Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

ADDITAE SVNT IMAGINES VIVAE, exaclißtma, tam recens non abfque baud vul-gari diligentia amp;nbsp;fide artifictofiißme expreffa, quorum pleraque noua, d^ hactenus non édita.

REVERENDO ET AMPLISS. DOMINO D. VIGLIO ZVICHEMO, S. BAVONIS GANDAV EN-SIS PRAEPOSITO,SVMMI SENATVS BELGICI PRAE-SIDIjET ORDINIS AVREI VELLERIS CANCELLARIO,

■RiA SVNT REVERENDE amp;nbsp;ampliflïme Præful, in qui-bus j amp;nbsp;per quæ medendi ars conftat, curationefque mor-boru perficiuntur : Morbus, Ægrorus,amp; Medicus, non modo artis, fed amp;nbsp;naturæ minifter : veluti Hippocrates Cous medicorum omnium , omnium amp;: medicorum amp;nbsp;philofophorû fententia Só iudicio princeps,fexto Épidemiorum libro fcriptum reliquit. Oppugnant fe mutuo, amp;nbsp;inter fe certat,medicus amp;nbsp;morbus. Medicus etenim laborat conaturque yt ægro-tantem feruet, atque à morbo liberum fa-

ciat. Morbus veró in perniciem amp;nbsp;cladem vergitxgrotantis. Ægrotuscft,in quo cer-tamen peragitur, qui li morbo quoque re-ludecur j amp;nbsp;medico audiens imperata fe-ceric exequaturqjj amp;nbsp;ab inutilibus, parum conuenientibus ac noxijs ablbnueric ; hoe cftjfi lèoportunafacientcm prçbueiitdnqj nuilo deliquerit, focius ac collega efficitur medico: morbo autem hollis. Duobus verb fimul cerrantibuSjægrè inualelcere mor bus poteft,amp;futuræaduerfus morbumvi-doriæ maxima fpes eft. Quemadmodum econtrà defperandum, fi ægrotus quæ mor bus didat amp;nbsp;appetiCj exequens,medico ad-uerfeturjarque ab eo defcifcens vtilia opor tunaq; neglexerit. A morbiiiiamq; parti-bus ftans, vires eius non parum auger, amp;nbsp;Icipfum in periculu ac vitæ fuæ difcrimen adducit: übi in primis, deinde amp;nbsp;medico, quem delerit, iniuri.am faciens. Medicus aurem,quicertamen cum morbo inir, tribus vtitur inftrumentis, quibus morbos ipfosaggrcditur,ac fuperare nititur: vidus videlicet ratione, medicamentis, autma-nu. Praterenim hæc tria,nulla ei alia funt vcræamp;: legitimæ curationis inftrumenta. Quæcunq; enim funt appellata morboru medica

medica remedia aut præfidia, ad aliquod hord rrium referuntur; vel enim ad vidus rationem pertinent ; aut ex numero funt medicamentorü:vel manus aliquod opus. Atque hinc etiam -S-epa^nw/jt«, totius artis medicæ pars poftrema, in très partes diftri' buta eft : in ^lairttTiKW, tpetp/n^jLiuriKW gt;(gù ;)(^povpyix,w. Cheirurgice,artifice manu amp;nbsp;opéré aliquo externodanitati cófulit;Phar maceutice, medicamentis ,• quorum non vnumjed varia funt générai moiboruvio-lentiæ refiftit. Diætetice autem, idonea, bene conftituta ac lalubri vidus ratione, omnibus corporis morbis amp;nbsp;malis alFedio-nibus fuccurrere docet. Inter has potior amp;nbsp;præftantior diætetice eft,vtpotejquæ fç-pe fola ad morborum curationem fufficiar, amp;nbsp;fine quavcl cheirurgice,velpharmaceu-tice commodèconfiftere non valent.Neu* traenim haru adfeopum amp;nbsp;finem fuum, facile aut féliciter peruenire poteft, abf que benè amp;nbsp;falubriter conftituta vidus ratione. Nam vtcunque fuo loco luxata,fra-da,diftorta,reftitutafint: vftiones, fedio-nesredè ceflerint : dcligaturæoptimæ,tara en nifi proba vidus ratio acceflerit, læpc non modo non prodeft artifex manus, fed

etiamnon rarô in diferimen æger adduci-tur,vei in peins delabitur. Médicamenta etiam quantumuis efficacia, earn tarnen, quam pollicenrur opem præftare non pof-funt j 1Î villus ratione autnonadiunentnr, aut conturbentur; ficuti Galennsad Pam-philianum Iibrode Theriacafcribit : vtfane vel his de caufis, diætetice reliquis dua-buSrS-J/xsMFSt'T;»«? parcibus fit prasferenda, amp;nbsp;vidus ratio alijs mftrumcntis, quibus in morborum oppugnatione medicus vtitur, longè potior fit habenda. lam efi:amp;: diætetice tutiffima Jècurifïima, ac iucundiffi-ma medendi via,quam medicus,fi quando roorbi violentia, magnitudo, aut conditio patitur, reliquis remedijsanteferre debet. Efi etenim amp;nbsp;huius officij tuto amp;nbsp;iucundè curare lucundius autéamp; tutius non poteft, quam pervidus rationem, qiiæ omnis pe-riculi exors eft,nihilque ingrati fecum ad-fert. Facit præterea diætetice, non lolum ad moi boru tutas, iucundafqj curationes, fed ad vjrtivw amp;nbsp;fanitatis conferuationem, vnica amp;: fok plurimum poteft. Nee enim corporis aut humorum teraperiem folam meliorem reddit, fed amp;nbsp;eorudem in æqua-bilitatc fua naturali temperiem conferuat.

Quæ certè quanta diætecices inter omnes medicine partes præftantia fit, fans often-dunt,amp; nullo modo audiendos eos efte de-monftrant,qui tarn fecura,tutain, gratam-que curandi viam negligunt,acin folis ali quot pharmacis,neciatis tutis,necfçpenu-mero iucundis, fedcrebro ingratis,pericu-loqj frequentiftimè non carentibus, cura-tionis omnem fpcm temcrè collocant : in paucis aliquot remediorum ac compoficiO num formulis ( quæ Iccrcta ipfi fua appellant, verifis impofturas dixerint ) totius arris fumma compræhenfam perperam exi-ftimantes. Cuiuimodi funt plcrique in-doâi,amp;: quotquot fe ab Afclepiadarum ra-lionali feda feparantes, fola fallacia expérimenta (equutur. Qui quum nullam aut cxiguam arris cognitionem habeant, verre methodi imperiti, fubinde litteraturç om-nis rudes, vei etiam prorfus avatpaA^HTo/jfe-fe ramen pro medicis venditare, miferofqj homines in periculum adducere non pu-defiunt, artis huius profeftionem amp;nbsp;impu-nè quidem facientes. Arns dico, tarn ma-gnæ, tam multarum,propemodumq5 infi-nitarum return cognitionem requirentis, vt ad integram amp;: vniuerfam cognofcen-

danijhominis vnius vita non fuffidatj tantum abeft vt paucis aliquot remedijs con-præhendi queat. Sed hæc eft artis medica: fatalis quidam conditio, vt perpetuó fub ea lareant homines lt;piXapyupoi,amp;i. impofto-tesaudaciffimij qui nonartiscognitionem aftedét, fed ex artis vm bra ac titulo folum lucrum amp;: vnicû turpem quæftum venen-tur. Tales Hippocrates perfonatos medicos appellatjdmillimofqj ijs ait,qui in Tra-gœdijs introdueüturj quemadmodû enim hi figuram, habitû,ac perionam corû quos referut habent, illiautéipfî verènon lunt; ficamp; ifti, famaquidem, titulo ac nomine, re autem amp;; opéré minimè font medici. Complures verb huiufeemodi,in omnibus vrbibus,amp; ciuitatibus,necnon in omnibus propemodum vicis reperiri, nec nouum nee admirandum eft, quando nec iHæ an-tiquillimæ Hippocratis amp;nbsp;Galeni ætates, necvllum pofterius lèculû à talibus Har-pyijs fucrit vacuum, amp;nbsp;in hac artium (ola, quod Plinius (cribit.eueniat, vt cuicunq; medicum le profeftberedatur. Verum hæc parerga. Ad dixteticen redeo,omniu par-hum medicinx fecuriflimam, ac ægrotan-tibus iucundiflimam , cuius inucntioncm tanti

tanti dininus Hippocrates fecit, vt cum, oui primus aegrocantiuin vidum afanorö oiicreuit, amp;nbsp;in morbis falubrem vidus ra-tionis modum oftendit,non minus de hu-manogenere mericum exiftimec,quam ilium , qui agreftem , fordidum ac ferinum quondam hominibusvidiim,inelegantio-remjaceum,quonunc vtimur, commuta-uit. Nonminoribus ccrtèille honoribus dignus eft,quàm Cefes,quæfrumêti vfum hominibusmonftrafTe fertur, priusquer-nis glandibusvefci folitis , cui ea de eau-fa diuinos honores gcntilis antiquitas in-fticuit. Neque enim ad alimencum fub-miniftrandum folum, venim amp;nbsp;ad fanita-temamp;falutemreperta eft. Vidum liquidem amp;nbsp;viuendi modum,ex quibus morbi amp;nbsp;dolores hunt, in falubriores permutare docet. Qjiod longèmaiuseft, quam fanis meliorem ac humanænacuræconuenien-tiorem vidum commonftralTe. Pauloau-tem prolixids de hacmedicinæ parte egi-mus,quôd plurima amp;quç præcipua in acu tilTimis amp;nbsp;grauiflimis morbis dixtetices inftrumenta funt, libcr contincat, quem ad teamplillimc Prxful damus.Prçter alia fiquidem ( quxqua occafione accelPerint, A $ in

in prxfatione ad leélores fcripßmus ) fru-mentorum amp;nbsp;eorum,qiiæex his preparan-turacconfiant,hiftoriascontinet. Quo-rutn vlus non modo in fècunda valetudi-ne.-verum amp;nbsp;in ad uer fa amp;nbsp;prçcipuus quidc ac falubcrrimns. Repchutur fanè mul ta Si plæraq;etiâ delicatiora,necnon fumptuo-fiora alimétajVel ab animalibus defumpta, vel ex friücibus arboribusue decerpta, yel ab alijs herbis collecta;at nulla çque ho minu vitæaç faluti vtilia aut necefiaria, vti fiumétacea. Reliquis fiquidé alimctis,nec femper,nec ßpetuo egemus,amp; aliquo tenl pore carere nó folum polTumus, verdm amp;: ab ijs abftinere.fubinde expedit : abfque frumentaceis au tem hominis vita vix fufti neri poteft. Panis etenim eft,qui cor amp;: corpus hominis confirmat.Frumétacea etiam vt plunmum funt, quibusinacutiflimis amp;nbsp;grauifiirais morbis ægrocancium amp;nbsp;vita fudinetur, robur feruatur, mala intempéries commutatur, morbi oppugnanturqj depellunturq5,atque fanitas reuocatur. vc-lutiex veterum medicorum fcriptis, fiitis euides. Hippocrates liquidem inijslibris, quos de ratione vidus in morbis acutis re-liquit,ptifanani in ardentioribus febribus, amp;: alijs

'ÄD R. D. VlGtlVM. ' 'n amp;nbsp;alijs morbis acucis commendat,atq; ro liquis omnibus cdulijs préfère: rantuique ert in eius laudibus, vt plærique libri ritu-lum commutantes eum, de ptifana appcl-larint. Alij veteres, Galcnus, Archigenes, Oribadus, Actius,Aretæus,Paulus, no modo ptifana, (cd amp;nbsp;chondro, alica, tragö, amp;: fubindefarre cum in his, tum in aliis morbis vtuntur, rebus ex frumenris faditijs. Quorum plæraque, quibus ignorantiæ te-n'ebrisimmerfa,amp;: paucisnoftix çtaiis me-diciscognita fuerint,qualcs item circa no-nulla frumentorum aut leguminum erro-restemporum infclicitate irrepferint, non fucrit operxprecium hic referre . Nobis certè curæfuit, hiftorias omnium eprum quæ hoc libro dc(tnbuntur,qua potuimus diligentia profcqui, amp;óbfcuraquidem luce donare ; erroribusveroim plicata, ab ijs vindicarc. Quid au tem prxftiterimus; eos malumus, qui hædedun funt,iudicare, quam temerèmulta denoftrislucubratio-nibus polliceri : affirmare tamê pofTumus, paradoxa plæraque, amp;nbsp;à commurii medi-cantium amp;nbsp;aliorum opinione, à nobis fcri-pta effe : (êd veterum audoru teftimonijs flecomprobata amp;dcfenfa,vt nullum de his

his dubicandi dodis locum fuperfuturum credamus. Hunc autem qualemcunque ocij amp;nbsp;ftudiorum noftrorum tenuem fru-dumJamp; gratum tibi, reuerende Præful, amp;nbsp;acccptuin futuru omninoconfido. Poftea-quam enim me iamdudum,amp; ab eo tempore, quo vir clariflimus ac vndequaque dodiiUmus D. loachimus Hopperus, Regis conlïliarius,cognatus meus, me tibi in-iînuaret,ac in amicitiam tuam perduceret, lingulari fern per beneuolentia prolequu-tusfueris ,noftram quoquehancfrumen-torum, leguminum, paluftrium amp;nbsp;aquati-lium herbarum hirtoriam,fauore fuo ac pa trociriio apud te nó carituram,fpcrarede-bco,quam nonalio ftudio.nifl vt meæ erga tuam reuerentiamobferuantiç iymbolum eßet, tibi nuncupate confilij noftri fuit. Probante verb amp;nbsp;hoc confilium noftrum, eodem D. Hoppero, fumma tibi amicitia, omnibufqueadco officijs coniundo,raa-iori etiam cum confidentia,hanc ipfam hi-fioriam fub clariflimi ac amplifiimi nominis tui patrocinio in lucem emitto . Bene vale, PræfuI ampliflime. Idibus Nouem-bris, A’.M. D. LX v.

E STIRPIVM HISTORIE commécarios, quos vulgari lingua padus fum fcmel atque iterum in vulgus venire.eos Latine me datu-rum amp;nbsp;promifiamp;iamdudumex-hiberccogitaui. Sedmehoccogi-tantem muka fepe remorata iunt,inter quæ nô po llrcma cft fed prçcipua,ai lis ipfius medicæ excccita tio,fiue vti vocal 'asâ^K. Quæ fubinde ita totû rc-quirit,occupatamp; detinet hominem,vt parum ocij, temporiftjue exiguum,ad alia ftudia relinquat.Ac-celîit amp;nbsp;hæfitatio quædam de ipfo fcribendi ordi-ne ac mcthodo, quæ amp;nbsp;nonnullara quoque tardi-latem amp;nbsp;cunâationem attulit.Necctenim làtis penes me ftatuerc potueram, quam potiffimùm ex duabus viam kquerer, aut methodum ampleftc-rer: commentarer ne videlicet in ftirpiumhiûo-iias,quç apud Ö iofcoridem cxtât,vt aliquando me pollicitum mcmini;vel potins propofitam amp;nbsp;ince-ptam rationcm feruarem, ac nouam vcluti ab inte-grohiftoriam contexerem. Et fubindequidem in Diolcoridem commentationes magis placebant, vrpote quæ audoritatis nó parum ab ip(o Diofco-ridis opere, cui fuilïènt iungendæ, videbantur ac-cepturæ, amp;nbsp;kudiofis ea de caufa gratiorcs futuræ, quàm feorfinhconfcriptæ hilloriæ. Diofcoridcs liquidem omnium perrcdilllmè, vt de co Galenus teftatum reliquit,de matetia medica tradatum có-fecit,ncc vllum,qui in ea quafi harena defudarunt.

parem aut fecundum habet. In eadem etiam opi-nioneomnis poft Galcnum pofteritas fiiit,quæ (emper pluriinum Diofcoridi detulifle comperi-tur. Sed tarnen quitm milita: ftirpes in pofteritatis cognitionem venerint,qnasprior amp;nbsp;Diofcoridis ætas ignorauit : non paucæ enam apudTheophra-ftum,Plinium, ac (ubinde apud alios auâorcs rc-periantur, à Diolcoride præteritæ ac omiflæ, qux fènhm innotelcere cœperunt : melius ac vtilius vi-debatur,noftram qualemcunqiic method urn, no-ftrumque ordinem ac inftitutum prolèqui, quam in Diolcoridé comnienratios cofcriptos darc. Ne-que enim ram commode aut o fortuné reccntiores illaf aut pofteriores ftirpes,vel a Diolcoridé præte-ritæ, commentarijs inleri potui lient, quam in no-ftra hiftoria fuo ordine delcribi. Sunt amp;nbsp;iam à Diofcoride non paucæ delcripræ noftro feculo in-cognitæ, de quibus commentari nó admodum re-fert.quindo earum amplior, aut dilucidior,vel for mædclcriptio, vel vinuni explicatio exhiberi aut proponi nequeat;acde ijs præterea adferri qucat nihil,quam apud vcteres fcriptu reperitur. Omit-to apud Diolcoridem nó paucaellè loca corrupta, ac variis modisdeprauata: quidam oblcura: multarum ftirpium defcriptiones vel omiflas, vel mutilas amp;nbsp;imperfeótas : quarundam vcró acccflione fuperfluorum aliundè tranflatorum permixnone confulas . Iam amp;nbsp;comparationcs ftirpium vel partium earum ad alias aliarumue partes, læpe minus proprias,veluti tuiîilaginis amp;nbsp;cynocrambes folio-rum , cum heden folljs comparatio, acanthi cum la(ftucç,cannabis cum fraxini,quinquefolij ad mé-tham

tham,hyo(cyamicumfmilacis,itcm amp;nbsp;centaurij magni acandrofeim capitulorum , cum papaueris capicibus, amp;nbsp;h quæ aliæ diflimilium, non appod-tæ,impiopriç vel ineptæ compavariones tales funt. Quæ omnia comgere, cmcndare, reftituere,dilu-cidè explicate, autnotare, ocijqmdemnonexi-guum ,laboris verö pluhmum requirerent, fru-dum tarnen non admodum magnum ftudiods al-latura. Quorfum enim opus his corrigendis,refti-tuendis , annotandis tempus laboiemquc impcn-derc,quibus prætcritis ac di(Ïimulatis,ungulorum hiftonæplenè defcribi pofluntïlncommentarijs certè hæc diflimulari non poflent ,qui obfcura ex-plicari, mutila ac imperfcdafuppleri,minus rede aut propriè (cripta emendari,crrorcs corrigi, ac in acceiroria,rupeiflua, confufaque feueram animad-uerfionem omnino requirunt : fi modó veri com-tnentarij amp;nbsp;non inconditi centones futuri funt. In noua autem hiftoria hæc Icniter attigifie, aut obiter notafle abundè,amp; plufquam fatis fuerit. Rcli-dis igitur amp;nbsp;pofthabms tandem in ftirpium hifto nas, quæ apudDiofcoridcm extantcommentarijs (in quibus tarnen aliquouiq; progrefTusfueram) ad priorem methodum amp;nbsp;à nobis attentatam ra-tionem,his de caufis, me connerti: fingularumq-,.,, nbsp;nbsp;nbsp;^^

• ftirpium nouam, integram,plënam amp;nbsp;perfedam,^^lt;^^ _ ^^^ qua potui brcuitate,hiftoriam meditari cçpi,omif- ■ ‘^ ^^ ^^^ usacfuccids (uperfluis , ac ijsquæ addngularum ƒ hiftoriam videbantur,non neceflario requiri, vel fine dilcrimine omitti pofte;exiftimas me itacom-modius,facilu'is, citius conatibus noftris colopho nem fupremamq; manum(quod dm in noftris vo-tis

tisfuit)impoficurum. Nam huiufmodi fuccindæ amp;nbsp;quodammodo in cpitonien contradhe hiftoriç, minus ocij,minulque laboris requirünt,quàm ab-foluti amp;nbsp;quales animo conceperamus commcnta-rij,qiii breues eflè,propter cas quas fcripfimus eau las, non potuiflènt. Verumtamé amp;nbsp;ne lie quidem voti compotem fieri datum fuit. Pluribus fiqui-dem impendétibus,tampaucas oranino horas ne-gocijs fuccidere licuit,vt multis menfibus non alia hiftoriarum pars, quàm quæ modo m lucem da-tur,à nobis conlcribi potueriqita certè vt nifi plus ocij ftudijs noftris alicundè acceflcrit,non tam cito, quàm vel nos optaremus,vel vos fortafle beni-gni leâorcscuperetis, extrema fupremaque illa manus operi noftro imponipotent. Conabor tarnen nihilominus idipmm fiiccifiuis horis, Deo annuenre, valetudine permlttente,amp; vita comité, ad abiolutionem finemq; perduccre, amp;nbsp;fi non in-tegru opus fimul,particulatim faltem,quod proxi mum ertjidipfum edere. Quod amp;nbsp;cum minori 1a-borum tædio à nobis ficr,amp; ftudiofis fimplicium, Ipero non ingratumfuturum . Fruenturenim in-terea operi s aliquaparte, amp;nbsp;minus ipfis molefta amp;nbsp;noftra cunótatio, dcabColutioperisexpedatioea decaulà, futuraed. Placuitcertèhocconfilium noftrum , multis hand vulgaris eruditionis viris, cum quos Belgium fouet ac habet nó panels, tùm amp;cxteris quibufdam : inter quosamp;lunt viri do-âilfimi loannes Bulchius in Academia Ingolfta-dienfi,medicine profeflbr publicus, amp;nbsp;Laurentius Hiel Saxoniæduels medicus, qui vifa hacnoftri operis parte, adciuseditionemme plunmumad-hortati

hortati funt. Damus itaque nunc candidi leftorcs ,hanc vnam noftrorum de ftirpium hiftcria li-broru partem,amp;earn quidemquartam,fed muhis modis, fupra in vulgari lingua cditioné, amp;nbsp;muta-tam amp;nbsp;auftam. In qua frumentorum leguminüq;* quæ vno nomme Lacinis quidem fruges amp;nbsp;Ce-realia fcmina,Græcis a-/T«f« ig J'w.m^i'ee. a-Trifp-aTet: appellantur, complexi lumus hiftorias, amp;nbsp;eorum quæ eó pertinere, necnon ftirpium earû,quæ ipfis coniungi pofte vidchatur.Pertinent veró adfrugu harum hiftoriam, omnia ex frumentis faftitia, vt far,chondrus,alica,tragus,amylum,ptifana, polenta, maza,(2u;/M,zythum,amp; fi quç funt aliaeiufcemo-di. Faciuteodcm SialiamultafcminaaTheopEra-fto lib.oftauo inter fruges, amp;nbsp;tertio quidem locOj repofita, quæ amp;nbsp;à Galeno primo De facultatibus alimentorum lihro, inter iJ^dJ^ip.a fine edulia enu-merantur, cuiufmodifunt fefami,cryfimi,lini,cannabis,fenogræci,amp;: aliorum fimftium,vcluti amp;nbsp;fe-gopyri,quibus vel prior çtas in cibis vfa eft,vel no-ftra hæc vtitur. Iq^i amp;nbsp;frugum vitia, tam ex ipfis frugibUs degenerantibus, amp;nbsp;per cæli aut foli in-clementiam in peins mutatis enata,quàm etiam inter eas exeuntia ipfis molefta, frugibus etiam opor tune fuccedunt: commode faltem omuti,autah ijs feiungi non poftimt.Cum quibus non inconcinnè nee præter inftitutum aruorum quoque ac prato-rum peftes ac vitia, in hanc opcris partem admit-tuntur . Additæ funt paluftrium multarü amp;nbsp;aqua-tilium herbarü defcriptiones,qutanulli noftri ope-ris parti commodius quam huic coniungantur. Paluftrium etenim plurimçiumentorûaliorumép,

pabula quadrupedum funt, vekiti amp;nbsp;mukarum frugû vina,amp; ipfæ quoque non raio friigcs-Aqua-tiks auté paucas quideni, ant nullas, animalia hæc pakuntur, kd natalium locorum vicinkas ac affi-nitas,cas in paludrium conforuuni traxit. Deferi-ptæ autem (une paluftres non omncs,fed qua? liuic parti congruere magis vite funqnon paucas fiqui-dem de indultna amp;nbsp;data ctiam opéra oinifimus, quæ videlicet aptiùs alijs locis inieri polTunt, vt funt Polygonon fŒmina,h)ppuris,fcordiû,ophio-gloflum, oscilles, bellis, amp;nbsp;menthæ, marrubij, ranunculi, ckclidonij,cotyledonis,tithymalj, amp;nbsp;alia-rumlpccicspaluftres,(uisaiit alijs generibus iun-genda:. Suntvcrt)amp;inter paluftrçs minime tales, veluti trifolia quædam, quæ vel propter nominis communioncm,vel terna cohærcntiafolia,ab alijs paluftribus tnfolijsdiuelli non potucrunt.Et propter bas maxime rationes horum omnium Infto-rias in vnam liâc,vt diximus,partem contraximus. Qnam quum typis fuis excudendam recepiflet Chriftophorus Plantinus elegans in primis ac di-ligcnsTypographus,ncqua in parte diligetia cius deeflè videretur, ipones ctiam nouas eflè cupiuit, amp;nbsp;recenter ex viuarum plantarum imitationc. de-lineatas. Qiicd vti mihi diipliccre non potnit,kd gratiffimum fuit; ira ctiam bac in parte, qnam potui follicitudinem adbibiii, procurauique, vtca-rum,quætolligi potucrunt, autabamicis conqui-ri, optima fide imagines, quàm fieri poflet artifir ciofiffimèdepingerentur. Vulgatiffimas plerafq; fuiuisnon incognitas,aut alias inutiles omilimus. Anblatum ex Valcrij Cordi libris mutuati fumus.

AD LEG TORES. t^ Pauculas quas inclinante anno, tales quales opta-bamusjconquirere nó licuit, vel reperite negatum fuit: maluimus nondepingi, quàm ex alijs imagi-nibus non optimis peiores exhibere. Neque enim dubium elt,quin nonnullarum ftirpiiim circunfe-rantiir imagines,vel perperam depidæ, vel corru-ptæ;quædam etiam,quas ementitas,amp; ad Diofco-ridis,vel alterius defcriptiones confidtas, non te-merèfulpicarilicct. Dcijsautem^quæhuichifto-riæadditæfunt, affirmare polTumus, easexviua-rum herbarum imitatione dépitas. Qualiautem artificio vfus fit piâor his exprimendisjqui icônes cum viuis plantisconfcrre volet,facilè perceperit: nobis certc veris ac viuis proximè redditæ ac ex-prefix vidcntur . Valere, amp;nbsp;prxfentibus candide fruimini, interea dum florum acodoratarum, co-ronariarum, amp;nbsp;vmhelliferarum herbarum hifto-riam paramus. Mechliniæ,NonisNouembribuslt; Anno M. D. Lxv.

MECHLINIENSIS MEDICI H I-ftoria fru m entorum ^ legum inu m, pal u-ftriiim, amp;nbsp;aquatilium herbarum, ac eo-rum,qLia; eo pertinent.

SRlTICVM FOLIO EXIT SECA-^ lis minori,in herba,(]uod autunmo fatum,per byemem efl, inde emoUtto calo culmis affurgit plurtmis,gentculatis,hordei alttonbus, quoru tertio aut quarto^eniculo fl)tcagignitKr,vtplurimum mu tica-,interdum tarnen artflts nonnullis breuibus cmcla,gra-na proferens, colore flaua, èglumis acfolliculis fuis facile conctdentia, qua amp;nbsp;exiguo aut nulle negocio in area exte-runtur,radtctbusfirmaturmultisactenuibus. Trimeflre ^. quod vere ferttur , paucis radicibiss panels f culmis confi-flit • furfum entm continuo nititur éf eeleriter confirm matur,vt Tbeophraflus fcribit ; eins vfas, Columella ait, agricolisgratißimus: vbi emmpropter aquas ahamtie cau-fam maturafatio efl omijfa,prafidium ab hoepetitur. Pro uenit triticu m omnibusfere culti orbis regionibus, à qui-bus^r complura eins notantur genera, cognomina ab ipfis natalibiis locis fortita, qua amp;nbsp;colore,i^r magnitudine, amp;nbsp;flgt;ecte,cßproprietate inter fe differunt-,teflisT beophraflus, Seri triticum lato pinguif folo poflulat, eoq^ magis apri-co cir ficco quàm riguo. Nam in ficco, vti Columella refers,melius coalefcit ; in huinido verb ^ vliginofo dégénérât,ac pofl tertiam fationem in filiginem, hoc efl leunts (^ candtdius triticum, conuertitur-, quarurfus inpraflantius triticumfiue robum,b.iennio tranfit,fi in conueniensfolum

tranßata,^4uißtmaeius grana ferantur .• auclor Plinius, Appellant Belga hocfrumetigenus vulgari lingua tCCWC. Germani'CiCpGcn,Galli bled ou fourment, Italigtz-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no,Grads ■^ußi^Latmis triticum efl.Significat autetriti-

curn generaliter quidem omnefrumentum , quad ex Jjitcis tritum ac trituratione repurgatum efi, in quo fignificato Jurifionfultus nonunquam hac voce vtitur,vt fF. de verb, oblig. proprie tarnen idem cum eo quod Grads miss tfl.

^ In trittd verb gen ere durum ,foltdumq^, i^ quod rutilo colore non filum extrinfecusßlendct, verum etiam diffifum Robus. nbsp;nbsp;nbsp;eundemtnterius refert,Columella Robusappellatur. Pon-

- , dere hoc ( quo maxime omnefrumentum difcernitur ) amp;nbsp;j j nitoreprafiat. Altudgenus molltus,leuitu, intenori medulla laxius, candidumijj,quale quodlaudatißimÜtn Bel-Siligo. gioprouenit ,Siligoaveteribusappellatur. Hanc Plinius propter candorem ,ac in mandendo fuauitatem commen-dat,ac tritid etiam deUtias nuncupauit. Siligmem ( in-quit )propri'e4ixerim tritici dehtias: candore fl, fine virtute cfrfrne pondéré, conueniens humidis trachbus, quales Italiafunt (fr Gallia Comata.lib.xviq.cap.vttj, Columella,dus quidemffectem in panepracipuam concedit,fred tarnen qutapondéré deficit, tritici vttium efre cenfret. Quod extrinfecus(tnquit)albidum, intus etiam confricttur can-didum,leueac vanum inteUigi debet: nec nostanquam op-tabilis agricolis,fallatfiligo. Nam hoc tritici vttium efr,cfr quamuis candore prafiet, pondéré tarnen vincitur. Quad

III. vereferitur,Galli,Ruellioauctore,martiumvocaitti nofiri ^OntCttCCttiC/ Grads rçiMivQ- Trvpis koi cntTAviets, Set-mium. nbsp;nbsp;Latinis trtmeßre triticum acfetanium. Trimenon autem fine trtmeßre dtcitur, quod tertio à frattone menfre, Italia maturefrcat. A tritico acfriliginepotißimum , cui candore leuitateq^ fimtle efi, dusq^ tdcircogenus quoddam, frolo fratio-

fationii tempore differt. Quadfi emm maturius fereretur, commodius prouentret. Neque enim vUum natura trime-fire triticunnquippe idem fatum autumno meltus refpon-det: Columella.

TRITICVM autem,vt inquit Galenui,fi-equentißi-mè ac fumma cum vitlttateab homintbus vfurpatur. Inter eaplurtmum habet alimenti,qua denfafunt,totam^ fub-fiantiam habent adeo conpaitam, vt denttbusvix dtutdi queant. Taha enim exigua mole, corporaplurtmum nu-triunt ; qua verb qs funt contraria, qua^ denttbus fadli fianguntur, fractaif rara ó^ laxa apparent, magna mole exiguum reddunt alimcntum . Vt medtcamentum verb fora impofitum, primi efi ordinu excalefacientium, non tarnen nee reficcare, nee bumectare manifeft 'epotefi:. Habet etiam quiddam lentoris obfiraentuif natura. Tri-tica, Diofcorides ait, cruda tn cibis teretes lumbricosgig-nunt:canum morfibusprofunt manfa amp;nbsp;impofita. Farina cum hyofcyami fucco impomtur aduerfus neruorum rheu-matifmos: item contra mteraneorum inflattones : lentigi-nesexaceto mulfotollit. Setantorufarinacontravenena-tos ictus cum aceto aut vino impofitaprodefi: eadem fi décoda mglutinimodum deltngatur, cruentis excreationi-bus fuccurrit: contra tußim c^~ exafperatas arteriös, cum menthaó' butyro décoda efieax efl. Tnticiyôç’Jifiex aquamulfaauthj/drelaodecoquatur ,omnem difeutit in-flammattonem . Furfures autem in aeri aceto decodi lepras remouent, amp;nbsp;incipientibus omnibus inflammattoni-bus comodè imponuntur: cum ruta verb decodo codi tur-gentes mammas cedant,vtperarum idibtis auxiltantur, amp;nbsp;tormmofisprofunt.SUtginisgrana,Plinius Ub.x x i i.com-bufla amp;nbsp;trita tn vino amineo, oculis illita,epiphoras fedat. Taticiverb combufla, qs quafrtgus vfferit ,prafentaneo

funtremedio. Farina ex aceto co{ta,neruorum contrario-ntbus auxiliatur. Furfures tonfidisfaucibas^ gargariza-tioneprofunt.

Reperitvr Pfro d^ altudfrumenti quoddamgenus , grano amp;nbsp;culmis mticum referons, quod culmos qut-der» habet breuiores ac tenuiores ; f^icam verb ariflis longue^ duris hordei fimtlttudine munttam ; granum autem durum,denfum,colore fuluu, tritico minus,quodtf facile è glumis fuü extérieur. Nafciturin quibufdam Hijpania,ac infularumfortunatarumagris. Phalaridu entm femini, quod illtnc aduehttur,permixtum reperitur. Vnde coUeclu atque in hortufatum , ea qua depiitum efl,formaprodijt. SuJficart quis poffer fernen hoe topham effe, cuius Theo-phrafius lt;^ Galenus meminerunt. Sed quum tjphagranum, multtplici foUtculoinclufum, difficult er deglubatur, huius autem facile, typhapropriè effe nonpotefi : lic'et tarnen ex typha natum,amp;degeneratu effepoftt ; nam quod ad reliquat notas attinet,eiftmillimum efi. Inter ea enim qua tritico ac zeafimilia, leuifiimum efi, tenui acfimphet culmo affurgit, vt de rypha Theophrafius firibit. Semen eiusparuum quoque efi, efr extle, denfum item c^ coaélu, atque colore quam triticum magis ruffo, vt Galenus de tj-pha firiptum prodidit. lam cir fitcaarifias habet longas ac duras, quales typha effe ex veterumpleruq-, locis mani-fefium efi. Opa omnia tam magnam huiusfrugis cum tj-pha fimihtudinem ofiendunt, vt plane non aliud quàm ex tjpha triticum,ac tjiphinum quoddam triticum efievidea-tur.Nam amp;tjpha,aucloreTheophrafio,in triticum tran-fif,fipifta'^cpurgata,firatur. Rationi autem confentaneu yidetur triticum ex tjipba natum fimibtudinis plurimum cum

cum ea retinere, non fecus ac triticum ex zeagenitu, quod culmo fiteaq^ zeam refert.

H v i c non admodum dißtmile vtdetur, quod Hterony^ mus Tragus,XoMcl) WepCren /joc efl, triticum Italicum aut Romanum cognommat : nam huius Jpica artfias habet longas amp;nbsp;ajperas^efl tarnen culmis ,Jj)icù, atq,grants ntatus,ßgt;icas etenim habet plentores,rotÜdiorest^'quam triticum ; fernen verb pulcherrimum atque triticeo fimtle, vü Tragtts refert. Seriturfrequently tn Alfatta, rarius m alqsCermani£regi0nibus,idqjlocis potißimum montofis, prafertim vbi aprifruges depafcuntur, nam ab hoc mo fere abßincnt,qubd durtoribits eins ariflis offendantur.

P A N i s nomen à Pano did Varro putat, Meffapi) re-dundantiam (^faturitate Tetnav (teflis Athenaus )appel-lant,vnde Latim nomepants,Ruelhus ait,deflexerut.Confi atur antepanis ex omni quidefumetofed ex tntico longe praflantifimus. Tebat etenim triticum reltquis omnibus frugtbus pr£fiat,ita df ex trittcopants, reltquorum omniu fumentorum panfeia anteceUtt. Sunt huius panis aliquot genera,qua à triticeafariniipartibus, primaria differentia nomina acceperut. Mohdfiquidem trtttet,partes quadam tenuiores funt ac puriores, alia craßtores impurtoresq^, quas interfe commixtits ac confufas, tota farina continet. Purißima,mollißima,nec no tenuißima ea eß, qua ab omni bus furfuribus exaUißime repurgata. Dicitur bac Lati-nù flos amp;ßltgo,tranßato à candidtore ac leutore tritico nomme,quod propri'e,vt dixitnus,fiUgo nucupatur. Graci voce à Latinis mutuata hanc partent Ti\iyvtv appellant, proprio, vd Galenus att,nomine deßttud ^‘.fy.iS'v.ms (inquit) Gracunt

Gfitcum nomen amp;nbsp;antiquum ; irMyvK vero neque Gra-cum,neque ipfam,aliterpoßum exprimere:lib.primo de ali ment, facul. Alq tenuißimam hancpartem,yûpurfOC'sra.i--^liKtiv appeUan exifiimant. Heßebius tarnen yu^vrw ^f-rwjàvTÔTru^winterpretatur, (ir'^xiTOAm, hordeimilÿ-q^ non farina teniiißtmÜ.fed aMv^w M’^iv, boe efi,fari-nam tenuem . Plmitn purißtmam tritici farinam Latine etiampoUmem nominat,fic tarnen vt inter eum amp;florem, difcrimmis nonibil facial. Flosftqutdem purißtma ei efl farina filtginif,ßue candidtoris tritici : pollen verb tritici tdte- poUen. rins. Pollinem (ait)appellant in trittco.qnodflorem infiU-gine. Vertint tn boe fi^tfleato poUtnis nomen à Cornelia Celfo non vfurpatur, qui per pollinem impuriorem acfurfur aceam farina pattern inteüigit: vtpote ex quo panes fi-untcibarq antopj/ris impuriores infirmioresq^ ,veluti hac ipfiiisverbaeuidentercommonfirant. E.x triticofirmißt-mafiligo: ftmila deinde ;cui nibilademptum efi ( quad àu-TÓ7n/fov Graci vacant) infirnnor efi : ex polltne inflrmijfi-miu cibariuspanis. QuaCor. Celfiverba.cum qs conue-niunt,qua aPaulo Aeginetabunc inmodum fcripta funt: Tftxinu.aTctTix S't Tav afravi inKiyviTKs , é^i^ns J\’ o n-friCa^ntK, jg tçitqs » avyMixtimif, o J\i pvTsrUfif à^ras nflor (/.tv Tfi^ii. Quod cum Marcellus Vergilius obferiia-uerit , ac in commentarqs quos tn Diofcoridem edulit, MarceUiet-fcriptumreliquerit, admirarianimofiib!t,quarationevel ™f-argumenta inducluspolltnemexifiimarepotuerit,tcnnif-ftmÜ puluerem magis efie quarn farinam, qualis circa molos plerunque, amp;nbsp;loca in quibtis panis pinfitur , panetibus barens inuenttur. Nam ft panis expolline cibarius,aepv-Tet^a Gracorum reffondet, ( vt ordo ipfe afiendit ) pollen Cor.Celfo non puluts vel farina tenutfsima, fed aliud nihil efiepotefi,quant fordidiorfartnapars, furfurum multum

habens,ex quapurifstmamoUtfsima^ farina excujfa eßt ExpoUinefiqutdempanent, paß d^r^i-rtj^mf Celfus collo-cat, codent videlicet loco, quo apuä GracospuTTitfof. Poß iimibgo. floremfiuefiltginem , finiila^o, qua amp;nbsp;ßmtla efi,a Gracie o-i(ei'J\a2,ii dtéla,^ tennis quadam farina pars,fedfiligine impurior , vtpote ex qua non onmes exeußißntfurfures, fed craßiores tantum repurgatt. Medium videlicet quod-dam genus interfloremamp;farmam confufaneam. Lauda-mt harte Marttalu in Xenqs hoc diflicho:

Nec dotes poterie finitla nunierare nee vfus. Ptfl on toties cum fit c!r apta coquo.

Ex craßtoribus verb moltti triticipartibus, vna quidem impurior,quadam amp;furfuraceafartna efl , ex qua flos ft-uefihgo,hoc efl,tenutßtnia farina pars excufa efl : altera verb ,erafltorum parttunt furfuresfunt.tPrtorem Cor. Cel-fus,vt diximus,pollinem appellat :vnde amp;nbsp;excufsorta,per qua florisfit fecretto,pollinaria Phnto dicuntur. Foflerio-reni veteres Canicas , Grad mruga, nommant-, Palladio cretura efl: pleriq-, vtriculos amp;nbsp;exta tritici dtei voluut :alq Grace levgiCm appellant, qua tarnen Galenue hordeipur-gamenta interpretatur, in expofttione linguarum Hippo-cratis. In horum omnium medio farina efl'omnesfrunteti partes in fe conttnens, cut nihil velfloris vel furfuruni de-eeßtt,Latine far mam dixeris confufaneam, Graci commis nt nomme,iAiogov nuncupant. Ex baepants coclus dwl-ivrè-mgi^ 'srvgQs nomtnatur,(ß‘ avy'M/^iva(,quafi confufaneus, quo-Hfri^- niant eaflratusnofit, fedfimulomntaferat,iteniamp; lt;ir.iv-gi'Tii(,^igo-rugÏTite,Ttjgiiu)(,ac tefle Heßebio -^ugurtK. Sed Siligineus expunßima, mollißtma nittdißtmaij^farina Siligineue ac Smibgineus mMyiTiis dtcitur. Exfimtlagine verbfimilagineus dr ai-abar m nbsp;nbsp;f^^et^xt ■ ßß} etutem expoUincfiue furfuracea farina,

PacHuim fordidam ponem canicaceum,Fefltis Pompe-ius acerofumnominat. Ex horumgenere Tjvnçias,hoc efi, Furfuraeju« furfuraceiis,(]uifurfuris plurimum reciptt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P““’

Parantur porrb omnes panes,aut cumJale éf fermen-to,aut abfque hts: item aut in chbanofurnóue coquuntur, autin cratu:ula,autfub ctnertbiu,vel alto modo, Qmfer-mentumacfalemaccepit, ^viimK amp;fermentatus -yabfq-, l^vuimfif-fermento verb foetus oh^ u/oat, nonfermentatus ,(^aNi-candro Colophonio i'ó.fetraf appellatur ■, teßis Athenous. nis^quot;''*'^*' KKiCttviTTK « x,^iQa.vf-n( acfumaceus , dicitur tn jurno co- FurMceus. Sus,idem Varrom tefluaceus-,nam )u,iGetvav teflum nomi-nat. Ex horum genere IttvItai quoquefunt, in minoribus fur nis coSi. ir^^i-ns fuper craticulam torretur. Huicfi- Efeharites. miles funt,fuper einer es ealtdos, t-reuT^axif Athenoodi- i^mn-fAMt äi,autfocipauimentum,ajfati.Efcharitem,Atbenlt;tus àit, pa/fo ohm intingi fohtum,ac fubfnem menfo iHferri,mul-tis rebus lucundu ac molhbus tta miflum, vt multa habeat ob dehtias,advinumpaffum proportionem, fic vt ebrtos quafi refiptfcere factat ,ac rurfus efurire eos.qui anteafatis comederant. Ey)e^v!fi'a(,ßue lyn^irilQ-, Latin'efubcine- Subcintn-ritius dicitur, qui cinenbus obduéhis coquitur, qualis lu- ““• dois olim famtharis . Efi amp;nbsp;Jïimsi'-nif fiue S'iï^tiQ-bifcoSiu, qui ignem ac coSionem bis expertus eft. In- Eifcoaus. ter panes at;tem(vtGalenus tn hbr.de alimentorufaculta-tibusfcribit)fthgineits plurimum alimentt profiat : poß ipfumautemfimilagineus .• tertio locomedtus,qui i^ avy-M/ois-os 19 Auróms©^ : quartum poß butte efi purra^ar fiue fordidorumgenus, in quibus 7mvfias,hoc efi,furfura-eeus-pofiremus efi,minimum^ omnium nutrit, amp;nbsp;omniu

maxime per aluum fecedit. ConcocT:fi autem inter panes, funtfactlUnii,guiplurimum funtfermentati, c^probißi-mèfubatti, qui^ in cUbano t^ne moderatocoélifunt. At qui fuper crattculam,aut emeres calidos,atttfoct pauimen turn aßdntur,praui omnes funt, vt qui tnaqualtter fe ha-beant-,nam partes ipforum exttmafiipra modum funt coda ,tnteriores autem cruda. Caterum ijs, quosfubcineri-tios nuncupasit, propterea qubd cineribus tecit decoquan-tur,ctncres ipfiprauttatem quandam aßergunt ; quapro-pter ommumpanum (ß ipfis catera omnta pariter adfnennt ) quodadafandt filtern modum attmet,propemodum funt detemmi. Panis cum meltcratocactus, (Diofcorides ait )c!r crudus inflammationes omnes impofttus mitigat. Nam emodtt amp;nbsp;quadamtenus refitgerat,pr£fertim herbis fuccisue quibufdam permißis. Vêtus panis, ac aridus ,ctim per fetpfum,turnquibufdam admixtus ,citam aluum co-hibet. Recens autem munamaceratuscjr impofttus ,ve-tufias impettgtnesfanat. Qwd ex pane fit cataplafma,vt Galen.libr.defacuLfimplic. medicament, tradit, vim habet tnagis digerentem ,quàmquodextritico : nimirum quumfalemó' fermentumpanis adtunda habeat. Fer-mentum etenim vim habet attrahendt,digerendi^ eaqua inaltorefident.

Ze A fiue vt vulgb jflta,admis ficaq^ triticoftmilis-, culmts entm affurgit numerafis, geniculatis,hordei alttori-buSjficamprofert tnconditam, vtplurimum abfq-arifiis, grana multiplicifolliculo,a quo non facile deglubuntur,tn-clufa,gemmts vtriculis duo fimul iunguntur, quarepurga-ta amp;nbsp;èglumts extrita, tritictgranum referunt. Radix ei quelque, vttritici, multiplex. Nafciturqualicunquefilo ettam

DE ZEA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JX

ettam humidwrt,quontamfoUfCulum,Mt Columella, quo (ontmetur,fir}num ac durabtlem, aduerfus longtorü tem-poru humorem habet, Uto tarnenpinguu^ meltusproßett. Mutatur atq-, in tntteum tranfit ,fipifla atq^purgatäfe~ ratur, td^ non prottnus, fed anno tertio ; rr Theophrafliu tradit. Spelta,vt diximus ,rulgbnoinmatur, Germanit ^pdt5 nonitUu verb STinfeCl nofiris ipclte. Gallis çÇ-peautre, Italorumplertfque piria tarra, Hetrufeit bia-Aa^lnfithribits a.].^a,quafi alica.A Gratis ^ia-^(tia nun-cupatur. Zea autem genera Dtofcorides duo facit, mam àTâüvfiiue fimpheem-,alteram S’tMitMv, qua tn duobus pu-tamimbusgrana bina coniunéta fiert. Efl autem flelta Diofcoridis qutdem dteoccos ,qiiaêadem efl cum Theo-pbraflt ac Galem fea. Antiquiflimiacprifd Latinorum, feamfiiuefpeltamfar nuncupauere, vt locupletiflimus te- Par. flu efl Dtonjfitui Haltcarnafiaus. i^ominabant (inquit) prtfci Rotnant facras nupttas,vocabulo fuo fafpeau'a., quta contuges vefcerentur eodem (pappas, quad not Grad fi Uk '' dicimus. Idem affirmât Afdeptades apud Gaitnum, nard Tintos lib.e).itafcribens:lt;pséiwsa KoKovinfiiaii, Appella-tur verb far iflud Latmis quoque ador, adoreum amp;nbsp;fernen Adorram. adoreum,ac à paflenoribuipropterfrugis praflanttam,pe-culiart nomme, fernen. HÔcpopulum Romanumtantum,e firumento c c c. annitvfium,VcrrtHs tradit. Genera huius Columella quatuor fcribit ■ far Clufinum candoris nirtdi: far quod vocatur venniculum ruttluni,atque alterum can-didum,fed vtrumq-,maioris pondent, quant clufinum : firnen trtmeflre quod dteitur halicaflrUm ,td(^ pondéré amp;nbsp;bomtate practpuum . Ex bis cum haltcafiro conuentre fleltapofiet.fitrimeflris effet, ac vere fereretur, verurn quumautumnoferatur ,venniculoalbomagis fimilts effe videtur. Nam relud venniculum ,fic amp;nbsp;flelta, pondéré prafiat

32 DE FRVMENTO MONOCOCCO. pnèfiat ac candida efl. J^utrit ^ea hordeo,vt Diofltradit, potenttas,iuçofji@-,hocefl,ortgrata efl,( Galenas ivri-f^Xamp;'j hoc eß, ventriculum iaaat,legit ) pantßcia ex eo conféra minus quam ex trittco nutriunt. Galenus ^eam vntuerja fua facultate, in medio quodammodo tritici amp;nbsp;hordei eße, in Itb. defimpltcium medicamentorum facul-tatibusflribit.

Q_y o D Germani Cinkom/hocefl^monococconflue vniusgrant appellant, ad zeamrecenttores quoque référant , breuioribus efl (^ tenaiortbas quant fea culmts: fltca in ordines quofdam veluti hordei dtgefla fitnt,ac ari-flas habent afleras,flmtnaparua funt, zeagrams minora,fingulisfingula vtrtculis contenta,à quibus no tn area, fed tn mola, ac quo ^ea modo,repurgantur. i Culmts au-tem td,glumis,artflis, femme f nigrt ex rubore coloris ef-fe,Tragus tradtt. In Belgq tarnen horttsfatum,tritico aut hordeo colore fatisflmtle enatum. mafcitur aflens (!;r mon toftsplertfque Germania locts. Autumno cum reUquisfia-gibusferttur , ferius tarnen acfubinde Septembri demum mefe maturefitt. STinbcI ac èinbrlfeoin à quibufdam etiamappellatur,abalqs ^ant |ÓCfCC3 kdlW idefl, D. Petrtframentum, à nomiuUts TSliciicn'agro Wor-mattenfl HinhOpt ,qaod monococcon fonat. Noflri temporis fcriptores, vti tam dtximus, ad fearn referunt, ac ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ü^H pflue fimpUcem feam Diofeortdts eße volunt, ér nee

thci.^'’'*'' fernerequtdem. Poteflverb idem, cir Mneßthei^ea eße, quam ipfe typha fua rietertorem facit. Tjpha ntmtrum, qua Theophraflo ^a efl ; l(eam aute, tranflatis ^ tranf-pofttis vocabulis,atiudomntnogenus nommans, quodcom munt

muni Gucorum z.ea,à Theophraße ac alijs deß:ripta,langefit deterius. Islam jimplex Dioficoridis zea, cum Mne-fiitbei ^ea conuenire vtdetur, amp;nbsp;non alia de caufia zeage-nert adferipta, quant quod aliud eins nomen ignorareturß Mne/itheo autem zea nominaretur . Simpheisfiiquidem ^ea Tbeopbraflus,Diodes,!^ alq plertque Dioficoride ve-tufliores non memmerunt. Mnefithei autem bant z,eam, Galenus nee tentere nee abfique ratione, conuenire cum eo frumento fiußteatur, quod Macedonia ac T brada incola tmi. brizarn appellant, frumentunt tjpba Gracorunt, qua in Afita naß uur,non arißa modo ,ß:d (ß tota planta fimtlU-munt,exquopanisfit,ater,gramsodoris, aentembrano-fiantßubßantiant habens, cum quamonococcon ißudnon exiguam quoquejintilitudinem,acaffinitatem babet. Panis etenim, qui ex monococco confiettur, ex rubore nigri-cat: firdidus atque ingratifaporis, Trago teße, eß, veluti ex bn^afadus. Conuenire praterea monococcon ißud Vtdetur, cum eafiarris, aefi-umenti barbati,fiiue, vt vulgo Galltnominareconfiteuere , bladiapud Ruellium ßecie, quod rubrum agricola appellantfrumentunt-,partim etiant Fiumentum ^quot;^^^^ ‘lquot;‘^fi loculare, quodpluribus tunicts pèrinde quaft loculare. loculis inuolutuni cendatur-, partim itempuUare , quia ex rubroinpuUunt degeneret colorent. Serunt id Galli, ait Ruelhus, concams iradibus, qui facile ßentiunt rubigi-nem, ^^am ifiud,vt volunt, neepruinas ,necrubtginent borret: inperflatis e^r exedfis.etfi bene conualcficat fiatio-nem tarnen tnibi damnant. Simtlttudinem quoque non-Farvennicu- tmHam, fortaßis amp;nbsp;monococcon cumfarrevenniculoru-‘ nbsp;nbsp;nbsp;tilo babet: verum in tanta Columella brem täte, finttle aut

idem fit,nee ne,quisdtuinauertt t Multa fiqmdem frunt frumentorumgenera, fuisregionibuspeculiaria, qua licet aliaruntregionumfiminibusfimtliavideantur ,in aliquo tarnen

DEAMYLEOFRVMENTO. ^J tarnen fubtnde differunt. id^ panim loei natura : pitrtm cultus, atque humana indufirta oecaßone - qua ambo ad mutationem amp;nbsp;feminum , c^ herbarum, plurimutn pof-funt. Ex monococco autem panu confeilus,ater efi ei' ho-mimbus ingratus,vtiTragus ait.

Z E Æ generibui nonperperam quoque accedit, Amj~ leum Germanii diétumfumentum, afliuum ßue trime-fire genus, quad culmo aegrano triticum proximè refert-, caterumficam habet, artfiis quibufdam hordesferèfimi-Ittudtne ctnitam,ac in duos verfus dtgeflam. Senten folli-culis includttur, amp;non fecusac ^a, repurgaripoflulat. Seritur vere. Germant, quia ex eo amplum conßeiunt, Stiuclfeoin appellant,LatineAmyleumfiunientum dixe-rinw. Exifttmant Tragus amp;nbsp;Fuchfiustrimefire triticum effe,fed quumgranum habeatglumit conditum, ex tritici generibus effe nequit. Inter farra citius reponendum fue-rit,inter qua haltcaflrum forte erit. Hoc enim,teße Colu- far haiica-mella,verefmtur, amp;nbsp;trtmeßreeam ob caußim cognomi- ^“‘quot;• natur.

A D zeam quoq-referre conßentaneum videtur, Ori-ZAm Germantcam à Trago nuncupatam. Erumentum eß culmugentcuLitisßici5,ariflis afferis, atqueacutis, bor-deo ßmtle,ßngulis tarnen maioribus, c^grano candtdiore, quod vtrtculis etiam conttnetur, ac bordet, aut zxa modo deglubitur. Ex afliuarumßue trimeßrtum fiugum , numéro eß. Apud Mediomatrtces, cum alqs trimeßribus fe-

mnibuf Utißmiu agris femur, Nomen hüte Oriztt Ger-mamca à vulgart nomedatura Hieronj/mue Tragus inue-nit, qut cir tpfamfarris jpeciem, ac tragum cerealem effe exißtmat,tn quo verttatem, nobis haudvidetur afequit-tus. Nam tragus Ule chondro aßimüis, ex oljra aut confié mtli aliquo,res fadttia efi ^ vt Galenits teßatur, tantunt abeß,vtfiumentum aliquod naturale fit. Caterum oljra magisfimthf oriza hac Germanica efi, qua à Diofeoride fea generi adferibitur ; aut Phnq fantalofarris GaUici ßecie,nitidißtmtgrani, illic brance, ait Plinius, vocant: aut certefarri elufino, quad forte idem cum Plinqfantalo eß.vtrumque entm candtdum, amp;nbsp;clufinum, à Clufio dici potuit,op}gt;ide tranßadana Italia, qua alias togata Gallia nommatur. Si quid repugnet, quo minus haconza, vel clufinum,veloljrafit,fola vtique erit vernalisfatio. Nam oljra (^ clufinumfar, ex hjbernis fementibus funt, adeb certi, deplertfquefrumentaceis,definirt nihUpoteß •. cum propter veterum ipforum breuitatem ; turn frumentorum appeUationesautdiuerfas, aut fapenumerb confufas,(andern rem alijs aliter fubinde appellantibus. Puelli tuf arris Galltct,fiuefiumenti barbattgenus quoddam ejfe ait, cuius granum candidjus,acßicaminoribiis arißis circum-tiaUatur, quam locularu,quod, inquit, clufinumpUtatur-ißud autem anfimilefit vel idem cum oriza Germanica, expendendum efi. Ptilis autem oriza Gerntanica,ad mul-ta culina opera-, ctbis admixta origrata efi; cum lade ori-za modo dcco{ia,probe aht.

Annvmeratvr pratered amp;nbsp;feis, quod Germant Kern appellant.nafettur hoe,tnquit Tragus, codent quo fielt a modo,nifi quod fernen hutus non per inde ac zea fine

fi tu J^eltA gltflnu acfoüiculu muoluatur/ed in ^re/tfMilè exteratur,velutitriticÜ-, cuifubluteo colorefimile eß. Se^ riturplerifque Germania loeit, adpißrinarum ^ culina-rum opera,in ejuihus hordei vfumprabet. ^ti7rv;w qiiod~ dameffevidetur, vtriufqueemmfimtlitudtnemae natu-ram habet,^ilae videlicet ac Tm^ov fine tritki. Cum chon dro aut alica rebusfaliitqs (quod Tragus fußteatnr) nul-latenus conuenit. Zeopyronfiquidem, vt Galenos in lib. de alimentorum facultatibos fcribit ,vtriofquenatttram refert: acßeutinomeex zea ó'pyrocompofitom,ita fob^ ßantia eins inter vtrumque media quodammodo eß,ve-luttfi ex vtroque eßet commixta.

O LY R A M tff typham Mnefitheus idemfiamentum, vtroque nomine appellatum exißunauit.^ fed dus opinio-nem Galenos reprobat, Dtocli ac Theophraßo accèdent: qui olyram à typha dißinguunt. Olyram Diofeorides ^ea generi aßcrtbit. Theophraßus olyram ac typham inter ea qua mature feruntur,ac triticofirntha funt,enumerat,(ir olyram quidem ait,zeaac bromo molhorem atque infir~ miorem-, typitam verb omnium leuißimam , nam fimplici culm o aßurgit,^/' folo tenui contenta efi-,nec,vti fea,ptn-giu Utumjj defiderat. Vtramquepratereafribit multi -phcifoUiculo includnac typham vti zeam in triticum mu tari folere, fi pißa feratur,tdq^ nonprotinusfied tertio anno . Plinius olyram Latinis arincam diet affirmât. Ex arinca,inquit ,dulcißtmus panüiipfaßifiior quam far, (^ maiorßtea, eadem ponderofior, rarb modiusgraninon xv i. libras implet .• extertturin Gallia difficultcr, ob td tumetis dart, ab nomero dicta fac eß enim, quam oxv^av

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C j vocant:

38 ÖE OLYRA AC TYPHA. vacant, ^ecenttorestopham tognominant cerealem,ad dtfferentiam nempe altmus typlja,qua inpaludibtts enaf-cttur,de qua infia/uo loco.Typbafernen,GaUnus ait,coï' ticem extrmfecusveluti olyraac bordeam babet. Q^d ,verb ad colorem naturalem attinet, in border qutdem ac ■ olyrts efi albuf^n triticis verb fubflauM: tjpha autem vel truicüfuntflauwres. Qmn ^ harum corpus coaclum efi, ' ac denfum ,quodfortafiisadfemnis paruttatem nonntbil adfert mometi. Efi enim id tritico lon^è e.xilius,quaquànt non define, qui ipfum quoque in erttici numéro ponant-, velint^ id fernen effe,cuius Hornerus meminit,quum lie' Hörem eqiios fuos alloquentemfacit,hts verbis:

Hoc efi, Triticum enim vobisprimÜpradulce ferebam. Atunt enimtypham paruum triticum effe,eam^ equos fine noxa mandere,verum autem tritteum non abfq, noxa. Hec abfurde certe typhamquis exile triticum vocauerit, quum ei,amp;colore,tÿ- denfitate,^ calidttatefit afitmilü. Virumqueautem fernen olyra videlicet ac typha mAfia ^fifrequens, amp;nbsp;pottfiimitm in re^ne,qua efi fupra Per-^amum ,adfio.vt rufiie'fipfit pantbusex ijs facits fémper vtantur,propterea qubd trttteum omne tn oppida comportent. Olyrint fanè, fi modb ex bona ofira fiant, pofi triti-cecs faltem funtprafiantifitmi: fecundt autem ab hts fant typhint. Qubdfiolyrini ex vitiofo feminefuntfacit,typbi-ni non erunt eis inferiores. Caltdi verb panes ex laudattf-fima typha fallt, o/yrinis longe funtprafianticres ; affer-uati verb detenoresfetpfis euadunt. Cum enim mafia eo-rumfiittenaxacduélilis, denfatur maiorem in modum-, amp;nbsp;maxime cum negligent er paratt fuerint, adeb vt qui panem hun fcemodi,poft vnum aut duos dies,acmultb ma gisfequentes aliquot,comedetit.putaturusfit lutum ven-

DE F ARRE F A CT IT I O. ,}J tr'tculo fuo ineße.At caUdasadhuequum efi,ab ipfis et tarn vrbanis expetitar , ipfiumi^ cum cafeo quodam mattdunt, quem vemaculo nomineilv^afMimay appellant. Forr'b hunc quoque tenerum effe opmet, o' ipfumpanem calo-rem clibant adhuc retmere. Qm certe hunc m modum efi paratus^ion rußtets modo, fed vrbants quoque homtntbus tn delicqs habetur. Qm verb trium,quatuórue dterum efl, velipfisruflicts manduur infuauitis ; pratsrea concoHu efl difficilior, ac tardtusper aluum fubducitur, qua ealido minimi accidunt:qui tametfi ab berdeaceo, quod ad deie-Hione attmet,multum relinquuur-,non tarnen in eo adeb, Vt miliaceus,efl vituperandus. Quin etiam corpus admo-dum, dum cahdusefl,nutrit, vtpeni triticeo flncoiniflo parflt. Congeritur autem m panes typhafernen repurga-tum,omniq^ vfu accommodatur: nam (^ ex aqua mandi-tur, baud aliter ac vocatum à ruflicts diriTif^v, hepfe-mate, quod alq a-ifior nommant, tnteclo ; nonnunquam etiam cum file efitatur. Et de zea atque eifimiltbus ba-Henus : nunc ex hisfaciitia fequuntur, qua apud vetcres in vfu efle filent,vt funt:far, chondr us,haltca,tragus, o' fimdia.

F A R alias naturalefrumentu,quod Gratis,vti oflcn~ dtmus,^iei Kj ^u» appeUatur-, alias resfaciitia artisif (^ non natura opus, de tllo fuperioribus capitibus,defactitio verb nunc acturi.Fuiffe autem ifludapudveteres lUos Romanos,quos pulte farracea non pane longo tempore vixifle Phntusfiribit, exfarrefrumento factum , nomen ipfum O'fiugi 0- rei faciitia commune, indicat. Qiuod inde tranflatum efl, adcuuifuis frumenttgranum, ab vericuhs quibus Conditur, eo mode, quo Archigenes far confici tra-du,

(ltt,repur^atum.atiiue tn partes confiaclum. Nam amp;far hordet,Palladtus vtno conjperfum, phafianorum pullis pri^ mis dtebus daripracipit:amp; Pltnttss in Ae^jpto ex oljrafar confid firiptum reltquit. Modum autem conficiendt far-ris, Archt^enes apud Aetium Sermone i x. ofiendit o-iToo, ideß,frumentum, ait, medico tempore aqua madefacito, indeq^ extraäum ac in pilam conieétum, vclutt ptifanam à corttee repurgato : vbi verb corticem exuent, tollito atq-, in fileficcato:deinde manibiu tritum,donee penttus à cortice fueritmundatum , craßtßtmemolito, itavteraniim vnum in quatuor aut quinque partes redi^atur,amp;ficcum afferuato. PorrbfaHitium ifiudfar,prafertim ex z,eafine farre frumento, plerique nojira atatis idem cum chondro aut alica efe exiïlimant ,fimilitudine quadam eorum m-dubti. Chondro etenimfimile efi, non tarnen idcirco idem, veluti ipfe Archigenes oliendit, quandofar chondri modb coqui fenbit. Differentiam horumpraparationis modus efficit. Chondrofiquidemp'j/pfi harena addita( vtpaulb poß dicetur)purgattsr: Farabfqßris cum aquafola. Dtf-fert ettam ab balica ■, far etenim antiquum, quo Romanorum vetuUißimi vixerunt : balica verb , vt Plinius ait, res noua atate Magnt Pompei nondum co^nita, cui non fblum aqua, fed (ß creta candorem teneritudmem^ confort. Dijfer enttarn praterea borum etiam oßendit Trallia-nitshb.c^cap.v 11 i.vtrisquevttdiuerßsvtens,amp;eorum inter fe comparattonem faciens. Oßod autem Germani ac finitimi FriftfHolbndi, Batauiqj ex hordeo amp;nbsp;auena con ficiunt,farrifimillimum efi, ac dus quoddamgentu, Germani lèvUÿê lIpUandi goK appellat,c^ ex hordeo qui-demçcvümc gnipcn ' gcrftcu QOlt/ex auena verb Ijabcrcn gntpcubaiicrctt QOlt.Caterumfar quodex SfOa factum efi ,fscuitate chondro aut balica quodammodo fimile

DE CHOï^DRO ET HALICA.’ 41 fimile eß,nutrtt ea dé caufa valenter,fed tardius defcendit *S'^gt;*^^ concoquitièr. Vfus tempore ,vt Archtgenes tra-dtt, chondri modo coquitur, ^afanu incibofumitur. Pro agris verb varie apparatur, ^ epithematu quoq-, ad-mifcetur. Exhordeoautemvelauenafarleuiiu efl ,mi-mu^ alimentt adfert. Efl drfar apud Aétmm cognomen-to clufinum ,non naturale altquod far-, vertun puls quadam Far ciufind. farracea,dequaMarttalüEpigrammaton lib.xiii.

Chondrvs c? ^gt;-f^ exfaiHtiarum fimilit er re-rum numéro funt. Eit autem vtraque ex quot;^ea , amp;nbsp;chondro quidem ex zea dicocco ^Diofcoride auclore. Theo-phrafius cir ex hordeo ^lueUri bonum fieri chondrum tra-dit. Galenus chondrum ex triticigenere eßeait, quod ni-hilaliudfinat, quam ex triticeogenere ipfum confici,non quad tritici autalteriusfiumenti aliquodgenus fit, veluti nonnulli perperamfibi perfuaferunt. l^on enimfrumenti aliquodgenus,fedresplane,vti diximus,faäitia. Galeni amp;nbsp;altorum Grxcorum medicorum interprétés, chondrum Latinehalicamfiuealicam,interpretantur, chondrum om nino idem cum halica effeputantes-, qua tn re, nonparum à veritate receferunt. Chondrusfiquideni c^ halica différant, velutiabunde vnuspro multis, Paulus Aeginetanon vno oilendit loco : aut videlicet de vtrifque feorfim agens, amp;nbsp;fuas cuique vires acfacultates tribuens, vt Itbr.ï. cap. i.xxv su: aut viiain alterius loco fubflituens, veluti cap. xix.xxxix.czLxi i.libritertif. Différant au-

Um hiu interfe^ non guident toto genere, fed quodamma-dojVelutigeniu d^jpecies, autpotitts vt vniusgenera dua fiectes. Nam haheafine altca, Latina ac Plmio^enera-bus efi nomen, Gracorum etnrr^ói'S'sai’, turn ^khm ipfis pecultanter nommâtam,fub fecontmens. Eß enimvna halica ex zea, qua fernen appeUatur, propna quidem ae genuina,qtiaaPlMio, bb. xxii. resRomanaefefer-tur,l!tlagni Pompei tempore nondum in vfu. Hac à Pau~ lo Aegineta Grace £m^ dicitur, amp;nbsp;à x»i’‘^g'i' gt;pfi prapa-rationis modo differt ; non enim gypfo amp;nbsp;arena veluti bic repurgatur,fed creta candoremperfectionem^ fuam afe-quitur. Efi vero amp;nbsp;altera halica, ex zea in Africa dégénérante,cognomento adultertna,Gracoru chondro firniUi-ma.Gjpfoftqutdem dr'harena,veluti chondrus perficitar: bc'et tarnen halica quidem ex degenerante ; ebondnu verb ex dtcocco z^cafiat. Nam praparandt ratio apud vtrafque nationes confimilis,eande eße remprorfia onendit,qiiem-admodum amp;nbsp;eadifrimilis res dtuetfas. Non enim tam fiertés frumentt,quant praparandi conficiendiq^ ritus ac mo -dus confiderandus. Erunientt enim aliqua diuerfitas ,fie-ciem reifactitia non videtur inutare, modb inpraparandi ratione nihilvarietur. Stquidem ex z.éd dr hordeofar: ex x.ea cfr hordeo ^lueUri chondrus : ex hordeo amp;nbsp;triticopti-fmaconficipofrunt. Qua autem ratione chondrus confi-datur acpraparetur,in libris deagricultura,fiue rar y^a-vavt)cav,Con^iantino Imp. dicatis à Cafitano Bafrb, doce-tur bis verbis: Zea tunditur amp;nbsp;infiruentem aquam inij-citur,acpremitur ; deindegypfitm album tufum cribratÜ, dr harena albifrimaacfubtilifiimaadgjpfum pars quar-ta paulatim admifcetur , donee zea probe repurgetur. Praparetur autem in cantcularibt^ diebus ne. acefcat. Pofi-quarn verb rurfus totus perpurgatus fnerit, per cribrum denfrus

DE CHONDRO ET HAIICA. 45 denßus excuttatur.Optimus efl cbondrus,cjuiprimitm ex-cußus efl : ficundum locum habet, qui fuccedit : deterior autem tertius efl. Halicarum verb praparationem Pimtus lib.xv 11 i.tradit.Halicafit,inquit,exz.eaquamfernen appeUauimus: tutfditurgranum etus mptla hgnea , nam laptdis duritia conterttur.l^obiltus,vt not urn efl,pilo vin-itorum pcenali opera, primori inefl pyxisferrea, exeußu inde tuntcis, tterum q/dem armamentis nudata concidttur medulla-, itafiunt halica tria genera, minimum, acficun-darium-grandißimum verb Àlt;fa/e»fsaappellant:nondum habent candorem fuum,quopracellunt,iam tarne Alexandria praferuntur. Pofleà,mirum diäu,admifcetur creta, qua tranfit in corpus, coloremq^ lt;ir tenentatem adfert. Deinde paulb infra:Halica adult ermaßt maxime quidem ex z.ea,qua in Africa dégénérât. P infant cum harena, i!!r fie quoq-, dipficulter conterunt vtrtculos ,fit^ dimidq mo-dij menfiira.potieafgypfii quartapan inflergitur, atque vt cohafitfarinario cribro fubcernunt. Q^a in eo reman-fitt .exceptttia appellatur, 1^grandißimaefl : rurfus qua tranfit,arétioncernitur, amp;fecundaria vocatur: item cri-braria,qua fimilimodo,in tertio remanfit cribro anguflif-fiimo,(^ harenas tantum tranfmittente. Et hadenus quidem Eaßi,c^ Plinq verba:e.xquibus manifeflum efl,axi-Mt. à chondro diff erre, amp;nbsp;chondrum cum fecunda Plinq halica conuenire-, vtramq-, item remfaditiam effe, amp;nbsp;non peeuhariafi-umentorum genera. Caterum chondrus, vti Paulus libro primo tradit,egregie nutrit lt;ff glutinofos parit humores-,verum puls e.x eo confeda nocet,quonia quant primum craffefcens incoda permanet. Probatur magis X^xiQ- ipfius ex integro chondro bene decodo, expreffus ptifanafimilis. £xi^ in cateris chondro quidem reflondet, fed aluum magis adflringit. Galenus chondritm valenter nutrite,

nutrire, m fuccum lentum habere affirmai : fiae in atjua duntaxat coétu(,cum mulfb,vhio dula,adßrinvendue:fine cum oleofale^fi-ixiu fumatur. Atque co modoAnquu, chondrum medict ptifana fuiffe confeSumem diditant-^ti^/nKhr tjutdam autem ex ^ovi'en-dliaTAft^f agroram fuiffe cibata. rim. Veteram verb nonnaUt, vt Diodes cir Philotimus tHiotÂ-vw Tn^mv,chondrum hoc modo apparatum appellant. Et vno quidem horum modorum eo videlicet qat prior efl,haltcam ettam coquiac edt apud Romanosfolitam, Martialis tn Xenqs hoc dtflicho odendit ;

Nos hahcam, mulfitmpoterit tibi mittere (hues, Si tibi noluerit mittere dtaes,eme.

R A G V s cbondri,vt Diofcorides aL acfiguramgerit,resqut)quefaditia. Fieneum, Galenus in Itbr. de ahmentorum facaltatibus, ex nobilißima oljra ait,quant,vt decet,fuerit excorttcata: in commetarqs verb Itb. primi de ratione vicias in morbis acatis, in rav ^duv, hoc efl,ex ^eis,quarum vtique olyra flecies efl. Cafltanus Baffus tragum exfrumento confiât Alexandrino . Pliniiu lib.w tu. ex tritict femine in Campania duntaxat (ir Aegyptofieri tradit. In AegjiptoaHtem,cuiusceleberrtma ciuitas A lexandria ,olyra facilis fertilis^ .• eiufdem lib.ca. x. A chondro (^ baUca amp;nbsp;materia, fed potiflimam ipfa praparattone differt-, chondrumfiquidem„gypfum lt;^ ha-renaperficiunt : haltcam creta emundat ; tragus folaaqua maceratus excorticatur. Eats conficiendi modnm , Raffias tertio de agricultura lib.ficdocet. Framentum Alexandrt-num appeUatum, maceraturdecorticaturq^, ^ in file ca-lido ficcatur ; deinde idem rurfiisfit, donee eipdltcula eß

qutcquidfibrofumeßjftfiunicntodclabatur. Appelkaur autem tragus tße ,ßtbinde cognomentofrumentaceus, ad difcrtnieneiufdemnonunis, animalis, ér herba, non quod naturale ahquodfrunienti genus fit. Nam vt vete-rum auSorum tebtmonqs abundè confiât, resfaclttia efi, Oribafius ad Euporifium lib.itt. tragum farrim appellat grofiam, earn farris quandam fiectem effe innuens: quad non ab fur dum,aut à ventate alienum videtur fiarn enim tragus afiiinilis efi, non in alio ab eo differcns, quant quad non vt tllud mola confimgatur ,fed integer repurgatus af-feruetur-,vt ex vtriufquepraparandiformula fatis patet-, quant ob caufani tragus farris groffa non improprie nomi-natur. Trago autem, Galenoaußore, plertque vtuntur, primitm euni in aqua decoquentes, deinde ea effufa 4'4-«-ua,aut vinum dulce, aut mulfum tnfundentes,fitpertnq-ctunt ér nuces ptneas aqua prauiaceratas, donee plurimum intumuerint: multb tarnen minus quant zea, Diof-conde sait, nutrit.

A M Y L V M exfiliginefit, vt Cato fcribit, item ér ex fea : optimum verg exfetanio, autlore Diofioridc. Fit etiam in Germania hac atate ex eo, quod 3lluelÜ0ïn id efi,amyleumfiumentÜ nuncupatur, quod veluti fea qua-dam trtmefiris ac halicafirum( vtifiripfinius) efi. Ratio-nem confictendtpaucis complexus efi Cato cap. Lxxxvii. Diofcortdes iattiis his verbis tradultt. Purgatum trimefire trtticum madefett quinquies dte, é' fi fieri potefi nocte, qHumemollirtceperit,effundatur fenfim ,fine agitatione aqua,quo minus quod vtile efi vnaeffluat. Vbi mollifitmÜ faclufuerit,effufa aqua pedibus calcare oportet,deinde af-fufa aqua iterunt calcare,turn enatates ibifurfures,cribro exci-

excipiendi, reliquam^per colum traieclnm,confefiim in tegulànouis fab ardentißimo foleficcandum . Nam ft vel niodicè humidum man/érit, acorem contrahit. Amjlum aiitem ex eo nomen habet,quodabfque mola, Gracü /avhti dicba,fiat.officina corrupt a voceamjdum appellant-, Germant aminci / braftmcd; Brabanti amcluoncb'ö' quod glutine indefaclo,mulierumpepla inalbentur,acfir-mentur, Unfrei. Tritico, inquit Galenits,cumfrigidtuc, turn ficcius efl : lautgandt exafleratas partes vim obtinet. Diofcorides fangumu reiecitonespotu cohibere, contt a^ oculorum fluxtones,cælotetas, puflulasq^ efficax ejfe addit; quad verb ex feafit, nullius tn medicina rflis effe, ad alia tarnen conueniens. Galenas,Itb. v 11. M.TicTi-rwsamfli loco,ftligine,id efl,purtßtma trittei farina vtitur.

A T H E R A forbitio efl, inquit Diofcorides, aa-mf rnKTKiiwv-ypaftidefl ,veluti pulticula liquida. Fit ex fea tenuiflimè molita. Apud Belgas non ex z.ea tantum, fed ex quauis etiam puriorifarina coquitur-, velutifecalis, hordei ,frequenttßtme autem tritici, cum tenui cereuifta, velalio liquorepermixta Efl autem edultum quod cttb concoquitur, facile^ nutrit, infantibus iddreo amp;nbsp;fenibtis conueniens, intertora tarnen vifcera nonnthil obflruens. Datur capite dolentibus, ex tenuißtma fecalis, vel hordei farina-, dolorem enim fopit, ^ fomnu dementer conciliât. Atherâ craßtus ^ folidtus eflgluten, Gracis Mt^ct, exft-milagine amp;farina tritici,quo charta glutinantur. O^d propter earn quant habet obflruendi vim,fangutnis excrea-tionibitsprodefl. In vtriufqnemedio sizKris ,fiuepuis, efl foil-

DE ROGGASIVE SECALI. 47 folidiorquidem acßitßior atherâ,liquidiorver)gt; glutine,amp; minus glutine,pim autem quant athera vifcera obflruens. Athera, autpotiuspultisgenui efl,edulium, quodCalenus ex multa trittctfarina latti permixtafierifcribit,quo hoc at ate Belgium, oc rniuerfa inferior Germania fiequentif-fimè vtitur. Cibw boni fucci amp;nbsp;multi alimenti,fed eos qui ipfoaßidu'e vtuntur,offendens. Nam mhepateobfiructio-nes parit,amp; calculos in renibtis gigmt,auctore Galeno.

S E c A L E folio quunt primum prodit, rube feit ; inde vt reliquafrumenta viret,numerofis culmis affurgit, tritt-ci tenuioribiis,longtoribm,quatuor, vtplurimttm,genicula habentibus ,ffica in ordines amp;nbsp;verfus digefia,breuibus non acutis fed innocetionbus arifis cingitur: qua quunt floret, ereda eft ; femine verb prägnant, procumbit ac deorfum dependet. Granum oblongum, nigricans,gracile, ac nudum : quod'eglumis facile concidit ,ac fapenunterb flonte exilitiradices multa,tenues,fibrofa. Nafcitur cum tn Germania ac apud alias nationesplurimoi, praferttm Septen-trioni fubiecias, tum in Belgio omnibus feri agris tam fle-rihbus quant latii,velutiin Erabantia Campania,qua hoe frumentum,licit arida acfierilis ,felicit er progignit. Qua-licumque enim foloprouenit,quantuninis rigenti, gracili, aut arido-,facÜdiori tarnen ac latiort melius praflantius^. Seritur autuno, quod amp;nbsp;lattus-,item ó' vere, afliuÜ,alte-ro gracilius,paucioribus culmis ,flica breuiort ac tenutori, granoq^ leuiori. Gemtani tOtben/ Belga VOggC appel-la)tt:Hifl)aniccnKno,Italt{èÿAei,GalliCf:i^\c ,veteris lattna nomencUtura vejitgia retnientes. Plintofecale efi, de quo

DEROGGASIVESECALI, 49 dequoltb. xvi 11.cap. xvi.ficfiribit : Rarumdiäu, effe altquid cu t profit neghgentta-, td autem, quod fecale i^ farragodtcitur,occaritantum defiderat. SecakTaurini fub alptbui afiam votant, detemmum ( fed vertus aterri- p^^- j^^.^^ mum) amp;nbsp;tantum adarcendamfamem vtilef£cunda ,fed emendams. gr at th ßtpula, nigrttta trijle, fed pondéré pracipuum, e^ tarnenfic quoque tngrattßtmum ventrt efi, nafcitur qua-Itcumque folo turn centeftmograno, tpfumq^pro letamine efi. Oua Pltnq verbafrumentum tOCfeCU ac fÜ5gC di-£tum,cumfecaltconuenirefatts commonfraitt. Dicttur autem id,vt Plinius tradit, ettam farrago •, verum non fe~ eus,quant far,hordeum,auena, trtticûmue, fubindefarra-gines nominantur, quandovideltcettumentorum, pecu-dumq^ pabulo cedunt. Farrago fiquidem, quant Graci Farrago. y^âs-iv appellant, generale nomen efi, ad omnem viridem fegetum herbam, quapabult caufa feratur. Serttur ea,ex recrementisfarrts pradenfa, admtxtaaltquando amp;nbsp;vtcta: eadem tn Africa fit,ex bordeo : Pltnius, atque inde farrago, quod far fit ferro cafum : aut quodprimitm infarraceafe-getefert cœptum,Varrone auclore,dtcitur. Ex hordeofar-raginemfacere docet Columella :farraginem,ait, in refit -biltfiercoratifitmo loco,^ altero fulcoferere conuentt. Ea fit optima citm Cantherint hordei decern niodqs iugerum ebferttur, circa aqutnoctium autumnale,fed tmpendenti-buspluutjs,vtconfitangata^ tnibribus ,celertterprodeat, amp;nbsp;confirmetur ante hyemis violentia. Kamfingonbus quu altapabula defecerint,ea bubus caterisq, pecudibus, optime defectaprabetur: amp;fi depafcere faptits voies, vfque in menfem Matumfufficit. Quod fi ettam fernen ex ea voies perctpere,à calendts Martes pecora depellenda,cfr ab omni noxa def endenda efi, vtfittdoneafrugibus. Similis fatto auena, qua autumno fata, partim caditur tn feenum, vet

pabulum,dum adhuc viret:partimfemmi cufioditur. lam er ex tritteofarrapmemfieri Plmius quoque tejlatur. Et m t7itici,inqutt,ge}icre,pars aliquapabuh eß, quadruped dum caufafatvvtfamgo.Abßrttts etiam 7r^^iw yf-âçie, ideß,trittceam farragmem,equulis maxituèprabat: eafi non adJit,Kfi?nvm,quant Eumelus ijs refertpoß trimatum dan foltta. Hoe modo amp;nbsp;feeale farraginis penus eß, quan-do vtdelieet peeudum iumetttorunn^ per hyemem pabulum effieitur. Reeenttores roggan:ßltgmem ferè mterpre-tantur, qua in re quantum haUuementur, faits ex ijs, qua eapite Detrttieoßrtpftmus,apcrtum eß. Namßltgo ean-dtdttisae leums tniieum eß, ac trittet, rt inquttPlmtus, deliiu,ex qua lautißtmus partis amp;ptßrtnarum opera lau-datißima fiunt, ae feeale ntgrum eß, er ex eopartis ater, pauperum, non lautiorum, menfts ae eibis dteatue. In non dtßtmilcm a rarem lapfi videntur, qut rortîcn eum oljra eonuentre autumant:olyra fiquidcm eandtda eß,ae vtneu-lis multis eontinetur ; feeale verb prater quod nigrum eß, glumis nullis irrrplteatur. Ruellij eoniecturaplus vertfimt-litudmis habet,qut feealem a bnz^ non longe dißidere ere-dißribit,atque mdeputan name btz.ipants in Gallia vulgus manajje. Partis ßqutdem ex feealt fit grauisßrmus,eon coéiu nonfaetlis, qualem ex brizafim Galenos tradtt, ejr hunenigrum exféealtpanem ■,extritalitaa r ,pain biz Gallt nuneupant:fie vt ab muieem non dißtdere exifiman poßigt;!t,nifi feealts granum nudum foret, brtfa verb glu-rats implteitum, quod kae inter fi diffetre manifeßboflcn-dtl. Quod verb briea fernen glumis trnplieetur, ex bis vt-detur eoliigendum : turn videlteet qubd earn tjfphaperftmile Galemts firtbat, qua multtphei foUteulo eonditur : turn etiam quodmembranofamfubfiantiam panis ex eafacius habeat,ex ipfirum riempefollteulorum admtxtierie,contra plane

plane quam fecalmm, qui triticco f/ncorntfia mehranoi ac furfures veipauciores vel non plures habere comperitur. Porrb fécale ptoxtmum mterfiumenta à tntico trtticcùjj^ femtntbns locum habet : Panis ex eofacitis, lentoris atque obflruentis natura nonmlnl obtmet , difficultcr conco-quitur, ac ventriculo granis efl , praferttm ft furfurum expersfuertt. Nam confufaneus,quijimulomnia rectpit, ac ex totafarina concinnatus efl.ft probe coäiu beneeffer-mentatusfucrit, minus lentus efl,non admodum agre con^ ficttur,citbqj defcenditynondum tarnen triticeo flneomiflä par, quo grantor amp;nbsp;concoétu diffictlior etiamnum efl. Alt-mentum autem carport foltdum , ac firmum praflat, nee malt fucci ,ft ex bono frumento cocbisfuertt ; e.x malo autem frumento amp;nbsp;corrupto paratas, prauos amp;nbsp;corruptos fuccos ingenerat, amp;nbsp;dtutumiores morbos procréât, velutl morbum, GermanisiCûÿîW^autÜÛOiiitt^Ck dictum. Admifcetur huic non rarb tritteÜ, vt leuiorem gratwremef panent efficiat,qui fecaltno puro minus grauis ac lentus efl, amp;nbsp;tenerttudtnemfaam triticeo dtutius ritinet. Secale autem vt medicamentum^tritico in calefaciendo ac digeren-dopotentitisefl. Partis ex hoe aut fermentum, prompttus ac ctttus abfcefltis maturant e^ rumpunt^ quant ex trttteo fatta. Panna confufanea , diuturntores capitis dolores lenit,in Itntcocapitt circumltgata.

C V L M o hordeum efl, quam triticum breutori fra-giltori^, plurtbus articidis geniculato, folio tnflipula la-tiort ,fcabriori^ flica longarum ,aflerartim ,mordactumqj ariflarum vallo munitur , ac in vér fus flriata, erdinibus conflat,fubinde binis,alias ternis quatern!sue,vtplt!rimu, D z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vti

vü Theophaßui ait ,fenif ,fed,vtTra^tu,etiamollonis. Spißtor autempofitut^ arclior e^i, qua pluribut confirui-tur. Granum tenui oblongapalea includttur, radices fub-funt frequences tenuesq^. Hordeumautem (vt Pltnius in-quit ) frugum omnium moUißimum, atque ex omntfru-mento minus calamitofum, quodiß celemmè reddit ferti-lißimumq^. Sentur^auctore Columella)filutaficcaq^ ter-ra.cß'velpraualida velexili. t^afetturpaßtm,ac vniuerfa familiare Europa eflicum autitmno,tumßequentius Mar tio,Aprilt,Maiocß menßbus feritur. Gratis nfi^ti dicitur, Germani gerften ' Belga gCCÖCZ Itali orzo, GaUi orge nuncupant. In buius genere, quodplunbus verfibusffica-tur, TioKvviypv recentiores appellant, ac Germani gcofj geeften. Qundfex verfuum {^a.i'i')(èv:,Cantherinum hoc Columella efl. Aliud duorum verfuum J^irr/ßv, à Columella Galaticum,à Germants flttCV gCCitê blCtn gern, idefl ,exiguum aeparuum bordeum nominatur. Quad magnumamp;plenu,flgt;tcamq^gertt erect am, àyjroais x.lt;:i-^ti,ab Hippocrate vocatur-,arugint idobnoxium efl : quod verb incuruatHr,iTit)K^i^uc,ab arugine hoc minus infefla-tur. Ad hordei genus amp;nbsp;reducendum,inquit Ruelhus, pu-tauerim, trimeflre illud hordeum, quod Gallice fecour- Secourgcon. geon dicitur ,quàdrebus ad egeflatem adduciis,quum an-nonapromitpenuriaßlebem alat,amp;à janiisnoxavindi-cet. Seritur èr in Gallia, quod mundum bordeum vocant, Ruellio codem tefle.- hums granum nudum efl, ac flonte giuma concidit, catera hordeo ftmile, yjij.r!gt;s.fi^w ac nu- yujifJxf(-dum bordeu,tale a Galena,in lib.de aliment.facult.appel- S-«»-latur. Caterum bordeum,vt Galenus tn ltb.dealiment.facilitât. non eandem cum triticofaetdtatem habet. Siqui-dem triticum palam calefacit: bordeum verb non modb no calefacit ,fed quoqtio modo ea vtare, fine panes ex eo fecc-

TU , vim quandam refiigerandihaberecemititr. Dißidet praterea a truico facet ßecte, quant vtrumque ipfirum gignere confueuit. Siquidem trittcum craffum amp;nbsp;lentum eß thordeum autem tenuem,^^ nonnibtl deterfirtam fuc-cum m nobugtgmt. Fanes bordeacei tritteeis multb minus alunt, qui tarnen ex praßantißnno hordeo confidun-tur, minus à trtttceis in eo fuperantur: qui verb ex laxo amp;nbsp;leuipanibusfurfuraceis reßondent. Panes autem exbor-deoeiufinodtcttißim'eperaluumfubductmtur, quadreli-quts non mintmiim accidtt,ft triticeis eos contuleris. Sunt autem non modb triticeis, verum etiam öfyrinü, cß multb magis typbinis,fi‘iabiliores,nibtlin fe lent ora,vt tUi, baben tes. Ex quoperßieuum efi, quod exiguum corpori prabent altmcntum,amp;pottßimumßfacti cxpeiore bordeofuerint, ex quo Hippocrates neptifanam qutdem fieri voluit:neque emm dum coquttur, fuccum coptofium ex feipfio emittit. Laudatißimum autem quod candtdum, vbi pinfitum ett, apparet,nonntbilq^derifttatisacpondera (quantumbor-deo datum efi ) habet. Porrb quod totum plenum efi, er ctreumficriptionem externam habet tenfiam , melius eo efi, quod gracile efi,ac rugofium. Hordeum primt efi ordtnis in exiccando cß refiigerando, ait Galenm in lib. defacultat. fimpltc. habet etiam pauxillum abfierfitonis : paulb etiam plus deftceat, quant fannafabacea, cut non infiunt cortices. Hordeum, Diofiorides inquit, abfiergit,vrinani cit, inflationempant ,fioniachoaduerfatur, ædeniata eonco-quit. Farina bordeacea in mulfia aqua cum ficu decocta, infiammaiiones amp;nbsp;oedemata difiutit: duntias, cum pice refina eßfimo columbartim concoquit : cum meltloto autem eßpapaueris calice,dolores finit,qui lattis excruciant: aduerfits intefimorum inflationes, cum Itnt fiemine ,f£no-gi'acoèrrutaimpofitaïutiat : firumas cumpice Uquitit, cera.

cera,dleo,ç^ impubispueri vma,adconcoctilt;nieni per duett: cum myrto verb aut lenttfio, aut mahcorio, aut ^lue-firibuspyru,dut rubo,aluiprofluuhtfifiit : podagricisin-jLimmationibiu cum cotoneu aut aceto prodefi: decoctam acnaceto,mode quo à/aü hóo-n, amp;nbsp;cahda impofita, leprù iugt;i xint. medetur. Efiautem à/aü kÓ3-tf,Pelagonioauctore,mifiu-ra ^qualu jfantgract ,femmu Itni, fartna bordeacea. Cremor verb farina hordei ex aqua, aut cum pice amp;oleo decoclus,puri mouendo efl: cum acetofubacius, ittdem amp;nbsp;cum pice,contra arttculoru fluxtones prodefi. Habet pra-tereacir bordeum multiphcemvfum, nam ex eoptifiana, polenta,mafa, maltum c^ ceruifla confletuntur, de qui-btis demceps.

P T i s A N A «770 Tsv 7^|^^^tlgt; dicitur, (^ nomen qui-dem commune omnium frumentorum à cortteibus fuis, S'ia. riv ■ólixs-iiv,purgatorum,elfepotefi,fiedproprre tarnen amp;nbsp;peculiariter non aham , quant hordeaceam ptifimam fignificat, qua flmpltctter ac cttra adieclionem, -Sixs-dfii titmcupatur. Namfiboc modo,friimentoru altorum quo-rundam femma mundata,ahcubi(quod tamerartßtmum) ptifana nommentur, frumenti appellatto contungitur. ita Hippocrates itb. mfi m^av, ^ Hiofior. ^nfi u^irav cap. •ó!ia!-ó.»w ■m^m’.’,c^ ex ortfaptifianam Plintiis, dixit: ad bordeacea nempeptifitna dijferentiam, proprii c^ fimpli-etterptifana nommata. Efi autem ptifana bac altud ntbtl, quant hordei granum à membranis (g corticibus fuis mun-datum er cxcorticatum.-ól!jsii’.’,id efi,macerare, tundett-^^^ expurgare hoe oportet,ac infole ficcare, deinde rurfus '!nt'Vitv,rurfiis^ ad filent ficcare. fi^d autem tenue c.x co

decujfum eß,ipfi tnfpergendumjwc emm ipfam conferuat, vn Dtdjmui m geoponicK. Hunieélat autem lt;^ refiige^ rat ptifana , edultum^ eß (Hippocrates ait mfi ü'iM-ns o^uav najstfJLitTav ) in ocutü morbis, reliquis omnibus fiu-mentaceis praferendum. Nam vifioßtas eins teuts, continua,iucunda,lubrica lt;ir medtocrtter humida :ßtim mini-mè tnfert,c^fi quidablui eget, probe ablutt ; non adßrin-git: non male turbat: nee in ventre intumefiit, quumßtl-tem,vt decet(Galenus addit)fuerit parata : hoe eß,quado tn coclione, quam plurimum intumuerit ,poßedigne lento,per multü ocium in chjlumfuerit redaäa, acetum tune ei admifcetur, quum plane intumuerit : vbi verb coóla exablèfucrit ,ßib edendt tempus, falemtenueminqcere oportet. Oleum autemfi initiofiatim adieceris, coïtioni nihilnoeueris,aliud tarnen nihilmifcendum, niji velisane-thi autporri quippiam , id^ initiofiatim admifiere: hae Galenus. Nofiro tempore rarb aut nunquam , horum alt-quod additur,fedfitcharumferè, amp;nbsp;aqua 'e refis albisßil-latitia ei admifientur ; cir fubinde amygdala aliqua ama-ra,vtpalategratiorfiat: autfeminum melonum velcucu-meris nonnihtl ,prafirtim quando impenjius refiigerandu, autfiomnus ea conciliandus eß. Admifcetur et dr nonnun-quam amygdalarum dulctum yyK@-,fiue fuccus, (offici-na lac amygdalinum vocant ) prafertim quum aluum liquidlore cohibere vttle efi. Fit item exptifanapotus,qucm officinaptifitnam nommant,quum tarnen neeptifana, nee ftifin^e yyx@- fine eremor fit,fed eins tantum tenuius decorum , ipfius fubfiantia paruin aut nihilretinens, quod fere no ex fila pttfina,fiue hordeo mundatofed amp;nbsp;exgly-ejrrhiza, cfi vuispafis additie,deeoquirur. Qua ratione parata potto vtilis efi qs qui mflammationepulmonis, par-tiumq^ reßirationt deferuientiÜ, vel renum vefiicaif exul-eeratime

cerationeatittnflammat'tone laborant. Phu alimenti ( in-quit Diofiorides ) ptifana ob cremorem in decocitone red-dittan prabet,quant polenta ex hordeo facia.Contra acri-ntonioi atque arterta ajperitates, exulcerattonesq^ pollet.

Polenta hordeifrixifarina efi, quam Gracipro-prie aK^nav nommant, quaquamfubtnde tS dKiptTav nomen, de omm ahaprafertim rudiortfartna,fed tmpropri'e, dtcatur. Plunbus b£C,Phntiu ait,fit modü .• Gr act perfu-fuin aqua bordeum ficcant none vna,ac poflero diefi-igut, demde molujrangunt. Sunt qui vebementius toflum,rur-fus extgua aqua affergant, fiiccent^ pruts quant molant: alqverövtrentibtu fpicü deculfum bordeum, recens par-gant,madtdum^ in pila tundunt, atq -, in corbibiu eluunt, acficcatum fole rurfiu tundunt, amp;nbsp;purgatum molunt. Galeniu ex recett bordeo medtocriter jrixo, laudatißtmam fieri att,atque ex bac ma'^as praparari •, defictenti autem recentt hordeo,nonnunquam ér ex alqs ipfam confici, orn-nem^j reciefactam bont efie odoris, earn verb fuaueolen-ttßtma,qult;t ex optimo ér recentt bordeo,quod artflam no-dum habetficcam,efl cofeita. Exiguum autem corpori, vt Galentu quoq^ tradtt,poleta alimenta dat,ér prtuatu qui-dëac ab omm exercitatione abfltnetibusfata multufls verb qui quoquo modo exercentur .mtntu quamfiatis efl.De-ficcat verb multb magis quam hordeu.aluum etiam(Dtof-corides ait)cohibet,(^ inflammationes mitigat.

M A z A ex polenta humtdo aliquo permixta ér flub-aHa coficitur. Et altqua quidem ,cumfola aquaflubigitur,

alidi. verl), aut cum vino, aut cum oleo, aut cum meUe, aut cum aliquot horupemixtis. Cum aqua autem earn fubi-gi, prater quod exitbro Hippocratii de dieta fecundo fatu euidens fit,tefiis quoque efi Xenophon fixto 'ira.iS'tiii Cjri, vbi hie condone conuocata, milites fuos adaquapotionent adhortatur,dgt;'a confuetis non admodu receffuros oflendit. X) yi^ Heif, ipticri, cl\lt;tiTo^Tei,oi'a,Ti /Jii/^oymii/w del T»v fjed^av iT^iH'iy oçif d^TeinTe'l,ui'iiTi i'i^iv/jiinp riir d^^ Ti)if,id efi, Etenim qui polenta vUtitat.mazam aqua per-mixtam edit-,^ qui pane vtitur, panem aquafittbacium. Subigi verb ma'^am, amp;nbsp;cum vino, ex Hippocratis libro de internis affechontbus apparet, vbi in hepatico morbo, cui fuffocattoaccedit-cdquot; firm liter in coxendteum dolore,earn, qua vino duletfùbaéla efi,no edendam confuht.ldem ma-zam oleo amp;nbsp;meUe quam maxime fubaclam ,in typho quo~ dam eodem libro exhtbendam pracipit. Hefichius verb (Jia. fan interpretatur, polentam aqua amp;nbsp;oleopermixtam. Et àprtneipio,Athenaus ait,populärem cibum ex alphitis, mazam veteres vocarunt,ipfamq^ praparare (ad-jleiv dice-bant,pofieà verb necefiarium victum, ob intemperantiam vanetate difitnouentes ,fiudiofif paulattm immutantes nomen ipfuin maza tn fadvluai/ commutarunt, ita appellantes omne cibum maon^cum-, (jufHod^Ht/ verb ipfos ci-bos praparare dixerunt,atque tnde ƒortaß'e,qHa ex amy^-dalts (ir facharo placenta cotfictuntur, inoffictnis mafie-panes,hac atate adhuc nomtnantur. Porrb maza, vtGalenits ait, panibus hordeaceis agrius concoquitur, magu^ ventriculum flatu tmplet, tn quo etiam fi dtutius man-ferit, turbationem e.xcitat. Citius autem fubdudtur, fi commixta diutiiis ftient ac fubacla. Qubdfi mel quoque addatur, citius etiam ob id, ventrem ad excretionem in-citabit.

C R i M N 0 N, induit Galenas in commentaries Ubri fecunih pradi^ionum Hippocratis, craßiorpolenta pars appellatur,qua^randiufcula effracto inuebitur hordeo,réfugions videlicet mola exacliorem confrachonem. Diof-corides,quern Galenas etiam in lib.defacultat.fimplic.fe-quitur, non polenta modo ,fed amp;nbsp;tritici, zea, ac oljrafine ant eatoflorum,ftue non toftorum craßtorem farinam uflfsrar appellat, crimni nomen ad rudiorem craßiorem^ farinant, cumfuisfiumenti transférons. Solo moladifcri-mine,actnturamodoàfarinafiiueÀMÛçadiffers. i^zu- axo^ggf. f©‘enimdicttar ,quandogranum in tenuißimas partes quant exachfitme contritunt efl ; K^ifsvov verb rudiorfarina , qua fragmenta maiufiula ipforumgranorum continet. '.tóktw, id efl, paltem ex eofaciunt, inquit Diofcori-des,qua abund'e alit,facile confcttur,cf aluum vehemen-ttas aflringit,fi ^a ex quafit,prius torreatur.

M A L T V M à recentioribus nuncupatum, ex bordeo quoque fit. Nam ipfum bordeigranum efl, primiim donee intumuerit aqua maceratunt, quod deinde germon emifit, ac pofiremb cum tpfis germinibus fiue enatis Itguhs, to-ß-um ac reficcatum efi. Noflrixnont GetmantWiAt^/ rceentiores maltumvoce à Germants mutuata appellant. Actins Gracus medicus, bordeum boc modo praparatum ßorm nommât. Ad bora fiue cerutfia decobitonem confi- Bi„. cttur, lt;^ laudattßimum quidem Martto (fr Aprtit ntenfi-^‘^^- Qualitatem habet ficcam quidem bordei intenfiorem, frigidam verb multb remißtorem : nam iij.'s-u^iufati quod tin

Ult ab ajfatione dtutina^ tofiime inho'et ,ficcttatem etus intendtt,acfrt^tdam nonfiltim remittit,fed amp;nbsp;qualttatem quandam calidam ei imigt;rimit. Galens hb- de altment.fa-cult.hordeum att, quoquoinodo quü eo vtatur ,fiuepttfa-namcoxerit,fiuepolentamfecertt, vim quandam refrigerant emretinere. verton id de malta non videtur mtelli-gendum, quodpartim ipfagerminattone ,partim dtutur-nwre toflione, magis à natura fua recefrit, quam polenta, quavelexcrudo nondumf maturo hordeo , veUnaqua macerato tantum,vt diximus,conficitur. Abftergitprate-rea (fr maltum hordeopotentius,minus lentoris habet,cum quiafarina minus,filiquarum verb plus habeat, quant mt dum hordeum ; turn ab inherente Ult empyreumate, quod abfierfionem coniunltam habet. Ventris tormintbus alijsqg fimiltbus exfrigtda caufa doloribus,maltum fubuentt,toftu feruensq^ in facculo appofttum. Cataplaßna ex bjnes farina tnmoribus hydroptcoru vtiHter,Aétio tcfre,imponitur.

B E R A ex malta, amp;nbsp;lupuli faliHarij floribus modo, proportioned eertis ,aqua dulcipermixtis,coquttur : fimplicißima quidemac proprufrimatahs efr:. Proxima, qua tritieu, ^eam, alidfuefruges, vna cum malta hordea-ceo admutit. Qm verb prater fruges, herbas, femina, flores,aromata,aut alia huiußnodi caput implentta,ac ebrie-tatem inducentia, afrugum natura aliéna permixta ha-bent, compoflta quada bera, fitte ceruifiafunt,ac medica-t£,ab hordeacea triticeaue bera efr ftpore cfrqualitate dif-fidentes. Nommant autem huiufmodi exfrugtbus potum cum Germani omnes,tum Britatmi reliquafSeptentriom fitbia-

fubtacentesgentes,cogt;nmunt quidem acpatna rote,©its tC fiueTSctC/Lattnaautempaßim ceruifiam.Vetms verb ex hordeo potum varies nominibui appeUarunt : (!r oivov qutdem usi^rw^d efi,vinum hordeaceum omnem ex bordeo compofitum GrM. Eundem Anfioteles, Athenxo tefie,Tnrwdixit:alq ßfUTov.velutiSophocles mTriptole-mo,amp;Hecateus in Europ£periodo,vbt Paonas,ßs0Tav ait bibere,ex hordeo-,TintfaCi'w verb ex mtlio àquot; conjsza. Hel-lantcns tame non folum ex hordeo, fed amp;nbsp;ex radtctbus fieri ßfOTar ajferit : Bibunt, inqutt, exradtcibus ß(ÜTav,veluti Thraces ex hordeo. Aegjptq hordeacea potions, ^v^vfine ^»^v, Theophraßus ait,appellant. Idem teßatur Plinius lib.xxt t-Exfiu^ibus, inquit,potus,ZA/thum in Aegypto, celia amp;nbsp;ceria in Hißania,ceruifia amp;nbsp;plura genera in Gallia,alqsq^ prouincqs.Qups lib.xi 111 .nominibus quidem alqs,fedratione eadem confici tradit.Diodorus Siculus,zy thu non inAegypto folttm,fed ^ tn Galatia quoq-, fieri affirmât.Tanta efl(tnquit de Galatia fcribens jaerufiigtdi-1.-1$,vt neque vtnum ea regio, neque oleum, producat-,quare coach homines potum fibi ex hordeo componunt, quern appellant ^ythum. Diofcortdesvnumhordeaceipotus genus zythum: alterumcurminominat. Simeon Zethqex poßertoris stalls Gratis, huiufmodtpottonem Arabico no-mine,lt;povyM’ vocat,alq itgt;aM.b'iai',fiue lt;pf)VMtS'iov: Arabibus tarnen,phoucas non ex hordeo tantumpotus eß,fidettam, veluti Rhafisfcriptum reliqutt, ex pane heueri, hoc eß,fi-nnlagineo, mentha,ac apio compofitus .• ac, vt Halt Abbas teßatur,quadam etiamphoucas,expigmentis,aut ex ma-lorumpunicorumfuccoconficttur. Hacautem omnia fine fimiha fint genera, dtuerfis appeUatanomtnibus, fine propnetate altqua difirepantia , cum bera fine ceruifia nofira ineo conuenire poffunt, quod ex hordeo, acfiu-gibus

gibus componantHr, praparationis tarnen modo, vel alia qualitate alujaa ab ea fortaffe differtmt. Na?nfi zythum, vt Galenus ait,lib.de facultat.fimplic.medicament.ex pU' tredme proucniat,attt exjrugibusfiat aqaa madcfaclu ,do' nee refoluantur in Hquorem vinofintilem, veluti Hermolaus Barbaras in coroUarijs firibtt:acacre maltqj fuccifit: renes d/ nemos tentet,qua à Diofcorideac Galena quoque ei attribuuntur, cum berafine ceruifianofira nequaquam conuenirepoteft. Nam bera exfiuge non fit putreficente, multb minus ex ea in Hquorem refoluta, fed ex hordeaceo nialto,vtdiximus, coquitur, ab omm putredincafferuato. Bft amp;nbsp;beraper fifuauts,dulcü-, ac boni omninofucci. Qua certè beram a z.ytko, cum conficiendi modo, tumfacultatc dißidere oftendunt. Sin autem zythum non eo, quo G ale-nus,aut Hermolaus tradunt,conficitur modo ,fed ex hordeo ac tntico fiat leuiter tantumputrefaclis, ac à natura fua commutatis,vttheophraftusfcribit,z.jthumcf bcra fi-mtlltma funt. Nam hordeum in maltum tranfiens,leuiter quodammodo computrefett amp;nbsp;à natura fua recedit. Verum tune Galenus,Dtofcorides, cjr qui deinceps eorumfenten-tiam ac doärinam infequuti funt, minus recic zythi fa-cultates eognouiffevidebuntur. Propter leuem bancete-nim putrefachonem fine mut at tönern, hordeum, aut ex eo potus, malt fucci fiatim fieri nonpotefl, non minus quant polenta, qua ex non recentt hordeo, fed e.x maturo e^ ficco in aqua macerato conficitur. Siqutdem amp;nbsp;tuc leuiter quodammodo hordeum coputrefeit, bumorem^ altenum im-bibit, veluti dum maltumfuturum efl. Polentam tarnen hanc ob caufam, neque Galenus ipfe, neque veterum quif-quant,malifuccifore alferuit,fed contraomnem boni odo-ris,fiiaueolentem^ effe ,ficuti amp;nbsp;maltum rite confeclum efl: Zytunt autem flue lt;^{1^©-, ex hordeo c^ tritico con-

fill leuttcrputrefadK^Theophraflus lib.de caufisfexto,vbi de faportbus agit, bis verbis tradidit. Nonnttllt verb , ait, natur am commutantes ^ leuiter putrefacientes,tn fuccos cogimus,ad btbendum idoneos,velutt qutvinum ex hordeo ac tritico confidunt , quod inAegypto ^Hyes appedatur. CaterÜ vt ad temperiem btra veniamus,pendet ea ex qua-Ittaübus eorum ,ex quihus componitur. At materies eius,vt diximus,funt,aqua, maltum hordeaceum,fubindetrtticÜ aut^ea, amp;nbsp;lupuU faltdarq flores. Aquaquidem fimplex tutiflmodi ad bera decodionem fumitur,frtgtda efi amp;nbsp;bu~ midaimaltum cum exigua calidttate reficcat amp;nbsp;abflergir. triticum ac ^a temperate calidafieca^ funt : lupultflores fecundo ordine caleflactunt,reficcantq^,caput tentant, vn-nas mouent,abjiergendt quoq,, ac apertendipctenttapra-diti. Facnmthiad beracumfitporem,tam dtuturnttatem-, fi-uges verb altmenti matertamfubminiflrant. Ex horum autem varia amp;nbsp;inaquah miflura, diuerfa berarum genera,dißimthbus qualitatibus pradita,fiÜt. Tenuesquadam, potentes ali£,rubtcundafine nigra ha, Candida ilia, amara pleraque, dulciores nonnulla. Quafl'ugum plunmum ad-miferunt,potentioresfimtiqua minus tenuiores:minimum tenuißima. Ex hordeaceo malta, ditaius toflo,riibicunda-, amp;prafertim ,fldiaturnior decodio accement : pracipua autemparte ex zeaac tritico confecta candida flint, fe-nefcentesq^ tenue c^ aquafum vinumfiihfiantia tenuitate quodammodo rrfcrunt : amanores caputq^ citius tentantes, lapais flores copioflus mcadiefliciant-, dulciores eorum parfimonia.fragesenim e.xfedulcedinem conférant. Inter has tenuißima, frigida quidem eft amp;nbsp;hunttdaßuperante in eaoijua quahtateacßabftantia , non tarnen omnis calidt-tatis expert. Potentiorcs caloris plus habent,cuius etiam vi atque potentta, tn vafa condita nonfrctis ac maftam flucluant

fluäuantac efferuefcunt, mutus tarnen quant mediocre vinum caUda,à quo non folttm temperamentt cahditate, fed amp;nbsp;tenuitate fubfiantta fuperantur. Calefaciio fiqui~ dem her a cUmens nutuq^ efl. Ahmentum autem praflant ilia qutdein exiguum ,aut nullum-, ha verb coptoflui-, copia-fiflimutn crafla amp;nbsp;rubicunda: omnesprobi fucci,fl ex bonis fiugtbus ben'e decoliafuerint. Craßtores circapra-cordta aliquantfler harent,tardeq^ defiendunt: canada, tenutores (p'citius digeruntur : amara,abflerfione aluum leniunr : media, medio fl modo habent. Compofita beta, qua videlicet prater frühes ac lupulum, exaltas quafdam herbas, velflores,flmma,fructus,aromataflmtltaue reci-piunt, pro qualttate eorum qua admiflentur,varias quali-tates ac facultates obtinent,fubtnde ettam noxias. Recent beta qua nondum fubfldit, nonflcusacmuflum, vitia complut aplanit : tnflationem parit,aluum conturbat,cal-culum procréât, ac vrina fapenumero fliUtctdium excitât :foris tarnen admota, neruofarumparttum dolores fl-ptt,(idulci calentefl eafoueantur : praflat ad bocrecen-tißima amp;nbsp;cui nondum lupulus incoétus efl, ac inter omnes potenttor. Acida neruos amp;nbsp;renes tentât,ventriculum con-turbat,ac vittofum tn corpore fuccÜgignit. Acetum quod ex beta conficttur, vint aceto minus acre, mtnusif potent cfl,nec partium adeb tenutum.

M i Li V M multiplutfluticatculmo ,geniculato:folia habet ampla, harundtnacea,fummo caule, nonfliicant fedeffufampromitiubam,flue (paSvr, deorfum reflexami flaut vt plurtmum colorts,fubtnde nigricantem, tn qua fl-mengtgnttur paruum,durum,fl)lendensifl,paucts tenuibus tuntcis conueflttum,a quibusfacilltme exetdtt : radtee niti-

tur ntimeroßf, altaq^, leueni filutam^ bumum defiderat, nee in fabulofifilum ,fid(^in arenofi quo^ue prouenit, niodo vel humido calo, vel riguo folo .• nam fiecunt ereto-fquot;f”^ reformidat, Columella att. Milio Pltmus Campa-niarn praciptiègauderc tradit. Ante ver commode feri non potefi, teponbui maxime Utatur. Miltum, Theophrafim ait ißecitateßia dinturnum eße. plus eentrem annu feruari poßeßquoventiisßsr aer non perueniunt ,vt auilor efi Carro^condatur. Gr acts x.iy^@~-,nonnullis Myyjvf dtei-~ tur,Hippocratipt^ale,vt Uermolaus ait,Germann ijltj, Gallis mi\lct,ncfirü hirs amp;nbsp;mille. Milÿgrana acpa-lea,vt Hippocrates aitßccant amp;nbsp;ventremßltuntramp;cnm ßcubns.fortibtisdoloribuseonferunt. Tpßumautem milium coétum altt,non tarnen aluo fecedit.Primo or dine,Galenos Mt,reßtgerat,exßccat verb tertio,aut cert'efecundo inten-fo,paululum etiam habet tenuitatis. Panis qui ex milioßt, exigui eß alimenti ,frigidus,praaridus, amp;nbsp;fiiabilis-,nihil enim tn fc habet, néq-, lentoris,nequepinguedinis: iure ergo aluum humentem deßccat,velutiamp;panicum, quo tarnen ad omnia eflpnefianiios.fuautueqj editor,facilius co-coquitur,ventrem minusflllit,magis nutrit; foris impofl-tum inflacculis, idoneum eflfomentum, ijsqx jrj^rimot^ fiim exficcaripoflulant. T orretur,aullore'Diofeoride,fernes^ in ßacci)ponitur, vtrormtnibusreHquis^ dolortbusß foueaturauxilioßt : neque aliud,tefle Pltnio,vtilius,quo-mam leuißimum moUißimumq^ efl, lt;jr calorie capaeißi-rniim.Haque talis vfliseins efl,adomnia quibus calor-pr.o-futorus efl. Farina eins cum pice liquida, flerpentum lt;^ multipedaplagisimponitur.

Miiii genen ajfcribttur amp;nbsp;quam lachrymamJohi recentiores nommant-arundmacea quoque natura lt;pvTw: folia habet longa,lata,amp; arundtnacea-,cultnos crafoSfge-niculatos-,ex quorum fupertcribus gentculis duo ,tres,aut {gt;lures,exeuntpedicult,amp; tnfinguhsfemma ßngula,dura, rotunda,oebru mMora, à qutbus dependent quadam velU' tißiea manes amp;nbsp;mutica: radices infibras multas dtutdü' tur. In hortù Italia, Gallia, ac fubrnde etiam Belgij feri' turperegrinumfiqutdem cfi,amp;‘ alfunde tUatum: nonnuUt lithojpermtfpeciemfactunt,propterfemmu dunttem , toto tame genere a Diofioridis lithojpermo differt. Itali lachry mam lobi appellant: pojfetfortajfc non inepte arundo H' thofpermos nuncupart, vt Gefnerus ait: vfum habet nulla, nifi quod mult'ercula,feminibus iflisfilo traieclù,Jpharulac precatonas inde confidant.

P A N 1 c V M milijfimilitudineculmisproditcompla-rtmif,mtui farelu ,multii articulagcniculatis, ac fenfim extenuatis: folia et arundmaceafunt, multb quam trittet lattora: ßieafn fiue paniculamfcrt oblonga, crajfam,pra~ denfam, ex mu it is coaceruatam e^ compadiam granis ro^ tundts, darts, jplendenttbtu,foUiculis qutbufdam inteclis, colorefùbluteù,miltofimilibus,fcdminortbw. Radice mti-turfibrofa (^ valida. Seriturfimili, quo mtliam,folo:caU~ dis (^ficcis retombas Itbentius nafittur:ex vernalium fia gum numéro efl, qua teporibusgaudent:ntmia aquatione folium dtmitttt,vtt amp;nbsp;milium:fed vahdnts, ait Theopbra-flus,milium, dulciuspanicum acinfirmius: confummatur celdrime c^ referuari egregiepoteft. Gratis tw/j©- dich tur,nonnullis fsi^ivii, aut isiKii ©^. Diodes medicos md fluguappeUauit.Germant IxyüClyfcniClp aut pftnitftj

Galli panic-,Latiniàpanicula,nomenpa»ico dedere.Rud' Ituf panicum ab Italif melicam nuncupari refert, Mat' thiolmautem melicamfirghum nominat.Errandioccafio' nem prabaijfe videtur Ruellto, nominu meltca cum {^iM' fii(,fiue/^i\mv,vicinita5-,q!iafecit vt panicu amp;nbsp;forglunK inter fe confaderit, amp;nbsp;meUca defirtptionem cum panid tnifcuerit. Panicum autemfacultatepauci nutrimenti efigt; ^ exficcatoria,aurore Galeiio:finit quoq-, ventris fiuxtti een mtltum, in laite caprtno decorum (addit Plmtus ) ^ bis die hau/ium . St verb forts illinatur,exficcat atq-, refri' gerat. Panis,quiexpanicofit,vt amp;nbsp;is,qui exmilio, exigui efialtmenti,fi'igidus,pr£aridus,fiiabilis, nihilinfe haben! neque lentoris,nequeptnguedmis-,quare amp;nbsp;aluum humen' tem deficcat.

M E L i c A tribus, quatuor, aut pluribus afiurgit cul' mis, harundinaceis,praaltis, feptem,o£to,/Hbinde decern, pedu altitudme vel ampliort, nouent articulis vtplurtmùm geniculatis,medulla candtdafarclis-fiolijs 'efimgulis genicU' lts cubito longioribus,trium quatuórue digttorum latitudi' nettuba dodrantali autlongion, milq crafitore, ereéla,noit dependente:grano multb quant milq matore, ac lentis ferè magnitudme,alias in rujfo,alias plenius nigricante: radt' cibusnititurfibrofis,multis acvaltdis. Totaplanta harun' dinem refert : culmi amp;fitiea.fèmine maturefcente rubef' cunP. Solum amat pingue cir huwidum, ex afituisfiemeit-ttbiis efi: autumno maturefcit : gignitur in Italia,Hifi)a' nia,ac alqs caltdiortbus regtombus. Ablnfiubrtbus mele-güa,crmeïcga,Latininiclica,in Hetrurtalaggina,alt]i Italie

Italie locù forgho. Germants fo^gtamcn/fof efl Belgis fûjgfact Lufitamsmiïium laburtü appellatur-nonullt panicum peregrtnum,aut Indicumcognommant j Uipfunt videlicet ex panici genere ejfe exißimantes: quorum certe opinio probabtlior eß , quàm eorum, qui illud interfarris genera reponunt. Cumfarrefiquidemfimilitudinem nullam ,cum panico verb altquam babere poteß.Conuenire C^ cum eo mtlio vtdetur , quod Neronis principatu ex India in Italiam inueSum, nigrum colore, amplum grano, ha-rundineu culmo, adolefittad pedes altitudine feptem,prlt;t-grandtbm culmü,lobM vacant,omnium fiuguferttlißtmu, Vt Plinius tradit. Melica fernenpanico fapore i^ tempera-metofimile eß, cogiturfubtnde à rußtcis in panes,fedßia-btles, e^parualimentifubminißrantes:ßequentius cir’ vt plurtmùm,gallinacei generis ac columbarumfaginaferuit.

O R i z A loUo aßedufnnilis eß,vti Tbeophraßus référé , nonßieam fed veluti lubam effundit mUq autpantci modo: folia ei,Pltnius ait,carnofa,acporrofimilta, fed la-tiora.fospurpureus: radixgeinmearotudttatis. Anßobu-liu apud Strabonem ,orizatm tradit in aquis concluftmfare,areolis qutbufdamfastis:eamq^ eße altitudine cubitorÜ ^fiuclum tfeam re-

purgari ; nafet in Baclrtano agro, amp;nbsp;in Babjlonio, amp;nbsp;in Sufto,!^ in inferion Sjria. Hacatitem atate non in qs fo-Itim regionibus,ßd amp;nbsp;in alqs plurimtsprouincqs,velutt in fmunattstnfulis cf Hifaniaprouenit, vnde in Belgium, pißaaeptifanamodo repurgataadfertur. Nafettur pMu-ßribui ac rtguis:vere ferttur,^ in India quidem, auctore Er^to-

• DB PRVMENTO TVRCICO. 75 trat0flhene,quum afitaisimbribus madet, GZAcio^v^euft tutiVljheopbraflui jogv^au appellant. Latini Gracam vo~ cem retment, GaUt riz, Germant til? dr tijS nomi-nant. Semme hoe, inquit Galenus, onmes in ftslenda aluo vtuntur ,ipfumeodemmodo ,quo chondrum coquentes: diffictUus tarnen quant chondrin conßettur, amp;nbsp;minus alit. Eelga oriz.am cum lade coquunt, eduliumparantes,quod mediocriter cum aluum adfiringit,tum nutrit.

T V R c i c 0 frumentoculmus efl arundinaceus ,fo-lidus,fungofamedullarefertus, multuarticulisgenicular tus, quinum fenumuepedumproceritate, inferiore parte craffus ,ac fubinde purpureas, fupertort paulatim extenua-tus:foltalata,longa,venofa,arudinacea:flica fummo caule dodrantales,iubitfere modo multipltces, mutica, procum-bentes, vacua, nullum fernen gtgnentes,inflar tarnen feca-Itsflorefeentes, flore aut Candida, autluteo, aut pur pureo, prout videlicetfrudus coloratus ent •, frudum ferunt pra-grandes veluti fltC£,qu£ ex culmigenicuhs, atque ab vno eulmo très quatuorue,alterna exeunt ordine, multisfolia-ceis ac membranofis tunicis, veluti vagina quadani,obuo-luta,i qua langt tenuesif capilliprominent,finguUfingulis grams adharentes. Serntna magna funt, erutlta magnitu~ dtne,qHa mediaflino hard angHlofa,fuperfcie verb rotunda: colore alias Candida, alias lutea, purpurea , aut rubra-, fapore dulcia acfuauia: qua in ordtnes acverfusodoaut decern dtgefla ardiflime coniunda,nafiuntur. Radtcibiu nititur hoefrumentum multis,fbrofis acfrmis. Sentur in hortis,idq, Martio aut Aprilt: frudus autumno mature-flit .Ex Afia,quaTurcorum lmperatoriparet,inuedu cre-E j ditur,

DE FRVMENTO TVRCICO. 7^ ditur,at(]ue'tndeTurcicofrumentonomen.C,ermdm'Züi fetfdjÜOîU Belgi SCO» cmctt Z Gain blé de Turquie appellant. Valerius Cordus triricÜ nominat Baciria- pj^fj^nu^ num, fed ratione aut occafione non optima : nam prater tààzum. quod cum tritico nofiro fimilitudinem nullam habeat,cum eo etia, quod à Plinio in Bactrù nafciproditur, nequaqua conuenit, Scribitenim in Bactris Plintusgrana tanta ma-gnitudmis fieri, vt fingalafincas nofiras aquent, à qua magnitudmeTurcict frumenttgranum longifimè'abefi.

ExtatettamapudStrabonem ,lib.x\.Bofinori mentto, 3ürnt^^ qui, Eratofihene tefie , in Baclriano quoqueac Babjlonio rtgro,ijfdem quibus onza locis nafdtur. Efi hocfrumenti genus, quodin veneratione efe, Onefientus tradit,tritico minustinter amnes prouenit,excujfum^ areis protinus tor retur. lureiurando ctenimadigunttir me fores, non aj^or-taturosfe inde,priufquàm coxerint, ne fernem alias terras exportari pofit. Huic BofmorofrumentÜ ißudetiam pa-rum fimile,quum fernen eins trtticeo dißimile Gmains fit. Ogam ob caufam , quum duo hac apud reteresfolum re-pcriantur, qua Bafriatn trittei nomme appellari pofe vi-dentur, aiq^wipfisfirumoitumTurcicum dißimilefit,no triticu Badrianum fed nouo tritici Turcici nominepotms tiuncupandum , donee vetus eins nomen Oedipus aliquis demoflrarit, qui à vetenbus aheubt defcriptum ,aut cogm-tumfuiffe, perfuadcre queat. Caterum in nutriendo fru-mentu ifludTurcicum,triticeis omnibus, ipfo^ non folum ficali,fédlt;è^hordeo longe efi inferius. Panis ex eo apparatus mediocriter quidem candtdus efi, abfque fiurfitmbus cocinnatus,fed durus acftccus, veluti bifcoélus,nihil^^ len-toris habes.Concoclu eas ob canfas difiicilis,corporiqj nullu aut omnino extg^um ahmentuprabens: tarde defcendens, ac aluum confiringens, veluti ex milio, aut panicofallus.

P H A L A R i s culmos très, out quatuor promit, cubitales, geniculatos, z.eaauttritici culmis minores : folia item ftmtlia,fed minora quoque: Jjiicas breues turbinatas, exigus fquamu candicantibus comparas, 'equibutflores candtdult, à breuibus fiaminibus dependent: fernen deinde inter eat gignitur ,ß)lendidum candidam^ , vü milium, mains oblongum, Uni feminiforma ac magnitudine, aut Vf Plinius ait,fefa}na fimile. Peregrinum hoe fernen Pel-gioefi ^infertur autemex Hiflaniaac fortunatis infulis. Seritur vere,fubflnem aflatis bic maturefcit : Gratis parites acLatinis lt;taKa(i( dicitur, Galeno ipaxitgis: noflri CanaciC fact hoc efl,canarienfe fernen appellant,àfor-tunatis nimirum infulis, quorum vna Ptolomao Canaria nominatur. Succus ^ fernen adveflea cruciatus vtiliter * bibt, Galenits ait,creduntur. Pharmacopxiplerique,déficiente milio , eo infomentis non infeliciter fubinde vtun-tur. In ficcis fiquidemfomentis, milq vftim habet, ac eius fuccedaneum efl.

C V L M o geniculato ,fohoq^ triticum ar zeam aliéna imitatur, tn cacumme veluti lubam emittit, ex qua paruula veluti bipedes loeufta dependent, in quibus fernen oblongum, fùperiori parte, exiguis capilhs hirfutum, ac glumis inuolutum, conditur. Padicibus nititur copiofis, à quibus plurimis diflargitur culmis. Loca amat rigua,ve-re fata , fubfinem aflatis maturefcit : à Gracis ßpa/x@- » ßplifxQ- dicitur , Germanis ^abcm, Brabantis datiere/ Gallis aiioi ne .Efl verb amp;nbsp;ßpa/x©- cognomento ‘woa, e.x frugum vitqs,de qua mflà. lam amp;nbsp;auena quadam efl,

f*»Hi fernen nudum nuUisglumis impUcatur, abis vulgar riauentper omniafimtlu: nudam auenam quit nuncupa-uerit. Auena autem ^vt Galenus ait, iumentorum eß alt-mentum , non hominum : nifi vtique aliquando extrema fame, adpanesex eaconficiendos compeUantur. Panis qui ex eafit efi infuauis, non tarnen aluum aut fiUtt aut proritat,fed, quod ad tllud faltem pertinet, medium locum obtinet. Vt medicamentum verb,fimikm hordeo vim habet.nam cataplafmatù modo impofita deficcat,(^ medto-criter acfine morfu digerit : temperiem autem habet pau-lofigidiorem-, nonnihil etiam aflrtcltonis obtinet ,vt ad ventrisprofluuiaiuuet. Pultehuius, Dtofcorideauclore, alutu fiißitur,e^prodeß eins in forbiftone tußientibus fuc-ciu. Auenafarinam,inaceto coäam,tollere nauos Plinius pratereatradit.

IN ßumentaceorunumerofegopyrumquoq-,eßevide-turfubinde enim cogente necefiitate,panis ex eo, autcum to conficitur: habet id culmos rotundos, leues,ßriatos, ru-bicundos: tn plures aUsdiuifci : folia hederamoUtora mi-Kora^,femydAproxima: flores parues, candtdos,racemo~ fos.femina fordido colore nigricantia, triangularta,fmila-cis nigra{ malocociffum veteres nommant) fi,mtba,fed pau lulum maiora: radicibus nititurparuis,acfibrofts. Uafci-turquaUcumquefolo ,neque vUum quantumuis andum, macrumq^ reßuit-gaudet tmbribusycito prouenit-,celeriter maturefctt.Seritur Martto aut Aprilt,ac non rarb autum-no, pabult caufa. PleriJque Germania Lccu e!?- Brabantica Campania v uigare,Ifalta etiam non incognttum. Triden-tina rura formen tone, Foroiultenßa (äracino , vt teßit Matthio-

Matthioluf,nommât: Germantfupertores l)Cpî)CttbO|n, inferiores bOCfeWCyDt aut buecfecntOCpîlt/ qua hirà autfagi triticum fanant, Grace Tfa.ya7njfaii aut i^vyä7ro-fQv,Latine fagotrtticum dixerma faminisfigura,quodfa-ginamglandem,forma triquetra à“ colore for dido, quo-dammodo refert, licèt quantitate multó minus. Apud ve~ teres nullum nomen habet: nam ocymum quidem non efi, ftue illud Dtofaoridis,fiue alterum Varronis dr Columella. OcymumfiquidemDtofcoridis taut vt plertque ozimon, herba efi odorata,quam noßra at as bafiltcum nommâtÆt Varronis ac altorum rei ruflica Latinorum firiptorum ocy- ocymuw. mum, non alicuius herba genus, fedpabuli nomen efi, ex fegetibtu videlicet, ac legumimbus, veluti Varro lib.ii. cap.x wi.de ocj/mo faribens, tefiatur. ld genus pabuli funt,inqutt,fegetes virides facia antequamftliquasferant.

Item df PliniusItb-itv 111. cap. x v i. Apud antiques, pji„ij j^j^, ait,erat pabuligenus, quod Cato ocymum vocat, quo de- emendjius.-bant (exemplariapleraque minus benefiilebant, habent) aluumbubus,iderat 'epabulis,fegete vindt diffedaantequam gelaret. Sura Manilius id aliter intcrpretatur, dr traditfaba modtos decent,vicia duos, tantundem dr erui-Ua in iugero autuno mifceri dr firifalitos, melius dr aue-nagraca,cuino caditfernen admixta: hoc vocitatum ocy-mum, bou^ caufaferifalitum, Varro appeUatum à celert-tate prouemendi ait. Ex quibus faite eutdentifimium efi, f^S^iy^°^F^'^P^ff otytnttm non elfe,fed frugem nouant ,ve-teribus vel non cognttam,vel non vfitatam,vel negledam. Caterum fegopyron tritico quidem,fecali ac hordeo mnius nutrit,plus tarnenquàmmtlium autpanicum. Pulmenta-rta acplacenta qua ex eius farina conficiuntur, facile con-coquuntur, atb defiendunt,alintentuni^ corporiadferut, exiguum quidem,non tarnen malum aut vittofum . Panis

qui ex eo aliquanda,cogente annotu penuria,coquitur,aut farinam etus admixtam habet,hunitdus efi, eitimq^ defee-dit ,acflatulentiplus obtinet,quàm ex fecale cactus. Her-bam vtridempriufquam fernen inaturuerit, boues iumen~ ta^ pafeuntur. SeminegaUuiaceumgenus pafium citißi-mèpin^uefiit.

M A i G R bana culnto fine feapo exit quadrangulari, glabro, tnant, nudugeniculu tnterfepto, longo lt;^ ereélo, qui vbt quidem denfe feritur, pedantentis aut admintculù quibus fufientetur non eget:vbi verb feorfim, facile in ter” ram collabitur ; folia ex interuaUis promit oblonga, ex pluribus vnicofia fine pediculo adnatis compofita, quorum fingulariafubptnguta funt,venofa,glabra,rotundis longio-ra:floresflneatifunt, forma oblongi, colore aut candtdi h-turisnigriscenfl)icui,autexpurpuranigrefcetes ; hosfuc-ceduntflliqua longue,craflt;t,carnofit,inferiori parte tenuio-res, interms quodam veluti candido tomento aut mollibus floccis lanofe amp;nbsp;hirfuta, qua ante maturitatem virent, pofl verb flcciores facia,nigra funtacduriufcula,veluti cf gentfiaflliqua,longiores tarnen maioresf^. tn quibusflu-ctus très, quatuor, autquinque, rarb plures, oblongi, lati, compreßt, humanifer'evnguis fimihtudine, magni (^ fe-midrachma fapenumerb pondo,vt plunmtim candtd^fub-inde ex rubicundo colore purpurafeentes, qui fuperiori fua parte oblongum nigrum veluti vmbiheum habent. Puta' men hums denfum efl, interior pars reficcata dura foil-daq^,in duos partesfacile finditur,eir ab vno latere germinal ion is principium euidens habet, veluti amp;nbsp;ochri ,pifa, ciccres,

ctcereSfé^pluraalta legumma. Radkes hutus longafunt, ac multtsfibrisfirmantur. Seritur beMa hac in agris ac hor tü :floret Aprüi ac Mak menftbus.^ partkulatim quidem ac diu :fruchu lunk ac iultoad maturitatem peruenit. GermanibOOncn GaUtfehucs, ItalifsLuam,quafifa~ bam,vulgärem appellationeni fequutt, nosninant. Hanc etenim veterum Gracorum KÓa/.ilt;gt;v ac Latinorum fabant effe,non folum offictna,fed omnespaßim crediderunt: qua m re quantum àveritate abjint, ea vel liquida oflendunt, qua defabaforma amp;nbsp;magnitudme, apud veteresßarfim rcpcriuntur, quaparum admodum aut omntno nihil, cUm barna,prafertim eiusfiuilu, conueniunt : nam faba quk demfrudusrotundus efi, eßparuus-^ barna verb longue, laïus, amp;faba comparatione magnus. Rotundam autem effe fabam ,mult(irumrotundorumamp;fructuum ér alkrum, ad earn coUatknes aßen dunt. Theophraßus, terebinthi fernen,magnitudme faba eße fcribit: fimtliter amp;nbsp;loti rotun-dumfiultum,qucm Diofcoridespipere maiorem facit: ti-lia item fru^um, ér acinos vttü idea,(paßulas corinthia-cas nommant) quoshederaacinü fimtlesettamperhibet: taxi deiiiq-, frucfurn,faba mmorem affirmât. Diofior.xjri-dis ratundum fernenfabafmtleaßerit. Plmius Ttthjmali paralijfiud u,magnttudmefaba effie ait. Galenus Ub.xi.de fimphe.medicament facul.onifos-,ettam/.’jd/M’j;,hoc eß, fabas appellari refert, quad vbi fefe in globum conuolue-rint,efculentùfabM funtperfimUes: Libro verb de aliment, facultat. cap. de j^phace ér vicia,horum fcminum,tnquU, fguranoneßrotunda,velutifabarum . Comeltus Celfiu, acrochordones thymos, extnychdas rotunda ér extgua tu-bercula fabis ftmilia facit. Qua omnes fimUttudines ér comparatknes, nonfolumfaba rotundkatem ,fed ér par-nam earn effie,eutdenter commonßrant. Omnia enim ipßs compa-

comparât a non folum rotunda,fed amp;nbsp;exigua quoquefunt. Paruitatem porto ear urn,prêter tda, c^ hoefimiltter confirmât,quod Dtofcortdes Aegjptiamfabam,vulgarem Gra corum magnitudine fupcrare tradat : qua tarnen ó“ tpfa parua eß,bigt;gt;na^ lange minor. Pendet emm Aegyptiafa-ba,att^ore Galeno,femiobolum tantum. bana verb femi-drachmam (vtt feripfimui)id ef,obolos intégras tres,fape complet. Idem oflendunt, qua apud veteres nonnuHu loeit reperiuntur (^ aha ,velutt apud Galenum^ alias eiw ata-tis feriptores,huiufcemodi eapttuli alicuius titulus: Si calculus autfiaba aut confimtle quippia in auditorium meatÜ iUapfumfuerit. Item quod Lucianus in irvTrn'a MyciUum addueatadijcientemgallo,quadfabasfitblegiffet:actn Ica-romenippofonnicamfingatfabatunieamapportatem: ^ aha fimilia,paftm occurrentia : ficutt e^ quad Arifloteles libro de ammahum htfloria fexto,puUorumgalhnaceorum oculos, decimo ab tncubitu die, fabu maiores effe feribit, qut tarnen in exclußs,non admodum m.tgni funt. Decimo tam dte, inquit,pullus totusperfincuus efl,amp; membra omnia patent : caputgrandtus toto corpore efl : oculi capite grandtores harent, quippe quifabis maiores per id tempus emineant. Ex qutbus omnibus euidentißimum manifefltf-fimum^, veras fabas rotundas aeparuas effe ; bana verb fiuUum longémaiorem,^ ea de caufa,ab ijs differentem, Vt interim pratereamits,fabam fubftantia habere,vti Galenits ait,raram^ laxam : banam verb reficcatam cornu modo foltdam-, iam lirfabam, eodem auctore, minus alere, quàm ciceres, banam autem cieeribusgratiorem , ac alt-mentum corpori humano copiofius praflare ; (^ fi qua aha funt huiufmodt argHmenta,qua fabaru. amp;nbsp;banarum di(st-mihtudinem aliquo modo oftendunt. Bana igitur non faba fed onintno alterius nominis legtimen. C^tm autem

apudveteres nullam ahudreperiatur, quod bana ßmiltus effe queat,qHamfafelaf, banam eandem cÜfafelo effe con-fequi videtunquem Gracorum complurimi tpao-nKoi’, Dtof corides ©««ox»!', Simeon Sethq tfeta-ov^ov nominautt. Habet entm in primis bana, fiactum doltchüformafimtlem, at maiorem, qua mator esi, cuiafinodi fafeli ejfe dolichas innuit, diminutiua voce, àfimtlitudine fafeli, lt;tao-'ioK@-nuncupattu. lam amp;nbsp;banaaltaproceraif efi,qualemfafe-lum ejfe Columella teßaturltb. x.

Vulgarem item olim per Italiam fuifjefafelum,ex libris Columella,PaUadij, Vergi/q notifimum efl ,fationü enim eins (^ tempus amp;nbsp;modus in bis docetur : bana verb hac a-tatenihil familiariut. Hisacceditquodminoris banafru-Husßartt fruticis,fiuefpartq,lobum magnitudine, ac forma,amp; non raro colore, proxime ref erat : at ßartq KoCove ârmp tfuta-iKavf d ifctmÔKous, Diofeorides tradit, tdefi, lobos veluti phafiolos. Efl aute(jartum no quagenißa appel-latur,ftue tUa ItaUcadibla, autalia quauis, fed aliaßirps, IIißaniafamiliaris,genißa quidem Italica virgarum mul titudine ac tenuitate quadamtenus ftmilis, nullis aut orn-ninopaueißimis ac minimis folio/is,qua non ftliqaas veluti geiiißa,autlegamenaltquod,fed lobos parues, hoeeß, exi-guavndequaque concluft capitula, inrotunditate oblon-ga t:^ fubcandtdafert, bamp;mis minoribus magnitudine formai^ aqualia,amp; candidis earum,colore quoquefimtlta,in quibusfernen vnum,aut alterum, conditur nigru,altquan-tulum comprefjum,aphaces,anobisdefcripta,fiuclumfaits referons.pß verb i^aliudßartum,quodaPltniolib.xtx. cap. 11 .defirtbitur, herbaflontènafeens, tuncusq,propri'e artdifoh, Carthaginienßs Hißan.a montes opérions, ex quaßratarußicis, calciamtnapaßoruf vcßes,Plinq ata-te,nunc

te, nunc amp;nbsp;corbes in quibus vuit pafft amp;nbsp;ficus aridt con-duntur, nee non aha texuntur : fltrps certe nee alteri ffar-, to( quad ad differ enttarn huius ffartunijrutex appofitè no~. minatm ) niulto minus genifla fimilu. Sedvt êif geniete ffarium,amp; ffarti lobt filtqutfint(vt non dubtum efi quof-dam fentire ) nofira nihil adhuc fententia repugnant fue-rit,quant amp;ipfiusgenifftfiUqua, bantfiliqutsfitmiliorfit, non inodb quam doliehi, fed etiam quant pifiaut confimt-bsaltertus legummis : nullius enimfiliquantgraeft, vtge-nifla: quant bagt;narum,quitrcficeatlt;t, veluti lt;ir getitfia,ni~ gra. funt. Neq-, enim aho quant colore,gemfitfiliqua pha-fiiolorum fimtlis effepoteji, quum magmtudinc ab bis fupe-retur,ac fermaper omnia quoque nm reffondeat.Phajiolt autem,qutbui ffartq lobi à Diofcoridefimtles perhibentur, ijdemfimt cum phafelis,a Galéno in lib.de ahmentfacult. appeUatu. Differentem etentnilt;^etinlgt;xav,àfntilace horten-fi,qui alias ^l)M-)(ß-,Diofcorides facit, tertium auteni fimtlis nomenclature legumen, nufquasn deferiptum repert-tur,quagt;n obrationeni,quadrifi/Habus itgt;a.a-iox@- per iaTu fecuda ffllaba, à trtffllabo nxto-nf,^per ha differre nequit. Duorum prat erea bana efl generum, Candida videlicet amp;nbsp;rubicunda, duplex quoque lt;()aa-lt;)uKQ- apud Simeonem Se-thifvnus candtdus,rubens alter. ttao-wKsvautan nuncu-pat,quern alq tfeunixor. Reperiunturpoflremo in banafa-cuUates ea,quasinahtKa Diofcorides tribuit: namrecens bana nondum^ matura efit ata, e^ inflationem parit, ci?’ tant egre diffcultcr^ concoquitur, vt fape vna cum excre -mentisalui, nonpermutatadeflendat, aluum quoq-, com-mouet acnonrarn cit, qua Diofiortdes pbafiolo tribuit. Phafioli,inquit,mflant,flatusmouent,egr'econcoqHHntur, virules cibo aluum emolliunt,ad vomitiones aiitem idonei. Qm omnia panter acfimul, tam niantfefl'e innuunt ,oflen

dunt atque demonfirant,btunam Germantci diilam, Irete-rum Gracorum e^ Latinorum ipaa-nKWyac Dtofioridis ipn-o-kmiz effe, vt dubitandt nullus locus fiuperefie videaturmi-hilenitn de phafilo alicubi occurnt, quod non cum bana conueniat. Efiautem bana.fiuefafilHs,quodadfacultates etus attmet,tn alimentorum numero no pofiremo loco,art-da vt cetera legumtna, decocta amp;nbsp;in ctbis afiumpta ; nam recens quidem,tnfiat,amp;flatus,vebctt moxfirtpfimtis,gtg-ntt. At reficcata amp;nbsp;artda, probc^j deinde coHa, minus aut parum admodumflatulenta efi,corpori altmcntum medto-cre,amp;tllud medtocrtter confert: defiendtt autem cumpu-taminibus quidem, nee omnino facile, nec omnino tardé-, abfip, his autealuum confiringtt,^potenttus quidem,qua rubra efi. Farina banarum , caraplafmatis praferttm re-ficcanttbus, déficiente fabarum etus loco , hac atate ad-mifi:etur,eir non tnuttltter qutdem. Stcuti enim temperies eins parum à medio recefiit,tta ad multa vtilis efi. Taliafi-quidem medicamenta,aurore Galeno,multis alijs mificen-tur,ceumateriaquadam. Abfiergendtautemfacultatem fabacea farina,banarum non habet. Galenas bb.i, de aliment.facult. Phafelus, ait, medium quodammodo locum obtinet tnter eaquafuccumbonum drprauumgénérant: inter concoclu facilta dr dtffictlta : tardé df eeleritet tran-feuntia : flatulenta df flatus expertia : parum (^ multum nutrientia. Nullam enim effeélrtccm habet quahtatem in-flor quorundam, qua acres, aut aufieros, aut acerbos,aut falfos,aut amaros,aut dulces habentfapores.

Minor bana cattle,folqs,floribus,acfiliquis, maio-rifimtlis efi, fingulis tarnen mtnortbus, drfolqsplurtbut multo^

multo^ crebrioribus, ex quorum exortu, flores in fin^ulù paruis pei{iculis,vt plurimÜfemflpicattm digeftiprodeunt, quostotidem ferèflucceduntflliqua, torofiores minores^ quàm alterius : fructus quoque minor eft, verum non om-nino lattd neque comprejjiu,fid teretis quodammodofigu-ra,ac in rotunditate oblongus, colore aliasftubalbicans aut fubflauus,alias niger, qui amp;nbsp;rmbilicu fluperioripartepar-uum ac nigrum habet. Putamen hums durtufttilum quoq-, eft, interior autem medulla minus denfta aut dura, fed ra-nor amp;nbsp;laxior .Foecundum admodum legumen,quodmaio-rem banam non foliim multitudinefoliorum ,fedamp;floru, fiUquarum^ numerofuperat.Seritur inagris,(^frequen-ttus apud Zelandos, equorum iumentorumi^pabulo, Medium quoddam genus eft,inter matorem, acflilueftrem ro-tundam banam: maioribusfiquidem,minor ^ rotundtor, ftlueftribus verb maiorac longior. Brabanti vnà cuFlan-dris, HoUandis, Zelandis, ac afts finit mus, vulgb pcCCtS bOOWn/hoceft,büinam equiiiam,eir clcpn büOUUcnS/ ideft,parUiis banas, appellant -, plerique etiam JCCttfc^C bOUnKCn6/^«e Zelandicas banas. Eft vero hac bana.eft phafelus fiuephafioliis quicLim , ^ potißtmum lUequem Dioftorides videturfoliim nottiße-, ille cert'e,cum cutusfru-clu flarti lobum comparaiiit, qui huiefruilui, (ft forma, (ftmagnitudtnetamfimtliseft, vtfttblato eo cui ftirptad-haret,ac adnafciturpedteulo,nihilaliud, quant huiufeemo diparua bana,primo aftectu videatur. Caterumfacilitate ac temperamento, hac bana non admodum dtßtmilis ma tori eft ,non tamen,tam hominum cibo,quàm equorumfa-ginejeruit ac vtilis eft. In cataplafmatis farina hums idem quodmaioris pot eft.

Sylvestris finemgra batta, caule quoqticefl ttn^ulan, inan^nuüu gemculu tnterfepto ^ c? qutdcm vbi fuajpontK efi,vtfertur, breuiort ac mâ:0,in hortu autem nofira infertorii Germania,logtori, ac nifi admintculisful-ciatur,cadu(o:folqs quoque bana fimilibus,fed in clauicu-las definentibm, quibtisprop'eaßißentiaapprahendit ,ac compleüitur. Tlos banaruforma,colore ex purpura, niger fine puniceusßltquaconfimUes,per maturttatem quoq-, ni-grefientes,ac interiorefui parte albos molles^ floccos con-tinetet. In quibus femtna,tria,quatuor,aut quinq-,,rotunda, eruUiaforma çp“ magnitudine ,fubindepaulb maiora, colore nigra,paruiimcandidum vmbilicum babentia:quo-rum feptem,oéio, ,aut fubinde nouentfemtdracbmam pendent. Subfiantia borum feminum rarior efl,ac minus dura foliçlaue,quàm be-marum maiorum: dum autem mandun-tur,fatorem velutiquendam in ore ingratum excitant.In NarbonenfiGalliaac Aquttania plerifquelocis fuaßonte exit: apud Belgas rarum efl legumen, neq, alibi quam vbi fatum efl ,prouenit. Siccitatibus hiegaudet: imbribus ac humido califlatu offenditur,ac aruginofum efficitur,maxi m'ecuinflore efl:paucis à fatione diebus exit, citbf attol-htur, No^htortbeboonfeens c^'fwcrtcboonbciiG, hoc eflfllueflrem c^ nigram banam appellant, àflmilitu-dine ridelicit (^ caulis, ^folwrum c^filiquarum ca bana. Gracorum K.óiiiJ.ov,amp; Latmorumfabamforfitan quis dixerit. Qua enim defab a fparftm apudTheopbraflum aut alios yeteres reperiuntur, multa cum bac bana conueniüt, Vt ex bis, qua fequenti capite defaba collegimtis.fatis ma-nifeflumefl. An autem propter hancfimiUtudtnem , pro vera faba haberi debeat ,■ confiderandum relmquimtts.

font vfum buna bac mffra nullum apud nos habet, cum, vt diximus, rarafit,amp; mpaucorum hortü, quosvórtetoi ^ ßudium herbarum deUäat,tantumferatur.

Faba inter legumina fola potißimum, inquit Theo~ phraflus, caule confiât ereito, ac, vt Fhnius tradit,vnico, to^geniculato(altas iiy)V)tTz^S'K,hoc efi,abfquegeniculis) amp;nbsp;inani,quamobrem calamus appeUatus efi:folqsexitro-tudis,multis.fioret diutißtm'e,dtebus quadragtnta,Çp‘par~ ticulattm quidem, alto atque ahofiore fubtnde prodeunte: fiuélus paruus,rotundas ,^numerofus., (inuetus efi enim, tcfie Pltnio,fiapus centum fabis onufius )filujua adharet, germinationts prmcipium euidens ofiendtt •. putamen dus craffum : intertor fubfiantta rara laxa^ : in colore amp;fapo~ re differenttam obtinet,candidtor autem dulcior:efi éir nigra quadam. Nam apud Galenum Itb.x. de medicamentit fecundumloca, Afilepiadispharmacoadmifietur, aKivfor ifiyiJtlvov Tov p.if,itv@-, hoe efi, nigrafaba lomentum fiue farina. Fadice nititur faba parua, non numerofa : folum amat leue,terram^folutam. Columella tarnenfaba, ait, ptnguißtmus locus vel fiercoratus defitnatur -yamp;fiverua-üum erit ,in vaUe fttum,quod à fuperiore parte fuccum ac-cipit. Aquasfluentes bis magis prodejfe quant calefies affirmât Theophrafius. Solum tn quo fata efi latificat, fier-coris vice, tdeoq^ ctrea Macedoniam ^ Theffaliam cum florere incipit, vertunt arua-,Pltntus. Ac Columella, funt qui patent, inqutt, in aruis banc vicefiercorisfungi, quod egoftc interpreter,nonfationibus etuspinguefeere humum, fed minus hanc quam cater afemina vim terra confumere.

Nafatur amp;nbsp;fra fronte plertfrue 'm locü/icuti in Septen-^ trtonalù Oceani mfr lu,quas ob id fabarias Romani appel-larunt. Item m Mauritania ßiluefirtspaßtm, fedpradura dir quapercoqui nonpoßit.Seri debet ante hyemem,matu-ra imbecilhtatis fra caußa,quoßerenis diebus radices conci-piat,qutbus valenterfrtgori amp;nbsp;tempefiattbus hjiemispoßit reßflereißenim quum fatafrerit, tmberplus aquo fuccef-fent ,prouentu omnino dtfrictlis redditur. Vergtltusper ver earn feri iubet,CircÜpadanaltalta ritu,fed mator pars ma-luntfabalia matura fationis, quarn trimefiremfruilum dus. Floret vere ortu Vergtharum .• apuulaprocédons fa-bamßorere mdicat,faba^florefcens earn euocat. Solflttia autem metitur, Prodefifaba imber cumfloret, tune enim pracipuè madefieri cupit,fedpofleaquant defloruerit, paru omnino aqua deßderat,tinberg et tune nocet. Sentit faba inter legumina ifvo-i'9iiv,hoe efl,rubigine magisitum quia folia vndique multa gent, turn quia denfeobfentur, turn etiam quia bumorem maxtm'e adfe trahit, fra raritudmis caufr,adde quiafruUum terra proximum gerit: putrefeut entm inferiorapotißimum,quontam minusperflantur.Fa-bam autem banc Grace leua/aov iro^iviMr appellant,hoc efi, faba Gracamiitem ße sruavav, vndeirveart^iit Athenien-flufefia,Apollm'tfacra,quibus 'rva.voiiideßfaba ßr legu-mina eoquebantur,a quibus rurfus menfis, quo hac eelebra bantur, Truai/i'^-iai/ nuncupatus eft, qui fere cum Odobri conuenit. Nominanturporrb xvßuoi, etiam tefticuli, quod ftnt,To!j Kuen/anioi, hoc eft ,partendiauctores, vcIikto xuw i'etni, quod eft ,ferendo vtero valentes. Ab his levit.-fstisabftinendum Pjthagorampraceptfleplenq-, interpre-tantur, ac ret venerea vfrm, hoc frmbolo,eum deteftatum atunt,non autem eftulentarumfabarum. Farinafabarum lomentum, inqutt Plmius, appellatur, Grace i^y/aiQ-aut

*ut ifiypiQ^yfabafiefa autfracijnomtnatur,ó'iftyiJ!j~ rov »Kivfw,fabafrefafarina. Flatulentus autem cibns(in~ quit Galenus Itb.De altmcnt.facult.) fabaefijettamfico-iia diuttßim'efuerit,acquoutfmodoparata. Habentverb fubfiantiam non denfarn nee grauem jfedfungofamacle-uem : qtuvim quandam habet detergendi. Apparetenim perßieue, ipfarum farina fardes à cute detergere:ob quant fanèfacultatem ventrem non eunctanterpermeat, Q^nt autem fabarüpuis fitflatulenta, multbadbucmagis erunt flatulentaft quis intègre ipfis coétu vtatur. Sitarnenfrixa fuerintfatum quidem deponunt, fed concoctufunt difici-horesaardeq^ prttereunt,^ craßi fucci alimentum carport exhibent. Q^dft viridesprtufquàm mature fint at que exficcatæ,edantur, idetneisacctdet, quodfruitibus omnibus , quos anteperfeelam maturttatem mandtmus, humi-dius feUteet altmentum carport prabebunt : obq^ id excre-mentofitiis,non in inteftinis modo,fed in toto etiarn habita: mérita igttur faba eiufmodi minus quidem nutriunt, fed prompttus deijctuntur. In lib.verb defimplic.medicament, facult. faba, att, tn vtroque medq temperamentiproximè eft in exficcando t^ refrigerando. Caro etuspaulttm quoq-, abftergentufacultatu conttnet,ficuti putamen nonthUad-firmgentts: idetreomedicorumnonnuUitotamfabam cum oxjicratodecoéiam ,djifentericis, ca:liacis,ac vomentibus exhibuerunt. Excreationtbusexpeélorecif'pulmoneido-nea ejl:foris impofita deficcat innoxiè inpodagricis: eafa-penumerb vfi fumus ex aqua cocta, ^ itaadipi futlload-mixta:ad neruorÜ turn contufiones,tum vuhierationesfa-rtnam eius cum oxjmelite impofiumusi ad eos quos ex têtu phlegmoneoccupauerat, cum polenta : fèd amp;nbsp;tefiium, (jr vberum apt urn eft cataplafma. Nam ha partes quum in-flamatione tenentur, moderate refrigerart amant,maxim 'e quando

quando vbera ex b^e in tpfis concrete inflammatione pa-^ tiuntur. Qwn lac quoque ab eo catapU/mate extinguitur, ficutipuerorumpubes farina fabacea iUita ,plurimo tem~ poreglabrapermanet. Furunculos(additpraterea Diofie-rides )fugillataparotidaslt;^ cumfanigracifarina,lt;^ melk, lomentum eins difcntit;cum rofa autemahurejCirouican-dido oculorum procidentias, flaphjlomata amp;nbsp;eedomata re-primit : fubailum vino fuffufiontbus amp;nbsp;idtbus oculorum medetur. Manducata fine cortice faba,adfisiendasfiuxio^ nes fronti imponitur ; decora in vino, tefiium inflamma-tionem fanat: puerorüpubiex eacataplafmaimpofitum, ipfos diu impubères conferuat:alphas quoque abfiergit. At corticesfabarum, capilhs euulfis impofiti, graciles i^ vt no nutriantur eos conferuat : cum polentafcijfo alumine, eis' Vetere oko mpofitt,firumas difcutiunt : decorum illorum lanas inficit. Faba dempte cortice in duos illas partes diui~ fa,ex quibus natura coaluit,fanguinisfluxiones ab hirudi-nibus natas,impofita fupprimit,fi dimidta apponatur.

AE GY PT i A fabafoliahabetampla,petafifimilitu~ dine,fuper aquas eminentia ; caulem Itgnofißimum, quatuor cubitorum,(Diofiortdes cubitakm tradit )digiti craf-fitudine,calamo molli,amp;nogeniculato fimilem,qui rimas intrinfecuf habet,tendentes pertotum,ltlq modo:fios duple maior, quàm papaueris, colore rofeus, qui vbtdefloruerit, caput profertfauo orbiculato vefiarum fimile,tn cuius fin-gulü cellutufingulafaba continetur, paululum amp;nbsp;buîlan-tis,vt Diofiondes, ampulla modo fupereminentes, multi-tHdi»e,vtplurimùm,triginta,qua reficcata nigrefiunt,^ vulgäres

bEÆGYPTIA FABA. 97 vulgäres Gneorum ƒabas magnitu^tte fuperant. In hit antarum quoddam efl, ex quo fit, inquit Iheophraflus, n •xiK©-. Radix crafitflima harundmeplenior,flmofid,rimas fimiltter ac caulis habet t Nafeitur faba hac in Aegypto; vel fua flonteplurima,in paludibus acflagnis. Seritur amp;nbsp;in limo paleis admixtUjVt defeendat,incorruptaf^ maneat, ficq^fabetafiue Grace tcuÄiMvas, factunt. St autemfemel apprahenderit,perpetub manet: radix enim valida efl, nee harundinumradictbusdiflimilis/aterumflitnasfierens. In Syria ettam amp;nbsp;Cilicia lacubus reperitur, fed traclus ipfii no plene conficiut. Et circa Toranam agri Chalcidici quodam tn lacu exititnagnitudme medtocri, vbiGrpercoquitur amp;nbsp;perficitur,!^ tn plcnufruchficat. Eabam hanc Grad icvn-{aDv àiyô'^i'gt;v,id efl,fiabam Aegyptiam appellant, nonnullt etiani KÓci/aov irornniviVt Dtolcoridesrcfiert. Fruclunt,in^ quit Galenits, incola KiSms^KiCaçiw nommant. Item ya-Cumv,audore Diofcoride, quafit fcriniolum,aut arculam, quoniam feratur ipfa humenti gleba mandata, amp;nbsp;ita in aquani dentiffia. Radici KoxatMa-m nomen efl,qua amp;nbsp;cruda amp;nbsp;eltxa sir affia manditur, eoq^ cibo quipaludes mcolunt, Vtuntur. Caterum Aegyptia faba, vt Galenus Itb. i. De aliment.fiaculta.tradit,ficuti Gracorum magnitudme longe fuperat,ita c^ naturam habet humidiorem,magisq^ ex-crementittam. Adflringendifacultatem obttnet,Diofcori-desait,^flomachovtilis efl: dy(fientertets,caliacuq.pro-defl,tnfifarfa, polenta vice,fiarina : daturquoqueinpulte. At cortices in vino mulfo de co ch,fit term inde cyathi biban-tur,magis efficacesfunt. Eacitadaurium dolores, quod in earn medio viride fleélatur,guflu amaru, fit tritu (^ cum rofaceo cocluni tnfltlletur. Cornelius Celfiu Aegyptiafia-ba amarum cum rofits contritum, oculorum cum dolore in-flammationtbus adhtbet.

D o L i c H V S caules profert tenues, langes, ramo-fis, pertieu ae vtcinis fruttetbus fifie circumuoluentes : folia per internaUa bederafoliù maiora, aficrtora(f,tria vni pediculo harentia: flores ex omnibus alu erumpunt nutne-rofi, candidi, lutei,palliât aut rubentes erttiltitflmtles,fili-qua deorfum pendent,longa,rotudis latiores,extrema parte m paruum veluti vnguiculutn dcfinentes, in quibus con-tinenturfinnna feptem, oclo,aut nouem, oblonga, in lati-tudinem comprefla, paruis renibus, ae maioribus vulgari-bus battisfiuefafilis fimilia,fid minora,colore luteo,ntff'o, rubente,aut varia,fapenumerb etiam candido,qui ^ reli-quis panlo longioresfint, amp;nbsp;renumformantpreflius refe-runt. Radicesfibfint multa,longaac dura. Factlè ae cito doltcbus ajfurgit, ac in longitudtnetn maximam excrefiit, longis pedamentis prope affixis,aut iuxta topiartas acperti-calesfcenas fatus, quas qs fifi circumuoluens adumbrat: alias burnt procumbtt, tardegermmat, dtfficulterfruäifi-cat,vttioflts ac aruginofus, vtTbeophraflus att, redditur. Seritur vere,fi-uclus fiibfiuem aftatis maturcfiit. Hippo-ctates, Diodes,Tbeopbraflus c^pleriqueafi,J'ÓKi^avap-pelLint -, nonnulUà filtquarum magnitudine Kiew ac r.i-Ciaii,Latinèfiliquam: à Diofeoride o/siKei^ Kiiurcuanomi-natur,quodfmtlacisfimilitudine confiendat,c^ ricina ad-minicttla autfrutices apprebendat. A b alqs ipcta-tax©- di-citur voce dinitnutiua a j:etir»Aa, cuifrudum, vt dtximus, fimilemfiedminorentgignit. Neque enim,vt quidam exi-ftiniant,fitlt;rn\@- ac ipeea-iaMQ- idem funtlegumendiuer-fis nominibtts appellatum,fidfrudus diuerfl ac differentes, veluti Galenits lib.t.de aliment facult.fitisoftendit,vbt de vtroque agit. Namprimum quidem, de pbafelu (^ oebris, deinde

’ deinde poßea, alijs interpofitis de doltcho,qui ^phafiolm, dißntat : (ir licèt rtdeatur addubitare, quale legumen fit i Tbeophrafio dolichtis appeUatut, tarnen doltchnm colligit acrefoluit ,frt!ctiim cfie tn Itaha quidem hortenfitsplanta, in Caria verb,in agru nafi:eritis,quiforma)n habeat lathy-ris longiore,acvulgb fiiaatatefafieolusnominabatur.Huic accedit Paulus Aegmeta, de phafelo dr phafeolo,quern do-lichum nommant,ytdiuerfits,eodem cap.tra£tans,ltbr, videlicet primo cap. Lxxix. lam drfafielus,Itali£ quidem ac Roma vulgare olimfuitlegumen, dolichusverbperegri-num. Nam fationis fafieli,Columella df Palladius rei ru-ftica ficriptores meminerunt, amp;nbsp;vdem eum Ver^iUus appellat: Georg.prtmo.

Defitione verb doltchi nemo Latmorum fcripfit,vtpote qui in Italia rarusfuertt,atqHe in hortis tantumfatus, ve-lutt Galenus innuit, eum fubtndeplantam hortenfim no-minans,acin Caria,vtdiximus,firi referons : drfimiliter Diof. iriJi/MKa lunrtiieti/, ideft,fimilacem hortenfem eum nuncupans,qubd videlicet in hortis feratur. Qui ettamfe-orfinn ,feparato ac alio capite hanc perjlringens, altam ac differentem earn ejfe à fafelo, quern phafiolum nuncupat, tuidentercommonfirat. Quas ob rationes dubtum effe non poteft, fafelum trium fyllabarum, afafeolo quadriJyUabo diuerfum effe,no minusquàm cicer,cicercula,dr cicera dtf ferunt,qua tarnen nomenclaturis aff.niafunt:ac à veritate recefiiffe eos, qui vnum legumen diuerfimod'e appeUatu effe exifiimant. At dolichus,vt Hippocrates tradit, magisptfis peraluum fecedunt, minus inflant, amp;nbsp;probe alunt, (^ non minus quàm ptfa, aurore Dtocle,nutriunt:pratereaflatu fimiliter tarent, qubdverb adfuauitatem ac deiebltonem pert met,vincuntur. Stliqua,vti Diofcorides ait,cum femi-nibus

wbus coHa oleris loco, veluti asparagus eflur-, vrinam dt, amp;nbsp;tumultuofafomniafacù: Q^odtarnenpofiremum,per- Diofeori^fs per am à nonnudis adtecium extflimatur, ac ex capite De *'’'“’ *“'^' finilaceleui,huc,abimperitis,tranßatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^“‘’

Est amp;nbsp;alias dolùbus, minor,breuiorßUtjuu minon-bus, cuius flores e^fl'udus candidi funt, forma doltchisfl-mtles,fedmultb minores. Sunt hi forte fafloli lUtquosA-lexanderTralhanuslib.v i i./fAinahaof pjx,^'sijs,amp;Hb.'x.i, phafiolos Alexandrinos nominat ,fi modo non per fa floht m paruum,dolichus veniat inteüi^endus,qHod verofimiUimü rtdetur. Dohebus enim, vt diximus,fafelo minor efi.

P i s V M quod maius vulgb dicitur, cailles habet longes,flUulofis,fragiles,ex candore virefcentes,ramofl)s,hii-mißarfos ,nifi prope appofitis adminiculis fuflineantur: fobumjrequens ,amplum,amp;longum, exinultisrotundis Iambus ac candidu, vm cofla adnatis, i^ ex aduerfo fit is, compofitum,extrema parte in clauicuLis ,ac capreolos définit,quibus iuxta aflifletibus adminiculis fefe imphcat.Flos Candidas, circa vmbilicum purpurcam notam habet ; flli-qua longa funt,teretes cyhndrifigura, in quibasgrana co-tinentur,ochris,idefl,minoribuspifis,maiora,qu£ reficca-ta angulofa funt, inaqaalesq^ angulos habent : colore alias candido,aliâs fordidoiradtces fubfunt parua. In Germania ac Seigio,fubinde in hortis feritur : ferendum autem vere, ficuti dr ieguminaalia, cum qutbus etiam aflate perflei-tur. Cxltflatu cahdofeheius proaenit-. figoribus ,prafer-tim quandofloret,facile offendstur.iSIoflri vulgo HOOHla fehe moiten/cr gcootc ertoiten am Soeü ertoïten appellant, ac Latmi pifum Romanum aut matas. Theo-

fhraßus d^-aHj veterts, Gr Me -jriirar, Latine pikant nomi-narunt. Plerique etiam Kix,iiTw,fedparaproprièi nuncu-pant. lechytosfiquidem non pecuhare oliquoa legumen aut fiugu genus ,feilpulmentarium ex leguminumfartnis, vti Galenushb.de Euchjmia (^ Cacoebymiateßatur tirv©^ cn;^. appelle, inquit, pulticulam qua ex decorticatis 'amp;fiefis Ic-gumin thus fit,\tM%v verb ex molitorum farina, in aqua, gt;-b'-u(!^. cum altquo pingui décolla. Pifum autem , veluti Hippocrates tra ltt,minusfabisinflat,peraluumauiem magisfe-cedtt. Galenas, pifit cumfabis tota ftibftatia quandam ba-bent, inquit ,fimtlitudinem, eodem^ cum fabis tnodo fu-muntur. His duabus tarnen rebus ab eu difcrepant, turn quodnon aque oefaba funt flatulenta,tu!n ettam qubd de-tergendifacultatemnonbabent : ideoq^fegnius quarn lila peraluumfecedunt.

P i s V M minus,fiue vt Graci a^Q-,caule inani,fo-Iqs capreolisfiliquisq^ maiori pifofimile eß ,fingulis tarnen mmoribus : flores habet vtpluriwtun Candidas, aliquando tarnen ,ex purpura obfcuros ; filiquas quoque ^hndri fgu-ra rotundas ac longas, inquibus femina nafcutur oclo, nouent, aut decent rotandapifis minora, colore rt plurimum luteo,fubtndevirenti. In bortisamp;agris prouemt •, amp;nbsp;qtiod quidem in bortis,maius efl, ac nifi propt affixis admintcuUs ac pedantentis fit fient etur, exiguumfluclum eumq^ fenus reddit. Owd verb in agrisfèritur, amplum vagumq^, bn-mi flargitur,acabfi]uevllis quibus incumbatautfu'.cia'.ur adtutorijsfriiclum perfiat ,vberiorein tarnen locoapr:co, Ór call fiatu cahdo ficcoq^ • nam vligmofis paruin proficit, Ga, amp;

DE PI SO MfNO RI. ÎOJ amp;velun pifum frigonbui quoque cita offendttur, Seritur autem vm,Udto menfe ad maturitatem peruentt. Germant crtDCvŒcn nofin et^iKn/Galh des pois,appellat. Graei a^w, à Inteo videlicet ochra colore j quem interior fiuétus medulla ref ert-, Plinius er alq Latini aurores erui-liam/ecenttores ac offetna, paßtnipifuin, amp;pifum minus nominant:propter earn nenipe, quam cumpifo,amp;caulis, drfoltoru, i^filiquarumfimilittidmemgent, Itc'et tarnen fruchis rotundas, dr nonangulofusfit,quale, Plinio tefie, pifum ejl. Facultate autem, dr viribuspifum ifiudfafelo fimtle ejl, nullam effeclricem qualitatein infignem habet, dr medium quodammodo locum obtinet inter ca, qua boni ac prauifunt fucci: multum ac parum nutnunt : facile ac difficult er concoquuntur : tarde dr citb defcendunt,flatu-lentafinit acflatus expertiaiveluti Galenas lib.de aliment. facult.de his,drfafeltsfcript!im. reliqutt.

Sylvestris erutlia, caules promit angulofii, lat^^rt quodammodofimiles,fed latiores,infirmas atq- hu~ miprocumbentes, ex quibnsper interuaUa folta exortun-tur donga, lata,m ca^eolos definciitia,amp;infieritis guident fingularia, alttus vero inpluraparuafolwla diuifa. Flores candtdi funt ; filtqua lathyn fimUes, minores, in guibus rotunda femina eruilgs minora ac duriora ,fapore fubinde fubamara: radix,vtaliorumleguminum,fibrofacfi. Gaules foUa^ ptfuni,ochruni,aclathyrum colore referunt. Ra-rum quidem c^ peregrinum legumen, quodj^ àßtidtofis herbarumßirpium^ tantum, acraro quidem in hortis feritur. Erliiltam,fiueOchron filueßrem appeUautmus, alto deßituti nomine,propter earn, quarts fiuftiu cum er-uihafimlitudinem habet.

Lathyrvs cattles habet complures angulofos, Vtrimque in membranofim latttudinem extenfos , vagos, humi procumbentes ; folia è cauliumgeniculis exeiintglabra,angußa,in mucronem definentta, bina vnt infißentia pediculo, inter qua medtus haret capreoltis, intortm, quo aiiminiculaprope aßißetia, ac proprios etia cauliculos ap-prehendtt ; flores candtdi funt. Siltqiu eruilia filiquis minores non cilyndracea ,fed lata atque compreßd, colore fl-miles, fiuélus in bisgignunttir angutofi,floris candtdi, intus lutei,ftpore eruiliairadix tenuis amp;fibrofa. Raru Bel-gio legumen , quodig in hortis tantiim culitur, e^ eorum quidem,

quidem,quos varietalßtrptum deUäat : vnà cum alijs le-gummbus (^feritur, ér coUigitur. Crad Kti%^av,Latin't cicerculam nonjinat.Subßantiam ochris érfafelu aßmi-le)n,vt Galenusfmbttjiabet, craßtorem tamen:obq-,earn ipfam caufamplus aliquantb quant tlU nutnunt.

S i M i L i s lathjiro aractu efl,caule enimfolijsq^ eum ontnino refers ,ßores habet ex rubra purpura m puntceum inclinantes,fihquaspaulo minores: atque in hugrana an-gulofa quoq-, amp;nbsp;lathyru fimtlta, fed minora duriora^ minus^ contpreffa,cotore obfoleta, mgroif proxima. Rarum ér hoc etiam legumen, quod neq-, ab alqs quam rei herbaria fiudiofts feritur. Galenus Itb. de aliment .facult. afUMv appeUan fcrtbit,ér pofieriorem nomints fyllabam,per r.,tn Ariflophanis Holcadtbus,notatamiuuenirt,addifferetiam videlicet altertus arachi,per x^qui ccrealtumfiagum vitiu efl,Latini ciceram nommât, quod videlicet cicercula fimi-htudinem habeat, atque filo potißimum colore ab eo dißi-deat.Cicera,inquit Columella,fapore nihtlàcicercula dtf-fert,colore tantum difiernitunnam efi obfiletior ét“ nigto proprior. item, Palladtus in Martio , nunc cicera feritur, qua dißat à cicerculafolo colore, quo fordet amp;nbsp;ntgrior efi. Vfiu omnis araci,érfacultm , tnquit Galenus, lathj/rifa-cultatt efi aßtmilis, niß quod aract fint duriores, minusqj facile eltxantur : qua caufa ettam efl,cur cicerculis conco-ctufint dtfiiciliores. Eßporro éfahus aracus, fioreßu-äu^candidis, caterum magnitudine, ér firmafrminis, reltquisqj omnibus , priorifimilis, quem non aracum ,fid lathjrum minorem eße,farte quis dixerit.

C V M bfthjiro ^ araco ,fimtltttidinetn wa^nam ,j^l~ ueßre quoddam legume» habet, quodpletißque Germanin ac Brabantta Iods,ßtaßionte exit. Gaules id promit, folia, (apreolosq^ lathjri longiores maioresq^, flores araci colore, flliquas deinde paritas, amp;nbsp;angufias, in quibus feminapar-ua,rotu}ida,durait continentur,cracca,flue aracho rotunda fimilia. Radix huius magna,craffa,dura,ltgnofa,acdiu-ttirna,ftngulis regerminatannis. Latopingut^ agro, circa eorundem margines,prope fepes, dumos acfenttceta enafci-tur,qu£ capreolis fuu apprehendens confiendtt ac fuperat. Sylueftrem lathj/rum,altudeius nomen ignorantes, nuncu-panimus,neque enim, vtpleriquealtquandoperperam cre-diderunt, eruum efi. Eruum entm non viuiradtce confiât, fed veluti alia legumina,fingulfsannis ferttur, c^flutico-fum ,fiue vt T beopbraftus ait,'!^a.yió)ut.ii\lt;gt;igt; efi,fiant e^ fua ^.Iß^amp;^^’ iß‘*‘^ litttem muait dum,i^ iinyciay.a.uKov, per terrant fiargttur,ntß prope nafcentibus fulciatur.

L E G V M E N quod ab Italis mochus flue mocho appellatur,caulem habet duriufculum, non quidemereclu, nee tarnen procumbent em,fed tn lotus vergentetn, n^aytl-xetoKorfiqutdem ( vt htiiufinodi leguminaTheophrafius no mtnat)eft : folia lentis fimilttudtne ex paruulis amp;nbsp;angufiis eompluribus ,vnt pediculo,ftue cofia aut papa vtrimque ad-natts,crfibiinuicemoppofitis,componuntur. Flores exi-gui funt,fubcandtdi,poft quosparue, oblonge, torofa, àfi-minikus intercepta,flliqua fequuntur,in quibus terna qua-ternaue

teriMue femina , plurmia quidem parte rotunda, fed mo eminente angulo , arietinis ciceribtu quodammodo ftmiliafedmultb, atque ipfis ettam erudys minora,guüui non infiauia.fed eruilta hand multum abfimtha.Radictbus firmatur tenuibm. Nafiitur Hifpania (^ Italia complnn-bus locu: In Germania ac Belgio non nifi m bortn,amp;à pan cis fentur. Diofiorides legumen ifiud i^iSiv^r uy.ip^v, id efl,fattuum cicer appellat. Theopbraflus deer magnitudt-neab anetinodifferentipoCtalai/ nominat, ab orobt videli~ eetaliquafimilttndine . Plmiu5verb,Colttmbtnumac Pe-nereum:CtcerMdtfferentia,inquit,pluresfunt,magnitudi~ ne,fgnra,colore,fapore. Efl emm anetino capitifimile,vn-de tta appellatur,candtdum amp;nbsp;nigrum : efi ç^ columbinu, quodalq venereum vocant, candtdum amp;nbsp;rotundum, leue; artetino minus, quodreUigiopermgiltjsadbibet. Deinde mox:dulcißimum,quod eruofimiltmum.Officinis legumen ifiud mcognitum efi, Itali mocho, rti fcr!pfi»iu5,Hifia-ni yeruo amp;nbsp;yemos, quaft eruum appellant,non,vt vero-fimile videtur,antiqua nHncupatioHe,fedaquibufdam medic is aut pharmacopoeis recent introduda : nam mochum hunc, multi ex recentionbus opoßai’fiue eruum effe exifii-mant. Sed hi nofira quidem opinione (^ aliorum rede iu-dicantium fententiafi veritate no parum recefierunt. M.o-chusfiquidem folia non habet angufia, verum lentis modo alata, nififingularia, ex quibus totiusfoly compofitio efi: ad quafoliorum angufiia no videtur referenda. Nullapra-tereagufiabilis qualitas euidenter amara, aut ingrata ei inefi : vnde (^ cum eruo nequaquam conuenire potefi. Eruum enint çivl)lt;(ivgt;},av fine angufiifolium efi,(^ vt Ga-lenus ait ,gufiu infuauifitmum, ac praui fucci, c^abeo quidem hommesabfitnent,bouet vero,m aqua dulcoratum pafiuutur. Fenro cicer fattuum aluo, Diofiorides ait, ido-

SIVE DE CICERE S AT IV O. I IJ mum eß : vrinam àt ; inflationem parit : colorem bonum facit :menfes acfatufpeUit.lac aup^et.Cum eruo decoilum mponituradteflium inflammationes amp;nbsp;myrmectat : ad fiabiem: vlceris capitii manantia : impetivmes, ^»^(»vei votant : carcinomata,amp; vlccra qua cacoéthe dicuntur,cmH melle ^ bordeoprodeß.

A R1 E T i N V M citer, taules profert tenues, ligno-fos,ramofos, modit'e kirfutos,in latus detlinantes: folia ex pluribusvnipedttulofiue petyfVtrimque adnatu , dr fibi muitem appofttis tongeßa, quorum fmgulariaparuapint, nbsp;nbsp;\ lataat in ambitu trenata, teutrijfolijs minora: flores parut funt,tolore aut tandtdt,aut ex purpura rttbefcentes,qui-bus fueteduntfingulaparua, breues^fihqtu, vtritulorum modo ae vclutt àflatu dißent^an quibus duo, aut adfum-mum tria, elauduntur femina, angulcfa, turbinata,vnoq^ atuto angulo pradita , arietino tapiti non admodum difli-milia,tolore aut eandida,aut exfubrubente purpura nigfà, quagerminationisprintiptum hand obfcurum oflendunt-Radicenititurgratilt,Candida, longaq.,vt emm Theophra flus ait, radicem inter legumina altißimam citer agit. în ltalia,Htflania,dr Gallia, paflim inagns feritur : peruti-lis ei^famiharis eß falfllago. quot;Natura emm etus, rnheo,, prafliu tradit, eß cum falfllagine nafci, idecfjùltmi vrit, amp;nbsp;non nifi madefaclum pridte, Plinio auctore ,feri débet. Gratis ifîCiv^©^ x,ß@-, Latmis titer arietinum dititur, amp;nbsp;tolore quidem ex purpurafubnigrum,citer nigru,offiti-nis rubrum titer : alterum verb tandidum ,ßue album ap-peUatur. Citer autem edulium efl,Galeniu lib.de aliment.

DE SYLVESTRI CJCERE. 115 facubifenbit, non minus quam faba flatulentum,fed Valentins nutrit quam ilU. Ad Venerem autem incitât tcredi-tumq^ eß,fernen quoquegenerare, vnde quidam equis ad-mißarqs tpfum exhibent, inefipraterea cicertbus,facultas abßergedi maior,quam fabu ; adeb vt quidam ex ipfis cal-eulos tn rentbus confiantes manifefii comminuant, nigra autem funt ea amp;nbsp;exigua .arietinatf ipfa nucupant. Satius autem efi , fuccum ipforum in aqua coclorum bibere. Diofcorides, arietinum vtrumque,inquit, vrinas cit,dato fum rore martno , hydropicis aut regio morbo blborantibus eorum decocio, Ladunt autem ea exulceratam veficam d^ renet,

Sylvestre cicer ßolqs fatiuo fimile efi, odore acri fed femme difcrepat:idem quodfatitfumprafiat. Ga-knus agrefie cicer ad omnta,efficacius fatiuo,att,(^ eo turn (alidtus,tum ficcius,quanto é' acrttis c^ amarius.

Lens tenuibus exit cauliculis, duriufculis ac obliquis foliolis,ab vtraque,medq pedteuli parte,muUis amp;nbsp;angufiis, vicia fimtltbusfedangufitoribiu et minortbusifiores exigui funt,colorepurpurafcentes ifiUquaparualata ,femina in his,tria, aut quatuor,parua,rotunda, plana, compreßaf: , radicibusfrmatur paruis. Solum amat tenue, cahq^ tem-periemficcam. Gratis ifiticcf « çoiCi, Latinis lens lt;^ lenti-tula , Germanis linfen/ Gallis lentille, Italu Icnti-chia nominator. Tenent autem lentes,vt Galenus ait,me~ dmm cahditatu ^ fiigiditatu, deficcant tarnen fecundo

ordine,corticem lubentadfiringentm, ^qu^s. ipforum eß veluti Citro, craft efifacet, acterrei, aafieram qualitatem babetts exigaam, cuius cortex malta efipartteeps. Saccus porrb in ipfis eß, adfirmgejitt contrarius. Quocircafi quü tn aqua tpfas coxertt, (ÿ- deinde aquamfale amp;nbsp;garo, aut cam ipfis oleo condtens fumpfertt,potus is alaam deceit. At ft ex btfcoclu Ienttbti5,lens apparatafacultatem habetfuc-co contrariant,rt quaventrisfluxusficcet.fiomachum, in-teßina, ^ totum denique ventrem corroboret. Quam eb remcaliacis,^ dyfentericis, cibus efl accommodas. Lens verb decorticata, vt iUam adflringendi vehementtam , amp;nbsp;ea qua ipfam confequatur,amtttit, ita magis nutrit,quant qua corticeßohata mm efl •,fuccum crajfum prauamt^gi-gmt: tarde f commeat-, non tarnen aluifluxus deficcat, vtt ea cui cortex non efl ademptus. Jure igitur,qui largius hoe edulw vtuntur, elephantiaftn , ^ can cros mc arrant. Si-quidem craffafleeaq^ cibarta,fucco melancMtcogeneran-do funt idonea. Quare qs duntaxat,quibtis aquea in carni-bas efl MKi^/itJens tn cibo vtihter prabeturtaridis verb amp;nbsp;fqualentibus admodutu damnosi. Ländern ob caufam vi-fum integrum amp;nbsp;inculpatam hebetat, ipfum immoderati exficcans : ei verb , qui contrarie modo fi habet, confert. Ad nienflruas aatem purgattones no efl accommoda : craf-fum emm amp;nbsp;tardiflimum fanguinem reddit : at multebri profluttio efl vtilißima. Somnia tumultuofa (vt Diofcori-des prater hacfcribtt )excitat,captti ,neruts tirpulmoni in-utilis. Contraaluifluxiones,melius fuofungiturofficio,ad-dito cum aceto, intpbo, autportulaca, aut beta ntgra, aut mirtj baccis,atttputamine punici,ant rofis aridis,autmef-piUs, autforbis, autpyrisThebanis, autmaUs cotoneis, aut cichorio.aut amoglojfo,aut gallis integrts,quapofl decocii-onem abijciu»tur,aut rhdé, qua obfoiiijs inflarguntur :ve-rttm

rum acetum cum eo diligenter percoquï debet, aHii uluum conturbat. Contraßibuerfionemßomacln, trtgtnugrana lentii decorticata, deaoraréproderit : decocia cum polenta, amp;nbsp;illtta podagras lernt : ßnus cum melle glutmat : cruftas rumpittvlcerapurgat:découla in aceto duritiat lt;^ firumat difeutit ; cum cotoneo malo aut meltloto medetur inflam-mationibus oculorum/eduij^ addito rofaceo,verum tn ma-ioribus fedis inflammationibus tir magnisfinubus, cumpu^ tamine maU pun!ci,ac ficcis rofis adieelo melde decoquttur: amp;fimthter ad nom,es gangremcas , adiecla marts aqua: Pußtilu item ó' herpetibus, ac erjfipelatis,permontbus^, vti dtclum efi. Contra mammas verb in qtitbus lac in gru-mos coqt,égt;' qua lactis nimiam redundanttam nonferunt, co cd a in aqua maris, dr impofita auxiliatur.

E R V V M ex leguminibus efl, quorum in lotus caulis tendtt, vtTheophrafius ait ,fiue,vtDtofcorides, frutex, paruus eft, tenuis,anguflisfolqs : floris eiusproduétio dtu-turnißtmaefi,veluticiceris. axnsiJ.ó.va,idefl,exigua fe-niina,tnfiliquis lylindraceisfe inutcem contmgÜt, arachis, Galeno tefie,maiora,atbiopidis verb ,dorycnij,ac lytboßer-mifimilia, lathyrtdisautem,auclore Dtofcoride, minora, fapore infuauißtma : qua [dpore dr colore differenttam ob-ttnent, amp;nbsp;dulciora quidem, ac minus medicamentofa Candida funt,qs,qtia adflauitiem, ßue ^fis vb ^av^bv, aut ad oebra eolorem accedunt. Latatur [ulo, ait Columella, macro ; mature ac fero feritur ,fedft vere feratnr, facilegra-tumfi exit,non gratie velutt autumnofatum . Seritur inter braßteas, contra papiliones. Groei tfoCov nointnant, 11 ; oßieino

ofjicina Germant orobi nomen retinaerant, rem autem ignorantes,pro eo viciam perperam fubflituerunt, lS!eote~ ricorum pleriq-,eruum effe exifiimant,quod ab Ualts mo-cho nominatur, verùni qtiàm param earn eruo eonueniat, cum ex capite de mocbofiae cicere fattuo, turn ex prafen-ti erai defiriptime, facile animaduertipotefi. Eruofirni-litis videtur,ffluefireqnoddamleg!tmen, quodfubfcquenti capite,pro eruo fflaeßri ac catanance defiriptum efl, qua-quam nee ipfum verum aut légitimafit. Nam i^vifut^or quidem cft,ac ^.a.yl)MoKigt;r,filiquasqj habet cjlmdraceas, O'forma modoq^ loquendi Diofiortdis,oportunißiKe äa/a-^aitfiinui. viaxov ipfimi quis dixerit,nullis enimpedamentisatutpropt afiifientibus adminiculü eget ,figt;onteq^füaerigitur, ^ in altum affurgit: cuiufmodi fitrpes, Dtofioridem Srdtarms n 'ïaM’msu(ahquandoappellare,~nrjy»i’arrjvabundeofien-dtt,quodipfe Srdf/.voi' facit, non alia de caufit, quam quod ab humofurfarnfiontefaa a fiat gat. Sed quant fernen proférât aracho non mains, amp;nbsp;durum, colore nigrum , fapore nonamarum, non ingratum ,pro vero eruo haberi nonpo-tefi, ntfiforte (jr nigrum quoddam eruumfit, quod in hat inferioru ,ac maritima Germania regiones tranfiatum ,in-fuauttatem fiuam deponat, quod verifimtle non efl. Cate-rum ab eruo, vt Galenas lib. i .de aliment.facultat.tradit, homines prorfus abflinent,efl enim mfuautflimum e^r praai fiued ; bones verb turn in Afia, turn apud alt.'ts plerafque genres in aqua dulcoratum pafiumur. In magna tarnen fame,quemadmodum Hippocrates quoqueferipfit, necefli-tate coadi ad ipfum nonnunquam accédant. Nos verb ad eundem modum,quo lupinospraparantes,orobis cum melle vtimur, ceu medicamentis crafibs thoracis ac pulmonis hu-mores expurgantibus. Port o inter orobos, albi minus funt medicamentofi ijs,qui adflauitiem aut ochra colorent acce-dunt.

duM.Qià vero eoäi bufuerintj^r tn a^ua identidem dA-camp;ratidnfuauitatem guidein deponunt/edvna cum ea ab-fiergendt etiam c^ 'mcidendtfacnltatem,vtfila in co relin-quatur terrefirufubflantta, qua altmentuinfit: quad citra infignem amart)rem,deficcandi vim habet. In libru verb de Jiinpüc.medicament, facult, deficcat,ait, orobus excejfiufie-cundo tntenfi,calefacit verb primo:porrb quatenus amari-tudinif efiparticeps,eatenus inctdit,e.vtergit,obfirucliones expedtt. (aterumfi fumatur copiosè/anguinem per vrinas euocat. Dioficorides,capitts,inquit,eruumgrauitatem efi-cjt;aluum efuturbat, amp;nbsp;fangutnem per vrinam extrahit: elixo tarnen boues figinantur appofito. Fite fiminibusfia~ nbsp;nbsp;nbsp;•

rina, quant ifiCtvav iMufav, td efi,f0rtnam eruinam no~ ifH»» minant, ad medendi vfiu conuemens. Paranda eius ratio «^‘quot;Pquot;’’ hoc efi: Vbertoragrana candtdaq^ deligÜtut, permifiedo^ aquarefiergutur, amp;nbsp;donee fufiicienter cobibertnt,finÜtur, pofiea torrentur, vfque du cortex difiumpatur,deinde mo-la trita,fartnano cribro incernuntur, fartna^ reconditur. Hac aluo vtilis efi : vrinam cit : melterem colorent efficit: frequenter in ctbo autpotu fingutnem cum torminibm per aluum,lt;^ veficom ducit: vlcera cum niellepurgat,lentige-nes,item, ephehdas amp;nbsp;maculas, quas o-ttimus vacant, to-tumi^ corpus emt{ndat:nonias,mK»fü/MiTa,lt;irgangranas firperenonpatitur : mammarum durittesemoUit : vlcera fera,qua ^siói'o vacant,carbunculos ,fiauosq^ emarginat ac rumpit: cum vino frbaéla morfibus canum, hominum, viperarum^ illtta medetur : vrina dificultates, tormina, tenefinos^ exaceto mitigat.Prodefi etiam ijs,qui altmen-tum à ctbo non finttunt ,frixa amp;nbsp;ad nucis magnitudinem mede excepta fumpta^ . Decorum etusfouendo, pernio-nes efr pruritus in toto corpore fanat.

Sylvestre iflud à nobis nuncupatum eruum, cauliculos profert pedales aut longiores, rotundas, ereiios, nonihil ad lattis inclinantes, in exiguos quofdam ramufiu-los diuifis: folia tenuia, oblonga, angufia ,graminis folqs niulto (^ minora i^ angufliora : fiores tenuibus pediculis, ex foliorum alarumfjfinubiu exortis harent, parui luteo^ li.filiqua deinde fiiboriuntur paruula,forma oblonga,tereti dr angußa, in quibus femma nouem aut decern velplura, rotunda,dura,ni^ra,jj)lendentta, arachis aut exiguis cruis fimilia,gußu no infuauta. Floret ma^na aßatisparte,exo-rientibus fubinde nouis, priortbus marcejfenttbusßoßulis. Nafciturfua ßonte plerifque tn aruis,amp;luxtafirobesfof-fasf^,reperituretiamlocisquibufdamnon procula mart, quodßliquas non rotundas ,fedlatiufculasprogignerefer~ tur. Herbarumßudiofifubinde apud Belgas tn hortis fe~ runt. Sjlueßre quoddam eruum videtur,cum defcriptione enim eins,excepta folo femine, vt fuperiort capite diximus, conuenit. rideturetiam Diofcoridisprima catanance ,ta-metß etiam fernen non in capitulis,fed inßliquisferat, ta-lt;tâxas etenim in quibus fernen banc catanancem ferre Diocortdes fcribit, non capitula,fedßliquas hoc loco inter-prêtai t debere, quod cum eo contungitur, oßendtt : nam catananchen tiaitxtKas veluti orobu habere,Diofcorides ait: at orobtis non capitula gerit,fedßliquas. Verba aute Diofcoridis depriore catanance bac, in veteri exemplari ,funt; n V'‘i' TIS doTiis i^H iturXei/Àti)qgt;a.,âsiilt;iiiigt;i’Q7ni'@-, pifav Xi-0fi}V,a-^l}ll’äj\lt,lli^ctXclS lt;5'4 àsCÇQClt;Q--,Ç » f fin HÎS HOf-quot;^os a/aoi©- ophS^ ; tcttfu^liTat ^j ^npeut/ci/jt.iv©- iTs-i rw ytifiX) inTirov oi'u^ir ö/smuTeu nufw ,ideß, vnaquidcm

folia habet longa vt coronopus:radiûem tenuent, tunceam, fthquas veluti eruum fenoi feptena]ïi£,niquibM fernen er-aofimile : Arefcens in terram fieclttur,^ fi contrahit ad fteciem milui exanimati, Pltnius catanancem Thejfalam herbam, qualisfit, fuperuacuum /cribiatt, quant fit etus vfiuadamatoria tantum, ad qua etiam [bla cam hac tuin altera à Diofcoride vtilif traditur. Vtranique, inquit, nar~ rant m amatoria expeti, Thefalica multeres hu vti tra-duntur. At erui iflitufluefirü nullus omnino efi vfiu,

S ATI VVS lupinuscauleajfurgitfingHlari,rotundo, ituiu concauo, firma, qui abfq-, adminiculo reclus confisltt, modicè lanuginofus efi , ^ pofiquam primi emarcuerunt fiores, tres alias ramulos, infi-aipforum fiieam, producit, quorum fingult non rara amp;nbsp;alias quoque modo binas, alias très codent proférant modo,prafertim fi tempefitu'e lapinus fatus, afiatem caUdam diuturnannf nactuf fuerd . Folia ex quinque ,fexaut feptemfoliolis coharentibus compofita fiant,viticis finiiha: quafiaperiort parte virentdnfertori verb Candida birfiuta^j fiant, amp;fiab vefieram ,fiolis occafium veluti prafientientiafiaccidafada dcorftim dependent.Flores in fùmmo caultum,jfiicatun digefii candidt fiant, quos fiacceduntfiliquacrafia, lata, banafiliquis minores, dura, fitibflauaforu tenait er hirfitta, intiu verbglabra,in quibus fiemina quina,fienaue, plana, rotunda ac veluti comprefid, forts albaantus l!itea,fapore amanfinna, qua e^germma-tionu principium haud obficurum, ér qua parte fiütqua ad-harent,concauitatem quandam, veluti extguum vmbtlicii habent. Radice lupinus nituurfingulari, tenui, lignofia, paucu

paucif capiUamentù fibrata. Pofat, induit Theophrafliu, folum arenofum oc vitiofum, cultii ^grèprouenit, natura fuaßluefins. Floret in Selgio,primîim quiàe}n,fub finern Maq,deinde Iunto,aut inittolulijjecundo, tertio verb Iulio aut Augußo tnenfibus,fiantti tempefias calidaficcat^fue-rit. Frudiu duo priores fape ad maturitatem peruentunt, tertius in inferiori Germania rarius. Graci hoc legumen ^îp/jiQv i'lf^ipav,Latini lupinu)n,ijr' lupinumfatiuum nomi-nant, Germain fcigbOllCUZ Itali lupino domeftico, Hißani entramocos,Srabanti bijCbbOOUCU (jrlupù neu Galh lupins. Lupini fernen -nnKÓ^nvw, hoc eft, frequente multt^ vfm eft, Galenas in lib. de aliment.fa-cult.ait: elixus emm,deinde in aqua dulct maceratus,tan-tifter donee in eaomnem fibi ingenitam exuerit infuaui-tatem,ita demum manditar cugaro aut oxygaro,vel etiam fine his,fale medtocri conditas. Lupini dura terreftns eft fubftantia: quoctrea ipfe concoHufit difficilisficeum^ craft funigignat eft neceffe, ex quo non probe in venis confebio, cruduspropri'e appeUatusfuccus acetuatur. Caterum quum inter parandum quicquid habuit amaritudmis deponat, ran eirraioisjid eft, quaUtatis qua fenfa deprehendatur ex-perttbtu.fimilu euadit, amp;nbsp;itapraparatus, vt in lib. de medicament fimpltc.ait, ex genere eft emplafticor urn . Atvbi natiuaetiamdum manetamaritM, extergendi digerendif vtm obtinet: interfieit lumbricos,tu illitus,tHm addito melle lindus , tumexpofta epotiis. Qian i^ decorum eins lumbricos eqeerepoteft : turn etiamforis identidem perfa-fum vitiligines,achoras, exanthemata, pforas, gangrenas, vlcera maligna iiiuat,partim extergedo,partim citra mor-dacitatem digerendo ficcandof. Expurgat iecur amp;nbsp;Uenem cum rutaamp;piperefuauttatisgratia, aftumptu: elicit menfes acfatum, cum injirrha amp;nbsp;nielle impofttum.Porrb lupi-

DE LVPINO STIVER TRI. HJ norumfarina/me mordacitate dtgertt, nec emm liutda tan turn ,fed amp;nbsp;chœradas c^ phj/mata curât ; fed tune in aceto aut oxymelite, out pofia coquatur oportet, id^ pro labo-ranttum teniperamento amp;nbsp;affectta dtuerfitate,quod ex vfu efi eligendo : digerit item amp;nbsp;qua liutda funt, amp;nbsp;quacunq-, mod'odiximuspraflarepoffe decoclum , eadem omnta effi-cit c^ farina. Decoäi pluuialt aqua luptni, Diofcorides prater bac fcribit, donee tn cremorem lentefcant, faciem abftergunt:medentur ouium fcabtet,cum radice ntgri cha~ meleonis ,fi tepente decodo abluantur. Cit vrinam radix cum aqua codaamp;pota. Lupmi vbt edulcatifuerint, tritt cum aceto, potifiomachifaflidium leniunt, ó^ cibi appe-tentiam excitant.

SvLVESTRivM lupinorum duo triauefuntgenera , vnum florem profert luteum : aha purpureum. Luteus caulefolqs^fatiuofimtlit efl,vtrifque tarnen minoribus ac breuiortbus ; flores habet pulclnos, luteos,fùaueolentes,in ff team congeflos,viola lutea colore amp;nbsp;quadamtenus odore: filiquasparuas, duras, ahquatenus Inrfutas : feminapar-ua,plana,rotunda,fapore amarißtma,colore vario,fordida, fattuts multo minora : purpurei, cattles longtores^proce-riores^ funt quam lutei, çp‘ mpluresalas ramosq^ diutfl: folia verb minora teni{ioraqg:floresparui ac luteis minores, ex purpurea cerulei, aut fubrubentes: frudus colore fimili-ter varia,atnari,^ tnter omnes minimi. Kafcunturflue-ftres luptniplerifque locis flta ffonte,verum apud Brabantos non niflflatiprouentuntflorent code quofatiut tempore. Amariores flunt,vt Galenus ait,(ir ad omnta valentio-res,quàm flatiui, eiufldem genere cum ipfisfaeultatts.

Vicia caules habet tenues, quadranguläres, trium feri pedum altitudineh folia longa m clauiculas definentia, lentis ftmtlitudine ^ ex pluribus vnicoflafiueneruoadna-tiscompofita, quorumftngularia maiora, lattora,crafto-ra^ funt,quàm lentis: flores band ftuefafclofimUes, colo~ re ex purpura nigros:filiquM latas, arque m fingulugrana quina fenaue non globo/afled lenttcuU mftar propemodum comprefja,colore Mgraigußu tnfuauta. Sentur quocunque folo,cuicu fact Htm o. Latinis vicia, à vtnctendo, vt Varroni placet, dicitur, quod item capreolos, inquit, habet vt vitis, quibus furfum verfus ferpit, adfcapurn lupini, altamue ca~ lamum, ad quem vt hareat, eumfolet vincire. Galenus m Aßa Per garni ßmiov, ab Atticis verb a-ifeix/tv aut x.ult;ifsingt; nominart ait. Germant'On^tn/ Brabanti tutfcil Galli vefee nommant : officinepleraqueperperam afoCav ac er-uum: multum enirn eruumàvteiadiffert, Theophraflus ZiL v 111. aphaces, cuiufdam leguminis meminit, cuius Aphacdo-filiqua lat£,iirfrucius celeriterpérit: h te an cum vicia no- 8“*^ fira conueniat-confiderandum efl. Porrb viciam,cum ipfis ftliquis atque intégra planta ruflict reponunt, vt brutts pe-cstdibtiufjfitpabulo. Per famem tarnen noui, Galenus ait, qui banc quoq-^ comederint,potiflimum vere, quant etiam-num vtret:quemadtnodumfabas amp;nbsp;ciceres efitare confue-uerunt. Eß autem non infuauis modo, fed concoclu etiam difficilis,aluum^ tnhtbet. Perflticuum ergo efl,qubd quant natura fit hutufmodt, altmentam , quod ex ipfa dtftribui-tur, habeat, haudquaquam boni facet, fed crajfum amp;nbsp;ad faccum melancholieum gtgnendtim idoneum.

S E s A M o caulü ßue culmus efl ferulacem , abus, craßior multipUcwr^ quàm nitlto. s cm mu feraxamp;fa-(undum efl.quad oleofum aepmgue (^ vafiulis continctur, (andtdam^,vti Plintus-.TbeopIrraflui.getiM etui quoddam candtdum.tnquit,radiafingulan cabaret. Viridefeßamum nullum mandu animal,propter amaritudmem amp;nbsp;gramta-tem faporis : fledficcatus , acceptior euadit frutex dus, (jr fluaue flemen efficitur ,.abo^ idoneum . Naflatur cum in Aegjpto, turn in India. Ab Indu,Plinius au,fleflama venu, txeo oleum conßciunt. Ex afliuuflementtbus efl, ö' qua ante Vergiliarumexortum,Plimoaurore,fleruntur. Columella tarnen,ßflama,firibit, ab aquinodto autumnah fle-rendaflunt,in Idus Oäob.FutrefloIum,quad Campantpul-lum vacant,plerÜque defliderantinon deterius tarnen ettam pinguibus harenis, vel congefluiabumoproueniunt. Sed hoc quidem fernen Ciltcia Syrian regionibus ipfle vidi men-fle lunio éf luUa confleri, amp;nbsp;per autumnu quum permatu-ruerittollt. Palladius in Septembrt,nuncfleflama,tnqutt,fle~ ritur, putrtflolo velpingutbus harenis, vel tetra congeftttia. ^uadraginta dtebus à flore, Plinius ait,nitUuratur,magna tarnen calt terraß differentia. Moleflißtmum terra flefla-mum,plurtmttm earn poffe extenuate putatur ; diuturnum efi : optime reponitur, quta pingue. Hancfrugem Grad srnrnfooy, Lattm quoq-, fleflamum ac fliflamum,nonnunquatn fcemininogenere, fleflamam nommant ; offidnü Germanta incognuum efl. Semen eius,vt Galenus Itb. de aliment, fa-cult.ait ,pingue efl, idea^ repofluum celerrime fit oleofum t quamobrem eos,qut ipflo veflcuntur.celeriter implet floma-chÜfjfùbuertit ,ac tardé cocoquitur, pinguef^ corpori pra-bet

betalimentum. Liquet ergo quod ventriculi par tibus vigo-rem ac robur addere nequit, quemadmodü nee altud quod-uispingue. Efl autem craßifucci, ideo^ non propere per-uadtt. Ipfo autemfolo non admodum vefcuntur, fed cum mede crudo, quas mcm(M'S'as vocant effingentes. f ambus etiam injpergitur,temperameto efl caltdHm,ob eanuf cau-fam fitim etiam excitât. In libris verb defacult.fimplic.fe-famon nonparum infe continet, ait, vifiofum amp;pingue, quare empUflicum efl, (!v' emoUiens, ac modice caddum. Eiufdemfacultatis efl,quod conficitur oleu,amp; herba quoq-, decociumfimilem vim obtinet. Diofcortdes :Sefamum,fin-bit flomacho aduerfatur: orisgraueolentiamfacit, quoties inter mandendum,commiffuris denttum inhafitineruorum craflittem impofitum difcutit: medetur aurium contufloni-bus,inflammattonibus,ambufiionibus,artuum doloribus lt;^ cerafiamorfibus: capitis dolores, qui ab afluatione oriun-tur, ex rofaceo lenit : eadem efleit herba decoHa in vino : prafiertim autem inflammationibus doloribus^ oculorum prodefl. Ex eafit oleum, quo Aegjptÿ vtuntur, quodauri-btu,Plinio tefle,vtile efl.

C A M E11N A furculofia efl herba,caule reHo,rotunda, in alas diuifio, duos aut tres pedes longo : folia oblonga, angufla,in acutum definunt ,fingularibHS rubiafolqshaud dißtmiha : flores fecundumcauliculos, exigui : fernen orbicularis vtriculis, lint vafculispropemodÜfimilibus,fid com-preflioribus continetur,minutumfanograco minus, pingue amp;nbsp;oleofum, Plenfque Gallia locis,vt apud Sueßiones, bene I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fubactu

fubdättamp;fiercoratis dgrü, vt RueUius fatpitim reliquit, fmtur:feritur amp;nbsp;m agro Lei)dienfi,apud Zelandos,amp;alijs Bèlgtj locis .• in Germanta na nufijudm fuaJjgt;onte,exirefer~ tur, atque vnd cum Itno enafct, cuins vntum exifltmatur. GermaniÜMl)iïi0ttcm amp;ICV^Ù^tetnnominat, Galli cimelme,quo ettant nonitne Belgis innotuit: officineple-raque fifamum appelldut, oleoq^ bums pro feßtmino nun-tur. EfidUtemcdmeltnabdCyCeretdeiUuderj/fimum ,quod d Gdleno lib. i .dedliment. fdcult: dc à Theophraßo igvm-fjtiiv dppelldtur, quod^ inter fruges ma cum fcfamo refer-tur. Siccum td, vt tnqutt Theophraßus, abo tdoneum efl, quid quM’dum tn eo amaritudmif dißcultatü^ ,folis opera percoclum excretum^ efi. Virtde verb à nullo animait tan-gi videtur, propter amarttudmem,amp;grauitatem faporis. Eß tarnen amp;nbsp;aliudi^va-ifcw, à Dtofcoride Itb. 11. defiri-ptum,cuiiultb.defimplic.medicament.facult. vt.Galenos meminit,abhocTheophraßi erjfimomultidifferenstnam prafentemfiugem Diofcorides non i^verif.iw,fed/jLvd^iar nominat,quodaliqui,inquit, /xixâfSTïvçav vocant, à fimtli-tudmefortefoltorum,quam cumalteroTbeopbraßtac Ga-Icni melampyro,a myagrio differente,habet. Phntusfiugem fiefamo fimtlem Latmis trtonem, Gratis ifóo-iuov, Gallis vclarumappellari, Itb. x xi 11.cap.xxy.firibit. Libro autem xv tit. cap.x. inter irionem efi ifólt;n/Mv dtfiin-ctionem facit,buic(fcthcetfiefamo)fimile,ait, in Afita Graciai]^ ir'uc!-iiMy,idem(fi erat,mfii pinguïns effet, quod apod nos vocant irtonem.Porrb quemadmodu'm,Galenus inquit, milio panicum, adfiimile quidem quodammodo efl, verum vndequaque deterius: adeundemmodumefifiefiamo eryfitmum,corportsfiubflantia quodam pabioeflaffne : fini in etbo efl tnfiuaums , corportfi alimentum par dus exhibet, pradido^ omnino efl deterius. Temperamento autem, ca-

hdutn qiioque vüfefawum efl ,fitim^ ettam excitât. Se~ wtnü oleafa ptnguttudine corporis ajperttates htuigari atq-, expohri, Dtofcorides att, creditur. Vlcertbus orüherbam fticco fuo medert; oleo pauperes in epnlis, dtuites in lucernü vti,RuelInts anchor efl.

Tenvibvs ac rotunda culmis flue virgis linum aflift git floh a et oblonga,angufla,acuminata:flores in flum-mts virgis fleciofi,colore cerulei, qtsos parua,rotunda,orbi-culata capitula,fine vafculafuccedunt, in quibu^femen, figura aliquateniu oblonga,leue,glabrum,fllendens, exful-uo colorepunicans;radiabus nititur exiltbus.Pingui Uto^ fi)lo,locts humilioribus no fittenttbw,feliciusprouenit. Pin-guiflimum entm,vt Columella ait,locum c^ modicè humi-dumpofcit. Aliqui,inquit PaUadius,macrofolofliflum fe-rnnt,itaaflèquuntur vt linum fiubtilenaficatur. Plinius firibttfieri fiabulofiis,maxime vnofiulco, nee magisfeflinare aliud,rrereqj agrum, amp;nbsp;deteriorem tpfiumflacere, quod lt;^ rergUius in Georgicis atteflatur:

Seritur linum vere, Maio ^ lunto menfiibusfloret,pofl meflem (Pltnius lib. x i x. cap. i. ) virga tpfia mergun-tur in aquam ,fioltbtts tepeflaclam, pondere aliquo deprefla, maceratas indtcio efl membrana laxiór : iterumfl inuerfia, vtprius,fioleficcantur : moxarefaclx in fiaxotundüturflu-pario maOeo. Quodproximum cortietfluit ,flupa appella-tur,détenonslmi,lucernarumflerèlunitnibus aptior. Graci Mnvpariter vt Latini nominant,Germani Üàci)iy/italt dr Uifflani lino , CaUi dulin, üf/^æVilas- Hoefiemine,

Galens lib. ï .de aliment.facult.Mt,nonnullt quidetnfitxo vti obfonio cumgaro, non fecus ac faéiitto fale, vtuntur: Vtanturautem amp;nbsp;meUt permifientes: quidam panibm c^ ipfum quoque a/pergunt.Stomacho autem noxium c? con-coélu difficile,exiguumt^ alimentum corpon exbibet. Quad verb ad ventris deiechonem pertinet, ipfum nee probauens nee vituperaueris : exiguam tarnen vrina mouenda habet facultatem, qua magis apparet cum frixum furnitur. Tune autem aluum quoque magisfinit. Rufliet autem homines, eo vtunturfapenumerbfitxotufo^ meladmifientes.In It-brisverb defitmplie. medicament, facult hni firnen efiim fiatuofum ejl, inquit, etiam fifirigatur ; adebfinie recre-mentitiahumiditate plenum efl. Ejl verb etiam in primo erdine quodammodo calidiim , at humiditatis amp;nbsp;fiieeitatis quodammodo in medio efifitum. Lint fernen, vt Diofeori-des memoria prodidit, eafdem quas fanumgracum vires obtinet:difcutit ^ emolltt,omnem intusfonsq^ inflamma-tione, cu melle,oleo,cxtguaf,dqua decoàu,aut melle collo exceptum : cutis in facie vitta, quas iipitKeK vocant, cru-dum, 1^ varos cum nitro drficubus impofitum toUit .• cum lixtuioverb parotidas durittas^ difiutit : herpetasfauosfj cum vino decoSum expurgat: vngues fiabros eximit, cum pari modo naßurtq (^ mellis : qua tn peelore vitiofa edu-cit,cum melle eclegm.itis modo acceptum, amp;nbsp;tußim knit: Venerem exfiimulatfiptpere amp;nbsp;melk exccptu,pro platen-^ ta largius affiumatur. Huiiis deeoelum ad interatieorum vuluafij erofiones immittitur, amp;nbsp;alut excrementa educen-da:infejfuad viert mflammattones, velutt fanumgracum, perquatn vtik efi. Oleum quod ex femme eins exprtmitur, multipltcem vfum habet, nee enim apieloribus autfiatua-rijs alttsue artificibus expetiturfolum , vel ad lucemas tantum vtik efi,fed ettam medico vfut feruit. Nam (g durities

omnes mollit: neruorum tenfumes, contraSiones^ laxM-, dolores iUitum fopit. Sunt etiam, qui bibendum exhibeant Uteris aut colt dolore laborantibus, verum recens fit oportet , rancidum entm fa^um amp;nbsp;naufieam excitât, amp;plus quam par eft calefacit.

Cannabis caulesprofert rotundos, ereäos, inanes,quinque aut fix pedes altos,alts compluribus luxuriantes-, quando videlicet, fuaftonte filueftrisexit : vbiverbin aons-ftritur,ramis nullis, automnino paucifttmis : foliaei dura fiunt,aftera,fiubninra,(^ fi confricentur graueolentia, exftx,ftptem, autpluribusalijs,fitmulharenttbus coacer-uata, quorum fiingulartaangufta, oblonga, acuminata, cir per erasferrata : fernen ex alarum amp;nbsp;foliorumfinubus exit rotundum,duriufiulum, medulla refertum candida. Radices multasfibras habent. Eft in huius genere quoddam fte-rile, flores tarnenproferens parues, herbaceos, racematim cohérentes, fed inutiles amp;■ vanefcentes ; aliud verb feminis foecundum, cuius flos non eft confticuus. Eft amp;nbsp;flueftris quédam Dioftoridt cannabis,eadem amp;nbsp;malua ftlueftris,fi-ue alcea Jpecies, de qua inolerum hiftoria inter maluas. Solum autem cannabis, vt Columella fcribit, pingue fter-coratumq^ C^ riguum,velplanum atque humidum,amp;alte fubaclum depofcit. In quadratum pedem feruntur grana fex feminis Arturo exortente, quod eft vltimo menfe Fe-bruario, circa fextum, aut quintum calendas Martias, nee tarnen vfque in aqutnoHium ,fifitpluutus callftatus, improbe ftretur. Apud Belgas,hac atate Arcturus àn^avu-^^àe exoritur circa Martq diem, amp;nbsp;cannabis Martio feriturac Aprili.Graci KeterctSui i^ dviiiov nommât,ite tr^oivovpariw.

Latini cannabent ,officina nome rettnent,Germants JStttCV ^anff/ Italu canapé, Hi^ianù canamo, GaUis chan-ure , ^rabantis KGIttp dicitur . Semen cannabis. Galenas tn Itb. dealimentorum facultatibusprodidit, con~ coilu eß difficile, flomacho ac capitt nocet, praut^ eß facet. Sant tarnen,qui eoßixo cum alijs tragematü refean rfayifisr.^. tur, Tfay^fsura. autem roco,ait,quapoß canam, volupta-tis,inter btbendam excitanda gratia,eduntur. Multum autem cakfacit, ideof^fumptum paulb largius, caput ferit, vaporefurfum adipfum mittes caltdußmul aernedteame-tofum. Flatus autem extinguit, vt hb. de medicament, fa-cult. adeoif deft(cat,vtfiplufculum edatur,genituram ex-ficcet. Succus ex recenti herba conuenienter aurium dolori-bus, Dioßorides ait ,inßtllatur,ab obßrucitone,vtmtbt vi-detur, Galenits addit, natis. Rußtet in Belgio feminis con-tuft medullam,ac liquida aliquo expreffiam, iélero laboran-ttbtis initio ipfius malt,exhibent,amp; erebra non abfquepra-ftdio ,fi quando ex fola obßructione, citra^febrim exori-tur. AperttenimfeUismeatum, eb?-btlisper corpus dtgeßio-nem promouet. Galenas Mattbiolits, hoe femine, att, oui-feraciores reddi.

C A V L E M fanumgracum emittit fingularem , te-nuem,virent em,intus concauum,in alas ramosif diutfum .• folia pratenß trifolioftmilta , rotundtora tarnen ac minora, qua fuperiori parte virent, infer tort verb ad cineritium inclinant: flores tn fummis virgis exiguos candteantes, lupini floribus minores: flliquas longas,graciles, angaflas, inflar cornieulorum recuruas , in quibus femina non magna, forma oblonga,angulafa,flaaefcentia, qua reßecata cumgra-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitate

DEFÆNOGRjECO. I}7 wtate quadam iucunde oient ; radice nititur tenui ^ can~ dida. Seritur in Belgio inhortis medicina caufa,éf quidem vere,olim in agrisfirebatur. Latum pofeit folÜ,tenui enirn, vt Theoplirafluc ait,inarefitt. Duo temporafationum ha-bet,auàor Columella, quorum alterum Septembre menfis, quantpabuli caufaferitur, qfdem dtebus quibus vicia, circa aquinoélium; alterum menfis lanuarq vltimo, vel February primo,quant tn meffem femmatur.Gratis rnhis appella-tur, item iMfTiQ-,fiue, vt Pliniana exemplaria, tuéfip®-: dr ßigt;ijii.i(a{,cliyl»lt;,ifais,x.if“UTis,t^clTw, Lotmifaiiunigra-cum,rujltcifiliquam,Columella ait,appelant. In Phniofi-licia legitur,apud Varronem verb filuula,Germants boffers bûin OOCC feuboin/ Italà fiengreco, Hijpanis alfor-nas ö“ alholuas, Gallts fenegrec, noftris fcntgClCCfe dtcitur. Semen fanigrad inter mantfefto calfactentia. Galenas in Itb. de aliment, facult. tradit, cenfetur-, eandem^ homimbus in cibo vfum praftat,quem luptni.Suniitur enint ipfum cumgaro,alui fubducendagratia: efl^ haie rei mul-tb quàm lupint accommodattus,quant nihtl expropriafitb-fiantia habeat, quod tranfitum remoretur. Manditur au-tem amp;nbsp;cum aceto de garo, ficut lupini. Multipraterea dt'fanunigracum dr luptnos ex vtno,garo,dquot; oleofumant: alÿ etiampanem addunt, eo^ obfonio funt contenti, quod vt ventrem minus fubducat,caput certè ( ceu nonnullis fa-numgracunt exgarofacere folet)nonferit: pratereafionta-chum non fubuertit : nam id quoquefanumgracum in qui-bufdam efficit. Ve/cuntur autem nonnullifanograco, prins quàmplanta ipfius fernen produxerit, aceto ^garo intin-gentes .• quidam autem oleum affundentes, eo obfony vice, cam pane vtuntur .• funt qui cum aceto quoqueamp;garo ipfum mandunt. Caput autem, hoc quoquefumptum copto-fiuufentiquodfactet impenfiasfi quis ipfum fine pane fum-

pferit: gaibufdam itemfiomachum fubuertit, Succusau-tein eUxifinifffaci, cum melle fumptus, adomnesprauot humores,qui in mtefiinü habentur,fubducendos eß accom-modiu/uo quidem lentore lenient,colore autem dolorem mi tigans. Quad autem abßerfirta facultatif quoque fit parti-ceps , inteßina etiam ad excretionem inßtgat, fid porcins meleießadmifeendum,ncmordacitasexaperet. In diu-turnisvero thoracis cttrafebrem adfeétibus, pingues cum eo palmulas elixare quidem oportet, vbi autefiiccum ipfum exprejft{m,copiofi melli mifiueris,ac rur/umfuper carbones admedtocrem crafittiem coxeris,tum demum longeante cibtim vti. In lib. defimplic.medicament.facultat.fanum-gracum, ait,calidum eß,fiecttdi ordinü,deficcatprimb:pro-indeferuentesphlegntonas irritât acerbat/^ : quo verb mi-mtsfisnt calido amp;nbsp;magü dara,eas digerendo curat. Fani-gracifartna,Diofiorides tradit,vim habet emolliendi difiu-tiendiq^ : cum melter at o décolla amp;nbsp;impoßta, facit ad in-ßanimationes, tam internos, quam extemas ; lienem cum aceto amp;nbsp;nitro fubafla, ér impofitaextenuat. Decoclu dus infifiu , ad muliebria mala, quocunque ex inflammatione, out proclufione confißunt, vtile eß. Expreffus in aqua de-coHi fucctis , captllos, furfures amp;nbsp;manantta capitis vlccra, ayaDa! vocant, purgat : cum anferino adtpepeßi vice fub-iellum, locos ctreavterum dilatat ér emollit. Viridecum aceto debilibus locis, ér exulceratis prodeß. Decollum dus aduerfus tenefinos, érgrauiter olentia dj/entericorum ex-crementa confert, Oleum quodex eo exprimitur, captllos ér in genitalibus cicatrues abßergit.

Spergvla caultculis exit tenuibus, rotundis, ge-nicnlüisqj, dodranteinautpedemaltis : foliola circageni-culj

cuU radiante fielU modo, in orbem dißgt;onuntur,parua,tf-nuta,amp;angufla : flores infummo caultculorum candtduli, alfinesperfimiles,emicant : parua deinde rotunda ac orbi -culata vafiula, lini capuulüfimilta, in quibus fernen condt^ tur,parttam ,rotundum,nigrum,rapifemine minus. Radix tenuis efl. Seritur in aruis, amp;potißimum quidem aututn-no,vt hjeme, acprimo vere, quum aha pabula defecerint, bubusprabeatur. rulgb in Brabantia timcWappeUatur, atquetnde Latine flergula. NonnuUipoljgalum nommât, quod lacits abundantiam bubus promoucat. ïion efl tarnen Diofcortdis 7nKlt;j}aKaii,qubd multum ab hac differt. Pabuli, vt dtxtmus,caufa fentur, nee alium vfum, qubd feiarn, habet. Semen vomitionepttuitofos huntores educere plerique referunt, efiur tarnen agaUmis, qua no folùm citra noxam idtpfitm fublegunt,veru}netiam,hoc pafla,amp; ouaplura,(ir citius excludere creduntur.

D E frugibusbucvfq-,egimus, nunc adearum vitia,pa-bulorumq^ reliquagenera, t^rfi qua quoque ipfarum ritta, ac ad alias confltmles tranfire confentaneum efl, primum autem inter vitia locum lolto conceftmus: gerit id folia cul-mos^ triticiaut hordei, hirfutoria tarnen ; flicam longam veluti ex multis paruulis Tafet».»xa( ac alterno ordine di-geftis,compofitam,quorumfingula bina ternauegrana continent, triticeis minora, qua nullis quoque aut exiguisglu-mis tncluduntur,amp;facilh»iefimiliter exteruntur. Nafct-tur in aruis cum tritico ac bordeo, femimbus ipforum corruptie ac tn detenus,vt Galenos ait,permutatis,lt;^ folo quidem,praferttm vliginofo, per calt,menfibuspotißimmn bj-bernis,tempeftatem humidam.Graci àlfav nommant,Arabes

tes zizaniam (^ fceylem, GaUiyviraye, ItaU loglio. Deftccat,vt Galenus lib.v i. de fimplic. medicament, fa-cuit. e^excalefacitefficMUer, vtpropinquum fit acribus, ma^M quàm iris:fednon eßperin^ vt illafubtili! effentia, verùm multum ab hac déficit. Secundum hoc, ponat ipfiim gutfpiam in principle tertij ordinis excalefacientium, fe-cundi verb in fine exiccantium. Dtofcorides .lohum molitÜ, ait,vim habet compefcendi nomas,putrefeentia vlcera,gan-grenasq^ cumraphanis (^ fale impofitum : feras impetigi-nesfitue xet^orac, amp;nbsp;lepras cum fuif ure viuo c^acetofa-nat: cumfimo columbino (^ hnifemine in vino decoctum, firumas difcutit, amp;nbsp;qua agrè maturantur rumpit: decoclÜ cum iaiXix.pó,Ta,(^ impofitum tfchiadtcisprodefl. Cumpolenta autem ,aut mj!rrha,aut croco ,aut thurefufßtum ,con-cepttonem adtuuat.

AE G i L o p 8 folto triticÜquoq-, amulatur ,fed cuhna tenui,fptcaf fiue iuba aliénafimilis efi : grana eins oblon-ga funt, hirjuta, fubrubra, foUiculis inclufa, ac tenuem captUaceam longam^ ariftam habent:frequens,vt Galenos att, in hordeis muemtur, apud Belgas non in hordeo modb, fed cumfecahfrequentius nafcitur, potiftniùm vbi hiemis anniq^ confiitutio tepens humidaf fucrit : aut agerfimo columbino,vtpleriq-, atunt,ftcrcoratus. Gracis diyi'xa.f. di-citur,LatinK, Plinio tefte,feftuca, Brabantis g^cbacctic CtlCnc. Dz^fr?(/ï vim obtinet,Galenos ait : id quod ex guflu patet, leuiter emm efi acris ; vertim amp;nbsp;ex eo liquet, quod phlegmonas induratas c^ agilopas fanat ; medetur, inquit Diofcorides,herba agilopqs amp;nbsp;durtti.-is difcutit,cum farina itnpofita : Succusadeademferuatur ,farina admixttu ^ reficcatiis.

Altera fefluca culmiffolijst^ fecale refert, culmos ebtinet tritico hordeóue tenuiores,m quorumfummo veluti

iffufit pendent tu bit, auenit propemodum fimilitudine ,fe(l breutores aréltas^ comunita. Semina oblongafientdongi-tudinegrant fecaltni, fedangufliora , tenuiora, leuiora^ }nultb,quie membranulisfiue vtriculuparuis continentur, è quibus quum in areatentur, concidunt. Proprt'e fecalis efi vitium,(Hm alijs enimfumentü, aut non aut rarißim'e re-peritur: fuccrefit, veluti i^r alia huius generis, per imbres frequentes :anni hjemü^ conflitutionem dementem ac te-ptda. GermantUOit cßiuid)appellat,Brabanti tl^äUICh/ Latine fefiucam etiam, autfeftucam alteram,nd male quis dixerit:nam inter frugumfimUitudmem gerent'ia, qua illas infeßant, minimum ac Uuißimum efi, fefiucis ea de caufa fimiUimum.

Phoenix culmis, folqsßieaq^ loliofimtlis ,fingulis tarnen minoribus ; eulmos habet multos, breues ,genicula-tos : foha bordet minora angufitoraiß : ßteas lolio ftmtles, fed minores, tenuiores, breuiores ac rariores. Nafcitur in aruis,focus vtas,)ß‘ in adtfictorum techs : in Italia amp;nbsp;Gallia frequens (fr vbiquefcrè obuia : reperitur etiam in Vbiorum amp;nbsp;Eburonumfintbus. fotn^ Grads àpbœniceo colore dtci-tur, Latinis etiam lolium rubrum amp;nbsp;loltum murinum: Pli-ntus hordeum murmum nuncupari fcribit. AppeUatur au-tem Belgis hordeum aut triticum murinum (vulgb llUipfc Triticum COICU) alludomnino herbagenus,breue ac humUefrequen murinum. tibus breuibus^ culmis,dodrantisaltttudine,folijs angufiis, quodfricasgignit complûtes, frequentibus ariftis cinctas, hordt o ftmtles, fed breuiores,tenutores,molltoresq^:nafcitur ficus viastnuUiusplane vfus ac omnino inutilis. Atphœnix, vt Diofcoridesfertptum reliquit, vim habet, vt in vino ai:-^

146 DE BROMO HERBA. fleropotadiarrhœam, fangainisexvtero profluutum, amp;nbsp;copiofwrent vtin£ fluxiimfiUat. Sunt etiam qui fanpui-ncm earn fupprtmm prodant, phxnicedt lanie tnuolutam amp;nbsp;forporiaUigatam.

B R o M v s herba attent amp;nbsp;xgilopifimilis efljiabituq^ fpfo,^bt(fltü quidam Mena, fnultiplicibus enim genieuü-tu^j eulntUyfolifsi^ earn refert, Iteètvtrifquetcncrtoribm: iubararior,artflM afierwres, longiores^ habet, radteefir-matur copiofa ac tenui : herba natura fuain totum ^lue~ ftrif,£fiatefeciu vias amp;nbsp;agrorum margines reperitur. ïio-tninanteam Graci ßfauwrbavddeß, bromum herbain,ad differentia}}] auena ,qu£ Gratis quoq-, ßfafa©- aut ßfin®^ diatur. Exiccatoriam, Diofcorides inquit,vim habet. De-coquttur cu)n fita radtee tn aqua ad terttas, eolatur, deinde mcllu tantundem admifeet ur,rurfus q^ decoquitur,ad liqui-dimedisjfifitudinem : facit ad nartum oefanas (^ fatida virera, linteo eo huniereiinbutonaribusindito : aliqui tritam aloe}i addunt, ér eo modo vtuntur : facit ér (»gt;» refis ficcis tn vino decoéta,adortfgraueolcntiam.

AtoPECVRos geHtculatisculgt;niffo^slt;^,fiumen~ taceisfimilis efl, culmos tarnen habet breaioret, fobajj mt~ nota (if angufliora.Spica eimnec acuta nec arißata eft,fed moUii, hirfuta, denfa^ lamtgine conftam, haudmultuni dtfimilis vulpium caudu, vnde (if nomen obtinet. l^aftitnr in aruif vna cum frugibus aftate, reperitur m pluribus Gallia,prafertim Narbonefis, agris. dhayr'uwvpiv Grace Theo-phraftus nommât,Latine caudam vulpinam dixeris,Gallici queue de rsnar(\,noftrateidiomate\iCi(Lcil ÜCZtt^Nul-ltus,quodfcitur,eftvftis-, de viribus enim eMS,Thcophraftiu vel Plinius,nihilfcriptum reltquere.

V A c c i N V M triticum, caulemgerit cubitalem aut minorem,in alas diuifuin : folia obhnga,acuminata, nigrt-cantia, per oras ferrata ; fticas in fummo caulium latas, craftas, afteilu pulihras ; foliorum florumq^ purpureorum plenas,qua, pofteaquam deftoruerunt,virent, ac complures folhculos latos proferunt, in quibus bina vt plurimum femt-na,triticeis fimihafed minora nigrkraf : exit in aruis vna cumtriticoacfecah, df latopotiftimumpinguiac rcftibili agro.Theophraftus ex trit too,aut hordeo corruptis nafti ait: vnà cumfrugibusfloret,(if ad maturitatem peruenit. Ger-mam Utltucvdcn/fcof efl, triticum vaccinum aut bouinu, nonnuUi bxaimflCtfcbfalltmcn/ Brabanti pPCCt6 bloCa men nommant. Galenus Gratis faaxttfaTrnpar did ait, quafi dicas,nigrum triticum ; amp;nbsp;ex tritici quoque mutationege-nerari , fed prauitate quam plurmtim à loho reUnqui.

Thiophraßu! qaoque, res innocens Mt, tuqueficuti leliutit ^aue,amp; caput teutons.

Qv'A M recentioresvfitlagmemnuncupant,auenaae tritict proprtè morbits c^r vittum efi, Jpicasfiue tubas eins, pnufquaperfeciè è va^mü fuis erumpm queant, infeßans. Marcefcut hoe vittoßica,amp;atropulum obfidentur. Naf-citur Aprilt (^ Maio menfibus, quum cali tempeßas crebrb inconßans,alias nimbofa, alias ferena,feruens(ffuerit-puc entm ßica humore maiüdit,a foluferuore corrumpuntur,ac quoiiammodo,vit aiunt,aduruntur.Germant vulgo biautZ Latine vfltlaginem appellant. Videturi^itn'Cti quadam,Latine rubigo, ae robigo dicta : qua, veluti Theophraßus ait, ifttrUii corruptelaquada eß refidentis bumoris,ac commune quod- ^““^‘ dam vttium cerealtum femintim,fiumentacea tarnen magie quam legumina infeßans : fiequentißtma bac in rofeido traelu conuaUtbus acperflatum non habentibus : e diuerfo tarent ea,ventofa amp;nbsp;excelfa. Gigniturplentlunio.

F R V G V M, aefiumentorum pracipue, vitium quoque cracca fiue arachus efi : caultculos prmnit graciles, an-gufios: folta ex pluribus, paruis, angufiisfoliolis, mi cofia, fiue pdp^ adnatis acfibi inuicem oppoficis, congefia, in ca-preolosfiue viticulas definunt. flores parut amp;nbsp;purpur ei :fili-quaparua,rotundtores minores^ quant vicia:feminain hisfena,feptenaue,rotunda,nigra, duriufiula, eruo,vt Galenits inquit, minora. Grace hutufinodi vitium ifingpr nommant, (^ tertiam nomtnis filigram per ^ exprimunt, ad differenttam altertus araciper itferipti, Galli vefle laiiua-gc,^ veamp;ron,quafiviciolam aut viciafirum dic.cs, Gcr-W4»iwil0ctoicfecn/ amp;nbsp;^ant dpu ft offris Meant/

154 DB CRAc'cA SIVE ARACHO. JBMamp;^nrtCcocfe. RueUiiu craccam etiamappeUarirefert. Leonhartiu Tuchfias in cmintetarijs fuif de fiirpiu hifioria, craccarn hancaphacern appellat : Matthwlus ver)),in comment arijs tn Dwfcoridem,aphacem nominans quam paßtrn vidam, craccarn nonaphacem,fedviciamfecit : quantum autem vterq-, htc à veritate recefferit, feminis cracca figura oßendit, exquifitèglobofa: nam vicia c^aphaces feminum forma non efl rotunda, fed aliquante latwr velati lentium: i tefiatur Galenus Itb. i. de aliment facult. Cracca autem huius, ci)' aliudfimilegenus efl, caukfolqsqj pauto minus: flofculis,in paruis flicu, candidulis-, filiquis deinde brcuiori-bus ac paruulis,in quibus bina, terna aut quaternagignun-turgrana, rotunda, colore (^ fapore prioris craccaftmilia. Appellatar amp;nbsp;iflud genus, Brabantis trocfe/ dr arachus quoq-, quide efl,aut potius dpa^k quadamam vt in expofi-tionelinguaru Hipp.fcribitur,minuta tritici legumina,Gra ci dfn^ii'as nommant. Prouenit vtrumq-, vitium vnà emn fegetibus, quibus califiatu humido admodumpernitiofum efl, tuncentm citb incrementumfumens,confeflimfegetem praoccupat, teneramq^ pertmacivuiChi, crebruq^ circum-uolutionibus, deorfim trahit, delapfim^ erigi nonpatitur, ac calamitofam ip/am efficit. Seligunt hac,Galenus ait,ru-flici apud nos, df abqdunt vtifecundacafernen. At noftri cum herbas ipfas virentes aflate, turn reficcatas hyeme, cÜ alqsflugum repurgamentis,bubus non intucunde obqdunt. Craccagranum, vtauHor Ruellms, columbarum ctbogra-tißimum habetur,feruntea de eau fa eant villici, qui nume-rofa fieri columbaria cupumt ,ftquidem illeda eo cibatu co-lumba, quum emittuntur ad peeuhares cellas tam cicures alias,quam feras adcerfere nofcuntur.

Ornithopodjon parttulif,multu,tenutbus ac ^acilibui exit cauliculis: foliota ei funtpartta,aracbi ac le-\ tü, minora amp;nbsp;tenuiora: flofculi in exilait corymbis luteoli ; filiqua parua, tenues, oblonga veluti articulât a, extrema parterecurua, in quibus fena, feptenaueminuta, rotunda femina,napi ac raptfimiha. Nafeitur in aruü/egete pot ißt ~ mum demejfa ; reperitur cir locis incultis, veluti in collibus pratùi^ ftecis à' apricis, ac fecus vias, quad in aruis nato, minus etiarn ac tenerius efi. Erabanti ijogdbo Ct appellant,id Grace eß iffii^'i-^i^'tai’, Latine auû pes, àftmilitu-dtne nenipepedum paruarum auicuLirum , quosfimul con-iunSimqj nafeentes, tenues, recurua articulataq^ ftltqux referunt. Ex arachidum quoq-,eß numéro acgenere. Non-Polygaion. nulliisraKÔ-iaMi'effe exißimant, quod Diofiorides tradit, exiguum fruticem eße,palmt altttudtiie,folta(f habere Un-ticula ftmilta,(^gußu eße ßtbacerbo,quipotus ladu abun-danttam facere credatur. Porrh omithopodium eundem quem arachides rfum habet :bubus enim ac iumentis latutn tucundumg. pabulum efi,

A P H A c E tenuibtu, anguloßs, geniculatis,longis,len-teq^ altioribus cauliculis aßurgit : folia ei funt parua, te-nuia, latiufiula, in acutum definentia, efingulisgeniculis bina,ßbi inuicein oppofita,^ circa hac, tenues vtticula,c^ graciles pediculiflores ferentes, parues acluteolos : quos fi-liquafequuntur lata,lentis longiores,in qutbusfimina quatuor, qutnaue lata, nigra, dura e!g lente minora: radtetbus nit tturparuis acfibrofis.Inagrtsfrumentarijs latopingui^ folo, vndcdtrtttco,fecaltac alqi fiugibus exit : foret Maio: finten Imio ac Julie maturuefi, nofiris «.rüyoia©',licet

Aphace liter Galeno àfcty.n efi : efl tarnen amp;nbsp;àlt;fô.)ut quadam apud T iicofbr»/«. jheopljrafium, cuiusfiliqua érfruclu^ celertterpetite qua cum hac Dtofioridu opbacanon conuenit,fed victa, de qua fuprafiriptum efl,fimtlior videtur. Nam aphace,hoc capi~ tedepiéladurabtlisefi,acdtutmèajfcruaripotefi. Efi item Aphace oiuj (^ aphace apud Theophrafium, ex olerum intubaceo-rum numero,herba ingufiabilu ér amara, qua ér cum hac aphaca nihil habet commune. Caterum aphace, vt Galenos ltb.defacult.fimplic. medicam. ait,facultatem obtinetad-firidlortam ,ficut éripfa lenticula ; fed amp;ßmiliter vt ipfa lenttculaedifilet,verum agrius qudm ida concoquitur: va-lentius autem deficcat ér moderatt calons efi: bis hand difi fimilia de aphace, Diofioridesfiribit : Semina, inquit, ad-firingendivim habent, quopropterfiomachi ér aluifluxio-nes tofia,fradla ér decoeta lentis modo,fiRunt. Hanc autem adfirmgendifacultatem ac vim aphacem,quam defiri-pfimus, habere, certo expérimenta cognouimus.

Hedysarvm caules promit a radice multas, cubitales,rotundas :foltaoblonga ex multis lentisfoltolis ro-tundwribus, vt arachivtcia érfimiltum, congefia: fiores in corjimbis,luteos:filtquas demde oblongas,planas, nonmhtl recuruas, tn quibus femma complura, angulofa, ruffa, amp;

2, amaraficuris effigie. Efi huius ér alterugenus,fuperiort caulefolqs^fimtle, vtrifq-, tarnen minoribus :filtqua huic breuiares fint amp;nbsp;magisrecurua, in quibus ér firnina qua-drangularta,an(ipitem quoqueficurim amulantia. Nafei-

DE FERRO ECtVlNO. 161 tuï hedjifaron,Diofiorides ait,in hordei o'triticu.Galenos lentis Vitium effe, atq-, vna cum ea enafd, Hb. i .de aliment, facult.firtbtt. idem teßatur Plinius. Tbeopbrafius autem, cum afhace exire refert. Primum in Germanies incultam non prouenit, floret in hortis Maio ac lunio menfibits : alte-rum fua ßonte, plerifp fuperions Germania artdis lt;^ apri-tis locis exit, Ge/hero tn hortis Germania tefte. Graci hoe, flue kgumenfitte cerealirm fru^um vitium, »^óa-ctfw c^ Tnf^iww nommant, Lat mi à fiminis figura fecuridacam, oflicims incognitum eft. Hitiiis fernen , Galenus lib. defim-plicmedicament, facultatib. v i. ait ^ amarum d^fuba-cerbum apparet. Quamobrempotumgratum efi floma-tho, àquot; vtfceriim obflrucliones expurgat : idem praßant totius Jruticis germina • Dwßoridesßomacho ettam tn po-lu commodum réfert, amp;nbsp;antidotis admifceri, ante verb coi-‘ tus,exiflimari, cum melle appofita conceptionem impedire.

f E R R V M equinum vulgb Italorum nuncupatum, caultculos habet multos, tenues, ér procumbentes :foli'a tenutahedyfaro minora : flores ficundumramulos parues: filtquas dande oblongas, latiufculas, ér nonnihtl recur-uas, qua ab vno latere, profundes, rotundas, ac finuo-fas mctfur.'ts, foleam equi ferream quodammodo pra fe ferentes ,obttnent. Radtx longtufula efi . Prouenit in-cultis quibufdam ér apricts Italta amp;nbsp;tsar bonenfis Gallia locis i f erro dc cauallo Itali vulgb nommant, Latine

Sylvestre ißud appeUatu à recentioribuffanu-^racuni, multü, rotunda, (^ longù répit caulibus : folia ei oblon^a funt, veluti vicia, ti^uUsparticularium tarne ma-ionbuS)

DE GALEGA. ïf) ionbus, Utioïibusacrotundioribiis : flores ex feliorum finu-bus prodeunt, albtcantes .• filiqui oblonge flint e!^ aliquan-tulum recuruisflMigriicifimiles,fedminores, in quibnsfernen angnloflumfapore vicia. Radixlonga amp;flepe tricubt-talu, qua non facile intermoritur, vertimfingulis annisprimo. vereregerminat. Reperitur in vtraque Germania,locis filuofls, opacis ^ incultis. Germani tOllû fctUgnctfe/ id efi,fliluefirefanumgr£cum appellant. Nullius in medicina, autcibatu, quod fatur, vfus.

G A L E G A caulibus confiât rotundu ac ereclis, folia arachi maioraac longiora ; flores fiicattfunt,colore aut ce-rulei aut candteantes: eosfiliqua fucceduntforma oblonga, rotunda amp;nbsp;angufia. Radix brems c^lignofa, multas fibras habet,amp; diutiirna efl, aliquot continms annis primo vere regerminans. In ïtaliapafiim locis pingmbushumectis, amp;nbsp;propeaquarum riuos coptofe prouemt. In Germania verb amp;nbsp;Belgio nOn nifi fata. Italigalegam amp;nbsp;rutam caprartam^ nonnuüicorruptegralegam nommant. HieronimusRra-Caflonus herbam Gallicam,Hetrufci lauanefe. AppeUatur verb ^ alijs differentibus nominibus in ditierfts Itaha locts, vt Gefnerus ait, vt funt : Caftracane,lauanna,thorina vel taurina, mananica, farracena, capragina, herba neOiyfanumgracum fllucfire, cir tefie Erafauolo,a^iar^a. Quidam onobrychtm à vetertbus nuncupatam efe indicant, alqglaucem,nonnulhpolemonium effe volant : veriim om-nibHs,non tam Petr. And.Matthiohu in fuis commentarijs, qtiàm fingularum defcriptiones à Diofcoride memoria man data, acfiripto tradita, contradicunt : quemadmodum c^squot; qs,qui galegam poljgalon effe autumant, lt;^galega nomen

4polygab luxatu:ipfa quoiquepoljgalt defcriptio répugnât : alttor enim (ir maiorgalega efl, quant exiguus fiutex pal-mum tantum altus,dicipoßit.

G A L E G Æ aute huu amp;nbsp;alia quadam ,altera veluti ga- Z kga,fintilis reperitur, qua cauHbus,folijs floribusq^ eaainu latur. Cauhcults hoc eß tenutbus : folqs oblongis in exiguës capreolos deßnentibus, aracho ßmilibus : flores tnßteis ex purpura ceruleiflunt :ßliqua verb paruajatiußcula, (^fe-mtna tn htsparua,vicia mtnora. Radix durabilis quoq-, natura pluribus annis, primo vere regerminat. tiafciturflub-inde in flntibus circa margines agrorumflequentius autem inpratis fecusfoflasfluntmum ac rtuulorÜ flue torrentium ripas. Nofiri ÏMllDC Uitjen/ hoe efl,viciant fl lue fleem appellant : galegam autent fflueflrem aut Germanicant non tniproprt'equis ipfam nominauerit: namgalegaquadaße-cies vtdetur. Porrb galega,vt RaptifiaSardus, èralijfcri-ptum reliquere,ad omnes peflilentes morbos,contra ventris lubrtcos,amp; venena aßumpta efficax efl: remedio quoq-, efl, aduerßus antmahum venenoforum ctim morflis, turn idw, amp;flicco epoto (ir herba contufla plagts impoßta. Pucris etiant conuulfls,ac comitiali morbo laboranttbus,fltccus di-midia vncta pondoflumpiiu prodeflefertur.

Q_y A M onobrychtm hoe loco nominanitts, cattlespro-fert à radice multos, cubitales, nonßta quidem flonte ere-clos,fedprocuntbentes, óquot; per terrant reptantes:foliagale-ga ftmilta, tenutora tarnen ,fubtiu albieantia, e.x pluribus anguflts in acutum deßnentibus, coaceruata : flores in lon-giufiuHs ßicisrubent,fruc7ti5 eehinati ßtnt,aflgt;eri,plant, ac fubrotundi. Nafcitur plertfquc flupenons der mania locis,

tirCii Curum,in(jutt Gelnerus,mj)ratii abudat: apud Bra-hitntos M Flandros ab herbarum fiudiofistnhortisfubinde feritur. Areiruf^©- recenttoribus herba efi, à veteribus au-tern SnCfiuj)(ii diâa efl : qua enirn de onobrjichide apud Dt-ofeondem aut Plintum repertuntur, ea omma buic maxime conuenire videntur. Sertbit autem Diofeorides quidemfie: Onobrychisfolta habet lendfimilia, longtora: caulemdo-drantalem, fiorem phœniceum , radieem paruarn : nafiettur in humidis dr incultis. Plinius verb hune in modumtOno-hrjehis folia habet lentis, longtorapaulb •, fiorem rubentem-, radieem exiguam e^ gracilem : nafeitur eireafontes. ^a omnia amp;nbsp;fmgula dvafuf^w hane herbam habere euidens efi. Q^tm ob eaufam dr earn veterum effe onobtychmt mt~ mmedubium efie videtur. Efi df eadem fort'e onopordon OnopoMoB Pltnq , nam eadem hae herba cum onobiychide à nonnuUts exifiimatur, altera eins nomine à crepitu, altera aruditu diäo : Onopordon enim, inquit Phnim ,fi comederint afi-ni,crepitusredderedicuntur. Qnobrychis verb afini rudi-tum fonat. Pieri autempoßtbtle efi, vt vnius herba efit, df pedat, dr rudtat afinus. At onobrychis, vt Galenits Itbr. de facult.fimpltc.medicament, firiptum reliquit,rarefactendi digerendifj vim obtinet,protnde folia eius virentis,etiamnfi impofita ad morecataplafinatts phymata dtgerÜt ; arefoct a .

verb fi in vino bibanturfirangurias fanant. Qmn ettamfu-dores elicit,cum oleo intinäu. Qua,dr de onobrychi Diofeorides quoque,his verbts perhibet ; Vtm habet herba phy-mata dtfcutiendi trita df impofita, cü vtno verb patafiratt-gurias fanat-, cum oleo auteni iUtta fudores mouct. Qnopor-don verb,vt Plinius ait,trahit vrinas^ mefes,alHumfiflit, fuppurattones dr coUectiones difiutit^

T E R R Æ glandes exilibus amp;nbsp;infirmü caulicnlif exeut: folia tenuia amp;paruula,oblogis (^ tenuibus adnafeuturpe-diculis, qui in vùiculas definunt, quibus prope aßißentia compleéiuntur atque apprahendunt ': flores fummis caaH^ bus,pifofigt;mles,fedminores,expnrpurarubent, odoris non ingraft, quosparuaU, oblongafiliquafluccedunt, in quibus femina btna ternauerotunda.Radices crafla,oblonga,glan~ dibus forma quodammodofimiles,fled mulfe maiores, forts nigra,intus albicanies,faporeferc caflanea , à quibus infe-nus longa tennis^ fibra dependet. Exeunt ab qfilent amp;nbsp;alia fibra, iuxta caults exortum, quibus tranfuerfimfierpentibus alia adnaficuntur glandulofia radices, tta fie mulfiplicante flirpe. Froueniunt in agris flumentarqs turn vnà cum ipfis flugibtts, tu circa margines agroru in rubetis ac fentteetis. Reperiütur in fiuperioriac infertori Germania, Belgioq^ h-,-cisplurimis,amp;,vt Ruellius teflatur,in Gallia quoq-,.Seri ^ femme et radies poteft,fed radice ci fus perficitur,rna enirn glans fata,in plures breui tepore mulfiplicatur.Eloret lunio ^ ïulio,pofi meflem effodiuntur ac eolliguntur radicÜglan des. Germani crünulTcn / cröcpcbcicti/ gnmöcyfiicr len/ afKcrcycïjfkn / emfiepgen: selga eccönoten amp;nbsp;tctïiccfkflcn appellant, amp;nbsp;fin binde nxn^ïtn met Acer-ten^hoc eft,mures caudatas, à domefticorumparuoru mu~ riumfimilitudine, quant ntgra,rotunda, oblonga, glandes retro propendente tenues fibra parte ref er unt. Recentiores Latine terra glandes ,ftue terreftres glandes nommant, amp;nbsp;Grace quidem p^etfsatGaKanus. Eft tatnen ßr alius ^a-fsajQ0.Kecv©-',qui »ir/^,^ ‘‘exits dtcitur, cum quo terrequot; ftresglandes non conueniunt, vtpote cr forma non parum, virtbus autemplurnmnn ab eo différentes. Nam agios quiquot; dem

dem radieefaa aluum vtrimque monet, glandet verh tfln tanden confirmgunt^nonfecusacaflragalus,^fimtliores videntur. Talarum fiquidem fimihtudinem quandam ge-runt^cfsrmam etiam quodammodo referunt, vnius fattua rotundiorit, ac breutorü raphanidu minores ramen, pluses quoque Tntgtftudi'af iuxta ipfas nafientes,fibi inuicem im-plicatM habent, clr reficcata durafunt, ac agretunduntur. Porrb terra glades coéla ac in cibo ajfumpta,difiiciHus quide quam rapa aut pa/hnaca cocoquuntur,fed aUineti tarne no minus quampaßinaca fubminißrat, minus qua iUa inßat, tardius defcendunt, ventte etiam adßringentes: cruda verb efitata dtffictbus concoquuntur,amp;agnus defiendunt.Tem-pericm autem obtinent calidam quidem mediocrem,ficcarn verb paulb intenfiorem, cumnon exigua adßriäione con-tun^am-, vnde etiam non folum ventrisfluxus ,fid(jrfan-guinü fluorés,praßrtim ex vtero,aut per veficam reprimut,

AsTRAGALvs,vL Flinittstradtt, folia habet tonga, incifuris multis, obliqua circa radicem : cattles tres aut quatuor foliorum plenos ; fiorem hjacintbi ; radices villo-fas,implicatas rubraspraduras. Diofiorides verb, aßraga-[us,ait,paruulus in terrafiutex:fol^s (^ tamis cicerifirni-lis : flores purputei, parut ; radix rotunda veluti rapbanus grandis, propagines habetfirmas, nigras, duras, veluti cornua, inter fe implicatas, guflu adßringentes. Nafcitur tn petrofis, apricis,i^ qfdem muait bus: Plinius. Aut, vt Ori-baflus, in ventofis ac niualtbus. Diofcoridis exemplaria ad-dunt,lt;maxKif, idefl,opacis. CopioJam Pheneo Arcadia, vt Galenos eir Phmus.In Diofcoridis excmplaribus ir p/.î/aeuS't rüs

tnt dftutS^htf legitur: at Memphif Aegypticiaitas efi, in Arcadia ver)gt; nulla. Radices habet Afiragalus, mquit Gale-nus ,adflringentes ; quamobrem et tant ex numéro eß non infirennuè exficcantium : nam vlcera vetera glut mat, dr aluumßuxu tentatum fiSlit ,fi quit in vino decoHam radi-cem bibat. Eadem quoque de aßragaU viribus memoria Diof.prodidit’.aluifluxum^it,fi^lit radix in vinopota,^ vrinam mouet : facit ad vetußa vlcera ficca tnßerfa : fan-gumem fupprimit .• agri auteinpropter duritiam tunditur.

LiMODORVM cauUculus eßpedalis aut maior, fibrubens,fiflulofus,fiagilis: flores fecundum caulem, parte fuper'wri nafiuntur,fubcandtdi, autfublutet, vrtica inertie floribus baud multum abfimtles ,floribus fucceduntoblongi calicult,in qutbusfemina minutißtma,candicantia,dr inu-ttlia. Radices flubfunt rotunda, turbinata, digiti autpoUtcis craßitudtne,foris fquamis nigricantibus conteäa-,intus verb fubcandida aut fublutea, qua recentesfdccum habent len-tum, ac facilefianguntur-, anda verb cornu modo dutefcut. Gignitur 'in agris, inter leguminaquidemfrequentius, cum lino quoq], cannabe,d‘fanograco non rarb:exit etiam vna cum fegete-, iuxta vias quoq-, fecus^ agroru fepes, vt idat-thtolus fcribit, in ItaUafrequensprouenit:In Belgio in arc-nofis ritarts Uttoribus non rarb reperitur. Theophraßus hu-iufmodi vitium xifjiôi'afov appellat, veluti ij^.w, hoc eß, famem adferens ,fiugum emm alimentum adfe trahit, ip-fasq.j dr extenuat,dr incrementum fumere,perfeéléue ado-lefcere,nonfinit. Sotioni SanfaKiai’fine leguminum ko eß, alqs KonfJiifiiiv, àfimilitudine canini genitalis, pp Plinius refert.

171 DEAMBLATO NEOTTIA. refert, Diofioridt vero àpaCd^^n nominatur. £fi tarnen ée ofobanche,(}ua complexu ac ürcumltgandofe, legumi-naeruum^ enecat,quain TheopbraJius amp;nbsp;Plintus peculiar riter orobanchem nommant. In olerum,inquit Dtofcondes, numero efl,^ turn cruda turn coäa in pattnû aßiaragi modo edttur: cum legumtmbut decoctafacere creditur, vt ipfa citiui percoquantur.

A D hmodorigenera referenda funt quoque Valerq Cor-di amblatum,^^ quant rteottiam ex vemacula vocisfignifi-cattone dixeru. Sunt autem amblato folia quidem nulla, cauliculus verb dodrantalü,ereetus amp;nbsp;fqccofus, à cuius medio fummum verfus, flores tn ruffo candicantes, ab exiguis veluti cahculis jquamofis exeunt, omnes antrorfus (^ ad eandem partem fleclantes: pofl quos parua acuminata va-fculaprodeunt,tn qutbus fernenparuum.Radices habet fuc-culentas,(-rfquamu, vt Itmodort conteras. Nafciturputri amp;nbsp;vmbrofo folo,locu fluofis.

J PROFERTÖquot; neottia caulem abfquefoltjs,Itmodort colore quidem fimilem,fed tenutorem, tenertorem,ac mmo-rem, in cuius fummo flofeuh velutt in paruam fpicam congest, eiufdem cum caule colons. Radices multafibrofifibi tnuicem,nidt alicuius auis modo,tmpltcantur-,vnde na'tlia.v, auis ntdum , o' vulgb noftrate Brabantica lingua bogcls Meß nominarunt,Galltcè nid d’oy(eau, Germani autem MWCijen ïilCt)Cn appellant. Ki/jtoS'üfioii, vtdiximus,genus quoddam efl, quodforte etiant KHp.aS'a^aiiper a prima fl-laba,aut Kei/aanó^ apor potius,haud abs re,quis nuncupaue-nt, veluti rav XH/aai/ar i'apov, hoc efl, pratorum donum : nam

nam inpaluflribus (^ vliginofis locü prouenit, ac in^luü humidiortbus, velnti (^amblatum t quod eadem ex caufa ^ ^Hf^aviS'afw effe poteß . Sunt porto (if aha limodori genera, vt qua à dfii radicibus exit hypocifiù, ^ rapum quod paßim cum in fupertert, turn in tnferiori Germania genifia connafittur.Sedde bis tn capitibus de ciflo ^geni-ßaßuulocts agetur.

Cassvtha ^lurimis lyrarum fidibusfimihbus^ longu reptt cirris, alias craßitudine Capreolorum ac claui-cularum vitis, alias tenuibus ac capiUamentorum quorun-dam inflar, quifiatim ab tpfo exortu, herbarufiuticum^ ramulisacfolijsfefeimplicant,atque crebris volumintbus proferpentes,cornas compleclunturjamßißo non rarb con-textu, vt li“proprtamparentem fubindelaqueisfuisfiran-gulent,fic vt,aut mole onerata ßtrpes procumbant, autna-tiuo almiento deßauta contabefcant. Cirri autem vel can-didi funt, vel ex dtlutiorcpurpurarubent. Flores edit caf-futhaparuos ,cirros ipfos quibufdam loctsveluti ambientes, à quibus femina quadam exigua,fed inutiliaprodeunt: folia habet nulla: radicibus nititur nullis,in terra enim non gignttur,fedfiuticibus herbis^ tantum innafcitur. Repe~ ruur lunto, lulto dquot; Angüße menfibus: in rubo, vepribus, lupulo ir Uno,maior,craßtor amp;nbsp;candidior: in thymo verb, thjmbra, amp;nbsp;alqs humiltortbus ac duriortbus, vt erj/ngio, genifia, ir alqs tenuior ac ruffior. Maiorem craßiorem^ offetna paßim eufeutam appellant, nonnulU quod Itnun amplectatur,podagram lint, dodiorescajfutham aut caßj' thant, Gefnerus Kini'to^p.bi', Arabes feeffuth ac chafurh, Brabant! vulgari fua lingua fcoïftc ^ tojanS^CZ Ger-mani

niMii fût Jurant amp;nbsp;toùteniflafc^fcpûcn/ Gain goûte delin,cir augurrede lin. Minoremac tenuiorem , qua •^ l^fin. dunon thymo ihtmbni^fe impltcat, Diofiondes ît/^/jiw nommât, officmit nomen feruant: alq inter quos Aâtiarius folttu thjmi eptthymum,quod vero thymbra epithymbrumt iTir»‘^gt;i' àr fimtltter quod fiaba innafiitur epißaben nominauere, fin^uLtrem cuiquegeneri appellationem tribuenteSiVidetur autem caßutha,nonnuUis quidem huim atatù doélis,eadcm eße cum cadyta, quam Theophraßus Sjriacam herbulam tradtt,arbortbus,veprtbus,amp;alqs quibußlam innafi entern. Verum quum caßutha nonfilum non Rrrdi'iar^hoc eß,her-‘ hula ,ßue extgua herba, fed nee her ba proprie videatur,vt qua lon^iortbui tantumodo cirris conßet, ac vittüfiue morbus potius fit,quant herba: nee in Syria foltim,fed nufquam ferè non reperiatur:ac non arbortbus quidem, fed herbu ci-tius, velherbofisfuticibus, vepribusq^feimpltcet, cum ca-Ciulytas. dj/ta non admodu conuenit. Cadytas etenim, vt Theophra-ßusatt, ßoretnor eß lt;^ Syriacum quidem, qnodetiam ar-boribiu innafiitur ,modo quo vifium:ßelis,hyphear,polipo-dtum, e^r ahafimilia quadam, de quibus eodem loco Theo-Piinij focus phraßus agit,quo de cadytaficribit.Meminit cadyta Plinius emendatus. quoq-^Itb.xvi. exemplariaquadam cafiythas, fid emen-

datiora cadytas habent.Alq caffuthamfiue cufiutam,Diof-coridu androfacem eße exifiimant ,fid quantum drillt à vero aberrannt, Antonius Mufa Brafauolus in examinefim Androface. pUcium dilucide commonßrat ; tametfi enint androface aiyiuto.©- ac fine folqs fit, alla tarnen ac dtuerfa à caßutha eß: nam maritima androface eß herba,breuis,tenuibus ve-lutt itmeis aut cirris, ab vna radico confiasplurimis,in quorum fummo extguinafeuntur folliculi fernen continentes, amara infuper,tota^ Candida eß,:ir non vepribus aut alqs herbis innafiitur,fed 'e terra,Mufa teße,prodit, Probabilior

M verofitnihor, eorum videturfententia, qui cufiutamfiue taffuthum, orobanch£ fimtlem, amp;nbsp;genus quod^m eins effe exißimant ■ non qaidem Diofiortdis orobanches,fed eiiu de qua Theaphraßus, amp;nbsp;quant Plinius Itbr. x v 111. ait, ctr-cumltgando ß,ctcer enecare ae eruum. Hoc etenim woban-che caffutha quadam ßecies eße videtur, erui videlicet caf~ futha. OrobanchemßquidemTheophraßus erut vitium eße orobanche firibit, eruumijj ipfum fuperare, e^ amplexu compreßuqj Th'ofhraili. fuo necare: atque in hoc etßmtlem apartnem facit, quod ea videlicet lentem ita aggredtatur, ac veluti laqueis,vel reti-bus totam capeßat ,ficuti eruuni orobanchefiue eruangina, Vt Latinè Theodorus Gaza vertit. Tempertem autem caf~ futha habet calidam quidem remißtoremßtccam verb paulb intenßorem ,fecundinempeordinis,abßergendidemdefa~ cultatem,cuni quadam adßriätone contunélam, ßr prafer-tim ea qua tn rubo reperitur. Parentis enim fua, cui^ innaß tturßtrpts, naturam acfacultatem ahquain fibt quoq-, adfitfiit : quaenimcaltdtoribus herbis, tlymo videlicet, ac thymbra adnafcitur,calidior,ficctor, tenutorttmf parttum redditur. Qtugenßamßiperat,vrinaspotentius mouet,c!^ ad alui deiectiones magu eßeax eß: humidior qua lino im-pltcatur : adßrtngendi, vtdiximus ,facultateniadmixtam habet, qua rubo tnßdet:qua amp;nbsp;propter hanc potentiam ad-iunclam, alqs ad tocinoris Iteniscf affeelus merito prafer-tur:quum entm abßergendiadßrtngendi^facultates fiwul habeat, vifieribitsißisinprimis vttlißimaeß. Taliaenim iocinoris Henis^ oportere eße médicamenta, Galenas lib.

x 111. methodt medendt abundè docet. Expedit autem hac caduthx ex caßtaha iocinoris infarctus, Itenis^ obßructi vitia: venas à ^“*’° pituitofis btltoßsß corruptisacfuperfluis humoribus exonérât : vrinani meebocriter pellit : renes apent •. regio morbo quem tocinorisfeUisq^ obßrutho comitatur,fuccurrit:febri-

bus auxibatur diutumis ,vttertianis impurù oc longton-^ bus,item quartanis,exproprie infanttufebribus, vt Mefues apud Serapionem atf.Qm (ir naturam rajfuth£ effe tradtt, flauambilemperaluumdeducere: ac efficaciorem cumab-fj/nthto pr^bere effecium : nimio deinde dus vfiivenfriculu grauari: Auicennatamennonff'auareearn,fedfortem eff-cere ventruulum qutdebdisfit,fcriptum reliquit, quodéf nobis magisprobatur. Epithjmum, cafutha de qua firipfi-mus , caUdius efi t^ ficcius, ad tertium videlicet vtriufque qualitatisgradum,Galeno tefie,accèdent',partium item te-nuiorum,amp;extergendiaperiendif effcacioripdtentiapra-dttum-,lieni idcirco vtHifimum,amp;longe quam iocinori vti-Uus. Namvt GalenusUb.xi 11. metbodifcribit,valetuiora henis medicamenta effe debent, quam iocinoris, tantb videlicet , quanta craßion vtitur alimenta . Opitulatur igitur eptthymum cunitufer'e henis affeciionibus.obfruclionibus ac fctrrofis eius vitijs omnibus fuccurrit: addiuturnos capitis dolores, morbum comitialem, melancboliam, amp;pottfi-mum bjpocbondriaca effieax efi,alios^ ab atra bile morbos exortos:prodeßluevenerea,maUgnis vlceribus,elephantiaß amp;nbsp;feabie laboratibus-.datur etiam vtiliter aduerfus quartà-nas. Purgat humores atros amp;nbsp;melancbolicosper inferna, vt Aétius,Aquarius ér Mefuesfcribunt,nec nonpituitam, Diofcoride tefie. Purgat item amp;nbsp;inferiorem ventrem,quod intbymbraacftoebenafcitur,fedfacultate,vt Actuaruu ait,cfi inibecilhus.

F o L11 s, culmis,aciubaparua barundinigrameißud baudmultum abßmile eß ; folia enim ei fuut angußa in

acumen faßigiata, harundinis tjuidem longe minora, pra-‘ tetifis tarnen gramtnu durioraacniaiora : culmirotundi, fefquipedales, autpaulo longtores, quatuor aut qHmq-,ge-mcula habentes:non ßicamßd iubamfert,milq aut harun dinisßmilttudtne,minores tarnen ac rariores. J^adtetbus fir-pit longis,candidis, geniculatis, nedofts ,gußunon ingrata dulcedinis, fibiinuicem implicitis , qua plurimü loeis emi-cantes progerminantfilia caules^proferunt.Nafiiturpo-tißimum in at'uis,amp; agrisfrumentarijs-, tam frugum qtiàm agrorum vitium acpeflü, agricole ingrata: nam agro pro-fiifio radices rafiris eruunt,ac colleras,flammis ne renafia-tur exurunt. FacU'e enim Itcet fimiarula , terra obruta radices reuirefcunt. tampertinacis efi vita, gfi agrè intermo-rttur. Floret afiate vna cumfrugibus, autumno radices le-guntur : rura Brabantia peen nommant, alq leöt gras/ ac ï^nOOp gras/ Grads i-^a^i; efi, Latmis commum nomine gramen ; (fi nonnullis ad differentiam ahorum, gramen nodofum . a^eens autemabipfisagrisdidaputatur, qui Gratis quoq, iy^oi neminantur. AppeUaturporrb idem (fi à/M'i'Tis,ài-)igt;tov,fitnguinalis (fi vniola. Radixgrami-nu mediocriterfiigida efi etficca,fiapore duleis infiar aqua, acre tarnen quiddam exiguum ac fibacerbum, vti Galenus firibit,obtinet : cruentavulneragluttnat. Decorum radi-ds, renibus lt;ÿ veficaprodefi : vrinam mediocriter mouet: calculasfiubindepedit. Diofcorides eafidem gramint,quas Galenus,tribuit vires. Radix,inquit, trita (fi impofita vul-neraglutmat : decoclurn eins potum ad tormina f actt, (fi vrina dificultatc: calculofa etiam circa veficam excremen-taconterit. Recentiores deeoelum radicum infantiutnac puercrum vernies necare, ac excluderepotum,autumant.

S V N T PWÖ ^ alii graminum genera, qua angufiit follt;i! gt;nbsp;amp;nbsp;graecus quaq^ exeunt culmu, quorum quadam loUj, aut mUq, out pan tci, out alterius omnino frugu, nou-nullapeculiarem,ac fibtpr opnam Jpicani, aut iubam profc-runt. Radices omnibus tenues,plurtmisfibrofa, captllamen-tis finales paudßimii longaamp;ferpentes. TSIafcttur frequen-tius tnpratis ac locis palußnbus, non rarb tarnet in mon-tibus, cir quibufuis alq smeult is, aut defertis locis virent. HaegeneraTheophraßus Tritt!,hoc efi,herbas nominat.Efl tarnen c^ Tritt, eodem auciore, generaliter omnisherba à radicefoltata, no ramofa,qua caulefernen fert,vtfiumeta, amp;pleraq-, olera. Hutufiemodt autem grame Latmi generali accomuni gr aminu nomme appellant, Gallis de l’herbc dicitur, Germanis ac Belgis gess. Pafcuntur id boues d^ iumenta, ctim viride, turn ficcum t^ iam fanum failum. Eß etiamefi’in grammumgenere, minimum quoddam ac tenuißtmum,fubinde vtx palmum altum,cui profolqs mnei funt tenuißimi, inter quosgeniculati, cfi^ tenmßimi fimilt-ter cubni exeunt,dodrantales, aut breuiores,mollem, lanu-ginofam,inconditam^ ßtcam,autpotius ^aCw,fiue iubam, proferentes. Pro radicibusfibra funt capilltsfimUes. Nafci-tur non tn palußnbus fed tenut ac macro filo, locis andißt~ mis. Spica fitte iuba,Iunio dr luho menfibus emic.ant.Gramen quis dtxerit iunceum, propter earn, quant cum tenuif-fimis iuncis,foliafimilitudmem habent. Sparti autem her-ba, qua in Carthaginienfi Hißania^gnitur ,ßecies forte quada eß . Nam dr huicßarto ,pro folif,fylt iuncei fiint, spanura lenti,obfequioft, ad omnia vitibavtilißtmi: locis quoq-gig-nitur andis: Plinio etentm aurore, ßartum ißud, iunctis propriè eß artdtfoli: culmos etiarn profert,in quoru funimo

jj)ic£ emmeitt, vü ex tcone etus cognefcere Itcutt, quant nobis nuper amicus nofier Carolus Clufius ofiendit, ma cum tnultarumaliarum rarifitmarum amp;nbsp;nondum cognitarum fiirptuni imagimbus, infuaper Hfiantas peregrinattone dthgentißime obferuataru. qua omniafimthtudmem huius graminis cum fparto herba ofiendunt. Sedfiartum altum (ir magnum efl, gramen verb ifiudhumilltmum , é^non fiarto out lunco modb, vertim (^gramme longe minus ac breuius.

Levcanthemvm gramen (auliculos gerit a-ra-; dicibus multos,tenues, teretes, crebrbgeniculatos, facile in terram ni fl props nafcentibusfruticibusfulciatur, procum-bentes:folta exfinguIts genicults bina, contrafi pofita, an-gufla,oblo}iga,durtufiula,graminis tame breutora. Flo full fummis cauhbui erupunt plurtmi.ftngultfuis infidentespe-dtculis, candidi, ex decent fere extguis amp;nbsp;anguflis foltolts congefii,Leucoi} floribus minores-,quibus pereunttbus,folliculi fuccedunt oblongi, in quibus fernenparuum miliofimi-le:radices tenues er gen,iculat£, late veluti agrefies fir-punt, ficus firobes,agrorum aggeres,locts frutetofis ac epacts crebrb reperitur. Floret Mato lt;^ lunto menftbus,c^ non rarb firius quoq-,.Recentiorum plerique eufragiamfaciunt, verum perperam-,mHltiim enim ab eufragta differt.Germain iWQcntroofieraf? / Brabami pogbciîtcûoft gras nommant: cum xMCTcuo-yiixjiautem Dtofioridis finnlitudi-nem habet nonnuUam,quodatumtullts ■AiiaTeuQngt;if,à Theo-phrafie verb iCfinaÀtQ- appeUatur. Mam folium qutdem habet myagno.quodà Dtofioride melampjron quoq-, dicitur, baud

hattä ntultum dtßitnile, veriim minus : cubnes etiamgeni-culatos,ab radice vna complures, amp;nbsp;fernen exiguum : een-ueniunt et tant natales, nam ftmtltbus crataogoni lacis pro-uenit. ^od vero ad vfum attinet, nullius quidem noflrü hac at ate gramen ifiud efi. Qm verb pro eufiagia eo vtun-tur,nonparumhalluctnantur.

CRATÆOGONON,rf Diofcorides ait, folta habet melampj/ro ftmtlia: coules ab vna radtee multos ,genicula-tos:femenmiliofimile : nafettur tn vmbrofss ac fiuticofis, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vehementer autem acre. Porrb ,vt Theophrafius tradtt,x.fet-

Teu'O- nafiitur aimf Krnr Tvfu'svjhoc efl,veluti linum tri Plinij error. ticeum,(^fruüumtaitquam miUumfert. Plinius autem crataogonon non melampjrifolio, autlinopjrino: fedfptco trittetfimile efe prodtdtt, non abfque errore : qui vtt fatis Theopbradi eutdensefi,itaamp;fuf)icionemmouet,Theophrafii quoque locus corri- igcum corruptum ac vitiatum eße, aepro eo, quod legitur, ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aemp hifav -wüfnvsvdegendum eße,ätanfi ncKitfjtTrypovtpra-

fertim quum linipßtni, vel apudTheophraßum, vel altos etiam auclores,ne nomen quidem vßiam reperiatur. Caterum crataogoni, vt Galenus inquit, herbafuclus amp;nbsp;acris gußantt eß,^r vtentt admodum fimilis milio. Traditum efl a quibufdam,Diofcoridesfcribit,feminis hutus pottonem ef-ficere, vt muiter mafculum pariat,fi poß menfium purga-tionem,priufquam concipiat, ieiuna ter in dte,trium obolo-rum pondo,tn cyathis aqua duobus,per dtes quadraginta bibat,fintthter amp;nbsp;vir,totidem diebus,deinde cum ca coeat.

M A R i N V M gratnen folia pratenfis graminii tnitio-ra,tenMoraac breuioraprofert : caulMi inter hoc exeunt dodrantales,folijsvidui,in quorumfianmoflofculi in exigua vmbella compati, in candido leuiterpurpurafcentesdeucoij floribus tiguli minores. Radice nititur tenui amp;nbsp;longa. Re~ periturpalufiribus locu nonprocul à mari,plerifq-, etiam,vt fertur,iuxta Rhenum ac Mofam in Eburonum ac Vbiorunt finibus ; atque ibi non in palufiribus modb, veriim tn ipfis etiam montibus,pr£fierttm vbi Cadmiafubefi. Tranfiatum in hortis diutinèpermanet. A Maio menfi,vfijue ad afiatis finemfioret. Gramen appeUaripotent marinum aut mon-tanum, aUo nempe defiitutÜ nomme-, nam quum isÜKu@^ fimilitudinem nullam habeat, propriè ■^wS'ofsâM efie non potefi. Vfum habet nullum ,flo/cuU gratiam aliquam obti-nent,amp; coronis fitbinde adduiitur.

Pratense trifolium caules cubitales aut longio-, res promit,rotundos,fubtnde nonnihilhirfntos,plurimafiti parte per terram ferpentes ,folia circa hos per interuaUa ex tribusfimul harentibits compofita, quorum fingularia, qua quidem terra ac radicibusproxima, rotundiora fuut, qua verb ficundum caules enafiuntur,oblongiora,amp;crebrb ca-didiorem maculam S’i^htó/mv, Luna fere fimilitudine in medio habent. Flores in fitinmis caultbus exeunt ab vmbella crafitori ac breuiort veluti fitca , colore alias in rubro purpuret, alias candtdt,gufiantt dulces : fernen in extguis folhculisrotundum. Radix longa Ge lignofa. Nafciturin ' pratisacpalufiribus locis,prafertim qs, quafitbindefluuiali aqua rigantur. Seritur é-ln aruis apud Brabantos nonnu-quarn hunts generis trifolium: efi hoc,eo quod inpratis gig-nttur,

BE TRIFOLIO BITVMINOSO. ii? titturjatius c^procenus ; floret Maio amp;nbsp;Junto, ac reliqua deinde aflatu maxima fapenumero parte. Groei hutufmodi trifolium,Tpilt;pvtt\.or tv to7lt; ^ofToMTrti'iiKyivafjLtvov,^ non raro,KaTov à iv ^ofmuTrtiois nominant, Latins trifolium pratenfe dicitur. Germants totfcufeicc tn flcpCbluniCU/ noflrts daueren; GaUü treffle, amp;nbsp;vetert etufdem gentis lingua, vifumarus, W tradit Marcellus feriptor antiquus. f^d in agris feritur,medicam, imperitt cognitionis herbarum acfimpliciumperperam nommant. Trtfolq autem hu-ius,ctimfolia, tüflores refrigerandt acreficcandtpotentiam obtment. Fertur, ex horum decoHo addito melle enema,in-teflinorumraßonesac dolores fedare, c^viflidos lentos^ adliorentesiniefiinis humores educere : exipfaverb herba cataplafhia vtUtter inflammationibus imponi. Pafcuntur herbam cum boucs amp;nbsp;iumenta, tum vtiltfltm'e vituli amp;nbsp;agnedi. Flores apibus grati funt. Trifoltum quoqueinhor-refcere amp;nbsp;folia contra tempeflatem furrigere certum efl, Plinius ait.

TR i F oL i VM bituminofum,virgisjruticattenui-bus,magna ex parte ereclis,bicubitalibus amp;nbsp;altioribtis,vnde longiores enafluntur pedicult,tenues ,veluti ramuU,in qui-bus ternafolia, oblenga, velutt in muerone deftnentia (qua tarnen ante caulem exeuntrotundiora fiint)pratenfis trtfo-lij,latiora,maioraac nigriora, è quorumfinubus rurfits alq tenuesprodeunt caultcult, vmbellasferentes,flcabiofa vm-bcllisftue a-v.ietS'iois, minores,plenasflorum, coloris corulei, fiue bjaerntbini ,idefi, eins quem hyacinthus refert coru-leus. senten inde fubfequituroblongum, amp;vtiDiofcoridcs tradit,

DE TRIFOLIO BITVMÏNOSO. Igÿ tradit, aUquatenns latum, hirfutum, amp;nbsp;ab altéra parte fummo^ cacun»ne,velutiapuem habens. Radix tenait efi amp;oblonga. Odorem herba^feUa^ bituminis referunt.Na-fcitur,Hippocrates non Cous,fed Hippiatros ait,lotisfiago-fis,vt Ruellij conuerfio habet. In Belgioac Germania,nuf-quam fuaßionte ,fed in hortis tantummodo fttum proue-nit, vbi lulio amp;nbsp;Auguflo demum menfefloret. Graci rpi-tfoTO^w, amp;nbsp;vtt Diofcoridesfcribit, à^urflifu}^'»/ nommant: plariq-, [juifveuf^is ; alq da-ttutKnop-jnonnuIli Kviieioii: Nican-der etiam TfiTrtTn^aii: Romani trfoliuacatu aut edoratu: noflra atas trtfoliu bituminofum.Aaicenna tarifilon efi, na autem,vt quidam exifiimat,handacocha. Sub handacocha fiquidem nomine Diofeoridi lotos dictas comprahendit, vr-banam videlicet,ffluefirem,amp; Aegjfptiam,quas mo capita interfe confundit, Defcribit trifoltu iflud Scribonius etiam Largtiscap. cLXiii.hisverbis:QMdi^vTfiifvM^üvGra-ci appellant, nafcitur hoc Siciliaplurimùm, nam in Italia regionibus nufquam earn vidi herbam , nifi in Luna porta, quum Britanniam peter emus cum Deo nofiro Cafare,pla-rimum fuper circumdatos montes. Efiautemfolqs dy fie-cie i^ numérofimilis communi trifolio, nifi quod huiasple-niora funt, amp;nbsp;quafi lanuginem quandam fuperfe habent, amp;nbsp;in extremaparte veluti aculeum eminentem. Sed huiat frutex duoram pedum interdum,aut etiam amplior confii-citur, amp;nbsp;odorem grauem emittit, quorum nihil circa pra-tenfe trifolium inuenitur. Visautem trifolio, quodafphal-teon dicitur,calida amp;ficca,Galenas ait,vti bitume,vtrim-que tertio ordine, proindepotum laterum dolores ab obfiru-itionetuuat,et vrinam menfes^ prouocat. Hippocrates trifolium non filtim menfes prouocare, fed c^fatus cumfum-ptum,turn appofitum expellere tradit : Malier,inquit ft ex partu nonfueritpurgata, trifolium in vino albo bibendum dato.

dato, hoc etiam menfes educit e^fatus. Et alio loco : ident etiam (de trifolio fcribens) appoßtum menfes erumpere facit,amp; fatum eijcit. Diofcorides,fernen,ait,eirfolia in aqua pota,pleureticis,vrma difficultati,comitialibus,ÿs,qui aqua inter entern principia fentiunt, amp;nbsp;hjfiericis auxiliantur. Dari autem debent feminis drachma tres,folioru verb quatuor. Prafidio etiamfunt commerßs aferpentibusfoliatrita amp;nbsp;ex aceto mulfopota, Tradunt aliqui,totitisfiuticis,radi-cis,foliorumq^ decoilum,fotu,doloreseorumfinire,quos fer-pentes momorderint ; qua autem aqua fanatus quisfueriti fi ea quißiam alius vlcus habens foueatur,perinde eumaff-ci ac afirpente ichu. Qtüdam etiam ternafolia,autfemi-na in tertianu cum vino exhibent, amp;nbsp;in quartans quater-na,velutifebriutn circuitus exoluentia. Radix quoque an-tidotu additur, Diofcorides ait. Atveteresalq non radicem modb,fed amp;nbsp;fernen ipfis admifcuerunt,vt explurimis com-pofitionibus, Hb.HideantidotisapudGalenum videreefl: Theriacis videlicet Aelq GaUi, Zenonis Laudocei, Claudij Apollonq,Eudemi,Heraclidü,Dorothei lt;^ Hera.

Trifolivm odoratum,fittevtPbarmacopaorum offictna nommant,mehlotus,fiirps efi tres aut quatuor pedes alt a, eau le in alas ac ramulares adnafeentias com-pbtres, moxaradicediuifo ; foliaeiternatrifolioautcitius fanogracofimUia, eandidiora,per oras lente ac minute fim-briata : flores luteimelinicoloris, inbreuibusjficuexeunt: fernen inde fubfèquitur in exiguis, nigris ac latiufeulis fth-quis,paruum,colorepallidim. Radixlongaefl. Referttota herba odoremgratu , acpracipueflos eins, qui amp;ßccefcen-tibiis

tibus tpfts intenditur, exiguam quoque amantudinem edm folia,turn flores guflatu referunt. Eft (^ alterum hums genus flore cadtdo,caule,folijs amp;nbsp;rfliquisprioriflimile. Nafli-tur luteanon in Germania,Galliaacltaliamodb,verum i^r in Belgio, circa aruorum amp;pratorum margines,fluuioruin ac torrentium ripas,acfubindefecus vias, locis averts c^ in ruderibus, SimtUbus locis amp;nbsp;candida in muleis regionibus exit,apud Belgas tarnen rarior,nonnunquam in hortis feri-tur. Nommant vtrumque genus recenttorum nonnulU trifolium odoratum: plerique trifolium equinumamp;caballi-nÜ,quod videlicet ab equis auidiflimè in pabulo expetatur: Germani gvoffc ftdltfekc / id ejl,noflra lingua, gVOOtC ftecnÜÜWteniitemamp;bmn^iU tdeft, trifoliumvrfi-num: BomaniacHetrufei tribolo ,vtMatthiolusfcribit. Et prins quidem Saxifragam luteam Fuchflus, alq melilo-tum Germanicam aut oflicinarum, appellate malunt, qui-bus c^poflertor melilotus alba efl : vtuntur luteo hoc trifolio odorato,vniuerfa Germania oflcina in omnibus medica-mentis ac compofttionibus, pro veterum vera meliloto : re-prahendunt id ex recentloribus complurimi, qui veram earn ejfe meltlotumpernegant : quorum rurfus nonnuUi nouum amp;nbsp;veteribus incognitum trifolq genus : alq cythifum veterum effe contendut : verum neutri horum veritatem viden-tur aflequuti. Cum cjithifo enim cxiguumfimiUtudinis habet,vt ex ipfa cythifi defcriptione,proximo fequenti capite traditafaits euidens efl : nee etiamprioribus ficulis incognitaflirps efl. Nam etiam fi non alterius ( quod tarnen non veroflmile) ipfius certè Autcenna melilotos efl, quam ean-dem cum Diofcoridis meliloto effe,de viribus acfacultatibus eins, ipflus Diofcoridis teflimonium adducium, conuincit. Duorum autemgenerum meltlotum Auicennafacit, vnain videlicet luteifloris: alteram candidi: vtramque odoratam^ amp;

DE TRIFOLIO ODORATO. IpJ ër nonulU amantudmis f^tidpetn, acfimul digerendifa-cultatem cum nonulU adfiriéltone habentem, Q^lu vtiq-, efiprafenti capite dehn^ata, qua officina ^ huim inferto-rif ^ fuperiorü Germania,vtuntur. Q^ de caufa nee noua nee vetenbus incognita jUrps/ed ipfa veterum verißima videtur melilotus : prafertim quum ei nulla vera melUoti nota defint,amp; in qua facilitates ac vires omnes, mehloto à veteribus ajfcripta reperiantur.Efienim odorata herba,qua Ó'pleniusreficcata redolet, ac talie aUquandtu perdurât, qualem mètilotum ejfe, Theophraflus libr. de caufts fexto, xxii. i;ir''x.x.ïii.cap. memoria prodidit. Florent etiant habet lutet colons, veluti eitte ejfe, qua in Campania nafci-tur , Diofcorides tradit, ( color enim adflorem contraben-dui,namherba,Plintusait,incana efi) laudatißtmamfiqui dem m Attica, Cj/fico dr Chalcedone natam ait, qua colore çroco ruina efi,amp;boni odorie-, at ea, qua in Campania^ tn luteum languefiere ac odore injirmiorem. Vndecolligendum odorem dr coloremflorte,remitti atque intendi, pro locorum acregionum varietate. lam amp;nbsp;habet melilotus no-firas amarttudinem, quant Auicenna, vtt diximtts,meliloto tnejfe fcripfit. Digerendi quoque potentiant obtinet, quant non Auicenna modb,feddf Galenusmeliloto tribuit. Cata-plafmatis fiquidem, ac emplafirie digerentibus refoluenti-bueq^,necnon cocoquentibtts,tum dracopts omnibus vtiliter admifcetur. Qua certè omnia fatis luculenter oflendut,vulgarem mehlotu à veterum no difcrepare, quant Gr act quids uii.h aTaiquot;, Latmi Sertulam Campana, Cato Sertain Cam panam,plcrique coronam regiarn nommant. Copiofior au-tem,vt Galenits ait, in mehloto fubflantia efi calida, quant frtgida,(prtmi videlicet ordinis caltda amp;ficca) habet etiant quiddam adflrtngens,fed dr difcutit amp;nbsp;maturat. Diofcorides mehlotum tradtt adfirmgentem dr malaiticam vim 1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere:

habere: At malaäicam habet nonpropriam/ed guatenui in inflammationibm, aut alias colledios huwms dtfeuiit aC digerit ; nanf^eatenas, quad dumtn efi.actenfum enioUit, ^ua Moprie no emeUitto fed digef io amp;nbsp;per hahtum difiuf~ fio efl,atiufinodifacultatem S'iait^of.nvMv Graci neminant. Atque hoe modo inflamwattonem omnem etnodit, prafir-tiw,vt Dwfiorides tradit, circa octdos,vterum,fede)n, aut tefles/um paffe coéta amp;nbsp;mipofita: interdum autem adds ta oui luteo affato, aut fanigraetfarma, aut Uni femme, aut trittci farina,autcapitutifpapanerüferideue. Sanatidem recentesmeltceridesperfe m aqua: amp;nbsp;à)(^afa(fiue manan-tia capitis rlcera,cum terra Chia, vinoautgaUaillitus:ßo~ macht item dolorem tircoéla,^ cruda,cum altquo ex ante-didis leuat. Aurium etiam dolores cruda expreffafuccus eii paffo mftillatus,fedat. Capitis dolorem quem KUf^M^Mr nommant,lenit,cum acetoamp;rojdceoirrigatum.

F R v T E x ejitifus eß, vt Diofcorides ait, Candidas to-tHS,vti rhamnus,(aut,vt Plinius,affedu canus, breuiter^ ß quis exprimerefimthtudmem veltt angußwris trifdqfiu-tex ) ramos ffarpit cubitales aut lonptores ,mqutbusfolia fanograciaut loti trifolia,fedminora, amp;nbsp;medio eorum tier-' uo mameac eminentiore,qu£ digitts contrita erucam olent, gußu cicer nondum maturum reßpiunt: Galenits libr. i. de antidotis,cjttfiim fruticofarnplantam effe tradit, earn alti-tudmem attingentem,ad quam mjrthi crefcunt.Tbeophra-fitts p^axc-rwßue moleßum cum effe feribit, ac omniaßbi propt aßißentia enecare,fed eo tarnen valentiorcm ariwt, qui ipßtm etiam cjtifum intenmit. Materiescjtißnigra

tfl ,amp; proxiinèadhebenumaccederevidetur, vt Plinius paßTheophraßumlib-wi. refers, biuentnseß hießutex in Cjthno ittfula,tnde traßatus tn omnes CjcladM: max in vrbes Grecositna^no cafetprouenta, propter quod maxime miror rarum in Italia: no £ßuam,nonfitoorum,nongran^ dinum aut muü iniuriam expauefiit : idem , Galenus in Mjfia, qua parte Gracia finitima eß, traclum quendam occurrere,memoriaprodidit, quern Britum nommant, vbi collem non magnum, thymo,amp;origano refertum, alibi locum cytifo plenum vidtjfe feßribit. Satto autem cjtiß(Columella ait ) vel autumno circa Idus Oilobrù, vel rere fieri poteß. Cum terram bene fubegeru,arcolas facito^tbifj, ve-luti ocjmi fernen, cj/tifi autumtio ßrito,plan tas deinde vere dißonitodta vt inter fe, quoquo verfus quatuor pedum ßa-tia dtßent. Si fernen non habueris,cacumina cjtiforum vere depomto,amp;ßercoratam terrain circuma^erato. Sipluuia non incelferit, rigato quindectm proximis dtebusjfimulatq^ nouant fiondem agere ceperit ,farrito. Poteß etiam ante Septembrem ,fatü commode rariiis cyttfus fieri, quoniam facile in qiiouu agro,quamuis macerrimo comprahendit,^’ iniuriam omnenifine noxafiußmet. Nuncupant buncfru-ticem Grad ac Latini r-uTta-iSvnr, Theocritus etiam Kunxir, nonnuUi xu^iaw per tb, alq thsJv. A C/^thno, aut vt alq, a Cj/thifia infiula nomen,auctore Seruiofihabet. Refiigerant porrbcjtififolia ,Dioficorideaullore, turn ores intra initia dtfcuttunt,fi cum pane trit a imponantundecoctum vrinam citpotum. Galenuscytififoliadigerendifacultatem obtine-rerefert,aqueaactemperatamißam,fitcut ô'malua. Mu-lteres,Columella ait,fi Udis inoptapremantur,cytifium ari-dum in aqua macerare oportet,amp;quum totapramaduerit, pofiero die exprefii filled ternas heminas permificeri modico Vino,acq, itapotandum dartfiic amp;nbsp;ipfia valcbunt, amp;pueri N x abundan-

^bund/mtia Ltcht tonfirmabtintur. Hippocrates cytifum etiam inter ea,qult;t lac extinäum renocant, libr. de natura }nuliebri,amp;de morb.muUeb.entmierat. Arifiowachus que-que Athenienfis apud Plimum,. nutrtcibus in defeclu laclis, aridum,atque in aqua decoSum potui cum vine dari iubet. Apes non defore cytifipabulo contingente, promittunt Democritus Artflomachus. Siquidem de cytififiriptores vno ore,Galenus inquit, tradunt, apes ex cytififloreplurt-r mum meUts excerpere. Columella cytifum etiam vtiltfltmÜ traditgallmis,apibus,capris,bubus, amp;nbsp;otnnigeneripecudS, quod ex eo citb pinguefidt ■,e^laclu plurimumprabere oui-bus. Marcellus antiquus auélor, aliumquendam cytifum deflribit, à fuperiore differentem ^ quem non iumentorum pabulo laudat,aut ad laclis copiarn augendam commendat-, fidmirumefferemediumtraditaduerfiisifihiadem (^ ar-tbritim. Herba eft velfrudetum, ait, quod maxime circa fepes vinearum naftitur,Latine cytifus dicitur, virgultü eft (ubtortis velcuruis ,folqsoblongis, ben'e virentibus,floribus conclufis, oblongis, albis veletiamgalbineis,ben'eolentibus, id eft,mellite ödere, frulietum ipfuni firnper virent aftate atquehyeme.

Tr i F O L i V M fruticansvirgulasprofcrt tenues,vi-rentesfticubitalcs amp;nbsp;lengiores,in obliqu.'is,breues,ramula-resadnafccntias,fubindedtuifas:folia circa basproxinieab ipfis radicibtis plurima, fingulis pediculis terna ,fed medio eorÜ maiore ac longiore, trifofis anguftiora amp;nbsp;minora, ex I nigro virentia,iHferiori t tmen parte viridioraifleftuU in ra- nbsp;nbsp;nbsp;[

fliori exigua velut'tfifittla/efe in quinq-, aut fexfoliola pan-dentes , bugloßi vulgarisfloribus gnodammedo fimiles, fed minores ; fi'uélns rotundnsefi, ma^nitudineerni'u, initio viridis, per maturitat ent verb ni^er, in quibus feniina lata, lentibusfimilia. Radixalba,longa,lat'efub terraferpit,ac plurimis non rarb progerminat lotis. R eperituf tfitid trifolium apud Belgas in fiudiofbrum hortis aliunde inueclum. Floret aß^iteiautumnofernen maturatunfiutex ipfeperpe-tubviret, dr riniradiee confiât. Cytifum plerique appellant,nos trifolium fruticans nominare maluinius: turn cyti-fo etenim non conuenit, vt ex dus defcripttone fuperiori ca-pitefitis manifefium-, nfii Idarcellt cytifusfit, cum quo alt-quam forte fimilitudine habere videri pofiet,fifios qut ei lu-teiu cfi,albus effet autgalbineus. Galbmeus aute color idem videtur cum C£ruleo,autfimilis. Fegetiiuentm Renatas in fila vetermaria,ltb. i .cap.xvii. de Ïib. 111 .tap. i.etyngia herbam defcribens,florem, inquit, habere aureum velgal-bineum. Reperitur autem erj/ngq flos caruleus amp;nbsp;luteus. Sant verb dr nonnulU, qui trifolium ifludpolemonium effe exifiimat, qubd videlicet cum vulgaris ruta, aliquam huius folta fimiUtudinem habere videantur. Polemonium enim rata efi folio : fed an paßtm cognita dr vulgo fie dicÎ£, vel potins alterius ^ ßluefiris rut a,ex didione Dtofeoridis non liquet. Qmdfi autem vulgaris rutafolio polemonium efi, handparum ifiud trifolium cum eo conuentet : nam prater folia ei fatis fimilia, flores complures in laxioribtis veluti co-rj/mbis coharent ,fritclui ( qui fape pro femine nominatur) niger, dr radix alba,qua omniapolemonio talia funt. Si verb alterius d'fyluefiris dicta rut a folio polemonium fit, ve-Ititi verofimilius, multum àpolemonio trifolium ifiud abe-rit. Huiusetenimrutafolio, trifolij ifiius folium, parum fi-mUe efi. Efl autem hacfiluefiris ïHta,ea cutfimilia habent folia

DB TRITOtIO FRVTICANXE. 199 folid I^pericam, androfdnium, anmü, centaurium minus: qud tn vetußis Diofioridis exemplanbus deferipta reperi-tur, proximo loco a rata, fed in poßeriortbus adttionibus in-temotha caput eins reiecdumefi. Defcribit aatem pole-momum, Diofcorides quidem bis verbis : PolemoniHm,ali~ Pdemoniü qui lt;ftKiTiapnr,Cappadoces ^MoS'ói’ctu.iv appellant, cauli- Diofcoridis. culos habet tenues,nraç^ afsivas (pinnatos reddant inter-pretes)folia paulb maiora quant rata,fedlonp^iora, adpolj-gom accedetia: in fummo veluti corymbi funt,in quibus fernen nigrum, radix cubitalis, ^ alba firutbq radietfimilis. Exemplaria vulgana vbi legitur,-rfos to. tS ■!ri)hvyl)igt;au,ad- diofcoridis dunt, n T»( ■s.et^.et!J.a'^(,fedperperam id,exalteriuspolenta X^tuV”'” nq defcriptione aceeßit : Plinius certè in polemonq deßeri-ptione, calaminthes non meminit,fd nee polygom. Eß au-tem alterum polemontum cuius Abfirtus memintt,quod la- Poiemonia tforis ealaminthafimilitudmem refertfedmagis incanefcit, ^'’’^^quot;^ amarius eß, odoremf grauiorem habet, amp;nbsp;in vliginofis pratis nafeitur : eum hóe autent, trifolium futicans multb minus, quant eum priore conuenit. Porrb trifoliumfiuti-cans nullius quidem vßis eß,nec aniniantiu cuiquam, mul-tb minus apibus,qHodfciatur,gratum.

Trifolivm odoratuni alterum, cauliculos habet erectos,rotundas,inanes,cubitales aut longiores, ram alar es adnafeentias multas .-folia ftnguiis germinatiombus trina, trifolio ftntilia, leniterac fuperficie tenus per ambitum cre-nata, ex quorum alu tn fuigulis pedicults : flores m exiguis veluti ßicü , pallidt ex caruko albicantes, quos afperafe-

DE TRIFOIIO ODORATO ALTERO. lOI ^uuntur capitula,in quibus fernen fano^œo minus. Radix fibre fa efl. Tota berba cum caulibusamp;foli]s, trifolio non folum bituminofo,fedamp;pratefi candtdiorefi, odorata item efl Karoma cumgrauitatequadam fenttt, amp;plentus re-ficcata quidem , qui in decerpta artdaïf dm etiam odor in-baret,amp;pliiuiofa ac humenti cali conjlitutione intenditur. Tertur virsns at que crefeens fepties in die odorem mutare, vnde lt;^ Germanice ftcbctl gcJCttCH lirautZ annofeanus ipfum appellant. Floret Iunio,Iulio ac Auguflo etufdem quo fatum efl, anni menfibus.• tn bortiscum infiiperiori,tum in inferiori Germania, in Italia, Galba, acalqs tn regionibus fmtur: trifoliumvulgb odoratumappellant, Germant, vt dtximus,ü^cn ^c^cimMnofln fcucn gtjctqcnipr/jôc efl,feptem temporum berbarn, Gallt treftie odoriférant dtxerint. Lotusvideturvrbanaftuefatiua, dequaDiofco~ rides lib. 1111. qua Gratis KaT@- v/atf^, ^àquibuf-dam T^flurolt;ov,ab alqs TfuTÔS'w nuncupatur. Vint autem vrbanamfiue domeflicam lotnm mediocriter concoquendi, amp;nbsp;reficcandtpofltdere,Galenus ait, amp;nbsp;in caUditatis frigidt-tatiif coniup^atione mediam quodammodo ac temperatam ^!fi • 0^!^ certifacilitates in hoc odorato trifolio euidenter conflicua funt. Diofcorides, extraélus, ait ,fuccus addito mede oculorum argemas,nubeculas,niux,âfa«.Tit (albumines votant)amp; ‘]‘ta pupidas oculorum obfcurant,expurgat: no-flri oleum tn quo foliafloresq^ odorati buius trifolq mace-rata, recentia ruinera glutinare tradunt, tjr adpuerorum enterocalas,bubonocalas^plurimum coinmendant. Inter-ponitur t^artda berba veflimentis, qua ne à tineis rodan-tur, defendereputatur.

lOX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .n .

j CoRNicvLATORVM trifoborum primant ge-mu, multis exit tenuibtu (ir infirmis cauliculit, humipro' cumbentibui, circa quosfoltola incana, trifolif » minora amp;nbsp;angufiiora ; ^oret habet Jjilendentes aart pene coloris, in fammo virgularum, in exiguis veluti jpicisaut iubis, ochri floribus minores,caterton figura aßtmtles .• pofl flores filiqua tres aut quatuorfuccedunt, paraa, oblongs, tenues, teretes acanguflie,inquibusfeminaparua ^rotunda. Radix du-rabila natura, dura, ac Itgnoflt ,fingulis annis regerminat,

2 Alterant genus cauliculos qaoque habet tenues,Zongos : amp;foba trtfolij autfanogract, tn ambitu ferrata : flores lu-teos, patientes, in fciadio flue vinbeUa pratenfisfiere trifiolq fimilttudine ,pofl quosexfitngula vmbellis complares exi-gua lunata accorntculorum modo recurua filiqua exeant, in quibus fiemina parua, fapore ac fonna fieminis genefla : radtcibusfiirmatur tanga,tenuibns éinfibrofiis.

Tragus att,fimile,flores autem maiores, amp;nbsp;in luteo fllendt-dtores,Jiltqua verb etlongiores,ex fimgulis tres,aut quatuor, autuni vnguibus perfiiniles, mqiubus fiemina rotunda, vt arachi. Naficantar hoc genera,plurtbus Germania locisfiaa flonte,prima Belgiofiamiliarius eft, vbifiecus vias,c^ agrorum margmespafitm reperitur:florent aftate. Trifiolia cor-niculata,ad differ enttarn altorum nominaripolfiunt,autloti fiyluefires. Différant tarnen nonparum,à D tôfioridis fiylue-flri loto,qua tn Lybiaprouenit. Nam Dioficortdis ^btefirit lotus, caale efl bteabitaU, amp;fiape maioritatit maltis : fioles trifiolijpratenfits:fieminefi mogract,malto minore,gafla me-ebeato : (^k in totum nubum horum corniculatorum tri-fiolioram

foltorum efi. Habent autem ifia comiculata trifolia, cum Serapionis, aut rfaacnnelilotofitnilitutlinemmaxintam. Serapio enmi ex Tfaaco melilotuin defiribes,ravinai ipfatn facere ait, veluti amp;nbsp;ifia trtfoliafaciunt, quant ob eau fam ( caterù notü non repugnantibus )Tfitaci eif Serapionis nie-hloti videntur: non tarnen ideirco Diofioridis, aut Galeni, Itc'et tarnen has inter fi Serapio eonfundat, vt fape multas alias confundere Arabibus proprium quodanitnodo efi vi-ttum. Differentiarn vtriufque, ipfifiue Tfaac ,fiue Serapio ofiendit ,vap^inain amp;nbsp;fernen huius meltlott praeipuècom~ mendansmam alteritts ntehlotiflortbus potifitniuni, veterts Graci vfi funt nonfiliquü atitfemine, vt ex emplafirorum nbsp;nbsp;nbsp;'

malagmatum,amp;aliorum compofit tombas,qua apiid G aie-num, Paulum, Aétium ,amp; altos repeftuntur, euidens efi.

ieap'o^L ^A*^®’ Serapio bis verbis : Alchilel,fiue M.elich ( ita enini melilotum Arabes hi nommant ) berba efi, qua habet folia rotunda, vtridta:ramuli dus funtfubttles multtim, ér folia [ }vidcmi rara,é!’fiuélus habensvannasfubttles,rotundas[ficutvit' redundare. g^ pueroruniporuuloruntjefifint in eis grana pauea,glau-cicoloris, rotunda, minoragramsftnapis,érqubddeipfa . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adminifiratur ,fint Ula vagina, cum eo, quod efi in eis ex

granis. Quacertèdefcriptio ifiis corniculatis trifolqsfatis i refpondet ,ér prafirtim primo ac tertiogeneribus. Atprt-

mum hormn Germant tollÖCn MCC / flCtnUleC / onfer fwiiwcn fehltcblm 'i^uö kogels iaickzn appellant: nofiri ftcendatiercn ér kogels Ditfcn: nonnullt her-bam leportnam : Fucbfius melilotum Germanicam facit.

i Alterum genus idem melilotum Italicam, ét Gemtanis WClCthCr ftClItMlcC nuuctipat, ér cum vera mehloto con uentre exifitn:auit,cum qua tarnen per mnnia non communicat.

DE TRIFOLIIS COCH L EAT I S. 20 ƒ nicAt. Facuîtatem autem prtmumgetius poßidet euidenter i Adfirinp^entem^igidum acftccum natura fuaàncipientibus idctrco tnflammattontbus vtile, amp;nbsp;omnibus,qua reprimi ac refriper art defiderant. Caterorum duorum non ita explo-gt;‘AtA,aut cognita nobis viresfunt.

DE TRIFOLIIS COCIILEATIS, HOC cft, quorum filiquæ tcftæ cochlearum fi-militudinejn vertigincm tortæfunt.

HvivscEMODi trtfoltorumduopotißimumßint genera : cauliculos habent tenues, rotundos non ereibos,fed per terrain repentes : folia trifohoßmtlta, verum minora, tenenora, amp;nbsp;priori generi per ambitumcrenata: flores ex luteopatientes , paruulos tn fummo pediculorum ; radices tenues:fructus vni quidem eft latior ac breuior,aliquot cir- i cumuohitionibus tn fttras cochlea mode contortus .• alte- x riiis verb amp;nbsp;in nonnuUas quoque vertigines tortus, fedlon-gior,amp; breuibus aliquot,veluti ftinulis, ecbtni altcuius mode after, Semina in vtriufquefiliquis parua,eandida,non-nthil recurua. Gadi huiufcemodi trifolium l’herbe au limaflon nuncupant. Recentiorum plerique hac trifolia medicos ejfe iudicant, nos trifolia cochlcataappellàrema-luimiis, a filiquis cochlea alicutus mode conuolutis : nam cum medtea deftripttone (licitfortefimtlitudinem altquam habeant ) in totum tarnen non conueniunt. Lentis enim ma^itttdinem,frulltisfittefiltqita multum excedit, fernen verb quod in ipfis continetur, non modb lentis formam non habet,fednecmagnitudinem,multb lente minus. lam ((r lumentorum aut bourn pahulo hac trifolia nec requirun-

ttir,nee vütiit habentur,ita vt hit de caufis (prater aliM rationes )nigt;n effe veras medicos,abunde conßare videatur.

É x trifoltorum genere ^ medico efi. Virgulos hocfiui cauliculos habet complures ,rotundos,vtrentes, folio trifolio fimilta, circa cailles minora eir contraHiora : flores in vm-bella,breui, crajfaf^flnco quodammodo perflmili exeunt, pratenfis trifolij angtifliort amp;nbsp;minori ; colore vtplurimtim itl ceruleopurpurei : fiequuntur indefiliqua ,fiue corniculd cochlearum fimilitudine quoque intorta ,fedmultb, quant cochleatorum trifolioru angufliora, lentis videlicet tantitm latitudine out paulb ampliori, ac in paucioresff iras contra-éla,duos videlicet aut tres tantum, in quibus fernen minu-tum amp;nbsp;candidum. Radices fubfunt, vti oliorum trifolioru, long£,tenues,(^lignofa. NaJetturplerifque Hifpanialocii fuaffonte, quodfatiuo tenuiora habet folio,ér flores fiibin-de fubluteos.ln Valentino regno,c^ vocata Catalonia,Tar-raconenfis HiJpania proutneijs, in agnsferitur ,■ vbi crebrb fingulis flltuis mefibus refecatur,c^ in decem aUtduodecint annosperdurat. Semen iUinc tranfinifit Carolus Clufitis, quod ni mrto rariarum flirpium generibtis mßruäißitni) ver'e nobilis viri D. Ioannis Brandon, Mechltnia, hoc anno à natiaitate Chrifli m. o. l x v. felicit er adoleuit. Seren-dam medicam , Varrooit , in terra non nimium arida, aut voria,fed temperata. Padadius Aprilt menfeßerendam eße medteam fcribtt,ac femelfatam decem annispetmanere,ita vt quater velflexiespoßet per annum recidi. Appellant hanc her bom Groet ixuS'tuw , LatiniflimUtter medteam, Caßel-lant mielgóaSyValentini ac Catalani AÇnÇâ,voce aut Barbara , aut ab Arabica deflexa : nam Arabum princeps Auicen-

Auicenna tnedteam cot, alafeleti dzalfaffafa nominat: i Veram autem (^ k^ittmam baue effe medicam, ipfa wedi' f^ dtlucida apudDtofemdem défitiptio,etndefitet oßendit, ijll£ talie eß: (j.hS'm» ïtuM [ùv afm tva/xini r^ntvt^u t?ïgt; yf^afTOMTiDH , ’Trfna.jßvau S't çivo^vt^oTiça •yiviToi, iiau-Kov( at'ietaa rpf vt^.a ófeoiQue,iif oli To emiffaa 'irpocmiif''^-Kitfemauri ,uiyi-%f, ÎTnçfafe.p'nav â{ mpdriov , hoc eßt Mettiez quuni recenter prodÿt ßmilis eß trifolio pratenfit veriim in progreßt folia eins angtßwra,taulesproducit trifolio fitmles. quibtcsfiuclus accrefcit lentis magnitudinCt corniculimodo intortus. In qua defcriptione arii/j.aTi^ nomen ad totumfiuäum ( vt non rarb alias',) referendumt qut,vti firipfimus, lentis magnttudinem proximè exprimitt er cornicult implicati ac contortifimihtudinem refert. No-minattsrautem medtea à Medta. Externa, 'tnquit PltnuUt ; Gracta.per helium Perftrum, quod Darius intulit,tnuecla. In medii£ veto nomen t)r appellationem recipi quoq-^poße nonnulhs videtur trifolq quoddamgenus, quod in Germania ac Belgto feeus vias,agrorum margines, in agrisfiume-ta/qs, ac fub'mde in bonis repentur. cauhcul! huit funt tenues: foUa ex interuallis trifoliofimilia, verum minora, per eras lentter crenata : fiores exigui amp;nbsp;lutei, m breues vebiti ßiculas aut paniculas compati,quosfuccedunt partia capitula , ex multis nigricantibus,latis, recuruis fitninibus con-geßa: radix tenais eß ()rfibrofa : plurima aßatis partefloret. Pbrique noßrate idiomate ßccuriaucten / èr Ger-inanico CcinWcc nommant, proprius tarnen ICCltMcc f^ bdtrißuevett/, ac Latinè trifolium agrarium quis nuntu-patierit:exiflimattir, rti dixinius,médita effeffeties,propter fèminis tam lente aliquamfimilitadinem, quodtamen non rotundum eß, nectornititlialitums intorti, veltothlea modo tn ff iras vUas contraäum:vnde manifeßum dus turn médita

DE TRIFOLIO CANDIDO. 211 mcdica difcrimen. lam Öz' herba ipfa iamefitortm, pecu-dum amp;nbsp;quadrupedumpabulo,non expetùur,fidferè ne^ft-gitur. Medtea enim,auélBr Diofcondes,pro gramme vtun-tur, quipecoraalunt. Facultatem autem medicafrigidam habet,ea de canfa,quibue refrigeratione opus efi,viridis im-pofitaprodefi.

C A N D i D V M trifoUÜ, réélis ajfurgit caulibuscom-pluribus,fefquipedalibus,autaltioribus : folia ei trifolio,aut fanograco minora, in fingst lu p s dieu lu trina, acuminata: flores candidt ,aut tenuiter ex albido purpurafeentes. Radix lignofa amp;nbsp;viuax efl. Tota berba, vnà cum caulibus amp;fo-liis,ab vtraqueparte, tneana efl, ^ molli tenait^ lanugine hirfuta. Nafiitur in quorundam hortis ': peregrina enim Belgio amp;nbsp;aliunde inuecta, floret hîc fubfinem aflatis. Studioforum plertqueglaucem ,alq cytifum fadunt, nonnulli Senbonq oxjtripbjUon. At Senbonq oxytnphfilon à trifolio bituminofo non differt. Cytifùs verb frutex efl, vtipaulb ant'eflripfimus,lignofiu,aptbiis amp;nbsp;iumentisgrauis, atiflud trifolium nec lignofumefi ,necvelapihusvelanimantium cuiquam iiicundum ejfe,obflruaripotuit. Cumglauce autem fimilitudinis quoque nibtl aut exiguum omnino habet, neque enim caulibus fuis firpit,neque flores habet purpureas, efi’ ramuli eins dodrantefunt longiores. Defiribit verb glaucem Plinius bis verbis: Glaux antiquitus tvytKeacliv ebux. vocabatur,cj/tifl) amp;nbsp;lenticulafolqs fimilis,auerfa candidio-ra(fuperna virent, Diof. addit)rami in terram ferput qui- quot;nbsp;ni,flntueadmodum tenues ( dodrantales, Diofcorides ) ab radice : flofiuli purpurei exeunt, inuenitur circa mare.

Eugalaäon ab effeciu nommatur, ^ idcirco à quibufdam non yf.au^ ,fedyf^a^aut y^Ka^pronunctatur:hac,inqutt Diofiorides, deceüa cum farina hordeacea amp;nbsp;fale, amp;nbsp;oleo, O' in forbitione exhibita, extinäÜ lac reuocat: eamf^ qua hauferit,Pliniusfuperaddit,balneis vti couenit. At candidÜ trifolium cuius facultatis fit, aut ad qua vtile, incomiiertu.

L A G o p v s caule enaficitur rot undo,ereclojohjs tri' folij minoribus,paucis;panicula5,fiue fitcas, infiummo cau-hculorum amp;nbsp;ramulorum gertt, molles, lanuffnofaSjlepori-nispedibusfitmUlimas : flores vtplurimum luteoli : fernen paruum : in fiepeti bus amp;nbsp;hortorum areis lulio amp;nbsp;Auguflo menfibus reperitur : amp;nbsp;quibufidam locis maior (^ altior, alqs minor amp;nbsp;humilior : Cracis xaya^rovs, Latinis lepori-nus pes,c^ pes leporis, àfimilitudine dicitur,Germants feil fnfj festoenfeJee: j’o/jMtaftupoott^xnßei-’ ba-fcn^oetfeettSiG^/fepied de liem-etnonnullis trifolium humile : quibufidam Hippocratis xayaTrof©' videtur. At lagopjrus, non trifolio ,fèd triticofimilis efl vbi areficit, amp;nbsp;folio parue velut olea ,fl’d longiore, vti Hippocrates ficribit. Adftringit ante lagopus ^ exficcat: vim habet,Diofiorides ait,Jt^endialuum, cum vino potafebrientibus autem, cum aqua danda. Alligatur eadem, centra inguinum inflamma-tiones.

H V M i L i S herba trifolium efi acetofum, caulicuU et è radice tenues exeunt,in quorum fmgulis tria infident fo~ bola,exi^ua, tenuia,palHdè virentia/apore acida, quorum ftn^ula cordis efßgiem quadamtenus referunt.Flores in bre-uibuspédicules interfolta è radteeprofiliunt,candidi,quinq-, foliolorum,poß quos capitula ochris minora, pentagona,in quibus fernen exiguum d- luteum :radix obliqua, tenuis ér ruffa. Nafciturloctsfluofts,humidioribus, iuxtaarborum radices,accircaaquofa,C'’ no rarbpetrofa loca:foret Apri-li ér Maq initio. Trifolium nommant acetofum, officina ér

DSTRIFOtTOAVREO. ÎIJ ml^ A Veluja, e? pattern cuculi: ijuod vel ciicuhix aais eo vefcatur,aM quia hoc eruinpeme ,aeflorente vocem potißi-tntitn edat,quo ettam tempore Alleluja in templis cam con-fueutt. Alexander Benedtélus vulgo alimoniiim vocari tra-dtt, Germants faurcvUlcf ijitchUicc bucbampffcv/ biicbfaïot gttchga!!cWcc gatïcl)5ïlcc amp;nbsp;pafeufekc: ie/^àCOCCbCOCCCblOatî Gallis p^m de cocu appella-tur. Pliniooxjfsdictaputatur,dequaßcItb.x-xv ii.cap. OxysPlinij. x 11. Oxysfoha terna habet, datur adflomachÜ dißblutu, edunt (^ qui enterocalem habent.Galeno autem Itb.ïiit. de fimphcibtis, oxys eadem qua, amp;nbsp;oxalis. Dicitur Pltnio oxys ettam,iundspecies. Porrb temperiem trifolium habet acetofumßrigida amp;nbsp;ficcam.Putridis acßtidis oris vlceribus medeturifitim arcet,lt;ÿ^ eadem,qua oxalis potefi.

A V R E v M trifolium abfquecaule herba efi: folia haket lata,magnitudinefohor urn afari, fed in très diui fa partes,^ magno altcut trifoliofimilia, inter qua medq ex ipfis radicibus graciles,teretesf,,fi{bhtrfull, ac modice ex virore rubentes,erumpunt cohculi, dodrante breuiores:in quorum fummofinguliflofculi; forma dr magnitudine, ranunculi hortenfisf oublisfimiles,colore caruleo dtluto, ex fenis,fep-tenisffoholis commifi, quotum medium exiguum occupât capitulum,pallets amp;nbsp;exiguis ßaminibuscandidis circumda-tum,tn quo fernen deinde nafcitur pariiu candicansf, quod fuaftonee maturum exilit.Radicesfubfunt graciles,nunte-rofa,nigra,cß in diuerfa tendentes: folia hyerne perman et: flor es, fi ealam elemensfuerit, Februario medio erumpunt-, fin rigidius: menß Martio. Semen Maio mature fit. Poß florum defluutum noua erumpunt folia, qua auerfa parte nonnihilpurpurefcunt,fed minus quim cydamimu minor.

NafiitiirplerifqueGernianufuperiorif Iods in ßlnis V}n~ brofts, inter fruteta : in inferiori hac non nifi fatum prone-nit. Herbarij noßra atatis hepaticarn appellant,Germanici Cöeï JcbcvUtMUt item amp;nbsp;suiücnhUc/Afic efl, trifolium aureu, noflris eamp;cneneranpt üquot; gïïïöcn icuercrupt/ Gallis hépatique : Baptifia Sardas,Trinitatem amp;nbsp;Trini-tatis herbam neminat. Sant qui lid/açiv efefußieemur, quam trifoliam herbam ef' lief chins firibit. Sed Balaris defcriptione nufquam extatite,nihildefiniri potefi. Refiige-randi

DE TRIFOLIO PAtVSTRI. il/ randt autan ac reficcandi potentia cam adfiriätone, lac haba pradita efi,hepati per cahditatem debilitato conf erre fertur,nam ^ refrigerat,amp; robur à non extguum confort. Laudatnr,c^ ad ramteem efficax à Bapt.Sardo perhibetur, fi reficcatapuluu cochlearis menfura, ex vmo aut iure aU-^ ^uo,aliquot conttnuis diebus exhibeatur,

Palvstre trifolium caulibus exit cubitalibiu, vi-rentibu5,leuibus, interna parteporofistfoUa et lata, glabra amp;nbsp;carnofitfafelorumfiue banarum folÿi fiinilia,nifi quod infingulispedictiliinon plura , fèd tria tantum vt trifolio: flores à medio caulis furfum verfits ordtne digefit, candtdi, foltofi: folliculi inde parui, rotundi, in quibus fernen ruffum milio fianiletradicibtis ferpit pluribtis,geniculatts,intus can-didiSjtit' porofis,in diuerfa tendentibus,qua er plurtbuf locts erumpunt,amp;caules folia f promunt,vnde facile herba ipfa latepropagatur. Saporan habet fernen nonnulla amaritu-dinisparticipem. Nafcitur rltginofispaluflribus locis,fierili ac^macro folo. Germant btbcchlcc id efl:, Cafloris trifohÜ, fine trifolium fibrinum nuncupant: Belga autein àftmilitu-dtnefoliorum cum banafiuefafilo, bGC^bOOnctV hocefi, fafelum hiremum aut bonam bircinam : Recentiores trifolium paluflre nommant. Cum ifopjro autan non exigiiain fimUitudinem habet, namphafïolo,fiuefafelo ,folijsfimiHi-mum eß, ita vtpropter hanc quoquefimilitudmem, vulgb etiam à Belgis,vtt iam diximus,fafelus nücupetur hiremus. ifopjron emm (^ phafiolum diet, propter earn quam cum phaftolofimilitudmem habet, Diofcortdes auctor efl. Additur amp;nbsp;alia in vulgaribus Diofcortdis cir Blinq exemplari-0 j btu

bus ratio: (^ in iUitu qntdem,Ta Kur a,x.pw To TiretKoif iht-xa. (tifi^i'ddefiyquod tnfarnntofolio dauiculasferat. In hu-ius vero,quontam folium,quad efi anifofnntle, in pampinos torquetur. Qm vmque au^lori, perperam acceßtjfe,fatis Diofeoridi« mantfeßu: necetenimfafeU, necfafèoli ,fiue dohebiffoUu ^^f^™^^ clauiculas habet, (^ anififolium, prater quod clautculu ca-reat,cumfafeli aut etiainfafeolifolijs, nullam habetftmili-tudinem. Emendandum i^itur Diofcor. exemplar, amp;nbsp;hoc modo legendum: ÏTÓ7nifoi’,ói J\l lt;fa.a-i'o\ov xMKoytni'ydoro toÜ ieniveu tmTili/ a , iTHat ^5 xitetxeti iT aapov 7ou KaKou, t^t^eu,a-TriffMTlaigt; 7;KnpHC,7:v^7:XtiTioiv [xiXetv^ia rill' yw~ trm,hoc efi,lfopyron aliqui phaftolum nommant,àfimililu-dine phaftoli, capitula ei fuut in fummo caule tenuia, plena femmütinguflu melanthio fimiHs. OMd verb deinde fequi-tur:Tb «Tè itófO.01/ ài'i'irr/gt;,id eß, foliÜ verb anifi, aut accejfo-rium ftmiliter efi,aut de guflu quoquevenit inteUtgendum: forma fiquidem folium ifipyn anifum referte non pot efi, quum phaftolifolijs ftmtlefit ; fed verofimilius eßab aliquo adicitum ; Ortbafq enim Itber ex biofconde tranffcriptm, hoc poßremum non habet. At que hoc quidem modo,Jßpjrt defcriptione emendata amp;nbsp;cafligata, trifoltÜpaluflre ei tam ftmtle efi,vt non altudquant verum ißpyruin videatur.lfo-pjri autem fernen, vt Diofcorides ait, contra tufirn ér dolores circa thoracemcummeltcratofumptumprodeß : confort etiam hepatitis amp;nbsp;fanguinem exfireantibus. Extergit enim,tnquit Galenus, ér incidit humorescraffos, cum hoc, vt corpora contrahat ér confiringat.

T vu vis ér ere cl as caulis altitudine pedis crifiagalU efiifoliaanguflaperambitum crenata:flores luteiaut can-dtdi.

did^itiertù vnica hand multam abfimiles : fernen latum, colore niffum aut fubluteum,in ralualif latte, qua quodam velutifoUtculo breui, conteguntur. Radix tenuü c^parua. ^afiitur in aruù lt;^ non rarb in pratte, vtrobiq-, inutilie c^ Vi:iofa:plurimaaflatis parte floret,Rel^aVâtClcn (^ QCC^ Ic fatclcn nommant,tirpleriq-, ijanCCaimncRcnS, vulgo Latine criftam galU, dr^alünaceam criftam, Germant SCdtOÛCl. Videtur nofinullie »MAlagoxi^tQ- veteribue dtcla, aut mimmulue herba. Depriore Pltniue lib. xxvi i. cap. v.flc: Aleclorolopkos,qua apud nos enfla dtcitur,folia AI«aorolo-habetfimtliagaUinacei enfla,plura,caulem.tenuem,fernen nigrum in filtquie. Mimmulum autem inpratiepeflimam, wimmulus. ftliquie etiatn dira ferendie tradit,lib. xviii.eap.xxvtu. SedaleHorolophofimilior,quant mimmulo, crifla gadt no-ftra videtur. Q^ autem bacfacultate aut potentiapradi-ta,cognofcere,cura adhac nullt fuit, cùm inutilie habeatur.

F o L i A fiflulariaparua habet, crebrie incifurie crifla', caulee tenues, breues, quofdamper terram ferpentes, altos ereâos,circa qtiosfloresvt criflagallinacea,fedminores c^ colorerubentes,ftltqua deinde haudabflimtles.parua,tn qui-bus fernen latÜ,ijr nigricans :radix tenais Qefibrofa. Nafct-tur in vliginofls pratie : herba non folùm parum vtilis,fed e^ noxia,ac pratorum ipforum vitium. Maioac lunio menfi-bus cum flore ac valauUs reperitur. Germanorum plerique biaim tû'üd/'alij leuTjhraut amp;nbsp;tïann Ictifjferain/ Grace ti^flior, Latine pedicularem ab effecta nommant, quod pecori ac iumentis,qua in pratie,vbi hacprouenit,paf-Cttntur,pedicubrum copiant gignat,noflri rooôc taîCieiV recentiorum nonnullt fiflulariam , non pauci criflam etiam

2ZZ » E TRIBVLO TERR ESTRI. gain appellant. Cu mimmulo Plinij phisß}tiilitiidfnis,lt;pua}n fuperior habet. Creditur adfißnlas ö^finuofa vlcera vtilü effe, nee non menfes,eir aliundeprofluentem fanguinem, in rmo aufiero découla,potaf^ fiilere.

Terrestres tribulus, ejuem nune deferibimus, caulespromit tenues,ftltofos, circa ijuosfolia ex multis vni cofia adnatis congefla, mochi fine fattui ciceru aut citius lentisfolijsfimiha: fruelusfecundum caules, pofi qutnq-,fe-liolorumflofculos,iuxtafoliorum exortUs,à breuibus dependent pedieulis,duri,multis aculeis oc ßinis borridt,in quibus fernen ; radice nititur fibrofa. Apud HiJfanos m aruùfre-quens,frugibus infefius, fedtamen, vt Plinius ait,interfru-gum morbospotius,quàm inter terra pefies numerandus: reperituramp;plertfqueltahaac GaUta locK : fruitus aflate perficitur. TßGoz^ Grace, amp;Latin'etribulus dtcitur, ac ad differemiam altérais m aquis nafcentis rfiCsz©- ^if~ o-«7®-, amp;nbsp;tribulus terreflris. Efl autem terreflris tribulus Theopbraflo duplex, mus folio exit ciceris: alterflinofo coflat,hune ttuZKAMv^or appeUari ait,ferius germmare, amp;nbsp;fernen nigricans in loboferre : ilium verb affair ßuepra-coquu eße. Cum -rirpaUi autem,qjii hoc loco defcriptus, ma-rMasu:T-^^^‘'°''^‘^^^^^ ' ^f^S''^ àquot; terreflremTheophraflitribuluni, reftris Di of- non omnino abs re, quis nuncupauerit. Diofcorides enim, condis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiii yfifjff terreflris tantum memii!it,huc omißt. Suufiqui-

dem tribulu,non ciceri,fedportulaca, fimilia tradit habere folia,ac tenuiora,!^ KZißena. ,flue tenuiores tenerosif ramulos , per terram flrat.t, in quibusflina acerba amp;nbsp;dura. Qtu certe tribulus !purz.a.r.cti'^^,altero videlicctTheophrafli tiibulo,

tfibulo,nia^isfimilis eß^quam 'n-fwaßuepracoquo. Cate-fum tn terrefin tribulo tema amp;nbsp;fitgida qualitas, qua, lt;ÿ-^dflringens,auclore Galeno,fuperat: frultus etus qqum te-nniufit partiÜ, fotus lapides m renibus cominuit. Térrefiris trtbultu

214 ®E TRIBVIO AQ^ATItl. tribulus,Dwfioridesait,drachmepodere epotus amp;inipoft-tus (ommorfisa vipera opitulatur- auxiliatur etiarn aduer^ fits venena cum vino potus ; decoéium eius rejperfum puli-tesnecat.

A cty A T i L i s triMus cattles habet longos, inferiori amp;nbsp;ea quafub aquis efi parte ^aciUores, adharentthus qui-bufdam loeit tenuibus fibris, veluti capillatnentis-,iuxta verb aquafaperfieiem craßiores cßfolioß, quorum longitude la-cuum amp;nbsp;locorum in quibus gignitur ,profunditatem confe-quitur, in ipfo enimfundo capiUamentis nonnuUis figitur, fumma autem parte aqua fitperficiem contingit : folia lata funtpopuleu aut vlmeis quodammodoßmtlia ,fed breuiora (ß forma quodammodo rhombi, per oras crenata, inter qua ßofculi exeunt,deinde fruäus auellanis nucibus maiores,ni-gricantes, quatuor duris aculeis modicerecuruis ,ßiinoß,in quibus nucleus Candidas, gufiu non ingratus, qui amp;nbsp;recens mandi, crarefaclusinolatfcontritin inpanem,vtfertur, cogipotefi. ïn Germania fuperiori,vt Cordus refert,m luto-ßslacubusamp;vrbiumfoßis, quibus limoßts fiibefl fundus, nafiitar:apud Brabantos ac altos finitimos Belgas, infiag-nantibus,puris c^fontanis aquis non rarb reperitur. B: at-thiolusnonjolttmindulciumaquarum lacubus,fed ^ in marinis quibufdam, iuxta Venetias reperiri, memoria pro-dtdit, TfiCox©- ivui'f©- Gratis-, Latinis tribultis aquatilis ßue aquaticus,et tribultis lacufiru-, officinis tribulus marinas dteitur ; Germanis WalïCCttUf| / Wf’ufrnnfï / fccnuf?/ ßacbclnufj / fpttjniif5:b4lt;m watcvnoatc óquot; min^ pfeCS; Gallts macres. Exiflimatur qttoque à nonnullis

sutomun;. Butomon tliudejfe,quod m Geopomcis Caßiani Baßi, Con-ß ant mo imperatort dedtcatts, lotis ßmbttur exire palnßri-biis:amp;quodlamis Cornarius vertit populneis niff'ts folia fimilta habere i RueUtus verb, folia ferre Irinis proxinia. Grateautejic legitur: ßuvTofÄiiv yfirireu ïrtoisiKioi,lt;^vry.et .Pä\uûia. içifm àeiftoif. FruHus autem huius tribuli, pleriq-, taflaneas aquatiles appellant. Refigerantis autem tribulus iße eß naturaiex humida amp;nbsp;fitgtda ejfentia tomponitur, quamagis in hoe aquea eß,quant in terreßri,in quaterreü ßioidumpotenttus,vt Galenus aitipromde inflamniationes omnes, rti Dioßtorides tradtt, tataplaßnate adiuuat : tum »teile aphtas, tonßllas,orisputredmes,ginpmalt;^perfanat. Suetus adoeulorum meditamenta eolhgitur. Thrates, Ph-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nius inquit, qui Strymona habit at,folqs tribuit equosfagt-

liant,tpß nutleo viuunt,pattem fatientes praduleetn, amp;nbsp;qM tontrabat ventrem.

Ca VI. icvLos habet fontalis,tenues,vitituloßos,ge-nitulatos,folia oblonga, betafolqs minora, dur tora^, qua tenuibus at longiußulis peditults infidentes, fupra aquas eminent, (^ tpfius fuperfittei,vti nymphaa folia int urn but: flores inßieis, ex dilutiorepurpura rubent, vt bißorta ,fi'-men durum. Naßritur inpaludtbus, latubus, vrbtunifoßis, amp;nbsp;alijsßagttantibus aquis, non rare etiarn in riuults lente fluentibus •.vbiquefiequens. Flores lunto amp;lulto ntenfibus eoßieuifunt,inter dunt ctiant Auguß/aut Septembri.Cre-ditur a Gratis -mTa/MyuTai' dicta, qua (^ fetyon-vf, La-tinisfontalis éf ßttata,Germant ^amferaiU / noßri foils tepwreupt/ Galit dpi d’eaiie nom mant. Potamogetton autem

Mtem, iiujuit Galenus, adfiringit (^ refitgerat ftmiliter foljgono/ed ejfentia eius craßior efi,quanipo[)'goni:fru.ri~ ginibus vtile,^ contra veterum vlcerum depafliones-,auctor Diofcorides. JFluitatamp;in aquis, aceiusocenpatfiperfi-tiemßicutifontahs, hatus reluti alteraßecies, quem ran^ P z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;morfuni

lutei, ex tribus foliolis, plantaginis a.'juatte^floribus maio-fes, lulio aat Augußo co:ßicut. Pro radicibus tenues fibr£ funtjijuii ex brem ac porno veluti capite, vndefoliorÜ exor-tus ,fundunt ver fus tendunt : aquoetiam tranfuerfe fibra exenntjquibusprogcrminantibitsfeipfum muUtpltcat. Re-periturfimiUbtu amp;nbsp;qfdem crebrb, quibusfontaltslocis: no-fin 1)01fc^cn beet/ ideß. rano morfmn, vü dixtmtts,op-pedautpleriq-, etiam ny!nph£am paraam,amp;depn plom^ pen. Fontahsfiuepotamogetonisfpeciesvidetur, etufdem cum eofacultatis.

A QJf AT i L i s violacauleshabetteneros,re^os,fiit-guUres,folio circa imum coulis,orbtculattm ipfum ambien-tia, multßidaftmilia quoddmodof£ntculo,antvulgarimih lef oho,vertim quam hums amphora maioraf : flores iuxta fummum eaulisproueniunt, ipfi orbicalato ambitu dige-ßt,amp;ex quinque foliolis congeßi, Leucoqsflmiles,fed minores,candidi,medio tllorumluteo,odoratt : radices fubfunt tenues,fibre fa, nigro, extrema tarnen parte alabafiri modo reßlendentes. Tota herba,ante coulis prouentum, fub aquis condttur,atque tune ei innatansnouella videtur abies:coulis verb vbi excreuerit,vnà cum floribusfupeificiemfuperat, ac fupra aquas eminet, Reperitur in lacubus amp;nbsp;aquis flag-nantibus aut pigriusfluentibus,apud Belgas plurimamoflri violant aquatilem, t^ vulgb toater PÜiccen appellant, GaUicè gyrofflees deaue. Petrus Audi Matthiolus m commet,trijsfuis pro Myriophyllo pinxit,quod Latine etiam millefolium,aliud tarnen à mtllefoho habetur,qui e-poniatuc psKiitmrLiQ- nominatur. Defcribiturautemp.vfibtiurxwa

Diofcoride bis verbis: Caulicuhis efl ftoin^^vnstid efl,ftngu- Wiophy^ Ltru,tener, micaradicentxus, drcaquemfoltamalta, llt;t-^' uta,femiculofimilta. Caulis ipfe Ù7rMvpp@~‘ fiae fabrabes, i'icfmMAlt;i{,verficolor. Nafcitur palaßribus lotis. Cum qua defcrtptione,viola ifiapaluflris non admodum conuenit,qua nee caule efl fingulari, nee radice mica : confiant enim radices multis fibris,amp;coules promit complures. Faeuhotem autem viola paluflris jrtgidam videtur habere amp;nbsp;ficcam, nullius tarnen in medicina vfus,

A Q^ A R V M foboles amp;nbsp;njimphaa vtraque efl,Candida videlicet ér lutea : folia Candida habet in longis, tereti-biu,glabris,intusq^porofispediculis,magna, lata, amp;prope-modum rotunda, atque plurima partefispematantia, qua fuperiori parte glabra ér aquahaflunt, mferuiri verbfibris aliquot dfimeta .• flores in fimilibus caulicuUs ér inflngulis finguli, candidt, ex complurtbusfoliolis oblongis ér acumi-natis,in quorum medioflamma malta lutea:pofi florem capitulum prodit rotundum, in quo ferne nigricans,filendens, mihomaius. Radices fttbfuntcrajfle, nodofle,forisnigra,intus Candida acfungofa, vndeplurima e.xeunt fbra, quibus in fundo baret. Lutea, foltafimilta candida fllt;nt,paulb tarnen oblongiora, foliorum florumfj pedicultfimiles, niji an-gulofii effent : flores lutei, e.x quinque tantum foltolis breut-bus, rotundiufiulis commifi, in medio quorum capitulum gigmtur rotudum,turbinatum,compluribus lateis fiammir bus circumdatum, in quo, vbiadmaturitatem peruenent, femina quoquefflendentia, matora quam alterius, triticeo grano minora. Radices eraffa funt,longa, quibufdam velut t acetabulis afiera, intusforisf^ candtdii ,fiibflaiitiafuKgofa

(if poroßi. Nafcitur vtraque in paludibus, fia^nantibiu aquis,ampliigt;ribnsfoßii, amp;ptgro lapfu dUabemibus nuuHh acfubindeflamintbtis : M^io aclunio floret. Gratis rviJi-ÇM» at LatinisfimUiter nymphaa, qubd aquofa loca amet, diiba , auctoreDioftortde : offitinanenuphar nuncupant. Apuleius Latine ait appeUari,matrem Herculaniam,algam palujlrem,papauerpalnfire,clauttm Veneris ac dtgitum Ventris. Martellusperuetuflus auHor,Latine tlauam Herai-lis, amp;nbsp;Gallit'e baditin nominari refert. Germant toaffeV waticnvlöoyüjnwi/ljüïttrattg / fecblnmcn / toaffer giigCU; Belga ^Ïoïn^tn appellant ; Galli blanc d’eaue. Lutea flos ßKilt;i:a.fa., vt Did ft ondes refert, dititur. Habet autem, Galenits ait, nympllaa turn radix,turn fernen defle-candi vim tttra mórfum : itaque ventrisprofluma tohibet, fernen f flue per infomnia, finealto paélo immoditepro-fluent retinet. lutiat porrb etiant dyfenteneos. Caterum njmpbaa, qua tandidam habet radieem,potentioris efifa-, cultatis,vt amp;nbsp;muliebri medeaturprofluuto. Vertim d“ bat, amp;nbsp;ea quoque qua atram habet radteem ex vino nigro au-flero bibitur: nonnullam habent df abflergendtpotentiam: itaque amp;nbsp;alphas fanant, amp;nbsp;alopettas: ad alphas materan-tur aqua : adalopetias pite liquida. Sedad hat aptior efl ea, tuius radix nigra efl ,fieuti ad aha, tuius alba. Theopbra-ftus,trita,inqtiit, amp;plaga impofita, fanguinemfilieretra-dttur. Nafira at as, tandt da nymphaaflores, ad tapit is ex taufa talida affectus tammendat : lutea verb raditem ', re-num amp;nbsp;vefita taltdts morbis meden, amp;nbsp;aduerfiis gonor-rbtea}neffitatem,nontemer'eexiflimat.

L A c V s T R i s lef! ' ,velutt muftus quidam viridis efl., minimisfoHolis,retimdis,lentis magnitudine,e quorum medio,

DB RANVNCVIO AQJTATItT. IJJ dio^nfertori igt;4rte,tenaißimxßbr£ caßtHorum infior defcen dunt, qua ipfis radtcum loco funt:caule, flore c^Jructu Cit^ ret. In lacubus, vrbtum foflu, ^ al^s non decurrentibus autfluentibus aquif, innatans (^ latè flepe fluperficiem dus occupans reperitur. Gr£cis itó,M( à ït)rarnKf^Lebrav dici-tur-, Latinis lenilacuflïM, lens aquatilu, (^ lenspalufirif. Phannacopoei aqu£ lenticulam nommât, Germant HICCC-Irufcn z Bf/^æ toatcclmfcn, ö-fiequentim cnöni gCllCn,/zoc ejflanatum berbam, quad videlicet earn anates pafcantnr, Gallt lentille d’eaue. Eftautem, vt Galenits tradit,humide ^Jrigida teinperatur£,vtrimque exflecun-do quodammodo ordine. Prodefi, Diofcortdes att,omnibus igt;iflammattonibiis,eryfipeiatis.podagrisq,,ó‘perfe,amp;cum polenta impofttaipuerorum etiam enterocalos^lutinat.

Ranvncvivs aquatilis cauliculos habet rotundos,tenues, in rectum amp;nbsp;obliquum flarflos : folia fub aquis }nultifida,cham£melifolijsfimilia, extra aquas autem ro-tunda,amp;per ambitum crenata : flores candidi e^ odorati, forma ranunculiperflmiles,quos, velutt in bortenfl ranun-culo.aflera confequuntur capitula,flemen continentiairadi-ces tenuesflunt ^ capillaceaiinfoflis aquas habentibus, (^ lente decurrentibus riuulis, necnon iuxta eorundem ripas, acalijslocis humentibusp^ignitur. ApriU,Maio ^flubinde lunio menflibus abundè amp;nbsp;late floret. Ranunculus quidem eftaquattlis, c^ poljantbemum aquatile : pharmacopao-rum i^ berbariorumpleriq-, hcpaticam aquaticam, i^ he-paticam albam perperam appellant, amp;nbsp;cum maiori errore refripcranttshepaticaalbaloco, medicamentis admiflcent: '

facultatefiguidemhieaquatilisranancufuseaUdusefi, amp;nbsp;ranunculo herb^fimilis.

Sagitta herba in longis trianguUribus leuibus pe^ diculis, foliaprofert triangularia, ari folijs longiora amp;nbsp;an-l ' nbsp;nbsp;nbsp;gufliora, alata fagitta enjpidem proxtme referentia, inter

qua medius exit cauhs rotundusjauis, intusJpongwfus, in quo per interuaUa term nafiuntur flores, amp;ipfi ex tribus foliolis coinmifli, candidi, ftaminibus quibufdam in medio puniceis.Floribus fnbnafcutur,vtrentes, rotuda amp;nbsp;nonnihil ajperapiliila, caflaneis minores: radices fubfuntpallida cr fibrofa : gignitur tn lacubus amp;nbsp;aquis refedtbus : radices in fundo harent : folia àrfruéius fliper aquas eminent: floret potiflimtm Maio : fruélus lulio perficitur menfle. Sagit-tamamp; fagittalemrecentiorcs appellant, nonnullt Itnguam ferpentis,amp; vulgb fci'pcnts tongljen. Sagittam autem, orirdftt. a Gratis ■^nraiw appellart ■, Magonem referre Pltntus tra-dit-,piflanam dicit à Gratis vocari,quam inter vluas faoit-tamappellamus,ltb.text. cap. xvi i. Pifiana, quadam etiamfliecies videtur noftris anonymes, qua folia habet lata, rotunda, hederaquodammodo fimilia, fed tarnen afaro fimiliora, (quod amp;nbsp;ipfum hedera defcribiturfolio) amp;nbsp;ma-iora, in longispedteuits è radicum capite enatis, quafluper aquas vttfagitta eminent: florem , autfrudium nullum fa-cere exiflimatur. Radicesfibraflint longa, flubnigra:nafii-tur infiagnantibus aquis, amp;nbsp;qfdem quihusflagttta, lotis, inuentu tarnen rarior. Nomen apud noftros,rt diximus,non habet,veterum autem epimedtum efe videtur,de quo Diof-^imedium. ^°^tdes hatfltripta reliqc:t : PviijalS'iiiii Ka.exis efi non ma-gnus, hederaftmiltafolia babens, vtplurtmttin detem aut duodetini,

éuodecim;neq-,florem neq-,fruiltitnfert:radices tenues,nigra,graueoientes,^uflufatuo: nafciturm locisaquofis: fo-üa cum oleo trtta, mammas increfcere no finunt, impofita : radix conceptü adimtt:folta trita,^ cum vino pot ata,pofi menflruaspurgationes,drachmarum qmnq-^pondo, dtebus quinque,flertles conferuant.

A c^v AT i L E fedum,folta habet aloes herbafimilia, fed bictaora amp;nbsp;minora, per ambitus, duns quibufdam bre-uibus aiuleisjfinoja, inter qua vagina quadam erumpunt, caticrcrumforficulisperfimtles ,quibusdehifcentibus flores exeunt candidi .trturnfoltorum,rana morfus perfimiles, lu-teoLi, extgua ft antina in medio gerent es. Pro radtcihusf-bralongafuut, rotunda, Candida, craßioribus Ijrarumfidi-bus, aut Icngis lumbricisperfimiles, quaab tpfofoltapro-nientejbreui capite defi endet es,aqua fundum petunt,quem tarnen rarius aflequuntur. Ixeuntab eodem amp;nbsp;aliafibra, qui bus vii rana morfus multipUcatur. Pepentur in flag-nanttü aquaru lacubus,crfoflts, locts circa Scaldim amp;nbsp;Di-Itain Peigijflundna.compltirtmis.MaximafoliorÜpars vnà cumfloribus aquas fuperat, reltqua ipfiusftirpis,fub aquis conduntur. iunio, luho, er fubinde Auguftofloret. Sedum appellait potefi aquattle, ab aloes videlicet fimilitudine, quod Latine quoquefedum appeUatur-, à quibufdam canert che!a,fiue canertforficula dicttur. Videturautem s-fATiams ó t iri Tae vi'dra't’ ifvóuivos,id efi,flratiotes aquatilis,qucm amp;nbsp;s-!gt;a,Tidvii' mnt/s.ior nommant, Latine militarem atjua~ tilem quis appeliauerit Nam aquis innafcitur,qfdemqj fu-pernatat,amp;fifibra illa quas ad aquarum fundum demittit, radices non funt, abfq-, radice etiam vmit : tam (ß femper-uinf

DE SIO. 1}9 uiuo orbiculato foliorum ambitufitntlii efi,folijsjj quant U-lud maioribus ac longtoribus, neenon rofrigerantis ettam natura, qualemfiratiotem potamium eße Diofeoritles memoria prodidit. Sifiit autem bicfiratiotes, eodem audore, fanguinem èrentbuiflucntem ■, vulnera ab inflammatione afferttat: eryfipelatis amp;xdematts cum aceto impoßtum^.^ prodefi.

S i V M longu » truubualibtu aut amplioribits, craßis, finatis ér mantbut ajfurgit caultbtu, qtii fitpertus attenua-ti,tn alm quafilam diuiduntur ; folia ei oblonga,explurtbus alijs corrimiffa, quorum fingularta^pingma, glabra, ér pet circumferenttam ferra modo tneifa;, particulanbw hippofe-Imifolijs minora: flores in vmbellis candi di.Radices tenues, nigra ér capillacea v.elutif.brafunt,qua non modo fubflint-, fed (^ caultum geniculis adnafeuntur, qs quibtis aquis con-duntur aut limo infigunturpartibiis. Apia aut etiam hippo-felino,totaherbaodoratior efijnaphthaffulgb petrolei)odo-^ re vicina: inperennibus nafciturrtuule,amp;fubinde,fedra-rms, in refedibtis exit aquis. Julio é‘ Augufto floret. Ger-manorum pleriq-, Wadcc fpptfi) ffofcl) cppub toalTcC HlCtCb ér noflrate dialecto Water cppp nommât. Plinio ac Latinis lauer, Diofcoridt a-ioe efl : quod in vetufliseius exemplaribus, anagalhs'aquattca ér tuncus qtioq-, diet odo-ratus legitur: vnde occafionemfiimpfliffe videntur, qui ana-gaUtdem vulgb, distant aquaticam, vertint fium ejfe exifli-marunt. Qui ft diligenter fq defcriptionem expendtfl'ent, voctbus bis/uppofttitijs, aut adulterinis ,parum aut nihil trtbuendumffacileanimaduertiffenti Nam cum anagaUide

aquatica^aut iÜco odorato/ium, vti à Diof.defcribitur/tnii litudinis habet nthil.Efl etenirnfiant,vti/cribit,âa/afiw àf-âiii,KnrttfQi',lt;Bvt2,tt i^v TsKetTia ÎTrTnmKiva ioix,ô']a,iJil)(.fi-•npa i't^ipa/^a.Tilt;^ùvrct,idefi,fi'Utexreâtus,pinguis,folift habens lata,htppofeltnofimilta/edminora amp;nbsp;odorata,qua~ lis net tuncus odoratus,nec anagaUts aqaatica, qua neq-,fru-ticis Ipecte adolefcit, aut odorata, vel htppoféhno altqtio modo finults, fed plane dtfitmilis , afio his de caufis multum different. Porrbfiant,vti Galenas ait, quantum gaffa odo-ratum eff, tantum etiam excalefuctentis facultatis eff par-ticeps. Crudum coéium^ efa calcul9S,Diofi:orides tradit, conterit amp;nbsp;expellit,vrmas cit,partus (^ mffes euocat,com-eflum dyfentertcu vttle. sio autem fiue lauert odore (!;r z facultate proximum eff, altérant quoddam velutifq gênas, multb tarnen amp;nbsp;minus tir tenuius. Caulieuli huit fitnt te-nues,rotundt,laues, obfeurègeniculati, inanes, iuncis quo-damodofimilestprofolqspauci,tenaesfitnt amp;nbsp;inanes quoq-, pedtcult ,fiiue pd'^jis auttofia, à quibas parua altqaot amp;nbsp;angaflapromuntur foltola : flores in exiguisvmbetlis ,fea-btofaangufiioribus tir minoribtu, candidt, fimultomprefii exeunt ; fernen anifo maius ,fubcandidam ,fuperiori parte latius. Radices tenuifitma tir mgrafibrafunt, caulibas in-ferius adbarentes:emittit verb tir ex imo caulis,flbras oblique ferpentes, qua alicubi terra aut lato harentes, radices faciant tir cauliculos pronmnt ,fi;ipfam hoc modo multipli-cante ffirpe,qua tarnen tir femme fieri poteff. Repentur ta perennantibus riuulis, aut alqs aquisfrequentius, ac fitpißt-m'evbifiiumgignitur : non rarb etiam tnpaluflnbusc^ri-guis,tuxta riuulos acfoffas-.adoleficit etiam in hortis aut alibi,locis no perinde humidis,fittu,qaod tarne minus attollttur tir breuius efiifoltafi habet terraproxima, carefoliofiimt-lia,fiedtenttiora;rehqua verb,vti dus quod in aquis exit-, ra-

dices autem craff^, parais ßlueßnbus rapufimilei, veram minores ac breiuores, à faiblis e^^tranfaerfaquadam fer-pentes exeunt fibr£,quibus feipfum multipUcat. Ita non ra-rb in alinm locum tranßat£ßtrpes ,formam effigtemq^ aU-qua parte commutant : floret afliuis menfibus : Augufto fernen,m hortts quidem,ad maturitatemperuenit.Anonjmos amp;ab/que nomme eft,niflflum illudfit, cui o-j^oinu »ftpM-rtMOyideft,iunci odorati nomen tribuipotefl: : quodfio da- lundis odó-tum legitur, inter eas voces,quafuppofetta habentur : quo nomme flud fq genus non improprie appellaripoffe videtur, quandoidtcaulesjunt luncisfimiles amp;nbsp;odorati, tametft non tUe fit odoratus iuncus, qui proprio ac verè talis nommât ur . nbsp;nbsp;Efl verb amp;nbsp;tertium ,fio odore cirf acultate cog-

natumgenus: caulem ifludhabet crajfum,manem,genicu-latu.fupra aquas bicubitalem, autlongiorem, inplures alas diuifum,primiim viridem, poflea verb, quum fernen matu-rum efe ceperit, in luteum languefcentem ; folta hortenfis apq (vulgb petrofclmi) tenuiora .-flores m non magnis vm-beilis, parat funt ^ candidi : fernen odoratum ,fubruffum, anifo maius. Radices fibra funt, veluti fq nigra, ad inferiorem caulis partem ipfisgeniculis adharentes. Exitqfdem ac fimiltbus quibusfium locis, c^fimul cum eo fape reperitur: aflateflorisprodublio : Auguflo fernen maturum efl. Apud nofiros,qaodfiiam,nomen no habet,offiemisetiam incogni-tum,ficuti amp;fium : à PliniopheUandrium nominatum vt- pheUandnu; detur,quodlib. xxvii. cap.xi 1. ferait in paluftribus nafci,folio apq • potefl autem amp;nbsp;ifludgenusfium illud effe, quod pfeufippus,apud Athenäum maqtianafciafirmat folium f haberepaluflri apiofimile,de quo Homerus:

Aufi Jé Kensara puiXeiM'i o'iau « J's o^iXivau, id eß, Sunt apio at que fio etreum molhflima prata.

defaiptofw. ^i^d autem ad facaltates harum duarum ftirpium,hauddubium efl, quin vtraque cahdafit amp;ficca, acfiopotentta ac temperamento fimillima. Quade caufit, vrinam amp;nbsp;menfes prouocant, ad veficafi'igidos affeHusn’ti-les,ç^ ad calculÜ:quem comminuere ac expellerepojfunt,fi natura fiiajriabtltsfuerit.Plinius,phellandrij,inqiüt,fernen bibiturpropter calcubrs^vefica incommoda. 'Prater has, 4 ér altam quandam pro fio Matthiolus herbam depinxit, quam à Senenfibus Gorgolefirovocarirefert. Pinguis eft, Gorgoleftrü. inquit,planta, caulerectoffolqs latis, in ambitumferratis, olufatro fimtlibus, fed minoribus ^e odorats:floribus candi-dts femme corniculis inclufo:exit qfdem qutbus nafturtium aquattcum, locis: rari admodumfuut,addtt,foutturn riuu-lt,quibus aquaticumfifimbrium innatet, quigorgole^lrum etiam non habeant. Pfe atstem hoe gorgolefirum verum fium ac lauer,fcriptum reliquit ,hiobis tarnen non aliud verum ac Diofcoridis legitimum effe videtur, quam hoc capite primo loco defcriptum, quod fq defcriptioni, per t/mnia re-j^ondet.

Nastvrtio aquatico caulis eft crafus, longus amp;nbsp;inanis: folia wulta, oblonga, amp;nbsp;virentia, explurtbus in ro-tunditate oblonpu compofita : flores iuxta alarum tir' caulis fuperiorespartes particulatim prodeunt : filiqua deinde rotunda, tenues, oblonga, in qutbus fernenparuum lutei colo-ris.Pro radtetbusfibra tenues Candida ffint,cauh qua parte aquü immergitur,plurtbus locis adharefcentes. Infontiü hmpidißimorum riuulis, ér alijs locis puras aquas habenti-0^ 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'«,

DE NASTVRTIO AQ^ATICO. 147 tus,^ignttur:floret aflate,ferne intereà maturatur: hjber-nù menßbuf ad epulas infertur, amp;nbsp;acetariorum locum ex-plet. Tota herba odoremfedfaporem ma^is naflurtij refert, vnde c^ tilt nomen. Appellatur aute nofirts toate^criTc/ Germanit bliUlUtjCfj, Italis creffione , Gallis creflon d’e:i\ie.Lattnè recentiores naflurtium nominal aquaticu: plerique etiarn naflurtianam. Diofiondis aute loa-ópQfitiiv iTiiirfluefifmbrtum alterum efl, quad à nonnullis, quia guflu iiâpi'ctuar,hoc efl,naflurtium repr£flntet,iu(pS'etfMvti notninatur ; ab alqs verb flum . Appellatur autem fium, à Crateua,ac Plimo.Crateu.asfiquidem irt!gt;v,ait,-7róx ^apro- sium cm-nj'nf, órjygt;i,i^oumipü)O\a.Ta}O.et,'!npilt;tip«,pfti^ova»S'ióa'- “u^c. pw,piKaea,-mpi-Y)-ó^iiiira. ïu^apai, idefl, Sium herba efl fruticofa, vilis, multaferensfolia, rotunda, maiora quant mentha,nigra amp;nbsp;ad erucam accedentia. Pltnius verb ,libr. sium Plinij.' XX11. ca.xxi t.Sium,inquit,latiusapioinaquanafcens, pingums nigriusq^,copiofumfemine,fltporc naflurtq.Q^a-rum defcriptionum vtraque naflurtio aquatico conuemt, quodnonmododiuifurafoliorum, aut flore éf feminead erucam accedif.verumetiam odoreac fapore horteft naflurtio,ac erucaflmileefl. Facultatem autem flud naflurtium euidenter habet cahdam drficcarn ; adflomacacen , quant Germani fcoïbïich amp;nbsp;fcooibltpcb nuncupant, in vino aut lalle décolla,amp;aliquot continuis diebus epota,mul-tum igt;rodefl.l’rinam prouocat,calculum amp;arenulas conte-rit ac e.vpelht ■ rembus amp;nbsp;vefica vtile. Sant qui référant maligna, amp;nbsp;antiqua vlcera, vtiliter decollo eiusfoueri, ac lauart,herbamf ipfam deinde imponi. Galenusfiflmbrium alterum, cahdam habere (^ficcarn temperiem , ait, cir virais quidem f icundt, ficcum verb tertij ordinis. Eftur,in-quit Diofcrudum.vrinas mouet:purgat lentigine amp;nbsp;ephe-lim,tota nolle impofitum, niatuttno^ tempore detrallum.

F L o R i, w vulgo nuncupant,cuculi mox à radteefo' ba in oblongispediculu funt rotudtufcula, inter qua medtut gt;nbsp;exit caulu tenedus ,pedalifer'e altitudine, circa quern folia tenuia, eruca bortenfi^foliorum diutfura : flores in fumino candidi,aut modteè purpurafietes, paruis leucoqs quodam-modofitnUes: fernen in exiguis valuuUs minutum: radixfi-brofa efl. Nafiitur non tam tn aquü , quàm in lotis bumi-lioribus, ^ qua creberrime, non modb calefti ac pluuiafed dr riuulorum , ac redundantium fiagnorum aquis irrigan-tur: florem plurimaaflatis parte edtt.yulgbjVtifcrtpfimus, cuculifloremappellant : pleriq-,naflurttum aquatteum minus, vel naflurttum aquatile alterum :Germanici gaiicl)^ blttlll tmlöcvkfcfï t^ wifen^tci^diatur, Brabantice coccfecoccK blocmcz rlcyn toaterbeeffe: GaUte'e paf-fèrage fauuagc. Siflmbrq alterius ffecies quadam effe Vtdetur,eifacultate ac temperamentofimilis.

C A V L E s anagallis babet aquatica,pingues, rotundas,^ in nonnulias alas diuifos:folta érafla,lauta,lata,fub-nigra : flores circa cauliculorum e^ alarum fumma, caru-leos,anagalltdis foemina floribus fimiles,fed minores. Radix fubeft candtda,longaferpens, tenutbus barens fibris,ex qua complures attclluntur caules. Et tn refedibus exit aquis, e^ circafontes, ac rtuorum aefluutorum margines. Iunio,lu.~ boat Auguftoflores,fernen^profert. Noftraatasanagalb-dem aquatteam iiomtnat,plerique becabungam, à Germanica

nicaappeUationevoce mutuata, Germant bAC^pttttS^m ér puiigbê' Bel^a watccptingbc« 6'’ bccffep«ngbê/ Galli berle nommant,vnde amp;nbsp;berula Latine dicitur. Mar^ cellia tarnen berulam dtcirefert ,quam Graei leaks'A/ju'vtir vocant. Putatur autem anagallü hac, cepaa effe, quant Diofiorides portulaca fimtlem (èribit ,fed mgnoraJjabere folta, ér radieem tenuem, cum qua anagallis tfia aquattea cotmentrepoteß,fipcr ai'Ti'ipfinm', Kn^Ti-ala, id efi, bortenfis dicatur. Omdft verb idetreo Kgt;t7mta , quad velfolum,vel vt plurimtim tn hortis nafcatur,noniinata fit paru ei anapaUd hac reßondebit, qua nu/quam mmus quant in hortù nafei' tur: natura fuain totumßluefirü , aquofarequirensloea, perenniterq^riparipaflulans. QtMlitatem autem actem-periem anapatluaquattea calidam habet acficcammaflur-tioaquaticoßmilem,remil?iorein tamenteditur etiam vt il-lud, ér ad Germania maritima ï^uy^fiov malum , quod fcitcvbupcb appellat,vtilu quoque,eodem quonaßunium aquatilefumptum modo. Diofcortdes, cepaam, att, tn vino potam,vrtnafliUtctdio, ac veficafiabte laborantibus opita~ lari,prafertim adduoradicum aßaragi,quem mjacarithum vacant,decoólo,

H V M i L i s herba cochlearia eß : folia fert in média-cris logitudinù pediculis à radiceexeunttbue, copluraßlen-dentia, lata, craßa, modicecaua, inßarparut ér non valde profundt cochlearis, interdum nonnihilangttlofa: interfolta caulesprodeunt dodrantales : ßores incoltculis candidi,fi-ctindum longitudinem r^num nafcuntur : fernen paruum, ruffum,in exiguu valunlif,vti naßurtißradices tenuesfunt ér

^ albiifibra. In Frifia, HoUandia, ac alijs maritimis inf(' rioris Germania regienibus, locû paluflrib^,(^ circa aggC' res jponte nafcitur : apud Brabantos cir alibi quoq-jàn hör' tis fata,féliciterprouenit. Amat auten non aquas vel aquo' fa,fedpalufiria loca amp;nbsp;rigua .• floret Aprili amp;nbsp;Maio menft' bus,altero àfatione anno,feme Maio ^ lunto parttculatim tnaturefett. dominant earn HoUandi, Frifq , ac ahafiniti' ma nattones loffcîUvaut cÿ- Îcpclcvupt, Latine cochlea' riant: veteribus,nifallor,incognita. Nam cumTelephioaut Brttanntca(quod altqnando fufliicatifuimusflton conuenit. Caule enirnamp;folijsportulacam non refert, vti telephiutn: nec adflringens aut lapathu facu/tate aßimths, veluti Bri' tanmea eft, Dtofeorïde amp;nbsp;Galeno auLtoribus. Facultatan autem cochlearia cahdam euidenter habet, amp;nbsp;ßecam , vi' rentt nafturtiofapore,amp;qualitate perfimUem. Malo,quod StojbufK. ICOïbUCb Germania nuncupat,efficaciter medetur, tn lacte aut vino décoda,eß aliquot continuis dtebm epota. Efl aU' tem malum iftud graue,permoleflum,ac diutumumytbfee' dunt, tument, e.vulcerantur^ gtngiua : ex ore malus odor: infemoribusautcrurtbus liuores,haud multumdiflimiles ijs, qui parte quapiamfuggillata exatantur,creberrtme cO' comitanturfactes reliquum^ corpusfapenumerb pallet-,pe' desq^ oedematoft, reluti tn leucophlegmatia. Caftrenfis-, 0 laus Magnus ait tn gentium Septentrionalium hfloria-, efl morbus, qui vexât obfeffos amp;nbsp;mclufos, ac falforum vi' dctur ciborum efu nafci,frtgida verb murerum exhalations foueri. Nommant hoc malum Germani, vt diximui,^^^^ buch amp;nbsp;feOOXbupefe : à Plinio huius mali flmptoma, os infeftans s-ofsaieetièb ; crura verb afficiens,miXigt;rvfCn appel-latur: Marcellus vêtus fcriptor,oris malum ofcedinem nun-cupat. Hippocrates Itb. de internis ajfedionibus,huicmalo fimile(fl modo no idem eft)defcribit ,quod iiXior eiifsccnTm ttomi-

nominat. Ex ore male,ait,olet à dent thus,^gingitta dtfie-dunt,amp; à naribiufanguiffinit: aliquando etiam ex cruri-btu vlcerapallulant,(ir alia fane feilt,aha emergut, amp;nbsp;color fit niger,^' eutu tenuis.Ex crajfoaute,fi’igido,lento^fan~ gume, tjualis efi,non ex aduftione,fed qut veluti limits fan-guinis, melancholicus fuccus,originemfumit: qui expraua viuendi vtcius^ ratione, vf diximus, in corporibus colhgi~ tur. Afficiunturautemper hoc malum, non modb oculis patentes partes, verum z^ interiores nonparum laduntur: namtecurquidem nonrarb , creberrim'eautem lien, crafia hutufcemodiffi-igido lento^ fucco replet ur,tumtdum^ effi-citur,vtpote cuius fubflantia rara laxaq^fitjamp;promptißi-ma adrecipiendos huius generis crafitores frigidiores^ hu-mores. QMdamp;Hippocrates,prorheticiltb. ït.fcriptum reliquit. Gingiua,ait,viciata,amp;oragraueolentia hts funt, quibus filenes magni.Qmcunq-, verb habet filenes magnos, amp;nbsp;nequefanguinis eruptiones ipfis contingunt, neque oris graueolentia, horum tibia vlcerapraua habent, amp;nbsp;cicatri^ ces nigras. Tradit idem Paulus Aeginetalib. 11 .cap.xi,ix. vbt huius mor bi differ entiam, ab icier o nigro,promptum efl videre. Sedde hoc morbo hacienus, (^prater inflitutum: nunc adfiirpes herbas ff reuertimur.

F o L i A à radicegladiolus aquatiUsmultaemittit,iridis lutea folqs angufiiora, longioraff, inter qua caulis médius exit,duos longue cubitos,aut altlor,kuis,aqualu,nullis internodes interceptus, in cuius fummo complures erumput | fiofculi, longioribus pediculis infidentes, in purpura diluti, ! nbsp;nbsp;in quibus flamina exigua aocei coloris : fequuntur inde ca

fitubi purpurea, quafi rotuda,partiarum pUtdarum infiary amp;nbsp;in hu fernen minutum. Radix craffa, Candida,genicuUf canflat,deadharentes fibras complûtes habet. Nafcitur Iods paluflribus tn flagnantibus aqui5,aut lente pigteq^fluen tibus riuulif. A Maio ad Auguflum vfquefloret. Noliri toatcc Itfch appellant, Latine glailiolum paluflrem flue aquatiUm, plertque etiamfitrpum.Videtur Diofioridu efli Bm.çyàviw, quodfoliagladtoltfedangufliora, amp;nbsp;magis tn- spuganion. clinata habere, lt;jr in fummo caule quafi globulosferre tra-dttur. ^ipiS'iw id quoqae d nonnullis nuncupatur. Faculta-tem autem gladiolus tflepalußrü refrigerantem habet, non tarnen infignem. Diofcorides flgt;arganijradicemamp;fernen, cum vino dari ait,à ferpenttbus iitis.

PlAtanarta angufla habet folia, aflera, dorfô tminentiort quodatnmodo tnangula: caules laues, rotudos, btcubttales, aut altiores, in ramulos amp;nbsp;alas quafdam diui-fos : fruchts circa hos complûtes, rotundi,nucis parua mag-nitudine ,e'3'vbiadperfeélionemperuenerunt, afleri.pla-tani pilulis quadamtenus fimiles, coloris herbacei .• radices fubfunt fibrofa. Locispalufiribus,perennes aquas habenti-btu exit,ac tu^ta tiuulotum quorundamq^fluuiorum mar-gines: ptlulas Auguflo menfeprofert. Platanaria à fi-nduÜ cum plataniptbilu fimilitudtne nuncupari potefl. Ex no-flris plertque rietgras nommant, td efl, gramen arundi-naceum, ac Gracè KaAnputy^as-tr : non videtur tarnen gra- Gramenatü-tnenarundinaceumeffe, quod Diofcorides ait, in Babylone dinaccum. iuxta vias nafit àquot; tumenta necare,tradi. Matthiolus hanc vel

DE HARVNDINE VVLGARI. 2)7 veî buic omnino fimile pro jparganto depingit,vertun quantum ab eins defcript 'toneabßt,velfoluspdularum fitm ofien-dtt, qua non i-o-' dgt;cfiov re navKe ,fiue in furnmo caulis modo,fed ée multb infra einsfurnmum cir alibi quoq-,,exoriÜ-tur. Plus fimUitudmis platanaria cum ßerlfso^ habet, eu- Butomon iusTheophrafiuslib. tiii.defltrpiumhifioriafapiusme- TheophtalU. ntinit,quod^,ait,locispalufirtbus exire,folqs multis angu-lartbus harundinifimiltbus: caule,qui aqualitatempecuha-rem fortitusfit-, ^fiuflu nigroßda magnitudine proximo. Sida. Sidaautem lacuflris efl planta,quit caputgerit vüpapaue-ris,eodem Theopbrafio tefie,lib. 1111. Meminit butomi amp;nbsp;Democritus in Geoponicu Confi. lmp. dicatis:idautem ,fi foliafert àiyn'fu, fine populo nigra ,fimilia, ab ifio diuer-fum efi. Porrb facultas platanaria, quum ea nuUtus vfius nofirts fit,incomperta efi.

H A R V N D o Belgio vulgaris,multos profertculmos, (rafitores quidem quam vUius vulgaris fiumenti,fed tenuio-res quam multarum altarum harundinum, inanes, genicu-latos,interiore parte membrana tenui fitbcinétos ; folia lon-ga,lata,ajpera. In furnmo caulis effufaexitiuba, mollis, ac Veluti lanuginofa. Radices fubfunt longa,numerofa,genicu-lata,lat'eferpentes.Nafittur tn aquis refedtbus,veluti in vr-btumfofis, ç^ circafluminum laxiorum ripas. lubafubfi-nemafiattsexeunt. Harundinem Graci yMXa/j.ov nuncupant,nofiri ViCV Germani VOil)/ Galli canne ou rofeau. Traduntautemveterescalamorumfitte harundinum com-pluragenera.Theophrafius omnes in duo prima genera pri-nium dtfiinxit, tnde inplures feecies fubdtutfit ; Calami,

Utt,duo genera tradunt jTw Tt àuKimKw, gt;y Tot/tTipw, hoc efi,ttbialeni,vt Phnitu reddidit, amp;nbsp;reliquumßue alterum. tevMmicwßue tibtaletn, Pliniusforammibus niultisperuiu eßefertbit, ac tibias vtilem , cunu^ amp;nbsp;orchomeniutn nomi~ nat: rehquos autem calames inter fe differre, Theophrafius affirmâtßrnntate,craßitudine, tenuttate, exilitate. Craffi Jam (ß vahdam ^apaKiar nommât. Gaza harundinem val latortam-,tenuem verb amp;nbsp;exilem 7^MiuQigt;,textlem,Plintui plotiam,fimodbnonvitiofumexemplar: hancnaß:i,Theo~ phraßiu refertji sri tuv 7;^odi'ai’ ,id efl,in inßdisßuitanti-btu, Plintointerprete : illam verb, imrotsHüthum ,tn ripis expatiantu lacus,reddit Plinius, n.aw'iaf autem appeUant, yMf.ió.5iti, vbi aceruataharundo, muit o radicum mutuo implexu efi, Peruntur auletica,ßue tibiales harundines, auéla altitudi^ nelacus, duranteinundattonecraßari , amp;vt Pliniusatt, quum anno vno,inundatio permafint, profit ere in aucupa-toriam amplitudmem, hanc ^wyine lUe, bic armamenta-riam appellat: quum verb aqua nonpermanfeTtt,^ matu-rius rectprotafiuerit,graciles ßafÄQvulasßue bombjetnas nafit. Efi autem ^iuyinsplenior, carnofiior ,fiolium eius am~ pluis candidius^, dr minus lanuginis habet quam catera: quadam etiam omnino nihil habet,quas iww'^ias, amp;nbsp;fia-dones nommant : ex hac optima fieri affirmant Tat^wyo, Ga'^aparia: Plinius,htne erant armamenta ad inclufis ca-tus,vertit. Genera autem non hac fioltim , fidplura etiam intelliguntur,TheophraflHS deindefcribtt : Quadam enim denfit,tam carne, quàm geniculis-, alia caua tota,qttam cró-fiyyafiiue mpiyyiav d'fiflul^remnominant,fiifiulis vtilißi~ mam : aha fioltda amp;nbsp;pene tota intus repleta. Item alia bre-uis:aliaprocera, excelßacrafft^ : dr alia gracilis dr folio-fa: alqs paucis omninofolqs ßue vnifolta. Mult a ett,im differentia pro natura vfuq^ mtelhguntur ,fingula autem ad

jm^ula vtiles,nominibns autem var ijs appellatur,fed Siva^ comniunifima, quant denfiftmam maxime omnium refe-runt, amp;nbsp;apud fatmina laats f potifimum nafd, n^iKii quoque,quant creticant quidam appellant, Pltnius fagitta-riant fut generis efi,nodtspaucisge}i!culata, carnoftor omnibus, flexumf maxime recipiens, obfiquensf qub Itbeat fledi,calefacla. Sunt amp;nbsp;differentia magna,ex foltorum no multitudtne,aut magnitudine modb,fed amp;nbsp;colore, quippe qua Laconicacognominatur, verficolorefi-, item óquot; ab ipfi fitu,quadam entm ab ima parte foltorum plurimumferunt, aliafruticis modo adolefctt. Genus etiam quoddam imyemr nafiitur, quodnon erigit caulem ,fed tuxta terrantgrami-nis modo fe ffargit,vocatur à quibufdam elegia: Plinius in-quit, huiiis mafculafolida eft,fcemina verb caua amp;nbsp;inanis. Diofcorides harundmes in quinq-, contraxitgenera, verum an bene,rel ficus expendendu ledorirelinquinius.P/tmant in harundmumgenere,vas-óe,id eftfolidamßueplenant facit, ex quafagittafiunt, ro^tubr ndt^et/Mv buncTheophra-flus,id efl,fagittariam harundinem noniinat.Proximafœ-mtna efi,ex qua ligula ttbiarum, hac ^tvytrac ^ iuedj^^as dicitur . Tertia firingias, quant mi\va-ó.ir.m, boe eff, niultuni carnofam, fine multum carnis habentem , m-Knygt;vcÏTni' fine frequentibusgenicuUs, amp;nbsp;adlibrorum con fcriptioneni vtile}n,ait. Theopbrafius hac nitKw cauam efi inanem effetradit, quod cfi firingia nomen fatis oftendit. Quarta S'sra.ffcraffa,concaua,apudamnesnafiens, quad quibufdam Cypna. Onintapbraginttes, fiepten lans, fepta-ria,gracilis,candtcans, vulgocognita : Kuellius hanc valla-tortam interpretatur, at Gafa vallatoriam earn conuertit, quantTheopbraftusy^apdKitievccat. Quod fit Matthiolus aniniaduertiffet,non tam facile ritiofmi Dioficoridis Iccdto-nem effe,fufficatMsfuiffet: nam mendum hïc nullum appa-ret,

DE HARVNDINE VVtGARI. 161 retytdÜ omnino exifiente fepiculari, qualem earn Diofiori-des perhibet. Si quidem, vtextfimamus, phragmites fit pafiim Belgioac Germaniavulgarts,tenuis,candicans^pra-fertim vbi maruerit,amp;inanis harundo-qua certè nonfolùm ad operiendas domos vMs, fed ^fiepimentis maxime ido-nea efi. Inanem verb ^ tfçetyfs.iTur effe, ip/è etiarn Hippocrates, lib. de Hamorrhoidibus, oftendit,vbi x.etus-nia.,fiue xKoçofa ejformare docet,ad modum calami phragmitis, iit~ firumentum per quod ferrum candens in anum mittatur. Potefl verb hac vulgaris harundo amp;nbsp;TbecphraJli ov^fyiof, fine fifiularis efi^e, qua,Theo^kra/lo amp;nbsp;Plinio aucloribus, Vacua amp;nbsp;inanis efi. Caterum qiiod ad facultates attinet, calamiphragmitis,inquit Galenus, ritduern cu bulbisacu-leos éffiipites ex alt o extrahere quidamfcripfere, ceu tra-hendt quadam vis ei inejfet : nos tarnen etus rei periculum non fecimus,verum quantum gufiu liceat conijcere, abfier-gentemfacultatem pofiidet non paucarn, minime^ acrem. ^netiam folia ipfa abfiergentis funtfacultatis : cortex verb eins combuftusadmodumtenuium partium, (^ dige-rentis facultatis efficitur, adtunHum habens abflerforium quiddam, vt exficcet amp;nbsp;excalefaciat tertio quodammodo ordine,plus tarnen deficcet quam excalefaciat. Vitandus efi dus flos, quem dv^rn^^w vocat:nam fi in aures incidat,adeb tenaciter adharens ajfgitur.vt auelli non pofiit, auditumq^ vitiat: quamobrem fiepißime exurdat.

Palvstri typhaoblongafuntfolia,angufl:a,dorfo eminenttori trianguïa: caulis inter ea exit retins,altus,gU-ber, lauisf^ amp;nbsp;enodis,non inanis, cuifummo cacummepa-mculaqu^am velutifiicagignitur, denfa compad.ïf la-R } nitgtne

nu^ine fiipatd,pollici! craßnudine, palmo non raro lon^tor, puntcet ac obfiuri coloris,in pappos tandem euanefcens,ßuie ßorum efi loco, radices craßd ,geniculau, candida ,fapore dulces. Lodspalußribus in ßapnantibus aquis, amp;nbsp;iuxta laxorumfluuiorum ripas exit .• Iulio cß Augußo menßbus jpica repenuntur. A Dtoßcoride Tviptißue typha nuncupai' tur: recentiores addifferentiam alterius typha, quainter finies efl, paluflrem amp;nbsp;lacuflrem topham hancnominanl : appedatur ab ijfdem Ceflum morionis, necnon tjpba aqu. ^ tica. Theophraflus typhafine tipha etiam cuiufdam memi-nit in lacubus cxetlt;ntis,qua abfquefolio,vttfcribit,efl,quia non vtreliquaradice numerofa adharcat, i^r huit noflra eadecaufaparu fimilis. Plus cert'efimilttudtnis noflra cum ^Mas. nbsp;nbsp;nbsp;'?^^9 Theophrafli habet, eo videlicet qui in lacubus naßd-

tur. Reperttur enim Walterphl£tis,fltnofaflirps, qua amp;nbsp;ir^nMi. nbsp;nbsp;coiCit.Laeuflrisphleiflos dir^At»iflue ir^M, ideft,panicu!’

la dicitur : id TiKa.r.ctv^wA'is, Theophraflus ait,quodda molle amp;nbsp;flubrubens efl, quo vtuntur tt^os tas x.avia,{,hocefl,ad opera tccloria,mifcentes videlicet ( vtt verofimile efl)pappos ßue lanuginem luto aut calci ,flcuti nunc ijfdem, pilus ali-quu ,aut confimile quipptam, ab hts qui in operibus verfan-tur teciorijs,adfltturadmtfieturif,qub aut tenacius parie-tibus adhareant : aut minusßndantur difrumpantitrue, ex luto illiniti,cratitij parietes. Hums generis fœmmam , ait quoquefler tient cß adnexus vtilem,marem verb inutUem. ^upd nbsp;nbsp;noflri de typha paluflri referunt, aiunt enim folia

fins, quando caulem non promit, ad tegetesfloreas, quas mattas vulou, contexendas,vtiliafore • vbi verb caulem fa-r dt,muttlia, Dioflorides typha paluflris florem ó.v?niMir quoqueà nonnulUs nuncupari,refert. Ouidtus hancflirpem Scitjus. flirpumvidetur nominare, ex ea etenim floreas flirpeas mattas nominat,vt Faflorum v i.

Germant caulem cum ßnea narccnbolfacn et ItCfjltttoG pen noßrt llftbooùûcn amp;nbsp;Atonien,GaUt mades appel-lit ant: ^ appofitè quidem, inquit RueUias, G allia rura niajjas dixerunt, quadfceptra regum, maffas vulgo diélas, perpolitus caults lanofa floccorum denfitate fummatimfa-fitgiatus amuletur. Hetrufeu, Matthiolo auélore, mazza forda dicitur, quad eins lantigo,fi in aures décidât ,furdi~ tatem afferat. Cibo idonea, Theopbraßusait,phleipars tenera ab radtetbus proxima eß, vt quam pueriparault potif-fimum mandunt. Diofioridestyphafloremfutlloadipe elo-to exceptum,ambnßi5 mederi, refert. Uerodottis Indos qui in palußribusfluminis habitat, veßem ferrefiribit ipKatrWf id efl,ex ^t^tâ, quem ipfe ipÄ^ir nommât. Noflri exfolijs floreasflue mattas,lt;^ aha multa contexunt.

IvNcoRVM non mum genus efl, omnes autem ^bfq-,folqs,foliorHm verb loco reclos, rotundas, tenues, tangos (fr enodespromunt,velutiflj/los, in acumenfafltgiatos: fiuäum non omnes,fid quiferunt,pauro infra cacumen, ab mo laterefindentefe iunco edunt, in paruis breuibusfj pe-diculis, coharentium paruarum vuarum modo, in quibus fernen extguum cufpidis effigte. Radices tenues efr ^brofa. Plinius lt;^ eoprior Theophraflus,lunet radices omnibus an-nis emori, renafri autem eundem ex fimine, marem verb flerilem ex femetipfi cacumine in terrant defixo,aflirmant, (^ale tarnen nihil à nabis obfrruaripotuit. Horum vnum genus magnttudine (fr craflitudine reltquos fitperat, quad

liite plenum j^ medulla eß fungofa,candida,adlacernarum lumina,in quibus eUjcImÿ vice efl, turn amp;nbsp;alia multa vtili. iunctu etiam ipfi ad tegetes (^ vitUta omnia vtUiflimus, locisgignitur humidimibus, aquae crebrb aut flemper ha-benttbus nbsp;nbsp;nbsp;Proximtie huiclauerefmiilu alter efl ,fedmi- i

nor ,breuior, tenutoró^ , quid?-ad nexus fimihter vtilts, amp;nbsp;medulla candida jungofai^ refertus .• exit lode baud dtßtmilibus, fed non perinde bumidis. Tertius fecundo ^ magnitudme flmilis efl, fed aflerior, amp;nbsp;medullam habet candidam guident , fed omnino exiguam , plurima parte inants, ad vinciendum quogue idoneus, drprafer-tim reftccatus amp;nbsp;aridus .• hutus iundfluefly it, non om-nes 'e radtcibas , vt duorum ahorum, fed nonnulli ex altorum finubus oriuntur , ficuti iridis amp;nbsp;ferulaceorum multorum folia ab alqs ante caulis produdionem exeunt: reperitur qfdem , qutbuspriores, lode. AppeUatur autem iunctis Gratis quidem ir'^dvi^', Germanis bintJCn/Be/-gis bicfcn ' Gallis ionc . Etprimum quidem à nobis de- i fcriptigenus ÖKoa-p/Oi'iita à Gratis nuntupatoflmile efl .• ple-rique ex nodrisvulgbtnamp;tKnbKicn nommant. Proxi- t mus lauis tuneus, flue a-^hiQ^ xda. Dioftaridis efle vi-detur. Tertius acutus iuntus, c^ o^ua-^h’iQ- appeUari 5 potefl : à noflris pfccctt bicfcn nuntupatur. Iund enim aliquot differentiagenera veteres tradunt. Tria enim tuna generafunt,inquit Theopbrafltis, vt nonnulli diflinguunt, i^us zj agt;iap-!r@-, atutus (irflerilis, quern marem appellant : ndfTnfiQ- fiugifer, quern fsiMynpaviv ( atrifcrutn Gafa vertit ) votitamus, quoniam fernen nigrum ferat, craflior hit iuntus i:!;^ tarnofior : tertius magnitudme, traf-flitudine, tarnofitate infignis, qut oxoa-^li/os votatus eft, Gafa mariftum interpretatur : Plinius tamen holofthe-num , à marifto differentem facit, Dioftondes tria quoq-, .a 5 iunct

iuttci aßignat genera, aliter tarnen, quant Theophraßus ta difiinguens, mum lauern iuncum , ßue a-^lme hdlar ttuncupat : altérant i^utr^lirof dr acutum ; tertium cum Theophraßo à^oa-^lnv : amp;nbsp;acuti quidem mum ait^atcuf^ mf fiue fierilem : altermn ßuHiferum, fernen nigrum ferentem : banc f/i^aynpetm, ilium marem Theophraßuf nuncupat. Holofcbceni autem, vt Galenas inquit /fia' Hus foinnum adfert, conciliât amp;nbsp;exyfcbceni eius , qua fernen fert, fomnum,fedminusquàmbolofcb(mi: quM^ quam tarnen hoc caput tentet. Vtrumque ft fiicium cum vino bibatur, ventris fluxus deßccat , ér multebre rubrum profluuiumßfiit. Exquibusdarumeß,quodcom-poßta eorum temperies eß, ex terrena videlicet eßentia le-uiter ßigida, er aquea leuiter caltda : vt amp;nbsp;infema de-ficcarepoßent,(^ fenßm fitgidos ad caput vapores fum-mittere, quibus fomnolentos officiant. Diofiorides, qua proxima funt radici folia tenera, conuenienter ait, im-ponuntur à phalanges demorfts.

Plantago aquatica , vti à recentioribus nomi-natur, folia habet in pralongis, crafts pedicuUs, longa, lata, in mucronem deßnentia, plantagmis maioris folqs longiora ér acuminatiora. Gaules inter ea exeunt longi, triangulares, intus fungofi, in complures ramulos diuift, in quibus flores candidi, parut, tribus conßantesfoholis, ér fiuclus deinde parui, (f triangulares, virentes. Radices fubfunt fibrofa. Rxit humtlioribus (^ aquas haben-tibus locis, infofis, iuxta lacuum ér rittulorum margmes.

Floret Junto, Julio, dr fubinde Augußo nienßbus. FJoßn £tatis ßudicßplantaginem appellant aquaticam, e^Ger-niamci toafTcc voegend) ideß , noßrate lingua, WateC toce^bjee/ cy G^z/ifèplantain d'cauepl^ntagim tarnen nonadmodum ßmtlem .• prater entni folium , nihil habet plantagmis, quod tarne amp;nbsp;ipßtmplantaginiffolio non fatii reßondet : nam longius, magisfaßigiatum (^ minus ner' Alifnu. uoßim eß. Sunt qui velint ahfina eße, cui quoque non d-deturftmile: alißnaßquidemJlio fonde dr Plinio au civile bus, folia habetplantaginù angußiora, in terrain reflexa, dr caulem ftmplicem.fed bae herba,plantaginis maiora, Ion giora,non deorfum reflexa, atflirfum ereäa habet, dr cau-lem plurimis alts ramofum. Qua manifeflam huius cum altfmate dtfferentiam oflendunt. Facultatem autem hac plant agofitgidam videtur babere drficcam,nulltus interim tarnen,quodfeiatur, vflus.

Hydropiper cattles edit cubitales, rotundos,laues,geniculatos , in plures ramulos dtuifos : folia oblonga, malt perfica autfaitcis folqsfimilia : flores ex alarumfolto-rum^ finubus, turn amp;nbsp;in fummis caultculis, in longioribtts pedicults racematim cobarent,colore candtdi,aut purpurei: quos deinde fernen feqtiitur minurum,latiufitilum,ruffuni, aut nigricans : radtetbus multis acfibrofis nititur.Tota her-ba cumfolqs ,floribus drfemine, acris efl, dr piperfapore refert,citratamen vllamodortsgratiain. Nafiiturlocispa-luflribus, infoßts dr firobibus lybernis menfibus aquas ha^ bcnttbus,de iuxtaflagnantes aquas. Julio dr Auguflopo-tifiimumfloret.Grads ó J\po-u-i7npt,Latinis bjdroptper, fitte piper aquaticum,aut asquatile dicitur, Germanis tvalTeV pfeffet

Pfeffer oïscmmnchciiluaiit z/o/ZrH Water peper/ Gallis curage.Facultatemautem habeteuidenter cahdaftt drfiecamtnon tarnen, vti Galens affirmai, tam caltdum, quant ptper. Folia vnà cumfructu impofita,Diofiortdei adt ademata amp;nbsp;veteres dunties difiuttunt, acfugtilata delent-

Persicaria caulibasffioliisffioribus,femme,hj-dropiperifimillima efl, caules habet rotundoi igeniculateSi folta quoqueperfica aut falicis, fedfepe latiora c^ nigriorn quant hjidropiperis,maculaßue Ittura in medio nigra ,plulgt;i colore, qua nota mantfeflißtma ab hydropipere dignofcitur: floresßmiUter racemoß, candidt ,ßequentius purpurafeen' tes,fernen nigrÜ,eß radices fibrofe.Sapore autem hac herbtt non efiacrisfedfubacidum quippiam reßpit. Reperiturß' rnilibus, cßfepe qfdem quibus hydropiperi locis, floret^ eO' dem tempore. Perßearta à foliorum perßea ßmUitudtnei nuncupatur. Germant perftephraut Pnö floc^brawi/ Belga pCticnccuytnominat.Suntqui velmt Plinqpinnt' baginem effie, propter eas,qua infolijs conffiiciuturplumbei coloris,notas.Sedplumbaflnem Plinius no à colore,fed ma' gts ab effeclu nome habere vult, quod videlicet plumbo ocU' lorum affieclu medeatur. Nafeitur, Plinius lib. x x v. cap-Molyhdma X 11 j.ait ,vulgb moßbd£tia,tdcß,plumbagoettannnar' Plumbago, uo,folio lapathi, craffiaradice, hiffiida: hac commanducata ft ocultu fubindeUnaturplumbum, quodefl genus vitq , ex oculo tollitur. Temperiem autem perficaria frigidant habet, cß nonnihilficcam, inflammationibus tncipientibus amp;nbsp;ri' tenttbus vulneribusfertur prodeffe impofita.

Pagina ; x.Iinea ij Typham nimirum. jS.t i./Mxliffm. 44.ï.^r,n'’tuni. jo.i4.at. tc.Cccale. ji.iomJxfiJsf. ,t.i».aliouot. o.iiiionniilla. i4.‘5.epgt;-hyftidas. lo^.jo.foris. m ^uef». ti».ij.fatinam. 114.!i.diciji ix.amp; gt;4». «a-quarum. 141.ji.inutile Kt.tt.fingii'is. i7«.4«,radice.i8i.i4 !'gtoftcot. «sé.t.lïnguli- i«7.i«.ro(iones. isj.xa.alphaltion. isj.u.commode tamij. »1 xC’in«. tot. t6.xi.lt;t{‘^- tij.10.enterocoelen.iii.to.gratus.jji. ï aqu*-plmima.

INDEX.

K^Vi^ f Y	I8x.dr'184	n-
	5?	TrntTretXil	X7'
K^tfAVéV	-59	mXtitlifov	161
KUCtfi.^ X.Udf^'^ tgt;J^tft)tdf	84-91 ' ‘ 94	fnaw	*0} X54
xvvo^«^^#»	171	letru^	18
KVpitit	•418	ynXrhs
		mXu^Xó9
Htme-ôt	‘’95	‘frfi-f^yii'Taf	126
K6fp,yamp;a^			22
A		•trvnpoi	X9
Xtt^UTTifÇ	21’	P.
Katyv^nf^	212	'^V7m^s	quot;^ 28
	’’1.09
htKVéf^ KtfA9^t/^9 Xnov	105 171	aif4.t}itX}s VHJW'/^f	’i6-28 128
Xairi)! ó i» ^fVifsmun. Ïgy		(nrravteii atXiyvif a-tov ffjff-uf^io^ov tri^v fflAlX»^ KtiTmitt coroifiyetvioy ret^lT^S r^'na'ntf mTet^t ^lifVüf ^OiVOÇ-^^ÛV	22
Xur(^ n/^i^i M. fi»^‘i ^i\et fZ7ru a^v f4,iKiKcigt;res fMf^K-n fgt;tivigt;etv6ef ^VQ/t9^üXb.lt;}V	201 ’58 “' 149 ï95 68 208.209 189 229		^59., amp;nbsp;24Ç 9S- lt;5gt;^ loo ^55 226 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;257 , 265
N.
wj^etiet	i?i	TjÏXlf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-	137
O. «móVKfiétvov	61	•rafX}ç rÇoeyi^^	295
6X62^^19àÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;	165	'T^etyoTTU^t	81
«vo'oOd;^«;	167	‘TÇi^oXoi	222
	189	‘T^ip.i^ïoifivfos	22
«pfJ^TfÓ/^^» ïji)S«yjji	15Ä	•T^tTrtTTjXov	189
«pfJ^TfÓ/^^» ïji)S«yjji			20t
6^'«0S	112.117	'F^i^vX^OV	289 nbsp;nbsp;201
cMtVól ÜXiUÇ^V	ti9	■rit^a^, „ vu ;ttfVK3wti0i; M-
	75	tiiHirtf	i87
iaxr^XiOJv	171	•rult;pif	262

N E quishancRegt;«6.Dozfo«æi frumentorum,legumi-num, faluflnum (^ aquatthum herbarum, aceorumqua fo pertinent,hiHoriam, intra proximos quinque annos imprimât, præter Chriftophorum Plantinum, cui hoc Dodonæus permifitjaut alibi imprelTam diftra-hat,Regijs priuilegijscautumeft, DatisBruxellæ, An. do Io LXv.

gt;.•4’1 '.’.«•(«u , wat .h/A «.'';•■,.i.r^„•lt;„ ■.■■ nbsp;nbsp;nbsp;‘' ■' n , «« i'jiü tL-u:'. i ■ A lt;i.j;.jjflt; wj.ht.rt'; ;-r^ hn, fnunijiv; ■i..iyï(tH«jfjllui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

jTsE'•''nH?i'‘7 .'}'»frt(r!f.. 3?- ^ïhiftf! : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,’‘■‘'

A.		Butomon. Bync. C.	ij!.lj6.amp; 157 59
À®7' TkAdorcum.	31 31	Butomon. Bync. C.	ij!.lj6.amp; 157 59
Acgilops.	’41	Caditas.
Aegypcia faba.	«5.9«	Calamus.	i!	iy.amp;s
Alcftorolophos.	lx X	Camelina.		Ï19
Alga paluHris.		Canarienfe fernen.		77
Alica.	4’-4l	Cancri cheladÏueforfiGuÏa.		.^J7
Alimonia.	’“S	Candidum trifolium.		211
Alifma.	168	Canicæ.
Alleluya.	4'5	Cannabis.		’34
Alopecuroi.	148.15J	Cantherinum hordcum.
Amblatum,	gt;71	Caflutha.		’74
Amydum.	AS	Caftons trifolium.		1T7
Amylum.	45	Catanance prima amp;nbsp;altera.		110
Amylcura frumencum.	J)	Cep.xa.		150
Anagallisa^uauca.	448	Ceruifîa.		60
Anatum herba.	4n	Ceftum morionis.		151
Androfacc.	'7«	Chondrus.		41.41
Aphace.	'J«-157	Cibanus panis.		28
AphaceJegumcn.	■ 17	Ciccra.		109
Aphacx olus.	'5«	CicercuU.		107
Àquæ lenûcüîâ	4J5	Cicerarictinum.		»15
Aracus	105	Cicerfatiuum.		ZIO
A rach us	'5'	Cicer fylueftre.
Ariennumcicer		Cldua Herculis.		ijx
Arinca	37	Clauus Venerts.
Afphaltion	1S9	Cochlcaria.	1	io.15'
Äftragalus	'70	Cracca.		'5'
Athera	4«	Cratxogonon.		184
Auena	77	cHfta galli.		4'7
Aureum trifolium	115	Cufcuta.		‘74
Azynius panis	4gt;	Cytifus.	Î94-Î9J'	amp; 111
B.		D.
Badnanum triticum	75	Diffitus Veneris.		134
Bera	60	Ddichus fine pKafeolur^
Berula	450
Bifcoftuspanis	19	Epimedium.		4Î4
Buna.fiue falèlus tnltdr	81	Epithymum.	■ 76.	B: 178
Bfijna minor	88	Eruiha.	103.105
B«na lylueftris	9'	Erdilia ^lueftrisl		107
Bnza		Eruum.	I 10,111	.amp;ii7
Bromus herba.	146	Ehium fyiueftre.		1X0
Butomum.	116	Ervlimon.
				Ifcha^-