-ocr page 1-

^ 2(r$nfpQ5uc^ï

Qcnctlufxnt'ifi anbev vnbffannurt vnnb VnScfc^ricSetiett ^rancf^cv^^tV bereit SOcr^dc^n«^ mfol^mf öfn^Iatiulinöettt

Ö^tt ^oefterfabmen vnb ^Uki^^c^ fubniBf 01 ^ enn joÇa3 ïöfpcm / stiffs* «wn ^(ettifc^dt DoótoreraMcdicumfctbjï ^^ffcrtiijf/viifciit ^ciitfcfic®praacf»tgt;er6ïa4c.

3cçt aber auffs neut» gebeffert Viitivcrmctd-et.

©ewutfhu Ajandfurt am ^apn/

-ocr page 2-

l^cr^cfc^nu^ teren ^ranef fleure»/ wck^f oröenfUc^ nac^ dnanDa

, allste kp^rtcbenivcröcn.

Ï. nbsp;nbsp;nbsp;Ton bem ® t^urbouc^.

11» nbsp;nbsp;nbsp;tÖon ben Ta^ren/ Dracuntijs obetbton

Waben tont O^acStgriff.

Vi Ton bem peflilençlfi^en «((gemeinen f?lt;^ ßeaiitt im 3«r i $ 8 o.bwe^ ganyÄutopom gewütet

i«€^

-ocr page 3-

^a^olgeßer nw grauwen / '^rauivcn 9nna/®rdu(n ju 'ïtcf^eluGurgt/ ^nnbetm vnb étemfurt/grauwen

' jWÖïf^eöf vnb ÇSîiiKlidîoucn/'SBit* wen/meiner gneamp;tgen grauwen.

-dgebwnf ©rduïn/ij* ®' C**^* ”*^'” fnlxrt^nfg/ Xgcburlifb/WiHtg S)ien(Ïjeber jci( bereit, ©nebige grauw/ hwiX^^ ©ieweil öae^^enftfeh'e^ ge# fcfeledx mie fo vielen vnnö fcbwerêéeibisfcbwae^b^pf«» '’wrlaben / ba^ ixren aUbereit vor taufenb 3ob«rt soviel mit?)7amengejeb(et/ .Hiergegen aber bic pJïmfeben mit ber ‘2ße(t ^(ter fo blobe vnb fraffit# ‘o^worben/ bafj wir foW)e .^ranefbeffen vici we# Wger erfeiben vnb au^peben tonnen/bann vnferc ^orfabren/fo gegen vne? ju a rijten Dviefm/vnb ei# »« fangen éebemt gewefen.

. 2(le fefjeinet benneet beu Vielen erwart frembb/ f^^^glirb / ba^ber Allmächtige QJarmfxnjige ®öttvntfbepbtefen ofjneba^ mühfehgen letzten 2t jetten/

-ocr page 4-

quot;povrcbc.

jciten/ fo manigfaWgem «ütoifit^ ilt;i6^2(it* fïó^ »nnh ©ebregen ind't dnmal mihert/f”’’ auefe je länger je me^r fttiärpffet/vniw barjU W’‘*' fannfevn b viel erfcfgt;recf (terete DJïarter/al^ bif ®‘’* ngen/vonneuweinjufcOicfet. ‘

‘2Bann aber wir bie ^Brfadj bieje/ï aße^/tvic W' (t(^ / bargegen halten / fo werben wir begnben/ b^P bie ÇiBage ber ©ereeijtigfeit ©ofre8!gleiduiiflt;^ji?* ge/ vnnb ba f er hierinn/wie inn aßen bingen/w»’^ vnrec()t/nod)»ngewarn(erfacf)cn/öberanberßipß tap banbele/banner mit atten9)?enflt;j6avM t^* nentan|jerwel)lfem$öolcffelb(llt;n/jlt;vnnïgt; «H*’’^ gengel;anblet.

®‘‘”” ©rjïlidj bat ©ott (Trarf ven Sin fanJ ^vfacbfn berÇ3ô3eltvnferner(îen©tern/bajtenodjvonfei* «enSttaf» ”*^*” ïöïangel ober Qrlenb wußten / wol vnb eritfï* fe ©otteó liebjuvorgefagt/’jïöarburclj vnb wannber'?ob( »ber bie vber fie bommen foH/îi femlidv ÇiVeni’. fie feine©«* *??ïcnfd)f.-bötf»bertretten würben. ^atjwevtaufenb/Vier* Gcne.cap. ßnnbert/neun »nnbfönfhig ^M^r vngefebrlich ^»«rt«* ^‘'’^’^^ fel eßen bnreh feinen thewren ©efanbten fhm^ ^pflt;n/ nicht aßeinWmbtHe^ feinem Q^olef 3fracl furgebaitenvnnb offt erholet/fonbem aurf) »net allen ©eijrifftlich nadjgelajfen. Q?nb enbf* lt;5ünb. lieh im nenwen ^ejlament burih feine» o»^erlt; Rom.c.j. i^f^jff^ Tipcgcl ben heiligen^aulnmonParme c’“v’^””^ Sewefene J^epben noeb vil anftnicflici'er erinnert/ ^obtf^' ’’“I ^“i'^ ^‘^ ©nnbe alleinber ^obt / alP bero êolbt/

-ocr page 5-

*Vot'i'cbc.

^ofbf/vBev vne^fomcnffv/vnamp;dffortlïerkvtótóSapïent.e, •’wnet Dn D ^nincf^o;««/ fo iitdjtff aiibcrö feçn/

J«» ^ortraf,cr/35or(rt«ffcr/lt;35örbotfcn/irt Crieff S’^l« ®’^3Cl/î’cp'toîgt;t£f/»nnîgt; (nWlid) îxr iobt debtee

Cüovbot* W) r ^^‘“^ @ô(fcg(a«Kf dffo tm bnf te» Q5udj «n. ^^‘^ö:^^!) tvifcucbfximfudjen mitlt;Sd)rccfen/ Leuit.cap, ^iVM(({Dnj)^lebcr/bâ^«K^ bie2(nßffîd)(e ver* •*; ‘^’ Hf 11/ Viinb ber cib bnfâimodjte. ^m fAnfl^en ©“Xs. ^iid^iîOîoftgabennrtfëaffo: ®cvlt;Ç)(£KKtvirbf Oeu.c.is» ^■^^ilt;;t3tcri'trfi('ciianbGiiKii/d’CïJ^$3ix wirbt v.svm, ^ Rftlagen mit ©dwuIff/Sicber/^i^c/QJnuijî/ ~*’*'*'lt;^/3ifFtigenhitft/tgt;nb tvivbt btd) ver folgen/ ^ipfv bid) vnibbringe. goigef bic'3}vfad) tm 4f. ^•t^foIgcnbcn^Öcrfïcfdn : ÇÔnbircrbcnallcbiC' Kó‘lud)c tber bitbfommen/wmb bid)Vcrfo(3cn ^nï» frefl^n/ bi(5 bu vertifget wcrbc(ï/ Sxinimb bnp wber @fimmc blt;^ ^ «ototcsoi beineß ©otteé ntdu 3d)ov(^c( ^fl/bap bu feine Q5ebof f vnbiXed)» i^bieltefï/bie er bir gebot ten hat/bafi bu bem J^eot* 21® 01 beinem@ottnid)f gebienet baff mitgreu* ^fimubiuffbeine^Jöcrßen/ba bu aUerkn gnug Iwttefï.

Veldje Q^rfid)e aber otter Äronefbevfen wer# w attwegenberbeuun ^infing »mibjum^e# Wu^be^g(ud)^gcfe^(Muc() fonflen erft mal rot* Mokt/auffba^ bic OJïenfe^enja gnugfame wif# mift^afft Dnubwarnunge betten / ^romb pe ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 tij francf

-ocr page 6-

Tombe.

franef wevben/vnb bargegen/'SSt« (ïlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*

waben fónbtfn / faut ber i^cfeorfd. vnbbe^Segen^/foöoétbeitöeborfïnteii/vn 1

n. jbnefórd^fen/tbtu/tmjwevten 55ué?KoliJj7 id.c.ïj. bifen ÇSerten: ^eb wit bein Q^rot »nb bein gt;©«! ' -^^^. nbsp;nbsp;fer fernen/‘35nbifbtvt( alle ^rancfIxpf ^t’*’*^*^^*’' wenben/vnb wil bteb topen alt werben.

Deut. c. 7. a^^f) 4^erma( tm funfften Q^ueb: ^lt;^ f *?*rt wirbt von btrtbunaac.S'ranefbevten/vnnï’*'’’“!^ v.ïff/ ' ’* feine bofelt;Seu(be ber (läpptet bir auffllt;3^’^^^^ bn erfabrenbafï/vnnb tvirbffteattenbeinen-v«l* fernauffiegen.

Sfinben nbsp;nbsp;®ie©nnben aber fepnniibf allein lt;wff,lt;‘*‘^'*

torfatb/vnb renter weiß bet; pnnb fur ©ott/fonbern and’ in W» F^Ï^ ^jjeiifdm feibfïen niebt allein ‘35rfacben/f’gt;nbcvn ^n^iL^^* ^“^ ^'^ etgentliebe ïDfaten aller ©enden biinb ^rancfl;epten / |tntemalbtefelbigennnr»onet* nem vnorbentlieben ieben / fo ber 9}ïenfd entire* ber mit Treffen mb Lauffen / ober mit ^njiw^ cber mit Pmeitißem raebgiertgem Som / eher mit ©brviib^eltgeißigen ?9?e(and)ölif(bert®ebaiv ffen/mb in ©nrnrna inn mb mit aHen Ibgoffi* (den / ^leifcblieben »nnb ©itnblicben .Çianblun* amp;ipi.fa.it. senfübret/gemeiniglidjberfcmmen. ®erl;alben v.i7. r«nb beipt eef billicb / wie im ^web ber OBeippen ffebett c.tä.v.i. Qß^ritrnb ober mit wem ber 9)?enfd fwnöiiiei/ barburd) wirbt er geplaget.

ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^0 anbern/ bat © 0 quot;^ ^ ber -0 e « ^/^’^

-ocr page 7-

jM^fhlIg bet QBcife Q^anitfagef/aStejefe mie S«?,«-'^ KWxt SSkil »nb ©clmbigfctt gendjfcf/ tmnb mie *• '*• o til terfrf)cn en regieret/bafj ob mot bag SKlt;nf(6* ‘gt;(^Q5ef(^ed)t/jajeberï9ïenfc^mi(lt;inetauc6ber, ^,,,1,' Sttingflen ©unben «He tnnb jebe giftete tnnb ^3«,. Straffen eeujfdnen fjauffeit txtfefmlb ^cet. Sen» Hoe^tufereet^en éSlterntor ber©imb)ïutnid)t Kbart am leib gefebroäetx / fonbern hep tangem fnfetjen Mengetaffen/auefe fonfien jeber jeit at?

1^’11'ïSolcfetn viutb SKenf^n raum genug jut S^p. c. «♦ ^ubgegeben/mb bie ©eraffenan ieib tub ©eet

Jeimmer gefcèmpfFt tnnb ge^Suffa fepn morbenz ^ ^' *' ^mmenn jèi^obangeiogene Qïrfaiten/nemtid) *’quot;** ïgt;ie ©uubeubetjbenïSïenfiten gemet^ree tub ge» •Affet Ijaben.

S^arurab ffraffeeer ató bann ree^t/niefjeat» •ein mit gemeinen mnb fur^enz fonbern auc^ mie stoffen z bofentunblangmirigen plagen z lauf ber ‘^ort im^ÿ. Ç^erficÉet beffaugejogeuenzS. ^rtpitelg Seutenmomiiznittje attein on ben ©tie» D«ut,s.ih Ixrnzfonbern aueb an bet '^ernunfffzmit'iSjabn» ßtmigfeifz^lmbt^t vnnb Ovafen bep^etijem SmzS.mb 54. SSerftefelznicbt allein bie ©t* Leuie.cap. ternzfonbernauebjbfenSamenzjaemiglitI). ^m 16. v. »7« 46. ^erff/nidu allein ben einen bie z ben anberu sap*««**» bort z fonbern gon^ 'S^Ótefer vnnb ^onigreiebz g^oj j' mitgifftigeriufft. ^mzz.^Berffmit^effilemiz ' Wit gifftigen Âtl;ierennc. ‘IBnb nietet attein ben ge»

■à üt^ meinen

-ocr page 8-

liJombc.

D#niei.e». ««fttett ï^îartu / fot) bemand) fumemftd) Mlt; ^^* ‘*'/;^°J ntge/gûrfîfniJnnbJ^emntÇOîit ^cfltfeng/»*^ 2.Mach.c. g^jf^^^racnem / €9ïir ipcantl^ropia »nnb ^Wi* A^’Zca. r^ 5Befm/nHeÏrtlt;6ttcalgt;ttejrtr/®ïrt«H^ ii.v.ïj. ’ Itd)fnvnnbfÏincflt;nbcrt?Vïrtï)Cii/ngt;ic2(nticd)iigt;w Jofeph.an, ïOïtf flu^frcffcnbcrt »nUtbKcOcn lt;2Unnnen / '^’^ tiq.lud li. benbeDérobée?. ®annin©iimma wni!»’^i'’f iSdebd ^*’*^ verfdjufber/fotvirbf tnemje aiid)billid)l;0(v ludaJib.i. ö^P^^fff'

c.vit.Euf. ©arati^fbfgee bann/jumïövtftcit/i’ii*'-''^' ’? f lu^** fpvcd)lid) / ball and ncnivc ©«nbfiv and' n««**/ ckf.iib.u ^^fi?frcnibbciafïcv/frembbe/ vnnb anff»«^«^ ^pt^ fcrttgc.Ç)aIp(îarri3fctt/vnf)ct)Iïgt;arc ©endjevnnï’ ®d)ii(b/ ^rancff;ei;tcn gcbóren. ^nb (gt;af Q?0ï ï bev I?obe J^«3ïK»nö fnrfddtee? alUiJ nudt wcinacr''^'^ Straff, ^l'ir ^[fen / k^mnten / tnnfânbifd)cit vnnb ^^ ’'’• baren ^ranefbepten gerrarnet / ‘2Bfc fur fremb* Deut.cap. benSendjen/ ba er inn rie( gemelbtem Sapidel j«. ' ^’am 1^0. bSerß / aKe bie ©endje »nnb’IVagen brânwef/mann ivtr ber (ïgvprtfdien TCb^Jwerey nadibengen würben, gtir^^nbevfbarenwarner er tm 27. vnnb jy. ^Ser^/affo: Ser dp 5 o; x wirbt bid) fdjla^en mit foldien plagen / baßbu iiubt fónnefï gebepfer werben / von ber gußfofen an bi^ anif öie ©djepttef. iSnbtfid) »nnb in ©um* ma / fur allen nenwen/vnbefannten/fagt er im lt;gt;i. Q3erf alfo : Samt alle j^ranefbepfen Pimb alle 9^(alt;}en/bie niebt aefebneben fepn im 95«lt;b biefes

-ocr page 9-

tOovecbc.

tiefen ©efefie^z rèirbtkt ^ «««vterbi^fom* men (alfen/bt^ bn »evttfgetmevbeji.

^nnb jmar mie nUe Äronef^rm burcO bev ÏÖÏenfdien ©fmbe »hd)t ju gkidvmte obgcfagtlt; fonbem bamit manpd) dntgavkrdlwngaubec ^11^ nfdu JU beflogen z bic eine nadibevanbem

i (ommen fenn z 7(lfö ijl bic eine nad) ber embent

' nbsp;nbsp;bcm9)ïcnfd)(idjen Q5cfd)(cd)f anebnenm wibw

Wannt gcwcfen'Qjnbb^rgcgcntvaebcncrffcit

,, nbsp;nbsp;nemogemefen zijl ben naebfoigenben alt vnnb te*

i fannt/»nnba(fo»onihncnvcrad)tctmovbcn. 3«

j nbsp;nbsp;nbsp;bat and) ber gereepte ©£)‘$:'^ mit ctlidien nnbci/*

baren ^vemefbditen vnnb plagen gefd)(agcn z bic ^gt;df^e

1 manvorlangcrjcif bacrostnnbdiuinosgenen*

1 nbsp;nbsp;nbsp;net / nitber meçnung halben/ bahnen bcm ^pol* vei/ten» ' line / Ttefentapioz .Ç)pgivncz bnnb bcrgleid^en er*

? bitten ^epbnifd)cn ©Ottern gefunbtbdf jit ge*

I marten/ wiebie Q3ralten @ried)en haben et; iige* bilbt / Ober aber bah man be» ben abgc(ïorbcnen

j •^Jdligen^rofï/ ^ei)(ïanbtpnnb'2Bc»lfabrtbflbc

; nbsp;nbsp;nbsp;5« inden / als' bip anher / Pnnb lenber nod) viel

VcrmcpntenSbd(ïcnin©.‘2^cif^‘ïan6/in éan* KntiS55lattcrn/in©leonbart^^rancfblt;vt/tn©. Öniring ©naben /»nbanberen onjalbaren Pnnb

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tKmpgetSufften ©cbrc|ïcn mit großer 2(bgbtte*

‘ nbsp;nbsp;nbsp;tcppimb 2(berg(anbtbim/@onbcr barnmb/ba^

beren jCrandbeptcn bólffc pnnb abmenbimg ohit ^■mindfl tnb allein ven ©on jnperl;offen pnnb

-ocr page 10-

’Üotrebe.

jti «(«nam. ©on(Ten tviivhe (Id) dit ^'otef fiSif fca^ anber kffagm z^nfonJxitdt hie gvö(fcn ?gt;ö* wiwiwenwnb^errcit/ and) die @e(lt;^«lt;itin^ 211'1)110) fid) vbor ©0 ^ ^; ergeben / »nnö fein« 2)î(id)t lonï» @crc(^ttlt;|f «t nidgt;t erf cnnciv M cv alt* jd(bci) bent Ttiren fd)laa bleiben mn^tez »nb wdC nut frcinböcn/ neweiv ober mit embem bami j^t* Sapien.ca. bant ^Vagen (ïfaifen fbnbte. ^ntmb nwm ti.v.18.19. gefteg Oer 2(llmâd)ttgcti J^anbf ^Sgt;%%^'^ *°' “• nbsp;nbsp;nidK/vnbcfmibtc zgifftw'ïbicrvonncmvciit jU*

fd^affen z mie ber QBeife wann fagt z fo mit jb^^t ©eßebt allein z ober einem eintgent 2(tl)eni ermuv* gen. 2tifo mie Don mort ju mort gefdneben (te* s.ciiro.c. betziïroffet ber2lllm5d)tige .^«xxzber ©D'ï^

3fr«lt;l/ï*n ©ottlofenMónig^oramtnnfeinent fifgraffe. ^^ngenxtlx mit folder Äwnefbevf z bie mdi j« 2.Macch, bcvlen mar z Q3nnb 2lnrfolt;bum mit einerbemt' v.9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l(d)en ^lag bie niemanbt bezien fonbteznn fünf*

atotiodi ten^öeifzwb jmareo gefebad)jbm eben red)tzbar* ^^*^^^’‘ ^^*’^^“*^mand)erlc») vnnbvor ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' unerhörter ©farter geplagt batte.

Ç8erbz baf fret) je ber man an ibm fafe bie ©emalt

Vor bnnefen lieffez er ruhrete an ben JOimmelz ben fonbte niemanbig tragen Z vmb bef »nleiblidxn ©tancfômtllen.

©ad) bem e^ bann fût @X)^‘$; vnb ber ©Jdt teebe ip/bapzmet niebf geßrafft mil werben / ber foU

-ocr page 11-

Tombe.

Wnidjf Verbenen/ît^rju/baß fie ^WAW^enober K Swaltigfid) funbigen/aueb ßcivaftiglid) g^îraf* Kt Iver Öen foßen/tvie öer weife 90?ann fagt. Qînb ^«P'«quot;.«’ ’'siebte 3llVi(len; Atrocium dehdorumatro- ’'^*^* cesdebent elfe pœnæ. ©o folget ail^aßent •v««? obgefetjt öaf wer gern gefuiibbitebeberwürb/ ^ foß Widern« obgemelöte ^Örfteb jur SSiige-fgt;i»btl)ei( geben. ÇÏBer nicht mit alten jvranef» lt;5lt;wlt;e . floxen geftrafft Wil feim/ bet foil ben alten Tlbam f’onfrt)tbnn.-^ßer Imöernng in fernenörtjtvaef)' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”

^ten begeret/ ber foU auch feinen ©nnben abbre^- Xrauch dien. Qßernirfjtniitfremböen (Seuchen ange« b«'?«». soffen fepn wil/ ber foß fich mit frembben ©f çeiv î’itnfî vnnb iaflern m^t beflecfen. oser nicht neuwe »plagen auffftch laben wil ber foß auch fein Vnerborte 'ISofbetterbenefen obertbun. Ornnb «nbtlieh / wer bnbevlbare ieib^ ùfîarter fehenhet/ ober baron g ene fen fern wil/ber fol auch fein e«t vu* bußfertigen éeben«(mûtftggehen/23nb©0 ic ben J^(£3î 35(£cn/ ben wahren 2lrçt / nicfjt wrfucheiv “^«-»f» fonbern fidjoerbalten/wiegefthricben fîchettS^ein Sy,a^.c .^tnbt/wenn bufrancf biff/fowradnebiß nit/fon* .g. y. jäp, bern bitte ben J? « a? a? ï ot/fo wirbt er bich gefuubt machen, ^af von ber Snub, vnnbmachberne •O^nbe rn(ïra)flid)/ Vnnb reinige beind;)cr^ von aUer®Ïi(fethA(.

QBir fehen aber/lebber/bev vnfern Seiteiv hnb fonnen^ nidjt verlâugnen / baß aße (Schaub Vnnb

-ocr page 12-

quot;Üortcbc.

©ofttof; üben bio faâôt.

Will) iafïev / fo bi^bero (n Der QBetf gew^fenz ttfcfii (lUdnntdn ab / fonDern Dermaffen an allen i^r* een Der SSJeltwmD bewallen ©tänDen / juvniib Dberl^anDt nemmen/ Da^ Dersjleiebenvonanfan^ nie gefeben nerf) gebóref / ober ben Den vorigen geDadit fepn worDen. ®ab ^afp/ ïQeiDt/^'radjt/ SSbermufb / Reffen / ©aii^en/ J^nrerei)/ ^bc' bmeb/ja ©(elen/9ïanben/'3)ïorDen vnnD aller anlt; Derer ^lationen befonDereCdiaiiDen/audi^Siv menfcblidje/ 3a Dem ^öiebewnD Der ïiïantrjiu jvtDererfrfirecflidie^unDen/tonnDinn ©umma/ alle ©O^rffleflemn^wnD Q^ngeberfamiriDer ©0^'5: »nD töfen fcblidjem QBefm balDt fnr fet* ne ©nnDegebalien/fciiDernodiauflF mancberlei, weife »erblümef wnD vermäntelf werben wóHen/ ^Stel weniger /Daß einig .0er(5eii!et)D(/Q3uti ober befferungbevDen îKenfeben jnjinDen ober j« »er* boffen feve/Sonbem wer ftlt;bi«t^«ß pellet »nb befebret / ober anbere Darju anrep^en wil / beip man Deffen laebet »nnb fpottet/ »nb jbne entweber einen Sartbeufer/ 3t»tnglianer/®iDertbfffr/ ober fonpen »eräobdidi nennet. ^nnbenDtlW Da^ am aller fdirecfliebpenip/ wenn man obglt;* melDter ©finben halben mit einigee jtranedxvd billidi von ©oft geprafft wirDt/Dap man al^ Dann iwebju abwenDnng Der ©traffen bäuptlidb f«n* Digetz inn Dem man ehe jum Îeuffel »mb b^w Dann au @0^^ läufft/ »nD ept Den ^Barfagemz

-ocr page 13-

S^uB^vent/^e^nemvfi ^e^gteieben ©efefjmep^/ Leuît. «. *viber©o(feö nu^tr«cfltd)Q5ev(’0t(/©laubcnjult; ’9«’-»lt;‘»« (feilet / Kann ©ottfurefettgen »ni» «fâ^men ^(cr^^ »nbca-xo. ten/baJjinvn^ ©ottinfemernwort/naeft amp;em©e. Efai.ca.8. Igt;o«ji!ficfgt;/aisjuî)enenvonjme»evori)«etcni9îif^v.i9. '. U’livtt)(i|entf)ut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Syra.c.58.

©«ialben t(ï nteSt juvewitnbem betp neben v*-9.i«4

- «tten 211ten/ ©entetnenvnnî» ^efannten/ andj ’*• «»^ glitten vnnb anber^ivo lier efltdx frembbe 5îrancf besten bei; vine epngenifen / ©onbern vief Hnbfïfïjnvertvunbern/btetveiltvirauff bieTKten W 1«^( belfern/ biiti vint Q/O^ ^ niebt biirefj* «wf/inlt; gemein/ mit nemven vnevbórten plagen (fraffet. QC^eaiidi niditjuveiwnnbevnilï/M^ prfj von einem ^abr 311 m andern neutve ©endje «v^eben/fonbern viel me^r/baß folebeeï nid;t täglid) »nnb alle ©mnben anff einen Lauffen gefdje^e. ©leidjöfallfit 1)1 nidjt anvewwinbevn/ba^ bie2(errj# « offt nidjt fo gliidlidj / vnb bie Ttv^nepen ettvann nidjt fo beljnl^lidjfepn/ wie vor reifen / ©onbern Wei mehr 1)1 juvenvunbern / ba|i boj foldjen ©otf* Ken zvnglücflidjenjeiten/ vimb vnfeligen SRen* (den 650gt;^$.ber ^eKKbennodjjemanbef von alten ober ne'utven JXramf^eiiten genefen vimb ^elffenle^t.

©ann obivol ©0i/^ ber yj$?tx'ivie©i;radj %««*«•«• fagt/bie 2(r$nepau^ber©rbettgefd)affen/ bannt 5*' '^' *’^* I« ijcijlen vimb bie@djmer^en i« vertreiben.'dnd

-ocr page 14-

^owebe. jExod c. fetbfïen ïïlïötnm^eici^tviW ernßCßfamp;ctvnnWl' jj.v.jj. cbfin ^dß biffer Ößaiferfüßjiitnacbcn. a. Reg- «• (gj^ie ixitt 'Propbefen / ivae er Dem ^oiii3lt; •€’*^ *•7' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiaauffferne Peirik’iißoberJrfifcti Ifßeti- ^•’‘’^ Dem jungen ^obie/tw^er jit feine«?HintenfS^f* Tobi.c.n* terß ringelt fbtin foife. ©ofeputoebrnfere®«»* V* î’f tie Qèrfid' / nxirumb tie ^Inineren bisweilen nid)f bei jfen fonter frafffioß werten/bnt je (enger je inebr/ja taf fie »on wegen tef »ertienfé^ï?'^)^^ ten »nbtijifertigen 0ofHofen ©untern «(ft ef* ».Reg e-*-Wtuinju ©ifftwerten, ©leiebaloibergegenture^ v.tt.»nnt j,jn (gj-ßj-jj Q5£)lt;$;i$© »on ®(ifeö tieböfen ta. .v-4»- Qß^jpvgefuntf gentarbf/vnnttenSofogninfeJt jbr ©ifff enmommen werten. 2l(fö ob wo( tie ’'^M^?^' 2ün«n«»ntp’barpbarjusSatnofeobef* ’ ferwaren/tanntieÇÏÔat1erin3frae(/©ofontfe toeb tiuwnian nif tarinnen / wie tin gefegneten fortan / »on feinem Zuffajj gereçniget werten. QJnnt tarumb mtijfen wir fdifiejfen/ mit tiefen lertm. ta. Worten tef propberen Jeremie : Oßo^ fjilfff^ i.lt;-»9« tir/taf tutn®g»pfenje«d)fi/»ntwiltte(t *2ßaf' ferß' ©ibor frinrfen ? Q^ut/Waß bilpß tir/M tu

. gben 2(jfvrien jeudijT / »nnt wilf tef fl9affer^ 'pfimtb trmc(en?®tf ifî teinerQ3cf beu fdw(t/M tu fo gefïeupet wïrfî/»nnt teinee ^ngefcrfainß/ nbsp;nbsp;nbsp;j taf tu füge ft raffe twirp

Q3nnt bab lebtif aUeoeinmatalfogruntibïb erwegen/ nud; antigen muffen / tieweil fdier nie* mantis

-ocr page 15-

Wonbw baMuff mcrcfen ober bekennen wtP wo^ bet onnb tvarburefeman mit aften onnb neuwen •Kranefbep^en gepfaget/vnb tvarumb man baron enweber gar nicbt/ober jbe langfam mnb fefetver* lieb gebepfet Wirbt.

®ann ber mebrertbefI ber £Wenpben/ wenn fie l’on ben Tterfttenz benen fiewegen ihrer ©finben segen ©Ó^ï. bem ©efj^p^cr tnnbie\f)5nbe Syrach.ca, fommem wie ©pradj im acht mb brebitggen Ça* ï*gt;v. ly. PlKV Pnnb fönfftehenben Ojerßefef fagt/niebt ge* MfFcniwben bónnen/ lutfez wie oben bewiefen/ •Web bem geredeten Q^rtbetl © X) ^ ^ © lt;S ntd)f Hen/wóUenpe niebtinftebgeben/ oberßdjfelbg ®gt;'blagen mb bemûtigen/ ©onbern gefîraef^ ben wen/^önbofben/ aften OBeibern oberjbren ^«djtbarn/ benen man Pbef wip bie fdjnfbt geben/ ^e* bod) aug oberjebPen brei;erfepQ^rfad)en ©ott ®wrtb ben Propheten 3e«miam fagt : Soldez ^*quot;quot;’* ‘* bn bir fefbfï/ bap bn ben .^ « « « ot beinen *’*‘‘®* oerfepefi/fb oft er bid jum redfen^ïBeg

‘dfenwil.

Sobere aber wollen gegen ©S'i'^ bem J^Œ«* Pnnb feine obgefeßte getreuwe ‘2Barnnn* 9^*^ Pnnb tagfiden geredeten .^anbfnngen mit *y^ etwann ffügeln Pnnb bifputieren / ober ehe fe* wwbfinö fe^nz ^nnfonberbeit af^ fanggefrifd ‘Wbiujïtgfepn/ pnnb bórffenfurgeben/gfeidob ^einc

-ocr page 16-

ftim neuwc^mnd^ «en »bewR futf^nb^n/fcnf ^em tvefdje »nÿ ncinv h'meftn / öaß WefdW^w and) vorieiren geweffn nieren. ®« (ïc tod) ncamp;lt;■’« ^em vnnMnklédrm ^crtamp;otteg/wiiob^cfciit/ fcer faglif6c ^tngefdjcin vbefKiißCf/m fern ©djiiv* build-in belt ^abreivin bemîQadjf3nfF4n5wn* ^ofcn/iin^ngftfi^’n ©(^wci^/viibanïxntwtiiv berbarheben ©aicamp;en/ fo biefer ianWorf ftd) bev nbsp;nbsp;'

wjfanjd«« bafürgefban/vnnbtvcit »oibgefr^* fen habe nwil gefcbtwigeiwitf fur ^(agen tn ait*

lt;^ffitirlt; Bauc^.

tem ianben auftjeftanten, vnb ned) ta^ftd ‘’‘’ff' (ïeben.

©enn im ©djurbaitd? feben a'ir/wtcabfdjeu^* lid) ba^ 3lt;”iP‘-‘’^ •^‘f Wurigem lt;^ter faukt/W^

SKanf ettert vnb |Ïnicft/bic êdxnrfel vnb ^lt;9**

nut blt;f Itdjfn 5(ecfcn vnnb COïaefefn ßefdjenbef/

and? mit »nbevibaren ©ebäben geofFnefbic @ßlt;* ber verlabmer vnb vcrfiiim met / vnnb fiibtitd; bi« gan^c gf (fait bc^ ^eibn fo erbärmiidj geAnbert vnb , verfîclit wirbt / baß man biefe .^ranefbept n^lt;^? Jderitiam nigram,öbcrLieiies magnosHip* pocratis, ober Tertiam voluuli fpeciemONf miteinigcnanbcrnobnallcinmitbcm^trnf^”^'' fdxnîJlibertCHtfdKnè^amcn ni fed?t nennen fart-

©leiebfatt^ jettent bie ^Bahren mit gewalriat'^ 1 ©cbmerßett in einem2lngenbiicf/wie ein Sd^’'^' j bem / blird) bad eine @(ieb vor vnnb bad ant’d j naefxvnb bnrret enbtüt^ mit foldjer vnanff^óren*

-ocr page 17-

‘Öorwbe,

*Wib vmBgefidWer ^ctn ï»(nganfen ^ciBaup

'ïMii jn\ir biefe JxrniicfK’pfnK Dracu n tios, “wDracunCulos, Ober vc nam Medeni,obcr w(ïcn anbevg / bann bk ÇS^breu / ober vabrenbe o'^ï teuffonbe ÇSabiïit/iwd’jbcr^anbt^fpradjcz y® fie nnfi^n^ltrf) rtu^gefïanben »nb nod) reßteref/ •«nmneitweiß.

,^lfoifbcgiuid?mi(bem SlndKgn'jfjjcft^affen/ crîaÆt* quot;”fttidn£fonct(ic{)en Ort^nnennw/bagrd^rt änff« ^iintf großem bcfFftgcti ©dintcr^cn/cfwannint ^uden / envann in ber ^uffiten / gieid) ob e^ ein ^ciatica locrc / babittd) bad ^e^jn ober -Ofiffr* ^Vtttw vertouffber Ärand^evt rtndjverfdjwtiv bet bub rtußborret

'Oieju geboren und) bie ÖWitefferenb / wie ntdtt OOîîfeflîw , ^'0 föSgcnbenfiSud^ltrt vernetnen ivirt^ttt gfei* «nb. ^en/ivcidîer gefînit bie gran^ofen viel junge fd)Ô-gt; ”/bnnbberdidjeéeibemit ihremabinnrteren/er* •etfjmcnvnbverjebren/^fïiebermennigfidienber* ’quot;eiffett bemufî / ball fein weitiäufftiger bemeiß* ^ttwbbetui Vonnofen. ^etidibe'bjnCrfetm^irt offlndreid) einenmolgefdidffenen /hübfdienjun* sen ©efeßen gefeben / ber burd) gefdjminbigfeif ^•efer^randbepfjum^tuffaiigeratben/vnnbber* wftim gemeinen bar^u verorbneten ©pitfajab* Sefoubert wobnete/tvieer bann benO^rfprung fei* ’'«^ e?(cnbf ë vnub tvofverbienter ©oftlidjev firaff '”'eflag(id)amp;efannt.

-ocr page 18-

'X)om^^

^u bem/ wag bic tOïteren bci;bcn ©p«n^lt;^ fur cinheuw abfebeuwiteb »nb ftbrncr^fubcr man* gci/wib ber fd)Anbf Heben '35nfcufcbbcilt; blt;foï^“”^ j^ / beftnbt fid? fagiteb bei; bem ©panifdjw ^'b«' muftgen/ viijud^tigciivimbOSiebifdjcn .^lt;3^ VbIcf.

Qïnnb in iHiMbl bet neutt'cr jxrólicfbcvtcBf'’'''

(en bud) begriffen fci;n ^e|ïi(en^ifcbc Pleurii«»

^rufïfendjfvnbéqninancep/fönberHcb^^’^bWC

3£ngcllt;iv (Jngelenbifebe öebwf^feuebt / bic mit bbcrfïiiti*’ ^lt;*^ . ö^m ßinefenben giffrigen ©ebmei^ beiftigvUt' ^d)wi5» ^,^j^( y j^m^j, ^^,( fold?er 2(ngJÏ »nnb »nberfd^^ 9Bebeflagen/blt;»|a«ebber^«ncfeittfc(^/Plt;J5 eber nenn ©tnnben/ vnb am (engfïen iniwtnbtg viervnb jwen^ig ©mnbenabfïirbt/oberabcrjiquot;-befferungfompt.

©anbietwil bienltenTCer^ePon bifen^wn»' bitten nid)tg gemtibf / vief weniger |te g^f*^ fo baben fïe and) ntd^te baven fdbreiben/ ober fb^tn ?7amen geben tónnen. QBteaiKbbiefelbigenvna beren duration nod; von niemanbbet; unfernK'' ten eigemlid) befdirieben feniv luflhWb/n^^ Wan ber eine bie/ber anber bort / ein Ärendein cc« fînef !ein 2(r^nep barjn gebrand;t / vnnb angejdg haben mag.

‘2Biewo(idgt; aber nun fag vonwbnnbbr^ fg 3^k^H bero/ba iebvan Tlrnbem ^it’^J^^'f Cade' Ó5efo(b«ng inn meinem ©nebigen d*”’’^

-ocr page 19-

^OoiTcbC.

igt;nb J^ïw ^crm lt;3Btlbc(tncn/.Ç5cv^ô3eit ju ©ft* lic^ / è(ciK vnnb SSerg / ic. ® lenfï gefommenz Wie gUiefefad^rtudj neun 3#lt;n j«»oi7 nidwd* kin mit alUrlcç kfitriebmen/gcfahrlidjcn/ ©on* berant^ mit obgcmflbteniKiinxn .Krancf heinen föWdvnnb offt gcfcmvfft/vnnbfowoljhre Sn* ration vnnb lt;^ev(ung / aift j^rc '^ liefen vnnb ©c* fa^r/bur^ ©0^'ï ©© ©nab/mit fcnöerlidx’m 6cgcnvnnb (angmirtger asking /ohne meinen 9vul)m/»nnb allein ©Ot^ju ^objn meloen/ trfahren / vnnb foktegt alles' bem ï9ïen(U)liel)en ©cftbledn bertjlid) gern inn gemein mittele« ngt;olte/ ©0 werb idjbod)burd) vielte Inge/ ffatige ©efdt^jft »nnb ©lenffebaran verbinbert. dpa* be aber gleidtwol nicfet »nberlaffen wollen / foviel Kit abjubredten/baß left bie am legffen jumt^eif wigejeigte nenwe Krancf bent/ neinlid)/©dnir* bauet / ‘35al)rcn/§ran^o|en/^efli(enßifd)e ©eit* f«u(tt/$Sr»jîfe«^ t / Qui nancium. ©ngelenbi* febe ©etwttjfenetfe/vnb ©bem Krimmenfampt einem orbcntlidjen ^Proeeß berfelben eSrfprung/ ^ül/ gufalte/ vnn0 redite (duration 511 erfennen 'ninö ju wiffen/ befdireiben vnnb in offenen ^ruef nn^geben laffen m6d)te. ©amit ich bennod) nieineg tljeil^ ben 9}îenfd)en jn obgefe^ter nott* ’'’enbigeraujfinercfnng/auffwad)en»nnbbamif Einlaß mib ^Srfad) gebe /fte and) für anbern neu* wen^lagen/fo gewiplid) nid)t anpbleiben werben/ ^ tf (ob

-ocr page 20-

'ÎOômbe.

(ob wot »tr fo fwnig baven wi|feiiMfó wfa ^^ • fuhren von vnfern nentven ©cud^cn 3lt;»Ml0f «* t«irjei'tli£fewavne/»nnï)jn(}ldd)attjei3lt;/tt’ic3«t^ beiinoc[)'bcrnttinÄd)tißc©9'lt;'$^i(t/bcvviiH'i’^v ©noöc vul) 2(t^nlt;vjitbicfcrnf invert i^v«ntW eirtijejeigetVrtrtbgelaOert/ batnit ntcmaubfi’ ver* fjveiffefe/ bem feine ©nnbe !ei;btfevn. ^f”’^ tri) metneni ïiieitficn vnnb ben ïQa^fbtnme» bic mitieibentliÆc ^raifv betvetfe /fo ieb j^nen «** gen meiner Mngtvirigen (Srfa^ntng / vniio meinem boeberiebren ^her^ nunniebr lt;'“‘^ ^”'* ©ejirifftert/^nnförtberbeif aiiff.Q:. ©• kn begeren vnnb ^itte/juiepfien mid) fd)ulï”^ «fenne.

^n^idiabev/gnebige^Minv/S- ©• ^^Mctâtiein vnbenfxnig nifbreibc vnnb febiefe/ barju bette iib mot eben bie ‘^^rfaeben /fv lt;^[^ (Scribenten bar^t bemegen / baß fiegr elfen 5iciii' gen vnb ^üriïen jbre Q3ncber jufebreiben /i« ver ^efebH^ung iviber bie Qlerleiimbber vnb befe ieutb/foeide^tabebi. SannCS. ©• bieeinig« vnnb leste 'ïoebter vnnb (Srb eine«? foleben eilten/ ^nrtreffüeben / ©rânefieben ©tarnend fev« /baß «nß ber ©eiegenbeit bef ianbcff/ miß bem gebW beß ©cblolfc^/anß bcm uiten ÓBuppen/vnnb fn«'' nemlieb miß ©. @. Q»erfahren trlt;fFlt;ntli(^ ïhaten mof jn fehen / nms bic filtert buvon ßbw* ben / baß / nemlieb / bie ©rafffebufft 'ï;ccf belnbu''^

-ocr page 21-

quot;Oombe

/^i'a(fe@vrtff’fffertfft/atóï*tcvönl)en Tcutoni- WM»* iwA-?^*’^”‘^f’^ ^««««wHirg/ »ntW ïncfcffcMc ^»gt;fâ*f^«* îî%?£^î^quot;* ^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fómmÏ».

Jbat*- ^ 3cfc3fn 3«3fn grußfonöf «uff D« 5gt;Z'®”Ï”’lt;'wff’fWn«t^3f«'n/«tómifFdttlt;m

À®“'°”cs olxf ^mrfebm j^vw ©iß ge* hhA'^^'^lwnni»^«^!»«^!*^ ©c^iffhnefer ^erfM«^ ,^,,7‘'^©«fraiiftm ^ccf^cfnhivgtfdxii^Brtp* '^»«if«^«» ©vauelidjc^iirgf oïxr zÄ”*quot; ^«4rinﻫV3tM'lt;6tflKlt;tottgt;ilt;)lt;5tdlt;* lt;0r4«lt;K(Ç û„y''^'^’‘^«Ï^ün einer ^l^adjtgcicgciifoiwern qsurgt Wif fo «(ten / we^r^afftigenz «nfe^entiefeen quot;iTerfijcirt* foirf c«*^*^” '’^^ ^^fimot gebmiwef/ïwpgetvi^iidj ^‘quot;^lt;* ebf’^^^^wowbervon ben vraften ^entfeben ,^^11 rtlfen Dvóinernerlïnngefangen »nb vott* w ivorben i(ï, ©o 6epnbe id? nie^r «Keinbep j^°^^®^’^’”®™^wcuin,fbnbew(Mttft6lt;9lt;uv 2« ®^‘’^‘lt;ft(fc6wi^ / We ^etvaltige .^rie^ff-^w ber vraifen ©vanen jit ‘ïecflielnbiivg/ivic ^^»fiefetinbem e5d'fifd;enïhftür.co Cran-1®’’5“* '°gt;öa^vngefcfjrim3‘d?r 800, vnnbedidjen ©vaiw* * ?^^5o,n«(^ï)er©ebnrt(S^ri(Ïi/©vane(SobböVon Co 660 non ^Wtthwg/ einniArf)filt;}ev Jpefbe von groifcm ^ff^n* ^Wiedjt zin ^cvdtdamp;em unfein bev bem jtepfer woonicogewefen/bnb bemönjft Öffenbvnj vief ^euap’^' ^ww^tfier^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An.i»9«,

-ocr page 22-

^ôtecbc.

Æutieüî/ ^fîbnrttdcfjim^iibvamp;amaitjal^tfiipo. ©^ *^?’* ^weffWeb«05ifcboffj«'3)îun(îlt;ï3CwefeitiMîgt;lt;’' WûM«lt;r wtciiFbcrC^^mobct ^Bettervon Dfto @Muc» tff £gt;(S:(if lt;“ ^lt;cfb«ltt^»v3 / blt;Jf fwl rc^ievf/vnb ber Äirtßg ^u^cef/ ©liter flafflicfegemefiref. ^atpebanefcvtttMiiï Mnbuv^i f^unbertvitntxicfe^tgfïen 3tïfgt;r©tttton/ber(îûl^^

Lib 6.ca. ©raiieju ^ecftjefnbiirgpnbenlaflenwberföwei

Uimonquot;* 5“n^en / ©Muen vniib J^erren bev £?|Tenbnilt;î ©rafla tnn ber groffen ©efdaebt jit J^ulrefefbt ^eM^«* 'ïccfixlip voit ben 9SBefï)gt;^if(^enwib ^t6flt;tt/»lt;em*w 61’1'3. öueb pnbefbonbem jabr^irelff ^iinbot ww An. 1180. ^tvep/in ber Êbrontcavnb J^ifiorien ber ‘©raun* fd)tvei3tfcf)en5»r(len/aud)anbern3eiw#‘”’f^'* gôrfïen »nnb J^erren ^erfemmen fH«b ^* An, 1201. fprun*}/ bap bem 5u'ni3 Otto fur ©taben ©^''^ ©raue ©tnion bon “îecf^elnburg Viel fîatf(teb MneßS'' ” î” volrf jugefubret bat.

^‘ y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QBirtfo(3enb^bclt;6gerubmetafdein d^**;^* JCnaelbers blt;ber 'S) orffen ber/ ber aiub biefgut^auOß*^*^*^’^^

tu5 ©raf ju Heef» ^eluburgz 55ifcbüff JuOjfciv trug.

©ngefbertuö ©raue ju ïccfbelnbur^ / ber neint vnb jnxnMfïiÏc *^tfd»off ju Cffenbru^ wnb w« Vnb jweiiby 3abr regiert / wcf^bf Wlt;^ «w^^ faufenbtvnbjwevbunberf/vnnbbabevor«/®^quot;’ ^ruberwar ©raf Otto genannt. *2îtub biej^f haben bie ^ccfbeinburgifdH’ ©rauen and)ƒ gt;* jlrieg# ©ewalt geübt vnber bem '©ifebolï ^' SRunfïer ©obefe^lcum/injeit Ä'epfer griben» jtremen.

-ocr page 23-

^^^ «ttcbinn ferbefotttevn 20ïSrcft* 07?arrfi^ wmbcfdjrtcbcnend^roittM/bdßfiirbro^bunbert f«^« lt;ï^vo» 3«bKn ©Mf X)f(o/ foem »no^roefenavnnb quot;“*■ ^Mïtiget ^ctb gewefen/ ba^ er fofgenb^ tm u^l ^• «»*♦ Si'bt/ mit feinem Q^ettern ©ratten ©berbarten xL*”* J» ber Wïaref niet)f allein vter ianbt«fiirfïen vnb ''^ ’’ *^ven/ bem ©r^btfdtoffen jtt ©óHnz ©pfriboz betn Q^ifcbeffcn ju ^aberbomz bem^ifdboffen I« 9)?i:nbcnvnb bem ©ratten ju ber fippezfo jbme »»« 3ro|fem getvaltigem Tlnbang feinbt maren/ Webt gemteben/fonberti ihnen tviberihntbt getban. ^tuebbaftemit greffem Tlbel »nnb iXitterfdtafft prf)tnbie Staff f^iTenbntg begeben haften z foleb ©fifftmit ©emalf vberjegenzvnnb pchalfover* halten babe/baß lohnen/ »nangefebenz fie (1 Aref er 3«wfen/ mtp ber Statt niebt angreiffen börff« ten.

©arnatb bat ©ratte giclas ju ^eefbeln* hmg etlidie benaebbarte Herren dtfWtttlSSÄ ^nnb enbttieb ©vatte ©ngelbrecbten jti ber * S)ïarcf miber feebet mAebtige htnbtgfurflenz tarpuber brev ©bnvfürpen / att^ Wtufler/ ^aberborn Pnnb Djfenbrug gemefen / mit ge* ' tvalt SSeplïanbf gelepfiet. 3meiffetó ebne / au^ bancfbarlidjem zreebtfefiaffeitem ©emfit zbiemeil etli(bepiel3abvjingt;br/nemlicbz2(nnoi 270. ©ratte ©ngelbredjf ju ber ®ïarct z bep ©ratten |u ‘^ecfbclnburg getrouwer lt;^ermunber gerne*

^ tui fenz

-ocr page 24-

Tombe.

fen/ vnntj^mcfeinrtiWcr grâwwWnwwttSM*^ ^ûwoIiutnJeinrtlIcn a(fo/ vnnbbie ©w^ fdjafFt ^wf^toburg nod) ^urißc^ tasi^ cinO’*'* ncbnier ©MiW( innbem ^cflpl^if^ew 5\Kip îicp bdltgcn Olêmifdjcn ÎXcidô'ijî / and îgt;ilt; ©w* «mwtbôrâwitme bcrfclbcniîcamp;fo ôfftwn^wî*® î)cn 5ôrfî(jdcn.^â»ftvn m ^eutftftlmtW »crma* belet / 00(5(5. ©. jtvavgûv(îmâ|Ttlt;} fciX»/®'’ 'Ïirfacbm febnîJodfûIdejJaHe^imin tic fôrnem6|i«t 2gt;r* ùjefeeju» fachen btefeÿ meinem jwfttwibeiw/fonlKWW^ f(^2ci6cii8. ©r|îlid)/' baß g. @. ob wol (te gan$ j«n3 tn ^'‘•’ /• QBttweniîanbt Don Q5£)lt;.lt; bem IttmâW” gefe^t/ benttwdjntcbt «Hein brei; ©rafffd^ifff’^’^ pnnbjwoJpenfdjaffun/fampfbcrenianOrv»*’^ iatt^n mit redt mb gutem wißen / vimb in 0 *^' ben gan^ fmfidbtiglid)/ meißlicb/ nibigbrf’ *”*’^ lang regteret/berenöebämvaßcntbalben mitfo»' berlidem ÇSefîanbtPnnbgierbcperbeffertbal«^*?/ ©enbern aud wgefdeubt mmb befïenbig/*’gt;‘^ eine ©ebora ober 2(tbalia / ober 2tmala|untba / bi^ repne ^ebtbep heiligen (SuangeÜnm^vnnbW ren © 0 lt;nbsp;i (5 0 ®lendiii ben *2BoIgebornlt;tt bero ©obnVnnb granmlein einpßan^en tóflotf and in bero Tauben aßentbalben erhalten/Winb bie getreuwe ©0^'^ fdige Äitdenbiener/ jebtt jeit bapffer gebanbtbabt/mb in biefem bero ^ertn ^««er^wolfeligwlSWidw Wl^^Fff«« /

neu

-ocr page 25-

*gt;lt;n(Sonv(iî)en/foî)ctlt;vfïe tnôcnenirtnben ©or* ©raue *^’^’^ i^nbrcformirtcn Q5ra«camp; feiner ^eiligen ^J«quot;«^«^’

©aeramenfen angenommen/vnö tariiteretlidje *]icrcf (if()c (Sd'icf vnO éanbe »erioren / ©ottfeiig» IW) vnnb rnhmliei' nae^fe^n n'ólien/2(iid) fold^en ^fgen ©otteg Oarbep fpnren vnnO feben / baf Oer ^clgeborne/^.Ö.einiger^obnvnöCïrHjerjin gb'idxf guten ÏXegtenmg mo ©ott gefälligen al* **^''fcitg guf (lapifen/ ©ranelid) vnb QBolgemu^f lt;^()iigetvctten i(ï.

3»m andern/baß©.©, nießt allein hiß ßaben nbsp;nbsp;ij-

lt;gt;» ^•«•Zrßnejj/pnb ßd) in atterlep fnbtilen vnb für* J*’^«ntliefeen/f^ßlid)en Çæaffem wtbCelen/ gn* ‘’fffpfimg her ©ptracten pnb ©alben Pben/©on« ^fvn and) öaß ©umer ©naben faß viel j^ranef* Wmpjw beven ^nfalle/infonberbeit bieobgefeß* v^'iftigcn/fotvol an innmenbigenSRängeln/ale? ^Iprlidjengefäßvlidjen ©djabenz mit fonbenn ©Pttlidem ©egen/wie id? eßt felbß gefeben/belf« np- 'jSnbberßalbenPonbero'^nbertßanen mb ^aidibaren/wie^ß^ bei; ben ©gpptei'n/W?inerua ‘”^Vben©ried?en/»nnb'37icoßrata bei? ben iatu ’Wfönberlid)geel;refpnbgeliebetwerben,

3umbriffen/l;abid?and? ein fcldecju ©r^ei* fij. bancfbarlid?en ('knnii'tpnid?tmberlaßen

^“^^/^•«»«»(©Hwer ©naben inn berol;od?belt; N^wevlic^cn ivrandljepten id? mmme^r etliche

05 p Karenz

-ocr page 26-

5lt;twn/ wk mtd) ned) / mit SXmll ven .fJ^ti^ rt«^ tgt;erpgid)f«f/»nnt»jttgt;rtrtnn öcr jdt voit twrfdWgW vielfältige ^Bfvfbntngcii vnigt; ÇÏBûttbatciiaHiwg «mpfangen/^eti gefebwetge/öa^ (Sutler ©nateit/ viib Dcro wolgemelftcr ©on .^en 7(molW/ @M* ueiu'ï^entfjeint^ecfbelnbiirg »nb ©temfer«^ 4)0« ju Sï^bt viwb '2Beuelingf}o«lt;n tc- •»«» Ç^nebiger ^tn / fampt irer ©naben ivolgeborntrt ©emahelin/ grawen Ojïagbalena/geborneröw* uinneîn'^jeuenar/éinîpurg/K.meineraud?®*’^* bigen^ratifoen/mir Pnnb meinem/ber ?SW Stómmen vwtb Flamen mît fonberlid)erg»lt;^ï'‘quot; ger 2(ffection gemogen fepn/bnnb foIdx^)d’^’‘J^’^ ganß gnebtg vnb befïenbigf lief erliefen l^aben-

©djlie^lieb^ab td^and? biebePernaitf ®i’^^^ ©naben Oveben et(id)er maffen vermereft / bap p mol gnebig leiben / and) felsen mód)fen/ baf W^ mdbte neume jtraneffiepten/ »nb jte guratioiw' einmal befebneben/^^nb ba foldjb von mit be|nX' Rijmver ©naben jugefebrieben mürben.

®eme td) affo niebt allein / atóber ©naben verpflietitet / fonbern and) ohne barju beeklid) geneigt ifï / mit bief em '^iracta etlidjer maffen naebfe^en Pnb gniig t^un J^ette biel lieber/mte borgemelbt/aHe mir ^lt;^,y ee/fe^ige/neume jtranefbepeen jugleieb bef#ieblt;i Viinb angejeigt / mie jbnen jn beiden / ba (^ we i vnb meine ©elegenbeit vnb ©efd)5fftebdf^,^ ^j

-ocr page 27-

quot;Doercbc.

feiten mSgen. ^ebod) / weil her Q5itc6(riicfcv mie su embottenz spatte (Sremplanabcr crfïcii Edition wi^i^ii vcrculfcrf /»nb berfMlb nid)t attetit i^mb (grUubmiß (m3e^(tcn/f0(camp;'gt;Sud)juman* ïicrn mol ju (vuefen zfonbmi and) atbeten/bap tdgt; ^mc «nm 3«H/ '’oit nnban Pnijewóbnltcbeit 'Kmncf(x9tenwóttjitfu3lt;nz^ibi£bt»ï)«r€ij(fol(amp; S^inj lt;2B(rcf mit edi^en ^Mctatldn/rtl^vott ^’■'nSraiujofcu/SpanifcbenSKicrcn/attgcmctuf« '€gt;uflen vunb iXetiauff erweitert »nnb gemebret/ ^nb gelangt a(fö mein »nfertbenig fietipgeHÏSe* fitten vnnb ^itt/(J. @. mollen foleb jiim jweptett ittatin '^vuef an^gangen^ncbleinmit berfelW* fit» gnebigen ïRetgung »nnb2((fectton/ató^lebe* ’’’*tt gefebeben/annemmen.

^erTdlnuiebtige/emige © C^ Zwolle ©.©, wntpt bero molgemelbten ©oljn »nnb ^odjter/ ^«td) feinen beiltgen ©etfl inn marem ©tauben: ^nnb©eborfamfeine0 ©ontidenOSilIené/ bei; ^bnfïbeber molfïenbtger SÏegterung tang gefri-mn vnb erbatten. ©aturn Steue / :c.

^nbfrtßmtgcr/’Pßic^twiUtgcr/

^o^awn'ïBepa^ö«

-ocr page 28-

-ocr page 29-

bekannte« vnü vnbefebviebe^ ufnitranefhepun.

^rjllu^ von bent 0(6«^ bauefj.

(fnnincbfcitK.^ranf^

I^ept befïfnamp;tgüc^ wnboBtt ^rrungabju^ffffen/berfffi: ben Qüurnd/ QBcfen »nnö (Jp^enfdjafjRt fepe erflUc^

^flt;ittnf vnbbftruß/foijlnött^/bcp R^wc^ ^•^ solange(e / wc (dj ber @djurbauc^ ge# Jf«nct/ bardon allste 5« banbefenZ^r^ rpfungf/ ^afur vnnb ^dc^c« ^uforberft Jof Otugen ^uftdïen / ehe bann wir rnberj» nf^cn bic rechte vnb ber^önfïen ^(cidjfor^ W (Turafion /fampt allen ^cfa^rlid^cn ^gt;'b angchóngen 3^'f^*^!‘^” ferwoejuk^ K^rdbfn/SOnb vmb fo vil befïo mebr/ bù# ^d{ bifi anbero m biffer CÖÏafmabepbm ^debrten gar ^enn^r ^rfabrung vnnb ■^«Upinn^gefpiiru

(Sc^nr^^

1

-ocr page 30-

2(r^ne9^«c6/ ef^nr- ^c^ufbaudj ig affe «ne .^tancFM^'^ *®**^ bfro@runïgt;tnf^re6t^«(6au^ Q^reph'^ff^ ttgfde öfp OJCilßcn mfpe^ft/amp;« ^c^aW wow enttvebfr burefj ferne vcrfcbwàdjun^ ober verfîopffung Der 2(bern mb iu^ bie fe^ivere 3)?efanc^o(ifc^e ^fuc^n^Fti^ me^t au^ beriebern gezogen/vnb von Wf gt;nbsp;repnen îOîapa abgefonbert fan werben/ fonbern wire mit bent anbern (gebint »f*quot;^ nnfcbt/;Öaber ban bergan$ ^ eib nitf einer gifftigen Häufung vnempßnbtücb ^mge^ junbt / vnnb^um t^«l aup ber .^raffe bep abfmtfenben groben ©eblufo/bie @ebfn^ efefn mit braunen /roten mb anbern 5'1^* ffenonberfcbtebhc^geferbt/juni rbeilvep mttteifi bef; fubtilen »nnb bünpigew@^* bin te / bae ^abn pei feb nut fefarpffer 3b^ c^ung vn tHinatürhcfer ßmefenber 3up^ queHungvnb'2(uf;wacbfenvirmrepnwe^' SOerntog folcber‘Q5efcfj:«bung vn^^^ ftnitton/ißbepo leicbtdc^er bieX^rfae^/ waruin manefjerfep Ï7atnen btfer^rancf^ Çept iugeeignef/5u vernierefen.^ann bep ben ^Oennemarcfifcben vnnb ^pfanbt/ feiert

-ocr page 31-

‘Ù. 3cf;an^.üXr0. x fern wirbt fie getaufft Seburbauefj/ bie^ *üfliber Q5aucljvnb baf SÜnbert^eil ber Elften nut ^erreiffenben fc^mer^c be^fft/ ft’Wauc^ @cljurmunbt / wenn bie Putre# ®c^i«' faction ober 5'dnle ben öJïnnb vnnb boe *quot;“*’^‘ Sahnfleifd) befcMbiget. ^mglncben @cfcurbein / ba btelt;Scbencfe(n von foU @^«t* t^ct plagen meeree t^eilo verleset / ber# Çalb von ben polldnbern genennet Q5fau« '^(ß„, ft^upt / wegen ber braunen Jlc^fn / bie fa)«9t» fidj aii ben *25epnen viinb anbern orten of# ftnbaren» ÇOnbaber ermelbie Etymologie ober QBortenbeutung iß mebtneuw# •If^ftbicbt/fonbern bat ihren S^rfprung

'’on ben alten Medicis, welche auf Gracia bem Hopfer (Pcrmoiueo vber Oè^fln fél# geten in ^nef lanb/biefc(bigen haben See-lotyrben genantbamalo/waofept^ebur# tein verteutfdjet/vnnb Stomacacen wao stom«», ^ebnrmunbt/vnnb folebeo nacb vnber# ‘*’ febeib beren ortem/anwekbe ber OMn# gel mit eulferlicben Seieben fumenilicb fiebber^rtbutJ

differ abfebeubhebf« plagen fembt

bU

-ocr page 32-

Str^nvv^uff)/

jSub M ^‘^ Aquilonares, fo ï)cm Tïoramp;cn »ttbrt* @fl,«rgt; worffoi/fonberKc^ ff^tg/afe^enemarrf’/ ?quot;?*ƒ'* ©c^wcbcn/^ortwcgf «//;)on«til)f/ ^^^^ çy f«»^ |^„j,/ yj^j) jy^g j,^ Ï^eiufcfjcn OJïffr ^reiv ftet/aber J^cibtfutfcbiaiiï'/jtalu/Jraiiif rndj / ^ifpanw vnnö andere ’proumnen feïnö öawon gefrcpct/mcwol öenfflbi^f« ftUf ©frcbtabfcnanbci-cr (Steefjfagfn k^ fantu. ^^iMpßfcicbircfiucbtobn/MpiHit öcr jdt Öeréc^urbauc^ffrjncrö nun »nf^^ anfa^c ficb au^^ubrepten/ vnnö bep ben SSenaefjbarten ^upfïanpen / wefeb^^ö^^ fcbübt gum fbctl au^ befj einen von bent anbern ^inpfcngfn«^ vnö ^tn^aiftun^/ jumtbeit bureb èebrauefj bofer^pn^ mb faulen ©etrdncfe/tvie ban ber Adius Gallus bep petten bef) ^epfere 2(ußu^i7

•’ bae 3ïónnfcbiïnegevolcF/fo er inn 3nv Siam fabrete / mußten tn ber @taf13IM bep ben ?7abafbebfrn / ben Dominer vnb hinter bureb verlaßen / bamit bemfelbu gen von ©ebreuen / bie fubiiii 0}ÏunbC vnnban Scbencfeln/ bdfer Qßaßern vitb Sruebten balb erzeigten /gebolf^n mdcbi iverbm»

-ocr page 33-

©3oÇlt;itt*^^^er^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

| fürröfn. 3(uffcrbalb aber fokker ^«Jm« ’ {eben (Jbronicbifcbfn ^e^fugnu^ finPet

Wan bep bett 2(rabifcfjen 2(er^ten/biebenii tiocb lt;^Ue anbere j^ranetbetteit fîtiflig be^ Rbrubitt/^ar feme ntelbuttg ober'blamert biffer ^euebtftt.SOnb ba ettvatt in fre mb^ bcn4anbffcba|ften/ak 2lfia ober Arabia bfrglficbett ÄraneFbfitfunbftt mbebt trerc j ben/ ^ait iefjo gewi^licb barfürZ ba^ fofebo fitb ottfragen toirbt/ober an X^erferen/bie bem £9?eer naben/ ober ba fern gut gefunb ^«Rer ^nbefomen/ober aber ba biegifftk ße 2lrt btfeo mangels auf; fteftger nif ffung Wr ^petfen/ober auf; SÖnrepnigfeit off '^fvgifftmig be^ iufftö mit ber ^eif epn^ ' ^urßf((. ^^bwoiabfrefhebeverntepuenZ ber ^ipporrafeo foil biefer Äranef ^eif (£ri« J^it Wu^ gehabt haben/öa er von bett grop w %$fn fc^teibt/onb rtücbe^ilfttbpen^ J^ ^«b 3ttf4ae / fo gfeteb intt 3it|fbie^ung ®^0 ^ilßfo/onb aueb m0cburbaucb ficb ) '‘‘ktgen / OX'eibung an^eigetZtfl bennocb p** ©eburbaue^ eineo fonberficben @elt;« tt^kc^to/ »nb bat ong(etc^ tue ^t anbere be^ € pbtver^

-ocr page 34-

\ ’quot;^tteV^uc^/

fcbWfrltcV^ndx« ^»ï’ ^«f^^K^î’î^^^^ SKtf^fik^ft^fn mt erfunden merkn/trtt tn btefrm îïraf tut ^ù «éc^p fermer juver*’ tiemen. ^ergietc^en fan ee mc^t fe^n bit fc^war^e OJîtffarb/aueb nidjt Oaebrit« lt;@efc^(ec^t be^ Voluuli, welefjee berJpip* poeratee Hæmanten nennet/ trie bann et* iù^e ©eff^rte gemepnet fatten*

l?rfa(^cntef;@(^up bauc^e.

SS5flt;^3k®*4« M elt;ti«»*g M® etmr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe^nb jtre perlep / bie em inner W Bauchs. lt;_7^c)^j^jj j5fJ. ^f^n^^ept ^m necb^ anbdn3ig/'57em(icb/ em grobe »nb4«^ epe faite Jcucptigfett/^relcpetm ©eaber .ont bem gebint oermifdpt/ober btefelbe fe^ allein $9?e(ancpoltfcb/ober mit pbleg’^^^ fifcpem^Sdjleimrerfdlfcpet/jebocpalljm einer gilfttgen laturen onb onem^fpf^^ (teper faulting.

Blt;«ß* nbsp;nbsp;;©te anbere SÖrfacpen femb dilRriw

g^^' ate ^tnfepdpffun'g bep verfdlRbien ^jL tonb ^un^en beß gefallenen ^^ett^n ^^

-ocr page 35-

^^.3oîgt;^.n'^cver^- 4

«uc^petnger 0ebrlt;iuc^ fnuïervnnbgros’ tff épcifen vnitb bóftn ©ffranrf^/ivù bannbep ben ^oitWnWfc^m/ mfonbers W ire (5c^t1fa^«en getnö^nhdS/aUba ïP ècfjtrnnfti^lfifvlj/u'f ff^cö offtermaîs »ßenn ce fc^on gefotten/vbef rcucf^tviinö R^merft/gcräuc^t ©peefz bae «nbertvet^ Un ßnnicfjZ vidmafegarfiic^ vnb vnrepnZ ettvan anc^ roße »nnb »ngefotten verge# fa^t wirbt, ^u bem allerlei 2?{d(dj »nnb 5’’fcb/fo erphe^ gefallen / vnnb banweb '’bd ober $u vidgcraudjl vnb epngtbunt/ ober auc^ ju vif gefallen/ vnb^u lang bar^ ’iin behalten.

3mg(ficrjcn wae von grober vnbbru# dener (gubpanß vnnb 2irt ip / aie Ïöiir^ pret^/bae faut vnb fc^mccFig/^affervó^ 9d/ wag tangejnt in (^-ffiggcbeppt/Äap^ pififraut im ^ber^anbtfe^r brduc^tidj/ Salbei / Çirbfen / ^oncn / alt etwan auf?# gefe^tagen vnnb befe^immrü 'Srot/vnnb ^ipquit/ ober anbertmat gebarfen ^rof/ «ue^ allerlei bief vnb trüb ’®ier/wie bami tüc^t weniger bdp/vnfaubervnbvtïgefu’tb

-ocr page 36-

^frf^iKV^^ucß/

De acre, Walter / baÇcr gefe^rhe^e ^ùc^w^’^ aS^* fonî^trt' verwrfadjt wcröcn/wie Z5lt;PF‘’^^ ffôvnô^IintuôMfugfn.gu km fan M^ Ärancfkrt von vtef vnß vnoröentheb r^^ fren Çcrfcmmfn/vnl) be po mfÇr/wmn ^i( mo«3 @p«’^ fo genüget maörti/^motin^ fepn M^ @c6(üfjuffen» »©erhalbm M ben ^nbde^ftgfn vnb fonjï tn lt;I(dpfrn h^ fe ©cbKcfjWafdtatmfic^gem««» ^«“^ auc^ ange ^dn’^e^örfad^ê/vbfrtg iw^m/ vnjerttg^ ärMf/SOnrule k^ 0f mö^^^Z taghe^e febwere C^eMnefm/för^elf”^ jlrdnrf^ntni vnb Febres, mfenkrö qu3’'' tanæ poer 9öifrtdgïge/auc^ pnoerfa^ vnO verfloplfung Oer geinJ^nftcIjê 3ïepnï3un^ gen/weiche Ourefj Oie^iHOin ^lOembep OetiCOïdnnern/vnb auch natörffc^enOJïo^ jiatücfee« 5'(«^ kpOen Ißeibern/fufj^* jei^en folie«*

gum ^efdjluf' vnO ju erttt«er«n3 f^^ gemelOten 93rfack« /M ic^^ieiufepen/ wie Oa^Ote'jïérOifc^e pnnO'^orOó(ït|cb^ ^c^iff^IeufmmmergetPtffevnOlangwtrt# öe0cbi|tabrte« vomemen/fie fepen bann perp

-ocr page 37-

^3’gt;amp;^tt*^^V^^^» s ^ffffBen mit einem ^unbar^ten/bfrin« duration »n ^eplung (»e^ fe'C^urbaudja

^fa^ren fep/ vnnö m« aller er^etfe^enber ^otturfft gefafjf / WewcÄ auff Der langen ^fpfe auß ^tebevorn angejognen 95rfa* ÿn Die lent tm^c^tff letc^thc^ von Dtfer ^*'lt;*iicf^fit angefochten werben»

®lt;m Jctifxti / ö«^^i) Wefe Äranrf^

^ettjuerfennen»

^*r ^dc^cn vnberfcßeibt bat man fld|ftg ^Herwegen/blemcil fietm anfang verborgen/ vnb nicht 2lnlt; Ö‘'*’fcheinUcb/ ^ann t^rßliclj erjeigtficb

^febwer (Befühlen am ganzen ^etbvnö ^lt;*Wgfdt Durchaus/ o^n einige cH)fer(ilt; %S0ervrfachnng/etwannbedngfltgnng pP -^erpeno mit Furzern 2(them/ Ärafft^ ^ngfeitber ©chencfeln/welche auch er# Barren mit geringem ©chmer^en/ Dem ^ahnfleifch wirDt fern natürlich 5arb ver# JBDert/in bei|fenDervn fn^echtiger OedteZ ‘’ae^ntln^ erbldnwet in bleich vnD braun. 3m junetnen Der ÄrancfheitZ erquedt € in vnD

-ocr page 38-

2(rê«cv®«famp;/

»nö ^f lï-^wfUt öae frwfpebfc 3«5tt|lóW Wirbt ,^ar Mutig / faute f mît bepm v«b f^*^ funcFeubfu ©ef^matf be^ COïunk’/v”? »erff^wwbrt vnbcnveilen öurc^ fcfelt;»’Tr fe^knung M^ an bie’Pudjkm/ba^au^ bic ^a^n vnfe fïvtuib watfenb Davon wff^ bf n.3u km fcmb bic ^teef cn an ben ^iT^ «en / ob fie mit '^(ut befprengt/ vnb i« g^^ 0att von 5(d§ebi|^/|cboc^ grp’|fcr/vnbint allein an ben^epneii/fonbern aucb^f^* weiten hm vnb wiber am ganzen ^eib.^f^ fdjeinen auch biefetbige bep eitifkn anf’ (Jpgenfebafft bef fermeren / ft^warçnt vnnb verf^c^ten ©ebtöto / infonbere an ben ^epiien gar grof wieieberfarbbrautt 6 tamv vnb bun efeter ato SÜioten.

QBenn nun erje^tteS'tfrffnbcrniafcrt f töben vnb^erfur fommen/mag man viu gcuvriffcti ficb bef verfic^eren / baf bet ^eburbaue^ vor^anben / ob motanbft^ gelden noch verborgen»

9j?anfïiibct auebbep etticbftt/blt;ïbKK Häutung ben ganzen ieibburebjogen vnb vertepei/ fotebe erbtcumung im /)alf vnb 00111(11/

-ocr page 39-

©omen/öa^ ©efa^r ï)f^ hbene barbep jugetuarun.

QBo femt bKrcr59ïatigdgdn^(idj q?rt# gftviir^f (t vn vfraltft/erharten bie@paiïgt; «bern ober .5ïf^t ber 0cb^ncFc(n ber* mapen/bap ber jtranef »bdgeÇn fan^nï) erfrumpffnt bipwerfoi bicfdbe fampf bm 2)ïeupU ober iacerten/bap bte ^epn m# Ïa^metvnnbfrutn werben, ^er^c^cm lapt fieb aueb feber jett fe^werheb nA/ fc^opffenz/eboeb me^rerot^eile / wenn ber 9^«nent ficb auflrncbf/fi^t/ oberfonflen ben inb bewegt/alfo/ bap er aie ban (etebt# liebln -óbttﻫlt;^(3cra|t«t fan/vnnb von i^m felbjl fommen. 3(o fang er aber ft# gen M0bt Ztfl ber welbent ^eper/vnnb bem branden weniger befebwerficb. (Etliche fetnb begierig offeermaf snepen / anbere aber baben feinen iuß bar;u. OJîan fpurct Ibep vielen meb/25efcbwernup onb ^rdg# ^either ©ftebem am vierbeenvnb fun^* ten iXag / bep ei lieben am brüten / bep ben wentellen alle ^ag / vnnb folebeo o^n dp femftebee lieber/ kleibol niebt ju vernein € mp ■ nenz

-ocr page 40-

2(rèttcv'^«famp;/

ne n/baß cm ^ft^rifc^f regung J« öO'f^” ^^^ bep vermifc^f/ »nö öuf; lt;wcb m ccftc^f«^ J Mn^wina/vnbffÏcnamp;ïg vu/rr/g ÏJfber.R Cfifig^ '^u öcm folgt mcBrnwHftt l^M^^ ©fbreeb ïx^ vorgc§c«bcn/|l4wgt;crfitïgt;w Çi^tgcn vnb giffttgcn Stetem / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

fachen ^^cruanen/^ann tc^crft^tf^pi’^ fec/öa^ nach feieren Steuern bcrC'-t^'’^ tgncb bctfiV f^meZ vnnb c^c baf: PetR^v^ ge geplet »nb eunert/ erzeigt c fic^ ^ '’^^^ täglich Jteber/vnnö ffpHub m Jeflett^w tteïnen »ft fnOfchaffi abermaU her^c^Z^ bauc^/hemnaeb fein halle $9?angf(»45)j^ fdü/mtt gutem ictttgcm'OîaÇf/vcrmtW'p ©hitfichcr Segnung »tmö^öfif/ß^W fert. Çftltchfn »nhgememfic^ crÇortctl^ ©tufgang/anöerc werbe n hurdjIïülT’^, Äte braune Sfeehn brepten fieb

»ber btc@cbeuffefn bt^ »nben an bteJwr' manmebmaf mtt ©efebmufp/ ba^ cingt^ paftbep 2(upfape6fcbemc. ^manï’yf’* vcirfc^witïbcn ÖK^^cpti/ö^f? Wc S9ïfWpf® »nb ,étecben gar »er^chren/vmibnur nid ber ^aut »berjogen fepn/vnberwetfen mn groOdf

-ocr page 41-

^.^ehan^e^cvö.

■7

^îÇm/ meeree (ÇoU aber oÇn ^w ^f‘ ^n.rtlK^ Waffen We 0)?afen pbup^ Pw «uflr/wiegemetnlw^ nn^ctiauffgefe# ben werben/ |cn(t bleiben ftegWdjvnb et:« J'f ßeflalf etwa« âfw^enc^tz vnbnerMet# b« ein SÖ?aljfielen / wenn man mit einem u mger barem trueFt.SOïan fi^et auefe boc^ ^^ttig/ba^ blé 'Oberen voll febwar^eö @e# J’Hâte fepn/ mit fofcbenbiwniebten Q3eu^ mi / wie bie Oiberfrdpffe an ben ^epnen/ ƒ anecs genannt/ fonberfic^ aber bep 0J?e# /^(^olift^en Leuten / vnb offenbaren fie^ Çiqelbe wber ber Sungenomibniberßen ■ieffben. quot;

;^ery*«i^/ gleich wie im viertägigen PutS» o’fber / iff Gilbte auep »erdnberlicp »nnb ’^^mcberlep/ fkin/part/ febneO/ fepwaep/ ’^^rf) Jeit v» abweepfefung ber jtranefpeit.

®er J^am ifl biet'/trüb vnnb tunefel ^’«ni. jy*/ 3« gepaft einéo neuwen trüben roten lt;ßein6 / wie er bann aucp auffo pdepp bep '’Wdgigen fiebere / 3nnfonberpeit nacp bem fepwipen pfleget 511 fepn / t^r pat aucp «nenfcpweren@er«cp.

-ocr page 42-

•^f’SefcÇftfV^ucÇZ'

• ® oö man f» biefer ^ranrf^ lt;9^ vor ter Cura JU betradj^n »nnbj«prognofligt; ï*-'oÏTcn.

^efe Ämiuffiept beßnbt «w« M^ tvetko gemein ‘*”^ gan^eH fc^lecfiten/wdcfjee jum

^er fompt / öa^ fk gificbc bd/e 0P^I iÏraucf gemt^ haben/ vimb Wfj! pc ï’^m” • unerfahren/ vnnO fern adjt borauffö’'.^^ ^ermepnen fie/ hop c^auf 3nflebung »«Ö ^mpfengnufjpervrfadjt/10 bod? «^ «y* yum thnlaberfompïceauebauf’ 2tow^ ïuquot; hung/men etlwfj ben ©ebreefjen im , nbsp;nbsp;«be vnb yanpnfefj haben/ vnnö anberf ©^^

fundten dann mit denfelbigen auf fW SSeebf»quot;« frmefen / Z)dcr aber / baf H^ bure^ pdtige JOandlung vnnd derm *lt;gt;«* «cr^tion/ den pmefendenfaulen 3t§d» »und ^ufft an ficb jiehen/vnnd davon ver^ gifffetmerden. i^e gefc^tc^f auc^envatin dan bieXranefheptvon denlikern/pJ« beriett)§rer^mder(^*mpfengnuf/^b^”

-ocr page 43-

‘Ö3oamp;lt;gt;rt®^lt;’^- nbsp;nbsp;nbsp;’

Maffe ^efen/benfefbm auc^ an^ebotm 5owlgt;angfcrtgt;fwtrï)e.

Wtrcilcn fetjiteOftt »nbcnbigmauc^ bic^ifbermte Differ Sfuc^ten. 3mvor# buff Differ Ä rantf^ept fdjlcgft ftwann Die ^chivinDfiicbtDiVU/etivan^afferfurt^t/ bp auDcren Der Äurebkudj/ Deeb ißaUe* #fit »nabfouDerheb Dabtp ver^ebrung vnb auODurrung DeO if ibe / Der voit ^ffm euD ’Xrunfeu feine ^abrung erlangen ober webte ^nnemmen fa«»

3p Do^ a« ben^epnen ei«tg@efcb»cr au^briebt/ Dae feUenmalgefcbiebt/fan jm ' ’®M gf^olffcn wfrDen/alfo arg iße/wiDer# • fpenßig/faul vn nbeIpincfenD/fa auch Dajj lt;6 bisweilen gangreuifirt vnD erffirbe: vnD etwann auch fo mit Dem falten OSranDt angangen / wenn man febon Dae prob* epfen Darein fnebt/ Daß fein gefaulen Da iß-

^tliebe fo auß Dem 3}?unDoDer'57aß# bebfr fcbweiffen / haben wolDie gleefen «n Den ^Sepnen / aber fein ^epaDen im» hem ^îunDt. SOicl haben Den ©ebreeben

-ocr page 44-

Str^ueV^ueß/

Ïm Ç^unbe / vnnb fernen mangel an t’en 0cbetirfeln»

OBen her Äramf an hem (J^cburbaticb ptrbf/ fo verfeb^mben bte solarem tn etb^ eben / tn andern aber bittren fie getvairi^ owß nach hem iXoOt

^lïcötmcrttbc^^cSertö» O^*^ .^attptpuef einer befîenbigen vil '^'volae^rünöten (fuhr / gehört in alten û/.^ranft'bfi^tfn etn oröenfhebe 3iipep lung ber Slieten/ öaetfïz wie man imelp n uni) trimfen/woeben vnb feb taffen/ fanipt übrigen notbförfftigen hingen / fo hie @^^ lehrten Res naturales nennen/fieb invet* galten hab / berbalben wollen wir bewtab hievon auch etwaß vnberweifen / ehe bann ^te (duration bureb ^trbnepen vnnb ^ tranef wirbt vorgenommen/bieweit e# obn bef anbern OSepfaU vnnb Çôergtei* ebung fonfen vnfruebtbar fepn wirbt»

SOor erfl bann uw gemein feilen bi^ ©peih ringbauwig fepn/ vnb bie viel w rungbem ieib Fennen jubringen/maflig erwart

-ocr page 45-

j ^avmenö/auc^ her ©ubtihtctthetf^afl^ ■ **8/ba^ ße burc^bf ißni »nnb ßügigfr nw# ^^cn fdnenZ bamit vnb belle buffer bkgro« ^ ÏÖïatfrien mdefeten burc^ ben ^arn ober andere we^ abj^eben/aueb erwann bie OfrfcbwdcbtefürnembpetnnerücbeÖiïe^ beraefraffth^ef*

©erlïenaurrober^abergurf/tvieauc^ Óffebelte ©erp nut einer ^üner ober BUijebbrüb verfoften/ober fon|t mrt^ap fer/mbttß man (enhcbïBrmbajutbwe/ ^Röar bienhcb/mn' bann auch em’Panabe Jugerüfi fan werben von bem inner|le« be^ können brobfoZ im Qßaffer ober ^ib «er OSrubegewepebetZ vnnb naeb gefotfen ju einem quot;lt;25repZ vnnb bann ^embabep Sftban Z fampt 3«ff f**/ *«b ^f^ig fi tfebet Ämtern Z magancbwolem ^^Öomrvom lt;£pbabep vermifcbt werben, .pleine Oîo^ feinfem ober (fortnthen/foil man gfeteb^ , nbsp;falls m ein gute ^rûb bereiten Z ober mie

kaffer vnb Qßem Z auch mag man einen Edoner vom frifeben i^p babep vermen# gen» S^an mag aneb folt;cb^ ^Ïvpwt«« fdu#

-ocr page 46-

verfettet) ^ueSZ

Mutten bep fiep fefbex wenn ^rtlfer »non« Itentheper ^urf / ober ber ÇOîunbfgar truefen wer/2(ucb iß COîanbelmilc^ Nm# hep ton fußen OJîanbefn / »nnb weniâ hfter €9îanbeln bubep / mit ^Öepttert ^(epen QÖaßer burepge^wungen / »««^ mit COïnnuo (£pri(ti ^uef er ober ^ufen ge* meinen ^liefer »ermtfepef. ©ewurpeti mag man burepouß bep ber ^peifenipun jeboepnaep @cpwaeppeH bef ieibevnnb greffe ber Äronef pept/afo^immetrinben/ ^??uf(afen/S9?u|eatfnbl»t/2tngt'er. QH’^ bann aurp mept vnbienliep ßinbe / *peter* flgen mit ben 'ÏBurnetn/OXVerrettieb/ CKof marin/gjfopen/ÏOïaioran/JÏeneP*^^/ ^Rórbei vnbbergkicpen.^reitfcr. ‘^Gieber Wlt;d ffp4b(icp ben ^mn^fbem/alfofß ber Vericus bep ben ©efepreen Omphaci-um genannt / auf ©afft ber »njetngen ^Betnbeern gemacht / ju bereptung beï ©petfen mnb frerefung ber innerliche'' 9gt;artiengut. 5)er©enflrober€0?oße«r{/ wie wir ce nennen/iß fo gar bienftcp in bie* ferÄrauef pept pep anberer©petf gen#/

-ocr page 47-

©'.3o^rt®e»KnJ. »o M Uiteb btelelbigè/fo m (angeOvepfen auff ®’^öro|ïe4^efïerfcbflt;ScffebtfFficbbegcbè/ pH«i Pdtig mei gebrauchen / wie ein Pre^ muatifober ^Îbcrtarf wider biefe^raneh w 0«te (happaren mit flemen Sofein^

’'’w '^Baßer/^onig/ runt» ^ernefftg be«« ^f/oÏJnrauc^ au^ bcm Oxyfaccharo,»o« pMefer/ löaifer »nnb ‘^eme^ig ^Mgerû# r« / aber mnpen wo! ffem ;er6t|fen tverbc/ ^Çf »nan bte (alfeemge^en/fonfltvdröettfK ”w Dem erjagen nù »eröäwwet.

. .■^n-^ranrf foü bep vnferen ^iberfen^ y^ 11 fepn / gut repu Rar ^ier/ auch ft« •^funef iöerniutB'^ifre/cbfr OBermUi» **« “ïBemó / wie auch ber ‘^etn mit Œ^a«« ^î’nêugerûfîef. QBer auch hi(î hat ;u De ^’^ilcbwaper ober ^oep/ fonpen quot;Ïöefpg ^ 0}?o(ef en genannt / mag e6 frep trm^» ^ / bann ee ju btefer Äranef bept gut tfh ^ffâteteben mdebt man auch Siegens ^i(cb nemmen/ »nbfomanïncfelbtgemc C^n / frtfe^e ^^gmt^ von einer junge« Äu^Z

-ocr page 48-

• 2(r0tKff^uc6/ ^uÇ/Dannn einen ^aH auffgefotte« ^t^f^ fel Fr aut/ ober fletne ober grobe OCMR^^ ( fre^/ ober auc^ ^interfre(i/ infonber^ert bep benen/bteber ^tlc^getvö^nWoß^* ^uft ba;u haben / ober bie ohn SS^fch'riT^ j nuh Fennen WeSOîiïc^ brauc^en..^teabegt; be^ oenndgeno »nb baju gewebnet/ foUen guten ‘^em mittrinif en / onb fonberhtb gewurmten ober gefreuterten ïbet«/ ^^^ mit U^ermuth / € etrac^ / ©amanberütt/ 5)fopen / (Tarbobenebieten/ober bergl«^ djen bereit.

Sie Äranefen fetnb am beflen uttWJ cfenberwarmer/repner »nbflarer w/ »nb muffen allee 2ln(igen beh @emui^^ »nbonorbentlieh^ettmeiben»

S^uratfon ôbay)et)(«rtgtgt;i^^,

ferÄranef^ept

SLAberfebnbt bebenden / obbie ^^’‘'''^ ; laffung mUIicb fep / 3” beneuf*^ j ^ung/^lutretdjvnb ftaref fepn/onbim | anfang ber Scbtvacb^eit mag man »J

-ocr page 49-

©.^o^an^öcijcrfi* « ^(t ^alfuttg pßfgm/ boc^ mc^tvirf @c^ Ïgt;töte aamp;jichdb^üen aber Die^^at ur fcIbfï/ ®ber fonjï burc^ bc^öllf ber güfotn 3be# »■en / orbetulidj ftcljrcpUK^cfcn/treream l’ifnftcljpftu^So auc^ bas^ïili; fonberItc^ Öf^bivf ebt/ foil man bic OJïtiRaber mitten lm lincfen 3lrm/ober bic OJÏfbian mit etm brepten ^ifcnobcr ^'(tetcnfcblagcn/bocfj »’ic^toi(ablaftfii.5)a aber bic ^ebermebr/ Oberauel gleidjfaUo befebdbtgt/ vnnb|u bem «tel ©cblüto vorbanben/ foil man bte ^eberaber / oberbic ÖJïebtan/ im reepten ^rm dffnen.ïCeifaber mehrcot^nlovmb feine J^ûlffbcpbcn gelehrten an^efuebt 'Mrbt/bip bic ÄranefbeptburcballeO^he# ber eingewurzelt wnnO ganz »erlauffen/ »nnö bermaffen fort gep^anzet / baf: bic Skefen oft eunerltebebeleben aufblüben/ in fotebem fall iß furz vmb fcincrlep weiß ju ber ^ötvlaifung ju ragten.

S^arnacb fol man jum purgieren fom# Pw^te# men/welche gar linbonbfanff^t fcpn mu^/ ‘^“quot;^* beroerfraneften innerlichen ©lieber hau ben/bann bic ©eißer onb Ärdfften beb ^f^

^ bene/

-ocr page 50-

Sfr^ttcV^uc^Z

bene/ fo auß km J?ert^cii fommcti /1« ï*’^^ (er Äranef^c^t vonvbfrmdlît^ni/vnûi'^ 'ixmlic^ot »nul) govafttgen purginïtiZ tde^tbeb m wtwbfrwmOtlicfx'm abtinu^ men vnö ^ebabm foUen gcfû(irf werkn» ^^fr^nlkn fel man nemmen von fnfcblt;'*’ repn auperlffenè^SenetWeffern kcp/l«’quot;^ km/flona Ovofemldn/ bicmir (fornitbfrt nennen/ einquintfem/ ^enefjetfantvnnb 3ngber grob geßen'en/ /eke em Kilb qtiinf kin/vnb l)j^ jufamen/ben 21 ben bin fo vin ^JJilebiraPer/akein flnn ©la^fetn voÖ/ brep ober vier malien aufffieben/mnKilp wol verbeef ober Ïïad^i laufen wepebf«/ »nnb am 0)?orgen erwärmt / burcb fi^ iTücIjlm au^truefen mb warm eingebtn* :Söergleicben fan man brep quintlfin »oitt nadjfolgenben puluer mit auefj fv »lef SOïiIcbwalfero/ ober ^rbtranebiv^P fero/oberöeabiofenwaOero/aloem®!«^^ (ein/einen wallaulffieben / vnb bie ^idt^* wo! verbeef t fielen (äffen/»nnb am CO^vP gen burc^truefen vnb eingeben. Ä'emnaclj aber W| ein gar treffentlic^o Ruiner i(î/ aneb

-ocr page 51-

©^oS^tt^®^^«’^ nbsp;nbsp;nbsp;»^

^«cl? wn mancbfvlvn anderen ^rancFbcp^ ’f«/vitnb Ionjl bev t'^tfm jeöfrn verferttgf ’bobben fan / beiten anberfÇalb quinUettt oberjivep qunitfem mit ^emober^nV be/oberanbem bienhe^en ^ßapern/naeb Ö^^fgen^eit beb ^»'lt;*n(fen ju^ebrauc^en/ Meicljbalfelbt^* 0» in vnbert^emger ^ohnepnimg vnnb meinem^Ïec^fÏen jw öutem/bifbep mollen mttifeilen.

59ïan bat^unfniinenrepneraubqelefe^ f “5^^* ber genet bief ter ;mep lof/meinen ‘^em^ 2, rtfui ein lof / ^-pit^pmue / aujf bem ^bp? ^wn an etlicfjen drfern macljfenb/ein halb ^Pi/^immetrtnben/^ïegeln/ C^alqan/ ^^ biftfamen/ icbeoeinqmntlein/ Ätaqnbi; ^’löerthalbqumtlem.

‘^nb von biefen gfitef en baf man bas Quitter jujurnfien vnnb ^u vermifeben» ^tueb Flt;»n wan mol einquintlem berptUu^ fen von grbtraiicb geben / benfelben bic ’^^^’'gefallene ba;u babè/anbern ber(Son^ feetion ober iatmergen gtafene genannt/ anbert^alblot/ mit einer '^ntb mie vor/ jertrieben/bergleicben auch ein lot von ber ^ i; l£oïtgt;

-ocr page 52-

Slr^ttcV^î^ucb/

lt;^onfcftien ^amvc^ / ober von Dem ^Wä“ , cart^amo.

^annnunber ^etb örnnafffn Ïfibhc^ purgïmifl/ foil man ben^ranrf vonM Kreutern / bic mnfonbcr^cH ju biffer Äramffiept btenfû^ fr wb/voferfigcn/bfV vonbic fumembfic fnnbbao ^oftilfraut/ auff Baffin Cochlcaria j banefien bic flfine ^örunnfre^Z bep ben iatcmifc^cn Naftur-tium aquaticum minus , von ben ©Ht# c^cn Sifymbrium cardaminegcnannt/bit bepbefembm @cßa(t cinco fpedfid anti-pharmaci, jeboep bureb jfirc oflfenbarfù^^ vnnbfrffnnthepe qualitetifc^c ;^r4fftc«/ bcnSc^urbaucègiiinbhc^au^juwur^tïrt vnb vertilgen begabt* 3m fall aberbiep^ ben nit allzeit ju befommenz obere wann nic^fju viclafonótigz foil man bicgrofr OSrunnfre^ nemmenz auefj tool bic '^^^ terfrefj au^ bcn@drtcnzvnb ifl bic ®«*^ fre^allcjcit beffer innfanbigem @runW/ tvekpe arn 9öfer ber raufepcnben ^‘*‘^ lm mdep^tz Rboefe fiat bic cr|ïgcmc(bf fleP ne ^runnfrepzfre (é^ernde^^ lieber in bei»

-ocr page 53-

‘Ö.^üf^in ^c^f vß- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13

®fa^ vnb OSiffen / mc^t fenti ven ^ap Khv fonp audj trol anber^wo ^m mb wt^ ^fr/abf r gar weiitlt;(.2S)Ïan mifc^et auch et# ’®«ft ^«c^bungen nut ben vorigen Äreu# W beren fc^arpffigfeif Çiemte iu temper ^ffen mnb mdffigen/ bevorab wenn bte ^’■«nef^epr mit ^inigen^ufdUen vmbfan^^ óen. ^-ot^t Die Somt be^ ^rancto»

9limbWctfr«ttt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^®^*

Pleiner ^runnenfrefTen / eineo f o viel ^^^ï'e^anbem.

'^erfebneibe mnb ^erftnef eo allee ffein/ '”’ï’ f^we fo vil frifdjfr@eif;mi(e^ baraupZ M bas kraut wol bebeeft fep / vnnb in ei# ’’fwrepnen ^afen^ugemaebt. Samael ^tefieb fote^eo /bi^ ber vierbte tfuil innge# fotten/bann ee mu^ nit viel verfotten wer# ^01/ber ^reuter fubtieler strafft falben/ bte barburefj foOen verbunden vnnb ver# K^winben» ^emfe^abenabervor^ufom# Jw fan man co fdmptheb t^un inn einer kannten ober flemen krug/mit einem en# St« Sîunbt / oben rooi verfcbloffen / vnnb ‘tlfotnetn heffel mit ÎBafferauff J^euro ^ »1 ober

-ocr page 54-

2(rl^tic^^ucamp;/

©ba ©fro^^fff^tt/ dn ßunbfobafaö^ bOen fifbcn.^tf ff gefÏaU nrnet man aun latetn/in vale d u plici. $-©(^êbe truffe fidp fb burcb ft» ^“fJj / ’^l’ ö»^ f*'tt^ fbW** marmfnXruncf von fim^oba feefjo^öm ^fn alle SUïorgen/vnb beefe ben Äraneffn im Q^etf) tool;u/ vnb ba einig febmi^fn d^ folgen wnrb / hat man beffen abjutvarfen» ;iÖerg(eicben foU man oneb fo viel vorn itranefnaeb OJîùfagjubrep ÇObrenviv gefebrlicb eingeben. 93nb wann ff’ ber Äranef wol erleiben fan / meeßt auch bd’ Qlbenbo ;u nf un SO^rfn wiberumb berfeb -hg iXranef bamaffen genu^f werben»

‘ïöo fern aber ber ^ranefe auljbein lt;Safft ber obgebacbten .^reuter ju ficb Ufminen funbte / foil vngleicb ^^ fräffft’' gere ^irefung bavonempfangen/ïöïu^ man aio bann befto mehr von btefen frlgt; feben .Treutern nemmen / vnnbinn einew OJJarmorflein ober lifincnÄraufßfin mil einem bóllen ©rimpffel gar f lern ftolfen vnb ben ©afft burebetn leihen ïXueb ober jpaartueb au^trudfen / vnb aufffeuwrige beiert

-ocr page 55-

^3‘’amp;lt;^rt'^ci)er0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

^oktt regelt/vnb oben abfe^dumett /»nnb bavon emgeben wer nonnen / toarm nuf Surfer vnnb toentg ^tmmftpufucre/ober mit kSm^puluer / wie eo bem 5vrlt;in(fen «maller anmutigflen/ ^ur felben @nin* ben/wie oben angejeigt^^nnb ba man bte J^We beü .^ranefen §u fempenren bep bem liraneb bie 2?aeljpungen mu^ vermt# fc^en / foil man nur ben falben lluilbu’gt; ffè^trame nemmen gegen em /ebee ber an# bem .^reuter/vù gleich |îo|fen/wtegefagt ?mclj fanmanbiefnfefje ^reuter nur poRen / vnnb gleic^wol mu CJïilcp ober ^affermtle^ burc^truefen/ onnbwarm bermaffen eingeben. SÖnbmu^manm# fonber^ett acht haben auff gefcpaffenheit be^ifibo ber.^ranef en/onb auffalle omb# panbe ber Âramf^ept/ÇÔnnb babm bte ^ù^tfe^nur ber ^reuter bingieren/ vnnb bie Bremer vnnb guamitet ber Xrdnef nief^ren ober ringern. Äann bieerpen ob# ermelbien^reuter fetnb in ,rer eufferltc^en QÖircfung mit erwarmenber ^rafften igt;nb Xugenbten begabt/ .©er halben gena# © «if turt

-ocr page 56-

Sfr^ncV ^uc^Z

turt Wc grobe vn^einge vnnb vngffocHc Scue^figfett biffer Äranefhept Durch ju^ beiffen /Dunner vnnD fubfteler ^umnefjen/ vnD gcwaltighc^ DurcIjDcn J^am ^utrei# ben.^Jaun auch fern ©ei^mtlcb hep ^««^ Den/foil man fnfepe jtühmifcb von einer jungen ^u^ nemmen / ober aber 'lBa0er^ mUeb/ vnnD voriger weiO ^urii)len/jfDocb mu^ man aUe !Xag Den^ranef erfrifebe«* (fHiebe verficDen auch fofebe Äreuter in rotem IBem.^j^ ^ttteb etivan juni^^rancf garDicnhcbDer ^'Jermutb. ^ann aueb Die mnerftebe fûmcmblie Partien / ober aber eufferhebe ^heDer mebr inn j^mbcf wegtigfeit fraffttob fepuDt / wirbt ^ff^f mgfraut Dabep vermifcbet.

^fben ermelDter aber meiner X’rW nung / wi( teb ntebt verhalten / was etheb^ anbere/ fo Difc ÄraneFbept ju euneren fub vnOernemmen / vor (*óctrdncF macben: SOoroerfl/ nemmenoDe^ obern von Dein geburifen ^ermut/vnDgefîoffen Qßneb^ olDer.Körner/febeo ein-^anD voll/ @ei^^ tmlcb«n SVfapZ verficDen fokbeo 5“ G’'’^^ men/

-ocr page 57-

©.3ïgt;amp;^ttt1 '^fVlt;‘^£’- nbsp;nbsp;nbsp;gt;?

I Wen/h^ bcr vicrbfc o^cr briffe fbei( ver# f Jf^rf/ale ban frühen fie ee frdtftt^ au^/vn vermifdjen dn ^afbqntntldn ober weingo* ge pûluerf Saffran ba^u / vnb ab no^ ei# «en waO ober^tveen wiberumb auflTgefot# ten/ lamelle bureb em keinen iXueb fdben/ wb geben bavon einen iXrunef am SS^or# gen/aueb nach CJdftag ju brep SöbrenZ wb be^ 2ibenb6 abman febfaffen wtl.

3cb habe auch einen gefannt / ber bnfe •^landbepf ennerte mit fvlcbem iTrancf/ ’^‘’»'bfbaUen/ba^ ber ieib erp purgirf mar : ï^tmb lt;^afbpnngen / fteme OBafferfre^Z IKbee brep ^anbvotV bep biefe Äreuf er ge# poffen / vermifebe tveiffen iSenfffamen/ ^I^^iniUiemvur^efn au^ bem^artêfrifcb/ Kbee ein (ctb/^ngber dn ba(b (otb/fangen ÎWeredn gumddn/aOee jerflo^ ftimpf# ^Jtb/onb mit dm halb OJJafi rotenQ33etn6/ pUff (6 bureb dn A?driiÆucb. ?öon bte# KW ^ranrf jufdrberfï gerdtidf/merbe af# •f ÏOïorgen ein iXrunef warm epngebenZ oitnb ber ieib wol jugebeefet z barauff ge# K^wt^tZ-vnb bermafjen neun 2;ag barinn v ver#

-ocr page 58-

Sfr^ncy^uc^/

»ff^arr« / alfo wtrbt bcm Äramfen g^^

^'füc^c 2(Mtc^e‘îô«bfnmilt;jnîgt;vcti fccr OJiardV ncinmcn ^ac^pun^cn/fW«^ Qûuffrrhftî/vii^ bluer 3(oe babep/fawp^ (le^^cpolTen/wi mit COîik^ Pureljacfcb^*’^ gen/gebene bem jtraticfen^utnnrfen.

^m ©rdum^âi mir befatmt/ba^ fif einem jungen^ mb in biferÄraneF^ept S«^ ^w» gerufl Kib/ bifen folgenben huge ^prop/ »nb bavon alle OJïorgen »nb 2lbenb einen Doffel voll eptigeben vnb gef^olffen : ^7nnb Oï^barbara/ïiaufenbgulben fraut/ Oï^i« pontteum /gbceein ^albgumflem / (fm^^ jarnen vnnb ©upboïn/iebeo ein halb lotbZ maclj gU Puluer/ vil mil bem au^geirnefi’ ten éafft / von einer ^anbvoll JöamajÏ# Blumen / inn ^af^er verfotien/ fdjlage bure^ / vnb feube barnuefj mit geburheber ^Quanfitet von ^uefer/ bt^eojuemnn langen 0prop verfoeien.

Jc^foli auc^ nic^t verbaken ber X)fÏ* friefifdjen Äim|i in bifer ^randbepi/vn^ angefehè/ bap fie etivao verde^fheb *wbdlt;

-ocr page 59-

R)f me n/vnamp; nû^f fo gar «nmö§e^«nd« ^^^ttutju bfiDf^KM/ ba^ jebereïanbfebaiff j w ©ebraudj ber ^tr^nepen etn fonberltdjc' 3(rt vnö (^twobnbett hat / vnnb baf? auc^ »nfaubere bmgemrt fester vngfaubfic^en ^ugenbe befraffdgef / ‘îBifwol boef) bap fdbt^ nit ^ber jdtjw folgen/wol wir meÇ? fierez «ngotoßer »nb lieblichere OJditel ’’w(lellen / »«b alfo bie wähl halben fönen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

^te neinmen jechb59?a^ 0î|omfch«« SÄ» ^Vfnuv ün |b({en in einem fleinern ®?dr? ^Mnef. KÏ Icdjo loth frifdjer ^«r$eln von 03?f er^ *'^^de(j gar flein/vnb vermifchen biefdbige w ein then bei; ^eino / lajten co alfo wep# f^en ein ©tunb/bamadj benfelben ^em ^nreh ein deinen iZuelj wol getruefet/ ^eennfchen fie mit ben obermelbten 29?ap knQUeinoz vnnb inn ein wenig biefeo ver^ Jiikhten ^Cemo vertreiben fie ©fieren^« fo^tonb ©nn^fo^tZiebeo fo vtdalobrep Sivlfe^elfehe nnÇvlapen eo alfo ein funb kehen z trnefen eo alo bann frdfftig burch/ ^b vermifchene mit bem vorigen QBem» «Darnach mup man versoffen SP^upeat^ mik

-ocr page 60-

2(r^ttcV^U(^/

«û^ Wb ^egf (m/|fbf0 dn Çâ(6 (otÇ/tn «n ^dnm Î^ûc^ün bnbfn/vnb vier »» jwen^ Otg 0tunbfn ni ben QBftn ^end'en. ^ter^ nbsp;nbsp;i

ven intnf et ba grande fo offf in barftet/ »ffgfntf 0f fauc^ fftnee aube rn @f erdncFö fo (ang bie^ratid^fpt tvfret/SÖnb nn ^iH ndtt^ / ftifrbf ber iiranef anbertnwl jußf^ ritfïct/ vnb fed man fcbr gcfalncncr épd# fen vnb Oèugfen ^rote fid» fnt^a(ff«*3Ï^ idefjthe^ abjuncmmcn/wctl m 5«f ^^^”^* »ff Otteren »tib @4«^ fepn/ba^ man ba^ Ça(b au^ fokken m Çf mnfc^cn/wbwiWP^ ^cnngfddote|f n / Kboc^ gar nuçbarlk^^ bmßf«/ fonbalt^ bem armen gem^nm SOîann ju ^utem / btefe 2tr^nqgt; beffen ben ^c^urbauc^abac^t »nberfunben.

®^«ß* ^at gfdc^mol ber 04n^fo§t ferne fen^ **^ bercj^rafftc/wnißniiteinerfninsenX^H^ fttetbegabt/wieman fiÇet/wann er aufp @ra^ f4(k/ba(j er baffelbe »erbtenne/^f’' SOrfac^en balbaucb/ba man |n mir^^’’ ober anberen bienfïhc^en ^Baffern bbef 0etr4n(tburc^trudf/ burebfebnetbet/y^ (Offner/ treibet er au^ bk verladene 5'^b^^

-ocr page 61-

3o^an^nxv0- 17 ^c Äranef^epf / 5ïac^gf hurt / vîinb ben jr^fw* 3 p aucè tflt;fn^4 Ö^f ’”’*■ We ^«If iW'^dfo lp mc^f fo ^oeb ju Vf rtvunbern b^ï^ ter (oticrnifof^r bf ^glficf^fn jur-^fp^ Wng biffr^rancthcpt^fjo^ni wirbf.

3n ©c^wfbfn/wtf g(ftd?faUötnSf»l# ^Æ? JJ^maref / ^at man abermals fmen anbem ÏSKu ^vb:aucb bifrÄramf ^fpf ju funren:Q3a^ nemaixK» ben vba ben anbem Xag / ober auch wc^^ftS** f® offt/ben gangen ieib tn einem Q3ab von ^«miUenblüt^/^o^falbep/ffemc^run# ^‘'nV^aebpungen/ 'Pappeln vnb bergfets '^en in Halfer gefotten / /eboe^ ef Kc^e ba^ bfnnurbieédjend'el alle lag mfole^ge# fottene/vnb tapen benganpen-éeibabprep t^fn/mùbenfelbenÂreurern.

Söngeac^t aber/wae andere m pè ^anb^ FebaPten gegen ben @cburbaucb gebraut eljni/wónen wir vnfermproeep vnbCrb# bung mn biefer (duration weitere folgen/ bub förnemlic^ er/nnert Çaben / bap man b’ol einmal ober ^wepnaefj gefe^affen^ric bep ieibe vnnbvorpe^enbemßufall/ben lt;eib / wie erp angeleigt/ purgieren mûPe/

-ocr page 62-

2(r^ttcV^U(amp;/ 2((6man aber bic iranef mc^t iticbf^f^ brauc^t/foU man alle CVîorgcti fo gro^ ^i^ö ein ober^wo^ute jïefïen/ von ber Confer-uavoiiibffelfrant/ober aber von berCon • ferua bc^ rechten ©amanberlein / bao loir «ennenChamædryn veram,aiitt ficb fdblÏ Ober mrt ben anbern vermife^c epnnetffen-Âar^u fembt auch btenfWte^ bte epnae^ wac^felBur^dn von ^^c^fenjungvnnb ^urreffeb/tvie auc^ 2llanttpurpflnepn^ gebeizt/ oberbieConfcrua barvon/ ober cpn^einac^fer^nbianifcber^nsber« 'Ïöieioolaber obermelbte Mreutirvnb ©efrdnef foldje ^tugenfebemlidje vnnb emplinbltcbe IBtrefung tviber btefe gifl^ ge Ärand^epf erjetgen/alo heden fie hid^ inn eineverborgene èpgenfeïjalft vnb vn^ erforfc^hc^e iïiigenb / bte wir ipcaficam nennen/fo gefebie^t balfelbig/vermóg frer fcbarplfenvnnb fubttlen .^rdftien/vnnb cScbmaeFgretfjFltdjer Xlnalrteten aöetn/ bcr^albduc^ vtelanbere Äreufer/ tvelcb^ burdj glen^e Ärafft bie grobe CJjatenen Wfer krandbept fnbfihren vnb ^infretben ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gena^

-ocr page 63-

©.3eamp;ati ^cv^w. 18 Öfnafurf/^tq» bùngft^ fepn/ate ncmhcQ ^1*““ Ófnifin(^artftifrf^/^ragon/^Bafffrba.-0c^ur« ^Wg ober ^noblaudjefrauf / ^Jïaurpftfz bauc^ Kr/^’aunwur^/fUtn ^d^ar^en/Xob# *”*quot;*‘^*

/ J)afdwur^ / ^dfebfr -QuenM/ ^P’^mue / OJïaurobfrSÜJutferfraur/ ^f^ditt)urjj/(y-^rcnprfifï/0}ïaurrauffn/ ^''^(»■4uc(y0cbarlacb/'-Ï)ftonKn/Xau^ '^‘^^3ü(C)fn/3fr‘^pA‘5a)nanberfin/3efi'H^:

k hebe r/Olxrmcni^f quot;^ipo^emfvMt/ ^^urcunpfffr/vnwaeju bem COdktnu# ^AWe bfr èffinfarn/iZamartfe^è J)oI^/ ^k^jun^/ bic CKinbc ven'^appem / wur^ w »011 ^fdjern Q5aum / auch von J^uit^ ‘'^Wbcrgïeic^cei-i^lfncnbc-löur^dn/afó ^'’^SccbcI/Pftcrfilßc/Qjalbnan/OJJcfr^ ^^Wc^/teuffc^è Cingber berepf/SÖibcmdl/ ^Jnttonr^/X^cblknjug/^nrrfffcb/^^pf’* J^Z^ ngdfuf;/^öCipi'art/ ©nnbttvnr^/ ^?(fpontic/^ß(rlu(ci^/fäßffo{^/fcf^wa^^ ^^W^ù^tvurç/bancbenèenftbfetifr/ '^»f'^inlin/3)h?rabe(aiïcn/ infonbcr^if fo J^^tnlndosnfnt/ba6i5bfr|Ïvó,ungèèopf^ kn/^anpborn vn ^ofberbjfu^.^web bte

ertran

-ocr page 64-

2(rfettci)^ucamp;/ fwarmcnöc @amcn/a(6 ^mc^fl/lïw^/ Cc^afmANc / i orbeeren / 2(uc^ w groffev ^igt;c fttran crFüIfnöfSanifn/nnt'frgln^ ' ' c^cn z^oc^öa^ man nur etliche au^erk* fene ^reuter in geringer ^(’^t mitguffw SÖnberfefjeiïn ne mme / wie erfî anjjejn^tZ ^Uic^eamfic^erpftt»

^pc^Iung edifber 5«f4H in ^ù^ prÄranrf^fpf.

^nvnï mc^rers tarife amp;aßO}?ifß in brr (inefen ©fiten mangel on* p|înîgt;f t inn tiefer itranef ivpt/ foil jöd tub maitbafli'lbigfdjmirfnmït^appent^fl/ e«i6i«»» vu mo ferm harte fAr^nöm/mit oersak ben genannt ^ialthca/ von CftbifcliW«*'^ ) nein berept/ Ïöie auch vonöemÓJïflilf^l ^fïalïer/vnb her ©alben von her Brioni eaiMiiiS“ quot;ÏBurne 1 babep vermifdjenZ^ber ba bif-lf^ »xroteber. ^(f mürbe brefthaptig fepn / feit man bit redite ©eit mit 7ßermufX)tle alle CJJer^ gen marm/langvnb janfft fdjmieren/vn^ j Unfall nötig/foil man ten ©afft von vn^ fernerßen ^reutem/ale von berniöffel*

fraul :

1

-ocr page 65-

^'‘^ucvnnDvenöcr ftemen Q^rutuienfref?

*wrt^em45c( »tibioatbe« epHp^ben«

. 3|î auch wc^t vor Bm ^ennglîc« 3*^^

âufe^dçcn/ Baó wnje^/ Brdun vhB faut ^'^^Hßnfef/Dar^u man BtO ©urgefwaf ®5^*^ fff / Baffetbig Barimt ^u wdfeijrn/ jurwtlcn fSm**

* ^imB Btr fauwerr Pfeffer / »nnB ab# ^m* Ôf recette gelbe ^tnBen/wn Bem Süerpclj/ ^“'‘^' berberis genannt/auc^f-tdffelfrauf/ftei#! Jfn ^runenfre^Z vnB wann mane haben f^^Z gcBunte vnjetfige rofe Ovefen Z ^er# p^neiBe allee flemz vnB fiebe ee mrt lÖaf# nf/Barmn gtuenB (fpfen oBer @tabl gele* RftZvnB wenne auf getrmff z if ne Bar^w ^ Wenig 3laun/vnnB taf mie einem watt ^MfieBenz^On mag man Barnac^ Ovofen ^entgoBer fe^tec^fè^omg Babcp vermt* n^en / jeBoefj Bae ^a^nfïetfe^ befer supers «ftt/vnnB Bie ^i$e mehr julefc^enzfott Wan Ben ©prop von OJ?auIbeeren0a|f(Z ÖfN^nnf^iamorumZBdju t§um SOnnb Waß Bae ióffelfraut fc^on me^t jubefom* WenzoBer Bie ^runuenfrefz foil man von Çôerfîe^ nur vnB Oèopen Ben ©urgelz g eranef/

-ocr page 66-

^(r^iKD^ucè/ frantf/tvïfventtffôf/bfrfçffn. 55«auc^ ettvann tm'^ßmtfröie Q^lctrcr von Dem Söcrficfe mc^t ju befommen/ foil man Oer DvmDf n Davon Depo mehr nenun* ^nD t» mangel Derfelbige/Djc OvinDen von Sebfe^ l^en-Somen/vn jurûfîen/tvie oben gefaßt» ÖJ?it fdebem ©urgelfraneb wtrt man alle €V?orgf n/vn nadj (Offene vn 2(benD6/Da^ ga^n^tifdjroafcljen/vnD Den ©cblunbe gurgeln / ^abe tc^ viel Leuten mit foleb^'^ orDnung Durelj ©öttlicbe gnaD geÇoIffen» QBjI aber noch Wetters etliche @urgel^ fr4nrfDabe9ff§en/DiebalD vnD (eic^rf’^ verferttget können werben :‘57tmb plaint ein Çalb lot^/@allnü^ brep.gutntlm / bee fntterflenlXmDen von ^cblebenSSornen jwo ^anbf voll / feub alles nm einer ÖKlt;*r ^aners/bm ber britttbeil ver^ebre.-O^tf mmb ein halb 0)?afi Qtöetns/vter lotMP^^ mgs/feub fole^s^ufammen / vnb fe^^^J wol ab/time bare^n @albepen etnÇwÇ’ ^anDvoll/4^perlueep/Q3ertram/gfbtt”^^ ^Älaun / jebes ein halb lof^Z (fampifer et halb gumdm / vnb wann es alles gefs«^”.

-ocr page 67-

©♦3ûj4tt*32Bcv^^^- i® f^mane öurchfruchn. 2(6a«ntrf|fhc^ ^'ïftfr ju bet# wepefjen faulen ^^’^«^ wfe^ / bas BaIbt sUßeraft tvirbe/tfl bï^: ‘^imb ^e^mc^ ‘^Bapcr/fo vil bir gefdh Jtg/vermifc^ barmber fo vil SOrtnol-óel/ ' ^•(ïbae^Öaiffr fatrer iep/barnutwafdje ’’«breibe bae ^a^nßnfe^.

^n^hc^lanb verficbtman mdn ^(b ^«^‘Sicreffig/rot ‘^nnentfeb ^olue ent ^of/2(laun ein l^alblot/^onigfec^elot/ 'tüepe ©ac^fen t^un babep @euenbaum»

2lucb bereit man mancberlep Puluer/ bamit bae ^a^nßeifeb juvor genben mirt/ *«b ber blutige ^pter vnnb quot;^euebtigfeit ^wfigefaubert / vnb bann gemafdjen / ober gegurgelt / ober mit einem @4(b(em ge^« ptieben / miefolgen mirbt»

^ae ’Puluer bereptet von gebranntem F“[?^ ^“ ^al(j / von gebranntem 2Uaun/gcbrannt Kâ. ”* ^^offelfebUtfen ober ^efemfcbillfen/ ^kb von gebranntem ‘Wemgartholp/ vtibbarvnber gemifebiputuervon t^ra^ bat jcbelen/gebume rote3Ïofen/ Ï7ater^ b’«r^7Bur^e{n/0a(bep/folcb6aneoifl;«

ber

-ocr page 68-

îlr^ncv^ufO/

brr ©aÆett btotfKtc^/magdtt feberW’^ feb^n/vn b bavon machen ff meß gefaßt ne» é^dtWin jâ 3t neb tverbm bic ^dtbtdn ^u bcm fa«^ ^‘'''^*’' (en ^a^nßetfeb bermaßen jugerößü^wb fcS: nbsp;nbsp;^afenvur^ ^BnrRcIn ein toth / gebranbt

3(au«^mep ©erupet/Pae t|l Per Pritt tH finee qiunittnez vermifebf mit ^tötamoro/ von bem 3)iau(bceren ©afft bereit/ober mit liefen .henig/ober gemeinen •O’”^^^/ in 5'orm cineo ©dlbtino. 5)er gerate wirf auch vermifcbt gfbrautTtlaun/'-Scrtram/ gebunte rote Oiofen/ 42)flcrfucep/wenig ©rttbep/vnbweiffer'ïÖepraiicb/eiue^^^’* gar wenig îO^ufeatebfnf/bamif bao©atbgt; (ein Pepo anmn^figer wirbt / »nnb etheb^ J^ropffen von SÖttriotJ^et

çTutetn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fö gefefjiebt bisweilen / baf ba6 3^Çw^

fcSamp;* ^‘'’^ an^quißet/fogrofivnbbergepaß/ ftdfe^. Paf man Paffetb mit Perécberenabfebntt^

Pen muf / »nnP Pami barauff ßreiebm brt ©ntb Acgyptiacum geitcnnf / ober ge«* branPt 2ttaun mit Oiofcn Rottig vennù febet / ^ne^Pao man inn ^eit Per nofbiriif . bem SÖitrio(,Od bedwingen muf‘W maefjef

-ocr page 69-

^lt;ïc^ef man cm gar §cp(fam lt;®a(6(m ^K;« iw von Ovo fen ^pnig »nnb ^tamoro ven ^«nltccrcn @afft^f re pt/ îgt;artnn vermiß ^ct fo vid von ütmSünnelO^il/Oaf^fß r^tvrfep/vfrfloplfowolju. SÜnnbinnfe ^ffm gufdüen / ift tgt;ir? nn furtrlt;üc^ ^«ffrr/ wie aud? tn gar bdfe n 0lt;fj4amp;en/ '’wngt;foil man öalfdb alfo brauchen / Dafi •^w rin Wrinee 0dpvinri!fin Darmnne* ^«^f»»* jf / vnnD Dao 3a^n|lftfdj Darmit fîreic^e: S^.JJv ^«mb von Dem Sublimato jwep ©eru# Pfl/gebrannten OWaun jwep quimün vnD ^’^^albeo, Äi^^ufammen gcilopen/feuD ’’’«DemvierDten f^ed einer CVfafrlöege^ •^ OSaßero ;wo ©tuuDt wo! verDeeft tn ^•tt OMa^oDer Ärugfin/Dao inne IVaffir Mt^ef. (^letcbcr wet^ mmb aueb^mep ®frupd ©nblimat/vngebranfen ^(ann ^n lot^/vnD ein Dritt t^e i( etnerOJîa^ iße^ 8fric^ OBaOere/ vnD berept eo wie vor»

§nDen Rieden oDer SOfaferenan ^q^^ «ii tew JJ^’tt / foil man Diefdbe D4mpjfen vnnD w4# 5lt;«‘’‘quot;‘ w / mit einem ^SaD berept von OBacD^ Mber ÂDrneràerfniçt/bepDen ^Örimnen# ty fre^/

-ocr page 70-

Sfr^ttcr^^uc^/

Fre^ / Töinferfreft/^ óffeJfraut tn ^^IÏ^ gefotten/Oaju man thun fan/wo man »w Kamillen / ^epfu^ / ÏOïcIï^/ ^erntü^' iï^^pmtam/ Oïoftmann/ €Cgt;ïepfran/lt;‘’^ «anOef/ 3H«gt;p/ vnnO Ofr^fneben ^treuK^ ^ann man auch Oef? ©c^urbauc^ö tn’^Ç 5wnffdhaffti(|/vnnO Ote ^feefen |i(^ w^J genußfam au^geben / fod man groO^ ^ebtratn tm vortgen Q5aO ne^en vA ‘^^^^

fccn -Sep, jiifJ1 x,njiö aufjblufxn/ @oü man aneb^^

*“’* OSepn ^(benOôvnnOîOîorgene fc^mflt;rlt;® mttfoUbem@d(bhn: ‘57tmb SÖïevbuft^ fnnflF(otb/lt;»«^f»'f^ffnf^^^»c(}olOerF0rttej/ inn etnem Oi'órfcr jerfïoOen / anOcrt^aib (otb/repnen ^em vier totÇ/fenOebtWJ

Qöem epnaefottetb ^Oer aber man F »erfieOe tn ÖWilc^/ftetn ^afferfre^/obe*' QBmterfreO/ vermuth / vnnO geflefP Lorbeern ober “ïBacbolOer Äörner/»n*^’J Oem abgf febaumpfen^rtß Oie ^epn fîteij ^en/0j?an mag aueb^uebfr tn oem^W

«r^en/wib vint Ote ^cpn fc^lrgen»

a«(^î

-ocr page 71-

^.^û^tîn^'cncrf?. 22

^lucb mu^ man fonhere acht Bakn anff ^J„^ J^^ ï’ïf^t^e/ vnnamp;öantinb öie Biei^cÄrcur^ö^ne, ïcr minkrn/vnö mehr Q3acljpungfn Dar^ kp tbun/viibui fauwrfr 3kilcb amp;tc.^reu# tfv verpfövn. ^an fcblagef auch bar# »mb ben ©ebmanbe von öer Äemmtlcfj »her @atvrmi(cb / ober auch frifebe ^uti« tfrmilcfj.

lÖmnaucb Çarte ©cfcljmuffî fub er^ 5« blt;nfec ^fben/fod man em Qken barnmb ferlai sBb^»»(i^’ 8m»on Okilcb/ barmn gefotten (epgroffe ^altonr^/^ermuf^Z ©oümur^/^etg# *»ar^enfrant / Wonien ober ©«ebtvur^-^m ^nrijef / ©rommen von XBetpen ^ïot/Q5onenmeelober©er|Ïenmee(/ober Seigbonenmeef/allee nacb gelegenben ber Q5efcbwn(0vnb^ii^e.

lt;Soaucb bte @ennfnvnbQ5anbfabe^ ^«^cro knan OSepnen auch wol an Firmen offt# frf quot;^’quot;3 male bureb bte febmere grobe ïüklanebo# »«».“’* ftfebeS'euebtigfetf erwarte/^erfpanen ober aberverfrtmpffen/ba^ man ficb vbel bec megen ober geben fan / foil man folcbe ^lieber vber ben ^ampff ber gefotten

^ mj Äretbs

-ocr page 72-

jtreufer Bähen / vnnö ^anac^ fc^mhrwZ oöcr auch oBn bac hnnplffn / worm àii gute 5«t/ »nnö fanfft (Îrdc^cn mir @fln^lt;gt; fc^maf^ / (i-nfenfe^mah? ober ^ac^fen# fc^mafç / vnnb Ove^enwunndf/vnnb btr^ gkic^en.

?“ ^*2^ ^quot;^ er^n^f « Hc^ lt;ttK^ t« biffer ^ramfi* S. *H^^t®lt;*«Sfflt;»H‘ft^ offne ©tbrtben art ^e^nm/wiebann geweinficlj alle 0fbagt; ben/foau^grobemOJfelanc^ohfcfjertï^f^ bluf werurfac^f/ viel befc^werhe^er fnnb/ weber bie au^ einem anbern ^runbifetn^ men / benneten mu^ man nac^ geftah bef’ @cbaben6bie2(rßenepfn anbeni. ^nb vor erfï vmb^u ^Öïwnbifïewen ober rfpgt; mgen / fon man em @4(Mem ^urnfifH von bem @afft bef ^ dffelfrauf6/^p^lt;w/ »nnb Xöermmh / vnnb mhgufem-^P^ mg 5» einem @4fb(em verfifbcn/barM man vermifc^en foU 'Puluer vonX)fe’'^ (neep/ gebrannt 2((aun/ober im ^afl grep fe ’Pntrefaffion/ @fancf ober partie ba i^Z wenig von bem roten ‘Preeipitat *prt^^ mr/ober auefj etliefjetropffen bef SÖrt«^

-ocr page 73-

^•3oÇatt^eV«‘lt;’- nbsp;nbsp;nbsp;»

Äde ober ^c^wcbel 4^c(6/ Meon^ug. Oßenno auch noc^ Röbern other forderte/ folt man öao XCaffer auc^ gebrauchen fönen/ von bem IBegncbwaffcr/ mit bem Sublimato vnnb gebrannt 2l(aun bereit/ wie oben ju bem au^queUenben ^a^n# fietfeb ange jeigt/jeboch mtf guter^urfich* figfett vnb 9Önberfchetb» ^o iflauch bien# lieh aujj ber ^poteefen baa pßafter Dia-palma,igt;ao auch tool mit wenig9îofenX)et frtvepchet vnnb banner gemacht fan wer# ben / wie auch J« ber J?eplung am letten bae *p|faßer deMiniooberdeTutia, ober berglcichenbienlichiff»

^uffba^ aber inn biefer vorgewanbten duration ferne verbmberung gefchehen blockt/ ,©ieweil man fotche furnemltche Äreuter nicht fo eigentlich fennet/vnO ba« ^öffelfraut bep ben Xeutfehen inn ihren ^reuferbüchern/meineo wiKeno/nit beut# Mgbug befchricben/ wil ich man beben# tfen bavon hie vor klugen pellen / mit ber Ifbenbigcn ^Ibconferfeptung vnb eigentit# t^er ^efchreibung/ bann eo/ wie auch viel i^ 9 anbe#

-ocr page 74-

sirènes ^«camp;Z

WH* traut.

anbae Äreutcr/nnt bcm auffwac^fen/ fd^ ne 09 (etter vnnb ©eft a (t etwae versilbert. Q^ennee erft Berfur fompt/^titeé^kt^ ferlent'WW baß .^rauf/ Ï7aternhitt(eiti ge^ nennf/beren viel ^utlleicb von ber'^Bur^ ße(n mit f^ren «Stilen au^lauffen /vn mit ber jeit gröber vnb bief er werben ingeßalt ber .^afclwur^ / irboeb in ber runbe ber ^Sletter er^ei^en peb fieben ober neun gt^ ringe ^•eben vngefehrltdj / innfvuberlyit aneb im Quinter, ^»ergeringfîe t^eil ber sisletter tp fcblecbf vn gleieb/aber ber meb^ rer tß etwaß vmbge^ogen/ in form eine? 4ö|felß/bavoneßben tarnen baf/ivteetli^ dje Q3ucb^baumen kletter. 3m hinter bleiben bie ^^letter grop in einer gepalt on grun/aber im folgenben Soiner werben bic kleffer (bie juvor griffer vnnbrunbf gewefen/wiebie Jpafelwunt) mit ber jeit geringer vnnb febmakr / vnb bepo me^r/ je nd^er fie von ber ïöurneln $u ber ^(üt vnnb Sam boffer aufffteigen / vnb offen# baren fiel? bann bie «Sefen auch weitere/ vnb am me freßen im ^(y^ / JpriH vnb

-ocr page 75-

ïö.3oJlt;ïtt®eijer^. 14 ^fp/vnnbfcmmfn bann vtaf^uffigWe ^(ûmkm Çerau^ / vniW folgenbean fiatt îxt Q5Iûf fe^et ficf^ im lunio î^er ©amge# We^/welcfeer Dann/ wenn er zeitig iff / m geringen ^dn^fm »nnb @djdthn fte^ ers« Mt / önnef et reth / ftem/ »nnb platt / J^af ^web ein fpiKige ^Curpet/ weif’ /reefjt vnö tiïcfjt tang. 3nï ©efebmatf beßnkt man/ ^«0 öae Äraut tm eufferßen ^weptè^rab/ M tm bntten §t$tg / »nnb ju ber ^i^igen ^falft/ber fteinen^runnenfreOen nd^eh 3n vnRrm «ianbe mu^mane tn ©arten fdpen» 3« ^o0anö/5«e flanb/vnnb bep# ftgenben ©ren^en/wdefs^t ee an ben @ee#.

bammen vnbfonß/SÖnbtß gar fern Tciephium, 110eb Britannica, Wie ettiebe ©elebrten meinen.

-ocr page 76-

-ocr page 77-

'ö-^o^an^iW’ i^

® ü 2(6con«rfcvtutt3 bep ióffjffraufOOttrt C8 im wxc^feit ifî/viib wie es ein ^0 ßflltimOOSinter^at»

-ocr page 78-

' 2{r0tKt)^ud)/

^f* 5«^c lt;ïuc^ D« brep anbfff för* vj^rtemUc^c Mrcutcr befc^rcilx’n wd(^

(en / bamrt in crfanntnu^ bfrffIbfn fdit ^mfumib gefc^c^c / wnb bif €^ur ,^rf63(iMlïc^cn ^àu^gangenùfjf beraubt wiUbf»

jkiw ^ie f(nttf Q^rumunfrefj fommff erft m^”^ ^‘'*'f“‘' *^’^ Hf men runben'^Öfeffern an bep*' ben^enen/vnb werben )Çe alter vnb^tt^P fer/iefc^malernnb (dnaer/imt aufbrev^ tung geringer @tenglen / baranff oben weijte ^Blnmlem mt anfang bef; JW litige fidj auf geben/ wacljf t nicht allein tn tvdffertgen vnnb feuchten 4gt;rf^fn/ fenber auch m Adrien onban ben QÖegen / audj an (îetntgen Reffen/ aber wenig / vimb §«lt;

rin fonbern fc^arpffen (BefchmacF.

©«ne ^ij. (jni^cfc ßvepe SSrunnenfreß / $lt;»lt; tre^. nbsp;nbsp;nbsp;viel größere ^Sleiter/ erßrunbt/vnb wenn bie größer werben/jerfpalt en fie feh ei was gleich wie bie weiße 0enffbletter / »nnb femb fc^arpßTim^efcljmacF/wie ber@ar^ tenfreß / wachst auch auff feuchten orten/

fenben

-ocr page 79-

fenben germgen '^Baflemfauffen, 55^6 erfre ©ffclylccbt wirbt bep Om @riec^m gtnannt Sifymbrium cardamine, ven Om iatfinern Nafturtiumaquaticum minus. ÄdeanOrr/ Nafturtium aquaticum ma-*“^ 3” ^WÜdnifeb Sifombro aquatico amp;nbsp;Crefcione. ^^tuft' ^ranßdpfcb Creffon» ^ie ©panibicr nmnme Oervore vnnO ^twifî. ^ie îîmtfe^m OJrunnrnfrep Pn »no ^afferfreffm.

-^'osOritte .Krautz fo ieb genannt ÇaOrï^i««» ^interfreft / ip Ocm greften ^brunncn^ Wm nicht vnehnhch/alkin le grower Ok? K^ ^fetter wcrOcn / p fmner fie fub jer^ fp^iften/vnnOattimeipenbev Oem ©tm^ 0ft/wie Oer Irio, pOoehfurwarteanOern Of pefy in Oer mnOe wit fnnp’ ^-rf en» ^er ^tenget aber wächst recht auk ecftnOig I^lff mit viet ;©ot0en/»nnO oben mit viel Ôftben ^ôlmntein/ welche im CDjapvnnO ‘”’flt;^«g 3um)btuhftt / »nnOwann Oieab^ Öf^fn / fommen lange/ rechte/ fpi^e/ rungt; ®f @cbüt(etn berfur mif geringem Sa#

3’11 'ginter ip co wie Oie gropo

-ocr page 80-

2(r^tieV^«(amp;/

^runnenfref; / »nnbinïöt mn ^lt;it^^^^^ kauc^f. ^n-Dodonæusmi’viu't/^it?^^ ^ Pfeudobunium Diofcoridis, vnÖ tt^tt^ «ctö usante Q3arSare«fraut/wif

4uc^ amp;te Jranoofen l'har-be de fand Barbe*

-ocr page 81-

17

'Sonnet Befcf^wevlfcßett ^ranrf^evt ‘Oa^rm oöev lauffctttJc^Öa^rcttge!«

^r^teic^cn / Wie té ^ic^ toorn von Oem ^c^urbaudj meine SO^epnung an 2^ag bractée/alfowtl iefj nun binfur^ J^ '’ornemmen ^u befc^retben eine andere ™me greife J^rantf^ept/ Oie auch viel ^f^merpeu »nb^e^eiag mit erbdrmli^ ^ben peinlichen Zufällen vererfacht/ vnnö M anher onbefannt gewefen / berhalben 5 ^‘^th feinen fichem Methodumoberreeb^^ ' *ƒ Orbnung/^u ter duration ober ^ûlffZ wt erlangen Pénnen»

'^iefe Äranef h^pt wirbt in gemein vort

^ iieuifchen / onnb furnemlich bep ben ^eßph^^^chf tt / ïgt;lt;* 0^ mehren tbeile viel ’’’ûift/ genanntbie SÖahren» Äie ^if^ 'Taffen, j '^^‘■fcben/wclcbean^^ennemarcb’anltop I'n / onb bwfer oplagen gefebwinbe onber^ ’^^’’ffen/neneno bie ^abben»,^ie^raun^ Äobb^t-S febwei#

-ocr page 82-

2(rl^«c9^ufamp;/ »Ät R^ö’f’^ff/ï’tf gute Omberen« 3^ ^««N« Æ)i£3ute ©dttrngcn/liiegutc^olöf»

^‘’^^^‘ SX'v SÖrfprung öüfcö 5ïamf«ö ff^ ! fpnejï »on finer fonbahe^è 3« ber XöiV’’ men/wek^e fiemtibenfelben quot;Jiainenbfr ÇôaÇrm/vnb »nbe nreiïen mit bem ^npi^ bf^ ^drrtdne lauffenben SÖa^ren be^ benfen»

®ann biefe j^raneFbept offenbart fub mit »reufebwebenben mb et wann Çwÿi^t« (Sdjmerpen/wefebe m allen ©liebem fub »ernemmen laffen/ 3nnfonbero tm Ovurf^ grab/ »nb m ben ienben/ »nnb pfleget erfl in elnein©ltebanjufa(ien/abin benJ^â«^ ben/ »nnb Riebet bann fernen fort bureb bt^ Qlmte »nnb ben ganzen leib/ jebocb fo be# ßnbtinan / ba^ fie etwann nur in etttem ©lieb ihre Qöurßfl bat / »nnb bipweilfH mit ©ebmer^en bartnn fub bewegt/gleicö einer ©lebten ober ^ipperletn/fh aup bun# ner fubttder OJJaterien »nnb 51«^ 5^^ Fompt. IBie bann auch tn biefer ^ranrf# bept fcbeinbarltcb / wann bte 'Pein ber Suffe gelmbert ppn/bap bie ©ebmerpe« eplenbt^

-ocr page 83-

©•3o^lt;gt;tt^ClKVÖ» 28 J^Unbfö »brr fù^ m bic Cc^uto auff^ ywpffen / vnb wann fieöajcIbftfngcßiUet/ ‘füllen bic ^dnbe ben ^afi tragen / alfo i|Ï ^^t fin trunbcrbarlidj fcbnell abtvec^lflen ï’ifftr ‘Kirrung mit au^‘ vnnbabiauffett ^urcfj alle ©lieber» 5)ie 3rt vnb ©pgciv Khalft ber @djmer$en i^ aie effenbi »nnb Magenbt/»nbin gevalt eines löurm?/ ber ï’urclj bic O^ïcuflm boe 5Hlt;^/vnö önrdj falbere 'Partien ^efftig/ M auch nlsinei^ ’'fin 2lugenbticf vnberweilen an »erfd^# tfn 41)rt^en fcljcinet ju frtec^en »nb ju na# gen»

differ ^ranefbent feinb jtveperkp/bic ?wwn-« ' fife ©efebiebt nut ©efcljmulfï an ben S^S

©lencbcn c»bfr ©emerben / vnb trenn baf# fdbig lang wäret / folgen bisweilen folebe Sieben ober CÖ^aferen »ngcfd^rlicb/mic im ©eburbaudj / barau^ etwann ^pojle# inen mb offne ßcbabcn/infmbersan bic ^0^ Fommen / trekje mariiez gar be# fcbwcilicb ill fcple n / mnb erfcljethen aup benen/boclj fettenmaf/aueb etliche geringe ^önnkin.gu bem iß biefe gefaxt babepz

5 V bag

-ocr page 84-

2(r^ucV^uc6/

^4^ fofcljc ©c^dbot »nbfnvnïftt «tfÇf'’^ mehr mfre O'en vn junemen wie ber Ärebe» (£*6fompf audj etwa«« / bd^ bie gmi^fd^ wa(i7 biffer banner/bofer vnnb gt)f«i^ OJJafenen an einem X?rth fic^ bermaOej begibi »nb auf bricfjf/ baf ber »berid^ ^^^ »on allen ©e^men^en gefrepet/vnnbnn 2lpof em 0c^ ergebt / welc^b le^tlte^ t« flt;^ 5igef fieb dnberf. ^ie jfnen aber mrtd^* ter erbnung 5eiilic6 beljfen laffen / werbe« »on folebcm gefd^rbe^en iSc^aben »dgt;

I^dtetonbge^olffen» *

Äae anber ©efc^lee^t biefer .^ratia^ fiept tfl alfogcartef/ baf / wiewol im flt;^^ Fern ©efef^ wulf vor banben / bannoefebtj y^etne gleich fepen wie im vorigen/-©««^^ benaudjetn merdfie^ abnemen bef g^«^ #en ^eibo/inn weif ber (Sebwmbtfueb^^*^ mit Ärafftlofigfeit vnnb SÔÎattigfeit beï ©lepelden ober ©liebem / fan aber befd füttert werben/ febodj babcnbie bepbed^ melbt en©efc^lec^f e fo vil©emetrtfcblt;lt;/ baf bie 0djmerpen »ber ^7acbt befugt fepn/ eben wie in granpofifd^en peui?*^^

-ocr page 85-

©3oamp;lt;»gt;®0KW’ nbsp;nbsp;2?

öt’cr ^rancF^ept/ auc^ ba^ Der ^c^fafiT 9^r vnrußtg / ob wot Dao wac^en Dep et{p f^e« nicht fo^ar bcfchwerljch.^o tregt ficfj Jwch biOweikn ju / Da^ Dtefetbigeu / fo mie Wlt;r Äranethept behafft/ feinen mangel ^N -tu^ be^ (v(fcno empßnDen/ vnDgfetch^ ‘’’ot fagUefj mehr vnnD mehr abnemmen ’W’DoerfchwmDe«.

^un aber bac co Diefe ^rag : Äb auch S^?* 8fDachfer wunDerbarUcher ^ranefhepU^S” '’’’«Den alten ©ertbenten anjeigungonD^titcobe# JJ’fJDnngbefchehen^Sarauffichfage/Da^^ijf* J*^ ©neebifehen Diefclbige nicht gefannt hieben / viel weniger befchrieben / wie# *®’’f etliche leichtlich fürwerffen milchten/

folt co fepn Die Äranef hept / fo von Den ^riechen Dracuntij genennet/welcheGa- P/quot;®“’* ^nus alfo abmahlet / Dah fie an eim ^rth lt;»« loc^e^ Atabiæ gc |imben foUen werDen/ onD fepen fi^*».

dlt;Rlt;»(f/farb vnnD Dietengleich Heinen ^ürmlin/ vnD wachfen in Den @chen# ^eln / befennet aber Dabep / Da^ erberen ^•no gefehen habe. Paulus Acgincta ein ^rtechifcher3rpt befchreibt DiefeDracun-

E 3 tios

-ocr page 86-

2(r^nev^uc6/

Dracun-fuÜ. Vena Me. deni.

tios dgentlic^er im lebten (fapird fei«eô »wöfen ^Suc^6 / feboe^ mfbr au^ 0elt;» gcugnu^ Sorani, Leonids viW anPfm/aid ou^ dgner (Srfal^rung. Piurarchus gc* öen^f Per Är andhep tauch 11119. Q^apttd lie^s.Siinpolij. Either hen ^ateintfe^en fc^rctht Sauonarola ton btfer 5tranff fXV^' inn bcm (Sapird von ben ‘^Bunnen alfoJ ^er^o^t von etnem SOif^f mtf Z)d v«b .Çontg vermifc^t vnnbgefd^mterf/mUd bic ^Burni aup^unchm. (Zuliebe fagen/ wann man ben Diuef arab ^ienut|lmd^/ foil man fehen vtd J^aupter von QBürtn^ lern vher ben .^vud^rabaufifncchcn/vniib fo man biefdben abfe^netbe / wirbt bfW Äranden gf holffen/bcme ich faum^f^tw^ ben geben Fan/ wiewof fie fag en/ ba^ft^ fotebo gefeben. ^nb febemet barau^Z ^^ bte Ärand^fpf Dracuntij bep ben @rï^^ chen/vnbbep ben^atetnifdjen Dracunculi genannt/foU von bem 2lrabtfcben Auicen-na Vena Medeni,von Haliabas Vena fan*' ofa , von ftheben Vena ciuilis, gebft^ werben»

'JÖnb feb b^U ee bafür / baf w^

-ocr page 87-

^.^ûban lt;33t’Vü'ö- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

^rt von^rancf hept fœ/bic 6fp ben ^f*€r(«nb5fd)en^^futfc^cti^cnennfwtrbC ^rtefffrm/ Z?b ber ^7am baher ßcbeutet/ Witeflcv, M es nut ober mftf en epe ober na^e. ^« ^Arenberg nennet man fie bûrre âîîaben« Ægt;ûrre Sobere ^eiffeno ^ebrenbe QBürme / bar# SJJJê *'Hb/baf benÄmbern/fo mit bifer^ranef # icûtm. ^pt befangen/j^r icib oerborret vnnb ver# J^btet. SOnb iß in 2^entfcb(anbt ein ge# ’’'fine argwöhn biefer Äranefbept von ben Äinbern / foverfeijminben o^n einige be# f^îniite SOrfadj/ werben berktfb inn eine Stuben bracht/ vnbafe fie etwa$ gefehwi# Çn/febmiert man bietSebuifem mit'^ei# ^en SOîe^I vnb ^onig/vnnb nach ablauff einer vurtbcil ©tunben/friecben viel Fl et# ne fptinge (ebenbige ^lUmlein Çerfûr/ bie mit eim ©cbermeßer abgefebnitten Werben / vnnb naeb acht Xagen fcbmieret man bermaffenwiberumbinber (Stuben bie 3lrm vnnb 5'nß / ba bann bie au^frie# djenbe QBûrmiein gleicher weiß ^mge# nommen werben»

3 in)

»ij

-ocr page 88-

Sirene V^uc^Z

©if i^ fan cröicbce ^-abcl/fonfff «’lt;’1'* Çalffig/wù in cUicben Ortßcn öiefagfic^^ èrfa^mng bc^cuger / ob ce fc^on Galenos mc^tg^fe^en / noch ©anonaroia glauben gibt. 3fî aber fein wunber/ba^ fo wenig/ »nnb baffelbig fe^r »nbeßenbig von ben Dracuntijs bef^rieben / bieweitbiefeibe fo gar wenig^euten befannt gewefen/fa aue6 jofwlbm SOrahen alo irrigen @eribenlt;’ lt;en vnbewuß /anOer^aib woo f^rer étiolé enttveber auO ©e^^r vnnb (^-rje^iung bet «nberen / ober fonßen au^ abfebreibung mieren ^uebem venu eiben. ^o fc^trt^ bet ^Ibertuo ägt;an$ in feiner (©aebOfe^^’’ e^ifiori / ba^ .^epfer Jpeinncb ber funF an ber tontfhept fo man nennetöracun-culos,vnnb ihm angeboren war/ gefiorben ffpim3abr 112 V

^a^ aber ber ÖÄangel/weichen wir ^n befebreiben vorhabeno / vnnb bie SÖabt^*^ nennen / viel ein anbere Ärancfbepi f^ f «le bie Dracontij, ober ÇOîiteOeren / ben (etebtlieb biefelbige erfennen / bie aup ©ejeugnup ber aften ^enbenten ’^‘'^

-ocr page 89-

Îo^tt^ev^t^- 31

’^«^rm mit ben DracuntijsobaÇÜîitfp Rfn/verglftc^fn/bffonbfre wenn man bte ^‘^genfcfjofft ber^rancf^ept anmertfet/ ®ï’er bte Jorm ber duration ergrönbe wit Äcrhalben auclj reebt ber ^cutfeben

^»ffiïrrn kfe^rtebm werben von bett •^ocbberübntbten'7üunb4r0fenAlbuca-^’=ïm vier vnitb neunptgfïen (fap.feineo 2» ï ^uebez vn faat : -©a^ fie an einem ort ges*

^fi|ïen werbè ber 4gt;cbfen Âranifbept/fnv ^f^rf « ^‘^«1 bie ^eb'en offt foteber Âtaneb^ept ^^^ i«b‘8»9önbtmfolgenbenè^ne(4ngter ’ ' ^MfereÇOabr? an vnber bem ^amè'5Ïeftr/ '^ïenr.

Kboebwtewof btebefcbreibung ber^ranef ^fpt ba iflz fo bat eo bunnocb viel em anbe# Ït^^^onng bepvno mtt ber lt;2’«raftom

1 ^ffiglcicben ber berubiffte Prafticus Gui. Jicimus Phcentinus,fbMt ber bepbeÄranef Rfen »nberfebtebheb melbung m zwepen •t^ten (kapitein ferner i^^trurgim. tSobaf j ^ueb ber erfahren ^unbarbt Leonardas “crtapaliacttvae angerährt btefe^ottth Rttm ^Japnd/SÖon bemfebwebenbe« ^mb. ‘^ïöteaneb ï’tr Auicennactwann

3* » We^

-ocr page 90-

2(r^«cV^Uf^/ fcùfffbc fc^cinf vfrßanben wba6i'ntitt4‘ €Sudj/Fen.3.traa.2.lt;im 19- CfapKcf. ^Wlrt If^tftt auc^ Cardanus m fdnem 25ô(^^^ De methodo Hicdendi,(èa.4.tm ^.(Ï^P’^ td/ba fr fcbrcibct vonbembuffvnî’fttj«'^ renden (Schmn-pen.

SOnangeff^cn / beften bemtwefeaöf^ bermaffen vertunefetc vnnb vngrunbHtefe Damit vingangen/fûmembef} in ber .^^9^ lung ober ^uration/ifl mir bie ÇOîitÇt v«9 2irbeptvon ben ^Sorettemnac^^elafTw ben ©runb vnb Sï^rfprung biefer^ra»»^ Çept ju fue^en/ vnb ben orbentlicben ^’'‘’^ ee^ber «lurationanjujeigen* Q^itbai^^ ben anberngem bao SOort^etl vergófF gen / ba^ fie eo heffer machen / haben ben^ noch had ju banef anjunemmenZ ba^ /»^ ber OBeg von mir vorherept

îfîac^t»

(J be bennoch icbforifchreiuetn »«F®^ SOorbabenz habe ich ju for ber ft einer angt; bcm vnbefannfenfeipamc ÄraneFh^V^/J'^ im pfifft itrpervnbanfboffenben ianf»^ fchaffi en gemeinZvnnb ber ^achtörm 3^'^ heißen ivirbt/ivbüen melbung th««* ^ .^

-ocr page 91-

•©ù^ufdavnb ieic^cn/fonc^ Btmnn Wfgoi ju offenbar«/ fmbgetvaUigc/^cfp J’ScScbmcrnc/ötecpkntoeworfangrnf^ ifn/alebcn^vurf/ feboe^ mfonberheu bu ^üffen/^erhalben bteSÖnwi^j^^f« vnö ^««fa^mc vermepnê eofepbte Äraiu’5 Çfpf Sentie ;, welche fub verhalten tliut »m ’'berßen ©nverbbe^ 'tiSepno vmb gletcb« ^fù Widen berbepben defer vnnb)5einen. ^frmepnef auch barneben ber gemeine ^ôfelbao blutige OJiahljepcIjf«'’*’*’ ^’^‘’9' ober vier Ringer ingetrlieft (epen/ weldeed bfneeb «Ifo »w^f ift/cber weÇ^rt nic^f lang» '^nb mu^ man Ine acht auffhaben/ wann bitfe5trancf(rept verfaumt wirf/folgt bar^ «u^z baß bao vnberft 55epn ober ober fr tu nn außmurgeln vnnb verfcbwinben ge# fafbeZ vnnb fein bewegung Ober gewalt verliere» OJiati Belte barfurZ baß eben fo viel jett ato bieÄranetbeptgewehrethat/ audjiu ber^eplungmuß gewenbet wer^ ben. 2(ber fern orbeiultc^er proeeß ober rd^tltc^er ^eg wirbt ^u ber lt;Jura^ honfürgenommen / fonbemvon wegen ber

-ocr page 92-

2(v0iKV^uf(V

Der ^Cbcrgbubifdjeu ^upaßitwn/ amp;lt;*gt;^ ta gemeine CWaïin «uffajogm / he Ärantfen /r SÜcrtraivcn vut ^«fï«^?* nur ju Der ^onturaftott oDer rung/ Do^u fie Dann auc^ nidjt fo ba^^ ^^r fen Die ©etflic^en / afe eihefje einfaÜM^ ^Sauiwen / welche inn Dicfem J^anDel be^ rn^mbt fepen / Da^ man fie auch wot be« alten Marfis Der ÇOrfaefjen falben verglrt^ c^enmöc^f.

ato^tt» j, .^aben aber Diefe 4gt;rDnung:t5«’'f SS». ^* efpetrirtDem^ranctenfeint4güc^f»'f^J gewöhnlicher ©Artel »mb Den blofffttajb gezogen in Der lang »ß brepte/ wie braueb^ Kch/^nD wenn Derfdbig wtDer abgene^ men / wirbt Dann an ein ringel gehendi' ^bT/c«^ «tftWefe«'3a3ortctt: 3ch bitte Dich /-^‘'’^’ fggt;wer«rt3 ©oft/Durch Die Drep ^ungfrawen/O^''^^ garitam/îOîariamîOîagDafenamvnÇyt^ fulam/Du wöllft Doch «« bem^ranefett tlt;^ Reichen geben/ ob er ben ^achtgnff h^^^' ober auch anbere OJMngel/in Dem beft 9Oaftero/@ono/vnb^.©et|îeo. 31^ bife ^ort gefprochen fepn/wirt Der ©wrj

-ocr page 93-

nac^mafean “J^ageJ auff^f^nifh/^jî ®«f; öfr hörtet ^ann furler iß/öann a ju# ®or war/ aeljtet man »or gewi^/ba^ co ö« ylt;»n(f^fçt ff^/nvmlK^ öa^ac^tgrijp ^lö bail ber ept man fief) ^n her JpuIfTe.^Jn pHöer 5tranefeiltest bitten fan ober toil/ Wrbt ein atteo QBetb bar^u gemietef/bem ^tc^C Pater nofteronb Auc Maria fooief ^^3 3» fpreefje anfferfe^t/afe bie.5v railed WSeweret/vnb muf bepietb an bergauf J^^^te mangeln-^Dietoeif aber bife itranef Wanc^ von ©rautnnen »nnbetltdjen jnbem ©ottfeftgen weifen Renten tn bem ^^^gt;f ennert wirbt/mif bem gebrauch ber Pwen ober^vegenwurmni/haft te^ eoba^ iw/ baf ber yïacfjtgriffetn ©efef^fee^t fep '””1 »Ufern SÖa^ren/wte man bienacbber ^«^ ber(furation weiter »nnbbeffererfen# «f«foU.

“^Ott 'Ï^rfprung fce^ ^af^rctt.

^6nun auf bem vorigen ^ertc^t/ex bermennigfic^ erfennen fan/ba^ tcfj Wbiefem Argument femee behelffo

-ocr page 94-

2(r$n(9®iKß/

rnfireber auf: ben 3Rnt cï^er auf t’en i(^ gm @at6mfm mù^^ugebrauc^mÇ«^/ wdam wir kn »rfprung bi fer Ärantf^fl^ Analytice, wie « bif ©cfe^rfm nftiitf«/ (bae ^fi|t verfi’utfdjff/auf bebcufung t«P fa rther wiOmfcbalff / vttmittd^i (rfor^ fefung brr vrfadjni baegeftdm aller vii^ befanbfenbtngen vnb erpenanfang^uer^ repelen) juint^eil auf »crglcidung bd nec^jlange^dngcn ^rc|ißa^«gfeif/aiic^ auf eigenfcpalft »nb vmbweeffd ber^ei^ djen/vnb mef ree tf die auf erwegung bd duration/ bartf un»

3um erfen muf man bebenden/M^ bie €0?aferi btefer àVaneffept fep bitting »nnbfubfiel/wermdgbiefeegrunbie/ba^ alle bae/fenig/ waeeplenbte vnnbfdjneH ^erfnrfömpf/ vnnbauc^ balb abge^ef/ Riefen muf auf bunnfeit vnnb fubulig^ fett ber ÇOîaferien. @olcfc 'Propofmert »nb SÖergeben if fo gewif / baf man fei» nee weitern beweif barju bebarff/ vticr^ ae^t/ baf biefelbe »nferm ^5aleno juwi» ber/ ber bae ^ïSiberfpid x^erf^eibigen wi(/

-ocr page 95-

'^3û5gt;tîn^lVfxrü. ?4

»tfac^fu/ öaf: er gern bewehren foil J'^ngefafter ^pillion/ ôafjhiegroOe ober ^fnbe fc^were j^ramthept au^ grober wferien berfome. ^a aber ferne CV?ep« ^1‘ng foil gebtüic^ef in bem werben/ foüeii one mittel vief »ngereumpre 3nt|umktt ^»■folgen. 5)ann ie gröber bieOJîaten/ fr ‘^nger fielen jur verfmUung bebarff/onb ^fbr Weib ju ber Cfuration/ eße bann fie ^ ber 5îaturen oberwunben fan werbe, man öffentlich fi^ef inn fOerftopp Nng Webern onb CSïibeo/ m ben vtertagt^ ßm fiebern/in falten @efdjwulpe/Sl5er^ ^wung/ »nnb bergletcfen. Dagegen je buimervnb fubfielerbieOJîateri/ je wem* Stv Jett jur generation ber jtraneffep# tm/ wieauefj ju ber^eplung von nóten, 3»m i^xempd fepn alle jiranrfßepten / We von ^inben ober von ber ©allen/ ober von anbern fubtilen ^fuchtigfciten/ ober von fünften ferfonimeu. '^ejeu# gen biß in ipecie, baß Ä'rimmen ober kf 0*^ Ktf/ ber .Sframpff/flitcf b^acptfrihem / fo Wirlnciibura^eiffen/ biefdjwere faUenbe

Ärande

-ocr page 96-

2(rètKV^«camp;/

ÄrantF^f^f/We auffflngung öaSWutï^^ bag Oîotlauff oberöïd^/ bag ri'cbt^f’'t^*' (Çekr/vnb bergldc^icn anbere^ranrf ^^V^ ten/tvetc^f von ber^nrur fclbfï/oövrï’urct? ^ülfföcr ^n^tupen / wol bte CX’atfnfi’*^ c^er ^mnefpepten gar fubnf tfï / ^ar balö »benvunben werbe n.^n^er a(fo (eic^tï’^ nb^unemmen/ onb ebn ^iberfpwfè ^”^^ lufj iu febUeO'en / baß bie Kateri o^^ ^•cuebn^bett bïefer,^rancbbepf Mef^t^f^^' fonber bünn onb fubnl fep/ welche halb ôi# ^mben refolmert vnb gednbert wirtZ bi^ folgenboepnfcbleicfjen/^er^teben mb ^^‘'^ fperren bteOJJeußlen bermaffen /obeelt;’^ felben ort wunbt were/vnb m einem ^^’^ burep viel ^lieber gleieb bm vnnbwibn febweben/vnb wieber 2lnßoß gar »«tf^JJ febene bfITïiÖ lt;P/ ^iïo weicpt er auch ^^^ fenfe fell auch bieSÜÏaten fidj fe balbus mitbemfchwmenanßrepmgen. , Äiß muß man aber barneben wifl^' baßaUebunne^enehngfe« m'efet ebenda* nature fotche fehmernhehe ÄranefbfP^’^ erweefen/fonber muß auch î’lt;**'â’^ fïiw®’^^

-ocr page 97-

Çdmhc^e gtfR^e 2(rt/ivclcbc6 barau^ iucrfenncn/öa^fic^ örr cr^e ^npo^ of^ inbare mit groltcr ïSe4ng|ïi^un3 / mtc fûrçc be^ 2(thcm6/ mie gc^Imgcr ,C^iv *ttlt;ic^tbfr ©hebcr/mit Äemmuttg bec •fbenbtqcn Ârdffffn/nic^trtnbcfe/aïe ob ^ff .trench ^ifft C9nscnommf«.

3» bem Çab ich obferutere vnb vernier* •^^/ baf; in allen 3rdnepen/ fo man miber Mc ^ranef^ept gebraucljef/aucljfolcbe Antidota vnb^egengifff mit vermifebee ‘’’fcbc/ba @i|ft vu ’Peftilen^ifebc^rantfi* ^fptmr plegen au^geinebcn ju werben/ **’nb bap bt^ 0ifff bure^ ben @cbwei^ 2camp;re^ t^eiteficbverfiere/bap auefj btefe ^can^ept ohn fcljeitibarheiden tecljaben ^lt;1« gewaltig purgieren erf oben fan / fon^ ^f •■ gar fanffte / vnnb bas berhalb/weil bie ^^aten baib beweget wirbt / vnb ju einem ^’ïröiüigen wnten vonnewem angerep^et» 5um botten vnb letten §a(fetc^6barlt; w/ba^ ber fm biefer Äranef^ept fep bie ^mnabern/welche ficb burefj bieiaeer* *^n ober SV?eupkn erflrecfen/ vnnb wa® @ benfek

-ocr page 98-

Slr^nev^uc^z

l)cnrf(6fn ^ugf^óng / 0(5 (Spann vnnö ^Sanmabcrn/^tvifc^cn wefc^cn Où bilnne/ (ubtik / biin|ïtge viiP^iffttac ^’fucbn^fvit ^ndn f(fu(Tft‘ QJnrPïp fofcbce ;« erfen^ nenaufj 2lrt Per Ârandhfçf/mdebe ber^ maßen angrdfftmtt pecten »nnö nagenZ iMp auch etn »nerfa^nter 2lr^f vil ebener# meinen foU/ber Äranefe finfo^ ober SKe^ (aneböhfeb tvere/afe baß erfofebe vngeïnib tige Sebmerpen reebt erfttte/aueb baf: fi'’ ^^emfubainrnnffm tnbem Oiud'envnf tenten/ Piewol nemficb Pae OJïaref Pf^ Üïü(fgraP6ParvnPen (igf/erbeben. Äof^ «eben pup auch Pte beroeghebf Ärajftnd'^ lept iverP/mP febbe pUeb/ baß Ptfen 5vmi=* den gfbollTlt;» «’»■1’t wit bingen/wdebt bit (Sennabemfterden.

Ï^on pcidxii Meftr ^rancf^

^^^3f uneben btefer^randbe^tfatt 2j^Jman eine f belle auß vorigem ^t^ ftebf erfennen / anber tbdtew folgenber^lmvelfungt

-ocr page 99-

S8cr crfl ifî öa^ befe ÄruncfBepf runrt ^Mröt mit öemiXranef von Qßurmnuui» Öfföfl / Ben wtr ^ic twe^ber beßbretfen ’I’erBcn/femBt ce gewifjücb Bie SÖabren/ fintemal Bife ^urm gehalten werBen vor cigcntlicbfn^rhenaff vnB (^egengn^t Bv f«* ’Send)tenlt; ^cnn aber Bern branden ^mit nit gebolffen fan werBen/adjf man ^«^ re Bie Mähren nicht fc^n.

^um anBern/wan Ber TUurtn a uff Bae rnnheh ,ört gelegt / ober aber vtiBcrBie Suffe gebunBen/ von pnnBtanpirbtoBcr ’’ttöchrct vnB verBorrct/wdHen cf (ich auch ^«^ co Bann fepn foH/Qßan aber Bae ‘ißt» ^tefpiel erfunBen wirBt / fo(! ee nicht fepn/ ^ifwol ich baßefbig nicht hab erfahren*

^cijTagun^ vnamp; ^antiwgi» bicferätrancfhept.

ß^^^eichobevon bem 0churbauch melbung gethan/alfo fage ich von Bern SÖahren/ baf bieaucb ango ^ebt/vnb von Ben filtern Ben ÄtnBern offf ^'’igcboren werbe« J?t»t ««eh ein fehein ber

-ocr page 100-

2(r^nci^^u(^/

12(nnóung vntib SmpfotdKc^O^/ ^*’^ mnne frarbtnw crfprirp folc^ee bürcfe ^^^ brauch glfu^rr ©pctfen vnbXronrfö/t’^’' »onfommet/bafj offt dn gan$c6-^lt;^w^^ gffinbcmit finer Äramfhfptangfjjriff^^ »növcrbcrbcftvirbt

QBann auc^ ötfe Ärancf^cptnic^twtit crbcnflic^cr 2lr^fnep «bßcbolffcn wirW/ fan ficmtterMrmhcèen fc^mer^cn (a»^^ j «f/ ja vH €Üïona(en vnö ^a«« benard«*

Or^nun^t'cp^cbciw.

ßg^3^ inn aUen Äranef^epWtt^^J nMl^brduc^ficVwn von Om ^Kfen «’^ '*-^ berbrac^t/ Oap man nnanpnß Oer (duration 0ic4gt;r0nung in @p«f »«^ iSrancf anfldk/ fok^cemu^auc^^jAb*:^ gefc^fhen.^ifffibe aber ifî jtveperiep-^’^ eine Wirt iw^emein von allen Om jenige«/ fo mit Oiefer plagen bebafft/vnOcrbalnf. Äie anOere nac^ SÖnOerf^^eiO Oer ^uf4n vnO^leeiOenten. SÖnOfovirl Oie erflehe^ langt/ meiOcn Ourc^au^ Oie .branden aW grobe »nverOanwhe^e / auc^aUefeiplt; epn^Z

-ocr page 101-

‘ù.^ûÇ'^’^ ^‘^*X^Ï’- 57 ^P«^ / was von $0?Hcij krept/ ^dkr«? ^tfp / @fn|f / auch C5 per/ tvietvol kefef^ ^/mewee erac^jteno/nte^tfoUen verbot^ ^tnfepn»

^er;XrancF foil fepngut pmfftwof^o

’'’«en flar ^8icr/ öae int fiaref 10/ oberen R^rnn^aupfPunßetoPerfatvrfep. 30

’’^cb(^kr0twa0cr ntf vnhenhc^ / Da^ am

f^gt;’^nöcn/fon010audj em imnef ge* ’'‘’’sen toei0en ^eme vnOenortlen gut/ *^^[5 aber zeitig fepn/vn nit Pämpffecktg» . J^ue^ Çat man nae^ vnöerfdjeiö Per 3u# ^^ne/tvie vermelPt/Paeûîegtment Juanpep ^’’/'^aü Pa fic^ emtg @ejrc^wn(0mi't of# ^‘’^ret/ foil man gebratener @pei0/vnP ^‘’ö trnd'cnervnnPPörrenPer 2(rf i0/ge^ ^^i*ekn/iePoe^Pa^ eogutevnP gejimPe ÿ‘”‘^ttg geb / vnnP folckß von wegen Per J^itefaetion oPer J-aule PerJ'eucljtigfett/ .^’« Pen@(ifpern epnfc^üeffen/vnP auch '^P’gt;0emen generieren.

®o aber Per Mranrt’ePnrzvnnPver?

0 n) fcljwinP

-ocr page 102-

2(r^ttfV^U(6/ fc^wtnbt were/mu^ man fcucfjfmw^'^ baffnarr guter (Spnfnt gcm#n/ öarmit erkf^T^undfim móg/jfOceb mil Kf}*p‘^ QBdefduffttgFdtmntxrDixta mteb tó“^ j^fr mebt iaffen uuffbaltcn / btemeil fin f*quot;^ farmer 3t$ef-^irrmn ficb wolwirWwip fen JU ftbiden'/ «ueb nach viibnfcbaOt Ï’i’^ ianoen em Icbee verordnen»

^KflgcnthcJc guraüött.

2(6 pniuipal vnö fürtrelfentftc^^ ';;^^7Bezoar oDer ^rgmgifFt bid^ ^^-^**^bocbbffcbmfr(tcbêgtff«gè^raiiif bent (igt verborgen tm rechte gebrauch ^‘’'' Wurmen oberPterè/bie runbe roteOiU’S^ lm vmb ben ^a((; baben/ vnb ;öotvpif’'^^ auff ber Äerldnbifcben Sprache/f^'r Äulmnrm ober Ûcegemûrm gebfi(|ci’ m^^ ben. SÖn fepn btc be|ïen/fo auff ben ÂW bofen/ober ^^obtengrdbern funbe wer^* W ieiit aber merben ficb ober fo(cb'^‘’‘^J fbeU onb Ärafft be|Ïomebr»ermunbcrH' bemnacb fo gar menig von iX^ugeubt bc ^rbtmurme« bepben vorigen ^^^^‘’Ï^u

-ocr page 103-

ï^^^f 'Scnbrnten mdötin^ gcfc^fc^t/wt^ rt^c mc^fô (Çdfë au^S'^’^^rUlftgfdfferï* ’ifrnnac^ï)incFfn0/)re3u|iucbtnfmmctt ^yfK^^itmilgfigfnti» agrünöen ethc^cr ï*in^f K verborgene ^ennhclje epgenfefenff« ten / beren SOrfac^en fie erforfeben fo(ten» ^mbfbvil befÏoüeberwHïcIj miefjvnöer^ Neffien ber liröwünncn ^afnr vnb ^lun^ ^^efntauf; frer mamgfalfige« w^ungZ foelc^e jcl} bep (angwirtger i£*r fn^rung ge# fpnrt/au^ ju fluffeen »nb jubefc^reiben.

Xlor6 erß haben fie ein benhebe iXu^ 2ïÂw 9fnb ben J^arn ju treiben / weic^eo anep tneoöct '^lopor.befennt/vnnbbaf manbifïbabev P^”-Ötibiffer abjunctnen/ baß fie mit eint ^un ' ‘*' * *'* t^berjieifcp gefotten / vnb bie ^ru^e baigt; tgt;on epngetruncf en/ (o gewaltig ben ^am ^eforbern/aie jetnanb fauin glauben foU/ innponberö weil man@paragen ober^en^ the 1 Q^Curpeln babcp verfiebet. 0einb ab feineineewiffenoZetlic^e Äinber vnban# bere ber löa|ferfuc^t entlebiget» ©ok^ee Men auc^ Äioftonbeo vnb 0aleniw ge^ küß / bann fie fdireiben / bie sXwbtwnnn/

0 üy wenn

-ocr page 104-

Slr^ttcV^uc^Z wenn man fu^erfnufdje/vnnD mn onfW îOîctÇ fnnefe / Oa^ fic ben ^arn / fo etn I (ange jett be panben/ wiber bringen*

Sum^weveen ^aben fît mt wel geWnge^ re .Krafft ben @djwei# au^^utreiben/we« fierec^t bereit vnb gebraust merben / wie bann augcnfc^etnlicfj inn biepr Ärancfgt; l^c9tS)ann mtr gebentfe/baf? baa QBaffd au^ ben (£rbtvnrmen gebiptUtref/ eihebm ' OBaOerfücbttgen ben ©djroei^ bennap fen erfurbert bat / ba^ bic branden bavo« ber ©e^wulp erlebtget/ vnbenbhebgenf* lt;nbsp;fen. ^Önb wtwül fdeb Halfer ein febtfe^ ■ ren (^erucbbat/tfiber^cbtHadbcnnoi^b anmu^üg / fan aber ber vuljeblube @lt;* meb leiebtiieb mit wenig 3ufa^ bef? ^»»^ metwaffere gebeffert werbe/ ober baf wo» S*encbeifrautbarbepbt|ltÜiere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

* nbsp;nbsp;gum britfen haben fie aneb eine fonbd^

liebe Krafft su eroffnen/mb verpoptfwlt;J^ ber Gebern binsu nemmen/wte bie tagfifb^ t €*rfabrung gtbt inn ber €0?iffarbcnobd ©elbfucbt/barinn fietreffenthebe '5^i*^J barfeit erzeigen/ wannpegefaubert/g^^

-ocr page 105-

©.^o^rtn^evew» 3^ wdfc^en/vnnömnnncm getnen CQ^orpl ftp ierfmtfe^t mtf ©tnfÏcrnWöeOBaffer/ ®öfrvon ânOem/ober won ^fc^enÓvm* M/ Ober von flemen ^ÏrRcto/ ober nut •Mflen Qöetn / ober onbern btenhe^en Séidjngflitfn burc^gefefjh^en/vn warm Hirt 3ucf er/ ^imittrt vnnb èaffran/ epn# amomnientoetben» ^ïwokrbamnbu ’Patienten ntf ein 2({gt;fc^eutoeti Ç«kn /fan «lauem 'Ruiner baoon ma eben/tue mit ölnc^er ^euc^t^fot getrunefen wirbt» daneben erfahren mir auch folc^e Xm genbt m enfferheben oerfiopltungen ber ^ennabern ober ©enabengen Partien» -©ann fo ein ©heb amieibz eofep 2(rm ober OSepn/ ber @ennabern Rathen bie bnreb îgt;^ ©Wfö 3if^fii / vermehret ober febmmbet / beßnbet man ein fonberbebe ^tr^nep vnnb.^n(|fe/menn man badoer# «Xegm» fronefte ©liebt marin offt befîreic^t »ntt’ÿ™ bem ßafftober Jeuebtigfeit von ben Wnrmen'melebe in eim gla^nen^ufforff mit^^epgoberjogen/ onnbmben ^ncf# ®fen gefaßt / (eic^tbcb fan ,m megen ge^ 'z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;© » brae^f

-ocr page 106-

2(r§rtft)^Ufamp;/

bMebf werben/ vnb be^nben btegrrtjfhe^/ fo bejjen braue^en/baé bae @cb(«t gewab tißhc^attgcjo^^en Wirbt.

^e^e»* ötórmóf.

gum vierbeen / ifljbre Krafft wunber^ barhei mn allen ’Partien bef; ^eibè /^i^ (Sf^nternen ju pillen/ jebneb am meinen an ben ©ennaberigén or then / ba aeinenn lieb bte pern ainbepue^pen peb ergeben/ vnb fonbaffelb leicbtUc^mitbem Ovean'/ wériwW bejeugt werben/bae niefjt in inpf^ fermSefcbir’ / fonber inn (^Idpm berev^ werbe opn gufa$ von anbern Z^elenin” bem Balneo Marixbijj bte OeegenwiUw P erft in ^Veingewafeben/vn hernacb ©idfern mol verpopfft/tnn fenster 5ïnrfïJ tigfeit gleich eim Óel refoluiert werben/ vnb auff folche peinliche ort^gefchtn’^ 3fboch / baf ber farefe ©efchinad inn

te ’partie« ^efln’c^t/ oamp;eraudjï’fi' f^^^’j tntt,*Salb oDer pfïapcrn vermifebf/’‘’^’^ burauff gemacht wirbt*

fU bie ed^mcr^e« be^gipper («n^/^^’^J

-ocr page 107-

ober’Poöagralmbf ren / wûauc^ He drop ff’Pein öer 3ran§ofcn. SerÇalben auc^ ï’iefffbe »amtfc^twerbeniR« 'P^aperm/ fovonbfn Jrdfcfxnjuöni J'r^n^ofenj«^ Öffüßet wabern quot;^nnb wie defagf i^f Mpeju ben ^ftinaamp;erenbienh’c^frtW ^Ïfo Wen fie auc^ fon(ï onbern^ reß^aff t^fenen/welche au^ ver fecund berfelben ^frUtfIfen/wie bè 0c^fad/ bem ^rampff/ »’«iibbergfeiefjen/ 3a auch ben fnfclj jergt; fHüp^ten 0ennaberen/ober fo verwunb/ ober gepoc^en / ober gefcfjnt«rn fembt / f^nfften fie nic^f aUctn/fonber IxpUn auc^ biffelbe / JÖcrbalben werben fie auc^ vergt; *^ifcbf in pßaßeren/biewiber ben Ó5ruc^ ober 3èupiur gemacht werben / ^ieauc% w» praller genannt Emplaftrumdepd-^e Arictina , Arnoldi de Villa noua, -©er ©cf alt ^elffenvnnb beplenfieaucfj ben verfebworenvnbgefebwnebten Sar^ Wen/ wann ein ^ru^e/ bamit bie ^Önrni Öffotten/ burc^bao düpier rd^rleinepn^ genommen wirbt. So einer auc^ ge# fallen vnnb innerlich jerquetfe^t / bem fembt

-ocr page 108-

/ipmwS ^^lt;3 u^J^iCê^^^PJ ^Hv^nj^U)^) ^j4vg«p^jJ îiw uvw j^tè U4il^33j wng

’jqjJima^aioat ô4nv/4^^HS) uôj4 uoaquua/îuuowSsnx -ex «PJV ƒ ut /uinvqujq ^ uoa jdJvj?^ 44«' *)n(t ”^ lt;îu««/4^4^ ^3iJ uoa î^tu jJ|tgt;^ «jupJ 44 ^rq / urypé ßtuoCf ut tu4nai ^ûvîô5U4Vtqu4qjj tup uoa uotpjJuoji jup U4q44ai )^4UV4^3^ JjjiqôQunc/ u^qiutnaf ^jq U4ß4ß ^vtu q) v§44q / Jeltos oftjJ tß jnp 4jqtaiîn^4^4j 4,y jqupJ U4}j|unj tung ‘U4q»nôjt «?Q »? U44q^ ujqu4ainv§43biq p)à4^ q ua /44j| voiqj JJ0 ovq jn4î|44 a/jj^jJ 44j44Sv;î;4nvqua/)S4pg ujquhqx atq ut tu4v« oJju U4)oj)4jqo îioammvç^ttîu qua /jqjrtu^buuvotqjnu 44)v(j^, oüq; ’lull uoo jnjç^ ovq î4qp4t qua/oj jJn^ uuq/jiai U4)njqî.’W94^Vq /U4q40i|46 44up Vq 43Q0 /)»)€amp; U4uun43^ 0vq ojqt44t44a / uj jjun4j ÿ4^U3jt|rUI 44^3)0] u£ ’114440 U4^tJÎ4 UV tujpQ.’© 9vq qoanq jquuJ ujlt;po|j4V vq 4tq M4U4q jnÇ î|i /U443un4j4^ jo) ÙMi? u^bq /j44tjjtl(tQ4S iioavq 44jy VQJ. ovq q4nV4jg^ *H4q4^4^ud4 ^4,ljâ«U 4VV ^JUV 4l| }QUpJ

/yngt;X;ajii!iJß

-ocr page 109-

^ö3lt;?^‘^*lt;'^lt;^v^*^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'

Wc CO?ilcb 5» furOfm vnnö ^u meÇren»

3um lekten tfï bae Pulufr bavon gar «vN* Wc«g(ü^ fur he ‘ÏÖurm au^ bem inbau tfetbohèa^ ’Pulucr wirt aber alfo berept/ *'^ 'ff(c^ee teb Demiefer ^u gut hab ivóüen aux »eigen : SÄ«« t^uthe (frbtwarmfrifd^ in «n ^afen / vnb lept fie Dep QVmterö x clt;v ôeî)annn/î)f^lt;Sommer0 ein^ag/baf fie von her (£rh gerepnigt tverben/vnnö bar# iiadj mit iöem abgewafc^en/vnb bann m fin neunen ^afen get^an / wde^ee man nHtÏ:fpg wof^umaept / vnbin em^eiffen ^adofen fept bi^ fie truefen fetubf.

Äifmeil man nun óffemfidj wd^ / ba^ fv ^cnlicpe furtr effüclje 2^ugenbt tn btefen venvorffen vnnb verächtlichen (Srbtmör# hen befunben werben / tfï ee nicht frembb/ Ï^ft^ in ber duration ber SOahren/ vermits ïflflih«f -^ff^lF* '’hï’ -f^ülfiTau^getrieben herbburchben Zambie vorgehenbebdfe 5enchttgfeif/bie m ben^bern ifr/nne auch Wf giftige sonaten eine theilo burch biefd# Wge ^onbucten / anber t heile burch ben ^fhhei^Zinfonberheit wenn bic ÇOîafert

-ocr page 110-

2(r(?nev^uc6/

fic^inntgt;(meii|fcr|lcnt§nl Dep ^^ebniöcr^ belt. Jamben auc^ ba^ bureb afanf^ tfubf Krafft ï)ie’Pnng((mïgt;{'rt/vnnï)Dtf mpoplftf (^fntubfrfn/C'ariiïn bic \3fl§* re itiVbafftct/«f öffhef tverben.

ttraBtf.

kso vul aber nun Mangt ben orbendi^ eben gebrauch / berfelb wirbt warhehö^*' verfchnben brp ben »nerfahrnen 2(er^ten/ »nb vorwj^igen Ïöeibern m^efîphafen/ ßaebfen vnnban bae 4gt;epnfch S^eerge^ halfen / auch efwann nuffonberer ^^bfer^ uafionber ^£’rbcwnrtnen ficher iah!. hoch hab ich befunben/ ba^ biefe nacf;fob genbe Jomi bcp ef (ich c im met|ren brauch t(î:/Dcn er fielt :Xag nemmenfie ÿ. 9^»f^ ren ober ^nrmrepngewdfehenonnbge^ poffen/ vnnbinu Q^öeinober Sßierburch ein 'Pfefferfueh gefchfagen / geben fie^u nm ^runef inn seitlich am 0??oracn/vnb beefenben ieibwoUubcn Schweif subc# furbern / fo bcrfclbigm biefer tonefhfVt vor all nöttg/onnb wenn ber folgt/ iß man in guter suverfichf baf ber jtranefebeßo ehföfnefen foU. ‘^if man/ fo fan etwas

SVfufeo#

-ocr page 111-

^0.‘3otgt;an2Bcv*w 42« ^uff(ïtoifgt;(iJf/oï»f r ^nnmef/oöfr nn^ers ï’«be93«^ian werben/bae benOJïagen per^ fff/vnb ïifn ^Trand' (wWic^er maefx, ^m {'vepfen ^taßtrtrötber ^i'ancfn'ït'cr;u? fifvüfï/ vut) f^ngenemmen/KOoe^ mtt Per ^ffdjeiPm^nfzPa^ bic ^al^örtn ßf Pup# Wf wak/ «emlic^ adjk^ctt. 3(m brrtfen ^age nimpt nwu fiebot vnb iwowtg.3fl ' M nut WfRw 'Preafj bic Äranrf^fpC '’^fttvunbni wirbt/ wie offt gefcfjidjt/fo ^f^tmaiwbübep/foaber bie èc^mcr$m fic^ wiber »emeinen ianciv foil man aber# •’Wlp bie ^rbtwilrm ge brauchen/ wie vor# ÖtWetbt / alle ^aß mit infaç von neun, r ^0 fen aber bic Äranchupt bermafle« fpngewur^elt / baß co alfo mtt ber ffurati^ w nicpt ßcratben wil / werben aio bann bic ^örm gegoten / vnnb burcbßcfcblagen wittrinem Xranif ^ugeruß von èalbepZ Aftornen/ 3bru fc^/ vnb Angelica ^ur * ^tlm ißaper verfetten vnbepngeben.

Sm berü^mpte €0?atrona mn bem , ^ttfft €Oïnn0er ^at btefen nae^folgen»«

^ itramf vor dn fonberhe^' Secret vnb ©f^emv

-ocr page 112-

® eÇdrttti«^ : '57inib @atbcp / Q?ff otiùn/ OBonraumi Zit^tè fönff ^(ettfr/Oirgen# wiUm mrt roten Amgen vmb ben ^a(^ tn anjaffduffe/^euenbaum menig/ »imb gwe ^ur^e(n von teufteI0 2lbbijj’5.^i^ foil man (nmptltcb verpoffen ïn enn |ut^ nen \9?drfeI / onb er^mingo barnac^ burefe em ^annïXuc^ mtt fitnff hülfet voll m^P fero von ^odunberbUU bißiHierf / fokft^ benerfïen^ag epn^unemmen» Amfot^ genben ï^ag fod man von jeberm t^etlfie^ bennefnen* Äenbntten 2:ag von gberm neun/SÖnb bep bife brep i^nincfe fo( man vcrmifc^en emÇalbbf genoßen ^permi« rep ^urpeln/bae maept 2. ëerupeïm K^ , bermiî^^runcf.^tucp fol babep get^aniver^ benein Doffel vod ^ungframren Jponig»

inhere galten biefe 5'orm : Remmen if. Aegenmórm ober ^teren/vnnb fo viH betomen kletter/ verpoffen bao pmpf* Iifp/vniib mtt einem halb ÓAap ^wr^M menig ^euenbaum inngefotten/ reibend bnrep/vn bavon geben fte mtt menig x^^* rwef bep CAorgeno etnen iXrnnrf brep

-ocr page 113-

©^^’^art^cV^w. nbsp;nbsp;nbsp;4^

^agim tvac^fenöcn 0)?onö/vnnamp; duc^ fö lanoim abnemmen Dff; CVïonDfe*

Î7ücb fin anDae : îîmlb fin halb €V?a^ ^ier6(n)f (f^f 6 Der gftnfwf 5£ rancFm oblt; gfmf (Dtfd ^anDfn / »nnD Durdj Dfn ^am lt;*ucfj trfiböDarwn ficD «rt Çnlbf^anDvoH €eUfnbaum/ vnö mit fndlf^ö^ef Deffff^ t'fn 3rrdnff0 jfnrfibf Durefj firt -partit ïïueb fifbfn Dfr Pifrfn juvor ^frfnitfc^f/ t^ue Da^u fin bulb quintifin auDrfebffrt ïbenueff’/ vnnD ^ncffraieviel^fffnig» '^iffftt Xrartff foil am trften ^ag DfC ^rauff ^u fieb nemmfn/Dfn anDern Jïai^l fin glfic^en iXruncf genifffen / aber mie filff ’Pif rfri ;ugf rdp/ Dfn Drutfn ^ag buc man Drfpbfbfn parelt Darcirt jui^nn* Äif ff (duration mu^ mun »afolgf n jmfrt ober Drep öPonaf/ vunD frfrfjfintt Ifdfüc^ ^nbm am @rtmDf De^ ^ameftwaemif fin pabff gurt/ Daoman belt vor tin gcM c^fnDfrbffffrung.

3nDfrf nemmen neun Pieren vorab gewdfebenvunD gefîoffen mit einer panD ^oH^ngruu/ vnnD mit ^ierDurd^febi^^ gen/

-ocr page 114-

2(rè«^^U(Ç/

gm / âetftt6 »or »fmnt^erung î)f)5 SOTo«* jc^nMoonbOarnac^»

(5o fnnb aucf? bic cwcn2^ran«f mac^m ton fc^maler 0albcp/3ïautcn/»nttb Q)f^ tonicn/vnnb mif «pieren fdmpthe^ ^erfïop fen/vnb mit fu^ 25ier burcfcfcUagen / onb tavonnewn iÏageepngeben/Kberenïï^t^ï fec^6 molmen im maebfenben hec^t/ vnnb ^ei^Rie^en fo viel ^agen im abgan^.

3« obermeibfen janhen feinb auch ri^t^ ebe/bte fokben iXrumf one ^uf^ç ber pk^ ten m btefer ^nnefÇept in vulfdlhgent brauch haben*

57imb langer ,^o(wur^/ ober ^^ttluf ((T^/ein ©crupek

Oiunber .^olmur^/ein halbem qmnk lein.

OBeinremten.

tSeuenbaum.

i iebfldcFel/Kbeo ein Xlumtlem. Betomen*

^Schmale Safbep.

-(ungenfrauf/iebcoetl|f25letfrr» lorberen in an jalfnnff.

-ocr page 115-

©3lt;gt;amp;lt;^tt^fVfW* nbsp;nbsp;nbsp;44

Äf ^^fpne von e nn@tdr zébrant/ ntUotb.

Attire foil man vorab ßebdruz vnb febco »or |ic^ ju piihuT gcfioffm/ öarnac^ ver^ ^«fcfjcn. ^ijj ’Pufuertverbembrept^eil Öffti^nOfn/ vnöKamp;cr rÇd alledag epnge^ »ommen mtf ’35ier ober ^em mn bent »’aebfen be^ OJjonbee/ vnnb auc^fovjel Ïagen tm abnemmen be (fdbigen.

Subere mn 'iôepphahnfunerenbiefe ^tanef^ept glurflicb nut einem ^ranef/ ^m fie machen von bem jtrauQ^f Wn^ee i^elieber mn ben Ampeln/vnb gebraut then ben ediere tage / barvon be^ morgens «n liebbc^er @cbwïp folget / vnnb bat bt^ («n biUiebe reben/ban bipÄraut öffnet he »f rflopffnng ber mnerlicben ©liebem bet ^artten/vn beplet bie jtranefbeptm/mel# ^be bavon vervrfacbt/vn treibet ben^am» ■^erbalbè baffe Ibe anep tviber bie ïBaffer«« fließt mit erfprtebligfeit gebraucht mirbf»

Etliche nemmen ein gut theti von bee Örmbnvurp ierpoffen/ vnnb mit OVein ^wrefc getneben/gebene brep ÏVïorgem

-ocr page 116-

Slr^KV^Uf^Z

^nbftf i$(6rau(^m bii’RSrOttcp/turtt^ mm fin Pfauwni Üjp/vnï) cm Çalbqumf^ fern lt;Sa)frati / ^-Oig cm ^-vcrjc^al voll/ madjen Carvon enten i^ranef.

(fo femöf and? Die cm (ebenben SOîotl^ miirm mn enn .^np^em Äropffen ober Îîôplfen brennen / vnnb öao Ruiner nnt , ^rofamenbe^^robiovermifc^envnnb 1 epngeben»

3n Änmar^nn amp;ieX?eßertfc^e@ren^ pm nad? ^ennemard vint Ont bepltqftt’’ i be ór f cm / Fuben fie einen QBnrm / bep ,§^ ^«gt;* «engenanm QJïepmnrmvnnblSner/ bep Sun» nbsp;nbsp;eenbern dabben / btefen ^urm btnben fte ।

^abfcik an^al^mttemem,èrat/vnbÇenden ^w nnff/mfonber^ettïmSöïep/vnnbfrilpnee nlfonu^ bem 0J?unbt ent gdbe 5eueW^ feit / bie man gifftig achtet / vnnb biefer ^tlrm ein ober anbert^alb / ober «nm Çdd^fen ^ween vnb ein falben alfoqeborn vnnb^n Ruiner gemacht/ neben öe bem j branden epn mitQ5ier/ vnnbmn^b^nn gt;. berfdbig neben vnb fiel? bearbepfen/bip be ^e^tvip fomme / wenn aber ^^^^^^^^^^

-ocr page 117-

©3û^^^tt-'3dxr£!. 4Ç

*gt;^u^ brr Äranrf mn «nœ trannen QSatf? of«! / ba ^robt aw^gejogot/ vmbbeffer Ju fc^H)»i?en / barnac^ bcFomt er kfefjwrre ^‘^c 3ufdn / ^emfo'c^ gro^ erbärmlich •^fr^mfhe/vnb @cbwad)bf it be f; ganzen ^eibez »nb abnemmen aller Ärdiften/ vnb bi^wd^ret vngefdhrheh einbaïben J^a^Z Darnach ba ee bie 5Ïoftur^t erforbertZ 8’bt manlome bas ’Puluervberbrepober '’ùr^ag wiber/vnnb wirbt etwatm bi^ ^« *itutt-iï;a3en bem Ärantfen e^ngebenZ '®«nn ce fcljemet twthtg ^ ufepn/ ^ie ^it^ ’»’^'rifchenh^ifrenbiefen 2:ranif von bem ‘^3urm juger up ZauflTjbre (Sprach ^ab^^‘’î’^«« km trauet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®'quot;*'

Kiefer 'ïÖurm bat J^duptvimb J)alp

•^ngsvmb braun tuncfelz gleich SÖicleiv M/ etwaß gluiper ich/ bie Slögelfembt funnel braungrün Z SOrtber ben Jlugelen '’dnbauffbem OviWenfinb OÏingleinmit '”iberfchiebtlichen S-arbcn/emmal gluiper *‘((hgritn/vnb bann wiber tuncfel gdb/ber ^auch ^»”b 5üP fmbbem J^dupt vnnb ’^«(p in ber 5'«rben gleich/ an bem '^auch uj fehei^

-ocr page 118-

2(r^cv^u(^/

fc^dnoi bm? Jü^ gemnnglic^auffffamp;^v ßfiten/ vnnbmttjthrfin ©ewabmitKH gefrämmet/ in @efîa(t andern ©fevc^f« »nb ©cwerben/wann fie ging fepn / fc^f t^ nen fic burc^au^ von ^«vben mejr 0^^ Wauwet/ (Sie werben lang jween ÿing«’ gwerdÿ vnb bnf ein S'i^^ff 5werc^ / SK^»« |tnbf fie an bem gemeinen îCegiin SOîepen/ee fe^eint ein ari von ben (Jant^anbeo ju fepn.

©10

-ocr page 119-

-ocr page 120-

5(rë«e^®ucamp;/

^n^(n auch bte ^iWwW/ g^wù ^(cicbfadö Die'^(ftp^ahngef ^quot;^^viibinkr C^r^fffcb^ltt von ^fc^î* Rehburg/ ein Äraut in grower tviramp;igfnt/ spakfett^ genannt QBalrfenbaum/ ivdcb^nvidbep sXnum ^^^ ©cfeJv^ Ï^cefbHnburg / tn iatem tflo forani. genanntSoIanumfomniferum,bt^gfnpp ftrum, pn/geben fie epn mit ÇBter/ wiber bte S)a# ren / Oarvon her Ärancf e fo gewaltig mit tem ©cblaff vherfaOen wirf/ ob er fierben fob/ aber vier vnamp;jtvennig ©tunken wer# he er ßei(fig vorn fcbtalfen ent^alten/fonfl befürcht manficbber ©efabr/ daneben wirbt bao ©eficbt von bem iXrancf gar fetnam benebelt vnb oerbunebe (t/ wieauc^ bte SÖernunfft viinb ber S3er|lanbf ge:« febwaebt wirbt etbebe ©tnnben / ^ao i^ aber nitfrembb/ bteweil btf' .^rant^u viel eingenommen / gtffttg tg / falt tm britf en ^rab/vnbgenaturt ben Scbb^it/ivicwol mit ^efebwem«^ / juvervrfacben / K# boeb ntebt fo gefabrltcb / wie bau ^pium/ aber boeb ^u ernt bóf artigen J^nnbf/ fuebt man nnen bpfen vnnb febarpffen

-ocr page 121-

-ocr page 122-

2(rgttev^ud^/

«Philonifi Romanfi.

bf^rattrfftt vier »nb^wen^t^ @funbfti »«gcfd^iftc^ rube n »nb (djfaffen/^cb ^^^ te ba^ ber SCranef »on bemfelhgen Äranf QBalcFenbaum »erfotren wirbt/vnb ifl bi^ fetnTBunber/bann idj einen »on ben m«^ tilgen wriO/ ber in ber (duration bef; \8«^ ren/am O^orgen epngab bie ^urm/ »nb beß 2(benbfo ber greifen 'Petn falben / tôt ^albgumtfem »on bent Philonio Romano, tvelcbe etn ^onfeelion i|î/geeignet bett tScplaff ju maefjen / »nnb Pein juptUf«» 3u mehrer »erficberung/bafi man mefef irre / hab ich bie ^bmablung »nnb J'^^*^ be^ 'löairfenbanmo bie oben gefepf»

2(nbere machen aßeriep anbere 2(rüCgt; nepen / !Xrdncfe / puluer/ Latwergen/ nacp »nberfebeibt ber ^anbfebafften/ auf^ nach mannigfaitiger (^rfa^rung»nbXgt;bgt; feruation eines jebern/ jeboeb beßnbneb/ ba^ »ie( obn 3vcbe / »nnb obn einige recb^ nieffige Ärbnung'befebiebt / 55erbalben habe ich mit allem flei|i »nnb nach epg^^V febaffi ber Änn|len / bic gepalt biefer gr»P feil Äranefbept »berfeben/ »nb ben^cmti*

-ocr page 123-

^D.^t'^iitt^cV^vö. 48

, «en gebrauch brr Çurafton erwogen/ bar#

■ «Uff Die meine nun Çierneben vor Gingen pellen todllen/einem jeben ^urn freien SÖr* t^eil ober SOort^eil / auff bap man bar^ burcbverorfaeljt/ mit mehrer ^ie^er^eif ben hingen nach jutrac^ten/barmit biefe , ^ocbbekbwfrlicbe vnbefannce giffiige Äranefbept mochte vielleicht bep4nbiger »orfommen vnb vertrieben werben.

SOor erp foil man ben^cib fonp purgier Ortemif/ Kn mit anbertbalb loth wn bem Eledua-rio rofato Mefues, ober mit^wep loth von diemt^.

l bem Diacarholico, ober mit anbertbalb (othDiacarthami,mif Wenig gutervnge# fal^ener ^üner ober tjrbobrühlin vermiß febtt/ober mit ber Xßumcln OJîeeboaeam ( welche etliche nennen weiKe 0ihf^^*‘t'^O »nb Othebarbar / jebeo ein guintlin ^ufam# men flein jerfehnitten/ fampt einem hab ben loth purgirenbc ©enetpuluer^/ belfert ’ oben im ©churbauch gebacht / ein flacht mit wenig vngcfalpener ^rühlm warm lt;9ngefeht vnb gewepchef/ vnb benn SVfor# gen#

-ocr page 124-

2(r^ttfV^uc6/

gene frdfftïj^ öurc^getruetf/^anwt^ fetf Dtefai^ranef aBeSDïorgen marm epn^ïf^ «ommen merben/ wie folget:

“Jïimb bet‘Xöur^eln von ^e«ffe($ 2(b* tif^wepfetb.

Äer nrnben ^ohrurpd Deep qumfhtt* lt;ca(amp;epen.

SSeromen/jeöee em J^ânamp;voü.

2l6reuf oter iemtwurp» Qöemraut^en*

^n^rön*

€:etfen6aum//eï)eó em Fkifb/?anPvct/» ÇÔnb verfiele One ^»futhen m em grop (e Çnfbe QÄapguten QBaßere/ 6ip fdjiet öer halbe t^ell epngefotten/SÖon hefei» iÏ’ramf erphe^öure^getrmff mW geldlid tert/foü man alle OJ^orgen acht (pfÇ»ngegt; fdhrlicp nemmen / wb bamif Purepfeb^’^ gen fnnff 3ïegenwörm / welche »mb bm ^atp 3ïmg(em haben / boc^ bap fie ;uf(Jr^ berp mtt QBem abgewdfehen »nb gepop fen fepen / 93nb wenn eo betmanen bute^ em ^arm ^Ïuch geftueft/foB man barbep »ermiffhen vorn auffree^ten îîhenarf ft«

-ocr page 125-

Çafbqumtkm / von gutem gtrnmef da ^Scrupel/ vnO fo vü 3urferlt;3aU gefe^mosî rfee halben gefu^’Ö / tiefer Xrantf foU aHeOjjorgen alfojugerüß werben /vnnb epngegtben/ »nb wtrt ber Mranefe ju bem @cl5wd^ pc^ barauffbegehen«

j QBenn nun mit vorigem :«tranif ber

' @runb vn bao (^ifft bifer ©ebrechltgfert j bureb RbwOjen mebt gar Eingenommen/ »nb ba^ auch bie ‘ÿîat ur mcEt gnug bure^ be n ©tufgang gerepnigef worben ip / hat man fofgenben ober bergfeicEen tonef nacEgetegenEeitjujurüffen/beraueEjim#

j OcE mit purgieren foü«

*ÿîimb bie^uröd voniX-ngelfdfi/iwey ©albepen.

betonten/ febeo à« ypanbvoU« Otpogemen^rauf«

QCeinrautEen«

2lbreufcE/|ebeo dn E^^^* /panbvoß» j (êni^fame.

Q^itronen @ame//ebeo ein Ealb (otE* ^Kleine Ovofemtem Z ober anbere Ovo# 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feiniem

-ocr page 126-

Sfr^ttcç^ucÇ/

fdnldn o^n ©tem/ fkm^erfd^ntodrt

^ifj mu^ man jufammen mfiekn in cm ^afb^nja^gutfn^aOers/btfj krönte tet^etf moi epn^efotten/ vnnb^umHfen öntt^alb ^eth von giifcm an^gdefenm 0cnd au^ älcranöne babep vermtfe^en/ vimb einen mail noc^ aufffieben / vnnb bie ^neijf aifo flemen faffen moi verbeef f/ ben Sdïorgen mdrmen/vnb ßaref au(;frucf en/ vnb barnac^ neun repue ^urm/mieoben ßefagt / bamir bure^fcijfa^en/ vnnb fo vief repnee ^uefero ba^u t^un/ba^ ber^^ranef meijt verberbe/ ba von foil ber^ranef brep itagbe^ ÖJÏorgene einen ^runef marm epnnemmen/jeboc^nifbaraufffeijmipen. ‘^0 ferm aber bem ^ranefen nur mit dm iXrunefiein ju purgieren iidthig/ fonman biefer 5orm ober einer beffern foigen.

pur3(K 'Jïimb purgierenben ^eneipuiuere «PU- mie oben angejeiget in ber lt;£uraflon vorn @cburbaue^/ em balb^oth/ fep baffeibig ^moiff lt;eiunben m fünff ioiB ‘gefönten vÖa|fero marm/ bomae^ truffa frdfftig marm

-ocr page 127-

/tti^

pnv44 jpD^^ 3^Jtpi ö4^3|oJq««/ujJita}jj3j jjiwavq qua /ujw tu4uuó4 0411^ «iw y^g ï’^oifö w^ult;’ il”*’ ya/^JJfJng V^uvigu^ /öïJiumtg ^mïcw ïtiu «»jjvujgx w^JnS utputnb qjv^up ui^pJitunadjqwqquucj /u3Vvj^J^4nq wtQ) JÜuvJ jnb jaun^^ W4t«4 jiui quua /u4(o|j44^ / KpviujB u^jj 1|4J/uunoiu^e^jcJlunj^jij ^pÇ ‘U4jjio^ o^juif jjvijJb BqujbpJ qjcaiqua/itjuup^ «4gut4qujV4lt;w nbv4 /mv^pbjoiuui^)) ^^lt;’lt;^ K ^w Vq/IOUQ' lO44q UülU 4101 / luqjg j^vjC j8n(44a 4tt^a ^jt iqvq /J4d4|44a aqpj int bunjj|ib4j(^. 44)040 ntn da ^vq djü/jjj #^nu«4)a wijoaaqurnu urut ^vq/iopivç^ aa^fl4aJll»w lO^iCf ^3nv V« /^unbtilbupjq 44^3)0] jnu U)q4oa» tautqppaa U4aq4tj^ 1 wmaj «t ïd4^,puv4^ 4aJtq uoa oquajda^vq , /i»IQd\Yö »14 ï^3»4qjoa 4iiu ya/iuyi^ jtl-iddifo n?/i4»4g 44011140» 44q / 04 y v(^ mj) ?0id^4j quo un4u ^4q nt-tdjt W^.lt;^K:

‘«4040^03 U4UP j/nv 0141)01 «4jO4iïü((t in4q 04)10 qi0 quoo / ü4q44)od)^ uq ^110 100)^440401(3' qioj 014 nüoq a^aj «01430 qua/^an^; nupCf ».i4 434«a 014001 cS waagje uv^o£Q^

-ocr page 128-

ärljnev^ucß/

' c^ftt/ ^arô a(fo bem SOîepbkm ßfßo^P fen / ba^ ficfj ein /eber barnber verwun^ bene.

'ïöenn ficbbae05ifft nuranetnemort be^bf vnbvffenbvxrei/p^egiviff^uUMW^ t^un vnb Çefffen OBe^eneb mit éaïp Ö^^ po^f « m tmem OJ^drfeIpemz vnb baraulf deklt;Ïf*

@p auch einige ^poflemen innbiefei' Äranefbept fieb 5«f{;f »Öffnung febiefen/ machen Wf lönnbaf^fe mn^ttmanfeb ea»- etn ©alb von ben QBuriAin bef; ^affer^ Sf.'quot;' fe^t^ïiWïgt;e« fieauff/rer èpraebeïÖa/ Cicuta benbnnrfrtennen/bie^afctttifcbeCicutam •9“«gt;«- aquaticam,fofcbe^ur#e(n Serben nuf J^facbó bf trief e(t / vnber ber dfeben 3 ebiw ten/fofe^enbe gegoten/ mb mie J^ni}} ^u einer ©alben vermifebf/ feinb ge bi r mer^ nung/babble ICiinn burcbbieSögtg^ feit beg ^mi^r betäub’ ge^b^en/vß bureb beg QBabenbiinefr ©igf getobtet frerben* 3nbfre aber machen ein ^atapfafma ober Treplin von ^Öeigtmrd IBurdelnZ , fongen aneb ©alomomo ©leget genen* net/ (

-ocr page 129-

nef / ^ur^dn / mtr laffer oöer ^fer/ ®ff vcrmifc^en W^ivakn barbep 0« 7Öur^ belton (fid^ftifam/mö kgen Oaffdb auff Ï’fn fc^dbè/ Djcwdlman aber fokten 2(pa» flemen au^ »origem SSerk^tbe^ 0cbur# bandje am enö/vnö fonfl nac^ Der (^^irur# O’R^en ^rfa^rung »nnö .fünften Çelffen fan / ^ab icfj vnndng geadjt / fermere enn# nerung »und ankpiung allste jugebrau* t^en*

“Ïïottïiaflbfcbeuwlt^en ^ranrf^cVtOagraip

$ofert4

a 7? tiefem ZvaMcin/ »on neunen Äranef Repten/ gendre audj bißie^ Die fûr^ nembße ÇOiage »nnb ab^ fc^ewke^e (Iraffberfc^dnh^ MenÇOnjuc^f/bie man gememghdjauff -temfe^ nennet die ^ram^ofen/foe(dje»n^ ôefd^rfie^im 3a^r taufenbt »kr^unkeri »nt neunzig vier ƒ ,|ren anfang genome 3 men/

-ocr page 130-

9r^tte^^uc^/

wcn/afe ^arofue j^dm^ aup $randh*eft^ mit ff mem proffen Ânefj^Çffr in^t^^tw«* gqogen/vnï) bie bcruBinbte (gtatt^apfe^ mn ff mem ©ebut vnnö ©emaU ^f^ab^ ^Saim^n bfr ;àt dn an^fd^tga Oïtfffr/ (wte man davon fdjrdbe ) emfr ndc^tücfj? ^onugt^na vnd SÖnffufe^^dt halber den ^J^fdfcblaff finfo berö^mbifn Iftcbtgt; fert^fn S'ratvfn^ildojw ‘i^afenfam^P fpamen vmb pinWd Äronfn gffaufff/ vn ffmö fofgfnde ^u bfr ffIbtgfn 'Pfrfonen auberfvnjuc^tige/^otttoff vnb ^Ötf^t^ febe m fotf^er 2ln^ahl auch âfgangfn/ba^ mane Darfur gehalten / re fepen m furpfH bep vier ^unbrrt mfïfirf vu vrrg^frff mor^« bfn/beren ethefjetm 5ranßdfifcben ^ng nach 3t^tw»« M^fen / vnnb bae Xanb mit fvieljem Äletnof verebreren / Rafter bann tm ^bjng bi^ 3t^Jw«ifcb ^anèet vnb lt;2pamfcbe ^irme/ neben anbern bdfen/ »narfigen 0tücffnvn6iïeutfcbfn vnnb allen '57ationen ber d^rifïen^eit jammert Iic^au^gef^etlet / vnnbbao Ï9?enfcbüeb ©ffc^ieefet/bure^ anerbung verfc^wd^t/ ber

-ocr page 131-

^Ömac^rtgc @4gt;2^2^wólk fù^e au^ ^nabni erbarmen/3ß mir aber mc^t w ^ftDU^/ba^ anberez »fl fonberUdj Leonardas Ficrauanti mn fatifm ^fahantfcbot Captici Medieinali auff tmgfdc^rr Wd^ '’om Çôrfprung bicfce ^Ó^angcU gefc^we# nbsp;nbsp;.

^m / boc^ wegen ber finite / wil ich fofebea ante in feiner ißirben faffen berufen/ ^f# fo bat biefe neu we fcMnblicbe ^ranef ^epf lt;*11€^ neuwe fcbmdhdicbe^^amen von freu trfle n Aftorn vnb t^r^nbern erlangt/bet 8f|ïalf/ba^ fie von etiteben bie^ran^ofenZ '’onanbern Spanife^e'poefenzaue^ ytof ^/X«^ Pbfc^e tSneijt genannt wirbt/vnb bat te? çofe». î’ere 'ÿîafion von fic^ ben ?öng(impff ' fc^aubenwóUen.

.^Öieweilnunfoiclje Äramfbepfvielju gemepn Z iniifonbero bep großen J^anfen/ l’f (fen^aib aueb von bero duration vieler^ * Itp 'Ïilieber in S^ruef aufgangen/betteieb »vol aU^ie meine 3rbei;t f ônnen erfparenZ 3ebocbZob vieOeicIjt meine betagte i^r^ fa^ung vnnb (angwirige ^bungettrao Hup mócht bepbungen/hab ich f^r rahtfaiit

3 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^»«^

-ocr page 132-

‘SfrOncp’^icfV

öngeffBe« öte duration för^tbc^ j« »er* fnefönt / »nb mit ange^enefeen QiWnun!! gen mdnen Strnft ju crtvcifcn.

C’rßbc^ foil man ben ^fufräd^m We S9?ebwn bc^ rechten 2(rmö erdtfnen (ap Äb«lt; nbsp;nbsp;fm/ vnnb nac^ aÇdfc^rnba notturfft bad

•«ffuna» ©fblütab^ifBen/fofgenbfe mtt emem etü^ c^c tag wdcnben purgurenben Xronef/ von ben Medicis Apozemate longo gd ttdinf/bfn €f ib trof reinigen/ e ^e ba^ man ju wdtam gebrauch ber orbentheben Antidoten fommen/vnb fan fokker^mmf »n^^M^fJif^ buff r@fpa(f werben »erfer* «get:

^tmb ^ngf (füp Qönr$e(n if^ ^n^en« ^ermobaetrten h9ön$» SSîec^oaeam anberhalb ^efb»

lt;Der mnerpen gelben 3€mbfn wn bem Jaulbanm brep-(ntb-

^er wöl bereiten QÖnr^eln nen (fßnftwur^ brep ^mntlem»

Slpopemfrauk

C’rbfraueb ober ^anbenfrepff* C-^renpeip»

-ocr page 133-

3hc (dngfr f^c ttr^aKk# ntt ^anö

Œ*m^lt;Sam* i^itronen^órnfh ^arbo^enebuten öam febr» bre^ ^mntkim

^ü^^ol^ anbaÇâlb ^ofB. Ïïfgdindnlot^»

^fuöt allee tn dn gute SXa^ langen *»n ^ßemreben dfebvnnb ‘Raffer juge* W/H^ fester ber ÇalbetMlepngefotten/ lt;'lô bann t^ue ba^u au^erlefene ©enetWet^ ^ft von QUeranbrien vier iotfwnnb feube ’’ur einen wall ober brep au^/ bamadjlaj; w vber '37acfjt flemen wol verbeidt / 2(nt 3)ïorgen foil man fokten I^randf wibeu i’umb erwärmen / vnnb fraffug au^tru^ ^m/ nnnb nac^ fltUflanbt einer ©tunben ®^en abgie|fen/ vnb bie biefe vnfaubere fe-'^«»fo auffm grunbt ligen/ verlafTen/ ^ie^ '’önfoU man alle SÖÏorgenbem^ranrfett lt;tn^reu^len volt warm ju trinef en geben/ fnb vier @tunb barauff laßen faßen/ vnb •’«c^ bem bie wirdung burc^ ben ©tuk 3 «) ó««a

-ocr page 134-

2(r^nct)^ucamp;/

Guaiac ctcrj?olç KaiKf.

gang gefcSaffcn / hat man ber vorigen rCuantifïtcnnoeber ab^ubrec^en Oberaus fan ^ufßunz SÖnnb roofers ber 2^ran(f nic^f gnn^m purgirt/fan man na^ ver^ brauch beO'en noch em ^traneftem epnge^’ ben von ben Latwergen / Diacarthami em (ot^/vnb Confedionishamcch ein Çalb (ot^mif (frbiraucb TBa^Ter ober anbern guten marmen ^râ^en »ermifcbet.X’biï tm fan y^iïulen anmü^tiger würben fepnZ mag man beren neun am 0J?crgen^u brep SÖ^m epnfebüeben vonemguintOn püu-]arumdenitro,wefcbe mn biffer ^ranef*» bept treffheb gut /oberdeHermodaaüis ober AggregatJuus genennf.

Äamadj foUman ben-^o($trancFa(fo ^uruften. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

^imb fnfeb Heingera fpr fffn^nbiam^ feben Kölnern Pfunbt

^Der Oïmben oom felbigen ^ofn 4 Jof» ^DerOBurneln Zarzæ parillægmamif* ; (Sö^bofn/jebeo Hem ^erfcbnitten ^wep ,

2(1/00 foil man mnow^afentbun/ber Pilger

-ocr page 135-

'’Wfd^rftc^ ff c^ö ©halfen gro^ fep/vnuf fowol innwenamp;tö fttß nuperhalb glafurt / taraujfgieffcn brep O^^apen IBapfriWn lt;»n€0ïa^ »rifTvn^dtte/wï affo^ac^t »n ^^^iûlfni wol verbeent |ïc^f n / ^amaefj ^fpm jtoffeumrfantft vngefa^rltdj ffcfjö ©tunbt fang wcrfieöcn/bO? ber balte t^fU Vc^ebfff/^ni fif^ê foil man ben^epaum lt;»bnemmen / vnb )bn vermarfam be Balten» bibber iXrancfetwae erfûlef/ foil man benfetben Mfftig au^rutfen/ vnbinn em @laO ober ^rbnen ^fa^ oben mof ^n^e^ mac^t/bemaren im atelier.

5o(genbomirbt man auffbte wrt^é^e# fottene vnb au bi^etruef te SÖJafenen aber# maf vier OJ?aßen^Baßer6/ viib^moOJ?ap fen ^emo mof verbeef et lïlag vnb ^ac^t pe^en laden / vnb bib aud ben bafben tbetf epnfieben/ober moferm ber ^attent febr burfît^/ vnnb affo be^ 2:rancf6 vief €D?a^ trinefen/ma,^ eo bep ver^e^rung eine bnf# ten tl^ifo verbf eiben»

SOon bem erßen iXrancf bat man affe ÖXetgen JU fânff ÇÔbm fieben ober acht 3 «ÿ 93iv

-ocr page 136-

2(r^«cV^«(amp;/ •

SÖtt^fttwarm^« gctuenftt/viinb^vaujT rtn 0(unamp;e ober brep iu fc^tvi^en / ober iveniger / nac^ SSermugfigfeit be^ ^ran^ lt;f en/barnacfj mtt warme i^uc^er ben inb «bjutruefnen/ vnnb wiI iwttß fepn mein warme Stuben ^u b(eiben/ al jo/ ba^ Feine ;^alee ben 4 eib benißre/berhalb J^anb vnb Entité mrt fernem faften ^Öaper ju f4u^ 6eren/3eboclj imßommer barffman ben ieib mtt folc^em euPernen jwanef wW ju benötigen/fonber mag einer ober Wg/ wann es warm ip/aucp aupgeßen»

3« ^e^enÇO^ren fol berÄranef ju mor# gen effen/aber gar fparlic^/onballgemaefj oon tag ^u tag abbreefeen / oier^e^en tag lang / ber^alben oom gebraten ober gefotgt; ren ^un ober OîepÇun / ober gammel# feifc^ fo oielgeniePen/alo^nm mittelmep figen weip ^rotge^ört / ober jwep frifc^r ^per/ onb fol bie @peip ongefalßen fepnZ ober gar wenig gefallen/45arnac^ mup man auc^ oieräe^enfaggar epngejogen Diætamgalten /onb bleiben allein bep oier vba fünp lt;pnj fintier ^ofeitiim onb OWP

-ocr page 137-

ïö^oamp;att löchere. çç WZ ober îWfçmal ^ebarfen ^Ärebf/ fo '’W nötig / vnnb tnn ber gangen duration J’^tô anbere trmef«i/«te ben ^ivepten gr# fottenen ij^rancf / an paft bcp ißnne vnb ^ùre/boeb ïgt;^IRn fo wl twegefaütg/auc^ ^efj €0ïtttag vnnb ^u jeber int wann ba ^urp anfotnt/nacbïÖïiffag 511 brep vhni i ’l’O' oU vier fo(ber patient wibcrumb ftefj ’^ 0« warm OSet^ begeben/ wte am 03i'er^ Om/ vnb fecbe 93n$en be^erpen^rantfa *’’«rm trincfen/mb ben tocbwiçpn ßunb ’’I’etiwo abwarfen / bamacb bett ietbab# ^md' nen / vnb vber ein punbf ju ‘57acbt ef# fm / vnnb mit geringerer quantitet / «te ju Mittag/ ficfj begnügen (affen/ vnnb wenn ^m j^ranefe bep bem meffigen effen a(fo '’•flehen i^ag fic^ vergalten / foU erbie ^f^fevier^e^en Stag vber allgemach mehr ^wb mehr mit T’lotturfft ber 0peifenww ^trvmb iunemmen/Vtib (angfam^u feiner '’origen gewon^eif nd^en/ boc^ bep bem (quot;’epten ä^raneb verbleiben/ ee were bann/ M Ärafftfofigfeit filr^anben / auff ben lOU fep ein Xrumf ißeme erlaubt» ienw

30

-ocr page 138-

Sir^iu^^uc^/

(teb fonm^n dn tag »ter ober fönffafidn bef; OJïorgnwvom crßc^LrancFtrinfffn/ nac^ Mittag aber nn/mnö nach »olktibi* gnng Der fec^e Soeben bteganne Curam rpnfîfarn / bocb nach ^cfc^flrcnleit be^ SÔîan^dô/ mu^ aber ^tehnn btevorforg »bferiiiert werben/ba^ man aUwea jetHteb bif obgenannte ^weperlep ©etranef v^r* ferttge/vnb in verratb babe.

Sie offne Sebäben foG man alle wor^ gen »nb abenb nach bem fc^mii^en mit bem abge^abenen (Schaum ober erßenl^lramf wafelen »nnb fduberen/ ober bafieö’'*’^ feinb/mögevon einem erfahrnen QBunb^^ ar^ten nach ©efegen^eit gepflegt «’^^ ben.

SOîu^ auch aUe ^e^en ober »tertjeben ta# gen einmal ber ieib purgiert werbe/ barnif niebt allein bie btmne »nnb fubtielc €9îategt; rien burcb ben^c^wei^ »ergebet »nbauß^ getrieben mdebten werben/ fonber glew^ falle bie grobe biete ^euebtigfeitfo/”’^^^^ burcb bie (Scbwei^ldcber nif fönnen pe frieren/juförberß abgeben/fernbtjumn^

-ocr page 139-

6ftt ïöcvrf gar ôûn^üc^baô ^fticfpuU uer/ivdc^e oben im éc^urbauc^ bffdjrtc^ bnt/ okicpfall^OtC ^afwergen Confedio hamech vnnÖ Diacarthamum genannt/ ober Pt(u(en/ beren tm anfang btefer tïu^ ration melbung befc^ïc^f / /eboe^ mit ber * bf fe^ciben^ert / baf? man am felbtgen 3^ag ben @el}tt?ciptrand' onberfa^e/ onnb bar# auff guteac^tung gebe/ ob bic Äranef bept ^‘feb fep ober langgetveÇretonnbepngeü *vu’$cU/aucb ob ber Patient jung ober ait/ febmaeb ober pard / bann nach gepalt fol/ djer SÖmbpanben macht man bie purgier rung/ mebt allein bepo Iinbcr/ fonber man feub auch bte OJîateriè ber ©cbmeipfrdnef in bepo mehr OBaPere / bamit bie febmnu bigfeitjbrerîüirifunggemtlterttvirbt.

2lpaucb ein fürtre)flteberQ5anmaup her nemoen ÏÖe It/ Prouencen Florida ge/ nant/m wenig ^aren biefen^anben befaßt JJ’orben/welcbebte3nldnbifcbe3nbiancr ^^lamCj^ie©panier/^Üelfcbenvnnb ^eutfepfn Saflafras nennen / tp febarpff £7, ««ffbcrSungen/anmßftgvß^fromatifch/ febmeeft

-ocr page 140-

#)nlt;é «^W Oïor ^n^j «P urui nd xm !lt;inlt;è w w»oj4ja j vw up «oq «? /put^t^^ ujjjj^ tun? j^n-*^ M» 0^ dd Quua / ^jn^^ up^jJUQ^j^duj uurq^jü/jpO) wq|v§ u^Q jynv ^H u^fC? wuqjJ) wp ut öQud lt;pvit ^4vq /u4Qun}@ jjjpaiï/ï^jqjja jooiuj^ ^il ^vj/öJ^Kvö^ U3uun4€^ ^vics up n^vq n^t/Otö^up u4»iu^J«?upü u^qupc u?q juu ^^(ÿ wu^^jJ^^nv 04J41Q quiii^

: u^qj^ai j^p^dJ^a nd oJjv j^q/uj^jiv^ 0piiv4^ öd^tq ^^nv^qj^ tun? ^y uviu j]oj/vuruJiV.uid4j^upjnnouïjjwjiu4oa ^^i4?^)'’Q £'im4d444q 4jQU3y404oa tint 449^ ‘Uip^^fdg 9vq44QU« ïpij^pu 4vßjjjquua /U4^ViÖ5 Ujq }4Spjyp4j/U4Ïp? 4^pnaUW4.^ 4,iqj44q4pj4q /Sunyp^ynK: Qunatquig^ 4jq ïqp4j4ja / iip|ju444i^ quua ?^4(UU4q lt;U4J/U4^pvj4ö3 UJ^VJ ^nv)i4j£)ij^diupQ;' /wJIVlS / U44y4i.g wVpiaiöuvj ^pui^u jjjv/u4jipn^ U444quv }m uj£pé ^onv juu Zi^iWi^iÿ ^J.0PVJÖ 4vV U4joèuv4g U4q u?jq4jai/up^4nöjT mq Ó3y 44^pj|t)4j ^poq /puuuig widfld^pjßAK« /uoavq jquijc ^q ?44qH0juui /ÏJ.tjypj quua jodi j^^w^J

Z^n^üab^iajg

-ocr page 141-

‘^3^amp;^^^^^Kf^‘ $7 tiers f^M«/vntgt; »'n öntt^W 20ïn^ OBaffas fec^0 fetunamp;m oöcr Idngcr liefen hóen/ unB fofgenöte vcr|ïfamp;en / bi^ anbmbalb ÖJïa^ vbertg Mdb* SÖom erpen Xraint foil man Dc^ SÜÏor^mo vier / fünff ober fec^ó 93n^cn naelj ^degenÇat^c^atts* enten warm epn^eben/onnb nadj Swtttaji JuDrepober mer Çô^mgldc^fallo/ »nnö öarauff nn Q5eth wol fc^wi^en/vorn atv tem iranef aber bat man an patt be^ ^emo ober effen / onnb ^u fttllung bef» Surpo / feber jdt 5« trmefen / fonflen bat man burebauf» bero ^te oben vermeibter «Orbnutt^jugeleben.

^o begegnet aberofftmal/ wennbtefe Äranefhept entweber verwetlert / ober bnrdj ongefc^tefte pßrgung vnerfabmer îterçten »erberbt / baf» auch bie ©ummo^ ta Ober ^arte knorren an ©djentfdn/ Firmen onnb ^aupt an^wac^fen/ba^er lgt;ann oerorfac^t/ baf» bie duration befio befebwerhe^er 511 gewänbfebter enbfebafft 9ere9cbenw»l/ mnfonbero wenn bas @egt; bemo otttjert / verberbt/ onnb verfebwun^

benZ

-ocr page 142-

2(r^iKV^U(6/

dm/ ober ba bk i41^mbê mtf frbarmhc^fH nafbeftc^en ©ebma^rn bic eulRi'fifrt ©(ifbafpngfttommen/ tn fofebm ^ufd^ Zaraa pa. |f,j jß f,,fZarza parilla gar crfpnefïhc^ vnb bocbknibmpf/ nv(ebe fan ebn ctutten ju^ fa^verfotten vnb pebrauebt werben/bero überall bewufïer^SrbnungnacIj/oberabff tnfof^enbergefîaft/ ï^imbber ^ur^fï« Zarza: parillæ fient ^erfcbnüfenvtl verpop fenvier 9Ön^en/ (appeninDrep OJ^ape« Q'Japere vber îfîaebt erwepc^en / an ein warm orfÇ/ (amp; fep tn ber Stuben/ obenno warmen öfeben / vnb vergeb folcbe bip ber vierbtethril epngeje^rt/aU bann tbut ba* |u ein SÛnp Rein ^erftopen J^etmobadi^ (en/vnb rü^rö wol vnber einanber/onb lap Fait werben/ barnacb fol mane burebP’F^ baoon foil man bep OJîorgeno vnnb nach C.^ntagfeebo ÇÔnpen trinefen /onnbfon* pen vber effen baf man bep febleebfm Zar-zæ parillæ ‘ïöalfero^ugebraueben/ nem* Itcb/bap man ein ÇOnp Zarzæ parillæ ver* fiebern btepîVîaffen ïBaffero/bip ber brif* te fbeilepngefotfen / vnb biegançe Curam fan

-ocr page 143-

^3o^lt;ït1^VV^W. Ç8 fott mannin Oren ^Berben volfBringai/ MF audj ber partent bfpÖcrfcbarpflTcn ^ta fte^ nù^f fo firniß ju ve rÇa(f en/fon* îgt;fr mag gefotten ^ûner oöer ànlbfïfifcb ^fïm/ ^ocfj mu^ ber ^nbinnnoibturff* J,'ârr 9^urgtcrung aufdröerfl verfemen kpn.

^o ferm nun bû Ärandbepf bermaf ®ai6 ot»«# nttepngewurpdf / ba^ficburdjob^rff^te ®«^’quot;’quot;' ®gt;'boithclje ^rKtupen mept wejepennnt/ ^w^ man vnbfrmnlfn jum ^efepb^ be^ ■^t^Iptrandê ober Zarzæparillæbjelnun-^ioncs über ©epmirbmiß bergloepen ’‘■«Juepen/wekpee man bann mit mehrer ^tepfrpe it / vnnb ebn foiepe @efapr/ aß ’^annbte décoda mept juver gekanept/ Mepepê fan/wü b ermeßen anep ein Jorm i^Icpe Dnguem6 piebep fepen»

Ïïimb mo(gefmberten/ vugefaßenen «gepmemen ©epmuipfeepe ‘^np»

^nbten 0epmaip brep 93n#,

•^uner (gepmafp ^mo SÖnp.

Lorbern ÄeG

Wilgen 4gt;ei jebee ein gt;önp.

^ecp»

-ocr page 144-

'^ecbÇolamp;fr^^d.

^ranöfen Îüdn ffbeß ettt ia^.

^(veurij ober ^«eeffilbcr fun|f ÇOH* een.

©oft^Ut»

QBetjRn î^eprauc^/ebee rm SÖn^* CÜÏprr^fnetniof^.

^oQ man er |ïh(^ bae £iuecf fdber tnH bemSc^male m emSVïarmor|ïem /iei|p^. tearbepeen/oermife^en onb morti|ïf leren/ »nnb bie anbere SUïaterien barnae^ bo^u »ermife^en/ a(fo ba^ ein gute J-crm von @a(B barank werbe / SOïan mag auc^ bi^ quamnet bep 4^uecf filberc rmgeren / onb «ac^gefe^affen^ertbe^ 'Pa nemen anbere eorrigterenbe @tntf bajw t^nn / afo ba i femb Maftixladanum ftyrax, Vnguentum marciatumjiïerbemln ^d/vnt) ixr^ifi^ f^en.

2(«e^ mag man an fïaif be^ vorigen SOnguento biefe ffeme Jormverferligen^ .

^imb @c^wemen ée^mafi?*

^nbten (Sc^mafv. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

SGngunm Jamali /ebeoi/.^ofl» tilgen

-ocr page 145-

Jö^o^an'^Keijer^f ^^ Ófgen^^et

©piefen X)(Vt(beamp; ein ^atb -(ot^f ^uf âfilber feebe -Cuintkin» O^BeiOen iBenraudje^ CJ^ïp,;.

©otfgfit

©akepem

©tfcbapii'ï’finwamp;mfuibqminkirte

^Mnöfctt ^ein dn balb i otß*

Dörfern 4^cf Orep können»

/X)on fofepen ©fnefen machet drt ©rtlb»

(^tftebe Bräuchen |n ben Jranbofen bk SaffumL' Sufïhmigia ober Öïanc^erung/tPdefje fon^ æS^ î’f dicht’tnirefung er^cipen/onbibreopfet# tu„a» Jen nu haben / wenn bieJ^äaräußfäUen/ JfboeB muß gfR^fÇen in parefen ’Pati# ^tenz onnbißbirbafisbiefet 3rpnep bet Sinober/ber dÄereuriattfeBer art iff/ Winb JffenÇalb nac^ ^4|fiert beß pafienfen kil gemeÇref ober geringe«werten/mif ^wra^gebürlicBerllorrre^uenwfblgenbfP ®^« gleichförmiger @cßa(tgt;

^imb ginobd brep^n^en.

Ä SVîprrÇm

-ocr page 146-

ç 2(rèttc^®uc6/

COîprrÇcti» QKor

Qöepraue^ K bee ein SOn^« Ladani emiotÇ»

Styracis calamitæ*

Benzuni febee an ^a(6 ^ot^.

2(ne6 jer^o^ ju grobemPultier/baveti Brauche auff emmafan-lot^ju rduefje^ ren / aber nun mehr o^n erbendiche SÖor^ Bereptung be^ ^eibe/ -^en gebrauch aber be^ ©cBmirene vnnb 3ïducfgt;eren6jube^ febreiben/ had ich vnndthig/ tred e^ bie fdgdebe^anbtung ber Ïöunbidmten iji/ wt( fie ober gemamet haben / baf? pe im fi^mórmbte fûmembpe vnnbebiefïethed be^ ^^etbe / afe ^aupt / ^erp / ©ntef / Omogen/»nb febamhaffuge orten vermei ben/onbnur an 2trm onnb ^d^enddbic lt;Sa(ben anflretcben/onb wirbt biefery^ro^ reh nun mehr mn Jranef reich obferuiert/ ba^ man brepOtg ftag ben ^oiptranef Braucht/on barnach ^^^^ ^ag bie^cf^ ruriaftfehe ©alben / bi^ fo tang ba^ bic QVirefungfich entweberim S^unbt/ober bureb

-ocr page 147-

turefj fc^tvi?è ober Durc^lauff |ïc^ erjage» ^eröm auc^ ^ßaflcr auff We ^Itv# ïW«'’

^er / nac^ vorge^enOer ^urgtaung ge^ ^Muc^t/fenberfic^ bep benen bie wc^t innc ^einnfep bónnen verbletben/fonber ntußen »errepfen ober an^ge^enZ wit nlfo hebep feçen dn bern^mpte ÿormbe^ ^fïapero ’’on Jrófc^en genannt. îînnb é^amiHcn Xgt;e(.

S)iUwXgt;d.

^^ptefen^d. tilgen -Cel jebeei.SÜnp. (Schweinen 0c^malp. Selber @c^m«(^)ebe«ffc^o ^n$. (Sup^orbO brt«§aib^uint(etn. QVeprauc^ctn/ot^.

Korbern ^el anber^atb iofb. Schlangen 5fp^f brrtt§aibXot|» Sreplebenbige^rófc^.

OCegenwurm inn ^ew getodjefjen vicrWbalbiof^.

©afft von 2(tticbtvur^.

,@afft von2t(anf wn:^ jebee dn vnç. Schenanti vbfr ^amd^eutv.

-ocr page 148-

fc^ ÏlrOiKV'^Ufb/ ^(fcbaeftaut.

€Öïuttcrfraut jcöcö oo ßafb Aanbt voU»

©utfti frarefen QBcniöcn wWm t^nïnnerïOïa^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^oH aufammm gefottftiwerïjen/ Ji^ ter Qünn epngc^f^rt / 4(0 Pann au^ge^ truth / »nnb babep 0fï|pg vermifefjt wer^ï amp;fn fffb0 SÖupni ©olfgfif/wnb fo vulrcp^ «ce ^öc^^ afe udug / fampt ^ SÖnßfU i^f rptnutwz barnat^ foU malie vorn 5(w* wer abfepcu/vimb anbrr^alb io(b de^ Sty. r acis Ji quidæ Partmi jtrincbfit / DuP ivftm re ftivae erfaft/fd man Pc)5S0ïcrfurt) oPtf Xlutcffilbere mif näc^fem èpetc^cti«^ fdrPtrfï (ndPfft i^ SÖnpen Paju wolutr^ mifc^tn/vnP fiirPßaftf r Parang macht«/ wc ichee Pepefm^rtger fepn wirPf/Pa man Pem cm jufap mit einer SÓn^cnXïuciffif^ tere t^un murPe. Äan auch M^h 'PIÏ‘^!^^*^ chu vcrmifchung Per 5rdfch vnP écht^»«^ gen fci^( ^ugfni^ ircrPcm

Óöenn aber m Piefer .^ranefhepf ti^’ö^ fehmere iufdll Mmen / mup man erfahrne

-ocr page 149-

^ô3oÇlt;»tt2Bcv^r0. ^i ^a^fc brûbfr nTuefxn/ fonjîfn^umbd^ fen ^afOvnhfaut ga^nfleifc^^tWeematt oben in bef? 0c^urbauc()6 if urnfion ^uf ©urge(n?a|Ter/ÿ*u(uer/@alb/vn weitem bericijf,

3« ff ut f^t» tttan f ae^efefjwinbfiSpei^ c^eïn / welche au^ fern ^al^'vnb ÏOïnnff Witgro|Tem ©cijfeint furfur ffeuft/ fin^ beren nut gebrauefj eines ^nintfeinPilu-larum cocchiarum, ju fiebert 'Plinten for^ rttierf/ober mie enniot Diacarthami mehr ober weniger/ nadj gefluit fep Äranefen/ m ^btraueft ‘^Buffer ober warmer ^iV tier ober Ifrbsbruhen jertrieben*

3u Verlähmung ber ©lieber/ if aucb bif ein bewerte ©alb su rechter seit su ge^^ nbsp;nbsp;''

brane^en»

5limb SOenebife^er ©eiffen brep ÇÔiv J^ÿ^f® ^n/tbuebaju fovielbraubten ^ems/als ’ viel nötig bamit ju bipoluiren»

SÖnb 3Ïegenwurm in^ein gefaubert/ bamuefj wol jerpoffen/vnb bure^ em ^4^ rin l^ucfj gepnefjen brep 9öm?»

^uvfwrbif»

5t tij €»ir^

-ocr page 150-

2(r^ttlt;V^U(^/ %teber^ftl fcamp;f6 dn halb ^of6.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^SenwfdjcfoIc^eeaUeejuréiifbrtt*

•Kit tuner* ^u anderen Deboben Wefer Äronef* ^gt;eii. ^^^ttfïgar mUhebbae ecbtvfffddtvnb ' SÖtfncl 01/ wenn bu fc^lt;»rpfhgfdf tempe!’ nert wirbt mrt fairem narij Gelegenheit ter OXûngel / auch mag man dit iaug jU# ritzten von bem ^nbiamfrixn gefotfettem ^dç / wenn baffribig ju afeh gebrennf / mb mit ißaffer etliche mal eolierf wirbt/ »nb bamit bie Summen vnb ^emilen al^ (e ÖÄorgen vnnb 2lbenbf warm wàfchen» ^ô werben auch l’if bösartige faule lt;Schäben glilcflieh gefdubert mit bem ro# ten 20?ereurialifchen 'Ouluer / bas man Prscipi. trennet Mercunum prxeipitatum, vnb i|l *“““‘ förtrefflich/wenneewol berepfijt/wirbt folgenber gefîalt präpariert.

'5?imb 20îerf urif ober^tiecffilber/vnb teh ^cheibtwaOerö febee gleich viel / wie^ wol etliche be^ QBaffero mehr nemmen/ thu6 mein Äuftroff / vnnb la^ flehen bi^ ter 29ïereuriuo wol biffoluierf fep/vnb im halfee vergangen / ate bann fldlo auff

-ocr page 151-

‘D3‘gt;amp;lt;'tt'^^V^^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^^

We ^k^/fo ï««^ ^*^ öaó'ÏöaOer gar wr# êe^rt »nö au^getJdmpflFf / oder man mag î^cn ^uttorff auff dn (mb 5euwafe$m/ »nnbboö Je^^’er allgemach mffgt;ren/bi^ bae^affa aufjgebun jl/bamacfj benÄuf# torff ober @(aé ^erbreckn/ »nnb baß rot^ 9^u(ucr /mde^ee ifiber Mercunus præci-pitatus, befalten/ wibivo ferm noch einige gvdnbef; Ùufcffilbcro fic^ finbciHaOen/ fel mane in ein meffing ober fröne gefc^i« aujfb Jwer miberumb fenen/ vu außbön^ fïen laßen / 3eboc^ ben ÏO^ereurium noeft beßer ju bereiten / foil man jhn mit Oîcfeti Waßer ober^egwartenmaßer vermifc^è/ »iibmeinCD^eßing ©efebin außfe ^eweK tool vmbnihren vnb truefn en/etliebe fbmi (amer ©ölt bepm -Oueef fi(ber in l^map fer / »nb (aß'eno ße^en biß mol foluiert »nb {ergangen iß/ »nb mit bem COJereurio mot fermifebt/ barnaeb (aßeno am Jewer eua# porieren / »nb »erbünßen/ wie obgemelbt/ »nb ju »oUfdmlicberèorree tion (but man bar außgebranb ten OBein / fo oßt baß ber ^em »om tuiner gefärbt mirt/folgenbo .^v «y geuß

-ocr page 152-

Slrßncv^ucfy

^CM|î man Oîcfcn QBajJer barauff/vnö an an (mbf ^œer/rnÇref man mtf enn^pa/ rd fo (ang vmb / W M ÔJîmun) gar mc^f0 vamerd'e tvïrîgt;t/vnnîgt; Dae Pnluer gartrndenfep.

Æ)a man cm anDcrc Ätmflrdc^c^erm lgt;c^ Præcipitati Degert ^uÇaMi/ftacman hefdbe m Dc^ Gabrielis FalJopij Ç^udjlfin demorbo Gallico ju crfinDcn»

SÖon fok^cm mof gefduberten / vnnD I^dff^ berepfem Pulucr gibt man anefe jfierfid ï’rcp ober vicr/ja fnnff ©rdn nac^ gtkbalfni^fu DepÄranden/mrt cim fcr«^ pel Aloes rohatæ ober pilularu m alephan-ginarum ober von maftix, vnnbfornnerC Darauf brep Pilulm mn menig ^rèplf^ (ein gimmef TBalfere/ ^irbt anefj bif? Præcipitatum miber pefnlmp gebraucht mit gutem ütberiacF. (£e ifl mir einer befanm/ber ben jungen Leuten ein @rdn/ Den aften ^mep epngab / 3f Doc^ nic^t in fe^ Digen $V?agen/ Sonber Çaf Der patient mulîen ^uvorn €Srobt mit ^Buttern be^ (În^di / effen / Darnae^baepufuermit

-ocr page 153-

^D3o^’«'^lt;;v^f^» nbsp;nbsp;nbsp;^5

Puffern mmifc^f/auff ein bi^fin OSrots i ïn ficlj nemmen / oöcr aber mit buttern *»o( tneorporierf/m einem fnfe^en (^bot# ter epn fcbticfen/folgenbe bepm Reumer 0# $en/mit SCbivartung bef; fefjmi^ens vnö , gewühniicber 'Winfun^ /(Sthe^e vermis i k^en vier @ran bep bereiten Præcipitati mu einem loth Ovofen^nef eru/vnb gebens ' bem 'patiënten / fo mit 'Peßüenn ange^ fochten / SÖnb biefe 2(r$nev mtrefet bure^ ben ^tulganj^/vnb auch oben an^/ÇÔnô ’veil fie gife if in )rer(fvgenfc^aflrf/»ergt; »neunen vii gelehrte ieut/baf fie auch ber# halb ba^’Pefifençife^ ©iffl mit fichier# «nfi ;n jiv^en genaturt fepz^n gieieber ge# ! f alt/wie ©atenuefügt / baf ber îXbertarf: i tbue/obermolvon gifftigen Schlangen fepberept. ^ermeifberâbmbte Medicus i Gabriel Fallopius bat im pufften ^e^e/ { Sciatica genannt / vor ein Myfteriogebab ( ten / baf man ein ©erupcl COïenfenfobt ' ’lut vier gran bef Præcipitati,vfi ein mein# ie'^intmefö in ein marme Q3rubc foil epn# Sekn/aber ber patiënt muf ^wvor etliche Ä » wepeb^

-ocr page 154-

Sfr^nev^ucO/

Turbith minerale.

wepele ^pcr effen. 2tlfo wirbt btf; Præd-piratum audj/wieobgenwU/tn ber ^laiv ^ofen .^ranct^ept fepiger jeif virlialtiß ^e^ Brauefjt/wiewoi vor viel 3aren gleidjfaflo ïn3flt;»üiï/ SÖnbifl ebenbaffclbi^ge^epnv nu^/tvek^eobie Paracelfiftcnvnberbem 'Mamen Turbith mineralis verbumfeln/ (StItebe geben bie Piiulen bawon berepf befiO^orgene/unbere be^ 2lbenb0/ancb ' geprarfe vor i^fl'eno ober nach ^•ffene/ bemnaeb einem feben von feinem ^O^eißer cpngebilbt. (gefolgt barauff ein gefebtvin^f berÄurebhuff/ba^ auch vnberiveilen ber ^luigangfiebericige/^u bem eingetvak tig wurgen vnb fcbwipen.

^internal bann ber ^ercuriue ober argentum viuum bep vielen geleierten vnb tveitberdemten klepten für bue ßdebfr my-fterium vit tintipharmacum ober ©egen^ gifft/ntcbt allein aufferÇalb be^ ieibo/fon«’ beraueb innwenbig wiber bie ^ranpofen gu gebraueben erachtet vnnb gefebapet/ip Ö}?enfcbltcbegt;3ernunfft fo weit bureb^e^ fabrutig gefiiegen / ba^ mon auch ^ ^^^^ »era

-ocr page 155-

’'’ft'Ö Mvon gfmac^f/ vn bezeil aUe CO^or# Öfn vnö 2(bfnb fcc^^ loth epngcbciV SÖnb gt;|ï ber 'Putunt voii5iMnfwfifcbc*^Kuf?(fn ’fnnb (öefdjwrm balbf crkbigcf / ^akr fommen / ba^ auc^ frdffttge’^UiUn bar^ ”0«»verbenkrept/wde^e Barbaroflabe^ PMui* ^örcfifctjen^epfere QlmtralbentÄbing B’^*-^ufj jrand'reid} aller erf! jugefc^teft/beh quot;“^ ^«k fie auc^ genennet »verben Püulæ Bar-baroffx, wiegen fvigenber gepaft werben l^trepf.

ï^imb beft ÏOïereuri) brep guintfin/j er^ ‘tcib benfefben in etnemSOlarntorpein mit Simonen ober ^omeranpen fa fff / fo fang ^’^ ber CÜïereuriuo affo ertdbtet/ bap er nit êu erfennen/afe bann thue barju.

^er bepen Ovbabarkra.

^erepten ierc^enfe^watne / Agarici genannt/iebeo ein bafb fotb.

Ö)ïprrben.

SO^apixjebee eingnintfim

Simmet«

kegelen febee ein ferupef.

^üfe vermife^et vobineorpvriertwol

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mit

-ocr page 156-

/W^P

ÿU)V4JQ 4?qö /)jyvJUJ«dWlgt; ïtui 33dJ4)^ 4?9)iJa^^«u^ -»^«lo wnun)43^ lUQ;

jj4n4^J up t^Jojfg 43qo wjjj^ nuputnb up üuowmw^ '^JO)q]vqunj)pf0iwfioQ^^ *u.t)}U,inbÜ44q vjvqjvqv^jC

’§}«) ^Jvg^jquv/pnjjj^f^ ^4q gültig

♦j^jiujvb^jjQuvJtq /jdwq ujpn)0ujquj4)ib4nd jtiu ijl ^y *44 3.1(^ / U4bp?uv jtm ttp4i«4J^ qua U4UI ïf40.S 03)440401? ?J40U ^41114^301 U444q/Uny) n?qua 4qv uopijodiuoj) 44q urm uvj ^ooq /uj^jnwqjb n?/U4q4b4q U4nöoi i^iu^y Ö44j|V01UjOCy^3q 4n^ 44q Ul U4)U4pVlt;(s 3jq «401 qUfJ5/bp4301U4b3b ^JVl^Ull U4440}^3j ;j0 vq uuq tl? / U4jo^uu4g U4j)U44a quua u3P4)poi44a uut ujjnji^ts 4j4.jq jqupJ / U4p f«tJK43q qi4^3j44qua pm 9411V 94^3)0j/J34 #rt43j 0401? 943U:44j/ UlJlUlub qjV^ up/öp^ *u vicc^'’lt;3 )P^u4jy v^3j4b ^J3vu ^poqj/Apvu *4V(3r/U4jÿ3iu4b n?3)n)içfs à44q ^3.ijbuvjuv «oo4rq/u4)n)tlt;f( un4u ijjimooj lupumb Ui44q4üi4j|4q uoo quua/9bô4ju4ntç5^^« (P «140.^ uut Ul)U4d4435 «4^J,tq3U4Q^ pUl

. /ÿt1Ç6(t3H^4)5

-ocr page 157-

^ö.^oS^itt'^vV^rö. 6^ ^fn/wie oben angcjägcf/bantac^ tfyjc ^«Çfn ÇVîeef ôarwnber/vnnô^errfaba fnwes/ vnö vmnifc^e (angfarn Die anôc^ ’■fOJîatfrtoïtaDarju»

,Sic andere Jonn i^ bitfe :

^imb tgt;fO SÄamn'i ùt ^albcpen fa|fï , fftpötcf^tvcplot^»

©ç^war^cn ^Diagfamen trep quinte

^ra{ftmvd«nÇa(bIotÇ.

Ziffern vicrpv^fn gr4ngt;

^'ormuretDavon fin maflam,Darauf ftane Pilulm su machen / IBofmn cini^ Rijtoer ©ffuBlen nac^ Diefen ^ilukn im ^wb erfunden / foil man ein purßierenöc ^ïi^nep Darauff epugeben»

^e^thefjmerDen auefj anDercfurireffli?

*bc OCbfonOerung onnP ©tuef au^ Dem 5)?erf urio / gegen Diefer ^tramfBepi vnnö ‘'oDeren vielfältigen OJiungeln von Den ^hymicis tagitep erfunDen /wie Doo dfefj^ f^tbig^puluer Mercurius diaphorcticus ^j^^quot;“* scannt/Darvon ctlicfee wenig grdntoer^ tien».

Dm

-ocr page 158-

Slr^tiei^^ucS/ ten rptij^cBcn / bu QBirffungburcI^krt 0c^(Wfi^ jubefdröcrn»

Antimo. nbsp;nbsp;nbsp;^6 iß inn îJifpcr ÂïancFÇeptaoc^/fotv

Î^Ku«.* ^‘^‘■^“^b ^tgt;^ / »(«« ^«DerUc^e ©c^dbfrt vn^ffebirer für^anben/probirt/bae we^ bfrept^wnnftfcl? ober éranarifeb fpuf:^ gh^ ober Antimonium jvann man brn? eber vurgran mnOtoffn^ucter bem^a^ tienfen rpn^^cb/^ann bic vlcera cacoëthe fub mol barnacb ^ur «pmgung wb mun# bißranon fcbicFfn/tß aber von megen ber gefebmwkn B’peranon fidjmrvnnbfr^ traßheber/baßman »ter grdn brß 2(n«gt; morn) m jwep^dffef ^Beinovbfr ^aebf fttrepebfn (nß/vnb am QJforgm bttreb ft« faubf r^ücb(f tn abfribr/vö baju «'n wdn* ie^tmmft ‘Valpro vfrmjfebe vnnb alp rpngebe/ ©enfte bot man beß 3nf imoni) gebrauch m vicferlep jCrancFbipten/Bni’ im erßen 2lnßoß ber ‘PeßtUn^ bat man beßen vier grdn vnaefabtheb mrt einem qurntlm beß beßen^benaefe/cber mit ber Confedione liberantis epn^Ugebe / ^dp fen aber bie Ärafften noch »ermdgentheb ßpn/

-ocr page 159-

ffpn/^uöfmfannmn ùae ^u(uer Anti-moni) præparati eufferi«^ mn Dm bdftn Sf^aöcn brauckn/ mû gkù^fadô Sac-charum Saturninn ftWlmp puluervon f‘“r«r ^(cp mïf WfliWr/^IÓd dtirofutrtztwnb fcamac^berepf/m Orr^fne^en eulfaUc^m Wïdtigdn ^ar fruf^tbarli^ fan apphnert *vn-lgt;en.

'Jïoc^ ff? rin anfeer miffe f/büR Ärantfo ^fçt iu fiepR OnrcbCXtïnfbfrima mit ^mo« Wvnamp;^ugfbdngfn ßöcfi’n/^Önbwtewol f® dn gffc^minbc^trenep iß/brnnoc^ mag *’îan bùfdb nöpltcfj biauc^cn/infonöerein ^dp Jddfn / gum frpen / wann man br» -^aarruplfer ober proflnuium pilorü wiT ’’«'^ötfn/bann fern rabt gewifler baju/ató ^^8 fcbmicrfn mi( vnguentis mercuriali-^^sonb baorauc^frn/Wftl bao^olpwap Fff ober Zarza parilla nw^tO barjU tbun/ ‘’«hn (angwingfridt gumanbem/wan J^t’frrfRnbe / bd^arnge ©efe^werm y ö/^;önnb ^um bruten/ wann mn Wefa ^•■«ncf ^ept bte2(ugè mît feu|fpen on e;uR '^«tion mange (Çajfttg werben/^en @e# brauch

-ocr page 160-

•2(r^tid)^«(6/ trduc^ aber bef? fc^mierene vil rduc^erftt^ wil ic^ an^iemt vennelben/^um f ^«1/ bar^ f tnrtid^ben SümKifbrtentucfjtindcfjUvr i fac^ ^eben tn j^lcbni ^rfâ^rà^cn reme-dijs peb juvcrgr«|ffn / ^um t^ed / butveiï re bif tdglicbeÇanbfuog brrTBuubdr^trH lp / bte ic^ bentweb gewamet nul ftaben / baf; fiemit bfm fcbmieren verfc^onett/ bef ; fiinKmbpfn Parnfn bef ,(»66/ nlebcp ^nupte/ J;erf;en6/ iun^en/OJîaaen/ * febambaffren orten/nekbe von bem Mercuric befcbdbigt merbè/vn ju vnbetifamett @c6re(lc3cbracbf/ronberbapfieaüein bie 3rm vnb ^epn fcbmierm / 2ucï) bab ùb ferne particulariaju ben ©epileren/ Go-norrhæam, (Suilen vnnbbergfeicbenntt^ gejogen/bann ju voUfdnlhcber fradation aller ©tnefen foil ein gam; Q^ueb öfgt; Çdren.

3m Oèe^jper ber Stan^ofen muf i^ ntebt vnberlaOen ju gebenefen ber vner^ Ton te» bartervnnbvnletblicber’Plagen/ nefebe ^p««‘^ bao ©panifdj ^rtegevolcf tnn biefen flu Wre». ffHanb(n/nebfnanbernvn(0blicbenneu^ merurt^ ,

-ocr page 161-

^’’ffunaenju/Çref flinken OBtöfffunfff fpngefü^rtvnöau^get^eikr/wirbfj^ftifns» ^’n We Îamp;çef f/vnö iß nn giffttgcr/ befjar^ f^B^V WlJ anfUbenDfr Serpes ober ferpigo '’nnb ^t fetnen anfan^f vorn ©c^am / »nö jeuefjt pc^ vmb ben ^db mrt (Sd^mer^s $fn vnb erbarmUdjen/urffn/tvife ncmivn formicam Cïallicam, vtinbauff^cuffcb 5”'’quot;'^ 5ran^offn/3rtf erfebnt obfr5fdbt«v2l(6 XSîaiù Aber biffe 0uc^tlgt;cn5M«$oRttöWc^gt;'^ Ç^kquot;/ tig/bat wan bteintvcnbtßcu (furation au^ SW«»« l'fmquot; vorigen 'Xraefat ^u nemmen / 2tup fer^alb bf^^dbe aber fel man mit cm iau^ »on ®uaiafgt;?o(H bcrept/ftrndjcn/obfc Q5naiacXgt;fl etmae gemiftm / ober mtf bem 'Ï5a|fcr/ wde^je tm ©eburbaueb wt^ ber bas auffquelUnb ga^nßcifcb befebne# ben/ ©onpen tp gar btenlicb baju OSege^ Hc^ ^Baßer/barem Vertrieben fo wï ©pa* ’iifdj©rün/vnb etmae ^i^fbero/bap ea ein gar leib(icbe febarpffe befoiHe/SÖnb wirbt foleb 'ÏGaQcr genennet vonetiieben aqua de cazzo, Wirbt fünfen ein anbero vnbec bemfeibigen karnen gemacht / wdefjeo

-ocr page 162-

2(r^ttci)^«(6/

lauc^ Mmflh'c^ ;u Ziffern QBertf von cirtt ^funbf 50?un0^o($ QBaOcr/ 3(aun î^m;

qumth'n / vnb etn wcmk ^p^mfcb^nW ^ t(ï trcffficlj 4uc^ (jut 5« ^al^^ffdjwer/ gt;nbsp;CV?an magnatb ^ffc^afffnÇertôfr fac^ni/ ctbc^c gran Subiimati öar^u thun.

3um ^efc^lu^ wil 3c^ jtvcpaki? ‘ÏBarnung brr^ii fc^en/ Ätc erge iß/t)a^/ frer nut Den '(^Tnnfwfni kft^d Wget/w f«^ emihjrfii ne durver @a*vren'®runncn fic^i foil be^ qsrunncir. ^^j^g ^ ^^ p.^ .^ ^p^ ^jj^j. q5,j-ç{-;.„ ^J{) ^öer langen (Sefjwalbacfyokr tro ee tnit'^ßnö kfreffiamp;ef mù^ nu wentg/ba^ et(ic^e/wïegt; wolgelehrte vnnbfromme^euf öermaOen )^nen ^aben bte ‘^u^barfeif ber K^igert èatvren ^runnen o^ne fonOerhebe t£r^ fg^rung epngehWef/ Öa^ |ie biffdbe ^u -^epfung aller 3)?dngel erfîreef en/mö allt;^ fo ane^ in/ren ^âd^em mdöen/ Da^ man nac^ befcbfamp;fUff ^^ui'gwwng vnö Ovepm^ gung öf^ i ctbe öie ©atvren ^runnen foö ertntfen 20?orgfn6»nnïgt;2lbfnö6/vnï’lgt;e^ ^c^tpe/^ envarten/fv/e lm ©ebrane^ be ^

-ocr page 163-

^Ö.3‘gt;amp;lt;ïtt ’533eycw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^3

•^o(§tt»lt;l(f(r6 oöfr Zarzæ pariUæj^aê^e^ Wtcpn lt;Spnc^wort^atttgt;o( rec^t/ ^üer Ädn^ on S9ïa^/34 ^fff «ne öa^ cm §cr^ ft^ ‘Öïfrcf vnnö gropf ©abc ©offff* fep »mbWe ©aiwrcn Brunnen vnö^u vikn ^ramfibepten tvimöcrburlic^ nupbar/3» fonbere ju benenbie ex DifcrafiaVifcerum ober »nßkulj^ot bep^ÜJn^ene in obrißer Änke vnb ber Gebern ni bu ^ipe/ barank viel ®ânpe im ^aupt/vnb foigenbe (Ïa^ tarrafife^e jiranefbepten entfîehen / gar erfpriepticb/jtem/ju bon Oîicreiipein vn Q5ricp/judJîangelbepÇOîitpe0 / irrigen febribus, 93erpopffung ber 2(bercn/j« ÄraffHofigfeit Virt ntis retentricis, vnnb bero emè4ncFigen ©cf^maebbepten/ aber inben^r^npofenwit ficbe nie^talfbt^nn üffen/bann bnoQBiberfpief ber preioigen Qßircfung folcfjeo nie^t erleiben fan / aup SÖrfne^cn/bap bie ©amorbrunnen jbre îîugenb me^ree t^eii« erlangen von SÔù tnol/^laun/^'pfeii/ ©afp vit bergieic^è/ wekfjeOJîmeralia einer jufainen jie^enber fpgenlcbafff femb/wiebaraup {ufpüren/ € ij baß

-ocr page 164-

2(r§ttc0^ncamp;/

tafjpe bm Ö}?a(^fnfrdfft^cn/ben 3ppfgt; fn ern'rrf-’fn/bcnQMiK^ati^ Vnanc^urc^ï’ Irtufffnllt'11/vnbaticb fetjanbare (^n^3* feu ber Q5ru|Ï mae^en/ber^afben ben Aft-maticis inebt bienftcb / eefep bann ba^ bu Ädmpffißfert von wegen be^ Catarrh! ober abftülenben Jlüpherfonnne / ^dfo 4u(; gfeicberveror faceting fcinbbte^Saur^ brunnen ben^ninpofen garäuwiber/3u bem wollen bte^wnpofen au^wenblgeu# nrt fepn/a centro ad fuperficiem, mb fOF^ bem folennes vnnb gewaltige euacuario-nes, a(6 burc^ €tulgang/ ©c^wi^en »nö ^petcbelen/®ie(£awrbmnnen aberer^ leigen jreQBircfung me^reo t^eilo burc^ ben -^am/ Çinnemntenb bic 93erßopfgt; fung bip ©eabero/onnb femperterenbbte Sünmefftgfett beren innerlichen ©liebem in JMp vnb5trtlten.

^teanbere Tarnung tg / bap man tn 5ranpofen bieThcrmasoberwarme^a^ bcrvernieibenfoll/ bann fic Fein onager (eiben wollen/ wie bie Erfahrung gibf/we# gen aölualishumiditatis, ^aber juerfe* hen/

-ocr page 165-

|fn/ ba^ ber^-Mn^ofen fpedficum remedium , oOfr antidotum, öftp mrucFcnöcp ^pgcnfdjafft/fù crwcifc ßc^ perle pOcv per accidens, ^u jufc^rctben fcpc*

'Son pffttlfnçtfcÇer^IfU^’ vcfi/ oücr fla^dWcm fXippenwe^ §(/vnö von ^eflttm^tfc^cr Ó?ru^ jiranef hepten / »n£) ©qui^ nande»

e^ntctïialaufbtnï'icfcm ^ïiOcrbnö/vm her öè^Ï^nn# (trom mt^artaufenöfuntp; fmnöf rf/mfr on feebm^z pefj am meinen haben offenbart/ btep ongemd^nhe^e cmpfanghc^c 'Pcfïi# ^n!;JfcbcÄranrfbfptfn/ncmlIcp'Pe(tl(^n^ fnfepe fähige PlcurcGs-oPfr fleckende Ovip# pentof^e/ 'Pfft tlfnpifcbeQ3ru pendit Pe-ripneumoniagenannt/vndpffïïfen^tfe^f ^pnanefeober ^af^^ffcfjtver/Dic dann ^onben Afroten bermaffenntterfanntge^ *veffn/md fefj aneb jfbem 5« gutem hievon

-ocr page 166-

Sfr^nc^^ucb/

cwaô Befc^retben / trae mir tu brr Cfifti6^ rung vcrfonmcn / barrnif m jtifommm* bm ^ftten / fo ber geraffte ©ott ben €0?m^ nbsp;nbsp;i

fc^m bamU Iinmfucbct/ biegcpaffafcn^ nrr/ »nb orbrntIic^e muff ( baju gebrauefjf mofbten werben.

^hoîk nbsp;nbsp;‘^quot;If’' •^»PPt’frafee fc^rribf/'W ba^

bw verdnberungen ber ^fùen/fume mhe^ J^ranef^rptr^’ gebmn/wefdjfö von bent , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2(nfïotdf wibfr^okt/vnb m obgemdbfen

vurgehenben ^urm Stugfnfcbfwlidjfidj rrwiepn/welebe burc^ vbrrlïnlfigf^'rudj^ tigfntm / fo fidj aUent^albfner^rtgtrn/ gar febdbhebe /petnUebc/vnnbgffd^rü^ ebe jtraneffu’pten erwerfren / Jöann nfi« ben nianmgfdfngen 3??ibgebnrten ber grauwen / neben ‘ÏBurmfücbtigfert ber Mïnber/neben vieffdfugen Pobagra/mb »nbewegljgfen ber ® liebe r/fepn aueb ber^ für Fornmen bie .^mberbeefen vnbÔîôb^ WowS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ^eutfeben ©ebaffblauem ge#

nanf/ab SX^orboden ber gefebwin ben pe# pdenp/tvelebeganpeXanbfcb^’lfrrn/vnnb berubmbre greife ©ratte verberbet vnnb

-ocr page 167-

'D^i^amp;^i^ ^f V‘^t'^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70

Urgemaefjf/Q33icntati bann ^efe^enÇat ju (fonpanfinopd in iX^Mda/ju QUcraiK trui in è39Pdn / ju €eon in j-wntfreie^/ Ju bonten inn ^ngeOanbf Z^u ^an^ig/ 3(ugfpnrg/ïöicn/ (fdlfn/vnö ant Abem^ pront au^ bip gen ^afd in Xcutfcblant. ^invol aber int fdbuKn ^ahramp;iC 'Pfpi)! Un^ nicht fogefehwinôtinn biffent 'Silber«! Unbifehm Ärepp / fo haben bennoef) bie 5?orgente(bfe gefdhrüehc .^raneFhept inn berfdbigen 0uitt ba mahle ihre @ifftd óeTBircfligfeit vollenjogen/ünnb haben fj^'^.fô Ihren 93rfprun^ empfangen aup binnen KJ, fnbtilen Jliltfcn / welche von beharrens ^p«« »rquot; ber langwiriger ^enchtigfdf bep iuifte ^gt;’”quot;’®’ rrtvepchet / vnnb bepo mehr auch ^um öbfaHen beweget worben / vnnb aup ber O^utrefaction ober 5'4ulung / ihren giff^ tigen / ^epilenpifchen Zrt befommen. Äann inn bem IBinter erhüben fichant J^alp erp cußerliche 'PhlrgnumfcheOSe^ Rhwulp / auch ÄnoOichten / (onpen ohne fonberlichen èchmerpen/ barauff bann Int 5‘rüh(ingerfolgeten/vnnbben mehren

i Mi tbdl

-ocr page 168-

Str^ttcv^uc^Z

tied beß (Sommera öurc| / ver|ar!fen oil équinaneie ober ^a(0wf|e/ biegarge# fd|r(ic| waren /bann pe mögen j|rergar g4|üngcrvnb giffttger ^mpfangligfertZ aue|ber |effttg|îen *PePilenncoergheben mochten werben / au^ SÖrfaclen / baf; bif leut baran auff ben erfreu iî^ag/etwann auff ben britten vnb oierbten fiorben / »nb wenig ben fiebenben errepeben funbten/ ^Öoe| beren/bie ben achte Xag vberbrae|^ ten/wurben ethene genefem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

^er anfang erzeigte freb mit lieber vii

würgen / »nnb mehrert|etlebure| 2tnre« ' gungeufferlicljer »nnb befannten 9örfa# e|en/al6 ba finbnewe ïO^onfebein/gewab tige vnb vbermeKige vbnng bef ^eiba/vnb Slrbept mit vnbebeeftem J^dupt tnn ber ^iç ber Sonnen/ober am^jonfebein ju^ verwarren/ vit bergleicben anbere er|i^en^ be vnnb an^unbenbe SÖrfaeben/ barbureb ' bie 5l«ß »ont ^dupt vnnb 0e|irn be^ wegt / barauff erfolgeten aio balbt 0e^ fclwnlß vn Slufflauffber jungen/vnb bc^ ranbung ber ©praebc/wegen oerflopffter

-ocr page 169-

^Ö3lt;^amp;an^evcw» 71 ^ufferd^ren/wù bann auc^ ber 0cbfunb£ ’»frieret / ba^ fern ^ranrf «ngefc^dpfff ^nnbt tverben/ vil weniger lt;gpet^ genügt/ ^a^au^ fokken ^ufdOen ber Äran^e aU# gfmacè erbdrwhe^ erlitt? inufï / weklxö «n »herauf elenbtger vnnb erfe^jrectfk^ee ^obt tfl / vnb aufferbalknethcVr roteer Entfärbung /m @eßa(f bef; Ovotlaujfjj/ifï «m ^ak Fem ©efe^wulp gefeben/ fonbes ^ft èpnfïu^ ber gtffttgen J'fncbfigffü n^ar gemetngticfj tnnwenbig / auf bereit •Snuffen vnnb ^uffbdmpflfungjum 0e# ^»metwann 93nfinntgfetf erfofgten» 05 gefe^ac^ auc^ offf/ baf btegijfttge butine SWf ifre faff an bem Jpalf verbefenZ '^nnb weifere^wifcfjen bem ^e^fein ober ■^dutlcïn / fo bic Stippen vmbfa^en/ ficfe ^erab femf fen/vnnbbafe(bf en verblieben/ ÂaÇerauf erlebigungbef fdbüc^è ^a(e# n’c^e entfanben em ^leurefie / ober fe# ffenbe Stippen Braneff epf mtf Fein germ# gfrer gefabr aie {uvorn / bann folebe 2Öïa# Werten mebf viel auffber Zungen herab fop ffn / beeh wenn fieb folcbfe jutruge/ fame i » bte

-ocr page 170-

lUÎpJ

4$W|Jî|jlt;C UOjilQ ItUl ipnv 3»§ UV^S •lUVUVlUUJ U^JjHî’.I^

jPiQUjqjj 3^304«)vu pw q«ua /jpiJV^iJ qpl UIU^JUI OjjjQ îj^lQ 9vq n»:l UOpiq mn.^t’q ojp / «J^iuô« n?î3^Ji|d qoij ^ny «’?qP£R) ^^PWî^noiôj 44q q.unqjvq /îpa.t5 ÿîj^ 4J3jniO5 44q ww ^y ^unjpyj^nv 434^/ UU3}4nJ«,t^QÜ»ft/U3ß3p^9QV4ßpV)G^3q .eno 30it»j 43q ut U4qua4vq/juuvU3ß enc? Buo^\ nbsp;nbsp;««34

/44qv43pƒ311040 3îqji3(H3iq/î3îl|,iO43a qua ^^J^’^ 33q43q430jnjq3@ 9VqO»n43JI3ai 43n3uq.l qilUO 031^013® 03m3j OJ33JHU430 3^3)301 /ii3ii0i3nhiH(3j0i)q3n3.£* U3uuvq »3j3t3 AjiiJ 43q 3^10 u3q3îjO3ai3q it3Vu4v^pq iu3q jjt/ul(3q 3^3^1403 31(2^ JIV 43.3^3] 113^40^ 43quoj/3qunj30 331113 wnvjq4vai/»333,043 3^3a3W3pnJC ÿ3J0j Oj »343q q»»a (»3p43Ut «fOîOpy vUq313avbunO!Ud34 »3q3Ijqi3f£^ wxû 434413,«3? nf »3a»W4g ut 4’.3|W»^»Wl«J/M^,TS ^rq 33^30343 U3â43î«430 3q31jqi3jua qU»« ^C5 /W3q303q qvmy qv40.pp^»i3q n? q3ij goru ^4vq/»3ijvj43a yn4camp; jtq ^vjg 343JOJ 3qpq OJV ^»0 / »31130311^ »3qunj3q q3y 31'0 03»^ •Ôuroitqtou »lt;30313)0 3,11» 34ïnJi|n4agt; 3,iq

zÿtl^iPlISPfJ

-ocr page 171-

lt;D3’gt;amp;lt;'^^^^Vf*’^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;72

fï^fn ^af^wc^c geff^tn / öafj/oS wol bte ^inber rnUbteffr Ärantf^epf fümemKe^ t^fhaffr würben / bennoc^ weniger Gefahr ‘'le bk eilten gehabt [uben/auefj jrer mehr ^«von fommen / bte fu^ auffgc^alt en fah î’te^cbîu quot;iïiet^ gelegt/weiepeo aber viel# Mt gefc^e^en/ba^ entweber bao ©ifft in bfnen nicht fo grofj/ober bat; ihre^rdfite« Oarrfergewefen/ bargegen barbie anbere Ärafftlofigfeit halben / mi^ gefchöpfiFten niehrerm 0i|ft / im SSeth haben nut)Jcn ligen bleiben»

00 viel belangt ben Proeef; ber orbent# Mutation ‘ben duration / hat man erfahren/ bäh ^^^^ Sf§ï“* gurgle rung vnb ^Iberlapungmehrjcha# eqwmw benoalo gutebem Äramfen gethan/^e# ««• hoch hat ben jungen Heuthen bisweilen ge# holten / bah man im anfang ber Äranef# htpt '[ahlbpff ohne biefen ober burchhau# Äoßtöpff. •ven hoch auffbic Schultern gefept / auch bah etlichen bie Ulbern vnber ber jungen gelaOen/ifl berhalben in biefem@efchlecht J^ ttÜS. ber 0guinanecp bie ^ehre Hippocratic »ncnitjufolgen/bah man nemlich benen/

fo

-ocr page 172-

Sfd^nvV^uefV

fo bü ^quinandf Çaktt / bic Qtöcr m ïgt;f»w 2lrm (a|fcn foil / onb öureb Den @f ulgan^ purgteren / Damit Daßelbigc/ Darren Die ^rancfÇept entfpringt/abgf^ogcn oiiDjf ri’ tbnlf merDe/ ^le tc^ aberDi^vamtrcft/ hab ïc^ im anfang Der (Turatton vnDerfran^ Den/;um thril bic onDerße ’Partien/ wiDer Die febarptfe Dunne 5ln^ jU pdreFen/ ^um t^eil mit gegengtffttgen ^Irçneçen / De^ PePilen^ifdjen 0iffto gewah jubreeben »nD^ubenemmcn/bifmeilen aucb mit euf# ferltcfjen *^)flegen/onnD Localibus, Die fclj4DIie^e vnD feljmer^crmecFcnDe S0?ategt; rien ;u oer^e^ren. OJfan muf aber in Dem (stuif wol furficbfig fepn/ fenf wereeo belfer gelaßen/Dann Dureb folcbeaufwem Dige aufferlegte refoluierenDeDingeolfter*' male Die Dunne fluffige vnD giffttge^ene^ tigfett ju mehrer fubtilitet geratbeu/ vnnb Defo lete^tltc^ auff andern ort^en §mabe fallen/vnD ©efa^rligfett bepbrmgen.

3 eb feit auch nicht Vorbeigehen / Dien’ well vorgenannt Pepileni allenthalben/ vnD In DeroStatt Dlepfpllençlfehelt;S(inlgt; naiP’

-ocr page 173-

îgt;3û^««^^Vff^- nbsp;nbsp;nbsp;7?

’’«nnc/Sßrußfudjf vnnb @«f enfuc^t bc9 J^e rcßKrten/ öa^ ben vorige ^Ömrerbe^ ^^ac^to am ^tmmd gefe ^en worben/ vut fd^ame vnb erfc^redÏïc^e / etwan fliegen/ Mitwelten auclj be^arrenbe^enwerfîra# Ifu vnb fdjiejfenbe Sternen/wdefjeanc^ ^ dommer ober/ufo tong btefe Brunch ^fpt gewähret / nic^faulf^éren/ bennoc^ Fnnbt fte verfc^wunben tm ^ïnfer/ber fo Óffc^winbe faltgewefen/ato bep €Vïcnfc^è ^föfnehn memato gefe^fn» SÖnbwtewoï ^^*' 3nßfierte vnnb 'Peiïi(en0ifc^er ^u|ft ^urc^ öte tin erhörte Ädlte gebeffert / vnnb Ïgt;vrmanen gerépmgf/ ba^auc^bte Pepi# len^ wunberbarlic^ abgtenge/vnnb feinen Fortgang weitere gewann / fo hatbennoe^ to ßatt berfeiben allenthalben gar erbarm/ to^btf^mato/wteauc^tm vergangen 3ar/ ït^oben eine Äranefh^pf / biefonpenjuz ’ßorn vngcwd^nltcb/vtib etwan bep ben al/ lt;en ©eribenten vnbefannf/vnnbfintemaf toefelbtgeau^ fubtielen fc^arpffen 5W|fen in ber ^mfî vnböeiten herfam/vnbauS Ï*ff«3cr ^nffdipn viel CJJenfdjen angrip fev«b

-ocr page 174-

2li#ev^U(6/

ff vnbvmbB.'acfjf/BabcicbfifPf^iïftU'ifcfj hifie^'*^ '^*’**l^fMc^(vttO ’|gt;ffïtkn^ïff^0Ïïppfiwf^ amp;J* Çe/oôf r ßf c^fn / eta pirurepn ßfnf nnef/ feucht öiiu ^Jönött’iehiffffbfgarvnbfrfcljfiöen/vnnl’ ^‘^quot;^' m«innßf4Ui^tr^r/affo batficauebvnOfr^

fcfju’ïgt;t(tdjf ^ffiöfntfn vnb^ufdOe/Köoc^ «t öcm ware fic gfeïe^/ïJafj bte ^rancfbfpf erp tn allen anpenß mit etnem tätigen o^rt vnöerUßlgen ^teber/öae allerlei bdfe ^m falle batt /alö qrvp peelen in der ©eiten/ rnnb^ar furzen vnb bedn^pigen 2ltbem/ 3fboc^ er^eißete fic^ ade^ mit groper üer«! önberung naep gepalt bep aupfpepenö mb (inberung ber ©cpmerpen. Äann von punbt iw anfang ber jïranrfpept/ war bie 9gt;ein onnb ©euc^t gar auff ein X)rtpebar.’(tcbvnb »noerdnbertic^/ bie folgenbto allgemach fiep »mb bie gan^^ Sörup »ertbeilten/ fürnemhep afo ein mal ober ^wep etwao aupwenbig auPgelegf / in mepnung bie 'Pein pupillen / »erzöge fiel} bann ab balbt bie »berpftp'ige 5fuc^^ tigfeit nach ber Jungen / »nnb wenn bie«* felb von bem gewaltigen ^^pnpnp erfüllet/ warb

-ocr page 175-

'fb^

/ni-t^ît /è-t^ifô ^‘^4Kört/îijqpODÔ Qituq w lütuûuaSnf ^ivil 9110 d)q ^uuujqtai jv^ }âj^43UV4;^ J^i^vj 3j3t(^

*P4^J)g«n4§üj45)38uv) îtqQUÂ/p^nîb^ g4)O4Jodd.t(^ juM/ôjQo^ ^aq WjjogwöS ?-ï39-^0 «^^Pß ^J^JQ aqôjq 3aupJ QUua/i»Q4naibt)^n4q^34nQ a43Qm) aiq /^0)U4,lCf 3^.033 ^»a /îà3§43UW^ 4}J ^aw ujjipjng uj44quv üaqauai^ iinu a^vj ^anjj; ’uaqaofi^ uautaq 4aq ßuüß^nv4o« jwaaq uaq40)J /auwj4)qiai)daqjJiiv4ypiQ ^ vq yuajdavjliida qu«a ua44aimq«aa4 4jqiq aij uuaoi uuvq /4yvja0 jaw uqo jJjam qxiq /uaj[|)o^a0 uaii4lt; qtvai/uajqajaaqa Öejuj) lt;qitnau uaq aij oj ya z^nvaa^ jnjos uiaj avg iiaj^4naïa^aïjj5) '(wj: uaquaqaij uaq uj) ^quuj ua(pda44a Kpm qinia /uaq40ï| öév;^ wjl^aJ ^aq aqua uiv ö)iayj öa4qaui aaiq^J 3j3tq ^vq / ua4qwj4a uviu jtaotaiq /aj^ydpij ïia^)quuja@ 4nS 6’unujqoq uviu aanmaal 3^(/q4vaiuaj|4oaïai)^uü j^o aypjaiqaaey id vy-*^^® lt;ï»lt;^ •»^^atp^apj al qua/j^aJuuaa« tiaqaü.^dajaanvïtui ^janv uviUja/uaiaaavjQj 3^|în)çamp;uajH40(«ae^nv uajJni/ jtw qauy H •|ï43tl3{g,HV^0£-Q,

-ocr page 176-

Slr^ncV^uc^/

C9?cp/ tgt;i^ tn ^umum im ^«»f övr tvemget' jabl/ffcbs vit ficbcnçtg/ mit verge^m^f»« gar feuerten ‘körnter/vnö feßr vnbeßenöi* gcr ^ufft/nemhe^ tvepc^/ncWig/regemg/ wntßigvnövnru^ig»

Oßte tc^ nu bep Den aften 2(er^f en mc^lt; rtgentfie^ befinden fan / baß fw biefe bex fc^werltc^e Jtranrfßept befc^retben/ affe Çab ieß auch barvon noeß gar geringe mefgt; bung/bepbenneutvenoberie^tgen Medi- 1 cis vernommen / ^7ur affetn Oer ßoeßbe^ fÜ^mpfe^unOfar^t Guido de Cauliaco befcbreibt ^ur emtgen 0eOdc^fnu^ fofeb^ i

Ca.5.dea. ^eflflen^nfc^e Äranef^ept / tveUbe tm todS.’ ’ i^^*quot; / *lt;’Mf*^^^ / Orep^unOert / acht imnO vierzig/ ein grodeo vner^örfeo @ferben ) »nOerOen OJenfcßeninn :2luffgang/01t^ Oergang / vnnb gan^ «Europa / ^ur jeif beß Äepfere SOîarfiniani angeregt / '’«^’ bat gar fc^reeffte^ gemd^ret F«n^3iiamp;t'/ ^umtbeil mit fldtigem lieber ebn »nOer/ faß / {um tbnf aneß mit peßifen^tfcben teufen an Oen 2fcb|efn vnO ippen / ^^ïf Olffe greffe Äranffbept nae^mafe m ’f^*’ reim*

-ocr page 177-

^.3lt;?amp;lt;ï«^lt;t?^V0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7$

^ûnjfc^c OÏejmen befc^neben / btr Çocb^f^ I ^rfC^r^tHieronymus Fracaftoriustn« I fnnem Syphilide. 2tu^ öf^ gmannfctt Guidonis fc^rdbm ip6 aufb in ethdjrr rr^ f^nufnu^ hefcr Äraod^rpt fontmenPer | ft’olerfa^rneValcfcu^eTaranta,wicmart 1 Jufe^è^aum an^angfdttfelXraffafevo» 1 bfr@ftffttfuc^f oöer^k«rf|ï6/Wewd(a# i f'crgar fctn orPentlic^erProrc^ Per Ofura^ hen von anOern kfcbricbcn/babc tdj fürpgt; heb vnb fummartfeb ansdgen tvonen/bem Hrffugen ^u gutem meine 4gt;rbnung / fo ! ich hierum obfermert^abe/vnbtß bepvn^ i belferet be halben mol mirbtg/ba^ man ein fonbere aulfmeref en banuff^abe.

! nbsp;nbsp;^ann oor# er ß / fo man tn gemeinem

1 Üvippcnivebe ober pieurefi tn ©emonbed i hat crßltdj bie^lber^ulaOen/vnbvtel @e# hlute ab^u^teben / bamit bae erßammenbe Q5eb(dt/a(obte7BurpelbiferMgt;ancf§ept/ famptanbern onnatilrltcben Sfucbtigfei^ tengermgert/ onnbber l£pn|ïufj von ber Zeiten möge abgemenbet merbe/ bat man wi biefer T»eßi(enpifcben Ärand^ept bae SVJ QViber^

-ocr page 178-

2(r^neit)^«f^/

QBiMfpid befunben / ba^ nrmft^ Mf ?^^?Ä ^^^‘'^^^‘^’'^^‘*‘‘ ^Ml^t^tc^ gcwefc«/ JaViJ tiitt9|c^(jï)gt;. jifinKc^ bep benen/bte^fuiau^tvurffeti/ wdc^e^ »nge^tveiffeft ber^afb gefc^e^e«/ baf; bureb bic SIberfaflung greife beme? gung vnnb beru^rung bef' ©ifffe ange* regt / vnnb alfo bie ©pintne ober (eben# Ça^ttge wnerWe^e Ärdfften / vnb baß @e# Wut mtf bent ©ifft mebrgerütteffvnbnv fïeiert worben» ^^ bent nuc^/ ba^ tn ber ^IberlaOung/ bte Rumoren ober 5f»c^^ ngfert tnntvenbig nadj ber ^ruß verjon gen würben / babureb baa Q3(ut auf werp f?n verbinbert/ baraufbann viefgrofferr (f-n^unbung ober 3nßlt;»»«mati’on folgert ^'iïïa *”“^ / quot;^^^ '’”J’^‘’ -^WWMf^ö berbafbert vitima E. ( metneo bebânef ene) gar vemunffttgüc^ pidem. vnnb vorfjc^ftgltc^ vnber Verlegung ber

3berlaPiing gefehlt bao 0ertengecfjert vnnb auf werffen bef ©ebfiita. 'ÏCnnb vmb biefeo ÇÔnberfd^etbto willen / bab icè berwegen inn gemein viel nu^lic^ervnnb fruibtbarlifber befunben / baf man gar ferne 2(ber bepe/ba aber vielleicht jemanbt ber

-ocr page 179-

ïö.3lt;gt;amp;lt;’tt^lt;^Vft’0* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

ïter ^öerfaOun^ o^n fc^aamp;en geBfaucfjf/ bae ifï gcfc^v^en ganmanfan^/ Ounoefj fern ÓSlut war aul^getvorffen / mb m /un^ gen ^(«ftde^en ^rrfonfn/obfrbafbnfï «tilge gewö^nfu^e ïélutrfpnigung ver^ flopfjTfgewfffn»

ÏBfitere / wenn ber anfang 6efc^ic^t dwa«««' mit febarptfen fubtteien gtffttgen ^fwRen/ babure^gïoffe’Pein mù^'n^ûiibung ober inflammation fic^ erhebt/ gebrauch ic^ »noerjügiic^ mein fonberlie^ ^reantim Oonmirberepf/mnb (J*. (J5. bewufl/bie baßf (b in behen aniigen/anberen febweren 3uf4üen offt eingenommen / »nnbflÄto bep ficb haben / inn Repair von gar gering gen ’Pilufen einer falben (Jrbpn gro^/ barvon fol man einemimanfang mitetm •töffei lt;jarbobenebieten ‘leaner warm Sertheiitepngeben/onnb noc^ einen ^dffef be^ datiert' warm barauff / ober mit ©cabioRn Q'3a(îer/ auch wel nach geie^ genfleit mit fo viel weiften ‘^Benw/ Sar^ «uff foil man fic^ fhll fegen vnnb jube# ehn lafpn/ '^Üirbt foigen (inberung ber

SV? 0 ^ebtnerj*

-ocr page 180-

Sfr^ncv^ueß/

^cbmcrOm/ eftvae ^rfjlaffe/vnnb vicU (etefcf auc^ nn @c^wn|» 311 ïgt;a^ fec^ö 0(unï)cn nach be m epnnefffen bic fc^tvere (ofK^c vnnb Pcin ficfjtitelt miltern / foil wan bergldc^è noc^ dn ^t(u(m eptmenv men/ (b gro^ ah wib^uvom / vnö 0^ alfo wibcr galten / vnnb barauff iwc^ fönff ^tunbtertparfen. ‘ïöenn benn noe.^bù fefjtvere ^ffibentcn vnnb 3ufanvor^an# ben/foKman^um bntten mal bafdbenge^ meIfcn mit wiger abmartung. 3m flt;*® baruberfic^ nac^ ablauff fthe^a stagen bic @ cljmcrpfn vn b Sönrubc ebne febfaff tnber anrcgfcn/cc’ fep ber fünjfre ober acb^ te ^ag / mag man ber vorigen 'Peulen eme am 2(benbnocb emmat epngeben/ mie Kbo mtt ber Äran dè großen vort^dl oïgt;^lt;f bultfc gebraucht vnb gefhan bab.

» Sipan foil auch furtber gebenefen/ wit baß vnfere 2lrpet vnnb ’Praenei )brc für# nemhdje^memion vnb 3lMgbarlt;i«fF|a# ben/ baß man bte Qarnßerbffne/ vnnb bae außmerffen befdrbere/ vnnb achten bar^n mc^fo beffero aio cm p«ngeo epnlepffffn

-ocr page 181-

föflev ©prupcti vttnb €0îatf ne « / Carvon ^te Q5ru|t gr Imbert/ mb bic mverbauwte Patenen erwepdjet/vnb bae au^tverffen «rlnc^tcrt tvirbtz aber baOf (biae bat m m^ ferem furnemmen gar fein pljfvober vor^ t^nl tbiitt fdnnen/ benn bamitbie Jtbri^ febe Putrefaction ober Jattic/viib baepe^ fitU^tfe^e @ifft verntf (wet warb/beme vtl nubr aU^te ju begegne/ ate ber pfeurefien ober «Seitenfeuebten wiberbanbt ^n tbun. ^crbalb tin anfang bte febarpffe 5Jö^ 9« benemmen/ju inngroßieren vnnb ut er^ füllen / foil man ben ©prup vorn (Saffe ber ^(apperrofen ober rotten ^ornbln^ •nen/vnnb ©cblebenblut jumofftermal braneben / ober em ^tranef »on foleben Blumen bereit- 9}?an foil aber mtber bte gemetneOvegel fanmre binge babep »er^ ««W«/ 3lt;* ^^eb ^f^ balbt bte Jlnb gefitte let/aUetn ber fatoren 0vrnpen on^^ronct gebraneben totber bte putrefactton vnnb @tfff/ate@9rnpen»on ©atoerampffer fafft/famvren ©prupenoon Ortnat mit ^arbobenebtetètoafpr/tSeabiofentoafTer/

«f onb

-ocr page 182-

Li. de loc. Vttî) bcrglfleben. 55lt;»nn auc^ ber 3)ippo^ in homm. ^j.^^^^ fd^rcibct/ örtfï man möer 'pleures fien fob nemmen an pau Oe^ ^ranefe/ QBnnc|ftgnnt .pom^/ oamp;eranc^'ÏBfnv eflftg mtt ‘Slaper bfrept

Q5rug* (£0 fiiW aneb etliche OSrugtrancf ^Kr trancf. nbsp;nbsp;nbsp;pfentteb / bif auf: vnbnfebiebüchen bittern

Kreutern 5ugfrn|ï/a(6 (farbobeneïneten/ 2(po|temenfrant / ‘^BaOerbatemg/ 2(m* mchlfen/ @anmrf(ff/ '^’gmn^/vnnb . bergletcben/veldje mcfjfaUftnbieSOïate«’ run ber Zungen verfamfet »nb ertniefnef ^nm auftmerffen bnepten vnö beforberen/ fonber auch/ baran am mallen gelegen/ bem @t|ft bef? »eremieten peßtltnpt# feben 5rbri0 wiberfteben. quot;ÏBenn fofeb^ S^rancte aOermaHen verfertigt mb auf^ getrueft/ fed man ^ucter barbet; vermin feben mit (SlPg^n (tebhebem vnnb anm«*« tigern 2(mpffern 0efcbmacf / vnnb fofï* genbte einen trail aufffieben /vnnb bureb^= fetten (aßen«

0eiva(tige Purgierungen muf man |ie naebiaffen/ bannt bay amp;ifftnit an viel bewegt

-ocr page 183-

^qn fit» ÎÇS

^«twp ^’”*gt; qv4/Ï)U(0^43^ï2|l@ ttjJpj :fiöu4)»i|JC(gt; tfjQUoa uunoip JÜ^yjjuvjJ X^J^tq^VjjÇj) 3i)^3py 3,iq43yvjpcW3.tQ;'

j'joa ÖK^ 3j)o45 upj uu3(« wquoJuut/ujQ woi ï^jjwjyj^ U3lt;pi)p «ut ^nv ïpbjupj nï «3jnjtç5 3^PjtJv.«»^)iil3lt;fs 3«PW38 jjq w^^PÏÖj *«J^«wq lujvyavqvyjc jjq 6vi« «3jd3§puv4,^ l|n4Çamp; ut ^Juv uviu qo /«j4JtïndJtq ^ijSpjjtjpt« vi}vj£ «ut jpj 43q ^pou ptqjjfß Ji'ïHJl .«Q quua /U3qi34^3j W.uyi lit ll43jp40(Jj 443jua ^Vq lUqjJjguv #lia /IPUUVjfO 44ÿjMj yio I d3aiJ44qo/dtt4 ^^S' tiJj^X •’■’qii343tivj ^ioj Ó34q t^pjiut ^43« à3q4vq qua /t,pn4i3S^n v ^ujlVJj qua /^•^Ü‘’(R; W)43in.lâ’q W^^M^V« Ul43quv pwOj tuil 4JqüA’.14iVC^^ ll3ptq3U3qoq4V^ ^}0j43ta imi ï^pv^ 43qa /}^3j4Sw6«p| #t 11111(3^ up/U3}tiuq3j4jJ «PO 3-’rq4vq3q)0 U44^44jynv «3jnÖ 931113 43qU 43qO /«3}ï0j ï!3^ «3q«t4V«lV35 «oa «PÎ3ÎMP2) «P/^-’ï f«3iq ««U3i(j «wt}lo ^^Ü^vj qiitj y3oq31 /«3q43a!}lt;j3rat(j3j3V 4^31« J^p»« ^34nq4vq «3.p«v4;^ 3iq ojp q«a / 4^343^' qua }^3a}39

84 'Ö43U3{[^tlVtjü£’G

-ocr page 184-

Str^ttcV^uf^Z

Antidotfi Wibcr tae pcfïildp r-ifchc feiffU

tibof um/ï»armit man bemfdbfn begegnen fan/Herbepverorbuef.

€S^an feil nemmen öe^aulfrec^fengu!’

tcnX^ocfécmlotÇ»

X^henfaftfe^en SSolue etheb mal mn (faröobenebteten waßer abgewafetjen ein Xlumtlem.

^eß *Pu(uer$ Stamarganft Jrtgii’

M/ mn Oer 2(pofecfen alfo genannt /jween ©erupet

^itronatfame.

“ïöalferbaf enig ober ©eoramp;v. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

0fabic(en ober ^poßemenfraut von ïeOerm ein halb Cuintlein.

SÖon auftreebte Cfinborn ein halb quinto’ lein/vnO jufammen vermifefjen mit fo viel famren ifitronatfprupen/vOer ©prupen von öaweramptfer fafft/baß enUatwerg Darauf wer be/in gepalt eineo^T^eriaefe/ vnnb mag man mit ben vorigen Gaßern ober i^ranef ^u feiner ^eif epngenommett werben/fürnemlicb im anfang ein.Üunn/ me^r ober weniger/ nach ber Äranef en ge^ ßalt/frafift/ alter/ vit anbern vmbpänbeH'

-ocr page 185-

^.3’’amp;^»^^v^*'ö’ nbsp;nbsp;nbsp;7?

■ îOîag aucJj folgcnbe ^onferfjon ^u^c^ fójlwerkntn öa^Uic^fn y^rptMifc^m ^ranft^fpten»

?*7imamp; von ben fpenen hberantio gc^ ^?quot;f* naniif/aufjctnergufen^tpotccFen. * “^

T erræ Sigillatæ, jebee cm ^alb quint (m»

9Öon öcm X^rtcntalifdKn ^o(o 2(r# meno/erß gcmafc^cn vnnö Gerept Ziwep lt;luintlm.

^uten 2^bcnacf amp;r fp leib'

^vofcißucfcn

Äebffnjunqcn ^mfcr/icbco cm (of^*

93crnn(cbct allee mit SÖio(cn0prop/

»nb gebraucht wie two vorige ^intibotum» OJîit ©peifj vnb iXrancf hat man ficfj

in biefer 5trancfbept ju^aiten / mieinn ber 'peflilcnn»

• 0Jeicber geßaUinber^^eßiienpifefx«

^rnft^tranefbept/ foil man berfclbigen ^rbnung folgen / wie in biefem l^raetat;

lern ber 'Pcfijlenpifcben ©eitenfue^t

Ober ’Pleurefien 2tnweifung gefebebem

v SOon

-ocr page 186-

2(r^tt^V^ucamp;/

Qîon km 'Pfftikn^tfeßen adgerneinen füllen / î)cr im 3^^ i ç s o. fa^i gan^ (^uropam cpn^enomnKn«

a^ vortgen gapitc f ^^^^ ben wtr rthc^rPfflrfen^tfc^ Äranef^qjtfn bffeïjnebfn/ nx (dje wne vnb wnferc'îîae^!^ baren ben Oltberfdnhernat (etn benaewobnef/^ßie ban audj ber-^tp^ poeratee bergieicben bep /me tn einer 'pre# timpen febmebenben »nb wntenben pJa^ gen/vnb fonberticb ctneeanflebenben ^u^ I^ene gebeneft/ Seà.y.lib.ô Epidem. 3bff im »on^en^ar/ale man geja^ft faufenbt/ funff Rimbert aebma/ bat ein allgemeiner/ gifftartiaer aefd^mmber ^ufl/nubl ^i* berlanbt allein/ ober STeuffcblanbf/wie ef^ wann tm (^naeHanbifcben éc^wei^ a‘'^ febaeb / fonbern ganp ^uropam in furper ^eitplöplteb ob eren lei »n burebioaè/^f^^ cher weil nie erbort/nnnb mit ber vonafP Ärandbepien groffe ©emepnfc^a^t^ai/

-ocr page 187-

^D^öamp;^ttt^^V^f^* nbsp;nbsp;nbsp;®®

’^ Biütc^ vnb nûçbc^ / Da^ man beßen aU^ ^nber poflcrUff ^« ^titem mdbun^tbu/ '^annauf; cmalfp ^^rfacfjen fïnOen bife ®uc^ten alle / nemhe^ von einem l^pibe* ’infcljè empfangUc^c Catarrhe oberjlup/ ï’ct vermunt heb ba^cr fernen / bap bie vof •^f 3arfn burc^ ^enfe^ung vn vberhanö ©nbife^en vnb^efïtvmben/ garfenc^f öwefen/baraujf bann fcbiff ben ganzen dommer vber bie^mrt vnb Opminben/ ’’’elcbe von jonnen 2(uffgangfommen/ ‘nn bepenbigen warmen truefnen frifcljen i«ifc erfolget/ wie bann mit wac^fn^umb ^fO ïBeinoju be^engè/ber tm felbè ^erb|Ï fo treffheb gut vnb feftlteb/ aio tn viel 3agt; ’‘^ gefeheni/gefallen / ^at alfe tm îîaeb# dominer vnb^erbß obgemelbter .f)u|ï 8tWnt/vnbvmb bao xquinoéfinmautu-n»nalè,feme ftVtiembße ^trrfung erwten Rn / ^er anfänglicher ^Inftop erhob ficfj Wt vnglaublichcm wehnagè befj^aupto/ '’nb^'teberifcherJ^^e/jeboch o^n fc^u# l’ern / SÖnb bep etlichen ip gewefen vnver^ ineibemlichc Neigung |«m Schlaff/inn gefîaU

-ocr page 188-

Strittet) ‘^ueb/ geflaff einer ^ffîtlenç/ ^u andern aber fetnö mir (langem wacijen vberfaden/nni’ »nmügiigfeit^ufc^iaffen/barauffaißbalö fuF^ eraeigt ein üruef ner hu ft / fe^mer^ê Pv»* 55ruiten / nnnb fonberhe^ öe^ Mediaftini, î)a6tfî/be^mit(ei^è^4utlinCtne(c^05wep^ fac^tfi/öfin^ru^bevn in her langeangegt; §affe/vnb emfefjeibet hie ^ruß im rechten »nb (meten f^eiOSÖn (e^thefj ein reudjeln in geflaJt beren/ bie bem /tebt nähen/ »nb wiemoi ber ^ujt wenig i^^ag werefe / bew noc^ verhieb bae reueheln woivier^e^f« i^agbarnach/^S’tlichen fame ein ßeb'vh pene an / vnb biefetbige waren in brep ober vier 2^agen ber Mranef^ept frep / vnb bie^ fewurffen meht viefau^/fonberver^e^retr fie^ ber OJlangef burefj eufferltehe ‘^ßtr^ efimg be^ ksehwineiw/Sonpen bao au^^ werffen erzeigten fich meßreo fhede ober ben vierbten5tag/@einb aUefebieraufr fommen/vnvnter taufenbfaumeinergr^ perben/ohne bie allein/wefebe eniweb^ beimhebe verborgene 2(po|lemen vnb bch ^erfamlnng an ber Webern ober an anbe^

-ocr page 189-

Îgt;3ï^amp;lt;^tt Severe. Si ÎJtt inn wdih^cn ortfn geÇabt/ober bicôcr pöfHapun^ gepfieat/Äfà ben vnôiXcutJ ’^•jcnißfcpöercmbdfe ©nvon^ett epuge^ ’'’Ur^eJf/file^^jIÏ) fin morbus Epidemicus, ’l’cr gemein regimnöe ^nwrfÇfçt fic^ ^^fbt / ^e tfî bte neuwe^ranefÇicçf/e^tfî ^if gemepne piuge/fcblagen ôte Otber/v» ^fun em Jpuflene fnrÇianôen/ fîtrfen fie ^fammenetn ^rußtrauef / von 30bp/ « Wn/ ^enebdfamen vnnô berglctcben/ ’*’lt;'nn ce ôarnnt gut wirbt/tn ©ottee Tîn# ’Nen/ too ntc^t/ftgen fîe/ man mû|fe berne finten gang laßen/ gebraneben wenig ober ^nnee iXa^to/ vermepnen bieÇEKebût ver^ Pf^en fteb 0 er.Sl ran eFbcttnicbt/vnó geben ^ftgefaft vielen febettern*

3n ©iration beren/fo mtrfurfofnen/ ^«lgt; teb feinem bic Qiberlaßung verorbnet/ ^^b X'rjaebf n/ ôte ich im vorigen (Kapitel ^*’3fjogen / vnö bat ficb in öer ©rfabrung ^ffunôè/ôab fcbifvaHeôieienigen/fo 2(ôet Ödaßen/geferben fepn/Äaber etwan ver# 'gt;rfacbf / öaß in 3ta(tenvnnólt;5'rancfretcb bttlbaran îXoôw verfallen/wie ich ^» geb’^rcZ

-ocr page 190-

Sfr^rtep^u^/

gf^drt/Da^ ^« OÏom vber ^wep tauRn^ W’’ von foUfn «fftcrbè ftpn/ong^’f^^lff ^^ ^^^ jwcperlfp ^rfaf^en/ öd^ he 'ïüflfcb'rt öJïeWetgar baibt/ »nnbojftermiliviffj« (etcbtlicb JU ber 2(berfaßung rah en/ villi’ nit fo ach gehabt aiiit b^ ©lift ber^rane^ Çept/ateau^ btegefcbtvinbc -^he» ^um ûnbern/bafîbaoan^angtg vnnb be^tvo^ nenb lieber nui ben h^hen ianben oùl grdlfer vnnö gefahbeben Unfällen meh rnbertvorffen/afoan btefen ^rten.

0J?it berPurghTinig aber babteb Wr^ fen 'Prccefi gebalten/bahcb ntebt w «0^«/ fonbern m otlen beifdbcn gebranebt/boeb allem am vierbeen ^ag/wann icb an^ vil^ fdletgen SÖeranberungen vnb^btvecbfet Der Symptomatum vnnb ^^ufdlihibve^ mereben fdnnen / quöd materia jneipiae fur ere, bäh bie OJïaecri jn einem 'Milten geraÇeen/alo bann babicbeiutrcbcruveb kub fnfeb ausgewogener Cabiæ, ober brep lotb Mannx,mrt gefottè ^Va0f r von@erlt;‘ ftenvnb (^ngcIfuS '^Bur^dn berepe enm geben / vnb barbureb ’’^b^ ^HfJo bie öJïa# teriah

-ocr page 191-

'^^t^fan Severn sj

^6 ^ufaverffen »nnö Juffen MorOm/ ©onfien aber bab kb »« 2(nfang antres nn Antidotum epngc^m (affen 511 wiOer# Rtibf bef ©J^fe/vnb ^um felben ^eref ?«b 145 bemert funben/fofaenb? :

^imb Oef bepen CWit^nOate em (otb. Specicrum liberantis. Diamargariti, FrigidijjfOeeeinqutnfhn*

«©ef 4gt;rtenta(ifcben Boli Armeni, eÏ)frï)#n/roKeï3fr^o(tm-(anÏgt; JU O^ïnflen ^u fnOen/atibertf^alb qumthn»

'ï^aperbatenf^.

^retifcben-Diptams»

Äer ^«r$rta gettannf Scurzonc-ræ, ober an flatt beffen @c(jwa(j« benwur^Z/tOee «nqnmrtdn» (Auronen Dèinben.

Q^arbobeneOnfen @am / /ebee ein Çalbqumtün.

Q^amp^or ein fempeL

^ne^ foU man ßnpiß jerpopen/vnnb

-ocr page 192-

SlrOnev^iifb/

mit roten .Kornblumen Sprop mn Jornt einer Latwergen bringen/ baroon Mt w^*« anöertMIbqutntlin oberem bulb loth meh; ober mentger nach gefeMffenMit M pvi^ tienten mtt roten Kornblumen OBajTer epiijugeben/onb bep fcbtvipeiw^uerirar^ ten/@(etcber gepaft bab ich ben arme ieu^i ten mtt gfucfMITfigem 2(upgang epnge^ ben fallen / fo vief Theriaeædiateflaron, wefdj von vier 0tncf/afô (Jn^ian/iorbe^ ren/ öJïprrben vnnb^perfueep wirbt ge^^ macbf/^cb^unl^m aber ein ^ufapmif .£)tptam / (farbobenebicten onnb lt;^b(rif wurn-

QBenn fofe^b gerebeben/babc te^etn ^Sruptrancfverorbiiet/biferobergfeicfjer 5orm/bavonaffeXag jwep oberbrepmaf SugemeOen.

07tmb berOBur^efn »on SUfannotrew/ (S‘rtngv genannt.

tSranbifathcp ^Öur$efn /ebeoanberf^ bafblotb* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

3bifc^^Bur^efn.

SBn^e ,©tpfen wurzeln j(b(6 ein fot$.

93opem

-ocr page 193-

ö^t^amp;^tt^^^v^Wf g?

^oflcmfraut

QBa|Tcrbàfent^)famp;e6 cmJpanövolL ' Q’arbobenehftf«*

^uitcr05fr0cn.

^rufïbccrlcn/^utuBcn genannt Süiolen jcöcö nn halb -^anövoU. ^u^^ol^ anlxtt^alb fotb.

©cub aUclt;5 in etn gute SOf«^ ^BaffereZ ^t^er nerbee thcilcVngc^cbrcf/alóbann h^f Ç6 burdj ohn auptruefen/ vnöf^u öo^ ïu fun|f ober fec^e (otft ■Kornblumen ©p# fopz-öber mannOie SUJaten gc^eutg^um «u^merlfen / mag man Dafür nemen 'po«« Pemfrauto ©prop/SÖuDju mehrer ^e:# férberung bef auf merffeno Z^ab ich ^ag »ub yïadjt gemeOen (affen Der rotenKom^ ttumenépropzber fonfïen auch genafurf ben ©c^wetf juermeefen Z onbermeHen Looh è papauere, bao ifl óD weiffen SOJag^ famen Z vnnb Looh è pfillio, hab auc^ bef 3(benbo etnen2^ruucb’(affen thun vonOviV benfafft mit Surfer Z »nb fo(c^o niefet o^ne

1 cmpfinb(tcfjc5ïuhbarffiL

^emnaefj auch ber Kranefen »te( ^u femet

-ocr page 194-

2(rfenev^«famp;/

feinet OîtiÇe Babeu Fomuten Finnen/vnb ter J)uß ßar tr u eben getuefen / hab ich î’^^ fer meiner Pituien von Styrace ein Çâigt; ben Scrupel ju fabo Flcine PtiuIfn/olm einigen 3u|a^ formiert/vnbam ^benW brep^tunbnaebOem ÏïacJjten'en epnge^ ben*

'J^imb Styracis calamitae.

Äe^ Maffeo von ©il^^of^» ^eprauc^f

CVfprr^en»

Opijjebeo ein ba(b quint (in» Saffran ein @erupe(*

bearbeite mit bem ©prop von rbten .^ornbiumen/bi^ em^îepg barank wirbt/ foeUbee |u befalten etiicbcAar/3Pq toffe ympung von ©ebraudb btefer pilulen entlauben / bann ber tScblaff ba^r erfof^ get/bao J^auptwebe gelinbert/vunb bie ÖRaterten 5ur9J^af uration vub^eitignn^ bracht / -pab gieicbwol ju berfeibigen 3«^ feution foigenbt Émulihm fmcbtbarlich au|f einmai/brep @f unb etwan nach bei# ‘57achteffeuepngeben» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-ocr page 195-

^3lt;’amp;^^'^^vlt;^^ö* ®*

5ïtmb a^aertfu^ercer föfffn SV?anbdn

*^fi(ffnC9ïagfamen anöci-f^afb (ot^ Ser kernen von Oen vier fatten 0a^ nten/)eOeoeinqi«nt(in.

3erßo^ atteo gar netn/Oarnac^ fetjtago fenre^ etn ^aren iüicb / mrtac^t oOer ^e^ 5en(ot^ OerO^rnben von gefc^etfer^er:« pen gefotten / fotgenOotbu Oa^u ówep tot§ Oïofen ‘^Baffere/ vnnO Or^p qiumlm Oer ^nc^hn Manus Chrifti.

®tetvet( aber ethe^en Oer ’Patienten nieste ati^gctvorffen / innfonOero wetebc sunt fcbwiiïcn geneigt/ hab ich inn fotebem fall alle QJ^orgeu Oen ©cljtvei^ befórOert/ vnO Oar^n gebraucht etn warnten ^^rnnef von jwep ibeil ©erffen IBaffero / etn tbeil QCeino/vnOjwepidffeltvetflengncfero»

2tu^wen0tg babe tep Ote ?veicben talfeit rcbniierennnt fitten 0Jïan0etn45e(/4)te arme ieutabermttetm ©albtin vonfrp feber Buttern/ vnno Oein toebteptn Oen gefottenen ^einfamo vnOereinanOer vergt; mifcbt @0 viel Oao ^tnnefen betangeno/

-ocr page 196-

îlrOïKif^Ufb/

6^6 jcb nùf^f etnem febm ben ‘JBdtt wv^ botten / boeb bent meurent t^etf/mnfonx bero beren/ fo mit bem bepwo^nenb Jiekv (e^ren^nnbt

Q^on ï^em Êngeltônî^tfcÇen

^'y-^'p; ^ ïgt;lt;f fff Sfn^a^ï Der f;i^^ ^lt;^^ vermüeutfebfanbonerbót^ tfnbocbbefcbwerhcbè5lt;rancf (^^^,besten/ gehöret auch btegar «efebwmbeerfebreefüchep^^ fifenbifcbf éfuc^f / foman briket ben ^ngeUanbifchen èc^toet^ / trefebe ben kanten befommen/vmb ba^ fie un3‘^^ taufenb/oter^unberf/fechevnbadj^igtntt ^ngeflanb burehau^ / mtt erbarmlicbtn CebreeFen/ wegen oberepfenber töamp;hebf’’ ©efnbr/vnb obn ^a^rung ber ■^rantfi’' ^ept/graufam angefangen*

Äcr3(nfangwar/ba|t gefunbte ^fult;/ onb bie mof au^ waren /be^tigafo mn amp;nbsp;ntm bU^/mit angfilidjen Çiçtgen fe^tni’i'^

-ocr page 197-

^•3oÇan*3!Ôeijft’^. 8$ ^01 imÇOîagfli vtil)-Ç)aupf angrtfren woi^ î^fn/vfl wdtfre mit fatikm @cl}tüci^ über bfit ganzen ietb vbf rfanfn/au4 mit grop ffm ® urfl viinô ^cwaïti^em abrtetnm/ja '’erfebmef^un^ ber naturheben vnb lebens bigcn .^rafften/m 24. ©funhen fîorben*

^û SÖrlacbeaberverntepnefen ethefx îPeiwco» Ju fepn / bù gro|fc »nb fîattoe Jeuchte be ^ je/Kî ôemepnen ianbte inn ^-ngenanb/ wekwee ^«çt, •iieinerOJîevnung jutniber tfî/Senn fonfl foil öidtraneFbcpt ba imianb vor vu nach obit auff^dren verblieben fepn/treil bk vr^ fach baff Ibß|14t6werenbjß* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

20?an hat bk S'urforg in^ngeHanb vn# berbalten/fo ba(b nnem bk @e«cbeangt;= fam / tvar ee bep i^ag / (egt er fub eplenbö (n feine Äfepber ;u febwwen / 93berße( (« «ber bk Äranefbept beb 5?acbiomi*^etb/ fohefjer fieb von ßunban wo! jubelten/ vi«b ben @cbwetb furberheb aubäutrek ben/on von ber Ädlte ficb fleiftiger ^uwar^ ten. @onb bkh mano ak Falter iufft ben ^eib anru^rte / bermaffen gefd^rheb / bab her ^unberß ÖÄenfe^ faum barvon fdme/

h) X)bfr

-ocr page 198-

Sfr^tteV^ucamp;Z

X)amp;cf über fîûr^ten svibcr vmb dn uwt poer brep/ vnb |ïorbcn ^u k^t» gt;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3

^u'wol aber bic Äranct^epf fic^Mr^^ nadj wol wetten? mn (^ngeUanbt Çatver^ «emmen laffen/bennocb batber^llmdcb^ ti^c geredete C^ett mit berfdben Ovu^ten gar fïrengftdjvnbpld^heb erft bkWer^ ianbtfebe ianbe/nae^ bent îQîeer grennen^ be ^epm^efuebf/ vnb fofgenbe afe balb mit dm^effttgen QBe(Ïtfcben i£empe|ï vimb SÖngewtfta bmeb bteiXeutfdjc^ïatwn/ tm 3ae /15^9- erfïreefet / briber tnn ab (en »mbügenben ianben ^um tbeil we# genber wverfebenlicber ^Inlebunat vmib 3nbaft'tung/ ^um tbeil vmb ber gefebwim ben ©efabr/mib wberfhllenben ^obi5 wib (en / aucb ba^ man ber ÇÔttetfabrung b‘’^^ ber aar ^rofllo^ war/etn gro^ hebreden mb 3«^blt;»IFtt^fdt cntiianbeii.

ÄkÄVamf bept aber m ficb/fo vil mart , btefdbtge mtt berSÖemunOtau^berOÏe# ben mb allen SÖmbfÏanbenvnb^ufallert «u^granben fan/ ifr emee iï age pcffilfit# J^ifcb 5'ieber/ba^ wir nennen Ephemeram ebei^

-ocr page 199-

^Dlt;3t’Çatt^cVcvô- 8^

ober Dianam pcfi:iIcntialcm,Öan(t1tB bap Epk«««* fô tnnwmWg vier vnnb ^wm#»^ èfun# £Ïs’j”’ ben / enfwebrr abnemme / ober aber ben Äranefen vinbbrtnae. QV^iewol efhe^e ©Hebreen folebf befftiae j^rane^^epton^ ber bem ©efebkebt bep 5teBero / ben ben Ç*^« ©neeben Typhodes genannf/^ebfen wd^ jJf '^ fm / bartnn ber 4etb wol mit fîntti^em ^ebmei^ vnb Zeucht eabnimpt/aber ben# Hoeb tt**^ folcbem gefebwinben tobtheben ©lift nicht angefoebt en/ bac jmeiffeU ebn ein j^memiieb Pefnlenpifeb ©djfag von ©ottifî»

^Öi^ pefîitenptfcb fubtile ©tift fe^et fieber^ innwenbi^in ben ©eifîen ober les benbigen .^rafften be^ Jgt;'rpeiuvvnbent^ Jônbet onb verberbet ver bae^ebint vnb ^•eucbtebcp^etbe/babieîîatur bann ßCi tvaitig miberfïrebt/»mb fokben »erberb^ lieben ^einb/eplenbo au^^uf reiben / SÖnb nbsp;nbsp;‘

nach par cf e ber natur lieben ^rafften/ Wirbt ber ^'einbf früher oberfpatter »bers« Wunben »nb bm^etneben/ober wo bufclbc jufebwaeb finbvnbvberlcgcn/ furbetber ^1 itt) j^ran^

-ocr page 200-

2(rgttcv^ucamp;/

^ratt fPe/ ^ùauc^ bie 5lt;ttgpeBo^«rri^ ge »nnö fcbncnmcrcn^e Äranct^epfni/ Morbi acuti genannt/ tre @f rtc^fetag ba^ Ben / vnnöjbr ugentljcb Silrtbof/ öae wir Crifin nenne n/ben vierbeen »ber fibenben/ über neunbten/ ober epffften / ober vierße^/ Çenben / ober fiebenßeben ben / ober jtven^ ^tgfîen/ober vier vn ^enßig|len3^ag/ if* empfangen /alfo wn btefer »berfefjrotnben (belieben wirbt fofeb 3te( inn fo wenig Otnnben beeretiert vnnb geenbiget/ wie gemach ange^etgf.

3n bifen^anben ifl ber anfang am mei«’ fengewefen/niitjroft vnb ^ebaubern/ weren b bisweilen embaibe ©tunb/fonfï auch langcr/vnb etwan mit groffen ^eÇ^ ftagen vnber bem SÖnberfetjot oberi tfîeti/ vnb mit Jittern vit Wopffen beb ^erßen^/ auch fokbem befftigem ^bnemmen ber Strafften / bab ber Äranefe vbet aujf bie ^epn fielen funbt / etwann anc^ mit J^anptwe^ vnb @c^ivinbe(/et(tc^en/wie^ wol fetten /vberfame auch baovbergebeit fefjiparfk(!5(bt«ti3/vnbcr(bv^nt7vberfaH‘'t

-ocr page 201-

M^^tl « U

*)i ut utuq/wgunjQ Ftiiu^dif .t-i^o/ii^y)^ ^Ujqjlj 4JQ0 / 04^3^43.10 ut ^31)UI3U 0)V/U3Q gt;un}0 430nt3(«UtU3Jt3CU^,Jq}43Ï4p43 ^3nv 4(14101/ïQunjg) ^tö»3otfquo43ta^.i|4^t,j #3Sua ïd3^^Utgt;45^43j31Q ))VO}30 3iq UI3Ui36 Ut 43qü 334q3(Jt ’U4V(^ ttl3qU3|3U.ll| MUI Jt3j^t3^3n3£ 3e.tMtl.tS 3)3iq 3qv^3nvï3U3iy w^’IP-? *nlt;’J 0343^30)qo;ÿ U3q oJjvquo /U3q3t4j3S U3.IÏ4V(^ U3StqU30lUU.t U3q ^3VU 3304 nf 43qtOI ^1304^30 43Sljj|lt;^ •*3qU3j dAlt;y^ w w^3joJ .^uq /jq34oj ut uvut i|t /3ut tfuioj qt37 U3q uv jJ^nj 43j)v^ 43Snti3 oj ii3q /uüj 113^4134^33 }(j3tu 0ïiv4(hq quvCf 43q u» 43qvf|)n«ÿ 3.tq uviu ^vq^3ttv / U3jjutt( 038 *n^4jqv 9131531111 uivCf U3q 31J vq/U3j|pm Wq/UÓ3j 334130439 )0ü4 ij^Hj“ U31)ej U43nü 000 U39Jv9jU3nVï.l3j 43q UUl U3J31U?4)Ç 3iq (Ivq / }3qU3013S4Vj^.t3y 43^.tJ43qU0j 394304 Ql’Cc’li‘44*53 ^ 9400 043qUOjU.l/^.t3O1^3g) 43qU3^3lU93j)390 qUUO 43931)4304^3] 4381] ’dvy-’39o ut3 ^nuu.t99t3jU3öUuS U3q 934119 qjlJ 13J139143f U43q ut qUO/lUCf 1113 /93VUt38 #nu93nvjsjoj43 /jyu)930 Ut3q93VUd4nj 43qo /i|V)93© W.t0}qU3)d3 804933.1^ 3Jq

^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•a4303£ggt;MV^o£‘Qi

-ocr page 202-

Ufbenbie ©ifd^fa^cvnamp;baó ©ïff^fô^^^ waln^/öa^ ficin fcc^e/fielen c^cr nfuit @ninbcna6f erben*

öJïan Baf Çï e and? fon here ac^f ^u w«*^ inen/tvenn öerÄraneFeepfenbe nn anfan^ mn fin warm ^Sab-^u bem @^«)«'^|ïf6 begibt/wnnbenOerhc^eanru^renbe^alf^ juvermeiben / wol ^ebeeff werbe/baf man jbn nif ^u Viel auffbeefe/benn tdj nodj cpf»*^ gebencF bm/ baf mit^u vil fc^werem (alias’ wirigem be efen/ etltcBe ju fe (y a^tW / ö^^ bdmpffff/aueb crfidf onb gefiorben fnbZ foil man ber^alben ^tertnn maf wilfen^u ^alffn/nacb dnee ff bcrcn€omplerwm vnb reliait / baf bie ^epn mefr gebedf fepc» bann ber^eib/wddcr meOiq/wic aueb bag ;^4upf bebedf foil werben / SÖnnbfober grande ficf) »mbwenbef/ muffen bie ^(^ dd aHenf^albenvonben QJmbfdnbhvn wol bewarf werben / baf fern falter «fuift/ wie gefaaf/ben fetb anritbren maa / ntebf ofin / baf cfliebe ^ar ford »0« Oïaturen oor gebârenber ^eif auf bem Schweif aulf^efanben / vmib jjleicbwcl gelten

-ocr page 203-

ö^neren/tfï aber folc^e «tf o^n gro^ ^c^sbr* daneben auch fo l^nö bie ©etvalt be^ ^belfcbmeebenben @c^wei^ wäret / vnnö ^’t ^««be ntebt entfe^weUen / vnnb ber f^bivere gufaU wc^t auff^bret / foU mart r*^^ bef; ©djlaffè eutwebren/ober mtt gu^ *wn ^üttfe(igem ©efpreebmmbOÏcben/ ®ber anberm orbentUebem mtffet bem @c^(aff wtber^e^en / jebocb mag man et? *®«t3 bifpenfieren vnnb ^uCaffen / ba^ ber * ' 'Sef^Jaff nicht (angwa^renbfcpe/ ^ann j biefe branden h^tbenmngemein garent ’’nttatûrüchen tieffen ©chiaff/ barbureh •iian befürcht/ baf? folche @ifft innwenbig Oberen bem ^ónpt verziehen foU/barauf? b^nnSÖnfinnigfeit/ biefchwere Ärancti*

, ^ept/vnbiXobt erfolgt

21(6 nun ber ^schweif/bao ^erhHopfü fenonb angßauflfhbmi/onnbberÄrancf fich erfetebtert befinbef / vnnb bie ^dnbe/ foin ber Äranebhepf aulfbleben vnbfreiff finb/wiber nibergefchlagen/on ihre nature Ï^he @e|ïa(t befommen / foil man erft ben ^chwcif mit ivarme ^«ehern abtruefen/ vnö

-ocr page 204-

ar^nfo^uc^/

wntt^lt;ln wm ^emBbati^tc^eti/wbalfo fort mît ^fmac^ fief} entMdOcn/vnnb tv«^ tere thtni/ww ut Der (Turattonan^ngun^ gtfdjc^fn»

Dr^rf) ^,f fümembpe vrfac^e biffer ^rancf^ SiSitf. H^ ‘ß We ©traflFonb Oluf^te@otfee/bie^ t^x. nbsp;nbsp;nbsp;weit mir mit vner^drtfn^a^ern vnöSn»’*

ben ben ^om ^ottee »ber vneerireiint/ fdjicfet ber ge rec^ff vnb ßfitißc ©oft «J«*^^ fokïjcüubcfanntf ?3?ittd ben J?aI^;fwrr* gen ^ur Ctr«fï7 vnb ben ^n^femgen pf gnebtgen ^öc^ngung» ‘Wie wir benn lep^ ber wettere tn btefen (etsten bdfen erfe^rerf«’ heben jetten von 3ar jn 3lt;’''/t^ gef4w^ ge von^^ag jn itag/ju vil vnb erbarmlK^ empßnben vn augenfe^emheb fe^en* lt;©(f ^cr: wdll fteb vnfernadj ferner vnenbth^ eben ©ütigfett vnnb vnau^fpreebhc^/f ^armbertng^^’eitcrbvirmen/vnnbbaet'df^ gnebtgltcb abwenben / vnnb vne bavott fr^ IbaJten mh Krafft fetneb ©cifre/ buref? vH^ fern einigen J?enfanbt Q'^nflnm ^(f^ ^aturhebe 9Örfaeben aber on J« nnr^ ^en / barbureb ©vit auch fnw tvircfu«^

-ocr page 205-

^ö-3t'amp;^tt^lt;^^^’^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9

I inn ben ÇOîenfe^en au^fûÇret / 2((6 bnfe ©lee^fagmt ^evbfîvnb vor QBinterj^r Q\tfft allenthalben half au^^ebrept / war boe gan^e vort^2^ahv/f nnb umfonberbeit ber dommer gar feucht / mit geringer ^dnne verntifchef / t|Ï aber bermaKen ap Pnerter iiifft (ehr febdbheb/vnbgenmfrf fiel ^rancfbevten/ain metgen aber Peffi* len^ifche (gtechtagen vnb j’teber/ wie bas bic natürliche Óïeben vnb tägliche ^rfoj# tung/ auch bao ©ejeugnu^ Hip poentis, Gaieni vnb Auicennæ gnugfant beweifen» 'Ïönb in etlichen X)rfhen be^ Oliberlaiibtö hat biffe ^e0ïlen$ angefangen mit einent '’orgehenben btefen vnnb (ïinrfenben ^7e# bel / vnb ihr grimmig ©mt innfonberheie 1 au^gfgör^t/ vnnb viel ïOïenfehen vmb^ bracht/ mit juthun etnee warmen feuchte« ^ubwinbo vnb viel OÏegeno»

^ie Rei chen ber 5vranef h^pf fan man ^ei^a, rrfennen auf: crmelbtem anfang/ ©einbt ^uch fenil fnrnlich biefet ^rofl vnb fehau«# bcrcn/pincbcnbcrSchwcih mit großer be^ ^SRlgung vnb ^tç vmb bae^ernvnub ^örußz

-ocr page 206-

2(r^iKV^«famp;/

25nifrAiuc^ Ziffern t)f^ Jeroen?/va 5)\^I rotbr vnnb autfblfhcn bf^ 2(n3efid?f6 nn^ J^dupewf^f/irvr vif bakn auch ©ckn^*“^ pen m ben tenben/ anberetm ^aud^/ftli^ c^eim OJîagm/vnnbfonfîfn/tvfÇna^frt , peb lt;»u|f anberen ortben»

plt;. Jöic 'Pufbaber fan ^dun / wie ^(Ïa^i/ (Xammiert werben beblïatt^cnfcbwipett^ falber/ nach aber tm abfcbnelfen vnbenbi^ gung beb fcbwipen wirbf ba befunben/wï^ im abgang emee ftipigen J'iebertVnemlid’ cm fcbwet^v0Üi^er/fan|ffer/vnbal0QB^’P j ferwagen vnber ben jmgern ficb bewegen/ j ben pulp ben wir Vndofum nennen/fónfï aneb (ebnen »erfdjeiben vnb ver4nberücb/ nach »nberfcbiebheber dompfe/wn ï’d 5traneFftb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

^en pam^u beficbtigen mnb mbide«* ren / fan aup gemelbien /Srpeben aneb mebf gefcbebcn/bieweil ber anfang fo bep/ ngill/vnnbber.^ranefeficbïm ^-^abbab ten nnip/wie gnugfam gefagf-

Qöicwolaucbbiefe ^ranefbept pefîb lenpifcb ifï/ foi(ïfiebennocbfog^r‘’*’^‘^^ ben?

-ocr page 207-

©^o^att^cV^fd. po tfnb vnb finpf4ngücfjnic^f/ï)ann h'efenü gen / fbOer jlrancFcnftutuuMvarten/ mit î’tm ©tjftwic^f fo fn^unbet werbe«/«te önöcvc/bu’ftcIjgarflnn'i^manKmmcnvn tof it ßic^f n / vimb tft bif SÖrfac^ vint baf» Ne ft’ ^u ber empfanglidj^^f if auf? ^ifpefi^ hon »nb@f ftaftnuf' jÇree ^ cibœ bar^u gf#î hfi^t fcinb/ mb am nuift cn bic voUblutia/ fc^wcr von 4f tb / auch voll bofer Jeuc^ti«# feiten feinbf/bart bu feibige^t fielen in grop fer Gefahr/ wenn fie von ber Äraneffiept ^hgegnffen werben* 3unge vnnb Ódte ^eut fepn freper bavon gewefen / bann an^ berc / fo mitfelmdffig f^ree ^Itero / weUfje furnemlicfj bamit begafft worben*

3um ’Profc^berorbenfUc^en (Jurafi# ®“‘^quot;‘^‘'*’’ on weitere ^u fc^reitcn/bieweil bicÄranef# ^ept vberfieffng iff/ vmb fokken gefc^win# ben ©tfft i« begegnen/ vnb auf ^utreiben/ i^nnb bic (ebenbige straffte bef ^erpene ^u erhalten / foil man von biefer naefifol# genben Jatwerg ein ÇalbJot^/ober anber# ^«Ib Xluintlein/ober ein .Oumtlem/ naelj Sflegen^eif bef Elftere/ ^ompfepon vnnb

-ocr page 208-

2(v^tKI)^«(amp;/

^fdrcîe Zone verruß tm anfanß eptiß^ert warmmrtctm ©Id^km^atb ^onrKi^ Ij^afb (Samorampfffr tracer oö^r @f abw^’ fenmalfer/ oöcr (faröcbfncÖKtniirafW ober ÖÄcKffc« tvaßfr/vrt öarauff ^uöfdïrt »nnb fc^tvi^enin malfen/tvieobenanßfi’ JCIßt

Æofttxr*

^'mSk^ ^ufuerß/ möer ‘^potc^cn genennt / Pulueris liberantis, ^weV-Cutofkw»

Gerept ^oraU*

SScrept 'Serien/ Kï’cpanlJfr^albqujn^

CdronatOÏinöf».

itcnnfntiüivurpff/ febeet). Gerupft ;ïÖcr ^(urnen von ©c^tve^c l/«n halb ^uttttkin*

-©arnuefj (of man aHee^u fleiwm^uU «er fïofïen/vnb mn auffrec^ten :^ ßfriadö jmep -Cumtlem vnnï) em Balbewnnbrntf ©prupen von famvren (furonaten ober Simonen fafft fo vtel/öa^ man öaepufner barmn vermtfefjen fan / mgepalf vnform (inoi^^^enaeh/Oarj« thun.

-ocr page 209-

©•30^411*23(9^^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1

lt;^tltdje geben aud? a(fo ben X^m'aef ^nbremae^i/anbere baógulbin örp/vnnö bergldcÇctt anbere 3ntiböt4/ nne^ dni^ji^ berngefaUen.

^te bann auc^ etfie^ Safg ba^ngat bientic^ / aie bae Sah? von '^ermut^Z ®eabtofa obeï*2ipo^emenfraut/auc^ von '^arbobenebKfen2lfc^en/vnbberg(ctc^en/ '’nb Wïrbtbergeffalt^ugerüfï: 5S?anbrenlt;f Çofe ««ft net bac 5Uaut^u (auter ^fcb/vnögeiiß'ec £,^quot;’“ baraujf^etfj waffer/fo erp auf; Dein Tratte hßiaicrt/ ober anber gemein gut Rartvaf# fer z vnb (efteto fielen Z ( anbere verfiebeno ^nberhalbe @tunbt ) vnb geuffet bao map fer bamacb «^^n ab burdj ein inc^ z vnnö bemaret baOefbigeZ »nnb geu |fef miber an* b er betf QöaßZr auffbte vorige 3fe^Z vnb Uffet bte gesell Z ober ftebet fieZ vnnb geup fetbao OKajpr miberabz vjinb bemarete beç bem vorigen Z vnnb barnac^ fd^nuet

1 »un miber betfrlBafferauffz vnnb ver*

, folgt gietcfj vor Z bip bap foldje auffgegop fen Çetp ober gefotten Raffer fuient fet* i’lt; flt;^«rpffïgfdt mehr batz vnb weber @ei(

' fe^maef

-ocr page 210-

Îlrfîncv^ucf)/

fd^mact ober färb gfunbrrt ^^amac^foli man bie genannte “ïöaOcr^ufammenau^ nm ©efebtr? tnn bae anber bureb etn Jil^ trum genannt/ober etntouHin i^ncblet« ober Jünglein (angram abfnben (affen/vü bann baogefltirt iBaffertnem ©efcbinZ y^fannenober Reefen auff^eilfe ^olenZ ober betft (Sanbt ober stieben fein gemach au^febwabemen (alfen/fo Meibt bao ©ab? am '-Soben vnb on ber Äanbten / bao man in ein @l4^(etn bewaren foil, ^avon^af man jeben ©ran mit weiffem QBemvnb darbobenebieten 'maffer / ober SSorretfe^ maffer/ ober ©eabiofen maffer marm epngt; jugeben. 5^tenetgar mof ju ber jCranef^ bepf/vnb beförbert pen ©ebmeif. 0J?ag auch ©prup vonfaumren Onnatfafft/ ober Ovofen^ueter babep vermenget werlt;* ben. ®icfv OJïaterten fembauebgarnü^ miber bte 'Pefitfen^. Q)?an machet auch ^o^l^ au^ biefem©a(lt;? etn ©a($öfgenannt/gar fraffug.^avon biffofuiert man bif ©afl? mit etm repn A qua vitæ, ober ^ranbf eit ^em/ bererfï jmep ober brepmafinßai-

neo

-ocr page 211-

ncoMariae tfî Oi|ï(üterf/vnamp; von Der wdfR# Hgêffwc^fc abgefonamp;m.OJî« folcbon lauf tern branWen icon foil man bao 0a(ft funff cOo ß'ibö faß taffen purrefoern mit Ûîofjfmifî ober Balnco.vnö barnactjCnpiL« livre n/fo habt )br öaeöef/t'avon brep obev iptfr ^p^km mit ben btenItcIjfnIBalferrt oberamp;ramf epngebe/trobef ben^ebtvof; 8eivalft0lt; X?ber man fan auep bao toafp hin paref ein kernver Mlamcren/vitb bars«, haep auff om 0Jîarmc(|îon j« fubtiefem ycgt;n(ufr jertroben/vnnb benn feiebe 'Puk «er mom @(afj ^efept an on feucht ortb lm ÄeHcr/wirbt fiep ba fotukren in folcper ©ubpann/baf mono l^el nennet

S0?an maept auefj einen gemeinêîîranif ^«W^e öarnöpltcpjum@cbmei^von.^:fen/ben man vergebet mit maOer/ bi^ bao eufferfîc Pauttemabaebe» 93on fotepem tränet htinmet man feepe 1 ot/vnbónten fiarefen meinen ICein jweplof/ bip vermifepet/ himpt man warm epn/ vnnb man gibt bao emdjinn fiebern vnbanbern Äranef^ep# ten/ ba man ben ©ebweii: furbern wil.

3 if @0

-ocr page 212-

SA . Sfr^ncv^Mfamp;Z

lt;So ber ©ebtrnfj aber mit furKem Çùk Ätebf erjetgte / fell man bent Ärantf en ein fieiHen^tegefliem ober ^i^ti^ân.mitSà^ lt;^ern{utgt;orm ^üajTfrvnbeni weniß SP fi^ epn^etuneh/vmbtvnfeln/ober eingtrt^ nern Jldfeben /iober gemeine Q^fap wit ^di^sm OBaPer ßefnütt / ^u ben ^»♦P'« *^^ ^en/onnb warm e Stueber vmbbicQ^i'Vt^ fc^fa^en/ auc^ onber ben 2trmen »nb aulf bem ^abel/twrbt ber ©e^ioei^ benn bepo e^efolßen»

^«çiî«*^' SO^an^afaue^^er^perefenbeSonfer:^ Cwfmc. quot;^” '’^^ Sonfeeten epn^ugeben impb«”^ ^en/Wieben perlen buffer/ ManusChri-fti genannt/Sonfema von ©oUbfumenZ Üîopn / ^Surretfc^Wumen/ vonX^f^ji^^ jungen ^(ümfein/ verrtwfefjf mit ^gt; 2^^ Çano ^raubfinftanf/öbcr SBerficbfrautZ bepben 2(er§fen Verbene genannt/ »wb bie Sonfernao etwa^ anmutiger ^u m«^ t^en/^u belfer hnberung bep groOen^nf’’ peo/ bar^u man mfonber^eit gmbutifatv wenben mup/onb baju aueb epnneinmm y^gt;paumen von ^Damap in Halfer gefot^

-ocr page 213-

^3lt;gt;amp;^»^^v^t’ö-

^ftt/aud) ^emtraubfnfrauf/vnnböc^^

Ô^dc^nt von ^anct ^o^^^n^tr^ubhn ^u#

8f«4ï / tt)te audj epngemac^fc ÄirRbfn quot;ntibgetjurmf Äirfcfjcn /vnnîgt; berma^rn

Silber fautverec^ng 4gt;b^ »vol feer eptOîag ’^udj fotc^tr 3u(epjur j^er^l^ercfung vnh ^fn 4^urpt vcrnitScfxttt'fröcn/ fo man ficb lgt;eß tnWmontc^f enthaUen fan.

^nnt» ^aumramplfer ^Baffcr. 2iifep. ^fabiofen 'laffer.

(farbobenePuten Qöaffer/ i'ebce feefjeiotB.

^prup von fatvr (Zitronat fafft.

SÖon üotvrampfferfafft/ jebep brepXot^.

;SÖf Oen jufammen wol varmfe^ef / foil man o|ft epngebm $n bf^ ^randen mofgc:« Men/Kboc^ba^ tn bemtodjtv«^ bir^df»* ff erfl fep entladen, ^n aroßer .Onmaefje fan ein tveni^ ^anehoaffero mit Ovofen* Waßer vermifc^t inngeben werben.

3d and} bienhe^ber ©afftvonSra^ natdpffef/ von ^omeran^è/bie and} fonft mit bem (Bernd} gut fembt ^«r S^tri^^evf üj (fung/

-ocr page 214-

2(r^ttet)^«(6/

rfung/wtcaiic^ ^tfronafm/ auc^0voR«lt;’ Iraner mit menig Qßfine||ig rernnfcljet/ offtermab ffirbie ^afen genaken mit«^ nem ©e^jmamkin ober fmp.

J)ier^u tß gar erfprtefiltcb / ba^ man ^m cç t ^etl OîofetnvaHero/ vnb em t ^ei( ^*P figez mit etm ^uimfem geholfen quot;Î^egf* IcinZ vnb fo vief ©antafholn beu fidtig tut ©emacljbe^ Äramfenbepm ^eumergr^ (often / ban ee Ö^*quot; lt;^nm4ttg / vnnb auc^ ih 92gt;epi(en^ bienlte^.

SOïanmunauc^fonlï fern ©pet^ fV«^ geben / aie lang bie groKe bedngfltgung waref/benn nur etn J^ünerbru^lein/èpff (up(ein / ^aber vnnb ©erfen gruijeZ ober bte '^rn^e vori gefcbclter Beriten/ bann« man tool geringen Ïöein tbmi mag/ju ergt; baltung ber .^rafften. OJïag auch gering repu harSÖter geben merben/ober einder»* fenmaffer mit ’P^oumen von ;öama|l/ vnb 0aumramp|fer jugenlfl/jebodj allee belfer nae^abfe^leiOcn ber Ärancf^ept

Jnabgatigbergrolfen 'ÏCe^efage/ale man erjl abgetrueft ben 0c^mfin/vnb ein morm

-ocr page 215-

^^oÇatt'æcvcw. 9^

W’^trm ^Icpbt angc^o^^cn/ »nnö Sep bcm 5cutw warm ^efaßt/fot man mttwntercr ’neffigrr vcrôdinvcltcb^r @pofm vnub !£rancF ben letb etwae erqmefen vnb pev^ rfen/fo es her .^ranef e begeret/^Snnb bar# «ach ficb wiber im '^et^i / bae mit Irtfcf^m futKni^Mcbem bebectf/ergeben/wn fc^fap fen fo mef/afe bie ^7atuv benn geben wH.

ber ’Præferuatîon ober Verhütung ^o^æ^^*^“* Wiber fo gewaltige giffttge Äran^^ept/ fol man bte SÖorforge t^un/wie in ber Pe# (îilen^ / ba fo viel von gefebneben tjl/vnnb ben {eib von allem vberfluf: rebnigcn^^ic auch wit i« '’it^ 5^udjtigfeitc« bclaben/ haben fub orbentltcb purgieren ^u laufen/ vnnb inn guter (Sbenmeffigfeit bef? €eibe / burcb ein gutOvegiment vnb Diæta m ^u er# balten/vnnb wiber gtfftige iufft bao ^er^ Pertfen vnb bewaren mit ber vorigen iat# werg/ vnnb mif tdglicbem gebrauch von fawren bingen in berigpeif;/gleicb95erie# uo oberOlgre^/bao iß ber 0afft/ fo auß ben viijeitigè^einbccrègetrucft/'^Veineffig/ 9^omeran$enfa|ft / t^awrampffer/vujet#

w) tigen

-ocr page 216-

9r(|nci)^uc6/

lt;j^en QBfinkcrcn / 0. ^chatwfrdubhn/ ' aiicfj mit meßtg @fmun?/ von ^îmmrt/ €9îufc^atfn/ ^nfc^atnibUit/ “^egehn/ 3ngbfr/@lt;ran/âncfj 0îo^ntann/vnnîgt; Vergifteten guten Croutern.

'^îoii ber 9(0^11 oto

^ wol Oeil euflerhïtfrt jangele/ tveletfoî’te Oîf^ gencnnt/orfprungalf/vmiP

7^ vnfern SSoreltern mettv«^ t bewußt / Vfr^alb auct fftlt;^ nfn mócht vnOfrm Dvfm)îfr Ver nfiitvcn vnbffctrifbenenvnV vnbffnntfii Äranrf^ 1 tepffn/nictf ju gfl^rm/óennoch mol Wc^ i fflbf in i'rerrffttenCfuratw« nf um i|Ï/»»l’ mit öfn alten tSoibentfu gar nicht vbo on ßime/öf rmalfe» auct/Va^ in xemfet^ lanb bf^fr vnV fictfrer von Vfn ^oM«/ aio von ben frfa^rne^fn 3t‘’ïlt;^^’^‘^’^ ' vnb ^fIfctfn ^ernten/bif aufj ben^of’’ eten ben ^ne^nm^/rfr ^ur fchóplfoi vnb

-ocr page 217-

©3’gt;amp;‘’tt’^lt;^V^*’^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

(«ugcn/rtbgc^olfffn wirbt» @o fülle tcfjó für iwttq/fMcvonaucb ÏOïcIbung^u t^un/ funb biefem $Üïa«ge( tn 2(nja^l beren bi^ «n^ero nicbt grünbtltc^ befc^nebenen Äranef^epten fernen 'Plai?’ $u verainijh^ gen,

“Ïöirtvonben (?5riecljen genennetEry- Eryfpe, fipelas, bep vtw ïfïiberfdnbem bic 3ïo^/ tn ’“* lÏfUtfcblanbbïwOÏotlanflr/vnnb an etli# eben irten/wiewolaufi ïöït^brauebvnb betrug / Ser aleiebuna ber €arfuncbe(/ Sï5nb bin mit ben Straiten fo wol / aie mit ben iepigen 2tu^ldnbtfcben onb^nn^ep# mifdjen OXebiew inn bent burepau^ eine/ ba^ btefer @ebrcp vrfprünglicpberfompt «ufj vberßu f; ^linger ^aHen/welcbe ^u be# frep^ung beren vornemb|Ïen jnnerltcben Q5ltebern / aio ©e^iriw/ »Terpens / »nnb fonber heb ber Gebern von ber ßarrfen ^a^ turen auf; bem ©euber in bie eußerpe/ ab bie febwaepeße ©lieber burcb ire Emun. ftoria getrieben werben/aber fo viel wil ich ba;u fepen/baß folcbe ©alhfcbe OJJateri febarpü vnnbgifftartigmebreotbeib ißZ

^ v ^ann

-ocr page 218-

Sfr^ttc^^ucÇ/

^an bip @f fchwulfr ^fpfp dnen an burcfe fofebe »nvnfe^mhebe ©efcbwinbigW^ mit p^aubern vnb erfofgenber ^ebrif^^ ^i^fn/aueb ©c^herm ober ^u^len^a^ einer ^eprarfo vermepnef/er pp mit ber 9gt;eptimp behalft/jbifj baf ber SÔ^angei an einem ©ebemfei/ober anbern^iteb mit ^noafttger brennenber vnbtruefnerrdte/ bocb geringem auffiaiiffen/ficb erzeige» 0epnb breperlep ^ep^(ecbt biepe @e^ ^^pXtis’ pf?tt’nï|Ï6/nem(tdj Ei-yüpelas purum, vort

inufer ©aUipber CÜïaferten/ Eryfipelas Phlcgmonodes onnb Oedematodes auf »ermipbtè ©anipben on p^letml^m^e^ faluenenphleamatipbc^cucbtiaffitefe^ fotnenb/SÖnangep^en/ baf bie @eriben^ tenme^rfpeciesfurbringen/ ?3n wtewol bif lept ©epblccpt nicht fo gar gemepn tn frembben éanbtppalffen/ fo pinb boch bie ^eutphen beme febr onbermorlfen/ toe# gen falter onb *p^Iegmattp^er Gompie# ;ion.

JÖtepn ©djaben mit bienftlidjer f ul|f juvertreiben / muf man itoep ^tiief fur^

-ocr page 219-

«f mmen/(£rfïüc^/ïgt;« »ojge^mDe ober î«^ fiùlîfnôcvrfadjentwcba abwenbcnZ bas njirncncn deriuationem oba jen^Iù^ab* nemmen/ vnnb 5runbhc^ aufjjutpurèdn/ WfU^e i|î ôic Euacuation. §«m anbem / Un manget in parte adfeda mje^m/^C* fo^u »oOn^ùÇiun^îbe^ elfen ßtdeb/foU man anfang^^ Ö«lt; Üvegtmenf hartem cp fm vnb tnnden / meiben ben 'Ïöein/vnnb tenteren an beffen ^att Q3ter ober gefotten 'ÏBaffer ober ßawerbrunn/ba ber ^u be# foinen/gletcj^faüo alle ©pef/bie er^i^tge fonnen/on bae gebluf enininben/aleÖe# mur^Z @enff/ ftvtbeln / onbbergleic^enZ »nb brauchen gertngbamtge ©pet^/bte et# nem febern fafï bemu^t. ^arnadj mu^ Siberia^ man betradjf en/ob ber partent Q3lutretc^ f““«’ fep/onbgrof’ ©eaber hab/vnbob bte©a(# len fren onberbalf vnb jufa^ Çaben auft iu# du^ bef; ©ebÏ«to/;iÖa^er bas Eryfipelas * phlcgmonodes,mte bann gcmetntgltc^ m ben^eutfeljen völligen (lorporen gefeit# Çef/2ll6 bann foil man mt redeten ^Irm he ieberaber ober Sgt;fcbi«« laffe« / 9ßnnö

ma«

-ocr page 220-

Str^ttcy^iK^Z

wan Bat ft^ ntefet ^uBeforgè/Bafj Bif ©aH fo etnlu$e( fcp/ober dermaßen vor anöf rtn ©fbklt tm ©cdöer ober Ban b gen om mm/ ba^ bureB fokBe iaOïmg bic t^annweBf m Q33i3fung gera^fen/vnb von dnrm Orf jum anbern lau|ff n/^Bü bonn bieAudo-rcs in ber Phrenefi vnbanbfm ©aOife^m ÄranefBesten biffe (fantion vnnbOïfgeï galten/ne bilis fanguinem faciat furcre, ;©ao Bfifk/ ba^ bic ©adntebt bao @fb(ik envede^u mötfn/vnb^in vnbmiberfKB jurmgen/ QfBic ban ein axioma iß ber ^b ten/ Sanguinê ede frcnumcholcræ,^aO €5eb(üt fep etn gaum ober OSf^maurfber ©allen / ^ann vnfere Corpora mcBt fb Btdiger ^Irt fepn/vnnb me^r blutiger turen/alfo/ba^ man beffen fteb nicht jnbeforgen / SÖnnb ich hab einen ©rauen gtfannt/ber von ber Ovofen geporben/au^ ^ahrlaffigfett ober gaghafftigfeit fep SUïebiet/ ba^ er fhmefetn ^bergelaffen»

purste« rung.

Qüofcrm aber feine geichen / bad ber 7eib mit vil ©ebtufo vbcrlaben/mag man . bic 2(bfrla^ epnßfUe« / vnnb aio bakt ber

-ocr page 221-

2gt;.3’?amp;lt;»«^^lt;W- 9*7 Ï^aturenju buJfTfommen mie amfanffe pur^crcnamp;xrdnrflfin/ bae bic ifpgenu fefjaffe habe Oie ^aUen^Mrepni^ot / «is feigenO:

,.5ïim6 Oep beiten ÜvBabarbarafiiiMb iot^Z Spica nardi fvebe gran / 3iüe6 fiem #.fcbnieeen/iafï vber ^ac^e in fieben ober lt;'cbt (otb vngefd^rheb (£nbiuien iBaffere ersüfpeben/L'arnaeb emef 6 |ïei||ïg au^Z vft »ermifdje bar^u ber 4d(tverg genannt Ca-tholicï vnö Kofati Mefuesdfbet’ 11/. quinto Jin/vnnb purgier enben Ovofen ©props j. vnp/vnnb mache barank ein ^Xrdndlcm «m borgen ;u fönff ÇS^renmarmepiv junemmen. ^enn aber bas Ovotiauff mehr ip Oedematodes,ba$ ifl/ 00 ^^^‘'0^ madfeher Seuchtigfeit vnb mehrerm ©e^ fcbwulff / haf man dn paft be^ Eicchurij Rofati Meines ju verorbuen Diacartha-mum. 3m faU aber bet ^eib mif aller iep »ermifchfen ©aHifchen fcblcnnigen vnnb maserigen fdjarpffen Rumoren befchwe# ret/welche nicht rahtfarn ober auch nicht möglich auffeinmal meg ju bringen/h^b

-ocr page 222-

Sfr^ttcV^ucf/

K^ tm gebrauch W|5 ober be^gfetc^co Apo-zemajöavon brep ober vier tig nadjänan^ brr be^ SVîorgene nn^rund'^ugfiuflfm»

Ïlimbi^-nbiuun.

0onnenwbd //fbee fin^anbvon» Ronanen ©amanberfine» ^^c^fcnjungnV/cbct^ cm halbe Äanbi* voll.

^tamarinbcn vier lofÇ»

IVmcbflfam ctn (ot§»

lt;Seub aUee m fo vtl ‘^Baffere/ bt^ jwep 9gt;funbt »beng bleiben/ aß bann irurf^ an^/vnbt^ue in verpotten Braneff

SHexanbrinife^en ©enetblcttern brep

-Perc^enfc^tva^fl Agaric genannt/,jtvfV

Oihabarbara anbert|a(b loth.

3ngbcrbrep quint ün.

2ineo foU man einen wall aulffiebeti/ barnarij ober '57acbt tnn manne dfeb/ ober in ber^tuben (a|fen fielen ermeprije«/^”^ ) €S)?orgen wiberumb mann machen / vnb burc^ ein ‘^arcljentuc^ tleOPß an^trueff/

-ocr page 223-

©.3o^an*3Bevlt;Jrö. 93 fofgenbeüf^purgKrnibfnOÏorvn^prope sfhfn lot^ Darju vamifdjen / ‘^on Dufcm Apozemate Çat man alle îOîorgcnffcbô vn^en marm epnjunfmmnvvn ber ‘ÏBtr# dung juamarffn/ fokwee vier OJ^orgm nach einander verfolgend.

^i^ da^er werden die andern SBïediei mir mir moi on einheiligiie^ »her ein fern# men / aber Innfurter mm mnOen wir vn* fern (onderliepen ’Proee^ palten / Ißenn der ieib alfo mit notwendiger Oiepnigung »erfepen / eo gefcpepeauff einmal oder mit dem Apozemate,foil man andern2;ag0 darnacp ein ^epwmtrdndlern epngeben/ ^c^wiy# darmit die '?7atur ^um tpeil durep den *««**♦ ©epwetp rndepte die oblige peccantes hu-mores au^ dem -leit' treiben/mm tpeil ma-teriam contentam amp;nbsp;impadtam eufferlicp durep den ©epwadem verlepten / ob ef# wann die Baturin fepwacp were in iprer Oßtrefung / oder die .pant ju diet/ ?0nnd

1 Wen man vermerdt/dafi fein groffer vber? flup anfallender-pumcren fitrpandenZ auepetwan die gdegepnt auffOtepfen oder gt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdttjl«|

-ocr page 224-

Strand) Suc^Z

fenpen nicht af «ben wil her 2(öafa^ vn9 4fib$ Ovrpnigung abe^utvartfn / hat man gïftchfaUe bae èchttgt;n?fr4nct'(ftn ju gc^ brauchen. QBcH bann cmicbcrgemeint;? f ich entweber bep )bme hat / ober tn ber nd^ he fan befommen ihenaef/ foil man bep fen ent ©oftgulben febmer / ober nach gf^ tegenhett berpattenten etmae mentger mit ^arbobenebtcfenïBaner/oberfchlechtgf«' fotten (Werften kaffer epnnemmen/ober man fan bid iÏrancFfetn epngeben.

07tmb dponunberblnth QBaffer fech^ ïotÇ»

^pffich tSam^mep ferupef.

P5e)tegelter Arbenz Terra figillata gez nannt/ein hafbferupef.

Söcrmifche allee $ufammen.

3u berfcibtgen fachen fff auch gab brofij’ ” hifnltch^.^mbrofii^prop/beralfofart jnberept toerben:'57tmbgefche(ten pnfen vier I of h/93erfieb btefclb tn etn halb OJïad ^affere/fo lang bift ber vterbf ober fnn)f# ' nbsp;nbsp;tei^'h^^l obertg bleibe/aie bann foil man

bteSöruhe burchfctßcn/mb gleich fc' wef

-ocr page 225-

^eüw bar ju trrmiRfjfn/ viib a(fo tvarirt ^nntfm m»t abwartuug bc^ (djwiijme^

lt;ooit^ettï(ïauc^bcttjdrt/ba^ man art Ç^Jb fcrupc 1/046 tp/jc^en S^róptTfjn/oöfr ^iif^r gmtbdól mtf S^aubenfroptf/Jpopf^ fen/vn ^onctwirbd^aPerß jebee jwcp ïot^/»nb*por^eI«'nQ33d(|f re vier lotp hetf ^ffmifebf vn epn^enointn / QKdc^c auc^ ’nnber ÿffîikn^ gar bunjUtep/wannen i^vep ober brepmal gebraucht wirbt

'57unlap we fominm fermera jum cup Topics ff diepen 0cpabcn/wie beme ju pdifen/ æ ’’hb (epen eb bic SÖóreüem vnb^iü^Uiv 5» ^•fepen / ober wir beffer biefen Cü^angel eU# firen / Sic alten ë^ribewen/ Gaknus, Paulus Âegineta, Anicenna,vnb bie benert ^‘ipnngig revu / lepreu aU / bap man auffs «ufferpfuienbebing^foUber Ovefen auflp legen/vuub mitgar Faltern QBaffer fiilen/ I« duep Aftringentia baju brauepè/ Welcpc 2lren^cn perbet 2lrt fepn/vnnb genaturf ^on auflen pinepn vnb jurnct' ju treiben/ Sönnb bda nbep mepr ip/ iprer eiliepe rap^ ^Wbap man fepreUen foil ju folepenöuV

^ (fen/

-ocr page 226-

2(r^net?^«(^/

ïFm/wd^e tm ^dc^flm^rab crfiHm/afö Opium,2{(raun /»ft öcrßlncbfn/aber bief fe OJïfpnim^fti ptnO voller ^nf^mbe/ au^ 9Drfac^cn/(frglic^/Ï)a^ Der humor Differ itranefhept febarpfftp/vnnb mefr^ ma(6giflrtï0vnnDbd^arfig/n?e(c^er/tt»fft hur^ eufferhe^c 2(u|f(egung her falle« Dingen ver^inDerf auß ju febmaDenZ wirbt vervrfacbt mnwenbig em Faulung vnnb lib-^’'' luppiiration, welche na^ Jpippcfranó ^e^r gar gefa^dic^» gum anberen er^ w4c(j^t Darauf ein erflerbung De^©lieb^Z Dar ju ficfj alöbalbt Gangrsna,Daöip/ber faite Ó5ranDt gefallet / vnb Depo meÇr/ wenn man Das Opium Darju braucljt/wK ich bann gefe^en/ bah burch 25er4u«^lt;* rung bf ^Opijberi^c^en (fel êrfdultvnnb moiitt^fiert/vnb viel vnemp|tnblichei(Ï!^ eher gegeben / baran auch le^tlich ber *pa!* tient gefrorben/weIchee ben ^taltawf^fft W7ebtew elft begegnet/vnb bte alte«@rte!« chen vnb2(raben auch erfahren haben/mb gewarnet / baf man bte faite bing nicht 5« Ung barauff behalten foil / bamit nicht f f ärgert

-ocr page 227-

©.^’’^anOBeijcr^» ie» ^'■^fVf Äranrf Bept / afe bic ufe/erfof^e/ ^fr^albauc^ Paulus Aegineta brep ^ft^ ^ben cr^cMt/ wol bic ÄiKung fre tviref ung 8nugfamvfrnd}t/nfm(tc^/tvfnï)er5Ïran# ^’f fdbg bcßnbtbaeortbmflw fempener». Sum aubern/wen btiJpme febur gar erfoi« r^cu.gum bhtf fn/mf n bic ^arb mirt ver/ Hubert in blaum mb (c^warn / Qlbcr m fol# fbemmem forgUebm mcthodo,cbc ben fic fu^barfur bittcti,^(cinbbic fr/blccanbciï ‘^«iWl furbanbe / ^u bè auch iß ce leicht# M Umerßeben/ baß (eiche feburpffevnnb Sifftartige Skatenen muffen ju nltf tret# ^ben / me k^e bamach bic vernembßefner^ Me ^lieber angreiffen/innfonbere menti Wmeber bic'57atur ;u febmachiß ^iber^ ^ubt jut^un / ober aber wenn ber bmi^cii ^anißben 5c«(^tigf«(fn}«wcl iß /wie Mim ©efcljfec^tberOvofen /wde^eobe» Dinius nennet Zonäingt;jufrfä^rrtt/bAt*ittrt ^«r €9?angcl non ben ©cbenctefen ber# Wn bißjum @ûrte(mif einer ßdtttgen ^ôte ßeb cr^eißf/wie teb ben gefeben/ beefj ’n bifer Cafus nieiji gemepn/fenber feiten/

9^ ß ^0#

-ocr page 228-

r 2(l#CV'33«(^/

^(tfiff fompre/ tvfnn^^ie OÏethuffatrt ^a(^ jp/ebu' 2(nfhç/oî)fr ^dupt/f«^ tureb faite mb repercufliuen ^Ir^ttepf^ he ©aöett^um @f^jni trerbett ge^wu»^ gen/vnObaplbll ^tt^nmgfett »nb^aw* bung ober En-H pelas be^ ©eÇlme/ wdd^^ téblici}! (rw(dc/ ober ^Ingcnam/oberbef^ gleichen/ QücIcfxe auch ber A cgincta wol »erineref et / ba er faget / ba^ bie ^vofeai# i ^aupf gefa§rfie^ (ip/vnnb macije (ïrflrigt; i efung be^ ^al^/aber bie 9Örfac^ be^ 3’^ j tÇumo verfc^weigf er/ XCoferm aber iut« lt;nbsp;.^en^en^ugetrleben wirt/erfolgf ein bren^ ( «enb lieber/ Caufosgenant/@(elcbflt;»tl^/ i treil ^ur Webern bie 0J?aeert flc^ begibi/fbl^ f gefgefcljwlnbelnflammationv» Sn^ön^ c ^T'^^' ^i^^^S/^(^(^f!^^igt; Ï’ff ^Ippoerafeo mel^ t

het/ba^eoforglic^fep/wennbleOvoferort t euOerpen^Ufbern irlberutn ÇlnelnIn^etb f fc^lele^l/ Äargegen aber ein gut beleben/ j wann fie von Innen fleh berauben begibt* ;

Steift bann berfachen jutbuntÄiao 5 wllich birförmlich fagen/ Æ)le Ovefe i^iein t lauter brennenbegt;^l? ber^aut/mltgfrl«^ 5

-ocr page 229-

^3lt;gt;^rttt^fijcw, 101 éfm @(fdwu(ß AU^^^fït’^ î’^ ©aUen/î ’’^u^affofefjur furterf tverönt/fovut We ««lîetlic^f 2tr(?nn? bdangt/twe brrOStafitZ quot;^«flbu fin @hcbmfl^/f6ffp@djfncFfl “ber 2lrm/in bflOf m '^Gaffer verbromefZ' Pfdß in fa(f fm Raffer |« Fule / Oßae fc^ 8ft Darauf f ^ewKeb/bap ber ^»ratine biircb concentration öft^i^en/tüwenöt^ ^'Po öffcbwinber wirf/ »nb ber Schmers Mo größer / ?önb ntcljt allein in fclctxm ßfringen Q5rannf/ fonber wen ein ^hum ^^tgehef von ^Suebfen puluer/ ober wenn *^ ©tiicf ©efebü^ abgehben/ muß bu JJ^t lefeben mtf ^aßer/fonbem mif ^p P8/baße6fanburcbbringen / vnnbalfo ‘'wpaifben bie ^i^e / müßen alfo 2lr^f^ Men gebraucht werben/welcbe/ob fie wo! ^fïerheb hwenber ^-pgenfebaffffub ^a^ ‘*^ffnfe9cn/bennocb burebbringen mó^ ^ / vnnb bie brennenbe ^i^e auß^iebenZ ÿf r bie wirß bu vorwerffen ber Uralten ■^r^fen Axioma,Contraria contrarijseu-J’f b-^i^e foil mit f ûlenben/vnb Äahe mit Wgen Strßenepeneuriert werben/ ^oiß ggt; iij wabrZ

-ocr page 230-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Slr^Heç^ucÇ/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;waÇr/vnî) fo( von mir mit mehren ^efau^^

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;net werben / Other mao ^me »or em 93ff^

fanbt ^ 57em6lic^/ an wek^em orf etn »n^ tiatilr(ic^e.^in für^anben/foff man buref? abnemmungbereinigen ‘^rfaeben feUb X)« wiberumh futen/vn ju feinem ^(i^'' pc rame nf ober natnr heeer meHigfeif brillé gen/ »nnbincbt biefer gepaft forffaeren/ ^aoorf ipetntg/vnb bat feinen ^«P«^/ Ergo muf man bureb tótenbe ;iDinge bilt; ^ine/»nnb bureb juruef treibenbe^m^ nepen ben 3uPnf belfern/ ^aû bie orfaeb ' ber Oîofen mebt fo fehr In IbrerXluanfifet ato Xluadfet mangelbafftig/wîe bann ba^ rauf lelcbi (icb juvermerd en/baf ob«P‘^‘‘^ gieren ober Otbertaf/ober bergleuben af (etn burcb eulferdcbc Otufftag inn einem stag ^wep ober brepofftmato mirt euriri/ SÖnnb bao mebf aüein / fonbern etheb^ rduebem nurbie CKofe mit ïOïapix/ober Qöepraueb/ ober ©anef Eobane ^raut/ ober bergletcben / »nnb tegeifetdcben bar«! nuff nn »ngewdfeben Stueb/wie eovoii bem ^eber (ompt, Otnbere aber binbert

-ocr page 231-

©3oamp;att^fV^w♦ 102 J^tt (Sc^cncfet nut entern ro^fm ^et óen oabem ober @c^nur oben ben Schaben/ J^ff ttu^ epngcbitbter Superftition vennep^ ^teno/ bic Diofe (tei^e afo bann ntef^t BoBer Buiauff/ober bcfrrcicljen ben $abem nnc ^^enaef« QÖt( a(fo Ber onber etlicBe be^ 't^erte tStnef nntt^eikn / bk en Qer lub ju gebrandjen feinb/vnbcrfïüebau^ 0ciich I‘’uqen/tüclcbe burebbnngt/ vnb geioakig oußkne^t / mac^t man maneberU'p ^r# ^enep»

5]im beft gemepnen ©endlangen vier Ï^funb/vnbSSanmól emPfunb/t^u ba^u ï« haberung ber ^c^merpen cm .hotter *gt;0111 lt;2p / geu^ anfänglich menig langen ïnbem^el/vnnb^ernop^omol/barnach BicB: tul mcBj/bif: alles vermifcht/nepe cm iïnch barmn/onb fdblags ober ben 0cba^ t’en/mag fonfrenaueb bas lt;fp vnber(ap fen merben / wenn bn aber gebaben mdebß ^onunberb(nthX)e(/mere beßo beffer,

©(eiebfano wie man aub ber ©euch langen 0cpïf berept/ alfo iß btefclbige^u btefem ÏVeref gar erfprießheb/wenn man

P mj bk

-ocr page 232-

2(r^«cV^U(^/

H^'^^Vlfw ^oUunbfrbfüfÇ maper/o^ff in mangel belten mn gemepn ^Öalfer 5lt;f^ f(opfff/2;üdjer bajn fenc^t/bjefelbeetwa? auptrueft / vnb (amhe^ au|f ben 0cbabett (egf/vnb afe ba(b ße trueben/mtbernmb er^ newerf/ 3iicp mag man ein tpril ’gt;Öenebi^ feber ©eptfen/vn jmep t^eif^ö^fo^t wfr^ nufdjen mit^Baffer/vil barren em Caw-plafmapber^rep machen/»nb vber baö 3Ïodau|f legen* @o fan man and) in viel^ erkp 0prmvon J^oUunbermacben/^lp laße icb geprade im Anfang ber Ovofm bie Ovinben von -^oHunber abfebaben/vnö barmif bae ganne ©heb vmbtpiefeln/ml’ folc^ep brepmalim ^aganbern/banned halb imden tvirbf/^pnßen vermifc^e teb ein guindin Xberiadp inn rier oberfünff pnpen J^ollunberblnt Qöaßerö / vnb tinv de barinn ein iXüeblein / vnnb lege baßek bige etwaeaußgetruefef latvlidj au|f bad CKotlaufT/ vnnb iß mannier mal von mir bemert/vnnb fan foldjeoam ^aupf ober J^alß/oberauß'bie^vippen am fnglicßßen gppßddl merben. ^cb bab mit benfelben einmal

-ocr page 233-

ftwmal einen vom^lbel eunert/ber ein^e/ï ^btrer »nber bent (incfcn 2inn gehabt/ ^i’Ucbö nujf^ten^t/ »nnb pief epten^en wua pee ^4ti^ pon/^wegaV baju febfug em Bryfipeias, vnnb nam bie^an^e @ette m / ‘»efe^ô / me it ce bem ^er^en gar nahe/ ge^ fabrljcb were gewefen / wenn man falle Parenen ba;u gebrauebf bett / vnnb inn^ fonber$/0hf emal bte^r fanning gibf/nnb ber Hippocrates auch bezeuget / ba^ bie *p’‘®’^**9' 3Ïofcg«rgefd|rWwdc^eg«fFperfc^we(f ' ’^’‘ I^ungen vnb wnnben erfolgt/ Ihab neben ob^ gemelfemTop ico allein ^ur fanfften^ur^ gterung ber Catien frifc^ ausgewogene Caffiamepngeben*

2((fo fan man ber inerflen Otinben oom Itnbenbaum ein^anbtvoll ober brep flcin Jerfebneiben/onnbober ‘57acbtin ^oüum berblöt QBaffer erwepeb^n laffen / onb ein i£ucb barinit gefeuert / onb fanfft an^ge# trurff aufflegen/onnb wenno auSgebunt/ wibcrumb erfrtfeben/baber (eicbtlicbwu fe# ben / baß man fester gleiche binge brau# (bemnuSwu ber 3îofen/ wie im ^ranbt/

-ocr page 234-

jmviiJjjpj 4^3tu$vq lt;^tw))o\c uiC •^vt«

UI) â^uiq 4)nv z^i^îpitua 4jqr jJi / u))§)?4) )j§n^ sEiujoj pia^ppjQimj U)^3i)jäi)(5’ /j^twJ^nr )$i(^)iq ô)^)))âî/u)QV^a)U)Q j|nv ^tqj)jy VQ U4b)j quua/^nwvq 4)îl»ylt;^ up U)^VtU ‘ f U3UI a y [[og ^114)014»S QUH« /djv0 9V(WP hüüq un^j /ô^))J 43Q0Û5) jU0a4)WOQ;' Uf))^)î)î)U)«4W)U ^311)2;

‘UJ^obVuv spuidmg U)UpJ Ut oui j -uanFJouopi/^opipauag IU3Q110« J4iai ^311V oj) vO^q 0)m)w qua /j)^)^ H)q)4 )^3t| jf^DOpq ilnt? 03^3pai/u)îuiqqp4^3S)U,i)itt ^)V 4)qV4Dq ^ijfftije «3€pp4i| )4)qu)^

•44301(131(43 qui n43qim/4uoq z^Ç^nv 3tiiC^ )iq ^34nq 031111301 quo/14'3)30 «xjv^’S) M^nvw^VX ô)0if U)^3ji«i2 quo / «3Woj3V Oijlj) ui U)4)3q4)qjofj^j33g^ )^3iiP ^)nv U3^3nv4q ^3oq/u)^)V4)6 u)^ 4)^40« UDupq 114)001 ii3j4!oi ip4nq)uÿ

•)0)j 4)qn4üq ^31135 9U)jpn4j up quo / U3d4l3}^- woo JJt30 )iq )^3P4J| 43q3g 4)up inu ^31)011') ünvjiox; ovq j^nv uvui övq/^nuuii3^3@ O3^3ij43qiioj up ^3nv j|»

/4.’naéï«^4)3

-ocr page 235-

‘^3oamp;4tt^eV^rö- 104' tfl/ vnnb nuf gróiïerm ® ffc^tvuffï fic^ er;* efigt/Eryli pclate Ocdemathofo genanuf/ ^^ib jfb gar uà^h'^ befunbm/ ha^ wan bte »nbei pc Oïttiöc ober Ärofl vorn groben ^voî in ^ù r verfieb/nuf einer J^anb voll lt;^^amillfnbtumen/bt^ ein ^rep barank werbe / benfelben foil man ennoeber^wh feben ^wep Xue^er/ober aber auffbte blop fe^aut legen»

^a f$ ficf) nun mbebf bureb verfaumü nuß ober anbere binberung jufragen / ba^ bie ^aut würbe abgeben / vnnb bie C\ofe wunbt fepn/ fol man vber ben iScbaben firemen (falmepfÏemju’Pnluergepoffen/ ©onjlen mag man bie iSalb Diapalma barauff grefeben/ober biß Sparadrapum ober^ebmebfucb»

'Ï7imb ^aumdl jw^p ^funbf / (a^f es fieben mn etm glaßürfen erbnen gt;^afen/ (bue barju flein zerrieben '35lepwei^ aebf 401b/ ‘'‘b’'^ n^t^d '’Wb / vnb (a^ fieben bi^ co febmarp wirf / barnacb vermifebe babep gulbcn ©tlberglif / gleicbfaOo flein jertf neben vier 4otb/»mib rubro bip es bief fep/

-ocr page 236-

2(rgnei)^U(^/

«b bann fÇu ce vorn ^fuircr/vnnbnW hngfam liarvnbcrgepûluertcn OJîprrhfH jmcp ioth/ vnbûn fclbcn foil man funif b» kmcn^^öc^cr/bbfr Ib glat madjc n/vnî) jU nof^f urfft behalf cn/Ç5rinbf auc^gut ^unt %ranamp;t vnö anberen @c^4ï)cn»

Cur»prx- ;öfmnacb auc^ ethe^e offerrmab niïf ftruatiua. jjjjj|-^j. ,p(^^,,j, ^^^afft herben/onD vulgfgt; fc^Ifdjt fepn/benen btefelbangeeebt/mb teb bann bok iTBurvnb ^nrjïhcljc ^4«/ fer/bic bbfer (Sebfue^ten f4§tg onnb baju genefgf/fenne/ab wil nothin fepn/ baf; bb fentgen pebjettUefj im ^rö^lmg vnd?erb(i purgteren/onb/wo ferm ndi^ig/ber 3berlt; iaffung pflegen / vnb gure orbnung galten tm (Jffenonb /tnncfen/gcbraiicfxn eth* c^e JU Verhütung vnb ^r^feruanon neun ^a^im Nepalle S0ïorgen nüd^fembi^ ÄÄc^lew»

“Jïimb gemeinen ©amanberleinvnnb ^faffenblat f ebenem .f)anbfooll/ ‘ÏCer^ muf^em halb J?anbt voll/;wep ,©ofief »om ^*p / Solche allee jerÇaef t vnnb oer«« IKïWZ fel man m dutter braten / baf ein

-ocr page 237-

©.^t^Çatt^Bcv^w- ’0$ lt;^ûfij(ettt darauf; wirbt/ »nbalk €9?orßcn bfffen gniKfien/@en|^ni taffe tefj biefelbu Äff tm OJîep «fic^c f^ö wcffig vonOJMefj/ Mrm« obßeDaetjteÄrnUfr gefotten/br a w etjen»

'5on wunberkebem o6em Q5rfmmcnclgt;crniaca.

^^ Internai ^nebi^ejunv ä tc^W^ ^djrft6envnnb3r^ bert 5« vnbert^fnigem^ieurf

^J^ |lcvnamp;(£*^rfnt'UWfr 0t^ab furgenommen/ wit ic^nic^c ünbcrtalffn etwae auch von Der vner^dr^ ten rtinb erbdrmttc^en fc^mer^Kc^m ÄraneffifVfan^ujetaen/öanutewerÖnat) ein geraume sdtbi^ i«m euPterflenfeinbC äefetjwdefjt vnb abgemarteft worben (wte^ loot biefelbe ntc^f ohne fatfe^er erbtc^tet Söertcumtbung on î^aeffrebe ettte^r fe^c tne^tfertigen bofenieuteanbere gebeutet) lt;eboc^ burc^ ® offeo fonberbartiefje ©new be iufdrberp/ on n b gute orbent tfe^e mittel gebeft

-ocr page 238-

Sfr^iKV^uc^Z gcBcfferf/auff î’a^ auc^ anbere/fo in^id^ rijen bo^en^dfi^en vnö ©efahr gerat^en/ î’erU^eg etwa angcpfct wurbe/au^ foU^ff denbi^cr ’)gt;fagfn erretteten werben.

Bocfjbefrijwcrlicbe .^rancf^e^f i^ ruwer @* anfommen / aß man eabk taw fenbt/funffbunbert/ fcebmee vnb neun/nn (T^nlïmonaf. 3P bantaß ruwer 0.acblt; tnnb brepfp^ 3abr aft gewefen/vnnb vort ^aturvnb ^ompfexwn ^futretrij vnnb 0angutnifc^/ auc^ fubtiefvnnbfcbarpjf »ongefü^fen tnnwcnbtgvnb au^wenbtg/ bervr fachen aurij e^evnnb befcbwerliebev y^eme vernemmen/baneben auch ßetfcbt^ vnb fcfjwer von ^eib/ ber ©efralt/baf; bef .£eibobcn vnberber iijien/ von ben 4at«^ nifc^en Septum tranfuerfum, vnb bep ben €5riec^ifc^en Diaphragma genannt / e«^ vorn ein geraumejeit gefpannen gewefen vubauffgefaulfen/nnt furpe bef^Itheme.

06«« Saraujf jum lepten gefolgte bk vner^ ©wfit». hörte vnnb vn(eib(t;be@cbinergen /belt;f fonberinber rechten feitenvnberberie# bern an bent (f^ebamOieon/nut 2(uffble#

-ocr page 239-

©^t’^^^^^V^^^ nbsp;nbsp;nbsp;'^^

5Wd4(^«’«^ß®”^ rpannuttd/äWe^ ob î’icgan^e 4îpc mtfona Horben gefpanec Jvere geivefen / f « M ma« fiefj kfurdjeen/ I’erSSaudj mddjfe aulfrftÓfn/w hamacs fogfwakjgtvûrgenvon^cbfnmvnbvcrj» febnben ëaHftilïcba^ebfn/ babble 2(n^ ^'ffenben vfrmepnten/ee trer dn tnnerhe^ 2(poflfm ingangen- ÇÜnnbwùtvolbar^ nach ettvan bte^dn ftficbcXaggfhnbi'rtZ fo^df fidj bennoeb bic ÄVaneF^epf mttbcp ontkriber bemtaßen ge§4u)fff/ba^ pc^ bic gfoffe abdrmOebo ëcbnu'rtïi’ti wibcr^a# ben vanemmen (affen / vnb febreef (icb ge^ peintgt/vngefdbrlicb vmb bteep(ffte punö be^ 'yïdebtö / gememficb am brillen ^ag/ Wie eine betvegung bef; brtïidgigê fiebere/ bi|tt)ei(en m ber vierbeen 5Ïacbi/aucb intt berfeebfïen‘51acbi/vnber jenen mii ferne? fer verdnberung* ^amaefj im CJïep pjonai war cm groffe^dde ßdltge vnben int ^dueb / barju ben ^(ipiren gebranebf mil geringen ^urgierungen/ barmif bte nofbige smalen fanffi gerepnigi / vnnö aneb PPajïer apphdriz babureb bie^dlte vber?

-ocr page 240-

2(r^rtci)^^uc6/ i)f»cn»unSeH / vnnO amp;ic faite ^mbe (Idn^ 2^ag »nnb ‘Jiac^tahgiengen/alfo öa^ M ©ommerin jiemfic^er 0efufiö(^nt»gt;kF fracljt / nur Paß vnderwcHen crüc^c t»«»^ anre^un^ wrbheJ^ert/ ^fî’oc^ nn anfW folgotöcrt OBinffr^^atPfrvönge Ö^^n^ gd (icQ wiöeniinb Çerfür aeffan vitgefebi“;^ («^ ju ^cfu'ii ÏÖ^ren in Per ïïde^i/ vnÖ Rt^ ne jdf wiöer gr^dte vber Pic vierte^deb^Z divan über Pic fnn|fte/ duc^ Pie fec^ße vnP PicneunPic5ïac^UnnfonPcr§cifnac^Pd^ vief ePer wenig öXaterien mit wurgert außbraebt worPenz »0 er^nb peb P^é elen^ Pige^ebmer^en vnnP ^ebetÇumbdttt |f tt ;wifcben Pent rechten Vieren vnnP^d Pern int anfang Per großen Puf en ^drüte ëunb ge. ^*’^ ^“^^ ^‘^^ ÔcPâmîô Heon genennet/ Mrm. ® Paran P^fnr^cbfinPe@fPdtnïoPer@drf/ c^cum. uuf kanten Cæcum, auch gemengt SOo^ îîonocu. Pannen Per große Samt Colon aulfßet^ '“’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;get nach innwenPigenthoie Per Xebern/Pd^

her Per ^ehetag jteb aneb Panrt auß^egt; tbedt biß vnPer Pem Qiagen 5« Pent SÖWJ in Per ImeFen Ceicen/ vnnP fertnereÇera^

-ocr page 241-

®.3^^^'^'^^9'-^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;107

ouffbaeCfj^bcpn/ daMPefbigc @cWrm ficfjwiüfr vmStm'cfdt^u Dem '^abd/ öoc^ thraö me^r nac^ ber (ntefen @erten/vnttö cnbiget tittifoten ^arm ben 2(ff(ern ge# tiamu/oberOJïa^barnt»

,©tftpfd nun bte große T'cm naefj 0 $ ^nb vmb Wirbel beß Cotone fun vnb wiber fic^regfen/oermevnt nifniughcb/bap fol# e^eegan^wereauß au|fßeigen ber Ö^ut# ter »erorfaebt/ aber eo iß n tcljt alfo/ onan# gefeben / baß auc^ etliche bep ben ^Teuf# feben/ fonicbieoon naturhcljen vrfacben Hocb Ö^Mjaffen^en beß ^enfe^ltt^è Cdr# pere wißen/ biß obrig ©rtmeii bie d^ïane# wuifer nennen / bann bie Hiaca paiHo tin fo gefefjwinb erbdrmlie^e/fa tóbtlicbe Mrancfbeptiß/ fûmentlicfj tnnalfen ^eu# ten/bie feilen barvonFontwen/ baß etliche ber allen ©eribenien vervrficbi/biefelbe MiCereremci, Erbarm bicfj meiner/JU Wifim« nennen. SÖnb bat in -fatetn / »on wegen ““* »mbfürrenben ßecben »nb retßen/ben'^a# inen V oluuli vnb Conuoluuli, ^^erfelben voIhuIu». Sörfac^en halben bie ©necken neonnen# ^Xquot;?*’ nen/

-ocr page 242-

2(r^«ci)®ud^/

diorcii, nm / fonflenauc^ Chordapfos ' »ow @^^ p'“’« ffbv!Ußvniit)(?pannunß/ingf(taUftnff '

^ftorîJm gf pfiffen iwrbt'Sttö rr^f^ff 0^6 anf4n0(ic^ mit einem vdfligen wur^tf/ mit viel aujfrepfungZon einige linDernngZ mit flirren vnO murren im Q5auc^ / vnnf mit verfeepffung 0fulgang$ vnnd Der ^inDen/vn mitfole^em flee^en/abwur^ df rQ?aucfgt; mit^ladeln ge|ii»p|fet/oDer mir ‘57epernDure^fort/aue^ etrnan mit firent gern vu gewaltigem ^ie^en Der^ennaDem h^ ^nWen im èaupt/ wie ein .^rampff cPer Spafmus-SÖnD ^at ee vnfer @alenuö Dafür gehalten / Da^ faum /emanDfd Dar^ von fommen/aufferÇalb Die.^inDer/Deneil ihre natörüe^ feuchte ^ülffe t^uf.

5olgenbf0 im ^unemmen Der Äranff*’ Çept zeucht allee ^mauff mm ehern t^cil/ Der^alben erfolget Darauf Dae vhergehen , vermtfebfen *pßlegmafifeben ©ebleim^ nbsp;nbsp;■

vnD (fallen/Jroft De^ ganzen ieibee/reip nbsp;nbsp;,

fenhe ^ehetag / Dtp vielen auc^ fün^eDe^ , 2lt^eme / vnnD ein |linef «iDe aufffeppen/ Dap auelj etwan Dao jVoth/Doe vnDe fernen !

au^gt; '

-ocr page 243-

‘^MO^^u^^^evau 108 ®'^^3atig Bat/ vnnö mît (tarif en iJ’Üflicrc« J^t^t fan an^cf rieben werben / nofwenbtß^ »nttJpe(c^en vn anberengufdUen mu^ Jt’fvfic^ (leigen/ »nb jum Cwunbean^ge# ‘ß^et werben / wetc^ee «lieb ben abßcrben* ^w viel gefebwinber vberfompt«

^Unun biefe elendige Äranefhept ber# ^aßen gnugfam gewähret / warb biefelbi# 8' ermriterf julegten burebgewaUtgau^* 'Bürgen fe^leimigc^^tegmatifeben feuc^«gt; *^fetten »nb »erfc(jfiben@aUen/auc^ fob Stten wolbij^weifen/jebocb feltenmaf/ we# ’’^ fdjwar^er/ C9?e(anc^o(tfcljer OJ^aten* tu / banvorv erßwarbaußgebroc^en/wad *’wHvtt|lvnverbäuwetinn bem C9?agen f^^nben / bebarreten aber biejeit be^ er^ bärmftc^en éc^merpene vngefd^rfie^ M@tunbt. darnach warb ein fc^arpf# j fer vnnb entflammeter ^arn mitrei(fen* bem ©rieß / ber juvorn in ber ’Peine gor verpopffet war/abgefeWagen / wie in gleu '^ben bann auefj bie Derpopffte ^inbe anffgelöfet/wiewol ber bepben puefen we* gen auffer^alb ber Ço^en 7lot^ / nunmehr ij viel

-ocr page 244-

Chaîne}} quot;^uefV

igt;M ma^ù^m ÖJïangefó/ cr^cfgtf neb lt;’^ krKïJcridtöfr uugh^ mitÇoid^cïfch^^^ tig fat vnb gavait/ wie ein gefc^wml) ^i('' igt;(r/ öoefj nad) victfaffigcr ahitarwun^ aquicfte fub Der fcf^wacfje ^eib Durch Ddi Cf^toff/aaoH Duf: vielauffreplungéDe^ SÄa^ene »nnö furren hef; ©eDurme o^« fonOere Pent / vnnD viel ;öurft we^en M grofTen vorge^enDen pcmltchen^rhdr/DiV' |el£»|Ïen verblieben.

^iftwl man aber vermeinet ^ef«/ Da^ m fole^em full Der ^ein am beftenj^d trumf en wer / vnö Die @pet| mir verwart menD jurant vniiD ©eivûruen ^n beOerer , verDauwung/ viiD Vermutung Der QüiiWe j berepi / Çab icbDennech an^cfchen mit Der . 9gt;ur^terung / Duf: Die ab^angem ^awi , ' Dünne/ ftibnl vnD ié'fwlenfcb gewefen/vtiD Der parnbu?igt;ïvniiDfcharpff^gt; Äan^al nach Dem jwoljfren tag ,^eeembrw/3iiiiv fiebeiipig/ welchen Der Çvebbefc^werlicbfîf ra^ war / epn^ebe« alle morgen ein 'i5räfv J lern von faufft ^ler/ vnnD einen,iÖotter Î Von einem frifc^en (^'p / Dar^n bipivetlen . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zweert

-ocr page 245-

*ö3ï^^lt;ïtt^lt;Vffö- gt;9? t•^gt;lt;«t ^óffdvon (lt;ixlt;rmbfm Ovofcnfpnip ^ffmifc^cf waren / jbi^etkn auch öe^ ^efjfe Mrinnen Ruiner mit meni^^Uf *«» 5Immef/ Daneben warb tm anfang M Enrage vnnb 2Cbenbf eßenö gut fanfft ßw 'iJiter getrunef en/ vnb Darnach reiner *’’lt;iß'er OBemZ iß bavon nteftr Seßerung ^‘folgt / febodj Bae auch jur ßiiiung ber er^ *ttf(bten vnletblicben (scbmeri^enviefbe^ förbert beßPhilonij romani rin l^aibqutnfü •finmurim ferupet 5Ü?i(^ribati, unwecn ^öffcl^ ßanuKenwaßer warm epngenpm^^ Wen / ober aber mit fo meiguten TBeitw ^crmifcbt. SÖber allee iß aber bae eu ßer ß ^arUiebßvnbbeße IXemebium ober ^mi^« Öofum baju gewefen pnfer 2(reanum / bae Wwer @. ßdugenaebtragen/vnnbin foü t^er ^o^er‘57ot^ vnbgewaltigen anßoß ge# ^raueben/inn form eine geringen’Pilulen »Jon große einerbalben i^rbfen/bamujob c^c ß^mer^tn fur^em geßtUtwerben obn ^'efebwemuß/vnb iß ber SÖrfacben vorab 1 ra ”” anmutiger 3ronepfcbaß vor euwer ®*5ürnemlicb / bieweil bießlbe rin vn^ X2 Uj glaubf!

-ocr page 246-

*§ja^öi«?/ttw^40|

^4lt; /2p»«î^^(( Wgt;« -»Q^» «nJnvQ^

*P^tt3g

’puiiUTt^uoawwv^

M«v(ÿ 3qjv^ up / PVM«M»gt;wgpïG ‘jjoajquvii- upóaqjl/pvjqwntQ^

’wmwwWwïc

♦noajquöCr

0«? / pnjq»4iiii«»^;^ U4^3jti«PÏC

•nou )quv(ÿ up 94Q4i/UV40W^^ ♦w^utuugurj^

»noaïa«p(^oaif$4Q4lt;§}nw44m;

: jjtuj^nJoJjü qua/u^grjpe ^p 4)11 ^3n»Qgt; ujq qma 9j ^jpaï/ajijvy ç^ wé Ö#)jl^'’ï ”P / Ï44üa»4q 4nïV44d01435 QUU« tH4?ÖÏ 2^1)Wtt 4)U0j Ul ^JUVÇ^ U3Q y« HV^4Ïgt; jÿ)tl^ 3^3,jpv944quoj ^«»W^

*U4qV^U4Ù4U$4)C UW4quv 04)4411^ uoa U4|J44^4jqv ^,t)qnvj6

Z^nafeH^jjS

-ocr page 247-

‘Ö^o^^tt^e^erö. no ^r^efirt.

©al^an/Kamp;fó dn ^otft. ’

Si^ 5u|ammcn ;u Pulucr lt;ïc|Ïo0fn/ ï’oc^ nïf hurc^^e^fl/foa man au^ Sebar^! üc^cn ivadm ï^uc^ nach ber ^rdde öc^ ^anc^0 bünn 5cr|lrädxn/vnnamp;harauff 55aummone gar öunne tegen / vnb mit bt^ piUterf 5)tnfamen ^ete befprengen/ Dar^ nac^ 040 putuenviöer baraulf ßreumen/ »nb mtber bpïilherf ^infamen 4gt;e(e bar^ t’uff t^un/ vnb a(6 bann mit roten (»etben Raffet »ber}te^en/vnnb nach ber Munfi tur4fîepfff n/ vnb bem benefit nach bran# f^en.è tetveil aber bic £eber von^atnr bi^ ^ig/ bat man bem p^aper obe ^u bef reeb# lt;fn betten etmae an^gefefjnitt £/ bamit bie ieber mebt befebabiget.

'iöiber bie ^i^ ber Olieren/vnnbbas ©heb/bat man bie Xenben ttnUier liefen# r«Ib geßriecben/vnb aucb von biefem niebt ^‘^laen/fonbertemperiertem pufnerepm,. ,

'timb Ärebfen ^ugcn auff Marmor# ©««ß o» pein gar fubtieigerieben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;gf^^

-ocr page 248-

2(r^ttci^^uc^/

^ttbojfldtt durfj berept / von /cM em^alHotj^.

“ÏÖolIfoöarm FAnfiOc^ gc^urrct/nn Xlumfldn* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

0n#famegt;

€Vï«ffatcnnö^gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

^«nmrtiwï)c»//eöoo ein halb quinfz km»

SÖnb macf? fofdjco a(ko^u dm fubfikn , 95nlucr/0a»on mißnncmmfn cm^^umk km duffdnmaf mk Paritar ( auffteutfc^Z Xa^ vnO ??adjf) ^'3a)pre vier ictb/mö 3ucf er/ober mk einer guten ^ru^en offf geringen ^emgenUkm.

2^quot; 3ucb k’ilgt;fgt;’ l’ko auft)ïeigen Oer ^kri’ gen ber militer/beffen tmfïo^ mem fidj fdgik^ k^ q3«i-niutgt; forceren / vimO ^.» @. von geringem woP *^'^’ fc^meetenben @eruc^ (eie^tke^ 'Ikiluf vnnb SÖnfrafft fcf?dp)fen/ifïfnrtreffiic^ bef 4gt;ek auf bem febwamen 3g|ïonein trdplfkinmkeim löffel voll OBeikoe^n^ geben / ober aber eine ober jwep von biefe« fbigenbenföilukn:

ÿîimb bef ©nmi ^erapini ein gwntk

-ocr page 249-

©3^Çatt?Bc9Wgt; n»

'%tbergcit dnÇalbqumtün»

SÜcmufc^c folc^cö wit fo vief Raffis »on ^cr^gefpannZ o^er ^dnrautÇen/ au nd^figz »nd t^u Mr^u ^wep S^rdpfflm »on fc^warpemSfgfletncndfeZoder von ^^ mepnen 3qpetnetw{eZ»nnd vcrfertigo ;u dnem^^epq. ^amac^ fat man von fe^ berm quintün neun ^ilulen ^u formirên/ »nd deren ju qenteflenztvie vermeidet.

éetnnacfj aucfj euwer 05- eine fondere ^upr^abentnder^tlïtnierfunfïzvndnacfj 1 erlittener jtranetXeepf Z fermem ^ufaUenZ afo dem tSefjfag Z grimmen/ vnd andern ^rfefjtvernuffen vorjuFommenZ^u einem Aqua vitæ, darvon fie auefj etmannmrt îîu^barfett gebraudjetZgrof gefallene ge^ tragen Z babe te^ auep $u vndertftemgem •®ienfte em 5ormpterbep feilen wóIfenZ ÎU verputung beforgfen 9Öberfanen Z »nd aucp jur‘57ieffungmn antvefenden popen Ïi^dpten. •

£9^anfoU nemmen frtfeper ^eonten Aquavit« ^urpefn defOJMnnlmoZda fie jubeFom^ menZóweplotp.

-ocr page 250-

.2(rèttei)$3ufÇ/

cDic'ïBur^fl voaOSiberncKrtt*

^on^ngdiea»

Attirer»

XormerthlL

55fllônan/ Kamp;eô fin (ofÇ»

@anop^t(«toî)a ^enramp;ùfen

2(u|fKc^tc« 5^»pfam/ vonn/cîxmdrt

Çat6 foth.

(^K^ettmtfid/dntoeÇ»

ÇtfrtWmtxn»

^omeran^en Oïtube/^k# fûnff quin(* lan.

^tt Santen von tvdffen Senff«

lt;^W^»

5enc^cG

Q^orianDen

Oronat/febes DrepqutnfUtt«

Se^warçfûntmeJ ober Î7arbue S^ ine/einqutnfleïn«

Sefcbelte ÿeom'enfdmerZdn (œÇ«

‘^BegÇoIbcrfdrwer ober Same«

Lorbeeren gefc^df«

^arbamomum«

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dubden/

-ocr page 251-

^Ö.3lt;gt;6lt;^tt®ev^v0. lu ÇiiBcbcn/Köee bntfÇalt quint Wtt* 3(u^gdcrcn3ï^‘Wlt;^^’”^^«/lt;'ttÏ’^tamp;lt;'^^

QJïufmtctinü^.

SSJïuffateuMumfn*

^rqdmgt;

©alqan / Kbrebtep quintWu^

Ornue»

3«ßtt)ffgt;

iange »nb runbf ^feffef ♦

0gt;art^férner/Klgt;eeïgt;ntt^(bqutHt(i«»

lt;Saltcp*

^vautkii.

^arbobfiKNctrti/ fc^w cto ^anbvoU.

SO^dilTcnÄraut»

SDïatoran*

Ärau^mün^»

3fopen»

2(poflfmfraut/)d)fe «n^fb baubveU» SClïcpbtömJdn / »ter (ot^» ^c{j(ö(fdHumcn.

^tttbenbffletb/Kï’ep anbert^tb lotÇ*

■CauoibetblûctÇ»

^cpitieubWctl*

-ocr page 252-

• ‘ ^v^nev^uf^Z ^2?ctßontni6(umcn.

Blumen von 0ftc^c$ ^tratna/f^ÿô finlof^.

0îdm»fcf}cn ^amtUftt/brep qunttfiU» IXtndcfHumm^

X^rfjfen^yngenMumen*

SÖnrretj^c^Humftt/ von /ebeo dn Kifamp;

;©fm regffdntg/ mag fünfiF @o((Wff^ ter barbf9 t^nn/man foil allee fc^ndDen/ vnö grot floßen / vnö in dn Éfifern Äd^ fcenjufammen fbun/vnö barauffgteO^ï^ jtvo 9jïa^ guten ^aluafier ober ïOïufea^ teltvdn/oberanbem pareten OïfKinifefjnt OBetne / vnb oben tool verfcbloffen/ an blé 0onn fe^en/vnnbmaeertet'en laffen vler^ §e^en^ag/vnb hßtveilen vmbrûttefen/ vnb barnat^ inBalngoMariæ bißiüierert-

®(wnm aber dn Çûbfc^efubttle Jornt Çaben / barntf man bte éptr/mo vnb fub^ dleße Mrujft en/ober auch ^eten auß @e^ wör.^ rober ben ©pmtum ober @dß bef? OBemo/ vnb bergletdben fnnphefj abue^ ^en fan / mtemof baOelbigeaud^ bureb ^’^^

-ocr page 253-

©•3pÇ^H^CVCiU «î ^’ffc ^oßrummt gcfcfjc^cu mag/ÇaB^ ôœ iemgm/îîie-lufl ôarju Çaben/^u ^f^ü^ JmWcfclk^ûr »nkn^uin “i^ffe^fupbfp^ HentvoUfn*

Qzrpheb^af matt cm fUmett mcrrcfigen 'Cfctt jumadjftt/vttttö ritt flew Äeflfjiri» ^antttt nuf fampt femett '2»fc(^ftt Oïd^ren ^*^l’ 25nnrnnit'iitcn/tv!lt; Wefe^amp;maÇfiwg ttu^wrifri#

,®arttacfgt; fon matt öaaJ^effjkm m ï'ftt •Öfcii fdKn/vnö eben an rin jebre (Jef def; «Pfette ritt ^ufftldc^Iem (affen/öarmft der 3vaucb aub^icßvn fatt / 21(6 datttt den .^cp fri halb voll îônmttctt TSaffere fhun/viiö 5tt 0??af enett / fo man biflinterett mtt/gar ftritt ^erfe ofjett/ m bett Äeffri tbittt/vnö fngt; ^en ^ut/faittt fern 2vd^rett/ mtedae SD?«# ßer bubep au^tvrifri/ barauff/ mit .Örij# fenbiafett verbittbett / bap ttic^tó beraufj fiec^c / viib a(6 baim erpfid) gar em (mbee Semver geben / vttb be^ Oßer^e fort cniftlicb ab#

warten»

Subtile

-ocr page 254-

SfrhrtcV^inf/

0uBfj(c5û:m/Mmtt hcr ^pmtuamp;Z^d^ ober fubtilfîe Krafft beß Sæcine/vnb auj; ©c* tvitryabgc^pgeR l'an werben.

-ocr page 255-

A.B.C.a#a^»

E- F. ^ut

G» G, ^oDa^ueauff ömÄeffd ßf^d

mïtiîfçg vcrflhd^mt H-l»Âe|Rt ^^* ifett»

L- Seuwerfod^.

^‘ 3(fc^en(ocfj»

N. O. etut

P- 5a^»

Âae 5^»^ WM^ tnn t’a miffot «a €oc^ laSoiz Da Dû Oîd^r DurdjgfÇff/wD wenn

Die 3îé^rDurc^»|î/ aûDaiin foUDaô 4^odj

Wù QBacbe oDer kinni iîuc^/ oDer trie

«la« am befren fan / ^ußeinacbt wefDenZ vnD voller 'kaffer german.

03?an fan auefj wol ein fpiritum vint oDer Die fubnlefîe ^rafften Deß 2Beinô «ußjie^cn aulfanDere weiß/ a($außer# nem auffred^ien gebrannten ^etn Zetir# c^e maÇl abgewogen in Balneo Mariæ, fo lang biß mn Der ÿroba Die f^ntue in ein» ^dffel em^unDet/ gar außbrenet/ wD ferne Ïïue^tig«

-ocr page 256-

Sln^m^ ^uc^Z ^.^^ ^euc^ft^fat verBkibG ^öer ^rmfprt^ Bran^titft ÖJïütinabfrbfk h^iß ^iMfpid/î,lt;'«nrlt;gt; *e’6rlt;mt»- ^^ *'®*’^^^^ iOciH fhmf(tt IVH/flIVUUM êWclnsz f‘' Ï’VHfcïbni erpz vnnö brennee öen ^^üv bnnï'aiK finîtan^/tt’ffdjêcr fct^ai^tfarbcn^cf^tvf^ lt;euSX ^lt;'^'^*^*^^f^'*«kffafï)(’^brailfc«^dn#/ ‘’ 'quot;'vnïffrw^etbaevbeh^/ba^iuf^robivn^ ' fanbere j^md^tftpzwde^eerförf mrt ^u^ | efer vut' nnöemt 3ufa^ dtvoe anmü^dä 1 niacbf.QBieaud;) öievutvi^tgcn ^ec^bnV ! ter t^ae (c^fc ^dncFcf gerne verefiren mrt einem QÖein / ^arau^ fie ben ©c^tneM er|l brennen / vnb ben OBein fanbern/ twe Iiefiigen/vnnb^aftene gemi^Oc^ barfiir/ nMnn|e,mebr ber OBew brenne/ /eme^f ^f^mebefö au^fc^tvabeme/fo balfelbige benoefj ein Itc^er^eicfeen ip/bei^ ber ÜJnn fteiref vnbguf gemefen i|ï. ßiefagenaud? barneben/ bn^ folcfjegefanberfe^ein mf we J^itnpf (feigen / bas pnmer mar^aff«« fig i|f /^ann 046 vbrige/ fo fie frinebe«/ nnr bie grobe menige ^'eucbfigfeif/ober vul f^e ‘ïi3fl|ferigfeif ijt/ bie bem Betupfe fern ^e^efMgen mit einigem ^ampff

-ocr page 257-

öfta^c^waöfm machen fan/ Wewdï/m fan Spiritus »nO^rnflftmrtamp;fm Srennm tenommm/ »nö dneu^nUan ©efe^maef hife^jufaç von ^nw ^ngbrr/^u^ et/ »nnl) öf rgldc^m gewinnet / fong foire Oer S)ïagc mit reefje fern we^cflagenwiMfol/ • (^e Äpler f^bdngen/ Äenenic^ ö«# Valetc Biemit fagen wil/ ïw^ fie fic^ befen# lien vnb %u^ thun/auff Da^ fie öe^OÏde^# @o«eo nic^i beraubetwerben/ wie folefeeo Der Adlige ^«ttlw ï)r4uwef/i»€o^

^ S^egiz

-ocr page 258-

JXtgtfter vnb força 3tin^ t^ak hefeö Slr^ne^ ^«(^.

. X

ANtimonium præparatum. folio 65 Aqua vitæ jum ©HmittfU/St^Mß/^f-i“

wfmwfcamp;MÇf.

2)nutnfr(:ßHrin»nlgt;3roffef. if^^-

diordapfbs.

Cicutaaquatica.

Tiôtvpûvetr.

Dracuntij.

DracuncuU.

S)ûvrc9)î«îgt;en.

lt;2:n^cndnl)tfdgt;w@c^t»et^» M». ‘î^h fi4)cn tiefer jCwncfbei/. gy. 3^’^l^tt- 89. Curation. 90. »praefmwrt^U» 94

Crttwûrm.

(grtfwûrm^uluer.

EryfipeUs.

Eryfipclatisipcfiic».

Ciur.

-ocr page 259-

Î^c^iftcr

Febnspeftilentialis ephemera. ?5 Febris typhodes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

Sfeefen »nb 59?afcrnan SScDJKit. 21 Sran^offo. çi. ^Benn f^rrn ^Cnfang senommcn. ibib. ?Ramcn bcr gron^ofen. yz. ëin^den. ^z. ©alb ober ©ebrnfer. famp;.Suf-fumigiaobcrSvSudKtting.p?. ^fïafïct.fp. ^Aljmbbcn©^!^. dt. 3w«’ncdlt;dxn©d)àlt;gt; ben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i

Formica GaUicaobcr granftofcnSt^dj^tl. Ó7

©Sn^fot^.

Q3rte^.

©vimmen.

Guaiac ober .Obl^f’^f'tt«^*

©ufe.^lben.

©me^inber.

Hæmatites.

v^alfsacfthwer.

'^crf^licrcfcnbcSonfecienu

«Ooißtvanef.

Heos.

Hiaca.

3wUr-

-ocr page 260-

SXe^ffler»

Mrtfctx«.

Mftöicn^ranrf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

Äwurtr ju bem ©djurtaud) WwM

£e6et2(lgt;lt;r.

Wdfrawr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«.X4.2f

Mercurius prarcipitatus.

Mercuriusdiaphoreticus.

SOîcptwirnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44-4'^

Miferercmçi.

SOîi ^bvaueb in anjiinbun,^ bef 6MKn(n4^Vin4/ lgt;nlgt;««btm3Wtm9ï5(iiK«f

SRifefler.

«ft

ÇiîâtbfgnflF-

Slaibt^riffef Kicbcnönnbjitf^l ?7- W^t^ bifdK (Surarion.tbib. Exorcifmus ober^ïf* fdjwerung öc(j ^lacbf^viff^- ’^'^

Sïrtp(tf(b«@«lt;ix.

97lt;fir.

Cbetörimmen.

0d)fcnfrancff;ci;f.

Pauame oberSafiafras, fPepipneuraonia.

-ocr page 261-

KW«.

55e|ti(ett jifc^ ®ru(Ifuc^(.^9.'3fri»W'

7o.Drî)enf(i(t)e Suratioit vnb^rccefi. 7«

5)f ptlem^ifc^cr J^up/ fo ^Inno i ç s 0. fafl

ï)ur(è3rtn(sè»vopam3et»ü«(.7?.^8i:fpninö.

«o-Suratton.

PhiloniumRomanum,

PilulæBarbarofTx.

Pleurefis.

Otegenwurm. '

ÖvegemvurmöafTf. 5Xegimcnt öc^ icblt;n^m aßen gt;lt;«tcf^ev«nflt;!?r

^oc^ Pen nétten.

ÜleiKlt;n^@tdn.

Sïippentvebc.

Ovo^ oïxr CRoHaulf. 9 4. Z^repakp @c* (djUefet??quot;' Suratton. 9lt;s. (Snftlt;rK(ölt; 2(rß* nep^^.Curaprsferuatiuä.

Ôîôcfmn«^

SaccharumSatutni.

I ^a(grt«p.^rlt;n«vnjubeve»;«it.

' ©af^óU.

Sanguis frænumCholers.

©aiupv^nmn.

Scelotyrbe.

Sciatica.

-ocr page 262-

Cc^urbaudj. i» ^Scfcbrci’buna wb -Sc^ piwtfon.ibil». ©(burbaucbtfmancbïvkp ina*

men. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

©(burk^n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

Ctbuvmtinamp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iamp;iïgt;-€djm-amp;(»ud)£rnjdlt;bcianh(fahï(ï. ibib. (odiif' Kntdig; »fachen. ?. ^^«dKn vn b ^BnbevedxiW ttobevju erfennen. f SSJn^ man inn biffer 5(rancfkVf vor bet Sur« ju betradxf n vnnbiU prü5nc(fKircn.7.^Bie man fteb in biferfranef* kot »erhalten foU. 8. duration ober J^eplniti? etlider^nfaUtn biefer^ranefbept.

lt;£d)ngt;av(snn^farfgt;.

€i;rwpS. Ambrofij.

Solanum fomnifetura.

€;painfde toefen.

€pantfd)?9?t;eren.

Stomacace.

©i^nandie.

Turbith minerale.

SSarm. 27. gtr^perkv art befer ^rand^

blt;pt- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28. b.

■SBapren ob bk aue^benben ^(Uenbefannfgewe*

(en. '

SBaren

-ocr page 263-

fKc^îfîer.

^«iw^rfrwn3.j^3dlt;^Weflt;r^m«f^. îf9Blt;fl3iinâ m tvamung tnwfer^oncf* ^fpf- ^6. Dünung ïK^ iibene. ^ 6. ©genr* Wx Suration^cr^al;««- j7. Xgt;rïgt;aitWlt;è« ^UMfton. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j8

^enacaua.

Vcnaciuilis.

VenaMedeni.

Venafanioß.

Voluuluï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. 107

SB.

^dbenbuntf.

^'alcfenbaum.

3«nplt;tf(fe^rtufqiK{(en.

Zarzaparilla.

Sd'rciwc^'uvmc.

(i ÏK^Ö Æ.

©fbïueftju^Mntff««

«wSW»/®««^ ïlfwfaM»

»j|T?Mm/3mMiy^

^M. D. ÏTXX V I 1 I.

-ocr page 264-

fKegîjîer.

Cc^urbauc^» i» Q^cfcljrcibutt^ vnb ^f^ ftiwtfon.tbiJ). ©(Ourbaucè^tnanc^crlcp ‘Dia*

men.

©c^urbevn.

^(^urmunbf- €djuramp;(iud)^t»lt;fd)céanïgt;ffa^'3. ibib. ©d^ur*

É4«d)«fvrfadxn. j. Odetten »nb^nïxifdxiï»^/ ttöbc^ä« erfenttert- f SJBa^ manninöicftf ^randbent tor ber (Jura ju ücfradxen ww^jU pro3nöfïictrcit7.^tlt; man fteft m Wfafronrf* ïx^f^erttaffenfoU. 8. êuranonoïxrJ^pIun^

lt;f Itdjer ^nfâU m biefer Xrand ^cçt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i2

Ç^d)îvar/lt;m$fdrh. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

€i;rupS. Ambrofij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;98

Solarium fomniferura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42

lt;amp;pantfd)cQ5ö£fcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p

Cpamfi^ sferen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ Stomacace.

©vaantje. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Turbith minerale.

Söarctt* 27. Siwcrk 9 art Wefe Äratif^

^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28. b.

fSabren eb ^K aut^bqiim ‘^luubttanMsi^' pm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

-ocr page 265-

^’ic^tfîer.

Pareil ^rfprung. j j. 3''’’^’'^’^ Wcf«iamp;‘lt;«w^lt;9f. jy-SBeiffagun^ »nïgt; tvamung in biferjvrancf* ^f. j6. Grünung M ^lt;^ntf. j 6. ^i$mu ltlt;^cS»ranonïgt;(rÖ5«l;K»- 37. £gt;rï)enf{tcbe

Suratton.

Venacaua.

Venaciuilis.

VenaMedeni.

Venafaniofa.

Voluulus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ. 107

SB.

SBrtbenbuncf.

SBalcfcnbaiim.

ÏBinterfre^

3«np«tfdamp;^rt«^quet(en.

Zarzaparilla.

S^'KiWc^Bürmc.

iJi © e.

©ebrutW ju ^raneffurt amS%vn/0ur(^ TÏicoïaiwn S^Uçum/^m^q^rZ

M. D. L X X XVIII.

-ocr page 266-

iS^^siU