voor alle hun Scheepsvoci
mogen volftaen , midts betalende halven Intó
van alle bieren van twee guldens de Tonnen
daet beneden, die by hunlieden ofte hunneFami-
lien fullen worden gedroncken, fonderdatn«rr
tans eenige Tappers woonende in eenige Dorjea
•oft Vlecken op de Zee gelegcn,of andere Inwoon·
deren van dien, de felve exemptienof yrydommc
fullen genieten.
XXXIII.
Item, de Brouwers ende Brouilers,fulle-nvan
haer Drinck-bicren betalen inden Impoil van de·
ke broute 'tzy groot ofte kleyç twaelf iluyvers,
't welck fy gehouden fullen zijn ten verfoeckeun
den Pachter ofte Colledeur by cede aen te bren-
gen, fonderdatdefe vrydommen vande Brouwen
andere fullen genieten als die felfs de nceringcxijn
doende, ende inde Brouwerye woonen. Ende lui·
len de Brouwers vande bieren die fy buyten ha;
Huyfinge daer fy woonen, in andere Huyfen w
Plaetfen, met Vaten kleyn ofte groot in leggcage·
houden wefen den vollen Impoft te betalen, giif-
lijekfy oockvan alle andere bieren, 5ïÌ«"ßß
Brouwerye daer hmefy woonen gebrouwen, gehouden
fullen zijn te doen, 't zy of fy die in haerordioaw
woonplaetfe ofte elders in leggen. Ende de Bief-
ftceckers 51 fullen voordek Hooft van haerFanw
twaelf Jaeroudt wefende, 51 betalen &þé&ø&
ter Maent, of foo veel als fyluyden met den Pa#
ter fullen konnen accorderen.
X X XIIII.
Sal oock niemant Edel of On-edel, Burg« cj
Huyfman, van wat qualiteyt ofte conditieny2?'
woonende inde Steden, ofte daer buyten , ec"Vj
bier 't zy dick ofte dun mogen brouwen, otje<^
brouwen, binnen fijnen Huyfen ofte daerbuyta
by Tonnen, half-Vaten, Vierendeelcn otew^
ofte meertier, in Ketels, Tobben, Backen <*«■
dere inftrumenten, daer eenich Koorn,
cl
Mout ofte Hoppe, ofte Alfem in ghedaen z}'^
peyne van twee hondert pondentcva^^
dick ende menichmael als bevonden ᠐0.
fulcks ghedaen te zijn, ende dacren b°]*PvJyit
beurte van het brouw-getuyg, daer meden
gedaen fal wefen,
                                   c^Ji
-ocr page 914-
Bierön.
λ           λ Gémeenc Middek
t7Sf
veriiaen werdeil de Kley-Iieden op de Yflèl, Rhijrt
ende elders, Nochte eenige Turf ofte Sant-iêhuy-
ten binnen Hollant bly vende;Nochtéeenige Mod-
der-fchuyten, Speel-fchuyten of Vifch-fchuyten,
de welcke ghehouden fullen wefen 59 Burgen Im-
port te betalen ter plaetiè daerfe de bieren in doen,
Water-fchepen, Drift-fchuyten ende Stael-lever-
fchuyten uytgefondert.de welcke vande bieren op
heurc reyfen in hare Schepen of Schiiyten te doen,
fullen betalen den Import 60 vande Scheef s-bkren
ter plaetfe daerfe de bieren in doen. Ende fullen
de.Schippcrs vande voorfz Schepen of Schuyten
binnen de Geünieerde Provinciën blyvende, niet
meer voor haer provifie in elckeStadt of Plaets
mogen in nemen als· een half Vat biers t'effens,
ende fal den lm poll; ontfangen werden ter plaetfe
daer 't feive wert in genomen, maer by aldien de
voorfz Schippers meer als een half Vat bier begec-
ren te laden ofte in te nemen , fullen moeten on-
derhouden alle 't gene in 't vijf en-twintichfte Ar-
tijckel tot lafte vande Bierhaclders is geftatueert.
Ende omme te verhoeden de frauden die hier inne
foude mogen werden ghcplecght, foo en fu Hen de
voorfz Schippers op geen Bieritallen ten Platten
Lande, binnen ofte buyten de Provincie bier mo-
gen halen ( ren ware de Schippers op de plaetfe
daer fy het bier in nemen woonachtich waren) op
de boete van 61 honden ponden op e lek half Vat
62, ofte minder gedeelte te verbeuren, ίο fulex achter'
haelt ende bevonden wert.
XXXVIII.
Alle Scheeps-Capiteyncn , Schippers 6} ende
Stierluyden,dic
ter Oorloge,om 63 Koopvaerdye ofte
ter ViiTcherye buytens Duynsover de Zeevaren,
fullen moeten betalen van eJcke Grof-tonne biers,
't zy licht ofte fwaer twaelf ftuyvers. Ende vande
Smal-tonnen, ende grooter Vaten naer advcnann
XXXIX.
Ende op dat defen Impoft te beter fonder frau-
de fal werden gecolledeert ende ontfangen, foo fa j
de fclve betaclt werden ter plaetiè daer de bieren
uyt de Brouweryen ofte vande Bier-ilallen fullen
gaen,ende gelevcrt werden, 64 met dien verflande,
dat byfoo verre de felve werden ghebracht aende voorfz
Over-Zee-varende Schepen
, leggende binnen eenige an-
dere Steden van Hollant ende Wefl-Vricfiant, ofte aen de
Hoofden, Palen ofte dicht voor dejelve
, als waer die uyt
de Brouweryen ofte vande Bierfiallen zijn ghelevert
, aen
den Pachter vande felve Steden den voorfz. hnpoflfal
werden géreflitueert by den Pachter vande plaetfe daer
de bieren uyt de Brouweryen, ofte vande Bier/lallen ghe-
haelt zijn , mits dat de Pachter die de voorfz reflitutie
doenfal,voor fijn College fal genieten van elckegrofTon-
ne eenenfiuyver
, tot welcken eynde de Pachter ofte Col-
lecleur vande plaetfe daer die bieren als vooren uyt gele-
vcrt werden, fal moeten houden een by fonder ende perti-
nent Regifler van alle de voorfzbieren,met aenteeckenin-
ge vandeplaetfe'binnen ofte voor dewekke dejelve hem
aengegeven werden, ter Schepe gedaen te fullen werden,
enae daer van Maendelick Extrdclover feynden aen de
refpetlive Pachters ofte Collecleurs vande Plaetfen op de
welcke de felve als vooren aengegeven zijn, ende daer en
boven f allen tyden des by de Jelve Pachters ofte Colle-
èleurs verfocht zynde, openinge doen van hare Regiflers
ofte Collett-boecken, voor foo veel de voorfz aengegeven
bieren foude mogen aengaen, oppeyne foo de Jelve daer
XXXV.
ndc ten eynde de pcylinge binnen de Tappers
alomrneeenpacrlijck ende op ghehjeke
f.
mach werden gedaen, foo fal den acnkomen-
ï°CCpachcerten inganghvan fijnen Pachte moe-
<nen peylcn, ende den afgaenden Pachter ofte
f Collecteur infinueren , om met hem des
morcens met der Sonne opganck te gaen pcylen
die Tappers ende Herbergiers huyfcn, ende
to
do
η S* opfchryvenulc de hcelc Tonnen ende hal-
' Vaten 5) des dat de Vaten daer inne drie vierdepar-
VC re/peève, ende daer en boven bevonden vvert,
S'voor vol aengetcyekent ende ghereeckent vver-
jen : Mits dat de voorfz Tappers ofte Herbergiers,
et meer als van elckc foortc een ftaert fullen mo-
gen hebben. Welcke peyl den afgaenden Pachter
fal moeten betalen aen den aenkomenden Pach-
ter ten langhften binnen een Maent na 't ingaen
vande Pacht, ofte by ghebreecke van dien , fal hy
hem daer vooren mogen doen executeren,volgen-
de de rigórcufe Lettere Executoriacl, ende indien
den afgaenden Pachter in gebreke blijft van 's mor-
gens te komen , ofte dat hy*yemant van iijnent
wegen daer toe heeft gecommitteert, lal den aen-
komenden Pachter, met Notartè ende twee Ghe-
tuygcn depeylinge mogen doen: Welcke peylin-
realfooghedaen wefende, ghehouden fal werden
voor een autentijeq ende wettelick peyl, ende ful-
len de voorfz Tappers ende Herbergiers (des by
den Pachter verfocht zijnde) alle haer bieren moe-
ten aen wijfen, fonder eenige te verfwijgen, ofte
anderfints foo daer na meer bieren bevonden wer-
d^n.dacr over wcrdegècaufeert inde boete volgens
den Placate.
XXXVL
Sullen voorts mede de Pachters t'allen tyden
als hen goct ende tot hunder gherechtigheyt noo-
dichdunckt, met Notaris ende Getuygen 54 ten
Ιΐίφ vande Tappers
mogen gaen pcylen, om alfoo
verfcheyden frauden voor date defes (met menich-
te van Wanne-Ton nen, ende anders gepleegt) te
rerhoeden; tot welcken eynde fy de Tonnen
y\fullen mogen verfoecken: Ende indien eenige
Tonnen ofte half Vaten met Water werden be-
tonden, die de voorfz Tappers ofte yemandt van
des felfs Huyfgefin voor bieren hadden laten pey-
lcn, fullen verbeuren opelckeTonne ofte half-vat,
55 r/whonden ponden,
XXXVII.
^Sullen mede alle Schippers ende andere hare
conunuele refidentie binnen Scheeps-boort hou-
C1jdc , defen Impoir betalen als andere Burgers
ende Ingefetcnen. Maer de Schippers die binnen
riin 1n. Cnof vleckcn heurc woonplaetfe hou-
j Ι j l€nvandc bicren dic fyin hare Schepen ful-
tonïïÏÏS??* gcduyrendc hare reyfe ghedronc-
u/ Z.mta(M< galleen betalen twaelf fluyvers van
ridtJ0,m*halvc Vaien' ™dë minder ghedeelten naer
futLtfW' ,6 WcJverftaendc datfe geene gelagen
»e»mogen houden binnen hare Schepen, noch
bv κ, u>'cblnn^n eenige Huyfcn brengen, 'tzy
minW? 'Vate" of anders, fonder 'tfelve eerft
em 3 te wefen, op de boete van 58 twee hon-
tnenirl,tVa? xl' grüoten te verbeurcn,fo dickende
»*«B3taïev
con-
Onder de welcke niet
van
5. R iij
-ocr page 915-
PIacaten_>. j.Boeck. «j.Tit. 3. Deel.
1738
van ofte van ecnkh pointt van dien in gebreke ofte wey-
gerigh foude mogen hlyven
, van te verbeuren de fomme
%·αη
65 hondert ponden: Des fullen niet te min de
Schippers die de voorfz lieren uyt de Brouweryen oft van
de Bierflallen in hare Schepen fullen hebben ontfangen,
de felve niet vermogen inde voorfz Over-Zee-varënde
Schepen over te feiten, foo wanneer de felve gelegen zijn
binnen eenige Steden van Hol lam ende Weft-Vrieflant,
ofte acnde Hoofden
, Palen ofte dicht voor de felve, voor
ende aleer fy lieden de felve bieren aende Pachter ofte Col-
letteur aldaer acn gegeven
,'t biljet vanden Pachter der
flellinie over gelevert, eiï vande felve bieren een nieuw
biljet bekomen fullen hebben, oppeyne
66 van hondert
ponden te xl. grooten op elck Vat te verbeuren.
X L.
Ende op dat den Impoft vande Scheeps-bieren
67 gaende over Zee niet en foude werden ghefrau-
deert, foo fal geene dj Bier inde Provincie 67 van
Hollant ende iVefl-Vrieflant t'Schepe mogen werden ghe-
daen,
't we lek in eenige andere vande Geünieerde
Provinciën ofte daer buyten is ghebrouwcn, voor
ende al eer de quantitey t vin dien, ende de plaetfe
van waer de felve bieren zijn gekomen,den Pach-
ter ofte fijnen Collecïeur 67 vande plaetfe daer de fel-
ve Schepen binnen de Steden, ofte aende Hoofden,Palen,
ofte dicht voor de felve , ofte indien 'defelve verre vande
Steden-zijn gelegen, aen den Pachter ofte Collefteur van
de Plaetfe daer de Schepen uyt geruft zijn
, aen gegeven
zijn, ende den Impoft daer van is betaelt, op de
boete van hondert Carolus guldens opclck Vat
't zy groot of kleyn te verbeuren: voor welcke boe-
te de Schepen daer de felve bieren in ghekomen
zijn, fullen weferi executaÊel.
XLI.
Den Pachter fal ghehouden weien inde groote
Steden, ter plaetfe daer de Heeren CommiiTarifen
ende Magiftraten fulcks goet ende noodich vin-
den, te ftellen een ofte meer Collecleurs apart, die
ter ièlver plaetfe, ende op fulcke uyren als hem ge-
ordonneert fal worden, fullen moeten fitten tot
gerief van eenyeder: Ende fullen daer benevens
ghehouden wefeη te houden goet ende pertinent
Regifter, van alle debieren die uythaer bedrijf, ibo
binnen defe Provincie, als buyten in andere vande
gheunieerde Provinciën fullen werden ghevoert,
welck Regifter hy t'allen tyden (des by andere
Pachters alomme verfocht zijnde) fal moeten
openen, op de boete van hondert ponden te ver-
beuren, ibo hy weygerich is 'tièlve te doen, midts
dat de boeten die door 't openen vande Regifters
werden ontdeckt ende achterhaelt, gedeelt fullen
werden half ende half.
XLII.
Ende fullen de Pachters alomme ende op alle
PaiTagien,daer het hun goet ende noodich dunckt,
foo te Water als te Lande mogen ftellen fulcke
Wachte , als fy tot belettinge 68 van fraude noo-
dich fullen achten, de welcke gheauthorifeert ful-
len zijn, om alle Schepen, Schuyten, Wagens of
Karren, daer bieren in ofte op geladen zijn, te mo-
gen doen aen leggen, ende de biljetten vande in
gheladen bieren af te eyfehen , ende dien volgens
over tellen ende vifiteren , fonder dat yemant daer
tegen fal mogen doen eenich belet ofte refiftentie,
op de boete van hondert ponden, ende arbitrale
correctie nae de gelegentheyt der faecke. Gebie-
Pachters ofte Colledeurs (des verfocht zijnd r
len doen.alie hulpe ende aififtentie in alle't
daer toe de felve Pachters, volgens den pf?
ende defe, 68 mitfgaders Generale Ordonnai,?81
rechtichtzijn.
X L 111.
Den Pachter ende Colledeur fal aen handen -
den Heer Cornmiflaris, 68 ofte by desjelfs vertr
aen Schepenen Commiffariffen daer onder fy relm
β
den bchoorlijcken eedt doen, dat 68fy de Oren»,
tien in allerhande Pointlen ende Articulen fulkndL
veren ende onderhouden
, ende.dat fy medeJuilen feit
goet ende pertinent Kegi/ler, 't welck fy tot allen hL
des verfocht werdende, voor andere Pachters ettdeel
tleurs, ofte hare Collecleuren moeten openen, voor k<'\
de queflieufeparthye belanght
, ofte by weygerinu L.
dien,fullen t'e leken verbeuren hondert ponden van vee
tich grooten 't pont, ende arbitrale correSiie naevèm.
heyt van faecken: Datfy vorder noch nicmani vak
rent wegen, niet anders dan de volle gerechtig
van defen Impoft fullen genieten, of met yenuai
en fal compoferen ofte conniveren meenigermj.
nieren , op peyne van fes hondert Carolus guldens
te verbeuren, foo wel jegens den Pachtet ofte Col
le&eur te executeren, als jegens den genen die met
hem ofte yemant van fijnent wegen compoiitieof
uy tkoop ghedaen heeft. 69 Ende fullen è slinm-
Maenden worden geweert, endefal tot dien qnkwn-
aen den lmpofl vande Bieren verpacht worden mi ca
ghèheeljaer
, uyt gaende t'elckeh denleflen}ulij,mk\^
gaende den eerfien Auguf't.
Ende indien cenigecom-
poferen van defen Impoft,fullen d'andere P.acbters
de felve daer over mogen bekeuren, ende hunne
a&ie ter eerfter inftantie inftitueren voor de Ge-
committeerde Raden in de refpe&ivc Quarticrea
daer de compofitie is ghedaen, ofte gebleecken is:
Ende ibo eenigen Tapper (onder pretext dat dea
Pachter met hem nieten wil,compofcrcn) geen
bier fal willen in leggen ofte tappen, 't felve doen-
de drie Weecken geftadich, fal verbeuren xxv.gul-
den, ende boven dien binnen den tijdt van drie Ja-
ren egeen bier mogen tappen, op de verbeurtevan
drie hondert gulden, ende arbitrale correclic
X L11II.
Van defen Impoft fal niemant vry ofte exempt
zijn, dan die inde Generale Ordonnantie ftaen be-
grepen. Ende fal den Pachter vandeeerfte Ver-
pacntinge gehouden wefen aen alle Brouwers co-
de Bierfteeckers, of Bierbefchoyers, die inden img
van fijne Verpachtinge woonachtich zijn, te lev ■
ren een Ordonnantie van defen Impoft, op "at
nae de felve hen fullen hebben te reguleren, tn*
fullen de voorfz Brouwers, Bierftekers ende w
befchoyers, de Schippers ende anderebietenw
lende ofte voerende Perfoonen, daer vanjoo^
hen aengaet wel onderrechten, op dat na del
mant eenige ignorantie en hebbe te pretender
" '           XLV-                     „aden
Soo wie Pachter blijft van defen voornoen^
Impoft, fal gehouden wefen t'cyndenaUeacn
gen te betalen ten Comptoire vanden uav
*
                             eengerechtacht;en-veernxb»e
deelvan fijnen beloofdenPachtc,oftbyge^ £
-ocr page 916-
ö         '.! Gemeene MidcfeknJi ί Bieren.              1741
Op de Conditien ende Voorwaerden lbo in de
Generale als· in defè particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel jaer, omme defom-
rrié van ■"'■'
-f'· ·'■-·.                           ■ ,                           ... , ,,.. ,, ï                                                                ■■.■■■■ 1,
. Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opren
j>Va ίCU nOrdon
c HηSloften A
jmpiititit van Augufli 16^4. De voorgaende/eggen'1 ende Achtendeelkens, de welcke eer/l ende ahooren, (Sc.
afotér i6}7 vwr Ampliatieby gekomen.
                :.'                 ; ·
Ai&ujli idW-fo&eflth* d Ordonnantien t/edert Oclober 1637 jreggenachter 't woon Kuyplmy/en, in hare Brou-
- wèryeh,&c. .;>'/','„., :..... .. Γ,.'Γ..'.            V.,f.,
OftoUr Xby voor Ampliatietygekomen. ■
X hid'Ordonnantie van Augufli 1654 /00gheflelti De[voórgaende/eggen't opte verbeurte vande bieren, ende
een boete van twintich guldens te verbeuren by den Brouwer ende den Inlegger half ende half t
Maer de Scheeps en yijfchers bieren, &c.
6 MeAeAugéii^voorAmpliatiebygedaen              _                 
- Hi/ twaelfdeen derthiende Artijckelalhiertnordre,zijn tri α Ordonnantié'Van Augufli \b^foogeftelt,ende met
'' hei Curfijfverrijekt. Waren in de voorgaende Ordonnantien aen den anderen gevoeght.
% m plaets van de/e woorden Augufli 1654 als voorfz isfoogeflelt tSeggen de voorgaende Art. 13. Vande Engel-
fche, Luheeckfche ende andere uytheemfchebieren, mitfgaders vande Binnenlantfche gebrouwen bieren in fat-
qoertvan Engelfche, Luheeckfche ende uytheemfche Tonnengeflagen:
Gelijck mede vande bieren komen-
de van buyten de Vereenichde Nederlanden, vande grove Tonne vier gulden feventien ftuyvers s
Ende fullen de Steden daer op nooh mogen ftellen dertich ftuy vers, fonder meer.
o. Amftatk van Augufli 1654. De voorgaende/eggen : ende alle Soetetaers, &c.
10.  Mede Augufli 16^4. /00 gefielt:Devoorgaende/eggen: Bieren van dertich of ten hoogften veertien ftuy-
vers ml tappen, &c.
11,  Oockin Augufli 1654 by gekomen.
n. hiiOrdonnantie van Augufli 16^4 voor/ί,is depeynefiohoóghgeflelt. De voorgaende flatucren mterveet-
rien guldens.
η. Augufli 1641 /00gecoucheert. De voorgaende/eyden: binnen de Steden ofte Plaetfen vande Vereenich*
de Nederlanden fal in brengen.
14.  Augufli 16j4foogeflatueert .· De voorgaende tot Augufli 1641 incluys/eggen t die buyten de felve Geünieerde
Provinciën gebrouwen zijn, &c. Augufli 1641, en volgende tot Augufli
1653. incluys/eggen t die buyten of
iude geünieerde, C§V.
15. dOrdonnantien van April 16 3 3 tot Augufli r 641 incluys, vervolgen achter de woorden; innchoudendé de quan-
titcjt van dien:
Ende ial den Pachter voor fijne vifitatie ende regiftreren ontfangen van elcke Tonne
cciic ftuy ver, welck biljet, φΥ. ,
16.  Ende alhier; Ende fal den Pachter aldaet aende Aen brengers mocteri reftitueren by't overleveren
van 't biljet de ituy ver opte Tonne, de welcke de felve Inbrengers aenden eerftcn Pachter fullen
hebben betaelt: Doch is dieordre op beydeplaet/en uyt d'Ordonnantievan Augufli 164a gelicht, ende tfedtrt
ψ gel/even.
i->. De voorgaende Ordonnantien voegen hier by .· ofte 'm eenige vande Geünieerde Provinciën zijnghebrol·-
wen,$c.                                                                                              *
18. Α'mpliatie van Augufli 1654.                                                                     *
)■ De vooroaende vervolgen alhier: Ende fujlen geene bieren, &ς.
20.
Ende alhier .· des dathacr afflach ftrecken fal die bieren die ghefpilt worden, midts dat men 't felve
vfedert ι β^τ foo haeft doenlick) behoorlick fal doen blijeken: Den Pachter/algehouden zijn, tëc.
yt Artijckel'is mede Augufli
1654 voor Ampliatie ingevloeyt.
"Ordonnantie van Augufli \β^ en volgende tot 1653 incluys, hebben alhier als het zï. Artijckel in ordre t
tndcfullcn de Collecleurs alomme, foo inde Steden als ten Platten Landeeedt doen aende Sche-
peen CommiiTariflèn daer onder fy forteren, dat fy de Ordonnantien in alle hare Polnden ende
Atticulen fullen obièrveren ende onderhouden, ende datic mede fullen houden goetende perti-
"ent Regiftcr, 't welck fy tot allen tyde des veribcht werdende, voor andere Pachters ende Golle-
|5uj.s ofte hare Gecommitteerdens moeten openen voor ibo veel de queftieufe partye belanght,
are by weygeringe van dien fullen t'elcken verbeuren hondert ponden van veertien grooten 't pont^
f correclie na gclegentheyt der faecke, gelijck de Pachters inde Steden achtervolgende het vijf
., A" vcertichfte ende fevcn-en-veertichfte Artijckel gehouden zijn te doen.
défïv dusgefièh: 't Artijckelflont inde voorgaende Ordonnantien aldus gecoucheert.- Gelijckmede alle
f.j r"kefchoyers\FaóToorsende Koopluyden vande bieren inde bcflooten Steden, egeen bieren
,je ComoScn uyt leveren, fonder te onderhouden 't gene dienaengaendein 'tvoorgaende Artijckel
fnnni"513 wers is 8η{Α> op pey ne van twee hondert guldens, ende van hacr Neeringe mede ghefu-
H in Au 7'tC Werclen den ^dt vAn een ^ehceI Jaer*f
W« i&4x foo gecoucheert: De voorgaende feggen; binnen de gheunieerde Provinciën, ofgeatfbct-
eerde
-ocr page 917-
174*          Placatea-/. j.Boeck. p.Tit. 3-Deel.
eerde Landen etdinaerlijck, &c.                                                           r,.,...
15. Pe,yöorgaends[eggen alhier: Endi [uilen volftaen mogen, mits dat fy alle reyfeharer wederkomfk ft-
^6. Augufli 16 <$ 4/00 hooch geftatueert ({De voorgaende [eggen: thien ponden, ende niet te min het voorfi',
gehouden wefen aenden voornoemden Colletleur te behandigen,
op de boete van vijf-en-twintich β u
van yedcr reysibo lange hy in gebreeckc blijft 't felve^biljet over te leveren..
                     ®u,<™>
17. d'Ordonnantien vanden]are 163 3 en volgende tot 1641 incluys, hebben alhier als het 24. Artijclclin j
Ghelijck mede de ordinaris Schippers die op de vafte Bierftallen van d'eene Provincie ind'ay
. ofte Plaetfen onder 'tgebiet vande Ho: Mo: Hceren Staten Generael behoerende, haer biet? 1
».$ijdt brengen, moeten achtervolgen ende onderhouden 't geene hier voqren de Schippers var" f
opvaftc Bierftallen, binnen de geünieerde Landen is gcordonneert, mits dat de Schippers die?.
ten de voorfz Provinciën woonen, ende cautie aldaer gheftelt hebben , Copic vande voorfz ca ° ■'"
aenden Pachter vanden voorfz Impoft (foo hy iulex begeert) fullen moeten leveren op desp?
ters koften.
x8. In Augufli 164x700 geftelt : De voorgaende [eggen: Steden vande Geünieerde Provinciën ende gheaiL
eerde Landen, om in andere Steden ofte Plaetfen vande voorfi. Provinciën ofte Landen te vervoeren fa
a9. De woorden .· niet meer,&c, als, &c. zijn Augufli 1642. ingevoeght.
3 o. Defe boete is mede Augufli 164Z tot twee hondert gulden verhoocht De voorgaende Ordonnantien few witf
en rwintich gulden.
3 1. Mede Anno 164Z[00gefleh s De voorgaende voegen den Pachters voer de Colletle toe den achtften Penntó
gelijck inden Impoft van 't Gemael wert gcobierveert ,[u!cks dat, &c.
3z. Ampliatie van Augufli 1654.
3 3. dOrdonnantienvandenJare 163 3. ende volgende tot 1641 incluys voegen hier by als het zé. en ιη, AjëM
inordre: Art.
x6. Allen den geenen dieeenige bieren binnen defe Vereenichde Provinciën ecg
Geaflbcieerde Landen komen te koopen, om van d'eene Provincie ind'ander, ofte de GealiociKr
de Landen felfs te voeren, ofte door andere geen ordinaris Bier-voerder ofte MarcVSchippcaijé
te doen vervoeren, fal hem moeten addrefleren aen den Pachter ofte fijnen Colledeur, ende htm
over leveren een biljet vanden Pachter vande Plaetfe daer hy de Bieren fal willen brengen om ghe-
confurheert te werden,ofby gebreecke van 't felve biljet , faï moeten vertooncn wettelijckeAtre-
ftatie van Schout ende Gerechte, fulcks hier vooren in 't xxv. Artijckel wert gefeyt, rnits held
den Pachter hem geven fal een biljet ofte Darn-ceel vande bieren die hy fal in nemen, ende lal ge-
houden wefen binnen twee Maenden (Vorft ende Onweder uytgefondert) te brengen een biljet
ofte Recepifie vanden Pachter ofte Collecteur, ofte die de Im'pofitie ontfanght, vande plaetfedaer
hy de bieren heeft doen affchrijven. Maer in ghevalle hy geen van beyde voor hem en brachten!
moeten cautie ftellen dat de bieren ter gcdeftineerdc plaetfe fullen werden gebracht, ende 't fclvc
binnen den voorfz tijdt, met biljet als vooren aen den Pachter moeten vertoonen, om op lijn Re·
gifter gefuyvert te werden, ofte dat anderfints den Cautiónaris den vollen Impoft fal moeten beta-
len aen den Pachter vande plaetfe daer de felve zijn af gefchréven. Art, 17. Item, foo ycmantee
nige Bieren op 't Leger wilde voeren, om by de Soetelaers gheileten te werden, falbcm moeten
reguleren nae 't geene andere Bier-voerders te lafte wertgeleyt, uytgefondert dathyin plaetfevan
't biljet, by Atteftatie vande CommiiTaris vande Schepen encje Geweldigen , ofte de geenedieK*
hare Ho: Mo: of der felver Gedeputeerden daer toe fullen worden gcordonneert, fal doen blijckcfl
dat de felve bieren aldaer zijn gekomen ende geloft.
34. d Ordonnantien voor den]are 1642 voegen hier by: of gheaflbciccrdc Landen en fullen vermogen kw n
gaen koopen ofte halen in eenige
der fel ver vifnde Geünieerde, &c.
3f*j. Ampliatie van Augufli 1642. De voorgaende [eggen,: van te verbeuren xxv. gulden,mitfgaders geaepot-
teert te werden %an haer Officie.
                                                                                   ,
36.  Augufii 1654/00 hoogh gheftelt: De voorgaende [eggen, op een boete van drie gulden, ten ware ink $'»«
daergeobjerveert wert, CSc.
37.  Byvoeghfel t'ftdert Augufti 1654.
38 en 39. AmpliatienvanOclober 1637, Doch htplaets vande woorden onder num. 39, ind'Ordonnans"a
Jugufti
1654.[00geflelt,[eggendievan Oflober 1637 en volgende: Dat vorders de jBierwenkerifêc·
40.  Defewoorden zijn medevan Augufti 1654. Alle de voorgaende Ordonnantien [eggen: Ende op iyn na '
ver-impoft hebbende,/?/'/y?/w allecnlick, &c.
41.  Mede Anno 1654 fpo hoogh geftelt De voorgaende flatueren maer veertien guldens tot boete.
4x. Ampliatievanohober \Zyj-, Doch de woorden: of Smockel-tapperye, «/λ ^w ^^ibygebttttn.
43.  Augufli 1654 foo geftelt De voorgaende [eggen: twee gulden.
44.  Ampliatien van Augufli 1654. '                                         (          *                                  u
45.  Defe boete is mede in dOrdonnantie van 1654 [00 hoogh gheftelt: De voorgaende [eggen: fal verPeur
gulden.
                                                                                                                  , ;.J.
1φ en 47. Mede Anno 16 54 voor Ampliatie ingevoeght: Inplaets van welcke d'Ordonnantie van Afrit 1 r^
num: 47-fiyt: welcke Vaten ofte Tonnen, &c. als alhier. Doch d Ordonnantien van April en ^
t%l>feggen:
Endein geen andere Vaten, Tonnen, Stolpen of Staren, als met een bo c ,1
men het Bier uyt het Dun ,&c.
            \                                                                      0ikn-
48.  Anno \d%A foo geftelt: Alle de voorgaende Ordonnantien [eggen · De notoire %nockcl-Tappers«
niffe vande Magiftraten der refpeflive Steden, fal men mogen weygeren, &c.                  ,. y^bt»
49.  d'Ordonnantien tfedert Oclober 1637 tot Augufli }(><>} incluys voegen hier by: Alle die geenèdie , ,.n
m^
-ocr page 918-
---------ð --------------                é..... . ■ ■ .■ ■                  "^^"""ÉÑâéñâñßñßññññé
Gemeen e Middelen^. Bieren.               1741
1744"
drie culden de Ton ofte minder lullen willen tappen, tot gherief vande Gemeente, fullen niet
Va0 oecn eenige gelagen binnen hare Huyfen te mogen fetten.op peyne van veertien gulden.
Ve^m uil f 16$dfi>o ge/lek » inplaets vanwelcke de voorgaende feggen; Qelijckfy oock va/t alk andere Uyt*
,0" ïcernfche Bieren gehouden fullen zijn te doen, &t\                                     t
ne ivoordekens: fullen, betalen, zijn Anno 1654 ingetoecht.
**l' · mort afichrij ven, in voorgaende Ordonnantien, is Augufli 164z inopfehrij ven, ali alhier verandert,
ç ie woorden zijn Anno
16^/00geflelt: De voorige feggen; daer inne dat drie vierendeelen ende daer en
hovende
e{ Ampliaticwn 1654.
"' de Anno 16 54/00ge/lelt ; De voorgaende jlatueren maer hondert guiden tot boete.
^) ntloher 1633 -foo zeflelt. d'Ordonnantie van April 1633 feyt: Sullen mede alle Schippers heure conttnuele refï-*
dentkbinnen Scheeps-boorthoudende
, defen lmpoft betalen als andere Burgers ende lngefet enen·. Gelijck
mede den vollen Burgers lmpoft betaelt fal moeten werden van alle het Bier dat by de Schippers
vande Veer-fchuyten, Marcl-fchuyten, Kley.Turfen Sanr-fchuytcn.Modder-fchuyten, Speel ende
andere Jacht-fchuyten ofreVifch-fchuytcn , midtfgaders van alle andere Schepen ofte Schuyten,
hoe die genaemt zijn , ende binnen de Provincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt blyven , ten
ware dat eenige haer reys buyten defe Provincie, in andere vande Geünieerde Provinciën moeiten
doen in welcken gevalle de felve niet meer fullen betalen, als de Schippers die hare reys over Zee
doen. Ende fullen de Schippers vande voorfz Schepen ofte Schuyten die binnen de voorfz Provincie Myven,(£c*
- Anno
16 <5 4 foo ge fielt en by gekomen, d Ordonnantien van O cl ober 16 3 3 f» volgende tot Augufli 1653 incluys,
hadden alhier de volgende woorden; Maer de Schippers binnen eenige Steden ofte Vlecken heur jpoonplaets
hou-
dende , fullen betalen iöo veel als in de Ordonnantie vande Schecps-bicrcn hier naer volgende is
eeftatucert, vande bieren diefy in hate Schepen fullen doen.omme ghcduyrendc hare reyiè ghe-
droncken te werden, maer vorder niet. Welverfïaende, &c,
<8 Anno ïCföfiohoochgheflelt De voorige Ordonnantienfpreecken maer van vijf-en·twintich ponden, van
werthhgrooten te verbeuren.
ta. Mede Á fint 16 54 fooge/lelt; De voorigefeggen: gehouden fullen wefen heure Bieren in te leggen op 't bik
]tt,cnacacnintpofiteietalen.
do.-Annoi6<)^foogefielt: De voorige feggen; Sullen beialen den lmpoft by de Ordonnantie vande Schecps-
bieren geftatueert, ende gehouden weien den lmpoft te betalen tcrplaetfe Jaerfe, &c;
61. MediAnw 1654 foohooch'gefle{t: De voorige feggen -xxv. gulden.
61. Amfïiatievan Jugufii 1654.
63.  Mede Anno 1654foo ge/lelt De voorige feggen; Alle Schceps-Capiteynen ende Schippers, die ter Oorloge, om
Koopmanfchap, ofte ter Vijfcherye, &c.
                                  ' ■
64.  Defe woorden zijn Anno Àâ^÷ foo ^eflelt; De voorige Ordonnantien vervolchden alhier; Ende acngaende
de Schepen die 't voorfz bier op hun rcyfe fullen in nemen» leggende op de Stroomen, 100 itx 't
Texel, 't Viye ,opte Mafe, Goeree ,ofte Hellevoet in Zcelancït, ofte andere plaetfc buyten de Pro-
vincie gelegen, dat de Schippers ofte Schuytvoerders die 'tlelve bier aendc Schepen brengen, At>
teilatic moeten nemen, ofte haer biljet'ofte Dam-ccel laten teyekenen vande Capiteynen ende
Schippers, ofte anders in abfentie vande felve vande Sticrluyden, daer by datblijcken ial, dat iy de
quantiteyt vande bieren, acn de voorfz Schepen gebracht hebben: linde fullen de voorfz Attefta-
tic, ofce het geteyekent biljet ofte Dam-ceel moeten over leveren acnden Pachter ofte fijnen Col-
lefteur, foo ras fy met haer Schepen ofte Schuyten wederom t'huysghckomen fullen zijn, op de
boete van thien guldens. Art. 41. Maer belangende de bieten die ghebracht fullen werden aen
over Zeevarende Schepen, 't zy ter Oorloge, Koopvacrdye ofte ViiTcheryc, leggende binnen ee-
nige Steden van Hollandt ende Weft-Vrieflant, ofte andere der Geünieerde Provinciën, ofte op de
Rcedc voor de felve Stadtofte Plaetfe daer de felve Schepen zijn geequipeert ende toe geruft, ende
dat de bieren tot hare reyfe in andere Steden werden gebrouwen, föo fal den Pachter vande Plaetfc
daer foodanigc bieren werden gehaelt, niet meer ontfangen dan van elck Grof-tonnc een ftuyvcr.
Mits dat de voorfz Pachter ofte Collefteur in't biljet ofte Dam-ccel daer op de bieren werden uyt-
ghelevcrt, de nombre vande Tonnen ende Vaten fal moeten teyekenen, Ende beneflëns dien, hoe
y^cl Grof-tonnen de Vaten zijn houdende, op dat in 't uytleveren, by den Brouwer ofte Bierfteec-
*% geen fraude en wert gepleeght: Wclck biljet den Schipper ofte Biervoerder die de felve bieren
'al vervoeren, fal moeten leveren acn den Pachter ofte Colledeur vande Plaetfe,daer de bieren in
£e Schepen fullen werden gebracht, al eer hy de felve bieren fal mogen loflen, ende fal by het aen-
rengen vande bieren den lmpoft moeten betaelt worden, mits daer aen kortende de ftuyver, die
) op de Grof-tonne aen den Pachter vande uytleveringe heeft betaelt, ende fal hem by den Pach-
ter ghclcvert werden een biljet, inhoudende de nombre vande felve bieren, met bekenteniiTe dat
^cm den lmpoft is betaelt: 'welck biljet hy gehouden fal wefen te leveren aen den Pachter vande
Ñ actie daer hy die bieren heeft in genomen, om by hem op fijn Regifter gefuy vert te worden , op
Ñ }ne^als in 't xxiij. Articule tot lafte vande Schippers varende op ordinaris Bierftallen is geftatu-
alTf
          °P ^at ^e cornP°fitic ia defen foude werden verhoet, foo fullen de Pachters reipedive,
«y cenich vermoeden hebben dat eenige compofitic foude wefen gefchiet, den Pachter die den
merf 1 °^ ont^anëcn hec^c > mogen roepen voor fijne Compctenten Rechter, alwaer hy hem
ontf rnne'en ecc^moeten fuyveren, dat hy den vollen lmpoft vande bieren in queftie heeft
angen ende genooten, fondcr dat daer van eenige vereeringe ofte qurjtfcheldinge is ghedaen,
5. S                                                          ofce
-ocr page 919-
t7$6           PIacaten~#. ^.Boeck. 9-Tit. 3.Deel.            ,
ofte belooft. Gelijck mede den Ontfanger vande voorfz bieren (des verfocht werdende) gch ]
fal zijn te doen, ofte by weygeringe van dien, te vervallen in een boete van hondert guldens5
6^.en66, Anno 1654 foo hooch gefiatueert: De voorgaendevandenJare iG^x en volgende [eggen; χχν ',,
ende inptaetfe vande tvfordenfub nu/n. 66. oppeyne als vooren.
                                            ' ™\
67.  De tvoorden in dit Artijtkei'in't Curfijf oedruckt zijn Anno iG^foo geflelt: Devoorige Ordonnantien f
Ende op dat den Impofl vande Scheeps-bieren niet en /oude werden gefraudeert, fop en fullen geene H'*'
pers in defe Vereenichde Provinciën of gheaflbeieerde Landen, ofeenigê vande Steden, ofte^
r!
Reedc, egeen bieren mogen in nemen, 't welck in eenige andere vande Geünieerde, tjY,
68.  Augufli 1654. j wor liatk , ,
69.  Oclober 1637. 5            r        J ώ
4. Impoïï tot betalinge vande gemeene Landts %$nten> Innegaendtm
eerflen Qtfobtr 1585.
loofden Pachte, oft by gebreke van dien filtfjw
fanger 't felve mogen doen executeren endene
aen den Pachter of fijnen Borgen „ naer vermeld-n
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie
III.
Ènde fal de Pachte van defên lm pofte iu^
opten eerflen Oclbbris i<$8j.eerftkomendeï!ï;.
ter Sönnen opganck, ende weder eynden dentc.
ften Aprilis daer aen volgende metter Sonncm»
ganck.
tilt
Op de Conditien ende Voonvacrden, jboioje
Generale als in dcfe particuliere Ordonnantie de-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoile
voor den tijde van fes Maenden.om-
me de ibmme van
Des t'oirkonden is defen gCteyckent by de Ge-
committeerden
Aldus gedaen ende beflooten in volle Vergade-
ringc vande Staten van Hollant, inden Hage,de·
fen feflhicnden September vijfthienhondertdric
en tachtich. Onder flonr, Ter Ordonnantie vande
Staten. By my,
C. de Rechten,
I.
Pte voörgaehde Conditien ehde Voor-
•waerden in de Ordonnantie vande Bier-
ι Accijfen begrepen, willen de Staten van
Hollandt verpachten, foo wel ten Platten Landen,
als binnen den Steden, den Impofl: vande vier
iluyvers op elcke Tonne biers, 'tzy van binnen
ofte buytenlantiche gebrouwen bieren, die by den
Tappers in gcleyt worden, uytgefondert die alleen
tappen bieren van twintich iluyvers ende daer be-
nedenzie daervan vry ende exernpt fullen weien:
Infgelijcks vande felve bieren boven de twee gul-
den by den Burger of Huyfman in geleyt, om me
daer mede te helpen vervallen de betalinge vandé
Renten flaendc .tot laile van 't ghemeen Landt.
Welcke vier iluyvers gaen ofte gedefalqueert ful-
len worden van 't gunt die Steden refpc&ive t'hcu-
ren behoeve opte voorfz bieren fullen mogen op
flellen, volgende d'Ordonnantie daer opgemaecÏ.
^ier van fullen zijn geeximeert de Schantfen, de
Nieupoort mede voor een Schantfe gcreeckent.
II.
Soo wie pachter blijft van defen Impofl, fal ge-
houden weien t'eynden alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfanger Generael
een gerecht vier-en-twintichile deel van fijnen be-
5. Ordonnantien, volgens welcke tjedert den f are 1605 tot 16 5 5 inè)h
^verpacht is den Impofl tot betalinge njandegemeene Landts Renten.
nantie vande binnen-gebrouwen ende uytheem·
fchc bieren.
II.
Den Pachter ofte Collccleur fal aen handen van
den CommiiTaris den behoorlijcken cdtdocfc*
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet and
dan de volle gerechtigheyt van defen Impoft '
len genieten, ende dat hy noch niemant vanlyn
wegen daer van met niemanden en fal comp
ren ofte conniveren in eeniger manieren ,opF
inde Generale Ordonnantie begrepen, foo ve -
gens den Pachter ofte Colleaeur te executeren
jegens den geenen die met hem ofteyeman-
fijnen wegen compofitie of uy tkoop aengaet.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft ^g
houden zijn t'eynden alle acht dagen te w- ^
O Pte voorgaende Conditien ende Voorwacr-
den inde Ordonnantie'vande Bier-Impoft
begrepen. willen de Staten van Hollandt
ende Wen-Vrieflant verpachten, foo wel binnen
den Steden,als ten platten Lande, ecnen Impoft
van negen ftuyvers van elckc Tonne biers, 't zy
van binnen ofte buytenlantfche ghebrouwen bie-
ren, die by den Tappers, Drooge-gaftery e ofte Soe-
telarye, by confent vande Magiftraten fullen hou-
den , I ende allen anderen met defilve in een huys woo-
nende
, χ inne geleyt worden, omme daer mede te
helpen vervallen de betalinge van de Renten,
ilaendc tot laile van 't ghemeene Landt van Hol-
landt voornoemt, midts dat den Pachter de pey-
linge fal doen ende genieten, ende weder ghedoo-
gen ende betalen , achtervolgende 3 d'Ordon-
-ocr page 920-
Se Bieren*-1           1749
Juli; i6$6iidaeraen volgende, metter Sonnen on-
dergangH.1* -f*
Op de Conditien ende Voorwaerden, ibo in de
Generale als in deiè particuliere Ordonnantie be-
grepen*'is Pachter geblèvéfrvan defen ïrnpoile
voorden tijde van een geheel jaer* omme defom-
.bficnrecnei
1 romptoirevandeaOntfanger Generael,
tcn Cofljp> _eerttebftc deel van lijnen be-
ïfclve mogen doen executeren ende innen
fanginn fclven Pachter, oft fijnen Bo'rgen, nae ver-.
aedÊ e^oV inhoudt vande' Generale Ordoff-
fianuc «                  jl j j^
inde fal do Pachte van defen Impoft ingaen op-*
rerflen Augufti 165$. ecrilkomende, metter
Sincn opgangh,ende weder eynden den laetften
me*van Λ ,<,,. .
VVS «·>; ,
Des toirkonden is defen geteyekent by den de-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Mpliatievandenjrare:i6fó ';» ...,,         ■ ί.φ Γ; kn^pr//■,,■_, ■, ,v sr, ,·,·-,'■ <^'-V-·
'm de Wrgaende Ordonnantienjnde Condttiert van Verpachtinge voegen hier m.- Uy tgefondert die alleen
bieren tappen van dertich iÏiïyvers» cnde daer beneden,die daer van vry ende exempt fullen wefenr
infgelijcx vandc felye bieren boyen de twee guldens by den Burger ofte Huyfman in geley t, omme
faer mede te helpende,
ènde/eggen achtervolgendehct fevenen-dertichfte Artijckel vandc Ordonnantie, ee.
DeWorgd
6\ Ördonnantien , vanden f are 1605 fttf 165$ inckjs ,νο/gens welene
,' ;! fmcejjhelijc^erpacbt is denlmpofinjande fvter-enjmmkbfluyversop elckg Tomé Biers
nhni ι
boven de drie guldens in gekocht ,by de Tappers}Dr(>oge-gafierye ofte Sottekrychou~
imde^mtehggen.
I.
V!
wegen daer van met niemanden en lal compofe-
ren ofte conniveren in eeniger manieren, op pene
inde 7 Generale Ordonnantie begrepen,, fo wel je-
gens den Pachter ofte Colledeur te executeren.als
jegens den geenen die methem ofyemapt van fij-
nen wegen compofitie of uy tkoop aengaet.
L- iA
Soö wie Pachter blijft yan defen Impoft, /al ge-
houden zijn teynden alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfanger
een gerechtacht-en-veertichfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, ofte by ghebreecke van dien fal
d'Ontfanger 'tfelve mogen doen executeren ende
innen aen den felven Pachter ofte fijnen Borgen,
naer vermelden ende inhout vande Generale Or-
donnantie.
UIL
Ende fal de Pachte vandeièn Impoft ingaen,
opten eerften Augufti 165-5. eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den lact-
iten Julij 1656. daer aen volgende.metter Sonnen
ondergangh.
V.
Op de Conditien ende Voorwaerden foo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den rijdt van een geheel J aer, omme de fom-
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hécren Staten, opten
o
Pte Conditieri, foo wel inde Generale,als
inde particuliere Ordonnantie vandenBier-
% Impoft begrepen, willen de Staten van
Hollanc ende Weft-Vrieflant verpachten, foo wel
binnen den Steden, als ten Platten Lande, eenen
Impoft van xxiiij. ftuyvers van elcke Tonne biers,
\ vdnwatpijs defehe mogen wefen, 't zy binnen ofte
b'jyteniandtfcheghebrouwcn bieren , die byden
Tappers, Drooge-gaftcrye ofte Soctelarye, by con-
fent vande Magiikaten fullen houden, 4 ende allen
mieren metdejelve ineen Huys woonendejiuivz
gcleyt
worden: 5 Ende dit in plaetfe van gclijcken Impoft
van xxiüj. ftuyvers opte Tonne biers, by den Ste-
den aen 't gemecne Lantgecedeert.endeoverden
Platten Lande verpacht, tot vervallinge van 't korc
vandc lallen vander Oorloge. Ende fullen de Ste-
ocn fulcks goet vindende, gheljjcken, ofte minde-
ren Impoft t'heurder Stede behoeve.in plaetfe van
Η D euCtUm ^oen verPacnten mogen, Endefal
oen Pachter van defen Impoft de peylinge doen
c"de genieren, ende weder ghedoogen gedaen te
*'craen, ende te betalen, achtervolgende 6 d'Or-
jonnantic'vandc binnen ghebrouwen ende uyt-
ht*mfche bieren.
                        . .
η η                          u
den ? Chrer ofce Collcacur faI acn handen van
by 0 hmmiiïarisden behooriijeken eedt doen,dat
dan Τ n,jernandt van Ajncn wegen, niet anders
eheni le8CrechtiKhcyc van defen Impoftfullen
cce", ende dat hy noch nicmant. van fijnen
1 m"j ^ ^ gevoecht De voorgaende Ördonnantien [eggen fimpelick op elcke Tonne fwacr Biers.
xl*. eAm\ol^fooge{lelt: De voorgaendefevaen:
Bier-Accijfen.
\C"^eAy^ien vandenjareie^.
           'M
^voorgaende Ördonnantien voegen hier by .· Uy tgefondert allee» die tappen bieren van dertich ftuy-
's- Jor7 Cn Cr ^ene<^en'dic ^aer van vry enc^e exempt fullen wefen.
'■ f.né"/la"tiai V00r^enJare 1654y%gw ·" achtervolgende het xxxvij. Artijckel vande Ordonnantie, &c.
».' ier: °fpene inden vijfthienften Articule vande Generale Ordonnantie
'hevrepen.
Impoft:
5, S ij
-ocr page 921-
Ί
1750            Placatco^ 3-Bocck. 9.Tit. s.Deel.           χ
Impoft ^n xxvij: ftuyvers op yeder Tonne Biers, tot
laile van den Tappers, ι die geen minder Bieren als hoven de drie
ν τ r ,7
                  gulderi de Ton mogen verkoopen,             , > n V
7, Ördonriantieri , volgende Vuelckg ten behfoe^e vandegemeene fieci
; *. · . ι ende tot Vervallinge vande Lafen vander Oorloge, over al inden Lande van Hollandt ende mf\ '
landt, foo wel inde Steden als ten Platten Lande, van wegen ende volgende den confente van 1
ten vande felve Landen, den Impofi tot xxvij. fluyvers op yeder Tonne Biers, tot Idfle vani
*
Tappers geheven ende 'geinnet is t'federt den Jare 16o 5 tot 16 5 5 incluys.,
inde Generale Ordonnantie begrepen, f0o wel
gens den Pachter ofte Colledeur te executeren*
jegens den geenen die met hem ofycmantwn?
nen wegen cómpofitie of u'ytkoop acngaet
4
             IIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoftja).
houden zijn feynden alle acht dagen teberl
ten Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht acht-en-veertichfte deel van fijnenbe
loofden Pachte, ofte by ghebreecke van dien g
d'Ontfangcr 't felve mogen doen exccutercnec«
innen aeh den felvèn Pachter .ofte fijnen BowE
naer vermelden ende inhout van^e Generaled.'
donnantie.
V.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
opten ecrftenAugufti i655.eerftkomcnde,i?ïfl·
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den ha-
ften Julij 1656. daer aen volgen'de,metterSron
ondergangh.
VI.
Op de Conditien ende Voorwaerden fooimk
Generale als in defe particuliere Ordonnantick·
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoie
voor den tijdt van een geheel Jaer,ommedcfom-
me van
WSxBpvmwelg
edfd
dhd
ghenieten, ende dat hy noch niemant van fijnen
Des t'oirkonden is defen gëteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
I. Alle de woorden onder num. i.in't Curftjfgcdruckt, zijn Ampliatien vanden)are 1654.
%. Mede Anno 16 54 lyghekomen: Inplaets van welcke woorden de voorgaende Ordonnantienfeggen: bovcD den
innekoop van twee gulden , die by den Tappers ,&c.
3.  dOrdonnantien voor den)are 1654 voegen hier tuffchen leyden in als. het derde Artijckelin ordre: Vande En·
gelfche, Lubeeckfche, ende andere Hamburger bieren (Indenjare 1611 is hyghevoeght, endtijtkn
oockgebleven:
als oock Vande bieren komende/van buyten de Vereenichde Nederlanden nietovct
Zee) midtfgaders vande binnenlantfche gebrouwen bieren in 't fatfoen van Engelfche, Lubeeck-
fche ende Hamburger Tonnen geflagen van yeder Xonne vier-en-dertich ftuy vers: Doch JOrw-
nantie vandenJare 16^, als oock de volgende tot
1653 incluys, verminderen den lmpofl. tot of vier entwiö·
tich ftuy vers.
4.  Alle de voorgaende Ordonnantie» voor den j'are 1654 voegen hier in als het vijfde Artijckelin Ordre: Van a»c
Oofterfche ende andere Uytheemfche bieren, vande grove Tonne achten-twintich ftuy vers, ende
van Smalbant naer advenant.
r
Bier, drie ftuy vers opte Tonne, by den Brouwers
té betalen ♦
8. Ordonnantien, Op de ypelckg inden Lande van Hollandt ende 'w&
Vriejlant geheven zijn f federt April 16%% twee, ende t'federt Augufli 1654 drie fuyvers ψ(
Biers binnen de felve Provincie gebrouwen, ly den Brouwers te betalen'. Ende van alk B'^en η
^
Hollandt endeWefl-Vrieflandt inde Vereenichde Provinciën gebrouwen, ende in defe pmtmtl„^
flri
■b
-ocr page 922-
------.-------
*
; Gemecne Middelen j Bieren.il           1753
Λ/rtfWi/tf, 1 op deTonhe vier (ende c'iedert den Jareli6f4 vijf)-ftuVTers, gelijck de Brouwers
binnen dciê Provincie van Hollandtt Endé rioléfetWêeiluyvérS terfaecke vande befwaer-
niiTe «pic ppden brartr is gèfteJt:,Mfehe denken deytöftickniobN&keffvotle Tonnen gereeckent:
Endé van alle Bieren die luyten de K^^nichde Provinciëngetrouwen,, endeinde Provincie van Hol-
landt en Weft-Vriefiantgehracht'werden, opyeder Tonne achijluyvers. Mhsvplgendehet con/entvan
de Staten derfeher Landen.
17?*
■ ^",') .
■ m?
vande 'Ordonnantie is gheftatueert: Ende by de
Pachters? geene behoorlijcke expeditie doende,
t'clckcn xxv. guldens te verbeuren.
r
            IIII.
Wejcké Atteftatie by de voorfz Biervoerders in
handen vanden Pachter of Gollecleur daer hy fel
willen lolTen, over gelevert fal moeten worden, al
eer de voorfz bieren gerept ofte geroert fullen wer-
den , op pene van xxv. Carplus gulden t'elcken te
verbeuren.
              ;,
V.
Ende in ghevalle bevonden werde d'ingeladen
bierentegens d'Atteftatie te verfchillen.fel verbeu-
ren opyeder Vat dat boven ofte beneden d'Atte-
ftatie bevonden fal worden thien guldens: welcke
peynen boven de peynen vanden Placate, dateliek
aen 't Schip*Schipper ende fchuldige bieren ver-
haelt fullen mogen werden.
VI.
De Bro#wer$ 'en fullen hare bieren in anders
gene Tonnen ofte Vaten doen flaen, dan in fulcke
als men naede gewoonte vande Steden coftume-
lijckenendêgewoonlijckcn is te doen: Te weten,
Vaten ofte Tonnen, hebbende den brant ofte keu-
ren vander S tad t daer de Brouwers die doen inflaen
ende vaten.
VII.
Welverftaende, dat tot wat plaetfen ghebruye-
kelijcken is f inde Maerte, ofte andere tyden des
Jaers.omme de bieren lange tyden te conferveren,
dubbele Tonnen ofte Vaten, midt/gaders Pypen,
Oxhoofden ende andere Vaten tegebruyeken, iy
't fclfde fullen mogen doen, mits dat den Impoft
naer advenantde groote betaelt fal worden.
VII.
Van gelijcken, alfoo tot gherief vande Haringh-
vaert, VifTcherye , de Scheeps - bieren in fmalle
Tonnen gheflagen worden ,omme de felve ledige
Tonnen tot de Neeringe vande VilTcherye te ghe-
bruyeken, fullen de Brouwers alfulcke Haringh-
bieren oft Scheeps-bierenvoor den Viilchets brou-
wende , de felve in fmalle Tonnen mogen doen
flaen, mits betalende defen Impoft naer advenant
de groote van Smal-Tonnen, te weten de drie
vierde-parten, als drie 4 hlancken van elcke ftnalle
Tonne.
IX.
Ende omme te voorkomen alle bedroch die in
den opheve van den voorfz Impoft gepleecht fou-
den mogen werden, foo en fal niemant wie hy zy,
Edel of On-edel, binnen den Steden of Platten
Lande, gheduyrende den rijdt van defcn'Impoft
binnen fijnen Huyfè voor hem felven particulier-
lijcken, ofteYoor.iijne Vrienden ende Gebuyrcn
mogen bier brouwen, maer fullen haer in gebrou-
wen bieren die fy drincken, moeten halen vande
Brouwers die de Neeringe van 't brouwen exerce-
ren, ende daer vooren bckentzijn*, op de boete van
5. S iij
                        drie
Ndcneerften, fullen alle Brouwers binnen
de voorfz Provincie,gehouden ende fchulr
fdich zijn te betalen χ */w ftuyvers van elc-
te Tonne Biers , te reeckenen ftock ofteduym-
flicx veertbien voor twaelf volle Tonnen die fy
brouwen fullen * het zy de felve zijn groote offe
kleyne bieren, of de felve, foo die uyt het Gijl ko-
mende ghevatet, of by maniere vaii aenbrouwen
gebroken, ende tot bieren van kleynder ende min-
der pryfe gemaeckt werden, fonderdat eenige ver-
dercleckagie in reeckeninge ghebracht fal mogen
werden.
IL                     9
Ende alfoo deiên Impoft niet en kati werden ge-
heven, als binnen den beflooten Steden, alfoo gee-
ne Brouweryen ten Platten Lande toe gelaten en
werden, foo en fullen van nu voortaen geene bie-
ren van buyten dees Provincie inkomende, anders
als binnen de beflooten Steden mogen worden«
gcloil: Ende ter plaetfen daer den lail gebroocken
wert, fal den voorfz Impoft werden ontfangen:
Sullen tot dien eynde alle Schippers ghehouden
zijn,alledebierenby henluydenin geladen , ter
plaetfe hacrdér Laft-breeckinge volkomentlijck te
lollen tergcwoonlijcke plaetfe, ende den Impoft
voldoen, Ibiider dat die by henluyden verder ghe-
vocre fullen mogen werden, op pene van hondert
. pondcn,boven de verbeurte van 't Schip ende bier.
Wclckcn Impoft voldaen fal moeten werden, al
eerde felve bieren gekeldert, ofte voorts verkocht
fullen mogen werden.
III.
Op dat de frauden te beter geweert mogen wer-
den, foo fullen alle Schippers «nevens hunne in ge-
laden bieren, 3 die buyten defe Provincie ghebrouwen
ψι,
moeten by hen hebben een Attefbotie vanden
Brouwers ofte Broufters, ter plaetfe daer iy die in-
geladen fullen hebben, inhoudende de quantiteyt
*afidc in geladen bieren, Welcke Atteftatie fylie-
öenphehouden zijn (ter eerfter beflootcne Stede
oiceSluyfchaerderarrivement, binnen de Provin-
pvanHollandt ende Wcft-Vrieflandc, al eerfy
mnen de Sluyfen fullen mogen varen, of weder
We Kaeye hacrder aenkomfte t'feyl gaen) aen
fu?k N*~Mceftcr vanden felven Impoft, daer
Pacfa Z'^n: ^nt^e ^aer ^'c n'et cn ziJn' aen ^en
fiinen rVfn de" Srooten Impoft op de bicren,ofte
bvde 7^le<fteurofteCo,Pniijs.te vertoonen ,om
word n Π ênevificeert ende ondertceckent te
u-te Cn,rr>its ^aer vooren betalende eenen ftuyvcr,
w voorenden voorfz Pachter, Col Ie deur ofte
(Je^j?X'gehouden lal zijn den Aengevers naem,
Van. a.chuJnderaengevinge, ende de quantiteyt
fcj Tn Percinencenek «e regiftreten, ende de
rcl J°JPe expeditie te doen, alles op peneby den
g,en. Schipperen ofte Biervoerders te ver-
* als in den Placate jegens d'Qvertreders
-ocr page 923-
Placaren. 3. Bo^któ^vTitasj* Deel
*ty
1754
dria hondert guldens te/verbeuren takken [reyfc
als yemandt bevonden, fal wprden ςοηι$φ van |
defen gcdaen te hebben,/qp. wel by den genen die '
binnen hare Huyfen particulicrlicken gebrouwen
ofte doen brouwen fullen hebben ,. 'alsdie fülckè'
gebrouwen bieren ghehaelt,· ofte doen halen, ende
in gclcyt fullen hebben.
X.
Van gelijckcn en fullen gheduyrende den tijde :
van defen ïmpoft , büyten de beflooten Steden,
cgeene Brouweryen mogen gaen, noch geenc bie-
ren gebrouwen werden, op peyne dat de Brouwers
ten Platten Lande contrarie doende, t'elc|en ful-
len verbeurende boete van drie hondert gulden
als vooren.
·■',. : . Ι-;! 'ί «u .             X !'.■;." «-1 '-')-                  ,'j
Ende omrne goede ordre te ftellen , dat den
voorfz ïmpoft niet verkort of gcfraudeert en wer-
de, foo en fal geduyrende den tijdt vanden voorfz
ïmpoft, geen Brouwers ofte Broufters felvé , ofte
door haer Opper-Brouwers, Knechts ofte Mey-
fens, ofte yemandt anders, hare bieren, 't zy groot
ofte kleyne, mogen doen vaten, door Kranen ofte
in Tonnen doen flaen, noch oock halve Vaten,
Kinnekens ofte andere Vaten, daer inne men bier
uyt levert, dan alleen ter prefentie vande gefwoö-
ren Opficnders, ofte door de gefwooren Inflagers,
ter plaetfc daer de Magiftraten fullen goet vinden
gefwooren Inflagers te ghebruyeken, op de peyne
van vijftien Carolus guldens voor de eerfte reyfe,
ende de tweede reyfe op dubbele peynen: Ende
fullen de Inflagers ofte gefwooren Toefienders ge-
houden wefen fchriftelijck aen te teyekenen van
dage te dage, tot wat Brouwers, elck van henluy-
den te inflaen, ofte toe te fien, te beurte is gheval-
len, ende daer van den Pachter eicken dage tot fij-
ne vermaninge onderrechten, op de bt)ete van vijf-
en -twintich guldens by den Inilager ofte Toe-
fienders te verbeuren voor de eerfte rey fe,endc voor
de tweede reyfe dubbelde boete, ende privatie van
haer Officie.
XII.
Tot welcken eynde, daer Neeringe van Brou-
werye is, geordonneert fal worden, voor 't ingaen
van defen ïmpoft, by de Magiftraten, in ghevalle
fy fulcksgoet vinden, feecker getal van gefwooren
Inflagers, ofte by gebreecke van dien , by de Pach-
ters ghefvvooren Opfienders , veel ofte weynich
naer advenant de Neeringe van brouwen, ende
fulcks.dat fy de Brouwers bequamelijcken mogen
dipnen ende gerieven: welcke Inflagers ofte Toe-
fienders den Pachter ghehouden fal zijn van elcke
Laft te betalen twee ftuyvers, ende minder naer
advenant.
XIII.
Welcke Inflagers ofte Toefienders voor 't ac-
cepteren van haren dienft, Ecdt fullen doen in
handen vande Ghecommitteerde vande Staten ,
ofte by abfentie vandefelve in handen vanden Of-
ficier ofte Magiftraten vande Steden daer toe ex-
prefTelijck gecommitteert wcfende , ende dat in
prefentie van den Colledcur vanden ïmpoft , dat
fy elcke broute biers, 't welcke hem te beurte fal
vallen inne te flacn, ofte op toe te fien, getrouwe-
lick fullen inne ilaen,, ofte daer op toe fien: Ende
dat fy alle de Vaten ofte Tonnen, heele,halve,Kin-
èekens, ende andere naer advenant, van ft„ 1
tot-ftucken getrouwelick fullen met Krijt op f,?3
yen ende aenteeckenen, ende;den Collcöeu/
dehlmpoftaen brengen, tonder 'tfelve tek**
'bmèènige oorfaecken. ,jV,ii·
                 aten
:-*"> '" '■■-■,;- ΧΠΠ;
Ende fulleri eenige vande felve Inflagers f
Toefienders tot dienfte ende gherief vande Β
wers, dageHjcks gehouden zijn hen te vinden?'
fceckere Pl#rfert ,ofte in feeckere Huyfkens/1
toe te ordonneren , van 's morgens dat de SoiT
opgaet, tot 's noens te twaelf uyren : ende wS
om vanden een uyren naeden noen, tot'savnT
dat de Sonnc onder gaet, binnen welcken tijdt/
Brouwers fullen ghehouden zijn d'Inflagers ofo
Toefienders te doen verfoecken, oock tot't Gij
dat fy des nachts fullen doen wereken.
De welcke fbo wanneer de Brouwer fcyntom
eenen Inilager ofte Toefiender te hebben, die z»
bieren vaten ende inflaen, ofte daer op coe 4
fal, ghefaouden fullen zijn daer ommc te werpen
fbnderdatfy in eenich werek fullen mogen tre'
den, anders dan hun by de werpe te beuitegcii
len fal zijn. '
XVI.
Tot welcken eynde binnen der Inflagers ofte
Toefienders Huyfken een groote Belle ghcnan-
gen fal worden, dip men luyden fal als een Brou-
wer om een Inflager ofte Toefiender feynt: Ende
fullen de Inflagers ofte Toefienders aldaer ko-
men, als dan om het werek werpen, fonder datfy
fullen eenich werek by ghebeurte mogen laten
ommegaen.
X V 11.
Ende fal den Inflager ofte Toefienders die ty
't werpen eenich werek te beurte gevallen is, geen
ander in fijn plaetfe mogen ftellen, noch oock om
geen ander wetck mogen werpen, voor ende at
eer hy fijn werek van inne flaen ofte toefien vol-
bracht, ende het geheel broute biers inne geflagen,
ofte daer op toe ghefien, ende 't volle gheral vande
ingcflagen Vaten ofte Tonnen, heele, halve,Kin-
nekens , ende alle andere meerdere ofrc minder
Vaten, by hem ftock ofte duymftickgevater,oftc
fien vaten, aen gebracht fal hebben, fondcr eenich
bier inde Giel-kuyp ongevatet te mogen laten.
XVIII.                   *
De felve Inflagers ofte Toefienders fullen ghe-
houden zijn op haerluyder Eedt, nacrftich on·
derfoeck te doen, ende forghvuldeliek roe re fien·
of daer geen bier uyt 't Giel dat fy werekende,
ofte daer op toefiende zijn, by andere te vooren
uyt geflagen en is, ofte oock gedaen wert naer ƒ
't Giel te vollen gevact fal zijn, 't zy by verlcnpn·
ge ofte anders: Ende indien fy bevinden tic*
ghedaen te zijn, de Pachter ofc Collcacur, o» w
-Commifen refpeaivelijck 't felve van ftonden »
te kennen geven, die exprelTelijck als dan gne
thorifeert werden, de Huyfen ende Kelders \i
Brouwers te mogen beföecken , 5 ende ooci
doch als danmet-voorgaende communicatie vaw^
gemeefteren der Steden, alwaer de Brouwers ^
't'allen tyde de felve onderfoeckinge te doen,
»°nuVrSi
den felven Pachter by den Brouwers, J*°Jjmje
hunne Dicnaers ofte Arbcyts-luyden , w ^^
^^
-ocr page 924-
Bieren.
/              Gemeene Middelen-**
tjf
ι ff o
. h heict ofte vérhinderingc gedaeri, ofoe qua-
fT.cn chcfproocken fa 1 mogen werden, op de
J&Ïite van vijftich ponden van xJ. grooten.
'tinne voeren νίιη defe Ordonnaiitle, voor hun
ontbieden alle de Brouwers ende Brouflers vander
Stadt, ende hen 't inhouden van deiêfcherpelijck
XIX.
voorhouden, belaitendedat fy hun daer na fullen.
hebben te reguleren, op peyne dat de Brouwers
ofte Brouflers daer regens doende, als namen tlick
geen Inflagers ofte Toefienders gebruyekende, bo-
ven de pecuniele boeten hier vooren verklaert, den
tijdt van een geheel Jaer, haer Neeringe verboden
fal zijn.
XXV.
Sonder dat alfulcke Brouwers ofte Brou-
flers , hen met haren Opper- Brouwers ,Knech-
ten , Meyfens ofte Dienfl-boden, fullen mogen
excuferen, maer fullen gehouden zijn hacrluyder
werek te verantwoorden, omme daer vooren innc
te ftaen, indien by den felvcn defe Ordonnantie te
buyten gegaen werde, ten ware die by henluyden
aen den Rechter over gelevcrt, ende gcfifteert wer-
de, om gheftraft te werden naer ghclegentheyt der
faecken.
XXVI.
Soo veel aengact den tijdt dat den Pachter ofte
Colledeur fitten lal, 't verbodt van compofitie en-
de eenich deel vande Pachte vordere te verpach-
ren , fal men de Ordonnantie vanden Impoft van
de bieren achtervolgen.
XXVII.
Den Pachter ofte ColJeclcur fal η jet vermogen
ghcduyrende fijne Pachte ofte Colledc , de Nee-
ringe van Bier-brouwen te doen , noch Bier-
fleecker te zijn, noch oock part, deel ofte Compa-
gnie metten Brouwers of Bicrftccckers te hebben,
ende 't felve by eede te affirmeren, ende te be-
looven.
XXVIIi.
Ven Pachter ofte CoJIedcur fal aen handen van
den Comrniilarisden behoorlijckcn eedt doen,dat
hy noch niemandtvan fijnen wegen, niet anders
dan de volle gerechtighey t van defen Impoft fullen
ghenieten, ende dat hy noch nicmant van fijnen
wegen daer van met niemanden en fal compofe-
ren ofte connivcren in ecniger manieren, op pene
inde Generale Ordonnantie begrepen, foo wel je-
gens den Pachter ofte Colledcur te executeren,
als jegens den geenen die met hem of yemandc
van fijnen wegen compofitie ofte uytkoop acn-
gaet.
XXIX.
De boeten in defe Ordonnantie begrepen/ullen
gaeft als in 't Placaet is geexprefTeert.
XXX.
Den Pachter ofte Collcdeur van defen Impoft,
fal gehouden zijn t'eynden alle acht dagen te be-
talen ten Comptoire vanden Ontfangcr
een gerecht acht-en-veertichflc deel van fijnen be-
loofden Pachte, ofte by ghebreecke van dien fal
d'Ontfanger 't felve mogen doen executctcn ende
innen aen den felven Pachter, Collc&eur ofte fij-
nen Borgen, naer vermelden ende inhoudt vande
Generale Ordonnantie.
XXXI.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
opten eerften Augufti i65^,ecrftkomendc, met-
ter Sonnen opgang, en weder eynden den lactitcn
Juiij fefthicn-hondert fes en vijftich daer aen vol-
gende
'nortsen ïunu^v, 6w^..—„„-.—_„----- -
fienders, eer fy uyt her werek fcheyden ghe-
V
Toe
hnÏnndwefèn neerftclick te ovcrtellen de gchcelc
,i halve, Kinnekens, ende andere naer ad ve-
bvhcnluyden ingeflagen, ende opgheteec-
«indebet ghetaJ van dien, ende den daclidat het
Ricrinnc geflagen is, onderteeckent by den voor-
fcbreven Brouwer ofte Brouflers, met het geit van
den voorfchrevcn Impoft, ende alle 'tfelve den
voorfchreven ColIeAcur over te leveren, ofre ten
miniten fcn v0orfchreven Collcdeur te vertoo-
nen omme in fijn Rcgifter aen geteyekent te wor-
den', wanneer 't feJvc biljet tot andere pjaetfen fal
moeten werden bewaert, eer fy om een ander
werek Tullen mogen werpen,ten ware de Brouwer
ofte Brouilcr weygerden oftedilayeerdcn defen
Impoft op den itaenden voet te betalen , in welc-
ken ghevallc fal den Inflagerofte Toefiender vol-
ftaen, mits den Pachter ofte Colledeur 'tfelve ter-
ftont te /vennen ghevende, die den Brouwer met
parateexecutietotbetalingefal bedwingen, ende
dat de felvc Brouwer geen Giel weder en fal mo-
gen laten dobbelen ofte wereken , tot dat 't voor-
gaendc is voldaen, op peyne in 't xxüij. Articule
uyt gedtuckt.
XX.
Ende foo verre eenige vande felve Inneilagers
ofte Toefienders bevonden werden, contrarie ha-
ren ghedaen Eedr, eenige Vaten ofte Tonnen, hal-
ve, Kinnekens, ende ander naer advcnant, niet gc-
trouweiijck aen ghebracht, maet verfwegen, ofte
achtergehouden te hebbcn,fai hy als mcynecdich
ende Falfaris aen den lyvegeftraft werden.
XXI.
Maer foo verre hy hem in eenige andere Porn-
«en vandefe Ordonnantie ontginge, ende daer re-
gens dedc, fal hy van fijnen dienft geprivcerr, ende
wven dien naergelegcntheyt van 't exces by hem
«dreven,arbitralicken geftraft worden tot diferc-
rtlc vanden Gerechte.
XXII.
tnde tot meerder onderhoudemÏÏê vande In-
^ Scrs Ordonnantie, fal in eJcke Stadt indcr In-
liP-T^ Toefienders Huyfken, een fchrifte-
»e Ordonnantie gehangen worden: Ende fal
' Hoifr ydcn een °verftcn Deccken ofte
nilTe ν J 8CilclC wordcn
»die °P dc onderhoudc-
bcn fil 0rclonnantie letten ende opficht heb-
Wc] ji           XXIII.
Brouwer           ' darindeStedcn d^r niet veel
gösofreiw endedien volgende weynige Infla-
Pachtcrfplf r dersvan noode fullen zijn , den
deliick l
          mogen inflaen, foo verre hy om re-
en wcerr-8<;Cn ander Inflager ofte Toefiender
ilen dienft" '°fte anderi*lnrs fo° hy
ten mee-
rren ' nuc ende oort>aer vinden fal te be-
XXIIII.
End
c fullen de Magifhaten vande Steden, voor
*
-ocr page 925-
Placateo-j. 3-Boeck. 9.Tit. 3.Deel
175*
%
voor den tijdt van een geheel Jaer, omme èttl
me van
                                                 ^
Des t'oirkondenis defen geteyckentbydenr
committeerden vanden Heeren Staten, oPte
1,  Otloler i6%)voor Ampliatie lygcvoeght.
2.  Anno 1654. alsindenTytelaengeteyckent is opdriefluyvers gheflelt. By alle de voorige Ordonaantkn «^
maer twee fiuyvers geheven,
■5. Mede Ampliatie vandenJ'are 1654.
4.  Anno 1654/00 verhooght: De voorgaende Ordonnantïen eyfchenmaer drie grooten Vlaems.
5.  Mede Amplïatie vandenJare 1654.
DEn goetwilligen Leferf al gelieven te noteren, dat den lmpofiop de Bieren voor Jen J are 1638. alk halfjm.
endeïfedert maer alle Jaren verpacht is.
9. Ordre jegens de Qomfoftuen oT>er denlmpofl vande Wynen ende%m,
In date den \ 7 Mam \ 633.
e&
het Formulier daer dp gearrefteert, aendeE,H*
ren CommiiTariiTen lullen doen.
Dat fy geen ghenoemde vrye Kelders fulleotoe
laten, nochte gedoogen, nernaer af fchafen end;
weeren, mitfgaders geen compofitien indcMidè
len voorfz vande Wijnen ende Bieren fullen doen
ofte ghedoogen ghedacn te werden ,direfieli)ckcn
nochte indiredelijcken, ende dat ghelijckciiteè
by de Hoofc-Officieren vande Dorpen, die ten ty·
de vande verpachtinge indeStedcn fullen wotden
befchreven, aende voorfz Cornmiffarifenfalre-
den geprefteert, ende de felfde gelaft ende gheau-
thorifeert, omme den felfden Eedt alle Schouten
Burgemcefteren, Schepenen endeRegicrdersva
de Dorpen af te nemen, ende binnen veerthien di·
gen na de verpachtinge aende Heeren Gccommü·
teerde Raden refpecliveover tefchrijvendenaiwn
ende quaüteyten van alle de gene, die fy in manie-
ren als vooren be-eedicht fullen hebben ,oppev«
van hondert guldens tegens de gene die dcnvoorfi
Eedt fullen weygeren, cnde van drie hondert gul
dens tegens d'Officieren die in 't guntvoorfzM»
tigh fullen bevonden werden, fonder dat oockdc
voorfz refpectivc Magiftraten yemant van dea
voorfz Eedt fullen mogen difpenccren.
Commiflarifen fullen alle Ecdt-plichtigeÜi»
pelijcken afvragen, of den Eedt die fy in 'rachtcr-
volgen vande Inftrudie Anno 1631 gcgeven,o»
doenmaels hebben gedaen, dat alle Groiiicts \ ·
Wynen, Brouwers, Broufters, Bierftceckers,eno
die Wijn ofte Bier verkoopen, inde Steden«J
ten Platten Lande,by authorifatie vandeCöjnj
farifen , in handen vande Officiers, terpre^
vande Magiftraet haerder refidentic,daer toe^
gialiter vergadert, gehouden fullen weien te^
ven op den Eedt by henluyden hier vooren d -1
gedaen; Ende die t'federt aen ghekomen zy ^
die den Eedt niet gedaen hebben, van nieu*
Eedt doen, dat fy foo veel haer aengaet, w»
fervcren cndc doen obferveren d'Ordonnan
derefpeaive Middelen van Wynen ene1
gcemaneert, ende dat fy niet fullen ï« ^
; E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
! landt, gherefumeert hebbende haer Ed:
Groot Mog: ordre inden Jare 1631. op't
weeren vande Compofitien ghemaeckt,
hebben van nieuws verftaen ende gerefolveert, dat
de Pachters ende Medeilanders vande Middelen
vande Wynen ende Bieren inde Steden ende ten
Platten Lande, ende der felver Collecteurs , aen
handen vande Heeren Commiflarifen hyfolemnelen
Lede met opgeflreckte Vingeren f uilen moeten lelooven,
dat fy de voorfz Middelen volkomentlicken fullen heffen,
ontfangen, ende doen ontfangenjonder eenige compojitie,
remiilïe ofte quijtfcheldingc, geduyrendc, ofte nae
hare Pacht te mogen of te laten doen ,dire&elijc-
ken nochte indirecÏelijcken, ende dat ten aenhoo-
ren vande Gemeente terftont na het mijnen, eer
tot vorder verpachtinge wert getreden, den voorfz
eedt fullen moeten gedaen werden,ende infgelijcx
by de Medeilanders, die naemaels bekent, ofte de
Collefteurs die by de Pachters gheflelt fullen wor-
den , dat fy terilont, ofte ten minften binnen acht
dagen bekent fullen maecken mqeten , op peyne
als Bedriegers vande gemeene Middelen gheftrafc
te werden naer exigentie van faecken, te vervallen
inde boete vande Generale Ordonnantie ende Pla-
caet, ende fullen daer en bovdn inhabil zijn, om
nimmermeer des ghemcene Landts Middelen te
mogen Pachten , by authorifatie vande voorfz
CommiiTarifen,in handen vande Hooft-Officieren
vande Steden ende Dorpen refpedrive ,die gehou-
den fullen wefen binnen veertien dagen na de ver-
pachtinge , daer van aende Heeren Gecommit-
teerde Raden notificatie te doen.
Dat infgelijcks alle Officiers, Burgemeeileren,
Schepenen ende Vroetfchappcn vande Steden,
alom ende eenparich belofte lullen doen, voor ibo
veel acngactde gene die eens den eedt hebben ge-
daen, op den eedt die fyluyden voormaels daer op
hebben gedaen, ende die geen Eedt noch hebben
gedaen,als t'federtinde Magiftraet gekomen,oock
daer de felfde noyt is gedaen, of daer de Magiftraet
de Eedt-plichtigc vande felfde eedt hebben ghedi-
fpenfeert ende ontflagen, den Eedt uytwijfende
■»
-ocr page 926-
Gemeene Middelen^* Bieren.
iféó
, frauderen dön Impoft op elcke fpecie geftelr,
hré dacr over cómpoferen ofte laten compofe-
A reaelicken nochte indircfldicken, welcken
Sir binnen veerthien dagen naede verpachtinge
ι mme gedaen, ende dacr van binnen drie Wcec-
ί na de voorfz verpachtinge, mettc namen van
Aht cedichde , pertinente notitie aende Hecren
Gecommitteerde Raden refpe&ve fal moeten ge-
X den werden, ofte fullen anderfints de voorfz
^committeerde Raden gheauthorifeert vvefen
in voorfz Eedt af te nemen, daer eenige nalatig-
hpvt fal werden bevonden, alles op de pene in den
Sneralen Placate uytgedruckt, regens die gcene
die; wcygerich fullen wefen dë voorfz eedt te doen.
Dat de Corhmiffarifen de Officiers inde Steden,
cndedcHooft-Officieren ten Platten Lande, fe-
rieufelijcken vermanen, mitfgaders de Schepenen
inde Steden doen beloven, elck in 't fijne refpedi-
vc naer'tvijfthiendeArtieulvande Generale Or-
donnantie te eyiïchcn, ende daer op partyen recht
te doen genieten.
Ende dat alle Officieren het zy de felvC vdnde
Graeffclijckheyt eenige Steden ofte particuliere
Heeren, hare CommüTie hebben, dat de felve fon-
der onderfchcytende fonder eenige refpeclen ofte
infichten van hare Committenten, de Pachters
ende Colleétenrs van des gemeene Lants Midde-
len fullen handthaven, ende in'tontdecken van
frauden ende contra ventien affifteren, daer toe fy-
luyden ghehouden fullen wefen, op de verbeurte
van hare Officien, endede voorfz Hooft-Officie-
ren, ende hare Stedehouders, ende andere Schou-
ten ten Platten Lande gelijckelaft ende ordre ful-
len geven, ende fyluyden de felve moeten nac ko-
men, op peyne als vooren.
xij. ende xtij. ArtijckeL
Dat het xij. ende xiij. Artijckel vande Generale
Ordonnantie voortaen fullen werden naer gheko-
men ende gepracïifeert gelijck die leggen, niet te-
genitaendealie pretenfe vanobfervantièn ter con-
trarie, ende fulex voor de verpachtinge fal werden
genotificeert, ende dicn-volgende de Gecommit-
teerde Schepenen vande Heeren Corrimiflarifeii
tot prompte expeditie vande Juftitie, in alle que-
ftien raeckende de gemeene Lants Middelen feri-
eufelick vermaent fullen werden.
Ende zijn de Heeren Gecommitteerde Raden
geauthorifeert met d'voorfz Poinclen, die tot ver-
beten nge vande Middelen van Wynencnde Bie-
ren hier vooren gcraemt, d'Ordonnantien vande
felfde Middelen terftont te amplieren, ende de pe-
nen ende boeten nac ghelegentheyt te arbitrerenj
ende daer inne te doen infcreren,als mede ibeckere
Artijckclen by de Heeren van Amfterdam aen ge-
wefen, te brengen inde andere Ordonnantien, daer
de felfde ampliahel fullen wefen. Gelijck mede
gearreilcert is het Formulier vanden Eedt hier nae
volgende, om by de Officieren, Magiftraten ende
Regenten vande Steden ende ten Platten Landen
gedaen te werden.
Eedt v^nde Magiftraten.
TTi heloove endefweere., by den Eedt die ick als Officier\
Burgemeefler ende Schepen
, Vroetfchap, ξ*}κ ghedaen
hebbe,dat ick geen Compofitien in des gemeene Landts
Middelen, vande Wynen ende Bieren fal doen, nochte g&*
doogen, voor foo veel my aengaet,dat by mijn kennijjc
gedaen werde, ende dat ick de genoemdeyrye Kelders/al
verbieden, ofte helpen weeren nae mijn befte vermogen.
Eedt vande Pachters.
W'T belooven ende [weeren, dat Wy, φ e den onfen, of
yemantvan on/ent wegen met niemant fullen mo-
gen cómpoferen, noch by quijtfibeldingc, toe gift e van Va-
ten, Maten of Gewichten
, direcJelicken nochte indirecle-
Heken, maer belooven te ontfangen 't volle recht ,fulcks
die by de Ordonnantien is gheoraonneert, mitfgaders da
Ordonnantie fcherfelijck te achtervolgen fonder connl-
ventie.
Alibo waerlick moet my Gödt helpen.
Ende werden CommiiTarifen by dcfen ghelaft
t'haerder wederkomfte van alles pertinent rapport
te doen, hoe hun alomme defe faecke heeft toe ge-
dragen i ende wat ontrent 't felve is ghepaiïèert.
Gedaen inden Hage den xvij. Martij 163].
10, Placaet, Tegens de $moc%el*Tappers ende Sluycfyrjen. In date den
17 September 16z o.
ï E Riddcrfchap, Edelen ende Steden van
1 Hollandt ende Weft-Vrieflandt , Repre-
senterende de Staten vanden felven Lan-
£7pn f,,»' AJ,en den Benen diedefen jègcnwoör-
totheüu flCn ofteGooren lefen,Saluyt. Alfoo
diemrr **ιψ defer Landen noodigh is, Dat de
^erfclv , deIcn't0C vervallinge vande Jaften
bracht Cr' alrccdc met goede ordre in train ghe-
tinuecrt^i80^ °Pfichcn™gen worden gecon-
de onK k ondethouden, ende alle frauden en-
Pieccht Ta jckc PradiJcken dic daer inne ghe-
v°orkornV
         *°° Veel doenl'Jciiis geweert e;ide
Undcn cen eyfide d'Ingefetenen der voorfz
* 'Van andere laften mogen.blyyen bevrijt;
Ende dat Wy bevinden, dat het Middel ofte Im-
poft vande Bieren grootelijcks werden gefraudecre
ende verkort, door de groote menichte der Smoc-
kel-tapperyen<, de welckc niet tegenftaende onfe
voorgaende ordre ende voorfieninge daer tegens
gemaecktende ghedaen, hoe langhs hoe meer toe
nemen ende vermeerderen , tot groot prejuditie
ende vermindcringe van het innekomen der voor-
fchrevc Landen, S O O 1 S Τ, dat Wy na rij pe
deliberatie daer op gehouden van nieuws geordon-
neert, belaft ende bevolen hebben, ordonneren, la-
ften ende beveelen by defen, Dat egeen Pcrioon
nochte Perfoonen, binnen de Steden, Dorpen,
Vlecken, nochte ten Platten Lande en fullen mo-
5. Τ                      gen
-ocr page 927-
Placatea-ß. ^.Boeck. ^.T\t. 3.Deel.
\ç6ô
«7«3
gen Bier by de Kanne , ofte anders mette kleyne
Mate te vcrkoopen ,myt te tappen, nochte doen
tappen, nochte gelagen te fetten, in, nochte buy-
tcn heurc Huyfen, ten zy de felve by de Magiftraet
vandc fclve Steden ofte Plaetfen ten Platten Lan-
de refpe&ive , eerft endc al vooren gheadmitteért
zijn, ende den behoorlijckcn Eedtgedacn hebben :
wclcken Eedt de fclve Tappers alle Jaers aen han-
den vandc refpedive Magiilratcn ofte Gerechten
fullen moeten vernieuwen. Ende ten eynde men
hen endc heure woon-plaetfen kennen mach, ful-
len de fclvc Tappers gehouden zijn, voor, ofte bo-
ven heur Voor-deur, by dage continuclijck uyt te
hangen een. Kanne ofte Kruyck, op peyne van te
verbeuren een boete van fes gulden daeghs, foo
lange als fy by den Pachter ofte Officier des ver-
maant zijnde , fullen bevonden werden fonder
den voorfchreven Eedt hare Neeringevan Tappen
geexerceert te hebben, ende op een boete van der-
tien ituy vers t'elcken reyfc als fy geen Kanne of
Kruyck als vooren fullen hebben uyt ghehangen.
Vorder , dat geene Ingefetenen der voorfchreve
Landen, felfs oock geene Krijghs-lieden, hare Vi-
vandiers ende Soetclaeis, en lullen mogen in leg-
gen eenigerhande Bieren op Burgers Impoft,ende
de fclve vcrkoopen als Tappers met de kleyne
Mate, of by 't fetten van gelagen, in, ofte buyten
hare woon-plaetfen. Dat oock mede niemant in
foodanige plaetfen fal mogen drincken, ghelach
houden, Bier halen, of doen halen, op pene dat die
gene die de voorfchreve Bieren op Burgers Impoil
in geleyt, endc in voegen als vooren uyt ghetapt
endc verkocht fullen hebben, daer over fullen ver-
beuren een boete van twee hondert ponden, te
betalen binnen drie dagen nae dat vande contra-
ventie fal weien ghebleecken: Ende die geene die
in foodanige Plaetfen gedroncken, gelach gehou-
den, Bier gehaclt, ofte doen halen faïhebben, een
boete van fes ponden, al van veertien grooten
't pont , Te appliceren volgende den Generalen
Placate opten opheve vande gemeene Middelen
by ons gemaeckt. Ende alfoo men bevint dat on-
der deckfel van Gebrande-wijn ende Tabacco ter
flete te vcrkoopen , de voorfchreve Smuyck-tap-
pery grootelijcks wert ghevoet, Soo hebben Wy
oock gheordonneert ende ordonneren by defen,
Dat alle de geene die haer ghenceren meteenige
ghclagen te fetten, ofte te houden, om Gebrande-
wijn ofte Tabacco binnen hare woon-plaetfen te
laten drincken , dat de fel vc geen fvvare Bieren bo-
ven de twee gulden de Ton fullen mogen in leg-
gen, ten zy dat fy daer van Tappers-impofl fullen
hebben betaelt, op de boeten ende peynen in den
voorfchreven Placate, mitfgaders inde particulie-
re Ordonnantie, tot lafle vande Tappers gheftatu-
eert: Ende daer-en-boven foo fy bevonden wor-
den het felve iwaer Bier op Burgers-impoft in ge-
leyt, endc met kleyne Mate, 't zy by 't fetten van
ghelagen ofte anderfmts uyt getapt ende verkocht
te hebben, van gehouden ende geilraft te worden
als Smockelacrs ende Smuyck-Tappers. Ordon-
neren voorts ende bevelen allen Officieren binnen
de voorfchreve Landen, haeruyterftedebvoir te
doen, om de voorfz Sluyck-Tappers ofte Tapilers
te achterhalen, ende den Pachters ofte hare Col-
lecleurs, foo dickmael fy des verfocht fullen wor-
d
'                                  -------.....----------f" »■·■»«. diim
oock de fclve Sluyck-Tappers ofte TanfW
lijeken t'apprehenderen voor de voorfz bnpi^
J_________ r?.. J _ · 1· r \        1 ..         Ì>-ßÉÐß]
OOi
fchreve drie dagen niet en betalen de felve W**
t
ende peynen, mette koften vande apprehenfi? ^
l
lingc werden gheftraft. Ordonneren mede alk
Schepenen totte decifie vandc diffèrenten
ftuck vande gemeene Middelen ghecommittept
indcfaecken tegensde voorfchreve Sluyck-Ta^
pers criminelijck endc de plano recfit te doen Ü
der figure van Proces, ende te procederen tegcj
den geenen die daer inne fchuldich fullen beL'
den worden , tot condemnatie vande voorfchreve
boeten, ende geelTelinge refpecÏive, fonder eenié
faveur, gratie ofte diiTimulatie, alfoo wy tot dienfte
vande ghemeene faecke, ende vorderinge vande
ghemeene Middelen fulcks bevonden hebben te
behooren. Ende ten eynde niemant van defa
onfen Placate en hebbe te pretenderen ignorantie
Lallen Wy ende ordonneren , dat den felven al'
omme binnen den Lande van Hollandt end;
Weft-Vriellandt, ter plaetfe men publicatie te
doen gewoonlijcken zy, fal worden gcpubliceen:
't Welcke wcfende ghedaen, Lallen wyendeot-
donneren allen Officieren, Jullicieren ende Inge-
fetenen. vanden voorfchreven Lande , van wat
ftaet, qualiteyc ende conditie die mogen trefen,
foo wel Burgerlijckeals Militaire, hennaerden
inhouden van defen Placate puncluelijcketue te*
guleren., op deilraifèn, peynen ende vetbeurten
by den felven ghellatueert, die geordonncert wor*
den fonder eenige oochluyekinge, fimulatie ofte
diifimulatie, jegens de Contraventeurs te fullen
worden gheexecuteert, naer forme ende inhouden
van den felven , Alfoo wy fulcks voor den diende
van den Lande hebben goet ghevonden te be-
hooren .
Gedaen inden Hagc, onder onfen grooten Ze-
gele hier aen ghehangen in forme van Placate,o?
den fevenrjiienden Septembris in 't Jaernaer*
gheboorte ons Liefs Hecren, eenigen Heylando
ende Salichmaeckers, duyfent fes hondertendi
twintich. Onder llont, Ter Ordonnantie vande
Staten van Hollandt ende Weft-Vrieflandt. W·
teeckent,
J. Duytt.
EXTRACT.
E Staten van Hollandtende WeftW
landt, het vertooch in defen nebbenc
gheexamineert, verllaen ^^T^ners
Mo: Placact tegensde Smockcl-im
ende Sluyckeryen geêmaneert inden Jarei
hondert ende twintich, endc vernieuwt mac j
fellhien-hondert drie-en-dertich,op çé{?õëí5[2^-
gen werden gedruckt ende uyt gegei'en.
de een yeder die het aengaen mach hem üfl,
teregulcren. Gedaen inden Hagcoen neg ^
twintichflen Oclober fellhien-hondert e.
tich. Onder ftont.Ter Ordonnantie vanot
Herfr' van Bcaumont,
                         ( Qtéaft-
-ocr page 928-
Gemeene Middeletu * Eieren *
\lê
I7Ó4
11.
Ordonnantie, Waer naer in den Lande van Hollandt ende Wefi*
Vrieflandt, den Impofl van 't opdoen van 't Koom, inde plaéts vanden dobbelen fiuyvèr over de Hól-
lantfche Bieren onder de Brouwers geheven is, 't
zy defelve 't voorjz Koom op /eggen in hare Huyfen,
ofdaer buyten: Mit/gaders én Impofl vande vierfluyvert vandé Bieren buyten Hollandt, hinnen de
gelinieerde Provinciën ghebrouwén, fó"wetén,tweefluyvers tot laf'e' vande brouwers binnen dces
Provincie van Hollandt, ende noch twee flujvers ter faecke vande lefwaerniffe die op den brandt is
gheflelt, dfelve derthien duymflick voor twaelf volle Tonnen\hereeckent
Ende van alle Bieren die
buyten de Vereenichde Provinciën gebrouwen, endeinde Provincie van Hollam'ende Wefl-Vrieflani
gebracht werden, opyderTonne achtfluyvers gheflelt
Alles volgende het confent 'vande Staten der
voórfz Landen, voor den tijdi van fes Maénden : lnnegaende metten eerflen April
16x5. ende eyn-
digende den lefien Septembris daer aen volgende.
m
*\Ht\
1 Erftelick lal-vanden voorfz Impoft betaelt
jwerden vaneen LaftTarwe — vgulsjen.
Van een Laii Rogge <------■ iüj gulden.
"Maïïeluyn ------         ------ iüj gulden.
Van een Laft Garfte ---- ---- «j gulden.
Deens Mout, of Ooiiers Mout, ende Boeck-
weyt,mcdc ·— — — üj gulden.
Hierlants Mout, ende Haver------ ij gulden.
II.
Sullen de Meetcrs van'tKoorn gehouden zijn,
aenden Pachter van defen Impoft, die nevens den
Pachter vande Ronde Matefal fitten , op haren
Eedtgctrouwclijck aen te geven, watKoorn, ende
tot wat plaetfe fy voor eenich Brouwer gemeten
endeopgcleyt fullen hebben, ende tot dien eynde,
in gecriich werek mogen treden, voor ende "al ccr
fy weten, wie den Kooper ende Eygenaer van het
Room is, dat te meeren verfocht wert, zy op pene
van vijftich gulden, boven de ftraffe van alsxneyn^
eedicflvcrklacrt te werden*, ende privatie van haer
Officie ,fco fy defen ter contrarie doen.
rotwelckeneyn.de allo Koopluydcn., Facteurs,
Pontgaerders ende Maeckelacrs, die haer met ver-'
kropen van Koorn' geneeren, ende eènicft Koorn
aen Brouwers verkocht fullen hebben, ghchouden
luIJen zijn den Meeters te verklaren al eer't fel-,
vcpemeeten wert, wien den Kooper van hun
verkochte Koorn is , oppeyne als in 'tvoorgaen-
Ende fullen oopk alle Mout-macckers,Garft op
doende, ghehouden zijn de felveden Pachter aen
te gheven, ende by afichrijvinge bewijfen waer fy
die gelaten hebben, ende tot dien eynde foo wan-
neer zy hun Mout verkoopen, moeten halen een
biljet van den Pachter vande placts, hacrder refi-
dentie, inhoudende den naem vanden genen daer
't aen verkocht is, op pene van voor 't op ghedaen
Koorn den Xrjrjppft te moct^fi betalen, eqde daer
B^y^|e^i)qxnev|an,i:kmt^li^ujyen,ftf(
ff ':, .,,
' ' ' .r".1''ViI.-!r..:n,,;,
Ende fullen de rvleters|geen Koorn den Mout-
maeekers toejjchooreiide mogej] mqten, ten; fy
fyluyden eerft. ende alvoorens fien bijjeirva.n den
tasters, inhoudende den naem Voor wien 't;felve
femeten wert, met den naem y^udern .M<putrma-
er daer 'taf gemeten Ja] weraejn, ende de quanti-
teyE.yan'E Mout,: 't welck zy^ irj^l^gheïtrpuwig-
héyis pp, haren, eedt lullen o.bj^rve^enjejijde'aen gc^
ven,' op'pëync van dewch ^Icïens ende privatie
van Heure Officie. „J...
          '_ '
.1oi .·;                 Q-%\\ Ιψ,\Λ KonX-r:.· . 1/:/
,, jEndc fullen voorts haer- de.Brouwers,; Meters/
Bierfteccké^s ende andere.Perfoonen naer cie Or-i
donnantie vanden dubbelen, iiuy ver ende Ronde-.
J\lact, wes het opdoen van 't.Koprn aengaéf eleks
refpCjélive moeterrreguleren, op pene die ter cpft-
trarjè o!oer,dc ftrafte te lyden inde VooEtz refpeaive
Ordonnantie begrepen. ..;;-
            ι3·η. ι
Ende fullen haer de Pachters yoor foo γεεί ^eja
I aengaet, fich moeten regplcrch naer dè Ordon-
nantie vande; Roiyfc M#tc. e^de dubbele i|uyyer
ïelpéfjivè, npppenji^d/ cöfiipo^tic endp ^ndprp
feeq^en^r^^^riifdi^^op penp .φ^Ι^ζ
hu
Articule, op ycder vcrfwegèn laft te ver-
ren.
IIII.
rin Hn0r°i gGCne Brauwcrs die Koorn buyten,
nmlΤ ° d0Cn
facken>by hare Knechts 't feïve,
ttnVm ï..meteil»
omme tcr Molen te doen,-
^iSet vandei? Pachtcr·' indicn hHH%
gcmelnt ^ouxlers nac™ aen gegeven ende™
eeSlSff vcc\E"de Ψ anderen geVallc tfS
^intilSren McciP· ?p mnmn öSE
cootïg"5 c,e VGrbeur™ 3p Cóf*
ÖU1-Z1jn doende.                       -' . ' '"7
^Soif dat ïgevalle eenich Broü'wcr'è'e-1
hctalles L VC %m°ë™ affchrijven, mits dat
^•erdc mof e<? ecfw°of en Meeter af ghèmeteti'
*vefccuiEr°? '5inne bcdrocil gep'eegt wert,
gu!dcnS
fen f° h*dcfc*'« tirade Wfitó
ppemden Imp^fil y&$fö$0 (wcL·^ t'eyj]den
φ acht dagejx.tc^wlea mhWm&m®&
^nuanger ,,„.<_ 1,ρ^ψάΤη,Έ\ IbfidoüljMi
pen gerecht^^vier-eri-twintic^ed^ei "tffl&^jtyj&i
loofden Plachte, ofte^bygl^e|)rèecke\^n|cjficn lal
c}>Öntfanget 't felvjeniiogcn doen exeeijite^n ende
innen aen den felye'n ^^^^U^gc^^u^^L·
öcn M^mhimm^^ '^mm^m
'WpM#&P.^febn3vod9ba3r3qmA ι
Jl^bllj*' tlJjillllliV **β"ΐ
Ende fal de Pachte νρρφίεή Impoft ingaen op-
Son-
V
o
-ocr page 929-
χ 7 66              Plaatëefk* 3-Boeck» y.Th. 3.Deel.
767
Sonncn opganghende weder eynden den ketften
September daer aen volgende, mértet Sönnen on-
dergangh.
Λ. II·
Op de Conditien ende Voorwaerden, lbo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van dcfen Import
voor den tijdt van fes Maenden, omme de f
van ··
                                            w roman
Des t'oirkonden is defen gcteyckcnt by dcnr
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Den pet willigen Lefer gelieve te weten, dat defen Impofl t'federt niet meer is verpacht.
Koorn dat by de Brouwers , Azijn-maeckers ende
Brandewijn-branders wert opgedaen.
12. Ordonnantie, Waer op verpacht is voor den tijdt van/es Mttenfa
Ingaende dm eerflen Aprilis 16x9. ten behoeve vande ghemeene faecke, het Koorn dat h k h,
wers, Jzijnmaeckers ende Brandewijn-branders opgedaen [al werden,ende datinplaetfevantm
fluyvers op de Tonm Biers.
branders, vermogen deur heur Knechts ofte w-
mant anders heur èygen goet doen meten,ten zy
defen Impoftdaer van by henluyden te vorendaet
ι af betaelt.is geweeft.
' v·
ï)en Pachter fal metten ingangh van fijn Pacht
niogen gaen peylen tot alle Brouwers, Broiiilcrs,
Azijn-brouwers ofte Brandewijn-branders, nik /jet
Koor n, Mout, Ha ver ende Boeckwéyt^atfyiri
voorraetfoudert mögén hébben, éndè faldaetaf
ontfangen den impoli als hier vóoréri isgeiïelt,
V I.
Ende op dat fulcx met de befte ende bequaen>
fté middel foude mogen ghefchieden, ibo fal d«i
Pachter tcrftont inden aènvangh van fijne Pacht,
tot alle Brouwers, Broufters, Azijn-brouwers emk
Brandewijn-branders, met een ghefwoören Bedt
ofte Notaris mogen gaen vifiteren tot haren huyfe,
hoe veel Koorn yeder is hebbende, óm naei aart·
rtant den Impoft daer van té ontfangen: Endé fut*
leh de Brouwers, Broüfters, Azijn-brouwersendc
Brandewijn-branders, hen daer toe oock admittc-
ren.fonder ecnich belet te mögéri doen ,op peyne
van hondert gulden. Ende in ghévallefy metten
anderen niét foucjen konnen óver een komen wn
de quantiteyt die daer föude mogen bevonden
werden, fal den Pachter vermogen allefdenTarw,
Mafteluyn, Rogge, Boeckweyt, Haver ende Spe*
te doen hermeten tot fijne koften,om alfooaente
teyekenen 't geene bevonden fal mogen werden.
Ende wat het Mout belanght, terwijle 't fclve ion-
dei fchade vande Brouwers niet kan gemeten^-
den, fullen (pa*r faute van te konnen accorder-n
metten anderen) de Brouwers, Bróuftcrs,^.^
brouwers ehde Brandewijn-branders volftaen,^
verklarende by eéde voor de Magiftraet hf^
fidentie, hoe veel Moutfy na haerluyder bene»
tenfehap meenen te hebben.
":i *               -vu.          , „ &
AïïéHuyftuydenende andere Perfoonen,
éehich Kóorri mét Sacken ter Marcl ^f^.
'tfelvè aen cénigé Brouwers, B»uftels.jcn la-
brouwers' éndê Brandewijn-branders 1U"· ^
tóöpen, fullen ghehouden wcfen iulcKs ^
de BBranluyd
V
V't L4
V
VGérftfche't La
Vhöédbegrfoud
Vghemwefe
Vdie fopen,
EnforidgéénBranmogMétde, tgutdlen,PachvanAiijbéngétifijnme
Pachter vart defen Impoft aen te &*
faiip
felve Granen te leveren, op pene van
vedff
Ende en fulteh geen BtéuWers ofte Brandewijri-
fcsgi
-ocr page 930-
Γ
........ — "                                                                                                                                                                                 ■ " "
~;Γψ^τ
Gemeene Middelen-»; ï GeffiaeL
t?fy
beuren die contrarie ghedaen ful-
VII L
,n ghevalle eenlge Brouwers Broufters, Azijn-
L Uefsofte Brandewijn-branders, eemch Koorn
Kout Haver ende Boeckweyt komen tever-
ftnι oftefelfs te vcrfenden, fullen't felvemo-
nWchrijvcn, ende by den Pachter hen daer van
fcftitutie moeten gedaen werden.
So0 wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen alle Maenden te betalen een grie-
ft fefte-part van fijne Pacht, of by gebreke van
dien fai d'Ontfanger 'tfelve reëiijck op den Pach-
ter ofte fijne Borgen doen executeren.
X,
Ende fal de Pachte ingaen metten ëerfteri April
1619. metter Sonncn opgangh, ende wederom
eynden den eerften O&obris daer aen volgende,
metter Sonnen opgangh;
'XI.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale alsindefc particuliere Ordonnantie be-
grepen , is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van fes Maenden, om-
me de fomme van
(
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Defen Imfofiis mede April 1619 eerfl opgefielt,ende tfèdèri niet meer geheven.
■A.
't Gemael.
Ordonnantie, volgende den bekken 'ten behoede vandegemeene faecfy,
over al inden Lande van Hollandt ende Zeelandt, fiaende onder dm Gouvememente van mijnen
Heer e den Prime van Orangien, als hem gedëfereert zijnde de ffooge Overigheyt derfelvtr Landen, de
gemeene Impoflop het hart Koor ηdat gemalen ende gebrokenfal'worden
, foo wel ten platten Lande
als inde Steden, van nu voórtaen gheheven ende ontfangen fal worden: volgende 'tghemeen Accoort
vande Generale Staten van Hollandt ende Zeelandt, ten believen van Sijndet Excellentie gemaeckt.
ten zy 't felfde eerft vet-impoft is, ende daer van
eerft hebbe een Briefken van den Colleéïeur ofte
Pachter daer toe gherechticht zijnde, inhoudende
de quantiteyt ende qualiteyt van den Koorne, op
peyne vande verbeurte van 't Koorn, ende daer en
boven een boete van drie ponden van veertien
erooten Vlaems 't pont, t'appliceten een derden-
deel ten behoeve vanden Officier of Deurwaerder
die d'exccutie doen fal, een derdendeel tot profijte
vanden Aenbrenger, ènde 't defde derdendeel tot
profijte vande gemeene iaecke, erfde den Armen
half ende half.
IIII.
Item, van elcke Tonne Mcels, 't zy van Tarwe
ofRogge,die van buyten de Landenvanherwaerts
over in Hollandt ende Zeelandt eebradht ende al-
daer ghebacken fal worden, fal de Burger, Huys-
man , Backer of Uytflijtervan dien betalen drie
ilüyvers.
V.
Item, fullen alle Molenaers ende hare Knech-
ten Eedt doen in handen vanden Officier ende die
vanden Gerechte, egeefi Koorn te ontfangen fpn-
der briefken ofte teecken van den Colledeur pfte
Pachter van den voorfeyden Impoft. Ende in ge-
valle van weygeritige vanden voorfeyden Eedt te
doen, ten verfoecke van den Gollecleur ofte Pach-
ter , fulcks als voorfeydt is, en fullen niet mogen
malen, op peyne tan thien ponden munte als voo-
ren , 'f applicéren als boven: Ende dat foo dick en-
de menichmael hy gevonden fal worden gemalen
te hebben lbnder den voorfeyden Eedt ghedaen,
ofte fonder Brief ken ofte téyeken ontfangen te
hebben.
VI.
't Welek oock ghehouden fullen wefen te doen
. 5· Τ ii)
                      de
I.
E voorfz Impoft fal ontfangen worden by
den Coliedeur ofte Pachter, de welcke in
■'t ontfangen vanden Macl-gelde hem re-
guleren fal nae de maniere ende 'tghe-
bruyek van tevooren inde Steden gheobferveert,
ten ware hem anders ipecialijóken om redene wor-
de geoidonncert.
Π.
fcnde fal ontfangen van eJck laft Tarwe dat bin-
nen den voorfeyden Landen van Hollandt ende
«eiandrgemalen ende ghebroocken fal worden,
jet Molens, Quarens ofte^nder inftrümenten,
ÏÏÏÏ& ?a,n dck laft R°Pe'drie êulden-Van
w tolt Maftcluyn, vier gulden. En van clck Laft
pi 5 t Boonefl die ghebacken worden, twee
Ie w t van klevne matc in e,cke Stadt cn'
m,nj ,aeradvenant: Ende van Brootinkö-
«3ϊ,?>0ίη Hollandt ende Zeelant,fal hy
ven aSfi λ viJf-en-twi,«ichften penninck, bo-
de Stènl evan te vooren ten behoeve van
·*- \v2 'Γ 'C Particu,ièr da« op geftelt mogen
«weken Impoft men betalen fal voor ende
bra<CSnyV' —^-MoIè« Μ %gen gc-
;nfaJ''tzvEi
)ft? conditie hy zy: Dan alleene de"Munte
I vanDoSSk?'? ^ 2V: Dan alleene de Munte
I <*de iffi dcGaft huyiên, Lep oos-huyieri,
me Huvf ge, ccft"nuyfen'ende alle andere Ar-
f
Ïuicks tot , vanacAelmi"e leven , ende over
:enootenhcbb t0C vrvdommc van de ïmpoften
III.
"^ ImSft !ï!eP/ant eeniSc dcr voorfeyde Grey-
fcndcn KIchuldich2Unde als boven, ter Molen
orengen binnen of buytcn den Steden,
-ocr page 931-
Placaten. ^Boeck. 9.Tk, 3.Deel,
Doipen daer Koorn - Molens zijn
I77O
de voorfeyde vryc H
xm
hare vrydommcn, fonder daer van nochtans yet te
betalen.
VII.
"Welcke Briefkens den Molenaer gehouden fal
weien t'eynde elckc Weecke wederom te brengen
in handen van den Colledeur ofte fijnen Gecom-
mitteerden, omme die by fijn Regifter, of Boeck
geconfereert te worden,ende allefraucien van fion-
terfeyten of anders te voor komen,
VIII.
Item, foo fullen alle Brouwers ende Broufters,
Backers ende Backfteren , ende alle die hcur felfs
Koorn malen met heur cygen Molen , ghehouden
wefen alle Wcccken den Collcdeur ofte Pachter
aen te geven, ende by ecde te verklaren hoc veel
Tarwe of Rogge fy die Wecckê ghcmalcn fullen
hebben , 't zy ghemenght of ongemenght. in wat
Greynen of manieren dattetzy : Welvei ftaendc
dat de Pachters by de Brouten fullen mogen ac-
corderen metten Brouwers van 't Koorn dat by
henlüyden wert verbrouwen.
IX.
Item,foo wie eenich Tonne-Meel inne doet om
te verbacken, of in 't kleyn gefleten te worden, fal
ghehouden wefen dat den Collecleur aen te bren-
gen , ende van den voorfcyden Impoft te betalen,
al eer men dat op doen fal mogen„op de verbeurte
van 't Meel, ende de boete van thien*ponden van
veertien grooten, van clcke Tonne die conrraricde
Ordonnantie inne gedaen fal worden, t'appliceren
ende te innen als boven.
X.
Item , dat egeen Molenaec ofte andere den
Collecteur, Pachter of heuren Gecommitteerden,
fullen mogen doen eenich bcleth in 't onderfoec-
ken vande faute ende fraude die fal mogen ghe-
committeert worden in den voorfcyden Impoft,
noch de felve eenichfins qualijcke? toe fpreken,
op de verbeurte v,an twintich ponden, t'appKoèren
als boven', ende daer-en-boven arbitraiijcken
gecorrigeert te worden nac ghelegentheyt vander
faceken.
XI.
. Item, en fal niemandt in fijnen Huyfe mogen
hebben ecnige Molens ofte Quatens,kleyn noch
groot, daer men eenich Koorn, 't zy hatt of weeck
mede malen of breccken mach, ten zy hy 't felve
den Colleéteur ofte Pachter aen ghegevcn fal heb-
ben, omme by hem opgetcyckent te worden , op
de verbeurte van twintich ponden, · t'appliceren
als vooren.
: -i-t i ' Λ f, ι', ï, ■■ ■                   > ' .                  ■■-■ ν i
XII.
Item, yegelijck Pachter of Colledeur.binnen
Steden ofte Dorpen en fal niet meier mogen ont-
fangen dan bjnnen fijnen bedryvc ghemalen fal
worden: Uy tgefeyt Tonne - Meel als voorfeyt is,
alfoo men'tMael-gelt van't Koorn fal betalen
ter plaetfe daer het felve ghemalen fal worden :
Uytbefondert van het Koorn dat uyt der Steden
doen malen ende binnen de Steden ghebacken
wort, daer van den Impoft binnen de Steden, ende
niet ter plaetfe daer't ghemalen wort, betaeltfal
worden,
XIII.
Van gb^lijeken van alle Koorn dat uyt eenige
f
malen te werden, ende wederomme"XT ^'
in An
voorfchreven Dn
aicn
zijnde, ghebracht in de
van daer
t felfde Koorn fal zijn ghêkorn^*
015.
VOr».
me aldaer verbacken te werden ,
fal den
fchreven Impoft betaeldt werden var
noemde Meel ter plaetfe daer 't felfde faU-0''
den ghebacken : Blyvendc altijdts de Steden*
hacr gheheel, dat den Impoft aldaer betaeldt?
worden van alle Koorn komende van btm,
dat binnen der Steden ofte voor-Steden
dien inde felve Pachtc begrepen*, ghemalen f
worden.
X111L
Ende fal fulcks den Impoft van 't'Gemaelfx
taelt worden ter plaetfe aldaer 't Koorn fal woejb
gemalen ende gebroocken, fonder dat van'tMeti
dat binnen den Steden fal zijn ghemalen, erè
daer af den Impoft fal zijn betaeldt, eenige v*
derc Impoft gheeyfcht of betaeldt fal worden ba-
nen eenige andere Steden , Dorpen ofte Plaetfe
van den voorfchreven Landen van Hollandt, ia
wanneer 't voorfchreve Meel aldaer fal werdengt.
tranfporteert.
XV.
Sulcks infgelijcks ghedaen fal werden van alk
Meel daer van 't Koorn buyten Hollant inde om-
leggende Landen fal gebroocken werden ende ge-
malen , daer af het Meel binnen Hollandt fal vet-
backen werden.
XVI.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal »
houden wefen t'cynden alle acht dagen te betako
ten Comptoire vandeh OntfangerGenerae!
een gerecht vier-en-twintichitedeel
van'fijnen beloofden Pachte, oft by gebreedevan
dien fal d'Ontfanger 't felve mogen doen execute-
ren ende innen aen den Pachter of fijnen Borgen,
naer vermelden ende inhoudt vande Generale Or-
donnantie.
XVII.
Item, foo fal de Pachter ten inganck enden):
ganck van fijnen Pathte' op alle Molens mogen
gaen, omme 't gemalen van 't pngemaicnftaa
te mogen af peylen, ten eynde hy, endedievooï-
gaende-, rnidtfgaders den naevolgenden Pao»
rcfpeftivelijck mach geraecken t'fijndagpew
tigheyt.
XVIIÏ.
Ende fal de Pachte van defen Impofte Jng^
opten cerften Odobris i^.eerftkomcnden
ter Sonnen opgancli, ende weder cynden cien
ften Aprilis daer aen volgende mettet Sonnet
ganck.
. Op de Conditien ende Voorwacrden, iw ^
Generale als in
grepen, is Pachter g
cbTevën'van defen Img*
om-
.ordcntijdtvanfesMaenden,
me de fomme van
rdcö"
Des t'oirkonden is defen getey
committeerden, opten
ckencby
fr'
-ocr page 932-
_____—
.
Gemeene Middelen-» * t Gettiad.
«7?j
ijï
Ordonnantien, volgende de voeleen ten behueVe vandegemeene faec^
over al'inden Lande van Hollant ende JVéfl- Vrieflant, de gemeene Impofl op het harde Koorn, dat ghe-
malen ende vebroocken wertjoö wel inde Steden ah ten Platten Landen, van wegen ende volgende
den contente vanden Staten vanden/elven Landen, tjedert den] are
1605 geheven endegcinnet is.
meh betalen fal moeten voor ende al eer 't voorfz
^_ Meel,Broot ofte Bifchuytfal mogen werden op gedaen,
op de verbeurte van 't voorfz Meel, Broot ofte Bifchuyt,
ende daer en boven van twee honden ponden
, boven de
boeten endepcynen van 't Placaei.
V.
43 Een yegclick Pachter oftc Colledeür binnen
de Steden , lal den voorfz Impoft ontfangen van
alje't Koorn dat binnen fijnen bedryve gebroken
ofte gemalen fal worden, 'tzy of't felve ten Plat-
ten Lande fal worden gheconfumcert, ofte niet:
Ende indien 't felve Meel in een ander Stede bin-
nen de Provincie vervoert werde, om aldaer ghe-
confumcert ofte verbacken te worden, ofte dat het
Broot in d eene Stadt ghebacken in een andere
Stadt vervoert werde om aldaer geconfumeert te
werden, fal den Pachter of Collcélcur van dier Ste-
den noch eens halven Impoft daer van ontfangen.
Ende fullende Huyilüyden haerGreynen alleen
binnen haer Dorpen ofte den Steden mogen doen
malen, ende haer Meel binnen haer Dorpen laten
verbacken of confumeren, mits dat den Pachter
vande Steden, van 't gene hy ontfangen fal vande
Ingeiêtenen vande Dorpen, buyten fijnen Pachte,
gehouden lal wefen Regifter apart tc houden,ende
daer van alle Maent te verantwoorden aen den
Pachter, Onder wiens Pachte 't voorfz Meel ghe-
backen of geconfumeert fal worden, ghenietende
vanden Pachter dien hy 't uyt kecren fal, voor fijne
Collededcn twintichften penningh. Des fullcn
de Huyfluyden ten Platten Lande, daer geen Mo-
lens in hare Jurifdiclie malen, hunluyder Koorn te
malen mogen brengen inde naefte Plaetfe binnen
den voorfz Lande daer Koorn-Molens zijn.binnen
denringh vande verpachtinge, oftc in een vande
naefte bcfloten Steden inden felven Landen, mits
betalende allecnlijck eens den voorfz vollen Im-
poft ter piaetfe daer 't Koorn gemalen fal worden,
daer mede fy t'hunder woonftede fullen mogen
volftaen. Ende fal fo wel van 't Koorn vande Dor-
pen, of Plactfcn daer geen Molens als daer Molens
zijn, in gevalle het Koorn binnen de Steden were
gemalen, vanden Pachter vande Steden genomen
worden een biljet, by hem gheteeckent, daer inne
verklaert ftaet dequantiteytvande Greynen die
aldaer zijn ghemalen, ende voorts dat dén Impoft
van 't Gemael daer af ten vollen ende oprechte-
lick fal zijn betaelt: welck biljet by de Molenaer
ten halven fal werden deur ghefcheurt, ende den
Pachter vanden voorfz Dorpe daer het Meel ghe-
backen ofte geconfumeert fal worden, oflljne Ge-
committeerde vertoont ende over ghelcvert wor-
den, binnen vier en twintich uyren, na dat 't felve
Meel aldaer in gebracht ende op gedaen fal wefen,
op de verbeurte van 't Meel, epde daer en boven
van thien ponden. Maer foo verre uyt den Dorpe
daer Koorn-molens zijn, eenige Greynen ineen
ander Dorp ghebracht, endc aldaer gemalen wor-
den , fal den vollen Impoft daer van niet alleen be-
raelc
I.
E vootfz Impoft fal ontfangen Worden by
den Collccleur ofte Pachter van dien , de
Jwelcke in 't ontfangen vanden Mael-gel-
icje hem fal reguleren na de maniere ende
,hcbfuyck van te vooren inde Steden gheobfer-
mt ten ware hem anders fpecialick om redene
ν e
iordegcordonncert. ^
Ende fal ontfangen van elck lafl Tarwe, dat bin-
nen den voorfz Landen ghemalen ende gebroken
fal worden met Molen s,Quarens of andere inftru-
menten, \ drie ende tfêflich gulden twaelf~ftuyvers;
Van clck Laft Mafteluyn * %gelijcke drie ende tfeflich
pilden wwfftuyvers, Van elck Laft Rogge, 3 een
tnk htichg^nfefihien
ftuyvers, Ende van elck
Laft Garftcj Gort van Haver 4 oft Garf, of Boonen
die gebacken worden, 5 een en twintich gulden vier
ftuyvers. 6 Van elck lafi Boeckweyt, 7 negen gulden
keuen ftuyvers acht penningen. Van Boeckwèyt,
V α linnen èfe Landen gherult, oft 8 buy ten gherult,
Scnde/wfi^ Landen gebracht werdende, voor elck lafl
\ [vttrthien
Oofterfche Smaltonnen voor een Lafl ge-
r(cihnt)
8 elf gulden vijfthienfluyvers.' I o Van een lafl
" \m
er geruit, 11 thien gulden twaelffluyvers, 10 ende
vm
ongeruit, 1 \ [even gulden twaelffluyversachtpen-
πιψη.
Ende van kleyne Mate in elcke Stadt ende
Vlcckenaeadvenant, ende dat fo wel van'tSchep-
Koom , als ander Koorn hier vooren gheroert.
iiWtlcken voorfz i mpofl betaélt fal moeten Werdenvoor
tnieaher 't voorfz Koorn ter Molen,
13 ofte oock by
de Grutters in hare Huyfen ghebracht fal mogen
berden, ·
III.
14 Endeomme te voorkomen alle de ditXere'n-
ten de welckc dagelijcks tuitchen de Pachters van
^efen Impoft ende de Grutters 2ijn ontftaende,
jicngaende de Grutten die de Gorters ieggen on-
r gemalen te verkoopen, fal den tienden penningh
komen re cederen , ende hacr geen affchrijvingh
ijverden geleden, als alleenlijck van 't geene dat by
^iilVandcn Pachtcr ofte »Jnen Colledcur lal
. 'ijckcn hy hem ongemalcn uyt gcflagen ende ver-
j ^ tc 2iJn > 1 $ endefullen geen minder quanti-
'SVanGrutten m°gen doen -flehrijven als een
óenv* Van hy den Pachter oftc Collecleur aen
I'S?agCr t,Clcken 16 dm lm^ U Werden_^
Wto.ar,· IIU·
Wv,· IW1™» tyten in komcnde,van 't honden
ÏÏÏ*- *8 Ende van Broot, Bifchuy t en-
^Vrl ;Tel ^kweyde-Mecl als ander, ko-
fcrachtJ ytc»indefelve Landen, 't zy oft ge-
ren , J? te verkoopen ,offelfs te confume-
i8onri' DoVe?l endc SchePetl' fai 10 de Pach-
'«^«ÏÏPCn'|ifïPlaetfe Van tWCe' dric '■ x l Lnde
^hiaclt j^ yltMeelvanhu^tenin komende,
Wtd mei1 f00 Veel>als van drie Lafleii to&tylt
"VMtuytcnin komende
.· Welckcn Impoft
^^^2222
-ocr page 933-
Placaten. a.Boeck. 9*Tit. 3.Deel.
7?)*
1774
facit worden ter plaetfc daer 't felve fal worden ge-
malen , maeroockden felven Impoft ter plaetfe
daer 't Meel fal worden gheconfumeert of verbac-
ken , of van hetBroöt, indien het Meel buyten
de fclve plaetfc verbacken, ende Broot aldaer gbe-
bracht werde. Ende en fal nicmant eenich Koorn
buyten de Provincie van Hollandt ende Wtfl-
Vrieflandt mogen doen malen,om aldaer gebro-
ken te w-orden, ende alfoo gebroocken ofte Brooc
ofte Bifchuyt daer van gebacken zijnde, inde Pro-
vincie van Hollant ende Weft-Vrieflant mogen in
brengen ofte doen in brengen, opte boete van drie
hondert ponden. Dit alles onvermindert de ghe-
rechtigheyt vande Dwangh-Molens, die menby
defennieten verftaette prejudiciëren. Ende van
het Broot, Bifchuyt ende Med, dat van de eene
Plaets inde andere gevoert fal worden, om aldaer
te werden verkocht ofte gelevett aende Schepen
ter Koopvaerdye, ViiTcherye, Oorloge of andere,
fal ter plaerfe daer 't felve aende Schepen gelevert
wert, noch betaelt werden halven Impoft, boven
den vollen Impoft betaelt ter plaetfe daer 't felve
binnen den voorfz Lande fal zijn ghebroken, mitf-
gaders boven alle laften die van te vooren ten be-
hoeve vande Steden ofte Dorpen in 't particulier
daer op geftelt mogen zijn, uytgefondert 't geene
blijft binnen den ringh vande verpachtinge daer't
felve is gebroocken, 't welcke met eene betalinge
vanden vollen Impoft fal mogen volftaen. Ende
fullen de Backers van Wormer ende Jifp,endc an-
dere Bifchuyt in brengende, in andere Steden en-
de Dorpen, foo wanneer de betalinge vanden Im-
poft ende verhooginge inde Plaetfen daer 't Koorn
is gebroken geweeft, by haer is gedaen,mogen vol-
ftaen jbetalejide inde voorfz Steden ende Dorpen
den halven Impoft als voor defen, fondereenige
verhooginge. Ende fullen alle Inbrengers gehou-
den zijn het Broot.Mecl of Befchuyt aen te geven
ter plaetfc daer fy den voorfz Impoft (als vooren
gefeyt is) gehouden zijn te betalen, ende dat al eer
fylieden refpeclive 'e voorfz Broot, Meel of Bi-
fchuyt fullen mogen op doen, op de boete van
twee hondert ponden, boven de verbeurte van het
Meel, Broot en Bifchuyt, ende die vande Platte
Landen eenich Broot buyten de Provincie van
Hollandt ende Weft-Vneüandt, in andere Provin-
ciën fal vervoeren, ial van den voorfz halven Im-
poft vry zijn, midts dat hy 't felve als vooren aen
geve, ende t'fijne wederkomfte met wettige Atte-
itatie doe blijeken dat 't voorfz Broodt in andere
vande Geünieerde Provinciën is ghebracht enrfe
vertiert. Ende en fullen de Vent-jagers die haer
met het verkoopen van Meel, Broodt en Bifchuyt
gheneeren, in geen Steden of Plaetfen mogen ver-
nachten , ten zy fyluyden 't felve Meel, Broot ofte
Bifchuyt den Pachter of Collefteur fullen hebben
aen gegeven , op de verbeurte van 't voorfz Meel,
BrootofBifchuyt, ende daer en boven een boete
yan xxv. ponden, t'appliceren als in 't Placaet. Sal
mede geen Koorn uytte beflootcn Steden ghema-
len mogen werden op eenige Molens ten Platten
Lande, opte verbeurte van het Meel ende vijftien
gulden overyeder Sacktot lafte vande geene die
het felve hebben doen malen te verbeuren, ende
privatie van hunne Neeringe voor een Jaer ende
fes Wcecken, boven de boeten van 't Placaet ende
Generale Ordonnantie: Welverftaendeda-
onder nieten fullen werden begrepen de Ml
die buyten de Steden rot gherief vande felJ.^
den zijn gheftclt. Ende fal van ghelijckenfU ï
Backers,Vent-jagers of andere Slyters, hoed
gen werden genoemt, geen Broot ten Platte?*
de gebacken, te koop gedragen, gebracht ofteï
vent, ofte oock by d'Ingefetenen gekocht ende
haelt mogen werde» uy t het eene Ambacht ƒ
beyde Backers zijn, in het andere, alles mede o?
verbeurte van 't voorfz Broodt, ende Ycrbothv
Neeringe als bovenjboven de boeten van 'tP|ac,11
ende Generale Ordonnantie:Sonder dat nochta?
hier mede fal werden vermindert, de vryheytom
uyt de beilooten Steden Broot ten platten Li
te mogen halen, ofte te koop brengen, gelijck to·
noch toe is gbefchiet: In dien verftande .datdln
gefetenen vande Plaetfen of Gehuchten daageen'
Backers zijn, hare provifie van BrootfulkaL.
gen koopen ende halen,oftc doen koopen endcha·
len in een andere Plaetfe onder den felven riné
vande verpachtinge daer Backers zijn woonenl,
Gelijck oock-geen Broot (Bifchuyt alleen uyt d*
nomen) nochte oock Meel, anders alsbetalenè
den geheelen Impoft, yan 't Platte Lantgebracht
fal mogen werden binnen de befloten Steden,dtn
Hage daer onder ghereeckent, op de verbeurte van
't felve Broot, ende verboth van Neeringe vooretn
Jaer ende fes Weecken vanden geenedicdefen
contrarie fal komen te doen, mede boven de boe-
ten van 't Placaet ende Generale Ordonnantie.
Ende werden de Hooft ofte Ovcrluyden van de
Backers Gilden inde Steden mits defen mede ge·
authorifeert, om de bekeuringe vande voorfz vet-
beurten en boeten te doen.
VI,
x4Ende op dat alle frauden ontrent de om·
Zee-varende Schepen te beter mogen werd»
verhoedet, en fal geen Meel, Broot ofte Biichuvt
aen eenige Schepen ter Koopvaerdye, ViiTcherye,
Oorloge, ofte anders in Hollant ofte Weit-Vncjj
lant toe gheruft, komende van buyten hetditlnct
vande verpachtinge daer de Schepen zijn Icgg»
de.mogen ghelevert ofte inde felve Schepen ont·
fangen werden , dan by kenniifc vanden Pachter
ofte Collecleur, in wiens diftrid de Schepen gele-
gen zijn, en fal daer van aenden felven Pachtet«
Calleaeurden vollen Impoft betaelt, of by Wj"
bewefen moeten werden, dat in Hollandt enos
Weft-Vrieilandt den vollen Impoft volgens «n
innehouden van 't tweede ende derde Art'^cf
daer van betaeldtis, ende de voorfz bctajingeou
bewijs gedaen wetende, fal aenden voorfz Wen *
ofte fynen Colteaeur noch eens halven mpo^
taelt werden. Des fullen deHaritigh-Schepc" „
den voorfz halven Impoft vry zijn.cn Killet\w
ders vande felve mogen volftaen, mits ov ·
gende bewijs vande volle betalinge vanden in r
vanden Pachter vande Plaetfe daer hec M« ^
malen ende Broot ofte Befchuyt gcbacKeJ' ^.
neffêns Certificatie vande Magiftraet haera
dentie, dat fy Reeders in fulcke Hanngh·^ ^
zijn, op de boete fooyemant contrarie α ^(
cule bevonden mochte worden een'1 Scnepefl
Broot ofte Bifchuyt aen eenige der v^V^ (&
gelevert te hebben van twee hondert ρ rC0
-ocr page 934-
/               Gemeenc Middelen^· å Gemael ·
l
de vrye Huyfcn, op de verbeurte vaii hare vrydorri-
de verbeurte van Meel, Broot ofte Bifchuy t.
ven
men, fonder daer van nochtans yet te betalen»
37 Sullen oock geen Brouwers, Backers, 38 Stijffel-
maeckers nochte Brandewijnmaeckers,
cenich Koorn
ter Molen mogen fenden dan in Sacken,clck met
hun refpe&ivc mereken gheteyekent, 39 op de ver-
beurte van vijf en twintich ponden vooryder ongemerek-
te Sack,mitfgaders het Koorn indejelvebevonden.
40 En
wertvorders alle Molenaers exprcffelickgheordonneert
't felve Koorn niet anders als in ghemerekte Sackcn ter
Molen te on tfangen,
39 op de verbeurte als voor en, ende
40 op pene in 't Placaet, mitfgaders Generale en part hu·
liere Ordonnantie gefatueert.
Ende fullen de Mole-
naers ofte hunne ge-eede Knechts, gehouden zijn
het Koorn vanden Backers felfs r'huys te brengen,
fonder dat de Backers, of yemant van hunnen we-
gen't felve fullen mogen doen. 41 Endefullen dit
voorfz Molenaers* oft hare Knechts, gehouden zijn (alsjy
eenich Meel tot de Backers fullen t'huys brengen) 't felve
aende Cherchers ende Opfienders aen te gheven, met de
quantiteyt ende qualiteyt van dien, ende tot wat Backers
jy 't felve fullen brengen, om by de voorfz Opfienders af~
gefchreven te worden, ende dat aleer 't voorfz Meel voor
by die Huyfkens ofte fttplaetfeh fal werden gebracht ofte
ghevoert, opghelijckeboete,
Sal niemant, 'tzy Molc-
naer, 4%Backer, hare Knecht, Burgers, ofyemandc
anders, mogen dragen of voeren langhs de ilraten
eenich Meel of Koorn nae den ondergangh ofte
voor den opgangh der Sonnen , dan met fpeciael
confent vanden Pachter (de Brouwers allcenlijck
uytgefondert, dewijle het in hun reguard niet pra-
éticabelien is) 43 mitfgaders de Burgers voorfoo veel
fy eenich Meel in kleyne'quantiteyt tot behoef van haer
dagelijcxe huysh%udinge,tot 'de Backers brengen omghe-
backen te werden
, ofte vande felve, ofte vande Kramers
ten behoeve als vooren komen te halen,
op pcy ne vande
verbeurte van 't Koorn , ende daer en boven tot
een boete van vijfen twintich ponden van veertich
grootcn Vlaems 't pont; t'appliccrcn als in *c Pla-
caet is geroert. 44 Sullen oock de Molenaers, terplaetfe
daer Schep-Molens zijn
, het Koorn datfe des daeghs voor
heure Malderdoon verdient ofte gbefenept fullen hebben,
op de Molen niet mogen laten vernachten, maer 't felve
's avonts met hen moeten t'huys nemen, oppeyheende
verbeurte van 't felve Koorn,ende daer en boven van tien
ponden t'elcken te verbeuren,
45 Ende fullen geen
Backers malkanderen Meel mogen over doen.fon-
der confent van den Pachter, op een boece van
thien ponden van veertich grooten, ende fullen
oock geen BackersofteKoorn-Molenaers, ofcedie
geene die volgende het elfde Artijckel, Quarens
ofce Molens in hun Huyfen mogen hebben,of die
haer geneeren om Gort, Boeckweyt ofte Grutte te
malen, ofte Boeckweyt ofte eenige andere Grey-
nen met Paerde-Molens of andere tebreecken,de-
fen Impoft mogen pachten.ofre Medcftanders van
de Pachters wefen , ofte eenich part ofte deel daer
aen hebben, ende die defen Impoft ghepacht fal
hebben , Ende fal gheduyrende fijnen Pacht geen
Koorn mogen laten breecken, nochte verbacken,
nochte Broot koopen in het diftricl: van fijn, of an-
dere Pachters, om te verkoopen of doen verkoo-
pen, door hem felven.oftc yemant andcrs,oock en
lullende Koorn-Molenaers geen Meel mogen vcr-
koopen,al op de verbeurte van fes hondert ponden
Yan veertich grooten 't pont.
5. V                             Ircm,
é Aensaendc het Stijffel, Brooc of Meel, het
é ke uvtce Provincie van Utrecht in Hollandt
7f verden gebracht (wacr henen het van daer fou-
j mnffen eaen) het felve fal voortaen aen ghege-
moeten werden tot Wefep, %6 aenden Pachter
Ven immer ofte fijnen Collecleur^ndt aldaer gehaelt
^"hiliet inhoudende de quantiteyt van 't voorfz
Tm| Brooc of Meel. Endefullen aldaer xSaen
I
Jjfz Aiw&w. van Wormer ofte desfelfs Colletleur
ZLtti
werden betaeldt de refpeclive Impoften,
\lelïévoorenisgefeyt. Te weten, van Stijffel van
LVn inkomende., van 't hondert drie gulden.
FncJevan't Brooc, Bifchuy t ende Meel(Boeck-
ttcvde Meel daer onder begrepen) in plaetfevan
twee drie gulden, ende dit, x8 mits dat van 't goec
het wclck voor in Hollandt hier en daer fal worden
ecbrachr,reitjtutievanden halven Impoft fal wor-
den ghedacn aenden Pachcer die fal dóen blijcken
dat het felve onder fijne verpachtinge is ghelevert,
fonder dat hec voorfz Stijffel, Brooc of Meel door
andere Wegen ofte Sluyp-gacen (als alleen over
Wecfp) in Hollanc fal mogen werden ghebrachc,
z6 op een hete van drie hondert ponden, hoven de ver-
beurte van het Stijffel, Broot ofte Meel
En worde den
Pachter van't voorfz Dorp , als mede van andere
Steden cnPlaetfen geauthorifeert de gene die ce-
nich Stijffel, Broot of Meel %6 uyt de Provintie van
Utrecht
in Hollant brengen, fonder het felve z6 al
voorm
aen gegeven ,ende daer van den Impoft be-
taelttehebben , aen te.mogen halen, ende toe ad-
judicatie vande voorfz boeten 2.9 ce contenderen,
fclfsbuvtcnhetrefortvan fijne verpachtinge.
• '                  VIII.
Ende en fal niemanc, 30 't zy Molenaer, Backer,
Gorter, ofte hare Knechten, ende allen anderen wie het
jmit mogen zijn,
eenige der voorfz Greynen (Im-
poft fchuldich zijnde als boven) ter Molen lenden
of brengen, binnen of buyten de Sceden, 31 nochte
wei de Grutters eenich Boeckrveyt of Grutten in hare
ÉÀéöç mogen inflaen,ten
zy 'tfelfde eerft vcr-impoft
is, ende daer van eerfl: hebben een briefken van-
den Collecleurofte Pachter daer toe ghcrechticht
zijnde,) 1 verkregen zy, inhoudende de quantiteyt
ende qualitcyt van den Koornc, ende by wat Mo-
lenaer't felve fil worden gebroken ; Wclyerftacn-
oe.datfoo wel fal moeten aen ghebracht werden
°c qualitcyt ende quantiteyt van 't Koorn dat ge-
malen ende niet verbacken fal werden , als van 't
IJK dat verbacken ende Impoft fchuldich wefen
«Þ1? dcn Pachter by fij ç biljet in 't aengaen
van innen pacht fa, notificeren , Welck Koorn
fal m C Van ver^regcn is' t'effens metter daet
dat b^ter Molen ghedacn worden, 3 iffonder
klm&m^li mtnm de Molens,hy yemant meer Koorn
ici-Jt"r.raci,t rden, als ver-I mpofi ende in 't bil-
hnpofl Jj Ñ verbeurte van het Koorn met ver-
dért Do'n2 en hoven ee" hoete van 3 3 drie non'
U>mdcn^\Clcke Sack"' Ç welcke biljetten men
Oftiend JmJenover te leveren aende Cherchers ofte
^ikenhV'j knBn^e aende Molens geftelt
, om de op-
hiklJM rvant£Aoen, ende dat voor ende al eer
dt VHfhObR1 Ô' by de Hl(yJke>ls'°fle fit-plaetfen van
l S 't wel É ,ersfai'wordengebracht,opgelijcke boete,
UC£36oock gehouden fullen wefen te doen
-ocr page 935-
Placaten-i. ^.Boeck. 9-Tit 3-Deel.
177*
IX.
wefen, op de verbeurte van elcke mael <s j
M-f'iaerfalhebben gelachen, ofte een Bader S'T
'fal hebben gebroocken,
van vïjfcich ponden
Item, van elcke fmalle Tonne Meels, 46 als me-
de alle Meel in Packen, Matten ofte Sacken,\
zy Tarwe
of Rogge', die van buyten 47 in Hollant gebracht,
ende aldaer gebacken fal worden, fal den Burger,
Huyfrnan, Backcr ofte Uytflijter van dien , 48 voor
't op doen
betalen 49 van een Tonne Tar wen-Meel ofte
Mafleluyn,vier gulden tien fluyvers, ende van een Tonne
Roggen-Meel twee gulden vijf fluyvers, op de boete van
twee honden guldens: <f>
Behoudelick dat de Koop-
luyden of Schippers die het Tonne-meel van
51 buyten komende op leggen,gehoudcn fullen we-
ien 't felve den Pachter aen te geven , als fy dat in
ilaen ofte op doen,fonder datfe gehouden zijn daer
van lm poft te betalen, foo langefy dat by haer be-
houden, ofte 5 χ niet verfeynden in andere Landen,
Provinciën , Steden ofte verpachtingen : Dies fal
het af-feynden naer andere Landen, Provinciën,
Steden of verpachtingen, gcdaen worden by ken-
niiïè ende biljet vanden Pachter,allesop verbeurte
van 't Meel, ende thien ponden van veertich groo-
ten 't pont.
X.
>5 3 Ende op dat alle frauden te beter mogen wor-
den geweert, foo fullen alle Backers, by den Pach-
ter daer toe wettelijck vermaent zijnde, in handen
van den Officier, ende die vanden Gerechte, eedt
doen, datfe 't Middel van 't Gemael, direftelijck
noch indiredlelick fullen frauderen, noch deur den
heureu doen frauderen: oock d'Ordonnaritie Van
't Gemael in allen deelen punduelick onderhou-
den , op peyne van fes guldens te verbeuren, ibo
menigen dach fy haer Neeringe blyven doen, ende
in gebreecke blyven, daer toe vermaent zijnde als
vooren, 54'/ welck voort aen ten Platten Lande, als in
de Steden,flriclelicken geobferveertfal'werden, ende ful-
len de Pachters om defe Ordonnantie wel te pratliferen
den Eedt doen, conform het Formulier achter defe Ordon-
nantie geflelt.
XI.
Item, fullen alle Molenaers ende hare. Knech-
ten Eedt doen, in handen vanden Officier ende die
vanden Gerechte, dat de felve Molenaer, fijnen
Knecht, noch niemant van fijn Huyfgefin.op haer
Molens, aen haer Huyfen ende Schuyren, op haer
Werven, in haer Schuy tcn,op haer Wagencn ende
anders, in gcender manieren geen Koorn en fullen
op doen, nochtc ontfangen ofte in nemen ,iönder
Brief ken of teyeken vanden Colledeur ofte Pach-
ter vanden voorfz Impoil, 5 5 inhoudende de quanti-
teyt ende qualiteyt van het Koorn't welck ver-Jmpofl is,
endefjluyden nae haer Molens, Huyfen, Schuyren, Wer-
ven , in ende op haer Schuy ten, Wagens ende anderfints,
fullen brengen, ofbyyemant anders gebracht fal werden.-
Ende in ghcvalle van weygeringe van den voorfz
Eedt te doen ten verfoeckc vanden Colledeur ofte
Pachter, als voorfz is, fullen verbeuren alle daeghs
naede voorfz infmuatie, 'tzy of fy malen ofte niet,
fes ponden munte voorfz : Gclijckfyluyden oöck
verbeuren fullen een boete van 56 drie honden pon-
den munte voorfz, t'elcke reyfe fylieden contrarie
't gcene voorfz is, bevonden fullen worden te heb-
ben gedaen, alles t'appliceren als voren, «57 't welck
voortaen ten platten Lande als inde Stedertflriclelijcken
geobferveert fal werden:
Ende fullen geen Molenaers
naedt Backers, 58 nochte Backers, Molenaers mogen
veertich grootefi, behalvcn de'pejnevS*
caet.
Ende aengefien defen Irnpoft wert el
R11.
aeert, door diende Backers 59 ende βraid
maeckers
hare woon-plaetfe ten platten LnJT;
.,,„,, 1-----\^v___. u.i___o* .. /-«"'Oen
men by de Koorn-Molens, Soo verbieden w
van nn voortaen jSgêen Brandewijn-maeekl,
Platten Lande fullen mogen woonen,ende
geen Ba k
ten platten Lande, op vijftien roeden na byeeS
Koorn-Molens haer woon-plaetfe fullen m f
nemen, op een peync van hondert ponden £
grooten, ende dat fy echter fullen moeten «dJ?
fen,ofte hare Neeringe verlaten. 60
XII,
61 De voorfz Brief kens fal den Molenaer 61 4
desfelfs
tf/7£^/,ghehoudenwefen ((>] indien lffa
Pachter geen Opfienders ontrent de Molens gefièén]
t'eynden elcke Weecke wederom te brengen»
handen vanden 64 Pachter, Colleéteur of innen
Gecommitteerden, omme die by fijn Regifterof-e
Boeck gheconfereert te worden, ende alle frauden
van conterfeyten of anders voorkomen, of ander»
fal de Pachter de voorfz fijne biljetten foo dick·
maels vermogen te halen, als hem 't felve om
duncken fal. 6 5 Sonder dat hier onder begrepen wa-
den de biljetten gegeven van 't Koorn, daer van het Md
in andere Pachte ghebracht ü>ert, alfoo deftheatnM
Pachter aldaer, volgende 't derde Articule, ëékwt,
moeten gereflitueert worden.
66 Ende fullen de Mo-
lenaers ende hare Knechts , tallen tyden desby
den Pachter ofte fijne Gecommitteerden verfocht
zijnde, moeten doen aenwijfinge van 't Koorn of
Meel datfe op haer Molens , ofte in haer Ηujfin-
gen zij η hebbende, ende wie 't felve toe komt, op
de peynesvan vijftich ponden. Ende fal den Pach-
ter 67 inde Steden daer geen Huyfkens ofte Opfhén
ontrent de Molens zijn, ende
66 ten Platten Lande ia
elcken Molen vermogen te haneen een Bufiè.dacf
in den Molenaer ende fijne Knechts gehouden m-
len zijn datelijck te doen de biljetten van 't Koorn
dat fy ter Molen fullen hebben ontfangen, op de
boete van twintich ponden t'elcken te verbeuren.
X111.
Item, foo fullen alle Brouwers ende Brouflcr?,
ende alle andere die heurfelfs Koorn malen met
heur eygen Molens, gehouden wefen alle W'cccse
den Colleaeur of Pachter aen te ghevcn, ende by
eede te verklaren, hoe veel Tarwcof Rogge iy 0*
Weecke gemalen fullen hebben, 'tzygcmcngw
ofte ongemenght, gemout ofte ongemout, tn ν
Grcynen of manieren dattet zy, daer van iy
len fullen: Te weten, van een Laft Tarwe of ^
ileluyn, 68 fes gulden>feventien fluyvers wnftnnv
gen.
Van Rogge, 69drie gulden negen Αψ**^
penningen.
Van Gerfte ofte Boeckwcy t, 7°
ndden twee fluyvers: Sulcks fy oock met getij»
ïmpoft fullen mogen volftacn van t Bwuw<»
op d71 d
en w
Jat Mout van Gorfigemaeckt, onderden im '
ven noch is begrepen
, ende dat de Pacn *$,
/•.11__ __—„_ n(nompii oen mu
brouten fullen mogen afnemen den ^Z^
van't Koorn dat by henlieden wett veic>
7z een gulden negen fluyvers acht penning™ w ^
te,endedacrbeneden,fondermeer. *· griSV
-ocr page 936-
■--------------■
----------
Gemeenc Middelen^. c Gemael.
■1781
ι?8ο
Brandevvijn-maeekecs -
ïen tijn begrepen.
catc is geroeft. Ende fal den aenkomenden Pach-
ter, den afgaenden Pachter ende den geenen daer
mede hy fal Hebben ghecompofeert, gjaer over ca-
langeren, ende de boeten van henlieden vorderen
endeontfangen mogen, volgende dèn Placate met
de Generale ende particuliere Ordonnantie, ende
fal hy fijneadic dies aengaende ter eerfter inftantie
mogen initituefen voor de Gecommitteerde Ra-
den, foo vele de Platte Landen aengaet.
XVII.
Van defen Impoft fal niemandt vry nochte ess-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen«begrepen.
XVIII,
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wcfèfneynden alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht acht-en-vcertiebfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, oft by gebreke van dien fal d'Ont-'
fanger 't felve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter, 85 Medeflander, of fij nen Borgen,
naer vermelden ende inhoudt vande Generale Os-
donnantie.
Item, foo fal den Pachter ten ingangh ende uyr-
gangh van fijnen Pachte, op alle Molens, in alle
Meel-verkoopers, ofte met Meel omme gaende,
Pachters, hunne Medeftanders, Backers, Mole-
naers, ende diergelijcke Huyfen-mogen gacn, om-
me 't gemalen vari 't ongemalen Koorn te mogen
af peylen, ten eynde hy, ende de voorgaende, mirf-
gaders den naeyolgendcn Pachter refpeclivelijck
mach geraken t'fijnder gerechtigheyt. Ende waer
meer als cenen Sack Meel bevonden wert, fal daer
van den Impoft aenden acnkomenden Pachter uyt
gereyekt ende betaelt moeten worden, %6voor dit
termijn alleen, te reeckemn na d' Ordonnantie van het jong-
fie geexpireerde termijn,
Ende fullen de Backers gehouden wefen tot al-
len tyden by den Pachters, dies verfocht worden-
de , te verklaren van 't Meel dat binnen hunnen
huyfen bevonden wert, ofte 'f felve henlieden ofte
andere daer voor fy hetbaeken,toe komt,ende voor
wien, ende 't Broot daer van gebacken 87 met een
byfonder
merek te teyekenen, op pene van geftraft
te werden als Fraudateurs, 88 Is vorder-goetgevonden,
dat de Pachters byyemant eenige quantiteyt Meels vinden-
de,fullen vermogen aenden felven af te vorderen, verklaritt-
ge waer het felve Meel is gemalen: Ende dat degeene die
weygerigh fullen bevonden voorden de felve verkjaringe te
doen
, gheacht endeghehouden fullen werden ab offyluyden
vm fraudein 't felve Middel waren gecenvinceert.
XXI.
89 Die vande Weft-Indifche Compagnie is ge-
Gonfentecrt vrydom van defen Impoft.van'tMeel
dat fy buyten de Landen binnen de Limiten van
haer Odroy fenden. Endc omme te voor komen
alle frauden, wert verftaen, dat alle het Koorn dat
by de voorfz Weft-Indifche Compagnie ter Mo-
len wert ghedaen, fal moeten betalen den vollen
Impoft van 't Gemael, ende daer van worden gbc-
haclt behoorlick biljet, al eer 't felve ter Molen ge-
daen fal mogen werden. Edoch dat alle het Meel,
dat by de refpeétivc Kamercn ter requifitie vande
Bewint-hebberen by fchriftelijck biljet, aenden
5. V ij                    Pach-
nder de Brouwers niet en
maer betalen als Backers,
fuif ^^^X.hóudende Perfoonen voorfz.
£
vlfavtrflaentwt van defen al meefi te worden
7
rttapoft" >*'!?&
ürdonneert, datgeene van alfulcke
V'rtiPtt en iullen moven werden gedaen, anders dan
%Z"p vande Matraten in de rejpeclive Steden
tdt rtttfi"'
74 X111 L
1 cm 7<5/j/ den pachter °fiefiJmn Gecommitteer-
, r 0 ende menichmael als 't hemgoet dunckenfal,
1'!/Notaris ende mee Getuygen Je Molens, mitsgaders
iiHiëW "k Schuyren vande Moleneersmogen on-
Mekenende veteren,
fonder dat de Molcnaer
f/c andere, den Colledteur, Pachter, ofte hunne
Gecommitteerde, fullen mogen doen eenich be-
let in 'tonderfoccken vande fraude endefaute, die
fal mogen ghecommitteert worden inden voor-
fchrcven Impoft, noch de felve eenichfints qua-
lijckcn toe fpreken, op de verbeurte van twintich
ponden, t'appüceren als vooren, ende daer en bo-
ven atbitralicken gecorrigeert te worden naer gele-
Bcntheyt vander faken. Sullen oock de Molenaers
van het Molfter-koorn den vollen Impoft moeten
betalen, niet tegenftaende te vooren daer van be-
taelt foude mogen wefen. 76 Gelijck mede geen Mo·
Urnen eenich Meel of Koorn haer eygen toe behoor endei
inhareHuyfen,Schayreh, Keten, Molens, Wagens,Schuy-
mt>randers fullen mogen heiben, fonder dat het felve
ftlvjn ver-impoft
, ende datfulex door biljet promptelick
falhlijcken, op de pene van
77 drie hondert ponden,
lovende verbeurte van't Koor η ofte Meeiende de loeten
in 'tplacaet ende Generale Ordonnantie begrepen.
Endcfal niemant in fijnen huyiè mogen hebben
cerfige Molens of Quarens, kleyn noch groot ,daer
men eenich Koorn 't zy hart ofte weeck mede ma-
len of breken mach, 78 als alleenlijck voor den geenen
die dm mede Gort of' Boeckweyte Grutten malen ende
maken, ende daer mede haer Neeringe doen
, die 't felve
den Colle&eur of Pachter fullë moeten aen geven,
om by hem opgetekcnt'te worden,op de verbeurte
van 79 drie hondert ponden, t'appliceren als vooren,
60 mits dat de Brouweryen hier van fullen zijn exe/npt.
81
                XVI.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
rouden zijn aen handen vanden GommifTaris den
w-noorlijckcn cedt te doen, dat hy met niemanden
wlcompoferen of connivcren in eeniger manie-
ren contraried'Ordonnantie, dan dathy 'tvoorfz
d?tnnvol,enfaI ontfangen: ende en fal oock
nocb C? in>tghehccl nochte deel, dire&elick
naerJ01" 1
cAelick m°gen °ver doen den Mole-
WnheÏÏdcnfclvCnpartofcedceldaer inne Ja'
Pachte η f ^x de welcke oock geen Colktleur vande
de uj,„ m%m ziJ"> ende geen Colleclen aengaen-
VPeieiTt hl Υ
^M* mWl indoen,
ttTxrbt VKr
hondmlulden b de Molenaers t'elcken
anima"'
^ EuJe
fullen de Vachters wet vermogen
f^fS/T m
0VCT, te doen pf te feiten, ofte eenich.
w α π
l' °P Pene ™de Generale Ordonnantie begre-
wei bvΓ °d Prne
van 84/w dondert ponden, foo
hem een
          tCr als oock b? den 6enen dic met
&<■> aenea*6 COmPoi"ltie ofcc handclingc als in de-
de boctL°C ' jVCrbcuEen- Alle welckc voornoem-
n endc peynen gaenfullen als in den Pla-
-ocr page 937-
Placatctui. ; j. Boeck,
9. Tiu 3. DeeL
X X 1111.
\ç%é
m3
Pachrcr ten minften by twee vande felve ghetcyc-
kcnt, fal worden gefcheept, om buyten 's Landts
binnen de JLimirenvan haet Q&roy ghevoert te
Worde», gedaen fal worden in dubbele Smal-ton-
nen, ende met des Pachters teycken gebrant,ënde
dat van alle't felve, den betaelden Impoft by den
Pachter gcreftitueertfal worden, het Meel terecc-
kcncn xlv. hondert ponden voorst Lail.
XXII.
89 Ende en lullen de Bewint-hebberen vande
voorfz Weft-Indifche Compagnie , geen Oofters
Tonne-Mëel mogen inne flaen, als in haer ordina-
ris Pack-huyfen , ende dat met kenniiTe va*n den
Pachter, ter plaetfe daér 't felve in geflagen fal wer-
den : Gclijck oock de felve geen Tonne-Meel mo-
gen uytfchepcn,dan met kenniiTe vanden Pachter.
XXIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
opten cerften Augufti 1655 eerftkomende metter
Sonnen opgangh,ende weder eynden den eerften
Augufti i656.daer aen volgende, metter Sonnen
opgangh,maeekende den tijt van een geheel Jaer.
Op de Conditien ende Voorwactden W
Generale als in defe particuliere OrdonnS*
grepen, is Pachter gebleven van defen Irn2
pofte
*
voor den tijd t van een geheel J aer, omme d
me van
%
Des t'oirkonden is defen geteyekent bydenr
mmicteerden vanden Hecren Staten,opten
Eedt te doen by de Pachters,
1T7 Õ belooven ende fweeren, dat wy, of de*
" ofyemantvan onfent wegen, met niemand
fullen compoferen,het zy by quijtfcheldinoe £
gifte van Vaten, Maten ofte gewichte, dirffi
ken ofte indire&elijcken, maer belooven ttZ
fangen 't volle recht, fuleks dat by de Ordoonan
tien is gheftatueert, midtfgaders dOrdonnatnjca
fcherpelijcken t'achtervolgcn, fonder conniventx
ofte diffimulatie. Alfoo waerlijck moet om Gé 4
machtich helpen.
I.  f Sedert Augufii 16 }6foo hoogh gefielt: By d'Ordonnantien van Augufii 160 5 tot 16x4 incluys,wiert mntm^
en dertich gulden acht ftuyvers, inde Jaren 16x5 <?ëé6÷6, veertien gulden thien ftuyvcts,^
1617 tot 163 5 incluys, feven en veertich gulden veerthien iluyvers geneven.
x. Van ekk Lafl Mafieluyn, is fuccefiivelick foo veel ais van 't Lafl Tarwe geinnet.
3.  MedeAnno 1636/00 veelofte Rogge gefielu d'Ordonnantien t'federt 1605 tot 16x4 incluys, eyfchenmM ld
Rogge fefthien gulden vier ftuy vers. Die vande Jaren 16x5 en i6z6 twintich gulden vijf iluyvers,
16x7 tot 163 5 incluys, vijfthien gulden achthien ftuyvers.
4.  't Woordeken of Garft, is Anno 1654^ gekomen.
5.  Vande Garfle, ende Gort van Haver, ofBoonenom te hacken, wier} voor ekk Lafitfedert denJare 1605 m \k\
incluys., hetaelt thien gulden fefthien ftuyvers. inde Jaren 16x 5 £# 16x6 , derthien gulden thien Iluy-
vers. Indejaren é6%ã en volgende tot 16)^ incluys, vijfthien gulden achtien ftuyvers. Ende t'federt h-
gufli 16)6 de voorfz
een en twintich gulden vier ftuyvers. ,
6enj. Anno 1654. enfub num. 7. Augufii 1636/00gefielt. De voorigeOrdonnantien van 1605/0/1614/^«
Boeckweyt, fes gulden't Lafl:: 16x5e» 16x6 feven gulden thien ftuyvers: 16x7/0/ 163 5 acht gul-
den fefthien ftuyvers thien penningen. 1636/0/ 1641 incluys, elf gulden vijfthien ftuyvers twacf
penningen, ende t'federt 164X tot negen gulden fefthien "ftuyvers acht penningen, als alhier.
8.  Augufii 16x0 foo gefielt ■; hehahen de woordekens,buytcn, ende, de welcke inde Ordonnantie vanden Jare m
inghevoeght zijn. d'Ordonnantie vanden jare 1607 als wanneer den Impoft de eerfle maelop den gherwt
Boeckweyt apart gefielt is, ende volgende tot
1619 incluysf eggen: Boeckweyt gherult, de Tonnè les iluy-
vers. d'Ordonnantien vanden Jare 16x0 tot 16x4 incluys f eggen .· Van 't Lafl vijf gulden. 16i 5 en iwk
fes gulden vijf ftuyvers. 16x7 tot 1635 incluys: ièven gulden feven ftuyvers vier penningen. £«*
t'federt 1636 tot 1641 incluys: negen gulden fefthien ftuyvers acht penningen. Ende t'federt iW
terfommevan
elf gulden vijfthien ftuyvers, als alhier.
9.  Anno \6ioingevoeght. Dochhet awv/Oofterfche, is in d'Ordonnantie van Augufii \6x6eerftly gefyMn-
10.  De woorden: van een Laft, 7/<w/, ende van, zijn Anno 1654^ nedaen.
II.  Den Amer geruit heeft volgens d'Ordonnantie vanden Jare 1605/0/16x4 incluys, vijf gulden acht Iruyv *
ongeruit, vier gulden eene ftuy ver: In die van 16x5 en 16x6, fes gulden vijfthien ftuyvers, onilTf"
vijf gulden eeneftuyver vier penningen: Jnde Ordonnantien van 16x7 tot 1635 zwi·//^, feven gu *»
negenthien ftuyvers, ongeruit, vijf gulden negentien ftuyvers vier penningen; Ende t'federt den]
163 6 foo hoog/) als hier geheven wert betaelt,
\xen\y Defe ordre is a/hier inde Ordonnantie vanden Jare 164 ÷ ghetranfporteert, ende met die onder nv.
vermeerdert.
14.  Dit Artijckel'is mede Anno 164X. Doch de woorden in't Crufijfgedruckt inden Jare 1654 hygekomen,
15.  d'Ordonnantie vanden Jare 164X en volgendefeggen.- welcke geen minder, &c.
16.  Ende alhier: t'elcken fal werden gedaen reftitutic.
17.  Defe woorden zijn Anno 1637 hy gekomen.                                                                  ... t^l
18.  Defe woorden waren in d Ordonnantien vanden Jare 1605 tot 1636 incluys, in het eerfle drtijc
woorden onder num. I x. gevoeght.
ï 9. Defe woorden zijn Anno 1607 by gekomen.
xo. Anno 1654 foo gefielt. De voorige feggen: fal'hy ontfangen,&c.                                 .rdiicH30
xi. d'Ordonnantien voor Augufii 164X vervolchden achter de woorden: inplaets van twee, arte: J ^ ^
Broot, Bifchuyten Meel, gaende vande Platte Landen inde Steden van Hollandt en ^
landt, ofte van d'eene Stadt inde andere hier naer in 't derde Artijckel verklacrt,boven ^
-ocr page 938-
---------------------------,----------------------------......----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------—■—-.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          
g4              Gemeene Middelen^♦ . iGemael.              t?8f
.. an tc vooren ten behoeve vande Steden in 't particulier daer op gheftclt rhogen Zijn. Doch dé
'e rden i inde van twee lafien gehuylt Meel, f§c. zijn Ampliatk van Augufii 1608.
A< dêrteeteyckent hebbe.
Bit'Artickel was inde Ordonnantie vanden j'are 1605 /0/ 1636 inclirys het derde, ende in die
vanden jare
1637 enpolgende tot 1641 incluyshet vijfde, ende f [eden 1641 tot 16*53 hiclujs
het [e'fle in ordre. Doch was inde Ordomiantien totten Jare
1653 aldus ghecoucheert .· Een ye- ,
oelijck Pachter ofte Collecleur binnen de 5teden, fal den vöorH Impoft, ontfangen*
van alle 't Koorn dat binnen fijnen bedrijvc gebroken ofte gemalen fal worden, 't zy * »■
of'tfelve ten Platten Lande fal worden geconfumeert,ofté niét: Ende indien 't felve
Meel in een ander Stede binnen de Provincie vervoert wérde, om aldaer gheconfu-
meertoffeverbacken te worden , fal den Pachter ofColletleuf van dier Steden noch
eens halven Impoft daer van ontfangen. Ende van 't Koorn datuyt de Steden ten
Platten Lande fal werden gedaen malen, ende binnen der Stèdc daer 't felve uyt ge-
vpert is, gheconfumeert fal worden, fal den vollen Impoft betaeldt worden ter Stede
daer 't felve gecbnfumeert wort,ende niet tenPlatten Lande daer het felve gemalen
wert: Welverftaende, dat de Huyfluyden ten Platten Lande daer geen Molens in
hunne Jurifdidie en malen, hunlieder Koorn te malen fullen mogen brengen in de
naeite é Plaetfe binnen de voor/z Landen daer Koorn-Molens zijn, blyvende binnen den rhizfi r\£j?*QUxi· f"
vande verpacht inge, ofte in eerte vande naefle beflooten Steden inden /elven Lande
.· m irs bèta- Ac
%<» ·■ "ºê&~«
lende alleenlickcn eens den voorfz vollen Impoft, ter plaetfen daer 't Koorn gemalen ÇïÀéßç°/ß ™Vta-
fal worden, daer mede fy dan t'hunder woonitedc fullcn mogen volftaen. 1, Endeaen- K^ dtlVtt
gdenk den Dorpen daer molens zijn
,[uilen haet Greynen alleen binnen haer Dorpen ofte den ï^j5w$}j6oÉ h
Steden mogen doen malen, ende haer Meel binnen haer Dorpen laten verbacken of confumeren, t'"^* ■
ö' *·».
mits dat de Pachter 3 va?ide Steden,van 't gene hy ontfangen fal vande Ingefetenen vande Dor-
Mier acngseiidt: de
pen, buyien fijnen Pachie,gehoudenfal wefen Rëgifier apart te houden, en daer van allé Maent \?wifam££.
te verantwoorden aenden Pachter, onder wiens Pachte 't voorfz Meefgelackekofgeconfumeert
£n° «£«« mogéü
lal worden, genietende vanden Pachter dien hy 't uytkeeren fal, voor fijnen Collefte den 4 twin- 5h*|B»1« worden,
ucniienpenmngh, dtesjal,Joo wel van t Koorn vande Dorpen, of Plaetjen daer geen Molens en tinne iirui<*c D0r-
vjn, 5 inghevalle als vooren vanden Pachter vande Steden, 6ghenomen worden een biljet, E«Vnoi^«V
('t wekk ten halven by den Molenaer fal worden deur gefcheurt) by hem gheceeckent, daer ÏÏS^'swde'luE
innc vcrklaert itaét de quantiteyt vande Greynen die aldaer zijn gemalen.cnde voorts them°kn »'^"Ã
dat den Impoft van 'r Gemael daer af ten vollen ende oprechtelijck fal zijn betaelt é v«ndea j>,Chter ge-
wclck biljet den Pachter vanden voorfz Dorpe, of fijne Ghecommittcerdc, vertoont to™\ ",mgh?
ende over gelever t fal worden, 7 binnen vier en twintich uyren, nae dat 't felve Meel aldaer 7'ú?**'ïôÆ»»ÌÇß
ingebracht ende op gedaen fal wefen,op
de verbeurte van 't Meel,ende daer en boven van Jj fZiÏÏÏJdï»
thien ponden. Maer fo verre uyt den Dorpe daer Koorn-Molens zijn, eenige Greynen r£$££°£À1ç*"
in een ander Dorp gebracht, ende aldaer gemalen worden, fal den vollen Impoft daer pent™»·*^**.**
van niet alleen betaelt worden ter plaetfe daer 't felve fal worden gemalen, maer oock
g'cjiilt: d'Ordiimfn-
oen felven impoft ter plaetfe daer 't Meel fal worden geconfumeert of verbacken, of %%£*%£;
van het Broot, indien het Meel buyten de felve Plaetfe verbacken, ende Broot aldaer fn *o"XÏ£
gebracht werde. 8 Ende dat de Mölenaers in cds van contraventie mede fubjeelfullen wefen "£'*£ '*c'y v
dtfpnen indefen Articule begrepen, ende mede dat diegeene die buy ten deje Provintie fullen <sc
iuefreii *«£«
ondernemen haer Koorn te doen malen, de voorfz boete dubbelghehoudenfullen zijn te betalen. 6° f^jfe,.· oi
Uit alles onvermindert de gerechtigheyt vande Dwangh-Molens, die men by dcfen
ttrden.&c.
j,et cn verftaet tc prejudiciëren. Ende van het Broot, Bifchuyt ende Meel, dat van .· tl't^T,6og
«■ ^ui ocadt inde andere, of van't eene Dorp of Gehucht in 't andere, of van den *«»<<«/*«r«.'*ieer
^>rpen ende Gehuchten binnen den Steden van Hollant ende Weft-Vrieflant (den *À*ÀùÀ£
"agc onderden Steden begrepen) gevoertfal worden.om aldaer te werden verkocht, Ù}Æ). «*»
Jjegelevert aende Schepen ter Koopaerdye,Vijfchrye, Oorloge ófi andere,U
ter plaetfe daer ffJStfi?; V4H.
bovpVeI °^ç 9 °fi nde Schepen gelever t wett, noch betaelt werden halven Impoft, 'w1"""·
2]jn °en Vollen Impoft betaelt ter plaetfe daer 't felve binnen den voorfz Lande fal
't felve ê ' u*Mf ^*ei^ l |ene blijft binnen den rin'gh vande verpachtinge daer
volfk iSS oocken' 't welcke meteene betalinee vanden vollen Impoft fal mogen
<& e«/n-tftfffeto Je Backers van Wormer endejifp, ende andere, Bifchuyt in brengen- 10. ^/«r» Ms.
indcpU TrJ " ende DorPen>f00 wanneer de betalinge vanden Impofl ende verhooginge 4",lâÃ'l6,4·
de inde ç '' Koornis$ehro°aen gheweefi, by haer is gedaen, mogen volflaen, betalen-
ho>ime VyJc!}rerve Steelen endc Dorpen, den halven Impofl als voor defen Jonder eenige ver-
te geven lTndIcfuJ!en allc Inbrengers gehouden zijn het Broot, Meel of Bifchuyt aen
Stalen r«/ J daer iy den voorfz ImPoft (aJs vooren gefeyt is) gehouden zijn te
m°gen ön Ë al Jeer1fy,iedcn refpedive 't voorfz Broot, Meel of Bifchuyt, fullen
van HollanrT011 j ? e Vande Platce Landen'eenich Bro°t huyten de Provinciën
V0°tfz halvr iCn J^eft-Vrieflandc»i" andere Provinciën fal vervoeren, fal van den
ven impoft vry zijn, mits dat hy 'tfelve als vooren aengeve, en t'fijne we.
5. V iij                                                    der-
-ocr page 939-
1786           Placatea-». 3-Boeek. 9-Tit. 3. Deel           ,^
derkomfte met wettige Attcftatie doen blijcken dat' t voorfz Broot in andere vande r
„. JmfiW í** nicerde Provinciën is gebracht ende vertiert, 11 Ende en [uilen de Ventjagers, die haer^
dm ur.
,«,*. vfirfadpm -van Meel, Broot ende Bifchuyt geneeren, in geen Steden ofplaetfen mogen vetnadZ.
zy tfelve Meel, Broot ofte Bifchuyt den Pachter of Collecleur fullen hebben aengegeven,op dcvtrl^
van 't voorfz Meel, Broot ofte Bifchuyt, ende daer en boven op een boete van xxv. guldens, t'mpl^ï
als in 't Placaet.
14. Dit Artijckel'is Anno 1654 eerflbygekomen.
x\. d'Ordonnantie is inden Jare
1640 met dit Artijckel geamf lieert,
։. Anno xG^voor Ampliatiebygekomen.
xj. Anno
164Z voor Ampliatie bygedaen.
%d. d'Ordonnantien vanden Jare
1640 tot den 1are 1653 incluys voegen hier tuffchen beyden: endedit^^
Pachter van Wormer of fijnen Subftituy t. Mits dat, &c.
19. De felve feggen alhier-, vande boeten' daer toe ftaende te contenderen.
30.  Defe woorden zijn Anno 164% by gekomen, behahen alleenlijck 't woordeken Backer, dat in d'Ordonnantie
den Jare
1654ÆË gevoeght is.
31.  Mede Ampliatie vanden 1'are 1654.                     ■■/,..·,
3 2 e// 3 3. Anno 1613 voor Ampliatie in gevoeght. Doch de boete van drie hondert gulden fd num. 3 3, ium
1642 foo hooghgeflelt De voorige vanden Jare 1613 af [eggen: en daer en boven van thien ponden.
34.  Ampliatie vanden lare\G\\m
35.  d'Ordonnantie vanden Jare 164Z vervolght achter de woorden: op gelijcke boete (fonder dat by devoodï
Molenaers ofte hare Knechten eenige biljetten achter ghehouden fullen mogen werden, oppcyce
van contrarie doende, te verbeuren een boete van xv. gelijcke guldens) 't welck oockgehouden,&·,
36.  Anno 1637hiergebracht: was te vooren een Artijckel apart, als fub num. Go. aengeteyekentts.
37 en 38. d'Ordonnantien vanden Jare 1605 en volgende miGix incluys feggen: mits dat geen Brou\VG$,fo,
de Stijffel-maeckers zijn Anno 1642, ende de Brandewijn-makers Anno 1608 inde Ordonnantie öß
39.  Ampliatie vanden Jare 1654.
40.  Ampliatie vanden Jare 1640.
41.  Ampliatie vanden Jare 1631.
42.  '/ Woon Backers, is Anno 1654 in gevoeght.
43.  Mede Ampliatie vanden Jare 1654.
44.  Anno 1619. ~j
45.  AnnoiG^. C voor Ampliatie bygedaen.
46.  Anno 1619. j
47.  d'Ordonnantien vanden Jare 1605 tot 1653 incluys feggen: die van buyten den Lande van herwaer»
over in Hollandt, &c.
48.  De woorden: voor 't opdoen, zijn Anno 1608 by gevoeght.                                              jij
49.  d'Ordonnantien vande Jaren 1605,1606 en 1607'heffen veerthien, die vanden Jare 1608 endevolgenit ut
16x4 ecn-en-twintich ftuyvers: Die van i6z<; en 1626 ,eene gulden fes ftuyvers vier penningen;
Die vande Jaren é â÷ã en volgende tot 1653 incluys, eene gulden thien ftuyvers veerthien penningen,
indiflinftelijcken fonder ment ie van Tarwe, Mafleluyn of Rogge-Meel te maecken.
50.  Ampliatie vanden Jare 1608.
5 x. Dit woordeken, van buyten, is Anno 1654 in gevoeght: Alle de voorige feggen: van over Zee.
<>x. 't Woordeken niet, is mede Anno j 6 54 «^ by gekomen.
«5 3 <?ô? 54. £>i/ Artijckel is Anno 16x3. Z>w/i'/ Curfijf onder Num. 54. /##0 1636 by gekomen. .
55. Anno 16^1 by gekomen.
56.' Ë/Ì0 16 ^yofl /wg/; gtf/fe//. £>£ voorgaende feggen .· twintich/W<?77 tthm/ï iww/s > #*·
57.  Ëô/770 1636. ■)
58.  /fwo 1654, C voor Ampliatie by gedaent
«59. /f/;?» 1608. 3                                                                                                           ••fVhRoedf
60. w//e de voorgaende Ordonnantien vervolgen hier: Ende de geene die aireede binnen de vijtucð
by de Koorn-Molcns woonen, en fullen geen Koorn ofte Meel in hare Huyfen ^T,^
ten zy hen blijjcke by biljet vanden Pachter, dat defen Impoft daer van betaelt is. fcnae
felve Backers (d'Ordonnantievanden Jare 1608 en volgende voegen daerby: ende BrandewtJ ^
eedt doen, hun hier nae te reguleren, ende contrarie doende t'elcken te verbeuren b0V^enp|aCa!t
of Koorn, op elcke Sack thien ponden van veertich grooten, neffens de peynen van »^ ^
Vervolgen wijders de voorfz Ordonnantien totten Jare 16$ 6 incluys: 't welck oock gbehouden
fen te doen de vrye Huyfen, op de verbeurte van hare vrydommen, fonder daer van noc ^^
betalen. Doch is't voorjz ArtijckelAnno 1637van daergelicht, endegetranfporteertfubhwn,1) ·
genoteert is.
61. d'Ordonnantien vande Jaren 160 5,1606 en 1 Gqj feggen; welcke Briefkens, &c.
Gx. Anno 1654.          1
63.  Anno 1631.           I
64.  Anno 1608.           !           Ë ,. . , ,
65Mede Anno 1608. r* ^fAmphatte bygedaen.
66.   Ë77770 1632.             "
67.   vi77770l654.                                                                                                 ...                              $· '
-ocr page 940-
:<
Gemeene Middelen^ ♦ t Getnad.
tït9
88
Μ
la(ÏTarWoft Mafteluyn wiertvolgensdOrdonnantien vanden)rare ióo^ tot 16x4 inchjs \t>y de
(Λ ι
■ju een j ytaèlt vier gulden derthien iluyvers en een halve: Volgens dOrdonnantien vanden Jare
groutf r
, · vj.pgülcjen fcfthien ftuy vers veerthien penningen. Dochtfedert 1617 is den'lmpoft ver-
mtflflfvan 'tL*fl volgens dOrdonnantien totten Jare f6x4 incluys, twee gulden feven ihiyvefs':
Dy1 ensdievan 1615 en i6z6, twee gulden achthien iluyvers twaelf penningen.
bi
~fte enBoeckwyt, 'betaelde totten Jare 16x4 i^wy^jacht-en-twintich'ituyvers acht penningen : Vol-
ns dOrdonnantien van
16x $ en 1616, eene gulden vijftien iluyvers thien penningen.
^fi^r//^f//^/·7?/^. 71. =1//«^^ ï636/y^^^^.^
                                      ;;
Α Ordonnantie» tot dènJare i6z^tncluys, vorderen vande broute niet meer als twintich iluyvers. Z><? W-
aideOrdonnantie»van ίβχ^ en ï6i6, vijf en-twintich iluyvers.' Endedievan 162,7 en volgende, Gene
fulden negen iluyvers acht penningen, als alhier:           'L^T..'::'
Amolhi^geamfteert.           /'         ... i^j'^óhiJir-'j S-'n- l- , ίΐ /U "i
D'Ordonnantien vande Jaren 1605, iOop £«1607, /%*£ί?Λ>ntèriujjchen beyden als het mende Artijckel in or-
74-
Jre 't navolgende i Item , foo wie eenich Tonne-rrïeel innedoet, fal gehouden wefen dat den Golle-
#cur acn te brengen, ende daer van den vooriz Irinp'oft tehetalen,aleer men dat opdoen fal mogen*
op de verbeurte van 't Meel, ende de boete van thuih 'ponden yan x'l. gfóotêii, van clckeTonne.die
contrarie defe Ordonnantie inne gedaen fal worden, t'appiicërett eride te* innen als vooren.'
-t Anno 1631 voor Ahtpïldtie ly gedaen; De voorigeOrdonnantienfeggen.· Item, dat geen Molenaèr of andere,
Jen Collecleur, Pachter, &c, . ; \ "·>ίπ·                           '■!-'■':
-6. Anno 1637 ly gekomen In plaets van welcke, de voorgdende Ordonnantie»fègv\èh: op peyne als vooren.
\j. Anno 165 af foo hoogh ge fieltd'Ordonnantie -vanden) ar é 16 3 7 en vozende Jflatuèfeii dé hete maer tot hon-
den gulden. ". ': '.'.' '
..... r -
-S, yi«wc 1613 ly gekpmen. De voorgaendefeggen achter de woorden: öf breécké'h mach', ten z,y hy 't felve
den Collcfteur of Pachter aen gegeven fal hebben, om by hem, &ï,
.70. /f/wo \^foo hoogh geftelt. Alle de voorgaende feggen t op de verbeurte\vdntwintich gulden.'
80.  De Brouweryen zij η Anno 1633 hiervan geeximeert.
81,  d'Ordormantie vanden Jare \6o%en volgende tot 1653 incluys:, Wegen hier ly: Geeft Meel, BroÖt of Bi-
fchuyr en fal acn eenige Schepen ter KoopVaerdye, ViiTchdry'e, Oorloge of anders, in Hollandt en
^'eit-Vricilandt toe geruft, van buyten de Plaetfe vande felve toeruitinge mogen gelevert, ofte ih
de felve Schepen ontfangenworden,danbykenniile vanden Pachter ofte Coïlèdeur vande Plaetfe
det tocruilinge, ende fal daer van aenden Pachter öfteCoU'ëcléur den vollen lmpoft betaelt, oft by
. biljet moeten bewefen werden, dat in Hollandt ofte Weit-Vrieflandt den vollen lmpoft volgende
den innchouden van 't tweede en derde Artijckel daer van betaelt is. (t6ïx voeght noch hy:) Ende da
voorjt letalinge ofte bewijfe gedaen wefende, ende aen den Pachter ter plaetfe vande toerüftinge, of fijnen Col-
lecleur, noch halven lmpoft betaelt hebbende, daer mede mogen gefiaen, {
1615 voeght noch by): Des /uilen de
Miers vande Haringh-Schepen vanden voorfz halven lmpoft. vry wefen
, mits over brengende, henëffën't be-
wijs-vandevollebei'aitngevanden ImpoflvandenPachtervande Plaetfe haerder refidentie, oock Certificatie
vande Magiflraet aldaer,datfe Reeders infulcke Haring-Schepen zijn: d'Voorfz Ordonnantie vanden Jare 1
6ο8
veruo/g/u.- opte verbeurte van 't Meel, Broot ende Biichuyt, eride daer en boven van twintich pon-
den van xl. grooten 't pont.
                                                 ■. ■
ei. Amioi6^z voor Ampliatie by gedaen,
83. Annoifyd voor Ampliatiebygekomen.
P-j. Anno i6}4 foo geflelt: Alle de voorgdendefeggen:hotidctZgoude Realen.
El' '
Wmt Mccfeftarider, is Anno 1654 by gekomen.
ψ. Anno 161 <5 by gekomen: In welcke Ordonnantie verderftaet: Alib de verhooginge die nu van vier op vijf
"i gcwillicht is, alleen fal ingaen ende plaets hébben vande Greynen die metten aenvaneh van den
ccrltcn Augufti fullen werden vcr-impoil. Welcke woorden tot in de verpachtinge van Augufti 163 5 ge-
bleven zijn; aIs wanneer die wech genomen
, ende in plaets geftelt zijn de naevolgende: Ende ial van het
0V(
senkomenden Pachter. Doch zijn die woorden Anno 1637 weder uyt d'Ordonnantie gelicht,
e voorgaende Ordonnantienfeggen: by een byfonder merek, &>c.
ntie aenden
f-
n"¥wievandenjare,&c!
XXJ. en xxi), Jriïjckelen zijn Anno 1615 tygekomen.
** ^aerfchouwinge-Ofι backen van't^Broot ten TtaUen Landevan
HoÜMdtendeWefi-VneflAndt. In date dm acbtfieuOtcemberfeflkien-hQndert <vijf-ené~
'ijftigb.
Liat(ï van Hollandt ende Weft-Vrief-
JJwt.DOEN TE WETEN:Alfoo
, >'m eryaringe komen, dat hoc langhs
meer, werden geexcogiteert ende ge-
pleegt vele ende verfcheydèn ftauden, ten aenfien
van onfe gerneene Lants Impoften, ende voorna-
mentlickop 't Gemael, met het gene daer aen de-
pendeert; onder anderen mede gheoccafioneert,
door
-ocr page 941-
i7?o            Placaten. / 3.Boeck.
door dien het Broodt ten Platten Lande, op geen
fceckcren prijs plachte geftelt te worden. S O O
I S Τ, dat Wy daer innc willende voorfien , voor
eerft goct gevonden, verftaen ende gheordonneert
hebben, gclijck wy goet vinden, verftaen ende or-
donneren midts defen , dat tot wcèringe van alle
frauden, diejegenwoordich in 't voorfz important
Middel van 't Gemacl ghefchieden, de voorfz fet-
tinge van 't Broodt ten Platten Lande fal worden
geintrodueeert, ende in train ghebracht, in voegen
ende manieren hier naer volgende, pat nament-
lijck een Roggen-broodt van twaeïf ponden gh'e-
wichts, inde Dorpen ende Gehuchten ten platten
Lande, acht penningen minder t'elckens lal wor-
den geftelt, als 't felve Roggen-broot;,gefet fal we-
fen indeHpoft-Steden vande Quartïereh der Ver-
pachtihgc, onder de welcke de voorfz Óorpên en-
de Gehuchten refbrtèreq /minderéndèmeerder
gewichte naer advenani;/
Dat voorts het Tarwen-broot van drie ponden
gewichts, vier penningen minder ten platten Lan-
de fal wórden gefet, als inde voorfz Hooft-Steden
gefchiet. Dat mede de grove Bollen ,ofte het grof
Witte-broot, oock ghenoemt doqr-ge.flagen, ghe-
buylt ofte Middel-broot.van drie ponden gewichts
ten Platten Lande, eene ftuyyer hooger geftelt fal
worden, als een Tarwen-broot van 't felve gewich-
te , in de Hooft-Steden als boven gheftelt fal zijn,
minder ende meerder ghewichte yan 't Broot naer
advenant als boven.
En<3e óp dat de vooriz fettinge van 't Broot ten
Platten Lande, des te beter moge werden onder-
houden : Sóo ordonneren ende ftatueren Wy wy-
ders, dat de Backers endè Sly ters van 't Broot,haer
naer dè voorfz fettinge punclueiijck fullen heb-
ben te reguleren, fonder eenich Broot, tot hooger,
ofte oock tot lager prijs, onder eenigerhande pre-
text, oock niet by toegifte van yets , ofte ander-
fints, direcTclijck ofte indiredelijck reverkoopen,
ende dat die gecne, de welcke de voorfz fettinge,
löodanich als vooriz is, niet naer en komen, voor
de eerfte reyfe fullen verbeuren alle haer onver-
kofte Broot, midtfgaders de waerdc van 't gcene fy
tegen de voorfz fettinge verkoft fullen hebben ,
ende daer en boven de fomme van twee hondert
Carolus guldens, ende voor de tweede reyfe mede
boven de verbeurte van't felve Broodt, ende de
waerdc, mitfgaders de boete van twee hondert Ca-
9,Tit. 3- Deel.            ,
rolus guldens als boven , van bare, Necrino
een Jaer fullen werden ghcfufpendcert, kom^
de helfre vande voorfz twee hondert 'guldeti>Zt
profijte vanden Officier,die decalan^e fni jtn
ende de weder helfte daer van ten profijte ν ÜÜ!
Aenbrcnger, ofte Ontdcckcr vande voorfz c
ventte, mitfgaders het voorfz Broot, ten befo
vanden Armen der Plaetfe daer de contra^1
ghefchict.' Ende op dat de felve contraven/!
beter werden ontdeckt, dat derhalven de Set!
ten vande Heerlijckheden ende Dorpen, nc.
de Backers ende Sly ters van 't Broot,alsrncd^
gecne die in gevolge van defen tot het brenger
biljetten van fettinge, uyt de Steden ten E
Lande, foude mogen werden gebruyekt, geautho-
rifeert fullen werden, gelijck de felve gheautW
feert worden by defen, om debekeuringetedora
ende daer van kenniiTe te ghevenaendeo Hooft·
Officier vande Plaetfe daer de voorfz fettinge fou-
de mogen werden ghecontraventeert, de welde
daer naer oock de calange daer over fal hebben re
, .dóen, yoor Ghecommitteerde Schepenen .alsterj
reguarde vande gerheene Middelen, by de Ordon-
nantie is geftatueert. Dat oock alle Bcickcrscca;
Sly ters van broot ten platten Lande, wanneer op
haer eenige apparente fufpicie van contravorm
tegen de voorfz fettinge mochte komen te vallen,
gehouden fullen wefen ter begeerte vanden voorfz
Hoofc-Ofiïcier, haerby ecde te fuyvcren,dati)%·
dendc voorfz ordre van fettinge van 'tbroot,heb-
ben achtervolgt, fonder van des te doenteblyvea
in gebreke, op pene van gefufpendcert te worden
van hare Neeringe, ter tijdt ende wylcn toe,f)luy·
den den voorfz eedt fullen hebben gedaen, entte
en boven gemul&eert te werden, meteen boete
van twaelf ponden te veertien grooten ten ponüe,
voor yder dach, foo lange fyluydcn wcygerighofte
in gebreecke fullen blyven, den voorfz gheord1*
neerden Eedt te prefteren. Ende ten eynde n*
mant hier van ignorantie pretendere, ncmacr#-
endeeen yegelick weten moge, waer nachyhem
fal hebben te reguleren, Ordonneren Wy.oatiF
fen alomme fal worden gepubJicecrtendegcoui·
geert,daer fulcks behoort. Gedaen indcnh'age·
onder onfen Cachette, hier onder gedrucki.opdcfl
achtften December fefthien - hondert #«*
vijftich. Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
Staten. Herb1' 'vanBeaumont.
Beftiael.
Ordonnantie, Volgende den wekken inden Landenvan Bouanet m
ZeeUndtyfiitende onder den Gotfpernementc <-uan mijnen Heere den Tr'mce <van vt&l >
Impofl op alle Befiialen, ds Paerden, OJfm, Koeyen, Kdvereny Schapen^ Ver ekensήο^Κ
GHdt> betaeltfatoordsny ttofjm^mm <ναηά onk$flen ende Uften evm 'tg***
*
de felve Paerden in koopc g»cuff"in «?
ofte byeftimatie waerdich bevonden W' ^
den by den Ghefwoorens van oet^'p
ke, ofte Dorpe, daer de felve £ffr°Qv*
EveL
ïcnieu ïai weien, vvaci ai «ju *.*«—-- -
kooper, ende d'ander helft by den Koop
fal worden,
                                             W'
gelt.ehdein eygendommen fullen worden veran-
dert, den twintichften penningh van 't gunt dat
-ocr page 942-
—■
■^i
Gemeene Middel
179J
teyt ofte conditie hyzft eenich Paert by hem vet^
kocht, ofte by mangelingen verkregen, binnen fij-
nen Huyfe mogen doen leyden, noch ftallen, oftd
in eenige Weyde flaen, noch uy t de Parochie dact
't felve Paert gaet of ftaèt, mogen dry ven, ten zy
dat hy eerft ende al vooren daer van betacldt fal
hebben den twintichften penningh in handen van
den Colledcur ofte Pachter de-r felver Parochie,
dacr 't Paert ten tyde vande verkoopinge of man-
gelingeginckof ftont,ende vanden felven een bil-
jet ofte teken verkregen fal hebben: Infgelijcks fal
oock gehouden wefen te doen de Verkooper, voot
ende al eer hy 't Paert van fijn Stalle, ofte uyt de
Weyde laet gaen of dryven. Ende fullen de Koo-
pers ende Verkoopers , foo wel van 't voorfz Be-
ftiael als vande Paerden, beyde ghehouden wefen
ter requifitie vanden Colle&eur ofte Pachter, den
aen gegeven prijs van die verkoopinge by eede te
ftereken : Welverftaende dat den Impoft van 'c
Beftiael betadt fal worden ter plaetfedaer 't felve
geflagen of gefteecken werde., Sal öock niemant
fijn eygen aengevoeyt Beeft, of dat hy van buyten
alhier inden Lande fal hebben doen brefrgen, mo-
gen flaen ofte doen flaen, voor dat vander eftima-
tie den twintichften penningh betaek fal wefen:
Ende dit al op verbeurte van 't iehc Beftiael ofte
Vee, t'appliceren een derdendeel ten profijte van
den Officietofte Deurwaerderdie d'executiedoet,
een derdendeel voor den Aenbrenget, ende 't der*
de derdendeel ten behoeve vande gemeene iaceke
ende den Armen vander Plecke, ende daer en bo-
ven arbitralicken gecorrigeert tc worden naer gele-
genthey t vander faecke.
VL
Sullen oock allede geene die hen geneeren met
Beeften tc flaen, ghcho*udln wefen eedt te doen
in handen vanden Collccleur ofte Pachter, dat fy
geen Beeften fullen flaen of fteecken , ten zy dat
henluyden eerft gcbleeckenfal zijn by eenich bil-
jet ofte teyeken, dat van 't felvc Beeft den twin-
tichften penningh betacit zy, op de boete van vijf
en twintich ponden van xl. grooten , t'appliceren
ende te innen als vooren.
VIL .
Van defen Impoft fullen voor hen contingent*
vry ende exempt wefen, die Princel. Excellentie*
de Grave van Hohenlo, de Churfurftinne, Grave
Mauritz , ende die vander Munte tot Dordrecht,
mitfgaders die Gafthuyfen, Heylige Geefthuyiën,
Leproos-huyfen, ende andere diergelijcke Huyfen
vande Aelmoeflè levende, ende dit alleen van de
Beeften die fy voor den voorfz Huyfen behoeven
fullen.
VIII.
Soo Wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen alle Macnden te betalen een ghe-
recht fefte-part van fijnen Pachte in handen van
den Ontfanger Generael
oft by gebreke van dien fal d'Ontfanger 'tfelve mo-
gen doen executeren ende innen aen den Pachter
oft fijnen Botgcn, naer vermelden ende inhoudt
vande Generale Ordonnantie.
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impofte ingaen
opten eerften O&obris 1383. eerftkomende met-
tcr Sonnen epganck>ende weder eynden den cer-
5. X                      ften
II.
, i-Weken fai oock den twintichften penning
Ja&en van 'tguntden OiTenKoeyen
b , J Srhancn, Lammeren, Verekens ,jonck
Ka
VCSc d gcflagcr. ofgefteecken fullen wor-
7* fnne ebiocht fillen wefen« Maer indien ee-
dC"'dcr voorfz Beeften gefteecken ofte geflagen
81 bv de eccnedie de fclvc aengevoeyt ofte ge-
rhccfr fal den twintichften penningdacr van
wilt worden nacr de eftimatie ende pryferinge
5>bvden Pachters ghedaen lal mogen worden :
fvelvcrftaendc, dat den felven Pachter dieBec-
ften fullen moeten aen hem nemen voor den fel-
n nryfe foo verre d'Eygenacr die voorfz Beeften
L vooren fullen willen laten volgen , op ver-
beurte van den Impoft: Dat mede de felve Pach-
ters ohchouden fullen zijn binnen een uyre voor 't
afleyden vande felvc Beeften die beralinge daer af
ie doen in goeden ganghbaren gelde. Ende foo
verre cenige Vleys-houwers ofte andere, by eede
fullen willen verklaren den pryfe dae"r vooren hare
Beeften beweyt ende vet zyndeommegheflagen
te worden, laeft by hen fullen 2ijn gekocht, fullen
de fclvc dacr mede mogen volftaen.
IIL
Dat elckc Pachter den twintlghften penningh
van 't Beftiael fal mogen ontfangen, foo verre de
Parochie van fijne inne ghepachte Dorpen zijn
ftreckende. Ende foo verre by den Huyfluyden
ecnigc Beeften, 't 2y OfTen, Koeyen, Verekens,
Kalveren, Schapen ofte Lammeren in een andere
Pachters bedryve foudc mogen werden gebracht,
ommc aldaer ghcflagen oft gefteecken te werden,
ende daer nae de felfde Beeften geflagen ofte ghe-
ftcecken zijnde , 't Vleyfchdaeraf wederomme in
de voorfz Parochie weder gebracht, fullen gehou-
den Zijn den twintichften penningh daet van te
betalen acn handen vanden Pachter vandcr Paro-
chie dacr 't felve Vleyfch gegeten fal worden, nacr
dicnelckcnDorpe op hem felven wert verpacht:
Midgaders dat oock niemandt woonende binnen
debefloten Steden fijnen Beftiael buyten op eeni-
ge Dorpen fullen doen flaen ofte ftcecken, ommc
't felve gheflagen zijnde, wederom me binnen der
jootfz Stede te brengen, of cerft ende al vooren
«er van te betalen den twintichften penning aen
fanden van den Pachter derfelver Stede, op de
wtbeurte van '* Beftiael. Welverftacnde, foo ye-
mandt vande Huyfluyden woonende ten Platten
«nde inde Slach tijdt ofte daer buyten, eenich
J'cyfch kochten binnen denbeflooten Steden in
* Hailc, omme buyten gegeten te werden, fullen
^ötesaengaendc den twintichften penning vry
aiexemptwefen, naer dien den twintichften
»gh by de Vleys-houwers eens daer van is
IIII.
V;
mphn^clfckcn fal oock dcn twintichften pen*
veilucü cerden van
Tonne-vleyfch ende
Holland j SPcck'
van buyten den Lande van
flerich*c ,
2eelandt hier komende, egeen Oo-
iCI1cne Speek wefende.
Ende                       ^*
alle f™,.?111™?tc verhoedcn ende te voor komen
gcnS!Tde bedroch die hier inne foude mo-
eden , foo en fal niemanc van wat quali-
-ocr page 943-
PlacateiL-i. ï j'3. Boeck. 9. Tit* 3. Deel.             t
1794
ften Aprilis dacr aen
me de fomme van
en tijdt van fes Maende,/
-om.
iganck. :'■ .
X.
Op de Conditien ende Voorwacrden , foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
Des t'oirkonden is defen geteyekent bvrW
mmitteerden.onten                            jue«ï-
committeerden, opten
Ordonnaatien, Volgende vpekkg tfedert den f are 1605 tot ι £*» ,·
c/uys, inden Lqnde van HoUandt ende Wefl-Vrieflandt, van wegen ende volgende den conftme >
Staten derfelver Landen, den Impofl op alle Befiialen, ah O f en, Koeyen
, Kah eren, Schapen, La»».
ren, Verekens,jonck ende oudt, hetaelt is, totfurnijfemente vande onhjlen ende laf en vander o !
2.
twintichften penningh meer daer voor wilde be
len, ende 't felve na hem nemen, 't welckel
mogen doen , ende nae de pryferinge 6 é%
I En Collecleur ofte Pachter fal ontfangen
j voorden Impoft van alle OlTen, Koeyen,
>Kalveren,Schapen,Lammeren,Verckens,
jonck ende oudt, die geflagen ofte ghefte-
ken fullen worden, den fevenften penningh ι van
de fomme daer voor
de felve^n gekocht fullen wefen.
Macr indien eeflige der voorfz Beeften gefteecken
of gheflagen worden, by de geene die de felve aen-
gevoedet ofte gevveydet heeft, 't zy Vleys-houwer
of andere, ial déri fevenilen penningh daer van be-
taeldt worden naer de eftimatie ende pryferinge
χ vande wAerdye der voorfz Beeften , die by den
P.achter gedaen 3 fal worden: Welverftaende, dat
den felven Pachter de Beeften fal ^moeten aen hem
nemen voorden felven pryfe, ionder yet van den
Impoft te mogen pretenderen, foo verre de Eyge-
naer de voorfz Beeften daer vooren fal willen laten
volgen, op de verbeurte vanden Impoft : Dat me-
de de felve Pachters gehouden fullen zijn binnen
een uyre voor 't af-leyden v,ande felve Beeften de
bctalinge daer af te doen in goeden ganghbaren
gelde. Ende foo verre eenige Vleys-hpuwers ofte
andere, by eede fullen willen verklaren, den prijs
dacr vooren hacr Beeften bewcydet, ende vet zijn-
de omme geflagen te worden, laeft by hun fullen
zijn gekocht,ful lende felve daer mede mogen vol-
flaen, mits dat fy de felve binnen veerthien dagen
of drie Weecken na den koop ten langhften fullen
(lachten, of anders fullen fy pryferinge fubjeft zijn,
foo vootfey t is.
II.
Die eenich Beeft wil doen flaen ofte ftcecken,
«5 'twelck gepryfeertfal'moeten worden, M't felve doen
brengen ter plaetfen daer 't felve geflagen ofte ghe-
fteecken fal worden,ende dan den Pachter verfoec-
ken omme daer van de pryferinge te komen doen.
III.
Ende in gevalle den Pachter of fijnen Commis,
gheinfinueert zijnde omme de voorfz pryferinge
■$ pinnen eenige Steden (den Hage daer onder begrepen)
te doen binnen den tijdtvan drie uyren, ende
ten Plat-
ten Lande binnen vier-en-twintich uyren ten lang-
ften naer de felve infinuatic, van dies in gebreecke
blevc,fal d Eygcnaer infulcken ghevalle fijn Beeft
<$ binnm de Steden by Deecken ende Hemans van het
Vleyshouwers Gilde, ofte andere by de Magiflraten daer
toegeflelt
, ende ten Platten Lande by twee Gebuyren
mogen doen pryferen, ende dienvólgende den
Pachter den voorfz Impoft daer afbetalende ,daer
mede mogen volftaen, ten ware den Pachter den
n
.
ghedaen, fal den Eygenaer een biljet vandenPa4
ter moeten halen voor 't flaen van 't Beeft, enifo
yemantden Pachter ontbiet omme de pryfetin^
te komen doen, ende het Beeft daer na niet bevon-
den en wort, fal verbeuren een boete van tien pon-
den van veertich grooten, ten profijtc van dei
Pachter. 5 Sal ni^nant eenich Beef, Kalf Schau, LcB
ofte Vereken, 't welck volgende defe Ordonnantie Jen ht,
poflfubjeil is, mogen bloet-rifien, voor ende al eer een lil
jeïghehaelt, ende den lmpojlbetaelt is,opdeverleum
van het Befliael datfonder biljet'fal wefen gejUgenifii
ghefteechn
, ende daer en boven een boete van tweekn-
dert ponden, midtfgaders depeynen van 't Pkwt^nk
fal binnen een laer geen Neeringe mogen doen.
.1111.
Elcke Pachter fal den fcvenften penningh van
'tBeftiael mogen ontfangen , foo verre de Paro-
chien van fijnen in ghepachten Dorpen zijn ftree-
kende, ende ghelijck tot noch toe gnebrujekt ü
Ende foo verre by den Huyflieden eenige Beeften,
't zy Often, Koeyen*Verekens, Kalveren, Schapen
of Lammeren, ineens anders Pachters bedryve
foude mogen werden gebracht,omme aldaerghe-
flagen ofte gefteecken te werden,endcdaernaa
felve Beeften geflagen ofte gefteecken zijnde, het
Vleyfch daer af wederomme inde voorfz Parochie
werde ghebracht, fullen gehouden Zijn den feven-
ilen penningh dacr van te betalen, fo wel aen han-
den vanden Pachter vande Parochie dacrtfelve
Beeft fal werden geflagen ende gefteken .alsoocK,
daer 'tfelve Vleefch ende Speek gegeten fal wét-
den, midtfgaders van alle Vleefch ende Sp
bracht,
van buy ten in
ymants bedrijf fal worden gebracn,
omme geconfu meert te werden: uytgefondertaj
leen , dat fo yemant vande Huyflieden woon?*
ten Platten Lande, inde Slach-tijdt ofte dacr om-
ten, eenich η geflagen Vleyfch kochtc binnen^
bcflooten Steden in de Halle, 7 °fi' in
nddekrt"
il
Bee,
en, alwaer 't tot heek, halve, ofte ™ereff.".tn.
en, ende die oockbrachtenbuytcn den d'J'f^
de verpachtinge, om ghegeten te werden»7 ^
niet moven aen ghefproocken werden, om nou
impofte betalen, maer ter p/aetje van
*"»*jgj
tie ofte confumptie,azctvm voortaen vry
0,
fen, midtsden Pachter daer van^'«Κ
ende van wicn fy 't felve Vleefch.hebben. g»^
Sullen mede geen Burgeren ofte: in» .. ^
binnen de beflooten Steden, haer Beitia« 1 of
-ocr page 944-
"■WfPÜIWp1
Gemeene Middel
t79f
Schepen, ghehöuden zijn ter plaetfe daer 't voor-
fehreve Vlecfch t'Schecpfal werden gebracht, teri
verfoecke van den Pachter dier plaetfe , Eedt te
doen, datden Impoft ten vollen van 't in geflagen
Vleefch isbetaeldt, fönder daer van re zijn ghe-
compofeert, ofdirectelijck ofindireclelijck minder
betaeldt als de rechte, prijs vande waerde vande
voorfchreve gheflachte Beeften : Oock met ver-
klaringe vande plaetfe daer't is gheflacht, opdat
den Pachter j die foude mogen 2ijn geinterefleert,
de iaeck mach onderfoecken. Ende in cas be-
vonden werdt cenich Pachter ghecompofcert te
hebben, falden fel ven verbeuren vier hondert gul-
den, met verbodt van nimmermeer weder te mo-
gen Pachten, Ende indien yemant weygerigh is
op de aenmaninge vanden Pachter den eedt als
vooren te doen, fal den felven voor ycder dach ver-
beuren fes ponden , foo lange hy in ghebreceke ial
bly ven.
IX.
Den Pachter ofte Collecteut lalden derden pen-
ningh-van fijnen ontfangen Pacht reftitueren, van
alle het Vleyfch ende Speek dat in fijn bedrijf ghc-
flaehtet, ende van daer in andere vande Geünieer-
de Provinciën vervoert fal worden, om aldaer ghe-
confumeert ofte vertiert te worden, mits dat den
Uytvoerder vanden Pachter ofte Collcdeur fal ha-
len een biljet,inhoudende de quantitey t ende qua-
liteyt van 'tgeene hy wil uyt voeren, ende dat hy
binnen twee Maenclen by wettige Atteftatic fai
bewijfèn, dat fijn uyt gevoert Vleyfch ende Speek
'nde voorfchreye Provinciën gebracht ende op ge-
6
\1
. norpen mogen doen flaen oft fteecken,
Cfc'delfde geilagen of gefteccken zynde bin-
oinnic
jien
voorfc Steden te brengen, ten zy eerft ende
rf nri-n te betalen den fevenften penn.ngh aen
Urn vanden Pachter der fel vet Stede, op de
h3!II irtc' van 't Beftiael, 8 ende een boete van twee
tküPonchn,
ende S/u/Ien dies on vermindert den
f Sin eerechtigheyt, in wiens bedrijf t felve
ff mogen worden gWlagen of ghefteecken,
%mtun betalen.
fiSalmedegecnVlcefch nochte Speek uyt ee-
nich Dorpi ofte van het Platte Landt in eenige
Srcden (den Hagedaer onder begrepen) mogen
weden ehebracht, op de verbeurte van het felve
Vlccfch ofte Speek, ende daer-en-boven een boete
van hondert ponden, midtfgaders de boeten van
hetPlacaet.
Vangelijcken fal oockden fevenften penningh
betaelt werden van Tonne-vleyfch ende 9 alder-
knie
Speek, van buyten den Lande van Hollandt
endeWeft-Vrieiiandthier komende* Sulcks dat
het Speek 10ende Tonne-vleyfch uyt Gelderlandt,
Utrecht, Vricflandt, Over-Yflel, Groeningen ende
Ommelanden, ofte andere 11 vande Vereenichde
Landen komende, terplaetfe daer 't felve in den
Lande van Hollandt ende Weft-Vricflandt aen
komt, niet op ghcdaen en fal mogen worden, dan
bykenniitc ende biljet vanden Pachter van defen
Import, 11 op depeynen van twee hondert ponden, en-
de fullen de geene die 't ièlve op doen omme te
confumeren,dacr van fchuldich weien den Impoft
te betalen, ende de Vettcwaricrs ofte andere hun
met de Koopmanfchap van Speek gheneerende,
lullen hun van de leive Impoft aen den Pachter
Debiteur maecken, ende den Impoft mede fchul-
dich wefen te betalen, uytgefondert 't geene by
kennifle ende biljet van den Pachter uytte felve
Stede fal werden ghebracht, welck biljet in 't
uyt voeren aen den Boom-wachter fal werden ge-
levctt. ij
VII.
'4 Sal oock geen Vleyfch, 't zy Tonne-vleyfch
«a«dere, ofte Speek , aen eenige Schepen ter
w»Pvaetdyc, Viflchcrye, Oorloge, oft anders in
WUndt ende Weft- Vricflandt toe gheruft, ko-
™*<k van buyten 15 het difricl vande vergachiinge
' * ' 5 Schepen zijn leggende, plaetfe vande felve
wnittingc mogen gelevert, ofte inde felve Sche-
ten? r F1 worden·dan by bilJcc vanden Pach-
oite Colleaeur, 15/» wiens diflricl de Schepen
terifrT'£ndc fal daCr van acnden feIven Pach"
biiirvL trdcn vollcn ImPoft betaek.,oftby
de'\vSCiC"icwefcn worden, dat in Hollant en-
defc Ordon"eilan4idcn volJcn Imft i volêendc
dete rfe : Xlc>'fch' 'c 2y Tonne-vleyfch, of an-
Vi" 16/ ikj e dacr en boven in ecn boete
Vn^tfl^U^ Capïreynea,
^crcdiM/i r, chePen' Schippers, ende alle
hbeptnu Vlc^ch van buyten 't refort rtdaer de
*^> brengen ende ontfangen in hacre
daen is. 19
X.
±0 De Speck^Vérkoopers ende Vercken-flagers,
fülleri niet vermogen eenige Vcrckens, in haere
Huyfen, Loótfen, Erven ofte Plaetfen in te flaen,
ten zy iyluyden daer van al vooren fullen hebben
ghehaelt ecn opflach - Ccdulle van den Pachter
ofte fijnen Cölleiïeur, op de boete van hondert
ponden.
XI.
ii Sullen mede geen Verckenflagcrs of Speck-
verkoopers vermogen malkanderen over te doen,
levendige ofte geflagen Verckcn in 't gheheel ofte
deel, 't zy halve, vierendeelen, minder ofte meer-
dergedeelten van dien, ten zy fulex al vooren den
Pachter ofte fijnen Colicdteur fullen hebben aen
gegeven ende bekent gemaeckt,ende daer van ten
Regiftre van den felven Pachter notitie laten ma-
ken, op de boeten in 'tnaeft volgende Articule.
xir.
Sullen oock alle de gene die hun geneeren met
Beeften te flaen, gehouden wefen eedt te doen in
handen van den ii Officier ofMagiflraet vande Plaet-
fe,
ten overftaen van den Pachter ofte Colle&eur,
dat ly geen Beeftê fullen flaen of fteken,ten zydat
henlieden eerft gebleecken fal zijn by eenich biljet
of teecken , dat 't felve Beeft %·\ aengegevenzy, op
de boete van vijf-en-twintich ponden van xl, groo-
ten, t'appliceren ende te innen als vooren: welck
biljet fal blyycn onderden Eygenaer, tot dat het
Beeft ial wefen af gehouden,ende daer nae by den
Slagergelevertin handen vanden Pachter, binnen
den tijdt van i^vier-en twintkh uyren, Ende ful-
len van gelijckcn alle Vlcys-houwersdiefelfshun
5.X i)                      Bee.
-ocr page 945-
175B
Placatea-/. ^.Boeck
xvn,              "55
De Pachters eenige ovemedinge bevind
van andere Pachters, fuHendebekeurinpC *'
doen, oock buyten den bedry ve van hare PaT^
ende niet te min de peyne profiteren, endef Ã';
de queftien daerom vallende, ftaen totdecï
de Gecommitteerde Raeden, fooveel de fi^?
ten Platten Landen aengaen : 30 Des f9D wa
het Pachters zijn van een diflricl, de felve ds Ô
Becilen flaen, gehouden wefen ghelijcken Eedt te
doen, fonder te vermogen eenige Beeften te flaen,
ofte ileecken, voor ende al eer den Impoft daer van
is bctacldt, volgende de pryferinge ofte den koop
daer van gcdaen als vooren. 25 Endefullen de Bee-
jlen by de Vleys-houwers gefiagen
, niet mogen verbracht
nochte getranfporteert worden vande Plaetfe daerfe ge-
flage ç zijn,
26 onverkocht, dan ter Halleofvkys-maril
alleen
, ende gehouden wefen neffens het brengen vande
felve ter Halte ofyleys-marcl, ende voor dein ofte opkom-
fle vande felve aenden Pachters of fijne ghelafle te refii'
tneren 't biljet daer van gehaelt, op peyne van contrarie
doende
, te verbeuren dubbelden Irnpofi , fonder vorder
boeten. Sullen oock den Kooper ende Verkooper
gehouden wefen ter requifitie vanden Pachter,den
aen ghegevenen prijs van hun Beftiael by eede te
verftereken , ende in abfentie vanden Verkooper,
fal den Kooper ghehouden zijn,boven fijn verkla-
ringe't felve te doen blijeken by een Cceltgen van
des Verkoopers handt, op de boete 27 van vijf-en-
twintichgulden.
Ende fal den Pachter t'allen tyden
mogen vifiteren de Huyfcn vande Vleys-houwers
ofte Slachters, ende in ghevalle van eenige bevon-
den frauden, te procederen naer inhoudt defer Or-
donnantie*
XIII.
Ende als 't ghebeurtdat een Vleys-houwer een
koppel OiTen tTamen ghekocht hebbende, eenige
van dien flaet, ende andere doet vervoeren ofte
uyt fendt, fal ghehouden wefen by den Pachter de
Oflenvanden felven koppel by hem te flaen , te
doen pryferen, opte ordre ende peyne als vooren,
XIIII.
Item, als 't gebeurt dat yemandt ghekocht heb-
bende een Vereken, ende 't felve ver-impoft zijn-
de , ghedaen ilachten heeft, ende bevonden werdt
vuyl oftegortich, ende daer over by den Kooper
aen den Verkooper wertgcreftitueert,fal van 'tfel-
vé Vereken gecnen vorderen Impoft mogen ghe-
eyfchfworden, ter plaetfe daer 't felve by den Ver-
kooper ('t Vereken wederomme hebbende moe-
ten aen nemen) gebracht ende gheconfumeert fal
worden, midts alleenlick den Pachter dier Plaetfe
blijeke brengende,dat den vollen Impoft ter plaet-
fe 't eerft gefteecken, ende vuyl of gortich bevon-
den was, bctaelt is.
XV.
Van defen Impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
XVI.
Ende omme te voor komen de menichvuldige
frauden die in defen worden ghepleeght, door de
groote menichte vande Beeften die ten Platten
Lande werden geflagen, ende om andere verfchey-
den redenen, is geordonneert, dat van nu voortaen
niemandt ten Platten Lande eenige Beeften fal
mogen flaen om in Tonnen te leggen * te fouten,
te roocken, of anderfiöts, dan tot fijn eygen provi-
fie, x8 fonder 't felve in Schepen buytenDuyns te mogen
gebruycken,oy de verbeurte van't Vleysende Speek,
dat men bevinden fal ten Platten Lande gejfagen
te zijn, ende anders vervoert of verhandelt te wer-
den, ende daer-en-boven vande fomme van
X9 honden ponden, t'appliccren als vooren.
fullen mogen doen voor de Gecommitteerde Sch
XVIII.
øçßç,
Den Pachter ofte Colleéteur fal aen hanrU
den CommuTarisden behoorlijcken eedtdoend-
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet and»
dan de volle gerechtigheyt van deïen impoftfulfcr
ghenieten, ende dat hy noch niemant van/W
wegen daer van met niemandenen fullencomn^
feren ofte connivcren in eeniger manieren, Ja
de Beeften minder als op de rechte waerde te mmL·
feren:
op pene inde Generale Ordonnantie te
pen, foo wel jegens den Pachter ofte Colleaeuns
executeren, als jegens den geenendiemette
ofyemantvan fijnen wegen compofitieoftcuil·
koop aengaet. 3 ÷ Sonder dat den Pachter mik
Impofi eenige pretenfien fal mogen maecken, terjué
vande ordre opten tijdt van 't fleecken vandeOpm
Lammeren, van nieuws gefielt
, ofte noch tefiefa
XIX.
33 Ende en fa! geen Pachter, Medeitander,ofte
Colle&cur van defen Impoft, hem met vetkoopen
van Beeften, ofte gheflagen Vleys ofteSpcckmo
gen geneeren, directelick ofte indiredelick,op pey-
ne van fes hondert guldens, ende de waerdyc «3
't verkochte Vleyfch of Speek, boven de boeteb
de Generale Ordonnantie gheftatueert, uytecfev
dert dat de Pachter leve ndieh of aen denöaldkl
mogen verkoopen het Beftiael opte pryferingeaea
hem gelaten,
XX.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemd
Impoft, fal ghehouden wefen in handen vaiKfa
Ontfanger
te betalen binnen de Maenden van Ocloberer^
November, t'elcke Maent een gerecht derde-p^
van fijnen beloofden Pachte, ende binnen Ë
Maenden van Auguftus,September ende Decem-
ber 1655. mitfgaders Januaris,Februarius,M3it·.*
Apilis, Mayus, Junius ende Julius 1656.tclcjf
Maent een gerecht tiende-part van het reiterenöf
derde-part vanden voorfz Pachte, ofte by gein»
van dien, fal dOntfanger't felve mogen doen es
cuteren ende innen aenden Pachter ofc »J"en^
gen,naer vermelden ende inhoudt vande Oen
Ordonnantie.
XXI.
Ende fal de Pachte van defen Impoft «gj
opten eerftenAugufti 1655 eerftkomende^
Sonncn opgangh, ende weder eynden de"nlief
Augufti i^ó.daer aen volgende, mettet
opgangh.
OpdeConditien ende Voorwaerdea w^
Generale als in defe particuliere °™™"ö
grepen, is Pachter gebleven van delen ^K^
voor den tijdt van een geheel Jacr, ornmc
me van
                                                 P
Ë
-ocr page 946-
«               Geffieena MiddeteiU, Ëeftiael.                ttói
t oirkonden is defen geteyekent by den Ge
eommitceerden vanden Hecren Staten, optert
Bedt te doen by de Pdèieti.
dinge, toegifte van Vaten, Maten ofte gbewichte,
diredelijcken ofte indiredelijcken, maer beloven
te ontfangen 't volle recht, fulcksdat by de Or-
donnansen is gheftatueert, midtfgaders d'Ördoh-
nantien lcherpelijcken t'achter volgen, ibnder con-
niventie ofte diifimulatie. Alfoo waerlijek moetom
Godi Almachtkh helpen.
.y belooven ende fwceren, dat wy, of de
;' Wonfe of ycmant van onfentwcgen,mét me-
enden fuiicn compofcren, het zy by quijtfchel-
i m 16 <; 4 foo verheten: De voorgaende Ordonnantien [eggen t den fevenftenpenning)) die de felve ingekocht
, Dt woorden onder num. %. in 't Curfjfgedruckt, zijn Anno 1637 ly gekomen.
1 iOrènnantUn voor chnj are iGyyfeggen alhier: die by den Pachter gedaen'Jrai
'mogen worde/l.
' Dit woort moeten, is in alle de voorgaende Ordonnantien tot 1615 incluysgeweefl, ende alfoo inde Ordonnantie
* vandenJare 1616 aparent by Druckfaute ingekropen, ende voorts tot Anno 1636 incluys ghebleven was hei
voort
mogen: is het Anno 1637 weder uytgelicht, ende 't woordeken moeten wedergereflitueert.
5 Anno i6^bygekomen.
I Mede Anno 1654foo geft....--------*- - -,               -. ., «,               , Λ o              --,- -&-......
- Anno i6i]dus geamplieert. De voorige Ordonnantien feggen: eenich Vleyjch kocht e binnen aen befloten Steden
'mèHalle, om buyten gegeten te werden, van den fevenften penninck vry en exemptfullen zijn,
mits den, &c.
I  Amplidtievanden 1'are 16^4.
) 't /r^t allerhande, is in dOrdonnantie vandenJare 1645 lygekomen. Be voorgaende feyden: Tonne-vleyfch
ende Speek van buyten den Lande van Hollanten iVefl-Vrieflandt hier komende,
geen Oofterfch Speek we-
kaaaSulcksdat,&c.
10. Amplktie vanden Iare 1608.
II  't ïïoort vande, is Anno 1654 ingevóeghi.
1:. Mede Ampliatie vanden lare 1654.
13. dOrdonnantie vanden Jare 1607 voeght hier den; ende dat ibo wel opté Schepen ter Oorloge, Vifiche-
ryeende Coopvaerdye varende, ais andere.
14.  Dit Artijckelis Anno 1608 eer βby gekomen.
1 % Ampliatie vanden Iare 1654.
16.  Anno 1654 is defe boetefoo hooghgeflelt. dOrdonnantien varideJaren 1608 tot 1641 incluys,flatuerenmac*
vijf-en. tmnüch ponden vanveertigh grooten. Die vande Jaren 1642 tot 1653 incluys ,nondert ghelijcke
ponden.
17.  Dit Artijckel it Anno 1631 by gekomen.
18.  /»plaetsvan defewoorden Anno 1654 bygëkomen,feyt dOrdonnantie vandenjare 163 r <?W<r volgende ι van
iu)ten 't reffort
harer verpachtinge hebben doen flachten, ende ontfangen in hare Schepen, &c.
19. iOrdonnanüen vervolgen alhien Sal oock niemant fijn eygen aengevoedet Beeft, of dathy van buyten
alhier in den Lande fal hebben doen brengen, mogen men oft doen ilaen, voor dat vander eftima-
tie den fevenften penningh bctaelt lal weien: Ende dit al op de verbeutte van 'tfclveBeftiaelofte
Vee, t'appliceren een derdendcel ten pronjte vanden Officier of Deurwaerder die d'executie doet,
wn derderfdeel voorden Aenbrenger, ende 't derde derdendeel ten behoeve vande gemeene faec-
kc ende den Armen vander PJecke, ende daer en boven arbitralicken gecorrigeert re worden nacr
gclcgenthcvt vander faecke. Doch is dit Artijckelindenjare 16 54 #y/ dOrdonnantie gelicht.
mmii. Beyde defe Artijckelen zijn Anno i6^by gekomen.
u' Am° ^4 [00 geflelt: De voorige Ordonnantien (eggen; in handen vanden Commiilaris, ten overflaen,t$c.
*J· MedtAnno 1654^0 geflelt. De voorigefeggen .· dat van 'tfehcBeefi den fevenften penninck betaek zy,
«/> de boete, {&·.
^ivier-en-twintich uyren, zijn Anno 16 54 in plaets van drie dagen by alle de voorige Ordonnantien ghe-
, AmpHatie vanden Iare 1614. Doch het woort i onverkocht ,[ubnum. %6. is Anno 1625 eerflbyghe-
c e Anno 1614 foo geflelt. De voorige Ordonnantien [eggen.· op de boete als vooren geley t i$.
JWwie vanden Iare
16x3.
gulden54^" Verhoo&hi· Alls de
voorige Ordonnantien [eggen ; vande fomme van vijf-en-twintich
(nik Am°16 ^f00 verhooght. De voorgaende [eggen: maer dat de Pachters quade aclie inftituerende,
η gecondemneert werden inde Koften, ende in alfulcken peyne, als de Gecommitteerde Ra-
*ngoet vinden fullen. .
                  ,         '                            VJ
^1637.* 5 *·"#¥*** hg?**
ι
;
5. X iij                                       t. Ot
-ocr page 947-
Placaten^. a.Boeck. ^.Tit. 3-Deel.
Zout.
18ïæ
8oj
Ordonnantie, volgende den veeleren ten behoeve vande gemeene âî
over al inden Landen van Hollandt ende Zeelandt,/oo we/ ten Platten Lande als inde Steden ft
onder den Gouvernemente van mijn Heere den Prime van Orangien
, als hem ghedefereert %ï 1
Hooge Overigheyt derfelver Landen, van den eerflenOttobris
1583 toehmendeje generale end L
meene Impoft opten Zoute, dat binnen den [elven Landen gefleten endegeconfitmeert is,geheve
geinnet is. Volgende 't gemeen Accoort vande Generale Staten van Hollant ende Zeelant ten kt
van Synder Excellentie gemaeckt.
ve gefwooren Zout-Meeters egcen 2outm0„.
uyt meten, van eenige Vloeren of Dennen, ten
dathenluydeneerft ende al voorenby eenbili ui
tcyeken blijeke, dat den Impoft daer vanbeL
of de Collecleur of Pachter te vreden gheftelt zv'
daeropdeZout-Meeters den behoorlycken etdc
van fulex te doen in handen vanden Officier doen
fuilen : Ende dit al op de verbeurte van 't Zoutby
den Koopman te verbeuren, ende daer en boven
van thien ponden van xl.grooten tot lafte vande
Meeters: t'Appliceren een derdendeel tot behoeve
vanden Officier ofte Deurwaerder die dexceuw
doen fal, een derdendeel tot profljte vanden Aen·
brenger, ende 't derde derdendeel tot profijte van
de gemeene faeeke ende de Armen half ende half.
VI.
Item, fuilen die gefwooren Zout-meetersgfie-
houden zijn t'eyndenalle Weecke tereftitucten
de biljetten ofte teeckenen, die fy vanden Koopets
ontfangen fuilen hebben als vooren,in handen van
den Collecleurofce Pachter
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen t'eynden alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfangcr Generacl
een gerecht viet-en-twintichfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, ofc by gebreke van dien fal d'Ont-
fangcr 't felve mogen doen executeren endcinnen
aen den Pachter of fijnen Borgen, naer vermelden
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
VIII.
Ende.fal de Pachte van defen Impofte ingaen
opten eerften Odobris 1^83. eerilkomcnde met-
ter Sonnen opganck, ende weder eynden den eer-
ften Aprilis daer aen volgende metrer Sonnen op-
ganck.
IX
Op de Condirien ende Voorvvaerden, foo jn*
Generale als in defe particuliere Ordonnanties
grepen, is Pachter gebleven van defen ImPoite
voorden tijde van fes Maenden, om-
me de fomme van
bih'tghebruyveert, tennen werd
Ende faAf-fchepedat by dedenvan vnaer adverye, die vmen endftaende, dmende omPlaetfe havanden Zhebben, mheurluyde't voorfz Zwedcromaldaer te v
Item, odroch en frafineert Zworden gmeert endter plaetfeafgemete
Item, feHollandtdenfelvenals bovenkocht of o
Item , mren of Den
metten hondcrt,half hondert,vierendcel,ofte min-
der mate, dan by gefwooren Zout-Meeters,op de
verbeurte van 't felve Zout: Ende en fullen'de fel-
Des toirkonden is defen geteyekent by de
committeerden, opten
2. Ordonnantien, volgens welc{etjedert Jprild
';zL«*>l**~"*'
l ar e 163 ÷ incluys verpacht is den Impofl vande Confumptievan
ende Wefi-Vrieflandt.
Kramers; Maer ten Platten Lande alleen ^
neKramers,fonderGroite Endeend ^
Tnden beflooten Steden van de voorfz Landen,
•*iullen wefen Groiïïers van Zour, ende kleyne
-ocr page 948-
Gemectie Middelen.*;. * i5£otiü*
i8öf
t8o4
nochté buyten de beflooten Steden j ni£?cenzijngeeximeércLeniuIlën geen Soutmb-
r'uvtrc Schepen of Schuyten verkocht, ; gen koopen dan vande Groffiers, Schippers, Pan
ten
alrlapr nn ffcdaen mo-
rt andere Provinciën aldaer op ge
neluyden, of hunne Fadeurs, binnen de beflooten
Steden van Hollandt ende Weft-Vrieflandt woo-
nende 'ofte leggende, % /onder dat de kleyne Kramers
van malkander enfullen mogen Zout leencn ofte koopen i
Ende en fullen 't felve niet mogen reppen, roeren,
ofte op doen,fonder te hebben biljet vanden Pach-
ter aldaer, ende oock van den Pachter ofte Colle-
deur vande plaetfe daer fy 't felve binnen den Lan-
de van Hollant ende Weft-Vrieflant willen bren-
gen, inhoudende de quantiteyt van dien, 3 niette
naem, toenaem ende iVoónplaetfe vande Perfoonen
, aen
wienfy 't biljet geven
, ende met Dach, Maent ende
Jare,ende dat de Pachter vanden Impoft is betaelt,
op de verbeurte van 't Sout dat fy anders gekocht
ofte inne gedaen fullen hebben, ende gelijcke pey-
ne van hondert ponden t'elcken reyfe te verbeurê.
IX.
4 Dat geene Kramers fullen vermogen, van de
Perfoonen die onder de Capitalc Leeninge gereec-
kent werden, over tc nemen hunne biljetten,ende
daer Sout op te halen , ende inne te flaen, omme
datby de kleyne mate te venten, op de verbeurte
van xxv. guldens.
X.
Ende fullen de Groffiers het uyt geleverde Sout
ghehouden wefen te teyekenen opte voorfz biljet-
ten, metten dach ende Maent vande ièlve uyt le-
veringe. Ende fullen behouden de biljetten van
den Pachters van hunne refidentie, ende d'ander
biljetten vanden Pachter daer 't Zout gebrachten^-
de geconfumeertfal worden, fullen fy den Koopcr
van 't Soutreftitueren,mette voorfz opteyekenin-
ge op den rugge van dien ghedaen, op peyne in 't
voorgaende Á rticule geftelt.
XI.
5 Die geene die hoofdelick geftelt zijn, en ful-
len geen Zout mogen halen, ofop doen, halen of
doen halen, koopen of doen koopen, fonder eerft
ende al vooren, beneflens 't biljet van dat fy hoof-
delick zijn geftelt, noch te hebben een kleyn biljet
vanden Pachter van hare refidentie , inhoudende
6 de naem, toe-naemende woort-flaetfe vande Perfoonen
aen wienfy 't iiljet geven, ende oock
hoc veel Souts fy
van mecninge zijn te koopen,^ mitfgaders den naem
vanden Groffter daer fy 't voorfz Zout willen halen,
ende
uyt wat Steden, op peyne als vooren. Des op het
groote biljet by den Pachter ten ingangh van fijne
Pachte te geven, fal geftelt worden, dat die geene
den welcken 't voorfz biljet wort gegeven, daer op
geen Sout en fal mogen halen, dan eerft ende al
vooren 't voorfz tweede ende kleyne biljet vanden
Pachter gehaelt te hebben.
            ,
XII.
8 DatdeSoutfiedersofte Panneluyden, voort-
aen niet en fullen mogen eenich Sout verkoopen,
ofte uyt flijtcn by den Schepel ofte kleyne mate,
ende geen minder quantiteyt Souts t'effens fullen
mogen verkoopen, ende uyt leveren, als 9 van vier
Sacken Zouts
, ende fullen voorts hun Sout niet an-
ders mogen verkoopen, ofte buyten den beflooten
Steden uyt leveren, als hier bevoorens vande Grof-
fiers is gefeyt, ende gehouden zijn naer te komen
alles wes den Groffiers te lafte geleyt is, op peyne
als regens de voorfz Groffiers is geftatueerr.
10 Dat
' irden in eroorc ofte kleyne quantiteyt, op
f! IbXe van 't Sout, ende felcken reyfe hon-
. nnden tc verbeuren by den Verkooper ende
f óEcr, Inbrenger ende Indoender refpedivelyck.
f '                           i I i
De Groiïïers en fullen in 't opdoen van hacr
ò,Leen Impoft betalen,maer'tfelvealleen met
inmïiêendc biljet vanden Pachter op doen, op
gclijckepeyne.
          ^
DeGrofliersen fullen geen minder Sout mogen
t leveren als een half Vat, ofte twee Schepelen
uv
ofte
andere maren (daer van de twee honderteen
ndertZoutsmaecken) t'eflens: Behoudelijck
dat
de ^cne die niet meer als een Schepel ofte hal·
SackZoutsvandoenehebben, meteen halve
Mckbyden Groiïïers fullen gerieft worden, midrs
ai'evenwel betalende den Impoft van een geheele
bid.
IIII.
Item, fyluyden en fullen haer Zout aen nie-
mant anders mogen verkoopen,als aen den genen
die haer vertoonen fullen een biljet van den Colle-
öeur oite Pachter vanden voorfz Impoft, van dat
ishoofdclijck inden voorfz Impoft zijn getaxeert*
mitfgaders oock-aen den voorfz kleyne Kramers,
cr.de de gecnedie'tin hare Neeringe verbefigen,
I mits dat fy vande fel ve fullen eyiïcben ende over
nemen biljetten vande Pachters,-als hier nae in 'c
achflc ende ncgenftc Articulen wert gefejt*
V.
Van gelijcken fullen de Groffiers haer Sout mo-
gen verkoopen aen yder die 't fel ve buyten de Pro-
vincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt fal wil-
len Ycrvoeren.mits dat de felve aende voorfz Grof-
iicis fullen over leveren een biljet van den Pach-
ters ofte Collectcurs,alleen inhoudende de quan-
titeyt vanden Soutc, 't welckfy fullen willen koo-
pen ende uytvoeren: Sonder dat de voorfz Grof-
iersanders ecnich Sout fullen mogen uyt doen,
cpae pene als vooren.
VI'
tnde fullen de voorfz Groffiers van alle hare ver-
Joopmgcn, houden pertinent Regifter, inhouden-
L dac^ c"dc Maent van yeder verkochte par-
Ø' mitfgaders de Perfoonen ende Woonplaet-
æç^çØ 8cncn die de felve gekocht fullen héb-
v3n!i 7.7cnen^e de felve verkoopinge opte rugge
Sde!rtm 'dicdcKooPersghehoucfen fufiea
boter, lerS daervan tc leveren; op pene als
tot verm Cn Sehoucicn zijn de voorfz Rcgifters,
tot ailentn^ngC Van dcn Collc#eurs of Pachters,
1 à
ô .......«mrvpersnaer vermifie Zout fullen
(ui. ™
n%e laccagre daer voorente, genieten.
fieta-
øßÀÜßÃ
:SfcnmoPiattcn Lande'
!e
1 ^e Nee
>r,«Scn Tullen vetbcfigen, ende hier naer
-ocr page 949-
Placaten . 3. Boeck. 9· Tit. 3. Deel.
ι8οί
verbeurte vanden prijs vanden Soute ah
welckoock tuflehen den Panne-luyden i
voorfz Schippers ter eenre, ende den Grof
andere zyden geobferveert fal worden J^0
de van 't Sout dat by de Grofliers gekocht 3*
gedaen fal worden, op gelijcke pene
            °?
XVI.
Soo wie Pachter fal bly ven van defen I
en fal niet vermogen eenige doleantien «SS
ren, noch pretenfien totquijtichekWrem
ken, van dateenige Perfonen te voorensiJ|?
pitale Leeninge gecontribueert hebbende νΛ
ven, vertrocken, verarmt, of fulex in conditie
andere zijn, dat de Mve niet geftadec zijn mU
den te mogen worden inde Capitalc Leen^w»
contribueren, η Maer deMagiflrate, hd( JJ
ve Steden ,fullen terftont nae den ingangh vanèlét
aende Pachters ter goeder trouwen leveren een kni '
te Ltjfte vande heele Capitaliflen
, van alle Hup-h^l
de Perfoonen die in 't laefle Quoyr vanden Twet hmkn.
ften tenningh worden bevonden gegoct te zijn mm
duyfent ponden tot veertich grooten 't pont ende ïok
ven: op dat de Pachters volgens dien van die Cm
liften'tcapitael van heur Zouden fouden mogen tnL·
gen. Sonderyemamvan de felve tijfle te eximem è
alken den geenen die geen Huys en houden
, maer'inkt
Impofl voorfz. gereeckent worden onder de familmim
fy wooneih, ofte hunne koft hopen. Behoudelijd dat uk
Perfoonen alfbo op de Ltjfte gheftelt zijnde, vryfalfim
binnen fes Weecken naer 't leveren vande Ujfltfliè kn
ontfangen biljet vanden Pachter
, heur voor ètfyUht
Magiflraten met Eede te expurgeren,foo Iwgh niet φ-
goet te zijn, 't welck de Magiflraten op de hiljetten vmt \
Perfoonen die hun by Eede gheexpurgeert hellen, fullen
doen teeckenen, op dat Je Pachters dat ghefien hellen,
hun daer nae mogen reguleren
, Blyvende niet te min
d'ander Poinden defer Ordonnantien, endehifl
mede niet verandert zijnde, in hun geheel.
XVII.
De PachtefS fullen ten lm poft ontfangen nfa
pondenvijfthienfchellingen, van veertich grooten.van
yeder Vat Souts (daer van de hondert Vaten voor
een hondert Souts gereeckent worden) dat by«
voorfz kleyne Kramers in den ringh van hare vit·
pachtinge woonende,fal worden op gedaen.mitl-
gaders 't geene fyluyden by peylinge onder de
voorfz Kramers fullen bevinden, in 't aengsen van
haren Pachte.
xviii.          ^
Van ghelijcken fullen fy ontfangen fan yeo«
Huyfgefin binnen den ringh van hare Verpacht·
ge woonende, ende groot wefende acht Pcrloori\
(twee Kinderen van acht Jaren, ende daer dc
den, voor een gereeckent) ι ζ fes gulden Wltffa
vers
, ende van minder ende meerder Hu)^
nen naer advenant, 13 dieghereeckentfulitym
naer het getal elcx mfenfaf ten ^ffiyfti,^.
WelverftaendedattetminftevandefebcMuj/w
finnen, betalen fal 14 drieiu!de"fCT"S^
penningen.· Van welcken impoft fy «"JStfi*
t'elcken drie Maenden een gerecht yicrae^^
XIII.
ι o Dat voorracn geen Sout-fieders ofte Panne-
luydcn, GroiTerye van 't Sout fullen mogen doen,
dan in een-Huys apart, ten minftcn twintich Roe-
de verde gcfepareert van hun Zout-ketcn: Welcke
Groirery-huyl'cn,geJijck als andere Grofliers d'Or-
donnantie fullen fubjed 2ijn: ende dat uyt de
Sout-keten in bun GroiTerye, of anders als boven
vcrhaelr, geen Sout met minder mate als van vier
Sacken t'cfrcns fal mogen gelevcrt worden, Alles
op penen in d'Ordonnantic tegen de Contraven-
teurs geitatueert.
ΧΙΙΜ.
Van ghelijcken fullen oock ghehouden zijn te
doen die Schippers of Kooplieden, die met eenich
Sout in Hollandt komen, of't felve van de eene
Stadt inde andere vervoeren, die 't felve niet an-
ders als inde beflooten Steden fuHcn mogen ver-
koopen, ende in geen minder quantiteyt als met
een half Quartier t'fefTens: Ende fullen voorts ob-
ferveren alle 't geene van den Grofliers in defen
wert gefey t: Sullen boven dien t'elcken reyfe als
fy in eenige Steden komen , ghehouden zijn den
Pachter vander plaetfe binnen 'sdaeghs Sonne-
fchijn aen te ghevcn, de rechte quantiteyt van het
Sout 't welckfy in hunne Schepen zijn hebbende,
ende 't felve verifiëren met hunnen Zout-brief, of
Brieven, die fy tot dien eynde den Pachters fullen
vertoonen, ende over leveren: Ende fo de Pachter
fufpicie hadde, datiy hun in geladen Sout niet op-
rechtelijckcnaen en gaven, fo fal hy t fijnen kofte,
fchadeende pericule, 't felve by de gefwooren Me-
ters mogen doen meten, ende foo de quantiteyt
meerder bevonden werde als die-by de Schippers
of Kooplieden is aen gegeven, fullen de felve ver-
beuren't Sout, ende Schip of Schuyt, daerinne
't felve geladen is. Ende fullen de voorfz Schippers
of Kooplieden, foo fy hun Sout terecht aen gege-
ven hebben, op hun vertreck den voorfz Pachter
overleveren de biljettê van hun uytgelcvertSout,
op pene van hondert ponden als vooren, Ende fal
de Pachter het uyt gelevert Sout op de voorfchreve
Sout-briefofte Brieven teyekenen, inghevallehet
Sout inde voorfz Schepen of Schuytcn ghcladen,
niet ten vollen is uyt gelevert, ende de felve Sout-
brief of Brieven als dan den Schippers ofte Koop-
man reftitueren. Ende foo de voorfz Schippers,
Kooplieden, Panne-lieden, Grofliers ofte andere,
als kleyne Kramers, eenich Zout ten Platten Lan-
den brachten omme te verkoopen, fullen dacr over
verbeuren 't voorfz Sout, mitfgaders de Schepen,
Schuyten, Wagens of Karren ende Paerden , daer
mcdeiy 'tiêive voeren,ofte doen vocren,ende daer
bencfFcns een pene van hondert pondê als vooren.
XV.
^ De Stierlieden ende ViiTchers en fullen geen
Sout mogen ontfangen ofte op doen, ten zy iylie-
den 't felve eerit endealvooren fullen hebben aen
gegeven den Pachter ofte Col lecleur vander piaet-
iê daer fy 't felve op doen, ende van den felven be-
hoorlick biljet ontfangen, op de verbeurte van het
Sout: Ende de Groifiers,Panneluyden,ende Schip-
pers , die haer Sout in Hollandt ende Weft-Vrief-
landt uyt andere Landen brengen, en fullen 't Sout
dien. Ende van alle Herbergiers
Capitale.Lceninge geitel t,bo ven den tat'x
Huyfgefin, la les gulden vyfihienflip*"*
vanh»0
oor»*;
Gaften: Diesïuïlen'de ièlvé Perfoonen 't S
a
aenae ïeive niet mogen leveren, ionder 't voorfz
.^ φ
biljet ghefien ende over genomen te hebben, opte hare Huys-houdinge ncodicb, vry eo*lQ ^
-ocr page 950-
Gemeene Middele
IW9
jorider hem te mogen excuferen van dat Je voor/t Koeyert
verfcheyden andere Perfoonen vjA toe behorende, behou-
dens hem fijn regres tegens den Eygenaers:
waer door fy
op vier Koeyen een'half Vat Souts vande Groiïers
fullen mogen halen op haer biljet, ende van meer-
der getal naer advenant, fonderyet voor Impoft te
betalen: Maer indien fy meer Souts als naer adve-
rjant van een half Vat op vkr Koeyen behoeven,
fullen 't felve tot de kleyne Kramers mogen halen,
of by een nieu biljet vanden Pachter.totte Groiïïers
of PanneJuyden , mits betalende den Impoft van
't Sout als kleyne Kramers,opte verbeurte r'elckcn
reyfe van hondert ponden. Ende ial den Pachter
ofte fijnen Colledeur inden Steden in fijne Pachtc,
binnen dc eerire Maent, ende in elcken 0orpe bin-
nen de cerfte veertien dagen gehouden vvefen van
's morgens ten fes uyren , rot 's middacchs ten elf
uyren,cndc van tvveen tot fes uren na dc middach,
te firten, om het aenbrengen van ccn yegelijcks
Huyigefin ende Kocyen op te teyekcnen,ende fal
binnen den fclvCn rijdt een yegclyck ghehouden
wcfen oprechte aenbrenginge te doen , op dc ver-
beurte van dubbelden Impoft, ende de boete van
thiCn ponden %z te verbeuren by den genen die binnen
acht dagen nae de infinuatie van den Pachter
, by biljet
t'fijnen Huyfe ghelaten
, in ghebreeckenfullen blyven dc
vóórfz aenbrenginge te doent
XXI.
13 Ende pmme dit Middel wel te beneficieren,
ende alle fluyekeryen te weeren, fullen van nu
voortaen alle Huyfluyden , hebbende 14 rwec
Koeyen, ende nochtans vier ofte meerder Hoof-
den , Zijnde door hare fobcre middelen vry vande
capitale Leeninge,gchoudcn zijn te moeten halen
een Sack Souts toe de Grofliers,nietjegenftaende
fy anderhalve, ofte twee Sackcn behoorden te ha-
len : 15 Ende hebbende twee Koeyen ende een Veers vier
en een halfquartier, drie Koeyen vijfquartier,ende drie
Koeyen ende een Veers vijf ende een halfquartier :
Wel-
veriiaende dat alle dc Huyfluyden vander Ael-
moeife levende, haer Zout tot de kleyne Kramers
fullcnmoetcn halen.
XXII.
Ende de Huyfluyden ende andere, in Steden of
ten Platten Lande woonende.dieföo veel Kocyen
niet en hebben < ende inde Capitale Leeninge niet
geftdt en zijn, fullen't Sout tothaer Huyfhoudin-
ge noodich, van niemandt anders mogen halen,
koopen ofte ontfangen, als vande voorfz kleyne
Kramers, op pene als vooren.
××ÉßÉ.
De Pachter ofte Colledeur van den voorfz Im-
poft, fal tot allen tyden mogen beiöcckende Sout-
kaiTcn vande voorfz kleyne Kramers, omme by 'c
felve onderfoeck te ontdecken de frauden die by
de felve kleyne Kramers indefen Impoftfouden
mogen werden gedaen, x6 aldaerpeylende, ende vin-
dende, drie, vier ofte vijfMaetgens, ofte Koppen Zout, fal
vermogen de felve naer hem te nemen,mits betalendefo
veel daer vooren, ah 't felve aen andere wert verkocht,
fonder contradiclie vande Kramers, op eenpeyne van
hondert guldens
. Ende ial de felve Pachter tec
expiratie van fijne Pacht, aen den naervolgenden
Pachter uyt keeren 't peyl van 't Sout, 't welck
onder de kleyne Kramers als dan bevonden ial
worden.
5. Õ                        De
é Ì
k é^ççßÀ te betalen, mogen halen ten Huyfe
1110 j Inrh GroiTietsofPanneluyden, totfulc-
Tande toot» dc e ajs vooren fu]|en heb^
kenS «Tot wëlcken eyndeden Pachterhen-
Sden ghevcn ial een biljet daei: toe dienende, «h-
iAcL· de quantiteyt van het Sout dat den
Kers of Panneman daer op ial mogen üyt-
tn Wr op fy byden Groffierof Panneman
Indoenteyckenen, tgenefy vande felve koo-
ienende ontfangen; Ende fullen de felve biljetten
L ren, ende totallen tyden aendcn Pachter ge-
Ldcnwefentevertoonen, opghelijcke pcyne.
Fndcfoode voorfz Huyfgefinnen meerder Souts
van doen hebben, fullen gehouden zijn 't felve te
halen rotte voorfz kleyne Kramers, of by confent
ende nieuw biljet vanden Pachter, totte Groifiers
ofcPanneluyden.
Onderde voorfzHuyfgefinnen en fullen niet
beerepen zijn, de Huyfgefinnendie in 't redres van
deCapitalc Lceningeniec en zijn geitelt ofgequo-
tifeert, danRecdcrs van eenige Haringh-fchepen
é < (de kleyne Reeders vande Buyffen niet gefladet zijnde
init Capitale teeninge capitalijcken te contribueren uyt-
afmukrt)
Buckingh-hangen, Vlees houwers,Verc-
kc-flagers, HuydefoutCrs of andere, dieeenich
Soutin hareNeeringe verbefigen , die mede voor
haer Huyfgefinnen fullen contribueren, a-Jwaer 't
dat fy inde voorfz Leeninge niet en warengefteli::
Maer dc vordere Perfoonen in de félve Capitale
Leeningenietgheftelt, fullen ghehouden zijn alle
haer Sout te halen ten Huyfe vande voorfz kleyne
Kramers in Hollandt ende Weft-Vrieilandt woo-
nende,fonder dat iyluyden van yemant anders ee-
mch Soutfullen mogen halen.koopen ofte ontfan-
gen , ten zy by fpeciael ende expres biljet van den
Pachcer, op peyne van hondert guldens t'elcken
rcyfe te verbeuren.
XX.
DeHuyfluyden ende andere, die vier melcktèf
Kocyen (twee Vaerfen die elcx maer een Kalf ge-
nadt hebben, i 6 ofte die noch in de Maent van Mey
faUen uken
, voor een Koe ghereeckent) hebben,
lu'len overhaer Huyfhoudinge getaxeert worden,
ils hier vooren is gefeyt,alwaer 't fchoon dat fy in
«Capitale Lceningh niet en waren bekent: Ende
luien boven den caux op de voorfz Perfoonen ge-
wlt,noch betalen over 't Sout dat fy tottet maken
«Ji'hacrfuyvelconfumeren ,op yeder vier Kocy-
2Lr i> melcken (twee Vaerfen die elck maer
. J^alf gehadt hebben, 16 ofte die noch inde Maent
in ¢ Kahen ïullen'voot ccn Koe ghereeckent)
*ii ë rekenmJukx dk wefen fullen ten ingang
f echte, 18 drie gulden f even ftuyvers [es pennin-
werde "JS '* fch°0n dat dc McIck foet vcrkocht
4 Cap/t / T ? dk t£n aenften ^an haer Middelen in
ç
'tal' uif Ue"'n&ezijn·var> 2.0 twee, drie ofte meer
fa"& ]áçÊïøç na advenant. 19 Met dien ver-
KddlnT f**™ tm ™ÉáçÖ vande Pacht nat of
Utren te í r levmden
' ende dk Huyfluyden ver-
Meren r V
' 0*e drmh ïe willen laten Ø"»datfy
L· iJü" f?oete» dal fc voor May droogh werden,
!
M«lmoetenL·, ï""f "'"! ""'""'"' »"»«/* «w-wwnew
'fthe r J' ,r we'a's_van anderen. % é Des voor
**1*éêì'Ë &hehouden fal wefen te verantwoorden
ntof^nistaldiefehcfuUën woTdeVhvonlen,
-ocr page 951-
Placatetu*. ^.Boeck. 9-Tit. ^.Dcd.
é8éï
n
II
XX IIII.
De Schippers van eenige ôç Oorloge, Koopvaer-
ders Schepen, en fullen vanden Groifiers, Panne-
luyden , ofte Schippers, eenich Sout in Hollandc
ende Weft-Vricflandt brengende, geen Sout tot
voorfieninge van hare Schepen mogen koopen en-
de in doen, fonder fpeciael biljet vanden Pachter
ofte Collc&cur van den voorfz Impoft: Ende ful-
len acn den felven ghehouden zijn te betalen den
voorfz Impoft, van alle 't Sout dat inde voorfchre-
ve Koopvaerdy-fchepen ter confumptic fal wor-
den op gcdacn,cndc vorder niet,op pene als voren.
XXV.
Van d.cfcn Impoft fal vry ende exempt zijn het
Sout 't vveick tottct fouten van den Haringh,
Buckingh, Blcyck, Stapelvifch, Cabellau, Schel-
vifch endc Schol, mitfgaders Magge ende Gepen
(wcfende Acs) verbefight fal worden : Dies fullen
allede geenedie mettevoorfzNeeringeomgaen,
gehouden wefen by eede te belovcn.dat fy 't Sout
't vveick fy ten fine voorfz fullen op doen, aen nie-
mant en fullen mogen verkoopen, wech geven of
anders diftribueren.ofte laten verkoopen, wech lie-
ven, of anderfins diitribueren , op pene van meyn-
eedigheyn , endc dat fy op yeder Vat, 't vveick iy
yemanjt fullen verkoopen, over doen, ofte over ge-
ven , fullen verbeuren hondert ponden, ende van
minder mate naeradvenant. Ende tot meerder,
verfeeckertheyt, fullen de Stierluydcn uytter Zee
komende, ende eenich wit Sout van hare Neerin-
ge over gehouden hebbende, gehouden zijn 'tfel-
ve den Pachter vander plaetiö daer fy havenen, aen
te geven binnen 's daeghs Sonne-fchijn , dat fy acn
gekomen fullen zijn ,opte verbeurte van 't voorfz
Sout, ende hondert ponden daer en boven.
XXVI.
Boven dien fullen vanden voorfz Impoft vry en-
de exempt zijn , alle de gcene die inde Generale
Ordonnantie vande ghemeene Middelen worden
gevrijt: Behoudetick dat niemant den Naem van
exemptic en ial mogen gebruyeken, dan onder de
hantende Scgel vandefelve.
XXVII.
De Pachters, x8 hare Medeflanders o/Collefleurs,
en fullen geen Sout felfs,oftedoor anderen mogen
verkoopen, ofte docrj verkoopen,of in 't verkoopen
van dien part ofte deel hebben. X9 Nochteoockwoo-
nen
, ofte te koflegaen mogen hy eenige kleyne Kramers,
oft anderen de Zout-neeringe doende.
Ende en fullen
oock in 't ontfangen van defen Impofte met nie-
mant mogen compoferen of eenige quiitU ,,
ge doen,direfteIick ofte indiredelick.op een,
van drie hondert ponden, op yeder v'erkoo · ^
compofitie te verbeuren. Ende fullen de l?"?'*
foo wel d'Oflkiers, ter faecke van defen el ï '
ren mogen achterhalen, ende voor de refr
Collegien vande Gecommitteerde Raden V
van et
Staten voornoemt, ter eerfter inftantie moee
Ende fullen defe ende allevoore
penen defer Ordonnantie gheappliceertend^
deelt worden, als byde Generale Ordonnantie *
WS
de gemeene Middelen wertgefeyt
XXVIII.
De Pachter van defen Impoft, fal ghehoud
zijn in elck Dorp onder fijne Verpachtingen
gen, te ftellen een Colle&eur tot gerief vande 1
woonderen.
XXIX.
De Pachter fal gehouden wefen, in handeova
den Ontfanger
te betalen t'elcke drie Maeuden, een gerecht vier.
de-part van fijnenbelodfdenPachte, namende
inde vierde Maent, de drie Maenden ten volle»
ofte by gebreke van dien , fal d'Ontfanger'tfelif
mogen doen executeren endc innen aenden Pach-
ter oft fijnen Borgen,naer vermelden ende inhoudt
vande Generale Ordonnantie.
XXX.
: Ende fal de Pachte van defen Impoft/ngaen,
opteneerften Aprilis 163X, eerftkomende mettet
Sonnen opgangh, ende weder eynden den ectften
Aprilis 1633.daer aen volgende', mettetSonnea
opgangh.
XXXI.
Op de Conditien ende Voorvvaerden foo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoite
voor den tijdt van een geheel Jaer, omme de fom-
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opten
De verpachtinge vanden Impoft in defen, fal ene-
daen worden in elcke Stadt,mette Dorpen «er
onder inde verpachtinge vande gemeeneMioje-
len behoorende ende reforterende: Behahendat
die van Dordrecht als noch fullen mogen ver-
klaren, hoe datfe goet vindê de combinatie in na-
ren Quartiere,gedaen ofte gefepareert te worden,
Anno 16x5. ")
Anno i6z<. \            . ... . .
Anno 16x7. Ã vm ^hotten hygedaen.
/7· 1
Anno 16x5. J
Dit ArtijckelisAnno 1608 h) gekomen.
6.   Anno 16x7voor Ampliatiehygedaen.
7.  Anno 16x 5 voor Ampliatie hy gevoeght.                                                                                       juy.
8.  Dit ArtijckelisAnno 16x5/00 geflelt. DevoorgaendeOrdonnantie» feggen: De Sout-fic<JerS ot P»
d
leveren, dan hier vooren vande Groifiems geleyt: Ende fullen mits dien gehouden zij nen,
men alle 't geene den Groifiers te lafte geleyt;
s. Alles ende een yeder poind op gcJï!cKe Ñ ·
als jegens den GroiTïeis zijn gcftelt.                                                                    ^„ T/,fe é6éö1:
De woorden: als van vier Sacken Souts, zijn Anno i6xê/oogeflelt: d'Ordonnantiff vandat J^^^^
als een Vat ofte vier Schepels, of andere Maten ,daer van de twee honderteen hondert -
kcn,endefullen, &c.
                                                                                                          ro. &
-ocr page 952-
\%n
Gemeend Middelen^ $ 't 2oüt.              181
•tArthckelis mede Anno \dMy gekomen.
6i6foo geftelt: Alle dé voorige Ordonnantien heihen inplaetfe vandefelvé de volgende woorden : Maer
*\"° moeten contenteren, dat by de Magiftraten inde Steden, ende ten Platten Lande onder 'tre-
(t van fijn Pacht, op fijn verfoeck een Lijfte gemaeckt worde vande Perfoonen diefe verftaen füh
I voor contribuabel inde capitale Leeninge te houden ende gegoet te zijn over de twee duyfent
ldens eens, (iOrdonnantie vanden Jare 162 5 voeght daer by; tot weicken eynde de voorfz Pachters
^nde rcfpeft'ive Magiftraten ten ingangh van haren Pacht een Lijfte over geven fullen vande Per-
f lonen diefe oordeclen fullen over de twee duyfent guldens ghegoet te zijn, ende daer op verfoec-
ken augmentatie, approbatie ofdiminutie/twelck de voorlz Magiftraten gehouden fullen wefen
doen op de Dorpen metten eerften, ende inde groote Steden nae ghelegenthey t vande Plaets,
koos ten Ianghften binnen den tijdt van een Maenr, nacr dat defelve hen over gelevert fal zijn,op
dat de Pachters hen nae de voorfz Lijfte mogen ragulercn) Ende fullen de vooriz Magiftraten ver-
mogen op 'tfelve Quoyer of Lijfte alfulcke uyt te laten, ende alfulcke by re voegen, als fy verftacn
fullen heure conditie verargert, verandert of verbetert te wefen. Blyvende niet te min dander Poinften
Mer Ordonnantie, &c.                                          '
Anno ιβζ} fio boogh geftelt: Alk de VoorigeOrdonnantien eyjfchen maer vier gulden thien ftüyvers.
jtmpliatie vandenJare 1607.
Mede Anno i6i$op drie gulden feven ftüyvers fes penningengeftelt; Dé voorige Ordonnantien vorderen
maer
twee gulden vijf ftüyvers af,
J/ino 161}, ~)              vii
Au/1016%}. > voor Amphatie bygedaen,,
J/wo 1607. j
De drie gulden feven ftüyvers fes penningèrij zijn Anno 16x5 in plaetsvan twee gulden vijf ft uyverss
dit h alle de voorige Ordonnantiengeeyft merden gefuccedeert.
Anno 1617. Ί
ïïu&l™*'*^*&*<"- .
AimoiSo}. J
DitArtijchl'isAnno iéz^bygekomen.
i'Ordonnantien van 16x3 tot i6z6 incluys[eggen alhier: hebbende niet meer als ttvce Koeyen,
Amphatie vanden lare 16x7.
Amphatie vanden lare 1613.
'/ Woon Oorloge, is Anno iGiz by gekomen.
Am 161]. 5 daer mede geamplieèti.
ιο.
IJ.
II.
»3-
14.
16.
r.
18,
'9·
10.
XI.
11.
15·
ld
17.
18.
19.
3. Ordonnantien, Waeropt'federt April 1633 »tot April 16^^ incluys^
inden Lande van Hollandt ende Weft-Vrieflandt[ucceftivelic\yerpacht is den Impoft vande Confump·
tie van 't Zout, ι foo gerafineert als ongerafineert.
fal werden op gedaen, fes gulden vijftien ftüyvers,
ghelijck fy mede fullen ontfangen van clck Vat
Zouts dat inde Oorloch-fchepen, ende Koopvaer-
dye-fchepen, ter confumptie fal werden in ghe-
nomen.
III.
Van ghelijcken fullen iy ontfangen van yedcr
Huyfgefin die in 't redres vande Capitale Leenin-
ge zijn begrepen. Item, van Buckingh-hangen,
Vleeshouwers, Varcke-flagers, Huyde-fbuters,
ende alle andere die eenich Zout in hare Keeringc
verbefigen, finnen hare verpachtinge woonende,
ende groot wefende acht Perfoonen, twee Kinde-
ren van acht Jaren, ende daer beneden voor een
gereeckenr,fes gulden vijftien ftüyvers, cnde van
minder ende meerder Huyfgefinnen nacr adve-
nantjdie gereeckent fullen werden naer het getal,
elcks wefende ten ingangh van de Pachre: WcL
verftaende, dat het minfte vande fèlve Huyfgefin-
nen, betalë fal drie gulden feven ftüyvers acht pen-
ningen : Ende dat alle Herbergiers die in 't redres
vande capitale Leeninge tegens twee duyfent gul-
den cnde daer boven contribueren, fullen noch be-
talen boven den taux van hare Huyigefinnen fes
5. Υ ij                 gulden
ï.
i$|pde beflooten Steden vandefl voorfz Lan-
Bjfide, fullen wefen Groftiers van Zout, ende
•j*s| klcyne Kramers: Maer ten Platten Lande
wwenlick kleyne Kramers, fonder Grofliers. Ende
ς jn Patten Lande, nochte buyten de bcfloten
™ι, geen Zout uytte Schepen ofte Schuyten
»jjtocht, χ ofte uyt andere Provinciën, zghebracht,
«a«r op ghedaen mogen werden in groote ofte
S"e^ua"t'tcyt, op de verbeurte van 't Zout,
(K7 Schip' Schu?r' Wa8en cnde Paerden
een bw medc weftgeDracht, cnde boven dien
den KrT Van fes nondcrt gulden te verbeuren by
^nderTfenieVcrko°Per' ^brenger ende In-
Ebeen \\P° ,vc ' noch en fullen de Schippers
voorL £Ut 'ηίβ beilooten Steden mogen lolTen,
°P geiijeke L8           'S eCri bHjet: vanden Pachtcr»
De Pacht**, c n j
ycder Vat?
          Cn denImPoft ontfangen van
^rvan f°utS' Zfw'iknifaeert' als ongerafineert,
Zoutsoh· ,onderE Vaten voor een hondert
^iÏÏeri ent WCrden'dat b? deklcyne K«-
nS van haer verpachtinge woonende,
-ocr page 953-
PlaeateiLii. 3. Boeck. 9.Tk. 3. Deel,
Ui
gulden vijfthicn ftuy vers voor hare Gaden. Van
wclckcn ] taux fy betalen fullen t'elckedricMaen-
dcn een gherecht vierde-part van dien, dies fullen
de fclvc'Penaoncn 't Sout tot hare Huys houdinge
noodich, vry ende fonder eenigen Impoft te bèta-
Jen mogen halen , tot fulcken taux ende nae de
grootc, als de fclve zijn aen geteyekent. % Ende en
f al de Pachter niet ghehouden wefen aen diegeene die in
fehrcecke blyven, de betalinge als voor en te doen, kleyne
iljctten te geven ,/co lange defelvede verhopen termij-
nen niet en fullen hebben betaelt.
I I I I.                              1
- De Huyfluyden ende andere, die vier melckte
Kocycn hebben ,(twee Vaerfendie maer een Kalf
ghehadt hebben , ofte noch inde Maent van Mey
fullen Kalven , voor een Koe ghereeckent) fullen
over haere Huyfhoudinge ghetaxeert worden als
hier vooren is gnefey t, alwaer 't fchoon dat fy in de
Capitale Lceninge niet en waren bekent, ende ful-
len boven den taux op de voorfz Pcriöoncn geftelt
noch betalen over 't Sout dat fy tottct maecken
van hacr fuy vel confumcren, op yeder vier Kocyen
die fy melcken (de Vaerièn gereeckent als boven,
fulck fy wefen fullen ten ingangh vande Pacht)
drie gulden icven iluyvers acht penningen.al waer
't fchoon dat de Melck foet verkocht werde, ende
de Huyflieden die ten aenfien van hare middelen
inde Capitale Lceninge zijn, fullen boven hacr
Huyfgeiin, van een, twee ofte drie melckte Koey-
en , die de felve Huyfluyden verklaren te willen
Vacr houden om vet te werden, gehouden zijn de
felve uytgangh Meert drooch te laten , fonder die
inde Maent van April te melcken, ofte anderfints
datfe dacr voor fullen betalen foo veel als vande an-
dere, ende fal den genen op wiens Stalde Koeyen
in 't opfehrij ven werden bevonden, daer voor moe-
ten verantwoorden, ibnder hem te mogen verex-
euferen, dat de felve andere Perfoonen toe behoo-
ren, behoudens hem fijn regres tegen den Eygc-
naer, ende fullen de voorfz Huyfluyden.z onder be-
neficie vande voldoeninge vanden voorjz tauxt
, op vier
Kocyen een half Vat Souts mogen halen , endje
van meerder ghetal naeradvenant, fonderyet van
Impoft te betalen: Maer indien fy meer Souts als
naer advenant, van een half Vat op vier Koeyen
behoeven , fullen't felve tot de kleyne Kramers
mogen halen, ofte by nieuw biljet vanden Pachter,
mits betalende den Impoil van 't Sout als kleyne
Kramers,
V.
Alle Huyfluyden die beneden de vier Kocyen
hebben, ende door hare fobcre middelen inde Ca-
pitale Lceninge nieten contribueren^ fullen van
twee Kocyen moeten halen een Sack Souts, ende
hebbende twee Kocyen ende een Vacrs, vierende
een half quarricr, drie Kocyen vijf quartier, drie
Kocycn ende een Vaefs,ecn Sackr ende anderhalf
quartier: Welvcrftaendc dat de Luydenvande
Aelmoefle levende, haef Sout tot de kleyne Kra-
Koeyen houden geneeren,de welckegheh0
lullen wefen oprechte verklaringe tcdoer
groote van hare Huyfgefin, de Dienftboden'J^
haer koft zijn daer'onder begrepen, en de h
Koeyen ende Vaerfen dat fy'mclckén"Z rui*
van
van thien gulden voor elck Perfoon~Γν"***
Vacrs die fy verfwegen,ende niet en hebbenl
opfehryven.
                                                   ateri
VII.
Den Pachter fal by het opteyekenen va ·
Huyfgefinncn ende Koe-beeften,moeten£ï
een groot biljet, daer inne gheteyekent fal
de groote van Reders Familie, eii Kocycn die Ζ
felve
melcken , mitfgaders hoe veel Souts daer?
mach werden gehaelt,endc wanneer de voorfcJ
ve Huyfgefin nen binnen den ringhvanharet*
pachtinge Sout willen halen, fulkn met 'tvcodi
grbot biljet gaen by den Pachter ofte Coiledeur
de welcke op de rugge van 't felve groot biljet i\
teyekenen, hoe veel Zouts fyluyden begeerente
halen, ende neflensdien haer geven eenkleynbd·
jet, inhoudende dequantiteytvan'tZout, ηκι
dach ende datum,ende tot wat Groflier: \hk
indien 't vier Sacken is ende daer boven, 6 w m
Groffier ofte Panneman
fy het felve fullen halen
VIII.
Ende 7 diegeene die Zout fullen willen hén buv·
ten den ringh van hunne verpachtinge, fullen mét
het voorfz groot biljet gaen by den Pachter ode
ColleÖeurvandie verpachtinge, daerfy 't Zout
fullen willen halen, de welcke als vooren, optcn
rugge van 't groot biljet, fal moeten teyekenen de
quantitey t van 't Zout, dat fy daer óp fullen halen,
met de nominatie van den Groflier of Panneman,
8 al vooren hy daer van een kleyn biljet fal mogen gw
op de boete van hondert gulden ,en de voorjz aenttét·
ninge op de rugge van het groot biljet gedaen zijnèM
neffensdien oock gheven een kleyn biljet .inhou-
dende de fdve quantiteyt, omme daer mede tact
Zout te mogen halen, daer voor hy ghenieten U
voor 't fchry ven van yeder biljet een halve ftuyv«;
Welverftaende dat de Huyfluyden ende Capiafr
ften ten Platten Lande, haer groot biljet aen hun-
nen Pachter fullen moeten exhiberen ende vertoo-
nen, omme naer de opteyekeninge van 'tftW*
afrekeninge te doen, op peyne van by gebreW van
dien te verbeuren drie gulden.
I X,
Ende fullen geene Perfoonen, 't zy Capita^»
ofte die Koeyen houden , baer biljet, oftccenw
Zbut dat fy daer op ghehaelt hebben, aen yem
mogen over doen, opte boete van hondertg
te verbeuren, fo wel by den genen die het onna „
als die het over doet.
bactfoec'
9 Ende alfo bevonden wert dat cenige D
kende Menfchen, omme de bctalmgev
Impoft te ontgaen,haer onderlteenvangiv h
Peeckcl te maecken, ende dacr mfOcne t
in te fouten, fuftineren van 't voorfz &« *#
Impoft fchuldich te zijn, foofuUcn Μ: o i^
die haer Vleyfch fullen willen leggen u
de welcke ghemaecktis van Zoutje
          ^
Impoft is betaelt, van yeder fmafWro ^
in voegen als vooren in te fouten, en ^^
in de Peeckel gelechtfal mogen weren. ^
mers mogen halen.
VI
Den Pachter fal ten ingangh van fijnen Pacht,
foo wel binnen de Steden als ten Platten Lande,
inde ringh van fijne Verpachtinge', doen op fchry-
vcn alle Pcrfonen die inde Capitale Leeninge zijn
begrepen, midtfgaders den geenen die haer met
-ocr page 954-
*
tZout*
rt /             Gemecne Middele
ίο*6                  , , ΓΙΧ, Λ
λ an jlCt Zout betalen feihen ftuy vers veer-
lm enningen,cnde van meerder of minder Va-
thienL advenanr, op pene van contrarie doende,
fvcXurcn hondert gulden op veder Tonneofte
Vat>ven de verbeurte van het VJeyfch.
!8t7
niet en foude werden verkort, Co fullen geen Grofl
fiers minder Sout mdfen uyt leveren ι ζ aende hei-
Ie Capitaliflen als een half Schepel, zijnde een achtfle-part
van een Vat, ende aende halve Capitaliflen minder niet
als een vierde-part van een Schepel, tot wekken eynde de
XI.
ne Sout/ledcrs ofte Pannclieden,enfullen geen
7fnr mogen uyt leveren, 't zy 't felve binnen defe
Sncicofte daer buytcn ghevoert, ofte binnen
er Stadr, ofte rcforre van dien 10 fal werden ghc-
hf vckf voor cnde al eer dat haer daer van vertoont
fUverdcn een biljet van dên Pachter ofte Collc-
fleur beurder refidentie.inhoudende de quantitey t
L dien, 11 inde fal't felve Soutgemeeten ofiegefloo-
)tn moeten werden bydenghefwooren Meters ofte Sout-
jim,s,endegeeneandere, alles
op de boete van fes
honder'tguldens.ende van hare Neeringe gefufpen-
deert te werden den tijdt van een gheheel Jaen
Noch en Tullen de voorfz Panneluyden niet min-
ier als vier facken Zours t'effens mogen uyt leve-
ren; oftceenich Zout by de Schepel oftekleyne
maet mogen uyt flijten ofte vCrkoopen, opte boe-
te als vooren.
XII.
Noch en fnllendc voorfz Zout-fieders ofte Pan-
neluyden, geen GrofTerye van 't zout mogen doen,
ten ware in een Huys apatt, ilaende ten miniten
twintichroeden van haeffeout-keten ,ende fullen
moeten obferveren 'tgeene hier nae den Grofllers
van 't Zout is belaft, op ghelijcke boete als tegens
de felve is geiiatueert.
X 11 h
De Groflicrs van 't zout en fullen geen zout
mogen inilaen,ontfangen ofte op doen, het zy bin-
nen hare Huyfen ofte Packhuyfen, voor ende al
ccr fy daer van hebben ghehaelt een biljet van den
Pachter ofte Colledcur,innehoudende de quanti-
teytvandicn,om by den fel ven Pachter te Boeck
geftclt te werden, ende fal 't felve Zout ghemeten
ofte geftooten werden byden ghefwooren Meeter
ofte Zout-ftooter, op de boete iöo yemant van de
voorfz Grofliers eenich zout in flaet ofte op doet,
fonder aen te geven, van fes hondert gulden, mitf-
gaders de verbeurte van't zoutende van haer Nee-
nhge ghefufpendeert te werden den tijdt van een
geheel Jacr.
_ ,                 X1111.
F-nde fullen alle Grofliers, FacWs, ende allen
weten, die haer met zout in 't gros te verkoopen
peeren, moeten aen wijfen alle het zout dat fy-
2? J? ,nRangh vandc Pacht, in hare Huyfen
bvdp ü uyfenfu,,en hebbcn> onK"e het felve
Pachters ghehouden fullen zijn biljetten vande voorfz
refpeeïive quantitey ten ofte maten te ghevett, ende een
kennelijck onderjcheyt te maecken tuffchen dé biljetten
die aende heele Capitaliflen, ende die aende halve Capita-
liflen gegeven werden, op dat de Groffiers mogen weten,
ofdiegeene die Zout komen halen, heele ofte "halve Capi-
taliflen %ijn
, ende en [uilen de voorfz Groffiers aen nie·
mant anders Zout uyt leveren, ah die haer over leveren
fullen een biljet vanden Pachter haer derrefidentie: Ende
fullen alle het Sout het welcke volgende het biljet is vsr-
Jmpofl, teghelijck ende met ter daet uyt leveren moeten,
alles op een boete van hondert guldens, met dien verflan-
de, dat terplaetfe daer de Magiflraten goetfouden moqen
vindende Groffiers te ordonnerengeenminderquantiteyt
uyt te leveren als een halve Sack {het welck ter difpofitie
vande refpeeïive Magiflraten vande Steden wert ghela-
ten) aldaer mede het Sout t 'effens ende tegelijck in con-
formiteyt van hetgehaelde biljet,metter daei uyt ge/lagen
fal moeten werden, op de boete ah vooren.
XVI,
Alle Schippers 13 die een quartier Souts of
daer boven vande Sout-fieders, Panneman ofte
Groffiers 14 binnen de Provincie van Hol landt ende
Weft
'- Vrieflandt fullen halen, om binnen de felve
Landen vervoert te werden, 't zy op Vracht, ofte
ommc te verkoopen, fullen haer moeten addreiTe-
ren aen den Pachter ofte Collecïeur van deicn Im-
port, ter plaetfe daer fy 't felve fullen laden, ende
hen verklaren tot wat plaetfe fy woonachtich zijn,
ende van wat Panneman of GroiÏÏers fy 't felve ful-
len ontfangen, de welcke haer geven ml een groot
biljet, inhoudende de quantitcyt van 't Sout dat
fy fullen in nemen, daer van den felven Pachter fal
genieten voor 't fchry ven van 't voorfz biljet, ende
het regiftreren van dien twee ftuyvers: welck biljet
de Schippers aen de Uytleveraer fullen moeten
vertoonen om 'r Sout naeden inhouden van dien
te ontfangen ,ende 't felve in gheladen hebbende,
daer van verkrygen wertelijcke Atteilatie of Sou t-
bricf vande Panneman:Ende fullen de voorfchrevö
Schippers als fy binnen eenige Steden vande voor-
fchreve Provincie komen,om het in geladen Sout
ie loflen ofte te verkoopen, gehouden zijn haer te
vinden aen den Pachter of Cölledeur der felver
Stadt, ende over leveren het voorfz groot biljet
ende Zout-brief, omme by den felven aen geteyc-
kent te mogen werden, op de boete van hondert
gulden.
XVII.
Sullen voorts de voorfz Schippers geen Sout,
15 't welck fyluyden op vracht, ofte omme te verkoopen,
inne genomen hebben, uyt hare Schepen mogen
lofïen ofte leveren, voor ende al eer de felve daer
van fal zijn gelevert een kleyn biljet van den Pach-
ter ofte Cölledeur, op de boete van hondert gul-
den. Noch en fullen geen Sout aen ycmandt mo-
gen verkoopen cnde uyt fetten,minder als een half
quartier, cnde dat op't biljet als vooren .* Welck
Sout fal moeten gemeten ofte gheilooten worden
by den gefwooren Meerers ofte Sout-ftooters, en-
de foo wanneer ai het Soutfal wefen verkocht ofte
5. Υ iij                      ge-
0D winjiien vommijs |_
zourt? int te wcrdcn ' (fonder daer van eenich
*cn SWijginJ0fte ëedo°gen dat fulcks ghe'
endchrJ rP bocte van twee dondert gulden,
ve Gmflï VeTcBen 20«t, van welck de voorfchre-
den D'ιΓ'F aaoors > &c. fullen ghemaeckt wor-
<kt fv d«Λ ' J?,,tfgaders mede van alle het zout
tfclvUvM?6 iul,cn ontfangen ende inflaen , om
*%eroL lljcttcnvan de uytdoeningeofaffchrij-
d3tverrniiiantVV00rden'Cnderu,lcn vanal,e "r gcne
Κ fonder f^ert' ^" Voorfz ImPoft moeten beta-
' CCr»ge laccagic daer van te genieten.
1 °P dat de Neeringe vande kleync Kramers
-ocr page 955-
Placatciu/. j.Boeck. 9.Tit* 3.Deel.
1818
i8i9
gelevert, fullen de Schippers mette Pachters ko-
men reeckenen, ende haer Itieyne biljetten over le-
veren, de welcke opteruggevan 't groot biljet fijn-
der inladinge fal moeten tcyekenen dat 't felve
Soutaldaer is gelevert ofte verkocht, ofte ghcloft,
endb indien't felve aldaer niet al gelevert ofte ver-
kocht, ofte geloft en is, fal den Pachter op 't voorfz
groot biljet moeten teyekenen, hoe veel Sout daer
op uyt gelevert is, ende komende mette refte van
't Sout in een ander Staat, fullen moeten onder-
houden 't geene fo in 't lefte van 't voorgaende Ar-
tijckel als bier boven is gefeyt, ende fal den Pach-
ter daer het lefte Zout geloft wert, op 't felve groot
biljet teyekenen,dat alle hetreftcrendc Sout, vol-
gens den inhouden van 't felve, inde Scadt fijnder
verpachtingc is gelofbwelck biljet de voorfz Schip-
pers binnen een Macnt na de lefte uytleveringe te
reeckenen , fullen moeten over leveren aen den
Pachter daer fy de inladinge hebben ghedacn, om
op fijn Rcgifter ghefuyvert te werden, op de boete
van gelijcke hondert gulden als vooren,
XVI IL
Gelijck mede alle Schippers die eenich Sout
fullen in nemen, om in andere vande Geünieerde
Provinciën, ofte buyten de felve Provinciën te ver-
voeren , fullen moeten onderhouden 't geene in 't
vijfthienfte Artijckel,beroerende de inladinge wert
gefeyt, midts dat de Schippers die haer Sout bin-
nen de Geünieerde Provinciën fullen loiTcn, bin-
nen tweeMaenden (Vorft ende Onweder uytge-
fondert) fullen doen blijeken by biljet vanden
Pachter, of die aldaer den Impoft ontfangen, dat
't voorfz Sout daer 't is o.p af gefchreven, is gheko-
men, op de boete van vijftich gulden, om op fijn
Regiftcr gefuyvert te werden. Ende van het Sout
gaende buyten de Provinciën, fal men by Aclc van
Convoy ofte Liccnt-Meefters moeten doen blije-
ken, dat het recht van dien is bctaelt ofte aen ghe-
teyekent, al eer daer van by den Pachter ofte Col-
lecreur een afflach-Ceel fal werden gegeven.
XIX.
Item,iboycmant eenichSoutop 't Leger wilde
voeren, om by de Soetelaers geileten te worden.fal
hem moeten reguleren nae dat andere Sout-han-
delaers te lafte wort geley t, uy tgefondert dat hy in
}>laetfe van 't biljet, by Atteftatie vanden Commif-
aris vande Schepen, ende Geweldige, ofte die by
hare Ho: Md: of der fclver Gedeputeerde, als dan
fullen werden gheordonneert, fal doen blijeken dat
het felve Sout aldaer gekomen ende geloft fal zij n.
Alle ordinaris Marcl ende Veer-fchippcrs, ful-
len 16 boven Ίgeene in het feflhiende endeleventhknde
Artkulen hier vooren geflatucert
, gehouden zijn in 't
beginvan elck termijn cautie teftellen,datfehet
Sout daer op het felve af ghefchreven is, ende by
haergevoert wert, ghetrouwelickfullen beftellen
ter gedeftineerde plaetfe, ende fullen volftaen mo-
gen , midts dat fy alle reyfe haerder wederkomfte
met biljet vanden Pachter, of des fcifs Collecleur,
daer fy het Zout fullen hebben gebracht, moeten
doen blijeken aen den Pachter ofte Collecleur daer
fy 't voorfz zout fullen hebbén in genomen, dat de
quantiteyt aldaer is gekomen ende aen ghebracht.
Ende fal den voornoemden Pachter ofte Colle-
cleur 't felve op fijn regifter moeten fuyveren,ende
de biljetten liaiTeren,op peyne foo eenich Sch
ofteSchuytvoerderin gebreecke bleven hetifP
over te leveren , fal vecbeuren voor de cerft
thien guldens, ende niet te min denaevolp"?
reys het biljet aen den voornoemden PachJ r
Collecleur te behandigen, op de boete van vi'f!
ttj
en-
twintieh guldens, ende foo de feh
reyfe infgclijcks ingebreeeke blyven,öpiufbe-i
van haer Veer.
                                       ^*iie
XXI.
Item, of't ghebeurde datyemandt,'tzyltley
Kramers, ofte andere, eenich zout benedenta
quartier, 17 in eenige Stadt van Hollattdt endem.
Vrieflandt
quame te koopen, die hy felfs wilde voe
ren, ofte door een ander Schipper foudc doen vet
voeren, fal gehouden zijn hem teaddreiTcicnaa
den Pachter ofte Collecleur vande Plaetfe daerhr
't zout fal in nemen, ende hem moeten ovet be-
ren een biljet van den Pachter vander Plaetfe dier
hy het zout fal willen brengen ende op doen af
fchrijven ,ofte anderfints te vertoonen vvetrelijcke
Atteftatie vanden Schout ofte Gerechte, daer by
datverklaert ende goede kenniffe ghedaen wedt,
waer , ende op wat plaetfe by woonachtichenct
fijne refidentie is houdende, de welcke vertoon
zijnde, fal hem den Pachter geven een behoorlick
biljet om 't zout te mogen ontfangen, ende fal ge-
houden wefen ter felveffllaetfe wederom te bren-
gen een biljet ofte recepifle van den Paehref ofte
Collecleur vande plaetfe daer 't voorfz zoutiaJzijn
gebracht, ende dat binnen alfulcken tijdt, ütnk
op boete als in hetfeventhiende ende achtiende Articulin
is gefiatueert.
XXII.
Maer f η gevalle hy geen van beydc voor hem en
braehte, fal gehouden wefen Cautie te (tellen,dat
het zout ter gedeftineerde Plaetfe daer op 't felve
is af gefchreven , fal werden gebracht ende op ghe-
dacn , ende fal 't felve binnen den voorfz tijdt als
vooren.by biljet doen blijcken,of by faute vandicn
fal den Cautionaris ghebouden weien den Impoft
van 't afgefchreven Sout te betalen aen den f ach-
ter daer 't felve is afgefchreven.
XXIII.
Ende of't ghebeurde, dat yemandt buyten den
ringh van fijne verpachtingc, de welcke als Cap
talift ofte Koe-houwer, niet en contribueren, eco
Vat Souts ofte daer beneden, wilde gaen koopen,
ende gheen biljet vanden Pachter ofte Collecte"
van fijn woonplaetfe voor hem en braehte, den »
ven fal den Impoft betalen moeten , owam
daer voren Hellen aen den Pachter ter ?^cfa
hy't Sout fal halen, ende fal hem den Pachter d»
van gheven ,benefFens het kleyn biljet, o»» JPJ
fijn Sout moet halen een ander biljet, uihoudtnfc
de quantiteyt van 't Sout, ende dat den Irnpc"
daer is betaeldt ofte cautie daer voorengne»
welck biljet den Haelder van 't Sout W m"
leveren in handen van den Pachter ofte ςοικ*
daer 't felve fal werden gheconfurneert ,a. f*
op gedacn fal mogen werden, op de boete^r
gulden,om by den Pachter ofte C0»c7 ur JL ^
geftelt te werden, om dien volgende daci y (
Impoft alle Maenden te gaen ontfangeaac ^
Sout is ghchaelt, ende afgefchreven, voor ^
die daer betaeldt is: Ende fullen de Pa«J«w df
-ocr page 956-
Gemeene Middelen^; 't Zout.
1821
jglÖ
felve tot hare confumptie fullen inilaert, een biljeC
fullen moeten halen.
XXVIII.
Soo wie Pachter fal blyven van defen Impoir,
en fal niet vermogen eenige doleantie te funde-
ren , noch pretenfien tot quijticheldinge temaec-
ken,om dateenige Perfoonen te voorens in de Ca-
pitale Leeninge gecontribueert hebbende, verftor-
ven, vertrocken, verarmt, of fulex in conditie ver-
andert zijn, dat de felve nietgeftadet zijn, gehou-
den te mogen worden inde Capirale Leeninge te
contribueren. MaerdeMagiftraten inderefpeéti-
ve Steden, fullen terftont naer den ingangh vande
Pacht, aen den Pachter ter goeder trouwe leveren
een pertinente Lijfte vandehcele Capitaliften, van
alle Huys-houdende Perfoonen, die in 'tlaetfte
Quoyer vanden Twee hondertftcn penningh wer-
den bevonden ghegoet te zijn, tot twee ciuyfent
ponden te veertich grooren 't pont, ende daer bo-
ven , op dat de Pachters volgens dien van die Ca-
pitaliften 't Capitaelvan hcur ibude mogen ont-
fangen,fonder yemant vande felve Lijfte te exime-
ren , als allcene die gecnedie geen Huys en hou-
den,maer inden Impoft voorfz gereeckent worden
onder de Familien daerfc woonen, ofte hunne kofl
koopeni 21 Ende fullen voor halve Capitaliften werden
ghehouden
, ende dien volgende als halve Capitaliften dgtt
Impoft van het Zout moeten betalen, alle degeene die Je
Pachter fal meynen van duyfent gulden ende daer en bo-
ven tot twee duyfent gulden exclufive gegoet te zijn,ende
aen de welcke hy dien volgende een btljet van halve Ca-
pitaliften fal hebben gefonden t
Behoudelijck dat alle
Perfoonen 21 als heele Capitaliften op de Lijfte alfoo
gheftelt zijnde, 21 mitfgaders diegeene aende welcke
de Pachter een biljet van halve Capitaliften fal hebben
gefonden,
vry fal ftaen binnen fes Weecken haer 't
leveren vande felve Lijfte, ende hun ontfangen bil-
jet vanden Pachter, hcur voor de rcfpèdive Magi-
ftraten met eede te expurgcren , foo hooge niet
ghegoet te zijn, 't welck de Magiftratcn op de bil-
jetten vande Perfoonen die hun by eede geexpur-
geerthebben, fullen doen teyekenen , op dat de
Pachters dat gefien hebbende, hun daér na mogen
reguleren, blyvende niet te min de endere Poin-
den defer Ordonnantie, ende hier mede niet ver-
andert zijnde in hun geheel. ïi Ende fullen de Pach-
ters gehouden zijn de biljetten van heele ende halve Capi-
taliften uyt te fenden voor half April, ofte foo veel later
als de refpeclive Magift
]raten nae de gelegentheyt van de
Steden fullen ordonneren, oppeyne van in reguarde van
diegeene aende welcke fyluyden binnen den voorfz tijdt
de biljetten niet en fullen nebben gedaen leveren
, te ver-
liefen haer recht van het geven vande biljetten, ende de
invorderinge vanden tauxt
, daer op de felve anderfint's
fouden zijn gequalificeert geftclt te werden.
XXIX.
De Pachters,hunneMedeftanders ofte Collc-
(fteurs, en fullen geen Sout, felfs ofte door andere
mogen verkoopen , ofte doen verkoopen, of in 't
verkoopen van dien part ofte deel hebben, nochte
oock woonen of te koft gaen mogen by eenige
kleyne Kramers , ofte andere die Sout-neeringe
doen.
XXX.
Den Pachter ofte Colleébeur fal aen banden van
den CommiiTaris den behoorlijcken eedtdoen.dat
hy
ro!leaatie endc ontfangh van penningen, ghe-
* Aen achtilen penmngh: Sulcks dat hier by
ç'åË
á ç «ert dat de Pachters al omme in die ghe>
Ïtbe treciproce malkanders Colledcurs ful-
ief moeten zijn. ÷÷ðð.
* ii K'nnoluydcn oft Schippers, die met eenich
, nende 19 Provincie van Hollandtende ïVeft-
S01ÏÏ in komen, fullen gehouden zijn terftont
T& gekomen zijn, den Pachter ofte Collec-
a' 'er te leveren haer Atteilatic ofte Sout-bricf,
T-cHvdacr mede fullen vernachten. Endc fullen
Sout mogen uyt leveren, anders als inde be-
Ãéêç Steden, endc dat haér gelevert fal zijn een
EL inhoudende de quantiteyt van dien , opte
l bcirte van 't Sout,mitfgaders Schip of Schuy t,
prdc boven dien een boete van fes hondert gul-
den endc fullen haer voorts moeten reguleren in
r uv't leveren ende verkoopen, als in 't xofeflhiende
Articulcisgeordonneert.
h                 ÷ ÷ Vi
Vandefen Impoft fullen vry ende exempt zijn,
alle dieinde Generale Ordonnantie zijn begrepen,
midtfgaders het Sout 't welck tot het fouten van
den Harineh, Buckingh , Blijck-ftapel-vifch, Cab-
beljau, schellcvis ende Schol, mitfgaders Magge
ende Geepen, wefende Aes, verbefichtfal werden,
dies Tuilen alle degene die mette voorfz Neeringe
ommegaen, gehouden wefen by eede te beloven,
U fy 't Zout 't welck fy ten fine voorfz fullen op
ß docn,aennicmarrdt mogen verkoopen, wech ge-
ven, ofandcrediftribueren, op peynevan meynee-
\ digheyt: ende dat op ydet Vat 't welck fy yemant
; fullen verkoopen, over doen ofte oyer geven, fullen
X mbcuren hondert ponden , ende van minder Va-
I tennaeradyenant.
XXVI.
Den Pachter fal mede ten ingangh van fijne
Pacht, aenteyekenen alle het Zout dat by de
Koopluyden, Boeck-houders, Stierluyden, ofre an-
) dere haer metten Haringh ofte Vifch-neeringe ge-
I necrende, bevonden fal werden, ende fullen de fel-
f y? geen Zout mogen op doen, voor ende al eer fy
É tfelvehebben acngegeven, om op elcks reecke-
I nmgc gheftclc te worden: Voorts foo en fullen de
Mve Perfoonen gheen Sout mogen uyt leveren,
tzy in Bu) fch-fchepen,Vifch-fchepen,ofte aen ye-
mant
andcrs, voor ende al eer dat fy 't felve weder
aenden Pachter laten af-teyekenen, ende daer van
een bchoorlijck biljet bekomen , met nominatie
nn WatSchippcr, Stierman, ofte aen wien dat het
jwjwort ghelevert: Ende fullen mede alle Stier-
Ze/" 't" Haringn
Cndc Vi'fch-fchcpen uyter
bc v"
Ê cJiomen nde, ende eenich Sout van
de
n Pk'nghover &henouden hebbende, 't felve
a?Ulea, ^erPetfed moeten laten aen teyekenen,
m'orr! fi lfclve in hare SchcPen llCten leg"
wed'ern
C 1 nae met kcnniflè vanden Pachter
werden
              r Nceringein Zee ghenomen te
verbeurte 2 ^S °°^ Van ^Ïuch Sulden' endc
"•t van. toout.
h                  XXVII.
medenS. ylen Vande Haringh-Buyifen fallen
^nharc hÏ ?a,en van dcn particulieren taux
^dcCa^- pS6 nen,ter Plaefi"e daer fy woonen,
^P'taliftcn, midts dat fy van 't Sout dat de
-ocr page 957-
9.Tk. 3. Deel.
X X X 1111.
Den Pachter fal ghehouden wefen inde
Steden, daer de Heeren CommiiTarifen enft1
giftraer, fulcks goet ende noodich vinden te fl r
een ofte meer Colle&eurs, die ter plaetfe end
fulcke uyre als hem geordonneert fal worden?
Placaten. 3. Boeck.
l82Z
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet anders
dan de volle gherechtigheyt van defen Impoft fal
genieten ende ontfangen, ende dat hy noch nie-
mant van fijnen wegen metycmanten fal com-
poferenofteconniveren in eeniger manieren , op
peync van fes hondert gulden .te verbeuren, ibo
wel jegens oen Pachter ofte Col le&eur te execu-
teren, als jegens den geenen die met hem ofteye-
mant van fijnen wegen compofitie ofteuytkoop
aengaet. Ende indien yemant van deièn Impoft
compofeert, fullen de andere Pachters de felve
dacr over mogen bekeuren, ende hunne a&ie ter
eerfter inilantie mogen interneren voor de Ed :
Heeren Gecommitteerde Raden in de reibeclive
quartieren dacr de compofitie is ghedaen ofte ghe-
plceght.
XXXI.
Ende op dat de voorfz Groifiers in hare Neerin-
ge niet en werde verkort, fullen de Huyfluyden
ende Ingefetcnen van andere naeft-gelegene Pro-
vinciën , dacr den Impoft van 't Sout by 't Hooft-
geit niet en wert betaelt, ofte geen groot biljet en
wert gegeven, ende die gewent zijn haer Sout te
halen in een vande andere Provinciën ofte geaiïb-
cieerde Landen, moeten brengen een Atteflatie
vande Schout ende Gerechte haerder woonplaet-
fc, daer by dat verklaert fal werden de groote van
hare Huyfgefinnen, ende hoe veel Koeyen dat {y
melcken , midtfgaders dat het zijn hare Ingefete-
nen , welcke Atteftatiefy alle Jaren s ofte termij-
nen moeten doen vernieuwen, met welcke Atte-
ftatie, in plaetfe van het groot biljet, de voorfz buy-
ten Luyden fullen gaen by den Pachter ofte Colle-
$eur ter plaetfe daer ly haer Sout fullen halen, en-
de hen aen dienen tot welcke Groifiers, ende hoe
veel Souts dat fy fullen hebben, midts datie niet
minder als een Sack, ofte twee Schepels t'effens
fullen halen, de welcke haer gheven fal een kleyn
biljet, inhoudende de nombre van dien , ende fal
het felfde mede opten rugge vande Atteftatie teyc-
Icenen, welck kleyn biljet fy over leveren fullen
acnde Groifiers, ommc haer tot hunne reeckenin-
ce van uytflach te dienen, ende fullen van yeder
biljet geven een halve ftuyver.
XXXII.
Den Pachter fai ten ingangh van fijnen Pacht
gaen peylen tot alle kleyne Kramers, ende waer
een Sack Souts ofte daer boven bevonden wert,
fal hem den afgaenden Pachter't felve moeten
uyt keeren, ten ïanghften binnen een Maent naer
't ingacn vande Pacht.
XXXIII.
Ende omme te voor komen de frauden die in
defen Impoil wert gepieecht, ibo fullen de voorfz
Pachters tot allen tyden, met Notaris ende Getuy-
gen mogen peylen, ende onderibeck doen tot de
kleyne Kramers: Ende waer fy bevinden fullen
niet meer als drie, vier ofte vijf Maetgens of Kop-
pen, fullen vermogen 't felve naer hem te nemen,
midts betalende foo veel als 't aen andere werdt
verkocht, fonder eenige contradictie daer tegens
te doen, op pene van hondert gulden, zi Ende ful-
len de kleyne Kramers ge fielt werden by de refpeclive Ma-
giftraten, ende be-eedight, gene frauden in 't voorfz Mid-
del te fullen plegen, enfalniemant anders als kleyne Kra-
mers toe gelaten werden Zout-Neeringe te mogen doen.
moeten fitten tot gerief van yeder, ommedefri
metbiJjetten ofte Ceelen te gherieven,fo0ft 5
buyten den ringh van fijne verpachtingen
hinnpn éêçççñç f»nrlr> Ãé-éÉÉçç Ata* k____i-P
binnen woonen,ende fullen daer beneffen'seel
den wefen te houden goet ende pertinent fit
van alle 't Sout dat foo binnen de Provincie al!
a'ndcrc vande geünieerde Provinciën, ofte ui?
de felve fai werden gevoert: wclck Regiflerfnv
len tyden, des by den Pachter ixvaneenaii
flritl
verfochtzynde,fullen moeten openen.cpi
boete van hondert gulden te verbeuren, {q IL
gerigh zijn 't felve te doen , midts dat de bectei
door 't openen van 't Rcgifter wert ontdeckteé
achterhaelt, ÷ 3 tuffchen beyde de Pachters gedcekül
werden half ende half.
XXXV.
Den Pachter fal alomme ende op allepailke
daer 't hem goctdunckt, foo te Water als te Lis-
de , mogen ftellen alfulcke Wachte, als hytooe
belettinge ende verhoedinge vande frauden cr«
iluyckerye noodich fal achten, de welcke geautb·
rifeert fullen zijn, omme de biljetten van hetingc-
laden Sout, af te eyiTchen, ende te vifitcren, ton-
der dat yemant daer tegen fal mogen doeneenich
belet ofte refiftentie, op de boete van hondert gvü·
den, ende atbitrale cotrectie naer gelegemheytvaii
faecken : Tot welcken eyndc alle Orncicicn/iz!
van wat Quarticren, Steden ofte Dorpen die fc
denmogen zijn, belaft ende bevolen wcrt.opdij
eedt by henluyden in 'tftuck hunder Officiegk·
daen, dat fy tallen tyden, des by den Pachtaoftf
Colleöeur verfocht zijnde, de felve fullen fa\
alle hulpe ende aififtentie, daerinne fy volgetó
den Placate, ende defe Ordonnantie gerecht^
zijn. 24
XXXVI. .
De Pachter van defen Impoft fal ghchouW
zijn in elck Dorp onder fijne verpachtingc gb*
gen, te ftellen een Colledcur tot gherief vande Ie·
woonderen.
X XX VII.
De Pachter fal gehouden wefen in handen f»
den Ontfanget
                                     ,
te betalen t'elcke drie Maenden een gerecht*
de-part van fijnen beloofden Pachte, namenJjP
inde vierde Maent, de drie Maenden êçíïß^
oft by gebreke van dien fal d'Ontfanger 'tfelve^
gen doen executeren ende innen aen den i
oft fijnen Borgen, naer vermelden ende ïniw
vande Generale Ordonnantie.
xxxvin.
Ende fal de Pachte van defen Impoite wgr
opten eerften Aprilis i6^.eetükotncnutu
Sonnen opgangh.ende weder eynden den
Aprilis 1656. daer aen volgende, mettera
opgangh
XXXIX
Op de Conditien ende Voorwaerden,, W^
Generale als in defe parricuhere Ordorin
grepen, is Pachter gebleven van delen 1 r ^
-ocr page 958-
Ge meen e Middelen.;. 't Zoü t *                182*
daen worden ih elcke Stadt, rriette Öorpen daet
onder indcverpachtinge vande ghemeene Mid-
delen behoorende ende reförterendc; Behalven
dat die van Dordrecht als noch fullen mogen
verklaren, hoe datfegoet vinden de combinatie
in haren Quartiere, ghedaen ofte gefepareert te
worden.
ooiden rij* van een geheel Jaer, omme de forh-
pjc van
nest'oirkondenisdefengeteyckent by de Ge-
rnitteerden vanden Heeren Staten, opten
Dc ycrpachtinge vanden Impoft in defen, fal ghe-
Defe morden zijn Anno 1654 inden Tytelgeveeght.
Amêamnvanden)'are 1654.-
"" 1 voordeken taux, is Anno 1654 inplaers van Impoit /// voorige Ordonnantie» gelruyckelijck,geflelt.
' Anno 1654 joogeftelt i De voorige [eggen inplaers van yeders, haer Familie, ende inplaers vande woor-
¥n)ei,:diedeüuyejie{ymelcken.^
\kè Anno 16 5 ^forrverandert: De voorgaende ordonnantie»[eggen .·' met dach en datum, ende tot wat Grof
fieroï
Panneman, indien 't vier Sackenisende daer boven, iy 't felve fullen halen.
siedeAnno i6<,4fooge[elt: De voorige[eggen-, Ende indien yemant Sout wil halen buyten,&c.
8  /ft»;//*»//* vanden [elven J are 1654. Ιλ? voorgaende vervolgen achter de woorden, Groffier of Panneman: Endë
Zineffens diende.
ƒ),/ Artijckelis Anno 1654 lygekomen.
3 dOrionnantien voor denJare 16 ^figgen: ofie reforte van dien geconfumeert, £>//<? <&<?/* buyten gevoerde.
π. Amuutievanden)are 1654.
ρ Λ»«0 \b<)4 dus ge/lelt: De voorige Ordonnantie?! [eggen: [o en [ullengene Groffiers minderSoutmogen uyt leve-
ren,
dan twee Schepelen ofte Maec, daer van de vier hondert een Souts maken,ende datfe aen nie-
ma'nranders Sout fullen uyt leveren, als die haer over leveren fullen een biljet van den Pachter
haerdefrefidentie, op de boete van hondert guldens.
15, d Ordonnantie» voor den/are ιβ^ [eggen: Alle Schippers, geen ordinaris MarcT: ende Veer-Schippers
vpdc, die een quartier Souts, &c.
14.  inde alhier: inde Vereenichde Provinciën ofte Geaifocicerde Landen [uilen halen, &c.
15.  Mede Anno i6^[oge[elt: De voorige Ordonnantie»[eggen: geen Sout dat iy op Vracht inne genomen hel-
len , 6c.
16. AmfÏMie vandenJare 1654.
J7. Anno 1654/00 verandert 1 De voorgaende Ordonriantien [eggen: eenich Sout beneden het quartier inde Ste-
den binnen de Provinciën of geailbcieerde Landen quame te koopen, dat fy/elfs wilde voeren, ofie door
een ander
geen ordinaris Marct ofte Veer-Schipper zijnde, foudc doen vervoeren, t$c.
18. Mede Amw i6^fooge[elt. De voorgaende [eggen: binnen alfulcken tijdt als de Schippers varende binnen
en buyten de geünieerde Provinciën, is belaiï, op gelijcke boete als in 't feilhiende en feventiende
Articule is gefeyt.
19. dordonnantkn voor April \6^[eggen: binnen de geünieerde Provinciën ofGeaiTbcieerde Landen in
bmenjullen gehouden zijn, &c.
|io. Defclvejeggen alhier: als in 't vijfthienite Articule rot lafte vande Schippers die haer Sout binnen de
Vereenichde Provinciën, ofte Geaiïöcieerde Landen ingenomen hebbende,isgeordonneert.
ï'. Amflmkn vandenJ'are 1654.
Ueni], AmfiliatienvandenJ'are 164ΐ.
r+ dOrdowwuien van April1643 lot 16^ incluys, vervolgen alhier Art. 35. Ende fullen van nu voort alle
voor halve Capitaliiten werden ghehouden , ende dien volgende als halve Capitaliiten den Impofl
van 't Sout moeten betalen, alle die geene die op het gegeven biljet vande Pachters met cede niet
<"η fullen willen verklaren aen hafe reipeclive Magiilraten niet gegoet te wefen ter fomme van tien
hondert ponden te veertich grooten 't pont: Welveritaende dat de halve Capitaliiten haer Sout
ter confumptie, volgens het biljet, ofte tefFens, of by minder gedeelte (felfs tot een vierde-part van
dentauxdaeropiynaerdegroote van hare Familien zijn geitelt) werden toe geftaeninnc te mo-
gen ilaen. Endefullen de kleyne Kramers gheiteit werden by de refpedive Magiilraten ende be-
*Might egeene fraude in 't voorfz Middel te fullen plegen, of dat anderfins geene kleyne Kramers
toe gelaten werden, hare Zout-neeringe te mogen doen.
4· Placaet, Vande Staten van Hollandt ende We(l* Frieflandt, 'Beroerende
den Impofl van veerthien guldens op elck hondert, wit ,gherafineert ende van buyten inneghebracht
Souts, mit[gaders liegen guldens van 't Clyn Sout.
9
ERdderfchap, Edelenende Steden van
/terrnJ i,°"de Weft-Vrieflant, Repreten-
*AlÏÏ7 Staten van denfelven Lande,
^cn lefen cC,!gencnclie defen fullen fien ofte
«efi > Saluyr. Alfoo wy bewiilight ende
geconfenteert hebben, geheven ende ontfangen te
worden van elck hondert wit Souts, 't welck in de
voorfz Landen gherafineerc ial worden, veerrhien
ponden van xl. grooten Vlaems'tponc, ende van
Clijn Sout negen ghelijcke ponden, ende van an-
5. Ζ                            dere
-ocr page 959-
Placateo-i. ^.Boeck. ^.Tit. ^.Ded.
1826
ofte anders en fal mogen vervoert ofte ve Λ
worden/onder datden voorfz Impoft volk Ρ
betaelt, ofte den Colledeur ofte Pachter dd
gheconrenteert zy, ende dat voorts eenenu!3*
lijeken Sout-briefvander Sradt ofte Plaerf h*
felve af gaet daer van gepaficert zy, op pe! !
den Soute ofte waerde van dien, ende tr ^
ftuy vers op elck Vat 't welck bevonden fal '
contrarie vervoert te wefen.
dete meerdere ende mindere mate naer advenant,
te betalen by den eerilen Kooperofte Af-fcheper,
midrfgaders ghelijcke veerthien guldens van elck
honderc wit Souts 'twelck buyten de geünieerde
Landen geiöden, in de felve gebracht wort,omme
aldaer gheconfumeert, verkocht, ende op andere
Landen ghevoert te worden, te betalen by don In-
brenger. Ende dat daer omme noodich is eencn
goeden voet daer op te nemen, vvaer door alle frau-
den ende bedroch voor gekomen mogen worden.
S O O I S Τ, dat wy nae rype deliberatie, gheor-
donueert, gheilatueert ende bevolen hebben, or-
donneren, ftatueren ende bevelen by defen 't gene
hier naer volcht.
Ende eerft, dat van nu voortaen geen Panne-
luyden ofte andere hun fullcn mogen vervorderen
eenich gherafineertSoutvanden Denne te laten
meten, tonnen oftcafgacn, ofte van buyten in ko-
mende, loiTen.rippen ofte roeren, fonder al vooren
eenfchrifcelici; biljet, inhoudende de quantiteyt
als die feecker is, midtfgaders de qualite' van den
Soute vanden Colle&eur ofte Pachter, vanden
voorfz Impoft of fijnen Commis verkregen te heb-
ben, waer by blijckc van fijnen coniènte.
Datfy mede 't voorfz Sout nieten fullen mogen
uytlevcren ofte af-fchepen, meten of doen meten,
't zy by hondert, half hondert, quartier, ofte ander
minder of meerder quantiteyt met andere maten,
dan met heele Vaten, als men gewoonlijck is in
elcke Provincie,Steden ende Plaetièn,een hondert
Souts te meren, ende dat by ghefwooren Meters
ofte Soutftooters, opte verbeurte van 't Sout ofte
waerde van dien, ende twintich ftuyvers op elck
Vat daer en boven/t welckiönder biljet ofte anders
gemeten ofte op gedaen fal zijn.
Welcke ghefwooren Meters inde Steden ende
Plaetfen refpeitive nu wefende, ofte die naemaels
geitel t fullen mogen worden, Wy willen ende or-
donneren dat fy te famen,ende een yedcr van hun
des vermaent zijnde, gehouden fullen zijn op pri-
vatie van haren Ampt, te doen behoorlijcken eedt
in handen vande Officieren vande Steden eü Plaet-
fen refpeclive, ofte yemant anders die wy daer toe
fullen mogen authoriicren , Dat fy voortaen geen
Sout en fullen meten, tenzy henluyden al vooren
't biljet vanden Colledeur, Pachter of fijnen Com-
mijs iöo voorfz is, daer toegelevert zy.
Ende dat fy voorts alle dage de felve biljetten in
handen vande voorfz Colledeur, Pachter of fijnen
Commis fullen over brengen, ende daer bencffens
op haren eedt getrouwelick verklaren ende aen ge-
ven dejufte quantiteyt ende qualiteyt van den
Soute, die fy dien dage uyt gemeten ofghetonnet
fullen hebben,uyt wiens Keete,endeby wien 't fel-
ve ontfangen is: Waer vooren henluyden by den
Colledeur oft Pachter betaelt fal worden drie groo-
ten Vlaems van 't hondert. Ende indien fy bevon-
den worden contrarie defen ghedaen, ofte qualick
ghehandelt te hebben , fullen verbeuren twintich
ftuy vers van elck Vat, ende boven dien geftraft te
worden als meyneedige.
Verbieden voorts mede,datter geen Sout vande
Keete ofte Saté, met Schuyten, Schepen, Wagens
Welcke voorfz Sout-brieven wyordonnere
voortaen by niemant gefchreven en fullenΓ^
worden dan by den Secietarifen ofte twe
hooghften gefwooren Klercken,in elckeStedeo?
Plaetfe daer toegeftelt ofte noch te ftellen FaÜ
in gevalle den fclven Impoft foudcghecolie&J
worden, oftq de Pachter 't felve begeeren ÏÏ
fchc al vooren den eedtfullen moeten doen arf
goet, pertinent ende rechtveerdich Regiflercke
van fullcn houden/t welck t'allen tyden falmo?a
dienen voor contrerolle,daer vooren henluyden^
fpedive betaelt fal worden van elck hondert k
hen op gefchreven viergrooten Vlaems, mits £
van leverende authentijck ex trad onder kreh"
des vermaent zyndc. Ende voorts datfy geen S*
brieven en fullen fchryven dan ten verfoecieu:
den Panneman ofte fijnen bekenden Agent.cw
wel fcherpeück fullen afvragen dejufte quante: ]
ende qualiteyt vanden Soute by hen uyt geleven; I
Ende voorts dat fy geen Sout-brieven en/uib
uyt geven, fonder dejufte quantiteyt ende quaii-
teyt van den Soute uyt te drucken, Ende dat ds
Panneman de felve quantiteyt ende qualiteyt mt·
de by eede verklaert heeft, ende nictrnetopf
plaetfen om de quantiteyt ende qualiteyt van da
Soute daer inne te mogen ftellen, Ailckshierre
vooren feer abufivelick in eenige Plaetfen gefcfc
is, dan alleenlijck t'elcker reyfe als de Panneman
eenich Soutghelevert ofte ghefcheept heeft, enc'e
hem de-rechte quantiteyt ende qualiteyt aen ge-
bracht zy. Ende indien eenige uy tgegeven mo^
zijn, dat fy de ielve weder fullen innehalen,opar·
bitralecorredic van den geenen die andersdande
voorfz eedt ende belofte gedaen hebbendeeen|i
Sout-brieven lbuden mogen ghefchreven hebbes,
ofte met open plaetfe, ende fonder de quantitej'i
ende qualiteyt uyt tcdruoken.endenuliitcjtvsn
de felve.
Ende om t'eenemael verfeeckert re zijn Wij*
rechtvaerdige betalinge vanden voorfz Impoft-jj0
en fullen voortaen gene Sout-brieven mogen g*
geit worden, dan by een vande Burgemceilers ^
de Steden oft Plaetfen refpedive,daer Sout-Keea··
ftaen,die 't felve beft gelegen fal komen: De w»j
ke wy ordonneren in handen vanden geenen,
wy daer toe committeren fullê.opten cedtb)
ter fake van hare Officie gedaen, te beloowe/J
aen te nemen ,dat fy geen Sout-bneven en
Segelen dan by den Secretaris ofgefwcorjn w
ken als vooren gefchreven fullen zijn, ende
haer opten rugge van de voorfz Souc-briev
ke by Se hant van den Pachter of fijn Comn*
den Impoft betaelt, of immers hy daer van g^
tenteert zy, Ende dat fy oock op nieman
verklaringe de voorfz Sout-brieven en m ^
len dan van de Panne-Iuydcn ofte nare
-ocr page 960-
A^&memetMiddclmM ,t iZouc*
145-29
ilil
ren Meteis ende anders ghehouden Werden* als ia
alle ghepoliejeerde Steden daer Sout-neeruige is,
gedaen wort. '".·.
                                 mii
1 yan alle \veMé Voorfz boeten endebrèuckeri
deeerfte kennifle fal zijn aende Wethoudereri van'
der Stede of Plaetfe, daer de fraude ofte den Over-
treder eerft achterhaelt fal worden: Ordonnerende
ende bevelende wel fcherpelijcken, dat iy de fclvi-
geTRüXen* fullen hebben te decideren fomrnierlick,
pffe uyterlick, binnen veerthicn dagen indien 'tee-
nièhïlns doenlick is , met Sententie eondemhatoir
ofte abfoluroir, fonder daer van te compoferen,ofte
Jaren compofcren, opte pene inden Gcneralen Pla-
cate vande ghemecne Middelen begrepen, endd
breeder vcrklacrt/t welck wy boven dcfen verftaen
te blyven in fijn vigeur, daer 't felve dit jegenwoor-
dich ons gebodt niet en contravcnieert.
Ende fullen de voorfz boeten verdeelt worden*
een derdendeel tot behoef van den Denunciatcur,
een derdendeel voor den Officier, Colleéteur ofte
Pachter, die de eerfte kcnnüTe daer van hebbende,
de faecke eerft gheintenteert fal hebben, ende de
calange endc vervolch, van dien doen fal ,ende het
refterende,derdendeel fuyvers voor deghemeene
faecke, fonder dat die in eenige ongelden ghehou-
den fal zijn.
Endféindi'eh den Denunciatcur vande voor-ge-
noemde fraüde.dcn Cdllcclcur, Officier ofte Pach-
ter, ofte anders departhyc hem by 't vonnis vande
voorfz Wethouderen foudc bevinden bcfwaert,of
oock anders de faecke te langer ibude mogen
treynerpn fonder recht te wyfen , Sullen daer van
mogen appelleren, ofte de faecke anders doen evo-
ceren aen het Collegic van önfé Gecommitteerde-
Raden , in den quartiefc daer fülcks vallen fal, de;
welcke Wy van gelijcken ordonneren .parthyen td
doen fommier ende eoer kort rechtende expeditie
van Jufticie, alles achtervolgende ende na vermo-
gen vanden Placate eftde de Generale Ordonnan-
tie der gemeene Middelen.
Verbieden voorts allen ende een yegelijck, van
wat ftate, Natie ofte qualitey t die zijn, den Colle-
deurs, Pachters ende andcre Officiers van defen
Impoft in eeniger manieren te injurieren, molefte-
ren, of eenich empefchement te doen in 't execu*
teren van haerluyder Officie, met woorden, werc-
ken ofte anderfin ts, op peyne van hondert goudc
Realen, ende daer en boven arbitralick gheftraft te
worden als Perturbateurs vande gemeene rufte.na
gelegcntheyt vander faecke.
En ten eynde dat het inhouden van deièn alom-
me onderhouden mach werden.cnde niemant daer
van ignorantie en pretendere, Ontbieden ende be-
velen wy allen Officieren endé Magiftratcn, dat iy
dcfe tegenwoordige alommedoen, ende laten pu-
bliceren , daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen, Bevelende voorts de Prefidenten ende Luy-
den vanden Rade, den Advocaet Fifcael en Procu-
reur Gencrael, ende allen anderen Officieren ende
Jufticiercn der voorfz Landen refpeclivelick, ende
elck van hun in fijn reguard, op de privaticvan
hun Officien, mit^aders allen anderen ende een
yegelijck die 't aengaen mach , opte peyne endc
5. Ζ ij                     boete
» · tfnde voorts mede de felve foo wel de
Wnte^t als de qualitey t inde voorfz Zout-brie^
quant'
ven
y en op hare eedtfuilen doen verklaren,
rfffiS de Sout-brieven by haergeftelt.fonder
^ en d voorfz belofte ende eedt gedaen te heb-
gehouden werden van gcendcr waeiden.
U j nniTcnde ende bevelende voorts,tot meer-
°5Syt 'ande betalinge desvoorfzim:
pofts, dat alle Schippers·'
*3'Haven ofte Placrfcn daer iy 't gemunt heb-
te ai vooren 't felve te mogen uyt Icveren.loiTen
rcnÏen ofte roeren, den voorfz haten Zourbnef
nmcbctalingcdaeropgeteyckent fullenhebben,
l -ertooncn aen den Officier ofte Schout vandcr
Stede ofte Plaetfe haerder aenkomfte opte ver-
beurte vanden Soute. Verbiedende wel expreiTe*
lick 't felve Sout te loiTen aen eenige Uy tergörfïin-
Diickcn ofte uythoeefcen, dan alleenlick inde
Havenen ende Plaetfcn daer een Officier wcfen fal,
opte verbeurte vande Schepen endè Schuyten ,
ifraders de gehcelc ladinge van den Soute, ofte
wande van dien , ende xx. ftuy vets daer en boven
op elck Vat,'twelckcontrarie dcfen geloft fal zijn,
ofandcrsby de lofllnge meerder quantiteyt bevon-
den fal worden dan den Sout-brief inhoudende is.
Ordonneren voorts allen Convoyende Licent-
mcefters, opten eedt in 't aen nemen van hare 01-
: ficien gedaen, geen Pafpoort van eenich Sout ye-
ti mant te gheven, ten zy hen blijeke by de hant van
1 den Pachter, Collecleur of fijnen Commis, dattet
i recht van dcfen Impoft aen hem betaelt ofte iy ge-
j contenteertzijn: fonder welck blijeken hen te ver-
toonen, ofteinghevallevan eenige achterhaelde
fraude ofte vehemente fufpicie de voorfz ConvoJ|
I ofte licent-mcefter den Collecleur /Pachter om
fijnen Commis, daer van fal adverteren, ten eynde
bvhentcgens de felve gebrekige geprocedeert,en-
de de boete ende pene in deib Ordonnantie begre-
| pen,gecxccuteert mach worden naet behooren,
Ende op dat voorts door den voorfz Impoft de
Neeringc vanden Zoute, uyt defc in andere Lan-
| den niet gcdivcrtecrc en worde by 't inne brengen
| Jani^nich vreemt ende buyten gerafineert Sout,
ί foo lal van elck hondert wit Sou ts buyten degeu-
i'Ccrde Landen ghefoden, ende 't welck indeièive
gebrachtfal worden ,in 't innekomen totiafte van
oen Inbrenger by den Convoy-meefters refpedive
2* lonv°y ontfangen worden de fomme van
L*5'en^c"ichguldens thien ftuyversvan elck
^bovendefen Impoft.
peirldCialfo?,fendcr mcrckclijcke fraude 't voorfz
ren ar m'ddcl mct ëoede °Pr,cht nict en & I ^n-
kec
rr, wordcn van het Zout dat inde Sout-
werden r Vande Stcden ftacnde' gefoden foude
Sout nel m andcre Keeten de politie vande
ben \w Γι gjnieondcc-worpen zijnde, Soo heb-
duv-rcndpi ?Γ°ίcndc verb>edcn by defen,datge-
Poüccrn? ,ae endcophevevan defen Im-
keto!η' °αΓ gCiodcn faI m°gen worden in Sou t-
*n Quar
S Uacnde binnen de Stcden, oft binnen
ewsS^i Fn M*Ic daer by■Endc dat °Pte
lcn. t olmen van Sout-brieven, gefvvoo-
-ocr page 961-
PlacatêcL* 3. BoeckJ I £. Titv 31 Deel
t%0
Igj,
boete boven verhaelt ,den inhoudt van defen naet
tekomen, ende onverbteeckelick te onderhouden,
doen naer komen ende onderhouden, in alle fijne
Poin&en ende Articulen, Alfoo totten dienft van
den Lande.cnde bevorderinge der gemeene faecke
fulcx wertvereyfcht, ende wy noodich bev
hebben tegefchieden. Gegeven in 's Gravend
onder onfen Zegel,den vier en twintichft
en Μ
^
~:i
Anno 16 5 1. Ter Ordonnantie vande
Herh*' van Beauntont.
staten,
··_/1;
'r/i
Dcnhe-Sout.
Ordonnantie, volgende de ïïetcfy ten behoeve vandegemeene fach 'tl
de Provintie van Hollandt ende JVefl-frieflandt, van wegen ende volgende den confents vanen f
ren vanden/elven Lande , in April 1651. ende vervolgens tot 16 5 5. incluys verpacht hén imi
van veerthien gulden op elck hondert wit gerafineert ende van buyten innegehracht Souts
, mïtké
de negen guldens van 't Klyn-Sout.
$;
bachten ofte Geineenten, nochte oockdegemK.
ne Neeringe vande PanneliedenenfuIlenyetrno!
gen defen Pacht aen te flaen, diredelick ofte yj.
reclelick in eeniger manieren ,opte verbeurte van
hondert goude Realen, ende dat den Pacht te
niet fal zijn. Ende fal den Pachter gehoudenm
by eede te verklaren, dat hy den felven Pacht voer
geen Steden nochte Pan-nceringen ghepacht ca
heeft, noch dat de felve eenich part ofte deel daa
aen hebben.
VII.
Den voorfz Pachter fal voor fijn bewinrende
adminiftratie ofte Pachte, gehouden zijnMfia. I
te Borge te ilellen, daer 't Lant wel mede bewaert
zy, ten contentement van den OntfangerGene·
rael van Hollandt ende Weft-Vricflandt,
VIII.
Ende fal voorts befonder in de Stedendact veel
êeten zijn, ende inden Somer als den meeftenai· j
lick vanden Souteis,gehoudenzijndesmorgens
yan den acht tot elf uyren, ende nae-middachvas
den cenen tot vijf uyren , ftecnvaft fijn Huyscntk
Comptoir te houden, ende oock buyten dien hem
ftedes ontrent fijnen Huyfe te laten vinden, om
den Kooplieden ende Panneman te gherieven.foo
in't uytgeven vande eerile biljetten, alsomdaö
nae contentement van betalinge te ontfangen, en-
de 't felve opte Zout-brievcn te reyekenen, oock
mede om de biljetten by hem eerft uyt gegeven,
mette verklaringe vande Zout-meeters alledage
te ontfangen.
IX.                    . .
Welcke Zout-meeters hy itriadick te *g£
woonte fal brengen ende houden, dat fy^l {
en vermeten inne te breecken, om eenich W
te meten, fonder fchrifrelijck confent van '^
Pachter, ofte fijnen Commis, daer van te W»ni|
Ende dat fy dejufte quantiteyt vaft den sou
hun t'elcken dage gemeten, binnen den .ei*^
ge getrou welick aen hem over brengen, daer
den voorfz Pachter ofte fijnen Commis,ηβπκτ
houden fal zijn te betalen van elck hondert o)
over gebracht, drie grooten Vlaems.
Ende fal de felve verklaringe rcritont teflgj
kenen omme de Zout-brieven vanden £ y,
daer mede re confereren, of de felve m ^ ^
ringevande Zout-meeters overeen wn ^
indien hy eenigefaulte ofte bedrocn da« ^
I.
En Pachter ofte fijne Gecommitteerde,
fal ontfangen van elck hondert wit Sout
inde Provincie van Hollandt ende Weft-
Vricflandt gerafineert, 't welck in fijn be-
drijf afgaen fal veerthien ponden van veertich groo-
ten Vlaems 't pont: Ende van'Klijn-Sout negen
gelijcke ponden : Ende van andere meerdere ofte
mindere mate naer advenant, ende dat van den
eerften Kooper of Af-feheper, 'tzy Panneman ofte
andere, wie dattetoock zy, die 't felve vanden eer-
ften Derinc ontfangen, in Tonnen flaen, af-fche-
pen, ofte uyt doen fal, datelick te betalen, ende dit
ibnder eenige cxemptie, niet meer vande VifTche-
rye dan vanyemant anders.
II.
Gelijcke veertien guldens fal de voorfz Pachter
ofte fijnen Commijs ontfangen van elck hondert
wit Souts, 't welck buyten de voorf2 Provincie ge-
foden, binnen de felve gebracht wert,omme aldaer
geconfumeert, verkochr, of op andere Landen ge-
voért te worden , ende dat boven den Convoy-gel-
de daer op geftelt, ofte noch te fixllen, gereeckent
hondert Lunenborger Tonnen, voor een hondert
Lunenborgcr Souts.
III.
Den Pachter of fijnen Commisfal oock ghenie-
tcn al 'tgeene hy fal konnen ontdecken, ende den
rechte genoech zijnde bewijfen, den voorgaenden
Pachter door middel van compofitie of oochluyc-
kinge min ontfangen te hebben, dan volgende
't Placaetendedefe Ordonnantie, mette refpedive
boeten ende breucken ter oorfaken van dien ver-
vallen.
IIII.
Den Pachter fal ten ingaen van fijnen Pachte
vermogen te onderiöccken alle de Zout-keten,
Dennen ende andere vertrecken vande iclve, ende
op te téyekenen alfulck wit of grof Sout als hy al-
daer bevinden lal, om hem daer mede te behelpen
als nae behooren.
V.
De Pachter fal ghenieten alle de profijten ende
voordeden hem by den Placate toegeeygent.ende
hem mogen behelpen mette wegen ende midde-
len inden fclven eeftatueert, om fijnen Pacht fon-
der inbrekinge ofte verkortinge te gebruyeken.
VI.
Geen Steden, Plaetfen, Lichamen van Am-
-ocr page 962-
m            l Gemeene Middete
1 ai nnte gebrekige procederen, volgende den
p£cc op aefen Impoftby ons uyt gegeven.
r Ifirfc hvoockfal verbonden wefen, goet, per-
e.                   % gj j
min ontvangen voor 't recht van defen ïmppnVt zy
in'tafgaen in prejudicie van den toe&omendea
Pachter of Collecleur, ofte anders dkeelelick ofte;
indiredelick, dan naeradvenant van den voorfz
veerthien ende negen guldens, op elck hondett
Zouts ofte Klijnen refpedivelick. Ende dat l)y
om geenderley ooriaecken.ahvaer 't dat de Butge-
meefters ofte Magiftraet.vaneenige Plaetfen huns
bedrijfs,hun beloofden vry te omdragen ende ver·,
excuferen, en fullen ghedoogen dat de voorfz Or-
donnantie ende maniere van inninge ionder on-
fen voorwete ende coniènte by yemanc gheinfrin-
geert worden: Ende indien iy eenige in fractie ge-,
waer worden, die by ordinaire Jufticie niet enfou-
de konncn gerecht worden, dar fy terftont ons,ofte
onfc Gecommitteerde Raden, daer van fulJcn ad-
verteren, ende aenhouden datter in voorfien mach
worden s Ende voorts alles doen, dat goede Pach-
ters ofte Commifen tot confervatie van alle goede
ordre inden opheve van defen Impoft behooren te
doen.
XVL
Den Pachter van defen Impoft fal ghehouden
zijn ten uytgaen van fijnen Pacht, ten verfoecke
van den Pachter die hem volgen fal, hem by eede
te purgeren, dathy tot nadeel, nochtein prejuditie
vanden felven ,'nochte defe Ordonnantie niet en
heeft gehande.lt nochte ghedaen, het zy by ooch-
luyckinge, compofitie ofte anderfints, diréftelick
ofte indireaelick in eeniger manieren.
XVII.
Ende lal de Pachte van defen Impoft ingaen,
den eerften^prilis
           ende wederom eynden
den laetften Martij           beydeincluys.
XVIII.
Op de Conditien ende Voorwacrden iöo in de
Generale als in dcfe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel J aer, omme de forft-
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opren
"e J
IderechtveerdichRegi
fterte houden van
nt hecteentremife ende öntfanck, den felven
l
kla-
pper
en
'L·>a" vi
jetedaf
ancien I
e op fchrijvende, met goede veame vanden Panneman.Schip
"SLman,die 'tfelve gelevertendeontfang
ι crn en fal den Pachter niet vermogen cenich
Α Ivanfijn Pacht, particuliere Steden ofPlaet-
frnover te laten, of voorts te verpachten, maer ge-
houden zijn den felven of in Perfoone, of by fijne
Commifen te bedienen, op gelijcke peyne.
X Hl.
Den Pachter fal gehouden wefen datelijck nae
ie Pachtinge te betalen ten rantcoene cene ftuy-
yer vanyeder guldens, gelijck in andere gemeene
Lants Middelen wort geobferveert, ghelijck oock
demeyningeis, dat in alle voorgaende ghedaen
verpachtingen, niemant daer van en fal wefen ge-
eximeertofverfchoont.
XIIII.
Den Pachter fal gehouden wefen alle Maents te
betalen in handen van den Ontfanger Generael
van Hollandt ende Weft- Vrieflant, een twaelfde-
deel van fijnen beloofden Pacht: Oft by gebreke
van dicn,fal hy ende fijne Borgen daer vooren met-
tct daet worden geexecuteert, volgende de Gene-
rale Ordonnantie vande gemeene Middelen.
XV.
Den voorfz Pachter ende fijnen Commis,fullen
voorts ghehouden zijn, al eer te treden in hunne
Collcfte ofte Pachte , te doen den behoorlijcken
tedt, in handen van den CommiiTarifiên ter ver-
pachtinge,ofte den genen die wy daer toe authori-
ferenfullen:, dat fy defe Ordonnantie ende Inftru-
cftie,cnde het Placaer op defen Impoft gemaeekt,
inalicharePoindenende Articulen, foo vele hun
dieacngaet,fullen achtervolgen, endcegeen qujjt-
fchcidingen en fullen doen,compofitien maken, of
Confumpcie vande Zeep.
Ordonnantie ende Inftrudie, volgende den wekken ten behoede van
de gemeene faecke over al inden Lande van HoUant ende Zeelant ,flaende onder den Gouvernemente
des Princen van Orangien, als hemgedefereert zijnde de Hooge Overigheyt der feher Landen
, op den
eerfien Oftobris
1583. de generale endegemeene Impoftofi de Seepe, geheven ende ontfangen is; Vol·
tffdc 't gemeen Accoort vande Generale Staten van HoUant ende Zeelant Jen believen van Syne Ex~
(el/emiegemaeekt.
Impoft by den Seepfieder betaelt Μ worden.
Des fal geen Seepfieder Seep by den ponden
mogen uyt wegen ,op de boete van thieft ponden,
te gaen fulex hier naer volcht. Ende en fullen gee-
ne Scepe metquaec Traen of diergeüjcke materie
mogen fieden, volgende den, Placate, op de peyne
daer innè begrepen.
item, fal noch van elcke Tonne die binnen den
5. Ζ iij
                      Lande
Nden eerften, fal ten Impofte
betaclt worden van elckeTon-
ne wegende twee hondert en*
de veertich ponden,die binnen
Hollandt fal"werden ghefoden,
't zy of die buyten de felvfe
Landen wert geileten ofteniér,
ei**e AchSnJ » Van halvc Vaten· Vierendeclcn
cn^ndeelkenS naeradvenant. Welcken
-ocr page 963-
·,:
Placateö-A β . Boeek. 9. Tit. 3 . DeeL
t
18],
Lande 'variHolIanr Tal werden geflctenv'tzy oock:
de felvè iriHorllant ofte Zeelant, ofte daer buyten
rsgefödërH betaelt worden twee gulden 't Van hal-
ve Vatejh, Vierendeelön ende Acntendeelkcns nae
adye#an,t. Welcke twee gulden by, den eerften
Kooper al eer hy de felve fal mogen op döcny fal
Worden betaelt ter plaetfe daer die gefleten fal'wor-
den.! Daer toe hy dèri Pachter al vooren gehouden
fal zijn daer van t'adverieren voor't ópflacn van
den felven Seepe,: '
IIII.
Item , fal noch van elck pont Spaenfchc Scep
• die inden Lande van Hollandt gefleten fal worden
by den eerften Kooper betaelt worden, een halve
iluy ver.
V.
Item, nicmant 't zy Uytilijter of andere, en fal
eenigc gcfoden Zeepe by de Tonne,halve Vaten,
Vierendeclen ofte Achtendeelkens , nochteoock
eenrgc Spacnfche Seep mogen op doen, fönder
cerft ende al vooren den voorfz Impoft van twee
gulden ende de halve ftuyver refpeitive betaelt te
hebben in handen vanden Pachter vander plaetfe
der comfumptie, fo wel binnen der Steden als ten
Platten Lande, ende daer van een biljet vande fel-
ven Pachter ontfangen te hebben, welck biljet in
houden fal verklaringe van wien de Seep isghe-
kocht, ende van wat plaetfe de felve is gekomen,
alles op verbeurte vande Zeep, ende de waerde
van dien.
VI.
Ende omme te voor komen alle fraude ende
bedroch die hier inne foude mogen gepleegt wor-
den , foo en fal geen Seepfieder Pachter mogen
wefen, nochte cenige Zeepe by de Keur-Meefter,
Gefwoorens, of anderen mogen doen vollen , ten
zy dathy cerft ende al vooren den Collecteur ofte
Pachter daer van ghcinfniueert ende verwitticht
heeft, op dat hy hem daer by mach vinden , ofte
fijne Gecommitteerde fenden, om de Vaten aen
te tcyekenen, cndedcn Impoft daer van te ontfan-
gen , foo wanneer hy de Zeepe uyt leveren fal:
Welcke uyt leveringchy niet en fal mogen doen,
fonder een uyre te vooren den Pachter gheinfinu-
eert te hebben, op peync dat hy van alle uyt gele-
verde Zeepe ghehouden fal wefen den vollen lm-
poft foo vande twee guldens als fes ftuyvers felfs
te betalen, 't zy of die binnen den Lande van Hol-
landt ofte daer buyten ghefleten fal worden, ende
vande twee gulden by den eerften Kooper die de
felve Zeepe binnen de Stede ende onder de ver-
pachte Dorpen aldaer gefleten fal worden. Ende
fal een die Zeepe koopt om in een ander Stede te
vervoeren ende aldaer te flijtcn, ghehouden wefen
den Pachter vander Plaetfe daer hy de felve Zeepe
ter eerfter inftantic koopt, cautie te ftellen, dat hy
hemden vollen Impoft daer van fal betalen, by
foo verre hy binnen de Maent niet en doet blijc-
ken , dat hy de felve Zeepe ter ghenomineerde
;r van betaelt, Ende fal de SeepficXifJ
den Pachter vermaent zijnde ,ghehoud
cn *tfo
bewijs te doen, waer die gefoden Seep^bhi!
is, ende vande uyt gheleverde Seepeden
den Impoft betalen , van welcke opfehrijvin ï
Pachters reciproce gehouden fullen wefen Rrf*
te houden,ende 't felve andere Pachters vanden
ve Irnpoften in andere Steden fheurdctreqJf
te openen, omme te mogen fien of fy niet «T
deert cn werden, Ende indien daer eenlge Mr'
ware, dathy contrarie dien gcdaen hadde,fi|E
houden wefen tot vermaninge van dcnCollcfest
of Pachter by ecde te verklaren, dat hy geen Zea
meer uyt de fode gevaet en heeft dan hy aen?©
kent heeft. Ende dit alle op de verbeurte ent"
ke van twintich ponden vanxl. grooten teverb.
ten',foo dickwils yemant bevonden wort contra»
gedaen te hebben , of in weygeringe te weiene
eedt te doen, Tegacn een derdendeel ten beboete
van den Officier of Deurwacrder die de cxecuiit
doet, een derdendeel ten behoeve vande gemetst
faecke ende Armen , ende 't derde derdendeel i«
behoeve van den Aenbreneer.
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft.falw.
houden wefen t'eynden alle acht dagen tcbetaka
ten Comptoire vanden Ontfanger Generacl
een gerecht vier-en-twintichfte deel van fijnen bt·
loofden Pachte, oft by gebreke van dienfald'Ont·
fanger 't felve mogen doen executeren endeiniien
aen den Pachter of fij nen Borgen, naer vermelden
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
VIII.
De Pachter ofte fijne Gecommitteerde fal op
deaenkomfte fijnder-Pachte tot allen Uytflijws
gaen peylen, omme den Impoft der voorfz wet
gulden t'ontfangen, van alle de Seepe inde peyta·
ge boven *t achtendeeltgen bevonden: Midtscai
den Pachter ten uytgaen fijnder Pachte gehoudts
fal wefen gclijcke afpeylinge te gedoogcn,enderf·
ftoir te doen van den Impoft inde fclvc peylinp
bevonden zynde.
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft inga»,
opten eerften O&obris 1583. eerftkomende me-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden dencc»-
ften Aprilis daer aen volgende, metter Sonnco
opgangh.
Op de Conditien ende Voorwaerdcn, foo ;n«
Generale als in dcfe particuliere Ordonnantie*
grepen, is Pachter gebleven van defen Impow
voorden tijdtvan fesM*nd*|
omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekept by *G
committeerden, opten
ι '
10
<ί.Λ' Ordonnantien ende Inftru£Hen, Folgmsdewkketfidertden^
1605. tot den kflen Mdert 1633. incluys, alle halfjaren, tewten in April ende 08&r,tc*
i;d vande gemeene faecke, over al inden Lande van Hollandt ende mfl-Vrieflandi\%*»**β* $
-ocr page 964-
Gemeene Middelen^* Zcepe.              i8j7
êfide den confente vande Staten -vande felven Landen gheheven ende geinnet is den Tmpofi van drh
tulden vier fiuyvers
, endet'/edert April16x3. fes gulden achtfiuyvers, op de Confumptie vande
Ëßß
Zeep
Brief, geteyekentbyden Zeep-fiederof Zeep-ver-
kooper die de Zeepe verkocht heeft, ofuytfendt,
over gefonden werde, inhoudende de nombre van
de felve Seepe, ende waer die gedeftincert is. Ende
in gevalle den Schipper of Schuyt-voerder ecnige
Seepe onder wege wilde uyt fetten of over ferten,
fal gehouden wefen den Pachter van elcke placrfe
dacr hy die uyt fettet.eerft te vertooncn den voorfz
Brief ofte Atteftatie, ende opren rugge te laten
teyekenen de quantiteyt vande uyt gelette Seepe:
Offoo den Pachter of fijne Gecommitteerde niet
by Huys of voor handen is, fal 't felve daer op laten
teyekenen by den Secretaris vande Plaetfe , ende
by gebreke vanden felven, by twee geloofvvccrdige
Peribonen, die aen nemen fullen 't felve den Pach-
ter of fijne Gecommitreerde aen te ghevcn , Ende
komende ter ghedeftineerde Plaetfe, en lal geen
Seepe mogen opflaen of over boort fetten, voor en-
de al eer hy den voorfz Brief of Atteftatie den Pach-
ter vander felver Plaetfe, of fijnen Gecommitteer-
den in handen fal ghelevert hebben , al opte ver-
beurte vande in geladen Seepe, ende dat dacr-en-
boven den Seepfieder ofte Seep-verkooper noch
fal vervallen in een boete van hondertgulden,ende
daer en boven noch gefufpendeert te worden van
hunne Nceringe voor den tijde van een Jaer. Ende
de Schippers ofte Schuyt-voerders contrarie doen-
de,fullen verbeuren hun Schip ofte Scbuyte.daer
mede fy de Seepe hebben vervoert, Alles t'appli-
ceren alsïn't Placaet is geexprefleert, ende daer en
boven arbitralick gecorrigeertte worden naergelc-
eentheyt vander faecke.
ë J             vu.
Den Pachter ofte Colledeur fal aen handen vart
den Commiflarisden behoorlijckcn cedt doen.dat
hy nochniemandtvan fijnen wegen, niet anders
dan de volle gerechtighey t van defen Impoil fullen
ghenietcn, ende dar hy noch nicmant van fijnen
wegen met niemanden en fullen compoferen ofre
conniveren in ecnigcr manieten, op peync in den
vijfthienften Articule vande Generale Ordonnan-
tie begrepen, foo wel jegens den Pachter ofte Col-
Jecleur te executeren, als jegens den geenendie
rnet bcm of ycmant van fijnen wegen compofitie
ofte uytkoop acngaet.
VIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, lal ge-
houden wefen t'eynden alle acht dagen te beta-
len ten Comptoire van den Ontfanger
een gerecht vier-en-twintichftedeel van fijnen be-
loofden Pachte,of by gebreke van dien, fal d'Ont-
fanger't felve mogen doen executeren ende innen
aenden Pachter oft fijnen Borgen, naer vermelden
endè inhoudt vande Generale Ordonnantie.
IX.
Den Pachter of fijne Gecommitteerden , fal op
d'aenkomfte fijnder Pachte, tot allen Uytflijtcrs
gaenpeylen, omme den Impoft der voorfz 6 fes
guldens acht fiuyvers
t'ontfangcn, van alle de Secpc
inde peylingen boven 't Achtendeelkcn bevonden,
mits dat den Pachter ten uytgaen fijndcr Pachte,
gehouden fal wefen gelijcke af-peylinge te gedoo-
gd»
Nden eerften, fal ten Impofte
betaelt worden van elcke Tonr
ne Seeps, wegende twee hon-
dert veertich ponden, die bin-
nen Hollant ende Weft-Vrief-
lant fal werden ghefleten, 't zy
of die buytcn den Landen fal
, ecfoden, of dacr binnê é fes guldens achtfiuy-
Ende van halve Vaten , Vicrendcclen, ende
ffircndcelen naer advenant. Welcke ifesgul-
l in acbtfluyvers,
by den cerften Kooper al eer hy de
fcUlmogen op doen, fa worden betaeldt ter
lItfen daer die ghefleten fal werden, dacr toe hy
IL pachteral vooren ghehouden fal zijn daer van
ie voldoen voor 't opflaen vande felve Zeepe.
Des fal geen Seepfieder æ of Groter, Seep by de
ponden mogen uyt wegen, noch by deur-gefaegh-
ic Kinnekensof anderfints te verkoopen, dan al-
leen mettcgeheeleTonne,halve,vierendeelen ofte
Kinntkens, fulcks die ghekeurt of ghebrant zijn:
Nochteenfal niet vermogen ecnige Zeepe uyt fij-
nen Por-huyfe, of anderfints aen fijnen Huyfe an-
nex zijnde, te mogen verkoopen of laten verkoo-
jpen, opteboete van twintich ponden, te gaen
ij'cx hier na volght.
III.
Item, fal noch van elck pont Spaenfche Seep
idieinden Lande ghefleten fal worden, by d'cerftc
Kooper betaelt worden een blanck.
IIII.
} lm, m/alniemant, 't zy Zeepfieder, Grofier, Üyt-
Ifitjttrof'durfere, een/geghefoden Seep by Tonnen, halve
sftt(nxVterendeelen , Achtendeelen, noch oock eenige
Sfwnfcke Seep mogen in eenige Huyfen, Schepen, Wa-
|g«fjMuiten, uyt ofte ïnflaen, dragen, reppen, roeren
f çßøçÌß) oock vande eene Schuyt in d'andere overfet-
\ ttl>Joniereerft ende alvoorens daer toe een biljet vanden
ffttr 0n' fangen, ende den voorfz Impofivanfes gul-
énechtfiuyvers re/peclive betaelt te hebben, in handen
Vanden Pachter vande plactfe der Confumptie, foo wel
Imntade hefloote Steden
, als ten Platten Lande, op de
mtm van dertich gulden van veertich groot en te vcr-
l
«"«é ofyeder Vat 't zy groot ofkleyn. Ende fullen de
l/V !" þâ'mte vandeCommijfarifenende Magi-
MnMer 't noodigk gheoordeelt wert, Colletleurs ter
^merplaetfe moeten /lellen.
ïnd                        V·
beS3m["cte voorkomen alle frauden ende
d'cn'/ dlCnictinnefoudc mogen gepleegt wor-
ran fiJ? . ?cen Zeepfieder, nochte yemandt
Paditerv jf*
Pacnter mogen wefen, 4 o/te den
Me&Jl,'en lmP°^f1}^ Medeflander, Borgen,ofte
ar>Mp mogen verkoopen.
5
Ende \c                 ^ '*
cc Scepedf mCn bevincdac door 't vervoeren van
<fecrt faJda
           pdft gro°telijcx wort ghefrau-
f* mógen T™6 van nu voortaen egeene See-
andcre■ in J°j &hevocrt uyt d'cen plaetfe inde
1012V darTk ^uanriteyt dan cen laft t'efTens,
oneffens wettelijcke Atteftatie ofte
-ocr page 965-
é Sa8            Placaten. 3.Boeck. 9.Tit, j.Dcel.            ÷«
gcn.ende refbir te doen vanden Impofl: inde fel ve ilen Septembris daer aen volgende, mm
peylinge bevonden zijnde
Van defen Impofl: en fal niemant vry nochte ex-
empt wefen, dan die inde Generale Ordonnantie
ilaen begrepen.
             l
XI.
Ende fal de Pachte van dcicn Impofl: ingaen,
opten eerften Aprilis i632.eerftkomende, metter
Sonncn opgangh, ende weder eyndigen den laet-
nen nnaeraanoh                                           c"ïoc
0.-V-
nen ondergangh.
XII.
OpdeConditicn ende Voorwaerden
indï
Generale als in defe particuliere Ordonna
grepen, is Pachter
iv 'i-nvandeienlmpoft
1*
voorden tijt van fes Maendê,ommedefonïrlUe
Des t'oirkonden is defen geteyckent by d
committeerden vanden Heeren Statpn ™ f"
i. Defen Impofl is inde voorige Ordonnantie ffedert den] ar e 160 <$ tot den kflen Maert 1623 inclwjs maer
gulden vier iluyvers. Dochprima Aprilende vervolgens tot fes gulden acht üuyvers^eW;/.
2. Ampliatievan Jpril éâô,÷.
}. Dit Jrtijckelis April 1632/00 verandert: Be voorgaende Ordonnantienfeggen: Item, niemandt 't 2«í
ilijter ofte andere, en fal ecnige gefoden Seepe by de Tonnen, halve Vaten, Vietendeelen, Achte!
deelkens, nochteoock eenige Spaenfche Seepe mogen halen, of uyt eenige Seeperyen, Schen?'
Schuytenof Wagens doen uyt dragen, reppen, roeren ofloiïen, fondereerft ende al voorend
voorfz Impofl: van drie gulden vier ftuy vers refpe&ive betaelt tehebbenin handen vanden Pacht"
vander plaetfe der confumptie, foo wel binnen den Steden als ten platten Lande, ende daer ra!
. een biljet vanden felven Pachter ontfangen te hebben : Welck biljet inhouden fal verklaring van
wien de Seep is gekocht, cnde van wat plaetfe de fclve is gekomen.
4. April1614 by gekomen,
·). d'Ordonnantien voor April'1624 vervolgen alhier é Ende fal een die Seep koopt om in een ander Stee
ofte ten Platten Lande te vervoeren , ende aldaer te flijten, ghehouden wefen den Pachter vaixki
plaetfe daer hy de fclve Seepe ter eeriler inftantie koopt, te leveren een biljet van den Pachtervja
de plaetfe daer hy de felve wil brengen, ofte by ghebreke van dien cautie te ftellen dathy hem dea
vollen Impofl: dacr van fal betalen , by foo verre hy binnen een Maent by een biljet als vooicnniet
en doet blijeken dat hy de felve Seepe ter genomineerde plaetfe fal hebben gebracht, ende den im-
pofl: daer van betaelt. Ende fullen alle de Pachters vanden voorfz Impoit gehouden wefen te hou-
den pertinent Regiiler vande Zeepedie henluyden fal aen ghebracht worden cnde 't fclve andere
Pachters vande fclve Impoften in andere Steden t'heurder requifitie te openen, omme te mogen
fien of fy niet ghefraudecrt en werden. Ende dit alle opde verbeurte cnde breucke van twintich
f
nden van xl. grootcn te verbeurcn,foodickwilsycmant bevonden wort contrarie gcdaeri teheb-
Ende en fullen cgeen Seepfiedcrs geene Seepe mogen uyt leveren min dan een lailt'effens.
omme binnen den Steden ofte ten Platten Landen geileten te werden, voor ende al ccr hem ra-
toont werde een biljet vanden Pachter, dat den Impofl betaelt is: Nochte en fullen egeene Schip-
pers of Schuytlicden eenige Seepe mogen loiTen, ten zy hen eerilblijcke een biljet als vooren.dai
den Impofl: dacr af betaelt is, opte boete van fes ponden te verbeuren , op elck Vat 't zy groot ofi
kleyn.
6. ■ Ü Ordonnantien voor April 162 3 feggen: drie gulde ç vier iluyvers.
3. Ordonnantien s volgens mlchg tfedert April 1633 totx &5 5 · m^l)
den Impofl opte Zeep verpacht is.
Seep binnen eenige vande Vereenichdc Provin-
ciën ofte gheafïbcieerde Landen fal in brengenen
fal met de fclve niet mogen vernachten, voor en-
al eer die aenden Pachter of Collefleur isaen #î
ven, opte boete van hondert gulden. Noch en
geen Seep mogen loiTen voordat hen vertoon^·
worden een biljet van den voorfz Pachter, huw
dende de quantiteyt van dien, op de verbeurt *
Schip ofte Schuyt, midtfgaders de in gfcw
Seep, ende bovendien een· boete van tvvcci
dert gulden.
III.
Noch en fullen geen Seepfleders.i <^'gCJv
fiers van Seep, eenige Seep mogen uyt lev . ^
of de felve binnen 't refort vande v<^f n"fnclil
werden ghefleten , of datfe binnen deie:r ^
ofte inde andere vande gheumcerdc iw' ^
daer buyten fal werden gevoert, íïá« pacbt{1
van vertoont fal werden een biljet vanu*
I.
1 En Pachter fal ten Impoft ontfangen van
i elcke Tonne Zeep, wegende tweehon-
dert veertien pont, die binnen Hollandt
ende Wefl-Vrieflandt fal ghefleten cnde
gheconfumeert werden, fes gulden acht iluyvers:
Halve Vaten,Vierendeelen ende Achtendeeltgens
naer advenant: Wclcke fes gulden acht fluy vers,
by den eerften Kooper,al eer hy de felve fal mogen
op doen, fal worden betaelt ter plaetfèn daer die
ghefleten fal worden, dacr toe hy den Pachter al
vooren gehouden fal zijn dacr van te voldoen voor
't opflaen"Vande Seep: Ende van elck pont Spaen-
fche Seep een blanck, ifonder onderfcheyt, van wat
plaetfèn ofte quartieren die fouden mogen werden ghe-
bracht
, het zy nae advenant de Inlantfche ofte Spaenfche
Seep,yeder in ftjn foorte ofte nature.
11.
Den geenendie eenige ghefoden of Spaenfche
-ocr page 966-
0 - Λ              Gemeene Middelen^
A„« rcfidcntie, inhoudende de quantiteyü, cnde
* \Tn ende op wat plaetfe de felvc fal worden
8°Γΐϊόο de boete van fes hondertgulden,endc
& ÏÏrNeeringc ghefufpendecrt te werden den
SJ ieens Mard-dagen op die manieren quahjck
Ι iifclonnen worden, fullcn fy vermogen jegens
&dagc„,KniCojrP.oire!ande„P^terve,
Zeepe.                *$4*
vande Vereenichde Provinciën ofte Geaf-
e Landen , ofte buyren de felve vervoerc
, voor ende al eer dat daer af gehaelt is een
lick biljet van affchrijvinge vanden Pachter
lledeur, inhoudende de quantiteyt vande
met expreflieop wat plaetfe, aen wat Per-
ende met welcke Schipper de felvc werde
en, welcke Seep mede meteen gefwooren
Arbeyder als vooren fal moeren gebracht worden,
op gciijcke boeten: Ende fal den Pachter genieten
van elck biljet van dien, een halve ftuy ver.
VIII.
Alleordinaris Mard ende Veer-fchippers, ful-
len gehouden zijn in 't begin van elck termijn cau-
tie te ilellen, datfe de Seep daer op de felve af ge-
fchreven zijn, ende by haer ge voert werden, ghe-
trouwelickfullen heitellen ter gedeilineerde plaet-
fe , ende fullen volftaen mogen, midtsdat fy alle
rcyfe haerder wederkomfte met biljet van den
Pachter, ofte des felfs Colledeur, daer fy de Zeep
fullen hebben gebracht, moeten doen büjcken aen
den Pachter of Colledeur daer fy de felve Seep ful-
len hebben in genomen ,dat de nombre vande in-
ghcladen Seep aldaer is ghekomen. Ende ial den
Colledeur 't felve op fijn Regifter moeten iuyve-
ren, ende de biljetten liaiTeren, op peyne fo eenich
Schipper ofte Schuyt-voerder in gebreecke bleven
het biljet ofte biljetten over te leveren binnen een
Maent van 't gene binnen de Provincie blijft, ende
binnen twee Maenden van't geene buyten de Pro-
vincie gaet, fal verbeuren voorde eerfte reyièthien
Carolus guldens, ende niet te min de naeftvolgen-
de reys het biljet ofte biljetten aen den voornoem-
den Pachter ofte Colledeur te behandigen, op de
boete van vijf-en-twintich gulden, ende foo de fel-
ve
voorde derdereyfe infgelijcks in gebreecke bly-
ven, op fufpenfie van haer Veer.
IX.
Item, fooyemandteenige Seep quame cekoo-
pen, die hy felfs wilde voeren, ofte door een ander,
geen ordinaris Marcktofte Veer-Schipper zijnde,
ioude doen vervoeren, fal gehouden weien hem te
addrefleren aen den Pachter ofte Colledeur vande
Plaetfe daer hy de Seep fal in nemen, ende hem
leveren een biljet van den Pachter ofte Colledeur
vande Plaetfe daer hy de Seep fal willen fcynden,
ofte by gebreke van dien, te vertoonen wettelijcke
Atteitatie van den Schout ofte Gerechte vande
Piaetièdaer hy woonachtich ende fijne refidentie
houdende is, de welcke vertoont zijnde, fal hem,
den Pachter gheven een biljet om de Seep te mo-
gen laden, ende fal den voorfz Perlöon gehouden
wefen wederom te leveren een bilj et aft recepüTe,
ende haer voorts moeten reguleren na 't geene dat
in't voorgaande Articul den ordinaris Schippers
is geordonneert, op gelijcke boete. Maer in geval-
le hy geen van beyde voor hem en brachte, fal ghe-
houden wefen Cautie te ilellen, dat hy de Seep ial
brengen ter Plaetfe daer hy de felve heeft doen a£
fchrijven, "t welck hy binnen behoorlijcken tijdt
ende recepiiïè als vooren, fal moeten doen büjc-
ken, ofte by faute van dien fal den Cautionarisden
Impoft daer van moeten betalen aen den Pachter
daer de Seep is afgefchreven.
X.
Soo yemandt buyten den ringh va nde yerpach-
6. Α
                         tinge,
„de Perfoon aen wien de Seep gebracht fal wor-
L „ clcke biljetten de Seepfiedersgehouden ful-
L'zin te vullen, ende cene aen den Schippertc
laten
mits alfulcke Seepfieders gehouden werden
e e
felve Seep, met gefwooren Arbeyders te laten
preken, cnde binnen twee dagen daer nae van 't
necne by hem verfonden fal zijn, metten Pachter
fe fuyveren, op peyne voor de eerite mael des vcr-
fbcht-zijnde, ende in gebreke bevonden, rer fem-
me van vijf cn-twintich ponden van vcertich groo-
ten Vlaems te verbeuren, voor de tweede mael
vijfden pont, cnde voorde derde mael weder vcr-
focht, ende in gebreecke gebleven zijnde, gehou-
den te werden als Fraudateurs , ende gheftraft te
werden mer de boeten tegens de Fraudateurs hier
vooren geftelt: Ende fullen de voorfz Seepfieders
ι mie Griffiers, niet minder t'effens mogen verkoo-
pen ofte uyt leveren, als een half Vierendeel ofte
Achtendeeltgen, op de boete van hondert gulden
tetckens te verbeuren, ende tot gerief vande Seep-
fieders fullcn de Pachters gehouden zijn foo veel
Colleöeurs ende Comptoiren te ilellen , als de
refpective Magiitraten fullen goet vinden.
1111.
DeGroiïiers van Seep, en fullen geen Seep mo-
gen in ilaen, voor ende al eerfy de felve aen den
Pachter ofte Colledeur hebben aen gegeven, ende
biljet daer van ghehaelt, mede op de boete van fes
hondert guldens, cnde van heure Neeringe ghefu-
fpendeert te worden den rijdt van een Jaer.
V.
r Ende fullcn de voorfz GroiTiers moeten aen wij-
jen alle de Seep die fy ten ingangh vande Pacht
Iuifcn hebben, om by den Pachter op gheteyekent
te !Vor^en' fondcr eenige daer van te verfwijgen,
Jpdc verbeurte vande Seep,ende een boete van
tonden gulden op elck Vat datfy verfwegen,ende
p'« aenghegeven hebben, van welcke Seep de
««z GroffiersfulJenghemaeckt werden Debi-
™fs.mitfgaders vande Seep die fy na datum ful-
nomtangenendeinflaen,omdefelvebyaffchry-
c te m0etcn verantwoorden.
End                      V L
tatofii? c fraude die tot nocn toe in deien
άη fJWfc8ht'tebetcr verhoedtfoude wer-
henvantï· 'binnendcbeilootcn Stedcn.of Vry-
fl*n Scen °n (den Haegh daer onder gereet*ent)
** -ais EÜj3*?*!?0 Huvs
gebracht: mogen wer-
^n thien m u 8hefwoorcn Arbeyder, op de boete
gulden, ende verbeurte vande Seep. ?
t j i                   VII.
rdcrVaudlf°° d?0r 'c vcrfe«den ende af-fchrijven,
en & van η l" efen Imft ziJ" ghepleeght, foo
r^onden"rVOOrtlcn Seen SeeP mogcn werden
cn
ofte verfcheept, het zy of de felve bin-
-ocr page 967-
\%$τ           PIacatea~>. 3-Boeck. 9.Tit* 3.Deel.           ,e
tingcdaer hy onder forteert, uyt eenigc vande ge- de verbeurte van xxv. gulden van elckbilieM
gecafleert wert over gelevert.                     at°R·
XV.
Den Pachter fal ten ingangh van iiinc parL
alle Uytilijtersgaen peylen, om den voorfz?ü
u nicerde Pro vinden, ofte gheaflbeicerde Landen,
een Vat Scep ende daer beneden haelden ofte ont-
fingh, fal daer van den Impoft betaclt worden,ofte
cautie voor gcftelt moeten worden, aende Pachter
ter plaetfe vande uyt leveringe, ten ware daer van
aen hem gelevert werde een biljet vanden Pachter
ofte Colleéteur vande plaetfe daer dcfelve gceon-
fumcert fal werden , ende fal den Pachter vande
Seep■*, daer van hy den Impoft heeft ontfangen,
moeten geven een biljet dat den Impoft daer van
betaclt, ofte cautie daer vooren ghcftelt is, welck
biljet over ghelcvcrt fal worden aen den Pachter
daer de Seep fal worden ghebracht, al eer men de
felve fal mogen op doen, op de boete van fes gul-
demEnde fal den Pachter by het aenbrengen moe-
ten gheven een biljet vande Seep die inde Steden
fal worden op gedaen, omby de gefwooren Arbey-
ders ghewrocht te worden, ende fal alle Maenden,
ofte foo dickwils als 't hem goet dunckt ,,den Im-
poft mogen ontfangen van den Pachter daer de
Seep is gehaelt,voor fo veel die by hem ontfangen
is , midts dat voor de colle&e ende ontfangh van
penningen, ghekort fal worden den achtften pen-
ninfih.
'                         XI.
Van alle Seep die buyten de geünieerde Landen
fal werden vervoert, fal daer van moeten ghetoont
werden een Afte van Convoy öf Licent-meefters,
dat 't recht daer van isbetaelt,ofte aen geteyekent,
al eer daer van by den Pachterofte Coile&eur een
afflach-ceel fal werden gegeven.
XII.
Item,foo yemant eenige Seep op 't Leger wilde
voeren, om by de Soetelaers gefleten te worden,fal
hem moeten reguleren naer dat andere Seep-han-
delaers te lafte wort gelcyt, uytgefondert dat hy in
plaetfe van 't biljet, by Atteftatie vanden Commif-
faris vande Schepen, ende Geweldige, ofte die by
hare Ho: Mo: of der felver Gedeputeerde, als dan
fullen werden gheftelt, fal doen blijeken die felve
Seep aldaer gekomen ende geloft te zijn.
XIII.'
De ghefwooren Seep-werckcrs, en fullen geen
Seep binnen yemandts Huys ofte Erve, ofte in ee-
nige Schepen, Schuyten, Wagens ofte op Karren
mogen brengen ofte wercken.ten zy dat haer daer
van ghelevért is een biljet, inhoudende de quanti-
teyt vande Zeep die fyluyden wereken, op de boe-
te van thien gulden op elck Vat dat iy fonder Ceel
ofte biljet hebben gewrocht, ende gedeporteert te
werden van haren dienft.öfte andere arbitrale cor*
re&ie, naer gelegentheyt van faecken: Ende fullen
de voorfz Arbcyders ghchouden wefen, de Ceelen
vande Seep, die binnen de Stadt ofte Vryheyt van
dien fal blyven, des anderen daeghs,al eeriy om
ander werek mogen loten, of in ander werek mo-
gen treden, te brengen aen den Pachterofte Col-
lecteur. 4
XIIIÏ.
De Zeepficders fullen ghehouden wefen alle de
biljetten vande Zeep die iy uyt leveren , met
Inét ofte roode Aerde te doortrecken, ofte ten hal-
ven te fcheuren,op dat men fien mach datter eens
Seep op is uyt gelevert ,ende alfoo gecalTeert te le-
veren in handen vande ghefwooren Arbeyders, op
vande afgaende Pachters te ontfangen, van J
Zeep die hy boven 't Achtendeeltgen tori!!
Huyfen fal bevinden, midts dat hy ten uvtp f
van lijne Pacht, gelijckepeylinge moetKè?^'
moctgedoogeBo:
XVI.
Ghelijck mede den Pachter tallen tyden 1
hem fulcks goet ende noodich dunckt met Ν
ris ende Gctuygen fal mogen gaen peylen cÏÏ
onderfoeckinge doen, tot allenden genen die h
met Zeep te verkoopen geneeren, fonder dat U
yemant daer tegen fal mogen ftellen ,opde boer,
van xxv. guldens.
XVII.
Den Pacjiter ofte Colledeur van dcfen Impoft
en fal niet vermogen geduyrende fijne Pacht»
nige Groflèrye ofte uytflijtinge van Zeep te doen,
opte verbeurte van twee hondert guldens
XV III.
Van defen Impoft fal nicmant vry ofte exernw
wefen , dan die inde Generale Ordonnantie ψ
begrepen. Ende fal den Pachter vande eerfte vet·
pachtinge ghehouden wefen, aen alle Seepfiedm
ende Groifiers van dien , binnen de Stade /ynda
verpachtinge, te leveren een Ordonnantie van dc-
fen Impoft, op datfe naer de felve heur fullen heb-
ben te reguleren, ende de Schippers, ofte die Seep
willen vervoeren daer van onderrechten, opdat
naedefe niemant eenige ignorantie fal hebben te
pretenderen,
XIX.
Den Pachter ofte Colledeur fal aen handen van
den Commiiïaris den behoorlijcken eedtdoen.dat
hy noch nicmandt van fijnen wegen, niet anders
dan de volle gherechtigheyt van defen Impoft &1
genieten, ende dat hy noch niemant van iijneoi
wegen met niemant fal compofcren oftecor.nive-
ren in eeniger manieren, op peyne van fes honden
guldens te verbeuren, foo wel jegens den Pachtct
ofte Colleöeur te executeren, als jegens dengenen
die met hem ofte yemant van lijnen wegen eom·
pofitie ofte uy tkoop aengaet. Ende indien yemant
van defen Impoft compofeert, fullen de andere
Pachters de felve daer over mogen bekeuren, ende
hunne a&ie ter eerfter inftantie mogen interneten
voor de Ed: Heeren Gecommitteerde Raden 1
de refpe&ive quartieren daer de compofitie is g
daen ofte gepleeght.
XX.'
Den Pachter fal al-om'me daer 't hem g*
dunckt, mogen ftellen Wachten, om te w&
ende te vifiteren of geen bedroch en is ghcpjew> ·
op de boeten van xxv. gulden, foo yemanai
gunt voorfz is , weygerich wert bcvonc
welcken eynde allc'Öfficieren,'tzy van wat 0
tieren, Steden ofte Dorpen die foudc; njogen r
bclaftende bevolen wert, op den eedcDyn ,
den in't ftuck hunder Officie gdacn.dan)
tyden, des by den Pachterofte 0*»»TJ φ
zijnde, de felve fullen doen alle noipe» ^
ftentie, daer inne fy volgens den Placaw,
defe Ordonnantie gerechtight zijn.
            pen
-ocr page 968-
Gemecne Middele
1845
Comptöirevan den Ontfangef
een gerecht acht-en-veertichfte deel van /Ijnen bé-
bofden Pachte, oft by gebreke van dien fal d'Ont-
langer 'tielvemogen doen executeren ende innen
aen den Pachter oft fijnen Borgen, naer vermei-
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
XXIII.
Ende fal de Pachte van defen lm poft ingaen
opten eerften OAobris
         eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden clen le-
llen Septembris
         daer aen volgende, metter
Sonnen ondengangh,
XXIIII.
Op de Conditicn ende Voorwaerden, ibo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, ommedefomme van
Des t'oirkonden is defen getcyekentby den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
:
1844-
XXI.
Den Pachter fal ghehouden wefen inde groote
j daer de Hceren Commiflarifen ende, Ma-
5 fïnf.ilcx eoecende noodich vinden,te fteilen
g te meer Collecleurs apart, die ter plaetfe, en
.
fülcke uyren als 't hen geordonneert lal wor-
cn°Pte moeten fitten tot gerief van een veder, fop
,\ Burecrs,Ingefetenén, als andere, ende fal daet
ïiSThenouden wefen te houden goet ende
S nent Regifter van alle de Secpdieuyt iljn be-
E foobinnen defc geünieerde Provinciën fullen
werdenehevoerr: welck Regifterfy tallentyden,
de5 by Je Pachters verfocht zynde, fal moeten
oenen op de boete van hondert gulden te verbeu-
Jn foo hy weygerigh is 't felve te doen, mits dat
de lieten die door 't openen vande Regifters wer-
den ontdeckt ende achterhaelt,gedeelt fullen wer-
den half ende half
XXII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen alle acht dagen te betalen ten
AmplidtievanOftoher-\6<yl*                     . a! :ï ' ■...'.):
mt;
08der1640 by gekomen,                                     ■■'■...;
iOrdonnantie van Oclober 1637. tot ultimo. September 1638 incluys, /eggen alhier : Ende en fal geen Zeep
uyt de Pothuyfen of Kelders, voor, of onder de Huyfen vande Zeepfieders ftaende, geen Seep mo-
gen worden verkocht, op peyne van vijftien guIden, ende de verbeurte vande £cepe ;
, irmfiOrdonnantie van Oclober iG^j.totultima September 1638incluys rvervolgemalhier: £nde fullen al
de biljetten ghehaelt werden, by de Luyden felfs, of haerluyden eygen Dicnilboden, ende op haer
cygen naem, ende nergens anders ghebrachc, als ter plaetfen op wiens naem het biljet is ghehaelt,
Dochiijn beyde Je voorfz. ArtijckelenOiïoberiiSfè weder uytgelifht, r
            '\-~)~',.
ί Zeep vande twaelfftuy vers.
Ordonnantie ende Inftru&ie, of de Qontribmie ende Opbeve vanden
Impofi vande twaelfjluyvers op elcke Tonne geepe, dié van wegen den Staten van Hol la ηt ende fVefl-
Vrïeflant, tot onderflant vander Oorloge, inden [elven Provincie geheven ende ontfangen is t'federtden
Jare léojtof i6fóinc,tyjsA 2 At
«HS V γ ti'· '<
                        *:7< Q'j'j
I.
cjoen vollen ofte vaten, ten zy dat hy een uyre daer
Ndcn eerften, fal ten Impo.,
etaeitwor-
te yooren den Colledeur pfte Pachter daer van
den op elcke Tonne Zeeps,wegen(je twee
f-Ψ "ondertende veertichijonden.die Binnen!
«ghcunieerde Provinpien ghefoden fal worden,
Γ»ende van halve Vaten, Vierendee-
KAcT* ^^er advenant, welcken
°i den Zcepficder betaelt ïal worden.
II                                 J
fcutTmeaI]efraudeh te verhoeden, foo enJ
u)Cnlp5e(!er Seep b^de nden m°sen
ruJckshici■ 1 C Van         ponden, te gaen
r f ï                                                            4 i-*r«
^deallcd
geinfmueert ënde verwitticht heéft,op dat hy hem
daer by mach vinden, ofte fijnèGecommitfeerde
te feynderi.+ ornriie de Vaten ach tè teyekenen,
eridf; den Impoft ,daèr van te phtfahgen, foo wan-
ne^ei: hy^e^Tèep uyt leveren fal. ÉndéΜ de Pach-
;,t|^ljrjc)ge,n,'gaejrjt je« Hm^ieyaii.allé Se^njèders*,
. ömnieXe $ψ\,fff fy itoocjén_', gheftopekt hébben,
* 'ofte beginnen 'te ftoockeri: óóck omrnè te bfefien
hoe veel Tonnen fy van heure ghefoden Seep uyt
ghelevcrt fullen hebben, omme 't recht van den
Inipoftnae vermogen der Ordonnantie daer van
te ontfangen, welck recht fy gehouden fullen zijn
^ajkffkende, by gebreecke van, dien fal
met'itqvijs van BÜrgèmëeftérén'.Ïy ee-
frödV den Kèur-meèfteren mogen in-
?teèdieei^n' tèn\huyfe vande onwillige beraelders,
gene Seepe te keureiVterviÜEÏPe ^at fy ^en Pach-
ter fullen nebben voldaen.
                         »
. Y·
.j^jEr^or^rrieaJle fu'fpitie te weeren, de Seepfie-
i feifti êkfW^en wefen, tot vermaninge van den
, Cpileclpur pi Pachter",%'eede te verklaren, 1 dat
By geen "Seep meer uyt de zoöde gevaet, ofte doen
6. Α ij                   vaten
odeurs vand · £eePe Vdfen Pachïets öfterCot^'
poft*oIdenon^rfz twaclf ftuy vers>egcenen lm-
.-*,:      ■>*                                                 TT
llcrs. Gefwoprens ojte^efe jnogéni
i
-ocr page 969-
Placaten-». a.Boèck. 9.Tit. 3.Deel
tï&
«4,
vaten heeft, dan hy aen den Collecleur of Pachter
aen gegeven en heeft,mirfgaders oock niet verhan-
delt en hebben tot voordeel ofte prejudicie vande
afgaende ende aenftaende Pachter refpedive, di-
redeiick bfindireclelick: te weten, omme minder
te geven dan twaclfftuy vers vande Tonnc, op de
verbeurte ende breucke van hondert ponden van
vcertich grooten te verbeuren, fo dickwils yemant
bevonden worde contrarie gedaen te hebben, of in
wcygeringe te wefen den eedt tcdoen,ende boven
dien een Jaer ghefufpendeert te worden van hare
Necringe.
Vi.
De Pachter noch Colleéteur en fal niet vermo-
gen gheduyrende fijn Pacht ofte Collede, de Nee-
ringe van Zeepfiederye te doen, noch oock parr,
deel of compagnie hebben met de gene die de fel-
ve Neeringe fullcn doen, % daer varthy gehouden
fal zijn hem by eede te purgeren des vermaentof
verfocht zijnde.
VII.
Van ghelijcken en fullen geen Provinciën, Ste-
den, Plaetfen, Lichamen van Ambachten of Ge-
meenten, vermogen defe Pacht aen te flaen, dire-
clelick óf indireclelick in eeniger manieren: Ende
fal den Pachter gheho uden zijn by eede te verkla-
ren, dat hy den ielvcn Pacht voor geen Provinciën,
Steden, Plaetfen, Lichamen van Ambachten ofte
Gemeenten gepacht en heeft.
VIII.
Den Pachter of Collecleur fal ghehouden zijn
naeuwe toeficht te nemen op 't vaten vande Zee-
pe, ende in geender manieren toe te laten dat ye-
mant eenige Zeepe vuile ofte vatefonderhemaen
te gheven, fulcks hy oock felve fal mogen prefent
zijn, of yemandt committeren, om de, Zeepe in 't
Vat te fién flaen, ende dan als eoet ende pcrtinentT
Regiftétte houden, op de verbeurte van hondert
guldens t'ekke reyfe dat hy bevonden fal«,
daer van in gebreecke geweeft te hebben ^
IX.
De Pachter of Collefteurs en fal niet v,
yemant quijt te fchelden, compoferen 0f °^
2ö jf.
mant min te ontfangendan den Import ^
verhaelt
Realen
op de verbeurte van hond
VOOifjj
gouofï
ert
X.
3 Alle welcke boeten fullen gaen, een deri,
deel ten behoeve vanden Officier of DeurwaeA
die d'executie doet, een derdendeel ten bel
vanden Colle&eur ofte Pachter, ende hetd*'
derdendeel ten behoeve vanden Aenbrem>pr &Ci
X I.                  ë
Soo wie Pachter blijft van dit gemeen MkHcl
fal gehouden wefen ajle veerthien dagen te beo.
len ten Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht vier-en-twintichftedeel van %enbe-
loofden Pachte, of by gebreke van dien, fal d'Ont-
fanger 't felve mogen doen executeren ende innen
aenden Pachter oft fijnen Borgen, naer vermeldei
ende.inhoudt vande Generale Ordonnantie
XII.
Ende fal de Pachte van defen Impbil ingaen
opten eerften Oclobris
         eeritkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eyndigen den
eerften O&obris
         daer aen volgende, mertet
Sorinen opgangh.
XIII.
Op de Conditien ende Voorwaerdcnfooindt
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijde van een geheel Jaer, omme de fora-
ine van
i '-iS-'dÜ OU- ■■ ■-■ :".'                  :
Dês t'óirkoriden is defen geteyckent by den Ge
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Zeep vande twaelf ftuyvers in 't Noorder- quartier.
f\ geitjeken vöèt ah van die vandehvenftaende Ordonnantie,, is den (pjven Impofï mede in V Íïïþ&øáÌ
- van Bollaht op yètfchcyden Jaren apart verpachtgeweeft.º nlieènlijckdat Artijèkel^. fub num. é. 'vunèjtht
l
U tkiwhantièn, achter de woorden :1L"naeOma\ie fufpiciVie weeren, de Seëpfieder fal gehouden wcfef*
'. tot vermaninge Vanden CollecTièur ofte Pachter 'by eede te verklaren: Inde Ordonnantie^#«j*
[', ' pdehtingen in, 'tNoorder-quartiergedae^,yervpl^t^ort: dat ny'hem fal reguleren nae de Ordonnanti-
pp dé Seep, è)ride dat hy1 geen Seép meer Uy t de foode, &c. itls inde lovèhjïaénde Ordonnantie.
nw-
x, \d^>r4.Qnnantien 'vdnAe verpachnrtgen^n *t^oór&t:^artïerfe^eHY^ pa^a^mjor'dfn-amir m
¢Wfet
gehouden iijn^Vfe^éoybede t£ vervingen.
               ': '" W^r.iJ
3
ftÜArtijckelehisin d'Ordonhdniièh ïSourder-qüdrtier raeckende, niet leweeft'! '              ...mr, 4
Ð3":Ðß .çí r.r» iïjtx) : ç*é.ç-.·Ã.·ïßú ai v'MiUii'rlëm) \ tv: r<-<! .miwn'.f*.-. 3ôðïÃ>,('-
JA.
..:'''.{''.':r:0 í:Þ> Ð'!-;ß.»Ãк37 3J;H
'jtlVi;,^:» IVrjr.fiii ·>1' '*» Cf-
\:l ,(Ú×
•é ■
■o:
Boter.
Ú.ÊË -j
detiM^VW'M                                                      vofgwdedenconfente vattdt ^
vandmfehenLand^fedsttiApi^ï^ ÌÖ%%Ìéø^ø^*$ÜÀßçÉßáñ4 °P*CBm
dentijdtykheerijMt^i ïé
fï".?nDDg»,si*J/*{Ui
ona^
ßßÉÏß
áí nxldiidnülltil iD3
M'J:">
m
•Õ
de drie honderttwinrich pont, ^*2£?&*
'taelt We^aen Wen dériPachterm mg ö
! VierërideeIeri,Achtendeekrv halve ^%a^
ende minder gedeelten naer advenan . ^
WA Ê Provinticwert verkocht om gecohfuriVeert
^et^ te werden J' ïbb \^el ïn^dë Stèdèri als!teV!
platten Lande, yau yedèi Vat ofte ïbhnë wegen-
-ocr page 970-
Gemeene Middelen»*; Boter.
1849
ιβ+β
VIII.
Ende foo het ghebeurde dat eenige Fadoor,
Huyfluyden of andere, hen met het verkoopen
van Boter geneerendc, eenige Boter brengen inde
Steden, of ten platten Lande,omme te verkoopen,
ende de felve in 't ghcheei ofte deel niet konden
verkoopen, fullen gehouden wefen aen den Pach-
ter of fijnen Collëdeur aen te geven, waer, ofte tot
wat plaetfe fy de felve onverkochte Boter op fet-
ten ofte inflacn willen, ofte in gevalle fyluyden de
felve willen vervoeren, de felve Boter wederom la-
ten affchrijven, op pcyne als vooren, 't welck me-
de plaetfe fal hebben in 'treguard van den Verkoo-
pers , in de Steden cnde ten platten Lande woo-
nende, die haer met het koopen vande Boter,ende
het verkoopen ofte verfeynden van dien zijn ghe-
neerende.
IX.
Ende fullen de Huyfluyden ofte anderen, die de
ilucken Boters ter Marckt brengen ofte verkoo-
pen, gehouden wefen den Pachter ofte fijnen Col-
lëdeur aen te geven,hoe veel ilucken ofte Koppen
Boter dat fy ter Mard ghebracht hebben omme te
verkoopen, cnde daer van den Impoft oprechtclic-
ken betalen, ionder dat de Mve in 't heymelijck
eenige ftucken ofte Koppen aen yemandt fullen
mogen t'huys brengen , daer van den Impoft al-
vooren niet en is betaelt, op de boeten als vooren.
X.
3 1η gevalle den Pachter[iet', dat eenige Beter die niet
aen gegeven en is, in eenige Huyfen ingefet wert ,fal in
vervolch van de felve Boter zijnde in Joodanige Huyfen,
onderfoeck mogen doen, fonder dat hemyemant openïnge,
ofte onderfoeck in defe fal mogen tveygeren, oppeyne van
vijftich gulden, loven de boete vanden Placate.
XI.
Ende fal den Pachter met het ingaen van den
voorfz Pachte, mogen gaen pcylen§cndc acnteyc-
keninge doen ten huyfe van alle de gecne die hen
met het verkoopen van Boter geneeren, vande Bo-
ter die hy aldaer fal vinden, omme daer van de'ge-
rechtigheyt van den Impoft te ontfangen, die by
haer niet veribnden ofte af ghefchccpt en worden,
fonder dat de felve Perfoonen eenige Boter fullen
mogen verfteecken, maer de felve oprechtelijck
aen geven, op de boete als vooren.
XII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impofte, fal ge-
houden wefen alle Maendcn te betalen ten Comp-
toire vanden Qntfariger
daer tóe geordonneert ofte te otdonneren, een ge-
recht Waelffte-part van fijnen beloofden Pachte,
ofte by gebréecke van dien, fal d'Ontfanger 't fel-
ve. mogen doen executeren ende innen aen den
pachter ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende
inhoudt yande Generale Ordonnantie.
XIII.
[ïjËride fal dé Pachte van defen Impoft ingaen,
opteri' (?erftcn ApriÜs
         eerftkomende metter
Sonnqn opgangh ,ende weder eynden den eerften
April
         daer aen volgende, metter Sonnen op-
*an6h·              xnri.
Pp de Conditie η ende Voorwaerden, ibo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
6. Α iij                       voor
,„ vande Boter komende in Potten, ende wat
fZh Vaten meer wegen als d'ordinans ghe-
°° l fal van de felve overwichte mede naer ad-
r moeten werden bctaelt, ghelijek in cas van
ven, ;,hre 't felve naer advenant fal worden
ooderwicnic,
gdort.                     j j
ι cm fal van alle Kop ofte ftuck Boter, die by
J Huv fluyden cnde anderen, in de Steden ofte op
tdcrc plaetfen ter Mard gebracht of ten Platten
ΐ ndc verkocht werdt, van yeder ftuck wegende
L nont aen den Pachter bctaeldt werden een
ïïen. Van grooter endekleynder ghewichte
' c' jvcnant. 2- Welverflaende, dat niemant de Bo-
™,mttefluckengefycht
, in Vaten fal mogen flaen buy-
',φηιφ vanden'Pachter, oppeyne van vande felve
Wen nochmaels den Impoftte betalen,ende te vervallen
',;iJ( hete teftelt tot lafle vanden genen die de Boter fon-
i, /J/e bet alen,hebben in geflagen.
f-
                    III.
Item , fal oock van alle Boter, komende van
buvtcnindcfe Provincie,- omme alhier verkocht
endegeconfumeert te werden, betaelt worden als
vooren vier gulden op yeder Vat, endG alle minder
chedccltcn, Koppen , Potten ende ilucken naer
advenant.
IIII.
Item, fullen de Huyiluyden indefeProvincie,
die Koeyen houden, ende felfs Boter maecken,vry
wefen van haercygenconfumptie, voor foo veel
fy van haer eygen ghemaeckte Boter confumeren
fullen, vermits het Hoorn-geit op de Koeyen in
haer icguard is verhooght.
V.
Ende omme defe Pachte bequamelijcken te
colledeten, foo fal den Pachter ofte fijnen Col-
Ictteurgenouden wefen met believen ende goet-
duncken van fijn Magiftraet, fijne Collede vande
voorlchievc Pachte te houden by ofte ontrent de
Wagcvaii de refpedive Steden ende Plaetfen,
ende aldaer in de Poorten ende by de Sluyt boo-
men cnde elders, daer 't de Magiftraten goer vin-
oen fullen, tot gerief vande Huyiluyden ende In-
gnefetenen, te blyven van den Morgen totten
Avondt, ende infonderheyt op de Mard-dagen,
endcfulckc andere dagen als de Magiftraten goct
vinden fullen.
          /                                      '
VI.
Ende fal nicmandt wie dat hy zy, eenige Boter
^engende in de Steden ofte ten platten Lande
vcTΪ ' rePPen ofte roeren, ten zy hy de fèl7
amï i?e a' voorensaén geve ende aen brengè
öW achtcr ^fijnen Collëdeur, cnde·%
™tj**ndé qualiteyt vande felve laten ach-
Vat i^"' op dc bocte van.xxv. guldens ópyedër
.'e
^S?feTO' boven de yerbeurtc van
γτ'ίπ;;
>to')
üTJii:
dere ptlghcVt?llé óé fel^ verkocht wert1 om m
Vóorfchr,fCle Shccdpfümcert te werden M'Ém
^tniC\lmPf
b* de" éeiftèn· Kdopef,;
btftael »£j °Η<Ψ$ή, Collëdeur worden
bilict L" ,daer van genomen een behoorlyck
h
ais
vs M< eïe al 'voorcn de' felve fal mogen te
Gooren             °P gedaen wetdep' °P ¥$$
-ocr page 971-
1850            Placaten. ^.Boeck. 9·Τίε. 3-Deel.            tg
voor den tijdt van een geheel Jaer, omme de fom- I Des t'oirkonden is defen geteyckent bv λ
me van
---------                                                            ι committeerden vanden HeercnStaten o '
1. d'OrdonnantievandenJare 16x5 begint: Alfoo den Koningh van Spaignien, met fijnenacnh
noch continueert,meer als oyt te vooren,omme met alle uyterfte macht ende geweltdefe I s
fijne Heerfchappye ende Tyrannye te onderwerpenen de goede Ingefetenen défer Landen n
ende bloet te ruineren: Ende dat daer jegens van defer zijde, totbefcherminge der felverliP1
oock ongelijck meerder Krijghs-volck, foo te Paerde als te voet gebruyekt, ende fwaerdcr laft ^
den Oorl#ge gedragen.moeten werden, als oyt te voorens, ende dat de felve uytte vooriee
Tenteerde Middelen nietkonnen werden vervallen, Soo hebben de Staten van Hollant ende©
Vrieflant, ingewillichtendc geconfentcerteenen nieuwen Import op de Boter, voorden tiid
een geheel Jaer, innegaende metten eerften Aprilis i6z$. 'ende uytgaende metten leftenM*
i6z6. daer aen volgende, ende datopte Conditien, ende te betalen foo inde volgende Ordonn ■
is geitel t.
                               t                                                                                 aiti{
£. Anno 1617 voor Α'mpliatie by gevoeght.
}, Anno 16 3 χ voor Ampliat'ie by gekomen.
Olyo.
Ordonnantien, Op de Confumpüe vande ^Boom-olye ende Traen-olje vi
genie de welcke ten behoeve vandegemeenefaecke, inden Lande van Hollandt ende fVefl-ftkilmk
de voor/z Impoft ffedert Oftober
1621 tot 16 5 5 incluys, gheheven endegheinnet is, van mm in*
volgende den confente vanden Staten vanden felve η Lande, voor den tijdt van een geheeljm.
den lmpofl daer van te betalen, op peyne ah -vooren
V.
Ende fullen alle Seepjïeders vandenTrain ik fasn-
fumeren
, mede den Impoftfchuldigh zijn , (nié k W)·/
moeten gedoogen.
VI.
Sal oock niemant eenige Boom-olye of Traen-
olye uyt doen,ofte laten doen, om uytde Provin-
cie van Hollant ende Weit- Vrieflant, ofte van de
eene Stadtofte Plaetfê ind'andcr vervam te we-
den, dan by exprefTe voorweten ende kennifiê van
den voorfz Pachter, die gehouden fal wefen daei
toe een vafte plaetfe ofte refidentie te houden ofte
doen houden, op peyne als vooren.
VII.
Des fullen de Groflïefs ofte Verkoppers vaa
Traen-olye, niet gedefchargcert,ofteontlail;,ofte
affchrijvinge gegeven worden van den voorfz Im-
port, van minder als van een half Oxh'qqTr ofte
Quarteel, ende daer boven. Ende vande Boom-^j
met een vierendeelvan een Oxhooft ofte Quarteel^cm
daer boven.
Welcke ontlaftinge ende afichryvingc
fal gefchieden Van 't gunt dat gevbert fal worden
van d'cen Stadt ofte Plaetfe vanden Lande van
Hollandt eride Weit - Vrieilandt in de andere, 01
buyten den voorfchreven Lande, by biljet van den
Pachter vande plaetfe van waer het ghevoectial
worden.
VIII.
i!iDen Pachter fal in 'raenkomen vanfijnPacbi
opfehrijven ende aenteeckenen allede B°°mA
ende Traen-olye die hy bevinden fal by al**
Groflïers, ende allen anderen die hen $&«£*:
olye ofte Traen-olye ter confumptie te ^°°f
2ijn gheneerendé, om daer van'iricde te ghefic
den import als vooren. Dies fal den Pacbt«^
üyrgangh van döfe fijnen Pacht, wederomrncpy
linge moeten gedoogen, ten behoeve van
volgenden Pachter.
                                  yga
I.
En fal betalen voor elck Vat Boom-olye,
twee Pijpen voor een Vat gereeckent,acht
guldens, ende van elcke Pype vier gul-
dens
Ander Vaten, minder ofte meerder naer ad-
venant. Ende dat fonder onderfcheyt van foeten
ofte vetten Olye : Maerde Boom-olye die in Aro-
ben ofte Potten komt, daer van fal men betalen
van elcke Stoop een iluyvcr.
II. ..
Item,fal men betalen van yder Quarteel Traen-
olye, drie guldens: Ende vande halve Quarteelen
ofte Smal-tonnen, eene gulden thien ftuyvers.en-
de minder naer advenant, fonder onderfcheyt te
maecken van Mofcovifcheh, Groenlantfchen ofte
andere Traen-olye.
III.
Ende om alle ftauden te verhoeden, en fullen
geene Groifiers, ofte die Boom-oly ofte Traen-oly
verkoopen, ofte uytflijten, hen vervorderen eenige
Boom-olye ofte Traen-olye, tn Vaten ofte Potten,
't zy kleyn of groot, Op, ofte inne dóen, ofte laren
doen in eenigcr manieren, fonder al vooren 't felf-
de den Pachter ofte fijnen Colledeur aen gegeven
te hebben, met verklaringe vande quantiteyt van
dien, op peyne dat foo wel by den Wetcker, als by
den Eygenacr vande voörfchreve Bóom-olye ofte
Traen-olye verbeurt fal worden: Tc weten, by
den Eygenaer een boete van twintich ponden van1
veertich grooten 't pont , boven de verbeurnifïè
vande Boom-olye ofte Traen-olye, ende by den
Werckcr een boete van thien ponden munte kis
vooren: Alle de felve boeten ende verbeurniiïen
t'appliceren volgens de Génerale Ordonnantie.
IIII.                         :■;-;-;
Gelijck oock mede geen Particulieren Olye ofte Traen
fullen wogen voor haer eygen behoeve inflaen met par-
tyen ,ofte in foo grooten quantiteyt die afgefclireven mo-
gen werden
, fonder al vooren die aen te brengen, ende
-ocr page 972-
|8f|
Gemeen e Middelen^ * Piek en Itcèt
VJ
XI.
Είί fal de Pachte van deferi Irripoft ingaen,optén
eerften Odobris eerftkomencie mettcr Sonnert
opgangh,ende weder eynden den eerften Odobris
daer aen volgende,metter Sonnen opgangh»
X1L /
          ;3:iy
Op de Conditien ende Voörwaerden, ibo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme de fomme van
Des t' oirkonden is deièn geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
,, Aden IfTipoft en fal nierhant vty nöfchte éx-
Va r™ dan die inde Generale Ordonnantie
cirtpEwelcn'
öacn begrepen.             ^
, «iP Pachter blijft van defen Impofte, fal ge-.
Sf iiin t'evnden alle Maenden te betalen ten
ComE S twaelfde-dcel van fijnen beloofden
ccnug X bv eebreecke van dien , fal d'Ontfan-
ffèlvc mogen doen executeren endc innen
ϊβ
den Pachter ofte fijnen Borgen ,naGr ver-
3den endc inhoudt vande Generale Ordon-
nantic.
'tnmt in defe Ordonnantie in 't Curfjfgedrucktfiaet,is Anno i6xi. voor Ampliatiein gevoeght, fondet dat
nuf veranderirtge isgedaert ι Maer is opten fe/ven voet van den aeribeginne tot den)are
16x6. alle half
Mie
, DJ, Anm 1627 en vervolgens, alle)aren verpachttngegedaen.
Uren
Piek en Teer.
Ordonnantie, voor den Τ achter oftefynen Col!e3eur,gemaecfy op den ImpoB
van Je Confumpiie van alle Piek ende Teer,die linnen Hollandt ende We ft- Vrieflandt inden beflooten Steden,
als 00ά ten platten Lande verbefigbt ende geconfumeert wen: Innegaetlie dm eerften Oflobris
          ende
txprerende den leften September daer aen volgende.
nerale Ordonnantie regens de Fraüdateurs gefta-
tueertisgeweeft, . . ,
UIL
Ende en fullen oock geene Timmerluyden,
Touw-flagers , Huyfluyden é oft yemandt anders
wie *t foude mogen wefen, hem met Pjck ofte
Teer gheneerende, om ter confumptie te verbeil-
gen, geen Piek ofte Teer mogen op doen, ofte in
nare Huyfen nemen,'tzy uyr Schuyten, Schepen,
Wagens, Karren ofte anders, voor ende al eerly
van den Pachter ofte fijnen Colledeur in 't felfde
diftrid daer van verkregen fullen hebben eenbe-
hoorlick biljet, hoe veel Piek ofte Teer fy op doei!
fullen, ende 't recht van den ïmpoft daer van beta-
len , op de verbeurte van 't ièlfde Piek ofte Teer,
dat fy op gedaen ende in gheflagen fullen hebben,
endc daer en boven een boete van xxv. gulden op
yedet Vat, 'tzy groot ofte kleyn, t'applicéren vol-
gens het Placaet.
V/
Alle de geene die haergheneeren met Piek ofte
Teer ter confumptie te verkoqpen, fullen in 't in-
flaen daer van 't recht van den ïmpoft moeten be-
talen conformdcfe Ordonnantie, alwaer 't fchoon
dat iy binnen de beflooten Steden woonende, by
Laften t'feiiêns op deden, ofte in floegen , ende
werden verftaen ter confumptie te verkoopen, én-
de geene Groifiers te zijn, die gene die mette kley-
nc Mate verkoopen, te weten, beneden een halve
Tonne Piek, en beneden een geheele Tonne Teer.
VI.
Buyten den beflotcn Steden ten platten Lande,
en fullen oock geene Schepen ofte Schuyten, Wa-
gens ofte Karren van buyten defe Provincie in ko-
mende , met Piek ofte Teer geladen, gheloft ofte
op ghcdaen mogen werden, in grootc ofte kleync
quantiteyt, op de verbeurte van 't ièlve Piek ende
Teer,
I
kNdcn eerften, ibo fal den ïmpoft by den
(Pachter ofte fijnen Colledeur gheheven
j ende ontfangen werden op yeder Tonne
Piek ofte Teer, foo als hier nae volght.
Van Teer.
Van yeder Tonne Teer, thien ft uy vers, ónver-
fchcyden.
Van Plek.
Vaneen Tonne Piek, ghenaemt Kroon-bant,
Melunisofte Bier-bant, fefthien ftuyvers van ye-
der Ton.
Van een Tonne dubbel-bants Piek, twaelf ftuy-
WrsdeTon.
Voor een Ton klcyn-bants Piek, fes ftuy vers de
F.ndcom alle frauden van defen ïmpoft foo veel
jnogclickis voor te komen, ende den ïmpoft daer
f™|WncJtclycktconcfangen als voorfz ftaet,
iMw λ Pachtervan defen ïmpoft vermogen te
U ,!!1Jne Colleaeurs in alle beflooten Steden,
wel J^
^ nemen ende te beneficieren.
III.
enPacht
« SÏÏ"10 alIe S,uy^eryen foo veel doenlick
\ °fe inden O0"' fo° en fulJcn tcn Platten Lahdc
'■ houden nnr!°rpen Van dicn'haer nict;mogcn ont-
> eride Teer nT
Crncren ccniSe Grofllers van Piek
1 *»: WcwTnWe}dc Kramc« °fte kleync Sly-
ί Slms tïïS nd,e
dat de Kram«s ofte kleyne
i^Winrt.i ten.LarKle'
niet meer t'efÏens in
N>aW~T fullcn moBcn hcbbcn ofte «n-
\ Tonnen Tel °nnCn g"*1»»» Piek * ende drie
' °P Pcyne foo in 't PJacaet ende Ge-
-ocr page 973-
1B54
Teer, ende daer-cn
Placaten^. 3. Boeck*
(fa
het felve fuik
ncDuui Λκη gnegevcn, met pertinente wal?
ge van de quantiteyt ende qualiteyt van ά
onder verbeurte van 't in-gheladen eQet '
het Schip , Schuyt, ofte Wagen ende κ' ^
ende een boete daer - en - boven van hftÜÜ]
guldens ee«s, mede t'applieeren voWÜa
Placaet.                                            gensi*
XII.
Noch en fullen haer oock geene Schinoen
Wagen, Karreluyden, noch yemandc andenS
Piek ofte Teer geladen, van d'eene Stadt inde?
dere begeven, fonder by haer te hebben een i
hoorlijck biljet van den Pachter ofte Colleek!
vande plaetfe van waer hy eerft uyt gevaren is ·
houdende de quantiteyt ende qualiteyt vandlf
op de verbeurte van het in gheiaden Piciof
Teer, met een boete van vijf-en-twintichpujdf
op yeder Vat 't zy groot ofte kleyn, t'appli^
als vooren.
XIII.
Noch fullen oock geen Schippers, Waan
ofte Karreluyden, noch yemandt anders.haerve-
vorderen in eenige Steden ofte Dorpen re verluch-
ten met Piek ofte Teer geladen zijnde, fondctet
fy 't felve den Pachter ofte Colledeur aen grieven,
ende by ghebreke vanden Pachter ofte ColleÓea
datfy niet by der hant zij η, ofte van huyi warttt,
aen een vande Magiftraten,ofte den Sccretarijran
de plaetfe daerfy vernachten willen, op de ver-
beurte van 't rn geladen Piek ofte Teer,ende een
boete van xxv, guldens op yeder Vat, 't zy groot
ofte kleyn.
Χ1ΙΠ.
De Pachters ofte Mcdeftanders van dcfen Im-
poft en fullen niet vermogen met yemandentuc·
cordcren, conniveren, ofte minder te nemen als
't recht van defe Ordonnantic,op de verbetóera
hondert ponden te veertich grooten Vlaems,»
bevonden fullen werden contrarie gedaen.ofrif ·
compofeert te hebben, waer in den cenen Pacb»
den anderen fal vermogen te achterhalen.
X V.
Ende fal de Pachte van 'defen Impoft inga»
opren eerften oaobris
         eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den κ*
ften Septembris
         daer aen volgende, mews
Sonnen ondergangh.
Ende wie Pachter blijft, fa! gehonden/Φ™
de beloofde penningen te betalen aen denw
fanger
                                                1 ·.
alle Maent een gerecht twaelfde part van aien-
te van vijf-en-twintich gulden op yeder Vat 'tzy
groot ofte kleyn te verbeuren, ende by den Kooper
ende Verkooper half ende half te betalen, foo dick
ende menichmael fy bevonden fullen werden 't fel-
ve gedacn te hcbben,alles t'applicercn volgens het
Placaet.
VII.
De Groiïïers van Piek ende Teer (die haer bin-
nen de befloten Steden alleen fullen vermogen te
onthouden) infgelijcks die de voorfz Waren uyt
de Zee krygen in grootc quantiteyt,cn fullen in' t
opdoen ende in flaen vande feive geen Impoft be-
talen, maer voor eerft volftaen, midts halende een
biljet van inflach, waer inne vervat fal zijn de op-
rechte quantiteyt ende qualiteyt van Piek ende
Teer die fy inflaen willen, te reeckenen inden in-
flach dertien Tonnen voor 't Laft, op de verbeurte
foo wie 't felve fonder biljet van den Pachter lof-
fen ende inflaen fal, van alle het felve in geflagen
Piek ende Teer, ende daeren-boven een boete
van hondert gulden , t'Appliceren volgens het
Placaet.
VIII.
De felve Groffiers en fullen oock geen minder
Piek ofte Teer mogen verkoopen, dan by een hal-
ve Ton Piek, ende een hcele Tonne Teer t'effens,
maer de kleyne Kramers ende Winckeliers, ende
alle die ter confumptie verkoopen die den Impoft
fubjecT: zijn, fullen vermogen daer beneven te vèr*·
koopen by Mengelen ofte minder ghedeelte, op
de verbeurte tegens de Groffiers van vijf-ende -
twintich gulden , foo dick ende menichmael fy
bevonden fullen werden contrarie ghedaen te
hebben.
IX.
Sullen oock de Groffiers gehouden zijn van alle
haer in gheflagen éndc vermifte Piek ende Teer,
alle drie Maenden (des verfocht zijnde) te reecke-
nen metten Pachter, ende vande vermifte goede-
ren te betalen het recht van den Impoft, te reec-
kenen veerthien Tonnen in 't af-leveren voor een
Laft, ten aenfien vanden Picke, maer vijftien Ton-
nen voor 't Laft, ten aenfien vanden Teer, op pey-
nefoodenGroffierdes weygerich bleve acht da-
gen na de eerfte aenmaninge, t'elckens te verbeu-
ren de fomme van vijftich gulden, ten profïjte van
den Pachter.
X.
In 't reeckenen van den Pachter of fijnen Colle-
ér,eur,fullen de Grofliers van haer uytgeflagen Piek
ofte Teer die fy in andere Landen of Provinciën
buytcn Hollandt ghefonden hebben, mogen vol-
ftaen , midts 't felve bewijfende met de Convoy-
Cedullen ofte Inlandtfche Pafpoorten, 't welck fy
gehonden fullen zijn te doen t'elcken reyfe des ver-
Op de Conditien
XVIL j fm inie
endeVoorwaerden.oo'
η defe particuliere 0"°""* V
maent zijnde.
XI.
Item, en fullen haer geene Schippers, Wagen
ofte Karreluyden,noch ycmant anders meteenich
Piek ofte Teer van buyten de Provincie in ko-
mende , vervorderen om 't felve te loflen, rep-
pen ofte roeren ? voor al eer dat fy het felve den
Defen lmpojï is Anno 1639 eerft opgheflelt^ en Je volgenverpacht.
grepen, is Pachter gebleven van defen ïmpo
b V
                       voor den tijde van een ge^
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen g**S£|2j£
committèeiden vanden Hecren Staten^
■arJeri^J^
gtftf
-ocr page 974-
lij*
ν - Gemeene Middelecu* Haringh. riff
Steur en Salffiu.
Ordoiinantien, w§«w wtc{e t'federt tien lare \6o%j0\6^% inclujs,
macn de Staten van Ho/landt ende Wefl-Vrieflant verpacht'is den ImpéfivanJen negenden pennin
é
optert Steur en Salm, die aldaer ten dfflach getracht won.
den CommiiTaris den behoorlijcken éedt doéfljdat
hy noch η iemand t van fijnen wegen, niet anders
dan de volle gerechtigheyt van deiên Impoftfullen
ghenietcn, ende dat hy noch niematlt van fijnen
wegen daer van met nierhanden en fal corhpoiè-
ren ofte conniveren in eeniger manieren, op pene
inde Generale Ordonnantie begrepen, foo wel je-
gens den Pachter ζ ofte Collefteur te executeren, als
jegens den geenen die met hem of yerhandt van
fijnen wegen compofitieofteuytkoopaengaét.
" V.
Ende fal de Pachte van defen Impoil ingaen,
opren eerften OcTiobris
         eerilkomendé, met-
ter Sönnen opgangh, ehde wedereynden den Ie-
ften Septembris
         daet aen volgende, metter
Sonnen ondergahgh.
', En faï'dèji Pachter of CollecTeür gehouden zijn,
3' defet Ipè'tflt Maèhden/ékke Maent derfèlvèr te letd*
Tèn een gerecht Jefiepari vandê geheèlen Pachtten
han-
den' vanden Gntfanger vande gemeene Middelen,
daeronderdefelyë verpachtingefal geichiéden,
VII.
Op de Qjriditien ende Vborwaerden, fop inde
Generale ais in deie particuliere Ordonnantie be-
grepéri, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaef, omme de fomme Van
i.
Ndcn eerden', foo en fal nae dën laetften
ι sepiwbrisjegenwoordiger Maent,egeen
Salm ofte Steur uyt de voorfz Landen
worden ghetranfportecrt ofte vervoert,
"dreinde voorfz Landen vermangelc, verkocht
Secondeert, fonder alvooren in 't openbaer
SLen te zijn, op verbeurte vande Salm ende
Srtur, ende vijftich gulden daer en bovenfelcken
t« verbeuren.
                  .
Ende van allen Salm ende Steur die ten afflach
komt fil'by den eerften Kooper betaelt worden
den nieenden penningh voor Import, van 't geene
denfelven Salm ende Steur verkocht fal worden ι
Ende fal den Kooper vande betalinge ontfangen
een biljet, daer mede hy vorder al omme van de··
fen lmpoftfal vry wefen i Blyvende niet te min
phehouden inde betalinge vande Gonvpyen ende
Licenten van 't gunt uyten Lande ghevoert fal
worden.                                                                                   ' „
III.                      ·" l
tndcommc alle ftauden te verhoeden,fal egeeri
afllach ghehouden worden, dan ten pverftaen van
den voorfchreven Pachter, Cèllé&éur!, of hunne
Gecommitteerden, die oock gehouden fullèn zijn
bon t'aller uyren op den voorfz afïïach te latèft'
inden. op dat den felven af-flach niet verachtert'
worde.                                     ■'\'-'u:i:. ii:
II IL
DenPanter % öflè Coltéfleur fal aen handen van
·.
pés t'oirkphdén is defen getéyekent by den Ge-
committeerden Vanden Heeren Staten, optën
iï'ji'JVrTl fïjl'lili '-j ί ■ :··''' '. [·,··/ ·..' ί · ·" ■>.·
ι · De'verpachtingenplachten alle half jarenghedtten te werden: Sulcx dat d'eene met April, d'ander met OÜohe¥
%w .· Ende /eggen dié van April:, foo en fal nae den laetfïen Martij, &c.
^ moorden: ofte Calkaeu^ajn Anna iG%}hfgekomtH.:y-!i' "']:"'"
                                     A'n-°' <
Ίηηο ι6ι%ingevoeght. De voorgaende, doen met hajffarenvefpdctiwkrt,feggeri:\$en P^chté^^tfederi
i6x7 oftcColleéteur) fal gehouden zijn alle Maenden te oetalen een gerecht fefte-part van fijnen
Pacht "dOrdonnantie vanden lare l&ij ordonneert, alle Maenden een gberéene twaelfde-part vande
pdd>r te betalen.
'-'· ' '
             ' ;' · ■'■ .n:ro ? 23.....^.λ^ΙϊΜ;:: : ff;;/ ipq :' - .;t2r.V9b<d
.. ί·}\
■wmfr
"Utli- _ll.li..
Vanden \ ge fouten Haringh ende gefouten Vifch.
uraonnantien,
volgende de welc{e tjedert den lare 16*%m 16$fincltijf
behoeve vandegemeene ftteth-, mier de Landen van Heüandt ende Wefl-Vrieflantyfoo wel linnen den
^ 'ede/i als ten Platten Lande, geheven is den Impofl vanden
ι ghefouten Haringh endeghefouten Vifch,
*&nde 't confent vanden Staten van denfetmritdnÈ.
Ιλiftwv^oW ^iv.j'^4^VZ vrA%k\ whwvs lf,^ijitr.f.s'H.ilj'j{>
•^"Pachter fal
' v. ,|nde van^Stapel-vifch, dertich ViiTchen voor
een Ton ghereeckent, mede twintich ftuyvers als
lofji.f^^jVWvcderTtjnue Harings
Jin ger°T^K; tot fnVSoit ontfan:1
*? E.?100* ftu>'v«s, halve Vaten, Kin-
r^fit>ibovan^n ';mind,ereStelpennacriadr
'u>^yden in«rΠ F^n die by.de Qurgers endé
< hy de EN werden„als.Mande geenen
vooren;
Ilf.
,.I f Omme te voorkomen de ftauden diein't feeffèn
v/an defen imppft foude mogen werden gepleeght»
fulleji geenige^eifoonen> 't zy Borgets.ofte Vyt-
flijters y^mjcgen'cenige Tonnen tofré minder ge-
6. Β
                          deel te
"iptie
Verkocht werden.
713UI
-ocr page 975-
Placatén-* 3/BoeckJ 9.Tit. 3.Deel.
1858
55
dcclte van Haringh ofte Vifch, uyt eenige Pack-
huyfcn, Schepen, Schuy ten, Wagens ofte Karren
reppen of roeren , of doen reppen of roeren , voor
endc al efcrly een biljet vanden Pachter Tullen heb-
ben verkregen, ende den Impoitdaer van betaelt,
op de verbeurte van de in gheladen Haringh ende
Vifch.cnde een boete van twintich gulden op yder
Vat 't zy groot ofte kleyn.
Uil.
Endefullcn daer en boven de Uytflijters, 'tfelve
biljet verkregen hebbende, echter geenige Vaten,
groot noch kleyn mogen in huysdoen, voor ende
aleer de felve Vaten vanden Pachter fullen wefen
gebrant met fijn behoorlijck merek, op peyne van
op yedcr Vat 't zy groot of kleyn, te fullen verbeu-
ren twintich guldens boven de Haring ofte Vifch,
die iy contrarie defe fullen hebben in Huys in ghe-
flagen.
.                            v·
Sullen oock gcenc Koopluyden, haer met Ha-
ringh ende Vifch-koopen gheneerende, geen Ha-
ring ofte Vifch mogen verkoopen ofte uyt leveren
aen eenige Borgersofte Slyters, voor ende al eer
hem vertoont fal worden een biljet van den Pach-
ter, inhoudende de quantiteyt vande Tonnen, en-
dc minder ghedeclte die hy verkocht heeft, op de
boete van den Haringh ofte Vifch, ende daer-en-
boven iès en dertich guldens op yeder Tonne,'t zy
groqt pfte kleyn te verbeuren.boveride boeten van
den voorfz Placatc.
VI.   ,,.-.,ii>?· -,.>
SulJen-oock in 't halen van 't voorfz biljet, ghêr
houden-.weien alle Rceders van Buyfchen ende
Vifch-Schepen , ofte die daer inne part ofte deel
hebben, van den Haring ofte Vifch die fy uyt hare
Schepen fouden mogen krijgen , ofte van 't Zee-
varent Volck koopen, omme in haer Huyfen inne
te flaeriQmme te cqnfuraeren, ghelijck oock het
Zee-varende Volck de felve ordre fullen moeten
wefe.n onderworpen.
                   u . .f ,\
VII.       ,;;,·",';
Den Pachter fal vérmogen in 't aénkomen van
fijne Pacht, ten Huyfevan alle Uytflijters tegaen
anderen daeghs met fijn merek branden ς !'
oock de Slijters 't voorfz pcyl moeten pk · ^
foo dickwils den Pachter "tfelve oorb gc'!>
offy meer Haring ende Vifch in hare Hu«f
hebbende, als by henluyden in 'r peyl aen
gegevc3
wert, op peyne foo contrarie bevonden w£f
een boete van twintich guldens opclckv ■
groot ofte kleyn te verbeuren, boven de v«Il?
van den Haringh ofte Vifch, ende peynSï
Placate.
                                      ^"«vande
IX.
Den afgaenden Pachter fal gehouden Aa
aenkomenden Pachter 't gunt in peyl bevo Γ
fal werden, weder uyt te reyeken, ende fal fa*
komenden Pachter vermogen te peyleo J «Ü
Kinneken incluys.
                                  ^
X.
Van defen Impoft fal niemant exempt wefen
dan die geene die in de Generale Ordonnantie bd
grepen zijn,
XL
% Soo wie Pachter blijft van defen voormenen
pofle, fal gbchouden wefen alle Maenden te betak ta
Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht twaelfde deel'van fijnen beloofden Pack$
ly ghehreecke van dien
, faldOntfanger 'tfelve mm
doen executeren ende innen aen den Pachter tfiffntn
Borgen
, naer vermelden ende inhoudt vanè Genere
Ordonnantie.
r-M ' . ■">: ■■■.         XII.
Ende fal de Pachte van delen Impoft ingaes,
opten eerften Qdobris . eerftkomendemel·
ter Sonnen opgangh, ende weder eyndigen den
eerften Odobris
         daer aen volgende, met»
Sonnen opgangh.
XIII.
, Op de Conditien ende Voorwaerden foo in k
Generale als in defe particuliere Ordonnantie bc
grepen, is Pachter gebleven van dcfen Impofle
voorden rijdt van een gehd
Jaer, omme de fomme van
-
peylen-..;.,· :, .-ia ,\yjl
- .,.■:,--.: ..; MU
Ende wat hy in 't peyl vint, datelijck, ofte des
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge- j
committeerden vanden Hecren Staten, opten
xr*r
fVoorrgefouten,isAnno 16x3 bygevoeght.
Dit Artijckel is mede ten felvenjare voor Ampliatie by gekomen.
ι.-- ,,„
il^'K
■* ït.*\jVUi \
-                 /Sm
ι .: Λ: 1 f ij ; ijj '. > '[J » " j,          i f. Ι'8!,; Mij         ·- ■ J iY'\' - ■' ' l
Oefen Impofl is inden Jare i6iz opghèflelt: ende tfedert allejaers met d'Ampliatie vandenJare ibx)-pm
vtrderwranderingewrpachn: <,ηΛ tt^Ys \ V
■J\ 4 ,,
-nH.il.
In'. Ίι.η'\·ψ
.■v.x?*\: f .Γ···... u'ïi-.j l η
Fruyten^.
OrdotinanrietU vanden Meeren Staten van
655 «wty·*
■ir. /." ji ,^ern?y°éfndèntydtrvaH&frjaerfindefelve Landen tfedert den Jare 1605 tri l
taeli is den impofl'op d'e'Fruyten.
gaders van Orangien , Gianateo , Λ/βι
Kerftangien , ende ghelijcke *^.φ$&
1 bUyten a^naeVvoigende ^
Efen Impóft fal betaelt worden van alle
'J\p)3elen, Peeren, Nóteri; Miff^elen, Kerf
fenv verfchè Pruymen ; éndè Voorts van
alle; Hierlandtfehe Boom-vrüchten ί mïtfc
tieren nederwaert* , m
nieren.
r<
-ocr page 976-
Gemeene Middel
ïUi
de Slytcrs ende andere ghefcyt is: Maer vande
Fruyten die fy felfs confumeren fullen daer Van
vry zijn.
■ X:
linde ten fine de voorfz Impoft oprechtëlijck
endc fonderfraude geheven mach wprden, foocn
fuilcn geenige der voorfz Fruyten, die men ghé-
woon is te wegen ofte meten , wefendc vande
quantitcyt van een Tonnc ende daer boven, ofte
vanden ghewichte van xxv. ponden, ende daer bo-
ven op gedaen mogen worden, ten zy de felve by
de gefwooren Meetcrs endc Waegh-Meeilers ful-
len weien gemeten endc gewogen refpective. En-
de fullen de Waegh-Meeilers gehouden zijn noti-
tie te houden vande gewichte der voorfz Fruyten,
ende wie de felve op doen, ende 't felve Regifter
den Pachter t'iJjndcrvermaningc te openen, endc
de voorfz Mceters fullen t'elcken reyfe.als fy ecni-
ge der voorfz Fruyten ghemeten hebben, dejufté
mate, ende wie de ièlve op gedaen heeft, den voor-
noemden Pachter aen geven , opeen peyne van
thien ponden van xl. grooten 't pont. Ende fal den
Pachter de voorfz Meeters over hunne moeyte
van 't acnbrengen, op yeder Tonne betalen twee
penningen.
XI.
7 Sa/ niemant vandeNeeringevan Fruyt te verkoo-
pen
, of daer mede handelinge doende, van defen Impoft,
Pachter, Medeflander ofBorge, direcleofindiretle mogen
wefen,% ende tot dien eynde des noots, met ecde
verklarcn,dat die haer niet aen en gact, offulexdoen-
de, heure Neéfingvvan Fruyten, ofte hahdelinge met te
felve fo lange moéten laten, op peyne inden Placatejegens
de Fraudateursgeftatueert.
XII.
Ende fooyemant bevonden wert gedaen te heb-
ben tegens defe Ordonnantie, 't zy dan in 'taen-
brengen, affchrijvcn of anders den voorfz Pachters
te hebben ghedefraudcert, fal t'elckens verbeuren
de Fruyten, daer over de frauden zijn ghepleeghr,
endc daer en boven noch een boete van 9 vijf-en-
twïntich
ponden.
XIII.
Ende om alle quellinge van goede Lieden voor
te komen, fullen de Pachters ghehouden zijn alle
Marcl-dagen op de Fruyt-Marel:, ofte Marden, te
houden een ofte meer Colledcurs, ter difcretic van
de Magiilraten van elcke plactfe.
XIIII.
Defen Impoft fal ingacn den eerilen Aprilisdes
Jaers
             fonder dat 10 in't aenvangen vande
Pacht eenige peylinge fal gedaen worden, noch ter
expiratie vande Pachtepeylinge mogen gepretcn-
deert worden.
XV.
De Pachter fal fijne beloofde Pachte gehouden
vvefen te bctalen.de drie vierde-parten inde Maen-
den Julius, Auguftus, September, O&ober, No-
vember endc December, by egale portie over elc-
ke Maent,endc inde drie daer aen volgende Macn-
den het laetfte vierde-part, mcde by egale portie.
XVI,
Den Pachter en fal oock met niemant mogen
compoferen, maör 'tgeheele recht vanden Impoft
ontfangen, op peyne van twintich ponden, boven
de peynen vanden Placate.
6. Β ij                       Op
II.
Peeren, Noten,
Te weten, van alle
r"vcrfchc Pruymen, KeriTen, Orangien,
N P U Citroenen, ende andere Boom-vruch-
!imSrCc
denach" -         .-......               ^ Hafel-
inde Kerftangien van buyten 's
ndtsin
notcn
mcXdacmn betaelt fal worden den twaelf-
Üen penningh.
III.
Den voorfz lm poft fal Worden betaelt by den
en
die de voorfz Fruy ten op fal doen, om felfs
econfumcren ι of op doen, om in 't klcyn weder
verkoopen, endc uy t te flijten, ι ten ware den lm-
\éhf Je lüyfluyden, ■volgende het fefie Artijckel van
Me Orènnantk aireede ware betaelt.
"'
                        UU.
Endc fal over fulcks niemant ecnige der voorfz
Fruytcn mogen op doen, om terconfumptie ofte
Ikctcte verkoopen, χ daer vanbyde Huyfluyden ah
,7:v/ den Impofl niet en is betaelt, ten zy hy den prijs
inJeuuanriteyt van dien oprechtclick aen ghege-
vcn.endc de voorfz Impoft betaelt, of de betalin-
κ daer van belooft fal hebben: Wel verftaende dat
dceeenediehun ghcftadclick geneeren metdicr-
Bcbjcke Fruyten te verkoopen , fullen mogen de
bctalingcdoen op rcdelijeke termijnen, te nemen
naer beloop van die dagen den Pachters ghepre-
fenbeat.
V.
Die gene die ecnige Fruyten in 't gros 3 verkoo-
pen, fal ghenieten af flach van 'tgeene buyten hec
bedrijf van den Pachter fal worden vervoert, mits
ruiende een biljet van den felven Pachter vande
piaetfedaer de felve Fruyten uytghevoert fullen
worden, 4 met verklaring aen wien de felve Fruyten
^levert fullen werden.
VI.
Van gelijcken fullen alle Huyllicden of andere,
ecni
ïige hu) ten ter Mare! brengende, geene der fel-
vermogen verkoopcn.voor ende al eer fy de quan-
i<wu ende waerde van dien aen gegeven , ende
ƒ volle recht van dien betaelt, ofte te betalen be-
ίύοίί lullen hebben.
VII.
udefoode Pachter hem foudelaten bedunc-
*cn Jat de waerde der voorfz Fruyten niet oprech-
jwitt aen gegeven en wierde, fal in fulcken geval-
mJ[l , truyren mogen naer hem nemen,
duid Π
re aen gebracht zijn.
VIII.
en penningh meer
«4hcddcilick dat füo fy devoorfz Fruytcn'oftc
acnéeni ,TCvandien verkocht hebben in 't gros
den f..!Evy^Üters, om weder verkocht te wer-
'iociJdc a alr dan fullcn m°gen volftacn, mits
infuidJ Jflnêeaen wien de voorfz Fruyten
"'«^voegen lullen verkocht zijn.
IX
F" ofehfleenidcr voorfz Fruyten «yt huney-
iHcielCm} fBo°mëaerdcn verkochten, by
1]l«e teveA' 'n tkleyn ·of °P deden om ter
dcn
achrfrPnpCn'fullen mcde dacr van betalen
denPaSÜ1 , acnbrcngen der voorfz Fruyten
enters 6 ofcollefcurs, a|s hier vooren van
·■-<)
-ocr page 977-
Placaten. 3.Boeck. 9.Tin 3. Deel
«8i3
XV II.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo in
de Generale, als in defeparticuliere Ordonnan-
tie begrepen, is Pachter gebleven van defen lm-
pofte
voor den tijdt van een geheel Jaer,otnmefi
me van
VU[
efonv
Des foirkonden is defen geteyekent bydenr
committeerden vanden Hecren Statcn.opJe
Allede Ordonnantien totten /are 16x7 incluys feggen: Art. 3. De voorfz Impoft fal worden be
den geenen die de voorfz Fruyten op fal doen om felfs te confumeren, of koopen, of od d
aeltL
wederom te verkoopen ende in 't klcyn uyt te flijten : Ende ist'federt den]are 1613 ende vol |0ln
by den geenen die de voorfz Fruyten op:
in 't kleyn weder te verkoopen en uyt te flijten.
x. De woorden in 't Curfijf onder num. x. gedruckt, zijn Ampliatie -vanden]are 16 ■$ 4.
3.  Anno 16x8 dusgeflelt. De voorgaende Ordonnantien feggen: Ende dat oock de geemoedie eenke Frmt ■
gros ende ter ileete gelijck verkoopen, fal genieten afflach van 'tgeene buyten fijn ledrijf fal Mrde"'^'
voert, mits halende een biljet vanden Pachter vandeplaetfe daer defèlve Fruyten uyt gevoert fullcn
«W
4.  Ampliatie vanden]are 16«54.                                                   ·
5.  Anno 1628 ö^^twintichilenpenningh^^·* De voorgaende lelaflen den Pachter met den feilen dc
ningh meer te betalen.                                                                                               " '
6.   't iVoort oft Collecteurs, is mede Anno i6xSin gsvoeght.
7. en 8. Het elfde Artijckel is Anno 1615 by ghekomen: Dochde woorden fub num. 8. in 't Romeyn ohedruckt m
Anno 16x8 ingevoeght.
9.  De boete is Anno 16x8 op vijf-en-twintich ponden, in alle de voorgaende maer op thien ponden peelt,
10.  Defe woorden zijn Anno 1613 ingevoeght.
Taback.
Ordonnantien, Waer of binnen de Staat Jmfierdam, otter de Twintiewn
Hollantende JVefl-Vrieflant,t'federt den Iare 16x3 tot 1655 incluys verpacht is den Impofl opderiTakct,
voor den tijdt van een geheel Jaer.
die fy krijgen , niet alleen den Pachter ofte fijnen
Collcéteur teriloncacn te geven, maer oock defel-
ve voorts te doen overwegen, 't zy ter Wage,ofte
in prefentie vanden Pachter ofte fijnen Collecleur,
in hunne Huyfen, omme volgende dat ghewichtc
den tarra vanden Vaten, Kiften, of ander Fuftagie
afgetrocken zijnde, de volle gerechtigheyt van de-
fen Impoft te betalen: Welverftaende dat de on-
gelden van defe overweginge,byden Eygcnaervan
den Taback, ende den Pachter half ende half lal
moeten gedragen worden.
ini·
χ De Pachter ofte fijnen Col!e<iteur fal ghehou
den zijn aen de Kooplieden,Fa#eurs,Winckelicr>.
ende alle andere,dicde gerechtigheyt van hun in-
gegeven Taback betaelt hebben, te geven behoor·
lijck biljet dat den Impoft daer van ten vollen»
betaelt.
V.                ,          tt
χ Sal oock niemant eenige Taback. t zy g* *
of kleyne quantiteyten, binnen de Provincie -
Hollandt ende Weft-Vrieflandt uyt d fnu ^
of Plaetfe in d'andere mogen brengen ofte να ^
de PrginiffcheTdrie flplaetfvint
d'de wde vogeflagwerdvervken dde nalen,dden TïelckPlac
te hebben een behoorlijck biljet vand
ofte fijnen Colledeur van daer de fclvc gw*
wort, inhoudende 'tfelve biljetdennaernwj^
III.
χ Omme de gerechtigheyt vanden inkomenden
Taback ten vollen te doen betalen, fullen die
Kooplieden , Facteurs, Winckeliers ende alle an-
dere die eenige Taback van buyten de Geünieerde
Provinciën, of uyt de omleggende nabuyrigc Pro-
vinciën krygen, ghehouden zijn alle den Taback
Vervoerder, de quantiteyt vanden 1 aD
: &| wede'
gaders de plaetfe daer de fclvc vervoert ia.» _
Welck biljet ter plaetfe daer den Tabawfr^
neert is, aen den Pachter ofte fijnen Loncv ^
^siflWwraPePi^WSMifiB»
-ocr page 978-
Gemeene Midde
l%6$
kent te maecken, veel min de gherechtigheyt vart
dien te betalen, Soo wort by defên allen ende ee-
nen yegelicken , wie hyoock zy, wel ende expref-
felicken geinterdicéert ende verboden, met eenige
rollekcns Taback, groot ofte kleyn, door de Steden
of ten Platten Lande aende Huyfen ende Herber-
gen, of anderfints, omme te loopen, omme te dra-
gen, ende ter fluyck foecken te verkoopen, op de
verbeurte vanden Taback, ende een boete van
twee hondert gulden.
IX.
Ende fal den Pachter hem by eede verplichten
ende verbinden aen den Commifïarifen van niet
te compoferen , of minder te nemen, als naer den
inhout van dcfe Ordonnantie. Ende indien ceni-
gen Pachter van defen Impofl eompofeerr, fullen
de volgende Pachters de felve daer over mogen te-
keuren , ende hunne aclie, volgende defc Ordon
nantie, Placaetende Generale Ordonnantie inten-
teren voorde Gecommitteerde Raden inde refpe-
dive Quartieren.
Van defen Impofl: fal niemant vry zijn, dan die
geene die in de Generale Ordonnantie ilaen be*
grepen.
XL
Soo wie Pachter blijft van defen voorfz Impofr,
fal ghehouden wefen alle Maenden te betalen ten
Comptoire vanden Ontfanger
een ghereeht twaelfde-deel van fijnen beloofden
Pachte, ofte by gebreecke van dien, fal d'Ontfan-
ger 't felve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermel-
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
XII.
Ende fal de Pachte van defen Impofl; ingaen,op-
ten eerflen Apriüs
            ccrflkomende mettcr
Sonncn opgangh, ende Weder eynden den eerflen
Apriüs
          daer aen volgende, metterSonnen
opgangh.
XIII.
Op de Conditien ende Voorwacrden, ibo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defên Impofle
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme de iömme van
Des t'oirkonden is dcfèn geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, optcn
é!ß4
a moeten werden vertoont, op de boete als
vooren.
                   yj
, ommc te voorkomende frauden, die
* r'klcyne partyen fouden mogen werden ghe-
i ht fal de Pachter ofte fijne Gecommitteer-
ß.niet kennifle vanden Officier ofte yemandt
den Gerechte, de Harnas-tonnen, Kiften of
Irt packagie van Boots-volck ,ofte andere van
, LHe Landen in komende,daer vermoeden
«fraude op foude mogen wefen, vermogen te
ïn openen, omme gevifitecrt te worden, fonder
:*heni yemandt daer tegens fal mogen ftellen,
1-ede felveonderfoeckinge verhinderen , op ver-
bmrtc van 3 vïjftkh guldens, ende arbitralicken ge-
Vigeert te worden na gelegentheyt vanfaecken.
m
         4          VII.
Omme te voorfien dat defen Import niet en
sataefraudeert, door den Taback die van buyten
.',, defc Provinciën fecretelijck foude mogen wer-
Jenecbracht.enfal geen Taback in minderquan-
titcrt, binnen de Provincie van Hollandt ende
ivellVrieilant uytde naeft ghclegen Provinciën
mogen gebracht worden, als mettet gewichte van
diie honden pont t'efTens, op peyne van confïfca-
tievanden Taback, ende hondert guldens,die in
minder quantiteyt bevonden fal worden. Welc-
ken Taback ter gewichte van drie hondert ponden
aen gegeven fal moeten worden aenden Colledteur
vandcctflcplaetfe,daerde Schepen, Schuyten,
Wagens ofte Karren, die den Taback geladen heb-
ben, aen komen fullen, metten naem vanden Per-
loon , ende plaetfen daer die fal werden ghebracht,
ende by den Schipper ofte Voerman ontfangen
wordenbchoorlijck biljet, omme t'allen tyden te
I verwonen, op pene, dat in gevalle den felven Ta-
back ter ghcdeftin eerde plaetfe endePerfoon niet
en weide ghebracht, den Schipper ende Schepen,
Voerman, Wagen ende Karre executabelfullen
zi.m vooreen fomme van hondert gulden.
VIII.
Alioo vele Perfoonen, mecit foodanige, die felfs
ae iaback uyter Zee krygcn,hen vervorderen door
ttgantfche Provincie van Hollandt ende Weft-
Vneilandc,foo door de Steden als ten platten Lan-
«. tcloopen met feeckere quantiteyt tollekens
'«wek, omme de felve aen de Huyfen , Herber-
gende anderfints te verkoopen , fonder die den
»«!tcr of fijnen Collecleur aen te geven, ofte be-
ftweeeerfleArtijckelen.zijn Jnno 1644/00geflelt. Devoorgaendet'/edert denJare ßâæ] tot é643 ineluys
w "f:fjf'l' Van a^en Taback die inden Landen van Hollant ende Weft-Vricflanr in gebracht
Jjj'kJ "cn eerflen Inbrenger betalen van elck pont drieftuyvers. Art, z. Den geenen, 't zy Koop-
wcf 1 cur' Sch'Pper ofte Bootfgefel, ofte andere Perfoonen , hoedanich de felve ibudc mogen
j'en s,fy cen<gc Taback binnen den Lande van Hollant ende Weft-Vrieflant inne brengen, ful-
riten^ j- ^°^e Taback in geene Steden ofte Plaetfen mogen vernachten, fonder de rechte quan-
died^T
          ^acntcrofte fijnen Commisaen te geven,mitfgaders den naem van den Perföon
ccnieeS ?^ac^ toe^omt» ofte aen wien de felfde is ghefonden: Noch en fal geenen Taback uyt
KejJk cllcPcn - Schuyten, Wagens ofte Karren gheloft, ende in eenige Winckels, Paek-huyfen,
foek Ç ' ñ c Ln<^erc P'aet^en °P gedaen mogen werden, voor ende al eer fyluyden oen felven Ta-
hebben
         tCr°^e^nen dommis, de quantiteyt van dien oprechtelick aen ghegeven fullen
t'Anpljc0^ ^Cne ^"^6*1 Taback, ende een boete van twee hondert gulden t'elcken te verbeuren,
^'dertfaj VO,§ens het Placaer. Doch/np/aets van drie fluyvers Art. 1. op 't pont Anno i6%4geheven,
druc^Amll çáçýâíáçß1å» Jare
16x3 fes fluyvers Sijn voorts de morden Art. i.enz. in'tCurfijfghe-
iin
hier bltme e" veraneler'in&e vandenJ are 1614. Gehjck dan oock Art. æ.íáçéâæ} inplaets vande mor-
ven ì f Curfijfgedrucktgefeyt wert: /onderde
felve in 't gros den Pachter, &c.
6. Â iij                                       2,. Het
-ocr page 979-
Pkcaten-j. a.Boeck. 9.Tit, 3.Deel.
%66
2.. Het derde'fvierde, vijfde enfefle Artijckelen, zijn Anno \ 6z<.\foo geftelr. d'Ordonnantie -vanden Iare 16
AkL 3.. Van welckequantiteyt den Opdoender, 'c zy Koopman , Facteur ofrcandere, fal 3^
ghemacckt Debiteur, om de felfde parthyen te verantwoorden, ten ware fy was beneden d*?5
hondert pont: Welcke partye als dan contant fal moeteen betaelt worden. Art. 4. Den Koot,
Taback die fyluyden met kenniile ende biljet vanden Pachter, buyten de Provincie van Holï-j
ende Weft-Vrieflandt, in andere vande Geünieerde Provinciën fullen hebben verfonden: GeH
mede affchrijvinge fal genieten allen den Taback die buyten dejGeuniecrdc Provinciën fal WJ?
gevoert, mits daer van aenden Pachter leverende Acte vanden Convoy-meeiter, dat de uyt2;
Convoy ofte Liccnt daer van behoorlijck is betaelt. Art. 5. Ende of't gebeurde dat yemant bi™!"
de Provincie van Hollandt ofte Weft-VrieilantTaback quame te koopen,om in eenigevande
dere Provinciën te vervoeren , fal gehouden wefen cautie te Hellen, ofte den Impoft by provifi,*
namptifcren. Art. 6. Den Taback die binnen Hollantende Weft-Vrieilant van d'eeneStadt 'l
plaetfe inde andere fal werden vervoert, 'tzy of de fel ve verkocht is ofte niet, en fal gCCn affe
vinge gcdaen worden, als alleen parthyen van vijftich pont, ofte daer boven : Maerde kleynet/
thycn beneden de vijftich pont, fullen den Impoil betaelt blyven ter plaetfe daerfy eerft bjjl
den Landevan Hollant ende Weft-Vrieilant is in gekomen,mits dat henluyden by den Colle&n,
iildaerfal gegeven worden een biljet dat den vollen Impoft dacr van is betaelt: welck biJjetaendea
Colledeur vertoont fal moeten wctden, daer den Taback fal worden gebracht. Art. η. Den Pach-
ter fal alle Maenden mogen gacn liquideren tot alle de Kooplieden, Facteurs, ende alle andere die
haer met Taback geneeren, ommc van henluyden den Impoft te ontfangen, 't gene fy verhandtk
ofte inde Maent gefletcn fullen hebben.
Anno 1654/00 hooghgeftelt: Alle de voorgaendefeggen: vijf-en-twintich guldens.
dOrdonttantien vande laren 16x4 en 162,5 /eggen.- Art. 7. Defen Pachter van dit termijn (ende nietè
Pachters vandc volgende Jaren ) fal ten ingacn van fijne pacht, alleen met Notaris ende Getui-
gen mogen gaen peylcn tot alle Koopluyden, Facteurs, ende die haer met Taback geneeren, 't a
in 't gros,ofte by de kleyne gewichte, de welcke gehouden fullen weien aenwijfinge tcdoen.cnde
bekent te maecken, in welcke Packhuyfen,Kelders ofte plaetfen fyluyden Taback hebben legen,
omme vanden Ïaback, daer van bevonden wort de gerechtigheyt niet betaelt te zijn, den vollen
Impoft te ontfangen, fonder eenige van de felvc te verfwijgen , op de verbeurte van dcnTaback,
ende daer en boven een boete van twee hondert guldens. Doch is het felve Anno 1616 en vernam
uyt gelaten.
3-
KaeriTen-».
Ordonnantien, t'federt den f are 160% tot 165 5 incluys, van dm Hetrtn
Staten van Hollant ende Wefi Frie/lant, opten opheve vanden Impoft vande Kaerffen, Roet ofte Sm,
mitfgaders vande WaJch-keerffenygroot ende kleyn, Toortfen
, Flambeaux, ende diergelijcke.
I.
En voorfz Impoft fal betaelt worden by
den Keers-maeckers, van alle 't Roet ofte
Talck dat fy lieden binnen hunne Huyfen
fullen doen , te weten, van elck hondert
ponden, twee gulden thien ftuyvers, ende van
meerdere ende minder ghewichte naer advenant:
Welverftaende, dat van ongcfmolten Smeer, voor
leckagic ghekort ofte minder betaelt fal worden
twaelf ten hondert. Gelijckoock den Impoft be-
taeltfal worden by den genen die eenige Kaerffen,
't zy uyt andere Landen of Provinciën, ofte oock
uyt andere Steden van Hollantende Weft-Vrief-
lant, binnen eenige Steden van den felvcn Lande
fullen brengen, te weten, van elck pont een iftuy-
ver,
Ende van alle Wafch-kaerilen , groot ende
kleyn, Toortfen, Flambeaux, ende diergelijcke, fal
betaeldt worden ten Impoft, van elck pont een
1 ftuyver. τ Behoudelijck dat de Kaerffen van wegen
'tghemeene Landt te [enden
, totprovifw vande Guarni-
foenen inde Steden ende Forten in Hollandt, ende aldaer
gheconfumeert werdende,vry ende exempt vanden Im-
poft fullen zijn
, alfoo den /elven Impoft ter plaet/en daer
de voorfz Kaerffen in ghekocht worden, aireede wort.
Ictaelt.
II.
Dies fullen de voorfz Kcers-maeckcrs.reibt^
ofte affchrijvinge ghenietcn van alle het Smea
Talck ofte Keeriïen, die by kenniiieofte biljet*»
den Pachter, uyt de plaetfe hundcrrefidcntiesp-
fondenfullen worden: 3 jVelverftaendedatmf
Keetf/en ofte Smeer a/fchryven en f al vande ecneJ
op dander, minder dan dertichpont t'effens
, β*
platten Lande fal geen affchrijvinge gedaen »'^',
't geenede Huyfluyden voor
haer/e/fs gebruik baif"<y
/y onder een anders Pachters bedrijf wonen, f' ,
Maer de Keerffen diegehaelt fullen worden ¥j\
by de Kramers ten platten Lande woonendcj
thien ponden ende daer loven J^f.^f^pi»
den, mits brengende alvooren een biljet να".,0^,
'haerder reftdentie.
4 Ende vandc Kae.ri]cn' tU
Talck of Roet dat afgefchreven endevjr^
worden van d'een Stadt of Plaetfe >nd£a 5
binnen Hollandt ende Weft-Vrieilant, orte · (
vande andere Geünieerde Provinciën , . ,acr/
gene binnen den voorfz Lande binnen een ^
ende van 't gene buyten de felve ind£a"'ndcn
vincien vervoert is , binnen twee Γ
langhften, blijck ghcdacn mtoCt£nu"^7n~ce. b:
|
Pachter van de pïactfc vandc affchrijvng0» ^,
-ocr page 980-
Gemeene Middele
X%6$
breeck dat inde gheflachte Beeften blijft hangen)
dan ter VVage die voorden Oorloge publijckelyck;
zijn gebruyckt, ofgeduyrende den Oorloge gepri-
vilegeert. Ende fullen gehouden zijn den voorfz
Pachter van den ontfangh van dien te vooren te
waerfchouwen, ten eynde hy by den felven ont-
fangh prefent mach wefen, ioo het hem belieft*
Welverftaende, dat inde Slach-tijdt, te reeckenen
vanden eerfteu Octobcr tot den leften November,
de Pachter fijnen Collecteur fal moeten houden
inde Wage, aenden welcken de voorfz Keersma-
kcrsalsdan 't Roet, Smeer ofte KeeriTen fullen
aen geven : Ende 'tfelve ter Wage ontfangen heb-
bende, fullen de voornoemde Keers-maeckers den
voorfz Pachter het pertinent gewicht van dien gc-
trouwelick aen geven, ende den voorfz Impoft be-
talen, ofte den Pachter daer van contenteren, al eer
fy 't felve binnen hare huyfmge fullcn mogen
doen, waer vanden voornoemden Pachter hun ge-
houden fal weien te geven een biljet, inhoudende
't voorfz gewicht, op peyne dat den Keers-makers
het eene of ander poind na latende, verbeuren ful-
len alle het Roet of Smeer, 't welck fy in manieren
voorfz niet aen .gegeven fullen hebben, ende boven
dien eenboete van twintich ponden, als vooren.
VIL
Ende fullen de Keer§-maeckers, van alle Smeer
dat fy tot thien ponden of daer beneden, rnidtiga-
ders van 't nae-Smeer oft Uytbreeck ontfangen,
houden goet Rcgifter oftmemorie, van wien,ende
in wat qualiteyriy lieden 'tfelve ontfangen hebben,
ende fullen 'tfelve alle Satcrdaeghs naer de noene
den Pachter getrouwelick aen geven, op ghelijcke
pene als vooren.
           . v- ,.           ··., -
VIII.
Êndede geene die eenich Roet, Smeer, Keert
iên, 9 ff α/ώ, Wafch-keerjfen, Toortfen ofte Flambeaux,
binnen eenige Steden van Hollandt ende Weft-
Vrieilandr, in Schepen, Schuy ten,. Wagens oft an-
derfints fullen brengen, fullen ghehouden zijn het
felve den voornoemden Pachter aen tegheven, al
eerfy 't voorfz Roet, Smeer ofte KeeriTen fullen
mogen reppen oft roeren, ende fullen de voorfz in-,
ghebrochte KeeriTen terftont ter Wage moeten
brengen, ende den voorfz Impoft betalen, ofte den.
voornoemden Pachter daer van contenteren , al
eer fy de felve in eenige huyfeu fullen mogen bren-
gen. Ende ioo't voorfz Roet ©fte Smeer by eeni-
ge Keers-maeckers wort op ghedacn, foo fullen de
iêlveinigeiijeks gehouden wefen 'tfelve Roet ter-
ftont ter Wage te doen wegen , endeden vooriz
Pachter vanden voornoemden Impoft contente-
ren als vooren: Maer foo 't felve by eenige andere
Perfoonenóp gedaen wort, fullen de felfde gehou-
den zijn, dequantiteyt ofte't gewiehte van dien
den Pachter aen te geven, ende van 't geen uyt ge-
daen ial werden, t'elckens biljet vanden Pachter te
halen, 't Welck oock geobfervcert fal werden ten
reguarde van 't Smeer ofte Roet, 't welck fy ont-
fangen vanden Borgers ende Ingefetenen vande
plaetfe hunder refidentie , Alles ende een yeder
poind opte verbeurte vande KeeriTen, Roet ende
Smeer, dat anders als voorieyt is, gherepr, op ghe-
daen, oft uyt ghedaen fal worden, ende een boete
van twintich ponden als vooten. 10 Ende-fullen
alle IVajch ende Wafch-keerffen van buyten in komen-
de,
ΛΛ
, jen pachter binnen den voorfz Lande,
1,3, ■ ihrinee van den Kooper ofte Inilaender
cn Ïre: Provinciën, dat de fclve KeeriTen,Smeer,
! ikofRoetaldacr zijn ontfangen ende aen gc-
13 tan tevne van als Fraudaieurs te werden
tornen, ï"f ÏJ
Pndcommc den voorfz Impoft wel ende op-
Jhrelückcn te doen collecteren: Soo ordonneren
datnicmant voortaen binnen den Lande van
Shndi ende VVeft-Vrieflant, eenige KeeriTen fal
oscn maecken, als die Κeers-maeckers, aireede
"Oonende ,ofte die noch metter woone fullcn ko-
! Cn binnen den beflooten Steden van Hollandt
fnde Weit-Vrieflant (den Hage mede onder den
bcilooten Steden ghereeokent) fonder dat wy ver-
(lacn dateenige Keers-maeckers ten platten Lan-
de van Höllantende Weft-Vrieflant fullen mogen
woonen, , ende Keerjfen maecken, op peyne van veer-
Hchmden:
uyrgefandert inde Dorpen daer Kaers-
maéckeryen voor den Oorloge zijn gheweeft, al-
vacrdcfelve fullen mogen blyveninfulcken ge-
tale als die aldaer 6 voor den voorfz Oorhge gheweefl
zijn,fonder dat de felve vermeerdert fullen moge
worden. Ende fullen alleen tot gerief vande Inge*
fetenenvande felve rcfpe&ive Dorpen, het rouwe
Smeer aldaer vallende, tot Keers-maeckcn mogen
verbc%en,ende de felve KeeriTen alleenc aen hurw
ne refpedive Ingefetenen verkoopen ,;op pene dat
de geene die ander Smeer verbezigen, oft hunne
KeeriTen aen andere als'hunne Ingefetenen ver-
koopen, de voorfz vrydomme van Keers-maecken
fullen verbeuren. Endeial oock niemandt tot fijn
particulier behoef, eenige KeeriTen mogen maec-
ken.opte verbeurte vande felve Keerilen,ende een
boete van tvvintich ponden t elcken reyfe.
.·!.: .III-I. ·: ··..·:: · ■■■■'/
Niemandt en fal eenige KeeriTen ten platten
Lande ghemaeckt (5 alwaerfulex volgende net voor-
\ li1'"1^ Artijckel'geoorloft is)
mogen brengen in eeni-
j gcStcdenvan Höllantende Weft-Vrieflant,ofte
oock in eenige andere Dorpen vanden fel ven Lan-
de dacrdie niet gemaeckt en zijn, op de verbeurte
vandèfeJveKaenTcn,ende een boete van 7 veertich
ponden,- ·,/;.:, „'{bió...·
nVï-.-r,..,;i hyn-<
.
^I fullen de geene die hun mettet vgorfz
λ j an KGets-maeckën aireede ghèneeren,
Pouden wefen binnen^rie dagen na de verpach-
p,c vanden voorfz impoft, hunne namen by den
Ende di
nu"der refidentie bekent te maecken s
e geene die daer naer 't felve Ambacht bin-
fa\\l ,v?,0rfz StcdeniuHen willen doen ofte op
divc Ρ ι " §hehouden wefen 't felve den refpe-
roorfilï
aen le diencn' al ccr fylieden de
«4
         gCfuüen "^i bcgmacu^ SEnde
ltmJmf Keeri~maeckers "V de Neeringevan't
**faS 1mmhr*ft.kfya» ,fillen dejehegee*
^toJm*** ""F" verkooPen
» ten ware fy haer
■ntn
All V°'"' Kcer$maeckers weder quamen aen
Wa pcen Peyne van twintich ponden als
ΛΠ.
ήώ>·
fs
c voorf2 Keers-,
- maeckers en fullen geen Roet
cern
c <. "ogenomen het na-Smeer oft Uyt-
n p
-ocr page 981-
'■".......
Placatctu· a.Boeck. 9.Tit. 3.Deel.
XI.
Ende dit alles, enckycderpoind van dienU,
1870
de , fuhjett zijn dita
Ende op dat den
vveïckewy oockverftaen in defen Imfoif ?,Ce
te fullen hebben. Ende fullen de voorfzS*
mitfgaders de voorfz boeten geapplicecrt 2?
een derde ten behoeve vanden Aenbrengq
derde ten profijte vanden Pachter, cnde "trefte^
de derdepart ten profijte vanden Officier die d
cutie doen fal ,cndeby conniventie vanden OS.
ciers cnde Pachters vande plaetfcn daer de fcj
ghefebiet, iz fullen de andere Pachters cndeS
ciers , de voorfz peynen by preventie moeenw
volgen, de welcke oock tot profijte vande Vend'
gers , bydc Gecommitteerde Schepenen inden
fpective quartieren fullen worden gedecreteen,
Ë 11.
Defen Impoft fal ingaenopteneerftcti/talk
ende fal den Pachter oft fijne Gecommit·
teerden, ten ingangh van fijn Paeht, totverfeck?,
ringe vau fijn gereebtigheyt, tot alle Keers-mie*
kers, ofte anderen hier vooren in'cachtfte Artijdal
geroert,gaen peylen,i3 ende vanden afgaenienïé
ter den Impoflontfangen, van alle Roet.Talckofte
KeeriTen inde peylinge bevonden, midts datdea
Pachter ten uytgaen van fijn Pacht ghehoudeni
wefen gelijckepéylinge tegcdoogen,endereiliw<
ti e te doe» vanden Impofl: van * t gene als boFia ia
den peyl bevonden fel worden.
XlIIl
13 En en fal van defen Impofl niemant viyvjnfan k
geene die by de Generale Ordonnantie zijngeextmmt,
XIIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen in handen vanden Ontfanget
binnen de Maenden van Oöobet,
November ende December, t'elcken Maenttcbe-
talen een gerecht vierde-part van lijnen beloofdta
Pachte, ende binnen de andere negen Maenden
t refterende vierde-part, by egale portie.
XV.-
Op de Conditien ende Vootwaerden, foo in»
Generale als in defe particuliere Ordonnanties-
grepen, is Pachter gebleven van defen IroHj,
voorden tijdtvaneeage^1
Jaer, omme de fomme v2n
Des t'oirkonden isdefen geteyckentbydeoGe·
committeerden vanden peeren Staten, opten
der ecnige fraude mach worden gheheven , fullen
allen ende eencn yegelijcken, foo wel Slachters,
Koe dooders, als andere, gehouden vvefen terftone
nacr dat fy hcurc Beeilen gheilachtet , ofte doen
ilachtcn hebben, 't Smeer vande felve ter Wage
te doen brengen,ende aldaer opcnbaerlick te doen
wegen, met vcrklaringc aen den Pachter, waer,
ende tot welcken Smelter oft Kacrs-macckcr fy
dat leveren fullen, om by den Pachter daer van
notitie gemaeckt, cnde den Impoft daer na in ge-
vordert te mogen worden.
X.
EndeteneyndedeNeeringevan 'tKeers-maec-
ken binnen de voorfz Steden, door defen Impoft
niet en kornc te vermindeten, 11 nochte d'eene Ë an-
dere in Neeringe te verkorten, foo ordonneren Wy,
11 dat geen Kaers-maeckers, Keomam of anderen, hen
mettcNeeringevan Kaers-maeckengeneer ende, vancte-
fen Impofl Pachters, Medeflanders nochte Borgen mogen
wefen
, ofte part ofte deel daer inne hellen ,direclelicken
ofte indireRelick, offuhks doende, heure Neeringe ofhan-
dellnge van Keers-maecken, ofKeerffen te verkoopenjoo
lange te moeten laten
, oppeyne inden Placate jegens de
Comraventeurs geflatueert.
Dat de Kramers, Huys-
licden, ende anderen ten platten Lande van Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt woonende,daer geen
Keers-maeckeryenhierte vooren roë g?laten wer-
den , nieuwers anders hunne Keerflen fullen mo-
gen halen ,als inde voorfz Steden van Hollant en-
de Weft-Vrieflant,op de verbeurte vande KecnTen
die fylieden elders fullen halen, ende boven dien
een boete van thien ponden t'elcke reyiè,endcful-
len tot dien eynde gehouden zijn, op vermaninge
van den Pachter waer onder fy fortcren, te verkla-
ren den naem van hunnen riaers-maecker, ende
deplaetfevan fijnder refidentie, ten cynde den
voornoemden Pachter hem by den feiven Kaers-
maecker opte waerheyt van dien mach informe-
ren , ende foo fylieden in dien poind van onwaer-
heyt werden achterhaelt,fo fullen ly gelijcke boete
betalen als vooren. Gelijck oock aocn fullen de
Ingeiêtenen van eenigeStcden, die cenige Keerf-
fenvanbuyten komende, fullen koopenoftein
doen, al eer hen by biljet geblceckcn is, dat den In-
brenger vande felve Keeriien, den Pachter van den
voorfz Impoft gecontenteert heeft.
By Ordonnantie vandenJare é6i6 is een ftuy ver op 't pont, ly deworgaendemaer eeü blanck gevsrdtrt·
Anno éâ·)è. "
i.
X.
V
4.
5-
Anno i6o8.
Anno 1615.
Anno 16^.
voor Ampliatie ingevoeght.
6
ifitpl
Js mede Ampliatie vanden Jare 1654. Alle de voorgaende Qrdonnamienfeggen: in fitlchn getale
genwoordich zijn.                     ó.;, , ;;i,< ·,'\         ë\ ë w
7.
8.
9-
10,
De boete is Anno 1654 op veertich ponden gefielt; was te vooren maer tw'mtich ponden.
AnnoiGz6. "j
Anno 1638, é ·_. . ...*..!*:;.■
AnnoiL·. TworAmphambygedaen.
11. Áççïé6é<$. J                                     .
1 z. Anno 16 54/00 gefielt: Alle de voorgaende OrdonnaMienfeggen : daer de felve gefebieden, inde ¼ïø
de andere Pachters, &c.          .:·,■;;         mb ~ *
13. Ampliatien vanden jare 1606. < ;
ijfcl*
'£0^>'
ÉiÉÉteaafe
-ocr page 982-
Gemeene Middeleou. Brant-houe.
Brant-hout»
1873
in
Ordortnantien, volgende de welene ten behoeve vande gemeenen Lande van
HoUandt ende fVefl-Friefiandt, binnen de Steden ende Dorpen vanden /e/van Lande, den impoflop
't Brantdwut t'federt denJ are
1605/0/ 1655 incluys, geheven ende ontfangen is, voor den lijdt van
een geheel Jaer.
koopCr ter confümptie aldacr gelevert fal hebben,
de welcke als dan den achtilen penningh aen den
Pachter gehouden lal wefen te betalen, voor ende
al eer hy buytcn de Stadt ofre Plaetiè fal mogen
vertrecken, op peyne van twintich ponden van xl,
gróoten 'rpontt'elcken te verbeuren,
IIII.
Den Pachter 5 ofte Collecleur fal aen handen van
den CommiiTarisden bchoorlijckcn eedt doen.dac
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet anders
dan de volle gerechtighey t van delen Impoft fullen
ghenieten, ende dat hy noch nicmant van lijnen
wegen met niemanden en fullen compoferen
ofte connivcren in ecniger manieren, op peyne
in de Generale Ordonnantie begrepen , foo wel
jegens den Pachter 5 ofte Collecleur te executeren,
als jegens den geenen die met hem of yemandt
van lïjncnt wegen compofitie ofte uytkoop aen-
gaet*
V;
Soo wie Pachter blijft van dcfen Impofte , lal
ghehouden wefen t'eynden alle Maenden een
twaelffte deel te betalen ten Comptoire van den
Ontfanger Generael
van lijnen beloofden Pachte, of by gebreecke van
dien.fal dOntfanger'tfclve mogen doen execute-
ren ende innen aenden Pachter oft lijnen Borgen,
naer vermelden ende inhoudt vande Generale Or-
donnantie.
VI.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
opteneerften Aprilis
           eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den ecr-
ften Aprilis
         daer aen volgende, metter Son-
nen opgangh.
VII.
Op de Conditien ende Voorwaerden, lbo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, om me de fomme van
En Pachter ofte ColJccjteur van dcfen Im-
poil, fal ontfangen den achtilen pen-
iningh' vande waerde van alle foortcn van
gfBrandt-hout, 'twelck verkochtwert*om
totbondingc geconfumeert te werden, mits dat
hier van exempt fal wcfen oudt Hout dat ghelle-
teo wort,Korte ingen van Klaphout ende Spaen-
deren : Ende fal de bctalinge ghedaen worden ter
plaetfc dacr het Hout in HoUandt ende Weft-
Vrieflant geconfumcert fal worden, fulcks dat het
Branthout, 't welck buytcn HoUandt ende Weft-
Vrieflandt wert vervoert, van dcfen Impoft mede
vry fal wcfen.
II.
Ende fal dcfen Impoft betacldt worden by den
Verkooper, ten ware yemandt Branthout van bo-
vcn.ovcr Zee.ofte van buytcn Hollantende Weft-
Vrieflantdcde komen voor iijn felfs ilete, in welc-
kcnghevallevan defen Impoft betaelt fal worden
by den gcenen die het Hout füllën van buytcn
doen komen, 1 naer advenant den prijs gelijck het ter
fketfedaer 'ighehracht tvert,Jal'werden verkocht, ofte
unminfien ttnpryfe als het felve Hout van binnen ofte
im èiqtensLdndts komende
, met de vracht fal komen
te hflen, alles tot optie van den Pachter, χ
Ghelijck
mede den Impoft betaelt fal worden van 't Hout
dat yemanden van fijns felfs gewafch van buyten
den Lande van HoUandt ende Weft-Vrieflandt,
) ét wk ψ eenige Steden inde voorfchreve Provintie
ïvw Hollant ende Wefï-Vrieflant, in een ander Stadt der
't/ver Provintie %
in laet komen, volgende de taxa-
«c die van de oprechte waerde van dien by de
Tdders ghedaen , ende den Pachter aen ghe-
gevcn fal Worden. 4 Maer van 't Hout dat de Ey-
pners van hem eygen binnen defe Provincie doen hac-
wmtkeonfumeren, fullen defelvevry zijn van defen
III.
Ende fuiicn alomme in jc Steden ende Plaet-
» pielt worden gefwooren Telders ,de welcke
Cörant-hout aendc Koopers fullen aen tellen,
ώ Λη "«en, ende den Pachter van dach tot
ien brc"gen, hoe veel Brant-houts den Ver-
Des t'oirkonden is defen getcyekentby den Ge-
committeerden vanden Hceren Staten, opten
"f wie vanden)are 1614. Boch d'Ordonnantie vanden Jare 1608. envobendefeyden: naeradyenant
1 PriJs, t fel ve aldaer gekocht fal wefen, die vrachte daer op gereeckent.
'woorden; ofte Co\kaGuttzijn Jnno 16x1 by gekomen.
1J
,
i
Con-
6.C
-ocr page 983-
Placaten. 3. Boeck; 9. Tk. 3. Deel.
Confumptie vanden TurfF.
éÂ74
Ordonnantien, Waer op mgen de Staten van Hollant en Je Wefï^VYM
{/celen denJ are 160 5 /0/1655 incluys, verpacht is den Impoft opten Turf die binnen, &c.           '
opgedaen ende ge/l et en* f uilen worden.
mogen ftavcn ende af nemen, fonder dacr van
te genieten: Ende foo wie onwillich is fijnen 5
te vernieuwen , en fal geenen Turf meer m0
tonnen, op pcyne van arbitralicken gecorrigcem
worden by geeflelinge, banniflement ofc Ja?
Ende alfoo men verÜaetdat aen de Gout-kade fa
boven als beneden de Waddincxveenfche Brug*
dickwils doorgebreck van Tonders ofte Tonita'
de Schippers aldaerTurf gekocht hebbende £
en werden gerijftals naer behooren, fullen in'fi4
ken gevallede ghefwooren Tonfters uyt Leden
derGoude, Alphen, ofte andere Plaetfen jkj^
mogen komen tonnen, mits genietende voorhaet
Arbeyts-loon als andere. ;
VI.
4 Item, foo en fal niemant wie hy zy, eenira
Turf in Schepen, Schuyten, op Wagens, Kantn
ofteSiedcn , binnen cenige Steden ofte Dorpen
mogen brengen, oft fal gehouden wefen (al eer hy
de felve Turf Joft, ofte doet koffen) te gaenbyden
Pachter ofte Collecleur van den voorfz Impoft,
ende aldaer te laten op fchrijven fijnen reenten
naem ende woonplaerfe van dien,dcwelckehem
geven fal een teyeken ofte loot, daer by dat blije-
ken fal, dat hy hem heeft laten op fchrijven. Ende
fullen geenc Tonfters ofc Vulfters in cenich wctck
mogen treden, om Turf te tonnen of te vullen,
voor ende al eer fy 't felve loot ofte teyckciï fulkn
hebben ghefien ende ontfangen. Ende fullen de
Leveracrs vanden Turf ghehouden wefen terftont
nae dat fyluyden haren Turf ghclcvcrt fullen heb·
ben, mette felve ghefwooren Tonfters, dien den
Turf gemeten ofte ghetont fullen hebben, wedcr-
omme te komen by den felven Pachrer ofte C*
lcdeur. Ende fullen de Tonners,Tonitcrs of Vul
fters, aen hem over leveren het voorfz teyeken ïßê
loot, ende daer bencffens pcrtinentelick aen ghe·
ven, hoe veel Turfs fy daer uyt gemeten ofte ghe-
tont hebben, op de verbeurte (indien dcTonrtó
Tonfters ofte Vulfters, in eenige vandevoogfr
ve poinclen in gebreceke blyven) van haer 0«
ende een boete van thien gulden· Ende lullen t
voorfz Leveraers den Impoft terftont moeten»
talen, de vvelcke oock gehouden zijn WjrJ
Pachter verfocht zijnde) by ccde re vcrKiarcn.
geen Turf voor die reyfe meer gclevcrt te »J
5 Des fullen oock de Pachters in tVeft-VrW***£
Í oorder-quartier, gehouden zijn aen de v00flfUl.r.
o/te Tur} voerders te leveren een biljet, ^f^f,,
klaringe, dat fy hemen ingeladen Tur/'m ßç'äßË,.
É
heure Pacht hebben verkocht, 6 ende ter "WJjL
levert ,/onder dat daer van eenige h ovtr t ^Jf^
ende aen Schepen gelevert, oftejoo daer van e i^
|
boort qhe/et, ende aen de Schepen gelofl tSf°/\} «& j
I.
Erft cnde voor al,, fal den Pachter van dc-
fen Impoft gehouden wefen t'achtervol-
gen alle de Poinden ende Articulen inde
Sncraie Ordonnantie begrepen, defen Impoft
conccrnercnde.
II.
1 Dön Pachter fal hem reguleren in 't ontfan-
gen van delen Impoft naer dcfe Ordonnantie.
% Ende belangende de Dorpen, fal'de Pachter mogen ghe-
bruyeken debequaem/le middelen, omme daer inne niet
ge/raudeert te mogen werden, o/tejal met de/elve mogen
over komen als hy met haerluyder/t
zy hy uytkoope o/te
anderfints/al'hnnenveroelijcken.
III.
Ende fal ten Impoft ontfangen van elcke Tonne
Turfs, drie Manden voor twee Tonnen gberekent,
cnde daer de Manden merckelijcker grooter of
klcynder zijn, te betalen naadvenant, 't zy de fel-
ve binnen den Lande van Hollant ofdaerbuyten
gedolven is (alle ftuyvelinck voor fvvaren Turf ge-
reeckent) 3 vier-en-twintich penningen Hollants:
Welverftaende dat hy van den grauwen Turf, op
hem felvcn alleen gheladcn, vande twee Tonnen
maer een en fal ontfangen: iMaer foo verre de fel-
ve met fwarten Turf ghemenght ware, fal in fulc-
ken ghevalle dacr van mede ontfangen 3 vier-en-
twintich
penningen Hollants, als van den fwarten,
uyt gefey t dat den Turf komende van Schoonho-
ven uytte Rhcenfche Veenen, vry ende exempt
fal wefen ter plaetfen dacr die wort geconfumeert,
alfoo daer van den Impoft binnen Schoonhoven
is betaelt,
IIII.
Wclcken voorfz Impoft betaelt fal worden by
den Verkooper, ten wareyemanc fclfsTurf hadde
doen delven, ofte tot fijnen behoeve inde Veenen
of elders haddc doen koopen, wacr van hy den Im-
poft metter daet fal betalen, ter plactfe daer hy
de felve op doet, 't zy omaldaer ghefleten of we-
derom verkocht te worden: Welverftaende, dat
foo wanneer yemant van fij ncn op ghedaen Turf
uyt de voorfz Stadt ofte Parochie vervoert of ver-
koopt, omme dacr uyt vervoert te worden, fal den
Pac itcr die den Impoft daervan ontfangen heeft,
ghehouden wefen den ontfangen Impoft hem te
reftitueren, midts dat hy, ofte andere die den Turf
wil vervoeren, ofc doen vervoeren, gehouden wert
den Pachter daer van by een vande gefwooren Bo-
de ofte Tonftcrs te vooren te doen verwittigen,
ten cyndc de felvc Pachter hem daer by mach la-
ten vinden, ofte ecnen anderen ftellen.
V.
Item, foo fal den Turf over al gemeten worden
by gefwooren Tonfters, die ter requifitie vanden
Pachter ghehouden fullcn wefen beuren eedt te
vernieuwen aen Landen vande Magiftraten , ter
prefentie vanden Pachter, die by defen daer toe
oock worden gheauthorifeert, hcurluydereedtte
nen/y aen de/elve Schepen over 't
hebben, 5 om't/elveby deíïïöº'urj-
6 ende den Impofl vanden over boort, ertae ^^
pen geloften Tur/betaelt 5 te werden
vande èç%*
o/te Toefiender van den Pachter
-ocr page 984-
Gemeene Middelen^. Ttifff.
1877
$16
Turf van heuren Haert-bfant, daer af fy de verhoo*
ginge fullen moeten betalen, ende in 't opdoen en-
de confumeren vanden Turf, aenden Pachter fulc-
ke kenniiTe doen hebben, dat alle fufpicien van
fraude daer mede te plegen, mogen ceiTeren3ende
by aldien daer-en-boven bevonden wert, datfy
met den Turf tot heure Neeringegedeftineert.ce-
nige frauden hebben gepleecht/t zy in heur Haert-
brant oft aen anderen, fullen de felve op elcke ach-
terhalinge vervallen in een boete van xxv. ponden
van veertich grooten , t'appliceren als vooren. En-
de den Turf die tot de Neeringc vande Zoutketen
buyten dijcx gact, ghelijck mede de Kalck-ovens,
Steen-ovens, Pannen ende Tichel-backeryen al-
daer,fal de felve afgefchreven werden nae behoo-
ren. 8 Doch wataengaet de Potie-backeryen,'tzy dat die
in Panne-backeryen ofte daer buyten ghelacken werden,
de felve en fullen defe exempt ie nietmogen genieten.
IX.
9 Van defen voorlz ïmpoft fal voortaen nicmant
vry ende exempt wefen,als alleenlicken de Godts-
huyiên ende publijcke Collegien, die Turf om
Godts wille zijn uytdeelende, blyvende des niec
tegenftaendcde Perfoonen by de Generale Ordon-
nantie van 's Lants ïmpoft vry verklaert,oock ten
defen reguarde in haer geheel. 10
Soo wie Pachter blijft van defen ïmpoft, fal ge-
houden wefen ten Comptoire van den Ontfdnger
Generael, te betalen d'eene helft van fijnen beloof-
den Pachte, binnen de vijf eerfte Maenden, als
t'elcke Maent een gerecht vijfde part, ende de an-
der helft binnen ièven Maenden daer aen volgen-
de, als t'elcke Maent een gerecht fevende part van
de helft fijner Pachte, oft by gebreecke van dien lal
d'Ontfanger 't felve mogen doen executeren ende
innen aen den Pachter of fijnen Borgen, nacr ver-
melden en inhoudt vande Generale Ordonnantie.
, n^asrt landen Turf, op de Boomen ofte Sluyfen
'sZdafft, Sparendam, 6 Weefp ende Naerden ghe-
fj
lo&lendc Opdoende* vanheureygen
t f nfre die de felve inde Veenen gaen koopen,
Miickcaenbrengingc moeten doen. Sullen oock
g S Huvfluyden ofre anderen , die eenigen
SfiSri"ofte geloft hebben, met haer le|ge
rorfihepcn, Schuyten, Wagen , Karren of Sle-
j „ nipt mogen wech varen, of doen wech varen»
r ende aleer dat fy den Pachter ofte Coliecleur
hiren eeleverden Turf hebben betaelt,ofce ge-
ÏÏtenteert, daervanhaer byden voorfz Pachter
frColleaeurfal gegeven worden een biljet, om
°r felve biljet wederomme te leveren in 't uytvaren
Lhanden vande Cherchers, Poortier, Boom ofte
Sluvs-wachters, die by de Pachters daer toe fullen
yenehecommitteert, Ende dit alles op de ver-
beurte vande waerde vanden Tutfmitfgaders voor
de gene die 't Loot ofte teyeken in voegen als voo-
ren niet gehaelt en fullen hebben voor 't loflen van
den Schepen, Schuyten,Wagens, Karren ofte Sle-
den
met de Peerden daer den Turf in, ofte op ge-
laden is geweeft, t'appliceren volgens den PJacate.
V LX»
Endefoo wie eenigen Turf brenght, ofte lact
brengen, op doet.ofte Jaet op doen, ter plaetfedaer
men volgende defe Ordonnantie den ïmpoft
fchuldich is, fonder de felve te doen meten by den
gefwooren Tonfters , fal verbeuren thien ponden
van veertien grooten, t'appliceren als vooren.
VIII.
-Ende fal vande verhooginge vande voorfz
twaelf pcnningen.op elcke Tonne Turfs, exempt
ZijndcTurfdietotdeneeringevan 't Zout-fieden
inde Keten, ende vande Steen ende Kalck*-bran-
deti inde Ovens, midtfgaders vande Panne ende
Tichel-backerycn van nooden is, ende gheconfu-
meert wort, fonder dat daer inne begrepen is den
Anno i6)jfoo geflelt. Alle de voorige Ordonnantien tot den ïare 1636 induysjeggen: Voorts ial den Pach-
ter hem reguleren in 't ontfangen vanden voorfz ïmpoft, naer de maniere ende 't gebruyek van te
vooren in defe Stad tgebbferveert, ten ware hem anders ipecialrjcken omme redenen waregheor-
donneert. Inde belangende, &c.
                                                         ·.;.·.,
*■ ηφ morden zijn Anno 1637 uytdOrdonnantie gelicht 1 Doch Anno léqtjpeder bygedaen.
]■ De vier-en-twintich penningen, is byd'Ordonnantie vanAugufli 1627 eerflgevorderud'Eerfe Ordonnantien
eyffchenmacr
feven: ende die van Jug, 1613 en vervolgens tot i6z6incluys, twaelf penningen Hollants.
DitJrtijckelL· Augufli 16x3. {behalven 't gunt daer inne met Curpjfgedrucktis)foogeflelt:, De voorige Ordon-
nantienfeggen: Item, foo en fal niemandt wie hy zy, eenigen Turf in Schepen, Schuyten, ofte op
wagens ofte Sleden binnen den beflooten Steden ofte Dorpen brengen mogen, lollen, ofte doen
lonen, voor ende al eer hy by den Pachter vander Stede,ofte VJécke is gcweeft.ende hem verklaert
wcfrdathyaldaereen Schip, Schuyte, Wagenofte Sleden met Turfheeft, omme byden Pachter
°P gcteyckent te mogen worden: Ende fal oock gehouden wefen terftont nae dat hy fijnen Turf
Jf e^Crt ofte op gedaen fal hebben, wederomme te komen By dënifelvén Pachter metten gefwoo-
11 onlters die den Turf gemeten fullen hebben, die infgelijcks ghehouden fullen zijn met hem
C/Ja<Ln,enck hem pertinentelicken aen gheven, hoe veel Tonnen fy daer uyt ghemeten hebben,
Pa 1f ^^aervan^enIrnP°ft betalen: Ende fal oock ghehoudqn weien des verfocht zijnde, de
gevetCr ee<^e te ver^'aten egeen.Turf voor die rèyfe meer gelevert te hebben, dan aldaer aen ge-,
te w Cn 1S' ^ndedit; al °P de verbeurte vanden Turf, ofte waerde vandienl, ende 't Schip, Schuyr
ee'n ^ a^en °"ε Slede, metten Paerderi daer den Turf in ofteop geladen is geweeft; t'Applicereh
deel te fiee^ten behoeve van den Officier ofte DéurwaerUer die d'executie doet, een derdfen-
te en^ü 5r° lEe vanden Aenbrenger; ende 't derde derdendeeltórt behoeve vande ghemeeoe faec'.
J** i6z8tUlt&llftl 1617 bygekomens Doch hei Cur/ijfther inne fut num. %t in dOrdonnantie vanden
'"'ff'» ft*
fytf\ ·*$
6. C ij                      9- Dit
-ocr page 985-
.....""'- ' 'Ι'.....
:
Placaten. 3, Boeck. 9.Tit. 3. Deel.
187S
^?o
9. £>i/ Artijckelis ly iOrdonnantie van April 1644/00 verandert De voorige Ordonnansen feggen: \;an ,
voorfz Impoftfullen exempt ende vry weien de Gafthuyfcn, endc andere diergelijcke Arm
cHuï.
ien by de AelmoeiTen hen onthoudende: Ende mede de Diaconen , Aelmocilèniers oft /\t
bedienders, binnen de Steden ende Vlccken van Hollandtende Weft-Vrieilandt, vanden TuÏj
fy voorden Armen uyt deelemmitfgaders die ten platten Landen haren Turf in SchuyrenopdnT
ofte klooten ommete verkoopen, alfoo de felve den Impoft betalen moeten ter plaetfen daerd'
fel ven geileten wort. Ende 00c k de gene die haer met delven ende trecken van Turf geneeren, ende m^
anders, voor haer eygen brant vanden Turf die fy [elfs binnen het diflricl, vandeJurifdicÏie van haer wompul
info
f
lijcx van heurlieder eygen brant vry ende exempt zijn.) Uytgcfondert Tappers ende Backers £
ghchoüdenfullen wefen den vollen Impoft te betalen, gehjek den felven Impoft betaek wortU
alle den Turf die ten platten Lande geconfumeert ende verbrant wort,in Kalck-ovens ende Stcce
ovens. Welvcrftaende dat de Kalck-branders in 't tonnen van den grauwen Turf ofte VincU
fullen mogen volftaen, dat den felven Turf ten ingaen vande Pacht, by ghefwooren Tondersofe
Tonfters, in't bywefen vanden Pachters oft fijnen Colledeur, tot fijne koften, eens inde Kat*.
potten fullen werden ghemeten, ende naer die mate ofte quantiteyt van Tonnen, die als danfc,
vonden fullen werden daer inne getont te wefen, fullen de voorfz Kalck-branders t'elcken gebi-
den Potte, geduyrende defen Pachte, den voorfz Impoft betalen, ende daer mede volftaen mop
mits dat hy gehouden fal wefen, al eer hy vyer i ndc Potten fal fteecken, ofte doen iteecken, dett'
Pachter, ofte fijnen Colleaeur daer van te adverteren , ten eynde hy met volkomen kenniiTe fa
gerechtigheyt ontfangen mach.
d'Ordonnantientot denJare i6z6 incluys, voegen hierin: Item,alfoo de Stade van Oude water t byde
Heeren Staten tot wederfeggens toe gegunt ende gheaccordeert is voor haer Ingefetenen vrydotn
ende exemptie van alle des ghemeene Landts Middelen, ende daerom oock confequentelijckcn
van defen Impoft fullen vry ende exempt blyven, midts dat fyluyden geenen Turf buyten hare
Stadt ten platten Lande ofte elders en fullen laten pafleren,dan midts daer van beralendedeghc-
rechtigheydt van defen Impofte, midtfgaders oock vande ontgrondinge, indien den felven in 't
Sticht van Utrecht oft buyten de Landen van foliant ghevoert mochte werden, ende dirai/es in
handen vanden Pachter, op peyne van te verbeuren den Turf met Schip, Schuyt, Wagen ofe
Karre, daer mede de felye gevoért foude mogen werden. Doch is Anno 1627 weder tygekttn.
10.
Kooien,
1. Ordonnanticn, volgende den wekken ien behoeve vande gemeenefoêcty,
Unnen de Steden den Impofi op de Kolen t'fidert den Jare 160 $ tot 0 cider 161 % geheten enit m-
fangen is.
felven Impoft daer van te mogen ontfangen.
ΠII.
Den Pachter fel aen handen vanden Comoiif
faris denbehoorJijckeneedt doen, datbynocii
niemant van fijnen wegen anders dan de volle ge-
rechtigheyt van defen Impoft fullen genieten,er-
de dat hy noch niemant van fijnen wegen daertan
met niemanden en fal compofcrenoftconntfetffl
in eeniger manieren, op peyne inden veertienden
Articule vande Generale Ordonnantie ge;oerI^
wel jegens den Pachter te executeren, afójJF»
dengenen die met hem ofte yermndt van iijncn
wegen compofitie oft uytkoop aengaef.
Soo wie Pachter blijft van defen lm ρο« βζ\
houden zijn t'eynden alle Maenden te bctaien
Comptoire vanden OntfangerGeneraei
een gerecht feftc-deel van %erib^onW
te, ofte by ghebréceke van dien, lal otv-
't felve mogen doen executeren endC" j^n
den Pachter ofte fijnen Borgen, nacn_
ende inhoudt vande Generale Ordonnam
I.
En voorfz Impoft fal ontfangen worden
by den Colleaeur ofte Pachter, die hem
in 't ontfangen vanden voorfz Impoft fal
reguleren nae de maniere ende 'tghe-
bruyek van te vooren in de Steden ende Vlecken
ghebbferveert, ten ware henfi anders fpecialijcken
om reden ware geordonneert, ende fal ten Impoft
ontfongèn van honderc Waech Kooien vier gul-
dens thien ftuyvers: Ende van elckeWaech naér
advenaiit.-byd ■•.vnmo.χ·.. ■,-, \ü* ι ■ ;».<*··■ · > rv
'■; : .■!'il::-"i. " !; i££t liwTt f.»',T Π";',":.'; j: \,> /bft >'
Wekken Impoft betaelt fel worden by den Ver-
koöper»ten ware yemaridtfelfs Kolen van boven
dede komen voor fijns felfs flete.'Welverftaende
dat vande Kolen die uyt gefcheeptTullen worden
buyten Hollandt ènde Weft-Vyeflandt, reftitütie
van defen Impoft fal gedaeri worden, mits doende
blijck datfe uyt gevoert zijn,ende waer gearriveert,
ende vande geene over Zeegaende-C by deuchde-
lijcke Atteftatie vande Convoyi-Nieöftets, datfe af
gefcheept ende over Zee zijn uyt gevoert.
III.
Item, en fel niemandt eenige Kolen mogen op
doen, voor ende al eer hy den Pèchter van defert
Impoft daer van YerWittighthebbe , omme den
Ende fal de Pachte van defen}m?^J JJjJ,
ten" eerften Odobris
          eerftkorr«w ^
Sonnen opgangh, ende weder cynaai ^
-ocr page 986-
■'■■'■ J'J ■■
ί·: Gemeen e Middeieü-i.
voor den tijdt van fes Maendefl, omme de fom-
daeraen volgende, metter Soniièri
i
hfö
ώ.
VII.
ide
η Ap Conditicn ende Voorwaerden, foö in d<
fLïeals indefepatdcuto Otdonnanne be
Des t'oirkondefl is defen geteyckent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
JG
Ordonnantien, volgende welene inden Lande van Hollandt ende Wejï*
Vriefiant, ten behoeve vande gemeenefaecketfedert den eerfien Augufli i6zz. tot den eerfien Aügufii
1655. incluys verpacht is den Impofi vande Kolen.
2.
ven fal hebben,ende behootlicke Los-cedulle daer
toe ontfangen, 8 op peyne van ghelijcke vijf-en-
twintich ponden.
VIII.
Sullen oock de gefwooren Wegers ofte Meters»
in geen werek mogen treden/onder daer van eerft
endealvoorens by den Pachter een behoorlick bil-
jet te hebben ontfangen , inhoudende den naem
ende plaetfe daer die geloft fullen werden : Welck
biljet den Weger 9 ofte Meter gehouden fal zijn by
hem te houden, omme den Pachter tot allen ty-
den te vertoonen, fo menichmael als hy begeeren
fal het felve te fien, 10 ende des avonts als fy uyt het
wenk zijn gefcheyden, aen den Pachter ofte fijnen Colle-
Üeur te moeten reflitueren,
op peyne van twintich
gelijeke ponden.
IX.
Welck biljet foo haeft het werek fal zijn ghe-
daen, by de Wegers ofte Meters in handen van
den Pachter ghelevert fal moeten werden, neffens
't aengeven van 'tguntly gewoogen ofte gemeten
fullen hebben.
Ende indien yemant hem vervorderde eenige
Kooien te ontfangen, fonder behoorlijcke Wage
ofte Mate, fal den Ontfanger vande voorfz Kooien
verbeuren de boete van vijftich gelijeke ponden.
XI.
r 1 Den Pachter van deiên Impoft en ial met
niemant mogen accorderen oft compoferen, ofte
minder van defen Impoft ontfangen als de volle
gerechtigheyt, op een peyne van vijftich gelijeke
ponden, foo dickwils hy compofitie fal maecken
ofte aen gaen, boven de boeten van'tPlacaetende
Generale Ordonnantie, die de volgende Pachter
op den afgaenden Pachter fullen mogen verhalen
voor het Collegie vande Heeren Gecommitteerde
Raden, die daer op fullen doen kort ende onverto-
gen recht.
,
                               XII.
11 Den Pachter fal ten ingangh van fijnen
Pachte mogen gaen peylen , ende aenteyekenen
alle de Kooien, iöo Luyckfchc, Engelfche, Schot-
fche ende andere, groote ende kleyne,die hy onder
den bedry ve van fijnen Pachte fal weten te beko-
men, \%daer van aen den afgaenden Pachter geen lm-
poft en is betaelt
, ten opfichte dat de felve ten fijnen tyde
niet ter Confumptie, maer by oplegginge om te verhopen
zijn aen gegeven, ι
1 om daer van gherechtigheyt in
conformite' van defc Ordonnantie ontfangen te
werden. 13 Ende fal den afgaenden Pachter gehouden
zijn aen den aenkomenden Pachter (foo hyfulex begeert)
te leveren pertinent Extrati uyt fijnRegifler, ghcfierekt
6. C üj
                           met
I.
Erft ende voor al, fal den Pachter van de-
fen Impoil ghehouden wefen t'achtervol-
, gen alle de poincTen ende Articulen in de
ncralc Ordonnantie begrepen , defen Impoft
nettende·                     .
Den Pachter fal tot Impoft ontfangen van elck
mdert Wage groote Kolen, foo Luycxfche, En-
lelfche ofte Schotfche, % achthien gulden, ende van
\ Hoetkleyne Kolen, die inde groote Ovens ofte
Fomcyfen, daer inne men Turf plach te branden,
ehebruyekt werden, 3 zijnde oock daer inne begrepen
\ uden, die l] Je Smits verbefight ende geconfumeert
wicn.AKhtenveertigh&.uysQts.
III.
(.Wekken voorfz Impofi letaeltfal moeten werden,
taéetfe daer de felvefullenwerden geconfumeert jende
,
kthkn Kooper die defehe Kooien fal koop en ,foo haefi
k bi hem ontfangen ende op gedaenfullen zijn.
I1II.
Ende en fullen gecne Kooien verkocht zijnde,
geloftofteop gheleyt mogen werden omme gbe-
confumeert te werden, ten zy de felve bchoorlijc-
ken door de ghefwooren Wegers ende Meters re-
ipective werden gbemeten ofte gevvoogen , iönder
aat men hier inne eenige overftapelinge falmo-
gen doen, ten ware de felve met de Wage ofte
Mareby ycmant, omme weder te verkoopen, met
kennifle vanden Pachter, waren op gheleyt, ende
OTcrfuIcxconfent tot de felve overftapelinge qua-
tnete gedragen.ende anders niet,op pene van xxv.
pnécn te veertien grootcn 't pont.
ycmant en fal oock eenige Kooien buyten de
Nfefijtfderrefidentie koopende , mogen op
j*J, ten zy hy eerft ende al vooren 't felve den
2««r aen gegeven hebbe.ende behoorlickc Los-
«Me vanden Pachter daer toe ontfangen, mede
°?8%ke peyne van xxv. ponden.
iw                VI·
liond ?'°?cn Wegers ende Meters, fullen ge-
KcÏkT n Pacnter aen te brengen, hoe veel
mI. p'hcn gewoogen ofte gemeten fullen zij n, ■
PetSi*?1 6cndcwoonplaetfc vanden Koo-
Hf Ρ actfedaer die op gheleyt fullen zijn,
fcT«5 hadl 'c werckbvhen gedaen fal we-
Nvalc;?lnC van xxv· P°nden als boven, ende
11,WöcvanhaerOfficicn.
^Sf^n egeenc Koolen °p geleyc'oft °p '*
feivc cerrt P„P8 c,n Worde". ten zy den 7 Kotper de
ende al voorens den Pachter aen ghege-
-ocr page 987-
Placateo-*. 3-Boeck.
9.Tit, 3. Deel.
é«8é
met fokmntkn èede , innehoüdende alle de Kooien die
met fijne kennijfe, ende gheduyrende fijne Pacht, in dier
den Pachter ter oorfake van dien cenj
ofte dolean tien fal mogen doen
&^K
voegen zijn opgeleyt, ende daer van hem den Impofi niet
en is betaclt, oppeyne inghevalle den afgaenden Pachter
ingebreecke blijft 'tfelve te doen, dat den felven f al moe-
ten betalen alle de koflen,fchaden ende inrerefen, die den
aenkomenden Pachter daer door fal komen te hebben en-
de te lyden.
XIII.
11 De Kolen die buyten de Provincie van Hol-
lant ende Weft-Vrieflant vervoert fullen werden,
fullen d'aflchrij vinge fubjed zijn,die toe gheftaen
wert te mogen werden gedaen.
14
          XllII.
11 De Kolen die ghebruyckt fullen werden, foo
opte Vyer-boeten van 'tgemeene Lant, als de par-
ticuliere Steden ende Plaetfen, fullen van defen
Impoft vry ende exempt zijn, fonder dat yemant
vorder daer van vry ende exempt fal wefen, anders
alsdcgeene die inde Generale Ordonnantie zijn
begrepen,
XV.
11 De refpeitive Steden fullen vermogen, de
Keuren alrecde op 't branden vande Coolen ghe-
macckt, ofte diefy namaels fullen goet vinden als
noch te maecken, te doen obfervercn, fonder dat
XVI.
15 Seo wie Pachter blijft van defen impone ,.
houden wefen ten Comptoire vanden Ontfamer G
te betalen alle Maenden een gerecht twaehcf?1*
ftjnen beloofden Ñ acht e, oft by ghelreecke vandf
d'Ontfanger 'tfelve mogen doen executeren enJr'^
aen den Pachter oft fijnen Borgen, naer vermud '^'
inhoudt vande Generale Ordonnantie
              °*
XVII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft jnp
opten eerften Aprilis
            eerftkomende S
terSonnenopgangh, ende weder eyndigend
eerften Aprilis
           daeraen volgende, metS
Sonnen opgangh.                                    "*
XVIII.
Op de Conditien ende Voorvvaerden, f00 i.
de Generale, als in defeparticulicreOdonaa
tiebegrepen, is Pachter geblevenvandefenb.
pofte
voor den tijdt van een geheel Jaer,ommcdefa. j
me van
Des t'oirkonden is defen geteyckent bydenGe·
committeerden vanden Heeren Staten.opten
1. lnplaets van raeckendc, inde Ordonnantie vdfi Augufli l6zz gefle/t; mert in voorgaende Ordonnantie þ.
bruyckt het woort concernerende.
z. Augufli \(>zy foo hooghgeflelt: d'Ordonnantien van April en Augufli lèi.% eyffchén^Qhv. die van ÁøÉÀýé^
en volgende tot Augufli
16z6 incluys, negen gulden.
3-
4.
5-
Ampliatie van Augufli 1612,
Mede Augufli 16x7foo verhooght. Volgens d'Ordonnantien van April en Augufli i6zz mert maer twaelfity-
vers. Augufli 1623 vier-en-twintich iluyvers gevordert.
Dit Artijckel is in d Ordonnantie van Augufli iGzi/oo geflelt: De voorgaende feggen: Welcken Impoft be-
taelt fal moeten werden by den Verkooper, terftont, ende foo haeft die verkocht ende gelevmful·
len zijn, aen den geene die de felve, omme te confumeren, op doen: Ende fal tot dien eyndejicm
terftont naer de levcringh, nevens de gefwooren Weger of Meter (die tot dien eynde in allen Ste-
den ende Plaetfen daer Kooien ghebruyckt werden, gheftelt fullen werden) moeten vinden by
den Pachter, omme den Impoft dadelijck te voldoen, oppeyne van vyftich ponden te veertien
grootcn.
6.  d'Ordonnantien voor April 16zz feggen metten naem vanden Verkooper, mitigaders de naem ende m*
plaetfe vanden Kooper, &c.
7.   dvoorfz Ordonnantien feggen alhier: ten zy den Verkooper.
8.  Ende voegen hier tujfchen beyden: mitigaders oock den Pachter bekent maecken de namen vandePtf·
foonen ofte Perfoon, daer aen hy de felve fal hebben verkocht, oppeyne, &c.
9.  De woorden; ofte Meter, zijn Augufli 16xz by gevoeght.
10.  Ampliatie vanden Jare 16 ^4.
11.  Ampliatien van Augufli 16zz.
12.   Ampliatie vandenJare 1654.                                                                                                                                  ,
13.  Mede Ampliatie vanden)are 1654. Inplaetsvan welcke d'Ordonnantien van Augufli iSzz. endev%tnu
tot
1653 incluys feggen: Ende fal de voorfz pey linge alleen ghefchieden voor defe mael, ende anders
niet, fonder dat de navolgende Pachters, defen»aengaendc, yetfullen hebben te pretenderen.
14.  d'Ordonnantien voor Augufli i6zzfeggen Art, 11. Van defen Impoft fal niemant vry nochtc et&W
wefen, dan die inde Generale als particuliere Ordonnantien zijn begrepen.                     .
I ■). Dit Artijckel is in d'Ordonnantie vanden)are 1611 tot Oclober 161 æ incluys, mutatis mutandis geiveefi: Ñ
alfooAnno i6zz uyt gelicht was, is het felve Augufli
1627 weder in d'Ordonnantie gebracht,
Ontgrondinge vanden Turf.
1, Ordonnantien, IFaer op de Staten van Hoüandt ende øø-¥Ö*\
tfedertdenfare 1605 tot Augufli i6zz incluys, verpacht hellen, tot betalinge va*.f^fa.
Lants Renten, den Jmpofl die geheven wort door de Ontgrondinge desfelfs Landts, opten Turf
j
                        ten den Lande van Hoüandt ende Voornegevoert fal worden.                                                       %&&
-ocr page 988-
Gémeéne Middelen^; TurE >ê1 :
18
5
S84-
terdam, Schiedam , Delfs-haven, ende Goe-J^n-
Vervvcllen fluys.nochoock tot geen andere plaët-
feTurff over den Dijek doen dragen , dan binnen
de voorfz Sredcn'ende VJecken, ende dathy dacr
beneffens oock déh Collé&eur ofte Pachter aldaéri
eerft gecontenteert endq te vreden gefteltfal heb-
ben, dien hy behoorlijcke Atteftatie ende biljetten
fal doenblijcken van het getal der Tönrién die hy
inne heeft. Ende indien de-Colledeür ofte Pach-
ter fufpicie heeft dathy meerTurfs ghciaderi had-
de , fal fchuldich wefen rcr requifitie vanden Col-
lede ur ofte Pachter by eede in fijnenhanden'té
verklaren, dat hy niet meer Turfs in ert heeft, dan
in de Ccrtificatien endc biljetten vcfkJaert ftaen,
Welverftaende dat egecne Schepen met Turf ge-
laden, eenige Tacken daer by fullen mogen laden,
omme alle fraude te verhoeden, op verbeurte van
de felve Tacken Voor de tweede reyfe, midts ghe-
houden zijnde voor d'eërfte reyfe de felve te loiTcn
ter vermaningc van den Pachter. Ende fal de Col-
ledeür ofte Pachter vermogen de geladen Turf te
doen ontladen ende hermeten , ende foo verre de
nombre daer inne bevonden , accordeert metter
aengevingen, fullen de kollen vandc hermetingc
ghedragen worden by den Pachter,cride daer-en-
bovcn den Pachter fal verbeuren een gerecht der-
dendeel vanden Impoft, en<^c fal het onbehoorlick
op houden naer den derden Bach betéren tot dif-
cretie van Schepenen vande £>laetfe daetfulcx ge-
fchier, fondcr in verder fchade oft verlet gehouden
te wefen. Maer indien ycmant in defe boven ge-
fchreven poinden breuckichbevonden wert, oft
by de hermètingen bevonden wcrtqualijcken aen
ghebracht te hebben, fal verbeuren den Turf ofte
waerde van dien , ende dacr-en-boven 't Schip oft
Schuy t dacr inne den Turf geladen is: t'Applice-
ren een dcrdcndccl tcn behoeve van den Officier
oft Deurwaerdcr die d'exccutie doet, een derden-
deel ten behoeve vanden Pachter, ende het derde
derdendeel ten prolïjte vanden Aenbrengcr.
111 L
% Item, alfoo bevonden wert dat om defen Impof te
frauderen, andere Paffagiengebruyckt u>ert, om metten
Turf in llollam gheladen
, te komen op de Rivier e vande
Lecke. Soofalvan al fulcken Turfly den Uitvoerder den
fmpofl betaelt moeten worden tot Schoonhoven
, aen den
Colletleur die den Pachter van defen Jmpofl aldaerghe'
houden fa/zijn te feilen, om fijn recht te ontfangen
, endc
in alles te moeten achtervolgen den inhout de/er Ordon-
nantie, op depeynen daer bygefelt.
V.
Item, foo fal den Turf over al gemeten worden
by ghefwooren Tonftcrs,die ter requifitie van den
Pachter ghehouden fullen vvefen hcuren cedt te
vernieuwen aen handen vanden Magiftratcn ter
prefentie van den Pachter, die by defen daer toe
oock werden geauthorifeert, henlieden den felven
cedt te mogen ftaven ende afnemen, ibnder daer
van yet te genieten, ende foo wie onwillich is fij-
nen
eedt te vernieuwen , en fal gecnen Turf meer
mogen tonnen, op peyne van arbitralijckcn gecor-
rigeert te werden by geeflelinge, bannifiément
ofte anders. Ende alfoo men verftact dat aen de
Gout-kadc, foo boven'als beneden de Waddincx-
veenfehe Brugge, dickwils deur gebreck van Ton-
ders ofte Tonftcrs, de Schippers (aldaer Turf ghe-
kochc
1.
Erft endc voor al, fa! den Pachter van de-
llen Impoft ghehouden vvefen t'achtervol-
J gen alle de poinden ende Articulen in de
Sc Ordonnantie begrepen , dcfen Import
conccrnerendc.           ^
vnortsial den Pachter ten Impofte ontfangen
IketonneTurfs, die voortaen eenpaerlijck
1 meten platten Landegebruyckt.falworden
|,Rhijnlandtfchc Tonne, fulcks aen de Gout-
Segebruyekt wert ende fullcn de Tonnen ghe-
, L werden, naer dat die dricmaci fullcn wefen
loten,ende voorts op gevolt, foo veel als dacr
«te Mande op blyven kan , alle ftuyvehnck voor
LenTurfgereeckent.dicbuyten den Lande van
Hollandtghcvoernvort, een ftuy ver. 1 Des foo [al
•fa Turf'komendeuyt Vrieflandt ende Over-Tjfel {ende
'Jjtr van hewijs brengende') in defen heflaen mogen,
yitkténde alleenlij ck een oortfluyvers ofte vier pen-
nmnnjnflnetfe van de [even penningen [die men voor
ion kr van betaelt heeft) voarpafagie.
Ende fal
hem reguleren in 't ontfangen van den felven Im-
Jl.nade maniere ende 'egebruyek tevoorenin
de Steden ende Vlecken gheobfervcert, ten ware
hem anders fpecialickcn omme redene ware geor-
donneerd Wclverftaende dathy ghehoudenfal
wefen rcifoir te doen van den ontfangen lm poft
vanden Turf, daer van by behoorlijcke Atteftatie
vanden gefwooren Turf meters, Wethouders der
Steden ende Vlecken van EJollandt, Voorne ende
Putregepaifccrt, blijeke aldaer geloft te zijn, met
expreife verklaringen van 'tghetal der Tonnen al-
daer on gedacn, ende of den Turf op gedaen is om-
me aldaer verbrant te werden, inhoudende de Per-
fooncn aen wien den Turf fal zij η gheloft. Ende
feiden Pachter vermogen , in alle Steden endc
Plaetfcn aldaer hem 't felve goet ende noodich
dunckenfal, tcftellen een Opfiender tot fijnen
koile,diegcauthorifecrt fal zijn toefichtte nemen,
ofte de voorfz Atteftatien behoorlijcken fonder
wudc werden verleent, ende tot di£neyndedc
fcve Atteftatien mede t'ondertcyckencn, aleer
^ijoir vanden Pachter fal mogen worden ghe-
?wt: 't Wclckdcn Pachter ghehouden fal zijn
gooren cndcyegclijcken t'infinuercn: Maer in-
telden Turf over het boort in andere Schepen
*ygc!oft,en fal dacr van in fulcken gevalle geen
fob w
f^tch
werden ghedaen. Welcke Atteftatie over
moeten werden binnen den tijdt van
Sd1?" °fCe fcs Weccken tcn langhften, naer
elen import ghenamptifeert fal wefen, op
L!Van verilccckcn te wefen van 't voorfz rc-
cewVVa/c hy Vorft'waer in°e fulcke difcretic
de Sec Γ WOrden a,s naer bchooren. Endc fal
cn:cter1 V°°r C VCrIcenen van yder Atteftatie
wgi
hn 5)Vocr^uyVCrs' fondcr meer, waer vooren
Wen fal zjjn dc Schippers terftont t'cxpe-
eieren.
^■odieufï·^ dcfen ImPüfl te beter endc com-
van 't ghemeene
Und ΐ 3ckcfr te(\ " l0,d«fraud
Ie fal
ordcelc
mogen worden ghecolle-
*%η Turfri gen' fo° en fal niemant met ee-
f^nde ^7Urceni8e Sluyfen de Mafeofd'YiTel
J n°gen varen,dan deur ter Goude, Rot-
-ocr page 989-
PlacatetLj. 3.Boeck. «j.Tit. 3.Deel.
iU6
kocht hebbende) niet en werden gherieft als nacr
behooren, fullen in fulcken gevalle de gefwooren
Tonders oft Tonftersuyt Lcyden, ter Goude, Al-
phen , oft andere plaetfen, aldaer mogen komen
tonnen, mits genietende voor haer Arbeyts-loon
als andere.
' vi;
Sal daer omme een yegelijck die eenigen Turf
in Steden ofte ten platten. Lande wil laden, omme
daer mede te komen op de ilroomcn van de Mafe·
oftd'YiTel, ghehouden wefen den felven Turf te
doen meten by de gefwooren Tonfters, ende daer
van te nemen behoorlijcke Atteftatie van den
Schout ofte den Gecommitteerden tottct fchrij-
ven der biljetten van den plaetfen daer hy den
Turf gheladcu fal hebben, inhoudende het ghetal
der Tonnen van dien, ofte by gebreke van dien fal
hy ghehouden wefen den Turf te doen meten ter
plaetfe daer hy mettc felve op de ftroomen wil
palieren, voor ende al eet hy deur de Sluyfen mach
ichieten,
VII.
Ende alfoo volgende defe Ordonnantie egeene
Turf op de ftroomen vande Mafe oft d'Yifele ghe-
bracht en mach worden , dan door de voorfz vijf
Steden ende Vlecken , ial den Impoft daer van
ontfangen werden binnen der Goude, Rotterdam,
Schiedam ende Delfs-havcn. Ende omme te beter
alle fraude ende bedroch te voor komen, ende de
Overtreders te achterhalen, fal de vooriz Pachter
over al daer 't hem goetduncken ial, binnen den
Lande van Hollandt wachten mogen ftellen, den
wekken alle Schippers ende Schuyt-voerders,
1. Ampliatie vandenJare 161 ί.
x. Ampliatie vanden Jare 1617.
Ί urf geladen hebbende, ende des verfoei»
gehouden fullen wefen tevertoonenhacrh?^'
teyeken vanden Pachter oft iljne Gecon l
de daer by blijeke dat den Impoft Van *«%
die fy geladen hebben, bcraclt is
               l^
VIII.
Voorts, foo en fullen de Pachters van den ïw£
Impoft egeene afflach mogen eyflehen oft
ge Penningen in houden, uyt geenderkyS
hoedanich de lelide iouden mogen wefen
I X.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft f 1
houden wefen te betalen de cene helft van filÜ
beloofden Pachte binnen de drieeerfte Mae?
als t'elcke Maent een gerecht derde-part ,end J
ander helft binnen negen Maendendaer acnvi
gende ,als t'elcke Maent een negende-awlfc
helft fijner Pachte voornoemt.
X.
Ende ial de Pachte van defen Impoft mm
opten cerften Augufti
          eerftkomendc,tn«-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den te-
ilen Augufti
           daer acn volgende, metta
Sonnen opgangh.
XI.
Op de Conditien ende Voorwaerden foo in«
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofle
voorden tijdt van eengeheel
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Uytvoeringe vanden Turf.
2. Ordonnantien, Waer op de Staten van Hoüandt ende Wefl-Frieput,
t'federt den Jare 1605 tot Augufti \Gx% incluys, verpacht hebhen, ten lehoeve van degkmai
faecke,den Impoft opten Turf, door de Sluyfen leggende inde Bijden van Delftandt
, Schklanèfo
Goude, ende daer hoven varende, deflroomen vande Mafe ende a'Yffelfal raecken.
d'Eygenacr van dien ghehouden is defen Impoö
hem te reftitucren.
III.
Ende op dat defen Impoft te beter endecom·
modieufelijckcr ten voordecle van 't gnj®J*r
Landt fondcr fraude fal mogen worden gbeco»
cleert ende ontfangen, foo en fal niemani rnet»
nigen Turf door egeene Sluyfen de Malere*
fel raeckendc, mogen varen, dan door ter ooi
Rotterdam, Schiedam , Delfs-havcn, ende ük
Jan-Verweïlcn Sluys: Des en fal gecnen 1 jmn
nacht door Goe -Jan-Verweïlcn Sluysι gnc> .
oft ghefchuyt worden , maer allcenlijcK n*
Sonnen opgangh tot der Sonnen °^{o0
noch oock tot egeene andere plactie Λ^
den Dijck doen dragen, dan binnen de wm ^
ven Steden ende Vlecken , ende derny
neffens oock den Colletfcurs ofte Paenctn ^ ^
eerft ghecon ten teert ende te vrcden Β ^
hebben , dien hy behoorlijcke Aftel»» ^
I.
Erft ende voor al ial den Pachter van de-
fen Impoft gehouden wefen t'achtcrvol-
ie gen alle de Poin&en ende Articulen inde
Generale Ordonnantie begrepen defen Impoft
conccrlicrende.
II.
Voorts ial den Pachter ten Impoft ontfangen
van elcke tonnc Turf, alle ftuyvelinck voor fwa-
ren Turf gereeckent, die door de vöorfchreve Sluy-
fen oft over den Dijck ghedragen wert, omme op
de ftroomen vande Mafe ende d'YiTcle ghevoert
te worden, feven penningen Hollandts, te weten,
drie Manden voor twee Tonnen gereeckent, ende
daer de Manden mérckelijck groorcr oft kleynder
zijn, te betalen naer advenant, volgende d'Ade op
de lefte verpachtinge de Pachters dies aengaende
gegeven : Weicken Impoft bctaelt fal worden by
den geenen die den Turf geladen heeft: Weiver-
ftaende , indien den Turf hem niet toe en komt,
-ocr page 990-
■Mi
-^—a^^^n
' «·.
detaeene Middeien_n Tur£
188?
S88
1
ven vijf Steden ende Vlecken ^ fal den Irnpoii
daer van pntfangen werden binnen der Goudes
Rotterdam, Schiedam ende Pelfs-haven. Ende
ommete beter alle fraude ende bedroch voor te
komen, ende de Overtreders te achterhalen , fal
de voorfz Pachter ovCr aldaer 't hem goetdunc-
ken fal
4 binnen den Lande van Hollandc Wach-
ten mogen ftellen, den welcken alle Schippers
ende Schuyt - voerders, Turf geladen hebbende,
ende des verfocht zynde ghehouden fullen wefen
te vertoonen haer biljet oft teyeken vanden Pach-
ter oftc fijne Gecommitteerde, daer by blijeke
dat den Impoft van den Turf die fy geladen heb-
ben , betaelt is.
VIL
Endealfoo binnen den Lande van Hollandr,
Weft-Vrieflandt ende Zeelandt.alle Gaft huyfen,
ende andere diergclijcke Arme Huyfen van denu
Aelmoeflen hen onthoudende, ende mede deAcl-
moeiïèniers ende Armen - bedienders van defen
Impoft vry ende exempt zijn , fal daer omme den
Pachter ghehouden wefen reftoir te doen van foo
veel Tonnen als de Deurvaerders by bchoorlijcke
Atteftatie vande Wethouders der Steden van Hol-
landt, Wcft Vrieflandt, Zeelandt, Voorne, ende
't Lantvan Putte fullen doen blijeken binnen drie
Maenden, aen al fodanige Arme Huyfen verkocht
ende gelevert te hebben, mits de ièlve Atteftatien
oock in houden fullen, of't Mse grove oft fmalle
Tonnen zijri.
vu i
Gelijck van den felven Impoft oock vry ende
exempt zijn fal, alle den Turf die buyten den
Lande van Hollandt ghevoert ende gheconfu-
meert fal worden, daer van den Pachter ghehou-
den wefen fal, mede reftoir te doen , midts dat
hem daer van behoorlijcken fal blijeken by Atte-
ftatien in voegen als in 't Yoorgacndc Artijckele is
verhaelt.
Soo wie Pachter blijft van deien Impoft, fal ge-
houden weien te betalen de eene helft van fijnen
beloofden Pachte binnen de drieeerfte Maenden,
als t'elcke Maent een gerecht derde-part, ende de
ander helft binnen negen Maenden daer aen vol-
gende, , als t'elcke Maent een negende-part vandp
helft fijner Pachte voornoemt.
X.
Ende fal de Pachte van deièn Impoft ingaen
optcn eerften Augufti
          eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den eer-
ften Augufti
           daer aen volgende , metter
Sonnen opgangh.
XI.
Op de Conditien ende Voorwaerden foo in de
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voorden rijdt van een geheel
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opren
fal doen bl,jckcn, van het gwd der Ton
Ende indien deCollecÏeür
heeft, dat hy meer Turfs
»innfh«fc =
ofte .PaÖp U fal fchuldich wefen terrequifitie
^"rSSteurofte Pachter, by eede in fijne
rin«verklaren, dat hy niet meer Turf in
hanfltn
              de Certjficatien ende biljetten
«· Jri'/Sn Ofte fal de Colledeur ofte Pach-
moEcn den gheladen Turf te doen ontla-
f Veende hermeten, ende foo verre de nombre
Sinnebevonden .accordeert metter aengevin-
ί η Μ» de koilen vande hermetingen ghedra-
g
worden by den Pachter, fonder in verder feha-
Efte verlet ghehouden te wefen. Maer indien
mandt in defen boven-ghefchreven Poinden
Güch bevonden vvert, oft by de hermetingen
Londen weide qualijcken aen gebracht te heb-
ten fal verbeuren den Turf of de waerde van dien,
endcdaer-cn-boven 't Schip of Schuyt daer inne
den Turf geladen is: t'Appliceren een derdendeel
ten behoeve vanden Officier ofte Deurwaerdcrdie
d'executic doet, een derdendeel ten behoeve van
den Pachter, ende 't derde derdendeel ten profijte
randen Acnbrenger.
IIIJ.
Item, foo fal den Turf over al gemeten worden
by gheifwoorenTonftcrs, die ter requifitie van den
Pachter ghehouden fullen wefen hCüre'n eedt te
vernieuwen aen handen vanden Magiftraten ter
r-rcfentie van den Pachter, die by defen daer toe
cock werden geauthorifeert, henlieden den fel ven
cedttc mogen (laven ende af nemen, ibnder daer
ranyette ghenieten 5 Ende foo wie onwillich is
• fijnen eedt te vernieuwen , en fal gheenen Turf
meer mogen tonnen, op peyne van arbitralijcken
ghecorrigeert te werden by gceiTelingc, bannifle-
[ ment ofte anders. Ende aliöo men verftaet dat
I aen de Gout-kade, foo boven als beneden de
; Waddincx-veenfche Brugge, dickwils deur ghe-
bteck van Tonders ofte Tonfters, de Schippers (al-
I daer Turf ghekocht hebbende) niet en werden ge-
1 jcfr aisnaerbehooren, fullen in fulcken ghevalle
«gefwooren Tonders ofte Tonfters uyt Leyden,
tcrGoude,Alphen,oftandere plaetfen, aldaer mo-
|pkomen tonnen, mits ghenietende voor hacr
«beyts-Ioon als andere,
V.
Sa! daer
jwidaer omme een yegelijck die eenigenfurf
steden ofte ten platten Lande wil laden, omme
ÏÏ5S-ftekornen op de ftroomen van de Mafe
I:Ylicie\ gehouden wefen den fclven Turf te
JJ»meten by de gefwooren Tonfters, ende daer
Schout "f mT bc"00rliJcke Atteftatie van den
ven detu-f- Gecommitteerden tottct fchrij-
Turfok 1 iett5n
van den Plaetfen daer hy den
foïSn al hebben
' «"houdende het ghetal
hy erZ j
Van dicn'oftc by gcbreke van dien fal
£gj"fcn wefen den Turf te doen meten ter
Nb^wLhy Tettc fclve °P & ftroomen wil
Sieten! cndealecr Meurde Sluyfen mach
End                       VI'
T«rfo0Cif°aVo,2ende defe Ordonnantie egeene
^lit
e-
'en mach worden , dan door de voorfet
ire-
dOnr·
6. D
-ocr page 991-
Placatcn. a.Boeek. 9-Tit. 3.Deel.           
d'Onrgrondinge ende uytvoeringe vanden Turf.
Ordonnantien, Watt op de Staten van Hoüandt ende We^VmL·^
ffedert Augufli é6æ} éïß April éâ^â verpacht heihen, é voor den tijdt van twee eerii-U '
Jaren, ten behoeve vande gemeenefaecke, den Impofl diegheheven wort, door de Ontbond
f elven Lants, opten Turf, die buyten den Lande van Hollant ende Voorne gevoert falworden
·
ders den Impofl opten Turf, ÷ die inde buytendijckfche Steden ende Plaetfen gheconf
wort, ende door de Sluyfen leggende inde Dy eken van Delflant,Schielant, ter Goude, endt i lT
varende: Van gelijcken die 3 voorby Schoonhovenfullen pajferen. 4 Oock den Turf komend '
de Langeftraet, hier bevoorens binnen Geertruydenberge apart verpacht geweeit end l
nu inde voorfz Verpachtinge mede begrepen ende gecombineert zijnde.
1890
Hollants: Te weten, drie Manden voor twee Ô
nen ghereeckent, ende daer de Manden men?
lijck grooter ofkleynder zij rvtë betalen nae^
nant, volgende d'Aéte op de lefte verpachting
Pachters dies aengaende gegeven. Welcke1 Im-
poft betaelt fal worden by den genen die den Turf
gheladen heeft: Welverftaende indien denTmf
hem niet toe en komt, d'Eygenaer van dien ghe-
houden is defen Impoft hem te reftitueren
IIII.
Ende op dat defen Impoft te beter endecow·
modieufelijcker ten voordeele van 't gherneent
Landt fonder fraude fal mogen worden ghecolle-
deert ende ontfangen, foo en fal niemant metee·
nigen Turf 1 o voor by de Uyterfche Vaert (fulaagia
Contratt tuffchen de Ed. Groot Mog.HeertnSmmva
Hollant, ende de Ed. Heer en Staten van Utrecht fiuèn
mogen plaets hebben) ende
Schoonhoven, door geen;
Sluyfen de Mafe of d'YiTele raeckende, mogen va-
ren , dan deur ter Goude, Rotterdam, Schiedam,
Delfs-haven, ende Goe-Jan-Verwellen fluys:Dts
en fal geenen Turf by nacht door Goe-Jan-Va-
wellen Sluys gevoert of gefchuyt worden, 11 mi
voor hy de voorfchreve Vaert
, ende Schoonhovcs
mogen varen, als alleenlijck naerdcr Sonncnop-
gangh, tot der Sonnen ondergangh, op peyneraa
tweehondert gulden te verbeuren byden geencr*
die 1 æ Schoonhoven fonder aen geven, endc da
Pachter te voldoen , fal palieren, noch oock»!
egeene andere plaetfe Turff over den Dijckdocn
dragen, dan binnen de voorfz Sredcn ende Vta>
ken , ende dat hy daer beneiTens oock den Collc-
cleurs ofte Pachters aldacr, eerft gecontentccrtcn-
de te vreden geftelt fal hebben, dien hy bchooriic· J
ke Atteftatie ende biljetten fal doen blijeken ui I
het getal der Tonnen die hy ionc beeft. Enriem·
diende Colledeurofte Pachterfufpicieheelt,c*.
hy meer Turfs geladen hadde, fal fchuldrch w»
ter requifitie van den Colledeuroftc Pachter, ç
eede in fijne handen te verklaren, dat hy niet mj
Turf in en heeft, dan in de Certi.6cat.en endc w
jetten verklaert ftaen. Ofte fal de CoBeflcuto.
Pachter vermogen den geladen Turf te^oe»
laden ende hermeten, ende foo verre de «ej
daer inne bevonden, accordeert me"eac|c^
gen, fullen de koften vande hernief!"^Trfcb
gen worden by den Pachter, fonder ui v«a
de ofte verlet gehouden te wefen. Macrii ^
mant in defe boven ghefchreven poi«w ^
kich bevonden wort, oftcbyhcrrnct.ngcn^^
den werdc qualijcken aen ghebracfit ss ^
I.
Erft ende vooral, faJ den Pachter van de-
fen Impoft gehouden wefen t'achtervol-
, gen alle de Poinden ende Articulen inde
Generale Ordonnantie begrepen, defen Impoft
concernerende,
II.
Ende fal van nu voortaen vande Ontgrondinge
betaelt worden 5 drie-en-dertich penningen vande
Tonne, die betaelt fullen moeten worden al eer iy
deur of voorby varen fullen mogen; Des foo fal
den Turfkomende uyt Vrieflant,Over-YlTel,Rhee-
ricn, ofandere Veenen buyten Hollandt gelegen,
endcdacr van bewijs brengende, mogen volftaen,
midts betalende voor de Tonne tot paiTagie-gelt,
Cfeflhien penningen, die fy buyten 't Lant van Hol-
lant, van Voorne, 7 ende Sticht van Utrecht komen
te loiïen: Ende wes inde buytendijckfche Steden
ende Plaetfen van Hollandt geloft wort % vier-en-
twintich
penningen: Tot welcken eynde d'Uyt-
heemfche Schippers de voorfz 8 vier-en-twintich
penningen in handen vanden Pachter fullen moe-
ten betalen, al eer de ielve fullen mogen deur of
voorby varen, midts dat den Pachter hem fal refti-
tueren 9 acht penningen, wanneer den Schipper
binnen behoorlijckcn tijdt doet blijeken, te weten,
binnen een Macnt ofte fes Weecken, (Vorft ofte
Onweder uytgeibndert) dat die buyten de Provin-
cie van Hollant, ende 't Landt van Voorne gheloft
is: Ende fal den Pachter gehouden zijn te reftitue-
ren negen penningen, foo wanneer blijeken fal by
Atteftatie ofte teyckeningh van den Colledteurs,
of Secretaris, daer geen Colledcur gheftelt is, dat
den Turf in de Ontgronding aen gegeven, binnen
Hollant geloft is: Ende fal den Secretaris voor ye-
der Atteftatie ghenieten twee ftuyvers , fonder
meer, waer vooren hy gehouden fal zijn de Schip-
pers terftont t'expedieren.
III.
Voorts fal den Pachter ten Impofte van de
Deurvaert ontfangen van elcke tonne Turfs, die
voortaen alom me ten platten Lande ghebruyekt
fal worden op de Rhijnlandtfchc Tonne, fulex die
aen de Gout-kade gebruyekt wert, ende fullen de
Tonnen geladen werden.naer dat die driemael ful-
len wefen geftooten , ende voorts op ghevolt, foo
veel als daer uytte Mande op blyven kan,alle ftuy-
vclinck voor fwaren Turf ghereeckent, die door de
voorfz Sluyfen oft over den Dijck gedragen wert,
omme op de Stroomen vande Mafe ende d'YiTcle
gliCYoert te worden, 8 vier-en-twintich penningen
-ocr page 992-
■ι
Turff.
109J
itp
Gemeene Middelen-/»
de Provinciën \rert gevoert i Tot welcken eynde
den Pachter fal mogen ftelien een Colledeuracn
de Uterfche Vaert, om aldaerdeghcrechtigheyt
vande Ontgrondinge van den Hollantfchen Turf,
ende {jet paflagie-gelt van allen anderen Turf, die
over den Hollantfchen bodem ghevoert is, 15 ofié
gevoert fal werden
, fo wel opwaerts als ncdenvaerrs
te ontfangen, mits dat die van 't Sticht van gelijc-
ken een Colicdcur tot Dergou ende Schoonhoven
fullen mogen ftelien , om te ontfangen haer recht
vande Ontgrondinge van den Srichtfchên Turf,
mitfgaders het paflagie-gelt van alle anderen Turf
η den Turfofte waerde van dien, en daer-
■lÏÏTscWp of Schuyt daer inne den Turf gekt
,:-eren een derdendcel ten behoeve van
ί" officier ofc Deurwaerder die d'executie doet,
«ittdendeel ten behoeve vanden Pachter.ende
Kc derdendcel tê profijre vanden Aenbrenger.
JTai den Buytenlantfchen Turfdie groote van
de Schepen ghetaxeert worden by den Pachter, in
valleden Schipper daer mede niet te vreden is,
fait
iolrcn ende meten:
T
Der de koften moeten betalen, ende daer erU j die over haren bodem is gevoert, ende buyten de
Provincie van Hollandt ende Weit·Vrieflant ver-
voert wert,
VIII.
Den Impoil vande voorfz Dcurvaert, fal mede
betaelt worden van alle den Turf, die uyt de Moc-
VbVnedènden taux^bevonden wort /lal den
Pichterde koften moeten betalen, ende aen den
schipper geven vijfrich ftuyvers 's daeghs, foo lan-
ίε men over 't meten ende herladen befich is, fal
den Pachter ghehouden zijn, of fijnen CoUcdeur, I ren vande Zuy t-Hollantfche Dorpen, oft uyt Bra
handt inde buytcndijckfche Steden ende Plaetfen
op gedaen ende geloft fal worden: Welverftaende
dat alle grauwen Turf twee voor een fal worden
ghereeckent. Tot welcken eyndeden Pachter in
de voorfz Steden ende Plaetfen fal mogen ftelien
Colledeurs, omme den voorfz Impoft t'ontfan-
gen : mitfgaders de biljetten van den anderen uyt
gevoerden Turf te téeckenen. Ende fullen den In-
brengers van den voorfz Turf ghehouden wefen
haer te reguleren nae de Ordonnantie op de Con-
fumptie vanden Turf gemaeckt.
IX.
16 Item, dat geen Turf door Haerlem, Am fter-
dam, of eenige andere Plaetfen gevoert fal mogen
werden , buyten de Provincie van Hollandt ofte
Weft-Vrieflanr, voor ende al eer de Ontgrondinge
des felven Landts,ende Paflagie-geltvolgens het
tweede Articule vande Ordonnantie fal wefen val-
daen ende betaelt: Tot welcken eynde de Schip-
pers ende Turf-voerdcrs haer moeten voegen by
de Colledeurs van den voorfz Impoft, die inde rc-
fpedive Steden ende plaetfen zijn geftelt, ende de
felve aen geven haren rechten naem ende woon-*
plaetfen , mitfgaders waer fy heur Turf van mee-
ninge zijn te lofTen, om geregiftreert ende op ghc-
teyekent te worden, voor ende al eer fy met haer
Schepen door de Steden buyten den leften Boom
mogen fchieten, ofte voorby dc plaetfen varen, op
de verbeurte vande in geladen Turf. Ende indien
den Turf op den Noort-Hollandtfchen ofte Weft-
Vricflantfchen bodem geloft fal werden, fal men
daer van geen betalinge doen, maer gehouden we-
fen aende Opfiendcrs by de Pachters aende Sluy-
fen,ofte den leften Boom te ftelien, aen te geven
het quartier in Noort-Hollant ofte Weft-Vrieflant,
daer fy van meeninge zijn den felven Turf te voe-
ren : Ende fullen de Turf-voerders gehouden we-
fen in 't wederom komen by biljet van den Pach-
ter , ofte wettelijcke Attcftatie van Secretaris ofte
Gerechten vande plaetfc.tc doen blijcken.dat den
Turf ter plaetfe by haer aen gegeven, is geloft, ende
den Impoft vande Confumptie betaelt, om by de
voorfz Colledeurs op haer Regiftcr ghefuyvert te
werden,ofby faute van dien fullen de voorfz Turf-
voerders, den Impoft vande Ontgrondinge ofte
Pafiagie-gelt aende voorfz Colledeurs moeten
namptiferen, al eer fyluyden met ledige Schepen
6. D ij                   fullen
dc Schippers in 't deurvaren voor de eerfte reyfe te
onderrechten, hoc fyluyden haer vervolgens defe
Ordonnantie fullen hebben te reguleren.
Item, foo fal den Turf over al gemeten worden
by ghefwooren Tonilers, die ter requifitie vanden
Pachtctghehouden fullen wefen heuren Eedt te
vernieuwen, aen handen van den Magiftraten, ter
prefentie van den Pachter, die by defen daer toe
oock worden gcauthorifeert, henlieden den felven
eedt te mogen ftaven ende afnemen, iönder daer
van yet te genieten: Ende foo wie onwillich is fij-
nen eedt te vernieuwen, en fal geenen Turf meer
mogen tonnen, op peyne van arbitralicken gecor-
rigeertte worden by geeifelinge, bannifïementoft
anders, Ende alfoo men verftaet dat aen de Gout-
kïde,fo boven als beneden de Waddincxveenfche
Brugpe, dickwils door ghebreck van Tonders ofte
Tonfiets, dc Schippers (aldaer Turf gekocht heb-
bende) nieten werden gherieft als nacr behooren,
fullen in fulcken gevalle de ghefwooren Tonders
ofrcTonfters, uyt Leyden , der Goude, Alphen,
ofte andere Plaetfen , aldaer mogen komen ton-
nen, midts genietende voor haer Arbeyts-loon als
andere.
VI.
En fullen gcene Schippers deur dc Vecht ko-
kende, voor by Schoonhoven mogen varen, fon-
«rte vettooncn 1 -\ een biljet van den Colledeur,
daerbyblijckedatdcn Turf aen gegeven is, op pe-
nevan vijfrich gulden te verbeuren defe contrarie
öoende. Tot welcken eynde de Pachters vande
Irl· Impoft' °P dc Rivicrc vande Lecq, foodani-
gfUKichcrsende Wacht fullen mogen ftelien,
^un noodichdunckenfal, aende welcke de
S^op'tverfocck vandefelve hare biljetten
d,llmocce,n t00nen> °P de boete als voren, voor
Jjgcngh fullen zijn, mits dat allen grauwen
,J*n*mcer als half geit fal betalen.
•VII.
pofl\End5?m dat dc Collc#e vanden voorfz Im-
gevind ρ ameiiJck ende met de minfte quetfin-
dacn f° roy,incie van Utrecht mach werden gc-
vande'n Τ η gCen Paiiagicgc,t: betaelt worden
e*dcine           VCrdes andcrs bodem
gevoerr,
&Crt envanbeydc Provinciën gheconfumeert
' maer alleen vanden Turf die buyten bcydc
-ocr page 993-
PlacatetL·*» ^.Boeck. 9.Tit, -3. Deel.
1894
lullen mogen doorpafleren.
x· '
17 Dat de fuyveringe vande voorfz wederom
te brengen biljetten vanden Turf, die door de
voorfz SIuyfen van Amfterdam en Sparepdam,
ofeenige andere plaetfen gevoert wert, omme in
Noort-Hollandtoft Weft-Vricflant geloft. te wer-
den, by de Uytvoerders ten Rcgiftcr van den Col-
lccleur, ter plaetfe daer fy uyt ghevaren zijn , fal
moeten ghefchieden binnen een Maent ofte fes
Weecken, (Vorftendc Onweder uytgefondert)
gelijck als in 't tweede Artijckel vande Ordonnan-
tie , ten lafte vande geene die haren Turf binnen
defe Provincie , in 't refort vande Pacht komen
te loflen (omme haer vande negen penningen
per Tonne die vanden Turf de welcke buyten
defe Provincie gevoert ende geloft, oft gheconfu-
meert, meerder moet betaelt werden te ontlaftcn)
is geftatueert.
XI.
17 Dat de Schippers ghehouden fullen zijn ha-
ren uyt gevoerden Turf gheloil hebbende, binnen
den voorfz tijdt aenden Collecleur ter plaetfe daer
fy deur gevaren zijn, ende haren Turfaen gegeven
hebben, volgende het negende Artijckel van defe
Ordonnantie by behoorlijcke Atteftatie te doen
blijeken , op wat plaetfe in Noort-Hollandt ofte
Weft-Vrieflantiy haren in gehadt hebbende Turf
ghchcel en al ter Confumptie (fonderde felve aen
eenige Schepen over boort gefet ende geloft te heb-
ben) hebben uyt ghcvoert, en dat fy daer van het
recht van de Confumptie hebben betaelt, ofte ful-
len by gebreecke van dien den Impoft vande Ont-
grondinge vanden Turf moeten betalen, fonder
in 't wederkeeren binnen Dijcx te mogen komen,
tenzyfyalvoorensde voorfz fuyveringe ofte be-
talinge van 't recht vande Ontgrondinge gedaen,
ende daer van Acle aenden Colleclcur vande plaet-
fe daer fy meynen door te varen (indien fy door de
felve plaetfe niet uyt gevaren zijn) hebben gecx-
hibeert, op peyne contrarie doende, van daer over
als Fraudateurs vanden voorfz Impoft ghcftraft te
werden.
XII.
iyDat alle Schippers die eenige Kolen willen
laden en doen af-fchepen , om te vervoeren buy-
tens dijcx, gehouden fullen zijn binnen den tijdt,
in het tweede Articule vande Ordonnantie van
den Turf gedetermineert, aen den Collectcurdaer
fy uyt ghevaren zijn, by behoorlijcke Atteftatie te
betoonen, waet, ende aen wien fy de felve Kolen
fullen hebben geloft, op peyne van ghehouden te
zijn daer van den Impoft te betalen , 18 ende ten
dien eynde [uffifant borge daer voorflellen, aleer defehe
Kolen fullen mogen werden geladen ende afghefcheept :
Des fal vande Kolen diebuytens dijcx lullen wer-
den gheloft, onder het refort vande Pacht, om al-
dacr te werden geconfumeert,dcn Impoft aenden
Collcdtcur vande plaetfe daer die deur ghevoert
werden,moeten werden betaelt.
XIII.
17 Dat niemant eenige Kolen in Zeelandtofte
tot Willemftadt, ofte daer ontrent, en elders buy-
ten defe Provincie gheladen hebbende, ende daer
mede op de voorfz Stroomen komende, ende die
brengende binnen de Steden, Dorpen ende PI aet-
lên van defe Landen, daer mede aldacr
metend
mogen vernachten , fonder 't felve den ÝïÀ^
vanden voorfz Impoft aldacr bekent te mae k
en dat fulcks mede fullen moeten doen, die dn
ve op de voorfz Stroomen , uyt andere Sch
fullen hebben ontfangen, en over ghenomen?!
den,op peyne als vooren,
                            ft*
× 11 Ð.
17 Dat tot weeringe vande voorfz frauden end»
achterhalinge vande Fraudateurs (boven alle D £
faerden, Bailliuwen ende Schouten, enhareSuK.
ftituy ten ende Dienaren, die by 't Ed. Groot KI
Placaet daer toe gelaft ende ghcauthorifeert zijn
ende bevolen den Pachters daer innc te moeten'
aiïifteren) mede alle Krijgs-Overftcn, Capiteynen
ende hare Officieren inder Landen dienft wetend*
werden gheauthorifeert de voorfz frauden te wee-
ren , ende alomme daer fy vande Pachters, hare
Medcftanders ofte Colledeurs, tot weeringe ende
achterhalinge van dien fouden mogen werden vet-
focht, werden gelaft ende bevolen in allen Steden
ende Plaetfen, te Water ende te Lande, de hulpe·
lijekehant te bieden, in voegen als vooren.fooin't
vifiteren,aen halen, ende aen houden vande Sche-
pen die Turf ofte Kolen hier te Lande hebbenge-
laden, ende die van buyten in defe Provincie op
de voorfz ftroörhen komen ende loflcn,fondcrbc-
hoorlick biljet van den voorfz Impoft daer van ge-
haclt, ende by haer te hebben, als in 't apprebende·
ren vande Schippers ende Perfooncn, die de felve
frauden gepleeght, ofte daer toe geholpen hebben.
X V. '
19 Ende op dat defe fraude foudc werden ghe·
weert, die tot noch toe in 't vervoeren vanden
Hollantfchen Turf (onder deckfel vanden Sticht·
fchen Turf is gepleeght) foo en fal niemant wehy
zy (alwaer 't fchoon dat hy onder 't Sticht woon-
de) geen Turf op den Hollandtfchen Bodem ghc·
trocken, gefloddert ofte gemaeckr, mogen fchuy·
ven ofte klooten op den Stichtfchen bodem.opdc
verbeurte van den Turf, ende daer en boven ca
boete van twee hondert gulden.
XVI.
19 Ende alfoo de Huyfluydtn onder LoofiJrcc.it
ende daer ontrent, Vcenen hebben leggen op den
Hollandtfchen bodem, waer van den Turf mee»
tot Utrecht, ende op de Vecht aende Pley ten ende
Sammareufen wert gevoert, zovatt welckenTwj*
felve Huyfluyden in ghehreecke blyven den ÉøâíÀâ»
Ontgrondinge te betalen ,
foo fullen de voorlz Hu*
luydenvan nu voortaen van alleden Turf «£17
op den Hollandtfchen bodem fullen trcdten.oj
moeren , ghehouden wefen in den voorfz irnpo
vande Ontgrondinge te betalen, van dcKe kw
vier Tonnen endelen half, ende lal baci.rfJJJ
ftrecken, het geene fy vanden voorfz Turi in ð
lant hebben gevoert, midts datfe by biljet vtfg
Pachter fullen doen blijeken dat den vollen Jmp£
vande Confumptie vanden felvenTuri is»
Ende fullen de voorfz Huyfluyden M***^
taris perfedclijck moeten aen gheven a«: ^
vande Roeden die fyluyden met Vcenen.w
der hebben befprey t, op de boete va" ™£*0ñ
op elcke Roede te verbeuren , die Jyju) ^
hebben verfwegen, ende daer en ïïæ ^.
poft betalen : Welverftaendc dar die
-ocr page 994-
Gemeene M
t8p7
ven Steden ende Vlecken, fal aldaer den Import
daer van ontfangen werden* Ende omme te beter
alle fraude ende bedroch voor te komen, ende de
Overtreders te achterhalen , fal de voorfz Pachter
over al daer 't hem goct duncken ial, binnen oen
Lande van Hollant Wachten mogen flelJen, den
welcken alle Schippers ende Schuyt-voerders,
Turf geladen hebbende, ende dcsveriöcht zynde,
gehouden fullen wefen te vertoonen haer biljet ofc
teyeken vanden Pachter ofte fijne Gecommittecr*
de, daer by blijeke dat den Impoft van den Turf
die iy geladen hebben, betaeltis.
XXII.
Endcalfoo binnen den Lande Van Hollandt»
alle Gaft huyfen, ende andere diergclijcke Arme
Huyfen van de Aelmoeflen hen onthoudende,
ende mede de Aelmoefleniers ende Armen- be-
dienders van defen Impoft vry ende cxempt zijn,
fal daer omme den Pachter ghehouden wefen re-
ftoir te doen van foo veel Tonnen als de Dcurvaer-
ders by behoorlijcke Atteftatie van de Wethou-
ders der Steden van Hollant, Voorne, ende 't Lant
van Putte, fullen doen blijeken binnen drie Maen-
den, aen al lodanige Arme Huyfen verkocht ende
gelevert te hebben, mits de felve Atteftaticn oock
in houden fullen, of't felve grove oft fmalle Ton-
nen zijn.
XXIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen il veder Jaerte betalen d'eene helft
van fijnen beloofden Pachte binnen de drieeerfte
Maenden, als t'elcke Maendcn een gerecht derde-
part , ende de ander helft binnen vijf Maendcn
daer aen volgende, als t'elcke Maent een vijfde-
part vande helft fijner Pachte voornoemt, ai ende
daer en bovenyeder /aergêwoonlijck rantjoen.
XXIIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen
optcn eerften Aprilis
           eerftkomendc, mec-
tcr Sonnen opgangh, ende weder cynden den eer-
ften Aprilis
          daer aen volgende, metter Son-
nen opgangh.
XXV.
Op de Conditien ende VoorWadrden ibo in de
Generale als in dcfe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van twee Jaren,
omme de ibmme van
Des t'oirkondcn is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, optcn
trf
,t ais dan den voornoemden Turf fullen mo-
dreci
fchuyvcn
cnde klooten op denStichtfchen
crbcuren.
>der tevo
-.., voorfz Pachter mede ontfangen den
Sa
0ft vande Kolen foo groot als kleyne, die in de
!Tend.jckfche Steden ende plaetfen op gedaen
bUScconfumccrt fullen worden, ende hem re-
IctennaerdOrdonnantie op den ophcvc vande
f ,'cn ecemancert.
Koitn^              XVIIL
Alle Schippers ende Koopluyden die Sticht-
!r*Lf,nVladen hebben, fullen ghehouden
η te brengen /uteitanc vaiiutu ivict-ici uuc
τ «er die de feJve ghemeten ofgheront fullen
ïïen ehepaflèert voorden Schout of Secretaris
nder plaetfe, daer die in gheladen fullen zijn, of
Lvalle die niet gemeten ofte getont is, by den
[everaervan den voorfz Turf: Welcke Atteftatie
fal moeten in houden, dat daer geenen Hollandt-
fchcnTurfin't voorfz Schip gheladen is ,'cwelck
mede de Schippers (byde Pachters des verfocht
zijnde)gehouden fullen wefen met eede te fuy ve-
ten, op pcync indien ter contrarie bevonden wort,
ie verbeuren twee hondert gulden, cnde daer-en-
boveneeftraft te worden als meyneedich.
XIX.
Ende fullen oock geene Schippers met Turf ge-
boen, cenigeTacken daer mogen by laden, op de
Tcrbeurtc vande Tacken voor de tweede reyfe,
mits gehouden zijn de felve voor deeerfte reyfe te
lollen tot vermaninge vanden Pachter.
XX.
Saldaer omme een yegelijck die eenigen Turf
in Steden ofte ten platten Lande wil laden, omme
daer mede te komen op de ftroomen van de Mafe
oftdïflèle, gehouden wefen den felven Turf te
doen meten by de gefwooren Tonfters, ende daer
van te nemen behoorlijcke Atteftatie van den
Schout ofte den Gecommitteerden tottet fchrij-
vcn der biljetten van den plaetfen daer hy den
Turf gheladen fal hebben, inhoudende het ghetal
eer Tonnen van dien, ofte by gebreke van dien fal
nvühehouden wefen den Turf te doen meten ter
pbctfe daer hy mette felve op de ftroomen wil
fleren, voor ende al eer hy deur de Sluyfen mach
nieten.
_ j                         Λ. Λ. 1,
tndcalfoo volgende defe Ordonnantie, cgcene
'Wop de ftroomen vande Mafe oft d'Yflelc grie-
len mach worden , dan door de voorfchre-
' eltnJmpoft is April 1644. eer/} voor twee Taren, te voeren altijdt maer voor een Jaer verpacht gewerden,
Yïif^hgevoeghV
"'«mannen tot Jen Jare 1618 incluysfeggen hier: Van ghelijcken
die de Houte Brugge tot Muydcn,
en, endede Stroomen vande Maie
*j1 SS1 inde Vccht> cnde voorby Schoonhoven fullen pafler
/n™Yflèl fal raceken.
,J'l,lmie van augufti 16% ïfeyt j een-cn-twintich. Die van Augufti 16ιγ s in plaets van een en twïn-
'M
enningcn Hollandts vande Tonne, twee en veertich penningen Hollandts. Die van Augufti
'n plaets van twee-en-vecrtich penningen Hollandts vande Tonne 't voorleden Jaer daer op
6, sêljj Van nu voortsacn niet meer als dric-cn-dertich penningen: als alhier.
'■ JPnl ,fü P*:nmngen »zijn Anno ι6ζγ: te vooren maer acht penningen voor Pajfagie-gelt gevordert.
fdOrdo™0 %7f0°kooghgeftelt: De voorgaende vorderen maer twaelf penningen.
entten vandejaren ιβζ}, 16x4,16x5 en 16x6/eggent vier penningen. Die vandenJare 16x7
6. D iij                                    i)
-ocr page 995-
189B           Placaten· a.Boeck. 9.Tk. 3« Deel.           ^
in plaets van vier penningen, acht penningen.                                                               
1 o. April 16}8 [oogefielt. De voorgaende Ordonnantie»/eggen .· deur de Brugge van Muydcn, 0ft Vo
Schoonhoven door, &c.                                                                                                   Ã º
ir,
Dit mede Anno 1 ââ/oogeflelt; De voorgaende tot 1627 incluys/eggen .· noch door de houten Brug*
Muyden, oft Sluyfen inde Vecht komen, noch voor by Schoonhoven mogen varen, '&c. d'Ordom^
t'/edert den /are 1628/eggen alleen: noch voor by Schoonhoven, &c.                                 m°l
12.
Ð-
d'PoorfzOrdonnanticn voor den J'are i6zy/eggen:die Muyden ofSchoonhoven /onder aen geven, $c
Augufti ib%()/oo geflelt: De voorgaende Ordonnantien/eggen
.· fonder te vertoonen hacr bi Ijet die fy
den Colle&eur tot Muyden of andere plaetfen fullen hebben ontfangen, daer byblijckedat?
Turf aldaer aen gegeven is geweeft.
É 4.
Dit Artijckelis mede Austtfti 1629 ly gekomen. De voorgaende Ordonnantien/eggen.· Alle den Turfde
tot Weefp, Muyden, ende voorts beneden den Hildam geloft wert, alfoo de fclve onder de Pac|i
vande binnendijckfche Confumptie is begrepen, fal van den Deurvaert, cnde Impofitie deferOi-
donnantievry zijn.
Ampliatie van April 1638.
16
17
Dit Artijckelis Augufti 1628 ly gekomen,
d' Artijckelen onder num.
17. vjn April 164 3 voor Ampliatie ly gedaen.
18.  Ampliatie van April 16 ^4.
19.  Ampliatie van Augufti 1628.
20.  April 1641 dus verandert: d'Ordonnantien vandenJare 1628/0/·1640 incluys/eggen i fonder dat de fclve
Huyfluyden den Impoft vande Ontgrondinge willenbetd.\en,/oo/ullen, &c.
zi. April 1644/00geflelt.
4. WaeiTchouwinge, en verhodt tegens 't vervoeren vanden Turfffon*
der Impofl te betalen. In date den \ o November 1641·
Waren desLandts Impoilen fubjed zijnde, door
eenige verboden Wegen ofte Gaten, cndefondft
's Landts gherechtigheyt te voldoen, oock niet by
nachte door de'Meynder Sluys uyt ofte in te voe-
ren, maer het felve alleen te doen naer der Sonnen
opgangh tot der Sonnen ondergangh,de Pachters
ofte Colleöeurs der voorfchreve Middelen in ce-
niget manieren qualijck te bejegenen, te molcflc-
ren.ende in 't oefïèncn van hare Pachten te incom-
moderen ofte verhinderen, Alles dircdelijckofte
indire&elijck, maer in tegendeel van dien de voor-
fchreve Impoilen ende ghemeene Landts Midde-
len te betalen , de Ordonnantien ende Placaten
naer te komen ende te hanthaven , mitfgadetsde
Pachters ende ColleCteurs vande felve Middelen
te laten wedervaren alle goede bejcgcningh.endc
de ielve te mainteneren,op peync van dat de gene
menvervleenne Lde gdenreforvyanfet wguarDeufonddenover
4H- lAJlJLLOLIi; VHil UICU , UUCCLC1IJLÖ. õéé-í ■-------
ijck fullen bevonden werden ghedacn te hebben.
niet allcenc fullen vervallen inde boeten ende
muiden inde voorfchreve Ordonnantien cnde
Placaten geftatueert, maer dat oock regens de Ie -
ve arbitralijck ende by lijf-ilraffe fal werden gne·
procedeert, foo naer gelegentheyt van faecken l
bevonden werden te behooren. Ende ten e) ç
niemant hier van ignorantie pretendere, maer ee
yegelijckhcn daer naer regulere, foo laiten en
bevelen ghcmelde Heeren Gecommitteerde
den, dat dcfen alomme inde voorfchreve Quarn^
ren fal werden gepubliceertende gcamgeert,
men ghewoon is publicatie ende 3"^^í3Ð
nantien ende Placaten vande Ed. Groot Mo. Hee-
ren Staten daer over gemaeckt ende geémancert,
maer oock de Pachters ende Colledeurs vande
felve Middelen onbetaemlijck te bejegenen , te
fchelden, ende in't oetïenen van hare Pachten te
molcfteren cnde te verhinderen. Alle het welcke
alfoo ilreckendc is tot viüpendie van hacr Ed:
Groot Mo: authoriteyr, ende by gevolch naer hem
foude trecken de ruine ende de defolatie van den
Staet. S O O I S Ô, dat de Gecommitteerde
Raden voornoemt, daer in willende voorfien,allen
ende eenen yegclijcken wie het zy, hebben willen
waerfchouwen ende verbieden , ghelijck de fclve
waerfchouwen cnde verbieden bydefen, dat nie-
mant wiehy zy, voorts aen hem fal vervorderen,
des gemcene Landts Middelen, Impoilen, Contri-
butien ende gherechtigheden te frauderen, de Or-
donnantien daer over gemaeckt cnde geemaneert,
ofte noch te maecken ende emaneren te contra-
venieren , de Schepen met Turf, Bier, ofte andere
Gedaen inden Hage , onder 't kleyne Zeg* ^
den voorfchreven Lande, den thienden No*
•en-en-veertich. Onder■ito
Ter Ordonnantie vande Gecommitteerde ì
n(jt)
^
Geteeckent
Herl·· van Beaumont.
Wol)
-ocr page 996-
■é
»^MM»M
Ñ9É!ÑÑûß
■.·'.. ■■> ■ - ■
Gemccne Middelen^.
WoIIe Laeckenen.
1901
\9°°
Ördonnantien,volgende denmlckgnvan wegen den Staten van Hollandt
ende Wefl-Vriefl.andt,tfedert den Jan 1604 tot 1655 incluys, den lmpofl vande JVolle Laeckenen ghein-
net ende ontfangen is, omme daer mede eenfdeels te vervallen de laflen vander Oorloge.
Hoornfche, Mayfefche, 14 —■— inplaetfe 1<$ van
vier pont op elex. Van Belfe Laeckenen
xijL. Van
Waertfe, Vol-gefegelde Munflerfche, Mafeyckfche, Hoo-
renfche ende Tilburghfche
, elcksjx L. Van tVaertfche
Quincken, lefegelde, Munflerfche, ende drie loon Of en*
brughfche, ekks ij t. De Limburgbfche ende Stram-
proijche
         -—------>          -—■         Hij L.
De halve 1 ende vierendeelen naer advenant.
X.
Item, van alle Stametten, BofTche, 16 Tilborgh-
fche, ende Weertfche Roofen, fal betaeldt wor-
den ----
■—- — — ijvjL.
De halve 1 ende vierendeelen naer adyenant.
18
           XI.
Item, vande Munfterfche, Limburghfche,We*
felfche, Oofterfche, Dulffche ende diergelijcke
pryfen,fal voor elck ftuck betaelt worden -19 j/ £.
XII.
Item, van alle Voer-laeckenen buyten de voor-
noemde Provincie gemaeckt3als Blaeu-lijften ofte
Vier-loon, midtfgaders vande Uterfche Puycken,
ende Middelen *------ -—~ noxv £.
XIII.
Vande 1. %. 3. loon, Critiche ende diergelijcke,
mid tfgaders vande Ofenbrughfche, æ é Py-laccke-
nen: oock vande Uterfche ende Amcrsfoortfche,
ende Wcfelfche Voer-laeckenen,van 't ftuck
XIIII.
z} Item, van alle Pletfen, fo wel fijne als grove,
X4 heelefiucken wefende, fal betaeldt werden van
elcke elle een halve ftuyver. z<\ Ende vande Lappen
derfelver den twintigbftenpenningb, ende vande Schot-
fche flecht e Pletfen, gevolt ofte bereyt, fal betaelt worden
een oortgen vande elle,
XV.
Item, van alle Bayen buyten dcfe Landen ghe-
maeckt,hoedie zijn of genoemt mogen worden,
van elck ftuck------ ------ %<$xx£>.
%6 Maer vande Bayen buyten de Provincie ghemaecktf
en hoven de vijfen-twintich ftuyvers ingekocht
- Hij L.
De halve 1 ende vierendeelen naer advenant.
XVI.
Item, van alle Lappen buyten defe Landen gc-
maeckt, 27 fal betaelt worden voor de waerdc der
felvcr den x8 ttvintichflen penningh.
XVII.
Item, 29 van alle Tapyten, Goudc ende Sihereghe-
druckte Leer en ,endeTapyte Deeckens, mitfgaders
van
alle ghemaeckte Kleederen die van buyten innc
worden ghebracht, als Wambayfen, Geleyboxcn,
Neerhofen, Mandilgis ende andere, fal mede na de
waerde betaelt werden den 30 negenden penningh.
■\\JZnde enfalniemantdefelve mogen verhopen,ofie
veylen omme te verhopen, voor ende al eer den Pachter
ofte Colletleur de felve aen ghegeven te hebben, op ver-
beurte vande felve Kleederen
, ende een boete van vijf en
twintith gulden, fo dickwih bevonden wert ter contrarie
gedaen te zijn.
ö                                                                 Item,
I.
«Q En Pachter ofte Colleéteur van defen
Impoft fal ontfangen vanden geenen die
eenige Laeckenen, 't zy gheheele, halve,
1 ofte vierendeelen,binnen den Steden van
Ç Hantende Weft-Vrieflant in brengen ende op
doen 61, als hier naevolght.
Inden eerften, fal van elck Engels Laecken
betaeldt worden, weerdich zijnde xfefihien pon-
den Vlaems ende daer beneden, wit, hoe de fel-
ve mogen zijn genaemt, Pack-Iaeckenen, Lidt-
lofen, lange of korte Vocheièrfche, SufTolckfche,
Knoop-witte, ende alle andere diergelijcke , van
't ftuck ■-----* '------' } yl. van xl. groeten.
De halve 1 ende vierendeelen naer advenant.
III.
Ende de Laeckenen weerdich zijnde in gekoft,
ceruyltoftegemangelt, tot ^/ÉT-fw-twintich pon-
den Vlaems, ende daer beneden, tot zfefihien pon-
den toe, fal den Pachter voort ontfangen van elck
ftuck ----- ------ ------ %xijL.
De halve 1 ende vierendeelen naer advenanr.
IIII.
Ende vande Laeckenen weerdich zijnde boven
de 4 w-en-twintich ponden Vlaems, fal daer af
betaelt worden        ------· -----" 6xvjL.
De halve 1 ende vierendeelen naer advenant.
V.
Item, vande dobbelde Dozijnkcns, fal de Pach-
ter ontfangen van elck ftuck '------ 7vl.
De 8 halve ende vierendeelen naer advenant.
VI.
Item, van alle Carfayen, hoe die ehenaemt ful-
Icn mogen zij n, Engelfche, Noortfche, Schotfche,
9 korte ende lange, wit ofte gheverwet, 10 mitfga-
iert è Perpetuanen, fal den Pachter ontfangen van
'tftuck ' — ---- 11 xxx£
VII.
Ç Item ,íáç alle Luyckfche, ende andere Rajfetten
tw Sayen, mitfgaders van alle Luyckfche Carfayen, van
tukelle eenen ftuyver.
VIII.
tndc van alle andere Laeckenen, komende van
u)tcn ^e voorfz Provincie, hieronder niet gefpe-
cinccert, weerdich zijnde boven de zfcflhien pon-
m laems, fal mede betaclt worden als voorfz.
a« 100 eenige queftie op eenige Lakencn foude
EniHf ua^en vatK*e wacrde, foo wel vande voorfz
Pach á Laec^encn a*s andere voorfz , fal den
naerl C *^Ve Laeckenen °& Laecken mogen
dand m "Cmen vooreen pont Vlaems dierder
fi*m en^SWortaen gegcven· lY*Wehktever'
tnde e ì · ^e aen &e&even Lokenen van een merek
*oorfz ñ n alleVlaemfcheLaeckenenbuyten de
kens H ï?v'ncieghcmaeckt, als Kepers, Emmc-
ð· Ê. Bellen, Wolf kens, Kempcnfe brcede,
-ocr page 997-
1902           PlacatecLj. $.Boe£k
XVIII.
Item, van ghelijcken fal den Pachter volgende
dOrdonnantie den Impoit ontfangen van alle de
Laeckenen , 't zy heclc, halve, 1 ofte vierendeelen,
die hy ten inganck van fijnen Pacht fal bevinden
inde Packhuyfen, Winckels vande Groflïers, ofte
Kooplieden, ende van alle de Laeckenen, die in
de Berejderye, Verwcrye, by Uytflijters oft Wan-
fuijders fullen bevonden worden, ( ^ welckeUyt-
flijtersofte Wan-fnïjders niet en fullen mogen inflaen
'minder dan een halfLaecken
, ghereeckent tot achtten el- s
len, ofdaer boven)
die den Pachter terftont fal tcyc-
kenen met fij η teyeken ofte loot. 3 3
XIX.
34.Niemafidt en fal 'tzy Koopman, Schipper,
Schuytvoerder, Wagen ofte Karre-luyden, eenige
Laeckenen, het zy van over Zee, ofteuyt andere
vande Geünieerde Provinciën, oft van daer buy-
ten, binnen eenige der fclver Geünieerde Provin-
ciën ofte Geaflbcieerde Landen, mogen in bren-
gen , ten zy de felve terftont t'haerder aenkomftc,
aen den Pachter ofte Cöllcéteur komen aen ghe-
ven, ende fullen de felve niet mogen loflen fonder
los-ceely op deboete van hondert gulden.
XX.
Ende fullen geene Laeckenen, die van buyten
in eene vande voorfz Provinciën ofte geaflbeieer-
de Landen werden gebracht, op geflagen mogen
werden dan in beilooten Steden, opte verbeurte
vande felve Laeckenen \ ende een boete van hon-
dert gulden, ί ten ware dat by ongeluck eenige
Schepen quameri te itranden, in wekken gevalle
foodanige Lakenen ter naefter plaetfevande aen-
komfte, met kennifle van Schout ,yemant vande
Gerechte ofte Getuygcn fullen mogen op gedaen
ende aen geteyckent worden.
XXI.
Noch en fullen geene Groifiers, Koopluyden,
Fafleurs, Laecken-koopers,ofte oock de Koopluy-
den vande Engelfche Court, ende Entre-loopers,
ofte yemant. anders, hoe wel die binnen defe Lan-
den woonen,als die van buyten in defe Landen in
komen, ende de felve frequenteren, eenige Laec-
kenen ofte andere goederen hier vooren gefpecifi-
ceert, die onder den naem vande Laeckenen in
defe Pacht werden begrepen, mogen inne flaen,
ofte ontfangen, het zy of de felve van buyten de
Provinciën,ojtsuyt eenige Steden van dien fullen
in komen, ofte uyt de felve Steden vervoert wer-
den, voor dat de felve Laeckenen aenden Pachter
ofte fijnen Colledeut fullen zijn aen gegeven, met
exprefle nominatie vande qualiteyt ende quanti-
teyt van dien, ende daer van een biljet hebben ver-
kregen, om op haer reeckeningc gheftelt ende aen
geteyckent te worden.op de boete van fes hondert
gulden, ende fufpenfie van haer Neeringc voor den
tijdt van een geheel Jaer.
Χ ΧΙΓ.
Den Pachter fal ten ingangh van fijnen Pacht,
mogen gaen metten Officier, Notaris ende twee
Getuygen, op teyekenen alle halve, heele, ende
vierendelen ofte quarten Laeckenen, die de Grof-
liers, Koopluyden, Laecken-koopers, ende alle an-
dere hen met Laecken-koope, ende eenige goede-
ren van defe Ordonnantie gheneerende, binnen
hare Huyfen , ofte Pack-huyfen fullen hebben:
9*Titv a.Deel.            ^ >
oock alle de Laeckenen die fy in heiire often <\
;VVrwcryen;rJereycryen, ofre elders fullen heb!
fonder eenige van dien te mogen verfwijiren !
verbeurte Yande Laeckenen, die de vöoril ρ^0
00-
ben, van welcke opteyekeninge oft peyi fyju. j
fullen gemaecktworden Debiteurs, bcneffensd!
Laeckenen die fy daer naer fullen ontfangen e l
inne flaen, omme de felve by affchrijyinpe er
anders te verantwoorden.
XXIII,
Ende fal den Pachter in 't begin van fijnen
Pacht, door fijne Gecommitteerde, tot alle Laec.
ken-koopers, ende den geenen die metter El|eim
flijten, ofte in 't kleyn verkoopen, doen looden alle
Laeckenen, halve ende vierendeelen, die totdes
felfs Huyfe bevonden fullen werden, rnidtfgadcR
alle de Laeckenen die inde Verweryen ende Be-
reyeryen ongeteyekent zijn , ende fullen voorts
alle Laeckenen die fy daer naer fullen ontfangen,
met het aen geven van dien, door den Commiis
vanden Pachter moeten gheloot werden, opeen
boete van vijf-cn-twintich gulden opyedètLacc-
ken te verbeuren. Ende fal den Pachter tydeliick
de voorfz Laeckenen moeten looden,op een boete
van twaelfgulden voorden Armen te verbeuren,
XXIIII.
Noch en fullen geene Verwers ofte* iaecken-
bereyers , eenige Laeckenen in hare Verweryes
ofte Bereycryen, 't zy van Groifiers, Roopluyifen
die in 't groot verhandelen, ofte andere mogenoiu-
fangen, ten zy dat de felve Laeckenen mettetloot
vanden Pachter aen beyde eynden geloodet zijn,
op een boete van xxv. gulden by haer op elck Laec·
ken te verbeuren, dat fy fonder gheloot te zijnals
vooren fullen ontfangen.
XXV,
Ende foo eenich Laecken,ofte Laeckencn,met
eenige ghevalfchte ofte gheconterfeyte looden be-
vonden mochte worden, ofte dat de oude loockn
daer aen waren geftcecken, oft gedaen, in wat ma-
nieren 't felve foude mogen zijn, fal daer door va-
beurt werden de felve Laeckenen, ofte Laecken-
ende hondert goude Realen op elck ftuck, da«
aen de frauden fal werden bevonden, ende daer en
boven geftraft ende ghecorrigeert te worden «e
gelegentheyt vander faeckén.
X X V l'                     -A
Macr foo eenich loot by ongeluck van eenicn j
Laecken verlooren mochte worden, het ware ii»
Verwerye ofte Bereyeryen, ende daer van doen*
redelijck bewijs, fal den Pachter daer een weu*
loot voor 't verlooren doen aen flaen, &ne'| 2
oock ghehouden is te doen van eenige looden
los zijn geworden: Ende fal van elck loot ende
moeyte van dien, ontfangen een halve ituyver·
XXVII.
             . ^
Alle Laeckenen die binnen de Provincie >
d'eene Stadt in d'andere ghefonden wo^dcn/ll£!j
re bereyen ofte geveruwt te worden, d'felve
met kennifle ende biljet vanden Pachter aen
af ghefchreven worden, fonder daer van y&
talen.
XXVIII.                 ., je
Den Pachter fal alle drie MaendcnKK* ^
Laecken-koopers die metter Elle uytU'^ » ^
-ocr page 998-
Gemeene Middelen^. WoUeLakenen.         1905
aen den Pachtei of CoUccleur daer iy dc felve La
kenen fullen hebben in genomen, dat de nombre
endequantiteytvande ingeladen Laeckenen-al-
daerzijnghekomen , ende fal den voornoemden
Colleaeur 't felve op fijn Boeck moeren fuy veren,
ende de biljetten liaflêren , op peyne foo eenich
Schipper ofte Schuytvoerder in gebreecke bleven
het biljet ofte biljetten over te leveren, fal verbeu-
ren voor de eerfte reyfe thicn gulden, ende niet te
min de naeft-volgende rcys het biljet oft biljetten
aen den voornoemden Pachter ofte Collefteur te
behandigcn,op de boeten van xxv. gulden, en fop
de felve voor dc derde reyfe in gebreecke blyven,
op fufpenfie van haer Veer.
XXX UIL
Item, foo yemant eenigc'Laeckenen op 't Leger
wilde voeren, om by de Soetclaers geflcten te wor-
den , fullcn hen moeten reguleren naer dat andere
Laecken-koopers te laftc wort ghelcyt ,uytgcfon-
dert dat hy inplaetfe van 't biljet by Atteftatie van
den Commifiaris vande Schepen, ende Geweldi-
ge , ofte die by hare Ho: Mo: ofte der felver Gede-
puteerde als dan fullen werden geordonncert, fal
doen blijeken die felve Lakencn aldacr gekomen
ende eelofttezijn.
b                  XXXV.
Item, of 'tghebcurde dat yemant eenige Laec-
kenen ofte gedeelte van dien quamen te koopen,
die hy felfs wilde voeren, of door een ander, geen
ordinaris Marft ofte Veer-fchippcr zijnde, foude
doen vervoeren, fal gehouden zijn hem te addref-
fcren aenden Pachtcróftc Colleaeur vande plaetfe
daer hy de Laeckenen fal koopen ende in nemen,
ende hem moetei*over leveren een biljet van den
Pachter vande plaetfe daer hy de felve Laeckenen
falbrengeni, endeop doet af-fchryven, ofte andet-
fints te vertoonen wettelijckc Atteftatie van den
Schout ofte Gerechten, daer by dat verklaert ende
aoede kcnniile ghedaen wert, waer, ende op wat
plaetfe hy woonachtich ende fijne refidentie hou-
dende is , 't wclcke vertoont zijnde, fal hem den
Pachter geven een bchoorlijck biljet van af-fchrij-
vingc.ommc fijne Laeckenen te ontfangen, ende
fal den Koopman of Schipper ghehouden wefen
wederom te brengen een biljet of rceepifle vanden
Pachter ofte Colleaeur vande plaetfe, daer op hy
fijn Laeckenen heeftaf-gefchreven, ende dat bin-
nen den tijdt van een Maent, indien 't felve Laec-
ken binnen de Provincie is gebleven, maet foo het
felve vervoert wert uyt d'ecne Vereenichde Pro-
vincie in d'andcre vande geünieerde Provinciën,
binnen twee Maenden (Vorft ende Onweder uyt-
ghefondert) omme op fijnen Boeck ghefuyvert te
worden ,opte boete van xxv. gulden* ». é
. XXXVI.- \m.,.
Maer in gevalle hy geen van beyde voor hem
en brachte, fal ghehouden wefen cautie te (tellen,
dat het Laecken ter gedeftineerde plaetfe (daer hy
't felve heeft doen affchrijven) fal werden gebracht
ende op gedaen, ende fal 't felve binnen dc tijdt als
vooren.by biljet doen blijeken, ofte byfaute van
dien fal den Cautionaris gehouden wefen den Im-
port van 't af-ghefchreven Laecken te betalen aen
den Pachter daer 't felve is af-gefchre ven.
xxxvu.
Ende als 't gebeurtdatyemanc vande Ingefete-
                               6. E                        nen
j ,Vfi1ach met haer reeckenen ende balan-
in ende Ô ., gccne bevonden wertgeconfumeert
Crren,eHiil· re 7ün,fullen de voorfz Laccken-koo-
t ^A-oeten betalcn 'fclndcr ecnichdi"
^Xuytiluchtda,^pt^maecken.
f nde belangende dc grooteGroiTiers,Koopluy-
1 end alle andere die de Neeringc in 't gros
fen fonde datfe mette Elle uyt fnijden ofte m
ik ev verkoopen, maerhare Laeckenenby de ge-
1 JSofte halve ilucken ofte quartieren, met aen
laS ngeverhandelen , fal de liquidatie
eenmael in'tjaernaer de expiratie vande Pacht
gedacn werden. ÷÷÷
De Laeckenen die by de voorfchreve groote
Groiiiersofte Koopluyden verkocht ende ge evert
w en, ende binnen de Stadtdaerd.e verkocht
mblyven, fullen de felve Groifiers of Koopluy-
den.binnen vler-en-twintich uyren na dat de felve
Laeckenen ghelevert zijn, by biljet van haer hant,
oftedoorhaer Pcrfoon felfs, van haer reeckeninge
moeten doen af-fchrijvinge , met nominatie aen
wiendat fy de felve hebben verkocht ende ghe-
levert.
XXXI.
Endefullcn geenc Laecken-koopers die mette
Elle uyt fnijden, ofte in 't kleyn verkoopen, egeene
der felvcr Laeckenen , Bayen ende Perpctuanen,
buytcnde Provincie ghemaeckt, mogen in flaen
ende ontfangen, voor ende al eer fy de felve aen
den Pachter ofte fijnen Commijs hebben aen ge-
geven, ende op haer reeckeninge doen aentcyeke-
ncn, ommc dien volgende de voorfz Laeckenen
door den Pachter ofte fijne Gecommitteerde by
het aen geven mede geloot te werden, op de boete
van vijf-en twintich gulden opyeder Laecken te
verbeuren.
XXXII.
Endeop dat de frauden die tot noch toe in de-
fen lmpoft, door 'taffchrijven, verfenden ende
vervoeren vande Laeckenen zijn ghepleeght, ver-
boet mogen worden ,fo en fullen van nu voortaen
gecne Laeckenen mogen werden verfonden ott
verfcheept, het zy of de felve binnen defc Landen,
ofte buyten de felve gevoert werden, voor dat daer
%hacltiseen behoorlick biljet van af-fchrijvin-
gevanden Pachter ofte Colledeur, inhoudende de
quantiteyt ende qualiteyt vande Laeckenen ,met
expreffie op wat plaetfe, aen wat Perfoonen, ende
jnetwelcke Schipper de felve werden verfonden.
Ende in gevalle den Koopman den Schipper niet
en \vcet te noemen, fal hy foo lange voorden lm-
poft moeten in ftacn, totdat hy den Schipper aen
Êcbracht fal hebben.
...                 XXXIII.
rle 0rdinarisMara ende Vcer-fchippers, fullen
te ft ð Ð Ziin 'c bcêin van elck terrniJn cautie
Bef Ê datfe de Laeckcncn»daer °P dc felve af~
trn ,Cn 2iJn»en by naec gevoert werden, ghe-
dS ]ck fullcn beftcllen ter-ghedeftineerefe
alicrr fCtde fullenvolftacn mogen, midts dat fy
p,rL ƒ Ichaerdcr wederkomile, met biljet vanden
«ttnfS »desfclfsCollc#cur.dacrfydcLaecke·
lcn nebben gebrachr. moeten doen blijeken
-ocr page 999-
Pkcatecu· ^.Boeck; ^.Tit. 3.Deel·
t<)ö6
l9c?
nen defer Landen ? buyten den ringh vande ver-
pachtinge daer hy woonachtich is, een half Laec-
ken ofte daer onder tot het quart incluys quame
tekoopen, endegeen biljet van den Pachter ofte
Colledeur van fijn woon-plaetfe voor hem èn
brachte , den felven fal den Impoft moeten beta-
len , ofte cautie daer voor ftellen aenden Pachter
ter plaetfe daer hy het felve Laecken koopt, ende
haelt, ende fal hem den Pachter daer van gheven
een biljet van af-fchrij vinge, inhoudende de quan-
titeyt ende qualiteyt van 't Laecken, met uyt-
dcuckinge dat den Impoft daer van is bctaelt, ofte
cautie daer vooren geftelt. Welck biljet den Hael-
der van 't Laecken, binnen vier-en-twintichuyren
fal moeten leveren in handen vanden Pachter ofte
Colledeur, ter plaetfe daer 't felve fal worden ghe-
confumeert, om me volgens dien te boeck geftelt
te worden, ten eynde de felve alle Maenden, ofte
foo wanneer hem goet dunckt, den Impoft fal mo-
gen gaen ontfangen daer het Laecken is gehaelt,
voor foo veel de felve by hem is ontfangen, ende
fullen de Pachters voor hare colledatie, endeden
ontfangh van penningen ghenieten den achtften
penningh, fulcks dat hier by verftaen wert, dat de
Pachters alomme in die ghelegentheytreciproce
malkanders Colledeurs fullen moeten zijn.
XXXVIII.
Vande Laeckenen die over Zee, ende buyten
de geünieerde Provinciën gevoertende af gefchre-
ven fullen worden, fal men by Ade vande Convoy
ofte Licent-meefters, moeten doen blijeken dat
't recht van dien daer van is betaelt ofte aen gete-
kent,al eer daer van by den Pachter ofte Colledeur
af-fchrijvinge fal worden gedaen.
Λ Λ. Λ 1 Λ.
Den Pachter fal genieten van alle 't gcene buy-
ten den ringh van fijne vérpachtinge fal worden
af-gefchreven, voor 't fchrijven van 't biljet, het re-
giftreren en fuy veren van dien , namentlijck van
een parthye boven *t Laecken eenen ftuyver, van
een Laecken, ende beneden het Laecken tot een
quart incluys, een halve ftuyver.
XL.
Ende fal den Pachter ghehouden wefen in de
groote Steden , daer de Heeren CommhTarifen
fulcks goet ende noodich vinden, te ftellen een
ofte meer Colledeurs apart > die ter plaetfe, ende
op fulcke uyren als 't hen geordonneert fal worden
by de tefpedive Magiftraten, te moeten fitten tot
gerief van een yeder, omme de felve met biljetten
ofte Ceelen te gherievert, foo wel die buyten den
ringh van fijne Vérpachtinge, als daer binnen woo-
nen, ende fullen daer beneffêns ghehouden wefen
te houden goet ende pertinent Regifter van alle
de Laeckenen die uyt fijn bedrijf, fo binnen de Pro-
vincie, als in andere vande geünieerde Provinciën,
of buyten de felve fullen werden ghevoert, welck
Regifter fy t'allen tyden des by de Pachters ver-
focht zijnde, fal moeten openen, op de boete van
hondert gulden te verbeuren, foo hy weygerich is
. 't felve te doen, mits dat de boeten die door 't ope-
nen van 't regifter wert ontdeckt ende achterhaelt,
fullen gedeelt werden half ende half
XLI.
Den Pachter ofte Colledeur van defen Impoft,
en fal geen GroiTeryc van Laeckenen, ende eenigc
goederen hier vooren gefpccificcert, rnoeen doe
nochte metter elle ofte in 't klcyn verkoopen f
part of deel daer in hebben, diredelick ofindircde
lick, op de boete van twee hondert gulden te ν
beuren, foodick ende menichmael bevonden Π
worden contrarie gedaen te hebbtn
XLII.
Ende fal den Pachter voorts alomme, ende on
alle Paffagien, foo te Water als te Lande, moeen
ftellen alfulcke Wachte als hy totbelettingeende
verhoedinge vande frauden noodich fal achten de
welcke geauthorifeert fullen zijn, omme de biljet-
ten vande in geladen Laeckenen te eyiTchen ende
de felve dien volgens overfien ende vifitcrcn, for>
der dat yemandtdaertegens fal mogen doenee·
nich belet ofte refiftentie, op de boete van hondert
gulden, ende arbitrale corredie naer gelegenrheyc
der faecken. Tot wekken eynde alle Officieren
't zy van wat Quartieren, Steden ofte Dorpen die'
foude mogen zijn,belaft ende bevolen wert by den
Eedt by henluyden in 't ftuck heurder Officie ge-
daen, dat fy t'allen tyden des by den Pachterofc
Colledeur verfocht zijnde, de felve fullen doen
alle hulpe ende atliftentie,daer innefy volgensdcn
Placate ende defe Ordonnantie gerechtightzijn,
XLIIL
Den Pachter ofte Colledeur fal aen handen van
den Commiffaris den behoorlijcken eedtdoen,dat
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet anders
dan de vollegherechtigheyt Van defen Impoftfal
ghenieten, ende ontfangen, ende dat hy noch nic-
mant van fijnen wegen met niemant fal compo-
feren ofte conniveren in eeniger manieren, op
peync van fes hondert guldens te verbeuren, foo
wel jegens den Pachter ofte Colledeur te execu-
teren, als jegens den geenen die met hem ofye-
mant van fijnent wegen compofitie ofte uytkoop
aengaet. Ende indien yemant van defen Impoft
compofeert, fullen de andere Pachters de felve
daer over mogen bekeuren, ende hunne adie t«
eerfter inftantie moge interneren voor deEd. Hef-
ren Gecommitteerde Raden inde refpedive Quar-
tieren, daer de compofitie is gedaen ofte gcpleegt.
X L1111.
Van defen Impoft fal niemant vry ofte exempt
wefen, dan die inde Generale Ordonnantie ίψ
begrepen. Ende fal den Pachter vande cerftc vér-
pachtinge gehouden wefen, aen alle Grofljers en-
de Laecken-koopers binnen de Stadtfijnderver-
pachtinge woonachtich, te leveren een Ordon-
nantie van defen Impoft, op datfe naer de kW
heur fullen hebben te reguleren.ende de Schipper5
ofte die Laeckenen vervoert daer van mogen.on-
derrechten, op dat nae defe niemant ignorantie
hebben te pretenderen.
XLV.                    ..
In gevalle bevonden wierde dat eenich Pacmii
Colledeur of andere Officiers gheilek zijnde**
verleenen vande Atteftatie, tot fuyveriflge >«
Dam-cedels dienende , hem foo verre quarn
verloopen,dat hféenige valfche Atteftatie ν
leenen,of valfch, of dubbelt Boeck quamete π j
den, fal daer over geg^ek, gpbrant-oierd* ^
voort uyt de Geünieerde Provinciën gna»*
worden.
                                                     $00
f
-ocr page 1000-
0g          Gemeen e Middelen-*· Wolle Lakenen.           1909
7                       XLVI.
Qftflwie Pachter blijft van defen Impofte , fal
„behouden zijn alle fes Wcecken te betalen ten
Cptoiic vanden Ontfanger
eherecht achtite deel van fijnen beloofden
? chtc of by gebreecke van dien,fal d'Ontfanger
'r felve 'mogen doen executeren ende innen aen
Jen Pachter oft fijnen Borgen, naer vermelden en-
1 inhoudt vande Generale Ordonnantie,
dcinnuu
              XL VII.
Ende fal de Pachte van defen Impoil ingaen,
opten eeriten Odobris
         eerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eynden den Ie-
ften Septembris
          daer aen volgende, metret
Sonnen ondergangh.
XLVIIL
Op de Conditien ende Voorwaerden»ibo inde
Generale ais in defc particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkondcn is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Hceren Staten, opten
1 Amtdiatie van Oclober 1616.            #,.#·.,»
é Oüoler 1609 foo geflelt: De voorgaende Ordonnansen /eggen .· detthien ponden rlaents.
I,  Anno iéo6 foohoogbgheflelt: De voorgaende Ordonnantien /eggen: iij L. x^. iiij ^. Doch dördonnantié
vandenjare éâæé/eyt.- in plaetfe van vj L. ix L. van veertich grooten. Doch is Anno 16x5 weder op
vj Lgebracht. '.'··.
4. Mede Oclober 1609/00geflelt: Dé voorgaende/eggen tmntlchponden, &c.
<, dOrdonnantien voor denJare'i6ó^/eggen: vij L. x^. Die van 1621, 16x2, 16x3 en 16x4. in plaetfe van
xii L. nu xviij L.                                                     '
6.  »rf//;ier.-xL.viij^.vj^. Die van 16x1,16xx, 16x3 en 16x4 /eggen: xxni) L.
7.  Mede Anno 1605 /00 verhooght: De voorige Ordonnantien ey/chen van de dobbele DoziJnkens maer ij L.
xix|,xij§. :/'v-;                                     
8.  dOrdonnantien voor den Jare 164.0/eggen alleen: De enckele naer advenant.
9. dOrdonnantien tot Oclober 1608 incluys, voegen bier in t Pletfche Pley ne, ende andere korte, &c.
10.  Amfliatie van Oclober 1613.
II.  Mede Anno 1606/00 verhooght ÷ De voorige eyffchen maer xvij L. x^,
n. dit Artijcke! is Oclober 16÷ é by gekomen.
1 \, Áçø/iatie van Oclober 1611.
14. d'Ordonnantien vanden Jare 1604/0/ 16x0 incluys, voegen hier aen .-lanck ontrent dertich ellen en diet-
gclijcke, fal betaek worden.
15.  Oilokr i6xi /00 geflelt. et Ordonnantien vandeJaren 1604 en 160^/eggen i ij L; x'rj £. xij $. De volgende
tot
i6xo incluys; iiij L. DöcA alle/onder verder/pecificatie.
16. dOrdonnantie vanden Jare 1604 tot 16x0 incluys, voegen /for itf «.· Bredaefche^
17.  d Ordonnantien voor den Jare 1605 eyffchen alhier maer iiij L. ÷ ^. vj $.
18. dOrdonnantien vande Jaren 16x1, 16xx, 16x3 *//16x4, voegen hier in Art. 11. Ende en füllen van nu
voortaende Laeckenen tot Breda ghemaeckt, in Hollandr inde Confumptie niet hooger werden
befwaert als de Laeckenen binnen de felve Provincie gemaeckt, mits dat daer onder niet en fullen
werden vermenght de Wecrtfche,Tilburghfche, Herentalfche.endediergelijcke Laeckenen. Ende
opdat de voorfz Laeckenen van Breda fouden mogen werden onderfcheyden uyt de voornoemde
andere Laeckenen, fullen alle Laecken van Breda voorfz, op 't Weef-tou ftaende, met een kleyn
loot werden gefegelt,hebbende op d'cen zyde drie Kruyfen, ende op d'ander zijde een W. Ende
fal 't Laecken gevult zijnde,gebracht werden ter Halle.cnde gefegek met een groot loot,hebbende
op d'ecnc zijde drie K.ruyfcn,cndc op d'andere zijde een Kaerde, daer van ter Halle goede notitie
gehouden fal werden. Ende al eer 't Laecken naer Hollant fal werden gebracht, fal den Wever fij-
nen Naem aen geven, ende fijn Nop-teycken, 't Welck in 't Laecken gheweven is, erkennen, daer
van Atteftatie by den Secretaris gemaeckt fal werden, hebbende inde marge 't felve Nop-teycken»
Ende in cas van contraventie, fullen de felve van defe vrydom vervallen wcfen.
'9· Anno 160570«? hoogh geflelt. De voorige Ordonnantien /eggen alhier: xxvj ö. vij &.
*°· dOrdonnantien voor den Jare 160 5 eyffchen hier maer : xj $. ij ^.
«Ordonnantten vandeJaren 1604 tot 16x0 incluysjeggen: O/enbrughfche ende Pylaeckenert.
*■ ln?heisvanx$.Jnno 1605 eerflgevordert, eyffchen de voorgaende Ordonnantien mder iij f. viij %.
lufi Dlt Ëç*Ìþ** Anno 16x1; Doch het Curfijf/ub num. 24. Anm 16x6 by gekomen.
Mede Anno é âïâ/ïï hoogh geflelt. By voorige Ordonnantien wiert maer
xiüj ö, j $. gevórdert.
Arnfiatievande)i}are\i%i.
" Üî™°ççáçàâç van Oclober 1609,1610^ 1611 voegen hier in: mitfgaders vande Schotfche Pletfche
pleyne(die geene in Hollant en Weft-Vricflant gemaeckt zijn uytgefondert). Ende t/edert Oclober
pil%t* 16x5 incluys/eggen: mit/gaders vande Schot/ePlet/che Pleyne (alleenlickde Schotfche flechtc
É *ä· i QlJ Cn<^e de&€eme in fWfffö €n^e Wefl-Vrieflant gemaeckt zijn uytgefondert,) /al betaelt tvorden&c.
xo j rmantkn voor den Jare 1606 vorderen den achtienden penningh.
^^plwkvanOdoberi^.
n»o 1606 op den mgendenpenningbgeflelt; De voorgaende Ordonnantien eyffchen maer den veertienden
% 4fPfaic vanden Jare 161U
il' ^l^oUygeLen. '[
6. E ij                                     IJ. Alle
-ocr page 1001-
1910          Placatea^. a.Boeck. ^.Tit/ 3.Deel.           fu
3 3. Alle dOrdonnantkn totten)'art-1625 incluys, voegen hier hy; uyrgefondcrt van Ilaeckenen,(/f eden ii
zijn daer by gedaen de Pcrpetuanen) of Bayen in Hollant en Weft-Vrieflant gemaeckt,de welcke 'ί
leenlijckvandeienïrnpoilvryendecxemptfullenwefen.
                                           ι a''
ia. Defe en alle de vokendé Artijckekn tot het 46. Art. toe incluys,zijn Oclober 1633.70 verandert"t lnplaetfe
alle welcke d'Ordonnantieη vanden lare
1604 /0/1632 incluys \feggen; Jrt. 19. Ende fullen alle G^f!
fiers, Kooplieden ende andere, eenige Laeckenen opdoende, binnen drie Macndcnnac datdefl"
ve op gedaen fullen zij n, gehouden wefen aenden Pachter te betalen den Impoft vande felve 0ft
bewijs doen van 't verfenden der felver Laeckenen. Art. 20. Ende op dat allefrauden te betermC
gen worden voor gekomen ende verhoedt, fop en fal niemant van wat qualiteyt of conditie hy ζ
ι die eenige Laeckenen komende van buyten de voorfz Provinciën, 1 inhenght, met de fehe f
kenen in eenige Steden ofte Plaetfen, daer hy door wil'pajferen, mogenvernachten,ientyhydat'fehèeerfienv
al vooren aen gegeven fal hébhen den ρ achter vande felve Pjaetfe daer hy fal willen fafferen, opdeketeu,,
vijf-en-twintich ponden: Ende fal mede de felve, Laeckenen binnen de Stadt, daer hy die fal willen op ïm
niet mogen brengen, ofte daer mede binnen den Boom fchieten, nochte
op, oft in mogen doen, nochte werc'
ken in eenige Huyfen, Winckels, Packhuyfen ofte Kelders', hoe die fouden mogen zijny nochte
lofTcn, nochte doen loifenin eeniger manieren, 't zy uyt Schepen, Wagens, Karren, of van Hout-
dragers, ten zy 't felve al vooren den Pachter of "fijne Gecommitteerde aen zy gegevenv'foovelin
de quantiteyt als qualiteyt vande felve Laeckenen, Ende dat hy vanden Pachter hebbe verkregen
een biljet, inhoudende de quantiteyt ende quahtey t vande.felve Laeckenen ,al&voorén, opdat de
Pachter daer prefent mach komen, of fijnenGecommitteerdc fenden, om te fien of de felve ac-
corderen mettet aen geven vande biljetten, ende omme de felve geloot te worden aen beyde eyn-
den, op pene foo yemant anders bevonden foude mogen worden eenige Laeckenen op ofte in ge-
daen te hebben, het ware wie het foude mogen zij η, Kooplieden, Griffiers, Burgers of vreemde,
geen uytgefondcrt, opte verbeurte vande felve Laeckenen, ende daer en-boven op elckLaeckcn
te verbeuren vijf-en-twintich ponden van veertfeh grooten vböven de. boeten ende peynen in den
Placatebegrepen,opdeContraventeursvandegcmeeneLantsImpóftcngemaeckt endeghepu·
bliceert. Art. 21. Item, Alle Schippers, Schuyt, Wagen ende Karrelieden, komende geladen met
Laeckenen van buy ten de voorfz Provincie, en fullen niet vermogen de-felve Laeckenen in de
voornoemde Provinciën op te doen, noch te laten opdoen,op de verbeurte van thien ponden van
vcertich grooten op elck ftuck te verbeuren, ten zy hen eerft ende al vooren vertoont worde een
biljet vanden Pachter ofte fijne Gecommitteerde, als voorfz is. Macr waer 't faeeke dat eemge
Laeckens waren geloft, op gedaen, ende hcymclijck inne ghebracht, 't ware by nacht of anders, in
Packen ofte Vaten, of by de itucken, ende de felvè Schippers, Wagens ofte Karrelieden kcnniile
hadden vande felve frauden, fullen bovendien verbeuren haer Schepen, Schuyten, Wagens,Kar-
ren ende Pacrdcn.ende boven dien geftraft ende gecorrigeert te worden naer gelegentheden van-
der faecke. Art. 22. Ende fullen alle vreemde Perfoonen van buyten defe Provincie met Laecke-
nen in komende alsboven, gehoudê wefen aen handen vanden Pachter of fijnen Collceleur,thaer-
:' lieder arrivement te ftellen cautie fuffifant, van dat den Pachter van fijnen Impoft niet ghefrau-
' -·:' deert fal worden, of den Pachter ofte Collc&eur te nomineren den gceften aen wien hy fijne Laec-
kenen fal hebben ghelevert. Art.%}. Ende de Laecken-koopers , komende op eenige vryejaet-
marclen binnen den voornoemden Lande van Hollandt ende Weit-Vrieflandt, fullen ghebouden
zijn den Pachter ofte Colleclcur vande Plaetfe aen te geven de nombre van alle de geheele encc
■ halve Laeckenen, by hem ter Marét ghebracht, op dat den Pachter of fijnen Colleèeur 'defd«
mach vifiteren ende doen op teeckenen , ende fulex looden dat hy de felve kennen mach. Enoi
en fullen de voorfz Laecken-koopers niet vermogen eenige heel e, halve, 2 ofte vierendeden Le-
kenen raldaer verkocht zijnde , af ofteuyt te leveren, ten zy dat den Pachter of Collcaeur de few
behoorlijck fal hebben geloot, daer by machblijcken dat 'trecht vanden voorfz Impoft daervanb
betaelt. Ende als fy wederom wTillen vertrecken, fullen gehouden zijn den Pachter ofre Colleclcur
daer van te adverteren, ende vanden felvcn een biljet verkrijgen vande Laeckenen die fy wederom
uyt willen voeren: Welck biljet fyiieden den ghefwooren Laeckcn-wercker vander plaetieniullen
leveren, om te ficn of de felve Laeckenen accorderen met het biljet: Ende den 'felvcn Laeckcn-
wercker fal in 't af-wcreken vande voorfz Laeckenen, het teecken-loot weder af ofte uyt doen,"1
allcenlick dienden om de voorfz Laeckenen te kennen: Ende van alle de Laeckenen die deietj
Laecken-koopers verkocht fullen hebben by der ellen opde Jaer-marclen voornoemt, fullen)
den Pachter ofte CollecLeur betalen den acht-en-twintichften penningh: ende voorts verklaren )
ecde ofte Manne-waerheyt, het aenbrengen gedaen te zijn fonder eenich bedroch of fraude. W
indien yemant bevonden mochte worden defenArticule ghécontravenieert te hebben, fal z'J" "
de verbeurte vande Laeckenen daer inne de fraude is gebruyekt, ende voorts op arbitrale corre
Art. 24. Ende fullen cgecne Laeckenen, die van buyten defe Provincie worden gebracht, opg
Hagen mogen worden dan binnen den beflooten Steden, opte verbeurte vande felve ^3"*^.^
ende boven dien te verbeuren hondert ponden van veertien grooten op elck iluck E>an w ^
Schepen quamen te ilrangen, fullen de felve op ghcdaen worden by den geen en die fulcxc ^
te doen, metkehniffe vanden Officier ende twee Schepenen, of twee andere Gctuygen -^^
fullen de felve binnen vicr-en-twintichuyrendaer naeacn gebracht moeten worden tot o . ^
Steden, dien een biljet vande felve Laeckenen gegeven fal worden als voorfz is. Art. 25· .^
fullen egeene Laeckenen binnen yemants Huyfe, binnen den beflooten Steden, noch ten ρ ^
-ocr page 1002-
0IV GemeciicMiddeIeiij,;;.Ï>WbiIeIyflkii^|ii        , φ:ψ
Landen bevonden mogen worden, fonder teycken ;, daer-by blijeké da? djinivop^noemden Ιφροίί
•«betaelt, opte verbeurte vande felve Laeckenen, ende de boete van χχν ponden vanxj. grooten
,s ejcjj ftuck te verbeuren, ten ware door negligentie Van den Pachter of fijnen Goljefteur 'tfelve
ware verfuymt: In welcken gevalle alfulcken Perfoon daer de Laeckenen bevonden worden ,'ofte
toe bebooren, fal mogen yolftacn, met vcrklaringe van fijne Manne-waerheyt, in plaetfe vart
cede, dat 't felve by fulcken ghevalle als vooren ghefchiet is. Ende fal den Pachter alfulckeordre
mogen ftellen met fijn Colledeurs omme te voorkomen defraudqn, als by .dat beft geraden vint,
fonder de goede Lieden te travailleren', ofte té vexeren ineeniger manieren buyten forme defer
Ordonnantie. Art. z6. Item, indien by de Groifiers, Winckelhouders, ende alle andere·, eenige
Laeckenen indcr manieren als vooren op ghedaen ende ver-impoft zijn, „dié-daer nae huyten de
voorfz Steden gefonden mochten worden,'t zyhecle, halve, of vierendeejen,:fal daer vabalomme
cenpaerlickafpey 1 gedaen worden, ende de felve fulcks den Pachter ofte.Gfllieétéur; wederomme
by den Uytfcnder in quantitey t ende qualiteytaen gegeven worden, mfit .vcrklaringe vandeplaet-
feende Perfoon daer hy de felve is aen fendende, mitfgaders vatadcri Scbippeeofte ^derinan, die
by de felve is mede-gevende: Endefalde Pachter hem diiènnsloigende daer bpt een biljet? ende af-
fchrift leveren* op 'twelck de felve Laeckenen hy gcfwodreniArbeydérs, diedenPachter.iotigerief
vanden Koopman alomme in alle Steden gehoudenfal 2ijnvtehöudenv.ende by niemancaiijders,
wederomme uytdes Affendërs Huys in 't Schift SehuV^^Wagens of Mrte.vahden geenen daer
't felve af-fchrift op luydt, fullen moeten gebrachc, ende des PachtersatingcfflagenJoDtofte looden
afgetrockenworden: Welcke Arbeyderhem oockferfiént-diernaeirietteii voornoemden LJyt-
feynder by den Pachter ofte Colle&eur fal mdëieri laten vin den, ende de^ifckeiVtyoorfzfijn af-
fchrift ende af ghetrocken loot ofte looden weder iri handen of o'fijneji Huyfü leveren, met vcrkla-
ringe, dat hy volgens 't felve affebrift foodanigeiiaeckenen, uytidesifelfs Af ièhdersHuys, in fulc-
ken Schip, Schuyt, Wagen, ofte op fulckenKatte ghewrocht, ende de felve looden daer van. ghe-
trocken heeft. Ende dat als dan de Pachter ofte Qolkaêuiighchoudeiïfafrijn ,vden Afièndei daer
beneffens den vollen Impoil, te vooren vande felve Laeckenen betaclt, promptelick te rcflitueren.
Ende in gevalle den Pachter onverfien ware van gefwooreri AtBeydetSalsboyJrli^en dat den Koop-
man daer door verhindert löude mogen worden , in fulcken gtlèVaué fal dèh J&oprrïan, nae voor-
gaendedenunciatieaen den Pachter ofCollefteur, fijne' t^tcKéiicfi mögt r\ ^;èerl ^ ich e pen ofte
Avereken als boven, ende de looden af trecken, omhie bdrjëfïeBs'rbYlJc^
             Van is gehaelr,
vatialfulckeafgefcheepte ofte uytgcfondcft LaeékeïienVèttBcftPacHtet'bfcC^olledeur te refti-
tueren, ende daer beneffens verklaringc doen aen den Pachrerofte Collecleur, dat de uyrfcndingc
vande Laeckenen, fulcks in conformité van 't biljet is gcfchiet,fondcr eenige fraude. Art. ζ7. Van
alle Laeckenen die uyt eenige Steden van defen Pachters,bedrijf in andere Steden binnen dcfe
Provincie gefonden ende vervoert fullen worden, fullen dé Groflïcrs ofte Kooplieden vande Wollc
Laeckenen, in'plaetfe van"geit aen den Paehücr o£fijnen,Colledeur, m^gen vol^a^'röidts
doende aenwijfingë van den Perfoon, daer aeh de felve'Laeckcris vervoert","gëionden endé 'gncle-
vert fullen worden. Art,z8. Ende fal den Pachter gehouden wefen in alle S federi te ftellen goede
fufnfante cautie, omme promptelijcken te reftitueren de penningendie onder hen fullen worden
genamptifcert, ende nae de liquidatie weder gereftitueert moeten worden, fonder dat den Pachter
of de Borgen hen fullen mogen behelpen met eenige pytvluehten , referven, öftc andere wegen,
prompte reftitutic, verhinderende daer toe de Pachter,: ooek de Borgen (al tot keure vande Laec-
kenkoopers) fonder eenige exceptie ofte fmal declingé fullen mogen Worden gccompel leert, niet
tcgcnilacndc eenige oppofitie, appcllatie, ofte eenige andere behulpen , boe die genoemt fouden
mogen worden, die de felve by der hant fouden poogen te nemen; Dat obck de Laccken-koopers
gehouden fullen wefen den Pachter of fijnen Commijs ^ promptelijcken te betalen allen alfulcke
penningen als fy by liquidatie als vooren bevonden fullen worden fchuldicji te wefen. Art.ig.
Item, en fullen egeene Laeckenen ontfangen mogen worden in eenige Bereyerije nochte Verwe-
tvc, fonder loot ende teycken vanden Pachter, op de boete ende breucke vare v'ijf-en^Wintich pon-
den van veertich grooten,te verbeuren op elck-ftuekby den voornoemden Bereyders ofte Verwers^
foo dick ende menichmael fulex bevonden foude mogen worden. Art. joi-Enêi foó eenich Laee-
ken ofte Laeckenen, met eenige gcvalfchte ofte ghecontrefcy te lobden bevöfiden rnochte worden,
°fdat oude looden dacr aen warenlgefteeckcn ofte gedaen, in wat.maniGresru^fclvefoude.mogen
^"cfen, fal zijn op de verbeurte vande felve Laeckenen, endevan bondert göüde Realen óp elck
ftuck, daer de frauden aen waren gedaen, ende dacr-en-boven geilt aft ende gecörrigeert te worden
naerghelegentheytvanderfaecken. uitt.yt. MaerfooèeniehlootsbyongelückVerlóoren rtiochte
borden vaq eenich Laecken, het ware inBereyeryc ofte Verwerye, daerden Impoft af ware hé*
T,aeIt >midts eenich rcdelijck bewijs, fal den Pachter een nieuw loot ende'fijn teycken op 't fclfde
Ρ en ofteilaen ,als hy oock gehouden fel wefen te doen van eenige looden dié los zijn geworden s
^nde fal voor >t ioot encje ^jn rrioeyten ontfangen een halve ftuyver, fonder votdet daer af yet te
genieten. Art. ■$%. Endëde Laeckenen die ghcfonden worden van d'ccne Stadt ofte Plaetfe in de
andere, omme re bereyden ende ververwet te worden ('t welck niet en mach ghefchieden fonder
e°ot of teyekenalvooren vanden Pachter) fullen geloot zynde, vry ende vrancfc fnogen gaen over
■"«e vvcder, fonder verbeuren, Art. 33. Alle de boeten ende breücken die vallen fullen ter oorfaec-
β van dcfe Ordonnantie, fullen gaen, bekeert ende verftreckt worden als in 't Placaer is gheroerr.
"· 34- Den Pachter of fijne Gecommitteerde ende Medeftan ders, fullen moeten belooven dé
6 E iij                                    Or-
-ocr page 1003-
Placaten. #;15èeek; 9.TÜ. 3.Deel.
i9i#
1915
Ordonnantie te onderhouden, ende met egeene Laecken-koopers of andere, wie het foude moEc
zijn, te eonniveren ofte eompoferen, omme den aenftaenden Pachter te frauderen. Art. 3.5, jjj
fal den Pachter ten ingangh van fijnen Pachte, geaffifteert met den Officier ende twee gefW00
tca
Boden, met een Secretaris ofte Notaris moeten op teeckenen alle de geheele, halve, % ende
™»te
deel Laeckenen, die gevonden fullen worden by den Grofiïers, Kooplieden, Laecken-koopers
en.
de anderen hen met Laeckenen geneerende ,ofvande felve Koopmanfchappe onder henhebW
de,als oockalle de Laeckenen die fy mogcnhcbben in heurc Verweryen,Bcreyeryen, ofteelden
fonder eenige van dien te mogen verfwijgen ·. Dan fullen gehouden zijn de felve Lakenen te doS
looden ende teyekenen als voorfz is, omme 't τ echt vanden voorfz lm poft dacr van by den p^
ter ontfangen te worden, terftont, of als die vervallen zijn, nae inhoudt dcfer Ordonnantie: Des
blijft den Pachter ten uytgangh van fijnen Pacht gehouden weder uyt te keeren gelijcke peyl^
de gaieeleMUe^ende vierendeel Laeckenen, die ten uytgangh van fijnen Pacht byhem geW
bevonden fullen worden, ende dacr-en-boven gehouden promptelijcken te reftitueren aendenvoj.
genden Pachten depènningen die byhem daer van ontfangen zijn, ofte anderfints aende Uytfl§.
ters, volgende de liquidatie methemte maeckén, ende dat foo wel vande gehcele.als halve ij
vierendeel Laeckenen, die foo inde Stadt, als ten platten Landen bevonden fullen mogen w<*.
den. 3 Sonder dat de Laecken-koopers eenige wit ofte geverwede Laeckenen, tot pr.ejuditie vanden afyitnk
ofte aenkomenden Pachter fullenmogenfikeuren, op een hoetevanhondertponden. Art.
36. hemden fal o»
mam, wie hy zy, den Pachter nóchtè fijnen Gecommitteerden mogeridoen eenich belet, 'tiyty
teyekenenofte looden vande Laeckenen, in 'tontdeckenvan eenige frauden, en vifitercnvande
Bereyerye, Verwerye ofte anders, nochte de felve qualijcken toe te fpreecken, nochte te mifdoen,
op peyne van hondert ponden van veertichgröoten, ende daer-enboven arbitralijcken ghefttaft»
worden naer gelegentheyt vander faecke. Art.1,7. Van defen Impoft en fal niemandt vry noest
exempt welen, ten ware dat de Staten van 's Latidts wegen deden maecken Kleedingen vooé
HellebardiersvanSijnExcelhvan Nafiou. 4 '■■■■■.-.- b. ■
1.
%.

Ampliatie vanden)are 160 <$.
Ampliatie van Oclober 1616.
Amplïatie vanden Jare 160$,
iQrdonnantien tot den]are 16zö incluys voegen hier ty; ofte voor de Guarnifoenen in ik
lief}·
fte vande geünieerde Landen zynde.
J2L·.
Goude LaeckertetLj.
Ordonnantie!!, volgende den •wekken inden Lande van HoUant ende ψφ
Vrieflant, van wegen ende volgende den confente vande Staten derfelver Landen, den Impofi vduè G*
ti de, Silvere ende Syde Laeckenen: mitfgaders vande Goude, Silvere, Fluwele ende Zyde Paffemenunfif-
.": gilien, Cordilien, ende diergelijcke Coopmanfchappen ende Manufaftuten, gemaeckt van Zyde, mm m
mede eenfdeeh te vervallen de hetalinge vande Renten op 't geméene Landt van Hollandtfiaende, piwt
ende ontfangen is t'federt den eerften April 160 5 tot April 1655 incluys.
daer van betaelt te worden, nae vermogen dcfe
Ordonnantie.
II.
Sullen oock alle andere Perfoonen die eenijf
der voorfz Waren voor haer eygen flete buytf3
den Lande van Hollant kochten, ende alhferbo*
ten,fchuldich zijn den 2 twaelfden penninghte be-
talen van 't gunt fy de felve Waren fullen inge-
kocht hebben.
III.                       ..
Ende omme alle frauden ende bedroch die BJ
inne fouden mogen gefchieden, te verhoeden /
niemant van nu voortaen eenige der voorfz u
Jkenen, Waren ende Hant-wercken by det ö»
of anders in 't kleyn uyt fiijtende, de felve binnu>
eenige Huyfen, Winckelen of Kramen mogen t
doen, in 't heymelick, ofte in 't openbacr, te j
dat hy eerft ende alvooren by den Pachter 01
lefteur zy gheweeft, ende den felven acn geg ^
fal hebben de quantiteyt ende qualiteytr T^e ^
de goederen, Waren ende Manufaöueren,
van mceninge is op ofte in te doen, 3 ct) m
j' .4, .--...Ι.
|En Pachter ofte Colleéteur fal van alle
I Goude ende Silvere Laeckenen, Fluwee-
I len, Damaften, Zyde Satynen, ende an-
dere Zyde Laeckenen,Grove endeTurck-
fche Greynen, Syde ende andere ghewaterde ofte
oneewaterde Kamelotten, alle Armozynen, Taf-
tatteri, Sloyers, breedeendefmalle OfTetten, aller-
!ey Saeyen ende Trijpen: Item, van alle Goude,
Silvere, Zyde, Fluwcele PaiTementenende Fran-
gien, Linten, Ponietten, Spigilien, Cordilien, en-
de van alle andere Manufacturen, van Syde oft
Sayetten ghemaeckt, (1 uytgefondert de Sayette Hoe-
fen)
ontfangen van den geenendie de felve by de
ellen of in 't kleyn uyt flijten, den 2 twaelfden pen-
ninghvan 't gunt fy de felve Koopmanfchappen
ende Waren verkocht fullen hebben, daer van fy-
luyden ofte hunne Fa&eurs fchuldich zijn hun te
fuyverenby eede ofte Manne-waerheyt is 't noot,
hoe veel fy der felver voornoemde Koopmanfchap-
pen, ofte Manufacturen, inde Maent ofte Weecke
verkocht fullen hebben om 't recht vanden Impoft
-ocr page 1004-
Gëtneetie Middelen-
1917
de die van d'een Stadt in d'ander reyiên, ende alia
hare Waren ilijtcn, vCrobligeerc zijn, in allen Ste-
den ende Ylecken daer iy met hare Waren aert
komen, hen by den Pachter ofte Collécïeuf te la-
ten vinden, Cnde den fclven 4 den Imfofl betalen
van alle 't geenefy aldaer verkocht fullen hebben.
VII.
Ende fullen alle Groifiers, mede by de kleyné
Mate uyt flijtende, gehouden wefen te betalen in
handen vanden Pachter oft Collecleur, alle Maent
ofte Weecke, den Impoft van 'tgeene fy binnen
den felven tijde verkocht ofte geile ten fullen heb-
ben: Sullen van gelijcken mede alle Groiïiers,niet
mette kleynemate uyt flijtende, van 'tgeene fy
ten platten Lande aen eenige Slyters verkoopen,
betalen 't recht vanden Impoft, alles by verklarin-
ge van eede als voorfz ftaet, cnde op pene van ge-
ilraft te worden als mcyneedige,by privatie offü-
fpenfie van hare Neeringe, of anders aen den lyve,
nae vermogen der Placaten daer op gcemancert.
5 Doch/00 men vèrflaet dat van defen Jmpofl al meefl
Wort ghecompofeert ,foo fullen de refpeclive MagiflrateH
wefen geauthorifeert, om in gevalle daer quefie om refe,
diefaécke te mogen af moet ken
, ofte ander fints taxatie
doen, wattenlmpofl fal'moeten tv orden betaelt, daer
mede den Pachter ,foo wel als den Debiteur
, hen fullen
moeten contenteren.
VIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen alle Maenden te betalen ten Comp-
toire Vanden Ontfanger
een gherecht twaelmc-part van fijnen beloofden
Pachte, ofte by gebreecke van dien, fal d'Ontfan-
ger 't felve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermel-
den ende inhout vande Generale Ordonnantie,
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen»
opten eerften Aprilis
            cerftkomende, met-
ter Sonnen opgangh, ende weder eyndigen den
eerften Aprilis
           daer aen volgende, metter
Sonnen opgangh.
Op de Conditien ende Voorwaerden, lbo in de
Generale als in defc particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Irnpofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
ιό"
ί?
L· (ever te verhopen, bm dragen, opte verbeurte
f j/fXe Laeckenen, ende Waren of goederen,
. liceren als in t PJacaet geroerr.
tapp»cereurt
            ui I.
cnrie alföö den Pachter van defen Impoft groo-
iSc wort verkort, onder het pretext, dat ver-
Ïu Aen Waren verkocht worden by der ellen,
Τ Kramers, die de felve wederom verkoopen
Se uytfltjten by der ellen, ende de eene met den
Sprei de betalinge excufeert , of perfuadeert
3
fchuldich te zijns Soo fal van nu voortaen den
die verkoopt aen eenen anderen Kramer,
ie tWt"-" w0' iaetfeofte daerbuyten, inee*
^
bet Steden van HÓllant, opeen Cedulle opteyc-
nige
Kenen
cie
desKoopersnaem, fijn woonftede,de fpe-
ndedeelle ofte ghewichte, ende laten den
Kooner't felve onderteyekenen, om den Pachter
ν felve over te leveren als volght. Maer fo yemant
Leikoopt vande Waren inde Ordonnantie begre-
pen aen Kramers buyten de Provincie van Hol-
lantidiemetter elle weder verkoopen ende uyt flij-
ten
'fal gclijckeopteyckeninge doen als voorfz is,
endedaer neven dat het is een Kramer ende Sly-
terhem wel bekent zijnde ι Ende fal den Verkoo-
defelve teyekenen, ende elcke Weccke, ofte
teynden de Maent als hy den Pachterbetaelt.over
leveren de voorfz Cedullen, endévry zijn vande
ïcrkoopinge,alfoden laetften Vèrkooperdaervart
inHollantendeWeft-Vrieflantden Impoft moet
betalen ende verantwoorden aen den Pachter:
rnaer vande Waren in defc Ordonnantie.begre-
pen, die by der ellen aen yemant anders verkocht
worden,fal *c recht na inhout der Ordonnantie be-
ί taclt worden, fonder fimnlatie,
             ι'
V.
Ende ten eynde den felven Impoft te betef nae
khooren ghecol leéteert, ende alle fraude ende be-
ïdrochbelet ende voor komen mach "worden , lal
Men Pachter of Collecleur vanden ielven Irnpofte
alommeinde Steden ende Vlecken van Hollandt
cnde Weft-Vrieflant, vermogen alleacht dagen fo
dickwilshem 't fclfde noodich ende goet duncken
ga' ·
tc gaen ende hem te vinden in alle Huyfcn,
Kramen ende Winckels, foo wel vande inwoonen-
cc als uythcemfche Kramers, of andere hen daer
P*ede in 'tfecreetgeneerende,om te beften of daer
|pne Kooprnanichappen of Waren en zijn die
mm niet zijn aen gebracht.
VI.
Item, foo fullen alle uy theemfche Kramers, en-
Jmfiatie vanden eerfen April 1609.
f' De"twaelfden penningh is by d Ordonnantie van Oilober i6zï eerflingevordert.-DevaorgaendeOrdonnatt-
1 tieneyfchen maer <A?>? achtienden penningh.
Ύ Amfwie van Ocïober 1607. Doch de felve en volgende Ordonnantientot April16x7 [eggen: nochte oeck eenige
m * 'M^om IQ verhopen, om draven.
■J f1/1643 ^gekomen.
Vjy^atievan April i^'it ■;
'.':.·':: Wago·
Ordonnantie,volgende denitoelchfntenbehme vande gemeenefaecfyg
over at in den Landen van Hollandt ende Zeelandt,flaende onder den Gouvememente van mijnen
Heere den Prince van Orangien
, alt hem gedefcreert zijnde de Hooge Overigheyt derfeher Landen,
u
ichj
et*
t
-ocr page 1005-
1918           Placaten-» a-Boeck. 9.Tit. 3.Deel          t
de generale ende gemeene Impofl vanden Waegh-gelde,foo wel ten platten Lande als Je Slg, '
den eerjlen Ocloher 168-5. gheheven ende ontfangen is, volgenae 'tghe/neen Accoort vande fe''
Staten van Hollant ende Zeelant,ten helieven van Synder Excellentie ghemaeckt. 1^ ^ ***
den tijdt van fes Maenden.
der datter eenige goederen uyt beflooten Std
En voorfz Impoft fal ontfangcn worden
by den Collecteur of Pachter, die hem
in 't ontfangen van den Waegh-gelde fal
reguleren na die maniere ende 'tgebruyck
van te vooren inde Steden geobfcrveert, ten ware
hem anders fpecialijcken om redene wcrde geor-
ten Platten Lande fuilen mogen getranfp0r!eI
ofte vervoert werden, om aldaer gewogen te
den, ten ware die eerft binnen de felye StedenΤ
voorfz Impoft hadden betaelt.
VI.
Item, foo en fal men egcene Wage gebruveb
donnecrt.
dan in de beflooten Steden: Maer indien óei/
H.
Dorpen of Vlecken 't recht ende ghebrtiyckeyS
Wage voor date vande voorleden ofte tegenwooj
dige Inlantfche Oorloge gehadt hebbende, 'tfc|ft
fuilen willen continueren, fuilen gehoudenwefai
defen Impoft over haerluyder Dorpen mede te k
ten verpachten, ende anders geene dan gheiijcie
gewichten mogen gebruyeken: Ende ditalopde
verbeurte van haer recht van Wage te verliek
ende daer-en-boven noch van hondert «oudca
Realen, te appliceren ende te innen als bora.
Dan fuilen alle Wagen ftaende den voorfz Ootle!
ge van nieuws ten platten Lande op ghcftelt,™
nu voortaen cefleren ende niet gebruycktmogin
worden, op peyneals bovert, ten ware daertoefpe.
ciale Privilegiën voor date vande voorfz Oorloge
verkregen, geexhibcert vverde.
VIL
Sullen egeene Pachters van defen Impoft ton-
nen noehte buyten den Steden mogen compofs-
ren ende minder nemen voor 't recht vande Wage
dan naer vermogen defer Ordonnantie,endek
mede oppeyne van hondert gouden Realen.
VIII.
Item, foo fuilen alle Pachters ofte Waeghmce·
fters vander Stede Wage, ghehouden zijn niet te
wegen eenige Waren, hoedanich die zijn, voor en-
de al eer fy daer van gheadverteert fuilen hebbea
den Pachter van defen Impoft, op de peyne va
vijf cn-twinïich.gouden Realen, t'applicerenaa
boven. .,·; ,-- 'Κ: . \/.h.--;r;
IX,
, VoortS:fullen die vande Admiraliteyc, oncp
dienft van lt gemeen Landt te vorderen, met W
eygen Schalen,alle Ammunitie van Oorlogeend
heure behoeften rrrogen wegen, 't zy dat fy de κ*·
ve in koope ofte mangelingë ontfangen ofte u,
leveren, fonder dat fy gehouden zijn 'tfelve in e*/
nige Stede Wage te doen wegen i Wclvcnw
dat de fclvc vande Admiralitcyt, by de Collecte
of Pachter verfocht zijnde,- te veerthicn dagen
ter Maent," fuilen over leveren ycrklaringc «n
gunt fy gewogeh fuilen mogen hebben,ornt
den Pachter in fijn Pacht af-flach te doenbrtj»
of den Colleclèur in reeckeninge palieren,»
Ende fal ontfangen van alle Waren ende Koop-
manfehappen die men by de gewichte verkoopt,
of gewoon is te Wage te leveren, als Boter, Kaes,
ende andere diergelijcke Waren, boven 't ordina-
ris Wacch'-gelt (dat men gewoon is te betalen) ten
behoeve als boven , d'eene helft tot lafle vanden
Koopcr, endcd'ander helft tot lafte vanden Ver-
koopcr, van clck hondert pont ghewichtc, twee
ftuy vers: uy tgefondert van 't Yfer oudt of nieuwe,
gefmeet of ongefmeet, oock mede den Hennip,
Garen ende Want, daer van alleene fal worden be-
taelt een ftuy ver, ende daer boven of beneden we-
gende naer 't gebruyek der Steden, waer van nie-
mant gceximcertofvry wefen fal, mitfgaders van
't oude Net genaemt Drit, daer van alleenlijcken
betaelt fal worden een oortgen van 't hondert ge-
wichts.
III.
Alle Waren alleenlick paiTerende voor by eeni-
ge Steden, fonder aldaer verkocht of anderfins ver-
tiert te werden, fuilen van den voorfz Impoft vry
ende exempt wefen.
IIII.
Maer fal den Impoft daer van betaelt worden
t'elcker reyfe, ende foo mcnichmael de voorfeyde
goederen verkocht, ghetranfporteert, over gedaen,
of gewogen fuilen werden; Wclverftaende dat fo
verre de Kooplieden malkandercn die" Waren of
Koopmanfchappen by ftapclinge verkoopen, die
leveringe van dien niet en fal mogen ghefchieden,
fonder eerft ende al vooren 't felve den Colleclèur
of Pachter aen te geven, ende hem den Impoft van
den Waegh-gelde te betalen, op de verbeurte van
den Waren ende Koopmanfchappen foo die te be-
komen zijn, foo niet,de waerde van dien, t'Appli-
ceren een derdendeel ten behoeve vanden Officier
ofte Deurwaerder die de executie doen fal,een der-
dendeel tot profijte vande ghemeene faceke ende
den Armen half ende half,ende 't derde derdendeel
tot profijte van den Aenbrenger.
V.
Dies fal men alle goederen, (den Wage fubjecl
zynde ) mogen tranfporteren in andere Steden,
omme den voorfz Impoft vande Wage betaelt te
worden ter plaetfc daer de goederen gewogen fui-
len worden ,foo verre de fclve goederen in andere
plaetfen dan die leggen, verkocht worden. Maer
in gevalle die goederen ende Koopmanfchappen
ter plaetfe daer die leggen verkocht zij n,om in een
ander Stadt ghelevertte werden , fal daer van den
voorfz Impoft betaelt werden ter felvcr plaetfe, en-
de al waer die fuilen mogen worden vervoert, fon·
hier inne begrepen te zijn d' Ammunitie die 1
gelijcx uyt leveren op de Schepen, of uyt ne ^
munitie-huys,van 't gemeen Lantontiang ^
vvelpk men in alle gevalle niet en verltaect
Waech-gelt fchuldich te zijn..
SaldcPachter ghehouden wefen aHeaeb£wlJ
gen te betalen een gherecht vicr-cn-twin κ
deel van fijnen Pachte, in handen vanoe
-ocr page 1006-
s &< öemecrie M
„« Ëâç Qaartiete aldaen
1921
voor den tijdt van fes Maenden,
omme de fomme van
fonditien ende Voorwaerden foo in de
,1e als in defe particuliere Ordonnantie bc-
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden; opten
Gcncra ie Pachter gebleven van defen Impofte
f9
Ordonnatttietl, Volgende de welene ten behoeve vande geïneene fdecfy È
inden Lande van Héllandi ende Wefl-Vrieflandi, den Impoflvanden Waegh-gelde, over al, foo wel in
de Steden els t ereplatten Lande, van wegen ende volgende den confente vanden Staten vanden/elven
\
Lande, tfedert den/are 160 5 tot 16 5· <$ incluys, geheven ende ontfangen is.
T
*ý*          idenondert ponden - viij ft.
Eliphants Tanden, -} { i ,           , Ë
Quickfilver, ^_^ de hondert ponden - ÷ ftuy.
E Pachter fal ontfangen van alle Waren
ende Koopmanfchappen die men by de
ghewichte verkoopt , ofte ghewoon is ter
Wage te leveren,van elcke hondert pon-
den oewichts als volght, ende daer boven, ß Van
(tn tot Men ponden,foo véél als van thienponden, ende
r.j}!'t mn loven de thien ponden is tot twintkh pón-
\mMveelalsvan twintkh ponden, ende 't geen boven
de tufMich ponden is tot dertithponden
, [o veel ah van
dertith Ptnien, ende 't geen boven de dertith ponden is
ia vtertichponden, foo veel als van veeriichponden, en~
dt van't teen loven deveertichponden is tot vijftich
uniert,fooveelals van vijftich ponden, ende van 't geen
men k vijftich ponden is tot feflichponden
, foo veel als
m(tikhponden,ende vari 't geen loven defefikhpon*
itn is mfeventich ponden, foo veel als vanfeveniigh
ptifa,ende't geen boven-de fevenlkh ponden tot tacfh
tièfonden is foo veel als van tacht ich ponden, ende van
't pin loven'de tachtkh ponden tot tnegent ich ponden
Is,fooi/cel als van tnegent ich ponden, ende van 't geen
maté: tnegentich ponden is tot hondert ponden, fo veel
els w hongert ponden
.' gelijck mede van 't geene bene-
kut hondert ponden is, de Pachter fal ontfangen van 't
penhmn de twintkh ponden is tot dert ich ponden, foo
veel als van dertich ponden, ende van 't geen boven de
«rtkhponden is tot veertkh ponden
, foo veel als van
wt'ich ponden, ende foo vervolgens, gelijck hiervoor ge-
W ii,van partyen die loven de nortdertponden gewichts
øË$ naepreportie van 't geen daer mede Je hondert
mjen vanyederfpecie refpefiivelick zijn lelafl. % Son-
*r ™'tin wnfien vande goederen die in Vaten, Packen
Wlwteelen ter Wage komen ende Tarra fubjeïï zijn,
*
to" oorfaecken vande Tarra fal werden gekort.
:]
-1 de hondert ponden—í ftuyr^
-J
Anijs,-
Comijn , —
Stijffel, —
Canarie-faet,
Corenthen, -
Gember, —-*)
Greyn, -—
> de hondert ponden «*■*- iiij ftuyv.
Sulpher,——
Was, —
Rhijs,
Yfer, oudtofte niem^, gêfmeedtofc ongefmeedt,
ende Gotelingen,'t hondert pont------ ij ftuyv.
Hcnnip, ------ë
Hennip-garen,~C de hondert ponden —· j, ft. vj p.
Wandt, ------5
't VuylWerck.de hondert ponden *— jftuyver.
Drith,Halffuft,de hondert ponden — vjpen.
Paftel, ------º
M?ecm|,peiT HCh0ndertpOnden """ &'VJ P*
Breflaufc Medc-J
Weet, —º                                  º
n * '               { eodetndcteWirendieiciWigefijb- f
BOter , —------' S
Roet, —
idedielutrinne f ··· Ë,
niet bcgiepcB en y.ijn , Uocdiuivhdit ? ~ HJ ltUy.
oock fouden mogen welen,
KaerfTen,
Pot-as,·
4 Alderhande Kaes, fonder difiinclie, de hondert pon-
den falbetaelt werden, foo menie hmael defelve Kaes
ter Wage gewogen fal werden
*-— vijf ftuyv.
5 Van alle w elcke Impoflen fal werden betaelt,d'een
helft tot lafte vanden Kooper, ende d'ander helft
tot lafte van den Verkooper, 6 uytgefonden dat van
de voor/z vijffluyvers vande Kaes %letaeltfal worden ly
den Verkooper eenefiuyver acht penningen, ende ly den
Kooper drie fuyvers acht penningen.
Ende in gevalle
eenige Goederen of Waren ter Wage ghebracht
werdenomme te wegen , ende dat ghefuftincerc
foude mogen werden de felve noch niet verkocht
te zijn, fal niet te min den geenen die de felve pre-
fentcert omme ghewogen te worden, moeten be-
ralcn den Impoit van 't Waeg-gelt, volgende defe
Ordonnantie.
II.
Ende alfooden voorfz Impoft crootelijcx wort
gefraudcert, door dien veele vande voorfz Waren
ende eocderen binnen particuliere.Huyfen wer-
6. F                        den
3 Cootfcnille, de hondert ponden
ff, de hondert ponden -----
i0% de hondert ponden —
3«. de hondert ponden —
JWc hondert ponden .-*■ .
—' iij gold.
xxx i ij ftuyv.
xxx ftuyv.
xv ftuyv.
xiij ftuyv.
kZuc honderC ponden — xx ftuyv.
Canwi j 1 n'de hondect ponden—xx ftuyv.
Ciflk; hondttl Ponden ------ xvj ftuyv.
Wdelen, -I
5 de hondert ponden----vj ft.
----- vij ftuyv.
%ther, de honde
>de hondert ponden -vüj ft.
^^tBufk^uyfl
-ocr page 1007-
i 9ti          Placatecu. ^^Bbbèkl 9.Tit, 3.Deel.
Ify
den gewogen , als gebleken is üyt menichvuldige
klachten daer van by den Pachters gedaenv-Süllen
cgcenederfclver Waien noch te goederen voort-
aen binnen cenige Huyfen ,oft elders mogen \kor-
den gewogen tot hooger gewichte dan 7 tot twin-
tich ponden, ende daer volgende het oudt ghebruyck, tot
hooier (/e wicht e gewogen weit, ende fal aldaer het felve
niet mogen werden ghedacn
, ten zy voor het wegen de
Pachter daer van gead verteert, ende den behoor-,
lijeken lm poft als boven fal zijn betaelt. $ Ende
fullendkïféëne die volgende het voorfz eudt gebruyek in
hare Huyfen tot hooger ghewichte als twintich ponden
wegen, f allen tyden foo wanneer de Pachter eenich be-
de nc ken heeft van fraude, ter begeerte vanden fehen ge-
houden'zijn by eede te verklaren
, datfy dit Middel niet
en hebben ghefraudeert direèlelkk oft indireclelick
, door
haer [elven ofte door y e mant anders, ende verder beloog
ven, datfy voortaen
V worfchreve Middel niet fraude'
ren ful/en
, oppeyne dat die geene die in ghebreecke f uilen
blyven den voorfz eedt ende belofte te doen, felckens
f uilen verbeuren een fomme van twee hondert guldens.
Ende fullen geenfints cenige goederen ofWareiï
gewogen mogen worden binnen eenige Schepen,
Schuyten ofte andere plaetfe daer toe niet gedefti-
neert zijnde, op verbeurte vande voorfz Waren
ende goed eten, ende daer en boven 8 vijftich gulden
te verbeuren t'clcke reyfe, t'appliceren als in 'c Pla-
caet geftelt. Welverftaende, dat inde Mee-ftoven,
Schalen ende gewichte, tot der felver gerief fullen
mogen werden·gebruyekt, als tot «och toe is ge-
daen, midts dat aldacr geene Meede en fal mogen
werden ge wogen, omme getevert te werden, dan
ten overftacn ofte met voorweten vanden Pachter,
ende betalende 't recht vanden Impoft, ende dat
van alle Meede die uytte Stoven binnen defe Lan-
den fal worden ghetranfporteert, die gefuftineert
foudc mogen worden noch niet verkocht te zijn,
den Impoft daer van fal worden genamptifeert aen
den Pachter vander plaetfe, midts dat den felven
gchoudcn'fal zijn 't felve te reftitueren,fo wanneer
hem fal zijn gebleken,by de hant vanden Pachter
van defen Impoft, vande plaetfe, daer die felve fal
wefen gevoert ende verkocht,dataldaer dê Impoft
daer van tën vollen ende oprechtelick is betaelt.
11 l
Alle Waren alleenlick pafferende j door ofte voor
by eenige Steden, fonder aldaer verkocht of ander-
fints vertiert te werden, fullen vanden voorfz Im-
poft vry ende exempt wefenl
t ,»!■.,\' ·■·
             ■■ II11. -
Den voorfz Impoft fal betaelt worden t'elcke
reyfe, ende foo menichmael de voorfz goederen
verkocht, getranfporteert, over gedaen ende gewo-
gen fullen worden : Welverftaende , dat foo verre
de Koopluyden malkanderen de Waren oft Koop-
manfehappen by ftapclinge verkoopen, de leve-
tingc van dien nieten fal mogen gefchieden,fonder
eerft ende alvooren 't felve den Collecleur ofte
Pachter aen te geven, ende hem den Impoft van
den Waegh-gclde te betalen, op de verbeurte van
de Waren ende Koopmanfchappen,fo die te beko-
men zijn, foo niet, de wacrde van dien, 5 ende daer
hoven van een boete van honlert gulden,allest'a^\ice-
sen als boven.
. ,t ..                  V. ·
Dies fal men alle goederen den Wagc fubjeft
zijnde, mogen tranfporterenin andere Sted
m
worden"; tcr'piaet'fc daec dia goeden ώ?'5
f
η wordentfö vewedrfelve eocdé^JfZ P
plaetfen dab dieleggeni^verköckt worden ■
^
η gevalle de goederen ende Koopmanfch3D
ter~plactfedae"r die leggen.vërkbchrzlj'n,'"'' '■'·
ander Stadt gclevcrt te worden, fal daer van '
{Voorfz .;lmpoft.*betaeldt|w^
verkoopinge „ ende oock 'ter piactftn daer die
Wage fullen worden gèJcvert, fondèr dattet cel" ■
ge goederen uy t beflóreh Steden ten Platten La'
de fullen mogen getranfpbrtecrt efiwervoert /*"
den, om aldaer gewogen te werden, ten ware d-
eerft binnen de felve Steden de voorfz ïnJj
hadden betaeltv ;v—;"hno I :\ ■^■uite, > ;
Item, foo en fal men egeen Wage gebrayckcii
dari ia de beflooten Steden f.y.Maet indien eenioe
Dorpen ofte Ylecken 't rcehi ende gbebrujekvan
de Wage, voor date vanden voorlcdqn Inlantiae
Oorloge ghehadt. hebbe^Y.'t fclvefullcn witlca
continueren^uUGn^el^den.weiendpfenlmix!?:
over haerliedec Dorper^ rfoott e verpa'chtinge vin
den Steden in een parchjc.mede te laten verpach-
ten , ende anders geene idfif» gel ijeke ghewichte ie
mogen gebruyeken, falies nietdienvefynit,isi
vande goederen ende lVarfn^de-hVagefubj^vjiiis.k
uytte Dorpen foo wel ge wogen als.onge wogen kèSich
werden getranfporteert
, inde felve Steden ha itek w
de (Vage fal moeten werden betgelt,
Ende dit op de
verbeurte van haer recht.yan Wage te veilicfcn,
ende daer en boven noch van y fes honden gulku,
t'appliceren ende te innen als boven. Dan fullen
alle Wagcn.ftaende den voorfz Oorloge vannieus
ten platten Lande op geftelt, van nu voortaenccf-
feren ende niet gebruyekt mogen worden.oppey-
ne als boven ; Ten ware daer toe fpcciale Piivüfr
gien voor date van den voorfz Ooiiogc yetktc^eB,
gcexhibcert werde.
          >;,v
Sullen egeene Pachters yan defen Impoft,m
nen noch buyten.de Steden mogen compota
ende mindet4neine,ii voot'.'ï recht vande Waft
dan nae vermogen defet Ordonnantie, Ï9«JJ
mede op pey.ne \άχ\^ fesJ)^4ertguldens, fowcls)
den Pachtetie vetbeuren^ls oock by den gecnen
die met hem eenjge compofi^e aen fi?cn' αψ
ccren als boven. Ende fal den Pachter wed*
eyndc aen handen vandpivCommiilarisöcn
hoorlijckenecdt doen. '* „b;
vin.
Item, foo fullen alle Pachters ofte W^gPrJ
fters vander Ste,de Wage, ghehouden zy"» ^^
wegen eenige Waren,hoedanich &*ψ^*Άρ
de al eerfy daer van gheadverteert fullen η
den Pachter van dcfên Impoft, op peync van ι
hondert guldens, t'appliceren als boven.
IX
Van defen Impoft en fal'niemant W&%
gefondert de geraeene faceke van het weg ^
nende, als namentlick, Salpeter, BolW^
ten, Kogels van Yfer of Loot, loK0F'15&a&
Dnrl02eCi
'tgeftagen Wantopte Schepen van uor j^.
e
-ocr page 1008-
Gemeene Middelen^. Wago*              1915
ftenAprilis
nen opgangh.
daer aen volgende, metter Son-
t
, je ende die inde Gen
begrepen*                      ÷ ^
c I den Pachter van defen Impoft ghehouden
f nille acht dagen te betalen een gerecht twee
ftiehftc deel van fijnen Pachte in handen van
SnOnSangPi vanden Qüatticte aldaer.
d                            XI.
f nde fal de Pachte van defen Impoft ingaen
„ntcnccrftenAprilis            eerftkomende, met-
JiSonnen opgangh, ende weder eynden den eer-
XII.
Op de Conditien ende Voorwaerdcn, foo in
de Generale, als in defeparticuliere Ordonnan-
tie begrepen, is Pachter gebleven van defen Im-
pofte
voor den tijdt van een geheel Jaer, orhmc de fom-
mc van
V
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opten
impliatie vandenJ'are 1654: Inplaets -van wckke alle de voorgaende Ordonnantien fepgen achter de woorden t
' lm elcke'hondenponden gewkhts als volcht,ende daer en hoven
ofte beneden naè het ghebruyck vande
Steden.
Ampliatie van April 1613,
IKtWaeqJhgelt is inde navolgende Speciën verhooght, ah ø de onderflaende Tacffelkan warden naegefien.
xxx ft.
-  xx ft.
-  XV ft.
-  xft.
ij guld.-----
xxiiij ft. ·*■
xx ft. —.
xiij ft, —
xx ft. —
xv ft. —
Cootfenillc —
Indigo------------
Foelgie-------->-
—  iij gukU
-xxxiij ftuy. f
—xxx ftuy.
gebleven,
gebleven.
—tt xx ftuy.
—' xvj ftuy.
gebleven.
—■- vjftuy.
— vij ftuy.
—' viij ftuy. Õ
—· viij ftuy
Peper ----- -----
Nagelen ----- —· xft.
NotenMufcaten ----- xft.
gebleven op
Cancel ■----------■— xft.
Allerley Suycker ■— í ft.
Galnooten -— -1
Salpeter ----- --------iiij ft.
Root en geel Koper —■ í ft.
Allerley Metael ------- í ft.
— xft.—
vj ft. —
eerfl ge/lelt op - iiij ft, - yj p.
gebleven op-----iiij ft, —
Tot ten Jure
1610 imlup
h mat Ie·
taciit voon
haiku f>on-
knwx
Oclaber
Anno
Kibi^ge
fielt op
L16x 1 ge-<l gebleven op
Vft.
vft.
fielt op "
idem,
idem, -
idem, -
Idem, -
idem,·
Gemaeckt en ongemaeckt
Bufkruyt------------í ft.
Thin —*-*— '------- iiij ft,
Eliphants Tanden — vj ft.
Quickfilvcr —-- — vj ft.
Paftel -------■ — iij ft.
Meet----- ----- —■ iij ft.
--------vil.—
—-----iiij ft.—
- ■—vjft.—
------—Vjft.----
viij ftuy.
viij ftuy.
• ÷ ftuy.
xftuy.
-------' iüjft.-vjp;
---------------iiij ft. - vj p.
eerfl ge/lelt op - iiij ft, - vj p.
eerfl ge/lek op - iiij ft. - yj p.
gebleven,
gebleven,
gebleven,
gebleven.
Mee-krappen
Breflaufe Meede -—-
I
4. Anno 162.4/00 geflelt: De voorgaende brachten de Kaes onder de voorgaende Speciën tot drie ftuy vers.
% April 1654Voor Ampliatiebygedaen... . ■
0. Qlhhcr 1638 voor Ampliatie by gekomen.
" Mede Ampliatie van April 1654. Inplaets van welcke woorden de voorgaende Ordonnantienf eggen: tothoo-
gcr ghewichte dan naer het oude ghebruyck vande Steden refpedive, ten zy daer van den Pachter
geadverteert,&c. ·
Aprtl lo^jfoo verhooght: De voorgaende Ordonnantien flellen maer thien ponden tot boete.
IMtde April
1654 foo vera?idert Devoorgaende Ordonnantien/eggen: hondeft goude Realen.
°· Afiplmu vanden Jare Àâ÷ï.
i "Ë ; V
V           Grove WarcDL*.*·
Wonnantien, ïVaer op domme inden Lande van Hoüandt ende Wefl~
¥neflant,fjedcrtden)are 1607/0/1655 incluys, verpacht is den Impoflhy den Staten vanden /elven
la>idengeconfe'nieert, geheven te jvorden op verfcheydeu Speciën van Grove Warm, die in 't Lantgecon-
fumeert /uilenworden .· 1 Midtfgacïersde verhooginge op de Grove Waren, van buy ten in dces
Provincie in komende geftelt, ten aenfien vande verhooginge op denbrant, binnen dees Pro-
vincie in ghewillight ende ghchèven wort: æ Ende 't geene ten opfien vande tweede verhoo-
pte , daer boven, daer op noch is geftelt. 3 Ende fullcn de Contraventeurs alleenlijck ver-
eren de boeten in defe particuliere Ordonnantie,bcgrepen, ende niet van de.n Placate ende
Generale Ordonnantie.
Den
6. F ij
-ocr page 1009-
Placatm-ί. a.Boeck. 9.Tit. 3/Deel.
ι yz6
I·*
I.
noch vijf fluyvers daer hoven t ζ Behalve» nbty
vers, foo op de Jnlantfche als Uytheemfche ·,„;
. Α
gefielt.
                                             m^um
XIIIL
Van Tras, vande Tonne anderhalven ft».
En Pachter ofte Collc&cur fa! voor het
jrecht van defen Impoft ontfangen vande
: navolgende Waren, die in fijnen bedryve,
ende gcduyrende fijne Pachte, gheconfu-
meert fullen worden, als volghc.
4 II.
Van alle Loot, vande hondert ponden vijf ftuy-
vers.
5 III.
Van Lcytfchc, Woertfche ende Stichtfche enc-
kcle Steen, van het duyfcnt anderhalve ftuyver:
1 En Je daer hoven van Vrieffche ende Stichtfchen encke-
len Steen
, twee fluyvers: % Behalven noch tweefluy-
vers,foo opte Inlantfcheah Uytheemfche van nieuws
daer op gefielt.
ï&                    1111.
Van dubbelde Leytfche ende VrieiTche Steen,
twee ftuy vers: ι Ende daer en hoven noch op Vrieffche
ende Stichtfchen dohhelen Steen
, driefiuyvers ι χ Behal-
ven noch drie fluyvers, fo opte Inlantjche als Uytheemfche
van nieuws daer op aefielt.
v.
Van roodc Leytfche Steen ende Clinckaert,dric
fluyvers: % Beha/ven noch driefiuyvers ,fo opte Jnlant-
fche, als Uytheemfche van nieuws daer op gefielt.
V I,
Van Inlandtfche ende Stichtfche Moppen, vier
ftuy vers : ι Ende van Stichtfche ende andere Uytheem-
fche Moppen
, daer hoven noch fes fluyvers% Behalven
noch fes fluyvers ,fo opte inlantjche α Is Uytheemfche van
nieuws gefielt.
VIL
Van Moppen Clinckaert, vijf ftuy-vers: ι Ende
daer hoven van Uytheemfche Moppen Clinckaert
, noch
f even fluyvers .· % Behalven noch feven fluyvers ,foo opte
Inlantfche als Uytheemfche van nieuws.gefielt.
VIII.
Van YiTelfche Steen, anderhalve ftuy ver: % Be-
halven noch drie fluyven, foo opte Jnlandtjche als Uytr
heemfche van nieuws gefielt.
IX.
Van YiTelfche Clinckaert, twee fluyvers: % Be-
halven noch drie ende een halve fiuyver ,foo opte Jnlant-
fche als Uytheemfche van nieuws gefielt.
Van VrieiTche ι ende alle Uytheemfche Clinckaert,
6 vijf'fluyvers : 2 Behalven noch drie ende een halve
fiuyver ,foo opte Jnlantfche als Lfyt heemfche van nieuws
gefielt.
XI.
Van onverglaefde Pannen 3 ofte Vorflen, van 't
duyfcnt thien ftuy vers: 1 Ende vande geene die huy-
ten de Provincie zijn gehacken, daer en hoven noch den"
fefiienden penning!) vande waerde vande Pannen: %,Be·1
halven nóch twaelffluyvers, foo'apté?Inlant[ch& ahilyt*.
heemfche van nieuws gefielt.
L
...,>·,,
All.'
Van vcrglaefde Pannen 3 ofteVorflen,van 't duy-
fcnt vijfthien ftuy vers": 1 Ende vande'Uytheemfche,
daer hoven noch den fefthienden penningh als vooren i
% Behalven noch vijfthien fluyvers
> foo op de Jnlantfche
als Uytheemfche van nieuws gefielt.-
XIII.
Van alderhande Kalck,van't hoet twee fluyvers:
ï Ende vande Vrieffche ende andere Uytheemfche Katck,
Van Ludickfe Schalien,'t duyXVI.
Van Rijnfch Coeverdack
tyvec.
vande Rijft d
fluyvers.
XVIL
van
Van Engelfche Sehalien
't duyft
■ent fa
fluyvers.
XVIII.
Van Tegelen, Eftricken, Plavuy«u,endeanl·
reverglaefde oft onverglaefde,gefchildetdeendè
ongeïchilderde platte Steeu, .groot ofkleyn,^
van alle harde Steen, wit, graeu.blaeu,ofteandea
coleuren,gemaeckt ofte ongemaeckt,vanbüjtea
den Lande in komende, 3 mtfgaders vande fafa.
fleenen,
ende hier vooren in fpecie niet ghetiomi·
neert , den vijf en twintichften penninoh mk
waerde van dien, fulcksdie ter confumptie ofe
flete fullen werden verkocht: 3 uytgefonien xu
Keyentfte Kegel-fteenen die tot Straten gdrmè mi-
den
, die men verfiaet van defen Jmpofl vry te «φ,
% Behalven den fefiienden penningh daer mtk k ma-
glaefdeTegelen, Eftricken, Plavuyfen, tfcfoolémfck
als Uytheemfche, ende den twintighflenpemmè, lm
mede de verglaefde, &c. op nieuws werden wnmé,
XIX.
Ende om den Impoft bequamelijck te mogen
ontfangen ende collecteren , fullen de Grofo
van Loot, 7 van buyten in komende, 8 Steenk·
kers, Panne-backers, Tegel, Eftrickofte Plavuys·
backers, Kalck-branders ende Schalie-koopets,
geene den voorfz Waren mogen leveren aen den
geenen die defelvekoopen ,ommein'tklcynii)i
te flijten, ofte felfs te confumeren, ten zy henb
den eerft ende al vooren vertoont zy een biljetwe
den Pachter van hare Verkoopcrs refidentie, in-
houdende de qualiteyt ende quantiteyt vande
goederen, mitfgaders de plaetfen daer de Koopcr
de felve brengen wü, ende fal den Verkooper tm
-Lcveraer opten rugge van 't felve biljet moeten
teyekenen, dat hy 't biljet ghefien heeft .opte ver-
beurte vande Waren ende goederen, die hy con-
trarie van defen uyt gelevertfal hebben, ende «et
en boven xxv. ponden van veertich grooten 'tp
t'elcken te verbeuren: Ende fal de Kcopcrdevw
fchreve Waren fonder't felve biljet ontfangew"·
de voorfz pene en verbeurte mede fubject wei ·
X X.
Van gelijcken fullen geene Schippers, Sdtfg
voerders, Wagenaers, Karre-luyden, Sleepers,
andere Arbeyders, geene der voorfz Waren, »
ofte op hare Schepen, Schuyten, Wagens,!^
ofte Sleden mogen ontfangen, ofte Wp^ja
me'te vervoeren, ten zy henluyden t leiv ^
vertoont fal zijn, opte verbeurte vande lei
ren, ende hare Schepen, Schuyten, Wagen.,
ren ofte Sleden, ende daer en boven arbitm g.
igeert
eentie vander faecke.
ë
                            XXI.
Ende en fal niemant eenige
enthejt
dervoorfx^
-ocr page 1010-
öß
Gemeene Middelen-
1919
peylen,ende henluyder daer van Hiaken Debiteurs,
ende den Impoftdaer van genieten als vboren.
XXIIII.
Ende fal ter expiratie van fijn Pachtë, den aefi-
komenden Pachter gelijcke peyl genieten. «
XXV.
Defc Pacht fal ingadn den cerften Oclobris
naeftkomendc, ende wederom expireren den lc-
iten Scptembris
           dacr aen volgende.
XXVI.
Ende wie Pachter blijft, fal ghehouden zijn van
debejoofde penningen , te betalen aeaden Ont-
fanger
                                 alle Maents een ge-
recht twaclfde part van dien.
X X V11.
. Ende voorts op alle Conditien ende Voorwaer-
dén,foo inde Generale, als in defcparticulicre Or-
donnantie begrepen, is Pachter gebleven van de-
fen Impofte
voor den tijdt van een geheel Jaer, omme de fom-
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hcercn Staten, opten
,h doen inde Steden of dacr buyten , ten
J. ■ il-____„„J/m Öi^twrifw ÑçÉÉçËç.é»
*?* À felve biljet aenden Pachter ofte Colleiteur
V Iplactfe daer hy die op doen wil ,hebbc ver-
i ende ander biljet vanden fel ven Pachter om-
""idë den Impoftdaer van betaelt.oftc hem
ç bitcurdacr van gemaeckt,endc daer geen Pach-
«oftcColledeut is, fal't felve biljet vertoonen
f Bailliu, Schout, Gerechte ofte Secretaris van
f Plaetfc, ende belooven 't felve den Pachter ofte
Cnllefteur aen te gheven , opte verbeurte vandc
Waten,ende xxv. ponden daer boven.
X X 11.
fcnde alle de geene die eenige der voorfz Waren
lullen op doen om die uyt te flijten, ofte in't kleyn
teverkoopen, fullcn den Pachter alle veertien da-
gen betalen 't geene fy aen particuliere ende ter
confumptie fullen hebben verkocht, dies fal hem
jfflach ftweken, 't gene fy met kennifle ende biljet
ïïnéenPachter, buyten de Provincie van Hollant
ende VVeft-Vrieflant fullen hebben verfondcn,ofte
aenandere Uytflijteren gelevert.
XXIII.
Ende fal den Pachter ten ingaen van fijn Pacht,
totalle Uytflijteren der voorfz Waren mogen gaen
1. en 1. De eerfle verhoogïngefub num. 1, zijn Anno 16z 3 «· De tweede fub num. %. Anno 1 6x7 gedam.
3, Jmpliatkn vandenJ'are iöii.
4. iOrdonnnmientot denjare 1610 inchtys,vorder en Art. i. Van alle rouw ende ongernaeckt Vfer, vandö
hondcrt ponden vijf ftuy vers : Ende van minder of meerder quantireyt naer advenant. Matris het
[dve Artijckel Anno
1611 uytd Ordonnantie, ende vervolgens gebleven.
% iOrhnnantie vanden Jare io^ voeght hier in Art. 3. Van alle gemaeckt Yfcr-Werck van buyten de Pro-
vincie van Hollant ende Weft-Vrieflant inde felve Provincie ghebracht Werdende, vande waerdc
vaneen hondert gulden, vier gulden: Mindere ende meerdere quantitcyt nacr advenant: Edoch
fullen vanden felven Impoftexcmpt wefen Kanon ende Kogels. Doch is Anno 16^5 weder uyt
plicht.
ß Dm Impofl van vijf ftuyvers op alle Vriejfche endeUytheemfche Klinckaert, is Anna 1613 opgheflelt t $y voor-
pende Ordonnantien wiert vande Vrieffche Klinckaert maer
twee ftuyvers gevordert.
1- ordonnantien tot denjare 161 o incluys/eggen: Loot, Yfer, van buyten in komende, &c.
8. hüwnantie vanden Jare 16*54 vervolght; Yfcr-koopers of Yfer-kramers, Steen-backers, fSc
Ronde Mato.
Ordonnantien, Waer naer tfedert den f ar e \ 600 totx 6% 5 incluys, ten be~
hoeve vande gemeene faecke, binnen den Lande van Hollandt ende Wefl-Vrieflandt, volgende 't confent
vande Staten der felve r Landen verpacht ende geheven is den Impofl opte Ronde Mate
, van alle de Wa-
ren die mem Ronde Mate fullen gemeten worden
, in defe Ordonnantien begrepen, ende dat fuccejfivelick
voor den tijdt van een Mf of geheel Jaer.
Zee in Tonnen komende, endeby de Tonnen ongemeten
verkocht werdende
, vanden vmorfz Impofl vry ende ex-
empt fal wefen.
        ,
8 Van Kennip-faet van 't laft------xxij ft. vj p.
10 Van Hoppe die ghcmecejï t^ofteby den hoop
verkocht
wert, van 't Höet ------■ iiij ft. vj p.
11 Van 't hondert Souts - xxxvij ft. en een half.
Welverftaende dat de Panneman fal mogen
volftaen, ia mits betalende aen den Pachter naer
advenant é % het biljet dat van den Pachter van den
Impoft vandc veerthien ponden 13 daer op 't hon-
dert Souts vande Denne gaende , wert verpacht,
éé fal zijn ghehaett, 14 daer mede den Panneman
ende den Kooper van den felven, voor d'ecrfte
6. F iü               koopc
I.
Erft fal den voorfz Impofl by den Pach-
15*s, OMfangen worden, van alle Waren
Ifv^T j y dc Ro"de Mate verkocht ende ge-
,evcft worden.
                                            5
ivSÏUftTaiwe —— "«üMpen.
Wicw3^5é^è*Wave^oeckweyt,Spelt,
ø*% van t lalt------ ____ xvftuy.
^Mout,van'tlaft ,------ xjfl.iijp.
6Vann1l         ' CIalt            "-------            XVftuy.
j^alle ront ende plat Saet, van 't Laft
-—. „----- xxxvjftuy,
'JWnde dat alle ront ende plat Saet,v»n over
-ocr page 1011-
Placaten. 3. Boeck; 9. Tit. 3. Deel.
1930
*>3i
koope fkl volftacn, cndc fal den Panneman hier in-
ne optie hebben.
voor de leckagie een x%drie en twintichfte
van een laft, op pcyne voor den geenenJJP
15 Van Taras, van 'r hoct.
Van Kalck.van'thoct-----■
Van Srncc kooien, van 't hoct ·
■ vj ftuy v.
iij ftuyv.
iiij ft, vj p.
breceke blijft 't fclvc aen te geven , ten la
binnen vier en t\vintichuyren,nadat het
lts
0P&.
lcyt lal zijn, vanden Impoft fes dubbelt tebetaf'
Sonder dat de gcene die de voorfz Waren bv 11
klcyne Mate vande Slytcrs koopen, daer van
fullen betalen.
VI.
Alle de voorfz Waren die van buyten in
voorfz Lande fullen in komen , fullen vande
voorfz Impoft wcfen excmpt voor het eerfleb
komen, niet tegenftaende de fclvc gemeten
op geley t werden, of dacr nae by den Eygenaa»
verkocht na andere Steden gefcheept fullen %
den. Gelijck mede daer van vry fullen wefetiè
voorfz Waren die buyten den Lande van Holb
ende Weft-Vrieflandtwerden ghevoert,daer^
uytgaende Convoyof Licent betaelt fal wefen
VIL
Ende fal den Pachter ghehouden wcfen k
voorfz Impoft tereftitueren aenden lactilenKol·
per vandc voorfz Waren dien betaelt hebbeak
foo wanneer hem geblccckcn lal zijn by de Cot
voy ofte Licent-ccdullc, dat 't recht vanConva
of Licent dacr van betaelt is: 13 welde reflitutitf
daen fal werden by den Pachter, in wiens Pack &
Greynen op gedaen fullen tvefen.
VIII.
Sullen mede de Huyflicden vry wefen vandes
Impoft vande Greynen die fy felfs fullen tecta,
voor foo veel als fy met haer Familie daer van lul-
len confumei en., Welvcrftacnde nochtans,»
alle Brouwers, Backers, Oly-flagers, Goitcns,
Uytflijtercn by de kleyne Mate, ende dicrgclijclt
die ecnige der voorfz Waren ( Impoft fchuldtó
jvefende) van buyren den Landen vanHollari
ende Weft-Vrieflandt fullen ontfangen, oftefó
teclen ende op leggen, gehouden fullen weien»
fclvc den Pachter binnen vierentwintichunü
aen te gheven, omme van den Impoft te ver»
woorden, Z4 alwaer 't datfe in andere Provintitt»]
vollen Impofl vande Ronde Mate betaelt hadkn,
κ
peyne van fes dubbelden Impoft daer van te ho-
len, mits dat hun mede afflachftrecken fel'trt
fydaer van fullen hebben verkocht ende danij
fchryven, als boven in 't reguard Yande Uynl^fl
isgefeyt. ζ 5
                 IX.                     ..
Sullen z6 alle Meters gehouden weten op»
nen eedt , terftonr nae de metinge foo verre
W'erck voor den ondcrganghvandcrSonnenisj?
daen, ende foo nier, des anderen daeghs vootη
uyrèn ,of eer fy in een ander Wcrck fullen H»P
treden, den Pachter of fijnen Colleaeut WJ
brengen, alle't gcene by henluyden gherr>ct
zijn, met verklaringe vande namen vanden
per ende Vcrkooper, ommc dien volgen»· fi
voorfz Impoft ontfangen te mogen wortfn. j
denKooper ghehouden fal welen 0,ηη
twintich uyren daer na te betalen, tenJjjJvjjJ
tans dat den Kooper den Impoft fchuldic π-1
de,buyten de plaetfe daer de lcverantieg^j
weit,Woonachtich ware: in welckcng _
voorfz Meters in 't Werck niet en lull»
Van Schocnmaeckers 46 Runnc
van'thoct
vj ftuyv.
ende Runnc dacr van ghema-
------,         ------. üj ftuy.
Van Tacnfchors
len, van't hoct
Ende van meerder ende mindere mate naer ad-
venant.
ii.
17 Vandc Hoppe die niet gemeten wort ,fal by
de Vcrkoopcrs moeten worden verklacrt (voor 't
uytbcveren) hoe groot de hoop van hoeden is, naer
hare befte wetenfehap, ende den Pachter fufpicie
hebbende van bedroch, fal de fclvc vermogen te
doen meten, op koften vanden gcnen,die in 'ton-
ghelijckfoude mogen vallen , latende altijdchet
gcene geen boetten vollenuytenbrenght , tot
voordeel vanden Vcrkooper ,midts dat een koop
voor een hoop gereeckent fal worden.
III.
Ende f il den voorfz Impoft bctaclt'worden by
den Kooper vande felve Waren, foo dickende me-
nichmacldc felve verkocht 18 ende gemeten fullen
werden, 18 Sulcks dat een quantiteyt Koorn , Zout oft
andere Waren, in Tonnen, Kajfen, oft anderfints gekocht,
ontfangen, ende op gheleyt
, ende den voorfz 1'mpofy daer
■van bctaelt zijnde, by de felve quantiteyt[onder nieuwe
Mate
, verminderinge ofte vermeet deringe daer na ver-
kocht J al mogen werden ,fonder andermael in defen Im-
poft ghehouden te zijn,
19 Sal oock niemantfijn eygen
Waren op fijnen eygen Solder mogen over /laen
, jonder
den lmpofdaer van te betalen
, ten ware den Eyg&naér
by eede verklaerde, dat het fijn eygen goet gebleven ware.
zo Ende de genen die de Waren defen Impoft fub-
jecl, uyttc eene plaetfc inde andere brengen , wil-
lende feggen ter plaetfe dacr fy van daen komen,
den Impoft betaelt te hebben , fullen ghehouden
wefen 't felve by biljet vanden Pachter aldacr,aen
den Pachter te bevvijfen , voor het op doen vande
felve Waren, of by faute van dien den felvcn Im-
poft noch eens te betalen; Ende de Waren defen
Impoft fubjeft, die by fmaldeclingc werden uyt
ghedaen, fullen in 't uytlevcrcn van ghclijcken in
oefen Irnppft te betalen gehouden zijn: Ende van
't Zout dat vandc Denne oock onverkocht naer
andere plaetfe vervoert of ghefcheept wort,fal ter
plaetfe vande ladingc ofuytvoeringe den Impoft
bctaelt worden, ende vandc betalingc biljet ver-
toont zijnde aen den Pachter of Colledcur van de-
fen Impoft ter plaetfe daerhec eerft verkocht cndc
gclevert wort, xifal'tfelve Zout zo daer mede van
defen Impoft vry vvefeh.'\
*     Π II.;,
Sullen mede de gene die écnige der voorfz Wa-
ren fullen koöpen ende op leggen, ommc die we-
deromme met de klcyne mate uyt te flijten, ghe-
houden zijn de felve den Pachter vande plaetfe
hundcr refidentie aen te geven , ende den Impoft
daer van te verantwoorden. Midts dat hun daer
van afflach ftrecken fal (voor foo vele de Greynen
aengaet) 'teeenc fy mettc laften fullen hebben
verkocht ende doen af-fchrijven, ende ghenieten
■"':..ï ^                                                              l '^
-ocr page 1012-
aa&fi 1 RonderMffltfft
eeiie.
werden gerieft. Eridé Uy gebjreecke\Yandien .ful-
len de^JMagifltatejn vanop Steden iqo veel Co 1 lè-
deurs mogen {tellen,-als fy nadêigeJegeritheyt be-
vinden fullenvtc behboreni.ii^e.dacUQt^oiliö van
den voi>rfz\Rachtej\ ^MH'hJüHm dè.Jteckm aen
de Meters ende.Arbegdet*
j,o\Vöor de.moey ten £9 van
het aenbre/igen aei,alen&M ^xtfofachüèn periningh
van haren beloofden Pacht^kfminderingtvan d/en, o/n*
nieondvrik^iidf-hoedem^ftüghemeene -Meten ende
Arbeiders verdeelt te worden by gelijekepojrtie^uxs
dat
^%de voornoemde Méf%Wffli&Arfoj(krs^efrQad$ü.
fullen wefettigetrwwdiciiaföndenPachccr^è ver -
ant^ooitdeni't gefce henlieden ·ϋ$ deiOrdonnantic
ι Jan met voorweten endekennifle vanden j
^Pachter. Endefullbndevoorfz Waten-j
ogen werden vervoert, om inde voorfz Lan-
Sürfonden , ghebruycktcnde op ghcflagcn-te
] π ren zy den Impoft daer van zy betaehvop
'' ! Jan rien dubbelden Impoft te betalen,
peyne van «v«
Fndcen fullcn van gelijcken ten platten Lande
. jeivoorfzWarenvcrkxjcbtOfcëvcrmangel t'
Fdc aelevert ofte van buyten komende, aldaer
f faedaen mogen werden dan by voorgaende ken-
ifevandcri Pachter isan^of.«daöci6ofiyncn:>CoiiiA
11 jnede op dé'verbeurte viin thien dubbeldehi
; t, cnde fullen de Kooper.ende Vcrkooper pfi-fitq Jaftegcd^t.fat worde,rij«>p peyne dat den genen
J die daè&yan ïn Igebreke blijft., falmiilen fyn ipor tic
doertder, contrarie doende, éldks nbchidae* en i'.
verbeuren· xxwI ponden ί, y,k<a/x.1 grboueh
inden ymxferywfefih é/?W(.pcnnfcngh ·, «ton jftbiijte
.vande anderen,, ehdp boffen dien gbefufperideert
; werde'aofean/tj ii.OfTiqie,rwprtdenrtijde van veertien
dagen., ofte/lbo veel lahge^als iSchepenën fullcn
:arhicreren; riaerghelegentheyt der iaecken te be-
hooren../v. ;>
: \- Vw;-sw.v.u^v·^ λ,'- . ;
■λΐΎ). ϊοαυ.τϋ '■ ■· ■-3iiitBK:)i>ni;-)'tf1j'»»-j.' -, '
-Ende Culienalle de voorfz peyneri geappliceerc
werden, /achtervolgende feefc<Placa<ec op 't ftuck
vanden Opbcve. vande;gemeene Middelen ghee-
maneert.
                             , .; >.? ... .
33 Soowié Pachter biijft van defen Impofte,fal
ghehouden· "wefen ;all& Maenden te betalen ten
Comptoirq vanden Ontfenget i- ■,·,,·? ,v/,, v·, . ?
een gherecht twaclffte p^t van fijnen beloofden
Pachtc, of by gebreceke van dien.fal d'Ontfanger
't felve ffiögcn doen executeren ende innen aen
den pachter oft fijnen Borgen, naer vermeldenen-
de inhoudt vande Generale Ordonnantie.
Op de Cdliditien endfe Vöbrwaèfdén?, ibo- inde
Generale als indefe partic(ul'Crc Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoilc
voor den tijde van een geheel
Jaér, omme de fomme van
Des t'oirkonden is delen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heéren Staten, öpten
3ïen
HÏ'JUUK
vïi-ΛΑ ïb i;-h i'.ihitti <o
*t pont. 17 :;
Van alle de voorfz Waren , die uytren platten
jinden inde Steden fullcn werden -'gebracht,· om
-pptleytof verkocht te werden, fal men ghchbu-
4i wefen inde Steden den Impoft te betalen als>
Jie verkocht werden, cnde eerder niet, fulcksdatn
jjc Huyfluydcn of andere, eenige Waren defen;
*mpoilfubjecr wefendc , inde Steden ter Marcl:
; rengende,cndc niet konnende tot hunnen wille
;erfcoüpcn,dc felve fullen mogen op leggen of op
jtcn,by.kenniflc vanden Pachter of fijnen Com»
\<i,i%oppeynealsin 't voorgaende Artkule, ofte de
lve wederomme naer huys riiógen vervoeren,
mdcryet te betalen.
XII.
Ende wat acngaetde voorfz Waren, die in de
"icdcnopdeordinaris Weeck-merden in Sackcn
prMcrftghebracht werden, ende mette Sackèn
«jdci-mpten gewoon zijn verkocht ende ghele-
tt te worden", daer van 'fal'den voorfz Impoft
loeten worden betaeldt, voor ende al eer die van
'c Matei fullcn mogen werden ghebracht. Tot
"-;clckcncyndede Pachter ghehouden fal zijn, ter
laetfe daer deRoorn-mard ghehouden wert, foo
ngc als de felve Mard is duyrende , te houden
en of mecrColleéteurs, daer by den Koopman,
urger, of Huyfman,bequamelijck fullen mogen
1! ίί'
Vw'tlaftTaweJs volgens dOrdonnantien van'tjaer 1600 ende volgende totï€%^rnclüys
fataélt tv ituy-
^f,maert'federtden]are 1615 , xxij ftuyv. vj penningen, als alhier,
V*n 't lafl Rogge
i Geer'fië, Haver, Èoeckweyt, Spelt, Wieken, tottertjare \ Sz^inclttfiw thien, ende t'federt
16x5 tot xvftüyWrs;
i'me Mout wiert op 't lafl letaelt feven ftuy vers fes pen. Doch ïfcdert den Jure Ï645, xj ft. iij pen
J'3"Er weten, grau, wit ofgroen xv ftuyv. t'federt l6x<$, xxij ftuy V. vj pen.'.'·' f;''!
£
^«,'/ lafl thien ftuyv. t'federt den J are 'j6z 5 , xv ftuyv
Mferont ende plat Saet, van 't lafl xxiiij ftuyv. t'federt 162^ xxxyj ftuyv,
ί 1 MiflK
¥ woorden zijn in dOrdonnantien voor den Jare 1606 by gekomen.
ΛαΦ$αχ,placht voorden f are 1
6x5 /naer van 't Ιαβχν ftuyv. te geven: Doch ffedèrt tot xxij ftuyvcrs fes
Penningen verhooght.
              ' ·                                                  -^ ' # 'J,t'ff'! ' ' ' >'': ·
uf^rder,zynAnnotS^bygedaen.                                                *"™* '^ ;i;f l !i
foffifflW$hs dOrdonnantien vanden Jare 16óo tot 16x4 intffysmaerêuc: Doch ffedert April i6%%
.«»J ttuyv. vj penningen.                                                 !--         Ί,:''
j '. f'Zoutsgafvolgens d voorfz eerfle Ordonnantien xxv. ftuyvers: Doch t'federt April 16z $, feven en
^y^bysekornen.                 *                                >^ !
2c/ Amo l^<\.f°9gheflelt. De voorgaende Ordonnantien feggen: vande veert'hienponden die 'thondeït
■ PtoïtOS1?* Dem*cga™de
by de Gencraliteyt wrt verpacht.
Anno
Go6b gnomen.
l^") foo hooghghefleltDe voorgaende Ordonnantien eyfehen alhier, ah boek indtï volgende Speciën
refpeüi*
-ocr page 1013-
1934          Placateoj. 3-Boeck. 9,Tït. 3.Deel;
, refpeclivelijc\een derde minder.
''935
16. Anno 161 ifoogefiéfa Be vóorgdende Ordonnantien feggen :Van Schoenmaeckers Schors cnde&^j
ly.Wt Ártijckelis'ArtfM-i^^bygekomen. \<               * . , Ji
18.  JJe woorden ende gemeten ,zijn Ampliatie voor denJareiSoS,' ·,
19.  Mede Ampliatie voor den Jare 1606, w.<
xo. Anno idi·^ voor Ampliatie by gedaem^
xi. Anno xd^voor Ampliatie by gekomen.
xz. Annoi6iz..op een ^-cn-tmixuchi^Q^Ït, maer by voorgaende Ordmnantien op een acht en twinO,
fte partje//." ;.·.-!\v^\-.·.-.- iy-.-..^w):··,
                                      in. '.,*.·· j,.
÷ 3 é?Ë÷ö Anno xGo^bygevoeght. = ;.                                             ß               .,-.;           (
x5· d Onionnahtien voor Jen jate 1606 ftatueren alhier Art. 8.7 navolgende: Ende op dat de voörfz ImpoQ»
ghevoechïijokcr mach worden ghecolle&eert ende ontfangen, foo fullen geenc der voorfz \JL
verkocht, vermangett, gelevert, ofte oock op geleyt mogen worden, ten zy de felve gemeten ïe
den by de gefwoóren Meters inde Steden geftelt, ofte noch te ftellen ,ten ware eenigo der í^
■ j Waten om den noot, 't zy van wermte, duyre lichter huyre, ofte diergelijcke, geen Meters ge^
konnende bekomen, op gheleyt werden met confent vanden Pachter ofte Colledeur, die 'tfcfo
niet en fal mogen weygeren des verfocht zijnde, midts dat de Meter gehouden fal zijn te meta
foo haeft als^t hem fal doenlijck wefeni.
x6 Anno 16 ^ foo geftelt. De voorgaende feggen fullen.de voorfz Meters, &c.
r-j. d'Ordonnantien voor den]are 1606 incluys,feggen hier Art. 114 Oock en fullen geen der voorfz Waw
by vcrilapelingc of fonder te hermeten, verkocht ofte ghelevert mogen worden, dan by kenoü
vanden Pachter of fijnen Colledeur, die daer van den Impoil fal ontfangen, als of de felveüeti»
ten waren, op peyne als in 't voorgaende Articule is geftatueert.
x8. Defe woorden zijn voor Anno 1606 hy gedaen.                     1
xo. Anno .004. ■> ,              ,.                            :,          "                       ·<·■')■,
30.  Anno 16J. }%*««·
31.  Den; t'feftigbitenpenningh is den Meters ende Arbeyders vergunt by'd'Ordonnantie vanden Jare 1636. Ik
; i voorgaende gevcfftoaer den zzchtiefa&eç penningh.
ix. Jnplaets vandefe wpordenAnno 1654 fo geftelt,feggen de voorgaende Mits dat {y gehouden fullenmfaii.
33. Ë«#ïº6ï8 by gekomen.
            ■ ê ;
/ à            Paerdecu*.
t. > Ordonnantien, volgende wielde inden Landen van Hollant endeWj*
Vrieflant,tfedert den Jare 160^ tot Juli) 1619 incluys ,gheheven is den Impoft van alle Pattkw
verkocht oft ve f mangelt zijn, van wegen ende volgende den confente vande Staten derfeher Urn
tot furniffemente vande onkoften ende laften vander Oorloge.
uytte Stede, Dorp ofte Parochie daer 'tfelvePjj
gaet, ftaet, oft laten dry ven, ten zy ectft enoc*
vooren daer af betaeldt fal wefen den twintig
penningh, van 't felfde dat het Paertoke Paet»
zijn gekocht ofte met mangelinge verandert,^
den Pachter ofte ftjnen Colledeur. é £>™>ç^
gefeyt wert eenich Paert alleen op fenprouveverttfl·
vermangelt te zijn fal t felve van gelijden aeH^.
moeten werden, ende linnen den tijdt van drie
/W
verklaringe gedaen,ofden verkoope yfmangeMg§
den is, endeden Impoft daer van worden betaelt.
III.                  , u
Infgeliicx fal oock gehouden wefen te doenj·,
Verkooper, voor ende al eerhy het paertJ^';;
nen Huyfe ofte Stalle fal laten gaen ofte roj
uytte Weyde, ende fullen de Koopetseflöe^
koopers gehouden zijn tot rcquifitie vande
ter ofte Colleaeur by eede te verklaren net ii^
Yen vande verkoopinge of mangelingc lu
gefchiet als'het aen gebracht wert. tndc e
lc den Verkooper niet prefent en ware^iai üf
per gehouden zijn den Pachter ofte ^0
leveren een biljet by den Verkoopkant*
kcnt,inhoudende den prijs ofte mangel»^ ^
\ E Pachter ofte Colle&cur fal ontfangen
ivoor den Impoft van allePaerdcn jonck
'■■ ofte oudt, fyo dick ende menichmaelde
' fel vc inde voorfz Landen verkocht , ver-
mangelt of in cygendomme fullen worden veran-
dert den twintichften penning van 't gene de felve
Paerden in koope gegooide hcbben,of by eftimatie
de felve bevonden fullen werden by den Gefvvoo-
rens vande Steden of Vlecke, fo die by mangclin-
ge verandert fullen wefen, wacr van d'een helft by
den Koopcr, ende d'ander helft by den Verkooper
betaelt fal werden : Sonder dat daer innc begrepen
fullen zij ç de Paerden die % verdeelinge en fchey-
dingc vanden langhft-levcnden ofte Erfgenamen
onder malkandercn gedeelt, ende niet by uytroep
of anders aen vreemden verkocht fullen werden.
II
Ende op dat defen Impoft bchoorlijck mach
worden ontfangen ende ghecolle&cert, foo en fal
niemant van wat qualiteyt ofte conditie hy zy,ee-
nich Pacrt by hem ghekocht ofte by mangelingc
verkregen, binnen fijnen Huyfe mogen doen ley-
den noch (lallen, of inde Weyde laten gaen , of
-ocr page 1014-
Genteend Middeleoil, f Paerden t
i>acrden oftePaert. Ende waer 't dat yemant
gewoon is biljetten op te flaen, notitie ende ad vet-,
tentie van fijne Gecommitteerde totten voorfz
ontfangh gcdaen te werden, op dat niemant hein
en hebbete ontfchuldigen. ; , „, H) -i
VIII.                      ;;';r/
De Pachter en fal van delen Impoil niet mogen
compofcren* ende foo yemant Bevonden werde ee-
nige compofitie gedaen te hebben, fal foo wel de.
Pachter als die met hem eenige compofitie ae,n-
gaet, verbeuren hondert ponden munte voorfz
van elck Paerc, ende daer en bovpn gheftraft ende
ghecorrigeert worden naer ghelegentheyt vaodet
faceke: t'Appliceren de voorfz peynen ten profijte
vanden Aenbrcnger. Ende fal de Pachter tot dien
cynde aen handen vanden CommiiTariS den be-
hoorlijcken eedt doen.
IX.
Ende fullen de Pachters ende fijne Collecleurs
gehouden wefen den Ontfangcrsvande Convoycn
ende Licenten, mitfgaders andere Officiers vandê
Lande,te openen haer regifters des verfocht zynde.
.Jv.
Van dcfen Impoil en fal niemandt vry nochte
exempt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
flaen begrepen: Behoudelijck dat niemandt den
naem vanexemptie fal mogen ghebruyeken , dan
onder de hant ende Zegel vande felve.
XI.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoil, fal ge-
houden weien aen handen vanden Ontfanger
te betalen alle drie Maenden
een gerecht vierdepart van fijnen beloofden Pach-
te, oft by gebreecke van dien fal d' Ontfanger 't fel-
ve mogen doen executeren ende innen aen den
Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende
inhoudt vande Generale Ordonnantie.
XII.
Ende fal de Pachte van defen Impoil ingaen*
opten eerfien Aprilis
           cerilkomendc metter
Sonnen opganck, ende weder cynden den eerften
Aprilis daer aen volgende metter Sonnen op-
ganck .
XIII.
Op de Conditicn qnde Voorwaerden, foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijde van een geheel
Jaer, ommc de fommc van
Des t'oirkonden is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Ïbcwndcn werden contrarie te-doen ofte
fen te hebben, binnen 's Jaers nac de ghedaen
rtw
ecdaen
ilt felve Paert ofte Paerden zijn verbeurt,
-Λ 'aerde der felver foo die niet voor handen en
l ende boven dien óp elck Pacrt noch de bm*
™' nvintich ponden van xl. grooten 't iluck:
^Indiceren een dbrdendeel ten profijtc' van den
nffiLt of Deurwaerdcr die d'exccutic doet, een
irrdendeel voor den Aenbrenger, ende het leitc
i 5 rdendeel voor de gemecne iaecke, ende den Ar-
men half ende half vander Vlecke daer het gevalt,
' ide daer en boven arbi tralij eken gheftraft te wcr-
üïnnaer gelcgcntheyt der faecke;
Ende en fullen cgcene Paerden uytte voorfz
I Landen, 't zy voor ofte naer de Marden mogen
Laden verkocht ofte ghelevert, in eenige andere
fStedenoftePlaetien buyten de felvd Landen van
i'.Hollantende Weft-Vrieflant ghelegcn, aende ln-
voonderenendelngefctencn van Hollandt, ofte
ι van andere Provincien,ofte vreemde Koopluyden,
Me yemant anders wie het zy in eeniger manie-
ren, tzy by forme van verkoopinge, vermangelin-
gc,vcrhandclinge,fonder het recht vanden twin-
tichften penning daer van te betalen aenden Pach-
'tt ofte Collecleur iijnder refidentie volgende de
irdonnantie, uytgefondert aHeenlijck inde oude
fgeprivilegeerde ende gepermitteerde vrye Paerde-
Marden, vande Steden ende Plaetfen van andere
?iovincicn.
V.
Ende fal den Pachter niemant eenige quij tfchel-
mogen doen, maer gehouden wefen 't volle
ht volgende d'Ordonnantie te ontfangen , op
c pene begrepen in 't achtfte Articüle vande fel-
t?e Ordonnantie.
VI.
Sal oockden eenen Pachter den anderen vande
ontraventie defcr Ordonnantie mogen bekeuren,
)0
)o wel buyten als binnen fijnen bedryve, Ende
oordcHeeren Staten Gecommitteerde Raden
ïrcerfter inftantieden bekeurden betreeken. ,
VII.
Ende op dat mach bekent werden aen wiens
*ndcn in elckc Steden den voorfz Impoil betaelt
worden, fal den Pachter in de Steden by KIoc-
■geflachverfoecken gepubliceert te worden, en-
*n platten Lande doen afroepen naer de Predi-
*i of daer geen Predicatie en ghefchiet, aende
bouten Huyfen,ofte andere Plaetfen daer men
Paerden_j.
*· Ordonnantie η, volgende den "welenen inden Lande van Hollandt ende
Wejt- Vrieflant, ten behoeve vattegemeenefaecke, van wegen ende volgende den confente vande Ed.
Mogende Heeren Statenderfelve rLanden
, over al inden f elven Lande t 'federt Augufli 1619 tot
aen [are
1655. incluys, geheven ende geinnet is den generalen Impofl op de Paerden.
den binnen den Lande van Hollandt ende Weft-
Vrieflant, den goeden Ingcfetenen te fèer befwacr-
licken was vallende, Soo is, om daer in re doen ee-
nige bequame verlichtinge, ende mits den felvcn
6. G                  * twin-
I.
Uoobevonden wert, dat den Impoil van
fVWlntlehilen penningh tot noch toe
Beneven, vanden verkoope vande Paer-
-ocr page 1015-
Placatecu*. ^Boeck.; i}.Tiu 3.
90
ïty
twintichficn pcnrtingh voorts aen fal cefleren, 'm
plaetfe van dien bewillight eenen veel gevoechlic-,
lier Impöftóp de Paerden, de welcke geheven,ver-
pachtofgecolleclecrt.falwordenin manieren als
V.
: Van welcken Impoft nicniandt vry tióc-h
empt fal wefcn dan Godts-huyfcn vande /3 *
fe levende, mi tfgaders de genen in 't ÷÷» Á ^
vande Generale Ordonnantie geexprejTeeJÏ^
vcrihendc datfy evenwel gehouden fullen wr
de aentekeningedaer van te laten doen on de
beurte van hare vrydomme.EndeoockeeowL*'
ofte reyf baer Man alhier met een of meer Ñ
den komende omme die te verkoopen,fal de u'
veertien dagen in een plaetfe mogen houden f
der daer van yet te betalen ; maer indien hydik
veboven veerthien dagen uyt houdt,fal JaetJ
moeten betalen als andere, 4 Ende fal den %.,
ofte Huyrman vande Stal,daer die langer als veertit 1
gcnfaen,gehouden zijn 'tfeheden Pachter aen titm
Den Pachter of Colle&eur fal aen handen m
den Commiffarifen den behoorlijcken eedtdoen
dat hy noch niemandt van fijnent wegen, nietanl
ders dan de volle gerechtigbeyt van defen irnt»{|
fullen ghenieten, ende dat hy noch niemand^
fijnent wegen met yemanden en fal compoferes
ofte conniveren in ceniger manieren, oppeyneis
de Generale Ordonnantie begrepen, fo wel jegeoi
den Pachter ofte Colleöeur te executeren, als je-
gens den geenen die met hem ,ofyernantvari
nent wegen compofitie ofte uytkoop aengaet,
Ende de Pachter van defen Impoil niet woonentk
ter plaetfe daer den Impoft geheven \voit,endeby
hem ghcpacht is, fal aldaer een Collccleurfelb,
ofte drie dagen te voorcn den Ingefetenen aldaer
by openbare kondinge doen waerfchouwen m
den fitdach by hem te houden, ende boven dien
'sdaeghs voor fijn fitdach,'tfelvcbyomroeto5|)
doen verkondigen.
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen impofte,fa! ee-
nouden wefen alle Maenden te betalen ten Com>
toire vanden Ontfangcr
daer toe geordonneert ofte te ordonneren, een ge-
recht twaelfde-deel van lijnen beloofden Pack
ofte by gebreecke van dien, fal d'Ontfanget'tfét
mogen doen executeren ende innen aenden Pach-
ter ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende fc
houdt vande Generale Ordonnantie.
VIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ¹1®
optcn eerften Aprilis
           eerftkomende, ro»
ter Sonnen opgangb, ende weder eynden den cc·
ften Aprilis
          daer aen volgende, mettei5»
ncn opgangh.
I Ë.                                     . L
Op de Conditien ende Voorwaerdcn, Ãïïéñ
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie
grepen, is Pachter gebleven van defen lnipj>»'
voor den tijdt van een geheel Jaer, omme de 'c
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den
committeerden vanden Hecren Staten,op
vijlt*9
Ight.
vo
II'
De voorfz impoil fal ontfangen worden by den
Pachter of Colledeur van alle Paerden in den be-
dryve van fijnen Pachte, waerdich zijnde boven
de 1 vijfthien gulden , in defcr voegen: Te weten,
van een Veulen of Paert out zijnde een Jaer, niet:
van een Paert gaeiidc uyt een Jaer in fijn tweede
Jacr,ccncn ftuyver ter loopende Maent; ende van
een Paert gaende uyt fijn tweede Jaer , ende tre-
dende in fijn derde jaer,twee ftuy vers ter loopende
Maent,zijnde de vollen lmpoft,by den Eygenaers
ofte N/kcfters t'elcker loopende Maent te betalen,
lullende de taxatie van 't Paert ftaen aenden Pach-
ters of fijnen Collcéleur, rnidts den Eygenacr ver-
mogen fal voor de ghetaxeerde twintich guldens
't Paert aenden Pachter of fijnen Colleéteur die de
taxatie doen ial,te laten,fo hem fulex goet dunckt.
III.
Ende op dat de fclve Impoft oprechtelick fon-
dcr fraude fal mogen worden ghecolle&eert ende
ontfangen ten behoeve als boven, foofalde Pach-
ter terftont ten ingangh fijnder Pachte , ende ter
plactfc in fijne Pacht bcgrcpen.de Pcrfoonen,'t zy
Edclluyden, Burgers, Huyfluyden ofte andere,
Paert ofte Paerden hebbende, daer onder gefeten,
doen waerfchouwen, dat fy binnen fes dagen nae
de infinuatie, % hetghetalvan hare Paerden, diefy in
denfelven ringh ofte Parochie hebben , 't zy inde tVeye,
op Stal Ie
, ende oock binnen vierdagen nae dat fy die uyt
eens anders Pachters bedryve, binnen de voorfz Parochie
[uilen hebben gebracht
, ofte doen brengen, met uytdruc-
kingevanaax
ouderdom van dien , ende op wat
dach die aldaer ghebracht fullen zijn, aen te bren-
gen, tot fceckere bequame plaetfe, binnen den fel-
vcn Parochicn inder Kercken te doen verkondi-
gen : Ende dat de Edclluyden, Burgers, Huyfluy-
den ende allen andere, Paert ofte Paerden hebben-
de, gehouden fullen zijn hen daer na te reguleren,
oppcynevan te verbeuren een gulden ter Maent
van elck Paert ,die fy verfwijgen of t'onrecht aen
ghebracht fullen hebben, t'appliceren de voorfz
pcynen ten ptofijtc vanden Pachter.
IIII.
Ende fo wanneer voor de expiratie vande Maent,
de Paerden onder den bedryve van een ander
Pachter ghebracht fullen worden, fal den Pachter
naer advenant vanden tijt, ende tot den uyteriten
dach toe dat de Paerden elders gebracht werden,
het voorfz geit ontfangen, Ende fal den Eygenaer
fijn Paert ofte Paerden in een ander bedryve ver-
ilacndc, ghchouden wefen binnen den tijdtvan
3 vier dagen nae dat hy die verdreven fal hebben,
't fclve aen te ghevcn den Pachter ofte Colleéteur
van beyde de Plactfcn,op pcync dathy by gebreke
van dien, aen beyde de Pachters het volle recht
vande plaetfe fal gehouden zijn te betalen.
dOrdonnantie van Augufii 1619 en volgende tot 16x3 incluysfeggen: twintich gulden,inplacts van
Anno 16x4 ingevoert.
Anno iG^dusgeflelt, In voorgaende Ordonnantien flont aldus
dat fy binnen fes dagen. çá^é^Ô^Ë
Paerden die fy inden felvcn ringh ofte Parochie hebben, 't zy inde Weye, op S talie, ende 0
-ocr page 1016-
Gctïieene Middelen^, Heere-gek.
l94o            ---------·.....---------.......B-»;             »94«
vier dagen, nae dat fy die in eens anders Pachters bedryve gebracht ofte vcrweyt fullen heb-
uCn (rebracht fullen zijn ofte fullen gaen.het getal van hare Paerden en den ouderdom van dien, ende
ben, b , e,
λ wat doch, &c,                   ,                                                         ·
6< 4 veordonneert binnen vier awgiw /e d?e«r De voorgaende geven IcsJagen.
I %UtievandenJare
16x5.
Heere - gelf.
Ordonnantien, Waer op in den Lande van Hollandt ende Wefl^Vriefiandt
ten behoeve vande gemeenefaecke, ende tot vervallinge vanden laften vander Oorloge, van wegen ende
volgende de Refolutie vanden Staten vanden [elven lande, verpacht endégeinnet is t'feden den) are
1636
tot 1655 iricluys, een Heere-gelt^voor den tijdt van eenjaer.
I.
At alle de gecne die eenige Öomeilique
Dienit boden fullen hebben die loon trec-
li ken, ofte dienit doen, aen hare Hecren,
Meeftersoftc Vrouweri.het zy Knechten,
Micghden ofte Jongens, ofte andere, fullen ghc-
bouden wcfen aen den Pachter, voor yeder vande
voorfz Dienil-boden, die fy binnen den voorfz fay-
focne in haren dienit ende koft fullen hebben , te
betalen een gulden tot twintich fluy Vers , fondcr
't felve hare voorfz Dienil-boden aen haren loon te
mogen korten. Des \vert verftaen, dat de Bleyc-
5 kers meer als drie Dienil-boden in dienil hebben-
de, fullen mogen volilaen, mits betalende aenden
j Pachter drie gulden lbnder mecr,voor de felve drie
; Dicnjt-boden, ende minder Boden hebbende,naer
Ihetghetal vande felve voor yeder een gulden als
Yooren.
IL
Het voorfz middel fal werden geheven voor den
tijdt van een Jacr, en fal de Pachter met een pu-
blijcq perfoon de opfehrijvinge van den voorfz
Dienft-boden doen in 't lefte vande Maent van
Mey.ofte in 't eerile van Junius.
III.
Des fal yeder een die eenige Dienil-boden fal
nebben, gehouden wefen alle de felve met naem
e toenaem oprechtelijck den Pachter aen te
;gnrycn. op peyne van vijf en-twintich gulden te
beuren by de geene die fijne voornoemde
1 boden bevonden fal werden niet oprechte-
ck aen gebracht te hebben , t'appliceren een der-
ivoor de Officieren, een derde voor den Pachter,
& een derde voor den Aenbrenger.
IIII.
Èndc in gevalle in 't ommegacn, orhme de op-
teyekeninge te doen, eenige niet by Huys,ofte an-
ders nictby de hant ghevonden mochten werden,
ofte dat oock yemandt binnen de voornoemden
fayfoe.nc vande Pachtc eenige vande voornoemde
Dienil-boden quame in fijnen dienil aen te ne-
men, de felve fal gehouden weien binnen den tijdt
van veerthien dagen naerhet voornoemde om me-
gaen, aen den Pachter de felve Dienil-boden aen
te geven, of foo hacil hy de felve in fijnen dienil
ial hebben gekregen, op peyne als vooren.
V.
Wyders foo fal den voorfz Impofl aende Pach-
ters moeten werden betaeldt op S. Jacobs dach,
nacr het ingaen van fijnen Pacht.
VI.
Gelijck fnedc de Pachters aen de refpedive
Ontfangdrs fullen ghehoudenzijn hacr beloofde
Pacht-penningen te betalen binnen de Maent van
Augurtus daer aen volgende.
VII.
Des foo refervcren hare Ed: Groot Mo: de naer-
dere interpretatie van defen aen hare Ed: Groot
Mo: Vergaderinge.
*
Op de Conditicn ende Voorwaerdcn , foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoiie
voof den tijdt van een gehce
Jaer, omme de fommc van
Des t'oirkonden is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opten
/m Impofl is Anno 1636 eer/l in ghevoert, ende op den voet vande Ordonnantie desftlven laers daer op ghe-
·, /onder veranderinge verpacht.
mu'it
                                                                                          «
Hoorne-Beeften ende Bezaeyde Landen.
1 Ordonnantien, volgende welene tfedertOBober 1583 tot April \6o%
w/wyt, inden Landenvan Hollant ende Wefi-Vricflant, ten behoeve vande ghemeene faecke, van wegen
jC v°lgende den confente vande Staten derfelver Landen, omme daer mede te vervallen de kofien van-
€t Oorloge, over alin de η felve η Landenghe heven ende gheinnetis den genetalen Impofl op de Hoorne-
eepen ende Bezaeyde Landen lnnegaende den eerflen Aprilis ende Oéhfor           ende eyndende den
eflcn Uaert en Septemèris refpeflivcïaer aen volgende.                                                            . .
Den
6. G y
-ocr page 1017-
Placaten-ß. a.Boeck. 9.Tit. 3.Deel.
i 941,
'943
i.
v
acn ghebrachtfullen hebben , ende 'twee 2^
En voorfz Impofl fal ontfangen worden
by den Collc&eur ofte Pachter van alle
Hoom-Bccilen drie.Jaer ende daer boven
oudr zijnde, ende van ekks ontfangen ter
Macnt æ vier ftuyvers ende een halve. Endc van alle
twec-jarige Bceften gaende op't derde gras, be-
ginnende ] den eerfleti Aprilis, nae dat de fclvc Bce-
iten twee jaren oudt fullcn zijn,alleenlick ÷ twee
ftuyvers endc een oortgen
ter Macnt, die by den Mce-
flers of Eygenaers vanden felven betacldt fullen
worden. Item, 4 twee ftuyvers ende een oortgen ter
Macnt op eiekgemerh Lants dat tcgenwoordich
befacyt is met hart of weeck Koorn, ront of plat
Sact, Peen, Jjuyn, Rapentuytgefindert alken de Stoppel-
iqiollen, die nacr den Oogbfi vande Rogge ö Gerjle gefaeyt
fuüen werden, die verftaen werden van defen Impofl vry te
fullen wefen , Pompoenen, Latou ende Warmoes ,
of oock
met Kooien, Mede, Geboomte, of andere beplant
ofbefaeytis, bedragende op't Margen zvierftuy-
vers endc een halven
ter Maent. Ende van minder of
meerder mate nacr advenant: Welcken Impolt
betaelt fal worden vanden dage dattet Landt be-
fa^yt of beplant fa 1 wefen, tot dat de Vruchten dacr
van gemaeyt, gefneden, ghcdolven, ghetrocken of
liy tgeroeyt fullcn wefen. Ende fullen de Margen-
talen van dien gerceckent worden, fulex die inde
Margen-boeckc ç geregiftreert ftaen. Uytgefondert
'tgeene opte Wallen be^aeyfwort, 't welckjiaede groote
fal betalen ,op't aenbrengen vanden Bruycker 3 oft fal den
Pachter hermetinge mogen doen (den Bruyeker daer over
gberoepen) tot kofle van den gheenen die ongelijcl^ beeft:
wclvcrftaen.de dat,fes honden Rijnlandtfche mate
voor elckc Margen fullcn gerekent worden. Ende
dat de Hout-Ackersende alle uytgempcrde Turf-
landen endc Veencn , die men volgende den Pla-
cate moet beplanten , van defen Impoft voortaen
vry ende exempt fullen wefen. Dat mede van alle
Grienden endc Boomgaerdcn macr voor fes Maen-
den in 't Jaer (als des Somers) den Impoft fal ge-
heven worden: Welvcrftaendc de Plantagicn ende
Geboomtcnommede Wooningen ende Huyfcn
tot mantelingc of Boomgaerden gcftelt, endc we-
fendc inde groote minder als een halve Margen,
die niet verhuyrt en zijn,jpnder de Plantagicn ende
bcfacyde gemeten nieten fullcn contribueren.
I I.
Ende op dat de fclve Impoft oprcchtelijck fon-
dcr fraude fal mogen worden ghccollcctecrt endc
ontfangen ten behoeve als boven. Soo fal de Pach-
ter terfionttcn ingangh fijnder Pacht , endc ter
plaetfen in fijne Pacht begrepen, den Huyfluyden
daer onder gefeten doen wacrfchouwen, dat fy bin-
nen ö$ dagen nadcinfinuatie,hare Befaeyde Lan-
den en Bceften, die fy in de fclve Parochie hebben,
't zy inde Weycop S talie, ende oock binnen vier
dagen na dat fy die in eens anders Pachters bcdry-
ve gebracht of vervveyj: fullep hebbcn,(ghehouden
fullen zijn den Pachter vand'cr plaetfétfaèr'de Bec-
ftcn gebracht fullcn zijn oft fullen gaen,hct getal
van hare Becften ende ouderdom van dien, ende
op wat dach die aldacr gcbrac.htfulkn zijn, aen te
brengen, totfeeckere bequameplaetfe, binnen de fclve Pa-
rochie inder it\ercken te docnvcrkondigenx
Ende dat de
Huyfluyden gehouden fullen zijn hun daer nae te
reguleren, op pene van te verbeuren een gulden
van clckc Margen Landts die fy verfweWn „
niet
aen ghebrachtfullen hebben, t'Applicere je
:fz peynen tot profijte vanden Pachrp.-
voor
III.
End(
Inde fo wanneer voor de expiratie vander ty l
de Becften onderden bedryve van een ander Ñ ·
ter ghebracht fullen werden, fal den Pachter -
advenant vanden rijtende totten uytterften d^
toe dat de Bceften elders ghebracht werden I .
Hoorn-geit ontfangen . Ende fal den Ly^f
Beeflen in een ander bedrtjve verflaende, ghelmdm
Jf
linnen den ujdt van [es dagen naer dat hy die verdm
fal hebben
, 'tfelve aen te geven den Ô achter van h^l
Plaetfen
, op pene dat hy by gehele van dien aen ßçû
Pachters het volk recht vande Pachte fal gehouden m u
betalen,
Ð II..'.,
Van welcken Impoft niemant vry noenreex.
empt fal wefen , dan Gaft-huyfen, H. Geeft Huy.
fcn, Leproos huyfen ende diergelijckeArmehir·
fcn vande Aelmiffe levende: Welvcrftacnde dat
fy evenwel gehouden fullen wefen de aentcyeke·
ninge daer van te laten doen op de verbeurtevan
hare vry domme. Ende oock een vrcemt Man al-
hier met Becften komende omme die te verkro-
pen , fal de fclve veerthien dagen in een plactfe
mogen houden, fondcr daer van yet te betalen:
macr indien hy de felve boven veerthien dagen
uyt houdt, fal daer yan betalen als andere-, Smitr
dat nochtans de uytheemfche Perfoonen kommie in it[t
Landen met mager Ofpn om die te verkoopen , ?htlmk
fullen wefen de fclve aen te brengen
, aft den Imjiojl (m
van te betalen , ten ware fy de f elfde deden ireyden tm v.l
te maecken/fte de felve in een plactfe langer als een
Maat
houden, in wekken gevalle fy lieden daer na dcjelfitO^
acn brengen
, ende'daer van mede den voorfz Impop kil-
len fullen.
V.
Infgelijcks en fullen maer aen geteyekent
den fonder daer van te betalen, de Landen die bc.
Margen niet meer dan dertich, ende 'r.gcmetnict
meer dan vijfthien ftuyvers 's Jaers en gekkw
mkfgaders de Cingelen ende Lanen vande Hf
fcn, die mede van defen Impoft vry ende exempt
gehouden werden , met tegmflaetide de [efot Lf**
met Winter oft Somer-hom befaeyt ö. Ende itum**
Pachterfufpicie heeft, dat tuffchenden HuyrdercfKUrfi·
huyrder collufie oft eenigepractijcken gebruyekt \ø,
*■
de huyre beneden de vijfthien ftuyvers 'tgetnet ie mmOf^
fal de Pachter op kpfievan ongelyckc , vande Sdfflt*^
'Gerechte oprechte taxatie mogen verfoechen,omnu 00
den Impofl te ontfangen
, ende de Landen diebmrn
iwctHriJL· en t-wu/ni,/; tij l· negen er» *"»'■·■— j
daer pa met Hout beplant %ijnf etidc noch beP"fl
worden
, ende nochtans egeen dertich Jbyvcrs dei &%
vijfthien fiuyvers 'tgemeth 's Jaers in
Wir'*
vanden voornoemden Impofl vry zijn voorden fijt w
jaren na de eerfle verplantingen
'                                VI.                      ; (f*
Den Pachter oft CollcÜeur falambandem^^
rnijfarisden behoorleken eedt doen, dat hy nol
. ^
van fijnen wegen niet anders dan devolle gnc J^) ^
defen Impoft fullen gemeten
, ende dat hy m*»JJ ^,
fijnen wegen met niemanden en fullcn Ì»øø ^
-ocr page 1018-
Gemeene Middelen^
1 ' ! rcnker mameren, op peyne inden veerihienften
'0tn Ank Generale Ordonnantie begrepen ,/oo wel
fitKUleva
               colletleur te executeren,alsje-
0n\Zmn die met hem oftyemant van fijnen wegen
f!S glf,,n>tbop aengaet. Endeden Pachter van
«Τβ/3 net wonende terplaetfe daer Impofigehe-
fdrle%en%vooren denIngefetenen aldaer
■ 1 Ure kondiSge doen waerfchouwen vanden fitdoch
itmtehwden,ende hoven dten 'sdaeghs voor fijn
tijcb 'ifehe by ommeroep doen verkondigen.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
Jden wefen alleMaenden te betalen ten Comp-
L vanden OntfangCt
           
Etoe scordonncert ofte te ordonneren,een ge-
trfefte-part van fijnen beloofden Pachte.of by
S eeke van dien fal d' Ontfanger 't felve mogen
i Hoorne-Beeften.           1945
doen executeren endc innen aen den Pachter of
fijnen Borgen, naer vermelden ende inhoutvande
Generale Ordonnantie.
VIII.
Ende fal dcPachte van defen Impoft ingaen,
opten cerften Aprilis
           eerftkomende metter
Sonnen opganck, ende weder eynden den eerftcn
Odobris daer aen volgende metter Sonnen op-
ganck .
IX.
Op de Conditicn ende Voorwaerdcn , ibolndc
Generale als indefe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen impoitc
voor den tijdt van les Macn-
den, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Staten, opten
JnrJomiantie vandenJ'are 1583 heeft defennavolgendenTytel'.· Ordonnantie, volgende den welckcn ten
I- hrhocve vande gemeene faecke,omme daer mede te vervallen de koften vander Oorloge,pver al
den Lande van Hollandt ende Zeelandt, ftaende onder den Gouverncmente van mynen Hecre
den Prince van Orangien.alshem gedcfereert zijnde de Hooge Overigheyt der fel ver Landen ,op
den cerften Otfobris 1583 totten laetftcn Martij daer aen volgende, beydc incluys, ghchevcn ende
oemnetisden generalen Impoft op de Hoorn Bceftenende Defacydc Landen, volgende 't gemeen
Accoort vande Generale Staten der felver Landen, ten believen van Sijnder Exccll. gemaeckt.
Steet alhier te noteren dat den Jmpofi van 't Somer-fayfoen altijts de helft hooger gheheven ende betaelt wert als de
nïntcr-Maenden.                               /
ijOrdvrmantievanOMeritfèT, eyfehtvandrie-jange Beeflen en daeren boven maer twee, ende van twee-
jarige een ftuyver ter Maent,
1 i Yuorfz Ordonnantie feyt: beginnende Meydachaf.
' De (che Ordonnantie eyfcht hier mede maer een ftuyver ter Maent op elckghemeth Lants; Doch in het Somer-
Üêtn, isfoo opte Befiaeyde Landen als Hoorn-Beefien de helft meer betaelt geweefi.
5. iv'iorjt Ordonnantie feyt binnen vier dagen.
Hoorne-Beeften.
Ordonnantien,Waeropt'JedertQÏÏober \60%tot 1655inckjs,denImpofl
of de Hoom-Beejlen alle balflare apArt werpaebt isgeweeft.
nige Becften ofte Tonnc - vleyfch, defen Impoft
^Envoorfz Impoft fal ontfingen worden
π by den Colle&eur of Pachter, van alle
'A Hoorn-beeftcn, drie Jacr ènde daer boven
oudt zijnde, ifes fiuyvers, ende van alle
tweejarige Becften gaendc op 't derde gras, bcgiri-
wnde den cerften Aprilis, nae dat de felve Becften
^cejatcnoudtfullcnzijn, allecnlick idriefuy-
"w
tcrMacnt.dic by den Meeftcrs ofte Eygcnacrs
manden fclven betaelt fullen worden.
- II.
Ml Den Pachter van defen Impoft fal oock van
alle vette Bceften ,buy ten defe Provincie geweyt
Jtc gevet,binnen defe Provintien ghebracht wer-
cc"dc,üntfangen van alle Bceften van driejaren
"de daer boven, 3 vier ert twintich ftuyvers: van
« twee Jaren, tvvaeifftdyvers : Ende van clcke
Jofi gcfoutcn Vleyfchtwaelf ftuyver^, die by den <
6n««»get betaelt fal moeten werden,al eer hy die^
1η acn ycmant leveren : 4 Van welcke bèta-
teit ^ Pac^cr gehouden is biljet ofte quitantie te
zE             in.
' tnae fullen tot dien ey ndc alle Pcrfoonen, ce-
fubjeö zijnde, in defe Provincie inne brengende,
ghehouden zijn ter»cerfter plaetfen haerder aen-
I komfte, de felve den Pachter aen te geven, ten
; cynde hyden Pacht ontfange van 'tgeencdat in
fijn bedrijf blijft, ende hem vande overfchictende
biljet verleenc, omme voorts vervoert te mogen
werden. Sooyemantin 'taengeven ecnich Beeft
ofte Tonnc-vleyfch quame te verfwijgen,fal 't fel-
ve, Beeft ofte Tonne-vleys verbeurt vcrklacrt wcr-
•den,ende daer boven een fommc van xxv. gulden,
! die datelick aenden Koopman of Eygcnaer parate-
lickcn geexecuteert mogen worden.
11II.
Ende op dat de felve Impoft oprechtelick fondet
fraude fal mogen werden ghecollcétccrtcndconr-
fangen; ten behoeve als boven , foo fal den Pachter
' tciftont ten ingangh fijner Pacht, ende ter plaetfc
Hn fijne Pacht begrepen, den Huyflieden daer on-
tjérgefeten doen waerfchouwen, dat fy binnen fes
dagen nae de infinuatie, 5 hetghetalvan hare Bec-
ften, die fy inde felve Parochie hebben, 't zy in de
Weye, op Stalie, ende oock binnen vier dagen na
dat fy die 6 uyt eens anders Pachten bedryve, binnen de
6. G iij                        felve
-ocr page 1019-
Placatén* s.Boeck. ^.Tit. ;.-Deel.           x
V11.                       *'
Den Pachter ofte Colledeur fal aen handen
den Commiflaris den behoorlijcken Eedt d ^
I946
{the Parochie [uilen hemet uytdnickinge vandop wat dach die aldaaen te brengen tot fe
ders dan de volle gerechtigheyt van dcfcnÏÏS
fullen ghenieten, ende dat hy noch niemant
fijnen wegen met niemanden en fal compofJ?
ofte conniveren in ecniger manieren,oppen *'
den negenden Articule vande Generale OrcU
nantie begrepen, foo wel jegens den Pachter oï
Collcdeur te executeren, als jegens den geenea
die met hem oft ycmant van fijnen wegen com
pofitie oft uyt - koop aengaet. Ende den Pachtft
van defen Impoft niet woonende ter plactfeda
den Impoft gheheven wordt, ende by hem ώ
pacht is, fal aldaer een Colle&eur ftellen, oftedrie
dagen te vooren den Ingefetenen aldaer by opes.
bare kondinge doen waerfchouwen van den fit.
dachby hem te houden, ende boven dicn'sdacéj
voor fijn fitdach 't felve by ommeroep doen m.
kondigen.
vin.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ρ
houden wefen alle Maenden te betalen ten Comp-
toire vanden Ontfanger
daer toe geordonneert ofte te ordonneren, een ge-
recht fefte part van lijnen beloofden Pachte, oft
by gebreecke van dien,fal d'Ontfanger'tfelvemo-
gen doen innen ende executeren aendenPachter
oft fijnen Borgen, naer vermelden endeinhoudt
vande Generale Ordonnantie.
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen
opten eerften Aprilis
          eerftkomende metta
Sonnen opgangh, ende weder eynden den eerften
CMober
          daer aen volgende, metter Sonnen
0Pgangh ν f
■ /,.                        X.
Op de Conditien ende Voorwaerdcn, foo in
de Generale, als in defe particuliere Ordonnantie
begrepen , is Pachter ghebleven van defen lm·
fte                                           * j c ,
voor den tijdt van fes Maenden, omme de lomrw
van           ... 1-,
nen de felve Parochie in de Kercken te doen ver-
kondigen , ende tlat de Huyflieden gehouden Tul-
len zijn, hun dacr nae te reguleren, op pcync van
te verbeuren een gulden van ekk Beeft die fy ver-
fwijgen of tonrecht aen gebracht lullen hebben,
t'AppÜcercn de voorfz poynen ten profijte vanden
Pachter.
V.
Ende foo wanneer voor die expiratie van de
Wcecke, de Beeften onder den bedryve van een
ander Pachter ghebracht fullen worden , fal den
Pachter naer advenant van den tijdt, ende totten
uyterften dach toe dat de Beeften elders gebracht
werden, het Hoorn-geit ontfangen. Ende fal den
Eygenaer fijn Beeften in een ander bedryve ver-
flaende, ghchouden wefen binnen den tijdt van
7 vier dagen nae dat hy die verdreven fal hebben,
't felve aen te gheven den Pachters van beyde de
plaetfen, op peyne dat hy by gebreecke van dien,
aen beyde de Pachters het volle recht yande plaet-
fe fal gehouden zijn te betalen.
VI.
Van welcken Impoft nicmandt vty nochte ex-
emptfal wefen , dan Gaft-huyfen, H. Geeft-huy-
fen, Leproos-huyfen,cnde diergelijcke Arme Huy-
fen vande AclmifTc levende, welverftaende dat iy
evenwel gehouden fullen wefen de aenteyekenin-
ge dacr van te laten doen, opte verbeurte van hare
vrydomme. Ende oock een vreemt Man alhier
met Beeften komende omme die te verkoopen,
fal de felve veerthien dagen in een plaetfe mogen
houden, iöndcr dacr van yet te betalen: maer in-
dien hyde felve boven vcerthien dagen uyt hout,
fal daer van betalen als andere,fonder dat nochtans
de uytheemfche Perfooncn, komende indcfe Lan-
den met mager OiTcn om die te verkoopen, ghe-
houden fullen wefen de felve aen te brengen, oft
den Impoft daer van te betalen , ten ware fy de
fclfde deden weyden om vet te maecken, of de fel-
ve in een plaetfe langer als eerj Maent houden , in
vvelcken gevalle fy luyden daer nae de felfde OiTen
aen brengen, ende daer van mede den voorfz Im-
poft betalen fullen.
                    ■■-■ ,r                   . '
Des t'oirkondcn is defen gheteyekent by da
Ghccommittcerden van den Heeren Staten,
opten ,.·,., ;, ■,
1. Den Impoft van 't IV'mter-fayfoen is Ocloher 162.4 op drie, ende anderhalve ftuyver refteftiveghefich: im
April 16i ■} verhooght als in de[en.'                                                               .[ /··■■■
x. Dit, ende 't volgende Artijckel, zijn. Oclober 16x4 ly gekomen.                                                    . ,
3.  d'Ordonnantie van Othber 16x4 enyolgende[eggen alhier; ontfangen van alle Beeften van driejaer ew
laven, gerceckcnt voor vier Somer-Maenaen op vier entmntichftuyvers. Doch die worden pp1 tf
1654 uyt gelaten,..
              , M.:.
4.  Oclober i6z$ bygekomen:                                                                       ■>l »;
5.  Ampliatie van April 1654.                                                                                             , y
6.  Mede April 16 «5 4/00 gheftelt; De voorgaende Ordoixnantien [eggen: nae Jatfydtem eens anders PM > ^
dryve gebracht ofte verwey t fullen hebben,, gehouden fullen zij η jden Pachter vande plaetle ^
Beeften gebracht fullen zijn oft fullen gaen, het ghetal van hare Beeften, ende ouderdom V®
ende op wat dach die aldaer gebracht ï\x\\tx\ zijn aente brengen,
             , ,. ; ,-v.
7.  April 1654/èogeftelt. DevoorigeOrdonnantie»[eggen.binnen fes dagen.
u-
1 ··:!■}>
I Hl *
•irr»
-ocr page 1020-
ËôË
.ð í
ijb. fifi'f
Geiene M^^l^i-'.-f · orJï           4949
m
■ø
Ordonnanties, Volgeniê den wl$n 'mM^-Lande pm;iMan^^mk
Weft-Vritfiandu ten behoeve vande geméem'faecke, van wegen ende volgende denconfente vande Staten
derfeher Landen, omme daer mede te vervallen de koffenvander Oorloge^ over al inde felve Landen gehe-
ven endeiheinketk 'MqtMêq.luifatot jdpfÉi^fifyj$^dengeneralèn; ïintMop de'rB^%aeyde
;ru>t; uu .·(·
. · ,· mi;..' '.Vit·,-:;.- ■ "•J,,:-:^-t r ·■'■{■>'% 0^ ■'".>■>. i-O'jrSflO: ;- "■'.'ÐßÏÐÏàÌ;: õ'?ï; ;· ·· r . '5
ö/ lmpofitot Otlober 1608. te/amen met die vande Hoom^Beefleuverpachtgej^efifi'^n^e, isko/çÌâ^ö.
L ende OÜober lézf eerfi
x wedergeheven, endein tramgebtacht: rii-nPhnöhlrXi'^ibr:^ Á,ïïé,Ê.
D
r
biBuren 1 twee guldens van é elcke Margen Landts^
die fy verfwijgen ende niet aen ghebracbï fullen
hebben,t'Appliceren de voorfz pcynen ten profijte
vanden Pachter^-vi,-:- j.\ .' a>· «-^ · :-\ u...'
Van welcken Impoft niernandt vry nochtc ex-
emptfal wefen, dan Gaft-huyfcn, H. Geeft-huy-
fen, Leproos-huyfen,ende dicrgelijcke Arme Huy-
fen vande AelmiiTc levende, welverftaendc dat fy
evenwel gehouden fullen Wefen dc aentcyekenin-
ge daer van te laten doen, opte verbeurte van hare
vryddrümé, -
'■ Ë 1Éз
1 Iftfgelijcks eri fullen maer'aen geteyekent wetj
den, fonder daer van te betalen, dc Landen die het
Majrge^iiiQcmeerdan dertich?cnde 't gemet niet
meer dan vijfthien ftuyvcrs '3 Jaers en gelden:
% niet tegenilaende de felve Landen met Winter
ofte Somer^koorn bezaeyt zijn. Ende indien den
Pachter fufpicicheeft, dat tuilchen den Huyrder
ende Verhuyrder collufie ofte eenige praCtijcken
gebruyekt zijn, omme de huyrc beneden vijfthien
ftuyjvete 't gemet te maecken, falden Pachter op
kofteyan ongclijcke, vanden Schouteode Gerech-
te oprechte taxatie mogen verfoecken,ornme daer
nae den Impoft te ontfangen: Ende de Landen die
binnen den Jare achten rachtjeh of negen en tach-
tich leftleden , ende daer nae met Hout beplant
zijn,endenoch beplantfullen werden,ende noch-
tans geen dertich ftuyvers dc Margen, vijfthien
ftuyvers 't gemet 's Jaers in huyre gelden, fullen
van den voornoemden Impoft vry zijn, voor den
tijdt van vier Jaren na de cerfte vcrplantinge. Ge-
lijck oock hier van vry fullen wefen dc \Cingekn
ende Lanen vande Huyfen
, mitfgaders de nieuwe be-
dijekte Landen,daer van dc Odroyen van vrydom
van dit Middel noch loopen.
V.
Den Pachter ofte Colle&eur fal aen handen van
den Commifiaris den behoorlijcken Eedt doen,
dat hy noch niemant van fijnen wegen„ niet an-
ders dan de volle gerechtigheyt van defen Impoft
fullen ghenicten, ende dat hy noch niemant van,
fijnen wegen met niemanden en fal compofcren,
ofte connivcren in ceniget manieren, op pene in
den negenden Articule vande Generale Ordon-
nantie begrepen, foo wel jegens den Pachter ofte
Collcdeur te executeren \ als jegens den gecnen
die met hem oft ycmant van fijnen wegen com-
pofitie oft uyt - koop aengact. Ende den Pachter
van defen Impoft niet woonende ter plaetfe daer
den Impoft ghehevenwordt, ende byhem ghe-
pachtis.falaldaereen Collefteur Hellen ,ofte drie
dagen
I.
1 En CoHe&eut ofte Pachter vanden ^oorfz
i Impoft, fal tweefiuyvers endeeen oortgen
/ter Maendtontfangen óp dek ghemcth
1 Lams dat tegenwoordelick befaey t is met
hart ofweeck Koorn, ront ofte plat Saet, Peen,
Aiayn, Rapen, (uytgefondert alleen de Stoppel-
knollen, die nae den Ooghft vande Rogge of Gcr-
ft'c eeiacyc fullen werden, die verftacn werden van
defenImpoft vry te fullen wefen ) Pompoenen,
Latou ende Warmoes , ofte oock met Kooien *
Mede, Geboomte, of andere beplant of befaey t is,
bedragende op 't Margen vierfluyvers ende een half
m
Maenr. Ende van minder ofte meerder mate
nacr advenant: Welcken Impoft betaelt lal wet-
dun vanden dage dattet Lantbefaeyt ofte beplant
filwefeu, tot dat de Vruchten daer van ghermeyt,
jiefncdcn,ghedolven,ghetrockcn ofte uytgeroeyt
fullen wefen. Ende fullen de Margen-talen van
dien gereeckent werden, fulex die inde Margen-
boeckengeregiftreert ftaen : uytgefondert 't geene
op de Wallen befaeyt wort, 't welck nae de groote
fal betalen op't aenbrengen vanden Bruycker, oft
falden Pachter hermetinge mogen doen (den
Bruycker daer over geroepen) tot koften vanden
gcenendieongelijck heeft: Welverftacnde dat fes
1 hnatrt roeden Rijnlantfche mate voor elckc Mar*
Bcn fullen gerekent worden. Ende dat de Hout-
Ackers ende alle uytgemoerde Turflanden ende
Vecnen, die men volgende den Placate moet be-
planten , van defen Impoft voortaen vry ende ex-
'■mpt fullen wefen. Dat mede van alle Grienden
"de Boomgaerden macr voor fes Maenden in 't
'wrfalsdes Somers) den Impoft fal geheven wor-
den: Wel verftaende de Plantagicn ende Geboom-
tctionipiedc Wooningen ende Huyfen tot man-
«lingen of Boomgaerden gheftelt, ende wefendc
•We groote minder als een halve Margen, die niet
^thuyrtenzijn.onderde Plantagien ende befaey-
n &emctcn niet en fullen contribueren.
VA                           ll
fraud f? dat dc fc,ve ImPoft °Prechtclick fonder
f' c!a' mogen werden ghecolle&cert ende ont-
ttriC tCn behocve »ls boven , foo fal den Pachter
in ßßç P°nungangh fiJncr Pacht' CIlde ter P,aecfc
der oef j begrcPcn >den Huyflieden daer on-
daien j ^°åç wacrft*>ouwcn, dat fy binnen fes
houdenr ;inflnua«e,hare Befaeyde Landen ghe-
rc brX en 2iJ" den Pachter vande Plaetfe aen
defelvp o totfeeckere bequame plaetfen binnen
m ■ ñ j?hlc inde Kcrcken te doen verkondi-
^jnhun d de Huyfluyden ghchouden fullen
acr na'te reguleren, op pene van te ver-
-ocr page 1021-
19$ 6            Placaten». «^fj AWfe
Golfer);. Ded.
VII.
%5i
dagen te vooren den Ingefetcncn aldae^bvopen-,
bare kondinge doen waerfchouwen van cfenTit-
f?:Ïnde ïatdè Pachte van defen Impoftin
dach by hem cc ho,udenvende boven dien's dae^hs,
voocfijniicdacn 't féfve by dmmèrc5cf$lden f&f
opten eerften Aprilis           ecrftkomende n£?
•Sönnen opgangh,eridc\Vedëp cyndendêriiée?
Qdober, ,: ·,-■ daeraen,volgende,mcttctSonnÜ
Op de Cönditien ende"Vbbrwaerdch," fog: .
Generale als in defe particuliere Ordonnantie"!*
grepen, is Pachter gebleven van dcfen Imp0ftc
W              *>m< voor den tijdt van fo Mae,
. den> onïme.dc fomme van ,
Des t'oirkonden is defen geteyekent bydenGj.
committeerden vanden Heeren Staten
'iV\\;3 \\W;"J
,wv.
kondigen.
VI,
Soo wie Pachter blijft yan defen Impoft, fal ^
houden wefen alle Maenden te betalen ten éömp-
toire vanden Ontfanger
daer toe geordonneert ofte· te ordonneren, een ge-
recht fefte part van fijnen" beloofden Pachtc, oft
by gebreeckc van dien,fal d'Ontfanger 't felve mo-
gen doen innen ende executeren aenden Pachter
oft fijnen Borgen,'naer vernielden ende inhoudt
van
opten
April 16*54/00 gefteït. De voorhe Ordonnantien /eggen:fes honden Rhijnlantfchemate^c.
eny d'Ordonnantien voor April16 54 voegen hier in de woorden: midtfgaders de Cingelen ende Lanen
vande Huyfen, die mede van defen Impoft vry ende exempt gehouden werden, nietjegenfa
de, &c. Doch zijn indenJare
165+d.voorfc woorden daer uyt genomen., ende achter in dit Jrtijckel $gk
als fubnum.
3. met Curftjf gedrucktfiaen.
Warnioes Landend.
iü.. '.ν ιΓ
Ordonnantien, op de Ferpaqjbtinge vande verhoogingé vande Ferponiif
óver de Landen, die met Warmoes-Vruchten worden bet eelt, ende by 't redres vande verponding inh
Jare
1632 voltrocken, a/s Warmoes-landen niet zijn aen gejlagen. Vande Jaren 1653,1654^1655,
I.
, Ën Pachter fal ontfangen de vertiooginge
I vande Verpondinge na advenant den vijf-
; den penningh vande huyrë, al vooren af*
' getrocken vanden felvcn vijfden penningh
'tgeenc 't gemeene Lant aireede over de Vevpon-
dinge is heffende, van alle Landen die by hetvoor-
fchreve redres vande Verpondingc als Warmoes-
landen niet zijn aen geflagen, ende federt het fel-
ve redres als Warmoes-landen begonnen zijn be-
plant ende beflagen te werden , ende noch defen
loopenden Jarcby continuatie, ofte op nieuw alfo
beplant ofte beflagen fullen werden met Room-
fcheendeTurckfche Boonen, Kooien, Pijnfter-
nakel-peen, geele ende roode Peen, Suycker-ey-
wortelcn, Suycker-wortelen , Beet-wortelen, Ca~
roten, Artifocken, Pompoenen, Concommcrs,,
Thuyn ofte gerijfde Peulen, Knollen, Ajuyn, La-
vcndel,Thijm, Saly,Yfop, Schcrley, Alfcm.Afper-
ges, Salade, Bcetc, ende andere diergelijcke Moes-
vruchten ende Kruyden, 1 mitfgaders ooel^de Lan-
den geen Boomgaerden zynde, met Aelbeffen ende Kruys-
doornen beplant,
ζ doch fullen vanden voorfz Jmpofl ex-
empt wefen de Landen die naden Oogft met Stop-
pel-knollen, als mede de Teel-Iandcn, die om de
vijf, fes of leven Jaren met Peen, Knollenende
Kooien, alleen om ghefuy vert te werden, voor een
Jaer bezaeyt fullen werden, 2 't zy acfehe Landen
daer toe ghehuyrt zijn ,ofte by de Eygenaers felfs
daer toe gebruyekt worden.
Vande Landen die de Eygenaers felfs met War-
moes-vruchten ende Kruyden als voren bezaeyen,
beplanten, teelen ende winnen, fal den Pachter
ontfangen nae advcnantnadat de naeft-gelcgene
Warmoes-landen van gelijcken nature ende qua-
liteyt in huyrc gelden, alles on vermindert dOi-
donnantic vande Bezaeyde Landen.
III.
Ende op datde Pachters te beter tot kenniflewn
de voor-verhaelde Landen komen , ende defen
Impoft nabéhooren ontfangen ende gcinnetfou-
de mogen worden, foo fullen alle ColicólcursvM
do Verpondingen gehouden wefen, op des Pach-
ters verfoeckhen vifie te geven, vandc Quohictw
vande geredreiTeerde Verpondinge, ende de felrt
daer uyt te laten volgen extraét t'harcn redelijc-
ken kollen, vande partyen hen aengi.endc. En*
fullen d'Eygenaers, Bruyckers ofte Huyrders,»
requifitie als vooren onder eede hebben te verko-
ren den rechten prijs vandc gemaeckte huyrc da
fclvcr, op pene van vijf en twintich guldens rert··
beuren.
IIII.                       ,
De Speel-thuynen ende Speel-hoven,ft«
Boomgaerden ,daer in niet meer als hondertwj·
den by de Eygenaers voor hacr eygen ghcbrujc^
bezaeyt ofte beplant zijn, ende de Werven v»
Wooningen, voor foo veel die vande felve nic ^
gefloot ofte ghefcheyden zijn,mede niet gro°
wefende als hondert roeden, met ^artT1 s
vruchten beteelt werdende.allecn voor naergj
Keuckcn , fonder daer van yets aen vrenw"»
venten ofte verkoopen, fullen blyven W>»
felve by 't redres vande Verpondinge geW-*r
ende fulcks van defen Impoft ende verte
vry zijn.
V.                                 1..
Ende op dat defen Impoft oprecht^-^
fonder fraude fal moge werden geco1', den pach-
ontfangen ten behoeve als vooren, w<w ^ ^
ter tetftont ten ingaen iijnder Pacht, j
>ii
-ocr page 1022-
' ''—'ί'^^ψ
öemeene Middelen
I953
die met hem of yemandtvan fijnönt wegen com-
pofitie ofte uyrkoop aengaet. Ende den Pachter
van defen Impoll niet woonende ter plaetfe daer
den Impoft geheven wort, ende by hem gepacht
is, fal aldaer een Colleétcur ftellen, ofte ten min-
ften drie dagen den Ingefctenen aldaer by open-
bare verkondinge doen waerfchouwen vanden fit-
dach by hem te houden,endë boven dien 's daeghs
voor fijn iitdach 't felve by gekliock ende ornme-
roep te doen verkondigen,
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen te betalen ten Comptoire vanden
Ontfanger
op twee termijnen% d'eene helft S. Jan, ende de
andet helft, Allerheyligen daer aen;
VIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
optcneerftenjanuarij
            ende eyndigen den
laetften December des felven Jaers.
IX.
Op de»6onditien ende Voorwacrden, foo in de
Generale, als in deic particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter ghebleven van defen Impofte
voor den voorfz tijdt,om-
me de fomme van
*
Des t'oirkonden is defen gheteyekent by den
Gheeomrnittcerden van den Heeren Staten ,
opten
ί?5*
urffe in (line Pacht begrepen de goede Luyden
? ndereefetcn, doen waerfchouwen , dat fy
pcerthien dagen na de infinuatié.haer Lan-
5' met veder groote van dien, die fyluyden fe-
j het voorft redres hebben beginnen te beplan-
Jftdebeflacn,ende nochdefen loopendcn Jare
Continuatie fullen houden heilagen , ofte oock
ifvluyden op nieu in defen Jare meynen te be-
smet Warmoes-vruchten ende kruyden als
ren' ehehouden fullen zijn den Pachter vande
Η Je pïaets gcttouwclick aen te brengen, tot lecc-
ί ren bcquamc plaetfen inde Kercken,ende oock
kSlietten te doen verwittigen, eride dat yedcr
L hem daer na fal hebben te reguleren, op pene
te verbeuren fes guldens van clck parceel, die
fwcffwesen ende niet aengebracht fullen hebben,
en behoeve vanden Pachter, de welcke de felve
Koeten paratelijck fal vermogen te doen inne vor-
deren ,
nochtecxemptwefen
defen I m poft niemand tvry
VI.
Den Pachter ofte Collcdeur fal aen handen van
den ComrhiiTaris den behoorlijcken Ecdt doen,
dat hy noch nicmant van fijnent wegen niet an-
ders dan den vollen Impoft of gerechtighey t fal ge-
nieten, ende dat fyluyden noch niemant van ha-
ren t wegen en fal compoferen, oft conniveren in
ceniger manieren, op peyne inde 3 Generale Or-
donnantie begrepen , foo wel jegens den Pachter
ofColIcéteur te executeren, als jegens den genen
1, Amfmtie vanden Jare 16^4.
ν iOtdmnamie vanden Jare 165 3./êy/.· uytgefondert de Landen die nadenOugft.cIcc. welcke Landen
van defen Impoft vry fullen zij n, 't zy de Landen daer toe, Bic, als inden Text. .
). ivmfx Ordonnantie vanden Jare 1653 J'eyt: op peyne inden vijfthienften Articule vandc Generale Ordon-
umie, cjgif.
Dtfen Impoft is inden lare 16^3 eerfigeheven, ende tfedertjaerlijcx verpacht.
u Placaten ende Ordonnantien .vanden 22 "December 1598» 18 dito
ι·)99, i8ditoi6o%, 18^/01604, GMaert i6ix, 8^/01616, 7dito 1617, xodito i6xo.
Hditoi6x}, lydito 16x4, 17Julij i6]i, \ηdito 165*5, 17dito 1643, 1Vaer °P binnen den
Landen van Hollant ende Wefï-Vrieflant, geheven is den vecrtighflen penningh, van alle onroerende
goederen aldaer ghelegen ,foo Leen als Eygen
, die in den Jare
           verkocht oft ver mangeltfullen
worden: Infgelijcx van alle Kuftingh brieven, Los ende Lijf-renten, die van nieuws verkocht oftge-
conflitucmfullen worden'. Mitfgaders den tmntighflén penningh van alle onroerende goederen, die
yemant ah inteflato, hy difpofitie Tefiamentaire, Fidei Cómmijfaire, Codicillaire, Legaet ofte Gift e, uyt
faecke des doots fullen aen komen vande zyde, ofte van vreemde Luyden, inden voorfz Jare,
E Ridderfchap.Edelen ende Steden van
' Hollant ende Weft-Vrieflant, Reprefen-
rJ terende den Staten vanden felven Lan-
Ificnnf u ' ^en den geenendie defen fullen
AlfooW enlcien· DOEN TE WETEN,
Npi IW t0t verfeeckci:inge ende befcherminge
RHcmec /Cenfamenclijek tot betalinge van des
Laiicn dne 5fndts Rcnten, ende andere noodigc
Itontinnp ckenbevonden hebben als noch te
ibutie a|Cn VCrfcheyden Middelen van Contri-
Fni'J 0nACr an<*eren mede den opheve van
knde Coll         Cnde vcertiehftcn penningh, foo
- "aterale Succeflien als verkoopingen,
vermangelingen ende befwaernifien van alle on-
roerende goederen.
SOO IS Τ, dat Wy 3 oock naer verfchcyden
gehouden delibcratien, communicatien, ende gc-
daen rapporten aen de Vroetfchappen- vande Ste-
den , eyndelicktot dienfte der Landen ,*j hy con-
tinuatie
gheordonneert hebben, clide ordonneren
by defen.dat van nu voortaan, ingaende den 4 eer-
ften Augufli des kopende Jaers
          vande verkoo-
pinge ende vermangeliogc van alle onroerende
goederen, 5 d'Erfpachten 6 ende Thiendcn, 5 onder
de onroerende goederen begrepen
, 7 fo Leenen als andere,
6. Η                          inde
-ocr page 1023-
1954-          Placatetu ν 3. Boeck. 9. Tit. 3. Deel.
laire, Legaet ofce Gifte, uyt faecke des doots f
Ie η aen komen vande zyde, ofc van vreemde 1
den, 15 daer onder mede begrepen de goederen </
Confiitutie Fideicommifjaire ( al waren de /<αΓ ^
van Ouders door Broeder of Sufter, op eenen 7**
Broeder of Sufter., of nae de doot van andere coL·^
Vrienden ge-erft)
betaelt fal werden by den e J'*'
die de felve erven ofte ghenieten,fal voor jjy,!ηΠ
ten profijte vanden Lande.den ^twintighfcnït
ningh vande waerde van dien, fulex als diebyd
Gerechte vande Plactfe daer onder die grielen
zijn, op haren eedt oprechtclick fullen werden
taxeert, fonder dat daer van eenige defalcatie of
verminderingc gedaen fal worden, als alleenlijk
vande renten 17 ende onbetaelde Kuftingën, daer
fpecialick voor den voorfz Gerechten gchypothe'
queert: 18 mits de vertichtinge daer vanghtké
zijnde, te laten doen binnen fes Maenden
, ende én L
poft van den twtntichftenpenningh te betalen
,<«>«*.»
van hondert guldens, boven de peyne van 't Placact
UIL
Behoudelick,dat Man ende Wijf, K.int ofte Kb
deren hebbende, malkanderen by Lijf tochceoft
anderfints, van hare goederen fullen mogen voot.
deel maecken, fonder inden voorfz Impolt ^
den te zijn.
V.
Ende indien Vader ofc Moeder by Teftamentt,
ofte ander difpofitie van den overleden Man ofte
Wijf, zijn gemaeckt Boelhouder ofte Boelnouiïcr,
met laft omme alle de goederen te blyvenWit-
ten , de kinderen mondich te maecken,endcnaei
hare mondige dagen, de felve eenige goederen te
laten volgen: 19 Fan welckegoederenofteonarka, I
de lartghft-levende vande Ouders, vertichtinge dttuê j
e enige onroerende goederen, of die daer vooren vtrlinh
dejullen de felve van defen lmpofl vry we/cn
,gtó)ii
mede by aldien eenige der felver kinderen komente
fterven, alvooren iylieden den eygendom endt
pofTclïic vande goederen hun aenge-erft, fulta
inde Landen van Hollandt endc Weft-Vrieflandt
gelegen: 8 mitkaders van alle Schepen kenniffen-, ende
tienerak Verbanden ofHypotheecquen
, die recht vanfpe-
ciael hebben, ende dat van alfulcke penningen
, alsfyby
preferentie tegen andere Crediteuren uyt 'krachte van
dienfullen komen teghenieten, vande verkoopinge van
onroerende goederen daer inne verbonden.
Infgelijcks
van alle Los ende Lijf-renten, die van nieuws ghe-
conftitueert fullen worden, uytgefondert die gene
die by den Heeren Staten van Hollant ende Wcft-
Vrieflant, ofte den Steden der felver Landen, ful-
len worden verkocht, ende van alle verkoopinge
ofte vermangel in ge van Los ende Lijf-rente-brie-
ven , inde Landen van Hollant ende Wei!- Vrief-
lant hier voortijts verleden ,e#lememaels te ver-
lijden, die buyten conftreinte van executie fullen
worden ghealieneert, betaelt fal worden den vcer-
tichften penningh vande koop ofte waerde van
dien, d'ccne helft tot lafte vanden Koopcr, ende
de wederhelft tot lafte vanden verkooper, yfiome-
nichmael die fullen werden vermangelt ofte verkocht .·
Midts dat de Kuftingën ofte Jaer-perirhngen tot.
gereet gelteerft fullen werden gereduceert, ende
dat de Renten die in 'tverkoopen op de verkochte
goederen fullen werden ghehouden , 10 't zy dat die
van outs daer opgeflaen hebben
, of van nieuws geconfti-
tueert fullen worden
, gereeckent fullen worden , als
een ghedeelte vanden prijs, endc dat daer van den
veertighilen penningh mede fal worden betaelt,
fonder dat vande conflitutie 11 oft verkoopinge
van dien , yet vorder fat geeyfcht worden. ïz Ge-
itjek mede den veertighften penningh fal werden betaelt,
van alle vafte goederen
, vergeven onder den levenden,
ende vande laften van outs daer op flaende, ofte ten tyde
vande Donatie daer op ghehouden. Het welck nochtans
geenplaets en fal hebben
, foo wanneer defelve Donatie
bevonden fal werden inde rechte linie te zijn gefchiet.
II.
Dat infgelijcks vande verkoopinge of verman-
gelingc van Kuftingh ofce Jaer-penningh-brie-
ven, rechtelick verleden uyt faeckc vaneenige hebben aen gevaert, ende het recht van dien, of
fchulden,op Landen, Huyfen, Erven, ofte andere de Broeders ende Suftersfal kömen,fullen indefec
onroerende goederen , binnen de voorfz Landen Import 19 mede niet gehouden 2ijn.
ghelegen, verfeeckert, den veertichftcn penningh j
                                 VI.
vande koop ofte waerde van dien, fal worden be-1 Item, dat lbo wanneer yemant de Lijf toet!
taelt, 13 als mede van alle onroerende goederen, vande van eenige onroerende goederen in den voodi
defolate Boelen, die by eenige Curateuren, 't zy by willigh Lande ghelegen, gemaeckt is, endc op een anoa
decreet ofte andere worden verkocht of gelevert. Enée j (den overleden vande zydebeftaende, oft yreenv
wefende) den eygendom, dat in fuicken gnevat-f
de geene die de felve goederen in Lijftochteont·
fanght,den voorfz 16 twintichften penning gehoj
den fal wefen te betalen, behoudelickdat fijne W·
genamen vande Proprietaris voor de overlever^
ge van dien reftitutie vande betaelde penning^
gedaen fal werden.
VI1·          , Λ \Vè
%o Alle de Steden in Hollandt ende W»
Vrieflandt,fullen in 't koopen ende verkoopcn ζ
alle onroerende goederen, gehouden zijn #»
poft vanden veertichften penningh, ίο we)» "
particuliere te betalen: Ende en fullen gen · 1
ven van Verlyen ofte Ceflien.daet af den vco|
ften penningh moet werden betaelt, by £L 1
nen mogen ghefegelt werden, ten zy r>el"1 ,y
ende op den Brief geftelt zy, dat den vreroj,
penningh daer van is voldaen.
                  5er|
aengacndc de verkoopinge die by 13 onwillige exe-
cutie vande Hoven ofte andere Gerechte fal ghe-
fchieden, dat daer van den tachtighften penningh
tot lafte vanden Kooper fal worden betaelt: Endc
indien boven de betalinge vande Crediteurs van
de Geëxecuteerden» eenige penningen tot ftjnen
profijte over fchieten,dat van 't felve overfchot den
tachtighften penningh tot lafte vanden Geëxecu-
teerde betaelt fal worden.
1II.
Hebben mede geordonneert, ende ordonneren
by defen, dat in den voorfz Jarc van
           begin-
nende den voorfz eerften Auguftus , van alle on-
toerende goederen, f4 iErfpachten ende Thienden
tegens den penningh twïntich onder de onroerende goe-
deren begrepen,
in den voorfz Lande van Hollandt
ende Weft-Vrieflandt gelegen, die yemant ab in-
reftato, oft by difpofuie Teftamentaire» Codicil-
-ocr page 1024-
Gemeene Middelen
1957
ke KuftingenofRentenzijn,daer den veertichften
penning eens van fal wefen betaelt: Dan des niet
ghedacn zynde, fullen oock fuleke veranderingo
den veertichften penning moeten betaelt worden.
XI.
26 Ende fullen mede van nu voortaen alle
Tranfporten van Renten, Kuftingen ende Lijf-
rente-bricven, ofte andere van die nature, moeten
werden verleden ende ghetranfporteert inde Pro-
vincievan Hollandtende Weft-Vrieflant, op pey-
ne van invaliditeyt.
XII.
Van alle welcke Opdrachten, Ceftien ende
Tranfporten > Wy gelaft ende gheordonneert heb-
ben, laftcn ende ordon neren by defen, 27 den voorfz
Regifler-meeflers, LeenHeeren, ofte hare Stede-houders,
ende
den Secretarifcn inden Steden cnde Dorpen,
al omme goet ende pertinent Regifter te houden,
cnde over geen 28 Verlyen, Tranfporten, Ccilien,·
%%Hypothecatien, ofte Kcrck-gebodcn te ftaen,of te
Boeck te ftcllen, 't en zy alvooren hen blijcke by
biljet vanden Colledeur, dat den voorfz Impoft is
betaelt; op de verbeurte van heure Ofïicien, ende
arbitrale correöie. 29 Ende tot weeringe van frau-
den
, fullen de Sectetarifen ghehouden wefen voor het
tranfpört of Hypothecatie ,de Brieven in een Regifier oft
ProthocoUe teregiflreren,om in 't doen van het Tranfpört
ofte Verbin tenije, by den Officier ende twee vande Ge-
rechte in 't voorfz Regifier oft Prothocol onder geteyekent
te worden:
30 Ende fullen de Brieven by Schout
cnde Schepenen daer fulcks gebruyckelick is,oft
by den Schepenen alleen nae 't gebruyek dat daer
afinden Steden ende Dorpen wert onderhouden,
29' binnen veertien dagengefegelt ende uytgegeven moe-
ten worden. Voor welcke onderteeckeninge inden Regi-
fier ofte ProthocoUe, mitfgaders vande Brieven, den Offi-
cier ende elck vande Gerechten voorfz ,ghenieten fullen
driefluyvers, boven haer gewoonlick recht.
XIII.
Verklarende boven de voorfz peyncn cnde ver-
beurde Impoften, de voorfz verkoopinge cnde vcr-
mangelinge niet aen gebracht, nochte den Impoft
daer van betaeldt, 31 ofte de voorfz enregiflratie ende
onderteyekeninge inden Regifier oft ProthocoUe, mitfga-
ders vande Brieven ly den Officier, ende twee van den
Gerechte, ofte anders twee Schepenen
als vooren , nul,
krachteloos ende van onwaerden , fulcks dat daer
op by nicmant Recht ghedaen en fal mogen wor-
den, 31 oft de felve Brieven voor valide mogen werden
qehouden.
XIIII.
Ende als den oprechten prijs vande verkochte
ofte vermangelde goederen niet gheweten en kan
worden uyt de handclinge; Hebben Wy ghelaft
cnde gcotdonneert, laften ende ordonneren by de-
fen den Officiers vande plaetfe daer onder de felve
goederen ghelegen zijn, met 32 twee uytten Ge-
rechte, ende Sccretarifen,fulckc goederen oprech-
telick op haren gedaen eedt te taseren.ommc daer
nae den voorfz veertichften penningh betaeldt te
worden. 3 3 Ende of't ghebeurde dat eenige roe-
rende goederen, ncfFcns onroerende goederen ver-
kocht werden,foo fullen de Verkooper cnde Koo-
pcr ghehouden zijn den oprechten prijs van den
koop aen te geven, met Inventaris vande roeren-
de goederen, omme de felve roerende goederen te
\9ß6
VIII.
ò ndec dat ycmandt van den voorfz lm poft fal
Jen exempt, als alleenlijekde Godts-huyfen,
n£ de Armen vande Aelmiflên levende.
I !X.
tnde ommc te voor komen alle frauden die te-
„,onfe goede meeninge, in 't oprcchtelijck be-
Sm vande voorfz Impofitic foude mogen vvor-
? gcpleecht: hebben wy gcordonneert, ende or-
Lncren by defen, dat binnen fes Weccken na de
mkoopinge ofvcrmangelingc van eenige onroe-
rrnde goederen, 't zy Leenen ofte Eygen. Item ,
~,nLos Lijf-renten ofce Kuftingh-bneven,die Op-
atachten,Tranfporten,GelTien ende hy pothecatien
dn ielver, ofte ten minftcn de Kerck-gheboden,
iJaertoeineenige Quartieren noodich, voor den
Gctechte vander plaetfe, daer onder de felve goe-
deren verkocht, vcrmangelc, ofte ter Hypoteccque
cc Hellen belooft, ghelegen zijn, van wegen den
Koopcrü^Verkooper, fullen moeten werden
ffcdacn ofte verfocht naden ghebrüycke van den
ielvcGerechte,ende alvooren aen onfe Colledeur,
sidaerden voorfz Impoft betaelt: xxmet dien ver-
late nochtans , dat alle Huyfenofte andere onroerende
gieren, die in den Winter verfocht berden, ende by de
ieofers Mes dm aen eer â werden aenvaert,fullen mo-
un volflaen, aen ghebr acht zynde als boven, mits d'op-
fachten doende tegen Mey nae de ghewoonie
, in Over-
hiaten ofieCeffie van Huyfeft gebruyckelick.
23 Ende
mm de gene die eenige mande felve goederen hopende,
mun onbekende Name, gehouden zijn binnen den rijdt
mn Ane dagen den Name bekent te maecken, offelfs voor
Ketfer hem ie doen teyekenen, oock aen geen anderen mo-
oi over doen, alwaer't voor den [elven prijs, daer voor
ïhveaochtfinder den veertighflenpenningh noch een·
ml te betalen, alles
op pene inde Generale Ordon-
nantie vande gemecne Middelen, jegens den Con-
tnventeurs der felver begrepen: Ende dat boven
oefen den Koopcr ende Verkooper elcx fullen ver-
beuren de fomme van twee hondertguldens,een
erdendeel voorden Officier, een derdendeel voor
en Armen vande Plaetfe daer fulcks valt, ende
en derdendeel vqpr den Aenbrenger, mitfgaders
abbelcn Impoft voor de gemeene faecke.
Hebben voorrs gcordonneert, ende ordon neren
ù ê:dat al,c Los cnde L'Jf renten'oock Ku~
Jp brieven, die binnen den voorfz Jarc in den
«omoemden Landen fullen worden verkocht of
^ngclt,binnen ghelijcken tijdt na de verkoo-
h veriT>angclinge gerechtelickinde voorfe
Ãç,14 v°or den Regifier-meeflers ende leenman-
:'<':
4 Graefe!V^heyt,fooveeldc Graefelijckhejts
teit^P>aet: 1"keliJckV0()r de Leen-Heeren ofte
'enen ^' e^e ^n-mattnen vande Vaffalen, haer
léStS^T^' °-te voorcien Gerechte van ee-
risjijj' f DorP' metkennifTe vaneen Secrc-
ee-
5 ^nigcKuftiDgen ofte Renten,ftaendc op
d|JP™ecquc, alleenlijck fullen verandert
Mi' Kui*ingen in Renten, ofte de Renten
!«eecn^en' *°nc*er mcde te veranderen de Hy-
*i«e, ofte de felve te vermeerderen oft te
^inieten' m'dtS daergcen veranderinge van
o
fiJw ßé·í?^'^âç gcenen veertichften pen-
Miuidichzijn; Wclverftaende, datcet fulc-
laten
6. Ç ij                    ·-—
-ocr page 1025-
Placateo-i. ^.Boeck. 9-Tit, 3. Deel.
1958
%
laten taxeren , ten eynde den prijs van dien vande
onroerende goederen mach af getrocken werden,
endealföo den juyften prijs vanden veertichften
penningh vande onroerende goederen mach wer-
den betaclr.
XV.
Hebben voorts geordonncert ende ordonneren
bv defen, dat alle de gcenedie eenige onroerende
goederen, foo Lcenen als Eygen, inden Lande van
Hollandt ende Weft-Vricflandt gelegen, in den
Jate
            ab inteftato, by difpofitic, Teftamen-
taire, Fidei-commiflaire, Codicillaire, Legaetofte
Gifte, uyt faceke des doodts vande zyde, oft van
vreemde Luyden fullen aen komen, ghehouden
fal wefen binnen drie Weecken, nae dat de Erffc-
niite, ofte het recht hun is vervallen, de felve ghe-
erfde ende verkregen goederen , ofte de aclie van
dien, pertinentelijck met goede belenden ende
grootc , aen te brengen inde Secretarie der Stede
ofte Plaetfe,daer het Sterf-huys gevallen is, of daer
den geencn vande welcke de voorfz goederen ge-
komen zijn,fijn lefte woonplaetfe gehouden heeft,
fondcr dat de voorfz goederen aen gevaert fullen
mogen worden , ten zy al vooren blijckc by biljet
vande betalinge vanden voorfz twintichften pen-
ningh , op de peyne begrepen inde voorfz Gene-
rale Ordonnantie, ende boven dien twee hondert
ponden van xl. grooten 't pont, ende dubbelen
Impoil te verbeuren.
XVI.
34 Ende fullen de Secrctarifen fo vande Steden,
Leen-mannen ende andere Collcgien, alsoock
vande Dorpen ende Gehuchten ten Platten Lan-
de, geen Opdrachten, Kuftingen, Renten ofte an-
dere Brieven mogen maken ofte minuteren , voor
dat dacr van den veertichften ofte tachtichften
penningh refpe&ive betaelt zy.
XVII.
35 De Secrctarifen fullen ghehouden zijn goet
ende pertinent Rcgiftct te houden,ende 't felve tot
allen tyden den Collecleur ende Officier te exhi-
beren, ende extract daer van te vcrlcenen, op pey-
ne van privatie van haer OiTicien, ende arbitrale
eorrcclicn.
XVIII.
Hebben voorts totte collecte ende ontfang van
de voorfz Impoften by provifie ghccommittcett,
e-nde committeren by defen d'Ontfangers vande
gemeene Middelen in clcken quartiere ,foo verre
een yegclijcks ontfangh is ftreckende.
X IX.
Ende tot particuliere Colle&e , in clcke Stadt
den Secretaris aldaer, ende dacr meer als een Se-
cretaris is, fulcken als by den Burgemeefteren fal
worden verkooren, ende binnen elcken Dorpen in
haren bedryve, den Secretaris aldaer, 36 die gehou-
den [uilen zijn voor beuren ontfangh te jlelkn[uffifante
tautïc, tot genoegen van Burgemeefteren endc Gerechten
refpedive.
37 Eïöde dat alle de Secretarifen in 't
Zuyt-quartiër, van nieuws aen in heur Ampt ko-
mende, dacr in nieten fullen mogen treden 1
cautie te ftellen voor den twintichften ende
ticbflen penningh :, Ende dat voorts alle Se ^
rifen gehouden fullen zijn alle Jaren hunne °^
te vernieuwen. Maerdat, noopende 't^rVj?1
quartier, dien aengaende de faecken fullen w α
gelaten op de ordre by de Heeren GecorrjmS?
de Raden daer gcftelt.
                             tte'
X X.
38 De Weeskamers fullen blyven beWu,
het recht van vrydom van defen lm poft , 8ji *
van penningen terWees-kamerevertichti'cht^
de ten behoeve van Wees-kinderen uyt ghefe
Wees-kamers recht. Maer en fal de lèlve vtyd»
niet mogen werden foo verre getogen, dat lui-'»
Wees-renten van 't eenc kintop een ander fal,
konnen worden ghetranfporteert, fondet 'tteè
van defen Impoil te betalen,
XXI.
38 Gelijck mede 't felve recht ofte Impoilüj
moeten werden betaeldt van onderwijfingejfe
ovcrftellinge van Kuftingen of Renten uytdea
prijs van verkoopinge van onroerende .gocdetct,
die over geweien Zijn,ofte over gefteit fullen w*
den aen ycmant anders als aen den Vcrkooptrit;.
ve, 't zy Crediteur ofte andere
XXII.
Ende fullen de Secrctarifen alle Macntacndet
voorfz Ontfangers, pertinente ftaet van'tgeneia
haren bedryve ghevallen is, pcrtinentdiciinghc·
fchrifte,ende by hun geteyekent, over leveren,
XX III.
Ende de voorfz Ontfangers fullen alle tra
Maenden aen onfe Gecommitteerde Radenova
fcynden pertinente ftaet vanden Ontfang vaneen
gcheelen Quartiprcn, ghejuftificeert by de vooé
particuliere Staten vande Sccretariflender voce
Steden ende Dorpen.
X X IIII.
Alle welcke Poinden wy belaften allen ende»
nenycgelijck, die de felve, of eenich PoinÖ«
dien fal mogen aengaen, naer te komen, ende κ
achtervolgen, op de peyne voorfz.
XXV.
Endc ten eynde niemandt daer van onwet»
fchap en pretendere , Ontbieden endc bev«»
wy, dat het inhouden van defen ghepublicceti'i
worden,alomme binnen den StedencndePlafp
der voorfz Landen, dacr men gewoonlick ispu; "
catie te doen. Laftcnde ende ordonnerende w
Officieren, Rechteren ende Jufticicren der m
Landen, defeonfe Ordonnantie endc beveWJ
achtervolgen, ende doen achtervolgen, Pa-
rende ende doende procederen regens den υ,
treders van dien, fondcr gratie, faveur of te
latie,
opg
Gegeven inden Hagc, onderons^teg
druckt den vijfthienden July ^"J'rL-
dert vijf en vijfcich. Onder ftondc gelchj.
Ter Ordonnantie vande Staten. Ondertee»
HerU' van Beaumont,
1 Cf
Anno i6ix.dusgheflelt. Het PlacaetvandenJare 1^98. begint 1 De Riddcrfchap, Edelen cn%en
van Hollant endc Weft Vrieflant, Reprefènterende de Staten
vanden felvcn Landen:/v»-
gcencn die defen fullen ften of hooren lefcn, D O E Ν TE W E Τ E Ν: dat VV V »» ^ ^
hoe klaerder ende onwedcrfprecckelijckcr bevindende, de Spangiacrrs endc hare Adh^anicniji;:
alleen volharden in haer voornemen, omme alle de Vereenichdc Nederlanden, ende
-ocr page 1026-
Gemeetie Middelen^ xl.Penningh. 1961
Ë de Eocde Ingefetcnen van Hollandt ende Weit Vrieflandt, hare Tyrannijeque ende
éo
^ Landen en_ g^appve OVerde goederen , Lichamen endeconfeientien te onderwerpen, ende
garbarifene ç end^oe£je ingefetenen inde uyterftc miferieendc ruine te brengen: Maer ©nek;
de fr1VCßßnabuvriae Chur ende Furften Landen, Republijcquen ende Stedenjegens den goeden,
dat fy mdC n , {gjyer, fonder yemandt te verfchooncn, met brant-fchattcn ; plunderen ,rooven,
jngefttenen Vrouwen ende Dochtcrcn, moorden ende branden, alle uytcrfte wrectheyezijn
fchorneren í ^ vermetende niet te fullen op houden v voor ende al eer alles hare Barbarifche
8Cn wende ^ ^^ onderworpen, jegens welcken pernieieux ende Tyrannelick voor nemen,
heerfchappy «hu e ^^ gcnacje nu jang jaren met alle mogelijckc middelen wcderftant ghc-
ffy oo^jT cndc vorder te doen gherefolvecrt zijn* maer acngefien de HecrCn Staten Gencracl
aaen h5T 'jcrlcje Nederlanden, op de Rcrnonftranticn ende Bropofitien van Syne Éxccll.cnde
vande í er - n00dich bevonden hebben, dat boven het Volck van Oorloge in dienfte der Lan-
dden van ^et£jet Ruytcren ende Knechten.ende andere noocdijckhcdervtotwcdtrftant der,
dCn ¾* Lmeene Vyanden, cenfamentlick haer bedrieghlijckc,geweldige cndejjrannicguc Pro-
V0.° „l„ ohenomen werden , ende de middelen van Contributie hier vooren ingewillight,niet
fffTnt nin omme de portie vande vootfr Landen van Hollandt ende Weft Vrieflandt dacc
mnaen vervallen. Die vande Jaren \^rfrV\(k&incluys, beginnen t De Ridderfchap* Edelen
U)TqZaL· vin Hollant ende Wcft-Vricftant, Reprefenterendeden fctatcr^vandenfelven Lapde,
At den geepen dié delen lullen fien ofte hebre* leien, J>0^ Ô E W ݾ pi .VftlCftJ wy
g ð omme de Vereenichde Nederlanden, ende.byfonder oock de Landen cr?de goede Ingcfe-
*Zl van Hollandt ende Wcft-Vriellandt inde uyterfle milcr.c ende ruinen brengen, ende de
S, rifche Tvrannicque heerfchappye der Vyanden t'ondcrwerpen. Ende tfeifde pern.cieus
ende tvrannich voornemen, wy als noch gerefolvcert zijn door öodes hulpd end e ghenadc ë ördet
hv ille vveeen ende middelen weder te ilaen , ende helpen tegenftacn met alfulckcn matht van,
Rnvtercn Knechten ende andere behoeften ter Oorloge, als noodich bevonden'worden t.Qt af-
Wuck ende wcderftant der voorfz gemeene Vyanden,cenfamentlick haer kdriecheUjcke gewei-
d L ende Tvrannicque proccduren. 300 /fe&Ol J\mw 'Ë^ãô y^ ■ -' ·
Aintichrfen pénningn,ix^.i6^. ingevet. ø*>Ñ^^^Ö%^ÓÅ*
' medemaerden veertienden penningh vande Callaterale envreemde,Su£ceffieni Maerindevoigendtrtot
i(n]arcie\bincluysJénaQtt\a\tengeverdert.bochu>ertbev*nM
penningh mede geheven isop de dlienatU van onroerende i^ed^^As^tnOut^ y;>", -.
, Loerdaens oocL// by continuatie,*/)» Anno é599 in gevoeg,àïþ alleJePlataten f den Jam ,6li
wc/w W/«/ *fAr# de morden, dicnite dur Landen, de navolgende: wedeiftant der Vvanden. ende
vindingc van meerder middelen, by continuatie gcconfcnteuc,geaccotdcett,^Wwwirt hebben,
conl'(/meren, accorderen, ende ordonneren hydefen^c.
4. Dw tijdt vanden inianck des lmpofïs moet in alle Vlacaten mutatis geftelt werden.
16. en ç. d' Erfpachten zijn Anno 16171 De Thiendcn Anno 1643: Ende de woorden, foo Lcencn als an-
dcic, /^fl;7(? 1599. ingevoeght.
8. uf woorden onder nitm. 8. acjr» Anno 16 3 i. ly gekomen.
<)aio, Anno i6iï. ende die onder num. 10. Anno 1604 voor Jmpltatieingwoecnr ....
11. Z)i />/</«/«; ^i I ^98 «/ 160L incluysfeggen:fonder dat vande conftitutie ,of ecmgp tcferye, ^ W^
fnitf van dien, $c. s
ç Ampliatie vandenJ'are 163 5·
é j. Amfiaüe vanden]are 163z.
14. Ë/ìï 1617 e/7164 3h gekomen, ah f ui num. ^.env.
H. Amftatie van \G\l.
\i Siet loven fub num.
x.
é-, Öe/i woorden zijn Anno 1599 ingevoeght,
rt. Ampliatievanden)'are 1616.                                    ,               , .. · 1 11 l          . c«J*
1 )■ ^wo 16 31 fy gatomw,; / Ë ƒ/ë/j ww iw/ffc woorden de worgaende Placaten heiben hei woort, Ende.
& Öi/ Ariijckelis inden]are f63x ô/oor Ampliaüe by vjdaen.
»«■ ''TOot ofte, ir Anno Ë 6o% ge/lelt: De voergaende[eggen, Xo^ende ÃßËâ^ßô.
ç· AmpüatievandenJare i6t^                                                                   ,.              / ^
Ç Amphatie vanden] are 1616. ÏíÁÜ» ^«» drie dagen wUhntmaechnp van des Koopers naem ts
Ëìï
1623, ceprefceert: De voorwende [eggen: binnen den fel ven tijde, teweten,jes Weeckem
H^, HetCu^fJub„Um.z^isAÏwoiW endejubnum^.in'tRomeyngedrukt, Anno i^voorAm-
f'iatie in gevoevht.
                                                                                   1 n        ir         3 1
l6· toAn&ielttZnm 163.5 dusgheflelt: Inden Plac at e vanden] ar e iS^.was het felve in defe woorden ghe*
scheert:
Ende fullen mede van nu voo. taen alle Vcrlycn vanTranfporren , Ccilwn van Renten,
Kuftingen, of andere van die natuyre moeten verleden werden, ter plaetfen daer de hypothecc-
quen leggen, ende de Lijf-Rente-brievcn ter plactfe daer de penningen eerft bctaclt zijn gcwcclt,
i, °P Peyne van invaliditeyt van dten.
.
- -,.é,éé, é ^cj. py qevoegni.                                                                         n .                „ , #
Mo. Ampliatie vanden Jare i6ix. Doch dordre fub num. 30. ii^w i6p fiogeMt. Hermrft P.acaet
-^ndeujare leende volgende tot
1631 incluys Jeggen: Eudcfullen de Brieven by den Ofliacr.enoe
-ocr page 1027-
\<)6i           fkcatcn-i» 3-Boeck. 9,Tit. 3. Deel.          x^
twee vande Gerechte vandc Dorpen ofte Gehuchten mede geteyckent, binnen veerthiend
befcgelt,naet gewoonte uytgegcvenmoeten werden.
                                                    öag?n
\\. Anno idix.by gekomen, behaivende woorden, oftmdets twee Schepenen, Anno iG\% in gevoeaht
■i %. Anno
15 99/00 ge/lelt; By het voorgaende werden drie uytten Gerechte gerequireert.
                       þ '
3 3. Anno 1614 voor Ampliatk by gedaen.
34.  Annoé6·}ævoorAmpliatieingevoeght.            > : r ì           ';>;
35.  Dit Artijckel is mede Anno 163 x/oogeftelt. Alle de voorgaende /eggen é Ende fullcn de Secretarifen
de Steden ende Dorpen vande voorfz aenbrenginge, mitfgaders de gedane taxatie, goet ende^
tinent Regifter houden, ende 't felve gehouden wefen allen Officieren en Collcdeursdes
verfocht
zijnde te exhiberen, ende Extraér autentijcqdaer van te verleenen, op pene van privatie
Officicn ende arbitrale corre&ie als vooren.
ï&.en 37. Dewoordenondernum. %6.zijH Anno i6xo. Ende die onder num. 37. Anno 1613 by gekomen
38. Het xx. enxxj,;Artijckélen, zijn Anno i6iz by gevoeght.
ii!l'
/f :>bn
:!». ."/
Statuy teri^ .
,'·.< i
J^;^(jdér Verklaringen Ordonnantien ende Statujten , tot vordem'ên
--v;. í,. l\,>f ,d . vande Impoften vanden veertighflen, dertighften en twintighflen penningh voor/z, in datt ki
■>·■' ^Martij en i8 December 1^99, iBDecember i6oz, 7 September 1608, te September ida.
én ï^ Maert 1614.
E Staten van Hollandt ende Weit Vrief-
landt,, hebben tot vorderniiTe vand'Im-
poften vanden veertichften penningh^
vandei verkoopinge der onroerende goe-
deren , 1 /00 Leenen alsEygeri, Renten ende Kuftin-
gen: mitfgaders vanden i iwintichflen Penningen
vande Coilateralen endc vreemde Succeflien (ten
eyndede,felve oockghetrouwelickendeeenpaer-
lickalomme binnen den voorfz Landen, achter-
volgende den Placate, ende de goede meeninge
ende, Refolutie, geheven;, betaelt, ontfangen, ende
oockdaer af verantwoort mogen wordenden mee-
ften dienfte vande gemeene foecke) als noch ver-
klaert, geordonncert ende geftatueert, verklaren,
ordonneren ende ftatueren oock vorder by defen,
't geene hier naer volcht.
3 'V'
v_j Lfoo volgende 't eerfte Artijckel van den
II Placate , betaclt moet worden den vecr-
^tichilen penningh vanden koop vande
Rente ofte Kuftingh-brieven, is vcrilacn, dat par-
thyen den prijs van den koop fullen moeten ver*
klaren, ende dat dacr van notitie ghehouden fal
worden by den Secretaris, in 't Regifter vande Op-
drachten .
II.
Dat vande Kuftingh ofte Rente-brieven ver-
kocht , endc dacr naer ghenadert zijnde, ende al-
fulcken niet getranfporteert, maer gecafleert wer-
dende, den veertichften penningh fal moeten wer-
den betaelt, ende datde Fraudateursfubjeit zijn-
de de penen van 't Placaer.
III.
Maer van Kuftingh ende Rente-brieven die by
den geenen die dacr van Debiteurs zijn, af geloft
endc af ghekocht werden , en fal men den Yoorfz
Impoft niet fchuldich wefen te betalen,
IIII.
Item, van Rente ofte Kuftingh-brieven die in
filutum
gegeven zijn, federt den voorfz eerften Au-
gufti, ofte in/olutum gegeven fullen worden , fal
mede den voorfz Impoft worden bctaelt.
V,
Op het eerfte Artijckel vanden Placate wort
verftaen, dat van de geheele Koop-pcnningenden
veertichften penningh betaclt zynde, van contti·
tutie vanden Renten ofte Ê uitingen, die voor een
parthye vandc Koop-penningen verleden werden,
niet en fal bctaelt worden.
VI.
Van Schepenen-kenniiiè ofr obligatien,veile.
den met fpeciale hypotheecque vanfeeckerefom-
me van penningen te betalen op dagen, wou ver-
ftaen, dat den Impoft mede fal worden betaelt.
VII.
4 Wort verftaen,dat de Wees-kinderen niet vry
en zijn vanden veertichften penningh in 'tkoopers
ofte tranfporteren van Rente-brieven, Kuftingh·
brieven ofte andere, maer van penningen die uyt
gefet werden van wegen Wees-kinderen, daer l
die goederen ter Wees-kamer vertichtet zijn,endc
de felve toe komende, fullen de felve Wees kin-
deren vry van den veertichften penningh wefen,
endc anders niet.
VIII.
Vande goederen die fonder execatie werden
verkocht door een Curateur vancenigen delk*
ten Boel, fal mede den veertichften penningh be-
taelt worden.
IX·                              j La
De Godts-huyfcn, ende de Armen vandeaö·
moefen levende,fullen genieten vrydomvanha
helft, ende partyen met fulcke handelende, lullen
betalen hacrluyder helft vanden veertichften pen
ntngh.
Wort verftaen, om alle frauden te verhoeden,
geen Brieven als pant mettcr minnen ïçïó
hant oft voor Notaris en fullen mogen ww*»L
manden ter handen gheftelt, ende dat tie»
den Placate is verboden.
XI                           -ËË
Vande Los, Lijf-renten'ofte ^fff^L·
alrcede getranfporteert zijnde, ende dac: ^
thyen komen te cauerenhaer Accoort, ^
-ocr page 1028-
. Gemeene Middetó
1 X* mede den Impoft Tal worden betaelt* ,
rvCTftaen, binnen fes Weecken na verkor
VV0J ç eeSonroerende goederen, 5 ƒ. te»
ÊçÔ koon moet worden bekent gemaed
¥ÖiëgedaPen, vanden rijdt dat de betael-
1^6$
omme hun te bevryden, over nemende Van de
Crediteurs Aiïïoriem ceffam,jegens den principalen
Debiteur, fijne Erven ofte Mede-Borgen, en fullen
inden voorfz Impoft niet gehouden zijn: 8 Wel-
verfiaende, indien yemant aen fijn, Crediteur ie/ooft re*
flitutie vanfchult ofte renten, [onder hypotheque aen fij-
nen Crediteur te fielten
, maer daer voor en fielt Borgen,
ende denfehen principalen Debiteur tot Garant, ofte in-
demniteit van fijn Borge, hypotheecque fielt, foo fal den
veertignfien penningh daer af mede moeten werden
betaelt
. >y/ í,,çÀ : , j' ,■,'·. ;
.·.««·. xx: ,·■:·
Onder d'onroerende goederen,daer van by Suc-
ceffie den Impoft betaelt moet worden, en zijn de
Renten ofte Kuftingh-brieven niet begrepen.
: xxi
Van onroerende goederen, die naer't overlyden
van yemant gemaeckt zijn, te moeten komen op
eenige Godts-huyfen,fal den Impoft betaelt moe-
ten worden.
                                    .: l           ;
XX IL ·
De Secretarifen fullen hen reguleren, volgende
d'Inftrudie op de reduélien gemaeckt, of alfulcke
andere als de Secretarifen als noch worden over
gefondeni ôË-- ' -
•ð..;.· ,·'.-: XXIII.
Tot het aehbrengen vande onroerende goede-
ren die yemant by Suceeiïic aen komen, wort ver-
gunt den tijdt van drie Maenden.
;»,/■»:'          XXÏIII. .
Inde Steden ende Dorpen.fullen de Graf-maec-
kcrenalleWeeckcn aen brengen aen den Secre-
taris , alle de Perfoonen die binnen haren bedryve
in die Wcecke geftorven oft begraven zijn, op een
boete van drie ponden te verbeuren, voor elcke
reyfe niet aen gebracht.
9. XXV.
d'Erf-chijnfcn, Erf-pachten ende gemortificeer*
de Renten, op onroerende goederen ftaende, wor*
dende in 't verkoopen gehouden tot lafte van den
Kooper, fullen worden geteeckent, ende begroot
jegens den penningh twintich.
XXVI.
Alle Notarifen wert verboden ende gheinterdi-
ceert by defen, te ftacn over eenige ftipulatien van
Tranfporren ende Hypothecatien van onroerende
goederen, foo Lecnen als Eygen, Kufting of Rente-
bricven,op peyne van nullité, ende voorde eerfte
reyfe van vijfeïch ponden, ende voor' de tweede
reyfe privatie van hun Officie , 't welck al omme
fal verkondicht worden by de Magiftraten, op dat
de Notarifen daer af gheen ignorantie en preten-
deren.
XXVII.
Eenige onroerende goederen , daer inne ver-
fcheyden Eygenaers zijn, in 't openbaér gheveylt
ende gemijnt zijnde by yemant die daer inneee-
nich ghedeelte heeft, fal den Kooper mogen vol-
ftaen,betalende den veertiehften penningh,naer
advenant vande gedeelte by hen geköcht.den Ver-
kooper toe behoort hebbende.
XXVIII.
Vande onroerende goederen , die in Erf-pacht
fullen worden gehouden ende verkocht, fal mede
gelijck van andere den Impoft voornoemt betaelt
moeten worden.
Een
XIII.
M< een Rente-brief ofte Kuftinge voor date van
erften Januarij 6/efihien-hondert vtfen-tmn-
Ëßç
h fimulatclickopyemanden ghetranfporteert
' ,de daer nae wederom getranfporreertwert op
5;' Jencn die de Rente-brief inder wacrhcyt toe
JomUl mede daer af den voorfz Impoft moeten
ff0rdènbetaelt. ^j^
Een Perfoon geinftitueert zytïde univcrfcel Erf-
mm, onder conditie te moeten uyt reyeken
Tcrfcheyden Legaten , die betaelt moeten wor-
den een partyeaen gek, een partye aen Lant,ende
cen partyeaen Rente-brieven, ende d'ErffènifTe
acnehevaerthebbende langh voorden cerften Ja-
„Jyjfeflhien honieri, ende daer naer tot voldoe-
ninge van de voorfz Lcgaten,tranfporterende Lan-
den ofte Rcnte-brieven, verftaen de Staten dat
daer af den veertiehften penningh niet betaeldt en
dl worden.
XV.
Twee Huyfen ende Erven tegens den anderen
TCtmangelt wordende, of Huys tegen Lant, Erven
tewt» een Huys, ende diergelijcke, ende op het
ecneoftc andere eenige penningen voor debeter-
febap toe ghegc ve ç werdende, fal vande waerde
nnbeyde de vcrmangelde goederen, den veertig-
den penningh betaelt moeten worden.
XVI.
Eenige onroerende goederen, Renten ofte Ku-
ftmgh-brieven verkocht, ende aen een ander voor
Wcttelijck Tranfport, of oock daer naer over ghe-
latcn zijnde een ofte meer malen, fal foo menich-
mael de goederen verkocht ofte over gelaten wer-
den, mede daer af den Impoft betaeldt moeten
werden.
XVII.
Wett verftaen, dat ib menichmael de koop aen
Pgaen wort van. eenige Huyfen , Erven, Renten
«Kuitingh-brieven»niet tegenftaende den Koo-
fö fijn bciact voor eenigen tijdt behoudt, om den
**paf te mogen gaen.op feeckere peync, of fon-
* peyne, den Impoft fal worden betaelt als de
«opien gegacn wort, maer anders niet.
n                  XVIII.
2 vccrtichften penningh fal mede betaeldt
bedern Wort^cn»van 'r gecne ten rantcocne wort
fen len,maer niet van 'r gelagh, Treck-pennin-
^•«««nigcGodts-pcnningen.
„fj? vcrftacn,datde fchulden die by VonmY
e
of
i"ondMinnantie °P Jarcn Eheftclt worden, met o)
«ander, tt"'ende met Borgen» vry fullen wefen
^oorpVeCrtlchften Penningh, maer van gefteldc
4den 5qUe,gencrael ofte particulier,fal betaelt
*· tenT Ieeriichften Penningh, tot laftc van
Wen*
         . atterminatie gheniet, maer van
ä '^eentgegehypothequeerde fchulden,
-ocr page 1029-
Placaten. s.Boeck. -9.Tit.v3.Deel.
1966
!W?
                      XXIX.
Een Stcrf-huys gevallen zijnde,daet inne ecni*
ge onroerende goederen zijn ,dic by generale uy't>
koop blyven aenden langhft-levendc * ie daer van
fal mede den voornoemden lrnpoflhetaek worden.van 't
geene gekocht oft vande Erfgenaem overgenomen wïert:
Weiverflaende dat van uytkoopen, die de Ouders met hare
eygert'kinderen maecken, van nu voorts-aen geenen lm-
pojl en fal werden betaelt,
Λ Λ Λ.
Wort vcrilaen , dat 't geene hier vooren in het
11 negende, thiendeende tweeen-twintkhfie Artijc-
' kei, by interpretatie vanden Placate is verklaett en-
dc gheordonneert, fal ingaen den vierden Martij
1599. ende alle de andere vanden eerften Januarij
i%feflhien-hondert /Aiewjals kjaer ghenoechby den
Placate geilatueert; 13 Maer't geene vande uytho-
pen van ey gen kinderen in 't negen-en-twintichfle Arti-
cuk wen ghefeyt
, fal ingangn hellen vanden eerflen
Aprilis
16x3.
14 XXXI.
Wort by defen geordonneert, dat geen Schepe-
nen of Gerechten eenige Brieven van Opdrachten,
Ceiïicn ofte Tranfporten, fullen mogen zegelen
ofte teyekenen, ten zy haerblijcke dat den Impoft
is betaelt,op pcyne van xxv. ponden van veertich
grooten t'elcken reyfe by elcke Schout, Schepe-
nen of Gefwoorens te verbeuren.
XXXII.
Als Huyfcn ofte andere onroerende Goederen,
Renten ofte Kuftingh-brieven verkocht ende op
gedragen, oock eenige payen daer op betaelt zijn,
endede Crediteur ofte eerfte Eygenaerin betalin-
ge van fijn refterende Kuftingh-penningen weder-
om qvcr neemt, de verkochte Huyiên oft andere
onroerende goederen, Renten ofte Kuftingh-brie-
vcn, latendecaflereη fync Kuftingh-brieven.ende
royeren het Tranfport daer af ghedaen, fal mede
den Impoit moeten worden betaelt,
XXXIII.
15 Den Secretaris vande Plaetfe daer een Sterf-
huys is ghevallcn, daer af eenige goederen binnen
een ander Jurifdicue zijn ghelegen , fal over fchrij-
ven aen den Secretaris vande Plaetfen daer de goe-
deren ghelegen zijn, dat hy by den Schout ende
twee vanden Gerechte, de felve fal laten taxeren
op haren eedt, 'twelck den voorfz Secretaris,
Schout ende Gerechten, ghehoudenfullen wefen
te doen 4 ende den Secretaris vande plaetfe daer
hetSterf-huys gevallen is,binnen veerthien dagen
de taxatie over feynde. Ende fullen de Schout,
Gerechte ende Secretaris, voor de taxatie genieten
van elck parceel verfcheyden leggende twee-en-
dertich ftuy vers, teweten,dcn Schout twaelfftuy-
vers, elcke Gcfwooren ofte Gerechte fes ftuy vers,
ende den Secretaris acht ftuy vers, daer vooren hy
de ghedaen taxatie fal regiftreren, ende een A&e
over feynden als vooren.
XX XIIII.
? 16 Ende foo verre binnen den voorfz tijdt van
veerthien dagen nae de infinuatie, de taxatie niet
en foude ghedaen worden, by den felven Schout,
twee vanden Gerechte ende Secretaris, of binnen
acht dagen daer naer, fullen elcks verbeuren thien
ponden van veertich grooten 't pont, ende niet te
min de felve taxatie noch doen binnen acht dagen
daer na, fondcr yet voot de felve taxatie te tn
genieten,endc by gebrcecke van dien ful|CnTa
fchickt worden , omme de voorfz taxatie tedÊ
ende de voorfz boeten te doen innen ende e
teren , t'appliccren als vooren.
XXXV.
17 De Secretarifen binnen den Steden ende
platten Lande, fullen voor haerluydcr ontfa^'
endc verantwoordinge vanden twintichften e^''
veertichften penningh refpeaive , ghenietc8<U
veertienden penningh van den felven henhwS
ontfangh, die d'Ontfangcrs henluyden ful' if
volgen,
                                                    a
XXXVI.
18 Indien ycmandt in Brieven voor Schepenen
ofte Wetten gepaffeert,boven fijne cygenLfa.
ren, verbindt fijne toekomende ErfleniiTe van fijne'
Ouders ofte anderen, d'felve poogende van nu af
daer vooren te effectueren, en fullen by die vandea
Wette fulcke Brieven niet mogen werden vetle.
den, ten zy (onvermindert de difpute vanvalidi-
teyt ofte invaliditcyt van 't felve Cóntrafydaccjf
al vooren den veertichften penningh betaelt wet·
de vande fchult - penningen in den felven Brief
begrepen.
XXXVII.
19 Indien Man endc Wijf te famen levende,in
heuren Boel hebben roetende ende onroerende
goederen: als by exempel,fcs duyfent gulden aen
onroerende goederen, ende andere fts duyfent
gulden aen roerende goederen, endc een vanbey-
den ftervende, de langhft-levcnde maeckt Eifgc-
namsn van alle de goederen, midts den Legaten
ofte andere makinge uyt reyekende vierduyfcot
gulden, fo wertverftaen dat den twin|ichften pen-
ningh vande Succeffien van ter zyden, betaelt fc!
moeten werden by den Erfgenamen, die de onroe-
rende goederen erft, macr voor foo veel de Lega-
ten ofte maeckingen execderendewaerdeun:
recht, dat den overleden inde roerende goedcres
ghehadt heeft, dat naer rate van dien aen de Lega-
tarifen, ofteopWicn de maeckingen komen ,ce
felve twintichften penningh fal mogen werden f
kort ofte gerepeteert.
Ordonneren endc bevelen daer omme de Sta-
ten voornoemt, allen ende eenen yegcÜjckctiö*
defen aengaen mach,hen nae 't inhouden van«·
fente reguleren, op peyne by den voornoem*·
Placate. ende in defen geilatueert. Gedaen tnö»
Hage den 15 Julij 1655. Ter Ordonnantiew
de Staten. Heil1· van Bcaumont.
WaerfcbowMge
E Staten van HollandtendeWeft-yné
Wiris.m
landt, DOEN TE
l den geenen die defen fullen ^<**ΖΛ
*
ren Iden, Saluyt. Dat wy tot eng^j
vande fware laften daer mede den btaei
wert, naer rijpe deliberatie hebben goct g J
ende gheftatueert, dat van nu voorts aen ^
poft vanden twintichften penningh, o?
ferale SuccciCen gheftelt, niet all*ηϋ*^
roerende goederen, nemaeroocKvan ^
-ocr page 1030-
Gemeene Middelen^, xl. Penningh. 1969
Ijtf
ken mitö deièn wel expreflèlijck, foödanigc Suc-
ceflïen, als boven, oodkten reguarde vande voorfz
nieuw bedijckte ofte geodroycerde Landen , be-
hoorlijck aen te gheven, ende 't voorfz recht daer
van te betalen, op de pene, begrepen inde Ordon-
nantie, voor defen opdén voorfz Impoft gecma-
neerr. Laftcn mede allen Sccretarifen * cnde an-
deren , den welckcn den ontfang cnde bewint van
den voorfz Impoft aen bevolen is, den felven dien
volgende te vorderen, te ontfangen, ende te ver-
antwoorden : Ende den Officieren van Juftitie»
binnen den voorfz onfen Lande, daer op goet re-
guard te nemen , ende tegens de Contraventeurs
van dien, fonder cenige conniventie ofte diflïmu-
latie te procederen, tot executie vande penen inde
voor-geroerde Ordonnantie begrepen . Ende ten
eynde nicmant hier van ignorantie en pretendere,
Ordonneren Wy dat defen alommc fal werden ge-
publiceert ende ghcaingecrr, daer fulcks behoort,
ende te gefchieden ghebruyckelick is. Gedaen in
den Hage den dertïchften Oftobcr fefthien-hon*
dert drie-en-vijftich. Onder ftont, Ter Ordonnan-
tie vande Staten. Herk van Beaumom,
Wacrfchow'wge.
DE Staten van Hollandt cnde Weft Vrief-
landt, Allen den gecnen die defen fullcn
fien ofte hooren lefen ,Saluyt. DOEN
TE W E Τ E Ν, dat Wy tot naerder clucidatie
ende beneficie vanden Impoft vanden veertich-
ften penningh, verftaen.gerefolvcert cnde ghefta-
tueert hebben, verftaen, rcfolveren ende ftatueren
mits defen, dat van nu voorts aen, foo wanneer ee-
nigc vafte goederen, Schepen, Kuftingh-brievcn,
ende alles anders den voorfz veertichften penning
fubjeft zijnde, fullcn werden getranfporteert, ofte
verkocht op termijnen, over den felven veertich-
ften penningh, die daer van volgens de ghe woon-
lijcke ordre ghereet fal werden betaelt ^iiietmeer
rabat jegens den penningh fefthiene, maer alleen-
lijck tegens den penningh twintich fal werden gc-
proffiteert, Ende ten cyndc alle ende een yege-
lijck naer defeonfe goede meyninge ende begeer*
te hem moge reguleren, foo ordonneren Wy dat
dcien fal werden gepublicecrtendegcaffigcert, al-
omme daer fulcks behoort, ende te gefchieden ge-
bruyckelick is. Ghedaen inden Hage den feftcn
November 1653. Ter Ordonnantie vande
Staten,
Herb1' van Beaumont.
. t^óO 't tandt, als op Particulieren, ende an-
V, „VhvDotheecqueerde, oock Bijl-brieven, mitf-
ilobli^atien, tot lafte van 't Landtende pu-
il;1:.„ucComptoiren loopende, fal werden ghehc-
Endedat oock van nu voortaenden voorfz
VCrintichften pehningh, niet alleenlijck over Süc-
töen in collaterW, ofte criFeniflen van ter zyden
komende, maer oock in α fandemi linea, dat \s-,
Soppende linie .fonderonderfchcyt betaelt fal
den Ende op dat het fclve zijn effect forteren
*" 'foo bevelen Wy allen SecrctariiTen, den
bleken de Cöllecle vanden voorfz Impoft is acn
Lolen, den felvcn Impoft dien volgende te vor-
jcen te ontfangen ende verantwoorden. Ende
f L'allen den gecnen die foodanigen erffenüTe
fillenkomen te beuren, de felve binnen den tijdt
ude Ordonnantie over meer-gheroerden Impoft
«ftatueetc, aen te brengen, cnde hen nacr defen
pundluelick te reguleren, alles foo ten aenfien van
dcSecretarilicn , als die de Erffeniffcn fullcn beu-
ren, op de penen inde felve Ordonnantie begre-
pen^ende vorders op arbitrale corre&ie, naer ghele-
eenthcytendeexigentie van faecken. Gedaen in
den Hage den feven en twintichften September
i6«, Onder itondt, Ter Ordonnantie vande Sta-
ten. Herk' van Beaumont.
Waerfcbom'mgë,
g^ E Staten van Hollandt ende Wéft-Vrief-
jlandt, DOEN TE WETEN, Allen
'den geencn die defcrj fullert fienoftehoo-
'ren lefen ,Saluyt. DatWy in nader ach-
ting genomen hebbende den opheff vanden Im-
poit vanden twintichften penningh over de Suc-
ccffien 'm collaterali, ofte erfïcniiTe van bezyden aen
komende, ende in afcendenti ofteopgaende linie,
bövenhetgeenejonghft geordonneertis, byonfe
Waetfchouwinge van den feven en twintichften
det voorlede Maent September, als noch, ende
van nieuws geconfenteert ende gheftatueert heb-
Ko,confentcren ende ftatueren by defen, dat den
vooifcyden twintichften penningh ten aenfien
vanopgemeltc Succcifien, in afcendenti, ende col-
woè linea
, fal werden betaelt, niet alleen van
ouoe, rnacr oock over nicluwc bedijekte Landen,
««er de voorfz erflcnilTe begrepen, onaengefien
«wenieuwe Landen, by cenige onfe letteren
?n 0&oyc, van alle ordinaris laften cnde Impo-
"Ji. mochten wefen geeximeert. Ordonneren
«aebeveclen daer om me allen cnde een ycgcliö-
(
k
-               —----- «..*, m^j ^-^., -~y.* *--.. .»··ƒ · *^~vv*'w~r· * J777'—" —r '----j
''impofl opteCollaterale ende vreemde Succeffien, is indenJare 1598. ende Statuyten van 1 «599. mede maer
«veertichften penningh^ewti?/?.- Doch by Placate vanden J are i6ox is verhooght tot den dertichftcn,
megebleven tot denJ are 1637, als wanneer by Placate vanden achtienden Jtdij geordonneert is ghe worden,
®~uanfoödanigc Succeffien den twintichften penningh/W<? werden betaelt.
^Statuyten vande taren 1599 ende 16ox hebben vier Artijckelen die hier niet en werden gheflelt, beginnende
-1· Eerft dat den voorfz Impoft alomme binnen den voorfz Landen, innegaen fal den eerften
januarijvijfthicn-hondert negen en tncgentich , niet tegenftaende 't Placaet van dien, daer nacr is
^publiceert. Art. z. Dat vande goederen ende Renten, voor date van dien verkocht, den veertich-
l^lP^mngh niet betaelt en fal worden, foo verre vandeverkoopinge is blijckendè by twecghe-
weerdige Getuygen. Art. 3. Maer 't ghecne voorde voorfz publicatie, ende nacr den eerften
L Uar'J jjj verkocht,blijft den Impoft fubjed. Art. 4. Vande goederen diewor den eerften Janua-
den κ 2^n' cnc*e ^aer nacc ^v ^cn gecncn ^'c ^c naeftinge daer van competeert, genacil cnde
Λοορ overghenomen wort, falden Naeftcr ,cndc die den Koop over neemt, de helft vanden
6. I                                   veer-
*
-ocr page 1031-
1970           Placa£ea->. 3. Boeck. 9. Titv 3 * Deel.            ^
vcertichiten penninghbetalen. Het eerfle Artijckel vande Statuyten vanden fevertdenSeptemb
ende volgende tot iGxyincluysJs het vierde vande voorgaende, ende begint %
Eerft dat vande goede'
voor den eerften Januarij 1600, &c. endefoo vervolgens van woordete woorde, als inden vwtfcïffi
Articulevande Statuyten vanden vierden Maert desjaers
1599.
                                          '* $**
4.. Anno 16x4 dusgecoucheert. Het elfde Artijckel vande Placatén vanden lare 1599, ende achtflg vande
1608, ende volgende, was in defer voegengeflelt: Soo wanneer voor de refpectiye Wees kameten
de Steden ofte Dorpen, Obligatien met Hypoteecque werden verleden in plaetfe van Rente.?
ven, met ftipulatie vande felve te moeten loiTen, wort verftaen dat vande verkoopinge vanfuU*
Renten den Impoft behoort betaelt â worden, midts dat vry geit van wegen den Wces-kinde
fal bedongen worden.
ê. Den ÷ ÷ December 15 99 ly gekomen, alsfub num. 1. geannoteert is.
6.  Anno 1608 dus geflelt: De Ordonnantie vanden lare 1599 druckengeenlaeruyt. J»devolgendePlacatinu
de laren mutatis mutandis geflelt,
7.  Anno i6ox. dus geflelt en gebleven.
8.  Ampliatie vanden lare i6xx.
9.  Het Placaet vanden vierden Maert 1599. voecht hier, als het dertichfle Artijckel aldaer in ordre, in .· Aen^
de 't falaris vanden Secretarifen binnen den Steden ende ten platten Lande, voor haerluydet oot·
fanck ende verantwoordinge vanden veertichften penningh, fal by den Staten of hareGecomni.
teerde Raden fulcks voorfien ende gedifponeert worden, als in alle redelijckheyt bevonden fal^.
den te behooren.
10.  Anno 1614 dus geflelt: De Placatén vanden vierden Maert t "599. ende volgende feggen: Ende daer vande
Ouderen de Kinders uyt koopen, onroerende goederen waerdich wefende drie duyfent guldensof
meer, fal mede den Impoft betaelt worden van 't geenc gekocht, ofte van d'Erfgenamen ovet ge-
nomen wert; maer niet foo wanneer d'onroerende goederen geen drie duyfent gulden,ofte mm
waerdich zijn.
é ÷. Anno 16x4 dus ge/lelt. De Statuyten vanden lare ß afleggen: Wort verftaen dat het geene hier vooren
in het thiénde, elfde ende xxiij. Articulen by interpretatie van den Placate is verklaert ende geor-
donneert.fal ingaen den vierden Martij leftleden, ende alle de andere vanden eerften Januarij voor-
noemt, als klaer genoechby den Placate eeftatueert. De felve woorden zijn in de volgende Uttenjat
16x4 voorfz oebleven. Doch mijns oordeels abufivelijck door letter faute, alfoo de drie eerfle Artijaén vu/uit
voorfz Statuytenvanden J'are
1599 Anno \do% uyt de felve gelicht zijn. Sal'derhalven de goet'willig Éö■te-
lieven te gedencken dat de Groot Mo; Heeren Staten hebben willen beteyekenen
, de felve Artijckelen k inden
Placate vanden lare 1599 genot'eert werden:te weten,het feflefevende en negende Artijckelenalhier inork,
ix. V Iaer 1610 is Anno 1613 geflelt: Het Placaet vanden lare i6ox ende volgende feggen: vanden eerften
Januarij 1600.
11.  Ampliatie vandenJare 16x4.
14. Het Placaet vanden vierden Martij 1599 voeght tuffchen beyde in, als het 37. Artijckel aldaer 'm ordre: Op
't derde Artijckel vanden voorfz Placate, fpreeckende allcenlijck van Renten, verklaren de Staten
dat daer inne begrepen fullen zijn alle onbetaelde Kuftingen, fpecialijck gehypothequeert, Dëu
't felve uyt den Placate vanden achtienden December
1599 en vervolgens gelicht.
1 <. Dit Artijckel is opten voorfz achthienden December ï 599 alhier getranfporteert; Was inden Placate vum
vierden Martij des felven Iaershet vier en twintichfle in ordre.
16, en 17. Beyde defe Artijckelen zijn op den voorfz achtienden December 1599 voor Ampliatie in gevoeght.
18. en 19. Defe Artijckelen zijn Anno 16x4 by gekomen.
Alfoo d'eene helftvan dit Middel tfedert den eerflen Augufli 16x9 tot den leflen lulij 1632, is verpachtgew$
hebbe raetfaem gevonden d'Ordonnantie vande verpachtinge hier te laten volgen.
Ordonnantien, Oaer op binnen den Lande van Hollandt ende W&
Vrieflant, tfedert Augufli 16x9 tot den leflen Julij i6}x verpacht isgeweefl, voor d'eene helft ,m
veertighflen'penningh van alle onroerende\goederen aldaer ghelegen, foo Leen als Eygen, die wï«
'
ö vermangelt fullen werden : Jnfgelijcxvan alle Kuftingh-brieven, Los ende Lijf-renten,<&«*■■
nieuws verkocht oft gheconflitueertfullen worden: Mitfgaders de helft vanden dertighfi^fen"f^
■van alle onroerende goederen, die y e mant al inteflato, by difpofitieTefiamentaire, Fidet Commw ·
Codicillaire
, Legaet ofte Gift e, uytfaecke des doots fullen aen komen vande zyde, ofte van w
Luyden,geduyrende de Pacht.
ende Weft-Vrieflant gelegen: m*frSX!
Schepen-kenniiTen,ende generale Votg^gJ
Hypothequen die recht van fpeciaelhebDci^^^
dat van alfulckcpenningen, als iy ^"; va0
dSf1»
tegen andere Crediteuren uyt kracM* jntf
fullen komen te ghenieten , vande x^-r^
pinge ende vcrmangelinge van alle on-
roerende goederen, d'Erfpachten onder
de onroerende goederen begrepen, foo
Leenen als anderen, inden Lande van.HoHandt
-ocr page 1032-
Gemeene Middelen-*. xl.Penningh.             1973
je poederen dacr inne verbonden, Plactfe dacr onder die gelegen zijn ,op haren eedt
^^revandef Pachters,in wiens tijde de Sen-
li(l Kn Preferentie van dien fal werden gepro-
ten rr Infeelijcx mede van alle Los endc Lijf-
nUnCC, Hie van nieuws gheconilitueert fullen wor-
ftC /uvtcefondert die geene die by den Heeren
ac"' η van Hollant endc VVeft-Vrieflant, ofte den
sSider fel ver Landen, fullen werden verkocht)
oprechtelick fullen werden ghetaxeert, foïider dat
daervan eenigedcfalcatie ofteverminderingege-
daen fal worden, als allceniick vande renten ende
onbetaelde Kuilingen, daer op fpeciaiick voor den
voorfz Gerechte gehypothequeertftaendc,midrs
de vertichtingcdaer van gehouden zyndc te laten
doen binnen fes Maenden,enden lmpoil vanden
He verkoopinge ofrc vermangelingc
dertichilen penningh te betalen, op pene van bon-
dert gulden, boven depeynen van 'tPlacaet,
1111.
Behoudelick,dat Man ende Wijf» Kint ofre Kin-
deren hebbende, malkandercn by Lijf-tochte ofte
anderfints, van hare goederen fullen mogen voor-
dcel maecken, fondcr inden voorfz lmpoil gehou-
den tc zijn.
V.
Ende indien Vader ofte Moeder by Teftamcntc,
ofte ander difpofitie van den overleden Man ofte
Wijf, zijn gemaeckt Boclhoudcr ofte Boelhouilcr,
mctlaftommc alle de goederen te blyven bcik-
ten, de kinderen mondich tc maecken ,cnde naer
hare mondige dagen, de fclve cenige goederen te
laten volgen: Van welckcgoederen ofte onder-
houdt, de langhiMcvcndc vande Ouders, vertich-
tinge doende op cenige onroerende goederen,ofte
die dacrvooren verbindende , fullen de felve van
defen lmpoil vry wcfen; Gelijck mede, by aidien
eenige der iel ver kinderen komen tc fterven, al-
vooren fylieden den eygendom endc poilcflic van
de goederen hun acnge-erft, lullen nebben acn-
gevaert, endc het recht van dien , op de Broeders
ende Suilcrs fal komcn,fuilcn indefen lmpoil me-
de niet gehouden zijn.
VL
Item, dat fo wanneer yemant de Lijf tochte van
eenige onroerende goederen inden voorfz Lande
gelegen,gemaeckt is,endc op een ander (den over-
leden vande zyde beftaende, oftvreemt wcfende)
den eygendom, dat in fuleken gevalle de gene die
fulcke goederen in lijf tochte ontfangt,dcn voorfz
dertichilen penning gehouden fal weien te bctalê,
bchoudelick dat fijne Erfgenamen vande Proprie-
taris voordcoycrlevcringe van dien,reftitutie van
de betaeldc penningen gcdacn fal moeten werden.
VIL
Alle de Steden in Hollandt ende Wcft Vrief-
landt, fullen in 't koopen ende verkoopen van alle
onroerende goederen,gehoudcn wefen den Impoft
vanden vccrtichilcn penningh, fo wel als alle par-
ticuliere te betalen. Lafiendedaerommede Pach-
ters van defen Impoft, 't felvc alomme endc cen-
paerlijck te doen onderhouden: Ende dat geene
Brieven van Vcrlycn ofte Cefllen,daer af den vcec-
tichftcn penningh moet werden betacldt, fullen
mogen by Schepenen gefegclt werden, ten zy hen
blijcke,cndcop den Brief geilelt zy, dat den veer-
tighften penningh daer van is voldacn.
VIII.
Sonder dat yemandt van den voorfz Impoft fal
wefen cxempt, als allecnlijck de Godts-huyfcn,
endc de Armen vande Aelmiifen levende.
IX.
Ende omme tc voor komen alle frauden die in
't oprcchtelijck betalen vandc voorfz Impofirie
foudc mogen werden gcpleecht, fal een ydcr gc-
in den Lande
ende van a
en 1 ns ende Lijf rente-bricven,
Hollant ende Wcft-Vricflandc, hier voortijts
33»,ende naèmaels te verlydenι, diebuyten
üreinte van executie fullen werden gheal.c-
idenveertichftcn penningh vande koop ofte
Vprde van dien,d'eenc helft tot lafte vanden Koo-
iende de wedcr-helft tot lafte vanden Vcrkoo-
ïrfoomenichmacl die fullen werden verman-
5 ofte verkocht: Midts dat de Kuilingen ofte
er-penningen tot ghcrect geit cerft fullen wer-
jenecrcduccctt, ende dat de Renten die in t ver-
ten op de verkochte goederen fullen werden
èeUden , 't zy dat die van outs dacr op geftaen
hcbbcn.oftc van nieuws geconftitueert fullen wer-
den, gereeckent fullen worden , als een ghedeelte
vanden prijs, ende datdaer van den veertighften
penningh mede fal werden betaclt.fonder dat van
deconftitutie ofce verkoopinge van dien, yet vor-
der fal Rceyfcht worden.
II.
Den vcertichften penningh fal mede betacldt
moeten werden vande verkoopinge of vermange-
lintjE van Kuftingh ofte Jacr - penningh - brieven,
rcchtelick verleden uyt faeckc van eenigc fchul-
den.op Landen, Huyfen, Erven, ofte andere onroe-
rende goedcren.binnen de voorfz Landen gelegen,
verfccckcrt, den veertichften penning vande koop
ofte «aerde van dien: Als mede van alle onroeren-
degoedcren vande defolate Boelen,die by cenige
Curateurcn , 't zy by willich Decreet ofte anders
werden verkocht ofte gcleverr. Endc aengaende
de verkoopinge die by onwillige executie vande
Hoven ofrc andere Gerechte fal ghefchieden, dat
daervan allceniick, ende van geene andere, den
öchdghften pcnningh.tot lafte vanden Koopcr fal
weden bctaclt: Ende indien boven de bctalinge
^deCrediteurs vande Geëxecuteerden, eenigc
inningen tot fijnen profijte over fchieten, dat dan
Ώη 'tfelvc overfchotden tachtighften penningh
jt «te van den Geëxecuteerden betaeldt fal
ïorden.
V 1                      ΙΠ·
* *> ghelijcken fal betaclt moeten werden van
h onroerende goederen, d'Erf-pachten'jegens
(jP^ningh tvvintich onder de onroerende goe-
de \v?i.CpCn' inden vooriz Lande van Hollandt
Ln Vcft-Vrieflandt gelegen , die yemant abin-
ij. ™»ofte bydifpofitie Teilamen taire, Codicil-
'*cnaéniBaet °ftC Gifce' uyc faccke dcs doots ful'
n « tornen vande zyde, oft van vreemde Luy-
' ^eronder mede begrcpen,die uyt Conftitu-
Ocrs γ £ommiflaire, alwaer 'toock vande Ou-
vaiiand η °fcC Broedet' ofte naer de doodt
tc bet/10. llatera,e dienden werden ghc-erft,
gcniCJnen,by ,dcn geenen die de fclve erven ofte
indien Λ chften PenninÊh vandewaerde
α» tulcks als die by den Gerechte vandcr
6.1 ij
hou-
-ocr page 1033-
Placatecuu ^.Boeck, 9.Tit. 3,Deel
975
ï97%
houden vvefcn binnen fes Weccken naxie verkoo-
pingc ofte vcrmangelingc van eenige onroerende
goederen,'t zy Leenen ofte Eygen. ltem,van Los,
Lijfrenten ofte Kuftingh brieven, de Opdrachten,
Tranfportcn, Ceflien ende hypothecatien der fel-
vcr, ofte ten miniten de Kerck-geboden, daer toe
in cenige Quartieren noodich, voor den Gerechte
vande plaetfc, daer onder de felve goederen ver-
kocht, vcrmangelt, ofte ter Hypoteecque te ftellen
belooft, gelegen zijn, van wegen den Koopcr ofte
Verkooper, fullen moeten werden ghedaen ofte
vcrfocht,naden gebruyeke vanden felven Gerech-
te , ende by biljet van den Pachter doen blijeken,
dat den voorfz Impoit daer van bctaelt is; Met
dien verftande nochtans, dat alle Huyfen, ofte an-
dere onroerende goederen, die inde Winter ver-
kocht werden, ende by de Koopers May daer aen
eerft werden aenvaert, fullen mogen volftaen, aen
gebracht zynde als vooren , midts de overdrachtc
doende tegen May, naer de ghewoontc in Over-
drachten ofte CeiTien vande Huyfen ghebruyeke-
lijck Ende fullen de geene die cenige vande felve
goederen koopen op een onbekende nacm,gehou-
den zijn binnen den tijt van drie dagen,den naem
bekent te maecken , of felfs voor Kooper hen te
doen tcyckencn, oock aen geen ander mogen over
doen, alwaer 't voor den felven prijs, daer voor 't is
verkocht, fonder den veertienden penningh noch
eenmael te betalen , alles op pcyne inde Generale
Ordonnantie vandeghemecneMiddelen, jegens
den Contravcnteurs der felver begrepen : Ende
dat boven defen den Koopcr ende Verkooper elcx
fullen verbeuren defornme van twee hondert gul-
den , een derde voor den Officier, een derdendeel
voor den Armen vande Plaetfc daer fulcksvalt,
ende een derdendeel voor den Aenbrenger, mitf-
gaders dubbelen Impoft voor de gemeene faceke.
X.
Wert vcrflaen ende geordonneert by delen, dat
van alle Los ende Lijfrenten, oock Kuftingh brie-
vcn,die in den voornoemden Lande fullen werden
verkocht ofte vermangek, binnen gelijcken tijt na
de verkoopingc ofte verman geli ç ge gerechtelijck
inde voorfz Landen, voorden Regifter Mecfter en-
de Leen-manneh vande Graeflijckheyt , foo veel
de Graeflijckhcyts Leenen acngact,infgelijcx voor
de Lecn-Heeren ofte Stede-houders, ende Leen-
mannen vande VaiTallcn,haer Leenen aengaende,
ofte voor den Gerechte van ccnichStadt of Dorp,
met kennifle vaneen Secretaris, aldaer fullen wer-
den getranfportcert: Macr daer ecnige Kuftingen
ofte Renten, ftaendc op eenigc Hypotheecquen ,
allcenlijckfullen verandert worden, als Kuilingen
in Renten, ofte de Renten in Kuftingen, fonder
mede te veranderen de Hypotheecque, of de felve
te vermeerderen ofte te verminderen, mits daer
geen verandcringc van Dominic en vak, fullen
gcencn veertichften penningh fchuldich zijn: Wel-
verftacnde,dattet fulcke Kuilingen of Renten zijn,
daer den veertichften penning eens van fal wefen
betaelt: Dan des niet ghedaen zynde, fal oock
over fulcke veranderinge den veertichften penning
moeten betaelt werden.
XI.
Ende fullen mede van nu voortaen alle verlyen
van Tranfporten, Ceflien van Renten, Kuftingen,
ofte andere van die nature, moeten verled
den ter Plaetfen daer de Hypotheecquen à ^'
ende de Lijf-Renre-brieven ter Plaetfen /^'
penningen eerft bctaelt zijn gewceft,oPpcv!? *
invaliditeyt van dien, op dat elcke Pachter
mach wat fijn recht daer van is.
               ^
XII.
Van alle welcke Opdrachten, Ceflien
Tranfportcn, worden gelaft mits defen denvS?
Regifter Mecfter, Leen-Heeten, ofte hares
dehouders, endeden Sccrctarifcn in den Sr '!'
ende Dorpen, al omme goet ende pertinent R?
fter te houden, ende over geen Verlyen,Tratrf^
ten, CeiTien, Hypothecatien, ofte Kerck-geboE
te ftacn, ofte te Boeck te ftellen, 't en zy alvoo
hen blijeke by biljet vanden Pachter, dat de vootf
lm poft is betaelt, op de verbeurte van hare %
cien, ende arbitrale correöie. Ende tot weenne
van frauden, fullen de Secretarifen gehouden w.
fen voorhet Tranfport ofte Hypothecatie.deBrie-
ven in een Regifter ofte Prothocolle te regiftreren
om iBphct doen van het Tranfport ofte verbintenif
fe, by den Officier ende twee vanden Gerechte in
't voorfz Regifter ofte Prothocol ondergeteyekem
te werden. Ende fullen de Brieven by Schout
ende Schepenen daer fulcx gebruyckelick is,ofte
by Schepenen alleen, nae 't ghebruyekdatdactaf
inden Steden ende Dorpen werdt onderhouden,
binnen vcerthicn dagen ghcfegcltcndc uytgege-
ven moeten werden ; Voor welcke onderreyeta
ninge inden Regifter ofte Prothocolle ,mitfgadets
vande Brieven, den Officier ende elck vanden Ge-
rechte voorfz, genieten fullen drie ftuyversboven
haer gcvvoonlick recht, te betalen by den Pachter,
XIII.
Verklarende boven de voorfz peynen ende vet-
beurde Impoften, de voorfz verkoopinge ende vet·
mangelinge niet aen gebracht, nochte den Impofl
daer van bctaeldt, ofte d'voorfz cnrcgiilratic endt
ondertcyekeninge in den Regifter ofte Prothocol-
le, mitfgaders vande Brieven by den Officier cna
twee vanden Gerechte, ofte anders twee Schepe-
nen als vooren, nul, krachteloos ende van onra-
den , fulcks dat daer op by niemant Recht gcdara
en fal mogen werden, ofte de felve Brieven vca
valide mogen werden gehouden.
XI1IL                    .
Ende als den oprechten prijs vande verKocWC
ofte vermangelde goederen nictghewctcnenb»
werden uyt de handclinge, wert gtlaftendegnw
donncert den Officier vande plactfe, daeror-cfi
de felve goederen ghclcgcnzijn, met twee uytffl
Gerechte, ende den Sccrctaris,fulcke goedcrcnop-
rechtelijck op haren ghedaen eedt te taxeren. ·
daer nae den voorfz veertichften penningh beo
toe-
te werden. Ende of't ghebeurde dat eenigc r^
rende goederen, nefTcns onroerende goedeJnKoiu
kocht werden, foo fullen de Verkooper cndc ^
per ghchouden zijn , den oprechten pnjs WJH
koop aen te geven, met Inventaris va"dc j
de goederen, om de felve roerende goedereð
en , ten cynde den prijs van dienen
de goederen mach *&«***^
ende alfoo den juyften prijs vanden ícc^ ^
i"
penningh vande onroerende goederen-
den betaelt.
-ocr page 1034-
Gemeene Middele
*P77
mant anders als aenden Verkoopet felve, 't zy Cre-
diteur ofte andere.
XIX.
Den Pachter ende de gene die den veertichften;
tachtichften, ende dertichiten penningh vande
Collaterale Succcftien rcfpeclive ichuldich zijn,
fullen gehouden zijn hen preeijfe na deie Ordon-
nantie, ende de nader verklannge ende interpreta-
tie daer op gedaen, ende achter defe Ordonnantie
geftclt, te reguleren.
-Ë Ë.
Den Pachter fal ontfangen de een helfrvan de-
fen Impoft, ende den Secretaris vandc PJactfc de
weder helft. Ende ial den Pachter op fijnen eedr,
perfeir Regifter moeten houden van fijnen ont-
fangh, om daer van tallen tyden,des veriöcht wc-
fende.openinge te doen, gelijck mede de Secreta-
rifen van heur helft, op dat altoos geweten mach
werden, of't recht van defen Impoft behoorlick is
voldaen.
XXI.
Soq wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden zijn alle drie Macnden te betalen ten
Comptoirc vanden Ontfanger
een ghcrecht vierde-part van fijnen beloofden
Pachtc, of by gebrcecke van dicn,fal d'Ontfangcr
't felve mogeh doen executeren aen den Pachter
ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende inhoudt
vande Generale Ordonnantie.
XXII.
Den Pachter of Collc&eur fal aen handen van
den Commiflaris den behoorlijcken eedt doen,
dat hy noch niemandt van fijnent wegen, niet an-
ders dan de volle gerechtigheyt van defen Impoft
fullen;ghenieten,cnde dat hy noch niemandt van
fijnent wegen daer van met yemanden fal com-
poferen ofte connivcren in eeniger manieren, op
peyne in den vijfthienften Articule vande Gene-
rale Ordonnantie begrepen , foo wel jegens den
Pachter ofte Colledeur te executeren , als jegens
den geenen die met henluyden, ofreyemant van
harent wegen compofitic oftcuytkoopaengaet.
XXIII.
Ende fal de Pachtc van defen Impoft ingaen
optcn eerften Augufti
          eerftkomendc, met-
ter Sonnen opgangh,cndc wedcromme expireren
den leften Julij
             mettcr Sonnen onder-
gangh.
êí.
,. Ao «reene die eenige onroerende goederen,
A!!C efals Eygen, inden Lande van Hoilandt
f*lcSeft Vricflandc ghclcgen,abinteftato,by
c r > Teftamentairc, Fidei - commiflaire als
dlfp° Codicillaire, Legaet ofte Giftc, uyt faecke
í00Ã,Ã' vandc zyde, ofte van vreemde Luyden
des doots
             ghehouden wefen binnen drie
acn k^n nae de ErfTeniiTc , of het recht hun is
NVeC,L acfelfdeghe-erfdecnde verkregen goe-
jCTV ofte de adie van dien, pertinentelijck mec
dcrX' belenden ende groote, aen te brengen aen
'Secretaris ende Pachter ter Plaetfc daer het
É0" f huvs ehevallen is, ofte daer den geene vande
Ske de voorfz goederen gekomen zijn fijn lefte
nnlaetfe gehouden heeft, fonder dat de voorfz
Heren aen gevaert fullen mogen worden, ten
ÏÏ voeren blijckc by biljet vande betalinge van
L voorfz dertichiten pen ningh , op de peyne be-
lenen inde voorfz Generale Ordonnantie, ende
Lven dien twee hondert ponden van xl. grooten
., nnnt ende dubbelen Impoft te verbeuren.
Ende omme vorder alle frauden. te beter voor
te komen, werden mits defen alle Secretarifen, fo
vandc Steden, Lecn-mannen ende andere Colle-
eicn als oock vande Dorpen ende Gehuchten ten
platten Lande, belaft, geene Opdracht, Kuftingh,
Renten, ofceandere Brieven te maecken ofte uyt
icehevcn, voordat henluyden by biljet vanden
Pachter fal zijn ghebleecken, dat den veertichften
ofte tachtichften penningh refpeftive daer van bc-
tacit is.
XVII.
De Wees kamercn fullen blyven behouden,
her recht van vrydom van defen Impoft , alleen
van penningen ter Wees-kamerc vertichtct, ende
ten behoeve van Wees - kinderen uyt ghefet, op
Wees-kamers recht. Maer en fal defelve vrydom
niet mogen werden ibo verre getogen, dat fulcke
Wees-renten van 't cene kint op een ander fullen
konncn worden ghetranfportcert, fonder 't recht
van defen Impoft te betalen.
XVIII.
Gclijckmede 't felve recht ofte Impoft fal moe-
ten werden betaeldt van overwijfinge ofte ovcr-
fcllinge van Kuftingen ofte Renten uyt den prijs
wn vcrkoopingc van onroerende goederen.die over
geweien, ofte over gheftelt fullen werden aen ye-
Veertienden Penningh vande Schepen.
1 · Ordonnantien, JVaer of alomme binnen den L andê van Hoilandt ende
Wefl-Vrie[landt>tfeden den thienden Maert 1612. tot 165$ incluys,gheheven is den veertighflen
Penningh van alle Schepen, Schuyten ende Jachten, die verkocht ofanderfints veralieneert
, ofte
mede tot Hypotheecquen geflelt, ende verbonden fullen worden, mitfgaders van 't Gefchut dat benef-
fens de verkoopinge vande felve Schepen wort gelever t.
beneffens de verkoopinge vande felve Schepen wort ghe-
levert
.· oock van alle Speel-Jachten, van wat groo-
te de felve zijn, foo menichmael die verkocht,ofte
anderfints veralieneert fullen werden, in 't geheel
ofte deel, den veertichften penningh vanden prijs,
6. I iij                  3 mitf
I.
Wt lal 1 den Pachter ontfanqen van alle
genepen ende Schuyten, open
endeover-
dacr en boven
, vande groote van vier laft, ende
midtfgaders van 't Ghefchut, dat
-ocr page 1035-
Placateoj. a.Boeck, 9.Tit. 3.Deel.
1978
'979
3 mitfgaders oock van 't rantfoen dat inde verkoopinge
hoger f al worden bedongen, als nae proportie van een
halve fluyver van elckegulden, overmits al wat daer ho-
ven bedongen wert
, voor eenghedeelte vanden prijs f al
werden gereeckent, (de Kuftingh ofte Jacr-pennin-
gen gereducecertzyndetot ghereden gelde naer
advenantden penningh qtwintich'm 'tjaer)de
ccne helft tot laftc vande Verkoopers, cnde d'an-
der helft by de Koopers, allcene uytgefondert den
eerften koop, die vanden Timmerman ofte Befte-
der fal worden gedaen, voor ende al eer het Schip,
Schuyt of Jacht gebruyekt, ofte buyten de Haven
gevoert fal worden , welcke van defen Impoit ex-
empt fal zijn. 5 Ende van V Gefchut, dat 6 voor mon-
ture 5 met eenige Schepen uytter Zee in komt, ende met
de felve Schepen, ofte oock/onder dien wert verkocht ,fal
mede den veertichflen penningh betaelt werden, foo wel
als vande Schepen,foo dickwils dat verkocht wert.
II.
Gclijck mede 7 de Pachter ontfangen fal van alle
Hypothecarien der voorfz Schepen,Schuyten ofte
Jachten, den veertichften pen ningh,<//<? betaelt fal
worden half by den genen die de Hypotheecq ver-
lyden, ende half by den gcenen die 't felve ontfan-
geç fullen: Welverftaende datd'eerfte Bijl-brief,
ende oock de Bodemery e-brie ven, van defen Im-
poit vry wefen fullen ende exempt.
III.
Ende van Schepen, Schuyten ofte Jachten, die
by executie verkocht fullen werden , 8 mitfgaders
van 't Gefchut dat beneffens de verkoopinge vande felve
Schepen wortgelevert, fal alleenlick by den Kooper
betaelt worden den tachtichften penningh.
IIII.
Sal oock over defen Impoft werden betaelt den
tachtichften penning tot lafte vanden VerkBopcr,
van alle Schepen, 8 mitfgaders van 't Gefchut ,dat be-
ne fens de verkoopinge vande felve Schepen wert ghele-
vert, inde Provincie van Hollantendc Weft-Vrief-
lant t'huys behoorende, cnde uyt gereet werden-
de, die buyten de Provincie van Hollant verkocht
ende op ghedragen werden , foo wel die binnen de
Geünieerde Provinciën, als over Zee, ende in an-
dere Koninghrijcken verkocht werden : Maerin
ghevalle den Kooper mede inde Landen van Hol-
landt ende Wcft-Vricflandt t'huys behoort, fal by
de felve een gelijcke tachtichften penningh, ende
mits dien den vollen veertichften penningh van
fulcke verkoopinge werden betaelt.
V.
9 Den felven Impoft fal betaelt werden van alle
Maften, Zeylcn, ftaende endeloopende Wandt,
Anckers, Kabels, Drif-tuygen, ten behoeve van
den Haringh-vifch ofte Dogger-fchepen, mitfga-
ders van alle andere behoeften tot de Kocks-ghe-
reetfehap incluys , tot den dienft vande voorfz
refpedive Schepen behoorende, 't zy dan dat de
felve daer by ofte apart verkocht werden, ten ware
de voor-verhaelde behoeften buyten hare Sche-
pen verkocht werderide, te feer oudt ende onbe-
quaem waren, om vorder op eenige andere Sche-
pen gebruyekt tckonnen werden , in welcken ge-
valle de felve van defen Impoft vry ende exempt
fullen wefen.
VI.
9 Soo wanneer eenige Schepen in 't gehce] op-
gevcylt ende verkocht werden, ofte oock von
naer by monde cnde in 't particulier ghealie^
ofte verkocht fullen werden, fal den voorfriJ!^
in 't gheheel daer van werden betaelt a'u.-,û1^
« r-             1          1          *r                                                               ■' 0×.É [j£h
oock foo, dat den Kooper eenich ghedceltc i JÜ
voorfz Schip foude moge ç hebben, ende daer
Rceder ware geweeft.
                                      ^i!l
VII.
Ende op dat hier inne geen fraude en werde
pleecht, fullen alle Schippers, die hare Schei
ofte Schuyten buyten de Geünieerde Provinci
verkocht cnde gclevert hebben,binnen fes \\í
ken, naer datfe hier te Lande inde Geünieerde Ñ
vincien fullen zijn gekomen, gehoudenzij ç 7 e,
den Pachter of fijnen Colletleur, oock ter Secretane
daer die uyt gereet zijn, aen te gheven, waer,aeo
wien, ende tot wat pryfe de felve zijn ghekock
mits daer beneffens over leveren Copie autemijcq
vande voorfz Koop-voorwaerden, die de voorfz
Schippers , in gevalle aen de waerheyt getwijie^
wert, fullenghchouden zijn by eede te ilerckcn
ende van alle Schepen, die binnen de Geuniteidc
Provinciën , buyten de Provincie van Holland·
10 ende Wefl-Vriejlant verkocht werden, fal mende
voorfz acngevingh, 11 mitjgaders overleverinnim
de Copye authentijcq vande Koop-voorwaeiden, enk
1/1
gevalle aen de waerheyt ghetwijfelt wert ,preflntiem
eede
alsvooren moeten doen binnen veerthiend*
gen naer des Schippers aenkomfte, ter plactfc daa
die uyt gereet of af gevaren zijn, alles op pene van
dubbelen Impoft te fullen moeten betalen.
VIII.
Sal oock van alle Schepen die binnen dele Pro-
vincie verkocht weiden : izMitfgaders van'tQt-
fchut dat beneffens de verkoopinge vande felve Schift*
wort gelevert
, 13 ofte anders mttte Schepen voor Ma-
ture uyt er Zee komende,fondsr de felve wert verkochte
vooren-,
'tzy dat die binnen dele Provincie thujs
behooren of niet, defen Impoft mede betaelt moe-
ten worden: 14 Welverflaende dat van allecpenw
opyeylinge , defen lmpofl fal moeten betaelt wrden w
plaetfe daer de openbare opveylinge ghedaen ende m
daer opgevolght is, alwaer't oock alfoo dat de Schepe-
den
, of in ander Steden of Plaetfen waren legg**·
Maer alk koopinge ende verkoopinge die ufter ïáçø'
der openbare opveylinge ghejchieden,van grcoteSdf1
hebbende meer als eene Mafl, ende die ordinarL·^11
's Lants varen, fal den lmpofl moeten betaelt wem*1*
plaetfe ende onder alfulcken difricl van verpacht^
als de Schepen fullen leggen ten tyde als de verhff
isgefchiet, waer van de Verkoopers des noot zynde,
f, · j
houden fullen zijn ben by eede te exputgeren , cnde tot;
dien eynde 15 den ko<jp 1 Gaenden Pachter,endt® j
Secretaryc daer fulcks behooren fal, binnen acm
dagen aen te geven, op pene als vooren. |7
h 1
wat aengaet mindere Schepen ende Schujte .
Galliotcn, Hoeck-boots ende Pinckcn daoej!
mede begrepen, fal daer van den Impoltwcr ■
betaelt ter plaetfe daer de felve binnen dercr^
vincie werden verkocht, midts dat de Pacn .
die Plaetfe ghehouden fal zijn den voorfzin>|^
goet te doen aen den Pachter vande llaC" k.
de voorfz Schepen,Schuyten,Galliotcn,ç ^
boots ende Pincken t'huys behooren, ^^
Schipper ofte Stierman woonachtich "'^
voorftjneCoHeae daeryan genietende °^(ti
-ocr page 1036-
\
Gêtïlééne Middelen*., xh ]>etiningh.          1981
Ê Ëçïßçñßô: Endc fullcn de Pachters «nde
.ch(lcildefen Impoft acn dd
CommiiTa-
Coi Xcn dat fy defe Ordonnantie in alle
Fn ç iSi ende Articulen fullen obferveren
^ ^houden, ende dat fy mede fullen hou-
üeng f ð des verfocht werdende by andere Pach-
ïlSi Middel, ghehouden fullen zijn aen de.
£ reopencn,ofte by weygeringe van dien t elc-
1 fivfc verbeuren hondert gulden boven arbi-
IÏCii .coneftic na gelegenthey t van faeckep.
Tranfporten of Hypothecatien vah Schepen,
Schuyten ofte jachten, op peyne van nullire als
yooren j endc voor de eerfteieyfe van vijftich pon-
den by alfulcken Notaris te verbeuren, ende voor
de tweede rey fe.Van privatie va n-fijn Officie, á *
1,3        XII Ç;; l
24Wert noch geordönneettidac gene Schippers
een.SchipySchuytpfteJacht hebbende gekucht ^ daer van
defen Impoft fal moeten werden betast
, eenige Vrach-
ten fullen mqge&aen nemen, ofte reyfe doen, ten
zy ,blijckc tdat den veettichften penningh vande
koop is voidaeri, op peyne ya.ride felve Vrachten,
ende xxv; ponden daer en bovehi·.
·. ■'..:. . &Ë·:í. ,xv: ·■·. .
x4 Ende fullen alle Secrerariiên, tot allen tyden
gehouden zijn aen den Pachter te doen Openinge
van hare Regifters , foo van Opdrachte als Hypo-
thecatien, op peyne van xxv. ponden by den on*
wiUlgen te verbeuren. · . .; ■'.,
XVI.
x4 Den Pachter fal in handeri vande Commiffarifen
den eedt doen
, dat hy met niemanden, diretlelick of
indireclelick en fal, compoièren , of minder als de
volle gerechtigheyt ontfangen;op peyne van hon-
dert ponden boven de boete vanden Placate ende
Generale Ordonnantie, die den volgenden Pach-
ter van de afgegaen Pachter fal mogen verhalen
voor 'tCollegie van de Gecommitteerde Raden,
Ende indien bevonden mochte worden, dat by ee-
nich Pachter, in fijnen bedrijve mochte werden
gecompofeert, fal den felven mogen ghecaufeert»
ende de voor-verhaelde boeten ghecyicht worden
by den Pachter ofte Officier, die d'eerfte kenniflè
hebben, cndèdecaüfatie doen ial.
XVIL :
t^Ocn Pachter fal zijn beloofde Pacht-pennin-
gen, clcke drie Maenden een gerecht vierde-part
betalen, of by gebreke van dien, fal d'Ontfanger
't felve reelickop den Pachter, of fijne Borgen mo-
gen doen executeren.
XVIII,
2.4 Ende fal de Pachte ingaen opten eerden
Aprilis
         metter Sonnen opgang, ende weder
eynden den eerften Aprilis         daer aen volgen-
de. Sulcks dat de verkoopingen , die binnen den
felven tijdt ghedaen werden,den Pacht fullen vol-
gen, niet tegenftaende de Opdrachte daer van bin-
nen den felven tijdt niet en werde gedaen.
X LX.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale als indefe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel
Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Hecren Staten, opten
ItÖlC!
IX,
•8 Ende op dat alle compofitien te beter ghe-
eert mogen werden, foo fullen de Koopers ende
V
\
ctkoopers van Sehepen,woonende in een diftriCt
vanVerpachtinge, niet vermogen de Tranfporten
ande felve Schepen in een ander diftricT: te doen,
peyne van in haer diftriét andermael te moeten
betalen*
Ende ornme alle frauden in defen voor teko-
,mcn, fullen van nu voorts aen alle Ceifien, Tranf-
Iportc'n ende Hypothecatien, ofte andere verbinte-
fliiilèn van Schepen, Schuyten ende Jachten, ghc-
daen moeten worden voor den Gehechte , ofte
(daer fulcks gebruyckelick is) voor Burgerneefte-
icn vande Steden ende Plaetfen ,daer de verkoo-
pinge ofte andere Contraden werden ghemaeckt:
.uWdverflaende dat de Tranfporten van grooteSche-
ttu, fülcks die in het voorgaende achtfle Artijckel zijn
Mchreven, de welcke uyt de hant emdefonder openbare
øö)\Ç zijn verkocht
, mitfgaders de Hypothecatien
tfte andere verlintenijfen fullen moeien werden gedaen
voor Jen Gerechte, ofte (daerfulcks gebruyckelick is) voor
& Buwmeefleren vande Steden ofte Plaetfen daer de
fckegroote Schepen zijn leggende
, op pene van nulli-
teyt vande felve Contracten ende dat daer op geen
recht fal mogen werden gedaen.
XI.
loGclijck mede van alle Tranfporten van Bijl-
brieven, Kuftingh-brieven, ofte Verbandt-brieven,
op Schepen, den veertichften penningh fal moe-
ten werden betaelt, op peyne als in 't naeft-voor-
gaende Artijckel.
XII.
ii Sullen van nu voortacn geene Schepenen
«te Magiftraten,over eenige Opdrachte, CeiTien,
hanfportcn of Hypothecatien mogen ilaen, ten
•at henlieden eerft werde vertoont een biljet
«oden Pachter, daer by blijeke dat den Impoft
waden veertichften penningh is voldaen,op pey-
ffj*p xxv. ponden by de Schepenen of Magi-
poetje verbeuren, foo menichmael fy defen con-
mK
fullen doen.
Ôï                   ×Éз
èu tt- en eync*e mcde alIc Notarifen verbo-
et . te ftaen over eenige ftipulatien van
Af> 162.5 dusgeftelt, de wij Ie defen Jmpofl doe eerft ende vervolgens verpacht is. De voorgaende Ordonnamien
mem
Eerft fal van alle Schepen, &c. betaelt werden den veertichften penningh, &c.
p Impoft op 't Gefchut, is den é æ Maert 16x3 opgeflelt.
Ajm*tkvandeneerflen Aprilléz}.                                                                                     ,             1 ,.
yj^jegens den penningh twintich geftelt. Alle de voorgaendefeggen: naer advenant den penningh
«Hhien in 't jaer.
¥'««vanden Jare 161 <,. Doch aldaer en inde volgende Ordonnamien /0/1653 imluys flaet é Ende van 't
^ichut dat met eenige Schepen wert verkocht, ofte oock met eenige Schepen uytter Zee, &c.
-ocr page 1037-
Efacateti, 3.Boeck. >ïit. 3. Deèh
De woorden vóór monture, xfjh Anno'16^4 ingevoeght.^
t
6.
9S3
1
7<
8.
De «xw/Wew alhier in 't Curfijfgedruiki, zijn mede Anno 162 «5 ten tyde vdnde eerfle verpachtinge in zev
De woorden in het derde en vierde>Arü)ckeien in 't Curfijfgedruckt, zijn Ampliatie vanden]are \ 6X \ l
9. Het vijfde enfefie Artijckefen zijn den eerfen Aprilf ld^ voor Ampliatie ingevoeght.                j'
1 o. De woorden éndc Weit- Vricftaridt, zijn Anrio 1625^ gekomen.
11. ^OTo 16 5 4 </w g&amplieert: De voorgaende Ordonnantienfeggen: fal men de vourfz aengevinge, op Co ,..
als vooren moeten doen binnen veerthien dagen, &c.                                                            dl^j
Ι2.ετζ ι$. De woorden onder num. it.zijn Ampliatievan\fa\\Die onder num. lyzijnAnnoid^A^
,ν ·<ί/χ owJe/· ww/w:'6vWwgéteyekent is. >·■,'·■ '■■'*·                                                                                              * *»'>
14.* 15. <?« 16. .Ampliatie vanden /are1629. Z>e voorwende Ordonnantienfeggen nu. j «5. Ende tot dien
de de Koopers ende Verkoópers refpeaive ghchouden zijn den koop ter $e«etarie daer den £
! gefchieden fal, Sec De woorden fut? num. 1 <$. zijn Anno 162 5 bygedaen.
17.  Ampliatie vandenjare 1654» ···
18.  Anno 1627; /i d Ordonnantie met dit Artijckel'geamplieert.
19.  Ampliatie vandenjf are 16 ^4;          ; -
20.  Ampliatie vanden f are 1627. '! ' '
21.  Ampliatie vanden Jare 162^
22.  y/7/e i/e voorgaende Ordonnantien voegen hier ly .· 't welck alomme by den Magiftraten verkondig
werden, op dat de Notariflen hier van geen ignorantie en hebben te pretenderen. Doch zijnïtfo
woorden Anno
1654 hier uyt ghelicht, om dat het difpofitijfvan dit Artijckelten reguarde vande Schm 4
van andere vaflegoederen 'den lmpofl vanden veert ighflenpenninghfubjetl zijnde, inden eedtvank^iA
- tenfe/veti tyde isgëinfëreert:
23.  DeOrdonnahtienvandeJaren 1622,1623 en 1624 voegen hier by; Endc fal defen Impoft provifiGnclick
ende tot dat anders fai wefen geordonneert, ontfangen ende gecolle&eert werden, by den Secrce· I
-rifen vande Steden ende Plaetfen daer de verkoopingen ofte andere Contraden werden gepafo,
' die gehouden fullen zijn daer van goet pertinent Regiftcr te houden, ende de Penningen by has
! ontfangen, allé Maent by pertinente Staet ,by henluyden onderteyekent, over te leveren acé j
Ontfangers varfde gemeene Middelen inde refpe&ive Quartieren geordonneert.
24.  Dit Artijckel, alsoock de volgende zijn Anno 162 5 by gekomen. Doch de woorden in het veertiende Artijcktla
't;Curfijfgedruckt, zijn Anno
1654; ende die in hetfejliende Artijckel, Anno 1629 in gevoeght.
Placaet, In dateden x^Maeri lói^^gerenoveert den x^Apilui^
legens defrmden wanden njeert^flenpnningb opte Schepen.
de Ghecommittéerde Schepenen, ende de Het-
ren Gecommitteerde Raden refpeaive van Zujt
ende Noort-Hollant,heurblijckende dat de Sche-
pen verkocht, ofte van eygendom verandert w*
fonder dat den Impoft is betaclt,de felvc peytw
de klagende Officiers toe te wijfen, fonder era·
ge moderatie: Endeby aldien eenige particulier
de frauden ontdecken, ende den Officiers acn f
ven,dat de felve vande voorfz peynenfullen gen*
ten de een helft, ende den Officier de weder-beft.
den wclcken wy in fulcken cas laften ende bevcc-
len, op fijn cere ende eedt, de calangic promp»
lick te inftitueren ende vervolgen, fonder eenf
compofitie daer af te mogen maken ,bu) tencc-
fent ende bewillinge van den Aenbrenger. t»
opdat nicmant hier van ignorantie en preten «
Hebben wy mede gelaftgelijck wy doenbjjd |j
dat defe onfe Ordonnantie alomme van m> ',
aen fal werden gepubliccert, daèr men gewoon
publicatie te doen. Lallende ende ordonncwj
2.
; Ei HtDonfer kenmetterdatichftertipterma^e.nTranfportdat veelegeen wetvande Eydeel vand4erecrt tedaer innehebben , lOfficieredefraudatpleecht fuSluyckers
allen Officieren, Rechteren ende jutoen
felver Landen, defe onfe Ordonnantie ende ^
len te achtervolgen ende doen achtervolg^ ^
cederende ende doende procederen ^P^
Overtreders van dien, fonder gratie, » ^
difïïmulatie, Gegeven in den Hagc, ° .
Zegel hier op ghedruckt den veerrh.en^^
fefticn-hondert vier en twinnch. ^nt"- q^
fchreven,Ter Ordonnantie vande Staten.
tceckent,C vander Wolf'.
                      j}0eri
committeerde Schepenen tccalangeren, ende te-
gen de felve te contenderen tot adjudicatie vande
boeten ende peynen, begrepen in enfen Placate
op den opheve vande ghemeene Middelen ghe-
maeckt, tot twee hondert gulden voor den Koo-
per ende Verkooper elcx,ende dubbel op de twee-
de achterhalinge, boven de boeten begrepen inde
particuliere Ordonnantie daer op uyt ghegeven ;
Welcke boeten wy verftaen ende verklaren, dat
den Officiers alleen fullen volgen. Laften mede
-ocr page 1038-
'Gemeefö Middelen^ r Procefiefti.
1985
1^84
Boeten.··
•■itihii'.:
Λ dönnantiën, daer op van wegen de'Ridderfcbap, Edelen ende Steden van
ti Handt ende Weft-Vrieflandt, tfedert denJ are 1604 tot 1655 incluys, verpacht is Je helft van het derde-
an alle hoeten ende hrtucken
, die volgende 't Generaêl Placatt ende Ordonnantie vande ghemcenè
t ,, 1 t ΐφ va„Jg contraventie der feher
, inde refpeclive Quartieren vande voorfz Landen van
h II nt ende Wefl-Vrieflant,fulcx die zijn geJeflingueert,ful!en mogen vallen
, wdcke helft van een derde-
part in 't verpachten gereferveert is aen 'tgemeene Landt;
III.
Den Pachter 1 ofte CplleÜeur fal aen handen van
den Commiflaris den behoor)ijcken Eedt doen,
dat hy noch niemandt van fijnen wegen, niet an-
ders dan de volle gerechtigheyt van defen Impoft
fullen genieten, ende dat hy noch niemandt van
fijnen wegen daer van met niemanden en fal com-
poferen ofte conniveren in eeniger manieren, op
peyne inde 3 Generale Ordonnantie begrepen, foo
wel jegens den Pachter χ oft Colkcleur te execute-
ren, als jegens den genen die met hem oft yemant
van fijnen wegen compofitie of uy tkoop aengacr»
UIL
Den Pachter fal gehouden wefen alle veerthien
dagen te betalen een gherecht vier en twintichfte
deel van fynen Pachte in handen vanden Ontfan-
ger vanden Quartiere aldaer.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van dcfen Impoite
,           voor den tijd t van een ghe-
heel Jaer, omme de fomme van
Des t'oirkonden is dqfen geteyekent by den Ge·
committeerden vanden Heeren Staten, opten
Q^eJÏwF.
de
ςrno
ISS
Cmfeftpmcicocuvaen1 tohn
fmvan 't gene hy fel/s ontdecken ende achterhalen fal.
1. Amfiiatie vandenJ'are 161 "5.
1%. de woorènoïic Colledeur, zijn Anno 16x3 ingévoeght.                                                  m
h Ληη* i654 is uyt gelaten 't gunt in voorgaende Ordonnantien font: te weten de woorden: op peyne inden Vyt·
thienften Articule vande Generale Ordonnantie begrepen,
Defe verpackinge is voor denJ are 16%7 alle half ende tfedert maer alle jaren gedaan.
Ongefundeerde Proceffen.
Ordonnantien, vanden Staten van Hoüandt ende Jfefl-frieflandt, inhou-
Jende feeckerepenen op Impofitie, tot lafle vanden geenen die eenige Ongefondeerde Pmeffen infiitueren,
ofte vervolgen
, foo wel voor de éërfie, tweede, derde, als vordere infantten, daer op de felve tfedert den
derden Maert
15 9 5. tot 16 5 $. incluys, verpacht zijn.
vanden Prefidenten, ende Raden in den Hoogen
ende Provincialen Raden der voorfz Landen, geor-
donneert hebben ende ordonneren by defen, Dat
naeden leften defer Maent September, alle de
geenedie eenich Proces, 'tzy voor den Hoogen
ofte Provincialen Raden, 1 den Gerechten vanden
Steden, Platte Landen, ofte andere Rechters, geen
uytgefondert (% dan alleen de Collegien vande Gecom-
mitteerde Raden){\i\\m
willen inftitueren cn'dc ver-
volgen , in de eerfte, tweede ofte derde inilantie,
by wclcke geeyfcht ofte gecontroverteert fal wor-
6, K.                        den»
'ERidderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflant, Rcprefen-
~Ji tetende den Staten vanden felven Lande.
JeP 5·0ΕΝ TE WETEN.datnaedien
cm"** j indc voorfe Landen dagelijcks toe
jnp ?ende vermeerderen, ende dat daer deur de
gietenen vanden felven Lande, op groote en-
SOq ,!fften endc laften ghebracht werden.
fcn f
osri
- i-ui tv y , W11HI1C UiltLJUk
veel bequamclick doenlick is, tot vermi n-
ge van ongefondeerde ProceiTen, by advijs
-ocr page 1039-
Boécklf"9. Tit. 3."Deel
1986            $hcMen-j. 3
♦Mt
den, de fommc van vijftien ponden van veertich
grootcn 't pont, tot hondert ghclijckc ponden toe
eens, ofte de waerde van dien, fo 3 wanneer defaec-
\c ter Rolle géprefent eettwoïi, in handen vanden Secre·
tam vanden Gerechte daèr de faecke'dient,
'tzy inde
eerfte, tweede , derde ofte andere inftantien, ten
behoeve vande gemcene faeckc .betalen fal ^der-
tich
ftuy vers: Ende als ctè fömmè öft waerde van
't geene geeyfeht wort bedraecht hondert ponden,
ofte daer boven, ofte daer de aclie rccle ofte tot ee-
nich gerechtigheyt is ilreckende, (daer van de efti-
matie onfeecker is) 4 drie gulden, daer onder me-
de begrepen de Proceftèn van injürién , ende alle
adlie die by Reconventie fullen worden gheinten-
teert.; Ende als vande eeffte , tweede of vorderc
Sentëfftiëri inder faecke ghewefen, ghea-ppellecrt,
ofte anderfints geprovoceert wort»dat den Provo-
cant t'e-icken reyfe 5 als die weder tér Rolle wort ge*
prefereert,h\
betalen eens foo veel als inde eerfte,
tweede ende derde inftantie fuceefllveltck betaelt
is ghèweeft, ofte volgende defe Ordonnantie be-
taelt móet Worden : Te weten, inde eerfte provo-
catie Van klcyriefProceiTen.inde plaetfe van \der-
tich
ftuy vers, ^drie guldens: inde tweede Provo-
c'atië4.^/e'guldens: inde derde 4 r^^guldens,
cridè fèö'voorts.· Eridé viinde eerfte Provocatie van
degroöte PröÈëiTën,; 4^/e guldens i< inde tweede
4twaelf guldens, inde derde ^vier-ën-twintich gul-
dens , ende fo voorts. Inde reftitutie van alle welc-
ke Pefifiin£en, de Verweerder, Gédaechde ofte
Gerequiteërderi, foo wel in Conventie als Recon-
ventie, mede ghecondemneert fal worden, indien
hy komt te füccumberen, ende dat foo wel inde
provifionele Condemnètien van te riamptiferen ,
de ge-eyfehtepenningen,als ten principale, fulex
dat de felve Coridemnatieh ,foo veel de reftitutie
der voorfz penningen acngaet ■ niet tegenftaende
eenigc Appellatic of Provocatie, ende fonder pre-
judicie van dien fal fortcren cfTed : Ende fal die
geene die uytterlick by de lefte Sententie komt te
fuccumberenj defe pene of Impofitien in 't geheel
moeten dragen: Ende en fullen daer van geene
ProceiTen cxempt ofvry \vcfen,als de queftie be-
neden de vijftich guldens in gelde, ofte de waerde
van dien, van Preferentien, Ceifie, Induéhen, Wil-
JigeCondemnaticn ende Exccuticn, foin
van Gyfclinge,als van Subhaftatien-ooek111^
Arme die pro Deo werden ghedient, endad·^11*1*
de Gédaechde ofte Verweerder ten $*$£$**
dienende, fonder eenigc contradi&ie, hetrtf^
lick, 6 ofte verfoeckende attèrminatiet,laten'co^
neren. 7 Ende daer den Öedde'ohde niet en fa °
maer Defaulten laetg&en,fonder dat by uyheJT'1'
tinuaticn, ende overleveringe van Intendit ml
?*"
won: 8 Welverfiaende,dat d'Oficieren binnj^n
fchreven Lande
, mitfgaders de Pachters vande«t
meene Middelen, ende der Stede Excijnfcn 8
gèenige Criminele, oft Civile faecke die L hen^<>
geintenteert,overdenvoorfz Impofiyetwesbeiaknt
vry ende exempt daer van zijn ende lijven fullen 'T
de omme alle frauden die inde betalinge iaï
voorfz peyneft ofte Impofitie.foudc mogen EW
pleecht worden, te verhoeden, fal den EvffL
Requirant, Impetrant, ofte ander AenlegÉitits
recht, by Conventie of Reconventie, of fijnen ho-
cureur of Gemachtichder, foo haeft 1 o fyAkfc
ter Rolle prefenteert, of doet prefe nieren,
gehouden \\t-
fen aenden Secretaris daer de faecke dient.prom-
telick te betalen de voorfzfomme, op pèyne ί
hy-voor het dubbelt van dien datelijck lalwodea
ge'cxecutcert, fulcks als men voor des ghemecnt
Lants gerechtigheyt is praclifetende, 11 unit k
evenwel dé'faecke op de Rolle geroyeert fal wenknvWa-
ke Penningen uyt handen vanden Secretaris fal worh
m
ghëliebti byden Pachter alffer ghèlitifionteflwt falvjn,
maerby den geene η die de felve fal hebben rnmmi-
feert,indien daer ten dage dienende niet geliüjcontifmn
en wort. Ende ghemerekt de Secretarieën aUm tu
Cu·
léfteurs van defen lmpofl worden gheflelt, jet fuhii
felvige den die vanden Gerechtediaerder leeiemngm>
tèn belooven
, datfe gheen party e ter Rolle fullen fitL·
noch laten /lellen, daer van het recht van defen Ima
niet eerfl ghenamptifeert fat zijn, Vanwekke CokM
weder omme fullen genieten deri vetrtiéfien f (maf
Ordonneren ende bevelen daer ommeacStites
voornoemt, allen ende eenen yegelijckdiedcfa
aengaenfali hen nae den inhouden van dient!
reguleren. Gedacn inden Hage , den vecrthio
den September, Anno feftien hondert twee «:<
vijftich.
1. Alle de voorgaende Ordonnantien tot den lare 1610. incluys voegen hier in: de Collcgien vande Staten,^
Gerechten vande Steden, &c. Déch zijn die woorden Anno 1611 uyt d Ordonnantie ghelicht tnè.«
plaetfe gefubflitueerx de woorden die onder num.%. in 't Curfijfgedruckt zijn.
                                  ,
3.  Anno i&z^foogéflelt. Dèvoorgaëride[eggen: foo haefl: de faeckc in Rechte dient, ende by henlu)a,
eyfch by monde of in gefchrifte ghedaen, ofte by den Procureur ofte Gemachtighde doen doen i*
wefen.
4.  dOrdonnantien vanden lare 1^95 en volgende, eyfchen maer een pont van veertich grootcn. dttvum
lare 1601 ende volgende, xxv. ft uy vers.
4.  Anno 16x 5 foo hoogh gepelt. dOrdonnantien tot den lare 16o% incluys, flatueren maer ccn pont tot vcerw
grooten .- In faecken boven de hondert gulden twee pont: Inde eerfle Provocatie twee en sxetponu
tweede,
vier èn nchtpUrldëh: inde derde, acht en fefthienponden refpeclive. d'Ordonnantie vunm
160^ ende vèlgéh'de tot 16x4 incluys, vorderen vande kleyne faecken xxv. ftuy vers, van grom rvftcj
den thien ftuy vers, 't wekke dan inde eerfle, tweedeen derde Provocatiefuccefivelijck verdubbelt w >
vooren.
5.  Anno idr^foogeflelt. De voorgaende feggen ,· ten dage vanden eyfch falbetalen eens foo veel, &c· ,.£-
6.  Anno 1606 dus ghecoucheert: Dè voorgaende Ordonnantien feggen: fonder dilay ofte cenige con
hen fimpelickende fonder eenigen uytftel omme te betalen, te verfoecken laten condemn
7.  Mede Ampliatie vanden lare 1606.
8.  Anno 1599 by gekomen.
9.  Defe woorden zijn Anno i6n ingevoeght.                                                                       I0 t
-ocr page 1040-
Gemeene Middelen^. Schepen.
1989
;988
Anno
16i % f00 gefch' De "V°or£,ae}ide Ordonnantie» fegien r fo haeil den cyfch by monde ofte gcfchrifte
p.
,jjngcdacn',endegcant\voorc falwefen,gehouden /al we/en promptelijck eenden Griffier ofte Secre-
ofcc der felver Subilituyt vanden Hove, Collegien ofte Gerechten daer voor de/accke/al dienen,
', Laaien de vooriz fommc. Die vanden lare 1607 iW<? volgende ßï: 16x4 incluys/eggen: gehouden/al
\r,„ nromPtelid
aendcn Pachter ofte fijnen Collcöcur /e &/þ </<? voorfz/omme.
w
U mede Anno i6z$ w Amphatietngevoeght.
11
Inftruftie ^ande Heeren Staten van Hollandt ende Weïl-Vrieflandt , -uoor
ß/ù G/^/1 vanden Hove van Hollandt, Zeelant ende Vr'teflant, wacr nde hy hem in 't exerceren ende be-
dienen van 't/elfdeOfficie mede/al hebben te reguleren, in date den
15. Martij 1593.
derende) fulex verfoeckt.
Alle Decreten fal hy behoorlijck moeten doen
regiftrercn.al eer men diegroficren ofte uyt geven
fal 2 Gelijck van alle andere Sententien mede ghe-
daen fal werden,
In ghevalle van 't verhoogen van 't loon vahde
Clercquen, ial 't felfdc ghedaen werden met con-
fent ende believen van ons, ofte onfe Gecommit-
teerde Raden.
Ende fal den Griffier by provifie, ende foo lange
ons fulcks goet dunckt, ghehouden wefen te ver-
antwoorden vande helft vande fuyver inkomftcn
vande Griffie, boven alle lailcn van Tradementen
ende behoeften daer uyt gaende, in conformité
van fijne Commiffic, Ende fal hem voorts hebben
te reguleren nae de laft ende Inftrudie, daer op de
voorgaende Griffiers, ende left Mr· Pieter Hanne-
man, den voorfz ftact bedient heeft: Ende alfulc-
ke vorder lnftru&ien, als by ons nacmaels fal wor-
den gemaeckt.
Gcdaen inden Hage by den Staten voornoemt,
den xv. Martij 1593. Onder ftont ghefchreven,
Ter Ordonnantie vanden Staten. Ende was on-
derteyekent, C. de Rechtere,
é En voorfz Griffier fal met alle bchoorlijc-
j ke reverentie ende obcdientie in 't ftuck
I iijndcr Officie voornoemt, hem dragen
^endequijten tegens den Prefidentende
Raden vanden vocgz Hove.
Sal in alfulcker neerftighey t ende ghetrouwig-
heyt'tvoorfz Officie bedienen, dat daer van by
ni ende den voorfz Hove goet contentement
mach ghenomen werden , tot eerc vanden Lande,
, ende dienfte vander Jufticie.
Salgbehouden wefen neffens den Subilituyt
Frans Criep, te houden noch een ander bequacm
Subilituyt, den Hove aengenaem zyndc,ende op
alfulckTraaemcnt als by ons is geordonneert.
Imedc gehouden wefen alfulcke Clercquen
althans dienende, ofte die naderhant fullen die-
nen.cndc by den Hove, ofte hem bevonden fullen
werden niet bequaem te zijn,ofte hem fclven niet
1 wel te quijten, te licentieren.
Sal voor fijne moeyte van het diftribueren van
t de ghenamptifeerde ende geconfigneerde pennin-
'pen, niet mogen genieten,dan ter tauxatie Vanden
Hove,ofte van de CommiiTariiTen vanden felven
|Hove,foo wanneer partye (daer by intereft preten-
Schepen ende Schuyteo-j.
Ordonnantieo-j, Volgende de ipelc^e ten behoeve vande gemeene Jaecfo
over al inden Lande van Hollandt ende We/- Vrieflandt ,/00 wel inde Steden als ten Platten Lande, van
wegens ende volgende den con/ente vande Staten vanden/elven Lande,jaerlijcx t/edert den eerflen April
1641 tot den le/en Martij 1649, ghcheven ende gheinnet is de generalen lmpo/l op alle Schepen ende
Scnuy'ten, groot ende k/eyn, ende van wat/oorte die/ouden mogen wefen, binnen 's Landts varende o/tege-
bruyektwordende, voorden tijdt van eenjaer
. ..
ontfangen twee ftuyvers acht penningen van ydcr
Laft, die de felve meer als een Laft groot zij ç, tot
het thiende Laft toe incluys , ende daer en boven
noch voor yeder Laft,boven het tiende Laft ——
---- .—         —- —— j ftuyv. üij p,
III.
Van alle Speel-Jachtcncnde Speel-Sehuytgens
fal worden ontfangen dubbelt recht.
IIII.
í Met dien verftande, dat yemant een Schip ofte
Schuy te hebbende ten ingaen vande Pacht, fal ge-
houden zijn den felven Pacht voor de cerfte drie
6. Ê ij
                     Macn-
, Pa(Jter fal voor 't recht vanden voorfz
Ijmpoft ontfangen van ycder Schuyt of
{««Hiytoen, van wat foorte ende naem
uvcken'Cr iw° "?ogen 2iJn' ende tot wat &he'
5ï-andre joudcn mogen dienen, binnen
vtecfnnlirende of ghebruyekt werdende, egeen
5ElK ·' een Lail cndc daer beneden groot
nac.alledncMacnden ------- vftuyv.
^devin,ran-^0teSc'hcpen of Schuyten,bo-
Iz V,J» «uy versjalle drie Maenden noch
-ocr page 1041-
PïacatetLj. a.Boeck. 9.Tit. 3*DeeL
1990
biljet gegeven te worden.
X.
Maendcn te betalen , alwaer 't faccke dat»hy het
voorfz Schip ofte Schuyte nac den ingangh van
den Pacht quame te verkoopen , of anders af han-
dichte worden,,
V.
De Pachter fal vermogen iitdach te houden,
omme betalinge te bekomen van foodanigen ghc-
decltc vanden voorfz Impoft, als met goct vinden
vande rcfpeÖivc Magiftraten dicnilich geoordeelt
fal worden in te vorderen, en fullcn ten voorfz da-
ge alle de geene die het voorfz ghedcclte van den
voorfz Impoitfchuldich zijn, het felve hebben te
betalen , op peyne dat (in cas van geen betalinge
opten voorfz fitdach te doen, immers fes ofte acht
dagen daer nae onbegrepen) van dubbelen Impoft
van 't voorfz gedeelte te moeten betalen. En fal
de Pachter, omme een Lijfte te maecken van alle
Schepen en Schuyten ,fich vermogen te addrefle-
ten acnde Dekens vandc Schippers ende Schuyt-
voerders Gilden, die ghehouden fullenzijn den
Pachter te gheven een Lijfte vande namen ende
woonplaetfen der gcener die in haer diftrift Sche-
pen cnde Schuyten zijn hebbende, waertocde
ïcfpectivc Magiftraten des verfocht zijnde, de be-
hulpfame hant fullen hebben te bieden,
VI.
De voorfz Pachter fal wyders inde Steden ende
Dorpen vermogen biljetten uyt te fetten, omme
regens feeckeren competenten dach in eenige Her-
berge ofte andere Plaetfe te doen komen, allede
geene die onder de voorfz Stadt of Dorp zijn rcfor-
terende, omme hare Schepen en Schuyten ter ge-
fetter plaetfe aen te komen geven, immers aenden
Pachter bekent te maecken, binnen den tijdt van
drie Weecken, of uyterlijck een Maent, op peyne
van dubbelden Impoft van drie Maenden,tot laftë
vande geene die binnen den felven tijdt de voorfz
aengevinge nieten fullen hebben gedaen.
VII.
Ende indien over de qualiteyt of groote tuftchen
den Pachter cnde Eygcnaer verfchil mochte ont-
ftaen, fal daer over by de Magiftraten inde refpe&i-
ve Plaetfen vcrklaringc werden gedaen. Ende by
foo verre een van beyden, 't zy Pachter of Eyghc-
naer , fich mette felve verklaringe, noopendcde
groote niet en konde vergenoegen, fal de felve het
Schip of Schuyt, daer over het verfchil valt, tot fij-
nen koften doert priferen door Perfoonen daer toe
fpecialijckby de Magiftraten inde Steden te doen
be-eedigen.
VIII.
Ende fulcks gedaen zynde, fal den Pachter van
yedcr Schip cnde Schuyt geven een biljet, met
uytdruckinge van de hoedanigheyt ende groote
van dien, ende hoe veel daer voor betaelt fal moe-
ten werden.
Ende wat Schuyten of Schepen ten tyde vande
voorfz opteeckeninge binnen den bedryve vande
Verpachtinge, daer de felve te huys hooten, niet
en fullen zijn, fal den Eygenaer binnen acht da-
gen , naer dat die binnen den bedryve fullen zijn
gekomen, immers al eer de felve weder daer buy-
ten fullen worden ghevoert, fulcks den Faéhter
moeten bekent maecken, omme fodanigen Schip
of Schuyt by hem gheyifitc-itt ,ende daer voor een
Ende by foo verre yemant nadeningaftcl
de Pacht ende gedacne opteeckeninge cenS ?
ofSchuytfoude mogen bekomen, hetzydΤ
't felve van nieuws mochte doen maecken f *
een ander verkrege, by wat Titel fulex f0e Van
gen zijn, fal de felve gehouden wefen den Pa ï0"
fulcks aen te geven binnen dxn tijdt van acht?
gen, naer dat de nieuwe Schepen of Schuyten b7
quaem fullcn zijn ghemaeckt, om ghebruycktt
worden, ende van andere, nae dat die van buvt
de Provincie in gekomen fullen zijn: Ende vip?»
nieuw gemaeckte Schepen, of die bekomen wet
den van buyten de Provincie van Hollandtend
WcnWrieflandt, ende de welcke over fulcksb*
geenigen Pachter inde felve Provincie opgetcJ
kent zijn , verfoecken ende ontfangen een bib
als vooren, ende d'voorfz ghdfcchtigheyt betalen
naer beloop des tijts, waer van den Pachtergehou-
den fal zijn ten inganck van fijne Pacht behoot.
lijeke waerfchouwinge te doen. Maer wat aengaet
de Schepen ende Schuyten, de welcke binnen c{
Provincie van Hollandt ende Weft-Vrieflant.ujt
het cene bedrijfin 't andere verhandelt endebeko-
men werden, daer van fal de gherechtigheyt wei-
den betaelt aenden Pachter, in wiens bedrijffooda-
nich Schip of Schuyt, ten inganck vandc Pacht,
op gheteyekent fal zijn, tot dat de felve Pacht U
wefen geexpireert.
X I.
Van dit Middel fullen vry zljnalle Schepenen·
de Schuyten, hoedanich die genocmt worden,het
gemecne Landt toe behoorende,als medealleè
Schepen ende Schuyten, die continueren buyten
's Lants te varen. Maer wat aengaet de Schepen,
die niet alleen buyten 's Lants, maer medebinnca
's Lants varen.daer van fal d'voorfz gerechtigd
mede ontfangen werden.
XII.
Ende foo yemandt inde voorfz opteyekenif
cenich Schipof Schuyt verfwege,of de voorfz sto·
gevinge binnen behoorlijcken tijdt niet etiow
fal de felve daer over verbeuren een vijf dubbel-
den Impoft voor een geheel Jaer: ende niet te W
ghehouden zijn den ordinaris Impoft alle d*
Maendcn te betalen.
XIIL                      ,
Den Pachter fal aen handen vanden Comn*
faris den behoorlijcken eedx doen, dathyn*.
niemandtvanfijoent wegen, niet anders dan *
volle gerechtigheyt van defen Impoft fal geniet1·:
ende dathy noch niemandt van iijnentwegen»"
compoferen of conniveren in eeniger mam«»
op peyne in den vijfthienftcn Articule vande
nerale Ordonnantie begrepen, foo wel jegens
£
Pachter te executeren , als jegens den geene
met hem, of yemant van fijnen wegen
ofte uytkoop aengaet.
XIIII.
ftc.61?'
Soo wie Pachter blijft van defen IrnpoWjj ■
Mirli»» λ,τρΓρπ ollo Arip Maenden te bèta»»'
:-·
houden wefen alle drie Maende
Comptoire vanden Ontfanger
stofte te ordonncren^cen^
recht vierde-part van ftjnen beloofden Fa
lien,fald'Ontfangertièhe^
b
-ocr page 1042-
Öemèëne Middelen-*. Wagens.
!#1
XVI.
Öp de Conditien ende Voorwaerden, fao in de
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijde van een geheel Jaer, omme de forn-
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, optcn
executeren ende innen aenden Pachter
fn ß ç Boreen, naer vermelden ende inhoudt
c de fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
ì eerftcn Aprilis
            eerftkomende metter
Pre"opganck, ende weder eynden den leften
çÐР          daer acn volgende, metter Sdnncn
S
Martij
ondergangn
Defen/mpofiisü Ø'éÉ 1649. én tfeJert komen te cefferen.
Wagens.
Ordonrian tiert, Volgende de welene ten behoede vande gbemeene faec{e i
over al inden Land&.vari Hollandt ende TVefl - Vrie/lanctt , foo wel inde Steden als ten Platten Lande, van
weven ende volgende den confente vande Staten vanden [elven lande
, jaer lij ex tfedert den eerflen April
164L tot den leflen Maert 1649 , gheheven ende gheinnet is een generalen Impofl op alle Karren, Wa-
gens, Caleffen, Carojfen, die met Paert ofte Paerden werden gebruyekt, voor den tijdt van een Jaer.
men ende woonplaetfe der gener die in haer diftricl;
Wagens, Karren, Calcifen, Caroflen, of diergelijc-
ke zijn hebbende, waer toe de rcfpedive Magiftra-
ten des verfocht zynde, de behulpfarne hant fullcn
hebben të bieden.
UU.
t>e voorfz Pachter fal wijders inde Steden ende
Dorpen vermogen biljetten uyt te fetten, omme
tegens feeckeren competenten dach in ecnigc Her-
berge ofte andere plaetfe tc doen komen, alle de
geene die onder de voorfz Stadt of Dorp zijn re-
iorterende, omme hare Wagens ende andere Spe-
ciën in defe Ordonnantie begrepen, ter ghefetter
plaetfe aen te komen geven,immcrs aenden Pach-
ter bekent te maecken binnen den tijdt van drie
Weecken, ofuyterlickecn Macnt, oppeyne van
dubbelen Impoft van drie Maenden, totlaftc van
de gecne die binnen den felven tijt de voorfz aen-
gevinge niet en fullen hebben gedacn.
V;
Ende indien over de foorte vande Wagens, dat
is, wat voor een Speel-Wagen ende CaleiTe gehou-
den fal werden , tuflehen den Pachter ende Eyge-
naer verfchil mochte ontftaen, fal daer over by de
Magiftraten inde refpeih've Plaetfen, of derfelver
Gecommitteerde daer fulcks voorvalt, vcrklaringe
werden gedaen, daer mede partyen ten weder zy-
den haer te vreden fallen moeten houden.
VI.
Endc fulcks gedaen zynde, fal den Pachter aen
ycder Eygenaer gheven een biljet, inhoudende de
hoedanigheyt, ende het getal vande Karren, Wa-
gens , Speel-Wagens, Caleffen ende Caroflen die
de felvebinnen fijnen bedryve is hebtiende, midtf-
gaders de fomme die voor yeder foorte betaelt fal
moeten werden.
V11.
Ende alfoo dickwils gebeurt, dat de Eygenaers
in andere bedryve woonachtich zij n, al waer fy haer
Karren, Wagens, Caleffen ofte Caroflen zijn hou-
dende, foo fal ter plaetfe daer de felve Karren, Wa-
gens, Caleflen ende Caroffen werden ghehouden,
l de opteyekeninge ghedacn, ende het biljet aende
6. Ê iij                  gec-
I.
a E Pachter fal voor 't recht vanden voorfz
] Impoft ontfangen, van een Karre met
£wee ofte drie Wielen, alledrie Maenden
■s^ _—-------, * jj ftuyv. viij pen.
Van een open Wagen, daèf onder begrepen de
Bieiende Wijn-ftellen, ofte Wagens daer mede
Bier ofte Wij ç wert vervoert —-— í fluy v.
Van cê overdeckte Vracht-wagen - vij ft. viij p.
Van een open Speel-Wagen -—— ÷ ftuyv.
Van een gedeckte Specl-back of Koets-Wagen,
als mede van een open CaleiTe -■■ ■' -xvituy v.
Van cen Caroilè ofte gedeckte Calefle -----
------- —-—             „■■„,._ j gul. ÷ ft.
Te betalen by de Mecfters ende Eygenaers
van dien.
II.
Metdien verftande, datyemandt een Wagen,
Karre, Calefle ofre CaroiTe hebbende ten ingaen
vanden Pacht, fal ghehouden wefen daer van lm-
poft tc betalen vande cerfte drie Maerlden.al ware
fet faceke dat hy de voorfz Wagen, Karre, CaleiTe
'«tc CaroiTe na den ingangh vanden Pacht quamc
!cverkoopen,ofce anders afhandich te werden.
III.
De Pachter fal vermogen fitdach te houden, om
«talmge tc bekomen van foodanigen ghedeelte
yen voorfz Impoft, als met goet vinden vande
f
Ben
m Magiftraten dienftigh geoordeelt i
al wer-
kte vorderen , enfullen ten voorfz dage al Ie
i^ne die 't voorfz gedeelte vanden voorfz lm·
; lchuldich zijn het fclve hebben te betalen, op
Win cas van geen betalingc op de voorfz fit-
,tc docn> immers fes ofte acht dagen onbegre-
joact nae) van dubbelen Impoft van 't voorfz
au*Tr^oetcn betalcn, Ende fal de Pachter,
ACl ¥ tCmaeckenvan alle
Wagens,Kar-
am
'|Ë jen' Caroflen, en andere diergelijcke foor-
-j. £ ordonnantie begrepen, fich vermogen
c \Va ^e
endc Deeckens vande Gilden over
ïïôÁ?°ç»
ce andere Speciën , die den jegen-
jHH IrJpoft fubjeft zijn,die ghehouden ful-
J Qcn Pachter te geven de Lijfte vande na-
-ocr page 1043-
Placateüu. a.Boeck. 9.Tit. 3.Deel.
1994-
!995
poft
niet te min ghehouden zijn den ordinatis
geenen die d'opficht op fodanige Karrcn.Wagcns,
CalelTcn ofte Caroflen is hebbende, gelevert, ende
het recht vanden Impoft van die plaetfc betaeldt
moeten werden.
VIII.
Ende by foo verre nae den inganck vande Pacht
endc gedaeneoptcyekeninge, een ofte meer Kar-
ren , Wagens, Caleflen ofte Caroflen,binnen ee-
nich diftricï: vande Vcrpachtinge foude mogen
werden gemaeckt ofte gebracht,om aldaer gehou-
den te werden, fal den Éygenaer, ofte die daer op
de opficht van wegen de felvc is hebbende, gehou-
den zijn binnen den tijdt van acht dagen, nae dat
de nieuwe ghemaeckte bcquaem lullen zijn om
gebruyekt te werden,ende andere binnen acht da-
gen, na dat die fullcn wefen in gebracht,den Pach-
ter van hetfelve diftria fulcks aen te geven , ende
vande nieuw gemaeckte Karren, Wagens, Calef-
ün ofte Caroilcn,ofccdie van buyten de Provincie
van Hollant endc Wcft-Vrieflant in gebracht wer-
den, ende de welcke over fulex by geenigen Pach-
ter inde felve Provincie op gheteyekent zijn, ver-
löecken endeontfangen een biljet als voorcn.ende
de voorfz gherechtigheyt betalen nae beloop des
tijts. Maer wat aengaet de Karren, Wagens, Ca-
leflen ende Caroflen,de welcke binnen de Provin-
cie van Hollant ende Weft-Vricflant,uyt het eene
bedrijfin het ander gebracht worden, fal "men mo-
gen volftaen met d'exhibitie van het biljet vanden
Pachter, die daer van de opteeckeninge ghedaen
heeft, ende fal de gerechtighey t daer van aen den
felven Pachter betaelt werden, tot dat de Pacht fal
wefen geexpircert.
IX.
Ende foo ycmant inde vootfz opteckeninge ee-
nige Karre, Wagen, Calefle ofte Carofle verfwegc,
of de voorfz aengevinge binnen behoorlijcken tijdt
niet en dede, fal de felve daer over verbeuren een
vijf dubbelden Impoil voor een geheel Jaer, ende
alledrie Macnden te betalen.
X.
Den Pachter fal aen handen vanden Cornmr
ris den behoorlijcken eedt doen, dat hy noch
mant van fijnent wegen , niet anders dan de S
gerechtigheyt van defen Impoft fal genieten er?
dat hy noch niemandt van iijnent wegen fal'co
poferen of connivcren in ceniger manieten ^
peyne inden vijftienden Acticulc van de Genen?
Ordonnantie begrepen, fo wel jegens den Paduft
te executeren, als jegens den genen die mei hem
oftyemant van lijnen wegen compofitie oftcuvr.
koop aengaet.
                                         J"
XI.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft,feu.
houden wefen alle drie Macnden te betalen ten
Comptoire vanden Ontfangcr
daer toe geordonneert ofte te ordonneren,eenm.
recht vierde-part van lijnen beloofden Pachte
oft by gebreecke van dien,fal d'Onrfangcr'ticlvè
mogen doen executeren ende innen aenden Pach-
ter ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende in-
houdt vande Generale Ordonnantie.
XII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingatn
opten eerften Aprilis
          eerilkomcndemcttet
Sonnen opgangh, «nde weder eynden den lellen
Martij
         metter Sonnen ondergangh.
Xllh
Op de Conditicn ende Voorwaerdcn, foo'mdc
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een ge'
Jaer, qrnme de fomme van
Des t'oirkondcn is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Heeren Staten, opten
DefenJmpofi is mede in April 1649. en tfedert onverpacht gelieven.
'tKleyn Zegel,
ι. t Placaef, Vande Edele (jroot Mogende Heeren Staten van Hollm
ende ïVefl- Vrieflandt, daer op linnen den [elven Landen geheven fal worden het middelvan ι ϊψ
Zegel. In date den ι} Augufli
16x4.
lulcke,die dan noch de goede Ingcletcncn cc%
vrucht fouden by brengen: Endc gelet hebWJ
op de onfeeckerheyt die uyt vele Gefcbrrtten, 1
Notariael als anderen, dagelijcks voor va c,«J
door de felve goede Ingefetcnen oock in vele,
dickwils fecr quellige Proccffcn vervallen, om^
welcke te ontgaen , oockecnigc Naboyi*^
gen ende Potentaten , van over lange in V ,
hebben een ordre, dat gcene Aöcn Notariaei,^
Judicielc,en foude wefen van wacrde.o««T^
op recht ghedaen foude mogen werden« ^
de felve waren meteen Zegel bevcibg^^
nerende daer toe feeckere Zegelen, endc ^
bequame ordre op 't beveiligen voor!iz.^
E Ridderfchap, Edelen endc Steden van
Hollant endc Weft-Vricflant, Reptcfen-
terende de Staten van den felven Lande.
DOEN TE WETEN: Dat alfoo
tot wcetinge vande geweldige invafie, die de Spai-
gnaerden met heure Adherenten op defe Landen
voor hebbent zijn te doen,ende daer toe machtige
Legers by der hant hebben alom me op de Frontie-
ren, omme de felvc onder hcurc flavernye ende ge-
welf te drucken: Wy oock genootfaeckt zijn ge-
weeft meerder Krijghs-volck te lichren, der welc-
ker betalingc mede gevonden moet worden, ende
daer omme de oogc hebben moeten llaen op't vin-
den van nieuwe Middelen, daer uyt mette minftc
fchade vande Gemeente .penningen fouden kon-
nen ghevonden werden,ende voornamentlijckop
:
voe
tftappen volgende,Wy mede gercion ^<
ben in treyn te letten "t felvc Middel va
-ocr page 1044-
.Geihecne Middelei
1997
ëhde op de peynen in de vöörfö önfe ÖrdörVriantië
begrepen. Laften ende bevelen mede alle-Hoven
Van Jufticiè, alle Collegienchde Gerechté-barïc-
ken, mitfgadètsallc Magiftraten van Stöden,Vlec-
kenf Plaetfenendc Dotpen,datfe heureSecreta-
riilen, Notariflen, ende alle andere die defen aen-
gaen mach, doen Eeden op't onderhout van diern
Ende dat in't Formulier van den Eedt vande No-
tariiten,een fpeciacl Artijckel van't onderhoudt
vandefen , ende on ie voorfz Ordonnantie op'c
kleyn Zegel gemaeckr, geilelt ende geinfereert fal
Werden. Laften ende beveelcji dacr en boven aen
dè Hoven van Jufticie, de Reiecken-kamer ende
Leenkamer vande Graeftlijckheyt, de Hooge en-
de Lage Rechts-bancken-,·endeden Heeren ende
Ambachts - Heeren, midtfgaders aeri alle andere
Collegien, hoedanige-aie'fouden mogen wefen,
geen Reqüefteri, daer het Zegel niet open ftact,
aen te nemen,ofte daer op tedifponeren,ten zy
daetopgeftéltWare'^ö Beo, etide dat by het Col-
legic aen 't wefekede felve geprefenteert is, geoor^
deelt werde'v de felve om Godts-wille aengeno-
men te mogen werden, Ende op dat niemandt
daer van igrïorantieen preteiidcre, hebben wy me-
de gelaft endé gheordonneert, laften ende ordon-
neren mitsdefeii, dat dit Placaet', ende de voorfz
ónfe Ordönnühtie van 'tMeyn Segel·, alomme
daer mengeWëön is publicatie te doen, openbaer-
lijck voor den Volcke afgekondicht ende'gcpubli-
ccert fal werden, ende eehèn yederen ghelaft hen
daer naer te regukfeb:- Wanrwy 't felve alfoo ten
meeftèn diertfte vande Lahderi,bevonden hebben
té behoorcn/ Öegcven in 's Graven-Hage, onder
onfen Segel, den derthienden Auguftr, in 't Jaer
óns Heylaridts ende Salichmaeckers Jefti Chrifti
fefthien-hóndêrt vier en twintich. Ter Ordonnan-
tie vande Staten van Hollandt ende Weft - Vrief-
landt. Onder teyekent, :
C. vander mlff.
\$
, ι *p Ordon ttifefte by tsni daer öpgemaed,
*fï£Sft 't Middel van 't kleynSegeh SOO
e! ÏgZwv ehelaft,gcordonneert ende geftatu-
l!> 'Γι hften * ordonneren ende ftatueren
ft
mits                     _____
^'fïe'andcto Gcrechts-bancken, gecne Grif-
'LSecretarifen van Leenen, foówel imme-
ons te Leen e gehouden, als van onfe Va-
·
f Ben ofte anderen, geene Notariflen, ofte andere,
ïeeedige publijcque, ofte wettelijcke; ofte oock
κ lariale Aden ofte Inftrumenren depefcheren,
Requeiteninftellen,ofte die apoftillèreftTiaérden
Jen Oélobris toekomende, geene Aden, Inftrü-
mintén, Sententien, VonnifTen, Verlyèiï, Tefta-
menten, Codicillen, Huwelijcxe Vóorwacrden ,:
Contracten, Charte-parthyen, Huyr-Ccdullen,
Coonofcerhenten, Procuratien, Atteftarien, Cer-
tilicatien,Authorifatien,Recolemcnten,Extraclen
uvt Boecken ofte Rcgifters , ofte eenige andere,'
hoe die oock ghenaemt fouden mogen werden :
Ofte oock Rcqueften, Odroyen, ende andere gra-
ticufc Conccifien (alleen uytgefondert Proteften
in materie yan WiiTel, ofte non acceptatie van dien)
uvt te geven, dan op Franchijn ofte Papier mettet
voornoemdekleyη Zegel befegelt, ende ghcteyo
kent by eenige SecretarifTen ofte andeten , by ons
dacr toe ghecommitteert,.op de peynen begrepen
inde voorfz onfe Ordonnantie op "t felve kleyn
Zegel ghemaeckt ende uyc gegeven. Verbieden
mede wel exprcffelijck alie Hoven van Jufticic,
eüeCollegien die Recht of Jufticiè adminiftreren-;
alic Schepenen, ende alle andere Rechtcren ende
Juilicieren van defe Landen,höedie oock genaemt
mogen wcfen, geen recht te doen op eenige der
voorfz Aden, Sententien ofte Inftrürri.enrtèri hier,
vooren ghenoemt, ende die mettet voorfz kleyne
Zegel niet beveftight en zijn: Oock niet toe te la-"
ten dat de felve in Rechten werden geproduceert,
2. Ordonnantien vanden 13 Augnjli tolkende 13 f'ulij16,volgens
wekke inden Landevan Hollandt ende mfl-Vrieflandt het recht van 't kleyne Zegel gheheven ende
hetaelt is geweefl.
                                                                                   ,.
I                                     j fal worden , ende dat daer en boven op de ièlve
^5 It Recht fal betaelt moeten werden, van
IJ alle Sententien , VonnifTen , Verlyen,
H Aclen, Teftamenten, Codicillen, Huwe-
i lijekfe Vóorwacrden, Contraéten,Charte-
^"5'cn, Huyr-ccdullen, Cognofcementen, Pro-
^tfen,Atteilatien,Certificatien,Authcntifatien,
™tolicmenten, Extradcn uyt Boecken ofte Rd
L iCrï>ende alle andere, hoe die genaemt fouden
c°gen werden : Tc weten, als de felve Vdor Wet-
' vees-kamer, Notaris, ofte andere publijcque
geen recht en fal worden ghcdacn, met interdidie
van alle Rechtcren ende Juilicieren, op de felve
geen recht te mogen doen, ofte ghedoogen dat in
Rechten geproduceert ofte over geleyt werden, op
een boete, tot lafte vanden geenen die fulcke Do-
cumenten voottaen fal over leggen ,fonder op ge-
druckt te hebben het kleyn Segel, van üs gulden
op clck Document, te decretcren inde VonnifTen
ofte Sententien, daer de felve anders over gheley t
fullen worden : Povcn, dat daer op geen reguard
en fal mogen werden ghenomen , ter rijdt toe het
Perfooncn zijn verleden , ofte ghe-
jven dien , van alle Rcqueften , Oc-
^jn' , e andere gratieufe Conceifien : uytge-.
an? Cn Proceften in materie van WiiTel,
ctegeringe, van acceptatie,ofte van betaling
mr, "' icom fonderlingc confideratie, d'Or-
in^ie van 't kleyn Segel niet fubjcd en fullen
Aö f nC Van fes EuJden te verbeuren op ye-
e Oite Inftrunient dat ongefegelt gevonden
Segel daer óp fal wefen'gheftek. Ende fullen de
refpcAivc boeten in deie Ordonnantie begrepen,
zijn tot profijte vanden O flficier: ende fal den Aen-
brenger genieten een derde part.
Dit voorfz Recht fal noch betaeJt moeten wor-
den van alle Mandamenten, Provificn ofte Aclen,
van Citatien, Arreftenofte Dagemcnten, öbek op
ver-
-ocr page 1045-
i 9.Tit. 3. Deel.          1
mitfgaders van Huwelijcxe Voorwaerden Τ α
menten, ende andere uyterfte Willen „u Vr-
acht ftuy vers,"
                             tn'OTij^
IX.
Van Pafpoorten, naer, ende vanden VVanj
elcks acht ftuyvers.
                               '^
X.
Van alle Oclroyen, Brieven van gratie Re r
fien,Pardonnen, mitfgaders CommiffirnL *.
199?           Placaten. ^Boeck
verfoeck vao partyen te doen by eenige Bodcn,tot
watfaecke dattct oock zy: mitfgaders van alle Sen-
tentien ditTiniri ve ofte interlocutoire verklaringen,
ofte decifien van alle Hoven, Collegien van Regie-
ringe, JufUcic ofte Reeckeninge, mede op peyne
voorfz. Behoudelick dat vande Dagementen en-
de Citaticn, die op verfoeck van partyen, by eeni-
ge Boden gedaen,de faecke eerft ter Rolle fal moe-
ten werden geprefenteert, al eer het recht van 't Se-
gel fal verfchijnen, 't welckden Secretaris, neflèns
de prefentatic ter Rolle te ftellen, fal moeten aen-
teeckenen, al eer de prefentatie in Rechten fal mo-
gen werden gelefen, fulex dat de Boden geteken-
de Acte van Citatie fullen moeten overleveren,
met het kley,η Zegel daer op ghedruckt, al eer de
faecke fal mogen dienen.
• ,
                  I-IJ.
Het voorfz Recht fal oock betaelt moeten wer-
den van alle Requeften, die aen eenige Collegien,
hoedanich de felve fouden mogen wcfen, ghepre-
fenteqrt fullen worden, tot twee ftuyvers. Ende
in ghevallc eenige Requeften fonder het Segel te
hebben, aen eenige Collegien werden gheprefen-
teert, Jfoo fal daer op niet worden ghedifponeert,
maer wederom uyt ghefonden, ten ware daer op
ware geüekpro Deo. Ende dat by het Collegie aen
het welck de felve gheprefenteert is, gheoordeelt
wort.de felve om Gödts-wille aengenomen te mo-
gen werden, i ■:'..:..· -.·'.
                           ' ■
IIIL
, Van alle Inftrumenten, Huyr - cedullen, Con*
tracisn,Charte-parthyen, Cognofcementen, Atte-
ilatien, Certificatien , Provifien, Mandamenten,
Arreften, Dagementen, Autentifatien, Extraéten
uyt Boecken ofte Regifters, Verificatien ,Recolle-
mentcn, ende alle andere Wettelijcke ofte Nota-
rialc Aclen, hoe die ghenaemt fouden mogen we-
fen, fal voor 't recht betaelt worden, van elck twee
ftuyvers.
V.
Van alle Sententien, VonniiTen diffinitive, ofte
interlocutoir verklaringen, Interpofitien van De-
creten, ofte anders, ofte andere decifien van Rech-
ters , van faecken waerdich wefende fes hondert
gulden, ende daer beneden, van elck vier ftuyvers.
Doch van alle VonniiTen houdende xij gulden, en
daer beneden, fal alleen betaelt worden half geit.
VI.
Van alle Tranfporten, Giften, Ceifien, Collatien
van Beneficien, inveftiture van Leenen, midtfga-
ders van alle Verlyen voor Rechters: hem , van
alle vertichtingen voor Wees-meefters ghedaen,
ende anders,mede waerdich fes hondert gulden en
daer beneden, fullen betaelt worden vier ftuyvers.
VII.
Van alle Sententien, VonniiTen diffinitive, ofte
interlocutoire verklaringen, interpofitien voorfz,
decifien van Rechters. Item,van alle Tranfporten,
Giften, Ceifien, Collatien van Beneficien, ende
andere Verlyen voor Schepenen: mitfgaders ver-
tichtingen voor Wees-meefters gedaen, inveftitu-
re van Leenen, ende andere, van faecken waerdich
boven de fes tot twaelf hondert guldens toe , fal
moeten betaelt worden van elck fes ftuyvers.
&               vin.
Encfe wat daer boven is, van elck acht ftuyvers,
üc\cn,Seuretésdu Corps,cnde vande continuatie
vaa
alle dien, fal moeten betaelt worden χχχ, ftUv
""" ' ! !            S^eJtwordcnxxx.ftuyYe!i
;. Dit recht fal moeten betaelt worden halfenA,
half, daer twee partyen 2ijn, ofte by parryeRiqu
rante, ende alleen by partye Triurnpnante,in \L
tentien ofte VonniiTen.
XII.
Ende op dat dit Middel met den meeden dietift
vanden Lande, &c. ah Art, 1%. vanden Pkcm kt
Jaers 16}%. fiaende hier onder.
XIII.
1 Dat alle de Secretarifen, &c. als Artijdtlii
'ibidem.
X UIL
1 Den Commiffarisvan'ζ kleyneZegelenfuUtnmi.
mant eenige kleyne Zegelen uyt reyeken, dan am it
refpeUive Steden, op privatievan fijn Officie.
XV.
De Griffiers vande Hoven van Jufticie, Keken-
kamer ende de Leen-kamcr van de GraefTclijck-
heytvanHollandt, de Heeren ende Amheha·
Heeren, de Secretarifen vande Steden, ende alle
andere Collegien, mitfgaders alle Perfoonen die
tot de Collecle zijn geftelt, eenigegefegcldcPanv
pieren ende Francijncn, van den Commiffarisvan
't kleyne^egel ontbiedende ofte ontfangendc,fu!·
len gehouden 2ijn daer voor aenden voornoemden
"CommhTaris te geven heure RecipiiTcn, voor ende
al eer fy de voorfz ghefegelde blancken uyt fiia
handen fullen mogen ontfangen, om daer mcè
aen hem comptabel gemaeckt te worden,degene
die haer eygen Franchijnen ende Papieren ovo
gefonden hebben, voor het recht van het Segel»
leen: Ende die ghecn Papieren ende Franchijnen
over gefonden hebben, boven 't recht van 't Segft
oock vande waerdye vande Papieren ende Fran-
chijnen diefegcfegelt fullen ontfangen hebben.
' XVI.'
                     .
De Grutters, Secretarifen ende andere CöW-
tfeurs, hunne ghefegelde Papieren ende FrandJ
nen ten dcele ofte in 't geheel geconfumeertWf
bende, fullen niet vermogen eenige nieuff gft»
gelde Papieren ende Franchijnen van den uw
miflatis van 't kleyne Segcl ie ontbieden enfle^
ontfangen, voor ende al eer fy hem fullen De
dighthebbenquitantie vanden Ontfangcrvan*
gemeene Lants Middelen in haer quarticr,in
dende hoe veel penningen fylieden overnunn «
confumeerdeblancken, aenden felvigen κ
hebben: Ende daer neffens haer eygen WY
vande ghefegelde blancken dicfe nodi onaj^
hebben, ende op nieuw verfoecken, opa
de ghefegelde blancken die noch onder ^ ^.
ende die haer op nieuw gefonden oi ge
        ^
den, comptabel ghemaeckt, ende varia
penningen ontlaft mogen worden.
              p;
-ocr page 1046-
2000
Geraeene Middelen^, c Kleyn Zegel.
2001
26. ibidem.
' XXII.
Ende op dat niemant hier door, &c. als Jrtijckel
2.7. ibidem.
                                                   ·>
XXIIL
Ende op dat alle fraude te beter voor gekomen
werde, foo fullen alle Griffiers, Secretarifen, ende
andere Collcfteurs ,op eere, trouwe ende vromig-
heyt bcloovcn , datfe geenderley gefegelde Papie-
ren ofte Franchijnen van haer gnevcn, noch diftri-
bueren en fullen,voorendeal eer datfe neflcns,oftc
aen yeder Segel haren nacm gheparapheert, ende
met haer gcwoonlijcke Signature geitel$ende ge-
teeckent nebben, oppeyne foo anders bevonden
werde, te verbeuren op ydcr Inflrument voorde
eerfte reyfe xxv. gulden, voor de tweede mael vijf-
tich gulden,endc de derde mael arbitrale correclic.
X X 1111.
Welcke voorfz Collccleurs inde kleyne Steden,
alle drie Maendcn, ende inde groote Steden, rnitA
gaders de Griffiers inde Hoven van Juihcic,Recc-
ken-kamerende Leenkamer vandeGraeflelijck-
heyt, ende vande Vafallen ende andere, ende de
Colledeurs van andere Collegicn, alle Maents de
gecollegeerde penningen fullen moeten leveren
in handen van den Ontfanger vande ghemeene
Lants Middelen van haer Quarticr, ende alle fes
Maendcn daer van pertinente reeckeninge, bewijs
ende reliqua doen, in handen vanden Commifla-
ris, tot de dircdic van dit middel aireede gheitclt»
ofte die naemacls gheftek foude mogen worden t
Ende fullen de voorfz Colle&eurs, ncfFensandcre
Documcnten,tot haer reeckeninge noodigh,oock
mogen by af-flach in liquidatie over brengen alle
vuyle, bekladde ofte verdurven ghefegelde Papie-
ren ende Francynen , die mcnklaerlijckfalkon-
ncn oordeelen, dat tot naedeel van 't Landt niet
mif bruyekt zijn gheweeir.
XXV.
De voorfchreven Collectcurs fullcn ghenieten
voor hare moeyte vande Collede, den vcertigri-
ften penningh.
Aldus ghedaen ende ghearrefteert den dertien-
denjulij fefthien hondert fes en twintich. Onder
(tont, Ter Ordonnantie vande Staten. Ondcr-
teyekent, C. vander Wolf.
XVII..
tp Maaiilraten vande refpeaive Steden, fullcn
mVicrTfoo veele, ende foodanige Perfoonen
ESSui de Secretarifen vande fel ve Steden, of
Se Perfoonen, tot de collecte ende admini-
i > van dit Middel inden heuten te (tellen, als
jMvedienftich fullen oordeelen, ntits blyvende
mptabcl als vooten, ende voor de collede cave-
rfnacbchooren^vii^
ne Griffiers , Sccretarifen ende andere Collc-
wsfollen verforgen, datfe tallen tyde alderley
orten van gefegelt Papier ende Franc;ijn in voor-
Lhcbbcn.omme de Notanfen inde Steden,ende
?e Secretarifen op de Dorpen dacr mede wel te
tonnen voorfien,acnde welcke fy die fullen diftri-
Leren, mits datfe daer vooren betalen het recht
ν kleyne Segel, ende daer boven de waerde
van 't Papier ende Parcquemen t: Soo dat de voor-
noemde Colledeurs geene reftantcn vande felvige
fullcn mogen in reeckeninge brengen, maer felfs
comptabel blyven van alle de gefcgelde blancken,
die (Vlieden ontfangen fullen hebben ι Weiver-
ilaende, dat het den Heeren ende Ambachts-Hee-
ren vry gelaten wert, de ghefegelde Papieren ende
Ftanchijnen te hafen vande Secretarifen van de
Steden, ofte vande Commiflaris van het kleyne
Segel felve, midts datfe fullcn comptabel zijn als
vooren, ende de penningendaer van betalen aen
den Ontfanger van des gemeene Lants Middelen
in beuren reforte.
X IX.
AlIcGriffiers.Secrètarifen ende Notarifen,oude
ende oock nieuwe aenkomende , fullen op cere,
trouwe ende vroomigheyt beloven, gheen Inftru-
menten te teeckenen, als alleen op 't Papier ende
'tParquemcnt daer op het kleyne Segel is gefteltj
elcxnacrfijnen prijs endenatuyre, op peync foo
andersbevonden werde, te verbeuren voor de eer·
ftemaelopyeder Inflrument vijf en twintich gul-
den , ende voor de tweedemael vijftich gulden,
ende de derdemael arbitrale corrcétie.
XX.
ι d'Voorfz Griffiers, &c. als Art. xj.van d'Ordon-
mntiedesjaers i6\S. flaende hier onder.
XXI.
ι De Griffiers vande Hoven, &c. als Artijckel
<tOrdonnantie is met het derthiende, veerthiende, twimichfle., en een en twintichfte Articulen Anno fefthien hon
hrtfescntivintichgeamplieert
.
vanden \6 OBober en 10 December \6%j. of bet
3· Ordonnantien
fitocféjeiï.
den ghefchreven, of uytghegcven, op peyne van
%twaelfponden,teveertichgrooten 'tpondt, te verbeu-
ren opyder Acte ofte Inftrumcnt dat ongcfcgelr
bevonden fal werden, ende dat daeren bovenop
de felve geen recht en fal werden gedaen,met in-
terdidie van allen Rechteren ende J üfticieren, op
de felve geen recht te mogen doen, ofte gcdoogen
dat de felve eenighfins in Rechten gheproduceert,
ofte over geleyt werden,op een boete tot laile van
6. L                      den
1.
" recht fal betaelt moeten werden ten
J P|?fc naervolgende, van alle de na gefpe-
ggcihcccrde Inftrumentcn, Aden, Schrif-
ten 't t[7Kn' Munimenten ende Bcwijs-ftuc-
raris nfy
7 fclve voor Wettc · Wees-kamer, No-
verletL Cre pubiijeke Collegien ofte Perfoonen
°p KÜSS' f??der «at^,felve anders als
6e« f apicr of Francijn fullcn mogen wer-
-ocr page 1047-
Placaten-j* g.Boeck. 9.Tit. 3.Deel·
200X
100$
den genen die fulc
a.a „„,^uu„u,, ivuuu-ceaunea vail Huv(cn
Landen, Schepen,ofte andere mobilcofimn, 2'
goederen, 8 die voor Notaris werden gernaeï&
ah in het 'achtfie Artijckel vande Ordonnantie den
overleggen, fonder op glicdruckt te hebben het
klcyn Segel, van ζ twaelf gulden op elck Docu-
ment, tedecretereninde VonniiTen ofte Senten-
tien , daerde fclve anders over gheleyt fullcn wer-
den, boven dat daer op geen regard en fal mogen
werden ghenomen, ter tijdt toe het Segel daer op
fal wefen gcftelt. Ende fullen de refpectiveboeten
in defc Ordonnantie begrepen , zijn τ, een derde
voor 't Landt
, een derde voor den Officier, en 't regeren-
de derde voor den Aenbrenger.
Dit vaorfz recht fal moeten betaelt worden.tot
twee iluy vers van 't Segel, van alle Aften van Ci-
tatien, Arrcftcn.Dagementen, oock op 't verfoeck
van Partyen te doen , by eenige Boden , tot wat
faeckc dattct oock zy : Item van alle Autentifa-
ticn, Extraiten uyt BocckenofteRegifters: 4 Item
van alle dachvaerdingen ende prefentatien uyt
krachec van Mandamenten, van Ceffien, Benefi-
1618. %'srvolcht werdt
behahen alleen éZl
den in 'tfehe Artijckel in 't Curfijfghedruch \7e„*t
ψ Ordonnantien niet gheweefl, maer Anno 16
tnvevoec
evoecht, ende tjedert gebleven zijn.            ^'
VI.
Van gclijcken, &c. ah in het negende ArtMth -
dOrdonnantie vanden)'are
1638.
                    m
VII,
Allcrley Aften ende Certificatien,&c,4/i/(
IO. vande voorfz. Ordonnantie.
                        "'
VIII.
VauaUc opene Letteren Requifok , Executom.
len, &c, ah Artijckel 11. ibidem.
IX,
Van alle Tranfporten, &c. als Art. n. ihL·
X.
Ende wat faceken hier vooren verhaek.cndcoa.
der 't Zegel van vier iluyvers begrepen zijnde
cien van Inventaris ofte Induétie: <$ Mitfgaders van
A&cn ν;»η Infinuatien,Sommatien, Renovatien,
ende Gyfelingen , 6 als oock van alle Proclama- | meerder in valeur komen te bedragen als fes hl
tien, Publicatien, Af-Iefingen ende Relarien van j dert gulden,daer van fal acht iluyvers betaeltwer-
den : Ende fullen de Inftrumentcn, Aclen ende
Schriftuyrcn daer van te maecken, moeten gbe·
fchreven worden op Papier ofte Francijn, op ghe-
druckt hebbende "t Zegel van acht ftuyvcrs 1 Ge-
lijck mede alle HuweJijckfche Voorwacrden, ïc-
geleièn mogen werden, als 't gene 't welck op ge- j iiamenten, Codicillen, ende andere uyterile Wil
fegeltPapierof Francijn gefchreven is, ende dat I len, 9 voor den Gerechte ende Wetnoudeten,^
jder partye die af gelefen werdt, opeen byfonder j Notarifen gcpaiTeert, fullen mede gefchrevcawcr-
bladt daer 't Segel op ftact,geftelt fal moeten zijn, 1 den op Papier ofte Francijn,opgedruckt hebbende
't Zegel van acht Iluyvers,
XI.
Alle ioAdvertiflementen van rechte, van gh£·
lijeken acht iluyvers.
XII.
Van Pafpoorten, van, ende na den Vyandt, vaa
ghelijeken acht ftuyvcrs.
XIII.
Van alle Sententien,Vonniflen,Diélums,Com·
promiflen,Mandamenten ende Execuroiialen van
partyen, thien duyfendt gulden ende daer boven
importerende, fal moeten betaelt weiden deruch
iluyvers van 't Zegel.
XIIII.
Van alle Oöroyen, &c. als Art. 17.
X V.
Ende op dat dit middel met den meeften dien»*
vanden Lande, ende fonder fraude foude konncn
gepracïifeert, mitfgaders alle moeylijckheytcno£
onfeeckerheydt int colledercn van dit recht wee'
genomen mogen werden: So fullen totlF*'
del gefcgeldeblanckcn ghebruyekt, ende de Item-
pels daer van by de Ed: Mo: Heeren Gecommit-
teerde Raden bcwaert werden : de grootc en»
klcyne Steden , π fullcn felfs foodanige qua"*
teyt Papieren ende Francynen, gefneden in »
naer het gebruyek vande Steden haerder rc«
tie, mogen over fenden, omme 't ZegPr! o£Vï
gedruckt te worden, als fyluyden t'haren w ^
fullcn oirbaer vinden, mits de felve fortcrCn fa|:
de adviferendc waer toe yder foorte dien
Ende omme de defeden in defen te Konnc 1
pieren, fullen de Ed: Mo: Heeren Gecorom·1 ^
foo datter niet meer als een partye onder een Se-
gel fal mogen pafleren, op peyne van χ twaelf^A-
dens te verbeuren, hy den Schout, Secretarifen,
Deurwaerders, Bodcn.ofte anderen publijcke Per-
fooncn, die contrarie defe Ordonnantie bevonden
fullcn werden te doen. Ende fullen alle Schouten,
Secretarifen, BodenyDeurwaerders.gehouden zijn
daer op den Ecdt te doen, van niet te fullcn af-le-
fen, noch al vooren uytgevcn, als 't ghene 't welck
volgende defe Ordonnantien gefchreven is op Pa-
pier, daer 't klcyn Segel op ilaet.
III.
Van gelijcken fullcn alle Rcqueften ,dic aen ee-
nige Collcgicn, hofcdanigh de felvefouden mogen
wcfen, gheprefenteert fullen wtrden, ghcfchrcvcn
moeten zijn op ghefegelt, &c. als Art.-\. vande Or-
donnantie desjaers
1638.flaende hier onder, behahen
alleen 't gunt in Curfijf aldaer ghedruckt is
, dat Anno
1630 in gevoeght is.
UU.
Het voorfz recht van twee ftuyvcrs , fal mede
betaelt moeten werden van allen Tol ende Poor-
ters-bricven, Attcftatien de vita, om Lijf-renten,
7 of Lijf·pennoenen t'ontfangcn , monterende ter
femmevan
fes gulden, ende daer en hoven; Behou-
delick dat een Pcrfoon verfcheyden Lijf-renten
hebbende, &.c. als AmjckeL\. van d'Ordonnantie des
Jaers iG^.flaende hier onder. Doch de woorden aldaer
in 't Curfijf zijn den thienden December
16x7 eerfi by
^bevoe^ht,
V.
Het voorfz recht fal betaelt moeten werden, tot
vier ftuyvcrs van 't Zegel, van alle Inftrumentcn,
-ocr page 1048-
Gemeene Middelen.
2OO5
len zijn, de befegelinge gedaen zijnde, die aen de
voorfz Secretarifen ten platten Lande te reftitue-
ren, Tonder yet; anders daer vooren te ontfangen
als 't recht, van'tkleyn Zegel : Soodat de voor-
noemde Collcdteurs gene reftanten vande felvigë
fullen mogen in reeekeningc brengen, maer felfs
comptabel blyven van alle die befegelde bJanc-
ken die fyluydcn ontfangen fullen hebben*
XX.
15 Alle Griffiers , Secretarifen , ende Notari-
fen , Procureurs, Deurwaerders,&c. φ Arti)ckel
2.8. ib'td.
. L verforeen feeckere quantiteyt van aller-
Ac¥ :l van Francynen ende Papieren, d.e m
SSXi>»-4vÏcn6efCêdt·
r iffipts vande Hoven van Juilitie, Rcec-
Df SfSe de Leen-kamer vande Graefiïck-
lsCntTin Hollandt, ixde Secretarifen vande
l*>f V
' itfgadcrs alle Perfoonen die totte col-
?SSi Eheftek, eenige gefegelde Papieren ende
Γ TA vanden CommiiTans van t kleync Ze-
^Tontbiedende ofte ontfangende, fullen gehouden
gC Lr voor aenden Commiffarhvoornoemtr, teghe-
'm
ytahffcteq
ffen, voor ende aleerfy de gefegelde bianc-
XXI.
Ende op dat niemant hier door eenigh ongerief
lyde , ende dat-oock alle publijcke Inltrumenten,
van buyten komende, fouden konnen ghedient
werden, foo fullen de Griffiers, Secretarifen, ende
alle andere Collecte urs, die de gefegcldc blancken
aende Notarifen inden Steden, ende de Secretari-
fen ten platten Lande difti ibueren, alle publijcqué
Aden die van buyten komen, ende het Zegel van
noode hebben, omme-flaen met een gefegelt Pa-
pier of Francijn, dat met haer Cachet daer vaft aen
hechten, ende daer op teeckenen tot wat Inftru-
ment 't felve is dienende „ende de date van dien
te ftellen, dicht onder 'tkleyn Zegel, 16.
XXII.
Ende op dat alle fraude te beter voor gekomen
werde, foo fullen alle Griffiers, Secretarifen, ende
andere Colledeurs, op eore, trouwe ende vromig-
heydt belooven, datfe geenderley Papieren ofte
Francynen van haer gheven, noch diftribueren en
fullen, voor ende aleer datfe neffens, ofte aen yder.
Zegel haren nacm gheparapheert, ende met hare
gewoonlijcke Signature geftelt ende gheteeckent
hebben, op peyne foo anders bevonden werde, te
verbeuren op yder uytghegeven blancke, voor de
eetfte reyfexxv. guldens, voor dejtweede vijftien
guldens, endede derde maelarbitrale corre<*hc.
XXIII.
17 Ende Jullen de Colledeurs, geen op-ghedruchte Pd-
pieren ofte Francynen mogen halen, fonder eer β ende al
vooren aen de refpccïlve Ontfangets inde Steden betaelt
te hebeen den benoor lij eken prijs van dien
, ende de ree e*
piffe daer van te vertoonen aen de Commijfaris tot de di-
rectievan dit Middel
'.· voorwelck verfchot, endeheure
moeyten
, de voorfchreven Collecleurs fullen ghenieten
den twntighfien Penningh.
Aldus ghedaen endeghearrefleert, inde Vergade-
ringe vanden Heeren Staten van Hollandt ende
Weft-Vrieflandt, op den thienden Decembris
fefthien hondert kven en twintich. Onder ftont
t
Ter Ordonnantie vanden Heeren Staten voor-
noemt. . C, vander Wolf.
^ionmmie vanden 16 Ottobervoecht hier in: of by yemandt particulier onder de handt gemaeckt
^mfchtcvcnwerdenJonder dat de felve anders, &c.
                                                      r
l£lve fat alhier,op peyne van vijf en twintich guldens. Doch in d Ordonnantie van December \6z7ende
c'volgende is de boete tot op
twaelfgulden vermindert.
                                                                        ,
hU m de Wu deelen der hoeten' &ick 'm voor&aenJe Ordonnantien, tot profyte van den Officier, mdo
&v tnfAen^renler genieten
een derde part.
in J °T^onnantïe voeght hier in:
Verificatien, Recolcmenten.
ZnknVm· 'twom Mitfgaders, heeft defehe Ordonnantie hcm,vanAclenvan Infinuatien.
DcJf hiPlaelftvan
als oock: Mitfgaders wk*.
                                                             '
mrP OrdomiantievanOftober i6i7 feyt, om lijfrenten excederende in 't Jaer fes gulden0}om Lijf-pen-
6. Lij                              fwm
ut e
fnfiU ck
oo
nen
Dekmwtj«wh Cimifka mmiknn flehii6
Dvermzy dderevandicndh h
DfouioortwetMf^*elJe"^f'«ek&«u
^
-ocr page 1049-
PkcateEL* 3 · Boeck. 9. Tit, 3. Deel.
αοο6
^037
/cew// t'onifangen gefchreven moeten werden by Secret ariffcn, Notariffen, ofpubljcqueperfoonen in „#
dienfl vanden lande of eenige Steden zijnde, op Papier daer het kleyn Zegel op flaet.· Gclijck mede de
reftatien de vita van Lijf-renten in 't Jaer excedcrendc fes gulden, mede ghefchreven fullen
At-
moe-
ten werden op ghelijck ghefegek Papier. Wel verflaende dat een perfoon verfcheyden Lijf-ren
d)
hebbende, meteene Atteftatie fal mogen volftaen, indien de felve of op cencn tijdtverfchyn?
oft in eene Atteftatie tonnen werden gebracht om op 't doen vande Recckcninge ghcfien tèV'
den. Ende dat niemandt wie hy oock zy, onder fyne quitantie alken ponder atteflatie de vita, op befegT
Papier fijn lijfrenten of Pen/toen fal mogen ontfa?igen. IVaer mede 't voorfz Artijckel eyndight.
De voorfz Ordonnantie feyt alhier:
't zy de k\\e onder de hant oft voor Notaris werden gemaedt,
Defehefeyt hier mede:
'tzy of de felve voor den Gerechte ende f Vet - houderen, Notariffen, ofre oock ter.
ticulicre Perfoonen onder de hant werdengepaffeert, &c.
De voorfz Ordonnantie feyt; Me
Inftrudien en Advertiffementen van Rechte.
De felve voecht hier in:
Mitfgaders andere Co\\egien,fullenfelfsfoodanige, cjV.
Ende alhier .· Item de Secretariflen vande Heeren ende Ambachts-heeren, ende de Secretarifen ;.„
de Steden, ende van alle andere Collegien, Mitfgaders alle, cjY.
De voorfz Ordonnantie feyt alhier; Willende ontfangen, fullen ghehouden zijn daer voor de penning
ghereet te betalen, in voegen als hier naghefeyt fal werden, te weten, die haer eygen Framijn, fo '
De felve voeght hier in: De Heeren cnde Ambachts-heeren, mitfgaders de Secretariffen op de Hom
Ende alhier: Notarifen,
Advocaten, Procureurs, ï§c.
De voorfz Ordonnantie vervolcht hier; Ende en fullen geene Aden ofre Inftrumenten, binnen dep:0.
vincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt gemaeckt ende ghepafleert, met ghefegelde blancfa
mogen werden om-gheflagen, maer fullen ten eerften op ghefegek Papier ofte Francijn moerca
werden ghefchreven, om alle fraude die anderfins door foodanige om-ilagingen van blancken ét-
fchieden kan, te prevenieren.
Dit Artijckel'is in December 16x7 foo gheflelt; d'Ordonnantie van Otlober des felven Jaers feydt alhier Ar.·,
culo
xx. Ende fullen de voorfz Colleöeurs , neifens hare betalinge, ofte de Documenten daertoc
van nooden, by afflach in liquidatie mogen over brengen, alle vuyle, bekladde ofte bcdutvcn ghe-
fegelde Papieren ende Francynen, die men klaerlijckial konnen oordeelen, dat tot naedeel van 't
Landt niet mif bruyekt zijn geweeft. Ende Articulo 23, De voorfz Colle&eurs van 't kleyn Zegel,
willende eenige ghefegelde blancken lichten vande CommhTaris, om te diftribueren, fullen hier
van nu voortaen moeten addreiïeren aen den Ontfanger in haer quartier, ende aen den ielven ψ
reet betalen, foo veel Penningen als fy aen Zegelen fullen willen lichten, ende de quitantie van
dien ofte Copye autentijck aenden CommifTaris fenden,om by den felven cnde den Contrerollcur
aen gheteyekentte werden, ofte anders de Penningen van dien, fenden om betaelt te werden aen
den Ontfanger daer de gefegelde blancken werden verleent, fonder welcke ghercede voldoening
den CommifTaris geen Zegelen en fal mogen laten volgen. Ende fullen de Collcdtcurs voornoemt,
voor haer verfchot van Penningen,ende de moeyte vande Collecte, in plaetfe vanden veertighftta
Penningh, ghenieten van nu voortaen den twintighften Penningh van heur gedebourfeerde Pen-
ningen, diefe aende gereede penningen mogen inhouden, mits dat inde quitantien exprefferendf.
8.
10,
11,
IX
»,4·
16,
17.
4, Ordonnanties , vandenjare 1630 ende 1632, vande Heeren Stp
ten va/i Hollandt ende Wefl- Vrieflant, waer op binnen den felven landen verpacht is 't Middel ofte Ί fctH
van 't kleyn Zegel, over alderhande Documenten
, Bewijs-flucken, Α tien ende pub lijeke Schriften m*B
èreeder geexpreffeert, t'ekkens voor den tijd/ van een Jaer
, Innegaende den elfden Augufli in'
étn
Sonnen opgangh, ende weder eynden den elfden Augufli                met den Sonnen opgangh.
men werden, Soo wert alle ende een yedetbeu»»
voor ofte ten langhften den thienden indcM^'r,!
van Augufli naeilkomende voor Sonnen ondfi-
gangh, te leveren alle befegelde onbefchreven ft*
pieren ende Francynen,die onder haer fouden ff*
genberuften, ende dat aen de refpecTive Sccrc *·
rifen, uyt wiens handen fy de felve hebben F
licht, die haer vande penningen daer voorwL
fullen doen reftitutie, ende die vooriz blan '
behandigen aen den Pachter van't voorij /
Zegel, die gehouden fal zijn aen de rcfpc«»
cretarifen de felve weder te vergoeden.
XVI.                       3ee
Den Pachter fal ghehouden zijn ^L^
thienden dach van Augufti, fulckeordrcw- _ ^
dat de Comptoiren bchoorlijck fullen w ^ ^
fien, t'eynde welckcn tijde fijn Pacht w ^
gaen, ende fal niet vermogen eenige v'a ,n.
ondeOrdintDocachmovanced
E
van
tife
fce
-ocr page 1050-
Gemeene Middelen.,. 'cKleynZegel. 2009
o8
201-
Wti of ovcr-ghcleverde Zegels, nochte
^«Wsidieby hem gefegelt fullen werden
°>dfef voor ende aleer hy de felve met fijn
u)'£lCSkhant-teycken,endc'tjacr,maentende
E°ff°j ï ν de fclve uytgeeft.metduydelickc let-
a'ch vel om te lcfen.daer op fal hebben geitel t,
*? fLen Pachter ghehouden zijn alle overige
tinge, geen andere blancken mogen ghebruyckr,
noch eenige Aden hier vooren gheexpreilèert, op
ghedepefcheert, nochte mede beholpen mogen
worden, als alleen die by den Pachter, binnen den
tijdt vande felve Pacht, fullen uyt-gegevcn ende
ghetcyekent zijn, in forma als vooren, alles op gc-
lijcke pene als in 'teerfte ende twintichitc articu-
le rcfpedtivelickgeitatuecrtis.
XXIII.
Ende op datniemandt hier door ecnich onge-
^WWPiecievanAinPacht.Wri^
■terlkk
acnte
, !>ιίΙ(φ wecken nae de fel
e expiratie weder i
de daer voor te betalen 't recht, by hem
nemen, en
nCm ' cenooten, endede felve over te leveren j rijflydc, ende dacoock alle Aften hier vooren ge-
^
j fpecificeert, van buyten komende, foudenkonnea
,ni den naerv _
j fal deivaerde van't P/ , I tot taxatie van Schepi"| den voorfz naéil- volgblancken niet vermogeendeal eer hy de felve ghren ■ Alle teyekeninge tegel', ende onder de refp
kcninE.cn.                                               
&               XV
Dit eenyegelick hy public
tinnen dm voorfz tijdt van
Inieblmkenfip te brenge
ét Colleüeur, oppeyne da
weecken,die vanghen kra
kn oehuden.
&                  XV
Den Pachter fal niet veenige andere Zegels enfen by hacr Groot Mo. dghebruyekt zijn, of nocdonneert fullen wordenmitrarifen op de Verpaconder bchoorlijcke Recetyde vande Verpachtingende foodanige ftofle daSeeneklachte altoos daeürumenten ende gcdrucveert blyven.
X
öen Pachter fal ghehoSteden te ftellen een ofteκ felve van alles wel ver«Ie blancken, van wat f«cr mach bekomen. E,Cr: tQt meerder gerief va«nmers, Secretarifen enManigen Francijn end
n Pachter fullen bchava,i nemende 'trecht van
bemant fal vermoge'eenanderrefort, maer""np vanden Pachte" Wen, oppeyne van
X1i!c 9rifficrs' &c. Sinüende0^nnamiedesj£„j * ..           XX
Papier ende onkoflen van't I ghedieht werden , ibo fullen de Griffiers, Secreta-
rifen, Notarifen,ende Collccleurs vandcfen Im-
poit.om de voorfz Aden die het Zegel van noo-
den hebben, omme-flaen een gefegelt Papier ofte
Francijn,ende met hacr Cachet daer vaft aen hech-
ten , ende daer op teyekenen tot wat Acte 't felve
is dienende.
X X 1111.
Den Pachter fal in handen vanden Comrniffaris
den behoorlijeken Eedtdoen, 't volle recht hier
vooren geflelt, behoörlick te heffen, fonder eenige
compoütie, fimulatie ofte conniventie. Sal oock
gehouden zijn fulcke ordre te itellen, dat dit mid-
del alomme efgal, ende naer de letter vande Or-
donnantie fal werden geheven ende gepraclifeert,
op peyne by de Generale Ordonnantie ende Pla-
cate geilatuec^r.
XXV.
Ende fal den Pachter van alle Blancken ende
Francynen, hoven 't voorfz recht van 't kleyn Ze-
gel, mede betaelt werden de waerde van 't Papier .
ende Francijn, uytgcfondertals 't fclve hem ghe-
Ievcrt werdt by de Lecden ende Pcrfoonen, in 't
achtiende Artijckcl geexprefleert.
xxyi;
Ende op dat niernanthier van pretendcre igno-
rantie, fal defen alomme werden gcpuhlicccrt»ter
plaetic daer men gewoon is publicatie te doen.
XXVII.
Refervcrende niet te min de nacrder Interpre-
tatie van defen aen hare Ed. Groot Mogende.
XXVIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoit, fal ge-
houden wefen ten Comptoire vanden Ontfanger
te betalen alle Maenden een
gerecht twaclfde deel van fijnen beloofden Pacht,
ofte by gebrcecke van dien,fal d'Ontfanger 't felve
mogen doen executeren ende innen aenden Pach-
ter ofte fijnen Borgen , naer vermelden ende in-
hout vande Generale Ordonnantie.
XXIX.
Op de Conditien ende Voorwacrdcn, foo in de
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van een geheel Jaer, ommc de fonv
me van
Des t'oirkonden is defen geteyekent by den.Ge-
committcerden vanden Hccren Staten, opten
lullcn binnen den tijt van elcke Vcrpach-
ln^Ordonnantie vanden late \d\%{oo verandert: Inplaets van welckc woorden de voorgaende vanden Jare.
f^feyt:
Die hem betalen fal gelijck recht als vooren: Ende fal de naefivolgenden Pachter de νοοφ
"weken „iet vermogen te diftribueren voor ende aleer hy de felve
van nieuws geteeckent heeft, (0c.
«5, Ordon-
6. L iij
-ocr page 1051-
Placaten. a.Boeck. 9.Tk. 3.Deel.
I0l
áïéï
5. Ordonnantie, Vande HeerenStaten van Hollandt endeWeïl-Vritf
landt, op het Middel van't kleyn Zegel, foo het felve 1>ã hare Ed. Groot Mogende is vermeerden J*
arrefleert
, inde Vergaderinge van April en Mey 1638. welckc vermeerderingefal inganck //f/
metten eerfienjunij nu eerfi-komende.
den fullen werden te doen. Doch dat alle C
tien, Sommatien ende anders , vande fakend'0
niet meer geeyfeht en is, als fes gulden endedf
onder, vry fullen wcfen, van 't voornoemdeiC
Zegel, ende dat alle andere Citatien die een Ze'd
hebben , daer mede fullen mogen volflaen t
w.aer het dat partyc tot mcermael daer op ghejnf
nueert werden , hun Recht-dach waer te nemJ'
ende dat tot het detjault, ende het profijt vand™
toeexeluys, ofte dat de natuyr vande faeckever-
anderde, om cenige incidenten, ofte anders: Ende
fullen alle Schouten , Secretariièn, Boden ende
Deurwaerders, gehouden zijn daerop den Eedtte
doen, van niet te fullen af lefen, noch alvooren im
geven, als 't gene 't welck volgende defe Ordon-
nantie gefchreven is op Papier daer 't klep Zwel
op ftaet.
III.
Van ghelijeken fullen alle Requeften.dieaen
eenige Collegien, hoedanich de fclve mogen wc-
fen {uytgefondert alleen V Collegie vande Heeren Statu
Generael, Raden van State
, des Generalitcp Reeden-
kamer
, ende de refpeftive Admiraliteyten) gheprefen-
teert fullen werden, ghefchrevcn moeten zijn on
gefegelt Papier, mettet Segelvan tweeftuyvers:
Ende in gevalle eenige Requeften fonder het Ze-
gel te hebben, aen cenige Collegien werden gepre-
fen teert, foo fal daer op niet mogen werden ghcdif-
poneert, maer wederom uyt ghefonden,ten ware
daer op geftelt ware pro Deo, ende dat by 't Collegie
aen 't welck defelve geprefenteertis.gcoordceit
werdt de felve om Godts wille aen ghenomente
mogen werden.
UIL
Het voorfz recht van twee ft uyvers, fal mede
betaelt moeten worden, van
alle Thol ende Poor·
ters-brieven, Atteftatien de vit á,om Lijf-rentenot
Lijf-penfiocnen te ontfangen, montcerende ter
fomme van fes gulden en daer en boven. Befeou-
delijck dat een Perfoon verfcheyden Lijf-renten
hebbende, die of op eenen dach verfchijnen1 ,c*w-
quameliek in eene Atteftatie konnen werden ge-
bracht, meteen Atteftatie fal mogen vol ftaerucn·
de datteteen ghequalificeert ofte bekent Pctloon
vry fal ftaen, de voorfz Atteftatie felfs tefchryw
kentarisnenals owervan't podaten bdaefticoftegheboetente helckte Slenmodaeve bderder
DtwetatiVredten-vanrefttyedattradDavanInvInfGy
ofte door een ander gefchreven te onderteecken *
op een Papier daer 't kleyn Zegel op ftaet ,10
aen een Notaris ofte publijck Perfoon fcb0T
te zijn, mits dat men verftaet hier mede niet g^
derogucert ofte verandert te wefen, d ordte
aengaende tot noch toe in 't Noorder-quarti «
obferveert: Maer van andere Perfoonen ,1
foodanige Atteftatien gefchreven moeten w
by Secretarifen, Notarifen, ofte P^Xceni.
foonen inaduelen dienft vanden Landp jct(fccr
ge Steden zijnde, ende dat oock op WP ffj£
het kleyn Segel op ftaet, ende dat men» ^
hy oock zy, ónder fijne Quitantic allee » ^
Atteftatie de vita, fijn Lijfrenten °!^7£#
nen fal mogen ontfangen; Geitje* oocK »l ^
blicatien, Af-lefingen, ende Relatien van Deur-
waerders ende Boden, foo wel inde Steden, Dor-
pen , als ten Platten Lande vallende ende ghe-
ichiedende ( uytgefondert in Publicatien het ghc-
mecne Landt, de refpedivc Steden ofte Plaetièn
aengaende)cnen fal niets gcpubliceertoftcaf-ge-
lcfen mogen werden, als 't gene 't welck op gefe-
gelt Papier ofte Francijn ghefchreven is, ende dat
yder partye die afghelefen werdt, op een byfonder
bladt, daer 't Zegel op ftaet, ghefteltfal moeten
zijn, fo datter niet meer als een partyc onder een
Zegel fal mogen paffeeren , op peyne van twaelf
gulden te verbeuren by den Schouten , Secretarl·
fen, Deurwaerders, Boden, ofte andere publijcque
Perfoonen,die contrarie defe Ordonnantie bevon-
-ocr page 1052-
Öerneene Middelend 'tKIeyn ZcgM.
I (rj,fpe4otnen, ióntfanger in reeckenïrtgé niet
fj^lmttèkleynZe^gever^eertmrU
j
v Ct recht fal moeren betaelt worden van
I ,Jobltotién, het zy de felve onder de hant voor
'ofre elders in verleden werden , van twee
NOtïrr eulden tot fes hondert guldens toe in-
^fttryvers, ende houdende meer als fes
SwldcnS' acht ftUyV?r '°PTyne ?"/■'f
Xüren by den Eygenaer of 1 oonder vande: fel·
Obligatie", vier ten hondert vande rcfpcdivd
Lmcn, inde voorfz Obligatie begrepen : Ir, rei
,ld van Obligatien onder de hant verleden bly-
n de pcync van Notariale ende andere publijc-
Llnitrumenten, als voor defen.
VanHuyr-cedullen mede onder de handt voor
Notaris of elders verleden, fal betaelt moeten wor-
den als de Huyr-cedullen monteren van vijf-en*
wntich tot vijftien gulden, twee ftayvers, van
vijftich tot hondert gulden , vier ftuyvers, ende
monterende boven de hondert gulden, acht ftuy-
ivers, op pcyne van te Verbeuren by den Verhuyr-
cet ofte Houder vanden Brief vier ten hondert, van
(kfommeinde Huyr-cedulle begrepen,, in regard
un Huvr-ccdullen onder de hant.
VII.
Van alle fchriftelijckc Confultatien by de
Rechtsgeleerde te geven, vier ftuyvers. Des ful-
h tot dien cynde alle Rechts-gclcerde gehouden
ïijnhsreConfultatien te ftellenop Papier, heb-
bende een Segel van vier ftuyvers, op peyne van
dubbelt recht van Confultatie te verbeuren,
VIII.
Het voorfz recht fal vorder moeten betaelt wor-
den tot vier ftuyvers, van 't Zegel van alle Koop-
edullcn van Huyfen, Landen, Schepen, of andere
rnubileof imniobilegoederen, die voor Notaris
ttorden gemaeckt: Item, Procuratien.Con traden,
Chartc-paitycn, Atteftaticn, Ccrtificatien, Provi-
fn> Mandamenten,.Rcqueften Civile, Protcftcn
materie van WiiTel, foo van weygeringe van Ac-
ptatie alsbctalingc: Item, Policen van Afluran-
.ende alle andere wettelijcke Aden,hoc die gc-
itmfoudc mogen wefen , cndc die hier bevoo-
ri» onder 't Segcl van twee ftuyvers , ende hier
'ft onder de Segels van meerder prijs niet gefpe-
ticcctt en zijn. itcm ^ ναη a//e opdrachten ende
inf men, dacr onder legt epen de AclenvanTranfpor-
n>Wèeu (er Kamere vande Οοβ 'ende Wefl^lndifche
nitijf of interlocutoir, Verklaringen, Interpofitien,
Decreten of anders , of andere Decifien van Rech-
ters , van faecken waerdich wefende fes hondert
guldens ende daer beneden*van elck vier ftuyvers.
Doch van alle Vonniflen houdende twaelf gulden
ende dacr beneden, fal alleen betaelt worden half
geit. leem, van alle Extracten van VonniiTen van
Preferentie, en van alle andere Aden, Extracten*
Sententien, ende Dictums Van VonniiTen, fo dick-
wils gelicht worden, 't zy bj? den Triumphant of
Gecondemneerde, al waer 't dat de felve voor date
defes waren gewcfen. ltem,allc fchriftclijcke Mu-
nimenten van Rechte, alseyfch,antwoort, rcplijcq
ende duplijcq, mettenaenklcven vandicnjMe-
morien ende Additien, lbo in cas van Conventie
als Reconventie, foo voor de Hoven van Juftide,
Subalterne, Recht-banckcn, als oock Wces-mee-
ftcrenover ghe.lechtcmdc ghccxhibccrt wordende,
fal van ghelijcken betaeldt worden vier ftuyvers.
Doch van Vonniflen in cas van Conventie cndc
Reconventie, als de felvC in eene Sententie of Ex-
trad gecomprehendeettzijn, fal niet meer als eens
nacr de waerde betaelt worden,
X.
Allcrley Aden ende Ccrtificatien van gemaeck-
te Terra, vande Lacckenen* vande lenghte, brectc,
of vale ur, ende van eenige andere Waren, foo wel
by de Tarra-meefters, voor de Gerechten of ande-
re publijcque Perfooncn ghcpaflèert wordende.
Item, Vonniflen van Accoorekn, cndc om ghetuy-
genifle der waerheyt te gheven, mitfgaders Com-
promiflen ende uytfpraeckcn van goede Mannen*
fullen van gelijcke betalen vier ftuyvers.
Λ I.
Van alle opene Letteren Requifttoir, Executo-
rialcn, mitfgaders Vonniflen aende Executorialcn
ghchecht, inhoudende fes hondert gulden ende
daer beneden, fal van ghelijckpn betaeldt worden
vier ftuyvers.
XII.
Van alleTranfporten,Giften,CeiIien, Cuftingh-
brieven, Rentebrieven, Collaticn van Benenden,
Inveftiture van Lcenen, mitfgaders van alle Ver-
lycn voor Rechters. Item, van alle verrichtingen
voor Wces-meefters ghcdaen, ende anders mede
waerdich fes hondert guldens ende daer bene-
den , fullen van ghelijcken betaeldt worden vier
ftuyvers.
XIII.
Ende wat faecken hier vooren vcrbaclt.ende on-
der 't Segel van vier ftuyvers begrepen zijnde,
meerder in valeur Jtomen te bedragen, als fes hon-
dert gulden,daer^anïal acht ftuyvers betaelt wer-
den. EndeJ&llen de lnftrumenten, Aden ende
Schriftuyrcn, daer van te maecken, moeten ghc-
fchreven worden op Papier ende Francijn, op ghe-
druckt hebbende 't Segel van acht ftuyvers, Gc-
lijck mede alle Huwchjcxe Voorwaerden, Tcfta-
mentcn, Codicillen» ende andere uytterfte Willen
voor den Gcrephten ofte Wcthouderen, of Nota-
rifen ghepaflaert, fullen mede gefchreven werden
op Papier of Franchijn, op gedruckt hebbende het
Segcl van acht ftuyvers.
XI1IL
Alle Advertiflcmenten ende Dcdudicn van
Rechten, van gclijcken acht ftuyvers.
Van
Ύ
uid
Hcn.Rente-bricven, Aden van Cautie ende
^nitc, van allcInventariiTen cndc Rceckc-
t!Mvaerdie CnuAn mn^pr. Mnr^n ^heexhi-
xpudiatic van Boedels die Deib-
c
ct
ndcrp°ï IUVOrc^cn' uytgefondert van Wees-
CStt twec hondcrt gulden en dacr beneden
öwe Μ              van Aurhorifatie op Arbiters,
«Wc ηΠ?' Curatcurs ende Voochden van
f n of vel? rWfskindercn'by wien die 5eee"
hcydinp' ioudc moRcn 'werden , Aften van
daen üï fobdivijfen,foo mcnichmacl die
0rden ende komen te gefchieden.
V
                     IX.
* &ci'Jckcn alle Sententicn, VonuhTcn, diflï-
-ocr page 1053-
PIacatea->. a.Boeck. 9.Tit* 3.Deel.
2014
*Ojj
xv.
Francijnen over ghefonden hebben,boven
van 't Scgcl, oock vande waerdye vande ñ ^
cnde Francijnen dicfe ghefegelt fullCn Q a,Nfï
Van Pafporten, van, ende nac den Vyandt, van
selijcken acht ft uy vers.
XVI.
Van alle Sententien,VonniiTen, Didums.Com-
promiiTen, Mandamenten, ende Executorialcn
van parthyen, thien duyfent gulden ende daer bo-
ven importerende, fal moeten bctaelt werden der-.
tich ftuy vers. Doch dat alle VonniïTen vande faec-
ken, daer niet meer gheeyfcht en is als fes guldens
cnde daer onder,vry lullen wefen van 't voornoem-
de kleyn Scgcl.
XVII.
Van alle Odroyen, Brieven van Gratie, Remif-
fien, Pardonnen, mitfgaders Commiifien van Of-
ficien Seuretesdu CV^.ende vande continuatie van
alle dien, fal moeten betaelt worden vier gulden.
XVIII.
Ende op dat dit Middel met den meeden dienft
vanden Lande, cnde fonder fraude foude konnen
gepradifeert, mitfgaders alle moeyelijckheyt ende
onfeeckerheyt in 't collecteren van dit Recht wech
genomen mogen werden, Soo fullen tot dit Mid-
del gefegelde Blanckcn gebruyekt, ende da.Scge-
len daer van by de Ed. Mo. Heercn Gecommit-
teerde Raden bewaert worden. De groote cnde
kleyne Steden .midtfgaders andere Collegien, ful-
len felf foodanige quantiteyt Papieren ende Fran-
cijnen, gefneden in forme, nacr het ghebruyck van
de Steden haerder refidentic, mogen over fenden,
omme 't Segel daer op gedruckt te worden, als fy-
luyden t'haren behoeve fullen oorbaer vinden,mits
de felve forterendc, ende adviferendc wacr toe ye-
derfoortc dienen fal. Ende omme de defedenin
defen te konnen fuppleren, fullen de Ed, Mo. Hee-
rcn Gecommitteerde Raden verforgen, alle de
Franchijnen ende Papieren die in voorraet fullen
moeten werden gefegelt.
XIX.
Dat alle Secretarifen ende Notarifen, van Heer-
Uckheyden,Ambachts-Hecrlickheydenende Dor-
pen, haer biljetten fullen halen inde Steden , daer
de Verpachtinge gefchiet vande gemecne Midde-
len ,op peync van drie ponden te veertich grooten
't pont te verbeuren, op elck biljet dat contrarie ge-
haelt fal werden.
XX.
Den CommiiTaris van 't kleyne Segel, en fal aen
niemant eenige kleyne Scgclcn uyt reyeken, dan
aende refpedive Steden, of die by de Steden daer
toe zijn geauthorifecrt.op priyatie van fijn Officie.
XXI.
De Griffiers vande Hoven van Jufticie, Reken-
kamer cnde de Lecn-kame'r vande Gracffelijck-
heytvan Hollandt, deHecrenendc Ambachts-
Hceren, de Secretarifen vande Steden, cnde alle
andere Collegien, den Houtvefter van Hollant, de
Dijckgravcn ende Heemraden, of heurluyder Se-
cretarifen, midtfgaders alle Perfoonen die tot de
Collede zijn gheftelt, eenigeghefegelde Papieren
ende Francijnen van den CommiiTaris van 't kley-
ne Segel ontbiedende , ofte ontfangende, fullen
ghehouden zijn daer van de betalingc te doen als
volght, de geene die haer cygen Francijnen ende
Papieren over ghcfonden hebben, voor het recht
van het Segel alleen: ende die geen Papieren ende
hebben.                     " ** .....'õ"^
XXII.
De Griffiers.Secretarifen en andere Col! á
hunne ghefcgclde Papieren cnde Franciké
deele ofte in 't gheheel gheconfumcertheb? ?
fullen niet vermogen eenige nieuw-gcfegeu1?1
pieren cnde Francijnen vanden CommifljL
kleyne Segel te ontbieden ende teontfaiiw»^
cnde al eer fy hem fullen behandichthebbW^
tantie vanden Ontfanger Gencrael van rfclkfi
ofte fijnen Commijs , tot blijck dat de íïïéß
1 ZIJ
XXIII.
De Magiitraten vande refpedive Steden,fuliea
vermogen foo veele, ende foodanige Petfoonc
het zy dan de Secretarifen vande felvc Steden k
hoorlick geauthorifeert inden hcure tefteluL]
me ghefegelde Blancken vanden Commifia«»
halen , midts betalende als vooren, ende voordt
Collede ca verende.ç ae behooren.
X X 1111.
De Griffiers, Secretarifen ende andereColk·
deurs,fullen verforgendatfe tallentyde alddej
foorten van gefegelt Papier ende Francijn in voot·
raethebben.ommede Notarifen indcSteden,eiKk
de Secretarifen op de Dorpen daer mede wel tt
konnen voorfien, aende welcke fy die fullen diilri-
bueren, midts datfe daer vooren betalenheticch
van 't kleyne Segel, cnde daer boven de waadt
van 't Papier ende Parcquement: Soo dat devoot-
noemde Secretarifen ofte Colledeurs gene teilan-
ten van de fclvigc fullen mogen in reeckeninge
brengen.noch oock eenige bekladde ofte gefcheut-
de Pampieren ofte Francijnen als voor defenisg^
fchiet: Wclverftaende, dat het den Hccrcn era
Ambachts Heeren vry gelaten wert.de gefegekk
Papieren ende Francijnen te halen vande Sectea·
rifen vande Steden,ofte vande CommiiTaris vin't
kleyne Segel felvc, midts datfe fullen bctalcnö
vooren,ende de penningen daer van tellenaendêa
Ontfanger Generael van Hollandt.
XXV.
d'Vootfz Griffiers, Secretarifen ende Nota»
fullen oock behoorlijcken cedt doen, om dele Or-
donnantie getrouwclijcken naer te komen, ewj
werden de Magiitraten vande rcfpcöive Stede
gelaft ende gheauthorifeert, omme d'voorfz ^
fiers, Secretarifen ende Notarifen voor haer te or
bieden, cnde den voorfz eedt af te nemen.
XXVI.
De Griffiers vande Hoven van Juffiwe,, de
mer van Reeckcningc, cnde de Sccrctanicn
den Hage,fullen hare biljetten halen vande
reef
miiTaris.cnde die teyekenen al eer fy die uyt „
XX V11.
Ende op dat niemant hierdoor «ijAjgJ
lyde, cnde dat oock alle publijcte InflngJ
vanbuyten komende, fouden konnentg ^
werden, foo fullen de Griffiers, SeaW^
alle andere Colledeurs, die de gefcgcW '.v .0
aende Notarifen inde Steden.endedc^ ^
ten platten Lande diftribueren, alle Puy' d ö
ten, die van buytcn komen, cnde nu ö^
-ocr page 1054-
Gemeene Midde
2017
yder Inftrument vijfen tvvintich gu!den,ende voor
ac tweede mael vijftich gulden, ende de derde
macl arbitrale correctie.
XXIX.
De voorfz Collecteurs fullen genieten voor hare
moeyte vande Coilefte.den twintichften penning.
XXX.
Ende op dat niemant hier van pretendere igno-
rantie, fal delen alomme werden gepubliceert ,ter
plactfe daer men gewoonlick is publicatie te doen.
XXXI.
Refervcrende niet te min de naerder interpreta-
tie van defen acn hare Ed. Gr. Mog.
Aldus ghedaen ende gearrefteert inde Vergade-
ringc van hare Ed. Gr: Mo: gehouden inde Maen-
den April en Meywandcnjare 1638. Onderftont,
Ter Ordonnantie vande Staten. Getccekenc,
C, vander Wolf,
%ö\6
k hebben, ommcflaen met een ghcfegel t Pa-
15 fivanciin, dat met hacr Cachet daer vaft aen
Pu ende daer op tceckenen tot wat Inftru-
r fc|ve js dienende, ende dat het reeht van 't
fldler'vanisbetaeln
Segeï daer í ÷÷ãÉÐ
|c Griffiers, Sccretarifen cnde Notarifen,Prr>
s^Dcurwacrders, Boden, Roe-dragers, Soll
Tteurs.ende alle andere publijcque pienaeri ,óu-
j dèoock nieuwe aenkomende, fullenby eere,
mve ende vromigheydtbelooven, geendcrlcy
Xnoflnftrumcnten defe Ordonnantie fubjeft
ïinde tcfullcn fchrijven, doen fchryven, te tecc-
knen!ofce u^te &T" i fh ^c™ P ÑÔ? °ßÌ
Lucment daer op het kleyn Segcl is gcftelt.clcx
nier fijnen prijs ende natuyre , ende gecne andere
deals foodanige te fullen verkondigen^ lcfcn,
exploiteren, ofte doen doen (op peync foo anders
bevonden weit, te verbeuren voor d'ccrfte mael op
V
Menden redenenhebhen my ge moveert de Gemeyne Middelen van Hollandt,fulcks diejaerlijcks verpacht ofte
thecollt'fleert werden achter den anderen,/onder tujfchen-voeginge van die van Zee landt
, ende Getier aliteyt
mr Bréandt en vlaendemii te laten drucken. Dan aljoo nu de Gemeyne Middelen van Zeelandt volgen, ende het
Qemttl'Placaet onder het Eerfle Deeldefes Negenden Tytelsgehoon, fat dengoetunlligen Lejer niet vreerntghelie*
va; re vinden dat wederomme het Eerfle Deel inden Ty tel gepelt werdt.
HET EERSTE DEEL.
Placaet ende Ordonnantie, Op 'tfiuc^vanden opheye van deCjenerale
inde Gbmeene Middelen, by de Staten wan ZjeeUndt ktprflicbt , töt ondeïflandt wande ghemee-
mfaeckg. In date den ÷ ^ September
ïdj 7.
fetcnen defes Landts, als d'Uytheemfchc, by alle
liftige pra&ijcken gearbeyt hebben om de betalin-
ge vande gemeene Middelen te ontgacn, tot groo-
te verminderingc vande fubfidien, die daer uytge-
trocken fouden mogen worden, 'c welck veroor-
faeckt heeft, dat cenige extraordinaire middelen,
tot meerder befwaerniflè van den Lande gebruycT:
hebben moeten werden. Dat oock tot meerma-
len den eenparigen opheve vande voorfz Midde-
len verhindert, ende de difpofitie over de pennin-
gen daer van procederende , niet en is gedaen ge-
weeft als nae bchooten: Alles tot grooten intereft
cnde nacdeel vande ghemeenc faecke, het welck
niet langer en mach worden getollcreert. S O O
I S T, dat wy op alles rypelick gelet ende goede in-
ficht genomen hebbende, geordonneert, belaft en-
de bevolen hebben, ordonneren, belaftcn ende be-
velen by defen , allen Officieren ende Magiftrateu
vande Quartiercn, Steden cnde Leden van dien,
ende allen anderen van wat ftaet, qualiteyt cnde
conditicn die zijn ,hun niet te onderwinden in ce-
niger manieren te beletten, verhinderen of verach-
tcrenden eenparigen opheve van alfulcke Midde-
len ende Contributien, als inden voorfz Lande tot
noch toe zijn op gcftelt oft ingewillicht, oft noch
op ghcftelt oft ingewillicht fullen mogen worden,
ende die tot fubfidie van der gemeene faecke,'t zy
by colledaticoft verpachtinge ghcheven worden,
oft nacmaels geheven fullen mogen worden, 't zy
opten nacm ende byformevan Impoftcn,Accij-
fen, Ongeldcn oft andere, boedanige die foudc
6. Ì                   mo-
E Staten 's Landts ende Graef
felijckheyts van Zeelant. Allen
J den geenen die defen jegen-
J woordigen fullen fien of hooren
jlcfen,Saluyr. Alfoo tot confer-
vatie der geünieerde Landen,
ende omme te vervallen de 011-
1 van het Volck van Oorloge, ende andere
noeften noodich tot de verfeeckertheyt vanden
'W, vooralle daer in voorfien moet worden, dat
gemeene Middelen daer toe by gemeene con-
l'ngewilJicht, met alfulcken authoriteyt,ordre
goede opficht in treyn gebracht ende gchou-
* mogen worden, dat alle frauden, ontrouwig-
in onbehoorlijcke praftijequen die tot
, "|oe gcplcccht mogen zijn, ende voorder ghe-
««öitloudc mogen worden , met fware ftraf-
'^acpeynen wech ghenomen zijnde , d'In-
■wncn vanden voornoemden Lande daer door
edjto á laftcn bevriJc moSen bl^VGn : En"
ellen K101^ r innc goede regulc ende ordre te
«meiSS ?ood'ch is dat de opheve der fel ver
^Middelen, oft door verpachtingc of col-
de od mCeftCn diCnilc alomme inden voorfz
penainS? CCnPa"gen voet gefchicde, ende
ficnVeK n<jaer afkomende, ten ghemeenen
"clonpcro 1 u V!0rden· Waerinnc tot noch toe
°odoSc ■ -n Cnde faulten ziJn gcplcecht,
!lier3 bvde" ãì?Û' diiïimulatien ende compo-
*%cb ", olleileursende Pachters daer inne
«s oock door dien dat foo wel d'lngc-
-ocr page 1055-
Placaten. 3-Boeck
. 9-Tit. i.Dccl.           χ
op hun Wagens , Karren, öf anders ehehH* l '
bende, gheprocedeertworden totconfiSr ^
hun Schepen Wagens, Paerden .endeandt^
reetfehap,fonder eenige diifirnulatie ten \v ge'
de Schippers by de Kooplieden of Eygena^^
de goederen, behoorlijckc Biljetten volgend
Ordonnantie waren ghelevcrt, van eenige f G<
van Koopmanfchappen , die in Packen 0fS
beflooten zijn, en dat de fraude ware gcplecd
20 t 8
mogen wefcn , of in wat manieren die ghchevcn
mogen werden , nochte den felven ophevc te ver-
hinderen of beletten, direclrelijck of indire&elijck,
ofte den Pachters of Colledteurs der fclvcn,in 't ge-
nieten ende ontfangen van'tgeene hun verpacht
ofte collecteren belaft is, eenige verhinderinge oi
be let te doen , of gcdoogen ghedaen te worden by
yemanden: maer ter contrarien de felve Pachters
ende Collcéteurs met hunne authoritcyt aiTifte-
ren, in 't volbrengen van hunne laft,op peyne dat
de geenc die hier tegen yet fullen doen,nietjegcn-
ftaende het pretext van hun Ampt of Officie dacr
innc fy zijn , in hunne privé naem te voldoen alle
de fchadc ende intereften, die de gemeene faceke
daer door lyden fal, ende vorder arbitralijcken ghe-
ilraft ende gemuldeert te worden , als naer ghele-
gentheyt der faecken bevonden fal worden te be-
hooren. Hebben voorts verboden ende gcinterdi-
ceert, verbieden ende interdicerenby defen, alfoo
wel Ingefetcnen als Uytheemfche, in defen Lan-
de frequenterende,oock alle Krijghs-lieden , hare
Vyvandiers ende Soetelaers (daer by fpeciale titu-
le ofte andere Ordonnantien egeen contrarie vry-
dowme hun exprefTelijck toe ghelaten is) eenige
goederen ofte Waren hoedanich die zijn, te ver-
handelen, gebruyeken, in te flaen ,fiijten ofte con-
fumeren, fonder daer van het volle ende ghcheele
recht der voorfz gemeene Middelen,nac de Gene-
rale ende particuliere Ordonnantie dacr op ghe-
maeckt, acnden Pachter ofte CoUefteut betaelt te
hebben, op peyne'vóórde eerfte reyfe van twee
hondert ponden van veertich grooten 't pont: En-
de dat den geenen die by contraventie of compo-
fitie 't voorfz recht in 't ghehcel niet en fal hebben
betaelt,egeen Neeringe binnen den voorfz Lande
en fal mogen doen binnen 's Jaers, op gelijcke pe
nen, ende oock dat hy gheen Ampt ofte Officie
binnen ghelijckcn tijdt inden voorfz Lande en fal
mogen bedienen,op pene als boven: voorde twee-
de reyfe op pene van vier hondert ponden , ende
binnen tweejaren egeen Neeringe te mogen doen,
of cenich Ampt ofte Oflicie bedienen ,op gelijcke
penen van vier hondert ponden. Sonder dat ye-
mandt de voorfz penen fal mogen ontgacn , ofte
dacr van excufabel wefen,onder pretext dat by fijn
Huyfvrouwe, Dienaer, of yemant van fijn Fami-
lie buyten fijnen weten , de voorfz contraventie
foude wefen gcdaen,ten ware merckelick bleecke
dat de Dienaer ofte yemant van fijn Familie, buy-
ten wete van fijn Mecfter fulcks ghedaen hadde,
ende dat de Meefter of Vrouwe overleverende den
Dienaer of Maecht, die fy feggen fullen de fraude
gepleecht te hebben: in wekken gevalle den voor-
fchteven Dienacrs of andere Defraudateurs, daer
van by bannifTcrnent, of andere arbitrale punitie
fullen werden geftraft. Ende foo wie bevonden fal
worden voor de derdemael defen ghecontraveni-
eert te hebben, fullen verbeuren fes hondert pon-
den , ende daer en boven ten eeuwigen dagen uyt
den voorfz Lande van Zeclandt gebannen te wor-
den, ι Ende dit alles boven de hoeten inde Generale
ende Particuliere Ordonnantien begrepen.
Ende fal
niet te min in allen gevalle tegens den geenen die
de voorfz goederen, Waren of Koopmanfchappen
in ged; icn, vervoert of verwrocht hebben in eenige
Huyicn, Kelders, Packhuyfen, of in hun Schepen,
ία
de quantiteyt of qualiteyt vande in gheladen '"
deren: in welcken gevalle de Schippers fullen^
gen volftaen, midts fich purgerende by ecde Τ
fy vande fraude niet en hebben geweten. End
gelijcke pene fullen fucceffive vervallen de ht
tersöfColleaeurs, die met eenige Perfooneri
rectelick ot ïndirectelick fullen accorderen ofcom
poferen, omme min dan 't voorfz recht vande κ
nerale Middelen fontfangen, dan de Ordonni
in houden: fonder dat de felve hen met eeniaJafl
of bevel vande Magiftraten fullen mogen excufe.
ren. Oock mede fullen inde voorfz penen verval·
len alle Groifiers van Wynen, Zyde of WollcLa-
kenen, Zout,Zeepe, Brouwers, Bicrftecckers.Paiv
nelieden, Zcepfiedcrs,ende alle andere,dieondet
het deckfel, van dat fy hen dragen als Groilkts
den vrydom van hunne Kelders ofte Wiiickebc-
nieten, indien fy bevonden worden eenige goede-
ren daer van eenige fubfidic, 'tzy van Accijfeofte
Impoft wert getrocken, by de klcync Mate of ge·
wichte verkocht, uyt gheflagen oft uytghcleven
hebben. }?:■■ >■-.
Ende fullen de Tappers , foo wel vin Wynen
als van Bieren, gehouden wefen van des morgens
metter Sonncn opganck, tot des avondts metra
Sonnen onderganck.uyt te hangen yoot hun Dee-
re een Kanne,Kran$, Blijck, of anders naegewoa·
te vander Plaetfe , tot een teyeken dat daettcn
Tapper woont, opeen peyne vandertichftuvrai
t'elcker reyfe te verbeuren. En naer dien rnenk·
vintde Sluyck-tapperycn foo langhsfoomeeiw
te nemen, doordien eenige Borgersoftc Inwoos·
ders vande Steden ofte ten Platten Lande, Mi
vervorderen Bieren in te leggen op Burgers lis-
poft, ende de felve uyt te tappen alsTappetsmtt
de klcyne mate , oft by 'tfetten van ghclagcM
ofte buyten hare Huyfen , Soo ordonneren ende
bevelen wy alle Officieren binnen de voorfz^n'
de, alfulckeiluyck-Tappers of Tapitcrsdadéjc-
ken te apprehenderen, voor de boete ende: pene»
daer toe geordpnneert. Ende indien fyluydeneic-
nen drie dagen naer de apprehenfie nieten IW
len, de felve boeten ende penen mette kQiw&H
de fclve apprehenfie, fullen fyl uyden daer m *]
bitralick geftraft worden.
                       «
Ende alfoo bevonden wert dat den Impo»
de Bieren merckelijckwert ghcfraudcert.dooi
Vent-jagers , die haer vervorderen ver clic) j
Bieren in haer Sehuyten of Schepen cc
van buyten inden Lande te brengcn.fonc
klarende feeckere plaetfc daer fy de iclviij
ten : Soo wert mede expreueini* h"-.^
ende verboden, dat niemandt van nu vaw -
nige Bieren fal mogen koopen, eire cc mg
pen oft Sehuyten, oite op eenige Ν *& ^
-ocr page 1056-
Gemeene Midde
202U
gen ontdecken,alle OfficiersiPaehtcrs.Colle&curs,
ende andere daër toe refpe&ive ghecommitteerr,
fullen vermogen in prefentie van twee geloofwcer-
dige Getuygen,de Packen,Vatcn,Tonnen, Kiften
ende Koffers te opeacn, foo dickwils als fy eenige
merckelijeke fufpicie van 't geene voorfz is fullen
hebben, Ende overmits men dagelijeks heeft be-
vonden, dat de voorgaende Placaten ende Ordon-
nantie, ten eynde.ende in gelijckefaecken als defc
gemaeckt, niet behoorlick zijn gepbfetyeert, ende
dat de felveeenfde,els zijn inne getroocken dpor
flappigheyt ofqnachjefaemheyt van fommigeöfc
ficiers,oock overmits eenige van dien verftondert
fulex 't ftuck van hunlieder Oilïcic, niet te betref- ,
ffen i Soo hebben wy allen Officicreh, 't zy van wat
Steden , Quartieten of Dorpen, of hoedanige die
fouden mogen wefen, geordonneert ende pp den
eedt by henlieden in'ï ftuck vande Officie gedacn,
beladende bevolenibelaften ende bevelen den iel·
ven wel fcherpelijck mits defen, dat fylicden den
ópheve vandc gemeene ïy|iddelen,yoortacn lullen
helpen hanthouden ende vorderen in aldcr manie-
ren hun' mögelijck zijnde, cnde dat doende d'Or*
donnantiedaerop gemacckt,ende noch temaken,
ende oock 't inhouden van defen te onderhouden,
endedoenonderhouden,.achtervolgen ende exe-
cuteren , déCöfrttaVbnteurs achtèthalcÏr en ftraf-
fen,fónder yemanden'-t zyEdel of Onedel, Pach-
tei/Collecleui,ofhoedariigedicïbudefl mogen we-
fen, defen Placat^, ofte de yoqrfz Ordonnantie
cc^travenierende,te^e^Qf latenidOje^ eenich ver-
drach,connHentie Öféénigefimulatièóf diffimu-
latie daer inne te gebruycken,of gcdoogen daer in-
ne gebrujA te"W<3rden ^r,eelelick.of indireéipljelfy
doende de^Pa:chte4^n4e,,Cpileaeurs allé hulpè
ende ftgiêpntiev fpp^ckmaeliy de,s yerfocht fullen,
WQtdenvvlUAaUq't geene daer t,oc fy van 's Lkn|t^
wegen, achtervolgende dAPlgca,tc,n. cji^e Ördon*
nantien gherechticht .iuïlén mpgef^ wefen, fondet
des te, wSên weygejieh of in gebreecke in eenigqt
manieren, fondcrppgkyaii.céjiigeboete met ycrv
mandt tecompoferfinofquijtfchelding^te floen»
maer tet contrarie dpende alle expeutren der fehrce
op 't fpoedichfte ypleyndigen ende uyt £echte4*
op pene van metter daet te vervallen van hun ftaet
ende Officie, ende dat depn-felven fal wefen vacant
ende impêtrabd ,enileda,ftien boven arbitrajijck
geeorrigeert tg wprdeitnaer gelcgent^eyc vana|ec
faeckej« Ciebie^eaoopfe- alle Secret^iftcnenci^
hunne ^efwopren^lèrcquen,ï4.Ue 'gefsypor^n Bo;.
den ende piena?en van juftici^ 'tz% van wat Ste-
den, Quartieren óf Dorpen dat die zijn, tallen ty-
den d.esby. den Pachters, of CoUcilcurs, ver/oeht
zijndeiden fejven te aiTifteren/it.zy, in^ Bemen van
eenigekenoïfen> bckeutingcn^peylingen ,ex?pu-
tieaende a.ndetiins^ende dita^tpthunne redeliJeH
ke fai$ji(re;n;i;allesmedeopdc verbeurte van, hun
Ampt ende Officie, ende^rbitrale correcfic. Èndc
ommc alle Officiers, ende allen anderen egech Öf-
fici#s.^eferlde,:te meerteverwecken tot goede
devpir ende prTicicniri'thaften \ande Contraven-
teur^fpi op aliêsigp^dp tpcfipht te hpuden, fo fuU
len vqprcaeniallCiboe|ën ende bteucken tegen; den
felven Contraventeurs.'tzy Pachter of anderen ge^
ftatueert, mitfgaders deponfifcatien van Schuytë,
Schepen, Wagen&,'Paerden,K:popmanfchaj!pen
6. Μ ij                    ende
lölO
ι den of inne nemen, ommc binnen den
Katten laa ' ejancjt in voegen voorfz te venten ,
U nicn de ecene die eenige Bieren fullen wil·
f ervoeren, ofte van buy ten inden Lande bren-
!e Phnudenwefcn precijfelick aen ce geven de
Q vaer die zijn gedcilineert op de verbeurte
p Tfelve Bieren, Schepen, Sehuyten, Wagens
parten, ende andere boeten in defen Placatc be-
^ÏÏeopdatde Onderfaten door de macht ende
Erevt van eenige Pachters niet en worden
kortoftverdruckt, Söo wort voortaen verbo-
fη dat d'Officiers, 't zy Bailliuwen, Schoutten,
ίfntmeefters van 't gemeene Lant inden Steden,
L niet en lullen vervorderen eenige ghemeene
Middelen te pachten,ofte in eenige P.achten part
η deel hebben, diredelijck of indireaelijck,fonder
h ten itaet ende Officie eerft verlaten te hebben,
on oencom metter daet van haren ilaet ende Of-
ficie te vervallen, ende dat 't fclve vacant endê in-
pctrabel fal vvefen, indien contrarie bevonden wort
bv hen geplcecht te zijn, ghemerekt diergelijckc
Officiers fich behooren neutrael te houden, tot
voorllantvan 's Landts gerechtigheyt, ende. oock
omopficht te houden, dat niemanten worde ver-
kort; Ende ten platen Lande fullen de Officiers
hun dies aengaende reguleren volgende dènlaft
die byde Gecommitteerde op de verpachtinge fal
gegeven worden. Alle welcke peynen ,corre&ien
endeftrafien geexecuteert fullen worden, niet al-
leen tcgens den geenen die men bevinden fal op-
tetdaet in 't frauderen vandc voorfchreve gemee-
ne Middelen, ι maer wert exprejfelijck verfia,en, dafi
è/e die is llyuende in haer vigeur, niet tegenjkende
kn tiji mocht e wefen pfuranneert pfip verjaert
t datjer
ktt mme geen j>r£[mptie en valt
, binnen den iijt van
èiejaren. '■ y,\, \rj:
:'.:-.'■"*! o:^ r.'-lUft ·. r u- ïi t
Endcovermits men dagelijeks bevint, dat ver-
fcheyden goederen op feer vremde manieren wori
den gepacktende vervoert,buyten de gewoonlijc-f
k manieren vande Koopmanfchappen, ende han-
delingen der fel ver, 't welck tot geenen anderen
eynde en gefchier, dan om 't Lant te frauderen Van
aebehoorlijckc fubfidien, ende eenige andere on*
Dchoorlijckhcden bedecktelick te plegenende.be-r
«9'vcn, Soo verbieden wy oock ftri&elick, dat nic-
^t.Yanwatihet of conditie hy zy < hem voort,
^n «n> yeryordere eenige goederen , Waren of
joopmanfehappen, hoedanich die mogen wefen,
k ¥l ^Ρ^η,οπτε andere gemeene Middelen
««behoeve vanden Landen worden bctael.t * te
P*ken,inneilaen,of eenichfins te doen in eenige
S Varcn' Packen,Tonfjen, Manden, Korven»
nj en'J* cenigerhande ander forme, dan de rnaj-
W 0rd!naris vande KoopmadfcïiappeAis mede
™ime ,ten ware.'t fdye den Pachter of QpL·
WefiCpliietrcdaei '* fclföegefchiede^ncie
^ aj eive/aenge.brachtwordelgeadvcrteert!w^
^ï'ieWe^kingc.»öflaft»ngc.vetv0Rïingc
te ζ?Τψ «tfpe&ve gefchiede, op de verbeur-
fthaotinj 8oedeten« Waren ende Koopman^
in g^,die anders fullen werden gepackt ende
tW€£h0afJn J cnde daer en boyen i^do feoptp van
*e t fo μ f guldtr1'^ wel toi;Iaj|e vanden genen
Ψ fulcv η ende vvecn fenc » ^ vaödcü;geenen
wwx»ollaetofontfanght..Om'cwelcktemo-
-ocr page 1057-
Placatea^. a-Boéck. 9.Tit· léDeel
202t
lóll
cnde goederen, oock alle boeten ende brcucken
geftelt inde particuliere Ordonnantie, geappliceert
ehde bekeert worden, voor 't een derdendcelvan
'r gcene daer van fuy vers ( de koften af getoogen)
komt ten behoeve vande ghemeene faecke, ende
den Armen half ende half, ghelijcke derdended
Voor den Aenbrenger.'t zy Pachter, Collefteur ofte
andere niet culpabel wéfende, ende den Pachter
half ende half, ende 't reftereridederden-deel ten
behoeve vanden Officier ofte Deurwaerderi by den
welcken d'executie Werdt ghedaen, 't weick oock
piaetib hebben fal in alle boeten inde Ordonnan-
tie begrepen, ten ware fpecialick anders by éenigë
Ordonnantie géordonneert \tf are; ·
• Ende ten eynde dattet inhouden van defen al-
omme onderhouden mach worden.ende niemant
daer viin ignorantie en prétehdére, Ontbieden en-
dié bevelen, wy allen Officieren ende Magift raten,
dat; IV dcfen· tegenwoordige alomme doen ende
n^iJvjb'.wyl V$ π :ï6hmin ;hi;h..\' rA '.) h-u u'.>7
f Γ' Ampliatien vanden Jarè t6^& '
laten publiceren, daer men ghcwoonlijck i
catie te doen. Bevelende voorts allen mrpubk
e
refpedivelick, ende elck van hun in fijnen7
op de privatic van hun Offlcien, mitfoderc8?'
anderen, ende een yegelijck die 'taengacn m ?
ρ de pene cnde boete boven vemaelt den inh
van dèfen naer te komen, ende onverbtceckt
te onderhouden , docnnacr komen enden f*
houden, in allen fijnen Poin&en cnde Artiickêl
Alfoo totten dienfte vanden Lande, ende bev?
tiriteder ghemeene faecke fulcks wort V(wf
ende wy noodich bevonden hebben te gefchy
Aldus gedaen ende geatreftcertterVergade,»
ge vande Heeten Staten van Zeelandt, ij'tuj
tot rvfiddelburch, den xxiij. September ι ζ,
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande fi?'
C, Staefv&niffe*                                              m·
:ιί.!.;!Λι.'\' ^"j!""^'! ;*'!;";'';!?'''
-—t™
••s-tr
j-il
Η,Ε,!τ:;;τ;^Ε;£σ;Ε;;:;ί):π l
■Jen
-k;:
j $Öie$}e;jQpi0^naiittó ende Conditie, ψώτ ofmdrn Lwèm
Zeeiftfótpi vg/iiufeggniendevolgende den confeme van de Statenvan den felven Lande, fulhn min
: μ MtyüUt{deit'imeftdker voorbiedende, oft hwghfit My-nendë) de ghemeene Jmpofien, diéovei<g\k^
in deSïëdek \ dis tènfla'ttëh Lande, ten UUeve vande ghemeenefaèeke , fullen ghehevm mrJen
ia
-' · ■i''',aate^h!,^i^piiëfefe;ï6^::^,,,!0~V:'* ^-.r—'i,, t;ii .
!ï6*OOb*»Ji 1 ^.ii'Jjto'/U'ld*^ '.*'! L>(;ni.'j9i;b "J-.jjJ
i 'Uden 6εφέη,άψο^ϊψύΜάΕΗ ht-, toTvetU-
| ttrtng%aridè[£hertèty&'MUkk'krii ènde omme
[jï/écb'té némwvétfÉfytleri dityfièrfihièn 'ende
ïrarteteyré^dlé i'ndè reffeMvëOrdonhariüenofyedet
Sf'éèie gëenjaneèrèWei'dén'èevandèn
donffannenürêBei^^idér'^lcoH^èyén',endtvaMm€us
jöwckenföfiïtvawnti voortamojgèèriè Qrdonnaütien
rèchi' $edamWeYEenidUdte vdiïnmwsKijngvdruckt,
dragendeddftvvané&n^iSeptëmber %6ffl ofte eenige
ander jonger ddferdl-f^aèrheffcéeènfoo dat ht ëenige
ê'rdonnantve'gèeiïeoneftm'tfte virandmngê ii>asr ghe*
■saiji:i r.Aj n !·;ι ηηνΑψφ 3cb vtia? /.h-.m'A-. ) sbtrj
-•Téntweeden,' föllèfrSdé'^c^rföMid'delen'teri
fën iifn gebodt van verhooginge gheltatif teiotn,
foo iatrige de OeCommittcfcrde den felven Impofl
fïnalijeken eenert^atóeren niet in Pacbte gelaten,
ettde tothühder genoege» Yetfceekertheyt geno-
men fullen hebben, al hoewel de felve byafiiafits
noch verhoocht of tot meerderen ptijfe in 'iaffica
ghemijnt ware , alles tot difcretie Vande vdotfe
CommiiTartflen ende Schepenen,"
π VèörtS êftfal1 niemant eenige Impoileffrtiogefi
paohtea ofovefc nemen, diredtelijekcn of iriditiöf
Bjckertóη eeniget manieren, ten beboere van Φ
nige'Steden, Dorpen, Vlecken, Gilden of Neen·
geW. · Dies fullen Gróftaers ende andere PerfooncB,
in 'tfefteArtrjckel vande oude Oixlonnanfiew
ritelt ,"den Pacht van hare Neeringe mogen je*·
v&x\foOwelals andere, tm ivare 'bydefpeciatetirimtë*
tie bun fulcks te deenmert verboden
, üytgefondcrtW
lenaërs, den wekken den Pacht vaw't'Gtrmtl^
gaen blijft verboden.
Ende fullen niet mogen pj
ten eenige Officiers;9g% Bailliüwen, Schouten^
Rentmeefters, of in eenige Pachten part ofreöw
hebben direÖelick óf indircaelick, noch oocK ^
ge voor eenige ^Pachters worden , fi**JJ5
Staet ofte Officie eerft verlaten te hebben, «Φ Ρ J
^an-niétterdaetvan haren Stact cnde 0««*
y*rva»eo* Doch fullen de Commiflanlien,
Sehouten ten Platten Lande, öfii redenen,
rtnoeen toe laten.:
De Pachter fal gehouden Avefcngereet ιν
len vart «Itdbporit Vinemé,dathy -voorden» r
te Pacht^ belooft heeft, twaelf grooten
daerv^ri de -drie grooten gaCrif fullen ten
rén;encH; -t\V'ee Sehepettëtc'ëèf^Sïëcien éndeVlee-
ken', daer de' fèïvfe verpaeïkhgö geféhiedenfulleii,
-*{i f-.'^i-i ,π^ι χ .ühinopiijrou roo'sodieop t\?b
'J · Enüe'of ^gébëër^
Cpm'miHiiriflèn: tnet diJiMèpèrtenitffÊ kécMiiTe
hebbèri, wie viEtriliiinKeden éterii ghéfptödekèrïfal
hebben, dien de öp gehangen penningen öf dèii &f-
gëfiagen Impöft-Völg^nfal:
:Vi ^hulö dLijd iq.M α
Maens't faéclèë^iitfy iiiet;ohderêheyderi.fe5ni
nen', wie van henlieden eerft ghefproöckcn hêCÏt;
lbo fal men ^feivé^^^dWvl^lOT^fife'èrii^tt-
Öe laten volgen den geenen die eeril befeheydent-
lijC^ mi|rit, ii':"'''             ">· -■ ΛΊΠη· i (hllttoO „ΥΧ;1')1
'; Eènyegelijckdie vérhooclit,fal gehouden we*
-ocr page 1058-
ί'!
GéiHeene Mid
202$
VIII.
De Pachters fullen ghehöüden wefen 't recht
van den Irapoft by hun gepacht te ontfangen, tot
fulcker plactfen ende inder voegen als by de parti-
culiere Ordonnantie op elcke Specie isgheftatü-
eert, ende hunlieden by de Commiilarifen fal war-
den belaft: Ende fullen de tegenwoordige ende
eerft aenftaendePachters,van alle fpecien diederi,
pcyl fubjeét zijn, ghehouden zijn te famen te gaeii
peylen ter eerfter inganck vanden Pachte.bp iülc-
ken uyre als den aenftaendcn Pachter den voof-
gaenden fal infinueren , op peyne foo eenige van
bcyden niet en compareerde, lal evenwel geftant
moeten doen 't peyl by den goetwilligen gheno-
men ende gcdacn ι Wclcke peyl gefchieden fal na
het gebruyekvander Steden.
1 J\..
Item,foo wie Pachter blijft van eénigén Irtïpoftj
fal gehouden wefen de beralinge daer van te doert
op fulcke termijnen ende dagen, als inde Ordon-
nantie van den felvê Irnpoft begtepê is.fondet ee-
nige penningen te mogen houder* uy t eenigerley
faeckèn: Ende in foo verre hy fülcks niet en dede*
fal men als dan den verfchenen termijn mogen
executeren aen den Pachter oft fijnen Borge als
principalen , ende aen hunne goederen tot optie
vanden Ontfangcr, fonder de ghemeene faeeké by
de eledie eenichfms te prejudiceren in haer a<ftie<
endé dat mes hcerlijcke ende realc executie met-
ter daet, fonder eenige vorder fommatic , liiet te-
gcnftaènde eenige appellatie of provocatie , ende
onvertnindert dien volgende d'executèrialeh daer
van ghemaeckr of te niakert, fonder eeniehfints tb
letten op 't beneficie van eXcufie of divifte, ende
dit al tot kofte vanden gebteeckige, foo ^elfaride
execotieals 't gunt daer aen kleeft; h »·'.;·
.; Des fal de voorfz Pachter eelijck r«*ctït hebben,;
tégen den geenen die de betalinge van hate Impo-
ftcn dilaycren of vertrecken. Ende van gelijcken
tegehs den geenen» dtó met hem part ettde deel ïn
de Pacht heeft * midts dat de felve Parteniers voor
de CommiiTarifen terftont nae-de pachtinge ver-
klaren fullen, dat fy mede part ende deel in de
pacht hebben, als oock aen hunne Borgen f© verre
hy voor den principalen betalen moet: Daer toe
allen Officieren ofte Deurwaerdeis by de Pachters
tallen tydén vcriöcht zijnde < by defen wel expre£
felijcken werden gheauthorifeert, om d'execotie
te aöen. Des foo en fullen de Pachters ende bare
fvlede-declders niet meer voor elck faeyfoen in
ghetale mogen wefen als t'famenacht Perfoonen,
daer inne begrepen den Pachter ofte Pachters, wel
min fnaer niet meer,9p peyne foo bevonden wert
datter meer Medc-deelders zijn als acht, dat als
dan den Pachter ende ycder Mcde-deelder als des
vooffz getal, yeder verbeuren fullcn een boete van
twee hondert guldens, t'appliceren als in het Pla-
cact^van defe Generale Ordonnantie;
•.'■."•'.ir...;: :>·.' '.:·'.! i£·,^'·.-.· ■X't-3 üVis'jl
Sullen de Pachters gehouden wefen alle fautch
ende mefufen.die fy bevinden in't collecteren en-
de op beuren van hunne ghepachte Importen, den
Statemv hunliedcr Gecommitteerde Kaden , de
vooÏfeGecommitteerde, of de Magiflraten vande
Steden daer de verpachtinge gefchiet is, binnen
6. Μ iij                  acht
■. ■ -■
ïoU
j Arrhen.feinneh de Stede dacrde vcrpach-
r3 Ipfchicden fal, ten ware binnen cenige Dot-
nng5fcr onder gelegen eenige Armen waren j ofc
r*" ;Toeficnders waren gcftelt, tot wiens öhdet-
rfnootÜjck rhoefte Worden voorfien, dat daer
rricdé eenich onderftant ghedaen fal werden
'^rffcretie vande Commiilarifen op de verpach-
10 ende de refte ten behoeve vandc ghemeene
fgke fonder eenich vorder rantfoen, ofyet daer
e korten. Sullch daer bencflèns oock ver-
SCcn weféri alle de geenc die cenige Impoftcn
Aren terftont voor hunne pachte,rantfoen,pey-
Uecndc anderen ghcvolge van hunne pacht re-
! %e cautie fufftfant teftellcn , ten contente-;
ïfent vanden Ontfangen Voorts de Pachters die
«houden zijn é<?dt te doen, wort by defen op den
ledtby ben te doen, volgende 't nieuwe Fotmu-
lief achter defeöenerale Ordonnantie geftelt, be-
volen endebelaft,dat fy in 'tinnen van hunnen
Pacht,fullen ontfangen dejuftegerechtigheytvan
den Lande, achtervolgende de Ordonnantie op
hunne Pacht gernaecktifonder yemant te moeyen
ofte travailléretii orri meer dan de juite gherechtig-
heyt te genieten: Sonder oock met yemanden te
conniveren oft gratie te doen,ovetkomfte oFcotii-
pofitie te maecken, quijtfcheldinge ofte eenige
(chenckagien te doch, oft in eeniget manieren di-
tedelijck ofte indireételijck minclandejüfteghe-
rechtigheyt té ontfangen, foo Wel·van den Irnpoft
a!s viinde boeten. Ende dat fy de felve wettelijck
fullcn doert innen ende executeren by den Offi-
cier vande Plaetfe, oft by ecnen Deurwaerdcr, in-
dienden Officier in gebreeeke blijft,motte minfte
Men efidc qüefte vande Onderfaten ,den welc-
Keribelaft\Vörtalle goede devoir daer inne te doen*
Dat fy oock niet en fulleri Pachten voor eenige
Collegien vafj Magiftraten van Steden , Dorpen
bft anderen, nochte voor cehige verboden Perloo-
nen.Gilden.Gcmcenten of Neéringen, die volgen-
de defe Ordonnantie verboden is te pachten, dat
de felve geen part ofte deel daer inne zfjn hebben-
de,endedatfy dCri felvenhunnen Pacht of gedeel-
te van dien,hunlieden nieten fullen over ietten,
midtfgaders dat fy fullen houden goet endfc-perti-
nenr J^egifter van alle 't gene acn hem ver-impoft,
of00$ van 't geene hém aen ghegeven Wort, om
tt}'t fijnen bedryve vervoert te Worden, ende 't fei-
lden anderen Pachters te fullen openen, etidc
pedegetrouwe corrcfpondeiitie hottdèn, ghelijck
7«e Ordonnantie is gheilatuecrt,fondctden art-
sen of toekomenden Pachter te verkorten in
gfae gerechtigheyt i ofte by gebreeekemt\ dien,
«jnen den Impoft weder op veylen i Ende indien
wielvealfdanmin gelt,cn fatdaeï van niét génie»
^rtuerfoowat deielverfïHVgelt,-faldevoörfz
11 αΓ gehouden weien get'ect te betalen,
Wtenkoflcndacromgcdacn. Endefóoverrehy
JF geen Borge en fielden ende dé voorfz beve-
E eIaftihêen "iet na en quame, fullen tcr-
aaer vdbrCh mogen worden ghMpprChen-
Wt V ι . 'c fc,ve dat deVöorfz Impoft min
WTf' Wordcn aen »J« gercetfte goederen ,
fcvc^Aeen'gcheeft, encfe indien niets faldè
|e nla^\v\^l'Qcotfl^ca wordcn tot ^mi
wCenfift- j ^ defclvé VCrPacbfinge
n ^1» dien ae Judicature toe komt i
-ocr page 1059-
Placatea-ί. 3 · Boeck. 9. Tit., 2. Deel ·
ιοι6
Collecteur,mits midddertijdt farcerende tV
cutie, ende indien tegens eenige particill^-
mits namptiferendcacn Gout of Silvcr foo
acht dagen naer dat die tot hunder kenn'nTe geko-
men lullen zijn, aen te gheven, op dat daer innc
vootficn mach worden naerbehooren, Endeful-
len de Pachters tot allen tyden (des van wegen de
Staten verfocht zyndc ) ghehouden te weien de
Rcgiileren van hunnen ontfanck den felvcn te
openen, om in hunne prefentiedoorfien tewor*
den, fondcr dat nochtans de fommc van hunnen
ontfanck, by de Gecommitteerde fal worden ghe-
maeckt.
XII.
Den Pachter foo wel in de Steden als ten plat-
ten Lande,, fal mede gehouden wefen alle contra-
ventien, breucken endc mefufen tot fijne kenniffe
komende,aen te dienen den Hooft-OfFicier vande
plaetfe daer 't felvc ghefchiet, endc den felven te
vertoonen alle bewijs daer toe dienende, om fijne
gerechtigheyt inde boeten ende peynen gelijcke-
lijcken by den Officier vervolcht ende gheexecu-
teert te worden, fonder dat den Officier [onder Jen
Pachter, ende den Pachter [onder den Opcier [uilen ver-
mogen te compofiren
, oj> pene van vijfikh guldens. En-
de in gevalleden Officier bevonden wert den lijdt
van drie dagen te wefen in gebreeeke van behoor-
lijckc vervolch ofte executie , fal den Pachter de
felve mogen vervolgen, ende by eenen Deurwaer-
der laten executeren, ende fal in fulcken ghevalle
den Dcurwaerder ghenieten alfulcken part inde
boeten ende breucken, als den Officier ghehadt
foudc hebben.
XIII.
Ende indien eenige differenten ter faeckevan
de voorfz verpachte Middelen, 't zy tuflehen den
Officiers, Ontfangers, Pachters, ofte eenige parti-
culiere, op de boete ,breucke, of anders in ecnich
gefchil dependerende, vande betalinge der beloof-
den Pachte komen te ontftaen, werden de Colle-
gien van Schepenen vande Steden geauthorifcert,
ter decifie van de voorfz differenten ter plaetfe
daer de felve fullen vallen, voor de welcke de voor-
fchrevedifferenten eerllfullen dienen, die gehou-
den fullen zijn opfeeckcreri dach ter Wcecke daer
toe te prefigeren, partyen fommaire ende de plano
recht te doen ν 'tzy by abfolutie of condemnatie,
fonder de felve voor goede Mannen tcrenvoyeren,
ooek fullen Schepenen gheen langer uytftel mo-
gen geven dan van drie dagen tot drie dagen ,ofte
eenige andere extraordinaris dilayen of uytftel ac-
corderen , inder voegen*!at de faecken ten princi-
palen fullen wefen ghedecideert binnen den tijdt
van eenMacnt na de eerfte verdachvaerdinge te
rceckenen-.Tenware den Pachter ofte Collc&eur
in gebreeeke bevonden werden zijn termijn wacr
., te nemen, ende fijne faceke te vervolgen. Ende in
ghevalle yemandt by Sententie van Schepenen
mochte verftaenbefwaert, of langer dan den voor-
fchreven tijdt uyt gheftelt te zijn, fal de faeckc by
provocatie of evocatie mogen betrecken voor het
Collegie vande Gecommitteerde Raden, om die
aldaer by den felven getermincert te worden, naer
dat fylieden in eonforrnité van de Ordonnantie
fullen bevinden te behooren. Ende dat foveel de
Provocatie aen gaet , binnen den tijdt, van twee
Maenden ten langhftcn, op pcyne dat de provoca^
tie ghehouden fal werden defert: Endc indien de
verklaringe ghefchiet is tegens den Pachter ofte
als tot voldoeninge der voorfz verklarinoe
dichfal wefen : Ende 'tgcene by devoorf?'
committeerde Raden (partyen hïneïndt gch
uyt ghefproóckcn fal worden, fal voor cefft T'\ί
gehouden werden, ende fal partyc fuccurnbe
de, boven defen noch vervallen in een boctc^
drie ponden Vlaems, ofte foo veel min als de (Γ
committeerde Raden naegelegenthcytfulU C
bitreren. Ende fullen de voorfz Gecommitteerd
Raden ghehouden wefen parthyeu recht te doe
binnen vcerthicn dagen, nae dat de fa,ecke toa
hunlieden ghcfurneert ende in Rechte gecond?
deert fal zijn. Ende op dat parthven met mitè»
koffen tot haer recht mogen komen, fuHen J
voorfz Gecommitteerde Raden ten minften ec
nen dach ter Weecke,te weten des Vrydaechsva'
ceren ^mme parthyen expeditie van rechtop dt
voorfz faecken te doen.
                           p
Kim.
Ende indien d'Officierde boeten ende breuc-
ken, inde Ordonnantie opten opheve endecolk-
c)atie vande Impollen geemaneert,begrepen,bin·
nen vcerthien dagen na dat hem gheblcecken U
zijn vande verklaringe vande Staten of hunne
Gecommitteerde, of Magiftraten vander Steden
daer onder den Pachter forteett, vande felvc boe-
ten te mogen innen, niet executeert, foo fal den
Pachter de felve mogen doen executeren by een
Deurwaerder, daer toe verfocht, die daer in genie-
ten fal alfulcke quote ende portie, als den Officier,
indien hy d'executie gedaen hadde, genoten fou·
de hebben, en dat in de plaetfe van fijnen falatis,
Ende dit alles onvermindert de verdere peynen in
het Placaet , midt%aders Generale endc Parti-
culiere Ordonnantie begrepen, die tegens d'0Y«-
treders evenwel fullen worden ghecxccutccrt.
Welverftaende,dat yan wegen de Staten by fauten
dat d'Officieren of Pachters de voorfz peynen
niet en executeren, de felve peynen in 't ghchcd
ten behoeve vande gemeenelaeckc fullen worden
geinnetende geexecuteert.
"XV.
Ende den Pachter die by hem felven oftede«
fijn Volck achterhaek eenige frauden, fal ghco^
ten de boeten ende breucken by de Ordonnans*
jegens de Contraventeurs ende Fraudateursjp
ftatueert, ende d 'andere Pachters die de ontdec-
kinge niet en hebben gedaen, fullen alleen g«*
ten 't recht van hunnen Impoft: Ende foo vewC*
ontdeckinge tot gemeene koftc wert gedaen,«·■
len naer rate participeren, blyvende de Stede.
noopende de frauden in hare Excijfen gecomnw
van alle compofitien die by eenige Pachters
den mogen werden gedaen, is gheordonncctt,
alle Pachters, al is 't van verfcheyden Speciën,
oock in verfcheyden diltriclen woonende, aen
deren fullen mogen cauferen over eenige cu>r
fitienmetadjundievan den Officier daer ö<
ferende Pachters woonen, ende dat ter ceri.
ftantie voorde Gecommitteerde Ra°cn,\n$fla&
parthyen zijn woonende in verfcheyden 01
ende parthyen in een diltricl woonende »i ^
-ocr page 1060-
Gemeene Middeleü_>. Zeelandc.
2029
it
XX.
L η den iel ven diftricïe , om te conten-
Gcrechtevan
          ^ac hoQtenin hec PJacacc,
(eren totte Ρ J^ endc particuliere Ordonnan-
Item, foo en Fullen cgcene ComfniifTariiten tei
plaetfedaer fy de Verpachtinge doen, oft yemanc
wefende van eenige Collegic der Staten , noch
Rcntmeefiers, Ontfangers, oft hunne Klercken
mogen pachten, ofte doen pachten, ofte part heb-
ben in eenige impoilcn, dircdclijck ofte indiredte-
lijck, op pene van hondert goude Realen , ende ar-
bitrale correélie: Dan fullen die vanden Gerechte
vande Steden rcfpcclivelick, in hunne privé nacm
't felve wel mogen doen, mirs dat fy als Schepen
egecne kennifle oftjudicaturc mogen nemen van
de diiïiculteyten endc queftien op'tftuek vande
voorfchreve Pachtinge binnen haren bedryve val-
lende.
XXI.
Dat een yegelick Pachter gehouden fal wefen
fynen Pacht te betalen,in goeden ganckbaren gel-
de, volgende de permiiïle, endc wefende van ghc-
wichtc, alib d'Ontfanger bclaft is, anders geen geit
te ontfangen noch uy t te geven.
XXII.
Sal een yegelick Pachter ghehouden wefen de
Impoilcn binnen tydcfijndor Pachte gevallen, te
innen ende te doen executeren ten langhften bin-
nen vier Macnden t'cynden de expiratie van fynen
Pachte, naerwelcken tijdt hy,nochtc Borgen ofte
M'edeftanders geen parate executie hebben en ful-
len, maerdaer na fal liy ghehouden zijn, fyne ghe-
pretendcerde achterwcfcn,by ordinaris rechts-ple-
ginge te vervolgen.
XXIII.
Alle welckc Poinden ende Articulen , foo wel
by den Pachters, als alle andere achtervolght ful-
len moeten worden , fonder dat de CommhTarif-
fen eenige vcrklaringc ter contrarien fullen mogen
doen , ten ware de felve fpccialijck by Inftrucïic
daer toe waren ghelaft: op pene van de felve vcr-
klaringc voor nul, endc van onwaerden gehouden
te worden.
Eedt voor de Pachters.
Dltfweer kk ter caufe van defen mynen ghepachten
lmpofl, met niemanden te compoferen
, direttelijck
ofte indireüelijck
, ende dien volgende zeen quijtfchel-
dinge aenyemanden in 'tgeheele ofte deefe te doen
, noch
oock te geven ofte fchencken
, veel minyemanden exime*
ren
, dan de gene diefpecialijcken hy het achthïende Jr-
tijckel vande Generale Ordonnantie werden uyt gedruél,
maer den vollen Impofl t'ontfangen fulcks die inde ghe-
druckte Ordonnantie is gheflataeert.
Soo waerlijck
moet mijn Godt Almachtich helpen.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergadering
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't HofT
tot Middclburch, den drie en twintichften Sep-
tember 1637. Onder ilondt, Ter Ordonnan-
tie vande felve.
C, Staefvenijfe.
U'UrcP
.; ;' XVI.
en fullen'de Pachten yande voorfz lm-
Voorts
η „ «.een Sïach mogen eyfchcnuyt geender-
poftenψ* ]10edanich defelve oock mogen wc-
ley fa
alwacc
\ oock foo dat by Placate eenige uyt-
nürloceVerboden weide, uyt-ghefondert
7 lat indien den Vyandt ('t wclck Godt ver-
ikf l indadeliick eenige Dorpen oft Vlccken
^n occupèren,daer over defen haren Pacht
«•ffS.ndft.fulien als dan verder niet ghehouden
in te betalen, dan tottcn dage dat den Vyandt
let binnen ghekomen fal wefen, ende die fal bly-
venoccuperende. ^^
Item,foo fal een yegelick Pachter d'Impoiten
ontfaneen, foo verre de Parochyen vande Steden,
Vlccken, Dorpen by hem ghepacht, ftreckende
lijn, op den Zeeufchcn bodem, fonder regard te
ficm'cnopdeJurifdiAien,
v            XVIII.
Vande voorfz Importen fullen vry ende exempt
wefen, fyneHoogheyc den Prince van Orangien,
endeandcre Gouverneurs vande Proyintien /mitf-
fdersalle de kinderen van wylen den Heer Prin-
ce Wilhelm hooghloffelijcker memorie, foo wan-
neerfy binnen defe Provintie fullen wefen, ende
Hoffhouden s Item d'Heeren AmbaiTadeurs van
dcKonincklijcke Majeileytvan Vranckrijck ende
Groot Brittanien, ende dit alles niet voorder dan
totdebchoeflelickheytvan haereygen Hofgefin-
nen,tot haereygen Logyfen, ende niet in Her-
bergen,
Sullen mede op ghelijcke Conditicnvry wefen
alleGaflhuyfen,Leproos huyfen,endc andere dicr-
gdyeke yande Aclmoefle levendc,endc voortsalle
andctCollegiencnde Pcriboncn inde particuliere
Ordonnantie gementioneert.
Endc fullen de Pachters gheen a&ievandolean-
tien mogen fonderen op de vrydommen ende ex-
cmptien,dic ten behoeve van eenige nieuwe Dijc-
kagicn byOftroy vande Ed. Mog. Hceren Staten
van Zeclandt fullen werden verleent, alvvacr het
foo dat de voorfeyde O&royen loopende haeren
Pacht gegeven waren.
XIX.
^ochfoorefervcrende Staten thunwaerts, de
liUöprctatic endc decific van alle queftien, ghc-
'cniucncnde querellen, die op eenige Ordonnan-
tie van dÏmpoftcn fullen mogen vallen ende ry-
«n.oni by hun ghedecideert te worden s Sonder
wte vanden Hoogcn ofte Provincialen Rade,
aiffef n'^e anc*cre Rechters daer van eenige ken-
bant fl - moecn ncmen, oft eenige provifie ofte
órj" uitingeverleenen,ten ware by voor-weten,
ürdonn»»tieoftrcnvoy van de Staten.
AmpJi-
-ocr page 1061-
X030          Placaten-*. a-Boeck. 9.Tit, 2.Deel.          %
Ampliatien by de Ed- Mog. Heer en Staten van Zeelandt, gearreflem opj
Genfrak endeparticuliere Ordonnantien, by haer Ed: Mog: op den opJkve vande gemeene Middel?
maneert. In date demi. Martij 1641.
Nden eerftcn, is goct gevonden ende vcr-
ilaen, dat tot beter ende precijfer obfer-
1 vantie vandc Placatcn ende Ordonnan-
tien op het ftuck vande gemeene Middelen geé-
maneert, endeomme de Gemeynte met een goet
exempel voor te gacn.folemnelick fullert werden
be-eedicht, volgens de Formulieren hier achter ge-
infereert.
De Ed: Heeren Gecommitteerde Raden vande
Ed: Mog: Heeren Staten van Zcelandr.
De Ed: Heeren vande Reeckenkamer van Zee-
landt.
De Magiftraten ende Officieren vande Steden
ende Dorpen.
Ende dat niet alleenelijck tot obfervantie van
de vootfz Placaten ende Ordonnantien in hun
particulier, maeroock Ampts-halven tot manu-
tentie vande felve.
Dat mede voorts fullen werden be-eedicht de
naervolgendc Hooft-neeringen, als Backers, Brou-
wers, Wijn-verkoopers, Wijnfteeckers, Meel-ver-
koopers, Vettcwariers, Herbergiers, Kr uydeniers,
Lijn-drayers, Been-hackers.
Als mede alle Pachters vande voorfz ghemcene
Middelen , ende hunne Medeftanders , de welckc
niet alleenelijck fullen belooven de voorfz gemee-
ne Middelen niet te fullen frauderen , ende oock
de Ordonnantien ende Placatcn dacrop gheema-
neert, teobferveren ende ouderhouden.doen obfer-
veren ende onderhouden, foo veel in hun is -, maer
oock in fpecie niet te fullen compofcren over foo-
danigefpecicn van Impoflen,ovcr de welckc fulex
verboden is,direclelick of indire&elick.
Ende alfoo nu ende dan ghebcurt, dat eenigc
Pachters hunnen Pacht aen yemant anders in het
gheheele ofte ten dcelc zijn over latende, naer dat
deHceren CommifiarifTcn zijn vertrocken. Is ver-
ftaen dat den overnemer binnen den tijde van vier
en twintich uyren, naer dat hy Pachter of Mede-
ftaender geworden is, fich fal hebben te prefente-
ren aende Magiitraet vande Stadt dacr de vcr-
pachtingc is gedaen, omme mede als vooren be-
ccdicht te worden , op pene in ghevalle hy des te
doen in ghebreeckc is bly vende, daer over fal ver-
beuren de fomme van tweehondert guldens, te
appliceren volgens de Generale Ordonnantie.
Ende fal des niet te min den eerilen ofte origine-
len Pachter verbonden bly ven ende in ilaen moe-
ten, voor alle het ghene by den overnemer regens
de Ordonnantien foude mogen werden gedaen.
In het voorfz bc-ecdigen fal werden ghevolght
ende ghepradifcert den naervolgenden voet.
Dat d'Heeren Gecommitteerde Raden , ende
d'Heeren vande Reeckcn-kamer, byd'Ed. Mog.
Heeren Staten van Zeelandt, felfs be-eedight ful-
len werden.
De Magiftraten ende Officieren vandc Steden,
als mede de Pachters by de Heeren CommiiTari-
fen,gaende op de Vcrpachtinge vande ghemeene
middelen, wclcke Heeren CommiiTarifen ghelaft
ende gheauthorifecrt zijn den anderen den Eedt af
te nemen, foo wanneer yemandt van hutial
Ecdt in hunne refpcclive Coliegicn werdt nk
fleert, niet prefent foude mogen gewceft·>f^C'
Ende wat bclanght de Bcwinthebberen „ j
Ooft ende Weft-Indifchc Compagnien^ïji
de Hooft - Officieren, ende de Magiftraten ïï
Dorpen, de felve fullen uyt krachte van fpe??
deligatie,vande Ed. Mog. Heeren Staten van zf
landt, werden be-eedicht by de Magiftraten va
refpeéuve Steden, ydcr over fijn reffort.
Ziju ntoorts gpet gevonden de naervolnné
poiniien.
TTvAt de Heeren CommiiTarifen gaende op de
*·* vcrpachtinge, hun wel ende krach tel ickL
informeren , aengaende den cenparigen opbc
van 's Landts Middelen, of de Placaten ende 0:-
donnantien, foogenerael als particulier wel wei-
den geobferveert, ofgeene frauden, oochluvckin-
gen ende conniventien werden gcpleecht,'ence
hoe die geremcdicert fullen konnen werden, ende
infonderheydtmedeofden Hecre OntfangcrGe-
nerael , de particuliere Ontfangers van'slandti
Middelen. Item, de Pachters clck inhetfljnewet-
den gemainteneert, latende van alles aende Edele
Mog: Heeren Staten van Zeelandt, ende in haer
Ed: Mog: abfentie, aende Heeren Gccommiucci·
de Raden fchriftelijck rapport toe kemen.
Ampli&ue wande Generale Ordotmitntit,
V\ At alle Mcefters, Nccringe doende, voor de
■^frauden van hunne Knechts fullen moctcnia
ftaen.
Dat nicmantin een biljet meer Wijn, Koorn,
Bier, oft eenigc andere fpccien,den Impoftvande
gemeene Middelen fubjcd zijnde, faj mogen ver-
impoften als hy t'cfTens, ende niet ilucks gewijfc,
fal willen op doen, op de boete van twee honden
guldens voot de cerfte reyfe, voor de tweede rejic
vier hondert guldens, ende voor de derde reyfe op
arbitrale corre&ie.
Dat de Pachters tot collefte ende opficfo van
hunne gepachte Middelen, tot hunnen koftelul-
len mogen ghebruyeken foodanige Pcrfooncn ü$
hun gelieft.
                                             ,
Dat foo wanneer den Pachter eenige fraude,
met cencn Peylderende Sradt-Bode oltccnicn
ander be-eedicht Perfoon, ontdeckt fal nebben^
felve voor volkomen proeve fal werden gehouden,
fonder dat hy gehouden fal zijn eenichander do
wijs by te brengen.
                             . _
Met dien verftande, dat inde Steden alwaer g
bruyckclick is, dat de peylingebydeMagm»1
ofte Wethoudcren wert gedaen, het felve era*
foo gepraftifeert fal mogen werden.
            .^
Dat in het verpachten vande gcmeeinCftj ^
len.geen treek of Snfet-penningcn meeriu" ^
den gegeven, ende dat voorts de verpacw» J ^
werden gedaen, met mijnen oft V ci° XïS»*
datfulcks by de Magiftraten vandc refpe«> ^
-ocr page 1062-
Gemeene Midd
2033
Otn dmkhflcnpenmnjth njande Collaterale
Succejfien.
TT\At die α latere extefiamento fullen komen te
■'-'erven, ift plaetfe vanden dertichftcnjden twin-
tichflen penningh fullen betalen.
Dat de Neutrale in plaetfe vanden dertichften4
den twintichften penningh fullen betalen*
Dat van alle Collaterale Succeffien , albereyts
gevallen ofte noch te vallen, binnen den tijdt van
een Jaer immediatelijcki nae dat het Sterf huys is
gevallen, behoorlijcken ftaet fal moeten over ghc-
levert werden, omme daer Op tauxatie ghedaen
zijnde, 's Landts gerechtigbey t betaelt te werden,
fonder dat onder pretext dat eenige goederen
difputabel fijn, ofin Proceshangen.of wel dateeni-
ge onbekende fchulden fich fouden mogen open-
baren , met het over brengen van den voorfz ftaet
lal mogen werden gefuperfedeert ofte getardeert,
met dien verftande nochtans, in ghevalle eenige
partyen van goederen,inden övergebraehten ftaec
begrepen, fouden mogen uyt gewonnen werden,
ofte wel dat eenige fchulden inden ftaet nietghe-
mentioneert,daer nae fouden moeten werden be-
taeldt, dat naer proportie reftitutie fal moeten
werden gedaen over foo veel te veel, dan het recht
vande Collaterale Succeffien/oude mogen zijn
betaelt, metten Intereft van dien, tegens vijf ten
hondert. * ν .
Denvèertkhfïen ende feflichfieri penningh.
T\ At alle ryïarcÏ-ftucken ènde toe-boeten, die op
■*-^de verkoopinge van ecnigé onroerende goede-
ren bedongen, ofte befproocken werden, foo groot
als kleyn, onder de gereede penningen fullen wer-
den ghereèc&ènt, ende den veettifchften penningh
daer van betaelt fal moetph wétdenl'
Oen tnpattfflenfenmngb <Vanhet tvema/nge«
len vande Peerden. '
■p\At vanden iwaelfften Penningh van het ver-
*~*koopen vande Peerden,diredelick noch indi-
re&elick niet fal mogen werden ghecompofcert,
doch wat belanght het vetmangelen, dat daer ovet
compofitie fal mogen vallen, i ;« .. — ·...
Van alle welcke Poinétën ende Artijckelen de
Ed:Mo: Heèren Staten van Zeelant, aen hun felfs
referveren de interpretatie, in gevalle daer inne ee*
nigéduyftérheyt foude mogen bevonden werden.
EedtvoörcléHeéren Gecommitteerde Ra-
den, d'Heeren vande Reecken-kamer,mitfga-
, -,:., ders Magiftraten ende Officieren vande
,,.,
            .,.Steden ende Dorpen. ...,.
H'Ierfweeté kkde Placaten, Ordonnanticn ende Lij*
•flen,foo generkei ahparticulier, op den epheve vande
gemeene Middelen
, alhier in defe Próvintie, by de Ed.
Mog. tieeren Staten van Zeelahdt ghemaeckt ende ghe-
etnaïteerr, ufihïernaer ie niaecken ende emaneren, wel
ende ghetrouwelijck te fullen onderhouden ende naetko'
men
, foo door mijn felfs ahdieghene van mijn Huyfge-
fin, mitfgadets defehe te dóen onderhouden ende naer-
komen, voor foo veelfulcks van mijn Ampt ende Officie it
dependerende, fortder defehe middelen in het geheel ofte
6. Ν                           ten
103 *
f ende dienftich fal werden gevonden.
^η' en Entre-loopers foo wel inde Steden als
tp
ten füüei
, fSiÜMi 'ende de boete van "twee hondert
tandeW
e foo dickwils als foodanige Entre-loopers
Ê.
^rf 'inplaetfe van arbitrale corredie voor de der-
I fal werden gheilelt fuftigatie, ofeenich
^Dublijcq fchandael, naer gelêgenthey t ende
J.-r-^ti*n
tot
difcretie vanden
cx!gentie van faecken
Rechter.
Impofl op het Gemael.
D
\t die geene die eenich Meel uytter Zee ont-
fanoht, vanden Impoft Debiteur fal werden
eemacckt, ende den felven moeten betalen, ten
ware hy van het verfenden van het voorfzMcel
dede blijeken, buyten 's Lants by het Boeck van
de Convoy-meefters, ende binnen 's Lants by een
BinnelantfchePalTepoort.
Ende dat tot dien eynde den Pachter vifie lal
hebben, van het Boeck vande Convoy-Meefter.
Dat de Capiteynen vande Schepen van Oorlo-
ge , geen Broot ofte Meel buyten 's Landts fullen
mogen koopen, of op doen tot hunne ordinaris
provifie, anders als in cas van noot.:
iVagc .
DM de natte ende drooge Huyden den Impoft
vande Wage fubjed fullen zijn, al is het foo,
datcJcfelve by de ftucke, ende niet by de pondè
verkocht werden.
Dat de Grofïïers de Extra&en, die fy volgens hét
rwcede Artijckel vande Ordonnantie ghehouden
φ te leveren aen den Pachter, met eedc fullen
moeten verklaren, deuchdelijck te zijn, des vande
hchtetverfocht zijnde, ten ware de voorfz Grof·
fiets liever hadden vifie felfs van hunne Boeckén
κ geven.
Dat de Bewinthebberen vande Weft-Indifche
Compagnie , aen den Pachter ghehouden fullen
jjüte geven Extraden uyt hunne Boecken, van
e den Tabacq, die fy met hunne Schepen uytter
e komen te ontfangen, met aenwijfinge van
"> voorfz Impoft, Debiteurs fullen werden ghe-
•2fekt,cndc den felven betalen moeten, ten ware
,' vaij "et verfenden doceerden.als hier vooren van
cel uytter Zee komende is gefecht.
Wijn.
|At geene Kraen - kinders meer fullen mogen
Mjo^Cnghcödc' alsdie Iefen ende ichryven
Azijn.
'ilT^l AziJndiebyde Bewinthebberen
erdenΖïïï ende Wéitindifchc Compagnicn
o xtan8nf clï' aenden Pachter die Pachter is,
ihefchecM α V00rfcbreven AziJn werdt in
Pc53tVj ImP°ft ΟΛ moeten werden
e.fooi„ niecaenden Pachter die Pachter
JeR ofte Pt? n vo°richreven Azijn inde Kel-
iclecht, acKhuyfen vande Compagnien werden
-ocr page 1063-
2034·          Placatecu. ^.Boeck. p.Tit. 3. Deel
emaneert, ende met namen op den Impofl dich^ ,
pacht is, tefullen obferveren ende naekomen
, doZ?'
veren ende naekomen, fonder den felven door ml ç
t en déelc te frauderen, oftejedoogengefraudeert te wer-
den,direftelkk ofte indiretlelkk
. Soo waerlick moet
my Godt Almachtich helpen.
frauderen, ofte te}1
frauderen, direclelkk noch indiretlelkk, dat ick &#**
nen ghepachten impofl met niemandtfalcompofsttn\
retlelick oft indiretlelkk, ende volgende geen qmjtit
dinge aenyemandt in 'tgheheel ofte ten deelt dom iUj
doen doen, noch oockgheven ofte fchencken, veel min l
mandt eximeren dan die fpeciahck by het achthi£,
Arthckel vande Generale Ordonnantie werden m^
druckt,maer den vollen Impofl ontfangenfukh^
ghedruckte Ordonnantien is gefiatueert.
Soowaetlii
moet my Godt Almachtich helpen.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergader
ge vande Ed: Mog: Heeren Staten van Zeelandt,
in't Hoff aldaer tot Middeiburch , den een en-
twintichftcn Martij feftien hondert twee en ve«.
tich. Onder ftont, Ter Ordonnantie vande St*.
ten voornoemt.
C. Staefvcnifc,
Eedc voor de Hoofc-neeringen,
Ç
Ier fweere ick de Placaten ende Ordonnantien,ende
Lijflen, foo generael als particulier
, op den opheve
vande ghemeene Middelen, by de Ed. Mog. Heeren Sta-
ten van Zeelandt,alhier in defe Provintk gemaeckt ende
geemaneert
, ofte wel hier nae te maken ende emaneren,
te obferveren ende onderhouden
, foo door mijnfelfs, als
die in mijn familie ende dknfttijn
, ende met namen
den Impofl van
                             fonder den felven
te frauderen ,direftelick ofte indiretlelkk. Soo waer-
lick moet my Godt Almachtich helpen.
Eedc voor de Pachters ende hunne
Medeftanders.
TJIer fweere ick de Placaten ende Ördonnantienop't
~ ^-fluck vande ghemeene Middelen gemaeckt ende ghc-
Ô DER DE DE E L.
WyneELi
HE
Orclonnantio , Foor de CoUeBems ofte Ø achter s vanden Impoti mit
mnen volgende den wekken ten behoeve vande ghemeene faecke inden lande van Zee landt Je ^mc
impofl op deWynen gheheven ende gheinnet f al worden, van wegen ende volgende den conjentmnit Su-
tendes felven LapM In date den
x} September 1637.
' ■'': -ô ' '                        r é reefche Seckeboot fal betalen.foo wel ten refpeae
vande Tappers als Borgers twee hondett ftoopen.
Én fal ten voorfz Impofl; betalen van elc
ke ftoop Rijnfche ofte Spaenfehe Wijn,te
sggtës^ rekenen naer de Mate vande plaetfe daer
dien geconf^rneert· wert, die by de Tappers op ge-
daen fal werden ('t zy dat dien voor Drinck-wijn
ofte Slete-wijn in geleyt wert) fes ftuy vers, boven
't geene by de Steden daer op geftelt is.
• Van elcke ftoop Franfche Wijn 'tzy root ofte
Wit;mïtfgaders van Mee die van Honich gemaeckt
wert, fes grooten en fes mijten Vlaems.
Item.fullen de vpórfzPachtersofte Colleiteurs
gfielijcken Impoftontfangen van alle goede Wy-
De Canarie Pijpe, hondert ende vijfen tachticb
ftoopen.                                 ', ... ,
De Pierre Simenes Pijpe,hondert vijfen tfever,
,Cd'Anjou Pype,hondertende tnegentich ftoopen.
De Charant Pijpe , hondert ende tfevcnach
°DPeeConjack Pijpe,honderten tfeftichiftetg
HetToflaèns Oxhooft, honden ende vij^*
dertich ftoopen.                         .,».,..
HetPoinfoen,hondertentw»m!chltoop·
Het Bordeaux,fes en tnegentich ftoopen.
Het Saindefoix, ofte Livorne, vyf- en -nen"
néndjie by de Gebrandewijn-maeckers ofte Wijn- He
branders in gheleyt oft op ghedaénfullèn werden, «oopen..
volgende .het vijfde Artijckel op den Impoft van Hcc Hooghlants, tfeventich ftoopen
den Gebrarideriwijn gemaeckt. ·"·'"':
                 "? Courten, tnegentich ftoopen.
'd:»irur,             IHI. ': '■-.             .j         
DesfuÜén alleq^ Burgers, InWöónderen ende                                     
Ingefetenen ( geen TépperS wëferide , Drooge-
gafterye houdende ofte Wijn vei&oopende) ßïï
binnen de Steden als ten platten landen, vandé"
Wynen, Mee, die fy voor hun eygen Familie in
leggenende coniumeren volftaen, mits betalende
voor eickenftoop vijf groqte; van §paenfchcende
uneanicne-wijncu, "·*<&»-""-"
Een Tierfken,vijf en tfeftich ftoopen.
Dit alles te vcrftaen,'t zy of de voorfx mr
gekocht werden fo die uy tter Zee vallen,
Wijnkoopers. ;
Doch en fal niemandt eenige ™n ñÜ
b
DruycKen, aan ciic uc»«yf»-« es *«/ßß
verbeurte vandeTonnekens ende vv.j
ders de boete van thien guldens.
Rhijnfche Wynen elf groqte vanden ftpop*.
Ende pm dat mifverftant te weeren , op wat
groote van ftoopen yeder fuftagie fal ghereeckent
werden,foo wert expreiTelijck yerftaendat eeaSe-
Ì
; De Pachterfal aen handen vande u ^ 0
fen den behoorlijckeneedt doen, dat /. ^
-ocr page 1064-
/ Geiiieene Middelen.-» 4
ßï? â
mn fiincnt wegen anders dan de volle ghc-
nlin I evt van defen Impoft fullen genieten, cn-
*  jhv noch niemandt van fijnent wegen daer
*     etniemandenen falcompoferen of conni-
van ç ceniger manieren, alles volgende het For~
verei"
lgeflelc achter de Generale Ordonnantie:
Se van t'elckcrrcyfe bevonden zynde, te vcr-
? ð xxv guldens ,foo wel by den Pachter fijns
Kebbende, of onderwindeis van dien, als by de
die met de felve de voorfz compofinc lullen
^^en de helft tot profijte vanden Aenbrcnger,
^d'andcr helft tot profijte vanden Officier en-
Zeelandt. Wynen.
ao37
zy hy eerft ende alvooren daer van hebbe een bil-
jet van den Collecteur of Pachter vander Plaetfe
daer den felven inne gedacn, uyt gevoert, op ghc-
dacn of in gebracht fal worden,'t zy om vervoert of
geconfumcert te wordcn,op de boete van tien gul-
dens by den Schipper?, Schuytvoerders, Wagen-
licden, Karre-lieden , Wijn-werckers, ofte andere
wie die zijn, die bevonden fullen wórden contrarie
gedacn ofte laten doen te hebben , van elck fluck
Wijns te verbeuren.
XI,
Tot welcken eynde fal een yegelijckdic cenige
wynen begeert te vervoeren van d'ecn Plaetfe nae
d'ander,dc felve niet mogen doen, ofte laten rep-
pen ofte roeren uyt eenige Huyfcn, Kelders, Pack-
huyfen, ofte andere plaetfen, noch oock uyt eeni-
ge Schepen, Schuyten, Wagens ofte Karren, ten
zy hy eerft ende al vooren hebbe een biljet vanden
Pachter vande Plaetfe van wacr den iblvên ver-
voert wort, Ende daer beneffens ghchouden zijn
verklaringe te doen , wanneer hy eenige wynen
van meeninge is te Schepe te doen, pft uyt te fet-
ten. Ende de wynen gekomen zijnde ter plaetfe
daer die ghedeftineert zijn, en fullen infgclijcx uyt
de Schepen, Schuyten, Wagens, Karren,niet ghe-
reptofte geroert mogen worden, fonder eerft daer.
van te hebben een biljet van den Pachter der fel-
ver plaetfe.
XII.
Voorts fo fullen alle Tappers die Tafel houden,'
geen wynen mogen in doen, 'tzy binnen haren
huyfe, ofte daer buyten, ten zy dat fy de felve den
Pachter oft haren Ghccomrnitteerden doen aen-
geven,endeobferveren 'tgecn voorfz is,om byden
felven op gheteeckent, ende den Impoft daer van
ontfangen te worden, nacr advenantby peylingc
bevonden fal worden daer uyt ghetapt te wefen,
op de verbeurte van de wynen die fy contrarie in
defen gcdaen fullen hebben, te gaen ende te innen
als vooren, ende daer en boven arbitralicken ghc-
corrigeert te worden, naer exigentie vande fake.
XIII.
Ende omme voortaen de Groifiers oft Slyters te
mogen ondcrfcheyden.fullen alle de gene die met
de Groifiers begeeren gehouden ende gerekent te
worden, gehouden wefen te verklaren by eede aen
de Magifttaet van de Steden daer fy woonachtich
zijn, ofte haren handeldoen,dat fylicden geen wy-
nen fullen verhandelen ofte uytfettcn dan int gros,
enten minften by vaetjens van fes ftopen Rijnfch,
Spaenfch oft Franfch, fonder dat fylicden eenige
mindere vaetjens,kannen ofte potten in haerliedec
Kelders fullen mogen hebben,ofteyemandendaet
mede te gerieven,op pene van thien guldens,ende
de verbeurte van de wynen*
XIIII.
Wordt verftaen dat de voorfz Groifiers van de
wynen, fullen geftaen, mits betalende fès ponden
grootenVlaemsin'tJaer, boven de vijf en twin-
tigh fchellingen die fy ten behoeve vande Ren-
tieren moeten betalen voor haren drinck-wijn, al
ift fchoon dat fy den op geftelden taux van wynen
hebben gefleten gehadt. Ende op dat alle excefTen
ende confufien ten defen gepleegt, mochten wer-
den voor gekomen, is goet gevonden dat alle foo-
danigcActen voor defen verleent aen cenige vrye
6. Í ij                 Wijn-
de Armen.
VIII
Ende om alle frauden ende bedroch te verhoe-
, fy
en fal niemant van wat qualiteyt ofte con-
ditiehy zy, eenige wijnen uyt de Schepen, Schuy-
1 Wagens, Karren, Packhuyfen, Kelders, of an-
dere Plaetfen daer die zijn, mogen brengen, uyt
doen, over fetten, op flaen, ofte eenichfints tran-
fportèten, wereken, of doen wereken, of in doen,
of doen doen, "t zy of de Wynen buyten 's Lants
in andere Provinciën, of oock van d'eene Stadt in
de andere ghevoert fullen worden , of binnen de
Stadt blyven,danby den gefwooren Royers, Wijn-
verlaten, of andere'gefwooren Wijn-werckers ,die
cefelve niet en fullen mogen wereken , voor ende
al eer ben geievert fal zijn een biljet by den Colle-
ctcur, Pachter, of hare Gecommitteerde gheteec-
kcnt,opde boete van veertich guldens t'elcke rey-
feopelck ituck Wijns 't zy groot of kleyn te ver-
kurcn,by den genen die ter contrarie doet, of lact
doen,ende dat boven de verbeurtcnifTe van den
Wijn. Maer en fullen geen Groifiers, Kuypers, of
hare Dicnft-bodcn biljet mogen halen, op een boe-
te vanxxv. guldens. Welverflaendedatde Wy-
nen die op'titroome van een Schip ovcr-ghefet
worden in 't andere, om ftracx over Zee buyten
5 Landts ghevoert te worden, fullen mogen over
ghefet worden by het Boots-volck nae ouder ghe-
woonte: Mits nochtanseerft ende alvooren heb-
bende een biljet vanden Pachter, op de verbeurte
als vooren. Dieswcrt de Magiftraten vande Ste-
GCn ghecommandeert, dat de ghefwooren Wijn-
terckers alle Jaren haren eedt vernieuwen, ende
«tin't kiefen vande felve gelet worde op die gene
Ik lefen ende fchrijven konnen.
.                        IX.
Wcickcbiljetten in houden fullen de qualiteyt
c«cquantitcyt vande Wijn die de gene die 't bil·
wrf L SCnouc^en fal wefen te verklaren.ende des
JjMii zijnde, by fijnen Eede 't felve te ftereken,
l'f °^dcn Wijn-werckers over leveren,omme
J ncnljcdcn den Colledeur ofte Pachter gherefti-
Ste
Wr0rden'mec verklaringe of't felve ftuck
oo
i in ? am §eweeil is den biljette.om 't felve.
1 ^gifters te
mogen aenteyekenen
.
^em.foo,
X.
- en fal niemant wie hy zy, eenige Wij-
Huw e brengen of wereken, binnen ycmants
^h ðïïçò 'iSchip' Schuyt > °P Wagens, Karren,
den ofK 1,ppcrs'Scnuyt-voerders' Wagenlic-
SGbeoen aJc;llCdcn
en fullen mogen die in haer
fangen 'nöcvten »op Wagens ofte Karren ont-
^n.mcren r°°c^ de aen &neDracntc wynen rep-
> °t op doen, laten reppen, roeren, of ten
'
-ocr page 1065-
203 8'          Placatea-ί. 3*B°eck
Wijn-koopers fullen werden in ghctrockcn ende
vemieticht, ende van nieuws wederomme byde
refpedtive Magiftratcn gheadmitteert , alfulcke
Wijn-koopers, die Jaerlijcx twaelf Vaten Wijns,
wel meer maer niet minder fullcn flyten, wel ver-
ilacndc dar hun niet gheoorloft is Herberge ofte
Tafel te mogen houden, gelagen tefetten, oft den
Wijn by de kanne te verkoopen , op welckc ad-
miiïïe Jaerlijcx continuatie fullen gehouden zijn
te verfoecken, met ample befcheyt ende bewijs
dat fylicden twaelf vaten Wijns 't voorgaende
Jaerhebben ghefleten ghehadt,voor haer eygen
reeckeninge fonder ycmandts naem gheleent te
hebben, met vorder vcrklaringe onder folemnelen
eedc, datfyluyden fullen belooven de particuliere
Generale Ordonnantie, voor fo veel hun aen gaet,
naer te komen, ende daer niets tegen te doen di-
reételiqk nochte indireclelick.
XV.
Alfoo defen Impofi veelfins [oude konnen werden ghe-
fraudeert, in gevalle eenige Wijn-fieeckers ofte Grofiers
van Wynen ten platten Lande werden toeghelaten, wen
welexpreffelick\verboden ende geinterdkeen
, dat nie-
mant anders als inde hefloten Steden
, eenigerhande Wy-
nen, met gheheel of halve Oxhoofden
, ofte minder mate,
als Wijn-fieecker ofte Groffier van Wynen fal mogen uyt-
flyten
, venten oft verkoopen, op pene van daer over te
verbeuren de hete van twee honden guldens telcker
reyfe, als yemandt bevonden f al werden Wijn als Wijn-
(leecker ofte Grofier, anders als in de Steden uyt gegeven
te hebben. Geene Groifiers, Tappers, ofte Burgers,
fullen eenige Wynen mogen af-fteecken, oft uyt-
fteecken, oft uytleveren, ten zy hun getoont wor-
de een biljet van den Pachter der felver plaetfe.
Ende fullen oock egeene Wynen binnen eenige
Schepen oft Schuyten van Oorloge, oft andere in
geleyt oft gedroncken mogen worden,ten zy daer
af den voprfchreven Impoft na behooren fal zijn
betaelt. Wel verftaende dat de Wynen die by ee-
nige Schepen , gaende op eenige expeditie naer
WeftenvoorbyEngelandt, ominplaetfevan Bier
oft andere dranckop de felve reyfe ghebruyekt te
werden, van defen Impoil vry ende exemptfullen
wefen.
XVI.
Den Pachter fal den genen dieeenige Wynen
komen aen geven, om uyt d'een plaetfe in d'an-
dere van de voorfz Provintien te vervoeren, af ne-
men belofte, dat hy binnen den tijdt van twee
Maenden by biljet van den Pachter van de plaetfe
daer fy zijn gedcftineert,ofc andere behoorlick be-
wijs fal doen blijcken,waer ende aen wien de felve
aldaer op gcflagê zijn,inhoudende voorts de quan-
titeyt en qualitcyt van de felve Wynen, met dach
ende maent dat die voorfz Wynen aldaer fullen
zijn gekomen en op geflagen , oft by gebreke van
dien,datden Impoil van den voorfz wijn aen den
Kooper (óft foo aldaer geen Kooper en is geweeft)
aen den Uyt-feynder, ende oock den Uytvoerder,
tot keure vanden Pachter vcrhaeltfal werden, wel
verftaende dat hy de ghene die een biljet brengen
van den Pachter daer fy de Wynen voeren, vande
voorfz beloften laten onghemoeyt. Ende fal de
Pachter voor elck biljet van een Ame oft Oxhoofc
Wijns ende daer beneden, ghenieten eenen ftuy-
ver,endedaf" boven twee ftuyvers vande W}Tnen
9.Tit. 3 .Deel»          χ
die uyt fynen bedryve vervoert worden '
den Vervoerder fal worden ghcreftitucctt Vj?
Pachter van der plaetfe daer hy de Wynen 1 .
by hetovet-leveren van 't felve biljet
           ^
X V 11.
Ende omme by middelen van goede cortef^
dentie tulichen den Pachter, te mogenontd ι
de frauden die in defen fouden mogen werd
pleecht, fullen de Pachters ende Colleéteurs"?
houden wefen te houden , ofte by bequam
fooncn te doen houden goct pertinent IW'f
van alle de Wynen die in haren bedryve J
aen gebracht, oft uyt gevoett fullen worden"?
duerende haren Pacht, met aenteyckenin<e
dach, date, qualitey t, plaetfe ende PerfoonèS
't felve den Pachter ofte Colleéteurs van dan
Steden ofte plaetfen tallen tyden openen, al» f
e
des verfocht worden, op de verbeurte vanhorKJert
guldens, foo dickmaels als fy des in gebreeckeful
len wefen.
XVIII,
De gene die eenige Wijnen brengen offendtn
in, of uyt eenige vande Geünieerde Provinciën
daer defe Ordonnantie niet en wort geobferveet
fullen in plaetfe van een biljet vanden Pachter
wederom me moeten brengen Atteftatic van de
Magiftraet of andere gheloofwcerdige Perfoonen
daer hy de Wijnen aen brenght of uyt voert
X ï X,
Ende fullen de Wijn - tappers ende de Tafel·
houders, of by de kleyne mate ende kannc uyt tap-
pende, alle Maenden den Collecleur of Pachter
betalen den Impoft vanden Wynen die fy die
Maent geileten ende getapt hebben, ten waeriv
die af gefteken hadden met kennifTe vanden Col·
ledeur of Pachter als vooren; Ende fullen oockgt·
houden zijn ten verfoecke van den Collcfteur o!
Pachter cautie te ftellen voor den Impoft van een
Maent. Welverftaende, indien de Pachter eenige ι
fufpicie van fraude hadde, fal 't felve den Magi-
ftraet der Steden aen gheven, ten eyndc 'cfelvebv
hen met kenniife vande felve Magiftratcn maai
gheteyekent, ende den Impoft van 't eyndedet
Maent ontfangen werden.
                        XX.
Alle de Wijn-koopers, 't zy Groffiers, Tarer-
niers, Herbergiers ofte hoedanich die mogen we-
fen, die eenige Wynen verkoopen, en fullen egee-
ne wynen mogen laten af fteecken ende vcnverc-
ken in Tappers ofte Burgers Huyfen, dan naerden
opganck ende voor den onderganck vander bon·
nen, by eenen ghefwooren Wijn-wereker,die hem
een biljet vanden Colledeur of Pachter fal vat»
nen, op de boete van veerthien guldens, lo0^lc
wils als hy bevonden fal worden contrarie gedtf
te hebben.
Geen Herbergiers en fullen vermogen eeni?
Wijn van andere Herbergiers by ™*ffL
nemen of te halen, te weten, in Wrj"'
nen, potten, &c. op pene van vijftien guwei
XXII.           j cndetX'
Ende om voor te komen alle fraude"π
droch, foo zijn gehouden eedtte doen ijo
giftraten, in prefentie van den Pachter,
          η
ne die necringe van Wynen begeeren te ^
-ocr page 1066-
öemeetie Midde
Zeelandc. Wynen. 2041
ontftaerij mits betalende aen den Pachter de fom-
me van fes ponden Vlaems, van Wijn die by fijne
E. op gedacn worr.
• -·õß·í- XXVII.
• Ende om een yegelijck behoor lij eken te ghcrie*
ven,fullen de Pachters of hare Gecommitteerde»
gehouden wefen te fitten tot fulcken plaetfen en-
de tyden als naer degelegentheyt van elckc Stede
ende Plaetfc den Magiftraet der felver fullen be-
vinden te behoorenJ
-.„XXVIII.
Den Colle&eur ofte Pachter fal gehouden zijn
f'eynden alle Maendcnte betalen ten Gomptoirc
vanden Ontfanger, een gherceht feitc-part van fij-
nen beloofden Pachte, ofte by gebreeeke van dien,
fal den Ontfanger 'tfelvcmogeii doen executeren
ende innen aenden Pachter ofr fijne Borgen, naer
vermelden ende inhoudt· vande Generale Ordon-
\ofi
■h*i*A Herbergiers, ofte Tappers, endc allen
Jrti hocdanich die wefen mogen, dat fy in al-
an - "cel hun acngaet,fullcn onderhouden,endc
!eSi°° laren doen onderhouden dcfe Ordonnan-
b}fnder.met opfette' wille,oft ter quader trouwe
tiC'inPriomdesgemcene Landts gerechtigheyt
ïï3Ud*a*ft*jft indireaelidk, op pene
.-fentwintichguldcns,te verbeuren telckc
Salsfy contrarie bevonden fullen werden ghe-
Sn«tebbcn. xxm; ■ .;o. yi-
Wtoo oock bevonden wort dat by de WijVi-ver^
softe VVijn-werekers,onder 't deckfel van dé
Sc'lirtgedie fy dden van Moeren,Leck-wynen,
kdtereelijcke, groote. frauden in defen- werden
!cDleccht,gemörckt oock dat* op haer geloof ende
E t recht van defen impoft wort geheven.ende
daeromfyluyeien hen felvê m'etdefe necringe niet
enbehooren te vermengen. Soo Werdt den Wijn-
[ovets ofte Wijn*\vercker's voortaeh de voorfz haW
dclingecnde neeringe^mitfgaders de Koopman-
fchapvan de Wynen te doen gantfchelick verbo-
den, ende in alles defe Ordonnantie te achtervol-
gende den Pachters om redelick falaris in 't ge-
nieten van den inhouden van defe Ordonnantie te
aiTtfteren.
XXIIII.
Item,op dat alle frauden te beter verhoedt mo-
Een werden , foo fullen geene Schippers, Schuyt-
Toerders, Wagen ofte Karreluyden, eenige wynen
geladen hebbende, komende in eenige Steden oft
Plaetfen, mogen blyyen vernachten., alwaer 't dat
fy benfehoon wilden excuferen, met de Wijnen te
willen door varen, fonder cerft ende al vooren den
Pachter te vetwittigen vande Wynen die hy gela-
den fal hebben., ende dit op de boete van twintich
gulden t'elcke' reyfe te verbeuren by den felven
Schipper of Voerman, boven het Schip, Schuyte,
Wagco ofte Karre,met de gereetfehappe van dien.
XXV.
Van defen Impoft en fal niemant vry noch ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ilaen begrepen, midtfgaders die vande Engclfche
Court ofte Natie, refiderende binnen Middelburg-
Endc die vande Schotfche Natie ter Vere, doch op
gelijcke rcitrinclie als inde Generale Ordonnantie
M'erldacrt.
XXVI.
Item, fullen die vanden Sermente vande Mun-
& tot Middelburgh , t'elckcn faeyfocne van fes
•Maenden tot 'fes Maenden vrydom ghenicten in
Q J"/^P°ft' te weten, den Munt-mcefter vijf
xiKX)fden Wijn, Wardeyn twee, AiTeyeur twee,
Sr·6"' ^^er"^nijder een, Conciërge fes: mits
fiill ?aPPers binnen de Muntegeen ghelagen
ScrÐ den» dan alleenlijck voor die van den
ô*ðÔçÀò' °p^7 ^e voor^z Tappers, ende die,
liaert?11
mcntc binnen den tijt van acht dagen
è,nfi)Verpèchtinge'den behöorlijckcn eedtehe-
Sïï ?l?cn w°fdcn. >n handen vanden Offi-
aL " é F.laetie,ende ter prefentie vande Magi-
>; .h-juU) ' '.'
"'U
nantie*
h-v.il...., J ·!×:×·Ã×í: :<i
■ Ènde fal defen Impoft ingaen op den eerften
April
           eerftkomende, metter Sonnen op-
gangh: Tewwelcken tyde den Colleftcur of Pach-
ter fal moeten gaen metten tegenwoordigen Col-
lecleur ofte Pachter (dies des verfocht zynde, ghc-
houden fullen wefen hen te aflïftcren) ende fulckc
andere, alsindc Steden gebruyckeltck is,1 ten Huy-
fe van allen den geenen die hun ghenceren met
Wynen te tappen ende te flijten: Ende de wynen
die fy aldaer ten Huyfe bevinden, by den gefwoo-
ren Wijn-föhtoyers doen peylen ende aehteyeke-
nen, omme t'eyndeder Maentdaer van te mogen
ontfa'ngcn den behoorlijckeq impoft, ten behoeve
van het gemeene Landt (naer dat men als dan by
peylingc als vooren bevinden fal dacr uyt ghetapt
te wefen:) Endc dat de gene,niet willende de pey-
lingegedoogen,ofdewynen verfteecken, verbeu-
ren fullen vijf en twintich guldens, boven de ver^
beurtcniiTe vande Wynen. Welverftacnde dat in
de Burgers Huyfcn hen niet geneerende met Wy-
nen te verkoopen ofte tappen, egeen peylinge ge-
daenenfal werden.
XXX.
Ende fullen de Colle&eurs ofte Pachters ten
huyfe vande Tappers ende Wijn-fteeckers mogen
gaen peylen, ten minften alle Maendenecns,ende
voorts foo dick ende rnenichmacl als fylicdcn goet
vinden fullen.Bchoudclick dat fyluyden dacr inne
alle goede difcretie fonder yemandt metonnutti-
pen peyl te que 11 en, gebruyeken fullen : Ende ful-
len oock onderfoecken oft eenige ftucken met
water ghevult, ofte andere onbchoorlickhcyt ge-
pleecht foude mogen wefen. Ende fal de Pachter
ten inganck van fynen Pacht, aen den Magiftraet
vander Stede, plaetfe fijns Pachts, mogen verfoec-
ken,dat publicatie gedaen werde, dat alle de Tap-
pers van de Wynen hen by huys fullen houden,
oft yemandt ghelaft laten, omme de peylingen te
fien opnementoft by ghebreecke vandien,datdcn
Pachter echter fal mogen voort-gaen met te pey-
len, ende fal ibodanigen peyl ghehouden werden
voor goet ende van wacrden.
XXXI.
Ende fal den aenkomenden Pachter den afgaen-
den Pachter, ende den gheenen daer mede hy fal
hebben gecompofeert, als vooren daer over calan-
6. Í iij                  geren,
v°ören hoKi j           ' minSaaers cent enaeai
de M"Dbende een biljet vanden Wardeyn van
hem fJk°P d° ver^eurté van hare vryheydt.
iCeclandri ë Heere Lieutcnant Admiracl van
yi,naertijdtwefende t'elckcn halven Jacr
-ocr page 1067-
204-1             Placaten. 3,Boeckr 9.Tit. ρ Deel.
^
geren,endede boete van hunluyden doen invor-
deren ende ontfangen, volgende de Ordonnantie*
XXXII.
Geen Kuypers ofte Wijn-werckers en fullen
mogen wefen Wij n-koopers ofte Wijntappers,
op een boete van vijftich guldens. Item, en fullen
geen Pullen vande Kaeye mogen werden gehaelt,
dan mee voorvvete vanden Pachter, -op ghelijcke
boete.                                »
XXXIII. .,.,.,;
Den Pachter, Colle&cur ofte fijnen Medeftan-
der, en fal niet vermogen confent tedragentot
verwiffelinge van Wynen voor date van fijnen
Pacht op gedaen, onder wat pretext 'tfelve oock
foude mogen gefchieden.
XXXIIII.
Sal van alle Wynen die by eenige Vergaderin-
gen van Gefelfchappen, als S.chütteryen ,Gilden,
Kolven , ofte gemecne Huyfcn, als Lecr-huyfen,
Gildc-huyfen, Doel-huyfen, ende andere dierge-
lijcke Huyfen ghedroncken werden, foo veel wer-
den betaeltals by den Tappers wert ghedaen , als
oock den vollen Tappers Impoft als voren fal wor-
den betaeldt van Wynen die by eenige Vergade-
tingen van Jonge Lieden, Gerechte, Gilden, Col-
legien van Schutteryen, ofte Rotten der felver,
Gebuyren, Gift-bruyloften, Reeders van Schepen
ende BuyfTen op de Rekeningen óft ander? <
pagnien in geleyt worden in Burgers ofte Η.Γ?
den Huyfen, ende tot lafte van het geheeler ·
fchap ofte Compagnie, ende uytgemeencR^
ofte penningen betaelt worden. Ende alle S
laers,. ofte, ander Soldaten van ComLn ic'
Peerde ofte Voetc,Wijnen om geit tannen!"?
Tafel-gaftcn om geit fewnde,fuUei!"vande^
nen die fy op doen, foo veele voor Imnoft hJ,
als de Tappers : Ende en fal een Caoitpvn
Ttaa
fijne Compagnie, foo wanneer die in een ι Γ
light.daer vooren hy fal gehouden wefen
'«cefpoE-
impoft vry wefen de Wijnen die ten Huv|\
den Schippers ofte Stierman het Boots-volck?
toeruften vande Schepen Wort gefchoncken
by 't felve Boots-volck gedroncken, mitsbyil
verklarende dat fy daer voren niet betalen nemar
gefchiedende in een Herberge, fullen ghèhouèa
wefen Tappers-impoft te betalen.
Aldus gedaen ende gearrefteert terVcrgadetia.
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in't Hoi
tot Middelburch ,den 23. September 1637. entie
il. September 1639. Ter Ordonnantie vande
felve. C. Staefveniffe.
Ordonnantie, Waer op men van wegen de Staten van Zeehndt verfdtm
faleenen Impoft op de Wynen, tot betalingevande Renten, tot lafte vanden Lande ftaendc. Inhtkn
α3. September 1637.
mi;
Soo'wie Pachter blijft van defen voornoemden |
Impoft, fal gehouden wefen alle Maendcn tebe·
talen ten Comptoire vanden Rentrnecfter vande i
Staten inde refpeclive Eylanden refidcrendc, een
gerecht twaelffte-part van fijnen beloofden Pach·
te, ofte by gebrcecke van dien fal den voorfi Rent· I
meefter 't felve mogen doen executeren, aenden I
Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermeldencnè
inhoudt vande Generale Ordonnantie.
V.
Ende fal den Pachte van defen Impoft inncgien
den eerften April
          metter Sonnen opganci
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergadcrm·
ge vande Heeren Staten van Zeelant, in 'tHoftot
Middelburgh, den xxiij. September ι β ] lG'
Ordonnantie vande felve.                     , .-
C. Staefvmf
I.
En Pachter vanden voorfz Impoft, fal
ontfangen van yder Ame Rhijnfche ofte
k Spaenfchen Wijn , de fomme van thicn
fchellingen,ende van yder Oxhooft Fran-
fchen Wijn, de fomme van fcven fchellingen fes
grooten Vlaems, te betalen by de Tappers ofte
Burgers, die de felvige Wijnen fullen op doen ,5e-
houdelick dat de gheadmitteerde vry e Wijn-koopersfullen
mogen volftaen, mits letalendexxv. Schellingen eens in
't J'aer, ten behoeve van defen Impoft,
II.
Den Pachter van defen Impoft fal hem regule-
ren naer de Conditien ende Voorwaerden, inde
Ordonnantie vande Wynen begrepen.
III.
Van defen Impoft fullê vry zijn alle dé gene die
in de Generale Ordonnantie begrepë zijn,mitfga-
ders den Heer Lieutenant Admirael van Zeelant. '
Brandewijn.-».
Ordonnantie, volgende de m>elcfy ten behoede vandegemeenefaecfy ? °^r
ten Platten Lande van Zeelant, den Impoft op de Gebrande-wynen, van wegen ende volgende den ('.
vande Staten vanden felven Lande geheven fal worden. In date den
2,3 September i6}7-
Genever oft Venckel-wateren, ende *^jy3
die men voor dranck verkoopt, 't zy ^£jd
van Wynen, Bieren, Meed, Tarwe, K°gt» aat
1.
TT\En voorfz Impoft fal ontfangen worden van
J-/aUe de gebrande-wijn, ofte ghebrande Annijs,
-ocr page 1068-
Zeelandt. Brandewijn. 1045
Ende en fullen geen Brandewijn-maeckers of
Brandewijn-branders, eenige wynen nochte Bie-
ren mogen inne leggen, ten zy fyluyden eêrfl: en-
de al vooren daer van den bchoorelijeken Impoft,
foo vande wynen aen den Pachter vande wynen,
als vande Bieren, aen den Pachter vande Bieren
betaelt fullen hebben, en daer aft biljet vanden
felven fullen hebben ontfangen. Ende omme de
frauden in defen voor te komen, werdt alle Brou-
wers verboden eenige Brandewijnen te maecken,
ende die te verkoopen, op peyne als inde Ordon.
nantie der felve refpedive is begrepen. Ende fullen
de bedorven ende verlegen wynen, mitfgaders de
Wijn-moeren vanden voorfz Impoft vry zij η, bly-
vende de felve nochtans in het vierde Artijckele
hier vooren verhaelt.
VI.
Sullen van ghelijcken de geene die in eenige
Steden, Dorpen ofte Vlecken fullen komen om
Brandewijn te verkoopen, 't felve niet mogen op
doen, fonder daer van eerft ende alvooren betaelt
te hebben den behoorlijcken Impoft, aen den
Pachter ofte Collefteur binnen de Steden, Dorpen
ende Vlecken daer fy de felve Brandewijnen ful-
len willen verkoopen, ofte ten minften den Pach-
ter ofte Colleöeuf daer van ghecontenteert te
hebben.
VIL
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
Impoft, fal gehouden welen t'eynde al ie Maenden
te betalen ten Comptoire vanden Ontfanger, een
gherechte fefte-part van fijnen beloofden Pachte,
ofte by gebrcecke van dien fal den Ontfanger 't fel-
ve mogen doen executeren ende innen, aen den
Pachter ofte fijnen Borge, naer vermelden ende in-
houdt vande Generale Ordonnantie.
VIII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft inne gaen
op den eerften April
           eerftkomende, rnetter
Sonnen opganck, Ten wekken tyde den Pach-
ter fal mogen gaen met den ghefwooren Wijn-
fchroyerof Wijn-vcrlater vander Stede ofVlecke,
ende den tcgenwoordigen Collc&cur of Pachter,
(die des verfocht zynde) ghehouden fullen wefen
hem te aflifteren,tenHuyfevan allen den geenen
die hen eheneeren met Gebrande-wijn te tappen
ende te uijten, de Brandewijnen die fy aldaer be-
vinden fullen, doen peylen ende aenteyekenen,
omme van henlieden t'elcke weecke den behoor-
lijcken Impoft, volgende defe Ordonnantie ont-
fangen te mogen worden.
1 Λ..
Van defen Impoft lal niemandt vry nochte ex-
empt wefen, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
Aldus ghedaen ende ghearrefteert ter Vergade-
ringe vande Heeren Staten van Zeelant, in *t Hof
tot Middelburch, den drie-en-twintichften Sep-
tember fefthien-hondert feven-en-dettich. Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Getecc-
*Cllt '                                                     L ./r
Ct Sjacfvcnitfe.
Gemëerie Middtittu».
en als Annijs,Vcnckel,Geneverbefien,
d«e Grey" :'e Moeren of andere Specerycn ende
ofte van cc Kïnnen den Lande gemaeckt of van
mateficn " htzi;n. Te weten, van elcken iloop
>'tCn ffncn naer de mate vande Plaetfe daer die
(tereef,meert wert) fcfthien ftuy vers: van alle
ghCmeerdcr ofte minder te reduceren naer ad-
manr.
II.
vc
jÊ omme te voor komen alle frauden die
hi«innc fouden mogen gefchieden, foo en fal van
Ζ vootcaen by niemant, 't zy Man of Vrouwe, in
Zeelandtecnige Brandewijnen uytdevoorfz Ma-
terialen over getrocken of gebrant mogen worden
Wijnen , noch van wat Moeren ofte materie
rkhet zy,ten zy dat hy eerft ende alvooren kome
. cjcn Colledeur ofte Pachter, ende hem laten
opteeckenen, ende in handen vande Magiftraet;
κη ovetftaen vanden Pachter eedt doen , dathy
alle Weecken by den CollecTeur ofte Pachter ko-
men, ende hem by den felven Eedt verklaren fal,
hoe veel Brandewijns hy van dier Weke gebrant,
ende daer van verkocht ende ghefleten heeft, "t zy
bydekleyne mate ofte groote, omme daer aen
volgende de Ordonnantie den Impoft ontfangen
I
K mogen worden, op de boete van drie ponden
Vlaems, te gaen een derdendeel ten behoeve van
acn Officier of Deurwaerder die d'executie doer,
cenderdendeel ten behoeve vanden Pachter, met
den Armen half en half, en het derde derdendeel
ten behoeve vanden Aenbrenger.
III.
Item.fo en fal oock niemant van Wat qualiteyt
ofte conditie hy zy,eenige Brandewijn van buy ten
I komende mogen inne doen, 't zy omme de felve
in 't gros of by de kleyne mate te verkoopen, of
felfs te gebruyeken, ten zy dat hy 't felve den Gol-
leöcur of Pachter eerft en al vooren aen gegeven,
ende hem daer van den behoorlycken Impoft be-
j tacltofdoen acnteyckenen heeft, om na advenant
; hy binnen die Weecke uyt ghefleten lal hebben,
betaelt worden, al op de voorfz boeten, te innen
ende te gaen als vooren.
mi.
Ende omme te beter alle fraude te verhoeden,
foo en fullen geen Schippers, Schuy te - voerders
\ ÜOc^e WagenaerSjeenige Brandewynen uyt hun-
^e Schepen, Schuyten, nochte van hunne Wa-
ps mogen ontladen, nochte oock de felve rep-
ï* wc roeren, noch oock in yemants Huys mo-
Pby yemant ghebracht nochte ontfangen wer-
^. ten zy by kenniiTe ende wete vanden Colle-
^oftePachter, op de pene endebreucke van
*"<* fchcllingen Vlaems, foo wel by den Bren-
F.ais dicfe ontfanght, daer over te verbeuren, foo
■* ende foo menichmaelhy bevonden falwor-
aen ι
ghcdaen te hebben , te innen ende te
.als vooren. Sullen oock geen verlegen noch
^rven Bieren, Wijnen, nochte Wijn-moeren
lt?f 5C doen>om gebranden-wijn af te maec-
**i r V00rweten encle
confent van den
Vbr^Peftive ' °P peyne van drie ponden
^U'
Cn de vcrbeurte yande Wynen, Bieten
m
Azijn.
*
-ocr page 1069-
104-6
Placaterw. 3-Boeck. 9-Tit, 3.Deel           ^
Azijn-».
Ordonnantie ende Inftruaie
, volgende de welck? ten behoef v®
de oemeenefaecke over al inden Lande van Zeelandt, van vegen ende volgende den mfenie ^
Staten vanden {elven Lande,geheven ende geinnetfalWorden denlmpofiop den Azijn. indauia
x3. September 1637.
droch die hier inne.foude mogen ghep]eechtWot.
den , foo en fal geen Azijn - maeckcr noch »!
mant van fijn Familie Pachter mogen wefen: Et
de fal een die Azijn koopt om in een ander Stede
te vervoeren, ende aldaer te flijten, gehouden we.
fenden Pachter vande plaetfe daer hy den fe|Ten
Azijn ter eerftcr inftantie koopt, te leveren een
biljet vanden Pachter vande Plaetfe daer hy defel.
ve wil brengen, of by ghebreecke van dien .cautie
te ftellen dathy hem den vollen ImpoftdaetYaa
fal betalen, by foo verre hy binnen een Maentby
een biljet als vooren, niet en doet blijeken dathy
den felven Afijn ter genomineerde plaetfefalré-
ben gebracht, ende den Impoft daer van betacldt,
Ende fullen alle de Pachters vanden voorfz Impoft
gehouden wefen te houden pertinent Regifter van
den Azijn die henlieden fal aen gebracht worden,
en't felve andere Pachters vande felve Impoüen
in andere Steden t'heurder requifitie te openen,
om te mogen fien of fy niet gefraudeerten worde,
Ende dit al op de verbe urte ende breucke van twin-
tich ponden van veertien grooten te verbeuren,fo
dickwils yemant bevonden wort contrarie gedacn
te hebben. Ende fullen geen Azijn-maeckers ee-
nigen Azijn mogen uyt leveren min dan tien iloo-
pen t'feffens,om binnen den Steden ofte ten plat-
ten Lande ghefleten te werden, voor ende aleer
hem vertoont werde een biljet vanden Pachtu,
dat den Impoft betaelt is : Noch en fullen geen
Schippers ofte Schuyt-lieden , Wagenaers ofte
Karrelieden, eenige Azijn mogen loffen, tenzy
hem eerft blijekt by een biljet als vooren op ac
pene van fes ponden te verbeuren,opelcK vat izy
groot of kleyn.
Ende als men meer dan thien ftoopen »
t'effens wil vervoeren uyt d'eene piaets indano
re,fal daer neffens moeten gaen Atteflaw^
gheteyekent by de handt vanden *φ£*2
Verkooper of Uytfender, inhouden*j*gj
teyt vanden felven Azijn, ende degheWgJ.
Plaetfe: Ende in ghevalle den Schipper,»
voerder ofte Wagenaer onder ^Jg
Azijn wil uyt fetten of over fetten, fa 1 gh W»
wefen den Pachter van elcke Plaetfe £*££
voorfz Azijn uytfet of overfet, eerit te ve ■
den voorfz Brief ofte Atteftatie , en ofjdW I
te laten teyekenen de quantiteyt vanden j^ «
fetten Azijn. Ende komende ter ghedeio^ |
plaetfe, en fal gcenen Azijn' m°Bc" °pnV Wagcr,s
Fetten,óf uyt den Schepen Schuyten ofWJ
lichten of loffen, voor endca.eer hv^
Brief of Atteftatie den Pachter vande^iciv y^
of fijnen Gecommitteerden in handen a1^
gheftelt. Al op de verbeurte vanden «π^^(
Azijn, ende daer en boven den Azijn
         ^
Azijn-verkooper of Uytfender noch w a
«»■«-4 Azijn drie half Vaten voor een Oxhooft
Srceckent, minder Vaten naer advenant, die bin-
nen Zeelandt fal worden ghefleten ,oock van den
Azijn die op de Schepen gelevert fal worden (daer
onder mede begrepen de Schepen vande Ooit
endcWeft-Indifche Compagnien, ende alle die op
des Lants ende der voorfz Compagnien befiellingt•varen,
maer niet de Schepen van Oorloge in 's Landts
dienft wefende) 't zy of die buyten den Lande lal
worden ghemaeckt of daer binnen, fefthien fchel-
üneen Vlaems, ende van minder Vaten naer ad-
venant: Welcke fefthien fchelli η gen by den eer-
ften Kooper al eer hy de felve fal mogen op doen,
fal worden betaelt ter plaetfen daer die ghefleten
fal worden. Daer toe hy den Pachter al vooren ge-
houden fal zijn daer van te voldoen voor het op-
flaen vanden felven Azijn.
Dies fal geen Azijn-maecker of Groifier, Azijn
bykleynemate mogen verkoopen of uyt leveren,
min dan thien iloopen, op pene van hondert gul-
dens te verbeuren, foo dickwils fy contrarie bevon-
den fullen worden ghedaen te hebben, ende daer-
en-boven fufpenfie van haer Neëringe voor den
tijdt van een eheheel Jaer, ten ware dat fyluyden
vanden Impoft van alle haer Afijnen aenden Pach-
ter begeerden te verantwoorden, ende die betalen,
maer de Uytflijters ende die met te kleyne mate verkoo-
pen, enfalgheenaffchrijvinge tocgheflaen werden, al
p/aer 't datfifufiinerenden Azijn mettegrojje verkocht
efte elders verfonden te hebben,'t welck haer bydefenwel
exprejfelijck wert verboden
, op pene van daer van den
vollen Impofi te moeten betalen als voeren.
III.
Item, niemant't zyUytilijter of andere, en fal
eenigen Azijn by de Tonne,halve Vaten, Vieren-
deelen , Achtendeelen , of ander meerderen of
mindere maten mogen halen , reppen , of uyt
dragen uyt de Azijn-plaetfen, Kelders, Packhuy-
fen, Schepen, Schuy ten, Wagens ofte elders daer
fy fouden mogen wefen, dan by ghefwooren Bier-
dragers , fonder eerft ende al vooren denvoörfz
Impoft betaelt te hebben in handen vanden Pach-
ter vander plaetfe der confumptie, foo wel binnen
den Steden als ten platten Lande, ende daer van
een biljet vanden felven Pachter ontfangen te heb-
ben : Welck biljet inhouden fal verklaringe van
wien den Azijn is ghekocht, ende van wat plaetfe
de felve is gekomen, op pene vanden Azijn, ende
boven dien te verbeuren foo wel byden Bier-dra-
ger, als by den Inlegger, die contrarie doet,op elck
Vat, 'tzy kleyn of groot, fes Carolus guldens.
IIII.
Ende om te voorkomen alle frauden ende be-
-ocr page 1070-
Gèmeetrc Middelen^
hondert guldens ende fufpenfie
2049
de felve fullen vinden,om wederom ten uytganck
van fijnen Pachte metten felven te rekenen ende
liquideren van bevonden peyl, als andere inghe-
dacn ofgemaeckten Azijn.tegensdie uyt.leverin-
ge, ende de Azijnen die ten cynde de Pachte ful-
len ghebleven zijn. Ende indien bevonden wort
't felve grootehjex te verfchillen, mcerderdan de
lackagie ende fpillingc foudc mogen bedragen,
fal de Groifier of Azijn-maecker gehouden wefen
den Pachter daer van te voldoen , fulcks als by
difcretie vanden Magiftraet ter plaetfe daer't ge*
fchiet bevonden fal worden tebchooren, Ende
in gevalleden Pachter jn d'uytfprake van Sche-
penen hem vindt befwaert, ial hem daer van mo-
gen conilitueren Rcformant aen 't Collegie vande
Gecommitteerde vande Staten*
IX.
Van defen Impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn , dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
X.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo in de
Generale,als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen 4 is Pachter ghebleven van defen Impoft,
voor den tijt van fes Maendcn, om de fommc Yan
Aldus ghedacn ende ghcarrefteert ter Vergadc-
ringe vande Ed. Mo: Hccren Staten van Zeelant,
in'tHofftotMiddelburch, den xxiij. September
i6tf. Onder ftont, Ter Ordonnantie vande felve,
C. Staefvenijfé,
10$
rWCTÏcèrinec voor den tijde van een Jaer.
vani £ Schippert ofce Schuyt-voerders, Wagen-
!(]),^η contrane ^o^ endePaerden, daer-en-
2'arbitralick gecorrigeert te worden naer ghc-
tecntheytvai
delaccken.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoftc,Tal ge-
, ïflTcfcn t'eyndén alle acht dagen te bèta
150 TnmDtoire vanden Ontfanger,cen gerecht
vicrentw
mïL bv gebreke van dien, fald'Ontfanger 't fel·-
Kπloeen doen executeren ende innen, aenden
Softe fijne Borgen, naer vermelden ende
ïudt vande Generale Ordonnantie.
De Pachters of fijne Gecommitteerde fal op
de acnkomfte fijner Pachte tot allen Uytflijters
en peyicn, om den voorfz Impoft te ontfangen,
m alle den Azijn inde peylinge boven 't Achten-
deelkcnvancenAme bevonden. Midts dat den
Pachter ten uytganck zijnder Pachte ghehouden
jal wefen geüjckc afpeylingen te gedoogen, ende
icftoit te doen vanden Impoft inde M\e peyhn-
icbevonden zijnde.
1
                       VIII.
Van ghelijcke fiil den Pachter of fijne Gecom^
Kiittcerde ten inganck van fijnen Pachte, mogen
pen ten Huyfe van alle Azijn-maeckers of Grof-
to,endeopteyckenenaliede Azijnen die fyby
Binnen gebrouwen ende 'Uytheemfche Bieren.
1» Ordonnantie, volgende deypelckgnten behoede vande gemeene faecfy,
over al inden Lande van Zeelant ,-foo wel inde Steden als ten platten Lande, van wegen ende vol-
gende den confente vande Staten van den felven Lande
, degemeenc lmpofle van alle de Bieren lin-
nen de Geünieerde Nederlantfche Provinciën gebrouwen
, mitfgadersvan alle Uytheemfchegehrou*
wen Bieren^ geheven ende gein net fal worden. In date den %
3. September 1637.
IL
Eerft van Bieren binnen de Geünieerde Neder*
landen gebrouwen, geldende voor de Kuype vier
fchellingen grooten Vlaems,fes ftuyvcrs.
III.
Van Bieren boven de vier fchellingCn voorde
Kuype tot feven fchellingen incluys,vande Tonne
drie fchellingen vier grooten. Ende en fal den Brou-
wer ofte Bierfteker niet vermogen defe Bieren te verbe-
teren
, door het op vollen van een Kittegoet bier, op pene
van daer vooren te betalen als by het volgende Artijckel
wort gefeght voor lferel ,gelijck oock niet op den lferel, op
pene van te betalen als voor goet Bier,bo™n vijf en twin-
tich guldens by den Brouwer ofte Bierfleecker ter oorfaec-
ke van dien te verbeuren.
1111.
Van Bieren boven de feven fchellingen, tot tien
fchellingen incluys, vijf fchellingen, daer innc be-
grepen de Engelfche Bieren , kollende voor de
Kuype fes fchellingen fteerlinghs.
V *
Van alle Inlantfche Bieren boven tien fchellin-
gen vande Tonne, te weten, Faro ende andere,
1
                                   6. O                      feven
En Pachter of Collecleur foo wel ten plat-
ten Lande als inde Steden, fal ten Impoft
'ontfangen van elck Vat of grove Tonne
Biers, diebyde Burgers of Huyilieden
thun cygen provifie in geleyt wort fulcks als
W* Ende alle minder of meerder Vaten of
°%ti nacc advenant. Dies en fal men van nu
PJJjn.gH» Bieren mogen vaten, dan in Ton-
mvc Tonnen ende Vierendeelkens, dies ful-
eVicrcndeelengheijckt mogen worden op
^ctvftoppen , fonder dat het felve in confe-
J? getrocken fal worden ten refpede vande
ftifcif π °^e Tonnen»d»e eer^ cn°e al vooren
E S moeten wefen by den ghefwooren
'tZ .™nderfclve in Perfoone,diein Perfoo:
ViliT r 8C eedc fal wotden ,om geen andei
ïSïte Vaïen^te W*e« ofte te branden.op, de
Sd%ïe
nekcns e-J" w ni"r
n thien
* OrA?en lc8Scr' t'applicercn als inde Gene
^nnantielsgeroert.
1' ,1 Ui·,!-
-ocr page 1071-
9.Tit. j.Deel.
Steden ende Plaetfen van Zeelandt, f00 Vc 1 '
Impoft betalen als Tappers: Dan lullen van ô
pers impoft vry wefen , de bieren die ten ç
vanden Schipper ofte Stierman 't Boots-y^r
toeruftcn vande Schepen wort gefchoncken <
by 't felve Boots-volck gedroncken,,^ht^
klarende datfy daer vooren niet en betalen
, rrw'
Placaten-ß. 3-Boeck.
2050
fevcn fchellingen , daerinne begrepen Engelfche
Bieren, koftende voor de Kuype acht fchellingen
ftccrlinghs.
VI.
Van alle fwaerdcr foo Engelfche als andereuyt-
hcemfche Bieren , thien fchellingen Vlaems de
Tonne.
VII.
Van een Ooiiers Vat Jopen Bier, achthien gul-
dens ·. van halve Vaten ende ander Vaetkens nacr
advcnant, ende dit van alle 't gene hier vooren ge-
mentioneert ftaet, alles ten reguarde vanden Bur-
ger, ende fullcn mede alle Inlantfche ghebrouwen
Bieren, in fatfoen van Engelfche, Lubeeekfche en-
de Hamburger Tonnen gheflagen, vande Tonne
betalen drie guldens.
VIII.
De Tappers ende Herbergiers, fbo wel van Wij-
nen ende Bieren, als die Drooge-gafterye of Soe-
telarye by confente vande Magiftraten fullen hou-
den , ende allen anderen metten felven in een
Huys woonende, fullen betalen van elck Vat ofte
grove Tonne biers die fy inleggen fullen, van wat
pryfe de felve .wefen mogen, fevcn fchellingen
grooten Vlaems, ende van d'Engelfehe ende an-
dere Uytheemfche bieren buyten de Geünieerde
Nederlanden gebrouwen , fal den Tapper betalen
thien fchellingen grooten Vlaems, van wat prijfe
die oockzijn. Ende fullen de Brandewijn-maec-
kers ende Brandewijn-branders ghehouden wefen
den Impoft te betalen van alle de Bieren die iy-
luyden fullen in leggen,'t zy of'twareomtcdrinc-
ken ofte tappen by de kleync mate, of om Ghe-
brandewijn af te branden, ten ware de felve verlegen
ende onlequaem waren om te drincken.
É Ë.
In ghevalle eenige bieren van minderen pryfe
dan van vier fchellingen grooten Vlaems in den
Lande van Zeelandt ghebracht worden, die fullen
betalen van Impoft, ghelijck de bieren van vier
fchellingen. Ende foo den Pachter achterdencken
heeft van den Brouwer of Bierileecker, dat hy ee-
nich bedroch foudc willen doen , fal 't ièlve bier
voor den prijs hem acngegeven, mogen nacr hem
nemen, mits 't felve terftont betalende.
X.
Sal mede van alle bieren die by eenige Verga-^
deringen van Gefelfchappen , als Schutteryen,
Gilden, Kolven, ofte gemeene Huyfen, Leer-huy-
fen, Gilde-huyfen, Doel-huyfcn, ende andere dier-
gelijcke huyfen gedroncken werden,foo veel wer-
den betaelt, als by de Tappers wert ghedaen , als
oock den vollen Tappers Impoft als vooren fal
worden betaelt vande bieren die by eenige Verga-
deringen van Jonge Lieden, Gerechten, Gilden»
Collegienvan Schutteryen, ofRottenderfelver,
Gebuyren, Gift-bruyloftcn, Reeders van Schepen
ende Buyflchen , op de reeckeningen of andere
Compagnicn ingclcyt worden in Burgers of Huys-
Jieden Huyfen, ende tot lafte van het gheheel Gc-
felfchap of Compagnie, ende uyt gemeene Beurfe
ofte penningen betaeldt werden, ende alle Soete-
laers of andere Soldaten van Compagnicn tePecrt
ofte Voet, bieren om geit tappende, Drooge-gaflery-
houders ende Tafelgajïen
om geit fettende of hou-
dende , fullen vande bieren die fy in leggen in de
gefchiedende in een Herbcrgc , fullen
1 gnchoudte.
zijn Tappers impoft te betalen.
XI.
Welverftaende, dat die tot ghcrief vande Á
fchamele Menichen , bieren van vier fchelli^
willen tappen , fullen daer van ten Impofte,
meer betalen dan die Burgers, mits datfegeeuJJ
nen, noch fwaerder bier in leggen nochtappeaï
fullen mogen, op de verbeurte vande felve Wn2
ende bieren, ende voorts de peynen inde Generale
Ordonnantie begrepen. Ende en fullen geen al
der Tappers, Tavcrniers, Drooge-gaftery-houden
of andere den Tappers impoft fubjed wefemjya
defe kleyne Tappers eenige bieren mogen halen
by Kruycken,Kannen of anderfints,opdevctbem.
te van thien guldens yeder reyfe.
XII.
Ten platten Lande fullen de Huyilieden mo-
gen volftaen met d'lmpoften die fylieden fullen
hebben betaelt voor hare bieren ter plaetfenaldaet
fyluyden woonachtich zijn , niet tegenflaendedc
felve bieren in ander Jurifdidien in'tVeldtmet
Kruycken gebracht, ende by haren Arbeyts-voici
daer nae ghedroncken worden, ende anders niet,
Ende fullcn fulcks niet vermogen eenige Bien
met Kruycken, Fleflen ofte andere Vaten uyth
refort van een ander Pachter,ofte andcrquaitieren
daer deièn impoft nieten wert geheven, te halen,
om binnen hare huyfen of in 't Velt geconfumeert
te worden, op pey nc van fes Carolus guldens uk·
ke rqyfe te verbeuren.
XIII.
Sullen mede alle Schippers ende andere hcurt
continuele refidentie binnen Schips-boort hou-
dende, defen impoft betalen als andere, maa«
Schippers binnen eenige Steden of Vleckenhcurt
woonplactfe houdende, fullen vry ende ex<njft
wefen vande bieren die fy in hare Schepen pra
doen, ommegeduyrendeheurlicder reyfe teonnc-
ken, maer vorder niet. Welverftaende datf)|ecn
gelagen fullen mogen houden binnen hare bene-
pen , noch bier daer uyt binnen eenige Hup
brengen/t zyby de Kanne, Vaten, ofte andcrsJofr
der het felve eerft vcr-impoft te wefen,opdeow
van xxv. guldens te verbeuren, foo dick ende <
nichmael yemant bevonden fal worden contra»
gedaen te hebben. Ende fullen de Cdntiavenw»
mogen werden gecalangeert by den Pjj*1^
haer inde contraventie ende frauden ïunen ^
den hebben.
XIIII.
Ende omme alle frauden vorder te ver
fullen gheene Schippers eenïgo Bieren ch ^
haere Schepen mogen doen , l°nClcVM Ñê
ren daer van te halen een biljet yand^
ter, om aen de quantiteyt van de d·
mogen fien , of de felve allcenlyck «" .
vande Schippers ende haer Schip*-*** s
daen wort.
                                           Eý·
-ocr page 1072-
Gcmeetie Middelen^ ♦ Zeelamk. Bterèil iöfj
jö5*
Schuyte, daer mede fy de bieren gevoétt hebbertj
ende daer en boven arbitralijck geftraft te wörderi
nae ghelegentheyt vandcr faecke: Alle 't welcke
plaetfe hebben ende onderhouden fal worden, als
men meer dan een Laft t effens is vervoerende;
Ende omme de frauden die regens den inhouden
van defen , foo inde Steden als ten platten Lande
ghepleecht worden, te achterhalen ende ftraifen (
foo fullen de Pachters foo wel buyten als binnen
den bedryve van hunne Pachtcn,de bieren mogen
vervolgen, omme de frauden teonderlbeckcn,en-
de van 't geene iy bevinden, fullen depcynenende
verbeurtcn komen tot hunnen profijte. Infgelijoe
referveren de Staten aen hun, omme deur heurlie-
der Gecommitteerde,de Officiers vanden Lande
cnde anderen, gelijck vervolchalomme te mogen
doen, in welcken gevalle de peynen ende verbeur-
ten fullen komen ten profijte vande felve. Infge-
licks fullen d'Oificiers in beflooten Steden,die de
Contraventeurs ende Fraudateurs ecril gheattra-
peert fullen hebben , de fclve vermogen te vervol-
gen ,oock buyten hare Jurifdidie in andere onder
Zeelant, met dien verftande, dat by den Officier
vande Plaetfe daer de Contraventeurs fullen be-
komen werden, d'executie fal werden ghedaen»
daer voor hy ghenieten fal de helft vande boeten
den Officier competerende * ende de wederhelft
fal hebben den Officier diefe eerft gheattrapcett
heeft, ende fullen de Pachters ende Officiers hun
precijfe naer dit Artijckel reguleren, fonder preju-
ditie van yemants gerechtighcy t.
X V 11.
Item, op dat alle frauden te beter verhoedt mo-
gen worden, foo fullen alleSchippers,Schuytvoer-
ders, Wagen ofte Karrelüyden, eenige bieren ghe-
laden hebbende , komende binnen defen Lande,
in eenige Steden ofte Plaetfen daer de bieren ful-
len vernachten, of in 't geheel ofte deel geioft wer-
den, het felve aende Poorten of Boomcn terftont
den Pachter of Colle&eur aen ghevcn, met perti-
nente vcrklaringe vande qualiteyt ende quantiteyt
der felver.mitfgadcrs vanden Perfoon aen wicn die
ghefonden werden. Ende fal dien volgende by de
Chcrchers daer die zijn, of anders by den Poortiet
ofte Boomfluyter, daer van pertinente aenteyeke-
ninge wrorden ghedaen, omme met de Mvq acn-
teyekeninge correfpondentie ghehouden te wor-
den met den Pachter ofte Commijs, die tot den
opfichte vanden omilach fal worden ghecommit-
teert. Gelijek oock pertinente aenteyekeninge fal
worden gedaen vande bieren die uyt d'een Stadt
ofte Plaetfe in d'ander fullen worden vervoert, op
de verbeurte van xxv. guldens.
XVIII.
Item, niemant en fal eenigerhande bier binnen
fijnen Huyfe mogen inne doen, of doen doen, daer
onder oock verftaen werden de Medeilanders van
den Pachters van defen impoft, hy en hebbe
eerft ende alvooren bctaelt den impoft hier voo-
ren verhaelr, ende daer van een biljet vanden Col-
ledeur, Pachter, of fijne Gecommitteerde ont-
fangen , op peyne van twintich guldens t'elcke
reyfe op elck Vat Biers 't zy groot of kleyn te ver-
beuren, foodickrnaek bevonden fal worden con-
trarie gedaen te worden, te innen ende te gacn als
Yooten,
6. O ij                  Ende
XV.
Α omme te voor komen alle bedtoch.fullen
c Ken alle de geene die hen gheneèren met
Ee Pn Bierfteecken, Tappen, ofte eenige Nee-
^cVan'bicren doen ('t zy in de Steden of daer
5 ηΊ dat fy in alles foo veel hen aengaet, fullen
^lh uden ende by den haren doen onderhou-
j Hefe Ordonnantie, fonder metopfettc wille,
t rcr quadcr trouwe yet te doen.om des gemee-
I andts ecrechtigheyt te frauderen, of by haren
"'T te aoen frauderen. Ende en fullen in geene
Sden tot Tappers ofte Burgers Huyfen , bieren
Len inne gebracht worden, dan by de gefvvoo-
^Bier-werckers, op peynevan thien guldens
bleken te verbeuren.^ vi
Ende alfoo men bevindt dat door 't vervoeren
vmde bieren dcfen Impoft grootelijcks wort ghe-
fraudeert, fullen van η u voorts aen geenderhande
bieren mo'een worden vervoert uyt deeene plaet-
fe in d'andcr, ten zy dat daer neffens wettelijcke
Atteilatie of open Brief, gheteyekent by de Brou-
wers ofte Broufters, ende Bierfteecker naer behoo-
ren, verleden, die de bieren verkocht heeft , ofte
felfs uyt fendet, over gefonden worde: inhouden-
de de nombre vande Tonnen , ende prijfe van de
bieren die hy verkocht ofte gefcheept heeft * welc-
keoockplaetfe fal hebben ten opfiene vande vrem-
de bieren, die van d'een plaetfe in d'ander worden
vervoert, by de welcke mede fal moeten wefen ee-
ncnopen Brief ofte Atteilatie vanden gcenen die
de fclve heeft uyt ghelevert ofte uyt ghefonden.
Ende fal den voorfz Brief ofte Atteilatie ghelevert
worden in handen vanden Pachter ofte Collecleur
Tanden impoft vande Stadt ofte Vlecke daer die
bieren in't geheel ofte deel lactft op g'eilagen ful-
len worden. Ende dit voor ende al eer die daer op
geflagcn of over boort gefet fullen mogen worden,
op de verbeurte van 't Schip ende dé bieren ,mitf-
pders arbitrale correctie vande Contraventeurs.
Ende in gevalle de Bierfteecker of Biervoerder ee-
nige bieren onderwegen wilde uyt fetten, fal ghe-
houden wefen den Pachter van elcke Plaetfe daer
hy uyt fet, eerfl te vertoonen den voorfz Brief ofte
Atteilatie vanden Brouwer, ende op den rugge la-
ttnteyckenende quantiteyt ende qualiteyt vande
'i neren die t'elckcn uyt ghefet worden , of lbo de
achter niet by Huys en is, fal 't felve daer laten
^teyekenen by den Secretaris vande Plaetfe:
Mdc by gebreeeke van dien, by twee geloofwaer-
'gePerfoonen,die.aen nemen fullen het felve den
^ntctaen te ghevcn. Welcke opfehrijvinge in
gojttcn fal de namen vanden geenen die de bieren
end^ri"110" Wercn'mec cxPreffie vknde Maent
c)H acn *■ £r»de dit al op de peynë van hondert
FacteCnS £verbcuren by den Brouwer, Koopman,
Wlf w ier~ftecckcrofte Bier-koopervdiè in ghe-
'tRccn 0nden fal worden te onderhouden alle
^nde Κ V Z is'°^in de quantiteyt- of qualiteyt
«eidteïfnige fraudc ghePlcecht te «ebben,
Tanhu I?,ven noch gefufpendeert te worden
de Schh^ efrin8e den tijdt van een Jaer. Ende
ü>'tvoeteaS f ^c^uyc"voerdcrs eenige bieren
^rweoCn °J 0nderwegen uyt voerende, of on-
l^ene x^J ettCnde, fonder te onderhouden het
Patois, fullen verbeuren het Schip of
-ocr page 1073-
Pkcateti. j.Boeck; 9-Tit. 3.Deel
2O54
Ende en fal niemant bier mogen vet-impoften
op yemantsandersnaemals[op fijn eygen. En£
on fiinennaemver-impofthebbende, lal ticive
op lijnen ð*».* „„„frlopri in lepeen, ten ware Dinerren vy ucn ^wu<-m.v,ul, t,«.»j«i«i uirc é
alleenlijck in fijn Huys doen ,n leggen
                     j fc ^ yoorfz tijt ontf         moeten
é
til
n?
áß
\\æ
y de
d
___j^. mfl« Pfpn mer Vaten, MuyCKcn um- au u^ .,          , ..__**.____j-_j___J,
g
J«rr» inrtrntnpnten. de Tappers, Taverniers, Droo- Haelder vande bieren binnen drie dagen den pacu
------*·"" worden, "rt "ö,""''«--
XXII.
Sal een yegelick.'tzy Burgers, Lantlieden,i3D.
pers, of hoedanige die-mogen wefen, ghehouden
zijn, als fy eenige bieren min dan een Lafte t'ef.
fens vande Brouwers vande Steden ofte Plaetfen
daer de felve fullen worden ghebrachtommeghe!
confumeert te werden, ghehouden wefen hun wh
vinden by den Pachter vande Plaetfe
, hem aen die.
nende de qualiteyt ende quantiteyt vande bieren
endeden name vande plaetfe daer hy diebegeeEt
te halen, waer van by den felven Pachter fal gecc-
ven worden een biljet,met welck biljet hyby den
Brouwer , Bier-fteecker oft andere fal gaen om
daer mede bier te halen,de welcke gehouden fullen
wefen de biljetten vande bieren die te Landewacrts
gebracht fullen werden op den rugge te teeckenen,
ofte ten halven te fcheuren, op dat men weten
mach datter eens bier op 't felve biljet uyt gedaen
is, Ende fullen de geene die op fulcken biljet biet
gehaelt hebben, gehouden zijn 't felve biljet te le-
veren aenden Pachter ofte fijnen Gecommitteer-
den , op de verbeurte vande bieren diefondet bil-
jet vervoert fullen wefen , ende daer en bovenin
een boete van tien guldens op elckeTonne. Ende
en fullen geene Tappers, Herbergiers ofte dierge-
lijcke Bier-verkoopende Perfoonen,bieren mogen
in leggen, anders als met heele of halve Vaten of
Tonnen, op peyne vande gene die contrarie doen,
te verbeuren net bier in mindere vaten in geflagen,
ende daer en boven twintich guldens.
XXIII.
Ende of't gebeurde dat yemandt eenige bieren
in eenige plaetfe quame te koopen ommc te vet-
voeren, daer op hy voor fijn uyt reyfen van Huys
niet en was bedacht, fal hem vinden by den Pach·
ter of fijnen Commijs vander Stede ofte PlaetJe
daerhy die begeert uyt te voeren, ende hem aen
dienen fijnen rechten naem ende woonplactie,
oock de quantiteyt ende qualiteyt vande bieren,
metten name vande plaetfe daer hy de felve meen
te brengen, ende doen belofte, dat hy binnen ötf
tijdtvanfes'Weeckenfal doen blijeken tarjjF
vanden Pachter vande Plaetfe daer hy die lal wj
ben ghebracht, dat hy de bieren behoorlijk. w«
aen ghebracht, ende den Impoft daer van betaei,
daer van den Pachter of fijnen Commijs riem
1 -!L~ wrpnen mde ück
Welcke biljetten in houden fullen den prijs van
de bieten, die de voorfz Uy tleveraers vande bieren
fullen woeden gelevert, de welcke ghehouden ful-
len zijn, op peyne als vooren die felve bieren van
de felve prijfe te leveren ofte doen leveren, volgen-
de 't inhouden van 't biljet: Welck biljet by den
Uytlevcraer in 't uyt leveren vande bieren gefien
zynde,fal de felve ghehouden wefen 't felve biljet
met inc> ofroode Aerde tedeur-treeken of ten hal-
ven te fcheuren, ende leveren in handen van den
gefwooren Bier-wercker, Drager ofte Kruyer in de
guldens op elckeTonne. En^»^e„, 0
nige bieren wil aytvoerênomte^yers^^
plaetfen daer hy ie beft fal **%£%!&#
gelijckshetfelveden Pachter tawgr*
          è(
ny die haelt, aen gheven,onder■WflgJJ |ofl*
peyne als vooren. Ende fal tot geneFi ,n
fcnder te onderhouden *g*£rt 0p de
negentiende Articule is ghcilatueert, ñ
aldaer geftelr. ·                                     &Ü'
-ocr page 1074-
ξ Öemcètle MiddelerUi Zeelandt. Biereii        1057
Plaetièn, met Vaten kleyn ofte groot in Jeggeri,
gehouden wefen den vollen impoft te betalen, ge-
lijck fy van alle vreemde bieren ghehouden fullen
wefen den vollen impoft te betalen, 't zy of fy die
in hare ordinaris woonplaetfe, ofte elders inne leg-
gen. Ende de Bierftekers van elck hooft van heur
Familie twaelfjaren oudtwefende,achtiluyvers
ter Maent, ofte van bey ts foo vele als fylieden met-
ten Pachter fullen konnen accorderen.
yv Λ Ι Λ.
Salvock ntemant van wat qualiteyt ernJe cohtlïtie Zy
zy, woonendeindc Steden of daer buyten, eenich
bier 't zy dick of d un mogen brouwen of doen brou-
wen binnen fijnen Huyfe of daer buyten, by Ton-
: nen, halve Tonnen, Vierendcelcn, of mindere of
meerdere, in Ketels, Tobbens, Backen, of andere
inftrumenten, daer eenich Mout, Koorn, Meel,
Hoppe en Alfem inne gedaen zy. Dan fullen wel
Scherre-bier met Semelen ofte Kort-mecl mogen
maecken, op peyne van twintich guldens te ver-
beuren , foo dick ende menichmael als hy bevon-
den fal worden contrarie gedaen te hebben , ende
daer en boven op de verbeurte vande Brou-töuwe,
daer mede fy 't felve ghedaen fullen hebben: Alle
welcke voornoemde boeten ende peynen gaen ful-
len , als namentlijckeen derdendeel ten behoeve
vanden Officier ofte De urwaerder die d'executie
doet, met den Armen half ende half, een derden-
deel ten behoeve vanden Pachter, het derde der-
dendeel aenden Aenbrcnger.
XXX.
Ende ten feyndede pcylinge binnen de Tappers
huyfen al omme cenpaerlijck ende op ghelijcken
voet mach werden gedaen, fal in 't begin ende eyn-
de der voorfz Pachte, de aenkomende ende afgaen-
dc Pachter ofte Colledteur, ter eerfter inganck van
fijnen Pachte ofte colledatie moeten gaen peylen
tot allen Tappers Huyfen, om denfelven peyl te
verantwoorden, met fulcken Impoft als men daet
van volgende deifc Ordonnantie fchuldich is, ende
de voornoemde peylinge te doen op fchrij ven inde
Tappers Huyfen,alle de voorfz bieren, 't zy hcele
ofte halve Vaten die vol bevonden fullen mogen
worden, al wat drie vicrendcelen ende daer en bo-
ven is, voor geheel vol gcreeckent,diefy aldaer vin-
den fullen: Welverftacnde dat niemant meer kra-
nen ofte fteerren fal mogen genieten, dan van ele-
ke prijfe ende foorte biers een , ende indien daer
meer bevonden wort, fal hem daer van betalinge
gedaen worden by den voorgaenden Pachter ,nae
advenant de quantiteyr vande bieren in peyl be-
vonden, ende dat ten langhften binnen een Maent
daer aen volgende. Ende dit alles op de peynen in
de Generale Ordonnantie begrepë, wel verftaende
dat hy den voorgaenden Colledeur ofte Pachter
van dien falinfinueren orhme met hem te gaen,
qfre fijnen Gecommitteerden daer by te fenden.
Ende ornme re verhoeden alle irauden ende com-
pofitie, aengaende de bieren die by de Burgeren
ende Ingefetenen in geleyt zijn ,ende voortacn in
ghedaen fullen worden , fullen de toekomende
Pachters .bevindende dat binnen eenige Huyfen
vande Burgeren of Ingefetenen voor den inganck
yan. hunlieden #acht, bieren in geleyt fullen zijn,
daer van met den voorgaenden Pachter foude zijn
gecompofeert, ofte den Impoft niet ten vollen be-
6. O üj                    taelt,
XXIIII
, m by rhiddcle van goede correfponden-
flbhen de Pachters te mogen ontdecken het
irh 't welcke in defen fouden mogen worden
i "leecht jfullen alle Pachters, Colledeurs, ofte
r mmijfcn gehouden wefen te houden, ofte
'r;re gje pcrfoonen te doen houden twee goede
''foertinente Regifters , het eene van alle de
- ïn die in hunnen bedrijve worden gheileten ,
j het andere vande geene die hünfullen wor-
ïarti ecbracht, volgende de voorgaende Artijc-
vl η om uyt gevoert te worden, met aenteecke-
Srt'vandach, date, qualiteyt, quantiteyt, belof-
laetfc ende Perfoonen,ende 'tfelve den Pach-
«SfteCollecleurvand'andere Steden ofte Plaet-
Γηuilen tyden openen, als fy des verfocht wor-
L op de verbeurte van hondert guldcns,fo dick-
Isfy des in ghcbreccke fullen wefen ,ende arbi-
mlc correctie;
m                    XXV.
Ende fullen voor elck biljet de Pachters, Colle-
öcurs ofte hunne Commijfen binnen de Steden,
volgende de twee voorgaende Artijekelen, by de
L'yrvoerders aen hun verfocht niet meer ontfan-
rendaneenen halven iluyver , 't welck by den
Haelderfal worden verfchoten, ende by hem ges-
tort aende betalinge van fijnen Impoft,ter plaêtfe
ècr hy de felvc betalinge fal doen;
XXVI.
Noch en fal niemandt eenich bier mogen bren-
gen ofte wereken binnen yemandts huys, ten zy
'tfclvebier ver-impoft , ende een biljet daer van
rerkregen zy nacr behooren, op peyne ende boete
nn ihien guldens te verbeuren op elck Vat biers,
hy groot of kleyn, dat bevonden fal worden fon-
rjerbiljet in gedaen te zijn, te gaen ende te innen
akvooren.
XXVII.
En fullen oock gene Brouwers, Brouiiers, Biet-
fteeckrs, binnen de Steden,nochte oock de Bicr-
fteeckets ten platten Lande, eenige bieren mogen
tappen, of by de kleyne mate verkoopen of uyt le-
veren , op de peyne van hondert Carolus guldens
te verbeuren,foo dickwils als fy bevonden worden
uilcks ghedaen te hebben , ende daer en boven
fufpenfie van hare Neeringe voor den tijde van een
ïer: Ende en fullen de Brouwers nochte Bièrfte-
Kts inde Steden noch ten platten Lande,Tappers
°Hc andere, geen bier mogen uyt leveren dan by
jclle, peheele endehalve Tonnen. Ende fulex den
Jp" Stalen,fondet dat fyluyden daer na eeni-
p «cicn met Kitten, Kruycken, ofte anderfints
kenvermogen te leveren tot opvollinge van ee^
niEe Tonnen.
t , .            XXVIII.
htu α cBiomvers ende Broufters fullen voor
kebr ni"bieren betalen indcn impoft van elc-
ic bt0UtC r ^ " b'et'tnien ftuy vers, ende van elc-
thZmf ?er bier' twintich ituyvcrs, 't welck fy
& f enwefenten verfoeckevan den
f°nderd α Colle<aeur by eede aen te brengen ij,
dcicf..!,^ defö vrydommen vande Brouwers an-
doentIe g.enieten' als die fclfsde.Neeringe zijn
^•endpR nde Brouweryen woönen : Ende
Huvfml J°Uwers vande bieren die fy buyten hare
< ge daer fy woonen, in andere Huyfen ofte
-ocr page 1075-
Placateiu. 3-Boeck. 9-Tit. 3.Deel.
k'c reyfe bevonden zijnde te verbeuren ÷÷í ,
dens, foo welby de Pachters fijns kift hebbend i>
onderwinders van dicn,als by de gecncdiemet'01
felve de voorfzcompofitie fullen aengaen, de l·?
tot profijte vanden Aenbrenger, ende d'andetÊ?
tot profijte vanden Officier ende Pachter
XXX III.
Van defen Impoft en fal niemandt vry 0ftt(
empt zijn, dan die inde Generale Qrdonnar,·
ftaen begrcpen,mitfgaders den Lieutenam Adn
rael van Zeelant inder tijt vvefende, mitfgade
205 8
taelt, gercchticht ende gehouden zijn te procede-
ren tegen de voorgaendc Pachters,by den welckcn
alfulcke frauden ende compofitien fullen zijn ge-
plcecht, alfoo die felvc Pachters tot behoef vande
toekomende Pachters fullen gehouden zijn te be-
talen de pcync ende boete van hondert guldens,
t'elcke reyfe alsdicrgelijcke fraude ç fullen bevon-
den worden. Ten eynde alfulcke frauden ende
compofitien , achtervolgende d'Ordonnantie Ge-
nerale geftraft ende geweert mogen worden, ten
meeftcn dienftc vanden Lande. Ende dat alle aï-
gaende Pachters vande bieren, fullen ghchouden
wefen den aenftaenden ofte volgenden Pachter
ofteColleclcuropcninge te doen,ende exttaA te
gheven (indien 't den volgenden Pachter begeert)
van fijne Regiitcrs, de welcke de afgaende Pachter
gehouden wert te houden van alle die bieren, foo
by de Tappers als Burgers binnen een Maent of
fes Weccken voor d'expiratie van fijnen Pacht ver-
impoft, opdat den volgenden Pachter fijn recht
te beter (oude mogen confequeren vanden afgaen-
den Pachter, van alle volle Tonnen die hy ten in-
ganck van fijnen Pachte, ten huyfe vande Tappers
ml bevinden,op peyne van hondert guldens.boven
het intereft vanden Pachter.
XXXI,
Sullen voorts mede de vooriz Pachters t'allen
tyden als 't hun goet ende tothunlieder gerechtig-
heyt noodich dunckt,met Notaris endeGetuygen
mogen gacn peylen, om alfo verfcheyden frauden
by de Tappers voor date van defen, met menichte
van VVanne-Tonnen ende anders gepleecht,te ver-
hoeden , tot welcken eynde fy de Tonnen fullen
mogen verfoecken. Sullen oock aendé Poorten
vande Steden , Sluyfen, Stroomen ende andere
Paflagicn, mogen ftcllen alfulcke wachten ende
correfpondentien , als fy tot verhoedinge vande
frauden noodich fullen achten, by de welcke iy ful-
len mogen doen aen houden alle de bieren die con-
trarie dqfer Ordonnantie vervoert worden , fonder
dat yemant hem daer tegen fal mogen itcllcn,om
fulex te beletten, of daer van in gebreecke bly ven,
op pene van thien guldens te verbeuren, t'applice-
ren als boven, ende arbitrale correctie.
XXXII.
Den Pachter ofte Collefteur fal acn handen van
den CommiiTaris den behoorlijcken eedt doen,dat
hy noch niemandt van fijnen wegen, niet anders
dan de volle gherechtigheyt van defen Impoft ful-
len genieten, en dathy noch niemantvan fijnen t
wegen met niemanden en fullen compoferen of
conniveren in eeniger manieren,op pene van t'elc-
vande Engclfche Court ofte Natie tot MiddelbT
ende die vande Schotfche Natie ter Vere,a!no|
fullen de naervolgendc Officieren vande \[m
t'elcken faeyfoen vrydom hebben by defen Impoi
te weten, den Munt-mcefter fes Tonnen
iwftj
en,
Bier,Wardeyn drie Tonncn,EiTayeurdrieTon
Y
Conciërge achthicn Tonnen, mits dat deTan^
binnen de Munte geen gelagen fullen houden^
alleenlijck voor die vanden Sermente, daer o'pbv
denvoorfz Tapper, ende die vanden Sermit
binnen den tijde van acht dagen naerde Verpadi
tingc, den behoorlijcken eedt ghedaen fal moeten
werden in handen vanden Officier vandePlaetfe
ende ter prefentie vande Magiftraet ende Pachter'
mitfgaders eerft ende al vooren hebbende een biï:
jet vanden Wardeyn vande Munte.opde verbeur-
te van hunliedcr vryheyt,
× × × Ð11.
Soowie Pachter blijft van defen Impoft,(al ge-
houden wefen t'eyndcn alle Maendcn te betalen
ten Comptoire vanden Ontfanger, eenghcred»
fefte-part van fijnen beloofden Pachte, oftebyge-
breecke van dien fal den Ontfanger 't felvc mogen
doen executeren ende innen, aenden Pachter ofte
fijnen Borgen , naer vermelden ende inhoudt va
de Generale Ordonnantie.
XXXV.
En Je fa! een Capiteyn maer mogen flellcnendehëa
voor fijn Compagnie, f o wanneer defelve in een Quviia
licht, eenen Soetelaer, voorden wekken hyfalghtkm
wefen ie refponderen voor den Impof.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaenop
den cerften April
              eerftkomendi mettet
Sonnen opga nek.
Aldus gedaen ende gearreiieert ter Vergader^
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't Hoe
tot Middclbureh, den 23. September 1637.
Ordonnantie vande felve. C. Staefvenifi·'
Ordonnantie, waeropmen van wegen de Staten van Zfmi^L·
ten fal eenen /^rfL^^fa^t^l^.*^^^^
In date den ôé Septemher 1637.
obe-
van _
fcheep
ders pachtinge refpeaive vetkoct
t of uyt ghelcvert fullenwerden ,ë fa
I.
; En Pachter vanden voorfz Impoft fal ont-
jfangen van yeder grove Tonne Biets,
'meerder ende minder mate naer adve-
p nant, foo wel Inlantfche, Üytlantfche, als
oock inne-gebtouwen Bieren, mitfgaders van alle
bieren te Water gaende, die binnen den reforte
Tonne fwaer Bier boven de Mcuicwc cufeUeI
linck fes grooten: Ende van een Ton»
          ^
ende ander kleyne bieren een v*f&&**
Vlaems. Ende dat by ^^ipcflvcS*
bicren op doet, te weten binnen de ã defl,
-ocr page 1076-
Gemeene Middelen.,. Zeelandc. Bieren. %o6t
Ιθ6θ
den Officier die d executie doenial, het tweede
ten behoeve vanden Pachter, ende het derde van
den Armen.
V.
Voorts worden de Brouwers ende Broufters
fcherpelijck ghelaft , geen bieren buyten hare
Brouwerye te laten gaen , voor ende al eer fy den
Pachter van defen Impoft fullen een fchriftelijck
biljet over ghebracht hebben , inhoudende de
qualiteyt ende quantiteyt vande bieren by haer
tselcke reyfè ghebrouwen , d'welck fy des \et-
focht zijnde, by den Pachter met eede fullen
beveiligen , op peyne dat de Contraventeurs
boven de verbeurte vande bieren een pecunie-
le boete van twintich guldens , ende den tijde
van een gheheel Jaer Nceringe fal verboden
worden.
VI.
Sdhder dat de Brouwers of Broufters hen met
haren Opper-Brouwers Knechten , MeyiTcns ofte
Dienft-boden fullen mogen excufcren. Maer ful-
len gehouden zijn haerlieder werek te verantwoor-
den, om voor haer fauten tegen defc Ordonnantie
gepleecht inne te ftacii.
VII.
Den Pachter fal gehouden zijn ghereet te beta-
len van elck pont Vlaems , dathy voor defen Im-
poft te Pachtc belooft heeft , twaelf grootcn
Vlaems. De drie grooten tot behoeve van den
Armen, der Stede ofVleckc daer over de felve ver-
pachtinge gefchieden fal. Ende de negen grooten
om daer mede tc vervallen de onkoften vande vcr-
pachtinge, ende dat fonder afflach van fijnen be-
loofden Pachte.
VIII.
Sal oock ghehouden zijn voor fijnen Pacht te
ftellen fuffïfante Borgc, ten contentcmente van
de Rentmeefter vande Staten , in dien quartiere,
ende dat binnen 'sdaeghs Sonne-fchijn, ofte by
ghebreecke van dien, fal men den fclven Impoft
wederom in 't ehebodt fteecken, tot ichade ende
geen bate vanden eerftcn Pachter, welcke fchadc
men op hem fal verhalen met parate executie.
IX.
Sal voorts fijnen gheloofden Pacht ghehouden
frjn te betalen ten Comptoirc van den Rentmee-
fter vande Staten, in dien Quartiere van Maende
te Maende, fonder eenige penningen daer van te
mogen in houden uyt gecnderley faecken , op
peyne foo hy van des tc doene in gebrcecke bleve,
dathy als dan den verfchenen Termijn ofte Ter-
mijnen fal mogen executeren , als inde Ordon-
nantie vanden grooten Impoft op de bieren is ge-
ftatueert. < ... ► ,,
"Ende fal de Pachte van defen Impoft inne gaen,
op den eerften April
           eerftkomende, mettec
Sonnen opganck.
Aldus gedaen ende gearrefteertter Vergaderin-
ge vande Heeren Staten van Zeelant, in 't Hoftor
Middelburgh, den xxiij. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent,
C. Staefvenifje.
3. Impoft
ftcdiedc bieren uyt de refpedive Steden
tlCn'h lende, maet Vande bieren die ten platten
*'" iι f.illcn 'gebrouwen, ofte van buytcn in ghc-
U h werden, fal defen Impoft bctaelt ende ver-
uL werden by de Brouwers , fo lange.de felve
latten Lande fullen werden getollereert.ende
tCnïïecckers die hunne bieren met het verfchot
defen impoft fullen mogen verhoogen, fondcr
ïïvemant wie bet zy van defen impoit exempt
gierden gehouden. ^
Item, fullen alle Schippers, Koopluyden of
ftvrftecèkcrs ter cerfter aenkomfte , ende voor
Lltontfy eenige bieren fullen mogen uyt fche-
L ghehouden zijn hen te vinden by den
fch'ter vandcr plaetfe , daer fy eerft haer laft
Sn breecken, den fclven over leveren by ghe-
(tóe, met lijnen Name gheteeckent, den
nombre ende foorte van lijn in gheladen
bieten.
III.
Ende fal den Impoft vande in-gebrouwen bie-
icnbctaeldtworden, ter plaetfe daerfeghebrou·
wenende gheconfumeert worden, ende vande
andere Bieren buyten defc Provincie ghebrou-
wen, tei plaetfe daerfe eerft fullen aen komen
ende'laitfalghebroocken ende gheconfumeert,
macr van d'een plaetfe inde ander vervoert wor-
dende , fullen ghehouden zijn te betalen daer die
aen komen, ende daer de felve fullen worden ghe-
confumeert.
IV.
Ende omme alle frauden te voor komen, die in
defen foude mogen geplcecht worden, foo en fal
wnnuvoortaennicmandt (wiehyzy) éeniger-
handc Bieren, foo wel te Water als te Lande gaen-
Üc, ten ware metvoorwete ende confente van-
den Pachter , mogen loiTen , anders dan ter
plactfcdaermencoftumelijckis opflach van bie-
ten te doen, ende 4at naer voorgaendedenuncia-
tieoftc wetc aen den Pachter van defen Impoft.
Welden Pachter fal vermogen ten platten Lan-
oe,daet de uytleveringe vande felve bieren lanck-
&em toe gact, ende hem niet gelegen foude zijn
teicken by de uyt leveringe vande felve prefent te
fcjn.oftandetfintsooek inde Steden, daer fulcks
f defer tijde coftumelijck is, den Schippers of
yrlleeckers afteeyfehen, om te hebben vifie,
l3 'tnootzy, overlcveringe van den Bier-
«wvanden Brouwer, daer uyt hyOptceckenen
^hoeveelbieren, ende van wat pryfe hetfclvc
*«-lenip aen Landt is brengende, volgens welc-
S ,I voorfeyden Bierfteecker fal ghehouden
. te, bedien, .ten ware dat hy konde !bcwijfen
om S? yre ofte andere
bedorven bieren, wlder-
i Sïïtc hebben · die hem in fulckcn ëhe-
^e van ?rfullLCn d°en ' °P PCne f°° Wie COn"
iciippi α r bevonden fal worden eenige bie-
^maen °Ver &hefcheePc te hebben» of des
*anfjj c ^'inde. in wcygeringe blijft om vifie
Wnden?er'bricf re doene, te verbeuren de
^Ptfuü » anders Sheloft of over She-
* ie rp f Z^ü' °fte de waerde van dien VOOr
*$ ehei-1* endevoor^e tweede ende derde
^voo 'J iercnoftc dewaerden van dien,
«es op arbitrale corredie ten behoeve van
*
-ocr page 1077-
Hacatea-/. â . Boeck. 9. Tit, 3. Deel
to6%
*o63
3, /w/>o# t^tf verbooginge of de 'Bieren tot laïle vande Tappers. Jn j
ém^ September \6\7*
niemandt en fal compoferen in cenigerrnaJ
op de pene inde groote Ordonnantie vande b?'
begrepen.
                                               ieQ
IIII.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemd
Impofl,fal gehouden wcfenallc Macndentebw
len ten Comptoire vanden Ontfanger,eenfi[*
rechte fefle-part van fijnen beloofden Pacht* of
by ghebrceeke van dien, fal den voorfz Ontim
'tfelve mogen doen executeren,aendenPacfe
ofte fijne Borgen, naer vermelden ende inhoutyjn
de Generale Ordonnantie.
V.
Ende fal de Pachte van defen impofl Inneem
den eerften April
         metter Sonncn opgani
Aldus gedaen ende geatreflccrt ter Vergadeè-
ge vande Hecren Staten van Zeelant.in'tHoftot
Middelburgh.den xxiij. September i6}7. in
Ordonnantie vande felve. C. Staefvenijfe,
I.
. Erft, op dcConditien endc Vootwaerden
,, r^É inde Ordonnantie vanden grooten impofl
4ÌÅÖ begrepen, willen de Staten van Zeclandt
foo wel binnen de Steden als ten platten Lande
verpachten.een impofl van feven fchellingen groo-
ten Vlaems, op elcke grove Tonne biers, die by
Öe Tappers, Droöge-gafterye ofte Soetelarye hou-
dende , midtfgaders by eenige Collcgien of Verga-
deringen inde Ordonnantien vanden grooten im-
pofl geexpreiTecrt,inne geleyt worden, fo van bin-
nen als buytenlandtfche ghebrouwen bieren, Yan
wat prijs die oock zijn.
r               Ð.                            *
Uytgefondert, dat die alleen tappen bieren van
vier en twintich fluy vers ende daer beneden, van
defen impofl vry ende exempt fullen zijn.
III.
Den Pachter fal eedt doen dat hy noch nicmant
van fijnent wegen ter cauic van defen impoi^met
4. Impoïl op de Tiieren te Watèt gaéndë. In date den 23 September 16j 7.
op de pene inde groote Ordonnantie begrepen.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impofl, fal gehouden wefert alle Maendcn te beta-
len, een gherecht feite-part vdn fijnen beloofden
Pachte, in handen vanden Ontfanger.oftc by ge-
breke Van dien, fal den voorfz Ontfangcr 't felve
mogen doCn executeren, aenden Pachter of fijne
Borgen , naer vermelden ende inhoudt vande Ge-
nerale Ordonnantie.
ÉÉÐ.»
Endc fal de Pachte van defen Impofl innegaen,
den eerften April
         metter Sonnen opganck.
't
P de Conditien endc Voorwaerden inde
Ordonnantie van den grooten impofl,
mitfgaders d'Ordonnantie vanden impofl
ten behoeve vande Rentieren begrepen, willen de
Staten van Zeelandt, fo wel binnen de Steden als
ten platten Lande verpachten, eenen impofl van
alle Bieren te IVatergeconfumeert werdende, ende niet
de geene die van eenige Stadt ofte Plaeife naer d'andere
verfonden worden, fo binnen als buyten 's Duyns,
foo wel Inlantfche als Uytlantfche, op eleke grove
Tonne foo fwaer bier, als andere kleynebieren, vier
grooten Vlaems, ende dat boven den impofl die
ten behoeve vande Rentieren bétaelt wert, te be-
talen by den Brouwer ofte Bierfleker.
II.
Den Pachtet fal cedt doen,dat hy noch nicmant
van fijnent wegen ter caufe van delen impofl, met
niemant en fal compoferen in eeniger manieren,
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Verg
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't Ì
tot Middelburgh.den xxiij. September 1637. »ö
Ordonnantie vande felvc.
C. $éáöêø·
't GemaeL
Ordonnantie, vokende de voelden ten beboete vande terneenefaec{e»ow
at inden Lande van Zeelandt, de gemeene Impofl op het harde Koorn, dat gemalen ende gebrokenjei
den, foo wel inde Steden als ten Platten Lande, van wegen ende volgende den confente vande Staten
:
denfelven Lande, van nu voortaen geheven ende ontfangen fal worden. In date den %] SepteiMt'
ken om redene worde geordonneert.
II.
Ô                                       é . <■■■■
é.
iEn voorfehreven Impoft fal ontfangen
j worden by den Cöile&eur of Pachter van
I dien, de wclcke in 't ontfangen van den
Mael- gelde hem fal reguleren, naer de
maniere ende 't gebruyek van te vooren inde Ste-
den geobferveert, ten ware hem anders fpecialijc-
ei::
Ende fal ontfangen van elcke Sack Ta
binnen den voorfz Lande gemalen enat& Saci
ken fal worden twintich fluy vers. Van ^
Mafteluyn, gelijcke twintich ftuyvtr*·'v &£ ^
ftuy vers den Sack. EndevanGerite,n
         á
-ocr page 1078-
Gemeene Middelen^♦ Zeelandc. 't Gemael, 2065
töfa
De Molenaers fullen eedtdoen.vangeen Grey-
nen te malen, fonder al vooren ghefien te hebben
biljet van den Pachter, vande refidentie van den
Eygenaer vande Grcynen,
Inde Eylanden van Schouwen, Zuyt-bevelandc
ende Tholen, fullen de Opgefctenen vande.Dor-
pen daer geen Molens en zijn, haer moeten regu-
leren naer de repartitie byde refpc&ive Magiftra-
tcn voor defen ghcmaeckt.oftc al noch te maken.
Maer acngaende de Dorpen daer Molens zijn, ful-
len geene Greynen binnen de Steden mogen ge-
malen worden , daer het Meel binnen allulcke
Dorpen fal werden verbacken ofte geconfumcert,
ten zy binnen de Steden daer de voorfz Greynen
gemalen worden, van den Pachter genomen vver-
dc een biljet, by hem gheteyekent, daer inne ver-
klaert ftaet de quantiteyt vande Greynen die al-
daer zijn ghemalen , ende voorts dat den Impoit
van 't Gemael, daer af ten vollen cnde oprechte-
lick fal zijn betaelt: Wclck biljet den Pachter van
den Dorpe of fijne Gecommitteerde vertoont en-
de over gele vertfiil worden, al eer 'tfelfde Meel al-
daer op gedaen fal mogen werden, op de verbeur-
te van het Meel, ende dacr en boven van tien gul-
dens . Maer foo verre uyt den Dorpe daer Koorn-
Molenszijn, eenige Greynen ineen ander Dorp
ghebracht, cnde aldaer ghemalen worden, fal den
vollen impoft daer van niet alleen betaelt worden
ter plactfen dacr het felve fal worden ghemalen,
maer oock den felven Impoft ter plaetfe daer het
Meel fal worden gheconfumeert of verbacken, of
van het Broodt, indien het Meel buyten de felve
plaetfe verbacken, ende het Broot aldaer gebracht
werde, dit alles onvermindert de gherechtighcyt
vande Dvvangh-Molcns, die men by defen niet en
verftaet te prejudiceren.
mi.
Ende en fal niemant cenigc der voorfz Greynen
(Impoft fchuldich zijnde als boven) ter Molen
fenden of brengen, noch oock op den Werf fettcn
binnen of buyten de Steden , ten zy 't felve cerft
ver-impoft is,ende dacr van eerft hebben een brief-
ken vanden Collccicur ofte Pachter dacr toe ghe-
rechticht zyndc, inhoudende de quantiteyt cnde
qualiteyt van het Koorn, op de pey nc in 't Placaet,
mitfgaders Generale ende particuliere Ordonnan-
tie begrepen. Welck Koorn dacr't biljet van ver-
kregen iSjt'effens metterdaetfal moeten ter Mo-
len gedaen worden, mits dat geen Brouwers noch
Backers eenich Koorn ter Molen fullen mogen
fenden, dan in Sacken, elcks met hun refpective
Mereken gheteeckent'. Ende fullen de Molenaers
of hunne ghe-eede Knechts, ghehouden zijn het
Koorn van den Backer felfs t'huys te brengen, fon-
der dat de Backers of ycmant van hunnen t'wcgcn
't felve fullen mogen doen. Sullen oock de Mole-
naers ghehouden zijn de Collectcurs op hare Mo-
lens t'admittcren, op de peynen in 't Placaet,mitf-
gaders inde Generale en particuliere Ordonnantie
begrepen.
Sal mede niemant 't zy Molcnacr, Knecht, Bur-
ger , of ycmandt anders mogen dragen of voeren
langhs de Straten eenich Meel of Koorn t naer den
onderganck ofte voor den opganck der Sonnen,
dan met fpeciacl confent vanden Pachter,de Brou-
wers alleenlijck uytgefondert, dewijle het in hun
6. Ñ                       reguard
.nSchellincktweegrooten Vlaems: Ende
kvvevt ongebroken,ende fulckedic van de
i*5 komen , negen grooten Vlaems vande
k 'm of dic feJve toc meftinSe ghebroocken
den ofte nicc, ende dat alfoo wel van Scheeps
ç als van ander Koorn hier vooren gheroert,
0fuilen ter Molen gedaen mogen worden Sac-
fivan GoeiTche mate, fonder die nae eenich ge-
hte maer alleenlijck naer de mate ter Molen
teneen ,opde peynen in het Placaet, mitfgaders
fenerale Ordonnantie begrepen,ende van Broor,
Bifcbuyt, ofte Schotfche cnde andere Koecken,
ð komende van buyten den fel ven Lande, fal bc-
Lldt werden den feilen penningh boven alle la-
(jen die van te voorin ten behoeve vande Steden
(„■éparticulier daer opgheftelt mogen zijn, welc-
keolmpoft men betalen fal voor cnde al eer het
itjorfz Koorn ter Molen fal mogen gebracht wor-
den, Ende en fullen geene Backers malkanderen
Meel mogen over doen , fonder confent van den
Pachter, op een boete van thien guldens. Ende en
[ia oock geen Molenaers defen Jmpofi mogen pachten,
étiedeftanders vanden Pacht wefen
, als op hetfefie
Jnijdelvande Genera/e Ordonnantie is gefeght.
Een ycgelijck Pachter ofte Collcclcur binnen de
Steden, fal den voorfz Impoft ontfangen van alle
'tKoom dat binnen fijnen bedryvc ghebroken ofte
ghemalen fal worden, 't zy of 't felve ten platten
Lande fal worden gheconfumeert of niet, ende in-
een't felve Meel in een ander Stede, binnen de
Provincie vervoerr werdc,om aldaer geconfumcert
oiteverbacken te worden,fal den Pachter ofte Col-
Meur van dier Stede, noch eens halven impoft
daervan ontfangen. Ende van 't Koorn datuyt
de Steden ten platten Lande fal werden ghedaen
malen, cnde binnen der Stede daer 't felve uyt ge-
Toett is, gheconfumeert fal worden, fal den vollen
impoftbctaelt worden ter Stede daer 't felve ghe-
confumeert wordt , ende niet ten platten Lande
daerhet felve ghemalen wert: De Malerye ten
pacten Lande in Walcheren',fal generalick in een
verpachtinge begrepen werden , d'cerftc verpach-
te te doen binnen Middelburch.de tweede bin-
nenVliifingcn,de derde ter Vere, cnde foo voorts.
Den Pachter ten platten Lande fal ontfangen
ien lmP°ft vande Malerye, van alle Luyden die
iconen buyten de Poorten van de Steden in Wal-
*cn-wclverftaendcdat aenden Pachter binnen
«dde burgh betalen fullen, die van Noort-mon-
■jjnde Hayman.
JSi^P oudc Vliflingen aen den Pachter bin-
Ãí
V 'C van Santdijck aen den Pachter binnen ter
^rCn8aendc de Opgefeten buyten de Langevijle
k\f °' °P een nondert ende twee ende een
Sicdfmeccn Ambachts queftieus, tuffchen de
tcrM,Van Middelbnrch ende Vliflingen, fullen
den laen dacrhec hen geliefc > CIldc becalen
•nyoft aenden Pachter binnen Middelburch.
Ambacl·! rc,vr>'c Huyfen, ende die woonen op
knnen w ? e g€Cn Molens en ziJn' willende
«fnhalon ê'?·6 tadt ter Molen komen,fullen moe-
ide Jn ?'JCCJanden Pachtcc ten Patten Lande,
hemden impoft betalen.
-ocr page 1079-
2o66            Placaten-i. 3-Boeck. 9.Tit. ■■'$,Deel
reguard niet pradicabel en is,op pene van verbeur- ι len als hem 't felve goct duncken fah
*Öfy
XI.
te^van het Koorn , ende daec en boven een boete
van drie guldens, t'appliceren een derdendeel ten
behoeve van den Officier of Deurwaerder die de
executie doen fal, een derdendeel ten profïjte van
den Aenbrenger, ende het derde derdendeel ten
profijte vande gemcene faceke, ende den Armen
half en half.
V.
Item van elcke fmal-tonne Mcels, ende andere
Vaten na advenant, 't zy van Terwe of Rogge, of
andere Gxeynen defen Impoft fubjeft, oock mede
van Boeckweyt-Meel die van buyten den Lande
van herwaerts-over in Zeelandt gebracht,ende al-
daer ghebacken fal worden ,fal den Burger, Huys-
man, Backer ofte Uytflijter van dien,betalen der-
tien ftuyvcrs , behoudelijck dat de Coopluyden
ofte Schippers die Tonne-Meel over Zee komen-
de op leggen, gehouden fullen wefen 't felve den
Pachter aen te gheven als fy dat inflaen ofte open
doen, fondcr datfe gehouden zijn lmpofl: te beta-
len, foo lange fy dat by haer behouden ofte verfen-
den in andere Landen, Provinciën, Steden ofte
verpachtingen, dies fal het af-feynden naer andere
Landen , Provinciën, Steden ofte verpachtingen
ghedaen werden by kennifle ende biljet van den
Pachter , alles op de verbeurte van't Meel ende
tbien guldens, mitfgaders de vordere boeten in 't
Placaet ende Generale Ordonnantie begrepen.
VI.
Item, fullen alle Molenaers ende hare Knechten
eedtdoen in handen vanden Officier ende die van
den Gerechten , dat de felve Molenaer, fijnen
Knecht, noch niemant van fijn Huyfgefin,op hare
Molens, aen hare Huyfcn ende Schuyren, op hare
Werven, ende anders, op hare Wagens ende Kar-
ren, in geender manieren eenich Koorn fullen ontfan-
gen of in nemen,[onder hrïefken ofteyeken vanden Colle-
ïleur ofte Pachter vanden voorfz lmpofl, datfy diretle-
lick noch indireélelick fullen frauderen, ofte helpen frau-
deren den voorfz lmpofl.
VIL
Ende in gevalle β weygerigh vallen den voorfz Eedt
te doen, ten verfoecke van den Pachter ofte Colletleur ah
voorfeyt is, fullen verhuren alle dage naer de voorfz. in-
fmuatie, 'tzy offy malen of niet, fes guldens.
VIII.
Gelijckfy oock verbeuren fullen eene loet e van fes gul-
dens t'elcker reyfefy lieden contrarie 't geene voorfeyt is
bevonden fullen werden te hebben gedaen, alles t'appli-
ceren als laven.
IX.
Ende en fullen geen Molenaers mede Backers mogen
wefen, op de verbeurte van elcke teyfe vijftich guldens,
behalven de penen vande Generale Ordonnantie ende
Placaet : Dies fullen de Molenaers moeten inneflaen
voor hare Knechten
, ende t'e/ckens als een Pacht veran-
dert, fal den voorfz Eedt teerden vernieuwt.
X.
Den Molenaer fal gehouden wefen de Brief kern t'eyn-
den elcke Weccke wederom te brengen in handen
van den Colleftcur of fijnen Gecommitteerden,
ommedie by fijn Regifterofte Boeckgeconfereert
te worden, ende alle frauden van conterfeyten of
anders voor komen, of anders fal den Pachter de
voorfz fijne biljetten,foodickwils vermogen te ha-
Item
ende alle
foo fullen alle Bsóuwers ende Bronft
ie anderen die hun felfs Koorn maï^
malen.
hun eygen Molens, gehouden wefen alle Wp ?
den Colledeurof Pachter aen te geven CndT
eede te verklaren, hoe veel Tarwe of R0gPPr7
Weecke gemalen fullen hebben, 'tZy Sl yd*
ofongemenghf, gemouwt of ongemouwt ?
Greynen ofte manieren dattet zy ,daer van f ΐί
talen fullen een derdendeel vanden voorfz lm o
fulcks fy oock met het voorfz derde-part S\
mogen volftaen van 't Brouw-koornopdeW^
Molens gebroken: welyerftaende dat dé Pach""
in plactfe van 't voorfz derdendeel by debrour
fullen mogen af nemen den Brouwers van 'iKon!!
dat by henlieden wert verbrouwen, van yderbrmi.
te groot bier xxv. ftuy vers, Cnde van ydet brokte
kleyn bier twaelf ftuy vers ende een half; hoe luttel
fwaer bier fy daer van oock trecken, 't zy d^u
haer Koorn gebruyeken of niet. Ende dat de Brs*
dewijn-maeckers onder de Brouwers nietenfuücj
zijn begrepen, maer betalen als Backers endt^
dere Huys-houdende Perfoonen voorfz
XII.
Item, dat geen Molenaer of andere, den Colle-
éteur, Pachter oftchunneGecommittcerdefalkn
mogen doen eenich beletin het onderfoeckenvan
de fraude ende fautc die fal mogen gecommirrem
worden inden voorfz impoft, noch defeiveeenich-
fins qualijcken toe fpreken, op de verbeurte van
twintich guldens.t'appliceren als vooren,endedact
en boven arbitralick ghecorrigeert te worden nact
gelegenthey t vande faecke,
XIII.
Sullen oock de Molenaers van het Mollta
koorn ofte Mower den vollen impoft moeten beta-
len , niet tegenilaende te vooren daer van bctaelt
foude mogen wefen, op pene als vooren. Dies fal
den Pachter op de Molens ftaende binnen betre-
fort fijnder verpachtinge mogen hebben een Buie
om de Briefkens in te fteecken.
XIV.
Item , en fal niemant in fijnen Huyfe mogen
hebben eenige Molens of Quarens, kleyn noch
groot,daer men eenich Koorn 'tzy hart ofte «eek
mede malen ofbreecken mach, behalven die gene
die hen openbaerlijck mette Gort of Bocch'cyt-
malen geneeren : Dies fullen de Gort ende Boeck-
weyt-maelders mede onder cedt werden gebracht,
dat fy op hare Molens geen andere Greynen lullen
breecken. Ten wekken fine de vifiteendecalange·»»
de Pachtersfuhjeclfullen wefen,
ten zy hy 't ftjjc*"
Collecteur ofte Pachter aen ghegeven fal hebben,
om me by hem op gheteeckent te worden, op
verbeurte van twintich guldens, c'appliceten a
vooren.
Niemant en fal fijn Koorn mogen doen mak»
buyten den Ringh ofte Eylandt daer ^T*^
plaetfc heeft.ten ware in 't verpachten ander s
de gheordonneert, ende fal 't felve plaetfc ncj·
foo wel in 'c reguard vande Steden als *Ώ£
daer in begrepen, die Schepen die inde α ^
Koopvaerdye,Viifcherye> Oorloge, oircan ^
geruft fullen werden, op peyne vanden inu^·
-ocr page 1080-
Gemeene Middelen^, Zeelandt. Beftiael, 2069
0$
fchen.buyten de Huyfen om gedeelt wort.
XX.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impoft, fal ghchouden wefen t'eynden alle Maen-
den te betalen ten Comptoire van den Ontfanger,
een gerecht fefte part van fijnen beloofden Pachte,
oftebygebreeckevan dien,faldOntfangcr'tfelve
mogen doen executeren ende innen aenden Pach-
ter of fijnen Borge, nacr vermelden ende inhoudt
vande Generale Ordonnantie.
XXI.
Item, foo fal de Pachter ten inganck ende uy t-
ganck van fijnen Pachte op alle Molens, in alle
Meel-verkoopers of met Meel om gaende, Pach-
ters , hunne Medeftanders, Backers, Molenaers,
ende diergelijcke Huyfen mogen gaen, omme
't ghemalen van het ongemalen Koorn te mogen
afpeylen , teneynde hy ende den voorgaenden,
mitfgaders den naevolgenden Pachter refpeétive-
lijck mach gheraecken t'fijnder gherechtigheyt é
Ende waer meer als eenen Sack Meels bevonden
werdt, fal daer van impoft aen den aenkomen-
den Pachter uyt ghereyekt ende betack moeten
worden.
XXII.
Ende fal de Pachte van defen impoft inne gaen
op den eerften April
          eerftkomende, mettcr
Sonnen opgandL
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't HotT
tot Middelburgh, den 23. September 1637. On-
der ftont, Ter Ordonnantie vande felve, Geteec*
kent, C. Staefvenijfe.
1 te betalen, met de verbeurte van 't Koorn
tredende fes guldens, fodick ende menicl>
^Ftfelvebyhungepleechtfalzyn.
ò wie Pachter blijft van defen impoft, fal ge-
T zijn aen handen vanden CommiiTaris den
Jojoën, volgens het Formulier achter de Generale
öççÌÇ'â*' ÷ v j j
.jLfpekkeveorfr. hoeten ende penen gaen fullen als
Lufaht
Zendeen fal den felven in't geheel
direclelijck noch indirectelyck mogen
u Jen Molenaers, nochte den felven part
over
-deel daer inne laten hebben, alles op pene van
hndertgoude Realen , foo wel den Pachter als
Tockby den geenen die met hem eenige compo-
fme ofte handelingc als in deferi aengaet te ver-
teen.
                XVIIL
fade fal den aenkomenden Pachter, ende den geenen
ktmdehyfal'hebben ghecompofeert,daer over
caJangetcn, ende de boete van henluyden vorderen
ende ontfangen mogen, volgende de Generale en-
de particuliere Ordonnantie, ende hy fal fijne a&ie
dienaengaende ter eerfter inftantie mogen initi tu-
ften voor de refpeclive Magiftraten.
XIX.
Van defen impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn , dan die inde Generale Ordonnantie
teen begrepen: Dies wort verftaen dat de Gaft
endeGodts-huyfen van defen impoft vry zijn van
'tBroot dat binnen de Muyren van hare Huyfcn
gebackenendegeconfuméert wort, maer niet het
Broot dat tot probenden of andere fchamele Men-
Beftialen_>«
Ordonnantie >voïgendeden welcfyn inden Lande van Zeelandt, van wegen
en Je volgende den confente vande Staten vanden felven Lande, den Jmpofl op alle Beflialen, als Offent
Koeyen, Kalveren, Schapen, Lammeren
, Verekens, jonck ende oudt, hetaelt fal worden, tot furnijfememe
vande onkofien en laflen vanden Oorloge. In date den ô}. September
1637.
gelde. Ende foo verte eenige Vlees - hou wers of
andere, by eede willen verklaren, den prijs daer
vooren hare Beeften beweydet ende vet zijnde,
om gheflagen te worden, laeftby hen fullen zijn
ghekocht , fullen de felve daer mede volftaen,
mits datfy de felve binnen veertien dagen of drie
Weecken nae de koop, ten langhften fullen flach-
tert, of anders fullen ly de pryferinge fubjedi zijn,
foo voorfz is.
Ð.
Die eenich Beeft wildoen flaen of fteecken, fal
het ièlfde doen brengen ter plaetiè daer 't felfde
geflagen of ghefteecken fal worden, ende dan den
Pachter verioecken om daer van de prijferingc te
komen doen.
III.
Ende in ghevalle den Pachter ofte fijnen Com-
mijs geinfinueert zijnde, om de voorfz pryicringe
ten platten Lande te doen., binnen vier en twin-
tich uyren ten langhften, naer de ièlve infinuatie
van dies in gebreecke bleve, fal d'Eygenaer in fulc^
6. Ñ ij                       ken
fcn Colledeur ofte Pachter fal ontfangen
voor den impoft van alle OiTen, Koeyen,
Kalveren , Schapen , Lammeren ende
Vcrckens, die geflagen ofte ghefteken fui-
fden, den fevenften penningh die de felve
J« ghekocht fullen wefen: Maer indien eenige
2.T ë Beeften gieken ofte gheflagen wor-
n by de gecne die de felve aen gevoedet ofte ge-
Hf he<fft' 'l 2y Vlees houwer of andere , fal
icvenlten penningh daer van betaelt werden
topM rattie ende Pfyfèringe, die by den Pach-
Jg,cnnlal mogen werden; Welverftacnde dat
«icive Pachter de Beeften fal moetenden hem
Cft
        CnfclvenPriJfe> fonder yet vanden
<w'!TTn Pretenderen,fo verre d'Eygenaer
m mA en daer vooren fal willen laten vo1'
• felve Ñ !erbeurte vanden impoft: Dat mede
ayre
Vnn · ?!rs geh°uden fullen zijn binnen een
£bJÃ?*af-leydenvande felve Beeften,de be-
acr van fe doen in goeden ganckbaren
-ocr page 1081-
2O7O
ken ghevalle fijn Beeft mogen doen pryferen by dendeel ten profijtc van den Offici
5 *         ' ' ' "            waerderdied'exccuciedoet, een derdendeel
^-
den voorfz impoft daer afbetalende, daer mede
mogen volftacn, ten ware de Pachter den twin-
richften Penningh meer daer voor wilde betalen,
ende 't felve naer hem nemen.'twelckhy fal moe-
ten doen, ende nac de pryferinge van Buyren ghe-
daen, fal den Eygenaer een biljet vanden Pachter
moeten halen, voor het flaen van het Beeft, ende
foo yemant den Pachter ontbiedt om de pryferin-
ge te komen doen, ende het Beeft daer na niet be-
vonden en wort, fal verbeuren een boete van tien
guldensten profijte vanden Pachter.
IV.
Dat elcken Pachter den fevenften penningh
van het Beftiael fal mogen ontfangen, foo verre de
Parochie van fijne ingepachte Dorpen zijn ftree-
kende ,endc gelijck het tot noch toe gebruyektis.
Ende foo verre by de Huyflieden eenige Beeften,
het zy OfTen, Koeyen, Kalveren, Verekens, Scha-
pen of Lammeren, in eens anders Pachters bedry-
ve foude mogen worden gebracht,omme aldaer
ghcflagen ofte gefteecken te werden, ende aldaer
naer de felve Beeften ghcflagen ofte ghefteecken
zijnde, het Vlcefch daer af wederomme inde voor-
fchreve Parochie werde gebracht, fullen gehouden
zijn den fevenften penningh daer van te betalen,
foo wel aen handen van den Pachter vande Paro-
chie , daer 't felfde Beeft fal werden geflagen ende
ghefteecken, als oock daer het felve Vleefch ende
Speek gegeten fal worden: Midtfgaders van alle
Vleefch ende Speek, dat van buyten in yemandts
bedryve fal worden gebracht,om gheconfumeert
te worden: Uytgefondert alleen, dat foo yemandt
vande Huyflieden woonende ten platten Lande,
in de Slach-tijdt of daer buyten eenich Vleefch
kochte binnen de beflooten Steden inde Halle,
om buyten gegeten te worden, vanden fevenften
penningh vry ende exempt fullen zijn, midts den
Pachter daer van verwittigende, ende van wien
hy 't felve Vleefch heeft ghekocht: Sullen mede
geen Burgeren ofte Inwoonderen binnen de beflo-
ten Steden, hare Beftiael buyten op eenige Dor-
pen mogen doen flaen ofte fteecken, omme 't felf-
de geflagen ofte gefteken zijnde, binnen der voorfz
Stede te brengen, ten zy eerft ende al vooren te be-
talen den fevenften penninek aen handen vanden
Pachter der felvcr Stede,op de verbeurte van 't Be-
ftiael, ende dies on vermindert den Pachter zijn
gcrechtigheyt, in wiens bedrijf't ièlve foude mo-
gen werden geflagen ofte gefteecken.
V.
Van gelijcken fal oock den fevenften penningh
betaelt werden van Tonne-vleyfch ende Speek,
van buyten den Lande van Hollant, Zeelant ende
Vtieflant hier komende, Als oockvan het Ooflerfche
Speek
, ten ware Jat direilelijck inde/e Provincie uytter
Zee quame
, in wekken ghevalle dat vry fal zijn, maer
anders niet.
VI.
Sal oockniemandc fijn eygen aen ghevoedet
Beeft, of dat hy van buyten alhier inden Lande fal
hebben doen brengen, mogen flaen, ofte doen
flaen,voordat vandereftimatieden fevenften pen-
ningh betaelt fal wefen. Ende dit al op de verbeur-
te van 't felve Beftiael of Vee, t'appliceren een der-
den Aenbrcnger, ende 't derde derdendeel é ^
hoeve vande ghemeenc faecke, ende den A^"
en.
vander Plecke, ende daer en boven arbitrale
gecorrigeert te worden na gelegenthevr van ç
VIL              J nia«.
Sullen oock alle de gene diejhen geneeten L
Beeften te flaen, gehouden wefen Ecdt te doe
handen van den Colleftcurofte Pachter o^f
geen Beeften fullen flaen of fteecken, ten 2
henluyden eerft gebleken fal zijn by eenich\T
ofteteecken, dat van 't felve Beeft den fey«S
penninek betaelt if, op de boete van vijfen ^
tich guldens, t'appliceren ende te innen als íï«Ã
welck falblyven onder den Eygenaer, totdat bel
Beeft fal wefen af gehouwen, ende daer na bydm
Slager gelevert in handen vanden Pachter^
den tijdt van drie dagen. Ende fullen van ghelijc,
ken alle Vlees-houwers die felfs haer Beeften
flaen, gehouden wefen gelijcken ecdt tedoenfo.
der te vermogeneenige Beeften te flaen of üeet
ken, voor ende al eer de impoft daer van is betaelt,
volgende de pryferinge ende den koop daervaa
gedaen als vooren. Ende fullen den Koopet ende
Verkooper gehouden wefen ter requifitie vanden
Pachter, den aen ghegeven prijs van hare Beftiael,
by eede te verftereken: ende in abfentie van Jen
Verkooper, fal den Kooper ghehouden zijn boven
lijn verklaringe 't felve te doen blijcken by een
Ceelken van des Verkoopers hant, op de boete ah
vooren gefeyt is. Ende fal de Pachter t'allentyden
mogen vifiteren de Huyfcn vande VJeeshouwcts
of Slachters, ende in gevalle van eenige bevonden
frauden, te procederen naer inhoudt dcfer Ordon-
nantie.
VIII.
Ende als 't gebeurde dat een Vleeshouwer een
koppel Oflen t'famen ghekocht hebbende, ecnea
van dien flaet, ende den anderen doet vervoeren,
wiflelt of verkoopt, fal ghehouden wefen by des
Pachter, de Oflen van den felven koppel by bem
te flaen, te doen pryferen, op de ordte ende pene
als vooren.
IX.
Van dcfen Impoft fal niemant vry nochte ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen. Wat aengaet de Gaft ende Gods-
huyfen, fullen getracleert werden als in 't Gcmael, J
Articulo xv.
X.                   , ,
Ende om te voorkomen de menichvuldigetrau-
den die in defen worden gepleecht door de grootc
menichte vande Beeften die ten platten Lanoe
werden geflagen, ende om andere verfcheyacn ra-
denen, is gheordonneert,dat van nu ^rta?"!j
mant ten Platten Lande eenige Beeften iaJ m^
gen flaen, om in Tonnen te leggen, te louten,
roockenoftanderfints,dan totfijneygenj**"
op verbeurte van 't Vleefch ende Speek dat m
bevinden fal ten platten Lande ghellagenjcz^
ende anders vervoert ofte verhandelt te » .
ende daer en boven vande fommc vanxw-6
dens, t'appliceren als vooren.
XL j· —hewnden*
De Pachters eenige overtredinge o" ö
-ocr page 1082-
Zeelatidt. 'tZöüt* 207 3
breecke van dien, ial den Ontfanger 't fel ve mogen
doen executeren endë innen, aenden Pachter ofte
fijne Borgen, naer vermelden ende inhoudt vande
Generale Ordonnantie;
XIII.
Ende fal de Pachte van defen impoft inne gaen
op den eerften April
         eerftkomende, metter
Sonnen opganck.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Heeren Staten van Zeelant, in 't Hof tot
Middelburgh, den xxiij. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, C. Staefvemjfe.
öÑ
Gemeene Middelen.»
„Hcre Pachters, fullen de bckeuringe mogen
*        Jtbuvtcn den bedry ve van hare Pachten,
Ü*·ç °P? te min de penen profijteren, ende fullen
*      ftiendaerom vallende, itaen tot decifie
^frefpeaive Magiftraten, foo veel de frauden
0 htten Lande aen gaen, maer dat de Pachters
131 Saaien inftitucrende,fullen gecondemneert
"Sntade koften, ende in fulckepeyne als de
f
ét Magiftraten goet vinden fullen.
ò wie Pachter blijft van defen voornoemden
ft fal ebchouden wefen alle Maenden te be-
keen eherecht fefte-part van fijnen beloofden
5te inhandenvandenOntfanger,ofteby ghe-
Confumptie van 't Zout.
*
Ordonnantie,voor de Tachters oft QotteBeurs vanden Impofi vande Con^
fumPtk van 't Zout, in Jen Lande van Zeelandt> In date Jen xj September 1644.
I.
,Nden beilooten Steden van den voorfz
(Lande fullen wefen Grofliers van Sout
1 ende kleyne Kramers, maer ten platten
Undcallecnlick kleyne Kramers fonder Grofliers.
Ende en fal ten platten Lande, nochte buyten de
kilooten Steden geen Sout uyt de Schepen ofte
Schuyten verkocht, noch uyt andere Provinciën
aldaer op ghedaen mogen worden, in groote ofte
üeyne auantiteyt, op de verbeurte van 't Zout
de t'elcke reyfe hondert guldens, te verbeuren
tyden Verkooper ende Kooper, Inbrenger ende
Indoender refpedivelijcL
IL
De Grofliers en fullen in't opdoen van hacr Sout
geen impoft betalen, maer fullen evenwel 't felve
niet mogen opdoen, dan met kennifle ende biljet
Vinden Pachter,op gelijcke pene.
III.
DeGroifiers en fullen geen minder Souts mo-
gen uyt leveren als een half-Vat ofte andere maten
(daer van de twee hondert een hondert Souts ma-
knjr'encns, behoudelijck dat de geene die niet
meer als een Schepel ofte halve Sack Zouts van
tan hebben, met een halve Sack by den Grofliers
«o» gerieft worden , mits als evenwel betalende
te impo.ft van een gcheele Sack.
1                                IV·
'tem, de Grofliers en fullen haer Zout aen nie-
""ê anders mogen verkoopen, als aen den gee-
*jdiehaervertoonenfullen een biljet vanden
acteur ofte Pachter vanden voorfz impoft, van
Jtftaofdelijck in den voorfz impoft zijn getax-
â, midtfgaders oock aende voorfz kleyne Kra-
j^.endc de geene die 't in hare Neeringe verbe-
/n,mits dat fy van de felvige fullen eyflehen en-
aa?ntmen biljetten vande Pachters, als hier
" £achtfte en negenfte Artijckel wert gefeyt
V
Vangelijcken fullen de Grofliers haer Sout mo-
Wc pCn aen yder die 'c feive buvten de Pr0"
de'f. van Zeelandtfal willen vervoeren ,mits dat
fenb? aende Vo°rfe Grofliers fullen over leveren
mh0£Ia!5de Pechters ofte Colleöcurs, alleen
nde de quantiteyt vanden Soute, 't welck
fy fullen willen koopen ende uyt voeren, fonder
datdevoorfz Groiliers anders eenich Sout fullen
mogen uyt doen, op pene als vooren.
VI.
Ende fullen de voorfz Grofliers van allehaer ver-
koopingen, houden pertinent Rcgifter, inhouden-
de den dach ende Maent van yder verkochte par-
tye, midtfgaders de Perfoonen ende woonplaetfe
vanden geenen die de felve gekocht fullen hebben*
teeckenen de felve verkoopinge op den rugge van
de biljetten, die de Koopers gehouden fullen zijn
den Grofliers dacrvan te leveren als vooren.
VIL
Ende fullen gehouden zijn de voorfz Regifters,
tot vermaninge vande Colle&eurs ofte Pachters
tot allen tyden te openen, op gelijcke pene.
VIII.
De vooriz kley ne Kramers die inde S teden ende
oock ten platten Lande Sout by de kleyne mate
fullen mogen verkoopen, mitfgaders die 't felve in
hare Neeringen fullen verbefigen, ende hier nae
niet zijn gheeximeert, en fullen geen Sout mogen
koopen dan vande Grofliers, Schippers, Panneluy-
den ofte hunne Fa&eurs, binnen den Lande van
Zeelant woonende,of liggende, en en fullen 't fel-
ve niet mogen reppen, roeren of op doen, fonder
biljet vanden Pachter aldaer, oock van den Pach-
ter ofte Colle&eur vande plaetfe daer fy 't felve
binnen den Lande van Zeelant willen brcngen,in-
houdende de quantitey t van dien,met dach,Macnt
ende Jaer, ende dat den Pachter vanden impoft is
betaclt, op de verbeurte van 't Sout dat fy anders
gekocht op gedaen fullen hebben, ende ghelijcke
peynen van hondert guldens t'elcke rcyfe te ver-
beuren .
IX.
Ende fullen de Grofliers het uyt ghelevert Sout
ghehouden wefen te teeckenen op de voorfchreve
biljetten, metten dach ende Maent vande felve
uyt leveringe, ende fullen behouden de biljetten
vande Pachters van hunne refidentie, ende d "ander
biljetten vande Pachter, daer 't Sout gebracht en-
de geconfumeett fal worden, fullen fy den Kooper
van 't Sout reftitueren, mette voorfzopteeckenin-
geop den rugge van dien ghedaen, op pene in 't
6. Ñ iij                   voor-
-ocr page 1083-
\
Placaten. s.Boeck. o.Tit. 3.Deel.
207,
2074.
voorgaende Artijckel geftelt.
■ X.
De geene die hoofdelijck geftelt zijn, en fullen
geen Sout mogen halen, ofte op doen, halen of
doen halen, koopen of doen koopen, fonder eerft
ende al vooren beneffens het biljet van dat fy hoof-
delijck zijn gheftelt.noch te hebben een kleyn bil·
jet vanden Paehtër van haer refidentie, inhouden-
de hoe veel Souts fy van meeningc zijn te koopen,
ende uyt wat Steden,op pene als vooren. Des op
het groote biljet by den Pachter ten inganck van
fijnen Pacht te geven, fal gheftelt worden, dat die
geene den welcken 't voorfz biljet wort gegeven,
daer op geen Sout en fal mogen halen, dan eerft
ende al vooren 't voorfz tweede ende kleyn biljet
vanden Pachter of Colledeurgchaelt te hebben.
XI.
De Soutfieders ofte Panneluyden en fullen hun
Sout niet anders ofte buy ten de beflooten Steden
mogen verkoopen ende uyt leveren , dan als hier
vooren vande Groiïiers is gefeyt. Ende fullen mits
dien gehouden wefen nae te komen alle 't geene
den Groiïiers te lafte geleytis, alles ende een yeder
poinét op gelijcke penen als tcgens de Groiïiers is
geftelt.
XII.
Van ghelijcken fullen oock ghehouden zijn te
doen de Schippers of Koopluyden die met eenich
Sout in Zeelandt komen, ofte 't felve van d'eene
Stadt in d'andere vervoeren, die 't felve niet anders
als indebefloten Steden fullen mogen verkoopen,
ende in geen minder quantiteyt als met een half
quartier t'fetTens, ende fullen voorts obferveren alle
't geene vande Groiïiers in defen wort gefeyt. Sul-
len boven dien t!elcke reyfe als fy in eenige Steden
komen, gehouden zijn den Pachter vande Plaetfe
binnen 's dacghs Sonne-fchijn aen te geven de
rechte quantiteyt van 't Sout,'t welckly in hunne
Schepen zijn hebbende, ende 't felve teverificeren
met hunnen Sout-brief of Brieven, die fy tot dien
cyndp den Pachter fullen vertoonen ende over le-
veren. Ende foo de Pachtet fufpicic hadde dat fy
hun in gheladen Sout niet oprechtelick aen en ga-
ven, foo fal hy t'iijnen kofte, fchade ende pericule
't felve by de gefwooren Meters mogen doen me-
ten. Ende foo die quantiteyt meerder bevonden
werde als die by den Schippers of Kooplieden is
aen gegeven, fulJen de felve verbeuren 't Sout, en-
de Schip ofte Schuyte daer inne't felve gheladen
is. Ende fullen de voorfz Schippers ofte Kooplie-
den , foo fy hun Sout te rechte aen gegeven heb*
ben , op hun vertreck den voorfz Pachter over le-
veren de biljetten van hun uytgelevert Sout, op
pene van hondert guldens als vooren, Ende fal de
Pachter het uyt gelevert Sout op den voorfz Sout-
brief ofte Brieven teeckenen.in ghevalle 't Sout in
de voorfz Schepen ofte Schuyten gheladen , niet
ten vollen is uyt ghelevert. Ende de felve Sout-
brief of Brieven als dan den Schipper of Koopman
reftitueren, ende foo de voorfz Schippers, Koop-
lieden, Pannelieden, Groiïiers of andere, als kley-
ne Kramers eenich Sout ten platten Lande brach-
ten omme te verkoopen, fullen daer over verbeu-
ren 't voorfz Sout, mitfgaders de Schepen, Schuy-
ten , Wagens of Karren ende Peerden, daer mede
fy 't felye voeren of doen voeren, ende daer benef-
fens cene pene van hondert Carolus Ruu
ensjijj
vooren.
XIII
De Stierluyden ende ViiTchers ,cn ful|en
jfttt
Sout mogen ontfangen of op doen,tcn 2y f.iy
ie eerft ende al vooren fullen hebben aen
geven den Pachter of Colledeur vander Ρ
daer fy 't felve op doen.ende vanden felven be!
lick biljet ontfangen, op de verbeurte van 't S0
ende Groiïiers, Panneluyden ende Schippers o
haer Sout in Zeelant uyt andere Landen btenei
en fullen 't Sout aen de felve niet mogenS
fonder 't voorfz biljet gheften ende over aCnoZ
te hebben, op de verbeurte van den prijs vanden
Sou te, alle 't welck oock tuflehen de PanneS
endede voorfz Schippers ter eenre, ende de Gn?
fiers ten anderen zyden geobferveertfal worden
ten regarde van 't Sout dat by de Groiïiers getocht'
ende op gedaen fal worden, op gelijcke pene
XIV.
               r '
Den Pachter fal ten impoft ontfangen vijfthien
fchellingen grooten Vlaems van ycder Var Souts
(daer van de hondert vaten voor een hondert Soms
gerekent worden) dat by de voorfz kleyneKramers
inden ringh van hare verpachtinge wooiïendejal
werden op ghedaen, mitfgaders 't geene fyhiwfo
by pey linge onder de voorfz kleyne Kramers lul-
len bevinden, in *t aengaen van haren Pachte,
XV.
Den Pachter van defen impoft fal vangeii/cken
vermogen peylinge te doen aen alfulden Sout
alsdcBeen-houwers, deièn Pacht't zy in Com-
pagnie of particuliere gehadt hebbende, nochfou-
de mogen by haer hebben , als mede van 't South
onder de Oofi ende Wejl-lndifche Compagnien hmtén
[oude mogen worden
, om daer van het recht te ont-
fangen.
XVI.
Van gelijckcn fal hy ontfangen van yder Huis-
houdende Perfoon binnen den ringh van fijne Ver-
pachtinge ofte Jollede woonende,endehet Huys-
gefin groot wefende acht Perfoonen (twee kinde-
ren van acht jaren ende daer beneden voor cen ge-
rekent) vijftien fchellingen, ende meerder en min-
der Huyfgefmnen nacradvcnant,diegerekntiul·
len worden naer het ghetal elcks wefen fal ten in-
ganck vande Pachte. Welverftaende dat het mm·
fte vande felve Huyfgefmnen betalen fal leven
fchellingen fes grooten Vlaems, van welcken im-
poft fy betalen fullen t'elcke drie Maenden cenge·
recht vierdepart van dien.ende van alle Herbctgicif
ende Drooge-gaftery-houdcrs,boven dentaiav»
haer Huyfgefin vijfthien fchellingen Vlaems voor
haer Gaften, dies fullen de felve Perfoonen t*ou
tot hare Huyf houdinge noodich, vry ende Ion»
eenich impoft te betalen, mogen halen ten riu)
vande GroffiersoftePanneluyden,totWckenraUf
als fy na de groote als voren fullen hebben bw <
tot welcken eynde den Pachter of Collecte
lieden ghéven fal een biljet daer toe dienende ^
houdende de quantiteyt van het Sout,
Groiïïer ofte Panneman daer op W-fjJEgi
doen, waerop fy by denGrpflïei: ot W JJJ.
fullen doen tekenen 't gene fy van den ie ^
pen ende ontfangen. Ende fullen de je „^
ten bewaren, ende tot allen tyden aendc ^
-ocr page 1084-
Gemeene Middelen^* Zeetetidk ïZöiit 2077
\öl6
ende van meerder ofte minder ghetalnaer advenant, al-
leenlijck uytgefondert die maer een Koeye en /nekken, die
van den taux vry fullen zijn, ende haer Zout moeten ha-
len tot de kleyne Kramers,
des voor die felve Koeyen
gehouden fal wefen te verantwoorden, die geene
op wiens Stal dc felve fullen werden bevonden,
fonder hem te mogen excuferen, van dat de voorfz
Köeyen verfchcyden andere Perfoonen zijn roe
bchoorende , behoudens hem fijn regres tegens
den Eygenaers, waer voor fy op vier Koeyen een
half Va'rSouts Van den Groifiers fullen mogen ha-
len op haerbiljct, ende van meerder getal nae ad-
tchant , fonddr yet van impoft te betalen , maer
indien fy meer Soüts als nae advenant van een
halfVat op vier K;ocycn behoeven , fullen 't felve
TÓt de kleyne Kramers mogen halen, ofbycen
nieuw biljet van den Pachter tot de Groifiers ofte
Panneluyden , midrs betalende den impoft van 't
Sout als kleyne Kramers, op de verbeurte t'elcke
reyfe van hondert guldens , ende fal den Pachter
of fijnen Colledcur in de Steden in fijnen Pachtc
binnen de eerfle Maent, in elck Dorp binnen de
eerfle veerthien dagen , ghehouden wefen van
's morgens ten fes uyren tot den middach ten elf
uyren, en van twee uyren tot fes uyren na de mid-
dach te fitten, om het acnbrengen van een yege-
üjeks Huyfgcfin ende Koeyen op te teeckenen ,
ende fal binnen den felvcn tijdt een yegclijck ghe-
houden wêfenoprechteaenbrenginge te doen,op
de verbeurte van dobbelen impoft, ende dc boete
van thien Cafólus guldens te verbeuren by den
gecnen die binnen acht dagen naer de infinuatic
vanden Pachter by biljet t'fijnen Huyfe gelaten in
ghebreeeke fullen blyven ,de voorfz aenbrenginge
te doen.
XXI.
Ende de Huyflieden ende andere in Steden of
ten platten Lande woonende, die foo veel Koeyen
niet en hebben, ende in de voorfz Lijfte niet ghe-
ftelt en zijn, fullen 't Zout tot hare Huys-houdin-
gc noodich, van niemandt anders mogen halen,
koopen of ontfangen, als van de voorfcydc kleyne
Kramers, op pene als vooren,
XXII.
Den Pachter of Collcdeur van den voorfz im-
poft.fal tot allen tyden mogen befoecken de Sout-
kafTen vande voorfz kleyne Kramers, omme by 'c
felve onderfoeck te ontdecken de frauden die by-
de felve kleyne Kramers in defen impoft fouden
mogen worden gedaen. Ende fal de felve Pachter
ter expiratie van fijn Pacht,den navolgenden Pach-
ter uyt keeren , 't peyl van 't Sout 't wclck ondet
de kleyne Kramers, vleefch · houwers, die vande Ïïâ
ende Weft-lndifche Compagnie» ende andere
, den peyl
fubjecl als dan bevonden fal worden.
XXIII.
De Schippers van ecnige Koopvaerders Sche-
pen , en fullen vande Groifiers, Panneliedcn ofte
Schippers eenich Soutin Zeelantbrengende,gecn
Sout tot voorfieninge van hare Schepen mogen
koopen ende in doen, fondcr fpcciael biljet vanden
Pacnter of Colleéteur vanden voorfz impoft. Ende
fullen aen den felven gehouden zijn te betalen den
voorfz impoft van alle 't Sout dat in dc voorfz
Koopvaerdy-Schepen ter confumptie fal werden
op gedaen ende vorder niet, op pene als vooren.
. n,vefcn teverroonen, op gelijckepenc.
^7 je voorfz Huyfgefinnen meerder Zouts
^c hadden, fullen gehouden zijn 't felve te
on dot''
             Kramers voorfz , of by content
b*" . í biljet vanden Pachter totte Groifiers
ijKJeoieu , mjts betalende nacr advenant
citC; «rititeyt van 't Sout, ende in allen gevalle
W^?S een halve Vat.
, lfoomenbevintdat in fraude van defen
ft vele Perfoonen gegoet ende getaxeert zijn-
KTinvervorderen het Sout dat fy meer hebben
ß' dien als fy van noode hebben, aen andere ge-
Se ofte ongetaxeerde Perfoonen over te la- ,
Ê *oopc· mangclinge, onderlinge ende ander-
£ ffcrdtby delen wel-expreflelijck verboden,
atn'icmandt voortaen fulcks.enfal vermogen te
Ea in eniger man.eren, direftelrjck of inditeöe-
fek,op<
c verbeurte van hondert Carolus guldens.
XVIII.
Den voorfz taux en fal niet worden betaelt dan
bvHuys-houdcnde Perfoonen, die gegoet zijn tot
viifhondert ponden Vlaems ende daer boven, van
dé welde byde Magiftraten vande Steden ende
Plaeuen daer de verpachtinge ghefchiet, ten ver-
ftecke vanden Pachter ende fondcr fijn of 's Lants
loftengemaccktfal werden een pertinente Lijfte,
ntasnt ij den Secretaris vande Stadt ofte Plaetfe daer
kvewhtinge is ghedaen ende het Cohier ghemaeckt,
kt mede hem den Pachter fal moeten content eren, ende
hwkhtzjnde, dat ghehouden wefen te exhiberen,
(nismkniemant den tauX'afvorderen, dan die op 't fel-
í; fal wefen geflelt in 't geheel ofte deel, diretlelick ofin-
ßéöûÜ,ïñ de verbeurte voor de eerfle reyfe van hon-
kn Carolus guldens, ende voor de tweede reyfe twee
knart guldens, ende boven dien arbitralickgecorrigecrt
u waden nacr gelegentheyt vander faecken.
XIX.
Item, Rcedcrs van eenigc Haringh - Schepen,
Bucking-hangen, Vlccshouwers,,Vercken-flagers,
Hurde-fouters, Huyde-vetters, &c. fullen gehouden
men Jen lmpojl te betalen, alwaer't dat fyvuyl ofte
Jtnerii Zout apamen te gebruyeken.
Maer de vordere
Perfoonen in de felve Lijfte niet geftelt, fullen ge-
nouden zijn alle haer Sout te halen ten Huyfe van
Woorfz kleyne Kramers in Zeelandt woonende,
»ndcT dat fyluyden van yemandt anders eenich
Süutfullen mogen halen, koopen of ontfangen,
t5nzy by fpeciacl ende expres biljet vanden Pach-
Ã!°Ñ Pcyne van hondert guldens t'clcke reyfe te
verbeuren.                          6
Uc Huyflieden ende andere die vier mclckte
h5ÏÏuutWee Veerfen dic elck macr een Kalf ge-
fuIJcn j V°0r
een Koe ghereeckent) hebben;
i!sliirtVer reHuys-houdinge getaxeert werden
* £S*Zis §c%c, al wacr 't fchoon dat fy op
b0Ten ,z LlJfte niet en waren bekent. Ende fullen
iKjchKp ?
taux °P dc voorfz Pcrl°°ncn gheftelt,
hjerSu 1 °VCr'CSouc dat fytot het makcn van
femcfe* ,0ni"umeren,op yder vier Koeyen die
^thehK C Veerfen die elck maer een KaIf
re rc«cker1 ? V00t eCn Koe Sereeckcnt)die **elve
r* PacbtenCn rCX die wcfen fullen ten inSanS van
^ í fru't0C ,s fchellingen grobten Vlaems, al
moon d« de Melck foet verkocht werde,
-ocr page 1085-
Placaten. 3.Boecki 9-Tit. 3.Deel.
ïoJ
207$
XXIV.
Van defen impoft fal vry ende exempt zijn het
Sout 't wclck tot het fouten vanden Haring, Buc-
kingh, Bleyck-ftapel vifch ,Cabcljau, Schelvifch
cndcSchol, mitfgaders Magge ende Gepen (we-
fende Acs) verbeficht fal worden, dies fullen alle
de geene die mettc voorfz Neeringe om gaen, ge-
houden wefen by eede te beloovcn, dat fy 't Sout
't wclck fy ten fine voorfz fullen op doen, aen nie-
mant en fullen mogen verkoopen, wechgeven, of
anderfints diftribueren, op pene van mcyncedig-
heyt, ende dat op ydcr Vat 't welck fy yemant ful-
len verkoopen, over doen, ofte over geven, fullen
verbeuren hondert guldens ,ende van minder ma-
te naer advenant: Ende tot meerder verfeeckert-
heyt fullen de Stierluyden uytter Zee komende,
ende cenich wit Sout van hare Neeringe over ghe-
houdjen hebbende , ghehouden zijn 't felve den
Pachter vande Plaetfedaerfy Havenen ,aen te ge-
ven binnen 's daeghs Sonne-fchijn dat fy aen ghe-
komen fullen zijn , op de verbeurte van 't voorfz
Sout, ende hondert guldens daer en boven.
XXV.
Boven dien fullen van den voorfz impoft vry
cndc exempt zijn, alle de geene die inde Generale
Ordonnantie vande ghemecne Middelen worden
gevrijde.
XXVI.
De Pachters.hare Medeftanders ofte Colleclcurs
en fullen geen Sout felfs ofte door anderen mogen
verkoopen, ofte doen verkoopen, ofte in 't verkoo-
pen van dien part of deel hebben,nochte oock woo-
nen ofte te kofte gaen mogen by eenige kleyne
Kramers, ofte de Sout neeringe doende, ende en
fullen oock in 't ontfangen van defen imnofi
niemant mogen eompoferen, of eenige É,Ú^É
dinge doen , dire&click of indireclcliék c>
van drie hondert guldens op yeder »--«-
ofte compofitie te"vcrbcuren', éndefulteodS*
de alle voorgaende penen defer Ordonnantie?
apphecert ende verdeelt worden, als by de f
rale Ordonnantie vandegemeeneMiddelen?!
gefey t.
XXVII.
De Pachter ofte Colledeur van dcfeji im:
gehouden zijn in elck Dorp onder fijn verpacht
ge ofte Colleae gelegen, te (tellen een cE
tot gerief varude Inwoonderen .
XXV11I.
Den Pachter ofte Colledeur fal gehouden wcfe I
in handen vande refpedive Ontfangers vande ¢
meene Middelen in elcx Quartier, te betalen t'eic
ke drie Maenden een gherecht vierde-part nufi}.
nen beloofden Pachte, namentlijckindeviaie
Maent de drie Maenden ten vollen,ofbyeebreke
van dien fullen d'Ontfangers 't felvc mogen doen
executeren ende innen acnden Pachter, Colleöe\a
of fijnen Borge, naer vermelden ende inhoudt w
de Generale Ordonnantie.
XXIX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft inncaca
opdeneerften April
         eerftkomendc,mettc*
Sonncn opgancL
Aldus gcdaen ende gearrefteert ter Vergadetin·]
ge vande Ed: Mog: Hecren Staten van Zeelandt,j
in 't Hof tot Ì iddelburg, den ÷ 3 September 1644.
Ter Ordonnantie vande felve. C. Staefvcmlfi.
Confumptie vande Zeepo.
Ordonnantie ende Inftru£ties volgende de wekke ten beboeyev<tnie$
meene face ke, over al inden Lande van Zeelandt, van wegen ende volgende den confente vande Sta
vandenfehen Lande
,geheven endegheinnetfa/ worden den Impofl van vijfthien Schellingen vktm .f 1
de Confumptie vande Zeepe, In date den xxiij. September 1 637.
zij nde, te mogen verkoopen of laten verkoopen,
op de boete van twintich guldeni, te gaenvm*\ f
hier na volght.
Item , fal noch van 'elck pont Spaenfcbej
Seepe, die in den Lande van Zeelandt gbW
fal worden, byde eerftc Kooper bccaeldcwob»|
een blancke.
Item, dat niemandt 't zy Uytfiijter of«**]
en fal eenige ghefoden Zeepe by de Tonne, w
ve Vaten, Vicrendeelen,Achtendeelkens,«w
oock eenige Spaenfche Seepe mogen ^'J
uyt eenige Zeeperyen, Schepen, Sc"u^ten M
Wagens doen uyt dragen , reppen , re>.1
loiTen, fonder eerft ende al vooren den voawjj
ven impoft betaejdt te hebben, in hana« ■
den Pachter vander plaetfe der Confumpn £ ■
wel binnen den Steden als ten Pla^n ^ j
ende daer van een biljet van den æ ^j
ter ontfangen te hebben : Welck J»J" js ^
den fal verklaringe van wien de i>eip ^
I.
»Nden eerften fal ten Impofte betaek wor-
dden van elcke Tonne Zeeps , wegende
' twee hondert vcertich ponden, die binnen
Zeelandt fal worden ghefleten, 't zy of die buy-
ten den Lande fal wefen gefoden, ofte daer bin-
nen , vijfthien fchellingen Vlaems. Ende vande
half Vaten, Vicrendeelen ende Achtendeelen naer
advenant: Welcke vijfthien fchellingen by den
eerften Kooper aleer hy 't felve fal mogen op doen,
fel worden betaelt, ter plaetfen daer die ghefleten
worden, daer toe hy den Pachter al vooren gehou-
den fal zijn daer van te voldoen voor 't opflaen van
de felve Zeepe.
II.
Dies fal geen Zecpfieder Seepe by de ponden
mogen uyt wegen, noch by deur - ghefaeghde
Kinnekens, of anderfins te verkoopen, dan alleene
met de geheele Tonne, Halve, Vierendcelen ofte
Kinnekens, fulcks die gekeurt ofte ghebrant zijn,
nochte en fal niet vermogen eenige Seepe uyt fij-
nen Pot-huyfe, of anders aen fijnen Huyfe annex
-ocr page 1086-
Gemeene Middelen-,· Zeclandc. Zeepe. 2081
ht, ciidc van wat plaetfe de felve is ghc-
j mme te voor komen alle frauden ende
ï hdie hier inne foudc mogen ghepleecht
kij foo en fal gheen Zeepfiedej:, noch ye-
* irvan fijne Familie Pachters mogen wefen.
j fa een die Seepe koopt, om in een ander
j frctcn platten Lande te vervoeren , om
u re fliitcn. ghehouden wefen den Pachter
LPlaetfe dacr hy de felve Sccpe ter ccriter
ë > kooDt te leveren een biljet van den
tZ vande Plaetfe daer hy de felve wil bren-
fal 't felve daer op laten teyekenen by den Secre-
taris vande Plaetfe: Ende by ghebreceke van den
felven, by twee gheloofvveerdige Perfoonen, die
aen nemen fullen 't felve den Pachter ofte fijnen
Gecommitteerde aen te gheven: Ende komende
ter ghcdcilineerde plaetfe en fal geen Seepe mo-
gen op ilaen, of over boort fetten , voor ende al
eer hy den voorfchreven Brief ofrc Atteftatie den
Pachter vander Plaetfe , oft fijnen Gecommit-
teerden in handen fal ghelevert hebben , al op de
verbeurte van de in gheladen Scepe , ende dat
daer-en-boven den Seepileder oft Seep-verkooper
noch fal vervallen in een boete van hondert gul-
dens , ende daer-en-boven noch ghefufpendeert
te worden van hunne Neeringe voor den tijdc van
een Jaer, cnde de Schippers ofte Schuyt-voerdcrs
contrarie doende, fullcn verbeuren hun Schip of
Schuyte, daer mede iy de Seepe hebben vervoert,
alles t'appliceren als in de Generale Ordonnantie
is gheexpreflèert, ende daer-cn-boven arbitralick
gecorrigeert te worden naer gelcgentheyt vandec
faecke,
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impoil, fal gehouden wefen alle Maenden te beta-
len , een gherecht fcile-part van fijnen beloofden
Pachte, in handen vanden Ontfanger, ofte by ge-
breke van dien, ial den voorfz Ontfanger 't felve
mogen doen executeren, aenden Pachter of fijne
Borgen, naer vermelden ende inhoudt vande Ge-
nerale Ordonnantie.
VIIL
Den Pachter of fijne Ghecommitteerde fal op
de aenkomfte fijner Pachte tot allen Uytflijters
gacn peylen, om den voorfz Impoil te ontfangen,
van alle Seepe in de pcylinge boven het Achten-
deelken bevonden. Midts dat den Pachter ten
uytgaen fijnder Pachte ghehouden fal wefen ge-
lijcke afpeylinge te ghedoogen * ende reiloir te
doen vanden Impoil inde felve peylinge bevon-
den zijnde,
IX.
Van defen Impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ilaen begrepen.
*                                         "·
Ende fal de Pachte van defen Impoft inne gaen,
op den eerften April
          eerftkomende, metter
Sonnen opganck.
Aldus gedaen ende gearreileert ter Vcrgaderin-
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't HofT
tot Middelburgh, den drie en twintichften Sep-
tember 1637. Ondet ilont, Ter Ordonnantie van
de khe.
& Staefveniffc.
ofby ghebreceke van dien cautie te ftellen,
Ehvhem den vollen impoft daer van fal beta-
un by foo verre hy binnen een Maent by een
biliètalsvoorennieten doetblijcken , dathyde
felve Scepe ter ghenomineerde plaetfe fal hebben
ehebraebt, ende den impoil daer van betaeldt.
Inde fullcn alle Pachters van den voorfchreven
poft gehouden wefen te houden pertinent Re-
g
ifa
Icr, van de Scepe die henlieden fal aen ghe-
Êacht worden, ende 't felve aen de Pachter van
de felve impoften in andere Steden t'heurderre-
I
ifttic te openen, om te mogen fienoffy niet
cfraudeert en werden. Ende dit alles op de ver-
beurte encfebreueke van twintich guldens te ver-
kuren, foo dickwils yemandt bevonden wordt
contrarie gcdaen te hebben. Ende en fullen geen
Seepfieders gecne Seepe mogen uyt leveren, min
dan een lail t'cffens, om binnen de Steden of ten
platten Lande gheflcten te worden , voor ende
ai eer hem vertoont werdc een biljet van den
Pachter dat den impoil betaeldt is : Nochte
en fullcn gheene Schippers ofte Schuyt - lic -
den, cenige Seepe mogen lollen , ten zy hem
cerft blijeke by een biljet als vooren dat den
impoil daer af betaeldt is, op de boete van fes
guldens, te verbeuren opeick Vat 't zy groot ofc
VI.
Ende alfoo men bevindt dat door het vervoeren
raade Seepe defen impoft grootelijcks wort ghc-
faudeert, daer omme van nu voortaen gheen
çø fal mogen worden vervoert uyt d'ecne
ù · in ^ anc*er' m meerder quantitey t dan een
«Jt effens, ten zy daer nevens wetteüjcke At-
WJteoitc Brief, gheteeckent by den Zccpfie-
aoltc Zeep-verkooper die de Seepe verkocht
«et, ofte uyt fendt, over ghefonden werde , in-
weiende de nombre vande felve Secpc , ende
mvt gnedeftineert is. Ende in ghevalle den
ipper ofte Schuytvoerder eenige Seepe onder-
t'nrU j de uyc fctten , ofte over fetten , fal
æÔ«ß» wefen den Pachter van elcke plaetfe
w7 die uyc fctcec, eerft te vertoonen den
gete W n·Brief°f Attcftaliei cnde °P den ™g-
ghcfcrrp Q teyckenen de quantiteyt vande uyt-
«oinmfc ?Q' of fo° de Pachter of fijnen Ge-
otterde niet by Huys of voor handen is,
r\.t
Zeepe
6.(1
-ocr page 1087-
Placatea-i. j.Boeck. 9.Tit. 3.Deel;
Zeepe van twaelf ftuyvers.
20SZ
ι%
Ordonnantie ende Inftructie, Op de Qontributie ende ofhae v4n j
Impofl vande twaelf 'fluyvers op ekke Tonnc Zeepe, die van wegen de Staten van Zeeïandt t« j ■
vanden Oorloge, indefehe Provincie geheven en o
Sytcmttr ij,
der fal ghehouden wcfen tot vermaningen/
Colledeur ofte Pachter by eede te verkh2 ΐ
hyhem fal reguleren naer de Ordonnantie ΐ
Seepe, ende dat hy geene Seepe meer uyt deP
de gevaet, ofte doen vaten en heeft, dan hy ae„'
Colledeur ofte Pachter aen gegeven en heeft ?
gaders oock niet verhandelt te hebben tot
deel of prejudicie van den afgaenden inde'i*
ftaenden Pachter refpedive, diredelickofin?'
I.
Ndcn eerden fal ten Impoft betaelt wor-
den op elcke Tonne Zeeps.wegende twee
hondert ende veertien ponden,die binnen
de Geünieerde Provinciën ghefoden fal worden
twaelf fluyvers, ende van halve Vaten, Vierendee-
lcn ende Achtendeelen naer advenant, welckeby
den Zcepficder, ofte den geenen die Zeepe van
buytendcfe Provincie innebrenghc, betaeldt fal
worden,
II.
Ende om alle frauderrte verhoeden, foo en fal
geen Seepfieder Seepe by de ponde mogen uyt
wegen , op de boete van thien guldens, te gaen
fulcks hier naer volght.
III.
Ende alfoo de Zeepe van buyten de Geünieer-
de Provinciën in komende, ghehouden is te beta-
len van elcke Tonne voor Convoy-gelt, twee gul-
dens thien ftuyvers , fal daeromme van de felve
Zeepe by den Pachter ofte Colledeur vande voor-
fchreve twaelf ftuyvers, geene impoft worden ont-
fangen.
1111.
Endeomrne te voorkomen alle de frauden ende
bedroch , die hier inne foude mogen ghepleecht
werden : Soo en fal geen Scepfieder eenige Seepe
mogen vollen, doen vollen, of vaten, ten zy dat
hy een uyredaer te vooren den Colledeur ofte
Pachter daer van gheinfinueert ende verwittieht
heeft, op dat hy hem daer by mach vinden, ofte
fijne Gecommitteerde feynden, omme de Vaten
aen te teeckeneri, ende den impoft daer van te
ontfangen, foo wanneer hy de Seepe uyt leveren
fal: Ende fal de Pachter mogen gaen ten Huyfe
van alle Seepfieders,om te fien offy ftoockeri ,ge-
ftoockt hebben, of beginnen te ftoocken : Oock
omme te befien hoe veel Tonnen fy van hunne
gefooden Zeepe uyt gelcvert fullen hebben, om
't recht vanden impoft naer vermogen der Ordon-
nantie daer van te ontfangen: Wclek recht fy ge-
houden fullen zijn terftont te betalen, ende by
ghebrceckc van dien, fal den Pachter met advijs
van Burgemeefteten, by eenen Stadts Bode de
onwillige. Betaeldcrs interdiceren, geen Seepe uyt
te leveren, ter tijdt toe dat fy den Pachter fullen
hebben voldacn, op de verbeurte vande Seepe,
ende de boete van twintich guldensvan yder Vat,
,dat hy contrarie het voorfë veiibodt uyt ehelevert
fal hebben,'L' '; J
           , ; ; ' , .1, "
ftuyvers vande Tonne,op de verbeurte endebre
ke van hondert guldens te verbeuren,foo <βΧ
yemant bevonden wort contrarie ghedaenteb k
ben, of in weygeringe te wefen den eedtte doen,
ende boven dien een Jaer gefufpendeett tewoiïï
van hunne Neeringe.
VII.
Den Pachter noch Colledeur en fal niet vermo-
gen , gheduyrende fijnen Pachte ofte Collecle, de
Neeringe vande Seepfiederye te doen, noch oock
part, deel ofte Compagnie hebben met de gcer.e
die de felve Neeringe fullen doen, maer gehouden
zijn 't felve by eede te vervangen.
VIII.
Den Pachter ofte Colledeur fal gehouden zijn
nauwe toeficht te nemen op 't vaten vande See-
pe, ende in geender manieren toe te laten, dat ye-
mant eenige Seepe volle ofte vate , fonder hém
aen te geven. Sulcks hy oock felve fal mogen pre-
fent zijn, of yemandt committeren, om de Seepe
in 't Vat te fien flaen , ende van alles goct ende
pertinent Regifter te houden, op de verbeurte van
hondert guldens, t'elcke reyfe dat hy bevonden fal
worden daer van in gebreke gewceft te hebben.
IX.
Den Pachter fal aen handen vanden Commiia-
ris den behoorlijckcn eedt doen, dat hy noch nie-
mant van fijrient wegen, anders dan de vollegne·
rechtigheytvan defen impoft fullen genieten,en-
de. dat hy, noch niemandt van fijnent wcgcndaci
van met niemanden en fal compoferen ofte con-
niveren in eeniger manieren , op pene inden der-
thienden Articule vande Generale Ordonnantie
geroert, foo wel jegens den Pachter te executeren,
als jegens den geenen die met hem of ycmanot
van fijnent wegen compofitie of uytkoop aengact.
Alle welcke boeten fullen gaen een derdendeel
ten profijte vanden Officier ofte peurwaercte»
de executie doen fal, een derdendeel ten bchw*
vanden Colledeur ofte Pachter, ende het rdterc
de derdendeel ten behoeve vanden Acnbreng .
rmdc3
Soo wie Pachter blijft van defen J^"*^
impoft, fal ghehouden wefen t ^f^t(ma,
uiun.
'Ende cri fal hièmandt eem'gè'S'eepe binheride
geünieerde Landen gefoden, binnen de Próviricie
van Zeelant brengende, mogen loffen, uyt dragen,
reppen ofte roeren, fonder dat het blijekt by biljet
vanden Pachter, defen Impoft betaelt te zijn: op
de verbeurte als vooren.
VI.
,.V; £nde omme alle fufpicie te weeren, de Seepfie-
den te betalen ten tompw»t '0"~, f. n pach
een gherecht fefte-part van fijnen ™"*Ζώηρ
te, ofte by ghebreecke van dien fai den u ac
't felve mogen doen executeren ende uu ^
-ocr page 1088-
g          Gemeene Middelea_».
Dnrhtcr, of fijnen Borge, naer vermelden ende
Zeelandt* Olyo. 1085
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderln-
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 'tHofF
totMiddelburgh,den xxiij.September 1637, On-
der ftont, Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent,
C. Staefventffé.
den
inhou
dr vande Generale Ordonnantie.
X'l.
Jefal de Pachre van defen Import inne gaeh
eerilkomende, metter
acnCCrftcn April           
Sonncnopganck.
Ordonnantie, Op de Qonfumptie vande lloom-elje ? volgende de ïïekkg ten
behoeve vandegemeenefaecke, inde Provincie van Zeelandt, den voorjz Impofl geheven ende geinnet f al
■porden, van wegen ende volgende den confente vande Staten vandefe/ve Provincie, voor den tijdt van
fes Maenden. In date den
23 September 1637.
de Boom-olye, met een vierendeel van een Öx-
hooft of Quartecl, ende daer boven, welcke ont-
lailinge ende af-fchrijvingc fal gheichieden van'c
gundtdat ghevoert fal worden van d'cene Stadt
ofte Plaetfe van Zeelandt in d'ander, of buyten
den voorfchreven Lande, by biljet vanden Pach-
ter van de plaetlè van waer het ghevoert fal
worden.
VI.
Den Pachter fal in 't aen komen van fijn Pacht
op fchrijven ende aen teeckenen alle de Boom-
olyc die hy bevinden fal by alle de Groifiers, ende
allen anderen die hen met Boom-olye tercon*
fumptie verkoopen zijn geneerendc, om daer van
mede te genieten den Impofl: ais vooren, dies fal
den Pachter ten uytganck van defen fijnen Pacht
wedcromme pcylinge moeten gedoogen, ten be-
hoeve vanden navolgenden Pachter.
VIL
Van defen Impoft fal niemant mogen vry noch-'
te exempt wefen, dan die inde Generale Ordon-
nantie ftaen begrepen.
VIII.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impoft,fal ghehouden wefen t'eynden alle Maen-
den , te betalen ten Comptoire van den Ont-
fanger, een gherecht fefte-part van fijnen beloof-
den Pachte, ofte by ghebreecke van dien , fal den
Ontfanger 't felve mogen doen executeren ende
innen, acnden Pachter ofte fijne Borgen , naer
vermelden ende inhoudt vande Generale Ordon-
I.
En fal betalen voor elck Vat Boom-olyc,
twee Pypen voor een Vat gereeckent,acht
.r guldens, ende van elcke Pype vier gul-
sTndcre Vaten minder ofte meerder naer ad-
vcnant, ende dat fonder onderfchcyc vanfoeten
ofte vetten Olyc: Maer de Boom-olye die in Aro-
ben of Potten komt, daer van fal men betalen van
deken Stoop eenen ftuyver.
ii.
Ende om alle frauden te verhoeden, en fullen
gecne Groiïiers, ofte die Boom-olye verkoopen of
uyt flijten, hen vervorderen eenige Boom-olye in
Vaten ofte Potten, 't zy kley η ofte groot, op ofte
mncdoen, of laten doen in eeniger manieren, fon-
der al vooren 'tfclfdc den Pachter of fijnen Col·
Iccieui acn ghegeven te hebben, met verklaringe
vande quantiteyt van dien: op pene dat foo Wel
by den Wcrcker als by den Eygenaer vande voorfz
Boom-olye verbeurt fal worden: te weten, by den
Eygenaer een boete van twintich ponden van xl.
grootcn 't pont, boven de verbeurtenilTe vande
Boom-olye, ende by den Wercker een boete van
wnponden rhunte als vooren, alle de felve boe-
ien ende verbcurteniiTen t'appliccren volgens de
Generale Ordonnantie.
III.
Gclijck oock mede geen particulieren Olyefül-
«irnogen voor haer eygen behoeve inflaen met
Pyen,ofin foo grootc quantiteyt die afgefchre-
r^ogen worden , fonder al vooren die aen te
_™gen,cnde den Impoft daer van te betalen, op
f* als vooren.
IV.
tfbïï** nIicrriant eenige Boom-olye uyt doen,
lindi ?
yt cn' om uytdc Provincie van Zce-
WtC Van d'cene Scadt ofte Plaetfc in d'ander
öij.- te
worden, dan by exprefle voorweten
$*CTli'eIvandcn voorfchreven Pachter, die
icfideol r
wefen dacr toe een vafte plaetfe of
^ vooren *
den' °^te docn houden , op pene
nantie.
IX.
Ende fal de Pachte van defen impoft inne gaen
op den eerften April
         eerftkomende, metter
Sonrien opganck.
Aldus gedaen ende gearreftcert ter Vergaderin-
gc vande Heeren Staten van Zeelandt,in ΈΗοίΓ
tot Middelburgh,deni]. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felye. Ge-
teeckent,
C. Staefveniffe.
V.
D
es full
e« de Groiïïers ofte Verkoopcrs van
Haringh
6-CL ü
-ocr page 1089-
2oS6            Placateii-,. ^.Boeck. 9.Tit. 3, Deel/          a.
Haringh ende gefouten Vifch.
Ordonnantie, op de welcfy ten behoede van den Lande van Zeekndt f
ml binnen de Steden als ten Platten Lande, gehevenfahorden den Impfl wandengefouttnu
r'mghende$efoutenFifcbj'volgens 'tconfent njande Staten wanden felyen Lande, hdt j'
23 September \6}7·
É.
En Pachter ial van elcke Tonne Harings
ofte ghefouren Vifch tot impoil ontfan-
gen twintich iluyvers : Halve Vaten,
Kinnckens ende minder gedeelte na ad-
venant, foo van den geencn die by de 3orgers en
Huyfluydcn in ghelcyt worden , als vande geene
die by de Haringh ende Vifch - koopers ter ilete
ofte confumptic verkocht worden.
I I.
Ende van de Stapel-vifch, dertich Viffchen voor
een Ton ghereeckent, mede twintich iluyvers als
vooren.
III.
Omme te voor komen de frauden die in 't hef-
fen van defen impoil ibuden mogen worden
ghcplcecht, fullcn gecnige Petfooncn, 'tzy Bor-
gers ofte Uytilijters, vermogen eenige Tonnen
ofte mindere ghedcelte van Haringh ofte Vifch,
uyt eenige Pack - huyfen, Schepen , Schuyten,
Wagens of Karren, reppen ofte roeren , ofte doen
reppen ofte roeren, voor ende al eer fy een biljet
vanden Pachter fullen hebben verkregen , ende
den impoil daer van betaelt, op de verbeurte van
de in geflagen Haringh ende Vifch, ende een boe-
te van twintich guldens op elck Vat 't zy groot of
kleyn.
IV.
Ende fullen daer en boven de Uytilijters 't felve
biljet verkregen hebbende, echter gecnige Vaten
groot nochte kleyn mogen in Huys doen , voor
en al eer defelve Vaten vanden Pachter fullen we-
fen gebrant met fijn behoorlijck merck,oppcne
van clck Vat, 'tzy groot of kleyn te fullen verbeu-
ren twintich guldens , boven den Haringh ofte
Vifch die fy contrarie defe fullen hebben in Huys
in geflagen.
V.
Sullen oock gcene Koopluyden haer met Ha-
ringh ende Vifch-koopen ghenecrende, geen Ha-
ringh ofte Vifch mogen verkoopen ofte uyt leve-
ren aen eenige Borgers ofte Slijters, voor ende al
eer hen vertoont ial worden een biljet van den
Pachter, inhoudende de quantitcyt vande Ton-
nen ende minder ghedeelte , die hy verkocht
heeft , op de verbeurte van den Haringh ofte
Vifch, ende daer - en - boven fes - en - dertich gul-
den op elcke Tonne 't zy groot of kleyn, te ver-
beuren boven de boeten van den voorfchrevcn
Placate. .
VI.
Sullen oock in 't halen van't voorfchreve biljet
gbcbouden wefen alle Rccders van Buy(TdiCn
de Vifch-Schepen,ofte die daer inne part oftetft
hebben , van den Haringh ofte Vifch die fy°'
uu
ani
hare Schepen fouden mogen krijgen , ofte v
Zee·varent Volck koopen, omme in hare Huvr-
inne tcflaen omme te confumcren, gelijckÓ X
het Zee-varende Volck de felve ordre fullen moe.
ten onderworpen wefen.
VII.
De Pachter fal vermogen in 'taenkomenvan
fijn Pacht ten Huyfe van ajle Uytilijters te ñÚÅï
peylen.
VIII.
Ende wat hy in 't peylen vint, datelijck ofte des
anderen daeghs met fijn merek branden: Sullen
oock de Slijters 't voorfchreve peyl moeten gedoo-
gen, foo dickwilsden Pachter 't felve oorbacr vin-
den fal, ende des gbevraechtzijndeverklarinoe
doen, of fy meer Haringh ende Vifch in hare Huy-
fen zijn hebbende, als by hunlieden in 't peyl acn
ghegeven wert, op peyne foo contrarie bevonden
wort van een boete van twintich gulden op elck
Vat 't zy groot of kleyn te verbeuren,boven de ver-
beurte vanden Haringh ofte Vifch, ende pene van
den Placate.
IX.
Den afgaenden Pachter fal gehouden zijn den
aenkomenden Pachter 't gunt in't peylen bevon-
den fal worden,weder uyt te rcycken,cndefalden I
aenkomenden Pachter vermogen te peylen tot
een Kinneken incluys.
X.
Van defen Impoil fal niemantcxempt weien,'
als die gcene die in 't achticnilc Atticule vande
Generale Ordonnantie begrepen zijn.
X1-                                 j
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impoil, fal ghehouden wefen alle Macnden te be-
talen ten Comptoire van den Ontfangcr Gene·
rael, een gherecht feile-part van fijnen bclooWcn
Pachte.
XII.
Ende fal de Pachte van defen impoil inne gacn
op den eerilen April
          eerilkomcnde, metra
Sonnen opganck.
Aldus gedaen ende geaneileert ter Vergader^
ge vande Heeren Staten van Zeelandt' 'n c ^
tot Middelburgh,den z3. September 1637· "
der ilont, Ter Ordonnantie vande felve. ucrc^
kent,                                              , -A
C. Staefvvw-
Wollc
-ocr page 1090-
eéne Middelen^. Zeélandt.
Wolle Lakenen., *
10S9
%o
%o
Ordonnantie, volgende den we/cfy inden Lande van Zeelandt> van nti
voorts aen den Impofl -van de Wolle hakenengheinnet ende ontfangenfal worden. In date den ÷ 3 Sep-
tember
1637,
                                ;.r...
Efcn import fal betaelt worden by allen
, Lakcn-koopers die Wolle-lakencn by der
El Ie uytilijten ende verkoopen, in voegen
•e*' ende manieren als hier nacr volghr.
. L
jncjen cerften fullenfe van alle Engelfche Laec-
kenen, 't zy Pack-laeckencn ofte andere , die fy
voor fefthien ponden Vlaems of daer beneden ful-
ienin ghekocht hebben, betalen fes guldens van 't
ftuck, Ende van Engelfche Laeckenen die vier
pitwi'ntich ponden Vlaems, ofte daer beneden,
tot fefthien gclijckc ponden in gekocht zijn.fullcn
fvaenden Pachter betalen thien guldens, ende
van Laeckenen vveerdich boven de vier-en-twin-
ixh ponden Vlaems , veerthien gulden 't ftuck:
Welverftaende dat van alle Laeckenen buyten
's Lants gekocht, de Verwe inde prijfe vande felve
Laeckenen fal zijn begrepen, welcke inkoopc fy
l'chuldichfullen wcfen ten verfoecke vanden Col-
leöeur ofte Pachter by eede te verklaren, midtfga-
detsdac de felve fulcks ter goeder trouwen, fonder
cenige fimulatic ofte collufie tot verminderinge
detvoorfz impoft gefchiet is, op pene van vijf-en-
twinüch guldens te verbeuren, foo dick ende me-
nichmaels als ycmant hier in brcuckich bevonden
lal worden.
II.
Van alle Lidtloofen , Kort-wofcfter,Suffoxen,
ende Knoopwitten, 't ftuck drie guldens vijfthien
ftuyvcrs, ten ware de felve ghekocht waren voor
idu ponden Vlaems, ofte daer beneden , fal men
ê» dien gevalle voor elck ftuck betalen twecgul-
densvijf ftuyvers,dobbele Hulften/t ftuck achtien
"uyvers, endede halve na advenant.
III.
Item,vande Brcdaeffchc Crom-lijften, Andrief-
ttcn, Thuynen, Meenfche, ende andere Vlaem-
rac Laeckenen, van diergelijcke, lanck zyndcon-
pnt dertich Ellen, als oock vande Puyckcn die
tt
ê Lande gcreet worden, drie gulden van elck
Wecken.
.                           IV.
K A1!c Wcyne Vlaemfchc Laeckenen, te weten,
Ij*15' Emmekens, H. K. Bellen, Wolfkens, en-
«Jögclijcke fmallc Vlaemfchc Lakenen, lanck
'tu VJCe-Cn ^0ÃÃßòç £1'cn °^te daer ontrent >
dertich ftuyvcrs, de halve na advenant.
,                              V.
jam vande Kempcfchc, Limborghfche, Wefel-
WfickM
fche' Dufrclfche> ende andere dier-
«toni ,k«nen
van ghelijcke waerde, dertich
nersvan t ftuck.                                         b?.;r
meer betaelt worden dan vijfthien ftuyvcrs.
VIII.
Item , vande Engelfche Carfayen , van wat co-
leur die zijn, lanck zynde ontrent vijfthien Ellen»
fal men betalen vijftien ftuyvers.
IX.
Ende alle Schotfche ende Noorrfchc Carfayen,
ende Oofenbrughfchc graeu Py - laceken, fullcn
vry wefen.
X.
Vande dobbel DoZijntkcns van wat coleurcn
die zijn , lanck zynde ontrent twee cn dertich El-
len , fal men betalen dertich ftuyvers. De halve
naer advenant.
XI.
Item, van breedc Bayen, Quincken, ende dier-
ghelijckc Laeckenen , fal men betalen negen
ftuyvers.
XII.
Van Blauw-Lijften, Voer-laken, fes ftuyvers.
XIII.
Vande Uyterfche ende Nacrtfche Puycken,
lanck zynde fefthien ellen, fes ftuyvers, middel-
bare Lakens,lanck zijnde als bovcn,ende de Nacrt-
fche Roofe, drie ftuyvcrs ende een blanckc, Ende
van Amcrsfortfchc ende diergelijcke Voer-lake-
nen, drie ftuyvers.
XIV.
Vande Laeckenen in Hollandtghereet, opde
Kempcnfe of Brabantfchc maniere,achtien ftuy-
vers : Ende op de Vlaemfchc maniere , negen
ftuyvers.
XV.
Vande Hacrlemfcbe Lappen, achtien ftuyvcrs:
vande Lcytfche twaelf ftuyvcrs: vande Amfter-
damfchc ende Rotterdamfehe , negen ftuyvers:
ende vande Hollantfche Bayen negen ftuyvers.
XVI.
Ende van alle andere Lakenen buyten de Pro-
vincie van Zeclandt ghemaeckt ende gcreet, hier
niet gefpecificeert, fal men betalen den vcertich-
ftcn penninck.
XVII.
Item, foo fal men betalen van alle ghemaeckte
Klcederen,oude ende nieuwe, als Mantels, Öcley-
bocxen, Mandilien, Wambayfen, Ncerhofen, ende
van alle andere Kleedcren, die van buyten den
Lande van Zeclandt gemaeckt zijnde, alhier bin-
nen den Lande ghebracht worden, den ncgenften
penningh van dat de felve gekoft hebben.
XVIII.
Den felvea impoft fal oockbetacldt worden by
allen anderen geen Wan-fnijdcrs noch Laecken-
kooper zynde, die ecnige der voorfz Laeckcn in 't
geheel of deel van buyten den Lande van Zeclanc
doen komen , ofte van cenige Groificrsoft Drap-
penniers die by der Ellen niet uyt en ilijten noch
verkoopen , voor haer eygen Hete te koopen,
die mede fchuldich fullen wcfen des verfocht zijn*
6. Q^ iij                      de,
VI,
oib
en-
deK{S B!er ?e Hoorntgens> Maeftrichtfche ei,-
*"> halve
             ' ^Cven cn ^Qn^ Ë uyvers ende
Macr Á              Vl1·
^ftuvlt 5i?.Ppcn ' ofdic bcneden detwin-
i ¥«s d EUe ghekocht worden , cn fal niet
-ocr page 1091-
9.Tit. 3.Deel.
2090            Placaten. 3. Boeck.
de , den inkoop by eedc te verklaren, op ghelijcke
boete.
XIX.
Wclcken voorfz impoft lullen gehouden wefen
te betalen op ghelijcke boete alle vreemde Wan-
rnijders,dic Wolle Laeckenen by der Ellen uyt flij-
ten, komendcop eenige vrye Jaerofte Weeek-
m arden.
XX.
Ende ommc te voor komen de mcnichvuldigc
frauden die in defer* tot noch toe zijn ghepleecht,
foo wort voortacn verboden dat men geen Laecke-
nen in den Lande van Zeelandt acn komende, en
fal mogen loflcn ofte opflaen uyt de Schepen,
Schuy ten, Wagens of Karren, daer mede die aen
komen, ten zy dat men eerft ende al vooren den
Pachter vande plaetfe daer die aen gekomen zijn,
aen dienen de quantiteyt ende qualiteyt van de
felve Laeckenen , ende den Pcribon ende Plaetfe
die de felve fal ontfangen. Waer van hen by den
Pachter gegeven fal worden een biljet, ofte fal by
den opflach tegenwoordich mogen komen, ende
de felve looden indien 'them goct dunckt, op de
verbeurte vande Lakenen fonder biljet op gedaen.
XXI.
Uyt welcke plaetfe vanden opflach de felve La-
kenen oock niet en fullen mogen worderi uyt ge-
levert ofte vervoert, ten zy met ghelijcke biljet, op
rjene vande verbeurte vande Lakenen als vooren,
ende daer en boven van vijf en twintich guldens,
op elck ftuck groot of kleyn, te betalen foo wel by
den Verkoopcr fonder biljet uyt leverende , als
Koopcr fonder biljet 't felve verdragende, vervoe-
rende , ofte doen verdragen ofte vervoeren: Ende
dit fal worden geobfervecrt,foo vvelbyde Groffiers
als Uytflijtersjbnderccnich onderfcheyt, die oock
tegens de Pachters fullen moeten verantwoorden
vanden impoft vanhaerop gedaen Lakenen,met
biljetten ofte met gek.
XXII.
Welverftaendc dat geen affchrijvingen by bil-
jetten en fal gefchiedcn, als den Laecken-koopcr
't zy Groilïer of Uytflij ter min uyt levert dan een
halfLaeckcn t'effens, waer van den impoft alle
Maent eens, by den felvcn Laken-kooper aen han-
den vande Pachters fal worden betaelc.
XXIII.
Ende ommc te voorkomen de menichvuldige
frauden, die door de vervoeringe vande Lakenen
foude mogen worden ghepleecht, foo wort verbo-
den dat niemant wiehy zy , eenige Laeckenen fal
mogftn vervoeren in quantiteyt van een half Lacc-
ken ofdiier boven, fonder 't felve aen te geven den
Pachter vande Plaetfe daer 't felve wort wech ghe-
voert.diê fal gehouden wefen te verklaren de quan-
titeyt ende qualiteyt vande Laeckenen, name van
de plaetfe ende Pcrfoonen daer die zijn ghedefti-
ncert,cndc ftellen cautie dat hy binnen een Maent
hem fal doen blijeken by biljet vanden Pachter
vande gedeftineerde plaetfe, dat de Laeckenen al-
daer zijn aen gebracht, en den impoft daer van be-
taelt: ende daer voor te ftellen Borge, aende welc-
ke den impoft der felver Laeckenen,by gebreecke
van het voorfz blijeken verhaelt fal mogen worden,
ende dit al op de verbeurte vande Laeckenen fon-
der biljet yeryoert, waer die fonder biljet gevonden
SÓ91
worden, ende daer en boven van een pene v
en twintich guldens op elck ftuck, ende nnfVlit
beurte vande Schepen, Schuyten , \Vaoens
Karren, daer mede de Laeckenen fonder5
et-
-ü-ende
vonden worden vervoert, of fonder biljet" ontU
voor welck biljet beraelt fal worden by den ί !'
ter vande plaetfe daer de felve werdè aen peh l
XXIV.
              h rachr·
Ende de Laeckenen ter gedeftineerde PW,,
acn gekomen zijndc,en fullen de felve nieirnoT
worden geloft, ontladen, ten ware by voorgatS
wetenfehap, ende met biljet vanden Pachter/
felver Plaetfe, ende op pene als vooren in 'ttwia.
tichfte Artijckel is geftatueert,
XXV.
Sullen voorts de Pachters houden goet ende
pertinent Regiftervan alle de Laeckenen die hen
fullen werden aen ghebracht, 't zy in 't opflaen f
uyt voereri, met de namen vande Pcrfoonen ende
Plaetfe, qualiteyt ende quantiteytvande Laecke-
nen, met dach ende date, ende 't felve den andeten
Pachters communiceren tot allen tydcn.alsfydcs
by hen yerfocht worden, in voegen ende op pent
inde Generale Ordonnantie begrepen.
XXVI.
Ende en fullen geen Vcrwers oft Bereydersee-
nige Lakenen mogen ontfangen, om te venven of
bereyden , ten zy de felve by den PachtervanJe
plaetfe zijn geloot, ofte gemerekt, op de verbeurte
vande Lakenen, ende dat den Meelter, Verwet of
Bereyder fal verbeuren de boete van thien guldens,
van elck ftuck. Tot wekken eynde den Pachter
hem fal mogen vinden tot allen tyden inde Vei-
weryen, Bcrcy-plaetfen, Winckcls, Ramen er.de
anderfints ,om de felve te mogen vifitcrcn, alshy
eenige fufpitie van fraude is hebbende.
XX VIL
Ende alfoodcfen impoft alleen betaelt fal wor-
den in bcflooten Steden , foo en fal niemandtwii
hy zy eenige der voorfz Laeckenen komende van
buyten den Latadc van Zeclant, ten platten Lande
mogen op doen, in cenigerhande manieren, ten zy
hy eerft ende al vooren den impoft vande ielve La-
kenen betale den Pachter van dien binnendcrSte-
de, aldaer des ghemcene Landts Middelen vande
felve Platte Landen verpacht of geheven worden,
ende by biljet daer van blijeke als vooren.
XX VIII.
De Pachters fullen eedt doen, dat fy met n*
manden over de gerechtigheyt van dcicn Pachte,
alleen of ten overftaen vanden Colleaeur ter plaet-
fe aldaer de felve vanden voorleden tijdt bevonden
wert, gacn tot alle Laken-koopeis, Wan-imjdcr*
ende alle andere, die metter Elleuytilijtenms
Notaris ende Getuygcn, ende op teeckenen auc
Lakenen, foo wel binnen de beiboten, Steden a
ten platten Lande, die fy bevinden fullen»*
Winckelenende Huyfcn, foo wel de afgelncdc*
als de geheele ftucken, mitfgaders de Laew.
die de Laken-koopers inde Vcrvyerye, Bereyoι
ofte elders buyten haren Huyfc hebbent daer» j
ghehouden fullen zijn pertinente *™" ^j.
cloen, omme bv henlieden daer af den «npg ^
gende de voorfz Artijckelen bewelcKW^^^
den Pachter voornoemt, Ten ware aa^
lijck bleecke, of by eedc ofte Mam** ^ ^
-ocr page 1092-
Gemeene Middelen^ Zeelandt. Hakenen./. 2093
i09l
r an eedc verklaert werde, dac den impoft
F ièe der felvcr te vooren ten vollen ware be-
vaIi
C die in fuleken ghevalle.mits de voorige beta-
1 vrvendeexempt fullen zijn. Ende indien
linfiCint bevonden werde eenige Lakenen verfwe-
'.erfteken, of achter ghehouden te hebben,Tal
^n'\de verbeurte vande felve achter gehouden
Z'kenen, en boven dien de penen vooren verhaelt.
*"
                      XXIX..
cqo wie Pachter blijft van defen voornoemden
â fal gehouden wefen in alle Steden refpe&i-
? e fitten tot den ontfanck van defen impoft, tot
ülckeo plaetfe ende tyden, endeoock met alfulc-
ken hulpe van Klercken ende Commifen, als hem
L de Gecommitteerde met ad vijs vandc Magi-
Len der felver Steden tot gerief vanden Koop-
m te betalen gheordonneert fal worden, ende
t'evnden alle Maenden te betalen ten Comptoire
vaiidcn Ontfanger,een gerecht fefte part van fijnen
beloofden Pachte,ofte by gebreecke van dien ,fal
d'Ontfanger 't felve mogen doen executeren ende
innen acnden Pachter of fijne Borgen,naer vermel-
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
XXX.
Ende fal de Pachte van defen impoft inne gacn,
op den eerften April
           naeftkomende, ende
duyren twee achter een naer - volgende half Ja-
ren , ter expiratie van welcke Pachte , de felve
Pachter met den nieuwen Pachter hem fal vinden
inde Winckels,Pack-huyfen,ende andere plaetfen
vande Laecken-koopers, ende met den felven La-
ken-koopersafreeckenen vande op gcdaenLaec-
kenen, ende fullen by den acnkomenden Pachtee
aen geteyekent ende geloot worden (indient hem
goetdunckt) alle de felve Laeckencn inde felve
Winckelsende Pack-huyfen blyvende, meerder
dan halve Laeckencn zijnde, daer van den impoft
aenden aenkomenden Pachter naemads fal wor-
den vcrantwoort.
Aldus gedacn ende gearreftcert ter Vergaderin-
ge vande Hecren Staten van Zeclant,in 't Hof tot
Middclburgh, den xxiij. September 1637. Ter
Ordonnantie vandc felve. C. Staefoemtfe.
Goude Laeckenea-*.
Ordonnantie ^volgende den welenen inden Lande van Zeelandt, van wegen
ende volgende den confente vande Staten des fehen Landts, den /çéñïâ vande Goude, Silvere ende Zyde
Lakenen, mitfgaders van Goude,Silvere, Ïluweelen\ ende Syde Pajfementcn,Spigilien,Cordilien,ende dier-
geüjcke Koopmanfchappen
, ende Manufaüuren van Zydeghe/naeckt ,gcimwï ende ontfangen fal worden.
fal nicmant van nu voortaen,die eenige der voorfz
Lakenen, Waren ende Hantwcrck by der Ellen of
anders in 't kleync uyt flijten, de felve binnen ee-
nige Huyfen, Winckelen of Kramen mogen op
doen, in 't hcymelick of in 'topenbaer, ren zy dac
hy eerft ende al voren by den Pachter of CoJleéTeur
zy geweeft, ende den felven aen gegeven fal heb-
ben de quantitcyt ende qualitcyt van alle de goe-
deren, Waren ende Manufacturen dichy van mee-
ninge is op of in te doen , op de verbeurte vande
felve Lakenen ende Waren of goederen, t'Appli-
ceren een vierendeel ten behoeve vanden Armen,
een vierendeel ten behoeve van den Pachter of
Colledeur in fijn particulier, een vierendeel aen
den Officier ofte Deurwacrdcr die d'exccuric doen
fal, ende het refterende vierendeel ten behoeve
van den Aenbrenger.
11II.
Ende alfoo den Pacht van defen impoft gtoote-
lijcx wort verkort, onder 't pretext dat verfcheyden
Waren gekocht ende verkocht werden by der ellen
by de Kramers, die de felve wederom verkoopen
ende uyt flijten by der Ellen, ende de eenc metten
anderen de betalinge excufeert of perfuadeert niet
fchuldich te zijn: Soo fal van nu voortaen den ge-
nen die verkoopt aen cenen anderen Kramer, die
wederom by der Ellen verkoopt ende uyt Hijt, het
zy in fijn woonplactfe ofte daer buyten in eenige
Steden van Zeelant,opeen Cedullcop teyekenen
des Koopersnaem,fijn woonftede,defpecie,ends
de ellen of gewichte, ende latenden Kooper 't fel-
ve ondertekenen, om den Pachter 't felve over te
leveren als volchc, Maer fo yemant verkoopt van
de
fffg^En Pachter ofte Colle&cur fal van alle
)Goudeende Silvere Lakenen, Fluweelen,
Damaften , Syde Satijnen, ende andere
Sydc Laeckencn , Grove ende Turckfche
Grcynen, Sijdc ende andere ghewaterde of ongc-
watctde Camelotten, alle Armozijnen,Taf-taffen,
Sloyer.brecde ende fmalle Ofletten,allerley Sayen
tweTrijpen: Item, van alle Goude,Silvere,Syde,
Fluweelen Paffementen ende Frangicn , Linten,
Pomctten, Spigilien, Cordilien, ende alle andere
Manufacturen, van Sijde of Sayette ghemaeckt,
«tangen van de geenc die de felve by der ellen
■WtUcynuyt flijten, den twee en dertichftcn
föininck van 't gunt fy die felve Koopmanfchap-
g ende Waren verkocht fullen hebben, daer van
)'*dcn of hunne Fadeurs fchuldich zijn hen te
^jveren by cede of Manne-waerheyt, is 't noot,
4/Ce' ^ der ^vct voornoemde Koopman-
\UPifn °fce Manufaduren inde Maent ofte
j«i4e verkocht fullen hebben, om 't recht van
éë,Ë0Ú daer vanbetaelt te worden, naer ver-
■tftdefa Ordonnantie.
Suil                          U·
dervo f Tck alle andcrc Perfoonen die eenige
dcniTÏ arcn V00Ï hun
eygen fletc> buyten
brjehte ryan
Zcclandc bochten, ende alhier
NriiJl' ßò[1ééÉ(1ß(:çæ'3ç den twee en dertighften
falen f Realen, van't guMfy de felve Waren
^» gekocht hebben.
ô                                lil
13l*cfoudmmedc fraudc» ende bedroch die hier
n m°Ben gefchicden te verhoeden, en
-ocr page 1093-
9.Tit. 3.Deel.
VII.                         >>
Ende fullen alle Groflkrs mede bydcld
mate uytleverende, ghehouden wcfen
te Ê é
in handen vanden Pachter oft Colleaeu í
Maent oft weke den impoft van het eene f ?
nenden felven tijdt verkocht ofte ghefletenf Ç'
hebben. Sullen van ghelijcke mede betalen E"
Groffiers, niet met de klcyne Mate uytflytCn\
het gene fy ten platten Lande aen ceniw SU,
verkooperi, het recht vanden impoft van het e
fy in 't gros van de voorfz Waren ofte Goede?
ten platten Lande oft op eenige Dorpen verko é-
ððüôç hebben, binnen den voorfz Lande alS
verklaringe van eede als voorfz ftaet, en'op «3,
van geftraft te worden als meyneedige,by prS
ofte fufpencie van hare necringe, oft anders arbi
tralijcken.
VIII.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
Impoft,fal gehouden wefenalle Maendentebeta.
len ten Comptoire vandenOntfangcr.eeneW-
rechte fefte-part van fijnen beloofden Pachte.ofc
byghebrcecke van dien, fal den voorfz Ontfanget
'tfelve mogen doen executeren, aen den Pachter
ofte fijne Borgen, naer vermelden ende inhout van
de Generale Ordonnantie.
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft inne gaen,
op den eerften April
           eerftkomende, mettcr
Sonnen opganck.
Aldus gcdaen ende gearrefteert terVergaderin·
ge vande Heeren Staten van Zeclanr, in't Hoftor
Middelburgh, den xxiij. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande fcWe. Ge-
teeckent,
C Staefvemjft,
Placaten. a.Boeck.
Z094
de Waren inde Ordonnantie begrepen aen Kra-
mers buyten de Provincie van Zcelant, die 't met-
ter Ellen weder verkoopen ende uytilijten ,fal ge·
lijeke optcyekeninge doen als voorfz is, ende daer
nevens dat het is een Kramer ende Slijter hem wel
bekent zijnde,ende fal de Verkooper de felvc teyc-
kencn , ende welcke Weke of t'cynden de Macnt
als hy den Pachter betaelt,over leverende de voorfz
Cedallen, ende vry zynde vande verkoopinge, foo
den lactften Verkooper daer van in Zeelandt den
impoft moet betalen ende verantwoorden aen den
Pachten Maervan wat Waren indefe Ordonnan-
tie begrepen die by der ellen aen yemandt anders
verkocht worden, fal 't recht na inhoutder Ordon-
nantie betaelt worden, fonder fimulatie.
V.
Ende ten eyndc den felven impoft te beter naer
behooren gccolledeert, ende alléfrauden endebe-
droch belet ende voorkomen mach worden , fal
den Pachter of Colle&eur van den felven impoft,
al om in de Steden ende Vlecken in Zeelandt,vcr-
mogen alle acht dagen, foo dickwils hem 'tfelve
noodich ende goct duncken fal, te gaen ende hem
te vinden in alleHuyfen,Kramen ende Winckels,
foo wel van de inwoonders als uytheemfche Kra-
mers, of andere hen daer mede in 't fecreet genee-
rende, om te beften of daer geen Koopmanfchap-
pen of Warenen zijn, die hem nieten zijn aen
ghebracht.
VI.
Item,foo fullen alle uytheemfche Kramers, en-
de die van d'cene Stadt in d'andere reyfen , ende
alfoo hare Waren flyten, verobligeert zijn in alle
Steden ende Vlecken daer fy met haer Waren aen
komen, hen by de Pachter ofte Collc&eur te laten
■vinden, ende den felven betalen van alle het gene
hy aldaer verkocht fal hebben.
Wago.
'f,«
Ordonnantie, volgende den welcfy ten behoeve vandegemeenefm\i,
den Lande van Zeelant, den Impofl van den Wacgh-geldc, over al, foo wel inde Steden nis tenpwen
Lande, van wegen ende volgende den confente vande Staten van den [elven Lande,van nu voorutn tf

ven ende ontfangen fal worden. In date demi. Martij 1640.
Amandelen, -------
Caifie,          -------
Oliphants Tanden,
Quickfilver, ■-------
Alderley Suyeker,
Root ende geel Kooper
Alderley Metael
Bufcruyt,
Canary-faet,
Annijs,
            —■
Comijn,         
Corenten, —
Gember, —
Greyn,
           
Sulpher,
Was, —
Rijs, ——
Taback, r*
1 En Pachter fal ontfangen van alle Waren
1 ende Koopmanfchappen die men byge-
■ wichte verkoopr , ende ghewoone is te
Wage te leveren, van elck hondert ponts
gewichtc, als volght.
}) fchel viij grft
J
j fchcll
l j fchel. iiij g«»t·
Coucenille fal betalen van 't hondert wegens
-----          -------. x fchcll. Vlaems.
------- -----í fchel. vj gr. Vlaems.
------- -------, -------vfchel.
Lxgt,Vlaenii·
IF
Zijde,
Peper,
Nagelen,
-  ij fchel. vj grooten.
-   ij fchel. ij grooten.
iij fchel. iiij grooten.
  ij fchel. viij groot.
   j fchel. iiij groot.
*—— j fchel. viij gt.
l
Vlaai»»
Noten Mufcaten —■ 5"
Caneel,             -------.
Boras,           ——-
Galiiooten, —
ij fchel
Thin.
-ocr page 1094-
Gemeene Middelen.».
_          ,------- j fchel. iiij groot.
----- j fchel. ij grooten.
.-------■ ij grooten Vlaems.
------ iij grooten Vlaems.
Zeelandc Wagc^. 2097
den Impoft, ende dat van alle Mcede die uyt de
Stoven binnen dcfe Lande fal worden gerranfpor*
teert, die gefuftineert foude worden noch niet ver*
kocht te zijn den Impoft daer van fal worden ghe-
namptifeert aen den Pachter vande plaetfe. Μ its
dat den felven gehouden fal zijn 't felve te reftitue-
ren, foo wanneer hem fal zijn ghebleecken by de
handt vanden Pachter van delen Impoft, vande
plaetfe daer die felve fal worden gevoert ende ver·*
kocht, dat aldaer den Impoft daer van ten vollen
is betaelt.
III.
Alle Waren allccnlijck paflerende voor by eeni-
ge Steden , fonder aldaer verkocht oft anderfints
vertiert te worden, fullen van den voorfz Impoft
vry ende exempt wcfeft.
I V.
Den voorfz Impoft fal betaclt worden t'elcke
reyfe ende fo menichmacl de voorfz goederen ver-
kocht, ghetranfportecrt, over ghedaen, van eygen-
dommen vcrandcren,ofce gewogen fullen worden:
Welvcrftacnde, dat foo verre de Kooplieden mal-
kanderen de Waren ofte Koopmanlchappen hy
ftapelinge verkoopen , de leveringe van dien met
en fal mogen gefchieden, fonder eerft ende al voo-
ren 't felve den CoUcdcur of Pachter aen te geven»
ende hem den Impoft vanden Wacgh gelde te be-
talen , op de verbeurte vande Waren endc Koop-
manfehappen, foo die te bekomen zijn , foo niet,
de waerde van dien, t'appliceren als boven. Wer-
den wel exprefielick verftaen endc mits dcfen ver-
klaert, dat het recht vanden Impoft op de balance
gebooren ende verfchenen is met den dach vande
leveringe , ende niet metten dach vande verkoo-
pinge,uy tgefondert alleene de verkoopingc die ge-
fchieden van wegen het Landt, Ooft ende Wcft-
Indifche Compagnien, wacr van het rechc verfche-
nen fal zijn metten dach vande verkoopingewacr
nae haerde refpccïiyc Pachters fullen moeten re-
guleren.
V.
Dies fal men alle goederen de Wage fubjcd
zijnde, mogen tranfportcren in andere Steden,om
den voorfz Impoft vande Wage betaelt te worden
ter plaetfe daer de goederen gewogen fullen wor-
den,foo verre de felve goederen in andere plaetfen
dan die leggen, verkocht worden. Maer in gevalle
die goederen ende Koopmanfchappen ter plaetfen
daer die leggen verkocht zijn, om in een andec
Stadt ghclcvcrt te worden, fal daer van den voorfz
Impoft betaelt worden ter plaetfe van de verkoo-
pingc , ende oock ter plactie daer die ter Wage ful-
len worden gelevert, fonder datter eenige goede-
ren uyt beflooten Steden ten platten Lande fullen
mogen getranfporteert oft vervoert worden «■ om
aldaer gewogen te worden, ten ware die eerft bin-
nen de felve Steden den voorfz Impoft hadden
betaclt.
VI.
Item, foo en fal men egeen Wage gebruyeken
dan in beflooten Steden, maer indien eenige Dor-
pen of Vlecken recht ende gebruyek vande Wage
voor dato vanden voorleden of tegenwoordige In-
lantfche Oorloge gêhadthebbende, 't felvc fullen
willen continueren, fullen ghchouden wefen den
j Impoft over heutiieder Dorpen, met die yerpach-
1
                                      6, R.                            tingc
ι096
Th"1'            _
Gotelingen, ___
Hennip,
Hcnnip-garenv__
Wande
Vuyl-werck,
Drit,             ^
HopPe'
Sleede,
Meekrappe,
BreihufchcMecde
.— — pij grooten Vlaems.
___. .----- —— eenblanck.
—.           ------- een oortken.
_ ·—— vüj groo. Vlaems.
------- 1
ι
Uxgroo. Vlaems.
J
yfïel ende andere Waren dié ter Wage fubjeft
iiin te komen , ende hier inne begrepen, hocda-
nichdiemochtewcfen, —- vj groo. Vlaems.
Ah Caftanien, Huyden, foo drooge als natte,
met de ponde werden verkocht, ende andere
Waten die metten ponde ghewogen ende de ba-
lance fubjeft zijn, ftaende d'een helft tot laftc van
den Kooper, ende d'ander helft tot laile van den
Yerkooper.
Ende in ghevalle eenige goederen of Waren ter
Wage ghebracht worden om te wegêfi, ende dat
fhcfuftineertfoude mogen worden de felve noch
met verkocht te zijn, fal niet te min den geenen
die de felvc prefenteren om gewogen te worden,
moeten betalen den Impoft van 't Waegh-gelt,
ende Sullen de yfere Gotelingen fo dickmacl moe-
tcnbetalenalsdie verkocht worden, al worden die
fchoon ter balance niet gewogen.
II.
Ende alfoo den voorfz Impoft grootelijcks wort
cefraudeert, door dien vecle vande voorfz Waren
endegoederen binnen particuliere Huyfcn wór-
den gewogen, als gebleecken is by menichvuldige
klachten vande Pachters, wert een ycder foo Grof-
lictals andere verboden, voortaen niet meer ghe-
wichts in particuliere Huyfen te wegen, als met
vijftich ponden gewichts t'effens, van eene fpecie
wn goederen aen eenen ende den felven Koop-
man, wacr van den impoft mede aen den Pachter
«I werden betaclt, daer toe den Verkooper gchou·
«efi fal zijn Boeck te houden, ende alle drie Maen-
«naenden Pachter (des verfocht zijnde) te geven
«ttacl uyt fijne Boccken, van 't geenc hy fal heb-
ra verkocht ende uyt gelevert, dcfen Pacht fub-
J^lijnde, op de verbeurte van hondert guldens,
"jjft lullen van defen Impoft vry zijn alle par-
odie met vijf en twintich ponden, ende daer
neaen verkocht en uyt gelevert zijn. Ende fui-
ft oock gccnfins eenige goederen ofte Waren ge-
$icn m°gcn worden , binnen eenige Schepen,
g ü)tcn,ofte andere plaetfen daer tue niet gede-
^^'Jn^op de verbeurte vande voorfz Wa-
^nde goederen, ende daer en boven thicn gul-
de^ Vctbeurcn
t,elc^e rcyfe, t'appliceren als in
dcd«nerjle °rdonnantic is geftelt. Welverftacn-
töUcVn
MeC ftoven'Schalen endc Gewichten
abtotn VS Serief
fullen mogen worden gcbruycl,
Mecdce n°eis 6edaen»
mits dat aldaercgeene
lc\erttc ,moScn worden gewogen omme ge-
iten vWOi nn,dan
ten overftaen ofte met voor-
vandc Pachters, ende betalen't techt van
-ocr page 1095-
Placatenu. a.Boeck, 9.Tit. 3. Deel.
2098
*0^
tinge vande Steden in een parthye mede te laten
verpachten, ende anders geene dan ghelijcke Ge-
wichten ce mogen gebruycken : En dat op de ver-
beurte van haer recht van Wage te verlieten, ende
daer en boven noch hondert goude Realen, t'ap-
plicercn ende te innen als boven. Dan fullen alle
Wage, ilaende den voorfz Oorloge van nieuws
ten platten Lande op geftelt, van nu voortaen cef-
fcren ende niet ghebruyekt mogen worden , op
pene als boven, ten ware daet toe fpeciale Privile-
giën voor date vanden voorfz Oorloge verkregen,
geexhibeert worden,
VII.
Sullen egcenc Pachters van defen impofl: bin-
nen noch buyten de Steden mogen compoferen,
ende minder nemen voor't recht vande Wage,
dan naer vermogen defer Ordonnantie. Ende dat
mede op pene van hondert goude Realen,foo wel
by den Pachter te verbeuren, als oock by den gee-
nen die met hem eenigc compofitie aengaet,t'ap-
pliceren als boven. Ende fal den Pachter tot dien
eyndc acn handen van den Commiffaris den be-
hoorlijcken eedt doen.
VIII.
Item, foo fullen alle Pachters ofWaeg-meefters
vande Stede Wage gehouden zijn, niet te wegen
eenige Waren hoedanich die zijn, voor ende al eer
iy daer van geadverteert fullen hebben de Pachter
van defen impofl, op pene vanxxv. goude Realen,
t'appliceren als boven.
IX.
Soo wanneer den Pachter meynt tot yemants
lafte eenige a&ie van ghepleechde frauden te heb-
ben, foo fal de felve adie moeten inftitueren, ghe-
duyrende fijnen loopende Pacht, of ten minften
vier Maenden, naer d'expiratie vanden p u
Van defen impoft en fal nicmant vry
gefondert de gemeenc faecke, van het \Ve'f 'U-n'
grof Gefchut, ende de materialen daer toe ÔVy!
de, mitfgaders geflagen Want op de Schei»
Oorloge dienende: ende die inde Generale O ?
nantie ft aen begrepen.
                    " rdor·
XI.
Defen impoft fal oock betaelt werden va
Boter, Kaes ende Speek, komende uyt Hol? ·
of andere Provinciën, tenware aen lnnebre*^'
volkomentlick doceerde, dat het Speek, Botc Ô
Kaes.op fijnen name ghekocht, tot fijnen prlfi?
gelevert ware, ende dien volgens 't recht vande b
lance betaelt.
                                          ^
XII.
Den voorfz Impoft wert verpacht over de S
den Middelburgh en Arnemuyden, gclijckfü» f
inde voorfz twee Pachten werden gecombineef
ë, 111.
Sal den Pachter van defen Impoft ghehouden
wefen alle Maenden te betalen een gerechtefeilt
part van fijnen Pachte, in handen vanden Ontfan.
eer vanden Quartiere aldaer.
•^
          XIIII.
Ende fal de Pachte van defen impoftinnegaen
op den eerften April
          eerftkomendc,mettet
Sonnen opganck.
Aldus ghedaen ende ghearrefteert ter Vergaste·
ringe vande Meeren Staten van Zeelant,in'tHoff
tot Middelburch, den xxj. Martij 1640. Onder
ftont, Ter Ordonnantie vande felve. Getceckcnt,
C. Staefveniffe.
Ronde Mato.
Ordonnantie, JVaer naer ten behoede vandeghemeene faecfy, binnenin
Lande van Zeelandt, volgende 't confent vande Staten desfelfs Landt s, verpacht ende ghehmn fil tra-
den den Impofl op de Ronde Ì at e,van alk de Waren die met de Ronde Mate fullê gemeten wrdcn,inét{t
Ordonnantie begrepen, ende over Schouwen ende Duyvelant in eenen Pacht. In date den %
3 Styt. i6j 7.
Van Mout, het laft----------------■ vijz ftuyv.
Van Erweten, graeuw , wit of groen , Keniiip-
faet         ----- ---- — xxij ft. vj gr.
Van den Sack een half blanckc.
Van alle ront ende plat Saet — *÷÷íß%ô'
Vanden Sack eenen halven Brafpcnninck.
Van Hoppe die gemeten wort, van 't Hoet
,___          ___          ___         — inju.vjgf·
Van't hondert Souts — — x^'.ftuf·
Welverftaendedat den Panneman fal mogen
volftaen, betalende aenden Pachter naer adyenaw
vanden impoft vande veerthien guldensdie:op
hondert Souts vande Dennc gaende, die w
Generaliteytwert verpacht, daer mede den» ·
neman ende den Koopcr vanden felvcn voor
eerfte koope volftaen fal, ende fal den Pauncm
hier inne optie hebben.
Van Tarras, van 't Hoet —■           "'j ^.
Van Kalck, van't Hoet ·— ·**" ya
Erft fal den voorfz impoft by den Pachter
ontfangen worden, van alle Waren die by
de Ronde Mate verkocht ofte ghelevert
worden, te weten, als die verkocht werden by een
vierendeel van een Laft, ofte in meerder quanti-
teyt, ende in minder quantiteyt verkocht werden-
de , fullen par Sack betalen als in defe Ordonnan-
tie wert uyt gedruckt.
Van 't laft Tarwe
xxij ftuyv. vj gr.
Vanden Sack eenen halven ftuyver.
Van Rogge,
Gcerfte,
Boonen,
Boeckweyt, \ —. van 't Laft
Wieken,
Haver,
Spelte,         j
Van den Sack een oortgen.
xv ftuyv.
-ocr page 1096-
Gemeene Middelen-*. Zeelandc. Ronde Mate. ô \ ï é
jlOO
qchoen-makers Schors, ende Runne daer
guatd vande Uytilijters is gefecht.
VIII.
Ende op dat den voorfz Impoft gevoechlijcker
mach worden ghecolle&eert ende ontfangen, foo
en fullen geen der voorfz Waren verkocht, ver-
mangelt, gclevert ofte op gelecht mogen worden,
ten zy de felve gemeten werden by de gefwooren
Meeters inde Steden gheftclt, of noch te ftellen,
ten ware eenige der voorfz Waren om den noot,
't zy van warmte of diergelijcke, geen Meters ge*-
reet konnen bekomen, op geleyt werden metcon*
fent vanden Pachter of Colledeur, die 't felve niet
en fal mogen weygeren des verfocht zijnde, mits
dat de Meter 't felve gehouden fal zijn te meten,
foo haeft als 't hem fal docnlijck wefen.
IX.
Sullen de voorfz Meters ghehouden weien op
haren cedt terftont na de metingc,fo verre 't werek
voorden onderganckvander Sonnenisghcdaen,
ende foo niet, des anderen dacchs vroegh voor acht
uyren,oftceer fy in een ander werek fullen mogen
treden, den Pachter of Collecteur aen te brengen
al 't geene by henluyden ghemeten fal zijn, met
verklaringe van den name van den Kooper ende
Verkooper, omme dien volgende den voorfz Im-
poft ontfangen te mogen worden, die den Kooper
gehouden fal wefen binnen vier en twintich uyren
daer nae te betalen. Ten ware nochtans dat de
Kooper den Impoft fchuldich wefende, buyten de
plaetfe daer de leverantie ghedacn wert woonach-
tich ware. In wekken ghevalle de voorfz Meters
in 't werek niet en fullcn mogen treden dan met
voorweten ende kenniflc van den voorfz Eachter,
Ende en fullcn de voorfz Waren niet mogen wor-
den vervoert om in de voorfz Landen verfonden,
gebruyekt ende opgeflagen te worden, ten zy den
Impoft daer van zy bctaclt.op pene van thicn dub'
beien Impoft te betalen.
X.
Ende en fullen van ghclijcke ten platten Lande
geene der voorfz Waren verkocht ofte vermangek
zijnde, ghelevcrtof van buyten komen, aldaer op
gedaen mogen worden dan by voorgaende kennif-
fe vanden Pachter vande plaetfe, of fijnen Com>
mijs , mede op de verbeurte vanthien dubbelen
Impoft, Ende dat de Kooper ende Vcrkooper ofte
Opdoender contrarie doende, elcks noch dacr-cn-
boven verbeuren fullen xxv. guldens.
XI.
Oock en fullen geene der voorfz Waren by ver-
ftapelingeof fondcr te hermeten , verkocht of her-
meten mogen worden, dan by kenniffe van den
Pachter of fijnen Collcóteur, die daer van den im-
poft fal ontfangen , of de felve hermeten waren,
op pene als in 't voorgaende Artijckel is ghefta-
tueert.
XII.
Alle de voorfz Waren die uyt de platte Landen
inde Steden fullen worden gebracht om op ghe-
Iccht of verkocht te worden, fullen gehouden we-
fen inde Steden den Impoft te betalen als die ver-
kocht worden ende eerder niet, fulex dat de Lams-
lieden of anderen, ecnige Waren defen Impoft
fubjeit wefende,inde Steden ter Mard brengende,
ende die niet konnende tot haren wille verkoopen,
de felve fullen op leggen of de felve op fettcn by
R ij                     ken-
Van
alen van'tHoct ----- ----- vftuyv.
v3n icvcl 'fchors, ende Runne van ghemalen,
vHoet ' —        ~~ "~~ "J ftu>T
frdc van meerder ende minder mate nacr ad-
vcnant.                       t j _
c ae fal den voorfz import bctaelt worden by
. rKuOper,behalvcn 'tgene dat op de Marden tot
Hoct toe ende daer beneden lal verkocht wor-
fn waervan dcfen Impoft fal bctaelt worden by
Vcrkooper vande felve Waren, foo dick ende
enichmacl de felve verkocht fullcn werden.
Sullen mede de gheene die eenigc der voorfz
Waren Tullen koopen ende op leggen , omme die
„«kromme mettc kleyne Mate uyt te flijten
ehouden zijn de felve den Pachter vande plaetfe
bactdertendentie aen te gheven, ende den Import
daer van te verantwoorden, midts dat hem daer
van afflach ftrecken fal (voor foo veel de Greynen
2cn£act)'tgene fy mette laften fullcn hebben ver-
kocht, ende doen affchrij ven, ende ghenieten voor
(ielackagie een acht en twintichfte part van elck
laft ,op pene voor den geenen die in gebreke blijft
tfclve aen te geven , ten langhften binnen vier en
twintich uyren naer dattet op geleyt fal zijn, van
den impoft fes dobbel te betalen.
IV.
Sondcr dat de geene die de voorfz Waren by de
kleyne mate van Slijters koopen, daer van yet ful-
len betalen.
V.
Alle defe voorfz Waren die van buyten in de
Landen fullcn in komen , fullcn van den voorfz
Impoftwefen exempt voor hetcerfte inkomen,
niet tegenftaende de felve gemeten ende op ghe-
leyt werden, of daer naerby den Eygcnaer onver-
kocht, naer andere Steden ghefcheept fullen wor-
ócn, ghclijck mede daer van vry fullen wefen de
voorfz Waren, die buyten den Lande van Zeelant
werden vervoert, daer van uy tgaende Convoy ofte
Licentbctaelt fal wefen.
VI.
Endefalden Pachter gehouden wefen den voorfz
iropofttereititucren aen den lactften Kooper van
ê voorfz Waren dien betaclt hebbende, foo wan-
Beer hem ghebleken fal zijn by den Convoy of Li-
«nt-Ccdullc, dat 't recht van Convoy ofte Licent*
««vanbctaelt is.
Sli                          VI1·
ou'ien mede daer van vry wefen de Lantiluy-
^■'^e Greynen die fyfelfs fullcn tcelen, voor
fum ^ mCC haCr Farnilie daer van fuuen con*
iv^:Wclverftaendc nochtans dat alle Brou-
by deïi ' 01y-flagers. Gorteren, Uytilijters
dcrv^7neMatcCndc di«gciijcke , die ecnige
Import fchuldich wefende, van
-vW^celandt fullen ontfangen,
»«bdVCfeen!nde0P lcggen, ghehouden fullcn
tichuv            en Paclltcr binnen vieren twin-
Wv? jCn tC &hevcn' om van den imPoft te
daer vin? ,cn' °P Penc
van fes dubbelen Impoft
Wecken ç .
lcn' midts dat hem mcde afifach
tocht S ^eenefyda" van fullen hebben ver-
' cnde doen af fchry ven, als boven in 't re-
-ocr page 1097-
. 9.Tit, 3.Deel,
%\ïé           PlacatetL/. 3.Boeck
kennilTe vanden Pachter of fijnen Commijs,ofde
felve wederomme naer Huys mogen vervoeren
fonder vet te betalen.
XIII.
Ende wat aengaet de voorfz Waren die in de
Steden op de ordinaris Weeck marden in Sacken
ter Mard ghebracht worden, ende mette Sacken
fonder meten gewoon zijn verkocht ende gelevert
te werden, dacr van fal den voorfz impoft moeten
werden betaelt, voor ende al eer die vande Marot
fullen mogen werden gebracht: Tot vvelcken eyn-
de den Pachter gehouden fal zijn ter plaetfen daer
de Koorn-Mard ghehouden wort, foo lange als de
felve Mard is duyrende te houden een of foo veel
meer Colledcurs, daer by den Koopman, Burger
of Lantman bequamelijck fullen mogen werden
gerieft, ende by gebrccckc van dien fullen de Ma-
giftratcn vande Steden foo veel Colledcurs mogen
21
03
{tellen, als fy na de gelegen theyt bevinden f l
te behooien, ende dat tot koite van doJ *"
Pachter.
                                                       ßç í°<*&
XIV.
Ende fullen alle de voorfz penen ghcaunl·
worden achtervolgende het Placact op æ ft*
van den ophevc vande ghemcene Middele
maneert.
                                                n SCi-
Op de Conditien ende Voorwaerden foo ·
Generale als in defe particuliere Ordonnanties
grepen, is Pachter gebleven van defcnlmp0{je
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergade'
ge vande Heeren Staten van Zeelandt, in 't Hrfl
tot Middelburgh, den %■$. September ö~
0
der ftont, Ter Ordonnantie vande felve, Geteec
kent,C Staefveniffe.
Paerden^.
Ordonnantie, volgende den mkke inden Lande van Zeelandtfd o(.
heven wordenden Impofl van alle Paerden, die verkocht ofte ver mangelt worden, van weten tri' I
volgende den confente vande Staten van den [elven Lande, tot furniffemoue vande onkoficiienk
laflen vanden Oorloge. In date den
÷ 3 September 1637.
1.
III.
Infgelijcks fal oock ghehouden wefen te doen
den Verkooper,voor en aleer hy 't Paert uyt fijnen
Huyfe ofte Stalle fal laten gaen, of dryven uyt de
Weyde, ende fullen de Koopcrs ende Vcrkoopers
ghehouden zijn tot rcquifitie vanden Pachter of
Colledeur by cede te verklaren,het aengeven van
de verkoopinge ofte mangelinge fulcks te zijn ge·
fchict, als het aen gebracht wort. Ende in gevalle
den Verkooper niet prefent en ware, fal den Koo-
per gehouden zijn den Pachter of Colledeur te le-
veren een biljet, by den Verkoopcrs hant gheteec-
kent, inhoudende den prijs ofte mangelinge vana
felve Paerden of Paert. Ende waer 'tdatyemant
mochte bevonden worden contrarie te doen, o!
gedaen te hebben, binnen 's Jaers nac de ghedaen
Frauden, fal 't felve Paert ofte Paerden zijn ver-
beurt , oftedewaerdederfelvcr,foodicmetvoot
handen en waren, ende boven dien op clck Paert
noch de boete van twintich guldens: º c appVicc-
ren een derdendcel ten profijte van den Oiticict
ofte Deurwaerder die d'cxccutic doet,cenderden-
deel voorden Aenbrenger,ende het laetite derden-
deel voor de ghemecne faecke, ende den Armen
half ende half vanden Plccke daer bet gcvalt.cn.
daer en boven arbi tralij eken geftraft te worden á
gelegcntheyt der faecke.
IV.                 , ,-.
Ende en fullen cgeenc Paerden uyt de vori^
Provincie, 't zy voor ofte naer de Marden, rn<V
worden verkocht of gelevcft in eenige a™""
den ofte plaetfen , buyten den feiven w««
Zcelant gelegen, aende Inwoonderen m *
fetcnen van Zeelant, ofte van andere É â" J
of vreemde Koopluyden, ofyemantanau^
het zy in eeniger manieren, 't zy bv torm
g^
koopinge, vermangelinge, verhandeling ·

het recht vanden twaelfften pcnningn u* ^
I.
En Pachter of Colledeur fal ontfangen
voor den Impoft van alle Paerden jonck
ofoudt, foodick ende menichmael de
felve in den voorfz Lande verkocht, ver-
mangelt, of in cygendomme fullen worden ver-
andert, dentwaelfdcn penningh van 'tgeene de
felve Paerden in koope gegouden hebben, ofte by
êftimatie de felve bevonden fullen worden , by
den Gefwooren vanden Stede of Vlccke, fo die by
mangclingc verandert fullen wefen , waer van de
cene helft by den Kooper, en d'andere helft by den
Verkooper betaelt fal worden, fonder dat hier inne
begrepen fullen zijn de Paerden die by verdcylin-
ge ende fchcydingen van den langhft-levende, of
Erfgenamen onder malkanderen ghedeylt, ende
niet by uy troep ofte anders, aen vreemde verkocht
fullen worden.
II.
Ende op dat defen impoft behoorlijck mach
worden ontfangen ende ghecolledeert, foo en fal
niemant, van wat qualiteyt ofte conditie hy zy,
eenich Paertby hem ghekocht,ofby mangelinge
verkregen, binnen fijnen Huyfe mogen doen ky~
den, noch ftallcn , of in de Wcyde laten gaen, of
uyt de Steden , Dorp ofte Parochie daer 't felve
Pacrt gaet, ftaet, of laten dry ven, ten zy eerft ende
al vooren dacr af betaelt fal wefen dentwaelfdcn
penninck, van 't felve dat 't Paert ofte Paerden zijn
ghekocht,ofmetmangelinge verandert, aen den
Pachter of fijnen Colledeur. Den Kooper fal ge-
houden zijn terilondt naer den Contrade , den
Pachter ofte fijnen Colledeur t'infinueren vanden
koop ofte vermangelingc, ende fal het verkochte
ofte vermangelde Paert, aen den Pachter voor den
impoft fpecialick verbonden blyven den tijdt van
een Maent.
-ocr page 1098-
Gemeene Middelen-i ♦ Zeelandt. Paerden. 2105
÷Àè4
•nden Pachter ofte Collcdeur fijnder re-
VIII.
De Pachter fal van defen impoft niet mogen
compoferen , ende foo yemandt bevonden worde
eenige compofitic ghedaen te hebben, fal foo wel
den Pachter, als die met hem eenige compofitie
aengaet, verbeuren hondert gulden van elck Pacrr,
ende dacr en boven geftraft ende ghecorrigeert te
worden na gelcgentheyt van iaecke, t'appliceren
de voorfz penen ten profijte van den Acnbrcnger.
Ende fal den Pachter tot dien eynde aen handen
van de Gecommitteerde den behoorlijckcn eedt
doen.
IX.
Van defen Impoft fal niemant mogen vry noch-
te exempt wefen, dan die inde Generale Ordon-
nantie ftacn begrepen.
X.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
impoft,fal ghehouden wefen t'eynden alle Maen-
den , te betalen ten Comptoire van den Ontfan-
ger, een gherecht feftc-part van fijnen beloofden
Pachte, ofte by gebreeckc van dien , fal den Ont-
fangcr 't felve mogen doen executeren ende innen,
aenden Pachter ofte fijne Borgen, naer vermelden
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
XI.
Ende fal de Pachte van defen impoft innc gacn
op den eerften April
         eerftkomende, mettec
Sonnen opganck.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vcrgaderin
ge vande Hecren .Staten van Zeelandt, in 't Hoff
tot Middelburgh,den 13. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent,C. Staefveniffe.
, é n ag
j e' volgende d'Ordonnantic,uytgefonderc
Kiickinde oude geprivilegeerdecndegeper-
3i' devrye Pacrde - Marden , vande Steden
m'fCejaetfen van andere Provinciën. Ende fal in
ç ken eevalle den Pachter den Kooper ende Ver-
oocr indien fy bcyde Ingefetenen van Zeelandt
ofte een van henbeyden, die Ingefcten van
y'clant is, mogen conftringeren, dat hy met eede
1 uw dat het Paert voor date vande Marct,
iet en is verkocht.
V.
Ende fa! den Pachter niemant eenige qujjtfchcl-
ènge mogen doen, maer gehouden wefen 't volle
echt, volgende d'Ordonnantie te ontfangen: op
pene begrepen
Ordonnantie
in 't achtfte Artijckel vande felve
VI
Saloockden eenen Pachter den anderen vande
contraven tiedefcr Ordonnantie mogen bekeuren,
foo wel buytcn als binnen fijnen bedryve, ende
voorderefpedive Magiftraten ter eeriler inftantie
den Bekcurdcr betrecken.
VII.
Ende op dat mach bekent worden aen wiens
handen in elcke Stede denvoorfz impoft fal be-
uelr worden, fal den Pachter inde Stede by kloc-
ke-geilach verfoecken gepublicecrt te worden, en-
de ten platten Lande laten afroepen naerde Pre-
cicatie, of dacr geen Predicatie en gefchiet, aende
Schouten Huyfcn, of andere plaetfen dacr men
gewoon is biljetten op te flaen, notitie ende adver-
tentie van fijne Gecommitteerde tottcn voorfz
ontfanck gedaen te worden, op dat niemant hem
bebbe te ontfchuldigen.
---------------------\________________________,____
2. Ordonnantie vande Paerden, volgende den wekfyn inden Lande van
Zeelandt, ten lehoeve vande ghemeenefaecke, van wegen ende volgende den confente vande Ed:
Mog: Heer en Staten der felver Landen,over al inden felven Lande geheven endegeinnet fal worden
den generalen Impofl op de Paerden. In date den æ æ September 1653.
r
dcr fraude foude mogen werden gecolledtcert en-
de ontfangen ten behoeve als boven , foo fal den
Pachter terftont ten inganck fijnder Pacht, ende
ter plaetfe in fijne Pacht begrepen , by afTixie van
biljetten in alle Steden, Dorpen en Vlecken onder
fijne Pacht ftaende, laten weten, dat een ycgclijck
die Paert ofte Paerden heeft , de felve fal komen
aen geven ter plaetfe daer de Pachter of Coleöcur
fijn fitplaetfe lal houden: op pene dat foo ycmant
vijfthien dagen dacr naer in gebreke blijft fal ver-
beuren vijf ft uy vers, en noch andere vijftien dagen
daer naer niet comparerende, fal boven dien noch
betalen thien ftuyvers, ende vorders langer in ge-
brcecke blyvende, fal alle Maende boven dien ver-
beuren eenen gulden voor yeder Paert, te applicc-
rcnd'eene helft voor den Pachter ofte Colleclcur,
en de weder helft voor den Armen, dacr de Pach-
ter of Collecte urwoonachtich is.
IV. ·
Den Pachter ofte Colledeur fal aen handen van
de CommiiTarifcn den behoorlijckcn eedt doen,
dat hy nocli niemandc van fijnent wegen niet an-
6. R iij                    ders
||jP»Lfoo het middel op de verkoopinge en
ffiW manëc''ngc van Peerden voor defen ghc-
*W«¥ heven, in nadere confideratic by ons ghc-
nomenis, hebben wy naerijpe deliberatie, goet
jonden de Ordonnantie dacr op gemaeckt, te
^cederen,ende in plaetfe van dien gheordon-
werten geftatueert', gelijck wy ordonneren ende
cueren midts defen, dat van nu voortaen eenen
"«eren impoft op de Pcerdcn ghchevcn falwer-
Mic verpacht ofte gecolledeertfal werden, in
manictcalsvolght.
De                          ll'
denp" ,VQorfz impoft fat ontfangen worden by
Veulen i°fColleaeur' van alle Paerden ofte
icoock -
bedrvve van flJn Pacht, hoedanich
de tvcp iZlJn
: te weten' van alle Paerden boven
drie Mm7" °°dc 2i-lndc ' eenen fchcllingh alle
Wndt^uS.preciJs»
ende onder de twee Jaren
ÜC'de helft van dien.
"0pdat dc« felven impoft oprechtelick fon-
«
-ocr page 1099-
2106
Placaten. s.Boeck.
ItO-
op den eerften Aprtt
         ccritkomende r* '
Sonnen opganck, ende weder eyndioenden?*
ften September dacr aen volgende
VII.
Op de Conditien ende Voorwacrden f00
Generale als in defe particuliere Ordonnanti é
ders dan de volle gerechtigheyt van defen impoft
fullen genieten, ende dat hy noch niemant van fij-
nent wegen met niemanden en fullen compofe-
ren ofte conniveren in eeniger manieren.
V.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
Impoftc, fal ghehouden wefen alle drie Maenden
te betalen ten Comptoirc vanden Ontfanger Ge-
neracldefcr Provincie, de helft van fijnen beloof-
den Pachte, ofte by gebreke van dien,fal d'Ontfan-
ger of particuliere Rentmeefters 't felve mogen
doen executeren endc innen, aen den Pachter of
fijne Borgen, naer vermelden ende inhoudt vande
Generale Ordonnantie.
VI.
Ende fal de Pachte van defen Impoft inne gaen
grepen, is Pachter gebleven fan defen i
«nipoft
*
voor den tijdt van een yf
Jaer, voor de iomme van
                            "**
Aldus gedaen endc gearrefteert ter Vergader'
ge vande Ed. Mo. Heeren Staten van ZcelanT
in *t Hoff tot Middelburgh ,den xxij. Septemhi.'
1653. Onder ftont, Ter Ordonnantie vande fel
Geteeckent,
Adrïaen Vetth
Hoorne-Beeften ende Bezaeyde Landen-·.
Ordonnantie, volgende den wekken inden Lande van Zeelandt, ten hém
vande-gemeene faecke, van wegen en Je volgende den confente van Je Staten Jes/elven Landts, omme fa
uu
meJe te vervallen Je koflen vanJer Oorloge, over al in den/elven Lande geheven ende geinmt [ah
mm
Jen generalen Impofi op Je Hoorn-Bcefien enJeBezaeyJe Landen. In Jate den X}. September 1637
den daer onder gefeten, doen waerfchouwen.da:
fy binnen fes dagen na de infinuatie,hacrbezaey-
de Landen ende Beeften die fy inde felve Parochie
hebben, 'tzy inde Weye of op Stalie, ghehouden
fullen zijn het getal van hare Beeften ende ouder·
dom van dien , ende op wat dach die aldaer ghe·
bracht fullen zijn, aen te brengen tot fceckcrcbe-
quame plaetfe binnen de felve Parochie: Ende dat
de Huyflieden gehouden fullen zijn haerdaernae
te reguleren, op pene van te verbeuren ecnen gul-
den van elcke Beefte die fy verfwegen of tonrecht
aen gebracht fullen hebben, ende een gulden van
elck gemeth Landts, dat fy verfwegen endc m«
aen gebracht fullen hebben, t'applicerendc voorfi
penen tot profijte vanden Pachter: Ende dit alles
boven de penen in 't Placaet ende Generale Or-
donnantie begrepen.
III.
De HuyfluyJen ofte andere Perfoonen> &*i,unmC'
fullen gerufi willen houden niette aemeickeningt,
<&J
Je Pachters in hun Boeck oft Regifierenfal'wtrfap;
Jaen, van hun aengheven van befaeyde Landen
e«*
Hoorn-beefienjullen vermogen Jen Pachter öé w* ■
ren een biljet onJer fijne handt, lm ende wat het wg
aen gegeven isveJae^oftwelfelfs den Pachter «*m
telick biljet ter hanJen te fielten,
'/ wekk den MAwff
houJen fal zijn te exhiberen, foo wanneer over bet íïç
aen geven, quefiiefal ontfiaen,
Defen Impoft fal betaelt worden acnde PachW
vande plaetfe daer de Beeften ftallen *™*i*)
behooren, ende de befaeyde Gemeten leggen. ^
tegenftaende datfeonder ecfn,an^CTvPaXcnvin
drijf of refort gaen weyden, of dat deyru
de bezaeyde Gemeten in een ander ïck»
gevoert werden.
Van welcken impoft niemant vrynocn. y
fal wefen dan Gaft huyfen, H. Geeft-hu)^c
I.
En voorfz Impoft fal ontfangen worden
by den Colle&eur ofte Pachter van allen
Hoorn-Becften drie Jaer ende dacr boven
oudt zijnde,ende van clcks ontfangen ter
Maent vier ftuyvers : Ende van alle twee-jarige
Beeften gaende op het derde gras , beginnende
Mey-dach,nadat de felve Beeften twee Jaren out
fullen zijn , allecnlijok twee ftuyvers ter Maent,
die by de Meefters ofte Eygenaers vanden felven,
betaelt fullen worden. Item, fullen alle bezaeyde
Gemeten voortacn betalen by fayfoene ,ende niet
by Maenden, te weten, van yder ghemet Winter-
vruchten, voor het Winter-fayfoen eenenfchel-
linck Vlacms, ende voor het Somer-fayfoen twee
fchellingen Vlaems, alle Somer-vruchten, voor
yder gemet ecnen fchellinck vier grooten Vlaems,
uytgefondert Meede, die foo des Somcrs als des
Winters fal betalen, voor ycder fayfoen, van 't ge-
met twee fchellingen Vlacms, endc dat foo van
minder als van meerder mate naer advenant. Wel-
verfiaende inghevalle eenige Vruchten werden uytghe-
ploeght
, Jaer van fal Jefen Impofi niet werJen betaelt.
Endc fullen de Gemet-getalen van dien gerekent
worden boven Ouvcr ende foo verre den Ploech
gact, volgende het aenbrengen van den Bacnder
ofBruycker,of fal den Pachter hermetinge mogen
doen, den Bruycker of Baender dacr over gheroe-
pen, tot koften vanden genen die ongelijck heeft.
Dat mede van alle Boflchcn ende Boomgaerden,
maer voor fes Maenden in 't Jaer (als des Somcrs)
den Impoftfal geheven worden, niet tegenftaende
die bczaeyt worden.
II.
Endc op dat den felven Impoft oprechtelijck
fonder fraude fal mogen worden gecollecleert en-
de ontfangen ten behoeve als boven, Soo fal den
Pachter terftontten inganck fijnder Pachte, ende
ter plaetfe in fijnen Pacht begrepen, den Huyflie-
-ocr page 1100-
g Gemeen e Middelen-*. Zeelandt. xxx. Penning, 2109
11 L Ãçð ende diergelijcke Arme Huyfen
P^ 4 imoeiTelevende: Welverftaende dat fy
ran I ehouden fullen wefen de aenteyekenin-
evenwci g ^^ docii) op je verbeurre van haer
gedaer va" En'dc oock een vremt Man alhier mee
de huyre beneden de vijfthien ftuyvers 't Gemec
te maecken, fal de Pachter op koftc van ongelijc-
ke, vande Schout ende Gerechte oprechte taxatie
mogen verfoecken, omme daer naerden impoft
te ontfangen.
^'ï'ÏTorn'endeom die te verkoopen, fal de fel-
Bedien *
             .         plaecfe mogen houden
* rtr vangye" te betalen, maer indien hy de
*     » rri vcerthien dagen uyt houdt fal dacr
'Ïbccaenals andere: Sonder dat nochtans die
'niche Perfoonen komende in defen Lan-
Ø r maecre OiTcn om die te verkoopen , ghe-
, j,„ fiillen wefen die felveaen te brengen, of
ttpSdacrvantebetalen,tenwarefydefel-
TaL weyden om vet te maken, of de felve in
nLrfc lanscrals een Maent houden, in welc-
à SleVylieden daer na de felve OiTcn fullen
aen"brengen, endc daer van mede den voorfz im-
Joft betalen fullen. ^
infaelijcks en fullen maer acn geteeckent wor-
den fonder daer van te betalen , de Landen die
tGemct niet meer dan vijfrhien ituyvers 'sjaers
en pelden: Ende indien den Pachter fufpitie heeft
dat: tuffcheoden Huyrder ende Verhuyrder collu-
k of ecnigcpraftijcquen ghebruyekt zijn, omme
VII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden wefen naer drie Maenden vanden inganck
defer Pachte, mits dat hy gelijck recht hebben fal
tegen de geene die den felven impoft fchuldich
zijn, te betalen ten Comptoire vanden Ontfan-
gcr, een gerechte helft van fijnen beloofden Pach-
te , ofte by ghebreecke van dien, fal den Ontfanger
't felve mogen doen executeren ende innen , aen
den Pachter ofte fijne Borgen, naer vermelden en-
de inhoudt vande Generale Ordonnantie.
vi.11.
Ende fal de Pachte van defen Irnpoft inne gaen,
op den cerften April
           cerilkomendc, metrer
Sonnen opganck.
Aldus gcdaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Heeren Staten van Zeclanr, in 't Hof tot
Middelburgh, den xxiij. September 1637. On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent , C. Staefveniffe.
Placaetende Ordonnantie,vande Heeren Staten van Zeelandt > op den
céevervAndenderticbflenpenmngb njande Collaterale Succefften ende Giften, by Ôeflamente aen
vreemde gemaeckt. In date den
2 j September 1637.
Jij®. E Staten van Zeelandt, Allen den genen
jj föjdic dele fullen fien ofte hooren leien, Sa-
y&iluyt. Alfoowyommetc bencficieren de
^*^* oude Middelen ende 's Lants inne komen
hadden goet ghevonden dat het Placaet ende Or-
donnantie vanden veertichilen penningh, &c. de
WeJcke plachte te werden gecollecleert, voortaen
Wdcweiden verpacht, blyvende niet te min het
recht vande Collaterale Succeffien fubjed de col-
kêc,ende daerom noodich was dat de twee Or-
öonnan tien van malkandcren fouden werden ge-
theyden, endc met cencn dacr inne begrepen fo-
^nigeRefolucienals wy t'federt denjare i59x.
rade de Ampliatie de Anno 1616. den felven aen-
Pcndc hebben genomen. SOO IST,datWy
^ende op 'tftuck vande SucceiTien collaterale,
f^van vremde aen komende, geotdonneertheb-
«m ende geftatueert, ordonneren ende ftatueren
bJ«fen 't geene hier naer volght.
Eerftelijck, dat van alle roerende ende onroe-
^dc goederen, waer die oock gelegen zijn, hetzy
þÃB'1 ^mnen & Prwintie van Zeelandt, Leenen
^cygen Ambachten, Thiendcn, Molens, Erf-
g"tcri, Erf chijnfen, Los ende Lijf-renten, Paey-
,c^cn'Jaer-penningh ofte Ruftingh-brieven.die
kkt mettcn overleden collaterael, ofte den
«liJï7Cm Rncwecft zynde fullen aenkomende
«omn??"' °ftC b? difP°fi«e Teftamentaire, Fidei-
f^ked áCodicillaire> Legaet ofte Gifte,uyt
P^ctfed S°tS' tot PronJte vancJen Lande, ter
act het Sterf-huys ghevallen is, ende niet
daer de goederen gelegen zijn, fal bctaelt werden
by den geenen die de felve erven of ghenicten fal
den dertichftcn penningh vande weerde van dien,
fulcks als die by den Gerechte vande plaetfe daer
onder die gelegen zijn, op haren eedt oprechtclick
fullen weiden ghetaxeert, wefende vande wacrde
vande voorfz goederen dcfalcatie ofte verminde-
ringe gcdaen van alle fchulden dacr mede den Boe-
del deuchdelick is belaft, foo dat alleene den der-
tichften penningh fal werden betacltvan 't geene
fuyvers op den Erfgenamen fal wefen gheiucce-
deert, waer aen d'Erfgenameu allcenc fullen kor-
ten 't gunt fy bewijfen fullen van hare goederen
elders gelegen bctaelt te hebben, ter oorfaecke van
den voorfz impoft.
II.
Erf-pachten, Erf chijnfen ende ghequalificecrde
Renten op onroerende goederen ftaende, fullen in
taxatie ghenomen werden tegen den penningh
twintich.-
III.
Man ende Wijf, Kint oft Kinderen hebbende,
fullen malkandercn by lijf tochtc ofte anderfints
van hare goederen mogen voordeel maken, fon-
dcr den voorfz impoft fubjetf te wefen, doch gene
Kinderen hebbende, moeten betalen den dertich-
ftcn penningh, als mede van alderhande inftitu*
tien, Donatien ende yerfterflfeniifcn, die fy ten
profijte van elckandcren fullen ordonneren.
IV.
Item, foo wanneer yemant de lijf-tochte van ee-
nigc goederen gelegen is gemaeckt, ende op een
ander
-ocr page 1101-
PlacatecL/. a-Boeck. 9-Tit. 3. Deel,
1\\Ö
Collaterale Erfgenamen mochten hebb
ander ( den overleden vande zyde beftaende oft
vremt zijnde) den eygendom, fal de geene die de
goederen in Lijf-tocht ontfanght ofte befit, den
dertichften penningh gehouden wefen te betalen,
doch fal fijnen Erfgenamen voor de overleveringe
van het goet, reilitutie vande betaeldc penningen
moeten werden gedacn.
V.
Niemant en fal vanden voorfz impoil cxempt
wefen als alleene de Godts-huyfen ende Armen
vande AelmoefTen levende.
VI.
De gene die foodanige beneficie ah inteftato, ofte
by Tcilamcnte genieten, fullen ghehouden wefen
binnen fes Weecken nae dat de ErfTenüTe ofte het
recht hun is vefvallcn, de felfde gc-erfde ende ver-
kregen goederen , ofte de a&ie van dien, pertinen-
telijck met goede befcheyden ende groote aen te
brengen , inde Secretarye der Stede ofte Plaet-
fe dacr het Sterf-huys ghevallen is , ofte daer de
geene vanden welcken de voorfz goederen gheko-
men zijn, fijne leite woonplaetfe gehouden heeft,
fonder dat de voorfz goederen acnveert fullen mo-
gen werden, ten zy alvooren blijeke by biljet van
de betalinge van den dertichften penningh , ofte
ten minften de fucecifie behoorlijck bekent ghe-
maeckt zy.
VII.
Ende fullen de Gracffelijcke fbo goede als qua-
de Leenen bekent gernaeckt werden aende Rent-
meefters, onder welcker adminiftratie die zijn ge-
legen.
VIII.
Verbiedende alle Notarifen ende andere private
Perfoonen,overdiergelijckeTranfporten ,ftipula-
tien ofte fecrete Contracten te ftaen , op pene van
nulliteyt vande pafferinge als boven, ende dat de
voorfchreve Contraventeurs voor elck inftrument
alfoo gepafieert, voorde cerftereyfe fullen betalen
de fomme van vijftich guldens, ende de tweede
mael gepriveert van hunne Ofncien, ende vordere
amende, als nae ghelegentheyt ende merite van
faecken.
IX.
Alle goederen, 't zy Ambachten, Thienden oft
andere, verleden ofte bekent, ftaende op eenige
gheleende namen, ende niet op den name vande
rechte Proprietarifen, fullen in cas van overlyden
vanden geenen op wiens name die bekent ftaen,
den dertichften penningh fubjedzijn, niet tegen-
ilacnde bleecke dat den eygendom den overleden
niet en heeft toe gekomen.
X.
Ende op dat fy de Colle&eurs van de parthyen
ftaende tot defen Colle&e, te beter kenniiTe felve
mochten ghekrygen, fullen fy alle Weecke, ofte
ten minften alleMacnden, vifie nemen van de
Hegifiers vande begravingen biljetten van de Graf-
maeckers, omme te vernemen de namen vande
begravcne Perfoonen, die eenige goederen aen
naei
laten
laten , omme dien volgens het recht vande F
tichften penninck by hun te worden oh
fequeert
XL
Ende als den oprechten prijs van de aen
ven ofte alfoo ghëmaeckte'goederen nkt\L °
ten en kan werden uyt den Teftamente,CodiC I
ofte anders , hebben wy ghclaft ende gheordon'
neert
laften ende ordonneren by defen ,4
den Gerechte vande flaeïfe daer het Sterf'hm aevak
is
, met twee uytten voorfchrevcn Gerechte,^
den Secretarifen, fulcke goederen oprechtelijcU
op haren eedt te taxeren , omme daer naet dea
voorfchreven impoft te werden bctaelc,te wetea,
fal de taxatie moeten ghefchieden equitabelijd
ten overftaen vanden Collcéteur, ofte ten mm.
ftcn den felven dacr op ghehoort, fullendc by
faute oft contrarie bevint van dien, op klachten
den Colledtcur tot lafte van die vanden Gtmmt
voorfchreve, penalijcken daer inne ghcremcdiccn
ofte verfien werden naer behooren , ende fuib
de Taxateurs ghenieten van yeder tauxaik imk
onroerende goederen drie fchellingen Vlaems, enk m
roerende goederen mede van yeder tausaüc éd'ijai
fomme tot drie Perfoonen toe.
Des fullen de voorfz
Taxateurs , ghehouden zijn perttnentclijck ie
ftellen , wat ftucken uytten ghchcelcn Boedel
van de Overleden , aen eenige Collaterale ofte
vreemden zijn ghedevolveert , ende ftuck voor
ftuck mede daer van te ftellen, fpecifique
tauxatie.
XII.
De Collecteurs fullen ghehouden zijn te ftel-
len fuflifante cautie voor haren Collecle, ende'
alle twee Maenden aen handen van den Heer:
Ontfanger Gcnerael verantwoorden , 't ghecr.e
fy gheduyrcnde den felven tijdt uyt defe Col-
lecte fullen hebben ontfangen , ende t'cyndet
's Jaers daer van aen onfe Reccken - kamet
over leveren , behoorlijcke reeckeninge cnae
bewijs.
Ende op dat hiervan niemandt ignorantie en
pretendere, Laften ende bevelen Wy allen Urn-
eieren ende Magiftraten foo veel hun des nel*
hoort, defe onfe Ordonnantie met behoor Ρ
folemniteyt té doen kondigen, ende de lelvej
onderhouden , Procederende ende% doende pro-
cederen tegens alle Overtreders van dien, w
formc den teneur der felve Ordonnantie, ion
gunfte ofte diffimulatie , want Wy luicw -;
beften oorboorvan dit Middel, ende tenwwe«
van de ghemeenc faecke bevonden hebben
hooren.
Aldus gcdaen ende gcarrefteert rei^f.J^
ge vande Heeren Staten van Zcelandc,
tot Middelburgh, den drie en twinod^ £
tember 1637. Onder ftont, Ter Ordonnans
defelve'                             c, staefvettifi-
Qtdoiï
-ocr page 1102-
21'*
Gctuëcuc Middelene. Êièd&uit tl f ainingh. i 11 j
Ordonnantie, Waeref binnen den Lande van Zeelandt [al verf acht mdè
«heheven werden den veertichflen pemnngh van alle onroerende goederen in Zeelahdt ghelegcn, die nat
kn laetfien defer kopende Maent April des Jaers
        [uilen werden verkocht, ver mangelt ofte veralïe-
neert, daer nevens mede van alle Los ende Lijfrenten, Kufiinge ofte Jaer-penningh brieven, die eens wefen·
Je oeconflitueert, namaels werden verhandelt. In dat e den
13 September 1637.
E Staten 's Landrs ende Graeflelijckheyt
1 van Zeelandt, Alfoo vvy ommc te weder-
"f/ftaen degrootemacht vanden Coninck
van Spangien ende fijne Adhercntcn, bc-
{ h zijnde o-mme cenige nieuwe Middelen op te
5eilcn (ghelijck wy aireede hebben gedacn)ende
0UCje jntreynwefende, te benificicren, mede
nfideratien nemende vanden veertichflen pen-
ningh, hebben goet ghevonden den felven te ver-
pachten.
S 0 O IS Τ , dat wy naervolgcnde den voet
van andere Nabuyrige Provinciën der Vereenich-
(jc Nederlanden , nae verfchcyden deliberatien 4
communicatien ende rapporten daer op ghehadt,
icfumcrende de Artijckelcn van den Placate de
Anno 1599. en Ampliatie de Anno 1616. daer op
ghevolcht,endede felve aenftellende tot verpach-
tte vanden veertichflen penninek, in itede van
Collcde voor defen in dit Middel ghebruyekt, als
fullende naer alle apparentie vruchtbaerdcr uyt
rallcn voorde gemeene faecke, fal verpacht ende
geheven werden den veertiehfieri permingh vande
verkoopingc, vermangelinge ofte alienatie van alle
onroerende goederen inden Lande van Zeelandt
wiegen, foo Leenen als Eygen , daer onder mede
begrepen Huyfen, flaendeop 's Hceren ofte andere
Vroonen,fo binnen beflooten Steden als ten plat-
ten Lande, Ambachten, Thienden, Molens, Erf-
pachten, Erf-chijnfen. Item, Los ende Lijfrenten,
als die komen inde tweede handt (want die van
nieuws werden geconflitueert, voor d cerflé reyfe
vrvzijn) Leengoederen die gehouden ofte verhe-
ven werden van eenige Vaflale Heeren, Capitte-
•w,Stiften ofte Collegien, binnen ofte wel buyten
jen Lande van Zeelandt ghefeten: Gélijck mede
J veertichflen penninek fullen fubjca wefeh
«c Renten, ofte onroerende goederen, die werden
jtmwngclt, oft anderen die in betalinge van ghe-
Je°"e vcrmangelde partye werden gegeven,
aickmael de felvc goederen buyten conitrainte
^dwanck van Juilitie werden veralicneert, ofte
' «ygendom veranderen, in ghevolgé van Con-
S? Van ,VCrk°opinge, Brieven van Tranfportcn
ofrp j C heift van dcn veertichflen penningh
'geerde van dien te betalen byA Kooper,
wederhelft ftaende tot lafle vandwferkooper.
Sal j                        ^'
*A» iiWetdcn betaelt den veertichflen pén-
ύ Τη γ ErfPachten,fo indeeerfle inftitutie
j raniport ofte verhandelinge van de felve.
penhingen,ende die bcraelbaer geilbit zijn binnen'
fes Maendcn incluys. Item, Renten die op de ver-
kochte goederen gehouden zijn den Pachter uyt
krachte defer Ordonnantie voldaeri werden den
veertichflen penning, ende van torder terrhijneni
payementen of Jaer-penningeri den tTeflichfleri
penninek half ende half, als boven, dies fullen deri
Kooper ende Verkooper ten verfbeckè van den
Pachterghehouden zijn voor Schepenen, en by
eede te verklaren , dat fy deri Koop ende Termij-
nen van betalinge oprechtelijck aen geven, fondet
den Pachter daer mede te verkorten.
IV.
Vande vferkoopinge ofte verrhahgelinge van
Jaer-penninck ofte Paey-brieven rechtelijck verle-
den uyt faecke van eenige fchulden, ende verfeec-
kert op eenige Landen, Huyfen,Erven, ofte andere
onroerende goederen binnen den Lande van Zee-
landt ghelegen, fal deri Pachter mede ontfangeri
den veertichflen penning vanden koop ofte waer-
de van dien, Ende aengaende verköopingen die
gefchieden by executie ofte decreet vanden Hove,
als mede van goederen* die gelevert ende ontfan»
gen werden by willich decreet van Steden, Dor-
pen ofte Landt-Vyerfcharen, fal daer van by deri
Kooper betaelt werden den tachtichften penning t
Ende indien boven de betalinge vande Crediteu-
ren tot profijte vande Geëxecuteerde eenige pen-
ningen tot fijnen profijte over fchieten , fal van 't
felfde overfchot mede den tachtichften penningh
werden gheinnet, ende by de Geëxecuteerde wer-
den voldacn. Des föo rcferveren de Staten van
Zeelandt acn haer Ed: Mog: den veertichflen,
t'fcflichiten ende tachtichflen penningh van alle»
Goederen , föo Leenen als Allodiale , die van
"s Lants wcge fullen werden verkocht, fonder dat
den Pachter daer van yetwes fal genieten.
V.
Niémandt en fal vanden vöorfz ifripofl exernpt
weien,als alleenlijck de Godts-huyfen,ende Ar-
men vande Aelmoeffen levende, over hare helft,-
foo wanneer fy eenige goederen verkoopen, ende
anders niet.
VL
Doch vande goederen het Landt van Zeelandt
in eygendom aen komende, foó Domeynen als
anders verkocht werden, daer van en fal den Pach-
ter veertichflen of tfcflichflen penning ontfangen.
VIL
Ende omme té voor komen alle frauden, iriega-
liteyten ende verfuymeniiTen , hebben wy gheor-
donneert, ende orcfonneren midts dèfen, dat allé
Koopers nomine quo, met ende berieféns de onderteée-
kenïnge van hare gekochte partyen, ghehouden fullen zijn
den naem vanden rechten Kooper bekent te maken, voor
hetfeheyden vande Kooper ende Verkooper.
VIII.
Voorts dat binnen fes Weecken na de verkoo-
6. S                      pin ge
k'an Erfchijnfen ende eemortificeerde Ren
SSfrende goede
;ren befet de felve by taxatie
lcnopdcnpenninghtWintich.
S^j                     III.
*inaljen'arnnS_de verko°P»nge ofte Contracten
* payerne *™Γεη termijnen van betalinge of-
ntcn' fal van den bedongen 'ghereede
-ocr page 1103-
Placatea^. ^.Boeck. 9.Tit· 3.Deel,
2114
*ti5
pinge of vcrmangelinge van eenige onroerende
goederen, verkoopinge van Brieyen, van Paeyen,
ofte Los endc Lijfrenten, die Opdracht,Tranfpor-
ten, Ceflien , endc van Paey-brieven de Hypothe-
catien: immers de Kerck-gebodcn (daer toe in ee-
nige quartieren noodich) voor den Gerechte van-
der Plactfe daer onder de verkochte, vermangelde
ofte Hypotheccque beloofde goederen ghclegen
zijn, by den Kooper endc Verkooper, ofte Contra-
henten in mangclinge nae den gebruyeke van den
Gerechtefullcn moeten werdenghevordert,ende
den voorfz impoft werden voldaen, ofte ten min-
ilcn de felve Contraéten bekent gemaeckt fullen
moeten werden daer 't behoort, houden niet te
min den voorfz impoft gebooren te zijn, ten aen-
fien vande Pachters, met date van den Contra&e,
op pene inde Generale Ordonnantie vande ghe-
mecne Middelen tegens de Contraventeurs der
felve begrepen , cnde dat boven dien den Kooper
ende Verkooper elcks fullcn verbeuren defomme
van tvveehondert gulden,een derdendeel voorden
Aenbrenger, mitfgaders dobbelen impoft voor de
gemcenc fake: Sal mede inval van gelijcken ver-
fuym, van alle mangelingen ende contre-mange-
lingen ,twecmacl den veertichftcn penningh wer-
den betaelt, ten ware partyen Contrahenten mal-
kanderen binnen den tijdt van fes Weecken naer
date by het Contract hadden ontflagen van eenich
Tranfport ofte Ceifie, ende fonder eenige bate of
fchade by de felve ontflagingc te doen, fullen daer-
om parthyen Contrahenten ghehouden zijn haer
ten verfoecke vanden Pachter by eede te expurge-
ren, dat fulcks niet ghedaen is in fraude van deien
impoft.
IX.
Ende by aldien eenen Paey-hrief fpruytendc uyt koop
van centje í afte goederen, voor het ver lij t aenden éerften
Verkooper aen een ander
, op wiens name men preten-
deerde de Brieven tepafferen, ware verkocht ,fal in Juk-
ken qevalle boven het eerfte recht
, andermael aen den
Pachter betaelt werden den veertkhflenpenningh
, voor
foo veel als den f e hen Paeybricfisverkocht ge weeft.
X.
Gelijck oock den veert ighfien penningh [alwerden be-
taelt van alle Brieven die onder pretext van verfeecke-
ringe
, alspant metter minne, in handen werden ghege-
ven, ende inder waerheyt verkocht zijn, waer over d'een
en dander ten verfoecke vanden Pachter, fich/al gehou-
den zijn te expurgeren by Eede.
XI.
Van Graefelijcke foo goede als quade Lcenen,fal mede
defen Impoft aenden Pachter werden betaelt,onder wiens
Pacht de felve ge lege ç zijn, daer toe hem by de refpetlive
Rentmceflers openinge f al werden ghedaen van hare
Tranfport-boecken.
XII..
Van alle andere Leengoederen in Zeelandt ge-
legen, die gehouden werden endc verhef baer zijn
aen eenige particuliere Vaflalen, Collegien ofte
Stiften, 't zy binnen of buyten de Provinciën, foo
tot Utrecht als elders, fal de kenniiTe ende beta-
linge als vooren ghedaen moeten werden aen den
Pachter vanden veertichften penningh, over den
Quartiere ofte Plaetfe daer de goederen ghelegen
zijn,ofte fijnen Collecleur aldaer, ende fullen de
Ontfangers ofte Agenten, yan de yoorfz Vaflalen
ende Collegien, foo van hare penfien ofte
haren innekomcn,gehouden zijn den voor? ç?ð
ters ofte hare Collcdeurs, t'aller tijdt des
zijnde,te geven vific van hare Boeckcn van·^'1
fien ende Vcrlijt-brieven , en ten minften 1\\Ø"
binnen een Maent nae den dach van ve
geven Cohier ofte extract van alle partyend À0
nen den voorleden Jare aldaer vervallen ve
of veraliencert zijn geweeft, gheattefteert iE?
hooren.
                                                        rter1
XIII.
AlleTranfportcn, foo van Renten, Paey-btj
als andere onroerende goederen in Zeeland ^l"
legen, fullen verleent ende verleden moeten
den voor eenige vande Magiftraten van J?*
Stadt ofte Dorp, met kenniiTe van een Secrei?
aldaer, daer d'onroerende goederen ofte hypo*13
quen gelegen zijn, ofte wel voor Leenmannen
materie van Leenen. Interdicerende alle Rc
meefters foo van Corpora als andere, eeniabea
lingeaen yemandendan op foodanigc Tranf»
ten te mogen doesn, op pene van die te royc^
Van alle welcke Opdrachten, Ceifien ende Ton-
fporten, wy ghelaft ende geordonneerthebben b.
ften endc ordonneren by defen den SecretatiiVen
inde Steden ende Dorpen, alomme goet cnde per.
tinent Regifter te houden, ende over geen Tran-
fporten, Ceflien ofte Opdrachten te ftaen.oftc die
te Boecke ftellen, ten zy alvooren hun Ujek by
biljet van den Pachter , dat den voorfz Impoft is
betaelt,ofte hem daer van behoorlijckekenniiTe
gedaen, op verbeurte van hate Officien,ende arbi-
trale corre&ie.
XIV.
Verklarende boven de voorfz penen ende ver-
beurde Impoften, de voorfz verkoopingen cnde
mangclinge niet aen ghebracht zijnde, endc daer
van den Impoft is onvoldaen, als voor nul, krach-
teloos ende van onwacrden.fulcxdat daer op geen
recht gedaen fal mogen werden.
XV.
Verbiedende alle Notarifen ende andere private
Perfoonen, over dicrgelijcke Tranfporten, ftipuli·
tien ofte fecrete Contraclen te ftaen, op pcyne
van nulliteyt vande pafleeringe als boven, cnde
dat de voorfz Contraventeurs voor clck lnitru-
ment alfoo ghepafleert, voor de eerile reyfefullcn
betalen defomme van vijfcich guldens, cnde de
tweede reyfe gepriveert van hunne Oificicn,cnd
vorder amende als nae ge lege ntheyt ende m«'tc
van faecken.
XVI.
Ende als den oprechten prijs van de vcrKocw
ofte vermaBWde goederen niet gheweten en, w
werden u^j pandelinge, hebben wyge
gheordonneert, laften ende ordonneren by (kW
den Officieren vande Plaetfe, daer onder de W,
goederen zijn gelegen, met drie ten minftcB;vJ
uytten Gerechte, ende den Secrctanfen, Wi"
goederen oprechtclijckcn op haren Eede te ra
ren
te werden betaelt. Tc weten, fal dejraxatic mg
ten gefchicden equltabelick ten ovefftacnJX«2
Pachter, ofte ten minftcn defdvedacrop gewr
fullende by faute ofte contrarie beviut «na '
klachte vanden Pachter, tot lafte van o« ^
-ocr page 1104-
é Gcmeene Middelen» Zeelandt. 't Kleyft Zegel. 2117
«rtolürken daer innc eercmedieert ofc
°^eZ!Z'nabehooren: Ende fullen de Taxa-
1 t lafte vanden Pachter werden getradeert,
*** Cneer de verkochte ofte vcrmangelde partye
*** bedraecht tachtich ponden VJaems,ofte
■^"if Ð eden met twee grooten Vlaems vande
^Ë ende foo daer over is bedragende, endc drie
Uoncndaer toe gheemployeert worden, fullen
Kye genieten elck drie fchelhngen voor eenen
balfcndach.
           ÷ãð
Tot -tpecne voorfz is, fullen mede ghehouden
indcrefpecliveRentmeefters vande Domey-
ende Leenmannen in materie van Leenen,in
gieren op penen ende boeten als boven.
XVIII.
De Pachters fullen ghehouden zijn te ftellcn
fuffifante cautie voor haren Pacht, ende alle twee
Maenden aen handen van den Heeré Ontfanger
Generael verantwoorden een gherechte fefte-part
van den bedongen Pacht. Ende den Pachter fal
niet mogen compoferen ter caufe van defen
impoft.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Ed: Mo: Heeren Staten van Zeelandt,
in 't HofTtot Middelburgh, den xxiij. September
1637. Onder itont, Ter Ordonnantie vande felve.
Geteeckcnt,
C. Staefvenijfe.
't Kleyn Zegel.
Ordonnantie, Waer op binnen den Lande van Zeelandt verf acht fal mr·
Jen het recht ofte den Impofi van het Kleyne Zegel, In date den æ <)Julij 1653.
de Pachters behandicht werden by de Magiftrateri
vande Steden daer de verpachtinge fal ghefchie*
den, om met dc felve te drucken ofte te befcgelen
alle blancken, die by haer uyt gclcvcrt fullen wer-
den, dies foo fal den Pachter gehouden zijn te ge-
bruyeken goet ende niet deurflaendc Papier ende
Parcquementen, op behoorlijcke grootc ghcfor-
teert, behoudens dat eenyeder die fulcks lal wil-
len , vermach aen den Pachter te leveren alfulckc
Papieren ende Parquementen als hem goet dunc-
ken fal, om by den Pachter gedruckt ofte befegcic
te werden.
V.
De Pachters en fullen niet vermogen eenige
bcicgclde blancken aen ycmandt uyt te leveren,
voor ende al eer de felve by dc hant van Secretaris
ofte ghefwooren Klerck vande plaetfe daer dc ver-
pachtinge gefchict,geteyekentfullen weien, met
byvocginge vande Maent ende Jaer, ende dat den
gnefetten taux daer van is bctaelt, mettet woort
folvit, foo veel als dan den taux bedraccht: Endc
fullen de Secrctarifen ofte ghefwooren Kdercquen
van het teyekenen van yeder hondert der voorfz
blancken, genieten achticn grooten Vlaems.
VI.
Dc Pachters fullê ter expiratie van haren Pacht
de Zegels wederom over geven, in handen vande
Magiftraten vande Plaetfe refpedive, waer van (y
de felve ontfangen hebben. Ende in gevalle fy ee-
nige blancken noch ongeteyekent zijnde overich
hebben, fullen de felve vermogen over te gheven
in handen vanden navolgenden Pachter, mits daer
vooren genietende als vooren Articulo iiij. is ghe-
fecht. Behoudens dat de felve niet en execderen
het getal van thien hondert in Walcheren, van vijf
hondert in Schouwen ende in appendentien , in
Zuytbevelandt vier hondert, endeTholen twee
hondert.
VII.
De Pachters fullen ghehouden wcièn wederom
aen te nemen alle bekladde ofte verongeluckte
blancken, mits ontfangende alleen de waerde der
felver, achtetvolgens het vierde Artijckcl defer Or-
6. S ij                   don-
I.
1 E voorfz vcrpachtinge fal gedaen Worden
voor den tijdt van een Jaer, ende dat in
vier verpachtingen: Te weten, een over
' geheel Walcheren, mits dat in de Steden
rin den Pachter fijne refidentie niet en is hou-
I ctnde, by den felven eenen Colledeur fal werden
geftelc van alderhande bezegelde Blancken t'allen
tyden wel verfien: de andere vcrpachtinge over
cc Steden van Zicriczee,Brouwers haven, Duyve-
dtendeSomerfdijck: de derde over de Stadt
Goes,'t gehcele platte Landt van Zuytbevelandt,
met Noortbcvclant, ende Wolffers dijck: de vier-
(kende laetfte vcrpachtinge over de Steden van
ïtalen,Rommers-waele ende Mertenfdijck,mitf-
j güicrs 't gehcele Landt vander Tholen,
I I.
Inde fullen de Inwoondcrs van de refpedive
iQuarticrcn der voorfz verpachtingen , van alder-
bde lnftrumenten den Impoft fubjeel zijnde,
ijibinnende diftridender fel ver fullen werden
pefchreven, van de Pachters aldaer moeten hare
gelde blancken halen, fonder buyten haer re-
piveQuarticrcn van andere Pachters eenige te
Jjjgen koopen, om binnen haer Quarticr ghe-
^ycktte werden, op pene van nuliiteyt vande
gumenten, die op de felfde fullen werden ghc-
^ven,ende boven dien de boete van twee pon-
JVlaems ten behoeve van den Pachter, ten
Zul ç ve gncPrei"entecrc wierden aen eenige
Sr,eCo]legien van Regeeringc, binnen de Pro-
«ae van Zeelandt.
^in pChtiCrSufullen de Penningen van haren be-
Ontfan          beta,en *n handen vande refpedive
*XA í V?n dc ghemcene Middelen van de
kik verPachnnge, ende dat alle Maenden een
^rintf C 0ven dien een fchèlling te ponde
ënpoaP
en
Cn"pcnninSen' ghclijck van alle andere
De/                   IV·
:WerS daf medc de voorfz Papieren ende
centen fullen werden bcfegelt, fullen aen
I
-ocr page 1105-
PlacateïL-r. a.Boeck. 9-Tit, 3,Deel.
%\\%
Hl,
donnantie , ende de felve over leverende ten min-
ften vccrthien dagen voor 't expireren van de
Pacht.
VIII.
Endc wert verftaen dat mettet gernelte.kleyne
Zegel fullen moeten befegek, ende het recht van
dien gealTubje&eert worden, alle Brieven van Ver-
lyen cndeTranfporten, fo van Meuble als immeu-
blc goederen, A&ien ende Pantfchappen. Item,
alderhande inftrumenten van Teilamenten, Codi-
cillen, Donatien, Houwelijckfche Voorwaerden,
Huyr ofte Pacht-cedullen, Procuratien, Ccrtifica-
tien , Tol-brieven en Zout-bricvcn , Atteftatien,
Contracten, ftaten ende Inventarifen, midtfgaders
Reeckeningen die tet Weeskamer werden over
gebracht, Recolcmenten, Proteilen, fcheydingen
ende deelingen, midtfgaders Vidimus, Authenti-
fatie, ende 't zy by Copyen of Extracten uyt ceni-
ge Boecken, Regifters ofte andere Schriften. Ende
voorts generalijcken alle andere Notariale ofte an-
dere Authenticque Documenten, die voor ecnige
Hoogeoftc Subalterne Collegien, Admiraliteyten,
Magiftraten, Leenmannen, foo van de Vaifalen
als van Gracflijckheyt, Landt-rechten , Vycrfcha-
ren, Wees-kamers, Dijckagien, mitfgaders Nota-
rifen, Lant-metcrs,endc alle andere publijcke Col-
legien ende Perfoonen, verleden, geauthentifeert
endegefubfigncert fullen werden, mitfgaders alle
Obligaticn endc Contraden die hier namaels ver-
leden werden, by ofte van wegen het Lant, Admi-
raliteyten , Steden, Dorpen , Collegien, 't zy van
Dijckagien ofte andere,midtfgaders Kamcren van
de Ooft ofte Weft-Indifche Compagnie, endc dier-
ghelijcke, of andere Corpora, hoedanich die foude
mogen wefen. Ende de andere particuliere Con-
tracten , Obligaticn, ofte andere Brieven van Ver-
bandt, fullen in Rechten niet mogen werden ghe-
exhibeert, als met d'Attache van eene befegelde
blancke,op een geheel bladt geteyekent als voo-
ren, inhoudende waer toe de felve werde gebruyet,
verklarende alle foodanige Brieven ende Docu-
menten, nul, krachteloos ende van onwaerden, die
met 't voornoemde Zegel nieten fullen zijn beve-
fticht, ende 't recht van dien betaelt, met expres
verboth acn alle Collegien ende Magiftraten gene
te aenveerden, veel min recht daer op te doenc,
voor ende al eer 't felve Zegel, ende betalinge van
dien fal zijn gcbleecken, ende boven dien de boete
van twee ponden Vlacms.
IX.
't Voornoemde Zegel, ende 't recht van dien,
fullen mede fubjeft zijn alle Requeften die aen de
voornoemde Heeren Staten van Zeelandt, hare
Gecommitteerde Raden, ofteeenige andere Col-
legien of andere Corpora hooge ende lege ghepre-
fenteert fullen worden, 't zy dan by eenigc Nota-
rifen of andere Perfoonen, oock felfs by den Sup-
pliant gefchrevcn : Defgelijcks alle Actiën, fo van
condemnatien van namptuTementen, diffinitive
Vonniflcn, Ballinghfchappcn , Affteecken, ende
diergelijckc andere executoriale Aclen, hoe die ge-
nacrnt mogen wefen , als mede van Appellatien,
Mandementen ende provifie van Jufticie, daer
onder die begrepen fchnftelijcke Citatien van Ste-
den ende Landt-rechten. Item, alle Odroyen en-
de gratieufe Conceifien, daet by ende onder mede
verftaen worden alle Commifïïeti ende Off; ?
foo vande Ed. Mog. Heeren StatenTan^J^
hare Ed. Gecommitteerde Raden , als ^
Magiftraten vande Steden, Hcerlijckhede^ ^
Dorpen , Graeffelijcke endc VaiTalcn Col! ^
Wees-kamers, Landt-rechten, Heemrade^?1
Dijckagien, ende andere Corpora, wie end-el,
danich die foude mogen zijn , voottaen te
va·
leencn.
X.
Ende fal van alle Brieven, Aften ende and
Inftrumenten hier vooren vermeit,'t voornoe Τ
Zegel fubjecl zijnde, over 't recht van dien totT
fijre van de Pachter refpedive moeten betaelt*
den, te weten, van alle Procuratien, Certificatie*
Atteftatien, Contracten, ende alle andere ln(W
menten endc authentijeque Documenten, midi
gaders van alle andere Inftrumenten dcfenlmpjfi
iubjeA zijnde , hoe die ghenaemt fouden rri
welen, daer van hier na geen particulierefpecifica-
tie gedaen en wort, midtfgaders alle Rcqueftc,van
elcks
         ----- -~ ■----- üijftuyle*
Λ. 1 ·
Van executoriale Aden, fo van namptiffemen·
ten als diffinitive VonnilTen, midtfgaders interpo-
fitie van Decreten,als partye die fal willen lichten,
ecnfarnentlijck van alle Verlyen ende Tranfpot-
tcn, Giften, Ceifien, Collatien vanBenencien,
mitfgaders overleveringe vanden Ι η ven taris, Reec-
keningen, uytkoop, fcheydingen ende deyJingcn
ter Wees-kamer niet execderende dertich gul- [
dens, fal als boven betaelt werden — iiij ftuyy, |
Maer excedcrende dertich guldens, tot twee hon-
dert guldens ----- vj ftuyvers. Ende daer-en-
boven bedragende tot fes hondert gulden <—
viij ftuyvers. Mitfgaders execderende de fes bon- j
dert tot twaelf hondert guldens, fal betaelt wor·
den «— xxiiij ftuyvers. Behoudens dat van e«- j
cutorialc Aften beneden de achtien guldens, van
defen Impoft niet en fal betaelt werden.
XII.
Ende van alle partyen hier vooren Atriculonj,
vermeit, kommende te bedragen boven de twaeif
hondert guldens — xlviij ftuyvers. Mitfgaders
vanTcftamcnten, Codicillen, Uytterfte Wiilee,
hoedanige, ende van wat weerde die zijn, fal van
elcks betaelt werden ------ xxiüj NVCrs'
XIII.
Naer welcke taux ende proportie Articulomj.
ende xiij. vermeit, mede fullen onderworpen wer-
den Impoft van 'tkleyn Zegel, alle Obligaticn*
verlydenby Steden, Dorpen ende Corpora, W
vooren Artijckel ix. breeder gefpeeificeert .alsme-
de d'Attache van alle andere particuliere 0\>ψ
tien ende Contraden,fo wanneer de felve in reenrc
fullen werden geexhibeert.
XIV.              .         -
Van alle Oflroyen, Brieven van Gratiën, M™
fen,Pardonnen, gheleden of Seurtés des uapj
ende continuatien der felver , midtlgader
Houwelijckfche Voorwaerden,fal t'elckeni^
worden
_____           - ——                          *' O
XV.
't Voornoemde recht fal inganck Mm**l by
alleftns betaelt ofte verfchoten moeten ««J ^
de Requiranten, Supplianten, Irnpetn*'
TnUfT!'
-ocr page 1106-
Gemeenc Middelecu. Zeelandt. Zout. 2Ut
, kanten, ende voort gerecouvreert als naer
tcchtc                  xVI
r alle welck recht niemant exempt fal zijn,
aiLn Pcoteilen in materie vari WiiTcl, van
deert worden ten profljte van den Pachter, rnet
eene boete van vijftien guldens, te verdeden in
drie deelen, ten profijte vanden Pachter, Aenbrcn-
ger ende Officier yeder een derde-part.
XIX.
d
,n2e van acceptatie, ofte van betalingc te
weygen g ■ acjerS de Requeftcn van bekende Ar-
^behoeftige Perfoonen,die 't Collegieaen het
Ende en fullen geenderley ftucken , Aden of
Copyen, daer van uyt handen van Notanfcn , of
anderepublijcque Perfoonen,mogen gaeri,hoeda-
nich die oock zijn, en wacr toe onck de iel vc mo-
gen gebruyekt werden, het zy in rechte ofte daer
buyten, als die behoodijek zijn ghefegelt, ende de
gherechtigheyt van dien betaelt.op pene als in't
voorgaende Artijckel.
XX.
Ende fal de Pachte van defen impoft inne gacn
op den eerften Odobcr
         eerftkomende, met-
ter Sonnen opganck.
me
Als mede van alle Inftrumentcn, die by
ts Officieren ten dienfte van 't Landt fullen
Sningcftdtofte^fchreven,
Fnde fullen de refpedive Pachters Eedt doen,
, fe[ve Zegel trouwelijck te moeten bewaren,
"de voorts op trouwe ende eere belooven 't voor-
cr' je recht conform de Ordonnantie behoor-
lek te ontfangen. χγπι
Fnde indien bevonden ende ontdeckt werde,
datyemandt hem in 't geene voorfz, ter quader
couweontgaen, ofte de gemeene faecke dien aen-
oaende ergens in ghefraudeert hadde, fal ghemul-
w
t^
ff
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Ed. Mo. Heeren Staten van Zeelandt,
in't HofTtotMiddelburgh,denxxix. Julij i.6«53*
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, Adriaen Vetth.
Placaet, vande(jenerale Staten der Fereenichde Ü^ederlandtn, beroerende
denlmpofivan veerthien guldens op elck honden wit gherafineert ende van luyten inne ghehracht Zouts,
mitsgaders negen guldens van 't Klijn Zout. Uytgegeven den wintïchfien dach van April
1588.
E Generale Staten der Vereenichde Ne-
derlantfche Provinciën, Allen den genen
j die defc fullen fien of hooren lefen, Sa-
luyt. Alfoowy bewillic-ht ende geconfen-
teerthebben gheheven ende ontfangen te worden
van elck hondert wit Souts, 't welck in de voorfz
Landen gcrafineert fal worden, veerthien ponden
van vcertich grootcn Vlaems 't pont, ende van
Kiijn Sout negen ehelijcké^ponden, ende van an-
dere meerdere ende mindere mate naer advenant,
te betalen by den eerilcn Kooper of Af-fcheper:
Midtfgadcrs ghclijcke veerthien guldens van elck
hondert wit Souts, 't welck buyten de Geünieerde
Landen gefoden inde felve gebracht wort, omme
ïldaergheconfumeert,verkocht, ende op andere
Unden ghevoert te worden, te betalen by den In-
brenger , ende dat tot vcrvallinge van de tegen-
!ÏÏdige °orloghs-laften. Ende dat daer omme
"Oodich is cencn goeden voet daer op te nemen,
**& door alle frauden ende bedroch voor gheko-
™n mogen worden. SOO IST,datwynae
SriS tie van Rade»geordonneert, gheftatu-
end h f)evo'en hebhen,ordonneren, ftatucren
cvelen by defen 't geene hier na volght.
<jen ^''ft'dat van nu voortaen geen Panneluy-
r*fcho rre' hun fullen mogen vervorderen ee-
ten ί Kfrt Sout van de Denne te laten me-
me'nd n"e"ofce af gaen, ofte van buyten in kom-
eet fV £" en' reppen ofte roeren, fonder alvooren
alsdjgT^'Uckbiljet, inhoudende dequantiteyt
Soutc ν jr 'S' mit^aders de qualiteyt vart den
toorfz \n α ^0"e^eur °fte Pachter van den
hebben Τ u' of^Jnen Commijs verkregen te
•waer by blijeke van fijnen confente.
II.
Dat fy mede 't voorfz Sout niet en fullen mo-
gen uyt leveren ofte af fchepen, meten ofte doen
meten, 't zy by hondert, half hondert, quartier,ofte
ander minder ofte meerder quantiteyt, met an-
derematen dan metheele Vaten,als men gewoon-
lijck is in elcke Provincie, Steden ende Plaetfen
een hondert Souts te meten, ende dat by gefwoo
ren Meters of Sout-ftoters, op de verbeurte van 't
Sout ofte waerde van dien, ende twintïch lt uy vers
op elck Vat daer en boven, 't welck fonder biljet of
anders gemeten ofte gedaen fal zijn,
III.
Welcke ghefwooren Meters in de Steden ende
Plaetfen refpeclive nu wefende, ofte die nacmaels
geftelt fullen mogen worden, Wy willen ende or-
donneren dat fy te famen, ende een yeder van hun
des vermaent zijnde, gehouden fullen zijn op pri-
vatie van hare Ampt, te doen behoorlijcken Eedt
in handen vande Officieren van de Steden ende
Plaetfen refpeclive, ofte yemant anders die wy ofte
die van den Rade van Staten daer toe fullen mo-
gen authoriferen, dat iy voortaen geen Sout en
fullen meten, ten zy henluyden al vooren 't biljet
vanden Colledeur, Pachter ofte fijnen Commijs,
foo voorfz is, daer toe gelevcrt is.
IV.
Ende dat fy voorts alle dage de felve biljetten in
handen vanden voorfz Col leöeur, Pachter ofte fij-
nen Commijs fullen over brengen, ende daer be-
nefFens op haren eedt getrouwclijck verklaren en-
de aen geven,de juyftc quantiteyt ende qualiteyt
vanden Soute.die fy dien dage uyt ghemetcn ofte
getonnet fullen hebben, uyt wiens Kcete, ende by
wien 't felve ontfangen is, waer vooren henluyden
6. S iij                   by
-ocr page 1107-
é
PkcatettJ. 3-Boeck. 9-Tit. 3,Deel.
2,112
lij
Eedt by haer ter faeckc van haer Officie
by den Colledteur ofte Pachter betaelc fal worden
drie gtooten Vlaems van 'thondert. Ende indien
fy bevonden worden contrarie defen gedaan, ofte
qualijck ghehandeltte hebben , fullen verbeuren
twintich ftuyvers van elck Vat, ende bovendien
geftrafc te worden als meynecdige.
V.
Verbieden voorts mede, dattcr geen Sout van
de Kccte ofte Saté met Schuyten, Schepen, Wa-
gens ofte anders, en fal mogen vervoert of verdra-
gen weiden, fonder dat den voorfz Import volko-
melijck betaelt, ofte den Colle$eur ofte Pachtct
daer van gecontenteertzy ,ende dat voorts eenen
behoorlijcken Sout-brief vander Stadt ofte Plaetfe
daer 't felve af gaet, daer van gepalTecrt zy, op pene
vanden Soute, ofte waerde van dien , ende twin-
tich ftuyvers op elck Vat, 'c welck bevonden fal
worden contrarie vervoert te wefen.
VI.
Wclcke voorfz Sout brieven wy ordonneren dat
voortaen by niemant gefchreven en fullen mogen
worden dan by de Secretarifen , ofte twee ten
hoochftcn gefwooren Klercken,in elcke Stede ofte
Plaetfe daer toe geftelt,ofte noch te ftellen. Ende
in gevalle den felven Impoft foude ghecolle&eert
worden, ofte de Pachter 't felve begeeren, dat de
felve al vooren den Eedt fullen moeten doen , dat
fy goet, pertinent ende rechtveerdich Regiiler daer
van fullen houden, 't welck tallen tyden fal mo-
gen dienen voor contrcrolle, daer vooren henluy-
den refpeitive betaelt fal worden van elck hondert
by hen opgefchreven, vier gtooten Vlaems, midts
daer van leverende autentijcq Extract onder hare
hant des vermaent zijnde: Ende voorts dat fy geen
Sout-brieven en fullen lchrijven, dan ten verfoec-
ke vanden Panneman ofte fijnen bekenden Agent,
ende wel fcherpelijck fullen af vragen de juyfte
quantiteyt ende qualitcyt van den Soute by hen
uyt gelevert: Ende voorts dat fy geen Zout-bric-
ven en fullen uyt geven, fonder de juyfte quanti-
teyt ende qualiteyt vanden Soute uyt te drucken;
Ende dat de Panneman de felve quantiteyt ende
qualiteyt mede by ecde vcrklaert heeft, ende niet
met openc plaetfen, om de quantiteyt ende quali-
teyt van den Soute daer inne te mogen ftellen,
fulcks hier te vooren fcer abufivelijck in cenige
plaetfen ghefchiet is, dan alleenlijck t'elcker reyfe
als de Panneman eenich Sout ghclevcrt ofte ghe-
fcheept heeft, ende hem de rechte quantiteyt en-
de qualiteyt aen gebracht zy: Ende indien ecnige
uyt gegeven mogen zijn, dat fy de felve weder ful-
len inne halen , op arbitrale corredie van den gee-
ncn die anders dan de voorfz eedt ende belofte ge-
daen hebbende, cenige Sout-brieven fouden mo-
gen gefchreven hebben, ofte met open plaetfe, en-
de fonder de quantiteyt ende qualiteyt uyt te
dtucken, ende nulliteyt vande felve.
Vil.
Ende om t'eencmacl verfceckert te zijn vandc
rechtveerdige betalinge van den voorfz Impoft,
Soo en fullen voortaen gene Zout brieven mogen
gefegek worden, danby een vande Burgemeefters
vande Steden ofte Plaetfen rcfpedive,daer Zout-
keeten ftaen, die 't felve beft gelegen fal komen:
De welcke wy ordonneren in handen vanden gee-
nen» die wy daer toe committeren fullen, opten
gheda
eo,
te bclooven ende aen te nemen, dat fy pcen
brieven en fullen fegelen , dan by den SecreL
ofte gefwooren Klercquen als vooren ghefchiet
lullen zijn, ende ten zy haer opten rus
voorfz Sout brieven blijeke by de hand![ van Ô
Pachter ofte lijn Commrjs.dat den Impoft jJL ,
ofte immers hy daer van gecontcnteertzy: End
datfy oockop niemants eedt ofte vcrklarin^d
voorfz Sout-brieven en fullen zegelen dan vand'
Panneluydcn, ofte hare bekende Agenten ·. £ç/
voorts mede de felve foo wel de quantiteyt als Ü
qualiteyt inde voorfz Sout-brieven begrepen ?
haten eedt fullen doen verklaren. Ende fullen?
Zout-brieven by haer geftelt, fonder al vooren/e
voorfz belofte ende eedt gedaen te hebben,gehoU,
den werden van geender waerden.
VIII.
Ordonnerende ende bevelende voorts tot meer.
der verfeeckertheyt vande betalinge des Tootlj
Impofts, dat alle Schippers ofte Koopluydenèe
eenich Sout fullen vervoeren, aen ghekomenwe.
fende inde Haven ofte Plaetfen daer fy't gemunt
hebben, al vooren 't felve te mogen uyt leveren
taffen, reppen ofte roeren, den voorfz haren Sout-
brief, mette betalinge daer op gheteyekent, fullen
hebben te vertoonen aen den Officier ofte Schout
van der Stede ofPlaetfehaerderaenkomfte, opte
verbeurte van den Zoute. Verbiedende wel ex.
preiTelijck 't felve Sout te loiTen aen eenige Uyter-
gorffingen, Dijeken ofte Uythoecken, dan alleen-
lijck inde Haven ende Plaetfe daer een Officier
wefen fal, opte verbeurte van de Schepen ende
Schuyten, mitfgaders de gehecle ladinge van den
Soute,ofte waerde van dien,ende twintichftuy-
vers daer en bovenop elck Vat, 't welckcontrarie
defen geloft fal zijn, of anders by de loffingc meer-
der quantiteyt bevonden fal worden , dan den
Sout-briefinhoudende is,
IX.
Ordonnerende voorts allen Convoy enck Li-
cent-meefters,opten eedt in 't aennemen van hare
Officien gedaen, geen Pafport van eenich Soutvc-
mandt te gheven, ten zy hen blijeke by de hand:
vanden Pachter, Collcdcur ofte fijnen Commijs,
dattct recht van defen Impoft aen hem betaelt,
oftcly gecontenteertzijn : Sonder welekblijcKen
hen te vertoonen,ofte in gevalle van ccnigcachtei-
haelde frauden ofte vehemente fufpicie de vcortz
Convoy ofte Licent-meefterden Colleaeur.Pacn-
ter ofte fijnen Commijs daer van fal adverterené,
ten eynde by hem tegens de felve gebrccckige ge-
procedeert, ende de boete ende pene m de ie õ ·
donnantie begrepen , geexecuteert mach worae
als naer behooren.
Ende op dat voorts deur den voorfz Impoft*
MHitMnn^M QrtnrP ,ivr defc in andere í*»
Neeringe vanden Soute uyt defc in andere l
den niet gediverteert en worde by 't inne w»^
van eenich vreemt ende buytcn ge^nn^M(. Ge!
d
IC
ie
unieerde Landen gefodenve gebracht fal worden
nhmnnekom-n^
laffe van""deii Inbrenger by de Convoy^-·
.„r„„A;.,= ,,™. r™„™ nnrfanffcn w
thicn ftuyrert
van
refpeétive voor Convoy ontfangen
me van feven en dertich guldens
-ocr page 1108-
Getneene Middelen^
2115
treyneren fonder recht te wijfen , fulieii daer van
mogen appelleren, ofte de faecke anders doen evo-
ceren aen het Collegie van de Gedeputeerde ofte
Gecommitteerde Raden van de Provincie ofte
quartieren daer fulex vallen fal, de weicke wy van
ghelijcken ordonneren parthyen te doen fommier
ende goet kort recht, ende expeditie van Juftitie:
Alles achtervolgende ende nae vermogen van den
Placate ende de Generale Ordonnantie der gemee-
ne Middelen.
XV.
Verbieden voorts allen ende een yegelijck, van
wat ftate , Natie of qualiteyt die zijn, de Colle-
clcurs, Pachters ende andere Officiers van defen
Impoft, in eenigcr manieren te injufieren , mole-
fteren, ofte eenich ernpefchement te doen ,in't
executeren van hunlieder Officie, met woorden,
wereken of anderfins, op pene van hondert goude
Realen, ende daer en boven arbitfalijck geftraft te
worden als Perturbareurs vande ghemeene rufte,
nae gelegenthey t vander faecke.
XVI.
Ende ten eynde het inhouden van defen al om-
me mach worden onderhouden, ende niemandt
daer van ignorantie en hebbe te pretenderen?
ontbieden onfe lieve ende feerbemiride.dcn Stadt-
houder, Cancelicr ende Luyden vanden Rade in
Gelderlantende Zutphen: Stadthouder.cnde Ge-
deputeerde vande Staten van Hollant: de Gecom-
mitteerde Raden vande Staten van Zeclandts
Stadthoudcr ende Gedeputeerde vande Staten
van Utrecht en Vrieflandt, dat fy dcfe tegenwoor-
dige metten eerften alomme doen ende laten pu-
bliceren in alle Steden ende Plactfen, daer men gc-
woonlijck is publicatie te doen. Bevelende voorts
de Advocaten Fifcacls,Procureurs Geiieraels.Bail-
Huwen, Schouten, ende alle andere Officieren en-
de J officieren der voorfz Landen, dat fy eenyder
in fijn reguard tot onderhoudinge van defc onfe
Ordonnantie ende Placate, doen alle affiftentie
endebehulp,henluydcn cenichiins mogclijck zijn-
de, Alfoo den dienft vanden Lande fulcks is ver-
eyifchende. Gegeven onder 't Zegel, &c. den
twintichilenAprilis 1588. ■
Aldus ghedaen ter Vcrgaderinge vande Heeren
Staten van Zeelandt, in 't Hofftot Middelburgh,
op den xxiij. September 1637. Onder ftont, Ter
Ordonnantie vande felve. C. Staefvemjfe.
* Plrk hondert, boven defen Impoft.
Fnde aft fondcr mcrckelijcke frauden 't voorfz
"aelMiddel, met goedeopficht met en fal
Pn „beneven worden, van het Soutdat inde
nn ketten verre vande Steden ftaende gefoden
Se worden, ofte in andere Kecten, de Politic
de Soot-neetinge niet onderworpen zijnde, foo
van
heb
uenwy verboden ende verbieden by defen, dat
•düvrende de Collode ende opheve van defen
oii £ccn ^0Ut ge^cn ^ m°gen worden in
rutkeeren niet ilaende binnen de Steden, ofte
^en een quarticr van een myle daer by: Ende
op de felve lieeten Politien van Sout-brieven,
fifwooren Meeters, ende andere ghebouden wer-
Η als in alle ghepolitieerde Steden daer Zout-
ncetingeis.gedaenwort.^
Van alle wclcke voorfz boeten en breucken de
Ïtflc kenniiTe fal zijn aen de Wet-houderen van
w Stede of Plaetfe, daer de fraude ofte den Över-
uedercetft achterhaelt fal worden. Ordonneren-
de ende bevelende wel fcherpelijcken, dat fy de fel-
vicrcfaceken fullen hebben te decideren fommier-
jjjck ofte uytterlijckbinnen veerthien dagen, in-
dien 't eenichfmts doenlijck is, met Sententie con-
kmnatoir ofte abfolutoir, fondcr daer van te com-
pofcren ofte laten compoferen , op de pene inde
Generale Placaten vande gemeene Middelen be-
nepen, ende breeder verklaert, 't welck wy boven
'defen verftaen te bly ven in fijn vigeur, daer 't felve
dit iegenwoordich ons ghebodt niet en contrave-
nieert.
                                   ' '
XIII.
Ende fullen de voorfz boeten verdeelt worden,
een aerdendeel tot behoef van den Denunciateur.
eenderdendeel voor den Officier, Colle&eurofte
Pachter, die d'eerfte kenniiTe daer van hebbende,
de faecke eerfr. geintenteert fal hebben, ende de ca-
Ungeendevervolch van dien doen fal, ende het
rollerende derdendeel fuy vers voor de ghemeene
Êecke, fonder dat die in eenige ongelden gehou-
den faliijn.
XIIII.
Ende indien de Denunciateur vande voor-ghe-
noemde fraude, den Colledeur,Officier ofte Pach-
Kr, of anders de partye hen by't Vonnis vande
voorfz Wethoudcren fouden bevinden befwaert,
«woock anders de faecke te lange foude mogen
Ordonnantien vande gemeene Middelen van
Brabandt ende Vlaenderen-*.
HET EERSTE DEEL.
Uacaet ende Ordonnantie, of 'tfluc^yanden opbeve vande generale ende
gemeene Middelen over de Quartieren van Brabant en vlaenderen, onder de gehoor faemheyt vande Gene-
witeytflaendc, h den Staten vande Vereenkhde Provinciën in gewillicht tot onderflant vande gemeene
Mcke.
E Staten Gencrael der Verccnichde Ne-
1 ocrlanden, Allen den geenen die defe te-
% gnwoordige getoont fullen worden, Sa-
Τ*· Alfoo omme metten gevoegelijck·
ftcn, ghelijckmatiehften en minft quetiêlijckiten
Middelen, te vervallen de ι koflen vanden Staet defer
Landen, tot iewaernijje ende ver feeckeringe van dien,
ende wederflant van diegeene die daer op y ets fouden
mogen
-ocr page 1109-
Placaten. a.Boeck. 9-Tit. t.Dcel.           %
vcertich gtooten 't pont. Ende dat den oene
by contraventie of compofitie 't voorfz red · .
geheel niet en fal hebben betaelt, egcene N*'" *
gen binnen de voorfz Steden ende Landenenïi
mogen doen binnen 's Jaers, op gelijckc
at 26
mogen willen voor nemde, rij pc, ende voorbvande generale Middandere contributienomme dient verfien
ende oock dat hy geenAmpt ofte OrncÏebh°^
gelijcken tijdt inde voorfz Steden ende Lan?
en fal mogen bedienen,op peyne a!s boven: ν
de tweede reyfe op pene van vier honden m?
ende binnen twee Jaren cgeen Neeringe te mï
gen doen, of eenich Ampt of Officie bedienen
gelijcke penen van vier hondert ponden. Sondl
delen ten meeden ende beften dienfte vande ge-
meene faecke werden geheven, ende met alfulc-
ken authoriteyt , ordre ende goede opficht in
treyn gebracht ende gehouden mogen werden,dat
alle frauden,ontfouwighedenendeonbehoorlijc-
ke pradijequen , die tot verminderinge der felver
geplcecht fouden mogen worden ■, geweert ende
wech ghenornen zijnde » d'lrigefetenen van de
voorfz Landen , voortaen van vecle andere fware
lallen nu in grooten deele bevrijdt ende verlicht
mogen worden, S O O IS Τ, dat Wy hier op
by deliberatie ende advis vanden Rade van State
der Vereenichde Nederlanden, geordonneert, be-
laft ende bevolen hebben, ordonneren, belaften
ende bevelen by defen, allen Officieren ende Ma-
giftraten vanden Steden, Landen χ ende Heerlkk-
heden,
ende allen anderen χ Ingefetenen, van wat
ftate, qualiteyt ende conditie die zijn, hen niet te
onderwinden in eeniger manieren te belettcn,ver-
hinderen ofverachteren den eenparigen opheve
van alfulcke Middelen ende contributie, als nu al-
reedc op geftelt zijn, ofte noch op gheftelt of inge-
willight fullen mogen worden, ende die tot fubfi-
die vander gemeene faecke, 't zy by colledatie of
verpachtinge geheven worden, of namaels ghehe-
ven fullen mogen worden , 't zy opre naem ende
by forme van Convoyen, Impoften, Accijfen, On-
gelden.ofte andere, noedani ge die fouden mogen
wefen, of in wat manieren die ghcheven mogen
werden, nochte den felven opheve te verhinderen
of beletten, diredelijck of indiredelijck, ofte den
Pachters ofte Colledeurs der felver in 't genieten
ende ontfangen van't geene hen verpacht of te
collederen belaft is, eenige verhinderinge of belet
te doen, ofte ghedoogen gedaen te worden by yc-
imnden: maer ter contrarie, den felven Pachters
ende Colledeurs met hunne authoriteyt aififteren
in 't volbrengen van hunnen laft, op peyne dat de
geene die hier tegen yet fullen doen , niet jegen-
ftaende het pretext van hun Ampt ofte Officie
daer inne fy zijn, in haer privé naem fullen hebben
te voldoen alle de fchaden ende kitereften die de
gemeene faecke daer door lyden fal, ende vorder
arbitralicken geftraft ende gemuldcert te worden
als naer ghelegentheyt der faecken bevonden fal
worden te behooren. Hebben voorts verboden
ende geinterdiceert, verbieden ende interdiceren
by delen * alle foo wel Ingefetenen der voorfie Ste-
den ende Landen , als Uyrheemfchc, inde felve
Landen frequenterende, oock alle Krijghs-luyden,
hare Vivandiers ende Soctelaers, (,daer by fpeciale
titule ofte andere Ordonnantien cgcen contrarie
vrydomme hun expreiTelijck toe gelaten is) eeni-
ge goederen ofte Waren , hoedanich die zijn , te
verhandelen, ghebruycken, inne te flaen.fly ten, of
confumeren, fonder daer van het volle ende ghe-
heele recht der voorfz Licentcn, Convoyen ende
gemeene Middelen naer de Generale ende parti-
culiere Ordonnantie daer op ghemaeckt, aen den
Pachter of Colledeur betaelt te hebben ,op pene
voor d'eerfte reyfe van twee hondett ponden van
dat ycmant de voorfz peyncn fal mogen om™
of daer van excufabel wefen, onder pretextdat b
fijn Huyfvrouwe, Fadeur, Dienaer, ofyemant '
fijne Familie buyten fijn weten de voorfzcoiitn
ventie foude wefen gedaen, ten ware merckejjk
ken bleeckedatde Fadeurs , Dicnaers, ofteye.
mant vande Familie buyten weten van fijn MK.
fterfulcks ghedaen hadde, ende dat de Kkcfta
of Vrouwe over leverdeden Dienaer ofte Maecfct
die fy feggen fullen de fraude gepleegt te hebbea,
in welcken ghevallc de voorfz Fadeurs, Dienaets
ende andere Defraudatcurs, daer 3 over atfotêk
nae exigentie vanjaecken by de Gedelegueerde Rechtn
fullen werden geftraft. Ende in ghclijcke peynea
fullen fucceiTive vervallen alle Pachters ende Col·
ledeurs, die met eenige Periboiien ditedelick ot
indiredelick fullen accorderen of compofcren,
omme min dan 't voorfz recht vande generale
Middelen t'ontfangen , dan de Ordonnantien ia
houden: χ En loven dien fullen fy niet mom juichten,
noch Medelanders wefen,
fonder dat de felve ben
met eenige laft of bevel vanden Magiibatê fullen
mogen excufcren. Oock mede fullen inde voorfz
penen vervallen alle Groifiers van Wynen, tijde
ofte Wolle Lakenen, Sout, Zeep, Brouwers,Biet-
ftckcrs,Pannelieden,Seepfieders,ende alle antkte,
die (onder 'tdeckfel van dat fy hen dragen als Groi-
fiers) den vrydom van haer Kelders of Windels
genieten, indien fy bevonden worden eenige goe-
deren daer van eenige fubfidie, 't zy van Aceijleof
Impoft wert getrocken, by de kleyne mate ofgbe*
wichte verkocht, uyt gefletcn of uyt ghelemttc
hebben, χ Ende omme te beterte voorkomen dew-
den tot noch toe ghepleecht
, Soo wert verlodtn tiidigk-
interdkeert
, dat niemandt wie hy zy, en fal mm Wf
nen verhopen, Brouwen, Bier-fieecken, Bier-verkofn,
Tappen
, of eenige andere Neeringe van fVynciïtfMre*
doen, inde Steden of ten platten Lande, ten tf
ty/JJ
ende al vooren in handen vanden Officier, in Mf.
vande Magifiraten van de Plaetle van fijne refidem
daer toe collegialiter vergadert, hette ghedaen dertem,
dat hy in alles foo veel hem aen gaet ,fal oljerviren, tr
de by den fijnen doen obferveren, de Ordonnantie f*
ghemeene Middelen ghemaeckt, ende dat hy "fl(,J
frauderen ofte doen frauderen den Jmpofl *?eUktf"
ghefielt, diretlelick oft indtretlelkk
, op peyne van te ^
leuren een hete van fes gulden 'sdaegbs, als η
jjjF^
Pachter of Officier des vermaent zijnde, Jule . j*.
den worden
hebhen. Ende fullen de Tappersft
mj
exerceert te
JcsiW'
van
Wynen als van Bierenghehouden we]en, -     ^
gens metter Sonnen op-gangh tot des ff#'         £
Sonnen ondergangh, uyt te hangen voorin   ^ ^
Wijn-Tappers een Krans, ende de Bier-J "ff         m
-ocr page 1110-
Gemeene Middelen, k Genpraliteyt.
1\l$
1128
teeckenJat daer een Tapper woont,op eenpey-
rjH J tuh(iityverst'elckenreyfetc verbeuren. Ende
*S? "mei/bevindt de Sluyck-tappe>yen,foo langhsfo
s;if Æ te nemen, deur dien eenige Burgers ofi lnwoon-
** j steden of Platte Landen
, midtfgaders Solda-
iirr1ün 'vervorderen Bieren in te leggen op Burger-
0f lende 'tfelve ityt te tappen als Tappers /nette kley-
ltt ofte b) 'tfetten van shelagen in o/t buyten haer
*, "IL \oo ordonneren ende beveelen Wy allen Officieren
ft çtvoorfa Landen, alfulcke Sluyck-Tappers ofte
Irsdatclijcken te apprehenderen voor de boeten en-
y; , daer toe gheordonneert
, ende indien fyluyden
é'■ itn drie dagen nae de apprehenfie niet en betalen de
The keten endepeynen, met te koflen vandefelve appre-
r'
, Ãöç fyluyden daer over arbitralkk als boven
Ende op dat de Onderfaten door de macht en-
de authoritcytvan eenige Pachters nieten wor-
den verkort of verdruckt , foo wort voortaen ver-
dcndatd'Officiers, 'tzy Bailliuwen, Droflacr-
den,Schouten,Rentmeefters vande voorfchreve
Steden ende Landen , hen niet en füllen vervor-
deren eenige gemeene Middelen te pachten , of
in eenme Pachten part of deel te hebben, dire&e-
Ejck of indireftclijck , fonder haren Staet ende
Officie ectftverlaten tc hebben, op peyne van
metrerdaetvan haren Staet ende Officie te.ver-
vallen , ende dat 't fclve vacant ende impctrabel
lal wefen, indien contrarie bevonden wordt by
hem ghepleechtte zijn, ghemercktdiergelijcke
Officiers fich behooren neutrael te houden , tot
voüiftaiit van 's Landts gerechtigheyt, ende oock
ornopficht te houden ; dat niemandt en worde
verkort. Ende ten platten Lande fullen d'Offi-
ciercn hen dies aengaende reguleren, volgende
den lalt die by de Gecommitteerde op de ver-
pachtingc fal gegeven worden. Ende op dat het
gecne voorfchreve is, te beter foude mogen wer-
þç onderhouden, foo hebben \vy allen Officieren
ende Jufticicrcn vande Steden ende Landen voor-
fchreve , of hoedanige die fbuden mogen weien,
geordonneert, ende opten eedt by henlieden in 't
ftuckhaerder Officie gedacn, belaft ende bevo-
lk, belaften ende beveelen den felven wel fchcr-
pclijckcn mits defen, dat fylieden den ophevc van
« ghemeene Middelen voortaen fullen helpen
handthouden ende vorderen, in alder manieren
«n mogclijck zynde, ende dat doende, d'Ordon-
^jjtie daer op gemaeckt, ende noch te maecken,
ffidc oock 't inhouden van defe te onderhouden,
«wc doen onderhouden , achtervolgen ende
leuteren, de Contravcntcursachterhalen cn-
deId u fondcr yemanden, 'tzy Edel of On-
éãëâ achtCr'Collccleur, of hoedanige die fouden
o£,ü'C^n' dc^cn Placatc ofte de voorfchreve
nieren j ibnder oock van eenige boete met ye-
mande te compofcren * ofte quijtfcheldinge te:
doen, maer ter contrarie doende alle cxecutien
der felvcr op 't fpoedichile voleyndigen ende uyt-
richtcn, op peyne van metter daet te vervallen
van haren ftaet ende Officie, ende dat den felven
fal wefen vacant ende impetrabel.endedaeren bo-
ven arbitralijck gecorrigeert te worden naer gele-
gentheyt vander faken. Gebiedê oock alle Secre-
tnrifen cnde hunne gefwooren Klercken,alle ghe-
fwooren Boden cnde Dienaren van Juftitic, ende
inde Schaniïèn de Majoors ende Geweldigens,
t'allen tyden des by den Pachters of Collecteurs
verfocht zynde,den felven t'ailifteren,'t zy int ne-
men van eenige kenniffe, bekeuringen, peyüngen,
cxecutien ende anderfints, cnde dit al tot hunne
redclijcke falarifen, alles mede opte verbeurte van
hun Ampt ende Officie, ende arbitrale corredic.
Ende ommc alle Officiers , ende allen anderen
egeene Officiers wefende, tc meer te verwecken
tot goede devoir ende Officien, in 't flrafTen van
de Contraventeurs, cnde op alles goede opfijeht
tc houden; Soo fullen voortaen alle boeten ende
breucken tegen den felven Contraventeurs, 'tzy
Pachter of anderen gheüatu'eert, mitfgaders de
confifcatienvan Schuyten, Schepen, Wagens,
Peerden , Ko.opmanfchappcn ende Goederen ,
gheappliceert ende bekeert worden * voor d'cen
helft ten behoeve vanden Aenbrenger, 't zy Pach-
ter, Colledcur, of andere niet culpabel wefènde,
ende d'ander helft ten behoeve vanden Officier
by den welcken d'exccutie wert gedaen, 't wclck
oock plaetfe hebben fal in alle boeten in de Or-
donnantie begrepen, ten warefpecialijckanders
by eenige Ordonnantie gheordonneert ware, uyc-
ghefondert de Goederen , Waren , ende Koop-
manfehappen ,die met eenige Schepen van Oor-
loge, of andere inbefoldinge vanden Lande we-
fende , aen ghchaelt, cnde in gebracht fullen wor-
den , de weLcke geapplicecrt ende bekeert fullen
worden nae de Ordonnantie op 't ituck vande Ad-
miraliteyt, ende andere faecken van Oorloge ai-
reede ghemaeckt, ende noch temaecken. Ende
ten eyndc dat het inhouden van defen alomme
onderhouden mach worden, ende niernant daer
van ignorantie en pretendere , ontbieden cnde
beveelen Wy allen Officieren ende Magiftraten,
datfy defe jegenwoordige alomme doen ende la-
ten publiceren, daer men gewoonlijck is publi-
catie tc doen, Bevelende voorts allen Officieren
van Jufticie, ende Magiftratcn der voorfchreve
Steden ende Landen, ende elck van hun in fijn
reguard, op de privatie van hun Officien, midtf-
gaders allen anderen, ende yegelijck die 't aen-
gaen mach, opte peyne ende boete boven ver-
haelt,den inhoudt van defen naer te komen, ende
onverbrecckclijck te onderhouden,doen naer ko-
men ende onderhouden in al fijnen Poin&en ende
Articulcn, alfoo totten dienile vande Landen, en-
de bcvorderinge der ghemeene faecke fulcks
wordt vereyfeht, ende Wy noodich bevonden
hebben te ghefchieden. Gegeven in 'sGraven-
Hage , nae refumptie van voorgaenden Placate,
den feilen Augufti fefthien-hondert vier en vijf-
tien. Was geparapheert, ƒ. Duyft van Voorhoudt,Tt<
Onder ftondt, Ter Ordonnantie van jnijç Hee^
6, Ô                      ren
doen nan?cncontravenierende, te doen of laten
tBularinifjVerdrac^' connivcmie , of eenige fi-
lcpidiflimu]atie daer inne te gebruyeken,
dirclei i°?en da«»nncghcbruyckrte worden,
ende fSi Te indire<^click .doendeden Pachters
d;^W r . rsallehu,Pe cnde afliftenrie , foo
'tgecnei y crfochtfullcn wordcn' in alle
ogende ? ðå fy van 's Landts wegen, achter-
sticht ni catcn ende Ordonnantien gho
»«feiWcv v? mogen wefen, fonder des te
ench,of in ghebreeckê in ecniger ma-
-ocr page 1111-
2130           Plaeateo-i. s.Boeck. 9-Tit. i.DeeK
rende Staten Generael der Vereenichde Neder- é Raedt van State der fel ver Landen,
landen. Noch lager ftont, Ter Relatie vanden 1 J. Eyckbergh.
Gct«ckciU
Inplaets van de/e woorden ,feyt d'Ordonnantie van Vlaenderen: te vervallen d'onkoften vanden 0
totbefchermeniffe der voorfz Landen,ende wederftant vanden Vyandt,noodich, metgoede J*^·
voorbedachte deliberatie, d'opheve vande generale Middelen op de confumptie ende andere Contuh^ ^
in geftelt.
                                                                                                                       w'*9>
De woorden onder num. %. in 't Curfijfgedruckt,zijn in d Ordonnantie van Vlaenderen niet.
dOrdonnantie van Vlaenderen/eyt: daer vanby openbare geeiTelinge/w//^ werden geftraft.
JL·-
HET TWEEDE DEEL.
Generale Ordonnantien, ende Conditicn, Waer op van vegtn Je fyu
ren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, \ f uilen werden verdacht {den mee ft daer voor hti(r
de, ofte hooghfie mynendé) de gemeene Impoflen, die
÷ ten behoeve vande gemeene faecke gullen öÜç*
worden.
I.
Nden eerften, lullen de voorfz Middelen
I verpacht worden, by Gecommitteerden
vanden Raedt van Srate, ten overftaen en-
de bywefen vanden Officier , ende } twee vande
Schepenen
, daer de felve verpachtinge ghefchie-
den fal.
I I.
Ende of 't ghebcurdc dat in 't opveylen ofte af-
flacn , twee of meer ghelijck mijnden, fullen de
voorfz Commiflarifen, 4 met de Schepenen de ken-
niflc hebben, wie van henlieden eerft gefproocken
fal hebben, dien.de opgehangen penningen, of den
afgeflagen Impoit volgen fal.
Maer is 't faecke dat fy niet onderfcheyden kon-
nen, wie van henlieden eerft gefproken heeft, foo
fal men 't felve weder op veylen, ofte afflaen, en-
de laten volgen den gecnen die eerft befcheyde-
lijck mijnt.
IV.
Een yegclijck die verhoocht, fal gehouden we-
fen fijn gebodt van verhooginge geftant te doen,
foo lange de Gecommitteerde den felven Impoft
finalijcken eenen anderen niet in Pachte gelaten,
ende thunder genoegen verfeeckertheyt eenomen
fullen hebben, al hoe wel de felve by andere noch
verhoocht, of tot meerder pry fe in 't afflaen ghc-
mijnt ware, alles tot difcretie vande voorfz Com-
miflarifcn 4 ende Schepenen.
V.
Voorts en fal niemant eenige Impoften mogen
pachten, ofte over nemen, dire&clicken of indi-
re&elickcn in eenigcr manieren, ten behoeve van
ecnige Steden, Dorpen, 4 vleckcn, Gilden of Nee-
ringen , 4 ten ware met goede kennijfe vande Heeren
Commiffarifen op de verpachtinge.
Ende en fal geen
Brouwer of Bierfteecker voor foo vele de Bieren
aengaet,noch den Zeepfieders foo vele de Zeepc
aengaet, noch den Panncman,foo vele den Zoute
aengaet, noch den Laeckenkooper foo veelc den
Laeckenen aengaet, noch den Wijnkooper in 't
gros, of Wijn-verlatcr foo veele de Wijnen aen-
gaet , noch de Molenaer foo veele 't Gemael aen-
gaet; noch den Brandewijn-maccker voor foo veel
den Brandewijn aengact.d'Jmpoften mogen pach-
ten, nochte vande Pachters over nemen, in 't ghe-
heel ofte deel, direftclijcken of indirefteliH
£n.
noch part ofte deel daer innc hebben, nochood
Borge voor den Pachters nochte Collcöeurs mo-
gen worden vande voorfz lmpoften,opte verbeet-
te ende breucke van noch eens foo veel als den
Impoft verpacht fal worden, indien die hondert
goudc Realen cnde daer boven ghegoudenheeft:
Ende foo verre die daer beneden gegouden heeft
op de verbeurte ende boete van honden gouden
Realen, ten ware hy geduyrende fijne Pachte, de
voorfz Neerin ge verliete: En fal de Pachter tot allen
tyden (des verfocht zynde) gehouden weien hem
by eede daer van tefuy veren. Endefullenooekniet
mogen pachten eenige Officiers of diergelijcie
Pcrfoonen inden Placatebegrepen,tenwateCon>
miiTarifen op de verpachtingen ten platten Lan-
de den Officiers omme redenen 't felve toelieten.
4 Ende al foo men voorfcecker onderrecht is, dat in w-
fcheyden Quartieren, eenige Pachters voor het verpecken
onder den anderen accorderen, dat wien Pachter fal Uf
ven, gehouden fal wefen te betalen ten pofpe vande ®>
der e, eenige opgelden ofte dubbele rantjoenen, ofte ankn
profijten Jlreckende, om by complot aderen van 'f fu-
ten te rugge te houden : Dat oock naer dat de Tap»
tinge in 't openbaer gedaen is, eenige Pachters de Pidtt»
onder henlieden wederom op hangen oftfmaldeekn,a 1
geheel ofte deel, tot groeten nadeel ende onëenjitunu
gemeene faede: Ende dat mede de felve eenige gein.-
ten van hare Pachten over doen aen anderen
, 't z) 'M'
den naem van Colleftcurs ofte anders, om dejekete bef-
fen ofte colletleren, totfehade ende bate vande jeh Ptt·
foonen ofte Colletleurs, ende voorntmelick aen mm
dé welcke verboden zijn te pachten, Soo wertm tW
voort aen verboden op een boete van fes hondertW**
foo menichmael te verbeuren als bevondenø
>jjj
contrarie gedaen te zijn: Ende werden lydejenf m
de Officiers van dier Plaetfen refpeclive
, f **JT
gaende te inquireren, endefulcke bevonden htUm
txyvoor, ghe duyrende den Pacht
, oft daer nm'}%
foodanige Perfoon oft Ñ er foonen te f mederen &
treden defer Ordonnantie, op de generale pey"N
Placate, als in defe Generale Ordonnantie
W '
VI.                       uj!it
4 Dat alle Pachters ende hare ^d(fifnfinné-
tyden als fy daer toe verfochtfullen worden,)t ^
Officier ofte Omfanger, gehouden fulkn^J"
lemnelen eede te expurgeren
, dat ff van ' ^
-ocr page 1112-
Gcmeene Middelen, Generaliteyc.
Atirtie aen, ende vande tijt dat Jè Paehtersge-
BÜA* Medefianders te nomineren, zijn ge-
ι Meiéanders vanden Pacht, diefy haer ah dan
*i vinnen oft mede bemoeyen , fonder dat fy de felve
,!ί, Α ,„* vemchtin o e vanden principalen Pach-
„rJe veaaMve'ï , .*·, , ; f , f ,. n ,. ,
lineMedefiandersm tgeheeloftdeel, dtreclelick
"'fJLïelick hebben gepacht, over genomen ofte ee-
* htedchap of (e opgelt daer voor en hebben belooft ofte
**A ée toeghejeyt dat hy andere betaelt fa l werden,
' kt die weygerigh blyven fal defen eedt te doen,
*EL verbeurenjaljes guldens.
»■"" ö                         Vil.
De Pachter fal gehouden wefen gereet te beta-
elcke gulden die hy voorden Impoft te
Schtebelooft heeft, twee grooten Vlaems, daer
een oortken gaen fal tot behoef van den Ar-
· t'tJVelckverfiacnwert dat fal'verdeelt werden,
^Ïlftddcr van aenden Armen binnen de Stadt daer
%Liichüngejalgefchieden, ende dander helft aenden
iifW ten platten Lande, waer op de refpeclive Magi-
beten fullen letten, ende de Arm-Meefiers lafien dat fy
w elcke plaetfe foo veele vanden Ontfanger ontfangen,
é vande rantfienen- van yeder plaetfe 't felve komt te
ié&W, endefulcks aenden Armen van d'een ende
uniere Religie aldaer zijnde,[onder onderfcheyt, te doen
kkeeten
Welverflaende dat het geheels oortgen vande
witjoewi derverpachtinge over 't Princelant ,fal bly-
wi aenden Armen aldaer, ende de refle ten behoeve van
knmeene faecke,
fondet eenich vorder rantfoen,
ofyct daer voor te korten. Sullen daer beneffens
oock verbonden wefen alle de gcene die ecnige
lmpoften pachten , terflont voor hunne pachte,
randben, pcylingc ende ander gevolge van hunne
pachte refpeclive cautie fuffifant te ftellen , ten
contentemente van den voorfz Gecommitteer-
den, 4ien Schepenen vanden Steden, ende van den
Ontfanger. Voorts, den Pachters wort bydefen
ophunneneedt bevolen ende belaft, dat fy in't
innen van hunnen Pacht, fullen ontfangen de j u-
ile gerechtigheyt vanden Landen, ten alderlangh-
ftenbinnen drie Maendcn, achtervolgende de Or-
donnantie op hunne Pacht gemaeckt, fonder ye-
mant te moeyen of travailleren , om meer dan de
jufle gerechtighcyt te genieten: Sonder oock met
ïemanden te conniveren of gratie te doen , ovcr-
komilcofcompofitic te maecken , quij ticheld in-
gcofeenigefchcnckagie te doen, of in eenigcr
panieren diredtelijck of indiredelijck min dan de
Mcgcrcchtigheytte ontfangen, foo wel van den
«jijs ofte lm poft als vande boeten, Ende dat fy
c!«vc\vettelick fullen doen innen ende execu-
nrcnt)y den Officier vande Plaetfe , of by eenen
λ e"^'ae^cr,mctte minfte koile ende quetfe van
jjpenaten, den wclcken belaft wort alle goe-
fullen ι daer 'nne tc düCn· Dat ^ oock niet en
ttnv<? Kn V00r eeniSe 4 c°llegien van Magifira-
i&kJ
η ' ^orPen °f anderen, nochte voor eenige
mo:ey
iconen , Gilden, Gemeenten of Nee-
nantie ClgCndcden Placate cnde defc °rdon-
i*t ofIe?° ,CΤ is tc Pachtcn - Dat de felve geen
fydenn u inncziJnhebbende,ende dat
HunliedIr · nnc Pachtc ofte gedeelte van dien
datfj SJ "'t16" fullen over fettcn: Midtfgaders
Tan alie 't
          den 8oet cnde pertinent Regifter
of van t ec ΐ aen hcm ver-ïmpoft of ver-accijft,
δ n heiT* aengegeven wort om uy t fij nen
bedryve vervoert te worden, ende 't feUc den an-
deren Pachters tc fullen openen, ende goede ghe-
trouwe correfpondentie te houden, geïijck by de
Ordonnantie isgheftatueert, fonder den anderen
ofte toekomende Pachter te verkorten in hunne
gerechtigheyt: ofteby gebreke van dien, fal men
den Impoft weder op veylen -. Ende indien de fel-
ve als dan meer geit, en fal daer van niet genieten,
maer foo wat de felve min gek, fal de voorfz eerfte
Pachter ghehouden wefen gereet te betalen, met-
ten koften daer omme gcdaen. Ende foo verre hy
daer geen Borgen en ftelde, endede voorfz bevelen
ende beladingen nietnaeen quamen, fullen ter-
ftont daer vooren mogen worden gheapprehen*
deert, ende fal 't felve dat de voorfz Impoft min
geit, vcrhaelt worden aen fijn gereerfte goederen,
foo verre hy eenige heeft: cnde indien niet, ial de
lelve gheftraft cnde ghecorrigeert worden aen fijn
lijf, tot arbitragie vande Wethouders daer de felve
verpachtingc gefchieden fal.
VIII.
De Pachters fullen gehouden wefen 't recht van
den Impoft by hun gepacht, te ontfangen tot fulc-
ken plaetfen ende indcr voegen, als by de particu-
liere Ordonnantie op elcke fpecie is gheftatucert,
ende henluyden by de CommiiTarifen fal worden
belaft, Ende fullen de jegenwoordige ende eerfte
aenftaende Pachters, van alle fpecien die den pcyl
fubjed zijn, gehouden zijn te famen tc gaen pey*
len tercerfter ingangh vande Pachtc , opfulcke
uyre als den aenftacnden Pachter den voorgaen-
den fal infinueren, op peyne foo eenige van beyde
niet en compareerde, fal evenwel geitant moeten
doen den peyl by den goetwilligcn genomen ende
gedaen: Welcke peyl gefchieden fal met twee van
den Magiftratcn ende den Secretaris vande plaet-
fe , of eenen ghefwooren Klerck, of ten minften
by de Secretaris of fijrien gefwooren Kierck, mee
twee ghefwooren Boden, of da'er geen Boden
en zijn , met twee gheloofwaerdige Getuygen.
4 Ende wort den Regenten van de Dorpen exprefielijck
geinterdiceert, geen van heure lnwoonderen
, van wat
qualiteyt oft conditie die zijn , te beletten het collecleren
vande Impoflen , op behoor lick falaris aen te nemen, op
depeynen inden Placate jegens den Contraventeurs van-
de Ordonnantie geflatueert, Ende foo verre eenige Pach-
ter in eenige Dorpen geen ColleÜeur op behoorlick Jalaris
foude kon nen bewilligen, om de Colletlcn te doen, f al den
/elven Pachter hem mogen addrefferen aen den Raedt
van State, die naefommierekennijje vanfaecken, een
publijcq Perfoon daer toe op behoorlick falaris fal lafien
ende authoriferen, die 't felve gehouden fal wefen aen tc
nemen. Ende fullen alle Collecleurs pertinent Regifler
houden van 't geene hen fal worden aen gegeven
, op pey-
ne ,foo bevonden wert datje eenige biljetten hebben uyt-
gegeven, fonder die voor het uytgeven ter Regiflergeflelt,
oft doenflellen te hebben
, in Ju/eken gevalle den Pachter
aen hem fal mogen verhalen depeynen ende breucken
,
daer in voloende den Placate ende Ordonnantien ver-
vallen foude wefen, den geenen die eenige Waren, {den
Impoflfubjetï)op gedaen jouden hebben,fonder voorgaen-
de biljet.
IX.
Item,foo wie Pachter blijft van eenigen Impoft,
fal gehouden wefen de betalinge daer van te doen
op fulcke termynen ende dagen, als inde Ordon-
6. Τ ij                    nantie
-ocr page 1113-
1134-           Placatcn. s.Boeck. 9-Tit. 2.Deel.
oock tegen den gebreeckigen Officier vande p}aeif"
cederen voor Schepenen vande Stadt ah
<W é ^'^
Rechters ter eerfier injlantie, tot ten geflelden fa?"*'*
penen
, die oockplaetfe jutten hebben tegen deHm?*
Iteechigen Officier ter arbitragie vande veohÏ^
Schepenen.
                                                   !w*»<
X1I1.
Ende indien eenige differenten ter faMr„
nantie vanden felven Impoft begrepen is, fonder
cenige penningen inne te mogen houden uyt ee-
nigcrley faecken. Ende in foo verre hy fulcks niet
en dcde fal men als dan den verfchenen termijnen
mogen executeren aenden Pachter of fijnen Bor-
gen als principalen,ende aen hunne goederen ,tot
optie vanden Ontfanger, fonder de gemeene faec-
ke by eledie eenichfints te prejudiceren in heure
a&ie, ende dat met heerlijcke ende reale executie 1 de voorfz verpachte Middelen,'t zy tuflthen
mettcr daet, fonder eenige vordere fommatie,niet é Officiers, Ontfangers, Pachters, ofte cenige pJn
culiere, op de boete, breucke of anders in een-
gefchil dependerende vandc betalinge der bek»?
de Pachte quamen tontftaen, 10 Sullen alle Æ
veter eer fier inflantie moeten ghebr acht ende én ■
leert werden voor Schepenen van die Stadt daet
w'·',''
het Platte Landt is reforterende, omme ds gtieknm.
de Rechters daer over te oordeelen
, die gehouden fut
len zijn op feeckeren dach ter Wccckc daer toe te
prefigeren, partyen fommaire ende de plano recht
te doen, 'tzy by abfolutie ofte condemnatie,fon.
der de felve voor goede Mannen te renvo\cten
daer vooren by de voorfz 11 Schepenen ende Secre-
taris 11 ff/c£r,van elck.c verklaringeendeuytfma·
ke fal ghenooten worden refpeftivelick drie ik·.
vers, daer toe by den partyen 't voorfz falarisondet
den felven Gerechte fal worden gheconfigneert,
mitsdat partye triumphcrcnde,fijnegcconfignet!-
de penningen fullen worden gercftitucertuioock
fullen Schepenen geen langer uytftel mogen ghe·
ven, dan van drie dagen tot drie dagen, of eenige
andere extraordinaris dilayen of uytfte! accorde-
ren , inder voegen dat de faecken ten principalen
fullen wefen gcdecideert binnen den tijdt van eto
Maent nae de eerfte verdachvaerdingc te rcecke-
nen : Ten ware dat den Pachter ofte Colleftcur in
gebreecke bevonden werde fijn termyncn wan te
nemen, ende fijne faecke te vervolgen. Ende in'
ghevalle yemandt by Sententie van Schepene
mochteverftaen befwaert, of langer dan denvoot·
fchreven tijdt uyt gheilelt te zijn, fal de faeckeby
provocatie ofte evocatie mogen betrecken voor
den Raedt van S tatc, 4 ende nergens andm, omme
die aldaer by den felven ghcterminec;t te worden,
naer dat fy lieden in conformité vande Ordonnan-
tie fullen bevinden te behooren: Ende dat fec veel
de provocatie aengaet, 4 ende kt dienen w'm
Recht-dach,
binnen den rijt' van twee Maendcn ten
langhften,op peyne dat de provocatie ghehouden
fal'worden defert: Ende indien deverklanngcfH
fchiet is tegens den Pachter of Collefleur, m«w;
middelcr-tijt furcherende d'executie, endeindi»
tegenftaende eenige appellatie of provocatie, ende
onvermindett dien,volgcnde d'executorialen daer
van gemaeckc ofte maecken, fonder eenichfints
te letten op't beneficie van excuilieof divifie, en-
de dit al tot kofte vanden gebreeckelingen,fo wel
vandc executie als 't gunt daer aen kleeft.
X.
Des fal de voorfz Pachter gelijck recht hebben
tegen den geenen die de betalinge van hare Impo-
ilen dilayeren of vertrecken. Ende van gelijcken
tegens den geenen die met hem part ende deel in
de Pacht hebben, mits dat de felve Parteniers voor
de Commiflarifen terftont nac de pachtinge ver-
klaren fullen , dat iy mede pare ende deel inde
Pacht hebben, als oock aen hunne Borgen, fo verre
hy voor den principalen betalen moet: Daer toe
alle Officieren ofte Deurwacrders by den Pach-
ters tallentyden verfochtzynde, by defen welex-
prciTelick werden gheauthorifeert, om d'executie
te doen.
XI.
Sullen de Pachters gehouden wefen alle fouten
ende mefufen, die fy bevinden in 't collecteren en-
de opbeuren van hunnen ghepachten Impoften,
den Raedtvan State, hare Gecommitteerden ,of
den Hooft-Officier vande Stede ofte plaetfe, bin-
nen acht dagen naer dat die tot heurder kenniiTe
gekomen fullen zijn, aen te geven, op dat daer in-
ne voorficn ma'ch worden naer behooren. Ende
fullen de Pachters tot allen tyden des van wegen
den 6 Raedt ofte Hooft-Oficier aengemaent zynde,
ghehouden wefen de Regiftercn van hunnen ont-
fangh-den felven te openen, omme in hunne pre-
fentie doorfien te worden, fonder dat nochtans de
fomme van hunnen ontfangh by de felve 7 fal
worden gemaeckt.
XII.
De Pachter, /{foo wel inde Steden als ten platten
Lande, lal mede gehouden weien alle contraven-
ticn , bteucken ende mefufen, tot fijne kenniiTe
komende,aen te dienen den 8 Officier vande plaet-
fe daer 't felve gefchiet, endeden felven te vertoo-
nen alle bewijs daer toe dienende , om fijne ghe-
rechtighcyt inde boeten ende peynen gelijckelijc-
ken by den Officier vervolght ende geexecuteert
te worden, fonder eenichfints daer van te mogen
compoferen , op pcyne van vijf en twintich pon-
den van xl. grooten. Ende in gevalle den Officier
vande plaetfe, bevonden werde den tijdt van drie
dagen te wefen in ghebreecke van behoorlijck
vcrvolch of executie, fal den Pachter 9 ghehouden
wefen 't felve datelijck aen te brengen aenden Hooft-Ofi-
cier vande Stadt daer onder 't Landt is refor ter ende
, de
welcke de Pachter behoorlijckjal hebben te maintene-
ren
, effifleren, ende doen mainteneren ende behulpelijck
zijn, doende tegen de Overtreders ende Fraudateurs, als
tegens eenige particuliere, midts namptiieten*
aen Goutof Silver, foo veele als tot voldoening
fal weien·· tff
State (parthy
en fal worden.
voorarreiTghehoiidén werden, ende fal part}
fuccumberendc, boven defe noch vcrya len ^
boete van veettich ponden van veertien §; ^
of foo veel min als de voorfz Raedt van au
gelegentheyt fal arbitreren, Ende 13/<»
13 Raedt gehouden wefen Parmyen, ^Ue f
binnen veerthiendagen naer dat de laludcettii
haer gefurneert, ende in rechte gecon
         p
zijn. Ende op dat partyen met minder ^ ^
haer recht mogen komen, 1 }falde tooi»
-ocr page 1114-
Gethecne Middelen^. Generaliteyt.           11
Je peynen ende Boeten in't P/acaet en Je Je OrJonMhtié
bevrepen.
                                                ;:
&                         XVII.
Voorts en fullen de Pachters vande voorfz lm-
poften egeen afflach mogen eyflehen uyt geen-
derley faecken , hoedanigh de ielve oock mogen
wefen, alwaer 't oock foo dat by Placaten eenige
uytvoeringe van Waren, Goederen,ende Ammu-
nitien van Oorloge verboden werde i Uytgcfon-
dert alleen, dat indien den Vyandt ('t wclok Godc
verhoeden wil) datelick eenige Dorpen ofte Vlec-
ken quame te occuperen » daer over defen hun
Pacht is ftreckende j fullen als dan verder niet ge-
houden wefen te betalen , dan totten dage dat de
Vyandt daer binnen gekomen fal wefen, ende die
fal blyven occuperende,
XVIII.
Item , foo fal een ycgelijck Pachter d'Impoften
ontfangen foo verre de Parochien ende Junidiftie
vande Steden, xo Vlecken, Dorpen ,by hem ghepdcht,
ftreckende zijn: Ende fal te dien fine de felve mo-
gen collefteren, oft doen collecteren, inde Steden,
oft ten platten Lande, 4 refpellivelick elck in (ijnJi-
flr'dl,
by fulckc middelen ende wegen als hemoor-
baerlicxt duncken lal. Welvcrftacnde, dat die
Pachters ten platten Lande gehouden fullen we-
fen inden aenvanck van heure pachtinge vanden
Predickftoelen ,oft over den Rcchtüoelen re doen
verkondigen, waer den Impoft fal betaelt worden,
ende wie by hen totten ontfangh is ghecommit-
teert of gefubftitueert, op dat niemant hen hebbe
te ontfchuldigen, of oock deur onwetenheyt in
peyne ende fchade geraecke te vallen . 4 Ende ful-
len Je Pachters vanJe platte LanJen oock foo 't heurgoet
Junckt
, in Je Steden Opftchters mogen feilen, om op de
uytgaende goederen {Jen Impoft Jubjecl) te letten en Je
vervolgen ,Jbo alsfy te radejullen werJen.
XIX.
zi Vande voorfz Impoftcn fullen vry ende ex-
empt wefen , Sijne Hoogheyt den Prince van
Orangie,cnde den Gouverneurs vande Provin-
ciën, mitfgaders de beyJe Princciïcn Douariere van
Je Heeren Princen
van Orangic, ende de verJere kin-
deren vande felve, oock Je Heerejohan Wolffert, Hecre
tho BreJeroJe, Vyanen,&c.
d'Hcere AmbaiTadeur
vande Koningl. Majcft. van Vranckrijck, ende van
andere Koningen ende Potentaten; Endeditalles
niet vorder dan tot bchocflickhcyt van hare cygen
Hofgefinnen, tot haer eygen Logijfen , ende niet
in Herbergen. Sullen mede vry welen alle Gaft-
Huyfen, H. Geeft huyfen, Leproos huyfen, ende
andere diergelijcke vandcr Aclmoefle levende:
4 EnJe fullen de Pachten gheen aclie van doleantien
mogen f onJer en op Jevrydommen ende exemptien Jie
ten behoeve van eenige nieuwe leJtjckingen
, by Oclroy
van Je Ho: Mo: Heeren Staten Generaelghegeven wor-
Jen
, alwaer't oock Jat JevoorfcyJe Ocïroyen loopenJe
hare Pacht vegeven waren,
XX.
Nochfo rcferveertde %x Raedtvan Stare t'hun-
waerts de interpretatie ende dccifien van alle que-
ftien.gefchillenende qucrelen, die op eenige Or-
donnantie van d'lmpoftcn 2,3 fullen mogen val-
len ende rijfen.om by hun gedecideert te worden:
Sonder dat eenige andere Rechters daer van ceni-
infteneènendach tcrWeecke, te weten,
hs vaceren , om me partyen expedi-
ten m
dei Sa^chet oï'de voorft faecken te doen.
ne van reent uF χΠΙΙι
inde indien d'Oflicier 14 van Je Plaetfe de boc-
Sè breucken inde Ordonnantie , mitfgaders
indcen Placate, opten opheve ende colledatie van
mooften gecmaneert, begrepen, binnen veer-
aeIï" nnrrdathem gebleken fal zij η van de
v
oiMag
ilbaet 4 varufe SteJe daer onder den Pach-
0K
:)rteert,vi
:xecuteer.,-                                              _
, cn executeren by een Deurwaerder, tzy van
den Racdt van State, 16 oft anJere daer toe ver-
kilt , 16 met voorgaènJe kenniffe ende affiftentie van
. liooft-Officier van Je StaJt Jaer onJer 't platte Lant
értcert, wieken DeurwaerJer
daer in genieten fal
16Je kift vande portie Jie Jen naelatigen Officier, in-
denhy d'executie gedaen hadde.foudegcnootcn
hebben, ende dat inde plaetfe van lijnen falaris,
Akvende ianJer helft voor Jen voorfz Hooft Officier,
Endeditalles onvermindért de vordcre peynen in
den voorfz Placate begrepen , die tegens d'Ovcc-
trtdets evenwel fullen werden gheexecuteert,
Wclvcrftacnde , dat van wegen 17 den RaeJt, by
faute dat d'Officieren of Pachters de voorfz pey-
nen niet en executeren, de felve peynen in 't ghe-
heel ten behoeve vande ghemeene faecke fullen
worden geinnet ende geexecuteert.
XV.
Item, fo fal den Pachter gehouden wefen d'Or-
donnantic gemaeckt op d'lmpoftcn by hem ghe-
pacht, in alle heure poinden ende Articulen te
achtervolgen, ende 't recht van dien naer vermel-
den ende inhouden der felvc Ordonnantie t'ont-
fangen, Tonder eenige conniventie, fimulatic,di-
icaelijck ofte indircétclijck, in eenigcr manieren
daerinne te gebruyeken, ofte doen ghebruyeken,
fukksdatden Pachter met niemant, Edel of on*
Hdel, Burgers of Tappers, fal mogen compoferen
ofuytkoop maecken , 18 op peyne dat fo wel den
PacVitcr,alsden geenen die met hem compofitie
ofuytkoop acngaet, van elcke compofitie verbeu-
ren fal xxv.goudé Realen,bovcn de verbeurtenifTe
van t gunt daer van ghecompofcert fal zijn, op de
f^yne inden Placate opren opheve vanden Impoft
^0atueert, ende dat foo dickwilsende menich-
Ul ^ ^cvonden fal worden contrarie gedaen te
h:wen,ende daer en boven nochden Pachters als
j^yp.eedich.cndcdegecnedie met hem compo-
^n^rbitralijcken ghecorrigeert te worden naer
^fgentheyt vander faecke: 4 Doch fullen van Je/e
Jen ende verbeurt en vry wefen, Je geene met te welc-
J Pachters gecompofeert fullen hebben, in gevalle fy
I "pt terftom oprechtelijcken komen aen geven ende
nêt
aren, hoe, ende waer van ghecompojeert fal wefen,
watter voor belooft oft betaeltjal zijn.
XVI.
ftckr' fee^e 'van alle compofitien, Jie by eenige
4 kpu mog£n worden gedaen, is gheorjonneert,
ftkt        frs van ecn ander afiritt . °fte
oock van 't
éptf? ^""Aie van Jen Officier Jaer de compoferen-
huhen 'm mom"y Je felve Pachters, Jie gecompo/eert
^jlJ
Raedt van State, ende aldaer contenJeren tot ge kennilTe fullen mogen nemen»oft eenige
6. Τ üj
vifie
-ocr page 1115-
PlacatecL·/. g.Boeck. 9.Tit. 2.Deel.
ders, die de gaende ende komende Man om é l
maeltijt, ofte anders hoeren, voorts aen van ev }
*
Bieren Tappers I mpofi fullen betalen, ende dte o?"®
tiefubjeol zijn als andere Tappers. Maer dat u"**
1138
vifie of hantfluytingweten, ordonnantieState .
Item, foo en fullplaetfe daer fy de vewefende van eenigeOntfangers oft hunof doen pachten, of
êt
geene die va/Ie Commenfalen houden, die hew t ft
Jare, halfJare, ofte vierendeel jaers hopen f0J j J
ve hy de maeltijt te reeckenen, mits niemaniZ f
logerende als vafie Commenfalen
, voor Gaflen J
menfaelhoudersfullenghehouden werden opV^
ftcn,direcT:click of indiredtelick,op peyne van hon-
dert goude Realen, ende arbitrale correctie: Dan
fullen die vanden Gerechte ofte Vroetfchap van
de Steden ÷ 5 refpe&ivelick, in hunne privé naem
't fel ve wel mogen doen , mits dat fy als Gedepu-
teerde gcenige kennifleoftejudicature mogen ne-
men vande cHfficulteyten ende queftien op 't ftuc
vande voorfz pachtinge binnen hunnen bedryve
vallende.
XXII.
Dat een yegelijck Pachter gehouden fal wcfen
fijnen pacht te betalen in goeden ganghbaren gel-
de , volgende de permiifie, ende wefende van ge-
wichte, alfo d'Ontfanger belaft is anders geen geit
te ontfangen noch uyt te geven.
XX III.
Sal een yegelijck Pachter ghehouden wefen de
Impoften binnen tyde fijnder pachte gevallen, te
innen ende te doen executeren ten langhften bin-
nen vier Maenden t'eynden de expiratie van fij-
nen pachte.Naer welcken tijt hy nochte de Borgen
oft Medeftandcrs.geen parate executie hebben en
fullen, 4 ten ware hy fpeciale Commiffie vanden Raedt
van State,
maet daer na fal hy gehouden zijn, fijne
gepretendeerde achterwefen by adie te vervolgen.
XXIV.
4 Wort vorder verklaert, dat alle Drooge-Gaflery-hou-
worden. Gelijck mede voor geen Drooie-vaft*, é ,
ofte Tappers fullenworden £hereecke»t MZtp
gen
, ofte Ambachts-gefeilen ofte Schippers vol k '
tijdt logeren, endevoor defehegeen Wijn oftefmt í
ren en tappen
, mits dat defelvige in hareL·^ ''"
Wijnen oft [ware Bieren en fullen mogen hellen
/£? '
daer van te betalen Tappers lmpofl, alles ïññ*„Ë
Ordonnantie begrepen.
                           r m
XXV.
Alle welcke poinden ende Articulen, f00 Wel
by den Pachters als alle andere achtervolgt fullen
moeten worden, fonder dat de CommiiTarifcncc
nige verklaringe ter contrarie fullen mogen doen
tenware de fehe fpecialijcken byInitrudicdac!
toe waren gelaft, op peyne vande fclve verklarm·
ge voor nul ende van onwaerdeç ghehouden te
worden.
Aldus ghedaen, naevoorgaende refumpticvan
voorige Ordonnantie, in 's Graven-Hagcdcnachr·
ften Augufti fefthien - hondert vier-en-vijftien.
J. Duyfl van Voorhoudt,*1· Onder ftont, Ter Ordon-
nantie van mijn Heeren de Staten Generaelder
Vcreenichde Nederlanden. Ter Relatie vanden
Raedt van State derfelyet Landen. Gcteeckem,
Ë Eyckbergh.
I. d'Ordonnantie van Vlaenderen voeght hier in .· tot vervallinge vande Öorloghs-laftcn.
x. Ende alhier: die overal inde Quartieren van Vlaenderen.
3.  lnplaetsvandefe woorden feyt d'Ordonnantie van vlaenderen: ende eenige vande Magiftraet.
4.  De woorden in defe Ordonnantie in 't Curftjfgedruckt zijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
5.  Inplaetsvan deje woorden feyt d'Ordonnantie van Vlaenderen.· tot behoef vanden Armen binnen de Ste-
den ende Landen refpeétivelick daer over de voorfz verpachtingen fullen werden gcdaen,totdifcrc-
tie vande CommiiTaris op de verpachtinge, ende de refe ten behoeve vande onkoften vande verpach-
tinge, fonder eenich vorder rantfoen, &c.
6.  d'Ordonnantie van Vlaenderenfeyt alhier: van wegen den Staten,of Magiftraten verfocht zynde, &c.
7.  Defelve Ordonnantie feyt 1 by defelve Gecommitteerde fal'worden gemaeckt.
8.  Ende alhier: Hooft- Officier,
9.  Inplaets van defe woorden in t Curfijf 'gedruckt feyt dOrdonnantie van Vlaenderen .* fal den Pachter die leivc
mogen vervolgen, endeby eenen Deurwaerder laten executeren, ende fal in fulcken ghcvalle oen
Deurwaerder genieten alfulcken p|yt inde boeten ende breucken, als den Officier ghchadc fouac
hebben.
                                                                                                                      ,
10
d'Voorfz. Ordonnantie feyt hier: quamen t'ontflaen, werden de Gecommitteerde , gaende opte verpa »·
tinge, gelaft ende gneauthorifeert daer toe te committeren de Magiftraten refpc&ive, °'c^,ereiJ,|n
der ielver plaetfe, daer de felve fullen vallen, voor den welcken de voorfz dinerenten ccrlt iu
dienen, die gehouden fullen zijn ,&c.
                                                                                  t^
d' Voorfz Ordonnantie feyt alhier: daer vooren by de voorfz Magiftraet ende Secretarius vantlcte 1
ringe, cjfc.                                                                                                           11 ncrt
IX
Ende voeght hier in: Aengaende de diflerenten, die ten platten Lande fullen komen te va'lc"' ^
verftaen, dat ter eerfter inftantie daer van de kennifle genomen fal moeten werden by den ^^
Bailliu,Burgemeefter ende Schepenen 's Landts vanden Vrye: ende by den Bailliu, B111?0"^^
ende Schepenen van Axel, Neufen en Biervliet tefpeitivelick,als daer toe by fubdclegatic ^
gecommitteert. Oock fullen de voorfz Magiftraet oft andere gedelegueerde, egeen langer 0p ·
13.  á Voorfz Ordonnantie feyt alhier op beyde deplaetfen .· fullen de voorfz Gecommitteerde Raden.
14.  d Ordonnantie van Vlaenderen feyt hier: Ende indien d '0f kier oft Magiftraet de boeten, $<". ^aSs*
15.  Ende inplaetsvan defe woorden, vande verklaringe,vande Yoorfchreye Gedeputeerde ø o (CÖ
-ocr page 1116-
Gemeenc Middelen-*, deneraliteyc. Wynen. 2141
^^r^e^nPMhte^orm^
' W'n'deftVwoordenfey't Ü Ordonnantie van Vlaenderen tfoo vanden Rade van Staten, als by de S tadt
16. l*rJelS V% daer toe geftelt ofte noch te (lellen, daer toeverfocht, die daer innegenieten fal alfulckcn
wi______M.....____ _____,,.„......j d'executie, Ö?f.
qUT ^ntievan^Vlaenderenfeyt; dat van wegen de Staten, byfaulte dat, &c,
r iOW* fa fa fa: uytgefondert den Pachter vanden Impoft vande Brandewijn, die ommere-
(gj Defito™% woft tQC graten, op pene datfoo welden Pachter, ®r.
1 t van bet woordeken geftarueert,/ègA/ d'Ordonnantie van vlaenderen onlanghs geemaneert.
ø lnfuet't
            ^ goorden onder num. zo. /ë '/ Curfijfgedruckt .-Jurifdiclien vande Steden ende Landen
lo£/io/erhy gepacht heeft, >«W< ^, Ö*.
W ËË/ic over de Quartieren van vlaenderen heeft iexemptie vande Perfoonen die vrydom ghenieten in
%l iOrdonn ^
^ yande yoorfz Impoftcn fu jjen vry ende exempt wefen, Sijne Excellentie,
Ë 'den Gouverneurs vande Provinciën, mitfgaders de Princefle van Orangien, ende alle de kin-
5 van uylendesHoogh gedachten Heere PrincevanOrangien,d'HcetAmbaüadeut vande Koning).
u- ftevt van Vranckrijck, ende Groot Brittannien, de Weduwe van uylen den Raedts-heer George Gilpijn,
Ô
ndcre vreemde Heeren ende Ambaffadeurs van uytlantfche Potentaten: Endc dit alles niet vorder
5°n totbehocflickheyt van harecygen Hofgefinnen.tot haereygen Logijfen, endc niet in Hcrber-
Sullcn mede vry wefen die vande CollegieTheologie, ende alle Gaü-huyfcn.H. Geeft huyfen,
f" oos huvfen, ende andere diergclijcke vandcr AelmoeiTe levende: Mitfgaders die vander Munte
ouder koftuyme, van alfulcken taux als haer naer de nombre ende getal van Officieren ende Werck-gefellen
Trlelaten fa/werden, mits dat deTappers binnen de Muntc geen gelagen f uilen houden
, dan alleenlijck voor
ie vanden Sermente, daer op by den voorfz Tappers
, ende die vanden Sermente, binnen den tijt van acht da-
en naer de verpachtingejenlehoorlijcken Eedtgedaenfal moeten werden in handen vanden Officier vande
piaetft ende ter prefentie vanden Magiftraet ende den Pachter
, op de verbeurte van heure vryheyt. Sullen
mede vanden Impoft vry ende exempt tij ç de Wynen ende Bieren die by de Heeren Gedeputeerde vande Heeren
Staten Generael, oft Raedt van State, inde Steden ofte forten daer het Leger ontrent komt te leggen, fullen
wcrienietonfumeert.
                                                        rit                 e·-»
, dVoorfzOrdpnnanticfeyt hier: Noch foo re/erveren de Stiten.otte den Raedt van State, &c.
'ü dOrdonnantievan Vlaenderen voeght hier in de woerden:
oft penen.
4. Endefeyt alhier :oft renvoy vande Staten.
:^, Yocghtoock alhier in: ende Landen.
HET DERDE DEEL.
WynecL*.
Ordonnantien, voor de QoüeSews ofte Ø achters vanden ImfoU vande Wy~
nen, volgende den Aken ten behoeve vande gemeenefaecke, van wegen den Staten Generael der Verec-
nkhdeNederlantfcheProvintien, binnen de Steden, Forten ende.Landen van Brabant en Vlaenderen, on-
der degehoorfaemheyt vande Generaliteyt ftaende, de gemeene lmpofi op de Wynen geheven endegemnet
ld worden, voor den tijt vanfet Maenden, innegaende den
alle goede Wynen die by de Gcbrandewijn-macc-
!En fal voor den voorfz ïmpoft betalen
j van elcke Ame Rhijnfche Wijn.i ofspaen-
__}fche wijn
, te reeckenen nae de Dordrecht-
te Üitinge, min oft meer na advcnant, 't zy dat
^voordrinck-wijn ofte ilete-wijn in gelcyt wort,
ièrtuh guldens .· 3 Boven de twaelf guldens die de
Stm daer op noch mogenft ellen,fonder meer.
II.
) hn 't Po'intfoen Franfchc Wijn, 't xy root oft wit,fes
n lwimkh guldens. Ende fullen de Steden daer op noch
*&ficllen t'heuren behoeve negen guldens
, fonder
x.                     III.
4 van "t Oxhooft Franfche Wijn ,'t zy root oft
Ë twmtich guldens. De Toflanen fullen beta-
. n«r advcnant, te weten, 3 een vierde-part meer
J?,?*™^' £nde fullen de Steden daer op noch mo-
l Men t'heuren behoeve fes gulden, fonder meer.
V                       IV.
nj ain meerder of minder Vaten oft Tonnekens
leaci, Éçé?midts dat de voorfz Pachters of Col-
uts gnehjeken Impoft fullen ontfangen van
kersof Wijn-branders inne geleytofte op gcdaen
fullen werden , volgende het vijfde Artijckel op
den Impoft vanden Gcbrandewijn gcmaecl 3 Des
fullen alle die Burgers, lnwoonders ende Ingefetenen,
foo inde Steden ah ten platten Lande, egeen Tappers we?
f ende, Drooge-gafterye houden ofi Wtjn verhopende, van
de Wynen die \y voor haer eygen familie in leggen en
confumeren, volftaen, mits betalende half foo veel voor
Impoft
, als hier voor en is gefpecificeert. Mits dat den
vollen Tappers Impoft fal worden betaeltvande Wynen,
die by eenige Vergaderingevan Jonge Luyden,Gcrcchten,
Collegien, Schutteryen, ofte Rotten derjelver, Gebuyren,
ofte andere Compagnie» in geleyt fullen worden in Bur-
gers ofte Huyflieden huyfen, ende tot lafie van hetgeheele
Gefelfchap ofi Compagnie, ende uyt de gemeene Beurfen
oft penningen betaelt worden.
V ·
De Pachter fal aen handen vanden Commifla-
ris den behoorlijcken Eedt doen, dat hy nochnie-
mandt van fijnen wegen anders dan de volle ghe-
rechtigheyt van dcfen Impoft fullen genieten, en.
de dat hy noch niemanc van fijnen wegen daer van
'                                                    met
-ocr page 1117-
Placateti· ^.Boeck. 9.Tit. 3.Deel.
114.1
Hj
met niemanden en fal compoferen of connivcren
in eenigcr manieren, op pene inden 5 vijfthienflen
Articule vande Generale Ordonnantie gheroert,
lbo wel jegens den Pachter te executeren, als je-
gens den gcencn die met hem of yemandt van fij-
nen wegen compofitieof uytkoop aengact.
) VI.
Ende om alle fraude ende bedroch te verhoe-
den , fo en fal niemant van wat qualiteyt ofte con-
ditie hy zy, ecnigc Wynen uyt Schepen, Schuy-
tcn, Wagens, Karren, Packhuyfen, Kelders, of an-
dere plactfen daer die zijn, mogen brengen, uyt
doen, over fetten, opflaen, ofte ecnichfints tranf-
porteren, wereken of doen wereken, of inne doen,
of doen doen, 'tzy of de Wynen buyten 's Lants
in andere Provinciën, ofte oock van d'eene Stadt
in d'andere gevoert fullen worden, ofte binnen de
Stadt bly ven, dan by de gefwooren Roycrs, Wijn-
verlatcrs,ofte andere gefwooren Wijnwerckers die
de fclvc niet en fullon mogen wercken.voor ende
al eer hem ghelevert fal zijn een biljet by den Col-
lefteur, Pachter ofte hare Ghecommitteerde ghe-
tcyekent, op de boete van veertien ponden van
veertien grootcn Vlaems 't pont, t'elcke reyfe op
elck ftuck Wijns 't zy groot of klcyn te verbeuren
by den genen die contrarie doet of laet doen, ende
dat boven de verbcurniiTe vanden Wijn. 6
VII.
Wclcke biljetten in houden fullen de qualiteyt
ende quantiteyt vande Wijn,die de gene die 't bil-
let haelt, ghehouden fal wefen te verklaren, ende
des verfocht zijnde,by fijnen eedt 't felvc te flerc-
ken,ende dat den Wijnwerckers over leveren t, ten
lanckflen binnen den tijtvan tweemaclvier entwintich
uyren,
omme by henluyden den Collefteur of
Pachter gereilitueert te worden, met verklaringe
of 't felvc ftuck Wijns conform gheweeft is den
t>iljettc,om 't felve op fijn Regifter te mogen aen
teyekenen.
VIII.
Item, foo en fal niemant wie hy zy eenige wijn
mogen brengen of wereken binnen yemandts
Huys, Erve, Schip, Schuyt,op Wagens of Karren,
noch geen Schippers, Schuyt-voerders, Wagen-
luydcn ofte Karreluyden, en fullen die mogen in
hate Schepen, Schuytcn, op Wagens of Karren
ontfangen, noch oock de aen ghebrachte Wynen
reppen,ïoeren of opdoen , laten reppen, roeren ,of
op doen, ten zy hy eerftende al vooren daer van
hebbe een biljet vanden Collecleur ofte Pachter
vander plaetfe daer den felven inne ghedaen,uyt-
gevoert, op gedaen of inne ghebracht fal worden,
'tzy om vervoert ofgeconfumëert te worden,op
de boete van thien ponden by den Schippers,
Schuyt-voerders, Wagen-luyden, Karre-luyden,
Wij nwerekers, ofte andere wie die zijn, bevonden
fullen worden contrarie ghedaen of laten doen te
hebben, van clck ftuck Wijns te verbeuren. 7
IX.
Tot welcken eynde fal een yegelick, die eenige
Wijnen begeert te vervoeten van d'een plaetfe na
d'andere, de felve niet mogen doen of laten rep-
pen of roeren, uyt eenige Huyfen, Kelders, Pack-
huyfen of andere plaetfen, noch oock uyt eenige
Schepen, Schuyten, Wagens of Katten, ten zy hy
eerft: ende alvooren hebbe een biljet yanden Pach-
ter vande plaetfe daer den felven vervotrt*
ende daer beneffens gehouden zijn vetkh, ·'
doen wanneer hy eenige Wijnen van SfJ!
is te Schepete doen of uyt te fetten, endecRP
nen gekomen zij nde ter plaetfe daer die £Ά
neert zijn, en fullen infgelijcks uyt de Sz"
Schuyten, Wagens, Karren, niet eherenrnf??"'
roert mogen worden, fondet eerft daer van te i ι
:
ben een biljet vanden Pachter der felvet p^cfe
X.
Voorts foo fullen alle Wijn-koopers GrolT
of andere, of oock by de kleyne mate ofkanncïï
tappende , ofte die Tafel houden, cgeene Wü
mogen inne doen , 't zy binnen haren HuvfcS
daer buyten, ten zy dat fy de felve den Paciw
haren Gecommitteerden doen aen geven endeob.
ferveren 't geene voorfz is, om by den felven on.
geteyekentende den lmpoft daer van ontfangen
te worden, naer advenant by de peylingebey
'011·
den fal worden daer uyt getapt te \vefcn,opdev
beurte vande Wynen, die fy contrarie defeninne
gedaen fullen hebben, te gaen ende te innen
aH
vooren, ende daer en boven arbitralijcken geco.
geert te worden naer exigentic vandcr iaceke
XI.
Den Pachter fal ghehouden wefen in 'taenko
men van fijnen pacht op te fchrijven ende aen te
teyekenen alle de Wijnen die fullen bevonden
worden, foo wel by eenige Koopluyden hen met
Wijnen geneerende, als Faóleurs ende den genen
die voor Groffiers ghereeckent fullen worden, foo
wel uyt defe Landen als Uytheemfche. Ende ful-
len de voorfz Koopluyden, Fadeurs ende Gtoffiers
gehouden wefen te refponderen voor den lmpoft
vande Wijnen, by de Pachter3 refpccTivelijck aen
geteyekent wefende na de quantiteyt die ten uyt-
gaen vande pacht fal bevonden worden min dan
by biljetten ofte affchrijvinge van den Pachter
blijeken fal daer van um.gedacn te zijn, mits daet
af treckende ter MacnWoor leckagieopclck Voe-
der of Vat, houdende ks Amen Ovcrlants.fes ilo·
pen Dordrechts, ende van minder of meetdet Va-
ten naer advenant. Ende fal de Pachter ghcduv-
rende fijne pachtc, mogen gaen peylen tot allen
Groffiers ende Koopluyden hen met Wijnen in t
gros geneerende, tot drie malen inde fes Maenden
geduyrende fij nen pacht,daer inneniet gereeckent
den peyl ofte vifitatie op 't ingaen nochtc uyt·
gaen van fijnen voorfz pacht, ende indien yemant
de vootfz vifitatie ofte peylinge weygerde, lal ver-
beuren t'elcken reyfe vijf en twinüch gulde"s
ven de verbcurniiTe vande Wijnen. Ende lal β
Pachter of fijnen Gecommitteerde, t'allen tyderi
als 't hem ghelieft, vermogen de Wynen die ψ
gefcheept worden, verfoecken of proeven, o
fulcks zijn als hem aen gegeven ende in
de
ten by hem daer van ghegeven vervatet is, r
verbeurte indien contrarie 't aengeven be*V
wert, van foo veel Wijns als 't Vat is com^
derende, ende boven dien on yegelick v^cfl/
groot of kleyn, twintich ponden van xJ. gr
XII.                     ι
Van gelijcken en fullen de Groffiers η W ou-
den weten ecnigen lmpoft te betalen ν ^
nendieverfuyrcn ende tot Edick gern» nbj
den, nochte vande Wijnen die ghelp»K w ^
-ocr page 1118-
Gemeene Middelen· G
ii4?
Wijn by de Kanne te vdrkoopen.
X V.
Den Pachter fal den geenen die eenige Wynert
komen aen gheven, om uyt d'een Plaetfe in d'an-
dere 8 te 'vervoeren, ofte oock lityten de Prov'tnne,ge-
ven een hiljet
, inhoudende de qttantiteyt ende qualmyt
vande Wynen by henluyden aen gegeven, om 'ijehe aen
den Ρ ach er daer de Wynen vervoert fullen worden
, te
leveren
, ten eynde 't recht van den Impojl daer nae te
o?2tfangen.
Ende fal de Pachter voor elck biljet van
een Aem Wijns ende daer beneden, genieten een
ftuyver, ende daer boven twee ftuyvers, vande.
Wijnen die uyt fijnen bedryve vervoert worden,
't wclck den Vervoerder fal worden ghereftitueert
by den Pachter vander Plaetfe daer hy de Wijnen
brenght, by het overleveren van 't felvc biljet.
XVI.
Endeomme by middelen van goede corrcipon-
dentie tuflehen den Pachter te mogen ontdecken
de frauden die indefen foude mogen worden ghe-
pleecht, fullen de Pachters ende Colkéteurs ghe-
houden wefen te houden, of by bequame Perfoo-
nen te doen houden, goct pertinent Regifter van
alle de Wynen die in haren bedryve geileten, acn
gebracht of uyt gevoert fullen worden, geduyren-
de haren Pacht, met aenteyekeninge van dach,
datc,qualiteyt,quantiteyt, 9 Plaetfe cii Perfoonen,
ende 't felve den Pachters ofte Collccteurs van
d'ander Steden of Plaetfen t'allen tyden openen,
als fy des verfocht worden, ghelijck mede tot dien
eynde de Convoy-mceilers gehouden fullen we-
fen (des vermaent zijnde) den Pachters te leveren
Extracl: uyt haer regifteren vande uytgefonden of
uytgcfcheeptc ende aengebrachteWyncn.opde
verbeurte van hondert guldens, iöo dickmaels als
fy des in gebreecke fullen wefen.
10 XVII.
Ende fullen de Wijn-tappers, ende de vooriz
Tafel-houders, oft by de klcyne mate ende kanne
uyt tappende, alle Maentsde Colledcur of Pachter;
i»44
η Reepen of Vaten, of andere mercke-
Τïeluck m'dES dat van alfülcken ongeluck
1
Π iTe vande Wijn-werekers, oft ander rede-
SSSns fil moeten blijcken, midtfgaders de
ΨΖ vande verlaten Wynen,
ï Pachter^" rnlleAeur behoc
daer van mede
rlick fal moeten
t
XIII.
Fndeomme voortaen de Grofliers of Slyters te
„„cnonderfcheyden , fullen alle degcene die
ISe Gtofficrs begeeren gehouden ende gereec-
wncie worden, gehouden wefen te verklaren acn
£„MaRiftraet vande Stede daer fy woonachtich
in ofharen handel doen, dat fyluyden geen Wy-
tn'fullen verhandelen of uyt fetten dan in 't gros,
ndeten miniten by Vaetkensvan vijfftoopen
notdtechts.of vier iloopen Amilerdamfchemate.
Echte dat de fclve cenige Wynen geloot wefen-
de lcegen hebben in eenige Kelders, die geen peyl
fi! zijn, ofte fullen inflaen 't zy op hcur naem,
0fte vemants anders namen, tonder dat fyluyden
ecnieemindere Vaetkens, Kannen of Potten in
tairluyder Kelders fullen mogen hebben, of ye-
manden daer mede gerieven, op peyne van thien
ponden van veertich grooten 't pont, endever-
leutte vande Wijnen: Soo wanneer de Pachter,
rcaflifteert naerbehooren,komende inde Grofliers
Huyiingcn, ende aldaer vindende diverfche Per-
foonen metten anderen fittcn,drincken, ende de
Kanne of Pinte met Wijn by haer hebbende, ende
hetfelvige by den Groffïer of andere Perfoonen
ontkent wordende, den Groflier voor antwoorde
gevende: lek fchencke mijn Vrienden een dronck
ofte Kanne Wijn: (maer en fullen hier inne niet
werden gereeckent de Koopluyden die haer Wij-
nen uytter Zee ontfangende,mctte Vaten weder
uytflacn,ofte oock de Grofliers die haren Wijn als
Tappers verantwoorden ) dat de felve Perfoonen
gehouden fullen wefen by«eede te verklaren voor
Schoutcnde Schepenen, of lylicden den Wijn die
lyaldaer dnncken, ofte hebben gedroncken, moe- betalen den Impoft vande Wynen, die fy af ghe-
ten betalen ofte niet, ende hoe fylieden die moe-
ttn beulen.
ir                      XIV·
rlriigelijcksen fullen egeenê Grofliers, Tappers
*e Burgers eenige Wynen mogen af fteken, uyt
"«en of uyt leveren, ten zy hem getoont worden
Jn biljet vanden Pachter der fel ver plaetfe, en ful-
ftoock cgeene Wynen binnen eenige Schepen
OjSchiiyten van Oorloge of andere inne geleyt of
Jwroncken mogen worden, ten zy daer af den
Tïïz lmPoft nacr behooren fal zijn betaelt. Wel-
wtaende dat de Wynen die by eenige Schepen,
jF™ op eenige expeditie naer Weften voor by
dS j0rnme in P'act^c van Bier °^tc andere
^ j'°P^c fclve reyfegebruyekt te werden, van
ea' f,, Ρ0** vry ende exempt fullen wefen. Ende
Gi£Lngeen voor Koopluyden , Fadeurs ofte
L . s |cacht worden, dan de gene die ten min-
Wch" u?cdcn RhiMchc Wijn , acht'half Vat
iche\vC jn' of thien pÜpen of Boten Spaen-
bewvfe'J",in'c Jaer opgedacn fullen hebben,endc
h klevn
         c wcdcrom by de ilueke ende niet
kml*: 5-atc verkocht te hebben, fonder dat
ffi te ml? Bcoc*rloft wort Kerberge of Taef-
n°gen houden , ghelagen te fetten, of den
fteecken hadden met kenniiTe vanden Collectcut
ofte Pachter als vooren, ende fullen oock ghehou-
den zijn ten verfoecke vanden Colledeur of Pach-
ter cautie te (lellen voor den Impoft van een
Maent: welverftaende indien de Pachter eenige
fufpitic van fraude hadde, fal 't fclve den Magiftra-
ten der Steden aen gheven, ten eynde 't felve bv
hem met kenniiTe vande felve Magiftratcn mach
aengeteyekent, ende den Impoft daer van t'eyn-
den der Maent ontfangen worden.
XVIII.
Alle Wijn-kooper's, 'tzy Grofliers, TavernicrS,
Herbergiers, oft hoedanige die mogen wefen, die
eenige Wynen verkoopen ,en fullen egeene Wy-
nen mogen laten af-fteecken of uyt-wcreken in
Tappers of Burgers huyfen, dan naer d'opganck
ende voor d'onderganck vander Sonnen,by eenen
gefwooren Wij n-wcreker, die hem een biljet van
den Colledeur oft Pachter fal vertoonen, op de
boete van veertich ponden van xl. grooten,fo dick-
wils als hy bevonden fal worden contrarie gedaen
te hebben, 3 ten ware met voorweten vanden Pachter*
ofte confem vande Magifïraet* nootfaeckelijck gefchieden
mofle een uyr ofte twee ten langhflen naer oer Sonnen
onderganih,
& *                   6.V                  Ende
-ocr page 1119-
Placacea./· j.Boeck. «j.Tit, 3.Deel.           z
houden wefen te fitten tot fulcken plaetfe
tyden, als naer de ghelegentheyt van elckPVnd,e
ende Plaetfe den Magiftraet derfelvet metr r
committeerde fullen bevinden te behoort
xxiv.         ·
114-6
Ende omme te vodroch, (00 wort opallen den genen dieren te doen,'t zy 3 G
Den Collefteur of Pachter fal gehouden wof
t'eynden alle Maenden te betalen ren Pn.J
van den Ontfanger
                        nu^pto,I(.
een gerecht fefte part van fijnen beloofden rad,
ofte by gebreecke van dien, fal d'Ontfanset tfel·'
mogen doen executeren ende innen.aendcn feh
Colle&eur of Pachter ofte fijnen Borgen, nacr *
melden en inhoudt vande Generale Ordonnm?
xxv.                 Clc·
Ende fal defen Impoft ingaen opten cerften
eerftkomendemetter SonnenoD
ganck·. Ten wekken tijtden ColledeutoftePach.
ter fal moeten gaen met twee Schepenen vandet
Stede ofte Plecke, ende den tegenwoordigenCol·
ledeurs ofte Pachters (die des verfocht zijnde je"
houden fullen wefen hen te affifteren) foowdtcn
Huyfe van allen den genen die hen geneeten met
Wynen te tappen ende te flijten, als oock ten
Huyfe van alle Groffieren, ende de Wynen die iy
aldaer ten huyfe bevinden, by de gefwooren Wïni-
fchroyers doen peylen ende aenteyckenen.omme
t'eynden die Maent daer van te mogen ontfangen
den behoorlijcken Impoft, ten behoeve van 't ge-
meene Lant, naer dat men als dan by peylingc als
vooren bevinden fal daer uyt getapt te wefen. En-
de in gevalle Schepenen weygeren hem te affifte-
ren, fal 't felve gefchieden by den Sectetatis oft fij-
nen gefwooren Klerck, ende twee gefwootcn Bo- I
den, oft daer geen Boden zijn, met twee ghcloof-
waerdige Getuygen, ende dat foo wel Edele als
on-Edele, niet willende de peylinge gedoogen, oft
de Wynen verfteecken, verbeuren fullen xxv. gul-
dens boven de verbeurnifTe vande Wynen. Wel-
verftaendedat inde Burgers Huyfcn, hen niet gc-
neerende met wijnen te verkoopen ofte te tappen,
in 't aengaen van defe pachte egcene peylinge ge-
daen en fal werden.
XXVI.
Ende fullen de Colle&eurs ofte Patas ten
Huyfe vande Tappers moeten gaen peylen, ten
minften alle Maents eens, ende voorts ioo dies
ende menichmael als fylieden goet bevinden ful-
len : Behoudelijck dat fylieden daer inne alle goe-
de difcretie fonder ycmandt met onnuttigenpcy'
te quellen ,gebruycken fullen: Ende fullen oocK
onderfoecken oft eenige ftucken met Water g-
vult, of andere onbehoorlijckheyt gepleecht ioudc
mogen wefen. Ende fal de Pachter ten ingj
van fijnen Pacht, aende Magiftraet vande sm
ofte Plaetfe fijns Pachts, mogen verfoecken, o
publicatie gedaen werde.dat alle Tappers van*
Wynenhenby Huys fullen houden,ofte yern·
gelaft laten,ommede peylingen te fienop nern^
ofte by gebreke van dien, dat den pachteFrn(jc $
fal mogen voortgacn met het peylen. ^^
foodanigen peyl gehouden werden yoorgot-
van waerden.
XXVII.           .. . (fS j&
3 Den Officier ende Magijlrtten fullen m^(M,J.
lehoorlijcken eedt doen,ingeender manieren ,^
del van defen Impoft te compoferen érettcm 7^^
oft Tappers , ende allen anderen hoedanich die
wefen mogen, dat fy in alles foo veel hen aengaet
fullen onderhouden, endeby den haren doen on-
derhouden dcfe Ordonnantie, fonder met opfette
wille, of ter quader trouwe yet te doen omme des
gemeene Landts gherechtigheyt te frauderen, di-
reCtelick ofte indireétdick.op peyne van xxv, pon-
den van vcertich grooten te verbeuren t'elcke rey-
fe als fy contrarie bevonden fullen werden gedaen
te hebben.
J\ Λ..
Alfoo oock bevonden wort dat by de Wijn-ver-
laters ofte Wijn-werckers, onder 't deckfel vande
handelinge die fy doen van Moeren, Leeck-wynen
oft diergclijcke, groote frauden in defen werden
gepleecht, gemerekt oock dat op haer geloof ende
eedt 't recht van defen Irnpoil wort geheven, ende
dacr omme fyluyden hen felven met acL· Neerin-
ge niet en behooren te vermengen -, foo werc den
Wijn-vcrkoopers,Wijn-roeyers of Wijn-werckers
voortaen de voorfz handelinge ende Neeringe,
mitfgaders de Koopmanfchap van wijnen te doen,
gantfchclijck verboden , ende fullen oock by den
eedt van haer Officie fich verbinden , den felven
niet te doen , ende in alles defe Ordonnantie te
achtervolgen, ende den Pachters om redelijck fa-
laris in 't genieten vanden inhouden van defe Or-
donnantie den Impoft te affifteren. 3 Ende fullen
de Pachters mede moeten Eedt doen, hen met geen Wijn-
hopen te geneeren, ofdireclelkk of indireïlelkk part ofte
deeldaer inne te hebben, op pene van honden Nederlant-
fche Ducaten.
XXL
Item,'op dat alle frauden te beter verhoedt mo-
gen werden, foo fullen alle Schippers, Schuyt-
voerders,Wagcn ofte Karreluyden eenige Wijnen
geladen hebbende, ende binnen dcfe Landen ko-
mende, aen de Poorten of Boomen in eenige Ste-
den ofte Plaetfen, gehouden zijn terftont de felve
den Pachter oft fijnen Colle&eur aen te gheven,
metverklaringe vande qualiteyt ende quantiteyt
vande felve Wijnen, mitfgaders vanden Perfoon
aen wien de felve gefonden worden, ende fal dien
volgende by den Cherchers(daer die fijn) of anders
by den Poortiers ofte Boomfluyters daer van per-
tinente aenteyekeninge werden ghedaen, omme
met de felve aenteyekeninge correfpondentie ge-
houden te werden metten Pachter ofte Commijs,
die totten opficht vanden opflach fal worden ghe-
committeert. Gelijckoock pertinenteaenteecke-
ninge fal werden gedaen van de Wijnen uyt d'ee-
ne Stadt oft Plaetfe in d'ander varende; Ende ful-
len de Pachters tot dien eynde aende Poorten en-
de Boomen mogen ftellen hare Commifen.
XXII.
Van defen Impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
XXIII.
Ende om een yegelijck behoorlijck te gerieven,
fullen de Pachters of hare Gecommitteerde ghe-
-ocr page 1120-
λ Gemeene Middelen. Generaliteyt. Brandewijn
2149
voor den tijde van fes Maen-
den, omme de fomme van
de Conditien ende Voorwacrden foo inde
Ie als in defe particuliere Ordonnantie be-
Gencca j pachter gebleven van defen impoftc
Des t'oirkonden is defen getcyekent by den Ge-
committeerden vanden Raedt van State, opten
, emrd vande Spaenfche iVjnenflatueert dOrdonnantie vande Gemeene Middelen over de Qüart'ierenvan
1 ll\henderen, Art. x. het naervolgende: De Spaenfche Wijnen,Middelburgbfe mate,fes ftuy v.de itoop.
η fehe Ordonnantie eyfcht maer twintich guldens voor d'Ame shijnjche Wijn.
1 file de woorden inde/e Ordonnantie onder num. }.gedruckt, zijn in d Ordonnantie van Vlaenderen niet.
ν \QrJonnantie van Vlaenderenfeyt Art. 3. Van 't Oxhooft Franfche Wijn, Bordeaufche Fuftagie, 7 zy root oft
+' 0 derthien gulden thien ftuy vers. De Torfanen/uilen betalen naeradvenant, te weten, de drie Öx-
hoofden Torfanen, foo veel als de vier Oxhoofden Bordeaus.
felve feyt hier · oppeyne inden veerthienftcn Articule, &c.
I tnk voegt alhier aen .· Welverftaende dat de Wijnen die op ftroome van 't eene Schip over gefet wor-
den in 't andere, om ftracx over Zee buy ten 's Landts gevocrt te worden, fullen mogen over gefer
worden by het Boots-volck nae ouder gewoonte, mits nochtans eens ende alvooren hebbende een
billet vanden Pachter, opte verbeurte als vooren.
- inde voeghthier aen: boven de verbeurte vande felve Schuyten, Wagens, Peerden ofte Karren.
ί /η plaets van de/e woorden feyt dOrdonnantie van Vlaenderen: om uyt deenplaet/e in d'andere vande voorfz
Provincie te vervoeren, afnemen cautie, dat hy binnen den rijdt van twee Maenden, by billet van
den Pachter vande Plaetfe daer die fal zijn gedeftincert, fal doen blijeken de felve aldaer aen ghe-
bracht ende op geflagen te zijn, inhoudende voorts dequamiteyt ende qualiteyt vande felve Wijnen, met
dendach ende Maent dat die voorfz Wijnen aldaer zijn gekomen, ende opgeflagen, wefendc on-
derteyekent vande Pachter ofte CollecÏeur, oft by gebreke van dien, dat den lmpoft vande voorfz
Wijnen aen fijnen Borge aldaer verhaelt fal worden; Welverftaende dat hy de geene die een billet
brengen vanden Pachter daer fy de Wijnen voeren, vande voorfz cautie fal laten ongemoey t.
κ Bc felve feyt alhier: qualiteyt, quantiteyt, cautie, Plaet/e ende Perfoonen, &c.
10, ivwfcOrdonnantte heeft alhier het volgende Artijckelmeer; De geene die eenige Wijnen brengen in of
uyt eenige vande geünieerde Provinciën daer defe Ordonnantie niet en wort gheobferveert, fullen
111
plaene van een billet vanden Pachter, wederomme moeten brengen Atteftatie vande Magi-
ftract, of andere geloofwaerdige Perfoonen daer hy de Wijnen aen brenght ofte uyt voert.
Brandewijn-*.
Ordonnantien, volgende den mk^en ten behoeve vande gemeene faecfy»
van wegen de Staten Generaelder Vereenichde Nederlantfche Provintien, binnen de Steden, Forten ende
Landen van Brabandt en Vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt voornoemtflaende, Jen
Impofl opten ghebranden Wijnen geheven fal worden, voor den tijJt,van
           Maenden, innegaende
den eerfien
felven eedt verklaren fal,hoe veel Brandewijns hy
van dier Wcecke gebrant, ende daer van verkocht
ende ghcfleten heeft, 't zy by de kleyne ofgroote
mate, omme daer van volgende de Ordonnantie
den lmpoft ontfangen te mogen worden, op de
boete van twintich ponden,tc gacn een derdendeel
ten behoeve vanden Officier ofte Dcurwaerder die
d'executie doet, een derdendeel ten behoeve van
den Pachter met den Armen half en half, ende het
derde derdendeel ten behoeve vandë Aenbrenger.
III.
Item, lben fal oock niemant, van wat qualiteyt
of conditie hy zy, eenige Brandewijn van buyten
komende, mogen inne doen, 't zy om de felve in 't
gros, ofte by de kleyne mate te verkoopen, of felfs
te gebruyeken, ten zy dat 't felve den Colleéteur
ofte Pachter eerft ende alvooren aen gegeven, en-
de hem daer van den hehoorlicken lmpoft betaelr,
ofte doen aenteyekenen heef£ om naer advenant
hy binnen die Wcecke uytghefletcn ial hebben,
betaelt te worden, al op de voorfz boeten, te innen
ende te gaen als yooren.
6. V ij                   Ende
I.
En voorfz lmpoft fal ontfangen worden
van alle de Gebrande-wijn , 'tzy dat de
felve van Wijnen, Bieren, Meed, Tarwe,
Rogge ofte andere Greynen, als Anijs,
^ckd, Genever-befien,oft van eenige Moeren
^nderc fpecien ende materien, alhier binnen
«o Lande gcbrant,oft van buy ten gebracht zijn:
jj-wetcn ,van clcke ftoop 1 Dortfcke mate fefthien
pers. Van alle mate meerder ofte mindere te
Meeren naeradvenant.
Fb .                     11.
«rif °fmn?c te v°o&omen alle de frauden die
innelüuden mogen gefchieden,foo en fal van
Wd? ae^nicmandVtzy Man of Vrouwe, bin-
mZ
         tedcn ofden Landen eenige Bran-
**E m°Br n brandcn» van Wijnen noch van
etïft. Jrcn.°"e materie dattet zy, ten zy dathy
Pachter l aJVren komc by den Colledeur ofte
■eb han'j h,etn laten optcyekenen, ende in fij-
Collcae?,^cnfecitd°cndat hyalleWeeckeby den
*Ur ofte Pachter komen, ende hem by den
-ocr page 1121-
Placatenu. a.Boeck. 9.Tit, 3-Deel.
Z150
UU
IV.
met den Brandewijn^verkoopcrs niet njoo
poferen, dan van 't gunt beneden de pS?*
verkocht fal worden,alles op peyne als vooT?
der dat fylieden mette felve compofitie S
gen bevryden den geencn die eenige ^Ja^'
boven de pinte van hunlieden fullen hebbl ?n
kocht om wederomme in 't kleyn uvt r^^'
VIII.
              rcil|jten.
Soo wie Pachter blijft van defen voornoe
Impofte, fal gehouden wefen t'eynden alle \?
rlf-n tf> ÊïãëÉñð rf»n C^rMi-mt-nira.,«_ j- „ ^wen-
Endc omme te beter alle frauden te verhoeden,
fullen egeene Schippers, Schuytvoerders nochte
Wagenaers eenige Brandewijnen uythare Schuy-
tcn, Schepen, nochte van hare Wagens mogen
ontladen , nochte oock de felve reppen of roeren,
nochte oock in yemants Huys mogen by ycmant
gebracht nochte ontfangen wcrden,tcn zy by ken-
nifle ende weten vanden Colleöcur ofte Pachter,
op de peyne ende breuckc van thien ponden, æ foo
wel by den Brenger als diefe ontfangt,daer boven
te verbeuren, fo dick ende foo menichmacl hy be-
vonden fal worden fulcxgedaen te hebben,} te in-
nen ende te gaen als vooren. Sullen oock egeen
verlegen noch bedurven Bieren, Wijnen nochte
Wijn-moeren mogen inne doen omme ghebran-
den-wijnaf te maken, fonder voorweten endecon-
fent vanden Pachters refpeöive , op peyne van
twintich ponden van xl. grooten, ende de verbeur-
te vande wijnen, Bieren ende Moeren.
V.
Ende en fullen geen Brandewijn-maeckersoft
Brandewijn-branders eenige wijnen nochte bieren
mogen in leggen, ten zy fylieden eeril ende alvoo-
ren daer van den behoorlijcken Impoft, foo vande
wijnen aen den Pachter vande wijnen, als van de
Bieren acnden Pachter vande Bieren, betaelt ful-
len hebben, endc daer af biljet vanden felven ful-
len hebben ontfangen, op peyne als inde Ordon-
nantie der felver reipe&ivc is begrepen: Ende ful-
len die bedurven ende verlegen wijnen, mitfgaders
de Wijn-moeten vande voorfz lmpoil vryzijn,
blyvcnde de felve nochtans in het vierde Articule
hier vooren verhaelt.
VI.
Sullen van ghclijckcn de geenedie inde voorfz
Steden, Dorpen oft Vlecken fullen komen om
Brandewijn te verkoopen , 't felfde niet mogen
doen, fonder daer van eerft ende al vooren betaelt
te hebben denbehoorlicken Impoft aenden Pach-
ter ofte Cpllcdtcur binnen der Stede, Dorpe ende
Vlecke daer fy de ièlfde Brandewijnen fullen wil-
len verkoopen, ofte ten minften den Pachter ofte
Collccteur daer van gecontenteert te hebben.
VII
den te betalen ten Comptoire vanden (W
een gerecht feftepart van ?lg'
beloofden Pachte,ofte by gebteeckevandiXj
d'Ontfanger't felve mogen doen executerend
innen ,aen den Pachter of fijnen Bor»en na I
melden eü inhoudt vande Generale Odnn„ ¥0'
1 -y                       iUU"iiJiitie,
Ende fal de Pachte van defen Impoft jneaen
op den                  metter Sonnen opganct Ta
ei!
welcken tijde de Pachter fal mogen gaen met
gefwooren Wijnfchroyer of Wijn-veriarer vanS
Stede oft Vlecke, ende den tegenwoordige^ Co'
leéteur ofte Pachter,die des verfocht zijnde rehw
den fullen wefen hem te affifteren, ten Huyl'e vu
alle den geenen die hun geneeren met Gebrande-
wynen te tappen ende te flijtcn.de Brandcwynen
die fy aldaer bevinden fullen, doen peylenende
aenteyekenen , omme van hunlieden t'elcka
weecke den behoorlijcken Impoft, volgende dcfe
Ordonnantie ontfangen te mogen worden,
X.
Van defen Impoft en fal niemandt vry nochte
exempt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
XI.
Op de Conditien endc Voorwaerden, foo ia
defeals inde Generale Ordonnantie begrepen,is
Pachter gebleven van defen Impofte
voor dentijdt van
           Maenden,beginnende
als vooren, ende cyndende den
daer aen volgende metter Sonnen opgang,ommt
de fomme van
Des t'oirkonden is defen ghetcyckentby den|
Ghecommiïteerden vanden Raedt van Mate,
Ende en fullen de Pachters nochte Colle&eurs t opten
1. Inplaetjvan Oonfche,feght d'Ordonnantie van Vlaenderen Middelburghfche mate.
z. De felve Ordonnantie feght alhier; van thien ponden
van elck Vut, foo wel hy den Burger, &c.
3. Ende voeght hier in: boven de verbeurte vande felve Schuy ten, Wagens, Paerden of Karren, rnttig*
ders de felve wijnen, te innen ende te gaen als vooren, &c.
; > é
AziJDL^.
. ..:                                       .,· - !.ui u'i .·£■··/                                                                                                J Cu
Ordonnantien ende Inftru&ien, volgende den welcfyn van wegen aw
nerale Staten der Vereeni^hde Nederlantfche Provimien, ten lehoeve vandeghemeene faecke,m jm
Steden, Forten ende Landen van Èralandt en vlaenderen
, onder deghehoorfaemhéyt tande GW ^
fiaende, geheven endegeinnetfal'wordenden Impofi opten Azijn: Innegaendeden
eyndende den
                   · daer acri volgende, leyde metter Sonnen opgangh.
itn .· Oock vanden Azij ç die op de Schep» ^ \
vert fal worden, 't zy of die buytcn de;
2i;
Nden eetften, fal ten Impoft betaelt wor-
den , van 1 elcke Á me Azijns, Dordrechtfche
wefen gemaeckt ofte daer binnen, íéá°^ç*ç?
ritfinge, die binnen de Landen fat wrdengefle-
ftuyvers, ende van minder Vaten naer ^.^
-ocr page 1122-
*
Gemeene Middelen-*.
ijn. ^^
voor ende al eer hem vertoont werde een biljet
vanden Pachter, dat den Impoft betaelt is: Nochte
en fullen egeene' Schippers ofte Schuyc-lieden,
Wagpiaers ofte Karrcliedcn, eenigen Aijn mogen
lofien, ten zy hen eerft blijeke een biljet als voren,
opte boete van fes ponden te verbeuren op elck
Vat 't zy groot of kleyn.
V.
Ende als men meer dan thien ftoopen Azijn
t'effens wil vervoeren uyt d'een piaetfc in d'ande-
rcfal daer nefïens moeten gaen een Atteftatie ofte
Brief, getcyekent by de hant vanden Azijnmaker,
Vcrkooper oft Uytfender, inhoudende de quanti-
teyt pinden felven Azijn , ende de gedeftineerde
plaetfe. Ende in ghevallc den Schipper, Schuyt-
voerder oft Wagcnaer , onder vvege eenigen Azijn
wil uyt fetten ofte over letten, fal gehouden weien
den Pachter van clcke Plaetfe daer hy den felven
uyt fet ofte over fet, cerft te vertoonen den voorfz
Brief ofte Atteftatie, ende opten rugge te laten
tcyckcncn de quantiteyt vanden uyt ghefetten
Azijn. Ende komende ter gedeftineerde Plaetfe,
en fal geenen Azijn mogen op flaen, over fetten,
ofteuytten Schepeofte Wagen lichten ofte loiicn,
voor ende al eerhy den felven Brief ofte Atteftatie
den Pachter vandc felve Plaetfe,ofte fijne Gecom-
mitteerde in handen fal hebben gcftelt,al opte ver-
beurte vanden ingeladen Azijn, ende dat daer en
boven den Azijn-maecker, Azijn-verkooper ofte
Uytfender noch fal vervallen in een boete van hon-
dertguldens,endefufpenfie van fijn Neeringe voor
den tijt van een Jacr. Ende de Schippers, Schuy t-
voerders ofte Wagcnlicden contrarie doende, ful-
lcn verbeuren hun Schip, Schuyt, Wagen ende
Paerden, ende daer en boven arbitralick ghecorri-
geert worden naer gelegentheyc vander faeckc.
VI.
÷ Den Pachter of ColIcBeur fal am handen vanden Com-
mijfaris dm behoorhjcJ^en cedt doen, dat hy noch niemant
van fipietnvegm niet anders dan de volle gerechtigheyt van
defen Impoft fullm genieten, ende dat hy noch niemant van
fijnen vpegmtnetniemanden enfdlen compofcren oft coritii-
veren in emiger manieren, op pene inden vijfthienften Arii-
cule vande Generale Ordonnantie begrepen ,foo wetjegètis
den Pachter oft Colleileurte executeren 3 als jegens den gee-
nen die met hem of yemant vanfjnent rvegen compofitie oft
uitkoop amgaet.
J
>r þ             VIL
Soo wie Pachter blijft van defen voornoemden
Irripófte, fal ghehouden wefen t'eynden alle acht!
dagen te betalen ten Comptoire vande% Ontfan-
gcr
                                           òåÞ gerecht viei:
en twintichfte deel van fijnen beloofden Pacfrtl!
oft by gebreecke van dien,Tal d'Öntfariger *t ielVe;
mogen dóen executeren ende innen aenden Pach-
ter oft fijnen Borgen, naer vermelden ende inhbuc
vande Generale Ordonnantie.
-'--*          uviii.
Den Pachter of fijne Gecommitteerde , fal op
d'aenkomfte fijnder Pachte, tot allen Uytflijters
gaèn pèylen, omme den Impoft voorfz tbntfan-
gen , van alle den Azijn inde pcylinge boven het
Achtendeelken van een Ame bevonden; Mirs dac
den Pachter ten uytgaen fijnder Pachte, ghehou-
den laf wefen ghelijcke af-p.eylinge teghedoogen,
endcreftoir te doen van defen impoft inde iclve
6. V iij                   pcy-
, é te vieren dcrtich ftuyvers, by den eerften
W al ccr by defelve fal mogen op doen, fal
k°!f r'betaclr ter plaerfen daer die ghefletcn fal
R*j daer toe hy den Pachter alvooren gebou-
r Ã,'ûð daer van te voldoen voor 'topflaen van
^felven Azijn,
IL
Des fal Reen Azijnmaeckcr Azijn by de kleyne
te mogen verkoopen ofte uyt leveren min dan
!Ï ftoopen-,ïñde pcyne van hondert guldens te
' beuren, foo dtckwils fy contrarie bevonden ful-
f worden gcdaen te hebben, ende daer en boven
fL'nfic van hunne Neeringe voor den tijdt van
geheel ïaer, ten ware dat fylieden vanden Im-
S van alle hun Azijnen aenden Pachter begeer-
den te verantwoorden , met aenwijfinge vanden
cnen die de felve gehaelt hebben, of met gek,
of anders niet.
Item, niemant 't zy Uytilijter of andere, en £al
ecfiieen'Azijn by de Tonne, halve Vaten, Vieren-
ccelcn,Achtendcelkens,ofce andere meerdere ofte
mindere Vaten mogen halen, reppen oft uyt dra-
ccn. uyt de Azijn-plactfen, Kelders .Packhuyfen,
ichepen, Schuytcn, Wagens, ofte elders daer fy
iouden mogen wefen, dan by gefwooren Bier-dra-
fcrs.fondereeril ende al voren den voorfz Impoft
ktaelt te hebben in handen vanden Pachter van-
detPlaetfender Confumptie, foo wel binnen den
Steden als ten platten Lande, ende daer van een
bilietvanden felven Pachter ontfangen te hebben:
wdek biljet inhouden fal verklaringe van wien
den Azijn is gekocht, ende van wat Piaetfc de fel-
i cis gekomen, op peyne vanden Azijn , ende bo-
ren dien te verbeuren, iöo wel by den Bierdrager
sis by den Inlegger, die contrarie doet, op elck Vat
tzykleyn of groot, fes Carolus guldens.
IV.
F.ndeomme te voor komen alle fraudeh ende
bedtoch die hier inne foude mogen gcpleecht wor-
«ç,Ãïï en fal geen Azijn-maecker, noch yemant
*an fijne Familie Pachters mogen wefen. Ende
61 een die Azijn koopt om in andere Steden te
Tcrvoeren.ende aldaer te flijten, gehouden wefen
<kn Pachter vandcr Plaetfe daer hy de fclve Azijn
'ttetriterinftantie koopt te leveren een biljet van
™ Pachter vander Plaetfe daer hyde felve wil
«engen,ofte by gebreecke van dien cautie te ftel-
nJathyhern den vollen Impoft daer van fal be-
u«n,by fo verre hy binnen een Maent by een bil-
Aas vooren niet en doet blijeken dat hy denfel-
^Azijn ter genomineerde plaetfe fal hebben ge-
fjcnt,cnde den Impoft daer van betaelt. Ende
b ßal!c de Pacnters vanden voorfz Impoft; ghe-
J^u en \vefen te houden pertinent regifter van
t?.d -f"d'e^cn'uydenfalaengebrachtworden,
$fn clve andere Pachters vandc felve Impo-
in andere Steden t'heurdcr requifitie te ope-
^ weid!"10 ? ng?n {\èn °{{y nict Â^"^"*
Wit                      a °P · e vcKbearte en"e
JtAc n tw'nticn pondch van xl. grootên tè
fam Fdacn te heb**n· Ende en fo,Ien gccn
^inH3maïCrs eenigen Azijn mogen uyt leveren
^edcn" fhlenftooPen t*errcns,ommcbinh%nvciéri
0}cc ten platten Lande gefleten te worden,
*
;-
-ocr page 1123-
Placaten. a.Boeck. 9.Tit. 3. Deel·           z
hooren: Ende in gevalle den Pachter by a»J
kc van Schepenen hem bevindt bcfWam fiu?*
daer van mogen conftitueren refotmant *
pcylinee bevonden*J~ &                 
Van ghelijckcn fa
Collegie vanden 3 Raedt van State
X.
Van dcfen Impoft en fal niemant vry noch*
empt zijn, dan die inde Generale OrcUn
ftaen begrepen,
                            ^nnana
XI.
Op de Conditien ende Voorw'aerden f0o i j
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie!*
grepen, is Pachter gebleven vandefenlmpotte
voor den tijde van
Maendcn, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen gheteyekent bv dm
Ghccommitteerden vanden Raedt van Sta
opten
                                                      '
committeerde ten ingangh van fijne Pacht^ mo-
gen gaenten Huyfe van alle Azijn-macckers ofc
Groiïiers,cnde op teyckenen alle de Azijnen die
fy by de felvc fullen bevinden, omme wederom-
me ten uytg'angh van fijne Pachte metten felven
te reeckenen ende liquideren van den bevonden
peylc,als andere ingedaenofte gemaeckten Azijn,
tcgensd'uytleveringe, endede Azijnen die ten
eyndede Pachte fullen mogen gheblevenzijn:
Ende foo bevonden wort 't felve grootelijcxte ver-
fchelcn, meerder dan de laccagie ofte fpillinge fou-
de mogen bedragen, fal de Groiïïerof Azijnmaec-
kcr gehouden wefen den Pachter daer van te vol-
doen , fulcks als by difcretie vande Magiftraet ter
plaetfc daer 't gefchiet, bevonden fal werden te be-
d Ordonnantie van Vlaender en feyt Art. 1. Inden eerflenfal ten Impoft letaelt worden, van yeder Botdcaus
Oxhooft dcrtich ftuy vers, van yeder Tonne twintich ftuy vers, foo wel tot lafte vande Slijters þ
Burgers, minder ende meerder Vaten naer advenant, Oock vanden Azijn, &c.
Dit Artijckelis in dOrdonnantie van Vlaenderen niet.
d Ordonnantie van Vlaenderen feyt; aen 't Collegie vande Gecommitteerde Raden.
Binnen gebrouwen , Uytheemiche endo
Scheeps « Bieren.
Ordonnantien, volgende den welenen ten behoeve vande gemeene/aec^vm
wegen de Staten Generaelder Vereenichde Nederlantfche Provinciën, linnen de Steden, Forten enJe Lin-
den van Bralant en Vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt flaende, de gemeen: Éçéñïâ
van alle de Bieren,linnen de voorfz Steden
, Forten, ende andere Nederlantfche Provinciënghehcuwoi:
mitfgaders van alle uytheemfche gebrouwen Bieren, geheven ende geinnetjal worden voor den tijt van fis
Maenden, lnnegaende den eerflen
achtten fluyvers op de Tonne indiflinclelijcken,'/ iy Ì
oft dun,
fulex hier naer volght: Ende alle mindcrof
meerder Vaten ofte Tonnen naer advenant. Dies
en fal men van nu voortaen geen Bieren mogen
vaten, dan in Tonnen, halve Tonnen, Vierendeel·
kens ende Achtendeclkens, die eerftende alvoo-
ren geijekt fullen moeten wefen by den gefffooren
Ycker of Brander felver in perfoon e ,d ie fpccialijck
ge-eedt fal worden, om geen ander Vaten of "ßâç-
nekens (daer men ghewoonlijeken is Biet inne te
vaten) te ijeken ofte branden, opte verbeurte van
de Vaten oft Tonnekens, ende 't Bier, mit%adeis
op een boete van thien ponden van veertien groo-
ten 't pont, æ tot lafte vanden Brouwer', enkOT»
thien ponden tot lafte vanden Inlegger, t'applicaCB
als inden Placate is geroert.
111.                   . -_.
3 Eerflvan Bieren van twintich flupers>wj PT
vers ende een halven. Ende fullen de ^f1'^
behoeve foo vele daer op noch mogen feilen, Jonier tn
IV.
Van Bieren van dertich 'fluyvers ttwae1fP*f**
Ende fullen de Steden t'heuren behoeve daer oj> *»~
genflellen vier fluyvers, fonder meer.
......                               V.                                  ptijt
Van Bieren van wee guldens, achtten flvptT *
fullen de Steden t'heuren behoeve daer op noen mS
flellen acht fluyvers,fonder meer.
                   p,J(
En fal geen Bieren mogen brouwen, dan
1 van eene gulden, dcrtich ftuy vers, twee
guldens, ende foo voorts opgaende boven
de twee guldens , tot fulcken pryiê als men goet
vint: uytgefondert Scheeps-biercn.dieop de Sche-
pen geileten worden,die gebrouwen fullen mogen
worden tot alfulcken pryfe, als die by den Schip-
pers den Brouwers aen befteet fullen worden, op
peync van hondert goude Realen te verbeuren by
den geenen die cenige Bieren contrarie defe Or-
donnantie bevonden ial worden ghebrouwen ofte
verkocht §e hebben: Ende fal daer en boven den
Brouwer of Broufter der voorfz Bieren in deièn
breuckigh gevdhden zijnde, van fijn Neeringe ge-
fufpendeert worden den rijdt van eenen Jare, on-
vermindert de vordere peyne ende amenden in
den Placate begrepen, daer af de Pachter ofte Col-
leéteur, ten overftaen vande Wethouders vande
Plaetfc den Brouwer fal jnfinueren ende verwit-
tigen.
11.
De Collc&eurs ofte Pachters, foo wel ten plat-
ten Lande als inde Steden, fullen ten Impoft ont-
fangen van elck Vat oft grove Tonne Biers, die by
den Burgers ofte Huyflieden 1 voor hen eygenprovi-
fte
in geleyt wort, in de Steden ende Plaètfen daer geen
eenfarigen Impofl opte Bieren ktaelt en wert, Vat is
-ocr page 1124-
£ Gemeene Middelen-* Generaliteyt Bieren. 1157
Μ               vi.
J an Bieren boven de twee gulden, acht en veertich
VEnde (uilen de Steden daer op noch imgen fiellen
^'trS'hehoeve, vier en twintichfiuyvers, finder meer.
J Je Tappers en^e Herbergiers ,fio wel van Wijnen
, tieren tds die Drooge-gafierye oft Soetelarye by con-
Je ita«ifiraet houden , ende allen anderen metten
¥** een Ηψ woonende , fullen betalen van elc^ Fat
TZtinne diers diefy in leggen Men ,ναη watprijfi
f£V« *»g»> iwef&ulJen *<<htfluyv™> bwenhet
' J SteJen daer op [als voeren) mogen /lellen : Ende
!'Ϋ' j Kmndnvwi-maeckers ende Brandewijn-branders
, 1 J., m?frn den Irnpot te betalen , van alle de Bieren
Vyljtn (den in leggen
, t ty op het ware om te drinc-
*v r,t( tappen by de kjeyne mate ,oft om gebrande-wijn
f [raden
> en^ ^ v0m^e ^et vÜfle drüjckel vande
{SU* h de Brandew^gemaeckt.
Van een Oofters Vat Jopen Biers, een en twin-
h guldens.' Ende [uilen de Steden daer op noch mogen
Ifaèufftöa»; (onder meer.
Van halvc Vaten en-
Se anderVaetkcns naer advenant.
I X·
Vand'Engclfche , Lubeeckfche, ende andere
(Hamburger Bieten , midtfgaders vande Binnen-
Untfchcgebrouwen bieren , in 'tfatfoen vand'En-
cdfche, Lubeeckfche ende Hamburger Tonnen
«(Wil ,gelijck\mede vande Bieren komende van btjyten
k Vertenirtde Nederlanden, niet overzee,
vande Ton-
ne drie guldens ende thien fiuyvers. Ende [uilen de
Stek daer op noch mogen fiellen dertigh fiuyvers
, [onder
teryen, ofte Rotten derfelver, Gebuyren, Gift-Bruylofient
oft andere Compagnien in geleyt worden in Burgers ofie
Huyflieden Huyfen
, ende tot lafie van hetgeheele Gefel-
fchap oft Compagnie, ende uytte ghemeene Beurfe oft pen-
ningen betaelt worden. Ende alle Soetelaers oft andere,
Soldaten van Compagnien te Paert ofte te Voet, Bieren
om geit tappende, oft Tafel-gaflen om geit jettende, of hou-
dende, fullen vande Bieren diefy in leggen, foo veel voor
Impofl betalen als Tappers.
X 11II.
Welverflaende., dat die tot gherief vande Armefiha-
mele Menfchen, die Bieren van twintigh, ofte ten hoogh-
flen dertigh fiuyvers willen tappen, en fullen daer van
niet meer ten Impofl g$ven dan de Burgers, mits datfe
geen Wynen nochte fwaerder Bieren in leggen noch tap-
pen (uilen mogen , op de verbeurte vande [elve Wijnen
ende Bieren, ende voorts depenen inden voorfz Placate
begrepen. Ende en fullen geen andere Tappers, Taver-
niers, Drooge-gafiery-houders
, ofte andere, den groot en
Impofl fubjeel wefende, van deje klepie Tappers eenige
Bieren mogen halen by Kruy eken, Kannen ofte ander fint s,
op de verbeurte van thien ponden van xl. groot e η t'elc*
ken te verbeuren.
XV.
Ten platten Lande [uilen de Huyflieden mogen vol-
flaen met de Impoflen die fy lieden fullen hebben betaelt
van hare Bieren terplaet(è aldaer fy lieden woonachtig!)
zijn, niet tegenflaende de jelve Bieren in andereJurif
diclien in 't Velt met Kruycken ghebracht
, ende by haer
Arbeyts-volckdaemagedroncken worden, ende anders
niet. Ende fullenfulex niet vermogen eenige Bieren met
Kruycken
, Flejfen ofte andere Vaten, uyt het refort van
een ander Pachter ofte andere Quartieren, daer defen
Impofl niet en wert geheven,te halen, omme binnen hare
Huyfen, oft in 't Velt gheconfumeert te werden
, oppeyne
van fes Carolus guldens t'elcke reyfe te verbeuren.
XVI.
Sullen mede alle Schippers ende andere, heure
continucle refidentie binnen Scheeps-boort hou-
dende, defen Impofl: betalen als anderen : Macr de
Schippers binnen eenige Steden oft Vlecken heu-
re woonplaetfe houdende, fullen vry ende exempt
wefen vande Bieren die fy in hcurc Schepen ful-
len doen, om gheduyrende heurlieder reyfe te
drincken, maer vorder niet: Welverflaende dat fy
egeene gelagen fullen mogen houden binnen hare
Schepen, noch Bier daer uyt binnen eenige Huy-
fen brengen, 't zy by de Kanne,Vaten, ofte anders,
fonder 'tfelve eerft ver-Impoft te wefen, op· de
boete van vijf en tw in tich ponden van xl. grootcn
te verbeuren, foo dick ende menichmael yemant
bevonden fal worden contrarie gedaen te hebben.
4 Onder de wetcke niet verflaen worden de Kley-lieden
op de rffel, Khijn, ofte elders, nochte eenige Turf oft Sant-
fchuyten
, binnen Hollant blyvende, nochte eenige Mod-
der-(chuyten, die gehouden fullen wefen den Impofl te be-
talen
, terplaetfe daerfy de Bieren inne doen, Ende ful-
len de Contraventeurs mogen werden ghecalanqeert by
den Pachters,die daer inne de contiavenue ende fraude
fullen bevonden hebben.
XVII.
Voorts fullen alle ViiTchers die geen Bierghe-
woon zijn in Zee te voeren, dan in Kruycken ofc
Tonnekens, van fes, acht oft thien iloopen.oft ten
hoochften ondereen kinneken,voor al hun Schips-
volek mogen volftaen, mits betalende halven lm·
poft
I
mr.
X.
Ven alle Oofierfihe ende andere uytheemfihe Bieren, van
ii mot Toime twee guldens [eventhien fiuyvers. Ende
fém ie Steden daer op noch mogen fiellen twee guldens
fiwi (iayiOT, (onder meer.
                                                                      X l'
Enè van Smal-bant naer advenant. Ende [uilen de
Sttèn daer op noch mogen fiellen achtien fiuyvers , (onder
mr, Endivan meerdere ende mindere naer advenant.
XII.
Item, van alle Bieren buyten de voorfz Steden van
treem inde geünieerde Nederlanden ghebrouwen ,fa/
m fut veelt betalen als vande Binnenlantfche gebrou-
M Bieren: Welverflaende foo daer eenige Bieren van
*iderpry[cdan van een gulden, inden Landen gehecht
vtrfa, 'm [ulcken gevalle [ullen[e betalen gelijck de Bie-
"imntmntkhfiuyvers binnen den Landen ghebrou-
**" < enJe voort andere Bieren naer advenant .* Der
Jf.wr f rijs den Inlegger {geen Tapper wefendé) gehou-
ïfr'wjèn den Pachter aen tegheven, Ende foo de
f
* Pachter in 't aengeven vanden prijs der [elver bie-
et**c" bedroch vermoede, fait [elve Bier voor den
rV em aenghegeven, mogen naer hem nemen, mits
'ft*'Mmbetalende. &
ω j           XIU-
'men'Van a^e Bteren d*e fy menige Vergaderingen
' 'W'happen, als Schutteryen, Gilden, Kolven, ofi
% JJ%M^: Leer-huyfen, Gilt-huyfen, Doel-huy-
itn f£ ^ere diergelijcke Huyfen ,ghedrencken wer-
ii. felwerden betaelt als by den Tappers wort ge-
rent °0Ck den V°^en TaPPers ImP°ft d* ^°°renfal
ttn v ttae'1 ■> vande Bieren die by eenige Vergaderin-
nJonge Luyden, Gerechten, Collegien van Schut-
-ocr page 1125-
Placatesu. ^.Boeck. 9.Tit, 3. Deel,
2158
de quantiteyt ende qualiteyt vande Ki^ '
t'elcken uyt gefet worden, of foo de paiJ?n *
by huys en is, fal 't felve daer op laten »„ ,
poft van alle Bieren van twee guldens de Tonne,
ende daer beneden, die by henlieden ende hunne
Familie fullen worden ghedroncken , fonder dat
nochtans eenige Tappers, woonende in eenige
Dorpen of Vlecken op de Zee gelegen.ofte andere
Inwoonderen van dien, de felve exemptien of vry-
dommen fullen genieten.
XVIII.
Ende omme te voor komen alle bedroch, foo
wert op den eedt bevoolen ende belaft allen den
genen, die hun geneeren met Brouwen, Bierfteec-
ken, Bier-verkoopen,Tappen, oft eenige Neeringe
van Bieren doen, ('tzy inde Steden oft daer buy-
tcn) dat fy in alles fo veel hup aengaet, fullen on-
derhouden, ende by de hunne doen onderhouden
defe Ordonnantie,fonder metopfette wille, of ter
quadcr trouwe yet te doen, omme des ghemeene
Lants gerechtigheyt té frauderen , of by de hun-
ne te doen frauderen. Ende en fullen an geene
Steden of ten platten Lande, tot Tappers oft Bur-
gers huyfen Bieren mogen inne gebracht worden,
dan by ghefwooren Bier-werckers, op peyne van
tien ponden van xl. grodten t'elcken te verbeuren.
XIX.
Item, fullen de geene die hunne eygen Bieren
brouwen, foo wel ten platten Lande als inde Ste-
den , niet vermogen eenige broute te beginnen,
ten zy fy elcke reyfe eerft den Pachrer fullen aen-
gegeven hebben de qualitcyt ende quantiteyt van
de Granen die fy fullen willen ftorten, Soo fy oock
niet fullen mogen eenige Bieren tonnen, ten zy
t'elcke reyfe mede eerft den Pachter daer van ad-
verterende, op dat hy mede vande qualiteyt ende
quantiteyt van 't Bier datter ghetont fal werden,
kenniiTe mach hebben om den behoorlijckcn Im-
poft daer van te mogen genieten.
XX.
Endealfoo men bevindt dat door't vervoeren
vande Bieren defen Impoft grootelijcks wort ghe-
fraudeert, fullen van nu voortaen geenderhande
bieren mogen worden vervoert uyt d'ecn plaetfe
ind'andere , ten zy dat daer neftens wettelijcke
Atttjftatie of open Brief, geteeckent by den Brou-
wer fefte Broufter, naer behooren verleden, die de
bieren verkocht heeft, ofte felfs uyt feyndet, over
ghefonden worde, inhoudende de nombre vande
Tonnen, ende prijfe vande bieren die hy verkocht
ofteghefcheept heeft: 'twelckeoock.plaetfe fal
hebben ten opiïcne vande vreemde bieren, die van
d'eene plaetfe nae d'ander worden vervoert, by de
welcke mede fal moeten wefen eenen openen
Brief ofte Attcftatie, van den geenen die de felve
heeft uyt gelevert of uyt gefonden. Ende fal den
vooriz Brief of Attcftatie gelevert worden in han-
den vanden Pachter of Colleiteur vanden Impoft
vande Stadt oft Vleckc, daer de bieren in 't geheel
of deel laetft op geflagen fullen worden : Ende dit
voor ende al eer die aldaer opgeilagen of over boort
gefet fullen mogen worden, op de verbeurte van't
Schip ende de Bieren, midtfgaders arbitrale cor-
rectie vande Contraventeurs. Ende in ghevalle de
Bier-fteecker of Bier-voerder eenige bieren onder
by den Secretaris vande Plaetfe1, ende W* k^
van dien.by twee gheloofwaerdige Perfcnn kt
aen nemen fullen 't felve den Pachter aen r^
ven: welcke opfehrij vingc inhouden fal de ç g
vanden genen dien de bieren ghelevertfullI n
fen, met expreffie vande Maent ende dach ú*ß
dit al op pene van hondert guldens te vcrWH
by den Brouwer, Koopman, Fadeur
Bierileeck,
of Bier-verkooper ,die in ghebreeckebevonden·
worden te onderhouden a' í
t geene voorfz is 1
fraude" ghepleecht te hebben, ende dacïeuW
noch gefuipendeert te worden van hunne Neeri
ge den tijdt van een Jaer. Ende de SéipZrf
Schuytvoerders eenige bieren uyt voerende of on
der wegen uytfettende , fonder te onderhouden
't geene voorfz is, fullen verbeuren hun SchiJ
Schuy te, daer mede fy de bieren ghevoert hebben
ende daer en boven arbitralijck gheftraft wotden'
naer ghelegentheyt vander faecke: Alle't welcke
plaetfe hebben ende onderhouden fal worden .ais
men meer dan een laft t'effens is vervoerende,
Ende omme de frauden die jegens den inhouacn
van defen, foo inde Steden als ten platten Lande
ghepleecht worden , te achterhalen ende flraflen,
foo fullen de Pachters foo wel buyten als binnen
den bedryve van hunne Pachten,de bieren mogen
vervolgen, ommc de frauden te onderfoecken,
ende van 't geene fy bevinden , fullen de pcyncn
ende verbeurten komen tot hunnen profijte. Inf-
gelijcks referveert den Raedt van State aen bun,
omme door hunlieder Gecommitteerde, de Offi-
ciers vanden Lande, ende anderen, ghelijck ver-
volch alomme te mogen doen, in welcken gevalle
de peynen ende verbeurten fullen komen ten pio-
fijte vande felve,
XXI.
Item, op dat alle frauden te beter verhoedt mo-
gen worden, foo fullen alle Schippers, Schuy:·
voerders, Wagen ofte Karreluyden, eenige bierra
gheladen hebbende, komende binnen defen Lan-
de, in eenige Steden of Plaetfen daeï de bieren k\-
len vernachten, ofte in 't gheheel ofte deelgheloit
werden, 't felve aen den Poorten of Boomen tet-
ftont den Pachter ofte Collefteur aen geven, met
pertinente verklaringe van qualiteyt ende quan-
titeyt der felver, midtfgaders vanden Perfoon aen
wien die gefonden worden. Ende fal dien volgen
de by den Cherchers (daer die zijn) of anders ç
den Poortiers ofte Boom-fluyters, daer van perti-
nente aenteyekeninge worden ghedaen , omm
met de felve aenteyekeninge correfpondentic ge-
houden te worden, metten Pachter ofte tornrn*
die totten opficht vanden opilach fal worden gw-
committcert. Gelijck oock pertinente aeme) ^
ninge fal worden gedaen, vande bieren die: u>
eene Stadtofte Plaetfe in d'ander fullen «oé
vervoert, op de verbeurte van xxv. ponacj
veertich grooten.
*XI1·         · - -binnen!
Pachter van elcke plaetfe daer hy die uyt iet, eerft Item, niemant en fal eenigerhan
oft doen-
te vertoonen den voorfz Brief ofte Atteftatie van fijnen huyfe mogen inne doen , olt . ^^#1
den Brouwer, ende opten rugge laten teeckenen (daer onder oock yerftaen werden Me ^Q \
-ocr page 1126-
Gemeene Middelen,
hcbbe
Generalkeyc. Bieren. % 161
fullen worden gelevert, de welckeghehouden ful-
len zijn op pene ais vooren, de felve bieren van-
den felven prijfe te leveren, of doen leveren, vol-
gende 't inhouden van't biljet: Welck biljet by
den Uytleveraer in 't uytlcveren vande bieren ge*
fien zijnde, fal de felve gehouden wefen 'tfelve
biljet met lnc~t of roo Aerde te deur-rrecken, of
ten halven te fcheuren , ende leveren in handen
vanden gefwooren Bier-wereker, Drager of Kruyer
in de Steden ,ommc byden felven wederom ghe-
levert te werden in handen van den Pachter, des
anderen daeghs voorden middach,op peyne van
thien guldens,ende arbitrale correctie. Ende ful-
len de biljetten by den Colledcur, Excijfenaer ofte
Pachter, binnen den voorfz tijdt ontfangen moe-
ten worden. Ende inde Dorpen fal 't felve biljet
by den haclder vande bieren, binnen drie dagen
den Pachter gelevert moeten worden, op gclijcke
peyne.
XXVI.
Saleen yegelijck, 't zy Borgers, Landt-licden,
Tappers, oft hocdanige die mogen wefen, gehou-
den zijn , als fy cenigc lieren min dan een Lail
t'effens, validen Brouw ers of Bierfteeckers, of an-
dere halen * om vervoert te worden in ecn ander
Stede oft Plactie, gehouden wefen hen eerft te vin-
den by den Pachter vande Plaetfedaer de felve
fullen worden gebracht om geconfumcert te wor-
den, hem acn dienende de qualitey t ende quanti-
teyt vande bieren, ende den name vande Plaetfe
daer hy die begeert te halen, waer van hem by den
felven Pachter fal gegeven worden een biljet, met
welcke biljet hy byden Brouwer, Bicr-fteecker.of
andere fal gaen, omme daer mede bier te halen ÷
de welcke gehouden fullen wefen de biljetten van
de bieren die te Landewaert gebracht fullen wer-
den, op den ruggc te teyekenen , of ten halven re
fcheuren , op dat men weten rnachdattcr eens,
bier op 't ièlvc biljet uyt ghedaen is. Ende fullen
de geenedic op fulcken biljet bier gchaelt hebben,
ghchouden zijn 'tfelve biljet te leveren aen dca
Pachter ofiljne Gecommitteerden inde Poorten'
of Boomen fittende, op de verbeurte vande bieren
die fonder biljet vervoert fullen wefen , ende daer
en boven in ecn boete van thién ponden op elcke
Tonne.
XXVII.
Ende oft gebeurde dat yemant eenige bieren in
eenige Plaetfe quam te koopen om te vervoeren ^
daer op hy voor fijn uyt-reyien van Huys nieten
was bedacht, fal hem vinden by den Pachter ofte
fijnen Commis vander Stede of Plaetie daer hyi
die begeert uyt te voeren , ende hem aen dienen
fijnen rechten nacm ende woon-plactfe, oock de;
qualiteytendequantitcyt vande bieren, metten
name v^nde plaetfe daer hy de felve meent te.
brengen,, ende doen beloften, dat hy binnen den,'
tijdt van fes Weccken fal doen blijekenby biljet
vanden Pachter vander Plaetfe dacrhy die fal heb-
ben ghebracht, dat hy die bieren behoorlijck heeft
aen ghebracht,ende den Impoft daer van betaclt,
daer van den Pachter ofte fijnen Commis hem een
biljet geven fal, op^ene begrepen inden Placate,
ende d& verbeurte van jtwintich ponden van veer-
tich grooten 't pont qp elcke Tonnen Ende indien
ycmanciticenige bieren wil uyt voeren óm te ver-
' 6. X                   koopen
,pachter van defen Impoft) hy en
*
ft ende;
ier voo-
l vooren betaclt den Impoft hi;
til'
·— . |t ende daer van een biljet vanden Col-
^Jen pachter, ofte fijne Gecommitteerde ont-
á daer van de Pachter ten inga nek van Je
^f " \tnen yegelijden advertentie f al doen i'tty by
Ihitieoft aenjlaen by biljetten , waer nae hemeen
fjiicjcenfal reguleren
, op pene van twintich pon-
f van veertien grooten 't pont, t'elcken reyfe op
Ik Vat Biers, 't zy groot of kleyn te verbeuren,
r (fckmat'ls bevonden fal worden contrarie ge-
i re worden, t'innen ende te gaen als vooren.
dicn
                   XXIII.
Ende en fal niemant bier mogen ver impoften
vernant anders naem, als op Tij ç eygen : Ende
op
' fijn naemver-impoft hebbende, fal 'tfelve al-
kcnlick in fijn Huys doen in leggen, ten wate den
Pachter anders confenteerden, fonder dat hy in
etniecr manieren met Vaten, Kruycken of ander
Inftrumenten, den Tappers, Tavemiers, Drooge-
eafteryhouders,ofte andere metten fel ven in woo-
nende, 'c fclvc fal mogen over doen, of dat de Tap-
pcfS,Taverniers, Drooge-gaftery-houders, ofte
andere metten felven in woonende, 'tfelve fullen
over nemen, op de boete van veertich ponden
t'clckercyfe te verbeuren, foo wel by den Tappers
als andere contrarie doende. 4 Ende indienyemant
hvondenwort tottefluyck-Tappers (dagelijcx geen Kan-
MdhTappervoorde Deure ghehangen hebbende) Bier
ö,ßþ ø doen halen te hebben, of tot des Jelfs Huys ge-
Itth ofte ihelagen te hebben gehouden .Jal verbeuren jes
gulhs. Ende fal den Pachter vermogen met confem
yjiictnva/ide Schepen »n
, tot de Burgers, Inwoonders
t'.Hmjlieaen huyfenjaer van hy met goede redenen ver-
wtknvm fraude heeft, metten Officier, ofte metten Se-
(Kiirii of Notaris ende Getuygen, defelve Huyfen deur
\tiatn,om te weten ofaljidcke Bier en.als op heurenaem
ø ütn gegeven, tot heuren Huyfe zijn in gebracht, f on-
ie kt jegens defelve onderjoeckinge eenige contradictie
ét rtféntie fal mogen gedaen worden, op de boete van
xxv, ÏiilJcni t'elcken te verbeuren. Ende den aengege-
êfikren daer niet vindende ,fal by de Þ felven Perfoo-
r<tn vakhriiige moeten ghedaen werden, of defelve by
kure lé,
op heur Naem zijn aengegeven, ende waer die
ø geèlcven, op gelijckepeynen.
rj,. ' XXIV.
tndedie Brouwer, Brouftcr, Bier ftcker, Koop-
man van bieren, Faclcur, ende alle andere hen
fcttchandclinge van bieren genecrende, en ful-
*j'geen bier uyt leveren, 't zy om inden Steden
pleten, of een platten Lande vervoert te worden,
"Ksdan na inhouden van 't biljet vanden Pach-
j»vanden Steden of Plaetfen daer hy woonach-
teaw'7VVarC meerdan ecn laft t effens als voo-
iUccck ß VCcVocrt:'in welckcn ghcvallc den Bier-
ternr ^a' reêu'erCn' naer-.'t gecne hicryop-
BrouvJ.: \lu,'>Michfic Articule tot Jafte van.den
als jn .^r,s '^ gheordonncert, op ghelijcke peynen
bcurtev ArticuIc ziJn geftclt, op de vcr-
depriv anxxv-ponden van vCertieh grooten, cn-
af'«ereath'Van 'lcure Nceringe voor een Jaer,ofte
fetkc tr*le corredie na gelegenthcyr yandcr
^ Wen d iettCn in bqVdci> rullen den ñ rijs van
'e de voorfz Uy tlevetaers vande bieren
-ocr page 1127-
KacatecL/. a.Boeck. 9.Tit, 3.Deel.
%\6i
16}
koöpen ter plaetfen daer hy die beft fal konnen
venten, lal infgelijcx 't felve den Pachter vander
plaetfen daer hy die haelt aen gevcn,onder belofte,
biljet, ende op de pene als vooren : Ende fal tot
geene plaetfen loiTen , fonder te onderhouden het
geene hier vooren in't 5 twintichfle Articule is ge·
itatueert.op de peyne aldaer geftelt.
XX VI II.
Ende om by middele van goede corrcfponden-
tie tulTchen den Pachters, te mogen ontdecken
het bedroch 't welck in defen foude mogen wor-
den ghepleecht,fullen alle Pachters, Collciteurs,
ofte hare Commifen gehouden wefen te houden,
ofte by ghe-eede Pcrfoonen te doen houden twee
goede cndc pertinente Regifters, het ecne van alle
de bieren die in haren bednjve worden ghcfletcn,
ende het ander vande geene die hem fullen wor-
den aen ghebracht (volgende de voorgaende Arti-
culen) om uyt gevoert te worden, met aentcceke-
ninge van dach, date,qualiteyt,quantiteyt, belof-
ten , plaetfe ende Pcrfoonen, ende 'tfelve den
Pachters of Collecleurs van d'andere Steden of
Plaetfen, mitfgaders den Generaels, tallen tyden
openen , als fy des verfocht worden : *op de ver-
beurte van hondert guldens, foo dickwils fy des
in gebreeeke fullen wefen,ende arbitrale eorre&ie.
XXIX.
Ende fullen voor elck biljet de Pachters, Colle-
cteurs of hare Commifen, binnen de Steden, vol-
gende de twee voorgaende Articulen by den Uy t-
voerders aen hen verfocht, niet meer ontfangen
dan eenen halven ftuy ver, 't welck by den Haelder
fal worden verfchooten, ende by hem gekort aen
de betalinge van fijnen Impoil, ter plaetfe daer hy
de felve betalinge fal doen.
XXX.
Noch en fal niertiandtecnich bier mogen bren-
gen of wereken binnen yemants Huys, ten zy het
felve bier ver-impoft, ende een biljet daer van ver-
kregen zy naer bchooren, op de peyne ende boete
tan thicn ponden te verbeuren op elck Vat biers,
't zy groot of kleyn, dat bevonden fal worden fon-
der biljet inne gedaen te zijn: Te gaen ende te in-
nen als vooren.
XXXI.
En fullen oock geene Brouwers, Broufters of
Bicrfteeckers, binnen den Steden, nochtc oock de
Bicrfteeckers ten platten Lande, eenige bieren
mogen tappen, ofte by de kleyne mate verkóopen
óf uyt leveren , op de pene van hondert Carolus
guldens te verbeuren, fo dickwils als fy bevonden
worden fuicks gedaen te hebben, ende daer enbo-
ven fufpcnfie van hare Neeringe voor den tijdt van
éen Jaer. Ende en fullen de Brouwers nochte Bier-
fteeckers inden Steden , nochte ten platten Lan-
(5e, aenden Tappers, of anderen , geen bier mogen
uyt leveren dan by volleTönnen: Ende fulex den
fmpoft betalen, fonder dat fyluyden daer naer ee-
nige bieren met Kitten, Kruycken, ofte anderfints
fullen vermogen te leveren, tot opvollinge van ee-
nige Tonnen.
Γ· - , xxxii.
' Item , de Brouwers ende Broufters fullen voor
heure drinck-bieren betalen inden impoft, van
èlcke brout tegens vijftich Tonnen lanck, min of
meer naer advenant, de broute twaeif ftuyvers,
't welck fy gehouden fullen wefen, ten v^r ,
vanden Pachter ofte Collcfteur byeede e
b
: Sonder dat defe vrydommen
s, andere fullen ghenieten, als die ftSft
Neeringe zijn doende,ende inde Brou\ververi
nen.
·■«*" Ende fullen de Brouwers vande biJl*?
fy buytenhare huyfinge daer fy woonen in
oftegro(
beralën : Gelijck fy doek|Van alle vreemde β?
ib
gehouden fullen wefen den vollen Impoft te
talen,'t zy of fy die in hare ordinaris woon-p|ai
ofte elders in leggen. Endede Bicr-itceckèrs
elck hooft van hare Familie twaeif jaren ouc
fende, acht ftuyvers ter Maent, of van bcydts
we.
vele als fyluyden met den Pachters fullen h
onnen
accorderen.
XXXIII.
Item, fullen de Bicrfteeckers ende Bierfchove
woonende ten platten Lande, buyten de bei]
ten Steden , van alle hare bieren die inde peylinEe
bevonden fullen worden ten omganck van de
Pacht, oock die fyluyden daer naer in hareHuyfen
ofte Kelders inilaen , gehouden zijn aenden Pach-
ter haerder refidentie te verantwoorden, vvaer en-
de aen wien fy de felve hebben ghelevert ,4«^
geen aenwijfingc mogen doen dan onder 'trefirt vanêt
Pacht
, endeopfukke Pcrfoonen die bekennen fulkn k
bieren ontfangen te hebhen
, oft by foute van dien Jut-
ten daer van moeten betalen Tappers Impofi.
Ende Tui-
len die voorfz Bierfchoyers ofte Bietfteeckrs by
faute van aenwijfinge, waer fyluydenhare ingefla-
gen bieren hebben ghelarcn, ghehoudcn zijn felfi
vande vermifte bieren te betalen: Des fullen de
felve Bierfchoyers van haerlieden ontfangen bieren
met den Pachters reeckenende, voorleckagieen-
de drinck-bier ghenieten op elck laft eenTonne
biers, fulex dat de Bicrfteeckers fullen mogen vol·
ftaë,mits verantwoordende elf Tonnen voor't laft.
XXXIV.
Ende ten eyndcde peylin ge binnen de Tappers
huyfen alomme eenpaerlijck ende opghelijckea
voet mach worden gedaen, ende oock alle frauden
verhoedt, aengaendede bieren die by den Borge-
ren ende Ingefetenen op ghedaen ende in gbeleyt
worden , fal in 't beginne ende eynde der voorfz
Pachte, de aenkomende den afgaenden Pachter
ofCollecleurter eerfter inganek van fijne Pacnte
ofte colledatie, moeten gaen peylcn tot allen Tap-
pers huyfen, ende ten platten Lande ten nuyien
vanden geenen die Bruylofts bieren in gelcyt w
len hebben, om den felven peyl te verantwoord»
met fulcken impoft, als men daer van volgen
defe Ordonnantie fchuldich is, met den Schepe-
nen of gefwooren Boden vande Stede of Viecre
die des Verfocht zijnde, hem gehouden fullenzj
faffifteren, ende by een Secretaris oft Notara ^
voornoemde peylingc te doenopfehrijven a
voorfz bieren, 't zy heele .halve Vaten,ot w« ·
declen van dien, die vol bevonden fullernnro
worden, al wat drie vierendeelen ende: dae
ven is, voor gheheel vol ghcreeckent, diciy
vinden fullen: Welverftaende dat nicman
Kranen offteerten fal mogen ghenieten, ^^^
elcke pryfe ende foorte biers een, ende 'n |j(?e£.
meer bevonden wèrt, fal hem daer van
-ocr page 1128-
/, Gemeene Middelen.»,
worden by den voorgaenden Pachter, naer
gj nantde quantiteyt vande bieren inpeyl ghe-
Ë ç ende dat ten langhflen binnen een Maent
en volgende: Endeditalleopdepeynen in
tf enerale Ordonnantie begrepcruWclverftaen-
f I ny den voorgaenden Collecleur of Pachter
^ dien la l i ç fin u c re ð , om mee hem te gaenof
fen Gecommitteerden daer by te feynden. En-
M1 de Schepenen, oft Bode ende Secretaris ge-
ßï voor haermoey te elcx twaelf ftuyvers. Ende
me te verhoeden alle frauden ende compofi-
°cn aengaende de bieren die by den Burgeren en-
jglngefetenen inne geleyt2ijnde ,ende voortaen
ohedaen fullen worden, fullen de toekomende
pachters,bevindende dat binnen eenige Huyfen
vanden Burgeren oft Ingefetencn voor den in-
«nck vanhaerlicder Pacht bieren inne geleyt ful-
llnzijn, daer van metten voorgaenden Pachter
foudezijnghecompofeert, ofte den Impoft niet
ten vollen betaelt, gherechtight ende ghehouden
lijn te procederen tcgens den voorgaenden Pach-
ters, by den welcken alfulcke frauden ende com-
noütien fullen zijn gepleecht, alfoo de felve Pach-
ters tot behoef vande toekomende Pachters ghe-
houden fullen zijn te betalen de peyne ende boete
van hondert ponden van veertïch grooten, t'clc-
ken reyfe als dicrgelijcke frauden fullen bevon-
den worden , ten eynde alfulcke frauden ende
compofiticn, achtervolgende d'Ordonnantie Ge-
nerale, geftrafr ende verhoedt mogen worden, ten
mecfren dienfte vanden Lande: Ende dat alle af·
gaende Pachters vande bieren, fullen ghehouden
weien den aenfhenden oft volgenden Pachter of
Collcfteuropcninge te doen , oft extrad te geven
(indien't de volgende Pachter begeert) van fijne
Regifters, de welcke de afgaende Pachter gehou-
den wert te houden, van alle de bieren foo by Tap-
pers als Borgers binnen een Maent of fes Weec-
ken voor d'expiratie van fijnen Pachte ver-impoft,
op dat de volgende Pachter fijn recht beter foudc
mogen confequeren van den afgaenden Pachter,
van alle volle Tonnen die hy ten inganck van fij-
nen Pachte ten huyfe vande Tappers fal bevin-
den , op pcyne van hondert guldens , tot profijtc
vanden nieuwen Pachter.
XXXV.
Sullen voorts mede de voorfchteve Pachters
'allen tyden als 't hen goet, ende tot heuriicder
gcrechtigheyt noodich du nekt, met Notaris ende
Getuygen mogen gaen peylen, omme alfoo ver-
eneyden frauden by den Tappers voor date van
cienmet menichte van wanne-Tonncn enan-
^geplcccht te verhoeden , tot welcken eynde
He Tonnen fullen mogen verfoecken , fullen
JJttaen de Poorten vande Steden , Sluyfen,
ïlfuTk1011 fndc andcre paflag'en » m°gen bellen
totv i! ^Yacntcn e°de correfpondentien, als fy
ten b j lnSc vande
franden noodich fullen ach-
<Waj? de welcke fy fullen mogen doen aen hoü-
aiic de bieren Á
Generaliteyt. Bieren. 116%
Ordonnantie vande ScbeepsMeren,
XXXVI.
4 \7Ëç alle bier en, die te Water ofte op de Schepen ghe-
dtoncken ofte geconfu meert'fullen werden, ofte oock
te dien eynde in genomen, de welcke voor de/e vry geftelt
zijngeweefl, 't zy dat de felve over Zee gaen, ofte binnen
's Lants varende, ghedroncken werden, {fonder dat daer
onder begrepen fullen wefen eenige lieren, die inde voor-
gaende Ordonnantie» 1 mpoflfchuldigh zijn) fal betaelt
worden van een grof Tonne Schecps-bier, van wat qua-
liteyt oft conditie die foude mogen wefen, fes fluyvers
,
van't half'Fat drie ftuy vers, ende kleynder Vaten naer
advenant. Ende vande Srnal-tonne vier fluyvers ende
een half, ende kleynder naer advenant. Ende van aile
bieren die in Oxhoofden ofte groot er Vaten ghevaet fullen
worden, fal den Impoft betaelt worden naer advenant
vande grof-Tonne,die den Ñ acht er fal mogen doen roeyen
tot fijnen koften, in ghevalle partyen op de groot e vande
felve niet konnen accorderen,j'onder dat de Stadt tot laffe
vande felve bieren y et fal mogen opfeilen.
XXX VII.
4 Den voorfz Impoft fal ontfangen ende betaelt wor-
den terplaetje daer de bieren uyi de Brouweryen oft van
4e Bierftallen fullen gaen.
XXXVIII.
4 Tot welcken eynde den Haelder ofte Inlegger vande
felve bieren
, eer ft ende alvooren de felve bieren in te
ftaen, gehouden fal wefen den Pachter ofte Colletleur aen
te dienen
, de quantiteyt die hy fal willen inflaen, ende
daer van nemen behoorlijcke biljet, op pene van op yeder
Vat, dat bevonden fal worden ter contrarie van dejen, of
by den Brouwer ofBierfleker uyt gefet te zijn
, te verbeu-
ren by den Brouwer ende Inlegger refpettive, ekks thien
guldens, 't
zy kleyn oft groot, ende daer en boven depenen
vanden Placate.
XXXIX.
4 Wek k biljet by den Uytleveraer gheften zijnde fal
't felve met roode Á er de moeten door trecken, of ten hal-
ven f cheur en
, ende by den Schipper in 't uyt varen op de
Boomen haer gelevert moeten werden in handen vanden
Pachter oft fijnen Commijs, op pene van thien ponden,,
ende arbitrale correlïie. Sullen oock de Boomftuyters
ofte Commifen vande Pachters
, alle Schepen mogen vift-
teren
, omme de frauden te onderjoecken, (onder dat hen
eenige refiftentie gedaen fal mogen werden,
XL.
4 Sonder dat in defen Impoft fullen begrepen wefen
de Schippers, Schuytluyden, Viffchers, &c. in 'tjeflhiende
Articule begrepen, die gehouden fullen wefen te betalen
foodanigen impoft, als inde Ordonnantie vande binnen
ende buyten gebrouwen bieren by de boven-gemelte Ar-
ticulen is geftatueert.
XLL
4 Sullen de Bier-voerders, die op de Bieren die by hen-
luyden ghevoert werden
, drinckbierzijnontfangendet
mede gehouden zijn yeder reyfe aen te geven
, hoe veel fy
tot drinck-bier ontfangen
, ende mede daer van den
voorfz Impoft betalen
, ende daer van nemen behoorlijck
biljet, op peyne van twintich ponden ; Sonder nochtans
dat de felve Bieren by henluyden in hare Huyfen fullen
mogen in geleyt werden, ten zy dat daer van eer ft ende
alvooren behoorlijck biljet ghehaelt
, ende den Impoft be-
taelt fal zij ç
, ghelijck by alle Huys houdende luyden be-
taelt wert, conform het fes en twintichfte Articule inde
Ordonnantie vande binnen ende uytheemfchegebrouwen
6.X ij                   lieren,
Vc^'oert
lenst\ WCrdcn'fonder datyemanthem daer te-
ler S m°g°n
ftcllen om fulcks te beletten'ofc
n
ghebreecken blyven, opte peyne van
t
ende ark , te verbeuren, t'appljceren als boven,
«ttHtrale
corredie.
-ocr page 1129-
PlacatecL·*. a.Boeck. 9-Tit, 3.Deel.
2166
II67
L.
lieren, oppeynevan twintich ponden , in'tghemelte
Den Pachter oft Collecleur fil aen hand
den CommiiTaris den bchooi lijeken eedt^^
dat hy noch niemant van fij tient wegen r' ■
ders dan de volle gcrechtigheyt van defc'nr ^
fullen genierenende dat hy noch niemant va1*?
nent wegen met niemanden en fullen com
ren oft conniveren in eenigcr manieren 0η^
inden vijfthienften Articule vande Gen'eraV?
donnantie begrepen, foo wel jegens den Pacf
oft Colleéteur te executeren, als jegens den ρ
die met hem, of yemandt van fijnen wegen
pofitie of uytkoop aengaer.
                         COrn'
L I.
Van defen Impoft fal niemandt vrynochte
empt zijn , dan die inde Generale Ordonnans
ftaen begrepen. Endefal den Pachtcrhembye l
verplichten ende verbinden aenden Commi^
van niet te compoferen of minder te nemen al
naer inhoudt van defe Ordonnantie, 4 nocktn^
gen dat ly yemant van fijne Μ edeflanders ,Cëtttum
Dienaersjulcks werdegedaen diretlelick nochinihé,.
Heken, ende contrarie doende, dat hy boven dt tinne mi»
Generale Ordonnantie begrepen, niet meer en lul mem
pachten, noch Borge, noch Medeftander welen.
Ende
foo cenigen Tapper onder pretext dat den Pachter
met hem niet en wil compoferen, geen Bieren fal
willen in leggen of tappen, dat hy ('t felvc doend;
drie Weeckcn gheftadich) verbeuren fal xxv. pon·
den van veertich grooten 't pont, t'appliceren ah
in 't Placaet is gheroerc, ende boven dien binnen
den rijdt van drie Jaren geen Bier te mogen tap-
pen , opte verbeurte van drie hondert ponden
munte voorfz, ende arbitralecorrcclie. Ende in·
dien eenige compoferen van defen Impoft,fullen
de andere Pachters de felve daer over mogen be-
keuren, ende haer actie volgende defe Ordonnan-
tie,'t Placaet ende Generale Ordonnantie, inten·
teren voor den 6 Raedt van State.
Lil.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden zijn t'eyndcn alle acht dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfangcr
een gerecht vier en twinticbfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, oft by gebreke van dien.fal d'Ont-
fanger 'tfclve mogen doen executeren endcinncn,
aen den Pachter ofte fijnen Borgen, naer vermei·
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
LUI.
Ende fal de Pachte van defen impoft ingaen,o?
den eerften               eerftkomende, metter bon
nen opganck , ende weder cynden den eeriP
daer aen volgende , metter Sonnea
opganck.
LIV.                       . -,,
Op de Conditien ende Voorwaerden, fo(nn*l
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie * 1
grepen, is Pachter gebleven van defen Irnpoii
V                      &            voor den tijde van W
Maendcn, omme de fomme van
Dcst'oirfconden is defen geteyekentbyden «"
committeerden vanden Raedt van Staten
fes en twintichfie Articule geflatueert, daertoe de Pach-
ters onderfoeck op alle aenkomende Schepen [uilen mogen
doen
, het welck hy eenyeder/onder rejtflentie ghedooght
/al moeten worden.
XLIL
4 Inde in vevalle yemandt eenige lieren uyt lever-
de, fonder biljet gefiheurt, of met roode Aerde deur getoo-
gen te hellen
, (alver leuren xxv. guldens op yeder Vat
't zy oroot ofte kleyn.
XLIII.
4 De Brouwers ende Bierbekers fullen aen defe Or-
donnantie verlonden wefen
, op den eed/ ly henluyden
gedaen op 't een endertighfle Articule vande Ordonnan-
tie op de lieren ghemaeckt
, ende onderworpen wefen de
peynedaer lygeordonneert.
X LI HL
4 Ende fa! in 't uytdoen vande lieren gevolght wer-
den het twee en dertighfle Articule vande Ordonnantie
op de linnen ende luytengehouwen lieren, mits dat de
Brouwers Knechten alomme onder eedt fu/len werden
ghelracht.
XLV.
4 Ende en fu/len de Schippers linnen heure Schepen-
geen gelagen mogenfetten, op pene als in 'tfefli. nde Ar-
ticule vande Ordonnantie vande linnen ende buyten-
gehouwen Bieren is geflatueert.
.
                      XLVI.
4 Ende om me te voorfi en, datgeene Schippers eenige
quantiteyt lieren luyten defe Stadt,vrydom ende Schant-
fen, en ('ouden mogen hopen, omme dejen Impofl tont·
gaen
, [oo fullen de voorfi. Schippers foo haeflfy daer lin-
nen komen, gehouden zijn ter eerfier plaetfe haer der aen-
homfïe ,foo haefl fyluyden het Touw vafl gemaeckt fullen
hellen, aen den Impofl meefler of lijnen Collecleur aen
te geven de quantiteyt vande lieren linnen hare Sche-
pen wefende tot haer Drinck lier, ende daer van ontfan-
g en behoor lick biljet
, ende Impofl daer van betalen, ten
ware de [ehe voor fijn uytreyfen geladen, ende lehoorlic-
ien Impofl daer van letaelt ware geweeft
, op pene van
xxv. guldens op elck Vat kleyn oftegroj.
XLV II.
4 Ende [uilengene Schippers op Schepen, in defe Stadt
t'huys lehoorende, eenige lieren ten behoeve van hare
uyt-reyfen mogen laden in eenige plaetfe, daer dejen Im-
pofl niet en wert gheheven
, oppeyne van thien gulden op
yeder Fat te verleuren
, die defe ter contrarieJullen le-
venden werden gedaen te hellen, voor welcke loeten de
Schepen [uilen wejen executalel.
XLVI 11.
4 Ende in gevalle yemant den Pachter in 't onderfoeck
van de[en Impofl eenige reftflentie quame te doen,[al den
[elven vervallen in de loeten vanden Placaten , ende
daer en boven arlitralick geflraft werden naer gelegent·
heyt derfaecke.
XL IX.
4 Endefullen de Brouwers, Brouflers, Bierfchoyers,
Schippers, Biervoerders, ende andere haer met lieren ge-
neer ende, heur in 't uyt leveren vande Bieren
, moeten re-
guleren in 't halen vande Dam-Cedullen, ende viftteren
vande liljetten, naer d'Ordonnantie vande binnen ende
luyten gebrouwen Bieren geemaneert.
I, dOrdonnantie van vlaenderen[eyt hier: die by den Burgers, Huyfluyden ofte Tappers ingdep w*™
hier nae volght, &c.                                                                                                          % 2H'
-ocr page 1130-
6t
Gemeene Middelen, Generaliteyt. Bieren* %\6$
ι\
f oorden zijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen nier,
%' iets van defe Art. heeft d Ordonnantie van vlaendêren de fes naervolgende: Art.
3. Van alle bin nê gebrou*
//η kieyne bieren, inde Quartieren van Hollandr,ende andere geünieerde Provinciën, mitfgaders
VCde Qaartieren van Brabandt ghebrouwen zijnde, ende aldaer geldende twee gulden de Tonne,
'mrde Kuype.of minder: Ende de geene die in Vlaenderen tot drie gulden deTonne verkocht
V° rden.'t zy dac die van buytcn komen, of alhier ielfs gebrouwen werden, fal indiflcrenteliek be-
delt worden feftien ftuyvers deTonne. Art. 4. Alle andere bieren inde Quartieren van Vlaendcren
nde Brabandt, of Hollant, Zeelanr, ende andere geünieerde Provinciën, of gcailbcieerde Steden,
f y|aendcren tothooger prijs als vooren verkocht werdende,fal betaelt werden twee gulden ende
twee ftuyvers vande Tonne. Art. 5. Endcfullende Brandewijn-maeckersende BrandeWijn-bran*
ders, gehouden wefen den lm poft te betalen van alle de bieren die fy lieden fullen in leggen, 't zy of
het ware om te drincken, ofte tappen by de kleyne mate, of om ghebrande-Wijn af te branden t
Ende dit volgende het vijfde Artijckcl vande Ordonnantie op de Brandewijn gemaeckr. Art. 6. Van
cen Oofters Vat Jopen-biers, een en twintich guldens. Van halve Vaten , ende andere Vaetkens
nacr advcnant. Art. 7. Van d'Engclfche, Lubeeckfche, ende andere Hamburger bieren, midtfga-
ders vande Binnelantfchc gebrouwen bieren, in'tfatfoen van d'Engelfche,Lubceckfche,endc Ham-
burger Tonnen geflagen, vande Tonne drie guldens. Dies fullen de Antwerpfche, ende andere Bieren
komende van buyten dejurifdiclte vande Ho: Mog: Heeren Staten Generael, betalen als de voorjz Engeljche
ende Lubeeckfche bieren. Art.
8. Ende van Smalbant naer advenanr.
^Ordonnantie van Vlaenderen feyt op heyde deplaetfen 't geene hier vooren in 't dertien fte Articule, &c.
Dtfelve Ordonnantie feyt alhier: voor de
Gecommitteerde Raden inde refpe&ive Quartieren.
-.
Impoft van achthien ftuyvers op yderTonne Biers,
tot laile vanden Tappers.
Ordonnantie, volgende den veelch^n ten behoede vandegemeenefaecke ,ende
tot vervallinge vanden laflen vander Oorloge,van wegen den Staten Generael der Vereenichde Nederlant-
Jche Provinciën
, binnen de Steden, Forten ende platten Lande van Brabant, onder de gehoorfaemheyt van
de Generaliteyt flaende
, den Impofl tot achtten ftuyvers op yder Tonne Biers, tot lafte vande Tappers, boven
den Impoft die fy vermogens de Ordonnantie op de binnen ende uytheemfihe Bieren gemaeckt, van alle foor-
ten van Bieren betalen moeten ,gheheven ende gheinnetfal worden voorden tijt van fes Mae nde 11, Inne-
gaende den
I V.
Van alle Oofterfche ende andere uytheemfche
bicren vande grove Tonne vijf en twintich ftuy-
vers. Ende van Smalbant naer advenanr.
V.
De Pachter fal aen handen vanden Cornrrriiïa-
ris den bchoorlijcken eedt doen, dat hy noch nie-
mant van fijnent wegen niet anders dan de volle
gcrechtigheyt van dcfen Impoft fullen genieten,
ende dat hy noch niemant van fijnent wegen daet
van met niemanden en fal compoferen ofte con-
niveren in eenigen manieren,op peyne inden vijf-
thienften Articule vande Generale Ordonnantie
begrepen , foo wel jegens den Pachter te execu-
teren , als jegens den gcenen die met hem ofte
yemant van fijnent wegen compofitieof uytkoop
aengaet.
VI.
Soo wie Pachter blijft van dcfen Impoft, fal ge-
houden zijn t'eynden alle acht. dagen te betalen
ten Comptoire vanden Ontfangcr
een gerecht vier en twintichfte deel van fijnen be-
loofden Pachte, oft by gebreke van dien, fal d'Ont-
fanger 'tfelvc mogen doen executeren ende innen
aenden Pachter oft fijnen Borgen, naer vermelden
ende inhoudt vande Generale Ordonnantie.
VII.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingacn,
opden eerften
                 eerftkomendc, metter
Sonnen opganck, ende weder eynden den eer-
6. X iij                   ften
Pre Conditie ende Voorwaerdett inde Or-
donnantie vanden Impoft vande binnen
[ende uytheemfche Bier - accijfen begre-
pen, wil men verpachten binnen de voorfz Steden,
Forten ende platten Lande van Brabandt eencn
ropftvan achtien ftuyvers opcicke grove Ton-
oe bicrs.boven den innekoop van twee gulden die
ρ den Tappers ende Drooge-gafteryc ofte Soetc-
}ar)'e by confent vande Magiftraten houdende,
anegelevtfai werden,mitsdat de Pachter de pey-
"gcfal doen ende genieten,ende weder ghedoo-
ïII bccaicn, achtervolgende het drie en der-
W'tc Artijckcl vande Ordonnantie vande binnen
Prouwcn ende uytheemfche bieren.
Cr(jan een Vat Jopen biers dat byden Tappers
e andere hier vooren-verhaek, inne geleyt ende
Cd WClt'fu!len fy ghehouden ziJn te bctaleJ
'i,r,1 : ^a've Vaten, ende andere van minder
ΛΚ meerder naer advenanr.
V α·                  ΙΠ·
Himbü nkelfchc' Lub<*ckiche, ende andere
the ρ KrgCrbierCn'mitfgaders vande binnenlant-
Lubcccïf ïWen Bieren in fatiben van Engelfche>
midtfg
H e,ende Hamburger Tonnen geflagen,
SiytenTa mecie vande bicren komcnde van
^ » de Vereenichde Nederlanden niet over
vers.' an J er Toiine eenen gulden thien ftuy-
-ocr page 1131-
Placaten. a.Boeck. 9.Tit. 3.Deel.
2170
ften
Sonnen opganck.
grepen, is Pachter gebleven van defen W«
voor den tijt van fes Maenden, om de fom
daer aen volgende, metter_
VIII.
vin
Des t'oirkonden is defen geteyckentbvd
committeerden vanden Raedt van Statr■ ^^
"*tv->Opten
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
Ordonnantie van Vlaenderen, op'tjehe fubjeU.
gulden de Tonne, vier en twintich fluwer*
III.                3 ·
Item, vande kleyne uytlantfche bieren, pe|jjci !
vier en twintich ftuy vers.
                      'å j lt \
IV.
Ende vande kleyne Inlandtfche bieren ã»
ftuy vers.
V.
De Pachter fal aen handen, &c. Als inkt *
6,7, en 8. Artïcukn van i Ordonnantie van Brabant é
hier immediatelijcken voor fiaende.
1.
Pte Conditien ende Voorwaerden in de
Ordonnantie vanden Impoft: vande bin-
nè ende uytheemfche Bier-accijfen begre-
pen, wil men verpachten, fo wel ten platten Lan-
de , als binnen de voorfz Steden van Vlaenderen,
ecnen Impoft van verhoogingc, tot lafte vande
Tappers, daer van ontfangen fal worden als volgt.
II.
Te weten, van yederTonncbier,'tzy inlandts
oft uytlants, die verkocht fal worden boven de drie
't Gemael.
Ordonnantien, volgende den mlckgn ten behoede vande gemeenefmkt,
van wegen de Staten Generaelder Vereenichde Nederlantfche Provinüen, linnen de Steden, Forten tnfc
Landen van Brahandt en vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vanden voornoemden Staten fleiendc,t(k
ven ende ontfangen fa/werden deghemeene Impofi op het harde Koorn dat gemalen ende gkbrmkn/:l
worden.
pacht, fal gheduyrende fijnen Pacht geen Koorn
mogen laten malen, breken ofte verbacken, noch
Broot koopen in fijnen Pacht, oft in andere, om te
verkoopen door hem felven ofteyemant anders.
Oock en fullen de Koorn-Molenacrs geen Mcdl
mogen verkoopen, alles op de verbeurte van fes 1
hondert ponden van veertien grooten. 3
III.
Een yegelijck Pachter of Collefleur binnen dal
voorfz Steden ende platte Landen, fal den voorfz
Impoft ontfangen van alle 't Koorn dat binnen lij-i
nen bedrijve ghebroocken 4 ende gecenfumcert fal
worden, 4eWevan 't Koorn datuytde^'»
ten platten Lande fal werden gedaen malen,ende
binnen der Stede daer 'tfelve uyt gcvoertis.gw·
confumeert fal worden, fal den vollen Impoft «·
taelt worden ter Stede daer het felve gheconiu-1
I.
IE voorfz Impoft fal ontfangen worden by
j den Colledteur ofte Pachter van dien, de
jwelcke in 't ontfangen van den Mael-
gelde hem fal reguleren nae de voet ende
Ordonnantie, als volght.
II.
De Colle&eur oft Pachter van defen Impoft fal
ontfangen van elck é LaflTanve, dat binnen de
voorfz Landen gemalen ende gebroocken fal worden, met
Molens, Quarens, ofte andere Infirumenteu, om 'tfelve te
verbackgn, vief en tvcintigh guldens: Van elckjajl Mafle-
hiyH,gclï}cke vieren twintighguldens: Van elc^lafl Ityg-
ge, trvaelfgulderis: Ende van elckja/l Geer/Ie, ofte Boonen
dit ghèbac^en worden
, acht guldens. Fan elckjafl Bocck^
recyt fes guldens, doch die gemalen tvert om te verbrouwen t
fal van defen Impofl vry ende
exem.pt ngjn. Amergherult,
't lafi vier gulden: ongeruit, drie gulden:
Ende van kley-
ne mate in clcke Stadt ende Vlecke nacr adve-
nant. Ende dat alfoo wel van't Schep-koorn ,als
van andere Koorn hier vooren geroert. Ende van
Broot inkomende vanbuyten de fclvc Landcn,fal
hy ontfangen den derthienden penninck, 2boven
alle laften die van te vooren daer op gheftek mo-
gen wefen. Wclcken Impoft men betalen fal voor
ende al eer 't voorfz Koorn ter Molen fal mogen
ghebracht worden. Ende en fullcn geen Backers
malkandercn Meel mogen over doen, fonder con-
fent vanden Pachter, op een boete van thien pon-
den van veertichgrooten 't pont. Ende en fullen
geen Backers ofte Koorn-Molenaers defen Impoft
mogen pachten , ofte Medeftanders vande Pach-
ters wefen. Ende die defen Impoft fal hebben ge-
meert wort
ende niet ten platten Landedact tl
fclvc gemalen wort. Welverftacndc dat de Huvsjj
luydenten platten Lande daer yen Molenm <|
Dorp isflaende,hare Granen daer op fullen moeten ç\
m^len
, ten ware dien Molen ontflelt ware, of ç ánA
ongelegentheyt belet,als wanneer f lubden f o welt
1
vande"Dorpen onder wiens JurifdiÜie geen M0(..
flaende, haerluyder Koorn ter Molen fallcn mogen
wj
gen inde Stadt oft Dorpen daer Molens zijn ,doch ^
de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt fiaende
, mi
talende alleenlijcken eens den voorjz Impofl, terp >
daer 't Koorn geconfumeert fal worden, daer me^h^
/en mogen volfaen: Des dat geen Kmrn&]\Lk
platten Lande, of van 't een Dorp in *anf*raa. Jx,
fal mogen ter Molen gebracht worden
. /onaf'
rens aenden Pachter onder wiens Jiflntt >J " & l;.
-ocr page 1132-
Gemeene Middelen-». Generaliteyt. 't Gemael. 2173
l\1ï
a „jgt qheconfumeert fal worden, aen re geven,
· ã van %„ biljet te nemen, daer voor alleenlkk
i^eevhahenfiuyver^
c je en fal nicmandt eenige der voorfeyder
en lm poft fchuldich zijnde als boven , ter
°fÆlenden oft brengen binnen oft buyten de
1 Stade, ten zy 'tfelfde eerft ver-impoft is,
j daer van eerft hebbe een brief ken van den
fï,aeur of Pachter daer toe gcrechticht zijnde,
udende de quantiteyt ende qualiteyt vanden
VII,
Item , fullen alle Molenaers ende hare Knech-
ten eedt doen in handen vanden Officier, ende
die vanden Gerechte, 7 datfy, hare Knechts, noch nie-
mant van haer huyfgeftn, op haer Molens, aen haer Huy-
fen ende Schuyren, op hare Werven, in hare Schttyten, op
hare Wagenen, ende anders, in geender ma?iJeren, egeen
Koorn fullen omfangen fonder Brie/ken oft teyeken van
den Colletleur oft Pachter vanden voorf7. lmpof,
Ende
in gevalle van vveygeringe vanden voorfz eedt te
doen, ten verfoecke vanden Col lecleur of Pachter,
fulcks als voorfeyt is,fullen verbeuren alle daeghs
na de voorfz infinuatie, 't zy of iy malen of niet,
fes ponden munte voorfz, t'appliceren als vooren.
Ende en fullen geen Molenaers mede Backers mo-
gen wefen, opte verbeurte van 6 elcke male vijftich
ponden van veertich grooten 't pont, behalven de
peyne van 't Placaet.
VIII.
't Welckoock ghehouden fullen wefen te doen
de vrye huyfcn , op de verbeurte van hare vrydom-
men, fonder daer van nochtans yet te betalen.
IX.
Welcke bricfkensde Molenaer ghehouden fal
wefen t'eynden elcke Weecke wederom te bren-
gen in handen vanden Colledeur ofte fijne Ghc-
committeerden , omme die by lijn Regifter ofc
Bocck gheconfereert te worden, ende alle frauden
van conterfey ten of anders voor komen, of anders
fal de Pachter de voorfz fijne biljetten, ibo dick-
wils vermogen te halen als hem 'tfelve goet dunc-
ken lal.
X.
Item, foo fullen alle Brouwers ende Broufters,
6 ende alle andere die haer eygen Bieren brouwen , foo
wel ten platten Lande als inde Steden,
van elcke brou-
te, 6 totte lenghte van tfeflkh Tonnen, gehouden we-
fen te betalen 8 vtjfthicn ftuyvers voor 't Gemael:
6 Van minder ende meerder naeradvenant.
XI.
Item, foo wie eenich Tonne-mecl inne doet om
te verbacken, of in 't klcyn gcileten te worden, fal
ghehouden weien dat den Collcéteur aen te bren-
gen, ende daer van de voorfz Impoft te betalen, al
eer men dat op doen fal mogen , op de verbeurte
van 't Meel, ende de boete van thien ponden van
veertich grooten van elcke Tonne, die contrarie
defe Ordonnantie inne gedaen fal worden, t'appli-
ceren ende te innen als vooren, ende daer en bovca
arbittalick gecorrigeert te worden naer ghclegcnt-
heyt vander faecke. Sullen oock de Molenaers
van het Molfter-koorn 9 den vollen impoft moe-
ten betalen, niet jegenftaende te vooren daer van
betaek foude mogen wefen.
XII.
Item, dat egeen Molenaer ofte andere den Col-
ledeur, Pachter, ofteheuren Gecommitteerden
fullen mogen doen eenich belet in 't onderfoecken
vande faute ende fraude,diefal mogen gecommit-
teert worden inden voorfz impoft, noch de felve
eenichfints qualicken toe fpreken, op de verbeurte
van tvvintich ponden, t'appliceren als vooren, ende
daer en boven arbitralicken gecorrigeert te worden
naer gelegenthey t vander faecken.
XIII.
Item, enfalniemandtin fijnen Huyfe mogen
hebben
is metter daet fal moeten ter Molen gedaen
r\ midts dat geen Brouwers noch Backers
Uich Koorn ter Molen fullen mogen fcnden.dan
fcSacken elcks met haer refpedive mereken ghe-
tckent. Ende fullen de Molenacrs ofte hare ge-
Je Knechts, ghehouden zijn 't Koorn vanden
Backers felfs t'huys te brengen , fonder dat die
Backersof yemant van harent wegen 'tfelve fui-
kmogen doen. Salniemandt, 't zy Molenaer,
Knecht, Burger, oft yemant anders mogen dragen
u voeren langhs de ftraten eenich Meel of Koorn
Ldcn ondergangh , oft voor den opgangh der
Sorinen,dan mctfpeciael confent vanden Pach-
ter, de Brouwers alleenlijck uytgefondert, dewijle
ter in hun reguard niet practicabel en is ,op peyne
tandc verbeurte van 't Koorne, ende daer en bo-
ten een boete van drie ponden van veertich groo-
ten Vlaems 't pont, t'appliceren een derdendeel
icn behoeve vanden Officier oft Dcurwaerderdic
iexecutie doen fal, een derdendeel ten profyte
randen Aenbreçger, ende 't derde derdendeel ten
ijwfijtcvanden Pachter, ende den Armen half en-
til-Jf. 6 Sullen oock de Molenaers terplaetfe daer
tf Molens zijn, 't Koorn dat/e 's daeghs voor heure
Ìþ-Éïïç verdient oft ghefchept fullen hebben, op de
niet mogen laten vernachten
, maer 't felve
'ssmts met hen moeten t'huys nemen
, of peyne ende
wimrtevan 'tfelve Koorn, ende daer en boven van
hmyulkn t'elcken te verbeuren,
V.
Item, van clcke Tonne Meels, 't zy van Tarwe
oft Rogge, die van buyten den Landen van bcr-
ïaertsover niet onder de gehoorfaemheyt vande
pencraliteyt ftaende, binnen de Stede ende Lan-
Sbonder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt
"f þ gebracht, ende aldaer gebacken oft gecon-
Mjccrt fal worden, fal den Burger, Huyfman,
«ferofteUytflijter van dien, 6 voor het op doen be-
■*> twaelf ftuyvers. Ende van Boeckweyten-
Wfal van 't Viertel betaek werden drie ft uy vers
3ceen halven.
iEJ                   VI.
op dat allefrauden te beter mogen werden ge-
Jojulkn alk Backers, by den Pachter daer toe wet-
' vermaem zijnde, in handen vanden Officier, ende
"f men Gerechte eedt doen, datje't Middel van 't Ge-
lfrfelick "och indiretlelick fullen frauderen, noch
n muren doen frauderen, oock d Ordonnantie van
*Tf ln a^en dwfenpunftuelijck o?iderhouden, op
^'"gdfens te verbeuren ,joo menteen dachfy
rJene Myven doen, ende in gebreke flyven, daer
*"*">« z/nJe ah vooren.
-ocr page 1133-
PlacatenJ. a.Boeck. 9*Tit 3 Deel.
»7f
1174
hebben ecnigc Molens ofte Quarens,kleyn noch
groot, daer men eenich Koorn 't zy hart of weeck,
mede malen of breecken mach, 6 als alleenlick voor
den geenen die daer mede Gort, ofte Boeckweyde Grutten
malen
, maecken, ende daer mede haer Neeringe doen,
ganck van fijnen Pachte, op alle Molens **<
alle Meel-verkoopets ofte met Meel om
Pachters,hunneMedeftanders, BackersmJl
naers, ende diergelijckehuyfen mogen gaen
om·
mo.
me 't ghemalen van het ongemalen Koorn tè
tengewot'a
gehnoocomhyoocnonatenRenendefloeroedengecnendennan
denrenofttoekenflraf
I
gen af-peylen, ten eynde hy, ende de voorgaende
mitfgaders den naevolgenden Pachter relpefliv
lick mach geraecken tïijnder gerechtiehevt FC
de waer meer als een Sack Mcels bevonden «e ·'
fal daer van den impoft aen 'en aenitaendenp- k
ter uyt gereyekt ende betaclt moeten werden
XVII.
Van defen Impoft en fal niemant vry no<W
empt zijn, dan die inde Generale Oidonn-,,'"
itaen begrepen.
XVIII.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal«
houden zijn t'eynden alle acht dagen te betak»
ten Comptoire vanden Ontfangcr
een gerecht vier en twintichfte deel van fijnenbc-
loofden Pachte, oft by gebreke van dien, fal dOnt·
fanger'tfelve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter ofte fijnen Bo%cn ,naervetmti.
den ende inhoudt vande Generale Ordonnantie
XIX.
Ende fal de Pachte van defen impoft ingaen,pp
den eerften
              eerftkomende, mctterSoa-
nen opganck,endc weder cynden den
daer aen volgende, mettcr Sonnen opganck.
XX.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale, als in defc particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen lmpofte
voor den tijdt van
Maendcn, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen gheteyekent by den
Ghecommitteerden vanden Raedt van State,
opten
dOrdonnantie van Vlaenderen feyt inplaets van defe woorden in 't Curfijf 'gedruckt: Dm Collelleur ofte Ram
van defen Impoft fal ontfangen van elcke
Sack Sluyfche mate, dat binnen de voorfz Quarticrcn gema-
len ende gebroocken fal worden met Molens, Quarens, of andere inftrumenten, om 'tfelve te vet·
fyacken, namentlijck, Tarwe oft Mafteluyn, acht ftuyvers acht penningen : Rogge, νicr ftuyvcrt
vier penningen: Gerit, Haver, Boeckweyt ende Boonen, 't welck Becften koft genocmt wcruwje
Steden drie ftuy v. ende ten platten Lande twee ftuyv. vier penningen. Ende vande kley/iemdtt, O
De voorfz Ordonnantie voeght hier in defe woorden .* Ende van yedcr Tonne Bifchuyt,fes ftuyvers.
Defelve vervolght hier .· ten ware 't Molftcr-koorn oft Molfter-meel dat hen geoorloft is.                 ..
Inplaets van defe woorden feyt dOrdonnantie van Vlaenderen gebroocken ofte gemalen fal worden, t ) I
't felve aldaer fal worden gheconfumeert oft niet, behalven van 't Koom dat uyt de Stade ten p*
Lande, &c.                                                                                                                . ^
De voorfz Ordonnantie feyt hier: Wclverftacnde dat de Huyfluyden ten Platten Lande, daer geen ,
lens inheure Jurifdidieen malen, haerluyder Koorn ter Molen fullen megen brengen inde *
ofte Dorpen daer Molens zijn,doch onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt Itaendc,
betalende alleenlijcken eens den voorfz impoft, ter plaetfen daer 't Koorn ghemalen fal w *
daer mede fy dan t'haerder woonftede fullen mogen volftaen.ofte anders indien het Koorn g ^
len is op Molens onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt niet ftaende, fal daer nac të ^
poft betack werden ter plaetfen daer 't Koorn van daen gekomen is, ende gheconfumeert a ^
den. Maer aengaende de Dorpen daer Molens zijn, fullen egeene Greynen binnen de bta^^
gen gemalen worden, daer af het Meel binnen alfulcke Dorpen fal worden verbacken olrc:g j
ïumeert, ten zy binnen de Stadt daer de voorfz Greynen gemalen worden, van den Fac
4-
nomen werde een biljet by hem geteyekent, daer inne verklaert ftaet de quantitey t van ^ j
nen die aldaer zijn gemalen,
ende voorts dat den impoft van 't Gemacl daer af ten v0 ^ ittceï
rechtelickcn fal zijn betaclt. Welcke biljet de Pachter vanden Dorpe.oftefijne Gecom ^^ |
vertoont ende over gelevert fal worden , al eer 't felfde Meel aldaer op ghedaen fal m°^cn porpi
opte verbeurte van 't Meel, ende daer en boven van thien ponden. Maer foo verre uy < · ^
-ocr page 1134-
Il7^
Gemeene Middelen. Generaliteyt. Stijffel. 2177
ê orn-MoIens zij n, eenige Greynen in een ander Dorp gebracht, ende aldaer ghemalen wor
*** fklen vollen Impoft daer van niet alleen betaelt worden ter plaetfedaer 't felve fal worden ge-
^e 1 maer oock d'eene helft vanden felven Impoft, ter plaetfen dacr het Meel fal worden ghe-
m           Cui_______
indert de gerechtigheyt vande Dwangh-Molens, die
hv delen niet en w-mcu-i. tv- j«.vj——-««~·«.
"n de é en "'<ƒ» *'« d'Ordonnantie van Vlaenderenniet: Geüjekmede niet hetgtheele fifle en vijfthienfie Art,
«
, geen Koorn t'onrfan-
W'          <£Ë woorden feyt dOrdonnantie van Vlaenderen: Ende die vanden Gerechte
■"/,/-Qncji.r grief ken ofte teyeken vanden Colledeur oft Pachter vanden
yoorfz impoft. Ende in
gcn,fon
ffLllevan Vlaenderen vordert maer thietx ftuyvers.
Ð fevt: Moéer-koorn en Molfter-meel den vollen Impofi, &c.
1 uvan dele woorden feyt d'Ordonnantie van Vlaenderen:
een derdendeel ten behoeve vanden Officier,
derdendeel ten behoeve vanden Aenbrenger, ende een derdendeel ten behoeve vanden Armen
aldaer.
Stijffel.
Ordonnantie!!, volgende den welenen ten behoede vandegemeenefaecl^e^an
mmn de Staten Generadder Vereenighde Nederlantfche Piovintien, linnen de Steden, Ttrten ende plat-
ten Lande van Brahandt en Vlaenderen
, onder de ghehoorfaentheyt vande Generaliteyt fiaende, gheheven
ende ontfangen fal werden den Impofi op 't Stijffel: Innegaende den eerfien
                  ende eyndendé
ien Éöç
Pachter of Colledeur 't felve aen ghegeven, ende
daer van verkregen te hebben behoorlijck biljet,
omme dien volgende 'trecht vanden impoft bc-
taelt te worden, op verbeurte van 't voorfz StijffeJ,
ende hondert gulden daer en boven.
VI.
Noch en fullen oock geene Schippers, Schuyt-
voerders, Wagenaers ofte Karre-luyden, cenich
Stijffel in hare Schepen, Schuyten , Wagens ofte
Karren mogen laden, of in eeniger manieren oock
mogen ontladen ,direételick ofte indire&elick, ten
zydat henluyden daer van alvooren vertoont zy
behoorlijck biljet vanden felven Pachter oft Col-
ledeur , ende dat opte verbeurte vande voorfz
Schepen, Schuyten, Wagens ende Karren , ende
daer en boven noch vijftich gulden. Alle welcke
boeten ende peynen gheappliceert fullen werden
volgende d'Órdonnantie.
VII.
Den Pachter en fal niet vermogen eenige eom-
pofitie of uytkoop te maecken,nochte fijne Pacht
te fmaldcelen in eeniger manicren.daer vooren hy
ghehouden is aen handen vanden CommiiTaris
den behoorlijcken eedt te doen, op pcyne van fes
hondert Carolus gulden, foo wel by den Pachter
te verbeuren, als oock by den genen die met hem
eenige compofitie aengaen, te gaen ende t'appli-
ccren als vooren, ende fal oock af-peylinge gedoo-
gen t'eynde fijn Pacht.
Soo wie Pachter blijft van defen Impoft, fal ge-
houden zijn t'eynden alle Maenden te betalen ten
Comptoirevan den Ontfanger
daer toe geordonneertofte te ordonneren ,een ge-
recht feftc part van fijnen beloofden pachte, oft by
gebreecke van dien, fal d'Ontfanger 't felve mogen
doen executeren ende innen, aenden Pachter ofte
fijnen Borgen, naer vermelden ende inhout vande
Generale Ordonnantie.
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
6. Õ
                           den
I.
Nden eerften, fal van elcke hondert pon-
den Stijffel, 'tzy oft felve inde voorfz
Landen ghemaeckt, ofte van buy ten daer
gebracht fal worden, foo wel van 't gunt inde
VOOI
Landen geconfumeert, als daer wederom
uvtghevocrtfal werden, ten Impoft betaelt wor-
den rwec gulden thien ftuyvers van 't hondert,
minderende meerdergewichte naer advenant.
II.
Den Pachter fal ten ingaen van fij ç Pachte gaen
met Notaris ende Getuygen ten huyfe van alle
Snjifelmaeckers,Groiïïcrs, Kramers, Stijffters,of
andere hen met Stijffel ghenecrende, ende aldaer
opteydenen alle het Stijffel dat boven de vier
ponden onder hen ofte in hare Pack-huyfen refpe-
êire bevonden fal worden, omme daer van 't r£cht
Raden impoft ontfangen te worden.
III.
£ndcfullen alle Stijffel-makers ghehoudenwc-
fnifoodickwils als fyluyden haer Stijffel uytte
^ypcn.Stooven ofte vande Ecftcn leggen, den
^chter oftfijnenCollecleuraen te geven, hoe veel
fcifclfyt'elcke male ghemaeckt fullen hebben,
Ø verbeurte van 't felve Stijffel, endevijf-en-
ttintich gulden daer en boven.
ò ç                           IV·
puilen voorts geene Stijffel-maeckers vermo-
^ccnich Stijffel te verkoopen ende uyt te leve-
Jj'iochtcuythareHuyfen ofteLootfen vervoe-
p' f!t ^°en vervoeren, fondcr alvooren vanden
ufCr Jjft fijnen Colledeur daer van verkregen te
¢ be 1 °°rlick bilJct» enc*e 'c rccnt vanden im-
foedI 5m a^e ^rauc^cn ende fwarigheden te ver-
æ «ç die in defen Impoft fouden mogen wor-
«tnichs fr1 ' fal nicmant wic hy zy» vermogen
de t- f cl van buyten in defe Landen komen-
en vvgen ' °fte °Pte doen' uycSchuyten,
pen, vv agens oft Karren, fonder alvooren den
-ocr page 1135-
Placatcti-/. 3· Boeck. 9. Tk, 3. Deel.
2178
11
cerftkomende, mecterSon
grepen, is Pachter gebleven van dcfen ini^fl '5
voor den tijdt van feïï?
den,omme de fommc van
                     M2êj
den eerften
ncn opganck, ende weder eynden den eerlten
metter Sonnen opganck.
X.
Op de Conditien ende Voorwacrden foo inde
Generale als in dcfe particuliere Ordonnantie be-
Des t'oirkonden is dcfen geteyckcntbvrl
cornmi
mmitteerden vanden Racdt van Sta J Ge
Beftiael.                          '
Ordonnantien, volgende den welenen ten behoeve vande gbemeene fai
van wegen den Staten Generaelder Vereenkhde Nederlantfche Provintien, linnen de Stede?] f0l
Landen van Brabant en Vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vande Generahteyt flaende
, den ι Τ
alle Beflialen, als Ojfen, Koeyen, Kalveren, Schapen, Lammeren, Varekens,jond ende oudt, betath
Ζ
?
den,totfurniffementvanden onkoflen ende laflen vanden Staet vanden Lande.
gedaen, fal den Eygenaer een biljet vanden Pad,
ter moeten halen voor het flaen van het Beeft
Ende foo ycmandt den Pachter ontbietomme d
pryferinge te komen doen, ende het Beeitdaer sa
niet bevonden en wort , fal verbeuren een boe:*
van tien ponden van veertien grooten, tot prof™
vanden Pachter.
IV.
Dat elcke Pachter den ι f«w#?«? penninck
van 't Beftiael fal mogen ontfangen, foo verre de
Parochie van fijnen in gepachten Dorpen zijn
ftreckende, ende gelijck tot noch toe ghebruyekt
is. Ende foo wanneer dat eenige Vleys-houwers
ofte Huyfluyden ten platten Lande eenige Bee-
ften, het zy Oflèn , Kocyen, Verekens .Kalveren,
Schapen ofte Lammerenjlaen ofte fleccken, doei
flaen ofte doen fteecken,fullen daer af den twaelf-
den penninck betalen aen den Pachter vande Pa-
rochie daer de felve geflagen ofte gefteecken wer-
den , welverftaende indien naemacls 't Vleefch 13
't gheheel ofte deel in een ander Parochie werden
vervoert, verkojt, ofte anderfints gheconfumem,
fal daer van aenden Pachter vande felve Parochie
noch betaeldt moeten werden de helft van den
voor-ghemelten Impoft, maer van 't Vleefch ko-
mende van buyten de geünieerde Provinciën ia
eenige Dorpen, onder de ghehoorfaembcyt vande
Generaliteyt vande Vcreenichde Provintien flaen-
de , om aldaer gekocht ofte geconfumcert te wer-
den , fal daer van den vollen Impoft moeten be·
taelt werden. Ende foo yemant vande Huyflu}-
den woonende ten platten Lande, indcSlacn-tr-
ofte daer buyten eenich Vleyfch kochte binntj
den beflooten Steden inde Halle, omme buyttj
ghegeten te worden, vanden twaelfften penning
vry ende exempt fullen zijn, midts den Pacjtöj
daer van verwittigende, ende van wien ny t W"
Vleefch heeft gekocht. Sullen medegcen Bug·
ren ofte Inwoondercn binnen den beflooten^
den haere Beftiael buyten op eenige Dorpen >■
gen doen flaen ofte ftcecken, omme twwci
flagen oft ghefteecken zijnde, binnen üt τ
fchreve Stede te brengen, ten zy ecrlt cno
vooren te betalen den twaelfften pennrn»
handen vanden Pachter der felvctStcdc,
verbeurte van 't Beftiael, ende dies ony«n>
den Pachter fijdgherechtigheyt, Bjwj f ££
't felve foude mogen werden gheflagco ol %
fteecken.
                                                          V*
E Golledeur oft Pachter fal ontfangen
voor den Impoft van alle OiTen, Koeyen,
Kalveren, Schapen , Lammeren, Vere-
kens, jonck ende oudt, die geflagen ofte
ghefteecken fullen worden , den ι twaelfden pen-
ninck, die de felfde in gekocht fullen wefen. Maer
indien eenige der voorfz Beeften gefteecken ofte
geflagen worden by de geene die defelve aen ghe-
voedet efte gheweydet heeft, 't zy Vleys-houwer
ofte andere, fal den ι twaelfden penninck daer van
betaelt worden naer de eftimatie ende pryferinge
die by den Pachter ghedaen fal mogen werden:
Welverftaende dat den felven Pachter de Beeften
fal moeten aen hem nemen voor den felven prij-
fe, fonder yet vanden Impoft te mogen pretende-
ren, foo verre d'Eygenaer de voorfz Beeften daer
vooren fal willen laten volgen, op verbeurte van
den Impoft. Dat mede de felve Pachters gehou-
den fullen zijn binnen een uyre voor 't afieyden
vande felve Beeften, de betalinge daer af te doen
in goeden ganghbaren gelde. Ende foo verre ee-
nige Vleys-houwers ofte andere , by eede fullen
willen verklaren den prijs daer vooten hare Bee-
ften bewcydet ende vet zijnde, omme geflagen te
worden, laetft by hun fullen zijn gekocht, fullen
de felve daer mede mogen volftaen, midts dat fy
de felve binnen veerthien dagen of drie Wcecken
ten langhftcn fullen (lachten, ofte anders fullen fy
de pryferinge fubjed zijn, foo voorfeyt is.
Die eenich Beeft wildoen flaenoftefteecken,
fal 't felfde doen brengen ter plaetfe daer 't felfde
geflagen of ghefteecken fal worden, ende dan den
Pachter verfoecken omme daer van de pryferinge
te komen doen.
III.
Ende in gevalle de Pachter of fijnen Commijs,
gein fi η ucert zijnde, omme de voorfz pryferinge
ten platten Lande te doen , binnen vier en twin-
tich uyren ten langhften naer de felve infinuatie
van dies in ghebreke bleve,fal d'Eygenaer in fulc-
ken ghevalle fijn Beeft mogen doen pryferen by
twee Gcbuyren, ende dien volgende de Pachter
den voorfz Impoft daer af betalende, daer mede
mogen volftaen, ten ware den Pachter den twin-
tichften penningh meer daer voor wilde betalen,
ende 't felve naer hem nemen, 't wclck hy fal mo-
gen doen, ende nae de pryferinge van Gebuyren
-ocr page 1136-
Gemeene Middelen· Generalkeyt. Beftiael. iifh
So
21
koppel Oilen t'famen gekocht hebbende, eenigg
van dien flaet.cnde andere doet vervoeren ofte üyt
fentj fal gehouden wefen by den Pachter de OiTeri
(vanden felven koppel by hem te flaen) te doch
pryferen, opte ordre ende peyneals vooren;
IX. '
3 ltemials 't gebeurt datyemantgekocht hebbende een
Vereken, ende 't felve ver-impofl pijnde
, ghedacn flachten
heeft
j ende bevonden rvert vuyl oftgoïtigl), ende daer over
by den Jfyoper acn den Verkgopervoert gherefi/tucert
b fal
van 't felve Vereken genen vorderen Impoft tnogen getyfehi
■worden
, ter plaetfe 't felve by den Verkooper ('t Vbrckpi
wederomme hebbende moeten aen nemen) gebracht ende ge-
confumeert fal worden, nuts alleenlijk den Pachter dier
plaetfe blijcke brengende
, dat den vollen Impoft ter plaetfe
het eerft gbefieecken > ende vuyl oftgorticb gbevonden was,
betaelt is.
X;
Van delen Impoft fal niemandt vry nochte ex-
empt zijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
Endë omme te voor komen de mcnichvuldige
frauden die in defen worden ghepleecht, door de
groote menichte vande Beeften die ten platten
Lande werden geflagen, ende orii andere verfchey-
den redenen, is geordonncert, dat van nii Voortacii
niemant ten platten Lande cenige Beeften fal mo-
gen flaen om in Tonnen te leggen, te fouten, ende
teroocken, of anderfins, dan tot fijn eygenprovi-
fie, opte verbeurte van 't Vlcefchendc Speek, dat-
men bevinden fal ten platten Lande ghcflagen te
zijn, ende anders vervoert ofte verhandelt te wet-;,
den, ende daer en boven vande fomme van xxv<
guldens, t'appliceren als vooren*
X 11·
De Pachters ecnigc overtredinge bevindende
van andere Pachters, fullen de bekcuringe mogen
doen, odek buyten den bedryve van hare Pachten,
ende niet te min depeynen profiteren,ende fullcn
de queftien daerom vallende, ftaen tot decifie van
de Raden van State, foo veel die frauden ten plat-
ten Lande aengacn ; maer dat de Pachters quade
aclie inftituerende
4 fullcn gecondemneert werden
inde koften, ende in fulcke ftèynen als <\den Raedt
van State
goct yinden fal,
XIII.
De Pachter ofte Colleclcur fal acn handen van
den CommiiTaris den behoorlijckcn cedt doen,
dat hy noch niemant van fijnen wegen niet an-
ders dan de volle gerechtighcyt van defen Impoil
fullen genieten, ende dat hy noch niemant van fij-
nen wegen daer van.met niemanden en fal com-
poferen of connivcren in ceniger manieren, % ofte
Beeften minder ah opte rechte waerdepryferen, op pene
inden ζ vijfthienften Articulc vande Generale Or-
donnantie geroert, foo wel jegens den Pachter te,
executeren, als jegens den gcencn die met hem
ofte yemant van fijnen wegen compofitie of uy t-
koopaengaet.
XIV,
Soo wie Pachter blijft van delen Irripoit, fai ge-
houden zijn t'eynden alle Macnden te betalen
ten Comptoire yanden Ontfanger
een gerecht fefte-deel van fijnen beloofden Pach-
te ,oftby gebreke van dien, fal d'Ontfangct 'tfelvö
6. Υ ij                      mo-
lurken fal ooek den ι twaelfflen penninck
Unf ordenvan Tonne-vleyfch ende Speek,
Ïbliy ten den Lande hier komende, x$«* Oflffcr-
n""'Yilel Groeningen ena(
j V Verecnichde Landen komende, ter plaetfe
f 'ifelve in defe Landen aenkomt, niet op ghe-
Τ en fal mogen worden dan by kenniiTe ende
ffrt vanden Pachter van defen impoft, ende ful-
i dcecenedie 't felve op doen ommete confu-
"rcn daer van fchuldich wefen den impoft te
flen' Ende de Vettewariers ofte andere hen
Ste Koopmanfehap van Speek geneerendc,ful-
len hen vanden felven impoft aenden Pachter De-
LeuI maccken.ende den impoft mede fchuldich
ifen te betalen, uy tgefondert 't gene by kenniiTe
ende biljet vanden Pachter uytte felve Stede fal
worden gebracht, wclck biljet in 't uytvoeren aen
dcnBoomwachterfal worden gelevcrt.
SaloockniemantlijneygenaengevoedetBeeft,
oftdat hy van buytCtt alhier inden Lande fal heb-
ben doen brengen, mogêi flaen of doen flacn, voor
dat vander eftimatie den ι tWaelfften penninck be-
taelt fai wefen, ende dit al opte verbeurte van het
felve Beitiael ofte Vee, t'appliceren een derden-
deel ten profij te vanden Officier ofte Deurwaerder
dicd'executie doet, een derdendeel voor den Aen-
brenger, ende't derde derdendeel ten behoeve van
degemcenc faecke, ende den Armen vander Plek-
ke, ende daer en boven arbitralicken gecorrigeert
te worden naer gelegentheyt vander faecke.
VIL
Sullen oockalle de gene die hen geneeren met
Beeften te flaen, gehouden wefen eedt te doen in
handen vanden Colle&eur ofr Pachter, dat fy geen
Beeftenfullcn flaen ofte fteecken, ten zy dat hen-
luydenccrftgeblecckenfal zijnby eenich biljet of
tcecken.dat van 't felve Beeft den twaelfften pen-
ninck betaelt zy, op de boete van vijf en twintich
pondenvan veertien grooten, t'appliceren ende te
>nncn als vooren: Welck biljet fal blyven onder
den Eygenaer, tot dat het Beeft fal wefen afgehou-
den, ende daer nae by den Slager gelevcrt in han-
κπ vanden Pachter, binnen den tijdt van drie da-
gen. Ende fullcn van ghelijcken alle Vleys-hou-
w«, die felfshaer Beeften flacn, gehouden wefen
|c"jcken cedt te doen, fonder te vermogen eenige
«ötcn: te flacn ofte fteecken , voor ende al eet
ml λ aet Van
'S betaeIt' volgende de pryferin-
dc f π j ^°°^ ^aCr
van Sec^acn a^s vooren. En-
wcfe
             kooper ende Verkooper gehouden
eevp!!^··16^"6 vanden Pachter, den aenge-
len PÜJS
van harc Bci*iael by eede te verfterc-
Koone lm
ahfentie vanden Verkooper fal de
felve^ttg,choudcnziJn boven fijn verklaringe het
CüLnlS0? bliJckcn by een Cecltgen van fijn
de paide
bocten als vooren ghefey t is. Ende fal
firn vSïvi en tvden
m°gcn vifiteren de Huy-
gcvalle γ Iev.silouwers ofte Slachters, ende in
aaer injJr jCn^c bevonden fraude, te procederen
Ülhoudtdefer
Ordonnantie.
VIII
F
End
ais tghebeurc dat een Vlcys-houwer een
-ocr page 1137-
9'.Tit. 3.-Deel.
21$2            Placaten. 3-Boeck;
mogen doen executeren ende innê aen den Pach-
ter of fijnen Borgen.naer vermelden ende inhoudt
vande Generale Ordonnantie.
XV.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaen,
den eerften               eerftkomende, mettet Son-
nen opganck, ende weder cynden den eerften
daer aen volgende,metter Sonnen opganck.
'«3
XVI.
Op de Conditieh ènde Voorwaerden f ·
Generale als in defe particuliere Ordonrkn '^
grepen, is Pachter gebleven van defen fmi
poft
k'
voor den tijt van fes Maenden, om de fonime
van
Des t'oirkonden is defen geteyckentbvdcnr
committeerden vanden Raedt van Starr n*
d'Ordonnantie van Vlaenderen vordert den achtften penninck.
Defe woorden %ijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
Dit Artijchelis in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
4.  De felve Ordonnantie feyt hier: ende infulekepeynen als da Gecommitteerde Raden goet vinden ful!en.
5.  Ende alhier: oppeyne inden veerthienilen Articulet&c.
Confumptie van 't Zout.
Ordonnantien, voor de QoüeBeurs oft Ψ achters vanden Impoft vmdefyn*
fumptie van 't Zout, volgende den wekken ten hehoeve vande gemsene faecke, van wegen de Stattn Qt-
neraelder Vereenichde Nederlantfche Provintien, linnen de Steden, Forten ende Landen van Bralunècn
Vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt fiaende,degemeene ImpofiopdeCon[um^tkXin
't Sout geheven ende geinnet fal worden, gemaeckt ly den Staten derfelver Landen, voor den ti/dt van ja
Maenden
Innegaende den eerflen
nae het inhouden van defen te reguleren, oppey.
ne van hondert ponden , te bekeeren een derde-
part voor den Officier die d'executie doen fal, een
derdendeel voorden Aenbrenger.endeeendctden-
dcel ten behoeve van 't gemeen Landt.
V.
Van't Sout 'twelck aen Cabbeljau, Schelvis
ende Schol, komende uytter Zee aen Landt, vet·
fouten ende in Tonnen geflagen fahvordcn.mitf·
gaders vande Magge ende Geep, diebinnè'sLams
gevangen, in Tonnen geflagen, ende alleenlickby
den Doggers gebruyekt wert voor Aes ommetc
viflehen, is verftaen, dat voortaen niet betaeldt fal
worden, maer fal 'tfclfde van defen import vrv
zijn, fonder dat de Pachter dies halven ycmantfal
mogen moleileren: 3 Dies fuüen alle de yemdkmtttt
voorfcNeerifige omgaen ·, gehouden wefen oy etdetcw®·
ven, datfy 't Sout 't welc\ fy ten fine voerfijukn efaw,
aen niemant enfüüen mogen verhoop en, wecbgevttiiCJtW'
ders dtfinbueren, ofte hten verkoopen
, vpech geven, ψ «"··
derfins diflnbueren,op peyne van mcyneedi^)eyt,miéM\)
opyeder Vat 't welckjyyemantfullmverfypet^overm,
ofte overgeven
, [uilen verheuren hondertponden, eiwj®
minder mate naer adcenant. Ende tot meerder νίψ-
hertheyt
, fuüen de Stierluyden uytter Zee kjojm Μ
eenich -wit Sout van hare Neeringe overgehouden hebt*·
de gehouden φ 't felve den Pachter vander ?lattfm^
fy havenen aen tegheven binnen 's daeghs Semefcb*}"*
fy aen gekomen fuüen zijn,opte verbeurte van 't iwrfcof,
ende hondert ponden daer en boven*
VI.
Item, wert verboden, dat geen ïngefetcner1 van
den voorfz Landen /eenich Sout binnen a«>
ven Landen uyt ander Provinciën Tullen π » f
fulckmittMagderu
M1 e lek•voor e(onfuSoutverbeden dtitey
Enden gmerehandwortdat hde Tblyve
Dvan 'of Bude daden gden gPach
brengen , in minder quantiteyt da
Sack Souts t'effens.op de verbeurte van
worden, twee guldens, midts dat den Uytvoerder
by eenbiljet vanden Convöy of Licent-meefter fal
doen blijcken,hoe veel Buckinghs uyt ghefcheept
fal wefen. Ende fal de Pachter gehouden zijn hem
den t'elckereyfete verbeuren by den gee ftC
contrarie doet: Endede gecnedieeen
daer boven uyt andere Provinciën ,01 u, ^
-ocr page 1138-
Gemeene Middelen-*. Generaliteyt. Sout. 2185
á daer defen impoft niet en wort geheven,
S n!brenght, omme by hem geconfumcert, of by
1 e mate gcfleten te werden, fal gehouden zijn
dC)hlietvanden Pachter daer van te halen als vo-
ndc den impoft daer van te betalen, al eer hy
Pachter in wiens bedrijve hy 't felve fal willen ver*
koopcn ofte op doen, omme geconfumeert re wor-
den, ende hem vertoonen den Sout-briefof Sout-
brieven van iijn ingeladen Sout, met verklaringe
dat hy geen meerder Sout of quantiteyt inne en
heeft, dan by hem is aen ghegevcn : Ende fal de
voorfz Pachter hem gheven een biljet, om 't felve
Sout op te mogen doen, ofte vervoeren opte Dor-
pen onder^pnen Pacht forterende, omme aldacr
te verkoopen, 't zy mette Vaten of kleyne mate,
fulcxhemgoet dunckenfal. Ende 'tgunthyal-
daer niet fal hebben konnen verkoopen, fal dat
mogen vervoeren in andere plaetfen onder andere
Pachters begrepcn,mitsdat hy al vooren den Pach-
ter fal betalen den Impoft van 't Sout dat binnen
fijnen be.dryve fal zijn gcfleten: Welcke Pachter
't felve op fijn Sout-bricf teyekenen fal, omme te
vertoonen den Pachter vander Plaerfe daer hy 'c
refterende Sout van meeninge is te verkoopen, al-
les op peyne van te verbeuren veertich guldens
op elck Vat daer inne de fraude fullen bevonden
worden, ende daer-cn-boven arbitralick ghecorri-
geert te worden.
XI.
Ende de geene die een Vat Souts of daer boven
begeert te vervoeren van d'een plaetfe in d'andcre,
fal 'tfelve niet mogen doen of laten verdragen of
verwereken, uyt eenige Huyfcn , Sout-kcetcn,
Packhuyfen, of andere Plaetfen, noch uyt cenigc
Schepen, Schuyten, Wagens, Karren, ten zy hy
eerft ende alvooren hebbe een biljet vanden Pach-
ter vande plaetfe daer van 't felve vervoert wordt.
Ende 't Sout gekomen zijnde ter plaetfe daer 't is
ghcdeftineert, en fal infgclijcks uyt den Schepen,
Schuyten, Wagens of Karren niet geloft, ontladen
of op gedacn mogen worden, fondcr eerft daer van
te hebben een biljet van den Pachter dcrfelver
plaetfe daer defen Impoft oock verpacht wort: Al-
les op peyne van thien guldens op elck Vat Souts,
cnde daer-cn-boven het Sout te verbeuren.
XII.
Van gelijcken en fal uyt cenige Schuyten,Sche-
pen, of Wagens, ten platten Lande geen Sout by
de kleyne of groote mate mogen uyt ghclevert of
verkoft worden, Maer fal by den geencn die operi-
baerlick Sout-kafTen of Winckelen van Sout ful-
len houden, provifie mogen ghedaen worden van
een half quartier, omme daer mede de Gemeente
te ghericven by de kleyne mare, fonder dat fy by
heele of halve Vaten Sout fullen mogen verkoo-
pen, op de verbeurte van twintich ponden van xj.
grooten, ende 't Sout, tot lafte vanden Kooper cn-
de Verkooper ,op de verbeurte van haer Schepen,
Schuyten, Wagens ende Paerdcn ,«nde van hare
gheladen Sout, indien fy contrarie bevonden wer-
den gedaen te hebben. Ende en fullen geen Pach-
ters door henfelven of anderen, direöelick ofindi-
rcctelick,mogen,pp ftellen of Sout verkoppen, of
doen verkoopen, noch; daer inne part of deel heb-
ben, op peyne van vier hondert ponden te verbeu-
ren , waer van het vervolch d'andere Pachters ful-
len mogen doen tot haren profijte voor 4/1?» Ëë?*//
vanState,
                            .·,--· ...·< !
XIII. .               . -JA
Ende ommenaerder te voorfien jegens de fta^·
dcn,fo en fal by de voorfz Sout-kaOïsrsofte W^ncr
6. Õ iij                   kei-
ren,
■(fclvcinne
doet, op de peyne vooren verhaelr.
VIL
rnde omme alle fraude endebedroch te verhoe-
ßï en fal niemant van wat qualitey t ofte con-
den,
ditie
hy ZY' eenichgrof of wit Sout of Clijnen, uyt
Jan Schepen,Schuyten,Wagens, Karren,
Packhuyfen, of andere Plaetfen mogen uyt doen,
t draeen, over fetten, laden, loflen, opilaen, oft
U"ccniRer manieren vervoeren ofverwercken.doen
Loeren, verdragen of vervvereken, dan by ghc-
%ooren Meters, Dragers, of andere ghefwooren
\Verck-luydcn ,die die felve niet en fullen mogen
streken, voor endeal eer hem gelevertfal zijn een
b-ijetby 'den ColleAeur, Pachter,ofte hare Gecom-
mitteerden geteyekent, ende dat by dage, op de
boete van veertich ponden van veertich grooten
Viacms 't pont t'elcke reyfe op elck Vat ofte Ton-
ne wit Souts, 't zy groot of kleyn te verbeuren ,by
den eecnen die contrarie doet of laet doen: Wel-
verftaende dat 't Sout dat inde Zee of op ftroom
Tand'ecnc Schip over gefchooten wort in d'ande-
rcorn ftraexover Zeebuyten'sLandts gevoert te
worden, fal mogen over gefchooten worden by het
Boots volcknae ouder gewoonte: mits nochtans
eerft ende al vooren hebbende een biljet vanden
Pachter,opte verbeurte als vooren.
VIII.
Welcke biljetten in houden fullen de quanti-
teyt van 't Sout, die de geene die 't biljet haelt ge-
houden fahvefen te verklaren, ende des verfocht
zijnde by fijnen eede 'tfelve teftercken,endedat
de Dragers of Werckers over leveren, ommeby
henluyden dat de Colledeur ofte Pachters gere-
ftitueertte worden, met verklaringe of't felve con-
form ge weeft is denbiljcttc,om 'tfelve op iijn Re-
gites te mogen aenteyekenen.
IX.
Itcm,foo en fal niemant wie hy zy, eenich Sout
mmenichtevan een Vat ofte Smal-tonne t'efTens,
°' "acr boven mogen brengen, of wereken binnen
IjmantsHuys, Erven, Schip,Schuyt, op Wagens
«Karren, noch geen Schippers, Schuyt-voerders,
ftagcn-luydcn,ofKarre-Juyden en fullen 'tfelve
jjogen in hacr Schepen, Schuyten, op Wagens of
barren ontfangen, noch oock het aen ghebrachte
»utreppen,roeren of opdoen,laten reppen,roeren
l kP0011'tcn zy hy ce& enc*e alvooren daer van
^ een biljet vanden Colledeur,Pachter of hacr
^mi»eerde vande plaetfe daer't felfde innc
Rhei ft S Snoert, op ghedaen,in gheladen of
te wo d yt zy om vervoerr of geconfumeert
Schin °^ de ^oete van thien ponden by de
'«yden^n Schuy t"voetders,Wagenluyden, Karre-
*Ü fº?ê°rS endC andere w*c die ziJn ' die bc~
doen Ul WOrden contrarie ghedacn óf dpen
nebben, van elck Vat Souts te verbeuren.
denkomrftaCndedat de Sencdiemet Soutgeïa-
Sten Qm ce v'efkoopen of felfs te uijten,'t zy
*&eJ? flnnen den Landen fal zijn gheladen,
* «<- ^vooren.hcn fullen laten vindenby dep
-ocr page 1139-
2\U
PkcatctL>. 3. Boeck
aij-
den Pachter te verwittigen, van 't Sou- Aat ι
laden fal hebben: Ende di t op de boei va S?'
tich ponden t'elcken reyfe te verbeuren bvd ^
ven Schipper of Voerman, boven 't Schip S?^'
Wagen of Karre, metten gereetfehap van die
X V111.
Ende fullen de Pachters ghehouden zijn d*
Ordonnantie te onderhouden optencedt Η
niemant van heure Pachte voornoemt yet n/?
kei-houders van 't Sout, nochte by den Huyfluy-
den ten platten Lande geen Sout mogen op ghe-
daen werden, dan uytde Stedenvoorfz,op gelijc-
ke peyne ende arbitrale correctie.
XII IL
Den Pachter fal den geenen die eenich Sout
komen aen geven om te vervoeren, ende brengen
in andere plaetfcn binnen de voorfz Landen, afne-
men cautic,dat hy binnen den tij t va^yee Maen-
den by biljet vanden Pachter vande plaetfe daer
't felve gcdeftineert is, fal doen blijeken 't felve al-
daer den Pachter aen ghebracht te zijn, of dat by
gebreke van dien den impoft van 't felve Sout aen
clen Borgen aldaer verhaelt fal worden, ende als
dan hem ghevcn een biljet, om de aengegeven
quantiteyt van 't Sout te mogen uyt voeren,op de
genomineerde plactfe: Welvcrftaende dat de gee-
ne die een biljet brengen vanden Pachter daer het
Sout foude worden gevoert, vande voorfz cautie
fal bly ven ongemolcfteert. Ende fal de Pachter
van elck biljet van't Sout uyt fijnen bedry ve gaen-
de, ghenieten eenen halven ftuyver, 't welck den
Vervoerder fal worden gcrcilitueert by den Pach-
ter vande Plaetfc daerhy 't Sout brengt by 't over-
leveren van 't felve biljet.
X V.
Ende omme deur goede correfpondentie tuf-
fchen den Pachters te mogen ontdecken de frau-
den die in defen fouden mogen worden gepleegt,
fullen de Pachters ende Collecteurs daer't verpacht
of gecollecleert wort, gehouden wefen te houden,
of by bequame goede Perfoonen doen houden,
goet pertinent Regifter van alle 't Sout dat in ha-
ren bedrijve geileten ,aen gebracht of uyt gevoert
fal worden, geduyrende haren Pacht, met aentcec-
keninge van dach,date,qualiteyt,quantiteyt, cau-
tie, plaetfe ende Perfoonen, ende 't felve den Pach-
ters ofte Colledeurs vande andere Steden of Plaet-
fen t'allen tyden openen, alsfy des verfocht wor-
den, opte verbeurte van hondert guldens, fo dick-
maels als fy des in gebreecke fullen wefen.
XVI.
Voorts fullen de Koopluyden, Kramers, ende
andere die Sout koopen of verkoopen, in 't gros of
oock by de kleyne mate, egeen Sout mogen inne
doen, ten zy by hen in alles gheobferveert worde
't geene voorfz is, ende fullen van alle haer op ghe-
daen Sout den voorfz Impoft moeten betalen; be-
houdelick alleen, dat hem aende betalin ge vanden
felven Impoft fal afflach ftrecken, wes fy bewijfen
fullen uyt ghelevert te hebben, met een biljet van
den Pachter tot een Smal-tonne Souts t'effens,
ende daer en boven, ende anders niet. Ende indien
iy bevonden worden de voorfz quantitey t uyt ge-
levert te hebben, fonder biljetten, of by nacht als
vooren, fullen verbeuren de peyne van hondert
guldens, en daer en boven gefufpendeert worden
van hare Neeringe den tijde van een Jaer.
XVII.
Item, op dat alle frauden te beter verhoet mach
worden, foo en fullen egecne Schippers, Schuy t-
voerders.Wagenaers, of Karreluyden cenich Sout
geladen hebbende, komende in eenige Steden of
Plaetfen, mogen bly ven vernachten, al waer 't dat
fy hen fchoon fouden willen excuferen met 't Sout
te willen deur varen, fonder eerft ende alvooren
ea
over doen, macr die felve collecteren of doen
leéteren by hare Gecommitteerden , dat fy t
met niemant en fullen compoferen ofte conn°£
ren in ceniger manieren, maer alleen de yolleX
rechtighcyt van defen Impoft genieten, 0ppS
vanden anderen Pachters die daer door in haö»
rechtigheyt fullen zijn verkort, 't felve henluwfo
niet alleenlijck fal moeten vergelden, maer Li
daer en boven te verbeuren drie hondert ponden
tot profïjte vanden felven Pachter, endefaloo-v
gelijcke fomme verbeuren den geenen die metten
Pachter eenige compofitie aengaet, ende fullen fy
daer boven geftraft worden nae gelegenthcyt m
der faecken: Ten welcken cynde den Pachter a'
handen vanden CommuTarifen den behoorlijk
tn
eedt fal doen,
XIX.
Item, omme te voorkomen de frauden die fou-
den mogen ghefchieden door 't Sout dat vande
Buyfen.Doggers, Boots ende andere,\vederommc
uyter Zee inne gebracht wort, 'tzy ghemenght of
ongemengt, fal den Stierman gehouden zijn bin-
nen vier en twintich uyren naer fijn aenkomfte,
den Pachter of fijnen Colle&eur vande plaetfc
daer hy aen komt, by eede, of Manne-wacmeytm I
plaetfe van eede, aen te geven de quantiteyt van 't
Zout dat by henlieden weder uytter Zee gebracht
is. Ende en fal 't felve Sout niet op ghedaen mo-
gen worden, ten zy by den Pachter fijne ghcrech-
tigheytdaerafeerft zy ontfangcn,op pene als voo-
ren : Alle de voornoemde penen een derdendeel
voor den Officier of Deurwaerder die d'exccuj
doen fal, een derdendeel voor den Pachter .ende
een derdendeel voor den Aenbrenger te betalen,
uytgefondert 't gunt hier vooren anders is ghcot-
donneert.
X X.
Van defen Impoft en fal niemandt vry nochte
ekemptzijn, dan die inde Generale Ordonnantie
ftaen begrepen.
XXI.
De Colletfeur ofte Pachter fal gehouden wefo|
t'eynden alle Maenden te betalen ten Comptot*!
vanden Ontfanger
                              _ lJ
een gerecht fefte-part van fijnen beloofden nojj
oft by gebreecke van dien, fal d'Ontfanger im
mogen doen executeren endeinncn,acnden ^
ter ofte fijnen Borgen, naer vermelden eno
houdt vande Generale Ordonnantie.
Ende fal de Pachte van defen impoit w
den eerften - eerftkomende, J1"" ^
nen opganck, ende w^« cyncten den
-ü,n iu.. daer aen volgende , «^Sta»*
opganck. Ten welcken tyde den lok:
Pachter fal moeten gaen met twee α -r ^
vander Stede ofte Vlecke ten buylc van
-ocr page 1140-
Gemecne Middelen-**
hen ghenecren met Souc te verkoo-
2189
XXIII.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoire
#             voorden tijdtvan,fes
Maenden, omme de fomme van
Des t'oirkonden is dcièn geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Raedt van State, opren
ι\
ί
eenende 't Zout dat fy aldaer ten Huyfe be-
P6"' en acnteyckenen , om daer van te mogen
"Ir 'en den behoorlijcken Impofl: ten be-
o"c |aI1 den Pachter , op pcyne datdegeene
^L· en willen de peylinge ghedoogen , ofte
Sout verfteccken, verbeuren lullen vijf- en
nVintich guldens,
■jSout.
boven de verbeurtenifle van
inpkets van defe woorden feyt d'Ordonnantie van Vlaenderen: Van yeder Sack wit Sout Sluyfche mate, ίο
gefoden als gebraden, twee guldens, bet zy of het Sout, &c.
jVoorfz Ordonnantie voeght hier aen;
Twee Sacken voor een Vat Sout gereeckent.
}t;00rden zijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
iordonnantie van Vlaenderen feyt
voor de Gecommitteerde Raden.
Placaet, Vande (jenerale Staten der Fereenichde ÖSCjderlanden, 'Beroerende
den Impofi van veertien guldens op elck hondert, wit,gerafineert, ende van bayten inne ghehracht Souts,
mitfgaders negen guldens van 't Klijn Sout. In date den
zo April 1588.
DE mtwillige Leferfal d Ordonnantie ofte 't Placaet felfs hier voeren onder d'Ordonnantien van Zeelant, Colum.
%
1 io. vinden. Waer toe om geen Placaten tweemaelte drucken ten defen gerefereert wert.
Ordonnantie ende Inftru&ie, ij den Staten Qeneraelvande Fereenighde
Nederlanden gemaeckt, voor de Pachters vanden Impofl van veerthien guldens op elck hondert wit gerafi-
neert ende van buyten inne gebracht Souts, mitfgaders de negen guldens van 't Klijn Sout,
IV.
Den Collecleur of Pachter, fal ten ingacn van
fijnen Pachte vermogen te onderfoecken alle de
Sout-keeteu,Dennen ende andere vcrtrcckcn van
de felve, ende op te teyekenen alfulck wit of grof
Sout als hy aldaer bevinden fal, om hem daer me-
de te behelpen als na behooren.
V.
De Pachter fal ghenieten alle de profijten ende
voordeden hem by den Placate toe geeygent, en-
de hem mogen behelpen mette wegen ende mid*
len inden felvcn geftatucert, om fijnen Pacht fom
derinbreeckinge ofte verkortinge te gebruyeken.
VI.
Geen Provinciën, Steden, Plaetfcn, Lichamen
van Ambachten ofte Gemeenten, nochte oock de
gemecne Neeringe vande Pannelicden, enfullen
vermogen defen Pacht aen te flaen, direételick of
indiredelickineeniger manieren, opte verbeurte
van hondert goude Realen, ende dat den Pacht te
niet fal zijn. Ende fal den Pachter gehouden zijn
by eede te verklaren, dat hy den fclven Pacht voor
geen Provinciën, Steden , nochte Pan-necringen
gepacht en heeft,noch dat de felve eenich part ofte
deel daer aen hebben.
VII.
Den voorfchreven Colle&eur ofte Pachter fal
voor fijn bcwint ende adminiftratie, ofte Pachte
gehouden zijn fufïïfante Borge te ftellen , daer 't
Landt wel mede bewaert zy, ten contentement
van den Ontfanger Generael, ofte van de particu-
liere Ontfangers refpedüve inde Provincie, Quar-
tier ofte Stadt daer hy Colledeur ofte Pachter we-
fen fal, in wiens handen hem gheordonneert fal
worden
IE Collecleur, Pachter, ofte fijne Gecom-
tmitteerde fal ontfangen van elck hondert
e wit Sout inde geünieerde Ncderlantiche
Provinciën gerafineert, 't welck in fijn be-
drijfafgaenfal, veertien ponden van veertien groo-
tcn Vlaems'tpont, ende van Klijn-Sout negen
gclijcke ponden, ende van andere meerdere ofte
mindere mate naer advcnant, ende dat van den
cciilen Koopcr of Af-fcheper,'t zy Panneman ofte
andere, wie dat het oock zy, die 't felve vanden
«rflen Denne ontfangen , in Tonnen flaen, af-
knepen ofte uytdocn fal. Ende ditfondereenige
ftcmptic, niet meer vande ViiTcherye dan van ye-
mant anders.
Gclijcke veerthien guldens fal de voorfz Colle-
*Jr'Pachter, ofte fijnen Commisontfangen van
«* hondert wit $outs, het welck buyten de geu-
rde Landen gefoden, binnen de felve gebracht
J^ommc aldaer geconfumeert, verkocht, of op
rifJn anden gevoert te worden, ende dat boven
ftcllcn nVoy"gclde daer °P ghcilelt, ofte noch te
Too '5erceckcnt hondert Lunenborger Tonnen,
en "ondert Lunenboraer Znuts.
-unenborgerZoutsT
III.
3ncCol!eaeur' Pachter of fijnen Commis, fal
er,dc de"'?00! ^ Z gene hy ^1 konnen ontdecken,
voon,, ". CcJ?te ghenoech zijnde bewijfen, d
&f4h| ïPachterdoor middel van compofitie
v%nd? Dilnge min ontfangen te hebben, dan
tfpeflivc h aCt Cnde dcfe 0rdonnantic,mette
indien ™°Ύ,η ende breucken ter oorfaecken
uien vervallen.
-ocr page 1141-
αι?ο          PlacatetTLj. 3-Böcck. ^.Tit. 3.Deel.
wordende penningen van fijnen ontfangh over te
pachtingen, memant daer van en fal \Ycren
meert ofverfchoont.
                    *"ucngeexi.
geven.
VUL
Ende fal voorts befondet inde Steden daerveel
Kéeten zijn , ende inden Sorrferals den meeften
afcreck vanden Zoute is, gehouden zijn des mor-
gens vanden acht totten elf uyren, ende naemid-
dach vanden eenen tot vijf uyren fteenvaft fijn
Huys ende Comptoir te houden, ende oock buy-
ten dien hem ftedes ontrent fijnen Huyfe te laten
vinden, om den Kooplieden ende Panneman te
gerieven,foo in 't uytgeven vande eerilebiljetten,
als om daer nae contentement van betalinge te
ontfangen, ende hetfelve opte Soutbrieven te
teyekenen, oock mede om de biljetten by hem
eerft uy t gegeven, rnette verklaringe vande Sout-
meters alle dage te ontfangen.
IX.
Welcke Sout-meeters hy ftridelijck in de ghe-
Woontc fal brengen ende houden, dat fy hun niet
en vermeten inne te breecken,om eenich Sout te
meten, fonder fchriftelick confent van hem Col-
ledeur, Pachter ofte Commis, daer van te hebben,
ende dat (y de jufte quantiteyt vanden Soute by
hun t'elcken dage ghemeten, binnen den felven
dage getrouwelijck aen hem over brengen, daer
vooren den voorfz Colle&eur, Pachter, ofte fijnen
Commis, hun ghehouden fal zij η te betalen van
elck hondert by hem over ghebracht, drie grootcn
Vlaems.
X.
Ende fal de felve verklaringe terftontaen teye-
kenen, omme de Sout-brieven vanden Panneman
daer mede te confereren, of de felve mette verkla-
ringe vande Sout-meters over een komen, ende
indien hy eenige faulte ofte bedroch daer inne be-
vint, fal op de ghebreeckige procederen, volgen-
de den Placate op defen Impoil byons uytghe-
geven.
XI.
Gelijck hy oock fa) verbonden wefen goet per-
tinent ende rechtveerdich Regifler te houden van
fijne geheeleentremiie ende ontfanck,den felven
van dage tedageopfehrijvende, met goede verkla-
ringe vanden name vanden Panneman .Schipper
ofte Koopman, die 't felve ghelevert ende ontfan-
gen heeft, ofte is af-fchepende.
XII.
Item, en fal den Pachter niet vermogen eenich
deel van fijn Pacht, 't zy by Provinciën of particu-
liere Steden of Plaetfen over te laten, of voorts te
verpachten, maer gehouden zijn den felven of in
Perfoone, of by fijne Commifen te bedienen, op
gelijcke peyne.
XIII.
Den Pachter fal gehouden wefen datelijck nae
de pachtinge te betalen ten rantfoene ecne ftuy-
ver van yeder gulden, ghelijck in ander ghemeens
Landts Middelen wort geobferveert,ende oock de
meyninge is, dat in alle Yoorgaende ghcdaen ver-
XIV
Den Pachter fal ghehouden wefen alle Μ
te betalen in handen vanden Ontfano^G- nt!
ofte Ontfanger particulier vande Provincie ff01,
tiereofte Stadt van fijnen bedryve, naed r
by den CommiiTarifen ter verpachting faUh1
donneert werden, een twaelfde-deel van (f
loofde Pacht, of by gebreecke van dien, falhveiïf"
fijne Borgen daer vooren metterdaet worden
executeert , volgende de Generale Ordomi*
vande gemeene Middelen.
                        1C
XV.
Den voorfchreven Collecleur, Pachter ende fii
nen Commis, fullen voorts ghehouden zijy eer
te treden in hare colleéte ofte pachte, te doen den
behoorlijcken eedt in handen vanden Commifia.
rifen ter verpachtinge.ofte den geenen die \vy daet
toe aurhoriferen fullen , datfy defe Ordonnantie
cnde Inflructie, ende het Placaet op defen Impoil
ghemaeckt, in alle hare Poinften cnde Atticulen
foo vcele hun die aengaet, fullen achtervolgen,
ende egeen quijtfcheldingenen fullen doen, com'
pofitie maecken, ofte min ontfangen voor't recht
van defen Impoft , 't zy in 't afgaen in ptcjuditic
van den toekomenden Pachter of Colledeur,
ofte anders dire&elick ofte indiredelick.dannact
advenant van den voorfchreven vectthien cnde
negen guldens, op elck hondert Souts ofte Klij·
nen refpeclivelijck. Ende dat hy om geendetley
oorfaecken , alwaer 't dat de Burgermeeitcrs ofte
Magiftraet van eenige plaetfen huns bedrijfs, hun
beloofden vry te ontdragen ende verexcufeten.en
fullen gcdoogen dat de voorfchreve Ordonnantie
ende maniere van inninge fonder onfen voonvete
ende confente by yemant gheinfringeert worden,
ende indien fy eenige infradtie gewacr worden,die
by ordinaire Jufticie niet en foude konnen ghe·
recht worden,' dat fy terftont ons, ofte den Raedt
van State by ons geftelt, of te ftellen, daer van ful-
len adverteren.ende aen houden darter in vootfien
mach worden, ende voorts alles doen dat goede
Collecleurs, Pachters ofte Commifen tot con et·
vatie van alle goede ordre inden cpheve van delen
Impoft behooren te doen.
XVI.
Den Pachter van defen Imjift fal ghehouden
zijn ten uytgaen van fijnen Pacht, ten ν ■
foecke vanden Pachter die hem volgen ai, n™
by eede te purgeren, dat hy tot naedeel, noem
in prejudicie van den felven, nochte deic
donnantie niet en heeft ghehandelt nochte g
daen, het zy by oochluyekinge, compoütic:
anderfints, direaelijck ofte indireiteluck,
niger manieren.
XVII.
Ende fal de Pachte van defen I"»£Ü£
ende\vcdere)nau'
den eerften
laetften
beydeincluys.
Odofc
-ocr page 1142-
*
ü9
Gemfeette Middeleiu. ' Gerieralireyt. Zeep. 419.3
Confumptie vandc Zeeö.
Ordonnantien ende Inftrüdien, volgende denwelc^n iïhkhoew vandè
«emeemfaeckè, van wegen den Staten Generaelde'r Vereenkhde Kcderlandtjche Provinciën j linnen de
Steden, Forten ende Landen van Brabandt en Vlaenderen, ónder de ghêmrfaemheyt vande Generaliteyt
fliWide, gheheven ende gheinnetfal'worden den impoft vande twee guldens ende vijffiüyvérs óp ώ Co)t~
' [umptie vande Zeep Innegaende den eerflen
                      arde eyndemk den leften
daer aen volgende, heyde ineluys*.
;ïJi::'i3i
biljet vanden Pachter vandcplactièdaer hy de fel-
ve wil brcrigeri, Ofte by gebreke van dien cautie te
ftellcrt, dat hy hem den vollen Impoft daer van fal
betalen,by foo verre hy binnen een Klacht by een
biljet als vooren niet en doet blijckën , dat hy de
felve Seepe ter ghénomineerde plaetfe fal liebben
gebracht, ende den Impoft daer van betaelt. Ende
fullen alle die Pachters vanden voorfz Impoft ge-
houden wefen te.houd én pertinent Regiftct vandê
Seepe, dichcnluydcn fal aen ghebracht worden,
bnde'tfelfde andere Pachters vande ielve impo-
ften ,in andere Steden t'hcürdcr rcquifitic te Ope-
nen , omme te mogen fien of fy niet ghefraudeert
en werden. Endc.dic alles op de verbeurte ende
breuckc van rvvintich ponden van veertich gröötcn
te verbeuren, foo dickwils yemant bevonden wort
contrarie gedaen te hebben, Ende en fullen egee-
nc Séepfiedets, egeenc Seepe mogen uyt leverfcn
min dan een Laft t'effens, omme binnen den Ste-
den of ten plaettn Lande gefleten te worden, voor
ende al eer hem vertoont werde een biljet vanden
Pachter, dat den impoft betaelt is: Nochtc en ful-
len egeene Schippers oft Schuyt-luyden eenigó
Seepe mogen lolfen, tcn zy hem cerft blijckt.eeii
biljet als vooren, dat den Impoft daer af betaelt is,
opte boete van fes ponden te verbeuren , op elck
Vat 't zy groot of kleyn.
VI. .· ,
Ende alfoo men bévintdat rjoor 't vervoeren van
de Seepe defen impoft grootelijcks wort ghefrau-
deert , fa) daer omme van nu voortacn cgcen See-
pe mogen worden vervoert uyt d'een plaetfe in
dandcre, in meerder quanriteytdancèn laft t'ef-
fens, ten zy daer beneftens wettclijcke Atteftatie
of Brief, geteyekent by den Secpficder of Seepver-
koopcr, die de Seepe verkocht heeft ofte uytfentv
over geibhden werde, inhoudende de nbmbrè van
de felve Seepe, ende waCr die gedeftineert is: En-
de in gevalle den Schipper of Schuytvocrder eeni-
ge Seepe onderwegen \vilde uyt fettCfl,ofte over
fettcn.fal gehouden wefen den Pachter van elckc
plaetfe daer hy die cerft uyt fettct, éCrft te vertoó-
nen den voorfz Brief of Atteftatie, èlideópten rug-
ge te laten teyekenen de quantiteyt vande uyt ge-
lette Seepe, of foo de Pachter, of iïjnc Gecommit-
teerde niét by huys of voor handen is, fal 'c felve"
daer op laten teyekenen by den Secretaris vande
Plaetfe, ende by gcbrecckc vanden fclveri by twee
gcloofvvacrdige Perfooncn, die aen nemen fullen
't felve den Pachter of fijnen Gcöómmitteerdên
aen te geven, Ende komende tef gbedcftinccrdé
Plaetfe, en fal geen Seepe mogen opflaen, of over
boort fetten , voor ende al eet hy den voorfz Brief
ofte Atteftatie den Pachter vande felve plaetfe óf
fijnen Gecommitteerde, in handen fal gheicvert
\
                                 6, Ζ                         heb-
& Kden ecrftcn, fal ten impoite betaelt wor-
l den van clcke Tonne Zeeps, Wegende
^W twee hondert ende vëertich ponden, t'zy
ofdicbuyten den Lande fal wefen gefoden,ofdacr
'binnen, twee guldens ende vijf ftuyvers. Ende
van halve Vaten, Vierendeelen bnde Achtendee-
knnaeradvenant: welcke twee guldens ende vijf
ftuyvers by den eerilen Kooper, al eer hy die felve
omogen opdoen,fal worden betaelt ter plaetfen
daer die gefleten fal worden, daer toe hy den Pach-
teral vooren gehouden fal zijn daer van te voldoen
tooi 't opflaen vande felve Zeepë.
1 h
Des fal geen Zeepfiedcr Seep by de ponde mo-
EC/i uyt wegen,noeh by deurgefaeghde Kinnekens
oft ander/ints te verkoopen, dan alleen mettc ge-
bcclcTonne,halve , vierendeelen oft Kinnekens,
fükksdie gekeurt ofte gebrantzijn: Nochtans en
!al niet vermogen eenige Seepe uyt iïjnen Pot-
huyfe, oft anders aen fijnen Huyfc annex zijnde,
te mogen verkoopen oft laten verkoopen , opte
boete van twintich ponden, te gacn fülcks hier na
volght.
rii.
Item, fal noch van elck pont Spaenfche Seep
die inde Landen geileten fal worden, by de eerftè
Kooper betaelt worden een halve ftuy ver.
IV.
Item, niemant 't zy Uytflijtcr oft ander, en fal
ftfligigefoden Seepe by de Tönnc, halve Vaten,
Vierendeelen oft Achtcndeelkens, nochtc oopk
κ%Spaenfche Seep mogen halen, oft uyt eehi-
gcSeepcryen, Schepen, Schuyten, Wagens doen
«ytdragen, reppen, roeren oft loflen, fondcr ccril
«al vooren den voorfz Impoft van twee gul-
pende vijf ftuyvers , ende een halve iluy ver re-
pctive betaelt te hebben in handen vanden Pach-
«vandcr Plaetfe der confumptie, foo wel binnen
^ jeden als ten platten Lande, ende daer van
gwjet vanden felven Pachter ontfangen te heb-
g| Welek biljet in houden fal verklaringe van
Ca! SeePis gekocht, ende van wat plaetfe die
**'s gekomen.-
                              r
tn,                         V.
Nrark °mmc te voorkomen aile frauden ende
4a«h dre hier inne foudc mogen gepleccht wor-
ml CI! gecn Seepficder, noch yemant van
ut,"T'llc'PachtCrsmogen wefen, ι oft den Pach
kaeJ? lmP°fi^J»e Medelander, Borgen φ Col-
r
ι tep moge,i verhopen. Ende fal een die Seep
£ t£ vrm m ccn ander Scede ofc tcn Plattcn Larv
^nrin°ïCn,,endcaldaer cc fl«Jtcn, ghchouden
fcl»te Panchtervande plaetfe daer hy de felve
* rceritetinftantiekoopt, te leveren ccn
-ocr page 1143-
Placaten. 3.Boeck. ?.Tit· 3. Deel,
.2194.
ll9f
hebben, al opte verbeurte vandc in geladen Seepe,
ende dat daer en boven den Seepfieder ende Seep-
verkoopcr noch fal vervallen in een boete van hon-
dert guldens, ende daer en boven noch gcfufpen-
deert te worden van hare Neeringe voor den tijdt
van een Jacr: Ende de Schippers of Schuytvocr-
•ders contrarie doende, fullen verbeuren haer Schip
.of Schuyte,dacr mede fy de Seepe hebben gevoert,
alles t'appliccren als in 't Plaeaet is geexpreffeert,
ende daer en boven arbitralick ghecorrigeert wor-
den nacr eeleeentheyt vander faceke.
VII.
Den Pachter of Collefteur fal aen handen van
den CommiiTarisdenbehoorlijckcn eedtdoen, dat
hy noch nicmandt van fijnent wegen ,nietanders
dan de volle ghcrechtigheyt van defen impoft fal
ghenicten, ende dat hy noch niemant van fijnen
wegen metniemanden en fullen eompoferen of
conniveren in eeniger manieren , op peyne inden
% vijfthienflen Articule vande Generale Ordonnan-
tie begrepen, foo wel jegens den Pachter ofte Col-
lë&eur te executeren, als jegens den geenen die
met hem, of yemant van fijnen wegen compofitie
ofte uytkoopaengaet.
Soo wie Pachter blijft van defen voorfz impoft,
fal ghehouden wefen t'eynden alle acht dagen te
betalen ten Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht vier en twintichfte deel van fijnen be-
loofden Pachte.oftby gebreke van dien, fal d'Ont-
fanger't felve mogen doen executeren ende innen
aen den Pachter ofte iljnen Borgen tiaer
den ende inhoudt vande Generale Ordnn mcii
é í              uonnanti^
De Pachter ofte fijne Gecommitteerde ç
d'aenkomitefijndcr pachte, tot allen Uv'fnp
gaen peylen, omme den impoft der voorf, m
guldens ende vijf ftuyvers t'ontfangen VX?
Seepe inde peylinge boven *t Achtendeelk "t
vonden: Midts dat den Pachter ten mto^r
der Pachte gehouden falwefen gelijckeaS.t
te ghedoogen ende refto,r te doen vandeniS
inde lelve peylinge bevonden zijnde
         ø
Van defen impofteen fal niemant vry noch
exempt zijn, dan die inde Generale Ordonnan?
ftaen begrepen.
                                        e
XI.
Ende fal de Pachte van defen Impoft iWn
den eerften               ^komende, metterSon'
nen opganck, ende weder eynden den eerften
daer aen volgende, metter Sonncn
opganck.
XII.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale als in defc particuliere Ordonnantie te-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van fes Maenden,
ommc de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyckentbyde/i Ge-
committeerden vanden Raedt van State,opten
1. Defe woorden onder num. ï.in't Curfijfgedruckt zijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
z. De felve Ordonnantie feyt
op peyne inden veerthienden Articule, Öfr.
Zeep vande twaelf ftuyvers.
Ordonnantien ende Inftru6liensop de Contributie ende ofhmvmk
Jmpoflvande twaelffluyvers op elcke Tonne Zeepe, die van wegen den Staten Generael ar VereemM
Hederlantfche Ñ rovimien, binnen de Steden, Fort en ende Landen van Brala?idien Vlaenkm, onittk
gbehoorfdetnheyt vande Generaliteyt flaende , tot onderflant vande Oorloge gheheven enk $öø<ß<º
worden.
I.
Nden cerften,fal ten impofte betaelt wor-
den op elcke Tonne Seeps,wegende twee
hondert ende veertich ponden,die binnen
de Geünieerde Provinciën ghefoden fal worden,
twaelf ftuyvers: Ende van halve Vaten, Vicrendee-
len ende Achtendeelen naer advenant. Welcken
by den Seepfieder betaelt fal worden.
Ende omme alle fraude te verhoeden, foo en fal
geen Seepfieder Secpby den ponden mogen uyt
wegen, op de boete van thien ponden, te gaen
fulcks hier nae völghr.
III.
Ende alfoo de Seepe van buytcn in komende,
gehouden is te betalen van elcke Tonne voor Con-
voy-gelt, twee ponden thien fchellingen, fal daer
omme vande felve Seepe by den Pachters ofte
Colle&eurs vande voorfz twaelf ftuyvers egeenen
impoft worden ontfangen.
IV.
Ende omme te voor komen alle frauden ende
bedroch die hier inne fouden mogen gbepleecht
worden.Soo ert fal egeen Zecpfieder.cenigc Seepe
by de Keurmeefters, Gefvvoorens, of andere mo-
gen doen vollen ofte vaten, ten zy dat by een uyte
daer te vooren den Colleaeur of Pachter daer van
geinfinueert ende verwittigt heeft, op dat hy nern
daer by mach vinden, of fijne Gecommitteerde re
feynden, omme die Vaten aen te teyckeneiioi
den Impoft daer van te ontfangen, (o tt"apnC^J
de Zeep uyt leveren fal. Ende fal de Pachterm
gen gaen ten huyfevan alle Zeepficders, om
fien of fy ftoocken, geftoockt hebben, of beg^
te ftoocken: Oock omme te beficn hoc vcci
fy van hcure gefoden Zeepe uyt gelever
hebben, omme 'trecht vanden
tcontfangcT':
vermogen der Ordonnantie daer van teonti g £
Welck recht fy ghehouden fullen zij" flZbtCt
betalen, ende by ghebrekc van dien, fal o ^.
-ocr page 1144-
t Gemeene Middelen, Generalkeyt. Brant-höütó %t$f
* λ uvan Burgemeefteren by eenen Stadt-
< ^«Kcurmecfterenmogen interdiceren ten
^d2c onwillige betaelders cgeene Seepe te
eenige Zeepe vuile of vate, fönder hem aen të
geven, Sulcx hy oock felvcfal mogen prefent zijn*
of yemant committeren, dm de Zeepe in 't Vat te
fien flaen, ende van als goet ende pertinent Regi-
fter te houden , op de verbeurte van hondert gul-
dens t'eleke reyfe dat hy bevonden fal worden daec
van in gebreecke geweeft te hebben.
IX.
Den PachterofColledeur en fal niet vermogen
yemant quijt te fchelden, compoferen, of van ye-
mandt min te ontfangen dan den Impoft vooren
verhaek * op de verbeurte Yan hondert goude
Realen.
Alle wclcke boeten fullen gacn den derdendcel
ten behoeve vanden Officier ofte Deurvvacrderdie
d'exccutiedoet, een derdendeel ten behoeve van
de Colledeur ofte Pachter, ende het derde derden-
deel ten behoeve vanden Acnbrénger.
XI.
Soo wie Pachter blijft van dit gemeen Middeh,
fal gehouden wefen alle acht dagen te betalen ten
Comptoire vanden Ontfanger
een gerecht vier en tvvintichiledecl van fijnen be-
loofden Pachte, of by gebreke van dien fal d'Ont-
fanger't felve mogen doen executeren ende innen
aenden Pachter ofte fijnen Borgen, nacr vermel-
den ende inhoudt yande Generale Ordonnantie.
XII.
Ende ial de Pachte van defèn Impoft ingaen,
den eerflen              eerftkomende, mettcr Son-
nen opganck , ende weder cynden den cerften
daer aen volgende mettcr Sonnen
opgancL
xiii.
Op de Conditien ende Voorwaerden, foo inde
Generale, als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoftc
voor den tijdt van fes
Maenden, omme de fomme van
Des t'oirkonden is dcicn geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Raedt van State, opten
boyfe vandl
rijdt toe dat fy
den Pachter fulleri heb-
keuren
•oldaen.
V,
bcnv
er
Fnde om alle fufpitien te weeren, de Seepfied
r Souden vvefen tot vermaning vanden Col-
Kof Pachter » by eede te verklaren dat hy
!i*L meer uyt de zoode ghevaet, ofte doen
f* Ωχ dan hy aenden Colledeur of Pachter
«Bcvenen heeft, midtfgaders oockniet ver-
f Lt re hebben,tot voordcel of prejuditie vande
Sc ende aenftacnde Pachter refpedive, di-
Sick of indireaelick, te weten ,ömme minder
fneven dan twaelfituyvers yande Tonne op de
trWeendebreucke van hondert ponden van
ooten te
verbeuren, foo dickwils yemant be-
enden worde contrarie ghcdaen te hebben of in
vcveerinectewefen eedt te doen, ende boven
dien een Jaerghefufpendeert te worden van hare
Neennge.
VI.
De Pachter noch Colledeur en fal niet vermo-
gen eeduyrende fijn Pachte of Collcde,de Neerin-
re vande Zeepfiederye te doen , noch oock part,
ceel of compagnie hebben met de geene die de
iclve Nceringe fullen doen: daer van hy ghehou-
denfal zijn hem by eede te purgeren des vermaent
oiievcrfocht Zijnde.
vit.
Van gelijckcn en fullen geen Provinciën , Ste-
dcn.Plaetfen, Lichamen van Ambachten ofte Ge-
meenten , vermogen defen Pacht aen te flaeri , di-
rcclelickofindiredelickin eeniger manierenende
U den Pachter ghehouden zijn by eede te verkla-
ren, dat hy den fel ven Pacht voor geen Provinciën,
Steden, Plaetfen, Lichaem yan Ambachten oft
Gemeenten gepacht en heeft.
VIII.
De Pachter of Colledeur fal gehouden zijn nau-
we tocficht te nemen op 't vaten vande Sccpe,cn-
öc in geender manieren toe te laten dat yémandt
't Brandt· hout.
Ordonnantien, volgende den wekken ten behoeWOdndeghemeenefaecfgï
hbmen de Steden, Forten ende platten Lande van Brahant en Vlaenderen, onder de ghehoorfaemheyt van
de Generaliteyt jlaende, van wegen den Staten Generaelder Vereenichde Nederlantfche Provintien, den
Impoft op 't Bram-hout geheven ende ontfangen fal worden voor den tijdt van fes Μ'aenden ι innegaende
den eerflen
                                       ende eyndende den teflen                              daer aen volgende.
II.
Ënde fal defen impoft betaeldt Worden by den
Verkooper, ten watc yemant Brant-hout van bo-
ven over Zee, ofte van buyten dede komen vooc
fijns felfs flete, in welcken ghevalle defen impoft
betaelt fal worden by den genen die het Hout ful-
len van buyten doen komen, ι naer advenant den
prijs alsgelijck het terplaetfi daer 't ghebracht wert }fal
Werden verkoft,
» UI.
Endefullen alommc inde Stedenende Plaetièn
1 geftelt worden gefwooren Tcldcrs, de welcke het
6. Ζ ij                  Eram-
R                       1.
^En Pachter of Colledeur van defen im-
]P°ft , fal ontfangen den twaelfften pen-
|ninck vande weerde van alle foorten van
tand' antnoüt' 'c welck verkocht wert.om tot
tan ρ 6econfurheert te werden: Mits dat hier
*ott κ Pt fal wcfen oudt Hout dat ghefleten
ren ■'p°"eI'ngCn van Klap-hout ende Spaende-
PWcd ι
de betaIinge ghedaen worden ter
faiOidarÏ o
Hout gheconi*umeert fal worden,
ï*n drfiι Bra.nt'hout. 't welck wert vervoert,
deienImPoft mede yry fal wefen.
-ocr page 1145-
2198
Placatco-/. a.Boeck» 9.Tit, 3 .Deel
U
Branthoüt aende Koopers fullen acn' tellen ofte
aen meten, ende den Pachter van dach tot dach
acn brengen, hoe veel Branthouts de Verkooper
ter confumptie aldaer gelevcrt fal hebben,de welc-
keals dan den twaelfitenpenninckaenden Pach-
ter gehouden fal wefen te betalen, voor ende al eer
hy buytcn die Stadt oftePlactfe fal mogen ver-
trecken, op pcyne van twintich ponden van veer-
tich grooten 't pont t'elcken te verbeuren, é bech
het Hout geen Talbout zijnde, ende by vroote flucken on-
geklijfi op Wagens oft Kanen ter Mankt gebracht wer-
dende Ja/ niet getelt, maer by de waerde aen ghegeven
worden, van welde weerde by den Pachter falontfan-
gen werden den twadffenpenninck
, ende by a/dien hy
aen den Eygenaer een vierde f art meer wil gheven als
't Hout in prijs aen gebracht is, fal 'tfelve Hout naer hem
moven nemen.
6                           IV.
Den Pachter of Colle&eur fal acn handen van
den Commiffaris den behoorlijcken cedtdoen.dat
hy noch niemant van fijnent wegen niet anders
dan de volle gherechtigheyt van defen impoft fal
genieten, ende dat hy noch niemandt van fijnent
wegen daer van met niemanden en fal compofe-
ren ofte conniveren in eenigermanieren,op peyne
inden 2 vijfthienfienhtucwXc vandc Generale Or-
donnantie begrepen , foo wel jegens den Pachter
ofte Colledeur te executeren, als jegens Ç
nen die met hem ofte ycmandt van fijnent gfi'
compofttie of uytkoop aengaet,
               *'e8tt
V.
Soo wie Pachter blijfc van defen imPo{i ,.
houdenwefent'eyndcnalleMaenden eer!inge'
deel te betalen ten Comptoirc vanden o rf
oft by gebreeckc van dien, fal d'Ontfanger 't f é
mogen doen executeren ende innen acndci
1U
ter ofte fij nen Borgen.nacr vermelden ende»
vande Generale Ordonnantie
VI.
Ende fal de Pachte van defen impoft jn2aen
dencerften
               cerftkomende, metter S
nen opganck, ende weder eynden den
daer aen volgende, metter S
eerilen
nen
opganck.
Op de Conditien ende Voorwaerdcn f00 inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie k-
grepen, is Pachter gebleven van defen impoflc
voor den tijdt van fes Macn.
den, omme de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Raedt van State, opten
1 Defe woorden in 't Curfijfgedruckt zijn in dOrdonnantie van Vlaenderen niet.
z. De felve Ordonnantie feyt: op peyne inden
veerthienden Articule,&c.
Confumptie vanden Turf.
Ordonnantie!! particulier, wacr op ten behoeye vandegemeeneJ'aecfy, m
wegenden Staten Gcnerael der Vereenighdejtiederlandtfche Provintien, binnen de Steden, lor ten ml·.
, platten Lande van Brabandt en Vlaenderen, onder de ghehoorfaemheyt vande Generaliteyt flaende\fnl ver-
pacht werden den Impofl vanden Turf, die binnen de voorfz Steden ende Forten opgedaen ende gefietenfd
worden, ende dit voor den tijdt van fes Maenden
Innegaende den eerflen
                      ende eynden
den lefien                            daer aen volgende, beyde incluys.
ven is, (alle ftuyvelinck Voor fwaren Turfgeteec
kent) fes penningen: Weiver ftaende, dat hy var.
den grauwen Turf op hem felvcn alleen geladen,
vande twee Tonnen maer een en fal ontfangen.
Maer fo verre de felve met fwatren Turf gemengt
ware, fal in fulcken gevalle daer van mede ontfan·
gen fes penningen, als van den fwarten.
Wekken voorfz Impoft betaelt fal worden^
den Verkooper, ten ware ycmant &fs TunW
Gencon
Vfangde 'veer
doen delven, ofte tot fijnen behoeve inde
; den lm·
denen ware gheordonncert. Ende belangende de
Dorpen, fal de Pachter mogen gebruyeken de be-
quaemfte middelen,omme daer inne niet gefrau-
deert te mogen werden ■, ofte fal met den felvcn
mogen over komcn,als hy mctheurluydcr,'tzy by
verkoope oft anderfins fal konnen vergelijcken,
III.
Ende fal ten impoft ontfangen van elcke Ton-
ne Turfs, drie Manden voor twee Tonnen gcreec-
kent, ende daer de Manden merckelick grooter of
&Ieynder zijn, te betalen naer advenant,'t zy de
felye binnen den Lande, ofte daet buytcn ghedol-
of elders hadde doen koopen.waer van rryo»>
poft metter daet fal betalen ter plaetfe daer ny
felve op doet, 't zy om aldaer geficten, oh *™
omme verkoftte worden. Welverilaende,^"
wanneer yemant van fijnen op ghedaen 1
de voorfz Stadt ofte Parochie vervoert o; í» ^
omme daer uyt vervoert te worden, lal oe
die den Impoft daer van ontfangen hee"'§L#
den wefen den ontfangen impoQhem ^ .| ^
ren, mits dat hy ofte andere die den 1iu ^^
voeren ofte doen vervoeren, gheh°u^nrcn Boden
Pachter daer van by een vande gclwow
-ocr page 1146-
Generaliteyt* Ttirfl
VIII.
φ Gemeene Middelen.
Tnnfters j te vooren te doen verwittigen, ten
λ defelve Pachter hem daerby mach laten
f)ndcn, ofte eenen anderen ilellen.
itpm foofal den Turf over al gemeten worden
fwooren Tonfters, die ter rcquifitie van den
5 f er ghchouden fullen wcfcn heuren eedt te
ieuwen aen handen van de Magiftraten, ter
VCif'ntie van den Pachter, die by defcn daer toe
Pkworden gheauthorifeert.heurluyder ecdt te
φ ftaven ende afnemen, fonder daer van yet
enieten. Ende foo wie onwillich is fijnen ecdt
!vernieuwen, en fal geenen Turf meer mogen
\nen op pene van arbitralijcken gecorngeert te
t00rdenby geeifelinge, banniflcment, oft anders.
ïïdï
Van dcfen voorfchreven impoft fullen exefript
ende vry wefen dé Gafthuyfen , ende andere dier-
gclijcke ArmeHuyfen by de Aelmoeflen hen ont-
houdende; Ende mede de Diaconen, Aelmoeiïè-
niers ofte Armen -bedicaaers binnen de Steden
ende Plecken den Turf die fy voorden Armen ful-
len uyt declcn, mitfgadersdie ten Platten Lande
haren Turf in Schuyren op doen,ofte klooien om-
me te verkoopen, alfoo de felve den Impoft beta-
len moeten ter plaetfen daer den fclven ghefletcn
wort. Ende oock die felfs aldacr Turf delven, ofte
Slacht-turven, lullen inigelijcks van heur-liedcr
eygen brant vry ende cxempt zijn. Uytgeiöndert
Tappers ende Backers.dic gehouden lullen wefen
den voorfchreven Impoft te betalen : Gelijck den
fclven Impoft mede betaclt fal worden van alle
den Turf die % by den Brouwers ende Zout/ieders, ende
die ten platten Lande gheconfumcert ende ver-
brandt wordt in Kalck-ovens ende Steen-ovens.
Welverftaende, dat de Kalck-branders in 't ton-
nen vande grauwen Turf ofte Vincken fullen mo-
gen volftaen,dat den felven Turf ten ingaen van
de Pachte by ghefwooren Tonders ofte Tonfters
in 't bywefen van den Pachter ofre fijnen Colle-
dcur, tot fijne koften eens inde Kalck-potteh ful-
len worden ghemeten, ende naer die mate Ofte
quantiteyr van Tonnen die als dan bevonden ful-
len werden daer innc ghetont te wefen, fullen de
voorfchreve Kalck-branders t'elcken ghebranden
Potte, gheduyrende dcfen Pachte, den voorfchre-
ven Impoft betalen, ende daer mede volftacn ma-
gen, midts dat hyghehouden fal wefen aleerhy
vycr inde Potten ial fteecken ofte doen fteeckerj,
den Pachter ofte fijnen Colledeur daer van te ad-
verteren , ten eynde hy met volkomen kenniile
fijnghcrechtigheyt ontfangen mach als naerbe-
hooren.
IX.
Soo wie Pachter blijft van defcn Impoft:, fal ge-
houden zijn teynden alle Maenden te betalen ten
Comptoirc van den Ontfanger
een gerecht fefte deel van fijnen beloofden pachte,
oft by gebreecke van dien, fal d'Ontfanger 't felve
mogen doen executeren endeinnen,aenden Pach-
ter oft fijnen Borgen, naèr vermelden ende inhout
vande Generale Ordonnantie.
X.
Op de Conditien ende Voorwaerden, ibo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen Impofte
voor den tijdt van fes Maenden,
ommede fommevan
Des t'oirkondcn is defën geteyekent by den Ge-
committeerden vanden Raedc van State, opten
ι ;
VI.
Item foo en fal niemant wie hy zy, eenigen
Turf in Schepen, Schuyten , of op Wagens ofte
Sleden binnen den beflootcn Steden ofte Dorpen
brengen mogen, loflen ofte doen lofTen, voor ende
Mcahybyden Pachter vander Srede ofte Vlccke
is «weeft, ende hem verklaert heeft dat hy aldacr
een Schip,Schuyte, Wagen, ofte Slede met Turf
heeft, ommeby den Pachter op gheteyekent te
mogen worden: Ende fal oock gehouden wefen
lerltoiitnaedat hy fijnen Turfghelevert ofte op
gedacn fal hebben, wederomme te komen by den
fclven Pachter metten ghefwooren Tonfters die
den Turf ghemeten fullen hebben, die infgelijcks
gehouden fullen zijn met hem te gaen, ende hem
pertinentelijcken aen geven, hoe veel Tonnen fy
dacruyt gemeten hebben, ende hem daer van den
Import betalen, % op de verbeurte, indien yernant van
kïmmn ofte ton fiers in de/e puntten ingebreecke bly-
'M.vünhare Officie, ende een loet e van thien gulden,
Ende fal oock % den Eygenaer gehouden wefen, des
Ycrfocht zijnde, 3 by eede te verklaren egeen Turf
voor die rcyfe meer gclevert te hebben, dan aldacr
aen gegeven en is, ende dit al op de verbeurte van
den Turf, oft de waerdc van dien, ende 't Schip,
Schuyte, Wagen ofte Slede metten Paerden daer
den Turf in ofte op geladen is gheweeft; t'Appli-
ceren een derdendeel ten behoeve van den offi-
cier ofte Dcurwaerder die d'executie doet, een der-
dendeel ten profijte vanden Aenbrengcr, ende het
«de derdendeel ten behoeve vande ghemecne
&cke, ende den Armen half ende half.
VIL
Ende foo wie eenigen Turf brenght, ofte lact
jngcn.op doet, oft laet op doen,ter plaetfcn
55« fa, fonder de felve te doen meten, by
oren Tonfters, fal verbeuren thien
fanden
vooren ^ veertich Srooten , fAppliceren als
1 ttft 1                                  -        '
x 0 rdonn^uievan vlaenderen fep: van te vooren in defe Stadt geobferVeeri.
ζ morden onder num. 1, in 't Curfijfoedruckt, zijn in dOrdonnanüe van
Vlaenderen niet.
Jelve Ordonnantie fêvtt des verfochtziinde den Pachter fa eede ie verklaren.
Λ
Kooien^
Ζ iij
-ocr page 1147-
Placaten-i. 3-Boeck. 9.Tit. a.DeeU
Kooien^.
22ÖX
Hoj
Ordonnantien, volgende den weleen ten behoeve vande gemeenefaecL *,
wegen de Staten Generael der Vereemghde Nederlamfche Provïntien, linnen de Steden, Forten L·
|>te Lande van Brabandt en vlaenderen, onder de ghehoorfaeniheyt vande Generaliteyt faende
lmpofl op de Kooien gheheven ende ontfangen fal worden voor den tijdt van fes Maenden.
dat hy noch nicmant van iljnent Wegen die
metniemarldcnen fal compofcren ofte conr?
ren in eeniger manieren, op peyne inden % í^'
flen
Articule vande Generale Ordonnantie C
pen, foo wel jegens den Pachter te executeren 1
jegens den geenen die met hem ofte yemant 'Z
iijnent wegen compofitie ofc uytkoop aengact
Soo wie Pachter blijft van defen impoft, â)™
houden wefen t'eynden alle Maenden te betalen
ten Cöfhptoire vanden Ontfanger
een gerecht fefte-deel van fijnen beloofden Pachte,
oft by gebreecke van dien, fal dOntfanger'tfehé
mogen doen executeren ende innen aendenPach-
ter ofte fijnen Borgen, naer vermelden ende in-
houdt vande Generale Ordonnantie.
VI.
Ende fal de Pachte van defen impoft ingaen,
op den eerften                 eerftkomende, mettei
Sonnen opganck, ende weder eynden den eerften
daer aen volgende , metter Sonnen
opganck.
VII.
Op de Conditien ende Voorwaerden foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van defen impofte
voor den tijdt van fes Maenden,
omme de fomme van
Des t'oirkondcn is defen geteyekentbyden Ge-
committeerden vanden Kaedt van State, optcn
^ste voorenten waregeordonhondertKooien,
advenan
Wekkdaer 't falten waremen voodaer van
Item,doen, vImpoft dven impdat die oocdan by gefvan thienplacateen
De Paden bchovan fijnetigheyt v
I. De woorden onder num. À.Àçº Cwftjfgedruckt, zijn in d Ordonnantie van Vlaenderen niet.
x. Defelve Ordonnantie feyt
op peyne inden veerthiendén Articule, £§í,
Wolle Laeckenea_>.
Ordonnantien, volgende de mlchf van wegen den Staten (jfeneraelder fff'
eenichde Nederlantfche Provintien, binnen de Steden, Forten, ende platte Landen van Brahandt en fis»
deren, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteytflaende, den Impofl vande Wolle Lakenengeinnet era
ontfangen fal worden, omme daer mede eenfdeels te vervallen de lafien vanden Staet vanden lande.
te. ende alle andere diergelijcke, van 'tftuck
,------         __ ijLxi.vanxl.grootca
De halve é ende vierendeekn naer advenant.
III.
                       , L
Ende de Laeckenen weerdich zijnde in geMfc
ghcruylt ofte ghemangelt, tot twinticnpoj»
Vlaems, ende daer beneden, tot derthien ponu
toe % fal den Pachter voort ontfangen van^
ftuck         -------- -; '-------          T7ninr
De halve é ende vierendeekn met awenw ■
Endevande Laeckenen ^^^}ô^ߢ\
de twintich ponden Vlaems, faldaerai ^ \
I.
En Pachter ofte Colleclcur van defen Im-
poft fal ontfangen vanden geenen die ee-
nige Lakenen, 't zy gcheele, halve, é ofte
vierendeekn
, binnen den Steden ende
Landen in brengen ende op doen fal, als hier nae
VOlght.                                              r    .
., IL
Inden eerften, fal van elck Engels Laecken be-
taelt worden, weerdich zijnde derthien ponden
'Vlaems ende daer beneden, wit, hoe de felve mo-
gen zijn genaemt, Packlaecken, Lidtlofcn, lange
oftkorte Vochcfctfche,SuffbIckfche, Knoopwit-
-ocr page 1148-
i0+ Gemeené Middelen* öenëraliteyt, Lakèiidti. 2205
vij L. x^.
XVI.
Item, van ghelijckcn fal den Pachter volgende
dcfe Ordonnantie den impofi: ontfangen van alle
de 1 Uytheemfche Lakenen, 't Zy heele bf halve, die
hy ten inganck van fijnen Pacht fal bevinden inde
Packhüyfcn, Winckels vande Groiilers oft Koop-
lieden , ende van alle de Lakenen, die inde Berey-
derye , Verwcrye, by Uytflijtcrs ofc Wanfnijdcrs
bevonden fullen worden, die den Pachter terftont
fal teyekenen met fijn teyeken ofte loot. 5
XVII.                        j
Ende fullen alle Grofliers, Kooplieden ende an-
dere eenige Laeekenen op doende , binnen drie
Maenden nae diit de felve op ghedaen fullen zijn,
ghehouden wefen aenden Pachter te betalen den
impofi vande felve, ofc bewijs doen van 't verfen-
den der fclvcr Laeekenen.
XVIII.
Ende op dat allefrauden te beter mogen wor-
den voor ghekomen ende verhoedt, foo en fal nie-
mant van wat qualiteyt of conditie hy zy, die ee-
nige Laeekenen komende van buyten de voorfz
Provinciën op ofte in mogen doen, nochte werc-
ken in eenige Huyfcn, Winckels, Packhuyfen ofte
Kelders, hoe die fouden mogen zijn', nochte \of-
fen, nochte doen Joflen in cenigcÉbaniercn»'t zy
uyt Schepen, Wagens, Karren, oft van Hout-dra-
gers , ten zy 't felve alvooren den Pachter ofte fij-
nen Gecommitteerde aen zy gegeven, ibo wel in
de quantiteyt als qualiteyt vande fclvc Lakenen:
Ende datby vanden Pachter hebbe verkregen een
biljet, inhoudende de quantiteyt ende qualiteyt
vande felve Lakenen als vooren,op dat de Pachter
daer prefent mach komen,of fijne Gecommitteer-
de fenden , omme te fien of de felve accorderen
mettet aen geven vande biljetten, ende omme de
felve gheloot te worden aen bcydede eynden, op
pene foo yemant anders bevonden foude mogen
worden eenige Lakenen op ofte in gedaen te heb-
ben, het ware wie het foude mogen zijn, Kooplie-
den, Grofliers, Burgers ofc vreemde, egeen uytgc-
fondert, opte verbeurte vande felve Lakenen, ende
daer en boven op elck Laeckcn te verbeuren xxv;
ponden van veertien grooten,boven de boeten en-
de peynen inden Placate begrepen, op de Contra-
ventcurs vande gemeene Landts impoften ghe-
maeckt ende gepubliceert.
XIX.
Item, alle Schippers, Schuyt,Wagen ende Kar-
relieden,komende geladen met Lakenen van buy-
ten de voorfz Provinciën, en fullen niet vermogen
de felve Laeekenen op te doen, noch te laten op
doen, op de verbeurte van thien ponden van veer-
tien grooten op elck fluck te verbeuren, ren Zy
hen eeril ende al vooren vertoont wort een biljet
van den Pachter ofte fijnen Gecommitteerde als
voorfz is. Maerwaer'tfaecke dat eenige Laec-
kens waren gheloft, op ghedaen, ende hey melick
inne ghebracht, 't ware by nachtc ofte anders, in
Packen ofte Vaten, ofte by de ftucken, ende de fel-
ve Schippers, Wagen ofte Karteiuyden kenniiTe
hadden vandc felve fraude, fullen boven dien ver*
beuren haerSchepen^Schuyten, Wagens,Karren
ende Paerden, ende boven dien gheftrafc ende
ghecorrigcert worden naer'ghelegentheyt vander
faecken.                                                                        = <■*
Ende
nchalve ι ende merendetien naer advenant,
m vande dobbelde Dozijnkens, fal de Pach-
oDtfengen van elck ftuck-*—^ ij L. ij φ vj &.
Vfiiitlelc naer advenant,
uec #          VI.
Item, van alle Carfaycn, hoe die ghenaemt ful-
I nmoèenzijn,EngelfchebNoortfchc, Schotfche
Pletfchc-pleyne, ende andere korte ende lange, wit
f obeverwet, lal den Pachter ontfangen van 't
ti — τπ. "—Xii-H*'
Ende van alle andere Laeekenen, komende van
[myten de voorfz Provincie, hier onder niet gefpe-
Jcectt.weerdich zijnde boven de derthicn pon-
den Vlaems, fal mede betaelt worden als voorfz.
Uaetibo eenige queftic op cenige Lakenen foudc
(nocen vallen vande waerde, foo wel vande voorfz
Eneelfchc Laeekenen, als andere voorfz, fal den
pachter de felve Lakenen of Laken mogen naer
J5OT nemen voor een pont Vlaems dierder dan
den prijs wort aen ghegeven. ι 'tWekkteverjïaen
tivuttalledeaengegevenLakenen vaneenrnerekende
ttnen prijs»
VIII.
item, van alle Vlaemfche Laeekenen buyten
dcYQorfchreve Provincie ghemaeckt, als Kepers*
Emmckens, H. K. Bellen, Wolf kens, Kempenfe
btcedc, Hoornfche, Mafeyfche, lanck ontrent
tóch ellen, ende diergelijcke, fal betaeldt wor-
den — ■------ -— ---- xxxvij ^. vj §.
De halve ι ende vierendeelen naer advenant.
IX.
Item, van alle Stametten, % ende Weertfche
Roofcn, fal betaelt worden *— ■— ijL. x^<
De halve ι ende vierendeelen naer advenant.
X.
item, vande Munfterfche, Limburghfche, We-
iclichc, 1 upenfche, Oofterfche, Dulckfche, ende
diergelijcke prijfcn,.fal voor elck ftuck betaelt wor-
den .---- .------ ------ xviij^.ix&
'fcm, van alle Voer-laeckenen buyten de Pro-
Tmcien gemaeckt, als Blaeu-lijften ofte 4. Loon 3
.""**"—■'— '------ viji. vj§.
.*anac 1, %, ^ lootCritfchc ende diergelijcke,
midtfgaders vande Ofenbrughfche, ende Py-laec-
JJn: Oock vande 4 Wefelfche Voer-laeckenen
^tftück JL
         _ ij-^.vj^
b                   ΧΙΠ·
nee k ?n al'C Baycn buytcn dcfe Landen ghe-
ftnril'λ dicziJn°fgenoemcniogenworden,
Dehi               ~-----         *------'         x*f
aivc l e/ide vierendeelen naer advenant.
Item                   X IV·
maeckr vn,?llcLaPPenbuytcn dcfe Landen ge-
H
«et den
bctaelt« worden voor de waerde der
twintichften penningh
XV.
van alle ghemaecktc Klcederen die van
'%1
Jme<
***** Penningh.
n gebracht, als Wambayfen,
hofcn 1 Mandilgis ende andere,
W
twm-
erde betaelt worden den
-ocr page 1149-
Placatenui. "3. Boeck. 9. Tit. hjL Deel *
*ιΐο6
n^j
xx.
verklatinge van fijne Man nc-waethevt in ι
van cede, dat 't felve by fulckcn gevalle 2 ?m
ghefchiet is. Ende fal den Pachter alftSX!?
mogen itellen metfijn Colledeurs ornrnetp
komen de frauden, als hy dat beft ghetadenVOOi'
fonder de goede Luyden te travaüleren oiV^
vexeren in.eeniger manieren buyten fotmed fo
Ende fullcn alle vreemde Perfoonen van buy-
ten dcfe Provincie met Lakcnen in komende als
boven,gehouden wefen acn handen vanden Pach-
ter oft fijnen Collecleur t'haerluyder arrivement
te ilellcn cautie foufïïfant , van dat den Pachter
van fijnen impoft niet gefraudeert fal worden,ofte
den Pachter ofte Collccleur te nomineren den .ge-
nen aen wicn hy fijne Lakenen fal hebbë gelcvert.
XXI.
Ende de Laecken-koopers komende op ecnige
vrye Jaer-marcten binnen den voornoemden Lan-
den, fullen gehouden zijn den Pachter ofte Colle-
clcur vander plaetfc aen te geven de nombre van
alle de gheheele ende halve Laeckenen by hen ter
Merci gebracht, op dat den Pachter oft fijnen Col-
le&cur de felve mach vifitcrên ende doen op teéc-
kenen, ende fulex looden dat hy de felve kennen
mach. Ende en fullen de voorfz Laeckenkoopers
niet vermogen eenigeheelc, halve, ι ofte vierendee-
len
Laeckenen aldaer verkocht zynde, af ofte uyt
te leveren, ten zy dat den Pachter ofte Collefteur
defclfde behoorlijckfal hebben gheloot, daerby
mach blijeken dat't recht vanden voorfz impoft
daer van isbetaelr. Ende als fy wederom willen
Ycrtrecken, fuBn gehouden zijn den Pachter ofte
Collecleur daer van te adverteren, ende van den
felfden een biljet verkrijgen vande Laeckenen die
fy wederom uyt willen voeren: Welcke biljet fy-
luyden den ghefwooren Laecken-wercker vander
plaetfen fullen leveren, om te fien oft de felve La-
kenen accorderen met het biljet: Ende den felven
Laecken-wercker fal in 'taf-wereken vande voorfz
Lakenen het teecken-loot weder af ofte uyt doen,
die alleenl'ijck dienden om de voorfz Laeckenen
te kennen ; Ende van alle de Laeckenen die den
felven Laecken-koopers verkocht fullen hebben
by der Ellens op de Jaer-marcten voornoemt > ful-
len fy den Pachter of Colledeur betalen den twee
en dertichften penninck: ende voorts verklaren by
eede, oft Mannen-waerheyt het aenbrengen ghe-
daen te zijn lbnder cenich bedroch ofte fraude.
Ende indien yemandt bevonden mochte worden
defen Articule gecontravcnieerttehebbcn,fal zijn
op de verbeurte vande Lakenen daer innc de frau-
de is gebruyekt, ende op arbitrale correclie.
XXII.
6 Soo een/ge Schepen quamen te flranden , fullen de
felve op gedaen worden ly den geenen die fulex toeflaet
te doen
, met kennijjc vanden Officier ende twee Schepe-
nen, ofte twee ander Getuygen: Ende fullen de felve bin-
71 en vier en twintich uyren daer na aen gebracht moeten
worden α enden Pachter vande plaetfe,die een biljet van
de felve Laeckenen geven fal.
' XXIII.
Item, en fullen egcene Laeckenen binnen ye-
mants Huyfe, binnen den beflooten Steden, noch
ten platten Lande bevonden mogen worden, fon-
der teyeken, daerby blijeke dat den voornoemden
impoft isbetaelt, opte verbeurte vande felve Laec-
kenen , ende de boete van xxv; ponden van veer-
tien grooten op elck ftuck te verbeuren, ten ware
deur negligentie vanden Pachter oft fijnen Colle-
éteur felve ware verfuymt, in wclcken gevalle al-
fuicken perfoon daer de felve Lakenen bevonden
worden, ofte toe bchooren,fai mogen volftaen met
Ordonnantie.
XXIV.
Item, indien by de Grofficrs, Winckcl-houd
ende alle andere ecnige Laeckenen inderm-
ren als vooren op gedaen endc ver-impoft tó
"I
nie. j
daernae buyten de voorfz Steden iïï/£r
gefonden mochten worden, *'t zy hecle, halvcét!
vierendeelen , Sal daer van alommcccnpaerlii
afpeyl ghedaen worden, ende d'felve fulekscï
Pachter ofte Collecleur wedcromme by den fj*
fender in quantiteyt ende qualiteyc aen gcpvcn
worden, met vcrklaringe vande plaetfc ende Pet-
foon daer hy de felve is aen fendende, mitfraöets
vanden Schipper ofte Voerman, die hy de felve k
mede ghevende: Ende fal den Pachter hen dita
volgende daer op een biljet ende affchrift leveren
op'twelckdc felve LaeckenenbygefwoorenAi'
beyders die den Pachter tot gerief vanden Koop-
man alomme in allen Steden ghchouden fal zija
te houden, ende by niemant anders, wedcromme
uyt des Affenders Huys in 't Schip, Schuyt, Wa-
gen ofte Karre vanden genen daer 't felve affchrift
op luydt, fullen moeten gewrocht, ende des Pach-
ters aengeflagen loot oft looden af gerrockenvot·
den: Welcke Arbcyder hem oockterfiontdaotnii
metten voornoemden Uytfcnderby denPacbterl
ofte Colleclcur fal moeten laten vinden,endeden
felven 't voorfz fijn affchrift ende afgetrocknloot
ofte looden, weder in handen ofte fijnen Huyfe le-
veren, met vcrklaringe dat hy volgens't felve al·
fchrift foodanige Laeckenen, uyt des felfs Affep.
ders Huys in fulcken Schip, Schuyt, Wagen ofte
op fulcken Karre ghewroeht, ende de felve loodea
daer van ghetrocken heeft. Ende dat als dan <k
Pachter ofte Colle&eur gehouden fal zijn den At
fendcj daer benefFens den vollen impoft te vorens
vande felve Laeckenen betaclt, pronnpteUcktere»
ftitueren. Ende in gevalle den Pachter onvtiftej
ware van gefwooren Arbeyders alsboven,cndedat|
den Koopman daer deur verhindert foude moger
worden, in fulcken gevalle fal den Koopman,!»
voorgaendcdenunciatie aen den Pachter ofte W
lcdeur fijne Laeckenen mogen doen fchepen Λ
wereken als boven, ende de looden af treckcn.ora
me bencfTens 't biljet 't welck daer van is gehac*
van alfulcke af gefcheepte ofte uytgefondcnL»
kenen aenden Pachter ofte Colledeur te reitin
ren, ende daer bencfTens vcrklaringe doen awe
Pachter ofte Colledeur, dat de uytfendjngc \w
Laeckenen, fulex in conformité van cbiijen
fchiet, ibndcr cenigeTraude.
               f
XXV.
Van alle Laeckenen die uyt eenige Steden Μ
Plaetfen van defen Pachters bedrijf in ara
den binnendcfe Provincie gefonden enaj. _
fullen worden, fullcn de Groffiersoitno ι g
den van VVollc Laeckenen in pl«tlc \f'.^n
den Pachter oft fijnen Colleflcur moge" JJJJj
mits doende aenwyfinge vanden Perw
-ocr page 1150-
g. Gemeene Middèleiif .
IveLacckcnen vervoert, gefondcn cnde gel*
* tollen worden.
ïfftfulicn«           XXVI; .,-■■:
c > fal den Pachter ghehouden wcferi in alle
ƒ ι ende Plaetfm te ftellen goede fuffifante
• ° omme prornptelijckén te reftituerén de
^irien die onder hem füllen worden genamp-
ff ende na de liquidatie weder ghereftitueert
cn worden, fondcr dat den Pachter oft de
iLhen Tullen mogen behelpen meteenige
-luchten, referven, ofte andere wegen, prömp-
ü)" L·^ verhinderende, daer toe de Pachter
Ü \k Borgen (al tot keure vande Laecken-koo-
fi fondcr eenige exceptie oftefmaldeelinge ful*
fn mogen worden ghecompclleert, niet tegen-
tade eenige oppofitie, appellatie, ofte eenige
-derebehulpen,hoe die genoemt fouden mogen
Uden, die de khe by der handt fouden poogen
κ nemen: Datoock de Laecken-koopers gehou-
den lullen wefen den Pachter oft fijnen Commijs
pwmptclijcken te betalen allen alfulcke pennin-
gen , als fy by liquidatie als vooren bevonden ful-
fenworden fchuldich te wefen.
XXVII.
Item, cn fullen egeene Lacckenen ontfangen
mogen worden in eenige Bereyerije nochte Ver-
wcrye.fonder loot ende teyeken van den Pachter,
op de boete ende breucke van xxv. ponden van
ïttrtichgrooren,te verbeuren op elekituckby den
voornoemden Bcreyders ofte Verwers , foo dick
endemenichmaelfulcks bevonden foude mogen
wden.
XXVIII.
Ende foo eenich Laecken,ofte Laeckcnen,met
eenige ge valfchte ofte gheconterfeyte looden be-
vonden mochte worden,ofte dat oude looden daer
acnwaren geftcecken, oft ghedaen, in wat manie-
ren'tfelve foude mogen wefen, fal zij η op de vcr-
kurtc vande felve Laeckenen, ende van hondert
gouden Realen op clck ftuck, daer de frauden aen
waren gcdaen, ende daer en boven gheitraft ende
gecorrigcert te worden nae ghelegentheyt vandcr
uecken.
XXIX.
Maer foo eenich loot by ongcluck verlooren
jnoente worden van eenich Laecken, het ware in
pcyctyc ofte Verwcryc, daer den impoft af ware
waclt, mits cenieri redclijck bewijs, fal den Pach-
Wee";n|cu\v loot ende fijn teyeken op 'tfelve
p weihen,als hy oock gehouden fal wefen te
fojff1 eenjSe looden die los zijn gheworden:
ES J°r r loot ende fijn moeyten ontfangen
vcftuyver>fonder vorder daer af te geniete.
[j] ,                 XXX.
-\tnpl 'Lacckenendie gcfonden worden van
-den f °fte Plactfe in d'andere>ommc te be-
'",end^ ververwet te worden ('twclckniet
i viS gcinchieden fondcr loot of teyeken al voo-
anck η!" PachtCr)Mkn gcloon z'jnde vry ende
■uren, gen 8aen 0VCr ende wcdcr fondec v"-
ediel           χΧΧί·                   ■'' ■
!Cfoorfarl· en cnde breuckcn die vallen iullcn
"WenieVandcfe0rdonnantic' fullcn Baen'
ae ™reckt worden ais in 't Placact is
itëyfc Lakénëm %to%
X X XI i.
Den Pachter oft fijne Gecommitteerde ende'
Medeftanders fullen moeten belooven de Ordon-
nantie te onderhouden ,cnde met egeene Lakên-
koopers oft andere wie het foude mogen zijn te
conniveren ofte compoferen.ommeden acnftaen-*
den Pachter te fraudeeren. ..
           ■ -,. 4\ .:
XXXIII. :
Ende fal den Pachter ten inganck van fijnen
Pachte.gealJiftcert metden Officier ende twee ge·»
fwooren Boden , met een Secretaris oft Notaris
moeten opteecJkenen ailcdegehcele, halve, ι cnde
vierendeclen
Lakenen cjje gevonden lullen worden
by den Groifiers , Kooplieden ,L|accken- koopers
ende andere hen met Lakenen genccrendc, of van
de felve Koöpmanfchappe onder hen hebbende,
als oock alre de Lakenen die fy mogen hebben ia
heurc Verweryen, Bereydcrycn ofte elders, fonder
eenige van dien te mogen yerfwijgen» dan fullen
ghehouden zijn de felve Lakenen te doen looden
ende teycklnen als voorfz is, ommc /t recht van
den voorfz impoft daer van by den Pachter ont-
fangen te worden, térilont of als die vervallen zijn,
nae inhoudt dcfer Ordonnantie: Des blijft den
Pachter ten uyrganck van fijnen pacht gehouden
weder uyt te keeren, gclijckc pcyl van alle de ghe-
heeiev halve, f ende vierendeelen Lakenen, die ten
uytganck van fijnen pacht by hem geloot bevon-
den fullen worden, enojc daer en boven gehouden
prornptelijckén re reiiitueren aen den volgenden
Pachtcr,dc penningen die by hem daer van ontfan-
gen zijn, ofre anderfints acnde Uytflyters, volgen-
de de liquidatie met hem temaecken,cnde datiö
wel vande geheele, halve, ι ende viereiuieelen Laec-
kenen die foo inde Stadt als ten platten Lande be-
vonden fullcn mogen worden.
XXXIV.
Item, en fal niemandt wie h# zy den Pachter
$ochte fijncq Gecommitteerden mogen doen ee-
nich belet, 't zy in 't teyekenen ofte looden vande
Laeekèncn , in't ontdecken van eenige frauden,
ende vifiteren yande Bercycrye,Verweryeofie an-
ders , nochte de iêlvc qualijckcn toe te lpreecken *
nochte te mifdoen,op de pcyne van hondert pon-
den van veertich groöten.endedaer en boven arbi-
tralijcken geftraft te worden naer ghelegentheyt
vander faecke. „
XXXV;
Van dcfen impoft en fal niemandt vry nochte
exempt weien. 7
                                 ; j nu'm
XXXVI.i
Soo wie Pachter blijft van defen impoft, lal ge-
houden wefen t'eynden alle fes VVeecken te bel-
len ten Comptorre vanden Ontfanger
een gherecht vierde-deel van
fijnen beloofden Pachte, oftby ghebreeckc. van
dien, fal d'Ontfanger 't felve mogen doen execu-
teren ende innen aen den Pachter ofte fijnen Bor-
gen.nacr vermelden cnde inhoudt yande Generale
Ordonnantie.
XXXVII.
Ende fal de Pachte van delen impoft ingaen, op
den cerften
               cerftkomendc, metter Sou-
tien opganck, ende weder eynden den eerftcn
daer aen volgende, metter Sonncn
opganck.
7· Α                        Op
-ocr page 1151-
PlacatetL-N 3*Boeck. j.Tit, 3 è Deel.
2Z10
Ut
Maenden* omme de fornme van
Op de Conditien ende Voötwaerden foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
Des foirkonden is defen geteyckentbyden r
committeerden vanden Raedt van State o "
De woorden onder num. 1. in't Curjijfgedruckt, zijn in dOrdonnantie van Vlaenderen niet.
Defehe Ordonnantie feyt
.- Art, 9. Item, van alle Stametten, Boffche, Bredafche, Tilburghfche, end w
gre
i.
V
4.
Kit·
fche Roofen, &c. "                                               :                                    '        ' <
d'Ordonnantie van vlaenderen voeght hier in: mitfgaders vande Uyterfche Puycken ende Middclc
Ende alhier t Oock vande Uyterfche, ende Amersfoortfche, ende Wefelfche Voér-laeckenen
ofte Weft-Vrieflant gemaeckt,de welckealleenlick van defen Impoft vry en exempt fullCn w
6.  Inplaets vanditArtijckel fiyt d Ordonnantie van vlaenderen .*Art. 2x. Ende fullen geene Laeckencn?'
van buyten defe Provincie worden gebracht, op geflagen mogen worden dan binnen den beiWJ
e Steden, opteverbeurtcvandefelveLakenen,endebovendiente verbeuren hondertponden
veertien grooten op dek ftuck. Dan fooeenige Schepen quamenteftranden, fullendefelveonH
» daen worden by den geenen die fulcks toe ilaet te doen, met kenniife vanden Officier ende »
Schepenen, ofte twee ander Getuygen, maer fullen de felve binnen xxiiij. uyien daer naaengfo
i bracht moeten worden tot de nacfte Stede, dien een biljet vande felve Laeckenen gegeven fa! L
: den, als voorlz is.
7.  Defelve Ordonnantie vervolgk alhier r*ren ware de Staten van 's Landts wegen deden maecken Kb
dinge voor de Hellebardiers van Sijn Excell. van Naflau, ofte voor de Guarnifoenen, in dienftevan»
■■' de Geünieerde Landen zijnde.
Goude Laeckencn*».
Ordonnantien, volgende den weienen ten beboette vandegemeenefaL· vm
wegenden Staten Generaelder VereenighdeNederlandtfcheProvintien, linnen de Steden, Ftrmtnm_
Landen van Bralandt en Vlaenderen, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt fiaende, kn Imfofi van
I
de Goude, Silvere ende Zijde Laeckencn, mitfgaders van Goude, Silvere, Flutveele, ende Syè Pajferntntin f
Sfigilien, Cordilien, ende diergelijcke Koopmanfchappen ende Manufafluren gemaeckt van Syde, ontftn-jf»\
f al worden.
L
E Pachter oft Colledeur fal van alle gou-
de ende filvere Laeckenen, Fluweelenf
Damaften, zydeSatynen, ende andere
zyde Laeckenen, Grove ende Turcxfche
Greynen, zyde ende andere ghewaterde of onge-
watérde Camelotten,alIe Armozynen, TaftarTen,
Sloyer,breede ende fmalle OiTetten,allerlcy Sayen
ende Trypen: Item.van alle Goude,SiIvere,Zyde,
Fluweele Paflementen ende Frangien, Linten,Po-
metten, Spigilien, Cordilien, ende van alle andere
Manufacturen van Sijde oft Sayette ghemaeckt,
ontfangen van den geenen die de felve by de Ellen
oft in 't kleyn uyt flijten, den acht ende twintich-
ilen penningh van 't gunt fy de felfde Koopman-
fchappen ende Waren verkocht fullen hebben,
daer van fyluyden ofte heure Facteurs fchuldich
zijn hen te fuy veren by eedcofte Manne-waerheyt
is 't noot, hoe veel fy der fel ver voornoemde Koop-
manfehappen oft Manufacturen inde Maent oft
Weecke verkocht fullen hebben, om 't recht van
den impoft daer van betaelt te worden naer ver-
mogen defer Ordonnantie.
II.
Sullen oock alle andere Perfoonen die eenige
der voorfz Waren voor haer eygen Hete buyten
den Lande kochte, ende alhier brachte, fchuldich
zijn den acht ende twintichilen penningh te be-
talen, van 't gunt hy de fdye Waren fal inne ghe-
kocht hebben.
III.
Ende omme alle fraude endc bedroch, die hiet
inne fouden mogen gefchieden, te verhoeden,fel
niemandt van nu voortaen die eenige der voorfz
Laeckenen, Waren ende Hantwerckcnby dcrfl-l
len, oft anders in 't kleyn uyt ilijtendc, de felve tel
nen eenige Huyfen, Winckelcn oft Kramen imI
gen op doen in 't heymelick of in 't openbaer, traj
zy dat hy eerft ende al vooren by den Pachtciofel
Colleaeurzygeweeft,ende denfelven aengege-i
ven fal hebben de quantiteyt ende qualitcyt m
alle de goederen, Waren ende Manuraöurcn.de
hy van meyninge is op ofte in te doen, opte m
beurte vande felve Lakenen ende Waren oft go
deren, t'appliceren als in t Placaet is gerocit.
IV.                         I
Ende alfo den Pachter van defen Impoft m
telijcks wort verkort, onder het pretext» »" -j
fcheyden Waren ghekocht ende verkocht vvciaj
by der ellen by de Kramers, die de felve wcdero|
verkoopen ende uyt flijten by derclJen, enerc j,
ecne met den anderen de betalinge cxcuiccn, ·
perfuadeert niet fchuldich te zijn, foo lal w j
voortaen den geenen die verkoopt aen een
deren Kramcr,die-cwedcrombydcrellenvewg
ende uyt flijt, .het zy in fijn woonpbede 01
buyten,in eenige Steden,op cenCcddfca
teyekenen des Koopcrs naem, fijn WJ"" n Η
fpecie.ende de elle ofte gewichtc.en*Maij
Kooper 't felve ondcrteyckcncn, om au ^ {c]f
-ocr page 1152-
Gemeen Middaicft. GedêraHteyC Wa
ige.
22 1 $
i
rtver te leveren als volcht. Maer fo yémant
tVe r yande Waren inde Ordonnantie begre-
"SKramers buytcn de Provincien.dic * met-
^lle weder verkoopen ende uytflij ten, fal ghe-
mate uyt flijtendc, gehouden wëfen te betalen iri
handen vanden Pachteröfte ColJecleüralleMaent
oft Weeeken,dcn Impoft van 't geene fy bifiheti
dciiTelvën tyde verkocht oft ghcfleten fullen heb-
ben, fullen van ghelijcken mede Betalen alleGrof-
fiers, niet mettc kleyne mate uytflijtcnde, 't gene
fy ten platten Landért aeh eenige SlyterS verkoo*
pen 't recht van den Impoft van 't gene fy in 'tgfos
vande voorfz Waren of goederen ten platten Lan-
de, öft op eenige .Dorpen verkocht mogen hebberi
binnen den voorfz Lande, alles by verklaringe yari
eëdè als voorfz ftacr, cnde op peyne van geitraft të
worden als meyneedige, by privatie ofte fufpetifié
van hare Neeringe, oft anders acn den ly ve, na ver-
mogen der Placatcn daer op geemancerr.
VIII.
Soo wié Pachter blijft van defen Impoft, fal.ge-
houden zijn r'eynden alle Maenden te betalen ren
Comptoire van den Ontfariger
een gerecht feile deel van fijnen beloofden pachtey
öft by gebreecke van dien, fal d'Ontfanger 't felvé
mogch doen executeren ende inncn,aendön Pach-
ter oft fijnen Borgen, naer vermelden ende inhout
vande Generale Ordonnantie;
IX.
Ende fal de Pachte van defen Impoft ingaënV
deneerften 'S,
              eeritkomende,merter
Sonnen opgangh, ènde weder eynden den eerften
daer aen volgende, metterSonnen
opganck.
X.
Op de Conditien ende VoorWaerderi, ibo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven vajndcfen Impofte
voor deri tijdt van Maenden,
ommede fommevan
Des t'oirkonden is delen geteyekent by cfen Ge-
I committeerden vanden Raedt van State, opterï
&
lijckc
óteyekeninge doen als voorfz is.en daer he-
H°r het is een Kramer ende Slijter hem wel be-
,-::;lilV'"' > '·' '■-"-'..... '-felve teyc-
Maenc
Sr
ίι hvden Pachter betaelt, over leveren de voorfz
Sullen, ende vry zijn vande verkoopinge, foo
4 laetften Verkooper daer van den impoit moet
Ken ende verantwoorden aen den Pachter,
iet van wat Waren in defe Ordonnantie begre-
n die by der ellen acn ycmant anders verkocht
E rden, fal 't recht nae inhoudt der Ordonnantie
betaelt worden fonder fimulatie*
V *
Ende ten eynde den felveri Impoft te beter nae
khoorengecolleeleert, cnde alle fraudfeh ende be-
drochbelet ende voorkomen mach worden, fal dé
Pachter oftCollecleur vanden felven Impofteal-
omrne inde Steden ende Vlecken, vermogen alle
acht dagen, fodickwils hem 'tfelfdenoodich ende
roet duncken fal, te gaen ende hem te.vinden in
Jse Huyfen, Kramen, ende Winekels, foo wel van
de invvoonende als uytheemfche KramerSj of an-
dere hen daer mede in 't fecreet geneerendejomte
bellen ofdacregeene Koopmanfchappen oft Wa-
nnen zijn,die hem niet en zijn aen gebracht.
VI.
Item, fo lullen alle uytheemfche Kramers, endé
die van d'een Stadt in d<andere reyfen, ende alfoö
haer Waren flijr.cn, verobligeert zijn in allen Ste-
den ende Vlecken daer fy met hare Waren aen ko-
men , hen by den Pachter ofte Collc&eur te laten
Tinden, ende den felven betalen van al 't geene hy
aklaet verkocht fal hebben*
VIL
Ende fullen alle Groiïïers mede by de kleyne
i'M'
Ordonnanticn j volgende den nekken ten behoeve vande gbemëénéfaecfa
vin wegen de Staten Oeneratlder Vereenichdeüederlantfche Provintien, binnen de Steden, Forten enda
Landen van Brabant en Vlaendèren, onder de gehoorfaemheyt vande Generaliteyt ftaende, deri Impoft van
dm JVaegh-gelde gheheven ende ontfangenfal worden, voor den tijdt van fes Maeriden : Innegaendè den
eerflen
                                      ende eyndende den leflen                              daer aen volgende.
Boras\de hondert ponden
Caffie,--------------1
Amandelen, -------)
Allerley Suycker,—
Root ende geel Koper,-
AlderleyNietael,·
Tiijft;
-Tj ft.
L
E Pachter lal ontfangen van alle Waren
ende Koopmanfchappen die men by de
gnewichté verkoopt, ofte gliewopn is tec
Wagé te leveren, van elcke hondert pon-
, gewicnts als volght, ènde daer boven of bene-
^^rtgebruyck vande Steden,
Hvïfl· dondert ponden
agi^onde" Ponden -
Gemaeckt of onge-
maecktBufkruyt,
de hondert ponden - ν ίί.
El, L^} de hondert ponden
XXV ft.
Anijs»
Comijn ,
Stijffej,
Canarie-Saet,
CorenthCn, —
Gember, de hondert ponden
7-Α ij
feïèn,
4 de hondert ponden -—xft.
&
ïeel,
m:
iiij Μ
Grcyn,
%,ï>W
-ocr page 1153-
Pkcatqn, 3»Boeck. ?.Τίί. 3* Deel.
11
Greyn v-f~
Thin,; 3**-j-
Salpcchcr»
Sulpher, -
Was». —-
impoft vande plaetfe daer die felve fal We
voert ênde verkocht, dat aldaer den imuoftj
van ten vollen ende oprechtelick is betaeh *
~-:hw,n- ..:■■·■ ΙΠ.
Alle Waren alleenlick paiTerende voorbv
ge Steden, fonder aldaer verkocht oft tóS
vertiert te werden, fullen van den voorfe
vry ende exempt wefetii
., HW-5hn0i;              IV.
« Dert;voorfz impoft fal betaelt worden mi
reyfe, ende foo menichmael de voorfz Poedel
verkocht, getranfpof teert, over gedaen, of jS
gen fullen worden 5 welverftacnde, dat fo veneT
Koopluyden malkanderen de Waren of Kn
manfehappen by ftapelinge verkoopen.debeï
ge van dien niet eri fal mogen gefchiedert Jonde?
cerft ende al vooren't felve den ColleöeurofPach
ter aen te gheven ,eride hem den impoft van den
Waegh-gelde te betalen, op de verbeurte vande
Waren ende Koopmanfchappen, foo die te beko-
men zijn, foo niet, de waerde van dien, t'applb
ren als boven.
V.
Dies fal men alle goederen den Wage iitól
zijnde,mogen tranfporteren in andere Steden,onv
meden voorfz impoft vande Wage betaelt te 't»
den, ter plaetfen daer die goederen gewögenfuJlen
worden, fo verre de felve goederen in ander plaet-
fen dan die leggehj verkocht worden, maerin ghe·
valle de goederen ende Koopmanfchappen ter
plaetfe daer die leggen verkocht zijn, om in een
ander Stadt ghelevert te worden, fal daer van den
voorfz impoft betaelt werden ter plaetfe Yandevet-
koopingê,ende oock ter plaetfen daer die tcrWaee
fullen werden gelevcrt,fonder datter eenige goede-
ren tiyt beiloten Steden ten platten Lande fullen
mogen getranfportcert öf vervoert worden, om al-
daer gewogen te wordert.ten waer die cerft binnen
de felve Steden den'voorfz impofthadden betaelt.
VI.
Item, foo en fal men egeen Wage gebruyden
dan inde beflooten Steden , maer indien eenige
Dorpen ofte Vlecken 't recht ende gebruyeke v»
de Wage, vóór date vanden voorleden ofte tegen-
\ de hondert ponden >-^. iiijft.*
ii.ttü&l
Yfer, oudt ofte nieuw, gefmeet oft ongefmeet, enj
de Gotelingen, 't hondert pont rt+rii ij it.
Hennip, —^rl . · ■ :
Hcnnip-garen,—£ de hondert ponden-j ft. vj p.
Wandt, ——J
't Vuyl VVerqk, de hondert ponden
Drith halffuft, de hondert ponden
Paftel, —
Meet, —
  jft-
—    vjp.
Weet, —
ter
Aluyn,—
Boter, ----i3
Kacs, —
Roet, '—
Kacriïcn, -
Potas, —
ende andere Waren die
Wage fubjedr. zijn te komen,
ende die hier inne niet be-
grepen en zijn, hoedanich
die ook foudé mogen wefen.
— lijft.
Ende dit al boven 't ordinaris Waech-gelt dat
men gewoon is te betalen, ten behoeve als boven,
d.een helft tot lafte vanden Kooper, ende d'ander
helft tot laile van den Verkooper; Ende in gevalle
eenige goederen of Waren té Wage gebracht wer^
den o.mme te wegen, ende dat gefuftineert foude
mogen werden de felve noch niet verkocht te zijn,
lal niet te min den geenen die de felve ptefenteert
orhme gewogen te worden, moeten betalen den
Impoft van 'cWaegh-gelt, volgende defe Ordon-
nantie. J . ..';! .'·,,:
                                      ■■'■■'■.
u           II.
Ende alfooden voorfz Impoft grootelijcx wort
gefraudeert, door dien veele vande voorfz Waren
ende goederen binnen particuliere huyfen worden
gevvoogen, als gebleecken is uyt menichvuldige
klachten daer van by den Pachters gedaen, f uilen
cgeene der felver Waren nochte goederen voort-
acn binnen eenige Huyfen oft elders mogen wor-
den gewogen tot hooger ghewichtc, dan nacr het
oude gebruyeke van Steden refpecïive.ten zy daer
af den Pachter geadverteert, ende den behoorlijc-
ken impoft als boven.fal zijn betaelt. Endefüllen
geertfins eenige goederen of Waren ghewoogen
mogen worden binnen eenige Schepcn,Schuytèn
oFanderc Plaetfen, daer toe niet gedeftineert zijn-
de, op verbeurte vande voorfz Waren ende goede-
ren, ende daer en boven tien ponden te vetbeuren
t'clcken rcyfe, tappliccren als in 't Placact geftelt:
Wclyerftacndedat inde Meeftoven, Schalen ende
gewlchte tot der felver ghericf fullen mogen wor-
den gebruyekt als tot noch toe is gedaen, mits dat
aldaer cgeene Mede en fal mogen werden gewoo-
gen ommc gelevcrt te werden, dan ten overftacn
of met voorweten vanden Pachter, ende betalen»
de 't recht vanden impoft, ende dat van-alle Mede
die uytte Stoovcn binnen defe Landen fal worden
getranfportcert.diegefuftineertfoudemogen wor-
den , noch niet verkocht tê zijn, den impoft daer
van fal worden genamptifeert acnden Pachter van
de plaetfc, mits dat den felven ghehouden fal zijn
't* felve te reftitucren,foo wanneer hem (hl zijn ge-
bleecken by de handt van den Pachter van defen
woordige inlantfche Oorloge ghehadt hebbend'
't felve fullen willen continueren, fullen gehouden
wefen defen impoft óver hacrlieden Dorpen ment
verpaehtinge vanden Steden in cene partye ment
te laten verpachten, ende anders egeenedangbfr
lijeke gewichte mogen
gebruyeken: Ende dito?
de verbeurte van hacr recht van Wage te vcrlicP.
ende daer en boven noch van hondert g0U^cR^
len, t'appliceren ende te innen als boven. Dan»*
len de Wagen ftaende den voorfz Oorloge,«"
nieuws ten platten Lande op geftclt,van nuvootv;
aen celTèren, ende niet gebruyekt mogen y<*m
op peyne als boven, ten ware daer toe [Pcc,al^
vilegien voor date vande voorfz Oorloge ¥«
gen, geexhibeerc werde.
Sullen egeene Pachters van defen Impoft^
nennöchbuytcn de Steden mogen comp«
ende minder nemen voor't recht vandc^
dannaervermogen defer Ordonnantie.'· -
meae op pene van nonucu &wu"v -,--. j n «
by den Pachter te verbeuren ,als oocK p? w
»
e1
-ocr page 1154-
GeneraKteyt. Paerden. 2117
f/ Gemeene Middelen. .
* , *t hem eenige compofitie aengaet,t'ap-
9fndiC uboven, Ende falden Pachter toedien
X*
Sal de» Pachter van defen impoft ghehouden
wefen allé' acht dagen te betalen een gerecht vief
en twintichfte deel van iljnen Pacht, in handen
vanden Ontfanger vanden Quarticre aldaen
X'L .< ι.'· r«.-.ïCJ- j ■ƒ I ::l :;£.}; ï;.;
Ende ial de Pachtc van defen Impoft ingaen,den
eerften
            cerftkomende,metterSonnenop-
ganck, ende weder eynden den eerften
daer acn volgende mettet Sonncn opganck.
X I i.
Op de Conditiefi ende Voorwaerden, foo inde
Generale, als in defc particuliere Ordonnantie be-
grepen, is Pachter gebleven van deicn Impoftc
voorden tijdt van fes
Maettdcn, omme de fomme van
Desïfoirkonden is defen geteyekeritbyden Gc^
committeerden vanden Raedt van State, optcn-;·
handen vanden Commiflarisden be*
Eind
^ncedtdocn.
vin.
b
^ foofullenalle Pachters oAvaegh-mee-
^Her Stede Wage, ghehöuden zijn niet te
fters «JJ. Waren, hoedahich die zijn, voor en-
^ fr daer van gheadverteert fallen hebben
i^ihter vandefen impoft, op peyne van vijf-
de Stich goude Realen , t'Appliceren als
boven
IX.
Vaft defen impoft en fal niemant vry Zijn, uy t-
Jirt de gemeene faecke van het wegen van t
• ffefchut ende de materialen daer toe dienen-
%.Wgad'ers 'tgeilagen Wandt opte Schepen
Oorloge dienende, ende die inde Generale
Sonnantieftaen begrepen. "
SP:
'üiJ Γ
,5 :)',:
Paerden^· -:          ,
Ordonnantien, volgende de welcfyvan wegen den Staten (jeneraelder Fer~
emkUsNederlarttfche Provintkn, binnen de StedehyÉèhen, èntleflattentattde vanBrahnè en Vlacn-
deren, onder de gehoorfaemheyt vande Gewraliteytflaende
,fai'geheven worden Jen lnipjl van alle Paef-
den, die verkocht ofi vermangelt worden.
'
                                        *, ; , , - b ; ;:,.;. .)v i
houden zijn tot requifitie vanden Pachter of Colle-
deur by cede te verklaren het aengeven vande ver-
koopingc of mangelinge fulex te zijn geichiet,als
het aen ghebracht wert. Ende in gevalle den Ver-
kooper niet prefent en ware, fal den Kooper gehou-
den zij η den Pachter ofte Colleéieur te leveren een
biljet by den Verkoopers hant geteyekent, inhou-
dende den prijs ofte mangelinge vande fcl ve Paer-
den ofte Paert: Ende waer 't dat yemant mochte
bevonden werden contrarie te doen, ofteghedaen
te hebben, binnen 's Jaers na de gedane fraude, fal
'tfelfde Paert of Paerden zijn verbeurt, of de waer-
de der felver, foo die niet voor handen en waren,
ende boven dien op elck Paert noch de boete van
twintich ponden van xl. grooten 't ftuck: t'Appli-
ceren een derdendeel ten profijte van den Officier
of Dcutwaerdcrdiede executie doet, een derden-
deel voor den Aeabrcnger, ende her Jefte derden-
deel voorde ghemcene faecke,ende den Armen
half ende half, vander Plcckc daer het gevalt, ende
daer en boven arbitralicken geftraftte werden naer
gelegentheyt der faecke.
Etideen fullen egeene Paerden uyt de voorfz
Landen, 't zy voor of naer de Marden mogen wet*
den verkoft of ghclevert, in eenige andere Steden
ofte Plaetfen buytcn de felve Landen gelegen, aen
de Inwoonderen ι van andere Provinciën , oftc
vreemde Koopluyden, of yemant anders wie het
zy in ceniger manieren, 'tzy by forme van verkoo-
pingc, vermangelinge, verhandelinge, fonder het
recht vanden twaelfften penninck daer van te be-
talen aenden Pachter Of Col Iec*teur fijnder rcfiden-
tie,volgendc dé Ordonnantic,uy tgefondert allccn-
lickindeoude geprivilegeerde ende gepermitteer-
de vryc Paerde-marden varide % Provinciën. . :
7. Α iij                  Ende
I.
E Pachter ofte Colledeur fal ontfangen
voor den impoft van alle Paerderï, jonck
ί ofte oudt, foo dick ende menichmael de
1 fclvc inde voorfz Landen verkocht, ver-
mangelt, of in eygendomme fullen worden veran-
derden twaelfit.cn penninck van 't gene de felve
Paden in koope gegouden hebben, of byeftima-
ticde felve bevonden fullen werden by den Ge-
fwoorens vande S teden ofte Vlecke,fo die by man-
gelinge verandert fullen wefen, waer van d'eene
helft by den Kooper, ende d'ander helft by den
Vetkoopctbetaeltfal werden, fonder dat hier innc
^grepen fullen zij η, de Paerden die by verdeelin-
|ecndefcheydinge vanden langhft levenden, ofte
ufgenamen onder malkanderen ghedeelt, ende
mbf uytroep of anders aen vreemde verkoft ful-
«nwerden.
tnde op dat defen impoft behoorlick mach wor-
öetiontfangen ende ghecolledeert, foo en fal nie-
j«ntvan wat qualiteytofte conditie hyzy,eenich
<«% hem gekoft of by mangelinge verkregen,
Ρ fijnen Huyfe mogen doen leyden, noch
"^'of»ndeWcye laten gaen, of uytteStede»
Ρ softe Parochie daer 't felve Paert gaet, ftaet,
ejn ]7ven'ten zy eerft ende al vooren daer af
Öc 5 ,wei"en ^cn twaelfften penninck van 't
dat het Paert of Paerden zijn ghekoft, ofte
mangelinge verandert, aenden Pachter of lij-
■*" ^oilcctcur.                                       :
,                               τ τ τ
<tImS fal ooct gehouden wefente doen den
1 vfo ^'^^de al eer hy het Paert uyt fijnen
lende f π °fte Weyde fal laten 8acn oftc dr^
iülien de Koopers ende Vcrkoopers ge-
-ocr page 1155-
22 t$
Placaten-K $.Boeck. öü£ i.DeeL
u
**n
v.
Acnbrenger. Ende fal de Pachter, tot dien
aen handen van den CommiiTaris den kZu y*k
ken eedt doen,
                  ,.., oen ««nootliit.
Ende en fal den Pachter njemant eenigc quijt-
fcheldinge mogen doen, maer ghehouden wefen
't volle recht volgende d'Ordonnantie te ontfan-
gen, opdepeyne begrepen in 'tachtftcArticule
vande felve Ordonnantie.
VI; r 'i?f,;!0-
Saloock den ecnen Pachter den anderen vande
contraventicdefcr Ordonnantie mogen bekeuren,
fo wel buyten als binnen fijnen bedryve, endc voor
de Heeren 3 Raden van State ter eerfter inftantic
den bekeurden betrecken.
VII.
Ende op dat mach bekent werden aen wiens
*handen in elcke Steden den voorfz lmpoil betaelt
lal worden, fal den Pachter inde Steden byklocke-
geflach verfoecken gepubliceert re worden, ende
ten platten Lande laten afroepen naerde Predica-
tie, of daer geen Predicatie en ghefchiet, aen de
Schouten Huyfen ofte andete plaetfen daer men
gewoon is biljetten op te flaen, notitie ende adver-
tentie van fijne Gecommitteerde totten voorfz
ontfangh gcdaen te werden, op dat niemant hem
en hebbe te ontfchuldieen.
VIII.
De Pachter fal van defen Impoft niet mogen
compoferen, ende fo yemant bevonden werde ee-
nige compofitie ghedaen te hebben, fal foo wel de
Pachter, als die met hem eenige compofitie aen-
gaet,vcrbeuren hondert ponden munte voorfz van
elck Paert,ende daer en boven geftraft ende gecor-
iigeert worden naer ghelegentheyt vande faecke,
t'appliceren de voorfz peynen ten profijte vanden
IX.
Van defenAipofte en fal niemandt vrv ^
exempt zijn "Man die inde Generale OrdL f
ftaen begrepen. Behoudèlijek dat niemZff*
naem van exemptie fal mogen jgebruycKen ?
onder de hant ende Zegel van den felven '
Soo wie Pachter blijft van defen impoft f-j
houden wefen in handen vanden Öntfanea·
te betalen telcke drie iend^
een gherechte helft van fijnen beloofden PadT
oft by gebreecke van dien, fal dOmfanget wX;
mogen doen executeren ende innen aenden pacl
ter ofte fijnen Borgen , naer vermelden ende Æ
houdt vande Generale Ordonnantie
XI.
Ende fal de Pachte van defen impoft inmen
opdeneerften                 eetftkomende, niette!
Sonnen opganck,ende weder eynden den eerden
daer aen volgende , metter Sonntn
opganck.
XlL
Op de Conditien ende Voorwaerden foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnaetie be-
grepen, is Pachtet gebleven van defen impofte
voor dén tijdt van fes Maendcn,
omme de fomme van
Des t'oirkonden is deièn geteyckntbydenGe*
committeerden vanden Raedt van State.opten
é. d'Ordonnantie van vlaenderen voeght hier in: Inwonderen endc Ingefetenen van Hollandt. ofte tan &
der e Provinciën.
%, Ende alhier: vrye Paerdemartlen vande
Steden ende Plaetfen van andere Provintien.
}. Inplaets van defe ivoorden feyt d'Ordonnantie van Vlaenderen; Gecommitteerde Raden.
Ronde Mato*
Ordonnanticn, Waer na ten behoeye vande gemeenefaecfy, Urnen denk*
den, Forten ende platten Lande van Bralant en vlaenderen, onder de gehoor faemheyt vartde Gtntmtf
flaende, van wegenden Staten Generael der Vereenkhde Nederlant/che Provintien verpachtende iex-
ven fal werden den lmpof( op de Ronde Mate
, van alle de Waren die met de Ronde Mat e f uilen ghennii*
worden, in defe Ordonnantie begrepen, ende dat voor den tijdt van fet Maènden
Inriegaende den eetjt
Van Hoppe die gemeten wert,van'thoet-»i|
Van 't hondert Souts —"~* r\ Ë
Welvcrftaende dat den Panneman fel.mÑ
volftacn,betalende aenden Pachter naer advena ·
vanden Impoft vande veerthien pondenidic er
hondert Souts vande Denne gaende by M^
ralitey t wert verpacht, daer mede den Fann
ende den Kooper vanden felven voor d ccru
pe fal volftaen, ende fal den Panneman m
optie hebben.                                __ gft
VanTaras,van'tHoct — _ fijt
VanKalek,van'tHoet — J^ *&
Van Smee-koolen, van 't Hoet &i
Van Schoenmaeckers Schors eadeWiw g |
van gemalen, Yan 't Hoet —
             y»*
Erft fal den voorfz Impoft by den Pach-
I ter ontfangen worden van alle Waren die
_J by de. Ronde Mate verkocht ende ghele-
vert wetden.
Van't laft Tarwe           ■■ ■ «■           ------ xv ft.
Van Rogge, Gerfte, Haver, Boeekweyt, Spelt,
Wieken, van't laft ------ -— ÷ ft.
Van Mout, van't laft — vij ft. vj£.
Van Erwcten, graeu, wit ofte groen —■*— ÷ í ft.
Boonen, 't laft------------- ÷ ft.
Van alle ront ende plat Saet, van't laft - xxiiij ft.
Welverftaende,dat alle ront ende plat Saet van
over Zee in Tonnen komende, en by de Tonnen
ongemeten verkocht werdende, vanden Yoorfz
Impoft yry ende exempt fel wefen.
-ocr page 1156-
•0 öemeéne Middelen. Generatitey t. Ronde Mate.
7 TaenfcHorscnde RunnedaCrvanghcma-                                   VI;
222 t
V
Ênde*fal den Pachter ghehouden'wefen den
voorfz Impoft te reftitueren aen den laetften Koo-
per vande voorfz Waren dicn^betaelt hebbende.fo
Wanneer hem ghebleecken fal zifri.by de Convpy
of Licent-cedullen, dat 't recht van Convoy of Li-
cent dacr van betaelt is, welcke reftitutie gedaen
fal Werden by den Pachter, in wiensPachtc.de
Greynen op gedaen fulien wefen,
VII.
Sullen mede daer van vry wefen de Huyüieden
vande Greynen die fy felfs fullen teclen, voor foo
veel als fy met hare Familie daer van fullen confu-
meren,wclvcrftacnde nochtans dat alle Brouwers,
Backers, Oly-flagers, Gorteren, Uytilijteren by de
kleyne mate, ende diergelijcke} die eenige der
voorfz Waren Impoft fchuldich wefende,van buy-
ten den Landen van Brabant χ (Vlaenderen) ful-
lcn ontfangen, ofte felfs teelen ende op leggen, ge-
houden fullen wefen de felve den Pachter binnen
vier en twintich uyren aen te geven, omme van
den Impoft te verantwoorden, al waer 't datfe in
andere Provincienden vollen Impoft vande Ron-
de Mate betaelt hadden, op péy nc van fes dubbel-
den Impoft daer van te betalen, mits dat hun me-
de afflach ftrecken fal 't geene fy dacr van fullen
hebben verkocht ende dóen affchrijven,als boven
in 't reguard vande Uytflijters is gefeyt,
VIII.
Sullen de voorfz Meters ghehouden wefen op
hunnen eedt terftont nae de metinge, foo verre
'twerek voor den ondergangh vander Sonnenis
gedaen, ende foo niet, des anderen daeghs voor
acht uyren.of eer fy in een ander werek fullen mo-
gen treden, den Pachter of fijnen Colleftcuraen
te brengen, alle 't gene by henlieden gemeten fal
zijn, met verklaringe vande namen vanden Koo-
p?r ende Verkdoper, omme dien volgende den
voorfz Impoft ontfangen te mogen worden , die
den Kooper ghehouden ial wefen binnen vier en
twintich uyren daer na te betalen, ten ware noch-
tans dat den Kooper den Impoft fchuldich wefen-
de, buyten de plaetfe dacr de leverantie ghedaen
wert, woonachtich ware, in welcken gevallen de
voorfz Meters in't werek niet en fullen mogen tre-
den , dan met voorweten ende kennifle van den
voorfz Pachter. Ende fullen de voorfz Waren niet
mogen Werden vervoert, om inde voorfz Landen
verfonden,gebruyckt ende op geflagen te worden,
ten zy den Impoft daer van zy betaelt, op peyne
van thien dubbelen Impoft te betalen.
IX.
Ende en fullen van gelijcken ten platten Lande
geene der voorfz Waren verkocht of vermangelt
zijnde,gelevert ofte van buyten komende, aldaer
op ghedaen mogen worden, dan by voorgaende
kennifle vanden Pachter vander Plaetfe, of fijnen
Commijs, mede op de verbeurte van tien dubbe-
len impoft, ende dat den Kooper ende Verkooper
ofte Opdoender, contrarie doende, e!cx noch dacr
en boven verbeuren fullen xxv. ponden van veer-
tich grooten 't pont.
X,
Alle de voorfz Waren die uytten platten Lande
inde Steden fullea werden gebracht, om op ghe-
ley tof verkocht te werden; fullen gehouden wefen
inde
ν Moet ·! '" ■",         ~~— ijft^
1CIFVd? van meerdere ende mindere mate naer
spaant.·
                 u
t de fal den voorfz Impoft betaelt worden by
Loper vande fclvc Waren foodickende me-
Ί mael de felve verkocht ende gemeten fullen
01*jCIlifulcx dat een quantitey t Koorn, Souts, of
dere Waren, in Tonnen, KaiTen of anderfins ge-
kocht, ontfangen, ende op geley t, ende den voorfz
Lpoft dacr af betaelt zijnde, by de felve quanti-
K Jfonder nieuwe mate, verminderinge ofte ver-
nccideringe.dacr na verkocht fal mogen werden,
jbndcrandermael in defen Impoft gehöudê te fijn
, saloock memantftjn eygen Waren op fijnen eygen Sol-
fa moten overflaen
, [onder den Impofl daer van te be-
tslen ten ware den Eygenaer by eede verklaerde, dat het
lm tiien l°et dÊJfeven ware. Ende de geenen die de
)Uien{de[enMqoftfubjetl) uytie eeheplaetfeind'an-
lm ofte óöcÈüyt eenige Provincie
, daer defen Impofl
vtrwht wort Mengen, willende [eggen ter plaetfe daer
bimhen komen, den Impofl betaelt te hebben,[uilen
kkuden wefen Ί felve by biljet vanden Pachter aldaer,
eenden Pachter te bewyfen, voor het op doen vande felve
ïïaren,ofie hjfaute van dien den [elven Impofl noch eens
te htalen. Ende de Waren defen Impofl fubjetl, die by
^mléeelinge werden uytgedaen,[uilen-in 't uyt leveren
'mmlijchn in defen Impofl te betalen ghehouden zijn:
Inde't Zout dat vande Denne oock onverkocht nae an-
émflictfe -vervoert ofte gheftheept wort, [al ter plaet[e
•mmtladinge ofuytvoeringe den Impoft betaelt worden,
mkvandebetalinge biljet vertoont zijnde aenden Pach-
tirofCollefleur van defen Impofl, terplaetfe daer 'teerft
verlicht cnde gelevert wort, daer mede van defen Impoft
vrjwefen.
III.
Sullen mede de geene die eenige der voorfz
Waren fullen koopen ende op leggen, ommedie
J'cderomme met de kleyne mate uyt te flijten,ge-
bouden zijn de felve den Pachter vander plaetfe
nunder refidentie aen te geven, ende den Impoft
πί?η tc verantwoörden, mits dat hun daer van
"lach ftrecken fal (voor foo vele de Greynen aen-
get) 't geene fy met de laften fullen hebben ver-
Jöcnteüdoenaf-fchryven, ende genieten voorde
teckagie een acht en tvvintichfte part van een laft,
JPpcne voorden genen die in gebreke blijft, 't fel·
5jJet1 κ geven ten langhften binnen vier en twin-
Μ fes dubbelt te betalen.
s ,                  IV.
kW           de Seene die de voorfz Waren by de
SmmmI* Vande SliJcers kooPcn»daer van yet
ie fuii? ^°,or^ Waren die van buyten inden Lan-
"tfinö men · fullen vanden voorfzImPoft
|cnftaCnjm?tV00rnetcerfte inkomen, niet te-
S> .οία?* u §cmcten cnde °P Belewer"
^ndcrc Si α na L ^ Eygenaer onverkocht nae
"Kdcdal ghefcneePt lallen worden, ghelijck
«Scbuvin ?n Vry fullcn vvcfen de voorfz Waren'
«n)wedp anden vanBrabant,χ (Vlaende-
^L^ntSgn 'dΓVan UytgaendCC0mOy
-ocr page 1157-
2222          * Placatetui. s.Boeck. 9,Tit. ^.Deel;
*\?s
inde Steden den impoft te betalen als dieverkocht
werden, cnde eerder niet, fulex dat de Huyfliedcn
of andere eenige Waren defen impoft fubjed we-
fendc, inde Steden ter Mer<Üt brengende, ende die
niet konnendctöt hunnen wille verkoopen,defel-
ve fullcn mogen op leggen of op fetten by kennifle
vanden Pachter of fijnen Commijs, op peyne als
in 't voorgaende Articule,ofdefclve wederomme
nacr huys mogen voeren,fonder yec te betalen.
XI.
"Ende wat aengaet de voorfz Waren die inde
Steden op de ordinaris Weeck-marftcn in Sacken
ter Marct ghebracht werden, ende metter Sacken
fonder meten gewoon zijn verkocht ende gelevcrt
te werden , daervan fal de voorfz impoft moeten
werden betaclt, voor cnde al eer die Yande Marft
fullen mogen werden ghebracht. Tot welckcn
cyndc de Pachter gehouden fal zijn ter plaetfedaer
de Koorn-marcl: gehouden wert, foo lange als de
felvc Marét is duyrende, te houden een of fo veel
meer Colleclcurs, daer by den Koopman, Burger
ofte Huyfman bequamelick fullen mogen werden
gerieft. Ende by gebreke van dien fullen die Ma-
giftraten vande Steden fo veel Colledeurs mogen
ftellen,alsfy nade gelegentheyt bevinden fullen
te behooren, ende dat tot koftc van den voorfz
Pachter. Ende fal den Pachtet den Meters ende
Arbeyders van het aenbrengen betalen den tach-
tichilen penningh van fijnen beloofden P3ru
minderinge van dien,omme onder de Gild κ"1
ders ofte gemeen Meters cnde Arbcydersv^
te worden by gehjeke portie, mits dat f« „?Γ
den fullen wefen getrouWelijcken aen den ρ ï'
tér te verantwoorden 't gene henlieden bv1 n
dönnantic te lafte gcleyt fal werden, opZ*/
den gqnen die daer van in gebreke blijft faj, " ·3!
fijn portie inden voorfz tachtichften penni
tot profijte vanden anderen, cnde boven d "^'
fufpendeert te werden van fijn Officie, vq!?£
tijdtvan vcerthien dagen, ofte foo veel
Schepenen fullcn arbitreren , naer ghcli
derfaecken.
XII.
'getals
;genthe}l
Ende fullen alle de voorfz peynen geappJic-p
worden, achtervolgende het Placaet op 't fl 1
vanden opheve vande gemeene Middelen oS
maneert.
                                  w^ " BW"
X 111,
Op de Conditien cnde Voorwaer^en.fooy
Generale als in defc particuliere Ordonnantie bc
grepen, is Pachter gebleven van defen Impoflc '
voor den tijdt van fes Macndai
ommc de fomme van
Des t'oirkonden is defen geteyekentbyden Ge-
committeerden vanden Raedt van State ,opten
Defe woorden zijn in iOrdonnantie van Vlaénderen niet.
De Ordonnantie van vlaenderen [eyt alhier buyten den Lande van Hollandt ende Weft-Vrieilandt. doch
Coo vertrouwt w er t abufivelick : Hebben derhalven om dat defe Ordonnantie mutatis mutandis
, voor Br*
bant,.
Vlaenderen gefielt; buyten de Landen van Brabant (Vlaenderen) &<;.
Hoorn-Beeften ende Bezaeyde Landeo-j.
Ordonnantie, volgende den wekken ten behoede vande gemeenejraec\e,m
wegen den Staten Generaet der Vereenighde Nederlandtfihe Provinciën, binnen de Steden, Forten ena
Landen van Brabandt
, onder de ghehoorfaemheyt vande Qeneraliteyt flaende, geheven ende gunnet[é
worden den generalen lmpojlopde Hoorn-Beefien en Bezaeyde Landen ι Innegaende den eërfien
Wekken Impoft betaelt fal worden vanden dage
dattet Landt befaeyt oft beplant fal wefen, totdat
de vruchten daer van gemaeyt, gefneden, ghedol·
ven, getrocken of uyt gcroeyt fullen wefen. Ende
fullcn de Margen-talen van dien gereeckent wa-
den, fulcks die inde Margen-boecken geregtftwt
ftacn, uy tgefondert 'tgeene op de Wallen befaeyt
wort, 't welck nae de groote fal betalen, op "taco-
brengen van den Brenger, of fal den Pacbternet·
metinge mogen doen (den Bruycker daer over g'
rocpen)totkofte vanden genen dicongclijckntf»
Welvcrftaende dat fes honden Rijnlantfche tw
voor elcke Margen fullen gerekent worden. W»
dat de Hout-Ackers ende alle uytgcmoerdc i en
landen ende Veencn, die men volgende den r
catemoct beplanten, van defen Impoft vootra
vry ende cxempt fullcn wefen. Dat mede ^
GticndcDcndcBoomgaadenmactTOorlcsw
den in Ί Jaer, als des Somers,den lmpoKjηu*
heven worden: Welvcrftaende de VhnW*
deGcboomtenomme de Wooningen cna ^
fcn
tot mantelingc of Boomgaerden ipy
wcfende inde groote minder als een balvc ig
MaeMartfluyrigeMcyoudtMaefelveendeclat tKoor
i)oencn,faeytcndemeede feals Y
-ocr page 1158-
'
Öemeene MMdele&u 'Generaliteyc.
η
Mftfc
zijn , onder de Planta-
■"Tlwi Sth 'J-i■ " i , Qi/oSÈhl ■ ι ,. :..·'.;.';..' L ,:';;-ƒ
I tnfgehjcks en fullen macr aen geteyekent worden
fonder daer van te betalen, de Landen die 't Margen niet
meet dan ferügh, ende 't gemeth niét meer'dan vijfiiw
fiuyvers'sjaers en gelden.· Mhfgadmde Cingelen ende
Lanen vande Huyjen, die mede van defen lmpofivry
ende exempt gehouden werden
, niet tegenflaende dé fel-
ve Landen met Winter oft Somer-koornkzaeyt iijn.
Ende indien den PachterJufpitie heeft, dat tujfchen den
Huyrder ende Verhüyrdèr collufie óft eerïtge praWjcqïïèn
gtbruyekt zijn
, omme de huyre beneden de vijfthienjuy-
"vers 'tgemet te maéckenjdlde Pachter opkofle vailon-
gelijcke, vanden Schout ende Gerechte, oprechte taxatie
mogen verfoecken , omme daer na den Jmpofi te ontfan-
gen, Ende de Landen die binnen den J dr e acht en tacb-
tich of negen entachtich lefileden,endeJaer namet Hout
gepjani zijn, ende noch beplant fullen wordén&ide noch-
tans egeen dertighfluyversde Margen, vijfihienfluyvers'
'tgemet 'sjaers in huyre gelden, fullen vande voornoem*
de lmpofivry zijn voor den tijdt van vier Jaren naerdé
eerfle verplantinge.
vi.
Den Pachter ofte Colle&eur lal aen handcii
van den Commiflarisden behborlicken eedt doefl^
dat hy noch niemandt van fijnen wegen, niet an-
ders dan de volle gerechtighey t van oefen impdit
fullen gheniéten, ende dat hy noch niemant van
fijnen wegen met niemanden en fulleft compo-v
fcren ofte conniveren in ecniger manieren , op
peyne in defi ^vijftbienflèti Articule vande Gene-J
rale Ordonnantie begrepen , fod wel jegens derf
Pachter ofte Collecleut te executeren, als jegens
den geenen die met hem, ofte yemant van fijnen*
wegen compofitic ofte uytkoop acngaet. Ende
den Pachter van defen Impoft niet woonendê iec
plaetfe daer impoft ghehevcn wort ende by hem
.gepacht is, fal aldaer een Colletfeür ftellcn, oftd
drie dagen te vooren den I ngefetenen aldaer by
openbare kondinge doen waerichöüweri vanden
fitdachby hem te houden, ende boven dien des
daegbs voor fijn fitdach , 't felve by omrncrocp
doen verkondigen;
-< V ·," -ι.· 'i·-                                         ." t:\                          .., ■·■ ' .. ·■,
Soo wie Pachter blijft van delen irnpoft, fal ge-
houden wefen alle Macndcn te betalen ten
Comptoire vanden Qntfaneer
dtet toe geordohneért ofte Ie drdonnerèn éeri ge^
rechi feftè-patt van fijnen be[oofdèri Pathte ,bfte
by gebreecke van dien, fal dOntfanger't fel ve mo-
gen doen executeren ende innen ae*n den Pachtcï
oftefrjneri Borgen, ftaer vermeidèrfende inhoudt
vaiide Generale Ordonnantie. · ;
' i >>■
'i , fi"';'ïL.. .'t ry,
^nietverhuyrtc.
gier» en
buèren
hcfaèycie ghcmeten niet en fullen contri-
II.
tnde op dat de felve impoft oprcchtejijck fon ·
f de Tal mogen worden ghecollcéteerr ende
ff neen ten behoeve als boven, foo fal de Pach-
{forittcn inganckiljnderpachte, ende ter
Serft in AJne Pacht begrCPcn » dcn Huyflieden
Γ ndcrgefetcn doen waerfchou\ven.dat fy bin-
fes dagen nae de infinuatieheurc ι Bezaeyde
Sden ende Beeften die fy inde felve % Parochie
hebben, 't zy inde Weye, op Stalle,ende oock bin-
,n, v]er dagen na dat iy die in eens anders Pach-
Iflsbedryve ghebrachc oft vcrweyt fullen hebben,
'hehouden fullen zijn den Pachter vande Plaetfe
JLr(Je Beeften ghebracht fullen zijn oft lullen
f aen, het getal van heurc Beeften ende ouderdom
fan dien, ende op wat cjach die aldaer ghebracht
follen zijn, aen te brengen, tot feeckere bcquame
Plaetfc, binnen de felve ζ Parochie irider Kercke te
doen verkondigen: ende dat de Huyflieden ghc-
houden fullen zijn hen daer nae te reguleren * op
ene van te verbeuren een gulden van clckc 4 Éee-
,die iy vetfwegen,oft'onrecht aen gebracht ful-
len hebben, i ende twee guldens van elcke Margen
lanis, Mejy ver/uwegen ende niet aen ghebracht [uilen
men, t'appliceren de vóorfz peynen tot profijte
vanden Pachter.
III.
Ende foo wanneer voor de expiratie vander
Wceckc, de Beeften onder den bcdry ve van een
aoJcr Pachter ghebracht fullen werden, ial den
Pachter na advénant vanden tijdt, ende totten üy-
tciitcn dach toe dat de Beeilen elders ghebracht
werden, het Hoorn-geit ontfangen, Ende fal den
Eygenaer fijn Beeften in een ander bedryve ver-
fiaende, gehouden wefen binnen den tijde van fes
dagen nacrdathy die verdreven fal hebben.'tfelve
icrite geven den Pachters van beyde de Plaetfen,
op peync dat hy by gcbrceckc van dien, aen beyde
de Pachters het volle reehc vande Pachte fal ghe-
houden zijn te betalen.
. ΐν·.'Λ-,<
Van wclckën Impoft niemandt vry nochteex-
jmptJal weien, dan Gafthuyfen, H. Gcefthuyfen,
Leproos huyfen, endè diergelijckc Arme Huyfen
ïandeAelmoeiTelevcnde. Welverftaende da? fy
«enwcl gehouden fullen wefen de aenteyc&enin-
Κdaer van te laten doen , op de verbeurte van
erevrydomme. Ende oock een vreemtManal-
J*™et Bce'ftcn komende, omme die te verkoo-
ld «idc felve veerthien dagen in een Plaetfe
Wjfi} h^den, fonder daer van yet te betalen:
J,S ln7enΜ 9£ ielve boven veerthien dagen
Λ:η
mm.
dt, fal daer van betalen als andere: Son-
nochtans de uytheemiche Perfoonen kp-
Ende fal dé Pathtë Mn défen Impoff irigaen1,
deneerften . , eetftkomendc, metter Son-
neh opganefe, ende ivédet eynderi öèn eerften
f?!}, yaét-^iïfolgende, nie'tter SonnéH
te ver
dcfe landen, met magere Oifqn om
Jr?.??^11'. ghenpu^n fullen wefen de
tetalrn $BrCDSin» oftlm?°$<*apr: vante
Vette m ? '^/y* feifde deden weydertom
in een plaetfe laneer
j^Macndt houden , in welcken ghevalle fy-
d*ervanCr Ύτ de felfde 0iFen aen brengen, e ode
%n, mede den
Yootfchxeyen Impoft.beialen
ojpganefe
m
ing nae)
! 'Jmb .. !
, Op^eaConditienende Voóiwaerden foo inde
Generale als in defe particuliere Ordonnantie ba-
grepen, κ Pachter gebleven van defen impoftê/i
7. Β                       töor
-ocr page 1159-
™—
Placateitj- a.Boeck. 9.Tit. a-.DcdV
voor den tijdt van fes Maeriden , omme de iöm
me van f;CiVv/·                             »\^\'
Dest'oirkondenisdefengeteyckentbvd
committeerden vanden Racdt van StaJ!en(Jt'
^iOptCH
I. De woorden onder num. ι, in 'tCnrfijfgeJruckt zijn in d'Ordonnantie van Vlaenderen niet.
^, De voorfz Ordonnantie fejt inp/aets van Parochie, Flaetiè.
3.  d'Ordonnantie van Vlaenderen fijt t fes dagen.
4.  /)<? voorfz. Ordonnantiefeyt .· van elcke gemeete ende Becfté.
5.  d'Voorfz Ordonnantie feyt .· oppeyne inden veerthienfteri Articule,&c<
Ordonnantie van Vlaenderen, op 'tfihefitbjcB.
den ende Forten, midtfgaders optcnbinnen Dür
ken, die optcn Omloopers onbekent,ofteon£
den Metgetalen niet afgemeten ftaen,oudtzii2
de voorfz Beeilen driejaren, ende daer boven om
veder fayfoen, 't zy 's Winters ofte SomerK
fchelhngen drie grooren Vlaems: Ende vanfibe
lijeke foorte van Beeilen, die gheweydc wX
op dé buyten - Dijckcn ende Schorren jn 't
Jaer twee fchelhngen fes grooten Vlaems;
Ende vande Beeften daer beneden, tot twee la-
ren , foo wel van binnen als buyten 'sdijcx.ralf
geit: Ende die noch geen twee Jaren oudt W
fullen vry wefen. Welcken impoft by de Mee'
fters ofte Eygenaers vande felve Beeilen betaildt
fal worden, t'elcker Maent een gerechte fefte-put
van dien.
1.
En Collecteur ofte Pachter, fal tot impoft
in plaetfe van 't Hoorn-geit endeBezacy-
de ghemeten, op yeder fayfoen, foo des
Winters als Somers, ontfangen van elck
gemetbedijekt Landts, foo die volgens den Om-
lóoper gelegen zijn, Ende afflaendehet tiende ge-
meth derthien ende een halve groote Vlaems, die
by de gebruyekers ofte befitters derfelver Landen
betacltfullen wordcn,t'êlcker Maenteen gerechte
feftepart van yeders een partye van Landen ,fulcx
die by henluyden befeten worden.
IL        ■ -               
i Noch fal de voorfz ColleAeut ofte Pachter tot
impoft ontfangen van alle Hoorn-beeften,die ghe-
weyc worden op Landen ghelegen binnen de Ste-
DE goet willige Lefer fal het derde,vier de, vijfde,fèfle,fevenfie, achtfle ende negenfie Aftijckelen van iOrènnm- \
tie van vlaenderen, hier hoven in het tweede
, derde, vierde, fefle ende volgende Artijckelen van dOrdonnantk
over Brabant, hierimmediatelick boven flaende
, vinden. Waer mede die van Vlaenderen van morde te wcoé :
accordeert, behalvên alleen de weynige veranderinge,hier loven in d'aeniejckeninge bekent gemaech.
•.i·;                                 Boeten·
Ordonnantien,daer op vanwegen den Staten Qenerael der Fereenkhit
Nederlandtfche Provinciën, binnen de Steden, Forten ende platten Lande van Brabank enVlaenk^ ]
onder dëgehoorfaemheyt vande Oeneraliteyt fiaende, 'verpachtfal worden de helft van betderdefartvet
alle boeten ende Ireucken die volgende
'/ Generael Placaet ende Ordonnantie vande ghemeene Mwt&s
uytfaecke vande contraven tie derfelver inde voorfz'Stedèr,t, Forten'endetanden fullen mogen vant»^
"jvelckë helft van eert derde-part in 't verpachten gereferveert is aen 'igemeêtie Landt'.
f!
f)"~.
tno'J
correct Ende &l de ■ voorfz pey nc yan hondtf j
gulden geappliceert wórden d'een helft totpm 1
vanden Officier, ënde Armenbaif chde half, en* I
dender helft tot profijte vanden, Aéabrenger.
-OOïliaV 'il „ij :,tV/V-'A , j'j [ !0/l n*b.^ _          j
- ©erachter fal aen handen yanden CoffimKfr
tistebehoorlijcken qedt doen;dathynoen^
Vmstm fijnen' Wegen anders' dan de volle gnri
rèchtfgheytvanciefenlmpoftfullen^nietcfl^
de dat hj noch nïémahtvarifrJTieh wegen daer
metniemandeiifeii ïaï conipoferen fcf#gyjg
fn éënigér manieren, op pene inden iwjm g
Afticufe vandeBtii^leOrdqnnai)tiege^'f
Wel!jëgeiis dèri 'PacTCet te executeren, agES
deHgcnén die m'étKeTnofyemant van iy«n
gen eompofaie of uytjsoop aehgaer.
dagen te betalen een gherecht twaciio ^
Al de voqrfz helft van .een derde-part ver-
pacht;: worden voojcdeetijc van fes Maen-
;den, tnnega'endedenjiéerftea: λ;„ ; >
ende expirerende den leften η ;;;, ;; daer aen
volgende, en# faj dePachiei voo«3 in 'I aenbren-
een, innen ende executeer!vande felveBoetea
bem reguleren, volgende 't Generael Placaet,
ende derefpeclive Ordonnantien op de gemeene
Middelen g^rnaecktendege^rjoaiieertf,-\ .j-„.-\
j Soo verre pojtkennijBe yan^efen Paebter/oude
jmogenkomen , datter efiugeeoiitraveritfe ware
gefchict, foo fal Hy gehouden zijn *t felvejden^Df-
ficicr aen te geven, ende fal in fulcken gnevallè by
hem boven de helft van herderdc-part, noch een
tfefte-partfaiS AefibrengërWbftlè^jpiMd0tda:^ op
péyne ibo 'tyundets decte; kM Vetbéörëfl'hónderc
Carólus güldënis, ende daet e» boVèn tó^ arbüralc
-ocr page 1160-
jg Gemeene Middelen. Generaliteyt/ ColLSue. 2.2%$
**
Pachtc, in handen vanden Ontfanger van
1 Conditien ende Voorwaerden, foo inde
·*                                       t /^             _T _ ._ ï ^____Ι.*«„,λ /l m.r-1 i~k w-h r+ r\ r-. f-1 .""* W.' Λ
grepen, is Pachter gebleven vandeièn Impofte
voor den tijt van fes Maendcn,om de fomme van
Des tbirkonden is defen geteyekentby den Ge-
committeerden vanden Raedt Van State, opten
°a\e als in defe particuliere Ordonnantie be-
{Ordonnantie van vlaenderenfeyt: op peyne inden veerthienften Articule, f&a
■tW'
placaet ende Ordonnantie, Van wegen de BoiMo: tieeren Staten φ-
tieraelder Vereenighde Nederlanden, by deliberatie vanden Raedt van State derfeher Landen, gemaeckt
ende ψ gegeven, waer opende waer na in de Steden, Plaetfen ende Landen, reforterende onder de Gene-
rdteyt,falin gevoeri ende geheven worden, het middel op de Collaterale Succeffien, alsmede in afcendentï
link, in der voegen ende manieren als hier na is volgende. In date den
28 December 1655;
I.
1 At den veertichften penningh fal werden
jbetaelt byecn yegelijck, van alle onroc-
l rende ofte vafte goederen, fo Leen als Ey-
Ί gen, Erf-pachten, Chijnfen ende Thien-
den, tegens den twintichften penningh te calcule-
ifn.onder defelve begrepen,oock van Ruftingen
tnde gehypotcecqueerde penningen, in de voorfz
Steden, Plaetfen ende Landen gelegen ende refor-
Kte/)de,dieyemandt α latere, ofte van vreemde
Luyden.door Teftament,Codicil,Legaet, gifte on-
derde levende ofte dooden, ofte oock ah inteflato
ende in afiendenti linia, dat is, in opgaende linie, fal
komen te erven ofte verkrijgen, ingaende met den
eerften April 1656.
Π.
Dat mede fo wanneer yemant de Lijftocht van
cenige onroerende of vafte goederen onder het di-
fciftvande Generaliteyt gelegen , ghcmaecktzy,
rode op eenander, den overleden beftaende ofte
mcmt.deneygendom wcrtghelaten,datin fulc-
kenpallc, die de felve goederen in Lijftocht ont-
^t, den voorfz veertichften penningh gehou-
tfcnfalwefentc betalen, behoudelijckendataen
lijnc Erfgenamen voor de overleveringe van die
H«en reftitütie van dit betaeit Middel gedaen
fel worden,
IIL *
Sullen mede alle onroerende goederen.die naer
tomlyden van yemant gemaeckt zijn, te moe-
pRomen op eenige Godts-huyfen, dit Middel te
^nfubjedzijn,alsooek alle nieuwe gemaeck-
*«iae bedijekte Landen, alwaer 't oock foo datde
^mctccnichOöroy defen contrarie,mochten
geemancertj ende daCr en boven dobbel betalinge
te verbeuren.
V.
Welckcn Ontfanger (de goederen van mereke-
lijckc waerden zijnde) fich nacr die plaets ofte
plaetfen fal mogen vervoegen, ofte aen Wethou-
deren vandc felve fchrijven , ommedic Laridén ·
van haer getaxeert, geprifeert, ende in conformite
vandc felve taxatie, dit Middel betaeit te werden.
VI.
Sullen daer omme alle de geenc die in confbr-
miteyt van 't voorfz eerfte, tweede en derde Arti-
culert eenige goederen aldaer gementioneert ko-
meh te erven, ghehouden wcfen, binnen de vöor-
föyde fes Wcecken, de taxatien van dien uyt han-
den Vande Gerichten alwaer de goederen gelegen
zij η, op te lichten , hem Ontfanger over te brerï-
gen,ende netTens dien datelijcken dit recht te vol-
doen, eer fy in poiTeiïic vandc ghc erfde goederen
fullen mogen in treden.
VIL
Van welcke voorfz taxatien dcreipedive Secre-
tariiTen, füllen hebben te houden, goet ende perti-
nent Regifter,ten eynde alledrie Maendcn Extrad
autentijcq daer uyt aen de refpedivc Ontfangers
van dit Middel over gefonden werden, op peync
van fufpenfie van haer Officie, ofte anders naec
exigentie van faecken gemuldcert te werden.
VIII.
Voor het doen van welcke taUxatjen, regiftra-
ture ende overleveringe der authentijeque Extra*
den,yder Gerichte ende Secretaris t'famen, elcks
half ende half te deeJen, fullen genieten, van elck
parceel verfcheyden leggende.dertich ftuy vers, by
de Erfgenamen aen de voornoemde Gerichten en-
de Secretarifièn fonder eenigederradic te betalen,
ende fullen de Gerichten ende Secretariiïèn niec
vermogen (uyt wat faecke het oock foude mogen
wefcn)yets meer te cyiTchcn, en fo de felve geërf-
de goederen in eens anders diftrid, onder de Ge-
neraliteyt reforterende, mochten gelegen zijn, fal
den voornoemden Ontfanger in wiens diftrid het
Sterf-huys gevallen is, overlchrij ven aen de genen
alwaer de voorfz geërfde goederen ghelegcn zijn,
om in conformiteytals vooren, de voorfz tauxarie·
gedaen ende defen Impoft betaeit te werden. *
IX.                                  ■;>■■«*
Ende op dat dit Middel een pariger, en fonder
fraude geheven foude mogen werden, fullen gene
7. Β ij                  Schou-
IV.
Sald
«tin, ,Vo'&cns €er* yegelick eenige goederen
^gende,dcfe betalinge fubjed, in conformite'
^Voo"Z€crfte, tweede en derde Articulen,gc-
5$te2 rn,dc fcivc goederen, met exprelïie in
tof! u
Parocnie die ghelegcn, van wien die
™, hoe groot ende belant-mera zijn, hebben
ètlinu ,gnn aen den Ontfanger over dit Mid-
eel ?rid alwaer hcc Sterf-huys ghcvallen
ine f"inCnden ^dc van fes We€ckcn te
*^K*£ίη ï hetroverlyden van den gecnen
p°»mï?Sn ghc-erfc werden ■ °p Peync bc8re-
%ndpï j c endc Generale Ordonnantie
naudateurs vande gemeene Middelen
-ocr page 1161-
9.Tk. 3. Deel*
Steden die de judicatüre by delegatie over Η
meyne Middelen zijn hebbende, endeontSft
ven voet, ende fal de breucke daer van te r» f
ren genóoten ende gedeylt werden een viLL
voor den Armen daer de fraude gefchict ee*i2S
de-part by den Offieier,gelijcke vierde- partbv!T I
Ontfanger die de calanges doet, ende het tt£ I
de vierde-patt by den Aenbrenger.
          ' ^
XIII.
Ende fullen de refpeftive Ontfangers alle f
Maènden aende Heeren Gecommitteerden mf
Verpachtinge komende, moeten leveren nL
nemen ftaet van defen haren ontfangh ,ghejuftjfi
ceert uyt de particuliere ftaten vande voornoemde
Gerichten ende Seèretarifen , teneyndevan oiè
tot tijdt blijcke wat van dit Middel ghekotnenit
daer van fy elcx voorts alle Jaerin hare Reeckrun·
ge behoorlijck fullen hebben te verantwoorden
XIV.
Ende op dat dit Middel oprecht geheven,ende
niemant daer van onwetenheyt en pretendere U
dit Placaet ende Ordonnantie alommc indevoórfz
Steden, Plaetiên ende Landen gcfonden werden
om aldaer gepubliceert, geaffigeert, ende alfoo by'
een yeder des aengaende na gekomen te worden.
Aldus gedaen, goet gevonden ende gearrefleert
in 's Graven - Hage den acht en twintichften De-
cember 1655. /. Ruyfch,rt' Onder (tont, Ter Or-
donnantie vande Ho: Mo: Heeren Staten Gcne-
rael der Verceniehde Nederlanden. Tet Relatie
vanden Racdt van State der felver Landen. Ge-
teeckent,
.r ·                                 I. Eyckkrgh.
22jo ,νΐί Placaten. 3.Boeck;
Schouten,Schepenen, Secretariiïcn, Notarifen *
ofte andere publijcque Perfoonen, ibo binnen de
Steden als ten platten Landen onderde Genera-
liteyt reforterende, vermogen over eehige fchëy-
dingen»deylingen, tranfporten en alienatien van
verftorven goederen,defen opheve fubj eft,te ftaen,
die te verlydenof pafïèren , ten zyhun eerft ende
al vooren blijcke, dit Middel voldaen te zijn, ofte
datfy in plaetfe van de voorfz Erfgenamen *t felve
promptelicken fullen moeten voldoen, ende vor-
ders worden gemuléteert fulcx ende foö bevonden"
fal worden te behooren,
                         ...
Alle Kofters, Graf-maeckers ofte Doot-gravers
iullen ghehoiiden zijn alle Maenden aen de refpe-
clive Gerichfen of Secretarifen over te brengen,
wat Perfoonen binnen dien tijdt in yeders plaetfe
zijnoverleden.welcke SecrctariiTen 't felve neffens
d'autentijcque Extraden Art. 7. gemelt, aen den
gemelte Ontfangcr fullen hebben over te fenden,
XI.
Sullen oock de Ontfangers elcks in fijn diftriét,
hebben acces tot alle Regiiters,Prothocollen,Quo-
hieren, ende fpecialijcken totpublijcke Inventa-
riflen vande verftorvene Boedels, om uyt de felve
(fo veel doenlijcken) alle fraudes ontdeckt te kun-
nen worden,
X11.
Ende tot beter maincÏenue van dit Middel gul-
len de calanges van de frauden werden gedaen by
yeder Ontfanger elcx in fijn diftriit, waer by fich
den Hooft Officier over de Stadt ende 't Lant, fel
hebben te voegen, om alfoo tot condemnatte ge-
procedeert te werden, voor Schepenen der groote
ψ
Ongefondeerde ProceiTeii-*,
Ordonnantie, van T»egen Je Stalen (jeneraelder Fereenicbde ^(jderknl·
fche Provintim, inhoudende fackerepeynen op Impofitie, tot lafle van dengeenen die eenigeongefonad·
de Proceffen inflitueren ofte vervolgen, foo vel voor de eerfle, tweede, derde, φ verdere inflantien.
de, derde, ofte vordere inflantien, ten behoeve Tan
de ghemeene faéfcken betalen fal een pont vanxl
I derlantfche Provinciën , Doen te weten j
Dat na dien de Proceflen inde Landen da-
gelijcks toe nemen ende vermeerderen,
ende dat daer door d'Ingcfetenen van den felven
Lande op gtoote ende fware koften ende laften ge-
bracht worden. SOO IST,datwyommedaer
jegens te voorfien, foo veel bcquamelick doenlick
is, totverminderinge van ongefondeerde Procef-
fen, by ad vijs vanden Rade van Staten der voorlz
Landen ,gheordonneert hebben, ende ordonneren
by defen, dat de geene die eenich Proces, voor de
Collegien vanden Gerechten vanden Stcden,plat-
tcn Landen, ofte andere Rechters, geen uy tgefon-
dert, fullen willen inflitueren ende vervolgen, in
de eerfte, tweede ofte derde inftantic.by wclck ge-
eyfcht oft gecontroverteert fal worden, de fomme
van vijftien ponden van veertich grooten 't pont,
tot hondert gelijeke ponden toe eens,ofte de waer-
de van dien, foo haeft de faecke in rechte dient,
ende by henluyden eyfch, by monde ofte in ghe-
fchnfte ghedaen, ofte by Procureur ofte Gemach-
lichdedoen doen, lal weien, 't zyindeeerfte,twee-
5_____, endealsdefomme ofte wande wj
geene gheeyfcht wort, bcdraecht hondert pondtn
ofte daer boven, ofte daer de adie reële, ofte &
eenich gherechtigheyt is ftreckendc,. daer van*
eftimatie onfeecker is, twee gelijcke ponden, oa
onder mede begrepen de Proceflen van injunm
ende alle aöien die by reconventie fullen wow
geinten teert. Ende als vande eerfte, tweeaeci
vordere Sententien inder faecke gewefen.geapF·
leert ofte anderfins gheprovoceert wort, aai
Provocant t'elcken reyfe ten dage van deniqj
falbetalcneensfoveelalsindeeerilc,tweed£:
derde inftantie fucceffiveliek betaclt is gw*
ofte Yolgendedefe Ordonnantie beaeltnK*
«v..., tv «v^» >«*—--------r           rweepow*"·
Proceflen inde plaetfe van een pont, m^
inde tweede provocatie vier ponden, in ^
acht ponden, ende foo voorts: Ende yL^n-if·
provocatie vande groote Procef len '™.^^<%
de tweede acht ponden,inde derde leiuw4^
ende foo voorts. Inde reftitutie van m
-ocr page 1162-
Geniéetre Middëfett. Gefldialitey
t. ^ lEZêgéL %%$£
de dat d'Officieren binnen den voorfz Lande vin
geenige Criminele ofr Civile Jiaeckea die by heft
Werden geintenteert.over den voorfz lm poft ) et- *
wes betalen, dan vry ende exempt daer van zijn
cnde blyven fullen. Ende omme alle fraüden die
inde bètalinge vande voorfz peynen ofte impofi«
tien fouden mogen geplèechr, wórden, te verhoe-
den i fal den Eyflcher, Requiranti Impetrant bftè
ander Aenlegger des Rechts by conventieofte riü
conventie, ofte fijnen Procureur ofte Gcmachtich*
de, fo haeft den eyfch by monde ofte gefchrifte lal
Wefeh gedaen, ghehouden wefen prómptelick aen
den Griffier ofte Secretaris j ofte der felver Sübfti-
tuyt vanden Hove, Góllegien ofte Gerechten daet
voor de faeckc fal dienen,tc betalen de voorfz fon>
me, op pene dat hy voor het dubbelt van ditn.da-
telick fal worden geexecuteert, fulex als men voot
des gemeene Lams gcrechtighcytis praeTtiferende.
Ordonneren ende bevelen daer omme de Staten
voornoemt, allen ende eencn yegelijck die üefen
aengaen fal, hen nae den inhouden van dien te re-
guleren. Gedaen inden Hage den vijfden Sep-
tembrtóAnno 1614.
i
«ren de Vermeerder i Gedaechdc ofte Gere-
f At foo tvel in conventie als reconventie,
fjfjefcóndemncertial worden, indien hykorht
0>!riimberen, ende dat fö wel inde prövifioriele
" j,«natie van te namptiferen degheeyfehte
^■neen als ren principale, fulcksdat de felve
KKtieto <ö veel de teftitutic der voorfz pen-
L aengaet, niet tegenftaende eenige appella-
rsnÏ provocatie, ende fonder prejüditie van dien,
SSn effètt»cnde fal de 5eene die uytcrlÜck
! de iefte Sententie komt te fuccumberen,defe
ivnen ofte impofitien in 't gheheel moeten dra-
n £ncje en füllen daer van geene Proceflen ex^·
Snt ofte vry-wefen^ls de queftie beneden de vijf-
rh guldens in gelde* ofte de waerde van dien, van
Scrcntlen, ceflien, inducuen.willige condemna-
Ζ cnde cxecutien, foo in materie van gijfelinge*
S van fubhaftatien, oock van alle Armen die
HiDto worden ghedient, ende daer inhe deGe-
daedideofte Verweerder ten eerften dage dienen-
de fonder delay ofte eenige contradictie, hem firn-*
peiick.en fonder eenige uytftel omme te betalen,
κ vetfoeeken, laten condemneren: Welvcrftaen-
't Kleyn Zegel.
h Otionmnut^ölgende den welcfynhetrecbèvan't ^jne Zegel geheven
endé fataelt falivörderi tenpofijie varidè Géneralitcyt ,iy de geene die onder de felve zijn rcforiërende,
ende nantentlick oock inde Landen van Btalani, Over-Maze ende Vlaenderen. In date den χ
8 Mey 16) 5.
den, Arrcften, Dagemènten: Oock op 't veribeck
van parthyen te doen * by eenige Beden, tot wat
faecken dattet oock zy; Item, vari alle Aatentifa-
tie, Extraflen uyt Boecken Ofte Regifters: Item,
van alle Dachvaerdingen, ende uyt krachte van
Mandamenten van Ceilien.Bencficicn van Inven-
taris ofte Inductie; Mitigaders van Aden van in-
finuatien, fommatien ende renovatien, ende gy-
felingen: Als oock van alle proclamatien, pnbhea-
tien, af-lefingcn ende relatien van Dcurwaerdcrs
cnde Boden, foo wel inde Steden, Dorpen, als ten
platten Lande vallende ende gefchiedende, (uyt-
gefondert in publicatien het ghemeene Landt, de
refpe<5tive Steden ofte Plaetfen aengaeftde): Ende
en fal niets ghepübliceert ofte af-gheléièn mogen
werden, als 't gene 't welck op gefegelt Papier ofte
Franchijn gefchreven is 1 Ende dat yder partye die
afgelcfen wert, op een byfonder blat,daer 't Zegel
op ftaet, ghefteft fal moeten zijn, foo datter niet
meer als een parthye ondereen Zegel fal mogen
pafferen, op peyne van twaelf guldens te verbeu-
ren by den Schouten, Secretarifen.Denrwaerders,
Boden, ofte andere publijcke Perfoonen, die con-
trarie defe Ordonnantie bevonden fullen worden
te doen. Doch dat alle Citatien.Sommatien ende
anders, vande faecken daer niet meer geeyfcht en
is als fes guldens, ende daer onder, vry fullen we-
ien van 't voornoemde kleyn Zegel r Ende dat alle
andere Citatien die een Zegel hebben, daer mede
füllen mogen volftaen, al waer het dat parthye tot
meermael daerop gcinfinueert werden hun Recht/·
dach waer te ncmen,ende dat tot het deffaut cnde
het profijt van dien toe excluys, ofte dat de natuyc
vande faeckc veranderde,om eenige incidenteni
7. Β iij                    ofte
I.
It recht fal betaelt moeten worden, ten
pryfe na volgende van alle de naer-gefpe-
l cinccerde Inftrumenten.Acïen.Schtiftue-
* ren, Munimenten ende Bewijs-ftucken,
'tijdefclvevoor Wette, Wees-kamer, Notaris,
ofte andere publijcke Collegien ofte Perfoonen
verleden werden, fonder dat de felve anders, als
opgcfegelr Papier ofte Francijn fullen mogen wer-
«n ghefchreven ofte uyt ghegeven, op pene van
twaelfponden, te vcertich grooten Vlaems 't pont,
^beuren op yder Acte oft Inftrument dat on-
pftgelt bevonden fal worden , ende dat daer-en-
wvenopde felve geen Recht en fal worden ghe-
JKn,mct interdi&ie Van alle Rechteren ende Ju-
jEren, op de felve geen Recht te mogen doen,
•fogedoögendat defelveeenichfinsïn Rechten
lanceert ofte over geleyt worden, op een boe-
blafte vande geene die fulcke Documenten
ιϊ0^ fel over leggen, fonder op ghedruckt te
«tbcnhet kleyn Zegel , van twaelf gulden op
iDocüment,te decreteren inde Vonniflen ofte
*o £??daer de fclve andcrs over gcley c fuHcn
tenw übovendatdaerop geen regard en fal mö-
mfii Sn Een°men, ter tijdt toe het Zegel daer
Q wefen ghcftclt. Ende fullen de refpeaive
jAindefe Ordonnantie begrepen, zijn een
fej voor den Officier, ende 't refterende twee
v°or den Aenbrengcr,
't voorfz recht fal moeten betaelt worden tot
taticn "?v5" ya« 'c ZeÊel vart alie Aflen Van Ci"
1^ '^Jlel-biljettenende Dagementen.Reque-
' antennen van Dijckgraveri ende Heemra-
-ocr page 1163-
J PlacatetLj- iiBoeck. 9-Tit. i#.Dcel;         %
gels van meerder ptijs niet gefpecificeett e, ^
Item, van alle Opdrachten ende Tranfpo'* ?·
onder begrepen, de Aden van Tranfp0rten ,aft
tér Kamere van Ooft ende Weit- lndifchlr *
pagnien, van alle Opdrachten van goederen*
ftingen * Rente-brieven, Aden van Cautie TT
IndemniteiVan allelnventarifen ende Reeck
gen, waer die fouden mogen werden gecxhSÜ"
Aden van Repudiatie van Boedels die defola ?
ofte anders. Entifen, Boden endaeropderieedfen,noch alVoorvolgende defe Opier daer't kleyn
ï.i*                 
ν Van gelijckéStaten Generae
tcyts Reccken kamer, de refpedive Admiralitey-
ten, Hoven van juftitie ende Leenen, Kamers van
de Ooft ende Weft-Indifche Compagnien: Mitf-
gaders aen andere Gollegien , foodanich de felve
mogen weien,ftaende onderde Gcneraliteyt, ge-
prefenteert fullen worden , ghefchreven moeten
zijn op gefegelt Papier, met het Zegel van twee
ftuyvers. Ende in gevalle eenige Requeften fon-
der het Zegel te hebben, aen eenige Collegien
werden geprefenteert, foo fal daer op niet mogen
werden gedifponeert, maer wederom uyt ghefon-
den, ten ware daer op gheftelt ware/w Deo, ende
dat by 't Collegie, aen 't welck de felve geprefen-
teert is, gheoordeelt w7erde, de felve om Godts
wille aen eenomen te mogen werden.
IV.
Het voorfz recht van twee ftuyversfal mede be-
taelt moeten worden van alle Thol endê Poorters
Brieven, Atteftatien de Vita, om Lijf renten of Lijf-
pcnfiocnen te ontfangen, monterende ter fomme
van fes guldens ende daer en boven ·. Behoudelick
dat een perfoon verfcheyden Lijf-renten hebben-
de, die of op eenen dach verfchijnen, of bcquame-
lijck in cene Atteftatic konnen worden ghebracht,
met een Atteftatic fal mogen volftaen: ende dat
het een ghequalificecrt ofte bekent perfoon vry fal
ftacn, de voorfz Atteftatic felfs te fchrijven,of door
een ander gefchreven, te onderteeckenen, op een
Papier daer 't kleyn Zegel op ftact, fonder aen een
Notaris ofte publijck perfoon ghebonden te zijn:
Maer van andere perfoonen fullen foodanige At-
teftatien ghefchreven moeten worden by Secreta-
xifcn,Notarifcn ofte publijcke perfoonen,in adue-
Icn dienft van den Lande ofte eenige Steden zijn-
de, ende dat oock op Papier daer het kleyn Zegel
op ftact. Ende dat niemant wie hy oock zy, onder
iijne Quitantie alleen, fonder Atteftatic de vita,
fijn Lijf-renten of Lijf-penfioenen fal mogen ont-
fangen. Gelijck oock de felve Lijfrenten of Lijf-
penfioenen d'Ontfanger in reeckeninge niet en
fullen worden ghepafleert, 't en zy de betalinge in
voegen voorfz met het kleyn Zegel gheverifieert
wort.
V.
Het voorfz recht fal betaelt moeten worden tot
vier ftuyvers van 't Zegel, van alle Inftrumenten,
3ls Huyr-Cedullen,Koop-Cedullenvan Huyfen,
Landen, Schepen, ofte andere Mobile ofte Immo-
bile goederen, die voor Notaris werden gemaeckt.
Item, Procuratien, Contraden, Charte-partyen,
Atteftatien, Certificatien, Provificn, Mandemen-
ten , Requeften Civile,Proteften in materie van
WilTel, foo van weygeringe,van acceptatie als be-
talinge. Item, Policien van AiTeurantie, ende alle
andere wettelicke Aden, hoe die genaemt fouden
mogen weien, ende die hier bevoorens onder 't Sc-
gel van twee ftuyvers, ende hier nae ondet de Zc-
die twee hondert guldens ende daer beneden 2?
goet zijn, Aden van authorifatie op Arbiters £
ofte verleent fouden mogen'worden ^ Aö^ï
fcheydingen ende fubdivifien »fo men'ichmaeh1'
gedaen worden ende komen te gefchiedên'^' *
VI.
Van gelijckén alle Sententien, VonniiTcn diffi.
nitive ofte interlocutoir, verklaringen, interpoli"
tien, decreten ofte anders, ofte andere decifienvan
Rechters, van faceken waerdich wefende fes hon-
dert guldens,cnde daer beneden vanelck vierftuy-
vers, doch van alle VonnilTen houdende twatlf
gulden ende daer beneden, fal alleen betaelt wor-
den half geit. Item, van alle Extraden van Von-
niflen,van preferentien,ende van alle andere Aden
ende Extraden, .Sententien ende Diclums van
VonniiTen, foo dickwijs die ghclieht worden, 'tzy
by den Triumpbant ofte Gecondemneerde, ai·
waer 't dat de felve voor date defer waren geweferu
Item , alle Schriftueren, Munimentcn van Rech-
ten, als Eyfch, Antwoort, Replijcq ende Dupbjeq,
metten aenkleven van dien} Memoden ende Ad-
ditien, foo in cas van conventie ende reconventie,
foo voor de Hoven van Jufticie, Subalterne Recht-
bancken, als oock Wees-meefteren over gelecht
ende geexhibeert werdende, fal van gelijckén be-
taelt worden vier ftuyvers. Doch van Vonniflèa
in cas van conventie ende reconventie, als de fel-
ve in een Sententie ofte Extrad ghecomprehen-
deert zijn, fal niet meer als eens na de weerde be-
taelt worden.
VII.
Allerley Aden ende Certificatien van gemacel
te Tarra vande Laeckenen, vande lenghte .breete
ofte valeur, ende van eenige andere Warenjowd
by Tarra-Mcefters, voor den Gerechte, of andere
publijcque Perfoonen gepaffeert werdende:Item,
van VonniiTen van Accoorden, cndc om gnetu}··
geniilc der wacrhey t te geven, midtfgaders com·
promiiTicn aende uytfpraecke van goede Mannco,
lullen van gelijckén betalen vier ftuyvers
VIII.
Van alle opene letteren requifiroir, cxecutoru-
len.mitfgaders VonniiTen aende executoriale*ι ge-
hecht, inhoudende fes hondert guldens ende m
beneden, fal van ghelijcken betaelt worden f»
ftuyvers.
IX
Van alle Ttanfpaten.Gifttm.Cdiicn.Kuffig
brieven ,Rente-brieveri, Collatien vanbencw
inveftiturc van Leenen, mitfgaders vanau
lycn voor Rechters: Item, van alle verjcw\
voor Wees-meefters ghedaen, ende.χ&«
waerdich fes hondert guldens ende da«W*Jg
-ocr page 1164-
.
ti
ff Gerfieene Middelen. fieöéfa|iÈeyt 'rZ^el. i&^.
adnde reipeiitive Steden" <* o£die% ^fedejida^
toe zijn geauthorifeert,op ptivatie van fijn Officie.
,ibm : XVH, .:i: | - ■■-..;. '
D/e. Griffier vande Gcneralitey t4Sccrctariiên vanf
den Raedtvan Staterende des GencraliteytsReec-r
kenkamer refpedtive, vanden Hqv£ van Jufti^
ende Lecnen, vande Ambachts-Heeren, de Secre-
tarifen vande Steden, ende alle andere Goliegien»!
de Dijckgravëii cndeHcemradenι § ^ft he url uy4f ti|
Secrcrarüen, mitfgaders alle Perfponen die tot de,
Colleaezijngheftelc, eenige gcfegelde Papieren^
ende Francynen vandeo Commifl'aris van 'tkley-
neZegel ontbiedende ofte ontfangetide, fullen ge-
houden fijn daer van de betalinge tetioen als vbigt.
De gecne die haer cygen FranchynienTCnde Papicr
ren over gefonden hebben, voor het recht van het
Zegel alleen: Ende die geen Papieren ende Fran-
cyncn over gefonden hebben, boven 't recht van t
Segel,oock vande wacrdye vande Papieren ende
Francynen diefe gefegelt fullen ontfangenhebbeni
De Griffiers, Sccretarifcn endeatidere Colle»
deuïs, hunne gefcgeldc Papieren ende Frangyncrt
ten dcele ofte in 't geheel gheconfumeerthebben·;
de, fullen diet vermogen eenige nieuw gefegeld^
Papieren eftdc Franchynen vanden» Commiflaris
van't kleyné Scgel te ontbieden ende te ontfangen,
voor ende al eer fy hem fullen beh;indig1ïf hebben
Quitanti^ vanden Ontfangcr Generael, ofte iïjnen
Gorrimyi oF vanden Ontfanger der |tóerale Mid-
delen ter plaetfenhunder rcfiaentie,tot blijekdat
de voor-gehaeldc Blancken zijn betaelt.
De Gtiffiers , Secferarifen, ende andere Collc-
ótcurs, fullen verforgen datfe t'allen tydc aldeilcy
foórten Van gefegelt Papier ende Franèijn iri-γοββ
raet'hebben^mmedc Notarifen iiide Stede n,erü4|
de Secretarifen op de Dorpen daer mede wel te
konrien vb5rfien,aen de welckefy die fullen diiffi-
buèren, midts datiè daèr vooren betalen het tèehl
van 't kleyhe Zegel, ende daer en bovendc weerdb
van 't Papier ende Parcquement: Soodat de voor*
noemde Sécretarifeh ofte Collecleüts gene reftart*
ten' vande felvige fulleh mógen in teeckeninge
bre ngeninöch oock ec nige bekladde ofte gefclieurt
de Papieren ofte Francynen, WeJVeÊftaöndc ,dai
het den iïéerén ende Ambachts- Heeren vry gela*
ten wett,;de geiegelde Papieren ertdeFranchyneif
tehaleh vande Secretarifen vancieSteden,ofte vaè
den Gommiflaris van het kleyncSegel felve, mits
datib,fi)llen betalen als voorcn.cndc de penningen
daer Wn tellen acndén Ontfangö: Geïierael Dou-
blet , of4|rien Gonitriijs,
fl Dé: vöorfz Grinlèis.Stót'ariièft-êndelviotaiircA
fullenoockbehodrlïck eedt doen^omldcfc Ordön··
nantie getrouwelijckenna te komen. Ende we$
den^ de MagiftratenVande refpeélfV^Stöden gélaft
én<fegéatitnoriieerr| orhfriede votorfz GwiFiers^ei
crétatifen'endc Notarifen voor Mer1 te^ontbicdeni
Τ *»rt (feiiické betaelt worden vier ftuyvers. π
[gen**11 b J_. . ): χ
          .,          ^tóqx?
- jc wat faecken hier vooren vcrhaelfy ende
? *t Zegel van vier ftuyvers begrepen zijnde,
irdcrin valenr komen te bedragen als fes hon-
„idcns, daer van fal acht ftuy vers betacldt
den' Enc^e fullen de Inftrumenten, Aden en-
ïschrifruren daer van te maeeken , moeten' ge-
Sivcn worden op Papier ofte Francijn, op ghcr
ckt hebbende 't Zegel van acht iluy vers s Gc-
ï krnede alle HouWclickfche Voörwaerdén,Te-
fmcnten. Codicillen ende andere Uyterfte Wil-
voorden Gerechte ofte Wethouderen ,of No-
i'fcn gepafleert, (uilen mede gefchreven worden
'„Papier of Francijn, op gedruekt hebbende het
lel van acht ftuy vers.
.
                     XI*
Alle Advertiflementen ende Deduflicn Van
Rechten, van gelijcken acht ftuy vers*
Van alle Sententien, VonnilTen.Di&umSjCom*
Mmiflcn^andementen ende executoriale η van
partyen, tien duyfent guldens ende daer en boven
ende, fal moeten betaelt worden dertich
importen
ftuvvets. Doch dat alle Vonniften vande faecken,
daer niet meer gecyfcht en is als fes guldens ende
daer onder, vry f uilen wefen van 't voornoemde
kleyn ZegeL
\ . f. ι- '" "■■ · *iy
Van alle Oclroycn, Brievekvart gratie, ReiÏÏif-
fien.Pardonneri, mitfgaders Commiffien van Of-
ücien,Seuretez de Corps,ende vande continuatie
vanallc dien, fal moeten betaelt worden vier guid*
XIV.
Ende op dat ditMiddel metden meeften dienit
Tanden Lande, ende fonder fraude foude konnèn
gcptaclifeert, mitfgaders alle moeyclickheytendc
bnfeeckerheyt in 't collecteren van dit Recht.wech
genomen mogen worden: foo fullen tot dit Mid-
del gclegeldeBlaneken gebtuyekt, ende de Sege-
lendaetvanbydcEd. Mog. Heeren Raden'van
State bewaert worden. De groote ende kleyné
Steden, mitfgaders andere Collegien fullen felfs
foodanige quantiteyt Papieren ende Francyncn,
gefneden in forme naer het gebruyek vande' o te-
en haerder refidentic, mogen over fehden,ofnme
t Zegel daer op gedruekt te Worden, als fyluVden
tnarer behoeve fullen oorbaer vinden, mits b*e fél·
^fortcrendc, ende adviferende, waertoeycder
loottcdicncn 'fal, endeomme de defe&en mdefen
^«inenfuppleren,fal Jari Van Re'njfeh yérfqrgCn
gde Francynenende Papieren, die iriVofci^èict
*cn moeten worden gciegcltrtên behoef e' van
ync die felfs haet Papieren öft Fraricnyrieh
"^cn leverern *'i(^T H '. *'*ψ& jflioov rm qo^sb
ySl aJe «e Sectetariféri 'bncJe'i&mSPm
Ca ' haerD>lJetteri fullcn^aien inde^tbden
££ YcrPachtingc ghefctóVaridè gHëMeftè
^ eIc.n,op pene vandric ponden, te Ventten
-mumnoüii)·./.ιι&Ίϊχραζί^,...: -.^ -üml'·}}itrn
MteSflfeë vaiidfe Siü'ten 'Géntó'j SécretM-i<
feit vanden Raedt;Rëëckèn'kamër,;eBdè Admif 'ai
litcytcn, i tocfe de Griffiers Vande Hoven Van ~}nf*
ftitic ,'fiillëh hare biljéiréh halenvandeni ComttüÖ
faris,
tQrie J-ιί W.^ verbeürén op dek biljet dat ppn-
'^gehaclt fal worden. i10^F« 1 sfiowbu
'OmmiiTarisvan'tkleyn^etól,^^^
benige kleyné Scgetèn %treycktó,dan
-ocr page 1165-
ι
Hij
faris.ende die teeckencn al eèr fy die uyt geven*
XXII.
Endeop dat niemant hier door ecnich ongerief
lydc, cnde dat oock alle publijcke Inftrurrïenten
van buyten komendc,fouden konnen gedient wor-
den : foofulleh de Griffiers* Secretariicn, ende alle
andere Colleéteurs.die de gefegelde Blancken aen
de Notarifen inde Steden, ende de Sceretarifcn
ten platten Lande diftribueren , alle publijcquc
AcTen die van buyten komen, ende het Zegel van
noode hebben, ommcilaen met een ghcfcgelt Pa-
pier of Francijn, dat met haer Cachet daer vaft aen
hechten, ende daer op teeckenen tot wat Inftru-
ment'tfelve is dienende, ende dat het recht van
't Zegel daer van is bctaelt. ;
XXIII.
Alle Griffiers, Secrctarifenendc Notatifen, Pro-
cureurs, Dcurwaerders, Boden, Roedragers, Solli-
citeurs,cnde alle andere publijcke Dicnaers,oude,
ende oock nieuwe aenkomende, fullen by eerc,
trouwe cnde vroomigheyt bcloovcn , geenderley
Aiten of Inilrumenten ,defe Ordonnantie fubjed
zynde,te fullen fchrijven, doen fchrijven, te teec-
kenen ofte uyt te gheven, als alleen op Papier ofte
Percquement, daer op het kleyn Zegel is gheftelt,
elcks na fijnen prijs ende nature:ende gene andere
mede als fodanige, te fullen veikóndise
exploiteren ,ofte doen doen ; op pene, faT*?*
bevonden wert, te verbeuren voor dcèerfté
op yedcr Inftrument xxv. guldens, cnde ν ^1
tweede mael vijftien gulden, ende de d^!0r *
arbitrale corredie.
                       , Cüetden*c!
XXIV.
De voorfz Colle$curs fullen genieten νοοώ
moeyte vande Colle&e.dcn twintichftcn r*2?*
, :,. X X V. ■              ^ %
Ende op dat niemant hier van prctcndcrciimn.
rantic, faldcfcn alontme worden gcpublieeCif°'
plaCtfc daer men gewoonlick is publicatie tcu*
■ X X VI.                  ^
. Referverendc niet te min de nacrder intemrtta.
tic Yan dcfen aen hare Ho: Moj .             r
Aldus gedaen cnde gearrefteert ter- Votgifa,
ge vande hooeh-gemeltc Heeren Staten Gcnerael
in 's Graven-Hagc, den achtienden Mcy fefthien-
hondert vijf ende dertien. Was gheparapheert
Nicolaes vander Bouckhorft,v* · Onder ftont,Tct0{!
donnantie vande felve. Getekent, Cormk Méh
Zijnde op 'tfpatium gedruckt het Cachet decfcll
ver hooch-gemelte Heeren Staten Gcnerael, in
rooden Waifche.
,n·.
Amplktie, vande Ho: Mo: Heeren Staten (jenerael, op de Oriommk
van 't kleyn Zegel, hier bevoorens van wegen Je Generaliteyt geëmantért, ende dat voerfoo neelk·
Idnght 1κίβά6η van het kleyn Zegel, op alle buyten ende hinnenlantfche Paffepoorten fa Convtyen en
.IU
Utentenydie het voornoemde recht van kleyn Zegel oock werden onderworpen, iöiïugufli 1639.
,!,·:«■ v·.                        ,;.-                            ·.-;                                    :
goederen en fullen mogen uyt gbevoertofee vc*
tranfporrcert worden , ter tijdt ende w} Ie toe dat
het Segel daer op fal zijn ghedruckt, mctexprcilè
interdicue ende bevel, op aüe.Commifcn ter Re-
eherchc endcandere 's LantsOfficieren,in'iilud
dep Convoyen cnde Licenten,van op PaflepoQtta
het voorfz kleyn Zegel niet hebbende, egeengt»
deren te laten palieren.
                       iVi bvrf
1 Ende fullen derefpcóüve gelt-boeten in oefco
.begrepen, zijn een derde-part.voor den Offtcitf,
cnde.de twee revierende derde-parten voordes
Acnb'reneer. *.:'.,',.'.'.;.
...        . :' in,
] yÓe/^oorfz Qonvoy ende Liccnt-MeeftcrsfiiJ·
vanden Commiflarisover 't kleyn Zegel, ondo
'^rluyder Quitantie;,voor de cerilc rc>fe mogiö
ende rnoeten ontbieden ofte lichte η foo veel buf
.^en ofte binnenlantfclie Paflepoorten rcfpcaij
claefop het vooriz 2iegel fal zijn ghedrucktcn*
geparapheert,als hun tot voorfieninge van deric-
ver onderhebbende Comptoircn noodich faldir. ·
kcn.iragcndi nochtans doorgaens forgc.dat cv
Paflepoorten in yoegén als vooren geiegett «■
gbepWapheeitJ"j:^orgaeps ghenoechlaem ψ
Convoy ende Liccnt-meefters gelicht Iu»cn11 ^
ien ^qrden, ten naeften by gcdiftnbucctnv ψ
de/fuilén andere tydclijck moeten ^ic\r//
E Staten Generael der Vereeniehde Ne-*
dcrlanden, hebben nae voorgaende ghc-
1 dragen ende in gebracht confeot van alle
de refpeétive Provinciën, goct gevonden
ende gerefolveert mits defen te amplieren d'Or-
donnantie op 't ftuck van 't kleyn Zegel, hier be-
voorens van wegens de Generaliteyt geëmaneert,
dat op alle buyten cnde hinnenlantfche PaiTepoor-
tender Convoyen ende Licenten, gheilagen fal
moeten worden een Segel van twee ftuy vers.'t zy
of in 't felve Pafpoort een of verfeheydene partyen
van goederen fullen zijn begrepen , welcke Paflè-
poorten fullen moeten worden gheparapheert by
Aert van Hoven, als Teyckenacr daer toe den drie
en twintkhften Mey leftleden gecommitteert, .
Dienvolgens wert expreiTelick bclaft ende Bevo-
len allen den Convoy ende Licent-Meefteis, ofte
Ontfangcrs, dat fy egeen i^vten ofte binncnlant-
fchePaflepóorten en fullen vermogen uytte geven
ofte diftribueren, voor ende al eer dat daer pp gefla-
gen fal zijn het voorfz kleyn Zegel van twee ftuy-
vcrs,op penedatfy contrarie doende, voor.ycdet
buyten- ofte hinnenlantfche, Paflepoorten,iuHcn
verbeuren dertien gulden yqor deeerftereyie^yoor
de tweedemaelfeftichguloienjCndev09r.de derde
reyfe fullen fy ipfofaflo gepriveèrt worden van ha-
ren ftaet ende Officie, ende andere in 4e vacante
plaetfe ge&rrogeert ende gecommitteeriyolgens
dlprdre van/t;li.andt,behalven dat op b^inen^nde
touytenlantfchqPaflepoorten fqnder Zegél^egeen
s,
HM
-ocr page 1166-
* Gemeente Middel^ .ee^É&lfeey^si^ZégcI. a&$k
\ ' n 0D dat hun Comptpir daet Van dpor-
BB^JSi vcrfien, cnde fullen de Convoy ende
gaens W' ftêrs de nacft daeraen volgende. re^fc*
Wf 'Voornoemden Cömmiflaris volkomènt-
*n «en voldoen de ghefegelde PalTepoorten
^Met bevoorens gelicht, kortende daer aen
b> lm felarisden twintichftcn penningh..Des
ïü«ft"" . λ__.«« 't- Ραήϊ«· nis andèrfmts ten
.binnen ende bu^törilantfche Paflcpoortën, Tal by
den Voornoemden Cömmiflaris alle halfjaren ge-
diflt^ueerc-en^e Jbetaelt worden aende rfcfpeitive
Coliégien'ter Admiraliteyt.ha rare ende proportie
datd^ ConVoy5 éndë Licent-Meefters onder huil
reipectiveliick reforterende Zegels fullen hebben
geHch|:-cnae betaelt, om het felve provenu tot de
faeckèntér Zcebydt gemeltë Collegicn gheèrh-
ployeert te worden. Des fullen oockdc koftenop
hetilaen van 'tvoorfz Zegel, als anderfints vaUénl
de, naer de VOörfz portie wórdtri gedragen.
* "                        ■ VTI ï .               '
D^ri^ptièef Van dit recht Van 't kleyn Zegel
öyer de vporfi buyten ende binnenlantfche Pafle-
poortèn, fal irrgariek nemen met half September
naei)ütomer|de.-auiiu 'λ> ·.' -·,·-■■■ l..
^idus ghedaen ende ghearrefteert ter Vergade-
niigevande hooghghemelte Heeren Staten Ge-
riérael, in 'sGraven-Hage, den twintienften Au-
gufti fefthien-hondert negen ende dettich. Was
geparapheert, Nicolaes vander Bomkhorfi^ Oude*
ïtpn'dt, Ter Ordonnantie vande. félve. .Geteeiï»
kentiCornelis Mdfch, Sijndeöj/tfpatium gedrückt
hët.Caehet der leiver Heeren Staten,in rooden
,an°" Lant worden gedragen, fonder dat daer.
b «s vande Koopluyden oft andere Pcrfoonen
jEa worden gevordert, op pene als voörert*
nevoorfe Convoy ende Licent-meeftcrsfullen
k fraude ende contraventie van der felver
S fluenofte Dienaren in dit Middel moeten in
! η cnde daer voor boeten voor foo veel de pecu-
S mul*'aengaet, fonder fich te mogen exeu-,
Softe volftaenmethet verlaten vande felve
SteKletcquen, Dienaren, ofte anderfmt*
Den voorfó Teeckenaer fal ter faeeke van fijne
caaphureghenietcnende profijteren totTrade-
E victhondert guldens jaerlijcx, uytd'opkom-
jtefanditWiddeL
                              '■
               Vil.
Het iayvere provenu vande Zegels dei: vöorfi
■Ml
Waifëhè;
/ , 3Dti3fO
'ib
7Γ "-"" '"------Tfï'f"l"1;".';1'% i !»'iüob
ψΛ4
Placaten, mdatedenjefien Att$Mft%v\6\%> %i fumj 16fiyendevmm
η sa
• o
tichfen April 1654. op 't onderhouden vandfWoorfk Ordonnamien. '"»"!'
j£ 5ww» Gènerael der Vereenichde Neder-
ïlanden, Λ/^ο /fy ingevolge ναηοφ vwr~'
\ gücnde iteratrVe Refoluiien göet ende nbö-!
' dich gevonden hebben* flat het Middel
ΤΛ 't kleyn Zegel voorts fal werden in gevpert in
ét Steden 5 Cafteelen, Heerlijckheden, Vlecken,
DotpcB ende Gehuchten, % immediatelick reforte-
Riioe onder de Generaliteyt, daer het felve voor
als Dochniet en is gefchiet,?, ofte ml niet naerbebdo-
ttncnwrtgepraÜifeert.
SOO IS T, dat 3 fVy hier
mede) ntchmaels zijn waerfchouwende alle pu-
Hijcque Peifoonen, ende die't eenichfints aen-
^en mach, vermeit cnde genoemt inde Ordon-
nantie daer op ghemaeekt den achrhienden May
%dat fy de felve Ordonnantie fullen hebben
Flicifelick naer te komen * ende te onderhouden,
jtohcurè' forme ende teneur, fonder cenich nae-
■«*,als mede daer op den Eèdt te prefteren aen
JJ Hooft ofte ander Officier daer onder iy forte-
Λ,°. terftorjt naer de publicatie defes, 4 ienfywejen
van den Commiffaris van 't voor/k kleyn Zegel'johfrt
Sckmmelpcnninghidiédaer van ttótitiefal houden %Qm\„
alhier over getracht te wordeti,tip§eaéx&u
iri d'eefi
of dfarikiet ghebrceckich blyvehdé , te vèrvaHëfi*
'inüt alleen in de boeten ende ftraflên ihde vöprïl: \
OrdÖtiriantiè bègreperi, $ tnaet oociddi alleJèpil*
blijcquc Perfoonen,vermeitende genoemt ïndèfelveVf*
donnantie\ die langer in gehreechen ofte wewérighfóu- \
den mogen bfyven vanden voorfe eedt tépréjleren^ favéit
ds voörfz loeten ende flrafen, voWu'èèrfle rkjfeitan
hare bedieningen fullen worden gefufpendeert
, ende voor
de tweede reyfe fulex ghecorrigeert
, ah Wy als dan naer
ghekgentheyfvan faecken bevinden/uilen te behooren.
Alfas gédaenende gerénoyeèri indeh'ïiage, onder onfen
Cachette, Paraphure*ehde de Sigrialutevan onfen Grjf-
fierfip den twintichfienAprilis
1654. Was geparapheert^
Γ. van Gent,Tt* Onderfiónt, fer Ordonnantie vandé
Hoogh-gemelte Heeren Staten Gènerael! Geteettkéni,
N. Riiyfch. Zijnde op' 'tfpatium gedrückt hettÈehei
derftfmt Heeren Staten in rooden fVaffche,
, * #/
..'^«mofte WaerfthoumngenvandenJéfiénAugufii j&ffitrtxtjunijie^i, heènwn i, Alfoó de jfio;
^Wogi Heerèn Staten Gènerael der Vereenichde Nederlanden,goeten^noodich ^vonden helhen^u
^^rdinmdernum^rin'iCurfijfgedracfy
              lé^by gekomen,
^Wimrdenzijn Anno t6<$i ly gekomen:               f' (
f. ψ wéordenzijn Anno t6% ty gevoeghtï 'DevoorgaénaM ¥aërfehouunngen eyndigm hier mjdcfê woorden 1
Jaer naéreèh veder Hem ial nebbe» tcregiileten.; tnde waren leyae geparapheert fy A» V* Ahdla, "*
*w*i-Tef Ordonnantie vanden Kaiedt Van State. Gtteyckent hy % Evckbergh*
/f*U f~
-Óf/
soaeïC:·-'.· Λεν ψΜΐί ' ,-'■ <"ί -; ai -<■> j Jtiafiftifio.
|3i iji,;j '/:■■ i.btïrjd il·,·:!'?'·.··)^ n'WWi.ia i fSHifsli'^
Hf al
7.C
-ocr page 1167-
-Plachten. 3,iJtem% ^.Tit. 4.Deeh D
lMl
•rsh η β»
\ιΛ
UVKp
Fpy^teHd^!emgé'p;^-prJm tot ondêrhottdwge vande Ordon*
yïï'rjlA. matten ende hesefip'te wande gemat* Midelen,
!»:j(i :i',f,.;
Placaten vantjë Staten van Hollandt.
ι hier ·
iëfa i68ó. 1758. 1760.1967, I98x. èn volgendegedrufku, Endealfooabuftvelkk dlnflrucïk^Tf'l
Griffier vanden Dove van %$$W in date den
ï <j M'aért 1593, CftW 1 <M.gcdruckt is, inplaetfi datétrU.
debehoarentefiaehdie vandenfiprf Μaert ϊ$φ hebben goetgevpndendejelve.hierte brengen.
-ÏKUL'i
legien vande Gecommitteerde RddeüiVandenr Staten, vanden Gerechten .binnen allee Sttatnvtn I
Hollandt ende Wefi-Vrieflandt^mitfgaders vandeHoogt' Fierfcharett fyn bijckgravèn,Hootê}itta. j
/ 'i t-radcHi Bailliuénde Mannen, ende voorts vande Schouten ende Gerechten van alle de Dorpen 4,{, !
'' kWaèr na defelvehén fullen reguleren, aengaende iontfanck ende verantmordingevanJtn iml -
r^jsgjïeltofte'Procejfen. Μdate>den/e/le» Martij jty6:                         ^i,;l\, ,(
De yoprfchreve Griffiers ende Secrctarifenfui,
len voor den voorfchreven haren qntfanck eadc
verantwoordinge , midtfgaders de koften die by
henlieden daeromme gedaen fullen worden.om.
fangen ende ghenietcn den vijf en twintichften
penmnek, die fyluyden allefes Maeridtnvanhèa-
ren ontfanck fullen mogen inhouden onder haer-
]üederrééepiflè,crïe métten ftaet&1 over gelemt
jÜdbdeifelwftfmende,houden ede grooteContetijdte
gen den opgeftelden Impóft, yojlgende d'Ordon- j woeden,
nantie.
Ende fal defe Infttu&ie tot vorderinge taftde
voorfz collectatie mogen worden vermeerdert ofte
verandert, fulcks als de ghelcgentheyt der &εφ
vereyfehen lal, totdienfte vanden Lande.
Gedaen inden Hage den feften Martij vïjfdiieu·
honderc fes ende tncgentich. Onder ftondcTe
Ordonnantie yande Staten van Hollandt eoè
Weft-Viieflandr. -
               >>. «3
!:i ra vl
Sulien;medegenouden zijn alle MaentspndeE
pertinente ftaet, by twee Radenliïooge Heemra-
deii, Ïylannen,Scbepenen ofte Gefwoorensjeye, ri*
ficeertcndégHeieyekent 't yoprfz^nkoriien te Ie-:
veten ofte té fcynd^n aen den Öntfangersyande,
verpachte gemeéne Lants Middelen in dien Quar-
tiere.'die daei; ajFmette felve Staet ghehoudenfuk
len 3$ft te vetantwpprden, neffens d'andere pen-
; ·',
C.de Rabtete,,.'.
ningen van haren ontfanck. λ
_£&.
\vmt\
1. W^{$^                                             ontgroniwgwt»
hebbende, door de Waverveenfche Brugge erek
de Verlaten daer omtrent fullen vermogen te va-
ren,fonder al vooiens, yoor de Pqje»;mPtdcha«
ρχ geirielte Brugge ftaende te ftrijcken, ende ara
te leggen, mitfgaders haer by den Collecteur w
den voorfz Impoft te laten aen «?<*«««;'£"
deavpor/iImpoft te betalen, patqockdei w
doodde: yoorfz Brugge ende Vedaten met W
mogen varen, by nachts ofte. ϊψ&£20
ieen haer den Sonnen Ppgancfe BW^S
ondergang <ψάψν Sf^^j^ 3
ArajekeLiQ de Ortforwnae over den Wm J
de pn;grpfldinge. eflde deurvaert vatidm 1 m ^
weten van twee honderp gutoj, tW ^ fal
beuren, by den geencn die contrarie ν* κα
bevonden werden ghedacn te heboen. dcfCf
eynde niemandt hier X^^ra>
maer een yegchjck hem daer naer rvg
         mit.
laften ende bevelen gemelte Hcercn uc ^c
Ë Gècoh^mlttéerde Raden vandè S^tén
van tjoliahdt ende;Weit- Vrieflandt Λ»
étvarift||è kom^o^é^ iilat Veelé ende fCfe
fcheydéh^PerfoonènjjpérehdèTurf^
de Waverveehiehè' Brugge, "cndc"dé rèipeaivè
Verlaten aldaer, haer yer-vord^en de felye Brugge?,
endë Vexlatetj mèt Haréri in gelaten Turjf té -pai
feren^fondéiraéh te leggen, ériileliaer |ςβ^ι.'
ledeur van den Impoft pp de,;ó'ri'ifgrondirigc eno^
déurvkert vanden "Turf bekent te maeckén * éridc
ghemelten Impoft te betalen, oock door defelve
Brugge ende Verlaten teyarenby naebtp endie^
qnty^eV'boötvalfë hét wèlc%':^ίίοο "dèn VPQrf£
Impoft tèu höócMén wert gefrau^eett, tot^cjèu^
ditie ende verkreuduRge'Vari^ dés Landtè récht"'
endegerechtigheyt. SOO IS T, dat haer Ed:
Mo: daer inne willende voorfien, ghcordonneert
e^de, geftatueert hebben, ordonaereji ende ftatue-
énbydefen, datgeeneSchepen,Turfgheladen
-ocr page 1168-
Gemeefre Middefe
Z245
ne Zegel vanden voorfz Lande, den negen-en-
twintichiten November feilhien-hondcrt twee en
veertien. Ter Ordonnantie vande Gecommit-
teerde Radem Herfc* van Beaumont,
ι
j Raden dat defen aende voorfz Palen^ ende
ifeidC \ vorders fal werden gcaffigeert cnde ghe-
^Certdaer men ghewoon is publicatie ende
!$■ ■ tedoen. Gedaen inden Hage onder tkley-
uil*»*
rerielieve voorts nactefie?t Jergeltjcke Waerfchouwinge, Colum. 1898. hier vooren gedrUckt.
i Placaet, fegens iAccoorden^QompIotieryen ende Qompofïttm der Taïh*
teren. In date Jen 11J'ulij 164I.
E Ridderfchap, Edelen, ende Steden van
Höllandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterendcde Staten vanden felven Lan-
de , Allen den geenen die defen jegen-
woordigen fullen fien ofte hooreh lefen, Saluyt.
OfwelW het vijfde ende fefte Artiedlen van onfe
Generale Ordonnantie over den opheve vande ge-
ene Middelen geemaneert,uytdruckelick ver-
boden zijn alderley Accorden ende cómploifte-
rrenondcr de Pachters voor 't verpachten vande
«orfz gemeene Middelen.oock alderley fmaldcc-
Üngen ende overdoeningen naer de ghedane ver-
pachtingen, op de pcynen by de Voorfz Articülen
Lnsae Contraventeurs van dien gheftatueert;
Alfoo nochtans in 't feecker ondervonden wert,
ètconrrarie van dien eenigen tijdt herwaerts vêr-
febeyden Pachters van 's Landts Middelen heb-
ben ondernomen foodanige comploicteryen ende
onderlinge Accorden te maecken, by de welcke
de felve Pachters malkanderen notable fommen
hebben af gedongen, waer door de geene die foo-
danigen belofte in geit ofte geks waerde hebben
ontfangen , hacr van 't pachten hebben moeten
onthouden, ende de andere Ibodanige pachten
voor kleynder prijs hebben weten te bekomen,
totmerckelijckefchade ende vermindcringe van
des Lams inkorhen, waer door de noodige Finan-
ticnvanden felven Lande niet alleenllck feer bè-
ttadicht,maer oockmetter tijdt t'eencmacl fou-
den werden gheruineert ende tot niet ghebracht.
S 0 0 l S Γ, dat Wy daer tegens met ernft wil-
lende voorfien, nae rijpe deliberatie goet ghevon-
«n,gheordonheert ende geftatueert hebben, vin-
*ngoer, ordonneren ende ftatueren exprcffelijck
t/defcn.datnicmant (wie hy zy) foodanige com-
faicten of Accorden fal hebben aen te gaen ofte
^maecken, oock niet eenige fmaldeelihgeri ofte
giften van .Pachten te doen in 't gheheel ofte
0«Uireaelickofte indireaelick, ofte hoe het fei-
lde mogen wefen, in eeniger manieren. Or-
anercri ende ftatueren wyders, dat een yder die
2eJcPacht van's Landts Middelen na defen fal
van fn'terft°n*nadeverpachtinge acn handen
ty J*ölernmifTarifen gehouden fal wefen met
%eM Λ aEedc te verklaren'dat noch hv»noch
rtjj t^edc«anders, noch yemant van fijn ofte ha-
Wt» βη foodanigen Accort ofte comploicl:
4^8,erPae^tofte aen gegaen, dircclelick óf in-
^oekd f 1 hoc het foudG m°gen wdfen· Dat
^tZ ί Pachtenhem 'en fijne Medeftanders
iul!en KI niemanc ande« aengaë, ofte aehgaen
ende fei;yvfftdc den ttneur vande voorfz vijfde
Öttelo ji ulcn defen onvermindert in haer
r%hdai 1 komen vi§eur· Ende ftatüerèn
*·*« en boycn,dat foo wie het zy, principale
Pachter, Mcdeftandcr, Borgc, ofteyemant anders,
bevonden fullen werden defen contrarie gedaen te
hebben, cürcdelijcköfte iridircclclijck, de felve re-
fpeclivc fullen verbeuren een boete van twaelf
hondert ponden van xl. grooten ten pondc, cnde
boven dien acn den lyve andere ten excmple ri-
gourcufelick geftrafc worden, oock mcyneedich,
infaem cnde inhabil verklacrt.om oy t meer cenige
van's Landts Middelen te mogen pachten, teap-
pliceren de voorfz boete eeruierde voor den Aen-
brenger, een derde voorden Ónicier die de calangc
doen fal, cnde een derde ten profijtc vanden Lan-
de, wclcke penen endeftraffcfubjed fullen wcfen,
foo wel de geene die foodanige Accorden hebben
gemaeckt, als degeene die de felve fullen hebben
gcconcernecrt, ende met welciors laft, weten ofte
kenniffc die fullen wefen aen ghegaen, fonder dac
de a<ftie tegens de Contraventeurs van defen door
den laps van tijdt oy t fal komen te werden gepre-
fcribeert.geextinguccrt ofte vernicticht* Ende op
dat foodanige fchadclijcke comploidcrycn des te
beter mogen werden ontdeckt, fo fal de gccncdic
fulex bekent fal komen te maecken, met fceckcre
cnde vaite aenwijfinge van den Pcrfoon ofte Pcr-
foonen die het felve fullen hebben ghepleeght,
promptelick fullen werden gcrecompcnfccrt met
een iomme van drie hondert guldens als boven*
boven een gherechte derde-part van "tgeene daec
innc den Contraventeur, ofte Contraventeurs ful-
len werden ghccondcmncert, fonder dat des felfs
nacm oytfal werden gemek of bekent gemaeckt.
Ende iti gevalle fodanigen Acnbrcnger felfs Com-
plice ofte Medeftander vande vooifz comploi&c-
rye ofte Accort fal hebben gewceft, fal hy dacr over
ongeftraft zijn ende blyven, ende in krachtc van
deien^volkomenimpuniteyt ghenieten, oock des
onaëftgefièn genieten de voorfz5 premie ende feet
aenpart inde boef en als vooren. l£n^e óp dat tóe-
mant ignorantie hier Van en komene fketendcren,
fal *t jégenwoordich Placaet werden ^hcpublicecrt;
ende^hcatllgeert, dacr ende alórn^e men fÜlcks
gewoon is te doen'. -Ende ten overvlóet den Örn,-
meftanders voor de cérfte te doen verpachtingc,
werden voor gelefen. Gedaen in den Hage onder
onfen Zegelc den elfden J ulij ï 64B. Ter Ordon-
nantie Vahdc Staten. BerU' van pèaumönt.
iuin
:φ·
Concept vanden EedE^ by de Pachters fg
doen pp 'taenftaen van eenige van des ge-
- :f
          meene Landts Impoften. .
DAl' fwetre Uk, dat Jen Pacht vanden 1 inpójl op
hwjdtn h my aengefiaen, My, en Je
NJflCtijijii&Medefianders alleen aengaét, [ónder Jat ye-
marh qridm dderpart ofte deel aen heeft, ofte hebben fal,
7. C ij                    &
-ocr page 1169-
Placaten-j. 3-Boeck. 9.Tit. 4.Deel.         
ιι^6
direclelukofindireclelick, in eenher manieren. Dat
cocknoch Jck
, noch de voornoemde myne Medeftanderst
nochtyemant anders van mijn ofte haren t'wegen voor
defe Verpachtinge metyemantdaer luyten gemaeckt ofte
aen gegaen hebben eenich Accort ofComploitl over 't aen·
βαβη vandenfehen Pacht, direiielick ofte if}Ji>*£ \
nochte ter faecke van dien gegeven of 'belooft heil > I '
geven/al'eenichgeit ofte gelts *><*&,** Sh#t U
oftetndtreMick in eenige manieren,
Soow ι
moet my Godt Almachtich helpen ^
Placaet, Waer by 'tflingeren van V Landts Impoïlen, endefpecialidm
Wynen verboden wert. In date denfeflen September 1653«                                       *'
E Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt, Allen den geenen die defen fullen
fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo Wy
by experientie bevinden, «dat verfcheyde
quaetwillige ende baetfoeckende Perfoonen, niet
tegenftaende onfe voorgaende Placaten, jegens
het dirigeren van 's Landts Impoften, ende voor-
namentlijck op de Wynen geëmaneert, daer inne
dagelijcx continueren, ende willende daer jegens
met vigeur voorfien ten dienfte van den Lande.
S O O 1 S Τ, datê^y op alles rypelijck ghelet,
ende goede iniicht genomen hebbende, geordon-
fleert,belaft ende bevolen hebben, ordonneren, be-
latten ende beveelen by defen allen ende eenen
yegelijcken, van wat qualitcyt ende conditie hy
foude mogen wefen,hem vande voorfz flingeryen
te onthouden. Verbiedende tot dien eyndc alle
Pachters, Medeftanders, Collcdeurs, midtfgaders
hare Klercquen, Ce-mmifen, ende anderen, met
yemant temogencompofcren,op peyne van drie
duyfent ponden van veertich grooten 't pont t'elc-
ten reyfe te verbeuren, foo wel jegens den Pach-
ter ofte CoUedeur te executeren, als den geenen
die met-hem , ofteyemandt van haren t'wcgen
compofitie ofte üytkoop fullen hebben gemaeckt
ende aen ghegaen. Doch fullen van defe boeten
ende verbeurtenvry wefendiegeene, mette welc-
ke de Pachters gecompofeert fullen hebben, in ge-
valle fy 't felve terftontoptechtelickcn komen aen
geven , doen blijeken ende verklaren hoe , ende
waer van ghecompofeert fal wefen , oockwart*
voor belooft ofte betack fal 2ijn, ende daer en k
ven genieten een gherecht derde-part vandefom"
me daer inne den Pachter ter dier oorfake fal Wor'
den ghecondemneert, boven ende behalven dat
oock hare namen fecreet fullen werden gehouden
Ende wat belanght de flingeryen endecompofi!
tien t'federt jaer ende dach gemaeckt ende aenae.
gaen, dat jegens de felve fal werden geprocedee/t
in conformité van voorgaende Placaten endc Ot-
donnantien. Lattende alle Officieren van 't Lint,
ende allen anderen die 't aengaen mach,jegensde
Contraventeurs te procederen fondcr diflimuiatie,
ende niet te min van veerthien dagen tot veertien
dagen notificatie doen aen onfe Gecommitteerde
Raden van debvoiren by henluyden hier inne ge·
daen. Ende ten eynde hier van niemandc en ptc-
tendere eenige ignorantie, latten ende ordonneren
wy dat defen alomme fal werden ghepublicecrt
ende geafïïgeert,daer men gewoonlickis publica-
tie ende affixie te doen. Bevelen voorts allen Of-
ficieren, Jufticicren ende Dienaren,datfyluyden
jegens de Contraventeurs ende Overtreders van
dien procederen, fonder eenige gunfte, faveur of
diifimulatie, want wy 't felve ten dienfte vanden
Lande alfoo bevonden hebben te behooren, Ge-
geven inden Hage onder onfen Zegel hier opge-
drucktden, feiten September Anno fefthienhou-
dert drie en vijfcich. Ter Ordonnantie vande Sta-
ten. Johan de W'm.
5. Ordonnantie, Waer by de Qomfofiüen nul verbittert werden· In w
den 19 Oftober 1655.
É Gecommitteerde Raden vande Staten
Eedt. Soo hebben de Gecommitteerde Radea
van
voornoemt, in krachte ende toruywoerinff «■
Hollandt ende Wéft - Vrieflandt,
't voorfz gerefolveerde, alle fodanige compoijnen
ende uy tkoopen verklacrt, ende verklaren de icwc
mits defen, ftrydich met de voorfz Ordonnantie
ende dien volgens nul, krachteloos ende van w>
waerden. Verftaende ende ordonnerende w»
fulex, dat des onaengefien,de refpeftve Facn
fullen ghehouden wefen, te ontfangen den vo>
Impoft vande wynen,albereytsonder b»»»
in geflagen, ofte als noch in te flaen, %Ώ
connive^tie , quijtfcheldinge, ^&g^
D OEN Τ E WE TEN, Alfoo in
acbtcrvolge van 't gherefolveerde i van
hooch-gemelte Heeren Staten,de refipecnve Pach-
ters vanden 'Imppft op de Wynen, füo binnen de
beflooten Steden, als ten platten Lande, eenige
(ten tyde vande verpachtingen aen handen van
CommifTariitèn, ende andere (naer de felve Ver-
pachtinge) aen handen van haqr Ed. Mog. hebben
geprefteert den eedt, op het drie en dertichfte Ar-
tijckel vande Ordonnantie.,. over den voorfz Im-
poft, achtervolgende het Formulier vanden Eedt,
begrepen inde Ordre tegensde Gompofitien geë-
maneert. Ende dat wel licht by eenige Pachters,
voor date van het prefteren van den voorfz Eedt,
foude mogen wefen gecompofeert,ofte üytkoop
fhemaeckt, het welcke de goede meyninge van
aer Ed. Geroot Mogende enerveren, ende ftrec-
ken foude direfteJijck tegens den yoorfchieyen
aengaen mach, hen daer naer te«t^^%^
penen by het voorfz drie en dernchfte Ar«J
ap
mitfgaders het wacaer,ucn«*^w«-- r mc
OrdSnnantiengheftatueert. Gedacn *gJ£J,
dennegenrhienden Otfobcr 1655. ^",cRa(jcn,
Ter Ordonnantie vande Ge|ommitte<rru
Herfr van Beaumont,
                          5 Waer-
-ocr page 1170-
Gcmeene Middelen. Hollandt·
Z249
114?
/ VVaerichouwinge, noopende de betalinge van den veertighïïen ende
tmntkhflenpenningh. Infateden ^Februari) 1654.
» E Staten van Hollandt ende Weft-Vricf-
1 landt, Allen den geenen die defen fullen
ί ficn ofte hooren lefen, Saluyt. DOEN
'TE WETEN, Alfoo Wy hoe langhs
meer in ervaringe komen» dat vele ende ver-
oock niet te min höodigfcn ende inviteren t 't felve
als noch ten fpoedighften te doen, Beloovcnde
wel expreiTelijck aen allen den geenen die fulcks
fullen hebben naer gekomen binnen den tijde van
een Maent,naer het emaneren van defen af te reec-
kenen, te fullen werden geremitteert, gelijck wy
haerluyden remitteren mits defen, de penen ende
mulden daer inne fyluyden door de voorfz hunne
naerlatigheyt, volgende de Placaten voot defen
dien aengaendeghcemaneert, andêrfintsfouden
wefen vervallen, in dien verftande, dat naer expi-
ratie vande voorfz tijdt van een Macnt, allen den
genen die van fulx te doen fullen wefen gebleven
in gebreeckc, een dobbelde pene ende mul&e fal
werden gheinfligecrt,fonder dat wy naer expiratie
vande voorfz tijdt, de voorfz onfe gratie eenich-
fintslpllen prolongeren ofte extenderen. Vafte-
lijck gherefolveert ende beflooten hebbende, als
dan op de voor-geroerde frauden feer fcherpelijc-
ken te doen inquireren, ende tegens de voor-ghe-
roerde Fraudateurs, de voorfz dobbelde pene ende
mulden, metter daet,fonder eenige verfchoonin-
ge te doen executeren, lïehoudelijck nochtans,
dat de voor gementioneerde belofte Yan cxemptie
der voorfz pene egeene plaetfe hebben ofte ftadt
grypen fal, tegens den geenen die voor date vande
voorfz te doene publicatie, over ghelijcke frauden
als boven, al bereyts gecalangeert, ofte by de Offi-
cieren aen gefproocken fullen zijn geweeft* Ende
teneynde niemant hier van ignorantie en preten-
deren, en een yeder wéten moge waer naet nerfi te
reguleren, Soo ordonneren Wy dat defen alomme
fal werden ghepubliceert ende gheaffigeert, daei
fulcxbehoort,ende te gefchieden gebruyckelick is*
Gedaen inden Hage, onder onfen Cacnette, hier
onder gedruckt op den vijfden Februarij des Jaers
onfes Heeren ende Salichmaeckers 1654. On-
der ftondt , Ter Ordonnantie vande Staten.
Heriv van Beaumont.
°° ΐοηϋ Ingefetenen,foo binnen de befloten
Lals ten platten Lande, eenige Erffeniflen
'ure hebbende,de welcke fyluyden gehouden
énaentcbrengen,ende het recht vanden twin-
fc
«aren
Jhften penningh daer over te betalen, ofte mede
1 Bpederen gekocht, verkocht, ofte verhypote
«eert hebbende, ende ter faecke van dien gehou-
L ziinde gheweeft te betalen den veertichften
«nniDRh, ende dat fyluyden van fulcks te doen,
my metopfct,ommedes Landts voorfz Impo-
',tien moetwillichlijck te frauderen, ofte anderfms
mede door verfuymeniflè zijn ghebleven in ghe-
breecke. Over alle het welcke de felve vervallen
ïijn inde boeten ende penen tegens foodanigc ge-
flatueeit, de welcke tegens henlijydcn konden
werden geexecuteert, aen gemerekt nochtans,dat
wel licht eenige daer toe vervallen mogen zijn,
meer door onkunde, als uyt voor bedachten raet,
de welcke evenwel uyt vreefe vart te incurreren
te voorfz boeten ende peynen, het Landt fijn be-
hoorlick recht continueren te onthouden. S O O
1ST, dat Wy daer inne willende voorfien, ende
öevoorfzonfelngefetenen te gemoete gaen, mits
defen allen ende eenen yegelijck , van wat ftaet
ofte conditie hy zy, die voor defen eenige Erffenif
frnalsboven hebben gebeurt,ofte dieeenige vaftè
ioederen gekocht, verkocht,ofteverhypotequeert
hebben,ende daer over volgens d'ordre, ende de
Pkaten vanden Lande, 't recht vanden twintich-
ften ofte veertichften penning betaelt hadde moe-
ten werden, ende van fulex binnen behoorlijcken
tydeainte gheven, oockde voorlz betalinge te
wen, verfuymich zijn gheweeft, midts defén wel
hebben willen waerfchouwen ende vermanen,
!■■ m
7. Waerfchouwinge, noopende de reduBie der termynen van Kgfiingb*
hieven, jegens den penningh vijf-entmnïtch ie doen, in 't betalen vanden veertighflen penningh.
in date den %η September 1656,
;a υ-
l Staten van Hollandt ende Weft-Vrief-
landt, Allen den geenen die defen fullen
Τ F u· ^ nooten lefen' Saluy t. DOEN
Jt WETEN, dat Wy tot naerderelucidatie
den felven veertichften penningh, die daer van
volgens de ghewoonlijcke ordre gereet fal werden
bctaeldt, niet meer rabath jegens den penningh
twintich, maer alleen naer ad venaut den penning
vijf en twintich fal worden geprofiteert. Ende ten
eynde niemant hier van ignorantie en pretendere,
ende alle ende een yegelijck weten moge waer
napr'-hy hem hebbe te reguleren, foo laften Wy»
dat defen fal werden gepubliceert ende geafngeert
alomme daer het behoort,ende te gefchieden ghe-
bruyckelick is- Gcdaen inden Hage, onder onfen
Cachette hieropghedruekt, den féven en twin»,
tichften September 1656. Ter Ordonnantie yan-?
de Staten. &*Φ'vanBeaumonh
v
g
j
ff" vccrtichftew penningh, over de verkoopin*
alienatie van vaftc goederen,het felve Mid-
£mW wefende,hebbengoetgevonden te ver-
2*. ende te ftatueren, ghelijck Wy verklaren
der!, re/en
mits dei*en, dat foo wanneer eenige
lhnl°ï chrevevafte goederen, Schepen, Ku-
"&M*cv er,,, ende alles anders , den veerfich-
WcÏÏ"?01 fubJed *'Jnde als vooren» ghetran-
^«*n: oitc verkocht werden op termynen, over
■ /,}'
8. Placaet,
7-C üj
»
-ocr page 1171-
Placateti-». a.Boeck. 9.Tit. 4,Ded
2,1^0
H51
8. Placaet, Waer by verbodentvett deT achter s vandegemeene MiÜ/
m
eenichfints te beletten. In date denjmntichflenJanuari) 1656.
komften,ende diebygevolch foudenredund
tot mine vanden gantfehen Staet. S O O K*
dat wy genegen ende gerefolveert zynde daV T'
ne mettet daet ende fonder oochluyckinpef
E St; landdenren lde Ordonnanvan onfc gemuytdruckelicwaer naer de ftaelt: Dat mfetenen ende
onderfcheyt te voorfien, midts defen w
cl hebben
willen waerfchouwen * vermanen ende bevc
allen onfen Onderdanen, ïngefctencn.cndcan
ren, de voorfz Stadt Gornichem ende Lande
dc.
Arckel frequenterende, dat de felve in 'tftuck^8
de ghemeene Middelen ende Impofitièn'"'^
is voorden, tegens de Fraudateurs der voorfz Mid-
delen , ende Contraventeurs vande felve Ordon-
nantien. Alle welcke Middelen tot geene η ande-
ren cynde werden geheven, als om ghebruyekt te
werden tot verval van des Lants laften,aengewent
tot voorftant vande vryheyt ende befcherminge
des lieven ende waerden Vaderlandts. Wy noch-
tans in ervaringe komen, dat eenige baetfoéeken-
de ende cnaaet-aerdige Menfchen, den plicht dien
fy Ons hare Overheyt fchuldich zijn vergetende,
ofte trouwlooflijck te buyten gaende,federt eeni-
gen tijdt herwaerts hebben ondetftaen , nietallec-
ne de voorfz gemeene Lants Middelen te fraude-
ren , ende onfc Ordonnantien te contravenieren,
maer oock openbaerlick ende met gewelt den op-
heve vande felve tegen te gaen, de Pachters ende
Opficndcrs van dien in 't oeffenen van hare Pach-
ten, ende ontdecken der voorfz frauden ende con-
traventien feytelick te refiileren, jae te aggreiTeren
ende grieven. Ende dat fulcks wel voornament-
lijck is ghepleecht binnen de Stadt Gornichem,
ende in den Lande van Arckel. Alle het welcke
faecken zijn ftreckende tot vilipendie van onfe
authoriteyt f
verval van des ghemeene Landts In-
punctuelick fullen hebben te rëgulerè naer de O
donnanticn daer over geemaneert.fonderdefej/
Middelen ofte lmpoften te frauderen, ofte de O
C
donnantien te contravenieren, veel min de Pack
ters,CollcdeursoftcToeficnders van dien, noclv
te oock der felver Aiïiftenten, in't oeffenen vaa
hare Pachten, ofte rechercheren, ontdecken ende
achterhalen van fodanige frauden ofte contraven-
tien,te refiileren, te verhinderen, te beletten, 0fte
eenige moleilie aen te doen, op pene vannietal-
lcene ghemul&eert te worden , achtervolgende
meergeroerde onfen Placate ende Ordonnantien
maer oock van teincurreren onfe hooghftc indig.
natie, ende vervolgens arbitralick aenden lyvege-
flraft te werden anderen ten exemple, Ladende
allen ende eenen yegelijcken dien het acngaen
mach, hen daer naer te reguleren, fondetdaer te-
gens te doen ofte gedoogen ghedacn te wetden &
redtelijck ofte indireclelijek in eeniget manieren,
Want wy het felve voor den dienftcndcconfetya·
tie vanden Lande alfoo bevinden te behooren,
Gedaen inden Hage onder onfen Cachette hierop
gedrucktden xo Januarij 16^6. TerOrdonnantie
vande Staten. Herfa' van Beaumom.
Ördres op 't Sropi hacfyn ten platten Lande hehelfende· In date ü
■χι Maert en zyjulij 1656. Sietloven Colum.1788.
van 't Broot uy t de Hooft-ftcden van hacrluycb
refpedive diilriden van verpachtingc fal moet»
halen,oock t'elckens ten genocge vande Magii»
ten van dien gehouden fullen zijn te doceren,e»
d'affiaie vande voorfz biljetten des Weeckstevw
ren behoorlijck gedaen, ende den prijs van Vtm
) ElWoprincipalitot haerlu
daer naer behoorlick gcreguleert gewceit zy, tg
mede 'de voorfz Regenten vande Μψ^ΓΤ
Ambachten, de handt daer aen fullen hebbent
houdén,cndefpecialick tebeforgendat vande»
ve fettinge by amdie van biljetten, ofte anders, iw
fyluyden 't felve bequaemft fullen oordeceM
den haren notificatie gedaen werdc. Dat m
by den Schout öft PrefidentSchepeni vanipj
Ambacht, neerftclick fal worden geintorrneci, ^
de voorfz biljetten, uytde voorfz Steden^ ^
diftria vande verpachtinge zijn gehael^T daef
en boven behoorlick gheaffigeert, ^?T"L de
men ghewoon is d'affiaie te doen * EJ«·
dej
voorfz Ambachts-bewaerders, oWWg.p
Dorpen;ofHeeriijckheden, in &f»52Z bc-
vande voorfz biljetten niet bchootücK nvp ^
catie bekent gemaeckt, by onfe Waerfchouwinge
van den achtften OcTiobêc des voorleden Jaers
1655. niet cenparichlick wert naer gekomen,ende
geobferveert, voornementlijck ten -aenfien vande
notificatie by de Magiftratén vande Steden aende
Dorpen, ten platten Lande te doen, in ghevolge
van voorgaende onfe Refolütie vanden twintich-
ften Julijdesfelfden Jaers. S O O IST,dat wy
tot voorkominge van alle vordcrëdifordrej daer in-
nè by tijdts willende vooriïön ygeordohnéert ende
gheftatueert hebben, ordonneren ehde ftatueren
midts defen, darvan nu voorts aênde Ambachts-
bewaerders-ofte Regenten vande refpedive Dor-
pen, ofte Heeriijckheden ,yemandt fullen hebben
te committeren, die alle Weeckê op de refpeclive
Marck-dagen de biljetten vande voorfz fettinge
-ocr page 1172-
%φ           — -ι
zijn. Statuereh rhdde dat de voörfz executie der
boete, midtfgaders de voorfz calange ten aenfien
van 't Verlaten der voorfz Neerirïge, by prevcnije
oock fd\{mógen ghedaen werden, by denΉοα&γ
Officier yande Hooft-Stadt van yiQuarticr.dei
verpachtinge < alwaei; de felve omiffie gefebiet lal
zijn, ende dat de voorfz boeten voor de helfrfuï^"
len komen ten behoeve van den Officier voorfz^
ende voor de wederhelft ten behoeve van den
ζ jïenbrenger* Ende' nademaei dè^toftert Vandö
voorfz te doene notificatie vande ièttinge, oock
in 't ophalen der voorfz biljetten als boven, by de
Dorpen, ende Ambachten fulJen 'móéten wertóf
ghedrageri, foo authoriferen wy de rcipe<itiye Ge-
rechten ofte Ambachts-bewaerders, omme defck
veinden haren te vinden, ende tot laflen viindc
Ingefetencn tot 's Dorps koften omme te fliien,
in fulcket voegen als iyluyden naer der Dorpen
ofte AmSachtpn ghelegentheyt diénftich vinden
iuilerh tuinde ten eyndeniemant hier van igno-
rantieeri pretendere, nemaer alle ende een yege.-*
lijck weten moge, waer naer hy herii riebbc te re-
guleren j foo laften ende beveelën Wy, dat defen
alomrrre ïal.werden gepubliceert endê .geaffigeerty
daer't behoort. Gedaen inden Hage Op den fevea
eatwintichften July 1656. Ter Ordonnantie van
de Staten. Herl·; vantoaumwu,r ? Q,x
r           ■ w4»
"' Jer van de fehe ,foo Schouten als Amhachts.
g■ ji ée andere Regenten, hooft voor hooft, ende
Wf7nMt\wtieren laflen , /«afer dien amgaende
*         */L/> *W '* Am
f mogenu
verbeurea een boete
voor
$
fiffteleyfe ful
*   ir „«λΛοογ de tweede reyfe van vier en twirj
Sf endc voor de derde reyfe van fes en dertigh
JPn van veertich grooten 't pont, ende boven
Cvan haeriuydet Amptcn, ende foo fyjuydcn
trkers nceringe zij η doende, oock van hare Nee-
oen verlaten, ende gepriveert te werden; midts
'icrom hebbende, haer regres tegens diegeene
) -elcké tot de voorfz atTidié fal Zijn geaüthori-
**· Endé of'tbüyten vermoeden ghebeuren
Ste dat de voórfz biljetten hier precifelijck op
ïvóofeeroerde refpedive Marck-dagen werden
èaelt fooauthoriferen Wy de Magifttaten van
L Voot-&hemeiteHoóft-fteden , ommede, felve
desdaces daer aen volgende, tot lafte vande voörfz
Dorpen, dcrwaerts te doen brengen. Ende ordon-
neren dat de boeten , metter daet by den Hooft-,
Officier vande plaetfedaer de voorfz omifiiegiv>
jchict,gccxecütecrt,endede calangicn ten aenfierA
rin'tverlatendcrNeeringe, by den felven po-
eier gcdaen fullen werden voor. Schepenen Com-
miiïarifen van 'tdiftrift vande verpachtinge», ajh
waer de meer-gemelte naerlatigheyt gepleegd ial
"bitf
tdtMorènóndetmimtt.in ^,^pjf^drufktf^n)opdên^jü1iffB^S. hyfflStösk
ι Meiealsdoeden Aenbrenger toegevoeght, DevoorigeOrdoétamieappliceert heifelvé dtn Armen, ΐ
;:ϊ,Ιύα:>: ..,,..:..,'.:.. - ' :.-ri at / : ■:>■!er»'« >ï\ ί -'·-■>»·'«»■ nvn;i<·? lo-Jvabn'ii-a.ixfbfcnjftM^üA
ïOïiv
ίίίίΐ ί·!ν
D';">i'
td. Pkcaet, Waer by verboden wert dat pen Wynen van buytenm Holkni
in komende, elders mogen werdengelofl als in lefiooïè Steden. In date den elfden jugjafli 16 «56* ! ( [
"' '·" - ■'■           *          ■ · ·'";-■ · ■ i» "f'Ux,, rt·.'. ..,. ■· ,·οον ?.3g£ π , 'nifrrri :iLiir.v 'uud
Wijnikoopers fullen ftipgèri zijn■ _i" Emfè'byudfe
dien '■ cèni|e löodarïij*é| Kóqpluydfeii, Faclooik
van Wy tien, óftè Wijnikoópets iii «enige Öbr^
pen, ofte ten platten Lande mochten wctön>i%».
donneren ende bevcelen Wy, dat de felve de
voorichreve Neeringe van Wijn4;oopen ende vct-
koopen, Λ'« zy |n 't gtpptpitc kleyn,.^jnnjer) vjer
entwintich uyren, «acrdat defen faVweféöghc;
publiceert, fullen moppert iwmluw/i
beurte van hondert Carolüs guldens , 'ioo dick
ende^r^e^chmael fy.bevondc^ fuUbn werden
naer expiratie Vartdé vöorfchtevë vier ën twiη tich
uyren deνοσε-getoèrde Neeringe^heexerceert te
hebben^ -Ende ς^ρ^^^Γφηι^ς hier van ig-
norantie^n prct9f|deré * foo otdonrïercn Wy dat
defen fafwerdenghepubliceert ende geaifigeert,
alomrne da« het behc^tvenckM#Ujcfct; ghejeH
genthedentegéfchteden^hebruyokeiidsis, wajit
Wyhèt MH Vóofe dekdienft vandeaJ-ande alfoo
bevïflidêris te behoórtb *''. 'Ciedaen iavdoa Haga ^
landt, Allen den geenen die defen .fullen
ficnoftehöoren lefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN,Alfooniettegenftae'n-
de by het drie en twintichile Artijckel van onfe
Ordonnantie,jonghilgheëmaneertover den Im-
poftopde Wynen, werexpreiTelick is geftatueert,
h gcene Wynen uytter Zee, Rivieren, ofte over
Aöche in komende, en fullen mogen gelofl: wer-
D«n als in beflooten Steden : Wy nochtans in
jjtttee eivaringe komen, dat het felve niet be-
wlijckwerdtghebbferveërt, tÖtVilipéridiè vatri
^!e«velcn,mitfgadersprejudicie .naedeel ende
■We van des. ghemeene. Landt$ jnkomften«
• °0 I s χ, dat Wy daer jegens willendeVóór-
• gheordonneert ende gheftatueert hêBbën,
neten ende ftatucren midticlefen,dac geeè
Τ Iirnuy.netZee"' langhèdeRevieren,'oftè
J* ™che irtkomende, enfuHen»mogcai-Wflt*;
^ploft als in heflootén Steden » oppéfne
ώ ι- ndert Carolus· guldens'te' verbeuren,
, tekende menichmaei ats bevbndervfol Wfer-
ket r0?11^"0 ^dsértrwefeifpi Etid«^dat
fcoï? jC betct mOEe werden naer ghékómén,
Rieden Wy midts deftn wél exprefTêlyck,
tcni'-I^^Dorpeni ofte ten platten Lande ,
& ^oopluyden, Faaoors vön-WytiéiiV^oYte
■:>.}
.TMi eïiQ ι; jufl i'iuibriüsri1· vamBeaitauwt'roi
-ocr page 1173-
ζιψψ          Placatoik r 3. Boecfc. 9. Tit^i^Deel.
**
Tot den LefèrV
??·:;·
NaèJien myvpèr 'tfluytttn"vanden Tytel behelfende de gemeens Middelen, ter ham gekomen is dOrdoimnt'
'ifluckvan'tmyn Zegel, opdènlefienJuUj iG^.geemaneert, ende't felve meefi over een komt metdOrdUHn'!^
op 't kleyn Zegel inden Jdre id^.ghemaeckt
, fiaende hier boven Colum. %o 10. hebbe de felve hier laten hmT
Doch inde over een komende Artijckelen relatie gemaeckt tutte Artijckelen vande hovenflaende Ordonnantie

mede de felve van woorde te woordeaccordereni>? ■;
                               '- ■' ;
.SilOuf -ij;MlÖ «''s1*.':: ? W20ïu4 f. ·■} ί,ϊ'ίίΐ";; 4.                ;;::/u;.' ;u : to.q ;' : .
j!·.,
..ν; · : ikfienjulij l6]4,U·: ·;            ■{■· y; '.;Κ·-;-"
f-iüm"i;
fl , ü ,;>.,■'■ ..''-, Ci ■■'                      ' ! I I '                    - · '.,·'■'" 2' i' *
yu 7
\ ,^r/aé. ÉndefaldenCommiflarisnietvermo.
gen eenige vande voorfz in getrockenofövcreeIe
verde Zegels, uyt te geven, voor ende al ccrhyde
felve met fijn ghcwoQnlijck hant-tcycken, ende
't jaer, Macntendedach,dathyde felve uyt geeft
metduydelijcke letteren, wel om te lefen,daet0p
fal hebben geftelt.
                                    p
^Hetiy. 18. 19. én 10. Artijckelen accorderen au
het
18. 19. ao. emi. Artijckelen van dorènnesitt
des Jaers
1638. fiaendeColum. 2014. hierboven-, u
kalvert dat aen het
a-i. ArtijckelgevoeghtWert: E^
voor de eerfte teyfe aende Sccretarifen van D«.
dreóht, Haerlem, Dclff, Leyden, Goude, Rottet-
dam, Alckmaer, Hoorn ende Enckhuyfen(foiKiet
dat de felve als .dan in contant fullen beEalen) aen
een yeder vande felve aen gefegelde Blancken le-
veren toot de waerde van twee hondert ponden rot
*1. grooten 't pom, aen de Secretarifen ran Am-
fterdam voor vier hondert pont, ende aende Secte-
tarifen vande andere Steden voor vijftich pont,
ende aende Collccleurs inden Hage, yeder voot
nondétt vijftien pont, ; 0 '.'i:
. Het%i. endevolgende Artijckelen vanieOrdonmnm \
des Jaers
1634. tof den eynd£toe,accordeertV4iimrêt
te woorde met hef%%. 2
3. 24. ende volgende Attijttil®
mede ten eynde toe, van dOrdonnantiedesjaersih^,
flaenJe Col.
zo 15.1616. en xo 17, hier lovengedmb.
I% vier eerfle Artijckelen accorderen met de vier eer-
ffievandenjare
1638.fiaendehiervoorenCol.zQio.
m(iöii.gedtwkt-^".....;<■ .Λ V'hiA -\.\ ,·:\μ -ί
^jfe^ vijfde·Αrïijckelbegint; Hetvootfic. rechtfal mot-
ten betaelt werden tot vier fluyvers van 'i Zegel van alle
Jnfirumèntén,
als Huer-Cedullen, Koop-Cedullerfuan1
Htiyfën, Landen, &c. als vervolgens inden achtflen Ar-
ticule vande iioorfi Ordonnantie des jaers i6fi;fiaen-
de Colum.
loii, ,
"... ι jVJ ïLh ftlMi 't '" ί :!ί .■'. \:;";V ,,"■ '■■■;'! 'i'j^jr ,·-... ί
; ÈJetfefieArt'ijckeltothetveerthiendeincltrjs-fandefi
Ordonnantie des Jaers
1634. accordeert met het negen-
de en volgende Artijckelen van d Ordonnantie des jaers
i 63*8. tot heivijfthiendè incluys, enfiaen vervolgens ge-
druektColum.
2013. en 1014. ' " u .riraifi "b
^r/. 15. Ende wert alle ende een yedet*'Maft,
voor ofte ten knekften den thienden indsiylaent
van Augufti naeftkomende voor Sönnen onder-
gangh, te leveren alle befegeldc onbefchreven Pa-
pieren ende Francynen,d|e onder haer fouden mo-
gen hëEuftenv ende dat aende refpeclive Pachters,
uyt wiens handen fy de felve hebben ghelicht, die
haer vande penningen daer voor ghcgeven, Tuilen
doen reftjtutie, ende die voorfz blancken behan-
digen aeftden (GornmiiTaris van 't voorfz kleyn Ze-
gel; die aende refpeclive Pachters de wacrdye van
't Papier ende Franqijnfal vergoeden. , ,,:,
:ïEu . '■;' / ■' iv.)]'.''y,' ,/; ·';',
x-snv\Mv.
!o<;;
:i ,<,f,i s.'iüii
-P-i
irj'j'.w,
js mytriedeiërhdnt gekornèneefn riader Ordonnantie op 'e Schièrfteen oftHaertflede-gelt, alsdegecmêef» j
Ï%\%^fëqq.gedri4cktflaèt, dêweicke alfoé eenige Ampliatie boven de voorgaende inne heeft Jielbe niet onditnjt^ ]
j^vóndena'AmptïMc alhier te êrenVeit. ·}
                        ^ '; :                         -' ■■-■·:
gillij Ooi . ëifttiiii'; ï.'J!-.>'KJ 3i7f }-..;! uf,-f -jl's ; ,r; ίίί, i-.iU.ïftj ;.{ ■; ■ƒ/ ; >■,/,■ , n*i:. ;;;! "
?bhli'rl^donnantie> WMtnufMwmhmnen de Trovintie van HoBan^i
'flJ**rJ:s.ï-jK:Wi
nJe:TVefi-Vr^jhjiérfooinden Steden, op Slooten endeFurtetr, alt ten platten Lande, het Hwt-fltkJ
■M3i4 ψε schoorfiëèff%élt;toi onderflant i/ander Oorloge in"defenJare iG^: ontfangen ende gheheven)
^1 n.
*^i. ^ r ^t^" ^^^^Λ/^0^^^ 'Λϊ-σ^^ί «£«>ζί& ^riar/tf/i ^ί?/- ^iadjj/sc Jfrö^V/riff. Zw /^r*? rffe·^ i 3 ΛΤ<?^ 1644.
ftcenerx zijn hebbende, geldende in huyrcj^·?
ttjcfc, dat men ihalle üöigeatiewel
[gètróttw^KcK, &crais Mt. \. %i ψvande Qr?
jmnnantie vanden lefieni lulij \4%%,JlAende
Bir bovenColum. *$}S,'gdru(fatiJF4ertn$de'tJMfc~ae.fi
$eOra\>miiaïrffan>ahdenJ&mif^
uytgenomenefat achter het derde drtijckelvandqfödpn·*
itantie des Jaers
16x7. Anno 1644. -voor Ampliatie ly
ghevoeght zijn de, volgend® kmfiimen ende Artijckelen,
Ende dat alles fonder onderfcheyt, het zy dat de
Huyfen da'erètini§e dwVóWfë'Haertfté^en in ful-
len bevonden werden, ledich ftaen pfte niet.
IIII.
Sullen vorders alle Packhuyfen ende Spijckers,
fchoon de felye geene Haertiteden ofte Schoor-
Kjcks 50 gulden ende daer bened
advenant van
■ t J>ie van 100, gulden tot
f tÜm ï5o gulden tpt —
r^iiiguldentpt;— -
j .^ ^gulden tofeter r
Schoorfteenc»· s
,n3i??> guldeni^t n*r
j;45ïp gulden tot r*~
590 gulden tot —r*
- v^Ppgulden tot —
700 gulden tpt —
800 gulden tot ——
ft!ffttynr
—- 8
— 11
—   13,
-   13
1500 gui
-
900 gulden tot -
-ocr page 1174-
Gemeene Middelenffr Zeelandt,
n-5*
füllen - Werden ghetauxeert door ï>erfooncn by 4%
reipsclive Magiftraten daer toe te ftellen ehde te
rivv) gulden tot -r- ·
15 Schooritccnen,
tot
beledigen.
cfl£lcnicthoogcr. ^
... dien verilande, dat de geenc die lediehfou*
oeen ftaen, fullen moeten betalen nacr ad-
^nm |at je felve inden voorleden Jarc hebben
\f il }
Vii,
ov..
W^lck voorfz Hacrt-gelt ofte Schoorfte^ri
geit, &c. Dit ende alle de volgende 4rtydekn accjor-
deren van woorde temporde, met het
4. 3.6, en"volgen-
de At'tijdelen vande Qrdonriatitii des Jaers i6zj,fiacn-
dejner vooren Colum.
1538.1539. tg feqq. ghedrudt.
Doch is d'Ordonnantie vanden jare
1*644. h. Me Heer
Herb4.· van Bcaumont,, als Secretaris ondertejdent
mm-, ·.·. iiJiïi iü^Svj.l
;SjWwccft
vr.
tnde wat belanght de Packhuyfcn ende Spije-
Jdie niet verhuyrt maer by de Eygcnaers van
S felvc werden beleyt ofte ghebmyekt, de felve
■■V&
Pkcaten vande Staten van Zeelandt.
1, Placaet $ Wmr by d'Officieren, Magiïïrateö enHoöft-nemngen ghelafi
jpert, den Eedt op dol/ervan tie der Ordonnantie vande gemeene Middelen gearrefieert% tt doen. In
...date den tweeden Mey 1641* :1>
                            - '··"·<-'■*-'··' '-» ,
difficulteyt blyvenperfiiterencen pontVlaems:
Ende wat belanght die geene die eenigevande
voor-verhaelde Hooft-neeringcn zijn doende»dat
die lullen vervallen van hunne refpe&ive Neerin-
gen , ende die niet mogen exerceren fop lange
fy den voorfchreven eedt niet fullen hebben ghe-
daen, op de verbeurte van hondert guldens, als
mede yeder dach van een pont VJaems, in voegen
als vooren, fonder dat hier over eenige difpenfatie
fal vallen, ten ware abfentie .fieckte, ofte andere
wel gefondeerde excufc, ende dat daer van bleec*
ke, welcke abiente ende fiecke Perfoonen daer
naet oock ghchouden fullen zijn te compareren
ende eeds te doen, op pene als vooren, welcke pe-
nen ende amenden luüen werden gheappliceerr,
een derde-part voor den Armen, ende twee derde-
parten voor den Officier van 'dh Scadtr/ voor de
Magiftraet, van welcke de voorfchreve Magiftra-
ten, Officieren, ende Hooft-neeririgén zijn gheci-
teert. Ende op dat hier van nieman t eenige igno-
ran tic en pretendere, hebben Wy gheordonneerr,
gelijck wy ordonneren by dcfen, tlat hier van al-
om me publicatie ende affixie,welfde gedacn,. Al-
dus gedaen ter Vcrgaderingë 'vande wel-gemelre
Heeren Staten, in 't Hoffvah Zeelandt tot Mid-r
delbürgh, den tweeden Mcyé fefthien-hoiidert
IE Staten 's Landts ende Graeflickheyts
van Zeelanc, DOEN TE WETEN:
I Alfoo Wy by Refolutie vanden een-en-
twintichftcn Martij 1641. hebben goet
oevonden, dat onder andere tot obfervantie vande
Placaten ende Ördonnantien op den opheve van
de gemeene Middelen van confumptie gheema-
neert,iouden werden be-eedicht volgens de For-
mulieren daer op gcarrefteert, de Officieren ende
Magiftraten vande Dorpen, als mede de naevol-
gende Hooft-neeringen, als Backcrs, Brouwers,
Bierfteeckers, Wij n-verkoopers,, Wijn-fteeckers,
Mecl-verkoopers,Vcttewariers, Herbcrgiers.Kruy-
deniers, Lijndrayers, Beenhackers: Ende dat Wy
beducht zijn dateenige vande felve difficulteyt
fouden mogen maecken,oft anderftnts in ghebre-
keblyven,dcn voorfz Eedt te preiterem, Soo heb-
ben Wy nae deliberatie goet ghevonden ende vcr-
ftacn te ordonneren, gelijck wy ordon neren by dé-
ftn, dat in gevalle yemant vande Officieren ende
Magiftraten vande Dorpen, als mede Hooft-nee-
Mgcnbyde Magiftraten vande Steden onder de
rackefyreforteren (die van wegen ons alommc
zijnbe-cedicht)geinfinueert zynde, binnen twee-
macl vier en twintich uyren weygerigh ofte nae-
tóch is, den voorfz Eedt te doen , daer over fullen
Wbcaren, te weten.de voorfz Officieren ende Ma-
giftraten hooft voor hooft hondert guldens, ende
j*f yederdach dat fy by hunne weygéririge ofte
.;
tweeen veertich.Ter.Ordonnatitie;vande Staten1
vootnoemt.
                      ..·η0:^1;· '-' ™ήχ
''U'.'$&mkniÏÏe\ '■ ■
■iü i.
'f''-. ■ ,m uhü
■1 'V.i *;!»":;
",; ;ri Γ1;
iflfï,:
uQb tmmK ubnsi&iiol'ji ir^fi-jj^b^
Placaet, f evens de Complotteryen der Ψ achteren, in het pachten detgke*
',,fV ^i ":■■!.·■ f3?b j>fi ,·αιη n^-, .r.i!'jo»« n**il . Λον-ιποο/ι m$q
I,
meene Middelen. In date den z$ Maert 1654. r}~iQ m,u
»il«
...\·' „Λ QO Ut..; .- .
E Staten 'sLants^ndeOraeffelijckhcyts
van Zeelandt, AlfooWy gcloofwaerde-
'ijek werden onderricht* dat véèfcriejidÉn
quaet-aerdige en baetfoeckende Perfoo-
of vcrbintcniflèn te maecken, daetdoor fy niet al-
leen deurgaens weten haer felven Meeftcrs te
it^aecken vande voorfz Pachten, mee feclufie en
prejudicie van andere, met haer in geen contracl
ftaende, maèr oockdiredelijck ondermijnen den
w^Hlant vande voorfz onfe gerneepe Middelen^
de principaclfte zenuen vande Provincie, en die
Wy in defe bekommerlijckc conjundure van
' tijdt, tpt befchetminge vande felye foo hpoch noo-
1
                                7,*D                   «ich
"ifl t'fiv
uL jmcenigentijtherwaerts,haergemoeyt
UnS w-?,ct. het Pachten: van des '
emeene
van
SSffi^'fwfcr^B!*y°ord
meiyek tl VCrPachtingen, metden a
J R tc complotteren, en fecretempnp
-ocr page 1175-
dichhebben. S Ο Ο IST,datwyby defen daer
tegens willende voorfien, wel expreffelijck verbied
den en interdiceren aen allcft Perfoonen,wiecn
van wat qualiteyt die fouden mogen wcfen, voort-
aen eenigc foodanige fchandelijcke contradten,
monopolien ofte liguen aen cc gaen, dire&elijck
ofte indirc&clijek, op peyne niet/alleen van nulli-
teytcn caiTatie vande voorfz Contraden, maer
oock op de verbeurte vande winften en voordèe-
lcn, die fy daer by de een vanden anderen wetcji
te bedingen , en dat vorders de Contrahenten rc-
ftraft en ghccomgeèrt, andere ten excrnnle
exigentic van faecken. Lallende en bevelend
refpeftive Officieren en Magiftratcn vtóSS
den, dat fy aen de notificatie en executie vani<\ r
foo ernftige hant en waeckende ooge willen u
den, als haer lief is, en ter herten gaet het ber ï"
ten van haren eedt, en 't welvaren vandenS
Aldus gedaen ende gearrefteert ter VereadJ?'
vande Ed. Mog. Heeren Staten van Zeclan?
gC
Hoffaldaer tot Middelburgh.den vierentwintig
ftenMeerte 1654. Ter Ordonnantie vande f K"
Afflaeh Vettb.
                                                 'κ·
fpeitivclick daer overarbitralick fullen werden ge-
De goetwittge Lefer gelieve vorders nae tefteni'Ordonnanüe Colum. 1.0^0.gedruckt.
^Ά^.
Placaten vande Staten Generaël.
rV |(?
1. Placaet, Wie binnen 'Breda Taffen mogen; ende jegens de/rmden, In
date den ι χ Oflo&er 1641.
Eflde om me alle frauden foo veel rnogelijck te
voor komen, vcrklaert den Raedt, dat de Pachters
vanden Impoft op de Bieren, de Tonnen peylen.
de, dé felve fullen mogen méreken of betegelen,
foofy fullen goet vinden, Ordonnérendedatvaii
defe publicatie werde ghedaen by atTtxie, opdat
niemant daer van ignorantie en prétehdere, Aldus
gedaen in *s Graven-Hage,den twaclfdenOdobct
fefthien honderf een en veertich, Wasghepara-
pheert, S. 5cotte,n· Onder ftondt, TetOrdon-
nantie vanden Raedt van State. Geteeckem,
Ni. Huygens.
! En Raedt van State der Vereenichde Ne-
fderlanden, verftaetende ordonneert mits
dcfe wel expreiTelijck , dat binnen de
Stadt Breda nicmandt en fal mogen fich
onderwinden met Tappen van Bieren, ten zy dat
hy vaft ftae voor ten minften vijf en twintich Ton-
nen Biet in 't Jaer, op pene van arbitrale corre&ie.
Dat oóek geene Soldaten van het guarnifocn
binnen Breda , fich fullen mogen onderwinden
Tap-neeringe te dóen, op pene van daer over ghe-
;λ 11'.
itraft te worden.
■ l1 'il , ■ Ι -Ι
-rrr
2; Wacrfehouwingc s Waer by dlngefetenen van de/en Staet vMc*
iifert haer Koorn ter Molen te brengen onder 't gebiedt vanden Komngh van Spangen. Indateütn 1
negenden februari/ 16491.
de limiten van defe« Staet zijn ftaepdc, op pey-
ne van het recht van malen noch eens tcmoitea
betalen,, ende het Meel te verbeuren, waetnaêt.
allen ende· eenen yegelijcken diediteenicbunti
aen gaen mach, fich precife fal hebben te regu-
leren, ende, fich alfoo voor fchade verhoeden,
Gedaen ter Vergaderinge vande,hooch-gemclte
Staten Generaël, inden Hage ,den negenden^
bruarij fefthien hondert negen en vccrticK W»
geparapheert Jacob Veth,v" Onder ftondt, »
Ordonnantie vande felve. Gheteeckcnt, c» ·
E Staten Generaël der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die defen ful-
len fienpftc hoorenlefen,Saluyt. Alfo Wy
richt worden » dat veele Ingefetenen van defen
Staet, met haer r>oorn-werck ter Meulen gaen
buyten onfen reflorte onder 't gefaqh van den Kor
ninck van Spaneieh. S O O IS Τ, dat Wy
daer inne willende verfien, noodich hébben ghe-
acht midts defen bekent te maecken , oock wel
cxpreflelick te laften ende beveelen aen allen In-
gefetenen reforterende onder defen Staet, ende
op de Grenfen Van dien wQonenjde \ d^t/ïy ha$s
refpeöive Koorn-wertk fuÜen'moeten laten ma:
len ofte breecken op Molens, die binnen ofte ©p
mlis 'Mit/ch. Zijnde op 't fpatium gJw^J
odeo
ro
Cachet der felver Heeren Staten, in '
WaiTche;"
'ΓμΙ οι (\·ϊ·ν,·*ηύϊΗ^
■;y.j^,ij».,.
wri! ■■■
3·.. Placaet 5 vandmT^aedt van State, Bebelfende nader ordre optfelw.
jeiï. Jn date den éérflenluriy i6^4. °! ■'
cc
En Raedt van Statedet Vereenichde^'
derlaiideh , voor ghekbmén zvj ndé vël·
fcheyden difpuyten* over 't verilant van
Gemael, ende hoe het felve te J^SfJ 'nden
Dorpen
, Marquifaet van Bergen, Baronie
-ende andere Landen, resterende j
Bofch
^*^*0*' 't derde Attijckel dei Ordonnantie- öö-'t' Breda
u.v.b "                    Q -
-ocr page 1176-
Geftieene Middelen, tliGeneraliteyt·
uGcneralitcyt, ahvaerde ycrpaehtinge is ghe-
Heeft goec gevonden by dele te verklaren,
JSPéèen lngefeten weonende ontrent of op de
$at &e limiten of diftriéten van de felve Landen,
W*. mach cenigh Graen van watfpeciehet zy,
geven aenden Pachter of fijnen Colledeut vande
Plaetfe harer refidentie, aenden vvelcken het volle
recht van Irnpoft moet werden betaelt, fohder
dat fy acn den Pachter onder wiens diftricT: 't felve
gemalen, maer niet geconfumeert fal worden le-
nigen Impoil hebben te betalen, als alleenlick het
Graen acn hem oock aen te ghevcn, alles op de
peynen inde Ordonnantie begrepen. Ordonne-
rende allen ende eérien yegelijck des aengaeöde,
fidh hier nae te reguleren, ende fpecialijck den
Hooch Schourcth vandc Stadt Cndc Kicyerie vart
den Bofch., ende de Hooft- Officieren in andere
Quartieren onder de Gencralireyt, daer op wel
neerftclick te letten, dat defe ordre weide nae ghc-
komen, daer ende foo als 't behoort ten meeften
dienfte vanden Lande. Gedacn in 's Graven-
Hage den cerftenjunij 1654. W.Achma^' On-
der ftondr, Ter Ordonnantie vanden Ra,edt van
State.
1. Eytklergh.
CD
^ Molen te brengen op eenige Molens ftaende
Sn Bodem van andere Hecren Landen, buy-
°P rtfefort vanden diitricle refortcrende onder de
Sncraliteyt, daer onder hy is woonende, op de
Sten ende penen daer toe voor defen by Placate
Tndcn negenden Febtuarij 1649. gheilatueert.
Trtde voorts ordonneert wel exprciTelick,<lat een
eder lngefeten van Dorpen ende Plaetfen, daer
In Molen is ftaende, fijn Granen op den felven
Solen fal moeten laten malen, ende niet op an-
Sete Molens buyten de Dorpen ende 'Plaetfen
Am een Moten is:'Ende die Plaetfen die geen
Molens hebben, endefulcks op andere Plaetfen
moeten laten malen, dat fy 't felve niet fullcn mo-
oendoen, voor dat fy heur Graen hebben aen gc-
L Amfliatie ende correcte op eenige Lijfien vande genera/e Middelen, inde
Steden ende Forten van Brahandt ende Vlaénderen, ende andere onder de Genera/itey/, In date dett
','·' mftenMdett 1655".
                           1
I En Raedt van State der Veredniehde Ne-
derlanden, voorgekomen zijnde, dat ce*
* nige abufen endcfrauden in fommige der
voorfz Steden ende Plaetfen zijn komen aen te
grocyen, tot groot naedcel vanden ophef der ge-
nerale Middelen, heeft goet gevonden tot wecrin-
gcvande felve, te refolveren ende arreftcren het
geenevolght.
In de Ordonnantie op de Bieren.
I.
Dat de Brouwers vande veerthien gevaette
Tonnen Bier, twaelfTonnen behoodijckfullen
moeten verantwoorden , meerder ende minder
qtamiteyt naer advcnant, de verdere twee Ton-
Mngecomputeert ende ghenomen voor 's Brou-
wers drinck-bier, vol-bier, ende andere laccagie,
«ideby faulte van fulcke behoorlicke verantwoor-
de, dat den Brouwer voor de eerfte reyfe vcr-
wllcn fal inde boete van hondert guldens, voorde
jwede in twee hondert guldens, ende voor de der-
kreyfe in drie hondert guldens, t'appliceren nae
Wtdonnanrie: Ende dat als dan des fclfs Neerin-
I fal ghefufpendeert zijn voor den tijde van fes
gevpert, fullen des Avonts weder moeteri werdcri
gelevert aenden Pachter, of fijnen Collecleur,opte
pene als in 't xxvj. Articule vande Ordonnantie
op de Bieren is geexprefllert* Des fal den Pachter
voorde weder-ghebrachte biljetten des anderen
daeghs, des verfocht zijnde, andere biljetten ghe-
houden zijn te geven.
IV.
Nicmant fal vermogen eenige Tappers Neerin-
gc aen te vangcn.ofte te doen, ten zy hy vaft ftae,
ende fich verobligcre voor den Irnpoft van vijf en
twintich Tonnen Biers in 't Jaer,(ten minften)
ende wat fy meerder fouden komen te tappen* ful-
len fy moeten verantwoorden, ende foo fy 't felve
niet bekent en maecken, dat fy fullen vervallen in
de breucken achtervolgende de Ordonnanticn.
V<
Dat oock voortaeff niemant* 'tzy Militaire, of
Borger-Perfoonen, woonende beneven of achrer
eenige Brouweryen, fich en fal mogen onderner
men Bier te tappen, alfoo de meeninge is dat nie-^
mandt en fal mogen Tap-nceringe doen, als fes 9
feven Huyfen van Brouweryen woonende. Doch
fullen alle de Tappers die tcgenwoordieh daer be-
ncrTens,ofte achter woonen, noch mogen blyven,
ende verhuyferi Mey toekomende,ten alderlangh-
ften binnen een Jaer daer nae , of den Bier-Tap
naer laten.
■VI.
we Pachters lullen tot voor kominge van frau
niet ,|CWer^e^,Dcvonden ghepleecht te worden
ac Tonnen in de Tappers huyfen mo
s'.pcyïcn ende vifiteren, in conformiteyt vanden
J-Anicule vande Ordonnantie, maer fullen
*nJ°tha?c meerderfekerheyt foodanigcTon.'
"^ogen mereken of befegelen.
Van Ι!                    Π!·
^Poo Bieren ëaende uyttc Steden, fullen in
^ηΡ.Γΐη CjdeoP de Haven aen den geenen by
^rden rCr r toe £eftelt» de biljetten moeten
^den Vjrtoont» cnde alle biljetten die ghchaelt
"> «lier op dien dach geen Bjercn werden uy t
Gelijckoock geene Soldaten in 't gemeen eeni-
ge Tap-neeringe fullen mogen doen, noch ghcla-
gen fetten, noch in gemecne Borgers Huyfen, of
's Landts Baracken. Edoch fal tot gherief vandc
Soldaten buyten de Baracken een Soetelaer on-
der ecne Compagnie mogen zijn, des in een pu-
blicque Stratc fijn woonftede hebbende, die aldaer
yoor den Soldaten alleenlick tappen, mits dathy
betale den behoorlijcken Tappers Irnpoft daer toe
i ftacude, ende dat hygeheelijck hem ondcrwerpe
7. D ü                        de
-ocr page 1177-
Placateti-ii» s.Boeck. 9*Tit. 4.Deel.
Op de Wynen,
Ufy
dePolitijcquc judi
't Placaet ende Generale Ordonnantie op't ftuck
vahdcgeneralc Middelen gearrefteert.
'rp$kmtö niemandt,'t zy Militaire ofte Bor-
gcrSj vermogen cenige Bieren in Compagnie in te
leggen , om die felve onder malkanderen af te
drincken, ten ware fy daer van betaclden den vol-
len ende bchoorlijcken Impoft dis voor dert Tap-
pers endë Herbergiers daer op geftclt.
Ende is oock de mceninge ende intentie, dat de
Brouwers ende Bierftceckers, foo in Steden, als
ten platten Linde woonende, d'een foo wel als
d'ahdct > fonder onderfchey theur hebben te regu-
réefnÏaér'hct'x^vj. Artijckel vande Ordonnantie,
ende oock riaer den inhoudt Van defe Ampliatie,
ende dienvolgens acnden Pachter van alle vermi-
fte Bieren hebben te verantwoorden.
Örnme te verhoeden de frauden di
~ 1—--——■».· vJ ie loudpr»
genontftaen op de Wijnen, gheladen on ?*&
om buyten de Steden te voeren, is veriL i"
voortaen geene geladen Wynen om uyt &t3
en fullen mogen inde Steden op de Karre
nachten , fonder kennüTe van den Pachter £&
oock: niet uyt gevoert mogen worden, ten zv° '
de Poórtehet biljet by den Uytvoerdet ê»M
werde aende Toefiehder dacrtpe bydenpa h
aende Poorte te ftellen, die fal mogen reguard
mcn,of de Wijn als in 't biljet vermeit im«Sï
wert, alles op pene als in 't achtfte Articulevand
Ordonnantie vande Wynen is uyt gedruckt,
Aldus ghedaen. ende ghearrefteert in 's Gravea
Hage den cerften Mcerte 1653. £. vk LoMJZ
Ter Ordonnantie vanden Raedt
van State.
1. Eyckbergh.
5. Placaet»Waer by verboden yoert dat brouwers,Sterfteeden enTtitr*
'**! ' fieeckficrSfgeen Tappers Neeringe doen mogen. In date den x6 Februari) 16 5 5.
Bierfteeckers ten platten Lande, eenige Bieren
mogen tappen.ofte by de kleyne mate verkoopen,
ofte uyt leveren, op de pene van hondertgalden
te verbeuren, fo dickwils als fy bevonden worden
fulcks gedaen te hebben: Latende voorts 'tfclve
Artijckel, ende de vordere, in heur volle vigeur
ende kracht. Ende op dat ηicmant hier van igno-
rantie en hebbe te pretenderen,fal defegeaingeert
worden alomme ren platten Lande, ende elders
daer het behoort, om nae gekomen ende achter-
volcht te worden. Gedaen in 's Graven-Hagc den
fes en twintichften Februarij fefthicn hondert vijf
e η vijftich. *Jo. Duyfi van Voorhout,vt' Ter Ordon-
nantie vanden Raedtvan State. Inabfentievaty
den Secretaris. N. Ajjendelfi,
; Lfoo bevonden wert, dat eenige Brou-
; wers,Bicrfteeckers ende Bierfteeckfters
ten platten Lande, fich vervorderen Tap-
! pers Neeringe te doen /hare ghebrouwert
Bierenmette kleyne Maten,als Kannen,Pinten,
meerder ende minder maten, uyt tappen ende
verkoopen , ftreckende 't felve tot merckelijeke
prejudicic van 'sLandts Impoft, op't ftuck vande
Bieren geêmaneert. SOO IS T, dat den Raedc
van State der Vereenichde Nederlanden daerinne
willende verfien, goet gevonden heeft het % 1. Ar-
ticule vande Bieren te amplieren, in voegen als
hier nae volght. Namentlick: En fullen oock gene
Brouwers, Broufters ofte Bietfteeckers binnen de
Steden, noch oock geene Brouwers, Brouftetsofte
6. Placaet, tegens 't inbrengen van gemalen Meel, endegebacl^enSmt JM
nenllulfi. In dak den 16 J'ulij 16$'$.
t'elcken te verbeuren. Ende op dat 't felve fra
ende behoorlijck nae gekomen werde, fonderce·,
nige conniventie, fal hier van by affitfie van β ι
verbodt, aende Poorten,ende over al binnen tf
ende daer ontrent daer 't noodich zy \ een)
eden
van 't platte Landt binnen de Stadt Huift, is ftrec-
kende tot groote prejuditie van 's Landts Pachten
binnen de felve Stadt. Heeft goet ghevonden by
defen fulckcn in brengen vatiMeel ende Broot, te
verbieden, op de verbeurte van 't felve Meel ende
Broot, ende eene boete van thien Carolus gulden
kenniffe werden ghedaen, om fich daer nae te j
guleren. -Gedaen in 's Graven-Hage den leltn*
den Juli) 16^. P.deTuyUeSerofkercte*· «»
ftont, Ter Ordonnantie vanden Raedt van a»
/. Eyckbergh.
Mitifa
7.
Refolutie, noopendede calangie over frauden der ghemeene
In date dert lyAugufii ify^.
vertredcrsvandcO^
E
Hooch - Schoutet vande Stadt ende nantien,endeFraudatcurs vande ghem ^
delen. Is goet ghevonden ende JJgE^ïJ
Pachter het aen dienen van contravei ^
, Jremonftr
-ocr page 1178-
%i6$
[:.:/
Convoyeti ende Licentea^i,
Éßß
van cóndernnatie de boeten ende breucken c'ia-
menOnderlinge gelijckelick verdeelt werden, waet
nae den geenen des acngaende fich fal hebben te
reguleren é Verftacnde ende ordonnerende den
Raedt, dat 't felve oockin alle andere Quartieren
van Brabandt onder defen Sraet,aliöocnde in diec
voegen fal gepradifeert worden: Werdende Ü'Ïû-
ficiereh vermaent, op'c onderhouden van 's Lants
Ordbnnantien wel te letten, ende doen letten, op
dat in alles betracht werde den meeften dienft
van 't Landt. Was geparapheert, H. Haickens t ***'
Accordeert mettet Regiften /. Eyckbergh,
ttwaelfdc Artijckel vande Génerale
$*" nrie vermeit, fal doen, of aenden voor-
^ïÐß Hooch-Schoutet als Hooft-Officier, of
Officier vande Plaetfe, waer inne, ende in
K hrïen dieiullen vallen, preventie plaetfe iïl
*ci Doch als daer over proeeduren voor
■ " nen van 's Hertogen-Bofch foude moeten
ScKn werden, by den Pachter, metten Officier
PS. plaetfe als ghevoeghde, by foo verre hy pre-
heeft. f° &l evenwel den Hooch-Schoutet
'm- À-Öfficier hem oock daer by voegen, om
en de proeeduren te doen, ende fullen in cas
jt
ufneene Middelen der Cortfumptie van Wijn, Brandewijn, Mijn, Bier, Gemael, Befliael, Zout, Zeep, Goude
Ñ fmlle Ldeckenèn, Wage, Ronde Mate, Hoom-Beeflen en Poerden, werden wegen de Uoogh Mog: Heeren Sta·
Generaelmede, ende ten naeflenby optefelve Conditien verpacht linnen de Heerlijckheyt Wedde ende Wcflwol-
h landt: Als oock opte ç voet van Hollandt
, inde Stadt van 's Hertogen-Bojfche, Vrydom ende Schantfen van
l· Doch hebben niet noodich geacht de felve hier mede te laten volgen, alfo da werck daer door te veel'verfwaert,
ièèèn Lefer te tedieus vallen joude,
DEN THIENDEN TtTEL.
Vervattende de Plaeaten ende Ordonnantien op 't
ftuck van Convoyen ende LieentetL·*.·
HET EERSTE DE E Ui
l. J^jeuwe moderatie ende Ordonnantie > of 'tfiuc^vande Colleciatie van
feeckere generale Middelen, op d'inkomende ende uytgaende Koopmanfc happen ofte Gbnvóy-gefden van
defe Nederlanden. Gemaeckt by advijfe ende confent vandegemeyne Staten vande voorfz Landen,
in defe Stadt van Antwerpen tegenwoordelick vergadert zijndf. In date den zo/ulij
15 80, ; _ -.
ÁÔÇ I AS by de gra-
tie Godts Eertz-Herto-
ge van Ooftenrijck,
Hertogc van Bourgon-
dien, Stirie, Carinthie,
Carnioli, Wirtenbergh,
&c< Grave van Habs-
^ bourgh,Tyrol,&c.Gou-
verneur ende Capiteyn
_J Generael vande Neder-
Wcn. Allen den geenen die defen jegenwoordi-
pfien fullen, Saluyt. Alfoo om te bekomen de
wrvallene groote koften ende laften,die defe Lan-
«n hebben moeten dragen ende lydcn,cndc noch
^dapparentie gefchapen zijn te lyden ende dra-
mde Generale Staten van defe Landen van her-
Ktts-overe, vergadert binnen defe Stadt van
ntwerpen, goet ende nootelijck bevonden ende
Menteert hadden te doen lichten feeckere ge-
Jr'e Middelen, op d'inkomende ende uytgaen-
^ p°Pmanfchappen van defe voorfz Landen
rrm ,voven * volgendefeeeker Lijfte daer van
ktf 1 Ende dat fy flchtent bevonden hebben,
«nde6 e tot noc^toc feer ongelijck op gebeurt
Wchntr!ngen 2iJn geweeft,fooby faulte van di-
<J* Officieren , als oock dat eenige van defe
Ij.'z Landen ende Provinciën die hebben laten
in jr|met oochluyekinge, bekecrende de felve
«ootel ntieygene endc particuliere affairen ende
cllJcJihcden, fonder de felve te laten komen
itt de gemeyne maflë vande voorfz Generale Sta-
ten, tot grootcn achterdcele ende poftpofiric van
de ghemeyne faecke i Waeromme fy bevonden
hebben van noode te zijn hier inne verfien te wor-
den totten gemeynen welvaren, foo by iriftellingti
van eenige generale Commiiïarifcn, met belaftin-
ge van goede toeficht te hebben ende dragen, dat
de iaecke met goede ordre op eenen generalcn
voet mach geexecuteertwefen,ende dat de Koop-
man in fijne TratTijcquen, Neeringe ofte handel,
niet overvallen, belet of befchadight en zy,ende
dat midts eens betaelt hebbende, volgende d'Or-
donnantie daer op gemaeckt.by alomme vry ende
vranek wefen ende varen mach, fonder elders be-
fwaert te zijn alsanderfints. S O O 1S T, dat wy
defen aengefien, en begeerende ter begeerte der
voorfeyde Generale Staten, ten eynde oock dat
inderbefter voegen ende manieren dat mogelick
zy, de Trafficque ende Necringc van defe Landen
onderhouden worde, hebben by advyfe ende deli-
beratie van onfen feer lieven ende getrouwen Ne1-
ve, Ridder vanden ordre vanden gulden Vlieiè,
Gouverneur van Brabandt, Hollandt, Zeelandt,
Utrechtende Vrieflandt, ende onfen Lieutenant
Generael, Heere WIL L E Ì, Grave van NaiTatf,
Princevan Orangien, &c. endc vande feer lieve
ende getrouwe die Luyden vanden Rade van Sta-
ten, ncfTcns ons wefende, midtfgaders de voorfz
Generale Staten vanden Landen van hetwaerts-
oveie , jegenwoordelijck vergadert in defe Stadt
7. D Üj                   van
-ocr page 1179-
PlacatexLj. ^.Boeck; lö.Tit, 'tlDeel;
±ι66
Wl\
van Antwerpen, gheordonheert ende ordonneren
(achtervolgende hunne voorgaende begeerte en-
de confent) by defen, by maniere van proviue.alle
Koopluyden, Schippers, Wagenluyden, Voerluy-
den ende andere, handelende ende trafTicqueren-
de in defe Landen, dat fy niet en doen in komen,
uytgaen, ofte brengen eenige Koopmanfchappen
ofte Waren, fonder eetft betaelt te hebben 't recht
dacr toe geordonneert, naer uytwijfen van defe je-
genwoordige Lijile, inder forme ende manieren
als hier riaer volght, ende dat vande publicatie de-
fes, tot den thienden Mey 1581.
Voor 't inkomen van alle foortcn van Koop-
manfchappen , van wat Koninckrijck of Landt dë
felve komen, hebben gheordonncert, ende willen,
dat de geene die ter Zee komen fullen naer den
Lande van Vlaenderen, men betalen fal 't voorfey-
de recht inde Havenen van Duynkercken, Nieu-
poort, Ooftende.Ter Sluysofte Brugge,ende door
't Sas na Gcnt,aendeColle#eurs die daer toe ge-
committeert fullen wefen, totte meefte commo-
diteyt ende gherief vande Koopluyden. Ende de
geene die men fat willen ontladen in Zeclandt, fal
men 't voorfeyde gcnerael Middel oft Convoy be-
talen inde Steden van Middelburgh, Vlifïïngeri,
Veere , Armuyden, Zierickzee ende Brouwers-
haven refpeclivelick.
Wclverftaende, dat geen Schepen voorts en ful-
len mogen paiTeren,ofte varen naer eenige andere
Steden ofte Plaetfen vanden voorfz Landen van
Vlaenderen,Brabandt.Holiandt, noch oockvan
Zeelant, ten zy dat fy cerft ende alvooren betaelt
hebben in cene vande Steden van Zeelandt hier
boven ghenoemt, daer fy fullen moeten pafTerefi,
ende dat ommc te fchoüweri de frauden ende be-
droch die anderfints fouden mogen ghefchieden,
uytgefteken die geene die gefcheept ende gedefti-
neert fullen zijn op Antwerpen , die welcke tot
Antwerpen voorfz fullen moeten betalen. Ende
voor 't geene dat in komen fal ter Zee, in 't Landt
van Vrieflandt, hebben wy gedefigncett ende ge-
ftelt de Havenen ende Steden van Doekum, Sta-
veren, Harlingen * Workum, Lemmer, Mackum
ende Bolzwart: ende voor de goederen inde Vrief-
fche Omlandcn, de Havenen van Winfommerzijl
ende Delfzijl, ende andere plaetfen daer de Koop-
manfehappen ghewoonlijck zijn port ofte Haven
te nemen.
Ende komende ter Zee in den Lande van Gel-
derlandt, hebben ghcdefigneert de Havenen van
Hardcrwijck, ende Elborgh. Ende in Over-YfTel
de Steden van Kampen, HalTel, Deventer ende
Swol.
Infgelijcx voor 't innekomen ten Lande, als van
de Koopmanfchappen die herwaerts over getran-
fporteert worden van Italieo, Duytflant,Ooftlant,
ofte andere naebuyre Quartieren, 't zy de felve af
komen vander Mazc, Rhijn, Wale, ofte Yflelc,
ofte die gevoert ende gebracht worden met Wagc-
ncn ofte Karren, alleenlick traverferende oft over
varende de voorfeyde Rivieren, fullen ghehouden
wefen 't voorfz recht te betalen t'heurer ceriler
aenkomitc inder Steden van Harlingen , Leeu-
waerden ,Franiker, Sneke, Nycmegcn, Arnhem,
Venlo, Zutphen, Hardcrwijck, Roldc,Cocvoerden
ende Grave,uy tgenomen alle Koopmanfchappen
ende -Waren ghedeilinecrt ende ghefchj k
Antwerpen ende Hollandt, de welcke all· "^
op geteeckent ende geregiilreert fullen wCfSk
eerfte vande voorfz Steden dacr fy inne k
tMen, omme daer de voorfz generale MiSS?
ofte Gonvoy op de inkomende ende uyt '
Koopmanfchappen tot Antwerpen, ofte ^u^ ^
landtbetaelt te worden, midtsbyhenove1?'*
gende in handen vanden Collc&eur der pf T"!
vandcrgedeftineerderontladinge,'tdubbelv ?'
voorfz optceckeninge, onderteeckent foo We?
den Collc&eur als Contrerolleur, endcKlerck^
de Paflepoortcn, omme daer van by hem ve ^
woort te worden nae behooren.
Ordonnerende dat defen fel ven voet ende η α j
over al ghcobfervcert ende onderhouden w»d
van 't geene inne komen fal van Vranckrijck f'
elders te Lande naer Brabandtende Vlaendc'rc 1
waer van 't voorfz gcnerael Middel of Convoybe* ^
taelt fal worden in de Steden van BruiTele, jw'
dermonde, Doornick, Audenaerde, Ypcren, ende
Duynkerckc.
Voorts voor 't uytgaen van alderhandc Koop. ï
manfchappcn,foo te Water als te Lande uyt defe!
Nederlanden, dat de felve fullen betalen ter plaet-
fcn vander ladinge, welvcrftaendc dat fy fu||Cn
daer van gehouden zij η Pafieporttc nemen.onder-
teeckent als boven, omme 't felve den Colleflem \
vande lefte Plaetfcoft Stede by hen ghclevert te
worden, omme by den felve daer van verantwoort
te worden , achtervolgende fijne inftruiÜhc. Ende I
alfooeens betaeldt hebbende , fullen vryelijckcn
mogen paiTeren door alle andere paflagien ende!
Steden van deic Nederlanden , foo'wel iet Zee,
over ibete Wateren, als te Lande, in wat maniete
't felve zy.
Welcke Collecleurs vande lefte Steden fullen
vermogen die Koopmanfchappen te ontpacken, ]
indien fy merckelick fufpicie hebben van bedioch. l
Ende aengaende het inne komen ende uytgaen
vande Koopmans Schepen, in ende buytendea
Lande van Hollant, fo wel van 't Zuy t als 't Nooit-
quartier ί fullen de felve betalen 't recht vande
voorfz Middelen generale , ofte ConYoyen, m
plaetfen daer die geladen oftontladen fullenw^j
den, uytgefteecken alleenlick de geene die uyt«
Stadt van Antwerpen fullen wefen geladen,ende
betaelt hebbende, fullen over alle vry mogen pal-
ieren, waer van de Schippers fullen gehoudenzijn
met hun te nemen een dubbel,oft Pafport,onder-
teeckent foo hier vooren gefcyt is: WelverUaen-
de, dat alle Koopmanfchappen die gcfonden lul-
len worden van d'eene vander Provinciën, ofte ge-
ünieerde Steden van alle de voorfz Nederlanden
in d'andcre, om aldaer vertiert ende gheflcren te
worden, ende waer van dat fy ghehouden lullen
zijn (binnen feeckeren korten rijdt hen by de t«
lecteurs te prefigeren naer de diftantie van»
plaetfen) over te brengen de certificatie van on
Colleaeurs aldaer, fullen van dit generacl Mie»
of Convoy vry wefen.                      .^Onrlo*
Ende want overmits dejegenwoordigev/u
gen, de Paflagien niet foo verfceckert oltcuy 5
en zijn, ofte dacr en foude dagehjeks moge»
komen , ofte ghefchieden cenige verandering
alteratie, fulcks dat d'een foude mogen *o
-ocr page 1180-
Gonvoyetr endè tife^tefa*&>i
%x6§
ι
«*
Voerluyden, Meerfch, öfce Hotdragers, die verbo-
den ofte onbehoorlijcke, ofte zy-wcgen genomen
fullen hebben, ofte gepafleert fonder 't voorfchrO;
vc recht vande generale Middelen ofte Convoye
betaelt te hebben, ofte datfe declaratie ofte verkla-
ringe gedaen fullen hebben van d'een fitceke voor
d'andere, hebben wy de kenniife van dien by pro-
vifie gegeven den Collegien vande Staten.ofce Le-
den van een ycder Provincie refpectivelijck daef
fulcks gebeuren fal, den gecnen by henlieden.daer
toe te dclegucren ofte committeren. Ordonne-
rende denfclvcn alfulcke Koopmanfchappen tè
verklaren voor verbeurt, inigeiijeks degeenedie
verfwegen oftcqualick gerapporteert fullen wcfen$
Ende indien fulck rapport ofte frauden als vooren
bevonden worden gecommittcert te wefen by de
Schippers, Wagenluyden,Voerders, Meerfch ofte
Hotdragers , die de Koopmanfchappen niet toe
en behoorde, fal in fulcken gevallen 't Schip, Wa-
gen , Peerden, Muylcn ofte Bceften verbeurt we-
fen , ende de Mccrfeh ofte Hotdragers arbitralick
ghecorrigeert, tebekecren d'een helft ten profrjte
vande Gcneraliteyt fuy ver boven alle latten, cnde
d'andcr helft ten behoeve ter CommiiTarifen, Col*
le&eurs, Contrerolleurs, Onderfocckers, ende an-*
dere Aenbrengers, lbo wanneer die verbeurte niet
en excedeert een duyfent gulden : Ende de felve
excederende , fal de Gcneraliteyt profijteren die
twee derdendeelen·, ende excederende drie duy-
fent gulden, fullen de Commiffarifen, Colledeurs,
Contrerolleurs, Onderfocckers ende andere Aen-
brengers by de Generaliteyt, daer af ghecompen-
fcertzijnnaerghelegentheyt derlaecken,welcke
helft oft derdendcel fal moeten dragen alle onko-
ften ende ongeldcn fonder laft der Gcneraliteyt,
welverftaendc, darde twee derdendeelen vande
helft voorfz der verbeurde goeden, fullen volgen
den OnderfocckcroftAenbrcnger, blyvende hef
refterende derdendeel tenpronjtevanden Corn-»
miiTaris Generael, foo verre hy aidaer jegenwoor*
dich d'executicdoet, ende in fijn afweicn ten pro-
fljte vanden Collcdeur cnde Contrerolleur, < , >
Verbiedende allen endceenen ycgelijckcn van
wat qualiteyt die zy, niet tinjurieren, moleftcreni
oft eenich belet oft empefchement te doene aen,
eenige vande voorfz Officiers , ira wat manieren
dattet zy, maer ftelten ende houden wy de felve
by defen in onfe protectie ende laüvegarde, voos
foo vele als aengaet huri 'Officie ende laft voorftj
Beveelende ende ordonnerende allen Goiveï»
neurs, Officieren ende Magiftraten, diefelve voof
te ftaen.ende behulpfaem te zijn tegcnsalie injiu
rien, moleftatien,ofte belet als boven.
Ontbiedende dacrommö ende bevelende deh
voornoemden vanden Rade van Scacen, onfen lie*
ven cnde ghetrouwen dieHooft-Prefident, endB
Luyden Van den fecreten Rade,' Cancelier cnde
Luydeh vanden Rade in Brabandt, Stadchouders
Canzter, ende Luyden vanden Rade b Gelder-
land tyStadthouder, Prêftdent ende Luyden van
den Rkde van Vlaenderen, Stadtnouder.Prcfidenc
ende'Luydén vanden Rade in Hollanc, Stadthoa-
der,Préftdent ende Luyden vanden Rade in Vriet
landt ,Stadthouder, Cantzler ende Luyden van
dertRadeih Over-YiTel% Stadthouder vanG«*é*
ningen,'Stfadthduder, Pfefident ende Luyden van
den
.ycfcn, ende d'andcr meer geempefcheert
h let, waerommefoohebben wy onder an-
W
# ck ohéordonneert, in clckc Provincie onfe
^^rnmmiflarifen, ommedaerop haer ad-
SÏÏjiadt hebbende, mitfgaders yandê Wcthqu
cnde Magiftraten vander Plaetfen te defig-
Wefl met voorgaende wete vande Generale Sta-
lieicn
ten
lcke andere Plaetfen ende Steden, foo wel
\ Li paflagic, als voor 't lichten vande voörfit
°°Llc Middelen ofte Convoyen van alle Koop-
Ψ
^Schepen innc komende ende uyt gaende,
T^tmcefte ghericf vande Koopluyden, Schip-
sVagenluyden ende Voerluyden, cnde infge-
<r,'
toC vorderinge vanden voorfz rechte alder
baerlickfte ende bequaemfte bevonden fal
°°Qtdeii tot meerder verfeeckertheyt van 't lichten
inde voorfz generale Middelen ofte Convoyen.
1 Verbieden ende interdiceren voorts allen Koop-
lovden ende Schippers in hcurc Schepen te laden
ecnige Koopmanfchappen.fonder eerft ende al vo-
ren acn de voorfz Colle&euts die voorfz generale
Middelen ofte Convoyen betaelt te hebben, de
(dek geven fullen aen elcken Koopman een Paf-
fepoort, innehoudende goede ende breede fpeci-
ficatie van alle parthyen, 't fclve Pafport ghefegelt
metten Zegel daer toe in elcke Provincie gheor-
donneert ende ondertceckent, foo wel van den
Colledteur als van den Contrerolleur, cnde den
Klcrckvande Pafpoorten (daer Klercquen fullen
zijn.foo voorfz is) met de fomme by hem ontfan-
|cn: Welck Pafpoort de voorfz Koopluyden ful-
lenexhiberen aenden Contrerolleur vande Pafpor-
ten, al eerfy vander plaetfen fullen mogen gaen.
Wekken Contrerolleur vande Pafpoorten,na dien
li)·bevonden fal hebben , dat de betalinge deshal-
Wn wel gedaen is, achtervolgende de ladinge, fal
opden rugge fchry ven dat 't felve tot fulcken dage
cnde Jatc gevifitcerc is geweeft, op dat men hem
rncttevoorfz Paflepoorten niet tweemael en kan
behelpen.
' infgclijcks alle Schippers t'heurer aenkomfte,
cnde vooreenige lail brekinge, fullen komen te
kennen gheven cnde fpecificeren aen den Colle-
öeur de goederen die fy in hun Schepen'fullen
nebben, de welcke noch oock de Koopluyden en
lallen niet mogen wech voeren, fonder cerft ende
«vooren te doen blijeken daer van de betalinge
Ren te hebben als boven.
                 - J
Ende aengaendede Wagenluyden , Voerluy-
*«, Mccrfch of Hotdragers, de felve fullen wel
J^gen laden op hen Wagens ende Karren, Peer-
™.MuyIen,oftandere Bceften, ende oock de
j-0 ,°°ncn» rnaer niet vander plaetfe vertrecken
SSSi^ Contrcrolleurs vande Pafpoorten van
end f η
gC bJiJcken ge^aen te hebben als boven,
inen ι *
neurlicder aenkomfte moeten ko-
3Sr?i n aen den ColIcftcuillun goederen,
i$ J/J, en mogen ontladen als vooren gefeyt
jy de
°eshalven declaratie ghégéven hebbende
4ap " Col!e<fteur^ ch fullen de voorfz Koópman-
renf j n'cc mogen vervoeren ofte tranfporte:
| fou,
de betalinge al vooren daer van gedaen
SS by foo verre cenich bcdroch ofte fraude
Wli eü Wor^en gecommittcert te wefen by
Wn, Fadcurs, Schippers/Wagenluyden,
-ocr page 1181-
Placaten. iJlBoeck· to.Tit. ODeel.
1270
^ 4 /1
ongehoorfame, by executie van penen ende k»
ten boven verhaelt. Des te doene met defe
kleef ghevenwy hen volkomen macht endi?0,
dcrlingh bevel. Ontbieden ende bevelen
ycgelijcken dat hy hen *t felve doende era&K
verftaen ende obedicren.
                           CUt*
. Gegeven inde Stadt van Antwerpen, Dnd<w
fennacmende fecreet Zegel vanden voorfer?
van State, neffens ons wefende,den twintichft
dach der Maent Julij in 't Jaerons Heercn u5
Onderfchrevcn.MATTHIAS. By OrdonnaS
van Syne Hoogheyt.
                                ^
vanJfielicrt,
den Rade tot Utrecht, Bailiiu van Doornick, Offi-
ciers in Zeelandt, Schoutet van Mechelen, ende
allen anderen Rechteren, Juflicieren ende Offi-
eicren.cnde dieft vande Vaflallen,heurc Scadthou-
ders, ende elcken van hun befonder, foo hen toe
behooren fal ,dat fy defe onfc jegenwoordige Or-
donnantie doen uyt roepen ende publiceren eenen
ycgelijcken inde limiten van fijne J urifdicue,ende
Officie: Bevelende allen ende eenen ycgelijcken
re onderhouden ende obfervcren alle de poin&cn
ende Articulcn daer inne begrepen , naer heure
forme ende innc houden , Procederende ende
doende procederen tegens de overtreders ende
2· Placaet, op d'onderhoudinge vande boyenïlaende Ordonnantie ^J
zo Jultj 1580. In date den vierden Februari) ι *βι.
:a
En Prince van Orangien, Grave van Naf-
fau, &c, Stadthoudet ende Capiteyn Ge-
nerael over Hollant ende Zeelant, mitf-
gaders de Staten vanden felven Lande,
den eerften Deurwaerder vanden Hove Provin-
ciaelhicropverfocht. DOEN TE WETEN,
Allen den gecnen die defen jegenwoordige fullen
fien ofte hooren. Alfoo omme te beter te mogen
vervallen de groote koften ende laften vander Oor-
loge, fonderlinge die tot befeherminge, bevrydin-
gc ende verfeeckerthcyt vande Zcc-ftroomen en-
de Havenen van noodc zijn, totten onderhoudt
vande Trafficque endc Koophandel, foo wel van
den Uythcemfchen als Inhcemfchen, hen inde
Nederlanden geneerende of hanterende, daer aen
voor een groot deel de yvelvaert der felver Landen,
ende vande ghetrouwe Onderfatcn is hangende,
niet alleenlijck by die van Hollant ende Zeelant,
maer oock naemaels ten overftaen endebewillin-
ge vande Generale Staten vande Nederlanden,
goet gevonden endc beflooten is gheweeft,op de
goederen endc Koopmanfchappen, in ende uyt
de voorfz Landen komende ende gaende, te (lel-
len ende heffen feecker Convoy-gelt.nade Lijften
ende Ordonnantien daer op ghemaeckt ende uyt
ghegeven, ende dat federt bevonden is, de voorfz
Lijften ende Ordonnantien alomme nietcenpacr-
lijck onderhouden, nochte 't voorfz Convoy-gelt
opfulcken voet ende ghehjekheyt niet ghecolle-
iteertofte geheven te zijn, als wel hadde behoort,
maer ter contrarie verfcheydentlijck endc pnor-
dentlijck inde Provinciën, ende oock Steden par-
ticulierlijck daer innc gchandelt,ende alfulcksdc
penningen daer afherkomende, oock in fommige
Provinciën, ende Steden, getrocken ende bekeert
te zijn in andere faecken, dan daer toe de felve oor-
fpronckelijck waren gedeftincert ende gheeygent,
itreckende al 't felve tot verachteringe vande ge-
meenefaecke.midtfgadcrs tot meerder moeyte,
verlet endeonfeeckerheyt vande gemecneKoop-
luyden, ende haren handel, inder voegen dat naer
communicatie daer op gehouden, met de Gene-
rale Staten voornopmt onlanghs vergadert tot
Delft, geraetfaem ende noodich geacht is daer in-
ne voorften te worden. SOO IS T,dat Syne
Princel. Excell..eenfamentlijck de Staten:van
Hollandt ende Zeelandt voornoemt»met. advijfc
van die vanden Rade Provinciael aldacr,geotdon-
neert endc bevolen hebben, ordonneren endc be-
velen by defen, dat van nu voortaen voor den tiklt
van drie eerilkomendcMaenden, endc tot andea
gcordonneertfal zijn, in't heffen ende betalen van
de voorfz Convoy-gclden, binnen de voorfz Lan-
den van Hollandt ende Zeelandt, onderhouden
ende achtervolcht fal worden, de Ordonnantie
ende Lijfte op den voorfz inne komende ende
uyt gaende goederen ende Koopmanfchappen,
den twintichftcn Julij Yijfthicn - hondert ende
tachtich killeden,binnen Antwerpen by de Ge-
nerale Staten, met bewillinge oock van die van
Hollant ende Zeelant, gearreftcert ende bcflotc»,
wacr op alle Ontfangers vanden felvenConvov-
gelde, mitfgaders Contrerolleurs, Cherchers ofte
onderfoeckers daer toe dienende, doen fullen ha-
ren behoorlijckcn eedt, omme foo veel de goede*
ren ende Koopmanfchappen uyt ende innc Hol-
lant ende Zeelant gaende endc komende, fal mr>
gen aengaen , crnftelijck te onderhouden ende
doen onderhouden, ende hem in aldergetrouwig·
beyt daer] naer te richten ende reguleren > aita
conformelijck den laft ende Inilruöic.bendiei
aen gaende gegeven ofte als noch te geven by de
CommifTarifen van wegen Syne PrinccL Excell,
fonderlinge daer toe ghecommittcert, fondcr dat
yemandt anders , 'tzy vande Overighcyt vande
voorfz Provinciën ofte Steden van dien, ofte se-
nige Rentmeefters, Threforiers, nochte andere,
van wat qualité,ftaet ofte welen hy zy, hemden
ontfanckoft handclingc vande felve Convoy-gcl-
den, Tal hebben tonderwinden, dan ter exprcllc
ordonnantie ende believen van SyncPrincel. w·
cell. alles op pene van arbitrale correéHe, naer ge·
legenthcy t der faecken. Verbiedende daer omme
ende bevelende Syne Excell. ende de Staten voor-
noemt, allen ende eenen ycgelijcken des noodico
zyndc, hen hier na re reguleren. Ende ten c\n
niemant hier van ignorantie en pretendere ,g
den ende bevcelcn Wy, dat 't inhouden van dein
alomme binnen den Landen van Holland cno
Zeelandt fal worden gepublicccrt,daer tien
noodich wefen. Ghegeven binnen dersi-
Delft, den vierden Februarij vijfthien-nond«t
ende tachtich. Onder ftondt ghcfebreven. dj
mynen Hcere den Prince van Orangien ,
-ocr page 1182-
Convoyen ende Licenteju*                  2273
υ (Tau, &c. Stadthouder ende Capiteyn Ge- ι Staten vanden fdvcn Lande. Ende was onder*
* 1 vcrHollandtendeZccJant,mitfgadersde J tcyckent.-B. £/wy?.
flCttf'0^                                 _____________________,„__________________- : :.. ■ . .,'■ .- ·. ,- . _.                                . ... .^ :
•-V                                           : ' ' J'                                       "                                               .                 '"                                                    '               ' "
Placaet, ww myne Heeren de (jenerale Staten, om te verhoeden aüe/ran-
den ende ledroch inde letalingevan het recht vande Convoyen. In date den x^Juttji 584.
den Schipper ofte den genen die de goederen uyt
E G
fijn Schip fal lichten, tot allen tyden des veribcht
zynde, ghehouden zijn den Chcrchers de voorfz
Ccdulle re verthoonen. Van gelijcken fullen alle
Schippers van meeninge zynde cenige reyfen
met hare Schepen te beginnen naer Ooften, We-
^cn,ofeenige andere plaetfen over Zee of uyt den
Lande niet vermogen eenige Koopmanfchappen
of goederen te laden of in te nemen, voor ende al
eer den Schipper van alfulcke reyfe den Collecleur
fal hebben aen gegeven, mitfgadersoock over ge-
levert behoorlijcke Cedulle ende fpecificatie, ghe-
teeckent ende geextendeert, als hier vooten op de
inkomende goederen ghcordonneert is, ende dat
van elck paneel in 't byfonder, al eer fy eenich van
dien fullen laden ofte in nemen, fonderoock eeni-
ge goederen inne te nemen ,al vooren hem ghcle-
vert zy 't biljet vanden Collecteur, inhoudende
den naem van den Schipper, Koopman, quanti-
teyt ende qualitcyt ofte waerde vande goederen
als vooren. De welcke fulcks ghedaen zynde, en
fullen vande Haven ofte Plaetfe haerder ladinge
ofte ontladinge niet mogen varen , iönder volko-
melijcken het recht van dien betaelt te hebben,
ende dat alles op de vetbeutte van des Schippers
Schip, ende alle de goederen vanden Koopman in
het felfde Schip geladen, foo wel de aen gegeven
als de geene daer inne.de frauden ofte verfwijgin-
gen bevonden fullen worden. Waer toe by allen
Cherchers ende Convoy-Mecfters goede opficht
fal genomen worden : Ende in ghevalle iy cenige
frauden ofte verfuym bevinden, fal terftontende
metter daet gheprocedcert worden tot confifcatie
vande goederen als vooren. Sullen mede alle
Schippers met geene Pafpoorten mogen uyt va-
ren , dan de geene daer op den dos geteeckent fal
ftacn den dach ende Maent dat de goederen daet
inne begrepen, by den Cherchers vande Plaetfe
haerder ladinge behoorlijcken fullen zijn ghevi-
fiteert, ende op den dos vcrklacrt, dat de felve
bevonden zijn conform harer Pafpoort. Inter-
diccrende voorrs wel fcherpelijckcn by delen, dat
geene Schippers met hare Schepen fullen mo-
gen uyt loopen, om over Zee te varen door dcfê
naervolgende Zee-gaten, als te weten»van Goe-
rcede, Brouwers-haven,ende den Room-pot,dan
alleenlijck den genen die binnen Zierickzee ende
Brouwers-haven geladen zijn met Haringh, Vifch
ofte andere Koopmanfchappen, die de natute van
den Lande daer is gevende, fullen den Roorn-pot
ofte Brouwers havens-gat mogen uytvaten, mits
al vooren hunne in gheladen goederen bchoorlijc;
ken aen gegeven, ende het recht vande Convoyen
betaelt te hebben, mitfgaders oock vertoont liaet
Pafpoort acnde Wacht ofte Uytleggeraldaer. Het
welck mede verftaen wort ten oplien van alle an-
dere uy tvarende Schepen, door andere Zeegaten,
die mede ghehouden fullen zijn op de uyterflc
wacht der Schepen Yan Oorloge aen te fpreecker^
•7. E                       ofte
dcrlandcn, Allen den gcenen die defe je
gen woordige fullen fien ofthooren lefen,
Saluyt. Al is het Γ00 dat wy by onfc voor-
de Brieven van Placate over ieeckcren tijdt
f dden voorficn, dat het recht vande Convoyen
a||c goederen ende Koopmanfchappen , gacn-
Jfüyt(je Geünieerde Provinciën , ende oockal-
Lin komende, behoorlijcken geheven endebe-
uLjt mochtc worden , tot dienft ende onder-
udtder gemeene faecken.toeruftinge van Sche-
nen van Oorloge, bevrydinge vander Zee ende
Lienlantfche Stroomen, ende dat nochtans da-
heliicks feergroote frauden«bcvonden worden:
[lebben wy noodich ghcacht andermacl by defe
onfeopenc Brieven van Placate, tegens alfulck be-
(jroch ende frauden fchetpelijckcn te doen voor-
fien. Waeromme, S O O IS Τ, dat Wy de
(jec'kc voorfz over ghemerekt, hebben by rypc de-
liberatie van nieuws geordonneert, geftatucert en-
tfe bevolen, ordonneren, ilatucren ende beveelen
bydcfen, dat achtervolgende het accoort ende
confent vande voorfz Geünieerde Provinciën , in
deoplichtinge van het recht vande Convoyen, een
jegelijck van wat natie, ilaet ofte conditie hy zy,
rannuvoortaen gehouden fal zijn te betalen het
rcebt vande Convoyen van alle goederen ende
Koopmanfchappen, komende binnen den voorfz
Lande, ende die daer uyt ghevoett fullen mogen
Korden, in handen vanden Colleéteurs refpc&ive
kt toe geordonneert ende geftclt zijnde, achter-
Tolgendede Ordonnantie, Lijfte,endc d'Inftruftie
daecvan gemaeckt zynde, ende die daer noch vor-
feopghemaepktfoude mogen worden, ende dat
terplacticn haerder ladingcofte daer fy laft fullen
toecken, ende op een Comptoir van alle hare in-
|ebrachte ofte in geladen goederen. Ende om alle
todcre frauden ende bedrochin defenteverhoc-
Wi lailen ende ordonneren Wy expreiTclijckcn
tjdefen, dat alle Schippers, Wagenluyden ,oftc
P-rendicecnich goet te Water ofte Lande, in
Wanigcr wyfe 't felfde foude mogen wcfen,
|ccn uytgefondert, in defe Landen zijn brengen-
%houdcn fullen zijn, al eer fyluydende felve
Neren fullen mogen loflèn, ontladen, ofte cer
Pfins reppen ende roeren.den Colleéleur vande
^voyen pcrtinentelick aen te geven de quantir
Jtcndcqualiteyt, ofte waerde van alle de goe-
2 die fy fullen inde Landen gebrack hebben,
7*«at onder de eygen hant vanden gcenen die
«!mh''t0C ^ornen» 0^te van "Jnen Faveur, met
)wjeke verklaringevande mereken ende nu-
^.dacrclckiluck, Pack ofeeTonne medegc-
ÏSL 2ijn'omme '£rdfdc bydcn ColIedeu,:
fójeI .£ te Wori^en»ende wederom van den
'."^ic'ontfangcneenCcdullc vande aen ge-
^ngoedcrcn(fonder de welcke de voorfz Schip-
t Nvagcnluyden ende andere, niet en fullen
"gencenige goederente loifen. Sal mede
-ocr page 1183-
PhcateniA. a 3l ïóeckv 1 o.Tiu ι. Deel.
2274
^n
ófce foo daer geen Schepen van Oorloge en leg-
gen , acn het iactile Comptoir, om aldaer ander-
werf gecherfl: endeghcvifiteert te mogen worden.
Het welcke op den rugge van hare Pafpoort getc-
kentfal worden; oft anderfints ende by gebreecke
van dien fullen vervallen in de felfdc penen van
Schip cri^lc goederen, als offy niet verconvoyt en
hadden, ende fal d'exccutie daer van tot allen ty-
dén ghcdaen mogen worden, foo wanneer dat dé
fraude oft vcrfuym ter kennifle fal zijn ghekomen.
Ende by foo verre eenige fraude < ofte bedroch be-
vonden fal worden gecotnmitteert te wefen, by
Koopluyden , Facteurs, Schippers, Wagenluyden
oft andere,'t zy die hare goederen niet ten volley
en hebben aen gegeven,d'een fpecie voor d'andcre
verklacrt, eenige zy-wegen genomen, of die anders
defe onfe jegenwoordige ghecon traven ieert fullen
hebben: Hebben wy de kennifle van dien by pro-
vifie gegeven den Collegien vanden ghedepurecr-
den Raden vande Staten van yeder Provincie,den
welcken wy fcherpelijcken ordonneren alle Koop-
manfchappen ende goederen, den Koopman ofte
Compagnie toe komende , daer in 't gheheel ofte
deel fraude in bevonden fal worden als voorfz is,
foo wel de verpafpoorte als onverpafpoorte ende
qualijck aen ghegevene goederen , als oock het
Schip daer de felve in geladen zijn (foo den Schip-
per by fijne wetenfehap daer in culpabel bevonden
werde) te verklaren voor verbeurt, te kceren d'cen
helft daer van ten profijte vande ghemeenc faeckc
fuyvers, fonder in eenige ongeldcn ofte laften ghe-
houden te zijn,ende d'andcr helft de twee deelen
daer van ten profijte vanden Denunciareur.diede
fraude daer van eerftontdecktfal hebbenende het
reftetende derdendeel ten profijte vanden Com-
miflaris generael, foo verre hy jegenwoordich de
faeeke vcrvolght, ende d'executie daer van doet,
ende in fijn afwefen ten profijte vanden Colleóteur
ende Contrcrolleur. Verbieden allen ende eenen
yegelijcken , van wat Natie ofte qualiteyt die zy,
den Officiers op de col lede ende toefichc vande
voorfz Convoyen in ceniger manieren te ·
ren, molefteren oft cenich empefchernent '^
in 't executeren van haerluyder Officie m ^^"
den, wereken oft anderfints, op pene van f ***
goude Realen, ende daer en boven atbitSftl
geftraft te worden als Perturbateurs vande
nerufte,naergelegentheytvan faecken B&'
de ende ordonnerende by defen allen Gouw
ende anderen Officieren vanJufticje77onï
minge van defe onfe Ordonnantie te doen aft
hulp ende affiflentie, fonder in eeniger man
des wcygerigh te vallen, op pene van hetinS
op heurluyder privé Perfoonen te verhaie^SI
opdat van defe onfe jegenwoordige Ordonnar^
ende verbodt niemandt ignorantie en pretend
ende onwetenfehap daer afenhebbe, ontbie?
wy daer omme ende beveelen wel fcherpeliict^
onfen lieven ende feer beminden, den Canc/
ende Luyden vanden Rade van Brabandt, Stadt
houder, ende Cantzler ende Luyden vanden Kaè
in Gelderlantende Eutphen, PrefidentendeLuy
den vanden Provincialen Rade in Vlaenderen fa,
fident ende Luyden vanden Rade in Holland^
Gecommitteerden tot den Raede van Staten ia
Zeelandt, Stadthouder ende Gedeputeerde van-
de Staten van Vrieflandtende Utrecht,ende allen
anderen Jufticieren, Officieren ende Dienarcndcs
verfocht wefendc, dat fy defe voorgaende Ordon-
nantie alomme doen kondigen ,uyt roepen ende
publiceren, daer men gewoonlijcken isujrroepin·
ge ende publicatie te doen , Procederende ende
doende procederen jegens den overtreders Yan
dien , totte penen ende amenden hier boven vw
haelt, fonder eenige gunfte, faveur, diflimulatic tctj
contrarien : want wy 't felve tot vorderinge vande
Landen alfoo bevonden hebben te behooren, Ge-
geven in onfe generale Vergaderinge tot Delf,on*
der onfen Contrc-Zegel hierop gedruckt infotme
van Placateden vieren twintichftcn Julij i*M
Ter Ordonnantie vande voorfz Heercn Generw
Staten. M. de Hennin,
4. Placaet ende Ordonnantie, ü^oofende de ktaïmge der ütftyp
ende Lkenten. In date den leflen Α f ril 1586.
maecken: midtfgaders mede de profijten
penningen die wy fouden mogen trecken van
Koopmanfchappen, die wy onder tytel van Lice
ofte Sauveconduit,op eenige Havenen ende Pla
fen onder des Vyants fubjeöie ftaende, fullen
gen ghedoogen ghevoert te werden, ende dat
verftaen, in den opheve der fel ver hier te voo
over al op alfulcken eenparigen voet, als t we
hoorde ,f.ict ghehandelt, oock vele frauden ρ
bedroch gcpleecht te zün geweeft: Alles tot|
te ende merckelijcke fchade vande g^cC!r^
ke, verminderinge vande Trafficque ende «»
ge van defe Landen , ende onderdruckingc
goede ende ghetrouwe Onderfaten der ie
SOO I ST, dat Wyt felve over gemcw*^
gecrende op 't voorfz ftuck van Co«ivo)cn j
Licenten , ten meeften dienfte ende M*$*
felver Landen te verfien, hebbenWjgJjL
deliberatie van onfe feer lieve ende grien" -
O Β Β E R Τ, Grave van Leyccfter, Baen·
der-Heere van Denbigh, &c. Lieutenant
van hare Majefteyt van Engelandt, Gou-
verneur ende Capiteyn Generael vande Veree-
nichde Ncderlantfche Provinciën, Allen den gee-
nen die deiè tegenwoordige fullen fien ofte hooten
lefen, Saluyt. Alfoo omme te vervallen de noo-
dige koften vande equipagie vande Schepen van
Oorloge, dienende ende noödighwefende tot de-
fenfie ende veribkeringe vande voorfz Vereenich-
de Nederlantfche Provinciën, de Staten Generael
vande voorfz Provinciën ons gheaccordeerr, gege-
ven, ende in handen geftelt hebben den inkomen
van feeckere impofitien ende gemeene Middelen
dièfy geconfentcert hebben geheven endeontfan-
gen te werden voor Corivoy op de in komende en-
de uytgaendc Koopmanfchappen, uyt ende in de
voorfz Landen gaende ende komende, volgende
cte Lijftc by haer daer van gemaeckt, ofte noch te
-ocr page 1184-
Convoyen end
%%1J
felfs, de voorfz ghelofte ofte andere meet 'm geno-
men goederen op den ruggc van 't voorfz haer be-
fcheyt re recht geteeckent zijn* Endc indien by de
eflc&uelc loifingc, ofte anders oock onderwegen,
bevonden wierde, dat de voorfz goederen ter eer-
fterComptoire, daer recht van dien bctaeltfal zijn,
niet ten vollen ofte te rechte acn gegeven, ofte dat
onderwegen eenige goederen, anders dan voorfz
is, gheloft ofte meer in genomen waren, fullen de
Schepen ende alle de goederen, eenen Koopman
ofte Compagnie toe bchoorcnde,gh .houden wor-
den voor verbeurt. Ende om alle bedroch in delen
te voor komen, ende dat 't ièlve met goede ken-
nifle van faecken mach ghefchicden, laftcn, beve-
len ende ordonneren wy wel expreftehek by defen,
dat alle Schippers, Wagcnaers, ofte andere dieec-
nich gocttc Water ofte te Lande, in hoedaniger
wijfe 'rfelve fal mogen wcfen, in defe Landen lul-
len mogen brengen , ofte anders mede fullen bfi-
gceren ofte aen ghenomen hebben uyt den Lande
te vervoeren, gehouden fullen zijn al eer fylieden
de felve hate in gebrachte goederen fullen mogen
loiTen, ontladen, vervoeren, ofte ecnichfins reppen
ofte roeren, gedoogen geloft, vervoert, gerept ofte
gheroert te werden, ofte anders mede de goederen
by hacraen ghenomen ,ofte die fy fullen begecren
uyt den Lande te vervocren,fullen mogen fchepen
ofte laden , doen fchepen ofte Jaden, den Colie-r
fteur vande Convoyen ter felver plaetfe vande la-
dinge ofte loflinge aen te geven de qüantiteyt en-
de qualiteyt van alle de goederen die fy inden Lan-
de ghebracht ofte anders acn genomen fullen heb-
ben f ofte begecren uyt den Lande te vervoeren.
Dat voorts mede de Kooplieden ofte Fadeursdc
felve goederen toe komende,ofte laft daer van heb-
bende , de voorfz inkomende goederen voor by de
Comptoiren daer de bctalinge valt, ofte anders
mede vanede Schepen ofte Kayc , niet en fullen
mogen vervoeren ofredoen vervoeren, ofte anders
de afgaende mogen fehepen, laden ofte gedoogen
'dat by den Schippers ofteyemandt anders ghc-
fchcepc ofte gheladea werden, 't en zy een yeder
refpedive vande goederen hacr toe komende, ofte
daer fy laft van mogen hebben, aendc Commiièn
ι vande voorfz Comptoiren by fchriftelick bijjec ort-
dcr hacr eygen handt hebben over ghegeven■; vmt
endc hoe veel goederen een ycderihde Schepen
ofte Wagens is hebbende, ofte begeeren te fcht-
pen oftcladen, niet wel duydcJijckc verklaring*
ende fpecifioatic, alsgevviclite,Tnecdc Mcrcken
endc Numero, daexekk ftudk, packvbale,öftc
Tonne rricde geteyekentfal z>jn,oftc anders mede
de gherechte weerde vande goëéeten,die naertk
weerde betalen, van wacr die tornen ofte wer-
W«etts Ïy die van mecningc zijri te voeren, entfc
dat fy dien volgende 't volle recht van Convoyen,
daer toe ftaende, betaelr, endene* acquijt vande
felve bctalinge ghelevcrt hebben in handen vande
Cherchers ofte Toeficnders, om die^oor 't vervoe-
ren ofte laden der felver by haer gevifiteert te mo-
gen wCrden, Ende omme voorts mode teverhin-
deien alle finiftre wegen ende pradijequen by ee-
nige qüaétwilHgc , ende Vyanden van tgemcene
beftë, hier te vooren ghepleccht hebbende, ondbr
'tdeckfelvan op eenige neutralecnde geoorloof-
dcrfeöck mede op eenige Plaetfen ende-Havenön
7. E ij                  vande
?l^n vanden Rade van State neffens ons tr*
Ηffrrheordonneert, gheftatueert ende bevolen,
PÏ^ILn ftatucren ende bevelen bydefen'tge-
i neren iuiiu»-»v,i*'"~—--------j-------t>
"uw na volght.endc boven 't gunt vvy onlanghs
" * · leftleden by Placate op den opheve van
iÏÏemeene Middelen in 't gcneracl uyt gege-
dc doen kondigen hebben, 't welck wy ver-
c" u|vven in fijn kracht ende vigeur, oock ten
pen teu v.          "                                        -
de Convoyen, in alle 't gene 't felve defe
tegenwoordige nieten contraricert. Ende
gj dat van nu voortaen een yegelijek, van wat
55 ftate ende conditie hy zy, gehouden fal zijn
' ht vande Convoyen van alle inkomende ende
'aaiende goederen ende Koopmanfchappcn,
U' fte jn defe Landen gaende ofte komende, te
uden in handen vande Colleaeurs refpe&ive
L toe geftelt, achtervolgende de Lijfte, Ordon-
Ltien ende Inftrucnen daer van gemaeckt ,ofte
Joch te maecken, te weten, de Schepen ende goe-
deren uyt de Zee in komende, van alle hare in ge-
iene goederen, ter plaetfe daer diegedeftincert
ïiin.ofcelaftbrekenfullen. Endede goederen de
foctü Wateren afkomende, of die laft breken ofte
njct,tcwetcn,den Rhijn afkomende tot Aernhem,
de Mazc afkomende tot Venlo, ende de Wael af
tomende tot Thiel: Behoudelick nochtans, dat
indien eenige Schepen, het Vlie ende Texel in ko-
mende, onderwege een deel van haren laft fouden
fnogen geloft hebben, dat de Schippers gehouden
fullen zijn op haren eedr, of Mannen-waerheyt in
plaetfe van eedt ,de felve getrouweliek aen te ge-
ven ende verklaren ter plaetfe daer fy gedeftineert
?ijn,ofte voorts loflen lullen, ende daer beneffens
fooihaervertreck,ofte ten langhften binnenveer-
wndagen.deuchdelick te bewjjfen dat de voorfz
«oder wege ghelofte ende ghelichte goederen, ter
^laccfe van het arrivementder fel ver, 't volle recht
^(ïConvoyebetaelt fullen hebbcn,in handen van j
deConvoy-Meeftcrs daer toe geftelt, of by gebje-
iefullen gehouden zijn aldaer te betalen: Blyven-
ded'aftie niet te min in haer geheel op de Sche- i
pen ende goederen, die in Lichters over genomen'
ïynde, voor hare lofiïngc niet en fullen ^ijn aen
gegeven, ende 't recht van dien bctaelt, foo nae ge-
leytial werdem Ende de uytvarende goederen,
'ttyover Zee ofte anders de Rivieren opwaerts
gcndc.tcr plaetfe van hare éeïite ladinge ofte af-
ttepinge,in wat Schepen ofte Schuytendac het
WL zy om in andere ofte meerdere Schepen ge-
wte werden, ofte anders om met de felve Sche-
P*uyt de Landen te varen: Des en fullen geefte
Schippers, Koopluyden, ofte hare Facleurs, in 't
ihehecl ofte deel van hare iïi gekomen goederen,
^detwegen in eenige Plaetfe daer geen Officie-
^verde Convoyen geftelt ejnzijn,mogen loftcn,
wchtotdc uytgaende meer mogen in nemen,
2 ™ijck ter plaetfe van nare uyterlijcke-löf-
A* ende ladinge , ofte ónder wegen in placrie
*fldcd0mPtoir Van Convoyen ghehouden wort,
coat in prefentie ofte rnèt voorwete vah den
.^herdervoorfz Plaetfe,ende midts al vooren
loire kkhcy tvan hctalinge ten voorfz Comp-
<afujjCt0ont endcacn gegeven te hebben i Ende
'««η τι!0?18 van daer "iet mogen verwecken,
tlarino y de felve Commifenι, volgende de Vér-
K "ge van Oen Chércher, ofte by de Cherchers
-ocr page 1185-
Placaten. gaBofecfern to.Iit. f il Deel,
79
vande geünieerde Landen te varen,hare in gela-
den goederen ende Eet-waren fraudeleufclijck,
tot grootc ondienfte ende fchade vande Landen,
toe ghevoert den Steden ende Landen contrarie
parthye houdende, ofte op andere Havenen dan
haet Pafpöort was luydende,fo gebieden ende be-
velen wy wel expreifclick, dat voortaen geender-
hande Eet-waren noch Ammunitie van Oorloge,
om op de Havenen vande geünieerde Landen,
nochtc oock gcenderhande Waren ofte Koop-
manfehappen hoedanich die zijn, om uy t de Lan-
den ,ofte over Zee ghevoert te werden, en fullen
mogen afvaren, 't en zy de felve alvooren aen ge-
geven , ende 't recht van dien (foo daer eenich toe
ftaet) betaelt zynde, boven dien de Schippers op
hare Manncn-waerheyt aen handen vande Offi-
cieren vanden Comptoire refpective verklaert ful-
len hebben, welcke verklaringe in plaetfe vaneedt
aen genomen,ende voorfulcks indien daer faute
inne bevonden werden geftraft fal worden, dat fy
nergens elders op ghehuyrt zijn, ofte ghemunt en
hebben, dan ter plaetfe daer op hare goederen aen
ghegeven fullen zijn, daer en boven de Schippers
over Zee ghemunt hebbende, ende anders mede
de vreemde ende onbekende Schippers van dier
Haven niet af varende , cautie fuffiiant ©p de
Comptoiren refpective gheftelt, ende de bekende
onder hare harit belooft fullen hebben, om t'harer
eerftc wederkomfte ^ ofte immers binnen feecke-
ren redelijckcn tijdt naer de ghelegentheydt ende
diftantic vande plaetfe ,hacr te prefigcren, wette-
üjeke Certificatie te brengen, te weten, die gecne
die vaten fullen op de Geünieerde Landen ende
Havenen, vande Cómmifen op den Comptoiren
vande Convoyen daer eenige zijn,ofte daer geenc
en zijn, ende anders mede die buyten de Geüni-
eerde Landen fullen varen, vande Officieren ende
Magiftraten der Steden ende Plactfen»,inhouden-:
de particuliere ende klare fpecificatic van allede
goederen die fy ter fclver plaetfen gheloft, verkoft
ofte anderfmts op gheleehcTullen nebben: Waer ι
naer de Schippers uyt den Lande varende, al voo-
ten uyt de Haven hater ladinge, ofte vande Reede
daer fy leggen te mogen vertrecken, ghëhouden
fullen zijn vande Cómmifen van de Comptoiren
refpective te halen een generael Pafpöort,de welc-
ke in houden fal alle die goederen die op haer
Schip aen ghegeven, befchre ven ende betaelt ful-
len zijn, ende fullen de voorfchreve belofte ende
cautie daer op gheteyekent zynde, dan voorts vry
ende onverhindert mogen varen door ende voor
by alle Stroomen , Stedenende Plaetfen vande
Geünieerde Landen, midts 't felve alleenlijekver-
toonende op de Comptoiren daer fy voor bypaf
(èren fullen. Ende omme de fraude die tegens
.alle't geene voorfz is, gepraöifecrtfoude mogen
: worden, te beletten, foo en fullen voortaen geen-
derhande góéderen mogen ontladen,. ghefchccpt
oftexjheladen worden , dan naer dien de Poorten
vande Steden volkomelijck gheopent fullen zijn,
ende voor 't lïuy ten der felver, ofte inde Plactfen
daer geen Poorten en zij η, naer het op gaen ende
voor het ondergaen vande Sonne: Ende en fullen
de felve goederen mede niet mogen gheloft ofte;
geladen worden op eenige Stranden ofte andere
voyen en zijn, noch oock anders moeen          I
ofte bcarbeyc werden, dan by de ordinalS 1'
ghewoonhjckc Arbeyders, Meters ofce 2j
ende in manieren fulcks men coftumclii k ^'
packen ende te bewereken. Interdicctcnde *6
wel fcherpciick ,dat geenc Schippers over 1^
munt hebbende met hare Schepen, fullen m
uytloopcn door defe naervolgcndc'Zee ente?!
te weten , van de Goedcreede, Brouwers ha
ende den Room-pot danι allcenlijckdc rS
binnen Zienckzee ofte Brouwers-haven neld
zijn met Haringh, Vifch, ende andere KcwDrnT
fchappen, die de natuere vanden Lande da?'
gevende, ende midts al vooren hare in ώ22
goederen behoorlijck aen ghegeven, ende 't reek,
van Convoyen betaelt, ende de folemnitewï
volbracht hebbende, foo vooren ghefey t js jy:
foo tegens defe onfe Ordonnantie ende geboden
eenige fraude, fauteoftc bedrochbevondenfoB
de mogen werden by d'een ofte d'andere oeconi'
mittcert re wefen, 't zy dat de Schippers ofte W*
genluyden haer vermeten haddenden beftemdea
Comptoire voor by te varen, te lollen ofte te k
den, fonder al vooren de in geladen ofte aen iC
nomen goederen te recht over ghebraebt teh&
ben , te ontyde ofte op ongeoorloofde Plactfen
ofte fonder haer generael Pafpöort, ende daer de
beloften ende cautie voorfz, ende de vifitatic van
de Cherchcrs op den rugge van die gheteeckint
ware, vertrocken, ofte op ander Havenen ende
Plaetfen dan by haer aen gegeven gevaren waren,
ofte eenige zy-wegen genomen hadden,ofte dat
de Koopluyden ofte Facteurs van hare goederen
vervoert, ofte anders mede gefcheept ende gbela· |
den hadden, ibndcr al vooren de felve by gclchrf j
te, foo vooren ghefeyt is, te rechte overgegeven,!
't recht van dien betaelt, de acquytcn aendc Cba· |
chers gelevcrt,oftcanderfints inde verklaringe via!
dien α ecne fpecie voor d'andere aen gegeven, op
ongeoorloofde Plaetfen geloft.oftc ceni^cgoedl· |
ren meer inne ghegeven, gevoert hadden, ofte an-
ders niet recht gehandelt, ende defe Ordonnantie
ovCE getredón hadden, al vvaet 't oock twee Jaics j
naer date dat de felve fraude ghedacn foudemo- j
gen wefen , foo fal die kennifle van dien by provi·
fie ghenomen werden by de Collegien vande Ai·
miraljteyt inde Provinciën refp^ive die Wy ^ j
nu daer toe geauthorifeert ende ghecommitteat
hebben, ofte by andere alfulcke als wy hiei nas
daer toe fullen mogen authorjferen, ende dele· j
gueren, de welcke wy wel fcherpelicfc ordonneren
ende bevelen, dat fy indien het bedroch ofte cofl·
trayentie ghefchiet is by den Schippers ofte WH
genman, het Schip, Wagen ende Pecrden dokVI
ver, ende indien by den Koopman ofteƒ«««* 1
alle de goederen inden Schepe ofte op de Kaye
leggende, ofte anders vervoert zijnde, den IcW»
Koopman, ofte met fijne Compagnie toe beMo-
rende, ofte by alle beydc, het Schip, Wagen, m
den ende goederen, foo wel die gecne daer«
fautc niet inne ghedacn, als inne ghedacn ®m
verklaren voorverbeurt,ende dien m^^Z
baerlijck voor eenen yegclijcken verkocht te*
den, ende boven djen de felve wMtemnciffl»*
amenden ende ftraffen in het Ganeral^PJa^
Uythoecken.., daer geen Officieren vande Con- tegens. de overtreders yande gemeene μ
mi "--s i, ia 'i'
-ocr page 1186-
Convoyen ende Licenten^
I28I
!
,ϊΐ
i%l
,.l5 onlaoghs uyt g^ven, w^de« verWa^rL
dien fullen mogen aen nemen, ofte daer op pre-
tenderen, op pene van te vallen in oniè indignatie.
Verbiedende voorts allen ende een yegclijek, van
wat Natie ofte qualiteyt.diezijn,den Officiers op
de cpUeclc ende tocficht vande voorfz Convoyen,
in eentger maniere te injurieren» molefteren ofte
ecnich empefchement te doen, in *t executeren
van hacrlieden Oificie,met woorden, wereken ofte
anderfints, op pcyne van hondert goudc Realen,
ende daer en boven arbicralijck geftraft te worden»
als Perrurbateurs vande gemecne rufte, nacr ghe-
legentheyt vande laecke. Ende ten eynde het in-
houden van defen alomme mach werden ondcr-
houden,cnde niemantdaer van ignorantie en heb-
be te pretenderen: Ontbieden dacrom onfen lie-
ven ende feer beminden Stadthouder» Canceler
ende Luydcn vanden Rade in Gclderlandt ende
Zurphen: den Stadthouder, Prcfident endeLuy-
den vanden Rade Provinciael in Hollandt: de Ge-
committeerde Raden van Staten in Zeelandc,
Stadthouder ende Ghcdeputeerde Staten van
Utrecht ende Vrieflandt,dat iy defc tegenwoor-
dige al omme doen ende laten publiceren, daet
men ghcwoonlick is publicatie te doen. Bevelen
voorts den Advocaten Fifcaels., Procureurs Gene-
raels» Bailliuwen ende Schoutetten, ende alle an-
dere Officieren ende Jufticicrcn dec voorfz Lanr
den, oock mede allen Gouverneurs» Admiralen,
Colonellen, Capiteynen, ende alle andere Bevel-
hebberen van Oorloge, te Water ende te Lande,
ende elcks van hen in fijn reguard, op de privatie
van hare OfTicien, ende boven dien het intereft
op hunlieder Pcrfoonen ende goederen in 'r privé
verhaclt te worden , dat fy de voorfe Officieren
ende Cpmmife,n,vande Convoyen, generale ende
particuliere Chcrchcrs, ende andere nare aiïiften»
tie behocvcndc,in 't effe&uercn vanden inhouden
defec Placate doen ende bewijièn alle vordcringe
endeafliftentiehacrmogclijckzijnde: AlfooWy
tot dienfte vanden Lande, ende bevordpringe van
de gemeene faecke fulcks noodich bevinden., ·,*
Gegeven :tot Utrecht den leften Aprilis Annp
vijfthicn hondert fes en tachtich. Was ghepar$*
pheert , /. Vakks1' Geteeckent, R. Leycejler.
Ónder ftondt, Ter Ordonnantie van jfijne Ej^celt
Ende was onderteyekent, ·,
                 >·.">[>π·>
„,.■;„:,, . .„ , ,..; , Ck.'Muygew.: „ .,b
ende wel cxpreiÏelick dat fy daer van nier
Vc
rrbicdi
oferen, nochre gedoogen by ycmanden
g fffEe j gecompofeert te worden, maer ge-
Ks w
igt fy ajlc diergelijcke queitiea lullen heb-
^ decideren fommierlijck ofte uytcrlijck
^n ^ de Maent, met Sententie condemna-
^oftc abfolutoirc, fulcks fy nacr uytwijfen
t0lidcfen onfen Placate ende bevindt vande faec-
·" EOeder eonfeientie naer recht ende bïllick-
S't'fullcn verftaen te bchooren, ofte by gebrecc-
W jien fullen de fel\c faecken van hun ghe-
ecft mogen worden, Ende fullen de pennin-
eV0Cvande felve verbeurde goederen ende amen-
f" te procederen verdeelt worden, te weten, foo
die niet ert excederen de Ibmmc van
wanneer
aelf hondert gulden , een derde part voor de
ïemcene faecke, een derde-part voor den De-
unciateur wie dat het oock zy, ende 't refterende
Ldendccl voor den Commijs Generael inde Pro-
vincie ofte Quartiere daer de fraude ghedaenfal
lijn, de wcl.cke als Officier de calange ende ver-
in van dien doen lal: Ende foo wanneer die
xijn boven de tvvaelf hondert guldens, fal 'rgee-
ne daer en boven is » verdeelt worden d'eene helft
toot de ghemcene faecke , ende d ander helft
half ende half voor den Commis Generael ende
Denunciateur voorfz: Behoudclijck dat de ghe-
mcenc faecke in beyden ghevalle in gcene ongcl-
(len oftelaften, anders dan van de verkoopingc,
gehouden fal zijn; Dan indien de voorfz confifca-
tien fouden komen te ryfen boven de thienduy-
feit guldens, fullen den voorfz Commijs ende
Denunciateur hacr deel tot de felve fomme tree·
kfnfo voorfz is, ende van 'cgeene boven; de thicn
is, dien fal in de redelickhey t toe gheley c wpr^en,
ghelijck naer het debvoir, arbeyt ende mocyte by
hem daer inneghcdaen, bevonden fal worden te
bchooren: Wclcke Commifen Generael van de
Convoyen, wy willen, dat voortaen een veder re-
ipeftive in fijne Provincie ende Quartiere, de aen-
foieckecndc vervolch van alle dufdanige que-
iicn, tct faecke vande Convoyen ende Licentcn
vallende, ducn ende vervolgen fullen, volgende
dMrudiehaer gegeven ende noch te geven.voor
ψ voorfz Cojlegie vande Admiralirey t inde Pro-
vincie refpeftiye of andere by ons daer toe te au-
!hpriferent fondcr dat eenigc andere Officieren
m Magiftraten de calangie ofte kenniflc van
ι                    — —II I i'iil I j TUI ■« I AinJMp
■■'t 'Ja
|. Placatcn vanden vier enttointiebfien /ulij 1596, drie ehmintkhflék
'Julij 1597, enfevenJcn November 1598. Inhoudende vethodt;van niet re mogen Varen op JefJia·
■j$iV .
venen van, Grevelingcn, Duynkercke, Nkupcort, S/uys ende andere, buyten Duyris van r/acnderèn
$helégen .· Vangel'tjiken den uytéoer vande Binnenlants gewajjen Grepen Mieltfgaders tegens de
dtfraudatien vande Convoyen endelicenten : Pegrypende meded'ordre
, waer meien yegeiijch
in 't aenhengen der goederen, ende her betalen vande felve Convoyen ende Licenten %hem fal betten
te reguleren..
>\ f
- i ^£ateri Generael der Verecnichdevr)Je-
I derlanden, Allen dengenen die defe ful-
i i£nfien ofte hooren lefen,Saluyt. DOEN
deferLanden, ende andere, de felve frequenteren-
de, hen onderftaen te frauderenh^t inkomen v^n
de Convoyen en Licenten, by ons op alle uyrgac^-
de en inkomende Waren ende koopmanfehappen
QiOatYeeleendeyerfcheydcnelngcfetcuen totymallinge vandelaftê vande Oorloge te w#s
I                                   7- £ "J                      °P
-ocr page 1187-
|-ι«.
Placaten^. ή$
lo.Tit. 4. Deel.
22 8 ί
mi
op |>éftc lr,fb wel vande gene die van êndëna Neu-
trale Rijckcn, Landen ende Steden in gebracht en
ghdvocrt worden, als die by onfc licentie komen,
ende gebracht worden van , ende nae de Landen,
Havenen ende Steden, ftaende onder 't ghewelt
der gcmcene Vyanden,qualijck aen brengende de
a'uantitcyt ende qualiteyt vande felve Waren en-
e Koopmanfchappcn, ende eenigc hen foo verre
vergetende, dat fy op verbodene Havenen,Steden
ende Plaetfen, fonder behoorlijcke licentie, Wa-
ren , goederen ende Koopmanfchappcn, tranfpor-
teren cndc fenden, ende dat in 't onderfoecken cn-
dc achterhalen vande felvc frauden ende onbe-
hóorlijcke handelingen , oock in 't ftraffen van
dien, foo goeden ende ecnparigen ordrc ende voet
niet en is ghehouden als der Landen dienft, ende
der Ingefetenen welvaett vercyfchen.ende by onfe
voohge Ordonnantie geftatueert is, alles ftrecken-
dc tot merckelijcke fchade vande ghemeene faec-
ke, verminderingeende divertcringe vande Traf-
fijeque, Nceringe ende htndclinge ,ende tot pre-
Juditie vande oprechte Koopluyden, die met fulc-
kcFraudateurs nergens Marden konnen houden.
S O O 1S Τ, om daer tegens ten dienfte der
Landen, vermeerdennge der Nceringe ende Trat-
fijeque, verfchoontnge vande oprechte Koopluy-
den, ende af breuck vande ghemeene Vyandcn te
vcrfien , wy tot behoorlijcke remedie tegens de
voorfz frauden ende onbehoorlijckc handelingen,
geordonrieert ende geftatueert hebben, ordonne-
ren en ftatueren by defen de navolgende poinéten.
;:                                                                   i. · ,··■
Inden eerftén, dat niemant, van wat Natie,qua-
liteyt ofte conditie hy zy, cc fri ge gr cd e ren, Wa-
tèn1, Koopmanfchappcn ^Schepenofte Schuyten,
fal mogen, felfs ofte door aridere, brengen, vöcrén
tofte trarifporterën, diréérelijck ofte indireclelijck,
ö|>de Havenen van ι GrievcHngCn, Duynkercke,
Meupodrt, Sluysofre andere, buyten Duyns van
Vlaènderen gelegen, op pene tegens de Ingefete-
nen defer Landen, van te verbeuren de Schepen,
Schuyten, Koopmanfchappcn, Waren cndc goe-
deren, cride dat boven dien fo wel de Koopluyden,
Schippers al^ Scheeps-volck, 't felve gedaen heb-
Bënaë,voordeeèrfteieyfe by openbare gceflelin-
Ί*&1 oftefwaerder,totarbitragie vanden Rechter,
ende voor de tweede reyfe met dcdoot ieridc con-
fifcatie van alle hare goederen fonder ecnige gena-
de, geftraft Tullen worden , cndc voor de lngcfete-
flejuan. ani^rcRijckgn, Laodcji ofte Sjsden, op
de verbeurte van hare Schepen ende goederen,
4iï^lbndcrceni^gn^ ? ?
, - . \ , ;>i '.
~'!··* ;Ïen tweeden , dat niemandt op eenige andere
j Havenen ofte Plaetfen, by dé gcmcene Vyandc» j
 inde Nederlanden,. ofte op 4c Maie ende Rhijn
geoccupeerd,eenjge goederen,\Varen ofte Koop-
[ manfehappen, fal mogen felfs of door andere bren-
gen, voeren, óftöock van dacr-ίή dëfc Landen tran-
fporteren , fonder daer toe ι lehoorlijck Licent ofte
Convoy-brievcn vande Convoy ofte Licent 'Meefiers van
* Wê^ComPtoiren inde Quantcren wfyaYivci^mtti het
1 Pafpóort voorde Pcrfoon'ën/by "onfe'ri':P'lacaifcvkri
den vierden Α prilis ι ^ó.ghéórdohrieerr) verkre-
gen , ende het volle Licent ^ênde C onvojrèfjiêBivc,
-Volgendede ordreende Lijftebyons gheWaeckt
ende geftelt, ofte noch te maecken ende te Ah
betaelt 3 te hebeen .· op peyne van confifCatjp '
d'eerfte reyfe vande Schepen, Schuyten \y
l
Karren, Waren, Coopmanfchappen ende iSS
ren , ende boven dien een peyne vanfesh a
ponden van1 veerrich grooten 't pont, ende S
tweede reyfe, boven gelijcke pene uyt den l ?
gebannen te worden voorden tijdt van χχν j
alles mede fonder eenige genade.
                  n'
III.
Ten derden,dat puncluclijcken fal bordena k
tervolght 't Placaet vanden vierden Julij des j !
I«591. 3 hjer by gevoeght,inhoudendemterdiclicv
dergemcene Vyanden Wapenen, Munitien^a
Oorloge', éndc andere materialen , in den felve« 1
Placate ghefpecificeert: Nochte Greyncn indeft
Landen ghcwaiTen, toe te voeren , υρ de penen
d aer 4 inne begrepen.
IV.
Ten vierden, dat van alle Waren, goederen e&
de Coopmanfchappen, in komende ofte uyt gaen
de over Zee, het volle Convoy-gelt, volgende dt
Lijfte fal worden betacldt, fonder dat eenige Wa-
ren , goederen of Koopmanfchappen fullenmo.
gen worden ghcladcn ofte ge lo ft, voor ende al eet
5 de felve fulleti wefen aen gebracht, endevandca
Colleéteur ofte ander Officier befchcyt genomen
naer behooren, 3 volgende d'orere dien aengmistfê-
ffiaeckt:
op pene van verbeurte der goederen,W*
ren ende Koopmanfchappen,occk vande Schepea
ende Schuyten daer mede fulcks geplcechttvotfc
ende tot laftc vanden Fraudateur, 'tzy Koopman,
Schipper ofte andere, voor de eerflcrcyfevandne
hondert ponden, en voor de tweede reyfe bovea
gelijcke verbeurte noch drie hondert ponden meet,
encre voor dé derde reyfe boven gelijcke verbeutttj
voor den tijdt ven ihien Jaren uyt den Landegr* |
ban rieri te worden, mede fonder eenige genade 11
Behalven dat dé Fraudateur gehouden fal weien, ■
den Koopluyden met hem ecnige goederen op·!
rechtelijck vercönvoyt ofte veilicent, gheladca 1
hebbende, te betalen de fchaden ende intctcfles I
by de felve te lydcn , deur 't ophouden ende vet· |
achteringe van hare reyic, wclcké fchaden endein·
tereftén, met alle goede infichtenbydeCollegien;
vandé Admiralitéyt gctaxeertfüllenworden:
de foo den Fraudateur bevonden wort fofolvenf,
om de felve ehetaxectde fchadih ende intctefiett
te betalen, falals dan den Kooptiian in de pei**·
gejueandcgoedeteiucnde penen gckornentweïe?
gheprefereert de ghemeyne faecke, 3 ^"*_
fraudateur niet te min gehouden endeMrbMc*g£\
meynejaeae
, ombyftratTcacndenlyve,0)an<^
fihtsdéfelve te voldoen:"'€"■'■
! vïv
rAv.
V.
7 Qfdonneren ende beveelcn voorts een
lijcMn 'taenbrengen der goederen, cndc t
len-vande Convoyen ende Licentcn, hen pun
Kek te reguleren na clë ördre hier nac volgeno^·
7 Eerftelijck, dat tvan nu voortaep cen y^ygn
van wat Natie, ftaet ende conditie hy sjl< ^
dén fal zijn de Cönyoycn ende Liccnten^ -^
iri komende ende uyc varende gocdc^
Koopmanfchappen, uyt ofte in d«c.la"° jfCol·
dé Mc komende, te betalen in handen \a
rf
-ocr page 1188-
Convbyen ende Licenteru.
t*
%ï%$
iiU
mifen,(volgende de verklaringeranden Chercher»
ofte by de Cherchcrs felfs) de voorfz gfrelofte ofte
andere,meer in genomen goederen, op den rugge
van 't vporfz haer befcheyt te rechte getekent zijn.
VIII.
7 .Ende indien by de effe&uele loifinge ofte an-
ders, oock onderwege bevonden wort.dat de voor-
fchreve goederen ten eerften Comptoire,daer't
recht van dien betaelt fal zijn, niet ten vollen ofte
te rechte aen gegeven, ofte dat onderwege eeuige
goederen, anders dan voorfz is, gheloft ofte meet
in ghenomen waren, fullen de Schepen ende alle
de gocderen.eencn Koopman ofte Compagnie toe
behoorende,gehouden werden voor verbeurt.
IX.
7 Ende omme alle bedroch in defen te voor ko-
men, ende dat 't felve met goede kennifle van fa-
ken mach gefchicden, laften, bevelen ende ordon-
neren wy wel expreflelickby defen, dat alle Schip-
pers , Schuyt-lieden, Lichterreden, Wagenaers,
ofte andere die eenich goet te Water ofte te Lan-
de , in hoedaniger wijfe 'tfelve fal mogen vvefen,
in defe Landen lullen mogen brengen, ofte anders
mede fullen begeeren, ofte aen ghenomen hebben
uytden Lande te vervoeren,gehouden fullen zijn
al eer fylieden de felve haer in gebrachte goederen
fullen mogen loifen,ontladen, vervoeren,ofte ee-
nichfins reppen ofte roeren, gedoogen geloft, ver-
voert, gherept ofte gheroert te werden, ofte anders
mede de goederen by haer aen ghenomen, ofte die
fy fullen begeeren uyt den Lande te vervoeren,
fullen mogen fchepen ofte laden , doen fchepen
ofte laden, den Collefteur vande Convoyen, ter
fclver plaetfe vande ladinge ofte loffinge aen te ge-
ven de quantiteyt ende qualiteyt van alle de goe-
deren die fy inden Lande gebracht, ofte anders aen
ghenomen fullen hebben , ofte begeeren uytden
Lande te vervoeren. 8 Oock dat niemandt hm fat
vervorderen eenigen Haringh ofte anderen Vifch in Zee
over te nemen
, om daer mede na Oofilant of eenige an-
dere Landen te varen
macr wort verflaen, dat alle Zet-
luyden ofte Vijjchers, haren Haringh ofte Vifch fulkn ge-
houden zijn te brengen in defe Landen, op verbeurte van
Je goederen ofte waerde van dien, die contrarie defe onfe
Ordonnantie, als voorfz in Zee fullen overgenomen zijn,
ende boven dien een amendevan drie hondert ponden te
verbeuren öï welby dien die de felve fal hebben in ghe-
nomen, ah diefe fal hebben over gefet.
X.
7 Dat voorts mede de Kooplieden ofte Fa&eurs
de felve goederen toekomende, ofte laft daer van
hebbende, de voorfz inkomende goederen voor by
de Comptoiren daer de bctalinge valt, ofte anders
mede van de Schepen ofte Kaye , niet en fullen
mogen vervoeren ofte doen vervoeren, ofte anders
de afgaende mogen fchepen, laden ofte gedoogen
dat by de Schippers ofte yemandt, ghefchcepc
ofte geladen werden, *t en zy een yeder refpeétive
vande goederen haer toe komende, ofte daer fy
laft van mogen hebben, aende Commifenvande
voorfz Comptoiren by fchriftelijck biljet, onder
haer eygen hant hebben over gegeven, wat, ende
hoe veel goederen een yeder inde Schepen, ofte
Wagens is hebbende, ofte begeeren te fchepen
ofte laden, met wel duydelijcke verklaringe, ende
refpccYive daer toe geftelt, achtervolgende
1^1 Ordonnantie ende Inftruétie daer van
ß ^ ckt, ofte noch te maecken, Te weten, de
fwn ende goederen uyt de Zee in komende,
lle haer in geladen goederen, ter plaetfe daer !
fan f eflivcück ontladen fullen , mits dat die van
f Jncflive Comptoiren, alwacr de bctalinge ge-
th° is, gehouden fullen wefen by elckc Lichter
ft Vecr-Schuyte , inde welcke eenige vande
fchreve goederen gefchcept zijn ,omme daer
mdc voorts ter ghedeftineerder plaetfc ghevoert
worden , te leveren behoorlijckefchriftelijcke
Ê klaringe ende fpccificatie vande qualiteyt ende
Tuantiteyt der felver, ten eyndc de Recherche na
bebooren mach werden gedaen. Endede gocde-
rtodefoete Wateren afkomende, of die laft bre-
ien ofte niet, te weten, de Wael afkomende tot
Nicmegen, den YiTcl afkomende tot Zutphen,
(Jen Rhijn afkomende tot Aernhem,eride de Macs
afkomende ter plaetfe daer 't tot noch toe ontfan-
oenisgeweeft: Behoudelick nochtans, dat indien
ceniee Schepen, het Vlie,ofte het Texel in komen-
de onderwege een deel vanharen laftfouden mo-
ten gheloft hebben, dat de Schippers ghehouden
fullen zijn op haren eedt.ofte Manne-waefheyt in
plaetfe van eedt ,de felve getrouwelick aen te ge-
ytn, ende verklaren, ter plaetfe daer die ghedefti-
neert zijn , ofte voorts lolTen fullen , 't welck de
Convoy-mccfters jgehouden fullen zijn de Schip-
pers necrilelijck af te vragen, op peyne tegens.de
Convoy-Mcefters gheftelt in hare Inftruftie, ende
regens de onwillige Schippers van twee hondert
ponden, ende arbitrale correctie, ende daer benef-
fens voor haer verrreck, ofte ten langhften binnen
werthïen dagen ,deuchdelijck te bewijfen dat de
voorfz onder wegen gelofte ende gelichte goede-
ren, ter plaetfe van het arrivementder felver.'t vol-
IcConvoy betaelt fullen hebben in handen vande
Convoy-Mecfters daer toe geftelt, ofte by gebreke
lullen ghehouden zijn aldaer te betalen: Blyvende
ö'aaic niet re min in haer geheel op de Schepen
ende goederen, die in Lichters over genomen zy n-
de, voor hare loflingc niet en fullen zijn aen ge-
geven, ende de Convoyen van dien betaelt, ib nacr
gefeyt fal werden.
VII.
7Endc de uyt varende goederen,* t zy over Zee
«teanders de Rivieren opwaerts gaende.ter plaer-
ftyan hare cerfte ladinge ofte af-fchepingc,in wat
^nepen ofte Schuy ten dat het zy, 't zy om in an-
*tcofte meerder Schepen geladen te werden,ofte
'"dersom met de felve Schepen uyt de Lande te
jen: Des en fullen gene Schippers, Kooplieden,
in'k ° Fa^eurs'in c gheheel ofte deel van hare
^komen goederen,onderwegen in eeojge plaet-
^dacrgeenc Officieren over de Convbyen ende
D.Cnte" geftelt en zijn,mogenloiTcn, noch tot de
ter ^| c mew mogen in nemen, dan alleenlijck
ding ?"C Van harc uyter!'jcke loiïïnge ende la-
van C 0n<^Cr wcScn in plaetfen daer Comptoir
ïicof °nvovcn gehouden wort,ende dat in prefen-
Plaerf0 mCt V00rwctc vanden Cherchcr der voorfz
W°'Cnde mm al vooren 'c voorfz befcheyt van
fceeev"^0 K\n Voor^z Comptoire getoont ende aen
ÚÊçß0çåï^ç: Ende en fullen voorts van daer
°gen vertrecken/ten zy by de felve Com- fpccificatie der felver goederen, in oprechter qua-
                                                                Hteyt
-ocr page 1189-
Placaten. ^Boeck; lO.Tit. t.Deel.
*«7
Hteyt ende quantiteyt, foo van getal als gcwichte,
met de Mcrcken ende Numero, daer elck ftuck,
pack, bale, ofte Tonne mede geteyckent fal zijn,
ofte anders mede de gherechte vvaerde vande goe-
deren , volgende de Lijfte, die naer de waerde be-
talen , van wacr die komen, ofte wervvaerts fy die
van meeningc zijn te voeren ; ende dat fy dien vol-
gende het volle Convoy ofte Licent daer toeftacn-
de, betaelt, ende het acquijt vande felve betalinge
ghelcvcrt hebben in handen vande Chctchers ofte
Toefienders, om die voor 't vervoeren ofte laden
der fel ver by haer gevifttcett te mogen werden.
XI.                   ;.
7 En omme voorts mede te verhinderen alle fini-
ftre wegen ende praclijcquen»die by cenige quaet-
willigc, ende Vyanden van 't gemcene befte, hier
te vooren zijn gepleccht:(hebbendc onder 't deck-
fel van op eenige neutrale ende geoorloofdc.oock
mede op eenige Plaetfen ende Havenen vande
geünieerde Landen te varen, hare in geladen goe-
deren ende Eet · waren, fraudeleufelijck tot groo-
ten ondienft ende fchade vanden Lande, toe ghe-
voert den Steden ende Landen contrarie parthyc
houdende, ofte op andere Havenen dan haer Paf-
•poort was luydende): Soo gebieden ende bevelen
wy welexprciTelijck, dat voottaen geene Munitie
van Oorloge, om op de Havenen vande geünieer-
de Landen, noch oock gcenderhande Waren ofte
Koopmanfchappcn, hocdanich die zijn ,om uyt
deLanden ,oftc óver Zee gevoert te worden, mo-
gen afvaren, 't en zy de felve al vooren aen gege-
ven , ende 't recht van dien (foo daer eenich toe
ftaet) betaelt zynde, boven dien de Schippers op
hare Mannen-waerheyt aen handen vande Oifi-
. ciers op de Comptoiren, midtfgaders de Pachters
itefpeétive verklaertfullenhebben, welcke verkla-
ringe in plaetfe vaneede aen genomen, ende voor
fulcks, indien daer faute in bevonden wort,geftraft
fal werden, dat fy nergens elders op gehuyrt zijn,
ofte ghemunt en hebben, dan ter plaetfe daer op
hare goederen aen gegeven fullen zijn, ende daer
en boven>de Schippers over Zee gemunt hebben-
de tot de Elve, ende de Seyne incluys, als mede
Engelant ende Schotlant, te weten, de vreemde
ende onbekende Schippers van die Havenen niet
af varende, cautie furhfant op de Comptoiren re-
fpedive geftelt, ende de bekende onder hare hant
belooft fullen hebben, om t'hacrder eerftcr weder-
komfte,ofte immers binnen feeckeren redelijcken
tijdt, naer ghelegentheydt ende diftantic vande
plaetfe,by den Convoy-Meefters haerderiadingc
haer te prefigeren, hen te komen prefentcren aen
de voorfz Officieren vanderefpeclive Comptoirè,
ende in hare handen by cede,ofte by hare Manne-
waerheytin plaetfe van ecde te verklaren, op wat
Plaetfe fy de in gheladen goederen gheloft fullen
hebben, fpnder de Schippers vorder Ooft ofte
Weftwaerts varende, met cautie ofte certificatie
te befwaren: Alle welcke verklaringen ende belof-
ten, de voorfz Schippers ende haerlieder Borgen
refpe&ive ghehouden fullen zijn, op de Regifters
vande voorfz Convoy-Meefters te ondertceckc-
nen, ende fal de onderteeckeninge volkomen ghe-
loovc gegeven worden, al of de belofte ende cautie
voor Schepenen ware ghedaen: Welvcrilaende,
dat d'Ingefetenen Yande Geünieerde Provinciën,
de goederen die fy uyt d'ccne Provincie m
dere Provincie vande Geünieerde NcdeW.f
fullen vervoeren ende op flaen, follcn 'tfcl
gen doen, fonder eenich recht van Gonvoil "Ü
talen, midts nemende Pafpoort, ende brei α
certificatie ghetccckcntop den rugge hacrd ρ
poorten , by den Convoy-Meefters, ChercSE
Con voyen haerder lofl! ngc, foo daer een Com
der Convoyen is: ende daer geen en is,bydJr?
ficier derPlaetfc,endc dat binnen den tijdt ha
hare Pafpoorten te prefigeren by den CollJu !
ofte Pachter der Convoyen haerder lading Τ
de goederen aldacr gebracht ende op geffaïen #
op de verbeurte vande goederen ofte waerde ν"'
dien : Behoudelijck dat van 't nemen der voot?
Pafpoorten.cn 't brengen vande Certificatien £
len wefen geeximeert d'ordinaris bekende Marö
fchepen, Veer-fchepcn, Bict-fchepen,cndckb»
Scbuyten binnen 's Landts varende, daer op
fufpitie en is van fraude. Ende fullen de voU '
Convoy-Meefters ende Pachters geenfints veifijy.
mich mogen wefen foo haeft den tijdt gheex£
reert is,de voorfz reeckeninge ende gefteldecaurje
te doen fuyveren, ende naer bevindingc vande
faecken, foo daer eenich ghebreck in valt.opde
principale ende haere Borgen te procederen met
parate ende reale executie: Ende in cas van oppo-
ïicie, ofte dat ter faecken van dien eenige difièren-
tenfouden mogen vallen , fullen hare aclic daci
van deur den Advocaet Fifcael doen interneren
voordeCollegien vande Admiraliteyt refpedjve,
inelcken Quartiet daer toe gedelegueert, ofte an-
dere daer toe te delcgucren, op pene lbo de voorfz
Advocaten Fifcaels verfuymich bevonden werden,
vande faute aen haer eygen Perfoonen ende goe-
deren vcrhaelt te werden.
XII.
7 Waer nae de Schippers uyt den Lande varen-
de , al vooten uyt de Haven haerder ladingc, ofie
vande Reede daer fy leggen te mogen vertrecken,
ghehouden fullen zijn van de Commifen vande
Comptoiren refpeclive, te halen een gencrael Paf
poort,'t welckin houden fal alle de goederen,die
op haer Schip aen gegeven, befchre ven ende be-
taelt fullen zijn, ende fullen de voorfz beloften»
de cautie daer op geteeckent zynde.dan voottsvty
ende onverhindert mogen varen door ende vcotby
alle Stroomen, Steden ende Plaetfen vande Geü-
nieerde Landen, midrs 't felve allecnlijck verwo-
nende op de Comptoiren daer fy voor by pafletca
futlen. 8 Dat oock geen Schefen, willende varen «j*
Uvtheemfche Plaetfen, 't zy dan Convoy ofte Licent fd»
digh zijnde
, e enige Koopmanfchappen vry van Com*j
ende Licent, en juüen mogen laden by deonvrje^k
verbeurte van vijftigh gulden, te verhalen fondertw§
conniventie aende Schepen ende Schippers die' contra*
bevonden worden gedaen te hebben.
XIII.                ,. , „
7 Ende ommc de frauden die regens alle ψ'
ne voorfz is.gepradifcertfoude mogen werden,
te beletten, foo en fullen voortacn geendci\W
goederen mogen ontladen , gefchceptofteg»
den worden ,dan nacr dien de Poorten vande o
den volkomelijck geopent fullen zijn .<-nde _
't fluyten der felver, ofte inde Piaeticrida« g^
Poorten en zijn t nacr het op gaen ende ^^,
-ocr page 1190-
iConvpyen ende ia&apajMte&tl
2.2-89?
ii8S
bracht, te hebbed, te ontydeofte op ongeoorloofde
Plaetfeir, ofte ibnder haer generaei Pafpoort ,eride,
dat de beloften ende cautie voorfz, ende de vifitar
tie vandeChérchers op den rugge van dien gete-
kenti, wjaten vertrocken, ofte op andere Havenen
ende PlactTen dan by haer aen gegeven.* ghevaren
warenene eenige fy-wegen genomen haddcn,ofté
dat de Koopluyden ofte Fadeurs van hare goede-
renvervöert, ofte anders mede gefcheepc ende ge·*
laden hadden, ibnder al voren de felve by gefchrifc
te (foo vooren ghefcytis) cc rechte overgegeven,
de Convoyen bfte Licenten van dien betaelt, de
acquyten aende Cherchers gelevercofte anderfin ts
inde verklaringe van dien d'eene Tpecie voor d'an-
dere aen gegeven,· op ongeoorloofde Piaetfen gë-
loft, ofte eenige goederen meer in gegeven, ofte
hare Waren op andere PJaetfen, dan by haer aen
gegeven, gevoert hadden, ofte anders niet recht >
ghehandelt,ende defe Ordonnantie over getreden
hadden, alvvaer 'r oock een Jaer na date dat de fel-
ve frauden gedaenfouden mogen wefen ,ofte nae
hare eerfte wcderkomite
? foo fal die kennifle van
dien by provifie genomen werden by de Collegien
vande Admiraliteyt inde Provinciën refpedive,die
Wy van als nu daer toe geauthorifcert ende ghe-
committcert hebben,ofte by andere Tulcke als wy
hier nae daer toe fullen mogen authoriieren ende
delegucren, de wclcke wy wel icherpelick ordon-
neren ende bevelen, dat fy,indien het bedroch ofte
contraventie gefchict is by den Schipper, Schuy t*
man oft Wagenman.het Schip, Wagen ende Peer-
den der ièlver, ende indien by den Koopman ofte
Facteur, alle de goederen in het Schip ofte op de
Kayc leggende, ofte anders vervoert zijnde, den
felven Koopman, ofte met fijne Compagnie toe
hehoorende, ofte by alle beyde, het Schip, Wagen,
PeCrden ende goederen, foo wel die geene daer de
faute nietinne ghedaen,als inne ghcdaen fal zijn»
verklaren voor verbeurt, ende dien volgende open-
baerlijck voor een yegclijck verkocht re worden,
ende boven dien de felve condemneren in de
amende ende ftraffen, tegens de overtreders van
defen PJacate ende Ordonnantie refpeiUvclijck
hier vooren geftatueert.
XVII.
7 Ende fullen de penningen van de felve ver-
beurde goederen ende amenden te procederen ver-
deelt worden , te weten , foo wanneer die nieten
excederen defomme van twaelf honden guldens,
een derdepatt voor de gemeene faecke,ecn tvvaelf-
de-part van 't geheel (af ghetogen de koften) voor
den Advocaet Fiicael,een derdepart voorden De-
nunciateur, wie dat het oock zy, ende het reftc-
rende derdendcel voor den Cornmis Generaei,
die in die tijdt binnen de Provincie fal zijn, als de
fraude fal wefen achterhaelt, ende in £ijn abfentie
voor den Commis Generaei, wiens beurtedathec
zijn fal in die Provincie te wefen, daer de achtcr-
halingegefchicden fal,ofte gefchiet fal zijn: Ende
foo wanneer die zijn boven de twaelfhondert gul-
dens, Tal 't geene daer en boven is,verdeelt worden
de eene helft voor de gemeene faecke, ende de an-
dere helft half ende half voot den Commis Gene-
raei, ende Denunciateur voorfz .blyvende 't recht
vonden Fifcael als vooren, behoudeJick dat de ge-
meene faecke in beyden gevalle, in geene ongel-
7. F                        den
*" n vande Sonnc: Ende^n Tullen de felve
φψ. mCdc niet mogen gheloft ofte giieladen
SS OP ë#fe ^randen ofte andere Uythqec
^
daer geen
Officieren vande Convoyen cndi
itiUhbiiilflt
- Dat f£ene Schepen ofte Schuyten, kleyn ofte
r ehcladcn wefende met goederen, Convoy
ψνίηί fubjeft wefende, van defe Landen iulT
oien varen, 'tzy de Stroomen op oft over
f0 ten zy de Schipperen oft Kooplieden eerit,
jL al vooren den Chercher ofte CommiiTaris op
Sterfte plaetie, ende oock tuilchen wegendes
fochtzijnde, vertoonende Pafpoort ofte Paf-
S vanalle de goederendie inde Schepen ge-
23jiilè.n zijn» ende dat Ty,met de Schepen foo
Ie Tuilen moeten bly ven leggen, ter tijdt toe de
«Snoemde Cherchers ofte CommiiTaris, de Tel-
rtbcquamelijcken onderfocht ende ghevifiteert
fiiUcnncbbcn; ende over fulcks Tullen alle Schip:
Lehchouden zijn, varende vande plaetfe van
Ecfadinge, het generaei Pafpoort vande in heb-
tindegoederen,t'Schepe te latcn,op depene den
«riten dach van vijf en twintich guldens, den
tweeden dach van vijftien gulden.den derden hon-
dert gulden,ende voorts alle volgende dagen een
bonacre gulden 's daeghs van veertien grooten het
hek, tct tijdt roe dat fy de Pafpoort t'Schepe ge-
tocht, cude den Cherchers ofte Commifen Gene-
Kclsietoontfulleuhebben: Endcby foo verre fy
Toornaerliederafvaren eenige meerdere goederen
by gevalle in nemen, of daer na aen boort fenden^
darly vande felve goederen een apart Pafpoort aen
de voornoemde Officiers fullen moeten toonen,
can de voorfz vifitatie daer van mede te doen in
voegen als vooren.
XV.
7S00wanneer eenige Soldaten vande Guarni-
fccnenindeFronrier-iteden, ofte andere, eeniee
Peetden,de Comptoiren vandeConvoyenende
licenten ghepafleert wefende, op zy-wegen, ofte
ttótrs,fullen achterhalen fonder pafpoort,ende de
gtacchtigheyt vanden Lande niet bctaelt te heb-
ten, fullen de felve Soldaten gehouden zijn fulc-
te Peerden te brengen binnen de naeftc Stede,
inde die aldaer te laten in handen van den Com-
mis Generaei, indien als dan aldaer een is, ende in
gevalle niet, vande Officieren vande Convoyen,
Wewelckcdaet van terftont fullen adverteren den
jwvocact Fifcael.ende den felven toe Tendcn de in-
tomatten, dacr van zynde) tot dat by het Collegie
*Admiraiircyt van het Quarticr, de felve Peer-
^verklaertiullen zijn verbeurt ofte ontflagen,
E !an dc
Soldaten als dan voor haerlicder geda-
Kv!°f'r5ullen profiJtercn d'eenc helft'eii d'a°-
«
eltt *· gemeene faecke: welverftaendedat
6«neene faceke gcene onkoftcn en fal dragen.
XVI.
l Ende foo
tegens dcTe Ordonnantie ende ge-
fcodt
ude Cn'^e ^raude' ^aute on:c bedroch bevonden
tommm°gen werden by d'cene ofte d'andere ge-
Sy!!icCdCrLtC,wcfSn » 'c 2y dat k Schippers,
en ofte Wagen-liedcn haer vermeten
teloj^ Cr "cmde Comptoiren voorby te varen,
e te laden, Tonder al· vooren hare in ge-
en of a
en
genomen goederen te rechte over ge-
-ocr page 1191-
1290           Placatcn i ^ïBoèck.
den ofte lafte η .(anders dan van die verköopinge
gehouden Tal zijn) dan indien de voorfz cofififca-
tien fouden komen te ryfen boven dertien duyfent
guldens, Tullen de voorfz Advocaet Fifcael, Com-
mis ende Dcnunciateur, haer deel tot de felve
fommc trecken foo vooriz is : Ende van 'tgeene
boven dien fal zijn, inde redelijckheyt toeghelcyt
worden, gclijck na het debvoir, arbeyt ende* moéy-
te by hendacr inne gedaen, bevonden fal worden
tebehooren.
XVIII.
' yj, Ende fullen by de Fifcaels alle faecken der Ad*
miraliteyt, mitfgaders die ter oorfaecke vandc
eontraventien van defen Placate ende Ordonnan-
tie fullen vallen, geinftitucert * geinftrueert* ende
ren uyteynde toe beley t, bedinght ende vervolghc
worden.volgende hare Inftruétie voor de Collegicn
* vandc Admiraliteyt in de Provinciën refpe&ive,
ofte andere, by ons daer toe te authoriferen,fondcr
dat ecnige andere Officieren ende Magiftraten de
calangie ofte kennifle van dien fullen mogen aen
nemen, ofte daer op yet pretendeten, op pene van
nulliteyt; Ende fullen tot defen eynde de voorfz
Fifcaels ontfangen vande CommifenGenerael de
informatien, veriflcatien ende ftucken, die iy ofte
de Chercheren, beroerende de eontraventien, fullë
hebben achterhacit, en onder haer fullen beruften.
XIX.
7 Verbiedende voorts allen ende een yegelijck,
van wat Natie ofte qualiteytdiezijn,de Officiers
op de collcclen ende toelicht vande voorfz Con-
voyen, in eenigcr maniere te injurieren, molefte-
ren ofte ecnich empefchementte doen, in 't exe-
cuteren van haerlieder Officie,met woorden.werc-
ken ofte anderfin ts, op pcyne van hondert goude
Realen, ende dacr en boven arbitralijck geftraft te
worden, als Perturbateurs vande ghemeene rufte,
nae gelegentheyt vande faecke.
X X.
Ende ten eynde defe onfc Ordonnantie ajom-
mein de Vcreenichde Nederlanden punctuelijck
mach worden onderhouden ende achtervolght,
beladen ende ordonneren wy wel exprciTelijck
onfe Raden, gecommitteert ter Admiraliteyt inde
refpeftive Quarticren, dat iy volgende haren eedt,
fonder eeriige compofitie ofte moderatic, direöe-
lijckof indiredtelijck,precifelickende rigoureufe-
lick regens een yegelijck, de voorfz peynen ende
correclien.by hare vonnuTen ende Sententien fom-
mierlick ende de plano decretcren, ende hare von-
niiTen ende fententicn datelick ende openbaerlick
metitrafFecndcpublijcque verköopinge der goe-
deren, Waren, Koopmanfchappen, Schepen ende
Schuyten doen executeren. Bevelen infgelijcxde
Fifcaels, onfe generale Commifen, Colleöeurs,
Contrcrollcurs ende Cherchcrs, (die wy tot ondcr-
foeck vandc voorfz frauden, precifc laft ende In-
i&Tit. ■•'i.-Deel.
ψ
ftruétte gegevcn^endc op haren eedt met her
dërhpudt van diéri ghelaftet hebben) alle uy lï'
érnfléndêdiligentietedoen.omdevoorfzft fe
tè öhdèrfoecken, ende fonder eeïiigeconniv B
ofte diiïimulatie.de voorfz ftraffeaendeCo"^
vande Admiraliteyt te vordercn,op gelijckc pene,,
Lattende ende ordonnerende mede devoorfz Fr
caelè, ende andere Officiers vande Colleeien
de Admiraliteyt, dat fy met alle behoorlijcked^
gentie; de faecken óp de voorfz frauden endeêï'
ceflen vallende, initruercn,ende ons alle Maend
pertinenrelick adverteren, van het devoir by Vtf
nifle ofte Sententie vande Raden vande Adnür£
teyt, mitfgaders d'cxecutic van dien is ghcvolofo
op de voorfz penen. Bevelen voorts wel exp^
lijek, den Capitèyn ende Officier vande Schepen
van Oorloge, foo wel in ordinaris diénften wtfe·
de, als den geencn die wy fpecialick tot achtera
lingë vande eontraventien van eenigepoinèende'
fer Ordonnantie, ib wel ter Zee, als op de Rivieren
ende Stroomen hebben gecommitteert,} enick
wy vorder noch fullen committeren,
fonder gunflccfte
faveur, alle hare mogelijcke vlijt te doen, om de
Contraventeurs van,defe onfe Ordonnantieteaci
terhalén.cnde tèrftont aende Collegien vandeAd-
miraliteytcn te brengen, oppenedatdegecnedie
hier inne verfuymich bevonden wort.aendenlvve
geftraft fal worden naer gelegentheyt detfaecken.
Verftaen voorts, dat de gene die geen goederenea
hebben, daer aen de penen pecunieel hier voor ge·
ftelt, verhaelt mogen worden,in plaetfe vandica
arbitralijck fullen worden gheftraft.bygeeffeljnge
ofte anderfints. 9
XXI.
Ende op dat niemant van deiè onfe tegenwoor-
dige Ordonnantie hebbe te pretenderen cenige ]
ignorantie, Ontbieden wy daerom ende bevelen j
onfen feer lieven ende beminden, de Staten ,ofie ]
hare Gecommitteerde Raden, Stadthoudetsm j
de Provinciën reipcdive van Gelderlandt, ende]
't Graeffchap Zutphen , Höllandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieilant, Over - Yftel, der Stade Groe-1
ningen ende Ommelanden, ende allen anderen
Jufticieren.Officieren ende Dienaren(desvctlocht
zynde , datfy defe voorfz Ordonnantie alomroe
doen verkondigen, uyt roepen ende publiceien»
daer men gewoonlijck is uytroepinge endepubu·
catie te doen , Procederende tegen den Overtre-
ders van dien tot de peynen hier boven veiteett,
fonder eenige gunfte, faveur ofte difTimulatie tec
contrarien: want wy 't felve tot de vordennge va
den Lande alfoo bevonden hebben te behooren.
Aldus gcarrefteerten beflooten by de Heeren rc
ten Generael, in *s Graven-Hage, den leveno»
November Anno 1 598. lo. Rengers thoHeiw*
Ter Ordonnantie vande voornoemde Hcercn
ten GeneraeL C. Aerjfen.
nkcre
l, De voorige Placaten vande Jaren 15 96. en 15 97. feggen: op de Havenen van Calais, Grevelinge, η
ke, ©f.                                                                                                                         Je Ρφ'
%.. Anno 1 ^yfiogeflelt. 't Placaet vanden Jare 1 ^6/eydt: fonder daer toe {hoven het Pafpoort voor ^£0ι
nen by onfen Placate vanden vierden April 1596 geordonneert) onfen Oonoï-bt^iverkregei
ende het volle Licent volgende de ordr e, &c.
3.  Ampliatien vanden Jare 1·)$?.                                                                                . ίναηΜΙ0(
4.  Inplaetsvande woorden: daer inne begregen, mede Anno 1597 nederghefielt ffeyt 't Pla^e
1596 .·op de peynendaer bygeftelr.                                                                                ^ ï$eh*
-ocr page 1192-
ryGonvayen ende Lipefitca^oir;;;fl          *293
placet vanden lm l W&h* %?M *"& ýø volgende de voorgaende Ordonnantie de felve
'ïllert ivefw\&c.            , ,. ■ ^Éß^øâôÃ
n, Ordonneren. Voorts dat alle in komende Schippers, ter.
l"m r____UnronnflüflinffP. ai
Meeftcrsgheftelt inharcinftruiftié,èiaae tegens den pnwilligénScliippér van TweehondertñïÞ
acn,endearbitrale4COrrcaie.
3 Ij
■É/þ.7/^'^4^                                                                        ^97bgnomen.,H ,y ■'J4..türjv
ör/ert ondernam. 8. ///7 Curfjfgedruckt, zijn Ampliatien vanden /are é «,98.
* foW/ xwWéw ƒ<*>·<? 1596 voeght hier aen :b\yvendc alle de voorgaende Placatcn ende Ordonnan
ô ' r'"*"ïiedefe niet en fullen eontraricren, ende te yopren 'niet en zijn ghcderogueert, in fwanck in
Àé ñã eeheel. "■■■ ■-< ' 4vi-u:>-**<i -,:,ii% ï ì í . ■»--' «* »■»"■■ ■ ·*-- -·-■ ; -......■ ·- ·ß1
•Pldcaet vanden]are é tydfeyt .· want wy 't felve tot faveur ende vorderinge vanden Lande, &c.
Dlffewl'
dePlacatt
keLeferfaït placaet vanden vierdenJulij 1591. waertoe in het derde Artijckel vande hovenfiaen·
n relatie ghemaeckt wert
, hier boven Colum. 1198..ge/Jruckt vinden. Ende voorders alle de Pla-
Y
mlcke uytvoer van goederen verboden wert naefien kónneh inden %xTytelvan het tweede Boeck, begn^
%olum.
1076. éndeeyndigendeColum. 113a
                                 \%\
i, Placaet, vande Ho: Mo: Heeren Staten (j ener del der Fereenichde ^e-
derlanden, op 't letalen van't Convoy van alle inne komende ende uytgaendegoederen ende Koopman'
fchappen: Namentlick oock vande Befiialen inde Fereenichde Provihtien gheweydet, als die daer txj/t
gedreven oftegehracht worden. In date den [efien Mey
1614.
de wel expreiTelijck by defen, alle Schippers, Wa-
genluyden ende andere,dieecnich goet te Watec
of te Lande fullen inne brengen, uyt voeren ofte
uyt dry ven, egeen uy tgefondert, al vooren 't felve
te doen, ende die goederen ende Beftialen te rep-
pen , haer te reguleren volgende onfe voorgaende
laefte Placaten * Ordonnanticn ende Inftruiticn»
opte verbeurte ende penen daer by gheftatucerr,
Waer toe wy ordonneren onfe Generaels vande
Convoyen, alle Convoy-Meciiers ende Cherchers,
goede ende fcherpe tocficht te nemen, ende alle
dcfraudatien die fy fullen achterhalen aen tebren*
gen , fonder eenigeoochluyekinge, conniventie
ofte diiSmulatie,by de penen tegen de felve mede
geftatueert. Verbieden voprts allen ende eenyc-]
gelijck, van wat Natie ofte qualiteyt die zijn, dea
Officieren opte Collede ende toefichte vande
voorfz Convoyen in eenigcr manieren te injurie-
ren,moieiteren,ofteeenich empefchement aen
te doen in 't exerceren van haerluyder Ofiicien,
met woorden, wereken,ofte anderfints,opte pey-
nen daer toe ftaende. Belaften ende ordonneren
oock by defen alle Gouverneurs ,cnde andere Of-
ficieren van Jufticie, tot volkominge van defe onfe
Ordonnantie, die voorfz Officieren vande Con-
voyen te doen alle behulp ende ailiftcn tic, fonder
des in eeniger manieren weygerich te vallen, op
pene dat het intereft op haerluyder privé' Perfoo-
nen fal worden verhaelt. Ende op dat nicmandt
hier van ignorantie hebbe te pretenderen, Ontbie-
den ende verlbeckcn die Heeren Staten,Stadthou-
dcren , Gecommitteerde Raden , ende Gedepu-
teerde Staten van de Provinciën refpective van
Gelderlant ende 'tGraeffchap Zutphcn, Hollant
ende Weft-Vricflant, Zeelant, Utrecht, Vrieflant,
Over-YiTel, Stadt Groeningen ende Ommelan-
den, midtfgaders de Collegien ter Admiraliteyt,
ende allen anderen Jufticieren ende Officieren,
7-F O                          dac
jE Staten Gencrael der Vereénichde Ne-
\derlanden, Allen den gecnen die defc je-
/ eemvóordige fullen fien ofthooren lefen,
^Saluyt. DOEN TE WE TE NI
Alis'tlbodatbyonfe voorgaende Placaten ghe-
nocch verfien is, dat die op ghefteldc Convoyen
van alle goederen ende Koopmanfchappen inde
Vereénichde Nederlanden komende, éndèdacr
üytgacnde: oock van Beftialen inde felve gewey-
dct,ende andere Vruchten daer uyt gebracht wer-
ende, bchoorl ij ck gheheven, ende bctaelt foude
werden totdienfte vande ghemeene faecke, ende
uyttuitingc vande Schepen tot bevrijdinge vande
Zee ende Stroomen, foo bevint fich nochtans da-
delijcks dat daer inne groote frauden werden ghc-
pleecht, daer tegen dat nootelijck dient vemen.
Ende hebben over fulcks de faceken voorfz over
gemcrckt.by rijpe deliberatie van rade van nieuws
geordonncert, gheilatuecrt ende bevolen, ordon-
neren, dameren ende bevelen by defen (achtervol-
gende die accorden ende confentcn vande voorfz
^fementlijcke Vereénichde Nederlanden inde op-
™ngc vande voorfz Convoyen) dat een yege-
•54 van wat Natie, ftaet ofte conditie hy zy, gne-
'»uden fal wefen te betalen het Convoy van alle
Neren ende Koopmanfchappen inde fclve Ver-
«nichdc Nederlanden komende, ende die daer
"}['uilen gaen; Namentlijckoock vande Beftia-
n
mde felve geweydet, als die daer uyt gedreven
Inbracht werden in handen vande Colleftcurs
d '¿Á ^aet
toe gcordonneert, achtervolgende
I nd?nn,anticn, Lijftcn ende Inftrudicn daer van
' >igheëmancert,endc die noch voorderby ons
^0Ñgemaecktfullen mogen worden uyt krach-
Com" ·
VOorfz accorden cn^e confenten , ten
fullc
l0lrCn inde Quartieren refpedive daer die
teJJ^lllne komen, uyt gevoert,oftc uyt gedreven
Qn' kaftende ende bevelende ten fclven eyn-
-ocr page 1193-
rit r.
2T94
Jat fy dcfê' önTc Ordonnantie var*ftcmdefri^ al-
omme doen.verkpndigen, uyt roepen, publiceren
ηι >i^T«j -ÖDeel, ^
fureksf Hebben bevonden te behooren η ·
^njsGrayen:Hage,onderonfenContrc-τίαΚ'11
ende affigeren in alle Pledteh vanonfc Landen, rapnureèndeSignaturevanonfenGriffier
datrmengrtewóOtilijckisdufdanigeuytróé^hïge, [^ftehdaehvanMèyjin'tJaer ónsHccrc?/^
' ! ·: i.,.>n:..:,,^.j^,, riaiw^irte-atkiWrwMiJ Wdsgèp^rapheert, ƒ. Both vander lem »t λ M<
ftondfVÏcr Ordpnnantic vande hooch diJ3^
HeererfStaten Gcnerael. Gcteeckent c ' ίΚ
Zijnde daer opgedruckthet Contre-ZeeelSi'
vet Heeren Staten in tooden Waflche
ddd
■ V /ί'.Ι 1 'frqWlXlYij '
U-
at-tjt>:
«Πΰι'ί
■fr1
1-^-
-fr-J-
ra
Placaet, vande Hooge ende Mogende Heeren Staten QenemUetVtu
v eemghde NederlandenJegên'tfranfportder goederen, Koöp/nanfehappen, ende Befliakn ovt J,
. -Veerenlanghs deMaze. JndatedenxoMeyi6y%.k
·. . , ·.,,
fchappen, Peerderi ofte Beftialen, ij>fo fafa (fu]jeQ
zijn eriÜe blyven verbeurt, ten behoeve vandie
genen die defelve lullen achterhalen,fo wel Rüv
teren, Soldaten als anderen, ende arbitrale cotre*
éne vanden Contraventeur. Endeopdatniemanr
hier van ignorantie hebbe te pretenderen, Ombie-
den ende verfoecken de Heeren Staten, Stade-
houderen,Gecommitteerde Raden,·ende Gede-
puteerde Staten vande Provinciën refpedive van
Gelderlandt ende Graeffchap Zutphen, Hollandt
ende Weft-Vrieflant, Zeelant, Utrecht, Vrieilant
Over - Yflêl, Stadt Groeningen ende Ommclan'
den, midtfgaders Limborgh ende andere Landen
van Over Maze, ende allen anderen Juilicieren
ende Officieren, dat fy defeonfe Ordonnantievan
ftonden aenalornmedoen verkondigen, uytre*.
pen,publiceren ende afFigeren in alle Plecken van
öhfc Landen, daer men gewoon is dufdanige uyt-
roepingé, publicatie ende affixie te doen. Laften
ende bevelen voorts die Raden ter Admitalitcyt,
den Advocaten Fifcaels, mitfgaders den Admira-
len, Vice-Admiralen, Capiteyncn,Oificieren ende
Bevelhebberen, defe onfc Ordonnantie te achter-
volgen ende doen achtervolgen , Procederende
ende doende procederen tegens de Contravcn·
teurs ende Overtreders van dien, fondergratie,
oochluyekinge, faveur, diiïimulatie ofte verdrach:
Want wy fulcks ten dienitc vanden Lande hebben
bevondqn te behooren. Gegeven in 's Graven-
Hage, onder onfen Contre-Zegel, Paraphurcende
Signature van onfen Griffier,op den tvvintichftcn
Mey 1633. Wasgeparapheert,/\i>. fValtatn' On-
der ftönt, Ter Ordonnantie vande hooch-gemcltc
Heeren Staten Gcnerael. Geteeckent, Corntlul
Mufch.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet j
der fel ver Heeren Staten, in rooden Waflche.
.f.Ti-
EdlΤzijn gekoende Paflbaetfoeckden hareEeerdenover wetede felveLiccntenonfe Lijftcjndé Lice4^tinge vna'e voorgte voorfiebehoorlijcbieden, enchde intenu voortspen, Peeregeèn eyglangs de vreent vanover gevoofte Veerftricht, hofte Wiernaér fullmanfehagewin wepaiferen edaer wy ocenten ladat de vo
8. Retorfionele Plaeaten, in date den tmelfden 2\(jy>ember \6}h
en thienden Fehruarij 1634»Wm ly verloden wert een'tch Gewafch op ContributieLanden valk*
f de, in Vyandtlijcke Steden te vervoeren
, fonder Lkent te letalen,
Proprietarifèn,maer by andere 't felve opU^chtm
de
uyt Piactfen onder weder-zijdts Conmbutic.
naer de Steden van defe Vereenichde Landen fc
voert wierde, als van Schorffie, Rijs, ^· ^
andere goederen, tegen alle oudt gebrU&Jc |n.
daer over op 't verfoeck vande g^n:e\m,lrAen
gcfetenen van 't platte Landt, by Gedept
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die defe ful-
len ficn ofte hooren lefen.Saluyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo wy voor defen
bericht waren, dat des Vyandts Officieren binnen
•Breda, hun voornamen ende onderftonden Licent
- te vorderen van Landt - gewafch, 1 dat niet by de
-ocr page 1194-
<l Convoyen ende LkentetummM
der e P/detfen ,^aer /der o/ffeeck-Mardii^ ghehóudcii
worden
V fdièfklt fullèti Mogen worden, behoorlijck
Licent bétaelt te hebben, op peyne van tegen
de gebréeckige geprocedeert te lullen worden , by
aenhalinge van de Schippers ende Voerluyden,
ende verbeurte der goederen, ende vootts totten
amenderende boeten: inde Placaten op 'tftuck
vande Licenten voor defen gheftatueert, é Daer
mtdewy novhtans niet en vërfiaen te beletten het tra»'
[port ende vervoeren vande Granen
, Boter, Schors,
Hijs, Hout, ende ander eygen gewaffchen die by de eerfis
Eygenaers ,inde Steden ten weder-%y den f uilen mogen
worden ghebracht, fonder daer füMiüftnt te betalen,
ghelijckwy mede verflaen
, dat de Manufatluren van
Weert
, Turnhout, ende andere P/aetfen daer toe AtU
hebbende, vry [uilen mogen ghebracht worden naer de
refpeilive Steden ghelijck voor defen: Ende dit ter tijdt
toe ,rende.foQ lange tot dat de onbehoorltjckeafvorderin-
ge van'LiCènt aen 's Vyandts zyde /al komen te cefferen.
Ende op dat een yeder dien 't aengaen mach hem
hier nac wete te reguleren, ende gecne ignorantie
pretendere, fal dele onfe Ordonnantie gnefonden
worden inde Dorpen ende Plaetfen, by, aen, ende
omtrent de voorfz Steden gelegen, omme aldaet
aende Officieren gelevert, ende alfoo by publica-
tie ende affixie een yeder bekent ghemaecktte
worden. Gegevenin'&Graveo-Hagedentienden
Februari) feftrüen-hondert vierendedèrtich. Was
gheparapheert, 'Btmard Condors van Meipen ,vt*
Onder ftondt» Uyt bevel van mijn Heeren de
Staten Generael der Vereenichde Nederlanden.
Ter Relatie vanden Raedt van State der feiver.
Landerig,
            \ ,wA: .>:-..;\ »*.·; ·;
Geteedkent,
i .
                                 Ai, Huygsns*
Act zy^en gehouden een Conferentie é tot
öß\
3 ende véritaen ende verhandelt fulcke be-
F^jëafte doen, ende het Lant-gewafch pn-
^mcrt nacrweder-zijts Steden vry te laten
t**orn j r00 velby de Opkoopers'als Proprietari/èn;
Ð-k" felve dien volgens van defer zyde onver-
Cckcli^naergeko
men ende onderhouden is,
'en
• ncden Placate vanden % drie en twintig
SRfoi; Maet alfoode voorfz 's Vyandts Ofii
2 \ tot Breda é ende elders, federc in hunne on-
ilficke Licent-vorderinge van 'tvoor-ehe-
Gcfrafch, noeh evenwel hebben voort ghe
nde noch voort varen, verfcheyden Luy-
lie
fndJeroVer met fware lange gevanekêniilenoh-
Hckbefwarende, fondet van fulcks te willen
fftaen, niet tegenilaende veele waerfchouwin-
L daer over gedaen, dat men van defer zyde by
ßö van ghelijcken Licent foudc doen vorde-
ea van 't gccne naer 's Vyandts Steden é by ma-
éïtvM Koopmanschap
foude worden vervoert,
r dek over fulcks niet langer kanuyt gheftelt
JjL·, S O O 1 S Ô, dat Wy by deliberatie
ranclen Raedt van State der voorfz Vereenichde
Landen, goet ghevonden hebben te ordonneren,
chclijckwy doen by defen, dat voortaen, naer dat
ieie faliijn genotificeert inde Dorpen ende Plaet-
fcndaer 'rbehoort, geenerley gewafchvan é Gra-
vin, Boter,
Schors, Rijs, Hout ende Turf, é by ma-
nkrevanKoopmanfïhap
uytte Landen onder Con-
tributie gheiegen, fal mogen ghebracht worden
binnen de Steden van Antwerpen, Lier, Meche-
Ico, Breda, ende alle andere daer omtrent, fon-
deralvoorens daer van aenonfe Licent-meefters
tot Bergen op Zoom , te Lillo , Gecrtrüyden-
tege, é ofte daer fy noch voorts te Turnhout ofanr
é. De woorden onder num. i.in't Curfijfgedruch ,xyn Anno iG}/[. voor Amphatithy gedaen. on               :)j
i.'/ Placaet vanden Jare 1633 .{ø: volgens den Placate vanden eea en deTtichften Maert 16$ I,
T\ln Leferfalhier opghelieven nae tefien de voor-gheroerde Placaten vanden 31 Maert m%\Mey 163 h leyd&
^jhmdeColum.
1138. hier vooren gedruckt.
9- ^hczstyOp'tfehefubjeB· In date dm 11 AuguUi 1642.
rens aen defe zyde albercyts verleent ofte noch
te verleenen, ten behoeve van eeriige particuliere
Perfoonen ofte Plaetfen, de welcke ten reguarde
vande voorfz Licent-betalinge , doch verder niet,
nu voor als dan, ende als dan voor als nu , mits de-
fen werden gederogucerr.
Gedaen ter Vergaderinge vande Hoogh Mo-
gende Heeren Staten Generael der Vereenichde
Nederlanden, inden Hage, den elfden Augufti
fefthien - hondert twee- ende -veertien, Was
gheparapheert, Ë van Gent, «· Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckent,
Cornelis Mufch, Zijnde op 'tfpathim ghedruckt
het Cachet der feiver Heeren Staten, in rooden
Waflche.
wt!g«howopiitic,;Vcx^Platj
Wh
Tan
7. F iij                          10. No-
-ocr page 1195-
PlacateiL-r. a.Boeck. to.Titt a.DeeL
119?
n99
«gent
lO. Notificatie, Waer byverboden toerteenigk Kgorn-werc^nae 't £
voeren,/onder's Landts gerechtigheyt te betalen. In date den feflen Auguflt 1641.
niemant uytgcfondert, fich fal moeten resul Α
Gedaen ter Vergaderinge vande Hooeh ku, T'j
Heeren Staten Generael der VereenichdêΚ2
landen,inden Hage, den feilen Auguftj 16
Was gheparapheert, Wigb. Aldr'mga^· qT"
ftondt, Ter Ordonnantie vande iclve. Get
kent, Cormlu Mufch Zijnde op 't fpatium5*
druckt het Cachet dei felver Heeren Sta»„ ·
roodenWailche. .·.,-,.
                         Wa'a
, En laet eenen yegelijcken weten, datter
Je^èen Granen van Rogge ende Tarwe,
~,..^} n$chie©nieh ander Koorcn-werck, uytgc-
fondett alleen bruyne Haver voor de Peerden, uyt
defe Verecnichdc Nederlanden naer het Leger en
fal mogen worden ghevoert, dan mits betalende
's Landts gherechtigheyt, volgens de Lijfte der
Gonvoyen ende Licenten , ende de Columnen
daer inne begrepen, waer naer eenen yegelijcken,
HET TWEEDE DEEL
U Placaet, van geen goederen nae Zee-flrandm te voeren. In daiej(n
xolanuarij 1587.
O Β Β E R T, Grave van Lcycefter, Baen-
1 der-Heere van Denbigh, &c. Lieutenant
van hare Majefteyt van Engeland t, Gou*
vernëur ende Capiteyn Generael der Vereenich-
de Nederiandtfche Provinciën , Allen den gee-
nen diedefe fullen fien ofte hooren lefen, Saluyr.
Al is 't foo dat by voorgaende Placaten ende Or-
doanantién, ende infonderheyt by onfen Placate,
vanden laetften Aprilis leilleden,volkomelick ver-
fien is op de frauden ende liften die men verftont
in 't betalen vande Convoyen, Licenten ende an-
dere Landts rechten vande uytgaende ende inko-
mende goederen, Waren ende Koopmanfchap-
pen ghepleechf te worden, Ende namentlijck wel
expreflelijck verboden, dat geenderhande goede-
ren en fouden mogen geloft ofte gheladeri werden
op eenige Stranden ofte andere Uythoecken daer
geene Officiers van Convoyen en zijn, na breeder
inhoudt vanden fel ven onfen Placate: So verftaen
wy nochtans , dat contrarie van dien dagelijcks
groot mif bruyek, liften ende lorrendrayerijen door
diverfche Koopluyden, Schippers, ende andere ge-
fchieden,diehun vervorderen haer goet,als Boter,
Kacs, Roet, diergelijcke ende andere Koopman·
fchappen.waer van de Landts-techten grootelijcx
zijn importerende, te brengen vande Steden ofte
Dorpen op de Zeeftranden,ende aldaer in huyfen
lollende ende ontladende, de felve aldaer te hou-
den , verwachtende de bequaemheyt van Winde,
met de welckeiy de felve van daer vervoeren,Ton-
der 't recht vande Convoyen , ofte andere Landts
gerechtigheyt te betalen: Ende want wy bevinden
dat fuick ghefchict tot groöten achterdecle ende
ondienftc vande ghemeene faeckc, ende daerom
grootelijcks noodich achten daer op te verfien:
S O O IS T, dat Wy met advijs, rijpen rade en-
de deliberatie van die vanden Rade van State nef-
fens Ons, geordonncert ende bevolen hebben, or-
donneren ende bevelen wel uytdruckelijcken by
defen: Dat niemant eenige goederen noch Koop-
manfehappen uyt de Steden, Dorpen ofte Plaet-
fen en fal mogen met Peerden, Schepen, Schuy-
ten ofte Wagenen vervoeren nae de Zeeftranden,
ende de felve aldaer in eenige nacft ende U
quaemft liggende Huyfen loifen, leggen endcbly.
ven houdende, Tonder alvoorens bchoorüjckbe.
fcheyt ende Pafpoort te brengen endetooncnaen
den Commis vande Convoyen van de Strande
daer by blijeke 's Landts recht, Convoyen ofte Li-
centen daer van behoorlijck ende ten vollenbe-
taelt te zijn, ofte de felve Convoyen ende Licen-
ten-aende Commifen vande Strande te betalen,
eer fy de felve goederen fullen mogen aen Landt
brengen, loifen, in huys doen, foo verre die te voo·
rens niet voldaen ofte betaelt en zijn: Ende dit
alles op peyne van Peerden, Schuyten, Schepen
ofte Wagens, indien het door den Schipper ofte
Wagenman ghefchiet: Ende indien het by den
Koopman gefchiet, op verbeurte van alle de gce-
deren ende Koopmanfchappen , ende voorts op
correctie procedure tegens den overtreders, ende
bekceririgedcr voorfz pene ofte boete breeder in
onfen voorfz Placate van den leften Aprilis vet-
melt, 't welck wy als noch wel expreflelijck beve-
len ftridelick nae gekomen ende onderhouden te
worden., Ende ten eynde niemant oawetenfehap
van defe onfe tegenwoordige Ordonnantie cnpre-
tendere,endeby eenen yegelijcken onverbreceke·
lick onderhouden worde: Soo ordonneren wy dat
defe fal gepublicecrt ende verkondicht werden ia
alle de Steden, Dorpen ende Plaetfen ontrent de |
Zee gelegen, uyt ende tot de welcke fulcke.ufo-
ge uyt ende toevoeringe apparemelick foudekoj-
ncn gefchieden. Ontbiedende ende bevcelendej
voorts allenende eenen yegelijcken Officieren^·
dejufticieren, defe tegenwoordige onfe Ordon-
nantie fcherpelijcktedoen nae komen en*j?°*j
derhouden, procederende tegens den overtreden
der felver tot de penen boven vermeit, londerΜ
nige oochluyekinge ofte verdrach. gegeven ·
's Graven-Hage den twintichftcn Januanj Anno
vijfthien-honoert feven en tachticb. Lem"f'ne
By fpeciale authorifatie van Syne ExceW«*
MaurkedeNaffau. Tho.fVilkes. Ter Ordonnans
van Syne Excellentie.
Chr. ime"s·
Pi
\.
-ocr page 1196-
Cönvoyen ende Ijicentertj.
%t Placaec, tegen de Fraudateurs vande Comoyen ende Licenten, hemman
de onhehoorlijcke Pajfagien, cjY. In date den 14 April 1587,                  ■■—-------——
w2§ O Β Β E R T, Grave van Leycefter» fiaen-
3 01 der-Heer van Denbigh,&c. Lieutenant
I Iklvan ^arc Majefteyt van Engelandf, Gou-
^^endc Capitcyn Gencraelder Vereenichde
liederlantiche Provinciën: Alle de gecne die defe
f Hen fien ofte hooren lefen, Saluyt. Alfoo Wy
ftverfcheyden zyden bericht worden, oock by
"ncrientie bevinden, dat, al is 'tdatwy by onfe
iaende Placaten.op 't ftuck vande Cönvoyen
ende Ücentcn ghemaeckt, wel duydelijck verbo-
den ende gcinterdiceert hebben, om des te beter
deftauden voor te komen, dat gene goederen ofte
Koüpanfchappen , uyt ende in defe Landen
wende ende komende, en ibuden mogen geladen
ofte geloft worden op eenige Stranden.ofte ande-
teUythoccken, daer geene Officieren over den
ontfanck der voorfz Cönvoyen ende Licenten ge-
ftelt en zijn, noch oock voor het opgacn ende nae
hetondergaen vande Sonnc,op de pene inde voor-
fchrevc Placaten verklaert: Des niet tcgenftaen-
<je nochtans verfcheyden boofe Menfchcn , Lor-
rendrayets ende loofe goet-gierige, hen vervorde-
ren contrarie't voorfz verbodt,dagelijcx verfchey-
den Koopmanfchappen ende goederen,lbo wel in
defe Landen ghewonnen als anderfints, door defe
Landen van buy ten paflerende ende in komende
onder eenige valfche pretexten te vervoeren na de
voorfz Zce-ftranden ende andere Uyt-hoecken,
daer geen toeficht geftelt en is, ende de felve ende
andere Waren die fy daer ontrent van haer felven
mogen hebben, van daer met grooter menichte
bynachtcende ontyde ftcels-wijiè uyt te voeren,
fonder de voorfz gherechtigheden van Cönvoyen
ofte Licenten te betalen, tot feer groote fchade en-
de vermindert nee vandergemeene Middelen, daer
mede defe Landen tegens de gheweldigc Tyran-
ψ vande Vyanden befchermt moeten worden,
waer door de voorfz Lorrendrayers ende Dcfrau-
oatcurs grooreprofijten ghedaen,ende de vroome
Koopluyden de gerechtigheden vande Cönvoyen
wde Licenten ten vollen ende oprechtelijck be-
delt hebbende, t'eenemael uyt de Wateren geva-
ten > ende dat erger is, de vooriz Landen van de
*oorfz goederen, Waren ende Koopmanfchappen
Wgroote fchade ofte achterdeel der fel ver, ende
ingefetenen van dien) t'eenemael ghebloot ende
«Μι hebben. SOO 1S Τ, dat wy daer inne
Jgeerendc te verfien, voor foo veel in ons is,alle
«üoodanige vordere lorringc^cfraudatic ende die-
5JJtc,vcfhoeden,cnde alle vroome Koopluyden
oeneficicren ende te vorderen, nae communi-
c met de Hccrcn Staten Generael hier op ghe-
Raéd en<^C S^ehadthctadvijs van die vanden
jy ev'an State neffens ons wefende, verboden
dier ^eintCr^'ccerc hebben, verbieden ende inter-
«ootar WCl exPrenTeliJck by defen , dat van nu
knh1 niernan c'van wat qualitey t ofte conditie
ofte κ Cn vervordcrc eenige goederen, Waren
ïiCcmj°Pmairfchappen ,"tzy de felve uyt eenige
in ce . c banden, Havenen.ofte oock uyt de Zee,
(tnjcL|e^avenen,Stedcn ofte Dorpen defer Ver-
ae Xcderlanden in gebracht, ofte inde felyc
Nederlanden gegroeyr* gewaflen ofte ghemaèckt,
wederomme over Zee ofte de Binnenwateren uy t
de voorfz Vereenichde Nederlanden te vervoeren
ofte transporteren van eenige Stranden ofte \Jy%-
hoecken, noch oock vande Kae-dijcken, ofte ovei
de Binnenlantfche Meeren, Sluyfen, Sluys-toch-
tcn ofte andere fluyp-gaten, binnenwegen ofte
andere Havenen ende Plaetfenjhoedanichdiewe-
fen mogen, daer geen Officiers tot den ontfanek
ende toeficht vande voorfz gherechtigheden vari
Cönvoyen ende Licenten geftelt en'zijn, nochtè
mede nae de voorfz Uyt - hoecken ende andere
SI uy p-gaten, daer den Rechter oordeelen fal mo-
gen die niet van noode te wefen, tè vervoeren,om
ter eelegentheyt van daer uyt gevoert te worden,
nochte oock de goederen aende voorfz Stranden^
in komende (fonder dat eenige andere aldaeraeii
gebracht fullen mogen worden, dan die daer van
oudts kouftumclijck zijn) te Ioflen, reppen ofte
roeren, fonder de fel veten naeftcn Comptoire van
de Cönvoyen aen gegeven, ende 't recht van dien
ten vollen betaelt* ende den tijde die haer gheftelt
fal werden om by de loflinge te zijn, ende die te
viiltéren, verwacht te hebben : Ende dat op pene,
foo wie contrarie bevonden wort yet ghedaen oftfe
geattenteert te hebben,'t zydire&elijckofte indi-
rec"telijck,Ïioe 'tfelve ghefchietofteghepra&ifcert
foude mogen weien, dat de felve, van wat quali-
teyt ofte conditie die zy, als een Dief ende Vyant
van 't gemeen e befte, iönder eenige conniventie,
gratie ofte diffimülatie, aen lijf ende goet» boven
de verbeurte vande goederen,Schepen, Schuyten»
wagens,Peerden ende Karren,daer mede de voorfe
contraventie ghepleecht ofte gheattenteert foude
mogen wefen,tot exempel van alle Lorrendrayers;
Defraudatcurs ende Dieven van des ghemeene
Landts gherechtigheden, ende Vyanden van hec
gemeene befte, in 'topenbaer met de koorde ge-
ftraft fullen worden, ende dat t'allen tyden mari-
neer 't voorfz mif bruyek gevonden, ende de over^
treders daer van ovértuyght fullen mogen worden.
Ende dit allps fonder derogatie van onfe voorgaen-
de Placaten ende Ordonnantien hier op gemaecL,
ende defen niet contrarierende. Ende ten eynda
niemandt hier van ignorantie en pretendere, Soo
ontbieden ende bevcelen wy onfen lieven endë
feer beminden.de Stadthouders ende Staten,ofte
hacrlieder Gedeputeerde Raden refpe&ivclick van
Gelderlant ende 't Graeffchap Zutphen,Hollandc
ende Zeelandt,Utrecht,Vricflandt ende Over-
YiTel.ende alle andere Ofiicierenjuilicieren endê
Dienaren vande felve Landen ende Provinciën,
defe tegenwoordige te doen publiceren daet men
gewoonlijckis publicatie te doen, mitfgaders oock
in alle Dorpen ende Plaetfen ten platten Lande,
daer't felve van noode wefen fal, te procederen
ende doen procederen tegens de Contravcnteurs
ende overtreders van dien, ofte de genede welcke
't felve gheattenteert ende ghepoocht hebben te
doen, in maniere of fy't felve volbracht badden,
in alle rigeur ende fonder eenige gratie,faveur ofte
diffimülatie als vooien: Want 't voorfz gemeene
befte
-ocr page 1197-
Placateru. s.Boeck. io.Tit. z.Deel.
230Z
23oj
befte fulcx vereyfcht. Gegeven in den Hage defen j tie van fyne Excell. Maurke de Naffau, rho n
14 April Ï187. Leomnus,** ;Byfpeciale authorifk- 1 Ter Ordonnantie yan Syne Excell. chr u '
3. Placaet, tegen degeene die van eenige Zee~ftranden> ofte door eenm
wegen, goederen, Waren ofte Koopmanschappen uyt voeren, om 't recht der Convoyen ende L'
daer door te frauderen. In date denfeflen Mey
1589.
                                                  *n
lijck te mogen doen als 't behoort ,by delib<v, ■
vande Staten det voorfzLanden, als noch ve?
den ende geinterdiceert hebben: Verbieden e d
interdiceren wel fcherpelijckby defen, dat vo!
aen niemant, van wat Natie, qüaHteytoftecondi
tie hy zy,hem en vervordere eenige goederen U'
ren ofte Koopmanfchappen, 't zy de felfde uytce'
nige vreemde Landen, Havenen,ofte oock uytder
Zee in eenige Havenen, Steden ofte Dorpendefej
voorfz Landen in ghebracht, ofte in de felfde Lan.
den gegroeyt, gewaffen zijn, ofte ghematcktwot"
'den, wederom over Zee, ofte de binncn-wateren
uyt de voorfz Landen te vervoeren ofte te tranf.
porteren van eenige Stranden ofte Uythoccken,
noch oock vande Kae-dijcke η ofte over de binnen·
lantfche Meeren , Sluyfen, SI uys-tochten ofte an-
dere fluyp - gaten, binncn-wegen ofte andere Ha-
venen ende Plaetfen hoedanich die wef-n mogen,
Behoudelijck dat vande Stranden gevoert fullen
mogen worden den verfchen Vifch, ghedtocende
Schollen, Rocchen, Vleetcn, ende alle 't geene by
den Inwoonderen vande Plaetfen opde Zec-itran·
den gelegen, in Zee wert ghevangen cndealdaer
in gebracht, ende anders niet. Verbiedende ende
interdicerende voorts, dat van nu voorts aen gecne
goederen ofte Koopmanfchappen , 't xy Boter,
Kaes, ofte andere, hoedanich die zijn.die confifte-
ren in gewichte, uyt de Dorpen ende platte Lan-
den door eenige beflooten Steden fullen mogen
gebracht worden, om voorts uyt den Lande ghc·
voert te worden, ten zy dat de felve goedeten eetft
ende al vooren binnen der felver Stede ter Wage
gebracht, ende 't recht daer toe ftaende ,daer van
betaelt fal wefen: Ende dit alles op de peynen foo
wie ter contrarie bevonden fal wordeny et gedaen
te hebben, 't zy dircclclick ofte indircftelick.hoe
'c felve ghefchiet ofte ghcpra&ifeert foude mogen
wefen, dat de felve van wat qualitey t ofte conditie
die zijn, als een Dief ende Vyandtvan 'tgerneene
befte, fondet eenige conniventie, gratie ofte dü·
mulatie aen lijf ende goet, boven de verbeurtevan
de goederen,Schepen, Schuyten .Wagens, Pï«·
den ende Karren, daer mede de vootfz contraven·
tiegepleecht endegeattenteertfoude m°S*n!ict"
den ten exemplevan alle Defraudatcuts.endeDie-J
VeeborgKuyHoldennocralit.VerdefefooConmaeenddatuytkomworkeiivoornochgaenPlacPerfder edenendals arendendeZeetoefiWarvan dtydegherbetavariddenbefchvoorpartendevand
iv» »»«« wwj e,vm«.in. touiw Er"~------σ              ι „
Vyanden van het ghemeene befte, in 't open^
met de koorde gheftraft fullen worden, ende os
tallen tyden foo wanneet 't voornoemde mij
bruyek bevonden , ende de overtreders daer η
overtuychtfullen mogen werden. Enclc,tene^,
de niemant hier van ignorantie en pretendere,
bieden ende beveclcn wy dat defen alommej"
voorfz Landen fal worden gepublicccrt, tcrpi
ft daer men gewoonlijck is publicatie te doen-
ftende den Prcfidcnt ende Raden V™s'\nCifL
de voorfz Landen, den Advocaet F'jf^Lk
cureur Generacl,ende alle andere Oflici«en, ^
lende, haerluydcr koophandel,winft ende Trafïijc-
que benomen wort, ende daer en boven de voorfz
Landen vande goederen, Waren ende Koopman-
fchappen als vooren, tot groote fchade ende ach-
terdeel vande Ingefetenen det felver, feer worden
irebloot ende berooft: Sutcks dat daer over dage-
ijeks groote klachten komen. S O O IS T,
dat wy begeerende daer inne naerdcr te voorficn,
met der dactfoo veele als in ons is, datalfooda-
nige defraüdatien ende dicveryen mogen worden
verhoedt, ende alle vroome Koopluyden voor ge-
ftaen ende geyordert, om haren handel oprechte- 1
-ocr page 1198-
1305
Convoyen ende Liccnteo^.
;i.fi-
ende juftieieten vande voorfz Landen, defe 1 wy 't fclfde tot der Landen wclibmt noodich be*
^Ordonnantie endcbeveelen te achtervolgen j vonden hebben. Gegeven inden Hage onder on-
He doen achtervolgen, Procederende en doende fen name ende Zegel hierop doen druckcn in for-
ceren tegens den overtreders van dien ,fon- me van Placate den feften Mey Anno 1589. Ende
f °eratie, faveur, diffimulatie ofte verdrach: Alfoo I was onderteyckcnt, Mauricc det Najfau.
®l°
'■...;
              7 :ηΛ · ■■-'Ui ii'>h-Mi '"'r: :^'Φ· ·■'* : ··''              ·· ?'■■'■■'                   '■ ·
L, Placaec cnde Ordonnantie, vande Hooge ende Mog: Heer en Staten
GeneraelderVereenighdeNederlanden,op'tfluckyande BinnenlantfckePajJ'cj>oortcn>cndehetfuy*
■veren van die felve. In date denfejlen Mey
ièzj', , .'
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
i derlanden, Allen den geenen die defe ful-
!len fienofte hooren lëien,Saluyt. DOEN
fT E WE TEN: Alfoo wy dagelijex be-
vinden dat veele ende verfcheyden Ingefe.tenen
iéx Landen, ende andere die felve frequenteren-
de, verfcheydene pradijequen aen wenden tot dè-
fraudatic vande middelen der Convoyen cnde Li-
centen, onder welckecenniet de minfteis, den
Cfliiben wech cnde pradijeque , die by ecnige
fluaecwillige, cnde Vyanden van het gemeene.be^
|c, in gegaen ende in 't werek gheftelt wort, voor
gevende,datfy Jiunne ia ende op geladen goede-
ren, Koopmanschappen ofte Eet waren, diefy ge-
ieftincerthebben, uytdefc Landen, ofte op ajfulc-
Ie Plaetfen, daer fy Convoy ofte Liccnt fchuldich
φ, te brengen nergens anders als op vrye Plaet-
fen, in defe Landen fullen voeren, foeckende alfoo
orcenige fluyp-gaten, ofte die felve onder we-
gen aen Landt te doen , ofte in andere Schepen
overtefetten,orn voorts uyt gebracht te werden,
cnde alfoo die betalinge van het Convoy ofte W-
centte ontgaen. S O O IS Τ , dat Wy omme
cjaer tegens ren dienfte vanden gemcenen Lande,
cnde votderinge van des felfs middelen van Con-
voyen ende Licenten, die in gcftelt zijn om te ver*
hinderen die quade deiTcinen vande gemeene Vy-
anden dcfer Landen cnde der fel ver Ingcfetenen,
midefgaders tot verfchooninge van de oprechte
Koopluyden, die de gcrechtigheyt van het Landt
betalende, geen Mard ncffens die voorfz Dcfrau-
fcteursenkonnen houden, foo vele doenlijcktc
|Wien,ende de voorfz wech van fraude ende on-
jJyS0"* han.deijngc de felve re verhinderen,
l»rdonneert cnde gheilatucert hebben, ghclijck
^'ordonneren ende ftatueren mits defen.dat nie-
«naeden vijf entwintichftendefer Maent
2enaerden nieuwen ftyle, in defe Vcreenich-
^edetlandtfche Provinciën, cenigegoederen,
■ waren ofte Koopmanfchappcn,hoedanich die
* 1 in Schepen, Schuy ten, op Wagens ofte Kar-
h j°%cn laden,ofte doen laden, omme van
ft tori| νοθΓ& Provinciën in d'andere vervoert
.iSerd,en: Jaeniet inde felve Provincie van d'ec-
Hoo
         Plaeiie «n ofte naer d'andere, fondcr
Ά e^yande felve in ofte op te iaden goederen,
öoroS Koopmanfchappen, volgens onfe
'elr& Ti 0t^re '°P d'uytgaende goederen ghe-
lal te nebben een La-ccdulle,ende naer
CnIQ'ngeende vifitatie vande felve La-cedulle
NtittÜr PaiP00rt' inhoudende die ghcrcchtc
*Ma °v* enc*e (lua'itcyt vande goederen, ende
iadeo Van dien· Endc oock ten Comptoire
VonVoy-Mceftcrfuffifanfc cautie oftcbor-
ge,tot difcretic ofte contentement vande Convoy-
Meefter gheftelt, dat de in ofte op geladen goede-
ren , Eet - waren ofte Koopmanfchappen nergens
anders als ter Stede ofte Plactfc op de welcke die
zijn aen gegeven, aen Landt gebracht, ende op ge-
flagen fullen zijn; ofte by faute van cautie aldacr
geconfigneert te hebben, het uy tgaende recht van
de felve goederen, 't Welcke alles gedaen zijnde,
endc den. Co mm ijs ofte Chercher op die voorfz
Paflepoorten, het Schip, Schuy r, Wagen ofte Kar-
ren gevifiteert hebbende, fullen als dan die goede-
ren , Koopmanfchappen ende Eet waren vervoert
mogen worden. Endc fal d'voorfz cautie ontila-
gen,endedegeconfigneerdepenningen gherelli-
tueert werden, foo hacft 't voorfz Paüepoort zijn-
de geendoriTeert mette behoorlijeke Atteftatic van
cen der Officieren van de Convoyen ende Licen-
ten (foo ter plaetië vande loffinge eenige zijn) ofte
anderfmts vanden Officier vande Plaetfe, weder
ten Comptoire vande aengevinge gebracht fal vve-
ièn,binncn alfulcken bequamen tijt als in 't voorfz
PalTepoort geprefigeertófte geftelt is, naer de di-
ftantie vande Plaetfe ofte fayfoen van 't Jaer, Sou-:
der dat de Koopluyden, Schipperen, Wagen ofte
Karreluydeji, voor het fchrijven vande voorfz Paf-
fepootten, vifiteren ende fuyvercn van dien yers
fchuldich fullen wefen. De goederen, Eet - waren
ofte Koopmanfchappen ter gedeftineerder plaetfe
gearrivcert zijnde, fullen de felve niet mogen ge-
rept, geroert, veel mingcloil werden,dan naer dac
den Cherchers (indien ter felver Stede ofte Plaet-
fe eehigc zijn) vertoont is het Binnelantfchc Paf-
fepoort , op welcke de goederen, Eet-waren ofte
Koopmanfchappen zijn gefcheept ofte geladen,
de welcke na de loffinge op den rugh van 't voorfz
PalTepoort met hun hant-teyeken beveiligen ful-
len, datallede goederen, Éct-waien ofte Koop-
manfchappen , vande felve PaiFepoorten aldaer
behoorlijck aen Landt op gheflagen endc gheloft
zijn , met uytdruckinge van dach, Maent ende
Jaer. Ende in ghcvalle eenige foodanige loffinge
ghefchiede ter plaetfe daer geen ordinaris Cornp-
toir ofte Officieren vande Convoyen cnde Licen-
ten en zijn, fal de Koopman, Schipper, Schuyr-
voerder, Wagenaer ofte Karreman gehouden we-
fen daer vande verklaringeals vooren te doen aen
den Officier ofte Magiftraet vande Plaetfe , cnde
vande fcjvenae ghedanc vifitatie, nemen cen be-
hoorlijck befcheyt ofte Atteftatie. Welcke PalTe-
poort cnde Atteftatic de Koopluyden, Schippers,
Schuytvoerdcrs, Wagen ofte Karre-luydcn moe-
ten reftitueren den Convoy-Mctfter ofte Officier,
gclijck als hier vooren breedergeordonneert is,op
pcync van te moeten betalen het volle uytgaende
7. G                      recht,
-ocr page 1199-
PlacatetL* a-Boeck. to*Tit. i.Deel.
*307
2306
recht van alle de in ofte op geladen goederen, Eet-
waren ofte Koopmanfchappen.. Maer die Ton-
der ceril ende al vooren fbodanigc lacedu 11e en-
de Inlandrfch Pafpoort te hebben , eeriige goe-
deren , Eet-waren ofte Koopmanfchappen, ghe-
ladenofrevervoert falhebben, fal datclijck ver-
beuren alle de felve in ofte op gheladen goederen,
Eet-waren ofte Koopmanfchappen, ende daer-en-
boven noch. de andere peyncn volgende den Pla-
cate , inden Jare vijfthien hondert acht ende tne-
gentich op 't iluck vande Convoyen ende Licen-
ten by ons ghemaeckt. Ende op dat op de fuy-
veringe vande voorfchreve Binnenlantfc'hc Paflc-
poorten, behoorlijck fal mogen ghclet werden,
lullen de Convoy - Meefters, die de felve Paffe-
poorten uytghegeven hebben, moeten houden
perfect ende pertinent Regifter by forme van Ba-
lance, in gheftelt van hunne uyt gegeven Pafle-
poorten, ende de fuyveringe van dien daer te-
gens , ende daer uyt Extrad aurhentijcq over
feynden neffbns de felve PaiTepoortcn , aen het
Collegie ter Admiraliteyt onder 't wclcke fy refor-
teren, Namelijck vande uyt gegeven Paflepoorten
van d'cenc Macnt voor 't expireren vande derde
Maendt daer aen volgende. Dat de Convoy-
Mecfters alle Paflepoorten, die fy onder cautie
uyt gheven , tot heur laft fullen nemen, om de
felve of gefuyvert, als voorfchreve is, over te feyn-
den , ofte 't recht van 'tuytgaen daer van aen 't
Landt te betalen , ende voor ontfangen, in heur
rceckeninge brengen, ghereferveerr hunne aitie
tegens de Koop-luyden, Schippers, Wagen
ofte Karrcluyden, ende heur Borgen, omme van
de felve by parate executie te confequeren 't voor-
fchreve uytgaende recht. Wcrt van ghelijcken
oock de Cherchers ofte Corranifen gcordonneert
ende bevoolen, die la-Cedullenperrjncntelijck
te cnliafTeren, elcksnae fijnen rijdt, om by de
Generaels al te met ende by gclcgentheyt tegens
de Regifters vande Paflepoort - fchryvers , ghe-
confereert te mogen worden. Vande voorfchre-
ve PaiTepoortcn te moeten hebben , fullen vry
ende exempt wefen de gheauthorifeerde Binnen-
landtfche Veer ende Marét-Schcpen ende Schuy-
ren gheflooten 2ijn, de Veer-Schepen ç ê
Schuytcn niet en
Wagens, Karren etl
de Veerluyden dan fullen moeten ghebruvT"1'
omme de voorfchreve Waren te vervoeren ut
gaders alfulcke andere Wagen cnde SlecdM
den , als de refpetfive Magiftraten naer hun dï
cretie fullen goct ende dienftich vinden jn
gen als vooren teeeden, ghéduyrendc'denS
ven tijde vande beflooten Wateren , de í
noemde goederen binnen 's Landts çßïêç í
voeren fonder Pailèpoort te nemen, mits al í
ren bewijfende, dat fy ge-eede VoeriuydenzT
ofte den eedt als vooren gcdaen hebben. End
indien fyluyden tegen den voorfchreven S
doen , lullen fy gheftraft worden met verbeutce
van Wagens, Karren, Sleden cnde Peerden
ende voorts als hier vooren op de Veerluyden i$
gheftatueert. Ende ten eynde defen onfen pk
cate ende Ordonnantie alomme inde Vercenich-
de Nederlanden , nae den vijf- en - twintichftca
der voorfchreve Maent Meye (mette wclcke w
verftacn dat de felve aenvanck fal nemen) mach
werden onderhouden ende achtervolght: Ont-
bieden ende verfoecken Wy onfen lieven ende
feer beminden Stadthouder, Cancelier, ende
Lüyden van den Rade in Gelderlandt cnde Zot-
phen, Stadthouder ende Gedeputeerde van de
Staren van Hollandr, Zeelandt, Utrecht, VricC
landt, Over-Yflêl, Stadt Groeningen ende Om-
melanden , ende allen anderen Officieren cnde
Magiftraten , dat fy defe jegenwoordigeaiomme
doen ende laten publiceren, daer men gewoon-
lijck is publicatie te doen , ten eynde nicmandt
hier van ignorantie en pretendere. Bcvcelen
voorts de refpeclive Collegien vander Admitali-
teyt , Advocaten Fifcaels , Commijfen Gene-
raels vande Convoyen ende Licenten, Ontfan-1
gers, Contrerolleurs, Cherchers, ende allen an-
deren dien dit eenichfints aengaen mach, datfy
in 't effectueren vanden inhouden van defen Pk
cate ende Ordonnantie, hen nae den felven in al·;
les reguleren , opte privatie van hunne Officien,
ende boven dien het intereft op haerlieder Perfoo
nen cnde goederen in 't privé verhaek te worden;;
Alfoo Wy tot fonderlinge dienfte van de Landen
bevinden fulcks te behooren,
Gedacn in onfe Vergaderinge , in 's Graven·!
Hage , den feilen May Anno icfthien-nondeUj
drie - ende - twintich. Was gheparapbeert»
Bartolt van Gent,vt#
Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande voornoemde
Heeren Staten Generael.
Geteeckent,
C. AerSftn.
foo wanneer fy haer ordinaris Veer bevaren,
t
ende anders niet. Behoudelijck dat de Schippers
cnde Schuyt-voerders vande felve al vooren aen
hunne refpective Magiftraten fullen Eedt doen,
datfy egeen goederen, Eet-waren ofte Koopman-
fchappen, hoe die oock fullen mogen zijn, fullen
in laden, om de felve elders te brengen, ofte la-
ten brengen, als ter plaetfe van hun ordinaris
Veer, Sonder die in 't geheel nochtc deel onder
wege te loiTen, ofte laten loiTen, aen 't Landt
ofte over hun boort, aen een ander boort, op pey-
ne van hunne Schepen ofte Schuyten, daer inne
die gheladen werden , te verbeuren, ende vor-
dersalsmcyncedige gheftraft te werden tot arbi-
tragic vande refpeirive Collegien ter Admirali-
teyt , in welckers diftricT: fulcks gefchiet. Ende
dewijle by tyden van Vorft, ende als de Wate-
5. placaet,
*
-ocr page 1200-
}0%
placaet, opyfeheJubji&9 mo^niiii^t^ouenmmk^^é^oedmn
ιηί Neutrale Landen per axe. Jndateden S,} Séptpmier 164$» r; ^M :
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen dicdcfen ful*
len ficn ofte hooren lefen,SaluyttL>0£N
XE WETEN:Alibowyhicryaïjnge,
ehckomcn, dat federt cenigcn tijdt herwacrts
ψ\ cle baetfoeckende Mcnfchen, falfiteyten,cpn-
•cntien endc abuyfèn zijn gepleecht, fob in 't
^voeten vandc Koopmanfehappen per axe uyt
Scfe Landen nacr Luyck, Aacken, Coeulen ,endc
andere daer ontrent gelegene Neutrale Steden en-.
k Lantfchappen, als van daer hier te Lande , in 't
inbrengen tot gheen kleynê verminderingc dec
xiiddclen van Convoy cnde Licenten. Spo heb-
ben ffy nacr
voorgaende rype deliberatie, om daer
inne te verfien, ende jegens foodanige falfiteyten,
contraventien ende abuyfen behoorlijckeordre te
teilen, gcitatueert ende geordonneert, gelijck wy
fjatucren ende ordonneren by defen.
Ecrftclijck', dat alle goederen ende Koopman-
fehappen komende binnen defe Landen , van
Cöln, Aacken , Luyck, ende andere daer ontrent
degene Neutrale Steden ende Landtfchappen,
voorts acnful len moeten wefen voorfien met een
Pafpoort, luydcnde van woorde te woordeals
Tolght, op peyne van confifcatie van alle de felve
eocderen ende Koopmanfehappen, die met ióo-
danieh PaiTepoort niet en fullen zijn verfien, ten
behoeve van die geene die de felve op den Wegh,
'[zyRuytcren, Soldaten, of anderen, fullen ko-
men t'achterhalen: E/ide fullen de Contravcn-
tcurs hier en boven nóch arbitralick ghecorrigeerc
ende geftraft worden nae ghelegentheyt endcexi-
gentie van faecken,
Τ Aet pafferen van wegen de Hooge Mogende Heeren
Staten Generael der Vereenighde Nederlanden
Met de goederen
mt onder gefpecificeert
, Aljoo hy Borgegeflelt heeft tin-
wii Jen tijJt van
                                     nae dato defer
t&usndejvanden Licent-Meefler ofComrerolleurtelren-
pi Atteflatic in dorfó van defen geteeckent, dat 's Lants
ψύύφφ aldaer letaelt is.
Ende fullen de Officieren irtdienil van defen
«aet, tot Cóln, Aacken, Luyck, of op andere der-
Pjcke Neutrale Plaetfcn refiderende, of hier naer
«mende te refideren, geen Pafpoort ofc Pafpoor-
^3 mogen verkenen, voor ende al eer den Koop»
^nofteAengever, indien 't fijne goederen zijn,
W vcrklaringe onder fijn handt aen hun heeft
vanli
               ' vanc*c qualiteyt ende quantitcjt
«ae goederen, die hy fal willen vervoeren, met
«naem vandc Voerman , ende de plaets fijner
Cn,T*cnde fullen de Voer,uyden»indien
end ^j .ren ziM'van ghelijcken moeten doen,
doo le
nicticnryvcn en konnerj, fullen het felve
α: vtTf ander 'atcn doen 'cnde ter ptcfentie van
' 00rI2 Officieren ter plactfe hun Merck daer
onder teeckenen/c welck gedaen wefende, fullen
alsdan,de meer-glïcooemdc Qificieten uyt de
voqïfql^eve y erklaringe formeren |een; Pafpporr, ·
ende in ftbiljet 't zy yaiiden Koopman, Aengever
ofte ypermiin ftelleii; fa rrumerp va-nde Pafpoortï
oninygelegcntheyt de. biljetten vandc Koopluy-*
den, epfa Voerlnydcn tegens den-anderen te cpn-»
fêteren, als oock tegens des Conypy:Mcefters Re-;
giften,, Esnde wert derefpedive Convoy-Weefters
binnendpfe Landen wel expreflèlijck gheinterdi-
ccertende verboden geene Los-ceduilen.ce^yetf.,
lecnen va,n goederen komende van Cöln, Aacken,-.
Luyck,cnde.andcre daer ontrentghclcgeijeNéji-j
trale Steden endc Landtfchappen , op pene van Σ
fulcks doende, tyfofatlo te fullen wefen vervallen,
van hacr Am'pt ende bedieningen
t)c Pafpoortendie voorts aen fullen worden
verleent van goederen die uyt defe Landen fullen
vervoert worden naer CöJn, Aacken, Luyck ende
andere daer ontrent gbclegcnc Neutrale Steden
cnde Lantfchappen ±fullen moeten,worden gheli-
miteert aen ièeckere dagen, naet gelegenthey t van
die Plaetfen daer de felve goederen fullen worden
opgefiagen.
         r)/ .                             ,i
Endc op dat niemant hier van ignorantie heb-
be te pretenderen, Ontbieden endc verfpecken vvy
de Heeren Scaten, St^dthouderen , Gecommit-
teerde Raden , ende Gedeputeerde Staten vande
Provinciën refpecÜve van Gelderlandt endc het
Gracffchap Zutphcn, HQllandtendeWeft-Vrief-.
landt, Zeclandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-Yiiel,
Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende al-
len anderen Juflicieren ende Officieren, dat fy
defe onfe Ordonnantie van itonden aen alommc
doen verkondigen, uyt roepen, publiceren ende
afÏÏgerenin alle PJecken van defe Landen , daer
men gewoon is dufdanige uytrocpinge, publicatie
ende arTïxie te döcn. Laften cnde bevelen voorts
die Raden ter Admiralitcyt, den Advocaten Fif-
cael$, mitfgaders den Admiralen, Vice - AdmftÊm
len, Capitey nen, Officieren, Bevelhebberen i endè
allen anderen dien het eenichfinrs aengaen mach,-
defe oiife Ordonnantie te achtervolgen ende doen>
achtervolgen, procederende ende doende ptoeen
deren tegens de Contra ven teurs ende OVejetrederst
vandien, fonder gratie, pochluyckinge,faVetir, dif-.
fimulatie ofte verdrach, want wy fulex ten dichtte?
vanden Lande bevonden hebben te;,pqhooreit,;
Gegeven onder onfen Cachette, Paraphure ende·
de Signature van onfen Griffier , in I'sOraven-l
Hagedendrieen twintichften September feftien-^
hpndertdrie en veertich. Was gheparapheprt/
/, van Veltdriel ,**' Onder ftondt, Ter Ordon-
nantie vandc hóoch-gemelte Heeren Staten Ge-
.ncrael. .....                                 rÏW'.'i ■■ ',> ■■:< j'
j.,)^u.'ï·.!, Geteeckent,              ...,■/.,··., ,."j..b
*                                          Of nel/s Mufch. \. t j j s
6. Pla-
7.G ij
-ocr page 1201-
13 iö           Placatecu^ j.Boèckv^mWtl ^DeeL
" a^fijbfatt*!^*^mdtiéti mrïmH tsaren ofteKoopmaftfc^appen t(
varen door hetjofroum-gafj ÈWïffó&éch, Suyivtkpa'e/ide 't Gat 'van Cocxye. In date den u n
vember 164.8. ,
υ ηα..
Suytdtep,ais oock het Gadt van Cocxye ,0fte tt
van SiténJ met Waren endé KoopmanifchapJ1
cönfenf tè geven, fulcxte favoriferen, ofte eend
fintstoete laten, als daer toe gantfeh metbevocw
zijnde,ten eyndeallefraudenende Lorrendrai?
ryén fo veel mogelick geweert, ende de Middelen
van 't Lindt gebeneficiectt mogen worden. Ende
op dat liicmant hiet van ccnige ignorantie enko
me te pretenderen, Ontbieden ende verfoecken
allen Jufticieren ende Officieren, dat fy diconfe
Placaet van ftonden aen alomme doen verkondi-
gen ,uytroepen, publiceren ende affigcren,dae$
men gewoonlick is dufdanige uytrocpinge, publi-
catie ende affixie te doen. Lanen ende bevelen
voorrs dé Raden ter Admiraliteyt, dtii Advocaten
Fifcaels, mitfgaders den Admiralen, Vicc Admira-
len, Capiteynen, Officieren ende Bevelhebbetcn
te Peert, te Voet, te Water ende te Lande, defen
onfen Placate te achtervolgen ende doen achter.
volgen, Procederende ende doende procederen
tegens de Contraventcurs ende; overtreders van
dien,fontler gratie, oochluyekinge, faveur,diifi.
mulatie ofte verdrach ,want Wy fulex tendienfte
van den Lande bevonden hebben alfoo te bdioo
ren. Aldus ghedaen ende ghearrefteert in onfe
Vergadcringe, in den Hage op den 14 November
fefthien hondert acht ende veertich. Wasgcpara·
pheert, B. 1. Muleruvt" Onder ftondr, Ter Ordon-
nantie vande hooch gemelte Hceren Staten Ge·
nerael. Geteeckent, Comelis Mufch. Zijnde op i
fpatium ghedruckt het Cachet der fclvct Hcwen
Staten in roodtn WaiTche.
E Staten Generael dèr VercénichdjéNe-
f derlandên, Allen den genen die defen'fut-
len fieh ofte hooreh lefcn,Salu> t. DOEN
TÉ WETEN: Alfoo Wy inérVaringe
komen, dat dagelij ex gtooteénde menichVuldige
Lotjendrayéryéh werden gepleecht langs het Jof-
froiivve-gadt, dé Hónts-kteecUe, ende vele andere
dbor^gefteéckené \ ende andere Sluyp gaten inde
C^attieren van Vlaenderen, de Schelde ende daer
ontrent, ende infondcrheyt langhs'tjóffrouwe-
gadt; deHönts-ktéécke, het Suy tdiep, als ooek het
Gadt van Cocxye; welck Gadt foo groot ende diep
Η ,'diit daer in een Schip van twee hondert Lallen
cfèutgaens vlodt kan leggen, werdende tot her be-
varen vande voorfz Gaten by de naeft-ghelegene
Gouverneurs ende Commandeurs confent gege-
ven, endede Schippers en Schuyt-luydendaer
inne gemainténcett. SOO I S*T, dat Wy daer
tcgens willende verfien, goet ghevonden hebben
het bevaren ende frequenteren van het meer-ghe-
lioemde Joffrouwe gadt, de Honts-kreecke, het
Suytdiep,als oock het Gadt van Cocxye,met Wa-
ren ende Kóopmanfchappen, te verbieden, gelijck
Wy fulcks wel expreiTelick verbieden ende inter-
diceren by defen, op pene van verbeurte ende con-
fifcatie van Schip éndc goederen voor die geenc
die defen onfen Placate fullen komen te contravc-
riieren ende te overtreden. Ende wert oock alle
Gouverneurs ende Commandeurs vande Frontie-
ten defer Landen verboden ende gheinhibeert tot
hét bevaren ofte frequenteren van hetmeer-ghe-
noemde Joffrouwe gadt, de Honts-kreecke, het
Η ET DERDE DEEL
InftruSten■, voor de Cjenerale Commifen vande Conyojen en Lkmttn*
"'l~ In date den 7 Oüoler 1596. en ι ι Juli) 1597.
I.                                      ofte moeyen met eenigen Koophandel ofte Faöo·
rye, noch part oft deel met yemanden daer mnc
hebben, noch oock eenige andere Officien bedie-
nen, direaelijckoft indire&elijck, dan fullen haci
geheelijck inden voorfz dienft moeten ehcbruyc-
ken, ende geduyrende haren dienft, ontflagen ««·
fen van alle eeden, daer mede fy. aen eenige UJ
'Jtlt'il··'
V.V.V. !
kNrVCommiften.oftcnerael fu
den oft Steden verplicht zijn, ende en fullen oocs
vannuVoortaen egeen nieuwe Schips parten rn
genköopen, ende foo fy eenige hebben, lullen o
felve hen die binnen's Jaers moeten quijtmacc
ken oft verkoopen: Alles op pene van privatt eva .
haerluyder Officie, ende verbeurte van fes honou
ponden van veertich grooten 't ftuck.
"' !'■■'                                           III.                                    rut*
; 3 OeCoUegknvanderAdmiraliteytreffeJtvtM
in allen Plaetfen daer fulcks noodich ^it
ende daerden ontfanck vande Oonvoycn^^
centen *t felve fal mogen dragen,naa vV^f/i.
advijs vande Commifen Generaeli1,) «wΙ^,μ
ren inder tijdt wefende continueren, ofte van\
len,
een of meer Cherchers endel oeücnoc ^
alrëede ghèéommitteert zijn, de welcke fche/pe
roeftcht, ende continuele acht fullen nemen,dat
alle particuliere Collecleurs, Contrerolleürs,Klcrc-
quenende Cherchers, % oïivcrbreeckelick onder-
houden ende naer volgen die Ordonnanticn, ln-
ftruaien ende Lijften öpten opheveviandè Con-
voyen ende Licentcn gemaeckt, ende noch te ma-
ken , fónder in eeniger manieren toe te laten, dat
de felve Ordonnantien, Inftruclien ende Lijften,
't zy deur diiftmulatie, faveur, conniventie of an-
ders in eeniger manieren overtreden, ende te buy-
ten gegaeri Worden.
Ende op dat ly 't felve bequamelijcxft mogen
doen, fullen haer gcenfints mogen onderwinden
-ocr page 1202-
0         Arri Gonvöyêtt eade LicenteiL^xod ΐ
tornende. enc^e afvarende göédereh, Lüyderi
ïefpeftive de beidliHgï daèrWMiè ieforgen,
>'.ioiui irïiTP 'i'JÖ voihih tfiv L»b.rt3ibni'>*.>ii."i ι
bievoörizfGeneraëls'fute de CoÜe&eursenr}
de Contrerolleurs 8 inde gewoonte brengen ende
houden, dat ly alle Maenden, ofte ten· langhÜen
thien dagen na den uytganckderlêlver daerfulcx
doenlijck cnde mogelijck fal wefen, de rceekenin-
ge aen hen over fenden, met goede fpecificatie
volgendehare Boecken, van alle 'tgenedie Maenc
voorleden by haer befchreven eride ohtfangeii fal
zijn ,welekevoorlz Reeckeninge fyterftonts met
aiïiftentie van yemandt /vande .Cbllegjien vandei
Admiraliteyt rcfpc&ive daer toe te committeren,
fullen ovcrfien ende examineren\ oft die voorfz
Commifen inden ontfarick haer volgende de Lij-
ften vande Convoyen ende Liccnten precifelick
gereguleert hebben, oft fy haer Reeckeninge heb-
ben geftelc naer behooren, oft die Vanden CollecTte
metteContrerolle,öock mede Imctte over gclêvt^
de los oftelacdt-Ccdullen,de felve confererende
van dage te dage over een komt,ende voorts ful-
len die felve apoftiHcrcn, iömmeren ende iluyteti,
fulcksly bevinden fullen te behooren ,-ende vande
felve ten lanexften voor het uytgaen Yandeloo-
pende Maent,d'eene aende E. M. Hccren Staten
Gencrael, ende d'ander aende voorfz Collegien
vander Admiraliteyt refpecliye ghchoort cnde ge-
floten over fenden, !dan fullen niet te min na de
receptie der voorfz Reeckeningen * terftont Ibm-
mieren ftaet daer uyt maecken, over haren gehee-
len bedry ve.ende den fel ven terftonts aende voorfz
E. M. Heeren Staten Generael ende 't Collegie
ovei fchicken.
               1
VI.
Ende indien eenige der voorfz CoJleÖeurs ofr
Contrerolleurs in gebreke bleven, ommc binnen
die voorfz thien dagen aen henluyden Generaels
hare Reeckeninge over te feynden, fonder dat
't felve by Weder of Wint belet werde, fullen ter-
ftonts die gebrceckige daer vooren fommeren en-
de executeren met parate ende datelijcke execu-
tie, ende niet te min gedencken haer voor die fel-
ve cerfte gebrceckige Macnt geen falaris of gagie
tri reeckeninge te palieren, ende voor de tweede
reyfe die ghebreeckelijck fullen vallen, fullen vee-
beuren twee Maenden gagie, ende voor de derde-
mael, fullen op haren eedt gehouden zijn die faul-
ten aende voornoemde E. M. Heeren Staten Ge-
ncrael, ende de Collegien aen te geven, om de fel-
ve Colleöeurs oft Contrerolleurs van haren Ampt
ende Officie gedeftitueert te worden, van welcken
verbeuren die Generaels refpcclivc fullen ghenie-
ten d'een helft, cnde die gemeene faecke d'ander
helft: Ende fullen die ghebrceckige voor de felve
brcucken mogen doen executeren, met parate
ende datelijcke executie , by den cerftcn ïDeur-
waerder vande ghemecne faecke, die fy daer toe
verfoecken fullen.
VII.
In gelijckc verbeurtenifle, fo voor d'eerfte, twee-
de als derde reyfe fullen mede vallen die voorfz
Generaels refpective die in gebreke blyven,fullen
voor het uytgaen vande Maent de felve reeckenin-
ge gehoort, gefommeert ende gefloten,aende voor-
noemde E. M. Heeren Staten Gencrael, ende de
Coilcgien over te fenden.
7. G iij                 Ende
oeden name !ende fame, ende haer de pao
^ ende natuëre vande Kooprnanichappen,
^ffmede vande groote ende laft vande Schepen
ÓDC
erftaende,mits dat fy de felve inftrueren ende
leetcn
fullen, Van *t geene tot uytvoeringeheurer
ft „nbcnded'Inftruc'tieop defclveghcmaeckt,
Ie atioers doenlijck wefen fal. Ende na dien fy
C leende de felve Inftruaie den behoorlijcken
I^iiuHen hebben gedaen.in handen vande voorfz
C legic, fullen cle Commifen Gcneraels de felve
Cherchers, cnde een yder van hén aen Wyfen ende
ïfierieren de plaetfe daef fy haér alle dage van het
o aaen tot het fluy ten vande Poorten ende Boo-
M fullen hebben te houden,Om dies te bequa-
IjUer, 't geène haer laft is te mogen volbren-
gen Ende indien fy vernamen dat d'voorfz Cher-
chers haer devoir niet en deden fulex fy behooren,
fullen daer van die voornoemde Collegien terftont
verwittigen, om anderen in he ure plaetfe temo-
Een ftcllen. ·                 ■'-'·}U: -: '
\                       ΙΠΙ.
Voorts fullen fy alle twee Maenden gehouden
ttefen, oft anders foo dickwils als 't van noode we-
fen fal, reveu te doen op de Comptoiren, 4 bren-
gende elcke reyfe aende voornoemde Collegien
ίίπ eenyeder Ontfanger, daer vanbehoorlick be-
fcheyt, inhoudende dach ende tijdtdat fy daer ge-
weeft zijn , vifiteren die Boecken, Regifters ende
Blaffacrden, oft die in behoorlijcke forme ende or-
kgehouden werden, van gelijcken mede onder-
foecken oft die Cherchers haer wacht wel houden,
goede ende neerftige vifitatie doen opten goedc-
tendie geladen oft ontladen worden ende anders,
mede haer Officie ghetrouwelijck bedienen1, oock
mede van buy ten aen vernemende, ofter onder de
Koopluyden gene klachte en is \ foo over de Com-
mifen opten Comptoiren, als mede die Contrerol-
leurs,Klercquen ende Cherchers, 5 iwtfflappc ex-
peditie, dat fy haer uyre ende plaetfe niet en hou-
KB, oft anders van eenige mal verfatie ofte exaéti-
cn,endc by aldien iy in d'een of d'ander eenige
faulten bevinden, fullen de felve dreiferen,ende
daerinne verfien , foo verre 't felve by hun ftaet,
<w anders mede die voorfz Commifen ende Cher-
Aersonderwijfen in alle 't geene tot beter diredie
ton haer Ampten, ende ondcrwyfinge vande Or-
«nnanticn , Inftrudien ende Lijften opte Con-
%cn gemaeckt, fal mogen dienen. Dan indien
fecnige faulten, bedroch of malverfatie bevinden
jtocorreftie toe foude ilaen, fullen 6 het Collegie
*w wkm refortfulcks bevonden wort, daer van ter-
^adverteren, om daer inne gedacn te worden
JJj behooren. Ende fullen die voorfz Commifen
cneraels gehouden wefen, den Officieren vande
p"Jptoiren van hunnen diilriae, 7 inder tijdt in
^den te ftellcnhunne Rcgifteren ende BlafTaer-
2 ^rnncnteliJck elck bladt van dien boven ge-
^oreert, ende onder hen pitfier ofte merek ge-
tan '
0m bv de felve Officieren daer op alle
CCfntrCmifeendebewint ' bchoorliJck cnde
ï bc« ff geceeckcnt te worden, fonder buy ten
^3ddnv
              ^elve eeni8e andere Boecken oft
%ecY te moSen ghebruyeken, op arbitrale
% // //'
7Ti mk**to eynde/y de voorfz Poetken goets
'men
«»«· « doen maecken, ende de Collegien
-ocr page 1203-
io.Tit, 3yDeel.          ^
D;ic voorfz Gcneraels fullen gcqrdonnccrt
n* van d'eene Provincie oft Quarqcr in W^
hen te vervoegen, fonder contmuclijckenh'Ί
1314           Placateiu ^Boecks
vin.                  ; I
Ende indien de voorfeyde Generaels int onder-
foccken der Voorfz Recckeningen vanden .Coiioc-
J
rollcurs in eenige partyen bevinden te verfchillen,
rcfidentie te houden elcks in hunnen Πη^
) metdie vandc Colleacurs, 't zy dat de fèlve meer
oft min foudc mogen bedragen, fullen de Colle-
acurs ende ContrcroUeurs tcgens den anderen
dacr op hooren , ende vermanen op haren eedt,
ende de felve partyen met kenniflc van faceken in
reeckeninge drelfcren, fulcks fy in goeder con-
fcientie in rechtende redene fullenbevinden tebe-
hooren; Dan foo fy bevinden dat den Colledeut
oft Contrerollcur min dan de Lijfte hebben ont-
fangen, oft anders mede in hare reeckeninge eeni-
ge partyen uy t gelaten hebben, die fy by de los oft
lact eed uilen, ofte anders bevinden fullen by hun
ontfangéntézijn,oft anders meer ontfangen te
hebben dan fyoftcyemanden van hun inde voorfz
reeckeningefullen ftellcn, fullen in dien ghevallc
die voorfz Gencraels genieten d'een helft van het
quadruple;dat die voorfz Commifen byhetveer-
thiende Arricule haerder Inftruclie geftelt worden
té fullen verbeuren, mits de voornoemde E. Hee-
ren Staten Gencrael, ende die Collegien terftonts
daer van adverterende, ende d'ander helft fal ko-
men tot profyte vande gemeene faecke.
" . .,         IX.
o Maer by aldien naemaels bevonden wort, dat
die voorfz Generaels die voorgemelde reeckenin-
ge vanden Colleacurs niet aendachtelijok. ghe-
noech, foo mette Lijfte, Contrerolle, als die over-
ghegeven los oft laet-cedullen, van betalinge en
hadden geconfercert, of in 't fommcren der felver
niet wel en hadden gehandelt, ende dat naemaels
eenige faulte by d'een oft d'ander ghevonden wcr-
dc, wacr by de ghemeene faecke gheprejudiceert
ware gheweeft, fullen die voorfz Generacis felver
uyt haer eygen goederen verbeuren foo veel als
de voorfz faulte fal konnen bedragen, d'een helft
tot profijre vanden genen die de voorfz faulte ont-
deckt fal hebben, ende d'ander helft tot profijte
vandc gemeene faecke.
X.
Ende op dat die voorfz Gcneraels te beter alle
faulten mogen ondervinden, oock mede verfeec-
kert zijn „ dat op deComptoiren wel ghehandelt
wert, fullen die Cherchers ende Toefienders daer
toe geftelt, onverbrccckelijck doen onderhouden,
ende toe fien dat geene goederen vande Schepen,
Kaye, Wagenen of Karren gevoert, noch oock ee-
nige geladen of ghefcheept en wórden, ten zy dat
den Koopman aïvoorens los of laet-cedel gebracht
fal hebben in handen vanden Convoy-Meefters,
ende dacr van Rcnverfael vande voorfz Convoy-
Meefters ghelevcrt heeft aenden Cherchers, of ter
plaetfen daer die gewoonlick zijn te fitten, vanden
felven teneurc vande los ofte laet-cedel, houdende
fpecificede partyen van gocdcren,mettebetalinge
daer van gedaen, doende de voorfz Cherchers die
voorgemelde biljetten pcrtinentelijck regiftreren,
ende foo dickmael in haren handen over brengen
als hun oorbaerdunckenfal. Welcke fy met de
voorfz Rekeninge gehouden fulleji zijn te famen
te confereren, ende foo fy de felve meerder bevin-
den ,4c Reeckeninge dacr nae te corrigeren, ende
(Jt recht vande gemeene faecke te bewaren.
gclijck tot noch toe ghefchict is, houdende alt
metten anderen goede getrouwe correfponden?
ende d'een den anderen adverterende, 0f die V
ften, Inftru&ien ende Ordonnanticn vande oÈ.
voyen.7 ende Licenten, elck in fijnen volkornm"
treyn zijn , oock mede van alle die verandetinS
dier foude mogen vallen , om van des verfteeke
zijnde, te beter een yeder contentement'tSS
. ::·..'. . :,;,/; „XII.,.- ,.rh'.3ii ' f" n'
Sullen mede in elcke Stadtoft Plaetfen oV
Convoyen geheven werden, ende niet van noode
is, mits de kleyne Traffique geheele dagen Comp.
toir te houden, ordonneren tot wat uyre, ende hoc
lange den Collectcur ende andere Officieren inde
felve plaetfc ten Comptoire van den ontfantl*
haer fullen moeten laten vinden, alles naerghek-
gentheyt vanden tyde, Stede ofte Plaetfc,doch
fulcks dat den Schipper ofte Koopman
mach worden. '
:          XIII.
Sullen oock den Commifen opte Comptoircn
rcfpeCtivelijck Paffeportcn leveren, by getal ondet
hare Recepiffc, ende notitie daer van houden,om
hun daer van te doen verantwoorden.
XIIII.
Die voorfz Gcneraels fullen als principale Offi-
cieren vande Convoyen ende Licenten, foo wan-
neer fy eenige fratsde ghewaer fullen worden,baci
in aller getrouwigheyt ende diligentic informeren 1
op de gclegcntheyt ende geichiedenifle van dien,f
ende eenich bedroch ofte fraude achterbaeit heb-
bende, en fullen geenfints mogen compofcren oft
eenich verdrachofte overkomfte met partyen daer
vanmaecken, nochte ghedoogendat by eenige
andere Officieren ghemaeckt, of die calangie van
dien aen genomen werde, dan fullen na vooigacn·
de informatie, opte Perfoonen, Schepen ende goe·
dcrcn,door den Advocaet Fifcael, doen procedcicn
ende concluderen, na uytwyfen der Placaten dacij
van gemaeckt oft noch te maccken,voordcColiC-l
gien vander Admirahtey t refpecuve, in clcke Pro· j
vincie oft Quarticren, fpeeialijck tot kenniffe vaal
dien gecommitteert ende gedeleguecrt, ofanaerei
daer toe te committeren oftedeleguerenjwgwj
de de rcfolutie genomen opte, infiitutie vande Colley£tj$
die de felve faken gehouden worden fommicrlic
ende in conformité van heurluyder Inftruclie at«
doen. Ende indien bevonden worde dat diet w«\
Generaels, mette Perfoonen d'voorfz fraude gnej
committeert hebbende hadden gediflimulcertg |
conniveert of anderfins de felve hadden laten con|
poferen buyten rechte, 't zy door haer ielven J
door yemanden anders, fullen de felve verbeuj
fo vele die geheele waerdc vande goederen lal ««1
ncn bedragen.daer inne die fraude gccomrnitft ,
was, ende boven dien van haer Officie gepnJ«
ende arbitralick geftraft worden nacr gclcgcm
vander faecke. Ende foo wie foodanige m
fal komen te ontdecken, fal participeren in 1
nige brcucken d'eene helfr, alwaet t oocKar»- j
ren na de gecommitteerde faulte,
            ^
-ocr page 1204-
Convoyen ende LkentecL*                 y é ç
Collegicn die voör%4e Comfhifen Generaels b^;
forgen ende doen aüifteren met Schepen van Oor-,
6
ö
XV.
Tcvalle vande verpa
£nd
der Convoyen ende Licentcn, den Pachter
logen, ledige Schepen ende Schuy ten, Volck, en-'
de voorts van alle alfulcke andere behoeften als fy
noodich fullen hebben, tm beter uy tVoeringe van
haerluyderOfficie, ;.i ã \
Die voorfz Commifcn Generael fullen belovet]
ende fweeren, dat fy die E. M. Generale Staten
defer Vereenichde Nederlanden, bouw ende gher
trouw fullen wefen, ende hunne E. M'. bevelen ðé
alles gehoorfamen: Dat ly haer wel ende getrou-
welijck.indefenaengenornenlaft, volgens haer-
luyder' Ihftrudië füllen qüijten ende dragen, dat
fy geene Cherchers ofte Toefienders en fullen re-
commanderen oft goet advijs geven , tot den fel-
ven dienft uytgunft, faveur, om giften of gaven,
oft in 'tmihfte vande felve fullen ohtfangen ofte
bedingen, dan a'lleërilijck in 't recommanderen
der fclver fullen foecken die vroomfte, experfte,
beft ervarenileende bck.ende Pcrfoonen in Koop-
manfchappe%;die haer fullen voor komen, ofte
weten fullen te bekomen : Dat fy voorts mede
continuele acht fullen nemen, dat alle die Offi-
cieren opte Comptoiren é % refpeclive, mitfgaders
oock die Cherchers haer ftridelijcken reguleren
naer de Inftrudie ende Lijfte haer gegeven ende
noch te geven. Ende dat fy in eenige faulten oft
bedroch ghevondcn.zynde daer van niet en fullen
compoferen, ofte met partye ecnich verdrach daer
over tnaecken, noch gedoogen dat haers wetens
by yemgnt ghemaeckt worde: Dat fy mede van
nicmant en fullen ontfangen eenige giften, pre-
fenten ofte beloften, diredelijck of indiredelijck,
maer dat fy inde é yfaecke daer van hen 't vervolg!)
bevolen wort, haer wel gctrouwelijck ende in alle
neerftigheyt fullen quijten als goede Officieren,
ende dien fulcken laft betrouwt wort, toe ftaet,
ende behooren te doen.
h bcdtoch onder den Koopluyden ende
'eren bevint, ende 't felve aen den dach
ecn
Sch'P^'^j m fuicker voegen den voornoemden
^ daer van genieten't recht vanden Denun-
^ofGeneraels.fondermeer.
Voorts füllen mede van allen abufen, fwarighe-
iii ende differenten, die haer ^Jutten mogen pre-
('eren de voornoemde E. M. Heeren Staten
Serael] ende die Collegicn by tijts verwittigen,
de daer beneffens adviferen * by-wat middelen
aedieren.geiijckfy mede gehouden fullen zijn
«doen, van alle 't geene fy fu
en dat tot voordeel, dienft
j'0 fa convoyen ende Lkente
nen, midtfgaders hun ad vijs
**■ XVII.
j j pie refpedive Gcneraelsm Staten Generael ghecommwmmitteren, fullen gheautholijckopnuneedt gelaft zijn,ounende Havenen, als opte Rmen, mitfgaders die Zee-gatendc gèneralijck op alle WegenLandcde Schepen,Schuyten ete gheladen goederen aen te hontladen ende t'ontpacken, ekeken ofter eenige fraude ofFlacaten, Ordonnantien oftelijn,ende fulex bevindende, fpen by den Generaels ghefondCollegie vander Admiraliteyt
rde overtredinge gepleech
den Fifcael tot laft vande Schepen ende goederen
geprocedeert te worden naer gelegenthey t vande
liccke, conform die Placaten: ende by foo verre
'ra'tonderfoecken geen bedroch ghevonden en
wort,fal die ondadinge ende herladinge gefchie-
<!en tot laft vanden Lande, mits dat hier inne ghe-
pocedeert fal worden met alle behoorlijcke
difcretie.
XVIII.
H Ende op dat die voorfz Commifen Gene-
Kis met meerder authoriteyt haerluyder Ampt
**dcr Landen dienft mogen uyt voeren, fullen
«felve vry acces hebben inde Collegien ter Ad-
*aliteyt refpedive, om aldacr te remonftreren
ft&eekendie fy fullen achten tot der Landen
^deel ende meeften profijte te ftrecken, heur-
i'dcr Officie aengaende. Ende fullen de voorfz
Ende dit al by provifie: Refervcrcnde die voorfz
Heeren Staten Generael aen hun d'interpretatie,
by foo verre hier inne eenigeduyftcrheyt wert be-
vonden, mitfgaders de veranderinge, yermeerde-
ringe ende verminderinge van defe Inftrudie ,
t'elcker reyfe, ende geJijck wy 't felve na gelegent-
hey t van tijt ende faecken.nut.oorbaer ende noo-
dich fullen bevinden.
tf
Aldus gearrefteert ende befloten by de Heeren
Staten Generael, in 's Graven-Hage, den elfden
Julij Anno é $97. iqjohan Rengers tho Hellem,vt·
Ter Ordonnantie vande voornoemde Heeren Sta-
ten Generael.
C. Aerffen.
• iïlnfiwftie van Ocloler 1 596/êy/: vijf Commifen Generaels.
f Dc Ymfe Inflrutliefeyt: denken ende cherchers binnen haren diftridc onverhreeckelijck, @c.
1' «Inflruclie vanden Jare 1596 begint dit derde Artijckelmet defe woorden:Sullen voorts in alle Plaetfen daer
fulex noodich wefen fal, ende daer den ontfangh vande Convoyen ende Lkenten 't felve fal mogen dragen
, naer
wordende advijsvande
voorfz Generaels, een yeder refpedive in fijnenbedryve by de refpedive
Collegien vande Admiraliteyt geftelt worden een ofte meer Cherchers ende Toefienders, &c.
íïïØ Inflrutliefeyt: op de Comptoiren van hun refpedive diftriden, brengende elcke reyfe, &c,
ß
^ voorfz Inflrutliefeyt.· cherchers, ende flappc expeditie.
•   ejthe inflrutliefeyt alhier: fullen de voorfz Collegicn daer van terfionts adverteren.
, i
De
2.
-ocr page 1205-
2318          Placaten. g.Boeck. to,Tit, a^Deel.          %
Ö. De Inflruük vanden J are ι «596/9*; Contrerolleurs , een ycdcr in fijn bedrijf, inde gewoonte lnn ''
9. Inplaets van defe woorden in 'tCurfijfgedruckt ,feytd'lnfiruHie vanden]are 1596 .· by ghevallc va ■ ^r
mochten f re/enteren, &c.                                                          .,               ' '\ 'antvd^
ίο. Ende alhier: dienfl ende goede direüie van't gemeene befte /oude mogen dienen, &V. '
ï 1. Defe beydè Artijckelen waren inde Inflruelie vanden Jare 1596 ultimo loco gefieh.
               ·
ii. Inplaets van 't woort tefpe&ive, feyt d'lnflruclie vanden jare 1596 ·. een yeder onder- fynen Ui
ftaende.                                                          .                                                     ■°W|N
13. d'lnflruclie vanden Jare 1596 feyt hier: maer datfy in 't vervolch vande faecke, daet van de ae
ende 't vervolch hen hevolen wert, &c.
14. d'lnflruclie van Oclober 1596 was geparapheert ly Ant. van Cuyck.
Cl%;
2. Inftruftien, van 't gene dat de particuliere ColleBeur slachters ende &„ ι
trerolleurs Handen ontfangh vande generale Middelen op de inkomende ende uytvarende Koot
fc happen
, in 't heffen vande Convoyen ende Lic ent en, mitfgaders oock de Klercquen, daer eemae " 1
fulkn moeten houden in elcke Stede ende Plaetfe, als hier naer volght. In date den achtfïm qm '
:■,.-. 1
596. en elfden Juüj 1597.
pareerden, in fulcken ghcvalle fel de lelvc VerüivJ
mer t'clcker reyie verbeuren twintich ftuyvers.diel
hy gehouden wort te ftcecken inde Buik van 'deal
Armen, fonder eenige wey geringe daer van te mal
ken, op pene van vier dobbel, indien hy dien dachj
daer van in ghebreke blijft, de welcke de preientcnj
op haten eedt fullen ichuldigh fijn de gebrekige tel
doen betalen, wacraende voorfz Col legien ende \
Generaels refpedive mede de hant fullen houden,
dat fulcks oriverbrceckelijck gecxecuteert worde,
fonder eenige onfchult toe te hm), 'ten ware
door fieckte ende kranckheyt -. Ende eenige van j
henlieden kranck wefendc ,fal die felve gehouden s
wefen ,; fijne fieckte gheduyrende, een ander daet
toe gcqualificeert in fijne plaetfe te ftellen, tot fij-
nen eygen kofte, lafte, perijckele ende avontucre,;
mits dat die gefubftitueerde mede ghchouden ial|
zijn te doen den behoorlijeken eedtaende Collc-
gien der Admiraliteyt van dien Quarüere.
III.
Van alle den ontfanck die gefebieden fal van'tl
voorfz recht van Convoy ende Licenten,fullend«|
voorfz Colledeurs, Pachters ende ContrerolleuisJ
gelijckelijck, ende elcks befonder, moeten Boeckl
ende Regifter houden, ende by goede fpecificatiei
ende diftinaie inde fclve in 't lange, alle die Koop-I
manfchappen.die van gewichte zijn.bygewichtel
ftellen, hoe veel dat elck Vat, Tonne, Pack, Bale|
ofte ftuck wegen. Ende die by den ftuckeM
len,in'tbreede verklaren, hoeveel ftuckendati
elck Vat, Tonne, Pack ofte Bale in houdende q
Ende wat by eftimatie ofte pryferinge betaelt,oe|
weerde vande ftucken ende ghevvichte, die deal
Koopman ofte Schipper fal verklaren te wiHcnbe-l
talen, ende elcks byfonder, fonder d'ecn met (Ml
anderen te vermengen, met verklaringc van deel
naem vande Schippers, expreiTie vande Pattl^j
liere gedeftineerde Plaetfe daer fy de goederen m
len begeeren te brengen in Vyandcn ofte Nwtjjj
Landen, de plaetfe fijner wooninge, mitlSad^|
den naem vanden Koopman ,dach ende Jaerjj
debetalinge: Ende fullen in forme foo voorK) I
is hare Pafpoorten uyt gheven met een ordy y
I.
Erft, en lullen geene vande voorfz Com-
H mifen, foo Cólle&eurs, Pachters, Contre-
^ rolleurs,als Klercken,hen mogen moeyen
ofte onderwinden met eenige Koophandel vande
Koopmanfchappe, de Convoyen ende Licenten
fubjeft zijnde, nochte part ofte deel met yeman-
den daer inne hebben, nochte oockeenige andere
Officie bedienen direitclickofte inditeöeliek,dan
hacr gcheelijcken inden voorfz dienft gebruyeken*
Ende geduyrendc haren dienft, fullen onrflagen
wefcn van alle eedcn, daer mede fy aen eenige
Landen ofte Steden verplicht zijn , fonder dat fy
oock van nu voortaen eenige nieuwe Schips-par-
ten fullen mogen koopen, ende ecnige hebbende,
fullen hen die binnen 's JaerS moeu η q'uiit maec-
ken ofte verkoopen, alles op pene van privatie van
haerlieder Officie, ende verbeurte van fes hondert
ponden, van veertich grootcn 't ftuck.
II.
Voorts fullen die Commifcn ende Pachters
voorfz, ter plaetfcn daer hun gelaft fal worden or-
dinaris Comptoir ende uyre te houden, verbonden
wefen haer perfoonelick, ende nietby Subftituyt,
te weten,de Collcéteur ende Contrerolleur te vin-
den ter plaetfen daer toe gheordonneert, ofte t'or-
donneren, ende aldaer met raedt endeadvijs van
clckanderen overflaen de Lijften, op 't ftuck van
de inkomende ende uytgaendc Koopmanfchap-
pen gemaeckt, ofte noch te maecken: Ende alfoo
des Wercken-daeghs te compareren ter voorfz
Plaetfen, te weten, van Paefichen tot BacfmnTe
prccifelick 's morgens ten feven 1 uyren, ende van
Baefmiffe tot Paejfchen 's morgens ten acht uyren
tot elf
uyren, ende nae den nocne van tween tot den vy-
ven, ende daer niet noodich fal zij η geheele dagen
Comptoir te houden, tot fulcken uyre ofte uyren
als hen by de iCommifen Generaels bevolen ende
gheordonneert fal worden/t en ware de expeditie
vande faecke meerder tijt vercyfehte·, in welcken
gevalle fylieden gehouden fullen wefen alledevoir
te doen, om de Kooplieden t'expedieren, op dat
fy in haer ghetyde ofte Wint niet verkort en wor-
den. Ende of't gebeurde dat de voorfz Colle&eurs,
Contrerolleurs ofte Klercquen, daer ecnige zijn,
ten Yoorfz gefetten uyre ende plaetfe niet en com-
ke nombre, ι ende infgelijcken ghemaeckt ende ^
levert worden de renverfalen vanden fehenttnm^
j
iti
de los ofte Uetcedulle, houdende fpecijtce de party'"
-ocr page 1206-
Convoyen ende Licenteitj*
bieren met de ktaiinge daer uangedaen.
Q                                      1 11 ι*
inde om te beter verfeeckert re mogen wefen
φ goede ende getrouwe handelinge ende de-
ji vande voorfz Officieren, foo en fullen geene
inningen van de inkomehde ofte uytgaende
Koopmanfchappen, 't en ware die van te vooren
hehoorlijck befchreven waren by den Colleclcur
ende Pachters mogen ontfangen, nochtebefcheyt
jnbetalingeofte Pafpoorten daer van ghegeven
uotden , dan ten Comptoirc ende ter pretentie
randen Contrerolleur, ende dat op pene van vier-
aej foo veel te verbeuren als de ipartye ofte par-
tyen,anders ontfangen zijnde, fullen mogen be-
dragen , ende daer en boven op arbitrale corrcétie.
Ende fullen de Contrerolleurs gehouden zijn ter-
(lont fonder eenich uytftel de goederen ende
Koopmanfchappen , midtfgaders dat 't recht van
dien bedraecht, 'op hacr Rcgifter ende Journael te
teeckenen ende op te fchryven, uyt de verklaringe
ofte biljet vanden Koopman ofte Schipper, fonder
lic felve naederhant uyt den Colle&eurs Boeck te
halen. Ende fullen oock clck anderen hare Boec-
ken op haren eedt niet mogen communiceren,
ten ware binnen den felven dage dat de goederen
op gefchreven fullen zijn, om die met den ande-
ren te confereren, of geen van beyden mogen ge-
mift hebben.
V.
Ende fullen die voorfz Collecleurs ende Contre-
rolleurs fcherpelijck doen onderhouden, dat alle
Schippers,Wagenaers,ende alle andere die eenige
goederen inden Lande fullen ghebracht hebben,
ofte daer uyt begeeren te voeren, te Water ofte te
Lande,over brengen ende pertinente verklaringe
doen van alle die parcelen vande Koopmanfchap-
lendie fy binnen nare Schepen, Schuyten ofte op
are Wagenen in ghebracht hebben, ofte anders
mede fullen begeeren te vervoeren, midtfgaders
van waer fy die brengen, ofte anders waer fy die
»n genomen hebben te voeren.ende dit alles voor
wie al eer fy fullen mogen fchepen ofre laden ,
lofien ofte lail brcecken ,'t zy in Lichters ofte an-
aerfins, ofte hare in geladen goederen vervoeren,
op de verbeurte van hare Schepen, Schuyten, Wa-
pen ende Pcerdcn, waer van de voorfz Commi-
ienopdc Comptoiren op haer Boeck van elcx by-
londet goede notitie fullen houden ,om het aen-
ttengen vande Koopluyden tegens de voorfz ver-
taringe vande Schippers te confereren.
de quantiteyt vande goederen,'t welck de Koop-
luyden gehouden fullen zijn over te geven in han-
den vanden Chcrchers, ofte ter plaetfe daer die ge-
woonJickzijn te fitten,voor ende aleer iy die voorfz
goederen fullen mogen loflcn ofte laden:Endediï
alles op de penen inde Pladaten begrepen.
VIL
Ende fullen voortaen geene Müüiticn van Oor-
loge , om op de Havenen vande geünieerde Lan-
den , noch oock geenderhande Waren ofte Koop-
manfchappen, hoedanich die zijn, om uyt de
Landen 1 ofte over Zee gevoert te worden, mogen
af varen, 't en zy de felve al voören aen ghegeven
ende't recht van dien , foo daer eenich toe itaet,
betaelt zynde, boven dien de Schippers op hare
Manne-waerhcyt aen handen vande Officiers op
de Comptoiren, mitfgaders de Pachters refpeétive
vcrklaert fullen hebben, wclcke verklaringe in
plaetfe van eedc aen genomen , ende voor fulcks,
indien daer fauten in bevonden wort, gheftraft fal
worden, dat fy nergens elders op gehuyrt zijn, ofte
gemunt en hebben, dan ter plaetfen daer op hare"
goederen aen ghegeven fullen zijn. Ende daer en
boven de Schippers over Zee ghemunt hebbende
tot de Elve en de Zeyne incluys, als mede Enge-
lan t ende Schotlant, te weten, de vreemde ende
onbekende Schippers van dier Havenen niet af
varende, cautie fufFifant op de Comptoiren refpe-
ctive geftelt, ende de bekende onder nare hant be-
looft fullen hebben, om t'harer eerftc wederkonv
fte ofte immers binnen feeckeren redelijcken tijr*
nae gelegentheyt ende diftantie vande plaetfe, by
den Convoy-Meefters hunner ladinge hun te pre-
figeren, hen te komen prefenteren aende voorfz
Officieren vande refpedive Comptoiren , ende in
haren handen by eedc, ofte by hare Manne-waer-
heyt in plaetfe van ecde te verklaren, op wat plaet-
fe fy de in geladen goederen geloft fullen hebben,
fonder den Schipperen voordcr Ooft ofre Weft-
waerts varende, met cautie ofte certificatie te be-
fwaren; Allewelcke verklaringe ende beloften de
voorfz Schippers ende haerlicder Borgen refpccli-
ve ghehouden fullen zijn op de Regifters vande
voorfz Convoy-Meefters te ondertekenen. Ende
fal die onderteeckeninge volkomen geloovc gege-
ven worden, al of de beloften ende cautie vooc
Schepenen waten ghedaen *. welvcrftaende dat de
Ingefetenen vande geünieerde Provintien die goe-
deren , die fy uyt cene Provincie in een ander Pro-
vincie vande Geünieerde Nederlanden fullen ver-
voeren ende op flaen, fullen 't felve mogen doen
fonder eenich recht van Convoy te betalen, midts
4 nemende Pajpoorte, en Je brengende Certificatie, gbc-
teeckent op den rugge hunner Pafpoorten, by den
Convoy-Meciler,Chercher der Convoyen hunner
loflinge, foo daer een Comptoir der Convoyen is:
ende daer geenen en is,by den Officier der felver
Plaetfe: Ende dat binnen den tijdt hun in hunne
Pafpoorten te prefigeren , by den Collcclcur ofte
Pachter der Convoyen hunner ladinge.dat de goe-
deren aldacr gebracht ende op ghcflagen zijn, 5 op
de verbeurte vande goederen; Behoudelijck dat van het
nemen der voorfz Pafpoorten, ende 't brengen vande Cer-
tificatie
, fullen wefen gheeximcert d'ordinaris be-
kende Marcl fchepen, Veer-fchcpen, Bier-fchepen
ende kleyne Schuyten binnen 's Landts varende,
7. Η                       daer
VI.
derc
oorts fullen die Koopluyden, Facleurs ofte an-
^vanyemanden lait hebbende, Schippers,
°ct ende .Wagenluyden, gehouden wefen de fel-
ten Comptoire vande voorfchreve Commifen
""e Pachters hunner ladinge 3 «WuloiTingeaen
geven by gefchrifte, onder goede fpecificatie op
,n fiQt met hacr eygen handt ende Merck ghe-
in o L innenoudende alle de parcclen van dien,
oprechter qualiteyt ende quantitcyt.foo van't
j »i,gcwichte ende waerde.der felver Merck en-
^acT? °^ e'ckftuck geteeckent ftaende, van
wille brengen, ofte wcrwaerts fy die voeren
j n, waer tegens die voorfz Officiers den Koop-
QJn J cdcrom fullen leveren een renverfael, in-
cnde &el'jcke fpecificatie vande qualiteyt cn-
-ocr page 1207-
2?Z2           Placaten-/. j.Böeck. lo.Tit 3.Deel.         ^
dier on cecn fufpicie eri is vatfftaude. Ende fullen , ofte anderfins in cenigcr manieren: é Dies fuik,, %,
L
S
die vponz *-ïõvyy-iyi».».»*^...., „,
fins y erfuymich mogen wefen, foo haeft den tijdt
gcexpircert is, de voorfz reeekeninge ende gefiel-
erc^sall^tge^^iFJ^Je^Z
komen ende vande/oj/inge, ende wederom ter tL·^.
pUitjt
Schipper, de foete Wateren ende Rivieren 1
v
de cautie te doen fuyveren, ende naer bevindinge
vande faecke, foo daer eenich ghebreck in valt,op
den Principalen ende haten Borgen te procederen,
volgende den inhouden vanden Placate, met.pa-
rate ende rcale executie. Ende in cas yan oppofi-
tie, ofte dat ter faecken. van dien eenige dineren-
ten fouden mogen vallen, fullen haer aiue daer
rende, toe gelaten wort op het uyterfte Compi
der Convoyen ende Licenten defcr Vereenicl
iveuurianucii, ééì«■gïiiwe».! ·. ïøõõéé vy aen
le&eur te doen verdeden in foo veel Pafpoorten
als den Schipperen ofte Koopluyden goct du
IVV.1I 1U1 , 1111UI" vv.ui-.· — — · —-------— -- - »-|<u\Jll tWCC
ft
Ituyvers; uatmeuc vu..uC 6WKItllaen
de eene Stadt vande Geünieerde Provinciën ç
de andere.betaelt fal worden over het fchryven <n
het Pafpoort eenen ftuy ver ·, ende voor den Ch»
cher over het vifiteren, ter Plaetfe daer die eoeck
ren geladen zijn, mede eenen ftuy ver.
X.
Ende fullen de Colle&eurs ende Contrerolleurj
Klercquen ende Cherchers, op haren eedt gedene'
ken, dat fy de Rcgifters /biljetten , los ofte lacdt-
cedelen vooren vermelt.niemant en communice-
ren nochtc vertoonen, dan den geenen die 't vol-
gende defe Inftrudiebehooren fal, op peyne van
privatie harer Officie, ende daer en boven arbitra·
lick te worden gecorrigeert.
XI.
Maer indien die voorfz Collecleurs, Pachters,
ofte andere Officiers vande Comptoiren, ghewaer
worden, dat de Koopman ofte Schipper iijngoet
niet recht ofte metter waerheyt en verklacrde, ge-
lijck die Officieren by naeiullen mogenkennen,!
wat elck Vat, ftuckofte Pack behoort te wegen, |
houden, ofte weert te wefen , in fulcken ghevalle
fullen fy het felve naerder onderfoecken,ofte beter
toeficht daer op nemen, ofte doen nemen. Ende
in ghevalle van bcdroch, fullen het felve terftont
den Advocaet Fifcael, ofte Generaels in haren
Quartiere é wejendetaen geven,om volgendcdcn
Placate tot confifcatie gheprocedeert te worden
naer behooren.
XII.
Ende op dat alle frauden te beter verhoedt mo-
gen'worden, lullen alle de goederen, eenen Koof
man,ofte met fijn Compagnie toe behoorendc.lb
wel die daer geen faute inne ghevonden is,alstó
daer faute ofte overtredinge inne gefchict fal zijn,
verklaert worden voor verbeurt, ende openbact·
lick ten behoeve vande gemeenc faecke, ende an-
ders volgende den Placate verkocht worden.
×Éз
* Ende op dat men te betet verfeeckert mach we-
fen van alle de inkomende ende afgacndcKoop·;
manfehappen, die by de mate ghemeten \voiw<
fullen de voorfz Commifen ende Collectors vaj
de Comptoiren refpective met den eerftcn, wj,
ten langhften binnen veerthien dagen, nae dat?
eedt gedaen fullen hebben, voorden Officieren
Magiftraet ontbieden alle de Koorn-meters, 5a»
meters, Sout-meters ende andcrc^cndede jclv
handen vanden Oflïcier by eededocn bel00^
dat fy geenderhande Graen ofte Koorn, ront:
plat Saet, Sout, ofte eenige andere ^00^
ichappen, de mate 6ende den Convoyc ã)
zijnde, en fullen meten ofte over fchieten, at g^^
de ofte in komende , 'ten zy dat fy eer"c
eB
van dpor den Advocaet Fifcael doen intenteren
voor de Collegien vander Admiraliteyt tefpeiUve
in elckcn'Quartiere daer to,ej$ghedelegueert, ofte
andere daer toe te delegueten,op pene fo de voorfz
Advocaten Fifcaels verfuymigh bevonden worden
van de fauten aenhaer eygen Perfoonen ende goe-
deren verhaelt te worden.
·.· ë ■ , VIII..
't, Welck t'famen ghcdaen zijnde, ende als de
Schippers voiJaden zynde willen vertrecken, ful-
len ghehouden zijn hun t'haren verfoecke te leve-
ren een generale Pafpoortc van allede goederen,
die tïharen Gomptoire op haer Schip aen gegeven
cr\ befchrevcn fullen zijn.op 't felve aentekenende
de belofte ende cautie voorfz, daer mede de felve
Schippers ofte Wageuacts voorts vry ende onver-
hindert fullen mpgen vertrecken voor by ende
door alle Steden, Stroomen ende Plaetfen vande
geünieerde Landen, midts doende voor haer ver-
trecken ter felvcr Plaetfe den Chercher op 't felve
teeckenen dat het voorfz Pafpoort aldaer ghevifi-
teert ende gepaiïcert is, ende inde voorfz Steden
ende Plaetfen, daer iy door ofte voor by ftjllen va-
ren 't felve vettoonende,alwacr de Commifen van
de felve Comptoiren, ofte die Klercquen , van de
Pafpoorten in dorilo ghehouden fullen zijn te
fchrijven, dat het felve aldaer gepaifeert ende ge-
fienis.
IX.
Soo veel de los ende laet-cedcl aengaet, fullen
deKoopluyden on gehouden zijn daer van yet te
betalen, mits alleenlick betalende 't recht op hare
Koopmanfchappen geftelt. Maer voor 'tfchryven
van het voorfz generael Pafpoort van elck Schip
fullen de Schippers betalen, te weten, als het ge-
heelc recht vande Convoyen ende Licenten be-
draeght veertich guldens, ende daer onder, vier
ftuyvers: ende foo wanneer boven die veertich tot
t'feftich, fullen betalen fes ftuyvers: ende boven
die t'feftich tot hondert guldens, ende daer en bo-
ven , fullen betalen acht ftuyvers, fonder meer:
welck recht vande Pafpoorten geprofiteert fal wor-
den by den Collcctcur ende Contrerolleur half en-
de half, uytgefeyt tot Amfterdam, é ende elders, al-
daer Pafpoort-fchrijvcrs ende Klercquen zijn, alwaêr de
vcrdcelinge van dien bly ven fal als naer ouder gewoonte: Ende vande voorgaende Certificatien fullen betalen den Chercher van fijn rapport eenen
ftuyver: ende voor het fchryven van dien eenen
ftuyver;'t en ware de Schepen vele ende verfcheyden goederen in hadden, die gheextendeert fullen
moeten wefen,fullen betalen eens foo veel,fondedat den Kpopluyden, Fadeurs ofte Schippers vooofte naer yet meer afoeeyfcht fal mogen worden
'tzy onder het dcckfcl van eenich expcditie-gelt,
-ocr page 1208-
*
Convoyen endc Licenten-*.
. ' Ι 3
**f
ïS*4
ofte Licenten të innen ,fortdér datfy daer nae de vMré
preferentie fullen mogen genieten,
X V ί.
D^ Colleéteurs, Pachrersende Contrerolleurs
fullen gehouden zijn .elcksbefondcr, goets tijdts
binnen de thicn dagen nae het expireren van de
Maenr, daer fulcks dóenlijck fal weien, over te le-
veren fommiere ftaet van den. Maentlijcken ont-
fanckac"hde Collegien refpedtive, ende de» 8 Tre-
forier,dacrcenen is,elck in fijn Quarrier, volgende
hare Boecken, van alle 't geene de Maent voorle-
den by haer befchreven ende ontfangen fal zijn ί
I mitfgaders binnen den fe/ven üjdt oockpertinente reec-
keninge vanden felven haren ontfanck
, in handen van
de Fi/caels.
Ende indien de Colleércurs ofte Con-
trcrolleurs in ghebreceke bleven binnen den voor-
ghemelden rijdt den voorfz ftaet over te leveren,
fullen voor de eerftc reyfe verbeuren een Maent
gagie, endc niettemin voor het overbrengen der
voorfz ftaet ofte reeckeninge executabel wefen,
voor de tweedemael dobbel, voor de derdemacl
van haer Officie gepri veert worden.
XVII.
Die CollecÏeurs en fullen de penningen van ha-
ren ontfanck anders niet mogen uyt geven dan ter
ordonnantie vanden Trefofier ofte Ontfanger Gc-
nerael, daer eenen is, ofte ter ordonnantie vande
refpedive particuliere Collegien, getekent by drie
vande Raden der felvcr: Ende indien fy bevonden
worden contrarie gedaen te hebben,fal 't ièlve we-
fen t'haren eygen lafte endc perijckelc; Ende ful-
len niet te min executabel vvcfen voor haren ghe-
heelcn ontfanck, ofte foo vele als fy af getogen de
voorfz ordonnantie ende letteren van acquite
noch fchuldich mogen blyven.
X V 111.
Die voorfz Colleéteurs, Pachters ende Contre-
roüeurs, fullen mede voor foo veel henlieden mo*
gelijck fal wcfen, forgc dragen ende neerftclijck
vernemen, of de Cherchers oock hacrlicdqr devoir
doen alfoo 't behoort, om by ghebreceke van dien,
de refpeétive Collegien, ofte Gencracl ,daer af te
adverteren, om gcitraft te worden als nacr bchoo-
ren. Ende die voorfz Oflicieren fufpicie hebben-
de, fullen medegheauthorifeert zijnde Schepen
ende goederen acn te houden, ende in arrefte te
ftellep, onderfoecken ende ontladen , in prefentie
van twee Schepenen, ofte'andere geloofwaerdigc
Perfoonen, daer over geroepen den Koopman ofte
Schipper, indien fy prefent bcgecren te zijn. Endc
foo verre de faute bevonden wort, fullen de felve
den Collegie ofte Commis Generael, in haren
Quartiere ι tpefende, aen geven, om fonder eenige
diiTimulatieby den Advoeaet Fifcael geprocedeert
te worden tot confifcatic vande goederen, volgen-
deden Placate daer op uyt gegeven, ofte noch uyt
geven: welvcrftaendedat incasvan fraude de.
ikoften vande ontladinge fal gedaen wolden in
conforrniteyt vanden Placate. Ende geen fraude
bevindende, fullen de koftcn vande voornoemde
ontladinge ende wederladinge gedaen worden tot
lafte van 't Landt.
XIX.
Ende fullen voorts in alles de voorfz Commifen
endc Pachters correfpondentie moeten houden
met de Cherchers, om de faute η ende gebreecken
. 7. Η ij                       dier
efl een biljet vande Commifen vanden Comp-
T00t vande Convoyen daer toe hebben verkregen.
fde datfy '£ voor'fz Graen.Koorn, ront ende plat
f et Zout ofte anders, gemeten ofte over gefcho-
bebbendeterftonts (het werek gedaen zyndè)
nde
felve Commifen fullen over brengen de
»
Ie ende rechte quantiteyt ende qualiteytvan
•  cene fy gemeten ofte over ghefchootcn fullen
/Ibcn, daer voor henlieden refpeaive betaelr fal
orden van elck laft Koorn ofte Saet.dat fy gerne-
0fte 0ver gefehooten ende acn gebracht fullen
hebben, een grootjen,ende van elckhondert Souts
ι je grootcn Vlaems vande voorfz Comptoiren :
Fnde indien eenige daer van in weygeringe foude
Hyyen, foo is de voorfz Commifen belaft ende
bevoien.de Magiftraten, daer de overtredinge gc-
fchiet, 't felve aen te dienen, omme by hen tcgens
de felve overtreders geprocedeert te worden , foo
fytot 's Landts dienfte fullen bevinden te behoo-
L Ende fal oock die voorfz Convoy-Meefter
teeuatd nemen, datter geen Koorn, Convoy fchul-
diebzynde, op ofte af gedaen worde, fonder eerft
lemeten te zijn als vooren.
6                       XIIII.
Die voorfz Colledeurs, Pachters ende Coritre-
rollcurs, fullen op haren eedt ftri&elick onderhou-
dende Lijilen ende andere moderatien ofteaug-
mentatien , by de Generale Staten opdeCon-
ïoyen ende Licenten ghemaeckt, endc noch te
maecken, fonder yemanden eenich voordeel daer
iinete doen,alwaer 't oock fchoon dat hacr by de
Burgermeefters ende Magiftraten der Steden ha-
rcrtcfidentie, Staten vande Provinciën, Gecom-
mitteerde Raden vande felve , ofte Gecommit-
teerde Raden vande Admiraliteyt , anders belaft
ofte anderfins belooft foude mogen worden, haer-
luyden daer van te ontdragen: Dan fulleiveven-
wel prccifelijck onderhouden ende doen betalen
den tauxvolgen.de haren laft, fonder 'tfelve in't
minderen ofte meerderen te excederen in ceniger
manieren: op pene van arbitrale cbrre&ie, foo iy
bevonden( werden in d'cene ofte d'andere haer
ontgaen tè hebben, ende boven dien noch te ver-
beuren vicrmael fo veel als de partye ofte partyen
bedragen fullen, daer inne de overtredinge fal we-
fengedaen. Ende wanneer hun voor komen ful-
len eenige parcelen, niet gcfpecificcertwefende in
oeLijfte voorfz, ende dat van noode fal zijn de fel-
ste pryferen ofte eftimeren, in fulcken g*hevalle,
radefondcrlinge foo verre fy daer geen kenniife
J*J hebben, fullen fy hen addrefleren aende
«roive Collegien, Commifen Generaels, ofte
IB "jet abfentie acn Luyden hen des verftaende,
C!r>haerlieder advijs daer af te hooren, ende hen
ö* na te reguleren byprovifie.
F f ι              *" XV'
J·" ui'cn°°ckniemant mogengheven eenich
roof Enc'°ove van betalinge van wegen het
fui! r£C^C ^er Convoyen on:e Licenten , maer
j en gnehouden zijn henlieden te doen betalen
ttv j^cden gelde: op pene van 't felve aen hen
% / : 7 Ene^e tyf00 verre Collefteurs hier en
mkü'Jr" PerVc^e eenich uytfiel fouden gheven,
unti
           tegens andere Crediteuren hebben prefe-
fe oft V°l°r tl^1 van veerinien dagen na date vande
c tmcedulk
, om het voorfz recht der Convoyen
-ocr page 1209-
Pkcaten-*. a.Boeck. lo.Tit. .3.Deel.
%?
dier fouien mogen ghefchieden , voot te komen
endc te remedieren.
            , *v · ,'^,λ ; ·
Alle de Pafpoorten fullen ghefchrcvcn worden
met 1^0« leef baer fchrift, ende volle woorden,be-
zegelt ofte gccachetteerc worden met den Zegel
ofte Cachet dacr toe in elcken Comptoir geordon-
neert, met een by-teecken van een yeder Stadt
daer dcPafpoorten fullen gegeven worden ·, Ende
fullen de felve, mitfgaders de acquijten van beta-
linge daer van vooren gefproocken is, moeten ge-
teeckent zij η by den Collecleut, Pachter, Contre-
rolleur ende Klercq, daer een zijn fal, ende inne·
houdende klare fpecificatie vande goederen, vol-
gende den inhouden vanden derden Artijckele
Befer Inftruóhe, de namen ende toenamen vande
Kooplieden, Schippers, ende Schepen, mitfgaders
met goede verklaringe der juyfter fomme die van
'elcke verfchcyden parthye van Koopmanfchappe
betaelt fal zijn, ilellende onder de totalis fomme
hoe veel 't geheel Pafpoort ofte acquijt bedraeght,
ofte anderfins en fullen de felve van geener weer-
de gehouden werden. Ende fal het voorfz Zegel
ofte Cachet bewaert worden by de Contrerolleurs
tefpeétive.
XXI.
I DieCollecleurs,foo wanneer β hare Pafpoorten aen
yemanden fullen gheven tot het uytvoerm van eenige
Peer den te Lande, fullen gehouden zijn de felve Pafpoor-
ten te limiteren aen feeckere hequame prefixe dagen,
volgende dor dr e die de Commifen Generaels nae dege-
kipntheyt vande Plaetfen hun daer van gheven fullen,
f onder dat fulcke Pafpoorten langer fullen valideren als
den geprefigeerden tijdt
Maer voorfoo vele aengaetdie
Peerden over Zee uytgaende
, acngefien dat men, mits
den contrarien Wint endeqaaet Weder, daer toegeenen
fekeren tijt en kanflellen noch ordonneren fullen daerom
die Colleileurs behoorlijck reguard nemen ter plaetfen
daer fulcke Peerden gedeflineert zijn uyt te voeren
, dat
het Convoy daer van betaelt
, ende allefrauden gheweert
moven worden.
XXII.
1 Inde fullen alle die Peer denfin een Pafpoort begre-
pen, t'famen op eenen tijdt moeten uytgevoert worden

Welverflaende datter geen Pafpoorten en fullen mogen
gegeven worden, 't en zy dat die Peerden prefent, ofte in
de Stadt zijn
, met exprejfie van 'tghetal, 't Hayrs ende
teeckens vande Peerden
, om die alfoo by de Cherchersge-
vifiteert te worden.
XXIII.
I Ende beroerende de waerdye \ofte eflimatie vande
Peerden, in 't aen geven, foo wanneer de felve waerde
verklaert fal zijn, fullen die Commifen die Peerden daer
vooren mogen aenvaerden
, midts betalende comptant
een vierde part meer als die voorfchreve verklaringe
bedraeght.
                          m ι
X X 1111 ·,:.            ;
Diei'afpoorten fullen ghedtuckt worden πΕβ
eenige fpccialc letteren, om niet nacr gedruckt te
worden.fommigc van een, twee, ofte vier in een
black, om nae de ghelegentheyt vande goederen
uyt gegeven te worden : welcke Pafpoorten by de
Generaels ghelevcrt fullen worden aende Colle-
fleurs by 't getal ende onder recepiiïc, die gehou-
den fullen wcfen te refpondcren waerde/elve Paf-
poorten gebleven fullen zijn. ■-.„.■ t . \'-j uu ι
.XXV. ·
Voorts fullen alle Schepen uyt de Zee αϊ ι
mende, betalen het recht vande in komcndcC
voy vande goederen die fy gheladcn hebben
plaetlen daer fy refpedivelijck ontladen fii?
ende uyt varende ter plaetfe van hare iadinpe·?'
houdelijck nochrans, dat indien eenige SchcnT
het Vlie ende Texel in komende, ondet wegen
plaetfe by den Placate vermeit, in Lichters ü
anders een deel van haren laft fouden mogen ot
loft hebben, dat de Schippers met twee OfficieC
van 't felve Schip op haren eedt ende MannewJÜ
heyt gehouden fullen üijn de felve getrouwelijck
aen te gheven ende verklaren, ter plaetfen daerfy
gedeflineert zijn, ofte voorts loiTen fullen, endae
beneffens voor haer vertrecken , ofte ten lané,
ften binnen veerthien dagen, deuchdelijck tcfe
wyfen, 'dat die voorfz onder wege gheloftecnè
gelichte goederen ter plaetfe van het arrivement
der felver 't volle recht van Convoy betaelt fullen
hebben , in handen vande Convoy-Meciters'ofte
Pachters, daer toe geftelt,ofteby gebreecke fullen
gehouden zijn te betalen ter plaetfe daer 'tgroote
Schip gearriveert is, blyvende d'acïie niet te min
in haer geheel op-de Schepen ende goederen,die
in Lichters over genomen zijnde, voor hare loifin-
ge niet en fullen zijn aen gegeven, ende't recht
van dien betaelt hebben: Ende de afgaende goe-
deren, 't zy dat de felve gefcheept worden om over
Zee ofte anders de Rivieren opwaerts te gacn, ful-
len betalen ter plaetfen harer eerfter ladinge ofte
affchepinge, in wat Schepen ofte Schuyten dat
het zy,'t zy om in een andere ofte meerdere Sche-
pen gheloft te worden, ofte anders metdcfclvc
Schepen uyt den Lande te varen.
XXVI.
Des en fullen geene Schippers , Koopluydcn
ofte hare Facteurs, in 't gheheel j)fte deel van hare
inkomende goederen onder-wegen in eenige
Plaetfen, dacr geene Officieren over de Convoycn
ende Licenten geftelt en zijn, mogen loiTen,noch·
te tot de gheladen ènde uytgacndc mm mogen
inne nemen, dan ter plaetfe van haer üyterlijeK
loffingeofte ladinge , ofte anders onder wege ia
plaetfe daer 't Comptoir gehouden wort, endc dit
met voorweten vande Cherchers der voorfz plaet-
fen , ende midts al vooren haer befcheyt van bet*
linge aende Commifen ofte Pachters vande Coiv
voyen eh'de Licenten der voorfz Blaetfe ghetoont
ende aen ghegeven te hebbeti: Ende en fullen»
voorfz Schepen van daer niet mogen vertreden,
■t en zy by de felve Commifen ofte Pachters,**
gendede verklaringe van den Chercher, W
den Cherchersfelfs.de voorfz ghelofte oftean*»
meer in ghenomen goederen op den r°g|e,^
voorfz haer befcheyt getcyckerlt zijn. Endeinoj^
by de effeduele loffingeofte anders oockono
wegen bevonden wort, dat de voorfz goedereη
cerfter Comptoire, daer 't recht van dien oeta
fal zijn, niet ten vollen ofte te rechte aen gcgc.
ofte onder wegen eenige goederen, anders
voorfeyt is, geloft ofte meer in ghenomen **
fullen de Schepen ende alle de goederen, e
Koopman ofte Compagnie toe behoorenöc,
gedcfraudeert hebbende, ghehouden worden
verbeurt. Endc fullen oock die Convoy-M^-»
ül·
-ocr page 1210-
:*.
Licenteoj.                 23*9
gebracht, ende den Cherchers ofte Comrnifen Ge*
neraels, getoont fullen hebben. Ende by foo verre ·
fy voor haerlicder afvaren eenige meerdere goede-
ren by gevalle in nemen, ofte daer nae aen boort
fenden, dat iy van de felve goederen een apart Pat
poortaendc voornoemde Officiers fullen moeten
toonen, om de voorfz vifitatie daer van mede ttt
doen in voegen als vooren.
                          . ·
.xxx,r
Die voorfz Colledeurs, Pachter^ContreroHeurs
ende Klercquen, daer eenige zijn, fullen beloven
endefweeren in handen vande E. Heeren Sta-
ten Generael, ofte die geene'by hen daer toe te
committeren ende authoriferen, dat iy haercen
yeder in fijn vocatie wel ghetrou\VeJick ende imet
aller ncerftigheyt fullen quijten , ibnejer van ye-
mant min ofte meer te ontfangen dan 't recht vol-
gende deLijfte die hen by de voornoemde E. Hee-
ren Staten Generael gbcgeven fal worden. Ende
dat fy noch uyt gunfte, faveur ofte refped van ye-
mant, wje dat het oock zy, de felve en fullen over-
treden ofte te buytcn gacn. Dat ly de^ voornoem-
de E. Heeren Staten Generael houw ende ghe-
trouw lullen wefen, ende hunne E. beveelen ghe-
hoorfamen, ι mitfgaders die Comrnifen Generaels re-
f petier en ende obedieren in haerlieder Commtjfie ende In-
Jlruftie,
ende van niemanden en fullen ontfangen
eenige giften, kleyn ofte groot, 't zy onder 't deck-
fel van expeditie ofte anderfins. Dat fy voorts geen
part ofte deel en fullen hebben in eenige Vivres,
Munitien van Oorloge ofte andere koopmanfehap-
pen,die voor de gemeenefaeckein gekocht fullen
mogen worden diredelick ofte indiredelick, ende
voorts haer fullen reguleren naer uytwijfen defer
Inftrudie ende Placate hier van ghemaeckt, ofte
noch te maecken , foo veel die een yeder van hen
aengaet: Ende voorts alles doen dat goede, ghe-
trouwe ende ghehoorfamc Colledeurs, Pachters,
Contrerolleurs ende Klercquen vande Convoyen
e-nde Licenten toe ftact, ende bchooren te doen.
Tv Λ Λ 1.
ι Ende dit albyproigfie: Referve rende de' voorfz Hee-
ren Staten Generael aen hun d'interpretatie
» byfo verre
hier inne eenige duyflerheyt wort bevonden, mitfgaders
de ver anderinge, vermeerdering ende verminderinge
van defe Jnftrutlie t'elcker reyfe, ende gelijck hare E. net
felve nae gelegentheyt van tijt ende [aceken nut, oorbaer
ende noodichjuilen bevinden.
Aldus gcdaen ende gearrcilecrt ter Vcrgaderin-
ge vande voorfchreve Heeren Staten Generael, in
's Graven- Hage ,den elfden Julij Annovijfthien-
hondert leven en tncgentich. Was geparapheert,
1 ojohan Rengers tho Hellem,vt' O nder ftondr, Ter
Ordonnantie vande voornoemde Heeren Staten
Generael.
Geteeckent,
C.AerJfen.
Gonvoyen
Hf!
uden wefendie Schipperen af te vragen offy
FjL wegen eenige goederen hebben geloii,waer,
ί vele, ende wat goederen: op pene dat den
^ voy-rneefter fulcks niet doende, verbeuren fal
j°f mme van Jiondert ponden van vcertieh groo-
'tftuck; Ende die Schipper weygerich wefen-
ffulcke verklaringe te doen , ofte anders verkla-
de als de waerheyt is, fal daer aen verbeuren de
Τ me van twee hondert ponden ende arbitrale l
Srtöie, volgendeden Placate in Julio feS-enV
„egentichgeemaneer^^^
         . . ,:.
©e felve Colledeurs fullen fonder diilimulatic,
eunfte ofte faveur, de Ordonnantien, op hen by
den Collegie van hunnen diftride verleent, elck
pjchunnco'ate,, prefererende dk>udtfte voor d'an-
£#'; ('ten ware by den felv^n Collegie, uytoor-
Êcckehen moverende, anders geordonneert ware)
betalen met goeden ganckbaren gelde, ghelijck
tenComptoire ontfangen wort: ende dat ibnder
m\acgiften ofte gaven te genieten. Sullen oock
»eeneOrdonnantie, op hen verleent, diredelick
oiteindiredelick mogeakoopen ofte doen koopen
tcndeele ofte gedeelte: op pene van priyatie van
hunne Officie, ende arbitrale correctie.
XXVIII.
Die voorfz Colledeurs, Contrerolleurs ende
fücrcquen, geftelt oft§ noch te ücllen, daer eenige
φ» \yer,den ghehouden, die vernieuwinge van
Oïiiirniilïc te verfoecken aen de voornoemde
Haren Staten Generael. Ende fullen de Colle-
Éurs ende Pachters , ten contentemerite ende
vcifoccke vande felvc, goede ende fuffifante cautie
Hellen van hunne adminiilratie ofte beloofde
Pachtc, met het onderwint by henlieden ghehadt,
eade noch te hebben.
XXIX.
Datgeene Schepen ofte Schuyten, kleyn ofte
groot,gheladen wefende met goederen, Convoy
ofteLicent iubjed wefende, van defe Landen ful-
len mogen varen, 't zy de ilroomen op·, ofte over
Zee.'ten zy de Schipperen ofte Kooplieden eerfl:
en&al vooren de Cherchers ofte CommiiTaris op
«uyterftc plaetiè, ende oock tuiTchen wegen des
wribchtzijnde, vertoonen de Pafpoort ofte Paf-
P^tten van alle de goederen die in de Schepen
«Men fullen zijn: Ende dat fy met de Schepen
wlangefullen moeten blyven liggen, ter tijt toe
«voornoemde Cherchers ©fte CommiiTaris de
§| oequamelick onderfocht ende gevifiteert ful-
jnebben. Ende over fulcks fullen alle Schippe-
. gehouden zijn, varende vande plaetfe van hare
y, her generael Pafpoort vandein hebbende
L· ^9 t'Schepe te laten,op p!e pene den eerilen
a !jny'jf en twintich ponden, den tweeden
jJJtach ponden, den derden hondert ponden,
,/.voorts alle volgende dagen hondert'ponden
iöaeghs,tcr tijdt toe dat fy de Pafpoort t'Schepe
f woorden ende Artijckelen onder num. ι. in 't Curfijfgedruckt, zijn Anno 1597. voor Ampliatie in gevoeght,
«
indenJ'are ι fö(>fey,
W»donneert fal worden.
Dr— - - J
; als hen by den refpedive Collegien der AdmiraUtcy ten bevolen endt
' "evf0rfzlnflruiïiefeyt:ladingeofrlofinge aen te geven, &c.                                                     .
'»Wett van defe woorden fiyitde voorfz Jnfiruiïie :m\dis ftellende cautie fuffifante van certificatie te
^gm,geteyckentoptenrugge hunner Pafpoorten,&c.
               ·        *                             .
f" Je«e Anno ι %w foo geftelt.- De voorfz /nflrutliefeyt; mits dat van de voorfz cautie fullen wejen, cjff.
'7. Η üj                             Dc
-ocr page 1211-
2330          Placatetu 3.Boeck. \ï.¾éí a.Deel.
%
6.  De Inflrtiftk vanden]are é ^feyt; de mate ofte den Convoyefuhjeft xijnde, &c.
7.  Inplaetsvan defe mordenfeyt d'voorfz Inflruftie .-Tonder dat fy tegens eenige Crediteuren van f<w
gen Debiteur,eenich recht van preferentie fullcn hebben te pretenderen,                         ^
8.  Defelve Inflrutliefeyt Ende den Commis Gcnerael, micfgaders den Treforier, ($c,
9.  Z)e ww/z Infiruftiefeyt: uyt de Zee, ende alle de verfche Wateren af, in komende, betalenhet recht U
10.  De voorfz Infiruttie vandenJare 1596 wasgeparapheertby Ant. van Kuyck.                        , >m-
#.·..
3. Inftruftien, dienende voor de Cberchers ofte Toefienders op 't recht %
Convoyen ende Licenten. In date den negenden Otlober 1596. ende elfden Ju/ij 1597.
komende goederen elcks apart endebyfonderr
giitrercn.daer fulcks praéticabel is,metadvijsv^
den Collegie der Admiraliteyt.ende CommisGe
nerael, ende in allen ghevalle liaiTeren, de welckj
foo dickmaels fy by ,den geenen van het Collecte
daer toe te committeren in haren Quartierc.oL
by den Commifen Generael, vermaent ofte'eea.
donneert fullen werden, aen de felvc ovct mJ
fullen t
IIII.
Ende indien fy eenige meer goederen bevinden
gheloft ofte gefcheept te worden, fonderdathen
als noch eenige behoorlijcke los ofte laedt cedullc
van betalinge ghelevert is, fullen goede*achtopde
fclve nemen, omme, indien de felve voorrsghe-
fcheept, ofte anderfints vande Kayc.ofte met de
Schuyte vervoert fouden worden, fondet 't recht
van dien betaelt, ende die voorfz los ende laedt
cedullc over gclevert te hebbenden te fiaen.Endc
indien fy vermoeden hadden, dat in 't laden ofte
loflcn der goederen eenich bcdroch geplecgtfou-
de mogen zijn, fullen fo*o dickmaels als't hen ge-
lieft de Schepen in 't loiTen ofte laden mogen on·
derfoecken. Ende die Schepen volladen zijnde,
foo henlieden docht in de voorfz volladinge eeni-
ge fufpitie van bedroch te wcfen, die ben ten tydê
vande ladinge onbekent waren, fullcn terftomsde.
Commifen Generaels, ende den Collegie van lu-
ren Quarticre, ofte de Commifen vanden Comp
toire, daer van adverteren, ende met haerlicda
kenniffeende advyfe de felve aen houden,ende
in arrefte ende verfceckertheytftellen.cndevows
ten overftaen van twee uyt de refpeétive Cm
gien, ofte in abfentie van dien twee Schepe
voogheoftehéykenehdkonmoKoomaoftedicnficieduyalleStedvoorgenbinnkooOffivan
EgenvandgeendergPooders
ofte twee gheloofwaerdigc Getuygcn.daeiov
gheroepen, ter plaetfe daer die goederen aenj«
houden zijn,den Koopman, Faöeur ofte Scru
dich fal wefen, op een feeckere plaetfe, die haer by
den Commifen Generaels aen ghewefen fal wor-
den » om op alle in komende ende uyt varende
Schepen ende goederen goede acht te nemen,
endeom dieacquijten ende biljetten van betalin-
ge , die haer by den Kooplieden, Fa&eurs ofte
Schippers gelevert fullen worden, te ontfangen.
III.
Met welck biljet fy haer terftonts fullen vinden
by de Schepen, Schuy ten ofte goederen, in 't fclve
biljet begrepen, ende fcherp re%uard nemen , of
die goederen met't voorfz biljet over een komen,
oock mede ofter geen meer goederen, dan in de
los ende laedt-cedulle beggepen zijn, gheloft ofte
geladen en werden: Ende indien fy defelve bevin-
den conform die voorfz los ende laedt-cedulle,
fullen op den rugge van dien fchryven den dach,
Maent ende Jaer, wanneer fy de felve ghevifiteert
hebben, ende de voorfz los ende laedt-cedulle by
hun behouden, ende van de uyt varende ende in
per, indien fy prefent begeeren te zijn, lnv
maeckende van
alle die Packcn,Balen,Ê
Koflcrs
Vaten, ende diergelijcke meer, daer inneiy ta»
bevinden ofte fufpicie hebben, mogen doen o
nen ofte in de balance brengen tot haren1 Kon
omme die weder in haren cerften ftant ende pi»
fe te leveren, indien daer geen fauten bcvon
en worden. Ende bedroch daer inne vinde
fullcn ghehouden zijn de informatie vandien
ftonts te ftellcn in handen vande voorfz üener,
ende CoUegie in haren Quartierc, de ««cKJJ
aenfpraecke ende proceduyren , by de"
voor hen te doen, de fclve fommairc, end:«)
lijeken binnen acht dagen fullen uytenendc.
miTen, naer uytwijfen den Placate ende W<
op de Colledtc vande Convoyen ende lw ^
gemaeckt, ende bevindinge vande iaecK . ^
-ocr page 1212-
ConVóyen ende Lieenten^
él
den de voornoemde Colleglen geauthorifeerf heb-
ben; ende authoriièrenbydefen. r / ,. . t ι ,·
s···'" ■·
         'VIII. Uy;-.»\
Ende fal voorts den Cherchers, met advyfe van
den Generael, by de refpedive Collegien vande
Admiraliteyttoe geleyt wordeösfeccker redclijck
jaerlljcks loon, naer ghelegenthdyt vande Steden
ende Plaetfen daer fy geitel t fullen werden , ende
voor falaris van het vifiteren 3 ende teeckenen van
degenera/e Pafpoorten, ter plaetfen van het inne ko-
" mengende vande kffïnge ,-énde wederom tefplaetfz van
de ladinge ende het uytgaen
, twee fhtyvers, fonder dat
de Koopluyden, laüeurs ofte Schippers'9 yet meer onder
wegen fullen hebben te betalen
, wacr mede, midtfga-
ders het geene dat fy door hareneërftigheyt van
confifcatien fullen mogen ghenietCn , die voorfz
Cherchers hacrte vrcden fullen moeten houden,
fonder vande voorfz Koopluyden , Fadeurs ofte
Schippers, yetwes te ontfangen, 't zy onder dëek-
fel van expeditie,fchenckagic, ofte anders in hoé-
daniger manieren 't felve foude mogen wefen j op
Eencfoofy bevonden werden contrarie gedaen te
ebben,van geftrafr te werden by privatie van haer-
ljeder Officie, als meynecdige, met arbitrale cor-
redie.
IX.
Ende van confifcatien, die fy ontdecken, fullen
fy hebben alfulcken part ende deel, als (by den
Placate gemaeckt, ofte daer op noch te maecken)
haerliedcn toe gevoeght fal worden.
De voorfz Cherchers ende Toefienders fullen
ter vermaninge vande Collegien in hare quartieren
beloovenendcfwecrende E. M. Heeren Staten
Generael der Vcrecnichde Nederlantfchc Provin-
ciën , dat fy hun wel ende getrouwelijck in haren
dienft fullen dragen endequijten, fonder metye-
mantj't zy om gunftc, gifte,aenfien van Perfoonen
ofte anderfins, hoc 't felve foude mogen wefen, te
diflimuleren; maer dat fy in aller getrouwigheyc
allerhande goederen fullen vifiteren ,cnde met de
los ende laedt-ceduilen, mitfgaders de Pafpoorten
confereren; Ende cenige fautcn ofte bedtoch ge-
vonden hebbende, dat fy daer van niet en fullen .
onder den duym ofte uyt hun eygen authoriteyt
compoferen, ofte haer laten uyt koopen, maer in
aller yl de felve fullen openbaren aende Collegien
in haren quartiere,ende aende Generaels of Com-
mifen op de Comptoiren aldaer; dat fy oock van
niemant,wie dat het zy ,eem'ge giften, gefchenc-
ken,prcfenten ofte beloften, kleyn ofte groot,onder
wat pretext dat het zy, diredelick noch indirecte
lick en fullen ontfangen; dat fy mede den Kooplie-
den ofte Schippers nieten fullen ecnigequellagie
aen doen,maer alle gerief haer fullen doen, henlie-
den mogelick zijnde, en voorts hen reguleren vol-
gende dcfe Inftrudie, ende alles doen dat goede en
getrouwe Cherchers ende Toefienders fchuldich
zijn ende behooren te doen. Aldus gedaen ende
gearreilecrt inde Vergaderingc vande Heeren Sta-
ten Generael in 's Gravcn-Hagc den 11 Julij 1597.
Johan Rengers tho Hellem,n' Ter Ordonnantie vande
voornoemde Heeren Staten Generael. C. derffen.
ι condcmnatüiré ende abfolutoirc.
Sententie»--                y
llcn voorts ghehouden zijn geendèrhande
ianfehappen te laten palieren ofte uytgaen
Schepen, Schuyten ofte Wagenen, tzy dat
f van andere Havenen komen aen leggen ofte
f rker werpen, ofte anders ter plaetfen daer fy £é-
Shebben, fondereerft ghcficn te hebben het
erael Pafpoort vande Commifen op die Comp-
^"s geteeekent by den Col lede yr, Contrerolleur,
Sllercq, daer eëne is, ende gezegéltofte ghe-
chetteert, mitfgaders de betaftnge, belofte ende
Sutie, in den Placate geroert, daer op geteeekent
ijn ende dat fy dien volgende behoorlijcke vifi-
Jpe daer over hebben gedaen, daer van fy die no-
titieop den rugge van 't felve fullen teeckenen, als
je los ende laedt-cedulleft voorfz is. Ende in-
dien fy meer ofte andere goederen bevonden, dan
inde Palpoorte begrepen zijn, ofte anderfints me-
de, dat de voorfz generale Pafpoorte meer foude
jnn'e houden, dan de. particuliere los ofte laedt-
ccdullcn op't felve Sehip hebben ghedacn, fullen
|egoederen in arreftchouden, ende terilont den
Collegie ende, Commifen Generael in haren
Quartiere,'■% als dan daer wefende, aen gheven , om
clerghcmeenefaeckeghcrechtigheyt daerinnc te
ooen bewaren. Maer by aldien bevonden wert,
datde voorfz Toefienders de Koopmanfehappen
hadden laten pafleren, fondcr ι de voorgaende Ar-
i^ïénghevolget
, het generael Pafpoort daer over
geficn ,ende de Koopmanfehappen, fo veel doen-
lijck,daer mede gheconfereert te hebben, ofte al-
lecnlijck de voorfz Pafpoorten., los ende laedt-
cduilen, vooren gemelt, geteeekent, fonder vifi-
tatie vande goederen gedaen te hebben, fullen in
diengevalle van hunne Officie ghepriveert, ende
boven dien arbitralijck ghecorrigeert worden naer
degclegcntheyt vande faecke.
VI.
Sullen oock informatie nemen van allebedroch
ende vreemde paiTagicn, die fy verftaen fullen, die
κ Kooplieden ofte Schippers foudert mogen nc-
men
om 't voorfz recht vande Convoyen ende
Liccnren te frauderen, waer van fy de Collegien,
Commifen Gcneraels , ofte Commifen van de
Comptoiren, in haren Quartiere adverteren fullen.
VII.
Die voorfz Cherchers ende Toefienders fullen
^voornementlick ghehouden zijn, in goeden
^fien te houden ende refpederen die Commi-
«n Gencracls, ende derfelver bevelen tcghehoor-
~^n ende achtervolgen, in alle 't geene fy haer
^'ordcringe vanden ontfanck vande Convoyen
j^ticenten ordonneren ende bevelen fullen,
ogende den Placaten endcordre, gemaeckt en-
r n°cn1 te maecken. Ende indien fy daer van in
^geringe zijn , ofte hare Officie niet wel ende
Ptrouwelijckenbedienen, fullen dierefpedive
?'clICn op'c aen gheven vande Gcneraels de
t£n zCherehers ende Toefienders mogen verla-
Ca ] e anc^cre by ptovifie, met advijs vande Ge~
^sp in plaetfc vande verlatene ftellen, daer toe
aten Generael vande Verecnichde Ncdcrlan-
r°oi?»a?uk ofte Inflruclie vandenjare i^S.feyt: met voorgaende advijs vande Commifen Generaeh van
ac refpedi Ye Quartieren, geflelt werden alfulcke, &c.
τ. De
-ocr page 1213-
2334.          Placaten. a.Boeck; io.Tit· 3.Deel,
233j
χ. De morden onder nam. t. in 't Curfijf gedruckt, φι Anno 1597. ly gekomen.
3. Inplaets van defe woorden feyt d'lnfruttie vandenJare 1596 .· Ende voorfalarïs van het vifiieren vat
poorten, ende geren vandfe Certificatien, gelijckfy tot noch toe by ordonnantie hebben m™e*t
14«, fruüi «*i/HVj ##·**/*'*»i*w ^ ·/%— rw*wi *é*t-                                                                                                                                               > w
De voorfz lnfiruftie voeghthier tuffchenheyde defe Artijckelen in .· Sullen die voorfz Cherchetsende τ
Λ-
CoUttfe..^
fienders vernieuwinge van haerlieder cedt verfoeckcn aende voornoemde
ten langhfteh binnen drie Weecken nae die publicatie.
4. PiOvifioneel Inllru&ie, Waer na de Cotmj-Meeflen, Contrerot%m
ende Commifen ter Recherche vande Convoyen ende Licenten ten platten Lande, onder het o
vande Hoogh Mog
Heeren Staten Generaelaen gheflelt, in 't hef en ende ontfangen vande Lk
tnitfgaders het rechercheren van allerhande in komende ende uytgaende goederen ende koopnunfy
pen, haer fullen hellen te reguleren.
In date den 31 Mey 1649,
V.
De voornoemde Officieren fullen goede irV
hebben te dragen, ende alle Voerl uyden daer toe
houden, datfe met hunne opgeladen goederen r
de Koopmanfchappen geen ander Wegen nod
PaiTagie en komen te gebruycken,foo in 't in bren-
gen als uyt voeren van eenige goederen,Waren
ofte Koopmanfchappen, hocdanich of van wat na-
tuyredieioock fouden mogen zijn, als by onfen
Placate daer toe verordonneert ende aen bcflemt
zijn, oock datfe haer noch voor ofte nae Sonncn
ondergangh vervorderen eenigc goederen te ver-
voeren, ofte oock in ofte uyt het diilricÜ van defen,
Staet te tranfpörteren voor by de uytetftc Wach-
ten, fonder de felve te hebben gekent.endcaldaer
bekomen te hebben foodanigen befcheyt, als vol-
gens onfen Placaten wert gerequireert.
VI.
Ende in foo verre fy komen ghewaer te worden,
dat de voorfz onfe ordre by eenigen mochte wor-
den gecontravenieert, en fy de felve op eenigezy-
wegen metter daer mochten komen te achterhaj
len, fullen fy de Karren, Wagens ende Schuyt,
mitfgaders de goederen die mcr de felve worden
vervoert, aen houden , ende aen houdende aender
Ontfangers ter naefter Plaetfen, ten fine als voo-
ren over leveren.
VII.
Maer in foo verre fy in ervaringe komen meen-
ten, dat by ycmanden de voorfz onfe ordre gecon·
travenieertfoude zijn,fonder op der daet te welen
achterhaelt, foo fullen fy met alle vlijt dcbvontn
hebben aen te wenden, omme de feecketneyt \an
dien, ende de bewyfen daer toe noodich, te ww
men,ende de felve bekomen hebbende/uilen van
haer ondervinden de Raden ter Ad miraliteyt, on-
der welckers diftride de contraventien WJÏ
len zijn, daer van vcrad verteren, ten e)'ndcfy
felve wyders moge werden ghcotdonneert, tg
ne fy voorden dienft vanden Lande nae gcicg
heyt van dien bevinden fullen te bchooren.
VIII.
De voorfz Officieren fullen alle goederen1,
I.
Erftelijck lullen de voorfz Officieren,yder
in't fijne,haer hebben precijs te reguleren
nae de Inftruclien, voor defen op hare
reïpective dienden en bedieningen ghemaeckt,
voor foo veel als de felve ter plaetfe haerdcr refi-
dentie practicabel, ende by defe niet bevonden fal
werden het contrarie van dië geordonneert te zijn.
II.
De felve Officieren fullen nauw reguard nemen
en goede forge hebben te dragen, dat de goederen
die by de Qpgefetenen ten platten Lande tot hare
nootdrufr,Tonder ofwel met bchoorlijcke Pafpoor-
ten uyt de Steden van defen Staet, volgens de
Placate voor defe gheemaneert, ofte die naemacls
geemaneert foude mogen werden, fullen komen
te trecken, niet anders geconfumeert of nae geen
ander plaetfen en worden ghebracht, dan daer op
de felve verklaert ende aen gegeven fullen zijn.
III.
Ende in gevallen fy mochte komen aen te tref-
fen eenigc goederen, die tegens de voorfz onfen
Placate werden verbracht, of die met geen bchoor-
lijcke befcheyden, als by Ons, tot het vervoeren
vande felve is verordonneert, fouden voorfien mo-
gen zijn, fullen fy alle de felve hebben aen te hou-
den, ende in goede verfeeckeringe te brengen aen
handen vande Ontfangers der Convoyen ende Li-
centen inde nacft ghclegen Plaetfe daer onder de
felve reforteren , omme door de felve in verfeec-
kerhcytaldaerbewaert, ende de Raden ter Admi-
taliteyt onder welckers diilride die aen ghchaelt
fullen zijn, toe ghefonden te worden, fulex als by
de ghemelte Raden, nae ghenomen kenniiTe van
faecken fal worden geordonneert.
Uil.
Sullen oock naeuw ondcribeck doen oftoock
ergens ten platten Lande buytende plaetfe harer
tendentie eenige vcrfamelinge van goederen wort
ghemaeckt, ende van daer nae eenige naebuyrige
Dorpen ende Plaetfen gebracht, ende daer van nae
kenniiTe ghekregen hebbende, fullen ly alle lbo·
danige goederen in manieren als vooren foecken
aen te houden , oock mede de Ontfangers in de
naeft-gelegen plaetfen daer van te adverteren, ten
eynde daer tegens door haer behulp fulcks moge
worden voorfien, als op het fpoedichite ten dien-
fte van den Lande bevonden fal worden noodich
te zijn.
met
volch-brieven gebracht fullen worden u)
Landen van Keulen,Luyck, Aacken.en ana
lijeke Neutrale Landen , nae de Fronticr-
van defen Staet of ten platten Lande, naer
daer Officieren tot den ontfangh vande> L 3
verordonneert zijn, mitfgaders die met r r~^
-ocr page 1214-
\li6
-.. t ? Convoyen ende Licenteoj.
hoorlijckc volch-brieven in conforrhitcyt van het
Placaet den twintichilen September 1643.
toc
dien eynde fpecialick gecmanecrt, voorfien, de fel-
ve in haer Regiiler hun daer toe door de Commi-
fen Generaels ter hant te ftellen , regiftreren ende
verforgen, dat die behoorlijck metblijck vande ge-
dane bctalingc gefuyvert wordep: Ende in cas ce-
nige vande felve ongefuyvcrt ghelaten mochten
worden,fulJcn iy de fuy veringe nae behooren heb-
ben te vorderen , ten eynde de Licenten van de
voorfz goederen niet onbetaclt komen te blyven,
XIII.
Ende ten eynde de voorfz Commifen, den
wekken de voorfz Pafpoorten ende volch-brieven
fuilen worden toe vertrouwt, haer des te vlytiger
ende ghetrouwer in hunnen dienil fuilen mogen
quytcn, foo fuilen de felve gehouden zijn, niet al-
leen de Pafpoorten van betalinge met voldoenin-
gc van het ontfangen Licent behoorlijck te verant-
woorden , maer oock de volch-brieven die haer
toe vertrouwt fuilen zijn , ghefuyvert, met verkla-
ringeop welck Comptoirdatdc betalinge van't
Licent vande goederen in de felve begrepen, ghc-
dacn fal zijn aen handen vanden Ontfanger, by
den welckc haer de felve ter handt fuik n. zijn ghc-
ilelt.ovcr te leveren, of by faute van dien felver te
betalen, ende voldoen 't geen over Licent vande
goederen inde felve ghcexprcileert, betaelt heeft
moeten werden, ten ware dat van haer ghedane
debvoir fuffifantelijck ende nae behooren mochte
blijeken , en datfe den voornoemden Ontfanger
foude van te vooren geadverteert mogen hebben,
vande Perfoonen welckers volch-brieven ongefuy-
vert fouden mogen gebleven zijn, ende vande fel-
ve de bchulpfame hant verfocht, omme de fooda-
nige ghebreeckige Perfoonen tot het betalen van
dien nae behooren te conftringeren.
X 1111.
De Officieren tot den ontfangh der Licentee
verordonneert, foo inde Steden defer zyde,als ten
platten Lande,fullcn forge dragen dat vande Pacr-
den ende alle andere Bcitialcn, mitfgaders van alle
ander Vruchten ende goederen ten platten Lande
van defen Staet gewonnen ende geteult.als mede
van allerley Manufacturen van Wolle en Linne
Laken, Baye, Saycn,Tijckcn,Viltcn, geenigc uyt-
gcfondert, aldaer gemat ckt, ende die van daer ge-
bracht ende vervoert fuilen worden nae Brabandr,
Viaendercn,Luyck, Aken, Keulen, of andere nae-
buyrige Plaetfen ende Neutrale Landen, ter nae-
fter Comptoire 's Lants uytgaende Licent werde
betaelt, volgens de Lyftc vande Convoyen ende
Liccnten daer van zijnde, of die naemaelsdes aen-
gaende beracmt ende ghearreiteert foude mogen
worden, ende dat vande felve te vervoeren goede-
ren behoorlijcke Pafpoorte werde gelicht, ende de
vervoeringe op de felve werde ghedaen langhs de
foodanige Paffagien ende Wegen, ende op fooda-
nigen maniere als by de Placaten tot dien eynde
hier bevoorens zijn gearrcfteert,ofte namaels geor-
donneert foude mogen worden.
XV.
waünge i"u,Ien werden gevoert nae Plaetfen
0 latten Lande onder defen Staet gehoorende,
Λ ter welcker plactfe geen Officieren tot den
f neb der Liccnten zijn verordonneert, omme
°7^econfumecrt,ofte wel omme over den Bo
defen Staet nae Neutraleen ander Na
•^Tanden vervoert te werden, we! ende te
j
Jvifitcrende tegens de voorfz volch-brieven
"ï! Pafpoorten confereren, ende in xas fy alle de
Sereninhaerbehoorlijckequantiteytendequa-
W
litey
ecven
bevinden fuilen wel verklacrt ende aen ghe-
te zijn, foo fuilen fy de felve volch-brieven
ζpafpoorten behoorlijck regiftreren, metcx-
in,flie vande quantitcyt en qualiteyt van alle de
«deren, midtfgaders de nombres ende datums
inde volch-brieven ofte Pafpoorten, waer, ende
Uien dat die gegeven zijn, ende dat in een Re-
ifterapart by de Commifen Gcneraels van hacr
|itricle,hacr tot dien eynde ter handen te ilellen.
1 X.
Mier in gevallen fy aen treffen fouden mogen
cenige goederen, die uyt de voornoemde Landen
op den bodem van defen Staet gebracht, of uyt de
jclvcmochte worden vervoert, fonder met bchoor-
lijcke volch-brieven ofte Pafpoorten te wefen voor-
fien, of dat fy bevinden mochten dat de felve goe-
deren niet nae behooren aen ghegeven, ende inde
voorfz volch-brieven ofte Pafpoorten verklacrt
mochten zijn,fullen fy de felve hebben aen te hou-
den, ende inde naeile plaetfen te fenden , onder
bden vande Officieren voornoemt, die daer van
gehouden lullen zijn* de gemelte Raden te adver-
teren, als vooren.
... X.
Maer wat aengaet de goederen die uyt de Lan-
den van Luyck,het Over-quartier van Gelder, en-
de voorts andere Neutrale Landen,beneden, ende
fliet langhs de paiTagievan Maeilricht,mitfgaders
die uyt dé nabuyrige Provinciën van Brabant ende
Vlaenderen, ghebracht fuilen worden ten platten
Lande onder het diilrid van defen Staet, omme
aklactte verblyven, geloil ende geconfumcert te
worden, daer van ial het Licent werden ontfangen
ten platten Lande, ter plaetfe daer de voorfz goe-
den eerft aen komen fuilen, in foo verre aldaer
ttn Ontfanger ende Contrcrolleur tot dien fine
Ecftcltmochtezijn.
XI.
Maer in foo verre de goederen mochten komen
j*gebracht te worden , langhs Plaetfen daer al-
leen Officier of Commis ter recherche is aen-
j«tcrnt, ende dat de voorfz goederen ten platten
^ndc fouden verblyven, ontladen ende geconfu-
ec,rt worden ,op plaetfen daer geen Ontfangers
h\A ntcn
mochten zijn verordonneert, foo
, cvoorfz Commis de foodanige goederen ver-
fcn nVan ^tnoorlyc^c Pafpoorten, die hem by
γ_ ntfangcr en Contrerolleur van 't naeile
omPtoir ter hant fal worden gcilelt.
Kt indien die goederen gedeitincert zijn om-
®ζ* Frontier-fteden defer zyde ghebracht, oft
den o S1 *-
vahdcPl
vc*Jï ;lc£nt
"*« OrTic
Ende fuilen de Ontfangers ende Contrerolleurs,
aen welckers handen de betalinge ende verlicen-
tinge fal worden gcdaen, hare Pafpoorten behoor-
ieren de foodanige goederen van bé-| lijck hebben tccxtenderen ende nombreren, vol-
7. I                      gens
-ocr page 1215-
Placaten-». j.Boeck. ι o. Tic 3,Deel.
Μ
1338
gens de Inftruclien voor de Colle&eurs ende Con-
trerolleurs der Convoyen ende Licenten voor de-
len generaliter gemaeckt, oock mede de goederen
daer van by haer eenige Pafpoorten gegeven fullen
zijn, alles in conformiteyt vande felve Inftru&ie
regiftrerende nae behooren.
XVI.
De voorfz Ontfangers fullen oock forge dragen,
datfe de Vervoerders van eenige goederen, in hare
Pafpoorten geen langer tijdt tot den uytvocr van
haer acn gegeven ende verlicentc goederen en ver-
gunnen, dan tot het tranfporteren vande fclve, tot
buyten het diilrid van dcfen btaet van nooden
fuHen hebben, ten eyndealibo voorgekomen wer-
den de fraude, die met het vergunnen van meer-
der tijdt begaen foudekonnen werden.
XVll.
Ende fullen oock de Commifen ter Recherche
ten platten Lande aen beftemr, forge dragen ende
nauw reguard nemen , dat geenige goederen op
Pafpoorten, daer van den tijdt inde felvc vermeit,
ovCtftrcecken mochte zijn , vervoert komen te
worden, tencynde alle defraudatien mogen vo^r
gekomen worden.
XVIII.
De voorfz Officieren ter Recherche acn beilcmt,
fullen alle Pafpoorten die by de Officieren vande
Convoyen ende Licenten gegeven ful.cn worden,
vande goederen ende Manufacturen hur boven
vermeit, ende die van 't platte Lant fullen worden
vervoert, op de uyterfte Wachrcn in 't uytgaen
van defe Landen, behoorlijck tegens de goederen
die uyt kracht vande fcWt uyt gevocrr fullen vvor-
dcn,confercren,endcdie na bthooren acn gegeven
cndc verliccnt vindende, de Pafpoort daer van in
trecken ende onder haer behouden , verlenende
acnde Uytvocrders vande goederen een renverfael
ofte Copie van dien, bchclfende de quantiteyt cn-
dc qualiteyt van alle de goederen die i nde Palpoor-
ten lullen zijn gheexprelfectt, tot teecken dat de
felvc behoorlijck verliccnt, ende het originele Pas-
poort by den voornoemden Officier in ghettoc-
ken zy.
XIX.
Ende fullen Pafpoorten van alle de goederen
gaende uyt 's Hertogen-Bofch endeHeufd/
de Landenvan Luyck,Keulen, Aken,ended'^
bjeke Landen, tot Eyndhoven; ende: van B^'
Geertruydenbergh ende Bergen op den 7'^
tot Lommei in getrocken werden, ende in p^
van dien aende Vervoerders vande goederen ^
ven een Copie vandefclve,in voege voren veif^'
X X.
Alle wclcke voorfz Pafpoorten yedcr Officier}»
defen wel expreifelijck wert gelail wel getrou
lijck te bewaren ende HaiTeren, ende onder haerC
behouden.tot dat de fclve haer door de Advocar^
Fifcael, oftCommiièn Gencracls van haer diO
den af gevordertfullen werden, onder behoorlr
ke RecepiiTe by de felve aen haer te verleenen f*
helfcnde de quantiteyt vande Pafpoorten die fr
in ghetogen, en aen de felve over ghelevert fullen
hebben.
XXI.
De voorfz Convoy-Meeilcrs ende patticuliete I
Commifen ten platten Lande aen beftemt, fullen
haer tconrfangen penningen Maentlickendevan j
tijdt tot tijdt ov er leveten aende Raden ter Adrni·1
raiiteyc, daer onder {y refpcdivelijck zijn referte-
rende.
XXII.
Ende fullen de Convoy-Mecfters ende particu-
liere Commifen, yeder in haer diftrid goede toe-1
ficht énde iorgc hebben te dragen , darde Midde-
len een pa; ichlijck volgens de L ij fle der Convoyen
ende Licenten geheven mogen werden,en de Pia-
caren rot dien cyndc gecmaneert, behoorlijck gc-
obferveert; Alles op peync dat by faulcc van dien,
de voorfz Convoy Mecftcren en Commifenful-
len werden gecorrigcert ende geftraft naer gheie-
gentheyt van faecken, dit alles by provific.
Aldus ghearrefteert ter Vergadert nge van de j
hooch-gemclte Heeren Staren Gencracl, inden
Hage, op den een en dertichften Mcy 1649. was
gheparapheert , IV. Ripperda,™ Onder ftondi.j
Ter Ordonnantie vande felve. Getceckent,;
Comelis Mitjch. Zijnde op 'rfpatium ghcdructo!
het Cachet der felver Heeren Staten in roodtflj
Waflche.
5. Waerfohoüvvinge, HfarijgbewdonneertwertJevo^aenJeOrfa
mntkn en InflruÏÏien téjerveren, en geen goederen, [onder 't recht van Convoy letaehte
tcvervoeren. In date den $oJuiij 1649.
ende
dragen
ytgaende goederen aen ghcftclr>mcnj
,en gcnocchfacm, by middelen wng
E Staten Gcnerae! der Vercenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die dtfen ful-
len ficn oftehooren lefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN: Hoe dat Wy dagelijcx
meer cndc meer in ervaringe komen , dat vele ln-
gcfetenen ten platten Lande onder defen Stact
gchoorendc, mitfgaders vele anderen, die met de
felvc haren handel dry ven, ofrc de voorfz Landen
in 't gaen ende komen uyt cndc nae de Naebuyri-
ge Landen, als oock nae de Steden ende Plaetfcn
van dcfen Staet komen te pafllrcn ende frequen-
teren, haer fcer moetvvillich regens onfe Officie-
ren, ten platten Lande tottcn ontfangh van 't recht
der Convoyen ende vifitatie van alle inkomende
ickheden, haer poogen te ontrecken de fceta w
van
wert,
recht van Convoy, dat by de fel ν e gwwg
als mede de ordre cndc vrfitc, die W ya
vconfe Officieren over alle inkomende eno y
gaende goederen aen bevolen hebben1.1*1 b ^
ftaende de ordre cndc Initrudie, by uns
voorfz Officieren ende allen andcrcn,den ml
de obfervantie van dien aengacn mocnt , ^^
ende ghedaen emaneren, cndc dat om -^
meyningc ende wille is, dat de voornoon
in allen fijnen dcelen achrervolcht, enac ^
lick, die de felve aengaen mochte, ïico ■ ^
-ocr page 1216-
Convoyen end
2341
goederen gheladen, geilouwt, verdreven, ofte ver-
bracht werden , van de felve het behoorlijck recht
van Convoy, volgens de tweede ende derde Co-
lumne vande voorfz Lijftcder Convoyen,aen han-
den van onfe Officieren tot dien eynde aen bc-
fternt, ter naeiter plaetfe van der fel ver opladinge
ende vervoeringe, betaelt, ende ibodanige befchey-
den vande (ckc genomen te hebben , als volgens
de Placaten cnde de voorfz ordre, tot het vervoe-
ren van eenige der voorfz goederen werden ghcre-
quircert, met waerfchouwinge dat tegensden ge-
nen die bevonden fullen worden eenige goederen
contrarie de voorfz Placaten, ende de voorfz foo
menichmacl hier vooren aengcroerde ordre ofte
provifloncle lnilrudic, van dato den een en der-
tichilen Mey defes loopenden Jaers van feithien-
hondert negen en veertich te vervoeren , ofte de
felve onfe Officieren in 't exerceren van hare Amp-
ten, met woorden ofte wereken geaggrciTeertofte
eenich belet te hebben gedaen, met vjgeur,in con-
formiteyt van dien, fal worden geprocedeert,cnde
de Contravcnteurs van dien ,als verachters vande
publijcqucauthoritcyt, en Perturbateurs vande
gemeyne rufte, foodanich gcitraft, als volgens de
voorfz Placaten ende ordre, mitfgaders nae ghelc-
gentheyt van hare begangen contraventien, be-
vonden fal worden te behooren : Ende dit alles tot
dat by ons by naeder te emaneren Placate ofte
Lyfte over 't recht der voorfz Convoyen,anders fal
worden gcordonneert. Ende op dat nicmant hier
van ignorantie en hebbe te pretenderen, Soo ont-
bieden ende begeeren Wy de Gecommitteerde
Raden ter Admiraliteyt tot Rotterdam, dat fy dcfe
onfe Waerfchouwinge in de voorfz Quartleren
van hunnen diftrifte,fullen doen aen plackcn, en-
de door de voornoemde 's Lants Officieren alom-
me laten bekent maecken. Aldusghedaen ende
gearrefteert inden Hage op den dertichilen Julij
1649. Wasgeparapheert,P. Eyffm^he,"1· Onder
ilondt, Ter Ordonnantie vande hooghft-gcmclte
Hceren Staten Generacl. Ge teken tyCormlis Mufch.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der iel-
ver Heeren Staten in rooden Wallchc.
23
ben te reguleren, ende dat dien volgende al·
handel ten platten Lande voorfz,of oock langs
den Bodem vande felve, uyt ende nae
? treden ende Plaetfen defer Provintien, mitfga-
fJ«Γη ende nae andere Naebuyrige Plaetfen en-
j s eden volgens de felve ordre, gbcdreven fal
den ende dat van alle inkomende ende uyt-
ft!ndegoederen, gewas ende gewin onderdelen
! t ten platten Lande gevallen ende gemaeckt
lïaive r0f van elders in gebracht, het inkomen-
t ende uytgaende recht van Convoy, volgens
nnfe voorgaende Lyftcn der Convoyen van den
1 efefthien hondert vijf en twintich, ter naeiter
fomptoirc acn handen van onfe Officieren tot
Lomfangh van het voorfz recht van Convoy
«ordonneert, fal worden bctaelt, en in 't opladen
ende vervoeren vande felve goederen , ghcobfer-
veertde Placaten van outs tot hanthavinge van 't
voorfz Middel geemaneert, en fpecialick de ordre
cndclnftrudie,die Wy den Officieren ten voorfz
platten Lande aen beftcmt,foo tot haerluyder,als
anderen, die de felve aengacn mochte.hare nac-
richtingehebben ter handen gcilelc. Omme waer
tegens te voorfien , ende cenen yegclijckcn alle
ptetcnfie van ignorantie ofte andere uytvluchtcn
ie benemen, Soo hebben Wy by defen allen ende
cencn yegclijckcn vande voornoemde Opgefete-
nenendelngefetenen ten platten Lande, mitfga-
dersallen anderen die de felve fullen komen te fre-
quenteren, by defen ten overvloet wel willen ghe-
lailhebben, dat fy haer niet en vervorderen eenige
goederen, hoedanich of van wat natucre die oock
ioudenmogen zijn,te vervoeren anders dan langs
k Heer-banen dacr toe verordonneert, ende de
PLietfcn alwaer Wy ten platten Lande de voorfz
onfe Officieren hebben geftelr, noch oock niet an-
dersdan in confotmiteyt vande Placaten , raec-
bdeden ontfangh der Convoyen van oudts ge-
emaneert, midtfgaders de voornoemde ordre, die
Wydevoorfz oniè Officieren tot haer Iintruétie,
etiomme een yegelick.die de felve acngaen moch-
'e. daer nae te doen reguleren , acn bevolen heb-
ben, nochte oock fonder alvoorenen eer dat de
6· Ampliatie, van voorgaende generale ende farticuliere ¥lacaten, op den
opheef vande Con voyen ende Lkenten geemaneert, In date den tmntkhflen Ollober 1653,
1 iuU ^catcn Generacl der Vercenichde Ne-
1H / 'anc^en' Allen den genen die defen ful-
IJBgg Jen fien ofte hooren lcfen,Saluyt. DOEN
»00 A' W E T E N' dat Wy by de Je8en"
"eda hge c?nftitutic van ryde endc faecken, onfe
ttTj nebben latcn gaen, wat tot verbetcrin-
eüdtf !i
         len dec Conv°yen cnde Licenten,
«>ntra S t0t wcerinSc van au"e frauden ende
nlee ι !enuen > daer inne hoe langhs hoe meer ge-
Edek YCrdcnde 1 gedaen ende ghecontribueert
C en°oren te werden, cnde vervolgens by
^iern AmPliatie van generale cnde particu-
ïoorfzrgae Placaten ' °Pden opheef vande
die inde voorfz Placaten waren geinfereert.
Ecritelijck authoriferèn Wy midts defen de rc-
ipcdive Collcgien ter Admiraliteyt,om bchalvcn
de vifitcn ende funclicn vande Commifen Genc-
raels der Convoyen, door Hceren uyt haer Middel,
ofte andere ghcqualificeerde Perfoonen, acces tot
den Raedt hebbende, of in der fclver eedt zijnde»
te mogen vifiteren de Regifters vande Convoyen
endc Licenten op de refpetftive Comptoiren,
fchoondatde felve ghelegcn fouden mogen zijn
in 't diftridt van een ander Collcgie: Endcfulcks
ten allen tyden, als de felve Collegien fullen oor-
deelcn tot weetinge ende ontdeckinge van frau-
derende tot voorkominge van difpariteyt, in het
doen betalen vande Middelen, ende in 't acngc-
vcn naer de rechte quantitey t der goederen, den
7. I ij                   Lande
f^BhnamoyenendeL'cefiten geemaneert,de
^ëieitatueerc de Poinden ende Articulen hier
We ν r Ckt cnde geiFcificeert -. Houdende
van ioodanigen kracht cnde vigeur, als of
-ocr page 1217-
23 4-^           PIacateo-ë* j.Boeek. ro.Tit* 3. Deel.
Lande daer mede dienft te fullen gefchicden. In-
viterende ende noodigende tot dien eynde oock
cenen yegelijck, fchoon geen Chercher ofte ander
Officier ofte Minifter van 't Landt zijnde, met be-
lofte van recompenfe, omme aen te brengen en-
de t' ontdecken 't gunt hem bekent foude mogen
zijn, in fraude vande voorfz Middelen te wefen
gepleegt, Permitterende mits dien oock de Corn-
mifen ter Recherche,omme felfs buyten 'tordina-
de geteyekent, volgens de Formulieren die-Ë
ve Cherchers haer lullen exhiberen, verkil
in hare Schepen gecne andere ofte verdere0"'^
ren met hare kennifle zijn geladen, dan indff"
porten , daer op de felve in gefcheept zijn (,
den werden ghccxprelTeert te wefen; EndVfT"
tot dien eynde mede feeckere hooge penen
den gheordonneert ende gheftatueert, da/*
Schippers noch Stuyrluyden,noch ™~
ris diftrid van 't Collegie daer onder de felve refor-
teren, alle frauden te ontdeckcn.ende de felve aen
te brengen daer 't behoort, onder gelijcke benefi-
cicn als of't felve binnen *t voorfz diftrid: gefchiet
ware.
op de Schepen geftelt, fullen gedoogen)0ftc »
Iaten.dat eenige goederen inde felve werden ÅÃ
den, fonder daer van al vooren aen haerliiydenu
hoorlijck Pafleport over gelevert te zijn. Gelijrk
oock voorders de Schippers wederom komend
gehouden fullen zijn, aendeComptoircndacr^
ontladinge fal gefchieden, te vertoonen A&van
vifitatie, by twee Cherchers geteeckent, vandatfy
op haer uyt varen behoodijek zijn gevifueert ehc-
weeft op de uytterfte Wachten. Ten wekken
eynde dOfficieren vande Convoyen ende Licen·
ten, wel expreiTelijck werden gelaft ende bevolen
de voorfz Schippers niet te expediëren, voor ende
al eer alfulcke Adcvan voörgaendc vifitatie hen-
luyden vertoontfal zijn. Sul lende de felve Schip,
pers daer inne, ofte in eenich poind van dien,na-
latich blyvende, daer en boven ghecondemneert
worden in alfulcke mulden, als nae gelegentheyt
van faecken bevonden fal werden te bchooren.
Ten vierden: Dan alfoo verfcheyden bedene-
kelijckheden vallen op de executie van 't gunt
voorfz is, ende infonderheyt dat de Schippers,al
hoe wel het vobrgeroerde Zeyn-teecken gebiuyc·
kende, omme daer door de Commifen ter Recher-
che te doen afkomen, echter door traegheyt.ver-
fuym ofte nalatigheyt vandc felve, in hunne reyfe
door verloop van getyde, van goeden Wint, ofte
anderfints, merckelijck fouden konnen werden
geretardeert, tot groote intereiTe, ende exceflive
fchade vandc felve, midtfgaders vande Reeders,
ende de Koopluyden die de voorfz Schepen fullen
hebben bevracht: Soo hebben Wy om te preve·
nieren het retardement der Schippers als vooren,
door nalatigheyt der Commifen totte Recherche
in 't waer nemen van hare Officien, inde uytciüc
Zee-gaten, voor foo veel de Recherche in 't Texel
ende 't Vlie aengact, goet gevonden, dat de Olti-
eieren aldaer tot hun devoir wel fcherp ende er"·
ftelijck fullen werden aenghemaent bydeColle*
gien ter Admiraliteyt tot Amfterdam, in tNoor-
der-quarticr , ende in Vrieflandt lefpeftiW
daerfe onder reforteren , met permiflie aen o
Schippecs,datfe (de voorfz Officieren in rnancque·
ment blyvende) haer fullen hebben readdielie^
acnden Capiteyn vanden Uytlegger, die geautiw·
rifeert wort mits defen , in fulcken geval de a
pen te vifiteren, end© A&e van expeditie te ver^
nen, de welcke naderhant aende Schippers * u
omme hier te Lande komende, fal dienen t«
chercheop de Comptoiren der Convoyen,
door de Officieren geftelt worden in hand»
den Advocaten Fifcaels, omme te dienen»
ftrumenten, daer mede datfe de voorizyn"
fullenkonnencalangeren. Doch alfoo ino"
ende Wielingen (alwaer geene Uyt,cSS ^
uytejfte vande Zee-gaten en werden ge ê f_.
Ten tweeden : Ordonneren ende ftatuereri wy,
dat de Schippers, foo hacft de felve met hare
Schepen op ilroom ten Ancker ghekomen, ofte
vertuyt fullen zijn, ende Weder ende Wint haer
fulex niet en belet, of foo wanneer fylieden in de
Havens vande Steden fullen zijn gearriveert, ghc-
houden fullen wefen over te geven een generale
Lyflc van alle hare in geladen goederen die fy bin-
nen gacts fullen hebben ghebracht. Ende falde
felve Lyfte by den Schipper, als oock by den
Stuyrrnan met eede werden beveftight, ende by
henluyden verklaert, dat daer inne met hunne
weten, geen fraude en is geplcecht, gene goederen
daer op zijn verfwegen, ofte ondernomen, ende
gepoocht daer door, diredelijck ofte indiredelijck,
's Lants gerechtigheyt te vet korten, op peyne dat
den Schipperende fijn Scheeps- part daer voor fal
zijn convenibel, volgens den Text van't vierde
ende negende Artijckel van 'tgenerael Placaet der
Convoyen, den fevenden November inden Jare
vijfthien-hondert acht ende tnegentich gheema-
ncert, ende de boeten daer inne gheexpreficert.
Ende den Stuyrrnan incasvan contraventie,fal
daer over in een amende van drie hondert guldens
gecondemneert, ende voorts na gelegentheyt van
faecken arbitralick geftraft worden. Des fal mede
den Schipper gehouden zijn de gerechtigheyt van
't Lant te betalen, van foodanige goederen ,als by
hem in fijn generale aen ge vin ge fullen zijngeex-
preiïeert, ende by particuliere Los-cedullen of bil-
jetten , niet en fullen werden bevonden aen gege-
ven te zijn, ten ware dat hy quame aen te wyfen
den Pcrfoon die de ghelofte goederen foude'n mo-
gen aen gaen, ofte die tot het loflen der felver laft
gegeven foude mogen hebben, Suilende in fulc-
ken gevalle tegens de felve ftridelick ende preci-
felick, volgens den inhoudt van 'c voorfz generael
Placaet, geprocedeert worden.
               *          #
Ten derden; Sullen de Schippers, ia het uytr
.varen, gekomen zijnde ontrent de uyeterfte Plaet-
fen daer Commifen van Recherche zijn gheftek,
ofte daer de felve tot beter vooikominge van ftau-
den, geftelt fullen worden, gehoude» zijn in tijdts
haer Ancker te laten vallen» ofte om in haer teyfe
niet te feer gheretardcert te worden, tydelijck een
zcy ç te doen, met het uycftceckcn van een Riem,
ofte ander Zeyn-teecken , ten eynde de voorfz
Cherchers datelick afkomende.om de felve Sche-
pen te vifiteren. Sullende de Schippers ende de
Stuyrluydcn mede met een Atteftatie, door bey-
-ocr page 1218-
Convoyen end
*3+5
pelijcke hant te willen doen bieden ende houden.
Van ghelijcken lallen ende bevelen Wy oockwcl
fcherpelijck alle politijcqueende Militaire Offi-
cieren, in eedt vande Gencralitey tzijnde.de voorfz
Officieren vande Convoyen ende Licenten, in al-
les , des by haer verfocht werdende, behoorlijck
affiftentietedoen.
Ende op dat niemant van defconfeAmpliatie
van voorgaende Placaten, op 'tftuck vande voorfz
Convoyen ende Licenten geemaneert, eenige ig-
norantie en hebbe te pretenderen , Soo ontbieden
ende verfoecken Wy dacr omme de Heeren Sta-
ten, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde
Staten vande Provinciën refpedive van Gelder-
landt ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandt ende
Wcit-Vrieflant, Zcelant, Utrecht, Vrieflant, Ovcr-
YlTel,Stadt Groeningen ende Ommclanden.cnde
allen anderen Jufticiercn ende Officieren, dat Tv
de felve Ampliatie van ftondenaen alomme doen
verkondigen, uytroepen, publiceren ende affige-
ren in alle Plecken van defe Landen,daer men ge-
woonlijck is dufdanige uytroepinge, publicatie
ende affixie te doen. Laften ende beveclen voorts
de Raden ter Admiraliteyt, den Advocaten Fif-
caels, ende allen eenen yegelijcken dien 't eenich-
fints aengacn mach, deiè onfe Ampliatie te achter-
volgen ende doen achtervolgen, Procederende en-
de doende procederen tcgens de Contraventeurs
ende Overrreders van dien, fonder gratie, ooch-
luyckinge, faveur, diffimulatie ofte verdrach, want
Wy fulcks ten diende vanden Lande hebben be-
vonden te behooren.
Aldus gedacn ende gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande hooch-gemelte Staten Generael, inden
Hage op den twintichften O&ober 1653, Was
geparapheert, /. v. Meyden, «· Onder ilondt, Ter
Ordonnantie vande felve. Geteeckent, N. Ruy/ck
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten in rooden Wailcbe.
134+
etdc Recherche uyt de naeilgelegen Ste-
5 moetgefcbieden)dc voorfz Middelen nieten
f den konnen worden ghebruyekt, Soo hebben
\v < oock goet ghevonden midts defen te Hellen,
Je te laten ter difpofitie vande Coliegien ter Ad-
etl iliteyc van dien reiorte, het introduceren van
Sania ordres, als haer E. tot voorkominge van
fïauden dienilich -Tullen oordeelen.
Ten vijfden: Alfoo befpeurt wort, dat eenige
Commifen ter Recherche in hare fun&ie niet foo-
danich en vigilercn als 't wel behoort, Soo is onfe
ffflftige wille ende intentie, datalledefelve Com-
mifen gehouden fullen zijn, vande Heeren Raden
wnderefpeftive Coliegien ter Admiralitcyt, met
(jen aenvanck van yeder Jaer, te verfoecken con-
tinuatie van hare bedieningen, om als dan door de
fclve Coliegien op haer comportementen behoor-
lijck gelet, ende fylieden naer ondervindinge van
jaecken gecontinueert, ende op nieuws be-eedigt,
ofte wel ghclicenticert te werden, fulcksals naer
fclegentheyt, ende ten meeilen dienftevan den
Lanae bevonden fal werden te behooren.
Ten feilen: Naedemacl by experientie bevon-
den wort, dat inde Steden, op 't executeren van
haer Ho; Mo: Placaten, foo over ontdeckinge van
bidcn.als anders, tuiTchen de Magiftraten ende
^Officieren vande Convoyen ende Licenten,vele
difgunften ontftacn: Dat mede de felve Officieren
door die vande Militie, ende anderen in dienft van
dcGcncraliteyt zijnde, by wylen de handt fooda-
nichniet en wert gheboden, als den clienil van 't
Landt wel vereyfcht, Soo hebben Wy tot voor-
kominge van dien, goet ghevonden mides defen
gantich vrundt - ende ernitclijck te veribecken de
Hcercn Staten vande refpe&ive Provinciën , de
Heeren haer Ed: Mog: Gecommitteerde Raden,
of Gedeputeerde Staten, ende de Magiftraten van
de Steden ende Plaetfen, door hare Officieren, die
vande Convoyen ende Licenten, in alles de behul-
HET VIERDE DEEL.
Placaten vinden 13 April 1620, xoAfril en 6Mey 1630, 17 Maeri
l&3 en *7Februari) 1641. jegens de mQetwïHighdm dw Schipperen m 't Vlye en Tttxel, jegens da
Commifen der Recherche.
                                                                             . Λ ; ..,;,, , Γ
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
! derlanden,Allen den genen die defen ful-
fg 'en fienoftehooren lefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN, AlfoonacfteenigeJa-
Texii1 jer.ts* bv de Schipperen de Stroomen van
tndeiii6j1 vtye frequenterende, ghepleechtis,
*il!iaï daSeliJcx geplcecht wort groote moet-
^ann V tegens de c°mmifen der Recherche,
ftitSn mec ,het Jacht vanden uytIcsgef dc
ftciere i aen rt kommen> °mme hare Of-
Wen^r' beende vande felve niet alleen vi-
NcuL imad,Se woorden, maer oock groote
Viel V3Ü ovedQyk 'ofte tcn minften ghcfru-
^ Welrl·0 'aCn ^οηte m°gcn geraecken,'
^icnwf mc5aiIeen en ftreckt tot groote ver-
««ngc vande Regieringe defer Landen, maer
is re ptefumeren dat de felve cfaer door grootelijö»
ghefraudeert wordt in hare Middelen» dewy Ie de
Schippers fulcke moetwilligheytniet enfouden
plegen, indien haer in geladen Waren ende Koopi
manfehappen behoorlijek ende oprechtelijck wa-
ren verconvoyt, welcke moetwilligbeyt 1 allenf-
kens
foo hooch is geftegen, datfe haer niet en onr>
fien dickwils in plaets vaneen goet, een quaet en-
de verrot Touw (die vande Jachte daer om roe-
pende) toe te werpen, jae oock wel geen met allen,
ofte een werpende, laten flippen, blyvende haer
cours houdende, fcnder de Marflèyten teftrijeken,
ofte % de Schepen op de Ly te werpen, ofte een Anc-
ket te laten vallen, ofte yets gevoechlijcks te doen,
om de } voorfz Commifen ter Recherchein te wach-
ten, ende aen boort te laten kommen, foo dar, wil-
7. I iy                   lende
-ocr page 1219-
Placaten. 3. Boecki 1 o.Tk. 4» Deel.
2346
ll\l
lende de Jacht evenwel aen Boort zij η, daer door
menichmacl in gevaer is ghcraeckt, van overfcyle
te worden, als Godt betert 4 hier bevoorens op de
Vlicitroom 4 wel is ghcfchier,fulcks dat meer dan
noodich is, dat metten eeriten 5 daer in werde vcr-
fien, als oock mede 6 tot beter ordre ende direftic
vandeRecherchefclfs. SOO IST.datW'yde
faeckc voorfz 7 naderover gemerekt, ende begec-
rendc tegens de voorfz moetwilligheden ende alle
vorderc ghclijcke periculen ende inconvenienten
voor het toekomende teverfien ende ordre teilel-
len, iöo tot eere, refpeét, voordeel, ende dienil van
den Lande, als beter verfeeckeringe voor die van
de Recherche 1 "voornoemt , itri&elijck verboden
ende geinterdiceert hebben , Sge/ijck Wy nochmaels
flriclelijck
verbieden ende interdiceren by defen on-
fen openen Placatc, allen ende een yegelijck defer
Landen Onderdanen, ende Uytheemfche, van
\vat conditie of qualiteyt die zijn,Schipperen ende
■ Bootfvolck, tegens die vande 1 meer-genoemde Re-
cherche op de Stroomen van Texel ende 't Vlyc,
wanneerfe haer aen boort komen , omme de be-
hoorlijcke vifitatie van heure Schepen te doen, te
9 penetreren ofte plegen cenigc moetwillighcyt, in
wat voegen het η oock foude mogen zijn, maer
8 ter contrarie de felve met alle ghevoeghlijckheyt
te ontfangen, ende in hare Schepen 7 te laten ko-
men. Ordonnerende dat 10 alle Schepen 't Vlye uyt
•varende, f uilen een /Imker laten vallen op de Reede van
Kccfhoeck, het infehot op Pompers Reede tot voor de Sloot
toc,alle welcke de ordinaris Reeden zijn der Schepen die
't Vlye uyt willen.fonder op de Vrieffche ende andere Ree-
den oft Plaetfen te llyven leggen
, en van daer eens-loefs
uyt te loopen: Sullen vorder s oock gehouden zijn ,fo haefl
Jy op de voorfz vlye flroomen zijn ghekomen ,foo lange als
fy ongevifueert zijn, een zeyn te doen met een Riem ach-
ter uyt tefleecken,
op dat de Commifcn haer Officie
ende dienit behoorlijck mogen excrccrcn,by pene
van hier tegen doende, te vervallen inde amende
bclanght de Schepen den Texel Aroom fr
Utr
terende, alfoo die meelt kommen te feu* °J
Reede voor de Schans in Texel, wen: den ft^
bclaft de Commifcn aen boort willende ï
men , met ghevocgelijckhcyt teontfaneen °?u
haer vverek te laten doen, ende foofe voor \\"
komen 13 om eens-loefs door te varen .datfc"^
fullen ghehouden zijn te ilrijckcn, ende deC
mifen in te wachten als vooren is gefcyr van !^
Schepen die den Vlye-ilroom zijn frequenteren?
14 Ende op dat Wy 't volkomen effeti van ditpm^'
dkhPlacaet mogen genieten
, Soobelaflen ende ie»!
Wy alle de Schippers het Texel ofte Vlye refpefth,
varende, datfe Alle fullen nemen van die Commil
li)t
Recherche, van dat fy op de voorfz refpeÜivë'lmm
ende uytterfle Wachten behoorlijck zijn ghevikeen 1
voor y ede r Ρ af poort betalen tweefluyvers, welde 18
fy gehouden zijn nae hare gedane reyfe te vertmtntü
Comptoire vande Convoyen ende Licenten ter pL·,;
haerder lojfinge, ende byfoo verre de Schippers «ns JL
vifiteert zijnde
, daer nae nocheenige goederen quL·
in te nemen, dat jy als dan ghehoudeu fullen weien m
feyn te doen
, omme op nieuw gheviftteen te wtrkn
ende een nieuwe Ach daer van te nemen, Alles opptvtn
hier boven verhaelt. Ordonnerende ende bevelende ie
Convoy-Meeflers vande Comptoiren,refortetenie relpecli.
velijck onder de Collegien ter Admiraliteit tot Amkt-
dam
, in 't Noorder-quartier, ende tot Dockm, allen
Schippers komende om haer Los-cedullentehénfondtr
met haer te brengen de voorfz Atle
, waerhj hlkkt cLt
fy inde uyt-reyfe op de uyterfle Wachten gkvtfiteert ύ·η,
de/elve Los-cedullen hun foo lange te weygeren
, tot Li
alvooren de refpctlive Fifcalen ofte Commifcn Qeneuth
daer van pertinente advertentie fullen hellen lehomn,
de welcke oock datelijck nae gekregen advertentie,tcmn
foodanige Schippersjuilen procederen, e mie ae vefiauca·
dépeneopdejelve ende hare Schepen verhalen,
Ende
op dat nicmant ignorantie hier van en prctendcie,
ende hem voor fchadc mach verhoeden,Ordor*
ende verbeurte van drie hondert Carolus guldens, | neren Wydit Placaet te publiceren ende allige
11 met authorifatie op de Ccmmïfen ter Recherche al-
daer,om
tegens de moetvvillige te mogen gebruyc-
ken fcherp recht, van met een Kogel daer door te
jagen, 12 blyvende de Schippers noch evenwel fubjcd
de vordere penen daer jegens te 12 executeren, alife
wederom van haer reys fullen kommen, wclver-
ftaende dat de Schepen eens-loefs afkommende,
de Vlootonder Zeyl zijnde om uyt te loopen, ge-
houden fullen zijn te ilrijckcn , op de Lye te wer-
pen, oft anderfints de Commifcn inne te wachten,
op dat de felve Schepen behoorlijck mogen gevi-
iiteert ende gcexpedieert worden, 13 Vorders wat
ren inde voorfz Quartieren, ende inigclijcks in
Vricflandt ende aenpalende quartieren van Ovec-
Yflcl, alwacr eenige Navigatie over de voorlchrevc
Stroomen mach vallen. Aldus ghedacn i^'è
andermael gherenoveert
ter Vcrgaderinge van de
hoochgemelte Heeren Sraten Generacl, in 'sGra-
ven-Hagc, op den feventhienden Fcbruarij tt>41·
Was geparapheert, iGjohan van Reede., "' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande felve. Gctccc-
kent,CornElis Mufch. Zijnde op 't fparium gedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rood.cn
WaiTche,
De woorden onder num. 1. zijn Anno 1642. £y gekomen.
Anno
1642 foogeflelt: De voorgaende Placaten [eggen ofte 't op de Ly te werpen.
. Mede Anno 1642 foo geflelt. De voorige Placatenjèggen ; om de fel ve in te wachten, &c.
4.  Anno \ 6 30 foo geflelt; 't Placaet vandenjare i6zofeytals nu (Godt betert) in Junio voorleden, f
Vlyeftroomis gefchiet ,wzqi door een Commisenvijf Bootfgefellenjarnrnerlijck zijn verdionc
fulcksdat,$c.
                                                                                                                              . cc|,e-
5.  't Placaet vandenjare iGxo voeghthier per parentheftn in: (alfoo den tijde weder aen komt, dat de
pen fullen beginnen te varen. Die van April ιβ]θ feyf: alfoo het fayfoen van 't Jacr wc°f '^.;
gekomen, dat de Schepen beginnen te varen) Doch de felve woorden zijn t'federt denjefen <>e) ·»
uyt de Placaten gelaten. ·
6.  Anno 1642 foo< geflelt: De voorgaende Placaten feggen: als mede op beter ordre, &c.
7.  Amphatien vandenJare 1630. .                                                                                        . ^fe
8.  Anno 1642 foo geflelt De Placaten vandejaren 1630 en 163 5 voegen alleenlijck daer h, snfi0n
-ocr page 1220-
g                   Convoyen endé Lfeenten-f.                   2349
Jen tfdc interdkeren nochmaels by defen, &c.                                      ,
ë Anno 16·4÷ {oogefielt: De voorigefeggen .·,/<? committeren, ofte plegen eenige moetwilligheyt, fjpV.
9' ' . m 1635 (oogefielt: DeP/acatenvandeJaren 1610 e/7 1630 feggem Ordonnerende dat iy totdien
,0' eyndehare MariTeylen fullen ftrijeken, een Ancker laten vallen, ofte [Mey 1630voegbtby haer
Schip) op de Ly werpen, fulex als bequamelijckfte nacr gelegentheyt van Wint ende Weder fal
konnen gefchieden : op Jat de Commifen haer Officie, &c.
udt Anno
163 5/00 ge fielt, 't placaet vandenJ are 16x0 voeght hier in.· Ende op dat fy 'tfel ve met min-
"' cJcrperijckel, ende op fij ç bcquaemfte mogen doen, fal den Uytleggerin 't Vlye, hebbende gefta-
dichftil gelegen inde Monnicke Sloot, leggende dicht onder't Ooft eynde van't VJyelandt, fich
voortaen doorgaens moeten onder Zeyl houden, varende den Vlyeftroom op ende neder vande
voorfzSlootaftotdc Jetting,Pompers-Rce, Weftworcum,endede Vricflcbe Recde toe,alwacr
de ordinarife Vaert is der Schepen die't Vlye uyt willen, endcdefelve foo allentbalve wacr nc-
incn, ende waerfchouwen, dat hyfe mette Jacht aen boort begeert te komen ,op dat fy by tijdts
mogen ftrijeken, ende hem in wachten inder manieren als boven is vcrhaclt, met authorijatie ,om
tcitns de moet willige, &c. Doch 't Placaet vanden /are
16}0 feyt met weynige veranderinge Ende op dat
k'tfdvemet minderperijckel, ende op fijn bequaemfle mogen doen, fal den Uyt legger in 't
^continueren
fich voortaen doorgaens onder Zeyl te houden, varende den vlyefiroom op ende neder, vande Monnicke Sloot
faqende dicht onder 't Oofi-eynde van 't Vlyelant af, tot dejetting,
£gV. als boven.
P, /nno 1630foogefielt: Doch't woort Schippers, is Anno 1641 ingevoeght. 't Placaet vanden lare 163,0
feyt;
fullende de fel ve noch evenwelfubjetl blyven de vorderepeynen daerjegens te ftatueren, alje weder-
M van haer reys fullen komen
, &c.
i). Amfliatienvanden late 1635.
14, Ampliatie van Mey 1630.
i<. Deworden ende gerenoveert, zijn Anno 1630: Doch 't woort andermael, is Anno 1641 ingevoeght,
16. 't Placaet vanden /are iSzowasbyA. Ploos: Dat vanden lare 1630 by Nicolaes vandcr Bouckhorft ;
Ende dat vanden /are 163 5 by Bern. Coendcrs van Helpen geparapheert.
HET VYFDE DEEL.
i. Placaten,Ordonnantien ende Conditien.^Waerop vanwegen de
Hoogh ende Mogende Heer en Staten G ener ael der Vereenighde Nederlanden,fal'worden verpacht, den
meefl daer voor biedende, ofte hooghfi mynende, een vier de-part vanden ophevc der Convoyen ende Li-
centen. Gearrefieert den
19 lunij 1615, fefiienden Augufti i6x 5, drie en twimkhflen Augufli
162-8, ende z8 lulij 1631.
: E Staten Generacl der Verecnichde Ne-
I dcrlanden, Allen den gecnen die defe tz-
\ genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. Alfoo onder andere faecken, die
totdefer Landen behoudeniiTe ende welvaren by
gebracht konnen worden, niet vande geringftc is,
<jat des Landts Middelen , die tot beicherminge
wsjeiven in ghewillicht zijn , oprechtelijek ende
fonderecnigeconnivcntieoveral werden gcinnet
endcbctaelt, zijnde onder alle de felve wel de ver-
öracchlijckfte ende minft quetfendc, die op de
goederen in komende ende uyt gaende, voor Con-
JycndcLicentzijngeftek: Infondcrhcytfoo de
Jj tot voorkominge vande frauden daer innc
pleccht, op het aller vlytichfte wierden gebene-
1.
De verpachtinge fal ghcdaen worden over alle
de geünieerde Provinciën, op de Ordonnantien
ende Placaten daer toe aireede gheemancert, ofte
noch te emaneren, ende volgende de gedruckte
Lyften, die over al ccnpacrlijck fullen werden on-
derhouden , in conformiteyt vande voorfz Placa-
ten ende Ordonnantien , ende dat voor den tijdt
van een geheel Jacr, innegaende den eerftcn Sep-
tcmbris nieuwen ftijl dcies Jacrs
           met der
Sonnenopganck^ndeeyndigcnde den leftcn Au-
gufti des Jacrs
            met der Sonnen onder-
ganck.
Ende fal den Pachter ghenicten een gherechte
vierdepart van alle 't geenc de goederen inde fel vc
Lyfte gcfpecificeert,ïcbuldich zijn te betalen, van
uyt ofte in komende Convoyen ofte Licenten;
Doch wertgereferveertaen hare Hoogh Mogende
de yryheyt van alfulcke Waren, als aende Forten
eadc Plaetfen buyten de Provinciën by haer befet,
ende aen Koningen , Princen, ende andere, als
mede aende rcfpe&ive Compagnien van Ooft
ofte Wcft- Indien, ofte oock op de inventie van
cenige nieuwe Vaerten gegeven zijn, ofte gege-
ven fouden mogen worden, waer van den Pach-
ter niets fal hebben te ghenieten ofte te pretende-
ren , allöo het Landt felfs daer van niet ghenier
tende is.
Wel-
^lec", ende wy door wel gefundeerde redenen
J5Ô1 tzÜn>dattot bevorderinge ende verbeterin-
Jtee,riclver Middelen grootelijcks foude konnen
é,,"! *°° wanneer eenich part vande felve by
trj ^Cncrale verpachtinge moebte worden uyt
Sb j ?°° lST,datWyhicropghdhoort
het ad vijs van onfe Raden der refpeclive
ue? jeyten'als oock vande CommifcnGene-
welr!p.e Conv°ycn ende Licenten , ende alles
fcéodà C^ OVCrw°gcn ende gepondereert heb-
fene v' g0et.8ncvondcn ende gerefolveert hebben
en en 5rPac'">tinge van een vierdepart der Convoy-
opte c Llcentcn te laten doen ende gefchieden,
«narucre ende Ordonnantie hier na volgende.
-ocr page 1221-
Placaten. 3.Boèck; io.Tit. 5.Deel.
2350
235i
I X.
III.
Pe fclve fullen oock niet vermooen e. ·
Schepen volladen zijnde, foo henlieden d "if
cenich bcdroch ghcpleecht te zijn, van hare
op te houden, dan met kenniflè vande Colle
Generaels ofte Commifen, doch by afwefa,
de fclve fullen haer hebben t'addrefferen χ "f
Magiilraten daer de felve Schepen zijn limJt
Ende fal henlieden gheoorloft zijn op alleink
mende ende uyt varende Schepen te itellen^
ge eedt Perfqon tot haren koile, die van tikjtj
tijdt opficht fal nemen.
XI.
De Pachters fullen tot haerlieder koile inde
Zee gaten , ende oock op de Frontieren binnen
's Landts, ende voorts in alle andere Steden ende
Plaetfen, daer hen faldunckenfulcksgoetende
noodich te zijn, mogen ftellen alfulcke Cherchers
oft Commifen, daer van fy beft fullen vetmeynco
gedient te zijn, ofte alle Schepen, Schuyten,Wj.
gens ofte Karren mogen onderfoecken,ofdegoe.
deren, ende Waren daer inne geladen, metdePaf.
poorten accorderen ende over een komen, bebou-
delijck dat fy, acnhalende eenige goederen, te
rechte verconvoyt ofte verlicent, gehouden fullen
zijn, de fchaden ende intereften te betalen tot dif·
cretie ende judicatucre vande refpeaive Collegien
ter Admiraliteyt.wacr vooren niet allecnhetvoor-
deel vande penningen te provenieren ujt het ver-
pachte vierde-part, maer oock de voorfz Pachters,
hare Medcftanders, ende Borgen, in haicPcifoo-
nen cndc goederen fullen wefen verbonden :duch
by aldien eenige frauden onder de in geladen goe-
deren gevonden wierden, fal den Koopman utre
Eygenacr, onder welckers goederen de frauden
ghevonden zijn, ghehouden wefen te betalen de
fchaden ende intereften aende Kooplieden, in
wiens goederen egeenc fraude gcplcecht is, tot
taxatie der Collegien ter Admiralitcyt.
XII.
't Welck oock by de Pachters felfs over al fil |
mogen werden gedaen ende onderfocht.
XIII.
Alle Gouverneurs ende Capiteynen met haer-
lieder Soldaten , te Lande dienende, fullen den
Pachters ende hunne Commifen (daer toe ver-
focht zijnde) ten fine voorfz, gehouden zijn teai-j
filteren.
ΧΠ".                 n„
Infgelijcks fullen die vande Schepen van.v»
loge ende Jachten, gehouden zijn de vooriz η ·
ters, ofte hare Commifen, in hunne Schepen1
ontfangen ende logeren , ende (des noot zjjnw
vanden Pachter,oftfijneCommifen ^e{.toc\r,
focht wefende, met fijn Schip van Oorlogee
Jacht ende Bootfvolck, henluyden te allinc _
ende behulpich te wefen, foo vctteWden^,
hulpe, in 'texerceren van hunne lalt end
miifie, van doen fouden mogen hebben.
Sullen niet te min tot koile van't Landt,
ke Commifen Generaels , ofte Cb»*»
particuliere Commifen werden gbciteit,·u ^
derhouden, als men totdienft vanden w>
bevinden noodich te wefen.
                       §&
Welvcrftaendc dat alle de penningen ter oor-
iaecke van dien te betalen , ontfangen fullen wer-
den by de refpecÜvc Ontfangers vande Convoyen
ende Licenten, daer toe alrecde geordonneert ofte
noch te ordonneren, midts dat men aende Pach-
ters Maentlijck eene fomme van penningen, on-
der fuffifante cautie faladvanceren, omme daer
uyt te vervallen de onkoilenende gagic van hun-
ne Cherchers, ende andere Officieren , ende dat
met voorgaendekennifTe ende ordonnantie vande
Collegien ter Admiraliteyr.
1111.
Op welckers Comptoiren de voorfz Pachters
tot haren koile , fullen mogen itellcn Contrcrol-
leurs,om Contre-bocck te houden, de welckc fy
oock fullen mogen gebru)cken tot Cherchers en-
de Toefienders in alle Steden ende Plactlèn, doch
feilen fyhaer met het ontfangen vande pennin-
gen 1 niet bemoeyen.macrdaer mede de Convoy-
Mecfters laten gewerden. % Des fullen de Officieren
der Convoyen ende Licenten
, den Pachter endejijne Me-
delanders
, bekent in d'Acle vande ileeren Staten Ce-
nerae/, oock hare Officianten by hun gheflelt
, elek in fijn
reguard moeten erkennen
, ende op hunne Comptoiren
admitteren
, ende in 't bedienen vande Pacht, volgens
defe Ordonnantie
, alle behulp ende affifientie bewyjen,
ende des verjocht zijnde
, aende \eive oock openïnge noen
van henluyder Regifers, Ende [uden de Pafpoorten by de
Convoy ofte Licent-Meefters te geven, mede moeten wer-
den gheteyekent ofte ghefegclt ly de Pachters ojte hare
Contrerolleurop yder Comptoir teflellen
, des fuüen jyluy-
dengehouden wefen, hun ter ordinarisuyre op de Comp-
toiren te laten vinden, neflens onfe Officiers ,j'onder noch-
tans van hunne teyekeninge ofjegelingeyetwes te mogen
nemen ofte ghenieten, ende fullen buyten de Comptoiren
geen Pafpoorten mogen ghegeven worden
, noch by nie-
mant anders als byde Convoy ofte Licent-Mceflers.
V. '
Ende fullen op de fimpele vifitatie vande Cher-
cher der Pachteren alleene, fonder den Cherchet
vande Provinciën, geen goederen mogen paiTe-
ren, opte verbeurte vande felvc.
VI.
Sullen oock de refpc&ive Ontfangers gehouden
zijn aende fclve Contrerolleurs,ofte Pachters tal-
len tyden te doen hebbë infpedie van hare Boec-
ken ende Rcgifters, omme te mogen fien oft alles
bchoorlijck aen gebracht is, welverftaende dat fy-
luyden 't fclve fullen ghehouden zijn fecrett te
houden, fonder aen eenige Kooplieden, oftye-
mandt anders te communiceren , ofte bekent te
maecken, op pene van duyfent Carolus gulden,
t'appliceren een derdepart voor den Acnbrenger,
ende de refterende twee derdeparten voor 't Lant.
VII.
De Pachters fullen ter expiratie van 't Jaer heb-
ben te verwachten 't profijt ofte verlies van haren
Pacht, fonder dat iy 3 voor de gedane liquidatie, de
refpeduve Ontfangers eerder daer omme fullen
mogen moeyclijck vallen,
VIII.
De voorfz Pachters nochte hare Medcftanders,
Colledcurs ofte Commiièn fullen haer niet be-
moeyen meteenigen Koophandel van Koopman-
fchappen,de Convoyen en Licenten fubjeel zijnde.
-----
-ocr page 1222-
Convoyen ende WcmtmiZ
itfi
Lande bevinden fullen naer gclégentheyt des tijté
te behooren , midts dat den Pachter vergoedinge
lal ghefchicden naer de juyftc proportie, dat de
Convoyen ende Licenten het voorga ende Jaer
voor gclijcken rijdt, ende ghelijcke Sayfoen, ende
over gelijcke goederen fullen bevonden werden in
gebracht te hebben, doch in cas van verhooginge
ofte befwaernifïè van Greynen,ofre andere goede-
ren , faldcn Pachter lbo veel opleggen, ende ver-
goeden, als het vierdepart by calculatie ende con^
ferentic van het voorige Jaer ende fayfoen fal ver-
betert wcfen.
XXIII.
De Pachter fal ghchouden zijn teftellcn fuffi-
fa η te Borgen , tot eontentcment vande Gecom-
mitteerden , voor een ghcrecht vierde·part vande
Penningen by hem voor den Pacht uyt gheloofr,
3 ende dat alvoorens hyfat'vermogen te lichten d'Aèle
tottetefecluelijck aen flaen vande Pacht e noodigh.
XXI1II.
3 De Pachter fal foo haefi hy fal'hebben gemijnt ^endt
voor dat d Ommejtandprs fullen zijn ge/cheyden, by pro-
vifie moeten exhiberen gejuflificeetde Borch-tochte ofte
fuffifante Borge, terfomme vart vijftich duyfent guldens,
o ft dat byfaute van dien
, de Pacht weder fal worden op
gehangen ende geveyft tot fijnen lafie
, ende inghevalle
dat de voorfz Pacht als dan minder komt te gelden als
diegemijnt is f al men 'tfelfde verhalen aen fijn Perfoon
en goederen, en geit de Pacht meerder fal de eerfie Mijn-
der daer van niet gemeten: Doch of het mocht gebeuren,
dat de voorfz Mijnder egeen goederen en hadde
, foo Jal
hy in fulckengheval daer over arbitralijck ghecorrigeeri
worden naer exigemie van faecken.
XXV,
3 In ghevalle de Pachters ds voorfz vijftigh duyfent
guldens, by provifie tot Borge ge/lelt hebbende,in gebreke
bh/ven voor den iriganck vande Pacht
, ofte het lichten
der voorfz /iele vorder Borge te feilen, ter copicurrénric
van het gherechte vierde-part vande Penningen by hun
voor de Pacht uytgheloofi, fal'in fulcken cas drie dagen
voor den iriganck vande voorfz Pacht het voorfz vierde-
part weder worden opgeveylt, ende 'tgeene minder geit
aende voorfz vijftig)} duyfent gulden ,ende des Pachters
als oock fijne Medeflanders Perfobnen ende goederen
worden verhaelt.
XXVI.
3 Die peene die in het verhoogen eenich ghebodt ofte
verhooginge fal komen te doen ,fal 'tfelfde moeten ghe-
flant doen ter tijdt ende 'wyle toe dat onfe Gedeputeerden
finalijck vande verpachtinge fullen zijn gefcheyden, ende
nae Huys ofte nae onfe Vergaderinge vertrocken
, fulcks
dat ons vryfal flaen,yemant vande Infcttersvoor Pach-
ter aen te nemen
, alwaer het ft hoon dat de Pacht albe-
reyts by een ander ware gemijnt.
XXVII.
Den Pachter fal met het expireren van fijn
Pacht het vierde-part der Convoyen ende Licen-
ten genieten der goederen, die aen gegeven, ghc-
laden, ende daer van de Pafpoorten gheduyrcnde
fijne Pacht onderteeckent zijn, ende vande in-
kommende diegheklaert zijn ende begonnen re
loflèn.
XXVIU.
Men fal een Maent,ofte ten minften drie wecc-
ken voor de verpachtinge, by affixie van biljetten,
een yeder adverteren vanden tijdt endePJaerfe.
7, Κ                       wan-
XVL
Sullen mede tot kofte van 't Landt als vooren,
ι veel Schepen van Oorloge 41η de Zeegaten
f c Rivieren binnen 'sLandts mogen werden ge-
it ende onderhouden, als \vy fullen bevinden
f me alle fraüden te voor komen) daer toe dien-
JÏÏendenoodichte^vden, . .
                 
Alle Generaeis, Convoy-Meefters, Commifcn
jeCherchers, alsoock alle Capiteynen ende
fndereKrijghs-Officieren, fullen gehouden zijn,
Lverfocht zijnde, de Pachters ende hare Mede?
ftandersalle behoorlijckchulpc,aenwyfinge ende
siliilcatic te doen*
p
                     XVI IL
Endefooyemantvandc voornoemde, buyten
iden weygerich mochte bevonden werden, de
Paehteren volgens dele Ordonnantie te aiMeren,
fullen de felve Pachters 'tfclve de Collegien ter
Admiraüteyt aen dienen, orrime daer innc voor-
den, ofte geftatueert te werden naer behooren, ge-
liickmcdcde Gcneraels infpedie fullen nemen
opdeconniventicdie de Pachters tot verkortinge
vande Middelen van 't Lant fouden mogen doen,
ende mede de Collegien ter Admiraüteyt aen ge-
ien, ommc daer tegen van ghelijcken voorfien te
worden naer behooren.
XIX.
GeeneProvincicn,Steden noch Collegien.noch
m'emantuytde Collegien ter Admiraüteyt, ofte
der felver Offlciereü , fullen Pachters ofte Mede-
ftanders mogen weien, in 't geheel ofte deel, dire-
clelickofindireclelick.
XX,
De voorfz Pachters, hare Mcdeilandefs ofte
Commifcn,fullen in handen vande Heeren Ge-
committeerden, die de verpachtinge fullen doen,
fwccren ende met eedebelooven met niemant te
compofcren ofte conniveren, maer foo veel in hun
is, helpen ende bevorderen, dat in alle Quartieren
η een yeder het volle Convoy ende Licent een-
paerlijcken werde voldaen ende betaclt, op pcync
vanmeynecdigheyt, ende daer en bqven noch te
verbeuren duyfent Nederlantfche Ryders, t'appli-
ccren een derde-part voor den Acnbrenger, een
«raepartten profljte vanden Lande, ende 't reire-
jwe derdepart voor den Officier, die 3 felfs, ofte
wenklymiddel'vanfijnen Subflitttyt, ofte minder
Mw, de executie doen fal. Ende en fullen de
^chters niet vermogen de verpachtinge onder
.eden m quartieren te verdeden, macr wel al-
*en °P den opficht van dien.
^ Cn Pachter fal genieten ende hebben een vicr-
ili?tVan a"e dc Doccen ende confifcatien, die
guyrende fijn Pacht fullen vallen, doch by al-
Pr!ifCCnigr frauden ontdeckt worden by den
sllecni'. Cdcsfe,fs Commifcn ofte Cherchers
tocte e i'n fulcken gevalle hy Pachter in fulckcn
ftffrK ,econfif"catie hebben ende ghenicten de
verde,! 1ClftV00ren uyz> cndede wederhelft fal
ve't worden, als boven gefchreven is.
XVII
λ ι ι.
biedc/j tot allcn ^0" vermogcn , te vcr-
*ic pn Τ Uytvoet vande Greynen , ende alle an-
b°caercn, als 6//?fulcx ten dienftc vanden
-ocr page 1223-
2354.          PIacatea->. s.Böeck. lo.Tit, 5.DeeL
wanneer, ende waer de voorfz verpachtinge fal teyt, iy in manieren ais voorèn hebben Ì ç
gefchicden, ende de Lyften daer op ghemaeckt te aen wien de fclvè
ntk
izijri toe Mimende, allestft
got.
vinden zijn.
der trouwen , ende naer haet befte ken
XXIX.
wetenfehap.
iniffe
Egeenc Lichters gheladen met goederen , die
XXXII.
Convoyen ende Liccnten fubjecl: zijn , cnfuilen
mogen liggen aen Boort van eenige Schepen die
inde ladinge, ofte Zeyl-reet liggen, fonder te heb-
ben Pafpoort vande felve goederen, op de verbeur-
te van hóndert gulden by elcken Lichter t'elcke
reyfe te verbeuren, mitfgaders vande Schepen ofte
Schuyten , daer de voorfz goederen in ontladen
zijn , ende foo de goederen over gheladen zijn,
op de verbeurte vande felve, volgende den inhou-
den vanden Placate, alles t'appliceren volgende
'rgecne in 't twintichite Artijckcl hier voorenis
geilatuecrt.
'XXX.
Ende fullen de Schippers uytde Zee kommen-
de , egcene goederen vermogen te loiTen inde
Lichters, nochte haren lail breecken voor ende al
eer by den Pachter, Commifen ofte Chcrchers,
ofcein haer abfentie d'Officieren vande Plaetfen,
al behoot lijck verwitticht, een vande Commifen
ofte Chcrchers inde voorfz Lichters fal wefen ge-
ftclt, om me mettc felve goederen te varen, daer
't Schip fal komen te loiTen, op de verbeurte voor
elcks van hondert guldens te verbeuren, ibo wel
byden Schipper daer de goederen zijn uytgeloft,
als den Schipper vanden Lichter: Maer by aldien
't felve door laft, ofte met kennilTe vanden Koop-
man, ofte Eygenacr der goederen is ghefchiet, ful-
len de felve goederen mede zijn verbeurt, volgens
den Placate, t'appliceren als boven.
XXXI.
Uytgcfondert de Schepen ende Schippers, die
in 't Texel, 't Vlye, Maze, Wielinge, ofte andere
Zee gaten in komende , ende over de Droochtcn
niet konnende komen , ofte den extremen noot
haer perfende, fullen vermogen te loiTen, by aldien
fy al eer aende droochtcn te komen geene Com-
mifen ofte Chcrchers van 't Landt, ofte den Pach-
ter en vinden nochte aen fpreecken konnen, ofte
dat om den extremen noot van Ys-ganck , brandt,
ofte dat iy aen de gront geraeckt zijn ,ofte fulcken
leek ghekregen hebben, dat fy naer geen Commi-
fen , Chcrchers ofte andere Officieren wachten
konnen, ofte dat de felve om de ongelegentheyt
van Wint ofte Vloct, by haer niet komen en kon-
nen, in wclcken ghevallc, ende anders hiet,iy ful-
len mogen lichten ende loiTen, fonder ghchouden
te zijn naer de Chcrchers, Commifen, ofte andere
van 's Landts ofte Pachters Officieren te verwach-
ten , doch de goederen in fulcken voegen ghelöft
zijnde, fullen de Schippers, Commifen ofte Srier-
luyden, die om de voorfz droochten ofte noot
haer hebben moeten doen lichten ,gehouden we-
fen, de gelichte goederen metten Lichter te doen
volgen ter plaetfe daer de felve goederen ghedeili-
ncert zijn , ofte daer de felve fouden ontloft, ofte
ontladen werden, ende oock datelijck ende preci-
fcüjck op haer aenkommen ,ten Comptoire fulex
aen te ghevcn, fonder te reppen, ofte verporren in
abfentie vanden Pachter, Commifen ofte Cher-
chcr, als mede haer met eedc te fuyveren , hoe
veel goederen, te weten,dcquantitcyt endequali-
7 Alle de Collegien ter Admiraliteit, fullenjU^
■zijn
, volgende heur lnflruclie, in 'tfentwieSSt
lijck te volgen de Placaten ende OrdennamieJ
Opheef vande Convoyen ende Licentenghemaeck/**
fpecialijeken 't Placaet van denJare
1 «598. áééî \ ·"
derlkk 'tfeflhiende Artkule van dien, tegmsdt ht
dttteurs vande voornoemde Convoyen ende Lictm,
*
alleen op pene van nulliteyt vande felve VonniL· «J
oeckdatfyfelfs by haer Hoogh Ì'ogende daernju^
worden gecenfureert
, ende dien volgende niet vetrm
te prefereren gratie voor rigeur vanjuflttie, matrfa,
pelijck recht doen
, fulcxfy injuflitie, ende lècnüit
Placaten ende Ordonnantien fullen bevindtn ê
k
hooren.
XXXIII.
7 Oock fullen de felve Collegien aen memam einin
vrye Pafpoorten mogen verkenen , van goederen uit
's Landts ge rechtigheyt fchuldich zijn, met expres mM
by defe, op de Secret ar iffen vande (elve Collegien,
f««
fulcke vrye Pafpoorten te depefcheren, ofte uyt temen,
alwaer 'tjehoondat heur fulcks vanden Rademrdtk
Éáâ, op pene vanfelfs te vervallen in dubbelde temkit-
heyt aen 't Landt, ende de Pachters rejpeclive.
XXXIV.
7 De Heeren Raden inde voornoemde Cillegiai ui
Admiraliteyt
, fullen de voorgaende binnenlantjtht Paf-
poorten doenfuyveren binnen den tijdt mi drie Meen-
den
, inganck nemende den eerflen Septemlris ntefll*·
mende, ende vande ongefuyverde daer en teynie te tm
betalen boven 't recht, fulcks fy nagelegentneytvanfm·
ken bevinden fullen te behoor en. Ende de gene die vmti
aen binnenlantfche Pafpoorten fullen lichten, fulltng·
houden zijn in 'tfuyveren van dien
, het placaet nam
Jare
16x3. op datfluck geemaneert ,precyfe iachtm-
gen, op pene als in 't felve Placaet. Desjulltndi&»\
ren die vervoert worden inordinaris ilartkmtfm
Schepen ,op Attefatie mogen gaen ,maer diebydmn
Schepen, egeen uytgefeyt, uyt ge-voert werdenjwltn »
Placaet vande Binnenlantfche Pafpoorten fuèjé'ip*
Ende fullen de Pachters van een vierdepart der ftg
ende Lic ent en, de felve Pafpoorten inconforimu^
onfeRefolutie van den achtienfien Augufli ity·*1
teyekenen.
7 Ende tot meerder verfeeckerheyt omfrmtlt ·
gaen, op de felve een kleyn Zegeltgen ofte Pr*Ji
ken: Ende fullen de Schepen varende nae de Derr^
de Langeflraet) tot Geertruydenhergh werden ø^ý
offy geen andere goederen ïnne hebben, dan dtö
#
Pafpoort hebbenende omme toe te [ten dat deur rj
geen goederen fonder Licent nae de Dorpen,' ^
Brabandt gelegen, en worden vervoert
, is «***
quamer plaetfe een Wacht geleyt.
XXXVI.
r eer Hf vvn ·*" ----- - ..
den gebracht dan aen Veeren daer Compwrti1 j ·
lijck de felve nae den Vyandt ofte Neutrale LW
de, niet en fullen mogen uyt ghehacht tvomu ^
de Frontier-plaetj'en daer Comptoiren ztjn, op
te van dien.
-ocr page 1224-
Convoyen end
2J57
Admiralen, Capiteynen, Officieren, Bevelhebbe-
ren, ende eenenyegelijckdien 'taengaen mach,
den inhoudt van defe onfe Ordonnantie naerte
komen ende onverbrekelijcken te onderhouden,
doen naer komen ende onderhouden in alle fijne
Poinflen ende Articulcn , Alfoo tottcn dienfl van
de Landen ende bcvorderinge vande ghemeene
faecke fulcks wort vereyfeht, ende Wy noodich
bevonden hebben te gelchieden. Aldus gedaen
ende grarrcireert ter Vergaderinge vande nooch-
gemclteHecren Staten Generael, in 'sGraven-
Hagedcnachtcn twintichilen Julij 1 63 1. Was
geparapheert, Hem, Ter Cuylen, "■ Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande hooch ghemelrc Hcercn
Staten Gcnerael. GGteeckcnt, Cornelis Mufch.
I
, ren eyndedcfe onfe Ordonnantie alomme
xt Vcrccnichde Nederlanden mach worden
ë houden ende achtervolght, ontbieden ende
f&en Wy de Hccren Staten.Stadthouderen,
°mmitteet(Je Raden, ende Gedeputeerde Sta-
^CC° nAc Provinciën refpedive van Gelderlandt
ICnj,Vi Giaeffchap Zuiphen, Hollant ende Weil-
ß rflant Zcelant, Utrecht, Vrieflanr, Ovcr-Yflel,
ÆÜé Groningen ende Ommelanden ende allen
ndcren luiheide" uk», í..·»^».,™. ,j ~w*
onfc
cetene
donnantie alomme doen ende laten publi
nde affigeren , daer men gewoonlijcken is
publi
catie ende affixie te doen. Latten ende beve-
en voorts de Raden ter Admiraliteyt, den Advo-
Fifcaels, mitfgaders den Admiralen , Vice-
caten
^Ordonnantie vandenJ are i&x^feght doch [uilen fyhaermet het om fangen vande penningen, geven of on-
derteyekenen vande Pafpoorten niet hemoeyen .- maer daer mede de Convoy-Meefers laten ghetverden,
fonder dat by yemanden anders ecnige particuliere Pafpoorten gegeven fullen werden.
De woorden onder num. z. in't Curfjfgedruckt, zijn uyt d Ordonnantie vanden [eflhienden Augufti 1615. mu-
tatis mutandis ghe nomen; Wcier omme oock niet noodkh ghcacht heble de jelve Ordonnantie apart te laten
érucken.
De morden ende Artijckelen onder num.
3. in 't Cur.fijfgedruckt, zijn Ampliatien vanden] are 1631.
jordonnantie vanden J are 1Sz^feyt :Joo veel Schepen van Oorloge ofte J achten inde Zee-gaten, &c.
,' De voorfz Ordonnantie feyt hier .· Hare Ho: ^Ao:[uilen, &c.
6.  Inde alhier: als fy fulcks ten dienfie vanden Lande, &c.
7.  defe Artijckelê zijn mede uyt een particuliere Ordonnantie van Amplialie op den æ 3 Jugufii 16z8.%ecmaneert,
/lier hygevoeght. Welcke Ordonnantie mede hiervan woorde te woorde mutatis mutandisgheinfeieert zynde,
onnoodigh hebhe geoordcelt apart te laten volgen.
2. Ampliatie, op de voorflaende Ordonnantie.
riten van hare /aecken, anderen ten exempel rigo-
reufelick geftraft worden.
III.
De Pienaerofte Dienaers vanden Pachter ende
fijne Medeftanders, cenige frauden achterhalende
ofte ontdeckende, fullen ghehouden zijn de felve
aenftonts den Commis Generael aen te gheven,
om voorts door den Fifcael daer op gheprocedcctt
te werden als na Rechten,op pene dat fode voorfz
Dienaers hier innenalatich bevonden mochten
worden , fullen dact over datelijck ghedeporteert
worden, ende in cas fy ter quader trouwen moch-
ten kooien te gaen, fullen boven deportement ge-
ftraft worden nae exigentie van faecken.
Geextraheert uythet Rcgifter der Refblu-
tien Van haer Ho: Mo: den achthienden
Augufti 1631. 1 Cornelis Mufik / ■·.·)
1.
E Pachter ofte fijne Medeftanders, en
fullen in haren dienil niemandt mogen
aen nemen, dan met voorgaende com-
municatie ende advijs vande Commifen
Gencraels, elcks in hunnen bedry ve.
II.
De Commiifien die by den Pachter ofte fijne
n/r^C^anc^erS g^cgeven Tuilen worden aen hare
Wicieren, de felve fullen mede geteeckent moe-
Knworcjen vanden Commis Generael in 'tdi-
; ««ei daer de bedienirtge ial vallen,op dat hy mach
;*ttcn wie hy faJ hebben te kennen: Ende fullen
fmüz Officieren daer nae gehouden zijn met
77 Lorr>miiTien te gaen voor het Collegie ter
eyt in 't felfde diitrid, ende aldaer doen
p
*nKhoorlijckcn cedt, ende in cas fy haer
moch-
««tomen te verloopen, fullen daer over
nae mc-
5« Naerder Ampliatie, óp 't vierde Artijckel vande Ordonnantie vande
verpachtinge, van een vierdepart vanden opheve der Convoyen ende Licenten. In date Jen achthien-
denAugufli
1617. ' ·
                                             '■'■■'                                         >'ul'.·■:·»
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die defen ful-
~Wi£n «enoftehooren Jefen, Saluyt. DOEN
*a Aua á- )^,Eï£N' Ajfo wyoptenfeiticn-
^«eE ^jen-hondert vijf ende twintich,
Wnnnn ■Cn ^ÜÜhec vierde Artijckel vande
«arme opte verpachtinge van een vierde-
part der Convoyen ende Licenten ghecmanecrr,
tot beter vobttgenck vande verpachtinge, foo vcie
te verdndefen, dat de Pafpoorten by de Convoy-
Meefters te geven, mede geteyekent fouden wer-
den by de Pachters van een vierde-part der felver
Convoyen ende Licenten, ende wy vcrfocht zijn
'xfeiYC mede te willen extendcren tottc teyeke-
7. Ê y                   ninge
-ocr page 1225-
%l58           Piacaten-». ^.Boeck. to,Tit. 6. Deel;
l«
ninge vande Binnenlantfche Pafpoorten. S O O
IS T, dat Wy naer refumptic vande felve AmpJi-
atie, goet gevonden hebben, by naerder explicatie
te verklaren, ghclijck wy dan verklaren by defèn,
dat de Pachters van een vierdepart der Convoyen
ende Licenten,of hare Contrerolleurs, foowelde
binnenlantfche Pafpoorten als andere fullen teyc-
kenen , viriteren , endehelpen fuyveren, volgens
het Placaet opte fuyveringe vande felve binnen-
lantfche Pafpoorten den feilen Mey 1623. gheê-
maneert: Midts dat fyluyden ghehouden fullen
wefen hun ter ordinaris uyre opte Comptoircn te
laten vinden, neffens d'andere Officiers, ende van
hunne teyekeninge of fcgelinge niet m0g
nemen ofgenieten, ende dat buvren Anr$
'genieten, ende dat buyten dcC^"'
reu geen Pafpoorten en fullen mogen wetd^
........-..................„,.c Λτ.
vande Convoyen ende Licenten, ende voo
nen vederen die in 't lichten vande Pafrrt
t teive ïai aengacn , nun nier na te reguleren
gefien Wy't felve ten dienile vanden Lanii
Gedaea'
o
Pten
Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte If
Staten Generael. /. van Goch.
HET SESTE DEEL.
Placaet van Keto&Q ,Waer by gheïlatueert wert dat alle demm
van Neutrale gaende naer Vyanden Lande, Lkent betalen fullen. In date den 14. Autufii ifa.
1.
Lfoo van wegen die Eertz Hertogen van
Ooflcnrijck, ende die van heure Finan-
tien, inde Graeffchap Zutphen ende el-
ders, publicatie ende verkondinge is ge-
daen ,datgecnderhande Koopmanfchappcn ofte
Waren uyt Neutrale Landen naede Vereenichde
Provinciën, of uyt de felve Vereenichde Provin-
ciën , nae Neutrale Landen en fullen mogen ghe-
bracht worden, fonder alvoorens die felve aen heu-
re Officieren aen te gheven, ende te verlicenten,
Soo is infgelijcks de mecninge, intentie ende be-
vel vande Hooge ende Mogende Heeren Staten
Generael der Vereenichde Nederlanden , dat gee-
ne Neutralen uyt die Steden ofte Landen van 't
Stift van Colen, fviunfter, Luyck, Paderbornc, Of-
nabrugge, Cleef, Gulick, Bergh, ofte andere daer
omtrent gelegene Neutrale Landen, ofte oock uyt
ibodanige Plaecfen, die onder die Provinciën re-
forterende , by fpeciale Acle Neutrael zijn ghe-
maeckt, ende daer voor ghehouden werden, ecni-
gerhande goederen, Waren ofte Koopmanfchap-
pen, hoedanich die fouden mogen wefen, te Wa-
ter , ofte te Lande, nae de Steden, Plaetfen ofte
Landen onder 'tghebiedt vanden Koningh van
Hifpangien liggende, ofte des felfs Guarnifoen in
hebbende: Noch uyrdes Koninghs Steden, Plaet-
fen, Landen of befettingen, nae de voorfz Neutra-
le Landen, Steden of Plaetfen en fullen mogen
vervoeren of brengen , fonder de felve al voorens
aen gegeven, endé die Licenten daer van betaelt
f e hebben, Werden daer omme alle Magiftraten
ende Overheyden die 't felve foude mogen aen-
gaen, hier mede vrienddijck verfocht ende ver-
maent, dat fy hare Onderfaten , Koopluyden,
Schippers, Voerluyden, ende diergelijcke Perfoo-
nen,die in manieren voorfz, èenigerhandé Koop-
rnanfehap zijn dryvende, willen doen verkondi-
gen 'tgeene hier naer volght. Gelijck dan oock
die felve Koopluyden, Schippers, Voerluyden, en-
de alle Pcrfoncnhier niede werden gewaerfchout,
•fich daer nae te reguleren, om haer fchade te ver-
hoeden^ Te weten, dat atledie voorfz Perfoonen
die uyt Neutrale Landen als boven, naer Antwer-
pen , desHertogen-Bofch, endeandere Steden
ende Plaetfen van Brabandt, onder den Koningh
van Hifpangien ende des felfs Regieringe reforte- I e
rende, eenige Waren fullen willen brengen, ofi
van daer na die Neutrale Landen vervoeren', dat
fich die felve alvoorens fullen hebben aen teW
ven binnen die Stadt Graveby Wouter van Rijnf
dijck, Ontfanger vande Licenten aldaer, Dieop
Ruremont, Gelder, Venlo, Stralen, ende andere
Plaetfen van 'tOver-quartier van GeJderWt,
eenige Koopmanfchappen fal willen brengen,of
van daer naer Neutrale Landen vervoeren, fal iich
hebben aen te geven by Dirck van Ommeren,
Ontfanger vande Contributien op 's Graven ■
weert. Dieop Wefel, Duyfburgh, ende andere
aen die felve zyde vanden Rhijn, ende met
Spaenfch Guarnifoen befette Plaetfen, eenich toe-
voer fal willen doen.ofvan daer op Neutrale Plaet-
fen , fal fich al voorens vervoegen by Ifbrandt
Richolts, Ontfanger van de Licenten binnen Env
merick, by de hooch-gemelte Heeren Staten Ge-
nerael daer toe geitel t zijnde. Van ghelijckcn cfid
op Groleenich toevoer van Koopmanfchapuyt
Neutrale Plaetfen als boven, fal willen ducn,of
van Grol op Neutrale Landen, Steden ofte Plaet-
fen, die felve fal hem hebben aen te geven binnen
Zutphen byReyniervan Heeckeren, Ontfanger
vande Licenten aldaer. Ende eyntelijck die naet
Oldenzeel, Lingen, ofre 't Huys ter Lage, eenige
Waren of Koopmanfchappen fal willen breng··*
of van daer op Neutrale Plaetfen vervoeren, dtf
felve fal fich addrefTeren aen Wytze JoamA
Ontfanger vande Licenten binnen Coevoerden.
ofte aen Martino Schovero, Ontfanger vande Lk
centen binnen Bourtange. Alles om naer ben^
ren, ende nae de Lijfte van 't Landt, die de W
Koopmanfchappen ende Waren al vooren to
licenten , oppeyne
dat die goederen, Koopma
fchappen ende Waren die bevonden fullen wj
den niet verlicent te zijn , midtfgaders die se
ten, Schepen, Wagens ende Peerden , w.
op die wclcke die goederen fullen bevonden jjy
den, fullen zijn ende wefen verbeurt, j"rJJJ
beneffens noch arbitralijck gheftraft, dg' ^;
persende Voerluyden, foo wel alsld*;IWJJ]
den, die als naelange fullen achterbae* **
Onder ftondt, Af gefondenaende^^
fangers den veertienden Augufti leiww
z. PU-
-ocr page 1226-
Convoyen ende Lkcmcru.
H6i
}6o
lt placaet, Waer by 't Ferboth, in Mey \ 643. van 't verboeren der Éæïïñ·
manfehappen op Steven/weert ende Roermondegefurcheert wert. in date den lojulij 1643.
; E Staten Generael der Vereenichde Ne-
ß dcrlanden. Allen den genen die defen ful-
|cn fien ofte hoorenlefen,Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfooden Vyant den
cn en twintichften November lcftleden , by
ì verbodt heeft ghedaen aen de Koopluydcn
jeVoerluyden , van dat iy met hare goederen
de Karren refpedhve, niet en fouden vermogen
nemen, als tot die tijdt toe, hunnen doortocht
x Maeftricht, maer dat iy de fel ve in plaets van
en fouden moeten nemen over Stevenfwcert of
uyrmonde.ende dat wy inde Maent Mey mede
(lieden by retorfie hebben laten publiceren feec-
ere Waerfchouwinge, daer by aen alle Koopluy-
enendc Voerluyden,foo tot Maeftricht, Aecken,
oeulen, Luyck, ende andere Steden ende Plaet-
en ten platten Lande haer onthoudende, is belaft
de bevoolen op verbeurte van hare goederen,
'oopmanfehappen, Karren ende Peerden, ende
den Voerman daer en boven noch tenhoochften
theranconneert, indien iy haren ordinaris Wech
over 's Vyandts Comptoiren tot Stevenfwcert
ende Ruyrmonde ibuden komen te nemen, maer
darib ter contrarie van dien hare doortochten fou-
' ç moeten continueren over Maeftricht voor-
roemt, als tot dato van 's Vyandts voornoemt
fchriftclijck EdicT:: Ende dat Wy nu bericht wor-
den , dat den Vyandt het felve fijn fchriftelijck
Edifl foude hebben doen furcheren. SOO IST
dat Wy tot bcvorderinge ende dienft vande Com-
mercie ende Traffijcq op prefuppofitie van de
voornoemde furcheancc oock goet ghevonden
hebben van defer zyde te doen furcheren, ghelijck
Wy doen furcheren midts defen de voornoemde
Waerfchouwinge, ende den inbonden van dien,
van onfent wegen in Mey voornoemt laten publi-
ceren. Gevende midts dien den vryen cours van
de Commercie plaets, ter tijdt ende wylen toe die
van 's Vyandts zyde op nieuws haer voorfz EdiA
mochten komen te renoveren ende ter executie
(lellen ,in welcken val Wy ghenootfaeckt fouden
worden defe faceke naedcr te refumeren , ende
daer jegens foodanige verdere voorfieninge te
doen, als Wy voor den dienit defer Landen , den
cours der Commercien, ende gerijf vanden Inge-
fetencn der felver Landen , bevinden fouden te
bchooren. Gedacn ter Vergadcringe vande hooch-
gcmelte Heercn Staten Generael, in den Hage,
den thienden Julij fefthicn hondert drie en veer-
tien. Wasgeparapheert, /. van Keltdrieï',«· On-
der ilont, Ter Ordonnantie vande felve. Getcec-
kent,Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium gedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten in rooden
WaiTche.
HET SEVENDE DEEL.
^UJemael'vanenj'are I <8o. tot 1603. vcelc ende verfcheyden Lijflen vande Convoyen ende Lkentengearre-
fteert zijn, in de weicke dlmpoflen op de goederen ende Koopmanfchappen foo in 't inkomen als uytgaen fuue/fi-
•Jw tijn verhoocht: Ende dat alle de Lijflen achter den anderen te drucken den Lefer tedieus vallen, ende dit
mkte veel ver/waren foude, hehbe geraden gevonden de volgende alleen te laten dtucken,te meertdewyk de Mid-
m kir van procederende, totten lare
1597. mee/1 Provinciaei\geweefl zijn.
Lyfte, vande generale Middelen%
op de inkommende ende uytvarende Koopman-
fchappen o/t Convoy -gelde. Geredrejfeert ende
beflootm by gemeene refolutie van mijn Heere
den Prince van Orangien
, ende de Generale
Staten van de geünieerde Nederlandtfche Pro-
vinden, deneerjlenAugufli vijfthien-hondert
een en tachtieh: Om te vervallen de groot e ko-
flen defer tegenwoordiger Oorloge; Met cajfa-
tie vande voorgaende Lijflen op defehe Midde-
knghemaeckt ende uyt gegeven. Ende die de
Staten Generael voor als noch by defen approbe-
*en, om me voorts onderhouden ende achtervolgt
te worden.
—. r_-* - -
Ferbooginge ende redres vande
voorfz Lijfle vanden Convoyen op eenige goe-
deren die uyt defe Landen op Vranckrijck en
op Engelandt ghevoert worden, als hier nat
volght, daer af by den Convoy-Meeflers het
recht vanden Convoy e, ende vande ver hoo-
gtnge te f amen $ntfangen,ende nochtans van
elcx in 't byfonder pertinent Boeck gehouden
ende verantwoortfal worden: Weiverjlaen-
de dat alles wat den Rhijn opwaerts, op End-
den
, ende elders ghevoert wort ,falvolflaen,
mits alltenlijik betalende't recht volgende
de Lijfle vande Convoyen voornoemt, Alles in*
gaende den eerflè Martij 1
584 toekomende:
Uyt varende f Verhooginge,
Waren,
          '
Innekomende
Waren.
—' xx ftuyy,
— ÷ ftuyv.
-— iij iluyv.
-— ijiluy.
:i,,: „jy.ii·
gij Mangelen, de hondert ponden ·----       :—
™^nijs, de hondert ponden ■---- .----
k finaiuD *ïfP ofc BoIdavit, de brcedc Rolie       
W* e ■——~ ''"4.___ —.·—.;       __
Ç ofriC^Bernileen'vande weerde van fes guldens —
Ne11 8°Van^cnetiea-Portuga~eTëncfe Spannen
qe J-evanten, de hondert pondent ^=Z —
X ft.
í ft.
vj ft.
iiij ft.
iij ft.
> \
»y
÷ gul.
gul. —
7· Ê iij
Anijl
-ocr page 1227-
Placaten* ^GÉb ðP.Tit. 7. Deel.
2X6l
Innekoraende
Waren.
üj gul.
Uytvarende |
Waren,
-------■ xx ft,
------ üj ft.
VcrSito
° fcM
Anijl van Barbaryen, de hondert ponden
Almagro, de hondert ponden             ~—
Aflchen, Berenklau oft Kroon-AiTche, 't laft
AiTchc,Spiegel,Bollen,Eenhoorn, Kruys-hoorn,Ringen,
't laft -----------. ■----------------------■ —: —
Aflchen, thienbant, fes bant, Wracken ende Ryiichen,het
laft
iij ft.
xx ft.
XV ft.
xft.
xij ft.
xijft.
ij gul
xviUguU
xviiJguL4
"J gul. ^
- XXX ft,
I
-     xft.1
-     xft.
Aflchen,Potaflehen,de hondert ponden------■ _ —-
Ammelaeckcns, Damaftwerck ende ander Werck,'t ft uck
van thien ende twaelf vierendeel
           ■—
Servetten nacr advenant, drie ftucken voor een ftuck Am·
melaeckcn gcreeckent.
Ammelacckens van fes vierendeel.fevcn ende acht vieren-
deel,'t ftuck
XX ft.
vjft.
vj ft.
xft.
XX ft.
vj ft.
XX ft.
vjft.
iij ft.
iij ft.
iij ft.
xft.
iiij ft.
xijft.
xijft.
XX ft.
XX ft.
Arangc Appelen,'tduyfent —           ----
Lymoenen,hetduyfent —— —        '
Aj uy n-faet, de hondert ponden —
Ajuyn,deTonne              -------             —■
Bicr-Azijn.deAmc              ------           ----
Wijn-Azijn ofte Verjuys — ■—■           "~ "
AI piftre, oft Canarie-fact, de hondert ponden             
Aluyn, de hondert ponden ---- ----          ----
Amydon of Stijffel, de hondert ponden ----        ■—
Appelen, Peeren, Krieckcn, Kariien, ende alle ander Fruy t,
vande weerde van fes gulden -— ■-----        ■—■
Appcldranck ofte Cyter, 't Oxhooft ——-        ■------
Anchioves, hetTonneken — ;—           -1
B.
BEckcns oft Ketels, de hondert ponden —~        ■—
Boter van defe Landen, Vrieflche, ende van Embden,
't Vat, ofte twee halve Vaten ------           ------
Ende alle mindere Vaten naer advenant.
Boter, de Sweetfche, Noortfche, Engelfche, ende alle an-
dere van buy ten 's Landts komende, 't Vat
           ------
Ende mindere Vaten naer advenant.
Bier, Jopen-Bier, 't Vat ontrent twee Amen           ——
Bieren, alle Uytlantfche Bieren ·—■              '—
Boras uy t Spangien komende, de hondert ponden      -—
Boratten, elck ftuck —- —           —,—-
Befaenen , de douzijn -—-· -—           —-—
Bleek, de hondert enckele bladeren
Bleek, de hondert dubbelde bladeren
Bacyen, elck ftuck
jft.
xft.
XX ft.
vjft.
iij ft.
vjft.
iij ft.
xft.
iiij ft.
xijft.
ß
vjft.
ij gul.
iij gul. —
ijguld.-xit
iij gul. --
-----xxxiï.
xft.
XXX ft.
XX ft.
xft.
XXX ft.
ij ft.
ij ft.
jft.
ij ft.
vjft.
ij ft.
iiij ft.
vjft.
iiij ft.
vjft.
vjft.
. «jft.
vjft.
XX ft.
Bombazijn, de enckele ftucken —                ô
Bombazijn, de dubbelde nacr advenant -----        —-
Brezilien-hout, oft Campes ende Provcns-hout, de hondert
Baeckelacr, de hondert ponden — —       
Bockraeluyt Vranckrijek/t ftuck . — ■           
Bockrael van defe Landen, 't ftuck . —· ·.       
Ballen, de Tonne van een Ame           -                 ------;
iiij ft.
iij ft.
jft.
Boecken, geprente Boecken.vande waerde van fes gulden-
B.edden, voor de waerde van fes gulden
Builen, ende andere Ammunitien, hebbende PaiTepoorte,
vander weerde van fes gulden           ----           *-—
Boge-hout, de hondert ftaven -----           — -----
C.
r^Orck, komende uyt Portugael, dedouzijne —^
^CorckuytSpangien, dedozyne
         ' —- " jM!
Corck uyt Portugael, een Pack van hondert voeten
Copcr, ront ofte vierkant,de hondert ponden
Coper, Sweets Koper, rouw, de hondert ponden
xx ft.
^— iiij ft.
— ij ft.
------ xijft.
Koper niet uyt« »'
«ì Syne BïrtU.
ij ft.
Jft.
vjft.
iiij ft.
iij ft.
( K»E
Ïïßö
I
-ocr page 1228-
f! Convoyenendé LiaentecL*.
2$ 6$
Veihooginge^
■■'■i ■ \3J]U'l
-fjn. ã! -Mum?,
>■/,,■' Ëßôçíß
vguld. TiSSft,
; ' j é■ ïii
ï)
. í :
           iivi
te$
7)
2
Ifinekomcnde
Waren.
Sfi----- Xft.
------" : xij ft.
-----r:,VJ:ft,
——> iijft,
?~i-i-sv. jft&
------■ xft.
------. xijft.
-— ij ft.
------ jft.
Uyt varende
Waren.
------ V'ft.
'rr-rr VJft,
ôßôôô- xij ft;
mr·., iijrjkt
£n— ij-ft.
-----* xft.
"f""· xijft.
-r-,—■· iiij ft.
------ ij ft.
;'■.'! ' £;u r
ijzgul. -----
ij gul. ,------
;;«, de hondert ponden 4-
ifialen, dehotfdcrc ponden —
SScn.dehondettponden ■ -
ç Smee-kolen·, een Salter.           
, en' Luyckfcbe Smee-koIcn,het Hoet
Sen van Luyck, de hondert Wagen
CactdeninPyPcn
Cacrdcn,defchyvc             --             — —< <-
fjetdcn vanYierdraet,dedouzyne -- -—            ■—
à eken oft Klock-fpijfe, Paflèport hebbende, de hondert
ponden
Mettaillc
                                                    ,^ ^
Carpetten van alle ibortcn hier te Lande, vande weerde
van fes gulden                -—u                ~\               -—
Cappers, het Quarteel                      —U-. ü -ut
Canifas uyt Vranckrijck, de hondert ellen — -**-
CamfasdeVitry,deBale           ■—■ ·' :; -----            ■—
Canifas van Nörmandycn, de hondert ellen
Canifas van Lorayne, van alle foorten, de hondert ellen -
Canifas.de Oofterfche Pack-rol Ie               -----               ——
Canifas Oofcnbrugbs uyt Ooftlant, de hondert ellen '·—·—
Canifas, de Luyckfche Pack-rolle              -----             ——
Canifas, vande fijne Luyckfche Pack-rolle <— »***
Carcntcn, de hondert ponden
                                   
Coutchenillc, de hondert ponden                              -
Caflie oft Caifiefiftula, de hondert ponden — —
Canjanr, Grofgreyn, Pluymetten van buyten 's Landts in-
nekommende                                 —■                  ——
Carfayen, 't iluck               —.                 <—                ^*·—
Cabuyskolen, de hondertftucken                              ■—
CabcJcn, oft geflagen Wandt, de hondert ponden —-
Cioot-kacs, de hondert ftucken               -----                 
Caes,VlaemfcheKaes,de Wage               -----'              -----
Cacs, Hollantfche, Vrieflche, Embder, Eyderflechfc, ende
alle Soete-melckfche Kaes, de hondert ponden —
Cacs.groen ende Vriefch, allerhande Koeyen-kaes,Canteft
ende dicrgelijcke, de hondert ponden —           
Caes, IngellcheKaes.de hondert ponden ■—- —--
Cacs,Pcrmcfaen,elckftuck
                                 ' <
Coperdraet, de hondert ponden               -----               -----
Crameryc van defe Landen, ial betalen vande weerde van
'es gulden                    ____                                      .—
Crameryc van Norcnbergh, ende van buyten 's Lants, 't zy
ln Tonnen, Packen oft Koffers, vande weerde van fes
guldens                   ____                     ___                      ___
c|verftaendc dat inde Kramerye niet begrepen en wort,
alle geweven Waren boven een vierendeel breet wefen-
j oe,ende in defc Lyfte niet begrepen en zijn.
r.ff00d^ Pype van thicn hondert pont                 
^ICK- thoet             ..'uu '■■■■ _^_             ___             ___.
°^s'Neer-kouiTens,gebreytvan Sayettc,dc douzljn
Cat?e^oft,R<%s van rouw Syde.de hondert ponden -
ulnilJn, de hondert ponden
                ____          F "; ^_
D
^, de hondert ponden                 -___                 =
öoeck°peryC'nacr de wecrde van ies gulden             
*»^arnerijeks-doeck (ende dicrgelijcke            ——
F^ynuytDuytflandc'cftuck .....-^ ·         
ynen Augfburghs, gehecten Kroofees, 'c ftuck «^-
XX ft.
'.'.>; U,.;
iiij ft.
xxv ft.
xft.
XX ft.
xijft.
vjft,
jzft.
iijft.
ij ft.
iiij ft.
xv ft.
vjft.
iijft.
iijft.
xijft.
xx. ft.
vijft.
xv ft,
vft.
xij ft.
yA*·
'j-gul·
xft.
ij gul.
xijft.
vjft.
jzft.
iij ft.
ij ft.
iiij ft.
xx ft.
vj gul.
vj gul.
Xx ft,
jft.
ij ft.
xij'ft,
■ XX ft.
Viijit;
xv ft.
xft.
vjft.
"j gul-
ij gul
vjft.
iijft.
ij ft.
yjft.
jft.
XX ft.
ijft.
xijft.
xft.
jft.
XX ft.
jft,
xijft.
÷ ft.
ij ft,
■o?
il
-■
XX ft.
iiij ft.
iiij ft.
'il
ij ë.
XX ft.
iiij ft.
jft.
jft.
ij ft.
Fuftey-
-ocr page 1229-
Placateüv s.Boèck; Mm
7*
tnnekoroende
Waren.
-------■ üijft.
Fufteynen, ende Bombazijn van Italien, het ftuck
Brecde Brughfche Fufteynen,'t ftuck —-         -----
Smalle Brughfche Fufteynen, 't ftuck —           —-
Fcrmilioen, van hondert ponden              -—              ·—
FygenMarchants;, wegende ontrent t'feftich pont, den
KorfF            — * - . —                       
FygeninTonnen.de hondert ponden                    
Fygen , Dodefche Fygen, elck Korf ken wegende ontrent
dertien ponden             —***                -----           *—-
Frifette oft Cottons, 't ftuck van veertich ellen'           —-
G>
Γ^ Aren, lyne Garen, uytlandts, wit, grauw ofc colcur, de
^-* hondert ponden          ----                ■—          ·—r
Garen van Euervelt, de hondert ponden —*-         ·—:
Garen van Oudenaerden, endc alle andere wit Garen, de
Bale van thién douzynen           ■—· ·<—          ■—
Garen Lyons, dé Bale van hondert maften ----- —
Garen van Catoen, de hondert ponden         — —
Garen uyc Bretangien endc Bourgongien,daer men Netten
af breyt, 't hondert            -—            ·—■ -           -—
Wit Garen dat met den ponde verkocht wordt, van fes
gulden ! .■'; . — . ;\ .« -—                   
Garen om te weven, van het pont weert vijfthien ftuyvers
ende daer boven -          *—                         
Ende van het pont weert onder de vijfthien ftuyvers ----
Saeyet-garen, de dozynen ponden geverwet               ■—
Schijf-garen, in Tonnekens van vijftich pont             ----
Cabel-garen, de hondert ponden           ■— ..         
Alle Wolle Garen,Bayette of Saeyette, rouw, ongeverwet,
elck pont gewichts .. . . — ... ■—■           
Greyn in befyen om Scharlacekcn te verwen , elck pont
gewichts ... -«=-.: . .. —               
Grqyn om Scharlaecken te verwen in poeyer, elck pont
gewichts           ----                         *—-.           
Gommc Arabiciq .·            ——                              
Galnootcn , de hondert ponden              ——              -—■
Glafen uyt Normandyc, de KaiTe                        
Bourgoens GlaSjClcke.fchoof oftelien —-         
Glas uyt Ooftlandt, vandc weerde van fes gulden —
GebroockenGlas, dcTonne
                               
Drinck-glafen van alle foorten , van de weerde van fes
Alle Greynen komende uyt vreemde Landen, ende
met Ρ afhoort uyt gaendc.
Tarwe,'t laft                                               ------
Rogge,'t laft                                ----,              ----
Gcrft ende Mout,'t laft          ----                      ■----
Haver, 't laft ■—s ----                ——
Boonen, Erweten ._*— _.. -—               .—
't Meel, 't laft van twaelf fmaltonnen " —           
H.
üijft.
vjft.
ij ft.
xxft.j
jft.
ij ft.
jft.
iiij ft.
XX ft.
ij ft.
Üijft.
jft.
üijft.
xijft.
xij ft.
Xxiiij ft.
-    xij ft.
-  xxx ft.
-    xxft.
-  xxv ft,
-    xxft.
/Ü gul-
XXV ft.
xft.
—     iij ft,
—    jzil
-      jft
—     vj ft.
—     vjft.
—      xft.
—     iij ft.
-      ijft.
—     iij ft.
■—·    iiij ft.
-     vjft.
-     vjft.
-      zft.
-     iij it.
-     ijft.
iijft.
iiij ft.
zft.
jft.
ij ft.
xijft.
XX ft.
xft.
zft.
iijft.
ij ft.
iij ft.
ft.
«J
OeGKfiMl·4**
op Eojtla* if-
clutJi eis Êiileii tü»
moitnp'Gwjf;
hebbeoit ka r«*
vaode LkiBit» »
gMdideljfc"·
diep.
XXX ft.
XX ft.
XV ft.
xft.
XX ft.
XV ft.
viij gul.
iiij gul.
iiij gul.
ij gul.
iij gul.
iij gul. ■
ij gul. -------liüjgul.
------ xx ft. ij gul.
O Out, blau Klap-hoiuv'i: groot hondert — —
*-*Klap-hout van Coerlant, Ryges, 't groot hondert ——
Hout, Wagenfchot uyt Coerlandt, Rycs ende Wrack, het
hondert r, —                                     
Hout, Wagenfchot blau hout, 't hondert —
Wagenfchot, Sterremexck,'t hondert
                      
Hout, Dcelcn, Meyborghs ende Noortfche , de hondert
ftucken                ----               ------               ,, . ,
Hout, Pruyfche peelen, 'c ftuck           -----              -----
Pijp-hout van alle foorten, Rinfche Schoven ,Tonne-hout,
------ xx ft.; ij gul. —-—
ij gul. ------1 iiij gul. —
! ·■* » xxx ft. iiij gul. '------
-     vj ft. '---- XXiüj Λ-
------ iij£. ------ Oj%.
επί*
-ocr page 1230-
Convoyen ende LicentecL*
6t
Μ
Innckomcnde
Waren.
Uyt varende
Waren,
Verhooginge*
•e voorts alderhande Hout vande weerde van fes gul-
jcn met alderhande Sparren, Kap-raven einde Maften -
ilrhande Luycx Hout ende andere Vlot-hout deMaze
f komende, den vijftichften peiininck,Cnde den Rhijn
afkomende den veertichften penninck.
Pokhout, dehondertponden           ~~                 
^e-hout, oftCalime/thondert ^ —           
Huvden .ghcfoucen van Ooftlandt,cndc andere Landen,
Huyden, Schevinckens van Ooftlanck, 't ftuck           
u/yden van Indien, 't ftuck            -—                   —-
Huiden alhier bereyt, de Ruggen, elcthondert ponden -
Huvden alhier bcreyt, Halfen ende Buycken ,elck hondert
ronden gevvichts - —..... - —'                ·—
Huyden, Elandts Huyden , onbereyt, 't ftuck               ■—
Elants Huyden bereyt — .-+- \               ■—■
Barbarifchc Huyden, Yrlandrfche ende Schotfche, drooge
ofgefouten .           - —'---------- -'—                  ·—
Huyden alhier in 't Landt bcreyt, dienende tot Opper-lcer,
lülantfche Huyden gefouten of ongefoutcn, 't iluck ■—
Hoorcns van Oflen oft Koeyen, de hondert ftucken -—
HertsHoorns, de hondert ftucken
                —■
Haringh, Maetges of Ydel-Haringh, 'tzy
vvrack of goet, 't Jaft           
m
ixft.
vijzil.
vil.
- xft.
Vijft.
vjgul. w xft.
V gul. xvüj ft.
ixgul. - xft.
vgul. xiifjft·
vüj gul. -----
vijgu]. _'
vgul. ------,
vj gul. «xft.
Hiring gaende
hr.tdenaédcfe
ific van Rou-
tts,Rouaen ex-
(hvi.fal beralé
'iConvoy mer
ii verhoogin-
K: Maer den i
Hiti
«(_
f'.iedacr bovê
Vtlh'aerts, en
■ ï^enedie op
Oéiandt fal
PM,f»lalleen-
W« betalen
';Convoy,vol-
NcdeLyfte.
Vollen Haringh voor Jacobi gevangen, 't zy
wrack of wanfouten , 't laft             -------
Circkel - Haringh naer Jacobi ghevangen,
'tlaft           ' -----           
Zeeftucx naer Jacobi gevangen, 't zy wrack
of anders,'t laft
             
Clcyncn oft Kculfchcn Kruvs-brant —
Van elck laft grooten oft Rouaehfchen
brandt
               -            —■           
Gepackte wracken over Zee gaende, 't laft -
Alle Rcfuys, Kuytfieck, Ropfieck.'t laft —>
Maefterlantfche Tonne Haringh, Schotfen,
Yrlantfchen, ende alle anderen uytlant-
xxx ft.
fchen Haringh, Zee-ftucks, 't zy Wrack
oft anders, voor 't laft twaelf Tonnen ge-
reeckent
             
vinden verfchen ende geftorten Macfterlantfchcn, Schot-
sen ende Yrlantfchen Haringh, voor 't laft twaelf duy-
ftnt gereeckent, inkomende, 't laft         ----           
iJfoogen Haring, Bocx-Haringh oft Ty-Bucking hcrwaerts
Oïk gcdroocht, thicn duyfent voor 't laft              -----
Wevan eick laft Lentfoen                — "           
Je drooge Haringen buyten 's Landts gedroocht, 'tlaft -
' itrt[c»cn ende Mey-Buckingh, gedroocht vanden Ha-
nnP voor Enckhuyfcn, ende inde Suyder-Zee ghevan-
^Mytgaende              .___           ^ & _
'Jpevan alle Gewas, foo wel Uytlantfcheals Inlantfche,
u^ondert ponden
                   '                          
gp oft Hcrïl,'t hondert                                
H<J!? nCo,n,in<?xbergcr ofc Danficker, 't Schip-pont -—
xgul
vj gul-
vj gul.
«ij gul.
ij ζ gul.
ij gul.
vj gul.
vjgul.-xft.
iiij gul. —u,
Vj gul.
een ten hon.
------■ XV ft.,
------i iiij ft.
     xxx ft.
—— XXX ft.
ijzgul. —
ij gul. ------
—— xxiiij ft.
iiij gul. (----
     xxx ft.
—— xijft.
,------- vjft-
■ vjft.
vüj ft.
XV ft,
XV ft.
HÏfh
of"t Zecm,d'Ame
dert
-- ■-' ■ XXft.
-----xxiiij ft,
booten, 't laft
I
Yje
-gelen,'t Quartcel van anderhalf Ame
lij gul.
'^de
xft.
vjft.
■vjft.
5r!rin',dc hondcrt Ponden
ie hondert ponden
Het
-ocr page 1231-
Pïacateo-j. j.Böeck. to.Tit, 7. Deel         u
i37o
Innekomencle
Waren.
Uyt varende Verhr,. ■
Waren.           ! Yetüo°gto-
Het oudt Yfcr niet uyt te voeren, noch van d'cen Provincie
in d'ander, noch van d'een Stadt in d'andcr.
L.
LEcr,Corduwaens van Spaignen, of op de Spaenfche ma-
niere bereydt, de douzyne —' ----- *—'
Leer, Kalfs Leer, de douzyne · —           -—         
Leer, wit Schapen Leer, ofte Lams Leer, de douzyne -—
Lij m,elck hondert pondt           ------- —-         
Lqttoen in rollen brcedt ende fmal, de hondert ponden —
Laëckcn,njn Engels Laecken,'t ftuck —·
Laeckcn, lngcls Laecken, Paeklaeckcn, wit ongevcrwet -
Laecken , Ingels Paeklaeckcn hier te Lande bereydt ende
geverwet, 't ftuck ·—~ -----         — -----
Laecken, douzijnkens van Noortfock, breede ende andere
diergelijcke, 't ftuck ----- ----- ■—-, -----
Vlacmfchc Laeckcnen van Lier, Breda, cnde van Meche-
"len, 't ftuck
!
vjft.
iijft.
jft.
vjft.
vjft.
XXX ft.
XX ft.
xft.
iiij ft.
xft.
iijft.
iijft.
vjft.
iijft.
iijft.
viij ft.
Viij ft.
vft.
xft.
xft.
1
Vjft.
iijft.
vjft.
iiij ft.
Schotfe cnde ftof-laccken, 't ftuck van drie en dertich cl-
Hóllandtfche Laecken, het half ftuck —·            -—
Wccrtfchc, Triehtfe cnde Limborchfe Lakenen, 't ftuck -
Laeckcns, Vricfehe cnde alle Yrland tfe Waren, behalvcn
de huydcn, van de weerde van fes gulden ----- —
pyiacckén, cnde alle Oofterfche Laecken, 't ftuck -----
Lij nwact van defe Landen gerolt, 't ftuck ----- —
Lijnwaet van defe Landen, plat gevouwen,'t ftuck -----
Lijnwaet van Öudenaerden, gemeyn maeckfel, Eeckloo,
Over-YiTel en diergelijcke grof ydcl Lijnwaet, wacrdich
onderde vijfthiengulden         -— -----          ----
Lijnwaet, geheeten Coleur oft Naturelles, 't ftuck -—
Alle Lijnwaet komende van buytcn 's Landrs, 't zy rouw
oft ghebleyckt, 't ftuck ·—· — <—· —
Wel verftaende dat alle rouw Lijnwaet hier te Lande ghe-
• maeckt,'twelck buytcn's Lantsghcfonden fal worden
om te bleycken, datmen voor 't ftuck van den felven
Lijnwaedt lal betalen in't uytvaren thien ftuyvcrs.
't welck befcgelt fal worden fonder kofte van den Koop-
man, om kenniflc daer af te houden, indien iy wederom
komen 'tfelve laten paiïccren,fonder yet te betalen. Wel
verftaende datmen 't fal inne brengen voor KerfmiiTe.
Lymocncn, het quarteel — ----- ----- —
Loot, de Wage van hondert vij f en tfeftich ponden —
Lint van Euervelt,cnde diergelijcke,de douzyne         ----
Laecken,zyde Laecken, goude, filvcre Lacckencn, Flu-
wccleh, Saty nen, Damaften, Armozy nen, &c. ende an-
dere Coopmanfchap, komende uyt halien, de Kafle oft
Bale , niet excederendc de twee hondert ponden ghe-
wichts.
Een ftuck goude cnde filvere Laecken ——
          -^-*
Elck pont gewicht gout oft filver-draet ----         -----
Een kafle Fluweel van Genues, Milaen,Modone,Regie en-
de andere plactfen
           — ' ■— — —
Een kafle Armozijn , Satijn ende Damaft van Florence,
Lucq, Genues ende andere —- —·
         "-—.
Eèn kaifc -TafTetaf van Florence , Boulongnen ende an-
Ecn kafle zyde Laecken, van wat qualiteyt dat zy , in 't
voorgaende niet begrepen, ende uyt wat Landt dat inne
Oirganfinnen van Napels, Vincentfche, cnde andere dier-
gelijcke rouwe, de bale twee hondert ponden
         
Zyde van Napels , Genues, Vencetfe, Vincentfche ende
Veronc ghevcrwer, clcke Kaertc van twee ponden —·
iij ft.
vjft.
iijft.
iijft.
Vjft.
XX ft.
iijft.
iijft.
XXX ft.
iijft.
iij ft.
xgul.
xgul.
iiij ft.
xxiiij gul. —
xxüij gul. —
xxguld. ·—
xx gul. ——
xij gul. ----
—- ij ft.
------ iiij ft.
't ftuck - χ ft·
't ftuck - χ ft.
't ftuck-vjft.
't ftuck-xft·
iij gul -—
-ocr page 1232-
Convoyen ende Lkemetuï
%m
innekoiftende I Vytvarehde
Verhooginge,
Waren.
Waren.
Örganfine van Boulongien geverwedde Bale twee hondcrt
ponden           ^~                                     ,          ■*—
Florctre geverwet, de Caerte*           . *-*                 .—
Galette geverwet, de Caerte                                  --*
Rouw Syde Ardaflens.Talanius, Canarin ende diergelijcke
Turckfche Sydcongcwxocht, de Bale —
Tolette met Gout ende Sil ver ghewrocht, 't ftuck ■—
Levanrs Arrnozijn, 't ftuck
          ·—■           --           
Sindal Torts,'t ftuck ., ... --~-                          - —
SydcTabynen, 't ftuck                      —■           
Rouwe Zyde» ghenaemt Capicoen, de hondert ponden
gewichts :·· .,·**-..... f*—                      ·—
De Bale Grofgreynen van Turckyen . r—           
rjeBaleMocquaereéndeXweedraet         ._-r* . «—
pc halve oft enckele, 't ftuck ■ —           · —-
pc dubbele naer advenant,
pc Bale Camelotten ge watert van Turkye               ■—
't Half oft euckel ftuck Camelot                           r
Een Bale oft Kaflè van Turckfche Vilten, twaelf ftucken in
dcKatfe                                   ----           ----
Pe Bale Turckfche Tapiflêrye            -----                -----
PeBale Raflènyan Florence, fwarte ende gecoleurde —
Ïenftuck uytgaende
                                  .·. -—
De Bale Stamctten van Milaen, ende dicrgelijckcn Van
Een ftuck uytgaende           -*-            —»               
De Sarge Raife, ende diergelijcke komende uyt Engelant,
't ftuck                                                    ----
De Bale Frangien Koorden, ende diergelijcke Wercken —
Vande waerde van fes gulden uytgaende -
         
De Bale Lampers van Bou longen, ende andere           —.
Vande waerde van (es gulden uytgaende — —
EenKaflêoft barilCoraeJ uytltalien
                      ·—
De felfde vande waerde van fes gulden ——         ——
Sindalcn oft Sluyers, elck ftuck           —7-                 ■----
Aldcrhande Fluweelen, foogheflgureert als andere hier te
Lande ghemaeckt, 't ftuck van dertich ellen           
CaffaVelourte, 't ftuck ' —            ~—           .—
Arrnozijn Brackage ende diergelijcke, 't ftuck van dertich,
oft veertien ellen           ·            —■               —-
Spacnfche Arraozij n, 't ftuck               -—              —-
Brughfc Syde, vande kacrte van twee ponden           
Gciijcke Zyde, op de Brughfche maniere ghemaeckt, van
clcke Caerte                      .—■                       
Grofgrcyn, van half Syde ende half Sayctte - —
V£nceciche Tapiflêrye Zyde, van 't pont gewichts ■—-
Tapiflêrye Zyde, gheheeten Doppie Rolle, elck pont ehc-
wichts             -L              Jl             ___           V-
°,Urs Armozynen, ende gelijcke ManufAurcn, komen-
de «}'t Vranckrijck
               ----             
öpaenfche ende Granactfche Zyde, van elck pont ghe-
ije Pafiemcnten, Vclourtez ende Spigilien, van elck
nt gewichts
                           lt              _
M.
^«krappen ende onberoofde, binnen den Lande ghe-
κ waflehen, de hondert ponden
                    
"egcmcyne               ~                 _                ___
hfcheMee               _               _               __
R.fccne',tderdemin.
Mcr eMee                  ___                               ___
K4eTt?T'ih0ndertndw             -
ec«e, oire Grcyne van Vranckrijck, de hondert pon-
xxiiij gul; —! - j ft. 't pont.
XX ft.
vgul
vjft.
vjft.
xx ft.
vjft.
Xijft.
xx ft.
xft.
:. .!■
xx ft.
vj.gul.
iiij gul,
iij gul.
lij gul.
vj gul.
-1 vj gul.
XV ft-
xij gul.
jzft.
xij gul.
Üjft.
ij ft.
xx ft.
Xijft.
XX ft.
vjft.
iiij ft.
viij ft.
— xiij ft.
.— iiij ft.
7. L ij
den
-ocr page 1233-
PlacatecLi. 3·Bocck. to.Tit. 7. Deel;
*374·
Innekomende
Waren,
—— xij ft.
—— xx ft.
Uyt varende
Waren.
Vcrho°gbgt(
■ Xij ft.
XVJft.
Maniguctte oft Greyne van Portugael, de hondett pon-
Molenftccnen, Queernen,Moftaert-Molens,Sarckcn, ende
alderley andere Steenen,komende van buyten 's Lants,
van vijf gulden
           —-                               ■—
Mcede,deTonneoft Ame                               
Malerye, vande weerde van fes gulden                  
Moftaert-faet.d'AntwerpfcheVeertele —*          ■—
O.
OLiphants Tanden, de hondert ponden       — —
Olye van Olyven.de Pype ——·               ——
Olyc van rondt ende plat Saet.de Ame         — —
Orchelle,'t hondert —■ -—               
Olyven,'t Quarteel —— —■               —-
OiTctten, fmalle half Oflètten, *t ftuck          — —
Ockernooten, vande weerde van fes guldens *— —
P.
picVtlaft         -----                                     
-"■ Pruys Teer                                           
Noorts,Swects, Godtlants, Statyns, ende dicrgelijckc Fu-
Rijs Teer                     ~—                *—               
Pampier, wit Pampier, van alle foortén, vande weerde van
fes gulden                           -—         «—· ——
Grau Pampier, 't kley η Pampier de hondert Riemen —
Het dobbel ende tweemael dobbel naet advenant.
Blaeu Pampier kleyn Formaer,de Riem — —
't Groot formaet, de Riem
                    —-         ——'
Pennen ofte Schachten, elckduyfent —           ——
Pailel, de Bale van hondert ponden                     ——
Pailel, komende uyt de Vlaemfche Eylanden, de Bale van
twee hondert ponden           ——           — . *~
Herfoirts Pailel, 't Vat wegende acht hondert ponden ~
Gulicx Pailel, elckeKuype
                   ——          ——
Pailel van Kanen, de Κ uype           ■—           — —
Pclterye van alle foorten, vande weerde van fes gulden —
Pluymen, Bedde Pluy men, vande weerde van fes gulden -
Plumagien uyt Barbaryen, ende andere, vande weerde van
fes gulden                ——                -—                 
Pruymen, de hondert ponden           ^—                  -----
Potten,alderhandc Steenen Potten, vande weerde van fes
gulden                                                    
v^UickfiI ver, de hondert ponden           
R.
"Π ozynen, Spaenfche Rorvnen, elcken Korf           
■^Rozynen blaeu,de hondert ponden —-          -—
Rijs, de hondert ponden —- —-         
Roet oftTaüick,'t hondert -— -—         
S.
CChalicn, die men verkoopt by *t rijft, fullen betalen twee
^ ende een half ten hondert innekomende, ende in't uyt
vaten nac den pryie.
Stad, de hondert ponden         —------          *—·
Speccryc, Foelgie, Nagelen, Noten, de hondert ponden —
't Garbcl vande voorfz Specerye
           ——             
Spcccrye,Caneel,de hondert ponden —           
't Kort Caneel, de hondert ponden                        
vjft.
xft.
iiift;
ij ft.
·—- vj ft,
------xft.
—  iij ft.
-       ij ft.
—      XX ft.
iijgul. -----
—— xij ft.
-vjft. de Ton
—— xxx ft.
—        jfft.
—       iij ft.
1            XX ft.
iijgul. —
~ xij ft.
--------vj ft.
>----        Xft.
—        jft.
—  iij ft.
*—' XXviij 5.
XV ft.
xij ft.
xx ft.
xij ft.
üj ft.
XX ft.
xij ft.
«j gul.· Tij Λ
iiij gul.-xft
ij gul. - vii/ ft.
— xxx ft.
--------xij ft.
——— Üj ft.
—- xxv il
-   ij ft.
iij ft.
j£
xft.
iiij ft.
xxx ft.
xft.
vjft.
-  iijft.
-  iij ft.
---------ij ft.
-----«—iijft.
---------iij ft.
-------xft.
—- Hij ft.
—— XXX ft.
---------xft.
---------vjft.
.,■ ■ -vjft.
■ vjft
iiij il
vjft.
iiij ft.
.,*— üj ft.
----- iij ft.
----- XX ft.
xx ft.
..— ij ft.
—  iijft.
-      iij ft.
-----vjft
iiij ft.
vjft.
vjft.
vjft.
%ml
vj.il
xxx il
-XV ft.
----- vjft.
Hjg.gegarbo-
—     xv ft.
xxiiijilgegar
leert,
boleert,xiüjft
■ n ..-xij ft·
-ocr page 1234-
Convoyen ende LicenteiL*
Vytnmiè
Waren,
*—* Xft.
*~ vjft.
boleert,xijft.
——, vjft.
Aetfft.      xft,
Verhocjgibge;
Innekomeiide
Warepi
------ xft.
——. yjft.
xvj ft, gegar-
<L·---- yj ft.
*■-- XX ft.
^peper.dehondmponden ^~           *~-
Μπ Gingbaer,PCakoets, Poville Belledin, ende Sint
[L de hondert ponden
                          
Je hondert pont                   
^'asGingbaer, de hondert ponden — —
indïn ecnige Specerye uyt gaet ongegarboleert:
Imenvoordeielve moeten betalen föq veele in t
areo als betaelc is 't innekomen,elck óp fijnen prijs.
.envanalleroorten/tpont;; ■ ••-~"'           -----
%n,dedouzyiie          T'.i .         ~           *~"
v;tfchippöHt          ?p-              ■—- .            -*
pari!, de hondert ponden                                —~
acke.dehondert ponden                           
-ia van Sint Thomas, de hondert ponden           —-
de retame, de hondert ponden                      
icr, Panneel van alle Contreyen, de hondert ponden -
tfuycker, de hondert ponden
            ·—           
Poeyer-fuycker, de hondert ponden — —
niche Seepe, ende de Seepe treckende na de Somme
de Calais, de hondert ponden -----               —-
hier te Lande gefoden —— —           
pe, alhier op de Spaenfche maniere gemaeckt ■—
π van Atrecht, Bergen Henegouwen, Doway, Ryficle,
egclijcke dobbele Sayen, 't ftuck van fcs-en-deitich
eveertichellen                                      
ckele of halven naer advenant.
hfche, Hontfcootfche ende Yperfche Sayen —
en,Grofgreynen van defe Landen                  
vanbuyten'sLandts              ——                 
allckens met Syde                        —-           
illckens met Garen, 't ftuck            ■—             
allckens met Klater-gout of Silver          —-          ■—
llekcQsmetgoutoffilver         —— —         —-
ncn, geheeten Brughfche, 't ftuck                    —-
;nen,gheheeten Doornicx Satyn, ende diergelijcke,
t,alderley'grofSout, het hondert                       -
c uyuvaerts over Zee                       ■—■           
f Sout,gaende opwaerts over de Soete Wateren, ende
e ündc,'t hondert                            .-----          v-r-
fSout, gaende op Engelandt ende Vranckrijck ——
't Sout, gacnde opwaerts over de Soete Wateren, ende
e Lande,'t hondert               -----                         
!!Sout, gaende over Zee,'t hondert -----          -----
it5out van Sout gefoden.komendc van buyten 's Lants-
:^,Lunenborghs,ende ander Sout van Water ghefo-
f neeten Klijn, 't hondert ter Zee uyt —       -
■fodeRhijnop — —               
^cSackcn nacradvcnant.
ζ0! df hondert ponden, hebbende Pafpoort -----
'^.de hondert ponden, hebbende Pafpoort       
;rontcndcplat,*tlaft .— "~L—           
ƒ bekende op de Somme               ___               _
eJcnhen'eenBalevantwaelfftucken         — —.
^ ftuck* gien' ofoP de sPaenfche maniere gemaeckt,
*n fr?ï ? ,oftlandt> cn^e andere gelijckc, na de weerde
υ·. * gulden                 __,                 ___                w
.SnUytDUytilandt''tÜuck                        
-dc o?Zr le coleurCn. hinnen 's Lants gemaeckt—
'Mafficottc , dacr men Glafen ende Spaenfchc
•f.:,· j, ....
'VD-zf; :
rij ft.
ij ft.
ν ft.
XX ft.
iiij ft.
vüj ft.
vjit,
xft.
XX ft.
xij ft.
xij ft.
iij ft.
- ij ft.
xv ft.
xxft.l
HS-ftl
xijft*
xft,
xijft.
xv ft,
xiiij ft.
XX ft.
xft.
vjft.
iij ft.
jzft.
vjft.
vjft.
iijft.
ij ftuy.
- jft.
iij ft.
vjft.
vjft.
iijft.
jzft.
iijft.
2 ft.
ij ft.
iiij ft.
iij gul -----
ij gul. —
ijc-gul. -----
èLgul —·
xl gul.
xgul.
xgul.
Cgul.
xgul.
xl gul.
Lxvgul—.
Lxv gul ——
Lx gul.
C gul. -
xl gul
ij gul
xv ft.
iij gul
vj gul
ix gul
iij gul. —
xij goL
xx ft.
xxiiij ft.
—: jzft·
     iij ft.
—. ij ft.
    vj ft.
7-L >Ü
iiij ft.
iij ft.
iijft.
ij ft.
Scep
-ocr page 1235-
%$t%          Placaten* 3-Böeck; /laTit. 7»
«f *■ ,;; -" ? -.ί-i.                                              Innckomende
Waren. «
Scep af maedkt, de hondert panden             -^" —.'             «Ü ft.
Schilderye, den twinuchften penningh.
Deel.
WSnIareDde *
~----- "ij ft,
i.'.::..
TApiiTerye van BruiTel, Oudenaerden, Dieft, endc ander
gelijcke mette Generaliteyt houdende, vande weer-
de van fes gulden
             —-              -----                   Τ"
TapiiTcrye van Sint Truyen,Engien,ende van andere Plaet-
fen, niet met de Generaliteyt houdende, vande hondert
gulden                     -----                     ■—
Tircntcyn,'t ftuck             ·—'.·.              —·                 "—'
Termentijn, de hondert ponden                -—                 —r
Tranen, de fes Amen             ·-*-                 ——               
Tih, ongcwrocht.de hondert ponden             ■—;             ■—
Tin , gewrocht; de hondert ponden. . .~—-             -—
Tijckcn van Turnhout, ende gelijcke foorten, 't fluck -—
TijckcnvanBruilèl
             Α             --           -
Trypen, gemeyne Trypen, 't ftuck              «-—■-..              -—
Trypen, Fluweele Trypen ♦ 't half ftuck van negen ellen -
De geheele ftucken naer advenant.
Taras, de Tonne de groote van een Haringh-Tonne —
jzft.
ij gul·
»'j gul.
üjft.
iij ft.
vjft.
*vj ft.
üj ft.
vjft.
üij ft.
vft.
Μ
«j"ï
, "Ü gul· -
iij gul.
«gel.
vjft;
xij ft.
VEllen van Boeken, Rufch, Nerffche, ende diergelijcke
rouwe, de deecken
                                  —<-
Die van Barbaryen.ende Spangien, de deecken           ——
Vellen, Scems-vellen, vande weerde van fes gulden —
Vellen,Schacps-veilen_mettcrWolleuyt Engelandt, de
deecken ;4 . -
          . ·—              -              '_·—
Vellen, Schaeps-vellen fonder Wolle, ghehcetcn blooten,
't hondert           ----                      —■             
Vellen, Schaeps-vellen metter Wolle uytSchotlandt, de
hondert ftucken
         _■— /■; - _ -           
Lammer-vellen half geit. ■ ;
Was, de hondert ponden           —.            ■—           
Vlas van dcfe Landen, de hondert ponden         -         >—
Vlas van Ooftlandt, de hondert ponden         -..          ■—
Alle gchckclt Vlas, de hondert ponden ..., -           ■—
Wijnfteen, de hondert ponden           - *
Wijn, Spaenfchen Wijn, 't Vat, twee Booten oft twee Py-
pen, oft vier QuarteeJen,'t Vat
          „_r—                ·—
JRijnfche \yijn, 't Voeder van fes Amen overjantfehe Rit-
finge                  -----                 —■                -             
Franfchc Wijn, 't Vat, te weten, drie Poinchioenen, of vier
Quarteelen, of fes Filetten, voor elck Vat
Khijnfchc Gebrande-wijn
                                       —«
Inlantfche Gebrande-wijn             -----             -             
Spaenfche Gcbrand.ewijn                -----* -             
Wijn Mufcadelle, Malvefeye van Levanten, 't Vat —
Wolle, Engelfchc Wolle, elckc hondert pont
             ~
Schotfche Wolle, elck hondert pont             -----
Oofterfche, Renfchc, HeiTenfche ende Pomcrfche Wolle,
de hondert ponden              -----                -                 
Spaenfche Wolle uyt Andolofyc,de Bale
De witte van defe Landen, de hondert pont
vft.
ijz'ft.
iij ft.
xft
vftj
üjft. -
χ ft
vjft
χ ft.
vjft.
vjft.
iijft.
vjft.
-    xij ft.
-  xxx ft.
~ χ il
■ XTIIJ
ij gul.
vj ft.
iij gul,
ij gul.
iij gul. —
üij gul. —
iij gul.
iij gul.
— xx ft. ij gul.
ij gul. -
xijgul.
vj gul
iij gul.
vj gul. —
vj gul. ■—
------- xx ft.
------- xij ft.
xijgul. —
vjgul. ------
vjft.
viij ft.
xxx ft.
η
ij ft.
Vl
xxx ft.;
xxx ft. j,
xx ft.
Wolle van Bifcayen, de Bale                 
'----,------- XX ft.
Endc vande voorfz Spaenfche Wolle kommende langhs
Vranckrijck in defc Landen, fal betalen van'tinneko
mentweemael meer als boven verhaeJtis.
Wou we, twee endc een half ten hondert.
Vifch, Stapel-vifch ofre Lengen, de hondert ftucken
Gefoutcn Vifch, de Tonnc                .___                   —.<■,-1
DeZee-ftuckeh                             ' -                      __!
5tockvifch , de hondert ponden                  - f                 -1
vjft.
iij ft.
ij il.
jft.
S:
-ocr page 1236-
Convoyen ende Licenteo.*
2-301
Verhooginge,
m
φ°
Innekomende
Waren.
Vytvarende
VV'aren.
Vj gul. —
«tHoIlandc'tlaft
»j gul.
53!m hicVte Lande gefouten,de Tonne
< tfche encJc Schotichc, Mofcovifcheende diergelijcke
KL· deSmaltonne
                                    —-
v'è Tonne, ende andere Vaten naer advenan t.
vj il.
XX ft.
xij ft.
xxx ft.
ij ft.
iiij "ft.
• XYÜj ft,
Deg"
:Iaft
&ch7*t hondert ter Zee
»Schonen,deTonne
in.gcfouten_Elft, de Tonne
ij gul.
Elcken gulden tot twintich ftuyvers 'tftuck.
Fndc alle andere Koopmanfchappcn in defe Lyftc niet begrepen, fullcn betalen drie ftuyvers voor
de weerde van fes gulden, naer datfe in defe Landen gelden, foo in het innekomen als uytvarcn.
£ndc alfoo bevonden wort,dat eenige Provinciën diverfche hoochfelcn ende minderingen op geftclt
uben.opdeKoopmanfchappen endc goederen, pailcrende voorby de Thollen, inheure Provinciën
eleecn, buyten de generale Lijfte vande Convoyen by de Generale Staten gearrefteert ende gheaccor-
Lrt, wootelijcks ten achterdeele van d'cene Provincie van d'andere: Wort verklacrt ende exprcflelici*
ntboden, dat egeene Provinciën 't felvc en fullcn vermogen te doen.
Aldus geflootcn ende gearrefteert inde Vergadcringe der Generale Staten vande Geünieerde Nc-
derlantfche Provinciën, in's Graven-Hage vergadert,den eerften Augufti Anno 1581. Ondct
ftont, Ter Ordonnantie vande voornoemde Staten. Onderteeckent,/. Houfllin.
Endc is de voorfz verhooginge ghearrefteert inde Vergadcringe der Generale Staten vande geüni-
eerde Nederlantfche Provinciën, tot Delfden veerthienden dach Februari] 1584. Onder ftont,
Ter Ordonnantie vande voornoemde Staten, Onderteeckent, M. de Henn'm.
■ -                     -----                    .....-■-                                    -                    ■■ -                      - ■■■ 1 — ■ m — ■----------.....— ■              1                     -------kmmmmmm----------■—üwoi^mm
2. Lyfte,vande Licentensvandegoederen die onder expres Φα/poort van
Syne Excel/, ende geen fints anders tot den Vyandt [uilen mogen vervoert worden: Ende dit by pro·
vifie tot dat anders daer innegeordonneert fal zijn
Behoudens dat Syne Excell. fal ver mogen de [el*
ve te veranderen, verminderen, vermeerderen, oft oock geheel op houden, foo defelvë naer ghelegent»
heyt van tyde, ende nieuwe voorvallende faecken fal bevinden te lehooren ende oorlaer te wcfen :
Welverflaende dat die veranderinge hy Syne Excell., daer inne te maecken aenvanckfal nemen veer-
thien dagen na de afveerdinge vanden Boden met die Refolutie van Syne Excel, aenden Gedeputeer-
den by Syne Excell. tot direclie van defe faecken te committeren. In date den 1
4 Februari) 15 84.
1 Sfchen uyt Ooftlant/t Iaft- xxiiij gul. —
•j Aflchen , Pot - AiTchen, de
f hondert ponden -— iiij gul.------
Boter/tVat - —vjgul. —
«Her, van Noorden, Swedcn, Enge-
jandt ende andere, komende van
buytcnsLandts/tVat —ν gul. ------
«Wen, ende andere Ammuniticn
van Oorloge ter diferctie van fync
excellentie.
g*njan Luyck, de C. Wagep - vin gul. ----
V,Klocken,Klockfpijfe,t?rdif-
^ van fync Excellentie.
U1 mfche Kaes»de Wagc----------· xx ft.
I^cs.dehondertftuckcn —ij guld. - χ ft.
es· Hollandtfche,Vricflche, Emb-
Qcr,Eyderfleytfche,ende alle an-
J Soetemelcks-kaes          —ij gul. ------
«Jande Koeye - kaes die men
,>dnt;f noemt
                     - ,,,: . ' ^ft
,Sch?t, *chondert, te weten,
ofte* k-i L VOOr 'C hondert — xvüj gul. —
ViCr ^lapnout, 't groot hondert
"-twintich gulden , voor
— xxiiij gul. -1·
't hondert
Meyburchfche ende Noortfche Dee-
len,'t hondert        ·—         
PruyiTche Declen, 't ftuck ■—
Harinck , alle iöorten van Harinck,
gepackt, 't laft           -         
Gedroochden Haringh, 't laft —·
Van elck laft Lentfoen
Olye van plat ende ront Zaet, de
Ame                              
Peck,'tlaft                          ■—
Rozijn, elcken Korft*
Roiijn blauw,'t hondert
iiij gul. -----
------ iij ft.
xv gul. .jr-s-
xij gul."««.ι-»
vüjgul.S—r
ij guld. - χ ft.
vjgul. ------·
------ xij ft.
- xx ft.
Roet of Talck, de hondert ponden - ij gul.
Speek, de hondert ponden >---------*- χχ ft.
Schaille, het duyfent----------- xx ft.
Molenfteenen,Quaernen, Moftaert-
Molen, Sarcken, ende andere al-
derhande foorte van Stecnen, van
α.
xxx
'tpontVlaems           -,          —-
1.
Zecpe van defe Landen van elcke
Tonne, boven die twaelf ftuyvers
by den Zéepfieders te betalen—-------"*■ ix ft*.
J             l                                           Wit
-ocr page 1237-
PlacatecL·». j.Boeck. to.Tit· 7.Deel,
23 82
fcn/tlaft — ----
Rogge, uytlants, 't laft ----
Gorfte ende Mout, 't laft
Haver, 't Laft -—■ —,
Tonne-Meel, 't laft —
4
Wit Zout, midtsalvooren betaelt
hebbende vijftich gulden ten af-
ganck vander Dcnne — — C gul. ■------■
%.
Clyn-zout, 'thondert boven de een
en dertich gulden vijf ftuy vers —Lxxvgul.—
Grof Zout,'thondert — ■—yc,gul. :—
Salpeter, terdifcretievan fyne Ex-
cellentie.
Zaet, rondt ende plat zaet, 't laft — xxiiijjgul.—
Ryfch ende Pruyfch Teer, 't laft — iüj gul. -----
Noorts, Zweets, Gotlants ende dier-
gelijcke fuftagie —— ----vij gul.------
Géfouten Vifch, de tonne —-------- xvft.
Vifch, Stapel-Vifch oft Lengen, de
hondert ftucken —----------xxx ft.
Salm in defe Landen ghefoutcn, de
tonne — — —-iijgul.-xft.
Noortfche, Schotfche, Mofcovifche
cnde;diergelijcke Salm, de fmal-
tonne — . — —ij gul
-~~-XvgukU
—:-x,gui. ^
,lxgul.^
  VJ gul. __
 VIJ gul. s
Vande innekomendc Koopmanfchappen
Malcontentfche Landen, ial betaelt\J
achtervolgende de Lyftc inden jare Æ ,
tachtich , den vijfthienden Auguftj yj
Hage gearrefteert.
Voor memorie fal acht ghenomen dienen
ghevalle de Convoyen verpacht fouden wo«k|
dat den Pachters fullcn ontfangen het Oom·'
vande goederen, die by Pafpoort roe ghcJatenfuf
len worden uyt te voeren , volgende de JLijftevan I
den Convoyen, ende 't furplus vanden Licenteni
betaelt ial worden aen handen vanden OntfangJ
vanden Licenten : Dan in ghevalle de Convoyen
niet verpacht fouden worden, dat't Licentgehcel
fal betaelt worden aen den Ontfanger voorlcW
ven, ende niet met allen voor 't Convoy.
Aldus ghcdacn ter Vergaderinge vande Gene-
rale Staten te DelfT, den veerthienden Februarij I
1584. Ter Ordonnantie vande Generalckten, |
Geteeckent,
M. dHennin.
xft.
Stock-vifch, de hondert ponden —------■
DëWynen te'ftellenop den ouden
voet vandc Licenten.
Wolle, Pomerfcheendc Oofterfche
Wolle, de hondert ponden *—j gul. ·
Greynen.,
Tarwe buy ten defe Landen ghewaf-
xft.
I. Indegedruckte Copye ly den Griffier i Henn'in geanthentifeertjulcx die herufl ter Griffie man dtiomh Momm
Meeren Staten Genera ei'derVercenichde Nederlanden
, was bier met des voorfz Griffiers hanii fchefthrewl
'tnaervolgende:
Sy verdacht t'ontfangcn de twaelf ftuyvets, tot dat blijckco fal dat die by den I
Zeepfieder betaelt fullcn worden .
%,
Ende alhier: Item, t'ontfangcn de vijftich guldens.tot dat die by den cerften Koopcr ofc Panncmani
betaelt fullcn vvotden.
Achter 't Clijn-zoutflont .· Item, t'ontfangcn de een en dettich guldens vijf ftuyvers van'c Clijn-zou:,]
totdat de ielve by den Panneman ofteerften Kooper fullen betaelt worden.
Achter het Tonne-Meelfiont met des Jelfs handt als boven gefchreven .· Ende van alle andere Coopman-j
fchappen hier inne niet begrepen, den achtften penningh vande waerdc.
1
Moderatie provifionelle, vande verbooginge oft redres vande Cotftop Á
een'ige Goederen die uyt defe Geünieerde Landen op Vranckrijck, Engelandt, Oofilandt, want, Sm
landt, den Rhijn ende de Ma/e opwaerts ghevoert worden.
In date den é o Mcy 15 84.
datfy de voorfz Aflchen in Engelandt, RownenJ
ende beweften fullen loflen, ende wcderotnffle.'J
dek Landen ghearri veert zijnde, fullen die W»pf
pers binnen acht dagen nae heurluydcracnKomj
fte daer van leveren in handen vanden Con^
mcefter behoorlfckc Atteftatie onder 't Zegen.a
de Magiftract der Stede vande ontladinge,opF|
van geftraft te worden, als ghefraudeert ne&Dcjj
de Convoyen, achtervolgende het Piacact í .
Generale Staten , op den opheve vandc Oen
Middelen vanden cerften Martij 1584.
Boter.
Boter van defe Landen, VrieiTche,
ende van Embdcn, 't Vat oft t\vce
halve Vaten , uytvarende londer
diftinclie vander plaetfe, boven 't
ordinaris Convoy fal betalen —- »J Eu'
, Nden cerften , de Aflchen uytvarende op
Vranckrijck,Ooftwaerts beneden de Sey-
ne, fullen betalen bovê het ordinaris Con-
voy, volgende de Lijfte daer af 2ijndc, van ycder
Jaft naer advenant de vveerde,foo hier naer volghr.
Te wetene, AiTchcn, Croon-aflchen,
Beeren-klau,voor 't laft de verhoo-
ginge —— —-. —-xviijgul. —
Affchen, Spiegel-bollen, Eenhoorn,
Kruys-hoorn, van ycder laft «— xiij gul. - ÷ ft.
Aflchen, thienbant,fes bant.wracken
't laft ----- ■----- '<—-ixgul. ■------
Aflchen, PotaiTchen, de C. ponden - iij gul. —
Ende de voorfz Aflchen gaende op Engelandt,
Ytlandt, Schotlandt, ende op Rowanen, ende be-
weften Rowancn, fullen volftaen mits betalende
Conyoy nae die oude ß-yfte, ende ftejlen.de cautie
-ocr page 1238-
Convoyen ende LicenteiL..
}84
i$8?
'
1
Schotfchen , Yrfandtfchen, önde
alie andere uytlantfchen Haring,
Zee-ftuck, 't zy wrack ofr anders,
voor 't laft xij. tonnen gerekenr. — vj gul. ——-
Dróogen Haringh, Box-Haringh oft
Ty-Buckingh, Hei waerts over ge-
droögr, thien duyiènt voor 't laft - vjgul. - χ ft.
Ende van elck Jaft Lentfocn — Hij gul **-*
Macr den Haringh uytvarende op
Engelandt, Rowancn, ende daer
en boven Weft-waerts, ende oock
op Ooftlandt.falallecnlick betalen
het ordinaris Convoy, fonder ver-
hooginge, mirs ftellende cautie,
ende brengende Atteftatie vande
loflïnge aldacr, op de verbeurte als
vooren.
                                     ,·■;,:: t
Henyup.
Hennip uyrgaende op Engelandt,
Yrlandt, Schotlandr, ende op Ro-1
wanen, ende beweften Rowancn,
fal geftacn,mits betalende 't recht
vande oude Convoyen, onder cau-
, tie ende Atteftatie als vooren.
Den Hennip gaende op de Somme,
Cales ende Diepe, fal daer van be-
talen 't recht vande verhooginge,
mits hebbende Pafpoort van lyne
Excell. als vooren, van elckfcnip-
pont ------- —., —— xvft.
Hout.
Hout uytgaende op de Som me, Ca-
les ende Diepe, Oofter Klaphout,
't groot hondert fal betalen yoor ver-
hooginge
             -----             -----xvjgul.' —
Wagen-fchor, 't hondert ——xgul. —■
De Mcydenburchfche ende Noorc-
fche Deden, 't hondert         -----ij gul. -'
PruyiTchc Deelen, 't ftuck------------ij ft.
Ende gaende op andere Neutrale
plaetfen, fal volftaen met't oude
Convoy, mits ftellende cautie en
brengende Atteftatie als vooren.
Huyden.
Huyden van Ooftlant fullen geftaen,
mits betalende d'oude Convoyen,
cfi vande verhooginge vry wefen.
Item Huyden van Indien.
Item, Schotfche, Yrfche, ende ande-
re Huyden.
Item, alle Huyden van buyten geco-
men, ende alhier bereyr.
Egeen Inlantfcbc Huyden, gelbuten
oft ongefouten, en fullë gefcheepc
worden uyt defe Landen, fonder
Pafpoort van fyne Excell. ende be-
taelt hebbende voor 't recht vande
Jutcr
g
de Swcetfche, Noortfchc, En
icbc,ende alle andere van buy-
£„ 's Landrs, uytvarende fonder
djflinflie vander plaetfe, 't Var —.. ij gul,
tnde alle minder Vaten naer advc-
nant
lopen bier/t Vat ontrent twee Amè,
fonder diftindie vande plaetfe —ij gul,
gieren, alle uytlandtfcheBieren, de
tonne -r- —           —jgul.,
Copcren fal niet uytgaen buytê de-
fe geünieerde Provinciën.
Colen van Luyck, de hondert Wa-
gen, boven ordinaris Convoy, fon-
der diftindie vander plaetfc,fal be-
talen — ■— ------ν gul-
Caes.
Cloot-kaes, de hondert ilucken —j guld,
-x'ffc
C3Cs,Vlaemfche Kaes.de _Wage
- viij ft.
Qcs, Hol land tlchc, VrieiTche, Emb-
der, Eyderflechtfche, ende alüc ibe-
tcmclckfche Caes,de C. pexiden -
Caes, groen ende VrieiTche , aller-
hande Koeye-kaes, Kanter ende
diereelijckc, de hondert ponden,
fonder diftinclie als vooren —
Greynen,
Greynen, komende uyt vreemde
Landen, ende uytvarende op En-
geiant ende Vranckrijck, aen defe
zydevan Nantes excluys, en ful-
len niet mogen paiteeren fonder
Pafpoort van fyne Excel, ende be-
taelt hebbende fo hier naer volghc.
Tarwe buyten defe Landen ghewaf-
xv ft.
χ ft.
fcn,vanelcklaft
|%e uytlandtfche, 't laft
Garfte uytlandtfche, 't laft
Haver,'t laft —. __.
honen, Erweten , 't laft
Tonne. meel, 't laft van xij.
tonnen t______
Mout,'t laft — ___
——XV gul.
— xgul.
—— ixgul.
— vj gul,
— vijgul.
ïmal-
-----vijgul.
— vj gul.
Haringh.
fonfjgh gaende beneden aen defe
m van Rowaen , Rowaen ex-
J«ys, fal betalen 't Convoy met
w verhooginge, te weten;
fi^Maetjcs oft ydel Haringh,
£SknfC g0CV Ύ -vJguL*.
" nanngh voor Jacobi gevan-
M C2ywrack ofc wan-fouten,
krekel W, ~T '------- ~—Vgul.xviijft.
?fe6h nae^acobigcvan-. ,, ft
2t*ck na« Jacobi ghevang^'XgUld-X ft·
'■e* ficulfche''K(.ruyfbant -vj|gul. —
Cb„ntgrootc^ft Rowacn- ■.
"«'cwrackcnoverZeegacnlc:"0 gU'' ^
' O^'^yt.ficck, RoP.fie"ïVèUl·' ------
,i*'WtfcheTo„^:Ha™"gi;VJBU,'-xft'
verhooginge van elck ftuck
1 Vijft.
- viij ft.
Olye van allcrley zact, fal betalen
'r recht vande vcrhooginge,d'ame- j gul,
PeckendeTeer.nytgaendeop Enge-
landt, Yrlandt, Schotlandc, ende
Wcft-waerts boven de Seync,fal
volftaen, mits betalende het oude
Convoy , ende onder cautie ende
Atteftatie als vooren.
7. Μ
Ende
-ocr page 1239-
Placateoj. j.Boeck. jo.Tit, 7.Deel.
*i»i
Ende 't gcene fal gaen beneden de
Seyne Ooftvvaerts oft herwaerts,
fal betalen voor 't recht vande ver-
hooginge van elck lail Peck ----
Van elck laft Pruys Teer, ------>
Noorts, Svvects, Godtlants, Statijns
cnêc gclijcke Fuilagie . <------
Rijs Terre ■         ----
Roet oft Ta lek gaende opEngelant,
Yrlandt, Schotlandt, ende Weft-
vvaerts boven de Seyne, fal vol-
ftacn, mits betalende d'oudeCon-
voy, ende onder cautie ende Atte-
ftatie als vooren.
Ende gaende beneden de Seyne her-
waerts , fal betalen 't recht vande
verhooginge, van 't hondert boven
't Convoy voorfz noch
           *—
Saet.
Ront Saet, plat Saet, ende Ajuyn-
faet, 't laft              —*         -----
Zeepe.
Zeepehierte Lande ghefoden , de
Tonne
            ■------■           ------
op Vranckrijck, beooft Rouanen,
fal betalen de verhooginge, te we-
ten, Salm hier te Lande gefouten
vande Tonne ■—
         .___[ja ,
Noortfche, Schotfche, Mofcovifche,
ende diergelijcke, de fmal-tonne- ■___.
Wafch, de hondert ponden voor ver-
hooginge , fonder diftindie vande
Plaetfe            ■------___.,____
iij gul. - x ft.
ij gul,-viij ft.
iiij gul. - χ ft.
ij gul.- vlij ft.
'XYüjf
xxx il
xx il
Wynen.
Wyn, Spaenfche Wyn, van 't Vat
uytvarcnde, fal betalen voor ver-
hooginge
Wyn, Rijnfche Wyn, 't Voeder van
fes Amen Överlandtfche Ritfinge,
voor de verhooginge
           ■-----.
Wyn,'Franfche Wyn, van 't Vat voor
de verhooginge ---- ,—,,___
Maer de voorfz Wynen uytvarende
op de Sommc, Cales ende Diepe,
fullen moeten hebben Pafpoort
van Syne Excellentie, ende beta-
len refpedive, volgende deverhoo-
ginge, mits ftellcnde cautie, ende
brengende Atteftatie als vooren,
Te weten:
Spaenfchen Wyn, 't Vat, twee Boo-
ten, oft twee Pypen.oft vier Quar-
teelen.'tVat ---- ■------iijgu).
Rijnfchen Wyn , 't Voeder van fes
Amen Overlantfche ritfinge —iij gul.
Franfche Wyn, 't Vat, te weten, drie
Poinchoenen,oft vier Quarteelen,
oft fes Filletten voor elck Vat —ij gul.
Wol Ie, hebbende Pafpoort van Syne
Excellentie, fal betalen vande hon-
dert ponden voor de verhooginge-—.—
Aldus gearrefteert ter Vergaderin-
ge vande Generale Staten ,tot Delff
den thienden dach May vijfthien-
hondert vier - en - tachtich. Onder
ftondt,
Ter Ordonnantie vande»Ge-
nerale Staten.
M. d'Hennïn.
Zout.
Egeen Zout, grof noch wit, en fal
op Engelandt , Yrlandt, Schot-
landt ofte Vranckrijck worden
ghefcheept, dan met Pafpoort
van Syne Excellentie, ende mits
ftellcndecautie, ende brengende
Atteftatie als vooren , ende beta-
lende voor 't recht vande verhoo-
CL gul.
ginge
Tranen, de fes Amen voor 't recht
ix gul.
vande verhooginge            ------
Vellen.
Vellen, Seemfche Vellen fullcn vol-
ftaen met d'oude Convoy,fondcr
verhooginge.
Vifch.
Vifch, ghefouten Vifch ghepackt als
vanden Haringh, die gefcheept fal
worden op Vranckrijck van Roua-
nen herwaerts, fal betalen voor de
verhooginge
         ■—
Tonne-vifch, Zee-ftucken , uytva-
rende als vooren beooften Roua-
nen , fal betalen voor de verhoo-
ginge
                            --------
De voorfz Tonne-vifch gepackt en-
de Zce-ftucks, uytvarcnde op En-
gelandt, Ooftlandt,ende op Roua-
nen ende beweften Rouanen, fal
beftaen, midts betalende het oude
Convoy, ende mits ftellende cau-
tie , ende brengende Atteftatie als
vooren.
Salm.
Gcfouten Salm die tot Rouanen ge-
loft fal worden , ende beweften
Rouanen, fal beftaen, midts beta-
lende het oude Convoy, ende ftel-
lende cautie ende leverende Atte-
ftatie als vooren.
Salm, uytgaende op Engelandt ende
rijft]
ixft.
xft.
1We de voorichreve goederen uyt-
varende boven Embden Ooftwaerts,
ende naer Yrlandt, Schotlandt, ende
den Rhijn opwaerts, fullen gheftaen,
midts betalende ordinaris Convoy,
ftellende cautie, ende brengende At-
teftatie vande ontladinge als vooren.
Aéturn ter Vcrgaderinge vande Ge-
nerale Staten, tot Delfden veertien-
den Mey vijfthien-hondert vier-en-
tachtich. Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande feke-
Ai. dUennm.
Nieu
-ocr page 1240-
CönVöyen eridè Liceriteii^.
'.' '· ■ *
,|8
*3H
NieuweModeratieendeLijiie , Op het fiucl^vanden opheie ende
Collettatievanfeeckete generale Middelen, foo opte inkomende goederen ende Koopmanfchappen, ais,
dieghevoert worden, foo over Zee, alsiangbsde Rivieren, ende te Lande, gemaeckt byde Hooch Mo-
gende Ed. Heeren Staten Gcnerael'der Vemnichde .Nederlanden , alles 1$ provifie.
In dace dea
derrhicnden Oclobcr 1609,
                                                                                t
vruchten des ghemaeckten Beilandts : Ende die-
ncndcdcfelveonfcmodcratie ende verminderin-
ge genotificeercalomme dacr ful ex: behoort, Doen
te wéten
,, dat Wy nae rype deliberatie ghcordpm
ncert hebben, ende ordonneren by defcn , dafal-
ommc inde Vcrecnichde Nederlanden, vandein-
komende ende uyt varende goederen by Onfe
Ontfanggrs, ende Collccleurs (boven d'oude ende
'gewoönlijcke rechten vande Thollen) by provifie
ende tot anders by ons fal welen ghcordonncert,
alleenlick onrfangen ial worden, volgende de Lij*·
ilc hier na geitel t, ende dat volgende d'ordre ende
opte penen ende itrafïcn begrepen in onfe Or-
donnantie ende Placatcn, optcn bphevc vande
lallen opte inkomende ende uytgaendc goederen
ghemaeckt ende noch remaecken, referverende
aen ons de iel ve te meerderen ende minderen, na
dat VVy rot der voorfz Landen dienile fullcn be-
vinden te behooren.
                                         {
m E Staten Generael vandc Vcrecnichde
ι Nederlanden , Allen den genen die defcn
/ tegenwoordige fullcn fien oft hoorcn 1c-
$fent Saluyt. Alfüowy tor dienile vande
tf(cenicbde Nederlanden, tot nut ende welva-
vandc goede Ingcfetenen der fclver, Ende
'"me van onfer zyde niet na te laren, dat dienen
Jij, TCn eynde alle de Nederlanden wedcrom-
-f by vermcerderinge vande nceringe ende Traf·
touc in haren ouden fleur mogen komen, goct
Jonden hebben, by provifie de lallen optc goc-
Lninde Vcreenichde Nederlanden komende,
gKJe uyt de fel ve varende, fulex te modereren en-
8f minderen, ende d'ordrc opren ontfanck der iel-
ttralfoo te verlichten , dat indien van wegen de
rjoorluchiichfté Ecrtz-Hcrtogcn, eenfamentlijck
JcnabuytigeChurforilen, Furften ende Stenden,
nngelijckcnghedaen werde, men ontwijfreliek
iiümmc inde Nederlanden hacft vernemen fal,
a'tfack vandc handelinge ende trafficque de
Inkomende.
Vytgaende
over Zee ende
de Wadden.
Vytgaende
langs dcRivie-
rêen te Lande.
Λ.
JgpjP Juyn-zaet, de honderr ponden ---- ——
■sJp ψ, Ajuyn, de tonne, oft veertich Rillen voor de ton -
WzÊ A"oencn °^ce Boldavid, de breede rollc, 't iluck-
Alloencn,defmallerolle,'tiluck ---- —
Mmngro, ende roode fchrijf aerdc,dc hondert ponden —
Alpillre, ofte Canary-zaet , de honderr ponden ----
Aluyn,de hondert ponden ■—· — ---- —
Amandelen, de hondert ponden ---- ■—
Amcren ofte Barnilcen, vande vvaerde van fes gulden
j gul. —. V ft.
—vft.
ij ft.
viij ft.
iiij ft.
iiij ft.
viij ft.
vil.
-xft.
iiij ft.
jg"1·
jgul·
— vft.
' vil*
viij ft.
iiij ft.
xft.
■ xij ft.
Vijft.
xft.
vj ft.
iiij ft.
iijft.
iiij il.
xft.
vil.
XV ft.
iiij ft.
Artimciakens, Damail-werck, ende ander werek, 'tftuck
van thièn, twaelf, ende fcilhien vicrendeclen breet, lanck
ontrent vijftich ellen, mitfgaders 't Slcilgcr van gclijcke
tacde, vijftich ellen voor 't iluck
           
wictten naer advcnant.dric llucken voor een iluck Am-
meiakens gereken t.
wmclakens van fes,fcvcn, ende acht vierendcclcn breer,
«nek ontrent vijftich ellen, mitfgaders 't Slcilgcr van ge-
¥k brcedc, vijftich ellen voor 't iluck ML ----
f Jdon oft Stijffel, de hondert ponden ~-        ■----
^cïioves.hcttonnekcn           ----           ---- —τ
γ °Λ Indigo van Venetië η, Portugacl, Spangien ende.
^jantcn,dc hondert ponden ---- ---- ----
/{v,anBarbaryen, de hondert ponden ■— ■—
'^■dc hondert ponden           ----           ■----        -—
ïr;d!'1C,?cndePcLJtcn. de tonne ---- ---- ■----
. aHe ander Fruyr, vande waerde van fes gulden ■----
iiT^!CAPPclcn,*tduyfcnt           — ----- ----
;.rVCn'P°t-airche, de hondert ponden —- -----
?;, n' Bceren-klau\v, ofte Kroon-affche, 'tlaft tot twaelf
'^chen,Sf-Cgel'Hoorn' Kruyfkens ende Ringen, t laft -
nicïf 1 'fnbanl:' B°lien, Wrackcn, Rijghfche ende Po-
c°e, 't laft tot twaelf tonnen                      ----
XV ft.
j gul. — vft.
Jgul
xft.
xv ft.
vil.
xv ft,
xv ft.
vjft.
xft.
xft.
vft.
jguld.
jgul·
lij gu!
ij gul,
XV ft.
xv il.
XV ft.
xft.
ij ft.
iiij ft.
XV ft.
xij ft.
xft.
' "fft'
iiij ft.
xft.
viij ft.
-xft.
j guld.
xij ft.
j guld
jgul.
iij gul
ij gul.
j gul. — vil-J
7. Μ ij
XV ft.
-ocr page 1241-
Placaten-/. ^.Boeck. to.Tit„ 7.Deel.
2390
Inkomende.
Uytgaende
over Zee ende
de Wadden.
j gul. —
rc€nteLa,7
Jgui ^
jgu!·
Azyn, Rhij nfche Wijn-azyn, d'Amc Övcrlants —- *—
Azyn, Franflen ende Spaenfchen Wijn-azyn, Verjuys, Cy-
ter, Appel-dranck, ende Azijn van Appel-dranck, het
Oxhoofc —                        — '—' '
Azyn,Bier-azyn,de grove tonne, 't Oxhooft naer advenant
voor anderhalve tonne gcreeckent —■ —
B.
— xv ft»
jg"l.
jgui.
viij ft.
iiij ft.
-Vjft.
xft.
Jffft
Vft.
Viij ft.
Β
Aeckelaer, de hondert ponden — — —
m
§yen, Leytfche, Engelfche,ende Duflèlfche rollen,elck
De halve ftuckennaer advenant.
Ballen, Kaets-ballen, 't duyiènt —         -— ■—
Ballen, Kolf-ballen, de hondert ftucken · ■—           
Beckens, Ketels, ende Koopere Potten, de C. ponden —
Bedden, van de waerdc van fes gulden —
           -—
Bezanen ofte Roodloiè, de dozyne           ■—             
Bier, Jopen-bier, 't Vat van ontrent twee Amen           
Bier,alleuytlantfcheBieren,de tonne —■> — —
Bier, binnenlantfche Bieren,de tonne —■ — —
Blakers, Kandclaers, Koperen Branders.ende allerley ander
gemaeft Koper-werck, vande vvaerde van fes gulden -
Bleck.de hondert enckele bladen           ——         ------
Bleek, de hondert d ubbelde bladen------■        ------
Bockrael uyt Vranckrijckende vandefe Landen, 'tftuck
van achthien tot twintich ellen ——           ------
Boecken,geprcnte Boecken.vande waerde van fes gulden -
Bombazynen van dcfe Landen, endé inde Nederlanden
ghemaeckt,lanck twintich ellen,'tftuck — —
De dubbelde ftuckennaer advenant           ------■■ —
Bombazynen van Wefelende diergclijcke, 'tftucklanck
twintich ellen —— ——------ —
Bombazynen, Brughfche Bombazynen, van twintich el-
len'tftuck
         ------           ----           —— ----
De langer naer advenant.
Boratten van zyde gemaeckt, 'tftuck
v.ft·
iiij ft.
-      xft.
—    iiij ft.
ij ft.
------- Vjft.
------- iiij ft.
-------· xv ft.
----- vjft.
------- üj ft.
jgui. — vft.
—-— xiij ft.
■*·
»ÜÖ.
—,
vjft.
jgui
—,
vüjft
*■*■'—
üij il
'ij gal
Jgui.
*—,
"■"—*
^
.—,
vjft.
—-
«ijlt
■"■
-rjil
---------------------
-/fit
üij ft.
j gul-
•xft.
ν ft.
• iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
iiij ft.
viij ft.
■ üj ft.
üij ft.
xft.
xft.
xijft.
— xft.
iiij ft.
ij ft.
üij ft.
U ft.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
—    ijl
—   iiij j
— ij α
—    vil
—    vil
—    iijfl.
------ vil
jgui.—xö-
ft.
y
iiij ft.
vft.
Boratten, vande brcede van drie quart,
ende lanck van
ft.
achtien tot twintich ellen,'tftuck ------           ----
De dubbelde naer advenant.
Boratten van vier ende vijfquart breedt, endelanck als
vooren, 't ftuck           —■—           ------            ,------,
De dubbelde naer advenant.
Boraes komende uyt Spaignen, de hondert ponden —
Boter, eetbare Hollantfche Boter, 't Vat ofte twee half Va-
ten,ende minder naer advenant                             
Boter, Vriefche roode Boter, 't Vat
lij
— vft.
jgui.—xft.
iiij gul. —-
ij gul. - xft.
jgui··
üij gal.
»j gul· ·
Ut.
Boter, kopkens Boter, ende Boter uyt VJaenderen komen-
de, de hondert ponden ----
         ------ ■-..
Boter, Sweedfche, Noortfche, Engelfche,ende alle arAre
van buy ten 's Landts inkomende , mitfgaders de witte
ende oneetbare Boter, 't Vat, ende alle minder Vaten
naer advenant
           ——            ------            ■ , ..
Γ—f<ti
xft.
Jgu
—-xft-
ij gul.
ij gu!.-— χ ft.
xft.
XV ft.
vft.
xft.
xiij ft.
iiij ft.
xft.
/"^Abelen, ofte geflagen Wandt, de hondert ponden
^-'Cabel-garen, de hondert ponden ------ ·------.
Cabuys-kool.de hondert ftucken------         ------
Caerflen van Smeer ofte Roet, de hondert ponden - —
CaeSjHollandtfche ende alle ander foete melcx ofte handt-
Kaes.de Hobben dacr onder begrepen.groeneende witte
's Gravefantfche, TeiTelfche,Wieringer,ende alderhande
Schapen-Kaes, de hondert ponden ------ ----
Caes , groene .ende witte Canter-kaes, ende diergclijcke,
'tSchip-pont
            —. ·—— ___ ——
—'^il
ft.
Hij
.— xv ί
xv ft.
xyft.
ff l
O
-ocr page 1242-
Gonvoyen ende Licenteiu.
Inkomende, j
«ñ
Vytgaende é Vytgaende
^ngsdeRivie-
rê en ce Lande.'
f oyer Zee ende
de Wadden,
^Kloot-fcaes, de hondert ftucken -—-         -—
j^alleuytheemfcheKaes, falin'tinnekomen vryzijn,
ende in'tuytgaen betalen gelijck alle ander Kaes,elcx na
Üj ç fodrte.
^eS)Parrnefaen,de hondert ponden         ------.         .___
CaerdeninPypen,dePype         ------ '■■*_*         ^_
Caerden in Schyven, de Schyve
Caerden van Yfér-draet, de dozijn paer .------.         ,__
Cajanten/malle RijlTelfche van drie quart totfeven achten
deelcn breet.Grovegreynen.Plumetten ende Calandrees
inde Nederlanden gemaeckt,lanck 20 ellen, 't ftück -^
pe dubbelde naer advenant.
Cajanten.breede Cajanten van Vieren vijf quart.ende Grof-
grcynen inde Nederlanden gemacckt, 'tftuck
De dubbelde naer advenant.
Calck,'thoedt         ------         ;— _j— .____
Caimijn.de hondert ponden .—           .—         ,__
Canifas de Vitry, de Bale houdende 380 ellen .____.
Canifas van Normandyen, Loreynen ende Vranckrijck,
de hondert ellen 1 ■ . ,—, ____, __'
Canifas,d'Oofterfche Paek-rollc ofte Seyl-docck mitfga-
dersde Hollandtfche rolle,'tiluck __-.'.!. _
Canifas, Ofenbrugs uyt Ooftlaiidt,ende van Munfter de
hondertellen------         .____ ,__ '__
Canifas, Rollendaer men Hop-facken afmaeckt, 'tftuek-
Canifas,de Luyxe Packrolle, mitfgadersde fyne Packrolle -
Cappers, 'tquarteel ■... ■ ,,               , ■ _           .____
'Minder Vaten naer advenant.
Carpetten van alle foorten, van de waerde van fes gulden -
Carlaycn, foeckt op de letter L.                    ·
Cafiia Fiftula, de hondert ponden         .___-
Cailanien,de hondert ponden ;___. ___ ,___
Cattocn.de hondert ponden -____.
Caviaravan Mofcovia.de grove tonne
Minder ende meerder Vaten naer advenant.
wlen.Hout-koolen, de tonne ____, _^_ __
Cob,Smce-kolen uyt Engelandc, 't Saltcr ofte anderhalf
Colen, Luycxe Smce-kolen,ende vande Roer, VHoet
Col à c 7°k ?6 de Rocr'de honde" Wagen -
Wn van Schotlandt,de hondert Wagen —
P'jn, de hondert ponden —         ____ ___
[^
%Wkoper>Bricken ende Zuegen, de éïá ponden
fTrdraet, de hondert ponden
3Wde hondert ponden
ctraillo Ñ · \y ' nuuae"ponaen           ------
Ö vankn^j' f fCn koPcrcnPotten ·ofte Schroy-
Cope en o0per' deTlo^ert ponden ------
         _JL
B^InsZl\fTls Cnde KoPe"* Branders,foeckt
C*k knr! J iakerS °P 1CttCr B·
°°* kÔ f Uyt rtuSacI>dc do^yne         
Nkom ChcisKorck>dGdouZyne        ■ _           _
rdc douzyne Uyt SpanS,en. anderhalf ende twee palm,
Co*k krlend? vier Paim· & dozyne                      __
Ç Cende 71 PvttUg?eI'CCn Pack van IO° voecen "
I gulden ndeu)7t Vranckrijck,vande waerde van fes
feitl0ïderiP°ndcn -^ —
u,lle»ac hondert ponden         ' ___ta
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
jft.
iijft.
xft.
vjft.
xijft.
ij ft.
iiij ft.
xijft.
VÜj ft,
xij ft.
— xft.
Couf-
vjgul
ij gul
7. Ì iij
ij gul.
-ocr page 1243-
Placatcn. a;BoéGki ïo.Tit. 7.
Inkomende,
DeeL %l
over Zee ende lanog^
de Wadden, IJl"****
*$94
CouiTens van Stamette, ende alderlcye Lacckenfe Couf-
fcns, de dozijn paer
vjft.
xijft.
iiij ft.
vjft.
xijft.
iiij ft.
Couifcns.aldcrleye Sayette ghebrcyde CouiTens, de dozijn
Couflèns, Syde Couilcns, 't paer
m
iguid.
m
CouiTens, alderleye ander foorce van CouiTens, in dcfe Ly-
fte niet begrepen , Tullen betalen vande weerde van fes
guldens : -— —i
           — . τ-----
Crameryc, aldcrhandc Crameryc, fal betalen vande waer-
de van fes guldens
           ---- —- — -—
Welverftaende dat inde Cranierye niet begrepen werden
geweven Waren, boven een 'vierendeel breedt wefende.
Coffers met Leer bekleedt,van de waerde van fes guldens -
Conynen verboden uyt te voeren.
DAycn, de hondert ponden —^— ----- —-
Docck, Camericx-docck, 'tftucklanck tweeen twin-
tich clJen.de Lappen daerinnebegrepen, tot twee ende
twinttch ellen als vooren ------         ------■ —=r
Meerder ende minder Mate naer advenant.
Droguerye ofte Aporekerye,mitfgaders de Vcrwe inde Ly-
fte niet begrepen, Tabacko, ende alderleye Confituren,
vande weerde van fes gulden
Duyve-mift, de üonne
         —"-r
"i · "..' _/■" É.V.L
ENtvogels het dozijn —-
Twee half Vogels, ende vier Teelingen voor een Vogel
gerceckent.
Eyeren, 't hondert           —— ^— —. -----
Ebben-hout, foeckt opte letter H.
F.
pErmillioen, de hondert ponden — —- — Jgul.
■*■ Fygen Marchands,de &orf van ontrent tfeftich ponden -
Fygcn, Dodefchc Fygen, elckc korf wegende ontrent der-
tien ponden · ----- ----- —- -— -—ι
Fygen' in tonnen, de hondert ponden —             —·
Fryfctte ofte Cattoens, *t ftuck van vcertich ellen v *-*-
Fufteynertvan Duytftandt,ende Boekazynen, 't ftuck -—
Fufteyncn, geheeteriCroyfees, 't ftuck         ----·         ----
Fufteyncn ende Bombazyncn van Italicn.twce en dertich
halve ftucken inde Bale, 't halve ihick ---- ■—·
Fufteynen.brecde Fufteynen,ende mette doppen, 't ftuck -
Fufteyncn, fmalle Fufteyncn mette doppen, 't ftuck —
iiij fh
iiij ft.
iiij ft.
XV ft.
Vit
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft.
xijft.
vjft.
m
iiij O.
sijft
vjiL
Vjft.
ij ft.
vjft.
ij ft.
vjft.
Üjft.
iijit
üil
ij ft.
jgul.—vft jgul.—ν
— vft.
üjft.
■ ij ft.
vft.
vft.
ft. Yj£.
-   üjft.
iiij ft.
vft.
üjft.
i'
ij ft.
jft.
iijft.
vft.
jft.
üjft.
iijft.
vft.
iijft.
lilj
-   viijil
-     vjili
. igitj
iiij iluy.
-    vltj
- üj Λ. 1
I
r^Aren, Nay-garen,foo Inlandtsals uytlandts, vvitgraeu,
ofte coleur, de hondert ponden
uj,—xft-l
■ xft,
j gul·'
Jg
xv ft.
xv ft.
vjft.
-xft.
xvft.;jguld·
Garen van Erwervek, de hondert ponden —: ------
Garen,pont-Garen, daermen Hop-fackenafmaeckt, de
horidert ponden         ----           ——        —. .—.
Garen, wit garen, de bale van thien dozijn ponden —
Garen van Lyons, de bale van hondert maflen ------
Garen van Cattoen, de hondert ponden —-         ·—
Garen uyt Brittannien ende Bourgongicn dacr men Net-
ten af brcyt, de hondert ponden —■ —. ■—
Garen, wit garen, dat mette ponde verkoft wordt, vande
waerde van fes gulden .—. ----- —, —
Garen om te weven , van vijfthien ftuyvers 'tpont, ende
daer over, de hondert ponden -----         — ·—
Ende van 't pont waerdich onder de yijfthien ftuyvers, de
- viij^I
!------ viijft. —-
Ijguld. ■------jgul
igul. — vftju gui.--r
j guld.
jgui.-
jguld.
jg"1·-
jgul.----x»·
ixft. jgul.— vft
I
Jg
u!.-
Μ
nj
—- üjft·;—
iijgul.------ Hul
vjft.
xv ft.
hoi
-ocr page 1244-
h
Cbn voyen ende Licenten__*,
Inkomende.
Vytgaetide
over Zee ende
de Wadden.
iij gul. -—>-
-—· iiij ft.
' ., . ...
.n8s<Hit-
Vytgaendc
langs de Rivie-
reen re Lande,
iij gul. ,-----
* "Ü ft
hondert ponden
                     -                » "■■ é               .....
xijft.
iiij ft.
slll^rea, Sayctte Garen gcverft, de dozyn ponden --------
|Garen,a!ie wollc Garen ofte Sayette, rouw ongeverfc, de
I hondert ponden --------             ----- ,— -----
"iJHlËftren,Zeyl-garen, de hondert ponden-------- -----
^(feren, Schijf-garen, het tonncken van vijfcich ponden ■___
^galnoten, de hondert ponden >------- —_____
iiiji|lGjJS van Normandyen , de KorfT .-------             ,_____
Glas, Bourgoens Glas, elckc fchoof oft lien — __
Glasuyc Ooilfandt,mitfgaders drinck-glafcn van alle foor-
te, vande waerde van fes gulden .____,
             ,____,
GebroockenGlas,defmal-tonrve             >             .____
«ij il
Gomme van Arabien, de hondert ponden ___ ___
Gommc van Senegal ofte uyc Affrijcque, de C. ponden —
Greyn in befyen ofte in poyer, om Scharlaken te verwen
de hondert ponden
           -----             _____             ____'
Xijl
Greynen.
Tarwe, 't Iaft --------            -------. _____,        ,____
ITarwen meel, twaelf fmal - tonnen voor 't Iaft         .__—,
ij gul. —
vj gul-
Hij gul.
iij gul.
iij guJ.
iij gul.
õ gul.—
uij gul.
«ij gul.
uij gul.
ij gul.
iiij gul
xgul. ·
, VJ gul.
viij gul.
vj gul. .
vj gul. ·
vgul. .
viij gul.
vjgul. ■
vjgul, ·
iïij.guj.
xgul.
m
jgul.—xft.
Rogge, 'c Jaft -------.-------. _____             _____
Gcrfte.'tlait             .------- _____ _____          ___
Mout,'t Iaft ----- .------._____,             (____
j gul..— í ft.
j guld. ------
jguld. -
xft.
xijft.
vit.
Haver,'t Jaft -—;— ,_____. ._____             _____
Erareten,'t Iaft             -—                  ___
bonen, 't Iaft------ .____, ,____
-xft.
xft.
j gul. -
jguld.
j guld.
jgul,
jgul.
Boeckweyt, 't Iaft ■------, ____ ,___
- iijft
Tonne-meel, Roggen tonne-mceJ, 't Iaft tot twaelf fmal-
i tonnen ----., ____ ,_______
Krock-zaer ofte Boldre, 't Iaft ___ ■ ___
iijft.
, ij ft.
vjft.
— iill
Geeril,defmal-tonne __u *__,
vjft.
■ iij ft.
vjft.
Alderleye Gort ofte Grutte,de fmal-tonne      -~ __
Iwee-back ofte Bifcuyt, de grove tonne ___ ___
Allenaervolgende Haringh-brandt, ofte gehoochde twaelf
tonnen voor tlaft, ende Zec-ftucx veertien voor t lift
iji
viij il
vjili
iijil
^tfndciS Hnt: u^ndert Circkclcnde
fös/i??· 2ijndfCircke] H^h · '^ —
S^fchen B^Wi ofte Kruys-brandt, groo-
MiT,R°wacnfch^ Brandt,'t Laft ___ ___
iiij gul.
í gul
vj gul.
iiij gul. :----
Niet uyt te
xij gul. U.
Snlffu°' Sihorfche^ Yerlantfchen,ende dierge,
SSa"^
\Oor'tlaftgereeckent
orden Haringh, twaelf duy
__ ö
                  J
iiij gul. —»-
xijgul. —
vij gul. - ÷ ft.
fl,,»thhn;Lsattrchcn'cndealle uythccmrd,c
aIIcvp (Tv.                     **e*i             ·—-                1.1.                  é
fent^y^deKorff-Haringh, twaelfduy-
^Xhn!?^1' dTaerronderbcgrypendedèTEngelie^
voeren.
vj gul.
>w
'* >· «UIL                 —______,               _____                     ______
"gh^thien duyfentvoor t Laft , ofte twintïch
ij gul.
iiij gul.
jgul.
iiij gul.
vjgul,
jgul.
vnj
|Buckin
xft.
P^JiSt?/^011 endc dertien dach, 'tlaft —
1 ^Ser!^voo^aftUC^nêhlLhien ^_ntofte ™±
^SsdsïS ;ftC,twintich ftroyen voor 't laft~ Jguld.
,Nden ,abds' cndc d^rgclijcke Hayr, de hondert
jgul. ------(
jgul. — xft.
.xit
iii il
hou-
1H3.
Ç^ËïÉï?1]^ Çø ·dc honde« ponden
Ploten^Ïn'dehond^ ponden V ___.
tC Hars > de hondert ponden ____
viij ft.
iijft.
xft.
— xft.
iiij ft.
— xft.
xft.
xv ft.
iiij gul. .—
-----~ viij ft.
Ç ede
j
jgul.
-ocr page 1245-
Placaten, 3-Boêcfc ïo.Tit. 7. Deel:
2J98
\y$
Inkomende.
I tytgaende ,
I over Zee ende
de Wadden.
re en te
nfcj
'%j
"'itl
iijft.
ixft.
iiij ft.
iij ft.
Hede ofte Tortfe, de hondert ponden ■------<■
Hennip, Pas hennip, Coninghsberger, Danzyker, Reyne,
Rygnfche, rpuvv ongehekelt, 't Sch'ip-pont           -----r
Hennip, Inlahtfche Hennip, de hondert ponden         ■—
Hoeden, Vilt-Hoeden, vandc waerde van fes gulden —»
Hoenderen ofte Kieckcns, de douzyne         ----- —
Honich ofte Seem, d'Amc van anderhalf fmal-tonne —~
Meerder ende minder Vaten riaer advenant.
Hoppe, alderleye Hoppe, de hondert ponden           ------
Hatts-hoorns, de hondert ilucken           ------
Hoorns van Oflen ende Kocyen.de hondert ilucken
vjft.
xv ft.
vil.
iiij ft.
iijft.
-xft.
xijft.
xv ft.
vjft.
jft.
iijft.
ϋ gui.-
Ü. gul·"
j gul
U gul.-
-    iiij ft.
χ ft.
iiij ftuy.
-      ijft.
«ÜS,
XV ft,
Top-eyndcn van Oflen ende Kocyen-Hoornen,dc Tonne-
Hout, blauw Klap-hout, Konincxberger, Ryges ende de
1 Wracken, 't kleyn hondert tot iix ilucken          ——
Hout, Courlandts Klap-hout, ende de Wracken, 't kleyn
hondert                -----                   ------               ·—
Hout, Wagenfchot, blau hout, Conincxberger, Rygcfch,
ende 't dubbelt Coerlants, 't hondert -----         ----
Hout, Wagenfchot,Sterremercx, Lettaus, half-hout ende
de Wracken, 't hondert           ------         — —-
Hout, Courlants Wagenfchot,'t hondert ---- —
Swcctfche Pyp duygen, 't hondert tot izi ilucken -—-
Hout, Maes Schoof-hout,ofte Yrfche Duygen, de hondert
• twee en twintich ilucken              ——              ------
Ledige Boten, Pypen ofte Rinfche Vaten, 't fluck -----
Ledige.Quarteelen ofte Oxhoofden, 't iluck------
Duygen van Booten , Pypen, ofte Rinfche Vaten, vijfthien
ofte feilhien inde fchoof fonder de Hoepen             ----
Duygen van Quarteelcn ofte Oxhoofden , vijfthien o/te
fefthien inde ichoof, fonder de Hoepen ■—· -—
Hout-Laftcn, Eycken ende Vuyren, komende uyt S weden
ofte Noorwegen, na de groote vande Schepen, elck lail -
Hout, Pruyfcheende Pomerfche Dcelen, 't ituck ----
Hout, Mcyburghfche ende Noortfche Declen, 't hondert -
Mailen, Kanncfpieren van drie palm ncerwaerts, de hon-
dert ilucks
                -----'-               —.                .—
ij ft.
jft.
— j ft. vj \.
iiij gul. - χ ft.
jj guld. - χ ft.
xgul. -
xgul, -.
"ij gal. ^
—■ xi
iij gul.
ij gul.
~xft.
ijft.
iijft.
ij gul
j gul-
ijft.
i'jft.l
iijft.
xft.
ui) IK
«jft
jft.vjA.—
jft,
vj£.
ijft.— ijjft.
ijft.
jft.
vüj ft.
VU-
vüj ft.
ijft.
jft.
•xft.
Jgul·
jgul.
iiij gul.·
iij gul.-
ijft.
vjft
—- · yjitj
-— xviij ft.
Mailen van vijf palm opwaerts,'t iluck ■------ —
Mailen van fevcn palmen opwaerts tot twaelf palmen,
't iluck               ------                  ------              -----:
Mailen van 12 palmen opwaerts tot 16 palmen, 't iluck —
Stuckhout, Mailen van feilhien palmen ende daer boven,
't iluck                                  ------*
Lange Sweetfche Kap-ravcns, 't hondert
xijft. jgul.-xv ft
------j vj gul, —~
χ ft. I ij gul. --
üj gul-
Boomfche ende alle ander Kap*ravens, 't hondert ------■
Sparren, 't hondert           ------■            ------          ------
Bakken, Noortfche, Rygefche ende Vuyren Balckcn.Bant-
ilocken, Brandthout, Bijl-ilelen, Mouden , Schuppen,
Vellingen, Rachters ende diergclijckc, komende met
volle ladinge, 't lail
vjft. jgul.—Tl
11
iiij ft. ■-------
xv
vüj ft.
Ende komende met kleyne parthyen , bencffèns andere
Waren, vandc waerde van fes gulden, ibo die hier te
Lande foude mogen gelden          ■------ ,, -----
Hout, Eflchen Riemen, vande weerde van fes gulden -—
Hout, Pypen-hout, de hondert twee en twintich ilucken,
mitfgaders de Wracken
xv il.
iiij ft.
XV ft.
■ iij ft.
vjft.
vft.
iijft.
iijft.
ijft.
jft.
uld.
jg
xv ft. Jguld·-"..
ft.
ft
Hout, Vat-hout, 't kleyn hondert, 't zy wrack oft goet ——
Eycken Plancken, van dertich tot veertich voeten, komen-
de van Ooilen, 't iluck mettc Wracken —■ —-
Eycken Plancken van ontrent xxv. voeten, hebbende de
dickte van Carveels Plancken, mette wracken, 't iluck -
Eycken Plancken van vijfthien voeten ende daer onder,
ende onder de thien voeten twee voor een mette Wrac-
ken,'t iluck
                —*■—               —- .          -—-
IX
■il
iii BJ
«U
iijft.
Ulj
ijft.
EC3
-ocr page 1246-
Convoyen ende Licentcoji?i
HOI
Vytgaende
langs de Rivie-
ré en te Lande*
■------- xft.
j400
Inkomende.
Vytgaendc
over Zee ende
de Wadden.
\------ viij ft.
------ «ft.
Kiile met houten Borden ende Backen           '------
ï ledige Ooftcrfche Kilte                 —, ..„, .· ■—
iScfbandeHout, Vioc-hout,den Rhijn.de Ma*e, te Sche-
e ofte mette Vlote afkomende, midcfkadërs 'tYpen-
hout ende Veilingen, vande waerdc van ibs gulden ----
Hout Bogen-hout.de honderc ftavch . —-         -----
Hout', Brefilie ende Provinshour, de honderc ponden—ί
Hout Ebben-hout, de honderc ponden
                  
youc', Campechi, Pa|m, Fiffecte, cndediergelijcke foorce,
dehondcre ponden           '------           —^           
Houc, Cali/Ti houc.de honderc ponden          ■*«*          **-
Hout, Pock-hout, de honderc ponden         -«*         -—
Huyden, Elants ofee BufTèls Huyden onbctcyt, 't ftuck —
Harrsende Rheeshuyden onbercydr, 'cftuck           ------
Huyden, gcfouten Huyden van buyeen in komcnde,'c zy
OiTcn, Kocycn ofre Pacrden Huyden, 'c ftuck         '—
Huydcn.gedrooehde Huyden van Indien, mecce Wracken,
't ftuck
viij ft.
ijü.
üjft.
XV ft,
vjft.
(O Λ
iiij ft.
vjft.
iiij ft.
iijft.
- ij ft.
----iiij ftuy.
j guld. - ν ft.
j gul.
jgul
-f-a.
vjft.
ν ft.
-ij
vijft.
vjft.
viij ft.
xft.
vft.
ij ft.
iijft.
ij ft.
jft.
Huyden,gedroogde Huyden van Barbarycn ende Ycrlant,
mette Wracken, 't ftuck
                 —-               ·—-
Huyden,gcdroochdeHuyden van Guinea.Capcverde.Sc-
ncgael, Schevincken van Ooftlant, ende alle Schotfche
Huyden, metcc Wracken, 't ftuck
Huyden,alderhandc geibuten OiTen, Kocyen ofce Paerden
Huyden, foo Inlandcfche als uy eland efehc, wegende bo-
i ven de vijfcich ponden, 'c ftuck           -----             —·
Huyden, alderhande geibucen Koeyen ofc Pacrde Huyden,
van vijfen dertich coc vijfcich ponden, 'c ftuck »—
Huyden, alderhande ghefouren Huyden, wegende vijfen
dertich ponden ende daer onder, 'c ftuck
viij ft.
vjft.
iijft.
ij ft.
viij ft.
vjft.
iij ft,
ij ft.
Huyden, Schotfche gheibucen Huyden , onder de cwintich
ponden wegende, 'c ftuck
Huyden, alderhande gedroochde Huyden, wegende boven
de 40. ponden, foo Indifche, als andere, mecce Wracken,
Huyden, alderhandeghedroochdeHuyden,van xxv. tot
veertich ponden wegende,mecce Wracken, 'ciluck —
Huyden, ghedroochde Huyden, onderde vijfen twintich
ponden wegende, mette Wracken, 't ftuck
           ·**—-
Huydcvan Guinea,Capoverdc,Senegael,Schevinckcn van
Ooftlant.ende droogc Schotfche Huyden, onder de vijf-
Ben ponden wegende, miefgaders de Wracken, 'c ftuck -
welverltaende dat de minder Huyden van ghewichtc, de
meerder of fwaerder nieten fullcn mogen te bate komè.
Wen boy ten 's Landes bereyc, de honderc ponden ----
"ü)aen binnen dele Landen bereyc, de honderc ponden -
«jJWcn bereyt.Halfcn ende Buycken, de honderc ponden-
^dcn bercydc, dienende coc Opper-Jecr, 'c ftuck —
I.
1 "'^duyfencponden,daer inneghereeckentde Sout-
pannen, Haerc ende ander Platen» Cachcl-yfers, Yfcre
%,:Shten>Anckcrs, cndediergelijcke .—
yr"n?vage]en, de duyfenc ponden         -----         —,
fc, de honderc jindeA             ____            ____
yrcr,;";anne"5 de honderc ponden           ------         ___
G-mi ,0tren'de honderc ponden
jgul.
xv ft.
xv ft.
xv ft.
iiij ft.
xij ft.
vjft.
jgul.
iiij gul.
ij gul.
iiij gul
ij gul.
iiij gul.
xft.
xft.
vjft.
xft.
ij ft.
viij ft.
xij ft.
viij ft.
vjft.
. ij ft.
Oudr^Sï Yfqi;werck, vande waerde van ks gulden —
W/c'rr η 5Cn endc êhcten. ofce g^ys van Yfer, de
Oud vf P° n             ~~~*~             ___-■             _____:
<*ne SrrihcrTCCC' ?iet u^r te ,aten vocren. "och van de
Men          n andcr'
van Mofcovia, foceke optc Letter V. '.
Ν
-ocr page 1247-
Placatdi-/. j.Bocck io.Ttt. *7.DceL
.·■;
Inkomende.
Vytgaende
over Zee ende
de Wadden.
J '.;? η
rcen*Udc
t.
SydcLacckenen , Gouden, Silveren Lacckenen,Fluwee-j
len, Satynen, Damaften, Armozynen, ende alle andere1
Koopmanfchappen komende van Italien.
E En ftuck Gouden ofte Silvere Laccken ---- -—
Een Maffe van negen ofte thien oneen Gout ofte Sil-
verdraee . - · ■—                   ------               ·—
Pafiement van Gout ofte Silvcr-dract, 't pont
) t« ·
iiij gul
ij gul.
'jgul.
vjft.
— vjft.
~ vjft.
vj/L
Jgul.
jgul-
jgul··
jgul-
Fluweelen van Genua, Milanën, Modena, Rhegio, ge-
bloemt ofte flecht, van Italien: Armozynen, Syde, Grof-
gceyn van Napels,ofte van elders: Satyn, Damaften van
Florence, Luca, Genua, ofte diergelijeke* 't ftuck -
•xft,
■xft.
xftj
xft.
xft.
iiij ft.
viij ft.
-χ? ft.
-xv il
xv ft,
iiij ft.
- xft,
xft
viij lt
xijft.
iiij ft.
iiij ft.
Fluwcelen, Satynen, Damaften, Armozynen, ende Syde
Grofgreynen in Lappen, veertich ellen voor 't ituck—^
Taffeta mette koorde van Bolonien ofte Florence, Mefib-
grave, dubbelt oft ordinarye, 't ftuck
         —- -——
Levants TarT,Cartecck ofte Atmozy n; derdehalf vierendeel
brect, 't ftuck
iiij ft.
viij ft.
vüj ft.
vjft.
xft.
iijft.
iijft.
Sindael-tort, van ontrent vijf-cn-dertich ellen, 't ftuck ----
Syden Camclqt, ofte Tabijn, brect ofte fmal, van ontrent
vijf en vijftien ellen, 't ituck
viij ft.
vjft.
xft.
ij ft.
iijft.
xft.
-xft.
xijft.
xft.
-xft.
jft.
-xft.
xv ft.
iiij ft.
Grofgrcyn Turicx, van ontrent twintich ellen : ende gewa-
tert Camelot, van vier en twintich ellen, 't ftuck -—
De halve ftuckien nacr advenant.
Grove-greynen Turcks,genaemt Treille»,lanck fes en der-
tien ellen,'tftuck
           ------           -----             
Iviochiari twecdraet, hetenckel ftuck van ontrent twaelf
ellen
Het dubbel ftuck naer advenant.
Sindaelofte Sloycr,'tftuck -—            ■—■            rs—
Fluweelcn, inde Nederlanden ghemaeckt, het zy ghcfigu-
reert ofte anders, daer onder begrepen alle Cafta, Velour-
te ende Armozyn, Brancagie.ofte diergelijcke, het ftuck
ivan ontrent twintich ellen
               -----                -—
De langer naer advenant,
Spaenich Armozyn, 'tftuck------------
Genuis CaiTa, ofte Armozyn, 't ftuck
Ü gul-
jgul.·
—  xft.
— xft.
xijft
-xft.
svft
xijft
jgul.
Jgul
xft.
— xft.
Grove- greynen, hal f Syde, half Sayette, inde Nederlanden
gemaeckt, 't ftuck van twintich ellen         —■ —·
De langere naer advenant.
Tours Armozyn,'t ftuck         ----           -—■         -----
Lampcrs, brcet ofte fmal, 't pont         ------         ----*r
Tollcttc met Gout oft Silver,'t ftuck                  -—
Tollctte van Syde,'tftuck                  —-         ----
Syden Camelot ofte Tabijn met gout ofte filver gewrocht,
'tftuck                                      ----               ----
Turckfche Vilten,'t ftuck         -—            —>         -----
Turckfchc Tapiflerye, ofte Carpcttcn, vande waerde van
fes gulden            ■------                                  
Raffa van Florence ofee Milancn, 't ftuck —         
SargieRafla van Engelandt, 'tftuck         ■-------         ■—■
Damaften, Satynen ende Armozynen komende uyt Ooft-
Indien, 't ftuck van ontrent dertien of veertien ellen —
Syde.
Organzync ende Orfoye van Viceniè ende Bolonien: Syde
. Poil van Genua, Napels, van Vicenfe ende Venegien,
Poil endeNay ofte Stick-zyde,gheverftoftcongevcrft,
't pont
                       -—.              —.              ___
Syde Canary, Salvatica, Ardaffc, Ardaiïinc, ofte andere rou-
we ende ongewrochtc Syde, 't pont ■
               __
Florette,oftcGallette,'t pont           .-----.              ——
ij gul.
jgul.
Ö gul-
ij gul.
ij gul.
jgul.
jgu
ril
jft.
XV ft.
Vjft.
ft
jgul.—»Λ
jgul. —
jgul. —
_~ vjft
jgul.-**
jgul. —
___ iijft
jgul.-
jgul.
jguld.
»j gul·
jgul.
jgul-
jgul-
jft.
Vjft.
i\
jft.
ij ft.
ij ft.
ix£.
ijlt.
—Mi
o-
-ocr page 1248-
Convoyen ende LicenteiL>.
1405
Vytgaende
'langs de Rivie-
rê en te Lande,
-— jft.
i*0+
Üytgaeftde
over Zee, ende
de Wadden.
-------jft.
Inkomende.
Strufli, ofte CordaiTcs van Syde, 't pon t
vj§.
SecticheTapiheryc, Syde Dopia-rolie, ofte op die wyfe
Ïrnaeckt, 't pont 7— , '
enfchc ende Granaerfche Syde, tponc
              ------
?ien van Syde, Frengic-koorde, Syde Lint, Paflemcnt,
'ipjuilie'in ltalienofte'in de Nederlanden ghemaeckt,
V C endeStick-zydcinde Nederlanden gemaeckt,'t pont-
Wolle Laeckcneii.
beekenen , Engelfche Stuck-lacckcnen, wit, 't ftuck----
bkenen.Engelfche Paek-laeckens,wit,ongeverft, 't ftuck -
jjeckenialjderhande Engclfche Laeckcns , inde Wolle ge-
vcrfc,'t ftuck
           ——               *—*-              — '--
laeckenen , Engelfche Laeckenen hier te Landebercydt
ende geverft, 't zy Pack ofte Stuck-laeckcns -—
Laeckcns, Engelfche Laeckens buytcn 's Landts bcreydt
ende geverft, 't ftuck
                 -—-                -—^
Lacckcns, Douzynkens van Noortfock.breet, ende an-
dere diergelijcke, 't ftuck tot achthien ellen
           ■—
Engelfche Carfayen, 't ftuck              ------■            ——
Schotfche Laeckenen van drie en dertich ellen, 't ftuck —
Schotfche Plets, de tvvaelfellen dubbelt gemeten ·—
Schotfche Carfayen, de douzn η ellens -— ■*-----
HolJantfche Laeckenen, 't half ftuck
jft.
iiij ft.
-     jft.
-    i.jft.
— jft
4VJA.
iiij ft.
xft,
iiij ft.
iij ft.
ijft.
iij ft.
ijft.
xft.
jgul.—xft,
jgul-
Lacckens, Fryfen, ende alle Yerlandtfche Waren, behalven
deHuyden, vandewaerde van fes gulden------<
Py-laccken, ende alle Ooftcrfche, Munftcrfche, FrenfchCj
Wcitphaelfche, 01dcrfums,ende diergelijcke Laecke-
nen, 't ftuck
                  --------                     ■—■              ------
PyUecken,Soutgcns,Rappinfèn, Havelbirgcrs, Kicrent-
fers.Angelmunfcn ende Stcndcls,'t ftuck —·
------
Lcytfche Raflen,'t ftuck ^-
Stamcttcn van alle coleuren, 't ftuck
Firz-lacckcn tot Leyden, ende elders in defc Landen ghe-
maeckt,'t ftuck
                                <--------                 
lcytfche Carfayen,'t ftuck ------                         ·*—-
Plets tot Lcydcn gemaeckt, 't ftuck                         
Weertfchc Laeckenen.
Blaeu Liften, lanck fes en twintich ellen, 't ftuck —
Qijwicken, lanck fes en twintich ellen, 't ftuck
            ;
jmal-boortikens, lanck als vooren, 't ftuck             f-----
örec-hoornkens-vande fclvc lenghte, 't ftuck            ——
*%en, van gelijcke lenghte, 't ftuck           — ^~
Hooch-kammen, van fes en twintich ellen, 't ftuck -—
fjTachtigen lanck als vooren, 't ftuck
         — —
iilburghfche Lakenen, lanck een en dertich ellen, 't ftuck-
Mr Muniterfcne Laeckenen, lanck 3 ζ cllen,'t ftuck-
°ntenfchelakencn,lanck acht en twintich eJlen,'t ftuck-
«Men in Rollen, brect ofte fmal, de hondert ponden —
2Lorauwaens van Spangien, ofte opte Spacnfche ma-
ereberey^dedozyne               _JL P         .------
j ..^njpen ofte Lams Leer, de dozync — =■
JJJ.de hondert ponden —
           -L.           V-tful
poenen, verfche Lymocncn , 't duyfcnc              ------
Un,lnCn^Qfomcn Lymocncn,het Quarteel           -—
,t ™act van defe Landen, ofte van buy ten in komende,
van ν rou}v °ftc g'icbicyckt, plat gevouwen ofte'gherolt,
i-innrtv"1, roC viJf en veertich cilcn, 't ftuck           ----
Ο» s,vooren· van46tot 55 ellen, 't ftuck —
i4^acra,dvenanr·                         ; -
7»acnde , dat bctaclt fa! worden ftuck voor ftuck,
jgul
jgu
jgul. —
jgul.*—xft.
ij gul.
ij gul.
jjufi
jgukJ-
XV ft.
—— xijft.
'.----- xjiijft.
_ Xft,
jgul. — x:
— XV ft.
xft.
xijft.
ijft.
viij ft.
xv ft.
xv ft.
viij ft.
jft.
viij ft.
-xft.
xy ft.
j-gu'-
Viij ft.
xft.
Vijft.
ixft.
vft,
vjft.
ibndet
7. Ν ij
-ocr page 1249-
ι o. f 11· 7
Inkomende.
Deel,
Vyteaende
over Zee ende
de Wadden
Macateoö* j.Boeck.
2406
Mo?
fonder de felvc optc hoochftc lenghtc te reduceren,
Linnewaet gheheecen Coleuroft Naturelles, lanck tfeftich
ellen,'t ftuck          ——-------                 
Ganfe Oogen, 't ftuck                   ——-------
Frans Slefiger Linnewaet, rouw ofte ghebleyckt, de hou-
dert ellen van dcfe Landen
vjft.
iii) ft.
xft.
xft.
iijft.
X'jft.
"jii
Ofenbrughs Linnewaet, Munfters Roldoeck ofte Smal
doeck, de hondertellen van defe Landen, twee ellen
fmal voor een elle breet                    -----
Lint van Erwervelt.ende diergelijcke, de dozyn ponden -χ
Loot, de hondert ponden —
                           "~~
Pot-loot, de hondert ponden            -------                 
xij ft.
iiij ft.
iijft.
ij ft.
xij ft.
üij ft.
iijft.
ij ft.
xft.
«J4
vande waerde
Μ
Alerye,ende Neurcnburgcr Kramerye,
van fes gulden
üij ft.
xft.
üij ft.
Xft.
-   vjft
-    Xv ft
-    xij 4
-      xft.
- üij il
-   viij ft,
-    xyft.
-    xv ft.
-    i/t
-    xv ft.
Maniguette,oftealderhande Grcyn.de hondert ponden
Meekrappen,ende onbcroofde,buu.en defe Landen gewaf
fen,de hondert ponden ■-------         -----           --*—
Gemeene ende korten, de hondert ponden —- —
Muilen, vandc waerde van fes gulden            ~— -----
Mee, Breflaufc Mee, de hondert ponden —         -—
Meekrappen uyt Duytflandt, de hondert ponden -----
Meekrappen uyt Vlacnderen, de hondert ponden —
Gemeene uyt Vlaendcrcn, de hondert ponden -----
Mt'cde,deTonncofteAme — —            *——-
Molenftcencn, Queerncn, Moftart molens, Sarckcn, ende
alderleye andere Steenen komende van buyten'sLants,
vandc waerde van fes guldens, foo die hier te Lande gel-
den fouden ------- -----
                 ■—
Moftaert-faet , d'Amftcrdamfche Mudde van fcven en
twintichin'tlaft          -------            ——·            -——
Meubelen, vande waerde van fes guldens —— —
N.
"^TEtten,foo wel Slingen als vierendeels ----- —
■L^Oudt Net, geheetcji Drit,de duyfcnt ponden «------
O.
-xij ft.
vijj ft.
üij ft.
viij ft.
xij ft.
xij ft.
viijft.
xüjft.
üjft.
ν ft,
xft-
vij ft.
XV ft.
vj ft.
üij ft.
ij ft.
xft.
üij ft,
viij ft.
XV ft.
xij ft.
Viij ft.
verboden uyt
----- xft.
te voeren,
ij gul. —
HIJ gul,
OCker-Noten, vande waerde van fes gulden          ------
Oliphants Tanden, de hondert ponden — —-
Olye van Olyven, de Sivilifche Pypc -—«
           
Meerderende minder vaten nacr advcnant.
Olyven, *t Quartcel              -----            -----            -------
OJye van ronr ende plat Saet, d Amfterdamfcbe Ame van
vier en tfeftich ftoopen               ·.-------                   
Orcheille,de hondert ponden             *——                 ·—
Offetten, fmallc half Offerten,'t ftuck van achthien ellen -
OiTetten,geheele OiTetten, gcrugt ofte dubbelt gevouwen,
Janckalsvooren              ■------■               .------           ___
OiTen ofte Kocyen, 't zy mager ofte vet, van buytenin ko-
mende, vry.
Oflen, vette Oflèn, 't ftuck              -------                    .__
Koeyen, 't zy mager ofte vet, 't ftuck r—
vil
• viijft,
-xft
----- üjft.
j guld. - ν ft.
ij gul. - xv ft.
----- iij ft.
jgul. — vit'
iij gul. ——
jgul-
vgul.
jgul»
jgul.-:
xiij ft.
-xft.
vjft.
ij ft.
XV ft.
vjft.
üjft.
vjft.
jgul.
'J gu)
vjd
iiijft.
t
üij ftuy.
VUJ
I.—ift
—xft.
Jgu
jgul
Jgu,
Jgui
Twee Veerfen en vier Hocklingen voor een Koe gerekent.
P.
p Acrden, 't zy Hinghft, Ruyn ofte Merry-Paerden, bo-
Λ ven de vijfcich Dalers, ofte lxxv. guldens waerdich,
't ftuck                 -------                  _L                 ____.
Paerden, 't zy Hinghft, RUyn ofte Merry-Paerden, van vijf
en twintich tot vijftien Dalers ofte vijfen t feventich gul-
den waerdich, 't ftuck
                 _—,
•-;r:
ui.
i'jg
iij gul.
ij gul.
ui- -
pacrdefl
Ug
-ocr page 1250-
Convoyen ende Lkentea^
ί Inkomende.
1*°8
24O9
Uytgaendé
langs de Rjyie-
rê en te Lande.
Uytgaende
over Zee ende
de Wadden.
jcn onder de xxv. Dalers waerdich, 't zy Hingft, Ruyn
Ρ
1 fceMerry-Paerden : midcfgaders de Paerden ofte Veu-
jgul.
lans van v.v.1. «·--------j-----> --
fogh-Hinghft ofte Merry-vool
uck —— ,—
jgul.------
------- XV ft.
-----. üjft.
jgul. -xijil.
viijguL -----
xgul. ------;
xv ft.
ij ft.
jguii—xijft.
vj gul,—χ ft.
vijgul.-xft.
Lpicr, wie Pampier.de Riem               ------         <—
fampier, kleyη graeu Pampicr, de hondert Riemen ■—
' pobbclc ende twcemael dobbelt naer advenant.
Biacu Pampierkleyn Formaet, de hondert Riemen .—
tGrootformaet, de hondert Riemen —— .—
paitelvanThouloufe, de Balcvan ontrent twee hondert
ponden                                            —*-                    --------
Smerder naer advenant.
piel komende uytte Vlaemfche EyIanden,Portugal ende
Spaengien, de Bale van twee hondert ponden ■—
jjbrts Paftel ofte Weed, de C. ponden -— -----
Gülicx Paftcl, de hondert ponden            ·—             --------
paflcl van Cacn, de hondert ponden            -----           -----
Peck,*t laffc tot twaelf Tonnen
pfck.dubbcl-bant, 'tlaft                        -----           .-------
Pclterye van alle foörten, rouw ofte bereydt, vande waerdc
van fes gulden             -—                                        .—
Pennen ofte Schachten, 't duyfent -----                 
Pluymen, Bedde-pluymen ofte Veeren, de C. ponden-----
Plumagicn van Barbaryen ende andere, vandc waerde van
fes gulden                -----                -—                      .-------
Poeren, alderhande Aerden Potten, Pannen, Kruycken^
Huys ende Deck - Pannen, Backfteen ende Klinckaert,
vande waerdc van iês gulden                                  ____
Pniymen, de hondert ponden             ·——                  ,___
0                                    Q:
XUick-filver, de hondert ponden            *—.               ____
R.
DAependeKennip-koeckcn,'t duyfent ___ ___
fys, de hondert ponden                      -.,...,'          -
Roet ofte Talck vandefe Landen, Mofeovien, Ooftlandt
ende voorts alderhande Reufel ofte Smeer, de hondert'
ponden            ____               -. -           , ___
KtnrCc,Spaenrche Rof^nen' deKorf, 'trefuysdaet inne
N'flcn.blaeuwc Rofynen.de C.'ponden
Jgul.
jgul. —ν ft.
Jgul.—χ ft. rjgu]i
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft.
vft.
■vjft.
jgul.
'jgul. —vft.
— vüj ft.
vjft.
xft.
üjft.
üj ft.
xv it
üjft.
vjft.
-vjft.
xft.
AdSSCtfΐK0.°^ Raep endekenniP^t,ende
Wn J ke V heC ]aft totJ^-en-twintich fmal-
tm H^ r0C VierCThtwintichTonnenab voorenH
pte?iKr achrirne,ien^de Le^
3»{w nfa>:^ bovendeachtien ellen naer advenant
«ÏÏvè en". fCS F dcrtich d,cn'* ft"<* — ü
WkI& liQttpa\t€n naer 9dvcnant.
% van e' Atr(;chtrchc· Berchfchcendtf Inlantfche
)f"Aan ontrentxl. uilen,
mit%adcrs .twcrpf .t ft«cc^
Hj.                            Ammunitie.
%iS?;?komendevfy.
^SSnirfTo η ', nondcrt ponden —ί
^ vand".Λ Hama/en' S«««-hocdcn ende
5 ?vandc waerde van fes gulden — __
jgul.
ij gul.
jgul.
vüjgul.
vüj gul,·
xvguld. ·*—i
xviijgui. —
''·■ vjft.
t
»' ■■ 1 ί
·—-' yfft.'
vjft.
vjft.
vjft.
vüj ft.
vjft.
vjft.
jgul.------
-------- vjft.
—— vüj ft.
j gul.— vft.
------ vüj ft.
----'+- *ft.
Yfercn
7. N. iij
-ocr page 1251-
tiacacetL-/. ^.Boeck. ι o. Tic, 7. Deel.
2+iO
Inkomende.
Vytgaende
over Zee ende
de Wadden.
------ VÜj ft.
-----—Vüj ft.
------- iiij ft.
j gul.—-vft.
Yfcren Kogels ofte Scherp, de hondert ponden -——
Gotelingen, Yfercn Gotelingen, de hondert ponden -----
Lonten,de hondert ponden                 -------                —-
Saliapariglia, de hondert ponden ·-------                 -----
Sargien, Spaenfchc ende Engelfchc Sargien, ofte op de
Spaenfche maniere gemaeckt, 't ftuck
j gul. — vft.
------. vjft.
---------jft.
----------ij ft.'
-      jft.
—·—  vjft.
----      vft.
------    vjft.
------    vjft.-
-     vüj ft.
------ xft. .
Sargien uyt Ooit-landt, Brunfwijck , ende diergeüjcke,
d'cen door d'ander 't iluck
Satynen, ghchecten Brughfche, ofteopte felvc maniere
gemaeckt, Doornickfche ende diergeüjcke,'cftuck <—
Schalienofte Leyen,'tduyfent ·- ■
               
Schilderyc, vande waerde van fes gulden —■ —
SchoriTen ofte Runnen, 't hoet van rhien Tonnen —
SchoriTen of Runnen gemalen opte Schoe-maeckers wyfe,
't hoet van thien Tonnen-------                 -----
Seep alhier te Lande ghemaeckt, ende van buvten in ko-
mende, de Tonne -—
                    ■—■                  -—
Spaenfche ende Italiaenfche Secpe, ofte op de Spaenfche
maniere gemaeckt, de hondert ponden ■—- —~
Spaens groen.de hondert ponden         ------           '------
Syrope, de Pype            ------              ·—              ——·
Smallekcns met Syde ende Noppen,"t ftuck van xx. ellen-
Smallekens met Garen, 't ftuck lanck als vooren ·—
Smallekens met Klatcr-gouc ofte Klater filver, 'tftuck —
Smallekens met fijn gout ofte Silver, 't ftuck            ■------
Legaturcn van Garen, Zyde ende Cattoen, 't ftuck <-—
Legaturcn van Syde, 't ftuck                ------■              -*--
Sour, aldcrley grof Sout,'t hondert —              ----
'tSelve op Rhijn ende Maze               -----
Sout, wit Sout van Soutgcfodcn, 't hondert
XV ft.
vjft,
vjft.
vjft.
VÜj ft.
xij ft.
xft.
jgul·
jgul.
iij gul
ij gul.
iij gul
vüj ft.
vjft.
xft.
xft.
vi ft.
VÜj ft.'
-ijlt
ij ft.
iij ft.
vjft.
iiij ft.
vft.
ui.
vj gul.
- Niet uyt te
χ gul.
UIJg
't Sel ve opte Schelde, ende de Rivieren van Vlaendcren tot
Sluys incluys, 't hondert *— ■------
         ■—
Schots ende Lunenburger Sout,'t hondert ---- —
Soude ofre Maiïicotte, daer mcnGlafencndcSpaenfchc
Scepeafmaeckt de hondert ponden ------ —
Specerye, Foellie, Nagelen ende Caneel, de hondert pon
den, begrypendc 't Garbcel------
              ·"-----
Specerye , Peper ende Noten , de hondert ponden, begry-
pendc't Garbcel — —-'. iv ......-----------
Specerye, Gember, Calcoets, Boul, BcJledi,.van S. Domin-
go ende andere foorten ,-begrypende 'c-Garbeel
Cl gul.------
— vjft.
ij gul.—-xft.
j gul.—xft.
verboden uyt
------ vjft.
ij gul,— χ ft.
jgul. - xft.
j gul.. — vft.
jgul. —'xft.
j gul-
ij gul.
Gember, groenen ende geconfyten Gember,de-C. ponden-
Stof van aldcrhande Specerye , vande waerde van fes gul-
dcn.fonder daer inne te bcgrypen 't garbcel ofte gefloten
Spcceryen
               ——               „——            -:^-_ü_
Saffraen van alle foorten,'t pont         —■ .            ■—
Alle kleyne parqelen van Specerye nietcxcedcrcndc twaelf
ponden, mitfgaders Olyc van Oly ven, Kappers ende an-
dere diergeüjcke, beneden het Achtcndeel van een Ox-
hoofc,fullcn betalen vande waerde van fes gulden —*-
Speek,'efehip-pont
          ——             -—.,·          Lhii-a-.
Geroockte Hammen, de hondert ponden : ·*— —
Spellen, de dozync van twaelf duyfent- *~— ——
Stacl.dc hondert ponden —·              ■—.         ,__
Stametten.foecktopte Letter L.
Stramynen.,.het ftuck
} guld-
iiij ft.
ij ft.
ij ft.
vjft.
XV ft.
xft.
vüj ft.
iij ft.
XV ft
vj ft.
ixft.
iiij ft.
* vJft'
vüj ft.
' vj &
XV ft.
Suyckcr,a!lerlcyePocycrfuycker,witcndcbruyn,de.hon·
dert ponden
            ■------               ■ ■ l               .___
Wclverftaende, dat d'ordinaris Kiften komende van S.
Thomc, in 't inne komen fullen gerekent worden fuyver
voor
               —-              —^-              — jj c. ^
D'ordinaris Kiften komende van Brefilicn.voor - iiijc· L "8?.
EcaordinarisQuarrxelPoeycr-fuycker falgereeckentwor-
-ocr page 1252-
. W Con voyen ende Eicemetu*
Inkomende,
H«3
Vytgaende
langs de Rivie-
rc en te Lande,
i*j ,■·"■': 'i7
Dl.·"'' 'f';}J
MiillH»*
tJyrgaende
over Zee, ende
de Wadden. *
;': ■ "*' ' :,.; ·'
- i.^" j '^ j.'Ð .. „:' :
teuJ
- >d
" «úâÉ
' jftl
mi
wij'
L
—- m
den *>Ot
■ vjc* ®.
ixc"n?.
rdinaris Poinchoen Poéyer-fuycker voor
KLinarisPypéPoeyér-fuyckcf,voor -
I herder ende minder Varen naer advenant.
E Vullen uytgaende betalen by 't gewichte.
F ter, Broot-fuycker van alle Contreyen, CandysenoV
Bjncquetfuyeker, de hondert ponden ·**-* > •^~
feffltacq ,de hondert ponden
                            ^—·
liliigcnuytDoytflandt, 'tftuck ■ -—=- —
Sw,jns-borftelen, foeckt opte Letter H.
1 ;;': " 't.........„.,,.., ,.":
IfApiiTerye,endeSpaenfchegouden Leeren, vande waer-
|i de van fes guldens
                     ■—■
jfortientyn, de hondert ponden
r! :«iv i"'.
7
f!'. if /-3 nri(
vil
vft;
itfft
JguJ,
il '..>)'.,
JguU,
vjft:
il^lt;
ft.
X
.0^4 i<
iij ft.
ÃÐ.'ß <,- £i ,)· > )!
:ïc.
'é /
>P}ÏH
-iijft.
Hijfl
XV ft,
xijft.
* ■'" 11 /Il
' Ï.º.Ã
ftiJit
——
ÜS-ft
viij ifi
i-;0
UT ,L. ■
xv ft.
xtjft:
't
j guh — x ft.
Trer.Pruyskleyn-bantTeer,tottwaelfTonnen "tlail-----
■Tm! Kygefch Teer, 't iaft           — -:«*-■■■ -----
"foorts, Courlants, dubbelt Pruys, dubbclt Rygefch , Eyq-
'fcn ende Vuyrcn - bants Teer, Stockholms, Statyns,
Sweets, Noortbodems, ende diergelijcke Fuftagic, tot
waelfTonnen 'flair · *-=.-
          ■— —-—
V gul
Vgut.
Ü gul·
vgul.
vgul.
1 J
ij IL
njftj
iiijl
IVyburghs, Abboende Elfca vos-Teer, 't iaft tot twaeJf
(Tonnen '—
                    -—               - -—=*--Jj gul-
ITerrasofrc Duyf-fteen, ongemalen.de grove Töiine
j gul.- iiij ft.
----- xijft.
-—- vj ft:
^ yiijft.
-=*** viijft.
jft.
iijft.
xijft.
xij ib
vft.
vijft.
vj ft.
iiij ft.
xv l¥.
viij ft.
xijft.
xij ft,
• vj ft.
xit:
. j
vjft,
xv ft*
Jierras, gemalen ofte Cement, de grove Tonne
jiijil,Bïin,oiigcwrocht Tin, de hondert ponden
íßú,âÔðô, gewrocht Tin , de hondert ponden -—-
—.BTjckenvan fes ende acht quart brect, 'tftuck van dertien
ofte veerthien .ellen
                ■ ■ ■            ----..,·. -          .—
I, —W Ti eken boven de acht quart brcet, Janck als vooren ■—·
Langer naer advenant,
Tercntcycn,'tftuck ■
              *—»■■
BÏraen.defmal-tonne                 »-
Endcalleanderë Vaten naer advenant.
xv il J typen van Doornick, Ryflel, Duvvay, endeanderc in de
Nederlanden gernaeckt,'tftuck Janck achtien ellen■-—
& halve naer advenant,
T')pen, Fluweelen Trypcn.'t halve ftuck van negen elkfl-
—HJehccleftucken naer advenant.
'Wfl.gefigureerde Trypen, de halve ftucken van twaelf
-:■ ellen
               ___                   ___                   -----
;|)efangere naer advenant,
·" «y innekomende, ende uytgaende de C« Tonnen -
ir
iiij ft.
viij ft.
iiij ft.
xft.
ixft,
xijft.
ixft.
vft.
vjft.
iijft.
vjfti
vijft:
iiij ft.
-xft,
xft.
vjft,
. . ■ é
XV ft.
ij gul.
JSU'
V.
Wen van Boeken ende Geyten, RuiTche, Nerffche,
eridedtergeiijckerou,de Decckcr *- -—
«wveã¢çIiarbaryen, Spaengicn, Noorwegen, ende
rijft.
"■# ■■■* «i
vjft,
vft.
Vjft.
vft.
iijft.
vjft.
iij ft.
rB'^cn
tlandt,deDeccker                                  
Scliacps- vellen metter VVolleuyt Engclandt, ende
?tl0£i™dt, de honderr ftucken         ----          ----
•f ^chaeps-vellen fonder Wollc, ghchcctcn Blootcn,
^ondert itucken                  —-              · ------
j eiJ.Schaeps-vellcn metter Wollckomendeuyt Schot-
Zi deYr'andt, de hondert ftucken               ------
-xft
j gul-
j gul.
vii) ft.
xv ft.
" xft.
vüj ft.
j gul-
XV ft.
xijft.
c Ic"' ^macigens, de hondert ftucken
«ndcRCCn?i Vj,en' micigadcrs tlandts,Buffels,Harrs
*an frÜTij Uy cn °P 'c Zcems bcrcydt. vande waerde
;ti,lcs gulden               ------              _            _^
'ei,cn 'Iüuvvc KaIf-vcllcn,dcC ftucken ^— ___
^to£naerVC ^ufrcn' korntndc van Mofcovien bereyt,
^oitcgeel geverft,'t ftuck
          ___                Il
iiij ft.
xft.
i .'■
jft,
iiij ft.
xft.
ij ft.
vft.
iguI-
ij ft.
Vjfcb,
j."
-ocr page 1253-
Placatea-i. j.Boeck. to.Tit. 7. Deel,
*413
H\\
Inkomende.
Uytgaende
over Zee ende
de Wadden.
«"«.
reent^3r4
jgul.
igüL
Vifch, Stapel-vifch komende uyt Mofcovien, Terra-Nova,
ende andere vreemde Landen, de hondert twee en twin-*
tich ftucken
                                                      
Vifch, Stapel-vifch van defe Landen, de hondert twee ende
twintich ftucken
              -----               -—              —-
Vifch, ghefoütenTonne-vifch, fooCabeljaü als Lengen,
midtfgaders de Ront-vifch, Brandt ende Uytfchot, 't laft
tot twaelf Tonnen
                 "■■                   —■                 
Stock-vifeh, de hondert ponden             ■—                 ——
Salm , allen yerfeben Salm , wegende boven de twintich
f)onden, 'tiftuck —!—                —'—             ■—
m, verfchen Salm, wegende twintich ponden ende daer
onder, 't ftuck
                 -—                 ——                *—
Salm, ghefteecken Salm, indifferentelijck, 't ftuck ■—
S>alm, ghefquten Salm, foo Inlantfchen als uytlantfchen,
de grove Tonne -—
                   ■*-?■*                       "—
Verflchen Elft, 't ftuck
iiij ft.
Vjft.
vj.ft.
ij gul.
vgüi.
JA.
«j.ft.
xv ft.
vft,
JguW.
Gefouten Elfcin Benncn,niet.excederende*t getal van hon-
dert ftucken, de Benne
                   ——■                  —-
Minder ende meerder getal naer advenant.
Gefouten Elft, de Tonne-------                  -----
Alle verfchen Cabbcljau ende Lengen,'t zy in Manden ©ft
niet,'t ftuck                 . ———            'Γ—■              '—
Een benne gefteecken Cabbeljau nietexcedetende 't ghetal
van dertich ftucken elle mate
               —-              —«
Alle meerderende minder quantiteyt naer advenant.
't Hondert*vcrfche Schclvifch
             ——                   *-*-*-
Schelvifch in Bennen gefouten, niet exccdcrendc de hon-
dert ftucken, de Benne
                     -—                 ——-
Meerder ende minder getal naer advenant.
Gefouten Schelvifch, de grove Tonne          -**·          -----
De fmalle Tonne                             -------             -■;.
Colcn in ftapel, de hondert twee en twintich ftucken —--
Colen in fmal-tonncn, de fmal-tonnc
            —■ —
Alderleye gefouten Hoofden, de Tonne — ι—
Gedroochde Vleten, twee Rochen vooreen Vlete,de hon-
dert ftucken            --------              --------
Gedroochdc Schollen, de Tonne, ofte drie ial voor de j
Tonne            -------·            -------                       
Gedroochde Scharren, Schelvifch, Wytingh,Tongen,
Hoofden van Rocchen, ende alderhandc gnedroochdc
Vifch, inde Lyfte niet begrepen, vandc waerdc van fes
guldens
            -—                                 '—            -—
Steur,Tarboth,Heylboth, Gullen,Snollen,ende alder-
leye verfchen ende gefteecken Vifch, hier niet gefpecifi-
ceert, fal betalen vande waerde van fes guldens -------
Oefters, de fmal-tonne            -------           -----             
Alle verfchen Rivier-vifch, vandc waerde van fes guldens -
Vlas van defe Landen, de hojndert ponden
            —■—
Vlas uyt Ooftlandt, de hondert ponden ----- -—
Vlas, Gulicx, Vlaems ende Luycx Vlas, de C. ponden ■—
Alle gehekelt Vlas, de hondert ponden
          —·         
Was, de hondert ponden                   -
Wcrck, de hondert ponden
iiij ft.
,-----. xvit
-------- XV f
——. viij β*
jgul;
j gu
jguld.
xft.
iiij ft.
vjft.
xft.
vjft.
vjft-
vjft.
ij ft.
iiij ft.
viij ft.
vjft.
viij ft.
jij ft.
■ XV
.—vft
. xij
jgul
ui. -
Jg
vjft.
Wijn, Rinfchen Wijn, 't Voeder van fes Amen, Overlant-
fche ritfinge
                                    —,           
Wijn, Franfchen Wij n, 't Vat, te weten, twee Pypen, drie
Poinchonen, vier Quarteelcn, ofte fes Fillctten voor clck
Vat
            -------.             -------             -------            ___
Wijn, Spaenfche Wijn, 't Vat, twee Boten, twee Pypen,
ofte vier Quarteelcn voor't Vat gerccckcnt
           -------
Wijn, Mufcadel, Maivafte,vanLeyantenende Spangion,
vgul.
iiij gul.
vj gul.
vüj gul
ν gul.
jgul·-
iij gul.
vgul.
iijgul. —-.
j gul. —xft.
iij gul. -r—
iijgul. —r-
■ vft.
W
-ocr page 1254-
Convoyen ende LicentciL·»*
24IÓ
Vytgaende
langs de Rivie-
rc en teLandCi
xgul. ------
ι ■■. ■ VC |
- .' ' *, f'
Uytgaende
over Zeej ende
de Waddëri. '
vj gul. ------
»*'*
Inkomende,
Vgul. ------
viijgul. —
;, Fiaofchtfη ende Spaenfchen gebranden-wyn, 't Vat-
^^Rinfchen, Engelfchen, Inlandtfchen, ende alderleye
^"sraiidewyn, 't Vat van vier Oxhoofden, drie Poincho-
^n ofte vier Dordrechtfche Amen —           ----
mfminder Vaten naer advenant.
fi'vnftecn. de hondert ponden                          . -—
wie Spaénfche Wolle van Andalouiicn, inkomende de
Balê van vier hondert vijftich ponden ■—■ ----
fvfelveuytgaerlde, de hondert ponden ---- ■—
\Vollevan Bifcayen, Portugael ende Valentie,inkomende
Je Bale van twee hondert vijf en twintich tot dertich
Defclve uytgaende, de hondert ponden
folie van defe Landen, de hondert ponden
vij gul - χ ft.
------ vüj ft.
xgul.
viij ft-
xijfti
J gul
vjft.
vjft.
vjft.
xijft.
vjft.
vjft.
ν ft.
vj ft.
vj ft.
xijft.
vjft.
vjft.
Viijft.
viij ft.
Wolle.Engelfche ende Schotfche Wolle, de C. ponden ·—
Oofterfche, HeiTenfchc, Pomerfchc Wolle, ende arger
geen, He hondert ponden                —-                ■—
Vloeken ofte Scheer·hayr, de hondert ponden           -----
Wouwe, de Poiie van veertien ponden         — "------
Ende voorts alle andere Koopmanfchappcn ende Waren
in defe Lyfte niet begrepen, niet verboden, maer gepcr-
mitteerr zynde, fullen betalen vande waerde van fes gul-
dens, naedatfe in defe Landen gelden .— —
vj ft.
üj ft.
iüj ft.
iüj ft.
iüj ft.
Vft.
NOTA. Dat 't geene inde letter H. by de Mcyburghfche ende Noortfche Deelen op het in-
komen is geftelt, vande Meyburghfche alleen verftaen moet worden, ende niet van
de Noortfche, alibo de felve in 't innekomen gelijckalle ander Noorts ende Swcets
Hout by de Lafte betalen.
De goederen vcrklaert zynde by de waerde, 't zy in 't innekdrncn ofte uytgaen, fullen oy den Cpm*
mis Gcneracl ofte andere Officieren mogen aen gevaett worden, midts betalende comptant een
fefte-part meer als de voorfz vcrklaringe bcdraccht 5 Dies en fullen de felve Officieren hier ovec
metten Koopman niet mogen compoferen, by verbeurte van haerlieder Officie , ende arbitrale
corredic, gelijck fy oock de voorfz aengevaerde goederen niet en fullen mogen laten uytgaen ofte
uyt-fchepen, fonder andermael daer van te doen betalen het recht vanden Lande.

Alle goederen yoormaels betaelt hebbende by Kiften,Vaten,BaIen ende Sackcn.fullen van nu vöorf-
acn in't uytgaen betalen by 't gewichte ende quantiteyt, fonder d'oude ufantiemeer tcgedoogen|
Gedaen ende gearrefteert in 's Gravcn-Hage, ter Vergaderinge vande Hooge Mogende Heeren
Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, opten derthiendeh dach der Maent Oélober,
in 't Jaer fefthien-hondert ende negen. Was geparapheert* E. v. Aylua,vt> Onder ftont, T.Cr
Ordonnantie vande Hooch-ghemelte Mogende Heeren Staten Generael. Getceckent,
·4φπ.                                                                           ■,,:,.                      ,s λ
5· Lijfte der Convoyen ende Licenten, In dateden vijfden Jpril
i6oy,gerenoveert den twaelfdenj ulij 16x5; Gemaeckt'ly myne Heeren de Generale Staten van-
de Vereenichde
Λ'ederlantfche Provintien, van alle inkomende goederen ,foo uyt Vyande landen', ik
Maze, als uyt Neutrale Landen: Mit/gaders vande goederen gevoertwerdende naer Neutra/e tan-
den
, Embden, Oldenturgh, Br e men incluys Ooflwaerts, ende ly Noorden den Rhijnpcr Affe, eenfa-
mentlkk op Calis, Beunen tot te Somme incluys Wejiivaerts1de Rivieren vanden ühijn, Wael, Tjjel,
MaeS) VyandeLandenyende
1 Breda in plaets van 'sHertogen-Bofch, bovenelckeColomnegeftelt:
Ende ditby provifie
: Innegaende den eerjlen Septemlris fefthienhondert vijf ende twintich.
ψ woorden in'1 Romeyngedruckt zijn Anno 1615. mgevoeght.
Ajuyn,
-ocr page 1255-
S.Boeck. io;Tit; f.Deel.
2417           Placatea-/.
Convoy.
Hn
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Ma ze.
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
dë,Rhijn,Wael
ende Yflel.
Vytgaende op
Neutrale Lan-
den,
1 Juyn, de Tonne, ofte veertich Ri-
llen voor de Ton ne
           -----
Ajuyn-zaet, de hondert ponden -
' Alloenen ofteBoldavid,de breede
j gul. — vft.
Jgul. —vft.
jgul.— xjft.
iiij ft.
iij ft.
ν ft.
iiij ft.
viij ft.
Üij ft.
rolle,
'tftuck            ----               ----
Alloenen, de fmalle rolle, 't ftuck —
Almagro, ende roode fchrijf-aerde, de hon-
dert ponden
         — —         '—
Alpiilre , ofte Canary - zaet , de hondert
ponden ——
           -----           -----
Aluyn, de hondert ponden — —
Amandelen, de hondert ponden —~
Ameren ofte Barnilcen ,vandc waerde van
fes gulden ■— ----
           
Ammelakens, Damaft-werck, endc ander
werck, 'tftuck van thien, twaelf, ende
fcfthien vicrendeclen breet,lanck ontrent
vijftien ellen, mitfgaders hctSlefiger van
gelijcke breedè,vijftichellen voor 't ftuk-
Servietten naeradvcnant,drie iluckenvoor
een ftuck Ammelaken gerekent.
Ammelakens van fcs.fcvcn, ende acht vie-
rendeelen breét, lanck ontrent vijftich el-
len , midtfgaders 't Slcfigcr van ghelijcke
breede, vijftich ellen voor 't ftuck ----
Arriydon oft Stijffel,de hondert ponden —
Anchioves, het Tonneken
iiij ft.
xft,
vft.
-vft.
iiij ft.
Vft.
-    üij ft.
-   viij ft.
vft.
-    XV ft.
—xijft.vj^.
—-------vjft.
j gul. —xj ft.
------ vil.
igul-
iiij ft.
ij gul. - χ ft.
jgul.—vft.
ij gul.
jgul.-—vil.
*—xij ft. vj A.
------ vjft.
j gul.
xij ft.
xv ft.
vft.
xft.
Vil.
A.nijl oft Indigo van Venetien, Portugacl,
Spangien ende Levanten , de hondert
ponden . ——           -----           -—
Anijl van Barbaryen, de hondert ponden -
Anijs, de hondert ponden ---- —
Appelen ende Peeren, de Tonne        -----
Ende alle ander Fruyt, vande waerde van
fes guldens ■—· — —
Arangie Appelen, 'tduyfent
           ——
AiTchen, Pot-aiTche, de hoiidert ponden —
AiTchen, Beeren-klauw, ofte Kroon-aflche,
, 't laft tot twaelf tonnen -— —
Aflchen, Spiegel, Hoorn, Kruyfkens ende
Ringen,'t laft
vij gul. - χ ft,
ν gul.
yj-gül. -----~
hij gul. -—
--------xiij ft.
------ iij ft.
ijgul.
-xft.
-vft.
xft.
ij ft.
iiij ft.
xv ft.
xvjft.
iiij ft.
ν ft.
iiij ft.
xft.
xft.
Ȇ gul
'—-
Ü gul.
- vft.
jgul.·
—vft.
jgul.-
—vft.
jgul*
xv ft.
i—,
vft.
viij ft.
•-------
vüj ft.
j gul.—xft.
j gul. .------
—      XV ft.
jgul. — vft.
----' XV ft.
—  viij ft.
Aflchên.Tienbant, Bollen,Wracken, Rijgh-
fche ende Pomcrfche, 't laft tot twaelf
,, Tonnen . —           —— ----
Azyn, Rhijnfche Wijn-azyn \ d'Ame Ovcr-
landts
                                -jr
Azyn, Franfchen ende Spaenfchen Wijn-
azyn, Verjuys.Cy ter, Appel-dranck.ende
Azijn van Appel-dranck, het Oxhooft-
Azyn,Bier-azyn,de grove tonne.'t Oxhooft
naer advenant yoor anderhalve Tonne
·. gereeckent —■           *— ^1*
B.
"D Aeckclaer, de hondert ponden -^
^Bayen,Leytfche,Engelfche,endeDuffel-
fche rollen, elck ftuck
         ■—.        —.
De halve ftucken naer advenant.
Ballen, Kaets-ballen, 'tduyfent
           
iiij ft.
vjft.
viij ft.
-ocr page 1256-
fj Convoyen cnde Ucenteiu*
1411
Breda. j
4
é4*°
J Calis, Ecuncnj
totte Somme
incluys.
; I !
Rhijn.WaeJi
endeYffel,
Maesê é VyantJe tandt.
Licent.
.. .. , j
Á.
9< *
aft.
viij ft.
—- xft.
ij gul—xft.
■----- xv ft.
i-----, Yüj ftt
xft.
>— xyft.
Yjgül. —f
ij gul.
ij gul.
iiij gul.
a
viij ft.
iiijft.
• xft.
xijft.
Viij ft.
xv ft.
V ft.
xijft.
Vjft.
:,t ''■'xvfti
------ viij ft* j
jgul. — xft.
j gul. —
jgul. - xft.
jguh —xft;
—- ixft.
jgui.— ij ft, |
ftn xijft,
ft.
jgui. —-
j gul. ------
jgU|. ------
j gul. - viij ft.
------ ixft.
ij gul.—vft.
jgul.—xft.
ijgul.·—vft.
ijgul.—vft.
■ .
—— xiij ft.
XV
— XV ft.
——.— xv ft.
jgul.
-vjft.
j gul. - xv ft.
jgul. · xv ft.
iij gul.
ij gul. - xv ft,
iiij gul.-xft.
Si ['■* · ■
|gUl, —
5 gul-—x ft·
——ô—· Vj ft.
jgul.
jgul..
ij gul.—xft.
iij gul.------
---- vjft.
ij gul. -i—
jj gul.— xft,
— vjft.
iijgul.-xvft.
iiij gul. - ÷ ft.
------ ixft.
iiijgul. -xft.
iij gul, -_
ij gul. —í it
-xft.
vjft.
ij gul. - xft.
j gul.—xft,
jgul. ------
ij gul.— x fts
jgul. ô—÷ ft.
-----r xij ft.
üjgul. —
j gul.-xviij ft.
j gul. -iiij ft,
iij gul. ----
ij gul
é                  Ë
jgul. — xft.
üj gul.
ij gul.
iij gul. ------
ij gul. - xv ft.
iij gul. —-
ij gul. - ÷ ft.
jgul.------
jgul.—xft.
iiij gul.- ÷-ft,
iiij gul. - ij ft;
mm
xiijgul -
j gul.—xft.
.ftxiï*
j gul. —-x ft.
jgul, ------
ô- xyj ft.
^rr xv ft.
—— viij ftj
xx guld.
xxijgul.
;"—          gecombineertiix gul.
xxxiijguL-1-
rtfirfj ë!> il
Üijgul.-xft
'il f
»j gul.
jgul-
,fr#
1$ m Ë Al*
,',"...
ijgul.-
-xib
-xft. s
é - ß ; 1
j guld.
. —r-ï
jgul.-
-xft.
--------
WJ Á»
, ' ·· ! .ft VV
—— ß .il jui
ijgul. —
j.gul.—üj ft.
',';'■ ■'. i ■ ' U
jgui, —;
jgul. -iiijft.
Sw v»jft*
*V<*/. fit «ujh I Si
7.0 ij
iïjgul-xv ft.
ijgul. - vft.
v'l V.iir.
j gul,—÷ ft.
ijgul.—vft,
mr# x»jft-
Ballcn^
ïïTf
-vft.
*
Viij ft.
Viij ftj
VÜj U;
j gul.
B.
• *·
-— I Jl't ■·-—.. J
jj·! ft Hik- Ji : Ë
-ocr page 1257-
• *
3.Bécck. *&iTit iDeeL
z^          Placata
Convoy.
L'.i
2%"
24*j
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
dê,Rbijn,Wael
«ïdeYflel.
-,— iiij ftuy.
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Maze.
-----r- Vjft.
Vytgaende op
Neutrale Lan-
den.
,1.. ':
,emë inclujjl
alsvoorcn.
ι
Ballen, Kolf-batlen, de hondert ftuclen —
Bcckcns, Ketels, ende Kooperc Potten, de
hondert ponden               4~*           
Bedden, van de waerdc van fes gulden —
Bezanen ofte Roodlofe, de dozy nè <-—
l$icT, jor]en-Bierv 't Vat van ontrent twee
I Amen . —              4-■           
Biet, alle uytlantfche Bieren, de tonnc —
Bier, binnenlantfche Bieren, de tónne —
Blakers, Kandclaers, Koperen Brandcrs,en-
iflé? allerley andfcr gemaeét Koper-werck,
yandewaerde van fes gulden           
Bleek, de hondert enckele bladen           τ
Bleek, de hondert dubbelde bladen ~—
Bockrael uyt Vranckrijck, ende vandefe
i JLandcn, 't ftuck van achthien {ot twin-
: tich ellen ', '^— .""""''"«--^/! -—
Boecken, geprente Boccken,vande waerde
van fes gulden--------            -------
Bombazynen van defe Landen, lanck twin-
■ tieh ellen, 'tftuck — — —
De dubbelde ftucken naet advenant
iiij ft.
vjft.
------- xvijft.
------- ν ft.
- ij ft. vj$.
. xij ft·
iiij ft.
ij ft.
XV ft,
vjft.
lij ft.
j gul.
«iiï
j guld. - ν ft.
1f
ij gul.
»Ugul. -.
j gul. JZ
■xft.
vft.
j gul.
- vft.
-ijft.vj*.
—. vft.
iüj ft.
ij ft.
iiij ft.
iiij ft.
ij ft.
Üij ft.
vjft.
iiij ft.
■ vjft.
JL·, vft.
-  vij ft. vj ft.
-  Tij ft. vj ft.
'—i-—-' XV* ft.
iiij ft.
vjft.
vjft.
xij ft.
ij ft.
v#a,
üjft.
vjft.
ij ft.
iiij ft.
üjft.
Vft.
Bombazynen van Wefel ende diergclijcke,
fa«*
iiij ftv
viij ft.
't ftuck lanck twintich ellen ------
Bombazynen j Brughfche Bombazynen f
van twinticlji elien, 't ftuck           ------
vjft.
vil.
t)e langer nacr advenant.
Boratten, vande brcede van drie quaert,
ende lank van achtien tot twintich ellen,
'rftuck ~-— .....—;: >' —1 - χ9 ft· VJ
|)e dubbelde rjacr advenant.
Èoratten van vier ende vijf quaert ,breedt
xft.
xij ft.
xv ft.
-xft.
ende landk als vooren, 't ftuck —A3-*
De dubbelde-naet advenant. i;
Böraes komende uy t Spaigben * de hondert
Ρ gul-
ij gul.
9 sul- -^~
ponden --^          i_i_i_         -■;—
Poter, eetbare HoUandtfche Boter, 't Vat
ofte twee halve Vaten, ende minder naer
. I-advenant;·' 7-—>'[»8Ε·:!~= -Ψ&?
BÖter, Vriefehe ibodc Börir, 't Vat " τΗ-
poter,kopkens Boter, de hondert ponden -
poter, Sweetf(ihc,Noortfchc,Engelfchc, en
alle andere van buytqn'sLandts inko-
mende, rnitfgaders de witt-e ende oneet-
bare Boter, 't Vat, ende alfe minder Va-
ten naer advenant
           4----- —
^AbeteflV ofte gheflagen Waridt, de ti'w£
rv dert ponden            h           ------
JCabcl-garen, de hondert ponkien -—-
iGabiiys-köói; déhoïidert^ftubkèri *LM
jCaes , HoUandtfche ende alle ander fjete-
| melcxofte pandt Kacs, de Hobben,daer
^iönder'be^epcti.gröcriëencle witte 'sÖfa*.
vefantfche ■ Teifelfche, Wieringer ,ende|
1 alderhande'Schapen-Kaes, de hoodett'
i Caes, groene ende witte Cantqr-kaes, pndel
! ^dicrgelije^,ütSchir|i^)yrilii;i * &&ij
ixgül. —^
vgül—vft.
•uiM
►'S l»>
uflxi
iasftidi-noas,
xij ft. vj 4.
iiij gul. - V ft.
xft.
•^8i
xv ft.
..vft.
.bumr
lil.
xv ft.
xiij ft-
iÏÏjft.
Xixft.
yjft.
xv it
yfïE
jg
'iii.
!"S t
4
η
•m\ t
.
ui
ij gul. —-
5 gui.—Vft.
,it atv
I (tiv
-ocr page 1258-
^3<IConvöycneiide®canteiL«e,£^ . %AHi
!**♦
) Vyande Landt.
Rhijnj Wael,
!, Maes#
Calïs, Beunen,
Bred|.
:^5ί*
i umi
totte Somme
iriduys*
j— vjft.
«ndeVifeU
f
: f
vjft.
ite? vüj ft.
l(4.(w XV ft.
/4/9'V*
.'Hn
XV ft.
vjft.!
iiij ftr
'jlN ......'· -
iij gul. —
j gul.—xft.
-— vft.
jgul.—-vft»
+4=5- XÜjft.
j**. iiij4-
vjïgul. ■—*-?!
ij. gul.—^ftj
5 g«W
i/igui;^vft.1
jgui.~— xft.
j
xft.
tóffl. Iiij ft.
CètVf| ·
iujgul. —
ij gul*
Vygpl.^-^ χ gul,—,χ fa
iijgul. -^- iiygul.j-xit
- * iT- ril 1'
vft.
Γ
:
j.nslfoc; jfs
I----- ixit.
HfirnrmyA
41 ::
.il
• ■
viij ft.
iiij ft.
Viij ft.
VÜj ft.
iij ft.
vjft.
. . ■
5;.i'f Vjft,. ^Tf-----      ixft. [
rfyjfo --t—'xviij.ft.
j\ ι??
plaüll 1 ■» ·.!-
>3Sffistéa
!'
.nu:
iij ft. f
vjft
iiij ft.
ij ft
vjft.
iij ft.
vjft.
ij ft.
Vft.
nijft.(:«T-.t-rvjM
. I ,-
.·;.■■
   ,xij ft.
■  'vjft.
Xjrj/ft.
b ,nfh
I
iij ft.
- iiij ft.
viij ft.
h— viij ft.
1*7* vjih
_' Π
r
8S
vjft.
*         Λ
ij ft.
üj ft.
■»
vjft.
<t
Η""
...... η ,
iii -'M
>t f
■ fc e/ :' :<
vft.
Ij. a-, ..,. qc
'"Jti'^'L'. h "Ü Hf»
ij gul.·—xft.
XiijfgulrijtTfi;
'stgiï-L ——'
»Ug4 "X^r
ï ii..sX;i
' Ai
-----. iiij ft.
ft (
iiij ft.
.ft ν
a?
; .üjf.'—· .;.aaii
: »j»' vft.!
[ .£i? .ft (i-/
ijgu]. —7-,
ijj.ga.-XifiM
;ii^uL-xft.
ür>
»1
ii-jw
XjVJ.gul.
Xtfgu
iiij gul.
xxiiij guïj
xgul.
Vfi gul·
xgul. __
Vij gul. «
Λ t —
.il
Mi
M$,
|tnoi ·..;> .no!üo|-2üoH, n'jfn
.11,
r ...«.„1
■■■ -
fcS ;' (3l\-tfil|g'ft."i ;;j.i rSoA
Mi.. · .! α ....
[**■— Vg jj ƒ].[,;, ,—,„.
Γ— ;,·/'■: f> i.i _____
ι " «?·'·
^pVytnde Lant verboden «yt
j*%sëibndetipéiia;5l Paipott
!■! ., : : -fv ;;·
;';)ii >'sd:
|vgul. -
.ft (ii —
VJijigiU. ίττί
»bnbVviia3«3
iij gul. '*
ij gul. -r vft
fvj
5'
i |
l. - xft.
m$ko
oH ί , ïoóJü
ld sb , i3üJÏ
i"j'.gpj* ft t¥ifti
iiijgu/. τ xiV,
-
,l»3
jgul.—-xJL
j gul. — xft.
viÜJQLI
iij gulv j5»
i gul.
— viijiikJ
rifX} QQL ufo
.Λ (IM
mbnoq iüLuojI vb.,js«ib taqüCt
i4biio<i 7 nbnod »b, ΐοί?>ϊ3ηο3.
" ·''&'* ~ïkft*
----■, Jlyi - ■-,,—. j j] ijs
;il(is;i
.ft \ïü
ijgüi.-xvft
jij gul,1-vit,
ijgal.—!V.iL
Ij gul. —
pi')
j
i-—***
If f
'" liogui-^jF
i#i*3f
ij gul.
jiuygul.-xjl.l
B^ui. - xMbj |üi; ^rr VJ guJnirtöf*
Ι 7. O iij r                    «             racal
w»n
*
-ocr page 1259-
'Mater* t^Tteo^DeeL
H%7
ï» end,
B.reme incluvs
alsvoüren
Placate&j. 3
orivoy.
]                                   1 ' 1 <
men vcy ïljïij,- ende in 't uytgaen betalen
gelijckallc ander Kaes.elcx pa fijn foorte.
Caes,Parméfaien, de hondert ponden »-*-
CaerddninPypen.dèPype -«-: —
Oterden in Scnyven, de Schy vë -1*—
Caerdcn van Yfcr-draet, de dozijn paer —-
Cajanten.frhalle Rijflelfché viin drie quart*
"totfeyen achtendcelcnbreet,Grovegrey-
ïièn, Plumettcn ende Calandrees, inde
j Nederlanden gemaeckt, lahck xo ellen,
I 't iluck r
De d ubbelde naer ad venafit.
Cajanten, breede Cajanten yanvier en vijf
^quart, ende Grove Greynerffnde Neder-
landen gherhaeckt, 't ftuck
De dubbelde naer advenant.
Calck, 't hoedt
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
sRhijn,Wael
ende Yticl.
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Ma/e.
Vytgaende op
Neutrale tjjjx
den.
jguld.
- χ ft.
xv ft.
iij ft.
•ij ft.
j gul. xvüj ft.
—— xix ft.
iiij ft.
"Igul.
XV ft.
vft.
iij ft.
Vjft.
»»jft.
ij ft. vj£.
iij ft.
ij ft.
iiij ft.
vjft.
iij ft.
iij ft.
iiij ft.
iiij ft.
ij ft.
-xft.
xvft.
- Viijft.
iüj ft.
J
------' üij ft
ij gul. -,
Calmijn, de hondert ponden-----------
Canifas de Vitry, de Balc houdende 380
ellen ~j—             ——             ■—
Canifas van Normandyen, Lorèyhen ende
1 Vranckrijck, de hondert ellen "=
Canifas, d'Öofteifehe Pack-rolleofteSeyl-
ixiöéck, mitfgadets de Höllandtfche folie,
't ftuck
ij gul.·—xft,
^--- xij ft.
3 gul-
-^ XV ft.
\.ilv
ij ft.
iiij ft.
jft.
Üij ft.
-       ij ft.
— iiij ft.
" jft·
• vft.
----- iijll
Cinifas, Ofenbrögs uyt Oöftlant, ende van4
Munfter, db hondert ellen
------' vft.
Canifas, Rollen dacr men Hop-facken af
. ,maeckt,'tftuck
           ■ j ■■
Canifas, dê Lüy Xe Packrol lë, mitfgaders de
» fyne Pack-rolle           ■——           ----
Cappcrs, 'tqüartecl —4~           
Carpetten van alle foortcn, van de waerde
van fes gulden------            ----
Carfayen.foecktopde letter L.
Caifia Finuia, de hondert ponden
iij il
vft.
■xft.
------ vjft.
ij gul, .-—
------ xvft.
-     xvj4
------- ijlt
jgul.—xA
jgul. —
vjgul. ff
«toi^. Vlij tE.
jguE
jguld.
Ügu1·
.il v
j gul.—xij ft.
------ vj ft.
-------viij ft.
'jgu!
r vij ft. vj %
jgul.—xj'ft.1
------- :v.ft.
     Tit:
—j ft. vj %.
vjft.
j gul; — y. ftU
j------ iiij ft.
Caftanien , vande waerde van fes gulden,
inkomende
Caftanien, de hondert pondcn,uytgaende -
Cactoch, dé hondert ponden
           -Φ-
Caviara vafo Mofëovia, de grove tonne ΐί-^
Minder ende meerder Vaten na advenant.
viijft.
xvft
viij ft.
jgul
jguld.
Colen, Hout-kooien, de tonne
Colcn , Smce-kolen uyt Engèlandt, 't Sal-
ter ofte anderhalf Hoet — —
Cölen, Lüyoxe Smee-kblfeft ,ende vande
Roer,'t Hoet
jft.
iüj ft.
üj ft.
vij ft.
xft.
vüj ft.
viijft.
■ iij ft.
jft.
iiij ft.
' ·'T· ! "1
üft.
xij ft.
- JU** !
vft.
iiij ft.
xft.
• üj ft.
1 -iV,
iij ft.
Colen van Luyck, Schotlandt, ende vande
5 Roer, de hondert Wagen------
Comijn, de hondert pondéli — \ ϋ§4**
Cpper, aldCrleye Koper, rorit ofte vierkant
1 igheflagen, de hondert pondéh q >
Igul.—vft
j guld.
iij: gul.
u
vjft.
Coper, rouw koper, Bricken ende Zuegen,
I de 100 ponden
£oper-dract, de hondert ponden         
Eopet-root, de hondert pondpi ------
Rocken, ofte Klpck-fpy fe, dd hondert pon-
ayBErr* {!M*Ί' ; US uif» 'r'· - l^
Sletrailje, Potteis, gebroken koperen Pot-
^.töi, öftè Sdhroyfbl van koperde hondért
ponden^ 'J j '=i—'üg e^4-^-K * ;s£iè4M
JogJKft Potten, Ketels, ende.Koperen
I----- xiij ft.
I-------- iiij ft.
-------,\uji j;
Lü*r
ijngn!.'
) guld.
I
.ing n
i^U^—jl^^
11
-ocr page 1260-
■MUHBHHUB
Convoyétt eflde LicêtitèiL^
H*9
Breda.
8
lp
Vyaode Landt,
Calis, Ëeunen,
totte Somme
incluys.
Maes.
RhijtijWacI,
ende YiTdi
Licent
iiij gul. ----
jgul
iiij gul.
jgul
vj guj. —'-
jgul.·—xft,
xij ft.
iiij gul. ----
'----— XVJ ft.
-r— vj ft.
—— iiij ft.
iiij gul.
xvj ft.
vft.
iij ft.
viij ft.
vft.
Viij ft.
vft.
vij ft. vj§.
iijft.
vjft.
viij ft.
iij ft.
- iiij ft. vj $.
iij ft.
iijft.
iiij ft.
vjft.
vjft.
vjft.
xft.
ix ft.
iiij ft.
-iij ft.
vjft.
ixft.·
xvft.
vgul. ------
j gul. -i—vft.
—— iiij ft.
-------vft.
— iij ft.
vgul.
jgul-
vij gul. - χ ft.
*
j gul.-xvij ft.
-  vij ft. vj $.
------ ix ft.
iiij gul.
jgul-
Ü gul·
-vft.
vft.
vjft.
iijft.
xft.
vjft.
xvj ft.
iijft.
iiij ft.
iijft.
Vjft.
iijft.
iiij ft.
iijft.
vjft.
-  iiij ft. vj %.
------ xvft.
viij ft-
vgul.
Vij gul. -xft.
'-"·" ix ft.
ij guJ:----V ft.
vgul.
«,----- vjft.
jgul.-—vft.
iiij gul.
»j gul·
ift.
------ vjft.
------i xft.
------ viij ft.
----- xvft.
jj gul. ------
vj
j guh—xft.
j gul.
jgul. —ij ft.
ij gul. —y ft.
iij gul. ——
------ xvft.
j gul. — xft.
ij gul MTTTT-!
------ xvft.
jgul, — vft.
ij.gul. ------
---------xft.
jgul. ------
>jgu'· '------
------ ij ft.
, V?
- iij ft.
r iiij ft.vj^.
iij gul. .—rr
j gul.-xvij ft.
xij gul. ,,-rt
jgul.—ij ft.
ij ft.
ij ft.
vjft.
viij ft.
viij ft.
ij gul- —
jgul. — vft.
viij gul.
iiij gul.
xvft.
-— xij ft.
ft.
; " '11- ' ■ '. ":■'■.,·,':
j guld. - xft.
»■<:' ί ■ xij ft.
.------ xij ft.
ij gul.
j gul.
iij gul. ?*-~
■ ■ '"•(■i
jgul.—xft.
jgul. — ij ft.
iiij gul. - χ ft.
j gul. —
gecornbineerrs-j— xvüj ft.
xft.
xft.
xij ft.
xft.
xvft.
iij gul.
ij gul,
jgul.
-xft.
nj gul
f
ij gul.
KaerVyanden Landen niet
Li
|-Jjyt te vqeren.
kguld. -vft.
j gul.—xft. Ij gul. - xv ft.
ij gul.-xij ft.
. Bran·
—γ-fir.
-ocr page 1261-
Placatecu. 3.Boeck. to.Tit, 7.Deel;
2430
243i
V>'tgaend?
rrAir^„dt
B,iem2 inelu
als vooren
Inkomende uyt
Vyandc Landt
ende van de
Maze.
Inkomende uyt j Vytgaende op
Neutrale Lan- Neutrale Lan-
Convoy.
dé.Rhijn.Wael
endeYffél.
den.
^~ Vft.
------— iij ft.
— xvftuyv.
Branders, foeckt Beckens ende Blakers
op letter B.
Corck komende uyt Portugael, de dozyne-
Corck, komende uyt Spangien, de dou-
zync
Üjft.
ij ft.
vüj ft.
Corck, komende uyt Portugael, een pack
van ,100 voeten
Corck komende uyt Vranckrijck , vande
wacrde van fes gulden------
Corenten, de hondert ponden------
Couchenille, de hondert ponden <—
CouiTens van Stamette,ende aldcrlcye La-
kenfe CouiTens, de douzyn paer
-vjft.
xijft.
vüj ft.
xv ft.
vft.
xij ft.
j gul- -
ix gul.
ix gul.
vj gul.
—vijft-vjl,.
vj ft.
XV ft.
Vj ft.
vjft.
xijft.
■vjft.
Couflens,alderleye Sayette gebreydc Couf-
fens, de douzyn paer ----- ----
CouiTens, Syde CouiTens, 't paer ----
CouiTcns,aldcrleye andere foorte van Couf-
fens, in defe Lyfte niet begrepen, fullen
betalen vande waerde van les gulden —
Kramerye, alderhande Kramerye falbeta
len vande wacrde van fes gulden
— xix ft.
-vijft. vj£.
jgul.
iiij ft.
vjft.
- vft.
iiij ft,
iiij ft.
—vijft.vj^.
Welverftacnde dat inde Kramerye niet be-
grepen werden geweven Waren boyen
een vierendeel brect wefende.
D.
T^Ayen, de hondert ponden           ------
*-^Docck, Kamcricx-doeck,'t ftuck langh
een en twintich ellen, de Lappen daer
inne begrepen, tot een en twintich ellen
alsvooren
           ---- , —— -----
Meerder ende minder mate naer advenant.
Droguerye ofte Apotekerye ; Midtfgaders
de Verwe inde Lyfte niet begrepen ;Ta-
bacco, ende alderleye Confituercn, van
de waerde van fes gulden'
          ·------
jgul.— vit.
j gul.—,xj ft.
jgul. — vft.
j gul. —χΛ.
vüj ft.
xft.
xft.
-~vijft,vj£.
jgul—xjft.
yj it.
vjft,
-vft.
ijjt.
jft.
üjft.
vft.
"jft.
üjft.
■pErmiilioen, de hondert ponden -—
·* Fygen Marchants, de Korf wegende on-
trent tfeftich ponden ----- -----
Fygen,Dodefche Fygen, elcke Korf wegen-
de ontrent dertich ponden
jgu1·
-vft. jgul.
iïjft.
— üpt
jjit
viij»·
vjft.
• Jjfl.
iiiji
ij ft.
vft.
vft.
Fygen in Tonnen, de hondert ponden —
Fryfette ofte Catoens, 't ftuck van veertich
ellen             -----             — ■—
Fufteynen uyt Duytflandt, ende Bockafy-
nen,'t ftuck
vjft.
iiij ft.
Vft.
Fufteynen, geheetcn Croifees, 't ftuck —
Fufteynen ende Bombazynen van kaüen,
tweeen dertich halve ftucken inde Bale,
't halve ftuck — *—■ —
Fufteynen, breede Fufteynen ende mette
Doppen, 't ftuck
           ·——         —..
Fufteynen, fmalleFufteynen mette Dop-
pen, 't ftuck · ------ f ν —
G. . ;;:■.........
Γ~<Aren, Nay-garen, foolnlandts als Uyt-
XJt lants, wit, grauw ofte coleur, de hon-
dert ponden — ----- —-
Garen van Erwervelt, de hondert ponden -
------■ iiij ft.
—vij ft. vj ^,
—xijft.vj^.
rffcr- -vjft.
vjft.
xft.
vft.
-iij ft.,
viij ft. I —
üjft. —
-xft.,------
xv ft. jgol·
xix ft.
xix ft.
XV ft.
XV ft.
jgul.·
-ocr page 1262-
ïsj<'l Convoyen ende Licentea-i
Μ1
Vyihtle Landt.
vov
Calis, Beunen»
totte Somme
incluys.
Breda
Rhijn, Wael,
endeYffel,
Maes,
Licenc,
ixft.
vij ft.
vjft.
üij ft.
XV ft.
viij ft.
Ρ/..„'.ν pXvft.
vft.
üij ft.
XV ft.
lijft.
-*r> xft.
J-----viij ft.
j guld. - ν ft.
— vüj ft.
·*· .fr—' Xij fti
j gul. xvij ft.
xij ft.
jgul. —'j ft.
----- Viij ft.
jgul. - xft.
viij gul.- x ft.
jgul·
vij gul.
ij gul.-— ν ft<
xv gul. ——
jguld.
vj gul.
JgUl.'—xft.
xgul. ------
xvj ft.
jgul.
j gul-
ij gul.
j guld.
jgul·-
-xft.
' il ' -. ;■■ Je
-vft.
XV ft.
-— xvj ft.
jgul-
j gul. —xft.
—---- Vüj ft.
j gul. — xft.
------ vjft.
•xft.
xft.
vjft.
üij ft.
üij ft.
üij ft.
üij ft.
vjft.
vjft.
vjft.
vjft.
ixft.
ixft.
D.
ij gul— ν ft.
üj gul.- xv ft.
j gul—XV ft.
j gul. - XV ft.
ij gul. - χ ft.
xft.
—— xv ft.
xft.
xft.
xft.
—* xij ft.
ij gul—vft,
------ xv ft.
Viij ft.
jgul.—xft.
- VÜj ft.
vft.
VÜj ft.
vjft.
-vft.
vjft.
üij ft.
xft.
Vjft.
ij ft.
iijft.
ι
vjft.
VÜj ft;
iijft.
vjft.
-vft.
üij ft.
üij ft.
viij ft.
vjft.
ij ft.
iijft.
vjft.
vüj ft.
üj ft.
F.
j gul. — xft.
— ] xft.
jgul·
j gul.
-*■■ ixft.
au* ..,.· yj ft.
jgul.—vft.
—— vüj ft.
jgul.-xvij ft.
*— xij ft
----- üj ft.
jgul.
vüj ft.
ij ft.
iijft.
ij ft.
üj ft.
üij ft. vj %.
—. ix ft.
μ _
vjft.
xft.
üij ft.
vjft.
xft.
üij ft.
- XV ft.
vjft.
■;.·» ': IA
il si
h *- —,
\*j
H'i
üj gul. 'M*
xft. ij gul.-Vft.
Garen,
ügui.
— xft.
ij gul.' *^
jgul.
jgul.
- xft.
jigül.— vft. jgul.
7. Ρ l
J guld.
-ocr page 1263-
Flacaten^. 3»Boecfe· io.Tit. 7.Deel;
Ç34
24Ji
Inkomende uyt Inkomende uyt
Vyaude Landt I Neutrale Lan-
ende van de! dë,Rhijn,Wael
Vytgaende op
Neutrale Lai>
den.
Convoy,
ais?' indu
ende Yflel,
Maze.
Garen, pont-garen, dacr men Scylen ende
Hop-facken af maeckt,de C. ponden-—
Garen, wit Garen, de Bale van thien dozyn
ponden
                 -----                  ■-------
Garen van Lyons , de Bale van hondert
maflTcn —■
            -----            -----
Garen van Catocn, de hondert ponden -—
Garen uyt Brjttannicn ende Bourgoignen,
dacr men Netten afbreyt, de hondert
ponden
Garen , wit Garen dat mettc ponden ver-
kocht wort, vande waerdc van fes gul-
den
            ——            -------'          -----
Garen om te we ven, van Jcv.iluyvers 't pont
ende daer over;de hondert ponden —-----
Ende van 't pont waerdich onder de vijftien
ftuy vers, de hondert ponden
vjft.
'----*■ vüj ft,
j guld. ----
—vij ft.vj-^.
ij gul. - ÷ ft.
iij gul
ij gul.
Ü gul.
jgul
j gul—Yi
»j gul -.
j&ül—xft<
-xft.
— xft.
-vft.
•xft.
Jgul-
jgul
j gul.-xviij ft.
xv ft.
- vij ft. vj %.
—— xix ft.
j.guï.—vft.
ft.
X1J
vjft.
xv ft.
xijft.
iiij ft.
iiij ft.
÷ gul.
vij gul.
ft.
ft.
xv ft.
í ft.
Garen, Saycttc Garen gheverft, de dozyn
ponden
Garen, alle wollc Garen ofte Saycttc, rouw
ongeverft, de hondert ponden
ij gul.·
-xft.
hij gul
iij gul.
xiij ft.
xvj ft.
viij ft.
viij ft.
xiij ft.
jft.
iiij ft.
iiij ft.
iij ft.
xft.
-xft.
vft.
------viij ft.
------- iiij ft.
j gul.·—vft.
------- xij ft.
------ jft.
------ vjft.
vjft.
xft.
vft.
• xjft.
Garen, Cabcl-garen, de hondert ponden ■—
Garen, Zcyl-garcn, de hondert ponden-----
Garen, Schijf-garen, het tonncken van vijf-
tich ponden ----- ■—· -------
Galnoten, de hondert ponden              ■-—
Glas van Normandyen , de Korft"
j gul.
jgul-
Glas, Bourgoens Glas, elckc fchoof of licn-
Glas uyt Ooftlandt, vande wacrde van fes
gulden ■-------
            -------         
Drinck-glalen van alle foortcn, vande waer-
dc van fes gulden
           
Gebroockcn Glas, de fmal-tonnc
vjft.
iij ft.
xv ft.
vij ft.
ft. Vj ft.
iiij ft.
xix ft.
-VI
-       iiij ft,
-   xv il.'
Gomme van Arabicn.dc hondert ponden-
Gommc van Senegal ofte uyt AfTrijcquen,
de C. ponden
Greyn in beiyen ofte in poycr, om Schar-
laken te verwen,de hondert ponden —
vij gul.
iiij gul.
ix gul.
Alle Grcynen komende uyt vreemde Landen, fondcr
d'Inlandtfchc, ujtte voeren.
viij'gul.------
í gul. :—
üij'gul.- xft.
iiij gul. -xft.
iiij gul. - x ft.
iiij gul.
ie gul. —
vj gul —
viij gul. —
vj gul. "
vjgul. -
í gul. —
viij gul- "
vjgul. —
ij gul. - ÷ ft. ij gul
'Arwe, 't laft
*■- Tarwcn-mecl, twaelf fmal-tonncn voor
't laft ------- -------------■-
Rogge, 't laft             -------               -------
Gerfte,'tlaft------.              .------
Mout,'t laft ---- ------·        ----
Haver, 't laft -—- ------ ■—
Erweten ende Boonen, 't laft           ------
Boeckweyt,'t laft         ------           ------
Tonne-mecl,Roggcn tonnc-mccl.'t laft tot
twaelf fmal-tonnen-----■- ■ -
Krock-zaet ofte Boldre, 't laft           ----
Gcerft,de fmal-tonnc —- . ·=**■
Alderleye Gort ofte Gruttc,de fmal-tonne-
Twee-back ofte Bifcuyt, de tonne —-
H.
'Alle naervolgende Haringh, brandt,ofte
Zee-ftucx,twaelf tonnen voor 't laft.
eAringh, alderley Haringh, uytgefondert
Circkel ende Brandt, 't Laft -?--·
j gul.— ÷ ft.
j gul. — vft.
jgul. ;------
jgul.
ij gul.
xjft.
-vft.
-vft.
XV ft.
j gul. - xj ft.
j gul.*— vft.
J
j
xij ft.
-vft.
xft.
iiij gul.
jgul.·
jgul.
jgul.
jgul.
iiij gul.
iiij gul
Xgiil-
iij gul.
iiij gul.
jgul.
j gul-
—vft.
— vft.
xv il
÷ ff
xft.
vjft.
üj ft-
vjft.
iiij ft.
- ij ft-v} ft.
-vij ft, Yj.ft,
iij ft.
ij ft.
vjft.
UT! !
iij gul.-—xft·
-ocr page 1264-
ai*
*«■
Convöyen ende Licentem*
C
j Rhijn.Wael,
endeYflel,
Maes, ,Vyande Landt,
fireda.
Licent.
totte Sorame
incluys.
il
xft.
■xft.
-vft.
■xft.
xft.
xft.
•------' Xij ft.
ij gul. -------
iij gul. - vj ft.
ij gul, -----
j gul - xv ft.
— vit
xvft.!j/gui.— ijft.
jgul.-
j gul.
j gul. ■
jgul.
ij gul. ■—
iij gul.
vj gul.
ij gul.- xv ft.
j gul. — ÷ ft.
iiij gul
ij gul.— xft;ii]gul.-xvft
jgul— xit.
j gul. — ÷ ft.
jgul. - xv ft.
ij gul. - xij ft.
iiij ft.
iiij ft.
vjft.
ixft.
_.           gecombincert^xj gul
xj gul.
xj gul.
xj gul.
xvj gul. -x ft
ft.
xft.
il.
Xlj
j gul. — ij ft.
XV ft.
iiij gul.
ld.
iiij gul.
jgul-
j gul-
vgul. -------
ij gul. - vft.
j gul. — xft.
------- xft.
jgul.—vft.
jgul.
vjgul. -------
iij gul. -,-----
j gul. — xft.
ixgul
:ft.
gul. - ÷ ft.
UU
Jgu
j-gul. -iiijft.
ft.
ij gul.
viij ft.
• xft,
xv ft.
jft.
vft.
ft.
viu'
ft.
XV
ft.
jgul.
ij gul.
jgul.
iij guL
XV ft.
jft.
vft.
ül. - xft.
jft. vj^.
jg
ft.
ft.
jft.
J
ft.
VJ
IX
ft.
vj
ft.
ft.
ft.
ft.
vjft.
iiij ft.
vjft.
ft.
IX
ft.
vj ft.
uij
Hij
- nu
           gecombincert jj gul.
jgul.—vft,
jgul.
j gul.- xvij ft.
j gul.—vft.
vj gul.
iiij gul.
vgul
vj gul.
ixgul.
De Greynen op Vyandc Landen niet uyt te voeren
dan by fpeciale Ade.
xxvij gul.
xij gul.
xxxüij gul.
xxjgul. ■—
xxv gul. —
xxv gul. —
xxij gul. -x ft.]
xxiiij gul. —
xxxvj gul.—■
xxij gul. f xft.
xxx gul. —
kxvij gul. <--
xxiiij gul, —*
Liiij gul. -
é ,
xxxiij gul.
xlvgul,—i
vijgul. -xft.'xvijgul
gul-
gul
viijgul.
÷ gul. '-------
xgul. -■—-
viij gul. ■—
xgul. -------
xv gul. .«—
vj gul.
XX
XX
xl
gul
"%*»*
xYiij gul. é—-
xxxvj gul.
xxxvj gul.
gul.
gul.
gul.
ui.
ui.
XX
XX
XX
XX111J g
xxvij g
xl
xxv
UI
g
gul«
xxv gul.
xxvij gul.
xlgul. -\,k.....
xxx gul.—r-
xlgul. ■ ■,;
iij gul.- xv ft.
ij gul.—vft.
j gul. - ÷ ft.
ld.
ui.
xij gul.
xx gul.
ij gul.
jgul-
gul
xv gu
xxvg
ij-gul,
xx
gul.
xxvij gul.
XV
ft.
jgul. -iiij ft.
— xft.
ygui
■x
ft.
ft.
j gul.—xft.
jgul.. ~^-
jgul. — vft,
jgul. —-r:
Viij
X
ft.
xvj
H,
. ■-■4 il .. ,!
I' · '
■H
xviij guL-»*
Haringh
f ß
viij gul. ·—*-|x gul.
txjgul. -
7· Ñ U
xij gul.
-ocr page 1265-
/ Η 3 ύ
Placaten-/. 3*Böcck. io.Tk, 7.Deel.
< Ί 7.
Inkomende uyt
Vyand e Landt
ende van de
Maze.
Inkomendeaytl Vytgaendeop
Neutrale Lan- Neutrale Lan-
déjRhijn.Wael den.
ende Yffel.
V>gaende
°ver ^ «*
B.remè mC
Convoy.
Haringh na Jacobi, zynde Circkel Haringh,
't Laft
ν gul.
vij gul
vj gul.
vJgul. -
vitjgül.
vüj gul.
Kleynen Keulfchen Bartholomei , ofte
Kruys-brandt, 't laft ------
       
Grooten ofte Rouaenfchen Brandt, 't laft -
Maefterlandtfchcn, Schotfchen, Yerlandt-
fchen, ende diergelijcken verfchen ofte
geftortcn Haringh, tvvaelf duyfent voor 't
laft geteeckent ■—· ■—■ —
Maefterlandtfchen, Schotfchen, ende alle
uythecmfche tonne-Haringh.'t Laft-----
Alle verflche gcftorten ende KorfT-Haring,
twaelf duylent Voor 't Laft
            *—
Droogcn Haringh, daer onder begrypende
den Engelfcn, Maefterlandifchen, Lit-
foen, ende uytfehot, tvvaelf duyfent voor
't laft
xft.
iiij gul.
xij gul.
xij gul.
vij gul. -xft.
vij gul, - χ ft.
iiij gul. - χ ft.
jgül. „
Ty-Buckingh, thien duyfent voor 't Laft,
ofte twintich Engelfche ftroyen -----
Buckingh tuflchen Vrouwen ende dertien
dach,'tlaft
              ------■           ------
Maertfchen ende Mey-Bucking,thien duy-
fent ofte twintich ftroyen voor 't laft —
Sprot, twaelf duyfent voor 't laft, ofte twin-
tich ftroyen . ■—'
         ~~~------
Haye , Bevers, Sabels, cndediergelijcke
Hayr, de hondert ponden
Vj gul. —
vft.
jgul.
j gul-
j gul.—xft.
— xft.
vüj ft.
- iijft.
xft.
----- xft.
------ iiij ft.
—xijft.vj^.
j gul.-xviij ft.
m------      Vft.
jgul.-xft.
Hayr, alderleyeander Hayr, de.hondert
ponden         -----           -----           —·
S wïjns-botftelcn, de hondert ponden -----
Hafenooten.'t laft tot twaclffmal-tonnen -
Harpoix ofte Hars, de hondert ponden —
Hede ofte Tortfc, de. hondert ponden------
Hennip.Pas-hcnnip, Coninghsberger, Dan-
zyker, Reyne,Ryghfche,rouwongehe-
j kelt, 't Schip-pont           f—
Hennip, InlandtfcheHennip, de hondert
t ponden         -----           —"— r—~
HonichoftcSeem, d'Ame van anderhalf
fmal-tonne
           -----·                -----
iiij ft.
xft.
-xft.
vft.
vjft.
------- xlt,
—— xv ft,
iiij gul. —
-------xft
—    liijft
ui.
-xft.
jgul.
Jg
-    iiij ft.
—  tij ft.
ij gul.—xft.
— xv ft;
ixft.
jg"1·
vjft.
-xft.
xij ft.
xv ft.
vjft.
jft.
j gul.—vft.
— iiij ft.
—- xft.
j gul.-—xj ft.
U gul
Hoppe , alderleye Hoppe, de hondert pon-
den
vjft.
Harts-hoorns, de hondert ftucken -----
Hoorns van Oiïèri ende Koeyen,de honderc
] ftuckea           Α           ------*,
Topeynden van Oiïèn ende Koeyen-Hoos*
nen, de Tonne —■>--.:■ . ——.
Hour, blauw Klap-hout, Komncxberger r
Ryges ende de Wracken, 't kleyn hon-
dert tot ιαζ ftucken ·-----« —
Hout, Courlants Klap-hout, ende de Wrac-
ken,'t kleyn hofidert ' — ■-----
Hout, Wagen fehot ,.blau-houir, ConiriGX-
berger ende Rygefehj 't hondert —.
Hout, Wagenfchot, Sxerremercx, Lettaus,
half hout ende de Wracken, 't hondert-·
Hout, Courlants Wagenfchot, 't hondert -
Swcctfche Pypduygen, 't hondert tot izz
ftucken ------■           ——_ -----_
Hout,Maes Schoof-hout.oftè Yrfche Duy-
gen, de hondert twee en twintich ftuc-
—-xij ft. vj. 4.
---------■ vft.
—ijft.vj&
-----rjft.vj£.
. ift;
w—viij-fc
-   xrft
-    jcfft·
iiij. ft;
ij ft,
ij ft.
jft.
-xft.
-xft.
ift.
lij
— jft. vjl.
Hij·gul. -xft.
xguf.
xgiil.
iiij gul·
ijgul.
ij*gul.
jgul.
Hj gul.
ij gul.
ij ft.
ij ft.
ij ft;
—* ij ft.vj £.
-ocr page 1266-
C "Ìé ß
Coavoyen ende Licernen.,.
Hl*
uP
Calis, Beunen,
totte Somme
incluys.
Macs.         Vyancle Landt.
Rhijn, Wael,
ende Yffel.
Bredi
a.
Licent.
viij gul."
Xiij gul. ■
xvjgul. ·
xviij gul.
xüij gul.----
xviij gul. ■—
xx gul. ——
xvj gul.
xxiiij gul.
xxvj gul.
xxiiij gul. -
xxxvj gul. --
xxxix gul,-
xgul. -
xij gul. *
- Nictuytte
voeren.
xij gul. ·—
xgul.------
viij gul. -—
ij gul. - xft.
jgul. —-xft.
iiij gul. —
j gul. ------
jgul.------
viij gul. -----
------- xv ft.
■------ xij ft.
xvj gul.
xiüj gul.
xij gul. -
vgul. -
iij gul. -
v gul. *■
xgui.
xiijj gul
xij gul.
xgul. ■
xxiiij gul.
xxj gul. -
xviij gul. -—
vij gul.-x ft.
iiij guL - ÷ ft.
vij gul. - ÷ ft.
ij gul.-—vft
viij gul.-
ïiij gul. - ÷ ft.
«—          gecombineerd ij gul,
iij gul. - ÷ ft.
ij gul. ------
vgul.-------
.—
j guld·
jgul,
;-------
ij gul
ij gul.-
ij gul.-
~^-
. i Ë ii
jgul.·
j gul.
xgul.
vft.
vft.
jgul
ft.
xft.
xft.
jgul. 7-xft· jij gul,- vft.
xy gul.-
jgul
xviij gul.-----
j gul. — xft.
xviij ft.
xvft.
xft.
xft.
xvft.
jgul.—ij ft.
vij gul.------
j gul. — vft.
ij gul.— ÷ ft.
XVft.
vgul. - xft.
j gul. ------
ij gul. ~ ÷ ft.
--------xij ft.
,;";:■ »---XV-ft.
'■f! 'ij? xv-ifc.
------ xft.
viij gul. ----
ij gul. ------
ij gul. - x ft.
xij gul.
iij gul.
xv ft.
-xft.
Xij ft.
xvftk
XV ft.
xft.
ô ft,
iij gul,- xV ft.
ij gul. — í ft.
ij gul:—vft.
j gul, *- ÷ ft.
jü;:is' :n,'./:}.\
ij gul, - xft.
; .."i . ■ ,;â
V :..i '■ ..-■ t
J ij' J ï ■
xxxvj gul.—
' j 't '., ■ l i- ■„ é
xij gul.—
xft.
■xft.
jgul.
jgul.
jgwl.
f;'..'.
j gul. —* f ft.
, (■_■',- ■ ■>;,·■
xvüj gul. —
v4jg»l.-xft.
jguL
xij gul.
vjgul.
j guld. - ÷ ft.
gecambineert.
!
1 *.;;·;■
xxiiij gul.
viij gul. -
gëcèmbineerO iiïj gul» - ÷ ife
"Üj gul. ----
Tl
;ïl
Ledige.
7. Ñ iij
-ocr page 1267-
* !*W*
Λ f"
^442           Placatea-*. 3^
Convoy,
to.Tit. ."7.Deel;
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
dé,Rhijn,Wael
ende YiTel.
Vytgaendeop , Vytgaei
Neutrale tan-1 «ver AÏ*1
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Maze.
den.
Ledige Boten,PypenofteRinfche Vaten,
't ftuck
— iijft.
jft. Yj£.
--------■ iij ft.
— jft. Tj$.
Üij ft.
ij ft.
«54
'Jft,
Ledige Quartcelen of Oxhoofden,'t ftuck-
Duygen van Booten , Pypen, ofte Rijnfche
Vaten, vijfthien ofte fefthien inde fchoof
fonder de Hoepen            —■ -----
Duygen van Quartcelen ofte Oxhoofden,
vijfthien ofte fefthien inde fchoof, fonder
de Hoepen
ij ft.
ij ft.
iijft.
''Jft,
jft.
jft.
— j-ft.vj$.
jft
v1i
Hout Laften.Eycken endé Vuyren,komen
de uyt Swcden ofte Noorwegen, nae de
grootc vande Schepen, elck laft
Hout, Pruyfche ende Pomerfche Deelen,
't ftuck —
           — —
Hout, Mcyburghfche Deelen,'t hondert-
Noortfche Deelen, 't hondert
viij ft.
viij ft.
jft-
-xft.
Jgul
"IJ gul. —
jgul.—xft. üij gul
Maften , Kanncfpieren van drie palm neer
wacrts, de hondert ftucken
jguld.
iij gul. —
----- vjft.
-----xvüjft,
jgul,—xv ü,
vj gul, —
ij gul _
jgul. —vil,
f- XYft,
ij ft.
-vjft.
xijft.
xft.
vjft.
iiijft.
Maften van vijf palmen opwaerts,'t ftuck -
Maften van feven palmen opwaerts, tot
twaelf palmen, 't ftuck
<
ρ
EL
o
£T
o
»
η
<s
o
I-t
W3
Maften van ii palmen opwaerts tot i6 pal-
men,'t ftuck
Stuckhout, Maften van fefthien palmen,
ende daer boven, 't ftuck              ------
Lange Sweetïche Kap-ravens, 't hondert -
Boomfche ende alle ander Kap-ravens, het
hondert ---------------------------
u) gul
r
Sparren, 't hondert           ------■           
Balcken,Noortfche,Rygefche ende Vuyren
Bakken, Bant-ftocken, Branthout, Bijl-
ftelen, Mouden, Schuppen, Vellingen,
Rachters ende diergclijckc , komende
met volle ladinge, 't laft ---- —
Ende komende met kleyne parthyen , he
neftens andere Waren, vande waerde
van fes gulden,foo die hier te Lande fou-
de mogen gelden . ■------
         —i—
Hout, Eifchen Riemen, vande weerde van
fes gulden -— ——-· —*
Hout, Pypen-hout , de hondert twee en
twintich ftucken, mitfgaders de Wrac
ken
                ----         ----- -—rr
Hout,Vat-hout,'t kleyn hondert als vooren,
't'ïy wrack oft goet H—
           —-—-
Eyckcn Plancken, van dertich tot veertich
voeten, komende van Ooften, 't ftuck
mette Wracken — ----- —
Eyckcn Plancken Ianck ontrent xxv. voe-
ten , hebbende de dickte van Carveels
PJancken^mette wracken, 't ftuck-^-r
Eycken Plancken van vijfthien voeten,
ende daer onder, ende Onder de thien
voeten twee voor een, mèttc Wracken,
't ftuck -
              ^».1             ψ**
Een Kifte met houten Borden ende Bac
ken,,.r .—·- '.,··. ;irri-J ,·—fa
Een ledige Oofterfche tCifte
üij ft.
XYft
jgul. —ν ft.
'           XV ft.
------ ix ft.
—— üij ft,
------ ifcft-
-,—*-' ij ft.
—— viij ft.
--------ij ft.'
jgul.   -—
.—    xvft
____    vil
-----   iiijft
iijft
xft·
iiijft
— j ft
-----ij ft.
Alderhandc Hout, Vlot-hout,den Rhijn.de
Mazc, te Schepe ofte mette Vlotc afko-
mende ; midtfgaders 't Υ pen-hout ende
Veilingen» Yande waerde-yan fes guklè -
--------.yijft, jguld
üij ft.
iijft.
-ocr page 1268-
Convöyen ende LlcenteiL*
r- .-.„ ,** ι
I445
Ëreda.
2444·
Calis, Beunen,
tot te Som me
incluys.
Rhijn, Wadi
ende YlTei*
Vyande Landt,
Maes.
Licent.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
■ij ft.
iiij ftüy.
- ijft.
-------vj ft.
----- iij ft.
■u,!i, u;·" J|
üij ft. vj %.
iijft.
iij ft.
- iijft.
j&vj&
üj ft.
jft. vj&.
- jft· vj&.
jft. vj$.
ijft.
---- Üij ft.
----1 vj gul, ------
vjgul.------
iiij
----- vft.
vij gul. - χ ft.
vij gul. - χ ft.
------vj ft.
Vüj gul.------
viij gul, —■
ixft.
ij gul.
1 ü gul-
xij gul.
xij gul.
Maften, alderlcye Maften, vande waerde van iès gul-
den, op den Rhijn,Macs ende Calis, drie guldens.
Op Vyande Landt niet uyt te voeren: Welverftaende
dat alle Schepen uyt Vyande Landen komende,
ende nieuwe Maften op fettende, fullen betalen
vande vvaerdc van fes gulden, vier guldens.
1
—Κ
jg"1·
iij gul.- xv ft.
ij gul — χ ft.
jgul. xvüjft.
inj gul.
ij gul.-
Ü gul.
vj gul.
XV ft.
xft.
ij gul.
jgul.-
• xft.
üj gul.-xv ft.
üj gul. .------
xft.
j gul. —xft.
iij gul.------
— xft,
j gul.-xviij ft. ij gul. —·
iij gul,
Maer Vyandeïi Landen
niet uyt te voeren.
iij guh
iij gul.
iij gul.
iiij gul. - χ ft.
iij gul. - vij ft.
ij gül.-xiüj ft.
U---u xv ft.
jgul. -viijft.
— xvj ft,
jgul.
jgul.
■xft.
ij gul.
ij gul.— vft.
jgul·—-vft. jgul. - xvj ft.
ft.
- vij ft. vj %.
vjft.
xft.
vj
ft.
vft.
vjft.
Vüj ft.
xij ft.
iijft.
-1 iiij ft.
iiij ft.
iijft.
xv ft.
iiijft.
vjft.
——— xij ft,
-fü üij ft,
xviij ft.
iiij ft.
j guld.
jgul.'—xft.
------. vjft.
iiij ft.
L
xft.
jgul.—xlt.
ij gul. —v ft!
Hout,!
-ocr page 1269-
Placatenj*; j. Boeck, to.Titv 7.DecL
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Maze.
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
de,Rhijn,Wael
ende Yffel.
Vytgaende ep
Neutrale Lan-
den.
tygicnde
B,reme indu
Convoy.
gooren
Hout, Bogen-hout, de hondert ftaven ----
Hout, Brefilie cnde Provins-hout, de hon-
dert ponden
xixft.
VÜj ft.
vil.
xft.
xft.
xv ft.
vjft.
iiij ft.
viij ft.
vjft.
iiij ft.
ij ft.
jgul. — ν ft.
------. xft.
Hout,Campechi, Palm, Fiifette, cnde dier-
gclijcke loorte, de hondert ponden------
Hout, Califlï hout, de'hondert ponden —
Hout, Pock-hout,de hondert ponden ----
Huyden,Elants ofte Buffels Huyden onbe-
reyt,'t ftuck           ------             ------
Harts ende Rhces-huyden onbercyt,'tftuk-
Huyden , gefouten Huyden van buyten in
korncndc.'t zy Oflen, Koeyen ofte Paer-
den Huyden, 't ftuck ---- -----
Huyden, gedroochde Huyden van Indien,
mette Wracken, 't ftuck             ------
Huyden, gedroogde Huyden van Barbaryè
ende Ycrlant,mette Wracken.'t ftuck -
Huyden, gedroochde Huyden van Guinea,
Capeverdc, Sencgael, Schcvincken van
Ooftlant, ende alle Schotfche Huyden,
mette Wracken, 't ftuck
vij ft.
viij ft.
viij ft.
XV ft.
- vil.
-viij ft,
" xijft.
'XYiijft
Vüj ft,
ij ft.
iijft.
ij ft.
ft.
Huyden,aldcrhandc gefouten OiTen,Koey-
cn oft Pacrden Huyden, foo Inlandtfcne
als uytlandtfche, wegende boven de vijf-
tien ponden, 't ftuck
xft.
vjft.
iijft.
ij ft.
xft.
vj ft.
iijft.
xiij ft.
ixft
vft
-iijft.
xiiij ft.
xft.
vil
Huyden, alderhande gefouten OiTen,Kocy-
en oft Pacrden Huyden, van vijf cnde
dertich tot vijfrich ponden, 't ftuck -----
Huyden.alderhande gefouten Huyden,we-
gendc vijf en dertich ponden endcdaer
onder, 't ftuck
           ------             -----
Huyden, Schotfche gefouten Huyden, on-
der de twintich ponden wcgende,'t ftuk-
Huydcn , alderhande gedroochde Huyden,
wegende boven de 40. ponden, foo Indi-
fchc,als andere, mette Wracken.'t ftuck-
Huydcn, alderhande gedroochde Huyden,
van xxv. tot veertich ponden wegende,
mette Wracken,'t ftuck — —
Huyden, gedroochde Huyden,onderde vijf
en twintich ponden wegende, mette
Wracken,'t ftuck <------
           ----
Huyden van Guinea,Capoverdc,Senegael,
Schevinckcn van Ooftlandt ,ende droo-
ge Schotfche Huyden, onder de vijftien
ponden wegende, midtfgaders de Wrac-
ken , 't ftuck
           ------           ------.
Welverilaende dat de minder Huyden van
gewichtCjdc meerdere of fwaerdere niet
en fullcn mogen te bate komen.
Huyden buyten Landts bereyt.de hondert
ponden ------ ■------. -----
Huyden binnen dele Landen bereyt, de
hondert ponden
           ------           —.
Huyden beteyt, Halfcn ende Buyeken, de
hondert ponden
           -------          .___,
Huyden bereydt, dienende tot Opper-leer.
't ftuck ------. ------- rv
.____Ι
ι.                                               ;
1.                        j
rSer,de duyfcnt ponden ,daer inne ghe-
recckentdeSout-pannen,Haett ende
ii il.
ij ft.
"J
jgul.-xft
jgul— «Λ·.
____ XVÜj &
m TUI11
jgul. — xft.
jgul.
jgul.
XV ft.
Xijft.
vjft.
xv ft.
iiij ft.
^-vijft
-ocr page 1270-
.
Convoyen ende LIccM©to
144«
Calis , Eeunen, é Rhjjri, Wad,
totte Semme j ende YiTd4
iriduys.
Vyande Landt,
Êreda. ,
jj gul.— V ft.
i) gul, ~vft.|
jgul,·—xft.
iij gul
Maee.
Licent.
j gul. — í ft. j gul· -^ í ft. j gul. — ÷ ft.! j gul.
xft.ijguld. -*----- jgul.- Hij ft. jgul.
÷ ft.
-xft.
viij ft.
viij ft.
viij ft.
xijft.
xvfti
jg<
xvft. [jgul.—xftJijgul.
jgul-
jgul. — xft.
iij gul. -*_
jgul. — xft.
-
—- xvj ft.
------i viij ft.
jgul.—xft. j
— xij ft,
ijgul
Ü gu'·
jgul.
xv ft<
1.....ß.
xvj ft.
xijft.
Vjft.
■ iij ft,
xvj ft.
xijft.
vjft.
xüij Ë-
÷ ft.
Vjft.
iij ft.
jgul-
•xvüj ft.
■  xüij ft.
•   VÜj ft.
•    üij ft.
■ xvüj ft.
■  xüij ft.
■   viij ft.
j gul.^—xft.
j gul.—iiij ft.
■>------xüj ft.
—— viij ft.
jgul.— xft.
jgul.—iirjft.
-xvj ft.
ixft.
í ft.
jgul.
«e xüij ft.
- xvj ft.
ft.
—— ÷
vjft.
ixft.
xüj ft.
t
ixft
vft.
----iiij ftuy.
—*- iitj ft.
vjft.
gccombincerr^j gul. —í ft.
—   xvj ft.
—   vüj ft.
ij gul. - í ft.
j gul, — í ft. j
j gul. —
ijgul,—xft,
jgul. —xft.
jguld.-----r
j gul. - xv ft.
jgul. -—
—~<- xv ft.
iij gul.* xv ft.
ijgul.— vft.
j gul. — xft.
;'f' ~.("jt
;.,·' ß ■ é ..'. ',i! in
.' i .·;!') :": 1
andcc
7- CL
-ocr page 1271-
245°           Phcatea^.;; ^Bbeck* itöiTitv >.?.Deel.
Mn
V>']gaende
Tiende
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Maze.
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
dê,RI)iin,W-ael
cndeYiTel,
ι Vytgaendeop
Neutrale Laii-:
den.
Convoy,
vooren
: lindet Platen , Cachel-yfcrS, Yicre Ge-
wichten, Anckcrs, ende diergelijcke—-
Yferen Nagelen, deduyfent ponden------
Yferdraet, de hondert ponden           ■——
Yferen Pannen^ de hondert ponden ----
Yferen Potten, de hondert «ponden
Jgul-
Vjgul
j gul-
ν gul.
ij gul.
-} v-gul.
xiij ft.
— XV ft.
-vijft. vj%.
-xijft.vj£.
-ijft. vJV
xij ft.
xijft,
vjft.
xft.
ij ft.
VÜj ft.
XV ft.
viij ft.
vjft.
- Ü ft.
Xijft.")
xijilJ
«ijl
Gemacckt Yfer-werck, vande waerde van
fes gulden              ■-------■ >----------
Öudt^ebroockcnende gegoten, ofte gruys
Van Yfer, de hondert ponden
Oudt Yfer ghefmeet, niet uyt te laten voe-
ren, noch vande eene Stadtinde andere*
Sydc Laeckenen, Gouden, Silveren Laec-
kenen,Fluweelen, Satynen, Damailen,
Armozynen,ende alle andere Koopman-
fchappen komende uyt ltalien.
■pEn fluck Gouden ofte Silvcre Laccken -
■*~Έοη· MaiTa van negen ofte thicn oneen
Gout ofte Silvcrdract
xij gul.
XV gul.
iiij gul.
■xij ft.
XV ft.
xijft.
Fluweelcn van Genua, Milanen, Modcna,
Rhegio,gebloemt ofte flecht.van ltalien;
Armozyn , Sydc Grofgreyn van Napels,
ofte van elders : Satyn, Damaflen van
Florence, Luca,Genua, ofte diergelijcke,
'tftuck
iij gul,- xv ft.
iijgul.-xvft.
ij gul. - χ ft.
- Vij ft. vj%.
----------■ XV ft.
jgul. — vft.
iij gul.
xft.
xv il
XV ft.
Fluweelcn,Satynen, Damailen, Armozy-
nen.cndc Syde Grofgrcyncn,in Lappen,
vcertich ellen voor 't iluck
t.j gul
—■ xft.
Taftcta mette koorde van Bolonien of Flo-
rence : Mcilbgrave, dubbelt oft ordinary,
't ftuck
ij gul.
jgul.
Lcvants Tafi^ Cartccck of Armozyn, derd-
half vierendeel brcct, 'tftuck , —*-■■ ■·
Sindael-tort, van ontrent vijf-endc-dertich
ellen,'tftuck
-vjft.
xij ft.
-vjft.
xijft.
Syden Camelot, ofte Tabijn, brect ofte
fmal, van ontrent vijf ende vijftich ellen,
'tftuck          ------        ■------ —
Grofgreyn Turcx, van ontrent twintich el-
: len: ende gevvatert Camelot, van vieren
; twintich ellen,'t ftuck ---- —■
t)e halve ftucken nacr advenant.
Grove-greyncn Turcks, genaemtTreilles,
Janck fes en dettieh ellen, 't ftuck
jgul.
j gul. ----
xft.
Viij ft.
xiiij ft.
iij ft.
iiij ft.
viij ft.
— xvüj ft.
—    iiij ft.
—      Vft.
xijft.
ij ft.
iij ft.
ïvlochiari twecdract. het enckel ftuck van
j ontrent twaelfellen . —> ■------·
Het dubbel ftuck nacr advenant.
Sindael ofte Sloycr,'tftuck' —
Fluweelcn , inde Nederlanden ghemaeckt,
het zy gefigureert ofte andcrs,dacr onder
begrepen alle Cafta, Vclourtc ende Ar-
; mozyn, Brancagic, ofte diergelijcke, het
. ïluck van ontrent twintich ellen ——
De langer naer advenant,
Spaenfch Armozyn, 'tftuck . ------
Genuis CafFa, ofte Armozyn, 't ftuck —
Grove-greyncn, half Syde, half Sayette, in
defe Landen gemacckt,'tftuck van twin-
tich ellen -—- ------
         
üij ft.;
I
iiij ft. j
xijft.
1
xv ft.
xft.
-xft.
xij ft.
xft.
-XV ft.
-xft.
xix ft.
iij gul.
ij gul. -
iij gul.
'jgul
Jgul
XV ft.
ift
iijgul.-xvft.
iij gul
XIJ
-ocr page 1272-
* /
Convoyen ende Liccnteo^
*45*
Calis, Beunen»
totte Somme
incluys.
Rhijn, WaeJ,
ende Yffcl,
Vyande kandc, é Breda.
Macs.
ij gul.
vj gul.
ij gul.
vj gul.
ij gul. - ÷ ft.
vij gul. - ÷ ft.
-------xviij ft.
iij gul. *-— iüj guL - ÷ ft
xj gul.—í ft.
*■                                nil
- XV ft.
ft.
meert*
jgul.------
—. xft.
------■ vjft.
jguL<—xft.
------ xv ft.
*■*'- ixft.
xv
Vij ft.
•vjft.
vjft.
iiijft.
vjft.
vft.
xgul.
xgul.
xgul.
xgul.
xv guld, —
jgul. -- ij ft
XV ft.
xvft.
ft.
XV ft.
XV
ij gul.
ij gul.
ij gul. ------
ijgul. ------
j gul. — ÷ ft.
— «ft.
ij gul. —
ijgul. ------.
jgul.—xft.
------ xft.
üj gul. ------
üj gul. ■—
ijgul.*—vft.
------ xv ft.
ijgul.
ij gul.
j gul. - ÷ ft.
----- xft.
j gul. -r- Xft.
ft.
Jg°L
jgul.
jguld.
j guld. —
jgul.—÷ ft.
------ xft.
------ xv ft.
—- iüj ftuy.
—- yft.
jgul.—xft.
ijgül. -vft
j gul.—* X ft.
j gul. — xft.
------ xft.
------ xv ft.
—      iüj ft.
—        vft.
jgul.—xft.
—      xft.
-'-*· XVft
~*~ iiijft.
—        vft.
xft.
xv ft.
[_xvft.
iüj ft.
vft.
j gul. — ij ft
vjft.
- vij ft.
*Ç·
j gul.—
-xft.
iij gul.
jgul.-
-xft.
jgul.-
-xft.
De
XV ft.
ft.
xijft.
jgul.
ij gul.
jgul.
ij gul.
j guld.
ij gul.
jguki.
ij gul.
j gö1·
xft.
xijft.
xv ft.
jgul.
7.QJJ
/
-ocr page 1273-
2454*           Placateo-^ 3. Boeck.
iTk. V.DeeL         ^
Vytgaendepp . .VWw.
Inkomende uyt
Vyande Landt
ende van de
Mazeé
In
Convoy.
Neutrale Lan-
den.
Neutrale Lan-
dê*,Rhijn,Wael
■isvoorcn,
De langere naer advenant.
Tours Armozyn, 't ftuck ■— -1—-
Lampers, breet ofc fmal, 't pont
Tollcttc met Gout oft Silver, 't ftuck----
Tollettevati.Syde, 't ftuck —- -—
Turckfchc Vilten.'t ftuck ----- ■—
Turckfchc Tapifleryc.ofte Carpettcn, van
dewaerdevan ies gulden
ij gul.—χ ft.
--------iijft.
vij gul. - χ ft.
üjgul.-xvft.
j gul. — ν ft.
—vijft.vjA,.
vgul. —-
ij gul.
Vj gul-
nj gul.
jgul.
jgul·
•xft.
ij ft.
ij ft.
iiij gul.
ij gul.
XV ft.
iiij ft.
jgul -^
Jgul·—xft.'
-vjft.
Rafla van Florence ofte Milancn, 't ftuck -
Sargie Raila van Engeland t, 'tftuck------
Syde.
Organzy ne ende Orfoye van Vicenfe ende
Bolonicn: Syde Poii van Genua.Napels,
van Vicenfe ende Venegien, Poil ende
Nay ofte Stick-zy de, ghc verft ofte ongc-
verft,'t pont
           — —■ —
Syde Canary, Salvatica, Ardaflc, Ardaffinc,
ofte andere rouwe ende ongewrochtc
Syde, 't pont
jgul.
jgul.
üij gul,·
ij gul.
iijft.
jft.
ij ft.
ijfti
--------jft.
— ij ft. vj $.
jft,
ij ft.
jft.
ij ft.
iijft.
ix&.
ij. ft.
YJê·
ij ft.
üij ft.
-HM*.
Florettc, ofte Gallcttc, 't pont'          ·—-
Capitoen Struflï.ofce Gordaücs van Syde,
't pon t ·------ —            ------
Venectfche TapiYTeiyc, Syde Dopia-rolle,
ofte op die wyfe gemaeckt, 't pont
ix§.
-ij ft. Vj A.
vit.
Spacnfchecndc Granaetfche Sydc,'t pont-
Frengien van Syde, Frengic-koordc, Syde
Lint, Pafterncnt, Spigilicin Italien ofte
Nederlanden gemaeckt, 't ponc
IIIJ I
xij ft. vj $>.
_ vil.
iiij ft.
ij ft.
xft.
iiij ft.
Nay ende Stick-zydcinde Nederlanden ge-
maeckt,'t pont
          —fr- - .------.
Wollc Laeckenen,
Laecken , Engelfche Stuck-laeckens, wit,
'tftuck
          ----          ---- ____
j gul.-xviij ft.
jgul. - ν ft. j jgul,— xft·;
jgul. - xft. — ■—
Laecken, Engelfche Pack-laeckens,wit,on-
geverft, 'tftuck
Laecken, alderhande Engelfche Laeckens,
inde Wolle geverfr,'tftuck
Laecken, Engelfche Laeckens hier te Lan-
de bereydt ende gheverft, 't zy Pack oft
Stuck-laeckens ■------
           .____
Laeckens, Douzynkcns van Nöortfock,
breet, ende andere diergelijcke, 't ftuck
tot achtien ellen
           -----           ___
Engelfche Carfaycn, 't ftuck
iijft.
iijft.
jft.
jft.
iiijft.
üij ft.
iiij ft.
>:! -
xiij ft.
vft.
iijft-
iiijft.
ij ft.
ij ft.
iiij ft.
iiij ft.
Jgul
viij ft.
viijftj
VjA;
!
viij »*
ixl
Schotfche Laeckenen van drie en dertich
ellen,'tftuck ■— .— __,
SchotfcheCarfayen.de douzijn ellens___
Schotfche Plets, de tvvaelf ellen dubbelt
gemeten
Hollantfche Laeckenen, 't half ftuck ___
Laecken,Fryfen, ende alle Yerlantfche Wa-
ren, behaiven dcHuyden, vande waerdel
van fes gulden           -----               ___
Py-Laecken, ende alle Ooftcrfche, Mimi-
fterfche; Frenfche, Wcftphaelfche, Ol-
derfums, ende diergelijcke Laeckenen,
'tftuck ..Ι..      ------;                 ^
Py-Laeckén, Soutgens ,Rap.pinfcn, Havel
birgers, Kicrentfers, Angelmunfen.Sten-
it jdels, 'tftuck - —*«o .· ^-« _^.:
üijftj— Μ
vil.
1^- m
vft.
iiift.
Ï11J
..'VI
..-■
-ocr page 1274-
Convoyen ende Liccnteo-i
k         t f " **
Vyande Landt.
.vovfnj )
Calis , Beunen* j Rhijn * Wael
totte Somme endeYiïel«
incluvs.
Maesè
Breda j
Licent.
ij gul; '
------ Vjft.
ij guld
vj gul. ·------
iij gul.
Jgul-
vj gul.
'ij gul-
jgul*
■------ vj ft.
ij gul.------
Ü gul-
ij gul. ----
vjft.
ij gul.
üj gul.
vjft.
vjft.
ixft.
ixgul;-------
iiij gul.- ÷ ft;
j guli:—xft.
vj gul.
iij gul.
jgu1·
vj gul.
iij gul.
jguld.
------ vjft.
ij gul.·------
ij gul. ----
vjft.
vjft.
ixft.
ij gul.
»j gui-
üj gul.
iij gul. *
il gul. —
ij gul
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft. —— vjft.
jft- vj*.
- ijft.
j Ë- Vj A,
-----ij ft.
jft.vjA,
- ij ft.
jft-vjf
- ijft.
ijft.
iij ft
jft.
-      jft.
ijft.vj£.
-    iiij ft.
jft.
jft-
-jft^vjA.
iij ft. vj f
— vi ft,
•ij ft. vjA.
iiij ft.
ij ft; Vj A.
- iiij ft.
-ij ft. vj A.
.— iüj ft.
vjft.
iiij ft.
iiij ft.
ij ft,
vft.
jij ft.
ixft.
vjft,
— iiij ft.
ij gul.-—vft.
jgul. -xv ft.
jgul.-xv ft.
j gul. — xft.
ijgub
ij gul-
ij gul.-
ij gul'
jguh-
j-jub
i.'jïl·»-:
XV ft.
- Vft.
-Vft,
ij gul.-xv ft.
ij gul.— vft.
ij gul. - xft.
iiij gul. - ij ft,
iij gul.- vij ft.
iij gul;-xv ft,
ij gul.
j gul. ·
JBul>
-vft.
-vft.
xv ft.
ij guld. 7
iij gul.
Kir. ', fiiniJ
j gul. xviij ft.
jgïal; —ijft.
>b , 'i i; /'
j gul. - xvij ft.
·".''." · XV ft.
jguld. - vft.
;^*^** XV ft.
u"}"ii. . itori
jgul. —vft.
■'-ô-* xft.'
-vft,
xv ft.
xv ft.
xij ft.
xft.
vjft.
vjft,
vjft.
vft.
vjft.
XV ft.
vjft.
vjft.
xft.
?iij ft.
viij/ft;
xij ft,
;.. {.>■£)
Viij ft.
>:A: 'Ai-iïitn?.
j-øߺÀð , -aeïb
■'■·"—-' xv ft;
ibobtn . ^y/ ;-
!
i'.Ji
■■ rm vüjft.
)ft<. .·' '>'./'
:.4-^;Xvft.
jgub—ijft.
ï(i;l ;·,, :(.',■!
ÃÀè<| u */. ,j
Wi " Xij ft.
ab, ·... ■ '«.'*
lii- Ui
Jj ,f
■É ·!ßß
vjft.
vjft.
j gul,—xft.
xviijft.!
......... , j
XV ft.
7. Q, üj
JMgul.
ft.
ft.
XV
ybui, .,
xyft.|jguh>-— ijft·
Lcyt·
xft,
;ft:.
ß
-ocr page 1275-
3.Boeck. tcTit. >'.">. Deel,
Placateou·
Convoy.
24t9
Inkomende uyt
Neutrale Lan-
dê,Rhijo,Wad
ende Yffel.
Inkomende uyt
Vyaodc Lande
ende van de
Maze.
Vytgueudeop
Neutrale Lan-
den.
Jir
reo3è ,ncj
5
ÖJ5
alsv
ooren.
•üijft.
xft.
vüj ft.
iij ft.
ij ft.
Leytfche Raflên, 't ftuck —■ —
Stamctten van alle coleurcn, 't ftuck——
Fitz-lacckcn, tot Leyden ende elders ghe-
maeckt, 't iluck
                      ——
Leytfche Carfayen, 't ftuck ■— —
Plets tot Leyden gemaeckt, 't fluck ——
Weertfc Laeckenen.
BlaeuLyften, lanck fes en twintich ellen,
't ftuck                —-                ------
Quincken , lanck fes en twintich ellen,
't ftuck —                      ----
Smal-hoornkens,lanck als vooren,'t ftuck -
Brec-hoornkens vande felve lengte,'t ftuck-
Scftigen.van gelijcke lenghte, 't ftuck·—
Hooch-kammcn, van fes en twintich ellen,
'tftuck ----              —·         
De Tachtigen lanck als vooren, 't ftuck —
Tilburghfcne Lacckencn.lanck een en der-
tichel len,'t ftuck
           ----           -----
Gefegcldc Munfteriche Laeckenen, lanck
twee on dertich ellen, 't ftuck
va
xvft.
xft.
vjil
«ia
iij gul.
iij gul. -XV ft.
—— xij ft.
vjft.
vijft.
xft.
xv ft.
xft.
XV ft.
------ xv ft.
------ xixft.
j gul.vj ft.vj Α
jgul.-xvüjft.
j gul. — ν ft.
jgul.-xvüjft.
ij gul. - xft.
iij gul. - ij ft.
jgul.—xjft.
j gul. — xv ft.
------ xft.
■— vüj ft,
—    xft!
Jgul. ^J
-----' xij tl
jgul· -J
Jgul--vil:
I
jgul—xft.'
-— xvil.
    xv ft.j
—— xvil.
—— Xij ft.
-— iij ft.
-— xv ft.'
ijguL —
jgul. —xft.
XV ft.
-ij ft.
-xft.
jgul.·
jgul ·
jgul.
jgul.
ij gul.
ij gul.
jgul.
j gul.
- Xft,
—xft.
—vft.
vüj ft.
xft.
Jgul
XV ft.
xij ft.
xiuj ft.
xft.
Dorftcnfcbe Lakcncn, lanck acht en twin-
tich ellen, 't ftuck
               —■ —
Latoen in Rollen, breet ofte frtial, de hon-
dert ponden
Leer, Corduwacns van Spangicn, ofte optc
Spacnfche maniere bercyt,de dozyne—
Wit Schapen ofte Lams Leer, de dozyne -
Lijm, de hondert ponden — —
Limoenen, vCrfche Limoenen, 'tduyiênt-
Limoenen.gefoutcnLimoenen, 't Quar-
teel
           ----           ----           ------
Linncwaet van dcfe Landen, ofte van buy-
ten in komende , 'tzy rouw ofte ghe-
hlcyckt, plat gevouwen ofte gherolt, van
veertich tot vijfen veertien elien.'t ftuck-
Linnewaet als vooren, van fes en veertich
tot vijfen vijftien ellen, 't ftuck
Langer naer advenant.
Welverilaendc , dat bctaeldt fal worden
ftuck voor ftuck, fonder de felvc opte
hoochftc lenghte te reduceren.
Linnewaet geheeten Colcur oft Naturelles,
lanck tfeftich ellen, 't ftuck
Frans Slefiger Linnewaet, rouw ofte ghc-
bleyckt, de hondert ellen van dcfe Lan-
Ofenbrughs Linncwaet , Munfters Rol-
doeck ofte Smal-doeck, de hondert ellen
van dcfe Landen, twee ellen fmal voor
een e He breet
Lint van Ervvervclt, endediergelijcke , de
dozyn ponden
             
Loot, de hondert ponden
Pot-loot, de hondert ponden
M.
Alcrye, ende Neurenburgcr Krameryc,
Ly·* vande waerde van fes gulden ------
Maniguetce,oftealderhandeGreyn,de hon-
dert ponden'
— XV ft.
-ij ft.vj Α..
xft.
.vjft
■ xft
iij ft.
-ocr page 1276-
ido         !i'(i Convoyenende.EiicenteiiiK.joiiFj           ^
Calis, Beunen,
totte Sommé
incluys,
Maes. j Vyande Landt
Rhijn, Wacl,
endeYifeV
Ëreda,
Licenc.
vjft.
XV ft.
; Yj ft,
Vjft.
xft.
xft.
vjft.
■ô^ôô'·. vjft.
jgul. —xft.
jgul.
ij gul. (fj-^ft.
f:;i, í ' · ßôçÐ
xviij jffci
•Il ->'.
xij ft.
—* xft.
— viij ft.
------ Üij ft. j
Xij ft.
, × 11.
vft.
----- üij ft.
—vijft,vj$,
Ð ;. i,' f
ï
i
il '.'". i ß
xft.
xft.
xijft.
•xviij ft.
.-—— xijft.
---- xviij ft.
jgul. - vft.
------ xv ft.
XV ft.
rrf^ri xvft,
figu1' ~ü4
jgu4,nt7!X%
Jlguk—Üfr
ji.gul, .xüjft
ij guJ.^ir— y ft.
LjguL-^xft.
jgui ,----Ht
j gul. - vj ft.
— xviij ft.
JguJ<
xv ft.
214
jgul.·—vft,
jgul.™xft.
j gul. - viij ft.
jguIrHviijft.
ij gul ~—xft,
j gul."—vft.
j gul, — í ft;
jgul. - vjft.
jgul. —ij ft.
«— vft.
jguh —x^
Þ gul.. -—--
Ügul- -,*ft
jguld."» í ft.
jgul.-vüjft.
j gul.—xft.
j,gul. -üij ft.
vil.
ij gul. - vft.
jgul.
jguL
xft.
'jgu1·
jgul.
jgul
jguld.
iij &ul.-xv]fl;.
j gul. -xvij ft.
ij gul,— ij ft.
ij gul.—vft.
j gul, - xvj ft.
—vij ft. vj *.
ijgul.r-^V.ft.
vij gul.- ÷ ft.
üij gul- xft.
jgul.—xft.
------ xv ft.
jgu'.
xft.
xijft.
ij ft.
Viij ft.
xviij ft.
Üij ft.
jgul.—vjft.
üij gul. -J—*
jgul. - xft.
í gul.
jgu'·
iijgul.
ij gul.
jgul.
iij gul.
jij gul
ij gul.—-xft.
Vft.
- xvft.
-xviij ft.
xijft.
xiiij ft.
jgul.—ij ft.
j gul.- vijft.
. f
. \ · ■>: U .. , I
1.
j gul.— ij ft.
jgul.—ij ft,
·}. ,i' r.-fl '
jgul.—'ij ft;
xft.
xijft.
xft.
- xijft.
jgul- -
r.-j.t
xvft.
xiiij ft.
xijft.
xijft.
xijft.
vjft.
xijft.
xvft.
— xiiij ft.
l· ■·
xvft.
xiiij ft.
viij ft.
— vft.
iij ft.
— I'— xi)ft·
iiïj ft.
Vj ft.
ij ft.
-— viij ft.
jgul.—xft.
— vjft.
*------ xij ft.
ij gul - í ft.
------ ixft.
jgul.
Jgu'
ij ft.
M.
i*ft
------- vjft.
jgul. - xft.
—-■ vjft.
jgul.—vft.
vjft.
-------------vjft.
ij gul.—ïV. ft
Mee
jgiff.
-ocr page 1277-
Hfo           Placatso-* 3 * Boeck. é o. Titv h Deel.
Inkomende uyt Inkomende uyt
Vyaadc Landt Neutrale Lan-
endc van de dé,R.hijn,Wael
Vytgaendeop
Neutrale Lan-
den.
Convoy.
endeYffel.
Maze.
als
voeren
Meekrappcn.ende onberoofdeibinncn defe
Landen gewafien.de hondert ponden -
Gemeene ende korten.de hondert ponden-
Muilen, vande waerde van fes gulden —-
Mee,Brcflaufé Mee.de hondert ponden-
Meekrappen uyt Duytflandt, de hondert
ponden
xyft.
Viij ft.
iiij ft.
viij ft.
- xij ft.
xij ft.
viij ft.
xiij-ft.
÷ßý
iijft,
vft.
xft.
vijft.
xv ft.
Meekrappen uyt Vlaenderen, de hondert
ponden
                —■                   ----
Gemeene uyt Vlaenderen , de hondert
ponden
xijft.
viij ft.
xixft.
~— xv ft,
—■ xfl.1
--------xviijftj
Meede.deTonneofteAme — —
Moleniteenen.Qucemcn, Moftart-molens,
Sarcken, ende alderleye andere Steenen
komende van buyten 's Landts, vande
waerde van fes guldens, foo die hier te
■ Lande gelden fouden------■ ----
Moftaert-faet, d'Amfterdamfchc Mudde,
Tan fcven en twinrich in 't lafl
Vjft.
iiij ft.
ij ft.
xft.
iiij ft.
xijft.
-  vijih vj£.
------ vft.
-  ijft.vj&.
xv 1
xij il,
Meubelen, vande waerde van fes guldens -
■ :■ N«
NEtten,foo wel Slingen als viere
OudtNet,gheheeten Drit,de
ponden i------
Verboden
ndeels -
duyfent
uyt te vocrë.
------ xft.
Is nu
mede
verbo-
dcuyt
icvot
reu.
ij gul.
iiij gul. -J
—   Ë
jgul.-viij ft.
vgul. · xft.
jgul. - xft.
iij gul.-xv ft.;
I
    iiij ft:
   viij (II
O,
/"\Cker-Notenj vande waerde van fes gul·
vy jen i_i—. -■„,—.„„ã _*_
Oliphants Tanden, de hondert! ponden -^—
Olye van Olyven, de Sivilifchc Pype
—— iiij ft.
jgul,— vft.
ij gul.- xv ft.
jgul.—'xft.
---- xv ft.
-     viij ft.
------ iijft.
----- vjft.
------ iiij Ë-
jgul. — vil.
Üj gul. -xv ft.
Meerder ende minder vaten naer advcnant.
Oly ven, 't Quarteel         ■----           
Olycvan ront ende platSaet, d'Amfter-
damfche Amc van vier en feftich ftobpê-
Orcheille.de hondert ponden           ■------
OiTettcn, fmalle half OiTetten.'t ftuck van
achthien ellen------.
          ------
Öfletten, gehcele OiTetten.gerught of dub-
belt gevouwen.lanck als vooren.'t ftuck-
OfTcn, 'tzy magere ofte vette, van buyten
in komende, vry.
OiTen op Neutrale Landen, 't ftuck —
P.
pAerden, alle Paerden over Zecuytgaen-
* de jindiffercntelick/tiluck
Paerden re Lande, of over de Rivieren uyt-
gaendc, 't zy Hinghii, Ruyn.oftc Mcrry-
Paerden, boven de vijftien Daeldcrs.ofte
lxxv. guldens wacrdich, 't ftuck —
Paerden, 't zy Hinghft, Ruyn ofte Merry-
Paerden, van xxv. tot vijftich Dalers.ofte
lxxv. gulden wacrdich, 't ftuck ----
Paerden onder de xxv. Dalers vvacrdich,
'tzy Hingft, Ruyn ofte Merry-Paerden :
mitfgaders de Paerden ofte Veulens van
een ofte twee Jaren, 't ftuck         ■------
Mits dat de Generacis ofte Commifcn, de
Paerden tot vijftich Dalers ende daer on-
der verklacrt, (dacr inne fy meynen het
Lantgefraudeerttezijn) fulïen mogen
j gul%-xviij ft.
- xiij ft.
-  xv ft.
viij ft.
ij ft.
iiij ft.
ij gul
÷ ft.
iiij ft.
viij ft.
ij gul.— xft,
xiiij gul.----
ixgul. ——
yjgul. ------
iiij gul. —
-ocr page 1278-
Convoyen ende Licenteojb
Calis, Beunen,. Rhijn, Wad,, Maes.
totte Somme j ende Yiïel»
incluys.
ö
Vyande Landt, l Breda.
Licetit ·
-     XV ft.
-      xft.
iiij ftuy.
-   viij ft.
xv ft.
xijft.
iiij ft.
viij ft.
xijft.
j guld.    ■—
•------   xv ft.
----       Vil
-----«     Xft.
j gul-
jgul.—÷ (h
j gul; — ij ft.
—    ixft.
—    xvft.
j gul. <—. ij ft.
—- xv ft.
vjft.
xft.
xijft,
xiiij ft.
-------xvft.
xiiij ft. 'j gul
jgul.—xft.
j gul. — ÷ ft.
ij gul. - ã ft.
xv ft.
xv ft.
xijft.
j guld.------
jgul. — xft.
-----*- xij ft,
xvft.
jgul.—xft.
jgul. -xvft.
— xyft.
ij gul.—vft.
ij gul. - xij ft,
------XYiij ft.
j gul.— vjft.
--------xij ft.
Í.
V guj.
vgul
vgul.
vgul.
vijgul. -xft.
Ï.
—*— iiij ft.
j gul.—-vft.
vijgul. ----
------vjft.
j gul. -viij ft.
viij gul. ----
ij gul. - ÷ ft.
iiij gul. - ÷ ft.
------ viij ft.
------ vijft.
j gul. — xft.
xgul. -------
jij gul, —^
«—· viij ft.
j gul. - xv ft.
xij gul.------
xijft.
ij gul. - xijft,
xviij gul.----
vjgül. ------
viij guL-vft.
—**- xvft.
«jgul·
vgul.
iiij gul
vgul. -----
------ xft.
vgul,-
—xft.
xft.
vjft.
xijÜ,
viij ft.
iiij ft.
viij ft.
vjft.
xijft.
-— vjft.
—-. xij ft.
ande Landen
des fpeciacl
ixft
viij ft.
Oftên op Vy
brengen fon
niet uyc te
Pafport,
Ñ.
xviij gul.
ixgul. —
vj
7. R.
aen.
-ocr page 1279-
j.Boeck. to.Tit, 7. Deel
%\66          Placaten-r.
Convoy.
H<7
Inkomende uyt
Vyande Lande
ende vao de
Maze.
Inkomende Uyt Vytgaende on
Neutrale Lan-
dë^hijn.Wael
ende YlTel.
Neutrale Lan-
den.
e
wel
als í
ooren '
aenvaerdcn, mits betalende acht Dalers
meercömptant voor't iluck, fonder inde
geheele koppel gehouden te zijn.
Ende ander Paerden tot xxv. Dalers ende
daer onder verklaert, mits betalende vier
Dalers meer.
Een fogh-Hinghft ofte Merry-vool ·—
Pampier, wit Pampier ,de Riem
ij guld. —
—ij il. yj£.
jgal.-xviijft.
ft.
U
«jft.
Pampier, kleyn graeu Pampier, de hondert
Riemen
                 -----                 -------
't Dobbelt ende twcemael dobbelt naer ad-
venant.
Blaeu Pampier kleyn Formaet, de hondert
Riemen
                 ■-------               ——
't Groot formaet, de hondert Riemen —
Pailel van Thouloufc, de Balc van ontrent
twee hondert ponden ------- -----■
Swaerder naer ad venant.
Pailel komende uyttc Vlacmfche Eylan-
den, Portugal ende Spaengien , de Bale
van twee hondert ponden
            ■-------
ErfTorts Pailel ofte Weed, de C. ponden -
Gulicx Pailel, de hondert ponden -----
Pailel van Caen , de hondert ponden ■—
Peck, 't Jaft tot twaelf Tonnen
Peck,dubbcibant, 't bil
j gul.—xij ft.
xv gul. —
xx gul.-----_.
vj gul.—÷ ft.
vij gul. -xft.
jgul.-* vil.
xix gul.·
xxv gul.
vüj gul.·
xgul. -
xixft.
xv ft.
xil.
vil.
xijft.
vjft.
jgul. —,
------------ xl
üjgul. —
vj gul. —
--------' iiij]
j gul.—xft.
------ vjft.
j gul. — vil.
------ xix il.
jgul. ----- jguk
xijil.
----- XV ft.
jgul.-—xft.
—      xv ft.
----- xv il.
j gul. — xft.
Pelterye van alle foorte, rauw ofte bereydt,
vandc wacrde van fes gulden
           
Pennen ofte Schachten,'t duyfent -----
Plüymen, Bedde-pluymcn, de C. ponden -
Plumagien uyt Barbaryen endeandere.van
de vvaerde van fes gulden —■ —■
Pottcn.alderhande Aerden Potten,Panncn,
Kruyckcn , Huysende Deck-Pannen,
Backileen ende Klinckaert, vande waer-
dc van fes gulden            -----~ -----
Pruymcn, de hondert ponden          -------
-vij ft.vj ^.
-ijil.vj^.
-xijft.yj£.
-vijft.vj£.
ij ft.
ij ft.
xft.
vjii.
iijft.
iiij ft.
xft,
Xft.
vil.
- vjft.
iiij ft.
vjft.
-----" iiij ft.
---- í ft.
i
j gul —- í il.
ô ft.
xl
0:
v^Uick-filver, de hondert ponden —
R.
13 Aep ende Kcnnip-koecken ■■, 't duyfent -
*^Rys,de hondert ponden ·—■ —-
Roet ofte Talck van defe Landen , Mofco-
vien, Ooftlahdt, ende voorts alderhande
Reufel oft Smeer, de hondert ponden -
Rofynen, Spaenfche Roiynen,de Korf, het
refuys daer inne begrepen           ------
Rofynen,blaeuwe Rofynen.de C. ponden -
............> ~ s. .........~........
SAet, ront Saet, als Kool, Raep, Kennip-
fact,endedicrgelijcke,'tlaft ------
Lijnfaet/t laft------------------------
Sayen, Hceren-fayen van achthien ellen,
ende Leytfqhc Grofgreynen, 'c iluck —■
Sayen, Heeren-fayen boven deachtien el-
len naer advenant.
              ^
;Sayen,Honfcoten,Leytfche,Delffche,ende
andere diergelijcke, lanckfes endertich
ellen,'t iluck
              —l             
jgul.—xi
j gul. - XJ ft;
j gul. — í ft.
ui.-vil
vjft.Ë gul,
vnj ft. .------
xil.
viijft.
iijft.
Vjft.
jgul. — xft.
vjft-
xft-
iijft.
iiij ft.
jguld. ------
ij gul.-viijft.
jguk _
xxj gul.
xxj gul.
ij gul.-xüij ft.
jgul-—vil.
jgul.—- vft.é
ð ft.
vj
il.
jgul.
vj
,-i»
-ocr page 1280-
Cötivoyên eflde tictuteiu.
*' I
H6$
Breda.
Vyande Landt,
Calis, Eeunenj j Rhijn, WaeJ, , Macs.
totre Somme j ende Yflel*
incluys.
Licent.
.. é.}
HJ gul
iiij ft.
ij ft.
iij ft.
- vij ft. vj £.
ij gul - xij ft.
vft.
jgul. - xij ft. ! jgul. - xv ft
j gul.—xij ft.
jgul. -xv ft.
xij gul. - ÷ ft.
xv gul. ----
Xij gul. ------r
xv gul. —
ij gul. —
Vüj gul. -----
xgul. ------
xviij g. -xVft.
xxij gul.-jc:il.
xgul.
xij gul;
ij guld.
ij gul.
jgul.
iij gul.
jgul.—xft.
jguld. —-
jgul.—xft.
j guld. —
Vj guj. -—_
xij gul.------
ft.
ij gul.—- í ft.
jgul;---X ft.
ij gul. -vft.
jgul. —xft.
xij gul. __
xxiiij gul. —
------ xv ft.
jgul-
j gul-
jgul.
J gul- -
jgul. ·
jgul.—
jgul» '
vuj gul.
xvj gul.
-vft.
XV ft.
-vft.
xv ft.
÷ ft.
xv ft.
xft.
jgul-
iiij gul.
vüj gul.
í gul.
xgul.
xft.
vft.
xft.
vft.
xft.
iiij ftuy.
xft.
iiij ft.
—v'jft.vj&.
vj gul. ------
■■—xviij ft.
iiij gul.
iij gul.
ij gul.
ij gul.
xij ft.
xij ft.
xft.
xft.
vjft.
-vft.
vjft.
ixft.
vjft.
xft.
vjft.
jgul.—iij ft.
jgul.-xvijft.
Jgul
jgul.
CL
ij gul; - X ft.
iij gul.
ïïij gul.- xft.
ij gul.
ij gul.
R.
ij gul. -----u jj gul
iij gul. ----
ij gul. - vft.
j gul.—-xft.
----- xfo
j gul. - xv ft
xv ft. j gul. —Vj ft. j gul. — ÷ Á-
iij gul. - ÷ ft.
■----— XV ft.
vj gul.
ij gul.— ÷ ft.
xij ft.
iiij gul
ij gul.
÷ ft.
xv ft.
■— xv ft.
j'gul. - iiij ft.
jgul. —ij ft.
jgul. -xvj ft.
j gul. - iiij ft.
jgu1·
S.
xfoilj gul.
xlij gul. ·
xlij gul,
xlij gul.
Ixxij gul
Ixiij gul.
xxxvj gul.-—
xxx gul. -—
------ vjft.
xxxvj gul.
xxx gul. -
-— vj ft.
ft
vjft.
vjft.
j:c
ixft.i
De
vjft.
vjft.
vj ft.
7· R >j
vjft.
<
-ocr page 1281-
2470           Placateo^. ^Soeck. lo.Tit. 7.Deel.
η
Inkomende uyt | Inkumendeuyt
Vyrgaende.op
Neutrale Lat*
den.
Convoy.
Vyandende
ie Lanvan
I Neutrale Lan-
de j dê.Rhijn-, Wad-
lende Yflel·
,e incjüi
als vooren, '
Maze.
pe halve ende vierde parten nae advenanr.
Sayen, RyiTelfche, Atrechtfche, Bcrchfche
endc Inlantfche Sayen,van ontrent veer-
• tich ellen, mitfgaders 't Werp, 't ftuck -
|klpctcr,Bufkruyt,Solphcr,Roers,SpieiTen,
Scherpen, Rondaflen, HarnaiTen,Storm-
hocden,Lcmmers, Gotelingen, efi aldcr-
|eye Ammunitie, vry inkomende, endc -
Salfaparigiia, de hondert.pondcn -------
Sargien, Spaenfchc ende Engelfchc Sar-
I gien, ofte op de Spaenfchc maniere gc-
j maeckt, 't ftuck             -----             
Sargicn uyt Ooft-landt, Brunf\vijck,endc
; andere dicrgeiijcke, 'tfluck d'ccn door
: ^".jinder-;                --------                 .——
Satyncn, ghchectcn Brughfche, ofte opte
feivc maniere gemaeckt, Doornickfche
endcdicrgclijcke,'tftuck —■ -----
Schalien ofte Leyen, 't duyfent-------
Schilde-ryc, vande waerdc van fes gulden -
SehoriTcn ofte Runnen, 't hoet van rhien
Tonnen
vjft.
vij ft. vj %.
- vj ft.
.yoerè fondcr
j gul.— vft.
confent. -
j gul. — vft.
-jNiet uyt te
jgul. - xjft.
----Vij fl, Vj ^.
------- xix ft.
ij ft.
vjft.
«ijl
jft,
JA
vjft,
'vil,
-vjft.
vjft.
viij ft.
xijft.
XV ft.
- vj ft.
vj ft.
vjft.
viij ft.
xijft.
xv ft.
-vij ft. vj %■
-vij ft. vj &,
-vij ft.vj &.
—, xft,
-------- ViijH.
Sehorflcn of Runnen gemalen ópte Schoq-
maeckers vvyfe,'t hoet van tien Tonnen-
Scep alhier te Lande ghemaeckt ,endc van
boy ten in komende, de Tonne -,
Spaenfchc ende Italiaenfche Sccpc, ofte op
de Spaeniche maniere ghemaeckt, de
hondert ponden           -—              -----
SyropcdcPype-------■
Smallekcns met Syde ende Noppen,
't ftuck van tvvintich ellen             ■-------
Smallekens met Garen, 't iluck lanck als
vooren                   ■-------                  ■-----
Smallekens met Klater-gout oftc Klater-
filver, 'tftuck
Xïil
ft.
xix ft.
jgul.
•X
iij gul.-xv ft.
iij ft.
vgul,—xil
njgui.-------
------- viij ft.
-------. vjft.
xft.
iij ft.
iij ft.
vjft.
-  vij ft. vj $>.
-^xihft.vj 5,-
------- xix ft.
xft.
XV ft,
Ά
Smallekcns met fijn goutofSilver.'tftuck-
Sout, aldcrlcy grof Sour, 'thonderc -----
Endc door de Sont                ----- -----
Sout, wit Sout van Sout gefoden, mits be-
taelt hebbende veerthien gulden ten af-
gaen vandc Dcnne, 't hondert ■-------
Soutgcheetcn Klyn-fout,'t hondert ——
Schots endc Luncnburger Sout.'t hondert-
Soude oftc Maiïicotte, dacr men Glafen
endc Spaenfchc Sccpe af maeckt de hon-
dert ponden
vj gul.
ij gul.
lil] gul
xft.
xv gul.d.
x guj. -
xlvgul. —
Cl gul.
- vij ft. vj £.
vj gul. -------
üj gul. -----
------- vjft.
iüj gul.rxft.
ij gul. ■—
jgul. -iüj ft,
ij gul. -------
vjft.
ΰΐ
Specerye, Focllie, Nagelen ende Cancel, de
hondert ponden,begrypende 't Garbcel -
Specerye, Peper endc Noten , de hondert.
ponden, begrypende 't Garbcel
üj gul.
ui.·
iüjg
ij gul.—vft.
iij gul.
Specerye, Gember, Calcoets,Boul,Bclledi
van b'. Domingo endc ander foorten, de
hondert pondcn,begrypendc 't Garbecl -
Gember, groenen endc geconfyten Gem-
ber, de hondert ponden ----- -----
Stof van aldcrhandc Specerye, vandc waer-
dc van fcs-guldcn,fonderdacr inne te be-
grepen 't garbcel of gefloten SrJcceryen-
Safïraen van alle foorten , 't pont -----
Alle kleyne parceelen van Specerye niet
cxccdcrcndc tvvaelf ponden , mitfgaders
jgnl.
iij gul
jgul.·
•xft,
jgul.
j gul.
— vft.
-xv ft.
JguL
ijgu!
_ ν
vft.
vft.
Jgnl
- iiij ft.
• uij ft.
iiij ft.
-ocr page 1282-
Convoyen cnde Licenten-,.
147*
Calis, Beunen,
totte Somme
incluys.
Rhijn, Wad,
ende ÕßÃåÉ,
Vyande Landt, é Breda
Maes,
Licent.
' f'
Vjft.
vjft.
vjft.
vVft.
ft.
IX
jgul.—vft.
jgul. - vft.
jgul.—xft.
j gul. ■—xft.
ij gul. - í ft.
vft.
vit.
vjft
ix ft.
vjft.
ft.
jft.
jft. — jft.vj$.
jft-
vjft.
xrft.
vüj ft.
vjft.
vjft.
xft.
vjft.
ixft.
-xft.
xijft.
xijft. jjgul.------jgul
viij ft. -— vüj ft.
— vüj ft.
jgul.-*-vft. jgul. —xft
ij gul. - vft
j gul- —
j gul. - ÷ ft.
iij gul. -----
----r. iiijft.
----s- iij ft.
jgu1·
ij gul.
vj gul.
ij gul.— xft.
vüj gul. ·—
ij gul.— xft,
viijgul. ----
—! iiij ft,
------ iij ft.
iij gul.-xv ft
xijgul,------
iiij ft.
«jft.
vft.
vjft.
iiij ft.
vjft.
iij ft. —Üijft. vj§.
vft.
vjft.
vjft.
viij ft.
vjft.
ix ft.
ixft:
xii) ft,
Niet uyt te ' voeren
gecombineert^Lxxv gul.—
Cgul
Lxxvgul.—
- Niet uyt te
jgul. —vft.
iiij gul. - ÷ ft.
Ixxxv gul.—
voeren,
j gul.—xft.
í gul. -—-
Cl gul.
ij gul.
vjgul.
vgul.
ij gul.
iij gul.
iijgul. .------
ix gul. ------
vij gul.- ÷ ft
xft.
iiij gul.
üj gul.
iijgul—xft. iiijgul
jgul. - xft· jgul.—÷Ë.
ij gul. ------ ij gul. - ÷ ft.
iij gul. —■
iiij gul. - ÷ ft.
j gul. — í ft.
jgul.—xft.
vjft. -
- ix ft,
vjft.
vft.
vft.
iiij ft.
vft.
iiij ft.
vft.; -vijft.vj£,
Olye
7. R iij
-ocr page 1283-
2474           Placaten-i. a.Boeck. to.Tit. 7. Deel;
Iiikorrlende uyt | Inkomende uyf
Vyande Landt j Neutrale Lan-
endc van de j dê}Rhijn,Wael
Maze.
             I ende Yflcl.
Vytgaende op
Neutrale Lan-
den.
Vyigaend«.,
Convoy,
als
voorei),
Olyc van Olyven, Kappers Cnde andere
diergelijcke , beneden het Achtcndeel
vaneen Oxhooft, fuilenbetalen vande
vvaerde van fes gulden '—■ —
Speek,'t fchip-pont
vjft.
ixft.
iiij ft.
vjft.
vüj ft.
vji
xv ft.
xij ft·.
vj 4-
xft.
ix£.
-xft.
Jgul
Jgul—xil
j guld. -
Geroocktc Hammen, de hondert ponden
Spellen, de dozyne van twaelf duyfcnt —
Stacl, de hondert ponden
Vijft.
xft.
Stametten.foecktopte Letter L.
Stramyncn,hetiluck
                     ■—
Suyckcr, allerley Pocyer-fuycker, witende
bruyn, de hondert ponden
iijft. —
jgul.·
Jgul.
Welverftaende, dat d'ordinaris Kiften ko-
mende uyt S. Thome, in 't inne komen
fuilen gerekent worde fuyver voor- Cl tfr.
D'ordinaris Kiften komende van Brefilicn,
voor
                   ------           iijcLfl?.
Een ordinaris Quartcel Pocyer-fuycker fal
L-m.
gereeckent worden voor
Een ordinaris Poinchoen Pocyer-fuycker
             ----- vj'
Pype Poeyer - fuyeker,
voor                                       
Een ordinaris
voor
IX
En fuilen uytgaendc betalen by't gewichte.
Suycker,Broot-fuyckcr van alle Contrcyen,
Candys ende Bancquet-fuycker.de hon-
dert ponden
             ------            ■------
Sumacq.dc hondert ponden           ■------
Swilligen uyt Duytflandt, 't ftuck ----
Swijns-borftelen, de hondert ponden ----
Ijguld.-ν ft. Ij gul.
!------ vft.
vft.
vjft.
iijft.
xft.
ui.
jgul.
Ug
-xft.
xft.
vjft.
iiij ft.
iijft.
xft.
-xij ft. vj 4.
*T,ApiiTeryc, ende Spaenfche gouden Lce-
·*■' ren, vande wacrde van fes gulden —
iTermentyn, de hondert ponden -----
Teer, Pruyskleyn-bantTecr, tottwaelf
Tonnen't Laft
           -----           -----
-vijft. vjA.
— vft.
- Üj ft.
iiij ft.
xv ft.
xij ft.
vjft.
iiij ft.
xv ft.
xij ft.
vji
xft.
U gu'·
jgul.-
-xft.'
Teer, Rygcfch Teer, 't laft — —
Noorts, Courlants, dubbelt Pruys .dubbelt
Rygefch , Eycken ende Vuyren -bants
Tccr,Stockholms,Statyns,Svvects,Nort-
bodems, cnde diergelijcke Fuftagie, tot
twaelf Tonnen 't laft ·— ----
Wyburghs, Abbo ende Elfenvos-Teer.'t laft
tot twaelf Tonnen
                      
Terras ofte D uyf-ftecn, gemalen oftconge-
malen, de Tonac vande groore van, een
Haringh-Tonne
           ------          -----
Tin, gewrocht ofte ongewrocht.de hondert
ponden
\
vgul. —
ij gul.—xft-
ij gul.
j gul.-
j gul.
j gul.
•xft.
iiij ft.
il
jft.vj4.
- xv ft.
XV
-----     xft.
——   vüj ft.
   iiij ft.
-----     iiij ft.
j gul- ----
jft.
xij ft.
vjft.
vjft.
■ vüj ft.
-------- Xiji
___. xft.;
—      vjft-
jgul.-vft.
Tyckcn van alle foorten, 't ftuck van der-
thien ofte veerthien ellen             ■------
Langer naer advcnanc,
Tercntcyen,'t ftuck
         -—            '■—
Tracn,dcfmal-tonne           ■—·         
Ende alle andere Vaten nacradvcnant,
Trypen van Doornick, RyfTel.Duway.ende
andere in de Nederlaaden ghemaeckt,
't ftuck lanck achtien ellen           ■------
De halve naer advenanr.
Trypen, Fiuweclen Trypen, 't halve ftuck
van negen ellen
             —·           
-vij ft. vj $.
-vij ft. vj %.
il.
xft.
ft.
vj
IX
ft.
vüj
xij ft.
—xij ft. vj $.
-ocr page 1284-
Convoyen ende Lkmtetu.
147*
Calis, Bsuoen,
totte Somme
incluys.
Rhijn, Wad,
ende YlFel,
Vyancle Landt
ij
Macs#
Breda i ι
Licent.
,^f
vjft.
vüj ft.
------ X ft I---- xij ft.
vgul. ------ vj gul. -—
ij gul.—-v ft. iij gul.— xft.
------ vft.|------ vft.
j gul. ■------
----xviij ft.
ixgul. ■'-. _ !
19 gul.- xv ft."
—vij il. vj 4,
jgul.—xft,
/
—iüj ft. vj &.
'Ü gul-
ij gul.
nij gul
ij gul.
iüj ft-
xij ft.
— iiij ft.
xij ft.
------
— iij ft.
Ij gul.—vil.
----- iij ft.
jgul. —vft.
------ iij ft.
j gul.—xv ft.
üj ft.
iij gul.
ij gul
jgul. -xv ft. 'ij gul.—vil
xv ft. |j gul, .—
j gul. - χ ft.
----■ XV ft.
----- iij ft.
—      xft.
-vft. jiij gul.-vij ft,
■------ jgul. - xft.
iij ft. I - iiij ft. vj $).
— xft". jij gul. - ν ft.
ij gul.
jgu'·
iij ft.
— iij ft.
jgul. — vft.
jgul-
j gul·
T,
Vjft.
xft.
vj ft. *------ vij ft.
xv ft.'jgul. — vft.
vüj ft.
Xij ft.
j guL — ν ft.; j gulj - xvijft
gecombinecrtivj gul.
vüj gul.
xgul.
xij gul.
Xviij gul. —
■1 ' : Jti
jgul. -iiij ft.
jgul. - xft.
—— xft.
~rl* vj ft.
iij gul. —«—
—- VÜj ft;
m----- xft.
j guj..---iüj ft.
j gul. ——
VÜj ft.
vjft.
j gul. - iüj ft. j gul. - xvj ft
j gul. - iiij ft.
xv ft.
vüj ft.
vjft.
ij gul.
iij gul,
ft.
xv ft
yjft,j_r_r» .ixft',
ij gul.
ij gul.
Hij
Λ'Λ' ■· i":,,·<:
Yjil
xft.
xft*
vjft.
iij ft. -ssr Siijft.
wft.
De
V
.
-ocr page 1285-
3.Boecki lö.Tit. f.Deel;
PlacatetLj·
Convoy.
H79
Vytgaende
over Afleer
Bremê inciUv,(
aisvooren, *
Inkomende uyt ] Inkomende uyt
Vyande Landt i Neutrale Lad-
ende van de'dc.Rhijn.Wael.
Maze.
             jendeYflel,
Vytgaende op
Neutrale Lan,
den.
vft. jgul, -iiij ft.
xft.------ ixft.
— 1- Niet uyt te
jgul.
De hcele ftucken nacr advenant.         
Trypcn,gcfigureerde Trypen,de halve ftuc-
ken van twaelf ellen -—           
De langere naer advenant.
Turff                 —„            —.           -----
V.
VEllen van Boeken endeGcyten, Ruf
fche, Nerffche, ende diergeJijcke rou,
de Decckcr
-yjft.
Ui) ft.
xft.
viij ft.
—vijft.vj^.
— vft.
xiij ft.
-vjft.
~-- xvft.
------viij ft,
j guk—xft.
-----* χνίτ.
jgul. _
------ xv ft.
----- xijft,'
I
------ vil.
jgul. —
jgul. —
vgul. -
-     vft:
Jgul· ----
I
------ xv il:
------. xv il.
ij gul. —
ZL Jï
jgul. -
------ Vft
jgul.-vil
jgul. -
jgul. -
____. xvil
____ «ö.
De felve van Barbaryen, Spaengicn, Noor-
wegen ende Schotlant, de Deecker ■—
'Vellen, Schacps-vellen metter Wolle uyt
Engelandt, ende van Ooftlant, de hon-
dert ftucken                -----          -----
Vellen, Schaeps-vellen fondet Wolle, gc-
hcetcn Blootcn, de hondert ftucken -
Vellen, Schacps-vellen metter Wolle,ko·
mende uyt Schotlandt ende Yrlanr, de
hondert ftuckcn
            ·—         ■—
Vellen, Lams-vellen, de hondert ftucken-
Vellen, Smaefgens, de hondert ftucken—
Vellcn,Zccmc Vellen,mitfgadcrs Elandrs,
Buffels, HartsendeReesHuydenop't
Zcems bcrcyt,vande waerde van fes gul-
Vellen, rouwe Kalf-vellen, de C. ftucken -
Vifch, Stapel - vifch komende uyt Mofco-
via, Terra-Nova, ende andere vreemde
Landen, mitfgaders van defe Landen, de
hondert twintich ftucken
jgul.
ïchsept
Vsrlleu
met te
Wolle
is nu
vty vin
inko-
men.
viij ft.
viij ft.
vft.
iijft.
xv ft.
xft.
viij ft.
iiij ft.
xft.
vft.
iiij ft.
xft.
iiij ft.
vjft.
Vifch, gefouten Tonne-vifch, ibo Cabcl jau
als Lengen, midtfgaders de Ront-vifch,
Brandt ende Uytfchot, 't Laft tot twaelf
Tonnen           ......... ----*:.—
Stock-vifch, de hondert ponden           
Salm, allen verfchen Salm,wegcnde boven
de twintich ponden, 't ftuck
j gul.— iiij ft.
------ jft.
iij gul.
iijft.
xv ft,
viij ft.
■Viij ft.
Salm , verfchen Salm , wegende twintich
ponden ende daer onder, 't ftuck —*-
Salm, ghefteeeken Salm, indiffèrcntelijck,
'tftuck
                                   
Salm, gefouten Salm,lbo Inlantfchen als
uytlantfchen, de grove Tonne
         -—
De fmal-tonne------           ------
Vcrftchen Elft, 't ftuck —         -----
Geiöuten Elftin Bennen, nietexcederende
't getal van hondert ftucken, de Benne -
Minder oft meerder getal naer advenant.
Gefouten Elft, de Tonne                 JUm**.
Alle verfchen Cabbcijau ende Lcngen,'t zy
in Manden ofte niet,'t ftuck
--------
Een benne gefteken Cabbeljau nietexcedc-
rende 't getal van 30 ftucken eile mate *
Alle meerderende minder quantiteyt naer
advenant.
't Hondert verfche Schel vifch             .------
Schclvifch in Bennen gefouten, niet exce-
derende* de hondert ftucken, cle Benne-
Meerder ende minder getal nacr advenant.
Gefouten Schelvifch, de grove Tonne —
De fmalle Tonne
                             
xft.
viij ft.
j guld. - ν ft.
-----■ xyiij ft.
—. vj %.
jgul-
xv ft.
jft.
XV ft.
xijft.
Xijft.
viij ft.
vjft.
-ocr page 1286-
Convoyen cnu^Mcent^j^i s
\lfiO
■ ■
Rhijn, WaeJ,1;T; Maes.
ende YfleJ»\u
C
Vf ande Landgt,
Breda.
Licent
totte Somme
influys, >i '
■xnlf
ft.
ft.
xvj
jgul.
JU!
xvj-ftt-jjgül
»*... L'
•ß".
Vfc
ft.
vij ft. ïj,%i
hij
lllj
í
;è/ß
,nrnt
1 ß;;<×)
- Nietuytte
voeren.
OWÏ
í.
'■ff.
:·^-;·ßËÃ: j
.hl.
xiiij ft.
jgul.
jgul.^-yft,
jgül.—xft.
ijgUK -V-;ft.
at                    >. ' ■ , ■* t .
jgui.—jcll.
ft.
il.
xvij ft.
il.
■vj
x'J
Jg'
>u
■ * ;.f. I .71;
f 10
'ij gul —^x ft-
j'guL— ã ft.
ij gul.
j gul.
:ft.
ui.
vj gul.
ïiy gul. *—*
jgul,—xft.
'Jg
ft.
ij gul.— viil.'
XV
■t ë
w
■ft.
ij gul. ~-
j gul. — vit.
------ xv ft.
jgul.
jguL
ij gul. — ÷ ft.
jgul. -xvft.
jgul. .-rr~
iij gül. -xv ft;
üjgul. —~
j gul.-xvij ft.
ij gul. -xft.
il.
'Jg'
xijit.
jgul.—vft.
'. ■'.,* ) !.■
.
ft.
ft.
ft,
vïijft.
■H------1 xrj ir,
í gul. —ã ft,
vj
VU
vj
ij gul.—X ft.
iij gul,-—í ft.
ij gul-
iij gul. -xft.
uld.
ui.
ui.
iiij gul.
ui.
"Jg
mJg
vjg
'Jg'
l.-xil
÷ il
gui.
xij gul.
gul.
vijgu
XV
XV
XX1J
gul.-x ft.
ft.
jgul.— xft.
ij gul.— vft.
iijguL-xvft
ij gul, - xij ft
ij gul, - í ft.
vj gul. - xv ft
iiij gul. - ÷ ft
•xyuj
y gul·
jg«l'-
jgul.
ft.
j gul. — ÷ ft.
Ü gul.
jgul-
ft.
-ft.
j gul. - xv ft.
jgul.
XV
jgul.
:ft.
jgul. —
ij gul.—vft.
ij gul.
XV
iiij gul.-xft.
iij gul.
iij gul.—xft
il. — xft.
|Jg'
jgul
ft.
ui.
yg
ft.
ft.
■j ft. üj·*
ft.
ft.
y
J
iy
KI
ij gul.
üjgul.
jgul.^
ij. gul.—* ft.
iiij gul. -xft,
i) gul-
"V ft
ft.
rft.
-xft.
vjft;
ul.
vft.
ixft,
ij gul.
>u .*; ,
Ui,
Jg
Jgi
Jg-
ft.
ft.
ft.
11 ij
IIIJ
iiij gül.-xft
ij gul. —x ft.
jgul.-xviijft.
gui.
üjgul.
ij guld.
'Ñ»*.Ç.5Ð!Ú
>· .
ft.
iiij gul.
ijiguh
jgul.
Vj gul,
ui.
ft.
jgul'
Jg
÷
**^*.
!>ûÐ3!ßÀ
ji;;u
jgul.—vft.
jgul.
jgul.
jgul.
;ft.
rft,
üjgul.
j gul. — vft.
Ml»^l ■
—14
ijgul.—V;ft.
jgul-
ft.
ft.
ft.
XV
ft.
ft.
! j gul. — í ft:
XVIJ
XV
Kolen
7.S
-ocr page 1287-
nH '·:         PlacatcaJDlr^tBSeïfa^ ft^^tooOir. Deel.
3
Inkomende uyt' Inkomende uyt
: Vytgaende on γ/,..
Neutrale Lafe Wjfcï
,s* .4
Convoy»
Vyande Lande
ebde van de
Maze,
NeuMale Lan
dë.Rhijn.Wael
ende Yiïel·
ende
den,                  Β
remë
'nc|m,j
als
vooren,
Kolen in ftapel.dehondert twintich ftuckê-
Klolen in fmal-tonner^deirnalle Tonne—
Alderleye gefoutcn Hoofden,de Tonne—
Gedroochde Vleten, twee Rochen voor een
Vlete, de hondert ftucken
vft.
ij ft.
vft.
xft.
yjft.
vjft.
vüj a
XV ft,
VÜJ;
Gedroochde Schollen, de Tonne, ofte drie-
tal voor de Tonne
Gedroochde Scharren,Schelvifch.Wyting,
! Tongen, Hoofden van Rochen,ende al-
derhande gedroochden Vifch, inde Lyfte
niet begrepen, vandc vvaerde van fes gul-
den..... · ;t; "......*"—- '1'
               -----
Steur, Tarbot, Heylbot, Gullen, Schollen,
I ende aldcrley verfchen ende geftcecken
Vifch, hier niet gefpecificcert,fal betalen
vande vvaerde van fes guldens         ·—
Oeftèrs, de frnakonne L,_—-JU —·
Alle vcriTchcn Rivier-vifch         — —
Wafch, de hondert ponden              ——
Vlas van BefejLariden, de hondert ponden -
Vlas vanÖoftlant, de hondert ponden -—
VIas,Gulicx,VJaems ende Luycks Vlas,de
hondert ponden          ------           
Alle gcheeckelt Vlas, de hondert ponden -
Werck, de hondert ponden
iiijft.
~~~ Vjftr-
xft.
iiijft.
xv ft.
XV ft.
Niet uyt te
----- viij ft.
voeren,
jgul. ·
xil.
xft.
xft.
xft,
vij ft.
Jgul
jgul
iiij ft.
xft.
yjft.
üjft.
—.
-^—xïj ft. yj £.
1 viJ ft· VJ &
——— üj ft.
jgul.
XV il,
xij il.!
yjft.
ν gul.
Jgul·
- vft.
iij gul.·
■XV ft.
viij gul
. —
vij gul.
- xft.
vij gul.
-xft.
-™
viij ft.
xij ft.
j gul·
XV ft.
jgul.
j gul. -
-ij ft.
vft.
vjlt.
....—..
iiij ft.
Wyn , Rijnfchen Wyn, 't Voeder van fes
Amen Ovetlantfche ritfingc ——■
Wyn.Franfchcn Wyn,'t Vat.te vveten,tvvcc
Py pen, drie Poinchoenen, vier Quartcc-
len , oft (es Fillcttcn voor elck Vac ----
Wyn,Spaenfchen Wyn,'t Vat.twce Boten,
twee Pypen, ofte vier Quartcelen voor't
Vat gereeckent              ----         ——
Wyn , Mufcadel, Malvafie van Levantcn
ende Spaengien,'t Vat : ·=~- ' —ι
Wyn, Franfchen ende Spaenfchen gebran-
dcn-wyn,'t Vat           ------           
Wyn, Rinfchen, Engelfchen,, Inlantfchen,
ende alderleye gebrandewyn, 't Vat van
vier Oxhoofdcn, drie Poinchoenen, ofte
vier Dordrechtfche Amen             
Alle minder Vaten naeradvenahc.
Wynfteen, de hondert ponden          «----
Wolle, Spaenfche Wolle van Andaloufie,
inkomende de Bale van 450 ponden*
De felve uytgaendc, de hondert ponden -
Wolle van Bifcayen, Portugael ende Va-
lentic, inkomende de Bale van zi$ tot
dertich ponden           -----           ----
De felve uytgaende, de hondert ponden -
Wolle van defe Landen, de C. ponden —
Wolle, Engeifche ende Sehotfche Wolle,
de hondert ponden         — -----
Oofterfche, Heflènfche, Pomerfche Wol-
le , ende arger geen, de C. ponden
vij gul. - χ ft.
vij gul. -xft.
jgul.—xft.
iij gul.- xv ft.
vij gul. -xft.
vjgul. —
iiij gul. —
vj gul. —
xij gul —
x gul-
ixgul. - xft.
vij gul. - χ ft.
gul.
xij gul.
XI) 1
Alder-
Jntide
Wolle
is nu
vry van
inko-
men.
■' MV-J.
jgul.— xft.
j gul.-xviij ft.
f! ■
jgul.—«Ή
xft.
-   Viij ft.
-     xft.
-     iij ft.
    iiij ft.
-xijft.vjA.
— iiijft.
vft.
viij ft
viij ft-i
Vloeken ofte Seheer-hayr,de C. ponden—
Wouwc,de,Poife van.veertich pnden '**~~
Ende voorts alle andere Koopmanfchappcn
ende Waren in defe Lyfte niet begrepen,
niet verboden, maer gepermitteert zyn-
de Tullen betalen vande waerde van fes
iguldens,na datfe in defe Landen gelden -
■il
vft.
iiijft.
-ocr page 1288-
Convoycn ende Licenteru.
2485
Breda. >
ijï4
Calis, Beunen,
totte Somme
incluys.
Rhijn,Wacl, Maes»
cndeYlieU
Vyande Landt.
Licent.
jgul,— vft. jguj
----- xij ft.
----- xft.
XV ft.
xft.
-vjft.
jgu
ij gul. - ν ft.
j gul,—xij ft.
----- xv ft.
ij gul.— V ft.
jgul.-xvijft.
-xft.
XV ft.
xft.
Xft.
xft.
j gul. - vij ft.
------ xij ft.
jgul. — vft.
------ xft.
jgul.
j gul.—xft.
jgul. —vft.
xft.
vjft.
vjft.
vüj ft.
—- vüj ft.
xij ft
j gul,------
j gul. — xft.
- Nietuyctc
j gul. —xft.
j gul. — xft,
jgul. — xft.
jgul.-xvüjft.
voeren.
ij gul. ------
jgul.-xvijft.
jgul.—xft.
j gul. — χ ft.
jgul.—xft.
vjgul. ------
ij gul.
iij gul.
jij gul. ——
inj gul,- xft.
jgul. - χ ft,
ij gul. - χ ft.
ij gul.------
jgul.—xft.
iijjgul.- xv ft.·;
jgul.
jgul.·
— xft.
xvjft.
iij gul.
**-*-,
vft.
vft.
j gul.
jgul.·
jgul-
vgul.
ij gul. -vft.
ij gul. - vft.
ij gul.— vft.
xij gul.------
_-.          gecombincerr-
jgul.
jgul-
vgul.
•xft.
•xft.
J gul. —
jgul.—
vüj gul.
xj gul.
xvj gul.
xx gul.
xij gul. ·
xx gul.
xx gul.
xviij gul. ■—'
xxx gul. '—-
xxx gul. ——
xxvij gul. —'
)
gul.— χ ft.
vüj gul.
xij gul.
xvj gul.
Ü gul.
vj gul.
χ gul.
xvüj gul.
xvüj gul.
—.          gecombineert^xv gul.
xv gul. —-
■xvüj ft. j gul.
xv ft.
ft.
,--------, xv
-Vft.'
jgul.—χ ft. jgul.-—xft
jgul. —vft.
Ugui
j gj»l· —
:■'■;"?
ij gul
Ü gul-
ij gul.
jgul -
jgul. -xvft.
jgul. — vft.
ij gul. —-
jgul.-xvüjft.
ij gul.-vüj ft.
jgul. —xft.
-----« X ft.
----- vüj ft.
■xft.
iij gul. —
iij gul. -
iij gul. -xv
jgul-
jgul·
jgul·
J
-xft.
-xft.
xft.
vüj ft.
ij gul.
jgul-
ij gul. - ν ft.
«-------XV ft.1
------- Xij ft.]
—vft.
xft.
VÜj ft.
XV ft.
xft.
VÜj ft.
ft.
xvft.j
De
VÜj ft.;
ixft.
vüj ft.
7-S ij
-ocr page 1289-
x$6
Placaten-i. i.Boeck. to.Tit. 7.Deel.
Mh
De goederen vèrklaettzynde by de waerdc, 't zy in 't Convoy ofrc Licent, fulien by den Com
Gencrael ofte andere Officieren mogen acn gevaert worden, mits beralendc coroptarit een fï*
part meer als de voorfz vtrklaringe bedraccht: Dies en fulien de felve Officieren hierover
ten Koopman niet mogen compoferen , by verbeurte van hunliedec Officie, ende arbitrale^'
redie. {Jelijck fy oock de voorfz aengevaerde goederen niet en fulien mogen laten uytoacnC?'
uyt-fchepen, fonder andermael daer van te doen betalen het recht van Convoy ofte Licent ^
h                           -■·■ i Ç /*-■■-■ *
Alle goederen voormaels betaelt hebbende by Kiften,Vaten,Ba!cn ende Sacken, fulien vannuvoo
aen betalen by 't gewichte ende quantitcyt, fonder d'oude ufancie meer te gedoogen.
Aldus gearreileert ende befloten by de Heeren Staten Generael, in 's Graven·Hage, den
den July Anno féithien-hondert vijf en twintich. Was geparapheert, Nkolaes va»^- »-
jj
- Onder itont, Ter Ordonnantie vande voornoemde Heeren Staten Generael.
V<M Goei
DE Lefer gelieve te weten, ddt volgens defe Ltjfle Jen opheefvan Convoyen en Lkenten geduyrende dtnOotk h
gedaen is tot den inga nek van die vandenJefien April \d%\.die hier ondeijuh num.
7. gedruckt is, *
6. Placaet, Waer by de volgende Lijften der Convoyen yoor een derde«pm
verhooghtwert. In date den fefien)'ulij 16$ 1.
IE Staten Generael der Vereenichdc Ne-
j derlanden, Allen den genen die defen ful-
i len ficn ofte hooren lefen.Saluyr. DOEN
5 Ô E WETEN: Alfoo Wy tot bevey-
linge vande Zce,ende befcherminge vande Koop-
vaerdyc-Schepen defer Landen, als oock uyt an-
dere goede redenen ende confideratien ons mo-
verende , noodich hebben geacht, boven de ghe-
woonlijcke refpedive Schepen, foo tot Kruyflinge
als Convoy ghedeftineert, noch 3 5 Schepen van
Oorloge te doen equiperen , ende eerit-dacghs
in Zee te brengen, van alles wel verficn , ende
voorts meer andere fware onkoiten ten fine als
vooren aen te wenden. S O O 1S T, dat wy den
negenthienden Junij, mede killeden delibereren-
de, waer uyt fodanige fware ende koitelijcke equi-
pagie foude konnen vervallen worden, goct ghe-
vonden ende vcrflacn hebben, gelijck Wy al noch
goet vinden, verftacn, ordonneren ende ftatueren
by defen, dat tot dien cynde de Lyfte der Convoy-
en over de goederen ende Koopmanfchappcn uyt
gaendeertde in komende ter Zee, met een derde-
part verhoocht fal worden , ende dat generalick
foo wel ten aenfien vande Oofterfche als Weftcr-
fehe Waren, mits dat daer van reeckeninge apart
fal worden gehouden, ende dat het voorfz Middel
van verhooginge niet la»nger in treyn en fal bly-
ven, als totdat de penningen tot de voorfz equipa-
gie noodich ende gerequircert wordende, daer uyt
geheelijck fulien konnen vervallen endeghevon-
aen worden, waerommc Wy laften ende beveclen
allen Convoy-Mccfters,Contrerolleurs,Cherchcrs,
ende voorts aJlen anderen Ingefetenen dcfer Lan-
den dien heteenichfints aengacn mach,yder voor
foo veel hen aengaet, fich hier naer te reguleren,
fonder eenige de minfte oppofitie ter contrarie te
doen, ofte te laten gefchicden,op pene als in voor-
gaende Placaten, fpecialick op het ftuck van het
Middel der Convoyen, cnde 'tbeneficierenvan
dien geemaneerr. Ende op dat niemanc hiervan
ignorantie en hebbe te pretenderen , Ontbieden
cnde verfoecken Wy de Heeren Staten .Gecom-
mitteerde Raden ,cnde Gedeputeerde Staten van
de Provinciën refpedive van Gclderlandt, cnde
't Graeffchap Zutphen, Hollantendc Wefl-Vrief·
lant, Zeelant, Utrecht, Vritilaht,Ovcr-YlTel,endc
Stadt Groeningen ende Ommelandcn.endc allen
anderen Juflicieren ende Officieren, datfydclè
onfe Ordonnantie van flonden acnalommedoen
verkondigen , uytroepen, publiceren cnde afïige-
ren in alle Plecken.van dele Landcn.dacrmcnge-
woonlick is dufdanigc publicatie cnde affixie ie
doen, Laften cnde bevelen voorts de Raden tct
Admiraliteyt, de Advocaten Fifcaels, mieftfgaders
de Admiralcn,Vice-Admiralcn, Capiteynen, Offi-
cieren ende Bevclliebbcren ,dcfconfe Ordonnan-
tie te achtervolgen , procederende cnde doende
procederen tegens de Contraventcurs van dien,
fonder gratie, oochluyekinge, faveur, diflimularie
ofte verdrach , want Wy fulcx ten dienfte vanden
Lande bevonden hebben re behootcn. Aldus ge-
daen ende gbearreftcert ter Vcrgaderingc vande
hooch-ghemelte Staten Generael, in's Graven-
Hage,opden feilen Iuly 16=51. Was geparapheert,
G. v. Hoolck^· Onder ftont,Ter Ordonnantie van
de felve. Getceckent.N. Ruyfch, Zyndc op't ßñ*
tium gedruckt het Cachet der fclvcr Heeren Su-
ten in rooden WafTche.
Ljoo ae nieuw en nadere gecorrigeerde Lyjte den eerjten Mey 165-5 gearrefleert, noopende de mkomenm f
uyt gaende goederen, inde twee eerfie Columncn gefpecificeert, in alles met die van dei1 fefien April
'iéj!
, accordeert; ende alleen /naer verandert en is op de inkomende van, ende uytgaende Waren itoer het 0ø\
door d'Orifint ofte Belt
hebbe raetfacm gevonden, op dat den Lefer met een op/lach der oegen de vtr#*
ringefoude konnen fien
, de twee lefle Columnen vande Lyfte des Jaer 1651. noopende de inkomende en çø0
goederen die door den Orifont ofte Belt pafferen
, achter ende nevens die vandenJare 1655. maer met verander^
van Cyfer-letteren te laten drucken. Doch de Lefer gelieve indachtich te wefen, dat de Gemeene Middelen o? de ø
gaende ende inkomende Koopmanfchappen t'fidert Mey
16 5 5. maer betaelt werden volgens de vier (ö Coll"r'ni
achter ehkefpecie. van Koopmanfchapgeflelt,
Nicufff
7
-ocr page 1290-
Convoyen ende hkcntetu*
>„Mi
•%j^^
Nieuwe gecorrigeerde ende nader gecorrigeerde Lyiten s u*ö
denfeflen Jprili651. ende eerflen Mèy 1655. tfj/tafe ghemeene Middelen, die door ordre vande
Hoogh ende Mogende Heer e η Staten Generael vande Vereenichde Nederlafttfche Pjovincien geheven
/uilen worden, van alle Inkomende endeuytgaehde Jfdreh ende Köopmanfchappén,foO te Water als U
Lande, Aenvamkelick met den fefien April
1651, en eerflen May 165 5. refpeclive.
Volgens Lyftevin
den 6 Apnl i«ji.
wicn betaelt vandc
inkomende goedc-
ren vin 't Oqftrii
door d'dnfoni oft
Belt.
Uytgaende
nae Óoften
door d'Ori-
font oftBelt.
Inkomende.
Inkomende
van Doften
door d'Ori-
font oft Belt.
Volgen* Lyfte «n
de» «. λ pi il i6)i
wielt br-ucli vande
uytgaende goede
ten nae 't Opftcn
doord'Oiifom oft
Bdt.
Vvtgaende.
''M Juyn-fact,de
C. ponden -
Ajuyn, de ton-
"neofte veertien riftcn
ToardcTonne «------
Alloenen ofte Bolda-
vidt,de breede Rolle,
'iftuck lanck vijftich
ellen — —
Langer naer adyenant.
Alloenen,de fmalle roJ-
le, het ftuck Janck
vijftich ellen
I ■ -            > . Ji',
1 gul.-17 ft.
— xft. 8p.
j gul. - vii. jgul.-ixft
Ïgül;-I7ft.
• i
j gul. - V ft.
j gril, 'ix.it
-ij ft. viij p.
- ix ft.vüj p,
-*- vft.
—w_ yjft.
ij il.
ij ft.
- ij ftj viij f».
8 ft.
iiij ft.
viij ft.
vft.
1%
Viij p.
■ :.
—   6 ft.
i-* 9 ft,
-    uil
—u ioft.
ι gul. - 5 ft.
------ 5 ft,
ft.
iij ft.
iiij ft.
---- iiij ft.
Langer nacjr advenant.
Afmagro, ende roodc
Schrijf-aetde,dehon-
dert ponden ------
Alpiftre of Canari-fact,
dehondcre ponden -
Aluyn, de C. ponden -
Amandclen,dchondert
ponden
- 9 it.
üij ft.
xft.
vit.
-vft.
iiij ft.
viij ft.
. vft.1
vjft.
-— 13 ft.
:---- 10 ft.
1 gul 15 ft.
— *ft.
ixft.
vijft.
xjft.
Vijft.
—— XV ft.
xviij ft.vüj ρ
-iiij ft.vüj ρ.
Jgul
ƒ ruU - viij ft. viij ρ
Ammerofte Barnfteen,
vande weerde van fes
gulden
           ■------
Ammclakens, Damaft-
werek , ende ander
werck,hetftuckvan
thien, twaelf ende fe-
illïien vierendeclen
brect, lanck ontrent
vijftich ellen, mitfga-
dershetSleilgervan
ghclijckebteete, vijf-
tich ellen voor'tftuc-
fovictten naer adve-
nt , drie ftucken
vooreen ftuck Am-
mcJaccken gereken t.
Ammclakens, van fes,
«ven en acht vieren-
dcelenbreet,lankon-
trcnt vijftich ellen,
m'dtfgaders Slefigcr
VaJ ghclijcke breete,
Jfach ellen voor 't
ftuck
             ____
",nydonoft Stijffel.de
nondcre ponden----
Jn*»ovcs/tTonnokè-
Λη'1!. ofte Indigo, de
h°ndert ponden —
iiij ft.
- iiij ft.vüj p,
iiij ft.
igul.-5ft.
I gul.-10 ft.;
ij gul. —;j gul. -vft
jgul.-vijft.
ij gul.-ij ft.
- .ι η
■ >
xijjft.ig.ift.8p.
— xvjft. - ix ft. 8p.
14 ft. 8 p.
17 ft. 8p.
— 6ft.
xijft.
XV ft.
vft.
j gul- * J
ft.
jgul. .—
xft.
vft.
XJ
ft.
V ft. viij p.'
— 6 ft.
-vft. viij p.
ly gul.
4 gul.
vgul. .— ij gul. —
ν gul. siij ft. viij ρ· 1 ij gul. xiü ft. riïj p.
' 7.S üj
Anijs,
-ocr page 1291-
Piacateo-j. j.Boeck. io.Tit# "7. DeeL
245>o
Inkomende,
----- xiij ft.
-------- rij ft.
Vytgaende.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font ofc Bek.
-xvj ft. viij p.
-iij ft.viij p.
Uyteaendc é volgens Lyitc vin
«Ër\ ft.        den 6. April I6si,
nae Ooften UiU1 bnU ».„ds
door d'Ori- inkomende goeje
à * C -o 1
        rcn v,n 't Ooften
lont Ott JJelt. Hooi U'Oxiioiu ïßé
Belt.
V·'» ■>*·,£*
door <jO. f°°«*
Belt. "Iu«i£
'gul.-^.
—■ 2-ft. 8p.
—' 5H
~~ »9 ft
— uil
4 gul —
xft.
xiij ft. viij p.
- ij ft. vüj p.
-iiij ft.vüj p.
xvj ft.viij p.
------ xjft.
Anijs, de C. ponden-
Appelen ende Peeren,
de Tonne------
Allerhande ander Fruyt
vande weerde van fes
gulden
1 gul. - 3 ft.
- }ft.8p.
-------- 5 Ë
--------14 ft.
------ 8 ft.
ij ft.
— iiijft.
------ xft.
------ Vjft.
jgul.- xft.
jgul, -vft.
—   iiijft.
—     xv ft.
—— xft.
-iiij ft.vüj p.
-xj ft. viij p.
----- vij ft.
j gul.XVij ft.
j gul. viij ft.
Arange Appelen , het
duyfent
             -----
Aifchen, Pot-affche, de
hondert ponden
AiTche, Weed - aiTche,
'tlafttot izTonnen-
Azyn, Rynfche Wyn-
Azyn, d"Ame Over-
lants — ~—
Azyn, Franichc ende
Spacnfchc Wyn-
Azyn.Verjuys.Cyter,
Appeldranck , ende
Azyn van Appel-
dranck,'t Oxhooft -
Azyn,I3ier-azyn,de gro-
ve Tonne ——
iij güL
iij gul. vij ft.
æ gul. 10 ft.
j gul. - í ft.
j gul. viij ft.
1g.13ft.8p
---- xv ft.
-— viijft.
jgul-
xix ft. vüj p.
-ix ft.viij p.
1 g.7ft.8p.
- 11 ft. 8 p.
j gul,-iiij ft. viijp.
xvj ft. viij p.
Ig.Ii
- i8iUp,
XV ft.
Ammunitie van Oor-
logh.cnde allerhande
Scheeps - behoeften,
niet uyt te voeren,als
met confent.
Salpeter de C. ponden-
Bufkruyt ofte Polvcr,
de hondert ponden -
Solpher ofte Swavel, de
hondert ponden----
Metale Gefchut, de C.
ponden — -----
Yfer Gefchut, Kogels
ende Scherp, de hon-
dert ponden —
Lonten.dc C. ponden -
Een ghemon teert Muf-
quet ----- —
Een Loop geflepen en-
de geboort
         ——
Een Vycr-Roer gemon-
teett ---- —
Een Bandelier-Roer ge-
monteert
j gul. - ÷ ft.
------ xft.
------vjft.
jgul.------■
ij ft. j gul.-xij ft.
Inkom. vry.
iijgul. ----
-------- iij ft.
ij gul.--------
-  j ft. viij p.
----- iiijft.
------ xft.
-  vj ft. ÷ ñ.
- xvj ft. ÷ p.
-xiij ft.iiij p.
- xvj ft. ÷ p.
-------■ vjft.
------ vft.
6 ft.
1 gul. 16 il
—   15 il
—   git
1 gul. 10 ft.
----- Xij ft.
---- vij ft.
jg.üjftvüjp
iiij gul. ij ft.
----- iiij ft.
ij gul. iij ft, viijp.
------ ij ft.
-iiij ft. viij p.
xiij ft. vüj p.
-viij ft.viij p
j g. j ft.viij ñ
-xvj ft. VU') ñ
jg.jft.vüjp
-    Viij ft.
----- vij ft.
3 gul. -5 ft.
------v>ft·
^ gul. 10 ft.
j ft.vüj p.
— iiij ft.
-iil,8p.
------ ij ft. — 2ft.8p.
-iiij ft. vüj ñ —— 5 ft.
----- 10 ft.
-  6 ft. 10 p.
-i6ft. iop.
-  13 Ë- 4 P·
-i6ft. iop.
.------ 6 ft.
-------- 5 ft.
Een paer Piftool-loopcn
gemonteert
Een Loop van een Vo-
gel-Roer,gcflepen —
Een Loop van een Ban-
delier-roer, geflepen -
Een paer Piftool-Ioopê,
geflepen en geboort -
Een Vycr-flot ----
Een Snaphacn -----
Een Lont-flooth «-—
Een Forquet Gaffel —
Ende uytgaende vande
weerde van fes gul. -
------ vft.
- viij ft. iiij ñ
-iij ft. iiij p.
—' viij pen.
-  iiij pen.
------- 5 ft.
- 8ft.4p.
- 3 ft. 4 P·
----- 8 pen.
----- 4 pen
vij ft.
xjft.
vft.
jft.
viij p.
5«.
13:;
iiij ft.
*— -iiij ft.viij p.
-ocr page 1292-
^         ·, b'iCf Convoyen enHe ÏAccntam^i rfj
Inkomende.
I Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
fontoft Belt.
ß Üytgaende
nae Ooften
door d'Ori-
font oft Belt.
Volgens Lyfte Mn
'dce 6. April 1651,
wier'. beuclt vande
inkomende goede-
ren van 't Ooften
dool li'Oiiioatuft
Belt'.
. !«■;./ i'jiji
Volgens tyftc van
den 6.April iSji.
wiert berielt vmde
uyigiende goede-
ren nae 't Ooften
door d'Orifont oft
Belt.
X
Vytgaende«
Elf           "' ^; ' Ã *
Rjndeüers, SpieiTen ,
Scorm-hocden D-
„cns, midtfgade,cs. ·
c handc Ammunitie
S Oorloge in defe
ccert, niets uytgcfon-
gcVv3n de waerde
yaiffcsguÜcri: ß —-
É Â·
ijAeckclaer, de hon-
P dert ponden —
Lven,teytfche,Enge-
Thc>uirelfcheRo-
lcn,elckilucklanck
rjeftichtotyijfentfe-
ftich ellen, ordinans
brccte —■
pe halve ftuckennaer
advenant.
Bayenvanextraordina-
fjsbreetc,als van tien
vicrendeelen , cndc
brecdcr, lanck als
boven ■— "-""
Minder endc meerder
lenghte na advenant.
Ba!ler»,K aets-ballen,hcc
duyfcnt              -----
Sallcn, Kolf ballen, de
hondert ftucken-----
Baleyncn of Walvifch-
baerden, vande weer-
de van fes gulden —
Bcckens, Ketels en Ko-
pere Potten, de hon-
dèrt ponden -----
Bedden, vande weerde
van fes guldens ■-----
Bezanen ofte Rodelofe,
de dozyne -------
fo, Jopen-bier, *t Vat
van ontrent twee
Amen — .—
foerHallcuytlantfche
Bieren, de Ton ç e —
Èltrcn,Inlantfche-Bie-
ren,deTonnc -----
jyen.dcKorrT —
Meekers, Kandelaers,
Koperen Branders,
Cfidc aldedcyc ander
gtamaeckt Kopcr-
wcrek, vande weerde
h'an fes gulden -----
'Cck,de hondert enc-
Me bladeren- —
P'S.dehondertdub-
Ð ì!·'.â
Ui -
'■■< '×é
-a-juivu
i;:u tin/
n-i.t
é
:
•!'}f
-'mi
üij Ë.
jiij ft.
• ;'$sfil
-iÏij'ft.viijp."
-iiij ft.vüj p.
."s7
itr/·'
iiij ft,
Vft.
vjft.
löft,
----- vijp.
•VJ ;·':
f.'· .'· /..Ð'!
. .'. 'M
·' . ·.. iaioi,
- Il ft. 8^5.
>-■.' ,; . ' "SC
,, ' . ':.',:;,',\A
vjft-
viijft-
9ft-8p.
-Vij ft.YÜj p.
-ix ft. viij p.
1 , ÚÔ.'º
ixft.
-— xft.
—r— VÜj ft.
-À— iiij iU
xijft.
viij ft.
iiij ft.
xjft.
xiij ft.
—:
loft.
——
5 ft.
ß
5 ft-
é gul.
■ f _ .
-xft.
----- ÉÏ ft.
------- 5 ft.
-**. 5ft
'T
é gul.-^ft
■ ■■■■iM
':>ç*ø·*ß" y'ft
'- .,■· ·:):;
—*, .■ $'ftl
!· 1 -i . :f. i'-.i-J
igul. 15 ft.
—     iSft.
,.. 7f
-------, . I ft.»
-^■ift.8p
ixft.
ixft.
-iiij ft.vüj p.
-iiij ft. viij p.
xviij ft.vüj ñ
-vj ft.vüj p.
-— iiij ft.
(gul. vlij ft. viSJp.
— xv ft.
-iiij ft.vüj p.
-iiij ft.vüj ñ
-xv ft.vüj p.
-iiij ft.vüj p.
------- iij ft.
ij gul. iijft. viijp.
----- Vij ft.
— viij pen.
iiij ft. ■----- jjij ft.
-~ xijft.
—    iiij ft.
—    ij ft.
ij gul. —
—— vft.
—    xv ft.
----- vjft.
: J! ' .
----- iijft.
j gul. - í ft.
— xiij ft.
vry,
$ ft.
------- 4ft.
■■■'.'il·*,.
% gul. io ft.
é ßßß.'Ç ß
-™-r.;. lOft.
lift.
il'v'j º º
- ij ft. viij p.
ij ft.
viij pen.
: '< ■' -' it;.4
ô*, f ft.
-   3^ft.
' ;*'¼*É
—  -6'ft.
rijck,!
5ft.
3 Ë.
-iiij ft.vüj p.
- ij ft. viij p.
------- Vft.
-iiij ft.vüj p.
- ij ft. vüj p.
------- vft.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
iiij ft.
ij ft.
iiij ft.
— ré ft.
vr'i 7:àË é
cockracl
r
laden —
uyt Vranck-
-ocr page 1293-
Placaceö^i*fgwBbeéfeö naTit. ^. Deel;
Inkqraende
Volgenityfte van j Volgent. / r
Uytgaende
Inkomende.
Vytgaende
van Öoften
door d'Ori-
font oft Belt,
nae Ooften
door d'Ori-
fonc oft Belt.
den 6. Apnl I6si. I denVÁ ■","
wieii bettelt vande \ wiUrbc,J'!' '·"-'
inkomende socde- ; uvw.lfj '«M
rat. van 'rOofttn re,, „" ■ ^
doot d'Oiiiont oft
«oor d'Otifc. ""l
B:lt.
-■ "f ·
rijck, cndevandcfe
Landen, 't ftuck van
achtien tot twintich
ellen —. ----
Boccken , gheprcnte
! Boeken, vande waer-
I de van fes gulden·—
Bombazyncn van defc
I Landen, lanck twin-
j.Meh ellciiv-t ffiick —
lj)e dubbelde nacr ad-
' venant.
Bombazyncn van We·
[ iiy,cnde dier^ejijeke,
| 't iluck lanck twin-
tich ellen
           ----
De dubbelde ftuckcn
naer advcnanr.
Bombazyncn, Brugh-
1 iche Bombazyncn,
ofte op die maniere
gemaeckt, het ftuck
van twintich ellen -
De langer na ad venant.
Borattcn, vande breete
van drie quart, ende
! ) Janck van achtten tot
twintich ellen,'tftuk-
De dubbelde naer ad-
venanr.
Bbracten van vier ende
vijf quart, brect ende
njanck als vooren ,het
ftuck
-iiij ft.viij p. - ij ft. viij p.
ij ft.
iiij ft.
iiij ft.
vj ft.
5 ft.
•iiij ft.viij p.
iiij ft.
-iiij ft. viij ñ
5 ft.
Jft
—' vij ft.
—'ß iiij ft.
iij ft.
á
ij ft. j gul. *j-ft.
é gul. - æ ft.
jgu!·
üj ft.
— 44
vjfl,
----- iiij ft.
—- vij ft.
8 ft.
Vil.
á
xft.
xij ft.
vft.
i$ft.
iij ft.
8 ft,
xij ft,
í ft.
17 ft.
vij ft.
---- xiiijft.
IO!
Dc dubbelde naer ad-
::-.venant.
Boratten, fmal Syden
Borac, lanck fes en
dertich ellen,'tftuck-
Borattcn,breede Sydcn
Borat tenïlanck fes en
dertich ellcn,'tftuck-
Delanger na advenant.
Boras, komende uyt
Spangicn,de hondert
ponden
XV ft.
xvjft.
8fi
l6 ft.
■XV ft. viij p.
-vij ft.viij p.
Vij ft.
— 10 ft,
I7 Ë-
-ix ft.viij p,
ixft.
xvj ft.viij p.
2. gul. 10 ft. 12 gul éïß
i
gullid
y gul.
ij gul.
ij gul iij ft. viij p.
ij gul.-iij ft.viijp.
Boter, eetbare Hollant-
i.j ifche Boter.'c Vat.ofte
twee halve Vaten —
Boter, VrielTche roode
Boter , Sweetfche,
Noortfe, Engelfche,
ende alle dndcre van
buyten 'sLandts in
komende,mitfgaders
dc witte on-eetbarc
• Boter,'t Vat,ende alle
minder Vaten naer
^dvenant ■·------
Boter, kopkens Boter,
; ; émitfgaders Boter val-
lende inde Meyerye
ix gul.
ix gul.iiij ft.
ui. i°k
xft.
xiijft.vüjp.
igul.'
iiij gul.
4S
iiij gul.iij ft. viij p.
flfll
-ocr page 1294-
49ß h >Ð ?Convöyen ende Meentene !1         a4e7
Inkomende.
Vytgaende.
Inkbmende j
, y°Jgens tytte na . v0!gem Ly«e v.„
van Ooileo
nao O^ft™ I
wicri iu-t.iclt vande
Inkomende goede-
ren v»n 'tOoften
door d'Örüoiït oft
I d«n i. Aptil ie,"
nae Oofterj
mktt beuelt yin<jc
door d'Ori- door d'Ofi
uyrgiende goede
reu nae 't Ooiten
door d'Oiiiom ofr
Belt.
font oft Belt
fofu ó&JBdt.
Tan'sHcrtpgen-Bof-
fche, Marquilaet van
Bergen , Baron nyc
v3n Breda, van yeder
C. pont wegens-----
C ;
pAbelen oft geflagen
U Want, de hdndert
iden
Si
'S
■ ■ ø I
r; <;·..</■ :'i 2r,t
— i9 ft.
-*— xvftJ-
xvj ft.vüj p.
·7ÃßÐ;
ju I
-----' ïlft.
15 Ë 8 p.
«· 5 ft.
iifti 8p.
— xv ft.
~ vil.
- xft.
xiij ft.
iiij ft.
• xft.
xvj ft.
- vjft.
■ ij ft.
xjft.
xjft.
—     17 ft.
— 7ft;8p,
-----' $ft.
—   izft.8p.
pon-—-
Cabelgaren.dchondcrc
ponden            --------
' Cabuys-kool * de hon-
gert ftucken —
Caeriien van Smeer of
Roer, de C. ponden-
Galveten , iiet op de
! I.ettcr O.
Camcr - behanghfelen
uyt Engelant, Vranck-
rijck, Doornick, of el-
ders, midtfgaders alle
andere dierghelijckc
StofTcn.'tzy geftreept,
gcvlilrat , ofte anders,
van allerlcy colcuren,
tiluck lanck 30 a 36
■cllcn.brcct 4 a 5 ellen-
Brset drie a vier ellen,
ofte fmalder naer ad-
venant
             --------
-— xüij ft.
-ijij ft. viij p.
— xjft.
xft.
j 'gul. - í ft.
j gul,------
jgul.
jgul.-vjft. Ij gul. -jft.
Ig.7ft.8p.
ig.zft.8pi
1 g. æ ft. 8 ñ,
- I7ft.8p.
■f
xv ft. ij gul. -jft.
xvj ft.
Caes, Hol lantfche cnde
alle andere Soete-
melcxCaes.de Hob-
fcen daer onder be-
grepen, groene ende
vitre 'sGravefant-
rchc,TclTeJfchc,Wie-
lingcr, cnde allerhan-
de Schape-kaes, de
nondert ponden----
fe,groene endc witte
Canter-kaes, endc
dicrgclijckc, 't fchip-
pont ---- ----
Caj-s>kloQt,kaes,deC.
ftucken
'*1
> ■
j gul. viij p.
j g.j ft.vüj ñ
jg.v ft.vüj ñ
■■ . . Vi ■........
1 g.i ft/8p.
ï               '-■ ï
■i. ;i;*>
niiïjl
Ig.4ft.8p
.          F ft
lg.r5ft.8jif
■■'·, ■- ;·é<1
> ....·! M.0I
I
'/- ." ,«:!
ßß; ■' ,',.»;
(1 :'. ; , ■;.>
3 gul.-afti
igul. i.ffl.j
>------ 6ft.
— 3ft.8p.
Ca-
o
jgul.
jguï·
^.allcuytheemfche
^es, falin'tinko-
iien vry. zijn s ende
"jtuyrgaen betalen
gnelijck alle andere
^aes, elck nae fijn
lootte.
C^Pcrmefaer>,deC.
F°nden           ____
7*n in Pypen, de
i . '..-,',
'Y-.t i
i'-fn ';|
'j?li il
j ßÀ:·ß Ë'; i
jjguf. -xft.
XV ft.
í
ijgui.
jgul.-xjft.
I
iij gul.. j ft.
jg.j ft.vüj p.
■ .U ï - :ï,
-vft. viij p,
-iijlii yüj p.
7. ô
é gul, i^ft..
é gul, 14 ft.
f!'
XV ft.
- * L* ■
vft.
jg.jft.viyp
-iij ft.vüj p.
Ç i:\
La?f
chyve
.Schyvcn,dc
üjft.
ij ft.
Cacrd
fnvanYfcrdract,
dcdouz
:yn paer
«ij ft.' - ij-ftï-viij p;
■xft.Sp.
-ocr page 1295-
Placaten^. j.Böeck. io/Tit. 7.DeeL H
%%$%
Inkomende.
Vytgaende.
Inkomende | Uvteaendet volgens Lyfie n» v0|ïe„, r
,>» -λ:
va
wier! beueli vande
inkomende goede-
ren van 't Ooften
door d'Orifont oft
Belt.
| de„TA^S,
nae Ooiten
dooi' d'Orl·
font oftEelt,
door d'Ori-
icmtoft Eelt.
"n nic . «*t>
Belt. *««i
Gajantcn, fmalle Ryfel-
ichc van drie quart,
tot fcven achtendee-
len brect.Grovegrey-
jien.PIumetten ende
Calandrees, inde Ne-
j derlanden. gemaed,
lanck twintich ellen,
hetftuck
           -----
De dubbelde naer ad-
venant.
CajantenjDreedeCajan-
ten,van vierende vijf
; 'qyart,ende Grofgrey-
nen inde Nederlan-
den gemaeckt,'t ftuc
lanck als vooren----
De dubbelde naer ad-
vcnant.
Carlc, Traverfen, Nova-
ten , Boeren Caffa,
lanck i8a zo ellen,
'c iluck
           ------
Calck, 't hoet         
Calmijn,de Cponden-
Canifas de Vitrey, de
. Balc van drie hondert
tachtich ellen '4 mitf-
eaders de kleyne Ba-
le\genaemt Tierfons-
Canifas van Norman-
dycn,Loreyncn ende
Vranckrijck, de hon-
dert ellen
üjft.
ij ft.
5ft.8p.
----- iiij ft.
irj ft.
*~4 ir. 8,
vjft,
iiij ft.
■8ft.8p.
---- vijft.
Vft.
-~61Ujl
iiij ft.
iijit.
üjft.
ij ft.
iiij ft.
üft.
6ft.8p.
— 4 ft.
$ft.8p.
------ vft.
-iij ft. viij p.
-j— iiij ft.
------ Üjft.
■iiij ft.viij p.
—- üjft.
---·ά
ij gul.-x ft.
j gul. - χ ft.
3 gul·
α gul.
ijgiil.xüjft. viijp,
j gul. xiij ft. vüj p,
xij ft.
xv ft.
xiij ft. viij p.
19 il
-xvj ft.viij p.
ιό ft.
Canifas, de Oofterfche
Packrolle ofte Seyl-
doeck, mitfgaders de
Hollantfchc Rollen,
'tftuck
ij ft.
ij ft.
iiij ft.
jft.
üjft.
4 ft.
üjft.
Canifas,Ofenbrugs, uyt
] jOoftlandt ende van
Mu nfter, de hondert
1 ellen -i— —
Canifas Rollen , daer
! men Hop - facken af
maeckt
51
iiij ft.
-iiij ft. viij p.
-iiij ft. viij p.
5 ft.
i(U>
jft.
j ft. viij p.
j ft. vüj p.
ift.8p.
Canifas, de Luyckfche
ι Packrolle,mitigadcrs
de fijne Packrolle—
Cappers.'t Quarteel —
Meerder ende minder
Vaten na· advenant.
j.Carpettcn van alle lbor-
ten, van de weerde
van fes gulden
iiij ft.
vft.
xij ft.
-iiij ft.viij ρ
ij gul. iij ft. viij p.
-vft. viij p.
jgwl. xv ft. viijp.
5 ft.
j gul.-
ij gul.
*gul.-ioft.Ugul.·*
vjft.
Vjft.
-Vj ft.viij p. -vjft.viij p,
- 7ft.
1 gul,-8 ft.
------; 5-ft.
Êkrfaycn "foecrk? pp de
j Letter L.
Caifia fuftula»de hon-
dert ponden------
Caftanien, varjde weer-
de van fes gulden, in
IJl
j guK - ν ft.
---- viij ft.
o i-ν-- Γί -'·:
jgul. -vjft.
'iii/ft;YÜjp,
ixft.
iiij ft.
ν komende .c
a.:
c«ft»
-ocr page 1296-
Cötïvoyen ea^ EïeenteiU» M
$m
Inkomende.
Vytgatnde
Inkomende
van Ooilen
door d'Ori-
font oft Belt,
Uytgaende
nae Ooiten
door d'Ori-
font oft Belt.
Volgeni tyite Van
den 6. April Itiji.
wiert beuelr vande
inkomende goede-
ren van º Ooften
door d'Otiiont oft
Bclf.
Volgens Lyfte van
den 6. April 16ji.
wiert betadt vaade
uytgaende goede-
ren nae "r Ooiten
door d'Orifent oft
Belt.
Oftanicn, uytgacndc,
de hondert ponden-
Catocn.de C. ponden -
Caviacr van Mofcovien
de grove Ton ne----
ginder ende meerder
Vaten nae ad venant.
Cölen, hout-kolen, de
Tonne
viij ft.
xv ft.
IX
----- loft,
rg«l. ij&.
é gul.-8 ft.
viij ft.
ft.
jgul. -ij ft.
j gul- - üj ft.
- j Ë. viij p.
-iiij ft. viij p.
i
-iij ft. viij p,
iij guli vij ft.
iij gul.vij ft.
-xft. vüj p.
— xv ft.
jgul--üj ft.
-jft. viij p.
-iiij ft. VÜj p.
- Ü ft< viij p.
j gul.- vij ft.
jgul. vij ft.
-xv ft. viij p.
* gul. - 8 ft.
iguUSft.
— ift.'Sp.
— 5ft.8p.
—— 3 ft.
jgul.
jgul-
-ift.Sp.
— 5ft.8p.
-^- 4 ft.
4gul.^-
Colen,Smee-kolen uyt
Engelandc, 't Salter
ofte anderhalf hoer. -
Colcn, Luyekfefmee-
kolen , ende vande
Roer, 't hoet
iiij ft.·
ij ft
iiij ft.
iij ft.
Colcn van Luyck, de
Roer, de hondert
Wacgh
           -——
Colcn van Schotlandr,
de hondert Waeg—
Commijn j de hondert
ponden
jgul
jgul-
iij gul. ~—
Üj gul. —
---- vij ft.
æ gul.
zgul.·
4gul.-
ft.
XU
é g. ß ft.Sp.
16 ft. 8 p.
Copcr, alderley Coper,
ront ofte vierkant
geilagen, de hondert
ponden
- vft.
- xft.
Vijf ft.
viij ft.
■ iij ft.
-Yüjfl.viijp
xiij ft. viij p.
-xj ilviij p.
-xj ft. viij p.
------iiij ft
ij gal.-iij ft.viijp,
jg-iijftviijp
15 ft.
igul.
S é '
Copcr , rouw Coper,
Bricken ende Scugê,
midtfgaders Coper
geit, de C. ponden -
Copcrdract, de hondert
ponden
iiij ft.
xft.
iij ft.
vjft.
vij ft. viij p.
xiij ft.yiij p.
■------iiij ft.
141!:.
18 ft.
18 ft.
1 gul. —
-Coper-roor, de hondert
ponden          ------
doeken , ofte Kloek-
fpijfc, de C. ponden -
ietraillc, Pocais,gebro ■
ken Kopere Potten,
ofte Scnroyiêl van
Koper,d|C.ponden-
pere Potten, Ketels,
ende Kopere Bran-
ds, foeckt Bcckens
ende lilaeckers op
. °e Letter B.
Mallerhandebloet
°fa root Corael,
"wfgaders alle ander
^ael.'tzy van Glas
J« anderfints, van
dc weerde van fes
gulden
           .____
k> komende uyt
f^gacl^dedou-
„<* » komende uyt
JPangien , de doi
2yne ___ ,__
,ck>v iflehers Corck,
^douzyne _J
Ic* ' komende uyt
T*ng«en,«Kkrhalf
,5 ft. 8p. —5 ft. 8 ñ
- i6ft. % gul. 10 ft,
ij gul.
- ix ft. viij p.
iiij ft. j guj
-vij ft.viij p.
4& igul. tóft,
' il
'* ' ■-. · , srSt
, :À" É
á:é 'Áá.º ;á!. ,
...,Ã;j;ut é-,.éú t;.r.ifi
■■*.-> Jiw-j·
1
uw. ;, oi
' f .;'■/
6ft.8p
iiij ft.
é V . 1!
iij ft.
iiij ft.
iiij ft.viij p.
-iij ft. Vüj p.
■ * ui
- ij ft. viij p.
- iij ft. viij p.
iiij ft. viij ñ
- ' ■} 'J ■-.....
-vft. viij p.
•V-v
-iij ft.viijp,
-iiij ft. viij p.
7· Ô ij
r
-i;1fft.
' . ■ > ">l i
É Ç f ■' i V
vft.
•4ft-8p
ðíË\ï"þÀ'.
4&'8ñ. |õ-4 ft.é:jp?
'4ËÀ%· -^-5 Ë· 8 p.
1
              en'
ij ft. L— üj fl-_
iijft.J^—. iüj ft.
-ocr page 1297-
r
Placatcx,'. j.Boeck. \®J£\u 7.DeeI.
«o*
Inkomende.
Vytgaende,
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
iontoft Bek.
Uytgacnde vo!genj Lyfte van
nae Ooften
door d'Üri
font oft Belt
den 6. Apni i6jj.
wiert beuelt vande
inkomende goede-
ren van 't Ooften
dooi d'Otifomoft
Belt.
en twee palm , de
douzyne
          -—
Corck, drie en vier pal-
men, de dozyne —
Corck , komende uyt
Portugacl, een pack
van hondert voeten -
Corck , komende uyt
Vranckrijck , vande
weerde van fes gul. -
Corenten , de hondert
ponden
          ------
Couchenille , de hon-
dert ponden .—
Coufens van Stamette,
ende alderley Laec-
kenfc Coufens , de
douzijn paer ----
Coufens, alderley Saey-
ette ghebreyde Cou-
fens.het dozyn paer-
Coufens,Syde Coufens,
't paer
j ft.
lijft.
jft.
iijft.
-  j ft. vüj p.
- iij ft.viij p.
-ix ft.viij p.
-vj ft.viij p.
—— xiiij ft.
vijgel.iiij ft.viij p.
-Vij ft.viij p.
------ ixft.
---- iiij ft.
- j ft. viij p.
-iij ft. viij p.
xvj ft.viij p.
-vj ft. viij p.
—— xiiij ft.
üijgul iiij ft.viij ρ.
-vij ft.viij p.
• xft.8p.
■4*1.8 p.
— lift.
—2.it8t
viij ft.!---- xv ft.
— 19 ft.
"— 7ft.
~~ 17 ft.
6 gul.-*.
-------■ iGft.
vjft.
vjft,
xijft.
7 ft.
17 ft.
---- x.jft.
vij guj.----
iiij gul.
9gul.~
vjft.
vjft.
vjft.
iijft.
io ft.
14 ft.
6 ft.
vjft.
iij ft.
ixft.
iiij ft.
il
Coufens, allerley ande-
re iborte van Couf
fcns inde Lyftc niet
begrepen, fu Hen be-
talen vande weerde
van fes gulden —
Crameryc, aldcrhande
Crameryc , van de
weerde van fes gul. -
Colfcrs met Leer be-
klcet, vande weerde
van fes gulden------·
D.
T\Ayen, de hondert
*~* ponden ----
Doeck, Camericx, Ny-
velts of Dun-doeck,
't ftuck lanck een of
twee en twintich el-
len , de Lappen dacr
innc begrepen , het
ftuck
     iiij ft.
—    iiij ft.
----
   iiij ft.
j gul. - ν ft.
----- iiij ft.
——. iiij ft.
---- iiij ft.
j gul, - ν ft.
iiij ft.viij p.
-iiij ft.viij p.
-iiij ft.viij ρ
i gul.-viij ft. vii/ρ.
-iiij ft.viij p.
-iiij ft.viij p.
-iiij ft. viij p.
jgul. vüjft. viijp.
—- 5ft.
------ 5 Λ
------ 5 ft.
1g.14ft.8p
— ,11
ig.14ft.8p
9 ft
vft.
Vft.
-vj ft. viij p.
-vj ft.viij p.
9 ft.
Meerder ende minder
mate nae advenanr.
Droguerye en Apoteec-
kerye, mitfgaders de
Verwe ende alderley
: iConfiturqn ,-van de
weerde van (ès gul. -
Duy ven Mift.de tonne-
ENtvogels.hctdozyn-
Twee halve Vogels,
ende'vier Téelingen
1 «voor een Vogel ghe-
vjft.
ij ft.
vjft.
ij ft.
— 7
-vj ft. viij p.
- ij ft. vüj p.
-------- 7 ft.
— aft.8p.
-vjft. viijp.
- ij ft. vüj p.
ri
I · U . ι
iijft.
vry.
,": .10
4
kreecKen
yeren,"tl
t.
ondert *—
'iV
ij ft.
vry.
Fef'
ti*
-ocr page 1298-
Coiivoyen ende Licenten^^., ..
Inkomende.
Vytgaende.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belc.
Uytgaende yoig«astyaev»B
nae Uottcn men bet.elc v«nde
Volgen» Lyfte wn.
den â. April,i4ji,|
wiett.bcticlt vandc |
Uvtgaende goede-
len nae 't Ooften
door d'Oxifont oft
Belt.
intomende goede
ren via 't Ooften
door d'Oxifont oft
Belt.
» -.' ><\ -.
é gul. ip/ft.
—4ft,8p.
door d'Ori
font ofcBelt
F.
rEtmilü°cn' dchon-
à derc ponden
j gul. r í ft,
— iijft.
j gul. - vft, igul.xiijft.viii ñ
jgul. sliift. yiijp.
2 gil!. lO.ft.
— 3ft.8p.
■ ■■ ■ ' >
-x ii. 8 p.
é*#.8ñ*
fygen Marchants, de
'korf wegende ontrent
tfeftich ponden —-
t„gcfl,Podifche Fygen,
clcke Korf wegende
ontrent dertich pon-
den — ----
fygen in Tonnen-, de
hondert ponden
ij ft.
jft.
iijft.
vft.
iij ft. viij p. - ij ft. viij p.
.!'*'
ij ft
vft.
vft.
- ij ft. viij p,
-viij ft. viij ñ
'—- vjft.
- j ft.viij p.
-vj ft. viij p.
——· vjft.
— 3 ft. 8 p.
-  i4Ü8p.
nietten of Cattoens,
het ftuck van veertig
ellen ---- —
fufteynen uyt Duyts-
Jandt, ende Bockafy-
nen,'t ftuck
■õ
^— 7ft-
-»ft.8p.
5ft
j ft, viij p.
-----iüj ft.
-   jft,
-   iijft,
-jft. viij p.
-iij ft. viij p.
— ijft.
• iüj ft.viij p.
■*■ aft.
- 4 ft.
Fuftcynen, ghcheeten
Croifces, 't ftuck —
Fufteyncn ende Bom-
bazynen van Italien,
twee en dertiph hal-
vcftucken inde Bale,
't halve ftuck
vjft.
xft
vft
■ iij ft.
viij ft.
iüj ft.
-vj ft. viij p.
------xjft.
-iij ft, viij p.
*------ ixft.
7ft
ix ft.
6 ft.
4ft
loft
5 Ë.
Pufteynen, breede Fu-
ftcynen, ende mette
Doppen,'t ftuck-—
Fufteyncn, fmalle Fu-
fteynen met de Dop-
pen,'t ftuck ----—
G.
PAren, Nay-garen, fo
u Inlandts als Uyt-
landts,fvvart,graeuw
oftecoleur, de hon-
den ponden
í ft. viij p.
iüj ft,viij p.
XV ft,
jgul.- xft.
jgul, xv ft.
— xv ft.
xviij ft.viij ñ
j gul, - í ft.
xviij ft.viij ñ
-vij ft.viij p.
ij gul. vij ft.
é gul. - 5 ft.
i f til. xüjft. viij'p.
ij gul. „
xviij ft.viij ñ
- ix ft.viij p,
j gul.-vij ft
j gul.-xij ft.
j gul.xiiij ft.
æ gul.
Gaten, Schoen-makers
Garen, genaemt Spi-
iacl, de hondert pon-
den ,___, ___
Garen van Ewervclt,
ac hondert ponden -
G3rcn1Pont-garen,daer
Jf^nSeylenen Hop-
pen af maeckt, de
hondert ponden —
Garcn, wit Garen, de
üa|e van tien do2yn
Ponden
           -. _
Gi'e? van Lyons, de
gk van hondert
Wen           ____.
7* vanCattoen.de
dondert ponden___
«j uyc Brittanien
cna* Bourgondien,
«er men Netten af
***** , dc honderc
Ponden____
jgul.
é gul..i5 ft.
iguL- 5 ft.
xguk-lóft.
é gul.* 5 ft.
ft.
xv
vjft.
viij ft.
ij gul.
jgul-
ij gül. - X ft.
j gul. -xft.
j gul. -vft,
jgul. -xft
ij gul,xvij ft
hgul.xiiijft
b'V,"5j ">'■>'
\ gul.Kil
Garen,!
---- xij ft.
j gul. -vft.
— xiiij ft.
7. Ô üj
j gül. - vij ft
-ocr page 1299-
Placateni». J.Bóeck. iaTifcP^?.Dcele
2tJ
^Q?
Vytgaendc. I Inkomende      Üytgaende
van Ooften   nae Ooften
I door d'Ori-   door d'Üri-
font oftBclt.   iontoft Belt.
Inkomende.
Velger.s Ljfle van
den e. April 16,· j,
Wieji buaeh vauiie
inkomende p,oejk-
rtn van Ί Ooften
door d'Oiiiont ofi
BcJt.
g«n, lv(it
'15
Garen, wit Pont-garen,
dat met de ponden
verkocht wert.vande
weerde van fes guh -
Garen om te weven,
van vijftien ftuy vers
: 't pont cfi daér over,
de hondett ponden -
iEnde van 'tpontweer-
dich onder de vijftien
I «ftuyvers, de hondert
ponden
-   vjft.
-    xft.
viij ft.
iiij ft.
-vj ft.vüj p.
xiiij ft. vüjp.
------ xj ft.
------ vft.
ijgul.xiiijft
jgul.-ix ft.
------ vjft.
-ix ft. viij p.
iiij ft.
-iiij ft.vüj p,
iijgMl. iiij ft.vüj p.
iijgul. iij ft,
------· vft.
iiij gul.iiij ft
Vj gul. iiij ft.
-— xiiij ft
xvij ft.vüj p.
------ ixft.
    xij ft-
—— 7ft·
ig.zft.8p,
—     i6ft.
—■ 6 ft.
3 gul. -xft.
ι gul.-i/il.
— 7ft:8p.
m
iijgul.   —-
iij gul.   -—
i
— iiij ft.
1
iiij gul.   -—
vj gul.   
3g-i2ft,8p
3 gul.-8(1
   6ft
4gul. lift.
6 gul. ία ft,
-  10.8p,
Gareri, Sayette Garen,
geverft, de douzyn
l ponden
Garen, alle Wollo Ga-
ren of Sayette, rouw
ongevcrft,dc hondert
ponden
ij gul. - X ft.
jgul. -vft.
------ vft.
Gare, allerhande Turcx
'.Garen , de hondert
ponden
Garen, Cabel-garen, de
hondert ponden-----
Garen , Seyl-garen, de
hondert ponden----->
Garen, Schif-garen, het
Tonneken van vijf-
tich ponden ——
Galnoten, de hondert
ponden
            -------
Glas van Normandyen,
de korf
           ■-------
— xüj ft.
■— xvjft.
—■■ viij ft,
— χ ft.
—- xüj ft.
—- jft.
—: iiij ft.
viij ft,
iiij ft.
xv ft.
xij ft.
jft.
vjft.
—· lx ft. 11 gul..—
Vftj
—- 6ft
loft
Ijft
I71ll
— xyij ft.
xiij ft. viij p.
- ij ft. viij p.
-vj ft. viij p.
ι gul.
xiiij ft.vüj p.
- ij ft- viij p.
-iiij ft.vüj p.
i6Ö.
5 ft.
7 ft.
Glas, Bourgoens Glas,
clck Schoof of Licn -
Glas uy t Ooftlant, van
de weerde van {es
gulden n ——
princk-glaièn, mirfga-
ders Spiegel-glafen,
van alle foorten, van
de weerde van fes
gulden. ' ! ■'■■ ":»—'·±- |-------■ yj ft.
Gebroocken Glas , de
i i?föiaIleToinné --^*\« " ■ iij ft.
Gomme van Arabicn,
de ho ndert ponden - f -— χ ν ft.
'Gomme var| Senegael,
• iofte uyt Africa , de
-vj ft.vüj p,
-iij ft. viij p.
     xvj ft.
------ ixft.
iiij ft.
üj ft.
xft.
xft.
ij ft.
1'
-iiij ft.vüj p.
-iij ft. viij p.
------ xjft.
   7 ft.
-3ft.8p.
— 18 ft.
—     12, ft.
7gul. loft.
-,*
hondert ponden
vijft.
xij ft.
out, gheilagcn Gout
j "ofteSifvei in Boecx-
kens, vande weerde
il
I van fes gulden------
- ij ft.
3
ij ft. viij p.
■' 'I
ijguL.uJft, vüjp. jiijgui. üj ft. vüjp,
-
Öréjn in Befyen ofte in
i Poyer,ompcharlaec-
LfifcCn fe§ vereen , de
| hondert ppndcn----1 vjij gul.
ÏAlle Greynen komen-
de uyt vr^mde Lan-
den.fonderdeinlant-
j-iiföhe, uyerje veeren, j |.A-:i
al. io^
itij gul. -
4g
Tarvve,
u\ Τ
-ocr page 1300-
Convoycn eride lUeenteopv
15 o8
1 Inkomende Vytgaende,
Inkomende I ÜFteaeude I Vo'geo* ijrte ">> 1 tf°ige»s Lyite vu,
van Ooften |êoot d'Qri-
. wktt ber»clt wande é wierf beraelr van de
"Oor d'Üri- ,nkonii:udcSOfde- uyrgaendc Roede
ren uae 'r Ooften
door d'Orifoni oft
Belt.
ioguJ.iöft.
6 gul. -5 ft.
5gul. 15 ft.
5 gul. if ft.
5 gul.-9 ft.
4g.12-ft.8p
5 g.* ft. 8 ñ
4g.izft.8p
font oft Belt,
ijgul.xvijft
j gul xviij ft, viijp.
ß gul. xiij ft. viij p.
jgul. viij)}. viijp.
ibntoftBeIrJ
looi d'Orifont oft
Belt.
4 gul. r o ft.
2-gul 15 ft.
2-gul. loft.
11 gul. 5 ft.
Lail
ij gul.
viij gul. —
vgul. ----
iiij gul. ÷ ft.
iiij gul. xft.
iiij gul. ÷ ft.
iiij gul. —
iiij gul. xft,
iiij gul. ----
farffC» 'c
viij g.xvij ft.
^eui. vü; ft. ,üjp.
iii/g.xi'iijft.viiip.
iiijg. xviij ft. viijp.
^ven-meel , twaelf
fonnen voor't Laft-
(jerft/tLaft         ■—
Mour/t Laft         -—
Haver, 't Lail'         ■—
/\r\vctcn ende Bonen,
't laft —
j gul. - ÷ ft.
j gul. - í ft.
j gul. .------
j gul. ------
— xij ft.
j gul. - í ft.
j gul.------,
jg. vjft viij ñ
xviij ft*vüj ñ
jg.ixftviijp
jgul. iii|ft. vii| p.
iiijgul.ïvj ft.viij ñ. { ffuI.*JQ ft,
iiij gul. üijtf.vüjp. Ig, 4,ft,8p.
iiijg.xiiij il. viijp.
iiij gul.iiij ft. viijp.
iij gul. vj ft.
iiij gul.iij ft
---- vij ft.
-iij ft. viijp.
-vj ft. viij p.
1g.17ft.8p
igiiift.Sp
Doeckweyr/tlaft —
Xonne-meel, Roggen
Tonne - meel, 't laft
tot twaelf Tonnen -
Crock-iaet ofte Bolre,
't laft
j gul.
jgul.
»j gul-
iiij gul.
jguh-vjft.
jgul.-iij il.
----- iiij ft.
- ij ft. vüj p.
-Vjft. Viij p.
igul.-i8ft.
1 gul.-8ft.
------ 6 ft.
3 gul. 18 ft,
4 gul.-8 ft,
^— 9 ft.
Gcers, de fmal-tonne -
Alderlcy Grutte ofte
Gort.defmaltonne-
TwcebackofBifchuyt,
de Tonne         -—
H.
ALle naevolgenden
Haringh, Brandt,
gchoochde ofte Zee-
ftucks.twaelftonnen
voor 't Laft-
Haringh, aldcrley Ha-
ringh , uytgefondert
Cirkel en Brant, het
Laft
iij ft.
ij ft.
vjft.
Vjft.
iij ft.
vjft.
3ft.8p L4ft.8pi
■7ft.8p.
7ft.8p.
"·'. ç
é.> 0...
Ì l
•tl'r;!
iij gul. —
vgul.------
vij gul.----
vjguUxft,
iij gul. xij ft.
vgul. viijft, viijp.
• é —·■
vijgul.viijft.riijp,
vj gUl.xviij a.vli/ p.
4 gul. i^ft,
, ;:· -,. ■ ,t l
i .: , 1 j
6güL-$ ft.
8 gul. ê f ft.
7gu1.<i5lL
! C ■'           ' ''/'
-'l«4i..i..,':'j
Haring van Jacob, zyn-
de Jacobi ofte Circ-
kclHaringh/tlaft -
Kleynen Keulfchê Bar-
tholomciofceKruys-
brant,'tLaft
tl.--
Grootcn ofte Rouaen-
fchenBrant/cJaft—
Maeilerlantfen, Schot-
fchen.Ycrlantfchen
ende dicrghelijcken
verfchen ofte geftor-
tenHaringh, twaelf
duyfentvoor het laft
gcreeckent
         
Maeftetlandts, Schot-
[chen, ende alle Uyt-
neemfche Tonne-
Harmgh, 'tlaft
ili\A:t".,
·. '" Tibf!
- Ji-iiJji .
'HM;?' >/
;t , _ « a ...
fgüU|f.
Li :, lf) »
* ,.'
ngul^fift,
iiij gul.
-Niet uyt te
voeren.
|*5guJ.i^ft.
iiij gul.viij ft. viijp.
xij gul.
xy gul; —
xij gol.viij fl,viijp.
xijgu!,vJijft.?üjp.
13 gul» j ft,
.. ð b·;· Ç
3 gui. - «j ft.
.'^. .'i.j^oH
Alje verfchen geftorten
cndc Korf-Haringh,
Wduyfent voor
jij 'J.b , iis.
Ü gul.
D
iLaft J >H_____
i/gul, VÜ/ft. viij" p,
'f0°gen Haringh, daer
get bcgrypende
£n n Engclfchen ,
Macfterlandtfchen j
'•poen ende Uyt-
J*** twaelf duyfent
y;Buckingh, thien
;· f
?»vx
r, 3
'....! iS'iSiO
*t< rt o f! : I
7 gul.» 1$ ft.
..... 'J fï.'iY
vij gu|. ÷ ft.
vgul.
vijgul.xi>ft
vgul.-ij ft.
$ gul.-'5 Ë
b'.v:j.«oT
duy-
-ocr page 1301-
Placaten-»· a-Boeck. to.Tit» 7. Deel·-          i^{{
*5 ïb
Inkomende Uytgaende Y<jjg*w Lyfle v»
Inkomende;
Vytgaende,
van Ooften
«loor d'Ori-
font ofc Bek,
nae Oonen mien beueit viode
inkomende goede
ren van 't Oolien
door d'OfifoBt ofi
door d'Ori-
font oft Belt.
,en "« ·,ί*?Η
Bcl au"feMti
Bcit.
duyfent voor't Laft,
ofte twintich Engel-
fchc ftroyen voor het
Laft
iiij gul. χ ft.
jgul.------
iiij gul. >ii ft. viij pi
j g j ft.viij p.
-vj ft.viij p.
jg.icjftviijp
------ xjft.
4 galmt
1g.13ft.8p
"—-1311,
Buckingh -, tufichen
Vrouwen en dertien
dach, 't laft
Maertfchen ende Mey
Buckingh.thien duy-
fent, ofte 20 ftroyen
voor 't Laft ■------
Sprot, twaelf duyfent
voor't Laft, ofteio
ilroyen
vft.
j φjtlviij ρ
ig.jft.8p.
jguï.
jgul, -xft.
Hayr, Bevers, Sabelen,
ende dicrghelijcke
Hayr, de hondert
ponden
Viij ft.
ft.
---- lift,
xft.
IX
Hayr , alderley ander
Hayt, mitfgaders de
Sieerten ende Ma-
nen van Peerden, de
hondert ponden ——
Swijns - borftelen , de
hondert ponden----
Hafenoten i 't Laft tot
twaelffrnal-tonncn -
HarpoixoftC Hars, de
hondert ponden-----
Hede ofte Tortfe , de
hondertponden ——
Hennip , Pas - hennip,
Conincxbérger.Dant-
figcr, Reync, Rijghlè-,
rouw ongeheeckelt,
't Schip-pont
J iij ft.viij p.
■Oij ft.viij p.
jgul. xv ft.
------ vft.
------ iijft.
'4— xft,
jgul.*- xft.
-— iiij ft.
*-— Üj ft.
-iiij ft.viij p.
-xj ft. viij p.
jgul.-xv ft.
— vjft.
·■"""' 4 ft.
---- 14 ft.
χ gul.-5 ft.
------ 6 ft.
—    iiij ft.
---- xft.
jjgul. -xft.
---- vft.
—  vjft.
---- ft
— 14 ft.;
igul.-jftj
— 7ft.
-vj ft. viij p,
4 ft_____. 7 ft.
-iij ft. viij p.
1g.8ft.8p.
- ixft.
jgul.-iijft.
- 17 ft. 8 p.
Jg«l.
— xijft.
Hennip, Inlantic-Hcm
nip, de C» ponden—
Hpnichpfte Secm, de
Ame van anderhalf
fmalxtonne ■-----■
Meerder en minder Va-
ten naer advenant.
Hoeden, alcferley Beve-
ren ofte Caftoor-hoe-
dentfietzy F<anfche,
Engelfche of andere,
mitfgadeés de halve
Caftoorcn , van de
weerde van fe&gul.-
Hoeden , alderhande
Vilt-hocden, de do-
zyne, vande weerde
\
—------ vjft.
gul.i8ft
jfgui. viij ft.
jgul. -vft. ij gul.-xft.
i] gul.xiij ft.
rgul.-ijft.
,ft.
> vjft.
iiij ft.
iiij ft.
xft.
iiij ft,
-vj ft. viij p.
-iiijft.YÜj p.
■i— vft.
-i— xijft.
-iiij ft.viij p.
7 ft.
-iiij ft.viij p.
•iiij ft. viij ρ
-— xiijft.
---- XYij ft.
-vj ft. viij p.
iiij ft.
iiij ft.
xijft.
XV ft.
Vjft.
yan fes gulden
5 ft.;——
7 ft.
i5ft.;igal
5 ft.
Hoppe, alderley Hop-
1 pe, de C. ponden----
i Harts-hoorns, de hon-
dert ftucken <——
; Hoorns van Oiïcn ende
i Koeyen, de hondert
f ilucken >X***~
Top-eyndcn van OiTen
*A
7'S
enk
-ocr page 1302-
j r> i Convoiyen cnde Licenteo-#*
251^
ipm
Inkomende.
Vytgaeade.
Vo^cös Lyfte vjn
oen e. Apiii i«st.
wieit beuelr v*pde
InkomenJi goede-
len »10 'tOollen
door .i'OiÜDiit oft
Bdt.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt.
Uytgaende
nae poften
door d'Ori-
font oft fielt.
Volgen» Lyfte v«n
den 6. April lejt-
wicit benult vuide
uyigacnde goede·
ten oac 't Oeften
dooi d'Qiiioni oft
M:lu
— ift.8p.
cndc Koeyen Hoor-
nen, de Torinc—
Hout,blaeuKlap-hour,
Conincxbergcr.Rijgs,
endcdcWracken.het
fcleynhonderttotixx
ftucken           "~
Hout.CourlantsKlap-
hout,endede Wrac-
jcen/tkleynhondcrt-
tfeiverftaende , dat
voor geen Klaphout
fal gerekenc werden,
»t geen de lenghte
beeft van Vathout.
Hout , Wagenfchot,
blaeu hout.Konincx-
feerger cnde Rygcs,
midtfgaders Sterrc-
mCrcx, LittauxvHali-
hout, endc de Wrac-
ken, 't bondert------
Hout.CourlandtsWa-
genfehot/thondert-
Sweetfche Pijpduygen
'thonderttot üi —
Hout, Maes Schoof-
hout , ofte Ycrfchc
Duygen , de Cxxij.
fluckcn
ij ft.
jft.
ij ft, vüj p,
j ft. YÜj p.
ift. 8p.
—. ij ft.
j ft. vüj p.
üjft.
ij ft.
üjft.
ij ft.
— iiij ft.
ij ft. Vüj p.
— 4ft.8p.
------ 3 ft.
—5 ft. 8 p.
— 3ft.8p,
iijgul. ----
j gul.------
-— ij ft.
vgul.
ij gul.
7 gul.------
α gul. 19 ft.
------ 4ft.
,-guJ.-------
1 gul. 19 ft.
------ 4 ft-
i'i giil.aiijfl. viijp.
jg.vjftviijp
-----iij ft.
ν gul. ïUjfi. viij'F-
ijgnl. vj t. vii'jp.
---- üjft.
ij ft.
Ledige Booten, Pypen
ofte Rijnfche Vaten,
't ftuck
Ledige Quarteclen oft
Öxhoo&en,' t ftuck -
Duygen van Boots-py-
pen ofte Rhijnfcne
Vaten , vijfthien of
fefthien inde fchoof,
fonder de Hoepen »..
Duygen van Quartce-
lêjiofte Oxhoofcten,
15 of 16 inde fchoof,
fonder de Hoepen—
Hout-Laftcn .Eycken
endeVuyren.komen-
<k uyt Sweeden ofte
Noorwegen jfsaer de
gcoote van de Sche-
pen, eJckLaft
Hout.aUerhande Brant-
tout komende uyt
Vtanckrijk,Engelant
of elders, uytgeibn-
dett het Vademhout
tornende uyt Noor-
wegen , dat hier in
n'et begrepen en is,
fandc weerde van fes
gulden
           ____.
F». Pruyfche ende
Fomerfche Deelen,
't ftuck
-ocr page 1303-
a^a^c          Placatetu» $J$otcL· ι o. Tk# f. Deel.
^515
'gul. 14 ü.
1 guL-i4ft-
Inkomende.) Vytgaende»|; Inkomende
i Uytgaende
nae Ooften
door d'Öri-
font oft Belt,
- j ft. vüj p.
jg.xjftviijp
jg.xjftviijp
yolgrjisLyftevin
den 6, April i«ji·
Miirl betaelc vande
inkomende goede-
ren van 't Ooften
dooi ii'Orifom oft
Belt.
.'4.' .il ·-. i .:
van Ooften
Idpor d'Ori-
fonr oft Eelt.
------   Jil.
j gul.-xft.
j gul. - χ ft.
— jft.
-ixft. viijp.
vüj pen.
vüjft.
't ftuck
ift.
lift.
Hout, Mcyburghfche
Deelen/t hondert—
Isioortfchc Dejden, het
hondert
haften, Kannefpieren,
y$n drie palmen neer-
waerts , de hondert
ttucken
           ——
Maften van vijf palmen
öpwaerts.'t ftuck—
Maften van 7 palmen
opwaerts tot twaelf
palmen,'t.ftuck----
Maften van 1 χ palmen
opvvaerts tot feftien
palmen, 't ftuck —
3tuckhom,Maften van
fcfthïen palmen en
daer boven,.'t ftuck -
Lange Sweetichc Kap-
ravens,'t hondert —
Boomfche,cndc alle an-
dere Kap-ravens----
Si parren/t hondert----
Balckcn , Ntfortfche ,
Ri]ghfche,ende Vue-
ren Balcken , Bant-
ftoocken, Branthout,
JBijlftelen, Mouden,
Schoppen, Vellingê,
Rachters, ende dier-
! ghelijcke komende
met volle ladinge,
'cJaft
jgu1·
»j gul-ij ft.
------ ν ft.
7gul.-5a.
~n loft,
ij ft.
vjft.
xijft.
    I4<t|
xgul,-
4 gal-5 ft.
    14a
—   uil
ixft
<
3
O.
O*
     XV ft.
iij gul.viij ft. viijp
-xj ft. viijp.
-vij ft. vüj p,
—  vjft.
S
2-
R>
">
c
I
s
£L
o
ET
8-
C
<
>-*
tft
Üj gul.
ftl
I
vjft.
iüj ft.
'S
<i vd
« i
Ende komendö met
klcyne parthyen, bc-
neffens andere Wa-
ren , vande weerde
i van fes gulden fo die
j hier te Lande foude
' iv»;
-iüj ft. vüj p,
ή~ vjit
i
jjgul. ■-----
4— vft.
i
.yj ft. viijp.
i
|jgul. -jft.
— iüj ft.
—— iüj ft.
j gul. - ν ft.
!j gul.- xft.
■'/ iti'i jI X'
—. ixft.
5 £E &pV
7ft.
iüj ft. viijp.
jg.vft.Viij ρ
j gul. - xj ft.
----- xft.
„—^-„j^
Hout, EiTchen Riemen,
I yandeweerde van fes
lgul.-6it
.Ig.Iiil^P
Lnft.i
o---------
Hout,Pijphout, de ixz
ilucken, mitfgaders
Ί ,-
' ï' -· I. ->
i|g.ift.8pi
de Wracken
^out,Vathoüt, 'tkleyn
hondert als yopren,
't zy wrack ofgoet -
ÏEycken Plancken, van
dertich tot veertich
voeten komende van
Opften , het ftuck
i met de Wracken —
JEycken Plancken lanck
ontrent xkv, voeten,
hebbende de dicktc
; .yanLCarveeKPlanc-
j ken,mctde,'wracken-
!Eycken Plancken van
f af.
iij ft.
5ft.8p
'ibfiSi
'ei" .
!.<it'^
.— ^ft.8p
iijft.
iüj ft.
—iij ft.viijp.
—-4ft.8p.
-iüj ft. vüj p.
i->!fl
Π17.Λ i«
- üj ft.
qi1
;i
tv.
ij ft.
'^ft.
ι ij ft. VÜj p.
-iij ft. vüjp.
#'
-ocr page 1304-
α Gonvoyen ende kÊmteuk&xMOl
*J»*
^fif:
Inkomende.
Vytgaende*
InkomendeΊ UVreaeridej r°tee«s Lyfte v«n
Volger.s Lyfte v«n
den 6. Apiil ιβ{(.
wiert beiaelt vinde
nytg«ende goede-
ren tite 't Ooften
dooi d'Oiifoiuoft
Belt.
van Ooften nae Ooften
wien betieJt vandc
inkomende goede-
ren v.in 't Otiiteii
door d'Otiiaat oft
door d'Ori-
font oft Belt.
door d'Ori-
foru oft Bek.
vijftien voeten ende
daer onder, ende on-
jerde thien voeten,
twee voor een,mettc
Wracken/tftuck—
ccn Kift rnet houten
Borden en Backen -
fen ledige Oofterfche
Kifte —- * —
' /yderhandc Vlot-hout,
den Rhijn.de Mazc,
te Schede, of met de
Vlotten afkomende,
mitfgadershetYpen-
hout ende Vallingen,
vandc weerde van fes
gulden/oodichicrte
Lande foude mogen
gelden
l; ::}>-:■ >i'
:::-is ■ ! »
·* ft. 8p,
- lift.
3ft8p.
jft
vüj ft.
ij ft.
- ij ft - j ft vüj p.
viijft'-ixft. viijp.
-  ij ft. vüj p.
- ix ft. vüj p,
- ij ft. vüj p.
• ï ft. 8 p.
- lift.
3ft8p.
ij ft
ij ft. vüj p.
iijii.
XV ft.
yjft.
—    iiij ft.
j gul.-ν ft
----- xft.
-iiij itviij p.
jgul. vüj ft.
-xj ft. vüj p.
—ώ Vft
1 gul. 13 ft.
-   i3*ft 8p.
ι ..- .. . ; ■
~ 16 ft. 8p.
-  !4ft8p.
Hout,Bogen-hout,de
hondert ftaven
— xvüj ft.
-vij ft.Viij p.
ι gul.-3 ft,
— 9ft.8p.
Hout, Brafilien-hout,
de hondert ponden-
HoutJapoens.Campe-
cbi ende Provens-
bout , midtfgaders
Sint Maertens-hout,
de hondert ponden -
Hou t, S tockvifch-hout,
Fifctte, ende dierge-
lijcke Verf-hout, dc|
hondert ponden ·—·
Hout.Ebbenhout, Pal-
]üTantcn,Sacrandacs-
bout,Rooshou ^Riet-
hout, Cederen-hout,
Letterhout,voort alle
Ooft ofte Weft-Indi-
fche Werck-houten,
de hondert ponden -
Hout, Pock-hout ende
Palm^houtfde hon-
dert ponden
iiij ft.
vij il.
Vij ft. Vüj p.
χ ft. vüj p.
- 13 ft. 8 p.
- vft.
iijft.
-vj ft.vüj p,
vüj ft. viijp.
ix ft. 8 p.
■ Vft.
- vjft.
vüj ft.
- xft
vüj ft.
VÜj ft.
xiij ft. yiij p.
-xj ft. vüj p.
-xj ft. Vüj p.
-vüj ft. vüj ρ
- ix ft,vüj p.
-xj ft. vüj p.
-   i4ft.8p.
-  i5ft.8p.
-  I7ft?8p.
φ i.;fi',·*;< · ' '
:;i 'Al "S'ili
----- 5 ft,
...'.Y'j'J i;-}{'..
—*M 5 ft.
igul. <-*-
-■ I7ft8]>.
: . itff
- 17 ft, 8 p.j
. -■■>■ 'ΐ'Ί'
;·»'■ f>vï7] I
Τ
^ ï6ft
·'—*— 6ft.
Hout, Califfi-hout, ofte
Soethoutjdc hondert
ponden
%cken,.Brabantfche
Huycken van Syde,
Borat ofte anders.van
«e weerde van fes
Kulden            ,
%den,Elandts ofte
,B»ncls, onbereydc,
cftuck ,..: .
^rtsendeRhees-huy-
aen,onbereyt,'tftuk-
;-uydcn,gCfoutenHuy-
\^n, van buytcn in
«o^cnde/tzyOiTcn,
Wen ofte Peerden
L%dcn/tftuck—
7*»,ghcdroochdc
wij ft.
iiij ft.
'ij ft.
iiij ft.
XV ft.
vft.
-iiij ft. viijp.
-xv ft.vüj p.
-vft. viijp.
-iiij ft.vüj ρ
"iiij ft.vüj p.
- ij ft. vüj p.
i!^ft
ri^iino-'j -.
Γ Π
si.h , Ά)
- 3jft
■vb·/;
■V'.*'"i
Huy.
ij ft.
ij ft. vüj p.
7. V ij
-ocr page 1305-
Placatecuï f .Boèck. m Tit. 7; Deel.
25*8
25ï?
Vytgaende. I! Inkomende
1 van Ooften
ι door d'Ori-
font oft Belt.
Uytgaende
nae Ooften
door d'Ori-
font ofc Belt.
Inkomende.
Volgens LyHc van
den 6. April i6ji.
wieit beitelt vande
inkomende goede-
ten vin 't Oofien
dooi d'Otifonroii
Belt.
l,cn ·»" "t oSf
Huydcn van Indien,
mee de Wracken,
't ftuck           ------
Huyden, ghedroochde
Huyden van Barba-
ryen ende Ycrlandt,
met de Wracken,het
ftuck
irj ft.
-iij ft. vüj p.
4 ft.
- ij ft, vüj p.
ij ft.
Huyden, ghedroochde
Huyden van Guinca,
Capevcrde.Scnegacl,
Schevincken van
Ooillandt, ende alle
Schotfchc Huyden,
met de Wracken, het
ftuck — —
Huyden.alderhande gc-
foutë Oflen, Koeyen
óf Peerden Huydcn,
foo Inlandifche als
Uytlantfche, wegen-
de boven de vijftien
ponden,'t iluck —-
Huydcn, allerhande gc-
foutê Ofïèn, Kocycn
of Peerden Huyden,
van 3j tot 50 pon-
den , 't ftuck
jft.
j ft. vüj p.
xft.
xj ft.
uil
vjft.
-yj ft. vüj p.
—7it8p.
Huydcn,alderhande gc-
fouten Huyden, we-
gende 3 5 ponden en
aaer onder,'t ftuck -
Huyden , ghefouten
Schotfche Huyden,
onder de zo ponden
wegende,t'famen—
Huydcn.aldcrhandegc-
■  droochdc Huyden ,
wegende boven 40,
ponden, foo Indifche
■   als andere, met de
• wracken,'t ftuck —
Huyden , alderhande
gedroochdc Huyden
van ζ 5 tot 40 ponden
wegende , met de
Wracken/t ftuck—
Huyden, ghedroochde
Huyden,ondcr de zj
pondê wegende met
clc wracken,'t ftuck -
Huyden van Guinea,
CapevcrdéjSenegael,
Schevinckeii van
Ooftlant, ende droo-
ge Scho tfe Hnyden
onder de 1 y ponden
wegende, mitigaders
de wracken,'t ftuck -
Welverftacnde, dat de
minder Huyden van
gewichte den meer-
iij ft.
-iij ft. vüj p,
4ft
ij ft.
_ 3rt
~ ij ft, vüj p.
— uil
χ ft.
xjft.
-7*
vjft.
-vjft. vüj p.
____. ^
üjft.
-iij ft. Vüj p.
ij ft. Vüj p.
ij ft.
derc
-ocr page 1306-
Convoyen ende liicenteflu.
ι 's:,
%pp
Inkomende.
Vytgaeiide·
Inkomende,1
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt.
Uytgaende
nae Ooiten
door d'Ori-
font oft Belt,
Volgens i-yilé vi η
(Jen <S. April iiijj.
wiert bctaclt variïe
inkomende poede-
len v»n 't Ooften
door d'Orifvnt oft
Belt.
.' ,
■ ■ JI- tl k\ *
. :-■■ . Ofüb
Volgens Lvfte vtn
den 6, April iöyi.
wiet.t betaclt vatide
uytgaende fjoede-
ren nae 't Ooften
doord'Oiifont oft
Belt.
i!V'. ' -■: ·, ;
w ofte fwaerderc
nietenfullen mogen
, κ bate komen.
Huydcn,buyté 's Lants
bcrey t,deC. ponden-
Huydcn, binnen defe
lindenbereydc, de
hondert ponden —
uuyden bercyt,HaUen
ende Buycken , de
hondert ponden----
Huydenbereyt,dienen-
dctotOppet-leer,het
ftuck              ------
I.
:'■> ',hvrn3
lg.9ft.8p.
v.% ■ r-ib
1 gul. -6 ft.
sv π ■■·■:-■ Hu\m
jg"1·
jgul.
jg.Üjftviijp
jgul. -ijft.
— xvij ft.
iiij ft.vüj ρ
ig.9ft.Sp:
jg.Üjftviijp
-■
j gul -
---- xij ft.
------ vjft.
XV ft.
iiij ft.
xiiij ft.
17 it'
.."!
7 ft.
ι
-vj ft.vüj p.
- 5*ft.
I
Ndigo, foeckt Anijl
op de Letter A.
yfer, deduyfent pon-
jen, daerinne begre-
pen de Sout-pannen,
Heerten andere Pla-
ten,Cachel yfers,Yfer
Gewichten, Anckers
endc diergelijcke —
Yfere Nagelen, de duy-
fent ponden
j gul. -
iiij gul.
ij gul,------
iij gul —
—    vüj ft.
—    xv ft.
—   vüj ft.
—  vjft.
—— ij ft.
igul.-!4ft.
4 gul. 10 ft.
j gul. - ν ft.
iiij gul. iij ft. vüj p.
-xij ft.vüj p.
-xij ft. vüj p.
-yj ft.vüj p.
-  xft. vüjp.
- if ft. vüj p.
ij gul. - ν ft
iij gul. iij ft. vüjp·
-vüj ft.vüj ρ
-xv ft. vüj ρ.
-viij ft.vüj p.
-vjft. viijp.
-ij ft. vüjp.
•2, gul. 14 ft,
3 gul. 10 ft.
yfer-draet, de hondert
ponden
          ------
Yfere Pannen, de hon-
dert ponden
xij ft.
xij ft.
Vjft.
. x ft.
• ij ft.
Ι3&8ρ. —9ft.8p.
nft-Sp.
-7ft.8p.
- ii ft.
-* 3 ft,
ï '■· ·■ r.'.iiv,
'.'1b!/.
- 16 ft. 8 p.
—9ft.8pj
■■'*
Yfere Potten, de hon-
dert ponden
Gemaeckt Yferwerck,
vandeweerdevanfes
gulden
Oudt gebroocken ende
gegoten of gruys van
Yfer, de C. ponden -
Out Yfer gefmeer, ni et
uyt te laten voeren,
noch van d'eenStadt
in d'ander.
Juften van Mofcevien,
foeckt op de letter V.
L.
sydc Lakenen, Goude,
SilvcreLakenen.Flu-
'weclcn.Satyncn.Da-
toafte^Armozyncn,
ende alle andere foo-
«jnige Koopman-
fchappen, komende
üyt Italien ofte van
elders.
EE*ftuck goude ofte
j. ^vcr Lakcn/tftuk-
tcnMafTa van negen of
«wen oneen Gout of
«UYerdraet .—
i, !
Al ■■■;.*
&*jj:
ί '!ί':ν sj
vjm'! lïjjrf*
,'. ■,.;! f
, ι 1HbmZ
*
• r! Lob
fi>.? jfjlihi
,\i (i;
itV V
; -ii f'Ollo j'
ij-rri)->*'*;»:
)ba*j1fiv 3lï
lil :·',*:
<*; .37 i ■;
fü}*i
; 1 t f " . V "
xij gul.----
—-* . xi>.ft.
Λ ι!
ï·.- ί . >";■-'*. ï
5 gul. —«—
'fóft.
Pafte-
xij gul.vij ft
iiij gul. ■—
I3gUÜji*
iiij gul.vij ft
:sóhit
ϊ6ίί;
xij! ft. xüjft.¥Jijp.
xiijihvaijp."
7-V iij
-ocr page 1307-
Placatecu. ^.Boecfc· io.Tit· 7. Deel.
2$U
*ftj
Vytgacnde.j Inkomende) Uytgaende,^«*M^v» v0,         ^
Inkomende,
pril 165
«iettbctaelt ν .ίο de
inkomende goede-
ren van '1 Ooflen
nae Ooften
door d'Ori-
fontoft Belt.
Wicutóf'8",
van Ooften
[doof d'Ori-
font ofï Belt,
ioor d'Otifont ofï < Uooi iQlf*
5elt.
                     '.Btlt 'fai1
d
B
Paflemcntenvan Gout
cnde Silvcrdract, de
Goudc ende Silvere
Kanten, mitfeaders
de Goude ende Sil-
vere Linten, als oock
diemetgoutoffilver
Irnaer zijn vermengt,
L 't pont
-vij ft. viij p.
-xj ft. viij p.
14 ft.
Vjft.
xft.
10 ft,
f luweclen van Genua,
Milanen. Modcna,
Regio.gebloemt ofte
flecht van Italien:
Item , Felpen ofte
Pluys.Armozyn, Sy-
de Grofgreyncn van
Napcis , ofte van el-
ders , Saryn, Dama-
ilen van Florence,
Luca, Genua, ofdier-
gelijckc, 't ftuck <-----
Fluweelen , Satyncn,
Daniailen, Armozy-
nen ende Sydc Grof-
greyhen in Lappen,
veertien ellen voor't
lluck — -—;
Ooft-Indifche Fluwee-
len, 't ftuck
Xiiij ft,
3gul. ixft.
iij gul.iiij ft.
1 gul.-ift,
xft.
"j gul·
-----xüij ft.
----- vij ft.
—. vij ft,
-iij ft. viij p.
------ xjft.
3 gul. ix il
—     i8ft.
—     18 ft.
— 9ft.8p.
] gul.-3 ft.
1 gul,-ill
   9*
— ,t
~-.4ft.8p.;'
— 13 ft.
üj gul. iiij ft.
— xvjft.
'---- XVjft.
-viij ft.viij ρ
üj gul·· - j ft.
iij gul. -----
—- xv ft.
-— xv ft.
-r— VÜj ft.
Üj gul; -—
xft.
vjft.
vjft.
lijft.
xft.
Ooft - Indifche Dama-
ftcn.Satynen.gcbeelt
ofongebeelt.'tftuck-
Ooft - Indifche Armo-
"zynen, ghcbcelt ofte
o'ngebecIt,'t ftuck—
Poudeflbye, Terchenil-
le.Syde Grofgrcynen
uyt Vranckrijck, het
ftuck —- —
Taffèta mette Coordc
van Bolonicn ofte
Florenccn, MeiTegra-
ve, dubbelt ofte ordi-
nari, 't ftuck -----
Levants Taftcarteeck
ofte Armozyn.dcrd*-
* half vierendeel brecr,
't ftuck
igul.^i
------9 IL
_ 16 ft·
% gul. -5 ft>
.* ■ ■
------- 9 ft.
— ι6;λ.
-.. Jl . :./■-
' 1 *■■: . τ* 1 '.'■'
igu3.-5rt.
j gul. - ij ft.
— vij ft.
xiij ft. vüj p.
jgul-
ij gul-ij ft.
---- vij ft.
-xiij ft.vÜj ρ
Ü gul- —
«I------ vjft.
4— xij ft.
vjft.
SindalTort.'tftuck van
ontrent xxxv. ellen,
't ftuck
            ■-------
Langer naer advenant.
Syde Camelot ofte Ta-
bij η, breet ofte fmal,
van ontrent vijf ende
vijftien ellen,'tftuc-
Langer naer advenant.
'Grofgreyn, Turcx, van
—ontrent twinticb' el-
len 't ftuck,ende ge-
I watert Cafnelot, van
j M4 ellen, 'c ftuck -*-
Ι-οΠχ-q
----; Xij ft.
iguL-51
jguJ,- ij ft.
jgul-
j gul. - ij ft.
jfeul. -
f! \iyAu
ïi ft.
VÜj ft, Viij p.
VÜj ft.
ixft.
rVnjit
La"'
ι ι
-ocr page 1308-
Convoyen ende -.-Igcgntq
i524
Inkonséndte,
V)'tgaendeè ' Inkomende
van Ooftén
door d'Ori-
font oft Beltj
Uytgaende J Yo|gens L>ft«van
Volgens Lyfte van
den 6· April iej 1,
(viert betaelc vsnde
uyfgaendc goede-
ren nae "t Ooften
doot d'Otiiojii ofi
Belt.
? ï'
nae Óoften
door d'Ori-
font oft Belt.
l'defl 6. April 16JI.
Kicii bf raeli vande
inkomende poede-
ren »»n 't Ooften
door d'Drifoiit of'i
Bc|t.
r^ernacr advenant.
rove Grcynen.Turcx,
%ae«nt Treyles,
fanck 36 ellen, tftuc-
Klachary£weedracr,het
%ckel ftuck van on-
trent twaelf ellen—
Hetdübbelc ftuck naer
advenant.
SindacloftcSlüyet.het
xiiij ft.
- Üjfti
xijft.
' ß Ê
ij ft.
iijft.
xiiij ft.viij p.
- iij ft, vüj p.
-iiij ft. vüj ñ
-Xij ft.viij p.
- ij ft. Viij p.
-iij ft. viij p.
- I5ft.8p.
—4 ft. 8 p.
Ð',
\
■"5 · iisqfc
iiij fti
» ML"*,
, "i £j % ïï
fluweelen inde Neder- j
landen gemaea, het:
q ghefigureert of
anders , daer onder
begrepen alle Caffa,
Velourfc ende Ar-
mozyn, Brockade»
ofte diergelijcke, het
ftuck van ontrent zo
ellen----------'
Langer naer advenant.
SpaensArmozyn, het
iluck
■'■'Ë *vjfci<
üj gul. —
ij gul —«
m jtvft.
—--- xft;
jgul. -xft.
——xij ft.
iij gul. ij ft.
ij gul. - ij ft.
-*— xvij ft.
3 gul. -<?ft»
16Ä.
— xijft.
jgul.-xij ft.
**-*■ xiiij ft.
1/
1 gul 16 ft.
18 m
fis*t»>. i-.'i.
÷ gul.* 6 ft.
igul**ift.
Genuis Caffa ofte Ar-
mozyn,'t ftuck-----
Grove Grcynen , half
SydehalfSayette,in
de Nederlanden ghe-
maeckt/t ftuck van
twintieh ellen
i;
•ß.' i Ì
: 1. /
iij gul. —
ijguL —
—— ij ft.
«*-*■- x:ft.
jgul. -xft.
<------ ij ft.
iiij gul. —
ij gul. —
------xv ft.
—— iiij ft.
j gul.„-----
iij gul,-j "ft.
ij gul.-ij fh
- ij ft. viij p.
vj gul. iiij ft.
iij gul. -ij ft.
j g.j ft. viij p.
-vj ft.viij p.
iiij gul. ij ft.
3 gul. -3 ft.
% gul, - 6 ft.
* '>r ^ * ' *
— .3 ft.
6 gul. r 12,4
1 gul.-4 ft.
• 'ft'ij jr$&<
4 gul,-5 ft,
f! .'5 liïi'ï ƒ f *f]
2 gul. - 4 ft.
^r-^"i3ift.
■ ■' ■ ub
igul. 16 ft.
1
—Jf..,^ft,
4gul. lift
2 gul. :* '5 ft|
— l£>it,
* friu"J.-.3t>i*J]
4ft
**-* xjft.
jgul.-xij ft.
- ij ft. viij p.
iüj gul, iiij ft
ij gul. - ij ft.
xvj ft.viij p.
-iiij ft.viij p.
jgul. -ijft.
.1
f f —■.....wWw 'º " i 5 ' XÈ<
I
j g.j ft.viij ñ
langer naer advenant.
Tours Armozyn/tftuc-
Lampers, brect of fmal,
't pont
Tolettemet Gout ofte
Silver,'t ftuck
vj gul.-
iij gul.-
j gul. -
TolettevaSyde/tftuc-
Turcxc Viltcn.'t ftuek-
Turcxc TapiiTeryc, ofte
Carpettcn , van de
weerde van fes gul.-
KaiTa van Florcncen of
Milancn.'t ftuck----
SargeRanavaVranck-
njek ende Engelanr,
nütfgaders de gevol-
de ende diergelijcke
Saycn,'t ftuck------
vjft.
iiij gul.
.»$ft
ß,.ð artoi
.: >íÉêÇ 3è
igul.*4^
.í·;; *jb
!. '■'[ *
é ð Ì
ij gul. —
jgul·
ij g.j ft.viij ñ
Syde..
°rganfynecndeOrfoye
?an Vincenne ende
öolonien.SydePoil
m Genua,&ape&
van Vinccnne ende
venetien ,Poil ende
^ay-zyde ofte Stick-
^mftcofcongc-
* *<-"t, C pont _------
T^ary.Salvatica,,
Ardaflc,Ardamnc, of
. lb&fi.vï
ïj nin , á ui<:'dz%tl
iivx -
ttSttn
jft.
- ij ft. vüj ñ.
ij ft.
iltÖp.
-ij ft. Viij ñ.
-»*ftü8p·
-
é;» ''.-·>, ß
'i'}
andere
*
-ocr page 1309-
Placaten-j.
Inkomende.
ïfiê
l
Vytgaendc
cié/ ;iöiTiti< ?.D
25*7
Inkomende
Uytgecnde vojgwt tjrfle »,·
'J Λ.Λ.. den*. April i&s
van Ooften
door d'Ori-
foot oft Bek.
naé Ooften
door d'Ori-
font oft Beit.
15..  ÏÏT^S
Kieitbc(«lt vindt   "ictibti Ί ""·
inkomende «oede-    uytglttl j'e" '"*;
ren van . Oüötn    ren *£..»*
door d'Oirioot ofi   do0t d rvr "*
Belt.                       Btlt. ^**
■shl·.
lii
andere rouwe ende
ongewrochte Syde,
't pont            ------
ilorette ofte Galette,
j ft. VÜj p.
ij ft. VÜj p.
j ft. VÜj p.
ij ft. vüj p.
iij ft.vüj p.
jft.
jft.
ij ft.
jft.
ij ft.
iijft.
- Ift.
•ft ft. 8 p.
— ïft.
-xft.8p.
■4ft. 8p.
—-1 ft. 8 ρ.]
I
■—iftspls
— ïft.8p.
!
"3ft.8p,
—  8 pen.
—- ij il.
*
■7f'. ■■''
----- 8 pen.
i
_ ij ft.
- ij ft. vüj p.
't pont
Capitoen, Strufli ofte
Gorciailês ?an Syde,
jft.
t pont
J^encetfche Tapifleryc·
Syde, Dopia-rolle,
| bjte op die wyfe ghc-
maéckt.'t pont
- ij ft. virj p.
■iiij ft.vüj p.
Spacniê endeGranact-
fe Syde.'t pont
~— iiij ft.
Frcngc van Syde , Fran-
gekoordc.Syde Lint,
j PaiTcmcnt.Spilgilie
• in ItaJien, ofte in de
i Nederlanden ghe-
maeckt, 't pont----
Nay ende Stick-Sydé
in de Nederlanden
gemaecktj't pont —
WoUcLaeckcneri.
Laeekenen, Engelichc
Stuck-laeekenen.wit
buyten de Court in
gebracht, van vier en
veertich tot vijftien
ellen/t ftuck
xjft.
— 13 ft.
iiij ft,
— vft.
ft.
;i
4ft.8p.
'iiij ft.vüj p.
---- ij ft.
-ij ft. vüjp.
— aft.8p.
iiij ft.
j'igtiLi
jgul. -ijft.
χ gul.-)(11
1 gul.-5 ft.
jgul.xvüjft
ij gul. —
By de Court in komen-
de vry.
Lacckenen, Engelfche
Pack * laeckens, wit
ongeverft, hetftuck
lanck37tot38ellcn-
By de Courtin komen-
1 èe vry.
Lacckenen, Engelfche
Lakenen in de wollc
gevet ft, als mede die
van Spaenfehe Wol-
ie.ende op de Spaen-
fche maniere ghe-
maeckt zijn, 't ftuck
lanck 44 tot 45 ellen-
De halve na advenant.
By de Court in komen-
de vry.
Laeckens , Engelfche
Lacckenen, hier te
Lande bercydt ende
geverft.'t zy Pack oft
Stuck-lakens.'t ftuc-
Laeckens , Engelfche
Laeckens buyten
's Lants bereyt ende
geverft
            '------
I Laeckenfe Dozy nkens,
van Noorffolck,breet
en andere dicrgelijc-
igul.-ioft.j
j gul. - ν ft.
j gul. - ij ft.
jgul.-vijft.
j'gul.
1 gul., y ft.
gul. tfft·
jgul.-ij ft.
jgul.
jgu!. -xft.
j gul.-xij ft.
1 gul. - $ ft.
_ lH
xiij ft.
xv ft.
verboden in
■ .{J [ia ... ..
te brengen.
ï i
ït,
-ocr page 1310-
Convoyên ênde LicenteiU.·.
%51$
h:
>j£*
ïnkpmende I Uyreaende, Volgens Lyne v,n volgens Lyfte vu
Inkomende.
Vytgaende,
f-»_n.-
nae ÜOlten j »jHt betaeit vande
den 6. April i6ti.
wicrr betaeli vande
uj'igaeiide ROcde
ren nae 't Ooften
door d'Onfoni ofr
B;lt.
van Ooftcn
door d'Ori·
font oft Belt
inkomende goede
ren van 't Ooiten
doot d'Oritoiit oft
Kelt.
door d'Ori-
font oft BeJt·
j^/tftuktótachtien
ellen                "77
fflgelfeCarfaycn.witj
^feftucklanck vijf-
tien tot feftien.ellcn-
nc dubbelde ftückcn
nacr advcnant.
faijrelfche Carfayen in
de Wol gheverft, het
ftuck lanck fefthieri
totfcventhienellen-
j)c dubbelde ftuckeil
nacradvenant.
Carfayen , Engelfche"
Carfaycn , buyten
sLandtsbcreydtcrt
geverfe f) ·——
ScliotfchC Lacckenen,
van drie en dertich
dien,'t ftuck '------
Sêotfche of Noortfchc
Carfayen, van zo tot
t6ellen, 't ftuck-----
Schotfc Plets, de twaelf
ellen dubbelt geme-
ten — -"—
Hollantfchc Lakcnen,
't halve ftuck van 30
tot 34 cllcn,'t ftuck-
Lacckcns,Fricién,ende'
alle Yerlantfche Wa-
ren.bchalvendeHuy-
den, van de weerde
van fes gulden------
Py-lacckcn,cna!!eOo-
fterfchcMunfterfche*
Weftphaelfe, Ölder-
foms en dicrgclijcke
Lakcncn.'t ftuk lanck
van 14 tot %S ellen—
rylacckens, Soütgens,
Rappinfen,Havclbur-
gers, Kircmfcrs, An-
gcrtnunfcn.Stendels,
't ftuck
           ------■
l-eytfcbcRaiTen/tftuck
lanck ij tot z8ellê-
Stametten van alle co
Icuren in de Wollc
geverft,'tHuck lanck
3*tot 33 ellen ·,-----
«smetten , buyten
s Lants bercydt en
'geverfe           -____
blaken tot Lcyden
ende elders in defe
Landen ghemaeckt,
tüuck ____;
Le)tfe Carfayen,'t ftuc
lanck dertich ellen -
'iets tot Leydcn ghc-
«weckt,'t ftuck—
-7&8p.'
■ 4ii.8p.
vft,
iij ft,
------ iij ft.
•üjft.yiijp,
ij ft.
iij ft.
—- vj ft.
-iij ft. vüj p.
—4 ft. 8 p.
— 4Ü\8p.
. · ■ ', *» "':
• .. . I
; ' · < » t'l
— $ft.8p.
ι .mi
iiij ft.
-iiij ft.vüj p.
iiij ft.
iiij ft.Yi'ij p.
-5 ft, 8p
verboden in
------ iij ft.
te brengen.
—    iiij ft.
—    iiij ft.
—— ij ft.
----— iiij ft.
—— iiij ft.
- ij ft. vüj p.
-jft, vüj p.
5 ft.
6ft.
------ vft.
iiij ft. viij p.
-  ij ft.vüj ρ
iiij ft. viij pv
ij ft.
jft.
ift.8p.
— ζ ft.
-4ft.8p.
- 5 ft.
ft.
-iiij ft.vüj p.
iiij ft.
5 ft
5 ft.
■iiij ft.vüj p.
mj
6 ft
iii ft.
vft
iiij ft.
vft.
6 ft.
Hij
iiij ft.
iiij ft.
xft,
iiij ft.
vft.
vft.
vft.
6 ft,
7 ft
i4ft
6 ft.
üjgjftvüjp
-Xjft. VÜjp.
iij gul. —
verboden in
te brengen.
3göJ.-4ft.
* lift
■4ft.8Pï
- jft
Weert-
viij ft.
■   iij ft-
■   ij ft.
ixft,
-iijft.viijp.
- ij ft. viij p.
7.X
-ocr page 1311-
1530           Placateo-i. }. Boeck, ßá T
Irikoraende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt,
25j
Inkomende, Ã Vytgaénde.
Uy tgaende fl
den s. Ap(ili6ii.l dcn 6.Á^
nae Óoften
door d'Ori-
font oft Belt.
wiert beitelt vande | Â;.„ê*1"!1'<il
inkomendegoede-iu,1^^1'^
ren van 't Ooften
ren m, ·, ffi
dooi d'Oiiiunt ofi
Bek.
Weertfc ende Vcrvierfe
Laeckenen.
Blaeuw - Lyften, lanck
z6elïen,'t ftuck —-
Quincken lanck x6 el-
len,'t ftuck------
Smalhoornkens, lanck
als voorcn.'t ftuck—
Breehoornkens, van de
felvelengte,'t ftuck -
Seftigen van ghclijcke
lenghte,'t ftuck-----
Hoochkammen van x6
ellen,'t ftuck
xiijft.
.— xvj ft.
jgul.-üjft.
jgul.-xjft.
jgul.-jft.
j gul. - xj ft.
ij gul. -jft.
ij gul.-xj ft.
jgul.-vjft.
j gul. - ix ft.
Vij ft.
viij ft.
xj ft.
xvj ft.
■ xjft.
xvj ft.
-jft,
—   vjft.
—    vij ft.
—    xft.
—    XV ft.
— xft,
----- XV ft.
j gul.------
----- 14 ft.
J". 1 ï
— I7*ft.
1 gul.-4 ft.
1 gul. ix ft.
1 gul. -1 ft.
1 gul. ix ft.
% gul.-xft.
—    xijft.
—    xv ft.
j gul. - Ü Ë-
jgul. -xft.
j gul.------
j gul. - ÷ ft.
ij gul. -----
ij gul.- ÷ ft.
—- 8ft.
"~— 9 ft.
—   lift,
I
— 17a
-----' uft
—    17 il,
1 gul.-aft
De Tachtigen lanck als
vooren,'t ftuck
jgul
Tilburgfche, Brcdafchc
endedicrgelijckeLa-
kencn.lanck twee en
dettich tot veertich
ellcn,'t ftuck ■------
Ghefegelde Munfter-
fche Lakcnen, lanck
twee en dertich ellë,
;t ftuck------
xvj ft.
xv ft.
xijft.
xiiij ft.
zgul.-uft.
1 gul.-7 ft.
1 gul.-ioft.
17H
-— xiij ft.
jgul. - í ft.
ijfil
Dorftenfche Lakcnen,
lanck acht en twin-
tich ellen/t ftuck —■
De langer na advenant.
Laeckens , ghenaemt
Drap de Barry, en al·
derhande Franfche
Laeckens, van fes en
dertich tot veertich
ellen,'t ftuck
üd
XV ft.
j gul-viij ft.
— i6fi
igul.-9Ü
jgul.- í ft.
igul. 14 ft.
ij gul. -x ft.
jg.vjftviijp
ij gul. xjft. riijp.
De langer na advenant.
Latoen in Rollen,breet
ofte fmal.de hondert
ponden
           ------
Legaturen, foeckt on-
der de letter S.
Leer, gout ofte filvcr
Leer,iöeckt onder de
letter T.
Leer , Seems Leer ,
foeckt onder de letter
i V. onder de Vellen.
J^cer , Corduaens van
j Spangien, ofte op de
Spaenfche maniere
bereyt,de dozyn-----
Wit Schapen oft Lams
Leer, de douzyne—
Lijm, de C. ponden —
Lymoenen,verfche Ly-
moenen,'tduyfenx-
Lymoenen,gefoutë Ly-
moenen,'t Quartcel-
Lymoénfop/tOxhooft-
Linnevvaet van defe
Landcn,of van buy tê
tjft
xft.
xft.
xijft.
I5ft.
xijft.
ft
I)
xiiij ft.viij p.
- ij ft. viij p.
- ÷ ft. viij p.
xvj ft. viij p.
jg.iijftvüjp
ij gul. - í ft.
—    19 ft.
—    ,ft.
—   i4ft.8p.
—    19 ft.
1 gul. 10 ft.
á gul. iy ft.
---- VÜjft.
xijft.
" yft·
viij ft.
-  ÷ ft. viij p.
- j ft,viij p.
- ÷ ft. viij p.
jg.xjft viij ñ
jg.iijftviijp
ij gul. - í ft.
____ il
- i4ft.8p-
• jft·
viij ft.
1 gul. 14
1 gul. i°
* gul. Ì
j gul. - ÷ ft.
xv ft.
j gul. ·
ij gul.
jg"1·
ij gul.
-ocr page 1312-
Convóyen ende Licentetu»'
ifr
*»3
Inkomende.! Vytgaende,
Inkomende
van Ooften
door d'üri-
fontofc Eelt.
Uvrijaende I ''"'««o* Lyfle van
'                   j den s. April I6si
Volgens Lyftc van
den «. April iep.
wiertbetselt vjnde
uyigaende goede-
len nae 't Ooften
door d'Öiifoni ofi
Belt.
wien hetaelrvande
Inkomende goede-
ren van '1 Ooilen
doot d'Otifont oft
mu
nae Ooften
door d'Ori-
fontofcBelr.
inkomende/t zy plat
gevouwen of gcrolt*
genaemt Mangcttes,
t ftuck tot io ellen-
jjnncwacc , van defc
Landen, of van buy-
tcn inkomende,(uyt-
gcfondertdeVlaem-
fe) 't zy rouw of ghe-
bleyckt, plat gevou-
wen of gcrolt, de C.
ellen ■—- -—
! Minder en meerder na
advenant.
Linncwact, Franfche of
VlacmfeLinnewaten,
van alle fooften, rouw
ofghebleyckt, de hon-
den ellen
         ■------
Minder ofte meerder
lengte na advenant.
Linnevvaet, ghehecten
ColeurofNaturelles,
lanck 60 ellcn.'tftuk-
Linnevvaet , Catoene
Liflnewaet, de hon-
dert ellen          <----
Meerder en minder na
advenant.
Ganfen-oogen, en dicr-
gelijcke itofTen/tftuc
lanck 18 tot zo ellen-
Sicfiger Linnewact,
touw of ghebieyekt,
de hondertellen van
defe Landen ·------
Ofenbrugs Linnevvaet,
Munfters Roldoeck
oftcSmaldocck, de
Cellen van defe Lan-
den,! ellen fmal voor
senellebreet *-----
lint van Arvervclt.en
diergelijckc.dedozyn
ponden
           ____
Joot, de C. ponden —
fotloot, de C. ponden-
M.
||Alery, ende Neu-
renburger Crame-
fy.vande weerde van
.'«gulden. ■—*-_
M^igettc', ofte Greyn
Jan Guinea.de hon-
iijft.
iiij ft. viijp.U-3ft.8p.
---- iiij il.
-iij ft. viij p.
•4ft.8p.
■xij il
jgul.
----' Xiiijft,
jgül. -ijft.
17 ft.
1 gul.-5 ft.
viij ft,
x ft.
ixft.
Xjft.
10 ft.
ïzft.
vjft,
XV il.
ft.
vij ft.
xjft.
8ft.Sp.
- ia ft. 8 p,
igul.-jft.
jgu!·
— xvij ft,
j gul. - ij ft.
igul.
iiij ft
üj ft.
-iiij ft.viij p.
-iij ft. vüj p,
5 Λ-
4 ft.
xft.
xij ft.
xj ft.
-Xfij ft.
13 ft.
lift
xij ft.
xij ft.
— xirj ft.
•xrij ft.
14 ft.
14 ft
iiij ft.
iijft
ijft
iiij ft.
iijft.
-iiij ft.viij p.
-iij ft. viij p.
------- iij ft.
- iiij ft.viij p.
-iij ft. vüj p.
-u- üj ft.
— 5 ft. 8 p.·
— 4ft.8p.
—4 ft. 8 ρ
■5 ft. 8 p.
■4ft.8p.
■4ft.8p
ναοί
- iiij ii
χvüj ft,
■    xij ft.
■   viij ft.
ft.
iiij ft.4'vii] p.
jg. üj ft viij ρ
-iiij ft.viij ρ.
jg.j ft.viij ρ
I.,
—  xiiij ft.
---- xft.
7.X ij
Illj
5 ft.
5 ft.
°Grr ponden -h___
Jgol
1 g. 9 ft.8 p.
rg.7ft.8p,
M?c 'kappen, ende on-
jeraofde.binnendcfe
f-anden gewauen.de
r>ndert ponden —
dcc"e C,ndc W'
ULsponden ^——
17 ft.
ί
13 ft.
Mul-
-ocr page 1313-
$, Boeck. 10. Tit. ç. Deel.
Placaten-f.
Inkomende,
1534
•535
Vyrgaende. ÷ Inkomende
Uytgaeridc I vo'sms Lyfte van t voiMm ? „
Van Qoftcn
door d'Ori-
forit oft Belt,
ns»e Ooiten
*>,"' bils"cl< «»de i wïe'rt"he,»Ü "'"
inkomende Eo«k- I U>rRJtI)<fc'"««
ren vjn 't Ooflen | rs» nle . ^'k
dooi d'Orifomofi Jour rfn.'i- ""'<
Belt.
                       Beir. •U,°Hi
door d'OrU
font oft Belt.
Muilen, vande weerde
van fes gulden------
Mee, Breflaufe Mee, de
hondert ponden----
Meekrappe uyt Duyts-
lant, de C. ponden -
Meekrappe uyt Vlaen-
deren, de C.ponden-
Gemcene uyt Vlaendc-
ren,deC. ponden—
Mee , de Tonne ofte
Aeie —- -----
Mee kiemen ■------
Mculenftecnen.Quccr-
nen.MoftertmoIens,
Sarckcn, ende alder-
lcy andere Steenen
komende van buy-
ten 's Landts, vande
weerde van fes guldc
fuo die hier te Lande
gelden fouden------
Moftcrtfaet,d'Amfter-
damfche Mudde van
feven en twintich in
'tlaft
----    iiij ft.
----   viij ft.
----   xij ft.
-----    xij ft.
----   vüj ft.
-    xiij ft.
uyt
  tevoe-
-iiijft.viijp.
------ xft.
vft.
Vij ft.
iijft.
í ft.
xft.
vij ft.
—— 8 ft.
—     ioft.
—    i5ft.
—- IX ft.
é gul. - é ft.
xiiij ft.
xiiij ft.
- xft,
xv ft.
----- xij ft.
■------- ixft.
xvij ft.
— XV ft.
verboden
ren.
vjft.
iiij ft.
ij ft.
-vjft.viijp.
-iiij ft. viij ñ
- ij ft. viij p.
xft.
iiij ft.
xij ft.
■ x ft. vüj p.
-iiij ft.viij p.
-xij ft. viijp.
7 ft.
5ft.8p.
- 3 Ë-
Mcubelen,vande weer-
de van fes gulden —
Mutfcn , Engelfche ,
Franfcbe, endcdier-
gclijcke Muticn, gc-
ftoifcort ofte onge-
ftofFeert,vande weer-
de van fes gulden—
N.
iiij ft.
-iiij ft. vüj p.
iiij ft.
5 ft.
- iiij ft.viij ñ
Í
Etten,foo wel Slin-
gen als vieren-
deels , midtfgadcrs
Kruys-Want, Reeps,
ende vordere depen-
dentiën van dien
■Niet uyt te
*---- xft.
voeren,
«j gul. -
Out Net, geheetë Drit,
de duyiënt ponden -
O.
I                                                                f \
xvij ft
é gul. ioft.
ij gul.-vij ft
O
Cker-Noten, vande
weerde van fes
gulden
iiij ft.
----- iiij ft.
jgul. -vft.
ij gul. xv ft.
j gul. - ÷ ft.
-iiij ft. vüj p.
5 ft.
•iiij ft. vüj p.
Oefters,foeckt onder de
letter V.
Olyphants Tanden, de
hondert ponden-----
Olye van Olyven , de
Sivilifche Pype van
i87ftoopen-------
j gul."-vft,
1g.14ft.8p
jgul. viiift. viij'ñ
jgul. viij ft. viijp.
3 gul. 15 ft.
iijgul.xvft.
i ij gul. ij ft.
iiij gul. ij ft.
Meerderen minder Va-
ten naeradvenant.
Olyven, 't Quarteel —
Meerder en minder Va-
ten naer advenant.
OJye va» ront en plat
— xiij ft.
xvj ft.viij p,
gul.-
ƒ gul. xiij ft. viijp,
-ocr page 1314-
Convoyen ende Licentenu.
2557
,^6
Inkomende,
Vytgaende»
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt,
Uytgaende
nac Ooftcn
door d'Ori-
ibnt off Bek.
VoJgtnsLyiteras
den 6. April iiSji.
wien bctaelt vande
inkomende goede-
ren v»n 't Ooiten
door d'Orifonieft
Belr.
Volgens Lyile vjti
den 6. April iAyi.
wierr betaelt iande
uyrgaende goede-
ren nac 't Oo/icn
dootdOrifojit
Belt.
t
Saet.d'Amfterdam-
the Amc van 641
ftoopen          —-jgul í ft.
Minder en meerder Va-
' tennaer advenant.
jg»1·
igul. Vijft.
------ixft.
.iïj ft. viij p.
-vj ft.viij p.
jgul. -ij ft.
■·—— ixft.
1 gul. 10 ft.
é gul. - 5 ft.
Viij ft.
* üj ft.
- vjft.
viij ft,
• ij ft.
OrcheilMc C.pondê-
Ofetren , fmalle half
Ofetcen/cftuckvan
achtien ellen -—
Ofctten.gcheeleOfct-
tcn.gcrugcofdubbeJc
gevou\vcn,lanckals
iooren/tftuck—-
lift.
ft:
II
- ij ft* viij p.
3ft.8p.
— zft.8p.
— ilijft.
-iiij ft.viij p,
5 ft.
7 ft. -
Oicn ofte Koeyen,'tzy
mager of vet, van
buyten in komende.
vry.
OfIenofteKoeyen,'tzy
mager ofte vet, weer-
dich vijftich gulden
ofdaer boven *------
En beneden de vijftich
guldens           ■------
Twee Veerfen , ende
vier Hockelingen voor
een Ofle ofte Koe ge-
reeckent.
Kalveren, vette Kalve-
ren uytgacnde vandc
weerde van fes gul. -
Ycrckens, 't zy mager
ofte vet, vande weer-
de van fes gulden—
P.
ALlePccrden te Lan-
de uyt ghevoert
, werdende generalick
te betalen »------
En over Zee         ----
Een Soog-Hengft ofce
Merry-vool, half foo
veel.
Pampier, wit Pampier,
de Riem         ------
Pampier, klcyn grauw
Pampier, de hondert
Riemen
ij gul-÷ ft.
j gul. - ÷ ft.
7 ft.
4 ft.
vjft,
iijft.
-vj ft. viij p.
üj ft. vüj p.
vry.
vry.
7g.I7ft-8p
9 g. i7ft.8 ñ
y) gul. ■
viij gul.·
v/gul. lij O, viij ñ.
viijgul.xijft.viijp.
ij ft. - ij ft.vüj ñ U ij ft. viij ñ
— ij ft.
jgul-÷ ft.
ift.8p.-7~zft.8p.
æ gul 17 ft.
ij gul. viij p.
æ gul. 15 ft.
i<Sgul.$ft.
æ igul. 5 ft.
i gul.- 5 ft.
jgul-xijft.
jgul. XViijft.Viijp.
'tDobbelt.endetweeof
driemacl dobbelt na
advenant.
Bl*w Pampier, kleyn
, formaecde C.Riemé-
£GroorFormaet,deC.
Riemen          ·------
ã van Tholoufe.de
, Bale van ontrent zoo
Ponden           ------
J^erdcr na advenant,
ls|el,komendeuytdc
Vlqcmfe Eylandcn,
^ortugaelendcSpan-
8!cMcBale van twee
/;
7 gul 15 il
8 gul, 15 ft.
1 gul-i 5 ft.
■ .. ^' ■■/?: 'I
hon-
vjgul. xft.
vij gul. ÷ ft.
jgul. -vft.
xv gul·-----
xx gul. —
----i 'XV ft.
vJi.xviJift.viijp.
vjig. xviij'ft.vüip.
I gul.viij ft, vil) ñ.
xvguI.tiijft.Wp·'
XX giri.viij ft.viij p.
XVÜj ft.VÜj p
7.X Üj
-ocr page 1315-
Placatefu· 3.Jk>eck. ι o. Tit» 7. Deel
153S
*53v
Inkomende I Uytgaende
van Ooftcn nae Ooiten
door d'Ori- door d'Ori-
font oft Belt. I font oft Belt.
j Velger.s Lyfic van
I den 6. Apiil 16; ι.
i wiett bct.itit node
I inkomende Koetk-
; ren van '( (Jollen
! door d'Onlbnt oft
: Ikli.
Vytgaende,
-1— xij ft,
------. vjft.
Inkomende,
ift.
15 ft.
- 8 ft.
- xiiij ft.
xft.
vft.
hondcrt ponden-----
Erforts Paftel of Weed,
xij
"^ 17 Hl
~~~~ 9 il
1 gul··9 ft.
-~~ 17 ft.1
1
gul. 14 ft'
3guU8ft
------- vj ft. ---- vij ft.
j gul. - üj ft. 'j gul. -iijft.
----- xvij ft, -— xiiij ft.
jgul. viij ft. j gul. viij ft.
ij gul. xvj ft: ij gul.xvj ft.
-- 1---------------
Gulicx Paftel, de hon-
derc ponden
1 gul.- 9 ft.
igul.-—-
1 gul. 14 ft.
3 gul.-8 ft.
j gul. ------
-------xij ft.
j gul, - ν ft.
ij gul. - χ ft.
jgul
Paftel van Caen, de C.
ponden
xv ft.
-vft.
-xft.
Peck.cnckcl-bant.'t laft
toe twaelfTonnen -
Pcck , dubbelt - bant,
't laft ---- —
Perpetuaen, ibecktop
de letter S.Sayen.
Peltcry,van alle foorten
rouw oft bcrcyt,dacr
onder begrepen de
Romany Vellckcns,
vande weerde van fes
gulden
jgul-
j ft. viij p.! - j ft. viij p.
ij ft. viij p.;-iiij ft, viij p.
---- aft.
—    3 ft.
ia ft. 8 p.
jft,
iiij ft.
xft.
xft.
jft.
ij ft.
xft.
vjft.
Pennen .ofte Schaften,
hetduyfent
Sft
Pluymen, Bedde Pluy-
mcn.dcC. ponden -
Plumagicn uyc Barba-
ryen ende andere van
de weerde van fes
gulden
            ------
Porten.alderhande aer-
de Potten, Pannen,
Kruyckcn, Huys en-
de Deck-pannen,
Back-ftecn en Klinc-
kaerr, vande weerde
van fes gulden------
Porceleynen , endcal-
derhande Ooft-Indi-
fche Acrde-werck,
midtfgaders Straets,
Franfcb, endc diergc-
lijcke, vande weerde
van fes gulden —*
Pruymen, de hondert
ponden
          ------
xjft.
xjft.
UfUr
vj ft. viij p. I - χ ft. vüj p,
7 ft.
Hit]
-iiij ft.vüj p.
5 ft.
-iiij ft.vüj p.
iiij ft.
iiij ft.
■;o flJ
, r \
_,,
-óii.sp;
- Vjft.vüjp.
—    vft.
— 7 ft.
6ft.8p.
iiij ft.
iiij ft.
iiij ft. vüj p.
_- vft.
------ vjft.
-— iWj ft.
jgul.-vft.
CL
ickfilvcr, de hon-
dert ponden -----
■5 gul,-------UguL—!
jgul.-vft.
ij gul. - χ ft. ij gul. - χ ft.
R.
RAep ende Kennip-
koeckë/cduyfcnt'
Rijs.de C. ponden
xiij ft.
• vjft.
xiiij ft.
- xft.
xiiij ft.
viij ft.
15 ft.
13 ft.
xiij ft.
viij ft.
11 ft-.
Roet of Talck van deiè
Landen, Mofcovicn,
Öoftlant, ende voorts
allerhande Rcufel ofte
Smeer,deC. ponden -
Rofynen,Spaenfe Rofy-
ncn,dc Korf,'t refuys
daer inne begrepen -
Rofynen, blauwe Rofy-
ne«,de C. ponden—
iUPï
ft.
iiij ft,
iijft.
vjft.
----- vft.
iij ft. viij p.
-ix ft. vüj p.
— 6 ft. 8 p.
— 4ft.8p.
—   lyft.Sp.
viij ft.
• iijft.
iiij ft.
- 10
ix
—4itSr
. nft'.8p
Saet,
- iij ft.vüj p.
-Vij ft.vüj p.
-ocr page 1316-
I >«
Gonvoycn ende ticen teii^
Μ**
Inkomende»
Vytgaende.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt.
üyceaende . yoigen* *■#« ?«
nae Uolten wi«tbeHeitvinde
dooi' d'Ori- ^omeedeRoede-
lont- oft Belt. door d'Otifont oft
Belt.
Volgens tyfte na
den 6. April liyi.
wiat betaeit v«nde
uytgtende goede,
ren me 't Ooften
dootd'Oiifont oft
SeJt.
s.
Met, ront Sact, ale
0 Kool, Raep-faet,
Kennip - faet , ende
diereelijcke/t laft—
'cLaft -----
'Λ ■ Q
j gul,-------
ij gul. vüj il.
viijguL —
vüj gul.-----
jgul. xij ft. viijp.
iijgul.-------
-iiij ft. vüj p.
lg.17ft.8p
4g-5ft.8p.
------ 5 ft.
9g.17rt.8p
9g.17ft.8p
viif sul.xij ft. vüjp.
-Vj ft.YÜj p,
Lijnfaet,
Safer, van de weerde
van fcs gulden -
iiij ft.
vjft.
7 ft.
Saycn, Heeren-fayen,
van i8 ellen , ende
Leytfche Grofgrey-
ucii/tftuck------
Saven, Hecrefayen, bo-
ven de achtien ellen,
nac advenant,
Sjyen , Hontfcoten ,
Ixytfe, Delffe, ende
andere diergelijcke,
lanck 36 ellen,'tftuc-
Dc halve ende vierde-
parten nae advenant.
Save, RyiTelfe,Atrecht-
fe, Berchiè, ende In-
lantfche Sayen,mitf-
gaders Engelfche
Sayen.alsEngelfche
Heeren-fayen, Sem-
petranen , Prince
Sayen,Croon Railcn,
Engclfe Damaften ,
ofr gefigureerde Say-
cn.Engelfe Novaten,
Grofgreynë, Proprcs,
LuyxeRaflèn, ende
dierghelijcke Saycn,
lanck 36 ellen
Jgul
Vjft.
jgul.-ijft.
■vüj ft.
1 gul. - 5 ft.
-— lift.
jgul.
vj ft. j gul. - ij ft.
vüj ft.
i gul.- $ ft.
tiA
vjft.
vjft.
- vj ft.vüj p.
-vj ft. vüj p.
7ft.8p.-7ft.8p,
Halve ende langer ftuc-
ken naer advenant.
.etuanen , breede
Pcrpetuanen, lanck
fo en dertich ellen,
'tituck
xft.
vjft.
χ ft. vüj p.
-vjft. viijp.
Pctpetuancn , fmalle
"erpetuanen, breet
vierd'half vierendeel,
fnde lanck 36 ellen,
tftuck           -____!
[Salpeter, ibeckt onder
de'etter A. Ammu-
nitie.
Sf Pariglia.dehon-
aert ponden -___
WnoficDceckciM,
öpaenfeendeEngelfe
»n, midrfgaders
' fiche Sargien.ofte op
Spaenfche maniere
i^nofjeDeeckens
l.lpoftlantfBrunf.
Jyck ende andere
3'crghelijcke , d'een
doo^'ander,'tituc-
lift. 8 p.
•7ft.8p,
Vjft.
Vj ίΐ. VÜj p.
vjft.
*vj ft. vüj p.
7 ft.
7 ft;
j gul - ν ft.
j gul. - ν ft.
Ifiul.-viijft. vüjp.
1 gul. 15 ft.
jgul. vüj ft. viijp.
igul.-i5ft,
Vjft.
---- ij ft.
■vj ft. vüj p.
- ij ft. vüj p.
7ft.
3ft.
jft.'- jft.vüjp.
jft-
- jft.Vüjp.
aft.
ift.
Sac-
-ocr page 1317-
Placaten-j. j«ïtocck. ιο. Tit. ?. D
*543
Velgen» Lyfle van I Voleen, τ Λ
den 4. April i6ji.   deu 6 .„'.«««H
wictt bcnclt »inde   Bicti bei , ""j
inkomende goede-    m eejcbV. ,,£«
ren *m Ί Ooften    reu\ " ,, jWt|
door dOiiloin ofi    door d'Orir*·»
Belt.                       BUt, e0n5,*ci|
254-1
Inkomende Uytgacnde
Vytgaende.
Inkomende,
van Ooften
door d'Ori·
font oft Belt.
nae Ooüen
door d'Ori-
font oft Bek.
Sattynen V gheheeten
Brugfe.of op de felve
maniere ghcmaeckt,
;;7 Doornickfche ende
; diergclijcke/t ftuck -
Schalicn ofte Leyen,
'tduyfent
17 ft.
7 ft-
■ vjft.
. vft.
. ij ft.
iiij ft.
• vjft.
vüj ft.
xvj ft.
vij ft.
xv ft.
vjft.
ij ft.
8«.
6ft
-vj ft.vüj p- -vft. vüj ρ
Schapen, "c zy vet ofte
mager,"t ftuck------
Twee Lammeren voor
een Schaep ——
Schildcrycvande weer-
de van fes gulden —
SchoriTe ofte Runnc
ongemalen, het hoct
ι van thicn Tonnen -
jSchoriTc oft Runnc, ge-
. Jimalcn op de Schoen-
• makers wyfe, 't hoet
van io Tonnen ----
Seep, alhier te Lande
gemaeckt, ende van
buytcn in komende,
deTonne
          ·----
iSpaenlche ende Itali-
. acnfche Sccpc, ofte
op de Spaenfchc ma-
niere ghcmaeckt, de
ï hondert ponden----
'Silverwerck, allerhande
ghcmaeckt Silver-
werck , verguit ofte
onvcrgult , van de
weerde van ics gul. -
Svtope, de Pype, ofte
twee quarteelen voor
de Pype
         >------
Meerderen minder Va-
ten naer advenant.
Smallekens met Syde
Ί ^nde Noppen/tftuck
van twintich ellen -
Smallekens met garen,
lanck als vooren, het
ftuck---------
Smallekens metklater-
gouc ofte KJater-fil-
vcr, 't ftuck lanck als
vooren
            ■------
Smallekens met fijn
gout ofte filyer,lanck
als vooren
$ ft.
-iiij ft.vüj p.
-iiij ft. vüj ρ
---- iiijft.
------- vjft.
Jt
8 ft.
vij ft.
vij ft.
sa
nft.
ft.
heft.
nft;
Vüj ft.
IX
i5ft.8p.'
- iyft,8p.
-xiijft.vüjp.
— xijft.
xiij ft.vüj p.
xijft.
tg.4ft.8p.
xviijft.vüjp
ig. 19 ft.8
j gul. - χ ft.
XV ft.
i gul- xiij ft. vüjp
7 il
6 ft.
-vft. vüjp.
-vj ft.vüj p.
vjft.
vft.
ui. Η ft.
4 gul.
üj gul. vij ft.
iiij gul. ij ft.
iij gul.xv ft.
4g
tij gul.
-vüj ft.vüj ρ
9 ft.
ij ft.
- ij ft. vüj p.
----- vüj ft.
------ vjft.
7 ft.
-vjft, yiijp.
- ij ft. vüj p.
ij ft.
Μ
II ft.
-iij ft. vüjp.
lijft.
χ ft. vüj p.
xft.
xv ft.
8il
17 ft.
vjft.
vij ft.
—— xvj ft.
Langer naer advenant.
Lcgaturcn van Garen,
Syde ende Catocn,
't ftuc lanck twintich
ellen —— —
Legaturë van Syde, het
ftuc lanck als vooren -
Langer naer advenant.
Sout, allerley grofSout,
't hondert
          —-
7 ft.
9 ft.
iiijft. -vjft.vüjp.
j
vft. vüj ft. vüjp.
-iiijft, vüjp.
- ν ft. vüj p.
vij gul. xv ft
• vjft.
vüj ft.
ïigul-rf
Soul
vjgul. -----s-----
"ij gul.
-ocr page 1318-
Convoyen ende Licentea^*
ι544
Inkomende, I Vytgaende.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Belt,
Volgens Lyfte Mn ι Vorens Lyfte
Uytgaende
nae Ooften
door d'Ori-
font oft Belt.
den e. April ii;i
wiet(bct>elcvjndf
Uyigiende Roede-
reu me 't Ooften
doot d'Otifont ofi
Belt.
den 5. April liji,
«icit betnelr vandc
inkomende goede-
ren nn 'r Ooften
dooi d'Olifomoft
Bclr.
5out,witSoutvanSout
geibden.mks betaclt
Hebbende 14 gulden
ten afgaen van de
Dcnnc/thondert -
5out,gheheetcnKlijn-
Souc'thondert
xgul.
xgiil.·
nijg. jtvii/ ft.ïiijp.
18g.jl.15ft
18 gul. 15 ft
xijg.XViiift.rüjp. ι
Schots endeLunenbur-
gerSout/thondert-
Souda ofte Maflicocte,
dacr men Glafen en-
de Spaenfche Scep
van maeckt.de hon-
dert ponden ------
Spaens-groen, de hon-
den ponden
Cl gul. —
- verboden
uyt te voe-
ren.
vjft.
vjft.
vij ft. I---- vjj ft.
ij gul. -jft.ljgul._jft.
8 ft.
xft.
------ 8ft.
1 gul.-xft.
5gul.-—
i g. % ft.8 p.
ij gul.
j gul.
gul.
Speccry, Foelie, Noten,
Nagelen en CaneeJ,
de hondert ponden
begrypendc 'tgarbel-
Sccery Peper, de hon-
dert ponden, begry-
pende 't Garbel
iiij gul. χ ft.
ijguL ----
ui. ----
'Ug
vgul. iij'ft. niijp.
6 gul. 10 ft.
zg.i2.ft.8p
iijgul.xiijft VÜjp.
jguL -xft.
i'igBi, Hij ft. ?ii/p.
jgul. xJiijft.riijp,
Specery, Gengbcr, Cal-
coets, Boul, Belledy,
van S. Domingo.en-
de andere foorten,be-
grypende 't Garbel,
de C. ponden ■------Ijgul.-iiijft.
Gember, groenen ende
geconfyten Gember,
j gul. - vft.
jgul. xv ft.
/gul. viijft.yiijp.
1g.16ft.8p
3 gul.-5 ft.
ig.17 ft.8 ρ
3 gul. —
jgul. ix ft. vüjp.
de C. ponden
ij gul.
ij gul. vlij ft. vüjp.
ij gul. xiijft. viijp
Stof van aldcrhande
Specery, van de weer-
de van fcs gulden ,
funder daer in te be
grypen 't Garbel of
gcilooten Specerye,
t'famen
verboden in
— iiij ft.
te brengen.
— iiij ft.
ende uyt te
— 9 ft.
voeren.
Saflcraen van alle foor-
ten , 't pont------
Me kleync parceelen
van Specery en , niet
cxcedcrcnde twaelf
ponden, midtfgaders
Olye van OJyven,
Cappers.ende andere
««Eclijckeibcnedcn
tachtendeelvaneefi
Oxhoofc,vandevveer-
«van fes gulden—
W/tfchip-pont —
wctöocktc Hammen,
de C. ponden ——
SPe<*,Walvifch-fpeck,
tQuartcel ——
WevverckvanSyde,
W'dtfgaders van Ga-
*en' cabinet-werck,
5ndl«gclijeke, van
Je weerde van fes
gulden -v' ;___'
vjft.
Vjft.
9 ft.
vjft.
ixft.
vjft.
-vjft. vüjp.
-xj ft. viij p.
—- vft.
vj ft.VÜj p.
jg.ijftvüjp
----Xj ft.
—     7ft.
-  15 ft. 8 p.
-*— 7 ft.
------ 7 ft.
1g.6ft.8p.
------13 ft.
jgul.
-— iiij ft.
- *■■—·. vjft.
xft.
fl
4ft.
Spel-I
iij ft.
hj ft.
■iij ft. vüjp.
-iij ft. vüjp.
7.V
4ft.
-ocr page 1319-
Placatcn-f. $.Boeck; iö.Titv 7.DeeL
,*H?
Vytgaendc. 1 Inkomende Uytgaende
Inkomende,
Volgens Lyfte vs*.
den .6. April irt5χ.
wiert tiitaelt vande
inkomende goede-
len van 'c Oollen
door d'Oiifont oft
Belt.
van Ooften
door d'Ori-
iont ofc Belt.
nae Ooften
door d'Ori-
font oftBek.
*le"bet«£ *"·
"■> me ·, o*M
Belt. ""«UI;-
Spcllen,dc dozyne van
twaelfduyfcnt------
Stael.de C. ponden —
Stamettcn, foeckc op
de letter L.
Steen, gcbackcn Steen,
foeckt letter P.
Stramynen, Vlaggen,
ofte Hayr-doeck,het
ftuck — ----
Suyckcren,Blancos en-
de Mofcovados, de
bondert ponden----
Panelen van Sint Tho-
me, en diergelijcke
Suyckeren, de hon-
dert ponden ------
Genietende voor tarra
vandc Suyckeren in
de Kiften komende,
vandc hondert pont,
twiiitichponr.
Ende in de Tonnen of
Vaten, van hondert
pontvijfthien pont.
Suycker,Broot-fuycker
van alle Contrcyen,
Candijs endc Banc-
quet-ibyeker, de C.
ponden
           ■------■
Suinacq , de hondert
ponden
vjft.
viij ft.
' Ü ft· -vjft. viij p.
viij ft. -ixft. vüjp.
ij ft.vüjp.
ix ft. viij p.
— 6ft.8p,
------ 12 ft.
— *ft.8p.
— ui
iij ft.
3 ft-
vnj pen.
— xft.
-iij ft. vüj p.
aft.
'—' 4ft-
«gul. loft.
1 gul.· ii
jgul.
-xiij ft.viij ρ
jg.iijftviijp
1 gul. —
xij ft.
vjft.
ixft. viij p.
xv ft. vüjp.
16 ft.
j gul. - ν ft. j gul., xij ft. j gU].- xij ft.
j gul. -vft.
------ iij ft.
------üj ft,
2 gul. - s ft
—5 ft. 8 p.
— 3ft.8p.
% gul. j ft.
—6ft.8p.
-3ft.8p,
iüjft.
iij ft.
iiij ft.
vft.
Swilligen uyt Duyts-
landt, 't ftuck ■------
S wij nsborftelen,foeckt
op de letter H.
T.
•"rApiiTeryen , ende
'■·*■ goude Leeren ,
vandc weerde van fes
-iij ft. viij p.
iij ft.viij p.
gulden
Tabacq, vande weerde
van fes gulden
------ iij ft.
------ Vjft.
------ iiij ft.
j gul. - χ ft.
Vjft.
vjft.
iiij ft.
- vj ft.viij p. -iij ft. viij ρ
------ 7 ft.
—      7ft
—6 ft. 8p.
1 gul. 12 ft.
_-7&
—6ft.8p.
igul.-i"·
-vj ft. viij p.
------ vft.
-vj ft. viij p.
------ vft.
j gul.xiiij ft.
Terpentijn, de hondert
ponden
Teer, alderhande iborte
van Teer
         ------
Tarras.ofte Duyffteen,
ghemalen ofte onge-
malèn,deTonne van
de grootc van een
Haringh-ton
jgul.
j gul.- iiij ft.
«l
jft.
xij ft.
vjft.
Vjft.
xft.
ij ft.
4 ft.
xjft.
Tim, gewrocht ofte on-
I gcwrocht,de hondert
ponden
           -----—
Tycken , by de weerde
te betalen,ende van
ycder fes gulden-----
Tircnteyen, het ftuck
r lanck 24 ellen------.
'langer naeradyenant.
_-Λ6'
-—- Yiijft.
---- iiij ft.
—    iiij ft.
xv ft.
xjft.
igul,-
---- vj ft.
-vj ft, vüj p.
ft.
-iiij ft. viij p.
-iiij ft. viij p.
7
5 il.
Tra
■7ft.8p.
-ocr page 1320-
- Convoyen endeLicentepL»:r
Inkomende., Vytgacnde*
Inkomende
van Öoiïën
duor d'Ori·
" Uytgaende
nae Ooft en
door d'Ori-
VeJgios Lvfle vai:
den 6. April iuji.
wien bitaelr vande
inkomende goede-
ren tan 't Ooficii
door dOrif'om oft
Belt.
Volgens Lyfievan
den 6. Aptil 1651.
siert betaelt vande
iiytRaendc jioede-
ien nae 'tOoilen
door d'Oiifont oft
Belt.
font oftBek-ifofiiofcBek
Vijft.:— xiijft
fraen.de fmal-tonne -
laat alle ander Vaten
naer advcnant,
vj ft.
— xij ft.
*4 9Λ.
l$ft.
<.,<v...
]
rypcn van Doornick,
jL (Tel, Duway ende
andere inde Neder-
landen ghemaeckt,
•tiiuckvanachthien
ellen
'1 , i 'j
vj ft.
iiijft. .Vjü:. vüjp.
-iiijft. vüjp,
7ft.8p.
-— 5ft.8p.
Pchalvcnaeadvenant.
Trypcn.FluweeleTry-
pen, 't halve ftuc van
negen ellen ·*ι-«—
pe heclc ilucken naer
advcnant. . .
Trypen, ghefigureerde
Trypcn.de halve ftuc-
ken van twaelfellen-
Delaugernaadvenant.
Turif ---- ■------
V.
yEllen van Boeken
ι ende Gcyten ,
Ruflche,Yrfche*>cnde
diergclijeke.rouw de
Deker
•vüjft.
— vil.
-viij il. vjij ρ j
Ά
ν ft. viij p,
9 ft.
------ vjft.
-Nictuytte
---- iijft.
vj ft. viij p.
- üj ft. viij p.
7 ft.
4 ft.
voeren.
vjft.
XÜj ft.
Vij ft.
xiiij ft.
8 ft.
i5ft
De fel ve van Barbaryê,
Spangien , Noorwe-
gen ende Schotlanr,
de Dckcr
ff;
iiij ft.
Vjft.
vil.
vij ft.
8ii
6 ft.
Vellen, Schaeps-vcllen
met der Wolle.uyt
Engclandt ende van
Ooitlant.dehondcrt
ilucken
jgul.
j ft. viij ρ
vry.
jg.j ft.VÜj ρ
4 ft.
ι gul. - 4 ft.
   lift.
----- i^.ft.
; · .ί,-jfj «·<
— -jMX
'J ™b
■ ; - 'u; 'All
.■•■rwbr.
StoH
—- 5 ft.
1 gia fti 8p.
" ■ j
------ Ift.
Vifch,
Vellen, Schaeps-vellen
fonderWolle,gehce-
ten Blootcn , de C.
ilucken
          ------
Vellen, Schaeps-vellen
met de Wolle, ko-
mende uyt Schot-
]antendcYcrlant,de
houdert ilucken.—
VelIen.Lanis-veilen.dc
nondert ilucken
viij ft.
viij ft.
j ft. viij p,
ix ft.viij p,
lift.
XV ft.
- xft.
viij ft.
j ilviij p.
(-L Vj ft.
vry.
xvjft. viij p.
------xjft.
— 4 ft.
•ÏjA'.; >'. ,:i'M
*n 7 ft-
—-Hi 41 IL
, !!i;ü .':'J
- 'fifl 3YV
te
-----MU.fft.
ig.xii.8p.
·;»': ibntti
. j ili] ί: : -.
i ,·."■ ,!,.,. r.,
—- 2 ft.
vil.
üjft.
vc'lcn, Smaefgcns.de
„npndert ilucken —
ullcn,Seemc Vellen,
mi%ders Elandts,
^ffcls, Hartsende
Jhces-huyden, op,
deerns bereyt.vande
geerde van fes gul.- _
Vcl'cn, rouwe Kalfs-
,^!cn>deC.ftucken_____
tllen>ghcnaemtjuf-
jfcn, komende van
Wcovièberevt.root
ofte geel gever'ft, het
^keldeftuc^, I____
iij ft.VÜj p.
viij it lüij p.
iiij U.
xft.
iiij il.
xft.
iiij ft. viij p.
xiiij ft.viij p.
-iiij ft. Yüj ρ
xiiij ft.viij p.
:i fU
jft.
■.■ijft.'- j ft,vüjp. -ijft..vüjp.
! 7- V ij
*
-ocr page 1321-
Placateo-,. ^BdeeM flKQPK iDeeL
2$5#;
1
Inkomende, f Vytgaende'.
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
font oft Bek.
Uytgaende , Volgens Lyfte ν«η
**,
nae Ooiten
door d'Ori-
font oftBelc.
den ,6. April iiSji
wieii beiaelt vande
inkomende goede
ten van 't Ooften
door d'Oiifontoft
"iwtbc'ieh "
ren"«·. SS
Belt.
Vifch,Stapel-vifch,ko-
mende uyt Mofcc-
vicn, Terra Nova, en
andere vremde Lan-
den , mitfgaders van
j defe Landen.de Cxx.
flucken
          ------:
Vifch.gefouten Tonne-
vifch, fo Cabeljau als
Lengen, mitfgaders
den Rontvifch,Brant
endeuytfchot/tlaft
tot twaelf Tonnen -
Stockvifch,de hondert
ponden
           ------
Salm , allen verfchen
Salm, wegende bo-
ven de twintich pon-
den, 't fluck ■------
Salm, verfchen Salm,
wegende zo ponden
en daer onder ------
Salm, geileecken Salm
indiffcrenten.'t ftuk-
Salm, gcibuten Salm,
foo Inlandtfchc als
uytlantfche.de grove
Tonnc
De fmal-tonnc
—■ iiij ft.
vj ft.
-vij ft.viij p.
v ft. viij p.
-7ft.8p.
— 9ft.8p.
l.-iïij ft.
iij gul.
ig.i6ft.8p
------ xft.
j gul. vlij ft. viijp.
Jgu
iij gul. iiij ft. viij p.
-Üj ft. VÜj p.
3g-t2.ft.8p
------· 4ft.
üjft.
χ ft.
vjft.
vj ft.
j Λ- vüj p.
xft.
viij ft,
j gul. - ν ft.
- xviij ft.
xiij ft. viij p.
------ xjft.
igul.
Ί gul. ι ^ ft
ι gul,- 6 il.
) gul.viij ft. viijp.
j gul. - j ft.
i6ft.
Minder en meerder Va-
ten naer advenant.
Salm.gedroochdcn ofte
gheroockten Salm,
'tzy Inlantfchc ofte
uytlandtfche, vande
wieerde van fes gul. -
Verfchen Elft,'t ftuck -
Gefoutcn Elft in Ben-
ncn,niet excederendc
't ghetal van hondert
flucken, de Benne—
Gefouten EIft.de Ton -
Alle verfchen Cabeljau
ofte Lengen, 't zy in
Manden ofte niet -—
Een Benne geileecken
Cabeljau, niet exec-
derende 't getal van
ftückê elle mate -
Alle meerder en min-
i der quantiteyt naer
advenant.
*c Hondert verfchen
Schelvifch ------.
Schelvifch in'Bennen
ehefouten, niet exce-
joèrénde de hondert
itucken.de Benne -
Meerder en minder ge-
tal naer advenant.
Gefouten Schelvifch,
!|de grove Toirtne —
iiijfté
— iiij ft.
— vüj pen.
iiij ft.viij p. -iiij ft.viij p.
5 il
5 ft.
igul.-8ft.
igul-ift
jgu!· '
iij ft.
ij ft.
j gul.-iij ft.
----xvij ft.
-   8 ft.
-   6 ft.
XV ft.
, ï
xijft.
>^i.
—- xij ft.
Μ
rol
Viij ft.
----- ΙΟ ft.
-iijft.vüj p.
— . ix ft.
Vt
-ocr page 1322-
b3'r Convoyen eride Eccnten.,.
jé-jËy*
é Inkomende, | Vycgaende
I
Inkomende
van Ooften
door d'Ori-
Ãïð: oft Belt.
Uytgaende I™*««'We *.n é Volgens LyAe »,n
na
ie Ooften
wierr betielt vande
inkomende goede-
ren van "t Ooften
dooi d'Oiifontofi
Beu.
— 7ft.8p.'
~----- 6ft.j
*- Ë'*»5« "»!·
wiet» betaelt vande
uytgiende goede-
ren nae 't Ooften
dootidOrifojiio/i
Belf
-7ft.8p.
door dOri-
font oft Belt.
- vj ft.viij p.
- V ft. Vlij p.
ncrmaItonnc ------
Kolen in ftapel.de hon-
dcfttwinrichftuckê-
Kolen in fmal-tonncn,
defmal-Toiine------■
Alderley gefoute Hoof-
den.de Tonne
- Vjft. -ijft.vüjp.
-i
vil.
ij ft.
vft.
xft.
ij ft;
------ 6 ft.
'jr;rJ t; ·¹
j ft· - ijft.vüjp.
3ft,J^^,lft
- í ft. viij p.
■------xij ft.
------■ xjft.
-vj ft. viij p.
ij ft.
xij ft.
iel.ghefouten Ael ofte
l'a'linck,dcfmaItonne-
Minder en meerder Va-
ren naer advenanr,
Gedroochde Vlieten,
twee Rochen voor een
Vlete,deC ftucken-
Gedroochde Schollen,
de Tonne, ofte drie-
tal voor de Tonne—
Gcdroochde Scharren,
Schelvifch, Wyting,
Tongen , Hoofden
van Rochen.ende al-
dethande gedrooch-
den Vifch.inde Lyfte
niet begrepen, vande
wacrdevanfesguld.-
Stcur.Tarbot, Heylbot,
Gullen, Scholien.en-
dc alderley verfchen
ende gefteken Vifch,
hier niet ghefpecifi-
ceert, fal betalen van
de wacrde van fes
guldens
6 ft.
6 ft.
xft.
15 ft.
, ii
Ï7'/
Ï2ft.
7 ft.
" ff
. . f f
,-yrf
xft.
vjft.
— iiij ft.
• ij ft. Viij p.
lift
7 ft
lil·
. 1 :;
iiij ft.
ij ft.
-iiij ftiviij p.
ft.
1&.
xft.
XV ft.
-vft. viij p.
xv ft.viij p.
Oefters.de fmal-tonne-
Allen verftchen Rivier-
vifch, vande weerde
van fes gulden
[6 ft.
16 ft.
xij ft.
xft.
xft.
vij ft.
Vlas van defc Landen,
de honderr ponden -
Vlas van Ooftlant,Gu-
licks, Vlaems endc
Luycks Vlas,de hon-
derr ponden .------
MeghchecckeltVlas,
de hondert ponden -
™, de C. ponden -
Jcrck, de C, ponden -
*yn .Rijnfchen Wyn,
het Voeder v^n fes
Amen Overlantfche
ntfingc ■- "_____
%n,FranfchcnWyn,
rjvar.tcvveten.twee
Kype,driePoinchoe-
Jjk Ritenen voor
«'ckVat         .____,
»nfch eWyn,
'vat' twee Boten,
^Pypcn^ftevier
^arteclen voor het
vat gereeckene___
xj ft.
13 ft,
•vi
'V.C. .
. ■ V. il
?ft.
ft.
Hij
vft.
xjft.
*3ft,
-   vjft.
-   viij ft.
-  iij ft.
÷ ft.viij p.
xij ft.
- xj ft.viij p.
18 ft. 8 p.
igul.-^-
I gUl;-Il ft.
—7ft.8p.
- 'ï '' </Ë
jrigui.CL-
jgul.
j gul.- iiij ft. 1 gul
vjft.
-iijft.viyp. -vjft. viij p.U-4ft.i8i3i
vgul. ;*~
vgul.'^
irguli*·
vij gul -
VIJ
>oi >ß:»éßß(ß
·" ■.'■'iUliiliVjrV
■ ■JU'\
■Vj/. I
:j. !.''■ ,?;.>(
5 J/n .;·'·;
|fn 'J'..< ;
'■ ;'"'.-;, ë*!',nu
* ■ ·■ ''Jjirinoll/ji,
j gul. - ÷ ft.
il'/'/ (UlOtj:
j.gul.- vil.
'- VJ fï33V!
^ .r.i-i.'i il.
iij gul. —
ij gul. iij ft. vu/p.
O" '. 1 7-jr j é .
jgnl.xvii/ft.Tiiip,
- : ; ' ',v,w. ' Li
vgul. —-
7-Õ üj
3 gul. 10 ft,
3 gul. -5 ft.
■ ■ . t ■ J i 2* \ l
üj gul. -
I
9 gul.——-!9 gul.
vgul.
Wijn,
-ocr page 1323-
3.Boeck. taTité f.Deel.
PlacatetLJ·
2554
^555
Inkomende»
Vytgaende
Inkomende Uytgaendö jjfo'Rem Lyüe vtB v0jgetlsL
' o                 
Jp„· * MUt iu.
nae Ooiten
door d'Ori-
font ofc Belt.
van Ooücn
door d'Ori-
font ofc Belr,
wieri betaclt vande
inkomende Roede-
een van Ί Ouiten
door d'Orilont oft
Belt.
..'ι t s.-r
Wyn, Mufcadel, Mal-
vafie van Levantcn
ende Spaengien.het
Vat .....r—j —
Wyn, Franfchen ende
Spaenfchen gebran-
dcn-wyn, mitfgaders
I . Rhijnfchcn ν Engel-
fchen, Inlandtfchen,
;ende allerlcy gebra n-
dewyn, 't Vat van
vier Oxhoofden, drie
Poinchocnen , ofte
vier Dordrechtfche
Amen — —·
Alle minder en meer-
der Vaten naeradvc-
-f» nant.
VVynftccn, dehondert
ponden
           ------
Wolle,Spaenfchc Wol-
Ie van Andaloufic,de
hondcrt ponden----
; Wolle van Bifcayen,
Portugal en Valen-
fc, de C. ponden —
Wolle van defe Lan-
den.de C. ponden —
Wolle, Engelfche ende
Schotfche Wolle, de
hondert ponden----
O ofterfche, HeiTenfche,
Pomerfchc Wolle,
ende arger geen, de
C. ponden
         ----
Vloeken ofte Scheer -
hayr,de C. ponden -
Wouwe, dePoife van
veertien ponden ■—
Ende voorts alle andere
Koopmanfchappcn,
ende Waren, in defe
Lyfte niet begrepen,
f niet verboden, maer
gepermitteert fynde,
fullen betatónvandc
waerde van fes gul-
dens, na datfe in defe
Landen gelden, van
het pont Vlaems —
fielt. ""««il,
ixguK-xfti
i3guI.ioft,
vüj gul.
XgUÏi
Vij guL- X ft
[4gul,.
11 gul.
ν gul.
vj gul.
vij'gulaiijil-viijp.
vj gul. xüj ft.viij p.
ίο gul,,
ixft.
io ft.
vüj ft.
xijft.
xij ft.
xijft.
xijft.
vj ft.
vft.
vjft.
ixft.
<■* vüj ft.
vry.
vry.
vry.
vry.
—    wit.
—   x 5 ft. 8 p.
—   ijil8p.
—   μΐ
—   14!!.
—. 8{L
   7IL
xüj ft.viij p.
-xiij ftfViij p.
------xüj ft.
• xüj ft.
. vij ft.
- vjft.
jft.
jft.
ζ ft.
5 ft.
5 ft.
vry.
iijft,
iiij ft.
-iiij ft. vüj p.
-vj ft.vüj p.
rft.
-iiij ft.viij p. -iüjft.viijp
iiij ft.
iiij ft.
5 ft.
De goedéren vcrklaert zynde by de waerde, in dele Lyfte, fullen by de Commis Generael ofte *"'
dere Officieren mogen aen gevaert worden, mits beralende comptant een fefte-partmecralso
voorfz vfcrklaringe bedraecht: Dies en fullen de felve Officieren hier over met den Koop^.ft
niet mogen compoferen, by verbeurte van hunlieder Officie, ende arbitrale corrcclic. GeliW
de voorlz aengevaerde goederen oock niet en fullen mogen laten uytgacn ofte uyt-fchepen,w
der andermacïdacr van te doen betalen het recht dacr toe ftaendc.
Aldus gearrefteert, beflotcn, ende nader gecom'gecrt by de hoogh-gemclte Heeren Staten Gen
racl, in derfelvcr Vergadcringe, in 's Graven-Hage, op den eerften May fefthienhondert^j
en vijftich. Was gheparapheert, E.v. Bootfma^' Onder ftondt,Ter Ordonnantie vandeieft ·
Geteeckent, N. Ruyfch. Zynde op 't Spatium gcdruckt het Cachet der felver Heeren J«tc
— in rooden WalTche.                   _ ... :. , ...._ ;„, ..                                           _rK
D E >
-ocr page 1324-
Veyl'gelden, Laft-gelden,&c.
Ã.,
tfjtf
%557
D EN ELFDEN Ô Õ Ô EI, '
Vervattende de PJacaten op het ftuck van Veyl»
gelden, Laft-gelden, en dergelijcko.
HET EERSTE DEEL.
é, Placaec, JVaer hy opgesleh mrt een Veyl-gelt, over de Schepen naerOo*
jlen ofte Noorwegen varende. In dateden 7 Mey 164 5.
é--· 'v ■ -mr.,
contravcnticn refpeclive, fullcn worden gbepradti"-
feert ende achtervolcht.
1 _ .. é; ;., ■ , 1
Niemantcn fal uytdefe Landen nacr Ooftenpf
Noorwegen mogen varen,of goederen affebepè»
ende verfenden , voor ende al eer hy daer van fal
hebben betaelt het voorfz Veyl-gclr.ende daer van
behoorlijck fchijn ende blijck ghclicht ende beko-
men, om van de felve bctalingc bewijs te konnen
doen, daer het loude mogen worden gerequireerr,
op pene dat de Capitcynen oft andere Officieren
defer Landen , foodanige Schepen ofte goederen
buyten Duyns rencontrerende of attrapperende,
de felve hervvaerts binnen dele Landen fulien op
lenden, onder derefpedive Collcgicn ter Admïra-
liteyt, refiderende in het diitricl dacr foodanich
Schip ofte goederen fulien zijn afgevaren ofte af
gefcheept.om daer jegens geprocedeert te'worden
als in het naeftvoorgaende ArticuL
Ende op dat nicmant hier van ignorantie nebbe-
te pretenderen, Ontbieden ende veribecken Wy
de Heeren Staten, Stadthoudercn , Gecommit-
teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vande
Provinciën refpeclivc van Gelderlandt, ende het
Graeffchap Zutphcn, Hollandtende Weit-Vrief-
lant, ZeeIant,Utrecht,Vrieflant,Over-Yffcl, Stadt
Groeningen ende Ommelanden, ende allen ande-
ren Jufticieren ende Officieren, dat fy dele onfc
Ordonnantie van ilondcn aen alomrnc doen ver-
kondigen, uyt roepcn.publicercn ende afflgcrcn in
alle Pleckcn van dcfe Landen, daer men gewoon-
lick is dufdanigc publicatie ende affixie te doen.
Lallen ende bevelen voorts de Raden ter Admira-
liteyt, de Advocaten Fifcaels,mitfgadersde Admi-
ralen , Vice - Admiralen, Capitcynen, Officieren
ende Bcvelhebberen , defe onfc Ordonnantie te
achtervolgen , Procederende ende doende proce-
deren tegens de Conttaventeurs van dien, fonder
gratie, ooch-luyckinge, faveur .diifimulatie ofte
verdrach , want Wy fulcks ten dienile vanden
Lande bevonden hebben te behooren.
Aldus gedacn endegearrciteert ter Vergaderin-
ge vande nooch-gemclte Heeren Staten Gcnerael
in 's Graven - Hagc, op Sondach den levenden
Mey 1645. Was geparapheert, /. van Gent-,v
Ónder ftondt , Ter Ordonnantie vande iclvc.
Gcteeckent,Cornelis Mufcb. Zynde op 't fpatium
gedruckthet Cachet der felver Heeren Staren , in
robden WalTchc,
ISSi E Staten Gcnerael der
1 Vereenichde Neder-
I landen, Allen den gec-
nen die defen fullcn
{fienofte hooren lefen,
Saluyr. DOEN TE
WETEN:AIfooWy
tot beveylinge ende
befchermingc van de
I Koopvaerdye- fchepen
defer Landen , ghemunt hebbende nacr Ooften
ende Noorwegen refpecu'vc, als oock uy c verfchcy-
dcandere redenen ende pregnante confideraticn
Ons moverende, goet gevonden hebben boven de
gcivoonlijcke refpe&ive Convoyers.noch een goet
aental van Schepen van Oorlogh te doen equipe-
ren ende in Zee te brengen, van alles wel verfien,
ende voorts meer andere fware onkoften, ten fine
als vooren aen te wenden. S O O I S Ô , dat
Wy nacr rype deliberatie gheordonneert endege-
itarucert hebben, ghclijck Wy ordonneren ende
ftatueren by defen, dat alle de voorfz fware onko-
Itcn met den ghcvolge ende aenkleven van dien,
fullcn moeten gevonden worden uyttet Veyl-gelt
dooronfe Officieren te heffen ende ontfangen,vol-
gensfeeckere gcdruckte Lyfte, by taxatie over de
Schepen ende Koopmanfchappen gaende nacr
Ooften ende Noorwegen voornoemt, ende van
dacr refpc&ivclijck binnen dcfe Landen komen-
de : Ende dit alles onvermindert ende fondereeni-
ge veranderinge, diefoude mogen ftrecken tot
verkortinge van 's Lants uytgaende oft inkomen-
de recht van Convoyofvan het Diredie-gelt, of
van'tgeene geconfenteert is ten behoeve vande
Kruyiïers.
De Commifen ter Recherche fullcn gehouden
wcfen, gclijck hun belaft wort mits defen, lbo wel
teonderfoecken, of vande Schepen ende goederen
voor by hare Wacht-plactlen panerende,het voorfz
vcyl-gelc betaclt is, als fy moeten doen noopendc
Ë Landts gerechtigheyt van Convoy ende Liccnt,
ende fraude ofte contraventie aen eenige Schepen
™t goederen bevindende, fullcn de felve aen nou-
°cn ende op fenden, daer ende foo 't behoort, om-
'"e daer op gheprocedeertende ghefententieert te
gorden, volgens ende in conformite'vande refpe-
'm§ Ordonnantién ende Placaten defer L^ndten
llCr 'bevoorens in 't ftuck der Convoyen ende Li-
j-en ten ghemaeckt,oock geemancert, die Wy vcr-
aen dat ten reguarde vande voorfz frauden ende
;>.-. ■'."
W-A
x, In-
'
-ocr page 1325-
2$$8          Placatecu. 3-Boeck.* nATit. . κ Deel.        tt..
%. Inftruétie [ «U4»<& Hoogh Mogende Heeren Staten Qetieraelder y€r
nkhde Nederlanden, voor de Col/eclei/rs van 't Feyl-gelt ten lafs vande Schepen ende Knnt»
fc happen, gaende nae O ofte η ende Noorwegen
, ende van daer rèfpecliveluk in defe Landen ko>nt
In date den negenden Mey
1645.
ten zijn hebbende, volgens de Ordonnantied
overgemaeckt ende geemaneert, welcke ir d f
oock fullen plaets grypen.
                      ' en
VII.
Sullen mede voor haren ontfanck genieten
half per cento fonder meer, ende' (lellen (1^°"
cautie tot contentement vande refpeftjve q^
gien ter Admiralitcyt van hacr reilört, daer t
mitsdefen by haer Ho: Mo: geauthorifeert, nae»
legentheyt van ycders ontfanck.
                  °
VIII.
Sullen ooek mogen nemen vifie vande 1W
(Iers der Convoy-Meeflerscnde Oritfangcrs van't
diredic-gek ende vice verfa, om foo elcx anderen
te konnen dienen als Contrerolleurs ten bellen
vande gcmccnefaecke»
lx, fr
Sullen oock cede doen in handen vande voorfz
Magiilratcn, of Gedeputeerde Staren, by haer Ho:
Mo: daer toe fpecialick geauthorifeert mitsdefen
dat iy haer in hare vocatie ende bcdieningc, wel'
ghetrouwclick ende met alle neerftigheyt fullea
quy ten, fonder van yemant meer of min te ontfan-
gen , dan volgens de Lyfte defes aengaendehen
neffens defen van wegen de hooch gemeltcHce-
ren Staten Gencrael ter handen gheftelt, dat iy
noch uyt gunflc, faveuroft refped van ycmandt,
wie dattct oock zy, de felve hare Inftruclie.noch
oock de voorfz Lyfle en fullen over treden ofte te
büytcn gaen: Dat fy de HeerCrt Staten Genetad
houw ende getrouw fullen wcfen ,cndc haer Ho:
Mo: bevelen gchoörfamcn, ende den Commifcn
Generaels refpederen ende obedierCn.voor fo veel
hun defe hare bedieninge concernecrt.-datfyvan
niemanten fullen ontfangen cenige giften kleyn
of groot,'t zy onder deckfel van expediticof ander-
fints, ende voorts dat iy haer fullen reguleren naer
uy twyfen der voorfz Inilrudie, ende dat fy voorts
alles fullen doen dat goede, ghetrouwe ende ghe·
hoorfame Collcdeurs toe ilaet ende bchoóten
te doen.
Aldus gedacn ende gcarrefleert ter Vcrgaderin·
ge vande hooch - ghemeltc Staten Generacl, ia
's Graven - Hage op den negenden Mcy iefthien-
hondert vijf- en - veertien. Was gheparaphectt.
Bouchorfl,*' Onder ftonr, Ter Ordonnantie vande
felve. Geteeckent, Cornelis Mufch. Zyndcopt
fpatium ghedruckt het Cachet der felvcr Heeren
Staten in rooden WaiTche.
I.
E Coltedeurs fuilcn inde refpedive StC*
ι den defer Verecnichde Nederlanden, daer
Schepen over Zeebuyten gaets nae Oo-
ften ende Noorwegen , 2ijn afendeacn
vaeende, werden geileltby de refpedive Magiilra-
tenaldaer, of Gedeputeerde Staten daer toefpeci-
aJijck geauthorifeert by hacr Ho: Mo:.
II.
Ende fullen de fe! ve ordinaris Cornptoir houden
in Perfoon ter bcquamer uyren, tot gherijf vande
Koopluyden ende Schippers, ende aldaer ontfan-
gen 't voorfz Vcyl-gelt, volgens ende op den voet
vanfeeckerghedruckteLyfte haer ter handen te
(lellen, nae 't gewichte, mate, iluck of pryferinge
ende opiïelJinge, fulcks de voorfz Lyfte is mede
brengende, alles met expreifie van den naem der
Schipperen, der felvcr woonplactfen, Koopluyden
zynde Eygenaers, ende gedeftineerde Los-plaet-
feh: Ende dit onvermindert het Convoy ,diredie
ende Kruyfler-gelt.
III.
Sullen oock tot meerder beneficie van dit Vcyl-
gelt de refpedive Commifcn ende Cherchers wel
toe ilen, dat geene Schepen of goederen naer Oo-
flen ende Noorwegen pafTeren of repaiTeren, fon-
der dit recht mede te nebben betaclt, neffens het
Convoy ende diredie-gelc.
IIII.
Ende in cas yemant werde bevonden dit Middel
te hebben gefraudcert, fal daer over werden geca-
Jangecrt ende oock gejugeert door de Officiers en-
de by de Rechters vande refpedive Collegien ter
Admiraliteyr, daer onderis reforterende de Plaets
van waer den Contraventeur of Defraudateur is
uyt gevaren, Ende dat in conformité vande Placa-
tcn ende ordre defer Landen, die in dien deele in 't
iluck vande Convoyen ende Licenten werden
gevolght.
V.
De voorfz Collcdeurs fullen ten cynde van de-
fen ontfanck, immers ten langhilen van 't loopen-
de Jaet 1645. over feynden pertinenten ilaet ende
reeckeninge van allen haren ontfanck van 't voorfz
Vcyl-gelt ten Burele van des Generaliteyts Recc-
ken-kamer, gefurneert naer behootcn.
VI.
Sullen oock hebben alle 't felve recht van para-
te executie ende anders tcgens de geene die yet
over dit Veyl-gelt fchuldich fullen zijn , als de re-
fpedive On tfangers vande Convoyen ende Licen-
3. Lyfte, vande Hoogh Mogende Heeren Staten (jenerael der FereentcW
Nederlanden, volgens de welcke door haer Ho: Mo: Collecleurs het Feyl-gelt fal werden geheven en
ontfangen, ty taxatie over de Schepen ende Koopmanfehappen gaende naer Ooflen ende Noerwtl '
ende van daer refpetlivelijck binnen defe Landen komende, ende dit alles onvermindert ende
ƒ'
eemge veranderinge, die f oude mogen flrecken tot verkortinge van 's f,andts uytgasnde ofte inkome^
-ocr page 1326-
Veyl-gelden, Laft-gelden 9&c.
156%
ijtó
' recht van Cortvoy, of van het Dire&é-gelt, ofte van't geem geivyenreert is tèn kboévè vande Knaf
■ fers. In date den negenden Mey
164 5 k
yifd, Haring/), ende andere vette, &c.
foute Waren, &c.
f, En laft Botter -7— Ü Rycxdaelders.
gende 200 pont
-j rijexd.
Een laft of twaelf fchip-pont'
Pot-ps         ----         —ij rijexd.
Een laft Weed - as         —j rijexd. en een oorc*
Een laft grof bant Peck ofce
Teer         —;         ------cen halve rijexd.
Een laft kleyn Teer of Peck - een oort.
Een Mande of Kifte Franfch,
HefTcns ofDantfickerglas-j rijexd.
Dertich Schocke VJeiJèn —j rijexd.
Thien duyfcnt voet Steen—j tijexd.
Een Vat of twee Pypenglafe
VleiTchen ---- -----         een oort.
Scs fchippont Hoppe ------j rijexd.
F/af/) ende Hennip.
Een laft ofte fes fchip-pont
Vlafch ofte Hennip ------j rijexd. en een oort,
Vier fchippont heylichVlafch
ofte matte Vlafch ------j rijexd. en cen oort.
Een fchip-pont gheheeckek
Vlafch         —■          —j rijexd.
Ses fchippont Kabel - garen,
Kabel-touwen, Kabeftros
|Kl Een Jaft Honich ofte
|j
ij rycxd.
j rycxd.
j rycxd.
Ecnïaftvuyl Smeer of Vet -j rycxd.
£en laft ofte acht Oxhoofdcn
Traen         ----         ----j rycxd.
Een laft Spaens Zout — - -j rycxd.
j rycxd.
j rycxd.
j rycxd.
een halve rijexd.
£cn laft Franfch Zout
Een laft Vleefch
Een laft Haringhs ·
£en laft Cabbeljau
Een laft of twintich duyfcnt
drooge Schollen ----— een halve rijexd.
Een laft Rootfcbaer ------j rycxd.
Een laft Stockvifch------j rycxd.
Een laft of fes Vaten Ael — j rycxd.
Duyfcnt drobge Vifch —-—j rycxd.
Een laft of fes Vaten Steur -ij rycxd. „
Een laft Salm ■—■ ·—ij rycxd.
Een laft Raif — —j rycxd.
Acht laflen ftroo-Buckingh,
zo ftroy op het laft —■—j rycxd.
Ses fchippont Kéers-fmeer -j rycxd.
Een laft ofte twaelf Ton Lu-
of Tackqlingh
-j rijexd. en een oort.
Een fchip-pont ghefponnen
Garen
anderhalve rijexd.
Thieri fchippont Vlafch of
Kcnnep - werek —-—j rijexd
Een fchip-pont Werck ofte
- j rycxd.
-j rycxd.
-iij quartoorts.
-iij quartoorts.
- een half oort.
■iij quartoorts.
-j half rij. en half oorc
- een half rycxd.
-j half ryex. en j oort.
een oort.
nenburger Sout
Koeren,
Een laft Tarwe
           -
Een laft Ro^gc ------
Een laft Gerft -----
'n laft Meel ------
I Een laft Mout ---- -
Een laft Haver------■
Garen
Een laft VlafcfT-faet
Een laft Raep-faet
Een laft Kennip-faet —
Een Vat Canarie-faet —
•—j rijexd.
----j rijexd.
**—j rijexd.
-----een halve rijexd.
-----' een oorc
Kooper, Ten, Loot ende Tfer.
Het fchippont Koper —— j rijexd.
Een fchippont of Mande met
Ten         ----           -----j rijexd.
Eê Korf met Mcifing-werck -j rijexd.
Scs fchippont oft een Voeder
Loot         --—         —j rijexd.
Acht Vaten Bliek ·------j rijexd.
Ses fchippont Staef-yfcr —-jrïjcxd.
Een Jaft of twaelf fchippont
Ofmünd Yfer          ------j rijexd.
Ses fchippont Kogelen —-— j rijexd.
Scs fchippont yfere Kachel-
ovens
         —-         ----j rijexd.
Vier fchippont yiere Platen - j rijexd.
AchtichippontofOxhoofden
oudtYfer — —j rijexd.
Ses fchip-pont Gotelinghs
Gefchut . —         —^j rijexd.
Scs Tonnen Hollandtfche
Spyckcrs . —; —*· j rijexd.
Ses Centener Stael 1 ■■ ■ j rijexd.
Eenen Korf of Vat met Stael-
draet                    -----j rijexd.
Ses fchippont yfcren bant tot
Wyn - vaten            ■------j rijexd.
Ses fchippont Lubeeckfche
Spyckers —- '------j rijexd,
7. Ζ
Een laft Erweten         
Een laft Roggen-broot —
Een laft Befchuyt —
Een laft Boeckweyte Grutte - een half rycxd.
een oort.
een half rycxd.
j rycxd.
een half rycxd.
een oort.
Een laft Haver Grutten — een half rycxd.
EcnlaftofachtienTonCeul-
fclie Noten —- —een half rycxd,
Verfcheyde» Waren. ,, · [\ ■
Fei'fchippont Wafch ------j rycxd.
E
JCs fchippont Herft ------
jryc
j rycxd.
Scs fchippont gemeyne Vée-
ren
Wch
-j rycxd.
'Ppont fijne Wol —-j rycxd. en cen oort.
1 fchippont grove Wol —j!rycxd. en een oort.
ten Vat ofte dertich douzyn
Kaerdcn .__
           ·■·:
'«"VatVilt-hoeden ■____■
r*tfchip.pont Vloeken oft
een half rycxd.
een oort.
ichccr-woi
—j rycxd. en een oort.
'
^cnSack Boom. wol wc·
Krijghs-
-ocr page 1327-
:..
Hacateiu. ^.Boeek. i|.Tit» -i.DeeL
25 Ó2
Krijghs'Munit
mer Marters-vellen
•j Rijcxdaelder.
een oort.
- j rijcxd.
) Rijcxdaelder.
Het hondert Bever-vellen-
Hondert Voflën-vellen —
't Hondert Otters-vellen -
ίοο Klingen —
ιοο KruylTen ofGeveften
400 Spies-ftocken
'J rijcxd.
j rijcxd.
Ü rijcxd.
20 Timmer Wefels-vellen -j rijcxd.
Duyfent Eencorens-vellen -j rijcxd'.
't Duyfent Ulcken of Wilde
Kats-vellen             ■------j rijcxd.
Sefthien douzyn Romijns-
velien         ----          —j rijcxd.
zooofwarte Conijns-vellen --j rijcxd.
4000 grauwe Conijns-vellen-j rijcxd.
Hondert Rijcxdaelders aen
Sabelen          — —j rijcxd.
Van oude Pelferye den hon-
derften Penning tot Veyl-
gelt.
Huyden enae Vellen.
Vier deckers Elants-huydcn - j rijcxd.
Vier deckers Herte-vellen —j rijcxd.
Twintich Deckers Boeken-
vellen                   -—j rijcxd.
Dertich deckers Kalfs-vellen- j rijcxd.
1000 groote Schaeps-vellen - j rijcxd
50 Slach-fweerden —-j rijcxd
ij rijcxd.
een oort.
j rijcxd.
een oort.
■ j rijcxd.
100 Ruilingen
50 Stormhoeden
100 Hellebaerden
iooSpies-yferen
         -
Een Kift met hondert Muf
quetcert
Vier dozyn gelaycde Roers - j rijcxd.
15 Curaflen-----------j rijcxd.
Scs Centener Salpeter ofte
Polver           ■------· ----j rijcxd.
Een laft ofte twaelf fchippont
Solphcr ---- ----ij rijcxd.
Van alle Munitie den hon-
dcrtftcn penning tot Veyl-
gelt.
Hout - waren.
Een groot Schips-Maft van
1 % palmen of daer over—j rijcxd.
Een kleyne Maft of Spier — een oort.
25 Vlagge-ftangen of kleyne
Sprieten-----------j rijcxd.
Het groot hondert Klap ofte
Pij p-hout —- ----iij rijcxd.
Een groot hondert Vathout - ij rijcxd.
Een hondert Coerfche Wa-
genfchot — — een half rijcxd.
60 groote Eycken Plancken- anderhalf rijcxd.
60 Pruylche ofte Stetynfche
Deelen — ----j rijcxd.
Het duyfent Latten ------ een oort.
ίο groote Eycken Balcken - j rijcxd.
20 Vuyren Balcken ----j rijcxd.
1 laft Kiften              ■——een half rijcxd.
1 NeiTel ofte twaelf Zipris
Kiften ------ ----j rijcxd.
1 Korf gefchildcrde Kiften - een half rijcxd.
60 groote Riemen ■—— een half rijcxd.
60 Berch - houten of dubbele
Eycken Planckcn — ij rijcxd
looo Lams-vellen
4000 jonge Geyten-vellen
1000 Geyten-vellen —
1000 witte Leeren —-
Thien decker Seems Leer-
Ses Decker Corduaen —
xo decker Befaen Leer —
j rijcxd.
• j rijcxd.
-j rijcxd.
"j rijcxd.
'j rijcxd.
-j rijcxd,
-j rijcxd.
j rijcxd.
10 decker Rijflants Leer ■
6 decker foute ofte geloyde
Huyden-----------j rijcxd.
10 decker drooge Huyden—j rijcxd.
1000 paer RyiTche Handt-
fchoenen ——
j rijcxd.
j rijcxd.
jrijexd.
j rijcxd.
j rijcxd.
j rijcxd.
400 pont Sool-leer
800 pont Affal
             >—
Vier Deger Juchten —
Fluweel, Syde ende Laken.
2,0 ftucken Brockade —
4 ftucken fijn Fluweel
8 ftucken Engels of Inlants
Laecken
            ■------
Duyfent NoortfcheofSweet-
■j rijcxd.
-j rijcxd.
een oort.
fche Deelen             -
60 kleyne Riemen
8 ftucken dubbele Saeycn -j rijcxd.
8 ftucken half Fluweel —j rijcxd.
8 ftucken Satyn         -----j rijcxd.'
8 ftucken Borat         ------j rijcxd.
8 ftucken Syden TarT------j rijcxd.
8 ftucken Cafïa                 j rijcxd.
16 ftuck Engels dozyn-Laec-
ken, of Inlants grofLaken-j rijcxd.
12 ftucken Baey         ------j rijcxd.
10 ftucken blaeuw gemengt
Rofet           ^          —jrijexd
1 Pack of fefthien ftucken
Schots grof Laecken, Am-
fterdams, Vlaemfch ofte
Franfch Laecken ------j rijcxd.
12 ftucken Turcx dubbel
MachayrofGrofgreyn----j rijcxd.
24 ftuckê Ofenbrugs Kerfey,
Grofgreyn, Enckel Sayen,
Machayr,Tryp,Bombalyn,
Sardoel, Tirentay------j rijcx"d.
40 Schock Schoppen^; —j rijcxd.
Het groot hoadert Pypftavê - anderhalf rijcxd.
Veertich duyfent Sehip-Na-
gelen
          ----         —j rijcxd.
Twintich fchöck Molder----j rijcxd.
Dertich bundcren Corck —j rijcxd.
Twintich mael tieftich Tafei-
borden.alias Teillioren
een oort.
een oort.
zooo Bant ft aceken
:■'f !'·)■».,
2 $ CromhourenofKnycn—j rijcxd.
30 Sweert-poften
            ■■ ·> <■■■) rijcxd.
Het hondert Bpotftaven----j rijcxd.
40 ftucken Bereken of Aften- I
hout         ------.         ^--j.rijcxd. ;
Het hondert PruyfcheWage-               
fchot                   u^.j rijcx, en j half oort.
Wilde Waren öft Pelferye,               ·
Hetthienoft twintich Tim-
£m
-ocr page 1328-
Vey)>gdden i Laft-gefden 5 8&i
j rvijcxdaelder.
j Rijcxdaelder.
400 pont Tabacco
Vat Crameryc
400 pont SpaenicheScep —j rijcxd.
1 laft Scep — -----j rijcxd.
4 Balen witteSeep ~-—jrijexd.
400 pont Maniget -------j rijcxd.
1 Vat of Bale Galnooten we-
gende 400 pont ·
-------j rijcxd.
4 Balen Coriander, ofte 800
pont          -——          —jrijexd.
400 pont Dayen           ί------j rijcxd.
ζ Pypen Pruymcn, Lymoe-
ncn,Cappersof01yven'—j rijcxd.
1600 pont Pruymcn------jrijexd.
400 pont Brootfuycker-------j rijcxd.
400 pont Suyckcr-Candy of
Confijt .----         ----ij rijcxd,
iPypcSyropc------------jrijexd.
4 Balen, of 400 pont Anijs of
Comyn ------ ------j rijcxd.
1 Vat of Kift Poeyer-fuyckcr,
wegende 400 ponden ·—j rijcxd.
1 dubbel Bale Synober, we-
gende 300 pont — -----jij rijcxd.
6 Balen Vèrwe, Paftel,Alma- ;
groe ofte Crap, wegende ' .'q' , *
800pont ~_ ;f^:j*^'./
1600 pont Smack               'jrijexd.
4fchippontRoodc vanDan-
lign . —— .—rj rtod,,,
6fchippont,,oFtë iSööpoiU
Galrriey — — jryfxd, ,
1 co pont Coetfenille------j rijexci.
600 pont Calmus           —-j rijcxd. .
1 laft Root ofte VerWe van
Sweeden *-----------ij rijcxd.
1 Vat Weyde ofte drie fcbip-
pont
         —■         ------een half rijcxd.
6 fchippont Vitriol of Koper-
root------.
         —j rijcxd.
6febip-pont Pot-loot ofte
Gleydc         ~±- —j rijcxd.
3 fchippont Alluyn -------j rijcxd,
6 fchippont Coper water-----j rijcxd.
30 pont Potftcen ofverarbeyt
Barnftcen —-------■jrijexd.
4 fchippont gcrafptBarnfteë-j rijcxd.
3 fchippont Spits-glas ——j rijcxd.
400 pont Pockhout —jrijexd.'
400 pont Socthout-------j rijcxd*
800 pont Gomme r------j rijcxd.
4 fchippont Ingefchcr ofVcrf-
kruyt
------- ,'"— j rijcxd.
300 pon t S ty ffel, of het Vat
wegende 300 pont ~-^;'^ cenoptt.
1000 pont Paradijf-kooren-—j r-rjexd.
1000 pont Brafilien-hout'—jrijexd.
zo ftuck Goutpccl ——jrijexd..
300 pont Lijm —-- -—eerj^alïrijcxd.
LenpoVnTffdëFren>n,Paire^ "
!'entende Koorden —-j rijcxd.
,„ont Vloek Frengien-----j rijcxd.
TouxynEngcIfche.Spacn-
fcbcofteNcurcnburghfche
Bed-dceckenen -------j rijcxd.
joUiyn Lakenc Lyften -j rijcxd.
douzyn Pacrdedecken -jrijexd,
i paer fijne kerfeye hoofen- j rijcxd.
o douzyn grove Laeckenfe
■Hooien         ----- —jrijexd.
fodouzyn wolle Hooien-----j rijcxd.
Ju, Schorfc wolle Hembd-
iocken           -----j rijcxd-
, Pack of Vat weert hondert
Rijcxdacldcrs            -------j rijcxd.
Ι,, paer Syde Hoofen -------j rijcxd.
«paer gebreyde Hoofen-----j rijcxd.
ί pont gout ofte filver PaiTe-
ment u          -------j rijcxd.
[oopont rouwe Syde ongc-
vcnvetofonverarbeyt-----j rijcxd.
Lindewaet.
jPijpHoIIandcs Lindewaet-j rijcxd.
u ftuck Hollandts of Slefies
Doeck          "-1          —j rijcxd.
ico ellen Pelle-doeck------j rijcxd.
h(bekert Camerijcx doeck - j rijcxd.
Sftuckcn ofte rollen dobbel
brect Franfch of Danzick$
Boldavidt of Canefas —-^—j rijcxd.
toiluckenenckclMelvinghs .
Boldavidt of Canefas——j rijcxd.
,p (keken Hayrdoeck ■-------j rijcxd.
ïoiluck Lynwaet ------jrijexd.
•.oftuckcnPommers Linde-
■ j rijcxd.
waet ■------
ii ftucken Tafel - laecken of'
Damaft----------------j rijcxd.
iDftuck Dreylingbs -------jrijexd.
50ftuck Steryns Lynwaet -j rijcxd.
|o ftuck Cracous Linden, of
Bolcraen — -----j rijcxd.
hftuck geverft grof Linden-j rijcxd.
1000 ellen Plcedingh ·-------j rijcxd.
^ftucken fijn Tijck ——j rijcxd.
8 Balen Papier             -------j rijcxd.
Ρ pont Lint oft Naey-garcn-j rijcxd.
fcltocken Catoencn Doeck-j rijcxd.
Kmyten Specerye.
'Bael of 300 pont Peper-----j rijcxd.
popont Gimber —jrijexd.
Ψ pont gefulte Gimber.—<- j rijcxd.
100 pont Nagelpn, Canèel,
Noten Mufcatéri , Foelie
:> .j.
endeIndigo
'PontSaffraen
jDaelder.
j rijcxd.
'Wï Rofynenof Vygeri, ^:/
1 Pypc Lifbonas Olye ——j rij'c'x^1 laft of acht Amen ro.oden
Korven of 1600 pont '^S?
jrijexd.
•in ril
*
1 vat lange Rofynen, wëge'n-
dc4°^pont ". , —™
olye *-----r* ——.—- j
1 laft of 8 Amen Lijn-olye -j rijcxd,
50 pont Quickfilver -——jrijexd,V
1 OxhooftSuccad^n - .....-jrijexj.
800 pont Hongarifchc Bloe
'i (
u'jb.i
pont Amandelen —-
:JU!
cxd.
ooi ,(r.id
f! O /
•Aw'd
^pontRij%.- -~—l^ jr^exd.
**> pont Laufycrbefyen ofte' .
Baeckclaer            ------—jHjcxd.
- een half rijcxd,
7, Ζ ij
                           Een
men
-ocr page 1329-
%<y66           Placatea-». j.Boecb:. u.Tit. i.DeeK
m
Een Oxhooft ofte 200 pont Wie
Naervolgende Waren geven even
■een half rijcxd.
veel, geitjek als inde Gout
ofGeh-TolL
Een Schip dat in heeft ftuck-goet,
gclijck als Packen met Laecke-
nen, Cram-vaten, Manden met
geel koper.ofandere fulcke Wa-
ren, geeft voor fes hcelc Packen
of Cram-Yaten - j rof en half rij.
Ende daer met wert den Thol be-
vrijt,hoe veel ftucken ook meer
bevonden worden, maer fo het
niet foo veel goederen in heeft,
dat het kan gereeckent werden
tot iès Packen of Cram-vaten,
dan moet het geven vande nae-
volgendc Waren oft goederen
inden Gout-toll, als volcht:
1 Vat Cramerye van 100 Dalers - een half rijcxd
1 Vat met Z4 ftucken Tirentey - een halfrijcxA
1 laft Rofy nen, Vygen, of 3 6 Kor-
roock
Ses fchippontherft of Terpentijn-j rijcxd.
Wijn, Mee, Bier, ende ander
Gedramk.
Een Pijp of Vat Malvefey, Vintint,
Alcant, Bailart, Seck, ende an-
dere Spaenfche Wijn ------j rijcxd.
Het Vat of twee laft Rhijnfchen
Wijn, tot vier Amen ende daer
j rijcxd.
over
Een Oxhooft Spacnfchen Bran-
een half rijcxd.
dewijn         -               ------
Een Aem Rijnfchen Brandewijn-een half rijcxd.
Een Pijp Franfchen Brandewijn - een half rijcxd.
Een Oxhooft Franfchen Brande-
wijn
           ------ , ------een half rijcxd.
Een Pijp Wijn-Azijn------een half rijcxd.
Een laft Mee <------ ------ij rijcxd.
Een Oxhooft EngelfchBier ofte
Bier Azyn ------ ------j rijcxd.
6 Vaten Mom ofte Jopen-bier—j rijcxd.
6 Vaten Lubecx Bier------een half rijcxd.
1 laft Roftocker , Wiimars ofte
S traelfonds Bier ----- — een half rijcxd.
4 Kiften Veneetfe Drinck-glafen-j rijcxd.
1 Mande met Kroelen, Beeckers
ofte Kannen . — ----j rijcxd.
400 pont Oliphants Tanden ——j rijcxd.
1 Peert ■— — —j rijcxd.
40 Kelders tot Vlcflèn ------j rijcxd.
Vanalderley Wijn, Brandewijn
ende Azyn, wert genomen den
3openninghTols.
Veyl-gelt inplaets van Guld-tollen,
daer van wert genomen van
een Nederlantfch Schip
Ballafl.
Een Schip geballaft over hondert
laften --------ij Rof en een rijx.
Een geballaft Schip onder hondert
laften —— j Rof en half rijx.
Een Schip geballaft onder dertich
laften--------j Rof en half rijx.
Geladen Schip.
Een gheladen Schip over hondert
laft----- iij Rof. anderhalf rijx.
Een Schip geladen onder hondert
laft ------ ij Rof en half rijx.              \ .'
Een Schip geladen onder dertich
laft------j Rof j ggl. half rijx.
Item , een Schip komende uyt
Spangien,Portugael of Vranek-
rijck, gheladen met Sout, hou-
dende over de hondert Jaften,
geeft-----ijrof jgoutgl. half
■------ daél. en 6 tonnen Sout.
In hebbende onder de hondert Ja-                 I,,
ften, geeft----j Rof j goutgl.            Ί         ,
- half rijcxd. en 6 tonnen Sout.
Ende elck Sout-fchip geeft bchal-
ven de {es tbnnen Sout,een ton
voor den Armen.
ven , of 14 Tonnekens -------.
1 Vat Roiynen van 400 pont-----
ix ftuck Linden — —
eenoorr,
«nooit
eenoort.
1 ftuck Engels of CafTa-ijXgoede
1 ftuck grof Laken -j fchei.goede.
1 Vat of veertich pont Suycker - een halfrijad,
eenoort.
eenoort.
1
i
't ftuk Camerijcx doeck-ij fi goe.
X4ftucken grof Linden ——— eenoort.
1 ftuck Baey-----j fchell. goede.
24 ftucken Saeye Leganier, Bom-
bazyn oft andere — —een halfrijcxd.
20 laft Haringh, als oock foo veel
Sout, komende uyt Hollandt,
geeft — j goutguld.
Ende indieriiè niet in hebben 20
laften, dan wert ghegeven van
elck laft------ij fchell. goede.
Indefe Lyfte van Veyl-gelt wer-
den 32 fchel. goede gereeckent
op een Rijcxdaelder.
Noch wert ontfangen Vycr ende
Lanteern -geit, ghelijck altijdr
gegeven is.
Ontfanck van alle Schepen.
- een half rijcxd.
■ een half rijexü.
anderhalf rijexe!
Tonnen-gelt ———
Haven-gek         ------
Tot opgelt van elckhondert rijex-
daelders Tol                 
Alle die haer Seylaes hebben op
Narven, geven dobbel Laftgelr,
defcnfions Veyl-gelt, van elck
laftgoet                  ------
Ende vande goederen die niet
konnen ghereeckent worden in
laften.wert; gegeven van elcken
half 00«·
een
Daelders veyl-gelt, na Laft-
_ cen half ooft
gereeckent
Ende foo fy vremde Reeders heb-
ben, lbo wert daèr om me gege-
ven — ;3.Rofen.endehÜfrijcxfl
Van geJijcken in hebbende yremt
oft,
-ocr page 1330-
2?68             ■·? Veyl^gelden,L
2$69
's Graven-Hage den negenden Mey 1645. Was
geparapheert, Bouchorfl,n' Onder ilondt, Ter Or-
donnantie vande fel ve. Getekent, Comelis Mufch.
Synde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel-
/ ver Heeren Staten in rooden WaiTche.
^
ven
^dalS^halfRUcxd.
Aldus gcdaen ende gearreileert ter Vergaderin-
he vande hooch - ghemelte Staten Generael, in
HET TWEEDE DEEL.
Lyfte, Qemaeckt by de Hoogh Mogende Heeren Staten Cjenerael der
Vereenighde Nederlantfche Provinciën, waer op, ende waer naer ontfangen ende gecolkclcertfal wor-
den een per cent o op de uytgaende, ende twee op de inkomende goederen
, Waren ende Koopmanfihap-
pen ter Zee, over de Rivieren ende per Affe,foo wel van, ende op Ooflen
, als Weflen, ende van ende op
alle (Quartieren refpeftive,geen uytgefondert, ende dit byprovifie. In date den achtflen Maert
1652..
Alfoo alle de Speciën in defe Lyfle even tot/ukkenpryfe gheflelt zijn, als inde Lyfle vanden zz Oclolerloven Colum. 1000. &feqq. ghedruckt / Salden lefir in de/en opheeffich daer van konnen dienen,
1643. hier
ende wen
mitsèen defelve hier voorgeinfereertgehouden.
Ordonnantie, Vande Hooge Mogende Heeren Staten Qenerael der
Vereenighde Nederlanden, wapende den opheefvan twee ten hondert van alle in komende, ende een
ten hondert van alle uytgaende Waren ter Zee, over de Rivieren ende parAjfche,foo wel van ende op
Ooflen
, als Weflen, ende van ende op alle Quartieren ,geen uytgefondert, tot uythenginge van een
extraordinaris aentalvan Schepen tot confervatie vande Navigatie ende Commercien, hy haer Hoogh
Mo; den derden defes kopende Maentsgearrefleert. In date den
13 Maert 165a,
., J Lle goederen, Waren ende Koopman-
li la fchappen, van wat foorte ofte conditien
die ibude mogen zyn, in komende ter
Zee over de Rivieren of par AiTche, in
defe Landen, fullen moeten werden aen gegeven
ten Comptoire vande reipc&ive Diredeurs, daer
die aen gheftelt fullen worden , ofre anders ten
Comptoire der Convoyen ende Licenten , daer
geen Directeurs en fullen zijn: Endefal in het aen
geven der inkomende goederen gevolcht moeten
Worden deièive ordre ende voet,als by de hooch-
gcmelte Heeren Staten Generael, ofce de Heeren
Raden vande refpe&ive Collegien ter Admiraliteyt
hierbevoorensisgheftatucert, endein treyn ghe-
bracht, ten reguarde van het Middel der inkomen-
de Convoy - rechten: Ende fal den Eygenaer ofre
laft hebbende, vande voorfz Waren ende Koop-
manfehappeh, gehouden zijn te betalen twee ten
hondert vande waerdye der felver, alles volgende
de Lyfte van taxatie ten dien fine in gheftelt ende
gearrefteert. Gelijck oock alle uytgaende goede-
ren, Waren ende Koopmanfchappen ter Zee, over
de Rivieren of par AiTche, van wat natuyre die oock
«uden mogen vvefen, fullen moeten werden aen
gegeven, volgens d'ordre ende voet als vooren in 't
itiick der uytgaende Convoy-rcchten geftacueert
ende in treyn gebracht, ende daer van bctaclt een
ten hondert, volgende de voorfz Lyfte defes aen-
gaende geformeert.
ièert,daer voor wilden betalen een vijfdepart meer-
der, fullen vermogen de goederen naer haer te ne-
men, mits doende prompte en gcreede betalinge.
Van dit Middel fullen geene Waren of Koop-
manfchappen vry ofte cxempt zijn, 't zy de fèlve
komen van, of gaen nae Ooften of Weften,of nae,
of van wat Quartieren het ibude mogen weien.
De Contrcrolleurs .Commiièn ende Cherchers
vande Convoyen ende Licenten, fullen haer mede
inde toefichte ende recherche van dit Middel oock
moeten laten employeren, ende fullen der felver
Commiffien ende Inftrudien daer mede worden
geamplieert, gelijck de felve geamplieert worden
mits defen,
By aldien yemant, wie het foude mogen weien'
lyne goederen, Waren ende Koopmanfchappen,
of niet oprechtelick aen brachte ende verklaerdc,
ofte de fèlve in 'tgheheel nae lieté aen te brengen
ofte verklaren , fal door de Heeren Raden inde
reipedive Collegien van 't reiört daer het fal ko-
men te geichieden, worden geftraft ende gecorri-
geert.mette felve pene als tegens de frauden ende
contraventien in 't itucfc vande Convoyen ende
Licenten is geftatueèrt, volgende de Ordonnan-
ticn daer van zyndè, die alle in delen verftaen wor-
den applicabel te zijn, waer aen om korthey ts wil-
le eerefereert werr.
η * " '                       ' ! / ΐ - *        ί
-.!■',■ ,'              ■ -J ."' Ki O j..i "■ ι\ , U ju*»?.»:T>*>
Ende dit al by provifie'-: Referverende de meer-
hooch-gemelte Heeren Staten Generael aen hun
de interpretatie, by foo verre hier in eenige düty-
fterhey t werde bevonden ^ mitigaders de verande-
ringe,vermeerderinge vart defe Ordonnantie t'etó-
7. Ζ iij                     ken
■''.0 'Jfi
Van alle partyen van goederen, daer van geen
Jpcciale taxatie inde felve Lyfte is gefteJt, fal den
jygcnacr of laft van hem hebbende, felfs taxatie
J^?1· ter rechter waerdye: endeincas 'sLandts
meieren vande Convoyen ende Licenten, tot
'cchetche van defen by de voorfz Lyfte geauthori-
-ocr page 1331-
PIacatea-ί, $.Boêck* ii.Titv 4.Deel.         fyy
2570
ge vande hooch-ghcmelte Staten Generael Α
ken reyfc, ende gelijck de meer-hooch-ghemelte
Heeren Staten 'tfelve nac gelcgentheyt van tijdt
ende faccken, nut, oirbaercnde noodich fullen be-
vinden.
Aldus gedacn ende gcarreileert ter Vcrgaderin-
ea
derthienden Martij 1652, Was gheparanW "
Jo. Andrèe^' Onder ftont, Ter Ordonnantie ν
de felve. Geteeckent, N.Rujfih . Zynde od "
Spatium gedruckt het Cachet der felver Hce *
S taten in rooden Waiïche,
                          ren
3, Waerfchou winge, Wanneer 't Fejl-gehfijn aenvanc^ nemen/al, [n
date den derthienden Maert 165Z.
defen te ordonneren, dat den opheef van 't voorf
Veyl-gelt rot twee ende een ten hondert rcfpcft.
ve vande voorfz inkomende binnen gaets ende
uytgacnde goederen haren aenvanck fal nemen
met den.twintichften defer loopenden Maents
Martij, nieuwen ftijl, precis : waer van alle ende
eenen yegelijcken die ditfoude mogen aermacn
fich fal hebben te houden voor ghewaerfchouwt'
ende hem daer nae moeten reguleren, op pene
dat tegen de Con traven te urs van dien, gheproce-
deertial werden als nae ghelegcntheyt ende exi-
gentie van faecken bevonden fal worden te behoo-
ren. Gedaen in 's Graven Hage den derthienden
Martij 1652. Was geparapheertj/o. Andréc™ On-
der ftont, Ter Ordonnantie vande hoochgemelte
Hcerën Staten Generael. Geteeckent, N. Rmk
Zynde op'tfpatium gedruckt hét Cachet der fel-
ver Heeren Staten in rooden Waflche.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
idetlanden, Allen den geenen die defen
Tullen fien ofte hoören lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfooWy
den derden dcfés Maents Martij, onder anderen
hebben goet ghevonden,datden opheef van een
Vcyl-gelt tot twee ten hondert van alle inkomen-
de, ende een ten hondert van alle uytgacnde Wa-
ren ter Zee, over de Rivieren, ende per Afle, fo wel
van ende nae Ooilen,als Weilcn,van ende op alle
QuartierCn,geen uytgefondert ,in eonformité van
onfe ordre, ghearrefteert ende noch te arrefteren,
den twintichftendefes haeraenvanck fal nemen,
niet tegenftaendcalle mochten geladen zijn;, en
haer Convoy gelden betaelt; doch noch niet buy-
tcn gaets zynde, fiillen moeten het recht van een
ten hondert betalen. Soo hebben Wy huyden,'
naer voorgaende deliberatie, goet gevonden, mits
JsQader ordre op d'onderhoudinge vande voorfz Ordonnantie. In ke
dek. achtten December 165-3. ..                                                          .'■ ■· .
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, D O E Ν TE WETEN,
ende waerfchouwen midts defen allen
ende eenen yegelijcken dien het éetïich-
fintsaengaen.rnach, dat Wy de refpeftivé Coll'e-
gien ter Admiralkeyt, ende Direéteurs vande ex-
traordinaris equlpagie ter Zfie, mitfgadérs d'Önt-
farigers Generael vande Corivóyen ende ticenten,
den derden defes by fpeciacl aenfchry vcns hebben
νerfocht, begeert ende ghclaftors Placact op den
opheefvan'tLaftende Veyl geit inden Jare 1^51
gheemaneêtt, rïder fyne föfrne ende inhouden, al-
ómme prectfeiick naer kómen, ofte doen naer
komen , endê infortderheyt, ten regüarde yande
OiTcn, Kóeyen, Schapen, Verekens, ende andere
Bcitialen, te Water ofte te Lande, uyt ofte in 't
rcfïort van defen Staet gebracht wordende,fondet
eenigc conniventie te vorderèn.endc te ontfangtn
de gn rechtigheydt van 't Landt, dien aengaende
op de Lyfte uyt ghetogen , daer naer de Koopluy-
den, Trafficquanten, ende allen anderen dien het
aengaen mach, fich fullen reguleren, ende hun
alfoo voor fchade hoeden , want ons deiefaceke,
fonderlinge in de tegenwoordige conjunctare van
tyden , ten hoochilen ernft is. Gedaen in den
Hage op den achtften December feftien hondert
drie en vijftich. Was gheparapheert, fhom: ψ.
Egmont vander Nyenhurgh,n'
Onder ftondt, 1«
Ordonnantie vande hooch-ghemeltc Heeren Sta-
ten Generael. Geteeckent, #. Ruyfel). Z)mt
op 't fpatium gedruckt het Cachet der felver Hee-
ren Staten in rooden WaiTche. ;
·"-- · -;' ί
>i. llJ^li.' ..
5. Placact, Waer h 't Vejl-geh opte heffi vermindertT»erti In d0ffl
,.ψ.. . lrsitwaelfden Augufli 1655. ,: = ..             ^i.ob^:·' ? :<:.·■·..
vatieende befcherminge vande Navigatie ej
Commercie defer Landen noodich, als ^^ι«
aflegginge vande Capitalen die by ofte tot m
vande voorgaende Direéhe zijn genegotieertg
weeft,al noch by provifie ende tot oufe nado·
dre fullen werden ghecolledeert ende ghen^
twee vierdeparten van 't bewufte Laft ende )
E Staten Generael dèr Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
Ό O£ Ν Τ E WE TE Ν, Alfoo Wy
op gifteten hebben gerefolveert, dat tot verval van
4eonkoften tot uytruft'tnge ende onderhout van
een goet aental Schepen van Oorloch, tot eonfer-
-ocr page 1332-
1 %          , h^ I V ey%elden, Laft-gelderr, &c.
, in Martio des Jacrs fefthicn-hondert twee
^Vviifrich geintroduceert: ende dat de tweean-
intentie; op peynedat regenS de Contraventeurs
van dien gbcprocedccrt lal werden, als naer ghele-
gentheyt ende exigentie van iaecken bevonden
lal werden te behooren. Gedaen in 's Graven-
Hageden twaelfden Augufti feithièn hondert vijf
ende vijftien. Was geparapheerr, B. I, Muien,n'
Onder ftonr, Ter Ordonnantie vande hooch-ghe-
melte Heeren Staten Generael. In abfentie van
den Griffier,Was getceckent, /. spronjfen, Zynde
op 't fpatium gedruckt het Cachet der felvcr Hee-
ren Staten in rooden Waiiche.
c
\e vierde-parten roe vcn.w">»s^««^"«!««»-
ndc voorfz Commercie ende Tratticq, met
i?CVfefthienden ^cfer loopende Maent Augufti
• wen ftijl.effedive fullen cefleren ende op hou-
fU soo hebben VVy goet gevonden dacr van al-
ndc eenenyegelijcken dien hetfoude mogen
!C"5acn, mits defen te waerfchouwen, ten ejnde
Muvden haer daec naer reguleren , ende niet en
ί en contrarie defe onfe goede meeninge ende
HET DERDE DEEL.
D
I placaten op hetfluck vande Lafi-gelden der Schepen naer de Straetgaende ,fal den Lefer hier voeren Colum,
o 1
4. Art, 11. 12-. en 13. vanden Placate vanden x^Junij 1 óz 5. ende voorts Col, 915. 916. 917.918,919.
0 inde de placaten op de ίαβ-gclden der Schepen naer Ooflen en Noorwegen, Cvlum, 9 36. 937,93 8. en 9 3 9.
i<Ü ende alhier voor geinfereert gelieven te houden.
1. Placaetende Ordonnantie, vande Hooge ende Mogende Heeren, de
Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, daer nae ontfangen fat'worden het Lafi-gelt vande
Schepen ende goederen, varende naer de Sond, Oofilandt ènde Noorwegen,!η date den % Mey
1641.
: E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
I fullen fien ofte hooren Jefen, Saluyt. &c.
De Voorreden, eerfley vierde ende volgende Ar-
kien van defen Placate totten eynde toe, accorderen
m worde te woorde met de Voorreden, eerfle
, derde,
aik volgende Articulen vanden Placate op 't fehëfub-
é, in dateden derden Mey lé^z.faende hier loven
Ulum.
936. föfeqq, gedruckt, iVaer toe den Lefer om
bïtheyts wille gefonden wert.
Welvcrftaende dat alle Schepen die Laft-gelt
willen genieten, fullen doorgaens van yooren tot
achteren moeten hebben een vaftverdeck, ten
minften van vijfende een halve voeten hooch ter
boort, ende dat de felve fullen moeten wefen ge-
monteert met twaelfyfere Gotelingen, wegende
yedei· iluck door een ten minilen twaelf hondert
pont,wel voorfien van fcherp ende andere Ammu-
nitie van Oorlogh en Volck naer advenant. Ver-
Warende haer Ho: Mo: wel exprciïêlick, dat gene
andere Schepen, als de fbodanigc, voorts acn en
fullen ghehouden worden defen Placate ende Re-
glement voldaen te hebben. Behoudens noch-
öns dat de Schepen, die in het voorgaende Jaer
het Reglement hebben voldaen , ende nu geen
hooger verdeck en hebben als vijf voeten door-
gaens van vooren tot achteren ter boort, ghcmonr
teert zynde met fes Gotelingen, wegende yeder
twaelf hondert pont, alfeenlick vry /uilen wefen
voor hare Schepen, mits dat de in geladen goede-
ren fullen moeten betalen als andere ongemon-
teerde Schepen.
ΠΙ.
Ende die haer verdeck op minder dan vijf voe-
ten zijn gelecht, fullen het Laft-gelt moeten beta^
len, al waer 't fchoon, dat fy volgens het Placaet
geè'mancert den elfden Martij des Jacrs iefthien-
hondert twee en dernch,gernon teert ende gemant
mochten zijn.
Gegeven in 's Graven - Hagc in oftiè Vergade-
rïnge,onder onfen Contre-ZegcI,Paraphure ende
Signature van onfen Griffier, den tweeden Mey
fefthien hondert een eii veertich. Was ghepara-
phecrt.jV. Verholt,"- Onder ftont,Ter Ordonnans
tie vande hoochgemelte Heeren Staten Generaei.
Geteeckent, Comelis Mufch. Synde op 't ipatium
gedruckt het Cacriet der fel ver Heeren Staten in
rooden Waiiche. f'.lf
2. Placaet, ^ ae de welcfy bier te Lande het Lafl*gehghebevenfal worden
op alle Schepen Joo ter Zee, als over de Wadden inkomende ende uytgaende, In date den een-en-
twintïchfienMartij
iè^z.' * Λ;? *
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
jdcrJandcn, Allen den geenen die delen
ïfullen ficn ofte hooren Jefen, Saluyt,
Alfo Wy tot confervatie vande dórnmér-
^aefer Landen ter 2ee,goct gevonden hèbben.te
nfenteren, in een Cxtraordinaris equipagie van
Ξ merckelïck aental van Oorlogh - Schepen,
ijr c°c verval van dien tc'ordonneren, dat op'élle
tornende ende uytgaende Schepen , geenigc
uytgefondert, ghéheven fal worden leecker Laft-
gelt.naer de grootevande fèlvé te betalen aen han-
den, vande Perfoonen daer toe te committeren*
S O Ö IS T, dat Wyomme 'tiblve behóoriick
te dóen vorderen, geórdonneért hebben, ghelijck
wy ordonneren rnjts defen.
Datvah nu vöortaèn. van alle Schepen fal be-
taclt worden in 't üytgaen tien ituyvers.ënde in 't'
komen
-ocr page 1333-
2.574           PlacatecL* j.Boeck. u.Tit, 4,Deel.
*5
komen hier te Lande twintich ftuyvers van yeder
Laft dat de felve groot fullen zijn. ■
II.
Welverftaendedat de Noort-vaerders na Noor-
wegen om Hout varende, mitfgaders de Buyfen
fullen de Schepen üytter Zee, door noot ;n
Zeegaten ofte Zee-Havenen komende f '^c
haer Laft in 't gheheel ofte deel te breeckè
met intentieom methare volle in hebbend V"^
ge weder uyt te loopen, om bctalinge vanv 'n-
tfz
ende Abberdaen-vaerders, fullen mogen volftaen
Laft-gek niet mogen werden gcmolefte
ert,
met half Laft-gek, namendick met een halve gul-
den in't in komen, ende eenquart gulden in't
uytgaen , ende dat vandc felve betalinge van 't
Laft-geit, die vande kleyne ViiTcheryc, ofte de
Vers-vacrders ontheven ende exempt fullen zijn.
III.
De verklaringe vande groote ende Laften van
de Schepen fal ghedaen moeten worden by de
Schippers felfs.die ghehouden fullen wefen hare
Schepen oprechtelick te verklaren ende aen te ge-
ven, ende het Laft-gek daervan te betalen, op
pene vande gherechtc waerde van het vierde-part
vande Schepen, die beneden haere Laften ende
groote bevonden fullen worden aen ghegeven te
zijn, boven het aenpart dat de Schipper in 't felve
is heriderende,, te appliceren een vierdepart daer
van ten profïjte vanden Executeur, een vierdeparc
voor den Aenbrenger, ende een vierdepart voor
den Armen,ende het refterende vierdepart een pro-
fijte van 't Landt.
ÐÉÉ.
DeCommifcn ter Recherche fullen gehouden
wefen,foo wel teonderfoecken, of van alleSche-
pen het voorfz Laft-gek, foo van inkomende als
uytgaende Schepen behoorlick is betaelt als fy
moeten doen, noopende 's Landts gerechtigheyc
vande Convoyenendc Licent-gelden,Ende faute
ofte contravcntïe aen cenige bevindende, fullen
de felve aen houden, ende ter judicature vande
Raden ter Admiraliteyt in 'treilört, daercöntra-
ventie vallen fal, ftellen, omme by de gemelte Ra-
den daer op geprocedeert ende ghefententieert te
worden naer behooren.
V
Ende ten eyndc de voorfz Officieren ibuden
mogen weten, wanneer datfe eenige Schippers
fullen mogen over de wan-betalinge van 't voorfz
Laft-gek aenklagen. Soo fullen de voorfz Schip-
pers gehouden zijn in 't inkomen het voorfz recht
te betalen, voor eftde al eer de felve weder fullen
mogen vertrecken, uyt de Havenen ende vande
Reeden defer Landen, ende dat ten langhften bin-
nen twee Weccken , naer dat iy hier te Lande in
gekomen fullen zijn,op pene van daer over gecor-
rigeert te worden naer exigentie van faecke. Dan
VI.
Ende dit alles byprovifie-.Refcrvercndcdem
hooch-gemelte Hccren Staten Gencrael ae U
de interpretatie,by foo verre hier inne eenige d
fterheyt wertghevonden, mitfgaders de veraÔ
ringh , vermeerderinge van dcfe Ordonna
t'elcken reyfe,cnde ghclijckdemeer-hooch-el^
melre Heeren Staten 't felve naer ghelesenth ?
van tijdt ende faceken, nut, oorbaer,ende nooA*
vinden fullen.
VIL
Ende fal den opheef van 't voorfz Laft geltaen
vanck nemen ende betaelt worden met den ÷÷í
defer loopende Maent Martij , ende vervolgens
continueren, geheven ende betaelt te worden tot
dat anders fal worden geordonneert.
Ende op dat niemant hier van ignorantie het-
be te pretenderen , Ontbieden ende verfoecken
Wy de Heeren Staten, Gecommitteerde Raden
ende Gedeputeerde Staten vandc Provinciën re'
fpedivc van Gelderlandt ende 't GraeffchapZut-
phen, Hol landt ende Weft-Vrieilandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieilandt, Over-Yflêl,ende Stade Gtoe'
ningen ende Ommelanden: Beveelen voorts alle
andere Jufticieren ende Officieren,alsoockallen
anderen in onfen dienfte,ende onder onfegchoor-
faëmheyt wefendc, dat fy defe onfe Ordonnantie
alomme doen openbaerlick verkondigen,uytroepë
cndeaenplecken in alle Plaetfen van defe Landen,
daer men gewoon is dufdanige verkondinge,uvt·
roepingeende aenpleckinge te doen, Procederen-
de ende doende procederen tegensde Contravcn-
teurs ende Overtreders van dien,fonderghenade,
oochluyekinge, gunfte, difllmulatie ofte verdrach,
want Wy fulex ten dienfte vanden Lande bevon-
den hebben alfoo te behooren. Aldus ghedaca
ende gearreftcert ter Vcrgaderinge vande hooch-
gemelte Staten Generael, inden Hageden een en
uvintichften Martij é6·$æ. Was gheparaphecit,
B. J. Miilert,vt' Onder ftont, Ter Ordonnantie van
de felve. Getceckent, Ë7. Ruyjth, Zyndeop'tfpa-
tium gedruckt het Cachet der fel ver Heeren Sta-
ten in rooden Waflchc.
HET VI E R D E DEEL.
Ui
Piacaet ende Ordonnantie, 'op het beffen ende betalen der La&gelh
over de Schepen varende door de Strate van Gibralter naer de Middelantfche Zee, ende op LevaMcn. I»
date den
18 Ianuarij 1633.
                                                 ._.-. ,, \.f .,
dCrfints, gedaen zijn geweeft merckelijckconb
ften, die al noch ten deele onbetaelt zijn, ende Ñ
deel'c betaelt zijn met penningen ten laitevaiw
Generaliteytop Intereftghelicht, onder condit
dat de felve weder uyt de Laft-gelden fouden^'
den af gcloft ofte gerempkeeert. Dat oock m
bevoond
-ocr page 1334-
YeyJ-gelden, Laft-gelden, &ta
κι
■ gen en aen, totcqnfervatie enclc bevorderin-
'ijC*ande Trafficq. ende handel jncfe Levant, ènÖé
f Kavigatie inde Middelantiche Zee refpedive,"
Lre koften moeten gecontin uqertendfe ghedé-
K urteèrt worden: Sob hebben Wy na vóorgaen-
ffVpe deliberatie geilatueert endegcordon neer t,
eliickwy ftatueren ende ordonneren mits defen,
^ ttot vindinge ende rémbourfement der voorfz
f jjcn t alle Schepen van defe Landen varende
Lr de Straet ende Middelandtfche Zee, foo Wel
ι· van hier recht toe recht aen derwaerts gaen,als
jieinVranckrijck,Engelant,Noorvvegen,Oofl:'en,
Tcrre-Ncufve ende elders, waer het oock ibude
mogen zijn, alvoorensaen loopen.om in 't geheel
nftedcel aldaer ladinge te halen , ende dan voorts
jiacdeStraet tefeylen, ghchouden zijn van yeder
(tyfedicfy nae de Straet fu Hen doen, tot Laftgelt
te betalen twintichiluyvers vooryder Laft dat het
Schip gtoot zy, oft het felve ballaft Scheeps, ofte
geladen vaert: Ende fal het voorfz Laft-gelt voor
tweederde-parten by de Schippers gebracht wor-
den tot lafte vande Eygcnaers der in gheladene
«deren, ende het reilerende derde-part fal by
den Schipper ofte Eygenaer vanden Schepe felfs
chcdragen worden, maer egeen goederen in heb-
Ixjnde, fullen de Schippers de geheele twintich
ftuyvers per Laft moeten dragen. Ende ten eynde
'tfelve Laft-gelt naer behooren mach werden be-
taelt, fal niemants eenige Pafpoorte vanden Con-
wyrneefters.hare Klercquen, ofte Commifen,of
Zcebrief mogen verfoecken, ofte oock aen nie-
mants ghcvolght werden, ten zy dat' hy alvoorejis
behoorlijck doe blijeken, dat hy het Laft-gelt van
iijnc te doenc rcyfe betaelt heeft aenden Onrfan-
gerofte Colledeur refpedive vande Diredeurs van
aen voorfz handel inde Levant, ende Navigatie irt
deMiddclantfcheZee, refiderendeonder'crelbrc
van 't Collcgie ter Admiraliteyt, daer ibodanich
Schip uyt vare:Endeofalyemant moehte komen
deur tefeylen, fonder het voorfz Laft-gelt betaelt
je hebben, fal hy op fijne wederom reyfe ghehoü-
den zijn driemaèl foo veel daer voor te betalen:
Ende fullen de Diredeurs van den Levantfchen
handel inder tijdr, nae gelegentheyt mogen fchry-
ren acnde refpedive Confuls ofte VicC-Confuls
wndeNederlautfche Natie,refiderende inde Ste-
unende Plaetfen leggende acnde Middelantfche
Zee.Golpho van Venetië, ofte inde Levante ende
Archipelago refpedive, om de voorfz deur-gefeyl-
de Schipper ofte Schippers het voorfz Laft-gelt
■net dricmael foo veel te doen betalen , waer toe
Je voorfz Confuls ofte Vicc-Confuls , clcksin't
Mbndcr, by defen expreflelijck worden ghelaft
ende gheauthorifeert, ofte fullen de voornoemde
Diredeurs, t'harer keure,foodanige Schippers, we-
ggekomen zynde, ter faecke van 't voorfz Laft-
Rende pene paratelick mogen doen executeren
*°r de Fifcaels vande refpedive Collegicn ter Ad-
%aliteyt. Ende indien de Schippers defer Lan-
den buyten^ 's LancJts naet, de Strate ende Midde-
lantiche Zee bevracht mochten worden/uilen der
felver Reeders ende Bevrachters 't voorfz Laftgelt
binnen den tijdt van een Maenc gehouden z1j|i te
betalen , op peyne ende executie als vooren," ter
keure vande mcèr-gèriperride Diredeurs, maer by
aldien eenige Schipper ofte Schippers mochten
wefen, de welcke federt ons jonghfte Placaet van
den vierden September 1630. nae de Straet ver-
trockenzijn,; fonder al noch Laft-gelt betaelt te
hebben,fullen der felver Reeders ende Bevrachters
gehouden Wefen 'tfelveal noch binnen den tijde
van een Maent, nade Publicatie defes te voldoen,
in conformire van 't voorfz Placaet, op pene yan
quadruplum ende parate executie door de voor-
noemde Fifcaels te laten doen. Des fal in allen
gevallen de Executeur vande voorfz Laft-gelden
ende pene komen te genieten, een vierdepart van
de felve pene, erid'e lal vande reilerende vierde-
parten , 't eene gaen voor den Aenbrengër, het
derde vierde-part voor den Armen vande Plaetfe?
daer 't Schip t'huys hoort, ende het vierde vierde*
part tot profijt vande Laft-gelden.
'■''■'"-..■
Ende op dat niemandt hier van ignorantie
hebbe te pretenderen, Ontbieden ende verfoec-
ken Wy de Heeren Staten, Stadthöudcren, Ge-
committeerde Raden , ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpedive van Gelderlandtj
ende het Graeffchap Zutphén, Hollandt ende
Wcft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vricflahdr,
Over-Yflel, ende Stadt Groeningen ende Omme-
landen , ende allen anderen Jufticiëren ende Of-
ficieren, dat iy defe onfe Ordonnantie van fton-
den aen alomme doen verkondigen , uyt roepen,
publiceren ende aftlgcren in allen Plecken van
defe Landen, daer men ghewoonlick is dufdani-
ge uytroepinge, publicatie ende afïlxie te doen,
Laften ende bcvcelen voorts de Raden ter Admi-
raliteyt , den Advocaten Fifcaels, midtfgadersde
Admiralen, Vice-Admiralen, Capiteynen, Offi-
cieren ende Bcvelhebberen, defe onfe Ordonnan-
tie te achtervolgen , Procederende ende doende
procederen regens de Contraventeurs ende Over-
treders van dien, fonder gratie, oochluyekinge,
faveur, diifimulatie ofte verdrach, want Wy fulex
ten dienfte vandpn Lande hebben bevonden te
behooren.
i * ,,,,','.■                                                                                                                                                                                                                             '
Gegeven in 's Graven - Hage in onfe Vergade-
%inge, onder onfen Cachet, Paraphure, ende de
Signaturcvan onfen Griffier, op ten achthienden
Januari} fefthien - hondert drie-en-dertich. Was
gheparapheert, F. G, vanCnylenborgh, «· Onder
ftondt , Ter Ordonnantie vande hooch -ghe-
melte Heeren Staten GeneracJ. Geteeckentj
Cornelis Mufch. Zynde op 't Spatium gcdruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
Wafiche.
OeaLefer fal dOrdonnantien ende Lijfïen der Middelen, gedeflineert tottet in Zee hengen vande Kruyjjers hief
»trd '
992" €ncle ww^^^' vinden. De wekke midts defin hier voor ghein/ereert ghehouden
α
■ - '. .
8. Α
DEN
-ocr page 1335-
\
2578         Placateo-/. 3-Boeck. t2.Tit! i.DeeL
%7j
DEN TWAELFDEN TYTEL.
Behelfende de PJacaten op het ftuck vande Munte,
Muntflach: Mitfgaders Wiflele ende Wiflelaers ,Schey-
ders, Affineurs, Gout ende Silver·fmeden, &c.
HET EERSTE DEEL.
i. Ordonnance, touchant Ïevaluation d'aulcuns deniers d'or &d'armt
nouveaulx 6 vieux enfemhk vne Inflruttion bim amplefur lefaitl des monnoyes t$ de torn ce ·
en depend, comme des Maifires generaulx, Monnoyes, Monnoyeurs, changeurs, Orfehum, Afintur
Affayeurs,Merciers, Banquiers, Taffletiers
, Rongeurs, Receveurs, Remiers , Fermiers, c&, 4V(Q /
reduclion des viures, Donné h Breda Ie ld jour de Decembre Van 1 4 8 9.
d'Auftrice, Duc de Bourgoingne, Comte de Flan-
dres, &c. Et fes deputez des eftats de leurs pays&
feignouries aflamblez par l'ordonnance de Mon-
feigneur Ie Duc de Saflen , Lieutenant general
efdidz pays: premierement en la ville de Lire Ie
quinfiefme jour d'Odobre, & enapres a Breda Ie
unfiefmede Decembre quatre vingtz & nceuf.
Premières, que ês monnoyes du Roy &dcmon-
did Seigneur l'Archiduc, fc forgera un denierdoc
fin, nommé Double-florin : dont les noblesd'An-
gleterre (que Ie Roy Hcnry feit forger) feracompté
pour fin. Et fcra ledid denier de trois fols, hoyclt
deniers & trois quarts de taille au rnarq dcTroyes,
au remede dun grain en aloy, & de demy eftrelin
en poids fur chafcun marq d'euvre. Lciquels de-
niers auront cours pour quarante pattars de la nou-
velle monnoye. Dont la traidedu marq d'or flrt
(tel que dcifus) fcra de quatorfe libures, dixhuifl
ibis q uatre deniers gros. Et lc maiftre de la mon*
noye donra aux marchans & changeurs quatorfe
libures, quatorfe fols, deux deniers gros: ainfy de-
me ure pour feignourage & ouvrage, quatre fols,
deux deniers gros.
Item , Et Ie maiftre de la mon noye, donra aux
marchans & changeurs quatorfe libures, quatorfe
fols, deux deniers gros : ainfy demeurc pour feig-
nourage & ouvrage,quatre fols deux deniers gros.
Item, fe continuera & forgera de nou vel, lc Fio-
rin de faind Andrieu, tel & iëmblable en poids &
en aloy, que MefTcigneurs les Ducz Philippe &
Charles de Bourgoingne (que Dieu abioillc)nrcnt
faire en leur vivant,a fcavoir a dixnceufcaratsd'or:
ledid noble Henricus compté pour fin aloy de
quatre carats d'argent fin, & d'vn caratdecuyvre.
Lefquels deniers feront de fiz fols de taille au
marq deTroyes,au remede d'vn grain en aloy .&
de demy eftrelin en poids fur chafcun marq d'eu·
vre: lequel denier aura cours pour vingt pattaf*
de la nouvelle monnoye: Dont la rraidc du marl
d'or fin ( corome defius ) fera de quiniêliburcs,
trois fols, vn denier vingt & vne mitcs&nceufo*
nceufiefmes de mites de gros. Et Ie maiftre dea
monnoye donra aux marchans & changeurs. d
chafcun marq d'or fin quatre vingts- huid libures
cinq fols d'empirance, qui valent quatorfe libur %
quatorfe fols, deux deniers gros: ainfyderncu^
pour aloy, feignourage & ouvrage de cn?|cu
marq d'or fin, huid fols, unze deniers, vingt &«J
mitï5i
IAXIMILIEN par
[la grace deDieu, Roy
I des Romains toufiours
|Augufte : & Philippe
! pat la mefme gracc,Ar-
chiduc d'Auftrice, Duc
de Bourgoigne, de Lo
thier, deBrabandt.de
Lembourg,de Luxem-
' bourg & de Gueldtes,
Comte de Flandres, de Tyrol, d'Artoys, de Bour-
goigne, Palatin, de Haynau, de Hollande, de Zee-
landere Namur &de Zurphen.Marquis du faind
Empire,Seigneur de Frize,de Salinsfic de Malines.
Anozamez Scfeaulx.les Prefident & gensde no-
ftre Chambtcde Confcil en Flandres, Salut &di-
ledion. Comme par Ie grand defordre, qui puis
aulcun temps a efte' (comme encores eft) ês mon-
noyes dor & dargent, ayans&quiont cours en
noz pays & feignouries, & entre noz bons 8c loy-
aulx fubjeds (qui eft tel, que Ie denier qui fut for-
gé pour vingt pattars, s'alouë& eft miz pour foix-
ante pattars, & a l'advenant tous aultres deniers)
nous & noz fubjeds foyons adommagezöc inte-
reilez de tel & fy grand dommagc qu'il eft inefti-
mable: & mefmes, foyent nofdids fubjeds a la
caufe dide,plus apourys que pour nulle chofe qui
leur foit advenuë foit al'occafionde la guerre ou
aultrement: & encores plus feront, fe provifion
n'y eft mifc. Pour laquelle chofe faire plus feure-
ment & delibercemcnt, hault & puiuant Prince,
noftte trefchcr & trefamé Coufin.le Duc de SaiTen,
noftre Lieutenant general en noftre pays de par-·
deca, ait de noftre fceu & conièntement faid af-
fcmbler les eftatsde tous nofdids pays,qui fefont
premierement trouvez en noftre ville de Lire, &
en apres en la ville de Breda, les deputez defquels,
ont avec aulcuns des principaulx de noftre grand
Confeil, les Generaulx Maiftres & particulieres
de noz monnoyes, avec aultres bons & notables
perfonages eulx cognouTans en telles matieres,
confulté& debatu cefte matierebien& au long.
Et apres pour donner ordré & forme aufdides mon-
noyes , & tollir ledid defordre, ont par-enfamble
conceu & advyfé, les poinds & atticles qui s'cn-
fuyvent.
Advis conceu par lescommis du Roy des Ro-
maias noftre Sire,& de Monfieur fon fils Archiduc
-ocr page 1336-
Munte, Mumflach s &c.
2581
58o
d'argcnt, nommé gros , a cinq deniers argent Ie
Roy, & de vnfe fols, iquatre deniers de taille au
marq de Troyes, au remede d'vn grain en aloy, &
dedeuxd icculx deniers en poids furchafcun marq
d'euvre s qui aura cours pour vn gros. Dont la
traide du marq d'argent lc Roy, ftra de vingt fept
fols, deuxdeniers i noeuf mites, & trois cincquief-
mes de mites de gros; & lc maiftre de la monnoye,
donncra aux changeurs & marehans de chafcun
marq d'argcnt lc Roy, vingtcincq fols fix deniers
gros: ainfi demeure pour feignovrage & ouvrage,
vingt deniers, nceuf mites & trois cuiquiefmes de
mite de gros.
Item, fe forgera auifi efdides monnoyes vn de-
nier blanq, nommé demy gros, a quatre deniers ar-
gent lc Roy, & de dixhuidfols, quatre deniers de
tailleau marq de Troyes, au remede d'vn grain en
aloy, & de quatre d'iceulx deniers en poidz fur
chafcun marq d'euvre: qui aura cours pour demy
gros. Dont la traide du marq dargentie Roy*
fera de vingt fept fouls, fix deniers de gros: & lc
maiftre de la monnoye, donncra aux changeurs &
marchansde chafcun marqd'argent Ie Roy, vingt
cincq fols, fix deniers gros: ainfi demeure pour
feignovrage & ouvrage deux fols.
Item, Se forgera efdides monnoyes vng denier
blanq, nommé quartdegros, a trois deniers d'ar-
gent Ie Roy, & de vingthuid fols de taille au marq
deTroyes, au remede d'vn grain en alloy, &dc
huid d'iceulx deniers en poids furchafcun marq
d'euvre: qui aura cours pour vn Gigot. Dont la
traide du marq d'argent Ie Roy,ferade vingthuid
fols gros: & donnera Ie maiftre de ia monnoye aux
changeurs & marchans , pour chafcun marq d'ar-
gent Ie Roy, vingtcincq fols fix deniers gros: aiATi
demeure pour feignovrage ik ouvrage, deux fols
fix deniers gros.
Item, Se forgera efdides monnoyes vn denier
blanq nommé denier (dont les douse d'iceulx
vauldrontvn pattart) a deux deniers argent Ie Roy
& de vingt & nceuf ibis, fix deniers de taille au
marq de Troyes, au remede d'vn grain en alloy, &
de noeuf d'iceulx deniers en poix fur chafcun marq
d'euvre: qui aura cours pour quatre mitcs de Flan-
dres. Dont la traide du marq dargent Ie Roy.fera
de vingtneeuf fols.huid deniers gros:& donra ledid
maiftre de la monnoye , aux changeurs & mar*
chans, pour chafcun marq d'argcnt Ie Roy, vingc-
cinq fols.fixdeniers gros: ainfi demeure pour feig-
novrage & ouvrage quatre fols deux deniers gros.
Item , fe forgera auifi efdides monnoyes vn de-
nier noir, nommé courte (dont les vingtquatre
vauldront vn pattart) k douze gros argent ie Roy,
& de dixneeuf fols de taille au marq de Troyes, au
remede d'vn grain en alloy & de huid d'iceulx de-
niers en poids fur chafcun marq d'euvre: qui aura
cours pour deux mites de Flandres. Dontlatraidc
du marq d'argent Je Roy, fera de trente-huid fols
gros: & donnera Ie maiftre de la monnoye, aux
changeurs & marchans pour chafcun marq d'ar-
gent Te Roy, vingt cinq fols, fix deniers gros ; ainfi
demeure pour cuivre, feignovrage &ouvrage,dou-
fc fols, fix deniers gros.
Item , Sc forgera efdides monnoyes vn autre
denier nommé mite (dont les vingtquatre vaul-
dront vn gros) a fix gros argent Ie Roy, & de vingt-
8, Α ij                    cinq
ge nceuf dixnoeufiefmes de mites gros,
int fault deduirc pour l'aloy qui eft efdids Flo-
s cinq fols gros : ainfi reile pour fcignourage &
[in ' ee,trois fols.vnze deniers.vingt & vne mites,
fnoeuf' dixnieufiefmes de mitcs gros.
Item, ie forgera vn denier d 'or, nommé demy-
florin a'dixnoeuf caratz d'or tel quedeiïus, & auifi
Lbiabiement aloyé d'argent& decuyvre, de
douze fols de taille au marq de Troyes,au remede
>.yn grain en aloy, & de demy eilrelin en Poidz
furchafcun marqd'cuvre: qui aura cours pour dix
tarsde ja nouvelle monnoye. Dont la traide du
marq<
'or fin, fera de xv. libures,trois fols, vn de-
üer, vnze mites, & noeuf dixnoeufiefmes de mi-
csgros! dont Ie maiftre de la monnoye donra aux
changeurs & marchans de chafcun marq d'or fin,
quatre vingts huid libures, cinq fols d'empirance
comme deiTus, qui valent quatorfe libures, qua-
torfe fols, deux deniers gros: ainfi demeure pour
l'aloy, feignovrage & ouvrage de chafcun marq
d'or fin, huid fols.vnze deniers.vingt & vne mites,
& nocuf dixnoeufiefmes de mites de gros. Dont
faultdefduire comme devant eftdid , cinq fols
oros, pour l'aloy : -ainfi refte pour feignovrage &
ouvrage, trois fols, douze deniers.vingt & vne mi-
les, & nceuf dixnoeufiefmes de mites de gros.
lrcm,fe forgeta ês monnoyes du Roy & de mon-
did Seigneur Γ Archiduc vn denier d'argent,nom-
mé Ie grand double.a vnze denicrs,dix-huid grains
argent Ie Roy, Sc de trois fols,trois deniers de taille
au marq deTroyes, au remede d'vn grain en aloy,
k d'vn eilrelin en poids fur chafcun marqd'eu-
ra: qui aura cours pour quatre pattars. Dont la
naide du marq dargent, fera de vingt & fix fols.fix
deniers quinfe mites, & quinfe quarantchuidjef-
mes de mite: & donra Ie maiftre de la monnoye,
aux changeurs 6c marchans.de chafcun marq d ar-
gent 1c Roy.vingt & cinq fols fix deniers gros: ainfi
demeure pour feignovrage & ouvrage, doufe de-
niers , quinfe mites gros, & quinfe quarantehuid-
jefmes de mitcs.
Item, Se forgera efdides monnoyes vn denier
dargent, nommé Ie doublé pattart a dix deniers
d'argcnt lc Roy,& de cinq fols, fix deniers Sc mail-
lede taille au marcq de Troyes, au remede d'vn
grain en aloy, & d'vn eftrelin en poidz fur chafcun
marq d'euvre: qui aura cours pour deux pattars.
Dont la traide du marq dargent Ie Roy, fera de
vingc-fix fols, fept deniers, quatre mites & demyc
degros:& donncra Ie maiftre de la monnoye, aux
changeurs & marchans, dcchafcun marq d'argcnt
1° Roy, vingt cincq fols, fix deniers gros: ainfi de-
meure pour feignovrage & ouvrage, treifc deniers,
^atre mires & demye de gros.
Item , fe forgera efdides monnoyes vn denier
dargent, nommé pattart, a fix deniers argent Ie
Koy, & de fix fols, huid deniers de taille au marq
de Troyes, au remede d'vn grain en aloy, & d'vn
eilrelin en poids fur chafcun marq d'cuvre:qui au-
ra cours pour deux gros. Dont latraidedu marq
d argent lc Roy, fera de vingt fix fols, huid deniers
gros: & lc maiftre de la mon noye, donra aux chan-
Jpirs & marchans de chafcun marq d'argcnt lc
Koy.vingtcincqfols.fix deniers gros: ainfi demeu-
re pour feignovrage & ouvragq quatorfe gros.
ltcm, ie forgera efdides monnoyes vn denier
-ocr page 1337-
Placaten-i. 3 * $beck.lΑ ti*Tit* 1. Deel.
25 8x
■583
cinq fols de taille au marq de Troyes, au remede
d'vn grain en aloy, & de ,dix d'iceulx deniers en
poids fur chafcun marq d'euvre ; qui aura cours
pour vnc rnite de Flandres. Dont la traide du
marq d'argcntle Roy,ferade cinquantefouls gros:
& Ie maiftre de la monnoye donra aux changeurs
& marchans , de chafcun marqd'argent Ie Roy,
vingtcinq fols, fix deniers gros: ainfi demeure;
pour cuivre feignovrage& ouvrage vingt & quatre
fouls fix deniers gros.
Eft enoultre advife & conclud, par lefdids com-
misdu Roy &de mondid Seigneurl'Archiduc,&
ceulx des eftats de leurfdids pays, qu'avec lefdids
florins dor que nouvellcment feforgeront, & les
florins a la croix de faind Andrieu(forgez du temps
defdids Seigneurs , feuz Ducz Philippes & Char-
les) auront cours les deniers d'or& au,poids cy
aprc|Aclaré.
Aipvoir, les Nobles Johannes &Philippus ,de
trentefix & de trentefix & dcmy au marq, auront
cours pour huid: fouls deux deniers gros. ,
Item, les nobles de Flandres a la Rofette, de
trentefix & trentefix Sc demy au marq, auront
cours pour huid fouls.
Item, les Ridders, de foixantehuid & foixante-
nceufau marq, auront cours pour quatre deniers:
& les demy d'iceulx,auront cours, pour deux fouls
deux deniers.
Item, les Lyons de cinquantehuid & cinquan-
tehuid & defriy au marq auront cours pour cinq
fouls: Et les deux tiers de Lyon, auront cours pour,
trois fouls quatre deniers : Et les tiers d'icelluy au-
ront cpurs, pour vingt gros.
Item, Les demy nobles d'Auftriccnouveaulx,
de feptantedeux & de feptantedeux & demy au
marq, auront cours pour quatre fouls gros.
Item,les efcuz aufoleil,defeptanteunau marq,
auront cours pour quatre fouls gros.
Item, lesicfcuzfans Solcil, Carolus &: Lodovi-
cus, de feptantedeux & feptantetrois au marq, au-
ront cours pour trois fouls vnze deniers gros.
Item.les nobles Hcnricus de trentecinq & demy
& de trentefix au marq, auront cours pour huid.
fols quatre deniers gros: Et les dcmy d'iceulx, de
feptante & feptante vn au marq,auront cours pour
quatre fols deux deniers gros.
Item , les Salutz ,de leptantedeux & feptante-
trois au marq.aurout cours pour quatre fouls deux
deniers gros.
Item, les Ducatzd'Italie, de feptante & feptan-
te vn au marq, auron t cours pour quatre fols deux
deniers gros.
                        .·.,.< , »
Item, les nobles a la Rofe, de trentedeux & de
trentedeux & vng quart au marq, auront cours
pour nceuf folsquatre deniers.
hem, les Angelots, d'iceulx de quarantehuid &
dequarante& vng quart au marq , auront cours
pour fix fouls deux deniers feize mites. Et les de-
my Angelots, d'iceulxde foixantcquatre & de
foixantcquatre & demy au marq, auront cours
pour quatre fols, huift deniers: & Ie quart a l'ad-
venant.
Item, les Ducatz de Hongrie, de foixantenrjEuf
& feptante au marq, auront cours pour quatre fols
quatre deniers.
Item, les Florins d'Allcmaingne, de feptante-
quatre & de feptantecinq au marq, aurontc
pour trois fols vng denier.
                          0ür5
Eft auifi advife' & conclud , qu'avec lam
noye blanche {qui feforgera preientëment) au °n
cours, les deniers d'argentcy apres*declairez°!J
auxpoids que s'enfuivenr.
                          ,ic
Α fcavoir, Ie grand Real d'argent eft advanta '
en cours(acaule que c'eil vn denier de paye'mc ^
& aura cours pour quatre pattars& demy, r'
Item, les doubles Gry frons, auront cours r»
deuxpattars,
                                          ^Uf
Item, les fingles Gryffons, auront cours Pout
vnpattarr.
                                              v
Item, les doubles deniers a deux Heaulrncs α "
fcforgerrt prefentement, auront cours pour den
pattars: & les demy d'iceulx, auront cours pour
vn pattart: & les finglesd'iceulx, aurontcoure
pour vn gros.
Item, les grands doubles Philippus, quefeu
Monfieur Ie Duc Philippede Bourgoigne feit for.
ger, auront cours pour trois gros & demy; Et les
Philippus fingles, auront cours pour vn grosdix-
huid mites: Et les demy d'iceulx Philippus .au-
ront cours pour vingt mites. ·
Item, les grands doubles Carolus, auront cours
pour trois gros & demi.
Item, les fingles Carolus ,aurortt cours pourvn
gros& dixhuid mites. Et les demy Carolusdi-
ceulx, auront cours pour vingt mites.
Item, les doubles a deux Lyons, que feu Mon·
feigneur Je Duc Charles de Bourgoigne feitforgcr,
auront cours pour trois gros vn eitrelin: Et les fin-
gles d'iceulx, auront cours pour vn gros & deux
eftrelins.
Item, les doubles Malinois, auront cours pour
trois gros & vn eftrelin: Et les fingles d'iceulx,
pour vn gros & deux eftrelins:Et les demi d'iceulx,
a vingt mites.
Item, tous gros de Maria, & ceulx que depuis
ont cftéforgez ês monnoyes du Roy &nulzaul-
tres, auront cours pour huid mites de Flandres.
Item, les demy gros faids femblablement ou
mefme temps & auiTi forgez ês monnoyes du Roy
noftre fire auront cours pour quatre mites.
Item, les Gygotz femblablement faiclz au mef-
me temps, auront cours pour deux mites de Flan-
dres. Et generalement toutes noires monnoyes
(qucles qu'elles foyent, qui prefentement ont
cours) feront deduides telementqueenreccpu·
ant ou payant les trois pieces, η'en vauldroncque
vne: & encores tant feulement η'auront cours
que jufques a ce que la nouvelle noire monnoye
fcra forgée a bonne quantité,pouren fortirlecom-
mun pcuple.
Item, eft advife' & conclud comme dclTus ,quc
les Guillelmus, Joannes, Ie Pieter & Phiüppu*
n'auront plus de cours, a l'entréc de cefte preiente
ordonnance: maisfont defTenduz,pourcecnieK
font deniers vfez&rongez, & que decent! vim
tientpointfonpoidz.
                                 .
Item, aultantqu'il touche Je FJorind'Ltrccnj.
& les Poftulatz, eft advife & conclud, qujls Jj£
ront plus cours, pour les grandes faulrcs cc °c
aultezqui onteftétrouvezefdids deniers, en
fant les aflayes d'iceulx: efpeciallernent au
d'Utrecht, lcqucl a eire'empire' par fix ou lept »
-ocr page 1338-
*<β4          -1 v * Münte,Munt/lach,&c.
ν
aloy & Poids''& tèmblablement lefdids Poftu-
f* uarplufieursfois.
                         * · ',
Item, Q.ue tous au,tres deniers d'or& d'argent,
, auClque pays qu'ilz foyent.qui ne font evaluez
f mis ^ poidz par l'evaluation deiïus elcriptc,
, ur0nt plus cours apres la publicadon de cefte
" Jonnance; mais fontreputez pour billon.
Item, Et a fin que les pays föyent mieulx affor
pour fon aifèurdment: k s'il prend deux grainé
de remede, payera quatre grains d'amende au
Roy: & s'il prend Je troiiïeme grain de remede en
aloy, dont les deniersfoyen.t d'autantempirez,ce
ferafoubz la corredion & punidon de fon corps
par la Juftice du chauldron. Et auily fera baillé
audid maiilre, vn eftrelin en poidz de remede fur
chafcun marq d'euvrc des grams deniers & des pe-
ν des deniers qui nouvellcment fe forgeront ί &
11 c jes i-narchans & changeurs n'ayent caufe de
\rter leurs matieres d'or & d'argent,hors des pays
Lftoy & de mondid Seigneur TAtchiduc fon
,·, cft advife' & conclud, que def-maintenant fe-
fontouvertes.cinq monnoyes, a fcavoir vne en
Brabant, vne en Gueldres, vne en Flandres, vne
en Hollande, 6c vne en Haynau en telz lieux qu'il
feraadvifó.
premiers efdiclz payz'& feigneuries,febaille-
tont leldiAes monnoyes ês maiitres qui prefente-
ment eeuvrent ês monnoyes,jou aultres telz qu'il
fcra adviie par les gens des finances, general mai-
ftrede toutes les monnoyes, & aultres qui a fe fe-
ront commis pour faire Ie bien deladide monnoye.
Item,Que avant Ie bail defdides monnoyes iera
enjoind & ordonné aux maiftres generaulx d'icel-
les, & aultres deputez de par les eftatzace cog-
noiflans, de faire au vray les empirances de tous
lesdeniers qui par cefte ordonnance feront reputez
pour billon: & feront baillees icelles empirances a
chacun changeur & aultres qui Ie vouldrontavoir.
Itcrri, Quant aufdidz maiilres particuliers des
monnoyes, avant qu'ilz y puiiTenrouvrer.fera bail-
lé par Ie general maiilre de toutes les monnoyes,
Ie patron du marq, eitant en la chambre des
Comprcs du pays, la oüla monnoye fe forgera. Et
cnrendant leurs boiftes , jureront qu'ilz n'auront
receu ne delivré or ny argent a aultre marq ou
poidz que a icelluy marq.
Item , Que des bóiftes, tant d'or comme d'ar-
gent , eftans eidides monnoyes deididz pays, &
dcdans lefqueles Ion mettra les deniers dont Ion
fcra l'aflay, feront pour Ie moins fermees a trois
clefz : lefqueles demoureront efdides Chambres
des Comptes de chafcun pays oü fera ladide
monnoye.
Item, Aufli que lefdidz maiilres particuliersdes
monnoyes, feronttenuz (avantqu'ilz.puiiïènt
bcibigner en icelle) de bailler bonne & fouffifante
caution de bons pleifges & fouffiilantz, adheritez
3u pays ou que ladide monnoye, dont ilz auront
la charge, fcra ouvertc, pour la feructé des mar-
cnans qui en icelluy delivreront leur billon.
Jtem, Que l'aflay defdidz deniers, tant d'or
comme d'argent, que Ion fcra efdides monnoyes,
crafaid vne fois l'an pour Ie moins efdids cham-
wcsdes Comptes, ou plus fouvent fi lefdidz des
Umptes lc requirent: & ce en Ia prefence du ge-
bralde toutes les monnoyes, & du general du
pays des villes: aufquelz ceulxdes Comptes fe-
ror>t fcavoir la reddidon defdides boiftes pour y
cltjc prefens fi bon leur fcmblc.
'tem, S'il advcnoit que les maiftres particuliers
F m°nnoycs empiraflènr lefdidz deniers d'orou
argcnren poidz ou en aloy, ilz en ferontpuniz
η corps & en biens felon Ie meffaid. Α fcavoir
^ » fcra baillé audid maiilre, vn grain de remede
titz a l'advenant: & s'il prenoit deux eilrelins dé
remede, il en payera quatre: & s'il en prend trois
eilrelins en poiz , cc fera fur la punidon du chaul-
dron. Et enrant qu'il'touche les deniers dor iuy
fera baillé demy eftrelin d'aiTeurance; & s'il prend
vn eftrelin entier, il en payera deux pnur amende: *
&s'il en prend vn &demy (dont Je denier dor
fuft tant empire) cc fera auiïy fur la punidon du
chauldron.
                                . ·           ^ ,.
Item, Eft ordonné par cefdides ordonriajpfes,
aux gardes defdides monnoyes, que en faifanr.
leurs dclivrances, ilz poifentles ilorins & aultres
deniers d'or & d'argent, a trois marq l'vn apres
l'aulrre: & auiïi qu'ilz les biquet tent Γ vn apres
l'aultre, acellefin qu'ilz foyent bien taillez ,' &
qu'ilz ne foyent plus fors les vns que les aultres , a
vn haefken presdudrnidjufques k trois f irs, 6c
trois fbiblcs pour chafcun marq : & que de rant
plus clerement ion treuve au poidz, leididz FJo-
'rins eftre poiians aifez, Sc de bonne taille. Er fi au-
cuns Florins eftoyent trouvez trop petitz ou trop
legersou non efgaulx, aultrement que Ie remede
qui fera bailie au bail de ladide rriondoye, qu'ilz
foyent couppcz & reffbnduz par ladide garde, &c
l'ouvrier par luy puny & corngé. fclon 1 exigence
du cas: Etjufquesü cc que ledidouvrier aura Ta-
rnende meffaid, il ne poura ou vrer en ladite mon--
noye. Et avec la punidon &corredion qu'au cas
appartiendra, l'ouvrier perdra fon faJIairc, & iera
amcndablede dix Fiorins envers ie Seigneur: &
jufquesa taiit qu'il ks aurapayez, il ne pourraou-
vrer en aulcunes deidides monnoyes. Pourveu
toutesfois que iouvrageou il y aura faulte,fcra
prefente' audid ouvrier par ie maiilre: & s'il lc
veult amender, il fera quide'dc ladide amende.
Item , Quea la nomination de ceulx des loix
defdidz pays , efquelz fe feront & forgeront leidi-
des monnoyes, fera commis & ordonné en chaf·
cune dïcellcs monnoyes, vn bon preudhommc,
expert & fouififant pour eftre Contregarde, payé
a leurs defpens: pour eftre prefent aux dclivran-
ces des deniers qui fe forgeront a ladide monnoye,
tant d'or comme d'argent: Et leur faire rapport,
fi lefdidz deniers ne fontpointempirezen poidz
ou en aloy ou que aulrre cas fuil commis en la-
dide monnoye a la charge du paySi ■
Item , Seront tenuz lefdidz Garde & Contre-
garde deidides monnoyes, d'cftre prefent a recep-
voir tout Je billon (tant d'or comme d'argent) qui
fera porté' en icelle monnoye, a tout Ie moins Ie
Clerq fermente' dudid Garde avec ladide Conrre-
garde, ü la Garde n'y povoit eftre, & qu'il euft ra»-
fonnable befoigne: Et d'en faire regiftre pour en
ceetifier lefdidz gens des comptes & generaulx, k
la reddition des boiftes. Et a ces chofes faire 6c ac-
complir bien deuëment & loyaulment, avec aufli,
toutes aultres choièsy appertenantes/eront tenuz
lefdidez Gardes & Conrregardcs, fur peine de pri-
8. Α iij                   vation
-ocr page 1339-
PlacateB-* 3-Boeck. ti.Tit. i.Dcel.         l$Ï7
25S6
vation de leurs offic
leur droid poidz feront reputeï pour billon feu
loa
quedidcft.                                   ·< ■'■-;
Item, Que ceulx des villes eflirontIenomf»
des changcurs qu'ilz vouldront avoir en chaf
ville: & a iceulx baillcront certification de'la^
ne renommee de leurs perfonnes, pour pou· *"
nir & exercer Ie faid de change, & cc fijr peinc^
deux eens florins d'or d'amende.
Item, Eft ordonné & conclud, que quicono
vouldra d'orcfenavant exercer faid de change
aulcun defdidz pays & ièigneuries, U fCra tenu?
foy deffranchir fouffiflamment de bourgeoip·
(quant audid faid de change & & rentrerencmen6
de cefte ordonnance tant feullemcnt) pardcvaiC
ceulx de la Loy foubz laquelle il fera demoutant
Item, Que nulz changeurs nefe pourrontentre-
mettre du raid de change s'ilz n'ont lettresdecon-
gé comme did eft, fi ce ne font les changcurs ficf"
vez qui ont privilege par ledid fief: que neanc-
moinsculx& aultres, al'entrce de cefte ordonnan-
ce , ilz fe prefenteront devant Ie principal OfBciet
ou ceulx de la loy du lieu ou ilz feront demourans
enfemble leurs Fadeurs.Clcrqs & Scrviteurs,pout
faire Ie ferment folemnel: & jutcront fur les Sain·
des Euangilles, de bien & deuëment cntictcnitêc
garder icelles ordonnances, en tous leurs poinóz
öcarticles.fans faire ny aller au contraire. Etavec
ce, s'ilz trouvoyent aulcunes empirances fur les
deniersd'or ou d'argent,(lcfqueles par cefte ordon-
nance font evaluczj avoir cours, feront tenuzdc
l'anuncher&donner keognoiftre au General mai-
ftreou ala Garde de la monnoyedu pays la ou il
efcherra, & pour y cftre mis remede neceffairc.
Ou s'ilz fcaivent aulcuns tranfgrefleurs, ayans
tranfgreiTé cefte ordonnance, incontinent ilz de-
noncheront a l'officier.ou a ceulx qui auront char-
ge de y mettre remede, ou a ceulx de la Loy du
lieu ou Ie cas fera advenu , fur peincd'eftreaTa-
rnende en quoy Ie tranfgrelïèur fera encouru.
Item, qW tous les changeurs feront tenuzde
a chafcun qui leur en requerra, changer fon or &
baillerdes deniers (qui lont icputcz pour billon)
leurdroide valeur, bien& leaulmcnt. Α fqavoii
des pieches dor, au dcflbubz du florin dor de
poidz a huid mites: & des pieches au deilbubz.a
douze mites de Flandres pres de la valeur de chal-
cune pieche qu'ilz vouldront delivrer en la mor,·
noye: & cc fur l'amende de vn florin dor fur chaf-
cun denier. Lefquelz deniers, apres cc qu'ilz fe-
ront d'accord du marché, avant qu'ilz en payent
Ie pris, ilz feront tenuz de (fur femblable amende
quedeflus) couperen la prefence d'iccluy ouceux
qui les auront venduz. Et avec ce feront lefoicu
changeurs tenuz, d'avoir toufiours fur la table de
leurdide change, publiquement vnes forches drel·
fees & levees fervans pour couper telz deniers; W
Tarnende de fix florins d'or a fourfaire par lckW*
changeurs, par autantdefois qu'ilz fcrotittrouv«
en deffault d'avoir lefdides forches dreflecs 1«
leurdide table & thange.
Item,Lefdidz changeurs auront & feront: ten®
d'avoir les meilleures balanchcs,juftcs &ra,lon"
bles qu'ilz pouront fincr, des grandes moyen
& petites: a fqavoir, que la plus grande, charg^
de vingtequatremarq,donra a cognoiftreled ■
poiz a vn eftrelin de charge. Et la balancne ρ
lon l'cxigencc du cas.
Item , Eft conclud & ordonné, que d'iey en
avant, nulz officiers fervans aux monnoycs, a fca-
voir Gencraulx,Gardes & Contrcgardes, AiTayeurs,
Tailleurs de coings ny aultres quelconcques, n'y
feront receuz, s'ilz ncfontydoines&fouffuTans
r.u faid defdidz offices, & qued'eulxmefmesles
exercent en perfonne, fans y povoir commettre
aultres pour eulx. Et a celle fin que lefdidz offices
foyent mïeulx exercez ceulx , qui les vouldront
impetrer avant qu'ilz puyiTent avoir leur commif-
fion, feront examinez par Ie General de toutes les
* monnoyes: lequel leur baillera certification com-
ment ilz feront ydoines pour exercer iceulx of-
fices , & aulfi recepura lcdid General (& non aul-
tre) Ie ferment defdidz Officiers.
item, Que nuldequelqueeilatou eondition
qu'il foit ne recepura ny allovera apres la publica-
tion de cefte ordonnance, aulcuns deniers d*or de
ceulx quiauront cours, fi cen'eft qu'ilz ayent leur
droid poidz. Et pour y pourveoir, fera ordonné
qu'cn chafcune bonneville defdidz pays , feront
cfluz, choifiz & ordonnez vn, deux ou trois nota-
bles perfonnes, felon la grandeur de la viile , & la
multitude du pcuplc d'icelles: lcfqueles perfonnes
auront gages raifonnablement, aux defpens defdi-
des villes: & feront ferment folemnel, de loyaul-'
ment pefer tous les deniers d'or qui leur feront ap-
portez fans en prendre quelque proufid, & fans en
achepter aulcuns, & ce fur certeines peinesqui fur
ce leur feront enjoindes par lefdides villes. Et
quand icelles perfonnes, ordonnees cfdidzpays,
trouveront aulcuns deniers trop legers, ilz les ren-
dront aux parties & leur diront la faulte qu'ilz au-
ront trouvé aux poidz defdidz deniers, a fin qu"ilz
fe gardent d'ufcr d'icculx deniers, au contraire de
ladide ordonnance.
Item.Et a celle fin que Ie peuplc fe puyil mieulx
riglerd'icy en avant, a recepvoir & payer les de-
niers d'or ayans cours, lefquelz feront reduidz a
non eilre receuz s'ilz n'ont leur droid poidz, eft
ordonné que celuy ou ceulx qui feront nommcz
Sccommis óc par les villes, a pcfer les deniers, au-
ront charge de faire les biquetz, garniz des petitz
poidz: a fqavoir comme du poidz du Lyon, du
Rydere , du Florin & des aultres deniers ayans
cours: & auffi de menu poidz, dont il fournira vn
chafcun qui en vouldra, pour priz raifonnable.
Item, Et afin de foulager ie paouvre peuple , &
Ie relcver des pertes & dommages fi avant que fai-
re fe pourra bonnement. Eft conclud & ordon-
né que tous deniers qui par cefte ordonnance ne
font reputcz pour billon, finon par faulte de poids,
auront cours a tel pris qu'ilz font mis par cefte or-
donnance (jafoit cc qu'ilz ne portent point leur
droid poidz) jufques au premier jour de Mars pro»
chain ·. exceptez les deniers fauldez, pourveu tou-
teffois qu'ilz foyent de belle mife. Et fera tenu vn
chafcun de les recepvoir en faidde marchandife &
aultrement, jufques audid jour: & icelluyjour
paiTé, nul ne fera tenu de recepvoir tels deniers
non ayans leur droid poidz s'il ne voeult. Saulf
qu'vn chafcun en pourra faire fonproufid, & les
recevoir fans rien fourfaire jufques au jour de grand
Pafques: apres fequcl jour tous deniers non ayans
-ocr page 1340-
Munte ; Muncflaèh; &c. ^
1
1589
88
ι?
huid marq donra a cognoiftre ledroid a de-
** eibclin de charge. Et labalanchcporrantd'vn
"Jeu*marq, donra acognoiftre ledroida vn fier-
r de charge; & a Tequipollent de toutes aütres
Uances.ibyent plus grandes ou pluSpetites: fur
cine d'amende. Ets'il y avoitfaulteque lefdides
Llances ne fuiTent de tcle bonté, lefdides chan-
eurs lamenderont de fix florins, a fchafcune fois
Ljlz en feront reprins.
Item.que les changeurs de chafcune ville feront
tenüz de prendre Ie parron du poiz du marq de la
monnoye du pays ou ilz feront demourans, &
fojreadjoufter tous les poiz qu'ilz auront en leurs
cbanges & maifons a ce mefme parron, pour re-
cevoir & Hvrer toutes les matieres d'or & d'argcnt
en billon dequoy ilz fe voudront entremettre. Ne
pouront eftre lefdids poiz fur vn marq plus pefanc
que ademy florin pres du droid : & confequan-
ment tous les petits poidz a J'advenant fur peine
(jeL. florins d'or d'amende, achacunefbis qu'il
fetarrouvé eftre faid au contraire. Ny auilï nc
poura avoir poidz plus leger en fes changes & mai-
fons qui peuft eftre plus leger fur chafcun marq,
que dvn demi florin prez du droid: &ce fur la-
mende que dcflus, pour les fraudes qui a cefte
caufe fc pouroyent commettre.
Irem, Que lefdictz changeurs ne pouront livrer
nc faire livrer or ny argent,ou aultre billon, que a
la monnoye du pays ou ilz font demourans s ne
vendre femblablemeqt aucune matiere d'or ne
dargent, pour 1 'emporter hors du pays: mais bien
en pouront vendre au χ Orfebures , pour en faire
fairejoyaulx deglife ou a aultres notables perfon-'
tics.qui en vouldront faire faire chaines & aultres
joyaulx a leurs ufages. Et s'il cftoit txouvé qu'ilz
en vendiflent a aucuns eftrangiers, pour tranfpor-
tcr hors du pays, ilz payeront pour chafcun marq
dot cinquante florins d'or d'amende: & pour
chafcun marq d'argcnt, trois florins d'orachacunc
fois qu'ilz en feront repris outrouvez faifantou
avoir faict Ie contraire.
Itcm.Lefdictz changeurs nc pouront tenir föubs
eulx (a fcavoir en or,des deniers coppez oa aultres
deniers reputez pour billon, qu'ilz auront achette')
quejufques a la valcur de X. marqs: & en argenr,
Kques a la valeur de L. marqz , fans Ie porter ef-
dictes monnoycs, VIII. jours apres qu'ilz les au-
ront aquis, & ce fur peine de perdre ledict billon.
Pendant lefqucls VIII. jours, lefdictz changeurs
pouront cueiller plus de billon, pour porter enfem-
feefdictes monnoyes fi bon leurfemblc. Pour-
veu qu'vn Vifiteur qui a ce fera commis, avec 11.
eichevins de la loy du lieu, vifiteront les changes
«les maifons des Changeurs, par tant de fois que
«w leur fcmblera. Et s'ilz treuvent du billon juf
Ψ® a X, marqz dor ou d'argent, jufques a L.
tofcqs, ilz Ie feéllcront au nom du Roy & de Mon-
iet3r l'Archiduc, & de laiftèront es mains dudicts
«langcur jufques a ce qu'ilz l'aront porte'& deli-
^rc tfdids monnoyes. Et s'ils en eftoyent refu-
«» ou negligens lefdids vifiteurs & efchevins,
wdans huid jours apres, les pouront envoyer en
jeunes d'icelles monnoyes aux defpensdefdids
^angcurs: & payeront lefdids changeurs (en ce
*s) pour chafcun marq d'or d'amende, trois Flo-
ns d or, & de chafcun marq d'argcnt demy Flo-
rin ί faulf qu'ilz feront ren UZ de leur fatiffaire, de
Ia valeur dudid billon, fur 1c poidz de laaide rnon-
novë.1';·'-*■·';';
Item, ScronttcnuZ lefdidz changeurs a chaf-
cune fois qu'ilz auront dclivre' fedid billon en aul-
eUricsdefHides monnoyes de prendre de la gardü
d'icelle certification dudid billon: & icellc certifi-
cation (fur Tarnende de vingt florins, pour chacun
marq d'or, & de deux florins pour chacun marq
d'argent) baillcront (endcdens trois jours apres
cc, qu'ilz feront rerournez a Thoftcl) au vifiteur:
Jequel vifiteur, envoyant Jadide certification, les
en tiendra quire'^c defchargez.
Item , Seronttenuz lefdidz changeurs, davoir.
vn tableau en leur change, au que! tableau fera
efcript, la jufte valeur du poidz des deniers qui fe-
ront reputez pour billon , & que vn chafcun voye
& fchachc la valeur de chafcun denier qu'il por*
tera au change: a telc fin qu'il cognoifiefbn iuy
baillera la valcur des deniers qu'il changera.en pre*
nantlcurfallaire rel qu'il cftordonné. Ets il cftoit
trouvé que lefdidz changeurs baillaiTent moindrC
poiz au peuple, que leurs deniers, cc feroit fur Ta-
rnende de chafcune pieche d'or dont ilz nauronc
baillez fa valeur, d'vn Florin dor: & a chafcune
fois qu'il en feraou feront reprins. Etauiïïa fin
que ledid changeur ne puifle abufer de la revalua-
tion defdidz deniers, Ie tableau fera figné de la
main du General de toutes les monnoyes: & s'ilz
delaiilbyentde mettre ledid tableau en leur chan-
ge, ce fera fur Tarnende de trois florins d'or, a chaf-
cune fois qu'ilz en feront reprins.
Item, Que tous les Orfebures defdidz pays δε
icignouries, feront dorcfenavant tcnuz de faird
Tor de touche qu'ilz mettront en oeuvre a dix·
nceuf carratz d'or fin : & auront fur chafcun marq
d'or, vn quart de carrat de remede fans en eftre re-
prins : dont ilz pouront vendre leftrelin dixhuid
groz. Et de Tor qu'ilz nomment or de fillet, fera a
vingtdeux carratz a vn quart de carrat de remede
& pouront vendre Teftrclin vingt & vn groz & non
plus: & iè plus en prendent ilz feront pour chaf-
cune piece d'ouvrage puny, du doublé en valcur
de la matiere en quoy ils auront faid la faute: & il
fatifferont a la partic qu'ilz avoyent faid la faute.
Item, Et parcil lemen t, que tous lefdidz Orfe-
bures, par tous lefdidz pays & feigncuries, feronc
tenuz de faire leur ouvrage d'argcnt qu'ilz feronc
dorefenavant(foit en vaiflellc ou aultrement) a
vnze deniers huid grains fin, aquatregrains de re-
mede furie menu ouvrage, a caufe des fouldurcs
qui pouroyent eftre dcdens ledid menu ouvrage:
& fur chafcun marq de vaifelle deux grains, en
prenant fur chafcun marq dudid argent,vingtcinq
folz fix deniers gros & non plus fans la fachon. Ec
s'il eftoit troüve qu'ilz priniTcnt plus de remede
que deiïus eft did, 1'ouvrage fera rompu, Sc en fe-
ront puniz par les peines 8ζ amendes qui feronc
ordonnees par les Loyx des villes la ou ilz feronc
fubjedz.
Item, Que lefdids Orfebures nc pourront do-
rcfenavant vendre argenten vaiicllc, que premie-
rement icelle vaifelle ne foit fignée & marquee du
j poinfon de la ville ou ilz feront leur reildcncc, &
du leur femblablement: & ce fur Tarnende dè dix
Florins d'or, pour chafcune pieche qu'ilz auronc
'
                                                                  de-
-ocr page 1341-
Placateaj. ^Boeck. ' ii*Tit i.Dee!.
que pays que ce foit. ne pourra departir iiy affin
aulcuns deniers deffenduz&reputez pourbillo Γ
ny.auiïi aultre matiere d'or ne d'argent fi '
delivrefanscftre marquee: a fcavoir,depuis vne
onche en dcffus. ■< Ut"1' '-.m ■■>'· . η:_-ι.>-.
Item, Auiïï nc poürront lefdidz Orfebures.faire
aulcunc vaifclle qui foit de poidz extraordinaire,
iiy auily groiTeS'chaincs dor,ne quelconqueομ-
vragc d'or pu d'argent que Ion reputc ouvrage en
maffe, qui fuft pour aulcun cftrangier , & aufly
qu'il fuft apparent deftre faid, pour porter hors des
pays de pardeqa: fur Tarnende de chafcun rnarq
d'or qu'il auroit ouvré en tellc fachon, vingt Flo-
rins : & pour chafcun rnarq d'argent deux Florins
dor.
Item , Que lefdidz Orfebures feront tenuz d'a-
voir vn patron du poidz du rnarq, tel qu'il fcra a
lamonnoye dupaysoüils feront demourans: &
adjoufteront les poidz qu'ilz ont foubs eulx, au
patron du rnarq de lamonnoye. Et s'il eftoit
tróuve' que leurfdids marqs, fuiTent plus fors que
lc droicl d'vn fierlin pour rnarq, ou plus foibles
d'vn fierlin que Ie droid, ce fera fur Tarnende
(pour chafcun e fois qu'ilz feront trouvez en faul-
te) de deux Florins d'or. Et aufly auront lefdidz
Orfebures, les meilleures ballanches & lc plus
juilcs que faire fe pourra: & tel lemen t que quand
elles feront chargees de dix rnarq, clles donneront
Η cognoiftre Ie droid , a de my eftrelin de charge :
& femblablement lesgrandcs ballanches &peti-
tcs a l'advenant, & s'ils y font faulte ce fera fur
l'amendc que deflus.
Item,Que nul defdidz Orfebures nyaultres,ne
poürront foulder aulcuns deniers d'or: fur peine
de Tarnende d'vn Florin d'or pour chafcun denier.
Item, AuiTi que dorefenavant aulcun Orfcbure
ny aultres, nc fondront aulcun denier d'or ne d'ar-
gent rcpute pour billon ny aultres, qu'il ne Ie por-
te & livre en la monnoye du pays, eu il fera de-
mourant,incontinent qu'il auradeparti.ou auplu-
ftard defdidz huid jours apres : fur peine de Ta-
mende de cinquante Florins pour rnarq d'or:& de
trois Florins pour rnarq d'argent, pour aultant de
fois qu'il fera trouvéavoirfaid Ie contraire.
Item, Que ês petites villes defdidz pays &feig-
nouries ou il n'y a aulcunes Kcures.fur Ie faiddef-
didz Orfebures qui y feront demourans & feront
leurs meilicrs feront tenuz de endcdans fix fep-
maines(apreslapublicationdcceftcordonnance)
prendre lefdides Keures en celles des bonnes vil-
les, defquelles ilz feront Ie plus prochains pour
felon icelles ouvrcr, & eulx conduireaufaidde
leurs meftiersetant a marquer ladide vaifellc com-
me aukrement: fur peine de deux Florinsd'or
d'amende, pour chafcune pieche de vaifelle qu'ils
auront ouvré fans Keure, èc dicelles pieces eftre
couppees 8c rompues.
Item , Eft: ordonné & declaré,que vaiflelle d'or
ou d'argent entiere,ne fera point reputée pour bil-
lon , ne fcmblablcmentj oyaulx d'or ou d 'argent:
aincois lc poura chafcun avoir felon fon eftat, &
aufll les Orfebures mener dehors non rompuz
fans fraulde. Si ainfi neftoit, qu'ils les menaflent
dehors , en intention de les vendre pour eftoffe &
matiere lefqucls joyaulx & vaifTelles feront en ce
cas fourfaid: & avec ce ceulx qui de leur fceu les
meneront ainfi dehors, Tamenderont & en feront
corrigcz comme ceuxqui meneront billon dehors.
ltem,Que nulz Departeumy Affineür,de quel-
ce
neft pour porter a la monnoye du paysouijf^!
refident: fur paine de vingt Florins d'or pourchaÜ
cun rnarq d'or: & pour chafcun rnarqd'argen
deux^Florins d'or. Et s'il departoit 6c aflinoit"auL
curie matiere d'or ou d'argent, qui fuft pour i
cun cilrangier qu'il ne cogncuft, & quant ledjA
departement de Tor & affinage fera ainfi faiftj] ne
fen departiroit fans eftre prefenta livreralarnon-
noye de la ville s'il y eft demourant. Et fi ^^
aultre ville ou la monnoye ne foit, que icclluyou
il fera refident, prendra bonne caution ducliö
eftrangier, a fin que ladide matiere foit delivree k
ladide monnoye: fur Tarnende que deflus, £t
avant qu'il fe puyft entremettre de fondicl mefticr
il fera tenu de faire Ie ferment ês mains du Gene'
rael maiftre du pays.ou il fera demourant.
Item, ledid Departeur & ArTineur, poura fondre
& departir les lavevres des Orfebures, & leur en
rendre leur or & leur argent, pour en faire leur ou-
yragG fi bon leurfemble: mais s'il povoit fcavoir
en quelque maniere, que cc fuft, matiered'orou
d'argent, ou aultre billon qui deuft eftre porté i
ladide monnoye, en cc cas il nc Ie departira point
qu'il ne foit affeuré fur lc ferment qu'il aurafaict
que ladicte matiere nc foit pot teca la monnoye
dudictpays.
Item , Sera ordonné en chafcun pays, vne per·
fonne ydoine & fouffifant, qui fe cognoiftraa faire
AfTays d'or & d'argent: lequel vifiterales Orfcbu-
jes & Affineurs, & fera afïay, pour fcavoir fi les Or-
febures font leurs ouvrages au mefinc aioy qu'il
leur eft ordonné, par tant de fois que bon leurfan-
blera. Mais du moins, il fera tenu de vifitcr en
chafcune bone ville quatre fois lan, & de faire les
aflays ainfi que did eft. Et fcmblablenient vifitera
les changeurs, pour fcavoir s'il nc leur vient nulz
deniers eftranges, a fcavoir d'orou d'argent :&H
aucuns en ya, il ne fera TafTay. Et de cequ il en
aura trouvé, fera tenu de lc faire fcavoir au general
maiftrede toutes les monnoyes, ou au-gencral
maiftre du pays, a fin de y medre remede, fi faul-
te y avoit. Et fera tenu de faire Ie ferment ês mains
du general de toutes les monnoyes, Etdu general
maiftre du pays ou il fera demourant. Et aura lc-
did AfTayeur gages de ceuxdu pays, telz qu'il foa 1
ordonné a lentree de cefte ordonnancc.
Item, Quant aux Merchiers & aultres perfon*
nes qui fentremedent de vendre vaifTcllcs, chain-
tures, & aultres joyaulx d'or & d'argent au rnarq
& aukrement, eft advifé & conclud, que nulz nc
vendrontny ne poürront vendre aulcuns joyauaj
qui ne foyent de bon or & de bon argent,cn aloy SI
[ bonté tel qui eft ordonné de prefent aux Ortebü-
res, & marquees des poinfons, telz que la vaijW*
fera par cefte ordonnancc, foit en franches lei
ou aultres lieuxfur Tarnende de quatre florins
chafcune onche d'or: & de deux florins pour cW'
cun rnarq d'argent, & fi tant eftoit quÜ2 eu»c
aultres vaifTelles,chain tures ou aultres joyaulx ^
ou d'argent, qui fuiTent marquees des vieux ρ
fons donton folloit marquer les vaifTellcsJelqu^
nc font point en tel aloy nc de tele bonte, en c
Ie donneront a cognoiftre a ceux qui a°\L,
-ocr page 1342-
., φ $
>0i
Munte, Mun
2593
cunes villes ou licuxqueccibin & s'il y avoit aul-
cun Changeui (pofe qu'il ne cuft nom de Ban-
quier) qui fc enrremet ou advaochafl: de gardec
argenr des Marchans , Bourgeois , ou aultres per-
fonnes forains (en quelque maniere que ce fuft)
pouren faire aulcuns payemens, Icdid Changcur-
banquicr payera pour chafcune liburc de gros
(foit en or ou en monnoye) deux Florins d'or d'a-
mende. Er celluy qui aura mis fon argent en Ia
main dudid Changeur, payera femblablement
deux florins d'or pour la libure de gros : & ce pour
chafcune fois que il fera trouvé qucaulcun paye-
ment en ait par culx ainfi efte' faid au contraire de
ccfle dide ordonnance.
Item, Etautficftadvife'queaprcslapublication
de ceflc ordonnance , ny aura aulcune pcrlbnne
qui fepuiftentremettre nc mcfler de la pradicque
de Taffleteric ny eftre Billonncur, pourrecueiïlec
aulcun billon ne biqucttci aulcuns deniers ayans
cours en quelque maniere que ce foit : pour cc
que lefdidz Tafflcriersy ont faid plufieurs fraul-
des & larrechins. Et s'ilz Ie faifoyent oufentre-
mettoyent lc faire, cc fera fur la pcine la premiere
fois,dc chafcun denier d'or que ilzauroyent achet-
re', vn florin d'or: & pour la fecondc fois, au pillory
Scmyttré.cn declairantleurs malefices: &pout
la tierce fois, cc fera fur Ia hart.
Itcm,pourcc que il cil befoing que pour les paye-
mens des rentes des villes, ilz ayent Trcforiers ou
RecepveurS, pour recepvoir les Affiz , Rentes öc
Revenuës, pour faire payement des Rentes, Refe-
dions 8c plufieurs aultres chofes ncceflaires aux
charges defdides villes, toutcs tcles chofes & aul-
tres femblables fcjnt permifes a eftre faides. Mais
efl: dcffendu que tous gens ne fe meflcnt.en quel-
que manjere qui fe foit, de rccepvoir ou garder aul-
cuns deniers defdids marchans ne d'aultres, pour
en faire payement a aultres perfonnesrfur pcine de
Tamende contenuè en Tarnde precedent: Γι ainfi
η'efl: que ilz recoipuent les payemens des Rentes,
qui fe doibuent payer fur luy par convenanecs cx-
preftès,ou namprifJèmcns: au quel cas il poura rc-
cevoir & payer lefdidz deniers & non aultremenr.
Itcm,Et pour pourvoir aux chofes neceiTaires,que
plufieurs Marchans eftrangiers, qui font prefente-
ment ês pays de pardeca ,& qui encores y pour*
rontvenir, ncfcauront(peult eftre)cognoiftre les
poids des deniers qui par cefte ordonnance auront
cours, efl: ordonné queiceux pourontcommettre
vn Clcrq,chafcun pour fa nation.aufquels ils pour-
ront bailler leurs deniers pour faire payement des
marchandilcs qu'ilz achetteront 6c recepueront
les deniers des marchandifes qu'ilz vendront.
Saulf toutes fois que lefdidz Clerqz, ne pourront
recepvoir ne payer pour aultre nation, que pour
cclle du pays ou ilz feront commis, pour en ce
faifantallouërne recepvoir aulcuns deniers ny a
pluf-hault poidz qu'ilz font evaluez par cefte or-
donnance. Et s'ilz recepvoyent, allouoycnt, ou
payoyent aultres deniers que ceulx qui auront
cours,ce fera fur lamende de trois florins pour cha-
cune liburc de groz, foit en orou en monnoye Et
fi ceftoyent deniers deffenduz ou reputcz pour
billon ilz perdroyent lefdidz deniers, & fi paye-
myent doublé amende : & s'ilz y rencheroyent Ia
,,# lefdides vailTelles ou joyaulx, & leur don-
ut Ie poidz de la valeur raifonnablement, en
nere, q"c lefdiöz achetteurs ne foyentfraudez
^rom'pez, Et s'ilz faifoyent Ie contraire, de ven-
°, jadi<5tc vaifelle marquce du vicu poinfon aul-
que du nouveau, ceferafur 1c amende de
Jcux Florins d'or pour chafcun marq d'argenr,
nour la premiere fois que ilz en feroyent reprins ;
Vy rcncbeant la deuxjefme fois, ilz perdroncja-
Me vaifelle, & fi payeront doublé amende, tclle
flUc dciTuseftcontenue.
Item, Lefdidz Merchicrs nc pourront faire faire
vaifelle nosufve ,en aultre ville quele qu'elle foit,
uy aultres joyaulx d'or & de argent, fi ce ne efl: en
la ville ou ilz feront demourans iï lefdides vaifcl-
|es & joyaulx ne font de la mefme bonté ou aloy
qu'il cil contenu par ceile ordonnance. Et s'il
eiloit trouve faifant Ie contraire.ee fera fur Tarnen-
de de deux Florins d'or, fur chafcun marq de ar-
gent ; & de chafcun joyeau de or a l'advenanr. Et
auifi ne pourront vferd'aultre poidz ne des balan-
cbes (en franches-fefles ny ailleurs) que felon &
ainfi que il efl: did cy deiïus des Orfcbures, & fur
les mefmes amendes.
Item, Efl; ordonné que lefdidz Merchicrs pour-
ront mener leurs vaifelles de or & de argent en-
ticrs.de vn pays en aultre, laquele ne fcra point
reputee pour billon : & fambiablement joyaulx
dor& d'argent, s'ainfi n'eftoitque ilz les menaf-
fent dehors, en intention de les vendre pour eftof-
fe& matiere: lefquelz joyaulx & vaifelles feront
en cc cas four faidz & avec ce,ceulx qui a leur fceu
les meneront ainfi dehors, lamenderont & feront
corrigez comme ceulx qui meneront billon de-
hors. Et fi endedans l'an Ion nc povok verifier par
deux perfonnes dignes de foy, ilz payeront pour
chafcun marq d'or, cinquantc florins; & pour cha-
cun marq d'argent fix florins, a chafcune fois que
ilz en feront reprins.
Item , Efl; advifé & conclud, que a I'entrce de
cefte ordonnance ny aura nulz Changeurs-banc-
(juiers: a fcavoir ceulx qui gardent l'argent des
Marchans, bourgeois Sc aultres perfonnes, dont
ilz faifoyent payemens journelement; qui a cfte'
caufcde Ia totale deftrudion, pertcs, & dommages
que plufieurs bons Marchans,Bourgeois & aultres
notables perfonnes onteuz & fouflenuz a caufe
de la rompture deididz Banquiers qui fouvente-
lois eft advenu en plufieurs lieux & bonnes villes:
kauifi pour les grans frauldes & abuz que lefdidz
Banquiers ont iaid contre Ie bien de lachofe pu-
"liquc. Car ilz ont extraid les bons & pefans de-
niers dor Sc d'argent hors des legers: dont lefdids
Jgcrs ilz en faifoyent leur payement, Sc les pefans
deniers envoyoyent ês monnoyes eftranges, cf-
lucllesfc forgcroyent mauvais & faulx deniers,
önt d'or comme d'argent lefquelz mauvais de-
deca
ilz apportoyent 6c allouoycnt ês pays de par-
quieft contre toutcs lesordonnancesqui
Par cy devant ont efté faides fur Ie faid des mon-
n°)cs: qui efl: cas de crifme & a quoy Ie pcuplc a
j;u & foubftcnu de grandz pertes & dommages,
« encores auroyent iï lefdidz Changeurs ban-
kiers continvoyent.
Eft dt'fFendu, que de cy enavant lefdidz Cban-
6e"rs Banquiers, nc pourront tenir change en aul-
feconde fois, cc fcra fur la
per
8, Β
e d« tous les biens
que
-ocr page 1343-
12. Tic. i.Deel.           ^
Item, s'il advcnoit que aulcune perfone (fun
homme ou fcmme.de quelque eftat ou conditio
que ce foit) avoyent porté, mene' ou faid men?
aulcun billon,& que de premiere face ils ne ruiter/
trouvez,mais queapres touteffois Ion puift verifir!
par deux perfonnes dignes de foy , endedans la
&jour, il fourfcra la deiïufdide amendc,& avec cp
aultant en valeur, que ledid billon qui aura eft'
porté dehors: a fςavoirfOiχantevn, florins d'arnen
de pour chafcun marq d'or: & pour chafcun mam
d'argent, fix florins damende. Et s'ilz eftoyent
changeurs ou ayans charge & offices de recente du
Roy ou d'aucunes Scigneuries, quel qui fuir.Toul.
nare, Marchant ou Ufurier tenant tabledepreir
iceulx payeront doublé amende ; enoultre&c par·
deflusce feront conftituezprifonniersvn andu-
rant, au lieu ou ilz feront apprehendez,
Item, Et a fin d'eviter que nul, de quelqueeftat
qu'il foit, homme ou femme, η e porte, ne tire ou
envoye, ny fache porter, tirer ou envöyer en mon-
noye cftrange hors des pays, pour illee prendre &
achetter les deniers legers & defTenduz.ainfique
depuis aulcun temps encha tan a faid en bien
grande quantité, & iceulx diftribuez & allouèza
plus haulrprisbcaucoupque ilz ncvaloyent,cll
defTcndu de plus faire Ie femblablc, fur Tarnende
de corps & des biens. Et ainfi, ceulx fcmblable-
ment, qui telz deniers deffènduz rcceuront&s'a-
vancheront de les allouêr en tel cas ou femblablc,
nejoyront iceulx mal fadeurs de bourgeoifie,pri-
vileges des villes, ne de franchcs-feftesqueles
qu'elles foyent: mais feront (incontinent &que
Ion fera du cas adverty) apprehendez au corps,&
executez comme faulx monnoyeurs & larronsde
la chofe-publique. Saulf ês lieux ou il ny a point
de confifcation des biens, il en fera vfé comme il
appertiendra par Juftice.
Item, Et s'il cftoit trouvé que aulcuneperfonne
de quelque eftat ou condition qui fuft, fe mcflaft
deronger&diminuer aulcuns deniers dor ou dar-
gent , ou fuft par cimment & eaues-fortcs.ouen
quelque maniere que ce foit, comment que cl les
foyent nommees, appellees ou fpecifiees,ce fera
fur la hart, pour en eftre executez publiquemcnt,
incontinent Ie malefice du faid cogneu.
Itcm,fi aulcun eftoit trouvdde quelquecitatquc
il fuft,hommeou femme, portat,menantouayant
faid porter ou mener aulcuns deniers d'or ou dar-
gent, poféque iceuxeufient cours par ceftcordon-
nance , & que Ion euft fur luy fufpicion que il por-
talt lefdids deniers hors du pays en cftrangemon·
noye.au cas que il fe voulfift excuferparfermenr.
&que lon'peult trouverou prouver par deux per-
fonnes dignes de foy, que il euft livré Icfdidsdc-
niers ayans cours.en eft rage mönoye.il paycrap°ur
chafcun marq d'or foixante florins de amende:Κ
pour chafcun marq d'argcnt fix florins d'or:&»
payera oultre & pardeffus en valeur,autant que Ie ·
didz deniers ont valu en ladide monnoye foraine.
Item, Α fin que ces ordonnanecs foyent rnieu
entretenues.le Receveur gencral,Argcntier,Trc o-
rier des gucrres,Maiftre de la Chambre aux denier»
leurs Clerqs, ou ceulx que ilz commettronr β r
cepvoir les deniers des domaincs & aydesou
tres deniers appartenants au Roy & a mon^'Sn (
l'Archiduc, feront Ie ferment folemnel al'cn ^
Placaten-/. 3 · Boeck
2594
que on fqauroit recouviet fur eulx & fi feroycnt
marqucz d'vn fer-chauld au viiage, comme gens
infamcs: & a la tiercé fois fur peine de Ia hart.
Item, Eft ordonné& dcffendu, a ceulx qui fe
mcflent de faire payemenc hors des pays, comme
a Rome pour faid de benefices, ou aultres paye-
mens de faid de change,que ilz ne pourront tcnir
foubz eulx aulcuns deniers entiers reputez pour
billon qu'ilz ne foyent couppez & iceulx envoyez
a la monnoye du pays ou ilz ferontdemourans:
& fi on trouvoit foubz eulx aulcuns deniers en-
tiers, qui fuflent reputez pour billon, ilz perdront
lefdidz deniers: & avec ce (fi en leurs maifons·
eftoyent trouvez aultres deniers ayans cours.mef-
lezavec lefdidz deniers deffènduz,) ilz les pcr-
droyent a caufe de ce qu'ilz auroyentfaid au con-
traire de ceile dide ordonnance.
Itcm.Et pour ce que fouventeffois les ordonrian-
ces des monnoyes font cnfraindes,a caufe des de-
niers qui font achettez & venduz, dont on efchiet
en grandzdommages.a caufe que lefdictz deniers
font tranfportez hors des pays & feigneuries, eft
dcffendu que nul ne pourra vendre ny achettet
aulcuns deniers d 'or ne dargent, ny en bailler pluf
hault poidzque lc cours de ceile ordonnance : fur
Tarnende de trois Florins fur chafcune libure de
gros, foit en or ou en monnoye.
Saulftouteffois,pputceque ileftneceiTaireaux
Marchans&aultres,pour voyager& porter deniers
allouables aux pays ou ilz vont, eft ordonnéque
chafcun Changcur ou aultre Marchant, pourront
tranfmuer leurs deniers: comme s'ilz avoyent des
Lyons, en prendre des Florins: &s'ilz avoyent des
Nobles, en prendre des Efcuz, ou aultre monnoye
d'or ou d'argcnt, tcle que leur feroit necciTaire: en
donnant vn pour cent & non aultrement, foubz
l'amcnde que deffus, & ce pour la primiere fois:
& s'ilz rencheoyent la deuxicfmefois,ilz payeront
doublé amende, &c avec ce perdroyent aultant de
deniers qu'ilz auroyent venduz ou achettez.
Item,Si aulcuns Bourgeois, Marchans,habitans
ou non habitans cfdiclz pays de pardcca,ou aultres
perfonnes quelz qu'ilz foyent (foit Homme ou
Femme) eftoyent trouvez portans ou ayans porté
ou mene aulcun billon d'or ou d'argcnt, fondu ou
non fondu , en quelque maniere que ce foit hors
defdidz pays, & non tenansledroid chemin pour
aller deuers les monnoyes, four feront ledid billon,
& par deiTus ce payeront pour chaicun marq d'at-
gent fix florins d'or, & ce pour la premiere fois : &
fi la feconde fois aulcuns dicculxrencheoycnt au-
did malefice , ilz perdront tout ce qui fera trouvé
foubz eulx, foit billon ou non billon, & payeront
Ja doublé amende pour chafcun marq d'or ou d'ar-
gcnt : en-oultrc & pardcflus, feront emprifonnez
vn an enticr, en la prifon eftroide de la ville plus
prochaine ou Ie cas efcherra , s'il n'y avoit prifon
au lieu.
Item, Et pour evirer que nulz des fubjedz ne
foyent travaillez extraordinarement par Pillars ny
aultres qui fc vouldroyent avancher de fruftrer
iceulx fubjedz, foubz vmbre de querir billon,com-
bien que chafcun puyft accufer ceulx qui portc-
ront ledid billon.cftordonné &deffendu que nulz
η e pourront fufter ledid billon, finon les commis
a ce, ou les officiers des Jieux: fur peine de Ia hart.
-ocr page 1344-
Munte, Muntilach,&cuoi
1
Accefc ordonnancc,ês mains de ceu lx qui a ce fe-
tcornmis, que ils nc receuront ou allouëronr,
the fcront recepvoit ny allouéren quelque ma-
"Le que cefoit, aulcuns deniers d'or ou dargent,
"utres ny aautre pris, que ceulx qui fonr conté-
\z en cefte ordonnance: nyauffi nulz deniers
Jcflcnduz, en quelque maniere que ce foit. Ec
'jlz faifoyent Ie contraire, ce fera fur privation de
leurs offices, & reputcz commefaulfaires & parju-
ez · & pardciïus cc, d'eftre puniz par l'ordonnan-
'c de mes Seigneurs Ie Chancellier &.gcns du
«and confeÜ. "Et entant qu'il touche les Clerqz
LfeJi^z Officiers , s'ilz commettcntfaultc, ilz
feont mis en prifon quarantc jours au pain & a
l'eavè.en la prifon de la villeou ilz aurontcommis
lefaiéi: &au bout des quaran te jours leur fera def-
fendude non povoir approcher les villes ou lieux
ou fcront les perfonnes du Roy & de Monfeigneur
lArchiduc, plus pres de dix lieuës a la ronde, fur
peinede la hart. Etpofe que lefdids Recepveur-
ïcncral ou aultres Officiers deifufdidz, cuiTent
j|racedu Roy,du mefuz& ferment quilsauroyent
iaift, fi payeront ilz Tarnende, afcavoirpour chaf-
{un'denier d'or troisilorinsd'or: & de chafcunde-
niet d'argent, deux fols.
Item, Et femblablement les Recepvcurs gene-
rauJx de chafcun pays, Recepveurs des Seigneu-
lics.Ttcforiers&Recepveursdes villes, Tollenaers,
Reccpvëurs de Cloiftres & aultres gens, de quel-
que eftatoucondition que ils foyent, faifans re-
cepre ou defpencc pour aultruy,eil ordonné & en-
joinft par cefte ordonnance, que ils ne allouënt ne
tccoipuent aulcuns deniersdeffenduz ou reputez
poürbillon, a quelque pris que cefoit: ny auiïl
aultres deniers d'or ou d'argent, ayans cours par
cefte prefente ordonnance, a plus-hault pris qu'ils
nc fon cvaluez: fur peine de deux Fiorins d'or,
pour chafcunc libure de gros: & pour chafcune
pieche dargent vn pattart pour la premiere fois.
Et Γι a la feconde fois ilz fuflent trouvez en faulte,
Ion les mettra au Pillori, fur Je lieu ou Ie cas fera
advenu, par trois jours de rriarché: & fi payeront
ledoublede ladide amende. Et ü la cognoiffapee
vcnoit a ceulx de la ville ou Ie cas feroit efcheu, &
ilzn'cn faifoyent punition en la maniere conre-
nué en ceil article, ilz payeront ladide amende tc-
'cque Icfdidz Recevcurs & aultres en ceft article
foefmes en doibuent payer. Et fi les cas advicn-
lentfoubz les Juiticcs des Seigneurs Vaflaulx, les
Officiers defdides Juftices (qui par raiibn en doi-
wntavoir lacognoifTancc) en feront pareiUes pu-
"itions, foubz les peines que defluS'. Et feront re-
^z tous lefdidz Reccveurs , Treforiers & aultres
Wus nommez, de faire Ie ferment a l'entree de
Cefte ordonnance (es mains des principaulx Offi-
Ws em loixdes lieux, chafcun ou il appertiendra)
*c"tretenir cefte prefente ordonnance: Et s'ilz ne
■oyent diligence de faire 1c ferment, ce feroit fur
amende de yingt fiorins d'or.:
Item, Si aulcuns Bourgeois, manans ou habi-
Wii aulcune vilfe defdids pays.tranfgrcffoyent
chafcune libure de grós(foit en orou'en rnonnoye>
deux Fiorins dOrpourchaicUnc fois qu'ils en fe-
rontreprins.
item, Si aulcuns Coulriers, Tafemiers, Hofte*
lains, Ufuricrs, leurs Femmes, Clerqs & Servi-
teurs, ou autres eulx mcflans de leurs affaires ou
negoces, faifoyent aucunsmefuz contre Jefdides
ordonnances, en quelque maniere que cefoit, ou
fufb de allouërourccepvoir deniers a plus hauJc
pris ou aulcuns deniers deffenduz, ils payeront
1 amende tele qu en l'articJc cy devant cftdide:
& avec ce a chafcuncfois payeront d'amende Ie
tiers plus que les autres rranfgrefleurs defdides
ordonnanecs. Er s'ilz n'avoyent dequoy,& qu'ils
nc fuffent puyffans de payer ladide amende, ils fe-
rontmisen grefillon devant l'hoftel de Ja ville par
trois dimences a l'hcure de la grandmefTe: êc avec
ce feront trois mois priiönnicrs a pairi & a cavë.
Item, que Jes chiefs de J uftice de chafcun pays,
recepvront les fermens des principaulx Officiers:a
fcavoir pour les pays de Brabant, ferrouveront de-
vers Ie Chanchellier de Brabant (endedens huid
jours apres la publicarion de cefte ordonnance) les
Mayeurs, Eicoutettes, BaiJliz,Ammans&rels
ChiefzdOfiices.Procureurs du Roy,& autresaut
queJs>accufations & punitions demalefices appar-
tiennent: &Jeront ferment folemnel de entrete-
nir cefdides prefentes ordonnances: & nc compo-
feront ne feront compofer les tranfgrefTeurs d'icel-
le, en quelque maniere que ce foit: fur peine de
privation de leurs Qffices, & dcl'amenderarbi-
trairement felon l'exigencc du cas.
Item, Iceulx Officiers, Mayeurs, Ammans, Ef-
coutettes & Bailliz, fcront faire ferment aux Offi-
ciers eftans foubs culx, publiquemcnt a la veuë du
peuple; pour faire entretcnir icelJc ordonnance.
Item, Et parcillemcntpour Hollande,au Lieu-
tenant: pour Flandres au Prefident : pour Hay-
nauk, auGrand-Bailly: ponr Luxembourg, au
Gouverneur: pour Malines ,a J Efcoutcttc: pour·
Lille, au Gouverneur: pour Valcnchienncs, au
Prcvoft Ie comte:pour faincl Omcr & Ie Bailliage,
au Bailli du did faind Omer: pour Ia ville de la
Brielle& pays de Voirne, au Bailly de la Brielle:&
confequamment ês aulrres pays.
Item,Encores poür ledid entretenement de ces
ordonnances,eftordonné& enjoind a tous les Of-
ficiers du Roy & desLoix defdidz pays & feigncu-
rics, que chafcun d'iceulx.ês mettcs de fon office
Scjurifdidion, conftfaignent tel nombre de per-
fonnes (foyent Bourgeois»Marchans, Eftrangers >,
ou aultres qui leur femblera efire expediënt) a
faire Ie ferment folemnel, tous les ans vne fois, ou
plusibuvents'ileftmeftier: d'entreten1r,gardec
& obferver lefdides ordonnances-
                     
Item, Eta fin que iceulx tranlgreffeurs foyent
attaindzéc trouvez, eft ordonné que tous Offi».
ciers & Loix des villes efdidz pays 8c feigncurics,
foyent tenuz en leurs feanches vcritez (qu'ils ont
accouftumé de tenir, mefmement laou icellcs
franches veritez ont lieu) de mettre vn article de
Tentretenementdefdides ordonnances: & fur ce.
oyr Information, contre ceulx qui auront faid w
contraire. Et lors & toutes les fois que mefticr fe-
ra, feirc punition & correction defdictstranfgref-
feurs, felon icclle ordonnance. Et avec ce auront
8. Β ij                    qua-
refente ordonnance, afcavoir Cju'ils allouaf-
ient
gent
ou receuflenc aulcuns deniers d'or au d'ar-
! "il nefl contcnu par cefte or-
qu iJz rcceuflènt ou allouaffent aul-
S n*^n
s dcniers reputcz pour biIlon,ils payeront pour
-ocr page 1345-
Placateaj. 3. Boeck. 12. Tit, 1. Deel.
2598
1599
quatre fois en lan , contre lefdidz tranfgrefleurs (a
fcavoir a chafcun Lundy apres les quarrc-remps,
ou Ie prochainjour des plaizapresenfuyvant, pat
ainfi que lcdid Lundy nc ibit jour de plaid) infor-
mation ou veritez: & en leur chambrc donncront
publiquement leur fentence contre lefdids ttanf-
grefleurs, en mettanc ieelle a execution , fclon la
formedefdides ordonnances: lequel Lundy (ou
prochain jour de plaid apres chafcun defdids qua-
tre temps) venu, eft prohibé & deffendu a tous Of-
ficiers, tant du Prince qued'aultres, qu'ilz ne fa-
cent loyjufques & ceque leurdidjourde plaidz,
fur Ie faid defdides monnoyes.fera renu & accom-
pli : & s'il appert par deux tefmoings fouffiflans
aultrement & deuëment, ilz feront puniz felon
Ie meffaid, ainfi qu'il eft ordonne' cy defius.
Item, Et pareillement a fin que lefdides ordon-
nances foyent mieülx & plus entierement entre-
tenuës, a caufe des grandes pertes & dommages
ineftimables, advenuësa la charge du Roy, de
mondid Seigneur l'Archiduc, du plat-pays, des
Prelats, Nobles.des Renticrs,des bons Marqhans,
& generalcment de toute la chofe publique,& que
ïceulx ne adviennent plus ainfi que par cy devant,
par faulte de bonne police, & de la grande defob-
eyflance, & petite extime & corrcdion de Juftice
qqin'aeftéfaidcfurceulxqui ont tranfgrefie les
ordonnances defdides monnoyes,& pour mieulx
y remedier chacun Pays ièra oblige en vers Ie Roy
Scmon-did Seigneur, ainfi qu'il ienfuit: a fcavoir,
que les Souverains & principaulx Officiers d'vn
chafcun pays, comme en Brabant, Ie Chancellier;
én Flandres, Ie Picfident: en Haynau, lc Grand
Bailly : en Hollande & en Zcelandc, Ie Licute-
nant: en la terre de Voirne, Ie Bailly de la Brile: en
Luxembourg, Ie Gouverneur: en la Chaftellen-
nicdeLille, Douay & Orcheis, Ie Gouverneur:
en Namur, Ie Gouverneur: & a Malines, l'Efcou-
tette: a Valcnchiennes.lc Prevoil Ie comte: a faind
Omer, 6c a au Bailliage , Ie Bailly dudid Saind
Omer, recepuront de routes les villes de leurs ju-
rifdidions, & de chafcune d'icelle apart, leurs let-
tres obligatoires, contenant prornefle d'entretenir
ces ordonnances entierement & en chafcune par-
tie d'icellcs: & de en ce aflifter chafcune defdides
villes l'autre : enfemble les Officiers du Roy& de
mondid Seigneur l'Archiduc a faire punition des
tranfgrefleurs. Et que fi par leur faulte & coulpe,
ês metes de leurs jurifdidions, elles neftoyent en-
tretenuës de poind en poind &qu'el les fuflènt
enfrainctes en quelque maniere que ce fuft, tant
enlahauche des deniers d'or ou d'argent ayans
cours, ou en recepuantou payantaulcuns deniers
forains & non ayans cours par cefte ordonnance,
ou aultrement en y contrevenant en quelque ma-
niere que ce fuft: & aufii s'il advenoit que par aul-
cuns leurs Bourgeois ou demóuransen l'vned'i-
celles villes privilegees, ês metes de leurs jurifdi-
dions , ou par aucun eftranger fuft contre venu a
ieelle ordonnance, δε la chofe venuëa leur eognoif-
fance, par les calengez & conjurez des Officiers
quj ce regardera ou aultrement deuëment,nen
" jfeiflent la cqrredion: chafcune defdictes villes,
qui en ce cas ièra deffaillant fcra tenue de payer &
payera ,a fcavoir toutes les principales villes (que
Ion entend en Brabanr.Louvain, Bruxelles.Anvers
& Boif-leduc: en Flandres, Gand, Brugès &j γ
en Haynault,. Mons & Valenchiennes: enGV
lande & Zeelande, Dordrecht, Lcyde, Delft u
lem, Amftrcdam, Gaudc.Middclbourg & SVrj ^*
au pays de Voirne, Ja Briele: en Arthois S Q^
en la Chaftellenie de Lille, Lille & Douay; e„?!
comtéde Namur,Namur:en la Duchéde Luxe
bourg, Luxembourg: en Gueldres,Nicmece y
mundc, Harnem & Zutphen : Eten la Seignèu °*
de Malinës, Malines) la fomme de deux millefT
rins d'or/ & toutes les aultres petites villes Ci °*
eens Florins d'or, toutes les fois que Ie cas advic^
dra. Et nonobftant oppofitions ou appeJlation
s'il appert de ladide contrevention, feront cxecu'
tables reaulment & de faid, comme de chofe in
gee: neantmoins fepourront recouvrer lefdiclcs
villes fur les Officiers, par la faulte defquefo |C(Jja
meiuzfera demouré impuny.
Item,Et pource que Ie Roy & mondid Seigneur
l'Archiduc, veuillent cesprefentesordonnances
eftre entrenrenues de poind en poind felon leur
forme& teneur, fera tenu leivifiteur (afinqueles
chofes deflufdides ne foyent aulcunement en-
fraindes)de vifiter ou faire vifiter par celuy qu'ily
aura commis, les Marchcz publiqucs, Bouchcties
Poiilbnncries & autres licux,ou deniers fontdiftri·
buez aux villes, & auifi aux changes& lieuxoufe
fout payemens, & prendre garde que nulz deniers
eftranges ,rcputez pour billon , n'ayent aulcunc
ment cours: & generallement prendre garde.quc
rien ne fe face au prejudice de l'entier entretme·
ment d'icelles. Et auifi, pour l'entretenement de
luy & fes commis,aura lequartdc toutes amendes
qu'il fcra vcnir ens : pourvcu toutcffois qu'il n'en
poura traider necompofer, mais en faire l'accufa-
tion deuëment ainfi qu'il appertient: fur peincde
privation de fon office, & de l'amender arbitraire-
ment,felon l'exigence du cas.
Item, Enoultreauifi, afin quelcfdidesordon-
nances iöyent mieulx entretenues de poind en
poind, eft confenty & accordé a ceulx desLoix
des bonnes villes, deichdz pays &feigneurics, que
s'il advenoit, que Ie Royou fon ChancelietScgens
de fon Grand confeil eftans lez luy,fuflènt deffai!·
lans de punir & corriger lefdidz Officiers ou Mai·
ftres des monnoyes, felon lefdidcs ordonnances,
endcdens deux mois apres ce que par la Loy du
lieu ou Ie faid fcroit ad venu, fera-certifie & deuë-
ment apparu qu'ilz auront faid contre aucunsdes
poindz defdides ordonnances,que en ce cas ieelle
Loy quele qu'elle foit efdidz pays (foubz laqucue
ledid cas fera advenu) procédé contre icculx Orn-
ciers ou Maiftres par Juftice, felon la forme dicelie
ordonnance, ainifi qu'elle feroit ou pouront faire,
contre vn qui ne fcroit point Officier du Roy.
Et pource que au Roy & mondid Seigneur 1N-
chiducfon filz.a caufe de leur haulteur&feign^
rie, & a nul aultre, appertient entre aulucs c
la cognoiflance avec la corredion, punition J
amendesdes tranfgrefleurs d'icelle ordonnance.
qu'aulcuns pouroyent entendre & interpreter
dides ordonnances & efcriptures a leur PrCJud' J
& leftireraconfequenceen temps advenir en t
ou en partie, lefdicts Seigneurs voulans cf
rans y pourveoir, a fin de garder & Pre^erv^ur ^
droictz, haulter & feigneurie,dcclairentieu
-ocr page 1346-
.„.,, ,.j: ,,^,
■■■■':
léöo             ï " ' ? Munte.Mufttflach-.&c.
ifel
tcntionavoir eilé & eftre teles, que les chofes def-
r fdictes ne doibuent prejudicier en aulcune ma-
lere a leurfdictz droictz haulteur&feigneurie:
lais Ie font de grace efpeciaUe pour cefte fois ièu-
leiuent, a Tadvancbement de la dicte monnoye,
u pour l'vtilité'de leurspays : fans qu'en temps
advcnir, Γοη lepuifttirera confequence enaul-
cunc maniere. Ains toutes les fois qu'ilz (ou leurs
$uccelTeurs, Ducz,Contes,&Seigneurs defdidz
chans leicücrcs payemens, &feront tenuz de ce
faire les debteurs.
Item, Au cas que lefdictcs debtes efcheues de-
puis ledict jour fainct Jehan quatre vingtz & fept,
ne font payees endedens Ie tcrme.d'vn mois apres
la publication de cefte ordonnance, Jes debteurs
feront tenuz (apres lcdiotterme d'vn mois expiré)
paycr icelles debtes au pris de la nouvelle mon-
noye .
pays) voudront ordonner & mettre fus vn aultrc
Irem,fy parcydevant, aulcuncs terres, maifons,
heritages, prez, bois, moeres, difmes, ou aultres
femblables biens, ont eftd baillez k ferme ou ad-
modiation a libvres, folz & deniers, dont les arrie-
rages ou partic d'iceulx efehcroyentdevant Ie jout
dcfaind Jehan quatre vingt & fept, font encores
a prefentdeux par les cenfiers fermiers ou admo-
diateurs, feront tenuz de payer lefdidz arrierages,
efcheuz Scdeux comme dideft, en Florins dor
dudicts pris de vingt pattars de la nouvelle mon-
noye piece ouaultre monnoye ayant cours par la-
dicre ordonnance a la valeur dudict florin d'or.
Et quant aux arrierages d'iceulx biens, qui font
deuz & efcheuz depuis ledict jour fainct Jehan
quatre vingt & fept, jufques au jour de cefte pu-
blication, il en fera faid comme des debtes conte-
nuesés articles precedens.
Et au regard des fruidz proufidz & emolu-
mensdefdides terres, maifons & heritages , prez,
bois, moeres, difmes; & aultres fambjables biens,
qui font a prefent & ferontcy apres baillez a fer-
me ouadmodiation a la maniere dide & dont ie
termedepayement efcherra apres ladide entree
& publication de ces prefentesordonnances, lef-
didz debteurs, fermiers cenfiers, ou admodiateurs
feront tenuz de payer leurfdidz fermiers ou admo-
diations defdidz termes advenir , efdids florins
de xx. pattars de la nouvelle monnoye piece, ou
en aultre monnoye ayans cours par icelle ordon-
nance a Ja valeur dudict florin d'or. .♦
Item, Qu'a l'entreede cefteordonnancctoutcs
les rerftcs heritables & viagieres, qui ont efté ven-
dues a liburesde gros monnoye de Flandres, de-
vant: Ia fainct Jehan quatre-vingtz &fept,fe paye-
ront en cours a libure de groz: a fc^voir fix Florins
d'or, telz qu'ilz font forgez par cefte ordonnance.
Et s'il advenoit que cy apres Ion en vpulfift aul-
cune rachepter, Ion payera pour chafcune libure
de gros, fix Florins dor. Etüceftoycntaulcunes
rentes fur maifon ou corps de ville , ou perfonnes
particulieres qui feuflênt chargez a libures de qua-
rante gros, Ion payera pour Ie cours de ladicte ren-
te de quarante gros la libure vn Florin d'or. Et
aufli fi aulcunes rentes eftoyent vendues comme
deflus, a libures parifiz dicte monnoye pour la li-
bure, jon fera tenu de payer demy florin d'or pour
Ie cours de ia rente ρΌ chafcune libure parifiz: £c
ainji de toutes aultres rentes a l'adyenant.
kfm>quc toutes les rentes heritables & viagieH
qui fontvenduésau p*kys de Hollande,Zeelande
■A; Friiè, a Guillelmus d'or, fe | paycrpnt de cy «en
avant pour chafoun Guillelmus vn Flprindbr, pé
vingt;pattars de la nouvelle monnoye: pour-ce
qu'ileftciict par cefte prdonnaneeqpe ledict Gui|-
Jielmus n'aura plus decours, < -
, Itfm,;pfes racliaptz de toutes manieres de ren-
tes, lefqueües ont efte vendues depuis Ie jour de
8. Β iij                  fainc|
Ρ
ed de monnoye ibit d'or oud'argent ou de tous
les deux, y pouront fur ce faire teles Ordonnances
k Statutz, qu'il leur plaira: en gardant leurfdidz
droidz, haulteur & feigneurie, & les droidz privi-
leges, & franchifes de leurfdidz pays & d'vn chaf-
cun d'iceulx. Neantmoins touteffois, eeprefent
Florin d'or, & aufli la blanche monnoye, fe conti-
nuera en fa valeur & bonté, durant Ie temps de la
monburie du Roy: & fi ne s'y fera aucune empi-
jance en poidz ny en aloy.
Item,eft ordonné que toutes manieresdes deb-
tes, faides & contradees au paravant l'entreede
ceiteordonnance acaufe de deniers preftez.oude
vendicion de denrees marchandifes, terres hcrita-
ges, louages de maifons , arrierages de rentes &
autres femblables, dont les termes des payemens
font efcheuz ou efcherront avant lentrecd'icefle
ordonnance, fe payeront & rcmboiirferont en la
maniere que s'enfuit.
Α fcavoir, celles dont les payemens font efcheuz
avant Ie jour de Saind Jehan quatre-vingtz &
fept, fe payeront en florins de vingt patars piece,
de la nouvelle monnoye, qui fera forgee parceftes
ordonnances.
Item,Les debtesIcfquelles les payemenc font
efcheucz depuis Iedid jour Saind Jehan quatre
vingt & ièpt.jufques au Noel enfuyvant audid an,*
fe payeront efdidz flortns d'or au poidz, de fix fois
gros monnoye de Flandres pieche.
Item, Celles dont les payemens font efcheuz
èpuis ie Noel quatre-vingtz & fept, jufques a la
Saind Jehan quatre vingt & huidfe payeront ef-
didz Florins,au poidz de fept fois gros,dide mon-
noye piece.
Item, Celles qui font efcheues depuis Iedid
jour de Sainct Jehan quatre vingt & huid jufques
au Noel enfuyvant audict an, fe payeront efdictz
florins, au poidz de huict fois gros monnoye que
deflus piece. *„ ,
Item.Celles qui font efcheues depuis Iedid jour
γ Noel quatre vingtz & huict, jufques è Ia faiijet
Jehan quatre vingt & noeuf, fe payeront efdictz
"orins, au pris de nceuf fois gros piece.
, item, Et celles qui font efcheues depuis ledict
J°urfaind Jehan quatre vingt & nceufjufques au
Jour de cefte dicte ordonnance fe.payeront efdictz
'°nns, au pris de dix fois dicte monnoye piece. η
Saulf touteffois que fi ês lieuscóu ledict FJorios
°r η'aura poincten cours pourledictsx. Ibis gros
°urant cedict dernier demiran^ fe payeront lefdi-
"es debtes efcheues en iceluy demyan^lèule-
J*eti felon & a tel pris que Jefdicts florins fc
aura eu cours efdicts lieux, Et faulf aufli que ft les
'igations & convenances , defdictes debtes
^toyent aultrement faictcs, Ion entretiendra les
r^es d'icclles obligations & convenances^ tou-
-ocr page 1347-
Placatea-* 3.Boeck. livTifc 1.Deeh
ifj03
gent les tranfgreflêurs, ainfy que les *eaf Je■'
quierenr.
                                          π .,*M\ -
Item, Et auiïy a fin que nul ne puift pretend»
ignorance de cefte prefente ordonnance cvalu
tion des deniers, & amendes des tranfgrefleutst
que chafcun en foit plainement & amplenW
adverty feront mis en chafcune ville tableaulxcf
quelz feront efcript de mot a aultre tous les art
cles d'icelle ordonnance. ·
Α fcavoir l'vn devant la principale eglife;|'aui
tre devant Thoftel de la ville : & Ie troifiefme a"
marche ou aultre licu Ie plus publyque& COnv
nable.
Item, Et s'il advenoit qu'aulcun s'avanchaftpar
folie ou mali.ee,d'oilcr.defchirer, ou maculer,aul-
cuns defdidz tableaux en quelque m.aniere que
ce fuft, il fera batu par la main de l'executeur de
Juftice de verges, par les carrefours de la ville, par
trois jours de marche publyquement.
Item, Et pource q ue par Ie traidié faid a Franc-
fort, entre Ie Roy noftre-did Seigneur, & Ie Roy de
Franche, il eft di.d & ordonné que les prifonniers
Serviteurs du· Roy noftredid Seigneur, qui out
efté prins avec luy a Bruges,a icavoir MeiTèigneurs
les Chancelliers & Abbe de faind Bcrtin: les Sei-
gneurs de Polham: Philippe Comtedc Nailou;
Wolfung de Polham: de mainghoual: de willet-
noul: d'arefle&renger mey: dont les aulcuns
font deüvrez rxir finance & renchon ,& les aultres
encores detenuz ou tranfportcz, feront (a fcavoir
les detenuz ou tranfportez) delivres fans ranchon
& defpens: & Icfdidz delivrcz, rembourfez de
leurs finances, ranchons; & defpens. Eft dicl &
declairé,quc pöurtant quecc qu'iceulx prifonniers
ont paye & payeront n'a eiléfaidede leurvohin-
té, ne par raifon, ains par conftramde & violence,
► neieroatconprinsfoubz la prefente ordonnance:
mais feront rembourfez de leurfdides ranchons
& defpens, ièlon Ja prefente evaluation & rcdu-
dion des monnoyes.
Item, Et afin que cefte prefente ordonnance
foit mieulx entretenue & obfervee , par les Loix
des villes de chafcun pays, Ie principal Officier du
Roy eftant en chafcune ville, fera tcnu de faire pu-
blier cefte prefente ordonnance, y appellez ('pur
y cftre prefens) les Loix defdides villes & ccdcns,
trois mois: a fcavoir que les deniers deffenduz
par cefte ordonnance , ne doibuent plus avoit
cours. Et ü lefdidz Officiers en eftoyent deffail·
lans ce.fera fur la privation de leurs offices: & »
lefdidz des Loix defdides villes eftoyent rcfufans
d'eftrc prefens a ladide publication, ce fera fem-
blablement fur Tarnende de fix eens florins don
les deux partz a appliquier au Roy, & la tierene,»
l'annunciateur qui leviendra annunccr, acewy
ou cculx qui feront ordonné par Ie Roy en avoit
cognoiflance: & feront lefdides des viilcsexecu-
tablcs pour ladide amende, ainfi quedechoi
jugceiv-5
                                                     u
i;>Lësarticlescontenuz enceprefent quoycr
papier, ont cft;é veuz, vifitez concludz,arreltez
eonfentiz ,par les deputcz des eftatzdes pajs
piirdeca,en la prefence de reverend pereen V
Mónfieur l'Abbe de faind Bertin i MaiftjeJjJ
de Eyvertain, Prevoft de Tricht: Maiftre ^
Barradot, TreforierdesFinances: Loys ^ ;
fainct Jehan quatre vingtz & fept, que par conve-
nances Ion peult rachapter, payera Ion erf telle
monnoyc comme furent achatteez lefdictes ren-
tes , ou la valeur en aukre monnoye ayans cours
par cefte ordonnance.
Itcm.Et au regard du cours defdictes rentes pour
Ie temps advenir, apres 4a publication defdictes
ordonnances, elles fe payeront de tcls deniers
qu'ils auront cours par ceftedus ordonnance.
Mefrneuientefta entendre que les rentes achet-
tees a deniers d'or fc payeront a telz deniers d'or
comme lecontienent les lettres defdictz achetz·,
ou en aultres deniers a la valeur & felon icellc
ordonnance.
Item , Et au regard des payemens des termes a
venir apres ladicte publication , deues pour raifon
de marchandife, deniers emprunt ez, deniers de
change , deniers parmiz & autres chofes fembla-
bles, ilz fe payeront a Florins d'or ou la valeur en
autres deniers d'or & d'argent, au pris qu'il avoit
cours au jour de la vendition defdictes marchan-
difes,preftz faictz, & que lefdictz deniers de chan-
ge furent baillez & que les parmeiTes defdictz de-
niers parmis furent faictes. Saulf touteffois que
ft par aucunes lettres ou convenances baillez , il
cftoit aultrement dict ou traictie' en ce cas Jon fera
tcnu de payer felon la teneur defdictes lettres &
convenances.
Item, Et quant auxdebtes que Ion appele, ar-
gent d'orphelins chafcune des Loixdefdidzpays
en ord on η era felon l'exigencede la place, & ainiy
qu'il leur fembleray appertenir.
Item, Pour ce ique toutes manieres de vivres &
marchandifes, qui par lc grand defordre qui a eftc
par plufieijrs annees, au ftid des monnoyes, font
renchirez les deux tiers & plus qu'elles nc fotrloy-
cnrvaloir,parqüoyfcroitbefoing d'ymettreordre
&rigle , a l'advenant du cours &evaluation des
deniers: *cft ordonné que apres l'entrecde cefte
ordonnance, toutes lefdictes manieres de vivres &
marchandifes, feront reduides a pris raifonnable,
felon ladicle redudion, qui prefentemènt fc faid
par icelle ordonnance defdidz deniers d'or & d'ar-
"gent, a fcavoir, que cc qui fe vend prefentemènt
trois deniers fcroirrcduidd vn denier ou en def-
ibubz. Et que' chafcune bonnc ville & aultres
lièux de Loix les Officiers du Roy & gens de Loy,
ayent Ie regard a ce, que nulz marchans, vivan-
diers ny aultres, rie vendent iceulx vivres, denrees
& marchandifes, a plus haultpriz.qu'a l'advenant
de ladide redudion : ik pa'reiJlementmcttrcor-
dre, Sc pollice, fur les iallaires des ouvriers mecani-
ques, comme maflöns, charpentiers, leurs varletz,
&: aultres gerts de labeur, qui depuis ledict defor-
dre des morinoyes, ont haulchéle pris de leursfal-
laires: que enten du qu'ilz feront d'orefenavant
paye' en fortc monnoye,ils ne preignent léurs jour-
neès, que a tel pris qu'ilz avoyenr au paravant le-
diCt defordre. Et femblabiement les Hoftelains,
jpöur journce des chevaulx: & generallemént fur
to\ites aultres chofes touchans & coricernaris Ie
pbllicc defdictz vivres, denrees & marchandiies.
Ecau cas que aulcuns foyent deffaillans d'entrcte-
nir cc que par lefdictz Officiers & Loix en aura
efté appoinctié & ordoriné , iceulx Officiers ou
loix (chafcun: en fön endröict) puniiTe«ti& corri-
-ocr page 1348-
Munte, Munt/lach, Sec.
iêo$
i6ö$
forier de 1'ordrc & Rëccpveur-general defdi-
aVinances: Hues du Mont auili Treforicr def-
SesFinances . & aukres du ConfeiJ du Roy a
π cda Ie vnfiefme jour de Deccmbrc, l'an quarre
n2t&ncEuf. Etdemoy.Z. Courroye.
S
Scavoir faifons, que nous, confiderans lefcMz
t cles cftre vtiles & proufitables, pour pourveoir
® jcfordre defdides monnoyes, au bien & vciliré
f nous & de noz fubjedz, avons lefdidz articles
onfenty, gree, & audhorife': confentons, greons
laudhorifons par ces prefentes. Sy vous man-
dons: que lefdidz articles(& routIe contenuen
ceftes) vous faides incontinent crier & publier,par
töüt noilre pays & Comté de FJandrcs, ou Jon eft
accouftumé faire cryz & publications: & ledict
contenu garder entretenir & obferver, felon & fur
les peines öy dciTus dcclarees: car ain il nous p'Iaift
il. Ecdc ce faire vous donnons povoir, authoritd
& mandement cfpecial: mandons & comman·
dons a tous noz Juih'ciers, Officiers & fubjedz
que a vous (en ce faifanr,&ce qui en depend) ilz
entendent& obciiTentdeligemmenr. Et pource
que de ces prefentes Ion poura avoir a faire en di-
vers lieux, nous voulons qu'au vidimus d'iccJles
faid foubz feel auctenrique ou copie collarionnce
&iignccdeJ'vn de noz Secretaires, foy foit ad-
jouitee, comme a cc prefent original,
Donné en noftre villede Breda.ie quatorziefme
jour de DeccmbreJ'an quarre-cens.quatrc vingtz
& nceuf. Et du regnc de nous Roy Ie quatriefme.
Soubz eiloit fcript ι Collationnee a la minute
principalJe. Par moy: Le Caudrelier;
't Sehe Placaet is mutatis mutandis aen alle de Nederlandtfche Provintien toe ghefinden, ende inde refpeftive
Hcofi/Ieden ghepulliceert.
2, Placaet ende Ordonnantie generale, joo op den cours vanden (/elde,
als op de politie ende difiipline, betreffende d'exercitie vanden Munte ende Muntflach: Mitfgaders
'tftuck vanden Wijfele ende Wiffelaers, Scheyders, dfineurs, Goudt-fmeden , ende andere in allen den
Geünieerde Provinciën. In date den
4 Februari) 1520.
I,
Α E R L E by der gratiën Godts gekoo-
ren Roomfch Keyfer, altijdt vermeerder
_ 's Rijcks, Coninck van Germanien, van
Spangten, van Arragon, van Navarre, van beydc
den Cccilicn, van Jerüialcm, &c. onfen lieven en-
de ghetrouwen die Stedehouder, Preiident ende
Luydcn van onfen Rade in Hollandr, Saluyt ende
dilcdie. Alfoo omme te voorfien tottcr ongere-
gelthcde die langen tijdt heeft geweeil ende noch
is in 't ftuck vande Munte, ende omme af te ftel-
Icndic overtredinge ende ttanfgreilïen diegedaen
waren, ende dagelijcx meer ende meer gebeurden
tcgensendc in prejuditien vande Ordonnantien,
die gemaeckt ende gepubüccert hadden geweeil
inonfe Landen van herwaerts-over, by tyden van
wylen Coninck Philippus onfe lieve Hecre ende
Vader faliger gedachten, ende byibnder in 't Jaer
duyfent vier hondert negen ende tnegentich: Wy
tóden korts na onfe emancipatie by de Inkomft
fndchuldinge in onfe voorfz Landen , te weten,
'i'cjaer 1516. byadvyfe vanden Staten vanden
wen Landen, Generaels, ende andere Officieren
'si onfen Munten, ende by deliberaticn vande
'•"yden van onfen fecreten Rade ende Financien,
Revalideert, gheconfirmcert ende geapprobeert
^ voorfz Ordonnantie gemaeckt by onfen Hee-
lde Vader in'tfclve Jaer negen en tnegentich,
wende de fel ve ververfchen, vernieuwen ende pu-
D«ceren over alle onfe voorfz Landen ende Heer-
'^ncden, ordonnerende fchcrpclijckcn die felve
^verbreeckelijck re onderhouden ende achter-
en nae heure forme ende inhouden.endc opte
Ptync ende muiden daer inne begrepen ende
A*1: Ende hoewel niemantgeoorloft en was
elfde Ordonnantie te overtreden, noch yet daer
fcjf nS,te doen, niet te min veele gebreken, abuy-
k ende exce-flen zijn daer inne gebeurt ende ge-
'iet. ende noch dagelijcx ghebeuren endeghe-
fchien, foo wel in 't ontfangen ende uyt geven van
de Franfche Kroonen, Angelotten ende andere
goude penningen, tot hoogeren pryiè dan zy by
der felver Ordonnantie ghevalueert.zijn, als oock
in 't ontfangen ende uyt geven vande Poilularcn,
nieuwe gheconterfeyte Gelderfche Rydcrs ende
Utrechtfche guldens, ende andere penningcn.ver-
boden ende gereeckent voor billioen ende ander-
fins , in vele ende diverfche manieren, vvelcke ge-
breecken ende abuyfen ende exceflen geichiet en-
de toe komende zijn fo wel by de ongehoorfacm-
heyt van onfe Onderfaten ende vande Koopluy-
den, ende andere uytlandige.hantcerendcende
frequenterende onic voorfz Landen, als by der
faulten ende negligentiê van onfe Officieren ende
Wethouderen, die heur debvoir ende ernflïgheyt
niet gedaen en hebben die Overtreders te ftraffen
ende punieren, ende noch van hen te nemen ende
executeren die pcynen by hen vcrbeurt,endeinde
voorfz Ordonnantie verklaert, gefpecificeert: Al-
les tot groote verfmaetheyt ende vcrachtinge van
oniè Ordonnantie, fchade ende intereft van onie
Vafallen ende Onderfaten, quetfinge ende dimi-
nutie vander ghemcynen welvaert vanden voorfz
Lande: Nu is 'tiöo, dat omme te remedieren ende
af te Hellen die abuyien, exceflen ende andere ge-
brcecken voorfz, ende te doen cefleren die voorfz
ongcregeltheden,veel dachvaerden endecommu-
nicatien gehouden hebben geweeft tot vele ende
diverfche plaetièn, by de voorfz Generaels, (ifii-
eiers van onièr Munten, met veele Koopluyden,
Goutfmeden, ende andere perfooncn hen des ver-
ftaende: Ende nae dien fy die faecke cerft op hen
felvcn gehandelt, gheargueert, gedifputeert ende
gedebatteert hebben ghehadt, ende daer nae inde
jegenwoordigheyt vande Luyden van onfen Rade,
ende inde laetfte Vergadcringe ende communi-
catie by hen hier op gehouden in dcfe onfe Stade
van BruiTele inde Maent van Novcmbri in 't Jaer
vijfthien
-ocr page 1349-
í
Placace&^ j.Tk>eck. ix.Tit. i.DeeK
æ6ï6
1&7
vijfthien hondert ende negentien,indeprefcntie
van onfe lieve Vrouwe ende Moeye die Ecrtz-
Hertoginne van Öoilenrijcke, Hertoginne ende
Gravinnc van Bourgoignen, Douagiere van Sa-
voycn, Rcgcnte ende Gouvernante, &c. ende van
eenigc Ridderen van onfer ordre, Hooft ende Luy-
den van onfen Secreetflen Rade ende Financien,
foo hadden fy eyntelijcken geraemtende gecon-
cipieert fekere openingen ende middelen , omme
die felve abuyfen ende ghebreecken aftcilellen,
ende te doen cefleren, 't iluckvande voorfz Mun-
te in goedeordre ende regie te ilellen ende redu-
ceren : welcke abuicn ende concepten waren ge-
fet ende gercdigeett in gefchrifte, ende gefonden
den Luydcn van onfen Raden ende Officieren or-
dinaris elcken van onfen voorfz Landen , omme
die te communiceren metten Wethouderen ende
Gerechten vande Steden, ende andere Luyden,
geexperimenteert ende verftaende 't ftuck vander
Munte, omme daer op te hebben heur advys, de
welcke over gefonden zijn geweeft, ende alle facc-
ken zynder in 't lange vertoont ende verklaert
zyndc, de Staten van onfe voorfz Landen in hare
Jaetilc vergaderinge endcdachvaerden by ons ge-
houden , hebben begeert ende verfocht, dat men
goede ordre, regule ende provifie wilde ilellen in 't
iluck vande voorfz Munten: Alfoo by goede ad-
vyfe ende rype deliberatie van rade, ende omme
'tgemeyn welvaert van onfe voorfz Landen, by
ons geraemt ende geflooten fouden werden,
II.
DOEN TE WETEN:Datwydefefaec-
ken over gemcrekt, willende voorfien ende reme-
dieren opte voorfz gebreecken, abuyfen ende ex-
ccfTen,cnde goede ordre, regule ende pollicie ilel-
len op 't iluck vande voorfz Munten, de wclck is
de principale fubilantie, fondament ende geilen-
digheyt vanden gcmeyncn oorbare ende welvaert
overal, wy hebben by goede advyfe ende rype de-
liberatie van Radegeordonneert, gcilatuecrt ende
gedecreteert, ordonneren, ilatueren ende decrere-
ren mitsdefen onfen Brieve op 't iluck ende gere-
gcltheyt vander voorfz Munten over al onfe voor-
fchrevc Landen ende Hecrlijckheden van her-
waerts-over, die Poin&enende Articulenhier naer
verklaert.
III.
Ende dat inde itede vanden gulden Vlicfe, die
gemaeckt ende gemunt is geweeft by de Ordon-
nantie van wylen onfen Heet ende Vader boven
geroert, wy fullen voortaen doen munten ende
ilaen in onfer Munten eencn penninghvan fijnen
goude, die men noemen fal Reael, ende fal hou-
den xxiij. karaten negen greyncn ende een half
fijn gouts.ende fal wefen van fes en veertien iluc-
ken inde fnede in 't Troyfch marek, die men uyt
gefbn ende beilcdcn fal voor tfcilich ituyvers,
opte remedie van eenen halven greyn fijn gouts
in alloy , ende eenen halven EngelfGhein 't ghe-
wichtc op elck marek werckens,van welcken pen-
ningh men fal maecken ende munten uyt een
marek fijn gouts van xxiij. karaten negen ende een
half greyne,xxiij. punt grooten Vlaemfcher mun-
te. Ende fullen die Meeflers particuliers van onfe
Munten voorfz,gehouden wefen den Koopluyden
ende andere te geven ende betalen voor 't yoorfz
Marek fijn gouts xxij. pont feilhienfchell B
Vlaems. Alfoo fal daer blyven voor ons Cl
ende andere onkoilen vander Munte÷÷ûç ç at
vers op elck Marek.
                              }' lu)'·
UIL
Ende
verden in
ç onfe voorfz Munten eenige mate
van fijnen goude, 't ware in goudè penningen?
Platen, houdende by den Aflaycur van dien rr,
dan xxiij. karaten negen ende een halfgreyn jj?
voorfz Mecftcrs particuliers fullen gehouden
fen den Koopluyden ende andere doende de Ie &
ringe vander fel ver materie, te betalen ende fojf"
ren 'tfurplusdat de felve materie meer dragen t'
de houden foude: ende waer 'toock bevonden da
de'materie niet meer en hielt ,oft gedroeeh dan
xxiij. karaten negen greynea aïlceniijck.dievoorfz
Mecilers fullen niet te min gehouden wefen die
te ontfangen, ende daer afbetalen den Koopman
ende andere die de leveringh daer af doen foude
den prijs van xxij. pont fcilhien fchcll. grooten
Vlaems , voor 't marek af ilaende 't voorfz half
greyn dattcr gebreken foude, van welcken halven
greyne die voorfz Meeilcren gehouden fullen we-
len te antwoorden, ende 't felve te rceckeningete
brengen tot onfen profij te.
" V.
Item,dat in onfe voorfz Munten oock gcilagcn
ende ghemaeckt fal worden ecnen penningh van
harden goude, die men noemen fal halven Reael,
ende fal ontfangen ende befteet worden voor der-
tien iluyvers, houdende achtien karaten fijn gouts
in alloye, ende fal wefen van t'feventich ende een
half vierendeel van eenen der felver penningen in
de fnede op 'tTroys marek, gcallicert metiiijz.
karaten fijn filvers ende jz. karact Kopers totten
remedien van eencn grcyne fijn gouts inalloje,
ende van drie vierendeelen van ecnen Engcifche
in 'tgewichteopclck marek wereks vande welc-
ken men munten ende maken fal uyt een marek
fijn gouts, van xxiiij. karaten xciijz. der voorfz
halver Realen , die ten pryfe voorfz maken xxiij.
pont feven fchell. fes ^. grooten van onfen voorfz
Munten. Ende fullen die Meeiters particuliers
van onfe voorfz Munten gehouden wefen te ghc·
ven ende betalen den Koopluyden ende anderen,
van heuren harden materien voor 't marekfijn
gouts van xxiiij. karaten, xxij, pont xiij. fchell. vier
#,. grooten munte voorfz: ende voor 't marek allo)'
dat bevonden fal worden in de voorfz harden mi·
terien xxxj. $Xes %. bedragende op't voorfz mareK
fijn gouts,om den felven halven Reael teallyercn
ende mengelen tot acht karaten alloys, die ten
pryfe voorfz maecken thicn fchell. fes £. grooten,
Dus fal daer blyven voor ons recht van fleyfehat.
ende allen anderen onkoilen vander Munten duf
acht $. grooten.
VI.                         ,
Men fal noch ilaen ende munten in onfe voofl
Munten, ecnen anderen gouden penning» »^
men noemen fal Carolus, ende fal loop hebtP
voor twintich iluyvers.ende in gewichr,alloycn
waerdcfal wefen naer advenant van den VO
halven Reael.te weten,
houdende xiiij. karaten «'■
fijnen goudc in alloye,endc van Lxxxiüj·' u&
de op 't Troys marek, ghcallicerf met fere" **J
-ocr page 1350-
t6o$
Μ
:,u. Jm
^jde cen-haiffijn fi!vers, ende twee ende een
Llf karaten Kopers tot rcmcdien van drie gieren-
'*■■ -rk»
Item, ia! noch geflagen worden eenen anderen
filvcren penningh,gehceren ftuyvcrs.die loop heb-
ben fal voor twee grooten VJaems,houdende drie
penningen feventien greynen van fijnen filvere in
alloye, ende van tachtich inde fnede op 't Troyfch;
Marck.tot remedie van ecnen greynefrjn filvers in
alloye, ende van cenen Engelfche in't gewichte op
elck marek wereks, vanden wclcken men flaen
fal uyt een marek van fijnen filvere twee hondert"
Lvjtj^drie cnde een half quart vande voorfz ftuy-
vers, die twee groot 't ftuck maken,twee pont drieg
fchell. cen $. grooren xviij myten, cnde lullen ge-
houden wefen die Mcefters particulicrs te betalen
den Koopluyden ende andere voor bare harde ma-
terien cnde billioen, die gcemployeerc füllen wer-
den totte voorfz penningen twee pohteenefchell.
fes #>. grooten muntc voorfz voor't marek fijn iil-:
vers: foo fal daer bly ven voor ons voorfz fleyfehat
ende andere onkoften vander Munten, een fchelfc
feven #,. grooten achtien myten
dcel Engelfchcn
— Jn n/art
in 't gewichte; ende vftn'een
„vyn erTde, een half van fijnen goude opelek
LfCk wereks, vande welene men flaen ende/na*
kil fal uyr een marek fijn gouts van xxiiij. kara-
en ( hondert vier en veertick der voptfz: gennin-
β'
n , die ten pryfe voorfz .maecken xxiiij. pont
munte voorfz. Ende fullfn di§;#ooriz
l'iccilers particulicrs gehouden wefen denJviiop-
juyden ende anderen te geven, ende betalen van
beuren harden matericn voor 't voorfz marek fijn
souis xxy· P°nt dertien ƒ. vier,&. grooten, ende
foor 't marek alloys xxxj. <$. fes %, grooten,maken
0p 't voorfz marek fijn gouts om den voorfz Caro-
lus gulden te alloyeren tot feventien karaten twee
greynen alIoys,die ten pryfe voorfz maecken xxij.
Lies ^.grooten negen myten: dus fal daer bly ven
voor ons fleyfehatende alle andere onkoften van
ir Munten, vier J. een %. grooten en xv, myten.
Item, voort foofal inonfe voorfz Munten ghe-
maeckt ende geflagen wordeneenen fil veren pen-
pingh.die men noemen fal dobbele Carolus, cnde
fal loop hebben voor fes grooten Vlaems,ofte drie
ftuyvers.houdende elf penningen vijfgreynen van
lijnen filvere in alloy, ende falder zijn tachtentich
inderfnede in 't Troyfche marek, tot remedie van
ecnen greyne fijn filvcrs in 't alloy, ende van ecnen
Engelfche in 't gewichte op elck marek wereks:
van wclcke penningen geflagen füllen worden uyt
een marek fijn filvers, lxxxv. cnde een hajfxxjz.
myte njarge die fcfïe grooten 't ftuck maecken —·
,ij t. ij φ. ix $. groo. xxjz myten ruym. En füllen
dcMeefters particulicrs gehouden wefen de Koop-
luyd.cn ende andere te geven ende betalen voor't
marek fijn ftlvers.daer mede die voorfz filvere pen-
ningen gcmaecl ende gemunt füllen werden ij f&.
ij fchell. groot. Dus fal daer bly ven voor ons recht
van Scignoiraige ende ander onkoften vande mun-
ten ix grooten xxjz. myten laerge voor 't Marek.
VIII.
Men fal noch flaen ende maken in onfe voorfz
Munten ecnen anderen filvercn penningh van nc-
'flaen alloy, die genoemt fal werden enckelcn Ca-
rolus , ende fal ganck hebben voor drie grooten
Vlaems, houdende vijf penningen twaclfgrcyncn
van fijnen filvere in alloyc, cnde fal daer wefen
Lxxviij. cnde een half ilucken inde fnede in 't
Troyfche marek, tot remedie van cenen greyne
van fijnen filvere in alloye, cnde van cenen Engel-
lche in 'tghewichte op elck marek wereks , van
welckc men flaen ende maken fal uyt een marek
Ψ filvcrs.hondert cnde een en tfcventich ituckcn
axz myten largc,die tot drie grooten't ftuck ma-
KD twee pont twee fchell. negen $. grooten xixz.
p'tcn. Ende füllen die voorfz Mecfters particu-
Jcrs gehouden wefen, te geven ende betalen den
^wpiuydcn ende andere, voor hare harde mate-
Ilcn J:nde billioen, die gebruyekt ende geemploy-
...
'X.
Item, men fal noch Jaeriijcx flaen ende maken
in onfe voorfz Miintérf, 'een fceckér quantitcyc
van Sefkcns, die loop hebben fullcn voor fes my-
ten VJaems, Hollantfche penningen van drie my-
ten , korten ,endè aridere fwartepenningen,die
loop hebben fullcn voor twee myten, van fulcken
gewichte ende alloye als 't behooren 'fal, nae advc-<
nant vanden voetc cnde waerde der voorfz ftüy-
vers, ende dit omme die commoditèyt ende ghe-
rieffelijckheyt vanden gemeynen Volcke, ende
fchameleLuydehr ■
XI.
Hier nae volght den prijs ende valuatic vande
gouden penningen,die van nu voortaen cours en-
de loop hebben fullcn in onfe voorfz Landen, bo-
ven die voorfz nieuwe penningen die men voort-
aen maken en munten fal, indcr manieren voorfz.
't Guldë Vlies van vier en vijftien
ende cen halfin 't Marek------viij fche. v£. gr.
Den grooten Rcael van Ooften-
rijck, van xvjz in 't marek -----xxviij fch. vj gr.
Den halven cnde vierendeel van
dien naer advcnant.
Den Rofcnobel van twee en der-
tich in 't marek ---- ------xiüj fch.iij £. gr.
Den halven cnde vierendeel van
dien naer advenant.
Den Henricus Nobel van fes en
xij fchell. vij gr.
dertich in't marek
Den halven cnde vierendeel naer
advenant.                                               ,,il4S
Den Viaemfchen Nobel van fes
en dertich in*"t marek -----xij fch. j £. gro.
Den halven ende vierendeel van
dien naer advenant.
Den Angelot van Engclandt van
acht en veertien in 't marek — ix fch. vj % gro\
Den halven Angelot naer adve-
fes
illcn worden totte felve penningen ij <r. j Α
grooten Vlacms voor 't marek fijn filvcrs, alibo
■IJ
il
nant.
«I daer rcilcren ende bly ven voor ons voorfz fley-
'cnat metten anderen onkoften vandcr Munten,
Poederende vande voorfz penningen een fchell.
ne $· grooten negentien en cen half myten largc.
Den gouden Lee uwe van negen
en vijftich in 't marek ------vij fch. iiij £, grï
Die twee dcelen, ende derdendce-
len van dien naer advenant.
8. C                      Den
-ocr page 1351-
Placaten-». 3 /Boeck. Mi 2*Tit. t. Deel ·
ι6\ο
*6ii\
Den gouden Ryder van Lxx. in't
negen en tnegentich, cours ende loop pepev.
geweeft allen gouden penningen op remedie *
deufken, bedragende op 't iluck var, fcSl
Yjfche.vj&.gr.
marck          ------ -*-;-r. . ■
Dcri halven naer advenank ;·■■-.
De Dueaten van Hongaryen, van
Lxix. in 't marck ·—- ., —— vj fche. vj ^. gr.
De Dueaten van ^Spangien ende
« van Portugael van t'feventich
in 't Marck, ende andere Duca-
- ten van gelijcken gewichte —- vj fche. vj &. gr.
Den Ducaetvan Italien.ende den
Saluytvan lxxij. in'tmatck-^vjich. üij 5,. gr.
De twee deelen vanden Saluytna
advcnant.                                                                     ■>■■<, .1 ··.;: /
Den Andries gulden van viet en
tachtich in 't marck           «— üij fch. χ ^. gro.
Den Guillicrimus Schilt twee en
tféventich in 't marck m—Üij fch. χ $. gro.
Den Schuytkens van drie en tfé-
ventich in't marck ι— ----ν fch. xj^.gro.
Den Johannes Schilt van Lxxiij.
in 't mack ·>-----              -üij fch. ij #>· gro.
Den Philippus gulden, die men
herwaerts over gheflagen heeft
tfedert den Jare feven en tné-
gentich tot nu toe, van Lxxiiij.
in 't marck ------ -— üij fch. ij $. gro.
Den halven van dien naer ad-
venant.
Den Philippus Klinckaert van fes
. en tféventich in 't marck------ üj fch, vj §. gro.
Den Lovenfchcn Pietcr, fes ende
tféventich in 't marck —— üij fch. üij $,. gr.
Den Fredericus ende Beyers gul-
den van Lxxviij. in't Marck —· iij fche. ν &. gro.
Den Arnoldus van twee en tne-
gentieh in 't marck'— ■—ij fche. ν £. gro.
De Poftulaten van Bourbon, ende
die mette Katten f een en tach-
e
goude eenen ftuy ver, 't wclck is groot foH
wy willen ende ordonneren , dat men »,! "
voortaen niet meer en fal mogen op flaen on ι
vande goude penningen, boven ghefpecifijp
oude ende nieuwe, dan een Acfken tot rem^·
u
alleenlijck. Ende niet te min aengemefekt d
by middele vande voorfz remedien van een de 1.
ken, dat tot nu toe ghegeven ende toe gelaten"
geweeft, op elcken der voorfz gouden penningen5
den meeftendcel van dien houden, wegen end'
excederen boven 't aefken, ende tot een deiiï
ken min dan heure gerechte gewichte: Mits den
welckendefelvepenningen, nae Volgende dcfe
jegenwoordige rèftrindien, niet en fouden mogen
ontfangen,uyt gegeven ofte befteedt wordentot
cenigen pryfe, ende fouden die gheacht ende
ghereputeert werden voor billioen, daer mede
'tgemeyn Volck grootelijcks foudc worden be.
fchadight ende befwaert-* wy midts defen rede-
nen , willende vöorfien tot verlichtingc ende on.
befchadigheyt vanden gemeynen welyaert,hei).
ben geordorlncerr, geaccordccrt ende toe gclarcn
ordonneren, accorderen ende laten toe by defen
tegenwoordigen Brieven , by manieren van pro-
vifien, ende totter tijd t toe dat by ons anders daet
inne fal werden geordonneert , dat allen gouden
penningen, die al nu gheflagen, ende hier boren
ghefpecificeert zijn, ende egeen andere, excede-
rende 't remedie van een Aefken, ende wegende
min tot een deufken toe dan beuren rechten
gewichte, fullen mogen loop hebben ,ontfangcn ι
ende beileet worden voor eenen grooten Vlacms
min opelck ftuck gouts, dan iy hier boven ghe-
tauxeert ende ghevalueert zijn. Verbieden ex-
preflelijck, die te prcfenteren, te nemen, ofte te
hefteden, anderfmts tot anderen pryfe dan boven
eeroert is. Item, dat allen gouden penningen
hierboven verklaert, ende egeen andere, ontfan-
gen ende beftcet lullen werden op fulckn ghe*
wichte ende prijs als boven, ende tot re'medien
van een Aefken, ofce eenen grooten Vlaemsmin
dan heure valuatien : Indien fy bevonden wor-
den excederende 't voorfchreve remedie van een
Aefken , ende wegen min tot een deufken toe
dan heure rechte ghewichte , op elck ftuck
gouts, gelijck in 't voorgaende Articule verklaert
is, ejüde anders niet, opte peyne van confüpatic
van dien.
XV.
Hier naer volght de verklaringe ende valua-
tii van den filveren penningen, boven de nieuwe
die voortaen gemunt fullen worden als boven.
Den grooten filveren Reael------xij gro. Vlacms-
'tSilveren Vlies ------ ----vj grooten.
Den filveren Reael, mette Wa-
penen van Spangien ------vjz grooten.
Den dobbelen Stuyver ------üij grooten.
Den enckelen Stuy ver ■------ij grooten.
Den dobbelen metter Kroo-
ne ------- — — xj grooten.
Den dobbelen mette twee Grif-
foenen , ende twee Helmen
ij fchel·, ix £.
tich in 't marck
Den gouden Ovërlandtfchc gul-
den, dacr af de Figuere in pren-
te gheftelt zijn , ende egcen an-
dere, van Lxxv. in 't marck ——üij fchel. vüj $.
De halve van dien naer advenaht.
De oude Franfchc Kroonen van
Lxxij. in 't marck ---- —— ν fchel.xj § gro.
XII.
Als vandc oude Franfche Kroonen metter Son-
ne, ende Yfcre Vcrckc, ende andere, gheflagen by
tyden van wylen Coninck Lodewijck Jaetft over-
leden, gemerektdatmen die vindt van diverfchen
alloyc, te weten, van lxxij. inde fnede, ende van
ontrent xxij. karaten in alloyc, ende daer onder,
fullcn van nu voortaen cours ende lopp hebben
alleenlijck voor vijf fchell. acht $. |rooten.
XIII.
Den gouden Kroonen Francifcus, die nu ghe-
«nunt ende in gemeynen bcurfen herwaerts-over
bevondë worden van twee en tféventich inde fne-
de , ende van twee en twintich karaten achtgrey-
nen fijn gours in alloye, fullen cours hebben al-
leenlijck voor fes fchell. grooten.
XIIU
Item , want by de Ordonnantie vanden Jare
• vz grooten. ^
metter Kroone
-ocr page 1352-
m
wmmimm
Munte, Muntflach, &c»
2613
%6n
nc halve en& vierendeelen van
diennaeradvenant.
De dobbel mette twee Leeuwen,
dieMechelaers, ende die van
XXL
Item, ordonneren ende decreteren voort, dat
niemant van wat ftate ofte conditie hy zy, hem en
vervorderen van nu voortaen te bieden, hefteden,
ontfangen, noch uyt te geven in onfe voorfz Lan-
den die penningen voorlz, verboden ende geacht
voor biliioen, tot wat pryfe datret zy, noen oock
die gevalueerde gouden penningen, foo wel die
geene die men van nu voortaen flaen ende mun-
ten fal, als die andere boven gefpecificeert, ten zy
metten gewichte, ende tot fulcken pryfe ende re-
medie als vooren verhaclr ftaer,op peyne te weten
die geene diefe ontfangen {uilen fonder gewichte»
te verbeuren twee grooten op elck ftuck gouts die
niet gewogen en haddeghe weeft, ende als vande
anderen, die ontfangen ofte befteet fullen hebben
cenich biliioen, ofte die ghevalueerde penningen
tot hoogeren pryfe dan vooren, opte pcynen van
confifcatien der felver pen ningen, ende van den
dobbel van vvaerde van dien.
XXII.
Item, aengefien dat den prijs vande Mnnten is
't principael fundament vande valuatic, ende on-
derhoudeniile vande Ordonnantie der felver, wy
verbieden cxprcirclijck.dat niemant van wat itatc
ofte conditie hy zy, hen voortaen en Yorderete
koopen ofte verkoopen cenige matericn ofte fpe-
cien van goude ende filvere, in maflè ende onge-
wrochte, tot hoogeren pryfe dan by defer jegen-
woordige Ordonnantie gheordonneert ende ver-
klaert is, op die peynen van coniifcatie vande ma«
tcrien die verkochc ende gekocht ibude wefen te-
gensde voorfz Ordonnantie, ende op arbitrale
corredie ende punitic foo vande Koopcrs als van
de Verkoopers.
XXIII.
Item, dat geen Banckiers, WiiTelaers noch an-
dere, van wat ftate of conditie fy zijn, hen oock en
vordere van nu voortaen te bicquetteren eenige
penningen van goude ofte van filverc,gcflagen in
onie Munten , omme te nemen ende te trecken
die fvvarc uyt den lichten, ende daer af heure pro-
fijt te doen, op de peyne van hondert gouden Ca-
rolus guldens van clcke rcyfe dat iy daer af fouden
wefen gevrocht ende achter gehaclt.
XXII1I.
Item, dat die Meefters particulicrs van onfet
Munten , al eer fy in onfe Munten fullen doen
wereken, gehouden fulien wefen te nemen vande
Generaels der felver 't patroon vande Mareken,
ruftende inde Reecken-kamer vanden Lande daec
de Munte gelegen ial weien, ende nae de fclve Pa-
troon teyeken ende jufteren alle de ghewichten
der felver Munten, ende dat diefelve Meefters
particuliers inde Ieveringe van heuren BuiTen ful-
len fweeren,datiy egecn goutoft fil ver ontfangen
noch gclevcrt en fullen hebben met andere mare·:
ken ofte ghewichtc dan na uytwyfen vanden Pa-
troon.
XXV.
Item, dat de Builen, foo wel vande gouden als
vande filveren penningen, die gelevertfullen wor-
den den Waerdeyns vander Munte, omme daet
inne te leggen die penningen vander levcringcdie
fy doen fullen den voorfz Meefters particuliers,
omme alle jaer te maecken d'aftay vande gernun-
8. C ij                       ten
mjz grooten.
ij groot, vj myt.
Bourbon -
neenckeie van dien          ------
ne0ude dobbele ft uy vers Phihp-
pus ende Carolus van Bour-
goingnen ------        ----ν grooten.
nc enckeie ende vierendeel van
dien naeradvenant.
pen Johannes Brafpenningh — iij grooten.
Den Philippus van Namen ----ij grooten.
Den dobbelen ftuyvers ghemunt
teLuxemburgh ---- —ijz grooten.
De enckeie van dien naer adve-
nant.
XVI.
Als vanden Franfchen doiyncn oude ende nieu-
we, gemereke dat men die vint herwaerts over in
gemeyn beurfchen van verfcheyden ghewichten
ende alloy feer geargert ende fonder regele, mits
welden niet mogelijcken en is defelve rechtvaer-
dclijck ende feeckerlijck te valueren, fullen van
nu voortaen cours hebben alleenlijck voor tien $.
tournoys, van welcke penningen de twaelf maec-
ken eenen iluyver.
XVII.
Die grooten, half grooten, fef kens Hollantfchc
ende andere penningen ende korten, gheflagen in
onfc voorfz Munten, endeegeen andere, fullen
loop hebben op heuren g^woonlijcken prijs.
XVIII.
Item, als vande Teftoenen ofte Slapers van Mi-
lanen, van Savoyen, ende andere diergelijcke, ge-
merektde faulten, abuyfen ende ghebreecken die
dagclijcks bevonden worden inde veranderinge,
ilaningeende conterfeytinge van dien.wy hebben
ghebannen ende bannen die uyt uyt onfc voorfz
Landen, verbieden fcherpelijcken eenen yegelijc-
ken die van nu voortaen te ontfangen, hefteden
of uyt te geven inder felver Landen te wat pryfe
dattet zy.opte verbeurte ende coniifcatie van die.
XI X.
Item, want men oock dagelijcx vint vcele dob-
bele ftuy vers Philippus ende Carolus dobbel met-
K twee Leeu wen.ende andere gelijcke fil vcre pen-
dingen , befneden, geichroyt endeghemindert in
«eure ge wichten, wy hebben verboden ende ver-
bieden den cours ende loop van fulckc penningen
ïlfoo gefneden, gefchroyt ende ghemindert, ver-
weden oock die te ontfangen, belleden ofte uyt te
geven tot wat pryfe dattet zy,op de verbeurte van
confifcatie van dien als boven.
va                     XX
fcndc als van allen den anderen penningen van
g°udc ende van fil vcre hier vooren nietghevalu-
tot» ghefpecificeert noch vcrklaert, van wat flage,
Uninckrijcke, Landen, Gemeente ofte Heerlick-
Mdcn die zijn, wy hebben die vcrklaert cndc ver-
een biliioen te wefen, ende voor fulckegeen
cours ofte loop te mogen hebben in o§fc voorfz
^■anden ende Heerlickhcdcn tot wat pryfe dattet
rJ.'PP Peyne van confifcatte van dien, ende voor
cks hebben die ghebannen ende verbieden by
-ocr page 1353-
Placateo-». $.Boeck. ix.Tit. ï.DeeL
2614.
U\
5
ten penningen,Tullen ghéiloten zijn ten minden
met drie ileutelen, de vvelcke bewaert fullen we-
fen inde voorfz Reecken -kamer inder manieren
eheconitu meert.
6 .               xxvi.
Iccm,dat de voorfz Meefters particulier al eer fy
mogen befoigneren of doen wereken inde voorfz
Munten , fullen gehouden wefen fufficiante cau-
tie ende borchtocht te ftellen, inde manieren ge-
conftumcert vanden goede borge, gefeten ende
geerft in 't Landt dacr die Munte leggen fal, daer
fy dienen ende wereken fullen, endc dat om die
verfeeckerthede vande Koopluyden ende andere,
die heure materien ende billioenen metten appen-
dentien vander Munten leveren ende brengen
fullen.
XXVII.
Item , dat die openinge ende vifitatie vanden
voorfz Buflen gedaen fullen werden in onfc vooriz
Karncren vande Reeckeningcn eens 's Jaers ofte
meer, indien dattet van noode zy by de Generacis
ende andere Officieren vande voorfz Munten, in
de jegenwoordigheyt vanden Meefters,Auditeurs
endc andere Officiers der felverKameren.
XXVIII.
Item, dat die voorfz Generacis ten ingane van
pachtinge vanonièr voorfz Munten,fullen leve-
rende Meefters particulicrsderfelver heut Inftru-
clie, geteyekent met haren hanteyeken inder ma-
nieren geconftumeert, nae welcke Inilructien die
voorfz Meefters particuliers gehouden fullen we-
fen hen te reguleren ende voegen, in 't bedienen
derfelvcr Munten,fonderecnichfints te excede-
ren, duyrcndeden tijdt van heure pachtinge.
XXIX.
Item , dat de voorfz Waerdeyns vande voorfz
Munten , doende de leveringc vande penningen
van goude ende filvere, fullen ghchouden wcfen
die te wegen met drie mareken d een nad'andere,
cndcelckc penningen van dien te bicqueteren,
tot dien eynde, dat die wel ende lorTelijck gbefne-
den ende ghevvrocht werden , ende dat d'een niet
ftcrckcroftkranckercn zydan d'andere, opeen
Aef ken naer.
XXX.
Als aengaende 't gout, te weten, drie ftereke en-
de drie kranckc op elck marek wercks.op dat men
foo veelc te beth kennen ende bevinden mogen,
den voorfz gulden van gerechten gewichte ende
goede fnede te wcfen , ende doende de levcringe
vande fclve penningen van goude endc van filve-
re. Indien ecnigc van dien bevonden werden ex-
ccderendc heure remcdien in gewichte ende alloy,
in dien gheval fal de voorfz Waerdcyn die doen
fmeiten ende verwereken in fijnder prefentie, fon-
der hem des te verdragcn,foo verre men die ander-
fints niet en konde gebetcren.
XXXI.
Item, dat de voorfz Waerdeyns hem wachten
Icveringe t« doen van eenige wereken van goude
oft filvere, fy en hebben eerft ontfangen vanden
Afiayeur particulier biljet,inhoudcnde 't Aflay van
den dage, ende dattet felve Aiïay paflabel zy, en-
dc dat ly hen voort voegen ende reguleren in alle
andere Poinden ende Articulen heuren Officien
aengaende, nae inhoudt vande Inftrudien die hen
gegeven ende gelevert fullen worden bydenr
neraels van onfe voorfz Munten.
                ^'
XXXII.
Item, dat de Munters ende Werckluyden
onfc voorfz Munten, van nu voortaen de perr °
gen van goude ende van filvere die gheflaocn n'
len werden inde fclve Munten, fnyden |her ί
in ghewichte , endc doen maecken ende \v
ken fchoonendc ront, na de Inftructie vande. ιυ/0
fters particuliers : Ende of 'tghebeurdcdatee C
vande voorfz Werckluyden committeerde een ^
faulten in fijn werek, in dien gevalle fullen de η/°
ningen daer inne de faulten bevonden fa|WerLn"
gefmoken werden tot fijnen kofte, ende fal Ve !
liefen fijnen falaris, ende daer af gccorrigecrt\Ve
den tot diferctie vande Waerdeyns, ende andere
Officiers vande Munten , na ge legen they t vander
faceken.
XXXIII.
Item, dat die Aifeyeurs particuliers van onfe
voorfz Munten, gehouden fullen wefen heure Af
faye te maecken van goude ende van filvere, be-
hoorlick, rechtvaerdelickende getrouwelick, endc
te fchryven die biljetten vande AlTayen rechtveer-
dich, na dat fy die bevinden fullen tor een vieren-
deel toe van eenen greyne, foo men dat altijdtge.
ufcert heeft, ende gewoonlickisgcweeihedowi
in gelijcke faecken, ende fullen hen voorts regule-
ren ende voegen in alle andere Poinden ende Ar-
ticulen heuren dienft aengaende, nacinhoudtvan
de Inftrudien, die hen daer van ghemaecktende
gegeven fullen worden by den voorfz Generacis
van onfc Munten.
XX XIIII.
Item, dat die Yferfnijders van onfe voorfz Mun-
ten, oock gehouden werden die Yfèren endc Vor-
men van onfer voorfz Munten , te fteecken ende
fnyden met heuren eygen hant, inden Huyfe daer
men de Munten houden fal, ende inderKameren
oft Cantoir dacr toe ghcordonneert, fonder die te
mogen doen fnydert noch ftcecken by anderen,
ende fullen hen voorts reguleren ende voegen in
alle Poinden ende Articulen beroerende heuren
Officien, naer inhoudt vande Inftrudien, die hen
hier -op' gegeven ende ghelevert fullen worden by
den voorfz Generaels vander Munten.
XXXV.
Item,dat van nu voortacn geen Officicrs.dienen-
de in onfe voorfz Munten, te weten, Generaels,
Wardeyns, contre Wardeyns, Aifeyeurs, Yferfnij-
ders noch andere, ontfangen, noch ghcadmittcctt
en werde rotte fclve Officien, ten zy dat fy "aer
toe nut.fuffifantcnde geexperimenteert zijn.cnde
die felve exerceren ende bedienen in perfoone,fon·
der andercdaer inne te ftellen in heure ftede: cnoe
ten eyndc dat van nu voortacn te bcth vootficn
worde totte fclve Officien , ende van perfoonen,
bequaem ende gequalificeert, wy willen ende or-
donneren, dat die gene die de felve Officien fulp
willen impetreren ende gekrygen, eeril gcexam'·
neert te gorden by de voorfz Gcneraels vande
Munten,wnde andere hen des verftaende ,diccfr
tificatie geven fullen van heure nuttigheyc ene
bequaemheyt, ende opte felve cerrificatien 'u1'1
hen geaccordeert ofte geweygert worden beur
Commiffien vande felve Officien.
             , M
-ocr page 1354-
Munte, Munt/lach, &c.
* Λ
2617
ι6ϊ°
χ χ χ ν ι.
ftem, ende ten eynde dat 't ftuck vandc Wiilè-
I s te beter ende feeckerlycker ghercgelt worde,
fekerheyt ende welvaerr van eenen yegelijck,
wv willen ende ordonneren, dat by de Wcthoude-
Jfl vandc Steden van onfe voorfz Landen van
uerwaerts-over gekoren worden elckin fijne Jurif-
duitie, fulcke WiiTelaers, ende fulcken getale, als
fyinelcke Stadt behoeven fullen, ende dat fy den
felvcn ghcven certificatie van hcure goede farfie,
nameende gheruchte, om daer op te ghekrygen
Brieven ende Inftruclien vandc Generaels van
onfe voorfz Munte, nae de welcke fy ghehouden
fullen wcfen hen te voegen ende reguleren, in 't
exerceren ende bedienen van heure Wiiïelen,ibn-
dereenichfins te excederen noch te mifbruyeken.
XXXVII.
kem, dat van nu voortaen niemant, wiehy zy,
hem en fal mogen onderwinden vande ftucke en-
de praftijeke vandc voorfz WiiTelaers, fonder Brie-
ven ende Inftrudie vanden voorfz Gcneraels,
fulck als boven.behalven die geene die den felven
Wiiielen houden ende gebruyeken erffeüjck, ofte
te lyve, te leene, ofte by koope, oft andere ipeciacl
privilegie,de welcke niet te min ten ingaene van
defe Ordonnantie fullen gehouden welen hen te
prefenteren voor den principael OrFicier ofte Lig-
hamc vande Wet ende Gerechte vande Stadt ofte
Plaetfe daer fy refiderende zijn, met oock heuren
Facleur, Gereken ende Dienaren, ommc te fwec-
ren ende behoorlijcken eedt te doen , deie jegen-
woordigc Ordonnantie te onderhouden na heurc
forme ende inhouden.
XXXVIII.
Item, dat geen WiiTelaers en fullen mogen van
nu voortaen bedienen 't ftuck vande Wiiiele, fy
en hebben eeril gedaen den eedt, fulck als hem ge-
ordonneert fal werden by de voorfz Gencraels nae
de Inftrudie die fy hem daer afgeven ende leve-
ren fullcn,omme te fchouwenalJe fraude,bedroch
ende abuyfen die fy dagclijcx doen inde matericn
van goudc ende van filvere die fy koopen, finge-
rende die te willen leveren in onfe voorfz Munten,
ende fy verkoopen die voorts den Goutfmeden
ende anderen , doende ende komende daer mede
diredelijck tegen heuren eedt, daer uyt die princi-
pale hooginge vande matericn van goude ende
van filvere procederen ende fpruyten , ende by
confequenten van gevalueerde penningen,ende
uit optc peynen ende breucken begrepen inde
Cornmiilien.Inilrudien ende eeden vande voorfz
WiiTelaers. Ende ten cynde dat de felve Inftru-
nien ende Commiifien te beth werden onderhou-
den ende gheobferveert by den felvcn WiiTelaers,
'°o fullen zy gehouden wefen te doen oftentie,
ejide re geven Copie den Wethouderen vande
«eden ende Plactfen van heurcrefidcntie.omme
d'e te doen publiceren ende hangen inde openba-
fCpPia«fcn, indien 't hen goetdunckt.opdateen
)'egelijck mogen weten ende kennen die rechte
Jacrdc van fijnen billioen, ende gekrygen 't gunt
ö°s hem toe behoort.
XXXIX.
«cm,dat niemant wie hy zy,Borgcr,Koopman,
ngefeten , ofte vremt van onfe voorfz Landen,
andere, van nu voortaen en fullen mogen dra-
gen, voeren ofte tranfporteren, eenige lichte pen-
ningen van goude, ghefmolten of ongefmolten,
noch andere Ipecien ofte mailen van goudc.ofvan
billioen, uyt onfen voorfz Landcn,cndeofyemanc
bevonden ware doende, oft gedaen hebbende die
contrarie, fy fullen verbeuren ende eonfifqueren
die voorfz penningen 'ende mailen van goude en-
de van billioen, oltc wacrde van dien , eridc boven
defen voorelck marekgoutscen pene van tièitich
gouden Realen van onfen jegenwoordigen flage,
ende voor clck marek (ijveren billioen twee ghe-
lijckcgoudene Realen, ibodickwils ende menich*
werf als 't gebeuren foude.
XL.
Item, want wy volkomelijck geinformcert zijn,
dat de Duy tfche Koopluyden ende andere, om te
furneren ende vervallen de betalinge ende payc-
mente van fijnen Kruyden , als Spcceryen, ende
andere Koopmanfchappen , die fy koopen in Por-
tugael ende elders, hen van noode zy alle Jaer uyt
onle Landen van herwaerts-ovcr té tranfporteren
ende vervoeren grootc menichten van Ccndreen
endemaifën van fijnen filvere, tot welcken Cen-
drecn ende mailen , die men aliöo foude willen
tranfporteren ende vervoeren, wy pretenderen
mochten gherechricht te zijn by den ghcrechten
confifcatien , ghclijck onfe Voorlaten daer af ghe-
ufecrr, ende by hare Ordonnantien verboden heb-
ben 't fclvc tranfport ende uyt voeren, niet te min
ommc 't gerief vanden Koopluyden, ende tot vor-
dcringe vande Koopmanfchappc, ende vande ge-
meenen beften, odroycren ende conienteren by
defen onfen voorfz Brieve den voorfz Koopluyden
van nu voortaen te mogen tranfporteren ende uyt
voeren hunne voorfz Ccndreen ende mailen van
fijnen filvere, lbo hun dat goet duncken fal: Wel-
veritaende, ende met conditie, dat fy ghehouden
ende verbonden fullen wefen, te leveren in oniê
Munten van herwaerts overe, ten minilen 't vie-
rendeel vandc vooriz Ccndreen ende maifen ,die
fy fullen willen tranfporteren ende uyt voeren als
vooren, ende dat binnen een Macnt rijts na dat fy
't felve tranfport ende uyt voeren gedaen fullen
hebben, ommc 't fehc vierendeel ghemunt ende
bekeert re worden in penningen van onfe ilage,
Tytel ende Wapene, Ende indien eenige bevon-
den worden doende, of gedaen hebbende die con-
trarie, fullen fy verbeuren ende eonfifqueren tot
onfen profijte de weerde vande matericn die fy
getranfporteerc ofte uyeghevoertfouden hebben,
londcr 't vierendeel van dien in onfe voorfz Mun-
ten te leveren als vooren, ende boven dien arbitra-
lijck geftraft ende gepunieert te worden.
XLI.
Item, of't gebeurde dat yemant van wat flate
ofte conditie hy ware, hem vervorderde ende on-
derwonde eenige penningen van goudc ofte van
filvere te fchroyenjofre minderen, met chimente
ende ftereke wateren , oft anderfmts4 in wat ma-
nieren dattet wefen mochtc, in defen gevalle, de
geene die daer af achterhaclt ende befchuldichc
bevonden worden , fal terilont ende iönder ver-
drach openbaerlijck ende criminelijck ghcexecu-
teert worden vanden lyvc, fo iaën als 't mifbruyck
gekomen fal wefen ter kenniiTe, ende behoorlijck
geverifieertende geadverteerr.
S.C iij                   Item,
-ocr page 1355-
Placaten^. 3.Boeck. u.Tit. i.Decl.
2Ól3
te vergulden in heure Ambacht, fonder beo -
maer wy verbieden hen mits defen te affine ^
fmelten of te werek te (lellen eenige gevalu«2'
filvere penningen, vande (lage ende Wapene··-*
onfe voorfz Munten ofte anderen, op peyt^
XLII.
Item, dat niemant wie hy zy, hem en vorderc
van nu voortaen te doen eenige courtagie ofte
makelaerdye van materien van goude, ofte van
ongêwrochten filver, tzy in maffen ofte ander-
fints weder by daer af profijte neme oft niet, ende
indien ycmandt bevonden worde de felve courta-
gie ende makelaerdye ghedaen te hebben , die fal
verbeuren voor die eerlic reyfe thicn gouden Rea-
len , ende voor die tweede reyfe ghelijcke peyne,
ende boven dien geitelt worden op 't Pilori, ofte
andere openbaar vande Stadt,daer't feyt ghebeu-
ren fal, twee uyren voor middach, ende twee uy-
ren nae noene,als infradeurs ende overtreders van
onfer Ordonnantien.
XLIII,
Item, wy verklaren by defen, dat alle manieren
van Schalen, Potten, Stoopen,Koppen, Fleffchen
ende gclijcke ftucken ende Juweelen van goude
ofte van filvere, niet en fullen geacht wefen voor
billioen, maer fal een yegelijck die mogen hebben
ende ghebruyeken nae fijnen ftact, ende fonder
fraude oft argclift,
X L1111.
Item , dat de Gourfmeden van onfen voorfz
Landen, gehouden fullen wefen te maecken van
nu voortaen het thoufche gout dat iy wereken
fullen van negentien karaten fijn gouts,tot reme-
die van 't vierendeel van een karaet, ende 't geene
dat fy verkoopen fullen voor fillet gout van xxij.
karaten, tot ghelijcken remedie van 't vierendeel
van een karate : Ende 't filverwerck dat men
noemt grofferye, van elf penningen, acht greyncn
op clck marek wereks.
XLV.
Item, 'tkleyn werek, dat men heet minuterye,
de voorfz Goutfmeden fullen dat mogen maken
ofre wereken met heuren redelijcken fauderen,
alfo dat werek cyfehen ende begeeren fal, alfo fy
daer af voortij ts geulèert hebben gehad t, met con-
ditie dat 't voorfz werek van minuterye metten
fauderen , houdende elf penningen fijn filvers en-
de niet min, op pcyne van xxiiij. gulden Vliefen
te verbeuren op elck marek gouts, daer inne de
faulten bevonden worden, ende van elck marek
filvers twee gulden Vliefen.
X L VI.
Item, dat die voorfz Goutfmeden niet en fullen
mogen koopen noch fmelten , eenige penningen
van goude ofte van filvere geacht voor billiocn,dan
omme die te leveren in onfe Munten, aengefien
dat 't recht ende hoogheyt daer af ons toe behoort,
ofte den geenen die van onfe wegen ghecommit-
teert fullen wefen 't voorfz billioen te gaderen, om
gebracht ende ghclevert te werden in onfe Mun-
ten : maer indien die Goutfmeden eenige materie
gebracht worden,ommedacr af eenich werek van
goude ofte van filvere ghemaeckt te hebben, dat
fullen fy mogen te wereke {tellen nae wille ende
begeerte vanden geenen die hen de felve materie
leveren fal s ende infgelijcx fullen die felve Gout-
fmeden mogen fchcyden ende affineren fulcken
materien, in penningen ofte in maffe,die henluy-
den fullen werden gebracht ende gelevert, omme
eenich werekdaer mede te maecken: Sy fullen
amende als boven. Die voorfz Goütimeden111
fullen oock niet mogen fmelten, foudcren 0fE v,en
gulden eenige goude penningen, optc peyne Jf*
ecnen gouden Reacl op clck ituck gouts dat f
alfoo gefoudeert, gefmolten ende verguit [qüaJ
hebben.
                                                     Q
XLV II,
Item, de voorfz Goutfmeden fullen gehouden
wefen te hebben een patroon vande mareken van
der munten vanden Lande daer fy refidetendè
zijn, ende alle heure gewichten te ycken ende ad
jufteren metten felven patroonen, ende indien
datter eenige faulten in bevonden waren, die De.
linquanten fouden elck verbeuren ende vallen in
peyne van vijftich onfe Carolus guldens,foodick.
wils ende menichwerf als fy daer van achterhaelc
ende verwonnen fouden wefen.
XLVIII.
Item,dat de Juweliercn ende andere perfoonen
die hen geneeren ende onderwinden te verkoopen
Silverwerck, Gordels ofte Riemen , ende andere
Juweelen van goude ende van filvere, cgeen&l,
verwerek, noch andere J uweclen en fullen mogen
verkoopen, zy en zijn van goeden goudcendclil.
vere, ende fulex als de Goutfmeden by defaOr-
donnantie geordonncert is. Ende indien ly be-
vonden worden onder hen te hebben eenich Sil·
verwerek of Juweelen van ouden ponchoene,foo
fullen fy in dien gevalle gehouden wefen 'tfelve ie
verkoopen nae heure waerde, ende daer af te ad-
verteren die geene diefe fouden willen koopen,op
peyncn ende boeten hier boven verklaert, op 't
ituck vande Goutfmeden.
XLIX.
Item.ende ten eyndedatonfe Onderfatenende
andere, kennen ende veritaen mogen by cfftfte,
dat onfe wille ende mceningc is dat defeonfe Or-
donnantie fcherpelijck ende onvcrbreeckelijck
onderhouden ende achtervolcht worde, ende dat
niemant decaufe van ignorantie pretenderenen
mogen , wy hebben gcordonneert ende ordonne-
ren , dat alle Penfionarifen, Officiers, Huyfgcfin,·
van watftate zy zijn, die bevonden fullen worden
die felve Ordonnantie, of eenich ander poincl van
dien geexcedeert te hebben, ghcfufpendeert wor-
den vande wedden ende penchioencn die fyvan
ons heffen, voor een geheel Jacr, foo dickffils en-
de menichwerf als't ghebe uren fal. Ordonneren
daer omme mits defen onfe Rentmeciters,Gene-
raels, ende particuliers, Penningh-Meefters, ende
andere, die gewoonlijck zijn die felve wedden en-
de penfioenen te betalen, dat indien eenige vande
voorfz Officiers, Penfionarifen ende Dienaers, be-
vonden worden yet gedaen of mif bruyekt te heb-
ben tegens de felve Ordonnantie , ende dat hen
daer af deuchdelijcke blijeke oft gheblceckcn zj.
die felve Officieren ende Penfionarifen houden
voor gecaffeert, ende gepriveert van heuren voorl
wedden ende penfioenen van eenen Jare, en
hen wachten ende verdragen den felven yet d
die
o?
oock mogen gebruycken van fijnen goudeomme
af te betalen voor den felven tijde, op pcne
-ocr page 1356-
Munte j Muhtflaeh, &α xi i-BJ I
Jb"
hen te verhalen.
%6%t
ten informeren over al onfe Landen, vande faut-
ten;abuyfen ende gebreecken die gecommitteert
fullen worden inde felveLandenjegens de voorfz-
Ordonnantie vander Munten, foo wel by de groo-
te Heeren, Luyden vanden Rade ende vande Fi-
nancie, Officiers van Juftieieende van ontfangen,
als andere, ende van 't geénedes fy metter waer-
heyt bevinden fullen, adverteren de voorfz van
onfe Reecken - kamer \ * 'elcke reyfe datter eenige
faulten ofte ghebreecken ghebeuren fullen. Or-
donnerende ende beveclendc de felve van onie
Reeckenkamer, dar. die voorfz ad vertifTementen
henluyden ghcdaenzyndc, fy terftont laften die
Officieren van onrfangen elck in 't fijne te verant-
woorden vande voorfz pehen ende ghebreecken,
fonder verdrach ofte diifimulatie, ende waer af
wy hen laften als boven , op peyne van privatie
van heuren ftatcn ende officien als vooren.
LIIII.
            *
Item, willen ende ordonneren noch, dat elck
Officier van Juftitie infijn Quartier.endc in den
bcdryvevan fijne Amptc ende Officien, fcherpe
punitie cnde correctie doen ende laten ghefchicn
vande overtreders vande voorfz Ordonnantie, en-
de dat fy vande penen ende amenden, die by hare
debvoiren verklaertende aen gewefen fullen wor-
den, hebben ende behouden fullen een derden-
deel tot heuren profijte, 't Lichaem ofte Gemcyn-
te vande Stadt ofte Plaetfe dacr 't mifbruyck ge-
beuren fal een andetfderdendeel, cnde de Wroeger
ofre Aenbrenger 't derde derdendeel.
LV.
Ende of die voorfz Officiers by negligentie, di£
fimulatie ofte anderfints, waren gebrecckcÜjck te
punieren ende ftrafTcn,ofte te doen punieren ende
ftraffen die voorfz overtreders, in dien ghevallc
willen ende ordonncrcn,datonfe Procureur Gene-
rael in elcke Provincie betrecke cnde ftelle terech-
te fulcke negligente Officiers, metoock die over-
treders, ende die doen condemneren inde penen
by hen verbeurt, van welcke penen die felve Pro-
cureur fal hebben een derdendeel tot fijnen profij-
te, die Aenbrenger ofte Accufateureen ander der-
dendeel, ende het derde derdendeel dat rerfervcren
wy aen Ons. Ende fullen die Ontfangers vande
Exploiften, in clcken Landen ghchouden weien
ontfanck te maecken van dien derdendeel vande
voorfz penen ende boeten tot onfen profijte.
LVI.
Item, ende of't gebeurde dateenige Rechteren
ofte Wetten, wcygerden ende negligent waren
Juftitie te doen vande voorfz overtreders, gelijck
dat dickwils gebeurt is, dat de voorfz Procureur
Generacl tot vervolge vande Officiers, ofte ter
caufe van iijnder Officie fulcken Wethouderen
ende Rechteren negligent betrecken ende te rech-
te ftellen voor onfe Raedtende Rechter ordinaris
vanden Lande, daer fulckgebreck ende negligcn-
tie gebeuren fal, welcken Raedt ende Rechter or-
dinaris wy bevelen ende committeren, hem ghe-
vende volkomen macht, authoriteyt ende fenerp
bevel midts, defen, te procederen tegens de fcW&
Rechteren ende Wetten die aliöo negligent ende
gcbreeckelijek eeweeft fullen hebben, henluyden
condemnerenoe inde penen cnde breucken van
duyfcnt gouden Carolus gulden van defer nieu-
wer
L.
o
hem, ordonneren onfe Cancelierén ofte1 de
udofden van onfen Secreten Rade, in iijnder ab-
f tic, dat Hf terftont na de publicatie van defen,
biede ende doen komen voor onfe voorfchreve
vïouvve ende Moeye, als Rcgente ende Gouver-
ante, die Hoofde Treforier ende Ontfanger Ge-
"lacl vanonfen Financie , Penningh-Meefters,
Tfdoiiertan Oorloge, ende Ontfanger vande Ar-
elerye,hen doen fweeren ende gelooven,' in pre-
fentie der fel ver onfe Vrouwe ende Moeye, defe
onfe Ordonnantie vande Munten, volkomelijck
ende onverbreeckelijck te onderhouden ende ach-
tervolgen , henluyden verbiedende expreflèlijck
v3n onfen wegen, dat zy van nu voortacn omme
watfaecke, laft ofte afTairendie toe komen moch-
ten, het ware ommefinantie voor ons te maecken
ofte anderfints, ende nietjegenftaende eenich be-
vel ofte ordonnantie, die wy hen fouden mogen
doen ter contrarie, efidede welcke indien datter
eenige waren, wy nieten willen noch van waerde
te zij η hen en vorderen te nemen, ontfangen, he-
fteden noch uyt te geven anderepenningen van
eoude ofte van filverc, noch tot anderen pryfe dan
die hier vooren geordonneert ende gevalueert zijn,
ben verklarende, dat foo verre fy de contrarie de-
den , fy fullen verbeuren die eerite reyfe hondert
gouden Carolus guldens, voor de tweede reyfe ful-
len fy gepriveert worden van heure dienften eride
Officien, ende voorts gehouden ende geacht we-
ien voor meyneedigh ende onabel ten eeuwigen
dagen eenigc officien te mogen houden en voeren.
Item, willen ende ordonneren voorts, dat ter-
ilont de voorfz publicatie gcdaen zynde, die Luy-
den vande Reeckeninge ontbieden by hen alle
die Officiers van Jufticicn ende van ontfangcfor-
tcrende voor hen in materie van reeckeninge,hen-
luyden ordonnerende expreflelijck van onfen we-
gen, te onderhouden cnde doen onderhouden
clck in 't fijne defe voorfz Ordonnantie vander
Munten , ende dat fy die inbreeckers ende over-
treders van dien ftraffen ende punieren fcherpe-
lijck cnde fondcr verdrach, nemende van hen fo-
lemnclcn eedt dat alfoo te doen , op peyne begre-
pen in 't voorgaende ArticuIe, doende rcgiilreren
die felve ceden inde Regiftrcn van heuren Kame-
ren, op dat den genen die in gebreecke fullen we-
len heur debvoir hier innc te doen, te beth geach-
*erhaclt,endc die peyne die fy hier omme verbeurt
fouden hebben op hen verhaeltende gegeven mo-
gen worden, van welcke faecken alfoo te doene,
Nydic van onfe Reeckenkamer laft ende bevel
geven mits defen, op peyne van privatie van heu-
ren Officien.
Lil.
Item, dat die principale Officiers in elcke Stadt
cnde Plaetfe dacrdie<publicatie van defen gcdaen
«I worden,nemen ende ontfangen gelijcken cedt,
C{ide onder de felve penen vande Wethouderen
°nde Gerechten der felver plaetfen, ende die doen
rcgiftrcren als vooren.
LI II.
«tem, willen ende ordonneren voorts.dat die
üeneracls van onfer Munten hen doen ende ia-
-ocr page 1357-
Placatea-j, $. Bóeck. u.Titv i.-DeeL
%6%%
H%i
wer rnunten tot on fen profijte, weleke pey nen
wy gearbitteertende geordonneerthebben,j atbi-
ïtercn.ende ordonneren betaelt te worden by den
ielven Reehteren ende Wcrhoudcren die negli-
gcnt fullen wefen van heuren eygen goeden , foo
dickwils ende menichwerf als 'c gebeuren faf.
' »m *; LV.II.
Jtem,endeomme,tefchouwendieabuyfendie
in voorleden tyden gefchiet zijn,overmits dat die
Koopluyden die den Luyden vanonfe Financien
ende andere onfe Officieren , groote ibmmc van
penningen gefurneert ende op ghebracht hebben
ghchadt voor onfe oorfaecken ende aiEnrcn, hen
bedwongen hebben te nemen ende te ontfangen
verboden munten, ende diegevalueerdc pennin-
gen tot hoógeren pryfe dan die getaxeert ende ge-
valueert zijn , 't welck oock een vande principale
oorfaecke ghewèeft is, daer uyt 't hoogen vande
voorfz penningen,ende dieerreuren ende dolin-
gen daer nae gevolcht ende gefchiet zijn , wy ver-
bieden expreliêlijck, dat fulcke abuyfen ende ex-
actien niet meer en ghefchieden, in wat manieren
dattet zy,op die peyne van twee duyfent gouden
Realen te verbeuren,ende te appliccren als boven.
Ende of eenige Koopluyden, van wat ftate, natie
ofte conditie fy zijn,bevonden waren geexcedeert
ofte mif bruyekt te hebben in 't geene des voorfz
is, willen ende ordonneren dat zy vervolcht.ende
die voorfz penen van twee duyfent Realen ghehe-
ven ende geexecuteert worden op hen ende heure
goet voor die eerfte reyfe, ende voor die tweede
reyfe die penningen die fy geleent ende gefurneert
fouden hebben in verboden munte.ofin pennin-
gen tot hoógeren pryfe dan hier boven gevalueerc
zijn, ende boven dien 't dobbel vande voorf2 pene
fonder verdrach ofte diffimulatic.
LVIII.
Item , willen ende ordonneren noch , dat die
Eorgemeefters, Schepenen ende andere Wethou-
deren van elcke Stadt in onfe voorfz Landen, jacr-
lijcx tot heuren creatien ende aen komen, folem-
nelen cedt doen , ende fweeren fullen in handen
vanden Commifiarifen die ghecommitteert zijn
ofte fullen werden totter vernicuwinge vande fel-
ve Wetten , ofte vanden principalen Officieren
vande Steden ende Plaetfen, daer die Wetten by
Commiilariflen niet vernieuwt en worden, te be-
waren ende obferveren fchcrpelijck ende onver-
breeckelick dcfe voorfz Ordonnantie vande Mun-
ten , corrigeren ende punicren die inbrekers ende
overtreders van dien, by de penen ende breucken
daer inne begrepen, oock fonder verdrach ofte
diffimulatie.
LIX.
Item , wy willen ende ordonneren als vooren,
dat die voorfz Burgcmeeiters, met twee ofte drie
Schepenen ende Wethouderen, ten minftenalle
Jare als men vernieuwen ende ververfchen fal de
publicatie van defe Ordonnantie, hen prefenteren
ende tegenvvoordich zijn metten principalen Of-
ficier, ofte fijne Stedehouder, die de voorfz publi-
catie doen fal, opte pene van hondert gouden Ca-
rolus gulden , te betalen als boven by de gene die
neghgent ende ingebreecke foude wefen hen te
prefenteren ende jegenwoordich te zijn totter
voorfz publicatie, als vooren gefeyt is.
ltem,ende tot meerder verfeeckerheyt yanh i
Ordonnantie , ende ten eynde dat die ber»- - 'C
vaftelijck onderhouden ende geöbferveert
oock mede op dat die Officieren ende Onderf
hen te beth wachten eenige fauken, abuysT
negligentie hier inne te doen of committeren
de dat die Officieren oock beter debvoir vnAnüf
gentie doen, die penen daer inne begrepen te c
cureren op de Tranfgreffi urs ende overtreder ^
de:rrianieren voorfz.wyverfoeckenendebcpée'"
aen onfe lieve Vrouwe ende Moeye , die te 1
Hertoginne van Ooftenrijck, Hertoginne end'
Gravinne van Bourgoigncn, Dquagicre vaa c
voyen , Regente^nde Gouvernante ,&c. Lafte
ende bcveelen den Hoofden ende Luyden va
onfen.heymclijckcn Rade neflenshaer wefendc.
henluyden gevende volkomen macht, authori-
teytj fpeciael ende expres bevel by dcfenjepen,
woordigen,datfoodick ende menichwerf dat hen
by deuchdelijcke.informatie ofte certificatie van
de Gcneralen van onfe Munten, ofte eencnvan
hen, volkomclijck ende fuffifanteJijckial blijeken.
dat eenige van onfe voorfz OlEciersende Ampt-
luyden eenige fauken, abuys oft negligentiegbe-
daen ende ghecommitteert fullen hebben in het
ftuck vanonfe voorfz Ordonnantie, ende execu-
tie vande poinden ende Articulen henluydenge-
committeert, ende daer af fy behooren die kennif
fe te hebben ende diligentic re doen , het zy by'
fauken ende gebreken van punkie ende concilie
te doen vande Overtreders, ende executie vande
penen die fy committeren fullen ofte andcifints,
fy indien gevalle procederen ofte doen procederen
terftont, ende fonder vorder inquifitie ofte onder-
foeck,tot privatie van fuJcke negligcnte endeghe-
breeckelijcke Officieren, ende rot heurderpunitic
ende corrcdic naer gheJegentheyt vander laeckc:
Committerende in heure ilede totten fdvenOifi-
cien, Mannen van eeren, nut ende bequaemdacr
toe zynde, by manieren van provifien ofte ander-
fin ts ,alfoo fy bevinden fullen ter faecken bchoo-
rende, fonder hier inne te ufcren van qenigenjon»
oft diffimulatie in ceniger manieren.
L X I.
Item,ten eynde dat defejegenwoordigc Ordon-
nantie eenen ycgclijckcn bekent ende openbaer
zy, ende dat niemandt des ignorantie ofte onwe-
tenheyt pretenderen en mogen , willen ende or-
donneren oock dat die fel ve Ordonnantie ghepu·.
bliceertende uyt gheroepen worde over alle onlcj
voorfz Landen ende Hcerlijckheden , ende tot il·
len plaetfen daer men gewoonlick is uytroepwgc
ende publicatie te doen, op den fefthienden dacn
van Maert naeftkomende , ende ten fel ven dage
tot elcker plaetfe, ende voorts dat die fclvc publi-
catie der fel ver vernieuwt ende ververfcht worden
alle Jaer op den fel ven dach. Ende op dat die noen
te beth verilacn ende openbaer zy eenen ycge_
lijck, willen ende ordonneren als boven, üatdi
Copyè van dien geitel t ende gevefticht zy opnoj
ten Berderen, ghcaffigeert endeghehangen w«* |
aende Portalen vande principalen Kercken, i>c ι
pen Huyfen, Hallen, ende andere openbare pia
fen in elcker Stede ende Plaetfe daer de voor-
publicatie gedaen fal worden. Ontbieden uι»?
-ocr page 1358-
Munte, Muntflach, &Cr
α6Ί4
c cnde beveeJen by defen onfen Brieve, dat
\tdie voorfz Ordonnantie doet ende laet pubJi-
* η over al onfe Landen van HolJandt ende
irellant, tot alle Steden ende Plaetfen, daer men
jnlijck is uytroepinge ende publicatie te
fonder verdrach, gunft ofdiftïmulatie, u hier inne
foo voegende ende bewyiènde, dat by uwer ghe-
breecken ende ncgligentien geen fauken,infradie,
tranfgrelTie ofte overtredinge en gefchiede regens
ende contrarie der ièlver Ordonnantie, dacr van
wy u Jaften als boven. Des te doene geven wy u
volkomen macht, auchoriteyt ende ibnderlinge
bevel. Ontbieden ende bevelen allen anderen on-
fen J ufticiercn,OrTicieren ende Ondcrihten, dat fy
u dit doende ernflelijck verftaen ende obedieren,
want ons alfoo ghelieft. Gegeven in onfc Stadt
van Mcchelen den vierden dach in Februario in 't
Jaer ons Heercn vijfthien-hondert twintich,ende
vanonfen Rijcke, te weten, vanden Roomfchen
ende van Hongaryen,'t tweede: ende van Span-
gien, &c. 't vijfde. Aldus ghetcyekent, By den
Kcyfer. Haneton. <
ew
g1
,·;ι en tot elcker plactfe ten voorfz dage preci-
nncktdoende voorts alle Jaer continueren die ver-
euvv'inge ende vervarfchinge vande publicatie
Jcrfelvcr Ordonnantie ten plaetfe voorfz, op den
oorfz dacb, fonder des te laten , waer af wy u la-
llen op peyne van privatie van uwen ftaet ende
fficie,endede fclve Ordonnantie bewaert, obfer-
°cert ende onderhoudt, ende doet bewaren ende
onderhouden fcherpelijck ende onverbrekelijck,
procederende ende doende procederen ftrenge-
lijck tegen die inbreeckers ende overtreders der
felver.by de penen ende breucken boven verklaert,
3. Ordonnantie, op 't fefaefubjeiï. In date den vierden tAuguïtivijf-
tbien honden fes ende tachtkk.
H O Β Β E R Τ Grave van Leycefter, Baron
van Denbigh,&c. Lieutcnant van hare
J Majefteyt van Engelandt, Gouverneur,
Capireyn Generae! der Vercenichde Nederlandt-
fche Provinciën, Allen den geenen die defejegen-
woordige letteren van Placate fullen fien oft hoo-
ren lefen, Saluyt. Alfoo omme te voorfien op de
ongeregeltheden in 't ftuck vander Munte binnen
den geünieerde Nederlantiche Provinciën gecau-
fcert door de jcgenwoordi'ge Oorloge ende licen-
tie des tijdts, hooch noodicji is een generale ende
algcmcenc ordre ende regule ghefteir te werden,
«iet alleenc optcn cours vanden gelde, macr oock
op de PoJlicieendedifcipline betreffende d'exec-
cicic vande Munte ende Muntflach, midtfgaders
'tiluck vanden WiiTele ende WiiTelaers, Schcy-
ders, AfFineurs, Goutfmeden, ende andere, in al-
len vvelckcn als Lidtmaten de ftaet vanden Mun-
te verfprey t ende uy t gedeelr is, in fulcker voegen
dat de felve mach geitadich in heuren wefen gnc-
maintencert werden : omme wacr toe te komen
voor al noodich is te maecken een generale verge-
lyckingevan aHefoodanigefpeciencnde iöorten
van geide.als men verftaet binnen den felven Lan-
accours ende ganck te doen hebben , volgende
een yeders gewichte ende alloye, ende den onder-
de proportien van dien tcgens den anderen.
tndc in conformiré van dien re reguleren ende
toefteren den prijs vande materien ende billioe-
jen van goudeende filvere, mitfgaders 'tgheheel
wek vande Muntflach,WiiTele,ende andere faec-
M'idacrvan.depcndcrcnde. SOO IST,dat
wy infiftcrende den wechder voorgaende folem-
"eJe Ordonnantien vander Munte defer Neder-
anden, ende voornementlijck vande geene ghe-
jaecktby ryden des Keyfers Caroli de vijfde, ifi
^njare κμο. byadvyfe ende bewillinge vande
pcrale Staten der Vcreenichde Nederlantfche
fovincien, mette Majeft. van Engelandt gecon-
^«eerthebbende,als Gelderlandt, Vlaenderen,
cS ν met Weft" VrJeilandt, Zeelant, Utrecht
m yr,leflandr'met weJck Tradaet die van Over-
nch gheconformeert ende gegeven hebben
onder onfen Gouvernemente,voIgende 't Accordt
met ons dien acngaendcgemaeckt,by deliberatie
vanden Rade van State nerTensons geordonneerf,
gehoort hier op de Generael Meefters vander.
Munte der fel ver Provinciën , gheordonneert heb-
ben, ende ordonneren by defen, by forme van pro-
vifie tolerantie ende permiffie, ter tijdtende wylen
toe anders fal wefen gheordonneert, dat voortaen
vanden dage der publicatie van deièn, in alle Ste-
den ende Plaetfen der voorfz Provinciën , alle de
penningen van gout ende filver, hier na gefpecifi-
ceert, ende geen andere, fullen cours ende ganck
hebben ten pryfe ende inder manieren hier naer
verklaert,van welcken wy oock geordonncert heb-
ben ende ordonneren by defen die Figucren in
drucke ofrc printe, achter deiê jegenwoordige ge-
ftelt, ende ghcreprefentcert te werden, omme by
de Gemeente bekent, ende de goede ende ftereke
uyt den gecontrefeytc,endefnodc penningenon-
derfcheyden te konnen werden.
Gouden Munte , ten gewichte heneffensyeder ver*
klaert, ende ter ghewoonlijcker remedie van een
deu/ken, uytghejondert die vierendeelen van N»~
bels
, die alleenlija fullen hebben te remedie een
Aefken,
I.
D
Die dobbelen Roiennobcl van En-
gelandt , fan fefthien in 't
vgul.jzftuyy.
:
xv gul. iiij ft uy.
marek ——          ——
Die enckelc Rofcnnobel van £n-
gelant, van xxxij. in't marek—vij gul. xjj ftuy.
Die halve ende vierendeelen van πχ
dien naer advenant*
Die Henricus Nobel van xxxvj.
in't marek ----- —vj gul. xiij ftuy.
Die Angelot met de O op't Schip
van. xlviij. in 't marek ——iiij gul.xvj ftuy,
Den Souvereyn ghemunt by den
Coninck Hcndrick van Enge-
landt, yan xl.in 't marek-------vgul. j ftuyv.
8. D                          AUe
-ocr page 1359-
Placaten-r. 3. Boéck. ia.Tit. , i.Deel.
ι6χ6
*&7
Alle welcke gewichte ende fnede der Engelfche
Penningen werden verftaen vanden Engelfchen
marcke,t welck gefuftineert wen fwaerder te zijn
een Engelfche twintich afen.dan het Nedcrlandt-
fche Troyfche marck: Mits welcken de Angelot-
tcn, mitfgaders dobbele ende enckele Nobels van
den ilage van hare Majeft. voorts aen ghewogen
Tullen werden jegens de nieuwe gewichten die op-
ten felven in confotmité vandefen fullen werden
geordonneert, zijnde foo veel fwaerder als die dif-
ferentie der voorfz mareken bedraecht: Ende ful-
len die Engelfche Nobels ende Arigelotten, we-
gende beneden die drie aefkens des behoorlijcken
gewichte gedragen werden inden WüTele, fonder
tot pryfe befteedt te mogen zij n.
"ben gouden Reael van fes en veer-
tien in 't marck ----- -------ν gul. ij ftuyv.
Den halven gouden Reael van
70; in 't marck — -----ij gul. xj ftuy v.
Den Carolus gulden van lxxxiiij.
in't marck -------
         —■          xxxüjzit.
Den Sonne Kroone van Vranck-
rijek van Ixxij.in't marck,mitf-
gaders die Vlaemiche Kroone
ten korten Kruyce van tfeven-
tich in't marck ----- —iygul.iii
Den Kroone van Portugael met-                 *J'
ten langen kruyce van tfeven-
tich in 't marck — -----iij guld. ij ftUv
De dobbele Ducaten van Italien,            , ''
van fes en dertich in 't marck - vj gul. xij ftu
Jv.
De enckele Ducaten van Italien,
ende den Saluyt van twee-en-
tfeventich in 't marck -------iij gul. vj flu
De Milrces van Portugael van ■$%.
in 't Marck -------
VJ gul. xvj ftU}.
De halve van dien naer advenanr.
De Goutguldens van Duytflandt ,
van vijfen tfeventig in't marck- xlvüjftuyv
De Davids guldens van Utrecht,
van fes en tièventich int marck- ij guld.
De Gelderfche Ryder van fes en
tfeventich in 't marck ■------·
xxxv ftuyv.
De guldens van Campen,Devcn-
ter, Swol, ende Clemmer gul-
den van ies en tfeventich in 't
xxxiüj ftuyv,
vij guld. ixftuy.
marck          -------------■
De Roiènobels van Gelderlandt
ende Utrecht van twee en der
tich in 't marck ----- ------
van 7il in 't marck
De oude Franfche Kroonen van
Ixxij., in 't marck
iij gul. j ftuyv.
iij gulden.
De Vlaemiche Nobels van fes en
dertich in 't Marck, foo wel de
oude als de nieuwe, geduyren-
dc defe jegenwoordige Oorloge
tot Gent,in Zeelantende Gel-
derlandt geflageh —— —vj gul. vij ftuyv.
De dobbel Ducaet van Zeelandt,
van xxxv. in 't marck -
Den gouden Leeuw van negen en
vijftien in 't Marck —■ -— iij gul. xv ftuy.
Den gouden Bourgoenfchen Ry-
der van tfeventich in 't marck - iij gul. vüj ftuy.
Het gulden Vlies van vier en vijf-
tien ende een halfin 't marck - iiij gul. vj ftuyv.
Den Andries gulden van vier -en -
tfeventich in 't marck ■------ij gul. ix ftuyv.
Den Wilhelmus Schilt van twee
en tfeventich in 't marck-------ij gul. ix ftuyv.
Het Schuytken van drie en tfe-
jventich in 't marck          ι - ■ ■ ij gul. xix ftuy.
Den Philippus guldens van vier
en tfeventich in 't marck —— ij gul. ij ftuyv.
Den Philippus KRnckaert van fes
en tfeventich in 't marck ------- xxxvj ftuy.
Den groeten Kruyfaet van Portu-
gael van feven in 't marck-----xxxiij gul. χ ftu.
De dobbele Piftoletten van Span-
gien van xxxvj. in 't marck -*— vj gulden.
De enckele Piftoletten van Span-
gien van lxxij. in 't marck ■—iij gulden.
De dobbele Piftoletten van Italien
van fes en dertich in 't marck - ν gul. xvj ftuy.
De enckele Piftoletten —-—ijguLxviijftuy.
Den grooten Reael van Ooften-^
rijck van xvjz. in 't marck--------xüij gul. ν ftuy.
Den halven ende vierendeelen na
advenant. -                >\·.'
De Ducaten van Hongaryen,
Spangien, Portugael, ende die
geenc ghemunt in 't Rijck van V
tfeventich in 't marck -------iij gul. vüj ftuy.
De dobbel Ducaten van Spangien
van vijf en dertich in 't marck - vj gul. xvj ftuy.
Den gouden Caftiliaen vanliijz.
in't marck ------- ι—iiij gul. vüj ftuy.
Den Kroone van Portugael met-
■ vj gul xvj ftuy.
De Hollandtfche Ducaet van tfe-
ventich in 't marck
          · · iij gul. vüj ftuy.
De dobbel gulden van 't Neder-
landt, genaemt Staten Kroone,
van Ixxxjz. in 't marck------- ij gul. vüj ftuy.
Den Gelderfchen ende VrieiTchen
gouden Ryder ghemunt inden
Jaire8x. van 71* in 'tmarek—ijgul.xviijftuy.
Silvere Munt e,
II.
Ende aengaende die filvere Munte, dcwyle
men bevindtby experientie, als oockby die Of-
don nanticn van andere Coninckrijcken ende Lan-
den, die proportien tuflehen den goude ende fil-
vere, gheftatueert by d'Ordonnantie vanden Jarc
1520. allenf kens verloopen te zijn, ende die efti·
matie des Gouts ghercfen, meerder dan de geenc
vanden Silvere ,midts welcken die filvere Philip-
pus Daelder, die anderfints is weerdich gheweeu
foo veel als die halve goude Reael, jegemvoor-
delijek ten· pryfe vande felve niet en kan mont£
ren. Hebben daer omme, endeomme te betrach-
ten de,behoorlijcke próportien by allen andere*1
Natiën jegen woordelijck geufeert, goct gevon#e
denïelven Philippus Daelder ten pryfeval!l?£
tich ftuyvcrs te ftellen, ende alle andere SPj
munte naer advenant van dien. Ordonneren^
den Generaels vander Munten,hen voortsƒ"
rechten in 't maecken ende dreflèren vande
ftru&ie vande Munte, naevolgende defe jeg
woordige Ordonnantie.
                             «,£Ι1
-ocr page 1360-
Muntc, Muntflach, &c.
2629
i6*i
ncn Engelfchen Schellinck — χ ftuy vers.
nc halve,vierendeelen, ende min-
der gedeelten naeradvenant.
ne dcrdendeelen vanden Engel-
fchen Schellingh,in 't Engelfch
rhenaemt a groat, doende vier
Ingelfche pcnningê, fullen doe
de drie der felver tien ftuyvers.
Jtem, de drie halven der felver,
eenaemt twcfpence, fullë doen
vijf ftuyvers, ende die minder
gedeelten naer advenant.
cours ende ganck hebben, inde
Provinciën daer die gheflagen
zijn ten jegenwoordigen pryfe.
111.
Aengaendc de Rofcnobels van twee en dcrtich
in 't marck,mitfgaders die Vlaemiche Nobels van
fes en dcrtich in 't Marck, ende den Daclder met
den Kruyee van Bourgongien, zynde gemunt by
den Staten van Over-YiTel binnen Carnpcn, ful-
len om redene ons moverende getolcreert werden
ten pryfe van andere diergelijcke Nobels ende
Daelders, rcfpedivclick in d'andere gheunieerde
Provinciën gedaen munren,ende dit voordele rey-
iè, ende ibnder te mogen getrocken werden in
confequentie, ende midts dat die ftïve van Over-
YiTel fullen gehouden werden van allen den felven
te doen foodanige proeve, afreeckeninge ende ver-
antwoordinge,als volgende de ordeningc endcdif-
cipline vander Munte dcfer Nederlanden bevon-
den fal werden te behooren.
Π II.
Ende aengaendc alle uytheemfche filvere Mun-
te , ende niet zynde vanden flage der voorfz Pro-
vinciën , hoc wel men uyt rreffelijcke ende preg-
nante redenen verklaerc inden voorgaende Ordon-
nantie vanden Jare 1563. ende 1570. geoorfaeckt
is alle de felve te verbieden ende voorbilliocn te
verklaren, nochtans omme redenen ons moveren-
de.hebben geconiènteertendeconfentcren by de-
fen, dat die Rijcxdaelders ghemunt by den voor-
naemften Keurvorften ende Steden, daer van de
Figueren achter defen in druck gheftelt zijn, ende
geen ander, fullen getolcreert werden by provifie
Voor
          —— '—         <·"·· xlv ft.
V.
Ende aengaende de Franfche filvere Munte, als
Vrancken, halven en vierendeelen van dien. Item
Teftoenen.ende halve Douièins,Difelns, ende an-
dere diergelijcke: in/gelijcxde Teftoenen van Lo-
reynen, Switicriant ende Milanen, als oock de Te-
ftoenen van Poortugael, alle Italiaenfche witte
munte .mitigaders die penningen van Camerijck
ende Luydich, dewyle alle die ielve fpecien hier te
Lande zynde, bevonden werden eenfdeels fcer
gefchroyt ende gemindertin gewichte, ende eenf-
deels alioovervalfcht by nae conterfeytinge bin-
nen de Stadt Gorcum,ende elders gcdaen,dat on-
mogelijck is den goeden ende oprechten , uytten
gecontrefeyteende vervalfchte te onderfcheyden,
Wy hebben alle de felve verklaert voor billioen,
ende verbieden alle defelve te ontfangen cndc uyt
te geven tot wat pryfe dattet zy.
VI. .
Verbieden ende interdiccren allen Staten vande
particuliere Provinciën, ende heurc Gecommit-
teerden , midtfgaders allen Gouverneurs van Pro-
vinciën, Collegien ende Financien, Kameren van
de Reeckeningen, Magiftraten van Steden oft ten
platten Lande. Itcm,alle Admiralcn,Vice-Admi-
ralen, Generaels, Colonnellen, Overften, Gouver-
neurs van Sreden, Capiteynenende Bevelbebbc-
ren , te Water ende te Lande, voorts aen te doen
cndc maken eenigc particuliere Ordonnantie ofte
permiftic óp den cours vanden GeJde, 't zy by
openbare ofte hcymelijek gebodt ende bevel aen
eeiiige Ontfangers ofte anderen te doen, in wat
8. D ij                   ma-
Den Philippus Daelder
ij guld. x ftuyv.
De halve van dien.mitfgaders den
halven Daelder vanden Herto-
ge van Alencpn naeradvenant-
De vijfde ende minder gedeelten
vanden Philippus Daelders nae
advenant.
De filvere Carolus gulden -------
De Bourgoenfche Daelders mee-
ren kruyee, mitfgaders de Dael-
ders in Gelderlandt, Holland t,
Zeelant,Utrecht, ende in Vrief-
lant t'federt den Jare 1580. ge-
munt , daer van de Figuren in
druck zijn gefteit, ende anders
geene           -                  -------
De halve ende vierendeelen van
dien naer advenant.
De Staten Daelder — ——
De Hollandtfche Daelder metten
Leeuwe -------          -------
De halve naer advenant.
De iiivere Ryder van Gelderlandt
endeVrieflandt ----- -------
De halve naeradvenant.
De Vtrechtfche ende Gelderfche
Daelders anno 1579. gemunt -
De halve naer advenant.
De Spaenfche Realen van achten-
Dievan vieren          ----- ■—■
Dedobbele code enckele naer ad-
venant.
De oude Vliegers ofte Krabbclers-
De Gelderfche, Utrechtfche ende
VrieiTche Snaphanen, midtfga-
ders de Zeeulche Schellingen,
fullen gaen in de Provinciën
daerfe geflagcn zijn tot-------
De halve ende vierendeelen naer
advenant.
De oude filvere Vliefen -------
I De oude dobbele ftuyver ■-----~
! De oude ftuy ver ----- —
De halven " -------           
De twee blancx penningen ofte
halve Vlies------- —
De dobbel vieryiers —— -----
Pc cnckel vier yfers — -------■
Den brafpenninck e«de elf duy ts-
^c halve naer advenant.
Die ftuyvers ende koperen munte
gncduyrende defe Oorloge by
«enige der voorfz Provinciën
gcdaenmunten,fullen blyven
xxv ftuyv.
xxxiij ftuyv.
xlv ftuyv.
xxxviij ftuyv.
xxxvj ftuyv.
xl ftuyv.
xxxij ftuyv,
xlij ftuyv.
xxj ftuyv.
vj ftuyv.
vj ftuyv.
iiijz ftuyv.
iij ftuyv.
jz ftuyv.
j blanck.
ij ftuy. j oort.
iij ftuyv.
jzftuyv.
j ft. j blanck.
-ocr page 1361-
Placaten-j. j.Bocck; n.Tit» i.Deel
2630
manieren dat het zy,op de pene van duyfent gou-
den Angelotten te verbeuren, by den felven van
den Magiilraet ofte Gerechte, ten behoeve vande
gemeene faecke.
6
                             VIL
Verbiedendeoock allen Officieren van ontfan-
ge, foo van Oorloge als andere gemeene faecken,
foodanich bevel ofte gebodt, by wien, ofte in wat
manieren het ghegeven mocht zijn, te obedieren
ofte achtervolgen, op pene van privatie van hare
oflicicn,ende voorts op arbitrale corredie, fonder
dat fy hen fullen mogen exeuferen met den fel-
ven beveelen ende gheboden, willende defe onfe
Ordonnantie in allen gheobferveert ende onder-
houden te werden fonder inbreeck, conniventie
oft diffimulatie, op peyne hier boven ende naer
verklaert.
                             
VIII.
Verbieden voorts, ende interdiceren een yege-
lijck, teontfangen ofuyt te geven eenige andere
goudeendcfilveremunte, hier vooren niet ver-
klaert ende tot pryfe ghcflelr, ende daer van de Fi-
gueren niet in drucke geftelt fullen zijn, van wat
Princen,Heeren,Landen ofte Sreden defelve mo-
gen zijn, voornemen tlijck die gcenegheflagen tot
Batenborch, Heel, den Berge, Vyanen, Gronfvelt,
Rechem, Geuaerden, Stevenfweert, Bommel en-
de Gorcum, alles op de verbeurte vanden felven
penningen, oft de weerde van dien, w gevalle het
feyt niet ter vericher daet ontdeckt en werdc:ende
daer en boven op de pene van twee gouden Ange-
lotten op elcken penninck,ter contrarie van defen
geprefenteert, uyt gegeven ofte ontfangen: Ende
dit foo wel tot lafte vanden ontfanger als uytgever
voor de eerile reyfe, voor de tweede reyfe het dob-
bel, ende'voor de derde reyfe twee dobbel van
dien , ende boven defen gebannen oft arbitralijck
geilraft te worden.
IX.
Ordon ncrende allen Officieren te doen heuruy-
terfte debvoir, om me te achterhalen de eerile Au-
théurs, ende Invoerders vanden verboden pennin-
gen, ende omme daer toe te komen, fullen de fel-
ve Officieren ernftelick inquireren aenden genen
ónder de welcke foodanige penningen bevonden
fullen zij η, van wien iy de fëlve ontfangen heb-
ben , ende iöo voorts van perfoone tot perfoone
procederende Botten voorfz eerftcninvoerders.wil-
lende in dien gevalle ,dat de geene die alfoo haren
Audeur fullen weten te nomineren,vry ende quijt
ghchouden werden van de voorfz verbeurte ende
pene, ende fal de voorfz eèrfte invoerder boven de
voorfz pene gebannen worden uyt alle den voorfz
Provinciën.
                     , > ï
• -ι/          Χ.
- Verbieden voorts een yeghelijck, te ontfangen
ofte uyt te geven eenige goude ofte filvere pennin-
gen, gefneden, gebroken, gewailchen, gefchroyt,
gelapt, genageJt, ghéföudeert, ofte anderfints niet
zynde van hare behoorlijcke ghewichte, ter reme-
die hier vooren verklaert, op de verbeurte der fel-
ver penningen.
1 ! f XI, ;
Ordonnerende alle de voorfz Vraneken, filvere
vierendeelen van Kroonen ,endc hare ghedeelten,
Teiloenen, Doufeins, Difeins, alleItaliaenfche
witte munte,
de penningen van Camcrijck enH
Ludiek, ende allen anderen gouden ende fi|v
penningen, hier vooren niet verklaert, ογκ)^"
pryfe geftelt, ende daer van die Figuren niet ehf?
len achter in defen druck geftelt worden ,rnirf
ders alle gefneden, gebroken, gewailchen ènde ^
ge·
fchroyde, ghelapte, genagelde oft anderfints lf
behoorlicke gewichte niet houdende, binnen
Maent naer date der publicatie van defen inr)"
Munten oft WilTèlcn gedragen te* werden, aKv ?
de rechte weerde voor den felven betacltial«?"
den, volgendeden Caerten ende Manualen t
dien eynde den Wiflclaers gedaen leveren
XII.
Ende aengaendcde Penningen van goude ende
filvere by defe Ordonnantie tot pryfe geftelt, ver
bieden ende interdiceren eenen yegelijckendefel-
ve te prefenteren, uyt gheven ofte ontfangen te
hoogeren pryfe, dan in defen geordonneertis.opte
verbeurte vanden felven penningen, ofte de weer-
de van dien in gevalle 't feyt niet ter verfchet daet
ontdeckt werde, ende boven dien opte pene van
tien gouden Angelotten voor deeerftereyfe,voot
de tweede reyfe dobbelt, ende voor de derde reé
twee dobbelt van dien, ende boven dien op arbi-
trale corredie na die qualiteyt vandendeliéte: En-
de verftaen wy de fel ve verbeurte ende pene placis
te hebben , foo wel opten ontfanger als uytgever,
ten ware een van beyden rerftont na den omrange
oft uyt geve hem prefenteerde aenden Officier,
denuncierende 't felve feyt, in welcken gevallede
de felve Denunciant, hy zy uytgever oft ontfan-
ger, fal vry ende quijt zijn vande voorfz verbeurte
ende pene, ende boven dien genieten het derden-
deel vande fclye verbeurte ende breucke.
XIII.
Ende om dies wille dat geduyrende deconfuficn
van 't ryfen vanden gelde, diverfche Koopluyden
hen vervordert hebben te handelen ende contra-
deren op den voet vande Brabantfche Munte,
waerdoorde voorgaende confufien vermeerdert
zijn geweeft, verbieden ende interdiceren wel cx-
preiTelijck, dat niemant voortaen hemen vervor-
dere te koopen ofte verkoopen een i ge rhande Wa-
ren of Koopmanfchappen,gelt op wiifel ofintefcR
te geven of nemen, nieuwe renten te koopen ofc
verkoopen, of eenichfins te handelen of contracte-
ren , dan op ende volgende den prijs vanden gelde
by defe permiifie geftelt ende geordonncert. Ende
aengaende de payementen van Contracten bin-
nen 's Jaers ghemaeckt, verfchenen ende noch«
verfchynen, de felve fullen van ghclijiken betaelt
worden mette fpecicn, ende ten pryfe by defe ge-
permitteert, ende geen andere: Niet tegenftaendc
dat de felve Contraden met belofte van inBr»'
brandtfche munte te betalen,foudenaen ghegaej1
ende gefloten zijn, op pene by foo verre yemawj
hem voortaen foude willen vervorderen op ft»»1
munte te handelen, oft betalinge te doen ,<w*jj
ontfangen, van vijftien goude Angelotten, en
egeen recht op alfulcke Corrtraden gedaen te lul-
len ofte mogen worden.
XI ΠΙ.                      Ζ
Ende omme te ^oor komen ende beletten
groot abuys ende bédroch gecommitteert by
fcheyden Kooplieden endeWiiTelaers,in 't0?9'
b
-ocr page 1362-
■■
■■
'*
Munte, Munt/lach, &c.
β => ·.
nde ftcygeren van eenige fekere fpecien van
Rentmeefters, ofte andere comprable Officiers,
hun foo verre quamen te vergeten , dat fy bevon-
den werden die Poinclen vooren verhaclr, getranf-
grefiëertte hebben, in 't uyt geven foo wel vande
fpecien by defe Ordonnantie niet ghepcrmitteerr,
oft den geichroyden, gefneden, ghewafichen, ghe-
broken, ghelapten, ghcnagelden, oft anderfinrs te
lichte zynde, als de gepermitteerde, rot hoogeren
prijs uyt te geven oftóntfangen, dan by defe Or-
donnantie verklaert,cenigerhande penningen te
koopen oft verkoopen, de ongemunte ftofïen tot
hoogeren prijs te verkoopen, dan op den voet van
defe Ordonnantie, oft buy ten den voorfz Provin»
tien op de Muntegelcvert re hebben. Ordonne-
ren ende ftatueren , dat de ft:lve boeten vooren
vcrhaelt, refpeclivelijck dobbel fullen betalen, en-
de boven dien gepriveert zijn van haren Oiïlcien,
inder voegen dat 't feyt ghevcrificeert zyndc, de
felve impetrabel fullen zijn.
XX.
Ende omme in 't licht te brengen de fauten die
fy in haerluyder betalingcfouden mogen doen na
de publicatie van defên, ordonneren wy dat de ge-
nedie eenige reële payementen voortacn doen ful-
len, ghehouden fullen Wefen billiettcn te nemen
vande goude ende filvere fpecicn,metten prijs van
dien , onderreeckent by den geenen dieft; ontfan-
gen fal, om de voorfz billietren over te brengen
metten quitantien ende defchargen in't exhiberen
van hunne reeckeniiige, op pene van rcjeclie van
dien-.Bevelende den Luyden vande Kamers vande
Rekeningen vande refpe&ive Provintien hun daer
nae te voegen ende reguleren, ende ter kennifiè
brengen indien fy door de voorfz biljetten eenige
contraventieoftcovcrtredingeontdeckten.
XXL
Alle'rwelck wyoock willen ghebruyektende
geobferveert te werden ten opfiene vande particu-
liere Ontfangers vande voorfz Provincien.Steden
ende Leden van dien : Lallende cnde bcvcelendc
aende Commifïarifen ende andere, die verftaen
fullen ter auditie van hunne rekeningen , dat fy
inde felve egcene quitantien enadmittcren tot
ontlaftingen vanden voorgenoemde OntfangerS,
fonder ghelijcke declaratie cnde billettcn. Ende
fullen alle de voorfz comptablc Officiers, foo Ge-
neraels als particuliets.gchouden zijn elck een vari
defe Ordonnantie, mette gedruckte Figuren,' al··
tijtsop haerluyder Comptoiren te hebben ,op de
verbeurte van hondert gulden, foo dickwils als fy
fonder de felve in haren Comptoiren bevonden
fullen werden. '«^ *f >'->-'
XXII.'
Voorts meer verbieden wy eenen yegelijcken,
eenige goude ofte filvere penningen te fchroyen,
fnijden of waiïchen metitereke watercn.chimcnt
©fteaBderfints, noebte de felve te fauderen, ver-
guldenj lappen > ïïageten, oft in eenige manieren
verfwarerï ofte licrkcniopte verbeurte van 'lijf cnde
goetdaerconfifcatje iladtgrijpt* !;-
. · Mi .η: ·π:ίΓ.χ-χ»Ι?Μ..: .; ' u -             *i
Ördbnriérende aileïi >Cndb eeftferi jvgelijcken
eoet ende feharp taefifcföt te neWien öp de geeüé
die alfulcke gefchroyde of anderfins verkorte pen*
Hingen fullen willen préfenteren , cnde die aefa'té
brefjger^ ende denunceren aenden Officier,omn?e
8. D iij                       ge-
en er
e onder pretext ende dexel dat fy den felven
^otelijck moeten hebben tot expeditie van hare
Mndelinge ende Trafficque metten Koopluyden
in andere Natiën: Maer inder wacrheytom mits
defelve ryfinge ende fteygeringe te confequeren,
het middel van inwifielinge van allerhande fpe-
ien, doende de felve converteren inden voorfey-
den OP gedrongen penningen, waer inne met feer
groote licentie" ende ongeregeltheyt voor henen
Sehandelt is gewceft.
Soo iil, dat wy verbieden ende interdicerén ee-
flenyeaelij eken te koopen oft verkoopen, permit-
teren oït mangelen eenige fpecien van gelde by
defen gepermitteert, gevende of nemende op den
felven eenige winfte, opgeltof toe bate, in waf ma-
nieren, oft onder wat dexel het zy, op de felve ver-
beurte ende penen foo hier voorens verklaerc zijn
jegens den geenen die de felve tot hooger pryfe
onrfangen of uyt geven.
XVI,
Verbieden van gelijcken eenige penningen van
goude oft filvere te bicquetteren, om me alfoo de
fwareuyt lichte te fcheyden , de lichte uyt geven,
ende mette fware fijn profijt te doen, op pene als
boven.                    < ·
XVII.
Ende aengaende de ftoffe ende materie van
gout cnde filvere, wefende ongemunt, in maffen,
cendreen ofte grenaillie, wy verbieden die te koo-
pen ofte verkoopen tot hoogeren pryfe, dan vol-
gende den voet deler onfer Ordonnantie, op pene
van confifcatie der voorfz materialen, en daer en
boven die boete van het dobbel vande weerde van
dien, foo wel ten lafte vanden Kooper als Verkoo-
pcr elck voor al voor de eerfte reyfe, voor de twee-
de reyfe het dobbelt van dien, ende voorde derde
tcyfe het twee dobbelt, ende voorts arbitrale cor-
icftie.
XVIII.
Verbieden voorts ende interdicerén wel expref-
fclijck, te voeren, dragen, ofte doen voeren ende
dragen uyt den voorfz Provinciën, of op vreemde
Munten, eenige goudc of filvere pcnningen,noch-
teoock eenige materie in malle oft lingote.oft an-
dere materialen ,bequaemom muntedaervan te
flaen, op de verbeurte der voorfz penningen ende
imteriaJen.ofte de weerde van dien, in gevalle het
tranfporralreedegedaen wannende boven dien op
I k pene van hondert gouden Angelotten voor elk
fnarek gouts, ende twintich Angelotten voor elck
toarek filvers, ende van meer oft min naadvenant
voor de eerfte reyfe , voor de tweede reyfe op de
fclve verbeurte ende pene, ende boven dien crirni-
wljjck aenden lyvc geitraft te zijn, Ende indien
fydie voorfz boeten endeamenden niet en moch-
fcn furneren, fullen aenden lyve worden gheftraft
laegelegentheyt vander faecke.in welcke penen
*yoock verftacn gehouden te wefen ailediegene
Retorten voorfz tranfport ofte vervoeringe hel-
pen aififteren , ofteeenichfinsfavöriftn-eii-fialteTi,
awaer 'c foo dat hen de penningen oft ftoifè fiiet
toe behoorden.
             φ·» iï :;·.;■-.-b'I nbi;)
·,νι             XI X,-,y:hn ·;         ' ■ .',ΐκΗ
«ide by fo verre eenige Treforiers, OntfangerS,
il
-ocr page 1363-
Placatea-». $ Boeck. * ι τ. Tit. ι. Deel.         2^
fal ghchouden werden eenen eenparigen voer ■
ghcwichte, alloye ende pryfe der jegenwoord·'*
2634.
geilraft te worden ngelijcx allen Officieftelijck informeren jofte valfche muntc
Ordonnantie, ende den Inftru&ien^n confo '^
teyt vanden felvcn te maecken by den Gene^
vander Munte, nae den welcken die particul*
Muntmeefters ende andere Officieren refpeAj^
üjek hun fullen hebben te reguleren. » Ve'
XXVIII.
Verklarende alleandere Munr-plaetfen binnc
den voorfz Provinciën, ende Officieren van die"
alsGeneraels,Muntmeefters,Wardeyns,ArTayeu'
ende Yferfnijders, voor Hagemu men, endeHaee-
munters refpcdivelijck, ordonnerende allen Offi.
eieren, Fifcalen, DroiTaten, Amptluyden, Meyers
Bailliuwen, Schouteten, ende allen andeten te'
gens den felvcn te procederen by apprehentic'en-
de incarceratie van haer Perfoonen, ende voorts
tot punitie ende ftraffe in lyveendc goederen.fco-
danich als by gemeenen gefchreven Rechten,Pla-
caten ende Ordonnantien geilatuecrtzijn.mitf-
gaders jegens den WifTelaers, ende allen andeten
die rer fel ver Munten leveren, handelen ende fre-
quenteren fullen, in ghelijeker Yoegen alsjcgcns
deiiHagemuntcrs felfs.
XXI X.
Ende ten eynde de voorfz Munten die menie·
ftaet open te houden, met behoorlijcke endeghe-
lijekmatige difcipline ende tucht, geregeertende
bedient mogen werden: Hebben gheordonneert
ende ordonneren by defen, inconformiteytvan
den ouden folemnelen Ordonnantien defer Lan-
den , dat een yeder vande felve Munten fal moe-
ten bedient werden by eenen particulieren Munt-
meciler, een Waerdeyn, ende een Aflayeurofte
Proefmeefter, zynde alle verbonden by folemne-
len eede , tot obfervatie der jegenwoordiger Or-
donnantie, ende voorts voorfien van behoorlijcke
Inftru&ie, foodanich als by de voorgaende Ordon-
nantien, ende namentlijck inden Jare 1535·gcar-
refteert ende beflooten zijn, ende die al noch nae
gclegenthey t van faecken beiloten fullen mogen
werden.
XXX.
Tot allen welcken Officien fo van gcnerael als
particulierMecfters, Waerdeyn, Afïayeurcnde
Yferfnijders, wy verftaen dat niet en fullen ghead-
mitteert werden eenige Peribonen, gedient ofge-
aififteert hebbende in wat qualiteyt her zy, op me-
nige Hagemunte, of ten felven plactfen geicvert,
gehandeltofte gefrequentcert hebbende: Nochte
oock eenige andere, ten zy voor al, ende by voor-
gaende examinatie, ende onderfoeck by de Genc-
raels hier op te doen, gebleken zynde van haer «·
perientie, nutheyt ende fuffifantheyt in defen: En
of't ghebeurde dat by furreptie eenige commiiw
contrarie van defen geobtineert werde, wy verkla-
rende felve by defen nul ende van onwcerdeniOf-
donnerende dien vanden Rade van State ncnens
ons gecom mitteert, die vanden Raden Provincia-
len, die vande Rekeningen ,den Generacis vandei
Munten, ende allen anderen Omcieren,foodanig«
Peribonen in geenen eede te omfangen, f10^0?
nichfins te verftaen tot hulpe, gunile ende addre ·
fe der felver, ende fullengbodanige Perfoonen van
hare officien geprivcef t, ende de felve 'mP5[ra,
zijn, fo baeft van fodanige ftucke gebleken fal *jP
itrarTen naer haerluydcr verdienfte, fondcr eenige
diffimulatie ofte verdrach.
XXIIII.
Verbieden ende interdiceren voorts eenen yegc-
lijcken te fmelten eenige goude ofte filvere pen-
ningen vanden llage van hare Majeft.van Enge-
Jandt, by deie ghevalucert zynde, op pene van lijf
endQ goet dacr confifcatie ftadt grijpt,ende de pen-
ningen die bevonden werden beneden die drie
afen te licht,oftgefchroyt, ghelapt, genageltofte
gefoudeert, fullen werden ghcdragen inde Wiile-
len nae ouder gewoonte.
XXV. *
Alle welcke penen ende arrenden vooren ver-
klaert, verdeelt fullen werden het een derdendeel
tot profijte vande gemeene fake, 't ander derden-
deel tot profijt vanden Aenbrenger, ende het der-
de derdendeel tot profijt van den Officier die de
ealangc ende executie doen fal,ten ware de voorfz
verbeurte, penen, ende amenden execdeerden de
fomme van vijfduyfent guldens,in wcleken ghc-
valle d'cen helft fal komen ten profijte vande ghe-
meene faecke, ende d'ander helft fal bedeelt wor-
den aenden voorfeyden Officier ende Aenbrenger
by gelijcke porticn, willende ende ordonnerende
tot den voorfz penen ende amenden geprocedeert
te worden fommicrlijck de plano, ende fondet
figure van Proces, ende opte proeven ende getuy-
gcniiïên allccnelijek. Tot wcleken oock ghead-
mitteert fullen werden de geene die de voorfeyde
exceiTep in 'tontfangen oft uyt geven geeommit-
teert fullen hebben. Ende lullen de Sententien
in defen ghegeven exccutabcl zijn , niet tegen-
ilaende appellatïe, ende fondcr prejudicie vanden
felvcn.
XXVI.
Ende omme voorts wech te nemen alle oorfake
van mifbruyek ende abuyfen, fo hier voorens ge-
caufeert zijn geweeft by verfcheyden ende onge-
lijckmatige muntilach in yeder Provincie particu-
lierlijck ende byfonder geexerceett, ende omme
voorts acn den ftate vander Muntete verfeeckeren
ende confcrvcren in haer geheel,hebben ghearre-
ilecrt ende beiloten.arreiteren ende befluyten mits
defende Poinden ende Articulen hier naer vol-
gende, willende dat de felve generalijck, eenpaer-
Jijck ende ghelijckformich fullen ftadt grypen in
alle de voorfeyde Provinciën, fonder eenige veran-
deringe.limitatieofte reftrindie.
XXVII,
Inden eerften, dat van nu voorts aen gheduy-
rende de jegenwoordige Oorloge ende fonder pre-
juditie van yemants gcrechtigheyt, oft dat eenige
der voorfz Provinciën haer immermeer met defe
tegenwoordige Ordonnantie lal mogen behelpen,
tot confervatie van haer recht, poiTeifie oft preten-
tie om muntc te flaen oft munten, in elck der
voorfz Provintien, mette KoninckJ. Majeft, ghe-
contradeert hebbende, als Gelderlandt, Hollandt
met Wcft-Vricilant, Zeelant, Utrechtende Vrief
font, niet meer dan een Munte fal wefen,ende ge-
opent worde. Ende op dat alle de felve Munten
-ocr page 1364-
MuiitevMuntfladhi&a km
openinge vande Builen der fejver Provinciën, ibo
't felve van oudts, cnde tot den acnvanck deièri
Oorloge gebruyekt is geweeft: inder voegen, dat
een yegeÜjck oock des proberens onervaren zyn-
de, by conferentie der ailaycn vanden felven Nael-
den , ende Penningen mach vericeekert zijn van
de gelijck ofte ongelijckheyt der felver.
XXXV.
Hebben voorts geordonneert ende ordonneren
by deknt dat op alle de voorfz Munten defer Pro-
vintien, fullen gbeflagen ende ghemunt werden
openbaerlijck ende ecnvoudich, de naevolgende
goude ende filvere penningen alleene* ende egeen
andere. ·
XXXVL
Namentlijck,eenen Nobel van twee en dertich
inde fnede in 't Troyfchc Nederlandtfche marek,
houdende in alloyc drie en twintich caraten thien
greynen, cnde een halven fijn gputs, ter remedie
van een Engelfche in gewichte, ende een greyn in
alloye op 't marek wereks , die cours ende ganck
hebben fal tot ■------ — vij guld. x ft.
XXXVII.
Item, halven ende vierendeelen vanden felven
alloye ende van fnede na advenant, die cours ende
ganck fullen hebben na advenant den heelen No-
bel van defe Landen. ,
XXXVIII.
Ende aengaende de filvere Munte, fal geflagert
werden eenen filveren penningh, genaemt Neder-
lantiche Reael, van feven ftucken ende negen vier
en tfeftichfte deelen van een ftuck inde fnede in't
Troyfche marek, houdende in alloye tien pennin-
gen fijn filvers, ter remedie van een Engelfche in
ghewichte, ende een greyn in alloye op 't Marek
wereks fonder meer, die cours ende ganck fal heb-
Ordonneren voorts ende gebieden, dat de Ge-
erael Mcefters der voorfz Provinciën fullen leve-
Vin handen vande Muntmeeilcrs, Waerdeyns,
Ajfayeurs ende Yferfnijdcrs hare Inftru&ien, ach-
tcrVolgendeden ouden ghebruyeke, ende de In-
ftrufticn hier op inden Jare 1535. ghcordonneert,
ende gcarreiteert, doende hen den felvcn befwee-
jen by folemnelen eede in haren handen, de felve
lnilruftien eenvoudich, ende in als conform d'ecn
den anderen , inder voegen, dat midts den felven
a||e middel benomen zy van te machineren ofte
attentcren diredelick oft indirecïelick jegens mal-
Itandercn , ende confequentelijck jegens de verfe-
kertheyt ende geftadigheyt vanden ftaet vander
Munten : Verbiedende allen den felven Officie-
icn refpectivelijck, te procederen tot exercitie van
heure Officien, fonder de voorfz Irtftrudien oïit-
faneen ende befwooren te hebben in manieren als
yooren,op pene van vijfhondert gouden Angelot-
ten te applicéren totte gemeene faecke.
XXXII.
Ordonnerende voorts den voorfz Generael-
Mccfters ernftich opficht te hebben op den Offi-
cieren vander Muntc,Koopluyden, ende allen an-
deren yetwes machinerende ende attenterende
contrarie defejegenwoordige Ordonnantie, doen-
de den felvcn cauferen by den Fifcalen van den
Provinciën, ofte Officieren vande Steden daer de
Munte gelegen is , tot ftrafTe ende punitie nae de
qualiteyt vande mifbruyeken , den wekken wy
tot dcfen committeren.
. XXXIII.
Hebben voorts gearreftcert,befloten ende gede-
creteert, arrefteren , befluyten ende decreteren by
defen alle de poinden ende Articulen betreffende
die bewaringe, gebruyck, vifitatie cnde openinge
vanden Builen , inden iblemnelen Ordonnantien
vanden Jare 1489. ende i^io. refpeclivelijck be-
grepen , mitfgaders den Inilrucu'en op 't feyte van
deGeneraels ende andere Officieren vander Mun-
ten inden Jare 1535. gemaeckt cnde gearreftcert,
cnde foodanige, als by ons ten refpede vanden je-
genwoordigen ftaet van faecken dacr by gevoecht
cnde geordonncert fullen werden, houdende de
felve als gheinfereert, ende exprcfTelijck verklaert
ty dcfen. Ordonnerende den Generael Mcefters,
nierinne te procederen volgende den felven Or-
donnantien , fonder ccnigcomiiTieofte verfuyme-
n'fle,op peyne van gepunieert te zijn arbitralijck
"aede qualiteyt vanden mif bruycke.dj/ïimulatie,
«inniventie oft onachtfaemheyt.
XX XIIII.
Ordonnerende voorts tot meerder cnde blijcke-
lyckcrverfekcrtheytderfelverbuffe ende proeven
*an dien , dat by den Generaels voorfz gemaeckt
Mlcn werden die gouden Naelden, foo men hier
v°orcn heeft ghebruyekt correfponderende inden
gebak ende alioye met den voet der nieuwen gou-
Ψ Penningen by defc jegenwoordigc Ordon-
jantie bevolen te munten , weicke Naelden by
f00 klven Gcncrads ghcleveit fullen·werden ift
"inden vande Rceckcnmeeftérs in Hölta^di, om*
ben toe
ijgul. xftuy.
X X XIX.
Item .Tullen werden gemunt halve, vijfde dee-
len ende thiende deelen der felver Reael, van ghe-
lijcken alloye, cnde van fnede na advenant. Item,
twintichfte deelen der felver in harde materie,
mitfgaders die vijftichfte deelen, die genaemt ful··
Jen werden ftuy vcrs,alle correfponderende in rechr
ter weerde opten voorfz heelen ReaeJ,ende fullen
nae advenant van dien cours ende ganck hebben,
te weten;          . ,
H I
De halve tot ——
De vijfde deelen tot
De thiende deelen tot
jgul.viri
χ ftuyv,
- vftuYVÉ
ijzftuyi
- j ftuyv.
De twintichfte deelen tot ■ —·
De vijftichfte deelen tot ■ ·<—«■
·;. . Vp:u.n-h-': :. .-,-X;lL.·-· ■ ϊ;.;
υ-
BeloovendeendeveriêeckerendeinPrincelicke
woorden ende trouwe, de felve penningen te doen
houden ende confervcten in hare rechte innerlijc^
ke deuchtriö voorfz k, fonder te gedoogen dat de
lèlve eeniger maten gefwackt, geargert,ofte ghe*
altereert werden.
                          ,. :
XLI.            . ,.-;,
Endcomme beneflênsdefen tefacih'terenende
accommoderen die gemeene Koophandel ,*Negöè
tiatiè ende Traificque metten vremden Natiën,
infondetheyt die vandenH. Rijcke, Sweeden,De^
nemarekerf, cnde Ooftcrfche Zee Steden, cnde
den gemecnen Kooplieden defer Landen te benef
men
^
b
e by hun inde Rekenkamer bewaèrt té werden
«y provifie, cnde totdat anderftnts fal Wcrdéh ge'.
°taonncert, cnde voorts ghebruyekt te werden'ter,
-ocr page 1365-
Placaten-* s.Boeek. ta.Tfo t.Deel.
*fy
mén altcoorfaéckevanop dringen ende fteygeren
der fpecien, voornementlick des Rijcx Daelders,
ende Ducaets , die fy in hare handelingc niet en
rriogen ontbeeren,hebben geordonnccrt cnde be-
flotcn, dat opte voorfz Munten oock fullen geila-
gen mogen worden een Daeldet ende Ducaet,
correfponderende in gewichte ende alloye nietten
oprechten Daelders ende Ducaten, fo jegenwoor-
delijckin 't Heylich Rijck gemunt werden, ende
fullen cours ende ganck hebben beneffens den
felven, te weten, den Ducaet tot 3 gul. 8 ftuyv.
ende den Daelder tot 45 ftuyv. Tot welcken eyn-
de, ende op dat de felvige Koopluyden mogen
daer door gerieft ende verfeeekert zij n, wy fullen
fchryven ende advertilTementdoen aenden fclven
vanden Rijcke, Denemarcken, Swecden,ende
Oofterfche Steden,aengaende onfeRefolutie ende
mecninge in defen.
                                   Λ
. XL II.
Alle welcke Penningen fullen zijn van fooda-
nigeFigure, Tytelen , Wapenen, ende irifcriptie,
als beneffens d'anderc ghevalueerde Muntc in
drucke geftelt fullen werden ,ibnder cenige diffe-
rentie, dan allecnlijck hebbende inden Rande den
name vande Provintie, ende 'cghewoonlijcke af-
teecken vander Munten.
XLIII.
Midts welcken wy verftacn promptelijck ende
ibnder vertreck te fullen ceiferen ende op houden,
de Muntflach van alle foodanige Penningen, als
voor date van defen in yeder Provincie particulier-
Jijck gemunt zijn. Ordonnerende alle de Stem-
pelen der felver in getogen ende gecaffcert te wer-
den ; fonder de felve voorts meer te ghebruyeken,
noch oock eenigerhande nieuwe in't particulier,
ende fonder algemeen confent, O&roy cnde Or-
donnantie.
XLIIII.
Ende omme te redrefleren cnde in behoorlijc-
ken regule te ilellen het ftuck vanden WiiTele en-
de WiiTelaers, zynde ibo feer verloopen tot wille,
Jufte cnde believen van een yegelick, dat fonder
daer inne te voorfien, geene vafte geftadigheytin
den geheelen ftaec vander Munte te verwachten
fal zij n, wy hebben verboden endegeinterdiccert,
verbieden ende interdiceren by defen allen ende
een yegelijcken hen voor date van defen der Wif-
fele onderwonden hebbende, 't zy dat fy totten
felven hebben gehadt Cornmiific oft geene, hen
voorts aen derfclver te onderwinden in 't heyme-
lick oft openbacr, in wat manieren dattct zy, fon-
der al vooren tot dien cynde gheobtincert te heb-
ben behoorlijcke Commiifie, in conformiteyt van
defe jegenwoordige Ordonnantie,mitfgaders daer
opontfangen Inftrucue, ende de felve befweeren^
in handen vande Generaels vander Munte, inder
voegen als 't felve van outs.gebruyckt is geweeft.
Ordonnerende tot dien eynde den voorfz Gene-
raels hen te vinden inden principael Steden defer
Provinciën, ende aldaer by advyfe vanden princi-
pael Officier ofte Magiitraet te ordonneren ende
ilellen foodanïch getal van WiiTelaers,als nae ge^·
lcgentheyt vandcr plaetfenoodich fal zijn, Luy-
den van goede name ende fame, ende niet fufpeit
van cenige hegrnunteric, ofte vandeflaenhange
van dien, voorfiendc den fclven van Commiflie
ende Inftruclie als boven, fonder welcken, mirf
ders de behoorlijcke preftatie van cede, nieiWi
hen der felver Wiflele voorts meer fal mogen
derwinden , op de pene van hondert gouden Α
gelotten voor d'eerftcreyfe, voor de tweede!Π"
dobbelt, ende boven dien arbitralick gecorrigp/*
te worden.
                                             ^ n
XLV.
De voorfz WiiTelaers lullen voorts ghchoude
zijn in 'topenbaer voor haren Winckele te hou
den uyt ftaen de Schotel ofte Nappe metten tya
penen der voorfz Pro vintien daer op ghefchilderr
ten eynde een yegclijck mach weten dat fy tQ[
fulex ghecommitteert zijn, op de pene van eenen
gouden Angelot, foo menichmael als fy des ehe.
brekelijck bevonden werden.
XLVI.
Interdiceren voorts den voocfz WiiTelaers te
verkoopen eenige materie van billioen, maffen
cendreen, grenaillien ofte diergelijcke, aen eenige'
Goutfmeden ofte Silverfmeden, ofte aen eeniue
andere perfoonen, van wat qualitcyt ofte conditie
die zijn, maer fullen gehouden zijn de felve telen-
den oft leveren elcke ter voorfz Munte vande Pro-
vincie daer hy woonachtigh is, op die verbeurte
der voorfz materialen , ende het dobbelt vande
waerde van dien voor de eerile reyfe, ende voorde
tweede reyfe boven de voorfz verbeurte ende
breucke, arbitralick gecorrigeert te worden, ende
dit by provifie ftaendedcnjegcnwoordigenilact
van faecken,cnde fonder ghetrocken te wordenin
confequentie.
XLV II.
Welvcrftaende dat alle Kooplieden, mitfgaders
de Inncgcfetenen vande voorfz Provintien, geen
WiiTelaers ofte Officiers vander Munte wcfendc,
fullen mogen vry ende onbekommert vanecnen
yegelijcken haer eygen materialen vangoutofte
iilver, gemunt ende ongemunt,ende foodanige,
als volgende defe Ordonnantie ter Munte behoo-
ren', leveren oft doen leveren op alfulcke Munten
vande voorfz Provinciën als hun goet duucken fal.
XL VIII.
Die felve WiiTelaers fullen gehouden zijn ghe-
ftadelijck op hare Tafel te hebben liggende, ten
Copie authentijck defer jegenwoordiger Ordon-
nantie, mitfgaders feecker Manuael, ghetccckcnt
by die hant der voorfz Generaels, inhoudende de
weerdevanden marek,oncecndeengclfchevande
principale fpecien van gelde by defen voor billioen
verklaert, ende verboden, welck fy gehouden ful-
len zijn te vcrtQonen den gecnen die hen ecnigc
der felver fullen willen verkoopen, oppencvan
twee Angelotten, foo menichmael fy de felve Or-
donnantie ende Manuael voor handen te hebben
ghebreeckelick bevonden fullen zijn, alle wcIck
Poinclen onder andere fullen begrepen wordenin
hare voorfz InftruÖieri ende Eedt.
X L l X .                        . λ·
. Item, omme te voorfien op't ftuck vande Ag
neursende Scheydcrs, ordonneren ende bevecj
dat hem niemant en fal mogen onderwinden^
eenich goutoft filver te affineren of fcheyden.lon*
der tot dien eynde te hebben Commiifie van
Meefters Gencraels vande Munten, endedaeiop
gedaen te hebben den behoorlijckcn eedr,daef
titi:
-ocr page 1366-
-^—^^^^
Munte j Muntikch , &c.
l6$t
%6^o
iV hen fchuldicb fullcn zijn te regulerende weten
Jat fy egepn gout of iilvcr en fullen mogen ver-
koopen of leveren, om buyten die voorfz Provin-
ieiivervoert te werden, ende by aldien dat de ma·
terje eencn onbekenden vrcmdelingh toe komt,
fullcn fy die uyt haren handen niet laten gaen,
maerde felve t'haren prefentie doen Jeveren ter
Munte vande Stede daer zy woonachtich zijn, of
jnderfin ts te nemen van hem goede fuffifante cau-
tie, dat de felve materie vande Munten der Pro-
vin'ticn boven gefpecificcert niet en fal vervrcemt
worden.
Sullen voorts de voorfz Affineurs ende Schcy-
(Jers, gehouden zijn behoorlick Regifter en Boeck
te houden vande qualiteyt ende quantiteyt van
alle de materien van goude ende filvere die fy ge-
aèneert ende gefcheyden fullen hebben, met na-
me ende toename, ende van wat plaetfen de Per-
foonen zijn die 'tfelve hebben doen affineren, om-
me den GeneraeJs vandcr Munten daer van be-
hoorlrjcke redene te geven, t'allen tyden als fy des
verfocht fullen zijn, op pene van hondert gouden
Angelotten voor de cerfte reyfe, voor de tweede
reyfe dobbelt, ende voor de derde reyfe boven de
voorfeyde pene arbitralijck geftraftte zijn.
LI.
Item, om te voorfien op 'tftuck vande Gout-
fmeden ende Silverfmeden, daer inne men dage-
lijcks veel faultcn ende abuyfen is bevindende te-
gen de gemcene welvaert. Soo ift, dat wy gebie-
den ende ordonneren den felven Goutfmeden
ende Silverfmeden in allen den voorfz Provinciën
refiderende, hen voorts aen te dragen in d'excrci-
tic van haren Ambachte,nade Ordonnantie inden
Jare r «jzo. hier op gemaeckt,cndeby verfcheyden
naevolgende Ordonnantien ende Placaten.infon-
derheyt vanden Jare 1551, gheconfirmeert ende
vernieuwt, te weten, dat fy den nieuwen keur an-
ders niet en fullen mogen wereken dan van cl ff
penningen acht greynen, ter remedie van twee
weynen, ende de oude keure van elf penningen
fijn filvcrs: welverftaende dat fy 't felve werek niet
onbehoorlijck en fullen fauderen, op de verbeurte
van twaelf Engelfchen filvers op elck marek.
UI.
Ende aengaende het gout-werek daer in meeft
wertmifbruyekt, willen ende ordonneren wel ex-
prciTelijck, dat fy geen gout en fullen verwereken,
ten zy van xxij. caraten, ter remedie van een vie-
rendeel van een caraet, te weten, werekendaer
cgeen fauderen toe behooren: ende in kleyn hol,
ende draet wereken, die geamailleert moeten wer-
«en.tcr remedie van een half caraet: Wel verftaen-
°L' dat de felve oock niet onbehoorlijck en fullen
mogen ghcfoudeert zijn, ofte met amaufen over
«den, op pene dat de klve wereken in flucken ge-
j'agcn fullen werden ,endc daer en boven te beta-
len voor elck marek twaelf Engelfchen gouts, op
•wen wclcken die Deeckcns ende Gefwoorens
■*'an den Ambachte fcherp reguardende toeficht
Men dragen, op pene van te vallen inde amende
v'3n hondert gouden Angelotten voor de eerftc
%fe, voor de tweede dobbelt, ende bovendien
«««alijckgeftraft te worden.
..,-.,,-■
LI Π.
Ordonneren voorts ende bevelenden Gcricrael
Meefters vander Munten der Provinciën voorfz,
dat fy ten overvloet fcherp reguard nemen op't
feyt- vande voorfeyde Goutfmeden ende Silver-
fmeden naevolgende hare Inftrudie, ende fondcr
eenich verdrach, gunfleofdiiTunulatie,
LII1I.
Voorts alfoo wy verftaen dat door defe langh-
duyrige Oorloge, binnen de voorfz Provinciën
weynich toeficht genomen is geweeft op de egalf-
teyt ende behoorlijcken uyrflach vanden gewich-
te ende balance refpecuvelijck, die de Wiffelaers,
Goutfmeden ende andere zijn gebruyekende, tot
grooten nadeel vande Gemeente. Soo ift, dat wy
by defen ordonneren ende ftarueren, dat die van
de Reeckeninge in Hollandt, die wy daer toe fpe-
cialick hebben gecommitteert, onder prejudicie
vanyemants anders privilegiën ende ghcrechtig-
hey t, den Generael Meefters vander Munte fullen
doen jufteren een juftc ende rechtvcerdich Troys
ghewichte met den flaper, beruftende ende ftille
liggende inde Kamerc vande Reeckeninge voorfz,
ende 't felve Troyfch gewichte te leveren aenden
Yck-mccfter ofte Jufteer- meefter by ons tot dien
eynde fpccialijck gecommitteert ofte te commit-
teren, omme voorrs by den felven Yck meefter te
jufteren, ycken ende rechtveerdigen alle de ghe-
wichten die voortaen in alle verhandelinge van
gout ende filver binnen den voorfz Provinciën gc-
bruyekt fullen werden.
LV.
Sal voorts die voorfz Yck-meefter behoorlijcfc
jufteren alle balancen groot ende kleyn, daer me-
de men gout oft filver wegen fal, ende de felve ge-
jufteert zynde ycken, met fijn teccken dat hy daer
toe fal gebruyeken, ende daer benenens oock mee
een ander teccken van een Leeuwken, ten eynde
egeen andere gewichten oft balancen fulcks nier,
gej ufteert ofte geijdt zynde, geloove gegeven wer-
de.oft eenichfins gebruyektby eenige particuliere
Muntmcefters , Wiffelaers ende Goutfmeden
voorfz.
LVL
Welcke jufteringeendeyekingede voorfz Mee-
fter gehouden fal zijn te doen, ende een ycgelijck
daer van te gerieven totalfulckê redelijcken loon,
ende falaris, als hem daer voor by fijne Inftrudie
toegevoécht ende getaxeert fal werden.
LVII.
Verbiedende over fulex by defen expreiTelijck,
dat egeene Meefters particuliefs vandcr Munte,
WiiTclaers, Affineurs.Scbeyders, Goutfmeden en-
de Deeckens vanden felven Gilde, hen fullen ver-
vorderen 'teyndeeen Maent na de publicatie van
defen te gebruyeken andere gewichten oft balan-
cen , dan Troyfch gewichte, ende gejufteert ende
geyeke wefende als vooren, op de pene van twin-
tich gouden Angelotten, te appliceren acn den
Aenbrenger,OfTicier,died'executie doen fal,ende
den Yck-meefter elcks een derdéparr.
. » * I
                 LVIII.
Ende ten eynde jdic te beter achtervolchtmaeh
werden, wy ordonneren ende gebieden alle Deec-
kens ende Gefwoorens van Artificien, Neeringen
ende hantwercken,in wat Steden ofte Plaetfen der
8, E                    voorfz
-ocr page 1367-
Placaten_>. s.Boeck. n.Tit. ï.DecL
ι6^ι
6>3
voorfz Provinciën die felve gefeten mogen wefcn,
gcftadelijck onder hen te hebbenende houden be-
ruilcnde een gcwichte van twee ofte vier marek,
gcjuileert ende geyekt by den voorfz ghefwooren
Yck-meefter: met welcke gewiehte de felve De-
kens ende Gefvvoorens tot vier diverfche ilondcn
in 'tjaer onverfiennelijck ende op eenen ongewif*
fen dage hen fullen laten vinden in alle Comptoi-
ren ende Winckelcn van WiiTelaers.Goutfmeden,
Grofliers, Juweliers, onder heuren rcflbrt ende be-
dry ve rcfiderende, ende aldaer vifiteren ende con-
fereren heure ghewichten ende balanccn, op pene
van thien gouden Angelotten by den fel ven Dccc-
kens ende Gefwoorens te verbeuren, foo diekwils
als fy van dien in gebreke fullen zijn.te appliceren
als vooren, ende bevindende inden voorfz Comp-
toiren oft Winckelen cenige gewiehte oftebalan-
ce faelgerende , ende te fvvaer ofte te licht zynde,
oft anderen dan Troyfch gewiehte voorfz, fullen
infulcken ghevallede Wiifelaers , Goutfmeden,
Grofliers ofte J uweliers, alfulcke onjuyfte gewich-
ten hebbende, oft die men anderfints bevinden
kan daer te vooren gehadt ende gebruyekt te heb-
ben , verbeuren twaelf gouden Angelotten, d'cen
helft tot profijte van 't Gilde vande Dekens ende
Gefwoorens, die alfulcke faute ende mefus ont-
deckt hebben, ende d'ander helft voor den Armen
vande Plaetfe, ende voorts op arbitrale correöie,
indien de qualiteyt vanden mifbruyeke fulcxver-
eyiTchende zy, ende lullen de voorfz Dekens ende
Gefwoorens gehouden zijn op itaende voet, foo-
danige onbehoorlijcke gewichten ende balancen
in ftucken te ilaen, op geJijcke pene.
LIX.
Ende op dat de voorfz ghewichten ende balan-
cen vande voorfz Dekens ende Gefwoorens, mitf-
gaders oock vanden gefwooren Wiifelaers, te vèr-
feeckerder mogen weien, hebben wy gheordon-
neert ende ordonneren by defen , daplbo wel de
voorfz Gefwoorens eride Deeckens, als mede de
Wiflèlaers , ten miniten alle drie Jaren eens van
nieuws fullen doen j uileren ende ycken, by den
gefwooren Yck-mecfters alle heure gewichten en-
de balancen, op pene van tien gouden Angelotten
aenden felven Yck-meefter te verbeuren.
"'Γ' '                                                  jL Λ.. .11..;..
Ende hoe Wel de ghewichten ende balancen
egeen remedie behooren te hebben, nochtans in
reguard van 't ilyten vande.-felve ghewichten heb-
ben wy geordonncert ende geftatueert, ordonne-
ren ende ilatueren by delen, dat men ial mogen
wraken ende cauferen alle gewichten wefende bo-
ven het marek, tot thien marek incluys, op een
troyken, alle gewichten boven thien marek, ter re-
medie van een troyken mét een dcufken, ende
van een marek oft daer beneden tot een once toe,
op een deufken, ende van een once nederwaerts
tot op een Engelfche , ende een quart op een
Aefken,
                                            : ,
■:,-·             LXL
Ende in gevalle daer queftie geviel tufTchen den
WiiTelaers, Goutfmeden, Juweliers, Grofliers, en-
de Dekens ende Gefwoorens, ende den jufteer-
meefter, foo fullen de felve hen addreiferen aende
voorfz Kamere vande Rekeninge in HoJlant, daer
tóe fpecialijck gecommicteert, fondet prejudicie
van yemant foo voorfz is, omme aldaer gCfch' Ί
den te werden by den flaper inde felve KamerS"
ruftende, ende dat tot kofte vanden gecnen di
den ongelijcke bevonden fal werden, tot taxa"
vande ièlve Kamere.
                                  tle
LX IL
Ordonnerende voorts dat alle Wiflclacrs.Go
fmeden, Grofliers ende Juweliers, ghchouden Π
len wefen tot allen tyden des verlucht ende v
maent zijnde,den Yckmcefter exhibitie endeo»'
ninge te doen van alle hare ghewichten ende L
lancen, fonder oock cenige in haer Huyfen rem
gen hebben die niet juyft ende rechtveerdjeh en
zijn, op pene ende te appliceren als boven
LXIII,
Ende ten eynde dat defe jegenwoordige Ordon-
nantie in allen haren Poin&en volkomelijck ende
onverbrekelijck onderhouden ende achtervolg
werde, ordonneren ende beveelen allen denOifi.
eieren der voorfz Provinciën , ende elcks binnen
den bedryve fijnder officie, goede fcherpe toeiichr
te nemen op den overtreders ende infrafteurs det
feiver onfer Ordonnantien, ende den felven te ca-
langeren voor den Wethouderen van hare Jurif
diclien,den wclcken wy bevelen ende ordonneren
wel fcherpelijck, datfe te rugge fteJlende alkan-
dere laecken ende affairen fommierlijck procédé-
ren, alleenlijck de waerheyt van fcyte bekent zyn-
de , tot condemnatie vande voorfz infradeurs,ioo
geringe, als by den Officiers met twee fuffifante
getuygen fal geblcecken zijn vande voorfz over·
tredinge, fonder de voorfz infradeurs te mogen
admitteren tot ceniger ander exceptie, dan alleen-
lijck te feggen jegens den perfoonen vanden ghe-
tuygen ofte depofanten, ende hare depofitien, al
op de penen indien de voorfz Wethouders negli-
gent waren de voorfz Jufticie te adminiftreren.van
gepri veert te werden van hare officien, ende ghc-
houden voor inhabil van immermeer officie te
mogen bedienen.
L XIIII.
Willen ende ordonneren voorts, indien promp·
telijck blijekt vande overtredinge, 'tzy datdc Per-
foonen op de verfche dact bevonden werde, of dar-
ter twee getuygen zijn, oft anderfints daer vanbe-
hoorlijck blijckt,die voorfcyde overtreder gehou-
den fal werden te namptiferen de boeten al eer by
ontfangen fal werden om hem in rechtte mogen
opponeren, waer toe hy gedrongen fel werden rea-
lijck ende metter daet, foo by apprehentie van lij-
nen Pcrfoon, indien 't noode zy, oft anderfints,
Ende foo verre yemandt vervallende inde voöffï
boeten ende amenden bevonden werde infuni-
fant de felve te mogen op brengen, die fulckna'
geftraft worden aen fijnen lyve naer gelegenthcyt
vander faecken.
LXV.
Ende want die infra&ie vanden Ordonnanties
vander Munte eenfdeels procedeert by de neg"·
gentie vande Officieren,die tot noch toe hare η<#"
itigheyt niet en hebben ghcdaen in 'tcalcnga*
vande overtreders der fel vér Ordonnantien, j**"
luyden excuferende op de generale ïraflfg^
Soo is 't, dat wy gebieden ende bevelen allen J*
ficieren der voorfeyder Provinciën , te doen fl
ftich vervolch tegens den infracleurs van
J4>
-ocr page 1368-
>-:'] j Muntes Muntflach,<&c.„ ϊι&μ>Α ι
•rocnwoordigc Ordonnantie, op pene van toren
bflicien gepriveert te zijn, ende inhabil vcrklaert
rnermeer officie te bedienen. Ende fuiJen! de
fïvcofllcien zijn impetrabel fondcr ander verkla-
inge, fondcr dat fy hen fullen mogen excuferen
L ignorantie ofte generale ende openbaredrani?
ieflic van de voorfz Ordonnantie. Wclekc excu-
faticn wy nieten willen hen van weerde te .zijn,
(naer is onfe meyninge hierjnne haer traegbeyt
ende negligcntie r.e ilraifcnh, , yi,it-j > /, >&; noiol
:. LX Vlij π3ί>-;ί> jilfbiJa/7;
Ende tot beter .obfervatie.yail defe onfe jegen-
ffoo;digc Ordonnantie ende verbodt, willen.ende
ordonneren wy.dat de felve inde.voorfz Provinciën
alle fes Maenden endcfoo dickwils meer, als.den
noot vereyflehen fal, vernieuwt ende verkondicht
fa| worden naer hehooren, Ende laften particulfèr-
Hek den Fifcalcn van clcke"Prov.incie daer op by-
forijdtir toeficht te nemen, op dut fy in deiè/faè4kc
ende materie (zyiide geprivilcgecrt) ghebiuydfen
yan preventie tegen den mifdadigén ende cóhtra-
ventcurs fonderlinge tegens de önachtiame eride
negücentc Officiers. . ί
.... LX VIL ί f ,            htT
Ordonneren voorts ende gebieden dat alle .Of-
ficieren van Jufticie gehouden fullen zijn te.dóen
den bchoorlijcken eedt,in handen vanden gefwoo-
ren Exploicleur.die tot publicatie van defe jegen-
vvoordige Ordonnantie fal werden gbccommit-
tcert, foohacilde felve publicatie ghefchict fal
zijn,ommc defe Ordonnantie te onderhouden in
allopóïnden ende Articulen egeen uytgeibndert,
iïclcken gefwooren Exploiclier wy tot dien eyncle
gcauthorifeerrhebbcn,endeaurhoriferenbydefen*
ende belaften den fel ven daer van. mentie te ma*
ken 'in fijne relatie, die hy ghehouden fal zijn o.ve«
tcJeveren aenden genendacf hy de bctaiinge van
fijne gedane vacaticn vervolgen fal.
             üj·/
.:·; iubh '. l;xvih, i ' ./ ■ *%
Ende op dat nicmant van deic dnfe Ordonnari·*
tic.en.prcrcndcie cenige ignorantie , ordonneren
ende bevelen den Stadthoudcr, Canceler ende
Raedc des Landrs.cndc Herrochdoms Gelre ende
Gtacflchap Zutphcn,Stadrhoudcr,Prefidenc ende
Luyden vanden Hove Provinciael in Hollant ens
de Zcclant, Prefident ende Raedt des Landts van
Utrecht; Stadthoudér, Prefident ende Raedt van
Vricilant, Stadthoudcr van Over- Yilèl, ende allen
anderen Officieren ende J ufticieren vande gcaiib-
cieerde Steden, defe jegenwoordige onie Jetteren
van Plaeatc alornmc binnen den voorfz Landen
ende Provinciën te doen publiceren daer men ge»
vvooneis publicatie te doen , Procederende ende
doende procederen jegens den overtreders der iclr
verin manieren vooriz, fondcr gratie, faveur, diili-
mulatieöf verdrach. Des alfoo te doenc met dies
daer acn kleeft geven wy u ende den voorfz Offi-
ciers eenyegelijck in'tfijne, volkomen authoriteyt
ende fonderlinge bevel: ontbieden ende bevoelen
cenen ycgelijck ,dat iy u ende henluyden 't felve
doende verftaen ende obedicren, want wy bevon-
den hebben fulcks tot dienft ende profijt vanden
Lande te behooren. Gegeven binnen den Hage
in Hollandtden vierden Auguiri vijftien-hondert
fes en tachtich. By 'fijne Excellentie inden Rade.
Onderteeckent, D. Burchgrave,
4. Ordonnantie, op 'tfefaefubjeB. In date den 19 December 1589.
Ie Staten Gcncracl der Vereenichde Ne-
dcrlantfche Provinciën, Allen den genen
die defe jqgcnwoordige letteren vanPla-
cate fullen fienoft hooren lefen, Saluyr.
Alfoo men dagelijcx verneemt een groot vtrloop
ciidcryfinge in 't ituck yandcr Munte, boven den
voet by de folem.ncle Ordonnantie .vanden Jare
1586. geftatueert, herkomende eenfdeels uyt de
licentie des tijts ende der Oorloge, eenfdeels uyt
deongelijckheyt vanden Muntllagcn in d'een.en-
de d andere Provincie ghcplcccht, maer infonder-
neytuytde vervuliinge van verfchcyden foortcn
vati vervalfchte ende gheconterfcyte penningen,
donderden name van eenige Smaleheercn, CoJ-
legienende Magiftrateurefpcclivclickzijn gcdaen
munten, ende binnen defe Landen distribueren.
Mits wclckcn van noodeis.tot prefervatie vanden
feet vanden Lande ende goede ïngeietenen van
Q|en,te doen vernieuwen die voorfz Ordonnantie,
eerder te voorfien op de gelijckmarichcyt vanden-
Muntflach der wettige eii geaurhorifeerde Munc-
Retfen, cafiatic van allen particulieren rriunr·-
iwch buyten den voet vande Ordonnantie,,ende
gcneralijck tegen alle conterfeytingc, hegernun-
jerye ende vervalfchingc. S O O 1S Γ, dat wy
de faken voorfz over gemerekt, by deliberatie van
e vanden Rade van State, ende gehoort 'cadvijs
vandcn Rade en Gcncrael Mecilers vander Mun-
le· Hebben geordonneert ende geilatueert,ordon-
ncren en ftatueren by oefen, by maniere van pro-
vifie.cnde tot anders en naerder by ghelegentheyc
van tyden ende faken fal mogen worden voorfien;
't gecne ende indcr manieren hier nae volghfc
I.
Inden eerilcn, omme te voorfien jegens de
Muntvcrvalfchinge, conterfcydnge ende hege-
munterye vooren geroêrt, by de wclekc alle goede
endeftereke munte wort geconfurncert,cndeirt.
quaderende fnooder getranfformeert,mitigaders
jegens allen particulieren muntflach buyten den
algemeynen voet deièr Ordonnantie, hebben gö-
ordonneert ende verklaert, ordonneren ende ver-
klaren by defeh,dat van nu voorts aen alle verval-
fchingc, conterfcytinge,'t zy van vreèmdeConin-
gen, Princen, Vopften ende Hecren , oft van defer
Landen munte, hegemuntcrye, ende andcrfints
particulieren muntflach buyten den voet der je^
genwpordiger Ordonnantie, geacht ende ghehou-
den fal worden van ghelijcker natucre ende wcfen
alsmuntvervalfchinge; Ënde dat over fulcks die
particuliefeMuntmeefters,Waerdeyns,Afiaycurs,
Yferfnijders,Muntgefeilen,endeandereondenvin-
ders vandien, midtfgaders de WiiTelacrs ende Lc-
veraersop foodanige Muntwerckcn handelende,
fullen worden geftraft mettcr doot, ende confifca-
tic vangocderen, cónformeJick den befchreveri en
refpedive Lant·rechten in cas van yalfche Muntè:
niec ïe^enftaende cenich: particulier Oc^royi *, cön^
8. E ij                     fent,
-ocr page 1369-
PlacaterL,. 3. Boeck. ΐ t. Tit. 1. Deel.
%6^6
Ζ 647
fent, ordonnantie, privilegie, foo den felven by ee-
nige Heeren, Collegien, Magiftraten oft andere
gegeven mochten zijn; Alle welcke wy verklaert
hebben ende verklaren by defen nul ende van on-
waerden , als tenderende tot ruïne ende onder-
ganck vanden Lande. Verklarende daer bcnef-
fens, dat alle de geene die tot fulex haer confent
gegeven, oft plaetfe ende ghelegentheyt verleent
lullen hebben, ende daer van eenichfints geprofi-
teert, gehouden ende geacht fullen zijn als Toe·
ftanders ende Medeplegers vande voorfz deli&en,
ende geftraft nacr exigentie vande faecken.
,·...
        ..                   IL                  ;,-;,ν;.·:.λ
Omme welcke penen ende itrafFen niet onder-
worpen te zijn,fullen de gene die by de voorgaen-
de Ordonnantie vanden Jare 86. gheaurhorifeert
gheweefl zijn omme munte teilaen, ende noch-
tans fonder Inftruétie, endeongelijckmatichde
voorfz Ordonnantie, hare mumwerckghcpleecht
hebbende, voor al gehouden zijn hem te voorfien
vande felve Inftruciie, ende hare muntwerek daer
mede te conform eren, fonder eenige veranderinge
in figure, inferiptic, gewichte, alloye ende gehee-
len bcdryve vanden Muntflacb by den voorfz In-
ftruitien verklaert, Alles op pene van ghehouden,
geacht ende geftrafr te worden als vooren.
Ende de gecne by de voorfz Ordonnantie niet
geauthorifcert gewceft zynde, ende nochtans on-
derftaen hebbende munte te flaen ,daer toe iy als
noch fouden willen petfifteren ende pretenderen
gerechticht te zijn, fullen gehouden worden bin-
nen drie Maenden nae de publicatie van deièu, te
doen blijeken acn die vanden Rade van State van
hare gcrechtighcyt ,cnde van den felven t'obtine-
ren advoy, ende vervolgens Inftruöie vanden Ge-
neraels vandcr Munte , conform den voet defer
Ordonnantie: fonder we lek advoy ende Inftrucne
foodanich muntwerekfal worden geacht, ende de
Officiers van dien geftraft als vooren.
Hebben voorts tot confervatie van defen alge-
rneyrien voet, accommodatie vanden Koophan-
del, ende verhocdinge aller abuyfen geordonneert
ende ordonneren by defen,, dat men op alle die
gcauthorifeerde Munt-plaetfen defer Provimien ,
|al continuerente munten ende flaen eenpaerlijck
ende fonder eenige differentie, de naevolgende
goude ende filvere penningen, ende geen andere.
y,
; Namentlijck,eenen Nobel van twee en dertich
inde fnede in 't Troyfche Nederlandtfche marek,
houdencje in alloye drie en twintich caraten thien
greynen, ende een halven fijn gouts, te? remedie
van een Engelfche in gewichte, ende een gieyn in
alloye op 't marek wereks, die cours ende ganck
hebben fal tot —— 1«^ vit gulcÜ χ ft.
VI.
Item, halven ende vierendeelen vanden felven
alloye ende van fnede na ad venant, die cours ende
ganck fullen hebben na advenant den heelen No-
bel van defe Landen. *;,.;■/,'·';
              (
VIL
ïi Ende aengaende de filvere Munte, fal geflagen
werden eenen filveren penningh, genaemt Neder-
lantfche Reael, van feven ftucken ende negen vier
en tfeftichile deelen van een ituck inde fnede'
Troyfche marek, houdende in alloye tien pCn <
gen fijn filvers, ter remedie van een Engelf^'"
ghewichte, ende een greyn in alloye op \ fcJ'J
wereks 'fonder méér, die cours ende ganck fa| hk
beatot '.-----* o ------ ij sul ν ί
■•Vo                    VIII.            J^x%.
Item , fullen werden gemunt halve, vijfde <j
len ende thiende deelen der fel ver Reael, van Jh'
lijeken alloye,ende van fnede na advenant, ij?C
tvvintichite deelen der felver in harde rnate''
mitfgadérsdie vijftichile deelen, die genaemt f l'
len werden ftuyvers,alle correfponderendeinrech
ter Weerde opten voorfz heelen Reael, ende fu|je
nae advenant van dien cours ende ganck hebben
te weten:
                                                  '
De halve tot _-*—
De vijfde deelen tot
De thiende deelen tot
De twintichfte deelen tot
pe vijftichile deelen tot
IX.
j gul. vil
xftuyy,
V iluyv,
— ijzftuy,
Belooyendeendeverfeeckerende de felvcpen-
ningen te doen houden ende conferveien in hare
rechte innerlijckc deucht, foo voorfz is, fonder te
gedöogen dat de felve eeniger maten ghefwackt,
geargert ofte gealtereert werden.
'X.
Ende omme beneffens defen te faciliterencnde
accommoderen die gemecne Koophandel, Ncgo-
tiatie ende Trafficque metten vremden Natiën,
infonderheyt die vanden H. Rijcke, Sweeden,De-
nemareken, ende Ooilcrfche Zee Steden, ende
den gemeenen Kooplieden defer Landen te bene-
men alleóörfaCcke van op dringen ende fteygeren
der fpecien, voornementlick des Rijcx Daelders,
ende Ducaets, die iy in hare handelinge nieten
mogen ontbeeren,hebben geordonneert ende be-
floten, dat opte voorfz Munterroock fullen gecon·
tinueert worden te flaen een Daelder ende Du-
caet, correfpondcrende in ghewichte ende alloye
metten oprechre Daelders ende Ducaten ,iboje-
genwoordelijck in 't Heylich Rijck gemunt wer-
den , ende fullen cours ende ganck hebben benef-
fens den felven , te weten, den Ducact tot) gul.
8 iluyv. ende den Daelder tot 45 ftuyvers.
XI.
Alle welcke Penningen fullen zijn van foodi-
nigeFigure, Tytelcn , Wapenen, ende infeript-e,
als benerTens d'andere ghevalueerde Munte in
drucke geile! t zijn, ofte noch fullen werden/on-
der eenige differentie, dan alleenlijckhebbende'11
den Rande den name vande Provintie, ende tge-
woonlijcke af-teecken vander Munten.
XII.
Hebben voorts geordonneert ende ordonner»
by defen, dat benerTens die voorfchrevenicuwf
penningen, alle die naevolgende penningen Ρ
goude ende filvere, vanden dage der P",^'^
van defèn,cours ende ganck fullen hebben in»''
Steden ende Plaetfen defer Provinciën ten *P
ende in manieren nae verklaert, volgende de
guer-boecken, daer by de felve in druckeghe"
ende gereprefenteert zijn.
                          ^
-ocr page 1370-
^4g           . ■ '>·""> ι Munte, Mu
/ν M/k vditdè gotiek en/ι/vere Munte, accordeert
met die vanden vierden Auguflï-i*fé>. lehalvendat in
i,n placate vandenJare
1589. niet over gedragen en is
kt /frtijckel/preeckende vande differentie vande Engel-
fthe en Nederlantfihe Mareken, inden Placate vanden
wi
1586· Colum. x6i6, gcdruckt, beginnende ι AJle
welcke gewichte ende fnede, &c.
1^49
nietfuipecT: van eenigehegmuncerye, ofte vanden
aenhange van dien.voorfiende den ftlvê vanCom-
miffie ende Inftrudie als boven. iVelcke woorden
in het
43. Artijckel vanden Placate des Jaers 1589. uyt
ghelaten zijn. Ende wert de publicatie in 't
66. Art.
vanden Placate des Jaers
1586, alle fes Maenden, ende
XV.
e van 1 589. alle drie Maenden
belafl te doen.                           
L X V11.
Midtsallen welcken wy verftacn hebben, ende
verklaren by defen de voorgaende Ordonnantie
vanden Jare 1586. tefu 1 len blyven inhaergeheel
in allen poinclcn die by defen niet expreflelick ge-
derogeert en zijn.
LX VIII.
Ende op dat niemant van deib onfc Ordonnan*
tieen pretendereecnige ignorantie,ontbieden wy
daerom ende bevelen onfen lieven ende ièer be-
minden , den Staten, Stadthoudcrcn ende Gede-
puteerde Raden vande Provinciën refpedive van
Gelderland ende GraeffchapZutphcn, Hollandt,
Zeelant, Utrecht,Vrieflant ende Ovcr-Yifel, ende
allen anderen Jufticieren, Officieren ende Diena-
ren des veriöeht zynde, dat fydefe onfe Ordon-
nantie alommc doen verkondigen, uyt roepen
ende publiceren , daer men gewoon lick is uyrroe-
pinge ende publicatie te doen. Lallende mede
den Stadthouder,CanceJier,Prefidenrende Raden
Provinciacl, den Advocaet FjfcaeJ, ende oock den
Procureur Generaei, ende alle andere Officieren,
Rechteren ende Jufticieren vande voorfz Landen,
mitfgadersden Admiralen,Vice Admiralen, allen
Overften,Colonellen, Ritmeefteren,Capircynen,
Officieren ende Bevelhebberen,defeonfe Ordon-
nantie ende beveelcn t'achtcrvolgen ende doen
achtervolgen, Procederende ende doende proce-
deren tegensden overtreders van dien, fonder gra-
tie, faveur, diiïïmulatic oft verdrach: Aliöo wy het
felve tot der Landen welftant noodich bevonden
hebben. Gegeven in 's Graven-Hage den negen-
tienften Decembris 1589. Was geparagrapheert,
ƒ. Matenefje,n' Onder ftondt, Uyt bevel van mijn
Heeren de Staten Generaei der Verecnichdc Ne-
Aengaende de Rofenobels, &c. Dit ende alle de
wkende tot het
14. Artijckel incluys,accorderen met het
ttrde ende volgende tot het
1 %. Art. incluys van het Pla-
(nct vandenJare
1 $86. Colum. x6zs>, &/eqq. gedruckt,
khahen dat in het achtfie ArtijckeJ Colum. %6^ö. gk*
iruckt, mede inden Placate vanden Jare
1589. verbo-
knwert de
Munte van CuyJenburgh.
XXV.
Ende omme te voor komen ende beletten, &e.
DU ende alle de volgende Art. tot het 34. incluys, accor-
deren van woorde te woorde met het
14. ende volgende
tot het %y Art. incluys vanden voor/z Placate
1586.
flaenek hier boven Col. %6 31. (3 /eqq. gedruckt.
Λ Λ Λ ν.
Alle welcke penen ende amenden, &c. Dit ende
kt volgende Artijckel, accordeert met het
25. ende 2.6.
Wikkelen vanden voorfz Placate 1586.
XXXVII.
Namentlick dat alle die geauthorifeerde Munt-
plaetfen defer Provinciën , ende een yeder van
dien.fullen moeten bedient werden by eenen par-
ticulieren Muntmeefter, een Waerdeyn, &c. als
vervolgens in het
19. Artijckei'vanden Placate vanden
jure
1586. colum. 163 y. voor/z gedruckt.
XXXVIII.
Tot allen welcken Officien, &c. Dit ende alle de
volgende, tot het
66. Art. incluys, accorderen van woor-
itte woorde met het
30. 31. 32. 3 3.34.44.45, ende
volgende Art. tot het
67. incluys, vanden Jare 1586.
héalven dat in het 34. Artijckel vanden Jare 1586.
iefewoorden flaen: Ordonnerende tot dien eynde
den voorfz Generaels hen te vinden inden prinei-
pael Steden defer Provinciën, ende aldaer by ad-
vife vanden principael Officier ofte Magiifraet te
η 1          11             « *? —y.— ,       
c aers.a s na gelegenthey t vander plaetfe noodich derlanden. Wat lager, Ter Relatie vanden Rade
fal z.jn, Luyden van goede name ende fame, ende van State der fel ver Onderteccken t, GGibin
5. Placaet, dm by de T)ucaet{em van Oïer-Yflelpoor date defer ofte Munte
vande Provincie ende Steden refpeBivelickgemunt,gereduceert worden totfeeckeren pryfi Ende de
penningen die aldaer voorts aenfullen worden gemunt, verklaert worden voor billioen, ende verloden
te ontfangen ende uyttegeven: Ende daer by voort verboden wort alle toevoeringe
, ende levering
van Gout ende Si her terfelver Munten: Mitsgaders het in voeren vanden penningen die aldaer JL
munt /uilen worden, op grootepenen ende flraffen. In date den
x9 Maert 1593.
|Ie Staten Generaei der Vereenichde Ne-
J derlanden, Allen den geenen die defe ful-
I len fien oft hooren lefen, Saluyt. Alfoo
vet! omme tc voorfien jegens de ryfinge ende
™°P vander Munte , veele ende verfchcyden
Jtnunicatien gehouden zi,n geweeil, daer by,
ae mides onderfoeckende doorfaken der fel ver
Prin 1 0ndcn isg»ewecftden eerftenende
liickh'r. no^rfPronckvan dien teziJn· d'onge-
J ^eyt vande Muntflagen binnend'eene ende
d'andere defer Provinciën ghepleecht: Daer uyt,
als uyt een wortel, de voorfz ryfinge, verwiiTelinge
ende confumptie van goede ende ilercke Munte
is groeyende , inder voegen, dat men wech ne-
mende de voorfz ongelijekheyt, ecnfamentl.jck
ioude komen te remedieren de voorfz ryilngeen-
dé verloop; mits welcken, ende omme de faecke
te prepareren tot de voor ghenomen generale re-
ductie vanden gelde, op den voet ende pryfe van
den Jare 1586. wy t'onfer Vergadcringe in No-
8. E iij                  vembri
-ocr page 1371-
PlacaceiLj» a. Boeck. \vx. Tit. ι. Deel.
•*4|i
165I
vembri'lcftledenhadden gerefolveert te doen op-
houden ende ceiTereii al loodanich Muntwerck,
als inde Provinciënrefpedive ingevoertwas, te-
gen den voet ende ordre genomen ende geftek in
den voorfz Jare 1586. Ende tot verrichtinge van
dien GommifTariftn ghcfchickt te worden by die
vanden Rade van State inde Provinciën, ommc
alle de Munt-yfers ende Stempels, ter contraricn
gebruyekt geweeft zijnde.in te trecken: de Munt-
mcefters ende andere Officieren vander Muntc
refpcdivelijck, endc elcx in 't ituck fijner Officie
te verbieden, ende te interdiceren voorts aen buy-
ten den felven voet vanden Jare 1586. te doen,
endc te wereken, op pene van gheftraft te worden
als Falfarifen volgende de Placaten,onaengcfien
particulier cbnfent oft bevel, tot dien gheobtineert
oft te obtineren. Welckerelblutie den refpedive
Provinciën, Müntmeefteren , Waerdeyns, ende
Aflayeurs der felver vervolgens geinfinueert zijn-
de, is eenpaerlijck by d'een endc d'andcre gheobe-
dieett, gheaccepteert,de Munt-yfers endc Stem-
pels in ghetogen, ende d'ordre ende voet van den
Jare 1586, hernomen, uytgefondert inden Landt-
ichappc van Over-Yflel, foo wel in reguard vanden
Munte opten naem vanden felven Lantfchappe,
als opten name vanden Steden, Deventer, Cam-
pen, Svvol ,oft eenige der felver aldae*gebruvekt,
in welcke Munten vele penningen ghemunt zijn
benedenden behoorlijcken voet, wacr door gefcha-
pen foudc zijn de voorfz refolutie onvruchtbaer
te blyven, tot groot nadeel endc prejudicie vande
Vereenichde Landen , den goeden lngéfctenen
der felver , ende fonderlinge vande Commercie,
Jhandelinge ende Trafiicque. Waer omme, ende
want de weygeringe der Provincie van Over-
Yflel, endc drie Steden aldaer, is tegen de welva-
ren vanden Lande,d Unie vande Provinciën, ende
den Tradare met hare Majeft. van Engelandt op
gericht, tegen den felven van Over-Yflel geprote-
iteert is geweeft, conformelick onfe voorfz Refo-
lutie, inder voegen,dat voortsreftcert,endejegen-
woordelick noodich wortin defen voorfien te zijn
byfuffifante middelen. Ende hoe wel men ver-
oorfaeckt ware, endc het feeckerfte middel foude
wefen te verbicden.ende voorbilliocn te verklaren
alle de penningen by die van Over-Yflel voorfz fe-
dert den Jare ι<ββ. herwaërts ghcdaen munten,
tegen den behoorlijcken voet ende ordonnantie:
Nochtans omme by fulcke verbiedinge niet te in-
terefleren den gemeynen cours vandehandelinge
ende gemeyne fake ·. Ende dat oock voor handen
is de generale redudic vanden gelde, tot den pry-
fe ende voet vanden Jare 1586. by de welcke foo-
danich verbodt bcquamelijcker fal konnen wor-
den geetTeduecrt. S O O 1S Τ, dat wy by deli-
beratie van die vanden Rade van State, ende ghe-
hoort 't advijs vande Generael-Mcefters vandcr
Μunte .hebben gheordonneert ende ordonneren
by defen by provifie, ende tot dat by ons naerder
ende abfolutelijck fal worden vcrfien ende ghe-
difponeert. s .
'- Eetft, belangende de penningen voor date de-
fer in Over-Yflel gemunt, namcntlick de Ducact-
gens mette twee hoofden , dat van nu voortaen
ende tot naerder ordonnantie als vooren, dc.feive
ghetolereert fullen worden tot drie guldens tl
ftuyvets 't ftuck: Verbiedende de felve te untf^
gen ende üyt te geven tot hooger pryfe als voorf*
is,op verbeurte vande felve penuingen^fdeweef2
de van dien, ende daer boven op de boete van tl·
goude Angelotten voor de eerftc rcyft\ende 't dok
bel van dien voorde tweede reyfe , met arbitra'
correclie: Alles tot lafte vanbeyde ontfangerenif
uytgever ten weder zyden. ',{.
Ende belangende de penningen die van nu
voortaen ter voorfeydcr Munten geflagen fouden
mogen worden , 't zy dobbele oit enckcle Duca-
ten, Rijcxdaelders *ende alle andere van wat fpe·
cie die mochten zijn , hebben alle de felve ver.
klaert.cnde verklaren by defen voor billioen·. Ver.
biedende die t'ontfangen of uyt te geven tot wat
pryfe het zy, op de verbeurte vande penningen,of
de weerde van dien , ende daer boven Yan twee
goude Angelotten opelcken penninck,foweltot
laftc vandenontfangerals uytgevervoordceerfte
ende 't dobbel van dien voor de tweede reyfe, met
arbitrale corredie. De voorfz verboden, verklarin-
gen endepenen ftadc houdcnde,ende geduyrende
ter rijdt ende wrylen toe die voorfz van Ovcr-YOel
hen cffeduelijck fullen hebben gheconfotmeert
met den algemeyncn voet, ende behoorlijckc or-
dre endc regulen : Ende dat daer van by contrarie
edide endc publicatie by ons te doen, gcbleeckca
fal zijn.
                               . : ;
Ende tot meerder verfeeckeringc vanden Lan-
de ende goede lngefetenen van dien, hebben ver-
boden ende geintcrdicècrt, verbieden ende interdi-
ceren. wel expreflelick by defen allen ende yege·
lijeken, 't zy Inwoonderen, oft Vreemdelingen
binnen defe Provinciën handelende,van watilaet,
cjualiteyt oft conditie die zijn, te doen eenige toe-
voeringe eridc leveringe van materialen of ipecien
van goude ende füvere uyt den felven ghemeyne
Provinciën, Steden ende Plaetfen der felver, op,
ende tot de voorfz Munten van Over · YiTeJ, 'tzy
Provinciale, oft vanden Steden aldaer, te famen,
oft by fonder, oft eenige penningen aldaer gemunt
herwaërts in te voeren, op peync van confifcatie
der materialen ende penningen refpcdivelick,ofc
de waerdc van dien, in gevalle de toe voeringe .le-
veringe, oft weder in voeringe alrcets gedaen ware,
ende bewefen konde worden, ende boven dien op
de verbeurte van hondert gouden Angelotten op
yeder marek gouts, ende twintich Angelotten op
yeder marek filvers, ter contrarie uyt gevoert, ge-
levert oft weder in gevoert; voor de ecrite, ende op
gelijcke pene voor de tweede reyfe, endc dacren
boven gefchavotteert te zijn.
Ordonnerende allen Officieren van Juflicie,
binnen den Steden ende ten platten Lande,ende
voornementlijck den Fifcalen van yder Provincie,
te nemen goet fcherp opficht, ende te doen neet-
ftich vervolch.omme te achterhalen de vo^r^toe£
voerders, leveraers ende invoerders, endedtf'
(haffen by de penen boven verklaert. Ordonne-
rende den Raden Provinciael.ende allen Mag»" *
ten van Steden ende ten platten Lande,L
den fijnen, te procederen tot condemnatie van
"lunterye
I c°urs vanc
koeken vo
ordre te ko
feeerthet
dcfen, all
Ne voorf;
J? over ft
^'aerdeyn
Pttandcrfr
[acropfoc
[ adelen c
-ocr page 1372-
Munte, Munt/lach, Stc.
bodtende verkJaiinge nierhantecnige ignorantie
en 'pretenderG, oft onwetenfehap daer af en hebbes
ontbieden vvy daerom ende bevelen onfen lieven
endefeer beminden, den Staten, Sradchoudcis
endc Gedeputeerde Raden vande Provinciën re-
fpcdive van Gelderlandc ende Graeffchap Zut-
phen, Hollandt, Zeelant, Utrechtende Vrieiknt,
endc allen anderen Jufticicrcn, Officieren cnde
Dienaren des verfocht zynde, dat fy defe alommc
doen verkondigen, uyt roepen cnde publiceren,
daer men gewoon lijck is uytroepinge ende publi-
catie te doen. Laftcnde mede den Stadthouder,
Cancelier, Prcfident cnde Raden Provinciacl, den
Advocact Fifcael, cnde oock den Procureur Gene-
rael, ende alle andere Officieren, Rcchtcren ende
Juiliaiercn vande voorfz Landen, mitigaders den
Admiralen,Vice Admiralen.allen Overilen,Colo-
nellen,Ritmeeileren,Capitcynen,Officieren ende
Bevelhebbercn, deiè onfe Ordonnantie cnde be-
veelen t'achtervolgen cnde doen achtervolgen,
procederende endc doende procederen tegens den
openen ende amenden, fonder wcygeringe
Yft uytftcl,om wat faecke hetfoude mogen zijn.
Ende alfoo in reguard vande onachtfaerhhey t
veelc Officieren, cnde dat defe jegen woordt-
in fecretedeli&cn, difficil om t'achtcrhalen,
E'benoodichf zijn gewecft eenigc fecrcte ordre
e ftellen, omme de contraventeurs van defe onfe
Ordonnantie te achterhalen , hebben daer omme
„eordonneerr.ende ordonneren bydefen allen Of-
Leren van Juftitie, Capitcynen endc Officieren
yan Oorloge ende anderen, den Perfoonen by ons
daer toe gecommitteert.te ailïiteren met Dicnacrs
van Jufficic, oft Soldaten refpe&iveiijck, ten eyn-
deiy de voorfz materialen, penningen ende Per-
foonen , met goede verfeeckerthey t, ende fonder
pericule mogen leveren, ende ftellen in handen
van die vanden Rade voorfz, op pene in ghcvalle
yan weygeringe ofte vettreck, van privatie van
beure Officien, ende boven dien op arbitrale cor-
reftie. Alle de penen boven geroert te appliceren
aen den geenen, ende in manieren als die by de overtreders van dien,fonder gratie/aveur.diffimu
Ordonnantie vanden Jare 1586. gheordonneert latie oft verdrach: Alfoo wy 't iehe tot der Landen
zijn gcappliceert te worden, uytgcfeyt den genen welftant noodich bevonden hebben. Gegeven in
dien by particuliere Commiffie anders gheordon-
neert ende ghcaccordeerc fullen zijn oft worden,
den welcken fal gewerden 't inhouden van haere
Comrniifie.
Ende op dat van defe onfe Ordonnantie, ver-
's Graven-Hage den negenen twintichften Mar-
tij 1593. Was gheparagrapheert, /. Teellimk,"'
Onder ftondr, Uyt bevel van mijn Heerende Sta-
ten Generael der Verecnichde Nederlanden. Wac
lager, Ter Relatie vanden Rade van State der fel-
ver. Ondertecckent, chr. Huygens,
6, Placaec provifioneel, Op den generalen fiilflant van allen het Munt-'
wenk inde geünieerde Provinciën, Quartieren, Steden, ende andere P/aetfen indefehe, voor bet
hopendeJaer
1594. mitfgaJers Je redutlie vanden cours van allegouJe ende filvere Penningen', op
den voet van het Placaet geemaneert intjaer
1586. In date den tweeden September 1594.
terhaelt, ende metter dootende confifcatic faii
goederen gheftraft te worden , niet jegenftaende
eenich particulier odroy , confent , ordonnantie
ofte privilegie den fclven by ecnige Heeren, Coï-
legicn, Magiftraten, ofte anderen gegeven. Ver-'
ftaen voorts dat alle de geene die tot fulcks haer
coniènt gegeven, ofte plactfe cnde ghelcgcntheyc
verleent, ende daer van eenichfints gheprofiteeft
fullen hebben, geacht cnde gehouden fullen wor-
den als Tocflacnders ende Medeplegers vande
voorfz exceiïcn ende dcliclen, ende over fulcks
ftraflfe mede onderworpen te zijn na de gclegent-
heyt der faecke. Hébben voorts geordonneett en-
de gheftatueert, ordonneren ende ftatueren byde-
fen , dat gheduyrehde het ghehcele foopende jaet
van vijfthien hondert vier en tnegentich, genera-
lijck het Muritwerck inde voorfz geünieerde Pro*
vincienvQtiartierén^Steden ende andere Plaetfen
fal op houden ,fulcx oock dat geduyrendc 'tfelve
Jaer, geen Mflfttmeeftcr vande fèlve refpedive
Munten, en fal mogen munten, doen ofte laten
munten.oock ntetopteiï voet vande Ordonnantie
vanden voorfz Jare fcsCn tachtich,op 't confent
't welckhy foude mogen hebben, oft krygen van
de Staten van cenige der voorfz Provinciën in 't
particulier,haerlieder Gecommitteerde Radcrtyof
Steden der felyer;, onder watgherechtigheyt öftël
pretext
^ E Staten Generael der Vereenichde Ne-
dcrlantfche Provinciën, Allen den geenen
die defe jegenwoordige fullen fien of hoo-
ren lefen.Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo men dagelijcxverneemt grpoteongcregelt-
heydc, verloop cnde ryfinge in 't ftuck van de
Miihte, boven den voet by de Ordonnantie van
den Jare 86. geftatueert, tot uytncmende fchade
ende naedcel vanden ftact vanden Lande, cnde
goede Ingefetencn van dien, Hcrkomcnde prin-
cipaJijck uytte ongelijckheyt vanden Muntflage
in d cenc endc d'andcre Provincie gcpleeght,mits
Geleken van noode is nacrder te voorficn , cnde
°tdrc te ilellen op de ghclijckmatigheyt vanden
Munt-flach, ende generalijck tegen alle Hage-
munterye, vervalfchingc endc ryfinge vanden
wurs vanden gelde. S O O 1 S Τ, dat wy de
6ecken voorfz over ghemerekt, om totte voorfz
wdre te komen, voor ccril· verboden ende geinter-
«iceert hebben, verbieden ende interdiceren midts
"cfen, alle Hegemunten ende Hegemunteryen
inde voorfz geünieerde Provinciën. Ordonneren-
S 0VCr fulcks dat nicmant als Muntmeefter,
Wacrdeyn, AiTcycur, Yferfnijder, Muntgcfellc
oft anderfin ts, oock niet als Wiifelacr, ofte Leve-
tacrop foodanige Munteen fal mogen wereken,
indelen oft leveren, op pene van alomme ach-
-ocr page 1373-
M*>
Placatea»>. 3. Boeck. 12: Tit. 1* Deel,         ^.
penen wy oock vcrftaen ghehouden te wefenaii
die geene die totten voorfz tranfportc oft vetv
16.54-
pretext 'tfelve hemibude zij η , oft mog
ringc helpen aflifteren, oft eenicbfints favorife
fullen, alwaer 't fo dat hen die penningen of ύ
niet toe behoorden.
                                         c
Ende al is 't, dat ten aenfien d'opileygCrjn
ende ryfinge vanden cours van alle goude enden'
vere ghepèrmitteerdc penningen tegen de voJ-
Ordonnantie van 't Jaer 86. is in gckroopcn.cn'Z
van tijt te tijttoe genomen ,buytendc publicqu!
authoriteyt,totfchade ende nacdeel vanden Ita
van 't Landt, wy de felve ryfinge met goede rede!
nen t'efTens ende t'eender reyfe mette jegcnwoo r"
dige provifionele Ordonnantie af ftellen.cndedeiï
voorfz cours opten voet van't voorfz Jaer 86. bren.
gen," ende houden fouden mogen, hebben wy
nochtans om te verhoeden de meeftc fchade van
de Gemeynte, ende andere goede confideratiert
raetfamer geacht geduyrende den voorfz ftilftant
van Munte , endc terwylen op cene eenparige
ende generale ordre op 't Müntwerck fal worden
gherefol veert, den cours vande voorfz goude ende
filvere gepermitteerde penningen, mitfgadersvan
alle andere diejegenwoordich inden Lande loop
hebben inde voorfz Ordonnantie vanden Jaresl,
niet gheexprefTeert, in drie navolgende termynea
te reduceren, ende weder brengen opten voet van
den felven Jare 86. voor foo vele elcken penningh
inden cours tfedert bevonden wort gerefen te zijn,
alles gelijck hier nae van fpecie tot fpecic verklaert
ende uyt gedruckt is.
Muncmceftcr, oft ander Officieroft Gefellc vande
Munte,t'eeniger tijdtende plaetfc achterhaelt fal
worden, contrarie van defen het Müntwerck ghe-
exerceert te hebben, van in fijnen privé naem daer
vooren te moetlh verantwoorden , endeaen den
lyve gcilraft te worden, gelijck oock gheilraft ful~
lcn worden, de gecne die defen entcgen in 't mun-
ten confenteren , ende het Müntwerck aflifteren
fullen, nae de gclegentheytder faecken. Verkla-
rende dies niet te min de penningen die hier en
tuflehen fullen worden gemunt,'t zy opten naem
van 't Rijcke, of Provincie, van als nu voor als dan,
billioen. Mede verbiedende endc interdiccrende
wel expreflelijck eenen yegelijck, te vocre», dra-
gen, oft doen voeren ende dragen.op fulcke Mun-
te eenigc goude oft filvere penningen, noch oock
eenige materie in malTe ofte lingootc, oft andere
materialen bequaem om munte daer van te flaen,
opte verbeurte der voorfz penningen ende mate-
rialen , ofte de weerde van dien, in ghevalle het
tranfport alrecde ghedaen ware, endc boven dien
op de pene van hondert goude Realen voor elck
marck gouts,enderwintich goude Realen voot
clck marck filvers, ende van meer of min na adve-
nant, voor de eerfte reyfe, voor de tweede reyfe op
de felve verbeurte ende pene, endc boven dien cri-
minelijck aendenlyve gheftrafttezijn. Ende in-
dien fy die voorfz boeten ende amenden niet en
mochten furncren , fullen aen den lyve worden
gcilraft nae gelegenthey t vande faecke, in welcke
in 'r m
peDübb
marck
pcencke
marck
Den grooi
halfin
De halver
pc Ducai
DéDucai
Rijck ν
De dobbc
marck
Den enck
Den gouc
De" Kroor
ventich
De Kroon
ventich
Den dobb
marck
Den enckt
Den Mille
Den halve
DeGoutgi
marck
Den Davic
Den Gelde
De Guldei
mcrGu*
Den Roofe
cenichd(
in 't mar
Den Vlacn
wel de o
Oorloge
cien
Den dobbe
Spangiei
vincicn g
Den encke
geflagen,
g'cn, van
DcnHoliar
Nedcrlar
gctide d(
■n 't man
Dendubbe
Kroone,<
Den Gelde
en tfever
^e nieuwe
Kruycc,\
De dobbele
Den if. Sep-
tetnbris ι J94..
date vande pu-
blicatie dcies.
5 gul. vzft.
i6gul.
Denio.No-
vembris 't fel-
ve laer,
5 gul. iijz ft.
ι f gul. ix ft.
Den 10, \m>
arij IJ95.
y gul. jz ftu.
15 gul. 4 ft,
En Angelot van Engelandc van acht en veertich in
Marck
D
Den dobbelen Rofennobel van Engelandc van fefthien in 't
marck                -------                  -----                -----———
Den enckelen Rofennobel van Engelandt van twee en der-
tien in 't marck, mitfgaders de halve ende vierendeden na
advenant. -;
                 ; r. ,.
Den Henricus Nobel van fes en dertich in 't Marck -------
Den Angelot met de öop't Schip —-----■—
Den Souverain ghemunt by den Coninck Henrickvap En-
gelandt
                  ------|                   -------                  -----
Den gouden Reael van fes en veertich in 't marck ——
Den halven gouden Rcael van tfeventich ende een achtfte
deel in't marck,           —-—              .......
Den gouden Carplus gulden van Ixxxiiij. in 't marck
6 gul. ï 3 ft:
4 gul 16 Hl
«5 gul. 1 ftuy.
5guUftuy,
agul. lift.
xxxiijzftuy.
6 gul.
5 gul.
7 gul. 4 ftuy
5gul.4ftuy.
5 gul. 5 ftuy.
5gul.7ftuy.
2 gul. 13#ft.
xxxiiijz ftu.
18.lt
$ gul. 3 ftuy.
5gul.4ftuy,
xgul. ixft.
34 ftuyv.
De Sonne Kroon van Vranekrijck van twee en tfeventich in
't marck, mitigaders de Vlaemfche Kroone van een en tfe-
ventich ende drie quart In 't marck «——
          ·
De oude Franfche Kroone van lxxij, in 't marck
           ■■■ .-
Den gouden Lceuwe van negen en vijftich in 't marck-------
Den gouden Bourgoenfchen Ryder van lxx. in't marck —
't Gulde Vlies van vier en vijftich ende een halfin 't marck -
Den Andries gulden van vier en tfeventich in 't marck
3 gul.ι ftuy·!
3 ëu!
3 gul.x ftuy.
3 guJ.i ftuy.
3 gul. 18 ft.
3gul.9ftuy.
4gul.7ftuy,
χ gul. 11 ft.
xgul. 10 ft.
3 gul. ι ftuy.
xgul. 3 ftuy.
35 g"1·
óguljftuy.
3 gul. 3 ftuy.
3 gul.3 ftuy.
4 gul. 1 ftuy.
3 gul. 10 ft.
4 gul.8 ftuy.
xgul, 13 ft.
xgul. ix ft.
3 gul. 3 ftuy.
xgul.4it.uy.
36 ftuyv.
36 gul. io ft.
6 gul.6 ftuy.
gul. ij»·
3 guI.Sftuy.:
4gul.6ftü)·.]
zgul^ftuj·
zgul.^N
ζ gul. Ψ
iguUPfl
Den Wilhelmus Schilt van twee en tfeventich in't marck —
't Schuytge van drie en tfeventich in't marck ------- -----
Den Philippus gulden van vier en tfeventich in 't marck —
Den Philippus Clinckaert
pehah
.Mvenani
'an gelijck
^'tEogi
ul.ioft*|
Den grooten Cruyfaet van Portugael van feven in 't marck --
De dobbele Piftolecten van Spaignen van fes en dertich in 't
marck                           -------- ; · .....:■■■■ .,                     ------------
33 ë
6 gul.
De enckelc Piftoletten van Spaignen van twee en tfeventich
in'!
-ocr page 1374-
Munte, Muntfkch, &a
2^7
1656
Den io. Mo- ' Den lo. Ianu-*
bembris 't fel- ] arij éyjy.
ve iaer.
Den 15. Sep-
tembris 1^94.
date vandc pu-
blicatie deies.
3guJ.3 iluy.
6gul.iftuy.
3guJ.i ftuy.
5 gul. 18 ft.
÷ gul. 19 ft.
I4gul.i6ft.
3 gul.9 ftuy.
3gul.9ftuy.
7 gul.
3 gul*
f gul. 16 ft.
æ gul. 18 ft.
14 gul. 5 ft..
3 gul.8 ftuy*
3 gul.8ftuy.
6 gul. 16 ft.
in 'tmarck          -                                              . , ,
' Dobbele Piilolctten van Italien, van les en dertien in t
Ñ
arek
m
enckelc pjfl0lettcn van Italien van twee en tfeventich in'.,
marek                —Ô - .. - -—,-..         Ã"' 3 gul
rngrootenReaelvan Ooflenrijck, van fefthien ende een
halfin 't marek------                                       *~
ne halven ende vicrendeelen na advcnant.
De Ducaten van Hongaryen, van Ixx. in 't marek         ■------
pé Ducaten van Portugael, ende deghceneghemunc in 't
Rijck van tfeventich in 't marek          ——·           ------
pe dobbele Ducaten van Spaignen, van vijf en dertich in 't
marek                           , "~~*~
pen enckelen Ducaet van Spangien na advenanr.
15 gul. 8 ft.
3 gul. 11 ft.
3 gul. ióft.
7gul-4ftuy.
4 gul.8 ftuy.
3 gul. $ ftuy.
3gul-4ftuy.
7 gul.
7gul.i ftuy.
3 gul. 10 ft.
æ gul. Iz ft.
2 gul.
37 ftuyy,
34ftuyv.
7 gul. 17 Ë.
6 gul. 13 ft
7 gul. 1 ftuy.
3 gul. 10 ft.
3 gul. i 1 ft.
æ gul. iz ft.
3 gul'
5 gul. 16 ft.
Pen gouden Caftiliaen van jiijz. in 't marek
pc Kroonen van Portugael metten korten Kruycc, van tfe-
ventich in't marek
               «"É---               -----        ----
De Kroone van Portugael metten langen Kruyce van tfe-
ventich in't marek
3 gul. 3 ftuy.
3 gul.z ftuy.
6 gul. 11 ft.
6gul.i6ftu.
3 gul.8 ftuy,
æ gul.8 ftuy.
3 gul. 4 ftuy.
3 gul. 3 ftuy.
6 gul. 16 ft.
6 gul. 18 ft.
3 gul. 9 ftuy.
æ gul, 10 ft.
pen dobbelen Ducaten van Italien, van fes en dertich in 't
marek                                         -— ------
Den enckelen Ducaet van Italien naer advenant.
Den Millerees van Portugael van twee en dertich in't marek-
Pcn halven Millerees van Ixiiij. in't marek —; -------
DeGoutguldens van Duytflandt, van vijf en tfeventich in 't
marek
           —-                        ——            ——
Den Davids gulden                               ----- -------
Den Gelderfchcn Ryder van fes en tfeventich in 't marcfc —
De Guldens van Campen, Deventer, Swol, ende den Clem-
mcr Gulden, van fes en tfeventich in 't marek------
Den Roofenobcls gemunt ende gcflagen inde reïpeclive Ver-
cenichde Nederlandtfchc Provinciën, van twee en dertich
in't marek                **>----                ------              ——
Den Vlacmfchc Nobels, van fes en dertich in 'tmarck, foo
wel de oude als de nieuwe, geduyrendede jegenwoordige
Oorloge gheflagen indefe refpeclive Vereenichdc Provin-
ciën
             . . - —                     » ■■                        ------------
3 5 ftuyv.
36 ftuyv.
7 gul.9 ftuy.
6 gul. 7 ftuy.
6gul.i6ftu.
3 gul.S ftuy.
3 gul.8 ftuy,
æ gul.8 ftuy.
zgul.i8ftu.
5 gul.8 ftuy.
7 gul. 13 ft.
6 gul. 10 ft.
6 gul. 18 ft.
3gul.9ftuy.
3gul-9ftuy.
æ gul. 10 ft,
æ gul. 19 ft.
$ gul. izft.
Den dobbelen Ducaet met twee hoofden.ende 't Wapen van
Spangien, inderefpe&ive Vercenichde Nederlantfche Pro-
vinciën gcflagen, van vijfen dertich in 't marek ------
Den enckelen Ducaet inde geünieerde Provinciën refpcelive
geflagen, mette twee Hoofden.ende het Wapen van Span-
gien, van tfeventich in'tmarck
             ------             
DenHollandtfchen Ducaet, mede oockdie indercfpee~tive
; Nedcrlandtfcjhe geünieerde Provinciën gheflagen zijn vol-
gende de Ordonnantie vanden jare 1586. van tfeventich
in'r marek —■
                        ——            ----
Den dubbelen Gulden van 't Ncderlandt, ghenaemt Staten
Kroone, van lxxxjz in 't marek -------
                ------
Den Gelderfchcn ende VrieiTchcn gouden Ryder, van twee
en tfeventich ende een achtfte deel in 't marek ------■
De nieuwe goude penningen van Portugael metten horten
Kruyccwefendedeviervijfdc-deelenvanecn Millerees -
De dobbele, ende de hal?c naer advenant.
Silvere Munte.
J)En Engelfchen Schellingh
pe halven, vierendeefen,
1 o ftuy.
ende minder ghedeelten naer
t n'j'?ii
«dvcnant.
Ø,
an gelijcken de derdendeelen vanden Engelfchen Schelling
in 't Engefch genacmt a groat, de drie tot , —:------
10 ftuyv.
8. F
Den
-ocr page 1375-
Placaten_>. ^.Boeck. n.Tit. i.Deel.
2658
Den if
tembris
. Sep-
tic}.,
Den 10. No·
vembris 't fel-
ve laer.
De.ni°.I„„,
arn IJ9J% *
date vande pu-
blicatie delV,
Den filveren Philippus Daelder, midtfgaders den nieuwen
filveren Reael inde Vereenichde Nederlanden gemunt op
den voet, ende volgende de Ordonnantie van den Jare
1586.
                                  ■------■                 ------
Den halven, mede oock die ghemunt by den Hertoge van
Alencon naer advenant.
De vijfde ende minder ghedeelten vanden Philippus Daelder
ten pryfe vande lefte permiifie des Jaers 1586.
Den filveren Carolus gulden         ------         — -----
De Bourgoenfche Daelders metten Kruyce , midtfgaders
de Rij ex Daelders, ende die op den voet van het Rijck
ghemunt zijn in de Nederlandtfche Vereenichde Provin-
ciën
                ------          ------           ------ ·■ —
De halve ende vierendeelen van dien naer advenant.
Den Hollantfchen Daelder metten Leeuwe
De halve naer advenant,
Den Staten Daelder               -----—
De halve naer advenant.
Den filveren Ryder van Gelderlant ende Vrieflant         ----
De halve naer advenant.
De Utrechtfche ende Gelderfchc Daelders Anno negeji en
.tfeventich gemunt
               ------ ------- ■ ■ '■
De halve naer advenant.
De Spaenfche Realen van Achten, die gewichtich zijn, ende
anders geene
               *------                ---- u         ----
De Realen van vieren, ende minder ghedeelten, ghewichtich
zynde, nae advenant.
Alle andere filvcre Payementen ten pryfe als die by den P4a-
cate vanden Jare 1586. zijn gepermitteerr.
Item, alle goude ende filvere lichte, gefchroyde, gelapte, ge-
nagelde, ende dierghelijcke penningen, worden verklaert
voor billioen, naer deforme ende inhouden vanden Pia-
, cate ende Ordonnantie vartden Jare 1586. -
ι gul 11 ft.
zgu!. loft.
34 ftuyv.
igul.óftuy.
37ftuy.
xgul.
ζ gul.
3 3 ftuyv.
xgul.5iluy.
33%T.
36 ftuyv.
31 ftujt
Verbiedende ende interdiccrende eenen yege-
Jijcken de voorfz goude ende filvcre penningen te
profenteren, uyt re geven ofte ontfangen ten hoo-
geren pryfe dan in defenghcordonneertis, opte
verbeurte vande felve penningen, ofte de weerde
van dien, ende daer en boven van thien ponden
van veertich grootcn 't iluck op clcken penningh
ter contrarien van defen geprefenteert, uyt gege-
ven oft ontfangen , plactfe hebbende de ielve ver-
beurte foo wel optcn ontfanger als uyrgever ; ten
ware dat een van beyden teritont na den ontfanck
ofte uyt geve, 't felve feyt aenden Officieraen ga-
ve, in welcken ghevallc de felv.c Aengever, het zy
uyrgever, ofte ontfanger, vande voorfz verbeurte
vry ende quijt fal zijn, ende boven dien ghenieten
het derdendeel der felvër verbeurte.
Ende by fo verre ecnige Ontfangers van 's Lants
ghemeyne penningen, ende: van particuliere Pro-
vincien,Treforiers,Ontfangers ende Rentmeefters
van Steden, der felver Commifen, Clercken, ende
andere diergolijckc publijcke pedboncn, hen foo
verre quamen te vergeten, dat fy bevonden ende
achterhaclt wierden de voorfz ghepermitteerde
goude ende filvere penningen tot hoogeren prijs
te ontfangen ende uyt te geven, dan by dcfe Or-
donnantie verklaert is: ordonneren endeftatue-
ren, dat die felve die peynen boven verhaeit refpe-
&iv§lijck4obbeLfulien betalen.
Endeomme in't licht te mogen brengen de feu·
ten die de felve Officieren nae de publicatie van
defen hier jegens fouden mogen begaen, Ordon-
neren wy elcken van hen voortaen te maken ende
houden eenen befonderen BlatTaert, oh ligger
Bocck, ende daer inne by pertinente fpecificatie
aen te teyekenen de partyen ofte fpecicn, metten
prijs vande penningen die iy fullen ontfangen,
ende uyt geven.van wien die fullen zijn gekomen,
ende aen wien verftreckt,cnde op wat dach, dact
van ïy t'allen tyden fullen gehouden zijn exhibitie
te doen haerlieder wettige Overigheyt,endercfpe-
dive Officieren der felver, op peyne van gefufp*
deert te worden van haerlieder ofttcien, ende daer
en boven te verbeuren vier dobbel vande pennin-
gen die iy hier tegen ontfangen ende uyt gegeven
lullen hebben.
Item, om te weeren ende voorkomen den cours
van eenige nieuwe penningen, by de voorfz Or-
donnantie van 't Jaer 86. niet gepermitteert, ende
die van buyten inde geünieerde Provinciën foud
mogen worden gebracht, hebben wy gheconu
teert ende geaccordeert, confenteren ende accor-
deren by defen, dat die Generael Meefte» «
Ai/
fulcke uytkomende penningen ter
Münte, fuli'
:neen inde Steden ofte Plaetfen, o&l
fullen bre
eerft fullen uyt ghegeven ofte vernomen won
ende indien de felve beneden den voet in a J
-ocr page 1376-
.- ,.-
nt/lach, &c.         r]          léói
l6$0
f «ewichre bevonden worde, hebben wy gheau-
hnfeert ende authorifcren bydcfen den Staten
de Provincie, hare Gecommitteerde Raden,
Va3e oock den Officiers , Burgermeeftcrs ende
«"egierders vande Steden dacrinne 'tfelve valt,
Li loop van alfulcken penningh ofte penningen
e verbieden , opte verbeurte vande uyt gegeven
[fc ontfangen verboden penningen, ende de
eerde van dien. Welverilaende dat die Burgc-
rncefteren gehouden fullen zijn van fulcken ver-
bodc die Staten van haerlieder Provincie,ofte haer-
ïcdec Gecommitteerde Raden terftonts te adver-
teren , om door de felve ons aen gegeven, ende
voorts daer en tegen generalick verfien te worden
,iaerbehooren.
Alle welcke peynen ende amenden boven ver-
klaert,bedcelt fullen worden achtervolgende ende
opten'voet van het voorfz Placaet van 't Jaer 86.
Ende op dat niemandtvan defé onfc Ordon-
nantie en pretenderc ecnige ignorantie^ ontbieden
wy dacrom ende bcycelen onfen lieven ende wel
beminden, den Staten, Stadthoudcren,cnde Ge-
deputeerde Raden vande Provinciën refpedtive
van Gelderlandt endcGraefichapZutphen,Hol-
landt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-YflcJ,
Stadt ende Land t van Groeningen, ende allen an-
deren Juiticicren, Officieren e.nde; Dienaren des
verfocht zynde, dat. iy defe onfe Ordonnantie al-
om me doen verkondigen, uyt toepen ende publi-
ceren, daer men gewooolijck is uytroepinge ende
publicatie te doen. ; Xa.ilcnde mede den Sjradt-
houder, Cancclier, Preftdent ende Raden Provin-
ciacl.dcn Advocaet Fifcael, ende oock den Procu-
reur Gencrael ,-ende alle andere Officieren, Rech-
teren ende Jufticieren yande voorfz Landen,mitf-
gaders den Admiralen, Vice - Admiralen, allen
O verften, Colonellen, Ritmceileren, Capiteynen,
Officieren ende Bevclhebberen,defe onfc Ordon-
nantie ende beveelcn t'achtervolgen ende doen
achtervolgen, procederende ende doende proce-
deren tegensden overtreders van dien, fonder gra-
tie, faveur, diffimulaticoft verdrach : Alfoo wy
't iclvc tot der Landen welftantnoodich bevonden
hebben.
Welverilaende dat de ProviSteden ende Leden der felver,diee toelatinge van furceantie vende reduclie vanden cours vanworden verkort, ofte vernadeelbende Muntsregalien,ofregher
danige die mogen wcfen, verkregen vanden hey-
Jigen Rijcke, oft anderfints.
             r!
Ende tot beter obfervatie van defe onfc jegen-
woordige Ordonnantie ende verbodt, ordonneren
wy , dat de felve inde voorfz Provinciën van drie
Maenden te drie Maendcn, vernieuwt ende ver-
kondichr fal worden nae bchooren.
Gegeven in 's Graven - Hage in onfe Vergade-
ringe, den tweeden September vijfthien - hon-
dert vier en tncgentich. Was gheparagrapheert,
I. Bottïnga,n' Onder ftondt gefchreven, Ter Or-
donnantie vande voorfz Heeren Staten Generaci.
Ondertecckent,
C, Aerjfen.
7. Placaet ende Ordonnantie, der Mogende Heeren Staten (jenerael
vande Vereenigbde Nederlanden, beroerende den f rijs ende evaluatie vande goude ende fdvere Pen-
ningen,foo de felve hy haer Mo. E. ten pryfe gefielt, ende geva/ueert zijn
, ende eenpaerlkk in allede
geünieerde Provinciën by provifie getoUereert ende uitgegeven fullen mogen worden. In date den
iiveeden Aprilfefihien hondert ende drie.
vreemde Landen meeft noodichop 't ophouden
van alle Muntwerckjegens die generale ordre van
eenige Provinciën gepleecht, ende den cours vart
alle goude ende filvere penningen, voor al fonder
langer uytftcl dient voorfien. SOO IST, dat
wy de voorfz faken over gemerekt, geordonncert
ende geftatueert hebben, ordonneren ende ftatue-
ren by defen.dat by provifie, ende ter tijd t toe an-
ders by ons fal wefen gheordonneerc , op alle die
Munten defer Vereenichde Nederlanden, foo wel
vande Steden, pretenderende te hebben gerechtig-
heyt van 't Rijck, als vande refpeeïive Provinciën,
eenpaCrlijck anders egcene penningen fullen mo-
gen werden gemaecktoft gemunt dan eenen gou-
den Ducact ende Nederlantfchen Rijcxdalcr, te
weten den Ducaet van tfeventich ftucken in de
fnede, ende houdende in alloye drie en twinrich
karaten acht greynen fijn gouts in't'Troyfche
marek, waer op ter remedie van drie quart van een
Engclfche in'tgewichtc.ende een greyn fijn gouts
inden alloye op 't marek wereks voorfz, fonder
meer, ende den Rijcxdaler van acht ftucken, ende
8. F ij                     twee
Ie Staten Generael der Verecnichde Ne-
derlanden ,,ΑΙίοο omme te voorfien op de
ongeregeltheyt in 'tftuck vander Munte
ende Muntflach binnen de Nederlantfche
geünieerde Provinciën, ghecaufcert door de jc-
gemvoordige Oorloge ende licentie des tijdes,
noochnoodich is eene generale ende .al-gemee-
ne ordre ende regulc gheilelt te werden, niet al-
leen op den cours vanden gelde, maer oock op
^politic ende difcipline , betreflende de exerci-
j'e vandcr Munte ende Muntflach : Mitigaders
jftuck vanden VViiTelc ende WilTelaers, Schcy-
dets, Affineurs, Gout - fmeden ende andere, in
a'le weickc als Lidtmatcn 't ftuck vandcr Mun-
*e verfpreyt ende uyt gedeek is, in fulcker voegen
dat de felve mach geftadich in hare wefen gemain-
t'neert werden, om waer toe te kommen, wy van
^ceninge zijn eerfldaechs alfulcken ordre te ftel-
Cn, ende Placaet te doen emaneren, als wy ten
j^eeften dienile vanden Landefullcn bevinden te
jcnoorcn : Maer acngeiïen op 't flaen vande gou-
e Cflde fdvere penningen totte handclinge in
-ocr page 1377-
ii.Tit/· i.DeeL         2^
aen in alle de geünieerde Provinciën eenpaerlij \
fullen cours hebben , de naevolgende goudeend
filvere penningen, cnde egcea andere, ten ptvf
hier nae vc/klacrt.
                                      ^e
Ende eerfl de goude Speciën, die fuelln moeten we·
gen op haer behoorlkke gewichte,mct de re,
medie van een deujken voorflaende.
ÔËÅç Ncderlandtfchen Ducaet
^~* van lxx in't Troyfche marek- iij gUl, xjjj; ë
Den gouden Reael van xlvj. in 't
marek----------------------vguUj^
Den halven gouden Reael van lxx
ende een achtftedeel in't marek- ij gul. ÷ãß ftu
Den gouden Keyfers gulden van
lxxxiiij. in 't marek          ------■ xxxyij ftu
De Nederlantfche Kroon van lxxj.
ende drie quartin 'tmarck.mitf-
gaders de Franfche Kroonen van
lxxij. in 't marek ----- — iij gul. viijft,
Den gouden Leeuw van negen en
vijfcich in 't marek           ------iiij gul. ã ftUy,
Den Bourgoenfchen Ryder van
tfeventich in 't marek —;— iij gul.xiiijft,
't Gulde Vlies van vier en vijftich
cnde een halfin 't marek------iiij gul.xvjft,
é66ô
Placaten-f. 3.
twee en tfeventichhonderteen envijftichfte ghe-
deelten van een ftuck inde fnede ,cndc van thien
penningen vijfthien greynen fijn filvers in den
alloye in 't Troyfche marek wereks, ter remedie
van eencn Engelfchen in't gewicht,cnde een greyn
fijn filvers inden aloye in't marek wereks voorfz,
fondermeer* Welverftaende dat de Provinciën
,ende Steden refpeclive by provifie fullen mogen
gebruyeken die oude Stempels ende Munt-yfers
van hare voorgaende Ducaten ende Rijcxdalers,
mits de voorfz Ducaten ende Rijcxdalers maec-
kende in conformite van dcfe Ordonnantie, cnde
doende inde felve Stempels veranderen den da-
tum, ende ftcilen die vanden Jare feilien hondert
cnde drie, om de felve uyt de voorgaende te mo-
gen onderfchcyden: Alles rer tijdt'ende wylen toe
dat de nieuwe Figueren die wy van meeninge zijn
op den voorfz nieuwen Ducaetende Rijcxdaler
met fijne gedeelten te doen flacn , by ons gcarre-
fteert fullen zijn, ende de nieuwe ftcmpels in alle
Provinciën ende Steden bequamelijck fullen mo-
gen gemacckt,ende gefoncken wcfen , Ende ten
welckcn fine wy oock wel exprelTelijck ordonne-
ren ende belaften den Staten vande rclpcótive Pro-
vinciën ende Steden, hare Gedeputeerde ofte Ge-
committeerde Raden, die vande Reeckeninge,
ende alle andere dien 't felve fal competeren, dat
fy terftonts cnde ionder eenich dilay nae de publi-
catie van defen,elck in hare refpedive Munten be-
ftellen een nieuwe BuiTc, om by den Waerdeyn
die nieuwe penningen terBuiTebehoorende, be-
fouder ende apart daer inne te ileeckcn.
Ordonnerende voorts dat alle andere Stempels
ende Munt-yfers van alle andere foorten van gou-
de ende filvcre penningen, met haren ghedeclten,
voor defcn op eenige Munten, binnen de Provin-
ciën ende Steden defer Vereenichde Provinciën
geilagen.cgeen uytgefondert.datelick fullen wer-
den ende bly ven in ghetogen , cnde oock de felve
mette poincoenen daer van ghecaiTècrt worden,
Sonder dat eenige Munt-meefteren voortaen ee-
nige der voorfz goudc ofte filvcre penningen,ofte
hare gedeelten, (behalvcn den voorfz Ducaeten-
de Rijcxdaler) fullen mogen wercken , ofte doen
wercken cnde munten, op pene van lijf ende goet.
Verbiedende voorts wel cxprcifelijcken allen
ende eenen yegelijcken , van wat ftate ofte condi-
tie hy zy, op eenige andere goudeofte filvere pen-
ningen, ende hare gedeelten te leveren, ofte doen
leveren dire&elijck oft indirc&elijck, eenige goudc
ofte filvere fijne ofte harde materialen.'r zy in fpc-
cie, maiTe, grenaille, quiczelieren ofte anders, hoe-
danich 't felve foude mogen wefen, dan alleen op
den voorfz Ducaet ende de Rijcxdaler, noch eeni-
ge nieuwe penningen in defe Provinciën buyten
defe Ordonnantie geflagen.inde felve te brengen,
ofte uyt te geven, op pene van confifcatie vande
felve materialen ende penningen, ofte de waerde
van dien, in gevalle 'tfeyt niet ter verfcher daet en
werde ontdeckt, ende daer en boven op de pene
van hondert Nederlantfche Ducaten voor elck
marek gouts, cnde thien der felver Ducaten op
elck marek filvers.
Hebben voorts geordonneert ende geftatueert,
ordonneren cnde itatueren by defen , dat yoorts
Den Andries gulden van vier en
tfeventich in 't marek
Üguld.xvil
Den Wilhelmus Schilt van twee
en tfeventich in't marek ------ij guld. xvft.
't Schuytgen van lxxiij.in't marek- iij guld. vijil.
Den Philippus gulden van vier en
tfeventich in 't marek ------ijguld. vij ft,
Den Philippus Klinckaert van fes
en tfeventich in 't marek ----ij guld.
Den grooten Cruyfaet van Portu-
gael van feven in 't marek ----xxxvij g. ÷ ft,
't Piftolet van Spaignen van vie-
ren, van achtien in 't marek — xiij guld. ÷ ft.
't Dobbel Piftolet van Spaignen
vj guld. xv ft.
van xxxvj. in tmarcK
Het enckel Piftolet van Spaignen
van lxxij. in 't marek
          —-
't Dobbel Piftolet van Italien van
fes en dertich in 't marek —
iij guld. vij ft.
vjguld.xjft,
Hetenckcl Piftolet van Italien van
twee en tfeventich in 't marek - iij guld. V ft.
Den grooten Reael van Ooftenrijk
van fefthien ende een halfin 't
marek
          ------          ■------· xv gul. xvj ft.
Den dobbelen Ducaet van Spai-
gnen met twee Hoofden fal ge-
tollerecrt worden totten eerften
Junij op
vlJg
ul. xiji
Ende nae den eerften Junij totten
eerften Augufti op " —■ —vij guld. xj ft
Ende daer na, op ------ ----vij guld. x ft
De dobbele Ducaten met twee
Hoofden, inde refpe&ive Neder-
landen geilagen van vijf en der-
            ..
tich in 't marek ----- -----vij gul. vij ft
Den Ducaetvan Hongaryen,ende
die gemunt in 't Rijck van lxx.
            .....
in 't marek------ ----iij gul^'Ull
De enckele Ducaten met twee
Hoofden,inde voorfz Nederlan-
den
-ocr page 1378-
Munte, Mufltiiacfa, &c.v
■ ■■'
: * Á
* ■ ■
jen ende tot Campen geflagen,
a]foodic worden bevonden feer
fchacrs in 't gewichte
! Den voorfz eerften Junij fullen dé
felve wefen ghereduceert, ende
getollereert werdë voor de twee
iij guld. xij ft.
cerftvolgcnde Macnden.tcn piy*
fe van __ ^^ >u^JÜj guld. viij p»
Ende daer na, ten pryfe van--------injiguldv >
Den Henricus Nobel van Enge-* navis
lant van fes en dertigh in't marck,
fullen getollereert worden totten · u..■■■■',
cerften Junij op ^btoii r.;v *4* vij gul. viy&i
Ende vanden eerften Junij tottdn . .
eerften Augufti op           .....-— -: vij gul. vij ft.' I
Ende dacr na, opi;:i'?J-i- -^^-vijguld. vjft.
Den ouden Angelotvan Engelantbb· <
van xlviij. in 't marck ------í guld. ix ft.
Den Angelot van Engelant merte ' ð
O in't Schip van acht en veer-;Vr
tich in 't marck 1 *·*+·#>■ -—i-.v:guld. V ftuy.
Den Sou veras ç ghemunt by Co*
ninck Henrick van Engclandr,
van veertich in 't marck: Ende ·*;
die vandc Coninginne Elifabeth
•van Engelant,van fes en veertich
in't marck          ——         —· í guld. ixft.
De halve van dien -i—- —ij gul. xiiij ft.Ë
Den Vlaemfchen Nobel,ib wel de
oude als de nieuwc.geduyrende
de jegenwoordie Oorloge gefla-
gen inde refpeeïive geünieerde t'
Provinciën, van fes en dertich
in'tmarck ------ -----vij guld.
De halve van dien------——Jij guld. ix ft.
Den dubbelen Gulden van Neder-
lant, ghenaemt Staten Kroone,
van Ixxxjz in 't marck -------ij guld. xiiij ft.
Den nieuwen Gelderfchen'ende
rjen gouden CafUiiaen van liijz.
jn 't marck
          ---- ■ '**— iiij gul, xvij itV
pe Kroon van Portugael van tfe-
ventich in't marck, metten korr h j. uihy
ten Kruyce — — iij guld.^xik
nc Kroon, van Portugael metten .,,,)«áii:
landen Kruyce van tfeventich
jn'tmarck
         ■—·         "->-*·iij guld. beft.
Pen dobbelen Ducact van Italien
van ks en dertich in 'c marck— vij guld. iij ft.
pen enckelen Ducact van Italien
van twee en tfeventig int marck- iij guld. xj ft.
DenMillerees van Portugael van
twee en dertich in 't marck----vij guld. xj ft.
Pen halven Millerees van Portu-
gael van Jxüij. in 't marck — iij guld. xv ft.
pcnGoutgulden van Duytflandt,
van Jxx v. in 't marck —r». ----ij guld. xiiij ft.
Den Davids gulden van Utrecht,
van Ixxvj. in 't marck
         ·<— ij guld. í ftuy.
Pen oudenGeldcrfchcn Ryder van
fes en tfeventich in 't marck — ij guld. .
Den Gulden van Campen, Deven-
ter ende Swol, ende den dim-
mer Gulden, van fes en tfeven-
tich in 't marck —· — xxxix ftuy.
Den ouden Roofenobel van En ge-
landt van twee en dertich in 't
marck,fal ghetollerccrt worden
totten cerften Junij, op ----viij gul. viij ft.
Ende nae den eerften Junij totten
eerften Augufti, op ■----— viij gul. vij ft.
Ende dacr na, op — —viij guld. vj ft.
De halve van dien fullen gbetolle-
reert worden tot den eerften
VrieiTchen Ryder, van tweeen
■ é
tfeventich ende een achtftedeel
iij guld. iiij ft.
in 't marck
,op            ■--------
Ende totten cerften Augufti daer
Ende dacr na op — ----
Den Nedcrlantfchen Rofenobeljn
de rcfpeclive Nederlantfche Pro-
vinciën gheflagen op den voet
ende Ordonnantie vanden Jare
iiij g.üj ft.viij ñ
Den nieuwen penningh van Por-
tugael metten Kruyce van twin-
tich in 't marck, zynde de acht
vijfdedeelen vande MiUerces —xij guld. ij ft.
Den halven van dien van veertich
in 't marck, zynde de vier vijfde-
deelen
           ——         ------vj guld. j ftuy..
'c Vierendeel van dien van tachtich
in't marck,zynde de twee vijfde- .
deelen vanden Milrees —— »j gul.
Silvere Munte.
F\En Rijcxdaelder geflagen inde
*-* refpedive Nederlandrfchc
Provincien,endcdie van't Rijck- ij guld. vij ft.
Den halven van dien na advenant. I
Den Philippus Daler, midtfgaders * . r
den filveren Nederlandtfchen , ;
Reael . —mk          -^-—jj guld, xj ftuy.
Den halven van dien,als mede den
iiij guld. iij ft.
iiij g. ij ft.viij ñ
1586.           ------          ------
Den halven van dien           ------
viij guld. vil.
iiij gul. ij ftuy.
De nieuwe Rofenobelen geflagen
ende gemunt inde voorfz reipe-
ftive Nederlanden, buyten de
Ordonnantie vanden jare 1586.
fullen getolerecrt worden totten
eerften Junij toe eerftkomende,
tenpryfevan ----- .—viij guld. í ft.
Den voorfz eerften Junij fullen de
felve wcfen ghereduceert, ende
ghetollerccrt worden voor den
«jdt van twee cerft- volgende
Maenden, ten pryfe van -—. viij gul. iiij ft.
f "de daer na, ten pryfe van ------viij gul. iij ft. .
Uc halve van dien, alfoo de felve
werden bevonden feer fchacrs
1,1 'f gewichte, fullen infgclijcks
getollereert werden tot den eer-
"cn Junij toe, ten pryfe van.—-iiij guld. j ft.
Pcnnihgh gemunt by den Her-
toge van Alencon'.··——* —ka* ,
De vijfde gedeelten vanden voorfz
Philippus Daler, ende Neder-
lantichen Reael —*- ——
De thiende, twintichfte ende veer-
ticbftë gedeelten nae advenanr.
8. F iij
xxvzftuy.
÷ ftuy í.
De
-ocr page 1379-
Placaten-j. ^.Boeck. Aj2.Tit. i.Deel.
Verbiedende ende interdicerende ecnen y,
lijeken te ontfangei* oft uyt te geven ceni/c f'
dei-e goude ofte filvere penningen hier voorén ηί
verklaert ende ten pryfe geftelr,'czy tot wat nr f
het zy , op dc verbeurte vande felve pcnniip
ofte de waerdc van dien, in gevalle 't fcyt niet n'
verfcher daet ontdéekt en werde,cnde daer en h**
vcnop.de peyne van tweegoudc Nedcrlandrfc'
Ducatcn, op clckcn penningh,die na dc public^
tic van defen tothoogeren pryfe sis \ooren'Vc
haelt i gheprefenteert, uyt gegeven oft ontfangCa
fullen werden , ende dat foo wel tot lafte vanden
ontfangerals uytgevcr voordeeerftereyfe, Voo.
de tweede rcyfe het dobbelt, cnde voot de derde
rcyfe twee dobbelt van dien, ende boven dienee.
bannen ofte arbitralijcken geftraft te werden.
Ende alfoo dagclijcx metgrootcmenichteim
Vyandén ende Neutrale Landen, in defe Provm.
cien werden gebracht diverfchefpecien vanpaye.
mepten, als drie grooten, blancken , ende dierge-
lijcke: So verbieden wy wel expreflelick by defen,
ecnige deE voorfz pa)cmenten in defe Provinciea
te brengen, ofte doen brengen, in eeniget manie-
ren , boven het pont Vlaems dat den rcyfcnden
Man tot fijn gerief in Borfe fal mogen hebben ,op
de verbeurte der felver payementen, met het dob-
belt van dien, ende arbitrale corredie.
Ordonnerende allen Officieren te doen hun uy-
terile debvoir, omme te achterhalen deeerfte-Au-
theurs ende Invoerders van de verboden Pcnnin·
gen: Ende om daer toe te komen, fullen de felve
Officieren crnitelijck inquireren aenden gcenen,
onder de welcke foodanige Penningen bevonden
fullen zijn.van wien fy de felve ontfangen hebben,
cnde foo voorts procederen totte voorfz eerftein-
voerders toe, in conformité vande voorgaendePla-
caten, de welcke in alle penen ende amendenby
defen gelaten werden in haer geheel.
Ende op dat niemant van defe onfe Ordonnan-
tie en pretendereeenige ignorantie, ontbieden wy
daerom ende bevcelen onlën lieven, ende feer be-
minden den Staten, Stadthouderen,endc Gede-
puteerde Raden vande Provinciën refpedivevan
Gelderlant, endeGraeffchap Zutphcn, Hollandt,j
Zeelant.Utrecht, Vricilanc,Over-Y0èl, ende Stade
Groeningen ende Ommelanden, ende allen an-
deren Jufticieren, Officieren cnde Dienaren, des
verfocht zynde, dat iy defe onfeOrdonnantieal-
omme doen verkondigen, uytroepen ende publi-
ceren,daer men gewoonlijck is uytroepingce^
publicatie te doen. Lailcnde mede den Staat· j
houder, Cancelier, PrefidentendeRaden ProflM
ciael, den Advocaet Fifcael,ende oock den Pi°cU'
reur Generael, ende alle andere Officieren, Res-
teren ende Jufticieren vande voorfz Landen,^1 Ί
gaders den Admiralen , Vice - Admiralen, a|lcsi
Overilen,Colonellen, Ritmcefteren, Capittyj»
Officieren ende Bevelhebberen, defe onfe Ordoni
nantie ende beveelcn t'athtervolgen, ende doe
achtervolgen, Procederende ende doende pi* I
deren regens den overtreders van dicn,fonderM
tie,faveur,diiïimulatie ofteverdrach: Allo0d\
't felve tot der Landen welftant noodich bc*°^e(ii |
xxxiiij ftuy.
Dc filvere Carolus gulden —-—
Den Hol land tfehen Daler metten
Leeuwc, cnde die inde andere
refpedive Nederlandtfche Pro-
, vinden op den felven voet ghe-
flageh
xxxviij iluy,
ij guld.
ij guld.
Den halven van dien na advenant.
Den Staten Daelder ---- -——
Den halven vandicn naadvenant.
Dé filveren; Ryder van Gelderlant
ende Vricflandt ;-—- { —-—
Den halven van dien naadvenant.
Den Gelderfchen ende Utrecht-
fchen Daelder anno 1579-gho
munt J \—■ — -—
Den halven van dien naadvenant.
Den SpaenfchenReael van achten
gewfchtich zijnde, ende anders
xxxiiij iluy.
ij gul. vj fluyv.
geene          ------         _. '--—■
De halve ende ,minder gheHcelten
(ghewichtich zynde) naer ad-
venant.
Den Zeeufchen Daler geflagen op
tfeftich grootcn, toe
         ■------
Den Vrieflehen filveren Goude-
gulden , geflagen op z% iluy vers,
tot------ —
        -----
De Vrancken van Vranckrijck.we-
gende 9 Engelfchen 4 Afen-----
De halve ende vierendeelen naer
advenant.
De quart d'Efcus oft vierendeejen
vande Kroone van Vranckrijck,
wegende fes Engelfen fes afen -
De halve naer advenant. ,
Den Engelfchen Schellinck —-
De halve            ------- ------
De vierendeelen, ende minder ge-
deelten, mitfgaders de derden-
dcelen vanden felven Schelling,
genaemt a groat, naer advenant
vande heele Schellingen tegen
thien iluy vers gereeckent.
xxviij iluy.
xxvij ftuy.
xxj iluy v.
xvj iluy v.
χ iluy. viij $.
ν iluy. iiij £.
Alfoo de Heeren Staten van Vrieflandt tot ge-
rief vande Ingelêtenen vande felve Provincie, een
kieyne quantiteyt van filvere penningen.genaernc
Gout-guldens hebben doen munten,fal den cours
vanden felven filveren penningh metten Schel-
Jingh.ende ander kley η Payemcnt aldaer oock ten
fine voorfz geflagen, in Vrieilant totfulcken prijs
gedoocht worden, als d'voorfz Heeren Staten van
de felve Provincie fullen goet vinden.
Alle Schellingen, halve Schellingen, ende min-
der Paycmcnren, fullen cours ende ganck hebben
inde refpedivc Provinciën daer die ghemaeckt
zijn, ten pryfe daer op die geflagen zijn.
De twee Blanckcn, Blanckcn , ende andere
Payementcn, fullen cours hébben gelijck die tot
noch toe zijn getollereert geweeil.
Hebben voorts verklaert alle anderegoude ende
filvere penningen hier voren niet ten pryfe geitelt,
ende verklaren alle de felve by defen voor billioen.
-ocr page 1380-
'■
:.l i
Munte, Mun
té6^
lis Anno 1603. 1. Béngen te» Pofl, »*' Ter Or-
donnantie vande voornoemde Hecren Generale
Staten. C. Aerffen.
%m
hebben. Aldus gedaen ende ter Vergaderinge van
j* 5ratén Gencrael der Vereenichde Nederlanden
ercfolvecrt in 's Graven-Hageden tweeden Α pri-
el
g. Placacen ende Ordonnantien, Indateden %\ Maert 1606.ende
6 Julij 161 o.foo opten cours van 't Ge/t, als optepolitie ende difcipline, betreffende d'exercitie van-
de Munte ende Munt-flach: Mitfgaders 'tfluck vanden Wijfelende IVijfelaers, Scheyders, Affimursi
Gout ende Silver-fmeden Juweliers, ende alle andere inde Vereenichde Nederlanden.
e® E Staten Generael der Vereenichde Ne-
} derIanden,Alfoo omme te voorfien op de
ongeregeltheyt in 't ftuck vander Munte
^ ende Muntilach, mitfgaders d'opfteyge-
rinee vanden gelde binnen defe Vereenichde Ne-
derlanden , gecaufeert deur ι d'Oórloge, ende de
jnvocringe van diverfche goude ende Silvere pen-
ningen , buyten defe Vereenichde Nederlanden
ecflagen, in defe Landen gebracht, ende tot hoo-
eeren pryfe uy t gegeven, dan die rechte waerde
der felvcr, midtfgaders deur de groote ongeregelt-
heyt van 't Muntwerck: Alle 't welcke veroor-
faeckt heeft , het onbehoorlijck opwiiTelen van
goede ende ilcrcke fpecien van gelde, die in ande-
re fwacke ende uythcemfche, oock eenige gecon-
terfeyte ende vervalfchte goude ende filvere pen-
ningen zijn gecanverteert, tot groote fchadc ende
intereil vande gemeene welvaert defer Landen,
ende de goede Ingefetenen van dien: Ende daer
omme nooch noodich is een generale ordre te
maecken, niet alleen op den cours vanden gelde,
maer oock op de policie ende difcipline betreffen-
de d'cxcrcitie vandcr Munte ende Muntilach,
midtfgaders 't ftuck vanden WiiTele ende Wiiïe-
laers, Scheyders, AfTincurs, Gout ende Silverfme-
den, ende andere : in welcke alle als Lidtmaten
ihetfluck vander Munte verfpreyt ende uyt ghe-
dcyltis. SOO I S Τ, dat wy de voorfzfaecke
over gemerekt, hebben naer voorgaende advyfen
ende diverfche communicatien gbehadt met de
Gcneracl-meeiiers vander Munte, gheordonneert
ende ghcihtueert, ordonneren ende ftatucren by
defen t gecne hier nac volcht.
I.
Inden eerften, omme te voorfien jegens de
Munt-vervalfchinge,conterfeytinge ende Hege-
muntcrye vooren geroert,by de welcke alle goede
ende ilcrcke Munte vvortgeconfumcert, ende in
Raderendefnooder getranfformeert; mitfgaders
jegens allen particulieren Muntilach, buyten den
algemeynen voet defer Ordonnantie, hebben gc-
ordonncert ende verklaert, ordonneren ende ver-
garen by defen, dat van nu voortaen alle verval-
'chingcconterfeytingc, 't zy van vreemde Konin-
pn.Princen, Vorftcn ende Hceren, ofte van defer
Landen Munte, Hcgemunteryè, Cnde anderfïnts
particulieren Muntilach, buyten den fótt defer
Jegcmvoordiger Ordonnantie,geachtendcgèfióu-
den fal worden van gelijckeh natuyre ende w'efen,
aisMunts-vervalfchingc. Ende dat over fulcx Be
particuliere Μuht-mceftets,Wardeyns,Aifayëiirs,
r|erfnijders, Munts-gefellen' èhde anddre on'dcr-
^indcrs vartdien , Koopluyden , Lcveracrs,ende
«andere op foodanich Muntwerck handelen-
de, fullen worden geftrafr metrerdoot, endecon-
fifcatie van goederen, daer conflfcatie in foodani-
gen delide plaetfe heeft, conformclijck den bc-
fchreven ende refpedive Lant-rechrcn, in cas van
valfche Munte, nietregenilaende ecnich parti-
culier oftroy, confent, ordonnantie ofte Privile-
gie, foo den felven by eenige particuliere Staten
defer geünieerde Provinciën ofte Steden, der fel-
ver Collegien, Magiflraten, ofte andere ghegeven
mochten zijn : Alle welcke wy by ghemeene ad-
vyfe verklaert hebben, ende verklaren by defen,
nul ende van onwaerden, als tenderende tot ruine
ende onderganck vanden Lande.
II.
Verklarende daer bencffens, dat alle die gecne
die tot fulcks haer confent ghegeven , ofte plaetfe
ende gelegentheyt verleent fullen hebben, of daer
van eenichfints geprofïtecrt, gehouden ende ghe-
acht fullen zijn, als Toeilaenders ende mede-ple-
gers vande voorfz deliden: Ende dat aenfbnt en-
de fonder vertreck regens foodanige refpedivclick
fal wrordcn gheprocedeert, tot apprehentie ende
condemnaticin lyve ende goederen, ofteander-
fints by citatie perfonele ende by non comparitie,
tot banniifement uyt alle de geünieerde Provin-
ciën, ende confifcatie vande goederen, daer confi£
catie in fulcke deliden plaetfe heeft als vopren.
3 Ende fullen van nu voortaen alleroude ende filvere
Speciën moeten om'fangen ende uyt gegeven wor-
den precifelijck ten pryfe ende op de remedie η als
hier nae volght
te weten,
Goude Munte.
*p\ En dubhelen N&derlantfchen Du-
.
■V caet van ι ^flucken in 't Troyfche
Nederlantfcne marek, tot         -\
iyguld. ,
Den enckelen Nederlandtfchen Ducaet
/nette letteren vantfeventichfluckè
in'tvoorJzmarck,tot
----- -—--iiijgulcl.
Den grooten Nederlandtfchen gouden
Ryder van "L^flucken ende acht der- f
tienfle deelen in
7 mank, tot <—- xtudd. xijfl,
Den halven gouden Nederlantfchen Ry· .
der van 49 flucken ende drieder^ ,,v. t*' -x
tienfle deelen in 't mank, tot
-—, vguld, vjfl.
Den gouden Reael van fes en veertich
flucken in
V matck,tot . -^", -v^guld. ijfluy.
Den halven gouden Reael van t/even-,
tich flucken ende een ach fle deel in
( Γ
I
't marek, tot          —— '-_- φ gu,
m.
Den gouden Keyfers guldenvan vier en, ■■:
tachtich flucken intmarek, tot —-1 yguld, t.,.
De Franfche Kroonen van -jz flucken
in',i
-ocr page 1381-
PIacatcn-ß. $ · Boeck. 12. Ôéò é. DeeL
2670
li7|
in 't marck, midtfgaders den Neder-
■ lantfchen Kroon van
7é flucken ende
drie qitart in 't marck, tot
■------/// guld. xüijfl.
Den gouden leeuw van negenen vijf-
tien flucken in 't marck
, tot -------iiijguld. xijfl.
Den Bourgoenfchen Ryder van tfeven-
tich flucken 'm 't marck, tot
-------Hij guld.
't Gulde Vlies van vier en vijftigh fluc-
ken ende een halfin 't marck, tot - í guld. Üj.fluy.
Den Andries gulden van vier en tfe-
ventich flucken in 't marck, tot-----ij guld. xixfluy.
Den Wilhelmus Schilt van 7% flucken
in 't marck, tot ------------iij guld.
't Schuytgevan drie en tfeventich fluc'
ken in 't marck, tot ·----- -------tij guld. xijfluy.
Den Philippus gulden van 74 flucken
in't marck, tot ■------- —ijguld. xfluyv.
Den Philippus Clinckert van 76flucken
in't marck, tot------- -----ij guld. iijfluyv.
Den gr ooien Cruyfaet van Portugael
van f even flucken in 't marck, tot - xl. guld. vfluy.
't Piflolet van Spangien van vieren,
van achtien flucken in 't marck,tot - xïtij guld. ixfl.
't Dubbelt Piflolet van Spangien van
3 6 flucken in 't marck, tot -----vij guld. Hij ft.
Het enckel Piflolet van Spangien van
7'z flucken in 't marck, tot ■------iij guld, xijfluy.
't Dubbelt Piflolet van ltalien van 36
flucken in 't marck, tot
         -------■ vij guld. j fluy.
Het enckel Piflolet van ltalien van 7%
flucken in 't marck, tot
         ·------iij guld. xfluyv.
Dengrooten Reaelvan Ooflenrijck van
fejthien flucken ende een half in 't
Den halven Milrees van Portugaelvan
64 flucken in 't marck, tot -
Den Goutgulden van Duytflantvan
7 5 flucken int marck, tot -------ij ga/t Xv-■..
Den Davids gulden van Utrecht van                *
76 ftucken in 't marck , tot ■------. ijguld. é» ç
Den ouden Gelderfchen Ryder van 76                "-1'
f tucken in 't marck, tot-------ij guld a\ ç
Den Gulden van Campen, Deventer               "'
ende Swol,van fes en tfeventichfluc-
ken in't mar ck,tot
------- —
,......,                   'VW-H'tjflm
Den dubbelen Rofenobelvan Engelant,
gheflagen by de Coningen Henrkk,
Eduwart,ende Coninginne Elifabeth
van fefiienflucken int marck, tot - xvij ™/_ ÷·· »
Den enckelen ouden Rofenobelvan En-
gelandt van
3 ÷ flucken in 't marck,
tot
------- ----- —v"Jgu!.xv,fl.
Den halven van dien naer advenant.
De nieuwe Rofenobelen gheflagen ende
ghemunt in de voorfz refpeclive Ne-
derlanden van twee en derttghfluc-
flen in 't marck
, tot *— — viijguld. xvjl
Den halven van dien,alfoo defelvebe-
vonden werden fleer fchaers in 't ge-
wiekte, tot
         -----—         -------iiijguld. vij â,
Den nieuwen dobbelden Roofennobel
van Groot Brittangien van achtien
fluck in 't marck
— — xvguld. x'ufl,
Den enckelen Rofenobelvan Groot Brit-
tangien van
36 flucken in 't marck,
tot
----- ----- -------vygdd.xvjfl,
Den halven van dien nae advenant.
Den Henricus Nobel van Engelant van
marck, tot
xv ij guld. ij â.
üe halve ende vierendeelen derfelver
naer advenant.
Den dubbelen Ducaet van Spahnen
met twee hoofdenvanõ ij f'en dertich
flucken in 't marck, tot
         —-----■ viijguld.
Den enckeltn Ducaet van Spangien,
mitfgaders den Ducaet van Honga-
ryen
, ende die ghemunt in't Rijck,
van tfeventich flucken in 't marck,
met oock den Hollandtflhen Ducaet,
tot
         ----- ------------iiijguld.
De dubbelde Ducaten met twee Hoof-
den inde refpeclive Nederlanden ge-
flagen van vijf en dertich flucken
36 flucken in 't marck, tot-------vij guld xvjjl
Den halven van dien nae advenant.
Den ouden Angelot van Engelant van
ö flucken in 't marck, tot ·-------í gul. xvijjluy
Den Angelot van Engelant mette 0 in
't Schip van ö flucken in 't marck,
tot
------- ------- -----í gul. xnjfiuy.
Den Souverain ghemunt by Coninck
Henrick van Engelant van twintig
flucken in 't marck, midtfgaders die
vanden Coninck Eduwardus, ende
vande Coninginne Elifabeth van %-l
flucken in
' / marck, tot
         ·—.— xjgul. xvjftw.
De halve van dien na advenant, tot - í gul. xvhj.jl
Den nieuwen Souverain vanjacobus
Coninck van Groot Brittangien
, ge-
naemt
Uniré, van vier entwintigh
flucken ende acht derthienfle flucken
in 't marck
, tot ------ ,-----÷ gul. xijfiu]·
Den halven van dien van negen en
veertigh flucken ende drie dertienfle
deelen in 't marck, tot
          -------í guld. vj. â]·
De Schotfche Ryders, ende de Schotfche
Angelotten metten Scepter ende
Swaerde kruyfwijs over den anderen
van
48 flucken in 't marck, tot -í guld.
Den Vlaemflhen Nobel.fo welden ouden
als de nieuwe
, geduy rende de Oorlo-
gen gheflagen in de. refpeclive Veree-
nichdi'Provinciën van
36 flucken
              ..
in 't marck, tot '—- -— vij guld. #0'
De halve van dien, alfoo de felve [eer              .
1 J J                       fckdirt
vij guld. xixft.
in 't marck, tot
DeenckeleDucatenmettwee Hoofden
inde refpeclive Í ederlanden geflagen
van
71 flucken in 't marck,tot-----iij gul. xvïtjfl.
Den gouden Caftiliaen van 53 flucken
ende een halfin 't marck, tot ——— í guld. vfluy.
Den Kroon van Portugael metten kor-
ten kruyee van tfeventich flucken in
't marck, tot
-------
        ——in gul. xvj fluy.
Den Kroon van Portugael metten lan-
gen kruyee van tfeventigh flucken in
't marck, tot -----— '-'"
iij gul. xiiij fluy.
Den dubbelen Ducaet van ltalien van
36 flucken in 't marck, tof -*-— vij gul. xüijfl.
Den enckelen Ducaet van ltalien van
73./tucken in 't marck, tot ·.
-------Hj gat, ÷
Den Milrees van Portugael van twee
en dertich flucken in 't marck, tot - viijguld. iij ft.
-ocr page 1382-
Miinte, Mtmtitecih; &0M&1
1613
éüç
klwrs werden bevondsn in'tghe-
mchte^tot -------         -------iij gul. xvfiuy.
Den dobbelden Gulden van Nederlant,
qsnaemt Staten Kroon, van 8 ifiuc-
'keii ende een halfin 't marck, tot - ij gul. xviijft.
j)en nieuwen Gelderfchen ende Vrie-
fchen Ryder van 72 fiucken ende eert'            ' ■ '
achtfie deel in 't marck, tot üj gul hfiuyv.
DSn nieuwen penningh van Portugael
metten Kruyce van %o fiucken in 't
marck, zynde de acht vijfdedeelen
van eenen Mihees, tot          -------xiijguld.
Den halven van dien van 40 fiucken
in'tmarck, zynde de viervijfden·
van elf Engelfchsr)fis ende éen half
afen, ter remedie vanfes afen, tot -jgu/d< vj, fiuy.
De vijf dé gedeelten vdnden voo'rfz phi-
lippus Daelder,mits dat de felve niet
en zijn gefchroyt,tot <— -----—           xfluyv.
De thiende ende minder gedeelten naer
advenant.
Den fiheren Carohts gulden
, op't ghe-
wicht e van 14Engelfchen 30 afen,
ter remedie van fes afen, tot -------j guld. xvfiuy.
Den Hollantfchen Daler metten Leeu-
we, ende die in de andere refpeclive
Provintien op den fehen voet gefla-
gen zijn, op 't gewich te van achtien
Engelfchen, ter remedie van 8 afen -j gul. xviij. fL
Den halven van dien op'tgewichte van
negen Engelfchen, ter remedie van
fesafen,tot —— —-— xixfluyv.
Den Staten Daler, op 'tgewichte van
twintigh Engelfchen, ter remedie
vjguld.xfiuyv.
deelen van een Milrees, tot -------
'/ vierendeel van dien van %o fiucken
int marck, zynde de twee vijfdedee·
iij guld. y fiuy.
ten van een Milrees, tot -------
Dm dubbelden Ducaet vande Eertz-
Hertoge Albertus van Oofienrijck,
van 35 fiucken in 't marck, tot viij guld.
Den enckelen Ducaet van de felve
Eertz -Hertoge van tfeventigh fiuc-
ken in 't marck, tot ------- -------Hij guld.
De twee derdendeelen vanden fehen ,
dubbelen Ducaet van 47 fiucken en-
de negen thienfie deelen in 't marck,
ij guld. ijfiuyv.
Den halven Staten Daler, op 'tgewich-
te van thien Engelfchen, ter remedie
van fes afen, tot
                   -------j guld, jfluyv.
Den fiheren Ryder van Gelde riant en-
de Vriefiant, op 't ghe wicht e vanfi·
ventien Engelfchen twintigh afen,
ter remedie van acht afen, tot
-----ij guld. ij fiuy.
Den halven van dien, op't ghe wicht e
van acht Engelfchen xxvj. afen, ter
remedie van fes afen, tot >>
..........j guld. j fiuy v.
Den Gelderfchen ende Utrechtfen Da-
ler, op 'tgewichte vanfefiien Engel-
               , i
fehen, ter remedie van acht afen
·—j guld. xüijfluy.
Den halven van dien, op 't ghe wicht e
van acht Engelfchen , ter remedie
van vier afen —
—- - ■ —- xvijfluyv.
Den Spaenfehen Reael van achten, op 't
ge wicht e van 17 Engelfenx^ afen,
ter remedie van acht afen
-------ijguld. vïjfluy.
Den halven van dien, op 't ghe wicht e
van acht Engelfchen
28 afen, ter re-
medievan fes afen
----- ——jguld, iiizfiuyv.
De vierendeelen ende achtfledeelen,
gewichtigh zynde, naer advenant.
Den Zeeufchen Daler, op 'tghewichte
van dertien Engelfen veertien afin,
vguL vijfiuyv.
tot
Het een derdendeel vanden voor/i dub-
belen Ducaet
, van 84 fiucken in 't
marck, tot
—— ij gul· xujfiuy.
III.
Alle welcke goude penningen niet anders en (uilen
mogen gewogen werden als elck met haren hehoorUjcken
gewicht e, ende dat het fal moeten voorfiaen mette reme-
die van twee afen, ende meerder niet, Behoudelijck dat
de penningen van gout, die gaefende goet zijn van aloye,
ende zynde te licht boven de voorfz remedie, een, twee,
ofte uyterlijeken drie Afen, (onder meer, uyt gegeven f ui-
len mogen werden
, m'idts betalende voor elck Aes eenen
[luyver, alles op de verbeurte vande felve penningen.
Silvere Munie, die ontfangen ende uyt gegeven
fal worden, op den gewiekte ende ter remedie
als neffens elcken penningh fiaet.
J\Eh Nederlandtfchen Rijcxdaelder,
midtfgaders die ghemunt in 't
Rijck, ende in defe Vereenichde Ne-
derlanden , daervan de Figueren in
den Jare
1606. in druckezijn uyt·
gegeven, ende geen ander e,op het ge-
wiekte van achtten Engelfchen acht
ende twintich afen, endeter remedie
van acht afen, tot
----- —-ij guld. viijfiuy.
ton ba/ven Rijcxdaelder, op 't gewich-
te van negen Engelfchen veerthien
øç, ter remedie van fes afen, tot -jguld. iiijfiuyv.
Üen Philippus Daelder, ende fiheren '
Mcderlantfchen Reael, op 'tgewichte
ven xxij Engelfchen xiij afen
, ter
'ernedie van acht afen, tot
-------ij guld, xijfiuy.
ton'halven philippus Daler, ende hal-
venNederlandtfchen Reael, mitfga-
«ersden Penningh ghemunt by den
Hertoge van Alencon, op 'tgewichte
ter remedie van fes afen
jguld. xfluyv.
De mindere ghedeeltenvan dien naer
advenant.
Den Vrieffchenfiheren Gulden,op 'tge-
wichte van twaelf Engelfchen ende
een half, ter remedie van fes afen
■*/ guld. viijfiuy.
Den halven van dien, op 'tghewichte
van fes Engelfchen acht afin, ter re-
medie van vier afen
------- ----- xiiijfluyv.
Den Franck van Franckrijck, op 'tghe-
wichte van negen Engelfchen vier
afen, ter remedie van fes afin
-----j guld. j fiuy í.
Den halven van dien, op 'tghewichte
van vier Engelfchen aththien afen,
ter remedie vom drie afen
÷ fiuy. viij pen*
De quarts d'Efcus, ofte vierendeelen
van Kroonen, op 'tgewichte van fes
Engelfchen fes afen, ter remedie van
vier afen----------------------
8. G
xvjftuyv.
De
-ocr page 1383-
PlacaterL/. g.Boèck.- Ai^Tk. 1. Deel.
2Ó74
Den enckelen ftuyver inde Pro-
vinciale Munten geflagen, tot - j ftuyver
Den halven ftuyver,tot ------ viij pen
Den ouden Brabancfchen ftuyver -j ftuy. viij Pc
Den halven van dien.tot ------ ecnblaL!
VI.                           *'
Sonderdat van nu voortaen eenige Payemcp
ten in eenige Munten binnen defcr gheunierdè
Provinciën meer fullen worden ghcmacckr, mae
alle de Stempels daer van in ghetogen fullen wor
den ende bly ven.
V 11.
Welverftaende dat men in betalinge van koon
van Gronden, van Erven, Huyfen, ende af loflinue
van Renten, midtLgaders in betalinge van Koop.
manfehappen, excedcrende in een partyehondett
guldens, niet meer gehouden fal wefen te ontfan-
gen, in Schellingen ofte minder Payemente, dan
den thienden penningh.
VIII.
Ende alfoodagelijcks met groore menichte uyt
5 andere Landen worden ghebracht diverfche fp&
cien van paycmenten, als oude Brabantfcbeifoy.
vers, ende halven van dien, hier voorens ghetolle-
reert ten pryfe van drie grooten, ende blancken,
Soo verbieden wy wel expreflelijck by defen,ccni·
ge der voorfz paycmenten in deic Landen te bren-
gen in eeniger manieren» boven het pont Vlacms
dat den reyfenden Man tot fijn gherief in borfefal
mogen hebben, op de verbeurte der felver paye-
menten , mettet dubbelt van dien, ende arbitrale
correctie.
IX,
Ende aengacnde de andere filvere Muntc, als
Franfche Ditains,Doufains, ende andere dierge-
lijcke , infgehjeks de Teftoenen van Loreyncn,
SwitferlandtendeMilanen, met oock deTcftoe-
nen van Portugael, alle Iraliaenfche witte Munre,
de penningen van Camerick ende Ludiek, ende
alle andere goude ende filvere penningen die hier
vooren niet zijn verklaert, dewyle alle de felve
fpecien hier te Lande zyndc , bevonden worden
eenideels feer ghefchroyt ende gemindettin ghc-
wiehtc, ende ecnfdeels ibo vervalfcht by naconter-
fey tinge, datonmogelijckisdie goede ende op-
rechte uyt de gheconterfcyte ende vervalfchtc te
ondcrfcheydcn,Wy hebben alle de felve verklaert
voor billioen, ende verbieden alle de felve r'ontfan·
gen ofte uyt te geven tot wat pryfe dattet zy; Ge-
lijck wy mede van nieuws verbieden ende voor
billioen verklaren, alle Tirolfche cn^e andere ghe-
druckte Daelders in conformiré van onfen voor-
gaenden Placatcden xxiiij. Junij i6o]. ghecma-
neert, houdende 't {è\v(i Placaet als hier inne gein·
fereert by defen, alsmede alle kleynepaycmenten lie-
ten defe geünieerde Provinciën
, ende voomamenuip
de nieuwe fiuyvers binnen Roeremonde in GelderwnU
ende de nieuwe halve fiuyvers tot Emmerick inden W·
de van Cleejgeflagen, egeene van dien uytgefondert: U·
ftende alle de felve, mitfgaders alle gefneden, ge'
broocken, gewaftchen ende gefcbroyden,gelaptc»
genagelde penningen, ofte anderfints hare behoor*
lijeke gewichte niet houdende.binnen een M-icn
na de publicatie van defen inde Wiflcl ghedtfZ
te worden , alwacr de rechte waerde van de fev
fal worden betaelt, volgende de Caerten ende M*
Z)e 'Tefiocntn van Vranckrijck, op 't ge-
wicht e van fes e?igel[chen, ter reme-
die van -vier a(en ·■ · . ■
-------xv ftuyv.
Den nieuwen Nederlandtfchen thien
fiuyvers penninck by ons gheordon-
neert indenJare
I 6 o 6. zynde con-
form heyde in ghewichte ende alloye
den nieuwen Schelling}) van groot
Brittannien, op 't gewichte van drie
Engelfchen ζ
8 afen,ter remedie van
drie afen
, tot ------. —----- xfiuyv.
Den Engelfchen Schellingh, ende die
van groot Briltannien.op't gewichte
van drie Engelfchen
28 afen, ter re-
medie van drie afen
---------xfiuyv.
De halve, viërendeelen, ende minder
gedeelten-, mitsgaders de derdendee-
Ie η vanden fetven Schellingh ghe-
naemt
a groat, zynde ongefchroyt,
naer advenant.
Den nieuwenfi/veren penning vanden
Eertz- Her toch Alhertui van drie Re-
alen, wegende f s Engel f hen ter re-
medie van vier afen, tot
■-----— xvfluyv.
Den ene kelen Reaei'vanden voornoem- ,
den Eertz-Hertoge, wegende % En-
gelfin, ter remedie van % afen, tut - ν ftuyv.
Ven halven van dien naer advenant,
tot ·——'------ τ**— ijz ftuyv.
IIII.
Ende foo eenige der voorfz filvere penningen,
lichter worden bevonden ende te excederen de
voorfz 4 gheconfenteerdc remedie tot eenen ofte
uyterlijcken anderhalven Engels toe, fal daer voo-
ren worden betaelt, van elck aefken andcrhalven
penningh Hollants, doende de fefthien der iel ver
penningen eenen ftuyver: Ende ibo verre eenige
der voorfz filvere fpecien quamen te excederen
boven de voorfz gheconfenteerdc remedien, meer
als anderhalven Engclfche, wy hebben alle de fel-
ve verklaert, ende verklaren by defen voor billioen.
V.
Aengacnde de Paycmenten, naer dien de Pro-
vinciën met diverfche ibortender felver feer zijn
vervult, oock eenige der felver overmits hare
fchaerf heyt in 't gewichte, ende fwackheyt inden
alloye, wel behoorden voor billioen verklaert te
worden, nochtans om defchade der Gemeente te
verhoeden,fullen de Payementen inde geünieer-
de Provinciën gheflagen, fulcks die hier achter be-
neffens de andere ge valueerde penningen in druc-
ke gheftelt ende gheflgureert zijn, of noch fullen
worden, by provilïe, ende tot anders by ons daer
innc fal worden voorfien, alomme ghetollereert
worden ten gewoonljjcken pryfe, daer op de felve
zij η geflagen, als namentlick:
Den Schellingh, tot ------·------
Den halven Schellingh, tot ——
Het twintichfte deel vanden filve-
ren Nederlantfchcn Reaei, ghe
vj ftuyv.
iü ftuyv,
ij ftuyv. viij p.
viij ftuyv.
iiij ftuyv.
nacmtStooters —-
Die dubbelde Groeninger Flabben
tot
De enckele Flabben tot —
Den dubbelden Stuyver tot — ij ftuyy.
-ocr page 1384-
Münte, Muntilach, &ë.
léil
nualcn, tot dien eynde den gheauthörifeerde MjfeL·
ynckenende
WifTelaers gedaen leveren.
X.
Verbiedende ende interdicerende allen ende
ecnen yegelijcken, voorts aen te doen ofte te ma-
ten eenige particulier Ordonnantien ofte permif-
fjen op den cours vanden gelde, 't zy by openbaer
ofte hcymelick gebodtende bevel aen eenige Ont-
fangers ofte andere te doen in wat manieren dat
het zy. °P Pene van duyfent gouden Nederlandt-
fche Ducaten te verbeuren by den Contraven-
reurs, ten behoeve vande gemeene faecke.
XI.
Verbieden oock allen Officieren van ontfangh,
foo van Oorloge, als andere vande gemeene faec-
ken, foodanich bevel oft ghebodt, by wien, ofte in
wat manieren het gegeven mochte zijn,te obedie-
ren ofte achtervolgen, op pene van privatievan
hare officien.ende voorts op arbitrale correcue,fon-
derdat fy hen fullen mogen excuferen met den
felven bevelen ende gheboden, willende defe onfe
Ordonnantie in allen geobferveert ende onderhou-
den te worden, fonder inbreek, cooniventie ofte
diifimulatie,op pene hierboven ende na verklaert.
XII.
Verbieden voorts ende interdiceren eenen ye-
gelijcken , te ontfangen ofte uyt te geven eenige
andere Goude ofte Silvere Munte ofte payementen,
hier vooren niet verklaert, noch tot pryfe gheftelt,
cnde daer van de Figueren niet in drucke gheftelt
fullen zijn, van wat Princen ,.Heeren, Landen ofte
Steden de felve mogen wefen, alles opte verbeur-
te vande ielve penningen oft de waerde van dien,'
in gevalle het feyt niet ter yerfcher daet ontdeckt
en vvorde.endedaer en boven op de pene van twee
gouden Nederlantfche Ducaten, op elcken pen-
ningh ter contrarie van defen gheprefenteert, uyt
gegeven ofte ontfangen,Ende dit foo wel tot lafte
vanden ontfanger als uytgever voor de eerfte rey-
fe, voor de tweede reyfe het dubbelt, ende voor de
derde reyfe twee dubbelt van dien, ende boven de-
fen gebannen ofte arbitralijck geftraft te worden.
XIII.
Ordonnerende allen Officieren tedoenhaer uy-
tetfte debvoir, omme te achterhalen de eerfte Au-
thcurs ende Invoerders vande verboden pennin-
gen ·. Ende omme daer toe te komen, fullen de fel-
ve Officieren crnftelick inquireren aenden geenen
onder welcken foodanige penningen bevonden
fullen zijn,van wien fy de felve ontfangen hebben,
ende foo voorts van perfoone tot peribojie, proce-
derende totte voorfz eerfte invoerders: Willende
in dien gevalle, dat die geene die alfoo haten Au-
theur fullen weten te nomineren, vry endequijt
gehouden worden vande voorfz verbeurte ende
pene, cnde fal de voorfz,eerfte invoerder boven die
voorfz pene gebannen worden uyt alle de voorfz
1 rovincien.
J? Ndc dewyle dagelijcx veele.Koopluyden, Caf-
"CrSiCnde alle andere,de fpecien van goude, by
efen ghepermitteert, wegen met drie afen jegens
"llcordreenderegule.
XIIII.
Verbieden allen ende eenen yegelijcken wel
exprefTelijck, alle goude penningen, by defen ghe-
permitteert.niet anders tè wegen alseJcxrriethact
behoorlijck ghewichtö», ende dattet fal voorilaen
mette remedie van twee afen, ende meerder niet.
Behoudelijck dat de penningen van gout die gaef
ende goet zij η van alloy,cnde zynde te Jicht boven
de voorfz remedie, een , twee, ofre uyterlick drie
afen fonder meer, uyt gegeven fullen mogen Wor-
den, mits betaJende voor elckaes een ftuyver, Al-
les op verbeurte vande felve penningen.
XV.
Ende aengaende de penningen van goude ehde
filvere, by defe Ordonnantie tot pryfe geftelt, ver-
bieden ende interdiceren eenen yegelijcken de fel-
ve te prefenteren, uyt te geven ofte ontfangen tot
hoogeren pryfe dan in defen geordonneert is.opre
verbeurte vande felve penningen, ofte de waerde
van dien, in ghevalle 't feyt niet ter vericber daet
ontdeckt werde, ende boven dien op de pene van
thien gouden Nederlantfche Ducaten voor d'eer-
fte reyfe, voor de tweede reyfe dubbelt, ende voor
de derde reyfe twee dubbelt van dien, ende boven
dien op arbitrale corredie na de qualitey t vanden
delide.
XVI.
Ende verftaen wy de felve verbeurten ende pe-
nen plaets te hebben, foo wel optcn Ontfanger als
Uytgever, ten ware een van beyden terftont nac
den ontfange oft uytgeve hem prefenteerdc aen
den Officier, denuneierende 't felve faiét, in welc-
ken gevalleden Denunciant, hy zy uyrgeverofte
ontfanger.fal vry ende quijtzijn vande voorfz ver-
beurte ende pene, ende boven dien gbenteten hec
derdendcel vande felve verbeurte ofte breucke.
XVII.
Verbieden ende interdiceren oock wel expref-
felijck, dat niemant voortaen hem en vervordere,
te koopen ofte verkoopen eenigerhande Waren
ofte Koopmanfchappen, gek op wiiïêl ofr inrerefl
te geven ofte nemen, nieuwe Renten te koopen
ofte verkoopen, ofte eenichfintste handelen ofte
contraderen , dan op ende volgende den prijs van
den gelde by defe onfe permiilïe geftelt cnde ghe-
ordonneert.opte verbeurte van vijftich Nederlant-
fche Ducaten, cnde egeen techt op alfulcke Con-
tracten gedaen te fullen mogen worden.
XVIII.
Welverftaende dat inde ftipulatie vande loflin-
ge van nieuwe Renten, befproken fal mogen wor*
den, dat die betalinge fal mogen gefdhieden met
alfulcke penningen als ten dage vande loffinge ge*
permitteert fullen wefen.
C Nde omme te voor komen cnde'beletten hec
^groot abuysende bedroch ghecommttteert by
verlcheyden Koopluyden ende Wiflelaers in't
op dringen ende iteygeren van ieeckere Speciën
van gelde, onder 't pretext ende deckfel dat fy de
felve nootelijck moeten hebben tot expeditie van
hare handclinge ende Tfafficque mette Koopluy-
den van andere Natiën: Maer indèr waerhey t om
midts de felve ryfmge ende fteygeringe te confe-
queren het middel vande inwiffelinge van aller-
hande Speciën, doende de felve converteren inde
voorfz opgedrongen penningen, waer ïnné met
feer groote oogeregeltheyt tot noch toe genandek
isgeweeft.
S.G ij                   Soo
-ocr page 1385-
i2.Tit. i.Deel.          ^
den voet defer jegenvVoordiger Ordonfiantie
pene vanconfifcatie der voorfz materialen,ofte^
waerde van dicn,in gevalle 't feyt niet ter verf'cl
Ptecateii-j. j.Boeck.
XIX.
Soo is 't dat \vy verbieden ende interdiceren ec-
nen yegeüjcken, te koopen ofte verkoopen, per-
mitteren ofte mangelen eenige fpecien van gelde,
by defen ghepermitteert, gevende ofte nemende
opten felven eenige winfte, opgelt oftoebate, in
wat manieren of onder wat deexfel het zy , op de
felve verbeurte ende peynenfoo hiervooren ver-
klaert zijn , jegens den genen die de felvc tot hoo-
ger pryfe ontfangen ofte uyt geven , behalvcn dat
den gèauthorifeerde ΙΨ'φΙ-bancken ende ghefwooren
WifTelaers geoorloft ende toe ghelaten wort, den
Koopluydcn fulcks van doen hebbende te gberie-
ven met allerhande ende foodanige ghevalueerde
fpecien van goude ende filvere penningen, als de
felve tot hare negotie ende koophandel van doen
fuilen hebben , Mette welcke ende met geene an-
derede voorfzKoopluyden dien aengaendefulleiï
mogen handelen,ende daer vooren fulcken opgelt
ofte toebate geven, als fyluyden mette voorfz iVif-
felbanden ofte
WifTelaers fuilen over komen, ende
veraccorderen , midts dat de felvc toebate niet en
excederen den prijs de voorfz nïffelbamken ende
WifTelaers by heutlicder Inftrudien geaccordeert,
op pene als vooren.
'                            XX.
Verbieden van ghelijcken eenige penningen te
bicquetteren, omme alfoo de fwarc uyt de lichte
te fcheyden ,de lichte uyt te ghevcn, ende mette
fware fijn profijt te doen,op pene als vooren.
ENde alfoo verfcheyden WifTelaers ende andere,
hun dagelijcks onderwinden der Koopluyden
geit, ofte Kalle te bewaren, en hacrfchuldcn.'t zy
by Affignatien,WiiTelbrieven,overwyfingen, ende
anderfints te ontfangen, ende der felver fchulden
wederom te betalen, dacr onder groot bcdroch is
fchuylende, met uytwegen vande fware goude
ende filvere penningen, ende de felve op verboden
ende andere Munten te feynden, omme ghecon-
verteert te worden in nicuwe.valfche ende andere
opgedrongen penningen ,■ ende de lichte wedcr-
omme onder de Gemeynte uyt te geven.
Soo is 't dat vvy daerommc verbieden allen Wif-
felacrs van nu voortaen gheen Koopluyden geit
.ofte Cafle te bewaren, ofte voor de felve van ye-
jnant anders geit te ontfangen ofte uyt te geven,
't zy by Affignatien, Wiffelbrieven, overwyfingen
by monde ofte anderfints ί diredelick ofte indire-
étëlick, opte verbeurte vande felve penningen, die
in manieren voorfz ontfangen ofte uyt ghegeven
filllen zijn» d'eene helft tot laftc vanden Wiflelaer,
ende d'ander helft tot lafte vanden Koopman,
Calïïer , ofte andere die 't fuilen doen ofte laten
.gefchien. ,·,... ,,,,
                               ;;,
Ι                        ·.'.."■:■> r: ■ ■'■.,.                                                          .                 \.t <; ί i
"CNde aengefien dat den prijs vander Munte, is
■^het principale fondament vander evalüatien
ende onderhoudenifle der felvcr;
          ■ ?,»
'■■:.,;               ,              XXlI.c .:·? ·:.!.':'^ ■
.. Sop verbieden wy wel cxpreifelick,dat;niemant
hem voortaen envervordere te koopen ofte ver-
koopen, eenige materialen ofte fpecien van gout
ofte filver, gemunt ofte ongemunt, in MalTejCen-
dreen ofte grenaillien, tot hooger prijs dan volgens
daet ontdeckten ware, ende daer en boven't ν
vout vande waerde van dien, foo wel ten lafte,!'
den Koopcr als Verkooper voor de eerile revfp
de voor de tweede reyfe op geÜjcke peynen\
ende
daer en boven uytte geünieerde Provintiengcb
nen, ofte anderfints arbitralick geflraft te wotd""
naerexigentie der faceken.
XXIII.
Verbieden voorts ende interdiceren wel expref.
felijck , allen endeeenen yegelijcken te voeren
dragen, fenden, doen voeren, dragen oftcfenden
uyt de voorfz Provincien,eenige goude ofte fiiveie
materialen, 't zy in maffe, lingote, cendreen ,Kre.
naillien ofte andere.bequaem om Munte dae'r van
te flaen, ofte eenige goude ofte filvere penningen,
by defen Placatc ghevalueert,op eenige vreemde
Munten, op de verbeurte als vooren.
XXIIII.
In welcke penen wy oock verftaen vervallen te
wefen alle die gene,'tzy Boden,Schippers,Schuyc-
voerders, Facteurs, Maeckelaers, Pontgacrders,
ende alle andere die rot den voorfz tranfportc ofte
vervoeringe helpen affiftcren, ofte eenichfintsfa-
voriferen fuilen, al wacr 't dat hem de penningen
ofte iloffenict toe en behoorde. Ende indien fy
de voorfz boeten ende amenden niet en mochten
betalen, fuilen aenden lyve geflraft worden nage-
leeentheyt van faecken.
ë y          xxv.
Verbieden mede alle nieuwe penningen in ofte
buyten defe geünieerde Provinciën, beneden den
voet defer jegen'woordiger Ordonnantie geflagen,
inde voorfz Provinciën te brengen, ofte uyt te ge-
ven, op pene als vooren.
XXVI.
Ende by alfoo verre eenige Treforicrs.Ontfan-
gers, Rentmcefters, ofte andere comptable Offi-
cieren, ofte hare Dienaren, hun foo verre quamen
te vergeten , dat fy bevonden worden depoinitcn
vooren verhaelr, ghetranfgreiTeert te hebben, 't zy
in 't uytgcven foo wel vande fpecien by defe Or-
donnantie niet ghepermitteert, als den ghefchroy-
den, gcfneden, gewaffchen, gebroocken, gclapten,
ghenagelden, oftcanderfins te licht zyndc, oftcde
gepermitteerde tot hooger pryfe uyt te geven ofte
ontfangen , danby defe Ordonnantie vcrklaert*.
Ordonneren ende ftatueren , dat de felvc alle de
boeten vooren verhaelt, ende noch te verhalen,
refpeöivclijcken dobbel fuilen betalcn,ende boven
dien ghepriveert zij η van hare OnVien, inder voe-
gen dattet feyt geverifieert zynde, de felve impe*
trabel fuilen zijn. 6
XXVII
Ende fuilen alle de voorfz comptable Officfcft
foo generael als particulier, ghehouden zijn elc
een van defe Ordonnantien, mette gedrucktet
gueren» altijdts op heurlieder Comptoiren te α
ben, op de verbeurte van thien NederlantfcW^
qaten, foo dickwilsals fyluyden fonderde lciVe
heur Comptoiren bevonden fuilen worden.
XXVIII.                  kn
•-Voorts meer verbieden wy eéncn yegeg*
eenige goude ofte filvere penningen te Icm )
-ocr page 1386-
•ga                         Munte, Munt/lach, &c.
deferjegenwoordigö Ordonnantie, ende voorfieh1
met behoorÜjcke InilrudiC, by ons opte voorfz të-
fpeclive Ampten nefTens defen ghearreiteert ende
befloten, ende die als noch nac gelcgentheyt van
iaecken gcarrefteert ende beilootenlullen mogen
worden.
XXXV.
Tot alle welcke Officien, foo van generael als
particulier MeeftcrSj Wardeyns , Aflayeurt, Yfef-
fnijders, Werck ende Munts-gefcllen,wy verilaen
dat niet en fullcn gheadmitteert worden , eenige
perfoonen gedient ofte gheaiTïfleert hebbende, in
wat qualiteyt het zy, op eenige Hagemunte, ofte
ten felven plaetfcn gelevert, gehandeltoft ghefre-
quenteert hebbende, nochteoock eenige ander,
't en zy voor al ende by voorgaende examinaticn
ende onderfoeckinge by den- Generacis vander
Munte hierop te doen, gebleken zynde van hare
experientie, nutheyt ende fuffifantheyt in defèn.
XXXVI.
Ende of't ghebeurdc dat by furrcptiecenige
Commiffiecontrarie van defen gcobtineerr worde,
wy verklaren de felve mits defen nul ende van on-
waerden, verfoeckende ende ordonnerende refpe-
diveüjck den Staten vande Provinciën , hare Ge-
committeerde Radcn.ende Gedeputeerde Staten,
ende alle andere Officieren , die inde refpedivc
Provinciën gewoone zijn fodanige perfoonen den
eedt af te nemen, mitfgaders den Generaels van-
der Munte, ende alle andere den felven in geencn
cede te ontfangen , noch eenichfints te verilaen,
tothulpe, gunfte ende addrelTe der fèlvcr, ende
fullen foodanige perfoonen van hare officien ghe-
priveert, ende de felve impetrabel zijn, foo hacfl
van foodanige flucken gebleken fal weien.
XXXVIL
Ordonneren voorts ende gcbieden.dat de Gene-
rael-mccfters vandcr Munte fufiên leveren in han-
den vanden Staten deler refpedivc geünieerde
Provinciën , ofte hare Gecommitteerden, de In-
ftruétien vande Muntmeefters, Wardeyns, Afïay-
eurs, Yferfnijders ende Werck-gefcllen, gcüjck de
felve by ons geordonneert ende ghearreiteert zijn,
ofte noch gearreftcert fullen mogen worden,doen-
de alle de felve by de voorfz refpeétive Munrs-Of-
f den ohe walTchen friet ftereke wateren, Chi-
ient ofcanderfinrsce lichten, opte verbeurte van
lijf ende goet daer confifcatie ftadt grijpt.
^
                        XXIX.
Ende fooyemant bevonden wort eenige goudc
nenningen £efoudecrt, vcrgult,gelapt,ghenagelt
ïfte in eeniger manieren verfvvaert te hebben , lal
verbeuren voordeken penningh, vijfen twintich
Medftlantfche Ducaten.
w
                         XXX.
Ordonnerende allen ende eenen yegelijcken,
ooet ende fcherp toeficht te nemen, op de gecne
L alfiilcke ghei'chroyde, ofte anderfints verkorte
nenningen fullcn willen prefenteren, ende die aen
te brengen endedenuncieren aenden Officier,om-
me eeftraft te worden naer behooren.
&
                    XXXI.
Bevelende infgelijcx allen Officieren dat fy hen
wclernitelijck informeren jegens die gene die gc-
fchroydc ofte valfche Munte ilaen ofte uy t geven,
omme te itraffen naerhcurluyder verdienfte, fon-
der eenise diffimulatie ofte verdrach.
XXXII.
Alle welcke penen ende amenden vooren ver-
klaert, bedeelt fu 1 len worden, het een derdendcel
ten profïjte vande ghemeene faecke, 't ander der-
dendcel ten profïjte vanden Aenbrenger, ende het
derde derdendcel rot profijte vanden Officier, die
de calangie ende executie doen fal , ten ware die
voorfz verbeurten,penen ende amenden excedecr-
den de fomme van vijfduyfentguldens, in welc-
ken gevalle d'eene helft fal komen tot profijte van
de gemcene faecke,ende d'ander helft fal bedeelt
worden aenden Officier ende Aenbrenger by ghe-
lijckc portien: Willende ende ordonnerende tot
de voorfz penen geprocedeert te hebben fommicr-
lijck de plano ende fondei: figure van Proces, ende
opten prouven ende getuygenilTen al leen lij eken.
Tot welckcn oock gcadmitteertfullen worden de
gecne die de voorfz excelTen in 't ontfangen ofte
uytgcven gecommitteert fullen hebben, ende ful-
lcn de Sententien in defen ghegeven ,.executabel
zijn, niet tcgenftaendc appcllatic ende fonder pre-
juditievande felve.
ENde omme voorts wech té nemen alle oorfadc-
■^ke van mif bruyeke ende abuyfen, foo hier voo-
rens gecaufeertzijn geweeft by verfcheyden ende
ongelijckmatigen Muntflach in yeder Provincie
particulierlick ende by fonder gheexerceert, ende
voorts den ftaet vander Munte te verfekcren ende
confervcren in hacr geheel.
XXXIII.
Hebben ghearreiteert ende beflotcn, befluyten
ende arrcilercn mits defen de Poincten ende Arti-
culen hier naer volgende: willende dat de felve
generalij ck, cenpaerlijck ende gelijckformich ful-
lcn ftadt grypen in alle de voorlz Provinciën , fon-
der eenige vcranderinge,lirriitatie ofte reihindie.
xxxiiii. ·.·.;.>.·; ;'
Namentlick, dat alle de geauthorifcerde Munt-
P'actfen defer Provinciën ende yeder van dien, ful-
len moeten bedient worden by eenen particulie-
ren Muntmecikr,een Wacrdeyn, eenAiTayeur
ofte Proef-meefter, ende eenen Yfcrfnijder, zynde
alle verbonden by iolemnclen eede, tot obfervatie
ficieren befweeren by folemnelen eede in hare
prcfèntie, aen handen vande Staten harer refpedi-
ve Provinciën, of der fel ver Gecommitteerden, de
voorfz lnflrudien eenvoudich, ende in alles con-
form d'een den anderen te onderhouden, inder
voegen, dat mits dien den felven alle middel beno-
men zy van te machineren ofte attenteren, dire-
delickofte indireftelick tegens malkanderen , en-
de confequentelijcksegens de verfekertheyt ende
geftadigheyt vanden ftaet vandet Munte: Verbie:
dende allen den felven Officieren' iefpe&ivelick cc
procederen tot exercitie van heure Officien.fonder
de voorfz Inilrudien ontfangen èftde befwooreft
te hebben in manieren als vooren, op peyne van
lijfende goet, dacrin fulcke deli&en confiftatfe
plaetfe heeft. ' ί ':η:
         ;f. ■;;..;
XXXVIII^
Ordonneren ende authoriferen vóürrs de voorfz
Generael-meefters ,dat iyluydeh gheiamentlijck,
of ten minften tweederlelver,föodi'ckwilsfyluy-
den fullen bevinden ende achten aen noot verey-
8, G iij                  fchen
ir.
-ocr page 1387-
ι*
Placaten-i. $.Boeck. iz.Tit» ι* Deel
XLh
i6U
■«j
fchen fal, hen onvoorfiens te .voegen inde princi-
paelile Steden, ende in alle Munten,ende aldaer
haer behoorlijck informeren , of de refpeftive
Munts-Officieren haerquijten in haer Ampt, vol-
gende heurluyder tefpe&ive Inftruclien nacrbe-
höoren, ende voorts opficht te nemen, op de geau-
thorifeerde JVijfelhancken ende
WiiTclaers, ende alle
'andere yetvves machincrendc ende attentcrende,
contrarie dcfe tegenwoordige Ordonnantie,doen-
de den felven cauferen by den Fifcalen vandc Pro-
vincie,ofte OiFicieren vande Steden daer de Mun-
te ghelegen is, ofte de Contraventeurs zijn refide-
rende, tot ftrafTe ende punitie na de qualiteyt van
den mif bruycke:willendc dat alle Muntmeefters,
Munts-ofïicieren, ende alle andere fich mette
Munte geneetende.den voorfz Generael-meefters
datelijck ende tallen tyden tot het geene voorfz
is admitteren.
XXXIX.
Hebben voorts gearrefteert, beflooten ende ge-
decreteert, arrefteren, befluyten ende decreteren
by defen alle de Poinèen ende Arriculen, betref-
fende de bewaringe ,gebruyck, vifitatie ende ope-
ninge vande BuiTen, in conformité van defe onfe
jegenwoordige Ordonnantie, ende refpeèÜve In-
ftrudien , op 't feyt vande Generaels ende andere
Officieren vander Munte gemaecktende gearre-
fteert, ende foodanige als by ons ten refpeótc van
den jegenwoordigen ftaet van faecken daer by ge-
voechtende geordonneert fullen mogen werden,
houdende de felve als gheinfereert, ende exprêlTe-
lijck verklaert by defen : Ordonnerende den Ge-
nerael-meefters hier inne te procederen, volgende
de felve Ordonnantlen ende inftruótien , fonder
eenige omiifien ofte verfuymeniiTe, op pene van
gepunieert te worden afbitralick nae de qualiteyt
vanden mif bruyeke,ende fonder diifimulatie,con-
niventie oft onachtfaemhey t.
XL.
Ordonnerende voorts tot meerder ende blijeke-
licker verfekertheytderfelver Buile , ende proeve
van dien, dat by de Generael- meefters voorfz ghc-
maeckt fullen worden die gouden Naelden, iöo
men hier vooren heeft gebruyckt.correfpondercn-
de inden gehalt ende alloyc metten voet der nieu-
we goude penningen by yonsgheordineert te doen
munten,
welcke Naelden by den felven Generaels
ghelevert fullen worden in handen vande Staten
vande Provinciën, of hare Gecommitteerde Ra-
den, ofte vande Rekenmeefters, of Raden van Ju-
ftitien der refpeAive Provinciën , omme by hen
bewaert, ende ter openinge vande BuiTen ghe-
bruyekt te worden, fo 't fdve van outs 8 gebruyeft
is gheweeftjnder voegen ,dat eenenyegeiijeken,
oock des probererts onervaren zijnde, by conferen-
tie der aiiayen vanden felven Naelden ende pen-
ningen mach verfekert zijn, vande ghelijck of on-
gelijckheytderfelver.
          ι......
TjNde omme te dreflèrcn ende in beter regule
J-^te ftellen het ftuck vanden WiiTeleeude WiiTe-
Iacrs, zynde nu foo fcer verloopen, tot wille, luft
ende believen van eenen yegelijckcn , dat fonder
daer inne te voorfien, geene vafte geftadigheyt in
den geheelen ftaet vandet Munte te verwachten
lal zijn. ·.,,·, .·. .... ,
Wy hebben verboden endegcinterdiccett
bieden ende interdiceren by defen allen ende
nen yegelijcken, 'tzy Mannen ofte Vrouwen ^
wat qualiteyt ofte conditie die zijn, hen voord ^
van defen de WiiTel onderwonden hebbende \^
dat fy totten felven hebben ghehadc comrnifl^
ofte geene, hen voortaen derfclver tcondcru·^1
den, in 't heymelick ofte in 't openbaer, in wftrrT
nieren dattet zy , fonder al vooren toedien eynd
by voorgaende nominatie vande Magiftratenhae0
derrefidentiegeobtineert te hebben bchoorlijcke
commüfie, in conformiteyt van defe jegenwoor-
dige Ordonnantie, mitfgadersdacrop ontfaneen
behoorlijcke InftruAie, ende de felve befwoorert
inder voegen als 't felve van outs gebruyektisge'
weeft, fonder welcken, mitfgaders de behoorlijcke
preftatie van eede, niemand t hem der felver Wif.
fel, noch eenige opfoeckinge van goude ofte filve·
re penningen voorts meer fal mogen onderwin.
den, direaelijck noch indire&elijck, op peneyan
hondert gouden Nederlantfche Ducatcn vootdc
eerfte reyfe, voor de tweede reyfe het dubbelt,en-
de boven dien arbitralick gecorrigeert te worden:
Ende fullen de Magiftraten vande Steden nie-
manc mogen nomineren , omme tot WiiTelaers
gecommitteertte worden, dan Luyden van goe-
den name ende fame,ende niet fufped vaneenige
Hegemunterye, ofte vanden aenhange van dien:
Alk 't welcke wy oock verflaen plaetfi te hebben ij alk
geauthorifeerde IViffeliancken.
XLII.
De voorfz Wiffelbancken ende WiiTelaers fullen
voorts ghehouden zijn, in't openbaer voor haten
Winckel te houden uytftaende uen Schotel ofte
Nappe mette Wapenen dervoorfz Provinciën
daer op gefchildert, ende die vande Bancken een led
mede gefchildert als vooren
, ten eynde een yegelijck
mach weten, dat fy tot fulex gecommitteertzijn,
op de pene van een Nederlantfche Ducaet, ίοο
menichmael als fy des gebreeckelijck bevonden
fullen zijn.
X L111.
Interdiceren voorts den WiiTelaers, teverkoo-
pen eenige materie van Billocn,Maflên,Ccndreen,
Grenaillien, ofte diergelijcke aen eenige perfoo-
nen, van wat qualiteyt ofte conditie die zijn ,uyt-
gefondertaen Goutfmeden ende Silverfmcdea
binnen defe geünieerde Provinciën, voor foo veele
de felve tot exercitie van hunne Neeringe oprecn-
telick van doen hebben, ende vorder niet: Mact
fullen gehouden zijn alle de felve billoenen te
feyndenofte leveren elcken ter Munte vandc Pro-
vincie daer hy woonachtich is, op de verbeurte oer
voorfz Materialen.ende hetdubbclt vande waerde
van dien voor de eerfte reyfe, ende voor de twee*
reyfe, boven de voorfz verbeurte endebreuckeo.
arbitralijck gecorrigeert te worden. 9
XL IIII.                   .
Welverftaendedat geene Koopluyden nocna
eenige andere , eenige materialen van gout w
filver, 'c zy in maffen, cendreen ofte grenailjien>°P
eenige Munten defer geünieerde Provinciën
len mogen iènden, leveren, ofte doen leveren,
alleen foodanige materialen van gout ofte * '
als fyluyden van buyten de geünieerdePiOVJi,||e0
-ocr page 1388-
Mutite, Munt/lach, &c.
%6U
·'"
fullcn kfygcn ofte ontfangen, ofte die fyloyden
fonder cenige roebateofteopgelt, direfteJick ofte
jndireclelick te govcn, binnen defe Provinciën op-
rechte ick fullcn hebben bekomen , dcwelckefy-
juyden fullcn mogen leveren op alfulckc Provin-
ciale Munten der refpedive Provinciën , als hun
believen fal, ghefmolten in Mailen, ende niet in
fpecien , ende elders niet, Ende dat fyluyden de
fpecien voor de fehe ter Muntc te ontfangen,niet
hoogcr en fullen mogen uyt geven binnen defe
Provinciën, dan ghelijck die in defen Placatezijn
«evalueert, nochte die in defelve te verkoopen in
eenigcr manieren , ten ware aen cenige geauthori-
[eerde iViffelbancken ofte
gefwooren WifTelaers, van
de vvelcke fy foodanigen opgelt fullen mogen ge-
nieren, als fy onderlinge metten anderen fullen
konnen verdragen, mits daer inne niet exeederen-
deden voet ofte prijs den voorfz Wiffelba7uken ende
Wiflelaers by haerluyder Inilrudien geaccordeert,
alles op pcyne vooren vcrhaelt.
XLV.
De wifjelbancken ende Wiflelaers fullen ghchou-
denzijn geiladclick op haer Tafel te hebben leg-
gende een Copie autentijcq defcr jegenwoordige
Ordonnantie; mirfgaders feecker Manuael ende
Inftruclic, geteyekent by de handt der voorfz Ge-
ncrael-meefters, inhoudende de waerdc van den
Marcq, Once ende Engelfchc vande principale
fpecien ran gelde , by defen voor billoen verklacrt
ende verboden : 't wdek fy ghehouden fullen zijn
te vertoonen den geenen die hen cenige der fel ver
fullcn willen verkoopen, op pene van vier Neder-
lantfchc Ducaten, foo mcnichmael fy de fclve Or-
donnantie, Manuael ende Inflrudie voor handen
ie hebben, gcbrekclick bevonden fullen zijn, Alle
wclckc Pomden onder andere begrepen fullen
worden in haer voorfz Inflrudie ende eede.
X L V I.
Ende om me den Koophandel ende Trafficque
mette vreemde Natiën, ende buyten 's Landts te
accommoderen, fonderlefic vanden ilact defer
Landen, hebben voorts geordonneert ende gecon-
fentcert, ordonneren ende confentcren by defen,
dat diegeauthorïfeerde Wïfjelbancken ende gefwooren
Wiflelaers binnen de principaclilc Steden der iel-
ver , ende geen andere, den gemeynen Koopluy-
<jcn ende Ingefetcnen fujlen mogen accommo-
deren ende gerieven , met foodanigc gevalueerde
fpecien van gelde, als tot haren handel noodich
Wlen zijn, volgende feeckeren voet ende regule,
joo tot defen de voorfz Wijfelbanchen ende Wiffe-
«ers by Inilrudie is gcflclt, ofte noch ghcilclt fal
mogen worden.
XL VII.
] Tem, ommc re voorfien op 't iluck vande Affi-
neurs ende Sch'eyders, ordonneren ende bevec-
icn dat hem niemant en fal mogen onderwinden
j?n eenich Gout ofte Silver te affineren ofte
!cneyden, fonder tot dien eynde te hebben com-
ί miflic: vanden Meefters Gcncraels vander Muntc,
ende daer op gcdaen te hebben den bchoorlijcken
jcdt,daernafy hun fchuldich fullcn zijn reregu-
ac" j op pene van twee hondert gouden Nedet-
"ntfchc Ducaten.
v                   XLVIII.
Van gclijcken en fullen de voorfz AfTineurs
geen gout ofte iïlver mogCn verkoopen ofte levé-
ren , omme buyren de voorfz. Provinciën, ofte el-
ders dan op defèr Provinciale Munten vervoert
te worden, ende by aldica de materie; eencn on-
bekenden vrcemdelingh roe komt, fullcn fy die
uyt haren handen niet laten gaen, rnaer de felvc
t'haerdcr prefenrie doen leveren op eenigc der
voorfz Provinciale Munten, volgende hare irritru-
dic,ofte anderfinrs te nemen van hem goede ende
fuffifante cautie, dat defelve materie vande Pro-
vinciale Munten defêr Provinticn boven gefpeci-
ficcert, niet fal vervrcemt worden.
XL IX.
Sullen voorts de voorfz Affineurs ende Schcy-
ders, gehouden zijn behoorlick Rcgiftcr eü Boeck
te houden vande qualiteyc ende quantiteyt van
alle de materialen van goudc ende filvcr die fy ge-
affineert ende gefcheyden fullen hebben, met na-
me ende toename van wat plaetfen de Perioonen
zijn die 'tfclve hebben doen aflincren.orrl den Ge-
neraels vandcr Munten daer van behoorlijcke re-
dene te geven, t'allcn tyden als fy des verfocht ful-
len zijn, op pene van hondert gouden Nederlant-
iche Ducaten voor de cerile reyfe, voor de tweede
rcyfe dobbelt, ende voor de derde rcyfe boven de
voorfeydc penen arbitralijck geftraft te worden.
1 Tem, omme te voorften op 't ftuck vande Ju-
·* weiiers, Goutfmeden ende Silverfmeden, daer
inne men dagejicks veele faulreri ende abuyfen is
bevindende tegens de gemeene welvaerc. Soo iit,
dat wy gebieden ende ordonneren den felven Ju-
weliers, Goutfmeden ende Silverfmeden in allen
den voorfz Provinciën refiderendc, hen voortaen
te dragen inde exercitie van haren Ambachte, nae
de Ordonnanticn vanden Jare 1502-. ende 1551-
houdende de ièlvc als geinfeteert,ende wel expref-
fclicken verklaert by defen.
Li.
Dat fy oock den nieuwen keur van Silveran-
ders niet en fullen mogen wereken dan van clff
penningen acht grcyn,ter remedie van drie greyn,
ende de kleyne keur van elf penningen fijn fil-
vers, ter remedie van een derdepart van een pen-
ningh, volgende de (talen ofte patroonen, die hen
tot dien cynde vande Generacl-meeftcrs vander
Muntc tothcuren kollen gelcvert fullen worden ι
welverilaende dat fy 't felve werek niet onbehoor-
lijck en fullen overladen met fauderen, alles op de
pene inde fclve Ordonnantie verklacrt.
Lil.
Ende aengaende het gout-werek, daer inne
mecil wort mifbruyekt, willen ende ordonneren
wel exprefTelJjck, oat iy geen gout en fullen ver-,
wereken, ren zy van xxij. cararen, ter remedie van
een vierendeel van een caraer,alles mede volgende
de Nacldc ofte ftael den Goutfmeden te doen le-
veren : Welverilaende dat de felve oock niet on-
behoorlijck en fullcn mogen gefaudeert zijn, ofte
met amaufen overladen , op pene dat de felve
wereken in ftucken geflagen fullcn worden, ende
daer en boven inde amende in de voorfz Ordon-
nantie begrepen.
LUL
Ordonneren daer omme allen Goutfmeden
ende Silverfmeden, foo haeft de Yoorfz Gouden
Naclden
-ocr page 1389-
%6%6           Placatccu. g.Boeck. t2.Tit. t.Dceh
witte Saphieren ofte andere gehotpen.gecoley,
ofte vervalfchte ftcencn in tgout te letten- η
voorfz gefneden, ofte eenige gccolcurdegehóu
ftcenen, hier ofte elders in't Gout geftcltwcfeP
aen yemant wie hy zy te verkoopen, veraliencr
diftribucren ofte te pande te ftellen, op pene
openbaerlijck ghefchavotteert te worden met?
Juweclen om den hals, ende hondert Ncderla C
fche Ducaten, boven de verbeurte van foodan J
vervalfchte Juweelen voor deeerftemael, enjf
voorde tweede mael dubbelt, ende uyttenLan/
gebannen te worden. In welcke penen wy 00^
verftaen vervallen te wefen alle Maeckclaers Uvt
drachilers, ende alle andere die totte verkoobineê
ofte veralieneringen der felver helpen affift«en al
waer'toockfoo, dat foodanige Gefteenten ofte
Juweelen haer felfs niet toe en quamen
LVIÏ.
Op alle 't welcke de Deeckens ende Gefwoo
rens vanden voorfz Ambachte fcherp reguarden-
de tpeficht fullen dragen,op pene van te vervallen
inde amenden van hondert gouden Nederlandt-
fche Ducaten voor de eerile reyfe, voor de tweede
dobbelt, ende boven dien arbitralijckgheftraftte
worden. Ordonneren voorts ende beveelen den
Generael-Meefters vander Munte der Provinciën
in hare Huyfen ende Kallen fullen zijn, als daer na I voorfz, dat fy ten overvloet fcherp règuard nemen
binnen defelveghemaecktfullen worden, dieee- ! op't feyt vande voorfz Juweliers,Goutfmeden
nichfinsmogelijckzijnomteteeckenen, ghelijck i ende Silverfmeden, naevolgende hare Inilruft'c,
Nddvd
ff
h
jfy mede fullen doen alle andere wereken , die fy
vooroudt ofte nieuw in gekoft fullenhebben,alles
, opte verbeurte van twee Nederlantfche Ducaten
op elck ftuck, ende 't werek ontween geflagen te
worden, ende dit al onvermindert, 't werek gefla-
gen metten hamer, 't welck fyluyden naer ouder
gewoonte mettet teecken vander Stadt daer 'tge-
maeckt is, ende Ovcrluyden-zijn, ende in geene
andere Steden fullen doen tekenen,opte verbeurte
van vier der voorfz Ducaten op elck ftuck.
ALfoo men dagelijcks bevindt dat Juweliers,
■"Goutfmeden, Diamant, Robijn ende Wapen-
fteen-fnijders,Maeckelaers van dien, ende andere,
haer lbo verre verloopen ende niet ontficn, Roby-
nen, Saphieren, Balaifcn, Amatiftcn, Amaraudcn,
ende andere Steenen te vervalfchen , helpen ofte
eoleuren met eenige verwen, ende in 't Gout ftel-
lende,de felve te verkoopen ofte veralieneren/t zy
door haer felven ofte door andere, fulex dat de Ju-
weliers ende Goutfmeden de felve qualijck uy tte
oprechte konnen onderfcheyden, daer mede de
koopers ende Ingefetenen defer Landen fchandc-
lijck worden bedrogen, niet tegenftaendc de Or-
donnantien vande Goutfmeden ende Juweliers
daer jegens geinaeckt.
LVI.
Soo ift, dat wy verbieden wel exprefïëlijck by
defen alle J uwelicrs, Goutfmeden, Diamant, Ro-
bijn ende Wapcnfteen-fnijders,endc alle andere,
geen Clabbeecken ofte Dubblctten, ofte witte
Saphieren te fnyden, ofte oock Robynen,Balaifen,
Saphieren, Amarauden, Amatiften, ende alle an-
dere Gefteenten, hoedanich die zijp, 't zy door
haer felfs, ofteyemandt anders te doen, ofte laten
coleuren, ofte met eenige verwen ofte anderfints
te helpen, noch geen Clabbeecken, Dubblctten,
en fondcr ecnich verdrach, gunfte ofdiflimulatic.
VOorts alfoo wy verftaen dat door de langhduy·
rige Oorloge, binnen de voorfz Provinciën,
weynich toeficht genomen is geweeftopdeegali·
teyt ende behoorlijcken uytflach vanden gewich-
te ende balance refpeclivelijck, die de Muntmce-
fters, Wiflèlaers, Juweliers, Goutfmeden, Silver-
fmeden, ende alle andere zijn gebruyckende,tot
grooten nadeele vande Gemeente.
LVIII.
Soo ift, dat wy by defen ordonneren ende fta·
tueren , dat die vande Rceckeninge in Hollandt,
die wy daer toe fpecialick hebben gecommittcert,
fonder prejudicie van yemants anders privilegiën
ende gnerechtigheyt, den Generael Meefters van-
der Munte fullen doen jufteren een juyft ende
rechtvcerdich Troys gewichte met den flaper.be-
ruftende ende ftille leggende inde Kamere vande
Reeckeninge voorfz, ende 't felve Troys gewichte
te leveren aen elck vande Staten vande refpecw
Provinciën, ofte hare Gecommitteerde Radcn.cn·
de aen den Yck-meefters ofte Jufteer-meefters JJ
ons tot dien eyndc fpecialijck gecommittcert o»
te committeren, omme voorts by de felve W
meefters te jufteren, ycken ende rechtvcerdig0"
alle de ghewichten die voortaen in alle verhang
linge van gout ende filver binnen de voorfz rfl
vincien gebruyekt fullen worden.
L1X.                     ..
Sullen voorts de Yck-meefters behoorlijeKF
fteren alle balancen groot ende kleyn, &ι&®
men gout oft filver wegen fal, cnde de ^"ξΜβ
fteert zynde ycken, met haer teecken dat fy
toe fullen ghebruyeken, cnde daer beneffenso^
een ander teecken met een bos met PÜ'^iVjj
eyndc geen ander gewichten ofte balancen
-ocr page 1390-
Münte,Müritfiach,te.
ié§9
^Al
„iet sciuftceft ofte geijΑ zynde,gelöove gegeven
Orde, oft eenichfints ghebruycktby eenige parti-
culiere Muntmcefters , Wiflelaers /Juweliers,
Goutfmedèn ende Silverfmeden voorfz;
Welcke jufteringe cnde yckinge de voorfz Yck-
Meeftcrs ghehouden fullen zijn te doen, ende ee-
nen yegelijcken dacr van te gerieven totalfulcken
redeüjcken loon ende falaris , als hen daer voor by
hare lnftrudtie toe ghcvoecht ende ghetaxeërt fal
worden.
LXI.
Verbiedende over fulcx by defen expreiTelijck,
dat egecne Meefters particulicrs vander Munte,
MuthorifeerdeWiffelhanchn ende WiiTelaers, Affi-
ieurs, Scheyders, Juweliers, Goutfmedèn, Silver-
fmeden ende Deeckens vanden felven Gilden,
hen fullen vervorderen t'eynden een Maent na de
publicatie van defe te gcbruycken andere gewich-
ten ofte balancen, dan Troyfch gewichte, gheju-
fteert ende geyckt wefende fulcks als vooren, op
peync van twintich gouden Nederlantfche Duca-
ten, te appliceren aenden Aenbrenger, Officier
die d'executie doen fal, ende den Yck-meefter
clcks een derdendeel.
L χ ι r.
Ende ten eynde dit te beter achtervolcht mach
werden, wy ordonneren ende gebieden alle Deec-
kens ende Gefwoorens vanden Goutfmedèn, in
wat Steden ofte Plactfcn der voorfz Provinciën de
felve gefcten mogen wefen,geftadelijck onder hen
te hebben cnde houden bcruftende een gewichte
van twee ofte vier marck, gejuftecrt ende geyckt
byden voorfz gefwooren Yck-meefter: met welc-
ken ghewichtede felve Deeckens ende Gefwoo-
rens tot vicrdiverfcheftondcn in'tjaer,ende voorts
foo dickwils meer als henluyden goetduncken fal,
onverfienlijck ende op eenen ongewiiïèn dage
hen fullen laten vinden in alle Comptoiren ende
Winckelen vandc WiiTelaers, Goutfmedèn, Grof
fiers, Juweliers, ende alle andere onder heuren re£
forte cnde bcdryve refidercnde,endealdaer vifite-
renende confereren heure gewichten ende balan-
cen , op peyne van thien gouden Ncderlandtfche
Ducatcn by den felven Deeckens ende Gefwoo-
rens te verbeuren, foo dickwils als iy van dien in
fcheb/eecke fullen zijn , te appliceren als vooren:
Ende bevindende inden voorfz Comptoiren ofte
Winckelen eenige gewichten ofte balancen fael-
gerende , ende te fwaer ofte te licht zynde, ofte
andere dan Troyfch ghewichte voorfz, fullen in
fulckcn gevalle de Wiifelaers.Goutfmeden, Grof-
fiers ofte Juweliers, ende alle andere, alfulcke on-
juyfte gewichten hebbende, ofte die men ander-
fmts bevinden kan daer te vooren gehadt ende ge-
oruyekt te hebben , verbeuren twaelf gouden Ne-
Qcriantfchc Ducaten, d'cene helft tot profijte van
^Gilden vandc Deeckens ende Gefwoorens,die
ïlfulcken fauten ende mefus ontdeckt hebben,
e»de d'ander helft voor den Armen vande Plaetfe,
ende voorts op arbitrale correctie, indien de quali-
*yt vanden mifbruyeke fulcx vereyfichende zy :
tndc fullen de voorfz Dekens ende Gefwoorens
ghehouden zijn op ftaende voet, foodanige onbe-
noorlijcke gewichten ende balancen in ftucken te
uacn, op gelijcke penen.
i.
Lxiii,
Ende op dat de vodrf2 gheivichteh éride balan-
cen vande voorfz Dekens ende Gefwoorens, rriitf-
gaders oock Vande ghefwöoren WiiTelaers, té vèr-
feeckerdcr mogeftwefen, hebben wy gheordon-
neert ende ordonneren by defen , dat ibo wel de
voorfz Gefwoorens ende Deeckens, ais mede de
Wiflelaers , ten minften alle drie Jaren eens van
nieuws fullen doen j uiteren endeyeken, by den
gefwooren Yck-meefter alle heure gewichten én-
de balancen, op peyne van thien gouden Neder-
lantfche Ducatcn, acn den felven Yck-rneefter te
verbeuren.
                           , 'v'
L'XIIIL,
Ende hoe wel de ghewichten cnde balancen
geen remedie behooren te hebben, nochtans iri
reguarde van 't flyten vande felve gewichten heb-
ben geordonncerr ende gheftatucert, ordonneren
ende ftatueren by defen, dat men fal mogen wra·
ken ende cauferen alle gewichten van een rriarcis;
tot vier marck op een troyken, ende boven vier
marck tot thien marck incluys, op een Fierlinck,
alle gewichten boven tien marck, ter remedie vaft
een halve Engelfche,ende van ghewichtenbene-
den het marck tot een once toe, op een deuf ken,
ende van een oncenederwaert, tot opeenEngel-
fche ende een quart toe, op een Aefken;
LXV.
Ende in gevalle daer queftie geviel tuifchen dert
WiiTelaers, Goutfmedèn, Juweliers, Groiïicrs,
Deeckens ende Gefwoorens, ende den Jüftecr-
meefter, ioo fullen de felve hen addréiTcren aeri 't
gewichte, ruftende onder die Staten vande reipe-
dive Provinciën, ofte heure Gecommitteerde Ra-
den: Ende indien partyen daer mede geen contcn-
tement en nemen, fullen hun addreiïèren aehde
voorfz Kamere vande Rekeninge in Hollant, daei
toe fpccialijck gecommitteert, ibnderprejudicic
van yemant foo voorfz is, omme aldaer gefchey-
den tb Worden by den flapcr inde iêivc Kamer be-
ruftende, ende dat tot kofte vanden gecnen dié 'm
den ongelijcke bevonden fal \Verden, tot taxatie
vande felve Kamer.
LX VI.
Ordonnerende voorts dat alle Wiflelaers.Gout-
fmeden, Groiïiers ende Juweliers, ghehouden ful-
len wefen tot allen tyden des veriochc ende vet-
maent zijnde,den Overluydén ofte Deeckens van
den Gilden vanden Goutfmedèn, exhibitie endé
openinge te doen van alle hare ghewichten cnde
balancen, fbnder oock eenige in hacr Huyien té
mogen hebben die nier juyft ende rechtveerdich
en zijn, op pene ende te appliceren als boven.
L X V11.
Ende ten eynde dat defejegenwoordige Ordon-
nantie in allen haren Poinden volkomelijck encle
onverbrekelijck onderhouden ende achtérvolght
werde, ordonneren ende bcveelen allen den Offi-
cieren der voorfz Provinciën, ende clcks binnen
den bedryvc fijner officie, goede fcherpé toeficht
te nemen op de overtreders ende ihfracleurs der
felver onfer Ordonnantie, cnde den felven te ca-
langeren voor den Wethouderen van hare Jurit
didien,den welcken wy bevelen ende ordonneren
wel fcherpelijck, datie te rugge fteJicnde alle an-
dere faecken ende affairen fornmicrlijck procédé^
8, Η                       ren,
-ocr page 1391-
2690
PkcatecL·». j.Boeck.
2fyl
neerftigheyt niet dn hebben ghcdaen in 't 1
geren vande overtreders der felver Ordo
ren, allcenlijck de waerheyt vanden feyte bekent
zyndè, tot condemnatie vande voorfz lnfradeurs,
foo geringe, alsby den Officiers met twee furTi-
fantc getuygen fal geblcecken zijn vande voorfz
overtredinge, fonder den voorfz infraöeurs te mo-
gen admitteren toteenige andere exceptien , dan
alleenlijck te leggen jegens den perfoonen vanden
getuygen ofte depofanten, ende hare depofitien ,
al op penen, indien de voorfz Wethouders nc-
gligent waren devoorfz Jufticie te ad min iitreren,
van gepriveert te worden van hare officien, ende
gehouden voor inhabil van immermeer officie te
mogen bedienen.
LX VIII.
Willen ende ordonneren voorts, indien promp-
telijck blijekt vande overtredinge, 't zy dat de Per-
foonen op de verfcher daet bevonden worden, ofte
datter twee ghetuygen zijn, ofte anderfmts daer
van behoorlijck blijcke, de voorfz overtreder ghc-
houden fal wefen te namptiferen de boeten al eer
hy pntfangen fal worden, om hem in rechte te
mogen oppofcren, waer toe hy gedrongen fal wer-
den rcalijcken ende metter daet, foo by apprehen-
fie van fijnen Perfoon, indien 't van noode zy, oft
anderfmts. Ende foo verre yemant vervallende in
de voorfz boeten ende amenden bevonden wor-
de infuffifant de fe.lve te mogen op brengen,de
fulcke fal geftraft worden aen fijnen lyve naer ge-
leeentheyt vander faecken.
LXIX.
Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beter on-
derhouden mach worden, ordonneren wy den
Rade van Staten defer Nederlanden, voor haer te
ontbieden den Ontfanger Generael defer Neder-
landen, die Ontfangers vande Contributien, Con-
fifcatien, ende andere vande gemeene Middelen,
die van wegen de Generaliteyt verpacht ofte ge-
col Icdeert worden ; midtfgadersalle Cqmmifen,
Clercken ende Comptoit-dienaers, doende alle de
felvc defe onfe voorfz Ordonnantie by folemnelen
êedc befweeren, in allen Poin&en ende Articulen
te onderhouden, ende voornamentlijck, dat fy-
luyden metgeene Wiflelacrsen fullen handelen,
ofte van eenige penningen opgelt ofte toebate
ontfangén ,
LXX.
Infgelijcks dat die Raden ter Admiralitcyt ghe-
lijcken eedraf nemen den Convoy ofte Lieent-
meefters, hare Commifen, Clercken ende Comp-
toit-dienaers , ende andere comptable, onder de
Collegien refpe&ivelick rcforterende.
LXXI.
Ordonnerende voorts den Gecommitteerden
Raden, de Raden Provinciael, ofte die vande Reec-
keninge der refpedive Provintien , door haer ofte
hare Gecommitteerden, te ontbieden alle comp-
table Officieren, foo Rentmeefters van Domey-
nen, Ontfangers vande gemeene Middelen, Col-
lectcurs van Thóllen.ende alle andere hare Clerc-
ken ofte Dienaers,die penningen vande particulie-
re Provinciën handelen, ommeghelijckeneedt te
doen als vooren.
TCNde want de infradie vanden Ordonnantien
■■-'vander Munte eenfdeels procedeert by de η e-
gligéntie vande Officieren, die tot noch toe hare
tien , henluyden excuferende op de
gentri
tranfgreifien.
L X X 11.
Soo is 't, dat wy gebieden ende beveelen a!
ε π
Officieren der voorfeyde Provinciën, te doen
ftich vervolch tegens den infraclcursdeferjee^
woordiger Ordonnantien, op peyne van harefff
cien gepriveert te zijn, ende inhabil verkiaerti '
mermeer officie te bedienen, ende fullen de fel·
officien zijn impetrabel fonder andere verklap
ge, fonder dat fy hun fullen mogen excuferen bv
ignorantie, ofte generale tranfgreifie vande voot
fchreve Ordonnantie, welcke excufatie wy n;P
en willen hen van waerden te zijn , macrisonf
mey ninge hier inne haer traegheyt ende neglioen.
tie te ftraffen.
LXXIII,
Ende tot beter obfervantie van defe jegenwoor-
dige Ordonnantie ende Verbodt, willen ende ot.
donneren wy, dat de felve in alle de voorfz Provin-
ciën, inde Steden daer men gewoonlick isuytroe·
pinge ende publicatie te doen, alle 10 drie Maen-
den precife, ende foo dickwils meer als den noot
vereyfehen fal, vernieuwt ende verkondicht fal
worden als naer behooren : Verfoecken dacrom-
me den Staten vande refpechve Provinciën, ende
hare Gecommitteerde Raden, de voorfz publica-
tie 11 clck in fijnen bedry ve te doen doen; ende
ordonneren particulierlick den Fifcalcn van elcke
Provinciën by fonder toeftcht te nemen, dat fy in
defe faecke ende materie (zijnde gheprivilegeert)
gebruyeken preventie tegens den mifdadigen en-
de contraventeurs, iönderlinge tegens de onacht·
fame ende negligente Officiers.
LX XIIII.
Ende tot beter onderhoudinge van defe onfe
Ordonnantie, 12 werden die Gecommitteerde Raden
vande refpeftive Provinciën, Raden ter Admiraliteit,
ende alle Raden ende Officieren
, Jufiicieren enk Ma§-
jiraten heiaft op haren eedt
, datfyluyden defe Ordonnan-
tie in alle hare Poinclen ende Articulen
, geene ufgfin-
dert,/uilen onderhouden ende doen onderhouden.
LXXV.
Ende dit alles lönder naedeel ende prejuditic
vande gerechtigheden ende privilegiën vande Ver-
eenichde Nederlanden in 't generael, ende van
elcken der felver in 't particulier.
Ende op dat niemant van het jegenwoordich
Placaetende Ordonnantie ,hebbe te pretenderen
eenige ignorantie, verfoecken ende ontbieden »y
daerom allen Overigheden, Magiitratcn, Onwe-
ren ende Juflicieren binnen defe geünieerde Pi»
vinden dien heteenichfintsaengaen mach,datij
defe onfe Ordonnantie alomme doen verkond!'
gen, uyt roepen ende publiceren, daer men g e'
woonlick is uy troepinge ende publicatie te oc-e.
Procederende tegen den overtreders van ^'en,crt
ten penen hier vooren verhaelt, fonder eenf
gunfte, faveur ofte diffimulatic, dewylc tl·
voor den dienft vanden Lande, ende 't profijt
de Gemeente alfoo is bevonden te bchooren.
dus ghedaen ende ghearrefteert ter Vergaden
vande Heeren Staten Generael der Vereen^
-ocr page 1392-
t69i                    Munte, Munt/lach, &c.         :'          a^
VcderJanden, opten feilen julij in 't Jaet fefthien-
I ndert cnde chicn. Was gheparapheert ,
tie vande voorfz Heeren Staten Generaeh Ge-
teeckent^ ;
              ^ηυ,ιοί-·.·; ..-■■ ,,'i·.>('*
ƒ Magnus,™ Onder ftondt, Ter Ordonnan-
C* A&fjen'k
• "il ·· f! '
"-'■.....·"...::' ·■: .·■;, .·■. ;ïi;v. V/J.' ■ ■ \ < hu.-[\ ., /\
worden in defen Placate in 't Curfijfgedruckt, zijn Anno 161 o ly gekomen. . s , . «;
'tPlacaet vanden)'are 1606 feyt: gecaufeert door de jegenwoorcfige Oorlog*ι ;
'/ Sehe placaetjeyt; in alle wekke als Lidtmaten den ftaec vander Munte, Êgfoi            : /■ *>,
' inplaets van deje woorden, Valuatie ende Artijckelen in 't Curfijfgedruckt, vervolght het P/acae/vanden Jare
1606 .· Art, 3. Hebben voorts tot confervarie van defen algemeynen voet» accommodatie vanden
Koophandel, ende verhoedinge aller abuyfen, geordonneert, ende ordonneren by defen, dat men
0p alle de Provinciale geauthorifeerde Munt-plaetfen deler geünieerde Provinciën, eeripaerlijcken
fal doen munten ende flaen de naevolgende Goude ende Siivere Penningen, ende geene andere.
Art. 4. Namentlijck, den grooten Nederlandtfchen gouden Ryder van Vier en twintich ftucken,
ende acht derthienile deelen van eenen ftucke inden fneede, ende van twee ende twintich kara-
ten een greyη fijn gouts inden alloye in'tTroyfchemarck wereks, terjrerriedié van drie quaert
van eenen Engelfche in 'tgewichte,ende van een greyn fijn gouts inden alloye iri'c rriarek wereks
voorfz, zynde in gewichteende alloye conform den nieuwen Unité van Groot BHctannièn, die
cours ende ganck hebben fal, ten pryfe van thien guJdep twee ftuyvers* Art. 5. Noch eenen Ne-
derlantfchen halven gouden Ryder, van gewichte ende alloye naer advenant van den heeJcn, ter
remedie beyde in gewichteende alloye als vooren, die cours cnde ganck hebben fal tot vijf gul-
den eenen ftuy ver. Art. 6. Noch eenen dubbelen Nederlandtfchen Ducaet, van vijf en derrich
ftucken inde fnede, ende van drie en twintich karaten acht greynen fijn gouts inden alloye in 't
Troyfche marek wereks, ter remedie van eenen EngeJfche in den gewichte, ende van een greyn
fijn gouts in den alloye in 't Troyfche marek wereks voorfz, die cours ende ganck hebben ial toe
feven gulden cnde twaelf ftuyvers. Art. 7. Voorts noch den Nederlantfchen Ducaet mettc Let-
teren, van tfeventich ftucken inden fnede, ende van drie en twintich karaten acht greynen fijn
gouts inden alloye, in 't Troyfche Nederlantfche marek wereks, ter remedie van eenen Engelfche
inden fnede, ende van een greyn fijn gouts inden alloye in 't marek wereks voorfz, die cours ende
ganck fal hebben tot drie gulden ende fefthien ftuyvers. Art. .8, ;Ènde aengaende de Siivere
Munte, fal men continueren te doen Öaen ende munten den Nederlandtfchen Rijcxdaelder, van
acht ftucken ende tWee en tfeventich nondertecn en yijfdchftc gedeelten van eenen ftucke'inde
fneede, cnde van thien penningen vijfthien greynen fijns Silvers in den alloye, in 'tTroyfche
marek wereks , ter remedie van eenen Engelfche in 'tghewichte, ende van een greyn fijns
Silvers inden alloye, in'tTroyfchemarck wereks voorfz, die cours ende ganck fal hebben tot
twee gulden feven ftuyvers. Art. 9. Noch den halven Nederlandtfchen Rijcxdaelder, van
ghewichte ende alloye naer advenant van den heclen, ter remedie beyde in ghewichte ende
alloye als vooren, die cours cnde ganck fal hebben , tot drie ende twinticfi ftuyvers ende
een halven. Art. 10. Voorts fal men noch continueren te doen ilaen endé munten den
Leeuwen Daelder, van acht ftucken ende acht negeniie deelen van eenen ftucke inden fnee-
de, ende van negen penningen fijns Silvers inden alloye, in 't Troyfche marek wereks, ter
remedie van anderhalven Engelfche in 't ghewichte, cnde van anderhalf greyn fijns Silvers in
;,den alloye, in 't Troyfche marek wereks voorfchreve, die cours ende ganck hebben fal tot
acht ende dertich ftuyvers. Art. 11. Noch den halven Leeuwen Daelder, van gewichte cnde
alloye naer advenant den heelen , ter remedie beyde in ghewichteende alloye als; vooren, die
cours ende ganck hebben fal tot negenthien ftuyvers. Art. jp. NoCh fal men doen flaen
ende munten eenen nieuwen Silveren penningh, van een ende veertich ftuekenj, «cnde een
% derdendeel van eenen ftucke in den fneede , ende van elf penningen fijns Silvers |n den
alloye , in 't Troyfche marek wereks, ter remedie in ghewichte , ende in den alloye als
vooren , zijnde in ghewichte ende alloye conform den nieuwen Schellingh van Groot Brit-
tannien.die cours ende ganck hebben fal tot thien ftuyyers. Art,, 13. Beloovende ende verfeec-
kerende de felve penningen te doen houden ende, conferveren in feare rechte innerlijCkedfucht,
foo voorfchreve is , fonder te ghcdoogen dat de felve eeniger maten ghefwackt, gheargert,
ofte ghealtereert worden. Art. 14. Alle; welcke penningen i'ullen zijn van foodanige Figueren,
Tytulen, Wapenen ende Infcriptien , ais beneflenM'andere ghevajueerde Munte in drucke
gheftelt zijn, ofte noch fullcn worden, fonder cenigedffterentie, daaalleenlijekjhebbendeinden
Rande den name vande Provinciën, ende 't gewoonlicls afteecken y&nder Munte.* a Atk ι $ Heb-
ben voorts geordonneert ende ordonneren by defen t dat benerTer)$idie. voorfz nieuwe penningen
van Goude ende Silver, de naevolgende, ende geen andere, vanden dage der publicatie, van ^efen,
cours cnde ganck fullen hebben in allen Steden ende Piaetfen defet Provinciën y ten pryfe ende
in manieren hier nac verklaert» volgende de Figuerr bogeken, <W,%de felve mfatickt gheftelt
Énne aOrpt\rffpnrnorf f^iirt              t i<          f ι                ,                * <\                                                  , ι ,,
Π; JllIJi'JD 'JlV.i ibil^ilOiOUH iif., nCÏ '!,,,:.! fti.V ί10ΊΙί»Ί Π'ΛΙ
Art. ιβ. Goude Munten, teriiê^ich^
moeten voorflaen^rnétterèrnédicvant^éèafèri, eVyé rnèèrdirriiet: Jt\-
cn gouden Reacl van fes en^veertich ftucken in* MarCk tot ■ i-------'·, ; ·.-—τ ;.v guU xv ftuy.
üen halven gouden&eacl van 70 ftucken endeeen achtfte defil^witfiwckm Jg«l. χ vij ftu.
8. Η ij                             Den
-ocr page 1393-
Placateo^. 3. Boeck. 12; Tic ι. Deel.
ity\
Den gouden Keyfcrs gulden van 84 ftucken in 't marck------           ■—~
De Franfche Kroonen van 71 ftucken in 't marok , mitfgaders den Nedcrlantfchen
Kroon, van een en tfeventich ende drie quart in 't marck         ■------ -——
—■üiJgul.yjttuV
—!Ug«Uvftu;
^'jg-xvijftu'
-----'Jg^.xvjiWv
-----'JgUl-XVJftuy
—Vigu.viijftu:
—uguUijftu:
'—U gulden.
x^XviU guiden
-----XUJ g- Xillj ftuy
-----Xjg-xvijituv
-----'Ügul.vüjftuy
—xiguixijftuy
........                      .                                                                    -----"JguLvjftuy,
Den grooten Reael van Ooftenrijck van feftien ftucken ende een half in 't marck -xvjgul.yftuy.
De halve ende vierendeelen van dien naer advenant.
Den dubbelden Ducaet van Spangien met twee Hoofden van vijf en dertich ftuc-
ken in't marck
                      -------<■                                      —-                   -----VlJ g- xiij ftuy,
Denenckelen Ducaétvan Spangien van tfeventich ftucken in't marck —— "jgul.xyjiluy'
De dubbelde Ducaten met twee Hoofden inde refpe&ive Nederlanden gheflagen,
van 3 5 ftucken in 't marck            -------            ------            '—'"*            ~-----V,J gul. x ftuy,
De enckele Ducaten met twee Hoofden inde voörfz Nederlanden, ende tot Cam-
D
D
'
'
D
D
H
H
»j guUijjlhy,
pen geflagen, van 71 ftucken in 't marck
Den Ducaet van Hongaryén, ende dié gemunt in 't Rijck, van 70 ftucken in het
ujgul.xvjiluy.
iiij g-xviijiluy,
üj gul. xj ftuy.
üj gul. χ ftuy.
vij gul. ν ftuy.
iij gul.xij ftuy.
vij g.xiiij ftuy.
iij guLxvj ftuy.
ij gul. xv ftuy.
ijguld. yftuy.
ijguld.jftuy.
marck, mitfgaders den Hollandtfchen Ducaet tot
Den gouden Caftiliaen van 5 3 ftucken ende een halfin 't marck
De Kroone van Portugael metten korten Kruyce, van 70 ftucken in 't marck
De Kroone van Portugael metten langen Kruyce, van 70 ftucken in 't marck
Den dubbelden Ducaet van Italien, van 36 ftucken in 't marck ——·
Den enckelen Ducaet van Italien, van jz ftucken in 't marck ——■
De Milreez van Portugael, van yt ftucken in 't marck —- -----
Den halven Milreez, van 64 ftucken in 't marck
Den Goutgulden van Duytflandt, van 75 ftucken in't marck          -----          -----
Den Davids Gulden van Utrecht, van 76 ftucken m 't marck -------          -----
Den ouden Gelderfchen Ryder, van 76 ftucken in 't marck -              - —
Dera Gulden van Campen, Deventer ende Swol, met den Clemmer Gulden, van
76 ftucken in't marck                                        -—               -----                ----- xxxixftuy
Dendubbelden Rofenobel van Engelant, geflagen by den Coninck Henricus, Edu-
wardus, ende Coninginne Elifabeth, van fefthien ftucken in 't marck
Den ouden Rofenobel van Engelant, van 3x ftucken in't marck -----
Den halven Rofenobel van Engelant, van 64 ftucken in 't marck —
Den nieuwen dubbelden Rofenobel van Groot Brittannien, van achthien ftucken
xvj gui.xvüj ft.
viijgul. ixftu,
iüj gul. iiij ftu,
xv gulden,
vij gul. xftuy.
in 't marck
Den enckelen Rofenobel van Groot Brittannie, van 36 ftucken in 't marck —'—
De nieuwe Rofemobelen, gheflagen ende gemunt inde voorfz refpedive Nederlan-
den, van 31 ftucken iil 't rriaick
                   —_-i .. ■           \·1ύ.ι:               — viijg. vij ftuy.
Den halven van dien van 65 ftucken in 't marck--------- -— -------iüj gul. iij ftuy.
Den Henricus Nobel van Engelahdt, van 36 ftucken in 't marck ——■ ——vij g. viij ftuy.
Den halven van dien naer advenant.                   J
Den ouden Angeloth van Engelahdt, van 48 ftucken in 't marck — — V gul. xij jju)'·
Den Angeloth van Engelant metten Ό in 't Schip, van 48 ftucken in 't marck-----ν gul. viij ity'·
Den Sbuverain gemunt by Coninck Henrick van Engelandt van twintieh ftucken
in'tmarek, midtfgaders die vande Coninck Eduwardus, ende vande Coningin-
ne Elifabeth, van ±x ftucken in 't marck           ·-------            -------            -------xj gul- v p
De halve van dien '.^,.;:. _:              Lm,              _. '              ------ν gul. xij iw)·
Den nieuwen Souvereyn van JacobuS Coninck van Groot Brittannien, ghenaemt           ;,
Unité, van 14 ftucken ende acht derthienfte deelen in't marck — ------x gu'"· '■! jr<'
Den halven van dien van 49 ftucken ende drie derthienfte deelen in 't marck — ν guld. j ufj·
De Schotfche Ryders^cnde de Schotfche Angelott^n metten Scepter ende Swaer-
           ...
de krüys-wijs over den anderen, van 48 ftucken 'in 't marck          — — v gul· "J '*
Den Vlacmfchen Nóbèl.foo welde oude als de'nieuwe, als mede den halven van
dien naer advenant, geduyrendedejegenwoördigé Oorloge geflagen inde refpe-
            ....
dive Geünieerde Provinciën, van 36 ftucken in 't marck ——-------vij &ül IJ '"
n.f'.                                 ; II ■:                                                        Den
-ocr page 1394-
l696              '' * Mü'ntc.Mantflach.&c.           ?         U$l
Den dubbelen Gulden van Nederlandr, genacmt Staten Kroon,, van een en tach*
tjch ftucken ende een half in't marek                              ..-***                >— ij guld. xüij ir.
Den nieuwen Gelderfchen ende VrieiTehen Ryder, van γζ ftucken ende een acht-
fte deel in't marek                     -------               ι -----·—              ,-----w—iijguld. viluy,
Pen nieuwen penningh van Portugacl metten Kruyce.van twintich ftucken in 'c
marek, zijnde de acht vijfdcdeelen vanden Milreez             --------            .'■/■? xij guld. viij ft.
Den halven van dien van 40 ftucken in 't marek, zynde de vier vijfdedeelen van
den felven Milreez                      ——»,                   --------                     —-^-—vjgul.iijjftuy.
't Vierendeel van dien van rachtich ftucken in 't marek, zynde de twee vijfdcdee*
len vanden felven Milreez                 "■<&                  —**                     '-**— iij gul. jj ftuy v.
jrt. 17. Ende aengaende de goude Munte geflagen by den Eertz-Hertoge Albertus van Oo-
ftenrijci, alfoo de felveby fijnen Placate vander Munte, ter eerfter inftantie tot feer hoogcende
cxceiïive pryfe, ende buy ten alle goede Munts ordre gcftelt is, naer advcnant alle andere, jae felfs
fijner eygener Voorfaten goude penningen, by hem zijn gevalüeert, daer by kkcrlijckcnblijekt,
dat alle de felve tot geenen anderen fine en zijn gheordonneert, dan om allp andere Inheemfche
ende Uytheemfche goude penningen oji te eeten, ende in te ilicken: Ende wy om de felve ende
meer andere oorfaecken, feer goede redenenfouden hebben alle de felve te verklaren voor billoen,
Nochtans ten reguarde wy verftaen, d.e felve by diverfche Kooplüydcn ende andere, foeckendc
haer particulier profijt, mette fchade vande goede Ingefötenen dcfer Landen, met groote mee-
nichtenalhier zijn in ghevoert, ende dagelijcks uytgegevcn ende ontfangen worden, verre boven
hare waerde, hebben geconfenteertende confenteren by dcfen.dat om de Ingefctenen defer Lan-
den foo vele van fchade te verhoeden als doenlijck is, de voorfz goude penningen voor als noch
by provifie, ende tot dat anders ende vorder by ons daer inne fal worden voorfien, fullen mogen
worden uyt gegeven ende ontfangen ten pryfe als volght. Te weten :
DEn dubbelden Ducaet van Albertus, Ecrtz-Hcrtoge van Ooftennjck, van 3 5
ftucken in't marek
                     -------                     -------                     — vijgul. xftuy."
Den enckelen DucflCt van 70 ftuckenin 't marek                                u-L__jjjgU}>xvftuv<
De twee derdendeelen yanden felven dubbelen Ducaet, van 47 ftucken ende tiert
rregenthienftedeelenin'cmarck .—-             —; \-----            ^—-v guld. Μ
Het een derdendeel vanden voorfz dubbelen Ducaet, van 84 ftucken in 't marek -ij guld. χ ftuy.
Art, 18. Soo véle aéngaet de Silvere Munte, dewyle men bevindt by experientie, als oock by
Ordonnanticn van andere Cpnirtekrijcken ende Landen, de proportie tufichenden Goude ende
Silvere gheftatueert by d'Ordonnantie vanden Jare 1586. allenfkens verloopen te zijn, ende die
cftimatie des Gouts gerefen, meerder dan die geerte vanden Silvere, midts wclcken den filveren
Philippus Daler, ende Nederlantfchen filveren Reael, die andcrfints volgens d'Ordonnantic van
den Jare 1510. ibude foo veel waerdich zijn als den halven gouden Reael, tegeuwoordelyck ten
pryfe vande felve iiiet en konnenmonteren: Datoock.de Landendagejijex feer worden gebloot
met allerhande filvere penningen hare behoorlijcke gewichte hebbende, endedegcichroyde on-
verfcheyden mette fware filvere penningen worden uyt gegeven tot cenen pryfe, ftreckende het
felve tot groote prejudicie van dcfe Landen, ende de goede Ingefctenen der fclver, Hebben daer
omme, ende om te betrachten de behoorlijcke proportie by meeïi: alle andere Natiën ghcufeerc,
goet gevonden ende geordonneert, gelijck wy ordonneren by deièn,den felven Philippus Daler,
ende Nederlantfchen filveren Reael, midtfgaders alle andere filvere penningen, by dele onfe Or-
donnantie gctollereert, voorts aen te ontfangen ende uyt te geven by den gewichte, fulex als by
• elcken der iel ver penuingen is gcftelt, op de remedien ende ten pryfe hier nacr volgende.
Art. 19. Silvere Munte, die ontfangen ende uyt gegeven fal worden, op den ghewichte
ende ter remedie als ncfTens elcken penningh gheftelt.
T\En Nederlantfchen Rijcxdaelder, mitfgaders dieghemunt in 't Rijck, ende in
*■-' defe Vereenichde Nederlanden, daer van die Figüyren hier achter in druck
zijn gheftelt,ende geen andere,op hetghewichte van achrienEngelichenacht
ende twintich afen, ende ter remedie van acht afen, tot rtftofh* ■··"·%<* ij gul. vij ftuy,
Den halven Rijcxdaelder, op 't gewicht van negen Engelfchen veerthien aferi, ter
remedie van ics afen                «■;■·—* {; ■ .·-—:.:            it*-ri                 'i^j£ul, iijz ftuy.
Den Philippus Daelder.endefilverenNedcrlandtfchenReael.ep'cghewichtevan . \ *
ιτ Engelfchen derthien afen, ter remedie van acht afen \ nsoiiM . >&^ijgul^ xij ftuy.
Den halven Philippus Daler, ende halven Nederlantfchen Reael, midtfgaders den .
             ·"
penningh gemunt byden Hertoge van Alenfon, op 't ghewierke van elf EngeU"
fchen fes ende een halfafen, ter remedie vanfesaiên :**-?-. w>:.·,■■, ■****'-■ .<vs*>*&] guld. vj ftuy."
De vijfde gedeelten vanden voorfz Philippus DaCÏder, midts datdc felve nieten
zijn gefchroyt 5          ----- .... —               *—           >^            ~—\. xftuyy.
De thiende ende minder gedeelten nacr advcnant.                                           . λ -
Den filveren Carolus Gulden, op 't ghewichte van 14 Engelfchen dèrtich afen, ter
remedie van fes afen             ------              4-           . ~*V            *^H gul. xy ftuy:
8. Η üj                       Den
-ocr page 1395-
■■■■
ι6<)%           Placatea-ί. ■' 3. Boeck. ii;l*c i.Deel.
Den HoUantfchen Dalet metten Leeuwe, ende dié inde andere refpedtive Provin-
ciën op den felven voet geilagen zijn, op 't gewichte van achthien Engelfchen,
ter remedie van acht afen
                ------' \';'·'^'-------------jguld
Ï699
Den halven van dien op 't ghewichte van negen Engelfchen, ter remedie van fes
afen
X'xftuyv.
Den Staten Daler, op 't gewichte van twintich Engelfchen, ter remedie van acht
afen                 ------                 '------                      ~~                    - "^ijguld.iiftUv
Den halven Staten Daler, op 't ghewichte van thien Engelfchen, ter remedie van              }
fes afen                     --------                     ' '                      *-------jguld. j(|Uv
Den Silveren Ryder van Gelderlandt ende Vrieflandt, op 't ghewichte van feven-                 J v
thien Engelfchen twintich afen, ter remedie van acht afen         — ------ij g^j - -
Den halven van dien, op 't gewichte van acht Engelfchen fes en twintich afen, ter        '' 1>
remedie van fes afen                 ------------                   ----""JguHjiW,
Den Gelderfchen ende Utrechtfchen Daler,cp't gewichte van fefthien Engelfchen,
ter remedie van acht afen                ------                 ------                —"jgul-xiiijfl;
uy.
Den halven van dien , op 't ghewichte van acht Engelfchen, ter remedie van vier
afen                     ■-------                    —ry—                    ——                    ——-
Den SpaenfchenfReael van achten, op 't gewichte van feventhien Engelfchen vijf
en twintich afen, ter remedie van acht afen ''''; ■■-------- -------
XVijftuy,
ygul-Vijftuy.
Den halven van dien ,op 't ghewichte van acht Engelfchen achten twintich afen,
ter remedie van fes afen                  ------                  —-                 ------                  —jgul. iijzfluy
De vierendeelen ende achtfte deelen, gewichtich zyndé, naer advenant.                                   ;'
Den Zeeufchen Daler, op 't gewichte van derthien Engelfchen veerthien afen, ter
remedie van fes afen                   ——                 ——              --------jguld.-xftuy
Die mindere gedeelte van dien naer advenant.                                                                             ;
Den Vriefchenfil veren Gulden, op 't ghewichte van twaelf Engelfchen ende een
half, ter remedie van fes afen
Den halven van dien, op't gewichte van fes Engelfchen acht afen, ter remedie van
Den Franck van Vranckrijck, op 't ghewichte van negen Engelfchen vier afen, ter
remedie van fes afen                   --------                   ——                 ——               
Den halven van dien, op 't gewichte van vier Engelfchen achtien afen, ter remedie
van drie afen                 ----------------                  --------                   ·-------
De quart d'Efcus.oft vierendeelen van Kroonen, op 't gewichte van fes Engelfchen
fes afen, ter remedie van vier afen                ——                 --------
De Teftoenen van Vranckrijck, op 't gewichte van fes Engelfchen, ter remedie van
vier afen                *-—--------                -- -              ------               —-
Den Engelfchen Schellingh, ende dié van Groot Brittannien, op 't ghewichte vah
drie Engelfchen acht en twintich afen, ter remedie van drie afen
j gul. viijüuy.
xiiij ftuy.
jguld jfluyv.
xituy.viijpcn,
xvj ftuyv.
xv ftuy v.
XÖUJT.
De halveh; vierendeelen, ende minder gedeelten, mitfgaders de derdendeelen van
a de felve Schellingh, gehaemt α gróat, zyndeongefchroyt, naer advenant.
tiet voorfz* Placaet feyt alhier: de -voorfz réfpeétive geconjenteerde remedie, &c.
Het Placaet vanden]are \€o€feyt: uyt Vyanden en andere Neutrale Landen.
éet Placaet vanden Jare 1606 vervolght hier '-Art, 43. Ende omme in 't licht te brengen de faulten die
fyluyden in heürluyder betalingen föuden mogen doen, ordonneren wy, dat die geene dic eenigc
datelijcke betalingen voórtaenTullen doen, gehouden fullen wefen biljetten te nemen vande gou-
de ende fnvere Speciën, metten prijs van dien, onderteyekent by den geenen diefe ontfangen lal
omme de voorfz biljetten over te brengen, beneffens de quitantien ende defchargen in 't exhibe-
ren van hunne reeckeningeh, op pene dat de quitantien ende defchargen anders niet en fullen
werden aen genomen. , Art. 44. Béveelende den Gecommitteerden tot het hooren der Genera-
liteyts Reeckeningen, cride Luyderi vahde Kamers, ende Gecommitteerden vande Reeckenin·
gen vande refpeclive Provinciën, hundaér na te voegen ende reguleren, ende ter kenniiïe te bren-
gen, indien fy dóór de biljetten eenige contraventie ofte overtredinge ontdeckten. Art. 4?. Aje
'tvvelckewy oock verftaen gebruyekt ende gheobferveert te fullen wórden, ten opfiene vande
particuliere Ontfangers vande voorfz Provinciën, Steden ende Leden van dien: Ladende ende be-
velende den CommiiTarifen ende andere, die verftaen fullen ter auditie van hunne Reeckeninge.
datfy inde felve geen quitantien ènadmitteren totontlaftïnge vande voornoemde Onr&ng<tt
Tonder gelijcke declaratie ende biljetten.
4-
6.
.7 I j
7.   't Voorfz Placaetfeyt alhier ii by defe jegenwoordige Ordonnantie bevolen te munten.
8.   't Voorfz Placaet feyt.-faokfehëvan oatss endetot den aenvanck defer Oorloge gelruyckt itgeweefl.
,-iju utSehc Plaeaetvoeghthier aen: Ende dit by provifie, ftaende den jegenwoordigen ftaet van feecK
ende fonder getrocken te Worden in confequentie. ' :                                                         ,/·;>/;
.HPuiti•Voorfz Placaet feyt: allefes Maendenf<recife, opten leften Junij ende Decctnbris, ende fio &iW
meer,&c,                                                                   .ΐι'£.>■·. ■' τ vjf.n :■■
ï 1. Ende alhier fide voorfztuhlicmk opte voornoemde dagen elck in fijnen bedryve te doen, &c.           . I
i-Mo In'plaetsvandewoorden alhkrin'tCurfjjfgedruckt,feyt hetworfz Placaet: Art. 93. Ende tot beter on
-ocr page 1396-
10ö         Λ         Mume, Munt/lach, &Co                       Ifól
houdinee vandcfe onfe Ordonnantie,hebben beflooten eiide goet gevonden,dat die Gecörhriiit-
teerde Raden vande refpcAivc Provinciën, Raden terAdmiraliteyt, ende alle Raden cride Officie-
ren van Juftitie, fullen belooven onder heure fignatueren, op den eédt ofte belofte Jj die fyluyderi
n't aengaen van hunne OfHcien hebben ghedaen, dat fyluyden defè Ordonnantie in alle hare
Poüiclcn ende Articulen geene uytgefondcrr, fullen onderhouden, ende doen onderhoudeni Ende
fullen de voorfz Raden ende Officieren van Juftitie hare voorfz ghéteyökende beloften feynden
aendevoorfz Gecommitteerde Raden vande refpec"tive Provinciën *ende de fel vé adverteren, van
'r geene fyluyden gedaen fullen hebben, in het afnemen vandé èeden vande Magiftraten >andfc
Steden, ende andere inde navolgende Articulen ghementioncert, binnen véerthiendügen 'nae dè
publicatie van defen, welcke Gecommitteerde Raden binnen andere Veertien dagen daefna ifiSre
ceteeckende beloften, ende die befcheyden die fyluyden vande refpeétivé Raden, ende Officiércrt
van 1 ufticie ontfangen fullen hebben, fullen over feynden aende Raden vatt Staten, ten ey nde dié
Provinciën te beter onderricht mogen worden, dat alomme d'ondêrhoudinge van defen Placate,
aengenomen ende folemnelijck belooft is: Gelijckoock die Raden terAdmiraliteyt, fullen óver
feynden aenden Rade van Staten hare beloften ende bericht, van 't geene by hénluyöen is gedaCn,
in ι reguarde vande Convoy ende Licent-meefters, mitfgaders hare Gommifên, Clerequen endé
Comptoir-dienaers, binnen den tijdt hier vooren verhaelt. Art. 94. Ende fullen de voorfz refpe-
#ive Officiers van Juftitie, elcksinde plaerfe hacrderrefidentie,daerdie publicatie Van defèn ghe-
daen fal worden, nemen endc ontfangen gelijckcn eedr, vande Burgcmeefteren, Schepenen , Ra-
den ende Treforiers vandefelve Steden ende Plaetfen, als mede van alle Waertfluyden , ofte Pen-
ningh-meefters, Pachters, Coliedeus van Importen ende confumptie,Ponrgaerders, MaeckelaérS?
hunne Commifcn , Clercken ende Comptoir-dienaers, foo inde Steden als ten platten Latidé",
onder heurluyder refpeétiereforte refiderénde, doende alle de felve defeonfe Ordonnantie folem-
nelijck befweeren de felve te achtervolgen, ende re doen achtervolgen, ende den fetvcn eede allé
fes Maenden, ten dage vande publicatie doen vernieuwen, daer van ende vande obfervantie vatt
defen Placate, die Officiers de refpedive Gecommitteerde Raden, ende die Gecómmirteetdé
Raden den Rade van Staten adverteren fullen, binnen gelijcken tijdt als hieé vooren verhaelt is.
Het Placaet vandenJare
1606. was geparapheert ly W< Kamminga.
i.i'I'jL
'3
Placaet vande Staten van Holkndt.
Placaet ende Ordonnantie!^andeE*Beeren Staten vanHoUandtende
Wefl- Vrieflandt,foo opten cours vanden Gelde, ah op/e Policie ende discipline bet re f ende d'exercitie vander
Munt e ende Munt/lach, midtfgaders 'tfluck vande Wiffele ende Wiffelaers, Scheyders ende /tffimurs, Gout
ende Silverfmeden Juweliers, ende alle andere. In date den
19 December 160 3.
mette Wapenen ende Inicriptie vanden HoJlant-
fchen Daelder inde voorfz Landen foo fèer is ver-
loopen, dat daer inne, mitfgaders op 't ftuck van
den Wiflele ende WifTelaers, Scheydfcrs ende Af-
flneurs, Gout endc Silverfmeden, Juweliers, endé
andere fich gheneerende metten edelen metalen
van gout ende Silver (in alle welcke, als Lidtma-
ten't ftuck vander Munte isverfpreyt ende uyt
gedeelt) metten aldereerften dierirfVborfieny in
fulcker voegen, dat de felve in haer weien ghefta-
dichmochte worden ghehouden: Ëride willende
daer inne, midtfgaders tegens het tranfporteren
vande materialen Van Gout ende Silver uyt deib
Landen op andere Munten naerdcr vootfien.
SOO IST, dat wy de faeeke voorfz over ghe-
merckt,ende omme de voorfz contraven tien ende
andere voor foo veel in ons is te verhoeden, gcor-
donneert ende bevolen hebben, ordonneren ende
beveelcn wel expreffelijck by defen by fbrme van
provifie, ende tot dat by de gefarnentlijckcgeüni-
eerde Provinciën eenpaerlijck daer inne fal wefen
voorfien, de Poin&en ende Articulen hier nae
volgende,
I.
Inden eerften, omme te voorfien tcgensder
Munt-vervalfchinge, contrefeyringc endc hege-
munterye vooren geroert, by de wélekc allé goe-
de
IE Ridderfchap, Edelen ende Steden van
ι Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
i fenterendc de Staten vanden felven Lan-
de. DOEN TE WETEN:Alfoo
jegens den provifionelen Placateende Ordonnan-
tie vande Heeren Staten Generael der Vereenich-
de Nederlanden , den tweeden Aprilis Icftleden
opten cours vander Munte uyt gegeven ende ge-
publfceert, in verfcheyden Quarrieren ende Ste-
den van Hollandt ende Weft-Vrieflant, by eenige
(haer particulier profijt foeckendc) met groote
confunc in 't ftuck vander Munte, tot nadeel van
den vvelitant dcfer Landen, ende de goede Inge-
zetenen der felver, getracht wert, eenige fpecien
van penningen tot hoogerenpryfe uyt te geven
als by den voorfz Placate is gcordonneert: Ende
oock de Schellingen ende mindere Payementen
van andere Provinciën (niet tegenftaende die al-
ken gemunt zijn ommecours ende ganek teheb-
ben inde rcfpeclive Provinciën daer die ghemunt
zijn) met groote menichte in défe Landen werden
jn gevoert, ontfangen ende uyt gegeven:Dat oock
net ftuck vander Munte ende Μuntflach, foo in 't
punten, als in brengen, uyt bieden, uyt geven en-
dc ontfangen in verfcheyden verboden, gecontre-
leytc ende oock vervalfchte fpecien ende foorten
*an Penningen.ende onderde felve oock Daelders
-ocr page 1397-
Placateio. 3>Böeck. ii.Tit» t.Deeh
2701
*7ó3
de ende ftercke Munte wort gcconfumeert, ende
in quader ende fnooder getranfformcert, mitfga-
ders tegens alle particuliere Muntflach buyten
den gemeenen voetdefer Ordonnantie: Hebben
gheordonncertcndeverklacrt, ordonneren ende
verklaren by defcn, dat van nu voortaen alle ver-
valfchingc,contrefeytinge, 't zy van vreemde Co-
ningen, Princen, Vorften ende Heeren, ofr van
defer Landen Munte, Hegemunterye ende ander-
fins particuliere Muntflach buyten den voet der
jegenwoordiger Ordonnantie, geacht ende gehou-
den fal worden van ghelijcke natuyre ende wefen
als Munt-vervalfchinge: Ende dat over fulcks de
Muntmeefters,Wardeyns,AiTayeurs,Yferfnijders,
Munt-ghefellen, ende andere ondcrwinders van
dien, mitfgaders de WiiTelaersende Leveraers, op
foodanige Muntwerck handelcnde,fullen werden
gheftraft metter doot, ende confifcatie van goede-
ren : Sonder dat de felve Contraventcurs hun ful-
len mogen excuferen mette perrniflie ofte autho-
rifatie van eenige Overheden, die 't felve toe ghe-
laten fouden mogen hebben. Willende dat aen-
ftont ende fonder vertreck tegens foodanige over-
treders refpeetivelijckfal worden geprocedeert tot
apprehenfie ende condemnatie in lyve ende goe-
deren,tofte anderfins by citatie pérfonele, ende by
non comparitie, tot bannuTement uytte Landen
van Hollandt cnde Weft-Vrieflandc, ende confif-
catie van goederen.
I I. —* -
Hebben voorts tot conièrvatie van dcfen ghe-
meenen voet, accommodatie vanden Koophan-
del.ende verhoedinge aller abuyfen.geordonneert,
ende ordonneren by defen,, dat men op de Munt-
plaetfen van Hollandt ende Weil - Vrieflandt fal
continueren te munten ende te flaen eenpaerlick
ende fonder eenige differentie inden gewichte ofte
alloye , de naevolgende Goude ende Silvere Pen-
ningen ,ende geen andere.
III.
Te weten, den Nederlaiitfchen Ducaet van tfe-
ventich ftucken inden fnede, ende houdende in
alloye drie en twintich karaten acht greynen fijn
gouts in 't Troyfche marck wercks, ter remedie
van drie quaert van een Engelfche in 't gewichte,
ende een gteyn fijn gouts inden alloye op 't marck
wercks vooriz, fondèr meer. Noch een Rijcxdaler,
van acht ftucken ende tweeen tfeventich hondert
een en vijfcichfte gedeelte van een ftuck inde fne-
de, ende van thien penningen vijftien greynen fijn
Silvers in den alloye, in 't Troyfche marck wercks,
ter remedie van een Engelfche in 't gewichte, ende
een greyn fijn Silvers inden alloye, in'tmarck
wercks voorfz, fonder meer. Ende noch den Hol-
lantfchen Daler, van acht ftucken ende acht ne-
genfte deelen van een ftuck inde fnede, ende van
negen penningen fijn Silvers inden alloye, in 't
Troyfche marck wercks, ter remedie van ander-
halve Engelfche in 't ghewichte , cnde anderhalf
greyn fijn Silvers inden alloye, in 't marck wercks
voorfz, fonder meer.
IIII.
Belovende ende verfeeckerende de felve pen-
ningen te doen houden ende conferveren in hare
rechte innerlijcke deucht, foo voorfz is, fonder te
gedoogen dat de felve in eeniget maten gcfwackt,
geargert ofte geakereert fulleh worden
V.
Ordonnerende onfe Gecommitteerde R α
ende
de hier toe laft van henlieden hebhnru? ,'
hebbende,
verkrygendc, alle der Munts-Officiercn,als Μ
meefters, Wardeyns , Aflayeurs, Yferfm.,Unt
Werck ende Muntgefellcn, WiiTelaers, Affin'
ende Scheyders , te leveren hunne refpediveΤ
ftru&ien , ende den bchoorlijckencedtdaero °'
doen prefteren, in conformité vande formulie^
by ons daer op gearrefteert.
VI.
Hebben voorts geordonneert cnde ordonneren
by defen, dat beneffens de voorfz penningen all
de naevolgende penningen van Gout ende Silve
ende geen andere, vanden dage der publicatie van
defen, cours ende ganckfullen hebben in alle Ste-
den ende Plaetfen defer Landen, ten pryfe ende
in maniere naer verklaert, volgende de Figuer-
boecken, daer by de felve in drucke gheftckendê
gereprefentcert zij n.
Eerftde Goude Speciën, die fullen moeten we>
gen op hare behoorlijcke gewichte, mette re-
medie van twee aef kens voorflaende.
ï~\en Nederlantfchen Ducaet,van
*~* tfeventich in't marck ------J'jgul-xiiijHu,
Den gouden Reael van fes en veer-
tien in 't Marck ------ ------ν gul. xi/jftuy.
De halve goude Reael van 70 ende
een achtfte deel in 't marck ----ij gul.xvj ftuy.
De goude Keyfers gulden van 84
in'tmarck         ------         
Xxxvij ftuy.
De Nederlantfche Kroon, van een
en tfeventich ende driequart in't
marck, midtfgaders de Franfche
iij gul. viij ftuy,
■Hij gul. ν ftuy.
Kroon van 72 in *t marck ■------
Den gouden Leeuw, van 59 in 't
marck
tfe-
• iijgul.xii'ijitu.
ventich in't marck -----■ -
't Gulde Vlies van 54 ende een half
in 't marck ------- -------iüj g. xvj ftuy.
Den Andries gulden van 74 in't
marck.           -------            -----_ ij gul. xv ftuy.
Den Wilhelmus Schilt, van twee
en tfeventich in 't marck —r—ij gul. xvftuy,
. iij gul. vijiluy.
ij gul. vij ftuy.
't Schuytge van 73 in 't marck —
Den Philippus Gulden van 74 in
marck
           ——            ——
Den Philippus Klinckaert, van 76
in'tmarck ------ ------ij gulden.
Den grooten Kruyfaet van Portu-
gael van feven in 't marck ------x*xviJ gu·xft'
't Piftolet van Spaignen van vieren,
van achticn in 't marck ------xüj gal· * «u)'·
Den Dubbelden Piftolet van Spai-
gnen van 36 in 't marck ------vj gul.xvftu}'·
Hetenckel Piftolet van Spaignen,
van 71 in't marck ---- —iij gul. vij ituy.
't Dubbel Piftolet van Italien,van
xj ftuy·
? ftuy.
üi't
36 in't marck                    —vj gul.
Hetenckel Piftolet van Italien, van
72, in 't marck        ■------------i'j gu
Den grooten Reael van Ooften-
rijck van fefthien ende een half
-ocr page 1398-
—-™"^^^^^
Munte, Müncfl
— xv gul xvj ft
4705
O in't Schip tot achten véertich
in 't marck                       ~— í guld. í ftuy.
2704
in 't marck "~—
pe dubbelde Ducaet van Span-
den, met twee hoofden, van 3 5
De Sqpvcrain gemunt by den £0-
ninck Henrick van Engelandt,
van 40 in 't marck, ende die van
de Conïnginne Eüfaberh van
Engelant, van 46 in 'tmatck — í guld.ix ftuy,
De halve van dien —- *—- ij gul. xiiij ftu
De Vlaemfche Nobel, foo wel de
oude als de nieuwe geduyrende
de jegenwoordige Oorloge gefla-
gen in de refpedive geünieerde
Provinciën, van 36 in 't marck - vij guldëni
De halve ende vierGndeelcn naer/i
advenant.
De dubbelde Gulden van Ncder-
landt,ghcnaemt Staten Kroonc;·
van een en tachtich ende een half
in'tmarck ------* ■------ij gul. xiiij ftü„
De nieuwe Gelderfche ende Vrief-
fche Ryder , van 72 ende een
in
den tot
rck, fal ghetollereertwor-
vij gul. xij ftu.
De"enckele Ducaet van Spangien,
van 70 in 't marck — ------iij gul* xv ftuy.
pe dubbelde Ducaet met twee
hoofden , inde cefpedive Neder*
landen geflagen, van vijf en der-
tien in 't marck
vij gul. vij ftu.
ende
die ghemunt opten voet van het
pc
«iij gul. xiiij ft.
Rijck, van 70 in't marck
De enckele Ducaet met twee hoof-
den, inde voorfz Nederlanden
ende tot Campen geflagen, alfoo
die vverdê bevonden feer fchaers
in 't gewichte — — üj gul- xij ftuy.
De goude CaftilÜaen ,van 53 ende
een half in 't marck
          ------iiij gul. xvij ft.
De Kroon van Portugael metten
iij gul. iiij ftuy;
achtftc deel in 't marck
langen kruyee van ticventichin
De nieuwe Penning van Portugael
metten Kruyce,van twiiitich in't
marck zynde de acht vijfde-deé-
len vande Milerees ----- -------xij gul. ij ftuy»
De halve van dien, van véertich in't
matck naer advcnant «-—i vj guld. j ftuy*
Het vierendeel van 80 in 't marck - üj gulden.
De dubbelde Ducaet vanden Eerts-
Hertoge Albertus van Ooften*
rijck, ende Ifabelle Infante van
Spangicn, van 3") in 't marck—vij gul. ÷ ftuy*
De enckele Ducaten vanden fel-
ven flagc, van 70 in 't marck -—. iij gul. xv ftuy.
De twee derdendeelen vande felve
dubbelde Ducaet, yan flechteren
goude           ^-^.           ------í gulden.
't Derdendeel vanden fclven dub·*
belden Ducaet, van noch harder
gout.          ——-             ------ij guld. ÷ ftuy,
Sihere Ì unie, metgefchroyt
jpefenJe.
"ÃËÅç Rijcxdalcr, gheitagen inde
U refpedive Nederlantfche Pro-
vinciën, ende die opten voet van
't Rijck geflagen zijn —— ij gul* vij ftuy*
De halve ende mindere gedeelten
van dien naer advenant:
De Philips Daler, mitfgaders deftl-
vere Nederlantfche Reael -—'—ij gul. xj ftuy.
De halve van dien,als mede de pen-
ningen gemunt by den Hertoge
vanAlencon
                  -----xxvftu. viij&.
De vijfde ghedeelten vande voorfz
Philips Daler ende vanden Ng-
iij guLix ftuy.
't marck         >------         -----*
De Kroon van Portugael metten
korten kruyee van tfeventich in't
iij gul. ÷ ftuy.
marck          ——           ·------
De d ubbcle D ucaet van Italien,van
36 in 't marck **-— ·— vij guliij ftuy.
De enckele D ucaet van Italien,van
7% in 't marck                  ,·í·.é·é üj gul. xj ftUy;
De Milerces van Portugael, van ã,
vij gul.xj ftuy.
in'tmarck           ■—■           
De halve Milerces van Portugael,
van 64 in 't marck ---- -----iij gul.xv ftuy.
De Goutgulden van Duytflandt,
van 75 in 't marck ----- —- ij gul. xiiij ftu.
De Davids Gulden van Utrecht,
van 76 in 't marck - ■ —— ij guld. í ftuy.
Den ouden Gclderfchen Ryder,van
76 in 't marck------ -— ij gulden.
De Gulden van Campcn,Deventer
ende Svvol, ende de Climmer
Gulden, van 76 in 't marc||*—
Den ouden Rofenobel van Enge-
lant, van 3 % in 't marck -■--■
De halve van dien —-— ------
xxxix ftuy.
viij gul. viij ft.
iiijg.iijft.vujl,
De Schotfche ende Nederlantfche
Rofcnobelen inde refpedive Ne-
derlantfche Provinciën geflagen
opten voet ende Ordonnantie
van den Jare 1586.
           *_*__ vjjj gUl, í ftuy.
De halve van dien------ .------iiij guld.j ftuy.
De nieuwe Rofenobel,geflagen en-
de gemunt inde voorfz refpedive
Nederlanden buyten d'Ordon-
nantie vanden Jare 1586. fullen
getollcreert worden tot------ viij gul* í ftuy.
De halve van dicn,alfodefelve wer-
den bevonden feer fchaers in 't
gewichte, tot — ----iiij gul. j ftuy.
De Henricus Nobel van Engelant,
van 36 in't marck .— ----vijgul. viij ft.
ycn ouden Angelot van Engelant,
van148 in 't marck ------vguld.ixftuy.
"en Angelot van Engclandt mette
xftuy*
detlandtfchen Reael         *-----<
De thienfte, twintichfte ende veer-
tichfte gedeelten naer adyenant#
De filvere Carolus gulden —77?
Den nieuwen filveren Penningh
vanden Eertz-Hertoge Albertus
van Ooftenrijck , zynde de vier
vijfde deelen van den filveren
xxxiiij ftuy*
ij gulden.
Philips Daler
Ende
8.1
-ocr page 1399-
PlacatcEU· a.Boeck. i2.Tit. i.DecU
%yo6
*70*
Endc de halve van dien, zynde de
twee vijfde deelen vanden felven
hoorlijcke ghewichte niet houdende t™
■C
ofte uyt te geven tot wat pryfe dattct zv π ECi>'
nerende alle de felve binnen een Maent η j"
vande publicatie van defen, inde WiiTel eerl
te worden, alwaer de rechte waerde voord r1
betaeldt fel worden, volgende de Caettén ,
Manualen, tot dien eynde den WilTelaers Α
leveren: alles op de verbeurte vande felvc De
gen, ofte de waerde van dien, ingeval Ie 'tfeV'11'
ter verfcher daetontdeckt en wort, endc da "^
boven op de pene van twee goude Nederlanrf if
Ducaten,op etcke penningh ter contrarie 1
j guldfp.
Philips Daler #
De Hollandtfche
Leeuw
Daler metten
e inde andere re-
fpeftivc Provinciën opten felven
voet ghcflagen, mette Wapenen
ende Infcriptie vande Provinciën
daer die ghcflagen zijn, ende an-
ders geen
         -------          -----
De halve van dien naer advenant.
Der Staten Daler
xxxvüj ftuy.
ij gulden.
Den halven van dien ende minder
gedeelten naer advenant.
De filvcre Ryder van Gelderlandt
ende Vrieflandc ----- ■—ij gulden.
De halve van dien naer advenant.
Den Gelderfchen ende Utrecht-
fchen Daler,anno 1579 gemunt- xxxiiij ftny.
De halve van dien naer advenant.
De Spaenfche Reael van achten,
gewichtich zynde, ende anders
fen geprefenteert,uytgegevenofteontfan£en Ζ
de dit foo wel tot lafte vanden ontfanger als™,
ver voor de eerfte reyfe, voor de tweede revfrW
UL______1:________l~L:_____J:______ι              vJ«-aUD.
belt van dien, ende boven dien gebannen ofte atbi
tralijcken geftraft te worden.
VIII.
Ordonnerende allen Officieren te doen hen n-
terfte debvoir, omme te achterhalen de eerfte Ajj
theurs ende Invoerders vande verboden pennin-
gen, ende omme daer toe te komen ,fullen de fel"
vc Officieren ernftelijck inquireren aen den genen
onder den wekken foodanige penningen bevon-
den fullen zijn , van wien fy de felve ontfangen
hebben, ende voorts vanperfoone tot perfoone
procederen totte voorfz eerfte Invoerders,willen-
de in dien gevalle dat degeene die alfooharcnAu-
theur fullen weten te bewyfen, vry ende quijt ge-
houden worden vande voorfz verbeurte endc pcy-
ne, ende fal de voorfz eerfte In voerder boven de
voorfz peyne gebannen worden uytte voorfchreve
Landen.
IX.
. Ende dewyle dagelijcks veel Koopliedcn,Caf-
fiers ende andere, de fpecicn van goude by defen
gepermitteert wegen met drie afen tcgcnsalleor-
dre ende regel. Verbieden daer omme allen endc
een yegelijck wel expreffelijck by defcn.aile goude
penningen by defen gepermitteert, anders te we-
gen als elck met hare behoorlijcke gewichte, endc
dattetfal voorflaen mette remedie van twee afen,
ende meerder niet,behoudelijck dat de penningen
van gout die gaef^Pegoet zijn van alloy, ende
zynde te licht boven de voorfz remedie een, twee
ofte uy tterlijck drie afen fonder meer, uytgcgeven
fullen mogen worden, mits voor elck aes betalen-
de een ftuy ver, alles op de verbeurte vandc felve
penningen.
X.
Ende aengaende de penningen van gout ende
filver, by defe Ordonnantie tot pryfe gheftek .ver-
bieden ende interdiceren een yegelijck de fciveic
prefenteren, uyt te geven, ofte ontfangen tothoo-
ger pryfe dan in defen gheaccordeertis ,op de ver-
beurte vande felve penningen, ofte de waerde van
dien , in ghevalle 't fey t niet ter verfcher daetont-
deckt en wort, ende boven dien op de peyne van
thien goude Ncderlantfche Ducaten voor de eer-
fte reyfe, voor de tweede reyfe dubbelt, ende voor
de derde reyfe twee dubbelt van dien, ende boven
dien op arbitrale correctie naede qualitcyt vandc
delifte: ende verftaen wy de felve verbeurtepejr
peynen plactfe te hebben, foo wel op den ont a
ger als uytgever,ten ware een van bcyder1 ten o
na den ontfanck ofte uytgeef hem prefenteer
•ij gul. vij ftuy.
xxviij ftuy.
xxvij ftuy.
xxj ftuy.
geen
De halve endc mindere gedeelten,
gewichtich zynde, naadvenant.
Den Zeeufchen Daler, geilagen op
feftich grooten, tot
         ——
De VrieiTche filvere Gout-gulden,
geilagen op z8 ftuyvers, tot-----
De Francken van Vranckrijck, we-
gende negen Engelièn vier alen-
De halve ende vierendeelen naer
advenant.
De quart d'Efcus, ofte vierendeel
vande Croone van Vranckrijck,
wegende fes Engelfen fes afen -
De halve naer advenant.
De Teftoenen van Vranckrijck,we-
gende fes Engelfen
           
De halve van dien naer advenant.
De Engelfche Schellinck —■—
De halve naer advenant.
De vierendeelen ende mindere ge-
deelten , midtfgaders de derden-
deelen vande felve Schellingh
genaemtd Groat, naer advenant
vande hcele Schellingh jegens
thien ftuyvers gereeckent.
De Schellingen in Hollandt ende
Weft-Vrieflandt geilagen, ende
anders geen 1 --------
■■
De halve Schellingen vande felve
Munte                --■ -                ----------
De dubbelde Stuy vers
De Stuyvers
xvj ftuy.
xv ftuy.
χ ftuy. viij $.
vj ftuy.
iij ftuy.
ij ftuy.
jftuy.
Vüj &.
j ft. viij &.
xij £.
De halve Stuy vers
De oude Stuyvers —·
Den ouden halven Stuy ver
VIT.
Ende aengaende de goudeende filvere Munte
ofte Penningen, die hier vooren nieten zijn ver-
klaert noch ten pryfe gheftek, hebben wy alle de
felve verklaert ende verklaren by defen voor bil-
loen. Verbiedende alle de felve, midtfgaders alle
gefneden, gebroken, gewaffchen; gefchtoyde, ghe-
iapte, genagelde, eade andere Penningen hare be-
»
-ocr page 1400-
g          - / Munte, Mun
Aea Officier, denunchiercndc 't felve feyt, in
aeiken ecvalle de denunchiant, hy zy uytgever
üiïSftnget, fal vry ende quijt zijn vande voorfz
°.L„rre ende pcyne,ende boven dien gr
i?o?
den Rechters toe geWefen fullen worden » al waer
't oock foo dat eerft binnen thien Jaren nae 't feyt
de Contraventeurs daer over in rechte wierden be-
togen, fonder dat de felve Contraventeurs hen ful-
len mogen excuferen merte permiifie, ofte autho-
rifatie van eenige Overheden, die 't fclve-toegela-
ten fouden mogen hebben, in welckepeynen wy
oock verftaen vervallen te wefen.alle de gene 't zy
Boden, Schippers, Schuytvocrders, ende alle an-
dere, die totten voorfz tranfporte ofte vervoeringe
helpen aifiiteren.ofte eenichfins favoriferen fullen,
al waer't foo dat hen de penningen ofte itofTenict
toe en behoorden, ende indien fy de voorfz boeten
ende amenden niet en mochten betalen , fullen
aenden lyve geftraft worden nacgclegcntheyt der
faecken.
XV.
Verbieden mede alle nieuwe Penningen,in ofte
buyten de Landen van Hollant endeWeft-Vrief-
landt, buyten den voet defer jegenwoordiger Or-
donnantie geflagen, inde voorfz Provintie te bren-
gen, ofte uyt te geven, op peyne als boven»
XVI,
Ende by fo verre eenige Treforiers.Ontfangcrs,
Rcntmeefters, ofte andere comptable Officieren,
ofte hare Dienaren, hun foo verre quamen te ver-
geten datfy bevonden werden de poinden vooren
vcrhaelt, getranfgrcilècrt te hebben in 't ontfangen
ofte uy tgeven vande foecien by defè Ordonnantie
niet gepermitteert, ofte gefchroyde, gefneden,ge-
waiTchen, gebroken, ghelapte, genagelde ofte an-
dcrfints te lichte zynde, ofte oock de ghepermit-
teerdc tot hooger pryfe uyt te geven ofte ontfan-
gen, dan by dcfe Ordonnantie is vcrklaert.eeniger-
hande penningen te koopen ofte verkoopen , de
ongemunte itofle tot hoogeren pryfe te koopen
oft te verkoopen, dan op den voet van deiè Or-
donnantie , of die buyten de voorfz Landen opte
Munte gelevert te hebben j Ordonneren ende fta-
tueren dat de felve boeten vooren verhaelt refpe-
divelijck dubbel fullen betalen, ende boven dien
ghepriveert zijn van hare Officien , inder voegen
dat 't feyt gheverifieert zynde de felye impetrabel
fullen zijn.
XVII.
Ende omme in 't licht te brengen de fauten die
de Ontfangers ende Rentmecfters in hare betalin-
ge fouden mogen doen na de publicatie van defen,
ordonneren wy dat de gene die eenige reële Paye-
menten voortaen doen fullen, ghehouden fullen
wefen billetten te nemen vande goude ende filve-
re fpecien metten prijs van dien.ondertceekentby
den geenen diefe ontfangen fal, om de yoorfz bil-
letten over te brengen mette qtutantien ende dc-
chargen in 't exhiberen van hunne reeckeningen,
op peyne van roycringe van dien, bevelende den
Luyden vande Kamere ende de Gedeputeerde
opte reeckeninge hen daer nae te reguleren, ende
ter kenniiTe brengen indien fy door de voorfz bil-
letten eenige contraventie ofte overtredinge ont-
decken , ende dat d'Ontfangers endeRenrmee-
ftersdaer en boven opelcke contraventie in defen
ontdeckt, verbeuren.fullen thienNcderlandtfchc
Ducaten.
               ; η
XVIII.
Endefullen allede voorfz comptable Officiers,
8. I i)
                       foo
hctderdcndeel vande fölve verbeurte ofte breuckc.
Verbieden van ghelijcken eenige penningen te
bicquetteren, omme foo de fware uytte lichte te
febeyden, de lichte uyt te geven, ende mette fwa-
re fijn profijt te doen, nochte eenige goude ofte
filvere penningen by defeonfe Ordonnantie ghe-
nermitteert ende tot pryfe geilelt, in fpecie op ee-
nige van onfe Munten te leveren , oppeyneals
yooren.
XII.
Ende alfoo dagclijcks met groote menichte uyt
Vyanden ende Neutrale Landen, in defen Landen
werden gebracht, diverfchefpecien van payemen-
ten, als drie grootcn ,blanckcn, ende diergelijckc:
Soo verbieden \vy wel expreiTelijck by defen, ee-
nige der voorfz Payementen in dcfe Landen te
brengen , ofte doen brengen in ceniger manieren,
boven het pont Vlacmsdatdc rcyfende Man tot
fijn gherief in borfe fal mogen hebben, op de ver-
beurte der fel ver payementen, mettet dubbelt van
dien ende arbitrale correctie.
XIII.
Ende aengefien dat de prijs vander Munte is het
principael fondament vande valuatie errde onder-
houdenuTederfelver: Soo verbieden wy wel ex-
preiTelijck , dat nicmant hem voortacn en vervor-
dere te koopen ofte verkoopen eenige materialen
ofte fpecien van gout ofte filver, gemunt oft ongc-
mtint, in maiTc,ccndrecn ofte grenaille, tot hooger
pryfe dan volgende den voet defer jegenwoordi-
ger Ordonnantie, endeden prijs by de Inftru&ie
der Muntmcefteren gheordonneertden Koopluy-
den voor hare materialen te betalen, op peyne van
confifeaticder voorfz materialen, ofte de waerde
van dien, in ghevalle 't feyt niet ter verfcher daet
ontdeckt en ware, ende daer en boven vierfout
vande waerde van dien, foo wel tot laile van den
Kooper als Verkooper voor de eerfte reyfe, ende
voor de tweede reyfe op gclijcke peyne, ende daer
en boven uytte Landen van Hollandt ende Weit-
Vricflandt ghebannen, ofte anderfins metter doot
geftraft te worden, nacr exigentie der faecken.
XIIII.
Verbieden voorts wel expreiTelijck allen ende
cen ycgelijck.van wat ftatc,qualiteyt ofte conditie
hy zy, uytte voorfz Landen van Hollandt ende
\Veft-Vrieflandt op eenige andere Munten, buy-
tcn de voorfz landen te tranfporteren, leveren,ofte
doen leveren, dircdelijck ofte indiredelijck eenige
goude ofte filvere, fijne ofte harde materialen,'! zy
in fpecie, maffe, grenaillen, quitfeliercn, ofte an-
ders hoedanich 't felve foude mogen wefen, op pe-
ne ende verbeurte niec alleen vande voorfz fpe-
cien, maiTen, grenaillen, quitfeliercn, naer andere
Munten als binnen de voorfz Landen ghebracht,
ofte de waerde van dien, indien't felve feyt niet
ter verfcher daet ontdeckt en werde , maer boven
dien voorde eerfté reyfe noch van duyfent Hol-
lanrfchc Dalers.voor de tweede reyfe van eens foo
vccl , ende voor de derde reyfe van lijf ende goct,
clcke pcynen ende ilrafTen vcrvolcht, encfe by
-ocr page 1401-
PlacaterLi. 3'^oec^· 12. Tic. i.Deeï.
27 ßÏ
Il\{
foo gencracl als particulier gehouden zijn elck een 1 't zy in maffe, cendtecri ofte grcnaillc, op ec
'*-*- *^-ËÌ-------:- ——"» »u*J-»-l·*- f;rt.,™« Munten defer Landen fuilen mogen feynde °ff
veren, ofte doen leveren, dan alleen foodanioj' 'C
terialen van goutendcfilver,diefyluyden vanb^
ten dcfe Landen fuilen krygen ofte omfanKcnuJ"
wclckc fyluyden gehouden fuilen xijn te kxl
ofte doen leveren op de voorfz Munten, mits Ô
de felve aenden Borgemcefteren ofte hare Gcco n!
mitteerde, ter plaetfe van waer fy de felvc maflT
cendreen ofte grenaillen willen voeren,gehoJe
fuilen zijn aen te geven de quantiteyt ende qi
liteyt der felver, daer van fy gehouden fuilen 滫
aenden voorfz Borgemecfteren ofte hate Gecom
mitteerde, binnen den tijdt van veerthien daeen
daer nae te brengen Atteftatie vanden Watdeyn
der Munte, daer fy de voorfz materialen gelevett
fuilen hebben, ende tot dien eynde gehouden zijn
op elcke leverantie aenden Wardeyn der fblvet
Munte hen teexpurgerenby eede,datfyoftenie.
mant van haren wegen foodanige materialen inde
voorfz Landen niet en hebben ingewiffelt, verman.
geit ofte ghekocht, dan oprechtelijck van buytea
de Provinciën voorfz ontfangen , alles opte ver-
beurte der felver materialen , ofte de waerde van
dien, indien 't feyt niet ter verfcher dactontdeckt
en ware,ende boven dien op de peyne van dubbelt
der felver waerde.
XXIIII.
Endefüllen de voorfz Koopluyden haer leveran-
tie ter Munte gedaenzynde,gehoudenwefcngoct
ende pertinent regifter ende aenteeckeninge te
houden , vande qualiteyt ende quantiteyt detfel-
ver matcrialen,ende op wat dach de leverantie van
dien gefchiet, ende de betalinge daer op gevolcht
is, omme tot allen tyden vande Gecommitteerde
Raden voornoemt, ofte de geene die van haer laft
heeft vermaent zynde haere regifteren dies aen-
gaende datelijck te openen, op de verbeurte vande
waerde van 't geene fyluyden ter Munte gelevcrt
fuilen hebben voor de eerftereyfe, ende voorde
tweede reyfe het dubbelt van dien, ende arbitrale
correctie na gelegentheyt der faecken.
XXV.
De felve Wiflelaers fuilen gehouden zijn gcila·
delijck op haer Tafel te hebben leggende, een Co-
pye autentijck der jegenwoordiger Ordonnantie,
mitfgaders feker Manuael ende lnitruftie getcyc-
kent van wegen de voornoemde Gecommitteet-
de Raden, inhoudende de waerde vande Mareken,
Once ende Engelfche , vande principale fpeciea
van Gelde, by defen voor billoen verklacrt ende
verboden, welcke fy gehouden fuilen zijn te vet-
toonen den genen die hen eenige der felver fullee
willen verkoopen, op peyne van twee Nederlant-
fche Ducaten, foo menichmael fy de felve Ordon-
nantie, Manuael ende Inftruclie voor handen te
hebben gcbreeckelijck bevonden fuilen zijn, a
welcke poinclen onder andere begrepen zijn é
hare voorfz Inftrudie ende eede.
xxvi.            ,
Vorder alfo men dagelijex bevint dat ^ü%
den particuliere Perfoonen, in dienfte noch eeo
vanden Lande zynde Ja oock Vrouwen hen ç
ben vervordert ende dagelijcks vervorderen op
foecken ende te wiflelen alderhandc fpccien
gelde, tot winfte ende toebate, onder dcckici í
ment, ofte anderfins, nochte de felve te fouderen,
vergulden, lappen, nagelen, ofte in eeniger ma-
niere verfwaren ofte lichten, op de verbeurte van
lijf ende goet.
XX.
Ordonnerende allen ende een yegelijck goede
ende fcherpe toefichte te nemen,op de geene die
alfulcke ghefchroydeofte anderfins verkorte Pen-
ningen fuilen willen prefenteren, ende die aen te
brengen ende denuncheren aenden Officier, om
geftraft te worden naer behooren, beveelende inf-
gelijcx allen Officieren dat fy hen wel ernftelijck
informeren jegens den geenen die gefchroydc ofte
vervalfchte Munte flaen ofte uyt geven, omme te
ftrafFen naer haerluydcr verdienfte, fonder eenigc
diflimulatie ofte verdrach.
XXI.
C Nde omme te drefferen ende in behoorlijcke
■^regele te ftellen 't iluck vande Wiffele ende
.Wiflelaers, zynde fulcks verloopen tot wille, luft,
ende believen van een yegelijck, dat fonder daer
inne te voorfien , geen vaile gheftadigheyt inden
gheheelen ftaet vander Munte te verwachten fal
zijn , wy hebben verboden ende gheinterdiceert,
verbieden ende interdiceren by defen allen ende
een yegelijck hen voor date van defen den Wiilèl
onderwonden hebbende, 't zy dat fy totten felven
hebben gehadt Commifiïe ofte niet, hen voortaen
der felver te onderwinden , in 't heymelijck ofte
in 't openbaer, in wat maniere dattet zy, fonder al-
vooren tot dien eynde by voorgaende nominatie
vande Magiftraten der Stede haerder refidentie ge-
obtineert te hebben behoorlijcke Commiflic in
conformite' van defe jegenwoordige Ordonnantie,
mitfgaders daer op ontfangen behoorlijcke Inftru-
cliie, ende de felve befweeren in handen vande Ge-
committeerde Raeden voornoemt, ofte van haer-
luyden laft hebbende, fonder weicken.mitfgaders
de behoorlijcke preftatie van eedc, niemant hem
der felver Wiffel voorts meeren fal mogen onder-
winden , opte peyne van hondert goude Nedcr-
landtfche Ducaten voor deeerftereyfe , voorde
tweede dubbelt, ende boven dien arbitralijck ghe-
corrigeert te worden.
XXII.
De voorfz Wiflelaers fuilen voorts ghehouden
zijn in 't openbaer voor hare Winckele te houden
uytftaende den Schotel ofte Nappe mette Wape-
nen defer Landen daer op ghcfchildcrt, ten eynde
een yegelijck mach weten dat fy tot fulex gecom-
mitteert zijn, opte peyne van een goude Neder-
lantfche D ucaet, foo menichmael als fy des gebre-
kelijck bevonden fuilen zij n.
XXIII.
Welverflaende dat geen Koopluyden,Schippers
ofte andere, cenige materie van gout ofte çßãåô,
-ocr page 1402-
Hit
tje felvè te cmplöyereh, Büyten den Lande aen
vreemde Natiën, waer door nietalleen de gevalu·
eerde Munten ghercfen, rnaerooek vecle valfche,
fnoodc ende ghefchtoyde penningen binnen den
Lande van Hollanc ende Weit- Vricflandt worden
„cdiftribuecrcdacr van ccnigcmcrckelijcke exem-
pelen ontdeckt zij η gheweeft, als van vallche An-
ïelotten, Ducaten, Nobels,ende diverfche andere
eoude ende filvere fpecien, by defe wegen uytge-
eeven, ende onderden Man ghebracht, hebben
daerornme geordonneert ende geftatucert,ordon-
neren ende ftatueren by defen, dat noch Mans
noch Vrouwen van wat ftate ofte conditie die zijn,
hen nae de publicatie van defen fullcn mogen on-
derftaen direaclijck ofte indiredelijck, in't heyme-
jjick ofte openbaer, eenige goude ofte filvere pen-
ningen op te wiiTelen, verkoopen, koopen < ofte
vcrmangelen, tot hooger pryfe als by defen onfen
placate optcn cours vande goude ende filvere pen-
ningen is ghepermitteert, *t zy onder pretext van
voorgaendc CommifTien ofte anderfins ,op peyne
van hondert goude ^Jederlantfchc Ducaten voot
de eerfte reyfe, ende boven dien gefchavotteert te
werden, ende voor de tweede reyfe van twee hon-
dert Nedcrlandtfche Ducaten, ende uyttc voorfz
Landen van Hollandt ende Weft- Vricflandt voor
den tijdt van thien Jaren jrebanncn te worden.
XXVII.
Maer orhmc de koophandel ende Traffijcque
mette vremdc Natiën, ende buytcn 's Lants te ac-
commoderen fonder lefie vanden ftaetdefer Lan-
den, hebben geordonneert ende geconfcnteert,or-
donncren ende confcntcrcn by defen, dat de ghe-
fwooren WiiTelaers binnen de Steden der fclver,
den gemecne Koopluyden ende Ingcfetenen ful-
lcn mogen accommoderen ende gerieven met fo-
danige gevalueerde fpecien van gclde,als tot haren
handel noodich fullcn zijn, tot welcken eynden de
voorfz WiiTelaers toe ghelaten wort, aldcrhande
penningen by defen gepermitteert te mogen ibec-
ken ende lichten, by den gecnen die de ielvc fou-
den mogen hebben,volgende feeckeren voet ende
regule tot defen den voorfchreve Wiflelacrs by
Inftrudie geftek, ofte die noch geftclt fal mogen
worden.
XXVIII.
Mits welcke foo wel de voorfz Wiflclaers als de
Perfoonen, met hen in conformite vandeicn con-
traderende verilacn werden ghceximeert teiijn
van alle pcynen criminele ende civilc, hier vooren
in 't iluck van opfoeckinge van gelde geilatueert,
Wyvcndede felve pcynen van waerde alleenlijck
tegens de particuliere ende ongeauthorifcerde Per-
foonen als vooren.
XXIX.
Item, ommc te voorfien op 't iluck vande Affi-
neurs ende Scheyders: ordonneren ende beveelcn
wy,dac hem nicmant en fal mogen onderwinden
van eenich gout ofte filver te affineren ofte fchey-
«en, fonder tot dien eynde te hebben Commiffic
ende Inftrudiè vande Gecommitteerde Raeden
voornoemt, ofte hare gelafte, ende daer op gedaen
te hebben den bchoorlijcken eedt, daer nae fy hen
ichuldich fullcn zijn te reguleren, op pene van
twee hondert goude Nedcrlantfche Ducaten t'clc-
Ken reyfe te verbeuren.
üiitflaci^&ë                  ifii',
] tem, omme te vóörfien op 't ftdek vande Ju-
·* weiiers, Goutfmeden ende Silverfmeden, daer
inne men dagelijcx veel faülten ende abufen is be-
vindende, tegens den gemecnen welvaerr. Soo ift
dat wy gebieden ende ordonneren den ièlven Ju-,
wcliers, Gout-fmedcn ende Silverfmeden , inde
voorfz Provinciën refidercndehen voortaen te dra-
gen inde exercitie van hare Ambachten, na de Or-
donnantie vanden Jaren 1501.ende 1531. hou-
dende de fclve als gheinfereert ende wel exprefle*
lijck vcrklacrt by defen, dat fy oock den nieuwen,
keur anders niet fullcn moge wcrckcn dan van elf
penningen achtgreyn, ter remedie van drie greyn,
ende de oude keur van elf penningen fijn invers»
ter remedie van een derdepart van een penningh,
volgende de ftalen ofte pattoonen die hen tot dien
eynde van de Gecommitteerde Raeden ofte hare
gelafte tot hunne koftcn ghclcvert fullcn worden,
welverftaendc dat fy 't felve werek niet onbehoor-
lijcken fullen overladen met foudure,allcs op pe-
ne inde felve Ordonnantie verklaert.
Χ Μ ΧI.
Endeaengaende het Goütwerck daer inne mceft
wort mif bruyekr, willen ende ordonneren wy wel
expreiTclijck, dat fy geen Gout en lullen verwerc-
ken ten zy van xxij. caraten, ter remedie van een
vierendeel van een caract, te weten, wereken daer
geen fouduir toe en behoort,ende in klcyn.hol, en-
de draetwerek, die geamailleerc moeten worden,
ter remedie van een half karat, alles mede volgens
de Naelde ofte ftacl den Goutfmeden te leveren,
welverftaendc dat de felve oock nictonbehoorlijck
en fullen mogen gefoudcert zijn, ofte met aman-
fen overladen, op pene dat de ièlvewereken in
ftucken gcflagen lullen werden, ende daer en bo-
ven van de amendc inde voorfz Ordonnantie van
de Goutfmeden begrepen.
XXXII.
Sal oock niemandt wie hy zy hen vervorderen
noch te onderwinden van Goutofte Sil ver te were-
ken, nochre yet daer van te gieten, drucken ofc
fmelten, dan de geene die 't Goutfmee-ambacht
gcleert, encje fijn Meefter-gelt acnden Decckens
ende Kcur-meeftercn vanden Goutfmeden Gilde
betaelt heeft, op peyne van twintich Nederlandt-
fche Ducaten voor de eerfte reyiè, voor de tweede
reyfe dubbelt, voor de derde reyfe twee dubbel^
ende voorts arbitrale corceétie.
XXXIII.
Ende fullen alle Silverfmeden gehouden weien
haer felfs teecken te flaen op alle kleync wereken,
foo wel op 't gene die voor de publicatie van deicn
in hare Huyfen ende Kaffen fullen zijn, als daec
nae binnen de felve gemaeckt fullcn worden, dié
eenichfms mogelijckzijn om te teeckenen.gelijck
iy mede fullen doen alle andere wereken, die fy
voor out ofte nieu Silver inne gekocht fullen heb-
ben , ende wederom ten toone hangen, alles opte
verbeurte van twee Nederlantfche ducaten op clck
iluck, ende *t werek aen tween gheflagen te wor-
den, ende dital on vermindert het tverekgeflagen
mette hamer.'twelckfyluyden na ouder gewoon*
te met het teecken vande Sradt daer 't gemaeckt
is,ende Dekens ende Keurmeefters zijn, ende in
geen andere Steden, fullcn doen teeckenen, pp
8,1 iij                        de
-ocr page 1403-
PlacatetL·». $.Boeck. ii.Tit. i.DeeL         a7l.
XXXVII.
Alle welcke peyncn cnde amendcn vooten ν
klaert, bedeelt fullcn werden; het een derdendeS
tot proiljte vande ghemeenc faceke, 't ander d»
dendeel tot profij te vanden Aenbrcnger^ndelf
derde derdendcel tot profijtc vanden Officier ά
de calange ende executie doen fal, ten warecU
voorfzverbeurten, peynenende amendcn,e* °
deerden de fomme van vijfduyfent gulden ^
welckcn gevalle de eene helft fal komen tot
de verbeurte van vieftuck,endcfoo indeis geen Deeckens olen gehouden wefenmaniere voorfz , indende KeurmeeilersXAlfoo men dagelweliers, Goutfmedeflypers *Wapen-ite
te vande ghemeene faecke, ende d'ander helft/i
verdeelt worden aenden voorfz Officier cnde Ac
brenger by gelijcke portien: Willende endcordon.
nerende totte voorfz peynen ende amendcn ght[
procedeert te worden fommierlijck de plano en-
de fonder figuere van proces , cnde opte proeven
ende getuygeniffen alleenlijck, tot welcken oock
geadmitteert fullen worden, de gene die de voorfz
exceffen in 'tontfangen ofte uytgeven gecommit-
teert fullen hebben , ende fullen de Sententien in
defen gegeven executabelzijn, niet tegenilaende
appellatie ende fonder prejudjtie vande felve
XXXVIII.
V/Oorts alfoo wy verftaen dat doordefc langh-
* ducrigc Oorloge binnen de voorfz Landen,
weynich toeficht genomen is geweeil, opteccali-
teyt ende behoorlijcke uytflach vande Gewichten
cnde balancen refpc&ivelijck , die de Muntmce-
fters, Wiflelaers, Juweliers, Goutfmeden, Silvcr-
fmeden ende alle andere zijn ghebruyckendc,tot
grooten nadeel vande Gemeente. Soo ift dat wy
by defen ordonneren ende ftatucren,dat die vande
Reeckeninge in Hol landt fullen doen juileten een
juitc ende rechtveerdich Troyfch Gewichte, met-
ten Slaper, beruftende ende ilille leggende inde
Kamere vande Reeckeninge voorfz, ende 't felve
Troyfch Gewichte te leveren aenden Yckmecftct
ofte Juiteer-meefler, by ons tot dien cyndcfpccia-
lijck gecommitteert, ofte te committeren , om
voorts by den felven Yck-meeiler te jufteren, ijc-
ken, ende rechtveerdigen alle de Gewichten, die
voortacn in alle verhandelingen van Gout ende
Silvcr binnen de voorfz Landen gebruyekt fullen
worden.
Λ. J\. J\. l /i. ,
Sullen voorts de Yckmeefters behoorlijckjulie-
ren alle balancen groot ende kleyn , daer mede
men gout ende filver wegen fal, ende de felve gc-
jufteert zynde, ycken met haer teecken dat fy
daer toe fullen ghebruyeken, cnde daer beneffens
oock een ander teecken van 't Wapen van Hollant
ofte Wcft-Vrieflandt, daer 't felve Gewichte ghc-
bruyekt fal worden, ten eynde geen ander gewich-
te ofte balance, fulex niet ghej ufteert ofte geip1
zynde, geloove gegeven worde, ofte ecnichfinsge-
bruyekt by eenige particuliere Munt-meeucrs.
Wiflelaers, Juweliers, Goutfmeden ende Silvcr-
fmeden voorfz.
XL·            , rvrk
Welcke jufteringe ende yckinge de vooriz i"
meefter gehouden fal zijn te doen, ende een yejp
lijck daer van te gerieven tot alfulckcn redeli|<*
loon ende falaris als hem daer voor by lij"5
ftrudie toegevoecht ende getauxcert fal worde ·
' *               X LI
Verbiedende over fulcks by defen exprefTelfj*
dien, cnde andere haer foo verre verloopen , ende
niet ontfien Robynen, Saphiren, Balaifcn, Amati-
ften, Amarauden, ende andere Steenen te verval-
fchen , helpen ofte coleuren met eenige verwe,
cnde in 't Gout ftellcnde de felve verkoopen ofte
veralienercn, 'tzy door haer felven , ofte door an-
deren , fulcks dat de Juweliers ende Goutfmeden
de felve qualijck uyt de oprechte konnen onder-
fcheyden, daer mede de Koopers ende Ingefete-
nen defer Landen fchandelijck worden bedrogen,
daer van noch korts merckelijeke exempelen zijn
ontdeckt, niet tegenilaende de voorfz Ordonnan-
tie vande Goutfmeden ende Juweliers daer te-
gen s gemaeckt:. Soo ift dat wy verbieden wel ex-
preffelijck by defen, allen Juweliers, Goutfmeden,
Diamant-flypers, Wapen-flecn-fnyders, Robijn-
flypers.ende alle andere, geen ,Clabbeecken,Dou-
bletten, ofte witte Saphyren te flypen, doen, ofte
laten flypen, Robynen, Balaifen, Saphyren,Ama-
rauden, Amatiften, ende allen anderen Geileen-
ten hoedanich die zijn, 't zy door haer felfs, ofte
yemandt anders te doen ofte laten coleuren, ofte
met eenige verwen ofte anderfins te helpen, noch-
te gheen Clabbeecken, Doubletten, witte Saphy-
ren, ofte andere ghcholpen, ghecoleurde, ofte ver-
valfchte Steenen in't Gout tefetten, de voorfz
gefneden, ofte eenige gecoleurde, geholpen Stee-
nen, hier ofte elders in 't gout geftelt wefende, aen
yemant wie hf zy te verkoopen, veralicneren, di-
ilribueren,ofte te pande ftellen,op pene van open-
baerlijck gefchavotteert te \verden,mettet Juweel
om den hals.ende cenamende van hondert Neder-
lantfche Ducaten, boven de verbeurte van fooda-
nige vervalfchte Ju weclen voor de eerftc rcyfe, en-
de voor de tweede rcyfe dubbelt, ende uyt den
Lande gebannen te worden, in welcke penen wy
oock verftaen vervallen te wefen alle Makelaers,
Uytdraechfters.ende alle andere,die tottc verkoo-
pinge ofte veralieneringe der felver helpen afliile-
ren , al waer 't oock foo dat ibodanige Geileenten
ofte Juweelen haer felfs niet toe en quarrieii.
XXXV.
.:Op 't welcke de Dekens ende Gefwoorens van
de voorfz Ambachte,fcherp reguard ende toeficht
fullendragen,op pene van te vervallen inde amen-
de van hondert goude Nederlandtfche Ducaten
Vóór de eerfte reyfe, voorde tweede reyiè dubbelt,
ende boven dien arbitralick geftraft te worden.
XXXVI.
-Ordonneren voorts ende beveèlcn den Ge-
committeerden Raeden voornoemt, ofte hare
ghclafte, dat fy ten overvloet fcherp reguard ful-
len nemen op 't feyt vande voorfchreve Juwe-
liers , Gout ende Silvcr-fmeden navolgende hare
Inftruclie, fondet eenich verdrach, günfte ofte
diflimulatie. =*
                                            ·
-ocr page 1404-
Munte, Mun
a?i7
remedie en behooren te hebben \ nochtans in re-
guard van 't flyten vande felve Gewichten Jhebben
wy gheordonneert ende gheftatueert, ordonneren,
ende ftatueren by defen, dat men fal mogen wra-
ken ende cauferen alle Gewichten van een marck
tot vier marck op een Troyken, ende boven vier
marck tot thien marck incluys op een Fierlinck,
alle Gewichte boven thien marck ter remedie van
een haive Engelfche, ende van Gewichte beneden
't marck tot een once toe, op een Deufken, ende
van een once nedervvacrts tot op een Engellchè.
ende een quaert, op een Aefken.
XL VI. . #
Ende in gevalle daer queftie geviel tulTchcn de
Wiflelaers, Goutfmeden, Juweliers, Grofljcrs,De-
kens ofte Gefwoorens, ende den Juftccr-meefter ï
foo fullen de fche hun addrelleren acnde voorfz
Kamere vande Recckcningc in Hollandr, daer toe
fpecialijck gecommitteert, om aldaer gcfchcydcn
re worden by den flaper inde felve Kamere beru-
ftende: ende dat tot koftc vSnden,genen die inden
ongelijcke bevonden fal worden, tot tauxatie van
de iclve Kamere.
XL VII.
Ende ten eynde dat defejegenwoordige Ordon-
nantie in alle hare poinclen volkomelijck ende on-
verbreeckclijck onderhouden ende achtervolcht
mach worden,ordonneren ende bevelen allenden
Officieren der voorfz Landen, endé clcks binnen
den bedryve fijnder officie goede fcherpe toefichc
te nemen opten overtreders ende infraclcur? dec
fclveronfc Ordonnantie,entle den felven te calen-
geren voor de Wethouderen van hare Juriidicliie,
den welcken wy bevcelen enéc Ordonneren wel
fchcrpelijck, da* fyte.ruggeiléilend.ejjle andere'
faecken endeaifairen ibmmierlijck procederen,al-
leenlijck de waerhey t vanden feyte bekent zynde,
tot condemnatie vande voorfz Infracteurs, foo ge-
ringe als by den Officiers met twee futTifante Ge-
tuygen fal bewefen zijn vande voorfz overtredin-
ge: fondcr de voorfz Infra&eurs te mogen admic-
teren tot eenige andere exceptien, dan alleenlijck
te feggen tegens den Pcrfooncn vande Getuygen
ofte Depofanten ende hare depofitien: Al op pey-
ne indien de voorfz Wethouders negligent waren
de voorfz Juftitie te adrniniilrcreu van gepriveerc
te worden van hare officien, ende gehouden voor
inhabil van immermeer officie te mogen bedienê.
XLVIII.
Willen ende ordonneren voorts, indien promp-
telijck blijekt vande overtredinge,*t zy dat de Per-
fooncn opte verfeber daet bevonden werden, ofte
datter twee Getuygen zijn.ofte anderfins daer van
behoorlijck blijekt, de voorfz^overtredcr fal gehou-
den wefen te namptiferen de boeten, al eer hy onr-
fangen lal worden om hem in rechte te mogen
opponeren ten principale: waer toe hy gedrongen
fal worden realijck ende metter dact, foo byappre-
henfie van fijn Perfoon, indien 't van noode zy,als
anderfins. Ende foo verre yemant vervallende in
de voorfz boeten ende amenden bevonden werde
infuffiiant de felve te mogen op brengen, fal ghe-
ftraft worden aen fijn lijf na gelcgentheyt vaifdeE
faecke.
XLIX. «
Ende want d'infradie vande Ordonnantie van-
der
27*6
dat gein Meefters particuliere vander Munte,
VVi/Telaers, Affineurs, Scheydcrsjuweliers, Gout-
fmeden, Silverfmeden, ende Deeckens vande fel-
VeGilden, hen fullen vervorderen t'eynde een
Iviaent na de publicatie van defen', te gebruycken
andere Gewichten ofte Balancen dan Troyfch ge-
dichte, ghejuileert ende geijckt wefende als voo-
rcn, op peyne van twintich goude Nederlantfche
Ducaten, t'appliceren aenden Aenbrengcr, Offi-
cier die d'cxecutie doen fal, ende Yckmeeilcr elck
een derdendeel.
XLII.
Ende ten eynde dit te beter achtervolcht mach
worden, ordonneren ende gebieden wy alle Deec-
kens ende Gefwoorens vande Goutfmeden , in
wat Steden ofte Plactfen der voorfz Landen defel-
ve gefeten mogen wefen, ghcftadelijck onder hen
te hebben ende houden beruftende de Gewichte
van twee ofte vier marck, gejufteert ende geijckt
by den voorf2 gefwooren Yck-meeftcr, met wek-
ken Gewichte defelve Dekens ende Gefwoorens
tot vier diverfcheftonden in't Jacr, ende voorts foo
dickwils' meer als hun goet duncken fai, onver-
fienlijck ende op cenen ongewiiien dage hen ful-
len laten vinden in alle Comptoiren ende Winc-
kelcn vande Wiflelaers, Goutfmeden, Grofliers,
Juweliers, ende alle andere onder hun reflbrt ende
bedry ve refiderende, ende aldaer vifiteren ende
confereren hunne Gewichten ende Balancen, op
pcyne van thien goude Nederlandtfche Ducaten,
by de felve Dekens ende Gefwoorens te verbeu-
ren , foo dickwils als fy van dien in gebreke fullen
zijn, t'appliceren als vooren.
X L111.
Ende bevindende inde voorfz Comptoiren ofte
Wmckelen eenige ghewichten ofte balancen fail-
lerende, ende te fwaer ofte te licht zynde,ofte an-
dere dan Troyfch-gewichte voorfz,fullen infulc-
ken gevalle de WilTelaers, Goutfmeden, GroiCers,
ofte Juweliers, ende andere alfulcke onjufte ge-
wichte hebbende, ofte die men anderfins bevin-
den kan daer te vooren gehadt ende gebruyekt te
hebben, verbeuren twaelfgoude Nederlandtfche
Ducaten , d'eenc helft tot profijte van het Gilde
vande Deeckens ende Gefwoorens, die alfulcke
faulte ende mefus ontdeckt hebben, ende d'ander
helft voor den Armen vander plaetfe, ende voorts
op arbitrale corredie, indien de qualiteyc van den
mif bruyeke fulcks vereyfehende is, ende fullen de
voorfz Dekens ende Gefwoorens gehouden zijn,
op ftaende voet foodanige onbehoorlijcke gewich-
ten ende balancen in ilucken te flaen, op gelijcke
peyne.
XLIIII.
Ende op dat de voorfz ghewichten ende balan-
cen vande voorfz Deeckens ende Gefwoorens te
verfceckerder mogen wefen, hebben wy geordon-
Jjecrt ende ordonneren by delen, dat de voorfz Ge-
woorens ende Deeckens ten minften alle drieja-
ren eens van nieuws fullen doen jufteren ende ijc-
Kcn by den gefwooren Yckmeeilcr, den flaper van
eure gewichten ende balancen, op pene vart tien
Roude Nederlantfche Ducaten aenden felvcn Yck-
mcefter te verbeuren.
F,.                 XLV.
tncJe hoewel de gewichten ende balancen geen
-ocr page 1405-
Placatcnui. 3. Eoeck. 1 æ. Tic. 2, Deel.
1J\%
foo haeil de felve publicatie gefchiet fal tf,
me defe Ordonnantie te doen onderhoude^"
alle poinden endearticulen egeene uytgef011 '*!
Welcke gefwooren Exploideur wy tot dien cv?
gheauthorifeer't hebben, ende authoriferen I?e
defen, ende beladen den felven daer van me
te maecken in fijne relatie, die hy ghehoudefn
zijn over te leveren aen den geenen daerhydelï
talinge yan fijne gedane vacatien vervolgen fal
Ende op dat niemant van defe onfe Ordonm
tie en pretendere eenige ignorantie: ontbieden
ende bevelen wy dat defen fal worden gcpub|lcec
alomme daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen* Lallende ende ordonnerende den Prefident
ende Raden vanden Hoogen Rade, d ceritc ende
andere Raden vanden Hove Provinciael,den Ad-
vocact Fifcael, Procureur Generael.ende allen an'
deren Officieren, Rechteren ende Jufticieren van
den voorfz Landen , foo inde Steden als ten plat-
ten Lande, defe onfe ordonnantie ende bevelen te
achtervolgen ende te doen achtervolgen,procede-
rende ende doende procederen tegens den over-
treders van dien,fonder gratie, faveur, diffimulatie
ofte verdrach, op peyne dat de voorfz verbeurten
aenden Officiers, Jufliciers ende Rechteren in ge-
breecke wefende vande ftraffe te vorderen, ofte by
Sententie toe te wyfen, elcks in folidum fullen
verhaelt worden. Ordonnerende voorts den Offi-
ciers ende Regierdcrs vande Steden ende Plactfen
daer men gewoonlick is publicatie te doen.precifc
alle twee Maenden defe onfe Ordonnantie van
nieuws te doen publiceren, ten eynde de felve ts
beter mach onderhouden worden: Alfoowy fulex
tot dienfte vanden Lande bevonden hebben te
behooren.
Gedaen in 's Graven-Hage, onder onfen Zegel
hier op gedruckt den negenthienden Decembris,
in 't Jaer ons Heeren 1603. Ter Ordonnantie
der Munte meeft procedeert door de negligentie
vande Officieren , die tot noch toe hare neerftig-
hcyt nieten hebben gedaen in 'c calangeren vande
overtreders der felver Ordonnantie, henlieden ex-
cuferende opte generale tranfgreffie. Soo ift dat
wy gebieden ende.beveelen allen Officieren der
voorfz Landen ende andere,te doen neerftich ver-
volch regens den Infra&eurs defer jegenwoordiger'
Ordonnantie, op verbeurte van hare officien, ende
inhabiliteyt van immermeer officie te bedienen:
Ende fullen de felve officien zijnimpetrabel, ion-
der andere verklaringe: fonder dat fy hen fullen
mogen cxjpuferen by ignorantie ofte generale
tranfgreffie vande voorfz Ordonnantie: Welcke
excufatien wy niet en willen hen van waerde te
zijn, macr is onfe meyninge hier inne hare traeg-
heyt ende negligentie te ItrafFen.
Ende tot beter obfervantie van defe onfe jegen-
woordige Ordonnantie ende verbodt,willen ende
ordonneren wy darde felve inde Steden daer men
gewoon is uytroepinge ende publicatie te doen,
alle twee Maenden precifc aldaer fal werden ver-
nieuwt ende verkondicht nac behooren. Laften
daer omme den Prefident ende Raden vanden
Hove Provinciael, ende allen Magiilraren vande
refpedive Steden der voorfz Landen , de voorfz
publicatie optc voorfz dagen re doenelckin lijn
bedryve:Ende laften partieulierlijck den Advocact
Fiicael ende Procureur Generael van onfen voorfz
Hove,' befonderc toeficht te nemen, dat in defe
faecke ende matetie(zyndegcprivilcgeert) tegens
den mifdadigen ende overtreders , fonderlinge te-
gens de onachtfame ende negligente Officiers
geprocedejpt wetde tot ftraffe nae den inhouden
van defèn.
LI.
Ordonneren voorts ende ghebieden allen Offi-
cieren van Juftitie, dat fy gehouden fullen zijn te
doen den behoorlijcken eedt, in handen vanden
ghefwooren Exploi&eur die totte publicatie van · vande Staten van Hollandt ende Welt»Vrieflanr,
A. Duyck.
defe onfe ordonnantie fal worden gecommitteert,
HET TWEEDE DEEL.
Klfoo de Placatenvan Eertz-Hertogh PHILIPS van Ooflenrijck ende Keyfer KAERLE inde Jaren \p
*-*en
15 <$1. refpefltvelijck geemaneert op 'tfluck vande Silver en Gout/meden, niet alleene byden6<) Articuk va
den voorfz Placate vanden %
é Maert 1606. en by het 50 Articuk vande boven flaende Placate des Jae rs 161 o. f
renoveert, ende te onderhouden bevolen werden: maer dat oefek de felve inde. voorfz ende het mede hovenftaenè
Placaet vande Staten van Hollandt, in date den
19 December 1603. Art. 30. voor geinfereert ghehouden tverM
hebbe dienfiichgeacht de felve alhier te laten volgen.
é. Placaet,^ 't flttcfoandeCjoutfmeden. In date den tweeden Felmti]
1502.
Henegouwe, Lantgrave vanïlfaten, Marckgrave
van Burgauw, ende des hcylich Rijcks, van Ho ·
lant,ende van Zeelandt, van Phirt,van Kpurg^
van Namen, ende van Zutphen, Gravc, Hee
van Vriellandt,opter Windifmarck.van Portcnau.
van Salins, ende van Mechelen.
Allen den geencn die defen onfen Brief w
fien,Saluyt. Alfoodieghemeene Goucfrne^
1ÇILÉÑ S by der gratie Godts
Eertz-Hertogc van Ooflenrijck,
Hertoghvan Bourgongien.van
Lotringe, van Brabandt, van
Steyr, van Carinten, van Train,
van Limburgh, Lutzenburgb,
ende van Gelre, Gravc van
Vlaenderen, van fcïabfburgh,van Thirol, van Ar-
thoys, Yan Bourgongien, Palcs-graYc, ende yan
-ocr page 1406-
Munter Silvere
%7li
den Nobel voor fijn gout gereeckenr, énde hebben
drie greynen ter remcdien in 't alloyi
III.
Item, "t gout datmen noemt fijn gout, dat ia!
men moeten houden drie en rwintich karaten
tien ende een half greyn, dies fullen fy mogen ne-
men anderhalf greyn te remedien, fonder meer,
ende dit op de pcyne van twee Engelfche gouts
op elck ftuck te verbeuren, ende 't werck ontwee
geflagcm
lilt.
item,fullen a*ie Goutfmeden vande vooriz Land-
den ende Heerlijckheden gehouden zijn te were-
ken haer werck van filvcr, dat fy Wereken fullen
van nu voortaen op elf denier ende acht greynen
fijn foo wel dat men maeckt ende ilaet metten
hamer, ende andere ghegoten ende kleyn werck,
hoedanich zy zijn, behouden dat groote geflagen
werck ial hebben te remedien een greyn fijn, en-
de kleyne ghegoten werck ende andere menurye
fal hebben acht greynen ter remedien, fonder
meer.
V.
Itém,dat men oock binnen den Steden, binnen
Vryheden ende buyten Vryhedcn, in geen Gout-
fmits Huyfen, noch in Kamers, noch in Juweliers
huyfcn ofte elders * geenderhande nieuwe facile-
menten fal verkoopen, dan in den vryen Steden
ofcePlecken daer men op deic Keur werckt,oftë
betere niet geteeckent en is, ende dattet eerft ge-
wardeert ende geteeckent zy met der Stadt teec-
kenen,op de peyne van vier en twintich Engelfche
fij η filvers op 't merek te bekeuren*
VI.
Item.waer 't by alfoo dat de Deecken ende Ge-
fwoorens bevonden onder eenige Goutfmeden^
Kramers ofte Juweliers, of elders eenige K/eyno-
dyen gegoten ofte anderfints gewrocht, ende dat
niet en hielde de voorfchreve elf denier fijn , hoe
kleyne hctftuek ware, die fal verbeuren vijf Engel-
fchen fijn filvers op elck ftuck, ende 't werck on*
twee geflagen.
Vir.
Item,waer 't by alfoodat men bevonden eénicht
gegoten werck, oft andere menurie dat de voorfz
elf denier niet en hielden, ende dat boven die öncé
weecht, die fal verbeuren op elck once fes Ehgel-
fchen fijn filvers , ende voorts naer advenanc vart
den gewichte.
VUL
item, tvaer 'c oock by alfoo dat yemant vande
Goutfmeden, ofte Ju weiiers, ofte Kramers wey-
gerden den Deecken ende Géfwooren, als fy ee-
nich verfoeck deden, oft ghedaen hadden * ende
hem yemant weygerde te laten nemen ende ver-
foeeken ν die fal verbeuren vier oneen fijn filvers
alfoo menichwerven i\i dat gefchiede*
IX.           ! Ij! ;,,.
item", voortaen dat men geenerri&nde Silver-
werck leverenen faldaf eert oncé weecht, of daer
en boveö ongeteeekent, opte Veibeurte tan tvvaelf
EngeJfchen fijn filveis, Énde waer 't ίασ dateenich
Silver-werck verkocht, ofte ghelevert ware onge-
teeekent , ende dat oock niet foo goet en ware als
't behoorde, dat dan de geene die 't ghemaeckt fal
hebbên.ofte gelevert fonder tekenen» dat fy fullen
8, Κ                       ver-
van onfen Steden van Dordrecht, Haerlem, Delft,
! cvden, Göude, den Hagc, ende andere ons bn-
rjnghs methaereSupplicatie vertoont hebbende
Ichadt,dat fy feeckcren twift ende gefchil gehadc
hebben tegen onfen welgemindcn Meeltere Ingel
de Luvvere onfen Generacl Keurmeefter over alle
onfe tanden van Hollandt, Zeelandt ende Vrief-
laiidt, uytoórfaecke vande onderhoudenifie van
feeckcre Ordonnantie die by ons gemaeckt had-
den gheweeft, op 't ftuck ende maecken van 't
Gout ende Silver-werck binnen onfen voorfebre-
venLat^ehVan Hollandt, Zeelandtende Vrief-
jandc t Ende naer eenige proceduyren, ende ver-
volgen die fy daerom tegen malkanderen by we-
gen van Jufticie ghcdaen hadden zijn des onder-
linge overkommen, ende om goede regel te ftel-
len in 't ftuck vande voorfis wereken van Goude
ende van Silvere, hebben tfamen gheraemt feec-
kerc Poinden ende Articulen, grootelijcx dienen-
de tot welvaren vande Neeringe vande voorfz
Goutfmeden , ende tot ghemeenen oirboor ende
profijte van allen onfen Onderfaten , begeerende
hen voortaen dacr naer te reguleren, ende die te
onderhouden ende achtervolgen , ons biddende
feer ernftelijck hen die te willen gorinen, eride tot
haerder meerder fceckerheyt daer op verleenen
onfe Brieven van Ocïroye ende Ordonnantien in
bchoorlijcke forme* ,SOO I S Τ, dat wy defe
faecken over gemerekt, gefien in .onfen grooten
Raedtdie Poinöen ende Articulen gheraemt by
de voor-genoemde Goutfmeden ende Keurmee-
fter als voorfz is, ende daer op ghehadt 't advijs
eerft van onfen lieven ende getrouwen die Stede-
houwer ende Luyden van onien Rade ende Reec-
keninge van Hollandt, ende daer nae vande Ge-
neralen van allen onien Muntenj, die de voorfz
Poinden ende Articulen oock in 't lange deurfien
ende gcvifiteert hebben gehadt, begeerende goe-
de regelen ende politie te ftellenop 't ftuck van
Gout ende Silverwerck, ende vanden geenen die
Iicm der Neeringe van dien onderwinden binnen
onfe voorfz Landen van Hollandt, Zeelandt ende
Vrieflandt.op dat die fauten, bedroch ende exce£
fen dié voortijdts daer inne, gedaen ende ghecöm-
mitteert zijn geweeft, voortaen niet meer en ghe-
fchien, Wy hebben by goede ende rype delibera-
tie van Raéde, om defe ende andere redenen ons
dacr toe porrende, fonderlinge om het ghemeene
profijt ende welvaren van onien gemeene voorfz
Onderfaren, geordonneert ende gheftatueert* or-
donneren ende ftatueren mits defen onfe Brieven
de Poinclcn ende Articulen hier nae volgende*
lNdcn eerftcn, Dat al Ie Goutfmeden vatt onfen
voorfz Lande van Hollandt, Zeelandt ende
Vn'cflandt van nu voortaen fullen gehouden we-
ien alle heur werck dat" fy wereken fullen van
goude, te maecken van tours goutende niet arger,
houdende negenthien karaten ende drie greynen
fijn gouts.de Nobel voor fijn gereeekcnt,*dies ful-
len fy mogen nemen ëndé hebben drie greynen
ter rcnicdicn in 't alioy op 't m*ck ende niet
meer, fonder dies begrepen te zyne,
IL
item, 'cgout datmen noemt filet gout,fal moe-
«n houden twee en twintich karaten fijn gouts,
-ocr page 1407-
;■ ■ ■
Placatêri. s.Boeck. iï.Tiu alDeeL
-723
verbeuren dobbele boete, cnde daer toe fal men
't werck ontweeilaen.
                                 m
X.
i ;,r Item, de Deeckcn ende Gefwooren fullen op
eick ftuck werck ftaen twee teeckenen, 'teene der
Stadt Wapen ghekroont, ende een ander by
A. B. C. ende die Meefter die 't gemaeckt fal heb-
ben fal fijn teecken daer op gheflagen hebben, eer
hy 't inden handen brenght van Deecken.
XL
Item, dies fullen die Deecken metten Gefwoo-
ren alle Silverwerck proeven alom daer 't hem ge-
lieft , ende daer 't van nooden is, met den fteeck
naer haer aller befte al eer fy dat teeckenen fullen,
daer afhebbende voor haren arbey t ende moey ten
twee grooten VJaems van elckftuck wereks een
marek wegende, ende voort opwaert naer adve-
nant vanden ghewichte, ende onder 't merek van
den oneen een oort ftuy vers, ende van elck once
goutseen halven ftuyver, ende voort naer adve-
nant vanden gewichte.
XII.
Item, dies fullen de Deeckcncn ende Gefwoo-
ren ghehouden 2ijn eens te wcecke te vergaderen
tot eener plactfe in Deeckens huys naer den noe-
ne ten twee uyren op den dach voor den Merck-
dach, om elcken expeditie te doen dies van doene
heeft: Ende fullen oock gehouden zijn alle Weec-
. ke eens omme te gaen te minften, oft alfoo diek-
maelsals 't hem believen fal, om tefienofcalle
Man wel ende deuchdelijcken werekt , ende.dat
op die verbeurte van twee fchellingen grooten
Vlaems t'elcken reyfe dat fy niet omgegaen en
zijn , ende waer 't by alfoo dat yemant weygerde,
oft daer tegens ware den Deecken ende Gefwoo-
ren felver uyter BuiTen te nemen, omme te proe-
ven, die fal verbeuren vier oneen fijn filver, te be-
keuren" als vooren. .■>.-,<,>.,
ΧΙΠ. ;
Item, die Deecken fal hebben inde Rifte tot fij-
nen huyfe een plaetiè vao latoene, daer inne dat
een yeghelijck fijn teecken fal ghehouden zijn te
flaene daer op dat hyvvercken wilt, op indien dat
by fijn teecken niet veranderen en mach , fönder
de wetenfehap vanden Deecken end e Gefwooren,
ende inde Kifbe fullen leggen de poincfoenen ofte
teeckenen daer men mede'teeckenen fal, ende
heur ordonnantie endé keur, ende de twee Sleu-
telen vander Kifte fullen bewaren die twoe Ge-
fwooren , ende die Kifté fal ftaen in 't Deeckens
huys, ende waer 't by alfoo dat eenich vande Ge-
fwooren fieck ware, of van: huys, dié fal fijnen
SIcuteMaten inde handen van fijnen Medebroe-
der, omdatniemandtghebreck en foudc hebben,
ende waer 't by alfoo dat yemant geteeckent wil-
de hebben eenich werck op andere dagen inde
Weeqkc, die fal geven dobbel gek van teeckenen,
ende dies fullen die Gefwóorens moeten ghereet-
fchap doeïfi' ra : · πι js;b π'κ·:·κκ>7 . γτγλ'!
vm iwt3itov/·.;:·< XHIÏji: nsnorjvol :lrr ./
1'· ltcm,daöf öenich woonen iin Stedén>d3er geen
Deeèkeri ofte3Gef\yooreri ew^ijny dat diè fullen
ghehouden "Zijit te! brengen Iheurliedetf werck te
**eeckenefi inde naefte Stede daer Deecken ende
iÖefwoörèn Sf$ti; oft vinden (uilen, öp die peyne
van't \Vcrck te verbeuiifrii'
XV.
Item, foofullen alle Jareop Sinte Andriesd
ach
vergaderen die Deecken ende Gefwooren e
fullen eendrachtelijck kiefen drie vanden Α
bachte ofte Neeringe,ofte vander Kunftcdieh^
liederalder bequaemft fullen duncken,'end $
drie fullen fy brengen voor de Wet, ende' die Η
ren vande Wet fullen eencn uyt die drie kief*
ende die fal Deecken wefen dat Jaerduyrend0'
ende die Deecken was fal een Gefwooren biyv ?'
ende die nieuwen Deecken fal eenen nieuJ"'
Gefwooren kiefen tot hem, ende als da^fuJJcn?
den behoorlijcken eedt inde handen vanden He ï
re doen, ende alfoo fal men alle jare eenen nieu
wen Deken kiefen meteenen nieuwenGefw0
ren als voorfz is.
XVI.
Item, waer 't by alfoo dat de Deecken ende
Gefwooren waren bevonden breuckachtich van-
den wereke dat iy felver maecken of verkocht
hadden , oft in cenige Poinden ofte Arciculcn
hier inne begrepen , dat die verbeuren fal dobbel
boete.
XVII.
Item, fooial men maecken twee ft ueken filvers
op de ordonnantie als vooren, om een yceelijck
Werckman een ftael te houden binnen fijn Huys
om na te wereken, ende dat fal men hern leveren
op fijnen kofl.
XVIII.
Item, dat de voorfz Goutfmeden, Juweliers,
Kramers, Taflettiers, ende andere met Silverende
Goutom gaende, henlieden verdragen fullen in't
ontfangen of leveren van dien, dan met goede,
juyften ende rechtvaerdigen wage, endeTroy-
fchen ghewichte, fulcks als men inonfen Muntc
ufeert, ende orbort, ende en fullen geen ander ge-
wichten mogen hebben binnen Heure Kramen,
ende waer. 't by alfoo dat bevonden worde dat ye-
mant contrarie gebrüyckt hadden, die fouden ver-
beuren een marek filvers.
ü
                           XIX.
' Item, dat niemant vande voorfz Neeringe geen
valfche fteenen in goude (lellen en fal, nochver-
koopen voor fijne fteenen,op les Jaer ghebannen
te zijn, ende voort ghecorrigeert te worden crimi-
nelijck ofte arbitraelyck nae de groote vande
mifdaet.
...                   XX.
Item, dat niemant van hen gheen goude noen
filvere Ringen maecken en fal, noch doen maec-
ken hol daer eenich dinck inne gevult fal zijn dan
ι f
't behooren fal nae darter boven inne ftaen fal.
noch oöckgeene fteenen verfetten in holle Rin-
gen, daer en fal eenen bodem onder ghcfondecit
zijn, alfoo dat geen volfelen behoeve, op die ver-
beurte vanden wereke \ ende datfüHen die Waer-
.deerders befoecken alfoo dickeals'fy willen, ende
w&et 'tby alfoo, dat fy eenich werck caiTeerden
onverdient,dat fullen fy oprechten naer gelegcnt-
tieyt der mifdaet.
■'hl-\y.          » i '■ ;XXI.
Item.dat niëmantonder eenige emaufen rcco»
doen en fal, noch in ftucken van gordels vollen V
derS dan met filver oft gout, op pene van een on
filyets, ende 't werck ontwee gcflagen.
-ocr page 1408-
^mmm
2724                Munte. Silver
÷ ÷ 11.
Itcm,dat niemant geen Koperdn noch Lattoe-
nen vergulden noch verfilveren en fal, het en zy
£CrCkvverck of garnillcmentcn van Pcert-getuy-
n 0f Wagcnen , op de verbeurte van fes Jaren
ccbannen te zijn uyt alle onfen Landen ende
Lcrlijckhcdcn, ende 't werck ontwee gcflagcn.
n
                        XXIII. "
Item, dat niemant foudcren en fal eenige gou-
de penningen ofte filverc , noch vergulden ofte
koopcren penningen vergulden ofte verfilveren,
op twee Jaren" fijnen Nceringe te verbeuren, ende
tot corrcdic vanden Heere.
X X 1111.
Item, ende datmen geen geftampt werck onre-
delijk verladen en fal in 't foudcren, op de peyne
van twaclf Engclfchen fijn filvers alfoo dickmaels
als men't bevinde, ende'c werck ontwee geflagen.
XXV.
hem , datmen geen Silverwerck vergulden en
fal met Schilders goudc, op die verbeurte het
werck ontwee ghellagcn , ende op die boete als
vooren.
XXVI.
Irem, dat alle Goutfmeden ofte Juweliers, Kra-
mers ofte andere , fulcks werck als fy naemaels
yerkoopen, ofte koopen fullen, van goude, filvere,
gefettenen, ende andere, ghehouden fullen wefen
dat vier gheheelc werck-dagen voor te hangen in
hacrluyder Winckelofte Toech, tot fiene van ele-
ken, op indien dar geilooien goet ware, die 't ver-
looren hadde, 't fcive mede den Heere te mogen
aenvaerden.
XXVII.
Item.dat elck Meefter eenen wetachtigen Sone
't voorfz Ambacht fal mogen Jecren, ende Meefter
daer inne maecken met twee oneen filvers tot be-
hoef vandcr Neeringe.
XXVIII.
Item, foo wat Meefter eenen natuyrlijcken
Sone heeft, diefal hy oock 't voorfz Ambacht mo-
gen laten lecren, betalende dacr vooren twee on-
een Silvers, Ende wil hy Meefter worden, foo fal
hy moeten geven tot behoef vande Nceringe een
halfpontgrootcrjiunte voorfz, behoudelijckwacr
't dat hy 't Ambacht gclecrt hadde buyten der
Stadt, ende hy Meefter woudc worde, foo foude
hy moeten geven vier oneen filvers, welverftaen-
dc foo wie eenen wettigen Sone vrijdt, die en fal
gcencn natuyrlijcken Sone mogen vryen.
XXIX.
Item, foo wat Gefellen 't zy van binnen ofte
van buyten Hollandt, die in eenige Steden van
Hollandt, Zeelandt ende Vrieflandr.dic Neeringe
vande Goutfmeden vier Jaren geleert heeft, ende
in die Neeringe als Meefter kommen wille , dat
die dan der lelvcr Neeringe geven fal van inko-
men fes oneen Silvers, ende fes fchellingen groo-
ten Vlaems voor den Decckcn ende Gcfwooren:
maer waer 't dat hy die Neeringe buyten den Lan-
de ghelecrt hadde, ende oock dacr nae als Gcfelle
twee Jaren ghewrocht, ende dacr goet bethoon af
wachte, ende hy inde Neeringe vande Goutfme-
den komen wilde, dat die dan der fclver Neeringe
w moeten geven van inkomen een marck filvers,
ende den Dceckcn fes fchellingen Vlaems.
en Goutfmeden.
111%
XXX,
Item , elck die Meefter wefen wil inde Steden
fal moeten maecken een ftuck wereks van groiïe-
ryen, ofc eenen gulden rinck race een ftecn daer
innegefet.ofteyet anders daerhy af gekoftumeert
heeft geweeft te wercken.ofce een Molen te boet-
feren,oft alfoo de Dcccken ende Gefwooren ordi-
neren fullen te maecken , ende dat tot Decckens
Huys.
XXXI.
Item, dat niemant en ial mogen opflaen geen-
derhande werck* hy en zy vry MeefterinderStadt,
ende alle Juweliers, Kramers, ïafleciers ende an-
dere , en feilen niet mogen opflaen eenige ghcfla-
gen, verguk ofc onverguit in hacrluyder Winekcl
ofte Kraem, maer fullen 't moeten dragen tot ce-
nich vanden vryen Mecfters Huyfen, ende laten 'c
dacr opflaen, dat die Meefter fien mach of alle
dinck den keur houdt.
XXXII.
Item, elck Meefter fal mogen aen nemen twee
Leer-knapen, ende niet meer, ende die proeven,
fes weecken,endc als fy boven die les weecken by
heuren Meefter blyven, foo is die Meefter fchul-
dich 't Jeer-geltte verantwoordcn,endeof die Lecr-
knapen fijnen Meefter ontgingen binnen fijnen
leer-tijt, fo fal die Meefter betalen dat lecr-gelc,als
of fijn Leer-jongh by hem bleven ware, dies mach
hy verhalen aenden Leer-jongen Vrievden , ende
dies foo en fal die voorfz Leer-jongen niet mogen
vry worden,hy en heeft fijnen Meefter voldaen.
XXXIII.
Item, foo en fal niemant mogen aen nemen ee-
nich Leerknape die hem niet en bcftact.hy fal den
Ambachte geven eenonccfijn filvers, ende daen
vooren fal die Meefter verantwoorden als hy den
Jongen fes weecken geproeft heeft, ende dat op de
verbeurte van {es oneen filvers.
X X X1111.
Item, dat alle vreemde Knapen die 't Ambacht
drie Jaren gedaen ende gheleert hebben, uyt wac
Lande dat fy zijn, die in eenige Steden haer broot
winnen willen, ende by eenen Meefter wooncn
wilt, het zy by dach uyren, of in kouten ,ofte by
den ftucke, dat fy dat fullen mogen doen, fonder.
der fel ver Natie eenich geit daer af te gcvcn,anders
dan t'elcken Sinte Loys dage vier grooten vlaems
tottcr Cappelen ende Outaer behoef.
XXXV.
Maer waer 't dat fy by hem felven eenich werck
ae"n namen , ofte wrochten, binnen ofte buytca
Vryheden, dat die dat dede foude verbeuren fes
oneen filvers, behoudclijck indien 't waer dat ee-
nich Manwaerevan binnen ofte van buyten die
ghediffamcert ware in eenige Steden van quaden
laecken ofte onredclijcken ftucken, ende men dat
ter wacrheyt bevinde kofte, dat men dien dan ia
de Nceringe over Meefter, noch over Knacpe niet
ontfangen en fal, noch laten wereken , ende waec
hy onwetens daer inne ontfaen, dat men dan ter-
ftont, als men des ge ware worde uyt der Ncerin-
ge doen fal, fonder fijn inkomen gek weder te
geven.
XXXVI.
Item, dat oock geen Kramer noch Taflettiers,
niet meer dan eens te weecke voor doen en fullen
8. Ê ij                  bin-
\
-ocr page 1409-
Placaten. 3. Boeck. 11. Tit. 2. Deel.
27*6
Vil
binnen der Stadt ofte Vryhcyt, ende dat fal wefcn
op den Merckt-dach, noch en fullen mogen gaen
achter Straten, noch in Huyfen , om heymelijc-
ken te vetkoopen.opte verbeurte van twaclffchei-
lingen grooten Vlaems, alfoo dickmaels als men
dies bevinde.
XXXVII.
■ Item, waer 'toock foo dat eenich Goutfmidt,
als hy yemant eenich werck gemaeckt hadde dat
te vooren nietbedinght en ware,onredelijck loon
daer van cyiTchende, of hebben woude, en indien
de Koopcr dan hem keeren wilde aende Deecken
ende Gcfwoorcn, om den voorfz loon ende arbeyt
des wereks, Ende wcs in dien gevalle alfoo geap-
poindeert wort, dat fal de Goutfmit ende Kooper
van weerden houden moeten , op de peyne van
eender once filvers te bekeuren.
XXXVIII.
Item, waer 't dat de Gcfellen bevoolen werden
eenich werck yemande te maecken, ende terftont
niet af maeckte naer't inhouden der Voorwaer-
den,datdan de Deecken den Gcfellen heur werck
fal moeten verbieden tottcr tijdt datfy dat werck
volmaeckt hebben , fonder eenich ander werck
acn te nemen , op die peyne van cenen ouden
Schilt re bekeuren.
XXXIX.
Item , dat geen Meefter oft Knapc vande Nee-
ringe, by nachte met hameren niet wereken en fal
t'favondts niet langer als thien uyren by Keerfen,
des Winters nochte Somers, ende des morgens
niet voor vijf uyren, optc peyne van een half once
filvers te bekeuren als vooren, ten ware dat fy oor-
lof hadden van Deecken ende Gefwooren.
XL.
Item, dat niemant op geen geboden Vierdagen
en fal mogen wereken, opte peyne van een half
once filvers als vooren.
X LI.
Item, foo wanneer de Deecken ende Gefwoo-
ren de Gefellen ontbieden van hare Neeringe, en-
de te iamen hebben willen om oirbor ende profijt
vande Heeren vander Stadt, ofte van heuren Nee-
ringen , dat dan de geene die ongchoorigh ware,
ende daer niet en quamen, geven fouden moeten
alfoo dickmaels als 'tgefchiedet'elckendrie groo-
ten Vlaems tot behoef vanden Outaer, ten ware
dat fy nootfaecken betoonen koften.
XL II.
Item, waer 't dat eenich Gefelle vande Neeringe
metter goeder Luyden goede , fiiver ofte goude,
ofte Juweelen ruymde ofte omdroegen, dat men
die daer naer inden Ambachte nimmermeer en
fal mogen ontfangen, noch die Neeringe doen I
mogen in geenderhande maniere.
X L I I I.
Item,dat men geen fiiver en fal mogen bernen
dan Coninghs fiiver, ende daer op fal die Meefter
ilaen fijn teecken die gebrant heeft tot vier hoec-
ken, alfoo verre als 't vier oneen weecht, ende dat
op de peyne van tvvaelf Engelfchen filvers op elck
mereke, ende voort meer oft min naer advenant
des gewichts, Ende worde eenich fiiver bevonden
dat ghebrant ware, niet alfoo goet als 't voorfz is,
dat dan die geenc die 't gebrant heeft, dat fal
moeten opteerden op fijn koft, ende daet toe te
verbeuren die peae als vooren.
X L I I I I.
Item , foo wat Meefter cenen anderen Mc
Itfl
fijnen Knape ontrock met overhuyre ofreJi'
fints, fal verbeuren twee goude guldens, te bek
ren als vooren,
                                     * KCa*
XLV,
Item, en fullen van nu vöortacn geenc 1
liers, Kramers of andere met fiiver ofte met "^
omgaen ,-de Winckel op ftellen, ofte hem bffH
penmetalfulckeNeeringchyenfalvryzijn e ?
betaeltder Neeringe vande Gourfmedcn halfaï
veele als een Meefter geeft van in tekomm
ende voort fullen fy koft endc laft dragen metten
Goutfmeden,
                                             ·
XL VI.
Item.die Regeerders.Deeckcn ende Gefwooren
fullen Jaerlijcx op Sinte Andries'dach.in prefcntie
vande ghemeene Gefellen rceckerjinge moeten
doen van alle den breucken ende vervaTlen vand
voorfz Necringen, ende als dan den Heere, ende
den Keurmeester heure aendeel op te leggen·
Ende waer 't oock dat eenige vande Gcfellen van
de Necringen voorfchrcvedifcordcetden, ommc
gout, fiiver, getouwe ofte werck, dat fy d'een den
anderen gelooft hadden te maecken ofte leveren
d'een den andere qualijck toe fpraecke, ofte toe'
gefproocken hadde, oft dat fy eenich gebreeck on·
derlinge d'een tegens den anderen hadden beur
Neeringe aengaendc, datfy daerafeerft gaenful-
leo aen hcuren Deecken met den Gefwooren,
om hem te verecnigen , ende of fyfe niet vereeni-
gen en konde, datmenfe als dan over brengen fal
den Heere ende der Wet,omme daer over te voot-
fien, ende te ordonneren naer de gelegentheytder
faecken, des foo fal den geenen die recht bcgce-
rende is, den Deecken ende Gefwooren geven
voor haer moeyten fes grooten Vlaems, diewclc-
ke betalen fal, die in 't onrecht bevonden fal wor-
den, opte peyne van drie fchellingen grooten
Vlaems te bekeuren.
XLVII.
Item, van alle boeten ende breucken die ver-
beurt fullen werden naer uytwijfen defcr fclver
Ordonnantien vooren verklaert ende ander ver-
vallen fullen gaen in drien, te weten, 't een deel
tot onfen profijte, ende 't ander deel tot profijre
vanden Generael Keurmeefter by ons daertoege-
ordonneert, ende datderde derden-deel fal gaen
in twcen,te weten,d'ecne helft den Deecken met-
ten Gefwooren, ende d'ander helft tot profijteen-
de onderhoudenifle vander ielver Neeringe.
XLVIII.
Ontbieden daer omme ende bevelen onfen bc*
fondere lieve ende ghetrouwe die Canccliercndc
Luyden van onfen grooten Raede , Stedehouder
endc Luyden van onfen Raede in Hollandt.Rcnt
meefters van Bewefter ende Bcoofterfchelt in
Zeelandt, ende allen anderen onfen RechrerfJ
Jufticieren ende Officieren die ditaengaeoma*
heuren Stedehouderen, ende elcken van hen bv
fonder foo hen dat bchooren fal, dat fy dele onic
jegenwoordige Ordonnantie, ende al 't '»çïé1"„
van diere wel fcherpclijck, ftrengelijck endc onver*
breeckelijck onderhouden ende achtervolgen
allen heuren Poinften ende Arriculen, tonder oa
tegeni
-ocr page 1410-
Munte. Silver en Goutfmeden.
i
teaens te doen, laten ofte ghedoogen ghedaen fe
iin in cenigcr manieren. Ende ten eynde dac
Acte onfe voorfz Ordonnantie een yegelijck open-
Γ cr iy endcdatnicmantdesignorantiepreten-
Scren en mogen , willen endc bcveelen de felve
nnfc Officieren des verfocht zynde, dat fy die fel-
ve Ordonnantie van ilonden aen kondigen ende
uvtroepen, ende doen kondigen ende uytroepen
cick in't bedrijf van fijn Officie» dacr men ghe-
wooniijek is uytroepinge ende publicatie te doen,
Dr0Cederen ter pugnitie ende corretfie vande over-
treders endc inbreeckers van dier by der peyne
endc boeten voorfz, fonder verdrach of diffimula-
tje want ons alfoo gelieft. Ende des te doene foo
geven wy hem volkomen macht, authoriteyt en*
de ibnderlingh bevel. Ende want. men van dcfen
jegenwoordigen Brieve te doen iaj mogen hebben
in veele endc divcrfche Plccken , Wy willen dat
aen 't Vidimus van dien gemaeck tonder 't Zegel
autentijcq, of aen die Copie gccollationeert, ende
geteeckent van by eenen van onic Secretarifen ge-
loove gegeven zy, ghelijck tot deièn originafen
Brief Des t'oirkondcn hebben Wy onfen Zegel
hier aen doen hangen. Gegeven in onfer Stade
van Mechelcn den tweeden dach in Februari) in 't
Jaer ons Heeren 1501. Endc is gefchreven optc
Ploy.Bymynen Heercden Ecrtz-Hartogb, Aldus
geteeckent, De Rogjerbilteth
2» PJacaet, op 'tfebefubjeB. In date den derthienden April 1551.
\ Α E R L E by der gratie Godts Roomfch
' Keyfer .altijdt vermeerder des Rijcx ,Co-
„g- ninck van Garmanicn, van Caililien, van
Lyon , van Granade, van Arragon, van Navarre,
van Napels, van SivilJic, van Maillorqucvan Sar-
daine, vanden Eylande Indicn,ende vaften Lande
der Zee Occeane, Errz-Hertogh van Ooitenrijck,
Hertogc van Bourgongicn, van Lottier, van Bra-
bandt, van Lemborgh, van Lutzemborgh , ende
van Gelre, Grave van Vlaenderen, van Arthoys,
van Bourgongien, Palts-grave ende van HenegoH-
we, van Hollandt, Zeelandt, endc van Ferrette,
van Hagenault, van Namen, ende van Zutphen,
Princc van Swavc,Marckgrave des Heylich Rijcx,
Heere van Vriellandt, van Salins, van Mechclen,
vander Stadt, Steden ende Landen van Utrecht,
Ovcr-YiTel ende Groeningen, ende Dominatcur
in Afien ende in Afrijcken.
Allen den geen en die dcfen tegen woordigen
fullcn fien, Saluyt. Alfoo t'onièr kenniifè gheko-
men is, dat diverfche Goutfmeden ende Koopluy-
den, foo wel in onfe Landen van herwaerts-ovcr,
als elders, hen dagelijcks vervorderen indeplaet-
fen van te trecken, ende verkoopen gouden ofte
filveren draet, te maecken andere ghelijcke van
Kooper ende ander metael, verguit ende befilvert,
verkoopende de Waren gemaeckt van fulcke val-
fchc ftofFe indifferenrelijck inde plaetiên, ende
met de geene van fijne materie ende ftoffe, ende
ghelijck of de felve waren van oprechten wereke
van gout ofte filvere, alomme de felve met der
oogen qualijck onderkennen kan, ende infgelijcks
voorts te brengen ende verkoopen vergulde ende
bcfilverde Kettenen, Ringen, ende andere ghelijc-
fcc Juwcelen van Latocne, ofte Aderen metaelc
voor fijn Gout, tcgens de oude Ordonnantien ge-
maeckt endc ghepubliceert op 't faidt ende ituck
van den Ambachtc vande Goutfmeden, ende
oock te ftcilen in goude Baggen ende Ringen,
Geilcente niet fijn wefende, daer van de kenniifc
der Juweliers ende Goutfmeden felve fwaerlijck
valt, in fulcker voegen, dat indien daer inne niet
ipringe voorfien en worde, alle Borduyren, Gou-
aen ende filveren Laeckcn.Tapitferycn, Ketenen,
^'ngen.cndeanderegelijcke Baggen, fullen door
de menichte vande voorfcydc ftofleu vervalfcht
ende bedorven, ende de geene diefe koopen groo*·
teüjcks bedroogen worden , ende hoewel dat in
eenige Steden van onfe Landen van herwaerts-
ovcr feecker Ordonnantie ende Statuten ghe-
maecktzijn op 't Ambacht vande Goutfmeden,
by de welcke fulcke wercken expreilclijck verbo-
den zijn, des nochtans niet jegenitaende andere
Pcriboncn vanden voorfeyde Ambachtc niet we-
fende , ende die geen eed t ghedaen hebbende de
felve Statuytcn te onderhouden, vervorderen hen
met fulcken bedroch , frauden ende praclijcken
hen te behelpen , 'twelckonsgeenfints relyden
enitaet, macr dacr inne willen van ilonden aen
voorfien ende remedieren, ten gemcenen welva-
ren van onfen voorfcyden Lande. Ende op dat de
negotiatie ende handelinge vandcr Koopman-
fchap oprechteJijck ende rcchtveerdelijck ghc-
tra&eert ende gehandelt mach worden. S O O
l S
Τ, dat wy deiè faceken voorfchreve over ghe-
merekt, ende hier op ghchadt het advis van oniè
iêer lieve ende fecr beminde Suftere de Coningin-
ne Douagierc van Hongaryen, &c, van Bohemen,
&c. voor ons Regente ende Gouvernante in on-
fen Lande van herwaerts-ovcr, endc van diverfche
onfe Raden ende Steden van herwaerts-ovcr, heb-
ben gcordonneert ende gheftatueert, ordonneren
endc iratueren voor ceuwich gebodt by deièn, de
Poinden ende Articulen hier nacr volgende.
inden cerilen, dat nicmandt van wat qualiteyt
ofte conditie hy zy, en fal mogen maecken ofte
doen maecken, ofte alrcedc gemaeckt zynde ver-
wificlcn, vermangelcn, verkoopen, ofte te pande
geven eenige wercken , 't zy groote ofte kleyne,
getrocken, gefponnen, geweven, gefmeedt, gego-
ten ofte geftampt van Koperen ofte anderen Me^
talen , bekleet ofte overtrocken met goude ofte
filver, gebraièert, ofte in eeniger ander manieren
gecoleurt, ofte opgeruft, als den filvere ofrcgoude
gelijck zijnde, uy tgefteecken alleene aldcrbandc
Ridders ghcfunde ende ornamenten ofte ciraten
vandcr Kercken, niet gheweven, gefponnen ofce
getrocken zijnde, op de verbeurte vanden goede,
ende oock van ander meerder corrccl/e, ter arbi-
tragie vande Wethouders der Hooft-ftcden, dacr
onder de contraventie gevallen fal voor de eerile
rcyfè , endc op pecunieie, midtfgaders corporele
8. Κ iij                     cor-
-ocr page 1411-
2730
Placateru. s.Boeck.
*73i
riBch oock de voorfeyde ftecnen van Glabee l·
mogen tranfporteren buyten onfe Landen
correctie voor de tweede rcyfe.
II.
Item, dat niemant van wat qualitcyt ofte con-
ditie hy zy, en fal mogen maecken, doen maec-
ken, verkoopen, verman gelen, verwiiTelen, ofte te
pande ftellen, ecnich filvcre werck anderfints ver-
guit dan met goude, 't welck met den quickfilver
gemalen is ghcweeft, behoudelijckalleene 'tbra-
fercn met fijne goude op fijn filver, op de pcyne
als boven.
III.
Item, dat men van nu voortaene negeen goude
fal mogen verwereken, ofte aireede ghewroche
zijnde mogen verkoopen, ofte te koopc ftellen,
noch oock (dan om in ftucken te flaene) mogen
verhandelen , overladen zijnde met fauduren ofte
amaufen, ofte ooek 't welcke anderfints houden-
de waren min dan twee ende twintich karaten, ter
remcdien van een quart, naer de ooge vander
Tout-fteen, in wereken daer negeen foudure toe
en behoeft, ende in holle wereken, draet - were-
ken, ofte te kleyn wereken op amaufen gheladen,
ter remedien van een half karaet, ende lal de war-
dinge ofte vifitatie der voorfeyder wereken by den
Deeckens ende Gefvvoorne hier naer geroert ghe-
nomen werden naer d'oogc vandetaToutfe,ende
foo verre fy de felve wereken bevinden onder
den voorfcyden voet, dat fy die fullen in ftucken
flaen , ende den gebrccckclijckcn af nemen tegen
twaelf Engelfchcn Gouts, naeradvenant vau elg-
ke marekc.
UIL
Item,datmen niet en fal mogen maecken,noch
aireede ghemaeckt zijnde, mogen verkoopen, te
koope ftellen , ofte anderfints dan om in ftucken
te flaen, verhandelen eenigen filveren werck, 'tzy
verguit of niet verguit, van minderen alloye, dan
naevolgende orife Declaratie ende verklaringe ge-
daen in onfer Stadtvan Gent den veerthienden
Junij Anno vijfthicn-hondert ende feventhien , te
weten, alle groiièryen tot elf penningenacht grey-
nen , ende twee greynen van remedie, ende alle
kleyne wereken tot elf penningen, op de verbeur-
te van twaelf Engelfchen Silvers , naeradvenant
vanden marekc, ende 't werck in ftucken ghefla-
gen worden.
V.
Item, dat nicmandt en fal mogen doen fnyden
ende in 't gout ftellen in eeniger maniere Criftal,
witte Saphieren , witte Amatiften, ende witte
Topafën, Citrine , Dobbeletten, Glabeeckfchc
Stcenen,ofte ander Steenen, de welcke in 't gout
geftelt wefende,fouden mogen fchijnen te wefen
Diamanten, op de verbeurte vandc felve ftucken,
ende ghefufpendcert te worden van exercitie van
den Ambacntc vande Goutfmeden twee Jaeren
langh geduyrende voor de cerfte reyfe, ende voor
de tweede rcyfe van meerder ende fwaerder cor-
rectie, ter arbitragie vande Wethouders dien 't be-
hooren fal.
VI.
Dat niemant en fal mogen verkoopen,noch on-
der hem houden om te verkoopen , noch verman-
gelcn, verwiiTelen, diftribueren , noch te pande
geven eenige van defe voorfeyde ftecnen, ofte an-
dere valfche gecontrefaide cndc in 't gout geftelt,
1
,,r '
koopen of Uv
geven binnen de felve Landen voor Dij
lm ante,,
maer alleenÜjck voor fulcke alfe zijn, op de ç »
begrepen in 't eerfte Articule van oufe tegen»8
dige Ordonnantie ende verbodt, ende datalij
geene die hier te vooren gelijcke fteenco eeko 1
hebben voor Diamanten, fullen mogen rcih
begeeren vanden pryfe ofte geit datYy ^ Ut'e
betaclt lullen hebben.
                                  v*n
VII.
Item , dat niemandt en fal mogen helpen
eenigc verwe, noch in *t gout ftellen eenigc ftJJJ01
nen, Saphieren, Balaifen, Amaraiiden, Amatifte^"
Tourcoifen of andere weeckc Steenen^danophar'
rechte foellen, ende den Diamant op fijn tintc fÃ
't behoort, op gelijcke peyne als vooren
VIII.
Dat niemandt binnncn onfc Landen van her-
waerts-over eenige dingen den Goutfmeden ofte
Silverfmcdcn Ambachtc ofte Necringc aeneaen-
de, en fal mogen wereken, doen wereken, ofte te
dien eynde eencn anderen plaetfc ofte loeijs ver·
leencn , dan binnen beflootcn Steden ende Plee-
ken, hebbende de privilegie vande Steden, cndc
dattotfulckerplaetfen ende alfoo dat men dca
Werckluyden op haer werck ghevoechlijck bc-
gaen ende beftacn mach, ende dat fy tot dien eyn-
de willen ghehouden zijn ter ftraten uyt teilecc-
ken een Gayole ofte Traille, om die te beter ende
gevocchelijcker te mogen bekennen, op de peyne
van thien goude Realen te verbeuren t'elcker tey.
fe by den geene die de contrarie dede.
IX.
Item,datelckerley Mecfter fal ghehouden zijn
fijn eygen pinfoen, ende oock het teecken vander
Stadt oftcgepriviligeerde Plecken,daer hy 't voor-
feyde werck fal gemaeckt ofte doen maecken heb-
ben , te ftellen op elck ftuck wereks 't welck tecc-
kenbaer is, ende het felfde gehouden zijn te bren-
gen in handen vande Deeckens ende Gefwoorne
vander felfdcr Stadt of gheprivilegcerde Pleekcn,
om gewaerdeert ende ghevifiteert te werden, eet
hy 't felve fal mogen looien, verhandelen ofte ver-
tieren , op de verbeurte van thien Engelfchen Sil-
vers, naeadvenantvanden mareke.
X.
Item,dat elck Mcefter fal gehouden zijn 't voor-
feyde fijn pinfoen ( eer hy 't felve fal mogen ghc-
bruyeken) te brengen in handen der voorfcyu'·
Deeckens ende Gefwoorne, om by henlieden in
kopere gheflagen te werden, op de verbeurte van
drie goude Realen t'elcker reylcn als hy tccckcn-
de, voor 't overbfengen vande voorfeyde pinlocne.
XI.
Item,foo verre inde Sradt ofrc te gcpriviiegcet-
de Plecken fulcke als voorfeyt is, daer de vooricy-
de Meefters fijn refidentie houden fal, ne|tcn
Deeckens ende Ghcfwoorne vande Goutfnf
den ofte Silverfmcden Ambachte en zijn, dat ny
in dien gevalle de voorfeyde wardinge ende vsiif
tie (op de peyne van thien Engelfchen filvcrsnae
advenant vanden mareke) fal ghehouden æø
doen doen , by den Deeckens cndc Gavvander voorfeyde naefte Stadt van fijne
rCfiden
tic,
-ocr page 1412-
Silver en Göutfmecten, :
17B3
m%            f Munte.
. aidaer hy ooek fal gehouden zijn 't voorfeyde
SI' pinfoen over te brengen, ende hem in 't aen-
ÏLrden van fijner Mceftericn te reguleren na der
inflitutic, Coftumen, Keuren ende verleeningen
den voorfeyden Ambachte, vander voorfeyder
niefter Stade, endedcfe onfejegenwoordige Or-
duiinantie, ende dat hy in ghevalle van weygenn- ·
ae fal verbeuren drie goude Realen voor de eerite
L'fc, ende d'ander meerder corredie terarbitra-
gien als vooren voor de tweede reyfe.
Item, dat niemandt eencn anderen fal mogen
leejicn fijn pinfoen, noch yemandt mogen onder-
houden die cenige vvereken fal mogen wereken
„facnnemen, dan ten geheelen lafteende pencu-
Je vanden Meefter die hem onderhoudt, ende dat
de felve Meefter hem daer af fal fchuldighzijn by
cedc te vcrontfchuldigen , foodickwils hy-des by
Deecken cnde Gefwoorencn verfocht wert.op de
verbeurte van drie goude Realen t'elcker reyfe van
weyeeringen.
3b
                      XIII.
Item, dat negeen Buytenlander, binnen den
Lande san herwaerts-over en fal mogen vry Mee-
ilerwèftn , ren zy dat hy bevonden werde van
goeder naeme ende faeme, ende dat hy in eenige
vrye Stadt fijn Ambacht volleert, ende fijn Mee-
fter voldaen fal hebben, naer coilume ende ordon-
nantie vander felver Stadt, ende daer van certifi-
catie over brengen in handen vanden Deecken
cnde Gefwoorens vanden Ambachte aldaer,
X I I I I.
Item, dat niemandt van wat qualiteyt ofte con-
ditie hy zy (hem onderwindende van Silver ofte
Gout, gewrocht ofte ongewrochtte verkoopen,
ofte te koope te ftellen) niet en fal mogen ghe-
bruyeken , ^ofte oock onder hem hebben cenich
ander dan Troyfche gewichtc, op de verbeurte
van thien goude Realen voor de eerite, ende op
arbitrale meerder corredie voor de tweede reyfe.
XV,
Item, dat niemant van wat qualiteyt ofte con-
ditie hyzy, en fal mogen eenich gemaeckt werek,
de Goutfmeden ofte Silverfmeden Ambachte
aengaendc, 't zy groot of kleyne koopen, by man-
gclingen, wiiïèlingen oft anderfints verkrijgen,
<onder 'tfelfde ter Venftercn uyt in,fijn Gayole
(oft indien hy buytcn huys verftaet) in fijnen
Winckel openbaerlijck endeten toige te ftellen
den tijdt van fes dagen na de voorfeyde koop ofte
verkrijgh , ende dat in iulcken weien onverkeert
ende onverandert, als hy 't ghekocht ende verkre-
gen fal hebben,op de pcyne van ghcacht te weien
als complice vander diefte, indien'iulcken ftuc-
Hen gcftolcn ofte ontdragen zijn gewceft.
XVI.
Item, dat men niet en fal mogen verkoopen, te
pande ftellen , vermangelen, geven, diftribiieren
cenige vande voorfeyde verboden wereken,op de
Üaclgenvan onfen Ho ven, Huyfen, noch inden
gcencn van onfen Vafallcnehde Smate-Umeh,
«och in eenige andere Plaetfen » ghepriviiegëeri:
ofti-nietgepriviligeert wefcride, nochööekdë fel-
y° te koope ftellen in cenige Vendueii v&fïbuden
Huyfradeu van Sterf huyfen ofte a riders* hoe^at
zy,opdepeyneals vooreni;m?rK -! wAvnm
;>hnXVlL ·♦-.-
Item, dat de Deeckens ende Gefwoorenen van
den Gout cnde Silverfmeden Ambachte, elck in
de Stadt van heur lefidcntie, al Je wereken 4 't Zy
dat die binnen der felver Stadt zijn gbewrochr, of
aldaer van buyten ghebracht, iöo wel op vrye als
onvfye plaerfen, fullcn nacrftelijck onderfoecken
ende viiitcren, of die oprecht zijn, cnde achtervol-
gende der Ordonnantie ende den alloyc voorfeyt
gewrocht,ofce te koope gebracht geweeft ofc nier.
XV 111.
Item, dat de felfde Deeckens die voorfeyde vi-
fitatien ende onderfoeck fullcn doen inde Steden
van heurder refidentie, ende in ander Steden cnde
Plaetfen onder hacr Qjjarrier, ten minften twee-
malen des Jacrs ,in alle Huyfen cnde Winckelen
daer men maeckt, verkoopt, ofte te koope heeft
eenige dingen hierboven vcrklaetr, 'tzy dat die
itaen op Balgen, ofte andere vrye ofce on vrye
Plaetfen,dat fy oock nae voorgaende confcnt van
de voorfeyde Wethoudercn, by affiftentie vanden
Officier fullcn doen open doen alle Koffèrcn, Ki-
ften, ende andere fccrctcn, daerapparente fufpitie
van bcdrogh ende contraventie vallen fal , ende
voorts de ielfdc vifitatie noch foodickwils meer
bergaen ende vernieuwen fullen , alshcmgoet
duncken fal.
XIX.
I tcm,fo verre de felve Deeckens ende Gefwoor-
nc eenige contraventie bevinden fullen de goe-
den die iy pretenderen tegen 'tgeene des voorièyt
is, gebrochr cnde anderfints verbeurt tezijnacn-
vce/de onder Inventaris, cnde den Officier vande
Plaetfen daer af van ftonden aen de weten laten,
om eenlamentlijck voor de Wet vanden voorfey-
den Steden.tot declaratie vanden voorfeyden con-
traventien ende confifcatie vanden goeden cnde
penen voorfey t,naevoIgcndc defe onfejegenwoor-
dige Ordonnantie geprocedeert te worden.
XX.
Item, dat de confifcatie voorfz fullen gheapnli-
ceert werden't een derdendcel t'oniên profijte, het
ander dcrdendeel tot profijte van onlen Officiers,
ende 't derde derdendeel tot profijte vande voor-
feyde Deeckens ende Gefwoornen voorhaerluy-
der aenbrengen.ende om de koften vanden reyfen
ende vifitatie te vervallen.
"<| «-/
              -XXI;
Item, foó verte de voorfeyde Deeckens cnde
Gefwoomc, doende de voorfeyde vifitatie, eenige
overlaft ofte injuwè gebeurde, wy willen endebe-
veelen in fulcken gevalle den Officiers ende Wet-
houders vander Plaetfen, datfyhenluydcndaet
afineerltelijck voorftaen fullen, %nde daer ovet
fülèfèe cörreétie docti, dat anderqüaetvréllige heni
daeracn fpiegelen rnogëh.
ItemVdat d# vWrfcyde Deetfeéns ehdé;<G£-
fwoornëin 't aenvüërden van HéuÏeri piérifte:i «ii
de voorts oock alle dfè in'tATn1iacfrfc;zi}nDciftc
kommen ftillen, feoveri të "andètf%iBëiën yaü&ëh
ouden ëëde (die men teriluydéngeploogën heeft
af i^ne^en)eénfèniifedtlijék óöck fufjën ghchou-
dèniijri in handen vander geenen dié henljiyidën
dengêwbonljjckèn ëedt tor noch toe geftaéft^heb-
bén, ten heyligen teïweerendeil'-onfe'tcgenwbor-
digc
-ocr page 1413-
Placaten. ^.Bocck. la.Tit. 2. Deel»
2?35
2-734
dige Ordonnantie oock te onderhouden.
XXIII.
Item, foo verre de felfde Deeckens yemattt uyt
faveure , jonfte, diifimulatie, ofte refpede van
Maeghfchap ♦ ongeftraft willens ende wetens lie-
ten voorby paiTeten,oftc felve quamen tegen eene
der voofeyde Poinden endc verboden, dat fy in
dien gevallen fouden verbeuren dobbel amende.
Ontbieden daer omme ende bevelen onfen lie-
ven ende ghetrouwen die Hooft - Prefidcnt ende
Lieden van onfen Secreten ende grooten Raede,
Cancellier ende Lieden van onfen Raede in Bra-
bandt, Stadthouder, Prefident ende Lieden van
onfen Raede in Luxemborgh, Stadthoudcr,Cant-
zelcr ende Lieden van onfen Rade in Gelderlant,
Stadthouder van Lemborgh, Valekenborgh,Dael-
hern , ende andere onfe Landen van Over*Maze,
Gouverneur, Prefident ende Lieden van onfen
Rade in Vlaenderen endc Arthoys, Groot Bailliu
van Henegouwe, ende Lieden van onfen Rade te
Bergen in Henegouwe, Stadthouder, die Eerfte
ende andere onfe Raden in Hollant, Gouverneur,
Prefident ende Lieden van onfen Rade te Namen,
Stadthouder, Prefident ende Lieden van onfen
Rade in Vrieflandr, Stadthouder van Over-YiTel
ende Groeningen , Stadthouder, Prefident ende
Lieden van onfen Rade t'Utrecht, Gouverneur
van RijiTele, Douway ende Orchies, onfen Pro-
vooft van Valcncijn^ailliu van Doornicke, Rent-
mcefters van Beweft ende Beooilerfchelde in
Zeelandt, Schoutet in Mechclen, ende allen an-
deren onfen Rechteren , Jufticieren ende Officie-
ren , ende die van onfen Vafallen, heuren Stede-
houderen, ende elcken van hen befondere, foo hen
toebehooren fel, dat fy onfe tegenwoordige(
donnantie, Statuyt ende gebodt uytroepen
publiceren, ende doen uytroepen ende pub|; °n^
een yegelijck indelimiten van iljndcr hintte
ende Öfficien, ende een yegelijck bevëële
de Poincten ende Articulen dacr inne beere
onverbreeckelijck ende ten eeuwigen dagere^0'
derhouden ende obferveren naerrieureforme°n
de inhouden , Procederende ende doende nr C°
deren tegens den overtreders ende ongchoorfa
by executie vanden pcynen boven gefpecificeé116
fonder eenige gratie , diifimulatie ofte veidra\'
niet jegenftaende oppofitie ofte appej/at/e é^
daen ofte te doen, Noch oock eenige Ordonna
tien, Privilegiën, Statuyten, Coftuymenof\jfa.
tien ter contrarien, de welcke wy niet en willen
noch verilaen in defen te moeten ftadt
gt'jpcn,
maer hebben uyt onfer rechter wetentheyr a
au·
thoriteyt ende vollen macht tot den felvcn ghedc·
rogueert, ende derogueren by defen, Des te
doene met dies daer aen kleeft geven wy henlie-
den volkomen macht ende authoriteyr, ende ion-
derlingh bevel Ontbieden ende beveclen cenen
yegelijckcn, dat fy hen 't felve doende ejnftelijct
verilaen ende obedieren, want ons alfoWheliefc,
Des t'oirkonde foo hebben wy onfen Zcgethicr
aen doen hangen. Gegeven in onfe Stade van
Bruilcl den derthienden dachvan Apriiin'tjacr
onfes Heeren duyfent vijf hondert ende een ende
vijftich nae Paeiichen, van onièn Keyferrijekehet
twee ende dertichile, ende van onfen Rijcke van
Caftilicn ende andere het fes ende dertichfte.
Onder ftondt, Byden Keyfer ende fijnen Raede.
Onderteyckent,
Vereytkn.
Placaten vande Staten GeneraeL '
■j. Placaet, tegens het Ï)raet-yperc^, ly lohan de Carfentier endeSefptö
Hellinck gemaeckt, ofly andere naegecontrefep. In date den ^Julij 1627.
Keyfer Karel, oock naderhant met vêrnieuwinge
der felver Placaten, byhooge ende fware ftraffcn
is verboden,geweeil: Énde dat ons dagelijcx veci
klachten van verfcheyden Pcrfoonen voor komen,
dat noch foodanige valfche ende bedricchiijcie
itoffen in defe Landen in 't heymelijck worden
gemaeckt of verkocht, als mede uyt de felve nae
andere Landen ende Steden gefonden, tot groote
difreputatie defer Landen , ende merckelijcW
fchade vande goede Ingefetenen van dien : EW
oock het voorfz werek inderdaet niet anders"
is als een openbaer bedroch, wcfende van binnen
Koopér, ende van buyten maer Silver, ende dien-
volgens van geen ghealloyeert Silver ghemace»
S O O IS Τ, dat wy tot voorkominge van vi-
dere fraude ende bedroch, tot dienfte vanden L*
de ende alle goede Ingefetenen van dien, wel»·
preiTelijck mits defen verbieden, dat niernant w
nu voortaen, van wat qualiteythy zy. "f"1^
vordere in defe Landen diergelijcke valleneen
bedfiechlijcke ftoffen te maecken, ofte te eiw
maecken, noch ghemaeckt zijnde te ^00^-^
ï E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
; derlanden, Allen den.geenen die dcfe ful-
len fien ofte hooren lcien,Sal uyt. DOEN
TE WETEN: Alfoo onder pretext
van feecker O&roy, by Johan de Carpentier ende
Servaes Hellincx,op den vijfthienden Julij feftien-
hondert negenthien verkregen, ('t welck daer nac
by Sententie van gedelegeerde Rechteren,op den
vijftienden Augufti feithien-hondert vier en twin-
tich, verklaertis fub ende obreptivelijck gheirnpe*
treert te weien) gemaeckt zijn groote quantitey-
ten van Goude ende Silvere Draet-wercken, Klin-
canten,Cantilles,Grovioenen,Pailletten,Loveren,
ende andere diergelijcke ftofïèn, bequaem tot
Paflêmenten, Borduyr-werckeryc, ende anderfins,
welcke naderhantbevonden zijn niet ghemaeckt
te zijn van gealloyeert Silver.·, gelijck fy hadden te
kennen gegeven by haer geinventeert te zijn,ende
daer op hun 't voorfz Odroy was verleent. Maer
in 't tegendeel van Koper met Silver overtrocken
ende bekleet, 't welck van outs, foo by den Keyfer
Maximiliaen inden Jare 1502,. als Anno 1551. by
■1
-ocr page 1414-
ei! Goutfmede^:
u
:r
1737
U é          J 3 ·* Munten* Silver
ooen.vermangclen.verfenden.ofandcrfints te
Senercn, dire&dijck noch indircftelijck/endc;
Jat op Pcne van fes Jaren uytdeVcrecnich.de Ne-
Llanden gebannen, endc 't werek openbaerlijck
erbrant te worden. Ende op datÜet Lant vande
loorfe quade ftoffen te beter gefuyvcrt mach wcr-
Icn foohaeft ecnichfints docnlijck falzijn, bela-
ftcn'wy hier mede alle Koopluydért, Wjnckeïiërs,
Dörduyr-werckers, Gout ende Silver - fmcdert,
Gout-treckerscnde PaiTement-werekers, mitfgaJ
dcrs ai|e andere Pcribonen,die van foodanige val-
fchc endc bedriechlijcke ftoffen, foo verwrocht als
onverwrocht, by hacrnoch fouden mogen heb-
ben , dat fy alle de fel ve datelijck brengen ende le-
veren in handen vande refpedive Magiftraten on-
der de welcke fy zijn gefeten, met pertinente in-
ventaris van 't gewicht, quantitcyt ende qualiteyt
van dien, orame by de felve Magiftraten vergoet
te werden tenpryfe dicwaerdich zijn, endedaer
nac van onfent wegen verbrant te werden, op pe-
ne foo fulex binnen den tijdt van vcerthien dagen
nade publicatie van defen niet en is gefchiet, dat
onfe Officieren ende Magiftraten fullcn vermo-
gen alle foodanige iioflen , waer fy die weren te
bckorrtjgnjiacn teïlaéh ehde te confiftjueren. Ende
op dat hier van niemant en hebbe voor te wenden
ccaige ignorantie of onvvctenheyc, werden midts
defen verfocKt de refpedivc Staten van defe Ver-
ccnichdc Provinciën, ofhaere Gecommitteerde
Raden, of Gedeputeerden, metre Hoven yan Jij-
ftitie, dcicnonfen Placate alom me, terplaetiên
daer fülex ghcwoonüjek is ghedaen te worden, tb
doen verkundigen ι Laftende allen Officieren en^
de jufticieren , fcherp regunrd op de overtreders,
van dien re nemen , ende de felve te doen ftralïèrï
nae behooren. Aldus ghedaen ter Vcrgaderihge*
vande hdoch-ghcmclte Heeren Staten Gencrael,
onder der ielver Cachette, Paraphurc endc dé
Signature van haren Griffier, in 's GraVcn-Hagej
opten drie en twintichftcn Julij fefthien-hondcre
fevencn twintich. Was gheparapheert, Ant: de
Rode,n'
'Onder ftondt, "Ter Ordonnantie vande
hooch-gcmeltc Heeren Staten Gcnerael. Ende
geteeckent, /. van Goch. Zijnde op 't fpatium gC-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten , iïi
rooden Waiiche.
                           -
4. PJacaet, Tiegens het prepareren van geel Kooper ^ eieren ende toeruflen*
't zy met emailier en, coleuren of anderfint s, in dier voegen dat het felve den Goude of Silver gelijck
zy, als mede tegens 7 leneficieren der Wercken daer van gemaeckt. In date den 6, Oüohris 16 ] 1.
E Staten Generael defVereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe jc-
genwoordige fullen fien of hooren lefen;
Saluyt. Alfoo ons kenlijck voor gheko-
men is, dat eenige Pcrfoonen hier te Lande fich
onderwonden hebben , van root Kooper, by hen-
luyden geel gemaecki:, ende foo geprepareert dat
het t'emailleren lyden kan, verfcheyden Wercken
te maecken, ende die foo op te ruften ende tecou-
leuren,datfe den Goude feerghelijck zijn, daer
mede voor teftaen,ende dieopentlijck te verkoo-
pen, even of het ghepermitteerde, behoorlijcke,
ende onverboden Stucken of Wercken waren,
Daer nochtans de felve over lange Jacrenby de
Keyfercn Maximiltaen ende Karel de Vijfde, wel
fcherpclijck zijn verboden, als zijnde dingen daer
door mlfchey t ende bedrocb ghepleecht, ende de
eenvoudige Luydcn lichtclijck mifleyt ende tot
fchade ghebracht kunnen worden , ghclijck men
oock verftaet dat ecnige noch onlangbs daer door
bedroogen zijn gheweeft. Om fulcks voortaen
naerdcr te verhoeden, ende de Ingefetenen defer
Landen voor alle bedroch ende fchade te wacr-
fcbouwen , ende daer van te bevrijden. S O O
IS Τ, dat, wy goet ende noodich ghevonden heb-
ren, in conformite' van voorgaendePlacaten ende
Ordonnanticn hier tegens geëmanccrt,op nieuws
te verbieden cenich Kooper foo te prepareren, cic-
jen endc toe te ruften, 't zy met emaillcren, cou-
Jcurcn, of anderfints, dat het felve den goude of
itlvere ghelijck zy, daer van te maecken eenige
gereken, die teverkoopen, vermangclen, ver-
'ehencken , vedetten of verpanden, of in cenigcr-
tey wyfe te verhandelen ,op pene vande wercken
in ftucken ghcflagcn te worden , ende daer en bo-
ven noch hondert guldens te verbeuren voor de
cerftc rcyfe, ende Voor de uveede reyfe boven dé
penen vöorfz fes Jaren uy t defe Vereenicbdc Pro-
vinciën gebannen te worden. Laftende allen Of-
jficieren.dé Generaels vander Munte, midrlgaders
de Decckcns.Keurmetfters ende Ovcrluyden van
de Gout ende Silverfmeden-gilden, elcx inden fij-
nen goede tocfichtop ibdanige verboden Wercken
te nemen, ende daer fy die fullen vinden, 't zy, by
de maeckers van dien,of anderen, de felve tefayfe-
ren.ende datelijck in ftucken teflacn,op dat metfe
felve niemant voortaen geabufeert ende bedrogen
mogp worden. Opdat dan hiervan niemant igno-
rantie ofonwetenhcyten hebbe feprctenderen,en
een yder fijne fchade wcte te fchutten, Ontbieden
endeverfoecken wy de Statcn.Stadthouderen.Ge-
commitreerdc Raden, ende Gedeputeerde Staten
vande Provinciën refpeclive van Gclderlant ende
Graeffchap Zutphen, Hollandt,Zeclant,Utrechr,
Vrieflanf, Over-Yflcl, der Stadt Groeningen ende
Ommelanden, en allen anderen Jufticieren ende
OfficierCn.dat fy defe onfe voorfz Ordonnantie al-
ommedoen verkondigen, uy troepen ende publi-
ceren.daermen gewoonlijck is uytroepinge en pu-
blicatie te doen,Procederendc ende doende procc^
deren tegens de overtreders van dien totte penen
hier boven verhaelt.fonder ecnige günfte,favcur of
diflimulatie ter contrarie.want wy 't felve tot dien-
ftc vanden Lande alfo bevonden hebben te behoo-
ren. Aldus gcdaen ende gearrefteertin onfe Vcrga-
deringcondcr onfen Cachet, Paraphurc en de Sig-
nature vanonfen Grifficr,in 's Graven4~iagc,opten
6. O&obcr 1631. Wasgeparapheert,^. Ploos van
Thienhoven^·
Onder ftont,Ter Ordonnantie vande
hoochgcmelte Hcerê Staten Generacl. Gctckenr,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium gedruckt het
Cachet der felver Heeren State in roden WalTche.
8. L                        Pla-
-ocr page 1415-
PlacateEU. 3.Boeck. . ili.Tic & Deel.
Flacaet vande Staten van Hollandt.
2738
»tt
9
'J-iil ■ Ύ.
5. Placaec, of 'pfiuc^oande Siher ende (jüutfmèdm. In date denfifl^
den Oftoher 162,1.
!'.)■// ii.;v'ft
verkocht, verhandelt ofee ingebracht, ende niet
behooriijeker tijdt ter keure gebracht, Aj||en ..tCt
beurt zijn , ende daer en boven datdcPcrfoo/'
by de vvclcke alfulcke wercken ghevondon fijlfe
werden, ofte die Invoerders, Autheurs ende Belp f
ders vande invoeringé* zijn, ofte diitri5utic ofte
verhandelinge van dien bevonden fullen werde
gedaen te hebben, vervallen fullen zijn ineen boe
te van hondert cnckele goude NederlantfcheRy.
ders in fpecie, te verbeuren foo dickmacl iy'luyden
fichhier in ontgaen fullen hebben, wacrvanfy.
luyden aengefproocken, ende daer overgecxed
teert fullen mogen werden binnen cen Jaer nae
date van hetbegangen mifbruyck: Wclvcrftaen·
de dat hier in, ofte onder niet begrepen fullen zim
die wercken die by eenige Perfoonen voor date
vande inbrengingc hier te Lande niet woonende
maer naderhant alhier metter woon kommende
tot haer eygen gerief ende behoeften alleen, ende
niet anders mede over ghebracht fullen werden
ofte oock die yemanden al fchoonvoordeinbren'
ginge hier te Lande woonende , uyt andere Lan-
den, ofte oock van binnen defe Landen, 't zy by
ver-ervinge, ofte anderen tytel van begiftingeter
goeder trouwe, ende fonder fraudatie van defen
Placate, ende niet by bewege van koop, ofdiergc-
lijeken tytel van verhandelinge, aengekomenfou-
de mogen zijn. Allewelckeuytgefondcrdcwetc·
ken, wy gedoogen mits defen hier te Lande inge-
bracht,overgenomen,ende ibndcr verval in boeten
tot eygen gerief gebruyekt te mogen werden. De
wercken deien Placate fubjeét, ende ter behoorlijc·
ker tijdt ter keure ghebracht, doch beneden den I
keur defer Provincie bevonden werdende.faldaer j
mede gchandelt werden gelijck met alle andere
wercken hier te Lande gemaeekt, ende onder den
behoorlijcken keur komende, gedaen wert. Alle
't welcke plaetfe fal hebben , ten ware de Magi-
ftraet vande felve Steden met volle kcnniiTc van
faecken, ende om wichtige ende mcrckclijjte re-
denen, ende niet anders, ter contrarie eenichpn>
vifioneel confent mochten gheven, die des oock
niet en fullen mogen doen, dan mits die wercken
fo kenneiijck doende teeckenen ,datfe van andere
keu^werckcn by een yegelijck bequamelijckon·
derfcheyden fullen konncn werden. Wert mede
den Gout ende Silvcrfmeden verboden, eenige
der voorfz ongekeurde ofte ongeteyekende wctc-
ken.'t zy dat de felve tegens, of met gedoogen van
defen Placate hier te Lande zijn te repareren, 01
te verhelpen in 't geene daer aen on titelt ofte ge·
broocken mochte wefen , op pene van twee de*
voorfz enckele goude Ryders te verbeuren opyd«
ftuck wereks, 't welck fyluydcn alfoo ghebolpcn
ofte ghereparcert fullen hebben, ten ware voord
Ingciètenen defer Landen , die de felve tot W
eygen behoef gebruyeken, 't welck met kcnnnie
van Dceckcns der Goucfmcden Gilde fal m°Se
gedaen werden. Allewclckc voorfzpencn,arneii·
[ERidderfehap, Edelen ende Steden van
] Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
I Tenterende de Staten vanden fel ven Lan-
de. DOEN TE WETEN, Alfoo
by dagelijcxe cxpcrientic ondervonden wert, dat
in defe Landen van Hollantende Weft-Vrieflant,
uyt andere Landen , infonderheyt uyt Duytflant,
ingevoerr, verkocht ende verhandelt werden groo-
te menichte ende quantiteyt van allerhande iöo
goude, vergulde als filvere VaiiTelleh ende andere
Wercken, ongeteyckent ofte ghekeurt, of indien
geteyckent ende gckeurt zijn, evenwel bevonden
werden geheel verre beneden den keur ende voet
by het Generael Placaet vander Munte van hare
Hoogh Mogende de Heeren Staten Generael,
ende voorige. Placatcn van defe onfe Provincie ge-
ordonneert , ende dienvolgens by de Gout ende
Silvcrfmeden hier te Lande gheobferveert, ftrec-
kende 't felve niet alleen tot groote vernaedceün-
ge ende afbrcuck van Neeringe der Gout ende
Silverfmeden defer Provincie, daer af de Handt-
vverekers van hier nae ander Plaetiên werden ver-
jaecht, maer oock tot groote bedriegerye ende
mifleydinge vande eenvoudige Gemeente alhier,
die fich door onkenniiïè lichtelijck de flechte voor
de befte wercken, wanneer die niecgekeurt ende
gheteeckent en zijn foo als 't behoort, inde handt
laten fteecken, 't Welck gefchapen ware tot noch
erger te vervallen, ten ware by ons daer inne werde
voorfien naer behooren. S O O IS Τ, dat wy
omme fulcke ende andere inconvenienten ende
diverfie van ibo notable Neeringe te voor komen,
geinterdiceert ende verboden hebben,interdiceren
ende verbieden by defen, hier te Lande te verkoo-
pen, diftribueren, ofte eenichfins te verhandelen
diredelijck nochfe indire&elijck, eenige 'tzyin
ofte uytlantfche%oude, vergulde ofte filvere Vaif
feilen, ende andere Wercken met den Hamer ge-
flagen, gegoten ofte anderfins gewrocht, die men
ghewoon is te keuten, ende te teyekenen, lönder
dat de felve eerft alhier in eenige gheqüalificeerde
Stadt ofte Plaetfe defer Provincie van Hollandt
ende Weft-Vrieflandt, daer goede Keurmeefters
zijn, ofte in eenige andere Stadt defer geünieerde
Provinciën, die notoirlijck bekent is, gelijcke keur
als in defe Provincie te obièrveren, hebbende een
Gildt vanden voorfz Ampte, by de Keurmeefters
van dien geprobeert ende gekeurt zijn. Verbieden
voorder nae date van defen Placate, eenige't zy
Duytfchc ofte andere Wercken foo als voorfz is,
buyten defe Provincie gemaeekt, by yemant van
wat ftaet ofte conditie hy zy, onder wat pretext
het oock foude mogen wefen, hier te Lande in te
brengen, ten zy dan dat de felve binnen veerthien
dagen t'elckcns nae date vande inbrengingc der
fel ver hier te Lande, als mede in eenige gequalifi-
ceerde Stadt of Plaetfe defer Provinciën, foo als
gefcyt is, gebracht werden om gekeurt te werden,
op peync dat alle wercken tegens defen Placate
-ocr page 1416-
Μ U Ν
Ε. f
274*
174°
den, boeten ende vervallen bedeelt fullen werden I voorfz penen ende arnenden te doen ftellen in-
jungerende inigelijcks den Deeckens ende Ovè£-
luyden, alsoock alle Gildebroers vanden voorfz
Gilde ende Ampte, goer reguard te nemen op de
faultcn ende mifuièn die hier in ende tegeus be-
gacn foude mogen werden, ende alle mogelijcke
onderfoeckinge tot achterhalinge vande Autheurs
van dien te doen. Aldus ghedaen in 's Graven-
Hage, onder onfen Zegel hierop ghcdruckt,den
fefthienden O&obris, in 't Jaer ons Heeren ende
Salighmaeckcrs duyfent fes hondert een en twin-
tich. Onder ilont ,Ter Ordonnantie vanden Sta-
ten van Hollandt ende Weft-Vrieflandt. Geteec-
kent, C. vander IVolff.
het een derdendeel voorden Officier die de calen
pje ende aenklachre doen fal , het ander derden-
deel voor den Aenbrcnger,ende het derde derden-
deel voor het Gilde vande Gout ende Silverfme-
den, Ende op dat niemant hier van eenigc onvve-
renheyt en hebbe voor te wenden, Ontbieden wy
de Magiftratcn der Steden defer onfer Provincie
van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, defen Pla-
cate in haren gebiede alomme te doen afkondigen
ende aen placken. Laftende alle Officieren, foo
vander Juftitic, als den Generacl-meeilcrs vander
Munte,den overtreders van dien ernilelijck ende
met vlijt nae te trachten, ende ter executie vande
HET DERDE DEEL.
TOt hier toegebracht hellende de generale Placaten, dengheheelen flaet vande Munte, met d'appendentien en
dependentien van dien, ah mede het (luck van fVijfel, JVijfelaers
, Scheyders, Affineun, Gout ende Siherfmeden
JuW'ters
, ende alle andere inde Vereenighde Nederlanden betreffende, fal in dit derde 'deel over ghegaen werden
tottegeene die alleen opte Evaluatie van gepermitteerde penningen geëman eert zjjn. Jlwaer den Lefer (algelie-
' cours
ven
voor gerepeteert te houden de Placaten in het eerfle deel van defen Tytelgcdruckt, voor foo veel als die den
vanden Geide ende donderhoudinge van dien difponeren.
i. Ordre , Waer naer alle (joude ende Sihere "Penningen voort aen inde
Geünieerde Provintien fullen worden ontfangen ende uitgegeven, optepenen inden Plaeate begre-
pen, In date den tweeden Martij
I 59 6.
j 't Piftolet van Spangien van vieren,
van achtien in 't marck, tot — xij gul. xijj ftu,
't Dubbelt Piftolet van Spangien
van ics en dertich in't marck.tot- vj gul. vj ftuy,
Datenckel Piftolet van Spangien
van twee en tlcventich in 't
marck,tot -----—— iij gul, tfj ftuy.
't Dubbelt Piftolet van Italien, van
fes en dertich in 't marck, tot— vj gul. iij ftuy.
Het enckel Piftolet van Italicn.van
tweeen tfeventich in 't marck,
tot------ ---- ——iij gul. j ftuy v.
Den grooten Reael van Ooften-
rijck, van fefthicn ende een half
>En Nederlandtfchen Du-
cact van tfeventich in 't
Troyfche Marck, midtf
gaders alle andere Du-
caten by het provifioneel Placaet
vanden x. Septcmbris 1594. ge-
permitteert ten pryfe van -----üj gul. ix ftuy.
Den gouden Reael van fes en veer-
tien in 't marck, 1:0c
         ------V gul. vj ftuyv.
Den halven gouden Reael van tfe-
ventich ende een achtite deel
in 't marck, tot ------ ——— ij gul.xiij ftuy.
Den gouden Keyfers Gulden van
vier en tachtich in 't marck, tot - xxxv ftuy.
Den Nederlandtfchen Kroon van
een en tfeventich ende drie quart _-
in 't marck.mitfgaders de France
Sonne Krooncn tot — ——- iij gul. iiïj ftuy.
Den Gouden Leeuw van negen en
vijftich in 't marck, tot ------iij gul. xix ft u.
Den BourgÖcnfchen Ryder van
tfeventich in 't marck, tot------ iij gul; ix ftuy.
'tGulde Vlies van vier en vijftich
ende een halfin 't marck, tot — iiij gul.ix ftuy.
Den Andrics Gulden van vieren
tfeventich in 't marck, toe------ij gul. xj ftuyv.
Den Wilhelmus Schilt van<wec
en tfeventich in 't marck.tot — ij gul. xj ftuyv.
t Schuytge van drie en tfeventich
in't marck, tot —— ----iij gul. iij ftuy.
Den Philippus Gulden van vier en
_ tfeventich in 't marck, tot ——ij gul. iiij ftuy.
Den Philippus Künckaert van fes
én tfeventich in 't marck, tot — xxxvij ftuy.
Den grootcn Kruyfaet van Portu-
gael van fevcnin'tmarck,tot—xxxiiij guld.
xiiij gul. xv ft.
in 't marck, tot —— —
Den dubbelden Ducaetvan Span-
gien , midtfeaders de dubbelde
Ducaten inde refpeftive Vcree-
nichde Nederlandtfchc Provin-
ciën voor date van defen ghcfla-
gcn,van xxxv. in't marck, tot — vj gul. xix ftu.
De Kroon van Portugael metten
korten Kruyce, van tfeventich
in 't marck, tot -— -----iij guld. ν ftuy.
De Kroon van Portugael metten
langen Kruyce, van tfeventich
in 't marck, tot ■—· -----iij gul. iüj üay.
Den dubbelde Ducact van Italien,
van xXxvj. in 't marck, tot------· vj gul.xvftuy.
Den enckclen Ducact van Italien,
van Ixxij. in 't marck, tot -—- iij gul. vij ftuy.
Dett Μilerees van Portugael, van
twee en dertich in 't marck.tot - xij gul. j ftuy.
Den halven Milerces van vieren
tfeftich in't marck, tot ------üj gul. χ ftuy,
Den Goutgulden van Duytflandr,
8.L i/                         van
-ocr page 1417-
á74*            Placaten. -j.Boeck.
van Ixxv. in 't marek, tot —— ij guL X ftuyv.
Den Davids gulden van Utrecht,
van lxxyj. in 't marek, tot —-■— ij gul. ij ftuy v.
Den ouden Gelderfchen Ryder van
ix.Tit, 3.Deel
nichde Nederlandtfchc Provin-
ticn, van xxxvj. in 't marek, tot - yj gul
X ftuy.
Den dubbelden Gulden van Ne-
dcrlandt,genaemt Staten K'roo-
ne,van een en tachtigh ende een
halfin 't marek, tot —------ij gul. x ftm
Den nieuwen Gelderfchen ende
VrieiTchcn gouden Ryder, van
twee en tfeventigende een acht-
fte deel in 't marek, tot *------ij gul. ÷ß÷ ftu
Den nieuwen gouden Penningh               '*
van Portugael, van twintigh in't
marek, wefende acht vijfde dee-
lcn van een Milerees, tot *------xj gul ã ftü
Den felven gouden Penningh van
veertigh in 't marek, wefeude de
vier vijfde deelen van een Mile-
xxxvüj ftuy.
Ixxvj. in't marek, tot
Den Gulden van Campen,Deven-
ter ende Swol, ende den Clem-
mcr Gulden van fes en tfeven-
tich in't marek, tot —------*
Den Rofen-Nobei van Engelandt,
van twee en dertich in 't Troy-
- fche marek, tot >------ ------
xxxvij ftuy.
vij gul. xüj ft.
Den Nedcrlantfchen Rofcn- Nobel,
geflagenende gemunt, volgende
de Ordonnantie vanden Jaerc
1586. van xxxij. in't marck,tot- vij gul. xij ftu.
Den Rofen-Nobcl, geflagen ende
ghemunt inde refpeétivc Veree-
nichdc Provinciën voor den Jare
1586. van xxxij. in 't marck.tot - vij gul. xj ftuy.
Den Henricus Nobel van Enge-
lant, van fes en dertigh in't Troy-
fche marek, tot ------· *------yj gul.xiiij ftu.
Den ouden Angelot van Engelant,
van acht en veertigh in't Troy-
V gul. Xij ftuy.
rees, tot
Den felven gouden Penningh van
tachtigh in 't marek, wefende de
twee vijfde deelen vanden Mile-
•ij gul xvj ftuy,
rees, tot
Silvere Munte.
DEn Engelfchen Schellingh.tot - ÷ ftuyvers.&c.
Defe en alle andere Silvere Munte accordeert nut
Je Valuatie, fulcks die inden Placate vanden tweeen
September
1 ^94. gheflelt is loop te hebben, op denthien-
den Januari)
1595. Derhalven den Lejer deftlveVi·
luatie vinden falColum.
1657. &feqq. hierlmien.
Aldus ghearrefteert ter Vergadcringc vandc
Heeren Generale Staten der Vereenichde Neder-
landen , in 's Graven-Hage den tweeden Martij
1596. Ter Ordonnantie vande voornoemde Hee-
ren Staten Generdei.
C. Aerjfen.
í gul. ij ftuyv.
fche marek, tot
Den Angelot van Engelant met de
O op 't Schip, van acht en veer-
tich in't Troyfche marek, tot — iiij gul. xvij ft.
Den Souvereyn ghemunt byden
Coninck Henrick van Engelant,
van veertigh in het Troyfche
marek, tot ........— —— ã gul. ij ftuyv.
Den Vlaemfchen Nobel, ib wel de
oude als de nieuwe, geduyrende
de tegenwoordige Oorlogen,ge-
flagen in defe refpe&ive Vcree-
2. Placaec, ende Ordre Troïtfioneel, ïVaer nae alle (f oude ende Sihm
Penningen,voort s aen inde Verecnighde Nederlanden fullen werden ontfangen ende ujtgegeven.
Jn date den
18. Februari) 1606.
geene andere by provifie als vooren, fullen cours
ende ganck hebben ten prijfe hier nae volgende,
ende hooger niet, op pene by onfe voorgaende Ot-
donnantien op 't ftuck vander Munte geftaueeit
Goude Munte, die fullen moeten voorflatn met
twee Aefkens, ende vorder niet.
E Staten Generael der Verecnighde Ne-
'. derlanden , Alfoo wy bevinden dat in 't
ftuck vander Munte, ende cours vanden
Gelde , dagelijcks alderhande abuyfen
vermeerderen, foo met opfteygeringe van alle goe-
de ende ftereke Speciën van goude ende filvere
penningen voor defen by ons ten pryfe gheftelt :
Als mede met de invoeringe van diverfche nieuwe
uytheemfche goude ende filvere penningen, die
verde boven hare rechte waerde werden ontfan-
gen ende uytgegeven, tot gropten naedeel ende
prejuditie vande goede Onderfatcn ende Inwoon-
ders defcr Vereenichde Nederlanden, Ende wy
daerom van meeninge zijn ende gereibl veert heb-
ben eerftdaeghs te doen maecken ende uy t geven
fcecker Placaet ende Ordonnantie op den gehee-
len ftaet vander Munte, midtfgadeis alle appen-
dentien ende dependentien van dien. Hebben
om de goede Ingefetenen ondertuflehen van vor-
der fchade te verhoeden , gheordonneert ende or-
donneren by defen, dat van nu voortaen, alle gou-
de ende filvere penningen hier nae verklaert ende
En Nederlandtfchen Ducaet
van Ixx. ftucken in't marek - iij g. *VJ ",&c·
D
De verdere Evaluatie van goude ende filvere/fj*
gen accordeert met die vanden een en ttvinti0in
Maert
1606. hier bgven Colum. 269%, Art. i6.tf"
vervolgens gedruckt.
Aldus ghearrefteert ter Vergadering van*
Heeren Staren Generael der Vereenichde Neo
landen, in 's Graven-Hage den achthienden é
bruarij Anno 1606. Ende was gbeparapWj» -
Coenders,v" Onder ft'ont gefchreven, Ter UW
nantie vande voornoemde Heeren Staten w
rael. Ende was onderteeckent, C. Aerjfen. ^
$
-ocr page 1418-
Μ Ü Ν Τ Ë,
2744
3. Placaet, Öp denganc{ende cours vandengelde>,confirmerende het generael
Placaet vanden een en tmmighflen Martij 1606. Jn date den 22. September 1606: *
E Staten Generael der Vereenighde Ne-
derlanden : Alfooden dienft vande Lan-
den vereyfcht, endeonfc ernftige mee-
ninge is, dat het generael Placaet by ons
opten xxj. Martij leftleden defes loopenden Jaers
1606. op die ordre vande Munte ende Muntflach,
metten appendentien van dien gearrefteert, in alle
fijne Poinden werde achtcrvolght ende onderhou-
den , omme te verhoeden de opfteygeringe van-
den prijs vande penningen, daer toe verfcheyden
Perfooncn, ommehaereygen bate ende ghewin,
tot groote achterdeel ende ichade vande Gemeen-
te continuclijck zijn trachtende, niet fonder pe-
rijekel van feer fwareinconvenienten die men in
tyde vande voorgaende difordren heeft konnen
fpeuren. S O O I S Τ, dat wy inhererende den
voorfz generalen Placate,interdiceren ende verbie-
den mits delen allen ende een yegelijcken, eenige
penningen binnen defe Geünieerde Provinciën
uyt te geven ofte te ontfangen , die by den voorfz
Placate niet en zijn geëvalueert, op die penen in
den fclven Placate begrepen,mitfgadersopgelijc-
ke penen eenige geëvalueerde penningen hooger
re bciteden ofte te ontfangen, dan daer op de felve
inden voorfz Placate zijn geftelt: te weten *
F\En grooten Nederlandtfchen
*~* gouden Ryder van vier-en-
twintich ftucken ende acht der-
tienfte dcelen in't marek, tot — χ güld. ij ftuy,
Den halven gouden Nederlandt-
fchen Ryder van negen en veer-
tien ftucken ende drie dertienfte
deelen in 't marek, tot------ν guld. j ftuyv.
Den dobbelen Nederlandtfchen
Ducaet van vijf en dertich ftuc-
ken in 't marek, tot ----- ----vij gul.xij ftuy,
Den Nederlan tfchen Ducaet met-
me letteren van tfevcntieh ftuc-
ken in 't marek, tot---- *-----ijj gul. xvj ftu.
Den gouden Reael van fes en veer-
tigh ftucken in't marek, tot — ν gul. xvftuy.
Den halven gouden Reael, &c. Alle
defe volgende evaluatie komt over
een met die vanden een en twimigh*
flen Maert
1606. Col. 2692. Art. 16.
en vervolgens gedruckt.
Alle welcke goude penningen niet anders en
Jullcn mogen gewegen worden, als elck met hare
behoorlijcke ghewichte, endcdattet fal moeten
voorflaen mette remedie van twee Afcn , ende
meerder niet. Behoudclijcken dat de Penningen
van gout die gaef endegoet zijn van Alloye, ende
zijnde te licht boven de voorfz remedie een, twee,
ofre uytcrlijcken drie afen, fonder meer uyt gege-
ven fullen mogen worden, midts beralende voor
elck Aes eenen ftuy ver, alles opte verbeurte vande
felve penningen.
■.' ■: ' ■                                                                                                                                                       ·■' ■ j«j
Silvere Munte, die ontfangen ende uyt gegeven
fal worden, op dengewkhte ende ter re-
medie als nefens elckenpen-
ningh gefleltis.
T\ En Nederlandrfcb.cn Rijcxdalcr, &c. Defe Vd-
-*-^ luaiie vanfilvere Munte, accordeert oock met die
vanden een en tmmighflen Maert
1606. hier boven
Colum. z6<)6. en vervolgens gedruckt ,behalven dat
aldaer niet en weri op prijs geftelt
, als doen noch niet
gemunt zijnde
Den nieuwen filveren Nederlandt-
fchen thien ftuyvers penningh,
op 't gewichte van drie Engelfert
acht en tvvintich afen, ter reme-
die van drie afen ------ -------
         χ ftuyv.
Ende foo eenige, &c. a/s Art. 4. Colum. 2674;
gedruckt.
Sullen voorts die Payementen inde refpe&ivë
Provinciën voor date vanden voorfz Placate van
den 21. Meerte leftleden geflagen, ende daer van
die Figuren inden Beeldenaer gcfteItzijn,alomme
gctolereerc worden ten gewoonlijcken prijfo daec
op de felve zijn geflagen, als namentlijcken:
Den Schellinck, &c. als Colum. z6j<\.fub onder hei
vijfde Arttjckel.
Welverftaende dat men in betalinge, && alt
Art.
7. Colum. 2675.gedruckt.
Ende worden alle andere Penningen, daer vafi
hier vooren geen mentie gemaeckt en is, nochtc
onder die geëvalueerde penningen in den Beelde-
naer bekene zijn, ghehouden ende verklaert voor
billocn, in conformité vanden voor-gemelten ge-
neralen Placate.
Het welcke wy verftaen dat voorts in alle iijrië
Poin&en ende Articulen onderhouden ende nae-
ghekomen fal worden, op die boeten ende penen
daer inne geftacueerr.
Aldus ghedaen tec Vergadefinge vande voorfii
Heercn Staten Generael,in 'sGtavcn-Hage den
twee en twintichften September fefthien hon-
dert ende fes. R. Ringe,u' Ter Ordonnantie
van de voorfchreve Heercn Staten Generael.
C. Aerffem
4. Placaet ende Ordonnantie, vande Groot-mogende Heeren die Staten
Generael der Vereenighde Nederlanden, houdende de redutlie vandencours vanalle Goude ende
Silvere Penningen opten voet van het Placaet by haer Mo: £d: den een en tmmighflen Martu
1 bob. geemaneert, mufgaders verklaringe tot watprijfe de felve by tollerantie totten xv. Otlobm
iboB. ontfangen ende uytgegevenfullen mogen werden. In date den zS./umj 1608,
8. L iij                                   De
-ocr page 1419-
Placaten. ^.Boeck. iz.Tit. 3, Deel.
Ende van den eerden Scptcmbris
174^
2H:
DE Staten Gen
derlanden , Alfoo men dagelijcks bevindt
groot verloop ende ryfinge inden cours
cnde loop vanden Gelde jegens, den Placate by
ons uyrgcgeven den een en twintichften Martij
inden Jare fefthicn-hondert fes, ghecaufcert door
die gierighcyt vaneenige particuliere hacreygen
bate ibeckcfide , met fchade vande Gemeente,
daer uyt volgen foude moeten groote verhindcrin-
gc inden Koophandel, diverfie van Nccringc,ende
andere fware i'nconvenienten inden ftaet defer
Landen,indien daer jegens metten eerften niet en
werde verfien, S O O IS Ô, dat wy bcgcerende
(tot vcrlichcinge vande Gemeente, confervatic
vandc TrafTicquen,ende voórkominge vandefwa-
righeden die uyt decontinuatie vande jegenwoor-
digc difordren fouden mogen ontftacn)den cours
van alle goude ende filvere Penningen wederom-
me te brengen opren voet van 't voorfz Placaet
vanden Jare fefthicn-honèlert ende fciTe, tot min-
fte quetic ende fchade vandc goede Ingefetenen
van dcfe Landen, geordonneert ende geftatueert
hebben, ordonneren cnde ftatueren midts defen,
dat die Evaluatie vanden voorfz Jare 1606. gehee-
lijck ende na luydt vanden voorfz Placate fal ach-
tervolght worden vanden vijfthienden Odobris
nu eerftkomendc, ende dan voorts aen, ende dat
ondettuflehen by tollerantie, ontfangen ende uyt-
gegeven fullen mogen worden die Speciën van
Goude ende Silvere Penningen inden voorfz Pla-
cate geevalueert foo hier nae volght.
I.
Goude Munten, ten gewicht e lenefens yeder verklaert,
ende fullen moeten voorflaen mette remedie van
twee Afen, ende meerder niet.
DEn grooten Nedcrlandtfchen
gouden Ryder van vier en
twintich ftucken, ende acht der-
tienfte declen van eenen ftuckc
inden fnede, cnde van twee ende
twintich caratcn een greyn fijn
gouts inden alloyein't Troyfche
marek wereks, vanden vijfthien-
den Julij totten eerften Septem-
bris cerftkomende, tot -—- ÷ gul.xiiij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tot den Vijfthienden Odobris
voorfz,tot -------
          -----÷ gul.vüj iluy,
Den Nedcrlandtfchen halven gou-
den Rijder, van ghewichte ende
alloye nae advenant den heelen,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Scptcmbris cerftkomen-
de, tot — ----- -—y gul.vij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tottcn 1«5. Odobris voorfz, tot - í gul. iiij ftuy.
Den dubbelen Nederlandtfchen
Ducaet van vijf en dertich ftuc-
ken inden fnedc.endc van drie en
twintich caraten acht greynen
fijn gouts inden alloye in't Troy-
fche marek wereks, van den vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris, toe —- —«— viij gulden.
totten vijftienden Odobris, tot - vij guj ÷í· fl
Den Nederlantfchen Ducaet met-                'a'
te letteren van tfeventich ftuc-
ken inde fnede, ende van drie en
twintich caraten acht greynen
fijn gouts inden alloye in't Troy-
fcheNcderlantfchc marek wercx,
vanden vijfthienden Julij tottcn
eerften Septembris, tot — iiij gulden
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - iij gul. Xvjj: fl
Den gouden Reael van 46 ftucken              J '
in 't marek, vanden vijfthienden
. Julij totten eerften Septembris,
tot —. ------- -------vj gulden,
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - í gul. xyiij (j„
Den halven gouden Reael van 70
ftucken ende een achtfte deel int
marek, vanden vijfthienden Julij
, totten eerften Septembris , tot - ij gul.xix ftu,,
Ende van den eerften Septembris                J'
totten vijftienden Odobris, tot -ij gul. xviijft
Den gouden Keyfers Gulden van
84 ftucken in 't marek, vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Septembris, tot ----- .-------j gul xix ftV
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot -j gul. xviij ftu.
De Franfche Kroonen van 7% ftuc-
ken in 't marek, midtfgaders de
Nederlantfche Kroon van 71 en-
de drie quart in 't marck,vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Septembris, tot ----- -----iij gul. xiiij ft.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - iij gul.xij ftuy.
Den gouden Leeuw van 59 ftucken
in 't marek, vanden vijfthienden
Julij totten eerften Septembris,
tot '—' ----- ——iiij gul. viij ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - iiij gul. vij ftu.
Den Bourgoenfchen Ryder van 70
ftucken in't marek, vanden vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris, tot ------- -------iijgul.xvijitu.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Odobris, tot -iij gul. xvjftu<
't Gulde Vlies van 54 ftucken ende
een halfin 't marek, vanden vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris, tot -------
         -----iiij gul. xix ft"·
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - iiij gul. xviij ft
Den Andries Gulden van 74 ftuc-
ken in 't marek, vanden vijftien-
den Julij tottcn eerften Septem-
bris , tot
                            -------ij gul. xviij ft".
Ende van den eerften Septembris
xvij
ihi.
totten vijftienden Odobris, tot- ij gul
Den Wilhelmus fchilt van yx ftuc-
ken in 't marek, vanden vijftien-
den Julij totten eerften Septem-
bris, tot
■ïuUviijftf
*jgl
Ende
-ocr page 1420-
*
£74^            .hsQ - Ml ¹
Ende van den . eerften Septembris , ß \ *
, tottcn vijftienden Oclobris, tot-ij gul. xvij ftu.
;tSchuytge van 73 ftucken in 't ,
marck, vanden vijfihienden Julij
totten eerften Septembris, tot -iij gul. ÷ ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tot den vijftienden Oclobris.tot-iijgul. ixftuy.
Pen Philippus Gulden van74 ftuc-
ken in 't marck, vanden vijftien-
den Julij totten eerften Septem-
bris, tot
          ------         ------ijgul.ixftuyv.
Ende van den eerften Septembris
tótten vijftienden Oclobris, tot-ij gul.viij ftuy.
pen Philippus Klinckaert van 76
ftucken in 't marck, vanden vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris , tot ------· ------ij gul. ij ftuyv.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - ij gul. j ftuyv.
Pen grootcn Kruyfaet van Portu-
gael van feven ftucke in't marck,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot ------xl gulden.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot-÷÷÷ß÷ gulden.
't Piftolet van Spangien van vieren,
van 18 ftucken in 't marck, van
den vijftienden Julij totten eer-
            f.
ften Septembris, tot 1—- ----xiiij gul. iij ft.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Oclobris, tot-xüj gul.xviy ft.
tDubbel Piftolet van Spangien van
36ftucken in 't marck, vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Septembris, tot ----- ----vij gul. j ftuy v.
Ende van den eerften Septembris
totten 15 Oclobris, tot ------vj gul. xix ftu.
Het enckel Piftolet van Spangien
van yz ftucken in 't marck, van
den vyfthienden Julij totten eer
tienden Juli), toiten eerften Sep* .7 n#rfofo
tem'b'ris, tot - —— ——· viij guldgrj*
Ende van den eerften Septembris              r, 1
! totteh vijftienden Oclobris, tot * vij gul, xvj iiu.
Den enckelen Ducaet van SpanV
gien van 70 ftucken in 't marck, * j *■
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot » * ·■■·iiij guldetf,.
Ende van den eerften Septembris            i.
totten vijftienden Oclobris, tot - iij gul. xviij ft.
De dubbelde Ducaten mét twee
Hoofden inde refpeclive Neder-
landen geilagen, van 3 5 ftucken
in 't marck, vanden 15 Julij tot-, ,·,,-/
ten eerften Septembris, tot -—V'Ü gulden
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Oclobris; tot -»vij gul. XV ftu,
De enckele Ducaten npet twee
Hoofden inde voorfz Nederlan-
den , ende tot Campen geilagen
van 71 ftucken in * t marck, va ç
den vijfthienden Julij tottcn eer-
ften Septembris, tot
         —— iij gul. xix ftu*
Ende van den eerften Septembris *
totten vijftienden Oclobris, tot-iij gul. xvj ftu.
Den Ducaet van Hongarycn, ende
die gemunt in 't Rijck van 70 ftuc-
ken in 't marck, mitfgaders den
Hollandtfchen Ducaet, vanden..
vijfthienden Julij totten eerften
               .1
Septembris, tot------ —~iüj gulden,
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris., tot - iij gul. xviij ft.
Den gouden Caftiliaen van 53 ftuc-
ken ende een halfin't marck, van
den vijftienden Julij totten eer-
ften Septembris, tot — í gul. ij ftuyv.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Oclobris, tot - V gulden.
De Kroone van Portugael metten
korten Kruyce, van 70 ftucken
in'r marck,vanden vijfthienden
Julij tptten eerften Septembris
cerftkomende, tot ----- ------iij gul. xv ftuy.
Ende van den eerften Septembris
rotten vijftienden Oclobris, tot - iij gul. xÜj ftu.
De Kroone van Portugael metten
langen Kruyce, van 70 ftucken,
in 't marck, vanden xv. Julij tot-
ten eerften Septembris, tot — üj gul.xiüj ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - iij gul.xij ftuy.
Den dubbeldenDueaet van Italien,
van xxxvj. ftucken in 't marck,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris.tot -------vij gul. xy ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - vij gul. ÷ ftuy.
Den enckelen Ducaet van Italien,
van Ixxij. ftucken in 't marck,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot — üj gul.xvij ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot-iij gul. xüij ft.
De Milrees van Portugael, van 31
t ftttcken in 't marck, vanden vijf-
tienden
ften Septembris,tot
iij gul. ÷ ftuy.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot -iij gul. ix ftuy.
't Dubbel Piftolet van Italien, van
36 ftucken in 't marck, vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Septembris, tot ---- —vj gul.xvüj ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - vj gul.xvftuy.
Het enckel Piftolet van Italien, van
71 ftucken in 't marck, vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Septembris, tot -*— ------iij gul.viij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Oclobris, tot - iij gul. vij ftuy.
L>en grooten Reacl van Ooften-
"jek, van 16 ftucken ende een
halfin 't marck, vanden xv, Julij
tottcn eerften Seprembris, tot - xvj gul.xv ftu.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Oclobris, tot - xvj gul. ÷ ftuy.
üe halve, ende vicrendeclcn van
dien nacr advcnanf.
Dcn dubbelden Ducact van Span-
den met twee Hoofden van 3 5
ftucken in 't marck, vanden vijf.
-ocr page 1421-
Placatetu '^.Böcck. ίι,ΤΜ a.Deeh
>»jt
·.?
Ende van den eerften Septcmbris'•-'ίΜ
; totten vijftienden Öclobris, tot - vij ouj *··«
De nieuwe Rofen-Nobelcn gneflaü? * ' Jflu·
, gen ende ghemuntinde vooffii-nr.v
rcfpcclive Nederlanden, van 31-''<i.·
ftucken in 't marek, vanden vijf- ν >
tienden Julij tottcn eerften Sep-
tembris, tot------ -----α vüj gu] xij.
Ende vanden eerften Seprembris             J '
totten vijftienden Octobris, tot -vüj gul.xfl
Den halven van dien van ó^ftuckê              u^'
in 't marek, vanden xv. Julij tot-
tcn eerften Scptembris.tot ~—iiij gul.yjftn ,
Ende van den eerftcn Septembris               *'
totten vijftienden Öclobris, tot - iiij gU|t ;„·. λ
Den Henricus Nobel van Engelant               u'
van 36 ftucken in 't marek, van
den vijfthienden Julij totten eer-
ften Septembris , tot------vij gul.xvj ftü
Ende vanden eerftcn Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - vij gul.xij iW
Den halven van dien, vanden vijf-               ''
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris, tot i.—------'Ü gul. xviij ft
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - üj gul. χν; ftu
Den ouden Angelot van Engelant,
van 48. ftucken in 't marek, van
den vijfthienden Julij totten eer-
ften Scptembris.tot
         ——-ν gul. xvj ftuy,
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - ν gul.xiiijftuy.
Den Angelot van Engelant mette
O in't Schip, van 48 ftucken in 't
marek, den vijftienden Julij tot-
ten eerften Septembris, tot-----ν gul.xiij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijfthienden Oérobris.tot - V gul. χ ftuyv.
Den Souvereyn ghemunt by Co-
ninck Henrick van Engelant van
%o ftucken in 't marek, midtfga-
ders die vandè Coninck Eduwar-
dus,cndc vande Coninginne Eli-
fabcth van xi ftucken int marek,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot —— xj gul.xij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden O&obris, tot - xj gul. vüj ito
De halve van dien,vanden xv. Julij
totten eerften Septembris, tot - ν gul. xvj ftuy.
Ende van den eerftcn Septembris
totten vijftienden O&obris, tot - ν gul. xiüj ^<
Den nieuwen Souvereyn van Jaco-
bus Coninck van Groot Britta-
nien,genacmt Umte,va.n 14 ftuc-
ken ende acht derthienfte dec-
len in 't marek, vanden, vijftien-
den Julij totten eerften Septem-
bris , tot
         ■——         ------χ guUüij
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - χ gul. vüj M'
Den halven van dicn,van 49 ftuckè
ende drie derthienfte deelen in 't
marek, vanden vijfthienden Julij
             .
totten eerften Septcmbris.tot— ν gul. vij »ÜJ'
Ende van den eerften Septcmbris
tienden Julij tottcn eerften^Sep
tembris,töt-------- — viijguldenj
Ende van den; eerften Septcmbris
fcotten vijftienden OclobiIs,totKvij gul. xvij ft.
Den halven Milerees van 64 ftdc-ί         ro ι
ken in 't marek, vanden xv. Julij _ ' n'.üji
totten eerftcn Septembris, tot U iiij gulden.
Ende van den eerften Septenibris
totten vijftienden Oétobris, tot - üj gul., xviij ft.
Den Goutgulden van Duytflandt,
van 75 ftucken in 't marek, van
den vijftienden Julij totten-eer-
ften Septembris, tot
         -—■ ij gul. xvij ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oftobris, tot - ij gul. xvj ftuy.
Den Davids Gulden van Utrecht,
van 76 ftuck^n in't marek, van
den vijfthienden Juliptotten eer-
ften Septembris, tot **-**- ij gul. vij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden O&obris, tot - ij gul. vj ftuy v.
Den ouden Gelderfchen Ryder van          · ^
1 76 ftucken in 't marek , van
den vijftienden Julij totten eer-
ften Septcmbris, tot
         -— ij gul. üj ftuy.
Ende van den eerftcn Septembris            >
tottcn vijftienden Oftobris, tot - ij guld. ij ftuy.
Den Gulden van Campcn, Deven-
ter ende Swol, met den Clem-
mer Gulden, van 76 ftucken in 't
marck,vanden vijfthienden Julij
totten eerften Septembris, tot - ij guld. j ftuyv.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden O&obris, tot - ij gulden.
Den dubbelden Rofen-Nobel van
Engelandt,gheflagen by den Co-
ninck Henricus, Eduwardus, en-
de Coninginne Elifabeth, van 16
ftucken in 't marek, vanden vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris, tot[ ------ -^— xvij gul.xij ftu.
Ende van den eerften Septembris
tottcn vijftienden Odrobris, tot - xvij gul. ν ftu.
Den ouden Rofen-Nobel van En-
gelant.van ^ftuckenin't marek,
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot ------vüj gul. xvj ft.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oclobris, tot - vüj gul. xij ftu.
Den halven Rofen-Nobel van En-
gelant, van 64 ftucken in't marek,
■ banden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot ■—— iiij gul. vüj ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - iiij gul.vj ftuy.
•Den nieuwen dubbelden Rofen-
Nobel van Groot Brittanien, van
18 ftucken in 't marek, vanden
vijfthienden Julij totten eerften
Scptembris.tot ■—« -—· xv gul. χ ftuy.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Oftobris, tót - xv guJ. ν ftuy.
Den enckclen Rofen-Nobel van
Groot Brittanien van 36 ftucken
in 't marek, vanden xv. Julij tot-
ten eerften Septembris, tot —— vij gul.xvftuy.
-ocr page 1422-
2711
totten eerften Septembris,tot'.- iiij gulden>,i
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris j tot - üj gul. xvij Öv
De twee derdendelen vanden felvë
dubbelen Ducaet van 47 ftucken
ende negen thienfte deelen in't
martk.vanden vijfthienden Julij             ,
totten eerften Septembris, rot -1 gul. ν ftuyv:
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot-ν gul; üj ftuyv;
Het een derdendeel vanden voorfz
dubbelden Ducaet van 84 ftuckë
in 't marek , vanden xv. Julij tot-
^ ten eerften Seprcmbris, tot ----ij gul. xij ftuy;
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - ij gul. xj ftüyé
tl;
Si/vere A/unte, die om'fangen en Je uytgegevenfa!
worden, op den gewicht e ende ter remedie
als neffens elcken Penningh flaet.
ΤΛΕη Nederlandtfchen Rijcxdael-
*~* der, mitfgaders die gemunt
in 't Rijck, ende in defe Vereë-
nichde Nederlanden,daer van de
Figueren in den Jare 1606. in
drucke zijn uyt ghegeven, ende
geen andere op het gcwichte van
achthien Engelfchen acht ende
twintich afen, ende ter remedie:
van acht afen, vanden fijfthicn- ·
den Julij totten vijftienden Odof
bris eerftkomendc, tot ·.......— ij gul. viij ftuy.
Ende daer nae voortacn, tot —i~ij,gtil; y'tj ftuy*
Den halven Rijcxdkelder op 'tgrië-
wichte van negen Engelfchen
veerthicnafen, ter remedie van
fes afen, vanden vijfthienden Ju-
lij totten vijfthienden Odobris»
tot-----.ilfrf! . r-^jguld. Hij ftuy.
Ende daer nae voortacn, tot. ——j gul. iijz ftüy.
Dèn Philippus Daelderendc fitve-
ren Nederlantfchen Reael, op 'c
gcwichte van xx Engelfchen ï i               'n ,-
afen, ter remedie van acht alen,
vanden xv. Julij voortacn, tot, rijgül.xij ifuyv.
Ènde voorts alle andere iilvere pen-
ningen , vanden voorfz vijfthien-
den J ulij ten pryfe als voicht.
tötten vijftienden Odobris,tot-vguI. iiij ftuy.
pc Schotiche Ryders , ende de
Schotfchc Angelotten, metten
Scepter ende Swaerde kruyfwijs
over den andcrcn,van 48 ftucken
in 't marek, vanden vijfthienden
Juli)totten 1.Septembris,tot * ν gul. viij ftuy.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - ν gul. ν ftuy ν.
Den Vlaemfchen Nobel, ib wel de
oude alside nieuwe, gedayrende
defc Oorloge ghcflagen inde ref-
peétive geünieerde Provinciën»
van 36. ftucken in 't marek, vah
den vijfthienden Julij totten eer-
ften Septembris»tot         —■* vij gul
vij ftu,
ν ftuy.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - vij gul
Den halven van dien, vanden vijf-
tienden Julij totten eerften Sep-
tembris , tot -—'- *»—— üj gul. xiij ftu.
Ende van den eerften'Septembris
totten vijftienden Odobris, tot-üj gul* xij ftu.
Den dubbelden Gulden van Ne-
derlant, genaemt Staten Kroon»
van 8 ί ftucken ende een half in't
marck.vanden vijfthienden Julij
totten eerften Septembris, tot - ij gul. xvij ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot- ij gul. xv ftüy.
Den nieuwen Gelderfehen ende
Vriefchcn Ryder, van 72, ftucken
ende een achtfte deel in't marek»
vanden vijfthienden Julij totten
eerften Septembris, tot -----üj gul, yjjj ftu.
Ende van den eerften Septembris
totten 15 Odobris, tot ------üj gul. yjj ftuy.
Den nieuwen penningh van Portu-
gael metten Kruyce,van zo ftuc-
ken in 't marek , zynde de acht
vijfdedeelen vanden Milrees.van
den vijfthienden Julij totten eer
ften Septembris, tot
xiij guLviij ftu,
Ende van den eerften Septembris
totten vijftienden Odobris, tot - xij gul. xviij ft.
Den halven van dien, van 40 ftuc-
fcen in't marck,vanden vijfthien-'
den Julij totten eerften Septem-
bris, tot         ------         ------Vj gül.xüij ftu.
Ende van den eerften Septembris;
totten vijftienden Odobris, tot - vj gul. ix ftuy.
De vierendcelen van den felven,
Penningh van 80 ftuckert in't           -f
marek,vanden vijfthienden Julij
totten eerften Septembris, tot - üj gul.vij ftuy,
tndc van den eerften Septembris "
totten vijftienden Odobris, tot - üj gul. iiij ftuy.
L>en dubbelden Ducaet van Alber-
tus Eertz^Hcrtoge van Ooften-         , ,^ο
njck, van 3 «5 ftucken in 't marek»
vanden xv. Julij totten. eerften
. Septembris, tot -—, —.viij g-uloW
tndc van den eerften Septembris
, totten vijftienden Odobris, tot - vij gul. xv ftu,
Uenenckelenpucaetvanyoftuc- *
ken in 't marek, vanden xv. Julij
Den halven Philippus Daler, endé
halven Nederlandtfchen Reael,
mitfgaders den Penning gemunt
by den Hertoge van Αΐεηςοπ» op
'tghewichte van elfÉngelicheri
KW 3J
. · r.-.ï
ί asCT
i
',, uu
fes ende een halfafen,tcr remedie
van fes afen         ;jk- -^r jguï. vj ftüyk
De vijfde gedeelten vanden voorfz
Ί
Philippus Daeldcr, midts dat de
felve nieten zijn gefchroyt·—^--
Yvcté'.
De thiende ende minder gedeelte/n
... naecadvenant.
           _
Den iiiveren Carplus Gulden, op't
ghewichte van yeerthien En'gei-
13 f
lchen dertich afen, ter remedie, ,
van fes afen -τ—— -i^—jgut^Yflüy^
Den HollandtfcnenDaler metten
S.M                  ï-éètiwe,
-ocr page 1423-
Placaten. s.Boeck. ιύΎΗ 3. Deel.
Leeuwe
nvÏJOi
28
ende die inde andere
afen, ter remedie van drie afen - χ ftuy vers.
De halve, vierendeelen,cndc min-
der gcdeekcn,mitfgadcrs de dcr-
dcndeelen vanden ièlvcn Schel-
lingh, ghcnaemt α Groat, zijnde
ongefchroyt naer advcnant.
III.
Ende iöo eenige, &c. als Art. 4. Ce/urn. 2674, o».
drucktflaet.
uu.
De Payementen inde Geünieerde Provinciën
gheflagen, de wclcke inden Jare fefthien honden
feiïè beneffens de andere geëvalueerde Penningen
in drucke geftelt ende gefigureert zijn, fullen me-
de voortaen by provifie,ende tot dat anders by ons
dacr inne fal worden verfien, alommc getollcreerc
worden ten gewoonlijcken pryfe daer op de felye
zijn geflagen, als namentlijck:
refpe&ive Provinciën op den fel-
ven voet geflagen zijn, op 't ghe-
wichte van 18 Êngelfchen, ter
j gul. xvüj ftu.
remedie van acht afen
Den halven van dien op't gewichte
van negen Êngelfchen, ter reme-
'die van fes afen ---- ----
Den Staten Daler, op 't ghewichte
van 10 Êngelfchen, ter remedie
xix fluyv.
ij gul. ij ftuyv.
van acht afen-----------------
Den halven Staten Daler, op 't ge-
wichte van 10 Êngelfchen, ter
lemedie van fes afen ——j guld. j ftuyv.
Derj filveren Ryder van Gelderlanr
ende Vriëflandt, op 't ghewichte
van feventhien Êngelfchen twin-
tich afen, ter remedie van acht
afen —'<-~ ,— ,-—ij gul. ij ftuyv.
Den halven van dien, op 't gewich-
te van acht Êngelfchen 2 6 afen,
ter remedie van fes afen------j guld. j ftuyv.
Den Gelderfchen ende Utrecht-
fchen Daler, op "tgewichte van
fefthien Êngelfchen, ter remedie
van acht afen         — ----j gul. xiiij ftuy.
Den halven van dien.op 't gewichte
van acht Engelfchen.ter remedie
van vier afen------ — xvij ftuyv.
Den Spaenfchen Reael van achten,
op't gewichte van 17 Êngelfchen
vijf en twintich afen, ter remédié
van acht afèn — :d*— ijgul.vrj ftuy.
Den halven Van diéfi.op't gewiöhte
van acht Êngelfchen 28 afêtï, ter
remedie van fes afen ; i! "aU^-j gul.iijzftüy.
De vierendcelen éndeachiftëtkelê
gewichtich zyndë, na advênaht.
Den Zeeufcheh Daler, op'tghe-
" wichte van i 3 Engelfen 14 afen,
'ter remedie Van iesaiên ^—j gul. X ftuyv.
Die mindere ghedéelten van dien
naeradvenant.l°               'i!'K
Den VrieiTchdh filveren Gulden,'
Den Schellinck tot
vj ftuy vers, &c.
als Col. 2674. en 267pachter Art. ^.gedrucktfiaef
V.
Blyvende in vigeur die penen byden voorfz
Placate vanden Jaie i6o6.gheftatueert jegens de
Contraventcurs van her ieifde, ende alle de Poin-
clen van 't voorfz Placaer die by defe onfe Ordon-
nantie niet en worden gealtereert.
VI.
Ende fullen de voorfz penen ftadt grijpen ende
geexecureert worden,jegens die geene die hen ver-
vorderen fullen die Penningen hier vooren geroert
hooger teontfangen ofte uyt te geven dan hierbo-
ven gefpecificeert is, als waren de felve hier weder-
omme van woorde tot woorde gcinfereerr.
V11.
Ende óp dat onfe ernftige meeninge in defen te
beter onderhouden éhde nae gekomen mach wor-
den , ordonneren wy den Rade van State defer
Vercenichdc Nederlanden,voor hacr te ontbieden
den Ontfanger Generael der felver Nederlanden,
de Ontfangers vande Contriburien, Confifcatien,
ende andere vande ghemeene Middelen, die van
wegen de Generaliteyt verpacht ofi£ gecolledeert
worden, mitfgaders alle Commifen, Clerckcn en-
de Comptoir-Dienaers. Doende alle de felve defe
onfe Ordonnantie byfolemnelen eedc befwecren,
in alle Poinden ende Articulcn te onderhouden,
mitfgaders dat iyluydcn met geene Wiftêlarenen
fullen handelen , ofte yan eenige Penningen op·
geit ofte töebaet ontfangen. !
vin. , ;
Infgelijcken dat die Raden ter Admïraliteytgc-
lijeken eedt af ncrhcn fullen die Convoy ofte Li-
cent-Meéfters; hatc Commifen, Clercken ende
Comptoir-Dienaers, ende andere comptable on-
der dè CoUegien refpeétivelijckeft refor teren de.
-■>';di/\ nt'K: '':.U n*)b- ; i 't '
Ordonnerende vooiits de Gecommitteerde Ra-
den, die Raden Provinciacl, ofte die vande Reec-
keninge der rcfpe&ivc Provinciën { voor haer, ow
hare Gecommitteerden te ontbieden al Je Corfip-
table Officieren, foo Rentmceftcrs vande Domtf
rien,vOntfangers vande gemeenc Middelen, Col;
ledeurs van Tollen^ éiide alle andc| hare Clcrckö·
of Dienaers,dieipei)ningen vandcparticulicre Pro-
vinciën
op't gewichte van 12 Êngelfchen
éndé een rïalf, ter remedie van
-j gul. vïij ftuy.
fes afen
Den halven van dien ,op 'fgevvicri
te van fes Êngelfchen acnt afen,
ter remedie vjSn; vier üfefi. *i*%m*
Den Franck van^rahckïiijèK5; óp 't
gewichte van rïégen Êngëlfchërt
.1, ,1
ΠΊΠ
xiiijftüVv.
din:
'O VCS
vier afen, tër! ifémedie, Varl fès
afen _ül"-' W »«3 ^j guld. j ftuyv.
Dep^alve,nyari^h;op'réèwlch- * ,!
'■-'
1 ie van .v'ièr Êngelfchen ïBafeq,"
ter remedie v^ri'Biié aièfr1' r^-'χ ftuy.viij pen.
Dequartsd'Elcus^öfvictèhdëèTe'aΛ ] ;v!'-;.;
van KrÓöhën, op't gewicrïtè'vaty
fes Êngelfchen fes afën.terÏëmë-
^rftdVv.
die van vier afen —.-----■ - , ι·
.! .<VJ\
'lil ftSCl
De Teftoenenyan νrancJ^ijcfciöp
't ghewichte V$i fes Engèifdhën,
,. te^remedie. varfvrer afen' ü;·^-
Dfe'n ÈngelfcHerrSclicllingB»"endie
Λ7ψΐ Groot Βιίΐέέήήϊεη, op 'tge-
i//Dr!«ï
itj>i iifi /
-ocr page 1424-
Μ U Ν τ Ε.
175*
vincien handelen, cndc ghelijcken cedt te doen
doen als voorcn.
X.
Item, ghebieden endc beveelen alle Officieren
defcr geünieerde Provinciën, te doen neerftigh on-
derfoeck tegen de Infracleurs defer jegenwoordige
Ordonnantie, op pene van geprivcert te worden
van hcure Officicn , cndc inhabil verklaert re wor-
den nimmermeer officie te bedienen, Endc fullen
de felvc officien zijn impetrabcl fondcr andere
verklaringcibnderdatiyhaerfullen mogen excu-
feren by ignorantie, ofte generale tranfgrefiïe van
defeonfc Ordonnantie, welckeexcufatic \vy niet
en willen hen van weerden te zijn, maer is onfc
meeninge hier innchare traegheyt ende ncgligcn-
tie te ftraffen.
XI.
Ende tot beter onderhoudinge vande felvc heb-
ben beiloten ende goet gevonden, dat die Gecom-
mitteerde Raden vande refpedivc Provincien,Ka-
den ter Admiraliteyt, ende alle Raden ende Offi-
cieren van Juftitie fullen beloven onder hare Sig-
naturen , dat fyluyden defe Ordonnantie in alle
hare Poinden ende Articulen, gene uytgcfondert,
fullen onderhouden , ende doen onderhouden.
Ende fullen de voorfz Raden ende Officieren van
Juftitie , hacr voorfz geteyekende beloften fcyn-
denaende voorfz Gecommitteerde Raden vande
voorfz refpedive Provinciën, ende de felve adver-
teren van't geenc fyluyden gedaen fullen hebben,
in 't afnemen vande eeden vande Perfoonen, inde
nacrvolgende Articulen gementioneert, binnen
veerthien dagen na de publicatie van defen: Wclc*
kc Gecommitteerde Raden binnen andere veer-
thien dagen daer nae hare geteeckendc beloften,
ende die befcheyden die fyluyden vande refpedi-
ve Raden ende Officieren van Juftitie fullen ont-
fangen hebben,ovérfenden aenden Rade van Sta-
te, ten eyndcde Provinciën te beter onderricht
mogen worden, dat alomme d'onderhoudinge
van defen Placateacngcnomen endefolemnelijc-
ken belooft is: gelijckoock die Raden ter Admi-
raliteyt fullen over fenden aendcnRaedt van State
hare beloften ende bericht van 'r gcenc by henluy-
den is ghedaen , ten reguarde vande Convoy ende
Licent - Meeftcrs, midtfgaders hare Commifcn,
Ciercken ende Comptoir-Dienaers, binnen den
tijdt hier vooren verhaelt.
XII.
Alle Magiftratcn vande Steden fullen beloven
onder 't Zegel vande voorfz Steden , dat fy defe
Ordonnantie fullen onderhouden , cndc door den
Treforiers, Rentmeefters, Impoft-mcefters ende
Accijfenaers, ende andere Pachters ende Colle-
deurs vande refpedivc Steden Middelen » doert
onderhouden , ende niet toe laten dat de voorfz
Ordonnantie binnen de voorfz Steden ende Ju-
rifdidic der fèl ver, fal worden geinfringeert ofte ge-
broocken naer haren beften vermogen , ende de
voorfz belofte feynden acnde Gecommitteerde
Raden vande refpedivc Provinciën binnen den tijc
van veerthien dagen, die de felvc over fènden ful-
len aenden Racde van State binnen andere veer-
thien dagen, gelijck vooren verhaelt is.
XIII.
Ende fullen de Officieren van juftitie elcks in
de plaetfè haerdcr refidentie daer die publicatie
van defen gedaen fal wordcn,neme"n endc ontfan-
gen eedc van alle Treforiers cndc Rentmeefters
vande felvc Steden ende Plaetfen, als mede van
alle Waertfluyden ofte Pcnningh-Meefters,Pach*
rcrs.CoIlcdcurs van Im poften ende Confumptien,
PontgacJders , Maeckelacrs, heure Commifcn,
Ciercken endc Comptoir-Dienaers, foo inde Ste-
den als ten platten Lande, onder haren refpedi ven
refortc rcfidcrende, doende alle de felvc defe onfè
Ordonnantie fblemnclijcken befweeren, de fclve
te achtervolgen endc re doen achtervolgen , daer
van die Officiers die refpedivc Gecommitteerde
Raden, ende die Gecommitteerde Raden den
Rade van State adverteren fullen, mede binnen
gclijcken tijdt als vooren.
XIIII.
Ende dit alles fondcr nadeel ende prejuditie van
de gerechtigheden ende Privilegiën vande Vcrec-
nichde Nederlanden in 't gencrael, ende van elc-
ken der felver in 't particulier.
Ende op dat niemandt van het jegen woordich
Plaeacc ende Ordonnantie hebbe te pretenderen
cenige ignorantie , Verfoeckcn ende ontbieden
wy daerom allen Overighcden, Magifrraten, Offi-
cieren ende Jufticicrcn binnen deie geünieerde
Provinciën dien het eenighfints aengacn mach,
dat fy defe onfe Ordonnantie alomme doen ver-
kondigen , uy t roepen ende publiceren» daer men
ghewoonelijck is uytroepinge endc publicatie te
doen , Procederende tegen den overtreders van
dien, totten penen begrepen inden voorfz Placate
vanden J are fefthien-hondert endc fcffe^onder ce-
nige gunftc, faveur ofte diffimulatie, dcwyle 't fel-
ve voor den dienft vanden Lande, endc 't profijt
vande Gemeente alfoo is bevonden te behoorem
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergadcringe
vande Heeren Staten GeneraelderVereenich.de
Nederlanden, opren xxviij. JunijdesJacrs 1608.
Berd,vt* Ter Ordonnantie vande voorfz Heeren
Staten Gencrael. C, Aerffen.
Α
5* Ordre Provifioneel, vande Edele groot-mogende Heeren de Staten
Generae/der Vereenigkde Nederlanden, houdende continuatie vaxden cours vanden Getdejpten voet
vande lefiefettinge begonfl den eerfien Septembris, ende expirerende den vïjfthiendm Oilobris: ende
dat lyprovifie totten leflen Decembris
1608. In date denfefien Oclolris ι6ο8.
Ie Staten Generael vande geünieerde Ne-
derlanden ♦ Alfoo wy tot verlichtingc van-
de Gemeente, confervarie. vande Traffijc-
que cndc voorkominge vande fwarighcden, die
uyt die continuatie vande difordren, ende groot
verloop ende ryfingc inden cours vanden Gelde,
jegens qnfen Piacate uytgcgcven den een en ηνίη-
tichften Martij inden Jare ièfthien-honderteode
8. Μ ij                    fes,
-ocr page 1425-
Placaten. J.Boeck. ιι^ΎΜ 3.Deel.
2758
leften Dccembris defes loopenden Jaers. Ord
nercndc wel crnftclijcken datde voorfz tollerai '
vanden eerften Scprcmbris tot den voorfz d
fes, fouden hebben mogen ontftaen , by onfe Or-
donnantie vanden acht en twintichften Junij de-
fès Jaers fefthien hondert ende acht,geordonnecrt
hebben , dat die evaluatie vanden Jare fefthien-
hondert ende fes, gheheelijck ende nae luydt van
den voorfz Placate achtervolght foude werden
vanden vijftbienften defer Maent Odobris, ende
dan voorts aen: Ende ommc met meerder ghc-
voechlijckheytende minder lefievande Gemeen-
te, die penningen op den voet vanden voorfz PJa-
catc vanden Jacrc fefthien-hondert fciTe te bren-
gen , wy die redudie gedaen hebben op verfchcy-
den termyncn, gelijck by den inhouden des voor-
fchreven laetilen Placaets te ficn is. Ende ons fe-
dert vertoont is dat naer date vanden voornoem-
den eerften Placate des Jaers fefthien-hondert
ende fefTe, die proportie tuiTchcn het gout ende
filvcr inden naeburige Coninckrijcken ende Lan-
den feerc is ghealtcreert, daeropons fonderlinge
reguard ftont te nemen , al eer wy eenen vaftcn
voet op den ganck ende cours vanden gelde arre-
ftcerden , tenware \yy terftont nieuwe fwarighe-
den ende inconvenienten in dar ftuck wilden ver-
wachten,met meer andere confidcraticn ter voor-
fchrevc materie dienende, die wy niet volkoment-
lijck als noch en hebben konnen naerficn , midts
verfche}'den groote ende fwaerwichtige afïairen
ons voor gekomen. S O O IS T, dat wy furche-
rende die Jaetfte affettinge die welcke ghefchict
foude hebben den vijfthienden defer, goet gevon-
den hebben te continueren die tollerantie ofte
permiilïe vanden eerften Septembris lcftleden op
den cours van alle goude ende filvere Speciën van
gelde, gheduerendc onfe deliberatie, ende tot den
toe, alomme wel ftridelijck fal werden onderhu
den naer luydt vanden Placate vanden achteU
twintichften Junij lcftleden, op de peyncnend
boeten dacr inne begrepen,die welcke wy houdc
alhier voor gherepetcert. Ende naer den Jaetfte
Deccmbris voorfz fullen wy ordonneren op de re
dudic vander Munte, achtervolgende onfen pk
cate vanden een en twintighften Martij fellhicn-
hondert ende fes, ofte ghelijck wy andcrilnts tot
't gemecne welvaren ende weeringevan vordetc
rijfinge vandê gelde fullen bevinden dicnftclijckfl
te wefen. Ende op dat niemant hier van hebbc te
pretenderen cenige ignorantie, Verfoecken ende
ontbieden wy daerom allen Overigliedcn, Maei.
ftraten , Officieren ende Jufticiercn binnen dele
geünieerde Provinciën, dien het eenichfins acn-
gaen mach.dat fy defe alomme doen verkondigen,
uytroepen ende publicercn,dacr men gewoonlijck'
is uytroepinge ende publicatie te doen, Procede-
rende tegen den overtreders van dien, tottê penen
begrepen inden voorfz Placate vanden Jare 1606,
fondcr eenige gunfte, faveur oftediiïimulatie,de-
wylc 't felve voorden dienft vanden Lande,ende
't profijt vandc Gemeente alfbo is bevonden te
behooren . Aldus gedaen ende gearrefteert tct
Vcrgaderinge vande voornoemde Hecren Staten
Gencrael, in 's Graven-Hage den feften Odobris
fefthien-hondert ende acht. Was gheparapheert,
Sloeth, "■ Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande
voorfz Hecren Staten Gcnèracl. Getccckcnt,
C. yjerjfen.
6. Continuatie, vande tollerantie vanden cours van alle (joude ende§il-
vere Penningen, voorde Maendenvan)'anuarius, Fehruarius ende Meert e des Jaers 1609. naeflkt-
fnende. In date den
13 Decemher 1608.
                                             . ,
Ie Staten Gcnerael vande Geünieerde
Nederlanden, Wy hadden goet gevonden
opten feften Odobris ieftedcn,inde voor-
fchreven Vercenichde Provinciën te doen
publiceren fceckere Provifioncle ordre optccon-
tinuatie vanden cours vanden Gelde, opren voet
vande lefte fettinge, begonft den eerften Septem-
bris, ende expirerende den vijftienden des voorfz
Maents Odobris tottcn leften defes Maents Dc-
cembris fefthien-hondert ende acht, in hoopenin-
ge dat wy daer en tulTcben volkomclijcken na de
waerheyt foudén zijn onderrecht geworden van-
de proportie tuiTchcn het Gout ende Silvcr, die in
de naebucrigc Koninckrijckcn ende Landen wort
gehouden, ommc cenen vaflen voet op den ganck
ende cours vanden gelde te hebben mogen arre-
ilercn : Maer alfbo men tot noch toe foo'exade-
lijck daer toe niet en is konnen gcraeckèh, gelijck
d'importantic vandeiaecke dat vereyfeht, omme
allefwarigheden ende inconvenienten voor te ko-
men , overmits verfcheyden andere groote ende
fwaerwichtige affairen vanden Lande die ons bin-
nen rriiddelen-tyden zijn over gekomen: S OO
IS Τ, dat wy (alnoch furchérendc de lefte affet-
tinge van het Gek, die gefchiet foude hébben den
vijfthienden Odobris leftledcn) dicnelijck geacht
hebben al noch te continueren de tollerantie ofte
permiftie vanden eerften Septembris daertcvoo-
ren, op den cours van alle goude ende filvere Spe-
ciën van gelde , uytgacnde den leften defes flilo
novo, voor de Maenden van Januarius, Februarius
ende Mcertc des Jaers fefthien-hondert ende ne-
gen nacftkomende. Ordonnerende wel ernitelijc-
ken, dat de voorfz tollerantie vanden eerften Stp-
tembris.gcduyrende de felve drie Maenden alom·
me wei ftridelijck fal werden onderhouden, nae
- luydt van het Placaet vanden acht-en-twinticn-
ften Junij lcftleden, opte penen ende boeten daer
inne begrepen, die welcke wy houden alhier voor
gercpetcert,na de expiratie van welcke drie Maen-
den, wy tot het gemeene welvaren ende wceringc
van alle voordcr ryftngc vanden gelde fulckcn or-
dre fullen ftellen, als eenichfins dienelijck bevon-
den fal werden. Ende op dat niemant hier van
hebbc te pretenderen eenige ignorantie, Verfoec-
ken ende ontbieden wy daerom allen OvcrigW'
den, Magiftratcn,Officieren ende Jufticiercn bin-
nen de voorfz Vercenichde Provinciën dien w
eenichfins acngaen mach , dat fy defe roïlcra«ti
alomme doen yerkondigen,uytrocpen ende pu» ·*
-ocr page 1426-
Ì U Í Ô E.
27<Si
%ç4ï
ccren, daer men ghcwoonclijcken is uytroepinge
ende publicatie re doen, Procederende tegen den
Overtreders van dien.tprtc penen begrepen inden
Placatc vanden acht en twintichften junij Jcft-
Xtatn , ionder cenige gunfte, faveur ofte difllm u-
Jütie, dewyle 't iel ve voot den dienft vanden Lan-
de, ende 't profijt vande Gemeente alfoo is bevon-
den te behooren. Aldus gedaen endegearrefteert
rer Vergaderinge vande Hecren Staten Generael
der Vereenichdc Nederlanden, in 's Graven-Hage
opten dertbienden Decembris des Jaers fefthien-
hondert en acht. Was geparapheert, C. v. Gent,"'
Onder ilonr, Ter Ordonnantie vande voorfz Hee-
jcii Staten Generael. Gcteeckent, C. Aerfjen.
Goude Munten, ten gewichte bene/fensyeder verklaert,
ende/uilen moeten voorflaen met te remedie van
twee afen, ende meer fier niet.
tienfte deelen van eenen ftucke            '
inden fnede, ende van twee ende
twintich Caraten een greyn fijn             c
gouts inden alloye in't Troyiche
marek wereks, tot------ ——— ÷ g. viij ft. &c«
De/e verdere fettingen accorderen met die vanden
eer/en Septemhris tot ten vijjtbienden Oftobris, inden
Placate vanden
æ 8 Junij 1608, hier loven CoL 274(1,
en vervolgens gedruckt.
Silvere Munt e, die ont/angen ende uyt gegeven/al
worden, op den gewicht e ende ter remedie
ah nejjens eltken Pcnmngh flaet.
ºÑ\Åç Nederland tfehen Rijcxdaelder, &c. De
*-J Silvere Munt e komt in hare/peeren en /ettinge
over een met die vanden jare 1610. hier boven CoL
æâãé. en vervolgens ghedruckt. Behalven dat in
de/enden Reaelvanden Ecrtz Hertogh Albertustot
vij/tienjluyvers, metjij ç mindere gedeelten, niet en
is bekent geweefl.
D
En grootcn Nederlandtfehen
gouden Ryder van vicr-cn-
twintich ftucken ende achtder-
7. Continuatie, vande Toüerantie vanden cours van alle (joude ende E'tU
ver e Penningen, voor de Maenden van September, Oftober ende November desJaers 1609. nacjl·
komende. Di date den
æ 7 Augufii 1609.
hondert ende acht, op den cours van alle Goude
ende Silvere Speciën van Gelde,voorde Maenden.
Seprember, Odober ende November defes loo-
penden Jaers fefthicn hondert ende negen. Or-
donneren wel expreflelijcken dat de voorfz Tol-
lerantic vanden eerften Septembris fefthicn hon-
dert ende acht, die ais vooren verheelt, noch ghc-
duerr tot den Ieften defer Maent Augufti, gcduy-
rendedc felvc nacftvoJgendc drie Maenden, ai-
omme wel ftriclelijck fai worden onderhouden,
nae luydt van 't Placact vanden acht en twintich-
ften J uhij des voorleden Jaers fefthicn - hondert
ende achr,op de penen ende boeten daerinnc be-
grepen ,de welcke wy alhier houden voor gerepe-
teert, nae de expiratie van welcke drie Maenden,
wy tot hetgemecne welvaren ende wecringe var^
alle voordcr ryfingc vanden Gelde, fulcken ordre
ftcllcn fullen als cenichfins dienelijck bevonden
fal worden. Ende alfoo wy by onfe voorgaende
Placaten , foo vanden een en twintichften Martij
Anno fefthien-hondert fes, als vanden acht ende
twintichften Junij fefthien hondert ende acht,on-
der anderen hadden verboden te ontfangen ofre
uyt te geven eenige lichte ofte gefchroydcfilvcre
penningen, ende tot dien fijne geordonncert alle
de capitalc filvcrc penningen te ontfangen ende
uyt te geven by gewichtc. Soo is 't dat wy ordon-
neren ende gebieden wel exprcftelijcken by defen
alle Rentmeeftcrcn ende Ontfangers, mitfgaders
hare Commifen, fo vande Geünieerde Provinciën
in 't generael,als van elcke Provincie ende Steden
van dien in 't particulier,datfyluyden geftadelijck
op hare Comproircn ende Tafele fullen hebben
en houden cene Schare, om me foo wanneer ben-
luyden werden gheprefenteert cenige lichte ende
gefchroydc filvere penningen, de feive daer mede
datelijck in ftucken re fnijden, ten aenfien vanden
geencn die henluyden de felve lichte ende ghc-
8. Ì jij
                fchroydc
; Ie Staten Generael vande Vereenighdc
\ Nederlanden, Allen den geencn die dele
.tegenwoordige fulJen fien ofte hooren le-
Ten.Saluyt. DOEN TE WETEN,
Wy hadden goct ghevonden op den feften Odo-
bris Anno fefthicn hondert ende acht leftlcden, in
de voorfz Vcrecnichdc Provinciën, te doen publi-
ceren fccckcre proviiioncle ordre op de continua-
tie vanden rours vanden Gelde, op den voet van-
de tweede rcdudic by ons gcordonneert ende ge··
maeckt op den acht en twintichften Junij des
voorfz Jaers fefthien-hondertende acht, bcgonft
den eerften Septembris, ende expirerende den
vijfthienden Ocïobris des felven Jaers, Welcke
voorfz tweede redudie wy t'federt tor diverfche
ftonden hebben gecontinueert, ende uyrcrlijckén
tor den ieften dcfer Macnt Augufti, op vaft ver-
trouwen , dat middeler-rijdt by de rubuyrige Ko-
ninckrijeken endcPn'ncen, eenc bequame ordre
op de proportie tuflehen het gout ende filver fou-
de zijn genomen , om alfoo ecnen vaften voet op
den ganck ende cours vanden Gelde te hebben
mogen arreftcren, Macr alfoo men tot noch toe
foo cxadclijck daer toe niet en is konnen gheraec-
Kcn, ghelijck d'importantie vander faecke dat ver-
eyfcht, om allefwarighcden ende inconvenienten
foor re komen, overmits verfcheydc andere groo-
teende fwacrwichrige affairen vanden Lande die
ons binnen middelen-tyde zijn over ghekomen:
Ende wy bevinden dat daer en tuiTchen hier te
Lande werden inghevoert diverfche foorten van
Uytheemfche Paycmcnten, feer fwack inden ghe-
wichtc ende alloye. S O O IS Ô , dat wy (als
noch furchcrende de lefte rcduétie ende affettinge
van't Geit, die anders foude expireren den Ieften
acfer Macnt Augufti) dienftlijck ghcachr hebben
als noch te continueren de voorfz Tollcrantic ofte
permiftlc van den eerften Septembris fefthien-
-ocr page 1427-
Placaten. a.Boeck
n.Tit. s.DeeL          a?,
treders van dien.tottc peynen begrepen inden to
cate van den een ende uvintichftcn Martij I
fefthien-hondert fes, endeflcht ende twintichft"0
Junij fefthien hondert acht rcfpcclive,fondci»S
ge gunfte, faveur ofte diiïimulatie, dewylc 't Π
voor den dienft vanden Lande, ende't profijt ■
de Gemeente alfoo bevonden is te behooren AL
dus ghedaen ende ghearrefteert ter Vcreaderin
vande hooch-ghemelte Hecren Staten Gene Si
der Vereenichde Nederlanden , in 's Grav
Hage , op den feven ende.twintichitenAueuSi
desjaers fefthien-hondert endg negen. Was o
parapheert,/. Ghieffen,"· Onder ftont,TerOrdon"
nantie vande voorfz Hceren Staten Gcnetael
Geteeckent.Ci Aerffen.
Goude Munten, ten ge wicht e benefensyederverklaen
ende fullen moeten voorflaen ?nette remedie van
'
twee Af en ende meerder niet.
T~\En grooten Nederlandtfchen gouden Ryder,
J"-/ &c. De Evaluatie vande Goude Munt e isgheflelt
gelijck die vanden eer/len September tot den vijftienen
Oclober
1608. hier boven Colum. 2746. en vervolgens
gedruckt fiaet.
Silvere Munte, die ontfangen ende uyt gegeven /al
werden, op den gewiekte ende ter remedie
als neffens elcken fenninghfaet. ■
T"\En Nederlandtfchen Rijcxdaelder,&c, Defe
*-^ Evaluatie is geflélt, gelijck die vanden vjjfthitndtn
Juli) inden Placate vanden acht en twintiohfitn junij
1608. Colum. ζ 7 53, en vervolgens gedructtflaet.
176%
fchroyde ftlvere penningen fullcn prefenteren,die
daer nae de ftuckcn weder nae hen fullen mogen
nemen, alles op de penen by ons hier voormaels
daer toe geftatueert. Verbiedende voorts wel ex-
prciTelijckcn by defen, van nu voortaen in ecnige
der voorfz geünieerde Provinciën te brengen, ofte
oock die alrecdc in gebracht mochten zijn, uyt te
geven ofte ontfangen eenige uythcemfche Paye-
menten buyten defe geünieerde Provinciën gcfla-
gen, als halve ftuyvers, ftuyvcrs, twee, drie ofte
vier ftuyvcrs Penningen, ofte ecnige andere Paye-
menten totteSchellingen toe incluys.opdc pene
ende verbeurte vande felve Payementen, met het
dubbel van dien vóór de cerftc rcyfe , ende voor
de tweede reyfe op ghelijcke pcyne ende arbitrale
correctie: Dewylc wy alle de felvc verklaert heb-
ben, ghelijck wy de felve verklaren by defen voor
billoen. Verbieden infgelijcks dat van nu voort-
aen geene Payementen vanden halven ftuyver
totten Schellinck toe beyde incluys, in geene
Munten binnen defe geünieerde Provinciën meer
gemaeckt ofte gemunt fullen mogen werden,fon-
der ons naerder ende fpeciacl conlcnt, op gelijcke
peynen als hier boven vande uythcemfche Paye-
menten is verhaelt. Ende op dat niemandt hier
van hebbe te pretenderen ignorantie, Verfoecken
ende ontbieden wy daerom alle Overigheden,
Magiftraten, Officieren ende Jufticiercn binnen
de voorfz Vereenichde Provinciën, die het eenich-
finsaengacn mach, datfy defeTollerantiealom-
me doen verkondigen , uytroepen ende publice-
ren, daer men ghewoonlijck is uytroepinge ende
publicatie te doen, Procederende tegens de over-
8. Placaet, op den cours vanden (jeldeyfoo Cjoude als Sifaere iSpecien. In
date den eerflenjulij 161 o.
' E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Alfoo om te voorficnopde
ongeregcltheydcn in 't ftuck vander
Munte ende Muntilach mette appen-
«jdenticn ende dependentien van dien, midtfgaders
de opfteygeringc vanden Gelde binnen defe Ver-
eenichde Nederlanden gecaufeert deur de Oorlo-
gen, ende invoeringe vandiverfche Goude ende
filvere Penningen buyten defe Landen geflagen,
in defe Landen ghebracht, ende tot hooger prijic
uyt gegeven,dan de rechte waerde der felver. Wy
om daer inne te verfien, op den xxj. Martij inden
Jarc 1606. hebben doen emaneren feker Placaet,
fo op den cours vanden Gelde als de Munts-difci-
pline , ende 't geene meer daer aen dependeert:
Daer mede wy wel hadden verhoopt het voorfz
ftuck vandcr Munte met alle fijne appendentien
ende dependentien te houden in goede ende be-
Suame rcgule ende ordre. Ende bevindende dat
eurdc praérijeken van diverfche quaetwilligen,
hacr eygen baet foeckende tot groote fchade van-
de Gcmcente.endc nadeel vande gemeene faecke
defcr Landen, diverfche ende voornamentlijck de
Goude Speciën, onlanghs daer nae feer waren ge-
rcfen. Hebben, om alle de felve metten minften
quetfe onfer goeder Onderfaten, weder op den
voorfz voet vanden Jarc 1606. te brengen, op d^n
xxviij. Junij desjaers 1608. doen emaneren feec-
kerc provifionele Ordonnantie om alle de voorfz
Speciën van Gelde in drie termynen re reduceren,
ende te brengen op den voet ende ten pryfeby ons
voorfz Placaet geordonneert: Dan vciftaendc dat
tfedert alle goude fpecien inde naburige Koninck-
rij eken, Landen ende Republijcken,mettewelcke
onfe goede Ingeiètenen dagelijcks zijn trarficquc·
rende, feer zijn gerefen: hebben raetfacm bevon-
den , ende de trafFicque defer Lande dienftichghe-
acht (om de felve onfe Onderfaten niet al te leer.
foo van Neeringe als bequamc goude ende filveff
ipecien daer toe noodich, te.ontblooten)de goude
fpecien te tollereren tot hoogeren prijfealsbyoa-
fen voorfz leften Placate ende Ordonnantie is ge-
ftatueert. S O O IS T, dat wy de voorfz faceka»
over ghemerekt, nae voorgaenden advijfc vande
Generacl-Meefters vandcr Munte, gheaccorekert
ende toe ghelaten hebben, accorderen endelaten
toebydeieu , dat van nu voorts-aen, alle Goude
ende filvere Speciën fullen mogen werden ontfan-
gen ende uyt gegeven ten pryfe ende op dcreme·
dien als hier nae volght; Te weten,
D
En dubbelen Nederlandtfchen
Ducaet van vijf- en - dertich
ftücken in'tTroyfche Ncdcrlant·
febe
«
-ocr page 1428-
nfj , % ΜΤ ΛΑ ïfe
éten van 't vootfz Placact die by defe onfc Óp,
donnantie niet en worden gealtereerd.
Μ**
fchcmarck,tot .------ --—viij guldcn,&c,
" Z?<?/ft^oock d'EvaluatievandeSilvereMtmte,ac-
cordeert met dk vanden jcflen] ulij ΐβίο. hier voo-
ten Colum. z66y. en vervolgens gedruckt,
Alle welckc goude penningen niet anders en
fullcn mogen gewegen werden, als clck mee ha-
ren bchoorJijcken gewichte, endc dat bet fal moe-
ten voorflaen mette remedie van twee Afen,ende
rnccrder'nict. Behoudelijck dat de Penningen
van gout die gaef ende goct zijn van Al bye,ende
zijnde te licht boven de voorfz remedie een, twee»
ofte uytcrlijckcn drie afen fondcr meer, uyt gege-
ven fuilen mogen werden, midts betalende voor
elck Acs ecncnftuyver, alles op de verbeurte van-
de felve penningen.
" Ómme gewichtige redenen, hebben de hooch-
gemclte Heeren Staten Generael(al voorendacr
op ghchadt het advijs vande Generacl-Meefters
vander Muntej gheprdonneert, dat van nu voort-
aen elck Aefken van alle lichte goude penningen
die by defen Placate zijn getollereert, fal worden
vergoctendcgefuppleert inde plactfe van eenen
ftuyver, met twee blancken , opre verbeurte als
vooren. Adum den negenden Fcbruarij i6n.
Blyvcnde in vigeur die pcynen byden voorfz
Placate vanden Jare 1606. gheftatucert jegens, de
Contraventeurs van het feJtcle, ende alle de Pojn-
.n
Endefullcnde voorfzpenen ilaojt,gp)P^n endc
gcexecuteert worden, jegens die gene die hen ver-
vorderen fuilen die penningen hifr vooren ghé-
roert hoogcr te ontfangen ofte uyt te geven dan
hier boven gefpecificccrr is, al waren de ielve hier
wedcromme van wooxde te. woorde gcirifereert.
Endc op dat niemant hier van en hebb'c te pre?
tendcren cenigc ignorantie, Verfoecken ende ont-
bieden dacrom alle Overheden, Magulraten, ÖiTi-
cieren ende Jufticiercn binnen defe geünieerde
Provinciën, die het eenichfins acngapn mach, dat
iy defe onfc Ordonnantie alommc doen verkondi-
gen , uy troepen endc publiceren, dacr men ghc-
woonlijck is uytroepinge ende publicatie te doen,
Procederende jegens den overtreders van djen,tot-
tc penen in onfen principalen Placate, vanden xxj*
Martij 1606. begrepen, fondcr eenigh faveur,giinf
fte ofte dUTimularie,dewyIc 'tfelve voor den diehïÏ
vanden Lande, ende't profijt vande Gemeente
alfoo is bevonden te behooren. Aldus ghedaen
ende gearrcileert ter Vcrgaderinge vande hooch-
gemejte Weeren Staten Gcncrael, in 's Graven-
Hagc op den eerilen Ju lij i6io< Was ghepara-
pheert, Λ van oldenlarnevelt,vt* Onder fkmt, Ter
Ordonnantie vande hooch-gemejre, Heeren Sta,·*
ten Gcncrael. OefêèckcnL'f, Jmtéht
—·
jQJ
9. Piacaet ende Ordonnantie, vande Doorluchtige, Hoogh Mogende
, Heeren, ds Staten Qeneraelder Fereemchefc Nederlanden, op den cours yanjen Qeldejpfi Qeude als
' Silyete Speciën > Waer nae alle enagyegelijcke Jngefet.tnen der voorfz Landen /tchvoarts-Mfffulleh
'..■■ hehhenite reguleren, Jn date den16 September
161 5.
           ν'·~>κ\                       <" rrgn-/
nac defen onfen Placate ftriclelijck te reguleren,
op de verbeurte vande Penningen, tcgéns, of bijyr
ten den felve uyt gegeven of ontfangen, ende daec
en boven noch het yjprvout vande waerde Van
dien cjnfonderheyi der» Ontfangcrs?Treïbrierè,
Rcntmeeftcrs, harp Commijfen encie, C^lercken s
Item;, alle Pachtprslyan ίηιportenehdpAccyjffcn1,
KJaeckcIaers epde PprJFgaprdcrs, ëndp géneralnc-
ken aileanderejpérfpQncn'^dic ónder'arithorifatie
van Landen,StedenJ,i)^tp;eh of Cóllègién, béwint
van eenige Penningen hébben > de' Wèjckjé boven
de voorfz boete gepriyeerr. fullcn Vyiprden van har?
oificicn ,indienïy écnjlge hebpen,indien niet, ful-
lcn vervallen zijn in t.^fubbcjt vande vpprlzboete.
En,d^ 4iï,a|)es, by prbvific, tot dat bVons: gèriëiael
'Piacaet { f welck wy qnder handpn hebben ,cndp
metten eerilen fullpn cjpèn errianéreri')'pp iïit
ppjnpTien ende deelcn van het iluck Vander Mun-
tévÖlkóméhtliick verfien, endc eöedc'oïrdte fihe-
ileltwerde, * ; Wm :' ®>,Ti SW®!%"
."incno-ih&n&nrj-A'A
imblsdéub ii'iü
j derlandcn, Alfoo wy bevinden, dat, door
■ de moetwilligheyt fornmiger, Perfoonen,
*dic ficn nript de verhandelinge vanden
Gelde foecken. te yerrijeken, alle Goude ende Sil-
vere Speciën verre boven haer weerde geïleygert
Cndc opghcdrongen werden ," felfs pock terw^lc
mèn befich is om een gcncrael redres, ende ya^p
ordre te begrijpeii'on het iluck yander,M^ijré,
met den gantfehen aenhangn van dien ('t w'ekk
jegeriwbordich in een groot x^ripr^jp gpkorijen, is.)
ftreckende 't ielyé iot g^ooten naedeef van onfen
Lande, confufieendc vetwerrjhgc in allen h^ridcl,
endc ontruftinge qfff Gcmeynte» lüet' kuririqnde
dc,(cjvp figh in ^nifange^^n^u^t'^^L^-
1 o τ, dat \ν)?3ρΓη;φ! vóorfzi ongeregelde Öeygej-
Jinge te iruyten..^ J?^,^%4gJ50^Ki|K§gfpen
jccckeren regel tc^gGven, wa|f n^^jy.fichin^fyct-
nandclingc vandcn;Oeide vporrae'p fu]ieiï Rebben
te dragen , Er^de ^ &%$ fiWfiJr^iff?8o^^
$>ede oapjtalcjpèninngen njet£rij fou'den.^èjden
ontbloot: Hcbbe,n g9urdonnepr|e^c,prdpr^ngrt?n
mits defen, da)t yan iju vportaèn^tlc Gou^c fijijL·
^ψβ
penningen hier nae ghcfpeci,r]ceext^, ende
gceh andere, ontfangen ^cn^e *iiy t gegeven ftjlep
werden ,foo als.hier by vcrklacrc'0,werdcn^ )?%-
itendc
endjc bevoelende allen cqdcjécn yed^ ilch
ί
Den enckelen
ϊΠι rocaisorDiJ tt> , πτ/isaniir
caet mette Letteren,van 70 ftuc-
ken in 't voorfz Jviarc^ipt/-—- IÜj,"gul:
'Den
-ocr page 1429-
Placaten. j.Boeck* ii.Tit. 3.Deel♦
*f«J
Den grooten Nedcrlantfchen gou-
den Ryder van vier en twintich
-ftucken, ende acht derthienfte
deelen in 't marck, tot ———xgul.xvjftuy.
Den halven gouden Nederlandt-
fchen Rijder, van 49 ftucken en-
de drie derthienfte deelen in 't
marck, tot ■------------ν gul. viij ftuy.
Den gouden Reael van fes en veer-
tien ftucken in't marck, tot -—vj gul. ij ftuyv.
Den halven gouden Reael van tfe-
ventich ftucken ende een achtfte
deel in 't marck, tot
         ·------iij gul. j ftuyv.
Den gouden Keyfcrs Gulden van
84. ftucken int marck, tot —— ij gulden.
De Franfche Kroonen van j%. ftuc-
ken in 't marck, mitfgaders den
Nederlandtfchen Kroon van een
en tfeventich ftucken ende drie
quartin't marck, tot-----------iij gul. xv ftuy.
pen Gouden Leeuw van 59 ftuc-
ken in 't marck, tot — ■—■ iiij gul. xij ftu.
Den Bourgocnfchen Ryder van 70.
ftucken in 't marck, tot ------iiij gulden.
't Gulde Vlies van 54 ftucken ende
een half in 't marck.rot -—r-Vgul. iij ftuy.
Den Andrics Gulden van 74 ftuc-
ken in 't marck, tot ■—- ij gul. xix ftuy.
Den Wilhelmus fchilt van 7% ftuc-
ken in 't marck, tot
         ------iij gulden.
't Schuytge van 73 ftucken in 't
marck, tot ■------------iij gul. xij ftu.
Den PhilippusOulden van 74 ftuc-
ken in 't marck, tot
          —— ij gul. χ ftuyv.
Den Philippus Klinckaert van 76
ftucken in't marck, tot ------ij gul. iij ftuy.
Den grooten Kruyfaet van Portu-
gael van fe ven ftuckè int marck,
tot
         " ■". '—■ '.——xl. gul. ν ftuy.
'tPiftolet van Spangien van vieren,
van 18 ftucken in 't marck, tot - xiiij gul.xij ft.
'rDubbel Piftolet van Spangien van
' 36 ftucken in 't marck, tot-----vij gul. vj ftuy.
Hetenckel Piftolet van Spangien
van 7z ftucken in 't marck, tot ~ iij gul. xiijftu.
't Dubbelt Piftolet van Italien, van
36 ftucken in't marck, daer van
deFiguerenin druck zijn, ende
anders geene, tot ~ "·------vij gul.j ftuyv.
Hetenckel Piftolet van Italien, van
η% ftucken in 't marck, daer van
j de Figueren in druck zijn, ende
anders geen, tot ■·— _' — iij gul.x ftuyv.
Den grooten Reael van Ooften-
rijck, van 16 ftucken endè een mr;;
balfini\t marck, tot —- —xvij gul. ij ftu.
De halve ende vierendeelen der
fchen D ucaet, tot —— ------u
De dubbelde Ducaten met twee lJS>"^
Hoofden inde refpeitive Neder-
landen geflagen, van 3 5 ftucken
in 't marck, tot -----
De enckele Ducaten met
— vijgulxixQ
twee
               u'
Hoofden inde refpeaive Neder-
landen geflagen, van 71 ftucken
in 't marck, tot------ -*^- ijj gUf xvp *
Den gouden Caftiliaen van 53 ftuc-             IJ
ken ende een half in't marck.tot- ν gul. y fluv
Den Kroon van Portugael metten              ^v'
korten Kruyce, van70ftucken .
in't marck, tot ------ ------iij gui, χν· flu
De Kroon van Portugael metten
langen Kruyce, van 70 ftucken
in't marck, tot
iij gul.xiüj ftu.
Den dubbeldenDucaet van Italien,
van xxxvj. ftucken in 't marck,
daer van de Figueren in druck
zijn, ende anders geen, tot------ vij gU]t xjjj: β
Den enckelen Ducaet van Italien,
van lxxij. ftucken in 't marck,
daer van de Figueren in druck
zijn, ende anders geen, tot------iij gul, xvij ftu>
De Milrces van Portugael, van -\i
ftucken in 't marck, tot------viij gul. iij ftu.
Den halven Milrees van Portugael,
van 64 ftucken in 't marck,tot - iiij gul. jftuy.
Den Goutgulden van Duytflandt,
van 75 ftucken in 't marck, daet
van de Figueren in druck zijn,
ende anders geen, tot------ij gul.xviij ftu.
Den Davids Gulden van Utrecht,
van 76 ftucken in 't marck, tpt - ij gul.vüj ftuy,
Den ouden Gelderfchen Ryder van
76 ftucken in't marck, tot —— ij gul. iij ftuyv.
Den Gulden van Campen, Deven-
ter ende Swol, van 76 ftucken in
ijguldijihiy.
't marck, tot
Den dubbelden Rofen Nobel van
Engelandt.geflagen by de Conin-
gen Henrick, Eduwardt, ende
Coninginne Elifabcth , van 16
xvij gul.xij ftu,
ftucken in 't marck, tot —
Den enckelen ouden Rofen-Nobel
van Engelandt, van 32 ftucken
in't marck, tot —- —-viij gul. xvjit
Den halven van dien nae advenant.
De nieuwe Rofen Nobelen gheila-
gen ende ghemunt inde voorfz
refpeclive Nederlanden, van 3*.
             # ft
ftucken in 't matck, tot ·—-viij gu'-.5jf
Déri halven van dien, tot ;— iiij gul.vüj 'm
Den nieuwen dubbelden Rofen-
Nobel van Groot Brittanien, van
; |i8ftucken in't marck, tot — xvguUÜ"üï'
Déri enckelen Rofen-Nobel van
uiöroot Brittanien van 36 ftucken              ..
in't marck, tot ---- — vij gul. **J!t
'Pen halven van dien na advenant.
Den Henricus Nobel van Engclant            . -
' vatr 36 ftucken in 't marck, tot - vij gul· ^J
Deh halven van dien na advenant.
Dèrt ouden Angelöt van Engelant,              «
1; Jl van 48 ftucken m 't marck, tot - ν gal· *^ |
iUVJ.
felver naer advenant.
Den dubbelden Ducaët van Span-
'du
gien met twee Hoofden van 3 5
ftucken in 't marck, tot fc-r— Vijj giiï. ij ftuy
Den enckelen Ducaet vati Span-
gien.jmitfgaders den Ducaet van
Hongaryen, ende die ghémunt
'.iïjjin ij;
7 ·. Ui Π"--
Jrk'tRijck, van 70 ftucken in't
matck, met oock den Hollandt-
mmmmm
-ocr page 1430-
———
Μ ϋ Ν
if6$
Alle welckc' göüde pehningen 'niet anders eri
fiillen mogen gewogen werden, als elck met ha-
ren behoorlijcken gewichté, ende dat het ial moé-
ten voorflaen mette remedie van twee Afeh, ende
meerder niet. Behoudelijbk dat de Penningen van
gout die gaef ende goet zijn van Alloye, ende zijn-
de te licht boven de voorfz remedie eeniofte üyter-
lijck twee afen, Tonder meer, uyt gegeven fullert
mogen werden , mits betalende voor elck Aesan-
dérhal vön ftuy ver: Ende dat boven de voórfz twee
afen te licht is , fal voor elck Aës betaelt werden
twee ftuyvers, alles op de verbeurte vahde felve
penningen.
Silvere Munte, die ontfangen ende uytgegeven fal
tPorden, Op den gewciiie ende ter remédié
als neffens ekken Penningh ftaer.
176S
Den Angclot van Èngëlant mette
O in't Schip, van 48 ftucken in 't
marck, tot ------ ------ν gul.xïij ftuy.
Den Angelot van Groot Brittan-
nien, gheflagen by den'Coningh
Tacobus, van 54 ftucken in het
marck, tot------ ------ν gul. iiij ftuy.
Den Souvereyn ghemuntby Co-
ninck Henrick van Engelant van
%o ftucken in 't marck, midtiga-
dersdievandêConingh Eduwar-
dus.endevande Coninginne Eli-
fabeth van 1.% ftucken int marck,
tot -— ----------xjguLxvjftu.
£)e halve van dien na advenant.tot- V gul.xviij ilu.
Pen nieuwen Souvereyn van Jaco-
bus Coningh van Groot Britta-
nien.genaemt Uniie,van 24 ftuc-
ken ende acht derthïenfte dec-
len in't marck, tot--------------xguhxvjftuy.
t)en halven van dicn.van 49 ftuckê
ende drie derthienfte deelen in 't
marck, tot ------ ------V gul. viij ftuy.
De Schotfche Ryders , ende de
Schotfche Angelotten, metten
Scepter ende Swaerde kruyfwijs
óver deh anderen,van 48 ftucken
D
En Nederlandtfchen Rijcxdael-
der, mirfgaders die gemunt
in 't Rijck, ende in defe Veree-
nichde Ncderiandcn,daervan de
Figucren in dbn Jare 1606. in
drucke zijn Uyt ghegeven, ende
geen andere op het gewichté van
achthien Engelfchen acht ende
twintich afen, ende ter remedie
van acht afen, tot —— ——ij gul. viij ftuy.
Den halven Rijcxdaelderop 'tghe-
wichtevan 9 Engelfchen 14 aien,
ter remedie van fes afen, tot-----j guld. iiij ftuy.
Den Philippus Daelder, op 't ghc-
wichte van 22 Engclfenderthien:
afen, ter rerhedic van acht afen;
tot -—- ' : \ 3m—ij gitl.xij ftuy v;
Den halven Philippus Daler, mitf-
gaders den Penningh gemunt by
den Hertoge van Αΐεηςοη, op 't
gewichté vari elf Engelfchen fes
ende een half afên, ter remedie
van fes afen, tot —— -—j gül. vj ftuyv,;
De vijfde gedeelten vanden voorfz
Philippus Daelder, niidts dat de
felve nieten zijn gefchroyt, tot- X ftuyvörfc
De thiende ende minder gedeelten
naer advenant.
Den fil veren Carolus Gulden, op'fc
ghewichtevan 14 Engelfchen 30
afen,tCr remedie van fes afen.tot-j gül. XV iiuy γι
Den Hollandtfchen Daler metten
Lecuwe, ende die inde andere
refpedive Provinciën op den fel- '
ven voet geflagen zijn,op 't ghe>
wichte van 18 Engelfchcn,ter re-
medie van achtaièn, tot ■■-■» -*-'ij guldens
Den halven van dien,op 't gewichté
van negen Engelfchen, ter reme-
die van fès afen, tot — f-ö*J gulden.
'tVierendeel van dien na advenant.
Den Staten Daler, op 't ghewichté
tan xo Engelichen, ter remedie
van acht alen, tot; ***— —* ij guld; ij ftuy.
Den halven Staten Daler ï op 't ge-
wichté van ισ Engelfchen, ter
remedie van fes afen, tot —— j gold. j fttiy v»
Den filvcren Ryder v*i Gèlderlant
endè Vrieflandt, op 't ghewichté
8, Ν                        van
V gul viij ftuy.
in 't marck, tot
t)en Vlaemfchen Nobel, ίο wel de
oude als de nieuwe, geduyrende
de jegenwoordige Oorlogen gc-
flagen inderefpedive Vereenich-
de Provinciën, van 36 ftucken
in 't marck, tot -— ------vij gul. xij ftu.
De halve van dien, tot         =------iij gul. xvj ftu.
Den dubbelen Gulden van Neder-
lant, genaemt Staten Kroon.van
81 ftucken ende een half in 't
marck, tot ■------ -—-jjgül.xviijAü.
Den nieuwen Gelderfchcn ende
Vriefichen Ryder van ηχ ftucken
ende een achtftedeel in 't marck,
tot------------ -—üj gdj. ix ftuy.
Den nieuwen penningh van Portu-
gael metten Kruyce.van zo ftuc-
ken int marck,zynde de acht vijf-
dedeelen van eenen Milreesitot - xiij gulden.
Den halven van dien, van 40 ftuc-
ken in 't marck, 2ijnde de vier
vijfdedeelen van een Milrees,tot- vj gul. χ ftuyv.
't Vierendeel van dien van 80 ftuc-
ken in 't marck, zijnde de twéé
vijfdedeelen van een MiIrees,tot- iij guLv ftuyv.
Den dubbele Dücaetvande Eertz-
Hcrtoge Albertus van Ooftcnrijk,
van \ 5 ftucken in 't marck, tot - viij gulden.
Den enckelen Dücaetvandefelve
Eertz-Hertoge , van 70 ftucken
in 'r marck, tot ;------ —— iiij gulden·
De twee dcrdendeclen vanden fel-
ven dubbelen Ducaet van 47
ftucken ende negen tienfte dee-
len in't marck, tot------·------ν gul. viij ftuy,
Het een derdendcel vande voorfz
dubbelen Ducaet van 84 ftucken·
in 't marck, tot -— — jj gal. xüij &j.
: fil
■;'■ ■
-ocr page 1431-
Placaten. j.Boeck. 12.Tit. ^.DeeL
277O
*77t
van 17 Engclfchen xo afen , ter
remedie van acht afen, tot —·—ij gul. ij ftuyv.
Den halven van dien, op 't gewich-
te van acht Engclfchen 26 afen,
ter remedie van les afen, tot----j gul. j ftuyv.
Den Gclderfchen ende Utrechtfen
Daler, op 't gewichte van feftien
Engelfchen.tcr remedie van acht
afen, tot         ■------■         ——~ j gul.xiiij ftuy.
Den halven van dien op't gewichte
van acht Engelfchen.ter remedie
Den enckclen Rcael vanden voor-
noemden Eertz-Hertogc, we-
t f
viluyvcrs
Jjz ftuyv,
gende twee Engelfchen, ter re-
medie van twee afen, tot ■—■—.
Dehalvë van diennaadvcnant,tot-
Den Schelling inde refpedive Pro-
vinciale Munten gcflagen, ende
anders geen, tot ------------
Den halven Schellingh,tot ----
vj ftuyvets.
lij itUyvcts.
Hettwintichile deel vanden Silve-
ren Ncdcrlandtfchen Reacl, ghe-
naemtStooters,tot ---- -—ij ftuy viij De
De dubbelde Groeningcr Flabben,           JV
xvij ftuyv.
van vier afen, tot----------------
Den Spaenfchen Reacl van achten,
op't gewichte van i7Engelfchen
i-5 afen, ter remedie van 8 afen,
tot ·------- ----- —
viij ftuy vers,
üij ftuyvers.
De enckele Flabben, tot----------
ij gul. vij iluy.
tot —■ ------ --------
De nieuwe dubbele ende enckele
Stuyvers.opde Provinciale Mun-
ten federt den Jare 1614, ghefla*
gen, ende anders geen, tot -—- ij ende j ftuyv
Den ouden Brabantfchen Stuyver,
tot ------ ------ ■—j ftuy. viij pen,
Den halven van dien, tot ----- —j blanck.
Ende fooeenige der voorfz Silvcrc Penningen
lichter werden bevonden , cndc te exccderen de
voorfz rcfpcclivc gheconfenteerde remedien,tot
ecnen of uyterlijckanderhalvcn Engelfchtoe.fal
daer vooren werden betaelt van clck Aef ken twee
penningen Hollandts, doende de feftien der felvet
Penningen ecnen Stuyver. Ende foo verreeenige
der voorfz filvcre Speciën quamen te exccderen
de voorfz gheconfenteerde remedien meer als an-
derhalven £ngelfche:\Vy hebben alle de felve vet-
klaert ende verklaren by defen voor billoen.
Blyvende in vigeur die penen bydcnPlacate
1610. geftatueert, jegens de Contraventeursvan
het felve, ende alle de Poinften van 't voorfz Pla-
caet, die by deièn niet en worden gealtereert.
Ende fullen de voorfz penen ftadt grijpen ende
geexecuteert werden, jegens alle de gene diefich
tegens den fel ven Placate mifdragen te hebben be-
vonden fouden mogen werden , even of de felve
hier wederomme van woorde te woorde ghcinfe-
reert waren.
Ende om noch beter defe onfe Ordonnantie in
treyn te doen brengen, verbieden alle Ontfangers,
Trcforiers.Rentmeefters, ende allen voorverhaei·
de Perfoonen , eenige Penningen tot hacrderad-
miniftratie ftaendc, by aillgnatie of overwijfwge
te doen betalen, maer fullen die in haren Comp-
toiren ontfangen hebbende, felfuyt keeren daet 't
behoort: ende dat voor als noch by den eedt in t
aengaen haerder officie gedaen, ende opte boeten
voorfz.
Gebieden oock allen den geenen, die onderde
voornoemde Pcrfoonen van hare adminiftratie
comptabel zijn, van alle by haer uyt gegeven Pen*
ningen pertinente fpecificatie te nemen , mf
aenteyekeninge vanden pryfe tottcn wekken clc-
ke fpecic by haer aengetelt is, tfampt van het ge-
wicht der felver, ende de vergoedinge der Afen.111'
dien eenige aen de felve te kort quamen: onder
teyekent by den geenen die de penningen ontt*1'
gen fullen hebben, ommc de voorfz fpecificattf
Den halven vandien.op't gewichte
van acht Engelfchen x8 afen, ter
remedie van fes afen, tot ------j gul. iijz ftuy.
De vicrendeelen ende geen ander
gedeelten, naer advenant.
Den Zecufchcn Daler , op 't ghe-
wichtcvan 13 Engelfen 14 afen,
ter remedie van fes afen, tot ■—j gul. χ ftuyv.
De mindere ghedeelten van dien
naer advenant.
Den Vrieflchen filveren Gulden,
op't gewichte van iz Engclfchen
ende een half, ter remedie van
. fes afen, tot ------■------ j gul. viij ftuy.
Den halven van dien, op 't gewich-
te van fes Engelfchen acnt aièn,
ter remedie van vier afen,tot----- xiiij ftuyv.
Den Franck van Vranckrijck, op 't
gewichte van negen Engelfchen
vier afen.ter remedie van fes afen
tot —— ----- , ------jguld.j ftuyv.
Den halven van dien, op 't gewich-
te van vier Engelfchen 18 afen,
ter remedie van drie afen.tot — χ ftuy .viij pen.
De quarts d'Efcus,ofte vierendec-
len van Ktoonen van Vranck- .
rijck, ende anders geen, op 't ge-
wichte van fes Engelfen fes afen,
ter remedie van vier afen, tot —
xvj ftuyv.
De Teftoenen van Vranckrijck.en-
de anders geen, op 't ghewichte
van fes Engelfchen, ter remedie
van vier afen, tot
ι— xv ftuyv.
Den Engelfchen Schellingh, en die
van Groot Brittannicn, op 't ge-
wichte van drie Engelfchen x8
afen, ter remedie van drie afen,
fal by provifie encle voor als noch
ghctollcrccrt werden, tot den le-
nen December eerft-kömendc, ... ,'
tenpryfevan -=— —— xftuy.vÜjpen.
Ende daer nae niet hoogcr als ten
prijfe van
—- : Xft
Den halven van dien, endegheen
. minder gedeelte nae advenant.
Den filvcrë penning vanden Ecrrz-
Hertogh Albertus mette twee
hoofden, van drie Realenjwcgen-
de fes Engelfen , ter remedie van
vier afen, tot
         r— , , -—
'il. (i'?:' .
lyvers.
XV
-ocr page 1432-
Μ' U Ν
E.                      tW$
477^
beneffens de quitantien cnde dechargen in 't ex-
hiberen van hunne reeckeningen mede over te
brengen , op pene dat de quitantien ende dechar-
gen anders niet en iullen aengenomen werden:
Bevelende allen den geencn die ter auditie van
bare reeckeningen fulJen ftaen, anders geene qui-
tantien of dechargen te admitteren , dan in ma-
nieren voor verhaelt.
Ende op dat niemahthier van en hebbe te pre-
tenderen ignorantie, Verfoecken cnde ontbieden
alle Overigheden, Magiftraten, Officieren ende
Jufticicren binnen defe gheunieerde Provinciën ,
dien het eenichfins aengaen mach , dat fy defe
onfe Ordonnantie alomme doen verkondigen,uyc-
roepen ende publiceren, daer rhen ghéwoonelijcfc
is uytroepinge cnde publicatie re doen, Procede-
rende jegens den overtreders, foo van deiën, als
vanden Placatedes Jaers iêfthien - hondert cnde
thien, totte penen indcfeJve begrepen, fonder ce-
nich faveur.gunfte ofte diflimuiatie, deWyle 't fel·
ve voor den die'nft vanden Lande, ende't profijt
vande Gemeente alfoo bevonden is te behooren.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergaderïnge
vande hooch-ghemeire Hecren Staten Generael,
in 's Graven - Hagc, op den fes en twintiehften
Septembris Anno iêfthien-hondert vijftien. Was
geparapheert, /. Magnus,n Onder flont, Ter Or-
donnantie vande hooch-ghcmckc Heercn Staten
Generael. Geteeckent,C Aerffen.
10. ProvifioneelPlacaetende Ordonnantie, vande 'Doorluchtige\Hoi
Mo: Heeren, de Staten Generael der Vereenïckde Nederlanden, op den cours vanden Gelde ,fo Goude
als Sïlvere Speciën
, Waer na alle endeyegelijcke ingezetenen der voorfz Landen fich vóorts-aen/ui-
len hellen te reguleren. In date den
13 Feh'ruarij 1 6 1 9*
; E Staten Generael der Vcrcenichde Ne-
i dcrlanden, Wy hadden voor deicn wel
verhoopt ende vertrouwt, dat foo oniè
ernftigc Waerfcbouwingcn voor de over-
groote ende onlydelijckc fchaden, niewllcen den
gemeenen Lande» maer oock een yeder in 't par-
ticulier, midtfgaders de confufienende verwarrin-
gen in alle handeIinge,door de fteygeringe vanden
Gelde veroorfaeckt: Als mede de fware dreyge-
menten der penen ende ftrafFen regens den over-
treders van onfe Geboden, by alle oniè voorgaen-
de Placaten, infonderheyt by het Placact provifi-
oncel vanden Jare iêfthien hondert M^Ïthien,ghe'
daen ende gheftatueert, de voorder ryfinge ende
verhopginge vanden pryfe des gelts iöude hebben
gheweert ende gheftuy t; Maer ter contrarie ende
niet weynich tot onfen leetwefen ende mifnoe-
gen, bevinden wy, dat de ièJve, als oock de invoc-
ringe van verboden Uytheemfche fnoode ende
Jichte foo capitale Penningen als Payementcn,
jegenwoordich foo verre in gedrongen is, cnde by
nae de overhant verkregen heeft, hebbende met
fich getrocken eene totale ende gantfche difordre
endeongebondenheyt van het ftuck vander Mun-
te,dat,ten zy daer in met nacrder ende vafter mid-
delen vooriten vverde, wy eer lange het rechte ge-
bruyekdes Gelts, beftaendc in alle andere dingen
te weerderen, t'eenemael verloorenfullcn hebben,
tot bederf ende ruine, niet alleen van onfe, maer
oock der Uytheemfcher, infonderheyt onfer Nae-
buyrigcn Republijcken , Staten cnde Policien.
Om welckers te verhoeden, ende om de befte,
vaftfte cnde fccckcrfte ordre, rcgule ende voet te
ftcllen, niet alleen op de evaluatie cnde cours van
den Gelde,maer oock opderefte,ende andere dce-
len ende leden van 't gantfche ftuck vander Mun-
te, alfoo wy jegenwoordich met vlijt ende ernfte
bcfich zijn (verhoopende eerftdacchs eene gene-
ralen Ordonnantie op alle het voorfz, niet alleen
tot onfer Ingefetcnen ende Onderdanen, maer
oock der Uytheemfcher cnde Naebuyren contcn-
ternente ende genoegen te doen emaneren), En-
de om 'tfeivc volkomclijck te voltreckcn, alfoo
wy» bevinden , dat een weynich tijdts meer ver*
cyichc werdr , als de ftuytinge cnde ophoudinge
vande jegenwoordige fteygennge ende onbehoor-
lijcke ryfinge vanden Gelde wel toelaet ende Jy*·
den mach. S O O IS T.dat wy by provifie,ende
totdat by onfe generale Ordonnantie voorfz nacr-
der fal wer||en gheordonneert,goerende noodich
gevonden nebben.te ordonneren ende te ftatucren
't geene nae volgrm
Voor eerft, waerfchouwendc al noch cencn ye-
ghelijcken voor alle de boven-gefchreven fchadèn
cnde onheylen by de fteygeringe vanden Gelde,
&c. te lyden : Willen wy infonderheyt de Ge-
meente gewaerichout hebben, voor feecker groot
onverftanr, voor defen by de felfdc gcplcecht, door
'twclcke de Unité vanden Coningh van Groot
Bretaignen, gcmeenlijck hier te Lande den J A-
COBUS genaemt, alle tijdt eenen gulden of
meer boven onfen grooten gouden Ncderlandt-
fchc Ryder is gefteygert gewceft, even of de felve
foo veel in hare muerlijckc weerde vanden ande-
ren waren verfchelcnde, daer nochtans de felvc
bcyde van eenen alloy ofte gehalt, ende van eenen
gewichte * den eenen op den voet des anderen ge-
flagen zijn ,ende confcquentelijck den eenen niet
een myte beter ofte flechtcr als den anderen en is.
Voorder, aliöo wy nae rype dcliberatie.endc ge-
had t hebbende hier op het ad vijs onfer Gecom-
mitteerden tot het felve ftuck, cnde der Raden
cndeGenerael-Meefters vandcr Munten, goct ge-
vonden hebben alle goudc ende filverc Penningen
gcreduccerr,ende weder gebracht te werden totte
evaluatie vanden Jare 1615 voorfz: Nochtans om
de goede Gemeente (welcker vele nietdoormoet-
wil ende met opièr,maer door on weten rbeyt ende
mifleydinge Van anderen totte toelatinge van de
fteygeringe voorfz gebracht zijn) niet al rcfecr te
befwaren, cnde te bedroeven merte piotfelijckc af-
fettinge, ende reductie der Penningen totre eva-
luatie voorfz: Hebben wygerolierccrc ende tollc-
rcren mits dcfen, dat de voorfz rcduftic ghcdacn
8. Ν ij                 werde
-ocr page 1433-
Placaten-/. ^.Bocck. i2.Tit. 3. Deel.           277*.
donnantic: van mceninge zijnde nae defc
2774
vverde op twee term
meerendeel der felvcr voor billoen te verklare
Verklarende voorts van nu af datclijck voo ki
loen alle andere Penningen , de welcke bydef>
onfen Placate niet ten pryfe geftclt en 2ijnfInf C°
derheyt den filveren Kruys-dalcr van Albe»"'
Eertz Hertoch van Ooftenrijck, in Brabandt 1 "ft
geflagen, ende hier te Lande tegens onfe vooriae
Placaten wel licehtieuflijcken onderden Rjic
daeldcrs uyt gegeven : als mede de Batbariffche"
ende Maroccofche Ducaten ende ander Gout
geit. Verbiedende eenige der voorfz penningen
van nu afmeer uyt te bieden of re ontfangen :β0
lallende allede felve, als oock alle gcfneden ohe
broocken, gewaflehen, gefchroyde, gelapte, gena-
gelde , of anderiïns verfwaerdc of te lichte pennin-
gen nae een Macnt, nae de publicatie defes PJa-
caets, ofte daer nae, na veerthien dagen t'elckens
dat yemandt eenige der felver, fondcr quetfinge
defer onfer Ordonnantie bekomen fal hebben in
de WiiTel te brengen, alwacr de rechte waerdetcn
minften fchade, volgende ordre daer op te ildJcn
endc by den Wiflelaers te vinden , voor de felve'
foo by den Marcke, O nee, Engelfche ende Aes,als
de ftucken, hebbende haer behoorlijck gewichte
betaelt fal worden, alles op de verbeurte van alle
de penningen, die alfoo tegens onfe Ordonnantie
boven haren ghcftelden pryfe, of billoen vcrklaert
zijnde, uyt geboden ofte ontfangen zijn, ofterbe-
hoorlijcker tijdt niet ter WiiTel, lbo als voorfz gbe-
bracht, by yemandt bevonden werden, ende daer
en boven noch het viervout der felver onbehoor-
lijck uyt geboden of ontfangen, of by ilch behou-
den penningen , ofxxiiij. gulden in pJaetfc van 't
viervout, b#foo verre de penningen voorfz geen
ies gulden en kon η en bedragen. Infonderheyt
verbieden wy alle 't gunt voorfz den Ontfangers,
Treforiers,Rcnte-mcefters, den Gecommitteer-
den vande WifTelbancken, ende den ghefwooten
Wiflelaers, Muntmeefters, Munts - Officieren,
ende alle die totter Munte ghchooren, hare Com*
mifen, Clerckcn ende Comptoir-dienaers. Item,
alle Pachters van Impoften ende Accijfen, Maec-
kelaers ende Pontgaerders, ende gencralijck alle
andere Perfoonen,die onder authoriiatie van Lan-
den, Steden, Dorpen, of eenige Collegien bcwint
of adminiftratie van penningen hebben, de welc-
ke boven de vooriz boeten gepriveert fullen wor-
den van hare Officicn, indien fy eenige hebben, in-
dien niet, fullen noch ghehouden zijn te betalen
het dubbelt van alle de voorfz breucken.
Daer benevens, al hoe wel wy wel vertrouwen,
dat door de middelen van deièn Placate, als noch
voorder by ons Gencrael Placaet te verordonne-
ren, de penningen buytcn fteygeringe endconbe-
hoorlijcken uytgeef ghehouden fullen worden;
Nochtans alfoo voor defen by vcrandcringe, ende
mifbruyck des cours van 't Geit, niet alleen de
particulieren in 't uyt geven des felfs, maeroocK
de Richters in 't vohniflen endc fententicren, d«
Luydcn geconftringeert hebben de penningen te
ontfangen , niet nae inhoudt der Placaten, maer
nae den gemecnen loop ende cours, tot fchade der
geencr die de felve alfoo ontfangen moeren ,cndc
mijn expireren fal op den lcften May nieuwen ilijl
naeftkomende: Nae den welckcn wy alle gheper-
mitteerde Penningen willen houden voorgercdu-
ceert totten pryfe des Jaers 1615. voorfz, volgen-
de alle 't gunt van defen hier nae in defc onfe eva-
luatie uyrgcdruckt ftaet. Uytgefonderc alleen den
Ducaet, den Rijcxdaclder, ende den Spacnfchen
Reael: de welckc wy om redenen jegenvvoordich
haren prijs verhoocht hebben, finalijck endc fon-
der provifie of bepalingc van tijdt, Te weten, den
Ducaet tot vier gulden twee ftuyvers: den dubbe-
len naeradvcnant; den Rijcxdaelder tot vijftich
ftuyvers: ende den Reael tot acht en veertien ftuy-
vers: de halven van dien nae advenant. Welvcr-
ilaende datalleen inde afloifinge der hooft-ibmrnc
(ende niet dcjaerlijcxe betalingc) van alle vafte
gchypotcqueerde Renten, voor date defes gecon-
uitucert ende ghemaeckt, de betalinge gedaen fal
moeten werden, de Penningen genomen ten pry-
fe (niet van deiè tegenwoordige provifionele drie-
maentfche Tollerantie) maer vande Valuatie des
Jaers 1615. voorfz, endefoode felve oock by de-
ièn achter yeder Specie uyt getrocken ftaet: L/yt-
gelbndert dat den Ducaet, den Rijcxdaelder, ende
den Spaenfchcn Reael in alfulcken betalinge ghe-
geven ial mogen wcrdcn,totten pryfe als in 'tvoor-
gaende Artijckel verhaclt is.
Wy veritaen ende ordonneren mede, dat niet
tcgenilaende defe onfe Tolerantie , 'de WifTel-
bancken van Amfterdam ende Middelborgh
(hebbende tot noch toe gcene betalinge gedoocht
dan naevolgendeden Placate des Jaers 1615 voor-
fchreve) al noch niet gehouden, maer den felven
wel expreilèlijck verboden fal zijn toe te ftaen ee-
nige ontfangh ofte uytgeef in Banckeaen ofte by
henluyden ghedaen te werdenVals volgende het
voorfz Placaet vanden Jare 1615. ende de uy ttrec-
kinge daer mede accorderende, by defen gedaen:
Uyrgclöndert al mede den Ducaet, den Rijcxdael-
der, ende den Spacnfchen Reael als vooren, op de
penen in defen Placate begrepen.
Alfoo wy oock metter daet bevinden , dat de
menichvuldigheytder Speciën geene kleyneoor-
faecke totte fteygeringe vanden Gelde, als occafie
totte onbehoorlijcke invoeringe der Uytheem-
fcher lichte ende vcrflechte Penningen geeft: Dat
oock vele vande gecne die by ons voor defen geto-
lereert endc ten pryfe gheftelt zijn, weynich inder
daet meer voor handen, endc veel eer maer ydele
benaminge inde Valuatie, tot belaftinge des felfs,
Andere alle fecr gefchroy t, vervalfcht ende gecon-
trefeyt, ende derhalven den Koophandel weynich
dienilelijckzijn: Hebben wy (trachtende nae de
meefte feeckerheyt onfer Valuatie) mede goet
ghevonden ,de Valuatie metter tijdt van een deel
der fel ver te ontledigen,endede felve totte mee-
fte cenvoudigheyt, foo veel doenlijck is, endeden
Koophandel lydcn kan.te brengen. Welckcn vol-
gens wy in 't laetfte dcfer Valuatie hebben doen
ftellcnfceckerRegifter van foo Goudeals Silverc
Penningen, de welcke wy al noch tolereren, uyt
geven ende ontfangen te worden tot alfulcken pry-
fe als by de felve uy tgetogen ftaet, tot naerder Or-
*
§
-ocr page 1434-
U Í Ô E.
£777
gien, genaemt Unité, ende ondet
de Gemeente den J Á C O Â U S
Penningh, ai hoe wel den felven
(lb ajs boven is gefcyt)van eenen
alloy metten Ryder,ende mede
van 24 ftuckë en acht dettiende-
deelen in 't marek, wert evenwel
om confideratie boven verhaelt,
noch ghetolereert totten leften
Mey ten pryfe van ï— xj g. ÷ ft.
ende daer na niet hooger als tot - ÷ gul, xvj ftuy*
Den halvöfj nae advenant;
De Schotfche Ryders , ende de
Schotfche Angclotten met den
Scepter ende Sweerde kruyfwijs
over den andercn,van 48 ftucken
in 't marek , totten leften Mey
tot ■—— ----- í gul. xij fti
ende daer na niet hooger dan tot- í gul.vüj ftuy.
Den gouden Reael van 46 ftucken
in 't marek, totten leften Mey
tot         ------ vj gul. iiij ft.
ende dacr na niet hooger dan tot-yj guld.ij ftuy.
Den halven gouden Reael van 70
ftucken ende een achtftedeel int
marek, na advenant den heelen.
De Franfèhe Kroonen van 72 ftuc-
ken in 't marek, midtigaders den
Ncderlantfchen Kroon, van een
en tfeventich ftucken ende drie
vierendeelen in 't marek, totten
leften Mey tot ——iijgul. xvj ft.
ende daer na niet hooger dan tot - iij gul. XV ftuy*
*t Piftolet van Spangien van vieren,
vafi 18 ftucken in't marck.totten
leften Mey tot-----xv gul. iiij ft.
ende daer na niet hooger dan tot -xiiijguh xij ft.
't Dubbelt Piftolet van Spangien,
van 36 ftucken in'tmarck,tottcn
leften Mey tot —■*- vij gul. xij É.
ende daer na niet hooger dan tot - vij gul. vj ftu.
Het enckele Piftolet nae advenant.
Den ouden Gelddrichen Ryder van
76 ftucken in 't marek, tot -—- ij gul. iij ftuy,
Den dubbelen Rofen-Nobel van
Engelant, geflagen by de Conin-
gen Henrick, Eduard, ende Co-
ninginne Elifabeth, van 16 ftuc-
ken in 't marek, tottcn leften
Mey tot ·------ xviij guld.
ende daer na niet hooger dan tot-xvij gul, xij ft,
Den enckelen ouden Roièn-Nobel
                   ·
van Engelandt, midtigaders de
nieuwe Rofen-Nobelen inde re-
fpeclive Nederlanden gheflageh»
van 32 ftucken in't marck,totten
leften Mey tot------ix gulden*
ende daer na niet hooger dan tot-viij gul. xvj ft.
Den halven van dien na advenant.
Den Henricus Nobel van Engelant
van 36 ftucken in't marck,totten
leften Mey tot -—— viij guld,
ende daer na niet hooger als tot - vij gul, xvj ft*
Den Vlaemfchen Nobel, foo wel
den ouden als den nieuwen, ge-
duyrcndc de Oorlogen geflagen                   ± ,
8, Í iij                        in
tot klcynachtingc onfer Ordonnantie. Ordonne-
ren wy wel exprcflelijck, dat niet tegenftaende
hocdanich verloop, ryfingeende verhoogingc van
den pryfe des Geks, fich t'eeniger tijdt tegens onfe
placatcn foude mogen toe dragen, niemandt de
felve hooger als volgende de Placaten tcontfan-
gen, 't zy in rechte of buyten dien, ghehouden of
geconftringeert fal mogen werden. Verbiedende
allen Rechters hare vonniifen anders als na onfen
placate te reguleren: caiTercnde ende a*nnullcren-
de alle delrlve die voortaen hier tegens uytge-
fproken fullen worden, niet willende dat eenige
executie, namptiiTement, of andere provifien van
rechte dacr op ghedaen of verleent fullen mogen
worden. Verklarende daer en boven, dat de Rech-
ters die alfulckc Sententien fullen uytgefprooc-
ken, of provifien van rechten op de felve verleent,
ende de Officieren die de executie der felver toe-
gcilacn fullen hebben, ter oorfaecke van dien ver-
vallen fullen zijn inde breucke van thien enckele
NederlantfcheDucaten t'elckens te verbeuren.
Velgen de gepermitteerde Coude Speciën, foo ah de felve
tot ten leflen Mey, nieuwen flijt', gheiolereert wer-
den , ende nae den /elven tijdt cours ende
gangh fullen hebben.
G O U D E Ì U Í Ô Å.
ÔËÅç dubbelen Ncderlandtfchen
***' Ducact mette letteren, mitf
gaders den dubbelden Ducact
van Spangien mette twee hoof-
den * van 3 5. ftucken in 't Troy-
fche Nederlantfche marek, wor-
den jegenwoordich finaüjckende
ibnder eenige provifie gevalueert
ten pryfe van
viij gul. iiij ftü.
Den enckelcn Ncderlantfchen Du-
caet mette Letteren, mitigaders
den Spaenfchen Ducaet mette
twee hoofden : Item, dien van
Hongarycn, ende die in 't Rijck
gemunt zijn,alle van 7oftucken
in 't marek, werden mede fina-
lijck ende ibnder provific gevalu-
eert, tot
         ------         ------iiij gul. ij ftuy.
Den dubbelen Ducact mette twee
hoofden inde rcfpeclivc Neder-
landen geflagen , van vijf en der-
tien ftuoken in't Marek, totten
leften Mey tot — viij gul, ij ft.
Ende dacr na niet hooger als tot - vij gul.xix ftu.
De enckele Ducaten met de twee
hoofden inde refpedive Neder-
landen geflagen, van 71 ftucken
in 't tfarek, rotten lellen Mey
tot ·■— -— iiij gul. j ft,
ende daer na niet hooger als tot - iij gul. xviij ft.
Den grooten gouden Nedcrlandt- "
fchen Ryder van 14 ftucken ende
achtdertiende-deelen in't marek
totten leften Mey tot —xjgul.
iiij ftuy v. ende daer na niet hoo-
ger als tot ■------------xgul.xvjiW
wen halven Ryder nae advcnanr.
Ucn Souverain van Groot Breran-
-ocr page 1435-
Placaten. ^.Boeek. 12.Tit. 3.Deel.
%7ç%
27
·?
geen minder gedeelten van dien,
nae advenant.
Den Zeeufchen Daler ♦ op 't ghe-
wichte van 13 Engelfen 14 afen,
ter remedie van vier afen,tot ——
De mindere ghedeelten van dien
naer advenant.
Den VrieiTchen filveren Gulden,
op't gedichte van é æ Engelfchen
ende een half, ter remedie van
vijf afen, tot ------ —
Den halven nae advenant.
Dequartsd'Efcus van Vranckrijck,
ende anders geen, op 't gewichte
van fes Engelfchen fes afen, tot -
Den Engelfchen Schellingh, en die
van Groot Brittan nien , op 't ge-
wichte van drie Engelfchen x8
in de refpeétive Vereen ichde
Provinciën, van 36. ilucken in 't
marek, totten leilen Mey tot -
vij gul.xvj ftuyv. Ende daernac
vij gul. xij ftu.
niet hooger dan tot          —-—
JguUfli^
Den halven nae advenant.
Den ouden Angelot van Engelant,
van 48 ilucken in 't marek, tot-
ten leften Mey tot-------vj gul.
ende dacr na niet hooger dan tot - í gul.xvij ftuy.
Den Milrccs van Portugael van 3%
ilucken in't marek, totten leften ø *
Mey tot------- Viij gul. iiij ftuy.
ende daer na niet hooger dan tot- viij gul. ij ftuy.
Den halven nae advenant.
Den nieuwen Gclderichen ende
Vriefchen Ryder, van ç% ftucken
ende een achtfte deel in't marfck,
totten leften Mey tot - iij g. ÷ ft.
ende daer na niet hooger dan tot - iij gul. ix ftuy.
De twee derdendelen vanden d ub-
belenDucaet vanden Eertz-Her-
toch Albertus, genaemt den Al-
bertijn, van 47 ftucken ende ne-
gen thienfte deelen in 't marek,
totten leften Mey tot - í g. xij ft.
ende daer na niet hooger dan tot-í gul. viij ftuy.
Den halven van dien van 84 ftuc-
ken in't marek, nae advenant.
Alle welcke goude Penningen niet anders en
fullen mogen gewogen werden, als elck met ha-
ren behoorlijcken gewichte, ende dat het fal moe-
ten voorflaen mette remedie van twee afen, ende
meerder niet. Behoudelijck dat de Penningen
die gaef ende goet zijn vanalloy, ende te licht bo-
ven de voorfz remedie, uytgegeven fullen mogen
werden, midts betalende voor elck aes twee
ftuyvers.
Silvere gepermitteerde Munte.
:f.
j gul. viij üuyj
*vj%y,
afen, tot         *------         ■------
xft
"y-viijpen,
Den halven van dien na advenant.
Den Schelling inde refpedive Pro-
vinciën geflagen, ende geen an-
dere, tot - ------          ——
Den halven Schellingh, mede inde
felve Provinciën geflagen, ende
geen andere, tot ■*»— ·—
Het twintichfte deel vanden Silve-
ren Nederlandtfchen Reael, ghe-
naemtStooter.tot —— ----
De dubbelde Groeningcr Flabben,
tot------- -— . —
De enckele nae advenant, tot-----
vj ftuyvefs,
iij ftuYvm
ij ftuy. viij pen,
viij ftuyvers.
iiij ftuyvers.
De nieuwe dubbele ende enckele
Stuyvers,op de Provinciale Mun-
ten federt den Jare 1614. ghefla-
gen, ende geen ander, tot · . ij eiide j ftuyv.
Edoch worden noch by provifie,
ende tot naerder Ordonnantie,
ghe tolereert de oude Stuyvers,
voorden Jare 1614. op de felve
Provinciael Munten gheflagen*
ende anders geene.
De andere Uytheemfche Stuyvers,
dubble en halve,hoewel de felve
tegens onfe Placaten hier te Lan-
de ingevoert zijn,werdê noch om
redenen totten leftê Mey voorfz
D
En Nederlantfchen Rijcxdael-
dcr, mitfgaders die gemunt
in 't Rijck, op het gewichte van
              ;
achtienEngelfchen achten twin-
tich afen , ter remedie van vier
afen, werden finalijck ende fon-
der provifie gevalueert tot-------ij gul. ÷ ftuyv.
Den halven Rijcxdaelderop't ehe"
wichte van negen Engelfchen
veerthieri afen, ter remedie van
* twee afen tot —— ■------j gul. í ftuyv.
Den Hollandtfchen Daler metten
Leeuwe , ende die inde andere
Vereenichde Provinciën ghefla*
gen, genaemt den Leeuwen Da-
ler, op 't gewichte van 18 Engel-
fchen, ter remedie van fes afen -ij gulden.
Den halven van dien op't gewichte
van negen Engelfchen, ter reme-
die van drie afen, tot ----- —j gulden,
Den Spaenfchen Reael van achten,
op't gewichte van 17 Engelfchen
i'<$ afen, wert finalijck ende fon-
der provifie gevalueert tot-------ij gul.viij ftuy.
De halye ende vicrendeelen, ende
j blanck.
geto!ereert,de Stuyvers tot-----
De dubbele ende halve nae adve-
nant.
Den ouden Brabantfchen Stuyver,
genaemt den twee-blancks Pen-
j ftuy. viij pen.
gh,tot
mn
Dê halven,genaemtee Blanck,tot -xij penningen.
Endefoo eenigeder voorfz Silvere Pinningen
lichter werden bevonden, ende te excederen oc
voorfz refpedive gheconfenteerde remedien, £°l
ecnen of uyterlijcken ander half Engelfch toe,»
daer vooren werden betaelt voor elck Aefken titf
penningen Hollandts, maeckendc fefthicn der K*
ver Penningen ecnen Stuyver. Ende foo verre
nige der voorfz filvcre Speciën quame te extfjj
ren de voorfz remedien meer als ander half fcng
fche: Wy hebben alle de felve vcrklacrtende v«
klaren by defen voor billoen.
                        ^{(
-ocr page 1436-
27© t
í gul. iiij rtuy.
Ì U Í- .11.' E.
27$0
Andere Uvude en Je Sihere Speciën, voor de/en ende
mkje!>enwoordigh niet hooger getolereert, dan tot-
ten prijfe hier nae volgende: ende de welcke alle of
'tmeefle deel van dien, terbequaemflergelegent-
f,eyt voor billoen verklaert fullen worden,
G O U D E Ì õ Í Ô Å.
bus, van 54 ftucken in 't marck,
tot ■--------
ghemunt by Co-
ningh Henricus van Engelahdc,
van zo ftucken in 't marck, mitf-
gaders die vanden Coningh Edu>
ardus ende de Coninginne Elifa-
bcth, van n ftucken in 't marck,
tot ------ ---- ------xj gul. xvjilu.
De
D
En Gouden Lceu van 59 ftuc-
" ken in 't marck, tot — — "ij guk xij ftu.
Den Bourgocnfchen Ryder van 70
ftucken in 't marck, tot ------>»y gulden.
'tGulde Vlies van 54 ftuckcn ende
een balfin 't marck.tot —- í gul. nj ftuy.
Den AndrieS Gulden van 74 ftuc\. . .
ken in 'c marck, tot ·------>J gul- *« ftuy·
Den Wilhelmus Schilt van 71 ftuc-
ken in 't marck, tot         ·------«J guldcn·
De halve van dien naadvenant.
Den dubbelen Gulden van Neder-
land t , ghenaemt Staten Kroon,
van 81 ilucken ende een half int
marck.tot------ *------
ij gul. xviij ih
Den nieuwen Pcriningh van Por
tugael metten Kruyce, van zó
ftucken in 't marck , zynde dé
acht vijfde-deelen van cen Mil-
                  ,:
rees, tot------ ------xiij gsldén.
Den halven van dien, zijnde de vier
vijfde-d celen van een Milrccs,
van 40 ftucken in 't marck, tot - vj guld.x ftuy.
't Vierendeel van dien, van 80 ftuc-
ken in 't marck, zynde de twee
vijfdedelen van een Milreés.tot - iij gul. í ftuyv.
Den dubbelden Ducaet van den
Ecrtz-Hcrroch Albcrtus van Oo-
ftcnrijck, van 3 5 ftucken in 't
marck.tot ■------ ------;viij gulden*
Den enckclen nae advcnant*
In 't wegen der felver Penningen, lal men fich
hebben te reguleren, in voegen als voorcn vandc
andere gepermitteerde Ooude Speciën gefeyt is.
'tSchuytge van 73 ftucken in
marck, tot
iij gul. xij ftu.
Den Philippus Gulden van 74 ftuc-
ken in't marck, toe . ■------ij gul. ÷ ftuyv.
Den Philippus Klinckaert van 76
ftucken in't marck, tot ------Ü gul. »j ftuyv.
Den grooten Krpyfaet van Portu-
eacl van feven ftuckè in't marck,
Jot ------ — ------xl gul. í ftuyv.
'r Dubbelt Piftolet van Italien, van
36 ftucken in 't marck, tot — vij gul.j ftuyv.
Het enckcl Piftolet van Italien, van
7% ftucken in 't marck, tot — iij gul.x ftuyv.
Den grooten Reael van Ooften-
rijck, van 16 ftucken ende een
halfin 't marck, tot — — xvij gul. ij ftu.
De halve ende vierendeelcn nac
'advcnant.
Den gouden Caftiliaen van 53 ftuc-
ken in 't marck, tot ------------í guL í ftuyv.
Den Kroon van Portugael metten
langen KrUyce, van 70 ftucken
Ui-,
S.J L V E R E Ì U Í Ô E.
DEn Philippus Daler, op 't gbé-
wichtc van zz Engelfchen 13
afen, ter remedie van fes afen,
;rf
iij gul. xiiij ftu.
ij gul. xij ftuy.
in 't marck , tot —~ ------
tot
Den Kroon van Portugael metten
korten Kruyce, van 70 ftucken
Den halven Philippus Daler, mitf-
gaders den Pcnningh gemunt by
den Hcrtoch van Alencon, op 't
gewichte van elf Engelfchen fes'
afen ende een half, ter remedie
van vier afen, tot
iij gul. xvj ftu.
in't marck,tot -------- <- ·■ ■
J ! E
DendubbeldenDucact van Italien,
van 36 ftucken in 't marck, tot - Vij gul. xiüj ft.
Den enckclen Ducaet van Italien,
van 7z ftucken in't marck, tot-üj gul. xvij ft.
Den Goutgulden van Duytflandt,
van 75 ftucken in 't marck, tot -ij gul.xviij ftu.
Den Davids Gulden Van Utrecht,
van 76 ftucken in * t marck, tot - ij gul. viij ftu.
Üen Gulden van Campen, Deven-
ter ende Swol, van 76 ftucken in
't marck, tot ------ ■— ij gul. ij ftuyv.
Den nieuwen dubbelden Rofen-
Nobel van Groot Brittanien, van
ï 8 ftucken in 't marck, tot — xv gül.xij ftuy.
Den enckclen Rofe ç-Nobel van
Groot Brittanien van 36 ftucken
in't marck, tot ---- ------vij gul. xyj ftu.
j guk vj ftuyv*
÷ ftuy vers*. *
De vijfde gedeelten vanden voorfz
Philippus Daler, tot
De thiendd ende minder gedeelten
naeadvenant.
Den filveren Carolus Gulden, op 't
•■■o
ghewichte van 14 Engerfchen^ö
afen,ter remedie va vier afen.tdt-j guL xV ftuy'.
Den Staten Daler op 't ghewichte
van zo Engelfchen, ter remedie
van fes afen, tot 1......; ; -—ij gul. ij ftuyv*
Den halven naer advcnant.
Den filveren Ryder van Gelderlant
ende Vrieflandt, op 't ghewichte
van 17 Engelfchen zo alen, ter rc-
fnédie van vier afen, tot —— ij gul. ij ftuyy*
Den halven van dien nae advcnant,
Den Gélderfchen ende Utrecbl-
fchen Daler, op *t gewichte van
16 Engelfchen, ter remedie van
Den halven van dien naadvenant.
Den Angclot van Engelant, mette
O in 't Schip, van 48 ftucken in't
marck.tot------ ,------
Den Angelot va Groot Bretagnien,
gheflagen by den Coningh Jaco-
vgul. xjijftu.
jguUnijftuy.
Den
vier afen, tot
iK·'! »J
-ocr page 1437-
ΐ7βι'         Placaten-;. j.Boeck. u.Tït. a-Deel
ger Gcnerael defer Nederlanden, die Önifanp,
vande Contributien , Confifcatien, ende andeü
vande gemeene Middelen, die van wegen deG
neraliteyt verpacht ofte ghecollectet wordeo
mitfgaders alle Commifen, Clercken ofte Comt>!
toir-Dienaers.doende alle de fclvedcfeonfe vootft
Ordonnantien by folemnelen eede beftveeren in
allen Poinéren ende Articulen te onderhouden
Ende voornamentlijckdacfyluyden mecnicmant
en fullen handelen , ofte van eenige Penningen
opgeltofte toebatc ontfangen .uytgefondert niet-
te gefwooren WiiTelbancken ofte WiiTèlaers,ende
volgende de permiifie ende toelatinge, als mede
den pryfe by de Inftruclien der felver geftatueert
ofte als noch te ftatuerem
Infgelijcks dat die Raden ter Admiraliteytehe-
Iijckeneedt af nemenden Convoy ofte Licent-
Mcefters, hare Commifen, Clercken endeComp.
toir-Dienaers, ende andere comptable onderde
Collegien refpe&ivelijck reforterende.
Ordonnerende voorts de Gecommitteerde Ra-
den, de Raden Provinciael, ofte die vande Reec-
keninge der refpedive Provinciën, voor haer, ofte
hare Gecommitteerden te ontbieden alle Comp-
table Officieren, foo RentmeefterS van Domey·
nen, Ontfangers vande Generale Middelen,Col-
leéteurs vande Tollen.ende alle andere hare Clerc-
ken ofte Dienaers, die Penningen van particuliere
Provinciën handelen, omme ghelijcken eedt te
doen als voorem
Infgelijcx fullen de Magiftraten ende Wethou-
ders, ioo inde Steden als ten platten Lande, vooi
haer ontbieden alle de Treforiers ofte Rentmee·
fters vande felve Steden ofte Plaetfen, mitfgaders
de Bewinthebbers van Indifche, Guinefche.ende
alle andere Compagnien jegenwoordich zijnde, of
die noch naemaels op gerecht fouden mogen wer-
den : mitfgaders hare Ontfangers, alle Waeriluy-
den ofte Penningb-meefters,Pachters,Colledeurs
van Impoften ende Confumptien, Pontgaetders,
Maeckelaers, hunne Cpmmijfen, Clercken ofte
Comptoir-dienaers, onder haerluyder refpeclive
reforte refiderende: doende alle de felve defe onfe
Ordonnantie befweeren als vooren.
Van alle welcke devoiren ende afgenomen ec-
den, fullen de refpeftive Magiftraten, foo inde Ste-
den als ten platten Lande, Aften onder haerder
Steden ende Dorpen Zegeie over fenden, aendc
Gecommitteerde Raden, de Raden Provinciael,
of die vande Reeckeninge der refpeclive Provin-
ciën, ende dat binhen veerthien dagen nae de pu-
blicatie van defen.Welcke voorfz Raden ofte Luy*
den vande Reeckeningen ,de felve Aden, als me-
de van 't geenC by henluyden in dien reguarde is
ghedaen, binnen andere naeflvolgendc veerthien
dagen fullen over fenden aende Raden van Ma-
ten,alles op den Eedt die fyluyden in 'taen nemen
harer bedieningehebben ghedaen, ten eynded
Provinciën te beter onderrecht ende verfeecKett
mochten werden, dat defe onfe Ordonnantie Djr
allen ende eenen ycgelijcken onderhouden co
nae gekomen fal worden.
                         „^
Den halven van dien naer adve-
nant,
Den Franck van Vranckrijck, op 't
gewichte van negen Engelfchen
vier afen, tot
Den halven naer advenant.
De Teftoenen van Vranckrijck, cn-
de geen andere, op 't ghewichte
van fes Engelfchen, tot —— xv ftuyv»
Den Silveren Pcnningh van den
Eertz-Hertoch Albertus, mette
twee hoofden, van drie Realen,
wegende fes Engelfchen, tot — xv ftuyv.
Den enckelen Reael, vinden voor-
noemden Eerts-Hertogh,wegcn-
de twee Engelfchen, tot ------» „ vftuyvers.
De halven nae advenant.
De derdcn-deelen vanden Engel-
fchen Schelling.genaemt α Great,
tot ------ —— —-iijftu.viijpen.
De Schotfche filvere Penning met
de Harp, tot------>------ vüj ftuyv.
De halve nae advenant.
De Schotfche Penningh mette
Diftel-blom, tot —— -— xij ftuyv.
De halve nae advenant.
In 't wegen defer boven-gefchreven filvere Pen-
ningen , fal men fich mede te reguleren hebben,
volgens 't gene vande gepermitteerde filvere Spe-
ciën hier vooren gefey t is*
Ende om noch beter defe onfe voorfz Ordon-
nantie in treyn te doen brengen , Verbieden alle
Ontfangers, Treforiers, Rentemeefters ,ende alle
voorverhaelde Perfoonen, eenige penningen tot
haerder adminiftratie ftaende, by affignatie of
overwyfinge te doen betalen : maer fullen die in
hare Comptoiren ontfangen hebbende, felf uyt-
keeren daer 't behoort, opte boeten voorfz: Ten
ware dan dat de overwyfinge gefchiede op alfulc-
ke Perfoonen,die van gelijcken.defenaengaende,
in eede ftonden, in welcken gevalle de affignatie
toegelaten wert.
Gebieden oock allen den geenen, die onder de
voornoemde Perfoonen van hare adminiftratie
comptabel zijn, van alle by hun uy tgegeven Pen-
ningen pertinente fpecificatie te nemen, met aen-
teyekeninge vanden pryfe,tot welcken elcke Spe-
cie by henluyden is aengetelt, t'fampt van het ge-
wichte derfelver,ende de vergoedingeder afen,
indien eenige acn de felve te kortquamen,onder-
teeckent by den geenen die de Penningen öntfan-
gen fullen hebben, omme de voorfz fpècificatien,
berieffens de quitanticn ende defchargen, in 't ex-
hiberen van hunne Reeckcninge mede over te
brengen? op pèhe dat de quitantien ende defchar-
gen anders niet en fullen aengenömen worden.
Bevelende allen den geenen die ter auditie van
hare Reeckcninge fullen ftaen, anders geene qui-
tantien of defchargen te admitteren, dan pnder-
teeckent in manieren als voor verhaelt,
^Ordonneren voorder den Rade van State defer
Nederlanden» voor haer te ontbieden den Ontfan-
-ocr page 1438-
Μ Vi Ν Τ Ε.
„ί ■ f
'5
daer alfulcke VViiTelaers fullen zijn , binnen den.
leiten Mey naeft-komende, ende nae den felveh,
op a|le plactfen, allen anderen hebbende geenc In-
ftruéhc daer toe (foo als voorfz) on tfangen, eenige
op wifiêlinge van billocncn.tc exerceren, of ecnich
opgclt op eenige ghepermitteerde Speciën te ge-
ven, ofte nemen, op de verbeurte vande fel vc Spe-
ciën ende Billocnen, ende het viervout des felfs,
in manieren hier voor verhaelr.
Ende want d'inftaclie vande Ordonnantie van-
der Munte eenfdecls procedeert by de ncgligenrie
vande Officieren , die tot noch toe hare neerftig-
hevtnieten hebben gedaen in "tcalangicrcn van
den Overtreders der fel ver Ordonnantien, henluy-
den excufcrende op de generale tranfgreifien;
S O O IS Τ, dat wy gebieden ende bcveelen al-
len Officieren der voorfeydc Provinciën, te doen
nccrilich vervolgh tegcnsdclnfradeursdefcrje-
genwoordiger Ordonnantien , op peync van hare
Olficicn gepriveert te zijn, ende inhabil verklacrt
immermeer officie te bedienen, ende Tullen de fcl-
veofficien zijn impetrabcl, fonder andere verkla-
ringe, fonder dat fy hun fullen mogen excuferen
by ignorantie ofte generale tranfgreflie vande voor-
fchreve Ordonnantie. Welcke excufatie wy niet
en willen van waerden te zijn, macr is onfc mcy-
ninge hier inne haer traegheyt ende negligentie te
(haffen.
Voorts alfoo tot de vcrwiffclingc van alle dfcpil-
loenen noodich zy gcftelt te werden feeckerc Pcr-
foonen ter plaetfe daer geen Wiflel-banckcn en
zijn, Soo wert een ycder midts defen aen ghekon-
dicht, dat foo yemant fich tot het WuTcl-ampr be-
geven wil, dat de felve hebbende bekomen vande
E. E. Heeren Magiftraten der plaetfe fijner woon-
ftcde, goede getuyehniffe van fijn wei-leven, goe-
den nacm ende facm, fich addreiïèrc aen een van
de Generael-meefters vander Munrc, jegenwoor-
dich in 's Graven-Hage zynde, of ter plaetfe harer
rcfidenrje. Ende fa den felvcn op alfulcke ghe-
tuychnifle aldacr Inftruclie (mits doende den be-
hoorlijcken eedt pp de felve ) als oock voorder or-
dreop 't ftuck ende 't bedienen fijnes Ampts ghe-
levert werden. Verbiedende in eenige Plactfen
Alle welcke penen ende amenden vooren v<er-
haelt , Uedcelt fullen worden het een derdendcel
ten profijte yande gemecnciaeckc/t ander derden-
deel ten profijte vanden Acnbrengcr, ende het der-
de derdendeel ten profijte vanden Officier die de
calange ende executie doen fal./YUcs volgende het
groot Piacact vanden Jare 1610.
Ende op dat niemant hier van en hebbe te pre*,
tenderen qcnigc ignorantie, Verfoecken ende ont-
bieden alle Overheden, Magiftraten, Officieren
ende Juiiicicren binnen dcfe geünieerde Provin-
cicn.dicn het eenichfins aengacn mach.dat fy dcfe
onfc Ordonnantie alomme doen verkondigen,
uytroepen ende publicercn.dacr men gcwoonlijck
is uy troepinge ende publicatie te doen, Procede-
rende ende doende procederen tegens den over-
treders, fonder eenige faveur, gunfte ofte diifimu-
latie, dcwylc 't felve voor den dienft vanden Lan-
de, ende 't profijt vande Gemeente alibo te behoo-
ren bevonden is. Aldus gedaen ende gearrefteert
inde Vcrgaderinge vande hooch-gemclte Heeren
Staten Generael, in 's Graven Hagc op den der-
tienden Februari) 1619. Was geparapheert./f. van
Matenefe,n'
Onder ftondt,Ter Ordonnantie der
fclver Heeren Staten. Geteeckent, C. Aerffen.
. ? d'J'fili
....!
11. Ad vertiflement 9 tot prolongatie des vöorflaenden proufionelen Τ la*
caets vanden 13 Februari) tot den leflenjulij 1619. J'n date den 16 Mey 1619.
Ie Staten Generael der Verecnichdc Ne-
derlanden : Alfo ons provifioncel Placaet
op 't ftuck vandcr Munteden dertienden
Februari) leftleden ghearreftcert , mede
brenget,dat naer den laetftendach vande Maent
van May, alle Penningen, foo van Goudc als Sil-
vere, cours ende ganck fullen hebben op de laetfte
reducuc inden voorfz Placate vermeit: Ende wy
wel verhoopt hadden nae de publicatie van 't
voorfz Placaet, middeler-tijdt op 't ftuck vander
Murite, Muntilach, ende 't gecne daer aen depén-
deert, voorts ghebefoigneert te hebeen, van mee-
ningc gheweeft zijnde mette U ytheemfche ende
Nabuyrigc yet, goets dien acngaende, ópeejven
eenparigen voet te ramen, 't welck door andere
veele hoochwichtigcr gemeen LandtsanairCAên-
dc fwarigheden tot noch toe niet volkornelijck
beeft konnen ghefchieden, ende over fulcks noch
cenigen tijdt is vereyiTchcnde: Te mecrrdoor dien
de Ingcfetenen defer Nederlanden aende voor-
gaende publicatie (daer by vele Speciën afghcfet
zijn) alrccdc fcfoade geleden hebben, ende na den
leften May noch meerder foudc komen te lyden,
overmidts als dan pock veele ende dïverfche Uyt-
heemfche Speciën fouden werden voor hilloen ver-
klacrt j Hebben wy (nae voorgaende advijs vande
Generael-meefters vander Munte bier op gchadt)
onrverichcyden confideratien goet ghevonden,
't voorfz provifioneel Piacact opten tegenwoordi-
gen cours vanden Gelde als noch te continueren
nae <flen leften May, den tijdt van twee Maenden,
te Weten, totten leften Ju lij toekomende: Ten
cynde de Gemeente ondertuiTchen de felve Sper
cien re beter mogen vertieren, ende haer van ver-
dere lchade(fo° Y*el docnlijck) verhoeden. Aldus
gedaen ende gearrefteert inde Vetgaderingc van-
de Hooge ende Mogende Heeren $tatcn Gene-
rael , in 's Graven Hage op den fcfthïendcn May
fefthien bondert ende negenthien. Wasgepara-
phccrt,7f van Dort',«·./ Onder .{font, Ter Ordon-
nantie vande felve Heeren Staten, Geteeckent,
C. Aerjjèm
Advertemien ende Miffiven gecontinueert, tot dat fy den
D
Μ Evaluatie by 't voorfz Placaet veflelt, U by nadere
volgenden placate nader is lier/en.
10'/<J
li. Pro-
8.0
-ocr page 1439-
eek. ι :iL Tït* 3. DeeL
Placaten.
ifU
Provifioneel Placaet ende Ordonnantie, vande cDoorluckige% #ö,
Mo: Heer en, de Si at en Generaelder Vereenichde Nederlanden, op den cours vanden Gelde, f0 q
12,
als Silvere Speciën, Waer na alk endejegelijcke Ingezetenen der voorfz Landen fich voerts
•aerifcl
len hellen te reguleren. In date den ^Junij ι 6 ζ ι,
nu geen langer uytilcl kan lydcn, om de Landen
ende goede lngclctenen van dien voorfo0cjan·
fchade en verderf als gefeyt is,te verhoeden .-Fnif
wy wel mede hadden gehoopt, dat door onfê Voo e
gaende menichvuldige wacrfchouwingengcdae1
de onbehoorlijcke ryfinge ende handclinge met
het Geit iöude hebben geftuytcndege\yCerte
weeft, ende dat onfe Landen middeler-tijdt haer
fouden hebben ontbloot van alle fnoodeendc ver
boden penningen. Dat oock andere Landen ende
Provinciën deiè faeckè met ernft mede by der
hantiöuden hebben genomen,voorncmc]ijckalle
onfe Geallieerde, Daer omme wy oock tendeele
als oock overmidts veele endc feer importerende'
voorgevallen faecken ,dc Landen acngaende.die
mede geen uy tftel en konden lyden.ons groot Pla.
caet ophetgantfehc ftuck vander Munte noch
wat opgehouden hebben. S O O IS T, dat wy
omme daer-en tuilchen de goede Ingefetenen de-
fer Vereenichde Nederlanden, van voorderever-
loop endc opfteygeri nge vanden Gelde by proviiie
te verhoeden , ende een yeder te waerfchouwen
voor toekomende fchade, die door red uclie der
Evaluatie tot minderen prijs hier naer foudemo-
gen over kommen, voor de laefte mael, tot den
laeften September incluys, ende langerniet,ghe-
permitteert ende getollereert hebben de Speciën
van Gelde in maniere als volght, een yegelijck te
ohtfangen ende uyt te geven, met meeningedaer
en tuflehen op 't geheele ftuck naerder te doen let·
ten, ende eenige ftucken die weynich uyt komen,
ende meer de Evaluatie befwarenals nut doen,
voor billioen re.verklaren.
             ι *
Velgen de gepermitteerde Goude Speciën, foo als èftlvt
tot ten lefien Septembris η aeflkomende nieuwen
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlandcn , Alle endc een yeder, Saluyt.
DOEN TE W E Τ E Ν : Dat hare
Ho: Mo: door hacr Gedeputeerde als nu
befigh zijn, om met ernft te verfien op 'tgantfche
ftuck vander Munte, met alle leden end* deelen
van dien, infonderheyt de evaluatie, alfoo 't felve
is een vande principaelftc poin&en van goede Po-
licie , midtfgaders het fondament vande rechte
weerde van alle roerende ende onroerende goede-
ren, ende lbnder welcken wel te onderhouden, op
geene dingen feeckerheyt van waerdeen is te ma-
ken noch te behouden: Maer dat defe Landen
. nootfaeckelijck mede fouden moeten komen te
vervallen tot foodanige fchade ende onheyl als
men fiet ende bevint dat die van Ooftlandt ende
Duytflandt toe gekomen zijn, ende dat in plaetfe
van 't Gout endc Silver dat men den Ingefetenen
ontreckt door vermindcringe der Penningen , foo
in alloy als gewichte, de felve eyndclijck hcur me-
de fouden moeten contenteren met halfKooper
voor de waerde van Gout ende Silver, ende noch
arger, indien by tijdts dacr in niet en werde verfien.
Waer af velen de oorfaecke hier voortijd ts de Oor-
loge hebben willen toe fchrijven, die wel eenich-
fins daer toe mach hebben geholpen: Maer de op-
rechte oorfaecke is de onbehoorlijcke licentie die
men bevindt in 't mif handelen der Munte ende
Munts-gerechtigheden, die by veelen ghepleecht
vvert. Het welckc blijekt door de veelhey t der ver-
lichte ende verergerde Penningen die hier te Lan-
den uyt andere Quattieren ghebracht werden , in
plaets vande goede endcfware penningen,diedaer
Óp Zijn endc noch dagelijcx gebroockeri werden,
'twelck fonder verlichtinge of verminderingh in
alloy niet mogelijck en is te gefchieden : Waer
uyt mede bevonden wert gefprooten te weien het
onbehoorlijck opwiiTelen endetoebaet tegheven,
tofc groote ryfinge ende opfteygeringe vanden
Gelde, foo dat de Speciën van Gelde tot de réchte
Commercie niet alleen en werden ghebruyckr,
maer veelmefer om de felve te verfenden, ende te
d$en converteren in andere ende erger penningen,
etfde die dan weder elders tèdiftribuerén, ende
nïëeft alhier te Lande in te brengen ende cours te
doen hebbeni (jblijck doorverfcheyden cygen-
fea'etföeckende Menfchcii (tot grooren naedeel
vanden Koophandel, ende een yegelijck) alleen
öhfi hacr pattïculicfe profijteii ghepraCtifeèrt, ènde
gröotcnhandel^nede gedreven wert. Boven dien,
dat den cours op't ftuck vahder Munte, in ver-
fcheyden Landen genomen, niet en blijft beftaen-
dél om dat 'tgeehe by haer't eene Jaer is ghe-
maeckt, het ander Jaer Weder Jwert ghcbtóbckcn,
door ryfinge ende verlichtinge; ibrrimiger Pennin-
gen in gewiehteénfommige^ih alfoy: Daêrbrh-
me oock, foo lange defe veranderingh by:haer
plaetfe heeft, geen iceckere ftant na,e hacr op den
cöus vanden Gelde is ce dernen, ofte rriaecikèn,
noch te verwachten. Ende alfoo defe fake by ons
Oijls, oetolereert werden.
!
'iviIn:-;.': G 0 U £> JE MUNTE.
ΤΛΕη dubbelen Nedérlandtfchen
*~* Ducaet mette letteren, mitf-
gaders den dubbelden Ducaet
van Spangien mette twee hoof-
den , van 3 5. ftuckèn in 't Troy;
fche Nederlandcfche marek, ten
vüjgul.viljfti.
eviin
Deftenckelcn Nederlantfchen Du-
caet mette Letteren, mitfgaders
den Spaenfehen Ducaet mette
twee hoofden : Item, dien van
Hongaryen, ende die in 't Rijck
gemunt zijn,alle van 70ftucken
             
in't marek, tot —----- _ iiij gul. inj »g'
Den dubbelen Ducaet mette twee ,
hoofden inde refpedivc Neder-
landen geflagen, van vijf en der-
         . ..λ .
tich ftucken in 't Marck, tot — viy gul. Ö »ü)*
De enckele Ducaten met de twee .
hoofden inde refpeclive NeHèr-
landen geflagen, van 71 ftucken
                  ,{
-ocr page 1440-
Ì Ü fr'T E.
iiij gul. j ftuy. I Den nieuwen Gelderibhen endb
Vriefchen Ryder, van 7% ftucken
ende een aehtfte deel in't marck,
é          WW
2780
in't marck, tot — —
Den grooten gouden Nederland t-
fchen Ryder van 14 ftucken cnde
278^
■iijgul.xftuyv.
acht dertiende-deelen in'c marck
tot
■xj gul. iiij ftuy,
De twee derdendelen vanden dub-
belen Ducaet vanden Eertz-Her-
toch Albertus, genaemt den Al-
bertijn, van 47 ftucken ende ne-
gen thienfte deelen in 't marck,
tot
pen halven Ryder nae advenant.
Oen Souverain van Groot Bretan-
gicn, genaemt Unité, ende onder
de Gemeente den J Á C O Â U S
Penningh.alfoo den fel ven is van
eenen alloy metten Ryder,ende
mede van x4 ftucken ende acht
dertiende deelen in't marck.daer
af wy nu menichvuJdigc vvaer-
fchouwingen hebben ghedaCn,
daeromme de felve nu oock niet
hooger als den Nederlandtfchen
Ryder ftellen, te weten, tot «— xj gul. iiij ftu.
Den halven nae advenant.
De Schotfche Ryders , ende de
Schotfche Angelocten met den
Scepter ende Sweerde kruyfwijs
over den anderen.van 48 ftucken
in 't marck, tot *------ ------í gul. xij ftuy.
í gul. xij ftuy.
tot
Den halven van dien van 84 ftuc
ken in't marck, nae advenant.
Alle welckc goude Penningen, &c. Siet boven in
den Placace vanden]are
1619. Colum. 2-778.
Silvere gepermitteerde Muntei
ÔËÅç Ncderlantfchen Rijcxdaelder,&c. t/'EVa*
^lmtie vande Sihere Munte,accordeert met die van
den derthienden Februari)
1619. hier boven Col. zyyS.
en vervolgens gedruckt. Behalven dat aldaer den heelen
en halven ouden Brabantfthenfiuyver op %a en
11, ende
hier in defen Placate maer opjèflien en acht penningen
refpeclive gefielt is.
Ende foo cenige, &c. als inden Placate van dm
derthienden Àeb war ij
1619. hier boven Colum. 1779.
gedruckt is.
andere Goude ende Silvere Speciën, voor defen endê
oockjegenwoordigh niet hooger getokt een', dan tot-
ten prijfe hier nae volgende t de ivekke ivy nae den
lekten Septembrisalt''famen gedenckentcdoen ver*
klaren voor billeen.
GOUDE Ì U Í Ô £.
ÔËÅç gouden Leeuw, &c. Defe Goude ende Silvere
^^ Munt e accordeert met de fettinge vanden lx. Fe-
bruari}
1619. hier boven Col. 1780. (tffeqa. ghedruckt%
welcke hier voor geinfereert gehouden wert.
In't wegen, &c. als boven inden Placate vanden
Jare
1619. Colum. 17%%.
Alle Kooper-gelt, niet zijnde vanden flageder
Vereenichde Provinciën, wert als noch getolereert
tot een Penningh, de ièilhien der felvcr doende
een Stuyver s Verbiedende voortaen eenige hier
te Lande in te brengen, noch hooger uyt te geven,
op pene van thien ituyvers op yedcr ftuck te ver-
beuren, ibo dickmaels fulex bevonden fel werden.
Verklarende voorts van nu af datelijck voor bil-
loen den filveren Kruys-daelder vanden Eertz-
Hertoch Albertus, alle Ducatons van Spinola.TaP
fin, Meflèrane,&c. alle Oorden van Rijcxdaclders
ofte gelijckhey t van dien hebbende: alle Schel/in-
gen ende Payementen voerende den Arenr 1 alle
BarbariflcheendeMaroccofche Ducaten, endede
Ducatcn van Spinola, Taflin, &.c. de Gout-gut
dens,dubbelde ende enckele Piftoletten van den
Hartogh van Bullion:oock mede de Goutguldcns
van Lothringe, Bourbon ende Luyck, &c. ende
voorts alle Penningen hoe die fouden mogen we-
fen, ende die in defe onfe Ordonnantie niet geper-
mittcert ofte ghetolereert en zijn. Verbiedende
8.0 ij                      wel
Den gouden Reael van 46 ftucken
vj gul. iiij ftu.
in't marck, tot ------ -----
Den halven gouden Rcael van 70
ftucken ende een achtftedeel int
marck, na advenant den heelcn.
De Franfche Kroonen van 7% ftuc-
ken in 't marck, rnidtfgaders den
Ncderlantfchen Kroon, van een
en tfeventich ftucken ende drie
vierendeelen in 't marck, tot—iij gul.xviij ftu.
't Piftolet van Spangien van vieren,
van 18ftucken in't marck,tot'—xvgul. iiij ftu.
't Dubbelt Piftolet van Spangien,
van 36 ftucken in't marck,tot—vij gul. xij ftu.
Het enckele Piftolet nae advenant»
Den ouden Gelderfchen Ryder van
76 ftucken in 't marck, tot------ij gul. iij ftuy v.
Den dubbelen Rofen-Nobel van
Engelant, geilagen by de Conin-
gen Henrick, Eduard, ende Co-             -
ninginne Elifabeth, van 16 ftuc-
ken In 't marck, tot ·——xviijgulden.
Den enckelen ouden Rofen-Nobel
van Engelandt, midtfgaders de
nieuwe Rofen-Nobelen inde re-
fpecÏivc Nederlanden gheflagen,
van 3 ÷ ftucken i ç 't marck, tot - ix gulden.
Den halven van dien na advenant.
Den Henricus Nobel van Engelant
van 36 ftucken in 't marck, tot - viij gulden.
Den Vlacmfchen Nobel, foo wel
den ouden als den nieuwen, ge-
el uyrende de Oorlogen geilagen
in de refpeclive Vereenichde
Provinciën, van 36, ftucken in 't
marck, rot------ ------vijgul.xvjft.
wen halven nae advenant.
Den ouden Angelot van Engelant, ß! ;>« ß
van 48 ftucken in 't marck, tot - vj gulden.
Den Milrccs van Portugael van 3æ
ftucken in 't marck, tot ------viij gul.'iiij ftu.
uen halven nae advenant.          iU          ' o ■ '«
-ocr page 1441-
Placaten. j.Boecfc; ti.Tit. ^,DeeL
*7<>i
2790
wel expreficlijck alle Perfoonen van wat qualiteyt
fy zijn, ofte in wiens dienften die oock wcfen mo-
gen , eenige dcrvoorfz Penningen van nu af hier
re Lande meer uyt te bieden ofte te ontfangen:Be-
laftende alle de felve, als oock alle gefne,den, ghc-
broocken, gewalTchen, gefchroyde, gelapte, gena-
gelde, of andeifins verfwaerdc,ofte boven de voor-
fchreve ordrctc lichte penningen na de publicatie
defes Placaets, foo ycmant eenige der felver, fon-
der quetfinge onfer Ordonnantie bekomen fal
hebben, inde WilTcl te brengen, alwaer de rechte
waerde, ten miniten fchade, volgende ordre daer
op te Hellen, ende by den WiiTelaers te vinden ,
yoor de felve foo by den Marckc, Once, Engelfche
ende Aes, als de ftucken, hebbende haer behoor-
lijck gewichte, betaelt fal worden, alles op de ver-
beurte van alle de penningen, die alfo tegens onfe
Ordonnantie boven haren gheftelden pryfe,ofbil-
loen verklaert zijnde, uyt geboden ofte ontfangen
zijn, ende daer en boven noch viervout de waerde
der felver onbehoorlick uyt geboden of ontfangen
penningen , of xxiiij, gulden in plaetiè van 't vier-
vout , by lbo verre de penningen voorfz geen fes
gulden en konnen bedragen. Infonderheyt ver-
bieden wy alle't gunt voorfz den Ontfangers,Tre-
foriers, Rentmeefters, den Gecommitteerden van
de Wiflelbanckcn, ende den ghefwooren WiiTe-
laers , Muntmeefters, Munt - Officiers, ende alle
die totter Munte ghehooren, hare Corrimifen,
ClerckenendcComptoir-dienaers. Item, alle
Pachters van Impoften ende Accijfen, Makelaers
ende Pontgaerders, ende generalijck alle andere
Perfoonen,die onder authorifatie van Landengte-
den, Dorpen, of eenige Collegien bewint of admi-
niltratie van penningen hier te Lande hebben, al-
waer 't dat de felve hier te Lande woonende,in an-
deren dienft als van onfen Landen mochten we-
fen. Ende fullen alle de felve boven de voorfz boe-
ten gepriveert worden van hare Officien, indien fy
eenige hebben, ilaende tot onfer difpofitie.ïn'tge-
nerael ofte in 't particulier, indien niet, fullen ge-
houden zijn te betalen het dubbelt van alle de
voorfz breucken. Ende al hoe wel wy vertrouwen,
dat door middel van defen Placatc, de pennin-
gen buyten iteygeringe endeonbehoorlijcken uyt-
gecf ghehouden fullen worden; Nochtans alfoo
voor defen by veranderinge, ende mif bruyek des
cours van 't Geit, niet alleen de particulieren in 't
uyt geven des felfs, maer oock de Rechters in 't
vonnilTen ende fententieren, de Luyden al te met
befwaert hebben de penningen te ontfangen, niet
nae inhoudt der PJacaten, maer na den gemeynen
loop ende cours, tot fchade der geencr die de felve
alfoo ontfangen moeten, ende tot kleynachtinge
onfer Ordonnantien: Soo ordonneren wy wel ex-
prelTclijck, dat niettegenftaendehoedanich ver-
loop, ryfinge ende verhooginge vanden pryfedes
Gelts, fich t'eeniger tijde tegens defen onfen Pla-
caten foude mogen toe dragen, niemant de felve
hooger als volgende de Placaten te ontfangen,'t zy
in rechte, of buyten dien, ghehouden of befwaert
fal mogen werden. Verbiedende alle Raden.Rcch-
teren ende Jufticieren, hare vonnilTen anders als
na defen onfen Placate te reguleren: Ende de que-
itien hier over ontftaende, op 't fpoedichfte te tcr-
mineren,fonder de felyc uyt te Hellen, ofte in ftatc
te laten ftacn : Ende lullen alle Sententien dcf
conform ghewefen, haer executie provifionelii i
hebben, met tcgenilacndc appel latie i CaiTcrcnd
ende annullerende alle Sententicri ofte VonnuTe°
die voorraenhier tegens uytgefproken fullen«0
den, niet willende dat eenige executie, namotif
fement, of andere proviilen van rechte daer op op'
daen of verleent fullen mogen worden. Verkla-
rende daer en boven, dat de Rechters die alfutóce
Sententien fullen uytgefproken , of provifien van
rechten op de felve verleent, ende de Officieren
die de executie der felver toe ghcftaen fullen heb-
ben , ter oorfaecke van dien clcks vervallen fullen
zijn inde breucke van rien enckele Nederlantfche
Ducaten t'elcken reyfe te verbeuren.
Ende, gelijck hier voor ghefeyt is, alfoo wy mee
het groot Placaet voor als noch niet en hebben
konnen gereet vvefen, om op alle 't gene de Policie
ende diicïpline , 't exercitie vandcr Munte ende
Muntflach betreft: midtfgaders op de Initrudie
voor de Muntmeefters,Wiflel-bancken endcWif-
felaers, Affineurs, Gout ende Silver-fmcden,&c,
mede goede ordre te Hellen ende te reformeren,
daer ful'cks noodich fal bevonden worden, Soo fal
eenyegelijck,geducrendedcn tijdt defes provilio-
nclcn Placaets, fich noch hebben te reguleren nae
de Ordonnantie, Placaten, ende refpecuve Initru-
dien voor defen op alles gemaeckt, tot dat by ons
daer in fal wcfen verficn, op de penen ende amen-
den by de felve verordonneert.
Ende om noch beter defe onfe voorfz Ordon-
nantie te doen onderhouden, Verbieden alle Qnt-
fangers,Treforiers,Rentemeeilers,derfelvcr Klere-
ken ,ende alle voor-verhaelde Perfoonen, eenige
penningen tothaerder adminiftratie ftaeude, by
alïignatieofoverwyfingetc doen betalen: maer
fullen die in hare Comptoiren ontfangen hebben-
de , felf uyt keeren daer 't behoort, optc boeten
voorfz: Ten ware dan dat de ovcrwyfinge gefchie-
de op alfulcke Perfoonen, die van gel ij eken, defen
aengaende.in eede ftonden,in welcken gevallede
aflignatie toegelaten wert.
Gebieden oock allen den geenen, die onderde
voornoemde Perfoonen van hare adminiftratie
■ comptabel zijn, van alle by hun uytgegevcn Pen-
ningen pertinente fpecificatic te nemen, met aen-
teyekeninge vanden pryfe, tot welcken clckc Spe-
cie by henluyden is aen ghetelt: Gelijck oock van
het gewichte der felver, ende de vergoedingen
afen, indien eenige aen de felve te kort quamen.
onderteeckent by den geenen die de Penningen
ontfangen fullen hebben, omme de voorfz fpecui-
caticn, beneffens de quitantien, in 't exhiberen van
hunne Reeckeninge mede over te brengen: opFe'
ne dat de quitantien anders niet en fullen aen ge-
nomen worden. Bevelende allen den geenenoi
ter auditie van hare Reeckeninge fullen ftaCn»?
ders gcene quitantien te ad mineren, dan ond
teeckent in manieren als voor verhaelt.
:,ίΟ'
defei
Ordonneren voordcr de Raden van Staten
Nederlanden, binnen acht dagen voor haer «o
«bieden den Ontfangcr Generael dcfer Neder
der>
-ocr page 1442-
T E.                         2793
der Munte eenfdeels procedeert by negligéntie
%7?t                << Μ U Ν
dcn.dic Ontfangers vande Contributien.Confifca-
vande Officieren, die tot noch toe hare neerftig-
heytnièten hebben gedaen in 'tcalangiereri van
den Overtreders der felvér Ordohhanrien, henluy-
den excufcrende op de generale tranfgreiHen:
S O O IS Τ, dat wy gebieden ende beveelen al-
len Officieren der voorfeyde Landen , te doen
ncerftich vervolgh tcgens de Infradcurs deièr je-
genwoordigcr Ordonnantie, op pene van hare Of·
ficicn gepnveert te zijn, ende inhabil verklaert im-
mermeer officie te bedienen, endc fullen de fèJve
officicn zijn impetrabcfibnder andere verklaringe,
fonderdat fy hun fullen mogen excuferen by ig-
norantie ofee generale tranfgreffie van de voorü
Ordonnantie.Welckc excufatie wy niet en willen
van waerden te zijn, niact is onfc meyninge hier
inne haer traegheyt endc ncgligentic te ilrafTen.
Voorts alfoo tot de verwiiTclingc van alle de bil-
joenen noodich zy gcftelt te werden feeckerc Pcr-
fooncn ter plactfc daer geen Wiifcl-banckcn en
zijn, Sóo wert een ycder midts defen aen ghekon-
dicht, dat foo ycmant fich tot het Wiffelampt be-
geven wil, dat de felve hebbende bekomen vande
Magiftraten der plaetfe fijner woon-ftcde, goede
getuychnifTè van fijn welleven, goeden naem en-
de faem, fich addreficre aende Gencrael-mcefters
vander Munte, jegenwoordich in 's Graven-Hage
zynde, of ter plaetfehacrder refidcntie. Ende fal
den felven opalfulcke getuychriifiè aldacr Inftru-
clic (mits doende daer op den behoorlijcken eedt)
als oock vorder ordreop 't ftuck ênde 't bedienen
fijnes Ampts gelcvcrt werden. Verbiedende allen
anderen hebbende gene Inilrudic daer toe (foo als
voorfz)ontfangen, cenige op wiiTelinge van billöe-
ncn te cxercercn.of cenich opgeJt op ecnige geper-
mitteerde Speciën te geven, ofte ncmeri, op de
verbeurte vande felve fpecicn ende billoenen.ende
het viervout des felfs, in manieren hier voor vcr-
haeln Alle welcke penen ende amenden vooren
verhaclt.verbeurtfullen vvefen metter daet.fondcr
dat cenige prefcriptie van tijtden overtreders daer.
van fal mogen excuferen:endc fullen bedeelt wor-
den 't een derdendeel ten profljte vande gemecne
fake,'tanderderdendcel ten profljte vanden Aen-
brengcr,ende het derde derdendeel ten profljte van
den Officier die de calange ende executie doen ial.
Endc op dat niemant hier van en hebbc te pre-
tenderen eenigc ignorantie, Soo lallen efi ontbie-
den wy alle Hoven van Jufticic, alle Magiftraten,
Officieren ende Juftici'eren binnen de voorfz önfe
Vereenigde Nederlanden,dat fy defe onfe Ordon-
nantie alommedoen verkondigen, uytroepen en-
de publiccren,daer men gewoonlijck is uytroepin-
ge ende publicatie tedoenjProcederende en doen-
de procedcrê tegens den overtreders,ipnder eenich
faveur, gunfte of diiiimulatie, dewyle 't felve ναοί
den dienft vanden Lande.eft 't profijt vande goede
Ingefetenen van dien bevonden is alibo te behoo·
ren. Aldus gedaen ende gearreftcert inde Vcrga-
deringe vande hooch-gemelte Heercn Staten Gc-
nerael , in 's Graven - Hagc opden vijfden Jun|j'
i6xi. Was geparapheert,vii//-/<7^ van Manmaker^·'
Onder ftont, Ter Ordonnantie der felver Heèrën
Staten Gcnerael. Getccckcnt, C, Aerffen.
8. O üj                13. Ordre
tien', ende anderen vande gcmeene Middelen, die
van wegen deGencraliteyt verpacht ofte gccoUe-
irccrt werden, mi tigadcrs alle Co rn , Cle
jicn ofc Comptoir-dienaers van dien.doende noch-
mael alle de fclve dcfe onfc voorfz Ordonnantie
by folcmnelcn cede befwecren , in allen Poinden
ende Articulcn te onderhouden, Ende voorna-
mentlijck dat fy met niemant en fullen handelen,
ofte van cenige penningen opgelt ofte toebatcont-
fangen , uytgcfondert mette ghefwooren WifTel-
bancken ofte Wiffelaers, en volgende de permiifie
ende toelatinge, als mede den pryfe by de Inftru-
#ien der felvcr gcftatueeLC.ofte alfnoch teftatuere,
ïnfgclijcx dat die Raden ter Admiraliteyt,binhen
den ielven tijdt gclijckcn eedt afnemen den Con-
voyoftcLiccntmccftcrs,hareCommifen,Clercken
ende Comptoir-dienaers , endc andere comptablc
onder de Collegien refpedivelijckrcforterende.
Ordonneren endc lallen mede die Gecommit-
teerde Raden, de Raden Provïnciael.ofte die vande
Re .ekeninge der refpedive Provinciën, voor haer,
ofte hare Gecommitteerden te ontbieden alle
comptable Officieren, foo Rentmccftcrs van Do-
meynen, Ontfangers vande Generale Middelen ,
Colledeurs vande Tollen, ende alle anderen, rnitf-
gadershare CIcrckcnofte Dienaers, die publijcke
Penningen handelen, ommeghelijcken eedt te
doen als vooren.
Laftcn van gelijcken de Magiftraten ende Wet-
houders, foo inde Steden als ten platten Lande,
voor haer te ontbieden alle de Treforiers ofte Rent-
meeilers vande felve Steden oftePIaetfen, midtf-
gaders de Bewinthebbcrs vande Indifche, Guine-
lchc,endc alle andere Compagnien jegenwoordich
zijnde.ofdie noch namaels op^erechtiouden mo-
gen worden: midtfgaders hare Ontfangers , alle
Waerfluyden ofte Pcnningh-meefters, Pachters,
Colledeurs van Impoflen efi Confumptien, Pont-
gaerders.Makclaers, hunne Cornmijfen, Clerckcn
oft Comptoir-dienaers, onder haerluyder refpedi-
vereforte refidercndc : ende alle de felve defeonfe
Ordonnantie te doen befweeren als vooren.
Van alle wclcke devoiren ende afgenomen ec-
den, fullen de refpedive Magiftratenj foo inde Ste-
den als ten platten Lande, Aden onder haerder
Steden endc Dorpen Zegele over fenden aende
Gecommitteerde Raden, de Raden Provinciael,
of die vande Rceckcninge der refpedive Provin-
ciën, ende dat binnen veerthien dagen naede pu-
blicatie v#n defen. Wclcke voorfz Raden ofte Luy-
aen vande Reeckcninge.de felve Aden, als mede
van *i geenc by henluyden in dien rcgüarde is ge-
aacn,binncn andere naeitvoigendc veertien dagen
fullen over fenden aende Raden van Staten, alles
op den eedt diciyluyden in 'taen nemen harer be-
vlcninge hebben gcdaen.ten cynde wy tebeteron-
aprrechtende verfeeckert mogen werden, datdefe
örifc Ordonnantie by allen ende eenenyegelijcken
onderhouden ende nae gekomen fal worden.
',■;
Ende wantd'infradic vande Ordonnanticn van-
-ocr page 1443-
m
Placaten. 3. Boeck. 12. Tit» 3. Deel.
2794
'795
13. Ordre provifioneel op eenige Speciën. In date den tmntighflen Sep«
tembris 1621.
De Piiloletten van Spangicn, tot - vij gul, xvj ft
De halve naer advenant.
                                  }
DE Gecommitteerde Raden vande Staten
van Hollant ende Weft- Vrieflant, hebben
(volgende de Rciölutie ende goet-vinden
vande Gr: Mo: Heéren Staten vande voorfz Lan-
den) toe geftaen, dat by ptovifie de naevolgende
Speciën lullen werden ontfangen ende uyt gege-
ven als vóight.
Den Nederlantfchen Rydet ende Ja-
cobuiTen, tot -------- ------xj gul. vj ftu.
De halve ende den Schotfen Ryder
naer advenant.
E>en Rijcxdaelder,tot
yguUijftu.
Den Spaenfchen Reael van achten,
wichtigh zijnde, ende den Kruys-
daelder van den Eertz - Hertoge
Albertus,tot ------■ ------ij gu]
:ftuy.
Aldus ghedaen den twintichften Scptembris
i6ii. Lager ftondt, Ter Ordonnantie vande Ge-
committeerde Raden vande Staten, Ende
was
geteyekent, C. vander Wolf.
14. Provifionele Tollerantie, van eenige Cjoude Speciën goorden tijdt
van drie Maenden, ingaende metten eer/Jen Oftobrh defes Jaers 16 ζ ι. In date den drie en twin-
tighflen September
ióxi.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defeje-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. Alfoo wy door gewichtige voor-
vallende gemeenen Landts faecken, tot noch toe
verhindert ende op gehouden zijn gheweeft, om
volkomene ende finale ordre te ftellen op't ftuck
vander Valuatie t foo wy wel voor genomen ende
gerefolveert hadden, ende dat midler wijl eenige
goude Penningen ghefteygctt zijn, ofte in fteyge-
ringe gebleven, tot hoogeren prijfe als daer op de
felveby ons laetile provifioneel Placaet gheftelt
waren: Dat oock den jegenwoordigen tijdt ende
gelegentheyt van faecken, al noch niet toe en laet
't felve met naerder ordre te rechten, Soo zy een
yegelijcken door defen kondt ende kenlijck , dat
wy om redenen voorfz, ende andere ons daer toe
moverende, goet ghevonden hebben te tolereren,
ghelijck wy dan by defen tolereren, voor den tijdt
van drie Maenden ende niet langer, beginnende
metten eerften O&obris toekomende, defe navol-
gende Goude Speciën alleen, ende geen andere,
ten pryfe daer by uyt gedruckt. Met vaile inten-
tie ende voornemen nochtans, van de iêlve na ver-
loop des voorfz tijdts, by ons Generael Placaet
weder te reduceren, ende tot noch minderen pry-
fe te brengen:Waer van wy een yegclijck wel wil-
len gewaerfchouwt hebben.
Seeckere Goude Speciën, byprovifie, ende voor den
tijdt van drie Maenden
, ingaende metten
eerfien Otlobris
i6x 1. geto/ereert
als vulght.
Den Albertijn, tot
ν gul.xiij ftu.
Het vier dubbele Piftolet van Span-
gien,tot ■------ ------ ------xvgul. xijft,
Het dubbele Piftolet van Spangien,
tot ------ ——------vijgul.xvjft.
Het enckele Piftolet van Spangien,
tot ----- -----------iijgu.xviijil
Alle andere penningen werden ghelaten, ende
voor als noch ghetolereert ten prijfe daer de felve
by onslefte provifioneel Placaet, geemaneertden
vijfden Junij defes loopenden Jaers, op gheftelt
zijn. Lattende ende beveelende wel ffridehjck
eenen vederen, foo in 't uytbieden ende ontfan-
gen der felver penaingen, als oock in alle andere
Poinéten betreffende α obfervantie vande Valua-
tie , fich t'eenemael te reguleren nae den inhou-
den des ghemelten provifionelen Placaers/ op de
peynen ende amenden inden felven begrepen.
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
pretenderen eenige ignorantie, Soo laften ende
ontbieden wy alle Hoven vanjufticie, alle Ma-
giftraten, Officieren ende Jufticieren binnen de
voorfehreve onfe Vereenichde Nederlanden, dat
fy defe.onfe Ordonnantie alommedoen verkon-
digen , uytrocpen ende publiceren, daer men ghc-
woonlijckis uytroepinge ende publicatie te doen:
Procederende ende doende procederen tegen den
overtreders, Ibnder eenich faveur, gunfte ofte dif-
fimulatie, dewyle 't felve voor den dienft vanden
Lande , ende 't profijt vande goede Ingefcrenen
van dien bevonden is alfoo te bchooren. Aldus
gedaen ende gearrefteert inde Vergaderingc*van-
de hooch ghemelte Heeren Staten Generael, «n
'sGraven-Hage.op den drie en twintichften Sep·
tembris fefthien hondert een en twintich. Was
geparapheert, C Ooflèneè^1* Onder ftondt, Ter
Ordonnantie der felver Heeren Staten Generael.
Geteeckcnt,
C. Aerjfen.
t>
n grooten Nederlantfchen Ry-
der, tot ------ —· xj gul. vj ftu.
De halve van dien, tot------- —-----vgul. xiij ft.
Den Jacobus penningh, toé —— xj gul. vj ftu.
Den halven van dien, tot ——-vgul.xiijftü.
Het vierendeel nae advenant.
Den Schotfchen Ryder, ende het
SchotfcheAngclot, tot -
Vgul. xiij ftu.
Pro<
15.
-ocr page 1444-
Μ Τ Uf Ν - '>8ff · E. *no tó% ι
h-ifr é
IfCfé
»5*
Provifioneel Placaet, o/?te Tollerantie vanden cours vanden Cjelde*
voor den tijdtvan twee Maenden, innegaende den eerflen Martij], ende eyndigeade den laetfiert
Aprilis nae/iïomende defesjaers
16zz. In date den % 3 Fehrwrij ï6zz.
Ingefetcnen in't particulier niet en ibude over ko*
men, Soo hebben wy voor de lefle reyfe als noch
een yeder doen waerfchouwen, dat onfe meenin-
ge is, ter expiratie van defen onfen voorfz Placatc,
den Gelde te reduceren op den voet Vanden Jarc
1615. beraemt, dat is, den gouden Ryder op thien
gulden fefthien ftuy vers, ende alle andere Goude
Speciën nacr advenanf*
EderenTErijdt doendop't ftuck vènde'tgeencenmael ee
Muntflach, ende cours vanden Gelde in alle defe
geünieerde Provinciën onverbreeckelijck gheno-
men ende onderhouden mochtc werden. Ende
tot dien eynde, om de goede Ingefctencn defer
Landen voor fchade te verhoeden,wy tot diverfche
reyfen provifioncle Placatcn ende Toleranticn, tot
waerfchouvvinge (op dat een yeder onfer Ingefe-
tcnen voor fchade foude zijn behoedt) hebben
doen verkondigen: Dan bevinden Üics niet tegen-
ftaende, alle onfe ghetrouwe vermaningen, eenige
particuliere, hacr eygenbaetfocckcnde.hoc langer
hoe meer alle verboden penningen fecretelijck in
den Lande inbrengen, ende onderde goede Ge-
meente uyt geven, daer mede d'oprechte goede
ghepermitteerde penningen hoe langer hoe meer
ryfen, 't welck veroorfaeckt verdieringe van alle
nootdruft ende Menfchelijcke behoefte, vermin-
dcringc van 's Landts Middelen,ende generalijck
de uytcritc ruine voor den Stact van 't ghemeene
befte, fulex dat ten allcrhoochilen noodich is daer
jhnc te voorflen, op dat defe Nederlanden niet en
^omen in fulcken confufie ende onycrwinnelijcke
fchade, als de felvc; ten tyde van Keyfer Maximili-
aen inden Jare 1489, zijn geraeckt, fo dat ten dien
tyde alle gcvalueerdc Goude penningen zijn ver-
lecght ende afgefet de twee derden-deelen, dat is
yan,drie gulden op eenen gulden, Infgelijcks by
pnfe tyden ontrent den Jare 1579. in andere Lan-
gen, ende voornamentlijck in Vranckrijck, den
gouden Kroon was gherefen op fes gulden, ende
tefFens op thien Schellingen, dat is de rechte helft,
wiert af geilelt. Dat mede in Duytflanck, Polen,
PruyiTcn, ende andere aenpalendc Landen, de
Gelden in korte Jaren boven de helft zijn gerefen:
Je weten ,den Dueaet van 56 op 130 groiTcn, en-
de den Rijcxdaelder van 3 «5 op 8ogrofien, cride in
andere Landen van Duytflandt, als Brunfwijck
ende elders noch hooger: Welcke rijfinge princi-
pAÜjck mede door 't inbrengen ende maeckcri Van
fnoodc penningen, verde boven hare weerde, is
gëcaufeert, daer door de goede in quadc, cade de
quadc daer nacr noch in fnooder ende erger met-
ter rijt zijn verandert, waer door alle wclvacrt en
vervreemdinge van Necringe, ende inkomen van
«He Landts middelen inde voorfz Landen fulcks
was verminderc.datfondcr het redres dat onlangs
>n eenige der voorfz Plactfcn is gefchiet ,3hare uy-
terftc ruine voor handen was: Ende wy fckerÜck
verftaen , dat men in eenige dèr feïvérLl£r/dê|[a|-
fccdc alle capitaelpenningen voor eenfeerWoot
ghedeelte heeft afgefet. Enclc oftirnVtë^crUc-
«CD, dat fulcken onvcrwiiinelijcken fcfta&c^ye
V crccnichdeLanden in 't gcnerael, ende de göridc
Ende omme middeler-tijde in 't verloop vander
Munte, ende verder fteygeringe te voorfien, heb-
ben hare Ho: Mo: (om de Gemeente voor de min'·
fte fchaden te behoeden) als noch goct gevonden
defen provifionclen cours vanden Gelde te cpntif
nucren totten laeilen Aprilis naeftkornende, nag
den nieuwen ftylc,ten pryfe fulex die by de laetftc
continuatie gedaen is geweeft, Te weten,: 1
:m
Seeaere Goude Speciën-, by provifie tot ten laetjlen '
Aprilis naeflkomcnde, na den nieuwen Mi'
1 ' ~
getolereert als volgnt,
ΤΛΕη grooten Nederlantfchcn Ry-
'*-' der.cnde den Jacobus penning,
■ i'sXif
•>bi-,'j
die niet een myte beter is in ghc-
wichte nochalloye als den voorfz
xj gul, vj ftu.
vgul. xiij ft,
Ryder, tot
De halve van dien, tot------ -*1
't Vierendeel vanden felvcn Jacobas
nae advenanr.
Den Schotfchen Ryder, ende Schot*
fche Angcfbt.tot -— ·——
Den Albcrtijn.tot ------- ——
Het vier dubbele Piftolet van Span-
vgul, xiij ftu,
vgul, xiij ftu»
tot
xv gul. xijfté
gien
Het dubbele Piftolet van Spangien,
tot
Het enckelc Piftolet van Spangien,
vij gul xvj ïh
* ' C
iij gu, xviij ft.
■·' ool.iicj
Alle andere penningen werden ghelaten, ende
voor als noch gbetolerécrt ten prijfè daer dcièJve
by ons léfte provifioneel Placaet, göemanecttdett
vijfden Junij des Voorleden Jaers, op geftclt zijn*
Lafténde ende bevcelcnde wel ftricielijck eenen
yèderen, fooin 't uytbieden ende ontfangen der
fcJv'eijpériningen, als oock in alle andere Poinéieri
betreffende d'obièrvantie vandc Valuatic, iÉch
t'ceriemaèl te reguleren na den inhouden des gel·
melrcn provifionelen Placaets,öp de peyncn ende
amenden inde felvè begrepen. 'Ende op dat nie-
mand r hier van ignorantie hebbe te pretendeieni,
ontbieden ende verfoecken de Heeren Stateri,
Stadthoudefénν!<?ëcommittcerde-Kadcn, endè
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpedive
Van Gelderlantende 't Graeffchap Zutphen, Hoi-
landr!chde Weft-Vrieilandt, Zeciandt, Utrecht,
Vricilaridt, Ovét-i.y'flel ,· endeStadt Grocningen
endè Ommelanden, ende allen anderen Jufticie-
rcri énde Officieren; dat fy defe onfe Ordonnantie
tanftöndcn aen alom me doeri verkondigen, uyt-
rocpertjpublicercnendeaftigerenin alle Pleckcai
van
-ocr page 1445-
Placaten. ^.Böcck. ïilTit. $,Deel.
Z798
daen ende ghearrcitcert inde. Vergadcrjngc vande
hooch - ghemeltc Hecrcn Staten Gëncrael j»
's Graden - Hage, op den drie en t\yintichftcnVe.
bruarij feilhien nondert twee ende twintich, Was
geparapheerr, E. vander Mank, Onder itonr, Ter
Ordonnantie der fclver Heercn Staten Gëncrael
Gctceckent, C. Aerjfen.
van defe Landen, dacr men gcwoonlijck is dufda-
nice uytroepinge, publicatie ende affixie té doen,
Procederende ende doende procederen tegen den
overtreders, fonder cenich favcur,gunfte ofte diiÏÏ-
mulatie , dewyle 't felve voor den dienft vanden
Lande, ende 't profijt vande goede Ingefctenen
van dien bevonden is alfoo te behooren. Aldus ge-
16. Placaet ende Ordonnantie, op den cours vanden (jelde, fio goude
als Sihere Speciën: Waer nae alle ende yegelijcke Ingefetenen der voorfe Landen fuh voorts-am
[uilen heiben te reguleren, in date den
χ ι Julij 16n.
                                               ,
konncn by gebracht ende bedacht werdenzijnwy
eendrachtelijck, ende met eenparige toeftcmmin-
ge, confent, verbintenis, ende vaftc belofte van
maintenue van alle de Provinciën, gefloten ende
gereiölveert op d'ordre ende middelen hier na vol*
gende; Lallende ende bcveelende eenen yegelijc.
ken fich daer nae te voegen ende te dragen, niet
alleen om defchade vande fteygeringe, macroock
vande peynen ende amenden tegens den overtre-
ders van defen Placatc hier by geitatueert,tcfchut·
ten ende te ontgacn : Want wy gedencken (wil-
lende een yedcr daer van by tij es, ende wel ernfte-
lijck vermaent ende gewaerfchouwt hebben) alle
de felve, fonder eenige oochluyekinge, verdrach
ofte remiflie, wel fcherpclijck ende rigoureuHijck
te doen executeren.
Voor eeril,alfoo wy oordeelen dat de menichte
der Penningen voor defen ghevalueert ende ten
pryfe gheilelt, geen kleyne oorfaecke en is totte
fteygeringe vanden Gelde, ende datveelcfnoode
öngevalueerde Penningen onder de ghcvalueerde
uyt gefteecken werden, als door hare menichvul·
digheyt, en veler der felver hare groote verfchey-
denhey t in Figuer ende afflach, confufie ende on-
kènniife, om d'een uyt den anderen te fchcyden,
veroorfaeckende, dat oock vele van dien weynich
meer in wefen ende voor handen zijn : Daerom
ende om andere redenen, hebben wy al nu goet
gevonden(gclijck wy oock voor defen de Gemeen-
te daer van by onfe voorige Placaten hebben ghe-
waerfchouwt, maeckende te dien eyndc onder-
fchcyden tlijckc Lijften van Goude ende Silvcte
Speciën, die wy gedachten ter gelegender tijtuyt-
te Valuatie te laten) gecne andere te valueren en-
de ter) pryfe teftellcn, als defe nacvolgende: Ge-
denckendc nochmetter tijdt de felve foo in getal
alsin prijfe te verminderen,om alfoo totte meelie
cenvoudigheyt.ende hoe langer hoe naerdcr totte
voorige Valuatie ende pryferinge vande Gelden
te komen.
Volgen de Speciën, foo die ναβ ende onveranderlijk
.fullen cours ende gangh hebben, tot
leeger redutlie.
f E Staten Gëncrael der Vereenighde Ne-
I derlanden, Allen den geenen die defe jc-
! eenwoordieefullen fienofte hooren lefen,
'Saluyt. DOEN TE WETEN,Al-
hoe-wel het gantfche ftuck vander Munte, in alle
fijne leden/tzy de Valuatie vanden Gelde.Munt-
flach WilTel - ampt, Gout ende SU verTmeden
Ambacht, de Juweel-handelinge.ende alle 't gunt
vande felve leden dependerende is, in foo grooten
verbijfterthcyt ende confuficjae ongebondenheyc
ende moetwillige on geregel theyt verloopen is,
dat het hooch-noodich ende meer als tijdt is, om
den Staet van 't Landt in ordre ende buytcn ver-
werringe te behouden, dat daer in met allen ernlt
ende vlijt voorfien werdc, gelijck wy dan daer me-
de federt ecnen geruymen tijdt befigh ende onlee-
dich zijn geweekende wel verhoopt hadden fulex
al nu vqlkomentlijck ten efiede te brengen, ende
by óns groot Placaet alle de ingevoerde difordren
wech te nemen, endt: voortaen te weeren ende te
verhoeden: Nochtans dewijl vele ende gewichte
tulTchen-vallendc Lants affairen (difgecn uy titel
en konden lyden) den wei-gemeenden voortgang
van dien eenichfints hebben verhindert, ende ons
al noch veroorfaecken 't felve voor cenen (doch
korten) tijdt te prolongeren, Ende evenwel intole-
rabel ende ondraechlijck is het mifbruyck vande
fteyeeringe vanden Gelde, ende vande in voenqgc,
uytieefendeontfanghvanallerhandefnoodefoor-
ten foo van Goude ende Silvcre capitael Pennin-
cen, als van Paycmenten: dacr door alle Waren
£ot eene exceffive verdicringe ghebracht, confufie
ende diverfic inden Koophandel vcroorfaeckt, en-
de eens yeders, foo des Landts als Particulieren
laerlijcx inkomen (met namen 't welck in Ren-
ten Pennoenen, Traaementen, endedicrgclycke
begrootingc van Gelden, beftaet) van tijdt tot tijdt
vermindert wert, ende foo voorrgaende, bykans
tot niet foude moeten vervallen. S O O IS T,
datwy omfulckefwarighedcn endconheylcn voor
tê&orhert^ goet ende noodich geacht hcbben,nict
langer uyt teftellcnons goet voornemen, raec-
kende de ordre opten cours ende evaluatie vanden
Gelde, futcks als wy de felve voortaen vaft ende
onvcrbrceckelijck meynen ende gerefolvccrt zijn
.te willen onderhouden ende doen onderhouden:
Waer over hebbende gchadtdiverfcheeomrriuni-
«atien , ende 't advijs van S,ijn Excellentie den
Prince van Orangien, de Raden van Staten, ende
de Raden ende Generacl-meefters vander Munte,
nae rype deliberatie ende emftige overweeinge
van alle 't gunt tot dcfer faceke ceniehfins neeft
GOUDE SPECIES.
Vil '«!.·
D'En grooten gouden Ncdcrlant-
fchen Ryder van x4iluckcn en
acl>t dertiende gedeelten vaneen
■iiuck in't Troyfche Nederlandt-
fchc marek, ten pryfe van — XJ g"1· VJ ^
f,7.7
-ocr page 1446-
Μ?- Vi Nb*nr.i£..,
t
l80I
f ''·;
die van xwte afen, ende meerder niet. Behoude-
lijck dat de Penningen die gaefende goet zijn van
alloye, endc te licht bevonden werden boven de
voorfz remedie, uytgegeven fullen mogen werden,
mtdts betalende voor elck aes twee iluy vers.
S I L FE HE S Ρ E Cl E N.
r\Én Nederlandtfchen Leeuwen
*-^ j Dajcr, van 18 Engelfchen in't
ghevyfehte, ter remedie van fes
afen, tot —- ------ij gulden.
Den halven van dien , ter remedie
vari drie afen, ende ten pryle na
advenant.
Den Ncderlantfchen Rijcxdaeldér,
mitfgaders die gemunt int Rijck,
daer van de Figueren in onfèn
laetften Becldenaéruyrgedruckt
Den halven hae advenant, tot — ν gul.xiij ftuy,
Den dobbelen Nederlantfcben D u»
caet mette Letteren, mitfgaders
-jêen dobbelen Ducaet van Span-
den mette twechoofden.van 3 5
ftucken in het Troyfche Neder-
lantfche marck,tcn pryfe van—vÜj gul.χ ftuy.
Den enckelen Ncdcrlantfchcn Du-
caet mette Letteren, mitfgaders
den Spaenfchen Ducaet mette
         :) ... t'r
tweehoofden;ltem,die van Hon- ,
. garycn, ende die in 't Rijck ghe-
munt, zynde alle van 70 ftucken
in/t marck voorfz, tot V- — ■ iiij gul. y ftuy.
Den Franfchen Kroon van 72 ftuc-
: ken in 't marck, tot------ —- üj gul. xvüj ft.
Het Piftolet van Spangien van vie-
ren, van 18 ftucken in't marck,
tot ■------ ---- ------xv gul. viij ftu.
Het dobbel Piftolet van Spangien,
van 36 ftucken in 't marck, tot - vij gul. xiiij ft.
Het cnckelc nae advenant.
Den Albertijn van 47 ftucken endc
tien negentiende gedeelten van
een ftuck in 't marck, tot------ν gul. xiij ftuy.
Den halven van 84 ftucken in het
marck nae advenant.
Den dobbelen Rofcnol^l van En-
gelant, geflagen by de Koningen
Henrick, Eduard, ende de Conin-
ginne Elifabeth, van 16 ftucken
in 't marck, tot ------ ------xvüj gul. xij ft.
Den enckelen ouden Rofenobcl
van EngeIant,alsoock de nieuwe
in dcfe Vercenichde Nederlan-
den geflagen, alle van 32 ftucken
r/,-ιί
ftaen.op't gewichte vanachthien
Engelfchen 28 afen, ter remedie
van vier afen, tot------ ——·
ijgul.xiluyv.
Den halven Rijcxdaeldér,ter reme-
die van ï afen (doch geen minder
gedeelten) ten pryfe na advenant.
Den Albertus Kruys-daIer,op 't ge-
wichte van 18 Engelfen 12 afen,
ter remedie van vier afen, tot----ij gul. yjj ftuy4
Den halven van dien opt gewichte,
ter remedie, ende ten pryfe nae
advenant.
De Spaenfche Realen van achten,
op't gewichte van i7Engellchen
2<$afen, wcfende ghewichtich,
fonder eenige remedien, tot----ij gul.viij ftuy,
Den halven en vierendeelcn (maer
geen minder gedeelten) nae ad-
venant.
Den Zeeufchen ende Vrieilchen
Arent-Daler ,op 't gewichte van
13 Engelfen ende een half, of 16
afen, ter remedie van vier alen,
tot ------ —------j gul. xftuyy.
De mindere ghedeelten van dien
nacr advenant.
Den VrielTchen Florecn.offilveren
Guldcn.op't gewichte van 12 En-
gelfchen ende een half, of 16
afen, ter remedie van vier afen,
in 't marck, tot:
ix gul. vj ftuy.
De halve van dien nae advenant.
Den Henricus Nobel van Engclant,
van 36 ftucken in't marck, tot - viïj gul. vj ftu.
Den Vlaemfchen Nobel , foo wel
den ouden als de nieuwen, ghe-
duyrende de Oorlogen inde re-
fpe&ivG Vcreenichde Provinciën
gheflagen, van 36 ftucken in 't
marck, tot ------ ------vüj gulden.
Den halven van dien na advenant.
Den ouden Angelot van Engelant,
van 48 ftucken in 't marck, tot - vj gul.iüj ftuy.
Den nieuwen Gelderfchen ende
VrielTchen Ryder,van 72 ftucken
ende een achtfte deel in't marck,
tot ------ ------ ----iij gul. xiij ftu.
Den gouden Gout-guldcn op de
Munten binnen defe Provinciën,
dat is, te Nimmcgen, Deventer,
Campen, Swol, de Stadt Groe-
ningen, endc nu left te Leeu-
waerden in Vrieilandt.geflagcn,
ende anders geen, van 75 ftuc-
ken in't marck, tot--------------iij guld. ij ftuy.
Alle welcke Penningen niet anders fullen mo-
gen ghewogen worden, als met haer behoorfijeke:
ghewicht, ende dat het fal moeten voorflaen, im-
mers ten vollen jn't huyfkcn komen.mette retnc-
j gul. vüj ftuy.:
tot
Den halven ende het vierendeel na
advenant.
Den Engelfchen Schellingh, en die
van Groot Brittannien, op 't ge-
wichte van drie Engelfchen 28
afen, tot ------
         ■------
χ ftuy.viïj pen*
Den halven nae advenant. Doch
ander minder gedeelten als Groa-
ten, &c. werden om redenen voor
billiocn verklacrt.
De Schotfchc Diftclblöm, op 't ge-
wichte van vier* Engelfchen 16
afen, ter remedie van drie afen,
tot ------ ·—— .------
De minder gedeelten naadvenanr.
De Schotfche Harp, op 't gewichte
van twee Engelfchen 29 afen, ter
8. Ρ
xij ftuyv.
remedie
-ocr page 1447-
Placaten_i. ^.Bbeck. n.Tit. 3. Deel.
2801
I80
remedie van twee afen, tot'—— viij ftuyv.
De halve nae advenant.
' Ende ίο cenige vande voorfz filvere Penningen
lichter bevonden werden als haer ghewicht, ende
de remedie daer by geftelt, ende wat mede alfoo
niet voor en flaet, of ten miniten in 't Huyf ken
komt, fal voor yeder Aes dat het felve te licht be-
vonden wert.betaclt werden twee penningen Hol-
lants, der welckcr feftien maken eenen Stuyver.
Volgen alhier de Penningen voor Payementen ge-
houden, ende daer voor verklaert.
DE Schellingen op de refpe&ive
Provinciale Munten, als oock
op de Rijcx ·> Munten van Nim-
megen, Deventer,Campen ende
Swolgeflagen,tot ------ -*-vj ftuyvers.
De halve van dien, tot ------iij ftuyvers.
_ .---------------.....e-~ -------------j ••-«ivuiHuj t€
fangen: als mede de gevalueerde tot hooger η
op te dringen, als daer op de felve jcgenwoorÖ
geftelt zijn, ende oock uyt te bieden eenbe a J
re gevalueerde Goudc ofte Silvere Penningen /
eefneden,sewaiTchen,eebroocken, eelaor oö„ie
geit, ofte anderfints venwaert zijn, op peyne va
alle de felve verboden, ende hooger als delen pjj1
cate toe laet,ontfangen ende uytgegeven Pennin'
gen te verbeuren; ofte indien het feyt niet tervcr
lcher daet ontdeckt en wierde,de weerde van dien
ende daer en boven noch het viervout derièlver
Penningen, of de waerde daer af, of vier ende twin.
tich guldens in plaetfe van't viervout, byfoo verre
de Penningen voorfz geen fes gulden konden be.
dragen, voor de eerfte reyfe; voor de tweede teyfè
dobbel, ende voor de derde twee dobbel, endebo-
ven dien op arbitrale correctie, nae qualiteytvan-
dendelide.
V.
Sonder dat eenich onderfcheyt gemaeckt fal
mogen werden, of de voorfz Penningen yemandt
foude mogen zijn daetlijckaen gcteit,ofvanbuy-
ten de Provinciën, of van d'een Provincie en d'een
Stadt of Plaetfe der felver, in d'andere toeghefon-
den : In welcken gevalle den Ontfanger (indien
hy fich der boete wil ontledigen) ghehouden vmt
binnen vieren tvvintich if^ren, nae dat hy alfulcke
toegefonden Penningen ontfangen fal hebben,
fichaenden Magiftraet of Officier vande plaetfe
iij ner refidentie te addrefleren, ende de felve vande
voorfz toefeyndinge te verwittigen, om voorts te-
gens den voorfz Toefey ndcr geprocedeert te wor-
den totte voorfz boete, nae behooren.
VI.
Edoch fal den Ontfanger de gefonden Pennin-
gen geheel aen fich mogen behouden, indien hem
de felve tot betalingc van voorgaende fchulttoe-
ghefonden zijn,ende hem daer en boven gherefet-
veert blijven fijneadie, rot het gene dat hem daet
aen volgens de Valuatie te kort gefonden fal zijn:
Ende by foo verde hem die op hant, of op toeko-
mende fchult, die voor date vande toefeyndinge
noch niet gemaeckt en was, toe gefonden zijn.fal
hy die mogen behouden tot alfulcken ghedeelte,
als hier nae den Acnbrenger inde boete werttoe-
geleyt: de reftefalhy laten volgen, of overleveren
aenden Magiftraet of Officier voorfz.
VII.
Wert oock den Magiftraet ter plaetfe daer al-
fulcke toefendinge van Penningen tot hoogeren
pryfe, als van defen Placate, foude mogen gefebie-
den, ghehouden nae aendieninge van fulcks, de
voorfz verhooginge den genen, aende wekkende
Renningen gefonden zijn, ende die daerby tekort
foude mogen komen, te vergoeden: mits dat fy*
luyden het felve daer nae wederom fullen mogen
repeteren vanden Magiftraet der plaetfe daer de
Penningen van daen komen : Die oock ghehou-
den werden het rembourfement datelijck te
doen : midts oock dat fyluyden fulcks fullcn
mogen verhalen, mette boeten daer tec ftsen-
de, ende by defen verordonneert, opdePerfoo-
nen ende goederen van die geenc, die devoot-
fchreve Speciën tot hoogeren prijfc fullen hebben
gefonden.
                                                ^
De dubbeldeCroeningcr Flabben,
• viij ftuyvers.
■ iiij ftuyvers.
tot
De enckele Flabben, tot —i-_
Het twintichfte deel vanden Silve-
ren Nederlandtfchen Reael, ghe-
nacmt Stooter, tot —> —— ij ftuy.viij pen.
De dubbele ende enckele Stuyvers
in defe geünieerde Provinciën
geflagen, daer van de Figueren in
onfen Beeldenaer ftaen.ende an-
ders geen, reipcdivclijck tot — ij ende j ftuyv.
f.
Van alle welcke voorfz Payementen, niemant
gehouden fal wefen, in eenigebetalinge, 'tzy van
Renten.IntereiTen, afloilinge der felver.ofoock van
allerhande Koopmanfchappen , excederende de
felve in een partye hondert guldens, meer te onc-
fangen als den thienden Pennirigh.
II.
De Duytcn volgens de ordre vande Provinciën,
op de Provinciael Munten gemaeckt, ende geen
andere, werden al noch getolereert op een duyt:
Ende alle andere Kopere Geit, niet zijnde vanden
ilage vander Provinciale Munten,werden oock om
redenen noch getolereert te mogen uyt gegeven
werden tot eenen Penningh 't ftuck, doende der
felver feftien eenen ftuyver Hollandts, ende hoo-
gcr niet, alfoo wy van meeninge zijn,de felve hier
nae alle te verbieden, voor eenige prijs meet uyt te
geven: Want wy ons met eygen InJantfch Kopcr-
gelt metten eerften meynen te voorfien, ibo veel
het gerief fal vereyiïchen.
III.
Verbieden mede voortaen eenich Kooper-gelt
hier te Lande in te brengen,meerder als voor twee
ftuyvers , op peyne van thien ftuyvers op 't ftuck
te verbeuren. Ende wie oock bevonden fal wor-
den eenich Kooper-gelt hoogetuyt te geven, of ge-
geven te hebben, als hier voor is gefeyt, fal mede
voor yeder ftuck thien ftuyvers verbeuren.
IIII. «
Endefullen alle de vooriz Penningen cours en-
de ganck hebben in defe Provinciën ten pryfe als
voorfz: Verklarende voorts voor bil lioen alle an-
dere Penningen.de welcke by defen onfen Placate
jiiet ten prijfe geftelt en zijn: Verbiedende eenige
-ocr page 1448-
Μ tl· Κ t E,
2§Ö5
gedaen ofte verleent te werden; Verklarende dacc
en boven, dat de Rechters die alfulcke Sententien
fullen uytgeipraocken, ofte provificn van rechten
op de felve verleent: Ende de Officieren die de
executie der felvcr toegeitaen fullen hebben, ter
oorfake van dien vervallen fullen zijn inde breuc-
kc van vijf Ncderlantfchc goude Ryders t'clckcns
hooft voor hooft te verbeuren.
XII.
Ende ten cyndedegeftadigheyt ende vaftighcyt
defcr Valuatie (alfoo wy ditpoind met ernft be-
hartigen , ende in fonderlinge recommandatie
hebben genomen, ende ghedencken noch verder
te nemen) te beter verfceckert moge zijn: Wy or-
donneren dat datcJijck na de publicatie dcfeé Pla-
caets (waer van in 't cyndc van defen wertgefpro-
ken) alle Perfoonen zijnde in eenigc bedieninge,
Staten ende Officicn, hooch ofteleegh, civijFtjfte
myitair.van Landen , Steden,Leden endeGólle-
gien.ofvan particuliere Heeren der fclver binnen
defe Vereenichde Provinciën by folemnelen eéde,
fpecialijck op defe jegenwoordige Ordonnantien
te doen, verbonden fullen worden de felve té.ful-
Jen onderhouden ende doen onderhouden, vqor
foo veel fulex hun ende haren Ampte ende bedie-;
ninge eenichfins acngaet.
XIII.
Ende by alfoo verreeenige defer voor-vcrhaelde
Perfoonen hun ibo verre quamen te vergeten, dat
fy bevonden wierden de poinden vooren verhaelt,
gctranfgrcfTèert te hebben, in 't uytgeven oft ont-
fangenlb wel vande Speciën by defe onfe Ordon-
nantie niet gepermitteert: Item, vanden ghefne-
den, gcwaiTchen, gebroocken, gclapten, genagel-
den, ofte anderfins verfwaerde Penningcn.als van
de gepermitteerde tot hoogeren prijfc.dan by defe
Ordonnantie verklaert is. Ordonneren ende ila-
tueren.dat de felve alle de boeten vooren verhaelt,
ende noch te verhalcn,rcfpcdivelick dubbel fullen
betalen: Ende daer en boven, indien iyJuyden ver-
boden billioenen uytgeven, oftegepermitteerde
penningen tothoogeren prijiêaen prefenteren oftC
ontfangen, ghepriveert fullen zijn van hcurc ofii-
cien, inder voegen dat het fcyt geverifieert zijnde
de felve impetrabcl fullen zijn.
X 1111.
Ende om te beter defe onfe Otdohnantie in
rrcyn te doen brengen , verbieden alle Trcforiers^
Ontfangers, Rcntmceftcrs, hare Commijfen ofte
Klercken , ende alle andere Perfoonen, onder pu-
blijckedicniten ecnige Penningen tot hater admi·
niftraric hebbende, by affignatic ofte overwijfinge
de felve te doen betalen: maer fullen die in hare
Comptoiren ontfangen hebbende,felfs uytkeèren
daer 't behoort, op de boeten voorfz: ten ware dan
dat de ovérwyfmge gefchiedc op Ontfangers van
publijcke Comptoiren, ende niet op particuliere
Perfoonen (als Pachters; Coliedeurs ofte dierge-
lijcke) zijnde daer beneven in defen metgelijcken
eède verplicht: ehdc dat noch maer voor ecnmael
te doen, by den gecnen op wien de Ordonnantie
eerft ilaet, ende niet verder.
X V,
Ènde orrime in 't licht te brengen de fautetf die
fyluyden in hcure betalinge foudc mogen doen,
ordonneren wy, dat die ecene, die eenigc datelijc-
8. Ρ ij                 
VIII.
Alle het welcke mede geobfcrvcert fal werden,
bv foo verre van wegen d'eene Provincie aen d'an-
der, of ten Comptoire vande Gcneraliteyt ecnige
Penningen tot hoogcren prijfe toe gefonden wer-
den waerin d'eene Provincie d'ander, ende alle te
gclijck malkandcren fullen helpen maindeneren
I
enae
Placatc,
ende houden d'obfcrvantie van defen
IX.
Ende verilaen wy de fel vé verbeurte placts te
hebben foo wel op den Ontfanger als Uytgevcr,
elck in 't geheel: een ware een van beyden terftont
nacden ontfangh ofte uytgevc, hem prefentcerde
aenden Officier,denunchierende 'tfclvc faid. In
welcken gevalle den Denunchiant, hy zy Uytge-
ver ofte Ontfanger, fal vry ende quijt zijn vande
voorfz verbeurte ende peyne, ende boven dien ge-
nieten het derdendeel vande fclve verbeurte fyncs
Complices.
X.
Verbiedende ende interdicerende oock wel cx-
preflelijck, dat niemant voortaen hem en vervor-
dcre te koopen ofte verkoopen eenigerhande Wa-
ren ofre Koopmanfchappen, Gek op W'iiTel ofte
Intcreit te geven ofte nemen, nieuwe Renten te
koopen ofte verkoopen, ofte eenichfmts te hande-
len ofte contradcren , dan opende volgendeden
prijs vanden Gelde by defe onfe jegenwoordige
permiiïïc geftclt ende geordonneert,opte verbeur-
te vande weerde vande befptoocken fomme, ende
npch het viervout vati dien.
XI.
Zijnde onfe mecninge, dat geene betalinge van
Impoften.Domeynen van Landen,ende inkomen
van Steden of Dorpen,Contraden van Koopman-
fchappen, Huyren, Renten, IntereiTen ,of van ee-
nigeandere fchulden,naer defen fullen mogen gc-
daen werden, dan op den voet van defe onfe Va-
luatie, te weten elcken gulden mette helfte van
eenen Leeuwen-daler, ende een pont groot mét
drie Leeuwen-dalers, of met andere goude offilvc-
re Penningen nae advcnant foo veel innerlijck
weert zijnde, als den voorfz Leeuwen-daler, ofte
den grooten gouden Nederlantfchen Ryderjcgen-
woordich is houdende : Nacr welcke beydc, als
Hooft ende Stant-penningen , ende volgende ha-
ren voor-vcrhaelden prijs, alle goude ende filvere
Penningen hier boven ghevalueert zijn. Sonder
dat ycmandt geoorloft fal wefen ecnige betalinge
lichter te ftipuleren , dan nae den voet van defe
Evaluatie , op peyne van nulliteyt, ende dat geen
recht daer op gcdaèn fal werden, ende dacr en bo-
ven noch te vervallen inde boeten in het naeft-
voorgaende Artijckel gementioneert. Waer nae
alle Hoven van Juftitic, Schcpcn-banckcnofVicr-
fcharen, ende alle andere Rechters,hunne Senten-
tien ende Vonniflcn fullen ghehoudenzijn uyt te
ipreecken : Niet tegenilaende eenigc tranfgreflk,
die boven onfe mcyninge ende vcrwachrjnge, hier
tcgens foudc mogen gepradifeert, ende t'ecniger
tijdtin gedrongen werden: caiïêrcndeende annul-
erende alle de felve die voortaen tcgens den in-
houden van delen uy tgeiproocken fouden mogen
werden: niet willende ecnige executie, namptifïè-
ment ofte andere provifien van rechten, daer op
-ocr page 1449-
PlacaterL^. j.Boeck. u.Tit. 3. Deel.
2806
*Bo7
ke bctalinge voortacn fullcn-doen, ende vande fel-
ve comptabel zijn, ghchouden fullen wefen te en-
dofleren, ofte flellen op den ruggc vande quitan-
ticnoftcdcfchargen van alle harcbetalingen,mon-
terende tot hondert gulden, alle de Speciën t foo
van gout als van filver,daer medefyluyden dèbe-
ralinge ghedaen, ende den prijs daer toe fyluyden
eenige Penningen te bicquetteren, omrne alf
de fvvare uyt de lichte te fcheyden , de licht
te gheven , ende mette fvvare fijn profijt te doP
op peyne van vijf en twintich Ncderlandtfc?'
Ryders.
                                                     öe
XXI,
Verbieden mede geene goude ofte filvereru»
die aen ghetclt fullen hebben: als mede vcrmaen
maecken offer afen aende voorfz Speciën te kort
ghekomen zijn of niet, ende dat de felve vergoet
zijn: alles onderteyckent by den genen die de pen-
ningen ontfangcn heeft , om in 't exhiberen van
hunne Reeckeningen daer op gelet cnde acht ghe-
nomcn te werden : op peync dat de quitanticn
ofte defchargen anders niet aengenomcn en fullen
werden: Sal oock die gene die de Penningen ont-
fanght, ende alfulcke fpecificatienieten onderte-
kent als voorfz, verbeuren het vierde-part vande
ontfangcn fomme.
                                      t
'\iLr.>ïy, XVI.
Bevelende den Gecommitteerden refpeétive-
lijck tot het hooren vande Reeckeningen aller der
voorfz comptablc Perfoonen,hun daer nac te voe-
gen ende reguleren , ende geen andere quitantien
ofte defchargen, als in forme voorfz in geftelt, te
pafleren, ende ter kcnniiTe te brengen, indien
hier in, ofte deur de quitantien ende defchargen,
cenige contraventie ofte overtredingc ontdeckten.
XVII.
.Sullen daer beneffens alle de voor-verhaelde
Perfoonen gehouden zijn, foo wanneer fy eenige
goude Penningen ontfangen fullen hebben, alle
de afen die de felve te licht zij n,met een pointfoen*
ken op de voorfz goude Penningen te kloppen.
Ende op het Silver-gelt voor elcken Fierlinck oft
acht afen, dat yeder ftuek te licht bevonden wert,
fullen kloppen een greyntgen ofte ootgen, eer fy
de felve weder uyt fullen mogen geven, op peyne
van eenen halven Ryder op 't ftuck te verbeuren.
XV III.
Sullen oock voor die geene,die fy eenich Gek
fullen betalent Schalen en Gewicht gereet houden
ftaen, buyten haer banck of placts daer fy fitten:
ten eyndc mette felve een yegelijck fijn Gout en-
de Silver in 't ontfangen op moge wegen, al mede
op peyne van eenen halven Rijder te verbeuren
t'elckcns als fyluyden daer van in gebreke bevon-
den fullen worden.
XIX.
Ende fullen alle de voorfz comptable Officiers,
foo gcnerael als particulier, ghehouden zijn, elck
een van defe Ordonnantie mette ghcdruckte Fi-
gueren, alti jts op hcur Comptoiren te hebben, als
medeeenPiacaet, bequacm om te hangen, die
daer toe gcdruckt te bekomen fullen wcfen,alwaer
in fal ftaen de evaluatie der voorfz ghepermitteer-
de Penningen, op dat een yegelijck foude mogen
fien ende weten, waer nae hy hem fal hebben te
reguleren, alles op de verbeurte van vijf Nederlant-
fche Ryders, foo dickwils als fyluyden fonder de
felve in heur Comptoiren bevonden fullê worden.
XX.
Verbiedende alle Ontfangcrs, WiiTel-bancken,
WiiTelaers.hare Commifenofte OfFiciers,mitfga-
ders alle Koopluydcn ofte andere Perfoonen, van
wat qualiteyt ofte conditie die foude mogen zijn,
ningen, by defenonfen Placatc ghevalueert cm
haer behoorlijck gewicht noch hebbende (uVt 6
fondert den Spaenfchen Reael van achten, Jf'
fijne minder gedeelten) op eenige Munten tel*
veren, ofte te doen leveren, te breecken oftefmd
ten om gelevert te werden: Gelijck wy oock ve *
bieden alle Munt meefters in defe Provinciën cc*
nige van dien te ontfangen om te verwcrck'en'
maer fal een yegelijck ghehouden zijn fooda%
Penningen aen te houden, ende fulex den Gene
raels vandcrMunte te kennen te geven, opdat
daer in nae behooren mach werden gcprocedcm.
En. wie al foodanigc Penningen bevonden fal γγ,
den te willen verkoopen ofte leveren, verkocht
ghelevert ofte verbroocken te hebben, willen wy
dat de felve Penningen fal hebben verbeurt, cnde
noch 't dubbelt-vout daer en boven,
XXII.
Verbieden voorts cenige ongevalucerde goude
oftefilvere Speciën hier te Lande in te brengen
om uyt te geven ofte gediftribucert te worden
X XII I.
Ende omme te beter te achterhalen de ectile
Autheurs ende Invoerders der verboden Pennin-
gen, ordonneren allen Officieren, te doen haer uy-
terile devoir, ende ernftlijck te vernemen aenden
geenen onder welcken foodanige Penningen be-
vonden fullen zijn, van wien fy de felve ontfangcn
hebben, cnde foo voorts van Perfoone tot Perioo·
ne, procederende totte eerfte Invoerders: doende
alle de felve mette voorfz peynen {haffen, ten
wareyemandt der felver fijnen Autheur wille ie
noemen, den welcken wy willen vry ende quijtte
zijn vande voorfz verbeurte cnde peyne, ende bc»
ven dien, by foo verre yemant fich felfs, fonder be-
trapt te zijn, met nominatie fijns Authcurs aen
brachte, noch genieten het derdendcel van dien.
Ende fal den voorfz eerften Invoerder, boven de
voorfz peynen, ghebannen worden uyt alle de
voorfz Provinciën.
XXIIII.
Indiende Officieren op eenige Perfoonen, die
ontfangh ofte aentellinge van penningen hebben
gedaen, eenige fufpicie van malverfatie ofte mif-
handelinge in defen fouden mogen hebben, ful-
len' fy met kennifle van den Magiilraet vermo-
gen, ende geven hun daer toe confent ende maebt
alfulcke Luyden by eedc af te vragen, van wien,
wat penningen, cnde tot wat prijfc fyluyden die
ontfangen ofte uytgegeven hebben : Ende foo fy-
luyden weygerigh zijn fulcks met eedc te verkla-
ren , fal tegens hun als tegens gheconvinccerde
Tranfgreffeurs van dcie Ordonnantie gheproce-
deert worden: Maer foo fyluyden fonder tergiver-
fatie rondelijck de waerhey t verklaren, ende daer
by van 't mifbruyck blijckc, fullen vande boeten,
foo veel hun aengact, vry zijn, ende noch het der-
depart vande boete hares Complices genieten,foo
fulcks te bekomen is.
Gelijck
-ocr page 1450-
*
Ì U Í
T E.                        2809
,8o8
tf-f
!,v
eieren, datfe te rugge bellende alle andere iaeeken
ende affiairen, hier in ibmmierlijck procederen, al-
leenlijckde waerheyt vanden faide bekent zijnde,
tot condemnatie vande voorfz Infracleurs, foo ge-
ringe als by den Officiers met twee fuffifantc Ge<-
tuygcn fal gcbleecken zijn vande voorfz overtre-
dinge. Ende fullen oock tot alfulcke getuygeniile
gheadmitteert mogen werden die geene, die mec
het felvc mif bruyek beticht zijn. Ende fullen de
Sententien in dcfen gcgeven.executabel zijn, niet
tcgenilaende appellatic, ende fonder prejudicie
vande felve.
                                                  ;'.
Ë Ë ×.
Willen ende ordonneren voorts, indien klaer-
lijck blijekt vande overrrcdinge, 't zy dat de Per*-
foonen op de verfcher daet bevonden werden,ofte
dat daer twee Gctuygcn zijn, ofte anderfints daer
van ghenocghfame kenniiTe voor handen zy, de
voorfz overtreder gehouden fal weien te nampci-
feren de boeten al eer hy ontfangenfal werden, om
hem in Rechte te mogen oppoieren: waer toe hjf
gedrongen fal worden rcalijck ende metter daer,
foo by apprehenfie van fijn Perfoon, indien 'l van
nooden zy, of anderfins. Ende foo verde yematit
bevonden worde infuffifant de gek-boeten opte
brengen, die fulcke fal geitraft worden aen fijnen
ly ve, nae gelegenthey t vander faecke.
XXXI.
Sullen oock de Rechters ofte Wethouders, niet
vermogen by hare VonnifTen ofte Sententien, de
boeten ende amenden by dcferi Placate op yedcr
mifbruyckrefpe&ivclijckgheftelc, te modereren
ofte ecnichfins te verminderen; op pene van fclfs
in 't dubbelt van dien vervallen te zijn* Daer oock
yemant inde boeten ghevallcn zijnde, gratie ofte
quijtfcheldinge vande Hooge Overigheyt verwor-
ve, fal evenwel fulcken Perfoon ghehoudenzijn
den Officier ofte Aenklager, ende den Aenbrenger
elcks haer aenpart aende boeten» hun compece-
rcnde,te betalen.
XXXII.
Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beter on*
derhouden mach werdcn,Ordonncren wy den Ra-
den van Staten defer Vereenichde Nederlanden,
voor haer te ontbieden den Ontfanger Generael
der voorfz Nederlanden, die Ontfangers vande
Contributien.Confifcaticn, ende andere vande ge-
meene Middelen,die van wegen deGencraliteyt
verpacht ofte gccollc&eert werden, midrfgaderS
alle Commifen, Gereken ende Comptoir diena-
ren :■ als mede de CommiiTarifen vande Monfte-
ringe, Amonitie, Vivres, ende Wagens, doende
alle de felve defe onfe voorfz Ordonnantie byfi>
lemnelen ccde befwecren, in allen Poinclen ende
Articulcn te onderhouden.
XXXIII.
Sullen voorts by den Raden van Staten gecom-
mitteert werden die CommiiTarifen vande Mon*
fteringe, om by 't doen vande Monfteringein eedt
te brengen alleColonellen, Ritmeefters, Capitcy-
nen, Lieutenanten , Vaendragers, Sergeanten,
Schrijvers ende Soliciteurs van Compagnicn, ten
dienfte van ons ftaende,ende onder ons militercn-
de. Van welckc afgenomen eeden fyluyden date-
lijck ende op't fpoedichftc fullen overfeynden be-
teeckendc Aéte aenden Rade van Staten.
          1
ä. Ñ üj                      Int
GeÜjck fy oock vermogen fulJcn, ende by ons
dacr toe geauthorifcert werden, aen te taften ende
te doen openen KorFeren,Packetten ende Brieven
wande Boden die fy fouden mogen weten , ofte
mcrckelijck prefumeren, cenich geit te brengen é
VVclverftaende dat de felvc dpeninge gefchiede in
nrcfentic vanden geenen,aen wien de voorfz Pac-
ketten , KofTercn ende Brieven hun zijn addrefle-
reiidü, indien fy daer datelijck by konnen 2ijn, be-
neffens ycmant uyt de Magiftraet der plaetfc daer
de aenhalingê gefchict é ten eynde men alfo mach
komen te weten den Nacm vanden genen die het
felvc gek heeft gheibnden, ende tot hoogen prijs,
ende niet tot anderen effe&e.
XXVI.
Alle vvelcke peynen ende amenden hier vooren
vcrhaek.fullen bedeelt worden het een derdendeel
ten profijte vanden Armen vandeStadtdaerde
boeten vallen: d'ander derdendeel ten profijte van
den Aenbrenger, ende het derde derdendeel ten
profij te vanden Officier die de calcngie ofte execu-
tie doen fal s Ten ware de voorfz verbeurten, pey«
ncn ende amenden excedeerden de fomme van
vijf duyfentguldens, inwclckcn ghevalled'eenc
helft fal komen tot profijte vande gemeene faec-
ke, ende d'ander helft fal bedeelt worden aenden
voorfz Armen, Officier ende Aenbrenger by gclijc-
ke portien. Ende ten eynde den Aenbrenger te
vlijtiger fijnen dienft hier inne moge prefenteren,
fal men fijnen Naem ende Perfoon, fo verde ende
foo lange de faecke lyden mach, ongcmelt ende
ongenoemt laten.
XXVII.
Ende verftacn wy dat aen defe amende gehou-
den fullen wefen, niet alleen die geene, die felver
cenich rnif bruyek begaen fouden mogen hebben,
maer oock dat een yeder fal hebben te verantwoor-
den, code te voldoen voor alle die gene die van fijn
Familie zijn ,de Man voor de Vrouw, de Ouders
voor hare Kinderen , de Meeilers ende Vrouwen
voor hare Boden, Knechten ofte Maeghdcn é Ten
ware de Boden, Knechten ofte Macghden fulcks
buyten hare kenniiTe hadden gedaen.
XXVIII.
Ende ten eynde dat defe jegenwoordige Ordon-
nantie in alle hare poinclen volkomcntlijck ende
onverbrekelijck onderhouden ende achtervolght
moge werden; Ordonneren cndcbcveelen allen
den Officieren der voorfz Provinciën, ende clck
binnen den bedryve fijner Officien, goede fcherpe
tocficht te nemen opte Infraétcurs ende overtre-
ders defcr onfer Ordonnantie, ende den fclven te
calengcrcn voor den Wethoudcren van hare Jurif-
didiejondcr ecnichfins met hun over de breucken
ende amenden, tot verminderingeofte verlichtïn-
gc der felver, in comnofitic te komen.op pene dat
fyluyden van hare officien geprivcert, ende inhabil
verkiatrt fullen worden immermeer officie te be-
dienen, fonder datfy hen fullen mogen excuferen
met ignorantie of generale tranfgreffie va de voorfz
Ordonnantie. Welckc excufatiè wy nieten willen
ben van weerden te zijn, maer is onfe mcyninge
bier inne hare traegheyteii negligentie te ftraffen
XXIX.
Bcvcelcn vorder alle Wethoudcren ende Jufti-
-ocr page 1451-
Ι
a8iö
Placaten. 3-Boecko
1*11
fidcrende, ende voorts alle die gCénfc Vande wel
ke de Magiftraten van elcke Stadt, Plaetfe end*
Dorp oordeelen fullen dienftich te zijn , datfyW
den defen eedt mede prefteren, doende alle de fel"
ve defe onfe Ordonnantie folemnclijck befwecren
de felve te achtervolgen ende te doen achtervol
gen, voor foo veel het hun ende haren Ampteee
nichfins fal mogen acngaen , opte verbeurte voc*
die geene die weygerigh fullen zijn den eedt in
conformite' van delen Placate te doen , van drie
gulden 's daeghs , foo lange fy des in ghebreecke
lullen blijven, ende daer en boven noch gepriveert
te worden van hare Borgerfchap , ende van hare
Ampten, Officien,handelinge ofte Neeringe niet
te mogen exerceren. Verftacnde al mede dat nie-
mant nae defen eenige der voorfz Ampten, Qffi.
cien, handelingen ofte Neeringcn cn fal mogen
exerceren, voor ende al eer hy den Eedt in confor,
mité van defen Placate fal hebben gedaen.
XXXVII.
Hebben vorder beilotcn ende goet ghevonden
dat de Raden van Staten, de Raden ter Admirali-
teyt, de Gecommitteerde Raden, ofte Gedepu-
teerde Staten vande refpcdivc Provinciën, ende
alle Raden van Jufticic , fullen belooven onder
hare Signatucren op den eedt ofte belofte, die fy.
luyden in 't acngaen van hunne Officien hebben
ghedaen, dat fyluyden defe Ordonnantie in alle
hare Poinden ende Arde uien , geene uytgefon·
dert,fullen onderhouden ende doen onderhouden,
Ende fullen de voorfchreve Raden van Jufticie
hare voorfz geteyekende belofte , midtfgaders de
Aden vande Magiftraten of anderen, die den eedt
fullen hebben afgenomen vande Perfoonen inden
voorgaenden Artijckel gementiorteert, overfeyn-
denaende Heeren Staten vande refpcdivc Pro-
vinciën, of in hare abfentie, acnde Gecommitteer-
de Raden ofte Ghedeputeerde Staten, binnen
veerthien dagen nae de publicatie van defen,
Welcke Gecommitteerde Raden, ofte Gedepu-
teerde Staten , binnen andere veertien dagen daer
nae hare gheteyekende belofte ende de befchey-
den die iyluyden vande refpedive Raden ende
Officieren van J ufticie ofte anderfints, ontfangen
fullen hebben, fullen over feynden aenden Rade
van Staten, ten eynde de Provinciën te beteron-
derrecht mogen werden,dat alomme d'ondcrhou·
dinge van defen Placate aengenomen ende folem-
nclijck belooft is. Gelijck oock de Raden van
Staten, ende die Raden ter Admiraliteyt fullen
over feynden aende Staten Generael hare belof-
ten , ende berecht van 't gecne by henluyden is
ghedaen in reguarde vande Convoy ende Licent·
meefters, ende andere voor-gementioncerdc Per-
foonen, midtfgaders hare Commijfen, Klercken
ende Comptoir-dienaers, binnen den tijdtn'0
vooren verhaelt.
XXXVIII.
Boven alle welcke voorfz eeden, by een ycder
refpedivelijck te doen, de onderlinge Provincie»
malkanderen vaitelijck ende heylichlijck beloou
hebben (foo in 't hooft van defen aen gberoert isj
ende belooven mits defen 't voorfz Placactn>al'
fijne Poinden ende Articulcn te fullen doen w
derhoudcn,fonder eenige veranderinge daer,m
te ftaen , anders als nae voorgaende bcfcbnjvn
■'"XX XIIII.
ïnfgelijcxdat die Raden ter Admitaliteyt, gelijc-
ken eedt afnemen, de Fifcalen,dc Convoy ofte Li-
cent-mceftcrs, hare Commifen, Gereken ende
Comptoit-dienaers, cndc andere comptable onder
de Collegien refpedivelijck rcforterende4
XXXV.
Ordonneren voorts de Gecommitteerde Ra-
den,ofte Gedeputeerde Staten, de Raden Provin-
ciael, ofte die vande Rceckeninge der refpcdivc
Provinciën »voor baer, ofte hare Gecommitteer-
den te ontbieden alle comptable Oilicieren, foo
Rentmeeiters vande Domeynen cndc Geeftelijc-
ke goederen, Ontfangers vande gemeene Midde-
len , Collecteurs vande Tollen , ende alle andere,
t'fampt hare Clercken ofte Comptoir-Dienaers,
die Penningen vande particuliere Provinciën han-
delen ; Item de Greffiersende Secretarifen, alle
Advocaten, Procureurs, Deur ende Kamerwaer-
ders vande Collegien, Hove ende Reeckenkamer,
omrne gelijcken eedt te doen als vooren.
XXX VI.
Welcke Gecommitteerde Raden, Gedeputeer-
de Staten, ofte Raden Provinciael,oock fullen for-
gc dragen, dat in alle Steden ende Dorpen der re-
fpeétive Provincicn,den cedt afgenomen werde by
den gecncn die van outs gewoon zijn den eedt af
te nemen: ofte (daer fulcks met voegen kan ghe-
fchieden) fullen de felve Gecommitteerde Raden,
Gedeputeerde Staten, ofte Raden Provinciael,
committeren eenige bequame Perfoonen,om fich
in alle Steden ende Dorpen voorfz te begcvcn,en-
de aldaer te nemen endeontfangen gelijcken eedt
vande Officiers, Borgemeefteren, Schepenen,Ra-
den.Treforiers ende Secretarifen vande felve Ste-
den ende-Plaetfen; mitfgaders de Bewindhebbers
vande Indifche ende alle andere Compagnien, je-
genwoordich zijnde, of die noch op gherecht fou-
den mogen werdemlnfgelijcx alleTreforiers,Ont-
fangers, Rentmeeiters, ende hare Commijfen,ofce
Klercken van Heeren, Princen, Graven, Baroe-
nen,ende alle andere Hooge Jurifdidic hebbende,
ïtem,alle Diakenen vandeKercken, Wees-mee-
ilers, Huyifitten-meeilers, AelmoeiTeniers, Gail-
huys-meefters, ende alle Bedienaers ende Befor-
gers van Godts ende Armen Huyfen,ende Tucht-
nuyfen, ende van alle Collegien , hoedanich die
fouden mogen zijn, als mede hare Comptoir-dic-
naren. Item, alle Taeffel-houders van Bancken
van Leeninge, met hare Commijfen ende Die-
naers, oock alle Deeckcns, Overluyden ende Ge-
fwoorens van Ambachten.Neeringcn ofte Gilden:
alle Rentiers, Koopluyden in 't gros, of by de kley-
ne Mate: alle Winckeliers, Brouwers, Hout-koot
pers, Haringh-koopers, Kaes-koopers, Verwcrs,
Bierftceckers, Herbergiers, Drooge-gaftcry-hou-
ders, ende Tappers, ende alle die geene die eenige
Neeringe ofte handel doen : Item , de Kamer-
waerders ende Voorfpraken van hare Vierfchare,
als oock de Notarifen onder hun reforterende: als
mede van alle Waerfluyden ofte Penningh-mee-
ilers , Pachters, Colledeurs van Impoften ende
Confumptien, Schot-gaerders, Pont-gaerders ,
Macckelaers, hunne Commijfen, Klercken ende
Comptoir-dienaers , foo inde Steden als ten plat-
ten Lande, onder heurluyder refpcdivc refotte re-
-ocr page 1452-
MUN
28 f 3
laten mits defen toe, dat de naevolgende Goude
Speciën alleen (ende geen andere) lullen mogen
uytgegevcn endeontfangen werden totten leften
Seprembris naeftkomende (ende niet langer) ten
prijfe als hier aen volghr.
XLII.
Welverftacndc dat alle Vonniiïen voordate de-
fer gevvefen, rot bcralingc van eenige Penningen,
volgende de pcrmiiïlc van die tijdt,fullen zijn en-
de bly ven van weerden, ende voldaen werden con-
form den inhouden van dien , fonder ter fake van
defe voorgaendc Evaluatie, ofte oock navolgende
Tolerantie te mogen werden by provocatie veran-
dert, ofte niet gcdaen.
X L I I I.
Gelijck oock geduerende defc voorfz Toleran-
tie, niemant eenige Penningen voor gronden van
Erven belooft, of totloifinge van Brieven of Ku-
ftingen, of tot betalingc van Obligatien voor Ja-
nuario voorleden gecóVi traheert, fullen mogen op
ghedrongen worden tegens fijnen danck ten pryie
van defe Tolerantie, maer fullen de felve betaelt
moeten werden nac de fettinge hier boven gcipe-
eificeert.
XL1III.
Dcfgelijcks en fullen de Wiflel-banckcn niet
vermogen in betalinge de Penningen hooger te
ontfangcn,ende weder uyt te geven als de voorfz
finale fettinge, ende niet de volgende Tolerantie.
i. Volgen eenige Goude Speciën, ende harenprijs, daer
op die getolereert werden tot ten leflen Septemlris
naeftkomende inc/uys, ende niet langer t nae wek-
ken tijdt de fehe niet hooger uyt gegeven of/ ont-
fangenfullen mogen werden
, als ten prijfe vande
fettinge in 't begin van defen verhaelt.
P\En grooten gouden Nedcrlant-
fchen Ryder van X4 ftucken eft
acht dertiende gedeelten van een
ftuck in 't Troyfche Nederlandt-
fche rnarek, ten pryfe van ------xj gul.viij ftuy^
Den halven nacr advenant, tot----ν gul. xiüj ftui
Den Jacobus Penning van %<\ ilue- 1
ken ende acht dertiende-gedeel-
ten van een iluck int marek.wert
gcduyrende den voorfz tijdt van
defe Tolerantie, ghepermitteert,
ten prjjfeals den Ryder, te we
an alle de Provinciën t Cailercndeendeannulle-
Vendevan nu af alle particulier Odroy, Confenr,
Ordonnantie, Privilegie, permiflïeofre bevel, dat
regens dcfe onfe Evaluatie in 't gheheel ofte deel,
van eenige defer Provinciën ofte Steden, Colle-
nlen, Magiftratcn , ofte andere Leden der felver,
joude mogen gegeven ofte verleent worden , als
ftcydende tegens den gemeenen welvaert vanden
LandCi
XXXIX,
Alfoooock, door dien de Val natie by dcfenvan
iele penningen verlicht ende vermindert wert,ap-
narent is, dat veele fo goude als filvere billiocnen
hier te Lande fullen komen te vallen , ten eynde
de Ingefetenen mette felve niet verlegen en fou-
den mogen zijn, maer tot haren gerieve ende min-
fte quetfinge quijt werden, Belaften wy by defen
de Generael-meefters vander Munte, datclijck,
ende in aller vlijt te beforgen, dat in elcke Stadt
defer Vereenichde Provinciën, met goet vinden
vande Magiftraten refpeftive, daer geen geautho-
rifeerde Wiifclbanck en is, ofte WiiTelacrs en zijns
werde geftelt een, ofte nac groote ende gelegent-
heytder Plaetiè, meer Peribonen, van goeden
naem ende faem, om het WilTel ampt te bedie-
nen ; ofte daer niemant tot alfulcken dienil te be-
komen en fouden mogen zijn , dat met toedoen
vande Magiftraet der Pfaetfe j eenige ander be-
quaem Perfoon, tot een cerlijcke belooningedaer
toe verordonneert werde: de felve alle daer toe
voorfiende met bchoorlijcke Inftru&ie ende Com-
miflïe, aenden welcken, ofte oock ter Munte,een
yederdieeenige billioenen by fich heeft, de felve
fal mogen brengen tot alfulcken vergoedinge, als
de Manualen daer van zijnde, vermelden, Ver-
biedende allen ende eencn yegelijcken die tot al-
fulcx niet nae behooren gheauthorifeert en is, fich
het WiiTcl-ampt te onderwinden, dircctelick noch
indire<5telick, opdepeyne van vijftich goude Ne-
dctlantfche Ryders in fpecie te verbeuren voorde
eerfte reyfe, voor de tweede reyfe 't dubbelt, ende
arbitralijck gecorrigeert te wordemhet een derden-
deel ten profijte vanden Officier,het ander derden-
deel tot profijte vanden Aenbrenger, ende het der-
de derdendeel ten profijte vande WilTelaers, ter
Plaetfe daer de amenden ende boeten vallen.
X L.
Ende tot beter obfervantie defer jegenwoordi-
ger Ordonnantie ende verbodt,willen ende ordon-
neren wy, dat de felve in alle de voorfz Provinciën,
inde Steden daer men gewoonlijck is uytroepinge
ende publicatie te doen, alledrie Maendcn precij-
fc.cnde fodickwils meer als den noot vereyiïchen
fal, vernieuwt ende verkondicht ial worden, als
naer behooren. Verfoecken daeromme de Staten
vande rcfpcc"tive Provinciën , ende hare Gecom-
mitteerde Raden, ofte Gedeputeerde Staten, de
voorfz publicatie ten voornoemden dage, elck in
fijnen bedryve te doen doen.
XLI.
Eyntlijck, al hoe wel wy defc Val.uatie vanden
Gelde, hier vooren hebben doen ftellen op eencn
leeckercn ende vailen voet, fonder de felve aen ee-
n'ge provifieofte termijn vantijdtlijckeinfettingc
te binden: Nochtans tot accommodatie, ende om
'"crckelijckc redenen hebben wy bewilligt,ende
xj gul. viij ftu.
ten tot
Den halven ende minder ghcdeelte
nae advenanc.
Ende zy geweten, dat nae verloop
des voorfz tijdts defï fclven niet
meer uyt ghegeven noch ontfan-
gen fal mogen werden. Dacrom
die oock uytte voorgaende Va-
luatie gelaten is.
Den Franfchen Kroon van 7% ftuc-
ken in 't marek, tot -----            iij gul.xix ftuy.
't Piftolet van Spangicn van vieren,
van 18 ftucken in'tmarck.tot—xvgul. χ ftuy.
Het dubbel Piftolet van Spangien,
van 36 ftucken in 't marek, tot - vij gul. xv ftu.
Hetenckelc nae advenanr.
Den Albertijn van 47 ftucken ende
thien negentiende gedeelten van
een
-ocr page 1453-
Placatenu 3-Boeck.
— V gul. xiiij ilu.
tx.Tit a.DeeL          ÷%÷
Placaet ende Ordonnantie hebbe te pretendere
eenige ignorantie, Verfoccken ende ontbieden w
daerom allen Overighedcn , Magiftraten, Officý
ren ende Jufticieren binnen dde Geünieerde p/'
vincien, dien het eenichftns aengaen mach.datT
defe onfe Ordonnantie alomme doen verkond^
gen, uytroepen ende publiceren , daer men ghc"
woonlijckis uytroepinge ende publicatie te doen·
Ende voorts een Exernplaer ofte open Patent i
houdende de valuatie vande Penningen, foo n0
de als filvere, by de felve getolereertend'c ten pril!
fe geftelt, met eenige Articulcn tot d'obfervantiè
van dien noodich, benevens de uytroepinge ende
publicatie te doen affigeren ter plaetfe daer men
gewoonlijck is fulcks te doen , ende allcilnts daer
men weet de meefte frequenratie van Volck te
zijn.procederende tegens den overtreders van dien
tot de peynen hier vooren vcrhaelt, fonder eenige
gunfte, faveur ofte diilimulatie, dewyle 't felve
voorden dienft vanden Lande,ende 'tprofijtvan*
de Gemeente alfoo is bevonden te behooren.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vcrgaderin-
ge vande hooch-gemeke Heeren Staten Generael
dcrVereenigb.de Nederlanden , op den een ende
twintichften Julij 1611. Ende was geparapheerr,
C. VijgJ],n· Onder ftont,Ter Ordonnantie vande
hooch-ghemelte Heeren Staten Generael. Ende
was onderteeckent, C. Aerjjen.
2814
eenftuckin'tmar
Den halven nae advenant.
Den dobbelen Roofen-Nobel van
ð .Engelant, geflagcn by de Konin-
gen Henriek, Eduard, endede
Coninginne Elifabeth , van 16
xvüj g. xiiij ft.
ftucken in 't marck , tot------■
Den enckelen ouden Rofen-Nobel
• van Engelant,als oock de nieuwe
in defe Vereenichde Nederlan-
den geflagen,alle van ô,-l ftucken
in 't marck, tot ----- ·— ix gul. vij ftuy.
Den halve van dien nae advenant.
Den Henncus Nobel van Engelant
van 36 ftucken in 't marck, tot - viij gul. vij ilu.
Den Vlacmfchen Nobel,fo wel den
ouden als den nieuwen, gheduy-
rende de Oorloge inde relpcdive
Vereenigde Provinciën geflagen,
van 36 ftucken in 't marck, tot - viij gul. j ftuy.
De halve van dien naer advenant.
Den ouden Angclot van Engelant,
van 48 ftucken in 't marck, tot - vj gul. í ftuy í.
Den nieuwen Geldcrfchcn ende
VrieiTchen Ryder van ç% ftucken
ende een achtfte ghedeelte van
eenftuck,tot ------ —iij gul.xiiij ftu.
Ende op datniemandt van het jegenwoordigh
I. Sygheweten, Dat volgende de Waerfchoutvingely het volgende Placaet vanden twaelfden Auguflidetjam
[616. gedaen, defe Tollerantie is gecajfeert ende te niete gedaen, ah metten lefien Septembris geexpireert aidt
afgeloopen.
Den Beeldenaer flaet achter 't volgende Placaet.
17. Renovatie van 'tTlacaet vande Munte vanden een enïft'mtighjlm
Julij 16%z. mette Ampliatie van dien. In date den é 2, Augufii 16z6.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen die defen jegenwoordi-
I ge fullen ficn ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo niet
tegenftaende onfen laetftePlacate vanden een en
twintichften Julij 162.x, op den cours ende evalu-
atie vande Gelde geemaneert, ende by alle de In-
gefetene deler Vereenichde Nederlanden folem-
nelijcken befwooren, Wy nochtans bevinden,dat
eenige baetfoeckende Perfoonen, niet naer en la-
ten, tegen allebehoorlijckheden, henlieden te on-
derwinden , in defe Landtfn te brengen ende uy t
te geven diverfche foorten van verboden , ver-
valfchte ende geconterfeyte Speciën van Gelden,
als onder anderen mede Rijcxdaelders, Gout-gul-
dens, ende Ducaten,die by ons niet en zijn geva-
lueert, noch ten prijfe geftelt, of in onfen Beelde-
naer uyt gedruckt, ende by Figuyre geprefenteert,
waer af eenige bevonden zijn de helft niet waer-
dich te wefen, daer voor dat die uyt gegeven wor-
den, door welck middel de goede Ingcfetenen van
defe Landen fchandelick werden bedroogen, ende
tot grootefchade gebrocht. S O O IS T,datwy
om daer tegen, ende tegen meer andere confufien
te voorfien.voqr eerft goet,noodich ende dienftich
gevonden hebben, onfen Placate op den coursen.
de evaluatie vanden Gelde vanden Jaere 1612.
voorfz, by defen te doen renoveren. Lallende en-
de bevcelende eenen yegelijck hen daer naer,in
alle de poinden van dien,dic by defen niet en zijn
verandert, te reguleren, op de peyne ende amen-
den inden voorfz Placate begrepen, Ende houden
wy den eedt daer by gherequircert, by defen oock
voor geren ovcert: Ende is onfe mecninge, dat de
Contraventeurs van dien als meyneedige oockful-
lcn werden geftraft.
Ende om de goede Ingefetenendefer Landen te
beter te informeren, wat penningen wyverftaen
dat tolerabel zijn ende uytgegeven mogen \vor·
den, foo hebben wy boven de Rijcxdaelders inde
Vereenichde Nederlanden geflagen, midtfgadöS
die inde laeft-voorgaende Beeldenaer zijn geftelt,
vande uytheemfchen die goct zijn, ghctolercett
ende gevalueert, gelijck wy tolereren endevalue-
ren by defen,"by provifie, ende totdatnacrderdaet
op by ons fal wefen voorfien , alle de hcelc efl»
halve Rijcxdaelders, ende geen minder gedeelte,
als hier volgen, die wy houden van behoorlijck ge-
halt, ende dat tot vijftich ftuyyers 't ftuck.
-ocr page 1454-
Al U Ν Τ E.
iöi7
z8»ó
Vandc Stadt Argentin of Straef burgh.
Vande Hertoge van Brandenburgh.
Vande Stadt Bremen.
Vandc Hertoge van Brunfwijck.
Een vande Grave van Mariderfcbey t, Abt van Sta-
blo, van Anno 1568.
*                                                                                                                                                                                                                                                               <
I ^twee vande Hertoge van Mekeknlurgh.
fEen tot Mekelcnburgh van Jörfanncs AlbertUÈ»
j van 1549.
! Een tot Grebifmhculen, yan Henricus Hertogh
^ van Mckelenburgh.
Een van Merman, Grave van Nuenaf en KfetttS*
vim Anno 1569."
Vande Stadt Geulen, cnde niet vande
Biflqhop
alleen, of met de Stadt gemeen.
Vande Koningh van Denemarckcn.
VandeGrave van Êemden tfedertden Jare 1614
gemunt, endc niet vande Stadt.
Vande Stadt Franckfort. ,
Vande Stadt GoiTelaer. >; j
"*"ί
Vande- Stadt Hamburgla. *
Vande Grave van Hanau.
Vande Landt-Grave van Heilên.
Vanden ouden Hertogh van Juliets of GuÜck,
CJeef,&c.
Vande Stadt Lubeck.
            %
Vandc Stadt Lunenburgh.
Vande Stadt van Maeghdenburgh.
Vande Grave van Manffelt.
Vande Stadt Norcnburgh.
Vande Stadt Riga.
Vande Stadt Roilick.
Vande Hertogen van Saxen.
Vande Stadt Staden.
Vande Hertogen van Vomeren tot Statin.
Vande Grave van Stolbergh.
Ende vande Stadt Wifmar. „
Hier by hadden noch behooren gevoecht te wer-
den , eenige vordere Speciën van uytlandtfche
Rijcxdaelders, in voorige Beeldenaer van Anno
i6x2. gheftelt, maer dewyle die weynich gevon-
den ; en eenige vande felvc by de Heeren en Ste-
den tfedert gheflagen, bevonden werden onder de
voet geilagen te zijn, Soo wert een ycgclijck ghe-
waerichouwt, geene vande fclve te ontfangen die
jonger van datum, en onder of van^andere Hccren
of Figuyren als Inde voorfchreve Beeldenaer zijn
geftelt.
De vootfz uytlandtfche Rijcxdaelders, die in
voorige Beeldenaer van Anno fefthien-hondert
twee en twinticli waren geftelt, cnde noch getole-
reert werden, zijn defe naevolgende.
Twee vande Palts-Grave aenden Rhijn, Frcdèri-
cus Hertogh van Beyeren, van 15 37. en 1567.
ft
Drie van Bohemen.
"Een van Ferdinandus Koningh van Bohemen,
Hungarie,Dalmatic, Croanc, Eertz Hertogh
van Ooftenrijck, Hertogh van Borgoignie,Sle-
fien en Mehren.
         ·
«j Een van Ferdinandus Koningh van Bohemen,
ι Hungarie, Eertz Hertogh van Ooftenrijck.
j Een van Lodcwicus d'ecrfte, Coningh van Bohe-
men, Arch. , Heer van Slciicn , Stirmarck,
Fsancklandt, Grave van Beyeren.
Vier Daelders van Duits. *
f Een van Johanncm Gebhar, vanl
{ Anno 1557.
                              f Eleiïoris te-
|Ecn van Anthoine van Anno 1558. \clefim Colo-
j Twee van Salentie,van Anno 1568. {nia.
I en 69.
                                     I
Een vande Stadt Nuis.
Een vande Rijcx-Grave Guntero, Grave in Swert-
fenburgh.
Behoudelijck dat de felve moeten hebben haet
behoorlijcke gchaldt endc gewichte, cnde*dat de
felve ten miniten fujjen moeten wegen achthien
Engclfchen acht en twintich afen , de halve naet
a^enant.
Ende op dat de felve een ycgelijck te beter ken-
nclijck mochtc werden , hebben wy de Figuyrert
van alle de voorfz uytlantfche Rijcxdaelders , foa
veel wy die hebben konncn bekümen5inden Beel-
denaer hier ncffëns doen drucken.
Ende alfooonder de Rijcxdaelders* nu by pro-
vifie gctolcreert, mede zijn ghenomifieCrt alle de
Saxenfchc, onder de welcke oock eenige bevon-
den werden daer mede Saxonia op ftact * met de
Wapenen van GuÜck, Cleefcndc Bergen, wefen-
de verre beneden den voet van 't Rijck, foo heb-
ben wy een yegelijck mede daer van willen wacr-
fchouwen, omheur te wachten de felve uytte
bieden, te ontfangen , ofuyt te geven; Endc om
de felve beter kenbaer te maecken, endc re kon-
nen worden onderfchcyden, hebben wy de Figuy*
ren daer af achter de ghctolercerde Uytlandtfche
Rijcxdaelders inden ghemelte Beeldenaer mede
doen drucken.
Ende wat aengaet de DucatCn van Hungaryert
cnde die in 'tRijck gemunt, om de goede.lngcfc-
tencn mede te berichten van onfc intentie, Soo is
onfc meeninge, dat wy geen andere Ducaten van
't Rijck en houden voor gevalueert, beneffens die
inde Geünieerde Provinciën zijn gheflagen , ende,
daer af de Figuyren in onfen Beeldenaer uyt ghe- ·
druckt ftaen,als de Ducaten van Hungaryen,0o-
ilenrijck ende Bohemen, volgens de Figuyre daer;
afinden Beeldenaer nu mede gheftelt, ende geen
anderen.,
                                           4
Zijnde mede onfc meyninge , dat geen Gout-
guldens in defe Geünieerde Provinciën ghetole-
reertofte ganckbaerfullen zijn, tot eenige pryie,
als die in oniê voorfchreve Placatc zijn ghcvalu-
cert, endc daer af de Figuyren inden Beeldenaer
zijn gedruckt.
Verbieden voorts wel exprcflclijck, gecne an-
dere Rijcxdaelders als die hier vooren zijn geftelt
endc ghevalucert, ende mede geen andere Duca-
ten cnde Gout-guldens, ofte eenige andere SpeT
-8. Q_                   ciert
-ocr page 1455-
Phcaten-». 3/Boeck. il.Tit. 3, Deel.
281.8
281
twee en twintich is gekomen te ccfleren.
cien hocdanich die fouden mogen zij η, inde Lan-
den defct Geünieerde Provinciën te brengen, om
uyt te bieden, ofte uyt geven ,cnde de felve in ge-
brachte anders tj|)beitedcn,ofte dacr mede te doen,
als om op de Provinciale Munten te doen brengen
om vermunt te worden volgens de Placaten dacr
af zijnde.
Gelijck wy mede wel expreflclijck verbieden,
alle andere Speciën van Geide,hoedanighdie fou-
demogen zijn, ende inonfelaetileghementio-
neerdc Placaten niet ghevalueert, tot cenige
prijfe uyt, te bieden, ofte ontfangen, als oock me-
de cenige ghevalueerde Penningen hoogcr uyt te
bieden, uyt te geven, ofte te ontfangen, als de
felve tyy ons laeft zijn geevalueert: Endc naer dien
wy bevinden dat de Albertus-Daeldcrs, endc de
halven van dien (fondcr minder ghcdeeltcn , die
wy verklaert hebben billoen^by ons wel ten pryfe
gheitelt , by cenige tegen alle ceden endc belof-
ten , hooger uyt gegeven ende op gedrongen wir-
den, als wy die hadden gevalucert, Soo verbieden
wy wederomme wel expreffelijckdc felve hooger
uyt te bieden ofte ontfangen als totfeven en veer-
tien ftuy vers, cndc de halve naer advcnant, op de
penen cndc amenden inde voorige Placate, op 't
hoogcr uytbicden geftatueert.
Dat oock mede alle goude Penningen van
nu voortaen niet anders en fullen mogen wer-
den ghewogen als met haet behoorlijck ghewicht
ende remedie, in bnfe voornoemde Placate daer
op gheitelt, te weten , met de remedie van twee
Afen, ende anders niet: Ende wat oock met twee
Afen niet voor en flact, of immers ten vollen
niet in 't huyf ken komt, macr cenichfints ach-
tcrwaerts, hoe weynich dat het oock foude mo-
gen zijn, foo fal daer voot een Aes werden bc-
taclt, 'ten prijfe, ende voorts alles als inden voor-
gemelte Placate.
Ende belangende het Sitvcr-gelt, foo 't felve
mede bevonden werde ecnighfints gcfchroyt,oftc
anderfints mcrckelijck verlicht te zijn, fal een
yegclijck hem nae het voor-verhaelde Placact
oockprecijlelijeken hebben te reguleren. Doch
is onic ernftelijckc meeningc , ende ghebicden
wy midts dcfen , dat niemandt de Spaenfchc
Realen, heele, halve, ende viercndeelcn (alfoo
alle minder ghedeelten by ons voor defc verklaert
zijn, ende wy als noch de felve verklaren voor bil-
locn) fal mogen ontfangen ofte uyt bieden, fonder
de felve te wegen tegen het ghewicht dacr op dat
die zijn gfftclt, fonder ecnigc remediere gheven,
endc de lichtighey t te vergoeden, mede alles vol-
gende den inhoudt van onfe lactfte Placaten daer
op gemaeckt.
Endc ten cyndc wy vande vaflighcyt der ondc
houdinge in defc endc onfe voorige Placaet va
den ecnen twintichilen Julij Anno fefthicn-hon"
dert tweeen twintich, noch meerder mogen vc *
fceckert zij n, houden wy ons fclven voor éerft ac
de vafteheyligcbeloftcn,diede onderlingePtovin
cien (als in 't voorige Placaet verhaclt is) malkan*
deren hebben ghedaen. Ende ordonneren voorts
dat datelijck nac de publicatie defes alle Pcrfoo-
nen, die den eedt, op de onderhoudingc van het
gcmelte Placaet van Annofcfthien honderttwee
en twintich niet en hebben ghedaen, als in 't felve
Placaet is begrcpen.by folemnclcn cede verklaren
fullen , ende heur verbinden het voorige Placaet
vanden Jare fefthÉn-hondert twee ende twintich,
cndc deic tegenwoordige Ordonnantie te onder-
houden endc doen onderhouden, voor fo veel hun
endehacr Amptcndebedieningc cenichfins acn'
gaet. Ende houden wy oock alle de gcene die
voor defe op de gemelde Placaten be-eqdight zijn
ghc weeft, haren eedt by dcfen mede voor gerc-
noveert, ende dacr in begrepen defc Ordonnantie
als of fy die te famen op nieuw mede haddc ghe-
daen. Vcrftacndc niet te min, dat alle Oritfan-
gers cndc hare Commifen die cenige Landts Pen-
ningen adminiftreren, ende alle andere dieeenwc
publijcquc bcdieningc van Penningen hebben,
gehouden fullen wefen den eedt op 't voorfz Pla-
caet te vernicu\ven,endc op defe Ordonnantie van
nieuwes te doen, endc hun tottct onderhoudt van
't cene endc 't ander te verbinden,
Endc op dat den gchcclen inhoudt deferjegen-
woordige Ordonnantie bencffens den Placate van
den een - en - twintichilen Julij fefthien-hondirt
twee en twintich.te beter mach werden onderhou-
den, ende dat niemanï daer af en pretendcre ceni-
ge ignorantie, willen endc ordonneren wy,datde
lelvc in alle de voorfz Provinciën endc Steden,
dacr men gewoonlijck is de uytroepinge ende pu-
blicatie te doen, dek fal werden gepublicecrtden
thienden Septembris tockomende,nieuwenftijls,
Ende oock alle drie Maenden precijfc.of foo dick-
vvils mede als de noot vereyiTchen fal, 't felve ver-
nieuwt ende verkondight fal werden als na bchoo-
ren. Verfoeckende en ontbieden wy dacromme
alle Overheden, Magiftraten»*Officieren ende Ju-
fticicren binnen defe Geünieerde Provinciën,dien
het eenichfints aengaen mach, de publicatie als
verhaclt te doen, ende te procederen tegensde
overtreders van dien tot de peync daer toe geitel t,
fondcr eenige gunfte, faveur ofte diflimulatie.dc-
wylc 't felve voorden dienft vanden Lande, ende
't profijt vande Gemeente alfoo is bevonden te be-
hooren.
Aldus gedaen ende geatrcileert ter Vcrgadcrin-
ge vande hooch gcmelte Hecrcn Staten Gcncracl
der Vcrecnighdc Nederlanden , op den twaclfdea
Augufti fcfthicn-hondert fes en twintich. Was
gcparapheert,/\ V.Walta,-"-· Onder ftondt, la
Ordonnantie vandc felve. Ende was onderteco
kent,/. %'an Gocb.
18. Bcc!-
Houdende voorder het voornoemde Placact van
deneenen twintichilen Julij Anno felthicn-hon-
dert twee en twintich, geheel voor ghcrenovecrt,
behalven alleenlijck het een, twee, drie, ende vier-
en- vecrticbfle Articul, cndc de Tolerantie vandc
Goude Speciën nac het vier en veertichftc Articul
volgende, de welcke wy verftaen, dat de felve To-
1 jrantie nae den leilcn Septcmbrïs feftien-hondert
-ocr page 1456-
Ì U Í Ô Å.
2821
2820
18. Becidenaer, ofte Figuer - Boeck, dienende of de nieuwe Ordon-
nantie vander Munte, gheanefleert ende uytgegeven by de Doorluchtige Hog; ende Mog; Heeren
Staten Generae/der Vereenighde Nederlanden, vanden een en twintighllen)ulij i6zz. met de
Amplfotie van dien, door degemelte Heeren vanden twaclfden Auguftus
162.6. Inde welcke tot
meerder verlkhtinge,gereprefenteert werden de Figuer e ç vande Goude ende Silvere Munte, cours
ende gangh hebbende in krachte der felver Ordonnantie, ende boven wekken geene tot andere
frijfe ontfangen,ofhefleet fullen werden,
RgUeren , Vande gevahieerdo I Den grooten Nederlandrfche gouden Ryder van
Goude Speciën , met fpccificatic bcydc van                         'u                   M !
gewichce ende pryfc der felver.
De groote Nederlandtfche goude Rydert.
Voegende fes Engelfche en een hal- ,
ve, tot ------ ------ '------xj gul. vj ftuy.
De halve van dien, ten gcwichtc na
advenant, toe ------ ·------í gul. xiij ftu.
Den. grooten Ncderlandtfche gouden Ryder van
VRIESLAND T.
Den grooten Nederlandtfche Goude Ryder
van GELD ERL AND T.
Den grooten Ncderlandtfche gouden Ryder van
OVER-YSSEL.
Den grooten Nederland tfche goude Ryder van
HOLL ANDT, met WEST-
VRIESLAND T.
DUBBELE DUCATEN.
Den dubbelen Nederlandtfchen Ducaet,
Weechc 4 Engelfche 18 afen ftijf.tot - vüj gul. ÷ ßÀ.
Dubbele Ducaten van S Ñ Á Í GÉ EN, en die
daer onder zijn begrepen
.
Wegen 4 Engelfche 18 afen ftijf, tot- vüj gul.x ft.
Ferdinandus R. Arragon.
Den grooten Nederland tfche goude Ryder van
ZEELAND T.
Ferdi-
-ocr page 1457-
j.Boeck. u.Tit. *.Deeh          agl3
%%l%
Fcrditiandus R. Valenccn.
Den Hollandtfchcn Ducaet weecht endedoet
als de voorgacndc.
Ferdinaudus R. Navatre.
Den Weil - VrieiTchen Ducaet weecht endé
doet als de voorgaende.
Ferdinandus R. Navarre.
Den Ducaet van Deventer met de Letteren,
weechr en doet als de voorgacndc.
Ferdinandns R. Spacngien.
Den Ducaet van Campen met de Letteren,
weecht ende doet als de voorgaende.
Joanna R. Arragon.
Den Ducaet van Zwol met de Letteren,
weecht en doet als de voorgaende.
Joanna R. Arragon.
tnckek Ducaten van Spaengien, en dit
daer onder zijn hegrepen.
Wegen en doen als de voorgaende.
Carolus R. Arragon Ducaet.
Joanna R. Arragon.
Carolus R. Arragon Ducaet*
ENCRELE DUCATEN.
Wegen æ Engclfchen 9 afen ilijf, tot - iiij gul. í ft.
Den enckelen Ncderlandtfche Ducaet met de
Letteren, weecht twee Engeifchc negen afen ilijf,
tot ------------ ------ iiij gul. í ftuy.
N. R. Navarre Ducaet,
ei
Emanu
-ocr page 1458-
MUNT E.
Ducaren van Hungarien, ende die
daer onder z/jn begrepen.
Wegen ende doen als de voor-
gacnde.
Carolus R. Boherne Ducaer.
Ernanuel R. Portugael Ducaet.
Ferdinandus R.Boherne Ducaer,
Ferdinandus R. UngarieÖucaer.
Joann.es R, Navarrc Ducaet.
Carol. Archidux Auftria Ducaer.
Ferdinandus R. Ungarie Ducaet
Fcrdinandus R. Arragon Ducaer.
Ferdinandus R. Ungarie Ducaet-
Ferdinandus R. Ungarie Ducaer.
Joannes R. Ungarie Ducaer.
Ferdinandus R. Ungarie Ducaet.
Ferdinandus R. Caftille Ducaer.
Ferdin. Archid. Auftria Ducaer.
Joannes R. Ungarie Ducaer.
Ferdinandus R. Caftille D ucaer.
Fcrdinandus R. Caftille Ducaer.
Joannes R. Ungarie Ducaer.
i
-ocr page 1459-
Placateti. ^.Boeck. n.Tit. 3.Deel
1%1ç
éÆé6
Maximiliaen R. Ungarie Ducacr.
GOUTGULDENS.
De Goutguldcns wegen twceEn·
geifchen vierafen,tot,iij g,jjâ
Gourgulden van Vricflandt.
Joannes R. Ungarie Ducaet.
Maximiliaen R. Ungarie Ducaet.
Joannes R. Ungarie Ducaet
Goutgulden van Vtieflandr.
Ladiflaus R. Ungarie Ducaer.
Rudolphus R. Ungarie Ducaet.
Goutgulden van Nimmegen,
Ladiflaus R. Ungarie Ducaet. \ „. ,r ' „ __ . „.
B                       Sieifmundi R. Uneane Ducaet
Gourgulden van Deventer,
Campen, Zwol.
Ladiflaus R. Ungarie Ducaet.
Tranfilvania Ducaet.
Goutgulden van Deventer.
Ladiflaus R. Bohème Ducaet.
S. Wenfelaus Vratiflavien Duc
Gourgulden van Campen.
Lodowicus R. Ungarie Ducaet.
Wenfelaus Vratiflavien Ducaet,
Goutgulden van Campen.
MathiasR. Ungarie Ducaet.
Den nieuwen gouden Gelderfchen
R Ô D E R,
Weecht twee Engelfchen feven
aièn, tot----------iij gul.xiij it.
Goutgulden van Zwol.
MathiasR. Ungarie Ducaet.
Den Vrieffchen gouden Ryder,
Weecht ende doet als de voor-
gaende.
Goutgulden van Groeningen·
Mathias R. Ungarie Ducaet.
fra^
<k
-ocr page 1460-
L
Í
2818                        ■· Ì U
2819
FRANCE CROONEN.
j)efe naevolgcndc Francc Kroonen, endcdie
tfedert noch zijn gemunt.
Wegen twee Engclfcn fevcn afen,tot-iij g,xviij ft,
Croonc van Carolus.
m Croone van Henricus.
■.f*
*
Croong van Henricus.
S8&
Croone van Carolus.
Croone van Lodowicus.
Croone van Carolus.
Croonc van Lodowicus.
. Croone van Carolus.
Croone van Lodowicus.
Croone van Frahcifcus,
. >¾Ë1
Croonc van Lodowicus.
Croone van francifcus.
Croone van Lodowicus.
Croone van Francifcus.
De dobhek Rofenobels van Engcfandt,
Wegen thien Engelfcbe, tot — xviij gul. xij ft.
Dendobbeien Rofenobelvan HENRICUS.
Croonc van Francifcus.
-ocr page 1461-
*8|©
Den dobbelen Rofenobel van E L ï S^V. Â Å Ô Ç,
Weecht en doet als de voorgaendc.
k. ii.Tit. »3.DeeL          %%n
De Nederlandtfthe Rofenolels,
Wegen vijf Engclfchen, tot ~— ix gul. vj ftUy
De halve nae advenarlt;·'
Den NEDERLANTSCHE Rofenobel
van alloy als den Engelfchc, inde refpedlve '
Nederlanden geilagen, op den voet
vanden Jare 1586»
Den dobbelen Rofenobel vanEDUARDUS,
Weecht en doet als de voorgaende.
Den Rofenobel van G E L D E R L Á Í D T,
Weecht en doet als de voorgaende.
Emkek Rofenoheh van EN GEL Á ͼÔ.
Wegen vijf Engelfchen, tot ■— ix gul. vj iluyv.
De halve nae advenant.
Den enckelen Rofenobel van HENRICUS.
Den Rofenobel van ZEELANDT,
Weecht en doet als de voorgaende.
Den enckelen Rofenobel van E D U Á R D U S.
Den Rofenobel van UTRECHT,
Weecht en doet als de voorgaende.
Den enckelen Rofenobel van E LIS Á BE Ô Ç.
Den Rofenobel van OVEK-YSSEL,
Weecht en doe-tals dé voorgaendc.
Den halven Rofenobel van E D U Á R D U S.
Weecht tweeEngclfen 16 afen, tot - iiij gul. xiij ft.
-ocr page 1462-
Ì Ur Í Ô? Å» ç* 5- ;
2°M
iiij gulden.
pen halve Rofenobel van G E L D E R L Á Í Ô,
Wegebt twee Engelfen 16 afen, tot - iiij gul. xiijit.
Den halve tot
AflA
Defen nieuwen Nobel in G E L DE RL Á ÍDÔ
gemunt,
Den halven Rofenobel van .UTRE C Ç Ô.
Weecht en doet als de voorgaende;
hde.
Weecht en doet als de voorgac
Andere Nobels-van Engeland/, van Henrkus
en Eduardus.
Wegen vier Eng. 14 afen ffijf, tot - viij gul. vj ft.
Den HENRICUS Nobel.
DefenNobcïin ZEELANDï gemunt,
Weecht en doet als de voorgaende*
Den EDUARDUS Nobel,
Weecht en doet als de voorgaende.
Defen Nobel in O V E R Õ S S E L gemunt,
Weecht en doet als de voorgaende.
Vlaemfcbe Nobels, oude ende nieuwe, mitf-
gaders de naevolgende,
Wegen 4Engelfche 4 afen ftijf, tot ■— viij guld.
Den halven naeadvenant.
Den ouden VLAEMSCHE Nobel.
De oude Angelotten van ENGELANDT.
Wegen vier Engelfchen thien afen
ftijf, tot
         ------          ------vj gul. iiij flu.'
Den Angelot van HENRICUS.
Den Angelot van EDUARDUS.
Den nieuwen VLAEMSCHE NobcJ. «
8.R
Deo
-ocr page 1463-
1
2$34
Placaten. ;|. Boeck.
Den halven van dien, weecht een Engclfche,
afen fchaers, tot------ij gul. xvj, ft, viij peq9
Den Angelot van EL IS Á Â Å Ã Ç.:
2
Fètgèn de Figwren vande Sihére
ghevalueerde cncle getolereerde Speciën, he\&t
van gemchte enpryje derfehcr.
LEEUWEN-DAELDERS.
Den HOL L Á ÍÀ> Ô S CR E Daler bette
Leeuw, endc die inde andere Provinciën
op den felven voet geilagcn zijn,
Op 't gewichtc van achrhicn Engelfen,
ter remedie van fes afen , tot ------ ij gulden,
't Piftolet van Spae-ngien van vieren,
Wcecht 8 EngHïchen 28 afen nijf^' !J
if^göj^viy ft.
De dobbel Piftolettén van Spaengien,
Wegen 4 Engelfen 14 afen ilijf, toe - vij guUxiiij ft.
De enckele Piftolettén van Spaengien,
Wegen 2 Engclfchen 7 afen, tot — iij gul. xvij ft.
Daeldervan GELDERLANDTmetde Leeuw
Weecht en doet als de voorgaende.
Dcfen enckelen Piftolet,
Weecht en doet als de voorgaende.
HOLLANTSCHE en WEST-VRIESSCHEN
Daeldcr met de Leeuw,
Weecht ende doet als de voorgaende.
Defen enckelen Penningh van Portugal,
Wcecht twee Engclfchen negen afen ilijf, doet
als de voorgaende.
AL Â ERTiN.
De twee derdendeclen vanden dobbelen Ducaet
vanden Eertz-Hertogh Albertus van Ooftcn-
rijekvgenaemcden Albcrtin,
Weegt 3 Eng. elf afen en een half.tot- í gul. xrij ft.
Daeldcr
-ocr page 1464-
MTWt Í'
'T
Å. :■
■·,
i8j*
ç Met van Æ Å Å L Á Í D Ô met de Leeuw, Den halven GELDE R S C Ç E Í Dacldet
Weccbt en doet als de voorgaende». v
met de Leeuw,
Weecht en doet als de voorgaende*"
Den halven HOLLANDTSCHE ende
W ES TV R ß E S S C Ç Å Daelder
. ; ,- . . met de Leeuw,
, > Weecht en doet als de voorgaeni&.
Daelder van U Ô R E C Ç Ô met de Leeuw,
Weecht ende doet als de voorgaende.
!
Daelder van V RIE S L Á Í Ô met de Leeuw,
Weecht ende doet als de voorgaendc.
Den halve ZEELANDTSCHE Daelder
met de Leeuw,
Weecht en doet als de voorgaende.
Daeldcrvan OVER-YSSEL met de Leeuw,
Weecht ende doet als de voorgaende.
De halve UTRECHTSCHE Daelder
met de Leeuw,
Weecht en doet als de voorgaende.
Den halve HOLLANDTSCHE Daelder
met de Leeuw ,énde die inde andere Pro-
vinciën geilagen zijn,
Wegen negen Engclfche, ter remedie
van drie afen, tot ---- — j gulden.
Den halve Daelder van VRIESLANDT
met de Leeuw,
Weecht en doet als de voorgaende.
Den
-ocr page 1465-
il. Tic. 3. Deel.         ag^
Rijcxdaelder van UTRECHT,
Placaten-». a.Böeck.
Den halven Daeldcr van OVER-YSSEL
met de Leeuw,
Weeebt en doet als de voorgaende.
Rijcxdaelder van V RI E S L Á Í D T.
R Õ CX-D Á E L D E R S.
Den Nederlandtfchen Rijcxdaelder ,inde Geüni-
eerde Provinciën op gelijcken voet geflagen,
Op 't gewichte van 18 Engels ^8 afen,
ter remedie van 4 afen, tot------ ij gul. xftu.
De halve van dien wegen en doen nae
advenant.
Den Rijcxdaelder van G EL DERLANDT.
Rijcxdaelder van O V E R - Õ S S E L.
Rijcxdaelder van Ç O L L Á Í D Ô mee
WEST-VRIESLANDT.
Andere Rijcxdaelder sin de/e Fereenighde
Nederlanden g e/lagen.
Wegen endedoen als d^voorgaende.
De halve van dien nae advenant.
Den NEDERLANDTSCHEN Rijcx-
daelder, gemunt op de Ordonnantien
vanden J are 1608.
Rijcxdaelder van ZEELAND T.
Rijcxdaelder van Ç O L L Á Í D T.
-ocr page 1466-
Ô Å.                         %U%
Rijcxdaeldervan CAMPEN.,j
Ì U Í
iU°
Rijcxdaeldervan UTRECHT»
Rijcxdaeldervan C Á Ì Ñ Å Í.
Rijcxdaeldervan UTRECHT,
Rijcxdaelder van ZWOL.
Rijcxdaelder van V RIE S L Á Í D T.
Rijcxdaelder van G R O E ÍÉ Í G E N.
Rijcxdaeldervan NIMMEGEN,
Noch andere Rijcxdaelders ,geftdgen inde Nederlanden,
Wegen en doen als de voorgaende.
De halve van dien nae advenant.
Den BORGOENSCHE Cruys-daeldcr.
Rijcxdaelder van NIMMEGEN,
Cruys-
8. R iij
-ocr page 1467-
Placatcn-j. a.Boeck. ti.Tit. 3. Deel.
2B47
2846
-ocr page 1468-
Ì U
Í Ô Å.
ÍÏÔÁ. Dat de Cleeflcfie Daelders te vinden
zijn op de letter I. beginnende van
de Stadt Juliers, Gulickof Cleef.
Df VandeKoningh van DE NEMARCKEN*
2848
E. Vande Grave van EEMDEN, t'federt
den Jarc 1614. gemunt, ende hiet
vande Stadt.
F. Vande Stadt FRANCKFORT.
C. Vande Stadt CEÜLE N, ende
niet vande Biflchop alleen, of met
de Stadt t'fameu gemunt.
-ocr page 1469-
Placaten-». ^.Boeck. u.Tit. 3. Deel.
2846
a847
-ocr page 1470-
Ì U
Í Ô Å.                      *84#
ÍÏÔÁ. Dat de Cfeeflcfce Daelders te vinden
zijn op de letter I. beginnende van
deStadt Juliers, Gulick of Cleef.
D, VandeKoninghvanDENEMARCKEN»
2â4&
E. Vande Gravc van E E Ì D E Í, t'federc
den Jarc 1614. gemunt, ende niet
vande Stadt.
F. Vande Stadt F R Á Í C Ê FO RT.
C. Vande Stadt C E U L E N.ende
niet vande BiiTchop alleen, of met
de Stadt t'fameo gemunt.
-ocr page 1471-
Placaten. $.Boeck. ti.Tit. 3. Deel
G. Vande Stadt GOSSELAER.
H. Vande Stadt HAMBURGH.
I. Vanden ouden Hertogh van JULIERS,
of Gulick, Geef, &c.
H. Vande Grave van HANAU.
H. Vande Landt-Grave van HESSEN.
L. Vande Stade LUBECK.
-ocr page 1472-
Ì U Í Ô Å. :- :;              2g53
Ì. Vande Grave van Ì Á NS F E LT.
á8?ú
L. Vande Stade LUNENBURGH.
h
» jM. Vande Stadt van Ì Á E G H-
DENBURGH.
as ij
-ocr page 1473-
Placaten-*. j.Boeck. 12. Tic 3. Deel.         ag55
É S, Vande Hertogen van SAXEN.
^54
N. Vande Stadt NORENBURGH.
R. Vande Stadt RIGA.
R. Vande Stadt ROS TIC K.
-ocr page 1474-
Ì U Í Ö ÃÅ.,ð3Àßï
%%ï6
-ocr page 1475-
Placaten. s.Boeck. tx.Tit 3.Deel.
2859
:o£2ê&
JSTNCR
'ETPATRIAZVHFItaEfl
'(exemplopostjekis 1
RELICTOjOBllT-
Λ XXV SPTE.M.
Vv BRIS XlJNOy
M'D'XCÏ·.
a^s*£>
-ocr page 1476-
æ16è
Ì U NT E. -               zUl
S. Vande Grave; van STOLBERG Ç
NOTA. Dat de Stracfburger Daclders re vin-
den zijn op de letter A. beginnende vande
Stadt Argentin ofte*Straef bupgh.
'«■
W. Vande Stadt WIS Ì Á R.
S. Vande Hertogen van Pomercn tot"
S Ô Á Ô É Í.
Jfj'Je,
re
-ocr page 1477-
Placateru. s.Boeck. n.Tit. 3. Deel.          %%£3
Fier Daelders van Duits.
Een van Anthoine, Eleflor Ecc/eja; Colon. van \ < ty
%%6%
Andere Uytlantjcheom geene vande je
tum fin onder of van andere HeerenofFh
guren ah hier zijn gejlelt.
Twee vande Palts-Grave aenden Rhijn t- Een van
Fredcricus Hettogh van Beyeren, van Anno
é ^37. en een van Fredcricus Hertogh
van Beyeren, van Anno 1567.
Een van Johan Gebhar, Elettor Ecdejra Colon,
van Anno 1558.
Vanden Palts-Grave aenden Rhijn, Fredericus
Hertoch van Beyeren, van Anno 1567.
Twee van Salentie, Ekclor Ecckjia Colon.
van Anno 1568. en 69.
Drie van Bohemen.
Een van Ferdinandus , Coningh van Bohemen,
Hungaric, Dalmatic, Croatie, Eertz-Hertoch
van Ooftenrijck, Hertoge van Bour-
goignie, Slciien en Mehren.
Een vande Grave van Manderfcheyt, Abt
van Stablo, van Anno 1568.
Een van Ferdinandus Koningh van Bohemen,
HungariefEertz-Hertogh van Ooftenrijck.
Tivee vande Hertoge van Mekelenhurgh.
Een tot Mekelcnburg van Johan. Albertus, 1 $49*
Een van Lodcwicus d'eerfte, Koningh van Bohe-
men , Arch., Heer van Slefien, Stirmarek,
Francklandt, Grave van Beyeren.
-ocr page 1478-
α$ Ó4
f J
MrV.N
& 8 65
Het derdemicei vande £ E E U S C Η £
A*ènt-Daeldek Κ." ·^
Ten pryiè en gewichte na advenarit, s ] 05φ
£entot Grebifmheulen,van Hcnricus Hertogh
van Mekelcnburgh,
1 tot
3Öf,*ÏDi£ ·; m tl
Een van Merman, Graye van Nuenar en
Ivieürs, van Anno ι 569.
Den VRIESSCHEN Arent-Daelder;
Weecht derthien Engelfchen veef-
thicn afen, ter remedie van vier
afen, tot ' ] ·—m ' «-rij gul. X ftuy.'
u ·'.
Een vande Stade Nuts, van Anno 1570.
Den VRIESSCHEN filmen Florin;
Weecht \% Engels en een half, ter
remedie van vier afen, tot -4*·:"'j gul, viij ilu.
Öë halve ën.vierendéélëh, ten prijfe en "»
gewichte naeadyënatitis-' !:
Een vande Rijcx-Grave Guntero, Grave in
Swertfenburgh.
Denhalven VRIESSCHEN Florin.
i;k{/jfrw
Den ZÉÈÜ$£;Hra* Atent-Daeldér{
Wêjcht 1} Engelfchen 14 ajfen» ter
remedie van viëraièrt, cöt. ■■■'.·'......· [ j gul. 3£itoy.
% minder gedeelten, té^>ry{ê en gewicht*
:'7¥ap';riaeadvenlnt: ζ
■■' ' ! )g ί ί .Τ
. iT/r: ■>r:¥*)Kt5!W*'*= 3' rQ
Het vierendeel vanden' V R1Ï WCH«M
Florin.
.3rjfnrit,ïi3Wïn: bnj /jwljcrfeCf
EngeU
8. Τ
-ocr page 1479-
f?
i%66             Placaten. s.Bóeck.
Engelfche en Schotfche Penningen.
Den Engelfche Schcllingh, en die van Groot
Britaingien , op *t ghewichte van drie Engclfchen
x8 afen, ter remedie van 3 afen, tot - χ ft. viij pen.
De halve van dien, ten prijs en gewjehte
nae advenant.
Schellingh van ELISABETH.
n^Tit. 3.Deel.
Den halve.
Silvere Sj>aen/che Realen van achten.
Op Tgcwichte van 17 Engclfchenn.5
afen, lönder remedie, toe —■— ij guJ.viij ft.
H J
■f ü£ Schellingh van J Α C O Β U S
Den halve Schellingh van E LIS Α BE Τ Η.
» Den Schotfchen Penningh met de eene Diftel-
blom aende ecne zyde, en het Wapen
aende ander zyde.
Weecht vierrrEngelfen en een halve* -^
ter remédié van drie afeiytót ——?xij^uyv.
Den halve en minder gedeelten van dien
-■h^ri lil ihaeadvfchaJntë mAnnn'Ai
| #e Schotfche tfiirfehi
Op 't gewichte van twee EngclfcÏïën
iQsaferttter^emcdie-vanjtwc^afen, . t.
J*J ·■ 1 - SOT!. 1 ^ji^nnv .^Viij'ilÜyv.
De halve van dien nae advenant.
1», ui
-ocr page 1480-
Ì lU; ïsf /X:t,Ë; imo \
%%$
SÜVere Spaenfche Realen van vieren,
Qp'tghcwichcevan8Engclfche 28 afcn en een
half, fonder remedie, toe i------j gul. iiij ft.
Schellingen van Ç O L L Á ND Ô en
WEST-VRIESLANDT,
De vicrendeelen vande'filvere Spaenfche Realen,
en geen minder gedeelte,
Op 't ghewicht nac advenant, fonder remedie,
tot ,----
        ---------- xijftuyvers.
tot
--------         -«jj—_          .*.—^ ^j ft yy vcrsl
Den ALBERTUS Cruys-daelder,
Op 't gewicht van 18 Engelfchch ii afen, ter re-
medie van vier afen, toe — *— ij gul. vij ft.
Schellingen van ZE E LA ND T,
tot
                                       ~~ vj iluyvcrs.
Den halven ALBERTUS Cruys-daelder,
Op 't gcwichte van negen Engelfchen fes afen,ter
remedie van twee alen, tot-—j gul. iij ft. viij p.
Schellingenyar/U Ô R E'C!'"H f,
tot
V..M
liii^fbè
Lyfle vande Øâçç^âç'õïïôØá^Ýçéâç-
ten gehouden en verklaert.
S O HEL L Ã#% t$ïm : '
Schellingen van GELDERLANDT,
tot
yjftuyvers· il
B.T n':;xi-^" Schel·
-ocr page 1481-
Placaten. 3-Boeck. t2.Tit. 3. Deel.
1871
Schellingen van ZWOL, tot----vj ftuyv.
Schellingen van VRIESLANDT, tot-vj ftuyv.
Schellingh van NI MM E G E N, tot - vj ftuyv.
De halven tot drie ftuyvers.
Halve Schellingh van HOLLANDT.
Schellingen van DEVENTER, tot - vj ftuy v.
Het twintichfte deel vanden filveren Nederlandj.
fchen Reael, genaemt ST O O Τ E R,
tot —— —- ---- ijftuy.vüjpcn.
Den dobbelen GROEN! NGER Flabben;
tot .— — *** viij ftuyyers.
Schellingen van CAMP EN, tot—vj ftuyv.
Dcnenckclen GROENINGER Flabben,
tot ------ —— — iiij ftuyvers.
DUB.
-ocr page 1482-
Ì U
STUYVERS.
Í Ô Ê ·
ENCKELE
s87*
DUBBELE
STUYVERS.
Pobbele iluyvers, alleenlijck op de Provinciale
Munten defer Vercenichde Nederlanden ghc-
ilagen, toe -——
        ■------ ij iluy vers.
De enckele Stuyvcrs.alleenlijck op de voorfz Pro-
vinciael Munten geilagen,tot ■■*-— j iluy ver.
Andere énckele Stuyvers.
Daer van de Figueren mede fullen dienen Voot
ghelijcke Stuyvers op de andere Provinciael
Munten geflagen, mede tot----—-jftuyver.
Andere dubbele Stuyvers,
Daer van de Figueren hier geftelt, oockfullen die-
nen voor de dubbele Stuyvérs,op d'andere Pro-
vinciael Munten geflagen, zijn van ghelijcken
Figuere, mede tot —— i*— ij iluy vers.
Noch
8. Ô iij
-ocr page 1483-
a8?4         Placateiu·. s.BOcek*. tt-Tit] 3. Deel.
•>n
D V V Τ ΕΝ;
Noehandere STUYVERS.
De Duyten, alleenlrjck op de voorfz Provinciale
Munten geflagen, foo van d'eene als dandere
Provincie, foo als voorfz, tot een Duyt>
Zy geweten, dat d*e dubbele ende enckele Stuy-
vers , op de Rijcx-munten van defe Provinciën
uytgegeven, ende ontfangen mogen werden
tot twee ênde eene Stuyver, binnen de Provin-
ciën ende Stade daer die gheflagen zijn, Gade
•nergens anders.
HALVE STUYVERS.
*
li'V 1
De kopere Oortgens, op eenige vande voorfz
Provinciael Munten gheflagen , ende de
ivelcke jegenwoördich voor Oortgens cours
ende ganck hebben, fullen inde Provincie
daer die geflagen zijn, alleenlijck, ende ner-
gens anders , voor Oortgens cours ende
gangh blyven behouden.
Alle ander kooper-gelt, is by proviüe op cenen
Penningh Hollandts geftelt.·
-ocr page 1484-
f«%*■*ƒ ι
α»7·ο                       Μ U Ν' Τ" Ε. »οκ»κκ|3 aS$a
Ujjle vandequadeÏ)aelderstdaer1 li ^ ^πη^ποηφsoj r«o»bwbw^iaisfe
:..,, ;.' /pede Saxonï] op faet.".
ai Iü
';»8
Ιί J» l
19. Placaet, 2?> 't welcl^ alle (joude Speciën gereduceert ende wederomgeflelt
worden, foo aengaende depermifie derfelver, als haren refpeêliwtprijs, op den voet,ende na et Eva»
luatk vandenjare
i6zz. ende andere daer opgevolgbde Placaun. In date demo April 163 3.
E Staten Gcnerael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den gecnen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:Al-
foo Wy inden Jare ïézz. met grootcn emil ende
forchvuldigheythaddcn doen emaneren ende yér-
kundigen feecker Placaet op d'evaluatie, ende den
cours vanden Gelde, 't welck ter felver tijde inet
folemnelcn eedc van d'Ingefctencn defet Prdyin-
cicn is befwooren , met vafte belofte van't felve
onYcrbreeckclijck te fullen onderhouden, zijfrdè
'tfelve Placaet inden Jacre 1 6i 6. wederom ver-
nieuwt, ende federt van tijdt tot fijt, in meeit alle
Placaten, die op 't verbodt van yericheyden billióe*
nenuytgegevcnzijn, als tot renovatie van dien
vermaent, ende inde fclve voor gqinfereert gehour
den, met ghenoeebfame waerichouwinge, ende
acnvvyfinge vande fchade, ende 't groot ongerief,
het welck by d'infraAic der gemelte Placaten, iod
voor den gemeenen Lande, als voor e,ên yeflejt in't |
particulier, te lydcn was, S ulc&dat \yel te verhop-
penitont,datde Pcnningen.fopby hetghetaicSèr
gevalueerde Speciën, als by haren refpectivenWijf
daer pp de felve als doen geitelc waren, ghepïeVèri
fouden hebben, gclijck oock fulcks ecnen' géru$-
men tijdt, ende langer als inyecle Jaren daer te
yopren gefchiet was, plaets ghegrepen, ende ftant
gehouden heeft., Edoch alfoowy eyenwel jbèyiti-
aen, dat bchalvcn 't inkruyperivan vétichjïy^en
foo Goude als Siiyere Penningen by '{yoór&Pia-
caet vanden Jatc liÊar.cndede renoyatieyah dien
vanden Jare iói6,,ais andere^ae(r op gh^yjolc^b
Placaten, verboden ende billioqn verklaertr) P(pck
de Goude Speciën (doch rpae'r p^la.nc^l!cn^:,"t^-
dettpenige Maenden herre\y'acrts) €ψύΕ^φ^
boven haren geitelden prySge,ttcyge^t?ijnr)tóg;i-
volghvan cenige Landen, alwaer de Tclvê tègefïs
alle ordre, endeboych Reefde oritfdngen ènde uy|
gegeven, ende mip!fcfdifen Van hièr;dériVaerts ver-
voert wierden , tot merckelijckc fchap!e vaii dfeie
Landen.etvde de '^^ΐΑΜ&^(!ί^^^ΒήμΜ'
de apparent, ten zy' daer iri by tijdtstoèrfieri wor-
de, dat 't fclve van dage totdaecmeckr^ nemèn^
ende fwaerder ongeval yctöp'rwecltch' fit, Ornrfiè
fulcks voor te komen endê'éè weeren, hébben wy
nae rijpe deliberatie endè ovcrlégh van fèecken,
goetgevonden te ftaiuercn, gelijck wy iïatuerer»
bydefenig
ei1
Ecrftclijck, dat gecrie Goude Penningen fullen
mogen uytgegeyeri noch ontfangen worden, dan
de welcke indenyóprfóPlacatèvarideftjate i6izt
ende inden Beeldender pp de tcihoyatiè Van 'tfel-
ve Placaet vandenjare lêzC. uytgegèycn >gcipe-
cificcert ende afgebeelt itacri, , ' *
mi η
Ten anderep.dat allé Goude Sjiecicn by 'tghe-
rnekc P^caet gevalüeért j nieif Hoogtfr fullen mo-
gen uy t gegeven ς£ pntfafi ^en worden ,ia'Is pafci ώί
fclyc Valpatie vanden jare ιβίχ. èndefo dieacW*
ter aèh dèïen gevalueert itaen.Allès öp de peynen
ende amenden inïjéiypQttz Plac^Ht; criHe damte-
re Placaten tegens het verbPtH vkndé Billioenen
gemaeckt, begtepen}, welcke Placateft'^y by de-
fen hpuden vo'ot gètcnoyeert, ende ais alhier gein-
fer^ert,j n,jijle nare Articulen gebodcn'éridie verbo-
den, vóóf foo veel ie fejve dètèn niei cii zijn cxjn-
trariercndcjofdaer mede ftrijdenófei °' ,.'? "^
(Ende belangendb'dP Silvert Speciën, al hoc wel
Hen Krüys'dalcr, zijnde by "t'vóorfz PÏÏcaet Van
den Jare i6ix. macr op 47, ftuyvers ghevalueert,
door mifverft^nt tot' yijftich itüyvcrs nevens de
Rijcxdaeldcrs hierte Lande in gedrongen is, ende
de
-ocr page 1485-
Placaten-ί. J, Bqeck. ι %i Tit. 3, Deel.
de felve wel wederom tot fij nen rechten prijfe fou-
debehoorengereduceert te worden: midtfgaders
dat wy bevi'hden, dat de ghepermitteerdeende ge-
valuéérde uytheemfche Rijcxdalers, van foome-
n^hvutdigfe yèrfcheydén Figueren ende afflagen
zijn, dat het den onervarene niet wel mogelijck is
réchte kcnniiTc van alle de felve te nemen, ende
dl^gevaluèerde vande oqgevalueerde te ondec-
fcrieyden, fulcks dat het wel noodichfoüde zijn
den Bceldenaer van een goet deel der felver, de
welcke weynich, endefeerfelden ghefien worden,
of in handen komen, te ontledigen: Evenwel om
redenen ons da^r toe moverende, hebben wy goet
gevonden daer mede voor weynich tijtste fuper-
cederen, gércfolymt zijnde éerftdaeghsdien aen-
gaende mede een Placaèt te laten emanërën,endc
daer by veele foörten vanRijcxdalers, alspöck den
ghernelten Kruys-daler Voor billoen te verklaren,
Wacr van een veder by dèfett wort eewaeifcllout
ommè fijne fchadete hoeden, ende voor té ko-
Henrick,Eduard,ende de Conin-
ginne Elifabcth, van i6 ftucken
in 't marek, tot ——
'Püjgul.xijft,
Den enckelen ouden
Rofenobcl'
vanEngelant,als oock de niéuwe
in defe Vereenichde Nederlan-
den geflagen, alle van 3zftucken
|n 't marek, ten pryfe van -— ix gUjm Vj ^
Dè^ialve van dien nae advenant.
Dc^Henricps Nobel van Engelant,
van36ftuckenin'tmarek, ten
pryfe van
; vüj gul. vj ftu.
Den Vlaemfchen Nobel , foo wel
den ouden als den nieuwen, ghe-
duyrende de Oorlogen inde re-
ipedive Vereenichde Provinciën
gheflagen, van ]6ftucken in't
marek, ten pryfe van ■——* vüj gulden.
Den halven van dien na advenant.
Den ouden Angelot van Engelant,
van 48 ilucken in 't matck, tot - vj gul.iüj ftuy,
Den nieuwen Gelderfen en Vrief-
fen Ryder, van yz ilucken ende
een achtfle deel in't matck, tot -- iij gul. xiij ftu,
Den gouden Gout-gulden op de
Muhtenbinnen defe Provinciën,
dat is, te Nimmegen, Deventer,
Carnpen, Swól, ende nu left ie
Leeuwaerden in Vrieflant gefla-
gen, ende anders geen, van 7$
Ilucken in 't hiatck, tot------ iij guld. ij ftuy.
Defe boven-gefchreven Penningen fullen ghe-
wogen worden, elck tegen fijn bchoorlijck ghc
wicht, metteremedie van twcéafen alleenelijck
fonder meet, waer mede de felve fullen moeten
Yoorilaên, oftenminften in't huyfken komen.
Ende foo eenige komen achter te flaen, fat fooda-
nich achterflaen voor 't minfte gerceckent worden
yóoreeii Aes, ehdé voor yeder Aes tot vergoedin-
ge feëtaelt worden twéé ftuy vers.
Ende gèmcrckt de fteygeringe vanden Öelden,
mitfgaders d'uytyóctinge van dien, niet weynich
veródriaëckt endd gévördert Wort, doordien veelc
ï^ërfbonèn huribèmoeyen met het opwifleleh der
Speciën, fonder daer toe te hebben Commiflie,
en^e;behoorlijclie authorifatie,· tenderende fulcks
tot|éénèn andérënftjne, als om ónbehoorlijcke
handelibgen ëridé 'profijten daer mede te doen,
yeeJtÏjdtS back om 'de goede'ftërckc Speciën ia
fhóoidet ende lichter tt doen converteren, ende de
felvë hiet te Lahdé'té; brengeti, ende onder de Ge-
meente uyt te'fteèciicn, ftrijdich tegen verfcriëy-
denónie vóorigetHacaten, S O O IST, dat Wy
al virièdérom, ende op nieuws cxpreflëlijck verbie-
èèti'yaii niemaridt fonder authorifatie als vooren,
ίίφ het Wiiïfel-amptTal hebbén t'ondérwinden;
Gelijëk wy oock; de gheauthofifeërde Wiifclaers,
rnidtfeadérs de'rcfpeoive Muntrneefters noch-
rndëis gebiéderi,' ane 'by hénluyden opgcwiiTeldc
Öfte'^ntfangenBillioenen ,dateli]ck te cifailletcn,
'bf iii(ftiïckëh; teTmlden, ende te converteren in
Pénmngeh"ya^: óhfén fiagc, Alles op peyne by de
ir 'émèWëflatate^rëfpeclivelijck tegen de Traoi-
Teurs Tin dëfèn gëllatueert.
                    V ·
rnen.
Belaftende middeler-wijl.allenlngeietenen
defer Landen.hun nae den inhouden van't boven-
verhaelde precifelijck te reguleren.
GQUDE SPECIËN.
*V5
Valuatie vandegoudeSpecien,opden voet vanden) ars
1 c5ii·. na de ivekke de felve, ende geen andere,
precifelijck [uilen uytgegeven worden.
D1
n grpoten gouden Nederlant-
fchen Rijder, van z4ftucken
ende acht dertiende ghedeelten
vaneen$u£^in'tTroyfcheNc-
              ,
'derlantfcije mark,ten pryfe van - xj gul. yj ftuy.
tjen halven nae advenant, tot -^- ν gul.xiij ftuy.
IJjien, dqbbejenT^ederlantfchen Du-
'"caétméttéLetteren,mitfgaders ;;;;';;'L''*' \
,'dendoblbielen pucact van Span- / ;J',' '
' ^ienimèijetwëehoofden^an 3$
Jftückènih het Troyfche Neder-
            'Ά','"
lantfche marck,ten pryfe van —vüj gul. X ftuy;
pen enckelen Nederlantfchenpur . . t
^,(
j
u cact rn^ttepLeifterén, rriitfgaders
T$en" S^nfëh?n Dupaet rhëttë '- ff! '\··
[ 1, \
jtwee!b090é,n4ierp>die van tton?
: J! 'Ou;
garven ,.enp!ejdié in 't.'feijtlt'ghe-
tnünt, van' alle dè welcke dé Fi-
gueren inden léft uytgegeven
j Beeldender ftaen, ende geen an-
ΗΪΓ
f dere, 'zynde alle van 70 itucken
'in't marek yopr,^, tot,; j,., J -— iiij gul.γ ftuy.
Penifanfe^hen Kroon va^ 7i;ftuc- »
ΰ kenir^jt^atpkitot;....,' \*r- üjgül. xviij ft.
get PiftoJ^vsn Spangien vanvie-
rr,ifriiV
_, f ten pryfe, van ·.,„.. —. .,,(;—■ xV
H|f dobbel Pjwplët vanSpahgien^
.q^Pj 3$fttjckëh in 't niarcfe., ten J.'
;'?pryfe. yan, '·' V" :——-'";.,j;/r^—. Vij
Het enckele nae advenant.,
Den Albertijn van 47 ftuclien é'n'dé
j37t|ejn; negentiende gedeelten van
, een ftuck in 'ttnarek,,tot .-—— y
JÖén halyen nae advenant.
|)ςη 'dobbelen Röieno|iel vöri 'Ên'-:
.73tiiijft.
i'j'i';-
tólftuy.
f 3ï£? Π' :. :
fjviim 300ÏJ
;.,·'' gelanggcflageii by deiningen;
-; I .
-ocr page 1486-
*1T: : Μ U ^TT Ë,
i&Bfc
3t88o
Vorder alfoo het niet genoech en is goede cnde
dienftelifcc Placaten te maecken, ten zy defèlve
xfé enaWrnftelijck gheexecuteert ende tè \ycrck
gheftelt worde, Jae dat d'experientie leert, dat de
executie in geene faecke foofeer verfocht, ende de
nalatigheyt ende verfüyminge van dien meeracji-
terdeels doet, als in't ftuck vande Valuatie vande
Gelden, Soo is ons gantfch ernftich verfoeck aen
de refpeétive Provinciën, de Heeren Staten ende
Overheden van dien,elcks inden fijnen, de Moven
van" Juftitié, de Magiftraten ende de Officieren in
de Steden, ende ten platten Lande, benevens de
toefendingC Van defe Placate.op 't hooghfte te be-
laften ,ende te bevéfelcn, den inhouden van delen
al om 'te doen verkondigen, ende te affigeren, ter
plaetfedaer fulcks gewoonelijck isgedaen te wor-
den , mirfgaders op de TranfgreiTeurs ende Over-
treders van dien goede ende vlijtige acht te ne-
men , de felve te achterhalen, te calengeren, Cnde
door de Schepenen, ofte Rechters, tot expeditie
vande Juftitié gheftelt, iönder diifimulatie pftb
oochlüyckinge te*doen condemneren inde pèy-
nen ende amendén daer toe ftaende: Geljjck wy
oockonfe Gencraels vander Munte emftelijck bje-
laften, alledebvoiren ren fijne vooriz aeh te wéJMg
den, op dat alle vorder verloop endeichadelijcke
gevolgen van dien gewcert, ende góeUe ordre ghe-
ftelt op 't ftuck vande Valuatie, voortaen geftabi-
lieertende onderhouden moge worden, ? AJcjuS
gedaen ende gearreftcert ter Vergaderingé vancjë,
nooch-gemelte Heeren Staten Generael der Ver?
eenichde Nederlanden, 'm 's Graven Hage, op den
twinüchften Aprilis fëfthien-hondert drie en der-
tich. Was gheparapheert, G. Schaffer, «'· Onder,
ftöndt , Ter Ordonnantie vande felve. Geteec-
kent, Comelh Mufil). Zijnde op 't fpatium ghe-
druckt het Cachet der felyer Heeren Staten, ui
rooden Waflche.
'20* Wderichouwinge, van bet redres eerfldaeghste doen tegensdecon*
f u/e fleyzeringe air Gelden; in/onder heyt vande Gou Je Speciën. In date den vierden Juni) 1638.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geéncn die defen
fullen fien ofte hooren leien , Saluyt.
DOEN TE WETEN, AlfoóWy
bcfich zijn omme de ongeregelde opfteygèringe
der Gélden,die dagelijcx meer en meer toeneemt
te weeren, ende vorder te reduceren tot haren be-
hóorlijckeri prJjfe,ende namentlijck tot die vanden
Jare 16 χ χ. ten welckén tyde de felve op een va-
ftenende den Landen dienftigen voet gheftelt
was, Ende omme fulcks op het gevoechelijCxfte,
ende ren meeften dienfte vanden Lande te doen,
alfoo daer toe noch eenigCn tijdt vereyfcht Wort,
oock dat Wy door noodige Landts-faken als noch
verhindert worden, omme voor als nu goede ordre
ende regel daer op te ftellen, ende nochtans onfe
meyninge is de al te licentieufe dagelijcxe Öp-
dringingeÖer Goude Speciën voor te komen ende
re ftuyteri; * SOO IS T, dat Wy noódich ende
goet ghevondën hebben ohiè voorfz intentie by
forrrievari vvaerichoUvvingedc Gemeente by de-
fen bekent te maecken, ten eynde dat een ycder
inden ontfancklvanden Gelde fich'ih tijdts alfoo
foude mógen reguleren, dat liy in toekomende by
ons acnftaende Placaet nieten wërde befchadighr,
alfoo ohfe ernftigc rrieeninge is, het felve met alld
mogelijeke middelen vaft ende onvcrbrècckelijck
te fullen doen onderhouden. Aldus ghedaén iri
's Graven-Hage, ter Vergaderingé vande hoöch-
ghemelteHeeren Staten Generael, ëp" deri vier-
den Juni) fefthien -hondett acht- ende-dertich;
Was gheparapheert» N. v^BMthoHj1" ' Ohdct'
ftont,Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckentv
Cornelis Mufck
                           <";!
.. IViiiii
γτπτγ;·!1 "
"■■r
11. Placaten vanden Hegenden OBober ïié^S j 2 3 April 163 9$ enm min**
tighflen Maert 1640. Inhoudendeprovlfionele retlucTie'o/ie tü/feraniieópJen<cóüi'i'vanden Gelde]
f00 goude alsfilvere Speciën
.' Waer nae alle cndeyègèïijpke Ingefeterien der voorfttaJidenfich fullen
Μ f                   f                                                ,....· i-nol i'f' ·' *· ' '" ■ · ·                '.iti'-l .'
een te reguleren -λ Λ., v,                       Mv.T, ·,.. --, :;i.;           , UW wnlrj. α
ï ■ ' ψ- :■                     ,Λ •i-'J'--1.'-'                     ■ ■ * - *' i ■' ■ ' 'f ,;■'■' 't
E Staten Generael der Vereenichde Ne^
I derlanden, Allen den geenen die defe je-
[ genwoordige fullen fien ofte hooren lefep,
! Saluyt. Al hoe wel ons voornemen ende
ernftige betrachtinge, altijts gheweeft is vaft ende
onverbrceckelijck te willen onderhouden, ende
doen onderhouden, den voet vanden cours ende
evaluatie vanden Gelde, die by onfen folemnelen
Placate vanden xi. Julij iéxx.niet alleen met
eenparige toeftemmingc, ericle met belofte van
maintenue van alle de Provinciën, gherefolvecrt
cnde ghcfloten ^ macr oock by alle de comptable
ende Ampt-bedienende Ingefetenen folemnelijc-
ken was befwooren t eqhter ichijntj wel dat ecnige
baetfoeckende Menfchen, Hellerede te rugge de
Hefde des Vaderlants, ende van "t gemcene befte»
ende alleen yvèrigh omnle te voldoèn'haiien ver-
keerden luft toteen:yu;yl,ende ongeporloft gewin;
fonder ophouden >£flde van tijdt tot tijdt getrachc
hebben d'ordre,vanden voornpémdén Placat.e te-
gen te gaen,te verbreecken.ende 't gantfehe ftuck
vande Valuatie met een ongeregelde confufie
overhoop te werpen f Wacrjegens»lioewel wy toe
meermalen Placaten hebbenφεη emaneren, en-
de oock de goede Gemeente by fcrmcvan waer-
fchouwinge genoechfame jcdenenih.ejjben aqnge-
wcfen vande groote fi?hade ende yan^'tongeiieQ
't welck by dinfraaie vanden vpbrfz Placate.f90
voor den gemeenenlandf:, aïs.vOQt yedcr in 'tby-
fonder, ftonde te veï^;|chï^n;. No9{icans; heeft der
eygen baetfuchtfoojiyerre φ pverhan^ ghektegen,
dat het mifbruyék, vande ileygeringe van den
8.V                  'Geide,
j'r
i'rs
-ocr page 1487-
Placaten. 3. Boeck. 1 èJTit. 3. Diél.
ffl
3
Spangien mette twee Hoofden,
van^ftuckcnin'tTroyfcheNe- μ
derlantfche marck,ten pryfe van- jx g"
Den enckelen Nederlantfchen Du-
caet mette letteren, midtfgaders
den Ducaet van Spangien mette
twee Hoofden: Item, die van
Hongaryen, ende die in 't Rijck
gemunt, zynde alle van 70 ftuc-
Gelde, midtfgaders den invoer ende uytgcef van
allerhande fnoode , lichte ende ongëvalueerde
Penningen, als mede 't verloop van 't gantfche
ftuck vander Munte, niet alleen intollerabel is ge-
worden, maer hooch noodich ende meer als tijdt
ibude.zi)n,om vordere difordre te verhoeden, dat
alle mifufen gewcert, ende dat alles op een goede
vafte ende vetfeeckerde ordre herbracht worde.
Ömme het welcke volkomentlijck, ende foó des
fbudebehoorentedoen, alfoo Wy door menich-
vuldige ende gewichtige Landts-iaeckcn die geen
üytftel konden lyden, tot noch toe verhindert zijn
gneweeft, ende als noch niet wel ledich konnen
wefen om op 'tgantiche ftuck vande Munte in
alle fijne leden ende ghedeelten goede policie en-
de volkomen regel te ftellen, nochtans noodich
is dat geftuyt ende ge weert worde de confufc ftey-
gcringe, die cenigen tijdt herwaerts de overhandt
heeft genomen. S O O I S Τ, dat hoewel Wy
redenen foude hebben om den cours ende valuatic
vanden Gelde als nu ende by defe Ordonnantie in
alles ende in 'tghcheel te reduceren op den ouden
voet, ende nae d'ordre van onfen voor-ghemelten
Placatedesjaers i6xx. Confidererendenochtans
datter vecle goede Ingefctenen zijn die meer door
hare eenvoudigheyt ende ilappe toeficht, als wel
door eygen quaetwilligheyt ende boofe opfet tot
feer groote fteygeringe der Gelden vervallen zijn,
ende daeromme groote fchade foude komen te
lyden, by al te fchiclijcken behoorlijcken reductie
van dien: Hebben Wy om de voorfz ende andere
redenen goet ghevonden dacr inne noch eenigen
weynigen tijdt ftille te ftaen,willende niet te min
4e Gemeente by defen wel ernftelijcken noeh-
maels gewaerfqhout hebben,dat Wy vah mjèynin-
ge zijn 'tfelve eerftdaechs by der hant te nemen,
alfoo onfe intentie niet en is.dat alle de nagenoem-
cje Penningen of Speciën byhaer refpective prij-
fen, fulcksdieby defen gctollereert worden,fullen
verblyven, of dat die alle cours,ende ganck in voe-
gen nae verklaertfullcn behouden, maer ons prin-
cipael oochmerek is een nadere ende betere redu-
ctie,ende namentlijck den voet vanden meer-ge-
melten Placate de Anno ιβζχ. te hervatten, in
voegen datWyTalleenlick by.próvifie ende tot be-
ter ordre by defen,tollcreren, dat de naegenoemde
Speciën ontfangen ende uyt gegeven iullcn wor-
den ten pryfe als volght, nietdien vetftandedat
defe tollcrantie fal duyren tot ι nader ordre.
T"\En grootcn gouden Nedèrlant-
*** fcheri Ryder, mitfgadèrs'den ''■>& °
ouden Jaëêbus van Engéiandt,
en.
ken in 't marek, tot---- —
«i'jgul.xftuyv,
"ij gulden.
Den Franfchen Kroon van ηχ ftuc-
ken in't marek, tot ----- ——
't Piftolet van Sparjgien van vieren
van 18 ftucken in't marck,töt-—xyj gulden.
Het dubbelt Piftolet van Span-
gien, van 36 ftucken in't marek,
tot
                                  ------vüj gulden.
Den enckelen van 72. ftucken in 't
marek, tot
Hij gulden.
Den Albertijn van 47 ftucken ende
thien negentiende gedeelten van
een ftuck in'r marek, tot ■------vjgulden.
Den halven van dien ten pryfe nae
advenant,tot ---- ------iij gulden,
Den enckelen ouden Rofen Nobel
van Engclant.als oock de nieuwe
in defe Vereenichde Nederlan-
den geflagen,alle van 3 χ ftucken
in 't marek, tot -— ----χ gulden.
De halve nae advenant, tot ■------> ν gulden-
Den ouden Angelet van Engelant,
van 48 ftucken in 't marek, tot -vj gul.xftuyT.
Den Goutgulden op dé Munte bin-
nen defe Provincië.datis ,teNj-
. rnegen, te Deventer, Campen,
1 Zwol, ende te Leeuwaerden in ;
, Vrieflandt geflagen» ende anders
, geen , van 75 ftucken in het:, ,
marek, tot , ' ,-—rr .ττ-ττ: »j gul. »j &üy.
Allé welcke Penningen fullen gewogen worden
met haer behoorlijck gevvichr.endc mette remédié
van twee Afen ,fulcks dat het daer mede fal moe-
ten voorflaen, immers in't huyfken komen, ende
foo eenjge vande voorfz Penningen lichter als de
voorfz remédié worden bevöhcfêh ,J Tal voor elck
Aes bétaelt worden twee ftuyvers :■ Welverftacn-
de het minfte achterüach gerekent vooreen Aes.
S 1 L V E R È S Ρ E Cl E N.
D'
n Nederlandtfchen Leeuwen
Daler, van 18 Engelfchen in7t
ghewichte, ter remedie van fes
aféii^ tot------         ■■■ -'- ' ij gulden.
Den halven van dien , ter remedie
van <drie afen, ende ten pryfe na
' zijnde beyde van eenéri-allöye,
VM-,}\
) gulden.
J Oh:
adveriant
Den Nederlantfchen Rijcxdaejder,
mitfpders die gemunt int Rijck,
-daler van de Figueren in oriferi
laétfien Beeldenaer üytgedruckt
ilaén,opt gewichte van ach thien
'- énde Van ^4; ftueken'ëndé tfcht
derthiendé gedeelten in Η Tróyi
r fche Nederlantfche marek, ende
over fulcks; van' eender* weerde, ' '
ten pryfe mk - —~u>' ——xij gulden.
De halve van diöii van 49 ftucken
ende drie dèrriende-gedeeken int
,mUrck,ten prijfe vart ^ :"^—-yj
Den dubbelden Nederland tfchen
Ducaet mëtté letteren, midtfga-
ders den dubbelden Dncaétvan
λ .;,.«<
Ehgelfchen z8 afen, ter remedie
van vier afen, tot
ifgul. xttövi*
η.
iOI«
halven Rijcxdaelder ende
qüarten ,tcn pryfe ende remedie
na advenant,
Den
-ocr page 1488-
Μ U Ν Τ E.
288'
Den Zeeufchen ende Vrieffchen
Arent-Daler, op 't gewichte van
13 Engelfen i6afen,ter remedie
van vier afen, tot ---- ------j gul. χ ftuyV.
Pc mindere ghedcelten van dien
naeradvenant.
Den VrieiTchen Florijn, of filveren
Penningh, genaemt Klapmuts,
op't gewichte van \% Engelfchen
ende een half, of 16 afcn, ter re-
medie van vier afen, tot -----j gul. viij ftuy.
Den halve nae advenant.
Den Florijn of filveren Goutgulden
gheilagen binnen de drie groote .
Steden van de Provincie van
Over-YiTel, als Deventer, Cam-
pen ende Zwol, mede tot ——j gul. viij ftuy.
De halve nac advenant.
Den Engelfchen Schcllingllfendie
van Groot Brittannien, öp 't ge-
wichte van drie Engelfchen x8
afen, tot ------         ■------χftuy.vüjpen.
Den halven nae advenant. Doch
ander minder gedeel een als Groa-
ten, &c. werden om redenen voor
billioen vcrklacrr.
De Schotfche Diftelblom, tot ----xij ftuyv.
De minder gedeelten naadvenant.
De Yerfche Harp, tot--------------viij ftuyv.
De halve nae advenant.
Ende fo eenige vande voorfz filvere Penningen
lichter gevonden worden als haer ghewicht, ende
de remedie daer by gcftelt, ende wat mede alfoo
niet voor en flaet, of ten minften in 't Huyf ken
komt.fal voor yeder Aes (elck uytflach dat het fel-
ve te licht bevonden wort, mede voor een Aes gc-
reeckent) betaeldt werden twee penningen Hol-
lants, der welckcr feftien maken eenen Stuyvcr.
Volgen hier de Penningen voor Payementen
gehouden,
DE Schellingen op de refpe&ive
Provinciale Munten, als oock
op de Rijcx- Munten van Nim-
megen, Deventer,Campcn ende
Swolgeflagen,tot ------ —vj ftuyvers.
De halve van dien , tot ■------iij ftuyvers.
Het twintichfte deel vanden Silvc-
ren Nederlandtfchen Reael, ghe-
naemtStooter.tot —- —ij ftuy.vüj pen.
De dubbele ende enckele Stuyvers
in defe geünieerde Provinciën
geflagen, daer van de Figuercn in
onfen Beeldenaer ftacn,endc an-
ders geen, refpeftivelijck tot----ij ende j ftuyv.
Voorts al hoc wel de redenen wel vercyiTchen
foude.ommc de Patacon of Kruyfdaler, infgelijcx
den Ducaton van Brabandt, endede minder ghe-
deelte vande felvc (welcke beyde Penningen ver-
re boven hare vvaerde op gedrongen ende gheftcy-
gert zijn) mede volgens d'ordre van onfe voorige
Piacate te reduceren: Nochtans dewijl de Landen
mette voorgemelte penningen fofeer ingenomen
ende vervult zijn, dat men naeuwelijcks andere
capitale filvere Penningen inde dagelijcxe vertie-
ringh ende verhandelingc en fiet,endeomme daer
omme te verhoeden defchade daer inne de Ge-
meente door de verandcringe inde voorfz pennin-
gen als nu te doen foude vervallen, zijn Wy te ra-
de gheworden 't felvc mede noch voor weynich
tijts op te fchorten, ende den Ducaton mtddeler-
tijdt te toileteren tot drie en tfeftich ftuyvers.ende
den Patacon tot vijfcich. Niet te min op dat de
Landen daer mede niet vorder befwaert en ibude
mogen worden, ende op dat Wy oock verhoopen
mogen dat de ordre by ons op de voorfz Pennin-
gen eerftdaechs te ftellen van goeden efFe&e zy,
Verbieden wy by defen wel expreifelijck dat nie-
mandt van wat ftaet ofte conditie hy zy , eenige
Patacons of Ducatons hier re Lande nae de publi-
catie defes meer fal mogen inbrengen, onder wat
pretext het oock foude mogen weien : Gelijck wy
oock vorders verbieden hier te Lande in ghevoert
ofte gebracht, als mede aen geboden, uytgegeven
ende ontfangen te worden eenige andere Pennin-
gen die alhier niet ten pryfe gheftek en worden,
met namen oock den gouden Souverain ende
Kroon van Brabant, als mede de Kopftucken van
Engelandt, ende voorts alle uytheemfche Schel-
lingen, ende alderhandc andere Payementen.zijn-
dc ten meeften deele niet dan fnoode ende lichte
penningen, verklarende alle defelve voor billioen.
Interdicerende mede datniemant fich fal vervor-
deren eenige vande by defen foogevaluccrdeals
getollerecrde penningen boven hare voorfz refpe-
clive prijfen uyc te bieden ende op te dringen , uyt
te geven ofte te ontfangen. Ende by foo verre yc-
mant bevonden wort fich tegen de voorfz onfe bc-
veelenende verboden vergrepen te hebben, defel-
ve willen Wy dat fondcr eenige ooghluyekinge,
uytftel ende verdrach gccalcngeert,cnde metallc
rigeur gheftrafc fal worden , mette penen ende
mulden de wclckc geftatucert zijn tegen het on-
gcoorlofc uytbieden, ontfangen, midtigaders innc-
brcngen.als mede 'tmaecken der Penningen,en-
de 't leveren op de felve,by meer-gcfeyden Piaca-
te de Anno 16xz. ende by andere volgende Placa-
ten, die t'fcdertvan tijdt tot tijdt gcneralijck of
fpecialijck geemaneert zijn,houdende alle d'felvc
met hare ingevocchde claufulcn defen thal ven
hier voor gerepeteert ende geinfercert. Beladen-
de alle Officieren, onfe Generaels vande Munte,
ende voorts alle den gecnen die de opficht defes
Ampts-halven toe komt, opd'Ovcrtredcrsvan
defen goede ende fcherpe achtinge te nemen, en-
de d'felve nae behooren te doen ftraffen, alfoo den,
dienft vanden Lande daer aen ten hoochften is
gelegen. Ende op dat niemandt hier van ignoran-
tie en hebbe te pretenderen, Soo ontbieden'ende
veribecken Wy de Heercn Staten, Stadthoude-
ren, Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde
Staten vande Provinciën rcfpeCtive van Gelder-
land t.endc 't Gracffchap Zutphen,Hollandt ende
Wcft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vricflandt,
Over-YiTel,ende StadtGroeningcii ende Omme-
landen , de Hoven van Juftitic, ende Regierders
inde Steden ende ten platten Lande,defen onfen
Piacate alomme daer fulcks gewoon is gedaen te
worden, te doen afkondigen ende aenplacken.
Ende tot beter obfervantie van dien , werden de
8. V ij                 Comp-
-ocr page 1489-
Pkeatm. 3*Êoeck. li.Tk, i.Deel
géntheyt der faecken , op de penen begrepen in
onfen Placate van't Jaer 162,2. Gedacn ende ee
atrefteert % in onfe Vergaderinge, in 's Graven
Hage, op den twintichften Martij 1640. Was ge
parapheert, }A. van loo,"· Onder ftondt, Teè
Ordonnantie vande hooch-ghemelte Heeren Sta
ten Generael; Geieeckent, Cornelis Mu/ch. Zijn!
de op 't fpatium ghedruckt het Cachet der felyer
Heeren Staten.in rooden Waflbhe.
Comptableii als Öntfangcrs vande gcrheene Mid-
delen, Tseforiers, ende Rentmeefters^manierende
ende verhandelende 's Landts ende andere pu>
blijcke penningen, ofte van eenige Godts-huyfen
én Conventen refpeclive, by defen onfen Placate
ende Ordonnantie geaftringeert, by eede het felve
te moeten onderhouden, naer komen endeobfer-
veten, op pene van contrarie doende, daer over
aengefienendcgecorrigeert te worden iiaer ghele-
De Placaten vanden negenden Otlohêr \ 638. en 2,3 April 1639./eggen ,* met dien verfiande, dat de/e toUcraA-
tie/alduyren tot
noch veerthien dagen nae't publiceren van onsnaieite Placaet op't ftuck vande
valuatie nae dit jegenwoordige.
*t Placaet vanden 23 April 1639./^/ e Gedaen, gearreftecrt eede gerenoveert, &c.
't Placaet vanden Jare ι6τβ. wasgeparapheertby h. van Randwijck. Dat vanden Jare 1639. ^yGoderc
van Reede tot Amerongen.
t.
^.
22. Waerfchouwinge, van bet redres eerfldaegbs te doen, tegens de con<
/u/e fleygeringe der Gelden, In date den eer/en November 1641.
reede de provifionelé tolerantie vanden Jare 1638.
vaftelijck ghearrefteert is, die wy van meeninge
zijn binnen den tijdt van drie weecken van dato
deles, te doen publiceren,ten eynde dat een yeder
in denontfangh vanden Gelde fich in tijdts alfoo
lbude mogen reguleren , dat hy in 't toekomende
by de vooriz provifionelé tolerantie, noch oock by
ons aenftaende Placaet niet en werde befchadigr,
alfoo onfe ernilige meeninge is, het felve met alle
mogelijcke middelen vaftende onverbreeckelijck
te fullendoen onderhouden. Aldus ghedaen ter
Vergaderinge vande hooch-gemelte Heeren Sta-
ten Generael, in 's Graven-Hage,opden eerften
November fefthien-hondert én een en veertich.
Was geparapheert, W. Ripperda,vt' Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckent.inab-
fentie vanden Griffier, /. de Weede. Zijnde op't
fpatium ghedruckt het Cachet der felver Heeren
Staten, in rooden Waflche.
DE Staten Generael der Vereenighde Ne*
derlanden, Allen den gcenen die defen ful-
len fienoftchooren leien, Saluyt. DOEN
TE W E Τ E N: Alfoo Wy befich zijn omme de
ongeregelde opfteygeringe der Gelden, die dage-
lijcks meer ende meer toe neemt, te weeren ende
vorder te reduceren tot haren behoorlijcken pryfe,
ende omme fulcks ophetghevoechlijckfte ende
ten meeften dienfte vanden Lande te doen, alfoo
daer toe noch eenigen tijdt vereyfcht wort, oock
dat wy door noodige Landts-faecken als noch ver-
hindert worden, omme voor als nu eene finale
goede otdre ende tegul daer op te flcllen , ende
nochtans onfe meeninge is, de licentieufe dage-
lijcxeopdringinge der Goude Speciën voor te ko-
men ende te ftuyten, door eene provifionelé tole-
rantie. SOO IST,datwynoodichendegoet-
gevonden hebben by forme van waerfchouwinge
de Gemeente by defen bekent te maecken, dat ai-
23 ♦ Placaet ofte Toller-antie, op den cours vanden Cjelde,foo (joude als SiU
ver e Speciën, In date den 19 November 1 6 41.
jE Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den gcenen die defe je-
• genwoordige fullen fien oft hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN,Al
hoe wel wy in Odobri vanden Jare 1638. als wan-
neer de Gelden, infonderhcy t de Goude Speciën
boven hare wacrde gheileygert waren, de felve by
onfen Placate ghereduceert, ende gheilelt hebben
tot foo lydelijcken pryfe, dat wy hadden vertrout,
dat de felve fonder fchadc ende ongerief vande
Gemeente wel aengenomen, ende onderhouden
foude zijn geworden. Schijnt echter dat het mee-
rendeel vande Menfehenjfelfs den genen die beter
behooren te weten, fich abuferen en verleyden la-
ten met een d wafe inbeeldinge,dat hen geen fcha-
de en bejegent met eenige iteygeringe van Gel-
den, foo wanneer fy de felve tot foo hoogen pryfe
konnen uyt gheven,als iy die ontfangen hebben,
niet eens over wegende nochtebemereken dat alle
Waren daer mede onder de handt verdieren , de
Renten, Penfioenen ende Tradementen inder
daet verminderen, ende alle goederen metter tijt
meer fchijns,als waerheyt van rijekdom, ende al-
leen den blooten naem van dien behouden. Welc-
ke domfinnigheyt oock grootelijcks ghevordert
ende mifbruyekt wort door eenige eygen bact-
fuchtige, de welcke iöodanige onnoofele endeon-
verftandige, eenige Penningen inde handt ftcec-
ken, tot hooger prijs als de felve by Placate ende
Wetten vanden Lande geftelt zijn, met een abu-
fijf ende onvvaerachtieh voor geven, dat die elders
by dees, ende die foo hoogh ende hooger in gangh
zijn, ais by hen werden uy t geboden. By welcke
onrechtmatige ende meer andere onwettige mid-
delen, verooriaeckt zijnde, dat ons voorfz Placaet
niet alleen in ongebruyek is vervallen, macr dat de
goude Speciën foo exceffivelijck ende confufeiick
in cours gherefen zijn, dat daer inne noch regel,
noch
-ocr page 1490-
tglé                    M Ü ]
noch mate, noch proportie gehouden wort.. SOO
\ S T, dat vvy ter herten nemende de fchade die de
goede Gemeente daer üyt bejegent, ende noch
Vorder foude hebben te verwachten, ende de felve
Villende weeren met alle mogeJijcke middelen,
dienftich gevonden hebbenden voet vanden Pla-
tate vande Tollerantic vanden voorfz Jare 1638,
te hervatten, dien volgens hebben Wy
DÈn grooten gouden Nederlandtfchen Ryder,
midtfgaders den ouden Jacobus van Enge-
landt, zyndc beyde van eenen alloye,ende bey-
de van 14 ftucken ende acht derthienfte dee-
len in 't Troyfche Marck , ende over fulcks van
eender weerde wederom herftelt |en pryfe
van
         ------         ------         xij gulden.
Siet de vordere Valuatk inden Pkcate vanden negen-
den Oclober
1638. Colum. i88z. die hier o/hbrtheyts
wille wert voor gei nfer eert ge houden >
Alibo vorders den gouden Souverain van Bra-
bandt, gefeyt gouden Ducaton , midtfgaders den
Engelfchen Carolus, ende den nieuwen Engcl-
fchen Jacobus , beyde van twintich Schellingen
Steerlincx,genoernt Kop-ftucken, foo vele onder
de Gemeente ingekroopen ende d'overhant heb-
ben ghenomen ,dat mende felve nauwelijcx fon-
der mcrckelijcke fchade, voor als nu foude kon-
nen verklaren voor Billioen , hebben wy om de
voorfz ende andere redenen goet gevonden de fcl-
ve mede alhier by provifie ende tot naerder ordre,
te (lellen ten pryfe na vcrklacrt, namentlijck i
Den voornoemden gouden Souve-
rain oft gouden Ducaton van Bra-
bandt, tot
         ■---------------—~ xiij gul. X ftü.
Den voornoemden Engelfchen Ca-
rolus ende nieuwen JacobuS,
beyde gefeyt Kopftuckcn,tot—xj gulden.
Alle welcke Penningen fullen gewogen Worden
met haer behoorlijck gewicht, ende mette reme-
die van twee afen,fulcx dat het daer mede fal moe-
ten voorflaen, immers in 't huyfken komen, ende
fooeenigc vande voorfz Penningen lichter als de
voorfz remedie worden bevonden,fal voor elckacs
betaclt worden twee ftuyvers; welverftaende het
minile achterflach gereeckcrit voor een Aes.
S I L V E R E SPECIËN.
Defe Valuatk accordeert oock met die vandeii Jare
1638. hier loven Colum. xSSj.gedruckt.
Aengaende den Patacon of Kruys-daler, infge-
lijcks den Ducaton van Brabandt, ende de min-
dere gedeelten vande felve, welcke beyde Pennin-
gen verre boven hare wacrde op ghedrongen ènde
gefteygert 2ijn, Hebben mede goet gevonden de
lelve, om redenen als noch te tollcreren tot vijf-
tien, ende drie en tfeftigh ftuy vers refpedivc , op
dat niet te min de Landen daer mede niet vorder
befwaert en fouden mogen worden. Verbieden
wy als noch, foo als voor defen wel expreiTelijck,
dat niemant van wat ftaet ofte conditie hy zy, ce~
nige der voorfz Patacons ofte Ducatons, nae de
publicatiedefes meer ial mogen in brengen, onder
Wat pretext het foude mogen wefen. Gelijck wy
öock verbieden hier te Lande in ghevoert oft ghc-
I f É.                        -%t%$
bracht, als rriedéaen geboden, üyt gegeven endé
ontfangen te worden eenige andere Penningen»
die alhier nier ten pryfe ghcftclr en worden, met
namen niet de Brabantiche goude Kioonen, db
Realen van achten, met haer ghedeelten, de ghe-
fchroeydeofte lichte Rijcxende Kruys-dalers, Alle
uytheemfche Schellingen, ende allerhande andë-
rePayementen.zijnde rert meeften dcele niet dari
fnoodeendc lichte Penningen , verklarende alle
de felve voor Billioen. Intcrdicerendc mede dat
niemant fich fal vervorderen eenige vande by de-
fen föoghevalueerdeals getoilereerde Penningen,
boven hare voorfz refpectivc pryfen uyt te bieden
ende op te dringen, uyt te geven of te ontfangen i
Ende by foo verre yemant bevonden wort iich te-
gens de voorfz onfe beveelen ende verboden ver-
grepen te hebben, de felve Willen wy dat fonder.
eenige oochlüyckinge, aenilen van Pcribonen,
uytitelnochteverdrach,gecalengeert; ende met
allerigeur gheftraftial worden, mette penen ende
mul&eri de welcke geftatuecrt zijn regens het on-
geoorloftuytbieden .ontfangen» mitigaderéinne-
brengen , als mede het maecken der Penningen,
ende 't leveren op de felve, by onfe vóorige Placa-
ten, houdende alie de felve met hare ingevoechdc
claufulen defenthalven hier voor gerepeteert ende
geinfereert. Ende om te bctoonen dat Onfe refo-
lutiecndc betrachtinge, belangende defe onfe rol-
lerantie, ernftich is, ende wy niet gedoogen willen
dat daer inne andcrmacl eenige infra&ie ghefchie-
de, tot illufic van onfe beveelen, endejslcynach-
tingc vande publijcque aurhoritcyt, ende oock;
tot quetfinge ende fchade vande goede Ingefete-
nen, Hebben wy geordonneett endegeftatueerr,
als wy ordonneren ende ftatueren by dcièn, dat op
't onderhoudt van deièn onfen Placatevan Tole-
rantie, fpecialijck fullen be-eedight worden den
Öntfangcr Gcncracl der Vereenichde Nederlan-
den, d'Ontfangers vande Contributicn, Confïica-
tien, ende andere vande gemecrie Middelen der
Gcneraliteyt, alle Schrijvers, Sollicitcurs vande
Compagnien , deCortvoy ofte Liccnt-meefters,
Vendu meefters, ende alle andere Comptable on-
derde Collegien der Admiraliteyt, alle Rentmee-
fters vande Domeynen ende Geeftelijcke Gocde-
rcn.Ontfangcrs vande gemeene Middelcn,in ofte
opkomften vande refpecÏive Provinciën, alle Grif-
fiers ende Secretarifen, alle Trefaürièrs, Ontfan-
gers ende Rcntmeefters van Steden, Dorpen ofte
andere Subalterne Collegien, de Bcwinthcbbers
Vande Indifche ende andere Compagnien , mani-
antie vande Compagnies Penningen hebbende,
alle TaefTel-houders van Banckcn van LeCninge,
die Directeurs ofte CommiilariiTen vande Wiflel-
bancken, alle Wiflclacrs, Wacrfluyden ofte Pen-
ningh-meefters, Pachters, ColleÖeurs vande Im-
porten ende Confumptien, Schoii-gaerders, Pont-
gaerderS, Iviaeckelaers: midtfgaders alle de geene
die aende Generaliteyt oft de Steden ofte Lederi
daer onder reibrtcrende, ofte aende rcipeclive Pro-
vinciën, Steden, Leden, Dorpen,oft andere Subal-
terne Communiteyten ofte Collegien comptabel
zijn, midtfgaders alfe Commiiën, Klerckcn ende
Cornptoir-dïenaers der boven-benoemde Ontfan-
gers, Threforiers, Rentmeefters, Schrijvers, Solli-
citeurSjTacfTcl-houders van Bancken van Leenin-
8.V ii]                       ge,
,'
-ocr page 1491-
Placaten. ^.Boeck. n.Tit. 3..DceL          2891
.......achtingc te nemen, endc de felve nacr behoorer,
te doen itraffen, Alfoo den dienfte vanden LandV
ten hoochften daeraenis gelegen. Ende op dar
niemant hier van ignorantie en hebbe te pretende
ren, Soo ontbieden ende verfoecken Wy de Hee
ren Staten, Stadthoudercn, Gecommitteerde Ra"
den, ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën
refpedive van Gelderlandt ende 't Graeffchan
Zutphen, Hollantcnde Weit- VrieQant, Zeelanr
Utrecht, Vriettandt, Over-YiTel, ende Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden, de Hoven van Tuft",
tie, ende Regeerders inde Steden ende ten platten"
Lande, defen opfen Placate alomme daer fulcks
gewoon is gedaen te worden, te doen afkondigen
ende aeifplackcn. Gedaen ende ghcarreïlcert in
onfe Vergaderinge.opden negentienden Novem-
ber 1641, Was geparapheert,/. D. Knuyt^· On-
der ilont. Ter Ordonnantie vande hooch-gemelre
Heercn Staten Gcnerael. Gctekem,Cornelis Mufih.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten, in rooden Waflche.
289O
ge.ende vande Commken ende vande Wifledie ander adminiftratiningen zijn hebbendezijn: Alle welcke eedhanden ende ter plaetvelijck is reibrterende.verfeeckertzijn, datgetrouwclijck gefchicdPlaetien ten platten Lrefpedive debvoiren fSteden, ofte onderdede Steden fullen de feeygen debvoiren fendeteerde Staten, ofte Gevande Provincie daer odie van daer aen onfe Vworden. Belaftende omeefters vandcr Munren , die de opficht defop de Overtreders van
24. Placaeten vanden feflen Maert 1645 s 19 Augufli 1647 , 23 Mey
i6«)i, enfeflenJanuari) 1653. Cont'merende provifionele reduclie ofte tollerantie vande Hooé
Mo: Heeren Staten Gemraelder Vereenichde Nederlanden
, op den cours vanden Gelde Joo Gouds
als Sihere Speciën
, Waer na alle endeyegelijcke Ingefetenen der voorfz Landen fich fullen helkn
te reguleren.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen, Saluyt.
DOEN TE WETEN,dathetituck
vanden cours en valuatie van Gelde, door vuyle
ende ongeoorlofde pradijequen van baetfoecken-
de Menfchen in feer groote confufie en ongere-
gelthey t verloopen zij nde.daer door de Gemeente
komt te verarmen, alle levens nootdruften te ver-
dueren, confufie ende diverfie van Koophandel te
ontftaen, eens yeders foo des Lants als particulie-
ren Jaerlijcks inkomen (met namen 't welck in
Renten, Penfioenen, Tradementen, en diergclijc-
ke begrootingen van Gelde beftaet) grgotelijcx te
verminderen, en foo voortgaende, bykans tot niet
foude moeten vervallen, jae dat den Staet van 't
Lant daer door komt in verwerringe, foo dat het
tijt wil wefen daer inne met allen vlijt ende ernft
te verfien, en datter genoechfame en fondamente-
Ie redenen zijn om den cours van Gelde ten prin-
cipalen te reduceren op den ouden voet.coniidere-
rende nochtans aen d 'cene zyde, datter vele goe-
de Ingefetenen zijn die meer door eenvoudigheyt
en flappe toeficht,als wel door eygen quaetwillig-
heytendc boofen opfet, tot ibo groote fteygeringe
vervallen zijn, ende dattet fchijnt de felve door al
te fchielijcke en groote, hoe wel behoorüjcke re-
dudie, te groote fchade foude komen te lyden, en
te feer werden befwaert, ende dat daerom traps-
wyfe fal dienen te werden gegaen, en daer by aen
d'andcre zyde in acht genomen, dat de fettinge en
redudic alfoo dient geregulegrt, dat de rechte pro-
portie tuiTchen óout en Silver, oock de proportie
van valuatie in andere Nabucrige Provincien.Rjjc-
ken ende Landen, foo nae als mogelijck werde in
acht ghenomen, ten eynde de valeür van d'eene
Specie in proportie vand'ander te hooch gheftelt,
of de proportie foo by onfe Nabueren wertgehou·
den, te buyten gegaen zijnde, geen occafie werde
gegeven d'eene of d'andere Specie te laech geftelt,
uyt den Lande te verjagen.
SOO IS T, dat Wy om foo wel in 't eeneals
andere te verfien, nae rype deliberatie en ernftigc
overweginge vanalle'tgeene totdefe faeckeee-
nichfints heeft konnen by gebracht worden, 1 'in
gevolge van Ons Placaet vanden negenthienden Augufii
je/lhten hondenfevenenveertich, ende vanden drie en
twintighflen Meyfefihien honden twee en vijftich,
goec
ende dieniligh gevonden hebben, voor eerft te tre-
den tot de volgende provifionele Tollerantie, tet
tijdt ende wylen men wyders ten principalen fal
gaen, gelijck men fulex met den eerilen te fullen
doen,mits defen de Gemeynte wil hebbë gewaer-
fchout, en dat de Provinciën den anderen daer toe
hebben verbonden, met beloften van maintenue.
Sonder dat kan werden geoordeclt, dat de felve
Tolerantie de Gemeente te feer foude befwaren,
of daer door te werden overvallen, en alibo nictfo
veel tcffens behoorden te werden ghereduceerr,
aengefien boven de voor-vcrhaclde redenen oock
die geene foo waer door de meefte fchade fullen
komen te lyden , als zijn die geene die meeftin
Cafla hebben, liever de fchade van affettinge van
hacrgeltin CaiTa fullen lyden, als met foo hoogh
ghefteygerde Munte hare uytilaendc fchulden te
ontfangen: De Gemeente ende Ambachts-man
wcynicn in CaiTa hebbende, fal van dat weynige
liever yetwes verlicfen, als van het verdiende en
noch
-ocr page 1492-
1
MUNT E.
S~                                      Ι ...              f
9ι
noch te verdienen arbeyts-loon, met foo Jichte va-
luatie en hooge Munte te werden betaelr, en door
de fteygeringe alle levens-middelen verduyrendc,
onwetende te werden befwaert, ende tot armoede
te raecken.
Boven alle 't welcke voorfz mede in acht geno-
men , dat die invóeringe, ontfanck ende uyrgeef
van allerhande vreemde, onbekende, jae fnoode
goüde ende filverc Penningen, de Gemeente foo
jeer verwerrct, datib by onkennis fich voor't op-
dringen, niet wel konnen wachten. Soo is goct ge-
vonden te nemen en te valueren wcynigc Spe-
ciën , die welcke hier nae noch meer te verminde-
ren , tot beter narichtinge vande Gemeente, de
ernftigc meeninge is.
Volghi Je Lyflc van Tolerantie.
' '                                        ι
GOUDE SPECIËN.
DEn Souverain gefeyt gouden
Ducaton ■------ ----xiiij gulden.
Den Jacobus en Ryder ------xij gul. xij ftu.
Den halven,als oock den Albertijn- vj gul. vj ituy.
Den Carolijn oft Omkijcker —— xj guld. χ ituy.
Den halven en viereodeelen naer
advenant.
Den Vrieflchen Florijn , ghcfeyr
; Ciapmuts '^_' »-.■■■■
j gul. vüj ftuy.
Halven naer advenant.
Deh filveren Gout gulden van De-
j gul. vüj ftuy.
χ ftuy.vüj pen.
xij ftuy vers.
vüj ftuyvers.
venter, Campen, Zwol ■------
Den Engelfchen Schellinck —-
Den Scfiorfen Diftel-blom------
De Yrièhe Harp -— ——
Ρ Α Υ Ε Μ Ε Ν Τ Ι
Γ}Ε Schellingen op de refpeftivé
*~^ Provinciale Munte, en opde
Rijcx-Munten van Nicmegen,
Deventer,Campen, Zwol, ghe-
ilagen —. —
De halve nae advenant.
Den Stoter tot ------ <-
vj ftuyvers, -.,
■ ij ftuy. vüj pen.
Voortf dubbelde en enckelde Stuy-
vers in deic Provinciën geflagen,
als inden Beeldcnaer.
Ende op dat dcfe onfe Tollerantic naer gebeur
mach werden ghcobitrvecrt ende onderhouden,
fullen alle de voorfz penningen cours ende ganck
hebben in defe Provinciën ten pryfe als vooren..
I.
T7crklarcnde voorrs voor bilflben alle andere pen-
" ningen, de welcke by dcfen onfen Placate niet
ten pryfcgheftclt en zijn, Verbieden eenigc der
voorfz Penningen meer uyt tegheven of ontfan-
gen, als mede de gevalucerde tot hooger prijs op
te dringen, als daer op de fclve jegenwoordich ge-
ftelt zijn, ende oock uyt te bieden cenigc andere»
gevalueerde goude of fllvcre Penningen,die gefne-
den, gewaifen, gebroocken, gelapt, genagclt,ofan-
deriints befwaert zijn, op pene van alk de felve
verboden, ende hooger als defen Placate toe laet
ontfangCn ende uytgegcvcn Penningen te verbeu-
ren, of indien het faiét. nicttervericherdactont-
deckt én werde, de waerdc van dien, ende daer en
boven noch het vicrvoüt der fetver Penningen, of
de weerde daer af, öf vier en twintich gulden irt
plactfe van 't vicrvoüt, by foo verre de Penningen
voorfz geen fes gulden konnen bedragen, voor de
cerfte reyfe, voor de tvVccde rcyfe dobbel,endc voor
de derde twee dobbel, ende boven dien op arbitra-
le correctie naer qualiteyt vanden delicten.
' "SoWaéf dat cenicli.önderfchéyt rfiémadckt fai
körittëh Worden, óf de voorfz Pénmhgen yérnajtit
Fdüdc niogen zijn datëlijck aen getélt, öf van bjiy-
ten dé Provinciën, ofvan d 'een Provincie, chde
d'eeri Stadrof Plaetfcder felver ind'andere töéjgje·-
fondVn, in welckcn gevalle den Öntfangcr (indjefi
hy fich ter boete wilt ontledigén) géhöud/éfl wért:
binnen vier en twintich uyrën naeadihy^ffülcké
toégefónden Penningen ohtfangën'fat hebbent
fich aerijié Magiftraefdf Officier vaheje plactfe ilj-
flér rtfidehtie teaddrefléren, endé de felve yaride
voorfö töéfëyridinge te verwittigen, om voorts të-
géns deiiVöorfz toefendcr geproccdéért re worden
tottc voorfz boete na béhooren.
rn.
Edoch fai den Öntfanger de gcfenden Pennin-
gen geheel aen fich mogen behouden, indien heiïi
de feiyè ijdt bctalinge van vóorgaende fchult toe-
gefonden Yijn ,ende hem daer en boven ghcréfer'
veert
χ gul, χ ftuy v.
Den Rofenobel ------ ——
Halven naer advenant.
Den dobbelen Nedcrlantfchen Du-
caet mette Letteren , en van
Spangien met twee Hoofden — ix gul. χ ftuy ν.
Enckelde, en die van Hongaryen
na advenant
DenAngclot ■------------------vij gulden.
Den vier dobbelen Piftolet ------xvij gulden.
Deh dobbelden en enckclden naer
advenant.
Den Franfchen Kroon >— -—iiij'gul.viijftu.
Den-Goutgulden op de Munte bin-
nen defe Provinciën geflagen -— iij gul. vj ftuy,
Alle welcke Penningen fullen gewogen warden
met baer behoorlijck gewicht, en mette remedien
van twee Afen.fulcxdathet daer mede fai mogen
voorilacn, immers in'thuyf ken komen, en foo ee-
nige vande voorfz Penningen lichter als de voorfz
reniedie worden bevonden, fai voor elck Aes be-
taelt worden twee ftuyvers , welverftacnde het
rninfte achterflach gereeckent voor een Aes.
-vu*. De SILVERE SPECIËN.
TtyEn filveren Ducaton maet by
Trf, < provifie . —----- r—-^ iij gul. iy»l(tuy.
Ha) yen naer advenant.                           ,Vv
£)en Nedcrlantfchen Rijcxdaeldcr, ·;: v'\\
oock die gemunt in 'tRijck.als
i raedc .maer by provifie den
                 '\/
Kruyfdaelder oft Patacöiv-1'--—-ijgul. xïttiyv.
Halyen en quarten naer advenant.
         ;,,.:^
Den Nedcrlandtfchen Leeuwen-           s'jnö'l
Daelder .___-j— , _ —— ijgulden.»r?if κ
Halven na ad ven a η r,                                L?'^ }
Den Zteufchen ende Vrieflchcn
■ .Aient-daeldcr ---- j3L j guld.x fïtiyv.
Minder gedeelte nae advenant.
-ocr page 1493-
Flacaten* 3.Böeck> tt.Tit. j.DeeL
fc894
ι
veert blyven fijn aeYien.tottet geene dat hem daer
aen volgens de valuatie te kort gefonden fal zijn:
Ën by fo verre hem dieophant.ofop toekomende
fehult, die voor dato vande toefendinge noch niet
ghemaeckt en was, toe ghefonden zijn, fal hy die
mogen behouden tot aliulcken ghedeelte als hier
naer den Aenbrenger inde boeten wert toe geleyt,
de refte fal hy laten volgen of over leveren aende
Magiftraet of Officier voorfz.
1111.
Wert oock de Magiftraet ter plaetfedaer alfulc-
ke toefcndinge van Penningen tot höogeren pryfe
als volgens dcfen Placate foüden mogen gefchie-
den, gehouden na aendieninge van fulcx.de voorfz
verhóoginge den geenen aen welcken die Pennin-
gen gefonden zijn,cnde die daër by te kort fouden
mogen komen, te vergoeden: Mits dat fyluyden
het felve daer naer wederom fullen mogen repe-
teren vande Magiftraet ter plaetfe daer de Pennin-
gen van daen komen, die oock gehouden werden
het rembourfement datelijck te doen, midts oock
dat fyluyden fulcx mogen verhalen mette boeten
daer toe ftaende, ende by dcfen verordineert op de
Perfoonen en goederen van die gene die de voorfz
Speciën tot hooger pryfe fullen hebben gefonden.
• V.
Alle 't welcke mede geobferveert fal vVordcn by
fö verre van wegen d'eenc Provincie aen d andere,
of ten Comptoire vande Generaliteyt eenige Pen-
ningen tot höogeren pryfe toe gefonden worden,
waer in d'eene Provincie d'ander,en alle te gelijck,
<malkanderen fullen helpen mainteneren ende
ftaende houden d'obfervantie van defen Placate.
VI.
Ende verftaen wy de felve verbeurte plaets te
hebben foo wel op den Ontfanger als Uytgever,
elck in 't geheel, ten ware een van beyden terftont
naer den ontfanckoft uytgeef hem prefenteerde
aenden Officier, denunciercnde het felve faid, in
wclcken gevalle den Denunciant, hy zy Uytgever
of Ontfanger, fal vry ende quijt zijn vande voorfz
verbeurte ende pene,eüboven dien genieten't der-
dendeel vande felve verbeurte fynes Complices.
VIL
Ende ten eynde de geftadigheyt ende vaftigheyt
defer valuatie (aliöo wy dit point met ernft beher-
tigen, ende in fonderlicke recommandatie hebben
genomen,ende gedcncken noch verder te nemen)
te beter verféeckert mogen zijn ,Wy ordonneren
dat datelick na de publicatie defes Placaets (waer
van in 't eynde van defen wert gefproocken)aüe
Periöonen zyhde in eenige bedjeninge,ftaten ende-
Pfficien, hooch of Jaech, civilof militair, van Lan-
*den,StC(ien, Leden ende Coliegïen.of van particu-
Jiere Heeren der fel vér binnen defer Vereenichdc
Provincien,by fölcmnelen éede,fpecialijck op defe
jegenwoordige Ordonnantie te doen, verbonden
fullen worden de felve te fullen onderhouden.ende
dóen onderhouden, voor fpo veel fulcx feun1 ende
hare Ampten ende bedieningc eenichfïnsaengaet.
VIII.
Ende byalfoo verre eenige defer voor-verhaelde
Perfoonen^igi foo verre quamen te vergeten, dat
ly bevonden wierden de pöinclen vooren yerhaek,
getranfgreiièert te hebben in't uytgeven pfontfan-
gen foo wel vande Speciën by defe onfc Ordon-
nantie niet gepermitteért: Ite'm.vanden gefneden
gewaflen^ebroken.gclapten.genagcldeniof ander'
fints verfwaerde penningen,als vande ghepermit,
teerde tot höogeren pryie dan by defe Ordonnan-
tie verklaert is, Ordonneren ende ftatueren.dat de
felve alle de boeten vooren verhaelr, ende noch te
verhalen, rcfpeclivelijck dobbel fullen betalen en-
de daer en boven indien lyliederi Verboden billioe-
nen uytgeven , of gepermitteerde penningen rot
höogeren pryfe aen prefenteren of ontfangen,de-
priveert fullen zijn van heur Officien, inder voe*
gen dat het faicl: geverifieert zynde,dc felve impe-
trabel fullen zijn.
IX.
Ende om te beter defe önfe Ordonnantie in
train te doen brengen, verbieden alle Treforiers
Ontfangcrs, Renrmeefters, hare Commifcn ofte*
Clercken , ende alle andere Perfoonen onder pu-
blijcke dienften eenige Penningen tot hare admi-
niftratie hebbende by aiilgnatie ofte ovcrwyfinge
de felve te doen betalen , maer fullen die in hare
Comptoiren ontfangen hebbende , fonderdiete
mogen verwiiTelen felfs uytkeeren daer 't behoort,
op de boeten voorfz, ten ware dan dat de overwy-
fingc gefchiede op Ontfangers van publijcque
Comptoiren zynde metghelijcke eede verplicht,
ende niet op particuliere perfooncn,ende dat noch-
maels voor eenmael re doen by den genen op wieri
de Ordonnantie eerftftaet, ende niet verder.
X.
Alfoo Wyoockgoet ghevonden hebben voor
Billioen te verklaren alle goude Speciën inde Lij·
fle van defe Tollerantie niet uyt ghedruckt: Sod
hebben wy oock ten eynde de goede Ingefetenen
defer Landen niet blyven belaft met de Billioenén
voorfz geordonncert, gelijck wy ordonrieren mits
deiên, dat in alle Steden vande Vcreenichde Pro-
vinciën ende aenhoorigeLantfchappen, daer geen
publicque Wiflelbaficken en zijn, by de refpeclivé
Magiftrateh gheftelt fullen worden eerlijcke ende
bequame Perfoonen, als CommiiFarifen daer toe
be-eedicht, aende welcke alle Perfoonen de Bil-
lioenén die ly iöuden mogen hebbén of bekomen,
fullen mogen brengen, ende daer voor worden ver-
goet ten pryfe als hier onder gefpecificeert.
Lijflè van eenige goude billioenén Jqo
de felve ter Wiffelgebracht, ende aldaer foudenmo*
gen worden, ly'tMarck, Once,Engelfche endeAeSi
om van daer ter Munte gefonden, ende in pennin-
gen van defer Landen flage ghecoftvt>'teert te iw·
den, ende is defe reeckeninge ghemaeckt jegens den
Ryder tot i%guld. iifluyv. ende den Ducaet tA
,
' qguid. ι ^fiuyv. alles in guldens, flüyvers ende my-
ten : den gulden tot twintigh flüyvers
, ende den
fluyver tot
48 myten.
T7An defe ondergefehreve goude penningen, fal
Υ inde WuTel betaeït worden, voor
             Λ
2 ft. 34 myt'
2—40
1— 1 ;rI
1 —14 ,1
't Marck -
d'Once; -
d'Engelfche
't Aes -
3x9 gul
41 —
Oen HenricusNobel, den gouden Reael, endsdentu'
den Angelot van Engelandt,                   ~ ,!-
Item,
-ocr page 1494-
iX$i                  · Ì U
leem , van defe nacvölgende fal betaelt woi-
den.voor
't Marck — ------3 2 5 gul. 13 ft.20 myt,
d'Once ■— ------ 40—14—8
d'Engelfche ----- ------ 2---- o - 34
'tAcs ----- ------ o----- 1 - 13
Den dubbelden en enckelden Ducaet van Brabant.
Item, vande naervolgende, voor
't Marck ■             ■------3x3 gul. 7 ft. 10 myr.
d'Once <------■ ■------ 40— 8-—19
d'Engelfche — ------ 2— o — 20
't Aes ------ ------ o ■—■ 1 — 13
Den dulhelden en enckelden Ducaet met de twee
hoofden, in defe Nederlanden ge/lagen.
Item, vande naervolgende, voor
't Marck ------ —316 gul. 8 ft. 31 myr.
d'Once ------ ■------ 39—11— 4
ÍÔÅ.
289f
d'Engelfche
't Aes -
igul. 12 ft. 32 myt.
o— 1— 1
Den halven /libertijn,
■'í Ë           ' .- , |
Irem, vande naervolgende, voor
't Marck ------ ------2 5 3 gul. 8 ft. 22 myr.
d Once ------ ------ 31----13-27
d'Engelfche--------------1-----11—32
'tAes ------ ------ o—-1—o
De oude Gout-gulden van Duytflandt.
Van alle andere goude Speciën of Biliioencn
die de WiiTciaers fouden mogen voor komen, hier
niet gefpecificccrt, ende ten prijfe gefteltin 't Ma-
nuackgen vanden Jare 1622. fal den prijs van 't
Marck, d'Once, d'Engelfche ende 'tAesaldaer
voor ycder foorte uytgedruckt, verhoocht worden
metten thienden penninck; dat is, men fal voor
tien gulden betalen elf gulden, voor tien ftuyvers
elfftuyvcrs, ende voor thien myten elfmyten, op
alle welckc inwiflelinge, de Wiilelaers gehouden
worden de ingewiiTeldc Biliioencn datelijck, ende
ter prefentie vanden geenen daer van die over ge-
nomen zijn, in ftucken tefnijden,iöo dat die niet
meer uyrgegeven konnen worden: Ende fullen
hun yoorders reguleren ende dragen naer hare In-
ftrucl:ie,ende de refpedive voorgaende Manualen,
op pene van gecorrigcert te worden nae inliouden
van dien, ende de Placaten vander Munte.
Volgen de boven-verhaelde Biliioencn nae hare
weerde afgetrocken, epyderfluck twee
afen voor de remedie.
Den Henricus Nobel.wegende vier
Engelfche i4afen ftijfjdoch ge-
nomen op4Engelfe 123(01, is
Weert
          ;-----·           -------9 gulden.
Den gouden Rcacl, wegende 3 En-
geliche 15 aicn.genomen op drie
Engelichen 13 afen, is weert — 7 gulden.
Den ouden Angelot van Engelant,
wegende drie Engelfche 11 afen,
ghenomen op drie Engelfen ne-
gen aièn, is weert —— ------6 gul. 15 ftuy,
Den dubbelcnDucaet van Brabanr,
wegende 4 Engelfen 18 afen ftijf,
ghenomen op 4 Engels 16 aièn,
d'Engelfche ------·------
1 —
o —
19—27
•II
't Aes ------ ■----
Den vlaemfchen en Gelder fchen Nobel, ende den
Angelot, met de 0 in 't Schip.
Item,vande naervolgende, voor
't Marck ------ ■------309 gul. 10 ft. 3 myr.
•d'Once —         — 38-----13—36
d'Engelfche------■ ------ 1----18—33
't Aes-------------------- o----- 1—10
Den Kroon van Portugaelmetten korten Cruyffe.
Item, vande naervolgende, voor
'tMarck ------ ------303 gul. 14ft.27myt.
d'Once------ -—— 37-----19—15
d'Engelfche —— ·------■ 1----17-—46
't Aes ------ ------ o— 1—9
De Schotfche Ryders ende Angelotten, metten Scepter
ende Swaerde
; Item , den Kroon van Portugael
metten langen Kruyffen, ende den nieuwen Kruy-
. faet van Portugael.
Item, vande naervolgende, voor
'tMarck------ ------297gul. 19(1. 4myt.
d'Once ------ ------ 37-— 4-42
d'Engelfche — _— 1.—17-12 .
't Aes ------ '
           o—*- 1 — 8
Den Brabantfchen Kroon.
Item, vande naervolgende, voor
'tMarck ------ .------296 gul. 16 ft. o myt.
d'Once ------ .------ 37---- % 0
d'Engelfche ■— <------ 1----\j—-^
'tAes ------ ------ o-— i~8 :
Het dubbel ende enckel Piflolet van Italien, mitfga-
ders den /libertijn.
Item, vande naervolgende, voor
't Marck ------ ------289 gul. 17 ft. 19 myt.
d'Once ----------. 36---- 4—32,
d'Engelfche —- ■------. 1——16—n
cAes ------ ------ o-pi—6
Het nieuwe Gelderfih ende Friefch Ryderkèn. >(,.>,:'
Item, vande naervolgende, voor
't Marck ------ ------261 gul. 9 ft. 30 myt.
doncè .—. —Ì~ç—ý
is weert
9gul.Sftuyy.
Den enckelden Ducaet van Bra
bant, wegende 2 Engelfen jjegen
afen ftijfi genomen op 2 Engel-
ièn 7 afen, is weert -— ----4 g.n ft.4 £ hol.
Den dobbelen Ducaet mettc twee
Hoofden in deic Nederlanden
gcflagen, wegende 4 Engel fchen
18 alen, genomen op 4 Engelfen
16 afen, is weert «—— ——9 gul. 2 ftuyr.
Den enckeien Ducaet met,te twee
Hoofden, wegende 2 Engelfchen
8 afen, genomen op 2 Engelfen
6 afen, is weert ----- —- 4 gul. 8 ft. 6 £.
Den Vlaemfchen en Geldcrfchcn
Nobel, wegende 4 Engelfen 14
afen ftijf, genomen op 4 Engel-
fen ii afen, is weert ------8 gul. 13 ftuy.
Den Angelot mette O in 't Schip,
8. X                        we-
-ocr page 1495-
Placateflu· 3 · Boeck
α 8 99
fettinge gearrefteert ende bekent gemaeckt inden
Jare 1622. daer toe fy particulierlijek fullen wcr
den be-ecdicht, en niet volgende defe Tollcrantie"
. XIII.
Alle welcke penen ende amenden hiervooren
verhaelt, fullen bedeelt worden , het een derden
deel tenprofijte vanden Armen vande Stadt daer
de boeten vallen, d'ander derden-deel ten profiite
vanden Officier die de calangie of executie doen
fal, ten ware de voorfz verbeurten, penen ende
amenden excedeerden de fomme van vijfduyfent
gulden, in welcken gevalle d'een helft fal komen
ten profijte vande gemeene faecke, ende d'ander
helft fal bedeelt worden aendc voorfz Armen, Of-
ficier ende Aenbrcnger by gelijcke portien. Ende
ten eynde den Aenbrcnger te vlijtiger fijnen dienft
hier innc moge prefenteren , fal men fijnen naem
ende Perfoon , foo verde ende foo lange de faecke
lyden mach, ongcmelt ende ongenoemt laten
XIIII.
Bevelen vorder alle Wethouders ende Jufticie-
ren, datfe te rugge Hellende alle andere faecken
ende affairen , hier inne fommierlijck procederen
alleenlick de waerhey t vande faide bekent zynde,
totcondemnatie vande voorfz Infra&eurs, foo ge-
ringe als by den Officiers met twee fuffifante Ge-
tuygen fal gebleecken zijn vande voorfz overtre-
dinge, ende fullen oock totalfulcken getuygeniflè
geadmitteert mogen werden die geene die mettet
felve mifbruyck beticht zijn: Ende fullen de Sen-
tentien in defen gegeven executabel zijn, niet te-
genftaende appellatie, ende fonder prejuditie van
de felve.
XV.
Ende op dat defe onfe Ordonnantie te beteron-
derhouden mach werden , Ordonneren Wy den
Rade van State defer Vereenichde Nederlanden,
voor haer te ontbieden den Ontfanger Gencrael
der voorfz Nederlanden, die Ontfangcrs vande
Gontributien, Confifcatien, ende andere van ghe-
meene Middelen, die van wegen de Gencraliteyt
verpacht of gecollecleert worden: mitfgaders alle
Comjmifen, Clercken ende Comptoir-dienaers,als
mede de CommiiTariflen vande Monfteringe,
Amunitie -, Vivres ende Wagens, doende alle de
felveidefe onfe voorfz Ordonnantie by folemnelen
eede befweeren, in alle poin&cn ende Articulen te
onderhouden.
XVI......
Sullen voorts by de Raden van State gecomrnit-
teert werden de Commiflarifen vande Monfterin-
ge , Om by 't doen vande Monfteringe in eedt te
brengen alle Colonnellen, Ritmeefteren, Capitey-
nen,Licutenanten,Vaendrichs,Sergeanten,Sdbrij-
vers ende Solliciteurs van Compagnien, ten dien*
ftc van ons ftaende, ende onder ons militerende,
van welcke afgenomen ecden fyluyden datelijck
endeop't fpoedichftc fullen over lenden beteec-
kende Aéte aenden Rade van State.
XVII.
Infgelijcx dat die Raden ter Admiraliteyt gelijo
ken eedt afnemen de Fifcalen, Ontfangers Genc-
rael, de Convoy oft Licent-meefters,hare Commi-
fen , Clercken ende Comptóir-dienaers, endean-
derie Comptabien onderde Collegicn refpeétiye-
lijck refortercnde, alle Capiteynen te WajermiH-
terende
■' .wegende ij Engelfen u afen,ge-
nomen op 3 Engelfen 9afen, is
6g. 9 ft. 12$,
weert
Den Croon van Porcugael metten
korten KruyfTe, wegende χ En-
'gelfen 9 afen ftijf, genomen op 2
4 gul. 6 ft. hol.
Engelfen 7 afen, is weert ------
Den Schotfcn Ryder, ende den
Schotfen Angelot metten Scep-
ter en Swaert, wegende 3 Engel-
fen ι χ afen, ghenomen op 3 En-
6g.4ft.8^hol.
1 gelfen 9 afen, is weert ~—
ï)en Kroon van Portugael metten
langen Kruyiïèn, wegende 2 En-
gelfen 9 afen, genomen op 2 En-
4gul.4ft.4a.
gelfen 7 afen, is weert ------
Den nieuwen Kruyfact van Portu-
■ gacl, wegende 8 Eng: genomen
' op7 Eng: 29 afen, is weert------15 gulden.
'Den Brabantfchen Kroon.wegende
2 Eng; 7 afen ftijf, ghenomen op
2 Engelfen 5 afen, is weert------4 gul. «$ #, holl.
Ήεϋ dubbele Piftolet van Italien,
wegende 4 Eng: 14 afen ftijf, ge
nomen op 4 Engelfen i2aiên,is
8 gul. 2 ft. 5 $.
weert
Het enckel Piftolet van Italicn,we-
gende 2 Eng: 7afen,ghenomen
op 2 Eng: 5 afen, is weert ■------4 gul. fchaers.
Den heelen Albertijn, wegende 3
Eng: 12 afen fchaers, ghenomen
op 3 Eng: 1 o afen,is weert — 6 gul. 3 ftuyv.
Het nieuwe Gelderfche ende Vrief-
fche Ryderken, wegende 2 Eng: ,
7 afen, genomen op 2 Engelfen
5 afen, is weert -^— ------. 3 gul. 18 ftuy.
Den halven Albertijn,wegende een
Eng: 29 alen, ghenomen op een
Eng: 27 afen, is weert ------3 gul. 4 ^ holl.
Den ouden Gout - gulden van
Duytflant, wegende 2 Engelfen
4 afen, ghenomen op 2 Engelfen
2 afen, is weert — " ■— 3 g. 5 ft. $ &hol.
XI.
Welcke voorfz Commiflarifen wy oock laften
ende beveelen de felve Billiqenen voorts te bren-
gen inde Munten dcfer Provintien, om aldaer te
werden gheconverteert in penningen van onfen
llage. Verbieden voorts allen Perfoonen van wat
qualiteyt die mogefl zijn, geen uytgefondert, fich
in eeniger manieren te bemoeyen mettet opwif-
felen ofverwiflelen eeniger Speciën, of fich te on-
derwinden in eeniger manieren, het geene het be-
drijf der WilTelaers foudc mogen acngaen,op pene
dat die geene die defen ter contrarie lullen komen
te doen , voor de eerftereyfe fullen verbeuren het
viervout vande Speciën die fy op gcwiflelt of ver-
wiflclt fullen hebben,ende fulex mcermaels doen-
de , boven de Voorfz boeten noch arbitralijck ful-
len worden gecorrigeert ,oockfelfs worden geban-
nen uyt de Vcrccnichdc Provintien naer exigentie
van faecken.
X11.
Defgelijcx en fullen de WiiTelbancken niet ver-
mogen in betalinge de penningen hooger te ont-
fangen,cnde weder uyt te geven,als na onfe finale
-ocr page 1496-
U Ν Τ ,JE. ,^Λθϊ)
.toer
ir
2£©*
daer en boven nochigepr^veert te worelen van haöP
Burgerfchapende van haer Ampten, Officien en-
de.hafidclinge niet te mogen exerceren, Verftaen^
de al mede dat nicmanr. na "defen eenige der voorfz
Ampten, Officien, handelingen oft Neeringen en
fal mogen exerceren, vooren al eer hy den eedt int
confotmité yan defen Placate fal hebben gedaen.
Hebjbcq vorder bcilooten ende goei; gevonden,
datde JVaden van Staren, de Gecommitteerde Ra-
den , ende Gedeputeerde Staren vande refpedive
Provj ncien,de Raden ter Admiraliteyr, ende alle
Raden van Juftitie, fullen bclooven onder hunne
Signaturen op den eedt of belofte die fyluyden in'c
aengaen van haer Officien hebbeiigedaen, dat iy-
lieden'defe Ordonnantie in hare poinden ende
alle Articulen, geenc uytgcfondert» fujlen onder-
houden ende doen onderhouden. Ende fullen de
voorfz Raden van Juftitie hare voorfz geteyeken-
de belofte, mitfgaders de Ade vande Magiftraten
of andere die den eedt fullen hebben afgenomen
vande Perfooncn inden voorgaenden Articulc ge-
mentipneert, over fenden aende Heeren Staten
vande refpedive Provincicn.of in hareabfêntie aen
de Gecommitteerde Raden of Gedeputeetde Sta-
ten, binnen veertien dagen naer de publicatie van
defen: Welcke Gecommitteerde Raden of Gede-
puteerde Staten binnen andere veerthien dagen
nae hunne geteyekende belofte, ende die befchey-
den die fyluyden vande refpedive Raden ende Of-
ficieren van Juftitie of anderfin ts ontfangen fullen
hebben, fullen over fenden aenden Rade van Sta-
te , ten eynde de Provinciën te beter onderricht
mogen worden, datalommedeonderhoudinge
van defen Placate aeiigenomen ende folemnelick
belooft is. Gelijck oock de Raden van State,ende
die Raden ter Admiralitcyt fullen over iêyndcn
aen die Staten Generael hare belofte ende bericht
van 't gcene by henluyden is gedaen, ten regarde
vande Convoy ende Licent- meefters, énde andere
voor-gementioneerde Perfoonen, mitfgaders hare
Commifen , Clercken ende Comptoir dienaers
binnen den tijdthicr vooren verhaclr,
XXI.
Boven alle welcke voorfz ceden by een ycder
refpedivelijck te doen, de onderlinge Provinciën .,
malkanderen vaftelijck ende hcyüchlijck belooft:
hebben (foo in 't hooft van defen aen gheroertis)
ende belooven mits defen 't voorfz Placaet in alle
fijne Poinden ende Articulen te fullen doen on-
derhouden, fonder cenige vcranderingc toe te
ftaen, anders als na voorgaende befchrijvingc van
alle de Provinciën.
               
Ende op dat nieman t hier van ignorantie hebbq
te pretenderen, Soo ontbieden ende vërfoecken
wy de Heeren Staten, ζ Gecommitteerde Raden,
endede Gedeputeerde Staten vande Provinciën
refpedive vanGclderlanten het Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vricflandt, Zeelandr,
Utrecht, Vrieflandt, Over-YfTel, ende Stadt Groe-
ningen ende Omrnclanden,de Hoven vanjuftitie,
en Regeerders inde Steden en ten platten Lande,
defen onifen Placate, 't welck fal fladt grijpen tot
onfe nadere ordre, alomme daer fulcks gewoon is
gedaen te worden, te doen af korfdigen en aenplac-
8. X ij                    ken.
terende daer onder oock begrepen/ β1>ί4;νίί«Λϋ«
th-nri."*i .OiV:l\l'-'-iy,hV}':yj .tear*n
Ennemenaen de Staten vande refpedivcPro-
vintien inden haren fulcke otdre te fullen ftellejij
dat hare Gecommitteerde Raden of Gedeputeer-
de Staten, de Raden Provinciael,oft die vande Re-
keninge der refpedi ve Provincie, vóór haer ofhaer
Gecommitteerden te ontbieden alle Comptable
Officieren, foo Rëntmcefters vande Domeynen
ende Geeftelijckc goederen, Ontfangers vande
semcene Middelen» Colledeurs vande Tollen,
ende alle andere, fampt hare Gereken oft Comp-
toir-dienaers, die penningen van particuliere Pro-
vinciën handelen: Item, de Griffiers ende Secreta-
rifen, alle Advocaten, Procureur&Deur efi Kamer-
bewaerders vande Collegien.Hove ende Reecken-
kamer, omrae gclijcken eedt te doen als vooren.
XIX.
Wclcke Gecommitteerde Raden, Gedeputeer-
de Staten, of Raden Provinciael, oock fullen forge
dragen, dat in alle Steden ende Dorpen der refpe^
ftive Provinciën den eedt werde af genomen by
die geenedie van outs gewoon zijn den eedt af te
ncmcn,of (daer fulex met vougen kan gefchieden)
fullen de felve Gecommitteerde Raden , Gedepu-
teerde Staten, of Raden Provinciael committeren
cenige bequame Peribonen.om fich in alle Steden
ende Dorpen voorfz te begeven, ende aldaer te ne-
men ende ontfangen ghelijcken eedt vande Offi-
ciers, Burgemeefteren, Schepenen, Raden, Trefo-
riers ende Secretarifen vande felve Steden en
Plaetfen, mitfgaders de Bewinthebbers vande In-
difche ende alle andere Compagnien, jegenwoor-
dich zynde,ofdie noch op gericht mogen werden:
Infgelijcks alle Treforiers, Ontfangers,Rentmce-
fters , ende hare Commifen oft Clercken van Hee-
ren, Princen, Graven, Baronnen, ende allen ande-
ren hooge Jurifdidicn hebbende: Item, alle Dia-
conen vande Kercken,VVees-meefters,Huys-mee-
ilers, Aelmoeileniers, Gafthuys-meefters, ende
alle Bedienaers ende Beforgers van Godts ende
Arm-huyfen, ende Tucht-huyfen, ende van alle
Collegien hoedanich die fouden mogen zijn, als
mede hare Comptoir-dienaren: item.allcTaefTel-
houders van Bancken van Leeninge, met hare
Commifen ende Dienaers , oock alle Deeckens,
Overluyden, ende Gefwoorcns van Ambachten,
Neeringen oft Gilden, Penningh-mcefters, Pach-
ters , Colledeurs van Impoften ende Confump-
tien, Schat-gaerders, Pont-gaerders, MaeckeJacrs,
hunne Commifen, Clercken ende Comptoir-die*
naers, alle Caffiers die haer particulierlijck ftellen
en ghebruyeken laten tot het ontfangen en uytge-
ven van Gelde,fb inde Steden als ten platten Lan-
de, onder heurlieder refpedive reforte refidcrende:
Ende voorts alle de gecne vande welcke de Magi-
ftratcn van elckeStadt,Plaetfeende Dorp.oordee-
len fullen dienftich tezijn,dat fyluyden defen eedt
mede prefteren, doende alle de felve defe onfe Or-
donnantie folemrielijck befweeren, de felve te
achtervolgen, ende te doen achtervolgen, voor foo
veel het hun ende haren Ampte eenichfjnts fal
mogen aengaen, op de verbeurte voor die gene die
weygerich fullen zijn den eedt in conformite' van
defen Placate te doen, van drie guldens daeghs,
foö lange fy des in gebreecken fullen bly ven, ende
-ocr page 1497-
PlacateEu. %.ïibecki ii.TM. 3.Deel.
Üèft!j Gëc|fêk ygëarrëitcert èndè nochmaelghere-
nbvéëtt" iri onfë Vergadëringë ïn 's GraféfrHagë,
opdehTeftën Januarij 165 3V J Was gëpatapheerty
fWMBeyermngk,™· Öndetftoudt , TerOrdön-
nantie vande hobch-|emelte Heeren Staten Qe*
ncrael. Geteeckent, ti.Rfyfch Zijnde op 'tfDa*
tiüiïvgedruckt het Cachet derdtèlver Heeren Sta-
ten j mrooden Waflche
* rts f * '-.viÏYyj/'. :■· , ,:' ■Vi'.i.ii.; .'■ ■ "O .•'3Tf|rf,/v
i!' ï)jj/& worden zijn Anno i6^i.ingèvoeghï: \<*}\u
f.
2il £>e PiattatënHjanMaertiètf.en Aügüjli 1647. voegen hierYuffchen %<sfe»;*Stadihouderen, .7.WekkAnm
ΐβ^χ.ψ ge/aten is: '■'
. " '
                       pldrJqrtiorj1^: nobyioj.-,.          i^, :;· ,τ*
^/Het Placaet vanden fe^eri Maert 164'f. p#y&/^(*^%cW^'Aj^|)tldai; Vat vanden 1^ Augüfiixd^^
-v,/l fy
Boüëhotil. Ende dat vanden x^A/tfyi652,.|yKi-H;uygens. 'U-fiO , nor ;·.· .'.>;ht'_v,i· · ,> .^,,^
oviLThyj ohn.'.-/ r. .;■-. \'■'.:.-,· · !, :) ..-;>:-. · ■ ' rmi!oI ' fii/.'8.iijft-iI;-/J f α';!..;*;!,,!/ -ν,,. ,,."
L-hvè'tPeïdefe P/acaten inghevolge van hdre'Hpogh Mdgietnftige intentiefinclelijck hadden iêhooren, atèret*
vólgbt te werden, [00 ópenbaerdenfich nochtansdiverfcneftéygeringen
, /onderlinge inde Goude Speciën* Waet
msdan de-volgende Waer^houwingenJucceffivelijtkVijn^émane'ertï
;' ';
-,'"■'' · ■'* *"'·>'■' -: ''<.*'■ ■: ,' ,^h<■■,7
j
ιΰτ,ιπί
j,)\
V/l
2$'.. Waerfphouwinge,dat den coutsvanden (jéldefal werden gereduccert
} · 'jj x op den voet vanden Jare 16zïl In date den negentienden Mey 1645.
Ë Staten Generael der Vereenichde Ne- ende uytgeef van Gelde fich in tijdts alfoo macti
reguleren ende tocfien, dat hy in bet toekomende
by de voorfz rcdu&ie ten principale, die haeftfal
gefchieden, niet en worde befchadight; Alfoo onjfe
ernfrige mecninge ende intentie is, de fel vc redu-
ctie ten principalen, en het Placaet daer op te ma-
ken, met alle mogelijcke middelen vattende onr
vcrbrceckelijck te fullcn doen onderhouden ,endp
ftnclelijckobferveren. Aldus gedaen ter Vergadë-
ringë vande hooch-ghemelte Staten Generael, ia
den Hage,den negentienden Mey 1645. Wasge;
parapheert, JacobVeth^: Onderftont,TerOiv
donnantie vande feïye. Getekent, Cornehs MuJcL
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten, in rooden WaiTchc. ■
i.L
in gelededer fdengernom deerftJaregoetwingmae
n^!
26. Publicatie, Slopende 't wegen
; · >, In date dên zyjulij 164 5.
oude penningen met twee Ajèn*
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
DOEN TE WETEN: Alfoo Wy
bericht worden dat binnen de voorfz Vereenichde
Nederlanden, Geaflbcieerde Landtfehappen, Ste-
den ende Leden van dien, eenige fchadelijcke
abuyfen zijn voor gevallen,ende alnoch in fwangh
gaen, nOöpendc het onordentlijck wegen vande
goude Speciën van Penningen, niet jegenftaende
ons Placaet vanden feften Martij leftlcden ter con-
trarie is difponerende, fob hebben Wy naer vbor-
gaende deliberatie goet gevonden, d'Ingefetenen
defer Landen mits defen aen te manen ende t' in-
jüngeren, precife t'obferveren, het Atticul in het
voornoemde Placaet op het ituck vanden cours
vanden Gelde geemaneert, fprekende van het we-
gen der Goude Speciën daer by gepermitteert,te
weten met haer behoorlijck gewicht, ende mettè
remedien van twee Afen, fulcxdat het daer medö
lal mogen voorflaen,immers in't huyf ken komeu,
Ende in cas eenige vande voorfz Goude Speciën
lichter als de voorfz remedie worden bevonden,fal
voor clck Aes betaelt worden twee ftuyvers,WeJ-
verftaende het minfte achterflach gereeckeht vocm:
een Aes. Aldus gedaen ter Vergaderinge vandë
hooch-gemelte Staten Generael, inden Hage den
fevenentwintichilen Julij 1 64 f. Was gepara-
pheert, IV. v. Schonenborch,vt' Onder ilont,Ter Oi-
donnantie vande felve. Getekent, Come/is MufcL
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten, in rooden Waflche.
rji'
^I^IP&^                                               ooc^ tegen d'fimbder en Ol·
! <i ; d^WW fkrynen, Schellingen, en minder Payementen. In date den 18 April 16 51.
E Staten Genetaël der Vereenichde Ne- I van Redudie of Tolerantie tier Gelden, met na*
Herlanden, Allen den geènën die defen men vanden feften Martij fefthien-hondert vijf en
jegèriwoordigen |ullën fien of hboren Ie- vëèrtich,oock tegen des felfs twee diftinde Renci-
Ten;Saliè't. DOEN TE WETEN,
Alfoo niét tegcnftaendè onfë voorigé PFacaten
Vatien vanden negenthienden Augufti fefthien-
hbndert feven en veertich, ende teven en twifl-
tich-
-ocr page 1498-
.Uad.t M'ftlr KBsètó.te..«dJK)6iï"
Den balver* enmimü$eekplh&wm%} i* m ,-o
Den Rèfëhöbél 'Srtmnïau-è**^ t guïik'ffuy^
Halven naer adyenanr.
Den dobbelen Nederlantfchen 0ü- *
pcbften F^ruarij fefthienHioiiderc^gSnierrTeef i
tich» iinaëngéfienmedetjacm d&¥öorfz laetfte
Reirövarje de Gemeente gewacrfchouwt hebberig
Wy gerefolvecrt bleven bydefentijdt van Vrede
den cours van den Gelde teherbrengen op den
.voet vanden Jare fefthien.hondert^vee ende<
tföfctëïcKi échter niet alleen beginnen hier én dacr
$jeiir te breeekep eenigeftcygeringen opde ghe-
perrriïtteerde £pecjen» niaer iijfonderheyt eenige
ongepermitteerde ofte ghcbïllioneerde in geyoert,
ende onder de bande, ^ocklboven hare waerden
beginnen,- fuyt gbegeven .te-werden, ailsiEmbder
en OldenbUfgefc ftlvere Florijnen ofte achtUen-
IW-intich, Stuy vers Penningen* Item,Schellingen,
gertaemt.yyis-koppen, en halve Schellingeri.ee-
nichiins nae de Groeninger Flabbengecontrefeyi,
ende voorts meer andere.filvere ende kopere Paye-
menten» Alles tot groote ende merckelijcke in-
dracht van onfe voorfz PJacaten, ende tégen onfe
ernftigemeeningc vande felve geenfints in-verder
verioop te laten vervallen, S O O IS T, dat wy
jnhererende de felve Placaten, als noch wel ftri&e-
iijck verbieden, op de penen aldaer gerocrt,eemgc
goude of filvere Speciën hooger uyt te bieden, uyt
te geven, ofte te ontfangen, als ten prijfe fo aldaer
gheftelt, ende foo als ten ovcrvloet op de onderr
•itaendsLijfte, de felve weder op nieuws gheftelt
wersten: GeÜjck wy oock op de penen als vooren
verbieden eenige andere Speciën, onder wat pre-
text ,, fcnde hpedanich die fouden mogen wefen,
aen t.ebieden.uyt te gevenvofto te ontfangen,buy-
ten de gepermitteerde ofte de Lijfte voorfz, ghe-
!<nerckt-wy alle andere Penningen voordéfen ver-
lilaert hebben, ende als noch verklaren voor Bil-
lióe.n.ofte onganghbaer, infonderheyt, ende met
natnen., «Je- voorfz Embder ende Olderburghfche
Florijnen ende Schellingen- , als mede de voorfz
vordere filvere ende kopere Payementen. Ver-
bieden mede alle Oldenburghfche ende Embder
Penningen, hier te Lande in te brengen, als zyndc
ie verre beneden de waerde van die van onfen ila-
ge, oock op dejfelvete leveren, ofte handelen in
eenigen manieren,op pene ende volgensdemee-
ninge van onfen Placate vanden eerften Augufti
i63p;-ende vanden χ ι. Julij 16ix. ende van ande-
rftigeemaneerttegens den uyt voer ende Jeveringe
vaaons Munts-materiael.op Penningen beneden
den voet deler Landen. Laitcn allen Officieren,
onfe Rade ende GeneraeJ-Meeiters varider Mun-
te,endeallenanderendie 'topficht vande Juftitie
bevolcnjs, op de Tranfgrefleurs van defen fcherp
bnderjbeck të nemen,infonderheyt opden genen-
die leverantie van Materialen, of onderhandelinge
ende invocringe vande voorfz Penningen doen.
Folght de Lijfle van Tolerantie, in
conformité vanden voorfz-Placate vanden/eflen
ν Martij 1645. Ende volgens de voorfz Renovatien
,VwY. van dien.                               ... .r;;>.'iv
„ GOUDE S P..E-C I E N,,.,.
F\En Souverain'gefeyt gouden '<■*»■>
~r Ducaton —-*-* .·> ----xiiij gulden.
Den Jacbbus en Ryder ■ '—'—xij gul. xij ftu.
Den halven3als opekden Albertijn- vjgul. vj iluy.
Den Carolijn oft Omkijcker------xj guld. X ftuy.
niQttc, Lederen j &LXmx* o « '
igien-mettvvfcbWóóföbh^-l/gul.'xftuyv,
*S;pafl
Ëncköloe, ;en die VanHongaryerr
^^.-n^.adven.ant.vvjj^^.uvf.-v * «^ wv?.
DénAngelot "·------ .--—vijgukjten.
Den ma dobbelen·Piitöjet ί "&-e&iMj guIdèn,
Deri dobbelden en enckelden fiaèiP β! ι '-<1 >
:■':
n-Alul 1
^dvënaöti1 ·■" ατ,αοι
Den'FranfchenΚέοοη -ν- ^— iiijgul.viij ftu.
Dën Goïiïguldénopde Muntebin- t; · · mvmtf ι
1 Wen deiè Provjnêieii geflagen '-^W} ^u1. v} ftüyt
piEti filverenDüpaton maèt:lby ' ! - ^
l·* prövifie ! '4^----- ^—- iij gul. iijiWrjH
Halven riaet advënarit. (:jn l:l \tt;-:ï;"
na >
Den Nedërlaritfehen Rijcxdaëlder,-;y ':
oóck die gemunt in "t Rijck, als
mede maer by prövifie dëri? g
Kruyfdaelderöft Patacon -'■'·/■' iHalvenen quarrennaeradvenant.
Den -Nederlandtfchen Lëeuwën-
Daelder
ftuyv*
} π ?.
ij gulden.
>tn:ïv π
Hal vëri ha adVenant. ■ ■'
Den Zeeuibhcn ende Vrieflchëh
Arënt'daelder ·— -1-jguld.xftuyv:
Minder gedeelte hae ad venant: ,-^ ;
            '^^
Den Vrieflchen Florijn , gheièyt :
CJaj5muts 'jhia^ ^——jguf.viij ftu^.
Halven naer ad véhan t.
          * - '
Den filveren Gout gulden van De- · ■'- :■
venter, Campên, Zwol >-*—j gul. viij itiiy..
Den Engelfchen Schellinck —*-'x'iluy.viij'pc'rfi
Den Schotfen Diftcl-blom ·------xij ftuyvers.
De Yrfche Harp -' »V— *' —— viij iluyvers. !
Ρ Α Υ Ε Μ £ Ν Χ £ Ν.
ΓΛΕ Schellingen bp de refpeclivc
*-^ Provinciale Muntc, en op de ,
Rijcx'-Munten van Nicmegen,
• Deventer, Campen, Zwol, ghe-
ilagen -^.; —. —— vjftuyverV. ·'(
De halve naeadvenanr. ■
Den Stoter'tot'
                   ;-^—_ ij ftuy.Viij pen;
Voorts dubbeldeën enckelde Stuy-
vers jn deiè Provinciën gefla^ëri,
als inden Beeldehaer.
Μ
■x\
:
Ende op dat nièrrianthier van ignorantie nebbe
te pretenderen, Soo Ontbieden ëh veribecken Wy
de Hecrën Staten, Stadthoüdcren; Ge6ommit:
teerde Raden, endc de Gedeputeerde Statco van
de Provinciën refpecitivè van Geldctlandr, en het
Graeffchap Zutpnen, HoIJandt ciide Weft- Vricf^
landt, Zcclandt, Utrecht, Vriéfla&lf;pvcr-Yflel,
endc Stadt Groeningen ende Ommelanden, dé
Hbvenvan Juftitie , en Regeerders inde Sicdeh
en ten platten Lahdcvdefen onfenPJacate alom-
me dacr fulcks gewoon is ghedaeri te worden, te
doeri afkondigen en aenplackcn. Gedaen, ghe-
arrefteert endeghérenoveertin onfe Vcrgaderin-
8. X iij                        ge,
■ ...
-ocr page 1499-
Placaten. j.Bèeck.; liéTitl $. Deel·
gemelte iHeeren Staten Generael. Geteeckénr
N.Ruyfch. Zijnde op'tfpatium gedruckt het Ca'
., in 's Graven-Hage, op den achten twitnich
en Aprilis 1651. Was geparapheert,*. /. Mplmr
Onder ftondt·, Ter Ordonnantie vande hooch - chet der felver Heeren Staten, in roöden Wafiche]
1 :\.t
j,8. WaerfchótjwMgeil , Vdnden 17 Februari] \ 646, 27 Februarij
1649,16 Decemler 1651,1% December \d%\, ende negendenJunij 1654. Jegens het fleygeren
van goude Penningen, Realen van Spaignen, México ende Peru, mitfgadefs gouden Louys.
gen komen tepeeceren,hotMse 11 placaet zijn ende
blyven fubjeót, om in conformité van dien ghe-
mul<£téerr, 11 endenaérgelegentheytge/lraftte wor-
den,Alfoó onfc 11 emftige meeninge ende intentie
is, dat het meer-genoemde Placaet in alle fijne
Poinclen ende Articulen onverbreeckelick ende
ftriclélick moet worden onderhouden endegeob-
ferveert, totdat den cours vanden Gelde, ten prin-
cipalen by ons op den voet vanden Jare 11%%,
voornoemt, fal zijn gereduceert, \ι Voorts waer-
fchouwen Wy oock alle Jngefetenen defer Landen, dat/e
welfuUen hetten te letten, dat het FranfchePiflolet, ge-
feyt den L O V1S, in de evaluatie niet en is geflelt, dat
oock doorgaens bevonden wertjat denfelvenfeer fwack
van Alloy is, ende de verjwackingevan dien, dagelijcks
toe neemt
, foo dat die in geenen αεφη kan efgaelfiaen,
met den prijs van het Spaenfch Piftolet: Ende fulltn
dienvolgens de voorfz Jngefetenen fich van 't ontfangen
van dien ,forghvuldighlijck hebhen te wachten
, op ft nt
van t'imurreren de boeten by voorgaende Placaten ge-
flatueert.
Gedaen in oniè Vergaderinge, onder on-
fen Cachette, Paraphure, ende de Signature van
onfen Griffier, inden Hage op den negenden Juni)
1654. Wasgeparapheert.i}/.vanGentp' Onder
ftondt, Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte
Heeren Staten Generael. Geteeckent, N. Ruyfih.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ver Heeren Staten in rooden Waflche.
ι opnietJugqeemnenftucbeleciënbareMeconS Omitmaedatendvanciënoptwedatvanf evemoe
1.
't Woort op nieuws, is denfeflhiendenDecember 1651. bygevoecht.
Defe woorden zijn inde Waerfchouwinge van %-j Februarij 1649. foogeflelt Dat vanden 17 Februarij 1646.
feyt: dat niet tegenftaende ons Placaet vanden feilen Martij inden voorleden Jare 164 5. geemaneert,
ende den vier en twintichilen der fclver Maent geordonneert, alomme binnen den Staet defer Landen
gcpubliceert te worden, op hetftuck vanden cours vanden Gelde, &c.
Defe woorden zijn Anno 16^1 by gevoeght.
De Waerfchouwingen vande]ar en 1646 en iGqyfeggen: eenige fleygeringe van Goude en filvere Specien,8t.
Inplaetsvan 't woort
wederomme, Anno 1651. geftelt: figgen de Waerfchouwingen vande Jaren 1646. en
1649. op nieuws.
6.  De Waerfchouwinge vanden Jare 1651. voeght hier in .· Dat oock, onaengefien ons Placaet vanden vijf-
thienden Februarij leftleden, wederomme onder de Gemeente worden uyrgegeven ende ontfan-
gen Stucken ofte Realen van Achten, alles contrarie onfe goede meeninge ende intentie.
7.  De Waerfchouwinge van Februarij 1646. voeght hier in; S0 0 I ST,datfVy 'm gevolge van het opgemel-
te ons Placaet, als oock vande Waerfchouwinge den negenthienden Mey inden voornoemden
,,! Jare 1645. daer op gevolcht, goet gevonden hebben, Φ c. <
Si '/ Woort nochmaels, is Anno 1649. in gevoeght.                                                    #
9. Defe woorden zijn Anno 1649.^ gekomen.
icx De woorden onder num, 10. in't Curfijfgedruckt, zijn Anno 1651. by gedaen.
lii De woordenfub num. 11. in 't Curfijfghedruckt, zijn Anno 1649. in ghevoeght. De Waerfchouwinge vanden
Jare
1646.^/ .* die jegens het voorfz ons Placaet vanden feilen Martij voornoem t, fal hebben gepecceert,
het feive zijn ende blyven fubjeft,&c.
iz.
De Waerfchouwinge noopende den gouden Louys, is Jnno 1654.^ ghedaen. Inden Placate van DecemW
16$ 1. was 't verlodt tegen de Realen in defe woorden: Voorts verklaren Wy nochmaels wel expreflè-
lijck mits deièn voor Billioen, ende niet uytgeef baer noch ontfanckbaer, generalijck alle Stucken
ofte Realen van Spagnen, Mexico, ende Peru, van de meefte tot de minfte toe, van Achten, van
Vieren, van Tween, ende enckele, 't 2y dat die gewichtich ofte te licht zijn, geen uyrgefondert:
Verbiedende, yan nu af eenige der feïvermeer uy t te bieden ofte te ontfangen, op peyne van de
uyt*
ι
-ocr page 1500-
Ì V Í Ô Å.
29ñ8                         Ì Ì JN é û.                          1905»
«ytgegeven, uytgcboden ofteontfangen Stuckenofte Realen, ende daer en boven noch van hec
viervout vande waerde der felver: Gebiedende vorder eenyderdie eenige der fclver Stucken of
te Realen onder fichfal hebben, defelve te brengen ter Wiifel, ofte ter Munte, binnen den tijde
van veerthien dagen naerdate defes, ofnae dat hem de felvehiernacr ter handen gekomen fullen
zijn, op pene als vooren.
Ð Deplacaten vandeJaren 1646.^/1649. waren gheparapheerthy Johan van Rcedc. DatvaniG^i.ly
'
B. I. Mulert. Ende dat van 1653. hy Thom. van Egmont vander Nyenburgh.
Placaten vande Staten van Holkndt.
2Q. Placaet ende Ordonnantie, vande E. Heeren Staten vanBottandt
ende IVefi-Vrieflandt, tot. naerdere verklaringe en Je continuatie vande eerfefettinge hy den ÑÀáøúâ
vande Ed. Mo. Heeren Staten Generael vande Fereenighde Nederlanden, of ten eours vande Munt e
den tweeden Aprilis
1603. voorledengedaen Inhoudende voorts bevel van geen goude oftefdvere
Penningen hoven defettinge hy defen gedaen, uyt te hieden, uyt te geven, ofi ontfangen, nochte eeni-
ge Schellingen ofte mindere Penningen in andere Provinciën gemunt
Jnfgelijcks niet de gecontre-
feyte Hollandtfche Daelders ,met verhodt van het tranfporteren van Goude ofte Sihere Materialen
op Munten buyten de felve Landen. In date den
19 September 1603.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandtende Weft-Vrieilant, Reprefen-
tcrende de Staten vanden felvee Landen.
DOEN TE WET E N:Alfoo regens
de Placaten ende Ordonnanticn vande Heeren
Staten Generael vande Verccnichde Nederlanden
den tweeden Aprilis leitleden,optcn cours vanden
Gelde uytgcgeven, ende gepubliccert in verfchcy-
den Quartieren ende Steden vanden Lande van
Hollandtende Weil-Vrieflandt, by eenige hare
particuliereghevvin, met een uyterlijcke confufie,
in 'titiick vande Münte,tot nadeel vandewelilant
der Landen , ende vande goede Ingcfctcnen der
felver foeckende, ghetracht wort eenige Speciën
van Penningen hoogcr uyt te geven , als by den
voorfz Placate is geordonneert, ende oock de
Schellingen, ende mindere Payementen in ande-
teProvincien ghemunt, niet tegenilaende dieal-
•lèenlijck toegelaten zijn inde refpedive Provin-
ciën daer die gemunt zijn : Ende onfe cyntlijcke
meyninge is 't felve Placaet nae de eerfte fettinge
preciiclick.inalle Quartieren ende Steden te doen
achtervolgen, ende den Contraventeurs van dien
te doen ilrafTen. Bcgcerende nochtans de voorfz
infra$ie voor defe rcyfe, nopende de voorfz Schel-
lingen, ende mindere Payementen noch te rech-
ten fo ç der ofte metten minften quetfe vande
goede Gemeente, overmirs by mifverftant tcgens
't voorfz Placaet, de Schellingen ende mindere
Payementen, in andere Provinciën ghemunt, on-
der de Gemeente uytgegcvcn zijn, onder pretext
dat den uytgeef van dien niet expreflelick en fbu-
'de zijn verboden , maerallecnüjck vcrklaert, dat
die ganghbaer ibuden wcfen inde Provinciën daer
die gemunt zijn. Dat wy mede fecckerlijck gein-
formeert zijn , dat tegens der voorfz Heeren Sta-
rter; Gcrierael Placaet in verfcheyden munfe.van
nieuws gheilagen worden, veel verboden fpecien
van Penningen,ende onderde felve Daelders met-
te Wapenen ende inferiptie vanden Hollandtfche
Daelders , fulcks dat daer inne ende jegens het
tranfporteren vande materialen van Goude ende
Silvér, uyttc voorfz Landen op andere Munten
nootclijck dient ordre gcilelt. S O O 1S T, dat
Wy ommede voorfz contraventien ,endc andere
tcgens den inhouden vanden voornoemde Placa-
te, ende namen tlijck de eerfte fettinge van dien in
Aprili gedaen, ingekroopen, te rechten, geordon-
neert ende bevolen hebben , ordonneren ende be-
veelen by defen wel expreftelijck, dat 't felve Pla-
caet voortacnftridclijck ende precifelijck fal wor*
den in alle poinden nae gekomen ende achter-
vo!ght,ende de Contraventeurs van dien geftrafc
Dao ommede goede Gemeente jegens den uyt-
geef vande voorfz Schellingen ende mindere
Payementen in andere Provinciën gemunt, buy-
ten fchade te houden, hebben wy voor defe rcyiê
alleenlijck, ende fonder dat fulcks meer ghedaen
ial worden, ghcaccordeert ende accorderen by de-
icn , dat acht dagen nae de publicatie van defen,
mertc felve Schellingen, ende mindere Payemen-
ten fullen betaelt mogen worden, alle des gemee-
nc Landts Importen,Verpondingc,capitalefettin-
ge , ende andere fchulden vande voorfz Landen,
tot fulcken pryfe als die voorfz Schellingen ende
andere Payementen onder de Gemeente uytge-
gcvcn zijn,fondcr dat yoortacn eenige Goude ofte
Silycre Penningen hooger ofte anders als nae dè
voorfz eerfte fettinge, ende die fpecificatie hierna
geitelt, fullen mogen werden uyt gegeven,uytge-
boden ofte ontfangen, ende na de voorfz achfcda-
gen en fullen de voorfz Schellingen ende minde-
re Payementen, nochte oock van als nu de voorfz
gheconrrefcytc Hollandtfche Daelders in andere
Provinciën ghemunt, ecnichfints mogen uyt ge-
boden, uyt gegeven ofte ontfanget* wverden, alles
op peyne inden voorfz Placate by den voorfz Hee-
ren Staten Gcnerael giicordonneert, voor foo veel
als het uy t-bieden. uy t-geven ofte ontfangen van
Goude ende Silycre ghepermittéerde Penningen
hoven de Schellingen, hooger als naer inhout van
de cerile fettinge des voorfz Placate hier verhack,
mitfgaders het brengen inden voorfz Landcn.uyt-
■ bieden·, uyt-geven , ofte ontfangen der verboden
Penningen aengaet, ende beroerende het ittrie-
brengen, uy t-bieden, uyt-geven, ofte ontfangen
vande
-ocr page 1501-
Placatcn. j.Boeck.
2911
indireételijckcn, macr gehouden zijn die buyteri
die Provinciën van Hollant ende Weft-Vrieflant
ter Plaetfe, endc inden Provinciën daer die ganck'
baer zijn, te tranfporteren binnen den tijt van een
Maent naer de publicatie van defen , ofte te bren-
gen totte Wiflelaers, ofte ter Munte inde voorfé
Landen.ommegefneden te worden, 'twelck den
Wiflelaer, ofte Muntmeeftcr gehouden fal wefen
te doen terftonts in prefènrie vanden Brenger, op
de verbeurte vande fel ven Penninck.
Ende omme de contraventie jegens defe onfe
Ordonnantie te beter te ontdecken, ordonneren
wy alle Officiers te doen hen uy terfte debvoir om
de eerfte Autheurs ende Invoerders vande voorfz
verboden Penningen te achterhalen, cnde te in-
quireren aenden genen onder de wclckcn foodani-
ge verboden Penningen bevonden fullen zijn,van
wienfy de felve ontfangen hebben , ende voorts
procederende totte voorfz eerfte Invoerder toe, in
conformité van defen Placate, bly vende voorrs
't voorfz Placaet vanden Heeren Staten Generael
vanden tweeden Aprilis leftleden, cndG bock onfe
voorgaenden Ordonnantien by defen niet veran-
dert in andere Poinclen,in haer geheel.
Ende op dat nicmanx hier van ignorantie en pre-
tenderc, ontbieden endc bevcelen Wy, dat dcfc
fal worden ghcpubliccert alomme daer men ghe-
woonlick is publicatie te doen. Laftende ende or-
donnerende den Prefidcnt ende Raden vanden
Hoogcn Rade, d'Ecrfte endc andere Raden van
den Hove Provinciael, den Advocaet Fifcael, Pro-
cureur Generael, ende allen anderen Officieren,
Rechtcren ende Jufticieren vanden voorfz Lan-
den, foo inden Steden, als ten platten Lande, defe
onfe Ordonnantie ende bevelen te achtervolgen,
ende te doen achtervolgen, Procederende ende
doende procederen tegens den overtreders van
dien, fonder gratie, faveur, diifimulatie ofte ver-
drach,op peyne dat de voorfz verbeuiten aenden
Officiers, Jufticiers ende Rechteren, in gebreecke
wefende vande ftrarTc te vorderen, ofte by Senten-
tie toe te wyfcn,elcx infolidumüiWen verhaeltwer-
den, ordonnerende voorts den Officiers ende Re-
gierders vanden Steden ende Plactfen, daer men
gewoonlick is publicatie te doen, precifc alle twee
Maenden dele onfe Ordonnantie van nieuws te
doen publiceren, ten eynde de felve te beter mach
onderhouden worden, Aliöo wy fulcks tot dienftc
vanden Lande bevonden hebben te bebxjoren.
Gedaen in 's Graven-Hage, onderonfen Zegel
hier op gedruckt den negenthienden Septembris,
in'tjaer ohs Heeren 1603. Ter Ordonnantie
vande Staten van Hollandt ende Weft-Vrieflant.
Λ. Duyek.
2910
vande voorfz Schellingen.ofte mindere Payernen-
ten in andere Provinciën gemunt, opte verbeurte
vande felve, endc eens foo veel, voorde eerfte rey-
fe, voor de tweede reyfe van dubbel foo veel, ende
voor de derde reyfe op viermael foo veel, cnde ar-
birrale correctie.
Verbieden voorts wel expreflelijck allen ende
yegelijcken van wat ftate ende qualiteytofte con-
ditie hy zy, uytte.voorfz Landen van Hollant en-
dc Weft-Vrieflant, op eenige andere Munte buy-
ten de felve Landen te tranfporteren, leveren ofte
ςΐοεη leveren, diredelijck ofte indireételijck eenige
goude ofte filvere, fijne ofte harde materialen,'t zy
in fpecie, Maifen, Grenaillen, Quitfeliercn , ofte
anders ,hoedantch 't felve foude mogen wefen, op
peyne ende verbeurte niet alleen vande voorfz
ipecien, MaiTen,Grcnaülen, Quitfeliercn, naer an-
dere Munte , als binnen de voorfz Landen ghe-
bracht, macr boven dien voor de cerile reyfe van
duyfent Hollandtfche Daelders, voor de tweede
reyfe van eens foo veel, cnde voor de derde reyfe
van lijf ende goet, welcke peynen cnde ftrafTe ver-
volght, ende by den Rechters toe-gewefen fullen
worden, alwacr 't oock foo, dat eerft binnen thicn
Jaren de Contraventeurs dacr over in rechte wier-
den betogen, fonder dat de felve Contraventeurs
hen fullen mogen excuferen mette petmiflie,ofte
authorifatic van eenige Overheydcn f die 'c felve
toegelaten fouden mogen hebben.
Ende ten eynde uytten inhouden van defen by
een yegelijcken geweten mach worden, wat Pen-
ningen by den voorfz Placate vanden tweeden
Aprilis killeden by den Heeren Staten Generael
gepermitteert zijn, ende tot wat pryfe de felve by
de eerfte fettinge ende defe Ordonnantie gheftelt
zijn, hebben Wy goet-gevonden de felve alhier te
infereren.
Eerf de goude Speciën, die fullen moeten wegen op
haerbehoorlijckegewiekte, met de remedie
van twee Aefkens voórflaende.
D
En Nederlandtfchen Ducaet,
van 70 in 't marek ------iij g.xiiij ft,&c.
ΑIfoo defe fettinge van woorde te woorde over ven
hmt met die vanden negenthienden December
1603.
hier loven Colum, x70}. <3feqq. gedruckt , fal den Le/er
de felve hier gelieven voor geinferèért te houden.
Ende of eenige Inwoonderen defer Landen wa-
ren, die naer de voor-gheftelden tijdt van acht da-
gen, noch eenige Speciën by defen Placate verbo-
den onder hen hadden, en fullen de felve niet ver-
mogen binnen de voorfz Landen uyt te geven,
oft by andere te doen uyt geven directelijcken ofte
I o. Hacaót, op den cours vanden^elde: (jeemaneert by de Ed: Mo: Hel·
i ren Statenvan Hollandt ende Wefï-Vrieflandt, In date den iz April i6zi.
Dat de Ho: Mo: Heeren Staten Generael, door
haer Gedeputeerde als nu befich zijn, om met
ernft te verfien op 't gantfche ftuck vander Mun-
te, &c. als inden Placate vande Staten GcncratlMtr
btrvtn
DE Ridderfchap, Edelen ende Steden van-
den Landen van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt,Reprefenterende de Staten van
de felve Landen. DOEN TE WETEN:
\"\
-ocr page 1502-
jE*
Λ,-f
ende Weft-Vrieflandt, die Ontfangers vandc ge?
meene Middelen ende vande Connfcatien, ende
anderen die van wegen defe Landen eenige pui
bJijcke Penningen CQÜccÏeren.&c. als Colum. ij<)xl
regel^.ilide/nvervolgens,::
, φ^;.
Ordonneren ende laften mede die vande Recc-
keningé der refpedive Provinciën, vóór haer ofte
hare Gecommitteerden te ontbieden alle, &c. alt
Cohlrk^jyx. regel%β. ilid.·en vervolgens.
Laften van gelijcken de Magiftraten ende Wet»·
houders, foo inde Steden als ten platten Lande,
voor haer t'öhtbicden alle de Treforiers.&c. als ver-
volgens ilid.
Van allé welcke devoiren ende afgenomen ee-
den, fullen de refpedive Magiftraten,foo inde Ste-
den als ten platten Lande, Aden onder haerder
Steden ende Dorpen Zcgcle over fenden aende
Gecommitteerde Raden, of die vande Rckcningc
deièr Landen, ende dat binnen veerthien dagen na
de publicatie van defen. Welcke voorfz Luyden
vande Rekcningc.dc felve Aden, als mede van 't
geene by benluyden in dien reguarde is ghcdaen,
binnen andere naeftvolgeode veerthien dagen lul-
len over fenden aende Gecommitteerde Raden,
alles op den cedt die fyluyden in 't acn nemen ha-
rer bedicninge hebben gcdaen,tcn cynde wy te be-
ter onderrecht ende vcrfccckqrt mogen werden,
dat defe onic Ordonnantie by allen ende eenen
yegelijckcn onderhouden ende nac ghekomen fal
worden.
t-<                                                                                           ':.".,» ■■,?λ
Ende want d'infradie vande Ordonnantie .van-
der Munte, &c. als Colum. %η^-\. regel 1. ilid.
Voorts alfoo tot de verwiflglinge van alle de Bil-
loenen noodichzy gcftelt te werden fceckere Per-
foonen, ter plaetfe daer geen Wiflelban eken en
zijn: Soo wert een yedcr mits defen aen gekon-
dight, datfooyemandtfich tothetWiiTel-ampt
begeven wil, dat de felve hebbende bekomen van
de Magiftraten der plaetfe fijner woonilede goede
getuychenifTe van fijn wel-leven,goedqn naem en
faem, fich addrcfTere aende Heeren Gecommi^
teerde Raden. Ende fal den fel ven op alfulcke ge*
tuychenifTe, aldaer Inflrudie (midts doende den
behoor lijeken cedt op de felve) als oock vorder,
ordre op't ftuck ende't bedienen fijnes AmptSi
ghelcvert werden. Verbiedende, allen anderen,
hebbende geene Inftrudie daer toe (foo als voorfz)
ontfangen, eenige opwiflèlinge van Billoencn té'
exerceren, of eenich opgelt op eenige gheperrrMt-
teerde Speciën te geven, ofte nemen, pp de ver-
beurte vandc felve Speciën ende Billoenen, ende
het viervout des felfs, in manieren hier voor ver-
haelt. Alle welcke penen ende amenden vooren
verhaclt, verbeurt fullen wefen metterdaet, fcn-
der dat eenige prefcriptie van tijdt den overtreders
daer van fal mogen excuferen, ende fullen bedeelt
worden, het een derdendeel ten profïjte vande gc-
mcene faecke,'t ander derdendeel ten profij te van
den Aenbrcnger, ende het derde derdendeel ten
profïjte vanden Officier die de caiangie ende exe-
cutie doen fal.
Ende op dat niemant hier van enhebbe te pre-
I                               8. Υ                     tth
loven Colum.xföL en -vervolgensgedruckt {laet^t^mt
den Leferom hrtheyts wille alhier gelieve voorgfinfe-
reert £β houden.
.
                                  - 4 Λ * *
Dat oockandere Landen ende Provinciën defe
faecke met ernft mede by der hant foude hébbèfi
genomen, voornemclijck allconfe Geallieerde,
daeromme ten deele by de hooch-ghemclte Hee-
ten Staten Generael, 't groot Placaet op de Μάη-
te noch op gehouden is, als oock door vele ende
fèer importerende voor-gevallen faeckcn,de Lan-
den aengaende, die mede geen uytftel en konden
lyden. S O O IS Τ, dat Wy Qmme daej-ea-,
tuflehen de goede Ingefetenen deièr Landen van
vordere verloop ende opfteygeringe vanden Gel-
de by provifie te verhoeden, ende een yecferte
waerfenouwen voor toekomende fchade, die door
rcdudie der Evaluatie tot minderen prijs hier naer
foude mogen over kommen, voor de Iaetfte macl,
tot den laetften Junij incluys, ende langer niet,
gepermitteertende getollercert hebben, de fpecie
van Gelde in maniere als volght ,een ycgelijck te
ontfangen ende uyt te geven, met meeninge daer
en tuflehen op 't gheheele ftuck naerder te doen
letten, ende eenige ftucken die weynich uyt ko-
men , ende meer de Evaluatie befwaren als nut
doen, voor Billoen te verklaren.
Volgen de gepermitteerde Goude Speciën, foo als
de felve tot ten la'ètflen vande MaentJunius,
nieuwen flijl, getolereert werden,
Alfoo de geheele Valuatie foo van Goude eri Silvere
Speciën
, als Billioenen, t'eenemaelin woorden enpryfe
over een komen met het voornoemde Placaet vande Sta-
ten Generael, falden Lef er defelve flaende hier loven
Colum.
17.87. en vervolgens gedruckt, alhierghelieven
voor geinfereert te houden.
In 't wegen der bovcn-gefchreven Silvere Pen-
ningen , lal men fich mede te reguleren hebben,
volgens 't geene vande ghepermitteerde Silvere
Speciën hier vooren gefeyt is.
Alle Kooper-gclt, &c. als loven inden Placate van
den vijfden Junij
162,1. Colum. Z789,
Verklarende voorts van nu af, Scc.fet loven ver-
volgens, alwaer de woorden uyt defen Placate getrocken
ende aldaer geinfereert zijn.
Verbiedende alle Raden, Rechteren ende Jufti-
cieren. hare Vonniflèn anders als nae defen onfen
Placate, ofte die hier naer by de Ho: Mo: Heeren
Staten Generael, ofte by ons noch ghemaeckt ful-
len worden, te reguleren: Ende de quefhen hier
over ontftaendc, &c. als Colum. zy^ilid. inden 65
regel en vervolgens gedruckt is. ■
Ende om noch beter defe onfe voorfz Ordon-
nantie te doen onderhouden , Verbieden Sllc
Ontfangcrs, Treforiers, Rentemeefters,Sec. als
Colum. x791. ilid. regel 3 3. ende vervolgens.
Gebieden oock allen den geenen, &c. als ver-
volgens aldaer.
                                          ;>αι
Ordonneren voordcr de Gecommitteerde Ra-
den defer Landen, binnen acht dagen voor haer te
ontbiedenden Ontfangcr Generael van Hollandt
-ocr page 1503-
Placaten. |.Bècck." liiTit* ^.Déeh
2914
tenderen ecnige ignorantie: Sóo Iaften énéè ont-
bieden Wy alle Hoven van Jüftitie; allelMagiitra-
ten, Officierenèndé Jufticieren binnen dé Vöorfz
Landen, datiydefe onfe Ordonnantie aïómme
doen verkondigen, uytroepen ende publiceren,
daer men gewoonlijck is uytroepinge ende publi-
catie te doen, procederende ende doende prpcede-
rcn tegens den overtreders, fonder eenich fayeur,
guniie ofte diffimulatie, dewyle 't felve voor den
vandegeejg
Ingefetenen van dien bevonden is'alfoóTpffC
_„„ AU,^Jnon»njn„„—λ          Lt-Denoo.
ren. Aldus gedaen ende gearrefteert ter VereacT
ringe vande hooch.ghemelte Heeren Staten C*
% Graven-Hage, onder onien Zegel hier op Ih*
drucktop den xxij. Aprilis, in 't Jaer ons Heeren
i6ü. Onder ftont,Ter Ordonnantie vande He
ren Staten van Hollandt ende Weft - Vriefland^
Ende was geteeckent, C. vander mlff.
             r*
'}yi !Ί >i
:!·:' ti1 Placaten vande Staten van Zeelandt.
3 U Placaet ende Ordonnantie pro-fifioneel', vande Ed: Mo: Heeren,
:iï 00» de Staten des Landts ende Graefelijckheyts van Zeelandt, op den cours vanden Gelde, foo Gouds
als Sihere Speciën, tot den Iaetfien Septembris toekomende, in date den elfden Augufti
16zx.
E Staten 's Landts ende GraetTelijckheyt
van Zeelandt, Allen den geenen die defe
' jegenwoordige fullen fien ofte hooren le-
fen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Al-hoe-wel het gantfche ftuck vander Munte in
alle fijne Leden, 'tzy de Valuatie vanden Gelde,
Mumflach, Wiflel-ampt, Gout ende Silver-fmee-
den-Ambacht, de Juweel-handelinge, ende alle
't gunt vande felve leden dependerende is, in foo
grooten verbijfterthcyt ende confufieja ongebon-
denheyt ende moetwillige ongeregclthey t verloo-
pen is, dat het hooch-noodich ende meer als tijdt
is, om den Staet van 't Landt in ordre ende buy-
ten verwerringe,ende allen handel ende Commer-
cie buyten ruine te behouden, dat daer in met al-
len ernft ende vlijt voorfien werde, gelijck de ge-
famentlijcke geünieerde Provinciën federtgeruy-
men tijdtdaer mede befich ende onledich zijn gc-
weeft, ende wel verhoopt hadden fulex als nu vol-
komentlijck ten effeétc te brengen, ende alle de
ingevoerde difordren wech te nemen, ende voort-
aen te weeren ende te verhoeden: Nochtans de-
wijl vele ende gewichtige tuiTchen-vallende Lants
afiairen ( die geen uytftel en konden lyden ) den
wel-gemeéridcn voortgangh van dien eenichfints
hebben verhindert: Ende evenwel intolerabel en-
de onverdtaechlijck is het mifbruyck vande ftey-
geringe vanden Gclde,ende vande invoeringe,uyt-
i'eef ende ontfatigh van allerhande fnoode foorten
oö van Goude ende Silveré capitael Penningen,
als Payementen: daer door alle Waren tot een ex-
ceffive verdièringe gebracht.confufie endediverfte
inden Koophandel verooriaeckt, endé eens yeders
foo des Lants als Particulieren jacrlijcx inkomen
(met namen 't wclck in Renten, Penfioenen,Tra-
etementen, ende diergelijcken bcgroötihge van
Gelden beftaet) van tijt tot tijt vermindert wert,
ende ίο voorts gaendebykans tot niet foude moe-
ten vervallen, S O O IS T, dat Wy om fulcke
fwarigheden ende onheylen voor te komen, goet
ende noodich geacht hebben by provific, ende tot
dat de voorfz algemeyne ordre by een grooter en-
de Generael Placaet wcrdegeftelt, ordre te Hellen
op den cours vanden Gelde, ende dat by forme
van tolerantie, die duyren ende gheobferveert lal
werden tot den laetften Seprembris naeftkomen-
dc, volgen de welcke alle goude ende Silvere Pen-
ningen hier naer gcfpccificecrt uyt gegeyen fullen
moeten werden, cndc hooger niet. Ladende ende
beveelende cenen yegelijckén fich daer naer te
voegen ende te dragen, niet alleen om de fchade
vande fteygeringe, maer oock vande peynen ende
amenden tegen de overtreders van defen Placare
hier by geftarueert, te fchutten cndc te ontgaen;
Want wy ghedencken (willende een ycder daer
van by tijdts, ende wel ernftclijck vermaent ende
gewaerfchouvvt hebben) alle de felve fonderooch-
luyckinge, verdrach ofte remiflle, wel fcherpelijck
ende rigoureufelijck te doen executeren.
VOor eerft, alibo wy oordeelen, dat de menichtc
der Penningen voor defen gevalueert ende ten
pryfe gheftélt, geen kleyne oorfaecke is totte ftey-
geringe vanden Gelde, ende veel fnoode ongeva-
lueerde Penningen onder de gevalueerde uytge-
iteecken werden, als door hare mcnichvuldigheyt,
en veel der fel ver hare groote verfcheydenheyt in
Figuer ende afilach, confufie ende onkenniflè, om
d'een uyt den anderen te fcheyden, ve.roorfaec-
kende, dat oock veele van dien weynich meer in
wefen ende voor handen zijn : Daerom ende orrt
andere redenen, hebben wy al nu voor goet gevon-
den , (ghelijck oock voor defen de Gemeente daer
van by Placaten vande Hoogh Mog: Heeren de
Staten Generael gewaerfchout zijn) geene andere
te tolereren ende ten pryfe te ftellen als defe nac-
volgende: Gedenckende noch metter tijdt de fe'*
ve fo in getal als in pryfe te verminderen, om alfoo
totte meefte eenvoudigheyt, ende hoe langer hoe
naerder totte voorige Valuatie ende pryferinge
vande Gelden te komen.
GOUDE SPECIE N.
Ende haren prijs, daer op die getolereert mrden
* tot ten laetften Septembris naefthmende
incluys
, ende niet langer.
DEn grooten gouden Nederlant-
fchen Ryder van x4 ftucken
ende acht derthiende gedeelten
van een ftuck in 't Troyfche Ne-
derlantfche marck,ten pryfe van- xj gul. vnj ftti.
Den halven naer advenant, rot—- ν gul. xiüj ftu.
Den dobbele Nederlantfchen Du-
cacr
-ocr page 1504-
rjtt Ì JH JftnoB.cE.
■ij 17
-
• e
gen,, ende anders geen, van 15 y „' & f
flucken in 't marek, tot —- iij guid. y ftuy.
Alle weleke Penningen nier anders fulien mo-
gen ghewogcn worden als met baer bclioorlijcke
ghewicht ,-end.c dat het fal moeten vooiilaen, im-
mers ten vollen in 't huyfken komen, mette re-,
medie van twee afen, ende meerder niet? Behou-
delijck dat de Penningen die gaefende gpet zijn
van alloye, ende te licht bevonden werden boven
de voorfz remedie, uytgegeven fulien mogen wer-
den, mtefcétalende Voor elckAcs twee fluyvcrs,
SILVERE. SPECIËN
Ã\Åç Nederlantfchen Leeuweri-1' *'
*** daler,van 18 Engelfchen in't°i(;
gewichte, ter remedie van fes ã
afen, tot ------------ij guldens
Den halven van dien ter remedie
van drie afen, ende ten pryfe nae
advenant.
Den Nederland tfchen Rijcxdaler, ^ -
mitfgadersdiegemuntint Rijck,
dacr van de Figüeren in onfen
laetflen Becldenaeruytgedruckt
flaen, op 't gewichte van 18 En-
gelfen 28 afen , ter remedie van
vier afen, tot —— ------ ij gul. ÷ ftuyv.'
Den halven Rijcxdafer, ter remedie
van twee afen (doch geen min*j
der gedeelten) ten pryfe nae ad-
' venanr,
                  ,
Den Albertue Kruys-daler, op't ge-
wichte van i8Engelfen izaicn,
ter.remcdie van vier afen, tot —- ij gul. vij fluy*
Den halven van dien, ter remedie
ende ten pryfe nae advenant.
DeSpaenfehe Realen van achten,
op 't ghewichte van iyEngelièn
æ 5 afen.wefênde gewichtich.fonr
der eenige remedien, tot -------ij gul.vüj fluy.
De halven ende vierendcelen(maer
geen minder gedeelten) nae ad-
venant.
Den Zeeufchcn ende Vriefïchen
Arent-Daler, op 't gewichte van
13 Engelfchen en een half, of 16
afen , ter remedie van vier afen,
./H^ct mette letteren, mitfgaders
den dobbelen Spaenfchen ende
- VNederUndtfchcn Ducact mette
twee hoofden van vijf en dertich
flucken in 't Troyfche Neder-
'.: ·:-
.■í
;á^Ì "
3 ■;'
V Tij 3
J ■· f i
•U «BV
ëôÉË
• b
lantfchemarck,ten pryfe yau — vüj gul. xÜiJ.
Pe enckele Ducatenals vqoren:
- / (KH Va
. Item, die van Hongaryen, ende
die in 't Rijck gemunt zijn naer
advenant. tLvïvr·... .orwtbd
Den Jacobus Penning van 14 ituc-
ken ende acht dertiende gedeel-
v*ren van een iliick in'tmarck,
* wert geduerenéeden voorfz tijt
van defe Tolerantie gheperrnit-
teert, ten pryfe als den Ryder, te
weten, tot ------ -—r
Den halven ende minder gedeelte
nae advenant.
Ende zy geweten, dat nae verloop
des voorfz tijdts, den felven niet
meer uytgegeven noch ontfan-
gen fal mogen werden.
Den Franfchen Kroon van y% fluc-
xjguLviijftu.
iij gul. xix Hu.
ken in 't marek, tot
HetPiftolctvan Spangicn vaa vie-
ren , van 18 flucken in 't marek,
tot — —: ------xv gul.x fluyv.
Het dubbel Piilolct van Spangien,
- van 36ftuckenin'tmarck,toE - vij gul. xvflu.
Het enckele na advenant.
Den Albertijn van 47 flucken ende
thien negenthiende ghedeelten . j, ,
van een ftuck in 't marck,tot— í gul. Xiiij ftu.
Den halven nae advenant.
Den dobbelen Roofcn-Nobel van
,; Engelant, geflagen by de Konin-
. genHenrick, Eduard,cnde de
Koninginne Elifabcth, van 16
flucken in 't marek, tot ------xviij g. xiiij il.
Den enckelen ouden Rofen-Nobel
van Engelandt, als oock de nieu-
we , in defe Vereenichde Neder-
landen geflagen,alle van 3 æ fluc-
ken in't marek, tot -------------ix gul.vij fluy.
De halve van dien na advenant.
Den Henricus Nobel van Engelant
van 36 flucken in 't marek, tot - vüj gul. vij ftu.
Den Vlaemfchen Nobel,fo wel den
ouden als den nieuwen, ghedue-
rendc de Oorlogen inde reipedi-
veVereenichde Provinciën gefla-
gen , van 36 flucken in 't marek,
tot — — ------vüj guLj fluy.
De halve van dien naer advenant.
Den ouden Angelot van Engelant,
van 48 flucken int marck,tot— yj gul. í fluy.
Den nieuwen Gelderfchen ende
VriciTchen Ryder,van yz flucken
ende een achtfle ghedeelte van
eenfluck.tot —— ------iij gul. xiiij il.
Den gouden Goutguldcn op de
Munte van defe Provinciën, dat
is , te Nimmegcn , Deventer,
Campen, Zwol, ende nu Icft te
Xeeuwaerden in Vrieflant gefla-
■ j gul. ÷ ftuyy.
tot
De mindere ghedeelten van dien
naer advenant.
Den VrjefTchen Florijn, of filveren
GuIden,op't gewichte van 1 % En-
gelfchen ende een half,of 16 afèn,
ter remedie van vier afen, tot-—j gul. vüj fluy,"
Den halven nae advenant.
Den Engelfchen Schellingh, efi die
van Groot Brittannien, op 't ge-
wichte van drie Engelfchen z8
afen, tot ------         — ÷ fluy.viij penj
Den halven nae advenant. Doch
ander minder gedeelten als Groa-
ten, &c. werden om redenen voor
billiocn verklacrt.                        *
De Schotfche Diflelblom, tot — xij fluyv.
De minder gedeelten naadvenanr.
8. Õ ij                       
-ocr page 1505-
Placatcn. 3. Bocckf iW. Tït $. Deel ,·
defen Placate toélaet, ontfangen ende uyt-gêee-
ven Penningen te verbeuren : ofte indien het ieyj
niet ter verfcherdaétbntdeckt én wierde,de wler-
de van dien, ende daer én boven noch het viervout
der felver Penningeri,of de weerde daer af, of vier-
èMÜë-twintich guldens in plaetfe van 't viervout
by foo verre dé Penningen voorfz geen fes gulden
konden bedragen, voorde eerftereyfe: voorde
tweede reyfe dobbël,ende voor de derde twee dob-
bel, ende boven dien op arbitrale corredie, na qua-
liteyt vanden delicle.
                                    -
-■'V. -^..v.n.n...
Sonder dat eenich onderfche|yt ghemaeckt fal
mogen werden, of de voorfz Penningen yemandt
foude mogen zijn datélijck aen getelt.otvanbüy-
ten de Provinciën in d!eenStadr of Plaetfe der fel-
4mjïtid'ander toe gefonden: In' wclckengevalle
den Ontfangcr (indien hy fich der boete wil ont-
ledigen ) gehouden werdt binnen xxiiij. uyren,
nae dat hyalfulcke toe gefonden penningen ont-
fangen fal hebben,fichaende Magiftraet ofOffi.
cier vande plaetfe fijner refidentie te addrelTcrcn,
ende de felve vande voorfz toefeyndinge te ver-
wittigen , om voorts tegens den voorfz Toefeyn-
der gheprocedeert te worden tot de voorfz boete
nabehooren.
VI.
Edoch fal den Ontfanger de gefonden Pennin-
gen geheel aen fich mogen behouden, indien hem
defelve tot betalinge vande voorgaendefchulttoe
gefonden zijn, ende hem daer en boven ghcrefcr-
veertblyven fijne adie,tottct geene dat hem daer
aen volgens de valuatie te kort gefonden fal zijn:
Ende by foo verde hem die op handt, of op toeko.
mende fchult, die voor date vande toefendinge
noch niet ghemaeckt en was, toe ghefonden zijn,
fal hy die mogen behouden totalfulcken gedeelte
als hier naer den Aenbrenger inde boeten wert toe
geleyt, de refte fal hy laten volgen of over leveren
aènden Magiftraet of Officier voorfz.
VII.
Ende verftaen wy de felve verbeurte plaets te
hebben foo wel op den Ontfanger als Uytgever,
elck in 't geheel, ten ware een van beyden terilont
nac den ontfanck ofte uytgeve hem prefentcerde
aenden Officier, denuncierende het felve faiifr, in
welcken gevalle den Denunciant,hy zy Uytgcvei
ofte Ontfanger, fal vry ende quijt zijn vande
voorfz verbeurte ende peyne, ende boven dien ge-
nieten hetderdendcel vande felve verbeurte fyncs
Complices.
* VIII.
Verbiedende ende interdicerende oock wel ex-
prciïclijck, datniemant voortaen hem vervordere
te koopen oft verkoopen eenigerhande Waren oft
Koopmanfchappen, Geit op WiiTel ofte Intcrcft
te geven ofte nemen, nieuwe Renten te koopen,
ofte verkoopen, ofte eenichfins te handelen ofte
contracteren, dan op ende volgende den prijs van-
den Gelde by defe onfe jegenwoordige tolerantie
geftelt ende geordonneert, opte verbeurte vande
weerde vande befproocken fomme, ende noch het
viervout van dien,
IX.
Ende ten eynde defe provifionele Tolerantie
nieten werdebuyten gcgaen,Wy ordonneren dat
date-
viij
De Schotfche Harp,
De halve nac advenant.
• Endëfö ecnige vande voorfz filvere Penningen
lichter gevonden worden alshaer ghewicht, ende
de remedie daer by geftelt, ende wat mede alfoo
niet voor en flaet, of ten minften in 't Hüyf ken
komt, fal voor yeder Aes dat het fel vë té licht bë-
.«vonden wert.betaelt werden twee penningen Hol-
lantSjdcr welcker féftien maken eenén Stuyver.
Volgen alhier de Penningen voor Payementen ,
gehouden
, ende daer voor verklaert.
tT\jL Schellingen op de refpe&ive
JL^ ProvincialeMunten, als oock
op de Rijcx - Munten van Nim-
megen, Deventer,Campen ende
Swol*geilagen,tot
De halve van dien, tot
De dobbele Grocningcr Flabben,
tot         ------ ----- —
vj ftuyvers*
iij ftuy vprs.
. !'U,I
viij ftuyvers.
iiij ftuyvers,
De enckele Flabben, tot —
Het twintichfte deel vanden Silve-
ren Nederlandtfchen Reacl, ghe- *
nacmt Stooter, tot-----· ----ij ftuy. viij pen.
De dubbele ende, enckele Stuy vers
in defe geünieerde Provinciën
geflagen, daer van de Figueren in
onfen Beèldenaer ftacn, ende an*
ders geen, refpeftivelijck tot —. ij ende j ftuyv,
1.
Van alle welcke voorfz Payementen «iemandt
gehouden fal wefen, in eënige betalinge, 't zy van
Kenten , Intereiïèn, afloffingederfelver ,of oock
van allerhande Koopmanfchappen, excederende
dcfelvc in een partye hondert guldens, meer te
ontfangen als den thienden penningh.
De Oorten van Stuy vers hier in Zeelandtghe-
maeckt, ende geen ander, worden als noch getole-
reert op den naeften prijs : ende de Duyten vol-
gens de ordre vande Provinciën, op de Provinciael
Munten ghemaeckt, ende geen andere, werden
oock noch getolcreert op een Duyt.
III.
Verbieden mede voortaen eenich Kooper-gelt
hier te Lande in té brengen, meerder als voor twee
ftuyvers, op peync van thien ftuyvers op 't ftuck
té verbeuren. Ende wie oock bevonden fal wor-
den eenich Kooper-gelt hooger uyt te geven, of
gegeven te hebben,als hier voor is geièyt,ial mede
voor yeder ftuck thien ftuyvers verbeuren.
UIL
Ende fullen alle de voorfz Penningen cours ende
ganghhebbcn inden Lande van Zeelandtten pry-
fc als voorfz. Verklarende voorts voor Billioen alle
andere Penningen, de welcke by defen onfèn Pla-
cate niet ten pnjfe gheftelt en zijn: Verbiedende
ecnige der voorfz Penningen meer uyt te bieden of
te ontfangen κ als mede de getolereerde tot hoo-
ger prijs op te dringen, als daer op de felve jegen-
woordich geftelt zijn, ende oock uyt te bieden eë-
nige andere ghevalueerde goudc ofte filvere Pen-
ningen, die gefneden, gewaiïchen, gebroken, ghe-
Japt, genagelt ofte anderfints verfwaert zijn, op
peyne van alle de felve verboden, ende hooger als
-ocr page 1506-
:;].:;:;! Ι
Μ V Ν
Ε.
2920
datelijcfc na de publicatie defes Placaers, alle Per- I ontfangt, ende alfuleke fpecificatie niet en onder
feonen zynde in eenige bedièninge, ftaten ende
Officien, hooch ofte laech, eivil ofte militair, van
Landen.Steden, Leden ende Collegien.of van par-
teeckentals voorfe, verbeuren het vierdc-parmh
de ontfangen fommé'.'
XIII.
ticuliere Heeren der fclver binnen de Lande van Beveelende den Gecommitteerden refpedivé-
Zeelandt, by folcmnelen eede verbonden fullen j lijck tot het hooren vande Recckeningen aller der
worden defe tolerantie te fullen onderhouden, en- , voorfz comptable Perfoonen, hun daer naetevoe-
gen ende reguleren, ende geen andere quirantieh
ofte defchargen als in forme voorfz in gneftelt, të
pailèren, ende ter kenniiTete brengen, indien fy
hier in, ofte deur de quitantien ende defchargen,
eenige contraventieofte overtredinge ontdëckten.
XIIII.
Sullen daer beneffens alle de voor-verhaelde
Perfoonen'gehouden zijn, foo wanneer fy eenige
goude Penningen ontfangen fullen hebben, alle
de Afen die de felve te licht zijn, met een poin-
fbenken op de voorfe goude penningen te kloppen.
Ende op het Silver-gelt voor elcken Ficrlinck ofte
acht afén, dat ycder ftuck te licht bevonden werf,
fullen kloppen een greyntgen ofte obtgen, eer fy
de felve weder uyt fullen mogen gheven , op
peyne van eencn halven Ryder op 't ftuck te ver-
beuren.
XV.
Sullen oock voor die geene, die fy eenich Geit
fullen betalen,Schalen en Gewicht gerect houden
ftaen, buytcn haer Banck of plaets daer fy fitten,
tch eynde mette felve een yegelijck zijn Gout
ende Silver int ontfangen op moge wegen, al me-
de op peyne van eenen halven Ryder te verbeuren
t'elekens als fyluyden daer van in gebreke bevon-
den fullen worden.
XVI.
Ende fullen alle de voorfz comptable Officiers,
foo generael als particulier, ghehouden zijn clck
een van defe Ordonnantie mettegedruckte Figuy-
ren al tijd ts op heure Comptoiren te hebben, als
mede een Placact bequaem om te hangen, die
daer toe ghedruckt te bekomen fullen wefen, al
waer in fal ftaen de tolerantie der voorfz gepermit-
teerde Penningen, op dat een yegelijck foude mo-
gen fien ende weten, waer nae hy hem fal hebben
te reguleren, Alles op de verbeurte van vijf Neder-
lantfche Ryders, iöo dickwils als fyluyden iönder
de felve in hear Comptoiren bevonden fullen
worden.
XVII.
Verbieden alle Ontfangers,Wiilelbanckcn,Wi£
felacrs,hare Commifen ofte Officiers, mitfgaders
alle Koopluyden ofte andere Periöoiien, van wat
qualitey tof conditie die iöude mogen zijn, eenige
Penningen te bicquetteren, omme alfoo de fware
uyt de lichte te fcheyden, de lichte uyt te geven,
ende mette fware iij η profij t te doen, op pene van
vijf en twintich Nederlantfche Ryders.
XVIII.
Verbieden mede geene goude ofte iilvere Pen-
ningen by defen onien Placate gepermitteert,en-
de haer behoorlijck gewicht noch hebbende (uyt-
gefondert den Spaenfchen JRcael van achten,met
ftjnc minder gedeelten) op eenige Munten te le-
veren ofte doen leveren, te breecken ofte fmclten
om gelevcrt te werdemGelijck wy oock verbieden
den Muntmecfters van defe ProVincie,eenigc van
dien te ontfangen om te verwereken : Ende wie
8, Υ iij                   alfoo-
de doen onderhouden , voor foo veel fulcx hun
ende haren Ampte ende bedièninge eenichfints
aengaet. ·.-,
' -                   : x :"
'.:·. Ende by alfoo verreeenige defcr voor-verhaelde
Perfoonen, hun foo verre quamen te vergeten,dat
fy bevonden wierden de poinden vooren verhaelt,
getranfgreifeert te hebben in Yiïytgevcn ofte ónt-
fangen foo wel vande Speciën by defe onfe Or-
donnantie nietgepermitteert:Item,vanden geine-
den, gewaiïcn, gebroocken, gelapten, genagelden,
ofte anderfints verfwaerde penningen , als vande
ghepermittcerdc tot hoogeren pryfe dan by defe
onfe Ordonnantie verklaert is, Ordonneren ende
ftatueren, dat de felve alle de boeten vooren ver-
haelt, ende noch te verhalen, refpedivelijck dob-
bel fullen betalen: Ende dacr en boven indien fy-
luydcn verboden billioenen uyt geven, ofee geper-
mitteerde penningen tot hoogeren pryfe aen pre-
fenteren ofontfangen, ghepriveert fullen zijn van
heure Officien, inder voegen dat het faid geveri-
fieerr zynde,defelve impetrabel fullen zijn.
XI.
Ende om te beter defe onfe Ordonnantie in
train te doen brengen, verbieden alle Ontfangers,
Rentmeefters, hare Commifcn ofte Clercken, en-
de alle andere Perfoonen onder publijcke dien-
ften eenige Penningen tot hare adminiftratie heb-
bende , by aiïïgnatie ofte overwyfinge de felve te
doen betalen, maer fullen die in hare Comptoiren
ontfangen hebbende , felfs uytkecren daer 't be-
hoort , op de boeten voorfz, ten ware dan dat de
overwyfmge gefchiede op Ontfangers van publijc-
que Comptoiren, ende niet op particuliere perfoo-
nen (als Pachters, Colledeurs ofte diergelijcke)
2ynde daer beneven in defen met gelijcken eede
verplicht: ende dat noch maer voor eenmael te
doen by den genen op wien d£ Ordonnantie eeril
ilaer, ende niet verder.
XII.
Ende ommein 't lichtte brengen defautendie
fyluyden in heure betalinge fouden mogen doen,
ordonneren Wy, datde geene die eenige datelijc-
ke bctali nge voortaen fullen doen, ende vande fel-
ve comptabel zijn ghehouden fullen wefen teen-
dofleren, ofte itellen op den rugge vande quitan-
tien ofte defchargen van alle hare betalingen,
monterende tot hondert gulden, alle de Speciën
foo van Goutals van Silver, daer mede fyluyden
de betalinge gedaen,ende cfen prijs daer toe fyluy-
den die aen ghetclt fullen hebben: als mede ver-
maen maecken offer afen aen de voorfz Speciën
te kort gekomen zijn of niet,ende dat de felve ver-
goctzijn: alles ondertcyeként by den geenen die
de Penningen ontfangen heeft: om in 't exhiberen
van hunne recckeningen daer op gelet ende acht
genomen te werden, op peyne dat de quitantien
ofte defchargen anders niet aengenomen en ful-
len wetden. Sal oock die geene die de Penningen
-ocr page 1507-
Placaten. j.foeck.
*9W
vanden Aenbrenger, ende het derde derdendeel
ten profijte vanden Officier die de calangieofex&
cutie doen fal, ten ware de voorfz verbeurten, pey-
nen ende amenden excedeerden de fommc van
vijfduyfentguldens, in welcken ghevaüe d'eene
helft fal komen ten profijte vande gemeene fake
ende d'ander helft fal bedeelt worden aenden
voorfz Armen, Officier ende Aenbrenger by pbc-
lijeke portiem Ende ten eynde den Aenbrenger re
vlijtiger fijnen dicnilhier inne moge prefenteren
fal men fijnen naem ende Perfoon , fo verdeende'
foo lange de faecke lyden mach, ongemek ende
ongenoemt laten.
XXIIII.
Ende verftaen wy dat aen defeamende gehou-
den fullen wefen, niet alleen die gcene die felver
eenich mifbruyck begaen fouden mogen hebben
maer oock dat een ycder fal hebben te verantwoor-
den , ende te voldoen voor alle die geene die van
fijn Familie zijn, de Man voor de Vrou, de Ouders
voor hare Kinderen, de Meefters ende Vrouwen
voor hare Boden, Knechten ofte Maechden, ten
ware de Boden, Knechten ofte Maechden fulcks
buy ten hare kennifle hadden gedaen.
XXV.
Ende ten eynde dat defe jegenwoordige Ordon-
nantie in alle hare Poindcn ,volkomentlijckcnde
onverbrekelijck onderhouden ende achtervolght
moge werden , ordonneren ende bevcelen allen
den Officieren, ende elck binnen den bedryve fij-
ner Officien, goede fcherpe toeficht te nemen op
de Infradeurs ende overtreders defer onfer Ordon-
nantie, ende den felven te ctalengeren voor den
Wethouderen van hare Jurifdidie, fonder eenich·
fints met hun over de breucken ende amenden
tot verminderinge ofte verlichtingeder felver,in
compofitie te komen, op peyne dat fyluyden van
hare Officien ghepri veert, ende inhabil verklacrt
fullen worden immermeer officie te bedienen, fon-
der dat fy hen fullen mogen excuferen met igno-
rantie ofte generale tranfgreifie vande voorfz Or-
donnantie : Welcke excufatie wy niet en willen
hen van weerden te zijn , maer is onfc meyninge
hier inne haer traegheyt en negligentie te ftraffèn.
•XXVI.
Bevelen vorder alle Wethouderen ende Jufti-
cieren, datfe te rugge Hellende alle andere facc-
ken ende affairen , hier in fommierlijck procede-
ren , alleenlijck de waerheyt vanden faidc bekent
zynde, tot condemnatie vande voorfz Infradeurs,
foo geringe als by den Officiers met twee fuffifan-
teGetuygen fal gheblcecken zijri vande voorfz
overtredinge. Ende fullen oock totalfulcke getuy-
geniiTe geadmitteert mogen werden die gecnedie
met hetfelvc mifbruyck beticht zijn: Ende fullen
de Sententien in defen gegeven executabel zijn»
niet tegenftaende appellatie, ende fonder prejudi-
cie vande felve.
XXVII.
Willen ende ordonneren voorts, indien klaer-
Jijck blijekt vande overtredinge, 'tzy dat de Per-
foonen op de verfcher daet bevonden werden, oite
dat daer twee Getuygcn zijn, oft anderfints daer
van ghenoechfame kennifle voor handen zy» "c
voorfz overtreder gehouden fal wefen te namp""
feren de boeten aleer hy ontfangen fal werden.offl
J            &                   hem
alfoodanige Penningen bevonden fal werden te
willen verkoopén ofte leveren, verkocht, gelevert
of verbroocken te hebben, wijkn wy dat de felve
Penningen fal hebben verbeurt, ende noch'tdub-
belvout daer en boven. ·. j
XIX.
Verbieden voorts eenige nietghepermitteerde
goude ofte filvere Speciën hier te Lande in te bren-
gen om uyt te geven of gediftribucert te worden.
Λ Χ.
Ende ommc te beter te achterhalen de eerfte
Autheurs ende Invoerders defer verboden Pennin-
gen, ordonneren allen Officieren te doen hacr uy-
terftedevoir, ende ernftlijck te vernemen aenden
geenen onder welcken foodanige Penningen be-
vonden fullen zijn,van wien fy de felve ontfangen
hebben, ende foo voorts van Perfoone tot Perfoo-
ne, procederende tot de eerfte Invoerders: doen-
de alle de felve mette voorfz peynen ftraffèn, ten
ware yemandt der felver fijnen Autheut wifte te
noemen, den welcken wy willen vry ende quijt te
zijn vandc voorfz verbeurte ende peyne, ende bo-
ven dien, by foo verre yemant fich felfs fonder be-
trapt te zijn, met nominatie fijns Autheurs aen-
brachte,noch te genieten het derdendeel van dien.
Ende fal den voorfz cerften Invoerder, boven de
voorfz penen nocharbitralick worden gecorrigeert.
XXI.
Indien de Officieren op eenige Perfoonen , die
ontfangh ofte aentcllinge van penningen hebben
ghedaen, eenige fufpitïe van malverfatie ofte mif-
handelinge in defen fouden mogen hebben, fullen
fy met kennifle vanden Magiftraet vermogen,
ende geven hun daer toe conient ende macht, al-
fulcke Luyden by eede af te vragen, van wien, wat
penningen, ende totwatpryfe lyluyden die ont-
fangen ofte uytgegevén hebben : ende foo fyluy-
den weygerigh zijn fulcks met eede te verklaren,
fal tegens hun als tegens gheconvinceerdcTranf-
grefleurs van defe Ordonnantie geprocedeert wor-
den : Maer ibo fyluyden fonder tergiverfatie ron-
delijck de waerheyt verklaren, ende daer by van 'c
mifbruyck blijeke, fullen vande boeten, foo veel
hun aengact vry zijn, ende noch het derde-part
vandc boete hares complices genieten, foo fulcks
te bekomen is.
XXII.
Gelijck fy oock vermogen fullen, ende by ons
daer toe geauthorifeert werden,aen te taften ende
te doen openen Koffèren,Packetten ende Brieven
vande Boden die fy fouden mogen weten of merc-
kelijck prefumeren eenich Geit te brengen: Wel-
verftaende dat de felve openinge gefchiede in pre-
fèntie vanden geenen, aen wien de voorfz Packet-
ten, Kofferen ende Brieven hun zijn addrefleren-
de, indien fy daer datelick by konnen zijn, benef-
fens yemant uyt de Magiftraet der pJactfedaerde
acn-halinge gefchiet: ten eynde men alfoo mach
komen te weten den naem vanden genen die het
felve geit heeft ghefonden, ende tot hoe hoogen
prijs, endè niet tot anderen eifecle.
XXIII.
Alle welcke peynen endeamenden hier vooren
verhaelt, fullen bedeelt worden , het een derden-
deel ten profijte vanden Armen vande Stadt daer
de boeten vallen, d'ander derden-deel ten profijte
-ocr page 1508-
a$u4                        .Α$"«Λί Ν
hem in Rechte te mogen öppoféreh ï waer ïoq hgedrongen fal worden realijck ende metter daefoo by apprehenfie van fijn Perfoon, indien 't vanoodenzy,ofanderfints, Ende foo verdeyemanbevonden worde infuffifant de gek-boeren op tbrengen , die fulcke fal geftrafr worden aen fijneJyve na gclcgentheyt vander iaecke. ·
XXVJII.
Sullen oock de Rechters ofte Wethoudcrs.nicvermogen by hare Vonnifïèn ofre Sententien, dboeten endcamenden by defen Placate op yedemifbruyck refpeclivelijck gheilelt, te modereren
ofre eenichfints te verminderen, op pene van felfin 't dubbelt van dien vervallen te zijn. Daer oock
yemant inde boeten ghevallen zijnde, gratie ofte
quijtfcheldinge vande Hooge Ovcrigheyt vcrworve, fal evenwel fulcken Perfoon ghehouden zijn
den Officier ofre Aenklager,endeden Aenbrenger
elcks haer aenpart aende boeten hun competcren-
de, te betalen.
XXIX.
Ende op dat deië onfe Ordonnantie te beter on-
derhouden mach werden, Ordonneren Wy onfe
Gecommitteerde Raden, voor haer te ontbieden
den Ontfanger Generacl, die Ontfangers vande
Confifcatien , vande gemeene Middelen, dié van
wegen de gémeene faecke verpacht ofte gecolle-
deerf wbrden : Rentmeefter vande^Domcynen
endeGeeilelijckegoeden■ mitfgadewalic Com-
mifen, Clercken ende Comproir-dienaren ν ais
mede de Commiflariilèn vande Monfteringe,
Amunitieende Vivres, doende alle de fel vedefe
onfe voorfz Ordonnantie by folemnelen eede be-
fweeren , in allen poinéten ende Articulen te on-
derhouden.
XXX.
Sullen voorts by de voorfz Gecommitteerde
Raden gecommitteert werden die Commiiïarifen
vande Monfteringe , om by 't doen vande Mon*
fteringe in eedt te brengen alle Capiteynen, Lieu-
tenantcn,Vaendragcrs, Sergeanten, Schryvers en-
de Solliciteurs van Compagnien, ftaendeop de re-
partitie van defe Provinciën: Van welcke afgeno-
men eeden de voorfz Commiiïarifen aen den Ra-
de over fullen brengen Aite na behooren.
XXXI.
ïnfgelijcx dat die Raden ter Admiraliteyt gelijc-
ken eede afnemen de Fifcalen , de Convoy ofte
Licent-meefters.harc Commifen , Clercken ende
Comptoir-dienaers, ende andere Comptable on-
der de Collegien refpe&ivelijck reforterende.
XXXII.
Welcke Gecommitteerde Raden , oock fullen
foree dragen, dat in alle Steden ende Dorpen, den
eedt af ghenomen werde by den geencn die van
outs gewoon zijn den eedtaf te nemen vande Of-
ficiers, Burgemecftcren, Schepenen, Raden, Tre-
foriers ende Secrcrarifcn vande felve Steden ende
Pachters, ColleclêurS van Irnpoftenende Cöï|-
fumptieh.Schat-gaerders.Ponr gaerders, Maecke*-
laers, hunne Cornmiièn, Clercken ende Corwpf·
toir-dienaers, foo inde Steden als ren platten Lan-
de, onder heurl ieder ."rèfrje&ive reförtétefider^nda
Ende voorts allé de £eéne vande welcke de Magi-
flratèii van elckeStadt,Plaetfëcndè'I?orp,oordee>
len ibllen dienftich tezijn.datfyluydéndeiên eédt
mede ptéileren, doende alle de felve deië onfe to-
lerantie ehde permiffie folemnelijck befweeren,
defèlve re achtervolgen , ende te doen achtervol-
gen, voor foo veel hét htiti ende haréii Ampteee-
nichfints fal mogen aengaen, op de Verbeurte voor
diegene die wcygcrieh fullen zijn tien eedt in Con-
form ite van defen PJaca te te doen, tan drie guJi
dens daeghs, foo lange fy des in gebreecke fullen
bly ven.endc daer en boven noch gepriveert te wor-
den vanhare Burgerfchap,cnde van haer Annpten, .
OfTïcien riicr te mogen exerceren. Veritaende al
mede dat nicmandt nac defen eenigc der voorfz
Amptcn, Officien, en fal mogen exerceren, voor
ende al eer hy den eedtin conformire van defen
Placate fal hebben gcdaen.
                            j ; Γ
XX Χ II11.»'
ΑΚαο oock, doordien de Valuatie by defen 'van
veelc Penningen verlicht ende Vermindert werdt,
apparent is, dat vclcföo goudc ais Silvere billioen
hier te Lande fuUen komen te vallen, töneynde
de Ingcfetenen mette felve niet verlegen en fou-
den mogéh zijn, maer rot haren gherieve ende
minftéquetfinge quijt werden , authoriicren wy
by defen de Magiftratcn refpeftive vande Steden,
dat datélijck ende in aller vlijt te beforgen , daer
geen géauthorifeerde Wiflclbanck en is, of Wiilc-
laers en zij n, werde geftelt een, oft na groote ende
gelegentheyt der plaetfc, meer Perfoonen, van
goeden naem endefaem,omhet Wi/ïèJ-ampt te
bedienen: ofte daer niemant tot aJfuIcken dienil
te bekomen en fouden mogen zijn .cenige ander
bequaem Perfoon tot een ccrlijcke belooninge
daer toe verordonneert werde,dc felve alle daer toe
ter handen ftellende de behoorlijcke Inftrudh'e en-
de Commiifie, aenden welcken, ofceoock ter
Munte een yeder die cenige Billioenen by fich
heeft, de felve lal mogen brengen totalfulcke ver-
goedinge, als de Manualen daer van zynde, ver-
melden. Verbiedende allen ende eenen yegefijc-
ken, die tot alfulex niet nae behooren ghcauthori-
feert en is, fich het \ViiTel-ampt te onderwinden,
direételijck noch indireftelijck, op de pcyne van
vijftich goude Nederlandtfche Ryders in fpecie tq
verbeuren voor de eerfte rcyfc.voór de tweeder^y-
fe 't dubbelt ende arbitralijek gecorrigeert te wer-
den : het een derdendeei ten prónjrc vanden Ofli*
cier, het ander derdendeei tofproiij te vanden Aen-
brenger , ende het derde derdendeei ten profijte;
vande Wiflèlaers,terplactfe daer de amenden en-
de boeten vallen.
Plactfen, mitfgaders de Bewinthebbers vande ïn-
difche ende alle andere Compagnien, jegenwoor-
dich zynde, of die noch op gerecht fouden mogen
werden: Infgclijcks alle Trcforiers, Ontfangers,
Rentmceflers, ende hare Commifen oft Clercken
van Heeren, Princen, Graven, Baronnen, ende al-
len andere hooge Jurifdidic hebbende: Item, alle
Notariffen, Waerfluyden ofte Penningh-rncefters,
I l..
Ende op dat niemandt van het jegenwoordigh
Placaet ende Ordonnaotie hebbe te pretenderen
ecnjgc ignorantie .verfoecken endcontbieden wy
daerom allen Overigheden, Magiftraten, Officie!
ren ende Jufticieren dien het eenichfints aengaen
mach,datfydefeonfcOrdonnantiealommedoen
verkondigen, uytroepen en publiceren, daer men
ge-
-ocr page 1509-
ι^ι6
Haaren. s.Boeck.
29*7
gaderingc vande Ed: Mo: Heeren Staten van Zee-
landt, op den elfden Augufti i6zx. . Ter Ordon-
nantie vande Heeren Staten voornoemt. /. Borat
Formulier van Eede,
TT77'beloven endefweeren, dat wy geene Speciën van
" Gelde, enfullen ontfangen nochte uyt geven, doen
ontfangen ofte uyt geven
, diretlslijck noch indiretlelikk
tot hoogeren pryfe als die by defen Pldeate vande Heeren
Staten van Zeelandt ghetolereert ende gheflelt zijn ofte
noch by naerder Placaei gevalueertfullen werden; dat
wy oock niet enfullen ontfangen noch uyt geven ah voo.
ren,geenefpecien van Penningen die by defen Placate
niet en zijn fpecialick ghepermitteert ende ghetollereert.
Soo waerlijck helpe ons Godt Alrnachtich.
gewoonlijek is uytröepinge cnde publicatie tê
doen: Ende voorts een Exémplaer ofte open Pa-
tent,inhoudende cie Tolerantie vande Penningen
foo Goude als filvere, by de felve getolereert code
ten pryfe gheftelt, met eenige Articulen tot d'ob-
fetvantie van dien noodich, benevens de uytröe-
pinge ende publicatie te doen afFigeren ter plaetfe
daermen gewoonlijek isfulcks te doen, ende alle-
fints daer men weet de mecile frequentatie van
Volck te zijn, Procederende tegens den overtre-
ders van dien tot de peynen hier vooren verhaelr,
fonder eenige gunfte, faveur ofte diflimulatie ,de-
wyle 't felve voor den dienft vanden Lande, ende
't profijt vande Gemeente alfoo is bevonden te bc-
hooren. Aldus gedaen ende gearrefteert ter Ver-
32. Waerfchouwinge,>ge».f defteygeringe van (jelde. In dateden
,., aühtiendenJanuari) 164-5.
,H;»
ten , den gouden Ducaton tot 16 guldens: den
Ryder ofte Albertij η tot 7 guldens; het Piftolec
tot 9 guldens loftuyvers, &c. den filveren Du-
caton tot 63 fluyvers : den Patacon tot ^0 ftuy-
vers: op pene dat wie bevonden fal werden de fel-
ve hooger uyt te geven, of felfs te vergen,verval-
len fal inde boete van drie hondert guldens, te ap-
pliceren naj» gewoonte, Zynde onfe meeninge
met den eerften daer in verder te gaen, ende alle
Speciën opibo redelijcken voet te reduceren,dat-
ter bchoorlijcke proportie tuflehen de cours ende
weerde onverbreeckelijck mochte werden ghe-
houden. Aldus gedaen in 'tHofFvan Zeelandt
te Middclburgh, den achtienden Januarij feitien-
hondert vijf en veertien. Ter Ordonnantie vande
felve. DeBrune.
E Staten 's Lants ende GracfFelijckhcyts
van Zeelandt. Alfoo wy dagelijcks be-
fich zijn om met allen ernft.ende dat met
den eerften, otdre te ilellen op de reductie
ende redres vande Munte, des niet tegenftaende
eenige fnoode ende baetfoeckcnde Menfchen
noch meer ende meer alle fpecien van Gelde hoo-
ger endehoogerfoecken op te dringen, tot onver-
mjjdelijcke fchade vande Ingefetenen dcfer Pro-
vincie, ende confufie van allen handel ende com-
mercie , hebben wy noodich geacht ende goet ge-
vonden, om provifionelick daer in te voorfien, alle
Perfoonen , van wat qualiteyt ende conditie die
fouden mogen wefen wel ftriÖelijck te gebieden,
geene Penningen uyt te geven of te vergen hoo-
ger als tegenwoordich de cours noch gaet, te we-
HET VIERDE- DEEL.
Placaten vande Staten Generael.
Placaet, ende verboth van wegen de Heeren Staten (jenerael der Vew-
nighde Nederlanden, van niet te mogen ontfangen, uyt geven, ofte inde felve Vereenighde Nederlan-
den brengen, eenige gedmche Rijcxdaelders, ofte hare gedeelten
, daer van eenige Figuren hier ach-
ter gefielt zjjn. 1η date den %<\.Junij
1603.
nen defer Landen, ende meerder ftrecken foudc,
indien daer tegens niet en werde verfien.
11.
Soo ift, dat wy de faecke voorfz over gemerekr,
ende hier op ghehadt 't advijs vande Generael·
Meefters vande Munten defer onfe Vereenichde
Nederlanden, met rijpe deliberatie van Rade, ver-
boden ende geinterdiccerthebben,verbieden ende
interdiceren by defen al Ie Kooplieden ende ande-
re, van wat qualiteyt ofte conditie die zijn, voorts
aen ende na de publicatie van defen, in defe ome
voorfz Landen te brengen, fenden, diftribucren
ofte uyt te geven eenige der voorfz ghedruckte
Rijcx Daelders, ende dat op de verbeurte vande
felve Penningen , ende daer en boven eene pene
van twee Nederlantfche Ducatenop yederftucs
I.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Alfoo men hevint dat i η deiè
Vereenichde Nederlanden uyt Duytilant
cnde elders gebracht werden eene groote
quantiteyt van ghedrucïtte RijcxDaelders, daer
van eenige Figuren hier achter gheftelt zijn, we-
fënde de voorfz Daelders verre beneden den voet
desheyligen Rijcks, ende van ons laetfte provifio-
ncel Placaet vanden tweeden Aprilis dcfes Jacrs
1603. waer door alle oprechte Rijcx Daelders en-
de andere filvere capitale Penningen, ibo van defe
onfe Landen als andere inde voorfz ghedruckte
Daelders fouden mogen werden gheconverteert,
itreckende 't felve tegens 't gemeen welvaren,en-
de tot onlydelijcke fchade vande goede Ingefete-
i
-ocr page 1510-
*
ι'οιβ                          Μ U ]
te verbeuren, ofte de waerde van dien, in ghevalle
't fêy t niet ter verfcher daet ontdeckt en wórde
yoor de eerfte reyiê, ende voor de tweede teyfe het
dubbelt van dien, ende arbitrale correctie, naer gè-
legènthey t der faecken.
III.
Verbieden voorts ende interdiccren allen ende.
eenen yegelijcken op alfulcke Munten te le-!
veren, ofte de Penningen uytdefelve Munten te
halen, ofte doen halen, op verbeurte van lijf ende
eoet.
                       , '.;'.'
IIII.'
Ordonnerende voorts ende belaftende, dat alle
Perfoonen van wat qualiteyt ofte conditie die
zijn, die eenige der voorfchreve ghedruckte Rijcx-
Daelders tegenwoordigh by haer hebben, dat alle
de felvc hun die fullen quijr maecken , ende uyt
defe onfe Vereenichde Nederlanden wech feyn-
den,binnen den tijdt van vcertbien dagen.nae de
publicatie van defen , fonder middeler-tijdt ee-
nige der felver te mogen uyt-geven , om eenige
betalinge daer mede te doen, op ghelijcke pene
als vooren.
V.
Alle welcke penen ende amenden vooren ver-
klacrt, bedeelt fullen worden het een derdendeel
ten profijte vande ghemeenc faecke, d'ander der-
dendeel totprofijte vanden Aenbrcngcr,ende het
derde derdendeel tot profijte vanden Officier die
de calangic ende executie doen ial, ten ware de
voorfz verbeurren , peynen ende amenden exce-
deerden de fomme van vijf duyfent guldens: In
wekken gevalle d'ecn helft fal komen tot profijte
vande ghemeene faecke , ended'ander helft fal
verdeelt worden aenden voorfz Officier ende Aen-
brenger by gelijcke portien.Willende ende ordon-
nerende tot den voorfz penen ende amenden ge-
procedeert te hebben fommierlijck de plano ende
fondcr figure van proces, ende opten proeven en-
de ghetuygeniiTen alleenelijcken : Tot welcken
oock gheadmitteert fullen worden de gcene die
de voorfz exceiïènin 'tontfangen ofteuytgeven
gecommitteert fullen hebben,ende fullen de Sen-
tentien in defen gegeven exccutabel zijn, niet te-
3ΐ»3&.^Ε·.π3ΐχ^ί /""             29z9
genitaendc appellatie ,ende fonder prejuditie van
denfclyen,: l^ïti Rt. . "ΐ* -.'il <>
Ordonnerende allen Officieren Vande refpedi-
vc Nederlandrfchc Provinciën re doen hun uyter*
ilc debvoir, om de Invoerders vande voorfchreve
ghedruckte Rijcx-Daeldcrs t'achtcrhalen cnde
doen ftrafFcn in conformke vande voorgaende
Placatè.
VIL
Eridé op dat niemandt vandeiêonfe Ordon-
nantie enpretendereeenige ignorantie, Ontbie-
den Wy daeromme ende bevcelen oniên Hevea
ende feer beminden, den Staten, Stadthoudereri,
ende Gedeputeerde Raden der Provinciën van
Geldcrlandt, cnde 't Graeffchap Zutphcn, fïol-
landt, 2eelandt,Utrechr, Vrieilandt, Ovér-Yfleï,
ende Stadt Groeningen ende Ommelanden, en-
de allen anderen Jufticicrcn, Officieren ende
Dienaren des vérfocht zijnde, dat fy defe onfe
Ordonnantie alomme doen verkondigen, uytroe-
pen ende publiceren, daer mén ghewoonlijck i$
uytroepinge ende publicatie te daen. Laflende
mede den Stadthouder, Cancelier, Prcfident en-
de Raden Provinciacl, Advocaec Fifcael, ende
oock den Procureur Generael, cnde allen ande-
ren Officieren, Rcchtercn ende Jufhcicren vande
voorfz Landen, mitfgaders den Admiralen, Vice-
Admiralen , allen Ovcrilen , Colonnellen , Rit*
mcefïcren, Capiteynen , Officieren , cnde Be-
velhebberen defe onfe Ordonnantie endebeveö-
len t'achtcrvolgen , Procederende ende doende
procederen tegens den overtreders van dien, ion-
der gratie, faveur ofte verdrach; Aliöo wy'tfel-
ve tot der Landen welftant noodich bevonden
hebben.
-ocr page 1511-
Placaten. 3. Bbecki iV.TM 4.Deel.
o
VHn
nfiV 'Ml
2.
q-»Dfs·,
ïlacaet, van niet temogm ontfw^n>uytptym.y$einde^
Nederlanden êrengen eenige Paye/nenten %ΐ$πη^Λψ »Jflp*^M^\P/o%imen^ Wèjfdgeft W$Q
nigh die zijn, ende hyfinderde geene daet ϊάη de Ftgu/ren hieronder ïn druck ύ/α gefielt, l$jL·
den
17.Julij &6ü0oh ioo, -/iovd-jb of'i j
                                 .Ih
πί>
'jtitD Üjlhl Π J f.\:y. Hijf'j j f '■'·,,.:- : :γ,[ .,;.■/■ƒ
I.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Alfoo men bevindt dat niét
f jegenflaende Wy by onfen Placatevan-
dér Munte vanden % ι. Martij 1606. ende
andere naevolgende, wel exprelTelijcken hebben
ghëordonneertehdegheftatueert, dat van die tijt
den in defe Provinciën geene Payementen meer
gèmaeckt, maer dat alle de Stempels daervan
irigjhetbogenfouden werden ende blyvcn : Met
expres verbodt ende interdiélie aen allen ende
eehenyegelijcken te voeren , dragen ofte feyn-
den , doen voeren, dragen ofte feynden, uyt de
voorfz Vereenichde Provinciën eenige goude ofte
filVere materialen, *t zy in Maflè, Lingote, Cen-
dreen, Qrenaillicn oft andere, bequaem om Mun-
te van te ilaen, op fekere groote penen, fo in onfen
Placate vanden % 1. Martij Anno 1606. als vanden
feilen Julij 1610. gcexpreficert. Soobevintmen
nochtans metter daer, dat divcrfcheKoopIüyden
ende quactwillige haer eygen baet ende profijt
ibeckende, niet achtende op oniè voorfz bevelen,
hen dagelijcks vervorderen, niet alleenlijck diver-
fchc materialen in defc Voorfz Provinciën op te
koopen, ende in vreemde Landen te voeren ofte
doen voeren, ende de felve óp vremde Munten te
leveren, doende daer van maecken lichte ende
fnoodeklcyne Payementen, verde beneden den
voet van oniè Ordonnantie, maer oock hen niet
ontficn de felve met fcer groote menichte hier te
Lande in te voeren, ende niet alleen met kleyne,
maer oock ièer groote ende capitale fommen uyt
te geven, tot grooten interefle vande goedeInge-
fetenen defer Nederlanden: Ende daerom noodich
is by ons daer inne te verfien te werden.
II·
S O O I S T, dat wy de voorfz faecke over ge-
merckt, ende hier op gehadt 't advijs vande Gene-
rael-Meeilers vander Munte, met rijpe deliberatie
van Rade, vin nieus verboden ende geinterdiceert
hebbén, verbieden ende interdiceren by delen alle
Kooplieden ende andere, van wat quahtey t ofte
conditie die zij n,voorts aen, ende na de publicatie
van defen, in defe onfe voorfz Landen te brengen,
fenden, diftribueren ofte uyt te geven, eenige der
voorfz uytheemfche Payementen by ons niet ge-
valueert ende ten pryfe geftelt,ende dat op jde ver-
beurte vande felve Penningen, ende daer en boven
het viervout vande weerde van dien te verbeuren,
ofte de wacrde van dien, in gevalle 't fcy t niet ter
verfchèr dact ontdecl en worde voor d'eerfletcyfe,
ende voor de tweede reyfe 't dubbelt van dien, en
arbitrale corredtie nae gclcgentheyt der faken.
III.
Verbieden voorts ende .interdiceren allen ende
ecnen yegelijcken,op alfulcke Munten te leveren,
ofcedc Penningen uyt de felve Munten te halen,
ofte doen halen, om in defe Landen te brengen,
ofte doen brengen, feynden, offe doen fcynden,op
verbeurte van lijf ende goet.
'■ ördbrJnerèhde voorts ende belaftende, dat allé
Perfoönen van wat1 qualireyt ofte conditie die zijn
die eenige der voorft uytheemfche Payementen
tegen woordich by haer hebben , dat alle defelye
hun die fullen quijt maecken, ende uyt defe oniè
Vereenichde Nederlanden wech feynden, binnen
den tijdt van veertien dagen na de publicatie vah
defen,fonder middelertij t eenige der fclver te rnq-
gen uytgeven, om eenige betaiinge daer mede ie
doen, op gelijckc pene alsvooren.
V.
Alle welcke penen ende arnenden vooren vcr-
klaert, bedeelt fullen worden het een derdendeel
ten profijte vande gemeenefake, d ander derden-
deel tot profijte vanden Aenbrenger,ende het der-
de derdendeel tot profijte vanden Officier, die de
calange ende executie doen fal. Willende ende or-
donnerende tot den voorfz penen ende amenden
geprocedeert te hebben fommierlick de plano,ende
fonder figure van proces,ende opten proeven ende
getuygeniflen alteenlicken, Tot welcken oock ge-
admitteert fullen worden de geene die de voorfz
excelTen in't ontfangen ofte uytgeven gecommit-
teert fullen hebben, ende fullen de Senrentien in
defen gegevenexecutabel zijn,niettegenftaende
appellatie ende fonder prejudicie vanden fclven.
VI,
Blyvende voorts in zijn geheel ons voorfz Pla-
caet vanden feilen Julij ieftlcden.
VIL
Ordonnerende allen Officieren vande refpeèU·
ve Nederlantfche Provinciën, te doen hun uyter-
ile debvoir ofnde Invoerders vande voorfz uyt-
heemfche Payementen t'achterhalen, ende doen
{haffen* in conformité vande voorgaende Placate,
VIII.
Enop dat niemant van defe onfe Ordonnantieeft
pretendere eenige ignorantie, ontbieden wy daer-
ommcende bevelen onfen lieven endefeer bemin-
denden Staten,Stadthouderen,en Gedeputeerde
Raden der Provinciën van Gelderlantende Graef-
iehapZutphê,HoIlant,Zcelant,Utrecht,Vricflant,
0ver-Y0el,StadtGroeningen ende Omlandcfi,
errde allen anderen Julliciercn, Officieren en Die-
naren,des verfocht zynde, dat fy defe onfe Ordon-
nantie alomme doen verkondigen,uytroepen ende
publiceren, daer men gewoonlick is uytroepingc
ende publicatie te doen-.Lailende mede den Stadt-
houder,Cancclier,Preiidenr,cnde Raden Provinci-
aeLAdvoeaet Filcael.endc oock den Procureur Ge-
nerael, ende allen anderen Officieren, Rechtcren,,
ende Jufticieren vande voorfz Landen,mitfgaders
den Admiralen, Vice-Admiralen, allen Overften,
Colonnellen,Ritmeefteren,Capiteynen,Officicren
ènde Bevelhebberen, defe onfe Ordonnantie ende
bevelen t'achtervo!gen,procederende ende doende
procederen tegens den overtreders van dien, fon-
der gratie, faveur ofte vcrdrach, alfo wy 't felve tos
der Landen welftant noodich bevonden hebben.
Aldas
-ocr page 1512-
MUNT E,
1^1
in/m:
Aldus ghedaen ende gearrefteert ter Vergade-
tirige vande hooch-gemelte Heeren Staten Gene-
taeJ, in 's Grayen-Hage,den 17. Julij Anno 1610.
Q.jongeflalUvt- Ter Ordonnantie vande felve Hec-
ien Staten Generael. Geteeckent, Q. Αεφ
Hen.
3. Placaet, Tegens het inbrengen, uytgejten en ont fangen van Schellingen en
minder Parementen, huytende Vereenighde Provinciën gheflagen: als oock-verhdt dat niemant
luyten kennijfe vanden Officier en Burgemeefler, in Huys hellen mach eenige Perfen of ander In-
flrumenten, dacr mede men kan drucken eenigh Gout, Siher, of ander MetaèL In date denfeven-
en twinüghften September
161 r.
DE Staten Generael der Vereeniehde Ne-
derlanden, Allen den genen die defcjegcn-
woordige lullen ikn ofte hooren lefen, Sa-
luyt. DOEN TE VV E Τ E Ν, Alfoo tot onfe
kennuTe gekomen is, dat niet tegenftacnde onfe
Placaten op'tftuck vander Munte gecmaneert,
lbo inde Jaren 1606, ende 1610. als andere, ver-
fcheydcn Periöonen haer noch vervorderen in de-
fe Landen te brengen diverfche Payementcn, iöo
Schellingen, halve Schellingen, vier, twee, een,
ende halve Stuyvers, gemaeckt buyten dele Ver-
eeniehde Provinciën, oock diverfche kopere Mun-
te , ftreckende alles tot grootelchade ende onge-
rief vande goede In gefetenen deler Landen: Dat
oock door defen middel alle goede ende capitale
Penningen uyt defe Landen werden getogen, en-
de in plaetfe van dien met de voorfz inoode Paye-
menten vervult. S O O I S T, dat wy van nieus
verbieden ende interdiceren allen endecencnye-
gelijcken, te voeren, dragen, fenden, doen voeren,
dragen, fenden, ofte in defe Landen te brengen ee-
nige Payementen van fes Stuyvers, ende daer on-
der/t zy van wat metalen, Hotten oft materien die
gemaeckt iöuden mogen wefen, ofte van wat Ko-
ninckrijeken ofte Landen buyten de Vereeniehde
Nederlanden , die ibuden mogen komen ofte ver-
fonden wordcn.onder wat decxel het löude mogen
zijn. Ordonneren daerom allen Officieren haer
fcherpclick te informeren tegens alle de geene die
haer iöuden mogen behelpen ofte beholpen heb-
ben,'tzyin'tkoopen,verkoopen,ontfangen,verfen-
den van eenige der voorfz Munten, ende de felve
te ftraffen ende doen ilraffen volgens onfen voorfz
Placatc vander Munte, ende nae Rechten vanden
Lande. Ordonneren infgclijcx dat niemant in defe
Vereeniehde Provinciën in fijn huys en fal mogen
hebben, veel mjndcr gebruyeken eenige Perfen of
andere Inftrumenten.daer men mede kanfehroe-
vcn , drucken ofte ftampen eenige meralen van
Gout, Silver, Kooper,Yfer,ofre andere egcene uy t-
gefondert,dan met kennhTecnde voorweten van
den Officier, ofte des gcenigen dien het exercitie
van het officie competeert, ende Borgemeeftcren
vande Plaetfe hacrder refidentie: Ende dat alleen
om te gebruyeken tot publijcke gheconfenteerde
hantwereken, ende anders niet, op pene van duy-
fent goude Ncderiantfche Ducaten voor de eerfte
reyie, voor de tweede rcyfe dobbel ende arbitrale
corredie. En fal den Officier rot allen tyden ende
onverfiens met voorweten van den regeerendé
Burgemecfterc, vermogen te gaen inde Huyfen
die metkennilTe als vooien eenige der voorfz Per-
fen ofte Inftrumentcn hebben ofte ghebruyeken,
foo dickmacl als 't hem goet duncken fal, om fcec-
kere kenniuc te hebben, dat met de voorfz Perfen
ofte andere Inftrumentcn, niet anders en werrgc-
dacn ofte gemacckt,dan hier voor by ons wertge-
accördeert ende toegelaten , op peyne voorfzÏy
den genen te verbeurcn,die den Officier daer Inne
eenichfins fal willen rciifteren ofte wcygeren de
voorfz Parfen ende andere Inftrumentcn te vifite-
ren. Alle welcke penen ende amenden verdeelt
lullen werden volgens den voorfz PJacate op 't
ftuck vander Munte gheemaneert, ende andere
particuliere Aden by ons dacr van voor defen uyt-
gegeven ende verleent. Ende op dat niemandt
daer van eenige onwetentheyt ofte ignorantie en
prctendcre,ontbieden ende verfoecken die Heeren
Staten, Stadthoudercn, Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën re-
fpcdive van Gelderlandt, ende 't Graeffchap Zut-
phen, Hollandt ende Weft-Vrieflandt, ZeelandrJ
Utrecht, Vrieflant, Over-Yffcl, Stadt Groen in gen
ende Ommelanden, ende allen anderen Jufticie-
ren ende Officieren ,dat fy defe onfe Ordonnantie
van Honden aen alommc doen verkondigen, uy t-
roepen, publiceren endeaffigeren in alle Plecken
van onfe Landen , daer men gewoonlickis dufda-
nigen uytroepinge,publicatie ende affixie te doen,
Procederende ende doende procederen tegens
de Contraventcurs ende overtreders van defen
totte voorfz penen, fonder gratie, oochluyckin-
ge, faveur, diiïïmulatie ofte verdrach: Want wy
tot welvaren van den Lande fulcks hebben be-
vonden te behooten. Gegeven in 's Graven-
Hagc, onder onfen Contrc - zegel, Paraphu-
rc ende Signature van onfen Griffier, op den
fevcn-en-twintichftcn dach der Maendt van
8. Ζ ij                   Sep.
-ocr page 1513-
££34-             Placaten. i-Boeck. ï^Tit. ^Deeh           i$$j
Septembetfn't Jacr duyfcnt fes hondert endc elf. Heeren Staten Gencrael Getecckcnt, βΜφ„,
Was geparapheert, /. var, Oldenhamevelt, «■ On- Zyndi-daerop gedruckt hetGomte-Zegelderfc|,
der ftSnt/Ter Ordonnantie vande hooch-gemeke ver Heeren Staten m rooden Wafche.
4. Placaet, Ti^mr Luyckjche Ouyten, daerhywci ander "Payeménten
op prijs ghefielt, en feeckere fibere Reaelkens 0^ billtoen ojerkUert mrden, In date
Λ4εη ij Martij 1613.                                         : ; -         «             i
geen prijs en konnen ghefteit werden, Soo verkla-
ren wy alle de felve filvere Reaelkens billoen, Ver-
biedende een yegelijck die inde voorfz Landen te
brengen, uyt te geven,ofte te ontfangen, mkfga-
dersde voorfz uytheemfehe gheheelc ende halve
Schellingen, ende kleyne Payeménten hooger als
die hier vooren tot prijfe geftelt zij η, t'ontfangcn
ende uyt te geven, alles op verbeurte vande voor-
fchrevcn verboden filvere ende koopere, ofte hier
vooren tot prijs geftelde Penningen, ende daeren
boven vande pcynenende boeten inden PJacate
vander Munte begrepen. Ende opdat niemant
hier van ignorantie en hebbe te pretenderen,
Ontbieden endc verfoecken die Heeren Staten,
Stadthouderen, Gecommitteerde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpeeïive
van Geldcrlandt, ende 't Gracffchap Zutphcn,
Hollandt ende Wcft-Vricflandt,Zeelant,Utrechr,
Vrieflandt, Over-YiTel, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticiercn
ende Officieren, dat iy defe onfe Ordonnantie
van ftonden aen alomme doen verkondigen , uyt-
roepen, publiceren ende aflïgeren in alle Plee-
ken van onfe Landen, dacr men gewoonlijck is
dufdanigen uytroepinge, publicatie ende affixie
te doen, Procederende ende doende procederen
tegens de Contraventeurs ende overtreders van
defen, totte voorfz penen, ibnder gratie, ooch-
luyckinge, faveur , diifimularie ofte verdrach:
Want wy tot welvaren vanden Lande fulcks
hebben bevonden te behooren. Gegeven in
's Graven - Hage, onder onfen Contre-zegel, Pa-
raphure ende Signature van onfen Greffier, op
den vijfthienden dach der Maent van Meerte,
in 't Jacr ons Heeren duyfent fes hondert ende
derthien. Was geparapheert, W. Velfen,"· On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande hoogh-ghe-
melte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
C. Aerjfen. Zij nde daer op gedruckr het Contre-
Zegel der fel ver Heeren Staten , in rooden
Waifche.
1E Staten Generael der Vereenichde Ne-
j derlandcn, Allen den geenen die defe je-
genwoordigefullë iien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo niet tegenftaende verfcheyden voorgaende
gcdaen, verboden van uytheemfehe Payeménten
in defe Landen te brengen ende uyt te geven, by
experientie evenwel bevonden wert, dat de felvc
Payeménten hoe langer foo meer overvloedigh
over al inne breecken , ontfangen ,ende verde bo-
ven hare vvaerde uytgegeven werden, tot over
groote fchade vande Gemeente. S O O I S T.
dat omme dacr tegen te verfien ende alle voorde-
re fchade voor te komen endc te weeren foo veele
eenighfints doenlijck is: Wy met voorgaendc ad-
vijs vande Generael-mcefters vander Munte voor
cerft verboden ende gcinterdiceert hebben, verbie-
den ende interdiceren midts defen het ontfangen
ende uytgeven inde voorfz Vereenichde Landen
ende Steden, vande Luyckfche kooperc Duytcn,
ende om de voorfz uytheemfehe Payeménten té
reguleren ende tot prijfe te ftellen mette minfte
fchade vande Gemeente, ordonneren voorts dat
van nu voortacn alle de uytheemfehe Schellingen
buyten de Vcreenighde Provinciën geflagen, inde
felve niet hooger en fullen mogen ontfangen ofte
uytgegeven werden als tot vier ftuyvers, ende de
halve Schellingen tot twee ftuy vers 't ftuck:
Item, de uytheemfehe dobbel ftuy vers niet hoo-
ger als tot eenen ftuyver: den ftuy ver als tot ee-
nen halven ftuyver: ende den halven ftuyver niet
hooger als tot een oortgen, endc alle d'andere uyt-
heemfehe Payeménten naer advenant. Ende
alfoo in defe Landen met Saexkens, Tonnekens
ende anderfmts cene groote quantiteyt van Jichte
filvere Reaelkens dagelijcks gebracht werden, om-
me die onder de Gemeente uyt te geven voor vijf
ftuy vers het ftuck ,daer van dat den meeftendeel
nochtans maer drie ftuy vers ende noch minder
aen Silver waerdigh bevonden werden, ende van
fulcken verfcheyden ghewichte zijn , dat die op
5. Placaet , fegens de (joutguldens van Bouillon. In date den negenden
Augufli 1613.
hooch-weerdigen ende Doorluchtfgcn Hcerc den
BiiTchop van Ludich, alsHertoge van Bouillon,
weiende van gelijcken gewichte als zijn de Gouc-
guldens, gheflagen ende gemunt inden Heyligcn
Rijckc, maer feer ongelijck in alloye, ende confe-
quentelijck van veel minder weerde. dan de op-
rechte Gout-guldens geilagen nacr den wettigen
voet des Rijcks voorfz, om de felve Penningen
onder
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe je-
j genwoordige fullen iïen oft hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo t'onfer kenniiTe ghekomen is, dat eenige
eygen-baètfoeckers hen vervorderen in defe Ver-
eenichde Nederlanden te brengen feeckere Gou-
de Penningen, gheflagen op den naem vanden
-ocr page 1514-
Al ü N-#'-'E.
m
- ■ ■
onder de goede Goutguldens uyt re geven, ende
cours te doen»gewinnen, tot uytnemen.de fchade
van defe Vereenichde Nederlanden ,, endé vande
Ingefetenen der felvcr. SOQ rS;T^$rrWy
begcerendedaer jegens te voorfien * alle ende een
ycgelijck de voorfz penningen (wacr vandeeffi-
gic hier onder is gedruckt) verklaert hebben ende
verklaren mits defen voor Billoen. Verbiedende
een ycgelijck eenige der voorfz Penningen in defe
Landen te brengen , ofte de felve uyt te geven,
biedcn,ofte t'ontfangen, tot wat pryfe het zy, op
de verbeurte vande iêlve Penningen,oftc de wacc-
dc van dien, in gevalle het feyt met der verfleher
daet niet en werde ontdeckt, ende dacr en boven
op de pene van twee goude Nederlantfche Duca-
tenopelcken Penningh ter contrarien van deièn
geprefenteert,uytgegevcn ofteontfangen, Endc
dat foo wel tot laftc vanden Ontfanger, als van-
den Inbrenger ende Uytgever voor decerite rey-
fe , voorde tweedereyiedubbelt, endc voor de
derde reyfe twee dubbelt van dien , ende boven
defen gebannen, ende arbitralyck geftraft te wer-
den. Endc op dat nicmant hier van ignorantie en
hebbc te pretenderen, ontbieden ende verfoecken
die Hecren Staten, Stadrhoudcren , Gecommit-
teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vande
Provinciën refpeclive van Geldcrlandt , ende
't Gracffchap Zutpheh , Hollandr ende Wefl-
Vricflandr, Zeelandt, Utrecht, Vrieilan dr, O ver-
Yflcl, Stadt Groeningen endc Ommelanden, en-
de allen anderen Juflicieren ende Officieren, dat
iy defe onfe Ordonnantie van ftonden aen aldm-
me doen verkondigen, uytroepen, publiceren en-
de affigcren in alle Pleckcn van onfe Landen,daer
men gewoonlijck is dufdanigen uytroepinge, pu-
blicatie ende affixie te doen, Procederende endc
doende procederen regens de Conrraventeurs en-
de overtreders van defen totte«voorfz penen, fon-
der gratie, ooghluyekinge, faveur, diflimuJatieofte
verdrach: want Wy rot welvaren vanden Lande
fulcks hebben bevonden te behooren. Gegeven
in 'sGraven-Hage, onder onferi Contrezegel, Pa-
raphure ende Signarore van onfen Grer7ier,op den
negenden dach der Maent Augufti, in 't Jacr ons
Hecren duyfcnt fes hondert ende' derthicn. Was
gheparapheert, Λ van Oldenbarnevelt, n' Onder
itondt, Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte
Hecren Staten Generacl. Gcteeckent, C. Aerjfen.
Zijnde daer op gcdruckr het Contrezegel der fel·
ver Heeren Staten in rooden Waflfcbë,* .*.. /'
*\
M"-S
6. Placaet, Yegens geconterfeyte ^Bourgoinjche %ijcx - Oaelders, balven,
quarten,ende Schellingen, defehe billioen verklarende. In date den vijfden Oclober feflh'icn
hondert ende derthien.
; E Staten Generael der Vereenichde Ne-
! derlanden, Allen den geenen die dciè je-
genwoordige fullen fien ofrehooren le-
fen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo t'onfcr kenniflè gekomen is, dat eenige ey-
gen-bactfoeckers hen vervorderen in defe Veree-
nichde Nederlanden te brengen iceckere ghecon-
trefcyte Bourgoeniche filvere Dacldcrs van acht-
cn-veertich iluyvers: halve Daelders van vier-cn-
twintich iluyvers: vierde-parten van twaelf iluy-
vers: endc Schellingen nacr ad venant: zynde in
Figucre conform den ouden endc oprechten Bour-
goenfehen Daelder, macr feer gevallen, foo in al-
loyeals gewichte, ende confequentelijck van veel
minder weerde damden oprechten ouden Bour-
goenfehen Daelder, als maer komende ten pryfe
van vijf-en-vcertich iluyvers endeettelijcke My-
ten,gcflagcn op den nacm vande Eertz-Hertogen
van Ooftenrijek, Hertogen van Bourgondicn en-
de Brabandt.omme de felve Penningen onder dp
oprechte Bourgoenfche Daelders uyt te gheven,
ende cours te doen ghewinnen, tot uytncmendc
fchade van dïic Vereenichde Nederlanden, ende
vande goede Ingefetenen der fclver. S.OO
I S T, dat wy begecrende daer tcgens te voorfien,
alle ende een yegelijck der voorfz Penningen
(waer van de cffigtcn hier onder zijn ghedruckr)
verklaert hebben ende verklaren midts defen voor
Billioen. Verbiedende een yegelijck eenige der
voorfz Penningen in defe Landen te brengen, of
de felve uyt te geven, bieden, ofte t'ontfangen, tot
wat pryfehet zy, opte verbeurte vande felve Pen-
ningen, ofte de weerde van dien , in gevalle hec
feyt met der verfcher dact niet en werde ontdeckt,
ende dacr en boven opte pene van twee Neder-
landtfchc goude Rydcrs op elckcn Penningh ter
contrarien van defen inde Vereenichde Landen
gebracht, geprefenteert, uyt-gegeven, ofte ontfan-
gen , ende dat foo wel tot iaite vanden Ontfanger
als vanden Inbrenger ende Uytgever voorde eer-
ile reyfe, voor de tweede reyfe dubbelt,ende voor
de derde reyfe twee dubbelt van dien, ende boven
defen gebannen ende arbitraüjck gheftraft te wer-
den. Interdicercnde endc verbiedende meereen
yegelijck opte voorfz Munten vande Eertz-Her-
togen eenige materialen te leveren, ofte doen le-
veren , opte verbeurte vande felve, ende daer-en-
bovcn vier hondert goude Nederlantfche Rydcrs
voor de eerfte reyiè, die tweede dubbelt, ende de
derde reyfe vier dubbelt, ende daer en boven uyt
de Nederlanden ghebanncn te werden.' Ende op
dat niemant hier van ignorantie en hebbe te pre-
tenderen , ontbieden ende verfoecken die Hcercn
Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde Raden,
ende Gedeputeerde Staten vande Provinciën re-
fpcdive .van Geldcrlandt, ende 't Graeffchap Zut-
phen, Hoilandt ende Weit Vrieflandt, Zeelandt,
Utrecht, Vrieflant, Ovcr-Yiïel, Stadt Groeningen
endc Ommelanden, ende allen anderen Jufticic-
ren ende Officieren, dat iy defe onfe Ordonnantie
8. Ζ iij                 van
-ocr page 1515-
PlacateDL*. 3,Boeck» iz.Tit. 4. Deel.
193«
*939
vanftonden aenalommedoen verkondigen,uyt-
toepen * publiceren ende affigeren in alle Plecken
van onfc Landen ,dacr men gewoonlijck isdufda-
rige uytroepinge, publicatie ende affixie te doen,
Procederende ende doende procederen tegens de
contraventeurs ende overtreders van defen totte
Voorfz penen, fonder gratie,ooghluyckingc,faveur,
diflimulatie ofte verdrach: want wy tot welvaren
vanden Lande, ende de goede Ingefetencn vandc
felvcfulexhebben bevonden te behooren. Gege-
ven in 's Graven-Hage, onder onfen Contrezegel,
Paraphure ende Signature van onfen GrefTier, op
den vijfden dach van Oftobris ,in 't Jaer ons Hec-
ren 1613. Was geparapheert, λ£. Coenders,n· On-
der ftont, Ter Ordonnantie vande hooch-gemeltc
Hecren Staten Generael. Geteeckent, C. Aerjfen.
Zijnde daer op gedruckthet Contrezegel der fel-
ver Hecren Staten, in rooden WaiTche.
7. Placaet, daer by hare Ho: Mo: verbieden inde fehe Landen te bren*
gen, font fangen, ende uyt te geven, generalijck alle uytheemfche Payementen ende Schellingen ;
Ende fpecialijck de twee foorten van Schellingen onder defen Placate gefigureert: mitfgaders oock
de groot e ende kleyne Penningen, die by hare HO: Mo: voorgaende Placaten zijn verboden. In date
den tweeden Januarij
1617.
Vereenichde Nederlanden , generalijck alle de
voorfz uytheemfche Payementen ende Schellin-
gen, ende fpecialijck de voorfz twee foorten van
Schellingen hier onder ghcfigureert: Midtfgaders
oock die groote ende kleyne Penningen die by
onfe voorgaende Placaten zijn verboden, ende in
de Manualen , 'ofte Beeldenaers niet en ftaen be-
kent , opte verbeurte vande felve, ende daer-en-
boven vandc penen ende boeten inden Placate
vandc Munte begrepen. Ende op dat niemandc
hier van ignorantie hebbe te pretenderen, ontbie-
den ende verfoecken die Heeren Staten, Stadt-
houderen, Gecommitteerde Raden, ende Gede-
puteerde Staten vande Provinciën refpeétive van
Gelderlandt, ende 't Gracffchap Zutphen, Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht,
Vricflandt, Over-Yflèl, Stadt Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Jufticieren en-
de Officieren, dat fy defe onfe Ordonnantie van
ilonden aen alomme doen verkondigen, uytroe-
pen, publiceren ende affigeren in alle Plcckcn van
defe Landen, daer men gewoonlijck is dufdanigc
uytroepinge, publicatie ende affixie te doen, Pro-
cederende ende doende procederen tegens de
Contraventeurs ende overtreders van delen totte
voorfz penen, fonder gratie, oochluyekinge, fa*
vcur, diifimulatie ofte verdrach; Want wy tot
wel*
Ie Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe je-
i genwoordige fullen üen ofte hooren le-
fcn.Saluyu DOEN TE WETEN,
Al is 't dat by verfcheyden onfe voorgaende Pla-
caten , fcherpelijck verboden is , uytheemfche
kleyne Payementen, ende Schellingen in defe
Landen te brengen, t'ontfangen, ende uyt te ghe-
ven, Soo wert nochtans evenwel byexperience
bevonden, dat fulcke Payementen, ende Schel-
lingen dagelijcks overvloedigh over al innebreec-
ken, ontfangen, ende verde boven hare weerde
uyt-gegeven werden, ende daer onder twee foor-
ten van Schellingen nieuwelijcks uyt gekomen,
waervandeFigueren hier onder ilaen gedruckt,
ende gefigureert, die welcke by den aflaye daer
van ter Munte gedaen, bevonden zijn niet weer-
diger tewcfen als ongeveerlijck drie fluyvers ne-
gen penningen, tot uytnemende groote fchade
van defe Landen, ende vande goede Ingefetenen
der felver: Welcken aengemerekt, ende ömme
daer tegen teverfien, ende alle vordere fchade
voor te komen ende te weeren foo veel eenich-
fints doenlijck. SOO IS Τ , dat Wy van
nieuws verboden ende gheinterdiceert hebben,
verbieden ende interdiceren mits defen, hetinne-
brengen,ontfangen ,endc uyt-geven inde yoorfz
-ocr page 1516-
Λ /1
$P -IJl £j
iéit
gcparapheerc, /. hinp&ênéfle,vi· jönclér ftohtjl^tei:
Ordonnantie vande ho^ch-gcmelte Heeren Sta-
ten Generael., Qeteeekent, C. 'Jierjfem Zijhcfë
dacr op gcdruckt het Contre-zegel der felyër Heé-
rcn Staten, in roodèn Waflche.
4
Welvaren vanden tande fulcks hebben bevonden
tèbehooren. Gegeven in 'sGraven-Hage, onder
bnfen ContirelegeliParaphurc ende Signature van
brifen Grefficr, op den tweeden dach der Maeht
ian Januario,'in 't Jaer ons Heeren i 617.
Was
n\jx wn'j 'rsm* sho^1.· n'jjV'jfiPl
8. Placaet, Wm by den dubbelen StuyVer mette letteren S. Sc, Inibla; vtiï?
billhen verklaert wert. In date den %b Maert 16 ia;
'J 'M!:
menten wel ernileiijck ghewaerfchouWt, endé
fcherpelijck beiaft, in 't ontfangen der Payemen-
ten goët règuard op de felve, ende.de ken-teVtker
nen van dien, hier boven vérhaclt, te nemen'ytcji
eynde hicmant by de felve bedrobgen en wérdéi
Met verboth van eenige der fclver uyt te ghevcn,
ofte ontfangen , als zyndc beneflens andere Pen-
ningen t'eenemacl voor billoen Verklaert; Als
mede van eenigen in voer der fel ver, ende van a|lc
andere Payemenren hier te Lande voortacn te
doen: Daer beneffèns van uyt defe Landen orïde
Munten, daer alfulckc Payementen zijn geflagen
om die te doen maeeken, eenige materialen te le-
veren, ofte doen JeYcren. Alles op de penen ende
amenden inde voorige Placaten, ibo regens den
uytgeef ende ontfangh, ende den invoer der ver-
bodene ende ongcvalueerde Penningen, als de le-
veringe op uytheemfche Munten ghcilatueert.
Gedacnopten twintighilen dach der Macnt vari
Mcerfe feilhien hondert negenthien»:
,En doet cenCn yegclijckcn midts deièn
weten, hoe dat alhier te Lande in gevoert
_ werden fekcre filvere Pennincxkens, ofte
Payementen (waer van de af beeJdinge hier onder
ceitelt is) de nieuwe dubbele ituyvers, tfedert den
Jare fefthien-hondcrtvccrthien,opder Gencrali-
tcyts Ordonnantie hier te Lande ghcflagen, fcer
gelijck zynde, Jae foo nae, dat, ten zy men dacr
van gewaerfchoutzy,endein 'tontfangen naeu-
wc oplicht op neme , men de felve feerqualijck
uyt de hier-Landtfche fbudc konnen onderfchey-
den: Hebbendeaen d'cene zyde eencnklimmen-
den Leeuw (edoch fonder Pijltgens cndeSweert,
'twelckoockvoortaen dienen faltotkcnnuTcen-
de onderfcheyt) endeacnd'ander zyde de lette-
ren S.ST. 1NSVLA: 16 ι 8. waer door de fel-
ve, even of't Over-Yflelfche dubbele Stuyvcrs
(die de letteren tRAN si SU LA ΝΙΑ hebben)
waren , lichtelyck voor goede dubbele Stuyvcrs
uytgegcvcn, ende vande Gemeente, fich voor al-
fulcis niet hoedende, ontfangen werden;. Ende
alfoo de felve van veel flechteren alloy ende ghe-
wichten zijn, als de hier-Lantfche, ende daer door
de Ingcfctcnen defet Landen grootclijcks fouden
konnen befchadight Werden: Soo wert eenen ye-
gelijcken by defen van wegen de Hoogh Mogen-
de Heeren Staten Gencrael, voor de felve Paye-
V
V
ν
9. Placaet, Waer by de fihete Ï>utetóm ,ende den JJaelder vande Φήη$
van Mefferani voor lillioen verklaert, ende 'tfieygeren vaside Rijcxdae/derf verhelen werd/. In
date vanden leften Oftober
1619.
                                   \ \.
Ie Staten Gencrael der Verccnichde Nc-
Iderlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullcn nen ofte hooren le-
'fen.Saluyt. DOEN TE WETEN*
Alfoo niet jegenftaende ons laetft Provifioneel
Placaet op den cours vanden Gelde (waer by alle
Goudc ende Silvere Penningen βρ-'c felve niet
gevalueert, endeten pryfe geuelt,voor billoen ver-
klaert , ende 't uytgevcn of't ontfangen verboden
zijn) evenwel dagclijcks noch eenige üythecm-
fene Munten hier te Lande in gebracht endé uyt-
gegeven werden ί onder anderen eenen filvcfen
Pcnningh by de Eertz-Hertogcn in Brabandt ge-
flagen, ende alhier tot drie gulden uyt gegeven,
met den halven fah dien fofdéttich ftuyverSj
(waer van de Figueren hierondergeftek zijn) alj?
oock eenen Daler vanden'Prin'ceVvan Meiïefafiyj
met het vierendeel van dien, den heclen tot t#eë
en dertich, ende het vierendeel tot acht ftuyvers
uyt gegeven.(waer tan mede de'Éigucrcn hier oa?
derftaen)de welcke óngevecrlijck deïielftflech-
tcrvanalloye , ende derhalven ontrent de hdft
minder in prijfe zijn als 't behoorde: Item,dit èc~
nige Penningen, by bnfen Voorfz Pfacate ten prij-
fe gelieft ofte getoieréèrt» Weder tpt hcófgerèn ptö
fe werden uytghegcven, als hare valuatie niödci
brenght: Met namen den Rycxdaclder, de welcke
op vijftien ftuyvers ghévalüeert zijnde, op'eenigè
Plaeticn
-ocr page 1517-
2942
Placaten-j. a.Boeck.
*94$
Vneilandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over
YiicKStadtGroeningen ende Ommelanden en"
de allen anderen Juilicicren ende Officieren'dar
fy defe onfe Ordonnantie van ftondcrvaen aiom
me doen verkondigen, uy troepen, publiceren en*
de afngcren in alle Plecken van onfe Landen daer
men gewoonlijck is dufdanigen uytroepinee nu
blicatie ende affixie te doen, Procederende ènde
doende procederen tegensde Contraventeurs en
de overtreders van defen totte voorfz penen, fon"
der gratie,ooghluyekinge,faveur, diflïmulati'e ofte
verdrach: want Wy tot weivaren vanden Lande
ende de goede Ingefetenen Vandefelve fulex heb-
ben bevonden te behooren. Gegeven in 's Gra«
ven-Hage, onder onfen Contrczegel, Paraphurê
ende Signature van onfen Greffier.op den laerften
dach van Odobris, in 't Jaer ons Heeren duyfent
fes hondert ende negenthicn, Was geparapheerr
G. Scha/er, »· Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vande hooch-gbernelre Heeren Staten Generael.
Geteeckent, C. Aerjfen. Zij nde daer op gcdruckt
hetContrezcgelder felver Heeren Staten in roe-
den VVaiTche.
Plaetfen defer VercenichdeProvinciën tot een en
vijftich ftuy vers uytgegevcn werden i Streckcnde
alle 't felve tot kleynacliünge onfer Placaten.ende
tot geenen kleynen fchade onfer goeder Onderfa-
ten. SOO IST, dat Wy verbieden fooin't Ge-
nerael alle Penningen by onfen Placate voorfz
niet gevalueert, ende infonderheyt de voorfz Pen-
ningen van drie gulden, met de halve van dien:
Als mede den Daler vanden Prince van Meflera-
ny, met fijn gedeelte,hier te Lande eenichfints in
te brengen, veel minder de felve uyt te gheven, of
te ontfangen. Als mede eenige Penningen hoo-
ger uyt te geven ofte ontfangen, als de felve by 't
Placaet voorfz gevalueert zijn: Infondcrheyt den
Rijcxdaelder niet hooger dan tot vijftigh ftuy vers,
Alles op de breucken ende amenden in 't felve
Provifioneel Placaet vermeit. Ende opdat hier
van niemandt ignorantie ende onwetenhcyt en
hebbe te pretenderen .ontbieden ende verfoecken
die Heeren Staten, Stadthouderen, Gecommit-
teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vande
Provinciën refpe&ive van Gelderlandt , ende
,*t Graeffchap Zutphen , Hollandt ende Weit
10. Placaet, opte provifionele Tollerant'te vanden cours vanden (jetde:
Mitfgaders verloth tegens het opfleygeren vanden Rijcxdaelder: Het ontfangen ende uytgeven van
den twee Blamks ende Blaneks penningen
.* Oock mede verhoth van te ontfangen ende uyt te geven
de Oorden vande Rijcxdalers, ende de Schellingen in 't Rijck gemunt, ende andere Payementen, 6e.
In date den \-jJanuari) 1610.
E Staten Generael der Vereenichde Ne·
j derlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
fen.Saluyt. DOEN TE WETEN,
Dat vvyom redenen ons daer toe'moverende,
goet gevonden hebben het lefte Provifioneel Pla-
caet op de Tolerantie vanden Gelde, nae verloop
des jegenwoordigen Maents Januarij, al noch
twee Maenden te continueren, te weten, totten
leften Meert toekomende: Ende alfoo, niet tegen-
ftaende onfe voorgaende Placaten, den Rijcxdael-
dcr door baetfoeckende Menfchen, tot een ende
vijftich ftuyvcrs gerefen wort, lbo is onfe ernftigé
meeninge, dat de felve by fijnen gheftelden pryfe
van vijftich ftuy vers behouden werde .opdepey-
nen inde felve Placaten begrepen. Voorder ,alfoo
de Brabantfc^poude Stuy vers, heele ende halve,
alhier ghenaemt twee Blancken, ende Blancken,
tot noch toe getolereert.foo feer geileten ,ende ia
gewichte vermindert zijn, dat fy op verre na haie
voorige waerde niet en kon nen halen: Daeronv
me oock de Hertogen van Brabandt de felve t'ee*
nemael voor billoen verklaert hebben: Ende alfoo
appatentelijck alle de felye hier te Landen gltf-
-ocr page 1518-
3$ΐ Μ fib^OT.f^^^ftDJÊDBH
1944          .bou ;.
Silyerea ofte koperen. Payementen in dcfeLar^
den gebracht ofte in.gh^vperr fullen worden , bf
,yeri?eurte variclè felve,Penningen , ende daef-eni
boven arbitraiijck aendén lyvégeilrafc te worden.
pe Uy^icémlche Stuyvers de welcke' alreedé
binnen 's tandrs zijn, werden gheduyrcnde dert
voorfz tij t van continuatie, te weten, rotten lefteni
Meerr, al noch ghetolereért vpJgendè 'typórgaèn-:
de PJacaqt, tot een Biariqk den Stuy verdubbelde
endebalvcnae advenant. Gelijck medeaÏJe Ko-
per-gek niet zyndc vanden flage öhfer Munten,
by provifiegctolcreernv'ert tót eën Pb^ninck, ie-
ithien der felver doende eenen'Stuvver, ende niét
hppger. Verbiedende de felve alle npeger te ent-
^go^pftèuyt tegeven', ?Dit alleé,op penen inde
voorwende PJaéacen begrcpien:^V^r nae een Srê·.
der iichTal hebben te re|ülercn; ende voor fcha-
den te wachten ,:^nde oprdat^^'Vjanfniemandi;
ignorantie\Μψ ony^ièm^tenl^i^è.'TC prcteil·
deren, ontbieden e^ verl^fciefiwftecren Sta^
teil,. Stadrhofjdiircn, Ghecommitteerde Raden,
ende Gjedeputcétde Staten varidp Provinciën
refpeiiive van Geld.èrlaritende 't Graëffchap Züt-
phen, Hoïlahdt endé%eft-Vricilahdt rZcélantf^
Utrecht, Vrieflant, OverYiTel, Stadt Groeningen
ende Ommelanden , ende allen anderen J ufticie-
ren endé OïHeiere« ν datfy dtfc onfè ordonnantie
van ilonden aenal^mmedoen verkondigen,uyt-
roepen, publiceren ende aiïïgcrcnin alle Plecken
van bhielÊ&H&érïi Jaiet mw^wobnlljck is dufda-
nigeuytroepinge, publicatie.ende aiBxic te doen,
Procederendeehdédoendbproccdcrpn tegensdé
ContraventeurseiVdédyérötdéfsvan:defen tottó
voorfz pönén,/ondcr!jgta.ric,obchJoyckinge, faveur^
dillimulafië bijtè ycfiirach i Want Wy iöt wel va-
ren yanaen Lande ende de igocdéihgcfètëhen van
de föfyeiulcx hebben befpriden tb behdorch. Ge-
geven in 's Graven-Hage, ondejr dniên Cpnrfeze-
gcl, Paraph'ure endé Sigffature van onicri Grerfier;
opdéij ieventhiendehijaniiarij i^iö. 'V^as gepa-
raphee^t, A. vaqZuyïïenv4nNyëvËi\ v*" |'Onder
ilondt, Ter Ordohriantic vandc!hooch-geméjte
Hecren SratenGenerael. Geteeckenc» C. Aerffén.
Zijnde daer op ghedtückt het Contrc zqgel dëc
felver Heercn Staten, in rooderiWaiTche.
bracht fullen worden, tot overrgrqote&hade van
onfe Gemeenten Spo hebben wygoet gevonden
dcfelve te reduceren qnde te ftellcn, ghelijck dé
felve by defen gered uceert ende geilelt worden by
provifie, ende van nu af", gcduerende den tijde van
de voprfz continuatie, als tottenjéftcq, Meert, op
eenen Stuyver, ende eenen halven StuyvcycfpeT
Öivclijck, nae jegenwoMdigeiValuane, den ftuy-
ver tot acht DujtcVgenomqff^, ^jerb^de^ de
felvehooger teontfangen qn^ uyt te geven,op
penen daer toe flaende; SaLopctóernant gc$9J&
den zijn ν^φφ^Μ^ιψ,Χ^ mm$}t
meer dan op elcke hondert juïden tot de weerde
van twee gulden. Aengeften oocK^Tet groote
raenichte dagelijcks^ hier te/I^afIrt gh^racht
werden verfcheyden filvf^^yemèntenoin 't
Rijck gheflageri, nenbenp'ë aen^'een zyde eenen
R»je£-Arent, ende acn d'amfer zyo*e een gh^jjjjir·
teledrt Wapen: waer door dei felve alle feer gelijck
dè Schellingen left op de Rijci-Muntenvaft De-
venter, Campen ende Zwol gemunt /ende vande
felve qualijck t'onderfchcyden zijn , maer daer
voorfonder onderfchey t uy tgegeven werden, ver-
fchillende nochtans alle feer veel, cenige der fel-
ver weynich min als de helft inde waerde: Ende
dewyle de felve alle fpo mcnichvuldich in afflach,
ende evenwel cT'een van d'andcr, énde allë^Iri de
oprechte Schellingen by den gemeynen Ivian niet
wel te onderfchcyden zijn ,foo dat niet wel de fel-
ve tot waerfchouwinge by afbeeldingede Ge-
mcynte voor te ilellen is: Wy mede goet gevon-
den hebben alle heele ende halve Schellingen,
voerende eenen Arent, 't zy dubbelde ofte eficke-
ie, in 't Rijck geflagen: alwaer 't oock ^bp dat de
Fïgueren v^n eënige der felver in onfen Beelde-
naer geinfereert waren, voor billoen te verklaren:
Verbiedende ypprtaen eenige der felver meer uyt
te geven oft te ontfangen. Gelijck wy oock voor
Billoen verklaren, ende verbieden te ontfangen of
uyt te geven alle Oorden van Rijcx-daelders, hoc-
danich die fouden mogen zijn , ofte by wien ghe-
flagen, alibo onder 't deckfel der felver, vele fnoo-
deende nae-geconterfeyte Penningen alhier in-
gevoert.ende hoogerals hare weerde befteet wer-^
den. Verbieden voordcr dat gcene Uytheemfche
um
mv:
11. Placaet, Tegens eengeconterfeyte ^jcxddelder* In date den negen e#
iwntighflen Januari) 1621.
E Staten Generael der Vercenichde Ne-
! derlanden, Allen den gcencn die defè je-
genwoordigefullë fien ofte hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo t'onfer kenniile ghekomenis, dat eenige
bactfoeckende Peribonen hen vervorderen in defc
Vereenichde Nederlanden te brengen feeckere
valfche Dalers, die by de eenvoudige Gemeente
werden ontfangen ende uyrgegeven onderde op-
rechte Rijcxdaelders, ende niet zynde in weerden
boven de fefthien ftuy vers, ende eenige minder,
ftreckende tot groote fchade vande goede Ingefc-
tcnen defer Vereenichde Provinciën. SOO
1S T, dat wy begeerende daer tegens te voorfien,
de voorfz Dalers ofte Penningen (waer van de
.. !
effigiè hier onder in druck is geilelt) vcrklaert heb-
ben en verklaeren midts defen voor Billioen, Or*
donnerende naer de publicatie van defen, allen
den gcencn die eenige der voorfz Penningen by
fich louden mogen hebben, datelijck te brengen
inde WilTel ofte Provinciael Munten, alwaer hen
de oprechte waerde vandc voorfz Penningen ofte
Dalers fal werden voldacn. Verbiedende voorts
eenige der voorfz Penningen, oftcghedecltc van
djen, inde voorfz Nederlanden te brengen, te ont-
fangen , ofte uyt te geven, op de verbeurte vandc
felve Penningen, ofte de weerde van dien , in ge-
valle 't feyt niet ter verfcherdaet ontdeckt en wer-
de.ende daer en boven het viervout van dien, ende
voor de tweede reyiè boven de verbeurte vande
9. A·            -1 felve
-ocr page 1519-
Placaten. 3 · Boeck. ι i. Tit. 4. DeeL
Véfiteüfs ende bvertrèders van defentottë veerfr
feèy;iien, fonder gratie, oochluyckinge, faveur diH
iiiriüfatié ofte verdrachi Want wy;fülék têri dW
fte Vanden Lande hebben bevonden te behöoréjil
Gegeven in VGraven-Hage, onder ónfén Contra
zegel, Paiaphureende Signatüre Van orrfen
Gre,ffiet, bp 'den ne^cri én twintiehfteh Jan'uanj
lëxt. Wai gepafapheert,iW:^iz)f/i?/Ka)vt..:QnJi
der ftoht,!*et Ordonnantie vandchöogH gemblté
&eeteii Staten öenerael. Geteëckenr, C. JitWe»:
Zijnde daer op'gednfekt het Góntre zegel der fêfj
v^lièèjeHSt^iïrttööaeh^arBhe; .« S
felve Penningen, confifcatie van a\le fijne goedcr-
ren, endé uyt den Lande ghebarinen te werden:
Blijvende voorts in allen andéren poinéten onie
voorige Placaten op 't ftufck vander Mühte ïn fijn
geheel, ende voornamentlijck tegen den gecnigen
die hen bemocyt foudé mogen hebben ,oitë noch
fbüdc mogen bemoeyén op, foodanige vaïfchc
jvttintë re leveren. Ordonnerende dat aïie de felve
^erfobrien eheilraft ifuïlën worden acrï lyve ehdc
PQét,, Ende op dat riiemarif hier van ignorantie
énllebib? tepretenderen,oritpicdénëndéyerfoec-
kpn die Heéren'Staten, Stad&ouderen, Gècdrn-
muteerde Raden,ende Gedeputeerde Stateni'iah-
$e Provinciën refpe&ive van Gelderlaridt',i ende
't Graeffchap Zutphén, HoÜarit.ende WeuWriefc
landt, Zeèlandf /Utrecht, Vrieflandt, Över-Yflel;
Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende aU
Tëh anderen J'ufficieren ende Officieren , dat fy
defeonfc Ordonnantie van ftonden aenalomme
doen verkondigen, uytroepen, publiceren ende
affigeren.daermengewoonlijckisdufdanige'uyt-
roepinge, publicatie ende affixie te doen, Procede-
rende ende doende procederen tegens de contra1
;0^
-va-jijt ■'
3i;;si2.
Pl&caet, tegens denontfangh ende, tgttgeefvaneenen encfykn Stuyver,
lèfï op de Stadts Munte linnen Cdmpen, mitfgadersvande Koöpere Penninghfkens tot Elhurghge-
'jlagen, ende op de optyijfelinge ende "vergoeding van dien. In date den z^ December
162.1.
É Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defen
fuilen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
D OEN 'T E WETEN: Alfoö voor
defen verfcfreyden Munten énde Munt-meeftèrs
in cicfe Vereenichde Provinciën fich pnderftaën
hebben,buyten ordrè van ons, endè den voet van
onfer Munte»te flaen vcricheyden Penningen en-
de Payementen , de welcke onder de Gemeente
uytgegeven ende ghediftribueert zijn, niet alleen
fonder dat den noot ofte dienft der felver Landen
fulckswasvereyfchende, maer veel eer tot groo-
ten achterdeele van het gemeene befte, hebbende
mede ghedient tpt pretext ende deckmantel, om
onder de felve allerhande uytheemfche fnoode
lichte Payémcnten in te voeren, ende onder de
Gemeente uyt te ftcecken, tot feer groote fchade
vande felve, waer tegens,al hoe wel wy, ioo by Ge-
neralcnPlacatcopte Valuatievanden Gelde,als
by particuliere tegens de felve voor defen ernfte-
lijck hebben doen voorfien, dien niet tegenftaen-
de evenwel bevonden wert, datgheduyrende wy
doende zijn om het ftuck vander Munte, ende
ganckvanden Gelde, in ordre te brengen ten be-
lten vanden ftaet defer Landen: Dat nu onlanghs
op de Stadts Munte van Campen,eenen nieuwen
cnckelen Stuyvcr ghemaeckt is, die onder de Ge-
meente dcfer Provinciën aireede heeft begonnen
cours ende ganck te krijgen, de welcken ghecon-
fereert tegens den enckelen Stuyvcr by ons inden
Jare 1614. geordonneert, bevonden wert fwackcr
te wefen, ende min weerdich dan onfen voorfz
Stuyvcr twaelf of dcrthicn op het hondert , daer
uyt dan, ende by fo verre den cours vanden voorfz
Campifehen ftuyver niet en werde geftuyt, ver-
oorfaeckt foude werden een verder verloop in het
ftuck vande Munte, ende de goede Ghcmeen-
te ghebracht in al te^gtodten verlies ende fchade.
S O O IS T, dat Wy om fulex voor te komen en-
de te verhoeden, goet gevonden ende noodichge-
acht hebben , den voorfz nieuwen enckelen Stuy.
ver tot Campcn gheflagen, als oock alle andere
Penningen by onfe voorige Placaten verboden,
ende onder de felve eenen Daler Vanden Prince
van Meflerani, met fijne gedeelten, (die tot twee
en dertich ftuy vers uytgegeven wert, ende niet
veel meer dan dé helft weerdich is) van nieuws té
verklaren , ghelijck wy dan midts defen verklaren
alle de felve voor bi'llioen: Verbiedende eenigé
der felver hier te Lande uyt te geven, ofte te ont-
fangen, op de penen in ons Jcfte provifioncel Pla-
caet op't ftuck vande Valuatie begrepen. Ordon-
nerende tot verlichtingevande Gemeente, foo
veel de voorfz Camper Stuyvcr aengact, dat alle
de geene die voor de publicatie van defen Placate,
eenige der voorfz Stuyvers hebben ontfangen, de
felve fuilen hebben te brengen op de Raedrhuyfen
vande Steden daer fyluyden woonachtich zijn,
ofte indien fyluyden ten platten Lande woonen,
van eenige vande naeft-ghelegen Steden, binnen
den tijdt van acht dagen naer de publicatie van
defen, alwaer henluyden de voorfz Camper Stuy-
vers fuilen werden afgenomen, ende voor fulcken
prijs als die by henluyden zijn ontfangen, met an-
der goet Geit betaclt, om daer nae by de Munts-
luyden die de felve hebben gheflagen, vergoet te
werden, daef toe wy de felve fuilen ficn by alle
middelen te bewegen, oock by aenhoudinge van-
de Magiilraten ende Ingefetenen vande PJaetfe
daer de voorfz Stuy ver is geflagen.mitfgaders van
hare goederen, daer wy de felve in defe Vereenich-
de Provinciën fuilen bekomen: Verklarende de
Munr-
BH
MHm
-ocr page 1520-
Μ υ ν Τ E.
294*
Muntmeefters ende de Munt-gefellen,ende alle
die hen tot het munten vanden fclven Stuyver
hebben laten ghebruycken inhabil, om op eenige
Provinciale Munten ghebruyckt te werden: ende
verbieden wel exprefielijck alle MunMneefters
ende Officiers vande vooriz Provinciale Munten,
geene lbodanige Perfoonen in haren dienft aen te
nemen, ofte henluyden werck te geven, op arbi-
trale corredtie: Verftaende alle het voor-verhaelde
oock vanfeker Koopere Pennincxkens, hetwelc-
ke tot Elburgh gemaeckt, hier te Lande in groote
quantiteyt uyt-ghefteecken wert voor een duyt,
ofte achtile-part van een Stuy ver: Ende fullen die
geene by de welcke nae verloop van acht dagen
naer de publicatie van deièn, alfulcke Camper
Stuyvers.ende Elburghfche Pennincxkens bevon-
den werden, fonder de felve ter behoorlijcker
plaetfe als voorfz gebracht te hebben, ter oorfaec-
Re van dien vervallen zijn inde boeten by onfe
voorgaende Placaten tegen de Invoerders ende
Uytgevers van verboden Penningen geftatueert.
Verbiedende voorder op den voorfz Camper ftuy-
ver, Elburghfche Pennincxkens, ende alle andere
verboden Penningen, 't zy waer dat de felve oock
fouden mogen gheflagen ofte ghemunt werden,
binnen ofte buyten deiè Vereenichde Provinciën,
eenige Materialen te leveren, van daer eenige pen-
ningen herwaerts over te brengen, al waer 't maer
om die weder te veriènden, ofte fich om de felve
te diftribueren ende onder de Gemeente te ver-
handelen, te laten gebruyeken, daer van genieten-
de profijt ofte geen, oppeynevan niet alleen de
Materialen ofte Penningen, met noch het vier*
voüt daer en boven te verbeuren, maer oock arbi-
tralijck aenden Jyve geftraft te fullen werden, nae
de menichvuldjgheyt ende ïiniïtérheyt van 'tmïfc
bruyek: Sullende het fèlve mifbrayck mogen
werden nae gefocht, ende de overtreders van deiè
onfe Ordonnantie daer over werden beklaeghfc
thien Jaren naer datfyluyden hen in 't geene voo-
ren is verhaelt, fullen hebben miigrepen. Ende·
op dat niemanthier van eenige onwetenheyt ofte
ignorantie en pretendere, ontbieden ende verföec-
ken die Heeren Staten, Stadmouderen, Gcconii
mitteerde Raden, ende Gedeputeerde Staten vart
de Provinciën refpedive van Gelderlandt, ende
'tGraeffchap Zutphen , Hollandt ende Weil-
Vrieflandt, Zcelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over*
Yflcl, Stadt Grocningen ende Ommelanden, en-
de allen anderen Jufticieren ende Officieren de-
fer Vereenichde Nederlanden, dat fy defe onfe Or-
donnantie ende Placaet van ftonden aen alom*
me doen verkondigen, uytroepen, publiceren en-
de affigeren, daer men ghewoonlijck is dufdanigê
uytroepingc, publicatie ende affixie te doen, Pro-
cederende ende doende procederen tegens de
Conrravcnteurs ende overtreders van defen rortö
voorlchrcve peynen, fonder gratie, oóghluyekin-
ge, faveur,diiïïmulatieofteverdrach: want Wy
iulckstotdienfte vanden Lande hebben bevon-
den te behooren. Gegeven in 's Graven-Hage 4
onder onfen Contre-zegel, Paraphure ende de
Signature van onfen GrefTJcr, op den vier-ende-
twintichilen Decembris fèilhien-hondert een en
twintich. Was geparapheert, Anthónis de Rode, "■
Onder ilondt, Ter Ordonnantie vande hooch*
ghernelte Heeren Staten Gencrael. Ghereec-i
kent, d iderffen. Zijnde daer op ghèdruckt h'eï
Contrezcgel der felver Heeren Staten intoóderf
Waiïche, i>" ' *·>
.13. Placaet, Waer by den 'Batenburger SebeÜinghwor billioen verltfaeri
wert. In data den zi.Junij 16%%t              Aanduw
IE Staten Generael der Vereenichde Pro*
j vinden , Allen ende eenen yegelijcken»
sdie defen fullen üen ofte hooren Jcfen»
"Saluyt. DOEN TE WETENj
Dat óns te kennen gegeven ende vertoont is, hoe-
dat federtweynightijats herwaerts, gedaen flaen
ende munten is, by den Heere van Batenborgh»
feeckere filvcreiPayement-penningen, daer van
de Figuere hier onder gheilelt is, in allen foo ghe-
lijqk den SchelÜngh inde Provincie van Utrèchi
gheflagen, dat de felve uytte voorfz Utrechtfche
Üc&eÜingcn» in't verhandelen vanden<ielde:,iiier
gekent ende ghefcheyde^i en kan werden, ten sy
mejS/daer op feer neerftelijcken lette ? Endeal hoef
wel den Penningh voorfz fchijnt maer vcptvijf
ftuyversgeflagènteEijnihebbende tot diersfeyjide
in 't midden van het&ruys een teyekentgen Κ \fo
liochtans dewijl den felven tegens onfe Provint
ciael Schellingen geconfereett, nergens na de vijf
öuyvers en kanhalen: JEndedat die alreedehier te
I-ande,overmits de gelijckheytmette Utrechtfche
Schellingen, önderênde voor eeniSchellingh werfc
uyc gegeven; Zijnde fuJex eenefpecie van contern
feytinge, ende als Hag^munterye, nergens an-
ders om ghepraéuïeert^an om de Luyden tebe-
driégen.ende te miifeydéta,- ende doormiddel vati
dien groot werck ter Munte te procureten 4 endé
alle goede ftereke Speciien, in alfulcke Penningen!
te doen converteren, ftreckende tot merckëlijckè
fchade vande Gemeente, ende Ingefctcnen defec
Landeh^ èridetot fubverfie van alle goede ordrè
op'tftuckvandeMunté. SOO IST,datwyl
noodicb gheacht hebben den fclven Penningrt
openbaeiBjck by af beeldinge, tot waerfchouwin^
ge,r defierneen te voor te ftellen, endet'eenemael
voor billioen ie verklaren, gelijck wy dan den fcl-
ven by.defcn voor Billioen verklaren, verbiedende
dienitoreenigen prijs uyr te bieden» ofte te ont/an*
gen ^op de verbeurte tande uytgebodenofteonfó
faiigene Penningen,ende van het viervout vandA
weeree, van dien, volgens onfe voorgaende BJacsd
ten tegens de Billioenen geemaaeert; Gelijk wyi
oock verbiecjen op lijf-ftrane, ende cónfifcatiè van
goederen» uyt defe Landen ende PJaetfcn der fel-
ver» op den voorfz Penningh eenige materialen.flfe
leveren, ofte oock eenige der felver Penningeri
hier te Lande in je brengen, willende de felve indfc
voorfz penen vervallen te zijn, al waren fchoon
de Penningen noch aen niemant uytgeboden oft
by yemant ontfangen* Ende op dat hier van nie·?
9· Α ij                mant
-ocr page 1521-
2950
Placaten. 3. Bocck.
a9J1
vonden te behooren. Gegeven in 's Graven-Hage
onder onfen Contrezegel, Paraphure ende Signal
turevanonfenGreffier,optcn een en twintichileri
Junij, in't Jaerons Heeren duyfent feshonderc
twee ende twintich. Was gheparapheert, a. van
Zuyllen van Nyeve/t,yt'
Onder ilonc, Ter Ordon-
nantie vande hoochgemelte Heeren Staten Gene-
rael. Geteeckent, C, Aerffen. Zijnde daer op ghe-
druckt het Contrezegel der felver Heeren Staten,
in rooden WaiTche.
mant ignorantie ende onwetenheyc en hebbete
pretenderen, ontbieden ende verfoecken die Hee-
ren Staten , Stadthoudercn , Gecommitteerde
Raden, ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
ciën refpcéhve van Gelderlandt, ende 't Graef-
fchap Zutphen, Hollandt ende Weft-Vrieflandt,
Zeelandt, Utrecht, Vricflandt, Over-Yflel, Stadt
Groeningen ende Ommelanden.ende allen ande-
ren Juilicieren ende Officieren , dat fy defe onfe
Ordonnantie van ftonden aen alomme doen ver-
kondigen, uytroepen, publiceren ende affigcren in
alle Plecken van onfe Landen, daer men gewoon-
lijck is dufdanigen uytroepinge, publicatie ende
affixie te doen, Procederende ende doende proce-
deren tegens de Contraventeurs ende overtreders
van defen totte voorfz penen, fonder gratie, ooch-
Juyckinge, faveur, diifimulatie ofte verdrach:
Want wy tot welvaren vanden Lande ende de
goede Ingefetenen vande felve fulcks hebben be-
Kmw
14. Placaec, Waerby denTSatenborghfche dobbelen Stuyy>er voor billioen
verklaert, ende -verboden wert eenige Materialen optefelve Munte te leveren, In date denfeflen
Ju/ij
i6ix.
                                            -
fen dubbelen Stuyver, op fijn alderleeghfte geno»
men, gheconfereert zynde, boven de derthieri
duyts niet weert en is: Waer door dan, indien
hier in by tijts geene verhoedinge gedaen en wer·
de, ghefchapen was , dat foo defe Landen mette
voor/z nae-ghecpntrefeyte dubbele Stuyvers» eer
lange-jvervult, als oock in andere Landen, daer on-
fe diufebele Stuyvprsi cours ende gangh foude mo-
gen hebben,, onfe Munte in difcredijtghebrachc
ioude werden: Streckende fulcks tot merckèlije·
ke ichade van een yeder foo onfer als anderer Laa.
den Onderfatcn.ende tot difreputatieende kleyn-
aehtiri ge defer Pro Vincien: Itemjtot wederhou·
dingcende veraehteringe van alle- goede ordreop
' t iluck vandër Munte, die daer noch is, ende die
men Verhoopt daer toe te bren gen , feenernaèj
ftrijdeïijde met ons goet voornemen, 't welekky
ovér-het ièlfde ftuckjegenwoordigh by Ι||Γ^6λ
hèbbeii , ende éerildaeghs denden dach fuifen
brengen, SOO IST, dat wy almededefön
gecoiicrefcy ten Batenborghfchén dubbelen Stuy»
vésy by*af beeldinge (fulex als die hier ondet ftaet)
totwaerfchouwingevaneenyedèrv orri fich daer
vfi#teihoederi', hebben willen voocftellen: Ver-
biederidedenlèlvenuytiebiederï, oilte ontfah*
gen, op-peyné vundeveibeüoje; vande felve bode
het viervoüt vandien ^ivölgende voórgaencJè-^Pla-
c£tenu Verbiödefffinfgelycksiop^^tirfzJ Stftéri*
bufghfche Munte uy tde&ifcandeii^teenigeiMitéi
iialee^f zy op de^obïifz 'geepntrpfey^bfopeèhii
gè-aifdeïe Penhingeftvhoedgatehsdieoöi^foadén
E Staten Generael der Vereenichde Pro-
vinciën , Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen üen ofte hooren le-
fen,Saluyt, DOEN TE WETEN,
Zijnde ons Icit Placaet tegens feeqkeren vijf ftuy-
vers Penningh (ibo die wefen foude ) tot Baten-
^orgh pnjanghs geflagen, ende nae den Utrecht:
ichen ScheUingn opfetlijekgccontrefey t, naeuWV
iijeks uytten Druck gekomen, hebben wy onder"·
vonden ende vernomen , dat by die van Batcn-
borgh (even of het niet geriöëch en waèr, het eené
mifbruyek begangen te hebben ,. fon^ec 't felve
mW^^ndeéénde meèrdéï té veVgèielföhappen)
beneffens, ofte korts aen den voornoemden vijf
ftuy vers Penningh, gheflagen ende gemunt is ee-
nen dubbelen Stuy versiPennfrigh, onfe dubbele
SmyvershterteLande left'gheflagen, in,groote
endefatfofcn fbb ghelijck vdatmen deftffilven uyt
édoofeiHier-rlantfehe dubbHc Stuyversyfbmder te
vóörendaer vari/gewaerfchout te zijn4niet onder*
feheydencii&ati. Want aLboe.wehdeniLeemt
(^ie aen! d^ecné; zyde ftaet): niét en heefr het
Sweertettdedé Pyien, gelijck d'oftfe ^éndé-dacde
Letteren op; dender zyde nictde ièlveiëH^ijnjdie
óbd'onfeftaeh (waerbyhet fchijntdatrridrfclghe-
föiÈhc heeft ;h?tfcédrogh erideihet atch'ïvoOBHènrien
verbloemen,ende alsteëxcuferen)-ïNoehtans
dewijt fulckè ken-tey ckenen foo donekerertrfe bfl-
uytmuhtltjek/t zy door 'üflauw fnïjdeo|jof it flaf
atinprengen ,op den felven1?enningh'ftaèn ï' feeb-!
benött öaef beneffens allé '^andere byflagé*ï3;de
ornféb^iiform * en kan mjfen de felve, foftdetvoot-
gaende w^rföhouw4n^è(ibo als gefèjrêjéiet ghe-1
Waèr werdetty' ende aifoo ^tefen Peïffiingh onder
d-Onfé kennen ;;ende vandefelveafibrtdetbrii· Efi-
de wa©«d&feive*hiet alleennaé bevindin gevende
de'proevrèttjferjin gje wicht als alJêye -J idaepvsri fcif
ons ghedaen*iemen, maerfelfs volgendedè In-
ftruclie vaö$en Creytz, dié- men fey t dat daër vafr
foude zijn^ op fijn alderhooghöe; ende tegen on-
ofte dbbbeieStuyVmPeéïWö|friïiïerwaerts óvei
te btèngénf óp de vërbeuftè -vaïiilijf endi^etV'de
foïvë penéte'fe^cüterén tegén^ide* Töb w
feöi« i^^aei^fo^jareri BajdëfSiëöéh van het be:
gartgéfifêyt t>W^Öp-ail^OrTïöéren ,foo Gehe^
rafel a'lS'ParÏicyUéïl^elf^^^
te lettenΎ fenflër dléf in èeniehfiöi te cöhnivéreii
ofte
I
-ocr page 1522-
Μ U Ν Τ Ε.
*5>53
295*
ofte veriuymich te zijn.alibo onfe intentie is door | fonder gratie, oochluyckinge, faveur, diflimulatie
'ofte verdrach: Want \vy tot welvaren van den
Lande, ende de goede Ingeiètenen vande felve,
fulcks hebben bevonden te behooren. Gegeven
in 's Graven-Hage, onder onfen Contre- zegel,
Paraphure ende Signature van qnfen Griffier,op
den feilen Julij, in 't Jaer ons Heeren duyfentfes
hondert twee ende twintich. Was geparapheerr,
S. vanHaerfolte,iC' Onder itondr,, Ter Ordon-
nantie vande hooch-gemclte Heeren Staten Ge-
nerael. Geteeckent, C. Jer/fen. £ Zijnde daer op
gedruckthet Contre-zegel der felver Heeren Sta-
ten in rooden WafTche,
ftrenge ftraffingealfulcke ongeregeltheden, ende
boofc pradijcken te ftuyten ende te dempen. Op
dat dan hier van niemanc en hcbbc voortacn eeni-
ge onwetcnhcyt voor te wenden, ontbieden ende
veifoeckcn die Heeren Staten, Stadthouderen,
Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpecïive van Gelderlandt,
ende 't Graeffchap Zutphen, Hollant ende Weit-
Vrieflandt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-
YiTel, Stadt Groeningen ende Ommelanden, en-
de allen anderen Jufticieren ende Officieren , dat
lydèfe onfe Ordonnantie van ftonden aen alom-
me doen verkondigen, uytroepen, publiceren en-
de aiFigeren in alle Plecken van onfe Landen,
daer men gewoonlick is dufdanigen uytroepinge,
publicatie ende aifixie te doen, Procederende en-
de doende procederen regens de Contraventcurs
ende overtreders van defen totre voorfz penen,
iGr'Oi
i ;·.
15. Placaet, Waer by jeec\er dobbek Stuyvers voor btüioen ver\laert: óöjifc
'              alle uythsemfche Payementen verboden werden. In date den iSMdert 1613..,,_,., ,>.,,
d'e Manualen ? oft^ B'èeldcnacrb nibt ën ftaenlbe-
kentj' opte vër{3cdrt^Wndefclvc,'ehdedaer-en-
boven vandë pencri' ci|dè boeten inden Placare
vande Muntcbczégéti'. " ErideoJ)'dat niémandc
hier van ignorantie en brctenderp'ontbïeden ende
yerföeckeh ,de; tféërén^aft^ , fe^pydereö,
HüeöbrAmitttó
lïmmM van Gelder-
landt ende"t Graeffchap Zutphen, ÉloUandtende
Wè'iï-yficuairtdt!,;Zëëiahdt,Ütrëcntf*:Vrieflandt,
Over-YiTef, StadtGroéningcn ende Ommelan-
den ende allen anderen Juiticiére^endeOfncié-
ren, dat fy deiè onfe Ordonnantie Vanffonciëri aëh
alommcdocn verkondigen,.uytroepen, publice-
ren ende affigeren in alle Plaetfen van defe Lan-
^P1?,!^3^"010"^^^^011 is d«%nigr uytroe-
pinge,'publicatie ende aflixiè te doen, Procede-
rende ende doende procederen tëgens de Contra-
ventcurs v^andëfefti totre voorfz pey tien , fonder
gratie, oochluyckinge, faveur.diilïmuiatie ofte ver-
drach ν Want Wy tot wëlyaren vanden Lande
fillcks hebfesn bevonden te fcehborëri^ * Gegeven
in % Graven-Hage} ótrfkt onfën ConÜrezegeL Pa-
rapHuie ^efiBe Signétdr9^jn óhÉri'6réirier , op
dën aètithienden dach' !der' Mafeht' van Mecrtè
in Vjaèlr ons Heererr^uyfent fes hondert drië'
endëWmtich. Wasgëparapheert,A?.i/ff Vooohi n.
OndetibridÊ, Têi Ordohnaiitië vandë 'nooeE-
gèWieltëWëereit Staten;Generael; , Geteeckent,
t, mffèn.. Zij ridë Qkèt/öp ghèdrilëkt het Cdn-
tre-zëgel; dep felvër Heeren Staten ;r in rooden
E Staten Gencrael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die dcfejegen-
woordige fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. D O E Ν TE WE TEN ·, Al is 't dat by
verfcheyden onfe voorgaende Placaten , fchërpe-
lijck verboden is, uytheemfche kleyne Payemen-
ten , in defe Landen té brengen, ontfangën, ende
uyt te geven , S90 wert nochtans evenwel bevon-
den , dat fulcke* Payementen dagelijcks overvloe-
digh innc breeck^n, ohtfangen ί eftdë verde oock
boven hare-wieerde uy t-gëgëyen geiden , ende
daer onder dubbelde Stuyvers iiiéuwelijcks uyt-
ghekomen , waer van de Figïïeren hier onder
ftaen ghcdruckt ende ghefigureert, gheintituleert
W. INSVLA, meteenen Leeuw fonder Pijl-
ke»s, die welc^M den-aiTa^daei' van tervMin>
fégiédaën, bëvóndëti zijn nietwéerdigër të wëfen
alsongevcerlijck oenen ftuyvër negen en twnitieh
myten, tot uytnemende grootefchadèvaijdeiè
Landen, ende vande goede Ingefetenen der fel-
vetöïWelcken aéngemerckt,-endé ortime daerte-
gen te verfièn,ende alle vdidere febade voor te ko-
men ende te weeren lbo veel· eenichfints döen^
Jgek*! SO 0, LS Τ , dat Wy van nieuws Ver*
boden ende geinterdiceerr hebben, verbieden ende
interdiceren mits defen, het innebrengen,ontfön-
gcn.endc uyt4gëV-en indevöoffö VërëenicbdéNë-
Sedanden , genemlijcbaHe'dëvöoffzüvtheem-
fehe Payementenyènde fpecialijck devootfe: dub*
fedesStny vers hier onder gefigüreert: Midtfgadëö
oock dcigrooteiend^ kleyne Penningen' 'dië by
®nfe yoorgaendB!Mac4iett zijh!ve#boden, ende
•ni!i".»r.j r,
"u3 .n^iibsj.
?3&biiiib
-uoXtijdi
*nimn!33
ΐ -j'.M-'O'iV '->biti r'-bnurt h-br.otrr ;
irfn
':»!.■(!') ■j'l?ii.ni\nl 'jvblob ti&bn
a:»b.'ifiJ
ι··" rt aot nt
StïhA'Jaηυ lui 'j^immiil ζ
:n-ïüHi iïj;i
jrjinad'j 'Si:
ύίΐη^ί -ib;.
.'■■J:, Μ->η33ΐ>1
"•ί,ακν ojiin
■ ..,.-, «,{-. t>«*' ί
* ' : £ tori **·*■/*
.· ï
•Mii-
t^Pli-
9. Α itj
-ocr page 1523-
1954         PlacatetL* a.Boeck. i2.Tit. 4. Deel.
*955
6. Placaet, tegens het ont fangen ende uytgeven van allerhande nytbeemfcfa
kopere Duyten: ende befonderlijck den geenen die hier onder gedruckt flaet. In date den tivaelfden
September
1613.
: E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
fen.Saluyr. DOEN TE WETEN,
Alfoo niet tegenftaende onfen Placate op den
cours vanden Gelde, in date den een en twintich-
ftenjulij fefthien - hondert twee ende twintich
gheemaneert, van uytheemfche Duyten in defe
Landen te brengen, ende uyt te geven, by expe-
rientie evenwel bevonden wort, dat de vreemde
Duyten wederom beginnen in te breecken, tot
over groote fchade vande Gemeente. S O O
IS T, dat omme daer tegen te voorfien, ende alle
vordere fchade voor te komen, ende te weeren:
Wy voor eerft verboden ende geinterdiceert heb-
ben, verbieden ende interdiceren midts defen het
ontfangen ende uytgeven inde voorfz Vereenich-
de Landen ende Steden vande kopere Duyten,
gecontrefeytnae de geene die inde Provincie van
Vrieflantzijn geflagen, waer van de Figueren hier
onder ghedruckt ftaen , midtfgaders alle andere
Duyten in onfen voorfz leften Placate niergeva-
luecrt, of ten pryfe gheftelt. Verbiedende voorts
een yegelijck de voorfz gecontrefeyte Duyten, als
allé andere, niet by onfen voornoemden Placate
op een Duytgevalueert, inde voorfz Vereenichde
Landen te brengen, uyt te geven of te ontfangen,
op de verbeurte vande voorfz verboden koopere
Munte, ende daer en boven thien ituy vers op ye-
der ftuck te verbeuren: Want wy ons met eygen
inlandts Koper metten eerften meyneft te vérften.
Ende op dat niemandt hier van eenige ignorantie
en hebbe te pretenderen, ontbieden ende verfoec·
kendeHeeren Staten, Stadthouderen, Gecom-
mitteerde Raden.ende Gedeputeerde Staten van*
de Provinciën refpedive van Gelderlandt ende
't GraefTchap Zutphen, Hollant ende Weft-Vrief.
lant, Zeelant, Utrecht, Vricilanr,Over-Yflèl, Stadt
Groeningen ende Ommelanden, ende allen an-
deren Juiliciercn ende Officieren, dat fy defe onfe
Ordonnantie van ftonden aenalomme doen ver-
kondigen, uytroepen, publiceren ende affigeren
in allen Plaetfen van defe Landen, daer men ghe-
woonlick is dufdanige uy troepinge, publicatie en-
de affixie te doen, Procederende ende doende pro-
cederen tegens de Contraventeurs ende overtre-
ders van defen totte voorfz peynenvfonder gratie,
oochluyekinge, faveur, diffimulatie ofte verdrach,
Want wy tot welvaren vanden Lande fulcks heb-
ben bevonden te behooren. Gegeven in 'sGra-
ven-Hage, onderonfenContrezegel, Paraphure
ende Signaturc van onfen Griffier, op den twaelf-
den Odobris,in 't Jaer ons Heeren 16x3. Was
geparapheert, P, Broer/erna,1*- Onder ftont.Ter
Ordonnantie vande hooch-gemelte Heeren Sta*
ten Generael. Geteeckent, C. jierjfen. Zijnde
daer op gedruckt het Contre-zegel der felver Hee«
ren Staten, in rooden Waflche,
17· > Placaet, Tegens den ontfangh ende uytgeef 'vande HuyJJènfcbe Ψβηηιη*
gen,gecontrefeyte Camper Gout-gulden, ende Batenburger Schellingh, ende 't leveren van Matsiifr
,rl,len opfoodanige Munten. In datedem^, Augufli
Ii6x6.
                           *<«;>. t
oock mede noch bevonden werden eenige andere
Goude penningen onder de goede Ingefetenen
uytgegeven te zijn voor Gout guldens vanCam-
pen, wefende lbo verde onder de voet, dat die wel
een vijfde-part minder waerdichzijn, ende zijnde
felve mede fo gecontrefeyt, dat die vande gemeen
ne Man niet welen zijn te onderfcheyden, als
voornamentlickdpor deJetteren van CL CJMBBi
deweicke op de ghecontrefeyte. gheftelt zijn
GI. CAMTE. Dat infgelijckshierte Lande on-
der d^Schellingen uyt-ghegeven wort feeckerea
Penningh tot Baienburgh gherilunt, zynde een
derdendeel minder inde weerde als de Schellin-
gen in defê Vereenichde Provinciën geflagen. En-
de ghemcrekt het felve zijn faecken van quaden
gevolge, waei door alle LandèrjiëndeXuyden daer
dek Penningen, onder fchijn vande ëprechte,fou*
den mogen gebracht werden,oock de goede Inge-
fetenen defer Vereenichde Provinciën (al waer ee-
nige vande oprechten ghevalueert zijn) ten min-
ften de geauthorifeerde Wiflèlbancken ende Wif*
felaers,
»Ie Staten Generael der Vereenichde i-Je-
tderlanden, Allen den geenen diedefe j&-
; genwpordige iiillen fien ofte hooren le-
'fen,,Sa!uyt. DOEN TE WETEN:
Alfoo tot Huyffen, inden. Lande van Cleeff, pm-
trent Aernhem ghelegen,fedcrt eenigen tijdt her-
waerts geflagen ende ghemuntzijn,op den riaem
ende tytel vande Graeffchap M$rck, verfcheyden
(b Goude als Silvere Penningen: Ende den Munt-
meefter van dien voor-hebbens was,ofte ten.min-
ften aen-ghenpmen hadt fceckere Inftru&ie van
noch meer diérgelijcke Penningen te flaen en-
de munten, ghelijckdan de felve Inftruétieende
de Figueren der Penningen onder hem bevonden,
fulex zijn mede-brengende; fonder dat men noch-
tans feeekedijck tot noch toe heeft konnen weten
of die alle by hem gheflageh zijn, of niét: Zynde
alle de felve,ghecontrefeyt nae anderer Landen
Penningen,ende nochtans verre berieden den voet
der felver in alloye, als fommige tot op de helft,
fommige tot op een derde-part minder; Gelijck
-ocr page 1524-
u
jCÏ4 Μ U N
29f7
der Materialen begrepen* Ende op dat nieman t
hier van eenige'ontyetenheyt ofte ignorantie en
pretendere, Ontbieden ende verfoecken Wy de
Hceren Staten, Stadthouderen,Gecommitteerde
Raden', ende Gedeputeerde Staten vandc Provin-
ciën Teipecüve van Geldcrianr, ende 't Graeflchap
Zutphèn,Hoilantende Weft-Vricilant, Zeelanr,
Utrecht* Vrieflant, Hver-YiTel, Scadc Groeningen
ende Ommelandénvendé allen anderen Juilicicrcn
ende Officieren defer Verecnichde Nederlander^
dat /yjdefe onie Ordonnantie ende Pfacaetvaii
Honden aen alommedoen verkondigen, uyrroeè
pen, publiceren ende affigeren, daer men gewoon*
lijck is dufdanige uytrorjpinge, publicatie ende aft
fixie te doen, Procederende ende doende procédé*·
ren tegehs de contravehteurs ende overtreders vart
defen rotte vooriz peynen, fonder gratie,oochluye-
kinge, faveur.di/IimuJatie ofre vcrdrach: Want wy
fulcx ten dienite vanden Lande hebben bevonden
re behooren. Gegeven in 's Graven-Hage, onder
onièn Cachet, Paraphure ende de Signarure van
onfenGremer.opdcn vijf en twintichlten Augufti
i6%6. Was geparapheert, Λ Broerfema;^· Onder
ftondr, Ter Ordonnantie vandc hooch-gemeke
Hceren Staten Generaei. Getceckent, 1. van God.
Zyndc daer op ghedruckt het Cachet der felver
Hceren Staren, in rooden WalTche.
*95 ί
felaers, grofHijck ende fwaerlijck bedrogen ende
Befchadight fouden konhen werden. SG<? JSÏ,
dat wy goet ende dienftich geacht hebben, de Fi-
gueren der voor-gemelde Penningen, 'tzy die alle
gemunt; of eenige der felver nóch origémunt fou-
den mogen zijn, totte meeile verfeeckeringe,en-
de tot voorkominge van on bekenden onheyl, te
doen fnijden,endede feiveFigueren by openbaren
Placate,de Gemeente,allenendeeenyeder voor
te fteJlen,;Êenieyüdc defeJuédaervanghewaer-
fbhouwt zijnde, in 'tofltfangen ende begeven van
den Gelde.met namen der Pènningeo,na de welc-
ké defe gecontrefeyt zijn, goede acht daer op mo-
gen nemen, ende iich voorfchade hoeden. Ver-
biedende by deièn wel expreflèlijck , eenige der
voorfz HuyiTenfcheende Batenburghfche pennin-
gen,ofte de voorfz Goutguldens.fodie byyemant
bevonden ibuden mogen werden, uyt tcgeven,op
pcync van als Munts-vervalfchers geitraft te wer-
den. Gelijck wy oock verbieden op de Muntc tot
HuyiTen, als oock op alle andere Munten buyten
aen diilride deièr Verecnichde Provinciën ghele-
gen.in eenigerhande manieren , 'tzy op wat Pen-
ningen,of onder wat pretext het iöude mogen zijn,
eenige Materialen van Gout, Silvcr of Koper, uyt
dtfe oniè voorfz Provinciën te leveren, op pcyne
in ófiJfe voorgaendc Placaten tegens den uytvoer
18. Pla-
-ocr page 1525-
Placateo-N 3 · Boeek. t ü Tit. 4. Deel.
29S9
*5>5&
8. $lMkèt9ffiiïffl^^
ν. a}j Oftober 1616, ·r                                   ;'
Oft'i
■no'I
"ι -oov r.
gelijck by defen gedaen wert, de Gemeente end?
een yeder voor te ftellen ende bekent te maecken.
Verbiedende allen ende eenen yegelijck, van wat
ftaet of conditie hy zy,eenigc der felver in bëtalm-
ge uyt te bieden, op pene, dat die geene die be<
vondenfalwerden fulcxmetvoordachtgedaen te
hebben, als Munts-vervalfchers ghcftraft fal won
den: Gelijckwyoock verbieden eenigeder felvec
alfoo te ontfangen, op peyne by onfe voorgaende
Placaten tegen den ontfanghderongevalueerde
Penningen geftatueert: De felve peynen refpeéU·
velijck te executeren fondcr eenige diffimulatie
ofte ooehluyckinge, alfoo den dienft des Landts,
ende de jegenwoordigc geftaltedes tijdts, inde
weleke verfcheyden Munts-vcrvalfchingen ende
nae-contrefeytingen van allerhande foorten van
Penningen hier te Lande ghevalueert, ghepleeght
ende ontdeckt werden, rigeur ende ftrengheydt
van ftraffe is vereyiTchende. Ten welcken fijne,
ende op dat niemandt hier van ignorantie of on-
wetenheyt en hebbe voor te wenden: Werden
mits defen de Staten vande refpeöive Vereenich-
de Provinciën , hunne Gecommitteerde Raden,
of Gedeputeerden, de Hoven van Juftitien, mitf·
gaders de Magiftraten ende Regeerders vanden
Steden der voorfchreve Provinciën, wel crnftlijck
verfocht, defen onfen Placate alomme, ter plaetfe
daer men fulcks gewoon is, te doen verkondigen,
Bevelende allen Officieren , den overtreders van
dien , endje infonderheyt de Invoerders der voor»
fchreve Penningen, neerftelijck naer te trachten,
ende te calengeren naer behooren:, Verftaende
het felve oock van alle andere Penningen, de
weleke by onfe voorgaende Placaten voor valfcb
ende ghecontrefeyt ghedecrieert ende verboden
zijn. Aldus ghedaen in onfe Vergadcringe in
's Graven-Hage, den drie en twintichften 0<5lo-
bris fefthien-hondert fes en twintich. Was ghe-
parapheert , Nko/aes vander Bouckhorfl\ "' On-
der ftondt , Ter Ordonnantie vande hooch-
gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckenr,
I. van Goch.
E Staten Generael der Vereenichde Pro-
vinciën, Allen den geenen die defejegen-
woordige fullen fien of hooren lefen, Sa-
luyr. DOEN TE WETEN, hoe
dat wederom op nieuws bevonden wert, op d'een
of d'ander Hegh-munte gheflagen, ende onder de
Gemeente aen verfcheyden Oorden endePlaet-
fen hier te Lande uytgelteecken te werden twee-
derley goude Pennincxkens vande groote ende
ongeveerelijck van hetghewichte vanden Gout-
gulden , zynde beyde van eendetley Figuyr, maer
in d'omfchrift een weynich verfcheelende, alfoo
den eenen aende zyde vanden dubbelen Arent
betomfchriftheeft,NISJ DZVS N0B1SCVM,
even gelijck den Goutgulden in Vrieflandc gefla-
gen (nae den wclcken de dciefchijnen gecontre-
fcyt te zijn) ende den anderen aende felve zyde,
FERDI. II. ROM/i. SEMP. AVGVS.
Hebbende voorts beyde aen d'ander zyde een ge-
helmt Wapenken, daer in drie loopende Leeuw-
kens, in plaets vande twee Leeuwkensdie in 't
Wapenken vanden VrieiTchen Goutgulden ftaen
(zynde fulcks het principaelfte teyeken daer aen
de felve ghekent ende van de oprechte Vrieflche
onderfcheyden konnen werden) Boven uyt den
Helm rijft eenen halven klimmenden Leeuw,
even mede als op den VrieiTchen Goutgulden,ge-
lijck fulcks aende Figuyren hier onder ftaende te
fien is: Elck zynde ongeveerelijck thien ftuyvers
minder van weerde als den Goutgulden behoort
te doen. Het welck alfoo een fchendigc Munts-
contrefeytinge ende vervalfchingh is, daer door de
goede Gemeente lichtelijck bedrogen, ende in
groote fchade ghebracht foude konnen werden:
Om fulcxvoor te komen,ende een yedcr daer van
te waerfchouwen, mitfgaders foodanich loos ende
onbetamelijck werek, voor foo veel ons moge-
lijck te ftuyten, ten minften den invoer ende de
diftributie der voorfz penningen hier te Lande te
weeren, S O O IS Τ, dat wy goet ende noo-
dich ghévonden hebben, tydelijck de voorfz Pen-
ningen door af beeldingc by openbaren Placate,
9. Placaet, Tegen geconterfeyte Stujvers endeDuyte». In date den elf dm
Maert 1617. ,
kele Stuyvers, hebbende (fohetfchijnt)aend'èett
zyde het Wapen van Vrieilandt, ofWcü-Vtiü'
landt, ende daer by de letteren van het omfchriK
aen de felve zyde iulcks gheftelt ende by een ghe-
bracht , ghelijck dan aen dander zyde een\ff
een £ in plaets vande F (die op den Weft-Vne'
fchen Stuy ver ftaet) in 't midden van 't Kruys, al-
les foo behendich, ende foo ghelijckendenaeden
Hoe dfcheydheyt iin gev
-ocr page 1526-
1961
■-•J".
2960
MxUi ii»aa.£i^ou2j
Weft-VrieïTchen Stuyver,datniemant dabt vari
niet te voörcn gewaerfchouwt zynde, de felve van
derechte Wéft-VrieiTche Stuyvers lichtclrjck fou-
de konhen onderfchcyden. Infgelijcx vindt men
ter plaetfe voorfz fecckcren Duyt, geflagen inden
Jare 1 6 % 5·. al mede nae de Figuyrc ende afflach
vanden Vrieflchen Stüy ver, niet min behendigh
ende looilijck als den Stuyver gecohtrefeyc: Gc-
lijck beyde te fien is by de Figuyren derièlverPen-
ningen hieronder gheilelt. Ende alfoo het wél
fehijnt, dat de voorfz Penningen niet anders geor-
donneert en zijn, ende gemaeckt en werden, dan
om defe Landen daer mede te vervullen, behal-
ven dat de felve van veel minderen valcur zijn als
de Stuyvers ende Duy ten hier te Lande geflagen
ende geval ueerr,tot groote fchadcönfer goede Ge-
meente : om daer in tijdtlijck te voorfien. S O O
I S T, dat wy goet gevonden hebben, de Figuyren
der voorfz Penningen te doen fnyden, ende in
druck by openbaren Placate de Gemeente voor
te ftellen,ten eynde een yedcrin 't ontfangen en-
de uytgeven der Stuyvers ende Duy ten, voor defe
geeöntrefeytc fich moge wachten. Verbiedende
eenige der felver voortaen te ontfangen ·, of voor
ganghbaer Geit uyt te geven, op de verbeurte van
de Penningen, de welcke alfoo tegens defen Pla-
cate ontfangen oft uyt-ghegeven fouden mogen
werden , ende daer en boven noch van het vier-
vout der weerde van dien: ofte vier en twintich
gulden voor het viervout vande weerde, foo die
geen fes gulden en mocht bedragen. Dochtegen
de Invoerders ende eerfte uytgevers der voorfz
Penningen, die fulcks, felfs voor date van defen
Pladate, foude mogen hebben gedaen, ende voort-
aen alnoch fouden mogen doen: Als mede tegens
dïtegéenc, de welcke nae defen eenige der fél.vet
Penningen met voordacht, ende met opfet (gheT
lijck wy fulcks wilien daer voor gehouden te wer-
den, ten ware notoirlijck anders bcwefeh Wetde)
uytgeven fouden mogen: Maèr infondedicyt te-
gensdic gecne die opdeMunte of Munten, daec
de voorfz Penningen geflagen of gemaeckt zij η of
werden·, eenige Materialen om in foodanige Pen-
ningen gheconvertcert te werden, alrccde fouden
mogen hebben gclcvert, of voortaen fouden mo-
gen leveren , Willen wy geprocedeert hebben eri-
minelijck conform onlè voorgaende Placateni alSi
tegens Tocftanders, Hulpers éndc BcvorderacrS
van Hegmunrerye, Contrcfcytinge ende Munts-
vcrvalfchinge: want wy het maecken der voorfz
Penningen voor foodanich werek houden ende
achten ; aëngeley t om Landen en Luyden, ende
infonderhey t van defe Provinciën, daer door te be-
driegen ende te befchadigen. Ende op dat hier van
nicmant en hebbe voor te wenden eenige ignoran-
tie ofonwetenheyt, Werden mits defen vérfocht
de refpeftive Staten van defe Vereenichdé Provin-
ciën, of hare Gecommitteerde Raden, of Gedepu-
teerden i mettc Hoven van Juftitie, defen onfen
Placate alomme, ter plaetfe daer fulcks gewooil-
lijck is ghedacn te werden, te doen verkundigen:
Lattende allen Officieren van Juftitie fcherpre-
guard op de overtreders van dien te nemen, ende
de Myc te doen ftraflen nae bchooren. Aldus ge-
daen ter Vcrgadcringe vande Hoogh Mogende
Hccren {Staten Gcnerael in's Gravcn-Hagc, op
den elfden Martij fefthien-hondertleven eh twin-
tich. Was gheparapheert, N. i>. Bouchorfi,vt> Ón-
der ftont, Ter Ordonnantie vande felve. Getéyc-
kent, 1. van Goch.
Gecontfcfeyté
STUYVER.
D U Υ ï.
-lif
w
:.-:·■ ι .■' '                          ,' r.j"                          f                 , je
zo. Placaet, Tegen den Sïhéten Zitèolfchen Florijn van achten mintigh
Stuyvers. In date dentmeden Septemher 16x7. ,j;
E. Staten Gcnerael der Vereenichdé Ne-
derlanden, Allen den géenen die defen
fullen fien ofte hoorcn lefcn , Saluyt
DOEM TE WETESi, Alhoewel
wy by onfe P'lacatcn op den cours ende ordre van-
den Gelde gheemaneert, infonderheyt by onfen
laetile vanden eenentwintichftenjulij Anno fe-
fthien-hondert twee ende twintich, ende de Reno-
vatie vanden twaclfden Augufti Anno fcihicn-
hpndert fes ende twintich, wel fcherpelijck, énde
op groote"peynen hebben verboden, geene Pen-
ningen, Goude ofte Silvére, in defe geünieerde
Provinciën te voeren, brengen,ontfangen, uyt te
biedcn.ofce uyt te geven, die by de ghemelte Pta-
^J6/1 enc^e Renovatie niet fpecialijck en zijn gec-
talueerr, getolcrecrt of gepermittéért, als oock op
eenige Munten der felver verboden Penningen in
ecnigcr manieren te leveren of te handelen, yl'y
nochtans bevinden, dat tegen onfe góéde mèc-
ninge ende Refolütièn·',,' inde Stadt Zwol ytMéi-
om gemunt wertderi fil véren Florijn, tot 2.8 ituy-
vers 't ftuck, volgens de Figuyren hier onder óp 'c
fpatium ghcdruckt, ende fulcks nier, alleen onder
den Tituï vande Keyièr Fcrdinandus, maér oocè
onder den tïtül vanden overleden Kcyfcr Mathias','
wefende 't felve ghehccl tegens allé Rycks-ö'rdre/
ende oock tegens dé Generale ordré defer Geüni-
eerde Provinciën, overmits de felve Florijn verfe'
beneden onfe vóètendé' Penningen in onfe Placa-
ten gepermittéért, wert bevonden, ende dat óvér-
fulcks 't felve oock gröotelijcks foudé véroólrfaéé
ken de ilcygeriogé inden prijs dei: Munte, ende
9. Bi                   ftlcfci
-ocr page 1527-
;'. iz*Tit. 4.Deel»            2^
Materialen , in onfe voorigc Placatcrt gciWueerr,
Ende op dat nicmant eenige onvverenheyt en
hebbc voor te wenden van defe onfe Placate, ont-
bieden ende verfoecken wy de Heercn Staten'
Stadthoudercn , Gecommitteerde Raden , ende*
Gedeputeerde Staten vandc Provinciën refpeflive
van Gelderlant,cnde 't Graeffchap Zutphen, Hol-
lantcnde Wcft-Vricilandt, Zeelandt, Utrecht
Vrieilandt, Ovcr-YiTel, Stade Groeningen ende
Ommelanden, ende allen anderen Juitiaeren en-
de Officieren , dat fy defe onfe Ordonnanrie van
Honden acn alomme doen verkondigen, uytroe-
pen, publiceren ende affigeren in alle Plecken van
onfe Landen, daer men gevvoonlickis dufdanigen
uytroepinge, publicatie ende aiTixic te doen, Pro-
cederende ende doende procederen tegens de
Contraventcurs ende overtreders van defentotte
voorfz penen.fondcr gratie.oochluyckinge, faveur,
diflimulatie ofte verdrach: Want wy tot welvaren
vanden Lande, ende de goede Ingefetencn vande
felve, fulcks hebben bevonden te behooren. Ge-
geven in 's Graven-Hage, onder onfen Cachecte,
Paraphure ende Signature van onfen Griffier,op
den tweeden Septembris, in 'tjacrons Heeren
16x7. Was geparapheert, G. van Fofbewnj1· On-
der itont,Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte
Heeren Staten Gencrael. Getekent, /. vanGoch.
Zijnde op 't fpatium gedruckthet Cachet der fel,
ver Heeren Staten Generael, in rooden Waifche,
α 9 61            Placaten. 3 · Boeck
fulcks niet alleen inde Materialen, maer oock felfs
inde ghevalueerde penningen, die by hare rechte
waerde niet en fouden konnen werden gehouden.
S O O I S Τ dan om daer in , ende om meerder
confufie noch in tijdes te verfien , ende de Lande
ende goede Ingeiètencn van dien, te verhoeden
^an vorder, en lbo onlydelijcke fchade, Wy de ge-
melte iilvere Florijn , bydefenwel cxpreflelijck
billionncren, en verbieden in defe geünieerde Pro-
vinciën in eenige manieren uyt te bieden, of te
ontfangen, oock ter felver Muntedaerop te han-
delen , of op te leveren, al waer 't oock om de felve
Penningen uyt defe Landen te fenden ,ofte oock
weder van buyten in te brengen,anders als om op
onfe Provinciale Munte ghebroocken te werden.
Lallende een yegelijck die foodanige Swolfche
verbode Penningen by haer bevinden , hun te re-
guleren nae de Articulen in onfePlacatenopdc
verboden en ongevalueerde Penningen gbeftatu-
eert. Verbiedende oock mede noch wel exprefie-
lijck alle opwiflelingen, verwiiTelingen, koopingen
ende verkoopingen van eenige goude ende filvere
materialen ofte Penningen, hoedanich die fouden
mogen zijn ,by alle ende een ycgelijcken, die tot
fulcks, volgens onfeordre niet en zijn gheadmit-
tcert, Alles op pcyne ende amende tegen alle ver-
boden Penningen leverende op andere Munten
als onfe Provinciale, volgens onfe ordre, ende de
YCrwhTelinge der Gelde, ende verkoopinge der
-------1- ,1, 1 „.                                                1                        ----------.-----------------------          .il..■         ..nd        111 .1            il                  I ■■ιιιι.ι, ■■                        .-------           |              1__„-„-- ,,                                                   ...       ... _
11. Placaet, Tegens bet ujtgeïen ende ontfangen van Toolfche ende Dan
ficker Penningen, voor Oorden van Rijcxd
z8 Maert
ninghvan Polen, binnen Darizick ende elders ge-
flagen,vande groote.ende nae by op 't ghewichtc
van een Oort Rijcxdalers, onder andere Oorden,
ende nevens de Rijcxdalers onder de ilechte of on-
kundige, foo Soldaten als andere, vandc Gemeen
te uyt te ileécken, zynde nochtans de felve Pen-
ningen maet wcynich boven de negen ftuyvers
het ftuck van dien weerdich,verkortende alfoo de
goede Luydcn in het vierendeel.of vijf ende twin-
tich ten hondert. Om waer in te voorfien, ende
foodanige enorme ende ondrachclijcke fchade te
verhoeden, S O O I S T, dat wy voor cerftgoet
gevonden hebben, de Gemeente voor de voorfz
Poolfche tot Dantzick ende elders gcflagcn Pen-
ningen by openbaren Placate te waerfchouwen,
ende de Figuyren der felver daer by voor te ftcllen,
op dat die alfoo te beter van een y^der bekent en-
de gemijt mogen werden. Ten anderen verbieden
wy op nieuws wel expreiTelijck, eenige Oorden,
of minder ghedeelten beneden de halve Rijcxda-
lers, hoedanich die oock fouden mogen zijn, ende
met namen de voorfz Poolfche Penningen, daer
van
E Staten Generael der Vereenichde Ne
derlanden, Allen den gcenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefen,
Saluyt. Al hoe wel by den Placate van-
den Jare 1612,. op de evaluatie vanden Gelde geë-
maneert, als medeby de renovatie van dien inden
Jare i6z6. gedaen, alle minder ghcdeelten, bene-
den de halve Rijcxdaelders verboden zijn, ter oor-
faecke dat onder de goede Oorden van Rijcxdalers
velerhande fnoodc ende ghecontrefeyte Pennin-
gen , felfs niet voor Oorden van Rijcxdalers gcfla-
gen, nochtans voor Oorden van Rijcxdalers uy t-
gefteecken werden, tor merckelijcke fchade van-
de Gemeente: Ende wy evenwel ende des niet je-
genftaeiide bevinden , dat niet alleen de Oorden
ende minder ghedeelten van Rijcxdalers weder
cours ende gangh hebben beginnen te krygen, en-
de nevens de heele ende halve Rijcxdalers uytgé-
geven ende ontfangen werden, maer dat federt
cenigen tijdtherwaerts, ibmmige Perfoonen fich
hebben veritout, feeckere Penningen op den
naemende Tytel van SIGISMVÜDUS Ko-
-ocr page 1528-
T -E. iffj^iq
Tjanfgrefleurs van defen onfen Plaeate te achter·
halen, ende tegens de felye, info hdetheyt die fy-
luyden bevinden fullCn de voorfz Poölfche Pen-
ningen, foo voor als naedefen ontfangen ofuytgë-
geven te hebben, nae ördre van deiè ende de voor-
gaende Placaten rcfpecÜve te procederen, ende ré
doen procederen, fOnder conriiventic ofteooch-
luyckinge, ajibo wy yerftaen den dienft vanden
Lande;a^qr^enhooghtijek gelegen te zijn; Ende
op dat hiervan niémant eenige ignorantie en pre-
tendcrqrj,'.ohtbiedcn ende vctfoecken wy de Hee-
ren Stat^rT» Stadthouderen , Gecommitteerde
Raden^nde1 Gedeputeerde Staten vandc Provin-
ciën refpediye yan GeJderiandt, ebde't Graef-
icB^'Zutphcn, Hollandt ende Weft-Vricflandf,
Zcclandt, Utrecht, Vrieilandt, OvCr:YiTel, Stadt
Groeriingen èhde Ommëlanden.ende allen ande-
ren OflBcjterén èndë Jufticieren, dat fy defe onfe
Ordonnantie van ftonden aen alomme doeryyer-
kondigen, uytroepen^publiceren ende affigejln irj
alle PJecken van ónfe Landen, daer men gewoon-
lick h dusdanige affixie te doen. Gegeven inonfe
Vergaderinge in 's Graven-Hage, Onder onfen Ca-
chet,Parapliure ende de Signature van onfen Grif-
fier , den Martij duyient fes hondert acht ende
twintich. Was gheparapheert, C. Schaf er,'^
Onder itondt, Ter Ordonnantie vande hooch-
geroelte Heeren Sraten Generael. Getceckenr,
I.vanGoch. Zijnde op 't fpatium ghedrwckc
ten Lande van defe Vereenichde Provinciën, alle het Cachet der felyer Heeren Staten, in rooden
ncerifcgheyt ende vlijt aen te wenden, om de WaiTche.
jpPfofcivylïvbA,gPhv'aï
' <·π,
"·,:*< '.:
•■t) (V!
ï ι. Placaet, Tegens bet munten vandenfiheren Floreen, ende Arm~fcbeÏ~
M/tg/) tot Zwol, &c. In date den vijfden April 1 $2,8.
dien, de Landen vande eapitael-penningen dage-
lijeks meer ende meer ontbloot werden, alles tot
merckelijcke fchade ende ongerief vande goede
Ingefetenen defer Landen, de wclckedoor 't ont-
fangen der Payementen, met meerder ghewjchr,
moeyte van tellen, ende verminderinge in weerde
belaft werden, fonderdatfyluyden met de felve
Payemehten eenigen handel buytcn 's Lants kon-
nen dryven. Ende al hoe wel ten acnficn vandc
redenen voorfz , niemant hebbende recht vafi
munten, en behoorde confcηt te geven, dat eenige
Payementen voortaen meer'ghemaeckt ibudén
werden (gelijckdanwy inden Jare i6zz. wanneer
de Valuatic folemnclijck is vernieuwt, ende op ee-
nen beteren voet, als daer te vooren, ghebracht, de
Arent-ichellingen , zyndc te vooren voorbillocn
verklaért ge weeft, niet anders, op het ernftigh ver-
Ébcck vande Steden defer Provinciën , hebbende
Rijex-munte, weder hebben ghetolereert, als met
dien expreflèn bedingc, darter voortaen geen van
de felve meeren fouden werdenghemaeckt) Söo
ift nochtans dat de Stadt van Zwol federt eenigen
9· B" Ü                    tijdt
Ie Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gcénen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
Fen.Saluyt. DOEN TE WETEN:
Αίίοο het notoir ende kennelijck is, dat door het
ongeregeltende overvloedigh munten der Paye-
menten, infonderheytder Arcnt-fchellingen, defe
Landen, ende der felver, foo publijcke als particu-
liere Comptoiren, met allerhande Payementen,
ende namentlijck met de voorfz Schellingen, foo
vervult ende befwaert zijn, dat men in betalingen
van grooteende merckelijcke fommcn.qualijck
eenich ander Geit fiet verhandelen als de voorfz
Payementen ende Schellingen, in plaets dat men
voor defen daer toe heeft gebruyekt, ende volgen1
de de Placaten daer toe behoorde te ghebruydken
goude ende filverc ftereke capirael-penriingenj
als zyndc de felvc ter negotie ende groote verhan-
delingen , ende de Payementen alleen tot groote
dagelijcxe vertieringen, ende tot pas-gelt gedefti-
hèert, daer als nu ter oorfaceke vande rnenichte
-dr
r Payementen^endc het gefladigh maecken van
-ocr page 1529-
$U           Placaten. ^.Bbeckl i¥.TM $.Oceh          ttyfy
vuuiii Capitaél-periningên ,}'4$ ëp$W> FlöWfy
Schellingh, of eenige andere Penningen, fondet
óndërfcheyt bevonden fujlchvVerden vóórtatn^.
levert té hébben, voor inhabil:,' orh tot ëérifg^
dienit in defe Landen ghèehiplóyeërt te weMJk
Yetbiédendè daer en boven alle de lélvë Perfóbj-
hén,franfgreirè urs van defen·h u ij i ndén bégtypè
ericierghébiedéfvin$eïc Vereenichde Provinciën
t'eenigertijrtéJatën yjndëM
Endèiulien de Lcvéraéis x3es 'niet té min verval-
len1 'iyh inde amènden] ende verbeurte· vandè
Wëerdë der gherévetdepartyen/eridë hetfVièrvOut
yah'diën, daer over lylüydén fullen mogen naege-
ftaBhilê'ndè gecalengëcrt werden oock binnen dën
tijde yantiiiêh jaren ha het begati géri mffbrÜyéK.
Êrtclë óp dat hier van nicmanreri hebbe önwétenl
fiêjft té pretenderen, óf voor té wenden, ontbieden
endlé verfoecken wy dé Héerén S tateh·, S tadttó-
"dèrëh', * Gecommitteerde Raden *, énde Gedepu-
teerde Staten: vande Provinciën réfpèdiyè van
Gëlderïandt, endë.'t Graeffchap Zutphën, Hol·
landt ende Weft-Vrieflandr,Zeela^dtvl|trechr(
V'riéllandt, Qver-YiTel, Stadt Gröenirigërijèndè
iijdthcrwaercsV weder op nieuws aen gevati^èh
heeft te cJoen flaen. ende maeckën huniich .Arent-
ichellingh, Waer over wy goet gevonden hebben,
tot weeringe vanden ondicnil vanden Lande.ende
öm alle quade confequentien die daer uyt tcfpruy-
teri ghèfchapcn waren» voor te kömehjde Regéér-
ders^derfelver Stadt, tot afflan t van 't maken der
vqorfz Schellingen, ende tor het in trecken vande
Stempels van dien, als mede vanden ach't-ende-
twintich ftuyvers-penningh, of den nivërén Flo-
reen (zyndenocjh left by önfen VlacaVe^itideh
tweeden September des voorleden Jaèrs ^;6,£ 7*
voor biïloen verklaërt) rhinlijck ende ernitfijck te
vertnarïen ende te verfoecken. Macr ajfoo die felve
Be redenen daer toe ghealiegeett, riiétëij hefcbeh
kpnnen aeri.nemen.noch t'ót ons billy^k begeereh
verftaen ,fe]fs niet ,deWij| bock diè vanden ^eft-
faeMijhen Creyts, daer ónder de fétVé Μ unie is jp£
ho^fende, het maecken der Voorfz föo ïtoreén als
Schellingh opgefchorft ende verboden hebben,
Ende dat hét fchijntdatmeerpciienwertop een
kleyn ende geringh gewin van hunne Muntè par-
Ingefetenen. S O "O IS Τ, dat Wy, om voor te
komen foodanigen onbevoechderi ende fchade-
lijeken werek, góet ende voor den Lande hoödigh
gevonden hebben by openbaren Placate te verkla-
ren,gelijck wy dan by defen van nu af (voor fo veel
in ons is) verklaren, By foo verre na de publicatie
van defen Placate, op de Munte van Zwol, eenige
der voorfz foo filvere Floreneniof acht en twintich
ftuyvers-penningen, als jïchellingeni^of eenige
andere Penningen, buy ten decapitalé penningen
generalijck by het Rijek gecónfenteert, als Duca-
ten, goude Goutgulden's£ ende Rijcxdalers ghe-
maeckt werden: Dat tér oórfaècke vaiï dien,den
Muntmeefter by ons ghehouden fal zijn voor in-
faem, mitfgaders den Waerdeyn, Affayeur, Smit-
meefter, ende alle Munt-gefeljen, de welcke daer
over fullen hebben gheftaen, of daer op ghearbeyt,
Als mede alle de gene die op de Munte van Zwol
in eeniger manieren (in cas voorfz) 't zy op de
ftonden aen^ aio mme doen verkondigen^; uyrröe*
pën, ptrblicérën èhde affigeren in ëlle Pleekëri van
onjl Landen, daer men gèwoöhjijck is dufdanige
üytrdëpinge, publicatie ende ajfi^ie'te doen. Pro-
cederende ende doende procederen1 tegens dë
Cohrravcnteurs énde overtreders vati dièri, in ebn-
formitcyt vande voorfz Ordonnantie, fonder gra-
tie , ooghluyekinge, faveur, diffimulatie ofte ver*
drach: want Wy fulcks ten dienfte vanden Lan-
de bevonden hebben tebehooren. Gegeven in
onfe Vergaderingé in 's Graven-Hage,on,der onfen
Cachette, Paraphure ende de Signature van on-
fen Griffier, op den vijfden Aprilis 162.8. Was ge-
parapheert, F. G. vt Culenlorgh,vt' Onder ilondt,
Ter Ordonnantie vande hooch-gemeke Heeren
State» GeneraeL-Getekent, Jivati^och. Zijn-
de op 't fpatium ghedruckt het Cachet dfer felver
Heeren Staten in rooden WaiTché.
Siet hoven het Placaet vanden tweeden Septemfor i6z7 Jaende Colum. ιφ
Γ-fl. U< I ' i ' m.,±J.
21. Placaten, tegens het tytgeyen endeontfMgen9mitfgadersfa
-vanden fiheren Florijn, ofte acht enwinüghfluyvers Penningh tot Emhden'gbejlagn ,endi;hef
leveren op denfehen. In date denftvendm Augufii 1
6x8. m vijfden Mey 16z9.
dyeyerkortwert: Dat oock eenige Përfionen, niet at'
leen vanhuyten, maer oock van linnen defe Provinciën,
hun hemoeyen mette felve Penningen herwaerts - ever
te brengen
, als mede ter Munte op de felve te leveren,
zStreckende alle 'tfelve
niet alleen tot defraudatie
ende verachteringe van't Munt-werck hier te Lan-
de, als konnende boven alle Materialen ,felfs onfe goede
ende fiereke filvere Speciën daer ingheconverteert wer-
den,
maer oock tot merckelijcke ende over-groote
fchade vande Gemeente alhier ,daer in met allen
ernft op 't fpoedighfte dient vcrfien. SOO IST,
datwy tot dien fijne inhererende onfe voprige
Placaten, op nieuws in byfonder voor billoen ver-
klaren de voor-gemelde Florynen der Stadt Emb-
den,
k E Staten Generael der Vereenichde Ne-
I derlanden, Allen den genen die defe jegen-
woordige fullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyt. Alfoo men bevindt dat dagelijckshoe langer
hoe meer
, niet jegenflaende ons Placaet vanden f even-
den Augufii Annofeflhien-hondert acht ende tmntigh,
onder de Gemeente welfioutelijck uyt gegeven ^λ-
de[onderfivarigheyt ontfangen werden 1 de Silvere
Florynen, of achten twintich iluyvers-penningen
by de Stadt Embden gheflagen, de welcke by de
proeve daer van by ons gedaen nemen, bevonden
zijn maer vielen-t win tich ftuyvers fchaers waert
te zijn, fulcks dat de Gemeente daer by weynich
.wijn alsfevenrien ten hondertaende rechte waer-
-ocr page 1530-
h/Αί h M1 & j&wlgl.Ë^uax
i$6
tj-jh
den, daërmn de Figuyre hier onder geftelt tèlfléri
is j Verbiedende eenige der fel ver Voottaen üyt/ të
geven) ofte ontfangen jOppeynevande üytgegë-
yen ofte ontfangen Penningen: te verbeuren, eiide
daeren boven noch het viervout vande waeid^
van dien j ibovvel tot lafte vanden öntfanger, all
vanden uytgever, ende fonder Onderichey t öf ye»
mant der felyer. fijnen Autheur.pfden genen daer
af hy d<6 felve Penningen ontfangen foüde rnogen
hebben, wifté aen te wyfetiofte niet; · Yerhimeri
n§m' op geljjcke penen, eenige dèr voorfz Embder FJvm-
nfinbinnendefë voorfz Nederlanden■■te? brengen] ofdjeÈt
iterigen, onder wat'pretext offchynhetpocK.foude^
génweferi,ulwaer 'tfchooitahvoorUllioenen,ende mét
omwftie geven,, Verfiaende aeftdé felve'penen oock ge-
houden te zijn alledégeene die towvwrjk inhfengingé,
bevonden fullen werden met haren voorweten eenigh-
fints behulpelijck gheweefi te zijn
, als Boden, Schippers ±
ende andere. Ende koven al verbidden wy uyt defe Ver*
éenighde Landen, öp^dë voorfz plöryneneenige leveran-
tiëvan Materialen iedoen
, diréclelijcköfindirêclelijck,
op pene van als die geerie ,die op Éeg-ende ongeoorlofde
Jtfuntëngelëvért hebben,geflraftte werden aen lijf'ende
geët; -boïgende het Generael Placaet vandenJare
ι6οβ,
ende 161 o. Soo oockyemant ten tyde vande publicatie
defes Placaet s
, eenige derfelver Jlorynen onderfich fou*
de mogen hebben
, Wert die mits dejen gëlafl hem daer
van te onit ledigen,ende die te brengen ter Munt e, of ter
Wijf el, binnen acht <d4gen nae de publicatie defes\op pene
als tegens het üytgeveh ende ontfanven geordönnèert iSi
Laften vorder alle Officieren, ohfe Generaels vaii-
der Muntê μ ende allen den geenen die het Ampt
efn^é^opilcht ï vande Juftitie bevolen is, fiaeuw;
rëeüardTop de overtreders van défen Placate xe üÊJi
rhëhVendb tegens 3e Felvë naëbehoörëh.fcherpei
lijekende föridèt eenige conni.veotië of ooëhlüyc*
kingë ende vërdifach téprocederen, ende te doeri
pJOceflèrem Ende op dat Hierriant^hter vaneend
geiighci^atttre;\WonWëtën ïiebbë te pretenderen',
VcftrietptcrtiTn^w^elexpreffetijck 'de HeëréM
Statëh; yaniJeteYpeoiye-PTOvincien, hare Gëcqm-
rnïttëcfde Radend bFGedépüteerdënv de Hóverf
van jqfti'tië,Cttdedc,:Rëgeerdërs inde Steden ende
teti placet? Lande-, Bëfe onfen PJacati-alö^i tJaeï
iVfcks^Hêwo^n is^Hëdacnre werden, tëdoëh1^
fcqfeaï^én1 ë'ndc aehplackén,■: - Ende '·τυϊ 'heiértibfer*
vantkMhdktis&èisfyèfr^
de gheiïéeWMÏddèleh
, Ytèfwters, ende kenrmetfiérs \
mantetejtde tf$.' iierhand^bhWfftandts. 'ende andere
puMijWeféhninfchlÏoïhhèrMvbirMdêfétifpeaalijck
ènde&ètfcBèrpelijck 'tëVermanertèntlè ïe taffen.
Α ld uS
ghedaën in onfe Vcrgaderirjgë in 's Graven-Hage;
op deri vijfden, Mèv feiVhien hondert negep-etidc-
twintich. Wasjhcparaphcert, %%' vèltdriel,^
Onder ftöndt, Ter Ordonnantie vandë liooch-
geiïiëltc Heeren Staten Generael. Gèteeckcnri
Cornelis Mufch ; Zyrrdë op 'tipatitim ghëdruckt
hfc·Βΐ^α feIverHeerénStaten -;in rooderi
:i
""·",/
Deii>$rden:inditpl<ïcaét in 'tcat-jljfgedruckti zijnJnnlf iSz^voor AthpliatU bygévöegkti
V
ι. 'tP/dcaëtvandejiJare 162.8. feyt: wordenuytgegeveh focckeicfilvereWlörjnen-i&èï^'don sj rn
%, 't Voorfi."Placaet feyt'.· het welcke alfoo itrcckende is niet alkene tot defraudat'ïe^c. -*ύ> 8' m ομαίτΛ^§
3*.'/Selvéfeytidfëhet'Jrnpi[end§'Jqpficht van 't Ruck vandeJuflitiebevolen is, ($c.
^. Was eyntelijck het felvegeparapheen by S. v. Haerfolte.
-ύζΧι
u.
LL
alüi
■ * * '<[' J
■iWsV,
I I ii r
14. Placaet,Tegensde ff^perjeende MontferaetfcheOaeiders* In date
Jen%7,Oiïoberi6%$.
non n'Mi
l.'tv
f r^nckfoörtfchen Dalet, geftelt is een gheqüarte"·
leert Wapenken op het Kruys vanden Mantuacn-
fchen Dalet, Sulcks als.byde Figuerëridaërvafi
hier onder aen gëyoeght, te fien is. Zijnde nójeh-»
tans defe vporfz gecontrefeyte Daleré in gewicht^
maer infondèrheyt inden alloy fo veel fleehter als
dë oprecrite Franckiobrtfeh^ Dalets; döt Het ver-,
fchil van dien bedraëgfitontrent 't vierde part, of
ïlijf twaelf fiüy vers op yedèt ftuck, Waerdoorge-
fchapenis1, dat defe LarVderi < alwaër dê Franek'*
foortfche Rijjèxdalers (fob boven gefeyt is) gevalu'
eert zijn, eer" lange rriètteïèlye vervult fullen wor*
den, tot oridraecnelickëfcrk^e vandë;goede Inge-
fetcnen dèrfelvef, Oni *t welcke frffijdrs voor té
komen ende té \v*eeren,hebben vvy goet gevende,8
by openbaren Placate dë lngefëtenen defer Lan-
den daervantcwaerfchouwen, ten eyn^ë Fyluy-
den hun daer voor mogen hoeden ende wachten^
Verbieden daer en boven wel exprefTèiijck midrs
dëiên eenige der voorfz Mantuaenfchë Dalers,
9. Β i\)                    uyt
E Staten Generael der Vereenichde Në·
dërlanden, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
fen,Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alföö onder andere Rijcxdaelders by onfen leftën
Placate gevalueert, oock toegelaten ende getolê-
rëettzijndeFranckfoortfche Rijc^dalers. SOÖ
I S Τ, dat men bevonden heeft, dat benevens dè
Rijcxdalers, als voor Franckfoortfche uytgeitece-
kcnjëiide door onkenniifeontfangen werden feec-
k^re. Dalers geflagën ;(fpo 't fchijnt) op den Ty tel
ehdë narne van Caroïo Öonzagoi[Hërtögh van Nevehs
Mantua endeMohïferaet,
hebbende een groot breë|
Xruysacn d'eëri zyde^ ende eenen grobtendobbéi
ïën Arënt aen d'ander zyde , even ghelijck^de
Franckfoortfche Dalers, ende foo weyriich uyter:
lijck^an 't felvé verfchdende, datdiequalijck van
malkaiideren tb oridórfcheyden zijn, andersalé
aen 't örnfchrifc, ende dat in plaets van het Arént-
gen ftaende op 't midden yan het Kruys vanden
-ocr page 1531-
Placateti-i. Β · Boeck. ϊί. Tit. 4. Deel.
2970
%$?i
uyt te geven ofteontfangen,opdepeynen in on- 1 te .Paraphurc ei^dede Signature van onfen Grif-
fier, opten feven en twintichften O&ober ι6*2.-8,
Wasgheparapheert, S, van Beattmont ,**■ Qndej
ftondii Ter Ordonnantie vande hooch-ghèmelte
Heeren Staten Gencrael ν Geteeckcnt, Cornelh
Mufcb.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Gachec
der felver Heeren Staten, in rooden Waflche.. .
fen Plaeate op de Valuatie vanden Gelde begre-
pen,fonder vande felve peynen yerfchoont teiul-
len zijn, met aenwijfmge vanden geenen vande
welcken foodanige Penningen ontfangen foude
mogen zij n, als houdende me 't yerboth by defen
gedacn een yedcr evenfehpldigh dié fich hier aen
fal komen te vergrijpen. Lattende allen Officie-
ren , benefFens onfe Generaels vander Munte,
fchcrpc toeficht te houden op de gcepc Ziehier in
onfen Placate zijn eontravenierende, enac met
namen ernftelijck te onderfoecken, by wien de fel-
ve Penningen hier te Lande in gevoert ende gedi-
imbueertzijn, of werden, de welcke wy verftaen
dat als Medeftanders ende Autheurs van contre-
feytinge ende vervalfchinge van Geldenbehooren
gheftraft te werden aenlij f ende goct, anderen tot
exempel, Ende op dat niemandt hier vaneenige
ignorantie of onwetenheyt en hebbe te pretendc-,
ren,ontbieden ende verfoecken wy de Heeren Sta-
ten', Stadthouderen, Gecommitteerde Raden, en-
de Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpe-
öive van Geiderlant ende 'tGraeffchap Zutphen,
Hollandt ende Weft-Vrieflandt,Zeelant, ytrecht,
Vrieflant.O ver-YiTel,Stadt Groeningen ende Om-
melanden>,cüdc allen anderen Officieren ende Ju-
fticieren ,dat fy defe onfe Ordonnantiéiï^tn fton-
den aen alörrimè doen verionaigep, uytrocpen,
publiceren ende affigc^en in allen Plectevan on-
fe tanden, daer men ghewoonlijcfe is dufdanlge
uykröepinge,publicatïecndeafrixiete4oeii;prócc-
derendèende doende procederen tegens d^Cbn-
travèntêürs ende overtreders van dien ificonfor-
miteytVaïité^öQEfz Ordonnantien, fondér gratie,
oochluyckïnge, faveur, diifimulatie ofte verdrach,
Want wy fulcks ten.dicnfte vanden Lande bevon-
den hebben te behooren. Ghêgeven in onfe Ver-
gadcringe in 's Grayen-Hagc.onder onfen Cachet-
\ ï\
!AYU
25· Placaet, tegens de gecoater/ej>uval/cheOucatenmn<jrae/Henric{
vanden Berge. In dateden 1*4 Julij 16x9.         .. _ ,
E Staten Generael der Vereénichde Pro- . caten bynaeinjille? cönform,falsinden Jaré 1577.
de Ungerfche Ducaten by den Grave vanden Bet-
ge oock geconterfeyt.ende verboden zijn geweeit,
daer mede doen, en nu oock veele Lieden fpude
konnen werden bedrogen, en tot fchade gebracht,
Hoe wel nochtans verfcheyden ghetrouwe waer-
fchouwingen genoech" werden gcdaen, niet alleen
fpeqialijck, maer oock generalijck by onfe Placa-
ten van Anno 16%%. ende inde Renovatie van An-
no 162.6. met de Ampiiatie des felfs Placaet, dat
geenc goude of iïlyere Penningen inde verhaeldc
Placaten niet gheyailueert, en by Figuyren af ghe-
bccit,, geenj(int,s outfang.en en mogen werden, op
peyne en amèndé cTaer ia begrepen. SOO IST,
omme daer in als noch te verficn, ende de groote
fchade der Landen ende Ingcfetenen te verhoe-
den ) een yegclijck by defe ghewaerfchouwt vvert,
fich nac de gemelte Placaten in alles te regulercn»
ibo in 't inbrengen, ontfangen en uytgeven van
ongévalueerde Penningen, als oock onfe Placa-
tenι.,op 't leveren op foodanige vetboden Munten
Zijn mede-brengende, houdende de felve ajle bier
ge-
vincien, Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren le-
ien, Saluyt. Alfoo bevonden wert, dat
tegens het verbodt van verfcheyden Placaten, van
herwaerts-over alhier te Lande uyt Brabandt noch
geibndcn,enhier uytgegevcn zijn feeckere quan-
titeyt van geconterfeyte Ducaten, hebbende aen
d'ecn zyde de Figuyre van een flaend' ghewapent
Manneken met een Helbaert, met omfchrift inde
randt 3 α Ν ctu S 0 SVKA LDUS REX, ende
aen d'ander zyde de Figuyre yan een fittent Ma-
rien-beeldcken, met een, Kindeken, en daer onder
een halve Maen, met omfchrift MARIA MA-
TER D.L D, H. 1. c. O. M. S. W.
ende een Wa-
peiitgen onderde halve Maen, daer in een klim-
mcntLeeuken, en inde randt van't Wapenken
om de Leeuw acht of negen grey ntgens, in alles
gelijckhet Wapen van 'tGraeffchap vanden Ber-
ge , als breeder is te fien by de Figuyre hier onder
op 't fpatie gheilelt, waerdich ontrent maer twee
en tjeventich ftuyyers; Wefende de geraclte Du-
-ocr page 1532-
%^%            f : Μ U ί
geinierécrt,en rhedc gerenoveern Gebiedende
oock noch wel cxpreiTclijckeenenyegelijcken nae
alle den inhoudt der iclvcr prccifelijck te regule-
ren : Voornemcnrlijckcn oock deièghemclte Du-
caten in geender manieren teontfangen,noch uyt
te geven, noch in defe Landen te brengen, ende de
felvc ontfangen hebbende , darclijck binnen Vicr-
cn-twintich uyren nae de publicatie defes inde
Munten ofte Wiifel te dragen, endc na hacr geer-
de te laten vergoeden, op penen foo by yemantdc
voornoemde Penningen t'ecnigcn tyden bevon-
den wert noch te hebben, oock uyt-gegeveri oft
ontfangen, ofte in defe Landen te brengen, of ghe-
bracht te hebben, nae, of voor date defes Placacts,
de felvc Penningen te verbeuren,ofde vvaerdc van
dien, ende noch het viervout daer en boven, foo
wel by den ontfanger, of uy tgever, fonder onder-
fcheyt, en of oock al yemant iljn Autheur wiftc te
noemen , fulcks in defe nieten fal verfchoonen.
Ende yemandt de Penningen van buyten in ko-
mende, foo fy hun de boeten fouden willen ontle-
digen, ghehouden fullcn zijn binnen vier en twin-
tich uyren nae den ontfanckaende Magiftratcn
haerder rcfidentie 't felve bekent te maecken, van
vvaer, ende van wie , en door wat brenger hacr de
felve toe zijn gekomen, om tegensdc Inbrengers
oock te mogen procederen na behooren.Alles me-
de op de verbeurte van alle de toe-gefonden Pen-
ningen.ofte de waerde van dien, cndc het viervout
daer en boven, neffens arbitrale correctie, tot allen
tyderi dat het felve bekent foude mogen werden.
Verftaende mede inde felve boeten vervallen te
zij π alle Boden , Schippers, ende andere, die be-
vonden fullen Werden tot foodanige invoeringe
met haer weten behulpelijck te zijn gheweeft.
Welckc boeten fullen zijn te verdeden, als inden
PJacate vanden Jarc j 62,2., is vermeit. Verbieden
oock mede wel expreflcJijck, eenige leverantie di-
rcdclijck of indircéteJjjek op de felvc Penningcïi
te doen, als oock op alle Hegh en andere Munten
buyten de voet onfer generale Ordonnantie,medé
op de pentn endc ftrafïen als inde Placattn by ons
van 1606. cndc 1610, is gheftatueert. LaAcndc
vorder alle Officieren , de Gcncraels vandc Mun-
ten, endealle die geene die het amptCndeopficht
van Juftitie bevolen is, nacuw reguard op de over-
treders van defe,eri alle Placaten te nemen, en tc-
gensde felve nae behooren fcherpclijck.en fdndcjr
eenige conniventie, oochluyekinge ofte vCrdrach
te procederen,en te doen procederen.Ehde óp dat
nicmant hier van eenige ignorantie of onweten-
heyt hebbc te pretenderen; Vetfoccken op nieuws
wel cxprcflclick de Heerë Staten vande refpeciive
Provinciën, hare Gecommitteerde Raden, of Ge-
deputeerden , de Hoven van Juftitie, ende de Re-
gierders vande Steden ende Platte Landen ,defert
onfen PJacate, alomme daer fulex gebruyckcJijck
is gedaen te worden,te doen afkondigen endc aen-
plackcn. Aldus gedaen in onfe Vcrgaderingé in
's Graven-Hage.op den veertienden Julij feifien-
hondert negen en twintich. Was geparapheert,
Am. de Rode, vt' Onder ftondt, Ter Ordonnantie
vandc hooch-gcmeltc Heeren Staten Generaeh
Geteeckcnt j Cornelh Mufch. Zyndeop 't fpatium
gedruckt het Cachet der ièlver Hcèren Staten, irt
rooden Waflehe.
2 6. Placaet, Tegens de geconterfeyte Franckjorder %ijcxdaelder. In date
demj.ju/ij i6zq.
voorfz geconterfeyte Dalers ongcvecrlijck ander*
halven Engels op 't ftuck lichter zijn als de goede1
oprechte Franckfoortfe, zynde 't felvc het eenige
of mcrckelijckfte ken-tcecken, daCr by die vandc
oprechte te onderfehcyden zijn, Bclaftcn wy daer
omme wel cxpreiTelijek, dat een yedcr voortacn
alle de Franckfoordcr RijcxdalerS, met den datum
vanden Jare i6zx. fal hebben te wegen, tegens het
bchoorlijck gewichtc, Ende de Penningen die aiiö
als voorfz anderhalven Engelfcheöf daer ontrent
te licht bevonden fullen Werden, te wraken, ende
voor geconterfeyte Dalers te houden.met yerbodc
vande felve (fonder te tvegen ofghewogen te heb-1
ben, cndc te licht bevonden zynde) uyt te bieden^
of t'ontfangen ,op de penen ende amenden in on-
fen PJacate vanden Jare 162,2,. tegens den uyrgeèf
ende ontfangh van verboden Penningen gheftatu-
eert, Sonder dat oock yemandt fjch vandc voorfó
voorfz boeten fal mogen vryen, met acnwyfinge
van iljnen Autheur, pf den geenen vanden Welckc
hy foodanige Penningen fouden mogen hebben
ontfangen, Verbieden mede eenige der voorfz ge-
conterfeyte valfche DaeJders, binnen defe vooriz
Nederlanden te brengen of te doen brengen,onder
wac
|*|§^| E Staten Generael der Verccnichde Nc-
\ ïmk } derlandcn, Allen den geenen die defe je-
%Wgk# genwoordigefullë fien ofte hooren leien,
'^^Saluyt. DOEN TE WETEN:
Hoe darmen bevint.dat onder de Franckfoortfche
Rijcxdalers, by ons Placaet van Renovatie vanden
Jarc i6i6. gepermittcert, uyt gheftcecken werden
feeckere Dalers geconterfeyt nae de Franckfoortfe
Dalers vanden Jarc i6zz; zijnde defelve aengacn-
de de uyterlijckcFiguyrefoogelijck, dat die vande
oprechte nictofièer qualijck te kennen ende te on-
derfcheyden zijn, doch in gcwJchte ,cn infonder-
heyt inden alloy fooflecht, cndc vcrvalfcht, dat
die maer weynich meer als de helft vandc weerde
eens Rijcxdaelder en konncn halen, wacr door al-
foo de Landen ende de goede Ingcfetenen van
dien, feer groote fchade foude konnen aen gedaen
werden, Hebben goerende noodich gevonden by
tijdts waerfchouwinge daer van aende Gemeente
deler Landen te doen < Ten eynde een yedcr in *c
ontfangen der Franckfortfe Rijcxdaclders, tot ver-
hoedinge van fchade ,op de Daeldcrs van Franek-
fort (hebbende den datum vanden Jare 16^^.) wel
lette cndc feherp reguard nemen, Ende alibo de
-ocr page 1533-
Placaten. 9. Boeck.· 11. Tit· 4· DecL
2974
wat pretext of fchijn bet oock foude mogen we-
ien , alwaer 't fchoon als voor billocnen, ende niet
om uyt te geven, op verbeurte vande voórfz inge-
brachte Penningen, ende het viervout van dien.
Verftaen mede acnde fclvc pcyne oock gehouden
te zijn, alle de gcenca die tot de voorfz inbrengin-
ge bevonden fullen werden met haren voorweten
eenichfints behulpelijck gheweeftte Eijn ,als Bo-
den, Schippers, ende alle anderem Endcfooten
tydcvande publicatie van defen Placate, eenige
der voorfz geconterfeyte Daelders onder yemant
foude mogen gevonden werden. Sullen mede
op gelijckc penen foodanige Perfoonen gehouden
zijnde felvige gheconterfeyte Daelders binnen
twccmael vieren twintich uyren inde WiiTel te
brengen, om aldaer ghecifailleert ende in ilucken
gcfneden , ende nae de rechte waerde vergoet te
werden, Endeop dat de Gemeente te beter aen-
wyfingc ende kennifTc van defe gheconterfeyte
Daelders foude mogen hebben, ftaet te noteren,
dat in onfen Becldenaer vandenJare 1626. vijfder-
ley Figuyren van Franckfoortfe Rijcxdaelders af-
gebeek ftaen, daer van den eenen fonder datum,
heeft in 't midden van 't kruys een gemeen ilecht
Wapentgen , daer in het kleyne Arentgen ftaet,
ende de lctterenanden randt watkleynder als de
andere Daelders. Die inden Jare 16 2 ·?. heeft in
plaets van het Wapentgen voorfz een Ovael.mct
het Arentgen daer in , ende aende eynde van het
kruys, aenfichtgens met vleugeltgens: Maer die
vanden Jare 1612. (nae de welckc defe vervalfchte
DaeJder geconterfeyt is) heeft in't midden van 't
kruys een uytgefneden Wapentgen , met het
Arentgen daer in, ende de tacken van 't kruys ge-
frifeert, ghelijckoockde twee voorgaende; de re-
iterende twee, waer van d'cene is een oude fonder
datum, ende fonder Wapentgen in't midden van
't kruys: ende den andere vanden Jare 1625. met
bet Wapentgen als de voorgaende , hebbende
beyde de tacken van het kruys gantfeh ilecht ende
ongefnfeert, gclijck fulcks alles te fien is by de Fi-
guyren hier onder gheftelt, midts welckc ibnder
ïangh nae den datum te foecken, uyt defe nu ver-
haelde teyekenen, de Dalers met den datum des
Jaers 162^ vande andere licht te onderkennen
fullen zijn,om de felve volgens het boven-verhael-
de geboth, tegens het behoorlijck gewichte, in 't
ontfangen te wegen, ende alfoo onderfocdk vande
gheconterfeyte Dalers te doen. Lallende vorder
allen Officieren, benevens onfc Generaels vande
Munte, ende alle de geene die het Ampt ende op-
ficht vande Juftitie bevolen is, fcherpe toeficht te
nemen, op die geene die defe onfen Placate in 't
gunt voorfz zij η contravenicrende, ende met na-
men cmftelijck te onderfoeeken, by wien de felve
Penningen hier te Landen voor defen in ghevoert,
ende gcdiftribuèert zijn, of nae defen nocli in ge-
voert , of gedifttibüeert foude mogen werden, de
ttfëlcke Wy verftaen dat als Medeftanders ende
'Autheurs van conterfey tinge ende vervalfinge van
Gelden, behooren geftraft te werden aen lijf ende
eoet, anderen tot exempel. Endeopdatniemant
hier van eenige ignorantie of onwetenheyt en heb-
ben te pretenderen, Verfoecken ende ontbieden
\vy de Heeren Staten vande refpeéhvc Provin-
ciën, hare Gecommitteerde Raden,of Gedepu-
teerden, de Hoven vart Juftitie, ende de Regier-
ders vande Steden ende platte Landen, defen oh-
fen Placate alomme daer fulcks gcbruyckelijck is
gedaen te worden , te doen afkondigen ende aen-
placken. Aldus gedaen in onfe Vergaderinge in
's Graven-Hage,opten feven én twintichften Julij
1629Γ Was gheparapheert, tienr: Ter Cttykn «·
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande "hooch-
ghemelte Heeren Staten Generael. Getecckent,
Cormïis Mufch. Zijnde op 'tfpatiumghedruekt
liet Cachet der felvcr Heeren Staten, in rooden
vWaiTche.
Figuyr vande geconterfeyte Daelder.
-ocr page 1534-
Μ U Ν Μ*ϊΕ-λ:
f χ ,
2977
2976
% 7. Placaet ,fegens het uytgewn ende ontfangen, mitfgaders het mnebrenr
gen van alle Uytheemfche Gout-guldens ende Schellingen; als oock vandefilvere Emhder Florynen,
ofte acht en twintigh fluyvers Penningen: ende fpecialïjck tegens feeckeren Goutgulden tot Sint
Stevenfweert nae den Deventerfchen Goutgulden gecomerfeyt: Infgelijcx tegens bet leveren van
alle Goude ofSilvere Materialen op d'Uytheemfche Munten. In date den eerfen Aügufii
16 ]ó.
E Staten Gcncrael der Verccnichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defc jc-
genwoordige fulJen fien of hooren lefen,
Saluyr. Alfo door onverwachte inbreuck
van 't Placaet des Jaers fefthien-hondert twee en
twintich.ende niet jegenftaende de renovatie van
dien vanden Jare fefthien-hondert fes en twintich,
waerby alle Gout-guldens buyten defc Veree-
nichde Provinciën ghcflagen, foo wel de goede als
de quade, om ghewichtige redenen ons dacr toe
moverende, voor billioenverklaert endet'eenc-
mael verboden waren, evenwel de Uytheemfche
verboden Goutguldens by de Gemeente weder
uytgegeven ende ontfangen werden , al hoc wel
maer tot drie gulden het ftuck, dat is twee ftuy-
vers minder als de Hicrlandtfche ghevaluccrde
Gout-guldens ; Is dacr uyt ghevolght 'tgeenc
'twclck wy door 'tbillonncren endc verbieden
van de voorgemelte uytheemfche Gout-guldens,
verhoopt ende vertrout hadden te fullcn voor ko-
men, te weten dat onder 't deckfel van dien, in gc-
voert ende alhier te Lande uytgegeven zijn, endc
noch dagelijcx werden veele fiioode, gecontrefey-
teendc vcrvalfchte Gout-guldens van vcelderley
(lagen, ende feer different van ghehalt,doch alle
verre beneden den voet vande oprechte Goutgul-
dens, fulex dat de befte van dien boven vier of vijf
en vijftich ftuyvers niet weert en zijn, andere veel
dimmer ende flcchter, fommigc macr vanhier en
twintich ende der tich ftuyvers , of dacr ontrent:
Waer door, alfoo die met groote menichtc herre-
waertsover ghebracht, ende voor courant geit aen
een ydcr fonder tegenfeggen uytgegeven werden,
niet anders te verwachten ftaet als eene irrcparablc
fchade endc 't bederf van onfe goede Ingefetcnen.
$ O O IS T,dat wy om fulex te verhoeden.goet
gevonden hebben, inhererende onic gemelte voo-
rigc Placaten vandenjare 1622. ende i6x6.a!noch
voor billoen verklaren alle uyrhecmfche Gourgul-
dens niet geflagen binnen defe Vcreenichde Pro-
vinciën , verbiedende eenige der felver van nu
voortacn uyt te geven, ofte ontfangen. Endc alfo
op de Munte van Sinte Stevens-weert, onlanghs
geflagen is eencn Goutgulden, foo fubtylijck ghe-
conrrefeyt nae den Deventerfchen Goutgulden,
dat die uyt de Deventcrfe niet wel tconderfchcy-
den ende te bekennen en is, zynde geen 53 ftuy-
vers weert, waer van de Figuyre hieronder aen gc-
druckt is, Soo zy een ycgclijck by defen ghenotifi-
ceertendegewaerfchout fich voor den fclven in 't
ontfangen der gevalueerde Goutguldens te wach-
ten , ende goede acht op de Deventerfchc Gout-
guldens (daer onder diegefteecken werden) te ne-
men, om door de felve niet bedroogen re werden.
Vorder, al hoe wel oock by de Placaten boven ge-
melt, verboden ende voor billioen verklaert zijn,
alle Schellingen buyten dcfe Provinciën geflagen,
uyt oorfaecke boven in regarde van 't billonncren
der uyrhecmfche Gourguldens verhaelt,fobevint
men evenwel dat vee Ie der felver weder ónder de
Inlantfche ende gepermitteerde Schellingen uyt-
gefteken endc aengenomen werdèn.vandeweJekc
cenige fcer flecht, jac boven de vier ftuyvers niet
weert en zijn , met namen die leii op de Muine
ende Tytel vanden Graef van Oldenburghghe-
flagenzijn, daer van al mede de Figuyre hier on-
der aen gheftelt te ilen is. Waer üy t alfoo glïe-
Jijcke fchadc ende onhcyl voor de Ghemcente te
verwachten ftaet. S O O IS T, dat wy inherc-
rende als vooren de Placaten vanden Jarc 1 6 w.
endc 1 6% 6. nochmaels ende op nieuws alle uyt-
heemfche Schellingen, ende die niet binnen dcfe
Vcrecnichde Provinciën geflagen cri zijn, voor bil-
lioen verklaren: Verbieden eenige der felver uyt te
bieden ofte ontfangcn. Endc dit alles ibo wel acn-
gaende de uytheemfche Gourguldens , als de
Schellingen, op de verbeurte vandc uytgcboden
of ontfangcn penningen voornoemt, ende boven
dien noch van 't viervout vandc weerde, daer voor
die uyt-ghegevcn ofontfangen fullcn zijn, foo wel
tot lafte vanden ontfanger als vanden uytbiedcr,
elcx in 't geheel, ende fondér aCnfien óf yemandc
vande felve fijnen Autheur, vandc welcke hydie
ontfangen had, wifte aen te wyiên of niet. Ten
ware dan dat yemantibnder betrapt, of dacr van
aengefproocken te zijn, van felfs fijnen Autheur
quam aênwyfen endc te kennen geven,de welcke,
voor fo veel hem acngaet, vande boete vry ial zijn,
Eyntlijck alfoo den Embder filvcren Florijn of 28
iluyvers Penningh, zyndc indcr daet niet meet
weert als 24 iluyvers, niet jcgcnilacnde twee onfc
voorgaende Placaten tot verfcheyden tyden dacr
jegens fpecialïjck ghcemancert, met grootc me-
nichtc hier te Lande gebracht endc voor 18 iluy-
vers't iluck alomme uytgcgcven endc ontfangcn
werden, tot oncftimecrlijckc fchadc vandc Ge-
meenterende het gantfche bederf van 't Munt-
werek hier te Lande (.wef hal ven fulcks in gecner
manieren langer te tolereren ofte dulden ftaet).
S O O I S T, dat wy wederom, ende dat voor de
derde reyfe, met allen ernft de voorgcmclte Florij-
nen van Embden (waer van de Figuyren al mede
hier ónder aen gheftelt is) voor billioen verklaren, ·
endc verbieden eenige der felver uyt te bieden of
t'ontfangen, op de verbeurte als vooren vande
Gourguldens ende Schellingen geièy t is. Verbie-
den vorder op peync als vooren, allen ende een ye-
der eenige foo der voorfz Stevenfwcertfchc Gout-
guldens, Oldcnburgcr Schellingen, ende Embder
Florynen,als oock aller andere geconrerfcytegeva-
luecrdcofongevalucerde goude offilvere.vcrllcch-
te, ende merckelijck beneden den voet van onfc
Ordonnantie geflagen, Penningen, hier te Lande
in te brengen of te dóen inbrengen in eenigerlcy
wyfe, tot wat eynde het oock foude mogen zijri^
gemcrekt niette ptefumeren en ftaet dat hei felvë
t
9· C                        toe
-ocr page 1535-
Placaten. a.Boeck. ii.Th. 4.Deel,
£978           
defen Placate te nemen.ende tcgens de felve naer
behooren fcherpelijck ende fonder eenigecónni
vehtieofoochluyckingecnde verdrach teproccde"
renende te doen procederen. Ende op dat nie"
mant hier van cenigc ignorantie of onwetenheyc
hebbc te pretenderen : Verfoeckcn op nieuws wel
cxpreiTelick de Heercn Staten vande refpedive
Provinciën, hare Gecommitteerde Raden, of Ge-
deputeerde Staten , de Hoven van Juilitic, ende
Regeerders inde Steden, ende ten platten Lande
defen onfen Placate alom, daer fulcks gewoon is
gedacn te werden, te doen afkondigen ende aen-
placken: Ende tot beter obfervantie van dien elcx
inden fijnen, de Ontfangcrs vande gemeene Mid-
delen,Treforiersende Rentmccircrs, manicrendc
ende verhandelende 's Lants ende andere publijc-
quepenningen, tothaer debvojr in defenfpecia-
lijck ende wel fcherpelijck te vermanen endere
laften. Gegeven in 'sGraven-Hage,in onfe Ver-
gadcringe, onder onfen Cachet, Paraphurecndede
Signaturc vanonfen Griffier, den eerilen Augufti
16 30. Was geparapheert, /. van Eyfingha,vt* On-
der ilont,Ter Ordonnantie vande hooch-gemeltc
Hceren Staten Generael. Geteeckent, Cornelis
Mufeb.
Zynde op 't fpatium gedruckt het Cachet
der felver Hecren Staten, in rooden WafTchc.
tot anderen fijne gcfchiet als om die alhier te di-
ïtribueren ende uyt te gheven. In welcke peync
.ooekvérvallenfullen zijn alle Boden, Schippers,
*Vocrluyden, ende alle die gene die met haren we-
ten daer toe behulp, arbeyt ende dienft fuilen heb-
ben verleent, als oock alle die geenc de welcke ee-
nige van foodanigc Penningen nae de Publicatie
.van defen Placate van buyten lullen hebben ont-
fangen, ten Ware fyluyden klare ende genoechfa-
mc redenen ende bewijs konden by brengen', dat
fyluyden daer inne niet dan ter goeder trouwe ge-
handelt of yoor-ghenomen en hadden , blyvende
evenwel midlerwijl, dat daer van volkomentlijck,
enfïe den Rechten genoech blijeke, de Penningen
inqueftie in acrefle ende verfeeckeringe vanden
Officier. Edoch by foo verre binnen vieren twin-
tichuyren nae de overbrenginge of den ontfangh
der voorfz Penningen , de felve niet aengegeven
en zijn aenden Officier, of inde WiiTel ghebracht,
of nae de Munte daer 't behoort verfonden, fuilen
de felve confifcabel,cnde benevens *t viervóut van
de vvaerde van dien verbeurt zijn, fonder cenigc
allegatic van onfchult daer tcgens meer te mogen
doen. Belangende allen den geenen, die of voort-
acn ter Munte op foodanigc ghecontrefcyte ende
vervalfchte Penningen fuilen bevonden werden te
leveren, of voor defen ghclevcrt, of foodanige Pen-
ningen met eenich toebact ghekocht of overgeno-
men te hebben, 'tzy dat fyluyden de felve hier te
Lande uytgegeven,of naer andere Landen,om al-
daer verhandelt of uytgegeven te werden, verfon-
den hebben, of dat de felve al noch onder hun be-
vonden werden. Alle foodanige Perfoonen ver-
ftaen ende willen wy, dat als Munt-vervalfchcrs,
Contrefeyters, Toeftandcrs ende Hulpers der fel··
ver volgende het eerile Arrijckel van onfe Placa-
ten vanden Jare 1606 ende 1610 aen lijf ende goet
geftraft fullcu werden. Soo oock yemant ten tyde
vande publicatie defes Placaets ecnige der felver
by defen verboden Gout-guldens, Schellingen of
Embder Florynen onder fich ibude mogen heb-
ben , wert die mits defen ghelaft hem daer van te
ontlcdigcn, ende die te brengen ter Munte of ter
WiiTel bin ncn acht dagen naer de publicatie defes,
op peync als tégens het uytgeven ende ontfangen
geordonncert is. Laften vorder alle Officieren,
onfe Gcneraels vander Munte, ende allen den gee-
nen die het Ampt ende d'opficht vande Juilitic
bevolen is, naeuw reguard op de overtreders van
- 8. Renovatie, ofte vernieumnge van 't voorgaende Tlacaet, vande Ho:
ende Mog; Heer en Staten Generael der Vereenighde Provinciën .jegens het uytgeven ende ontfan-
gen, mitfgaders het inbrengen van alle Uytbeemfche Gout-guldens ende Schellingen, als oock vande
filvere Embder Florynen
, of '%2.fluyvers Penningen, ende fpecialijck tegens feeckeren Gout-gulden
tot Sint Stevenfweert nae den Deventerfchen Goutguldengecontrefeyt. Infgelijcks tegens het leve-
ren van alle Goude of Silvere Materialen op d'uytheemfche Munten
, &c. Mitfgaders tegen feec
keren Μ etfehen Riicxdaler: endedat nkmant fich fonderauthorifatie het Wiffel-Amptfal'heihen
tonderwinden. In dateden
30. Oftoler 1630. en achtflen April 1631.
caet vanden eerilen Auguili leil by ons ghedaen
emaneren tcgens de uythcemfche Gout-guldens
ende Schellingen, midtfgaders den Embder filvc-
ren Florijn, niet tegenftaende de pregnante ende
ge-
E Staten GencracTder Verecnichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
geriwóbrdigc fuilen fien ofte hooren lefen,
Saluy't. Alfoo wy bemereken dat het Pla-
-ocr page 1536-
MUNT E.
2980
gewichtige redenen dacr by vermeit, als mede de
aenwyfmge vande menichvuldige fnoode fpecien
by af beeldinge de Gemeente ghedacn, evenwel
foo niet bchertight ende onderhouden wort als wy
wel verhoopt hadden, ende den dienft vanden
Lande is vereylTchcnde, macr ter contrarie dat
veele/tzydoor baetfoeckenheyt, of door domme
onverftandigheyt't felve trachten in difcredijtof
kleynachtinge, ende eynteÜjck in verloop ende
ongebruyck te brengen, cenige der fclver, op hoo-
pc ende verwachten van dien, dé verboden Gout-
guldens ende andere billioenen by haer houden-
de leggen ,anderedie nae nabuyrige Plaetfen ver-
fendendc, beyde tegens onfe intentie, ende tegens
alle voorgaendc generale Piacaten, by de welcke
de uytvoeringe der billioenen is verboden , ende
fpecialijck tegens dit voor-ghemelde Placaet van
den eerften Augufti, inhoudende dat die cenige
der verboden Penningen by ilchfouden mogen
hebben, ghchouden fal zijn de felvebinnen acht
dagen nae de publicatie van 't Placaet inde Munte
of ter Wiflcl te brengen. Om dan de Gemeente
ende een yegelijck foodanigen waen, hope ende
verwachten te benemen , ende te betoonen dat
wy ghefint zijn, ende voor-ghenomen hebben het
voor-gemcltc Placaet met alle mogelijcke midde-
len te mainteneren ende te doen onderhouden.
S O O IS Τ, dat wy goet gevonden hebben by
defen op't nieuws de Gemeente ende Ingefete-
nendeferVereenichde Provinciën,wel exprefle-
lijck te waerfchouwen, te laften ende te bevelen,
gelijck als wy by defen waerfchouwen, laften en-
de bevelen hun nae den inhouden van 't gemelde
Placaet ftridelijck te reguleren , Ende fpecialijck
bevelen wy allenden geenen dieecnige verboden
Goutguldens , Schellingen of Embder Florynen
noch onder fich fouden mogen hebben, de felve
alnochbinnen vierdagen nae afkundinge defes
inde Munte ofte inde WifTel te brengen, om al-
daer vergoet te worden nae de Wacrde by'tMa-
nuael daer van zynde, aengewefen, alles op pene
ende amende in 't voorfz Placaet begrepen. Ge-
lijck wy oock alle Μuntmeefters ende Wiflelaers
by defen wel fchcrpelijck belaften ende beveelcn,
defe verboden Penningen, ofte oock alle andere
billioenen tot haerlieden in WifTel gebracht, 't zy
om te verkoopen, of alleen om te befichtigen ,foo
hacft fyluyden die gekoft, ofte befichticht fullcn
hebben, in ftucken te fnijden, nae luydt het Ma-
nuael op 't voorfz Placaet vande Gout-guldens
geemaneert, op peyne van de Penningen, of de
waerde van dien ende arbitrale corredie: Latten-
de met cenen allen Officieren haer uyterftedcb-
voir te doen, om deTranfgreiTeurs ende Overtre-
ders van het meer ghemelte Placaet, te achterha-
len, ende te calengeren , mitfgaders de Jugen en-
de Rechters, goet, kortende onvertogen recht
over foodanige acngeklaechde Delinquanten te
doen, ftridtelijck nae den inhouden van't Placaer,
fonder cenige conniventie, remiiïie ofte quijt-
fcheldingc, niet willende dat ycmant fich met de
exceptie van generale tranfgreffien , of onge-
bruyck fal mogen behelpen, maer dat dies niet
tegenflaende tegens den Delinquanten tot de
volle boeren ende amenden volgende onfë Piaca-
ten fal worden gheproccdeert, alfooaen d'onder-
houdinge van dien den dienft vanden Lande groo-
telijcks is gelegen. Vorder, gelijck de voorgemeK
te onachtfaemhey t in 'c onderhouden van onfe
heylfame Piacaten op'tftuck vande Valuatie ver-
oorfaeckt ende voet gegeven heeft, om defe onfe
Landen met allerley fnoode goude Gout-guldens
te vervullen ende te vergiftigen,onder de welcke
wel den mceften hoop makende Metfcher Gout-
guldens met een; Sinte Stevens beeldt in een
Ovael, alföo bevindt men dat, om ons van gelijc-
ken met fnoodt Silver-gelt te belaftcn ende te be-
fwaren, die van Mets feden; een jaer herwaerts
hebben doen maecken, ende noch dagelijcks ma-
ken ecnen filvcren Daler mejhet felve Sinte Ste-
vens beeldt in een Ovael aen d'een zyde, ende ce-
nen dubbelden Arent aen d'andcr zyde, dacr van
de Figuyre hier onder aen te fien is, die hervvaerts
over ghebracht, ende onder de Rijcxdaclders voor
vijftien ftuyvers uytgegeven wort, fcyndc noch-
tans maer ontrent fes en veertienftuyvers waer>
dich, Waerdoor, indien daer in by tijdts niet vcr-
fien en worde, defe Landen ende d'Ingcfêtcnen
van dien merckeÜjcke fchadc hebben te verwach-
ten ende te Jyden. SOO IST, datWy, om
fulcksal mede voor te komen ende te verhoeden,
midts defen allen ende een yegelijck voor den fel-
ven Daler doen waerfchouwen, verbiedende den
felven van nu voortaen hier te Lande uytte ghe-
ven ofte ontfan gen, hier te Lande in te brengen,
of daer op uyt defe Landen te leveren, of doen le-
veren eenigc filvere Materialen, of dacr op te han-
delen in eenigcrlcy wyfe, Alles op pene ende ver-
beurte als in 't voor-ghemcltc Placaet tegens de
Goutguldens, Schellingen ende Embder Florijn
by ons gheftatueert is, houdende 't felve Placaet
foo aengaende de voorfz Penningen by defen ge-
renoveert, ende aengaende defen Daler als alhier
gheinfereert, met alle fijne claufulen ende aenkle-
vcn van dien» om volgens de felve tegens d'over-
tredérs van defen ftri&clijck geprocedeert te wor-
den , op dat door ftrenge ende ongekreucktc exe-
cutie de Piacaten in acntinge gehouden, d'Onder-
faten tot opmerekinge ende recht ghcvoelen van
haer eygen oorbaer gebracht, ende 't Lant buyten
difordre ende confufic ghehouden mogen worden,
dewijl oock vecle Perfooncn over al in defe Pro-
vinciën fich het Wiffcl-ampt onderwinden, fon-
der daer toe Commiffie ende Inftrudic te hebben,
ftrijdendc 't felve tegens het negen en dertighfte
Artijckel van 't Placaet op 't ftuck vande Valua-
tie des jaers 1 6 ζ ζ. ende ftreckende tot infraclic
vande Piacaten ende opfteygeringc, ende onbe-
hoorlijckeverhaodelinge vande Gelden, mitfga-
ders tot naedeel vande gefwooren Wiflelaers, den
welcken daer door haer wctlijck profijt ontrocken
wort. SOO IS Τ, dat wy in conform i te' van 't
voorfz negen en dertichfte Artijckel van't PJacaet
des Jaers ιβΐχ. op nieuws expreffelijck verbieden,
dat nicmant fondergenoechfamc authorifatie fich
hctWifTel-ampt fal hebben te onderwinden, op
peyne als inden felven Placatc. Ende op dat nie-
mant hier van ignorantie en pretendere, VerfbcC-
ken wy op nieuws wel exprefTelijck de Hecren
Staten vande refpe&ive Provinciën, hare Gecom-
mitteerde Raden , of Gedeputeerde Staten , de
Hoven van Juftitie, ende Regeerders inde Steden
9. C ij                   ende
-ocr page 1537-
f lacaten· 3 · Bocck* 11. Tit. 4· Dcd*           ^ 9 8 $
Ordonnantie vande hoothgemeltc Hccren Sta-
ten Generael. Geteeckent, Comelis Mufch. Zyn-
de op 't fpatium gedrückt het Cachet der fel vet
i$%t
tmoi ten platten Lanom, daer fulcks ghewdoen afkondigen end
HecrenStaten, in rooden Waflche.
ter óbfervantie van dien elcx inden fijnen, de Ont-
fangers vande gemeene Middelen.Treforiersende
Rentmcefters, manierende ende verhandelende
's Landts ende andere publijcque penningen, tot
haer debvoir -in defen fpecialijck ende wel fcher-
pelijck te vermanen ende te laften. Aldus gedaen
ende gerenoveert in onfe Vergaderinge, onder onicn
Cachctte, Paraphure ende de Signature van onfen
Griffier, in 's Graven-Hage, op den achtften April
fefthien hondert een-en-dertich. Was ghepara-
pheert, A. vanRandtwijck,VI' Onder ilondt,Ter
Placaet, tegens alle uitbeemfcheOtyten, endefpecialijc{tegens de Ouy*
tenopSinte Stevenden gemaeckt, de Wefï-Vriefche Duytengelijckende. In date den vijfthkndm
>i November 1630.
daer door te bedriegen ende te befchadigen. Ende
ommede goede Ingcfetcnë voortaen te beter voor
de invoeringe ende opdringinge der uytheemfebe
Duyten of ander Kooper-gelt, mitfgaders de fcha-
de daer uyt ontftaende te bevryden, Verbieden wy
allen ende ecnC.n yegelijcken, 't zy Koopluyden,
Boden, Schippers, of Voerluyden,eenich Kooper-
gelt in Tonnekens, Mandekens, Packen oftedier-
gelijcke, van buyten in defe Provinciën te voeren,
ofte te brengen,op pene indien fulex met hare ken-
nuTe gefchiede,dat fyluyden boven de voorfz boe-
te , arbitralijck aenden ly ve fullen worden geftraft,
ofteanderfints nae gelegen theyt van faken. Ende
fo de gene aende welcke fodanich Kooper-gelt ge-
fonden ofte beitelt foude mogen worden, niet da-
telick (dat is binnen 14 uren) na den ontfanck des
felfs ,fulcx aenden Officier van fijne vvoonplaetfe
aen en komt geven,fal hy vervallen zijn in gelijckc
amende ende arbitrale corredie, als de Inbrengers
ende Invoerders voornoemt, en voorts op alfulcke
andere boeten, breucken ende amenden als in
voorgaende Placaten is geemaneert. Ende op dat
niemant hier van eenige ignorantie en hebben te
pretenderen, werden mits defen verfocht de refpe-
ctive Staten van defe Vereenichde Provinciën, of
hare Gecommitteerde Raden, of Gedeputeerden,
mette Hoven van Juftitie.defen onfen Placate al-
omme ter plaetfe daer fulex gewoonlick is gedaen
te worden, te doen verkondigen. Lailendc allen
Officieren van Juftitie,fcherp regard op de overtre-
ders van dien te nemen, en de felve te doen ftraf-
fen nae behooren. Aldus gedaen in onfe Vergade-
ringe in 's Graven-Hage.optcn xv. Novemb. 1630.
Was gheparapheert, Henr. Ter Cuylen, »■ Onder
ftont.Ter Ordonnantie vande hoochgemelte Hee-
ren Staten Generael. Geteeckent, Comelis Mufch.
Zijnde op 't fpatium gedrückt het Cachet der fel-
ver Heeren Staten, in rooden WaiTche,
'%'§*
E St\ land
digeDoen te wetlanden metten vervultna de Weildat men dekennen enJare 1617.hebben doeEnde alfoovoorfz Placlijckc geconvenfweertftaende is tgévoert endhun mcrckhoogheyt ewy ommevonden hebfen Placateontfangenwachten,aldefe ProvinPlacate vereenige derganckbacr gde Duytenontfangen oende nochde van dienvande weerdragen : EnKoper uytgelevert, owillen wy d
cedeert fal worden, conform onfe voorgaende Pla-
caten.als tegens Toeftaenders.hulpers ende bevor-
deraers van Hegh-fnuntcrye,contrefeytinge ende
Munts-vervalfcninge, want wy het maken van fo-
danige fnoode Duyten voor fodanich werek hou-
den ende achten, om onfe Landen ende Luyden
De goetwillige lefer ghelieveop dit Placaet nae tefien het voorgaende vanden elfden Maert 16χγ. flaende hitf
loven Co/um.
19 58. gedrückt.
-ocr page 1538-
3 o» Placaeti tegensbe't uitgeven ende mïfangen van allerhande Oorden wiï
Rijcxdalers, fpeciaüjck tegensfeeckere Brandenburger ende Hamburger Penningen,: iww Οα/^
•ϋώ/7 Rijcxdalers nieuwelijcks hier ie Lande ujtgegéven mitfgadén renovatie van 'tPlacaeï inden
)are
i6z8. {hierhoven Colurn. %$6t.Jaende) regens de Pbolfche Oordengeemaneerï. In date ikfi
tweeden Μ ey 1631.                             ../·>;:                , .;
>ΓΓ:"Π'
, !
E Staten Ge η erael der Vereenichde &e-
I derlanden , Allen den geenen die defe je-
lgenwoordige fullen fien ofte hooren le-
g fen, Saluyr. Al hoe wel by den Placate
vanden Jare feilien-honderc twee en twintich, op
d'Evaluatic vanden Gelde, ende by de Renovatie
van dien inden Jare fefthien-hondert fes en twin-
tich gedaen, alle Oorden ende minder gedeelten
van Rijcxdaelders, beneden de halve, verboden
ende voor billioen ghehouden zijn, ter ooriaecke,
dat onder de goede Oorden vcelerhande fnoode
ende ghecontrefeyte Penningen, eenige oock die
niet voor Oorden van Rijcxdaelders, maer tot an-
dere waerdc buyten 's Lants geflagen waren, voor
Oorden van Rijcxdalers hier te Lande uytgegeven
wierden, tot groote fchade vande Gcmeente,Endc
alfoo wy daer nae inden Jare fefthien-hondert acht
ende twintich bevonden, dar dies niet tegcnftaen-
de,niet alleen de voorfz Oorden weder cours ende
gangh begonnen te krijgen, maer dat oock fom-
migc Periöonen fich hadden verftout hier te Lan-
de te brengen, ende onder de ilechte, fo Soldaten,
als andere vande Gemeente, voor Oorden te di-
stribueren feeckere Poolfche Penningen tot Dant-
iijck ende elders geflagen, zy nde nier meer waer-
dich als negen ftuy vers 't fluck, Derhalven goet-
vonden ter fel ver tijdt, een Placaet particulier te-
gensde voorgemelte Poolfche ende Dantfijcker
Penningen te doen emaneren, Renoverende met
eenen het generael verboth van geen Oorden van
Rijcxdalers , hoedanich die oock fouden mogen
zijn , van die tijdt aen meer uy t te bieden ende te
ontfangen: Vertrouwende dat een yeder, zynde
foo door de menichvuldige ende goede redenen
den Placate gheinfereert, als door de voorfz Pool-
fche Penningen, een al te grooven ende taftelijc-
ken exempel, voor bcdroch ende fchade ghewaer-
fchouwt, ghefocht foude hebben fich daer voor te
hoeden ende te waren, ende mitfdien noch de fel-
ve, noch oock eenige andere Oorden van Rijcxda-
lers fouden hebben willen ontfangen. SOO IST
nochtans fulcks, dat contrarie van alle onfe trou-
hertige waerfchouwingen, t'fampt ernitige beve-
len ende gheboden, de Luyden niet anders, dan of
fy blint waren, ende hare fchade niet en konden of
wilden ften, federt wederom alle Oorden, fonder
onderfcheyt hebben beginnen uyt te geven ende
te ontfangen, Waer door boofc ende eygen-baet-
foeckende Menfchen oorfaeck ende occafie heb-
ben ghenomen, van niet alleen de voor-ghemclte
Poolfche Penningen weder onder den Man te
brengen , maer noch andere even foo fleehr, ende
noch flechtcr daer by hier te Lande in te vderen,
ende mede voor Oorden van Rijcxdalers üyt te
gheven,Te weten een foorte van Brandenburger-
penningen , zynde mede niet meer waert als ne-
gen ftuy vers 'tftuck.ende noch een tot Hamburgh
op acht fchellingen Lubecx gheflagen, zynde
geen léven ftüyvers en een halfwaerdïch, Waef
uyt niet anders te verwachten ftact als gróötd en-
de onlydelijcke fchade voor de Landen in 'tghe-
meen, ende de goede Ingefeteneh van dien in'ε
particulier,om welck naerder voor te komen, eit-
de met allen ernft te weeren, Wy alnoch goet ghc-
vonden hebben , houdende midts defen dé voot-
ghemelte Placaten, lbo generael op den cours vari
den Gelde, als particulier tegen de Poolfche Oor-
den , in hare waerde ende volkomen vigeur, voor
foo veel die metten inhouden dcfes niet en zijn
fhijdende, op nieuws te verbieden, gelijck wy ver-
bieden mits defen, voorts-aén eenige van allé de
voorfz Penningen ofte Oorden van Rijcxdalers,
hoedanich die oock zijn uyt te bieden ofte ontfan-
gen , ende fpecialijck voordacht te zijn op debo-
ven-gemelte Poolfche,Brandenburger ende Harrr-
burger Penningen, der welcker Figueren tot beter
kennifle ende verhoedinge der felver, wy onder
aen defen Placate hebben doen ilellen, op peynfe
vande verbeurte vande uytgegeven ofte ontfan-
gen Penningen, ende daer en boven het viervout
van dien, of vier en twintich gulden in plaetie vari
het viervout, by foo verre d'uy tgegeven of ontfan-
gen Penningen geen fes guldénen konnen bedra-
gende felve boete te executeren foo wel aenden
ontfanger, als aenden uytgcvcr beydc in 't geheel,*
de Poolfche Oorden, daer tegens voor defen Pla-
caet particulier is gheemaneert * fob wel aenden
geenen die bevonden fullen werden die uytgege-
ven ofontfangen te hebben voor de publicatie van
deièn Placate, als aenden geenen die 't felve daer
nae noch fouden mogen doen : Ende noopdndd
alle andere Oorden, alleen op den geenen die de
felve nae date van defen PJacateiüllen hebben
uytgegeven of ontfangen , Alles fonder exceptie
van generale tranfgreilïe of inbreuck, die wy ver-
itaenhier in geen plaetste fullen hebben. Bela-
ftendeonfc Gcncracls vande Munten , ende alle
Officieren, foo binnen de Steden als ten platten
Lande, in defe Vereenichde Provinciën, alle vlijt
ende neerftigheyt aen te wenden, oriï de Trani-
grefTeurs iöo vande voorgaende.als van defen Pla-
cate , in manieren als nu vethaelt is, te achterna»
len, ende die fyluyden bevinden fullen eenige
Poolfche Oorden, 't zy voor de publicatie van de-1
fen Placate of daer nae, of eenige andere Oorden
of Penningen voor Oorden van Rijcxdalers nae de
publicatie van defen uytgegeven of ontfangen, té
nebben, alle de felve te calengeren ,endc daer te*,
gens fonder eenige diifimulatien, oochluyekinge
of verfchooninge te procederen, ende te doen pro^
cederen na behooren, alfo wy verilaen den dienit
, vanden Lande daer aen hoocnlick gelegen te zijn*!
Ende op dat niemant hier van ignorantie en heb,·*
bc te pretendcreniVeriöeckcn wy wel exprcflëlicfo
de Heeren Staten vande refpective Provinciën/
hare Gecommitteerde Raden , ofXjedeputecrdf
9. C iij                    Sta*-
*
-ocr page 1539-
19U
Placaten-j· a.Boeck.
1987
wel fcherpelijck te vermanen en laften. Gegeven
in 's Graven-Hagè^ in onfe Vergadcringe, onder
onfehCachette,Paraphureendede Signature van
onfen Griffier, opten tweeden Mey ι 6 3 1. was
gheparapheert, A. Ploos van Thïenhoven, «·" Onder
ftöndt, Ter Ordonnantie vande hooch-gemelte
Heeren Staten Gencrael. Geteeckcnc, Cornelïs
Mufch.
Zyndeop 't fpatium gedruckthet Cachet
der felver Heeren Staten, in rooden WaiTche,
Staten, de Hoven van Juftitie, endc Regierders
inde Steden ende ten Platten Lande ,'defen onfen
Placate alom, daer fulcx gewoon is gedaen te wor-
den, te doen afkondigen ende aenplacken: Ende
tot beter obfervantie van dien ,clcks inden fijnen,
de Ontfangers vande gemeene Middelen, Trefo-
riers ende Rentmecfters, manierende ende ver-
handelende 's Landts ende andere publijcke Pen-
ningen tothaerdebvoir indefen fpecialijck ende
Kr
31. Ρ lacaet , tegens feeënere Schellingen na de Vtreek fche ende Weïl- Frief-
;> , fche Schellingen geconterfeyt: Item jegensfeeckeren Rijcxdaelder -van Syrus Auflriacus ,ende een
-r:.L·.:
; ίο r Uort Rijcxdaelder van Beyeren. In dateden feflen Seftemker 1631.
Mone. (het woort afgebroken) nova ordin. Traieften.
ende vanden gecontrefeyten Penningh is het om-
fchrift, Moneta (het woort ten vollen) nova voorts
argent CO: D. R. in plaets van ordin. Traieclen. foo
op den Utrechtfchen ftaet: Endc belangende den
Weft-VrieiTchen,is alleen het onderfcheyt gelegen
in het omfchrift aende zyde des Wapens, ftaende
op den rechten Weft VrieiTchen Scheliingh, Mo.
No.
zynde beyde de eerfte woorden afgebroocken,
de welcke op den gecontrefeyten vol uyt gheftelt
zijn, te weten, Moneta Nova, volght vorder op den
rechten Ordin. fVefi-Friefi*, in plaets van 't welcke
op den ghecontfefeyten ftaet Ordina. E. C. D. R.
Werdendaeromme alle ende een yegelijck by de-
fen gewaetfehout ende vermaent, in 't ontfangen
der Schellingen wel toe te fien, ende op de gemel·
te ken-teeckenen wel te letten, om door defe ge-
contrefeyte Penningen niet bedrogen te worden,
met verboth van eenige der felver voortaen te ont·
fangen of uyt te geven, op de peynen in ons lefte
Placaet tegensde uytheemfcheGoutguldens en-
de Schellingen begrepen, het welcke wy verftaen,
in allen deelen aengaende, foo 't inbrengen, diftri-
bueren ende 't verbruyeken defer Penningen, als
het leveren op de felve achtervolght fa 1 worden,
even of fulcks alhier op nieuws gheftatueert ende
verordonneert was. Infgelijcks wert een yegelijck
gewaerfchout endc gcadverteert.dat onder de uyt·
hcemfchc Rijcxdalers uytgefteecken wort feceke-
ren Rijcxdaler van Syrus Auflriacus, zyndc fo flecht
van gehalt, dat die maer vijftien ftuy vers waerdich
is: als mede een Oort-Rijcxdalcrs van Bcyetcn,
zynde maer negen d'halven ftuyver wacrdieh.van
welcke beyde Penningen de Figuyren mede hier
onder aen ghedruckt te fien zijn-. Lallende ende
bevelende als boven defe gemelte, foo heclcn als
Oort van Rijcxdaler niet te ontfangen of uyt te ge-
ven , op pene mede als vooren. Ende op dat nic-
mant hier van eenige ignorantie of onwetenheyt
hebbe te pretenderen, Verfoeckenop nieuws wel
expreflelijck de Heeren Staten vande refpcéUve
Provinciën, hare Gecommitteerde Raden ,of Ge-
dc-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den gcenen die defe je-
genwoordigefullë fien ofce hooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN:
dat onlancx te voorfchijn gekomen , ende hier te
Lande onder de Gemeente begonnen zijn uyrge-
fteecken te worden voor Schellingen, twecderley
foorten van Penningen daer vanden eenen gecon-
trefëytis nae den Utrechtfchen, ende den anderen
na den Weit-VrieiTchen Schellingh,ende de felve
fo gelijck dat die vande oprechte qualijck, en niet
dan byweynich ken-teeckenen te onderfcheyden
zijn.beyde geflagen (foo veel als men by de Lette-
ren die tot aenwy finge van fulcx op de Penningen
plegen gheftelt te worden) afnemen kan, tot Rc-
koin,fynde elck geen vijft'halve ftuy ver waerdich,
Waer door alfoo de goede Ingefetcnen deferPro-
(vinden, fcer graffelijck fouden konnen bedrogen
endc befchadight worden, Hebben wy goetgevon-
den de vootfz twee ghecontrefeyte Penningen te
doen af beelden, ende hier onder acn ftcllen, bene-
vens de Figuyren vande oprechteUtrcchtfche en-
de Weft-VriciTche Schellingen , met pertinente
acnwyfingc, van 't onderfcheyt, 't welck tuflehen
de ghecontrefeyte ende de oprechte is, om door 't
felve de fnoode vande goede te kennen, ende mits
dien de fnoode te wraeckenende te weeren, het
onderfcheyt is alleen aende zyde daer het Wapen
itaet,aen d'ander zyde en isgantfch geen differen-
tie of vërfchil, noch in randt of letteren, noch in 't
' binnenfte vande Penningen of in 't Kruys. Nopen-
de den Utrechtfen is het onderfcheyt ten eerften
aen het eompartement des Wapens, want op den
oprechten Utrechtfen Schellingh ftaet aen elckc
zyde van't eompartement een knoopken, dienen-
de als voor oortgens tot hechtinge of vaftmaeckin-
ge van 't Wapen in't eompartement, wclcke
fcnoopkens op den gecontrefeyten niet en werden
gevonden,ftaende het Wapen aldaer los in't eom-
partement. Ten anderen is onderfcheyt inden
rant,of in't omfchrifc, aende felve zyde van't Wa-
pen : het omfchrifc des oprechten Utrecbtfen is,
-ocr page 1540-
F
Τ h Μ U? Ν
„>:?(
Λ t ψ ■* W««Aii
2 5$ 9
ende wel fcherpelijck te vermanen eridc te laften.
Gegeven in 's Graven-Hagc,in onfe Vergadetinge,
onder onfen Cachet, Paraphure endede Signature
van onfen Griffier» den feilen'Septembris 1631.
Was geparapheerr, A< ploos vanThienbeven^hQn-
der itónt,Ter Ordonnantie vande hooch-gemelce
Hcercn Staten Gencrael. GctekenuCörne/is Mufih.
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel-
ver Hceren Staten, in rooden Waflehei' I . ;
Ouden Schellingh van Weit- Vrieflandt.
deputeerde Staten, de Hoven van Juftitjc, inde
Regeerders inde Steden ende ten platten Lande,
defen onfen PJacate alom dacr fulcks ghewoon is
gedaen te worden, te doen afkondigen ende aen-
placken: Ende tot beter obfervantie van dien elcx
jnden fijnen, de Ontfangers vande genieene Mid-
delen, Treforicts ende Rentmcefters, manicrende
code verhandelende 's Lants ende andere pubüjc-
ke Penningen tothacr debvoir, in defen fpeeiaiick
Ouden Schellingh van Utrcchr. · , ,
'iV;: }\i'-\
H'i i ·,
Nieuwen Schellingh van Utrecht,
Nieuwen Schellingh van Weft-Vrieilajndt.
,.! f:
;jDa
Geconterfeyte Schellingh van Utrecht.
Geconterfeyte Schellingh van Weft-Vtieflanr.
Oort van cen Rijcxdaler.
3 2· Placaet, tegens 't ontfangen ende uytgeten vande Tooifche endeTSran*
denlurghfche Oorden van Jtycxdalers. In date den 3. April 16 3 %.
E Staten Gencrael der Vercenichde Ne-
derlanden, Allen den gcencn die defe je-
genwoordige fullen ficn ofte hooren le-
fen.Saluyt. DOEN TE WETEN,
Hoc dat men bevint ,dat op nieuws hier te Lande
ingevoert, ende onder de lngefetenen defer Vct-
eenichde Provinciën uytgegeven worden feecke-
re Penningen, geiijekenitTehebbende van Oorden
van Rijcxdaeldcrs , gheflagen op den nacm ende
onderde beeltenis ende Wapenen van Sigifmun-
dus Koningh van Polen, als mede van Gcorg.
Wilhelm Marckgrave van Brandcnburgh, daer
van de Figuyren onder aen dcfe te fien zijn: Zyn~
de de felve benevens noch andere diergejijeke
Penningen, foo te Dantzijck als elders gheflagen,
voor delen voor Oorden van Rijpxdaejders hier te
Lande uy tgegeven, dacr die nochtans geen volle
negen ftuyvers waerdich en waren, Wefhalven
alle de iclwc boven 't verboth by 't Generale Pla-
caet op 'tftuck vande Valuatie vanden Gelden
ghedaen, van dat men geen Oorden noch andere
mindere gedeelten van Rijcxdaeldets en foude
hebben uyt te geven nocht'ontfangen, by fpecia-
Ie Placaten iterativelijck vanonfent wegen ghcë-
manecrr,
<
-ocr page 1541-
Placaten-/. a.Boeck. it.Tit. 4. Deel.          2991
itraffen. Ende op dat niemant hier van ignorantie
en hebbe te pretenderen , Verfoecken wy de Hee-
ren Staten vande refpe&ive Provinciën, hunne
Gecommitteerde Raden , of Gedeputeerde Sta-
ten, de Hoven van Juihtie, cnde Regeerders inde
Steden cnde ten Platten Lande, defen onfen Pla-
cate alom,daer fulex gewoon is gedaen te worden
te doen af kondigen endc aenplacken:Ende tot be-
ter obfetvantie van dien, elcks inden fijnen, de
Ontfangers vande gemeene Middelen,Treforiers
ende Rentmeeftcrs, manierendc ende verhande-
lende 's Landts ende andere publijcke Penningen
tot haerdevoir inoefen fpccialijck ende wel fcher-
pelijck te vermanen ende laften. Gegeven in
's Graven-Hage,inonfe Vergadcringe.onderonfcii
Cachette,Paraphureende de Signature van onfen
Griffier, opten derden April 1631. Was gepara·
pheert, Λ. Ploos van Thienhoven, "■ Onder ftondt,
Ter Ordonnantie vande hooch-gcmelte Heeren
Staten Generael. Geteeckcnt , Cornelis Mufch.
Zyndc op 'tfpatium gedruckthet Cachet der fel-
ver Heeren Staten, in rooden WaiTche.
1990
maneert.zijn verbogheweeft, waer dozijn verdvveenen.ode ganck gheraeckbaètfoeckende Mevanden Koninghgraef van Brandente voorfchijn gebragefocht hebben uOorden van Rijcxdvers, in allenfchijnals neen, tot grootnen deferLandendert werden bedrodende 'tfelveal mtie endc 't ooghmenerale als fpecialeverboth van d'Oovoer endc uytgeeffnoode Penningengen wierden , te wommc wy goet gh
onfe voorgaende Placatcn , nochmaels endc op
nieuws te verbieden ende voor billoen te verkla-
ren, gelijck wy verbieden ende voor billoen verkla-
ren mits defen, alle Poolfchc, Dantzijcker ende
dieigelijcke andere Oorden voor defen verboden
ende voor billoen verklaert, fpccialijck de bovcn-
gemelte Penningen van Sigifmundus en Georg.
Wilhelm hieronder ghcdruckt, niet willende dat
eenige der fclver hier te Lande uytgeboden ofont-
fangen fullen worden, tot wat pryfe het oock fou-
de mogen zijn , 't zy voor Oorden, of voor thien
ftuyvers, ofte oock tot veel leger pryfe, op peyne
vande uytgeboden of ontfangen Penningen alle te
verbeuren, ende daer en boven noch het viervout
vande waerde van dien , achtervolgende den in-
houden vande dick-gemelte Placaten, tegens de
voorfz Oordenafgekundight, daer nae een yedcr
fich fal hebben te reguleren, even of de felve defen
gcinfercert waren. Lallende allen Officieren hun
uyttcrfte debvoir te doen, om de overtreders van
defen te achterhalen ende fcherpelijck te doen 1
3 3, Placaet Jegens 't inbrengen, ontfangen en uytgeten van aüerlej Uytheem-
fche Payementcn, ende fpecialick tegens Je oude ende nieuwe dohhele Stuyvers, gheflagen tot Sintc
Stevenfweert. In date den
14. Mey 1631.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den gccnen die defe je-
genwoordige fullen fien ofte hooren lefcn,
Saluyt. Alfoo bevonden wert, dat tegens
het verbodt van voorgaendp Placaten, hier re Lan-
de gcfonden ende uytgegeven worden verfchey-
den uytheemfche Payementcn, foo van Schellin-
gen als dobbcle Stuyvers,Stuyvcrs,ende Duyten,
zijnde alle, of de mceile van dien, van veel min-
der weerde als naebehooren, ende daer onder feec-
kere dobbcle Stuyvers op Sinte Stevenfweert ge-
jflagen, zijnde onfe Inlantfche dobbele Stuyvers,
inde Provincie van Over-YiTel op onfe generale
Ordonnantie gemaeckt, in Figure ende Letteren
feer ghelijck, tegens de welcke al voor defen inden
Jare 1613. fpeciael Placaet is geemaneert. Doch
nu weder op nieuws met den datum van 1631.
cnde een weynich veranderinghs inde Letteren,
te voorfchijn ghekomen, wordende in dier voegen
onder de Inlantfche dobbelc Stuyvers uytgcitecc-
ken, zijnde by den aflaye daer van ter Muntc ghe*
daen, bevonden niet weerdiger te zijn (foo wel de
oude als defe nieuwe) als anderhalvcn ftuy ver,
Tot uytnemende groote fchade van defe Landen,
ende vande goede Ingefetenen der felver. Welc-
ken aengemerckt.endc ommc,daer tegen te voor-
fien.endc alle vordere fchade voor te komen ende
te weeren, S O O 1S T, dat wy van nieuws ver-
boden ende geinterdiceert hebben, verbieden en-
de interdiceren mits defen het innebrengen, ont-
fangen ende uytgcven inde voorfz Vereenichde
Nederlanden, eeneralijck alle uytheemfche Paye-
6                                    menten,
-ocr page 1542-
..........'.......■■■
2991                          Μ U
menten,geeneuytgefondert,ende fpccialijck de
voorfz S reven fweertfche dobbele Stuyvers hier
onder gefigureert: Midtfgaders oock alle groote
ende kleyne Penningen, die by onfe voorgaende
Placaten zijn verboden, ende inde Manualen ofte
Beeldenaers niet en ftaen bekent, opte verbeurte
vande felve, ende daet en boven vande peynen
ende boeten inden Placate tegens de uytheem-
fche Goutguldens ende uytheemfche Schellin-
gen leftgeemaneert, ende uyrgegaen, begrepen.
Ende op dat niemandt hier van ignorantie en pre-
tenderen , ontbieden ende verfoecken wy de Hee-
ren Staten vande refpeétiveProvinciën, hunne
Gecommitteerde Raden, of Gedeputeerde Sta-
ten, de Hoven van Juftitie, ende Regeerders inde
Steden ende ten platten Lande, deien onfen Pla-
cate alom daer fulex gewoon is gedaen te worden,
te doen af kondigen ende aenplacken,- Laftende
allen Officieren hun debvoir vlijtighlijck te doen
in 't achterhalen ende calengeren vande overtre-
ders van defen Placate. Gegeven in 's Graven-
Hage, in onfe Vergaderinge, onder onfen Cachet-
te, Paraphure ende Signature van onfen Griffier,
op den veerthienden Mey ιβ]ζ. Wasghcpara-
^99i
pheert, S.vanBeaumont,n' Onder ilondt, Ter
Ordonnantie vande hooch-gemeke Heerea Sta-
ten Generael. Geteeckent,C<w/e/w Mufih. Zijn*
de op 'tfpatium ghedruckt her Cachet der felyer
Heeren Staten, in rooden WalTche.
Siet hier op nae het Placaet vanden 18. Maert 1613. flaende loven Colum. 19$z.gedrutkt.
3 4. Placaet, daer by denfiheren Ducaton, Danfifyr, ΨοοΙ/cbe en Branden*
hurghfche, mitfgaders Hamburger Oorden,of vijfde parten van Rijcxdaelders verklam werden voor
billioen, met interdiclie, &c In date den
17. Maert 1634.
men, Inhererendeonfe voorgaende Placaten, foo
generael als particulier, die Wy by defen alnoch
confirmCren.ende alhier voor geinfereert, ende van
waerden houden, d'voorfz Ducatons van Brabant,
als mede de Oorden of vijfde-parten van&ijcxda-
lersvan Danfick of Poolen , Brandènburgh ende
Hamburgh, voor billioen verklaren: Verbiedende
eenige der fel ver herwaerts over te brengen.in wat
fchijn, of onder wat pretext het foude mogen wc-
fen, inigeüjcks eenige der felver, 't zy dat die hier
te Lande alreede zijn.ofnamacls tegen defen Pla-
cate foude mogen ingebracht worden, uyt te bie-
den , ofte ontfangen, op pcync vande waerde daer
voor de felve Penningen uytgeboden of ontfangen
zijn, ende daer en boven van het viervout vande
waerde voorfz, alles volgens den innchouden van
den Placate des Jaets 1621. fonder nochtans dat
yemant fich hier tegens fal mogen behelpen met-
te exceptie van generale tranfercifie, of diergelije*
ke, nochte oock van acnwylingc fijns Autheurs,
of vanden geenen daer van hydieiöude mogen
hebben ontfangen, of oock van eygen confeific
ende verklaringc, in cas van voorgaende calangie
ende befchuldigingc vart bcgangèn mifbruycfc»
ten ware yemandt van felf, ende londër te vooren
vanden Officier daer over aengefproocken te zijn,
het fèy.t aèn brachte, ende fij ncn Authfur wifte te
noemen ende aen te wyfen , fulcks dat die ter
plaetfe van fijns Aeribrcrigers refidentië te achter-
halenzy,iri wèlcken gevalle hy Aenbrenger van 't
begangen mifbruyck vry fal zijn, ende daer en bo-
ven genieten het derdendeel vande boeten fijne*"*
Complices, foo wanneer die uytgewóiinen fullen,
9. D                  zijn.
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden , AHen den geenen diedefeje-
genwoordige fullen fien ofhooren lefen,
Saluyt. DOEN TE WETEN,AI-
foo wy verftacn dat hier te Lande dagelijcks over-
ghebracht worden uyt Birabandt, feeckere Silvere
Penningen, genaemt Ducatons, aldaer geflagen,
ende ghevalueertop drie guldens, of tfeftich ftuy-
vers,waer tegens al inden Jare 1619. een Placaet
geemancert is gheweeft, daer by die voor billioen
vcrklaert zijn, ende dat de felve alhier opgedron-
gen ende uyrgcgeven worden tot drie en tfeftigh
iluyvers, dat is, drie ftuyvers ten minften boven
hare waerden.volgens onfen Rijcxdaler tot vijftien
ftuyvers. Wefhalven niet re twijffelcn en is, of
de felve fullen metter tijdt in fodanigc quantiteyt
herwaerts over ghebracht werden, dat de Landen
daer mede fullen worden vervult,tot onlydelijcke
eroote fchadeendeverkortinge vande goede Inge-
ietenen van dien, ende tot merckelijcke profijt
ende voordeel van die van d'ander zyde. Vorders
alföo men mede bevonden heeft, dat niet tegen-
ftaende onfe verfcheyden voorgaende, foo genera-
lijck tegens alle Oorden van Rijcxdalers , als fpe-
cialijck tegens de Danficker, of Poolfche ende
Brandenburghfcher, mitfgaders Hamburger Oor-
den , of vijfde-parten van Rijcxdalers daer die op
geflagen zijn, geemaneert, evenwel de felve Oor-
den óf vijfde-parten weder hier te Lande gebracht,
ende tot thien iluy vers uyrgcgeven worden, zijn-
de geen negen ftuyvers wacrdich. S O O IS T,
dat Wy, willendein'tgunt boven-ghefchreven
voorfien, ende vorder fchade ende onheyl voor kie-
-ocr page 1543-
Placaten. 3. Boeck. 1 α. Tic 4. Deel.
2994.
zijn. Ende ten eynde de invoeringe der voorfz
foo Ducatons als Oorden té beter geweert mogen
"worden, verbieden Wy mits defen allen ende ee-
flen ycgelijck, op de Munten daer foodanige Pen-
ningen gemaeckt worden.uyt defe Landen eenige
leverantie van Materialen te doen tot het maken
derfclver,of op defclve in eeniger manieren ten
fine voorfz te handelen,het zy by WiiTel.of Inkoo-
pen dcrgcmelter penningen die aireede gemaeckt
ibuden mogen zijn, opde verbeurte vande wacr-
de.ende het viervout van dien.ende dat fonder ee-
nige exceptie hier tegens te mogen gebruyeken als
vooren. Lallende vorder alle Officieren, onfe Ge-
ncraels vander Munte, ende allen den geenen die
het Amptende dopficht vande Juftitiebèvoolen
is, nauw regüard op de Overtreders van defen Pla-
cate te nemen, ende tegens de felve na behooren
fcherpelijck, ende fondet eenige conniventie ofre
oochluyekinge ende verdrach te procederen, ende
te doen procederen. Ende op dat nier van niemant
" norantie en hebbe te pretendéren, So ontbieden
ende verfoecken Wy de Heeren Staten.Stadthou-
deren.Gecomrriitteerde Raden,ende Gedeputeer-
de Staten vande Provinciën refpe&ive van Gcl-
derlant ende 't Graeffchap Zutphcn,Hollant ende
Weft-Vrieflant, Zeelant.Utrecht, Vrieflant, Over-
YiTel , ende Stadt Groeningen ende Ommeland
den: mitfgaders Limborgh ende andere Landen
van Over-Maze, de Hoven vanjuftitie,endel<e.
gierders inde Steden ende ten platten Lande, de-
feri onfen Placate alom, daer fulcx gewoon is ye-
daen te werden, te doen afkondigen ende aen.
placken. Ende tot beter obfervantie van dien,elcx
inden fijnen, de Ontfangers vande gemcene Mid-
delen, Treforiers ende Rentmeefters, manierende
ende verhandelende 's Lants ende andere publijc-
que Penningen, tothaerdevoir in defen fpecialick
ende wel fcherpelijck te vermanen ende te laften.
Gegeven in 's Graven-Hage in onfe Vergadering
ge, onder onfen Cachet, Paraphure, ende de Sig-
nature van onfen Griffier, op den feventhienden
Martij fefthien-hondert vier ende-dertich. Was
gheparapheert, F. G. v. Culenburgh,, «■ Onder
iiondt, Ter Ordonnantie vande hoogh-ghemcltc
Heeren Staten Generael. Geteeckcnt, Cornelis
Mufch.'
Zijnde op 't fpatium ghedruckt het
Cachet der fel ver Heeren Staten , in rooden
Waflche.
De F'tguyren vandefihere Ducatons vanden'Eertz-Hertoge AÏbertus, fal den Lefer hier boven Colum. Z942,,
De Danzicker of Poolfche Oorden Colum. 2964. Ende de Brandenburger ende Hamburger Oorden Colum. 1986,
gedruckt vinden.
:ΐι!;'Λ
Siet hier op nae 't plaeaet vanden kflen Oftofar 16 1 y.flaende boven Colum. 1940, gedruckt.""" ,
·,■■'.>.■:■-
3 5. Plaeaet, daer by alle foor ten, van nytbeemfche %)üyten verboden worden*
I'.'. 21 'ii
in date den achtflen April 1634.
E Staten Generael der Vcreenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defen
fuilen fien ofte hooren lèfen , Saluyt.
.. D..OË.N TE WETEN, Alfoóons
dagelijcx uyt: alle Steden cVefefc Provinciën, groote
klachten te vooren komen over de meniente Van
aldethande foocten van Duyten, daer mede1 d'In-
fiefetenen van dien dagelijcx gequelt ende be-
fwaert worden ,gecaufeert door 't geftadich maec-
ken der felver op de Muiten buy ten defe Provin-
ciën ghelegen, niet foo feer tot hacflieder eygen
ende noodigh gerief, maer triéeft om dé felve bin-
nen dele Provinciën met Ifonnekens Völ te vet-
jenden,pv$% aldaer te doen diftribüeréii, daer by
fpeckende.rjun profijt endje voordeel ,'tót grooten
pverlaft endefcl}ade onfér Gemeente. 'dé Welcke
4efelve niet alleen met quahtitey,i;éti in' betalingë
Berden opgedrongen, maèr o'ock midrègevende
«twee ende drie: ftuyvers,winft op een güldeh; voor
,andb: Geit verwiue|en,ebntrarie onfe intentie en-
de meyninge, die ih 't aennemen van 't Plaeaet
des jaers idxx. noyt en is gevveeft, anders als die
Duyten vande Provinciën ter felver tijfdt aireede
gefiagcn.alleenelijck te tolereren: Ende bevonden
werdènde dat onder 't deckfel vande verfcheyden
Ïtfflagën der Provinciale Duyten, alhier ingevoert
èridé uytgefteecken worden allerhande fnoode
ende lichte Duyten, buyten de Vereenichde Pro-
vinciën , of der felver Provinciael Munten ghcfla-
gen, niét tegenftaende dat het Koopcr een derde-
part beter koop is, als 't was ten tyde wanneer de
Duyten in defe Provinciën inden Jare i6z6. geila-
gen wierden: Spo worden nochtans evenwel op
nieuws in groote quantiteyt alhier ingebracht
Duyten tot Baténburgh, Sint Stevens Weert,
Kleef .Embrick, Rurmunde ende elders geflagen,
eenige van 1 }«j: en andere van 174. ftucken in 't
marck,daerde felve tegen woordigh foude konnen
gemaeckt worden van 76. ftucken in 't marek nae
Hentégenwoordigen prijs van't Koopcr: Welcke
Duyten
-ocr page 1544-
M.; Üï ife»ö[ E.
mim
ui
299Ο
Duyten van Kleef, Ruermondc, Embrick* Baten-
burgh, Sint Stevens Weert ende anderc,met Sak-
ken ende Tonnekens vol alhier ingebracht wcrr
den: Waer door te beduchten i&et, by aldicn bier
in by tijdts niet en wort voorfien, datdcfe Provin-
ciën mettc felvc Duyten eer lange vol gheftopt,
endede Gemeentemette felve foo ovcrlaftende
befwaert fal worden,dat fulcks naemaels niet als
met over groote fchade der felver gheweert ende
wechgenomcnfalkonnen worden, S O O \ ST,
dat Wy hier in willende verficn , ghcintcrdiceert
ende verboden hebben, ghelijck Wy interdiccren
ende verbieden midts defen, allen ende een yege-
lijck Ingeiêtenen, Inwoonders oice Uytheemfche
defe Landen frequenterende, na verkondinge van
defen Placate, in defe Vereenichde Provinciën uyt
te geven, of t'ontfangen eenige andere Duyten
als opder felver Provinciale Munten geflagen,vol-
gens de gcdrucktc Figuyren hieronder acn gcftelt,
op de verbeurte van 't felve Kooper-gelt, ende tien
ftuyversop'tftuck van 'tgcenc'twelckhier nac
uytgegcven of ontfangen foude mogen worden,
ende dat foowel tot laile vanden Ontfangerals
vanden Uytgcvcr.yeder in'i: geheel, ende den gee-
ne die bevonden mochte worden voor date van
defen Placate,eenigc Duyten buyten dele Provin-
ciale Munten gheflagen, in defe Landen gebracht
te hebben, fullen de felvc Duyten, ende tien ftuy-
Vers op 't ftuck verbeuren. Ende om de goedeln-
gefetenen voortaen te beter voor d'invoeringe, en-
de 't opdringen der uytheemfche Duyten of Koo-
per-ge!t,mitfgaders de fchade daer uyt ontflaende
te bevrijden, Verbieden Wy allen ende een yege-
lijck/t zy Koopluyden, Boden, Schippers of Voer-
luyden, eenige Kooper-gelt in Tonnekens,Mande-
kens, Packen, of in ccnige andere manieren in de-
fe geünieerde Provinciën te brengen, op pene, in-
dien fulex met hare kennifle gefchicde, datiyluy-
dm »,bpyen de vqor{z poefen .atbitralijck aenaV.n
ly ve, p|anderfins jiae arieJegenthey t van faecker»,
fullenvyprden ghe&aft, ende lbo die geepe aenclè
welcke ibodanich Kooper-gelt ghefpnden of be-
itelt loudc mogen worden, niet datclijck (dat is
binnen vier en twjntigb uyren) nae den önt-
fangh des felfs, fulcks aenden Qrticicr van fijne
woonplactfc aen en geeft, fal hy vervallen zijn
in ghelijcfte amende , ende arbitrale corredie
als de Inbrengers ofte Invoerders voornoemt.
Ende op dat hier van nicmant en bebbé te preten-
deren eenige ignorantie, Sooontbieden ende ver-
ibecken Wy de Heeren Staren, Stadthoudéren t
Gecommitteerde Raden , en Gedeputeerde Sta*-
ten vande Provinciën refpeftive van Gelderlandr,
ende 't Graeffchap Zutphen, Hollanten4e Weft-
Vrieflandt, Zcelandt, Utrecht, Vrieflandt, Ovec-
YlTcl,ende Stadt Groeningen ende Ommelanden,
midtigadors Limborgh ende andere Landen van
Over-Maze, de Hoven van Juftitie ende Regeer-
ders in de Steden ende ten platten Lande , delen
onfen Placate alom daer fulcks gewoon is gcdaen
te werden, te doen afkondigen ende aenplackqn.
Ende tot beter obfervantie van dien , elcks inden
fijnen, de Ontfangcrs vande Gcmcenc Middelen,
Treforiers ende Rentmccfters, manierende ende
verhandelende 's Landts ende andere publijcque
Penningen, tot haer devoir in defen fpecialijck en-
de wel fcherpelijck te vermanen ende te lallen.
Gegeven in 's Graven-Hage in onfe Vergaderinge,
onder onfen Cachcr, Paraphurc ende de Signaturé
van onfen Griffier, den achtflcn Aprilis ieirbicn-
honderr vier ende dertich. Was gneparapheerf,
A. Ploos,,n' Onder itandt.Ter Ordonnantie vande
hooch gcmelte Heeren Staten Generael. Gctecc-
kent, Comelis Mufch. Zij nde op 't fpa tium ghc-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten in
ropden WafTchc.
De Figuyren der gepermitteerde Duyten fal den Lefer hier loven inden BeeUenaer Cohtm, 1875. pinden.
'
3 6. Placaet, daer byJefihere Ducatons van 'Brabandt voor de derde mafl
voorli/Iioen werden verklaert. In date den achtflenjulij 1634.
DE Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden, Allen den genen die defe jegen-
woordige lullen fien ofte hooren lefen, Sa-
luyr. D.O E Ν TE WETEN, Alfoo Wy be-
vinden , dat niet tegenftaendc onfe voorgaende
Placatcn, het cene vanden Jare 1619. het ander in
Martio leilleden, jegens het invoeren ende uyrge-
ven van fceckeren filveren Pcnningh, ghenaemt
Ducaton, in Brabandr geilagen, ende aldaer gcra-
lueert tot drie gulden, de felve alhier door fnoode
baetfoeckende Luydèn, tot 't gantfche bederf van
't Muntwerck defer Landen, met menichtcdagc-
Jijcx ingevoert, ontfangen ende uytgegevcn wor-
den tot drie gulden ende drie ftuyvers, zyridc
ruym vier ten nondert boven hare waerde,naer ad-
venant onfe Capitael-penningen, waerdooronfe
Vyanden verilercktende verrijekt, d'Ingefetencn
defcr Landen in hunne goederen verarmt ende
vermindert worden: Omme hier inne als noch
tydelijck te voorfien. SOO IST, dat Wy,in-
hererende onfe hier boven ghemelte Placaten,die
Wy by dcièn als noch confirmeten, èndc alhier
houden als gheinfereert, den felvcn filveren Bra-
bantfehen Ducaton hier onder op 't fpatium ghe-
drucJkt, voorde derdemacl billioerï verklaren: Ver-
biedende wel expreflclijck eenige der felver her-
waerts over te brengen, in wat fehijn ©fteonder
wat pretext het foude mogen weien,.; Infgelijcks
eenige der felver·, 'tiy'&ak die hier tè lande airee-
de zijn , of namaels tegens defen Placate foude
mogen in gebracht werden, uyt te bieden of t'ont-
fangen, op pcyne vande fclve Penningen , of de
waerde van dien, midtigaders het viervout vande
wacrde der voornoemde Pcnningpn.^nde dactm
boven dat de Invoerders vande voorfz Ducatons,
boven de voorfeyde peynen uyt dcfe Vereenichde
Nederlanden ende 't rcfort van dien fullen. worden
gebannen, volgens den Inhouden vanden Placate
des Jaeis i6zz. fondetdatyemant fich hier tegens
ial mogen behelpen mét d'exceptie van generale
tranfgreflie of diergelijckc, of oock vaheygen cori-
fcflic ende verklaringe,Ten wareycmant van felfs,
^ 9.D ff                  ende
-ocr page 1545-
Placaten. i.Bêecld iV.Tfci 4.Deel.          k^9
lëëhtV Lallende vorder wel expreiTelijek by defefa
alle Officiereny bnfe Generacis vandcr Muntë,
chejeallen den geenen die hetAmptcndcdop'-
ficht vande Juftiae bevolen is, nauw rcguard'op
de pvcrtreders van defen Placatc te nemen,
ende tegens de fel ve nae behooren fcherpclijck,
endè fondcr eenige conniventic ende oochluyc-
kingcÖfte verdrach te procederen, ende doen pro-
cederen : Midtfgaders fullen de Jugen ende Rech-
ters ghehouden zijn de plano, ende fonder ecnich
uytftel recht te doen , doende de verbeurde Pen-
ningen , of de waerde van dien, als oock het vier-
vput Vande felvc, by provific namptiferen , in
cönformité vanj't Placaet des Jaers fefthicn-
hondért twee-énde-twintich vooren verhaeir.
Endë op dat niemandt eenige ignorantie of onwe-
tc'nhcyt hebbe te pretenderen, Soo ontbieden en-
de verfoecken Wy op nieuws wel exprcflclijck de
Heeren Staten, Stadthoudercn, Gecommitteerde
Raden, ende Gedeputeerde Staten vande Provin-
ciën refpeeïive van Gclderlantendc 'tGraeffchap
Zutphen, Hollant ende Weft-Vricflant, Zeelant,
Utrecht, Vrieflandt, Over· Yflël, ende Stadt Groe-
ningen ende Ommelanden: mitfgaders Limborg
ende andere Landen van Over-Maze, de Hoven
van J uftitie.endc Regierders inde Steden ende ten
platten Lande, delen onfen Placatealom , dacr
fulcks gewoon is ghedaen te werden , te doen af-
kondigen ende aenplacken. Ende tot beter obfer-
vantic van dicn,elcks inden fijnen, de Ontfangers
vande gemcenc Middelen , Trefbriers ende Rent-
meeilers, manicrende 's Landts ende andere pu-
blijcquc Pcnningcn,tot haerdevoir in defen fpeci-
alickendewcl fcherpelijckte vermanen ende te
laften. Gegeven in 's Graven-Hage in onfeVcr-
gadcringe, onder onfen Cachet, Paraphure, ende
de Signature van onfen Griffier, op den 8. Julij
1634. Was gheparapheert, TriderichVryheerim
Schwernenbergh,n'
Onder ftont, Ter Ordonnan-
tie vande hoogh-ghemelte Heeren Staten Gene-
rael. Getekent, Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpa-
tium gedrupkt het Cachet der fel ver Heeren Sta-
ten, in tobden WaiTchë,
ende ibhder fë'vÜbréri^twBi aengefptoocken,
fflibipt /WÖ^I&lè^iWféèfèiH, fijn feytaen-
brachtc;, ehdè fijncn Authëur quamë tehoemëri,
értdëaèntëwyfën, dat den felven in defe Geüni-
eerde ProyitiCicn fceckcrlijck achterh'aelt Worde,
In welckèn gevalle hy Aanbrenger van't bcgan gen
mifbruyckyry fal zijn. Gelijck mede vande fclve
poetc exernpt füllen wëfeh , de wclckë de yoor-
tioemde Penningen van buyten defe provinciën
öntfangen hebbende', die binnen vier en twintich
uyren aènden Officier ofte Magiftratën fijner re-
fidëntie aen brachte, ofindëWuTcl, ofte nae de
ftluntedeferProvincie gefphdenfalhebben. Ver-
bieden vorder wel cxprcileiijck op nieuws, dat ye-
mant fich het Wificl-ampt fal hebben tonderwin-
den,Tonder daer toe behoorlijck te zijn geauthori-
feert, op ;de boeten ende penen als in onfe voor-
gaende Placaten, die wy mede alhier houden voor
geinfereert ende vernieuwt. Gelijck wy oock alle
Munt-mccfters en WiiTelaers by defen wel fcher-
pelijckbelailen ende bevcelcn, defe verboden Du-
catons, als mede alle andere billioenen, tot hen-
luyden inde Wiflel gebracht, datelijck in ftucken
te fnijden, op pene van t'clckens te verbeuren vijf
ende twintich groote Ncderlandtfche goudc Rij-
ders. Sullen oock de voorfz Muntmecfters ende
WiiTelaers gehouden zijn, te betalen voorde Du-
catons ende andere billioenen d'oprechte waerde.
Ende ten eynde de invoeringe der voorfz Duca-
tpns te beter geweert worde, verbieden Wy mits
defen allen ende een ycgelijck, op de Munten dacr
foodanige Penningen worden ghemaeckt, eenige
leverantie van Materialen te doen, of op de fclve
in eeniger manier ten fijne voorfz te handelen, het
ajy by WiiTeljInkoopenofte anderfints, onder wat
pretext het oock foude mogen wefen, mede op de
verbeurte vande waerde , ende het viervout van
dien, als oock 't voorfz banniiTement,fohdereeni-
ge exceptie hier tegens te mogen ghebruyeken als
vooren. In welcke gelt-boëten oock vervallen fül-
len zijn alle Boden, Schippers, Voerluydcn ,ende
alle de geenen die met hacr weten tot het inbren-
gen hulp, arbeydt ofte dienft fullen hebben ver-
, ï)e Figtpren vandefilvere Ducatom vanden fyrtz Hertogh Afierrus, fal'den Lefer hier hoven Colum.
ende vanden Coninck Philippus· Colum. i.^^,vinden,
                                ? j
Siet hier op nae het Placaet vanden leflen Oüoler ι61 y.flaeride hier vooren Colum. 1.^0. ah oock dat
ftventhienden Maert
1634. Colum. xyyi gedruckt.
.1.
194:
'en
-----τ
%rw
..>y['., "J :.'(*;
37.i Placaet Jegens aUe^alenvanSfaignen, Mexico ende Terujoo <oé
^(i Achten, alsv#nVieren,ende van Twen: A/s oock tegens de Ducaionsvan Brabant: Mitfgaders
' ' tegens dOordeh, ofvüfde-parten van Rijcxdalers van Danuck
, of Poolen, Brandenburg!), ende
Hamburzh. In date den vf. OÜoher
1634.
' J.;i',/it'ï»V .. y-\ b            /Λ.Ι , iL ι*! ν>ΤΠ - · ·          X':
dat dië ghewichtich of te licht zijn, ter oorfaceke
dat die gcmackclijck te fchrooden zijn, ende mits
dien dagelijcx bevonden worden grootelijck in ge-
dichte vermindert ,tot merckclijcke fchade ende
nadeelvandëGemeente, die hun tot het wegen
van yedcr ftuck, foo wel kleyn als groot, qualijck
heeft konnen begeven, niet tegenilaendc fulcks
daer te vooren wel was gheboden ende verordon-
neert. Ende ghemerekt het feecker is, dat in ghe-
yolch
E Staten Gcneraelder Verecnichde Ne-
: derlandcn, Allen den geenen die defe je-
gehwoordige fullen fien ofte hoören le-
fen/Saluyt. DOÈNTÉ WETEN,
awfooons is vertoont feëekér PÏaca'èt acnd'ander
^yde gccm^nëërt, vanden achtftën Augufti leftle-
deq, daer by afgêiet ende biliipen verklaert Worden
alle Realen van Spaignen, Mexico ende Peru, foo
van achten, alsdan vieren, ënde van tween,'t zy
-ocr page 1546-
M Ur Ν ; ^38 , rE nH510rJf
volch van dien (by foo verre by ons daer tegcrrs in
tijdts niet en \vort voorfien) alle de lichte Realen
van daer herwaerts over gebrachr,endc hier te Lan-
de uyt-geiteecken fullen worden, tot noch meer-
der befwacrniiTe van defc Landen cndc d'ingefe-
tenen van dien, als wel tot noch toe is gefchiet, al-
yjaet mede voor defen wel was geboden, cnde ee-
oichfins ghebruyckelijck ghevvorden de Realen
voorfz by gcyvichte te ontfangen, doch overmits
bekommetniiTe ende ongerijf van Schalen cnde
Gewichte t'elckens by de handt te hebben, korts
daer aen weder in ongebruyek gekomen. S O O
IS Τ, dat Wy om foodanige befwaerniiTe cnde
fehade voor te komen, goet ende dienftich gevon-
den hebben, mede voor billioen te verklaren, ghe-
lijck Wy midts defen voor billioen, ende niet uyt-
geef bacr of ontfanckclijck verklaren alle Realen
van Spaignen , Mexico ende Peru vande meefte
totte minftc toe, van achten, van vieren, van
tvveen, ende enckele,'t zy dat die gewichtich ofte
licht zijn, geen uytgcfondert. Verbieden van nu
af eenige der fel ver meer uyt te bieden, of te ont-
fangen , op pene vande uytgeboden of ontfangen
Realen, ende daer en boven noch van het viervout
vande wacrde der felver, volgende voorgaende
Placaten. Gebiedende vorder een ycder die eeni-
ge der felver Realen onder fich ial hebben, dcfelve
te brengen ter Wiflêl of ter Muntc binnen den
tijde van veerthien dagen nae date dcfes, of nac
dat hem de felve hier nae ter handen ghekomen
fullen zijn, op pene als vooren. Vorder alfoo niet
tegenfraende onfe voorgaende Placaten, daer van
de twee lefte noch macr ónlanglis in deièn Jare,
te weten den feventienden Martijendeden acht-
iten Julij 1634. gheemaneert zijn, de Ducatons
van Brabandt alnoch ganck ende cours bly ven be-
houden, tot grooten ondienftdefer Landen, ende
fehade vande Gemeente ende Ingefctenen van
dien. S O O IS T, dat Wy wederom, cnde op
nieuws de felve Ducatons van Brabandt voor bil-
lioen verklaren, Verbiedende eenige der felver uyt
te bieden, of te ontfangen , ofte oock herwaerts
over te brengen * alles in conformite' vande voor-
gemelte Placaten tegens de voorfz Ducatons, al§
oock tegens d Oorden of vijfde-parten van Rijc^ct
daiersrvan Danficit'.of Polen, Brandenburghend$
Hamburgh (die Wy inigelijck alnoch, optfeh^rp?
fte endeernihehite mits delen zijn verbiedende)
ghcemaneert, houdende alle de felve Placaten in
alle bare leden als hier geinfereert ende begrepen ι
Alleen daer van uytg(?ibndert, dat de Realen by
defen vermaent, hier te Lande wql in ghcbrachr,
ende als billioen nae behooren ter Munte of ter
WiiTel verhandelt mogen worden, lunder daer
over inde boeten,te vervallen. Lallende alle Öffir
eieren van JuftitiCjOiitigadcrs onfe Generaelmeëf
fters vande Munte op dOvertreders van defen
llacate icherp reguard te nemen, ende die fondcr
dilay ofte vertreed te calangeren nae behooren.
Ende op dat niemant,hier van ignorantie en heb·:
bc te pretenderen , Soo ontbieden ende verfocc-
ken wy wel expreflèlijck de Heeren Staten, Stadt-
houderen , Gedeputeerde of Gecommitteerde
Staten vande Provinciën, refpe&ive van Gelder?
Ian4t cnde 't Graeffchap Zutphcn, Hoilandr ende
Wcift- Vrieflandt, Zeeiandt, Utrecht, Vricflandt,
Over-YiTel,ende Stadt Groeningen ende Ommej
landen » midtfgaders Limborgh ende andere;
Landenvan Ovcr-Maze, de Hoven van Juftitie,
ende Regeerders inde Steden ende ten platten
Lande, defen onjbn Placate alommc daer fulcks
gewoon is gedaente Worden, te doen af kundigen
ende aenplacken , midtfgaders de verkundiginge
van dien alle Maendcn, of ren rninitcn alle twee
Macnden te doen vernicuwen.op dat do<5r middel
van fulcks de naerkominge van defen te beter in
treyn gebracht.ende behouden foude mogen wor-
den. Gedaen ende ghéarrefteert ter Vergaderin-
ge vandehoochgemelte Heeren Staten Generael,
inden Hage, op den feven en twintichiten Οάσ-
bris feithien-hondert vier en dertich. ,Was ghe-
parapheert, A. van Randwijck, '*' Onder ftondr»
Ter Ordonnantie vande felve. Ghcteeckent,
Cornelis Mufch. Zijnde op 't fpatium gedruekt het
Cachet dcE felver Heeren Staten Generael, in roo-
denWaflche.
De Figuyren vandefilvere Ducatons fiaen hier boven Colum. 1941. en 2994. de Dantficker ofPoolfche Oorden
op vijfde-parten van Rijcxdaelders Colum,
2964. Endede Brandenburger ende Hamburger Oorden Colum. 2.986.
D
£ goetwillige Lefer gelieve hier op nae te [ten, de Placaten vandenfeventienden Maert en achtftenJulij 1634.
fiaende Colum. x^%. ende Z99Ó. derden April i6jx. Colum. 1988. tweeden Mey 1631, Colum. 2984 ende
iS.Maert i6z$. Colum. %y6z.
                        ?,.·.
> -. ".: Λ
.}ïl
3 8· Placaet, daer by de Cjroeninger vier, mee, een, ende hahe fluyver~pen-
ningen, als oock Oortgens, voor billioen verklaert werden. In date den achtflen December 1635.
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
1 derlandcn, Allen den geenen die dele jc-
genwoordigefullè fien ofte hooren lefen,
Saluyt. Alioowy in ervaringe gekomen
dattctfehijnt gantfeh geen ord re oft regel in 't ma-
ken der felver gehouden te zijn gbeweeft. Ende
gemerektde feive door alle de Vereenichde Pro?
vincien in quantiteyt beginnen gediilribuecrt en-
de uytgegeven te worden, ende apparent noch da-
gelijcks meer ende meer gediftribueert cnde uyt-
gegeven fullen wordcn.tot groote fehade ende on-
dienft van dcfe Landen, ende de Ingeictcncn van
dien: Zynde daer benevens het maken der voorfz,
Payementen, tegens ghemeene Refplutie, by ons,
9. D lij                   Voor
z»jn,
dat onlanghs op de Rijcx-Munte der Stadt
Groeningen gheilagen zijn groote menichte Pen-
ningen van vier Stuyvers, twee Stuyvers, Ceuen
Stuy ver, halven Stuy ver, ende Oortgcn, niet al-
leen verre beneden den behoorlijcken voet, macr
foo verre in ghewichte ende alloye Yerfchelende,
-ocr page 1547-
r í
30oi             Placaten. 3. Boeck
voordefcn ghenomen, van gcene Payementen te
maecken, anders als met eenparigen confente en-
de bcwilliginge van alle de Provinciën. SOO
l S Ô, dat'Wy, om de ghemelde fchade vanden
Lande voor te komen, endc het vorder maecken
vande voor-verhaelde Penningen te ftuyten, goet
gevonden hebben \ alle de voorfz Penningen van
vier Stuyvers, twee Stuyvers, eenen Stuyver, hal-
ven Stuy ver, endeOortgen Voor billioen te ver-
klaren, gelijck Wy de felve mits dcfen alle, fonder
onderfcheyt van oude ofte niéuwe, voor billioen
verklaren. Doch om de Ingefetènen (fo veel doen-
lijck is) van fchade te verhoeden, fullen de voor-
noemde oude Penningen, geflagen voor den Jare
1635. noch cours hebben endegetolereert worden
totten letten Fcbruarij des Jacrs 1636. toekomen-
de, nieuwen ftijl, ten eyndeeen ycgelijck hem bin-
nen dien voorfz rijdt daer van mach ontledigen:
Verbiedende eenige vande voornoemde niéuwe
Penningen voortaen,cndede oude naerden voorfz
tijdt meer uyt te bieden ofteontfangen, opte ver-
beurte vande uyt - gheboden oft ontfangen Pen-
ningen, ende daer en boven noch van het viervout
vande waerde der felver, in conformité van onfe
voorgaende Placaten, tegen het uytbieden ende
f é¥.ÔÌ 4,.DeeL          3oöj
ontfangen van billioenen geemaneert. Verbie*
dende mede eenige leverantie op de voorfz Pen-
ningen te doen, oft handelinge mette iêlve te dry-
ven in eeniger manieren,op lijf-ftrarTe ende confif.
catie van goederen , volgende onfe Placaren van-
den æ é. Martij des Jacrs 1606. endc den feilen ju]»
des Jaers 1 6 1 o. Laftendccnde bevelende allen
Officieren,rnitfgaders onfe Generach vande Mun-
te, hun op de overtreders van defen Placatc neer-
itelifck te informeren, ende de felve te doen calen-
geren na inhouden van deièn. Ontbiedende ende
verfoeckendcde Heeren Staten vande refpedive
Provinciën, der felver Gecommitteerde Raden, of
Gedeputeerde Staten, defen onfen Placatc ter be-
hoorlijckcrplaetfetedocn afkondigen ende affi-
geren. Aldus gcdaen ende gcarreileert ter Verga-
deringe vandehooch-gemclteHeeren Staten Ge-
neraeldet Vcreenichdc Nederlanden,in 's Graven-
Hage, den achtten December fefthien hondert
vijf en dertich. Wasgheparaphccrt,#. Verlok^*
Onder ftondt,Ter Ordonnantie vande hooch-ge-
melte Heeren Staten Generael. Gctecckent, In
abfentie vanden Griffier, G. van Arnhem. Zijnde
op 't fpatium gcdruckt het Cachet der felver Hee-
ren Staten, in rooden Waflche.
3 9. Placaet, tegen de T>ucatom van "Brabant, Tooljche, ¼áÌö^ôâôáç*
denburgerende Hamburger Penningen, die men Oorden noemt, de Uytheemfche Goutguldens,enie
, allerhande b uyt en defe Provintïen geflagen Payementen, als Schellingen, Dubbe Ie, Enckele, halve
Stuyvers, ende Duyten: Mitfgaders tegen allen particulieren Muntflach. Ende fpecialijck tegem
eenen nieuwen enckelenende halven Stuyver
, op de Stadis-Muntevan Emlden gheflagen. In
date den achtflen Maert
1636.
fbude mogen worden begaen,dat de refpeétive Of-
ficieren d'felve volgende onfe goede intentie fou-
den hebben nae getracht ende gecalcngcert, mitf-
gaders de Gerechten ende Wethouders inde Ste-
den, ende ten platten Lande, de felve fonder coa-
niventie of verdrach fouden hebben ghecondem-
neert nae behooren, om ten miniten door fchrick
ende exemplaire ilratTe te obtineren, 't gene reden
ende minnelijcke vermaningen niet en hadden
konnen te wege brengen. Defen allen niet jegen-
ftaendc , bevinden wy jegenwoordich het icuck
vande valuatie wederom in föodanigen verloop,
dat niet alleen alle onfe Goude Speciën verre bo-
ven hare left voorgaende valuatie zijn geileygert,
maer daer benevens oock dat verfchcydcri fpecicn
van Gelden , foo die nieuw gheflagen zijn, als die
al eenigen tijdt voor defen geflagen, hier te Lande
voor billoen verklaert, ende aireede buytcn cours
endeganck gebracht waren ,op nieuws beginnen,
metmenichte hier te Lande ingevoert, uyrgcge-
vcn ende ontfangen te worden, tot merckclijeke,
niet alleen kleynachtingc onfer Placaten , maer
oock tot groote ende onlydclijcke fchade van het
Lant, ende d'Ingcfctenen van dien. Als daer zijn
dcDueatons van Brabant (die tot drie en tfeftich
ftuy vers, dat is drie ft uy vers hooger als hare rechte
waerde, uytgegeven worden) de Poolfcheof Dan-
ficker Penningen , die men Quartcn of Oorden
noemt: Item,dcuytheemfcheGoutguldens,al-
lerhande uytheemfche Schellingen, als van Ol-
den-
E Staten Generael der Vereenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defe je-
genwoordige fullen fienofte hooren lefen,
Saluyt. Al hoe wel Wy federt eenige
Jaren herwaerts, alle mogelijcke vlijt ende forgh-
vuldigheyt aen gewent hebben, om het ftuck van
de Valuatie vanden Gelde op den goeden voet
ende ordre daer op 't felve inden Jare 16x2. was
gebracht, te conièrverenende té behouden, diens-
volgens trachtende te weeren ende wech te ne-
men alle onbehoorlijcke Munten ofte Gelden,die
van tijdt tot tijdt fouden mogen hier te Lande in-
fl uypen, endeonder de hant ingedrongen worden,
doende, des gewaer wordende, datelijck tegen de
felve emaneren onfe Placaten, met ernllige ende
tiouw-hertige waerfchouwinge aende Gemeente
voor de felve, ende aenwyfinge vande fchade, de
welcke daer by foo het Lant in 't gemeen, als een
yeder itv't particulier, te verwachten ende te dra-
gen hadt, benevens fcherpe comminatie ende
dreyginge van fware penen ende amenden tegens
de Tranfgrefleurs van onfe Placaten, met vertrou-
wen, dat door middel foo van 't een als van 't ander
een yeder bewogen ende aengeport foude hebben
geweeft, om onfen goeden y ver ende ernft tot des
gemeen Landts welvaren (zynde fofeer met eens
yeders welvaren in 't particulier verknocht) te ge-
moet te komen, ende diens-volgens dat de parti-
culiere hun naer inhouden vande Placaten fouden
hebben gereguleert, ende daer eenige tranfgreifie
-ocr page 1548-
5004           V<F ^ Μ' U Ν
■Ji.*Kimh:h.
3C05
raers op uytheemfche Munten voor defen is ghe-
ordonneerr. Ende alfoo de Figuyren vande Goud-
guldens , ende de Schellingen foo met den Arent
als andere, midrigaders vande dubbele, enckele,
halve Smyversende Duyten hier te Lande op dé
Provinciael Munten geflagen, ende by onfe lefte
Placaten vanden Jare ιβζζ, ende 1626» ghevalu-
cert, weynige in ghetalezijn , ende wel kenbaer,
fulex dat wanneer de Luydcn de iclve wel in hacr
memorie hebben ingeprent, fy de Uytheemfche
ende ongevalueerde te lichter vande gevalueerde
fullen konnen onderfcheyden , ende midrs dien
wcygeren te ontfangen. Hebben wy daeromme
noodich ende dienfhg geacht tot onderrechtinge
ende wacrfchou winge vande Gemeente,dc Figuy-
ren vande voorfz Inlandtfche ghepermitteerde
Gout-guldens, Atcnt ende andere Schellingen,
dubbele, enckele, halve Stuyvers, ende Duyten»
hier nevens te irellen, buyten welcke Gourgul-
dens, Schellingen, dubbele,enckele, halve Stuy-
vers ende Duyten boven ghemelt, ende welckers
Figuyren hier nevens ftacn, Wy rnidts defen ver-
klaren egecne Goutguldcns.Scnellingen,dubbele,
enckele, halve Stuyvers ende Duyten, hoedanich
die oock iöudc mogen zijn, te tolereren, of toe ce
laten , op peyne als boven is gcfeyt.
Figuyren vande CjoutguIdenst Schelling
gen, ende andere Payementen hy defen Placate
alleen ende geen andere getolereert
ende toegelaten.■■',':,-...
'■'■De Figuyren vande tnlantfche Goiti'guldens hy dèfén
Pkcaté, ende geen andere gevalueert,fdlden Leferhier
hoven ïnden ÊeeldenaerColum.
1817. De Schellingen,
endé minder Payementen ibid. Colum.z86S. pedïuckfy
vervolgens vinden. Doch d enckele en dubbele Groene
ger Tld&hen, en zijn achter defen Placate niet uytgeheeP
detgewcefl.
denburgh, Stadt Embden,Tecklenburgh,Thöorn,
Weere, Batenburgh, Rechem, Stevenfweert,ende
een groot getal andere (vande welcke een Manu-
ael voordefen is uytgegeven) de vvelcke fommi-
ge maer vijf,ibmmige maervicr iluyvers,fommi-
ge noch veel minder waert zijn : Mitfgaders aller-
hande minder Payementen, van dubbele, enckele
ende halve Stuyvers, de Duyten niet uytgcfloten,
foo buytenals binnen 's Landts op de Rijcx-Mun-
ten ende elders ghcflagen, als van Embrick en
Kleef, Embden , Campen, Gelder, Groeningen ,
ende andere, oock Franfche Soufen, of Stuyvers,
alle by onfe PJacaten, foo vanden Jare fefthien-
hondert twee ende twintich generalijck ,als eeni-
ge der felver particulierlijck voor biiloen verklaert,
Met alle welcke verboden, enormelijck gefteyger-
de deels ghecontrefeyte, deels verflechte, ende tot
minder prijs geflagen,doch tot hooger uytgefteee-
ken Penningen dele Landen eer iange foo fouden
worden vervult, indien daer tegens by tijdes geen
ordre en worde gheilelt, dat namacls geen middel
en foudc konnen ghevonden worden, om de fel ve
daer weder van te ontlaftcn, als met irreparable
fchade, ende ruine vande Gemeente. Om dan
hier in al noch te voorficn, ende de Landen, ende
goede Ingcfetencn van dien, voorfoodanige fwa-
righeden ende fchade te bevrijden, hebben wy
goet ghevonden op nieuws voor biiloen te verkla-
rentgclijckivy verklaren mits defen(in conformi-
té. van onfe voorgaende PJacaten ) de Ducatons
van Brabandt, de Pooliche, Brandenburger ende
Hamburger Oorden, alle uytheemfche Goutgul-
dens, ende uytheemfche Schellingen: Item, alle
Payementen , als dubbele, enckele, ende halve
Stuyvers, oock Duyten, het zy dat die buytenof
binnen de Provincien,doch niet op de Provinciael
Munten geflagen zijn. Verbiedende wel expref-
felijck eenige van allede voorfz verboden, foo Ca-
piiael-pcnningcn als Payementen,dubbele, heele
ofte halve Stuyvers,ende Duyten, voortaen meer
uy.t te bieden oft'ontfangen, op de peneii in onfe
voorgaende Placaten, tegen het uyrbieden ende
ontfangen vande ghcbillionneerde ende verboden
Penningen geftatueerr. Infonderheyt laften wy
de Ontfangers vande gemecne Landts Cohiproi
oen, Item, vande Licenten, Convoyen ende Óon-
tributien,alle Rentmceilers endeTreforicfs vande
refpective Steden ende ten platten Lande, mitfga-
ders vande Gecftelijcke goederen ende Godts-
huyfbn, ende allen den genen die eenigè ptiblijeke
Penningen handelen , hacre Commijfeni cïtóe^
Klercken, hun naer den inhouden van deféri Pia-
catete reguleren, op peynè alsyöorcn, eridVdaër-
caibovcn noch op piivatie vanvhunne rei[1>eftivc
Amprcn ende Officien: Item-.allePadKtc&'jn^
Collcdeurs vande gemeenc Landts Middeieri>*op
peyne van dubbele boete. Verbiedende allen on-
fen Ingefetenen eenige leverantie op de boven-
ghefchreven uytheemfche ^ftgjjGoutgulderj&.als
Schellingen, ende mindcif Payementen te doeri,
ofby maniere van Wiflel tè handelen, in wat ma-i
nieren dathetzy, of fich rotte diilfiburfe der fel-
ver te laten gebruyeken, op peyne als Munts-vcr-
valfchcrs ende Toeilanders of Hulpers der felver,
aen lijf ende goet geitrafc te worden. Ende noo-
pEnHe dfn Ducaton , op peyne als tegens Leve-
irn ,m
Τ"1
Nde alfoo de vcrmcnïchfuldigingfr dët-
Payementen grootclijcks' veroorfaèckt^
^wor^, niet alleen by de buytcnlantfche
Munten, diéonstfë felye weren toe te fèrideriWn-
<Jé alhier te docrrdiitrlbuercn,; rriaër oock door idè"
Inlahtjchë,föoProvinciael als Rijcx-MuntefY·-'^*
welcke van hare iréfpedive Hc.érch;|jbelidentiëiert'
wórden1, onder fret ceri pretext óf 't éndër, föiidéi1
nochta'ns" eenigen' fchijn van nootWèndigheyFóF
diénit/, r^dd'cé^dan'd'ander P^ëniëntcn re nfijtf
keti 'I tot grootë ëncleondraechclijcie' bverlaftinge]
ehde beiwacrn ifle, f inde Gekeepte; errdé *ö?éè'*
Lattdts Cornptoireii; Öm in defë^dcëlc mediene'
remedieren, ërjdjcjtöorraen alleoiinóödigcheridë!
onlicrioörhjckerf Muhtflach, feó' wel1 ποΰρεΗο^'
Capitael Penningen als Payementen, van wat
qualitc^r», of foorte die fouden mogen zijn , te
weerenende voor te komen: Verbieden Wy alle
]^nt-mèefters »ibo varidë Provinciael, als vande
R|cx-miinten, van nu afmeer eenige andere Pen-
ningen te flaen , als de welcke ten aenficn vande
Provinciael Munten by onfe Generale Ordonnan-
tie zij η geconfenteert, dat is den Rijcx ende Leeu-
wen-daler: Item, den grooton Ryder ende den
Ducact: Ende noopende de Rijcx- Munten , die
ende
-ocr page 1549-
3O06
ende voor foo veel fy daer toe gerechticht zijn, de
Penningen die generalijck volgens 'tRijcx Or-
donnantie geflagen mogen worden.Te vvcten.dcn
Rijcxdaler, Gout-gulden ende Ducact, fonder ee-
nigc andere,op peynedat alle de felve Penningen
datelijck by ons fullen worden verklaert voor bil-
lioen, de felve gcconfifquccrt daer die te bekomen
fullen zijn, ende voorder de Muntmeeftcrs, ende
de GefeJien die de felve fullen hebben ghemaeckt,
mitfgaders de Wardcyns ende Aflayeurs die daer
over fullen hebben geftacn, vcrklacrt voor infaem,
ende vervallen van haer aireede gehouden ftaten
ende digniteyten, ende voor altijdts inhabijl, om
eenige andere naermaels te bedienen. Verbieden
in ghevolge van dien als vooren alle Ingcfetenen
defer Vereenichde Provinciën eenige Materialen
op foodanigen particulieren Muntflach, buyten
de Penningen hier vooren refpedivelijck ver-
maent , te leveren of doen leveren , dircdelijck of
indirecïelijck, of fich totte diftributie der Pennin-
gen alfoo tegens defen Placate geflagen, te laten
ghebruyeken, in wat wyfe het oock foude mogen
wefen, op pene vande verbeurte vande felve ma-
terialen , of de Penningen daer van gemaeckt, en-
de noch het viervout vande wacrde van dicn/t zy
dat de materialen of de Penningen achtcrhaelt
zijn of niet, ende daer en boven noch arbitraÜjck
geftraft te worden nae gelegcntheyt van het mif-
bruyek, ten aenfien vande menichvuldighcyt en-
de finiftre praclijcken die daer in foude mogen
zijn ghepleeght. Onvermindert by defen de pey-
nen ende ftrafTen gheftatueert by onfe Generale
Placaten tegens die geene de welcke op particu-
lier confent Penningen foude mogen hebben ghe-
flagen beneden den voet vande Ordonnantie de-
fer Landen, die wy midts defen houden in haer
Tolle vigeur. Gelijck wy oock mits defen confir-
meren ende bekraftigen alle onfe voorgaende Pla-
caten tegens 't inbrengen, uytgeven ende ontfan-
gen, midtfgaders het leveren op, of diftribueren
vanbilloencn endc verboden Penningen geema-
neert, houdende die alle om kortheyt wille, als
hier geinfeteert.
. 12. Tk. 4. Deel.          3 C07
den halven Stuyver de letteren ί E Μ Β D E R
S Τ U Υ V E R, waer door, endc door hare groo-
tc over een komende met onfe d ubbele ende enc-
kele Stuyvers metten Leeuw rcfpedivelijck
Midtfgaders het fterek blanchercn of wit rnaec-
ken van dien, de felve enckelc endc halve Stuy-
vers aende ghemcjte zydc feer ghclijcken de voor
fchreve onie dubbele ende enckele Stuyvers, en-
de feer licht onderde felve gheitcecken ende uyt-
gegevcn fouden konncn worden, Hebben wy bo-
ven 't gunt voorfchreve noch noodichgheachtde
Gemeente voor de felve Embder heele ende hal-
ve Stuyvers te wacrfchouwen, endede Figuyrcn
van dien hier onder aen te doen drucken, op dat
eenyeder fich dacr voor, ende voor fchade mogen
hoeden ende wachten. LaÜende voorder onic
Gcneraels vande Munte, endc alle andere Offi-
cieren ende Jufticiercn, alle mogclijcke vlijt en-
de neerftigheyt aen te wenden , in 't naertrach-
ten, calangiercn, condemneren , ende ftraffèn
vande overtreders defer Placaten, fonder eenige
oochluyekinge of verfchooninge vanden felvcn,
alvvaer het oock inde mcefte generale tranfgreifie,
die wy in defen geenfints verwachten: Willende
dat des niet jegenilaende tegens ecnyedet defen
tranfgreiTcrcnde, fal gheproccdeert worden totte
volle boeten, op dat eenmacl een bedencken,
fchrickendeforghvuldigheyt , midtfgaders «nft
vande Placaten op 't ftuck vande Valuatie te
onderhouden, inde Gemeente mogen worden
ghebrachtendegheveftight.. Ende op dat nie-
mandt hier van eenige onwetenheyt en hebbe te
pretenderen, werden midts defen ernftelijcken
verfocht de Heeren Staten vande refpeöive Pro-
vinciën, hare Gecommitteerde Raden, of Gede-
puteerden , alle Hoven van Juftitie, defen onfen
Placate alomme daer men fulcks ghewoon is, te
doen afkondigen endc aenplackcn , met vordere
aenfehrijvinge aende refpedive Steden, ende ten
platten Lande, ten eynde de Officieren, ende de
Schepenen ofte Rechters , midtfgaders alle an-
dere boven - ghcmeldc Perfoonen onder haren
ghebiede (laende , tot hare debvoiren rcfpeöl-
velijck met allen ernft worden vermaent ende ge-
houden : Als mede dat de Regeerders der felver
hunne Gemeenten ende Onderfaten hier in met
een goet exempel willen voprgaen. Aldus ghe-
daen ende ghearrefteert ter Vergaderinge vande
hooch-ghemelte Heeren Staten Generael, op den
achtften Martij fefthien-hondertfes-ende-dertich.
Was gheparapheert, F. G. v. Cuknborgh,VI' On*
der ftondt, Ter Ordonnantie vande hooch-gbe-
melte Heeren Staten Generael. Geteeckent,
Cornelis Mufch. Zynde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in rooden
Waflche.
Eyntlijck al hoe wel hier boven de Stuyvers,
ende alle Payementen van Embden genoechfaem
benefièns d'andere voot billioen vcrklacrt ende
verboden zijn, nochtans, alfoo op de Stadts Mun-
ten van Embden onlanghs is geflagen eenen nieu-
wen enckelen Stuyver, zynde geen Blanckof drie
quart van een Stuyver ten vollen waert: Infge-
lijcks eenen halven Stuyver, zynde nae advenant
noch veel minder waerdich, hebbende beydc aen
d'cen zyde wel het Wapen vande Stadt Embden,
maer aende andere zyde, den heelen Stuyver de
letteren 1.EMBDER STUYVER, ende
= .! .;
•<u v
. Pla*
-ocr page 1550-
Μ V ΝΤΕ
3θθ8
3θθ?
40. Placaet, Tegens d& goude Sottoeraynen, ende goude Kjoonen van *Bra-
handt, ende allerhande huyten defe Fereenighde Ρ rov'intïen geflagen Payementen. In date den drie
entwinüghflenjunij
1637.]
i^i*^ k Staten Gcncrael der Ve/eenichde Ne-
ra* dcrlanden, Allen den geenen dicdefcn
fullen fien ofte hooren lcfen, Saluyt. Alfo
Wy hoe langer hoe meer fien, ende be-
mereken ,dat cenige bactfoeckende Luyden hacr
onderwinden , jae haer werek maecken van uyt
Brabandt herwaerts over te brengen , ofte doen
brengen, verfcheyde foo Goude als Silvere Pen-
ningen, by ons niet ghevalueert, ende noch federt
weynich tijts feeckere goude Souverainen, ende
goude Croonen, acn d'ander zyde gevalueert.den
Souverain op twaelf gulden , ende den Kroon op
drie gulden twaelf ftuy vers, de welcke iyluyden
hier te Lande weten uyt te geven, ende onder de
Gemeente met partyen uyt te fteken, niet alleen
tot veel hoogeren pryfe, als dacr op die in Brabant
geflagen, gevalueert.endeuytgegevcn ende ont-
fangen worden.maer oock verre boven de waerdc,
nae de welcke de goude Penningen hier te Lande
nu federt eenige Jaren herwaerts gefteygert, ende
gangh ghenomen hebben, niet eens fiende op de
grootefchade de welcke dacr door foo de Landen
in 't gemeen, als een yeder in 't byfonder te lyden
hebben, mitfgaders hetghevaer van fwaerder on-
hcylen , diedaer uyt mettertijdtte verwachten
ilaen, by foo verre fulcks niet tydelijck gheituyt
ende gewcert en worde: Ende alfo de ongelegent-
heyt des tijdts ,ende andere voorvallende Landts-
faecken niet en hebben konnen toe laten op alles
volkomentlijck, als wel den ghemeenen oirbaer is
vereyflehende, te verfien. S O O I S Τ, dat wy
goet gevonden hebben voor het noodichile in de-
fen ordre te ftellen, gelijck Wy dan voor eerft or-
donneren endeernftelijck beveelen, dat niemant
hier te Lande, van wat ftaet of conditie hy zy, fich
enïal bevorderen eenige der boven-gemelte gou-
de Souverainen, ofte goude Krooncn (daet van de
Figuyren hier onder aen ghedruckt ilaen) uyt te
bieden, ofte te ontfangen, tot wat pryfe het oock
foude mogen wefen, verklarende alle d'fclvc voor
billoen.ende ongepermittcert Geit, op de penen
ende amenden , de welcke tegens het uytbieden
ende ontfangen der ongevalueerde Penningen by
onfe voorige Placaten zijn geilatueert, houdende
defelve met alle bygevoechde elaufulcn, ten fijne
voorfz-tenderende, als hier gheinfereerr. Ten an-
deren verbieden Wy wel fcherpelijck eenige der
ghemeltc Souverainen ofte Kroonen voortacn
meer herwaerts over te brengen, onder wat fchijn
ofte pretexte het oock foude mogen zijn , op pcy-
ne by foo verre yemandt.bevonden worde hier te-
gens gedaen te hebben, dat den geenen die fooda-
nige Penningen voor hun fclvcn hebben over ge-
bracht , ofte doen over brengen, alle de felve Pen-
ningen fullen hebben verbeurt, ende noch het
viervout vande waerdc van dien, ende daer en bo-
ven dat de Invoerders (behalven de voorfz pene)
uyt dclè Vereenichde Nederlanden , ende 't reibit
van dien, fullen worden ghebannen , volgens den
inhouden vande Placate des Jaers 162^. 't zy dat
fy op 't feyt betrapt zijn gheworden,ofdat het na-
derhant ter kennifle zy ghekomen .fonderdatye*
mant fich hier regens fal mogen behelpen met ex-
ceptie van generale ttanfgrcilie^f oock van cygeri
confciTie ende verklaringe, ten ware yemandt van
fclfs.cndefonder te vooren daer over aengefprooc-
ken, betrapt of bcfchuldicht te zijn, fijn feyt aen-
.brachtc. Ende foo yemandt met fijn voorweten
de felve Penningen voor, of uyt laft van een ander
foude mogen over brengen.'t zy Boode, Schipper,
Voerman, ofyemant anders wie het oock zy ,de
foodanigc fal voor fijn Perfoon (.onvermindert de
pene des geenes voor wien die over gebracht wor-
den, boven vermeit) verbeuren de waerde der
overgebrachte Penningen,als mede, 't zy dat hy
op 't faid: betrapt, of daer na van't felve overtuycht
mochtc worden. Ende ten eynde de gemelte in-
vocringc te beter moge worden gheweért, verbie-
den Wy mitsdefen allen ende een yegelijck buy-
tcn defe Vereenichde Provinciën, te verfenden of
doen verfenden eenige goude of filvere Materia-
len, bequaem om Munte van te flacn, of op eeni-
ge buytenlandtfche Munten, infonderheyt op de
Munten aen d'ander zydc te leveren, of op de
mcergemeltc Souverainen of Kroonen eenichfins
te handelen, onder wat pretext het foude mogen
zijn , op verbeurte vande materialen, ende het
viervout van dien , mitfgaders banniflêmeht uyt
defe Vereenichde Nederlanden als vooren. Eyn-
telijck aliö wy oock vernemen dat in defe Landen
van alle kanten in gebracht ende uytgegcven wor-
den allerhande fnoode ende lichte Payementen,
als Schellingen, halve Schellingen,dubbele, enc-
kclc ende halve Stuyvers, Franfche BJanckcn in
placts van Stuyvers, mitfgaders allerhande Uyt-
hccmfchc, ende buyten onfe Provinciale Munten
geflagen Duytcn, daer mede oock de Landen ibo
vervult worden.datdic metgroote partyen teffens
uytgcgeven worden, tot groote bclaftinge vanden
Gemeente, ende bederf vande Negotie, midtfga*
ders diverfie ende verbyilcringc van het Munt-
werek hier te Landen, S O O I S "Γ, dat Wy al
mede verbieden voortacn cenige Uytheemfche
Payementen hier te Landen in te brengen, of ee-
nige andere uyt te bieden of te ontfangen, als de
welcke by onfe voorgaendc Placaten zijn gevallij
eert, ende daer vande Figuyren inden Beeldcnaer
geilclt zijn, alles op pene als boven. ■ Beladende'
vorder allen Officieren, onfe Generacis vandcr
Munte, ende voorts allen den geenen dien de op-
ficht van defen Ampt-halvcn is bevoolen, op de
overtreders van defen goede achtingc te nemen,
endede iclve achtcrhaelt hcbbcnde,tedocn calcn-
geren, fbndcreenigeoochluyekinge ofverichoo-
ninge, alfoo acnde obfervantie van defen den Lan-
de grootelijcks is gbelegeh. Verfpcckcnde daec
omme allen Rechters, hooge ende lcgq Juftictè-
ren, de goede hant met y ver te willen bieden, ten
eynde $;ort ende onvertogen recht tegens den
Tranfgreflêurs gheadminiftreert moge worden,
doenoe de verbeurde, foo Penningen als Matcria-
Ièn,of de waerde van dien, mitfgaders het viervout
9. E                          det
__.______..,_^
-ocr page 1551-
3010
Placaten. ^.Boeck.
3OII
foonen onder haren gebiede (taende, tot hare deb-
voiren rcfpe&ivelijck met allen ernfi worden ver-
maent ende gehouden: Als mede dat de Regeer-
ders der felvcr hunne Gemeenten ende Onderfa-
ten hier in met goet exempel willen voorgaen.
Aldus gedaen ende gearrefteert ter Vergadcringc
vande hooeh-gemelte Heeren Staten Generael.op
den 23junij feimien-hondertfeven-ende-derrich.
Was geparapheert, S. v. Haerfo/te,vt· Onder ftonr,
Ter Ordonnantie vande felve. Geteeckcnt '
Cornelis Mufch, Zynde op 't fpatium ghedruckt
het Cachet der felver Heeren Staten, in tooden
WaiTche.
der felvet by provifie namptiferen, in conformité
van onfen Placate des Jaers i6iz. Ende op dat
niemandt hier van eenige onwetenheyt en foude
hebben te pretenderen, Ontbieden Wy ende ver-
foecken ernitelijck midts defen, de Heeren Staten
vande refpeftive Provinciën, bare Gecommitteer-
de Raden, ofte Gedeputeerde Staten, alle Hoven
van Juftitie, defen onfen Placate alomme daer
men fuleks gewoon is, te doen afkondigen ende
aenplacken, mee vordere aenfehrijvinge aende
refpedive Steden, ende ten platten Lande, ten
ey nde de Officieren, ende de Schepenen oft Rech-
ters , mitfgaders alle andere bovcn-gemelde Pcr-
41. Placaet, Tegensfiec{eren %ijcxdaelder dragende de Figuyr ende mmte
van Utrecht. In dateden %6. Maert 1646.
gevonden hebben de felve Rijcxdaelders te decri-
eren ende verbeurt, oock voor bil Hoen te verkla-
ren, gelijck wy decrieren ende verbeurt, oock voor
billioen verklaren midts defen, waer die fouden
mogen worden bevonden : Verbiedende eenige
van de felve Rijcxdaelders meer uyt te bieden, of
te ontfangen, opte verbeurte vande uytgeboden
of ontfangen Rijcxdaelders, ende daer cii boven
noch van het viervout vande waerde der felver, in
conformité'van onfe voorgaende Placaten, tegen
het uytbieden ende ontfangen van billioenen geé·
maneert. Verbiedende medeeenige leverantie op
de voorfz Penningen tedoen,ofc handelinge met-
te felve te dryven, in eeniger manieren, op lijf-
irrafFe, ende confifcatie van goederen, volgende
onfe voorgaende Placaten, ende fpecialick die van
den een en twintichften Martij des Jaers fefthien-
hondert en fes, ende den feftcn Julij des Jaers fe-
fthien-hondertenthien. Lallende ende bevelen-
deallen Officieren, mitfgaders onfe Generaels van
de Munten, hun op de overtreders van defen Pla-
cate necrftelijck te informeren, ende de kïve te
doen calangereft nae inhouden van defen. Ende
op
jE Staten Generaelder VereenichdeNe-
j derlanden, Allen den geenen die defe je-
I genwoordige fullen fien ofte hoorenlefen,
Salüy t. Aliöo Wy in ervaringe gekomen
zijn, dat onder de Gemeente hier te Lande met
menichten üytgefteecken worden feeckere nieu-
we ende als verfch uytde Munt komende Rijcx-
daelders, dtógendehetafflach, Figuyr, ende In-
fcriptie vande Munte van Utrecht.metden datum
vanden Jare 1645. vvefende maer waert negen en
vèertich ftuy vers vier en twintich myten, oft een
halven ftuy Ver, ende dienvolgens een per cento
verflecht, ten reguarde vanden alloy ende gehalte
van dien, ende apprehenderendc dat de voorfz
Rijcxdaelders noch dagelijcks meer ende meer
door defe Vereenichde Nederlanden, Geafibcieer-
de Landtfchappen, Steden ende Leden van dien,
gediftribueert ende uytgegeven fullen worden, tot
groote fchade ende ondienft van defen Staet ende
vande goede Ingeiètenen van dien. SOO IST,
dat Wy, om iulcks tydelijck voor te komen ende
te gemoet te tréden.oock het vorder maecken van
de voor-verhaèlde Rijcxdaelders teltuyten, goet-
-ocr page 1552-
PPHP^^^^""""
Μ ü X
3013
enveertich, Wasgeparaphccrt,t\ Rporda,"- On-
der ftondt, Ter Ordonnantie vande felve, Ge-
teeckent, ComelisMufch. Zijnde op 'tfpatium ge-
druckt het Cachet der felver Heeren Staten, in
rooden Waflche.
£01Ζ
op -dat niemant hier van ignorantie hebbe te pre-
tenderen , Soo ontbieden ende verfoecken wy de
Heeren Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde
Raden ende de Gedeputeerde Staten varide Pro-
vinciën refpeftive van Gelderlandt ende 'tGraef-
fchap Zutphen, Holiandt ende Wcft- Vrieflandt,
Zcelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-Yfiel, ende
Stadt Groeningen ende Ommelanden, de Hoven
van Juflitie.en Regierdcrs inde Steden endeten
platten Lande, defen onfen Placate alomme daer
fülcks ghewoon is ghedaen te worden, te doen af-
kundigen en aenplacken. Aldus gedaen ende ge-
arrefteert ter Vergaderinge vande hooch-gemelte
Heeren Staten Generael, in 's Graven-Hage, den
fes en twintichftcn Martij feflhien-hondert en fes
42. Placaet, Waer by den dobbelen Stuyter van Cleef, en (jroeninger Flab~
hen voor billioen verklaert werden: oock verhoden daer op een/ge Materialen te leveren. In date
den elfden Augufli
1649.
ver metten Leeuwen Pylen.bevondcn is te fchaers
op 't hondertièsgujden dertien iluyvers vier pen-
ningen large, welcke Payement-penningen t'eic-
kens yan tïjdt tot tijtgeflagen, ende hier te Lande
ingevoert werdende, defen Staet in't generael, en-
de ycder Ingefeten van dien in 't particulier, op 't
hoochitc fchadelickendenadeelighzijn. Verbie-
dende cenige der voorfz Flabben te ontfangen ofc
uyt te geven, op de boeten tegens d'uytgevers en-
de ontfangers van gebillionneerdc penningen voor
defen gciïatueert. Gelijck wy infgeiijeks interdi-
ccren geen leverantie van Materialen op de mcer-
ghenoemde Flabben te doen , noch de felve met
voorweten in te brengen, direclelijck of indirecte-
lijck, allps ende in ghevolgc als hier vooren tegens
den Clceffchcn filvqrén Paycment-penningh is
gemcntionecrtendcgeflatueert. Bclaftcn voorts
de Generael-meeilcrs vandcr Muntc,cndeallc an-
dere Officieren van Juilitie, neerftige opficht te
hebben dat defen onfen Placate wel onderhouden
moge werden, ende de overtredets van dien fcher-
pclijck ende fonderoöchluyckingè tecalcrigeren
ende te doen ftraffên. Ende op dat nicmanthier
van en hebbe ignorantie te pretenderen, Ontbie-
den ende verfoecken wel ernftelickde Staten va«-
de refpeclivc Provinciën, der felver Hoven van Ju-
ilitie, mitfgaders alle Magiilratcn ende Wethou-
ders inde Steden ende ten platten Lande, defen al-
omme te doen verkundigen ende afhgeren ter ge-
woonlijckcr plaerfe, want het ten dienfte vanden
gemeenen Lande is ilreckende. Gedaen in 's Gra-
ven-Hage, den elfden Augufli 1649, Wasgepa-
rapheert, Bouchorfl,vt· Onder ilondt, Ter Ordon-
nantie vande hoochil gcmclte Heeren Staten Ge-
nerael, Getecckent, Cornelu Mufch. Zijnde op 'c
fpatium ghcdruckt het Cachet der'felver Heeren
Staten, in rooden WafTche.
E Staten Generael der Vercenichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die dcic je-
genwoordige fullê fien ofte hooren lefen,
Saluyt. Aliöo ons metter daet ende by
de flucken gebleecken is,dat tot Emmerick inden
Lande van Cleefgemunt worden feeckere filvcrc
Payemcnt-penningen,hebbendeaen d'een zyde
eenen Leeuw met drie ftockfkens ondet inden
Poot, ende gelelijdt, kruys-vvijs over den anderen,
als voor 't Wapen van 't Hertoghdom Kleefden
aen d'ander zyde de letteren DVX CLIFIJE, ende
daer onder het Jaer getal 1649. Wacr door de fel-
ve fecr gelijckende zijn op den dubbelden iïuy vér
metten Leeuw ende Pijlen aen d'een zyde, ende
de lettcten aen d'ander zyde, hier te lande gefla-
gen, mits welcken die liehtclick onder de gemelte
dubbelde iluyvers uytgeileken ende onverhoets
ontfangen fouden worcfen, ghelijck 't wel fchijnt
claerop aengclechttc zijn, tot groote fchade van
den Lande, ende de goede Ingefetenen van dien,
want den felven naadvenant den dubbelen ituy-
ver van defe Landen, boven anderhalven ftuyver
niet weert en is. Om welcke fchade voor te ko-
men, ende te verhoeden dat den gemeltcn Cleef-
fchen Paycment-penningh hier te Lande niet ver-
der en werde in gevoert. SOO IST.datwyden
iei[vën mits defen verklaren voor billioen ende on-
ganghbaer. Verbiedende cenige der felver uyt te
geven, ofte ontfangen, opte boeten tegens d'uyt-
bieders ende ontfangers van verboden Penningen
voor defèn gheitarueert, Infonderheyt verbieden
Wy op den felven Penningh cenige Materialen te
leveren, of te, doen leveren, de felve hier te Lande
met voorweten in te brengen, diredelick ofindire-
ctélick,op peneyan als Munt-vervalfchersaenden
tyye gcilraft te worden, achtervolgende onfe Pla-
caten vande jaren 1606. endê 1610. ende tot riaer-
öér waerfchouwinge,ende om die wel te kennen,
jéfide vande Hierlantfche dubbele iluyvers tqon-
dêrfcheyden, hebben Wy der felver Figuyré hier
; onder aen doen ilellen. Gclijck wy mede by defe
' öecjafie voor billioen verklaert ende ghedecrieert
'hebben'deGroeninger Flabben, die geconferëert
. Zijnde tegens den Nederlantfchen dubbelenituy-
,πο.10
Ίη")ν,γ',ΪΛ 'J ■
1
ij              43· Pfe
-ocr page 1553-
3öi4              Placaten. a.Boeck. ïh.Th. 4. Deel.          30li.
43» Placaet, tegen de Taaien van achtende. In dateden vljfthienden
Fehruarij i6${.
ge der felver ftueken ofte Realen onder fich fa!
hebben, de felve te brengen ter WiiTel ofte ter
Munte binnen den tijdt van vcerthien dagen nae
datedefés , ofnaedathemde felve hier naer ter
handen gekomen fullen zijn, op pene als vooren
houdende alle de voorfz Placaten in allehaer Ie'
den als hier geinfereertende begrepen, alleen daer
van uyteefondert, dat de voorfz ftueken ofte Rea-
len by defen vermaent, hier te Lande wel in ghe-
bracht, endeals billioen nae behooren ter Munte
ofte ter WiiTel verhandelt mogen worden, fonder
daer over inde boeten te vervallen. Laftcnde alle
Officieren van Juftitie, mitfgaders onfe Generael-
meefters vande Munte,opd'overtreders van defen
Placatc fcherp reguard te nemen, endedie fonder
dilay ofte vertreck te calangeren nae behooren.
Ende op dat niemanthier van ignorantie en hebbe
te pretenderen, Soo ontbieden ende verfoecken
Wy de Heercn Staren, Stadthouderen, Gecom-
mitteerde Raden, ofre Gedeputeerde Staten van-
de Provinciën refpedive van Gelderlandt, ende
't Gracffchap Zutphen, Hollant ende Weft-Vrief-
landt, Zeelandt, Utrecht, Vrieflandt, Over-YiTel,
StadtGrocningen ende Ommelanden, de Hoven
van Juftitie, ende Regeerders in de Steden ende
ren platten Lande, defen onfen Placatc alom daer
fulcks gewoon is ghedaen te werden, te doen af-
kondigen endeaenplacken, mitfgaders de verkon-
dinge van dien alle Maenden, ofte ten minften
alle twee Maenden te doen vernieuwen, op dat
door middel van fulex de naerkominge van defen
4tc beterin train ghebracht, ende behouden foude
mogen Worden. Gedaen ende gearrefteert rerVer-
gaderfnge vande hooch-ghemeltc Heercn Staten
Generael, inden Hage, op den xv. Februarij 1651.
Was,geparapheert,Bouchorfi,n· Onderftondt.Ter
Ordonnantie vande felve. Geteeckent, N. Ruyfik
Zijnde op 't fpatium gedruckt het Cachet der fel·
ferHeeren Staten in rooden WaiTche. '.' '■" *;* ·
feiftovdekddhgfnigVlbaeaddmvavP
Siet hier op nae 't Placaet vanden 2,7. Otioler i&^.fiaend^hïer loven Colum. 2998.gedruckt.
•"'•1
' ;S'\"'i ![
)tj VA':
44· Vhczct, jegensfefyren dubbele flqyt>erdragendedin/criptie ΈR.ISIA.
ί ζ. In date den fes en tmntighflen dpril 16 53.                                                     * f
E Staten Generael der Verecnichde Ne-
derlanden , Allen den geenen die defeje-
genwoordige fullen fien ofte hoorenlefen,
Saluyt. AlfooWyin ervaringe gheko-
jnen zijn , dat onder de goede Gemeente hier te
Lande met menichten uytgefteken worden feec-
kerc nieuwe, ende als verfch uyt de Muntkqmen-
dedobbele Stuyvers, dragende aen d'éenezyde
het Wapen vande Generaïiteyt, ende aende an-
dere zyde dinferiptie 1 jtj[.swjJnactden datum
vanden voorleden Jare i6fi.: die naer ghenomen
aflay bevonden zijn gheweeft -, jςgcήs de ghevalu-
eerdegecompateert zijnde, vandeïelve te differe-
ren, meer als thieri ten hondert, ende apprehende-
rende dat de voorfz dobbele Stuyvers noch dage-
jijcx meer ende meer door defe Vereenichdc Ne-
derlanden , geaffocieerdc Landtfchappen, Steden
ende. Leden van dien, gediftribueert ende uytge-
geven lullen worden tot groote fchade ende on-
dljéhftvan defen Staet, ende vande goede Ingelë-
'tè^iëti van dien. SOO IST, dat Wy, om
Fulcx tydelijck voor te komen '", ende te gemoet te
tréderi, oock hét vorder maecken vande voorfz
dbbbele ftuyvers tciluyten, goet ghevondeh heb-
ben dé felve dubbele ftuyvers te decrieren ende
yëiibei}rt, oock voor bfllioen te verklaren, ghélijc|c
vvydecrieren ende verbeurt, oock voor billioen
verklaren midts defen, waer dié ibuden mogcp
woeden bevonden; Verbiedende ëénige van;$i
féïvè'döbbele ftuyvers meer üyt té -bieden oire ie
ont-
-ocr page 1554-
§οι6
Al ' Ut il
SOI?
RègièrderS inde Steden ende ten Platten Lande,
deièn onfen Placate alomme, daer fulcks gewoon
is gedaen te worden, te doen afkondigen en acri,
placken. Aldus gedaen ende gearreitëert ter Vcr-
gaderinge vande hooc!>gemelte Heeren Staten
Generael, in 's Graven-Hageden fes en twintich-
ftenAprilis 165:3. Was geparaphecrr■/<*«>£ Veth^·
Onder flondr, Ter Ordonnantie vande felve. Ge-
teeckent, In abfentie vanden Griffier, /. Spronfen.
Zijnde op 'tfparium gedruckr het Cachet der fel-
ver Heeren Staten in rooden Waflchev
ontfangen, op.de verbeurte vande uytgeboden oft
.ontfangen dobbele iluyvers, enden och daer en
boven van het viervout vande waerde der felver,
in eonformité van onfe voorgaende PJacaten re-
gens het uytbieden endeontfangen van billioenen
ceemaneert. Lailende ende bevelende allen Of-
ficieren, mitfgaders onfe Generaels vande Munte,
hun op de overtreders van defen Placate neerite-
jijck te informeren, ende de felve nacr inhouden
van dien doen calangeren. Ende op dat niemant
hier van ignorantie hebbe te pretenderen , Soo
ontbieden ende verfoecken Wy de Edele Mogen-
de Heeren Staten, Gecommitteerde Raden, ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpective
van Gelderlandt, ende het Graeffchap Zutphen,
Hollandt ende Weft-Vrieilanr, Zeelant, Utrecht,
Vricflandt, Over-Yifel, ende Stadt Groeningen
ende Ommelanden, de Hoven van Juftitie, ende
* ' J                                                                                                                                        .
45. Publicatie, jegens feecfyrén Üeefjchm Sttyver. ïn daïtν dm elfden
December 1654.                                       ·χ\ ;
ba<l
,?.r*
ontfangen Stuyvers,ende noch daarenboven van
het viervout vande waerde der iel ver, in conform
mite'vanoniê voorgaende PJacaten, tegens bet
uytbieden ende ontfangen van billioenengecma-
neerr. Lailende ende bevelende allen Officieren,
mitfgaders onfe Generaels vande Munte, hun op
de overtreders van defen PJacate neerftelijck t'in-
formeren, ende de felve naer inhouden van dien
doen caiangeren. Ende op datnjemanr hier van
ignorantie hebbe te pretenderen, S06 ontbieden
ende verfoecken Wy de Edele Mogende Heeren
Staten, Gecommitteerde Raden, ende Gedepu-
teerde Staten vaNe Provinciën rcfpcclive van
Gclderlant ende 't Graeffchap Zutphen, Hollandt
ende We#-Vricflan.t, Xeelantj jLijfeffft, Vricflanr,
Över-YiTel, ende Stadt Gróen(ngen "ende Om-
melanden, de Hoven van Juititiè,'cnde Regicrders
inde Steden ende ten platten Lande, defc onfe
Publicatie alomme, daer fulex gewoon is gedaen
te werden, te doen afkondigen ende aenplackejri;
Aldus gedaen ende gearreitëert ter Vergaderinge
vande hooeh-gemeke Staten Generael, in 's Gfa*
ven-Hagc Jen elften December t6*fö, iWas gC-
parapheere,/r. Rijferda^· Qndeefbfit,ψ$ΐ Ofr'
donnaittie vande lel vel GeteëcTkcitV Ν. ΑφβΜ
Zynde op 't ipatiumgedrackt her sCacbetiJer fe&
ver Meeren Staten^ in röoden Waflohe,
E Staten Generael de Vereenichde Neder-
landen , Allen den geenen die defen fullen
fien ofrc hooren lefen, Saluyr, DOEN
TE WETEN: Alfoo Wy in ervaringe zijn ge-
komen,dat onder de goede Gemeente hier te Lan-
de met menichcen uyt-geiteecken werden fekere
nieuwe Clecffche Stuyvers, onlanghs tot Emme-
rick geflagen,hebbendeaen d'eene zyde het Wa-
pen van Cieefi met 'tomfchrift Nummus Clivenfis,
ende aen d'ander zyde een kruys , met het om-
fchrift Mom: Arg: civ: Eml: Ende apprehenderen-
de dat de voorfz Stuyvers noch dagelijcks meer
ende meer door defe Vereenichde Nede^landeri^
geaflbeieerde Lantfchappen , Steden ende Leden
van dien ghediimbucertende uytgcgeven fullen
werden, tot groote fchade ende ondienft vanden
Staet, ende vande goede Ingefetenen van dien.
SOO IS Τ, dat Wy om fulcks tydeÜjck voor
te komen, ende te gemoct te treden, oock het vor-
der maecken vande voorfz Stuyvers te ftuytcn,
goetgevonden hebben de felve Stuyvers te decri-
eren ende verbeurt, oock voor billioen te verkla-
ren, gelijck wy decrieren, ende verbeurt, oock voor
billioen verklaren midrs dcfen , vvaer die foüden
mogen werden bevonden, verbiedende cenige vari
de voorfz Stuyvers meer uyt te bieden oftétOnt-
fangen, op de verbeurte vande uytgeboden ofte
jjnihrto
lïmf
1} ma
1
ïïlT
■j · ι'
fLsi.ïi
cïnyiv.yitiT/r,*?
wwrdm*
. i'J i'USU
46, Placaet, daer by allefimèmvan wthewfebe $)ujten veh
u.
Ir/ ptinv >'■>. Κ'Ά
In date den achthienden Januari} 16^8.
-IT.VJ30V
-ib'i ',jb, ι
Uu! .0?"»'
nwjii rvi rr
η b
\ E Staten Generael der Vereenichde Uc-
iderlanden, Allen den geenen die delen»
fullen iien ofte hoorért lefen 4 'Saiüyt,
DOENTE W E Τ E Ν, Aifobshir
dagelijcxgroore klachten tevooren komehv over>
de fbenichte vanalderhandê fdorten van DuyfcetiJ
daer mede d'Ingefetenen defer Landen igequeft
ende befvvaert werden, gecaufeertdoor'ij mtadicfi
pieken der feJverop de Munten buytefivctóèif-
unieerd^Provincien gbelegen, nlêt fóö Cêetótw
haerlieder eygén ende nöodigh gërijf* rhaer meed?
omde felVeherwaerts ieferidert ,ende te doen di->
ftribuerett i daer by foeckende ende doende htërP
profifr«riae voordeelV"tot grootënoverlaftendi
fchade tande Gemeente. S O O I ST.datWyj
daer inne willende verfién, goet gevonden hebberf
aUd^iytheemicheltbpére Munten, ende 'mfdrié^-i
beyt'beajwh, tè
decrftóei^en^tev^br ftier^ranghj
9- E j$                   baer
mis
-ocr page 1555-
^o18            Placaten. a.Boeck.
bacr te verklaren, gelijck wy de felve decrieren en-
de voor niet ganghbacr verklaren mits defen. In-
terdiccrende ende verbiedende over fulcks allen
ende eenen yegclijcken Ingefctenen defer Lan-
den , ofte Uythcemfchede felve Landen frequen-
terende, naer verkondinge van defen Placate, inde
voorfz Vereenichde Nederlanden, Gcaflbcieerde
Lantfchappen, Leden ende Steden van dien, uyt
te geven, of t'ontfangen eenige andere Deuyten,
als op de Munten der voorfz Geünieerde Provin-
ciën zijn geflagen, op de verbeurte van 't felve ko-
per Geit, ende thien iluy vers op 't ftuck van 't gee-
nc 't welck hier naer uytgegeven of on tfangen fou-
de mogen werden, ende dat foo wel tot laftc van-
den Ontfanger, als vanden Uytgevcr, ycder in 't
geheel. Ende om de goede Ingefctenen voortaen
te beter voor de invoeringe ende 't opdringen der
uythcemfche Deuyten, ofte kooper Geit, mitfga-
ders de fchade daer uytontilaende, tebcvryden,
Verbieden wy mede allen ende eenen yegclijcken
als boven, 't zy Koopluyden, Boden, Schippers,
ofVoerluydén, eenich koperGellln Tonnekens,
Mandekens, Packen.ofte in eenige andere manie-
ren , in defe Landen te brengen, op pene indien
fulex metbare kënnifle quamc te gefchieden, dat
fyluyden, boven de voorfz boeten, arbitralijck aen
den lyve, of anderfin ts naer gclegentheyt van faec-
ken, fullen werden gheftraft: Ende foo die geene
aen'de welcke foodanich kooper Gek ghcfonden,
ofte beitelt foude mogen werden , niet datclijck
(dat is binnen vier en twintich uyren ) naer den
!2;Tfc 4.DeeL           ^oto
öntfangh ,fulcx aenden Officier van fijne Woon-
plaetfeaenen geeft, fal hy vervallen zijn in gelijk
ke amende, ende arbitrale corredie, als de Inbren-
gers ende Invoerders voornoemt, Ende op daë
niemandt hier van eenige ignorantie en komete
pretenderen, Soo ontbieden ende verfoecken Wy
dcHeeren Staten, Gecommitteerde Raden,ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpeiti-
ve van Gelderlandt,ende 't Graeffchap Zutphen
HoUandt ende Weft-Vrieflant, Zeelant, Utrecht*
Vrieflandt, Over-YiTel, ende Stadt Grocningen
ende Ommelanden, de Hoven van Juflitic, ende
Regeerders inde Steden, ende ten platten Lande
defen onfen Placate alomme daer fulcks gewoon
is gcdacn te werden, te doen publiceren , afkondi-
gen ende acnplacken. Ende tot beter obfervanrie
van dien elcks inden fijnen , de Ontfangers Genc-
rael, ende vande gemeene Middelen , Treforiers
ende Rentmeeitcrs, manicrende ende verhande-
lende 's Lants ende andere publijcke Penningen,
tot hacr debvoir in defen fpecialick ende wel fcher-
pelick te vermanen ende te laden. Gegeven in
's Gravcn-Hage in onfe Vergaderinge, onder on-
fen Cachcttc, Paraphure, ende de Signature van
onfen Griffier, opdenachthienden Januarij 165e,
Was geparapheert, B. 1. Muien, toe de Leemcuy/e,^·
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande hoogh-
gemeltc Hccren Staten Generael. Geteeckent,
jV. J{uyfch. Zijnde op 't fpatium gedruckt het
Cachet der felver Heeren Staten , in rooden
WaiTche.
Siet hier op nae 't placaet vanden achtflen April I6}/\.flaende loven Colum. 1994. gedruckt.
Placaten vande Staten van HoUandt.
47. Placaet, tegens de kfeyne Munte buyten de TroVmtien geflagen; Mitj*
'\ ,,· gaders tegen dengecontrefeytenPhilips DaeUertotCampen 4 endefdveren Coutgu/den in Vriejlant
geflagen, heyde met hare gedeelten. In date den
19. December 1601.
geflagen ten pryfe van vijftich ftuyvers, alles me-
de beneden den voet vanden voorfz Placate van
den Jare fes ende tachtich, waer door alle goede
ende flercke Penningen inde voorfz Payementcn
werden geconverteert, ftreckende 't felve tegens
't gemeene welvaren vanden voorfz Lande, ende
tot onlydelijcke fchade vanden goeden Ingefete-
nen van dien, ende meerder ftrecken foude indien
daer tegens niet en werdevoorfien. S,0 0 IST,
dat de iaecke voorfz over ghemerekt, hier op ge-
hadthetadvijs van die vanden Hovc Provinciael
iri HoUandt, endebegecrende de voorfz fchade iö
vele doenlijck te verhoeden, wy met rype delibe-
ratie van Rade,geordonneert,gcftatuecrt ende ver-
boden hébben, ordonneren, ftatueren ende verbie-
den by defen: Dat niemant van wat ftate, quali-
teytöfte conditicjhy zy, eenige vande voorfz fes,
viejj,dricvénde twee ftuyvers Penningen.Stuyvers
ende halve Stuy vers, buyten den Lande van Hol-
landt ende Weft-Vrieflant geflagen, ofte noch te
flaeri, nochte den voorfz filvere Goutguldens, en-
de ghêcpnirefcyte Philipsl)alers, ofte ghedeelten
van beyde yan dien > waer yan de Figuyren achtei
aea
j E Ridderfchap , Edelen ende Steden van
HoUandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
jfenterende den Staten vanden felven
Lande, Allen den geeien die defe jegen-
woordige fullen fien ofte hooren lefen, Saluyr,
DOEN TE WETEN, Alfoo men bevindt
dat dagelijcks hoe langer hoe meerder üyt andere
Landen ende Provinciën, in HoUandt ende Weft-
Vneflandt ghebracht, ende inde felve ontfangen
ende uytgegeven werden veelderhande nieuwe
Payementcn yan-fes, vier, drie.cndc twee ftuyvers
Penningen, Stuy vers ende halve Stuyveïs,' Van
fcer kley neti valeure, ende beneden den voet van-
den Placate vanden Jarc 1586. geflagen, die ach-
tervolgende den felven Placate vanden Payemén-
ten inde Vereenichde Provinciengeflagen, alleen
cours ende loop mogen hebben,elck inde Provin-
ciën daer die geflagen zijn: Dat mede inden voorfz
Lande gebracht ende uytgegeven wert feeeketen
Penninck genaemt fil verenGoutgulden, ten pry*
fe van acht ende twintich ftuyyets, halve,ende vie-
rendcelen naer advenant: {Mit%adérs eerien gbe-
cqnaefeyten Philips Dalecme? fijne ghedeelten,
-ocr page 1556-
£020
MUN
5021
penen gheappliceert werden een derdendeel ten
profijte vanden Officier die d'executie fal doen.een
derdendeel voorden Aenbrenger.ende een derden-
deel ten behoeve vande gemeene fake. Ende ten
cyndede goede Ingcfctencn onder de welcke de
voorfz Payementen van iês, vier, drie, ende twee
ftuy vers Pcnningen.ftuyvers, ende halve iluyvers,
in groote menichte ghcftroyt zijn, buyten fchade
gehouden mogen werden, fullenalle de gene die
eenigc Penningen fchuldich zijn ten Comptoire
vande ghemeene Middelen, Verpondingen, Con-
voyen,Liccnten,Ruyter-gelt, Domeynen, ofte an-
dere 's Landts ichuldcn, vanden Accyfen ende an-
deren Inkomftcn vanden Steden, met de felve
ipecien van verboden Payementen, binnen den
tijt van acht dagen betalinge mogen doen, omme
die fulex te gevoeghlijcker uyt den Lande verfon-
den te werden. Ende op dat niemant hier van ig-
norantie en pretendere, ontbieden endebeveelcn
wy dat defen fal werdê gepubliceertalommcdaer
men gewoonlijck is publicatie te doen. Laftende
d'eerfte ende andere Raden vanden Hove Provin-
ciaal , den Advocaet Fifcael, Procureur Generael,
ende allen anderen Officieren,Rechteren ende Ju-
fticieren vanden voorfz Lande,ßï inde Steden als
platte Janden.defe onfe ordonnantie ende bevelen
t'achtcrvolgen, ende doen achtervolgen, procede-
rende ende doende procederen tegens den over-
treders van dien, fonder gratie, faveur, diffimulatie
ofte verdrach, op pene dat de voorfz verbeurten
aenden Officiers, Jufticiers endeRechteren(in
gebreecke weièndc vande ftrafFe te vorderen, ofte
aen defen zijn op ghcdruckt, van nu voortaen fal
mogen uyrgeven ofontfangen , 't zy in 't koopen,
verkoopen, ofte doende eenigc betalinge, in wat
maniere dattct foude mogen wefen, maer dat een
yegclijck hebbende cenige vande vooriz Pennin-
gen, binnen den tij t van een Macnt na de publica-
tie van defen, gehouden fal zijndefclve te fenden
uyt den voorfz Landc,ofte te brengen tot den Wif-
felaers,ofcc ter Muntc.ommc gefneden te werden,
"twelckden WiiTclaerofte Ì untmeefter fchuldich
fal wefen te doen, terftont in prefentie vanden
brenger, op pene ende confifcatie vande voorfz
Penningen ,die men bevinden fal den tijdt vande
voorfz Maent na de publicatie van defen overftre-
ken zynde, buyten den Lande, tot den Wiflclaer,
ofte ter Munte om gefneden te wetden, niet ghe-
bracht te zijn, Ende voorts dat d'overtreders van
defen.endc die hen vervorderen fullen de felve pen-
ningen uyt te gheven ofte t'ontfangen, opydere
Pcnninck 't zy groot ofte kleyn verbeuren fullen
fes gulden , die ibo wel by den ontfanger als uyt-
gever betaelt fullen moeten worden, ten wate een
van henluyden binnen vier uyren *t felve den Of-
ficier vande plaetfe aengavc, met verklaringe by
wat perfoon de felve ontfangen ofuytgegeven zijn,
die vande voorfz peyncgevrijdtfal zijn, Ende foo
de voorfz overtredinge ('tzy in 't ontfangen oft
uyrgeven) gecommitteert werde by eenich Offi-
cier, Ontfanger, Rentmeefter, rreforier,ofte Pen-
ninck-meeilcr vanden Landen van Hollant ende
Weit Vricflandt, Steden, Corpora ofte Collegien
van dicn,fal boven de voorfz peyne oock verbeuren
__ * -                    f /é                      é           ë- . .              * -                        —
jyn voorfz ftaetende officie, 't welck wy terftont by Sententie toe re wyfen) elcksin folidumful·
dacrnac imnerrahe vprttarpn FnHpfnAupmonf
len verhaelt worden, Alfoo wy fulcks totdienfte
vanden Lande bevonden hebben te behooren.
Gedaen in *s Graven-Hage, onder onfen Zegele
hieropghedrucktin Placate, den negenthienden
Decembris 160L· Onder ftondt gefchreven, Ter
Ordonnantie vanden Heeren Staten. Onderteek
kent,,*. Duyck.
                 , é....;,:.>
daer nac impctrabel verklaren. Ende foo yemant
na date defcr eenige der vooriz verboden Pennin-
gen inde Landen van Hollandt ende Weft-Vrief
land' brachte, fal boven de confifcatie der voorfz
Penningen, op yeder fluck verbeuren fes gulden,
ende daer benefTens arbi tralijck gheftraft worden.
Ende fullen de voorfz confifcatien endc andere
4& Pia-
-ocr page 1557-
Placaten. a.Boeck. ia.Tic 4.Deel#
301Z
r > 48»
S013
Placaec, enae vcrbodt van inden Lande van Hollandt ende We/l-Frief*
landt uyt te geven ofte ontfangen, den gecontrefeyten Roofe-Nobel van Engelandt, ende dobbel Du.
caet van Spangien, mïtfgaders den nieuwen fdveren Zeeufchen Penningh van ifefligb groot en, daer
ύαη deFiguyre hier onder is geflelt: Mette peyne jegens d'Overtreders%Munters ende Lever aers opte
Munte. In date den twintighfïen Februari)
1602,.
Falfarifen (andere Princen Munten contrefcyten-
de) ende de gcene die haer vervorderen op alfulc-
ke Munten te leveren, ofte de Penningen uyt de
felve Munten halen ofte doen halen, ende inden
Lande te diftribueren , mogen worden gheftraft
volgende hare meriten. Hebben wy verftaen en-
de verklaert, verftaen ende verklaren by defen
dat tegens den felven binnen den voorfchreven
Lande van Hollandt ende Weft-Vrieflandt, fal
werden geprocedeert tot itraffe aen lijf ende goet
als by befchreven Rechten ende den Placate te-
gens valfche Muntenaers ende die op valfche on-
gepermitteerde Munten leveren ende handelen is
geftatueert, al waer 't oock foo dat eerft nae thien
Jaren de felve werden achterhaelt: Sonder dat
mede de Con traven re urs haer fullen mogen excu-
feren mette permiffie ofte authorifatie van eenige
Ovcrigheden, die 't ilaen van alfulcke ghecontre-
feyte Munten fouden mogen hebben toegeftacn,
Ende op dat niemant hier van ignorantie en pre-
tendere, ontbieden ende bevelen wy, dat defen fal
werden gepublicccrt alommedacr men gewoon-
lijck is publicatie te doen. Laftende d'ccrire ende
d'andcre Raden vanden Hove Provinciael, den
AdvocaetFifcael, Procureur Generael,ende allen
anderen Officieren, Rechteren ende Jufticieren
vanden voorfchreven Lande , foo inde Steden als
ten platten Lande, defe onfe Ordonnantie ende
bevelen t'achtervolgen, ende doen achtervolgen,
Procederende ende doende procederen tegens
den overtreders van dien, fonder gratie, faveur, dif-
fimulatie ofte verdrach, op pene dat de voorfchre-
ven verbeurten aenden Officiers, Jufticiers ende
Rechteren (in gebreecke weiènde vande itraffe te
vorderen, ofte by Sententie toe te wyfen) elcks in
iblidum fullen verhaelt werden , alfoo wy fulcks
tot dienfte vanden Lande bevonden hebben te
behooren.
Gedaen in 's Graven-Hage, onder onfen Zegel
hier opgedruckt in Placate den twintichften dach
van Februarij, in 't Jaer ons Heeren duyfent fes
hondert ende twee. Onder ftont gefchreven, Ter
Ordonnantie vande Heeren Staten. Ondertecc-
kent,//. Duyck.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Weft-Vrieflandt, Repre-
fentcrendede Staten vanden fdven Lan-
de, Allen den geenen diedefc jegenwoor-
digefullen fienoftehoorenlcfcn,Saluyt. DOEN
TE WETEN, Alfoo boven de Payementcn
van fes, vier, drie,ende twee ftuyvers Penningen,
Stuyvers ende halve Stuyvers, mitfgaders den iil-
veren Goutgulden ende ghecontrefeyten Philips
Daler, mette ghedeelcen van beyde van dien, by
Placate vanden negentienden Decembris feftien-
hondert ende een verboden, bevonden wertdat
in Hollandt ende Weft-Vrieflandt gebracht wer-
den eencn gecontrefeyten Rofen-nobel, met d'in-
fcriptie ende Wapenen van Engelandt, eenen
dubbelden Ducaet metd'infcriptie ende Wape-
nen van Spangien ,cndc noch eenen nieuwen fil-
veren Penningh van tfcitich grooten, verre bene-
den den voet vanden Placate vanden Jare fes-en-
tachticn geflagen: Streckende 't felve tot meerder
confufie ende verloop in 't ftuck vander Munte,
ende meerder itrecken foude, indien daer regens
niet en werde datclijck voorfien. S O O IS T,
dat de faecke voorfchreven over ghemerekt, wy
met rype deliberatie van Rade, van nieuws gecon-
firmeert hebben, ende confirmeren by defen voor-
fchreven Placate vanden negenthienden Decem-
bris voorfchreven : Laftende ende bevelende "t fel-
ve in alle fijne poinden ftri&elijckcngeobferveert
ende onderhouden te werden, opte penen daer
inne begrepen. Hebben voorts verboden, ende
verbieden by defen , den voorfchreven filveren
Penningh van tfeftigh grooten, waer van deFi-
guyre hier onder aen is op ghedruckt, inden voor-
fchreven Landen te brengen, uytgevcn ofte ont-
fangen, alles mede opte penen by den voorfchre-
ven Placate , in reguard vande andere verboden
Speciën gheftatueert. Hebben voorts gheinter-
diceert ende verboden , interdiceren ende ver-
bieden by defen , alien ende eenen yegelijcken
van wat qualiteytofte conditie die zijn, inde voor-
fchreven Landen te brengen, uyt te gheven ofte
ontfangen den voorfchreven gecontrefeyten ende
vervalichtqn Rófen-Nobcl, ende dubbel Ducaet,
op verbeurte vande felve.Endeten cynde alfulcke
*v
49. Pla-
-ocr page 1558-
3024                          Ì û Í Ô |,                          3015
40. Placaet proYifioneel, opte toUerantie Jeec^ererTenningen ly de andere
Provinciën gheflagen, waer op defelvè hyprovifie inden Lande van Hollandt ende Wefi Vrieflandt
cours fulkn hellen. In date den ÷
5. Otloler 16oi. - -1
fffigj® E Ridderfchap, Edelen ende Srcdcn van
I Hlil Hollandt ende Wcft-Vrieflandt, Rcpre-
1 \]Å$ë Tenterende den Staten van den felvcn
v**^* Lande, Allen den genen die defen jegcn-
uOordigen lullen fien ofte hooren lefen , Saluyt.
Alfoo wy lancx foo meer bevinden,dat niet tegcn-
ftaende 't verbodt ende ordre by ons nu meerma-
len gcftclt.foo inde Maent van Decembri fefticn-
hondcrt een, als Februario fefthien-hondert twee
beyde verleden, de voorfz Landen ende Ingefctc-
nen van dien vervult worden met diverfche Spe-
ciën van Gelde, by andere Provinciën gheflagen,
de vvelcke in gewichte ende alloye bevonden wor-
den hoogcr te worden uytgegeven ende onder de
Gemeente ghebracht, als de felve ghenomen op
heureintrinficquewacrde endevaleur, behooren
getollereert te worden, ilrydende tegens den voet
vanden Placate vanden Jare vijfthien-hondert fes
en tachtich van wegen den Heeren Staten Gene-
rael geemaneert, ende tot groote irreparable feha-
de vande goede Ingefctenen vanden voorfz Lan-
de , die dagelijcks daer mede werden bedroogen,
als geen rechte kennifle vande oprechte waerde
van dien hebbende, ende tot verrijekinge alleen-
lijck van een deel Perfooncn, die de felve Pennin-
gen uytte Munten in d'anderc Provinciën weten
te halen, ende in defe Landen onder de Ingefcte-
nen uyt te geven: 't Welck wy tot voorkominge
van meerder fchade by provifie, ende tot dat van
wegen den Heeren Staten Generael der Vcree-
nichde Nederlanden op 't iluck vander Munte
een generale voet ende ordre genomen fal wefen,
de welcke wy verhoopen metten eerften te fullcn
gefchicden, geerne fagen verhoef. S O O IS T,
dat wy de faceke voorfz over gemerekt, met goe-
de ende rype deliberatie van Rade gheordonneert
ende geftatueert hebben, ordonneren ende ftatue-
ren by defen, dat voortaen niemant van wat qua-
Jiteyt of conditie hy zy , binnen den Lande van
Hollandt ende Wcft-Vrieflandt, hooger en fal mo-
gen uytgevcn nochte ontfangen de Penningen
nier nae verklaert, als ten prijfe die by defen onfen
Placate worden ghcftelt, ende tot naerder ordonr
nantie ghetollercert, cours ende ganck te hebben,
op peyne ende verbeurte vanden ontfangen ofte
uytgegeven Pcnningh of Penningen, ende daer
en boven opyeder iluck dat hoogcr ontfangen of
uytgegeven fal weien, te verbeuren fes ponden
van veertien grootcn,ibo wel by den Uytgever als
Ontfanger te verbeuren. Ende foo verre eenige
van des voorfchreve Landts Ontfangers, Trcfó-
riers van Steden , heurc Klercken, oft andere in
's Lams dienfte zynde, hun foo verre quamen te
vergeten, dat iy tegens defen onfen verbodt, eeni-
ge Penningen hooger uyt gaven oft ontfingen als
ten pryfe hier nae ghcftelt, fullen verbeuren den
ontfangen of uytgegeven Pcnningh of Pennin-
gen , ende daer en boven het dubbelt vande voor-
fchreve boete, Te applieeren d'eene helft voor
den Aenbrenger, ende d'ander helft voor den Of-
ficier die d executie doen fal, den welcken wy la--
ften fonder eenich faveur ofte gratie tegens den
Contraventeurs naer inhoudt van defen re proce-
deren: Blyvendc voorts alle andere peynen in
onfe voorfchreve refpcclivc twee laetfle Placatcn
gheftatucert in haer gheheel ende onvermindert*
Ende op dat niemant eenige ignorantie hiervan
en pretendere, ontbieden ende beveelen wy, dat
defen fal worden ghepubliceert alommc inden
voorfchreven Lande, daer men ghcvvoonlijckis
uytroepinge ende publicatie te doen. Laftende
dcerfte ende d'andere Raden vanden Hovc Pro*
vinciael, den Advocaet Fiicael, Procureur Gene-
rael , ende allen anderen Officieren, Rechteren
ende Jufticieren van den voorfchreven Lande,
foo inde Steden als ten platten Lande, defe oniè
Ordonnantie ende beveelen te achtervolgen ,
ende doen achtervolgen , Procederende ende
doende procederen tegens den overtreders van
dien , fonder gratie , faveur, diflimulatic ofte
verdrach, op peyne dat de voorfchreven verbeur-
tcn acnden Officiers, Jufticiers ende Rechteren
(in ghebrcecke weiènde vande ftrafTe te vorderen,
ofte by Sententie toe te wyfen) elcks in hun par-
ticulier fullen vcrhaelt worden , Alfoo wy fulcks
tot 's Landts dienfte bevonden hebben te be-
hooren .
Speciën ten prijfe gefteh.
'tT7lcrde-part van den nieuwen
V Zeeufchen, Campenfchen
ofte diergelijeken Roofcn-Nobcl
op------ ç----- -----*. xxxviij ftuyw
Den Campenfchen filveren Daler,
wefende gheconterfeyt nae den
Philips Daler —- .------ij gul.'vij ftuy,'
De halve ende minder ghedeelten
naer advenant.
Den Zeeufchen Daler geflagen op y,;(.
tfeftigh grooten,.op — ------xxvij ft. viij pT
De halve ende minder ghedeelten
naer advenant.
Den Vrieflêhen filveren Goutgul-
den geflagen opachf en tw#ntig
ftuy vers, op —— .--^ x^vj ftuyvers.i
De halve ende vierendeelen ùâ..},í
advenant. ·■*..,.r*''         ■ ri-.M-w,
Den Schellinghpby de andere r?i() c
Provinciën als Hollandt ende1f ? | íéï ?
Wcft - Vrieflandt ghcflageri ,
op -,------ — ------ï í ftuyv. viij p.
De halv.c ende vierendeelen naec
adVertahr.
De Groeningcr Flabben van acht
Stuyyer,s,op ,r^r- — vij ftuyvcrs.
De halve ende minder ghedeelten
naeradvenant. n■/■·',.
Den rju.bbelen Stuyver by de an-
dere Provinciën geflagen ——— j ftuy.viij pen,
Den Stuyverby d'andere Provin- . ,, ð
ç dengeflagen '>------ r-rr^R blanck.xi
9. F                             Den
-ocr page 1559-
3016
Placateoj. j.Boeck.
3¼Æ7
op gedrucktdcn vijf en twintichften Odobris, in'c
Jaer ons Heeren duyfcnt fes hondert ende twee
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Staten,
A. Duyck.
Den halven Stuyverby de andere
Provinciën gcïlagen
         ·—— een oortgen.
Gedaen inden Hage, onder onfcn Zegel hier
50. Provifionele ordre, op den cours vanden (jelde, ende verbodt van
eenige Speciën: Gelijck als mede vande uytheemfche Payementen. In date den negembienden
Juli)
1 6 1 8.
beurte vande felve, ende andere penen inden Pla-
cate begrepen. Verbieden mede uyt vreemde
Landen eenige verboden Penningen, ofte kleyne
Munte van Schellingen, ende daer beneden tot
kopere Duyten toe, buyten de Vereenichde Lan-
den gemunt, in defe Landen voortaen te brengen,
opte verbeurte vande felve ende vordete peynen
inden Placate begrepen. Ende omme te voorko-
men groote fchade vande Gemeente ten opfien
vande felve verboden kleyne Munte jegenwoor-
digh inde Vcreenichde Landen wefendc, Hebben
wy de felve by provifie tot den leften vande Maent
vanAugufti, by conniventieghetollereert, ende
rollereren by defen uytgegeven te werden .alleen-
lijck voor de eene helft, als een Schellinck jegens
drie ftuy vers.ende alle andere vreemde Payemen-
ten tot Duyten toe incluys nacr advenant, name-
lijck die Duyten op een Penninck: Verbieden de
felve hoogcr uyt te ghevcn, uyt te bieden, ofte te
ontfangen, alles opre peynen inden voorgaenden
Placate jegens de Contraventeurs gheftatueert.
Laften daeromme ende bevelen onfcn lieven ende
ghetrouwen den Prcfidcnt ende Raden vanden
Hoogen Rade, d'eerfte ende d'andcre Raden inden
Hove Provinciael vanden voorfz Lande, den Ad-
vocaet Fifcael, Procureur Generael, ende allen an-
deren onfen OfïiciercnJufticieren,ende Onderfa-
ten.datfe hen na den inhouden van defen provifio-
nelijck reguleren, Procederende ende doende pro-
cederen jegens den Contraventeurs vanden fel-
ven , ibnder eenige fimulatie, gunlle, faveur ofte
vetdragh. Ende ten eyndc niemant hier van igno-
rantie en pretendere, ordonneren wy dat defen al-
omme binnen den voorfz Lande van HolJant en-
de Weft-Vrieflandt fal werden ghepubliceert ter
plaetfe men publicatie te doen gewoonlick is.ende
oock op alle publijcke plaetfen werden geaffigeert
tot meerdere kennifle van dien. Gegeven inden
Hage, onder onfen grooten Zegele hier aen ghe-
hangen opten xix. Julij in 't Jaerons liefs Heeren
eenigenHeylandtsendeSalighmakcrs 1618. Ter
Ordonnantie vande Ed. Mog. Heeren Staten van
Hollandtende Wcft-Vricilandt. A. Duyck,
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandtende Weft-Vrieflandt, Repre-
fenterendede Staten vanden felven Lan-
de^ OEN TE WETEN: Alfoo
Wy voor-ghenomen hebben binnen weynich da-
gen goede ordre ende Reglement teftellen , je-
gens alle verloop ende confufie in 't ftuck vander
Munte, als voor den dienil der Landen ende van-
de goede Ingefetcnen der felver ten hoochften
noodich.ende dat daer en tuflehen vooral behoort
belet te worden die ryfinge inden cours vanden
Gelde, ende fonderlinge vanden Jacobus gemunt
by de Coninckl. Majefteyt van Engclant, mitfga-
ders den gouden Ryder in defe Landen ghemunt,
ende elcks met hare ghedeelten, midtfgaders den
Albertijn ,die meer als andere Penningen, boven
de weerde extraordinaris hooch op gedrongen
werden. Dat mede inde Vcreenichde Landen je-
gens onfe voorgaende Placatcn, daer by den Dael-
der by den Eertz-Hartoch Aelbrecht,vcel beneden
die voet vande Rijcxdaeldcrs doen flaen,verboden,
ende voor billioen is verklaert,den felven Daelder
althans in groote menichte hier te Lande gebracht
ende uytgegeven wort: Ende infgelijcx verfchey-
den foorten van kleyne Munten buyten de Veree-
nichde Landen geflagen,als van Schellingen ende
mindere Payementen tot kopere Duytcn toe,
mode by onfe voorgaende Placaten verboden, in
groote quantiteyt in defe Landen ghebracht ende
uytgegeven werden, tot groote ondienft vanden
Lande, ende de fchade vande goede Ingefetenen,
ende dat daer jegens tot vermydinge van meer-
dere fchade ende confufie, fonder uytftel promp-
telijckdient voorfien. SO'O IS T, dat wy ge-
lail, gheordonneert ende bevolen hebben , laften,
ordonneren ende bevelen by defen, het uytgeven,
uytbieden, ende ontfangen vanden voorfz Jaco-
bus, Ryder, ende Albertijn, met hare ghedeelten,
boven onfe permifiie, opte peynen daer by gefta-
tucert. Verbieden voorts wel exprcflelijck inde
Veicenichde Landen te brengen, uyt tegeven,uyt
te bieden, ofte te ontfangen den vooriz Daelder by
den Ecttz-Hartdgh Albreehtgheflagcn,opde ver-
mr
Placaet proitfioneel, op 't ontfangen ende uytgeven van alle de Schellin*
gen tenen At ent voerende, V zy of de felve inde geünieerde Provinciën of daer luyten geflagen zijn.
~ ºúÀ date den tweeden Decemher éâæï.
5i
E Ridderfchap,Edelen ende Steden van
Hollandtende Wcft-Vricflandr, Repre-
fentérende de Staten der felver Landen,
Allen den geenen die defen jegenwoordige fullen
fien ofte hooren iefen, Saluyr. Alfoo bevonden
wort, dat de vermetele ende opfettige ftoutigheyt
der baetfoeckende, ende de onbedachte onacht*
faembeyt der eenvoudige Gcmeynte, noopende
de onderhoudingc der Placaten op 't ftuck vander
Munte ende de evaluatie vanden Gelde uyrgege-
ven,
-ocr page 1560-
Ι Τ Ε.                       3019
de fclve ibnder onderfcheyt als vooren , voor als
noch ende by provifie tot naerder Ordonnantie
te tolereren ende toe te laten , om de heclc ten
pryfe van drie Üuyvers, ende de halve van dien
tot drie grootcn uyt te mogen geven , ende nier
hoogcr. Verbiedende daerom wel fcherpelijck,
dat nicmant voorts aen hem en vervordere eeni-
ge der Arent-fchellingen, ofalfulckcPayemen-
ten voerende cenen Arcnt, als voor defen , on-
der endc voor Schellingen uyrgegevcn zijn ghe-
wccil, 't zy dat de felve binnen ofte buytcndefe
Provincie gheflagen, 't zy dat de fclve goet ofte
quact foudc mogen zijn , ofte oock eenige daer
van in voorige Becldenacrs uyt ghedruckt ftaen,
ofte dat de Camper ende Swoifchc, ofte andere
oprechte uyt de fnoodc by yemandt onderfchey-
den fouden mogen worden , alles ibnder di-
itinclic ofte eenichonderfcheyt, hooger uyt te
bieden ofte te ontfangen, als (ibo voorfchrevc is)
de heelc tot drie ftuyvers, endc de halve nae ad-
venant, te weten tot drie groot: op pcyne van alle
de Penningen ter contrarie van dcfen uytgcbo-
den , ofte ontfangen , te verbeuren , ende dacr
en boven het viervout vande waerdc van dien,
ofvanvieren twintich gulden in plaetfe van hec
viervout, byfoo verre de parthye geen fes gulden
en konde bedragen, voor d'eerite reyfe , ende
van alles dubbelt voor de tweede reylê, cndedaet
bencffèns van arbitralijck gheftraft te worden
nac vercyfeh van 't mif bruyek» endc dat ibo wel
op den Óntfangér alsdcn Uytbiedcr, clcks in't
gheheel, al waer het oock driejaren nae bet be-
gangenfeyt, te verhalen: Alfoodendienft van
de Landen hier aen grootelijcks ghelcgcn is.
Endc ten eyndcdattet inhouden van deicn alom-
mc onderhouden mach worden, endc niemant
daer van ignorantie en pretendcre , Ontbieden
endc bcveelen wy allen Officieren ende Magiilra-
tcn, dat fy defe jegenwoordige alomme doen
ende laten publiceren , daer men gewoonlijck is
publicatie te doen, Bevcclendc voorts de Prefi-
dentenendc Luyden vanden Rade, den Advo-
cact Fifcacl , ende Procureur Generael , ende
allen anderen Officieren endc Jufticicren der
voorfchrevc Landen reipecïivelijck, ende elck
van hun in iijn reguard, op de privatie van hun
Officicn , mitfgaders allen anderen ende yeghe-
üjekdie 't aengaen mach , opte peyne ende boe-
te boven verhaelt, den inhoudt van defen, nacc
te komen , ende onverbreeckelijck t'onderhou-
den in alle fijne Poindcn endc Articulcn, Alfoo
totten dienfte vanden Lande, endc bcvordcringe
vande gemeyne iaecke fulex wort vereyfeht, endc
wy noodich bevonden hebben te geichieden.
Gegeven in 'sGravcn-Hage, onder onicn Ze-
gel, den tweeden December, in't Jaerons Hee-
ren duyfent fes hondert endc twintich. Onder
ilondt,
Ter Ordonnantie vande 5tatenvan Hol-
landt ende Weit-Vrieflandt.
φ: Duyck.
9. F i)                p. Waer-
^oi8                       MUI
ven, foo groot is, dat onaengefien de fware ftraften
den fel ven by gevoeght, ende de over-grootc ende
onwaerdccrlijcke fchade den Lande in 't ghe-
meyn, endeden goeden Ingefetenenin'tbyfon-
deraengedaen: Evenwel fommige hen nieten
ontfien alderhande Billioenen inden Lande te
brengen ende uyt te geven, endc de ghevalueerde
Penningen boven hare valuatie op te iteygeren,
ended'andere de felvc voorfulcks te ontfangen :
Macr boven al is ten hooghften fchadelijck, dat
niet jegenitaende het Placact vande Hoogh Mo:
Heeren de Staten Generael vanden fcventhien-
den Januarij defes loopende Jaers, met groote
menichce hier te Lande in - ghebracht, endc
onder de Gemeynte uytgegeven worden feec-
kere Payementen (foo het fchijnt) in 't Rijck
ghcflagen , hebbende aen d'ccn zydcden Rijcx-
Arent , endc aen d'ander zyde een ghequarte-
leert ofte ghebroocken Wapen , vande groote
ongevaerlijck eenes Schellinghs : Waer door de
felvc de Schellingen te Campen endc Zwol left
gheflagen, foo ghelijck zijn , dat het den ghe-
meynen Man in 't uyt - tellen endc ontfangen
niet wel mogelij ck en is defelveuytmalkande-
ren , endede quade uyt de goede te onderfchey-
den : Het wclck foo in tijdts niet en werde
voort-gekomen, defe Lande endc de goede Inge-
fetenen van dien, in een onhelpelijck Laberynth,
verftricktheyt ende confufie foude worden ghe-
bracht , ghelijck men ter oorfaceke van dien al-
reede in Ooillandt fiet gebeuren: Daerom oock
by het voor-gemelde Placaet de voornoemde
Schellingen, de cene met de andere, fonder on-
derfcheyt, voor billoen waren verklaert. Dan
ter contrarie wert metter daet bevonden , dat
alle de felve, fonder onderfcheyt, voordewaer-
de ecnes Schellinghs uytgegeven endc ontfan-
gen worden : Zyndc nochtans vcele der fel ver
verre min , fommige boven de helft cencs
Schellinghs niet waerdigh : daer door ghefcha-
penis, dateer lange het Landt vol vande fclve
gejaecht, ende daer en jegens van alle goede Ca-
pitael Penningen, foo filvere als goude, foudc
ontbloot werden, tot execffive fchade endc con-
fufie als vooren. Omme waer inne op 't fpoedigh- \
fte te voorfien. S O O I S Τ, dat Wy op alles
rypelijck gelcth, ende goede inficht genomen heb-
bende , oock nac voorgaende ad vijs daer op ghe-
hadt vanden Generael-meeitcrs der Munte, goct
gevonden hebben alle Arent-fchellingen , fy zijn
inde geünieerde Provinciën ofte daer buytcn ghe-
flagen , foo wel goede als quade (dcwylc de goe-
de niet konnendc vande quaden onderfcheyden
Worden, de quade tot een dcckmantcl ende oc-
cafie dienen , om onder de felvc uytgegeven te
worden ) al waren oock de Figuyrcn van eenige
der felver in voorgaende Becldcnaers in druck
gheilcir, ende dat fonder onderfcheyt in cenen
ende gelijcken graet te ilellen: Ende om datal-
rcede eenige menichte te Lande, ende in handen
der Ingcfetencn zijn, die daer mede te feer verle-
gen zijn ibuden, voornemclijck ter plactfe daer
noch geene Wiilclaers en zijn, ende dat de fclve
tot cenigen prijs befteet wordende, te beter uyt-
« ghevoert, ende ey ntlijck het Landt daer van op 't
bequaemftc ontlaft foudc mogen worden , alle
-ocr page 1561-
Placaten. ^.Soeck* ti.Tit. 4-DeeL
3030
m%
5 z. Waerichou w inge, vande Heeren Staten van Hollandt erfde Wefii
Vrieflandt, op den ontfangh ende uitgeef vande Rijocdaelders. In date denfeven en twintiohfteh
Juli)
1616.
E Ridderfchap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wcft:Vrieilandt, Repre-
feritcrendc de Staten vande felve Lan-
den, Aengemerckt dat niet regenftaende
't Placaet vande Heeren Staten Generael op den
cours vande Munte gecmaneert op den een en
twintichflen Julij Anno feilhicn-hondcrt twee en
twintich, groote menichte van Rijcxdaclders in
de Provincie van Hollandt ende Weit- Vrieflandt
zijn gebracht ende uytgcgeven, die by de voorfz
Placaten niet toegelaten zijn, maer veiboden , en-
de dat om der menichte ende verfcheydentheden
van dien , niet wel mogelijck*cn is voor de goede
ïngefetenen defer Landen , de geene die vande
felve goet, ende op den voet van 't Rijck zijn ghe-
flagen , vande fnoodc ende ghevallene te onder-
fcheyden , om dat onder de fclvc oock werden be-
vonden vele foo fnoodc, die geen halve Rijcxdael-
ders waerdigh en zijn, daer door dat de goede ïn-
gefetenen alhier in groote fchade werden gebracht,
endefecrfchandelijckbedroogen. Hebben daer-
ommc goet, noodich ende dienfti^h geacht met-
te renovatie van 't voorfz Placaet by hare Ho: Mo:
doen doen , de goede ïngefetenen te waerfchou-
wen ende nacrder te berichten, .wclcke vande in-
ghebrachte Rijcxdaelders, ende die nu inde beta-
linge werden bevonden, tolerabel fouden konnen
zijn, ende welckc niet, op dat een yegelijck hem
daer nacr foude weren te reguleren: Tc weten,
dat van alle de Uytlantfche Rijcxdaelders by pro-
vifie inde Provinciën van Hollandt ende Wcft-
Vrieflandt by defen ghetolerecrr ende ganghbaer
zijn, boven de geene die inde Geünieerde Pro-
vinciën zijn ghcflagen, alle de goede heele ende
halve Rijcxdaeldcrs, ende geen minder gedeelten,
van defe naevolgcnde Heeren ende Steden, ende
geen andere.
'. #
Vande Stadt Argentin of Straefburgh.
Vande Hertoge van Brandcnburgh.
Vande Stadt Bremen.
Vande Hertoge van Brunfwijck.
Vande Stadt Ceulen, ende niet vande BhTchop
alleen, of mét de Stadt t'famcn gemunt.
Vande Coningh van Denemarcken.
Vande Grave van Eemden tfedert den jare 1614.
gemunt, ende niet vande Stadt.
Vande Stadt Franckfort.
Vande Stadt GoiTelaer.
Vande Stadt Hamburgh.
Vande Grave van Hanau.
Vande Landt-Grave van HeiTen.
Vande ouden Hertogh van Juliers of Gulick,
Cleef,&c.
Vande Stadt Lubeek.
Vande Stadt Lunenbürgh.
Vande Stadt van Maeghdenburgh.
Vande Grave van Mans feit.
Vande Stadt Norenburgh.
Vande Stadt Riga.
Vande Stadt Roftick,
Vande Hertogen van Saxen.
Vande Stadt Staden.
Vande Hertogen van Pomcren tot Statin.
Vande Grave van Stolbergh.
Ende vande Stade Wifmar.
Wefende alle op hare behoorlijeken voet in
gehaelt, behoudelijck dat de felve ten minften lul-
len moeten wegen achthien Engelfchen acht en
twintich Afen, de halve naeradvenant, daervan
dcFiguyrcn tot beter gerijf vande goede Ingefeten
achter defen volgen ende afgedruckt zijn.
Verklaren voorts te wcfen verboden den ont-
fangh ende uytgeef van alle andere Rijcxdaeldcrs
buytcn de Geünieerde Provinciën gcflagen, ebde
hier vooren niet genomineert, op pene in 't voor-
noemde Placaet vanden Jare twee ende twintich
begrepen.
Ende alfoo onderde Rijcxdaeldcrs by defenby
ptovifie getolereert, mede zijn genomineert alle
de Saxifche, die goet zij n,ende dat oock bevonden
wert dat eenige, daer mede Saxonii op ftaet, met
de Wapenen van Gulick, CleefendeBergen, ver-
de onder den voet van 't Rijck zijn gevallen. Soo
hebben \vy mede een yegelijck daer af willen
waerfchouwen, om de felve geenfints te ontfan-
gen ofuyt te geven , ende op dat de goede Ingc-
ictenen die kentbaerlijck iöuden weten te onder-
fcheyden, de Figuyre daer af hier onder oock doen
drucken.
Verbieden mede wel expreiTelijck alle Ingefe·
tenen vande voorfz Landen van Hollandt ende
WeiT-Vrieflandt geefie andere meer als de voor-
verhaelde (by provifie ghetolereerde goede Rijcx-
daeldcrs) te ontfangen ofuyt te geven , op peyne
inden gerenoveerden Placate vanden Jare i6xi.
uyrgedruckt.
Verbieden oock op ghelijcke peyne eenige an-
dere als de voor-verhaelde getolereerde Rijcxdael-
dcrs in 't Landt te brengen ons uy t te geven, ende
de ingebrachte anders te belleden, als om op de
Provinciale Munten van defe Provincie te doen
brengen om vermunt te werden, alles volgens en
op de peyne in onfen Placate vanden een en twin-
tichften April Anno fefthien hondert een en twin-
tich begrepen.
Ende op dat de goede Ingefetencn hier van mo-
gen werden gewaerfchouwt, ende hun felven mo-
gen wachten voor fchade.ende dattet bedricghlijck
inbrengen, ontfangen ende uytgevén vande felve
gevallen ende vervalfchte Rijcxdaclders geweert
irriach werden. Soo hebben wy mede gelaft ende
bevolen, gelijck wy laftcn ende bevelen by defen,
dat defë onfe Waerfchouwinge alomme voor den
Vdlcke ghepubliceert fal werden, neiFens de reno-
vatie van't voorfz Placaet vanden Jare iózi. Met
ordon-
-ocr page 1562-
Jft'.U
Ι
: Τ . Ev                        J933
3S2*
ordonnantie aen allen Rcchteren* Officieren ende
J uilicieren,defe onfe verkl aringe ende waerfchour
wingë mede te doe» onderhouder?!t foo veel de
Provinciën van Hollandt ende Wcft-Vrieflandt
aengaqtj als of dé felv;ein 't principael Placaet wa-
re gei niCereert. Aldus!gedacn in>Graven-Hag<?
in onfè Vcrgaderinge, cnde onder onieZegel hier
op gbedruekt op den feven en twinugbften Julij
Anno i6z6. Onder itondt, Ter Ordonnantie van
de Hecrcn Staten voornoemt. Ende was onder·
tcyekent, ,·...·..■
C. vander Wolf
x<Lijfie vande Figuyrender IZjjcxdaelders, die by de fVaerfchoumnge vande
'.'' Heeren Staten van Hollandt ende fVefl- Vrieflandt byprovifw werden getolereert, alles ge/lelt
~rin -"■                                    vohens de letter-vanden A. B, G.
M-jï'yvj'."- ■■■ ;:■· 7."< -'i or,,! ι ■:.-/.;:.::;;.; Pi.·. ,■ ■.                   (v u-j.-r,·;·· ,; ';.;:.: ■,·;".:■ ..:;■-.-;-.,, )οί;ι:·-Μ f
VeFiiuyren van de/c'Rijcxdaeldersfal'den Lefer inden Beeldenaer Colum. 2841. en vervolgens tot Colum. 1864.
zedrudt vinden.,
5 3, Placae t, lnneboudende verbodt dat geen andere \ofcte T}uyten indêjehe
Provincie ganghbaer en fullen zijn, als die op de Provinciale Munten vandefelve Provincie zijn
geflagen: midtfgaders het verbodt van 't uytgeven ende inbrengen inde felve Provincie van alle
andere foor te van Koof er-geit. In date den
ζ ι. December 16zS.
E Ridderichap, Edelen ende Steden van
Hollandt ende Wcft-Vrieilandt, Reprc-
fenterende de Staten vanden felven Lan-
de,DOEN TE WETEN: AJfoo
tot onfer kenniife gekomen es, dat in verfchcyden
der geünieerde Provinciën, hetonnoodich maec-
kén van kopere Deuyten noch wert ghecontinu-
eert, niet tcgenftaende 't Lant met kopcr-gelt ge-
noeeh is voorfien.d'welcke inde andere Provinciën
niet foo feer en werden gemaeckt tot haer particu-
lier gerijf, cnde als die van noodc hebbende, macr
meer om profijt dacr mede te doen, ende om in
defe Provincie te brengen en te doen diftribüéren
mecTonnckens vol, gevende noch groote toebate
pm de felve alhier te doen uytgeven, contrarie de
intentie ende meyninge van hare Ed: Groot Mo:
in't aennemeh van alle de Placaten op de Mun-
ten, die altoos is gevyecil ende noch es, dat Hicrgc-
'lijckc kleyne Paycmentcn fbuden blyven cnde
ganghbaer wefen, in clcke Provincie dacr die ghc-
müht worden. SOO IS Τ, dat wy omme daer
innc te voorfien, en voor te mogen komen de vor-
der fchade daer uy t ontftaende, geinterdiccert en-
de verboden hebben, interdiceren ende verbieden
wel exprelTclijck mits defe alle ende een ycgelijck
Ingefctenc, Inwoondersof Uythcemfche, defe
Landen frequenterende, in defe Provincie van
Hollant ende Weft- Vrieilant, cenige andere Duy-
ten uyt te geven ofte ontfangen, als die geenc die
inde Provincie van Hollandt op de Provinciale
Munten gemaeckt zijn. Laftcnde cnde bevelen-
de eenen yegelijck die noch ecnich ander kooper-
gelt by haer bevinden als voornoemt, hacr dacr af
binnen acht dagen nae de publicatie dcfer te ont-
blooten.om verfmolten, ofte in andere Provinciën
veribnden te werden, op de verbeurte vande felve
Deuyten,en thicn ftuyvers opyedcr ftuck van die
hier nae by ycmant bevonden fullen werden, uyt-
gegevcn ofte ontfangen te zijn. Ende ommc de
vorder fchade vande Gemeenten in defen te voor-
komen, door de nieuwe gemaeckte Deuytt η buy-
ten defe Provincie, Soo ordonneren cnde laften
wy mede alle de gene die cenige der nieuwe verbo-
den Deuyten hebben, dat iy de felve weder fullen
mogen brengen aenden gcene daer af dat fy die
hebben ontfangen, ofaen die de felve heeft ghedi-
ftribucert,d"wclckeghcordonnccrt wert datclijck
die te vergoeden, op de peyne als vooren. Verbie-
den oock vorder van nu voorts aen alle Schippers
ende Voerlieden , geen koper geit van buyte/i in
defe provincie van Hollant cnde Weft-Vrieilant
te voeren of te brengen, op de pey η e vooren vcr-
hack. Ende op dat hem nicmant hier van cenige
ignorantie en pretendete, Soo ontbieden cnde be-
vcelen wy de Hoven van Juftitic van defe Provin-
cie , cnde alle de Magiftrarcn vande Steden, hier
van openbare verkundinge ende acnplackingc ter
plaetfc dacr des ghebruyckelijckes, te doen, cnde
alle Officieren cnde Jufticiercn defen te doen ach-
tervolgen ende executeren, ibnder echigc conni-
ventie ofte diifimulatie, Want wy des tot verhoe-
dinge vande fchade η vande Ingcfetenen alfoo be-
vonden hebben te behooren. Gcdaen inden Hage
onder onfen grootcn Zegel hier onder aen gehan-
gen , den een en twinnchftcn Decembris i6z8.
Onder ftonr, Ter Ordonnantie vande Staten van
HolJant cnde Weft - Vrieilant. Ende was onder-
tcyekent, C. vander fVolf.
54. Placaet, tegens 't inbrengen van allerley foorten van T>uyten. In date
den veerthiendenJulii i6;o.
E Ridderfchap, Edelen cnde Steden van
Hollandt ende Weft- Vrieilandt, Reprc-
lentercnde den Staten vanden felven Lan-
de, DOEN TE WETEN, Alfoo ons dage-
lijcx uyt alle Steden dcfèr Provincie groote klach-
ten te vooren komen, over de menichtc van aller-
hande foorten van Duyten, dacr mede pVIngefc-
tenen van dien dagclijcks ghequelc ende béfwaert
9. F iij                  wer-
-ocr page 1563-
Placaten. j.Boecfc
3°35
higë andere Deuyten, als die inde felve Provincie
op der felver Munten van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt geflagen zijn, Volgens de gedruckte;Fi-
g'uyren hier onder aen geftclt,op de verbeurte van
't felve koper Gek, ende thien ftuyvers opyeder
ftuck van't gëene ?t welck hier hacr uytgegevenof
. on.tfangen foude mogen werden, ende dat foo wel
tot lafte vanden Ontfanger ; als vanden Uytgever,
yeder in 't geheel. Ende om de goede Ingèfetcnen
vvoortaen te beter voor de invoeringe ende 't op-
dringen der Uytheemfche Deuyten of koper Geit,
mitfgaders de fchade daer uytontftaende, te bc-
vryden, verbieden wy allen ende eenen yegelijc-
ken, 't zy Kooplieden, Boden, Schippers, of Voer-
luyden, ecnich koper Geit in Tonnekens, Mande-
kens, Packen , of diergelijckc van buyten in defe
Provincie van Hollandt ende Weft-Vrieflandt te
voeren ,of te brengen , op peyne indien fulex met
hare kennifle ghelchiede, dat fyluyden boven de
voorfz boeten arbitralijck aenden lyve, of ander-
fin ts naer gelegentheyt van faeckcn,fullen werden
geftraft: Ende foo de geene aen de welqkeiooda,-
nicn koopér Geit ghefondén, of bëftelt joude Ίφ&
gen werden , niet" datelijck (dat is binnen vier lel
twintich uyren) nac denontfanghdésfelfs,fulcks
aehden Officier van fijne Woóriplaetfe aen en
geeft, fal hy vervallen zijn in gelijcke amende, en-
de arbitrale corredie, als de Inbrengers ofte Invoer-
ders voornoemt. Ende óp dat hier van niemanc
en hëbbe re pretenderen cenige ignorantie, Soo
ontbieden ende bevelen Wy'de Hoven van Jufti-
tie van defe Provincie, ende de refpedive Magi-
ftratcn inde Steden ende ten platten Lande, hier
van openbare verkondinge ende aenplackinge ter
plaetfedaer des gebruyckelijck is, te doen, mitfga-
ders alle Officieren ende Jufticieren, defen ftricte-
lijck te dóen achtervolgen,ende de overtreders van
dien fcherpelijck te calengeren ende te doen ftraf*
fen naer den inhouden als boven , fonder ecnige
conniventie ofte oochluyekinge: Want wy 't felve
tot verhoedinge vande fchade van d'Ingefetenen,
ende dienfte vanden Lande, alfoo bevonden heb-
ben te behooren. Gedaen inden Hage, onder on-
icn grooten Zegele hier onder aen ghehangen in
forma van Placatc, den veerthienden Julij 1630.
Onder ftont,Ter Ordonnantie vande Staten. Ge-
teeckcnt.C. vander Wolff,
werden, gccaufeert Hoor het geftadich maken der
felvcr op de Munten buyten den Lande van Hol-
landt ende Weft-Vrieflandt gelegen , niet foo feer
tot haerlüyder cygeri ende noodich ghcrief, maer
rneeft om de fclve binnen dcfe Provincie met
Tonnekens vol te verfenden, ende aldaer te doen
diftrifyueren , dacr by foeckende hun profijt ende
voordeel, tot grooten overlaft ende fchadeonfer
Gemeente, de welckc de felve met quantitcyten
in bctalinge werden opgedrongen , contrarie onfe
intentie ende meyninge, die in 't aennemen van't
Placaet des Jaers fefthien-hpndert twee en twin-
tich noy t en is gewceft anders als de Dcuytcn van
de andere Provinciën ter felvcr tijdtalrccdegefla-
gcn,by proVifie alleen in dcfe Provincie te toJlere-
ren, tot dat de felve van haer cygen Deuyten ghc-
nöech tferfien foude zy-ny ènde geenfintsom be-
ncffens d'fel.vc, de Deuyten van d'andere Provin-
ciën geftadigh cours ende gangh te laten houden,
veel min om acn te nemen al wat naemaels by de
felve acn Kooper-gcltghcmaeckt foude werden :
Tc meer, alfoo men bevindt dat onder 't deckfel
vande verfcheyden af-ïlagen , alle der felvcr ande-
re Provinciale Deuyten alhier ingevoert ende uytr
gcftceckcn werden allerhande fnoode ende lichte
Dcuytcn buyten de Vercenichde Provinciën of
der fclver Provinciale Munten geflagen , de wele-
ne in vcrgelijckinge vande Hierlantfche, qualijck
meer als cenen Pcnningh waert zijn, behalven
noch dat je ge η woord igh het Kooper een derde-
part beter koop te ghenieten is, als 't was ten tyde
wanneer de Deuyten inde Provincie van Hollant
ende Weft-Vrieflandt gheflagen wierden, Waer
door te beduchten ftaet, by aldien hier in by tijts
niet en wert verfien, dat defe Provincie eer lange
vol geflopt, ende de Gemeente met Deuyten foo
overlaft ende befwaert fal werden, dat fulcks nae-
maels niet als met groote fchade der felvcr, ghe-
weert ende wech-ghenomen fal konnen werden.
Om welckes by tijdts te verhoeden ende voor te
komen. SOO ISΤ,datwygeinterdiccerten-
de verboden hebben, Interdiccren ende verbieden
midts defen allen ende eenen yegelijcken Ingefe-
tenen, Inwoonders of Uytheemfche defe Landen
frequenterende, naer verkondinge van defen PJa-
catc, in defe Provincie van Hollandt ende Weft-
Vrieflandt uyt te gheven, ofte te ontfangen ee-
Figuyren vande Hollandtfche ende Wefl-Vriejj'che Deuyten, de mlcke uyt krachte van defen Placate
alleen, ende anders geene, van nu voortaen getoUereert werden.
55. Placaet Jegensfeeënere dobiele Stuwers. In dateden 7,Jpriii6*>3.
Lande werden uytgegeven ende gedebiteert iêec-
kere nieuw geflagen dobbelde Stuy vers, dragende
aen de eene zyde het Wapen vande Generaliteyt,
ende aende andere zyde d'infcriptie FRIS IA,
1651.
E Staten van Hollandt ende Weft- Vrief-
flandt,DOEN TE WETEN, Al-
foo wy in ervaringe komen, dat onder de
goede Ingefetenen vanden felven onfen
-ocr page 1564-
Μ ί U) NbalE!;φ· J&3£>fif?
§ên
■■
ifoz. de welcke naer genomer^b^ooilijck ailay,i
Betonden'wérderilh éómpafaiie jègènsdè geëva-
lueerde vandefelve te digereren , meer als thien
ten honderr. Hec welcke foo voorts gaende, ftree-
kënfoude totgroorè isfie ebde fchade vande Feil
ve onfe Irigefenjhenij^SÖ'OviS T, dat wyxteer
tegens willende voorfién ^by pegwfefalten ëndc
eenen yègelijcken wel tefeben willen wüerfchou-
wen, ende.nict min, ordönfïejfèniendc beveelën,
foo wy doen by defen, geene vande'voor-geroerde
dobbele Stuy vers te. debiteren!,'! ende uyc te ghe*
xen, ofte ontfangen, teLdperifcfte laeten debire-
een ende uytj*even ofte.υηtfangen ,udiredëlijek
ofte in^ireöeJijck ii} beniger manieren „,ορ de
r' péynfen\ tótên; èndd fejckcti in' voórgaende
PJacatCjn *nj 't itttcfcvahdeMupte gheemaneert,
ende ghepubliceert, begrepen, Ende ten eynde
een yedér moge weten; 'waer^ciPhemte reguje-
gl'
den^noodieb' énde' gnébru^c^elijdfc ïs7 ^daenliq
den Hage onder ónfen eachette^feiopgedrudkt
op den fevëndeh Apri|is;-dés jaèrsOfHes Heeren
eiideSaiighrrJaëckers feflhieh:horidcrt' dtie èrïdt<
vijftich, "Onder'ftpnt;(Ter Otdormantib vqnde
Statéfï.- Herh» Van Bèaumèiïtil:c'ol ino < "■■^V9"
\yt· :.-i ·Λ.               ■· ." f- t 'itnv-jfrj^i) ub 'ibit'i
-ftWS
"■'' "j.ji.'J
."iUiiU
"."! ■.",ƒ*■ Π 1
Placatën vandejtateri rvan Zëëlan3t,
.5.4 Placaec, jegens jeec^erefoorte van DaeUers. In date den tmntighjtm
Λ,.:
. Λ
ïè Staten 's LaritS επ-
ί de GraefFelijckheydts
1van'ZeeIandt:,: Alléni
'den geenen die dcfe
1 jegenwoordige fy I ien
fien ofte hooren lefen,
Satüyt. DOEN TE
'WETEN, Alfootot
f.ppfcr. kenniiTe gheko-
trien, is, dat eenige
ëygen-baet-Toeckers ende pïeven, hun vervpor-
deren inde Provincie van Z'ceJandt, innc te bren-
gen feeckeren Daelder, ende fijne gedeelte, zynde
de felve Daclders geteyekent aen d'een zyde met
het Wapen vandèt Mank, inden Arent gebrooc-
ken met een kleyn Dorenken, 'twclck zijn de
Wapenen die tcgenvvoordelijck voert den Mar-
qpis Spinola: Ende aen d'andcr zyde, een gewa-
pentBeek,metdlnfcriptie AUGUSTINUS
SPINOLA, COMES TASS. de welc-
ke gheaflayeert zynde, niet meer bevonden wer-
den te wegen, als fcventhien ende een half
Engelfche, ende te houden in alloy fes pennin-
gen fefthien en halve greynen , ende over fulcks
maer weerdich negen en twintich ftuyvers , die
fy poogen onder andere Rijcx-Daelders uyt te
geven tot acht en veertich ftuyvers het ftuck, De
halve ende gedeelten naer advenant, tot uytne-
mende fchade vande goede Ingefetenen. S O O
I S T, dat Wy genootfaeckt zynde daer inne pro-
vifionclijck te voorfien, verwachtende dat eeril-
dacghs by de Hoogh Mogende Heeren Staten
Gcnerael daer op fal worden ghedifponeert, alle
cndc eenen ycgelijcken der voorfchreve Pennin-
gen verklaert hebben , ende verklaren midts
defèn voor billioen : Verbiedende eenen yege-
lijeken , ecnige der voorichreven Penningen in
dcfe Landen te brengen , ofte de felve uyt te
geven, bieden ofte te ontfangen, tot wat pryiè
het zy, op de verbeurte vande Penningen ende
peynen in voórgaende Placaten begrepen. Ende
vernieuwende voorts mede het Placaet voor de-
fen uytgegevcn by de Hoogh Mogende Heeren
Staten Generael op het uytgcvcn van allerhande
Payementen, als Schellingen , halve Schellin-
gen, Stuyversende halve Stuy vers, buyten de
Vereenichde Provinciën ghemunt. {.Verbieden
allen Jende cetim ycgelijcken hdt-iiin^brengen
ende uytgeven cler felyet, op d? peynen in de
voorfchreven Placaten mede .bc.giepen. Ordon-
nerende dat een yegelijck eeriige der fel ver by
hem hebbende , felyp uyt defo-JPtcff iftcip|at
hebben te verfeyndft:n, bianen,db^(tijdD,v^nfé|i|
Maent^aer de publicatip van defen » ibri^eir; &$
felye middeler-tijdr. uyt te biedeftVöp pene rriedé
als boven;: MjdtigadefS oopk medti niet té mo»
gen ontfangen , uytgevéiH ofte !poogeri uyt t©
gheven eenige Penningcn.'tzy kleyn ofte grooc
by de Placaten vande hoogh-gemelte Heetcn
Staten Generael niet aengenömen ende ghêe
valucert, op ghelijcke peynen , ende arbitrale-
corrcdic.
                                 ·, ^ ; -j 7
Ende op dat niemandt hier van eenige ignorani
tic en hebbc te pretenderen, Ontbieden ende or-
donneren Wy midts defen allen Jufticieren, Of*
ficicrcn ende Magiftraten hier in Zeelandt, dac
fy defe onfe Ordonnantien ende verbodt van'
ftonden aen alomme daer rnen ghcwoonlijck
is publicatie te doen, willen doen uytroepeni;
publiceren ende afligeren , Ptocedetejidc ende
doende procederen tegens den overtreders ende
Contraventeurs van defen , totte vöorfchrevenf
peynen, Tonder faveur ofte diflimulatie, Want
den dienft van den Lande fulcks is vereyfc
ichendc.
                                    ■/■jiio'js i
Aldus gedaen ter Vergaderinge vande Heeren
Staten voornoemt, in 't Hoffaldaér tot Middel-
fa urgh, den twintighften Novembris fefthien-hon-i
dert ende derthien.
.;?
Tct Ordonnantie vande Staten
voornoemt.
£. de /enge.
.'....
ƒ7- Waer-
9. F Hij
-ocr page 1565-
Placaten.. §.Bï>eck
ka.r;o QQrtgfm.jIndfltfidén x^. 4ugufii 1647
É Skaten,^S Lahcjts ende Graeficlijcki
JieyÏ va^ZeeJandf j^Aiipomenbcyindt,
i dat/dageljjcx velc.Eng^lfGhe, Penningen»
qi r, als m,ede Brabandtfche pprtjcn&,,hic£j:ö
llande.geh^cbc,ende boven hare weerde.uytge-
geven wefdpnidireaelijckftrydendc tegen de PJa^
qaten op, Hen cours van hqt Geit gheeraaneert;
SÖO, ISX, %t wy goetennoodiehbevonden
hebben , om foodanigen inbreucke te ituytcn,
ende de Gemeynte van voordcre fchade te ver-
hoeden, een yegelijck te waetfehouwen ende ge-
I 12; Tik 5. Deel ν
1
ff
iLiïiii clüimm , Π3ΐ9τ'5β% ηη vbltyfc-ni;
α·ύ\ ,«>bru
;t<y/oöi^/bb
laften, ghelijck wydocribydefengdatniemandr,
wie.hy .zyJ, -de Ehgelfche Schellingen hooger en
ohtfangé><als tegen rtóeniftïiyversxbneën half het
ifcuck: de meerdere cikieiminderè gedeelten naer
advenant: noch de Brabantfche Oortjens, hooger
als voor een Deuyt: op.de penen ende amendeii
in het GeneraeL Placaet vande Munte begrepen.
Gedaen in onfe Vergaderinge den viet-en-twin-
fichften Augufltiiïi5.47. Ter Ordonnantie van*
de ghemelde Heeren Staten van Zeelandt.
I. de Brune.
y
Het vyfde
DEEL.
•W^'/éfp^pfiaènde hy veele Placaten ,.enfönder7ingè hy het^Xjimjckél vanden Placate gheéattèrt denfefltn
■Ly'w///" i6ix. /;<?/ opwijfelen fonder hehoorlijcke authorifatie firitlelijck verloden -was, hellen echter de Staten
GeneraeUfoo wel als die van Hollandt, dickwils genoot dr uckt pheweefl ,fpeciale verloden des aengaende jegens de
Wiffelaers te doen emaneren, ende hchalven depeenedie hier hoven seJruckt flasn ,jvert hevonden het
no-wJ&laicIflt, fegew </<? JFijJekers, die ben onderwinden betujMtJJeïen der
. >''Penningen /onder Commijfie, ende Infiruclie vande Generaels vande,Munte. In date den achten
.noi
'mint
i 31:
len Januari] ι64Z.
cenige Penningen , 't zy Billioènen of gevaluecr-
de Speciën , ter Koophandelinge , of anderfinrs
dienflich, noch oock eenige Materialen van Gout
ofte Silver op te koopen.ot met opgek over te ne-
men , ofte oock de felvc te verkobpen of overge-
gen, onder wat fchijn of pretext het oock foude
mogen wefen, als alleen de geauthorifeerde Wif-
icl bancken ende gefwooren WiiTelaers, ende dat
volgende d'ordre ende ten pryfe van hare Inftru-
dien , Alles op pene inden Placate vanden Jare
fefthien hondert tweeentwintichvqorfzvermeit,
te weten van vijfrigh heele goudc Ryders voor de
eerfte reyfe, ende het dubbelt van dien, ende arbi-
trale èorredie voor de tweede reyfe, de felvé te
verhalen foo wel tegen de verkoopers ende ovcr-
gevers ,als tegens de opkoopers ende overnemers
elcks tnfolidum ende hooft voor hooft in 't geheel.
Ende op dat niemandt hier van eenige ignorantie
en hebben te pretenderen,foo ontbieden ende vcr-
foecken Wy de Heeren Staten, Stadthoudcren,
Gecommitteerde Raden, ende Gedeputeerde Sta-
ten vande Provinciën refpeclive van Geldcrlandr,
ende 'tGraeffchap Zutphcn, Hollant ende Weft-
Vricflandt, Zeelandt,Utrecht, Vricilandr, Ovcr-
YiTel , endeStadt Grocningcn ende Ommelan-
den , de Hoven van Juftitic, ende Regeerders in
de Steden , ende ten platten Lande, defen onfen
Placate ende Verbodt, alomme daer fulcksghe-
woon is gedaen te worden, te doen af kundigen
cndcacnplackcn. Gedaen ende gearrefteert ter
Vergaderingevande hooch-gemeltc Staten Gene-
rael, inden Hagc, op den xxviij. Januarij 1641..
Was geparapheert, A. de Bye, "· Onder ftont, Ter
Ordonnantie vande felvc. Getecckent, Comelis
Mufch.
Zynde op 't fpatium gedruckt het Cachet
der fel ver Heeren Staten, in rooden WaiTche.
%. Pla-
: E Siaren Generael der Vereenichde Nc-
Iderlandien , Allen den gcenen die defen
füllefi fien ofte hooren 'lèfeh, Saluyr. Al-
lbo Wyhebbenverftaen, dat niet alleen
naer. de waeribhöuw^irtge vari onfe redudie der
Gelden by pnslefl:ghedaen, ehdemiddeler-wijl
men de ielve redudie nochwas verwachtende,
fommige Perfoopen, fonder daer toe eenige ordre
of Commiilïe te hebben ontfangen, fich hebben
oiiderftaende Goude Speciën op te koopen ende
over te nemen tot veel hooger pryfe, als die inden
Jare fefthien-hondert acht-en-derrich waren geto-
iereerr,daer toe men gerefolveert was de fclve we-
derom te reduceren, rnaer dat fyluyden inde ièlve
opkoopinge endeoverneminge der Penningen na
de publicatie vande voorfz redudie nu leil op den
tvvintichften December gedaen ,alnoch zijn con-
tinuerende ende voort-varende, daer door dan niet
alleen de ghcfvvooren WiiTelaers haer Ampt wort
ondergaen ende onbeboorlijck mifbruyekt, maer
oock de voorfchreve redudie door de ghèmelte
finifterheyt bedecktelijck gecontravenieert, ende
in perijckel geileIt van omgeflooten ende vruch-
teloos gemaeckt te wordeil·, contrarie onfe goede
meeninge ende voornemen, ende tot merckelijc-
ke fchade defcr Landen ende d'Ingefetcncn van
dien. SOO IST, dat Wy om voor te komen
ibodanige onbehoorlijckheyt by defen expreilè-
lijck zijn verbiedende, datfich niemant fal hebben
het WiiTel-ampt te onderwinden, fonder daer toe
te hebben bekomen Commiilïe ende Initrudie
van onfe Gcneraels vandcr Munte, achtervolgen-
de ibo voorige, als met namen den negen en der-
tighften Artijckel van den Placate vanden Jare
fefthien-hondert twee en twintich. Ende midts
dien dat niemant voortaen fich fal onderwinden
-ocr page 1566-
Μ U Ν Τ Ε. ··
3040
Ι ·
Placaet vande Staten van Hollandt.
2. Placaet, tegens degeene die hen vervorderen het Wiffel*ampt te exerceren
/onder Commiffie, In date den 19. September 1603.
voorfz Landen van Hollant ende Wcft-Vrieflanr,
voor thien Jaren gebannen te worden. Ende tot
gerijf vande Inlantfche ende Uytheemfche Koop-
luyden, in 't ituck vanden Wiflel, zijn binnen der
Stede van
                            opte nominatie van
Burgemeciters ende Regierders der felvcr Stede
gheauthorifeert, ende werden gheauthorifeert by
defen
                                  als gefwooren ende
pubüjcke Wiiïèlaers, omme alleenlijck naet in-
houdt van hare Inftru&ie, ende den eedt daer op
gcdaen, de wiiïèlingc, verkoopingé, koopinge.ofte
vermangclinge van goude ende fi|vere Penningen
te mogen doen,oock met lafl; omme anderen hen
fulex ondcrwindendc te mogen bekeuren: Lallen
ende ordonneren allen Officieren ende Juiticieren
binnen de voorfz Landen het inhouden van defen,
elcks inden heuren prccife te doen onderhouden,
ende den Contraventcurs van dien te ftraffen, en-
de doen ftraffen , fulcks hier vooren gcordonneerc
is. Gedaen inden Hagc den negentienden Sep-
tember 1603. Ter Ordonnantie vande Staten van
Hollant ende Wcfl> Vrieflanr. A, Duyck.
E Staten van Hollandt endc Weit-Vricf-
landt, Aenmerckendc , dat alle voorgacn-
\de Ordonnantie op'tituckvande Muntc
'uytgegeven, meeft gheinfringeert zijn ,
overmits geen goede ordre op 'tituck vande Wif-
fcl gheftelt, ende prccife onderhouden is gewceft,
Hebben geordonneertcnde gcftatuccrt,ordonne-
ren ende ilatueren by defcn.dat noch Mans noch-
te Vrouwen , van wat itatc ofte conditie die zijn,
hen nae de publicatie van defen fullen mogen on-
deritaen, dire&elijck ofte indirectelijck, in 't hey-
melijckoftc openbacr,cenige goude ofte filvcre
Penningen op te wiflelen , verkoopen, koopen,
ofte vermangelen, tot hoogeren pryfe als by onfen
leiten Placate, op huyden opten cours vande gou-
de endefilvere Penningen uytgegeven, is ghepcr-
mitteert.'t zy onder pretext van voorgaende Com~
miflien ofte anderfints, op peync van hondert
goude Nederlantfche Ducaten., voor de eerile rey-
fe, endc boven dien openbacrlijck ghefchavottcert
te werden, ende voor de tweede rcyfe, van twee
hondert Nederlandtfchc Ducaten , ende uytte
d/nflruflien en Manualen den Wiffelaers gegeven,alfo 't geen Placaten zïjn,hebbe met voordacht achtergelaten'.
HET SESTE DEEL.
T7Orders aifooveele Wiffelaers de goede en /ware Penningen opgewifelt hebbende, de felve op uytheemfche Mun-
*" ten verfonden, om aldaer in licht Geit verandert te werden : Dat oock tot ongeoorlofden profijte mede veele
Koopluyden hare Materialen van Gout
, Silver, en Kooper opfoodanige uytheemfche Munten hebben verfonden, heb-
ben hooch-gemelte Heeren Staten, oock by diverfche bovenflaende Placaten, als oock fpecialijck by de navolgende, den
uytvoer op vreemde Munten verboden.
Placaten vande Staten Generael.
1. Placaet, tegens het uyttoeren vande Speciën, in Maffe ofte anders. ïn
date den negenthiendenj ulij 1606.
E Staten Generael der Verecnichde Ne-
1 derlanden, Allen den geenen die dcic je-
genwoordigefullen fien ofthooren Icfen,
Saluyt. DOEN TE WETEN,
Alfoo tot onfe kennifle hoc langer hoe meer komt,
dat die goede ende itereke Speciën van goude en-
de illvere Penningen, ende namentlijck alfulcke
als inde Vcreenichdc Provinciën ghemunt ende
geflagen zijn, dagelijcx by eenige haer cygen bact
meer foeckende als des gemecne Vadcrlants wel-
varen, onfe Vyanden, mitfgaders den Landen en-
de Steden, onder der felvcr heerfchappyc wcfen-
de,worden toegevoert in fpecie ofte mafte, ende
aldaer in fnooder fpecien verandert. Om wacr
jegens te verfien, wy van meeninge zijn, fondcr-
linge ten opfien vande Penningen, die inde Vcr-
eenichde Landen ghemunt ende gheflagen zijn ,
endc vorder ghemunt, ende gheflagen fullen wer-
den, een goede ende geftadigc ordre te maecken,
aengefien een ycgelijck kennelijck is, dat d'felve
tot geenen anderen eynde aldaer ge voert en Wer-
den , dan om in fnooder fpecien verandert te wer-
den, Maer nacr dien tot goede onderhoudinge van
de felve onieordre.achterhalingen ende itraflê van
de Contraventeurs der felver, cenige naerdere de-
liberatie dient ghehouden, ende onfe uytcrlijcke
meeninge is, dat geduyrende d felve dclibcratiei
ende tot anders by ons fal wefen gheordonneert,
onfe voorgaende beveeJcn, ende ordre daer by be-
volen is,, geen Penningen goude ofte filverey. in
fpecie ofte in mafte , in ofte buyten defe Landen
gemunt ende gheflagen, onfen Vyanden, nochte
die Provinciën ofte Steden onder des felfs macht
wefendc, directelick oft indireclclick uytte Vereen
nichde Landen toe te voeren , ende wy noodich
bevinden't felve by openbare Placaten alomme
te doen kundigen, ende oock daer toe meerdere
peynenteitellen. SOO IST ,datwy verboden
ende geinterdiceert hebben, verbieden ende inter-
dicerea by defen wel exprcflclijcken, allen ende
een yegelijck,Ingefetenë,Inwoonderen, uytheem-
fche, en andere de Verecnichde Landen frequen-
terende,dire&cIickofteindire<itelick,felfs ofte dooe
hare Faöeuren, Dienaren, ofte anderen opten Le*
gers*Provintien,Steden of Landen van onfe vooriz
Vyanden, ende wederpartyen eenige fpecien van
gel-
-ocr page 1567-
3041          Placaten. j.Boeck.
gelde van gout ofte filvcr, nochte oock gout ofte
ulver in maiTe, cendrccn of grenaillen te Icyndcn,
tranfporteren ofte brengen met Wagens, Karren,
Peerdèn, Schepen, Schuyten, nochte metten lyve
ofte anderfints, op pene voor de eerfte reyfe te ver-
beuren , die penningen, maffe, cendreen ofte gre-
naillen , mitfgaders de weerde van dien , voor de
tweede reyfede penningen ende diedobbcle weer-
de, ofte tweemael fo vecl,cnde voor de derde reyfe
de penningen, met driemael de weerde van dien,
ende arbitrale corrc&ic, in welcke pcynen wy ver-
ftaen tefullen vervallen, 'niet alleen die voortacn
op der daet bevonden werden jegens defe onfe or-
dre te doen.maer oock die binnen'sjaers na de con-
traventie daer van wcttelijck fullcn werden over-
wonnen, ende willen dat de voorfz verbeurten en-
de pcynen bekeert fullen werden voor een derden-
deel ten profijte#anden Aenbrcnger,ende een der-
dcndeel voorden Armen, ende een derdendecl
voor den Officier die correftie vorderen fal.behou-
delijck dat onder dit verbodt niet en fullen wefen
begrepen de Payementcn beneden de fes ftuyvets,
daer mede die gene die op der Vyanden Provinticn
ende Steden by onfe oorlof fullen reyfen, hem tot
vijftich guldens eens fullen mogen verfien, tot vor-
deringe vande koilen van hare reyfe, ende meer
niet. Ende ten eynde niemant hier van cenige ig-
norantie hebbe te pretenderen, ende defe onfe Or-
donnantie alomme mach werden kcnnelijck ge-
!2.Tk, 6.Deel.            3043
maeckt, prccifclijck achtervolght, ende de Con-
traventcurs van dien geftraft nacr bchoorcn, Ont-
bieden wydacromme ende verfoecken onfen lie-
ven ende fecr beminden,die Staten ,Stadthoudc-
ren, Gecommitteerde Raden,ende Gedeputeerde
StatCn vandc Provinciën refpedive van Geldcrlant
ende 't Graefichap Zutphen, Hollant ende Weft-
Vrieflant.Zeelant, Utrecht, Vrieflant, Over-YiTcl
Stadt Groeningen ende Ommclanden,cnde allen
anderen Juilicicrcn ende Officieren, datfy defe
onfe Ordonnantiealommedoen verkondigen,uyt-
rocpen ende publiceren, daer men gewoonlijck is
uytroepingeende publicatie te doen. Latten mede
den Cancelier ende Raden Provinciacl.die Raden
ter Admiraliteyt.den Advocaten Fiicacls, en Pro-
cureurs Generaels.ende allen anderen Officieren
Rechtcren enjuiticieren vandc voorfz Vercenigde
Landen, mitfgaders allen Ovcrften , Colonncllen
Admiralcn.Vice-Admiralen, Capitcyncn, Officie-
ren ende Bcvclhcbbcren , defe onfe Ordonnantie
ende bevelen teachtervolgen.cnde doen achtervol-
gen,proccderendc ende doende procederen tegens
den overtreders van dien, fondergratic,favcur,difli-
mulatie ofverdrach, dewyle wy 't felve tot dienft
ende welftant der voorfz Landen noodich gevon-
den hebben. Gegeven in 's Gravcn-Hagedcnxix,
dach J ulij 1606. Was gheparapheert, Magnus,v"
Onder ftonr, Ter Ordonnantie vande voorlz Hcc-
ren Staten Generacl. Geteeckent.C. /ierjfen.
2. Placaten vanden 28 Augufli 1612, enfeïenden December 1613. daer
by hare Ho: Mo: van nieuws verbieden uyt de voorfz Vcreenighde Provinciën naer de Naebuyrige
Landen of Munten te voeren, brengen oft feynden eenige Materialen van Gout ofte Si/ver
, ofte oock
eenige Goude ofte Silvere Penningen by hare Ho: Mo: geëvalueert ende tenprjfe gheflelt
, uytgefon-
dert alleenlijck noodigh reysgelt
Mitfgaders verfcheyde Penningen daer innegementioneert, voor
billoen verklaren: Ende de vreemde Schellingen, ende andere mindere Payementen ten pryfe feilen,
omme cours te hebben totten eerflen Meerte desjaers
1614. ende langer niet.
iE Staten Generacl der Verecnichde Ne-
i dcrlanden, Allen den geen en die dciè je-
genwoordige fullen fien oft hooren lefen,
^ Saluyr. DOEN TE WETEN,Alfoo
tot onfe kerinüTc gekomen is, dat niet tegenftaen-
de onfe Placaten optftuck vandcr Munte geéma-
neert inde Jaren 1606. ende itfio. als andere di-
verfche, by de welcke wy wel fcherpelick.ende op
groote penen hebben verboden, uyt defe Verec-
nichde Nederlanden te voeren, dragen, feynden,
doen voeren,dragcn ofte fenden op vreemde Mun-
ten buyten de felve gelegen, 1 ofte die niet en flaen
ende fa h niet reguleren onder gelijcke Munts- ordre,als by
onfe voorfz Placaten is geflaueert,
eenige goude ofte
filvere Materialen bequaem om Munte van te
flaen, ofte oock eenige goude of filvere penningen
by onfe voorgaende Placaten geëvalueert ende ten
pryfe geftelt, verfcheyden Perfoonen foeckende te
eluderende vootfzonfc Placaten tot haren particu-
lieren profijte ,niet alleenlijckhen en vervorderen
fodanige materialen op vreemde Munten te tran-
fporteren, maer oock uytvoerende diverfchc gou-
de ende filvere penningen by ons ten pryfe geftelt
ende geevalueert,onder deckfel dat fy die van doen
hebben in hare negotien ende trafficque, latende
de felve converteren in andere goude efinlvéte, fo
capitale Penningen als Payementcn van ilechter
vvaerde, 1 als zijn de nieuwe Goutguldens ende Daelen
gheflagen op den naem vanden Heer e Bijfchop van Lu·
dich, als Hartoge van Bouillon: De heele, halve, ende
vierendeelen van Cruys-Daelers geflagen op den Name
vande Eertz-Hart ogen van Oofienrijck
, Hartogen van
Bourgoenge ende Brabant: Met oock Schellingen
, Stuy-
vers ende diergelijcke k[eyne Payementen, mede geflagen
op den Name vande voorfz Eertz-Hartogen. Voorts me·
de Daelers geflagen op den Name vanden Gr ave Auiu-
flinus Spinola, met hare ghedeelten: Als oock diverfche
Schellingen, halve Schellingen, dubbelde, enckele ende
halve Stuyvers, gheflagen tot Emmerick, Huyffen, Emh-
den, Roer monde, ende andere Plaetfen meer, zijnde alle
van flechtere waerde als de Ordonnantie van onfe Ver·
eenigbde Nederlanden mede brengen ende inhouden:
Pogende ζ alle de felve fwacke ende ilechtc, /00 Ca·
pïtale Penningen als
Payementen binnen defe
1 voorfz Vereenichde Nederlanden te brengen,
ende de felve uyt te ghevcn ende te hefteden tot
groot nadeel vande gemeenc welvaertdcfer Lan-
den, ende fchade vande goede Ingcfctcnen der fc!-
ver. S O O 1 S Τ, dat wy daer jegens begeeren-
de te verfien, 1 van nieuws verboden ende geinter'
diceert hebben, verbieden ende jnterdiccren mits
deièn,allen endceenen yegelijcken uyt de Veree-
nichde Provinciën te voeren , dragen , feynden,
doen voeren , dragen ofte feynden te Lande ofte
-ocr page 1568-
Τ Ε.
5044                          Μ U N
te Water, nae de Nagebuyrige Landen, ι ofte eeni-
oe Munten hoedankh die cock -zijn, die fuh in alles niet
%n onderwerpen ende onderhouden den voet van onfe
voorfz Ordonnantien by enfin voor ft Placaten vanden
%
ι Martij 1606. endefefienj'ulij 1610. op'tfluck vander
Munte oeflatueert^e.
nige goude ofte fil vere materia-
len,ofce oock eenige goude ofte filvere Penningen
byons gcevalueerten ten prijfe geilelf, onder wat
pretext bet foude mogen wefen, uytgcfondert
noodichrcys-gclt,opde verbeurte vande fcJve ma-
terialen ende Penningen , of de waerde van dien
tbo het feyt niet ter verfchcr daet ontdeckt en wa-
re, ende daer en boven het viervout vande waerde
van dien voor de cerfte reyfe, voor de tweede reyfe
dubbelt, ofte tweemaelfoo veel, ende daer en boven
uyt den Lande gebannen te worden nae exigentic
vanfaecken. Van ghclijcken verbieden \endein~
terdkeren
wy eenen yegelijckcn in defe Vercenich-
de Nederlanden te brengen , uyt te geven ofte te
ontfangen eenigerhande goude ofte filvere 5 Capi-
tale penningen hier vooren verklaert
, I De welcke wy
met oock alle andere beneden den voet van onfe voorfz
Ordonnantie geflagen, ende by ons niet geevalueert ende
tenpryfe geflelt
, verklaert hebben, gelijckwy alle de fel-
ve mede verklaren by defen voor billoen
, ende verboden
hier te Lande in te brengen, ontfangen ofte uyt te geven,
op gelijckepenen als vooren, Ende om de Gemeente van
de voor/z uytheemfche Payementen met te minfle fchade
te ontlafien
, Hebben gheconfenteert dat de vreemde
Schellingen hier vooren ghenoemt, tot vier fluyvers
, de
halve Schellingen tot tweefluyvers, de dubbelefluyvers
op eenen fluyver
, de fluyvers op eenen halven, ende de
halve op een oortgen
, noch cours fullen hebben tot den
eer ft e η Martij toekomende desjaers feflienhondert veer-
thicn, ende langer niet, Maer hebben nae den voorfz tijt
alle de felve mede verklaert, ghelijck wy die verklaren
mits defen voor billoen
, ende verboden het inbrengen,
ontfangen ende uytgeven op gelijcke penen als hier boven
aengaende de voorgeroerde Capita/e penningen zijn ver-
haelt:
In welcker penen wy oock verrfaen verval-
len te wefen alle de geenc, 't zy Bodcn.Schippcrs,
Schuytvoerders, Makelaers, Pontgaerders,en alle
andere die tot den voorfz tranfporte, vervocringe,
inbrenginge ende uyrgevinge vande voorfz Mate-
rialen ofte penningen refpedive, helpen afïiftcren,
ofte ccnichfins favorifcren fullen, al ware het dat
3045
hen de Penningen of itofie niet toe en behoorden*
Eii indien fy de voorfz boeten ende amenden niet
en konden betalen/uilen aenden lyvegeitraft wer-
den na gelegenibeyt van iaken: Synde onfe mee-
ninge, dat tegens de eonrraventeurs van defen on-
fen Flacategcprocedeert ende geinquireertfal mo-
gen werden tot vier jaren naer dat fy 't deliet fullen
hebben begaen,onvermioderronie vordere penen
in onfe Placaten vanden 11. Martij 1606., 6. Juli)
1610. ende zy. Septembris 1611. tegens dé over-
treders vande felve geftatueert. Welcke Placaten
wy verftaen dat in allen haren poinctcn ende arti-
culcn volkomenrlick fullen nagekomen ende ach-
tervolgt werden: Ende fullen de penen hier vooren
uytgedruckt, verdeelt werden naer inhoudt vande
voorgeroerde Placaten. Ende op dat niemant hier
van eenigeonwetenhcytofre ignorantie en preten-
dere, Ontbieden ende verfoeckén de Heercn Sta*
ten,Stadthouderen,GecommitteerdeRaden,ende
Gedeputeerde Staten vande Provinciën refpective
van Gclderlandt ende Graeffchap Zutphen, Hol-
lant ende Weit- Vricflant, Zcclant, Utrecht, Vrief*
lant, Over-YiTcl, Stadt Grocningcn ende Omme-
landen , ende allen anderen Juflicicren ende Offi-
cieren , dat fy defe onfe Ordonnantie van itonderi
aen alomme doen verkondigen, uytrocpen, publi-
ceren ende affigeren in alle plecken van onfe Lan-
den , daer men gewoonlijck is dufdanigen uytroe-
pinge, publicatie endcaffixie te doen, Lailcn ende
beveelen voorts die Raden ter Admiraliteyt, den
Advocaten Fifcacls,mitfgaders allen Ovcrften.Co-
lonellen,Admiralen,Vice AdmiraIen,Capiteynen,
Officieren endè Bcvelhebbcren, defe onfe Ordon-
nantie te achtervolgen ende doen achtervolgen,
Procederende ende doende procederen tegens de
contraventeurs ende overtreders van dien, fonder
gratie,oochluyckinge, favcur.diiTimularie ofte ver-
drach, Want wy fulcks ten dienile vanden Lande
hebben bevonden te behooren. Gegeven in
's Graven-Hagc, onder onfen Contrc-zegcl, Para-
phurc ende Signature van onfen Grcflier op den
levenden Decembris 1613. Was gheparaphcerr,
6/. Magnus,"· Ondct ftont.Ter Ordonnantie van
dehoochgemelte Heercn Staten Gcnerael. Gete-
kende. Aerffen. Sijndedaer op gedruel het Contre-
zegel derfelver Hecren Staten in roodenWaiïche.
De woorden onder num. 1. in 't Curfijfgedruckt, zijn Anno 1613. voor Ampliatie ingevoeght.
HetPlacaet vandenJ are idix.feyt: Ende pogen daer naer de voorfz fwacke endeflechte Paycmentcn.&c.
'/ Selve Placaetfeght hier: dragen oftefeynden te Lande, ofte door de Rivieren ofte foete Wateren, nae de
nabuyn'ge Landen eenige goude ofte filvere Materialen.
De peynen waren inden Placate vanden)are 161 z. in defer voegengeflelt: ende voor de tweede rcyièop
gelijcke peynen, en uyt den Lande gebannen ofte arbitralick geftraft te werden naer exigentie van (aken,
5
't Selve Placaetfeyt hier in plaets van alle defe woorden in 't Curfijfghedruckt: goude ofte f her e Μ tin te ofte
Payementen,die by onfe voorgaende Placaten niet gevalueert ende ten pryfe ghcilclten zijn, op
gelij ckc peynen als voren. In welcke peynen wy oock verflaen vervallen te zijn alle de gene,'t zy Bodcn&c.
6. 'tPlacaetvandenJare
\b\z-. was geparapheert by L,van Oidenbarnevelt. ."·
3, Placaet, van Je Staten van HoUandt9geemaneert tegen den uytvoer vande
Materialen op Munten buyten de felve Landen gelegen, ende V opwijfelen van alle Speciën: Mitf-
gaders tegen 't innebrengen van alle pngevalueerde,vervalfchte,gecontrefeyte
, verlichte ende ver-
boden fpecien van Gelde, van Gout, Siher ofte Koper. In date den xy April
16z 1.
Steden van Hol- | de Staten vanden fclven Lande. DOEN TE
T\
Rcpreièn terende
■■^landt ende Weit- Vrieflandt,
WETEN: Alfoo tot onfe kenniflc hoe langer
hoc
-ocr page 1569-
Placaten. ^.Boeck
304-6
i2.Tit. 6, Deel.             3o47
te wefen allede gecne, 'tzy Boden, Schippers
Schuyt-voerders,\yagen-luyden, Faveurs, Maec'
kelaers, ende andere die met heure kenniife of
wetenfehap tot het voorfz uytvocrcn ofre tran
fporteren ofte inbrengen, helpen aiTiftcrcn ofre
eenichfints favoriferen fullen, ofte oock nader
hant bevonden fullen werden gedaen te hebben
alwaer 't oock dat hen d'voorfz ftoiFc ofte Pennin
gen niet toe en behoorden . Ende fullen de voor*
fchreve peynen ende ftraiTen vervolcht, midtfea*
ders by den Rechters roe-gewefen werden tot al"
len tyden ende foo dickwils als van 't feyt fal blije"
ken,fonder dat de Contraventcurs hen fullen rnV
gen excuferen mette permiffie ofte authorifatie
van eenige Overheden die 't felve tegen defen
Piacate toegelaten fouden mogen hebben r ofte
datfe met eenich verloop ofre Japs van tyde van
de peynen fullen werden verfchoont : Alfoowy
verftaen den Contraventcurs daer vooren in voe-
gen als vooren caufabcl te wefen, tot allen tyden
als fulcks fal konnen bewefen worden. Ordonnc-
ren roede dat alle de geenen die de voor-verhael-
de geit-peynen niet en fullen konnen betalen
voor de ecrile tranfgreiüc daer over openbacrlijck
ende wei ftrcngelijck fullen ghcgeeflclt werden
Ende op dat nicmandt van defen onfen Piacate'
eenige onwetenfehap hebbe voor te wenden, Soo
ontbieden ende beveclen wy, dat hier van open-
bare verkundingefal werden gcdaen,alommedaer
men gcwoonlijck is publicatie te doen. Lailende
ende ordonnerende den Prefident ende Raden
vanden Hoogen Rade, den Prefident ende Raden
vanden Hovc Provinciael, den Advocaet Fifcael,
Procureur Generacl, ende allen anderen Officie'
ren.Rechterenende Jufticieren vande voorfz Lan-
den ,foo inde Steden als ten platten Lande, defe
onfe Ordonnantie ende beveclen t'achtervolgen
ende te doen achtervolgen, Procederende ende
doende procederen tegens den overtreders van
dien, fondergratie, faveur, diffimulatie ofte ver-
drach, op peync dat d'voorfz verbeurten aenden
Officiers, Jufticiers ende Rechteren , in gebreecke
wefende vande ftrafFetc vorderen, ofte by Senten-
tie toe te wyfen clcx infohdum fullen werden ver-
haelt , dewyle wy fulcks ten dienfte vanden Lan-
de bevonden hebben te behooren , Gedaen in
'sGraven-Hage, onder onfen Zegel hicropghe-
druckt, den drieën twintichftcn Aprilis, in 't Jaer
ons Heercnduyfent fes hondert een en twinticb.
Onder ftondt, Ter Ordonnantie vande Staten,
Ende was onderteyekent,
C. vander Wolf.
hoC meer komt, dat eenige eygen-baet iöeckendc
Menfehcn, hen onderftaen niet alleen de Materia-
len van Gout ende Silver; Mitfgaders die goede
ende ftereke Speciën van goude ende filvere Pen-
ningen uyt defc Landen op andere Munten te
voeren ende tranfportcren, om aldaer in andere
ofte fnooder Speciën verandert te werden , maer
oock verfcheyden verboden , geconterfeyte ende
vervalfcbte Speciën ende foorten van Penningen,
met groote menichte in dcie Landen in te voeren
ende uyt te?gP%en,tot groote fchade ende intereil
vande ghemeene wclvaert defer Landen, ende dè
goedeIngefetenen van dien. SOO IST,dat
wy omme daer innc te voorfien, by provifie ende
ter tijdt toe by de famentlijcke Provinciën een-
paerlijckdaer inne anders fal wcfen geordonneert,
ghcinterdiceert ende verboden hebben, interdice-
ren ende verbieden wel exprciTelijck by defen al-
len endeyegelijcken, 'tzy Ingefetenen, Inwoon-
deren of uytheemfchen dcfe Landen frequente-
rende, van wat ftatc, qualitcy t ofte conditie die zy,
ofte in wiens dienfte hy oock wcfen mach, uytte
vootfz Landen van Hollandt ende Weit-Vrief-
landt nae ,ofop eenige andere Munten daer buy-
ten gelegen te voeren, tranfportcren, leveren, ofte
doen voeren, tranfportcren ende leveren, dirccle-
lijck ofte indireclelijck eenige goude ofte filvere,
fijne ofte harde Materialen, 'tzy in Speciën, Maf-
fen , Lingotten, Cendrecn, Grenaillcn, Quitfelic-
ren, ofte andere, hoedanich de felve oock fouden
mogen wefen, bequaern om te verbreecken ende
Munte daer van te ilacn , op peync ende verbeur-
te niet alleen vande voorfz Speciën, Mailen, Gre-
naillcn , ende anderen vooren verhaelt, ofte de
waerde van dien , indien 't felve niet ter vcrfcher
daetontdeckten werde, maer boven dien voor de
eerfte reyfe noch van twee duyfent Hollantfche
Daelders, ende voor de tweede reyfe van lijf ende
goet; Te appliceren alle de felve geit penen, ende
goeden, de een helft voor den Aenbrengcr, ende
d'ander helft voot den Officier die d'executie doen
faJ. Verbieden mede op ghelijcke peynen ende
verbeurte alle ende een yegclijck, van wat ftact
ofte conditie, ofte in wiens dienfte hy oock is, in
de voorfz Landen woonende, van buyten daer in
komende, ofte de felve frequenterende, eeniger-
hande Penningen by onfe Ordonnantie vanden
twecentwintichften defer Maent niet gepermit-
teert, 'tzy goude,filvere ofte kopere, hier te Lan-
de in te brengen ofte doen inbrengen in eeniger
manieren direclelijck of indire&elijck, ofte de fel-
ve uyt te geven ofte diftribueren. In welcke voorfz
peynen ende ftraffèn wy oock verftaen vervallen