LIBER

PARAMIRVM

CLARISSIMI DO CT ISS I-MlQVE VlRI ARBOLI THEOPHRA-fti Paracclfi, In quo vniucrfalis,Thcori-caPhyficcs amp;Chirurgix origines,amp; caufx morborum traduntur, medicis omnibus vtiUf-fimus amp;nbsp;neceP farius.

^ccejjerunt huic ^ hi ^ui/è^ttuntitr ühri.

De modoPharmacandi. i DcXcondochio.

De Thermis.

^^uodam doélo,^ Theofhra^ticie medi^ ci»lt;e /iudio/o nunc /gt;rimum è Germanico in i^tinum/ërmonem conuerß.

B A S I L E AE.

PER PETRVM PERNA M.

M. D. L X X.

OP VS ’pARA-MIRVM AVREOLI THE O^ P^^y^^i2^4race/fi Eremitiegt; coiifcri/^tum- in Po-ttorem/jyoèipï’imi ^ doPhßimi yiriyD.Iottchi'^^ mi “Vadiani, dofiorü Medicina, ti^ con/ulis Saó^li^al^ lenpi.

Vum abfque cognitionc fi principiorü.atque przcc-] ptorii nihil vere point fei* ^ ri:oportct op’PARAM!

R. V M confcriberc,in tuu. doctor loachimc Vadianc, honore, qui

przrcliquisad veritatem fternis omne ■ viännqua ambulantes dcccthæcobfcr uarc. Videlicet confiderâdi funt errores cômilTi in Medicina,in qua tu cûûis me dicis noftrz patriz Heluetiæ przluccs, aciuftampalmâ fers, prxfertiminiudi-cando cam.Nam(vt ingenue dicam)fpc-ro amp;nbsp;fcio te cum efle, qui abique perfo-narum rcfpcôtu,intcllcâ;is crroribus,ci-tocosrcicâ:urus,lt;5c adhæfurus fis veri-'tati. Qua de caufa etiam omni ftudioin hocfum,vt tibi queam prodcnc,amp; men tempus,quod hk ift Sach Gaili vrbe in-

4 THBOPHR. PAR AC.

fumo, ncinutilitcr clabatur, ac tuam laudcni amp;nbsp;Icicntiam vt excitcm in rc* bus naturalibus adiudicandiim, nctui amp;nbsp;mei vnquam Medicinç opcram na^ liantes obliuifcantur. Tucaim,qui non folum foucs veritatem, ac non mi-nimum deprehendens membrum am-plcdcndi veritatem,amp; promouendi ca, qua: funt setemitatis, non minus ctiam cris promotor carum return,quzfunt corporis, amp;nbsp;in quibus zterna habitant. Quarc meum officium eft, tibimeä Pa-ramiriciopcris parte dedicate, quae hoc modo incipit.

Primo medicus animaducttere de* bet,hominem conftarc tribus lubhan-tijs. Licet enim homo ex nihilo fit crea-tus,attamê in aliquid redaftus atque cf-formatus cft.Illud aliquid eft diuifum in tria,qua- totum conftituunt hominem, acipfa funthomo,acviciffimipfcefti' dcmquodiilatria.Exillis,amp; inillis habet omnia fua bona amp;nbsp;mala, quatum ad phyficumattinct corpus. Ex quo fcqui-tur,medicum debere totamiftorum di-ftindionem fcudiftributioncm,compo fitioncm,fuftcntationcm vclftatum, amp;nbsp;diflolutio^

PARAMIRV M^ S xliflolutioncmnouincac fcirc. Quonia inipfis tribus itacôfiftit morbus totus, nicdius,ôcminima dus pars, vtillic in^ ucniatur quanta fit magnitudinc amp;nbsp;numéro fanitas,amp;pôdcrc infirmitas. Non cnim negate medicus debet : morbû in numéro ,mcnfura amp;nbsp;pondère confiftc-rc. Si ergo morbus fie fc habet, ante o-mnia iftorum fundamentum eft traden dû,ex quo nomina fua fortiantur.Qupd amp;nbsp;imprimis adintrodudioncmncccfla rium eftvtperpedatur. Hisquoq;mors adcft,in eo, fi illis tribus vita adimatur, quorumconiunftio amp;tcmpcrics, vita, adcoqueipfe homoexiftit. Ex illis itaq; tribus fubftantijs proueniüt omnes eau fx,origines amp;nbsp;cognitioncs morborum: nee non amp;nbsp;figna,natura,proprictates, amp;nbsp;quiequid medico cognitu opus eft-Hze itaquc tria medico perfedè funt cogno fccnda,quçnam fint, amp;nbsp;quomodo fani-tatem aut morbum efheiant. Sanitatis cnim,amp; morbi,vna cademque eft feien-tia. Sicut cnim zgritudo nafcitur ex bo* na valctudinc,ita quoque bona valctugt; do ex infirmitatc. Vndc non folùm in morborucaufiscognitio verfatur, aut

6 T H E 0 P H R. P A R A C.

vcrfari débet, fed etiam in reftituendâ fanitatc. Cærcn'im indodi medici inua-ferunt lumen natura:,illudque dcpraua runt,5c his tribus naturz fubftätijs non pcrpcnfis,aliud extra cum fundamentû fibi propofucrunt,quod ipfis proprij capitis phantafia abfquc naturr luminis teftimonio fuggcflitmon animaduertê-tes, nullum medicum poffe morbi vel hominis cognofcere fundamentum abfquc magno naturae luminc,quod lumc dl maior mundus. Quemadmodum c-nim aurfi fcptics igni probaturdta quo que medicus fcptics,ac amplius per i-gneprobari dcbct:hoc cd, ignis probat tres illas fubftantias,cafquc oculis pro-ponitpurasamp; claras,(inccras amp;pcrfpi-cuas:id cft,dum ignis non adhibctur,np hil probatum adcft:ignis omnia probat. Quod fie intclligcs ; Sordcs vbi amot« fucrint,trcs iHzfubftâtiæ manifeftè ap-parent.Sic ergo medicus probatur,non feipfumcomburendo, fed vt ars ipfius, ' thcoricaamp;praólica,igni baptifentur.

Hxcenim Icrufticorum oculis nöfub-qciunt,ncc manibus ita palpantur.Ignis igituriUudcft, qnodres abfconditasamp; occultas

P ARAM IR VM. 7 feccultis in Inccm profcrt.Hic cft mun-clus,quo fcicntia Medicina: proponen-da cft.

Ex his fcquitür, Dcum crcaflc mcdi-cinam,idcoq; camigni cöfiftcrcamp; pro-barlSicquoq; crcauitmcdicum,vt ex ignc nafccrctur.Mcdicus vcró ex medicina cft,amp; non ex fcipfo. Qua de caufa per cxamc nature,(qua: ipfc maior mû* dus eft cum omnibus fuis principes) o* porter proccdcrc,idquc,quod ipfum na turadocucrit,fuxprudcntia: ac arti có-mcndarc:nil vcró in fua fapicntia,fcd o-mniain naturx folum luminc inquire-rc,ac deinde hinc inuenram dodrinam in numerum thefauroru illius referre, illiusque cuftodix committere. Medicus fanè cum fuis opcribus oculis c5. fpicuus cft,amp; natura quoque cft manifc fta,amp; neutiquam occulta:ita quoq; eau fxfanitatis amp;morboruni manifeftx ac pcrfpicux,non occultx efte debent. Id-circo primum ignis fit mentio, quo occulta diflbluuntur,cxplicatur,amp; confpi-cua redduntur.Ex hac infpeftione nafci tur medicinx fcicntia.Ipia enim cft,qux teftimonium perhibct,hoc modo : Mc-

s' T H ß o P H Ä. P A RAC.’

dicus quum ex medicina fit medicus, amp;nbsp;finchacnihil, amp;hacc fit vetuftior ipfo, qui cxhac cfi,amp;noncontrà hzeex illo: cogitur prófedó id obfcruarc,amp; in hac difccrc,quz cius caufa exiftat, amp;nbsp;non ex feipfo. Proptercain medicinx natura, medici fciëtia,ars,thcorica,pradica,amp;c. funt fitx,amp; in ipfo prorfus nihil. His fa-tis fuperque refponfum eft crrori,qui in natura non rcpcritur,fcd duntaxat con-fuctudine amp;nbsp;proprio arbitrio conferua-tur amp;nbsp;indicatur. In igni enim magifter cft5n0inipfo difcipuloAdhucplaniora fixe funt:In hominc nihil cft,quod ipsu cfficiat medicum: prxclarum quidë ha» bet ingcnium,cui tarnen nulla ars ineft, fed vacuum eft,no aliter atquc pulchrè confeda area,autaliquod inane recept taculum, quodaptum eft ad recipiendum quiduis,vt thefaurum, que noftrx colligunt manus:fic etiam illud prxclarum ingenium eft abfque experientia, arte,amp;mcdicafcicntia. Quiequid verb difcimus amp;nbsp;probamus,illud co retine-mus,acinvlum fuotëpore profcrimus. Et quóhxc manifeftius amp;nbsp;facilius medicus intclligat,obfcructhxc duo exe-plagt;

PArAmIRVM.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

pla,quorû vnum hoc cft:Vitriariu$, qui confiât vitra,vndc habet fuam artë?non profcdó cxfcipfo,quia humanumingc niuni cam nunquam per fc poteft afle-qui:vcrùm artis matcrias fiuc fubieda vbi inignem conicciïTct.naturaclumen ipfi dcmonftraujtvitrum:qu« ars in hi-fcc tribus confcruata cft. Eodem niodo rcsfc habet in mcdico.Huic altcrumfe-quens exemplum refpödet. Architedtus i domum cxtrudurus,ci propio illud in-genio reperire, atque perficcre potcrit, fi matcriam amp;nbsp;infirumenta habcat :fcd nó idem prrftarc poteft medicus. Etiâü enim habucrit médicamenta amp;nbsp;infir-mos, tarnen ft carucrit feientia amp;cogni tionccarum return,nihil valet. Si veró non modo ligna fed amp;fccurim,id cft,amp; matcriam fimulamp;inftrumcnta habucrit,iam demu medicus efie potcrit. Vndc primo cogitur efle fabcr fcrrariu$,vt fccurim faciat, poftca ingenium ipfi au-xilio cftinillis vtendis. Sicingenij prx-ftantiacftcifta amp;nbsp;rcccptaculum mediquot; cinx,ciusquc fcictix.Exigni autem pro-uenit thefaurus, qui in corcponctnr amp;nbsp;includctur. Quemadmodum ergo vi*

JO THEOPHRÏ PARAC. ' fromm conflatorfuam artem habet ci^ ignc,quipriusignorabat quid faccrct, fedpoftquam ignisipfi artem demon* ftralïct,poftca cam ingenio retinuit : fie quoqueignis docct kicntiamamp;artem incdicin«:Et hxc eft vcra medici proba. ïllud tarnen femper manct quoque verum, impetitos medicos,id eft, qui non funt ex natura progeniti,nolle fuö prx-ceptorem agnofcere, fed perfuadereü^ bi propriam intclligcntiam,amp; idola có-ccpta,cflc veram feientiam mcdicam,ac fuse artis fundamcntum-faccrc;quod di-citur,amp; reuera cft,fupcr arenam a:difica rc.Quiequid ignis demonftrat, hoe ab-fqucipftus opera ncquit inueftigarinee intclligi.DupIcx enim eft cognitio,alteram expcrientiadifcimus,alteram no-ftroingenio habemus. Prioriterü duas in fpecies diftribuitur, altera eftmedici fnndamCtum amp;nbsp;magifter, altera autem dus eft error amp;nbsp;fallacia: quarum illam medicus exigni defumit amp;difcit,dum Vulcanias exercet artcs,tranfmutando, figcndo,cxaltando,rcduccndo,pcrficic-do, alrjsquccognatis,quç adhace perti-nent.Hac experientia inueniunturtres fub^

P A R A M I R V M. Il fubRanrix, cuius fint naturiCjfacuItatis, proprirtatis ac conditionis, per totum mundumin omnibus creaturis. Altera, fine poftcrior cft,qua forte fortuna, ab-fque prædida experientia res aliqua fuc cedit femel atque itcrü,amp; non conftan-ter, exiftimatur tarnen conftans amp;nbsp;perpétua,amp; talis cxpcricntia,cui fides fit ha benda, amp;nbsp;in quam fundamentü extrue-' difit iaciendum. Huiufmodi profeftó ftruduracaret omni fundamento, cui innititur crror,amp; ornatur obduciturq; fragilibusamp;fidis fophifmatis. Quod ft talis aliquis fecum perpederet, vndc cx-pcrimëtum onretur, amp;nbsp;inquircrct quis ipfi dcdiflct:inucnirctccrtü homing, amp;nbsp;qui antca ab alio acccpiftct,amp; hie rurfus ab alio:hoc modo rcgrcdicndo,tandcm reperiret V ulcanum,amp; Spagyrum,à qui bus omnia expérimenta ducunt fuä ori-gincm.Sciendum itaque nos talia audi-cndo Ôdegendonoreddidodos in mc-dicina;fcd ficut primus didicit.ita amp;nbsp;nos difccmus:cjui illü docuit,doccat amp;nbsp;nos: natura in Vulcano fit nofter przceptor. Si enim quis dicat : Fac hoc, amp;nbsp;faluus c-ris:ncccflariórcquiriturnouiftc,quifna

i2 THEOPHR. FARAC.

iUud dixcrit:fic pcrucnit ad cu, qui ipfa cxiftit falus.Eodcm modo amp;nbsp;hïc,nifi in-grcdiamur inipfam medicina, hoc eft/ naturam »nunquam efficiemur medici. Si enim fundametu volucro firmü iacc-rc,oportcbitillud dcfuincrcnÖ ab inui-fibilibus rebus, fed à cerris arque cöfpP cuis’didis atq j rationibus.Na illud medi eus diligcntiflimè femper pcrpcdct,nos itaDcü habuiflc afpeä:abilc,amp; tadu ien-ftbiië, vt noftru redeptorë.veritatis fundamentum ipfimetaudiuerimus. Mul-to veró manifeftius medicina noftris fubqcitur oculis, quam vidcndo, amp;nbsp;non fomnqs,radii,non vmbris percipcre cÖ-uenir. Totumveró illud inuifibilc arq; infenftbile cflc,propofitum arque after-turn eft ab q$,qui oculosignis nô habuc runt-Vnde natus eft error,ex quo medi' cinaifta omni fundamcnto carens con-ftituta cft.Diftîcilc crédita eft, quatuor in homineefte humorcs cum fuis indices amp;accidcntibus. In folafidcifta funt poftta.Mcdicina ante cöfiftcrc no debet in fide,fed cuidenti confpedu. Nihil fo-1a fide confirmatur,pratter animotum infirmitatem amp;nbsp;fal ute : omnis verb medicina

P A RAM I R. V H. 13 ilicina cft afpcftabilis, abfqucomni fiele. In hifee rcb’ perfimilis efterror falfæ fidci auç religionis,vbi nô omnis qui di cit,domine,domine exauditur. Hoc eft, quum non fis medicus,amp; nihilommus mcdccinam profiteris. experimentum quotics arripis,inquis,Fac hoc,fac illud, fed ipfa non facit, quia te non agnofeit, necharum ouiumvcrus es paftor.Itcrû refpondet, Non noui tc:infirmos oportet medicum habere,amp; cum agnofccrc: quia iplis creatus cft.Qua de caufais dc-mum folus eft medicus,qui légitimé vo catur,cui ex terra crefeit medicina, qux ipfum nouir,amp;potcftatem habetipfum conftitucndiamp;abdicâdi. Totiusitaquc medicinxfundamentym amp;nbsp;caput eft,vt bas très lubftantias cognofearaus amp;nbsp;cx-perientia comprobemus, idque non ex noftrocercbro,aut aliorum rclatu, vc^ rùm cxpcricntia,naturæ diflblutionc arque cxaminc,taliumq; fpccifîcarûpro-prictatum ôt formarû ferutatione. Homo cnimdocctur à maiori mundo,amp; non ex hominc. Arque hæc eft concor-dantia,qux medicum pcrficit,dum hâc lotam vniuerfitatem nouir, amp;nbsp;ex ca ho*

»4 T H E 0 P H R. P'A R AC.

mincm:quz fimul funt,vna tantum rcsj non duz,quod experientia latins com-probandum rclinquo.

Caf'ut IL

TRes funt fubftantix,qna: vnieniq; rei corpus fuum tribuunt : hoe ert, vnumquodque corpus tribus in re bus confiftit,quarum nomina funt hxc, Sulphur,Mercutins amp;nbsp;Sal. Hxc tria vbi compofitafucrint,corpus notatur,ni-hilqucipfis additnr.prçtcr vitam amp;nbsp;ac-cidctia.Sic corpus aliquod manibus ar-ripiens,trcs innifibilitcr habes fubftan-tiasfub vuafpecie amp;nbsp;exiftentia.Dchis i-taque tribus diccndum cft.quandoqui-dem ha: tres funt fubftatix vnius formç, qua: tribuunt amp;nbsp;cfliciunt omnem fani-tatem.Nammanibus cùm tenes lignü, oculis tuis apparct vnü efle corpus. Scd bçcnoticia nihil tibi prodeft: amp;rnftici idem norunt.Tc veró coulquc oportet inneftigandoprogredi,donee fcias eer-tó,tcmanibuscontincre Sulphur,Mer-curium,amp; SaL Hze tria vbi habneris a-fpc(f}abilia,taftilia Óc eibcacia, fingula à fc inuicemfeparata, tumdemum ocu-ios habes, quibus medicus cernere de-

PAR MIRTM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

quot;betHi oculi tui non ntinus cuidcntcr amp;nbsp;perfpicuè debent videre tres illas fub-ftanrias,atqucrnftici lignum integrum. Hoc itaiq; tibi exemplum fit, hominem quoque tibi cognofeendum efle eodem modoinillis tribus confiftere, quo lignum: hoc eft, hominem cadem ratio-nehabes conftitutumifiamplcftaris os eins,rude habes amp;nbsp;rufticü: fi verö ipfius Sulphur,Mercurium amp;nbsp;Sal feorfim ha-bucris,tum demum nouifti quid fit os, ipliquc malè affedo quid défit,quo mo do afficiatur,0c quibus ex caufis, quauc ratione doleat.Sic externa rufticis infpi-cienda hint crcata:intcriora verb, amp;nbsp;occulta medico. Sicrgohxc afpcdabilia fieri oportcat ,amp; fine manifefta infpe-dionciftorum medicus imperfedus c-xiftat,necefTarib natura eb dcducctur, Vt feipfam confpiciendam proponat arque demonftret. Confidcrate igitur in quam vltimam matcriam rcs rcducan-tur amp;nbsp;diftbluatur,amp; quatupliccm: in to- -tidem quoque genera tripliccm illam lubftantiam rcpcrictis inter fc mutuo diftindam.Hxc rufticus nihili facit, per magni verb medicus: experimentator )

16 THEO PH R. PA RAC.

quoqucncgligit,mcdicus autcm diligC' tcrobfcruit;Erroquoq; fiuc impoftor nihiliacftimat,maximi vcro medicus. Imprimis cnim cogitur medicus fcirc il-lastrcs fubftantias, omnesque caruiii proprietäres in maiori mundo: deinde caller cas cria in hominc,nouitquc quid in ipfius fit manu,quidric efficerc pofllt. Adhæcitaque probanda atq; experiun-da,à ligno fumas initium.Id quidc corpus cft:quod incendas. Quicquid ex co ardet, illud eft Sulphur : quicquid in fu-raum trafit,’Mcrcurius cxiftit:quicquid verb in cincrcmrcdigitur,Sal eft. Tails conflagratio ruftico quidem intcllc-âum confundit amp;nbsp;perturbât, medico autcoculos incipit medicos apcrire.Sic hi tres ilhc reperiunt res, non plurcs, nee pauciorcs,casque fingulas afe mu-tuo feparatas. Dehisporro tribus am-plius eftnotandum, omnes quidem res hre tria habcrc,quç licet non vno codeque modoftatim oculis cxibcant,tamc ars ca patcfacit,quæillainluccm produ citamp;afpcftabilia reddir. Quicquid ardet,Sulphur eft, amp;nbsp;nihil flammam con-cipit,prêter Sulphurquicquid in fumu tranfir*

PARAAM IRV M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

trafitjMcrcunus cft, amp;nbsp;nihil fc fublimat fiuc afccndit prçtcrMcrcuriû: quicquid in cincFcm rcdigitur,Sal cxiAit,nihilquc praeter Sal poteft fieri cinis.Res fanè illa qnç tranfit in cincrcm,fubftätia cft,caq; eft pars ex qua lignum fit.Et quauis vlti* ma fit matcriajamp;: non prima : tarnen o-ftendir primam materiam carum, qua-rum vltima cxtitit in viuo corpore. QuÏ nis in viuo corpore nemo quiequam vidcat prxter rufticum afpedum, tarnen fubftantiam ipfam demonftrat fepara-* tio.(Nonloquorhïcdc prima materia, quód nolim tóe philofophiam traótafc, fcdmcdicinam.)Eodcmmodo,quo de Sale diftum cft,obfcruabitis fumum dc-elararcMcrcurium, qui ignis vi afeSdit, ac feipfum fublimat.Êt tóc,quamuis ma tcria prima non cadat fub af^edum, tarnen afpedabilis eft primç materia vltima, itavtMcrcurius agnofcatur altera rei fubftantia.Sic quoque omne ardens, amp;nbsp;igncum oculis apparens,fulphur eft, feipfum confumcns,quod ipfum eft volatile. Sic ergo ignitum illudfubftantia quoque cxiftit,cftquc tertiu corumquç corpus pcrficiunt. Ex his thcoricaƒumi

ÏS THEOPHR. PARAC.

potcft,quid Sulphur,quid Mcrcurius,amp; quid Sal fit-quid in ligno alijsquc rebus infitamp;ficcadcin microcofmo poffunt coparari Hine de hominc intelligis,cor-pus cius nihil aliud effe, quàm Sulphur, Mercurium amp;nbsp;Sahin his tribus confiftir illius fanitas,illius zgritudo,5; omnia il-lius accidentia. Et qucmadmodumilla foliim tria in hominc cxiftut, ira cadem quoque omnium morboru funt caufe, non quatuor humorcs, qualitatcs, ant fimilia.Non omnia quidem concipiunt flammam, vcluti lapides : nihilominus tarnen Alchimia demonftrat, ifta con-flagrationi apta fieri, ctiam ipfa metaP la,aliaquc omnia,quzvulgo æfiimâtur ardcrenonpofle. Etquamuis multaa-feendendo non fublimcntur.attamc ars dcclarat,ca iç fublimarionem dedueb confimili modo hze omnia intclligcn-da funt de Sale.Nam quiequid ruftico-rumoculisnon fubijcitur,illud in arte fitumcft,vtoculis fpeftandum propo-natur,quæcft feparationis feientia. Harum return cognitionem ars przdiäa przbct,oflcnditqucita fefe habere in o* mnibusrebu^ lamvcroquod ad pro-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prias

P A R A M i R V M. 19 prias iftorumtrium naturas,virtutcs at. que effenrias attinct,(îmilitcr ftatuen-dum eft,proprietärem propoGtam aut effe in Mercurio,aut Sale, aut Sulphurc, fine bona G nt,Gue mala.falubriaicu in-falubna. Vnaquxque cnim fubftantia fuam habet proprictatem. Si verb tria hze cocant in vnum corpus,propricta-tcs quoque I'ubvna Garni forma apparent: rcfoluendz verb funt fingula: amp;nbsp;diuidendz in fuam fubftantiam, amp;nbsp;non incommuncm. Proprietäres cnim ill« funt bonx,amp; Gmulatque no adfunt,fta-tim adeft morbus.lain nofti quid fubfta tixdcfit aut decedat. Nam vnius dcccl-fus eft altcrius appoGtio. Et quot funt morbi,tot sût proprictatcs;0c quot funt proprietäres,tantuseft numerus moc-borum. Adhuiufmodi formarum proprietäres tradédas amp;nbsp;cxplicädas, pcrtigt;-nebat amp;nbsp;primam mundi matenam de-elararc.Cattcrùmiftâ cum conftet fuilTc Fiit,qui$ audebit illud Fiat explicate? Interim verb nos aliquid ignis Vuleani benefteio habemus, quo ifta tria deela-tcmus:ncmpc Sulphur cômuni fulphu* te proprer luuiiirudmis comparationéj,

20 THEOPHR. PARAC.

Mcrcurium argento viuo vulgari, ob c-and cm fimilicudinê, Sal item natiuo at-quc cófuctofalc,quódfimïlcs quoque prodecat effedus. Quamuis verb hæc camprimis demaiori dida fint mundo, tarnenamp;ccdcm modo fefe habent in minorheo tatum excepto, quód homo fnam primammatcriam habcatin limbo, qui Sulphur,Mercurius amp;nbsp;Sal fuit, eftque quatuor clementorum complc-xio amp;nbsp;cöpofitio in vnu hominem.Qua de caufanoucrit medicus, omnes morbos cofifterc in illis tribus fubftattf s,nd in quatuor elemctis.Elcmcta quasha-bcantvircs,amp; quid fint,ad medicinam per caufas cognofcenda non pertinent; quantum verö ad humores attinct,funt matriccs.Quo ante modo matrices fint, fuolocoamp;capitc docebitur. Ergo iftas tresresfolas medicus feite debet,cùm in qsconfiftat caufa amp;nbsp;origo omnium morborum.Quandoquidem itaque ho mores iftas inviuiscorporibusnonjvi-dct,fcdlbliimin illorum diflblutionc amp;nbsp;intcritu, memor trium iftarum in-tcrcuntiü efte debet,quàm pulehre fefe amp;nbsp;cxcclictcrhabcatin hominibus, Sulphur,

PARAM IRV M.' 2T phur, Mcrcurius amp;nbsp;Sal, dum viuunt ac valcnt.Rurfus quoad hzc viuunt, nö ac-grotant homines, fed folùm quando diflbluunrur: quarc men to diffolutio-nis curam habebimus. Infpicitc car-bunculum gcmmam,qui eft pulchcr amp;nbsp;nitidus,virtutisquc admirandæ-.atta-mcn nihil aliud cft,quàm Sulphur,Mcrcurius amp;Salgt;ex quibus cum compofitu effe probat ipfa diflblutio:dcformisquc res eft,vita deftitutus vbi fucrit.Afcribas ergo vitae illud impedimentum, quod tibtobftat,quo min’ ifta tria vidcas.Hçc cnimcftillorum trium velamenamp;intc-gumcntum,abfcondcns illa. Sic infpicc quoque hominem viuum,quampulchcr fit,vbi veró moritur, quam fit tur-pis:vcl eins aliquod membrum ft moria tur,quàm illud cuidcntcr,rationiquc ac fcnfibus manifefte rcdcat in iftas tres fubftantias. Quod cft in mortuo hue ca dauere,idem quoque cft in viuo, fed pi-öumamp;ornatum. Eodemmodo amp;cc-dru$,viua quidem cft pulchra.-vbi veró inignem proieda fucrit, prodeunt in lu cem illa,qua: vita occultarat:quüd fimi-litcr in omnibus alijs rebus contingit.

b 5

ÎX THE OP HR. PA R AC.

Hæc omnia,qnx multis rationibus pro-ban pofliint,foliimmodó propter cxigt; ftëtem in ipüs originem caufasquc,vn-dc omnes morbi nafcuntur,rcücconli-derari atqucintclligi velim. Quando-eunque enim hze triainter fc confen-riant,amp; non difiunda funt,fanitas rede fc habct:vbi autem diflbluütur, hoe eft feparantur, aliud cadit,aliud ardet, tcr-tium alia via difccdit:huiufmodi diffo-lutioncs funt morborum principia.Doi nee enim corpus permanet cöcors,nullus morbus fcntitur;fm minus,fed di-feordia incipit diuidi, ibi incipit medici cöfidcratio,amp;ars.Vt fi viri numero vi^ ginti foedcre cöinnfti,quos noucris fin-gulos,difcordia feparcntur:inquis, hoe modo fœdus ruptum cft,amp;illi difiundt funt.-quod quide percipis cxipCis. Que^ admodumcxipfis didicifti,fic oportet amp;nbsp;omnes rcliquas res cognofccrc,amp;in ipfarum diflolutionc difccrc, quidrup-tumaut diflblutum fit. Vbicumq; hoe non fit,quid ibi aliud effe poteft,quant mortis principium, hoe eft intcritus rcgni totiusïQiió autemintclligas con-clufioucmhuius capitis amp;nbsp;fundamen-* turn.

I

PARAM IRVM. 2J turn propofinonis eins, fcias nihil aliud in co tradari,quèm Sulphur, Mcrcuriu amp;nbsp;Sahhacc efle tres illas fubftantias,vita quidem occultas,eins verb rcccfluinhi cem prodcuntes.Hine genera amp;nbsp;fpccics colliges,hoe modo,vt omnes iam morbos efle nominatos tcncas,amp; fi morbus vnus aut alter accidat, dicas;hic morbus cft,amp; hxc cius efl caufa cfiïcicns.NÓ aliter arque exemplum de amicitiac fœ-dcre,quod multi fanciucrunt, docet,' quoddum violatur ac diflbluitur,dicis: hic aut illi ruperunt, hac vel illa de eau.; fxNon ais,Cholera,Melancholia,Phlegma,amp;c. ciïccit, vervimillcvir,inquis,fc-cit.Eodc plane modo amp;nbsp;de morbis intel ligas.Plus enim amp;rcftiuscfl:diccrc,hic fccit,quam fi dicamus cholcrafccit. N5 minus itaq; morbus omnibus fui par-tibus viro efl comparandus.Hoc obfer--uatc,ô medici.Hoc fundamentum cft,amp; in hoc cardo negoeq vcrtitur , qubd morbus dicatur vir, cum omnibus pro# prijs viriaccidentibus. Quiahoemodo complcdcris clcmcnta,trcs illas fuftan-das,quatuor aftra, quatuor terras, quatuor aquas,quatuor ignés, quatuor acts 4

±4 THE OH PR. P A RA Ci rcs,amp;omncsconditioncs, mores',pro* prictates amp;nbsp;naturas viri, fine quib’ nuU lus vnquam cxiftit. Quorum tu oblitus C5 co in loco, vbidcfcribis morborum Caulas amp;nbsp;origines duel ex quatuor hu-moribus, qui fane cum dementis, vcl quatuor, vcl tribus,nihil vnquam com-tnereij habucrunr. Sic itaqucjdiccn-dumeft, omnes viriles proprictates amp;nbsp;naturas in niorbo rcpcriri,cumquc virii äppcllari: qui ficut natus eft ex perfedo limbo,fie ctiam morbus.

Caput III.

Vumitaquemorbi hoe modogi £ J gnantur , ac viriles intcUigendi 4^1int;opus fucrit ca aliquanto 1a-tiuscxplicarc, hoe modo. Sulphur eft humor,Mereurius eft humor,Sal eft hu mor.Hi itaquc funt tres.Qui tarnen tres humores funt corpora. Corpus lue eft humor,non res aduëtitia:corpus ipfum cft illud,quod medicus fibi habebit pro pofitum,Erqu3uis diccre polies, hum o-tcs elfe caulas morborum, haud tarnen ira cft. Humor non cfficit morbum,fcd quod morbum gignit, cft aliud »videlicet

PARAM T R VM.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

eet fubftatia: cns. Quicquid porró mor-bum generatulludncccflanó cft virile, hoe cft,aftralc ex toto limbo:cùm tame humor,vt vulgo acftimatur,nihilexa-ftrisinfchabeat,quarcncc morbü pro-duccre poteft.Iurc itaquc morbus dicc-dus eft mafculinus,propter virilem,quç eius caufaeft,naturam. Vndcobfcruc-tis, qua: fint iliac très morborum caufac, quibusqucnominibusappcllcntur.Pri-ma eft Sulphur,cuius uircs confidcratc, quod nunquam fua natura quiequam mali cfficiant,nifi fit aftralc,hoc eft in i-gnisfauillaipfiintjciatur. Tüc enimvirilem induit naturam, concipiturque à fcintillis Ardét itaquc folummodo ma-fculina,virilifquc cfticacia: : abfque hac efficacia nihil agitur.Quotics ergo mor bus à Sulphurccfficitur,primó Sulphur nominabitut fuo proprio nominc.dcin de verb virilis ipfius opcratio, quæ ipsu incendit.Sulphurismulta funt genera, vt refina,gummi,botin,oleum,axungia, pingucdo,butyrum amp;nbsp;vinum ardens, AUud enim eft Sulphur ligni,aliud bru* ti,aliud ho minis,aliud mctallorum, vt oleum auri,Lunac, Marris,amp;c. aliud lapi.

b 5

2Ó T H E 0 P H R. P A R A c.

dum,vt liquor marmoris, aliud alabra-ûri,ôcc.NonnuIlafunt fcminum amp;nbsp;alia-rum rcrum fuis quæquc propres nomi-nibus fignata. Cùm itaquc ignis illi ac-cidit, qui folus proprio nomine aftrum cftjam hæcopcratio eft materia peccas ex vna partc.Eodem modo amp;nbsp;natura Salis intcUigenda eft, quod per fe eft humor materialis,nee morbum gignit ab-fque prxfentia aftri fui,quod eft refolu-tio,qux facit ipfum virile.Qua de caufa Sal rcfolutum no minus, atque fpiritus vitrioli,tartari, al uminis,nitri, amp;nbsp;limiliu fe vehemcns ac turbulcntum oftendit. Vndcquxfohumoribu$,abfqj aftro tails natura,cuius nemo medicorum mc-minitjineftet? Quod ft nulla alia re in medicina fua tradeda pcccaflcnt,quani aftri huius in omnibus curis amp;caufts o* miflionc,fatisfupcrq; probatum eflet, ipfos ftruduram fuam crexifle in luto aut arena. Ad hxc confidcretis,multa efle genera falls.Aliud cnim cftcalcis,a-liud cincri$,aliud antimony, aliud arfc-nici,aliud magnctis,acciu$ generis ftmi-lium:qux omniaoriutur amp;fiunt,prout corpus falls fuerit in certo aliquo mor-bo.

PARA M TRVM' 27 bo,vndc amp;nbsp;pcculiarc nomen atque pro-pncratcinfortitur .Confimili modo amp;nbsp;Mcrcuriiis (c habet,qui folus per fenon ert virili$,fublimatur aftro Sole, alioqui non afcendit. Multz quidem eiu$ funt prxparationes,fedvnum tantum cor-pus.Corpus autem illudnon eftvt Sulgt; phur,aut Sal,quac multiplicia habet cor pora,vndcmulta quoque genera Salis amp;nbsp;Sulphuris reddunt : hïc veró folùm v-nicum eft corpus ,quod aftro multis amp;nbsp;varijs modis prçparatur,vndc amp;nbsp;varq ex ipfo morbi proueniunt.Qua de caufa c-tiam virilis eins natura ex aftro eft,quod ipfi morbos infert. Hac rationeomnes inorbiiftis tribus continenturfub ccr^ tisnominibus amp;nbsp;titulis.Quaproptcrno ücris,in Sulphur efte rcdigcndum,quic-quid fulphurcum eft, vt flammam pof-fit cócipcrc: amp;nbsp;quiequid Mercurius eft, in fublimationem deducetur, quiequid adfublimandumaptum eft. (^iequid porró Salis,illud quantum cft,totum in Salem redigitur. Hoe itaquemodo hïc comprehendunturgenerales morborn caufx,vt praedidum eft.Conftat ergo vc rifllmum cfl'c,quod antca diximus, ho-

2S THBOPHR. PARAC.

mincm compofitum cflc ex iftis tribus pra;didis,amp; quódifta tria habeant medium corpus, quodeft viucns.Antc hac enim vitam cd prima materia, fed poft tandem vitam eft vltima materia : hze veto eft medium inter primû amp;nbsp;poftre-inum,cftquccuius caufa medicus amp;nbsp;me dicinalùntcrcata.

Hoc verb medium corpus,licet fum-mum quafi caput fit,non tamSeft fub-icftum,fcd folæ tres iliac fubftantix, rc' motavitz eflentia, propnetateatq; natura, cui nos nihil habcmus adderc, ne-que mutare.Quod verb noftrum fubic-Äum cft,trifariam fcipfum dilToluit.Pri-mbper fcipfum:quodcum fit,vita fcipfum priuat.Vita cnim eft quafi pax. Vbi pax,ibi concordia. Simulatquc Verb cb-cordia diftbluitur, ftatim quoq; pax dc-ficit,amp; fie quoque vita. Quod fi tria ilia nolint indiuifa atqucintcr fc confentic-tia mancrc,vita migrât, ac fubiedum il-lud rclinquit mortuum atque diuifum. Seciidb fit, quoticstemerc diffoluimus in ipfa nariuitatc,vcl cxtrahcndo,vcl a-lia noftra violcntia, qua cotra nos aftra prouacamus amp;concitamus, non fccus atq;

P A R A M I R V M.’ 29 arque ciuitas aliquafuum dominum in fuiipfius pcrnicicm commouct. Tertio,licet per fc nee rumpatur,ncc partes eins feparentur, fed concordes mancant,nee nos caufas externas prxbea-mus;modus tarnen tertius inuadit, qui eft finis fiucterminusatavt omnia, qua tumuisbona, robufta,amp; pulchra fint, certo tandem fine terminentur. Sic homo quoque finicommiflus cft,amp;numc rus annorumvitxipfius breuis cft. Oc-currit amp;nbsp;illa quxftio hïc confidcranda, cur tres fint rcs,amp; non vna, amp;nbsp;cur adeo multp ac varix in ipfis fint fpecics,vt nu merari ncqucät,ipfxquc fpccies ciufdS generis tantum à fc mutuo différant, vt refina Rheticanonfit ciufdem nature cum refina Norica,nee oleum amygda-lorum Ncapolitanicum,fimilc olcoa-mydalorum ad Cumanumlacum, amp;nbsp;fic in montibus aliud atquc in plano: qux hoe loco non defenbam. Caufa vero, quód tam intricatx atquc multipliées fint iftz rcs,hçc cft:Chrift’ inquit,Math. n-Omneregnumin fc diuifum dcfola-tur,hoc cft,Omnc temporaneum regnu fcipfumdiuidit : folumChriftiregnum

jo TH SOPH R. P A R A C.

pcrmanct, ncctcmporancum eft. Ergo amp;nbsp;corpus non eft xternum, fed mortale amp;nbsp;caducum. Cùm ergo temporaneum fitmcccffario intcribit. Siquidem verb ipfi intcrcudum fit, in proprijs eins më-brisoportet bclla inteftina moucri,i-pfumqucoccidcre amp;nbsp;fiifl'ocarc, idque varijsmodis. Nä inferutabiles pofttria prima funt fpccics amp;nbsp;caufz morborum. Atque hoe eft fundamentum amp;nbsp;origo morborum,non quatuor humores. Eo-dem modomultiplex quoque eft medi-cina,vndcamp; variædiflblutiones facile nafcuntur,lt;5c ipfactiam medicina mor-talis cft,amp;cum homine minuitur ac au^ getur.Na illi funt anni Pl atoms, quibus omnes cz res fefe declarant : quorü Ar-noldusnonnihilmcniinit,quafi cos in-tclligcrct,fcdnimis tarnen citoafunda meto rurfus cxcidit.Quifquis autê capi -tadeftrudionis rcgni noucrit,isiäido-nc’ cftadintroitu cognitionis meiiam demöftrati fundameti. Ad conclufionc itaq;noftri fundameti de omniü morborum cogmtionc fcquentur tres libri, ad tripliccmcorporis viui dilfolutionc, in quibus dcclaraturmorbi, qui ex pro-

FARAMIKVm’ Jj pria trium difiunftionc, ex nobis, amp;nbsp;ex fine eueniunt.Eodem per omniamodo, limedicus cupiat fcire hominis natura, cumque cum omnibus morbis fuis co-gnofeere,oportet ipfum primo feire o-mniumreturn morbos, quos natura in maiori mundo patitur. Ea enim de cau-faipfospcrpctitur,vtnosvideamus, in hoe return genere hunc morbum ,in il-loveróalium, in homine veró omnes. Nam ex limbo cum fit fadu$,ca procul-dubio de caufa ex ipfo fadus eft, ipfius vtbonaamp;mala quoque haberet. Qua-proptcr medium conftitucum eft à Deo duorum non fcquendorum co modo atque ordine, ficut propofitum eft: abi-nitio- Quumitaqucfintcxtcrnajncdgt; eus ca cxtrinfecedifcerc debet, amp;nbsp;con-cordätiamfumere morborüin prxpa-ratione amp;nbsp;diuifionc vhibilium rcrum, amp;nbsp;huiufmodi corpora externè reduccre in vitimam matcriam arte Spagyrica: turn inucnict quxnam fubftantia mor.-bi fit caufa.Hxc omnia fi rede coniun-xcrit,prxditiis crit omnium morborum eognitionc.Si verb in fua tantum regio-neperitus fucrit, exteris prodefte non

3X THEOPHR. PARAG.

potent. Medicus enimdumtaxat eftin notis,amp;non inignoris. Qiiarcnc patia-tur fc feduci ab Arabib’,Atncanis,Chal-dacis,autaUjs Barbaris, ncchiviciflimà nobis:vnufquifq; tantum alteri credat, quantum ipfc in ignc expertus fucrit. Medicina enim non permittit credere, quod igni nÖ probatum fuerit: per ignc crefcit medicus,veluti didum cft-Difci-teitaque Alchimiam.quac alias Spagiri-cavocatur;ha:cdocctÊilfaà veris diieer ncrc.Hoc enim eft lumen nturïc,vbiquc probationcs cernere, ac in luminc am« bularc.In talinaturzluminc loqucmur ac dicemus noftra,non ex phantafia, in qua nihil proucnit prêter quatuor humorcs, corumquccompofitio, augme-tum,flatus amp;nbsp;decrementum,aliarquc Umiles amp;nbsp;inuifibilcs nugae, nequaquam ex prxclaro ingcnio,quod bonis impie-turn efl thefauris, prodeuntes, fed ex filt; ftoamp;nonprobatofundamento.

Ca/^ut IIII.

_ -Agnus prçterea error de com plc* xionibus,medicorum animos in-

-^uafit,qui dicut: Homo ilk efl lan-

T A RAM I R V M. 55

Ruïneus,aut cholericus, aut phlcgmati-eus,aut melancholicus : cùm tarnen nihil horum fit,vt multis rationibus pro-bari poteft.Quarum vna amp;nbsp;generalis eft ha:c,quód vita tribuat res ilïas, qua: vo-cantur complcxioncs. Qn^andoquidem itaqucvitaillastribuit, amp;nbsp;nontres illz fubftantiæ: medico non proponentur confiderädx.Nam ipfavita, amp;nbsp;quiequid ipfiadhærctamp;cognatû eft,medico minime lunt fubiefta. Vnde ctiamfi complcxioncs cxiftcrent talcs, tarnen medico minime venirent confidcrâdç.Qmc-quid cnim vna cum vita recedit, id medico ncquaquam Theories fuæ loco eft proponcndum.Hoc medicus diligenter fccû perpendat.Siquidem error eft non modo in fanis,vcrumctiam in xgris cor poribus. Afcribunt cnim morbo, quod ctiam in fanis corporibus inefte arbifra-tur.Sed amp;nbsp;alia: plurcs caufx funt, quod natura corporis intcgri non fcrat, hu-iufmodi quatuor complcxioncs homi' ni inefte,cùm fit fpccics. Nulli quippc fpccici ineft complcxio, fed natura proprix fubftantix.Natura verb eft complc xio. Quod dico^Uud efle ealidum, id il-

54- THIOPHR. PARAC.

liusnon cd complcxio,fcd natura hîz bet ex fiia fubftantia, tanquam colores.

Hxenon pertinent ad xgritudincm amp;nbsp;fanitatem. Oportet rem elle frigida aut oalidam,amp;c.in fua natura,quod nihil ad viuum corpus attinct, feparatque fc ab infir mis amp;i'nortuis.Ad hæc,quôd dicat, mores,gcftus,ingcnium,confuctudincs, naturam amp;vfum effeex cöplcxionibus, id faH'umcft.Exaftrocnim,nÓ cöplcxio ne proueniunt. Fel non concicat iram, fed Mars. Vndcfequitur,fcllis vefieam redundare,nonfccusac ftomachuma-limento externo nimis impletum, fie Mars vefieam fcllis cfficit redundare. I-Ibufmodircrum caufas fcire cftAftro-nomi, non medici, quarum tarnenilli mmquammcmincrunt.Facilèigitürin* cidit in errorem, qui fua principia, pro-priamqucartem non perfedè noucrit. Hincfeirote,non exiftimandum vobis circ,cöplexioncsmedico effe fubiedas, aut matcriam , caufamue morborum. Qma res tales afleribuntur viiç,nô phy- • fieocorpori.

Qnóil autem calidus aut frigidus, liumuTus aut ficcus fit morbus,ne illud

com-

P A R A 'J T K V Ali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quot;ç

flexion cm dixeris-Sunt emm conditio* nes,non complcxioncs.ConipIcxio cô-fiftitinduobus,calorc videlicet,amp; hu-miditâtc,vcl calore amp;nbsp;ficcirarc Sic que-que frigidum amp;humidum ,aut frigidd amp;fîccuni acceditad elcmcti naturam, quxhîcnoneft fpcftandxSimilcs que-que conditioncs raorborum funt cali-dum,aut frigidum,abfq; humiditate amp;nbsp;ficcitatc.Cuiufmodi morbi fie côfiftür, vt hic calidus fit,amp; nihil prêter ca : file veró humidus,amp;mhilaliud:ita vtin vna qualitatcconfi fiat conditio,nô duabus. Dico maniam cflccalorcm abfque hu-inidoamp; ficco,Hydropifim vero efle hu-miditatcm,quxh5bcat neque calorene ncqucfrigus;cadcmquc ratio cftamp; rc-liquorum morborum. Diligêrcr amp;hoC m medicina obferuandum cft,fccûdum gradum,id cft.dupliccm complexions, non elle accipiendum, fed omnia refpi-^ ciunt vnicam fuam conditionem, hoe cft,calidam,ficcam,humidam, vel frigU dam. Quia in morbis non conueniune fimul,fed lingula feparatim confiftunt* Cum res dux funt coniunftx, fiuc curlt; tes duplex eft,ad vitam pertinet, non ad

j« TH EO PH R. PA K AC.

mcdicum.Vtrcsfi pulchrèomata fuc-rit.clcgantcrquc coloribus tinda, quid hoc ad mcdicum? nihil. Sic quoquc nihil ad ipfum pertinent complcxioncs: naturae funt vcftitusamp; ornatus medico non confidcranda. Si verb feire cupias, ealorem folum,frigus folum,humidita-tem folam,ficcitatcm item folam con-fiftcrcdnfpicias illud quod folum con-fiftitamp;fimpkx eft. Id fane vita caret, 5c ab ca fc (cparat,proptcrca quoquc moe bus adcft. Similiter corpora inccndun* tur ab aftris.qux alioqui non xgrotarêt: aftra ftunt ipforum bclla inteftina.Ergo Corpus iam inccnfum,vnum fibi fumit, non duOïConqcitqucvcltn calorcm.vcl in frigus,vclin humiditatem, vel infic-citatcm:ac illud in quo tranfit, medico cftconfidcrandum. Quodvt intclicâu facilius ac planius fit, tali cxcmplo de* clarabo .Quidamaltcri vulnus infligit, aut idu tuber cfficit, aut crus amputat, aut aliquid fimilc.Idus illc per fc nee eft calidus, neefrigidus ,ncchumidus,ncc ficcus,fcd folum ictus eft.Eodemmodo animaduertite, omnes morbos initio codé modo fiele habere,amp; gigni. Si itaqj hoc

’PARAMIRVM. 37 hoc modo incorpore fcfc habcît,quid aliud funt, quàm vulnus,vbi ncc calor, ncc frigus, ncc humiditas, ncc ficcitas fpcftaturïVera itaquc ars confiftit in in* carnatiuis:qux incarnatiua fine fint ca-lida,fiuc frigida,fiuc humida, fiueficcagt; nihil tibi fit curac ; fi modo incarnatiua fint,tibifufficiat,aliaqj omittas.Et qua* uis vulncranonnunquam efficianturca lore amp;nbsp;fcbri, tarnen îftiufmodi tes non funt morbi.Tutibi morbum proponas confiderandum, qui ncc rcftindioncm, ncc rcfrigcrationcm rcquirit.Hacc cnim produnttuamimpofturam arque erro-rcm,amp;tcnon effe inftrudum incarna tiuis,vtdcbcbas.Eadcmviaprogrcdicn-dum eft in hydropc:ca videlicet çgro cx-hibcas,quæfal refolutum pcllant,ncc fpedes calidum aut frigidum,quia in i-ftis medicina non eft fita, Quemadmo-colocynthis purgat abfqucrcfpcducô-plcxionis,amp;:confimili quoquc rationc turbith, quam vim à complcxionc non habcnt,fcd à virili natura:ita quoquc o-mnes rcrû virtutcs funt arcana,vt fuos morbos co modo fanent,quo fadi funt. Sine complcxionc fiût, fine complcxio*

C s

s« T H E o P M R. P A R A Ç.

ne etiameurantur. Hoc omnes obfer-uate: Cum natura vcniunt,cum eadem ctiani abeunt. Quod verb ignis ex.-tinguatur aqua , non fit frigorc, fed hu-miditatc. Similiter quod ignis calcfa-ciat,id non cucnit rationc ficcitatis, vc-xùm calidiratis. Sic vnicuin amp;nbsp;fnnplcx pcrmanctillud,quod morbu regit : nee tarnen eft natura pcccans, fcdquafi color ,qui nihil corpori tribuit, nee ab co quicquam aufert.morbus fe habet, non fecus ac gladius , fccans abfque omni complcxionc. Aliquaudo contingit, vt fulphur incendatur ac ardcat,vcluti in pcrfico ignc.Quae eft eins medicina? Ex-tingucrcipfum, tanquam ignem. Ciim veróeamphoraalijsque fimihbus cura fieri folcar,cuentus inconftans expeda-dus cft.Hic praccipuum fundamenrum cft,confiderarc quidnam extinguat in-üifibilcra ignem.Quiacxtingucrc cft vc rum ipfius fundamentum :rcfiigcrarc autem ipfius vcncnum:rcpulfioncm a-lia fcquütur mala.Hoc modo nos agere Deus non vult, fed incumbere perfedx medicinx redo ordine difpofitx.Quem admodumoculi noftriteflitur de aqua

TARAMTRVM^ nbsp;nbsp;nbsp;i^

amp;igni,ita quoquc apcrienturin artc,v c amp;;mcdicèamp;riilhcèccrnamus id,quod ruftic’ manifcrtèvidct.Huiufmodi fun-damcnto cogimurcuraincipcrc. Qiia-rc mcrito à complcxionibus amp;nbsp;quatuor humoribus rcccdcmus ac dcficicmus: quac hïcnon funt obfcruanda,vt fadum cft ab qs,qui mcdicinam in crrorcs tri-ftulcrunt.

Veriim illudquidemcft,omnc mor.' bum aut cflc calidum, aut frigidu. quid cnim caret calorc?Sic nihil ablquc altc-rutrodiftorum,quxtarnen nihil aliud funt, quàni lignum amp;nbsp;conditio morbi, non iplc morbus.Quifquis autem Cigna putat clCc matcria;crrat. Quid eftquód frös ardcat,totumque caput, amp;nbsp;vniucr-fum corpus caleat, vrina rubcat, pulfus fit celer,hcpar fitibundum,aliaquc lirai lia?Hxc morbum indicant,non lunt ma teria,fcdmultiim differunt à materia: Fallunr homines adultcrando morbos: vt fit in cholica ex cöftipationc.Perpen-das tecum,quantaillic accidant tormina, calores,cötraduraE,fitis,fcabics, alia-que eius generis plura?qux omnia te nó perturbent ; Conftipationem loluas, amp;nbsp;c

40 T H E 0 P H R. P A R A C.

omniaprrdiéla, fpontc difccdcnt. Cogites,qu2,amp; quot fymptomata fint calculi? qux tollere fi velis, auferes cul-tro vnà cum lapide,abfque caloreamp; frigorc,fine omni complcxionc amp;nbsp;humo-rc. Hoefitvobisnon folùm in morbis, verùm omnibus rebus exemplum :cul-ter eft calculi arcanum:fic videte, quo-modo de rcliqua debcant efle arcana. Hoccft,quicumqucvultcalidis aducr-fusfrigida,humidis aduerfus ficca amp;c.v-ti,non inrclligit morborum qrigincni amp;nbsp;fundamentum. Siquidem in mania vidctis nihilipfam curare, pratter venx fcdioncm,quz cius exiftit arcanum,nó camphora,non ncnuphar,non faluia,nó 3maiorana,non clyftcria,non infrigidan-tia,non quid pro quo,fcd phlcbotomia. Si bate ita fc habeät in mania ; vna de ca-dem crit ratio in altjs omnibus morbis, quorum fingula habent fua arcana. Cu-iufmodi quidam quoque diccnda funt de fanis hominibus. Quotics dicimus hominem efle mclancholicum.pcrpcra loquimur. Nam lumen naturx nefcit quid mclächolia fit. Si autem dixcris eft: moribus de geftu Saturnin’, aut Lunati-cus.

param IRV M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp; t

eus,bene loqueris;Qnia morü noftroru amp;nbsp;geftuum proprictatcs amp;nbsp;conditioncs informantur à ftclli$,quibus melancholia non fubqeitur. Quarc ß ipfi non fit aftrorum, nô debet quoque proponiin medicina tanquam columna fuftentas fundamentum profeflionis. Si habcat fuamfedem inliene, Saturni crit licn,c-umque Saturnus gubemabit, amp;nbsp;Satur* nus vnacumlicnctribucnt mclancho-lix morbos licnis. Ipfi autem nihil dicut de liene nee Saturno, fed de mclancho- , lia.Quartana etiam febris aSaturnogc-nitaamp;fabricatacft,fcquiturq; cius im-prcfiloné. Vbi ergo manct mclacholia* Vndc fcquitur,humorcm errore confti tutumcflc,ac reuera nihil cxificrc. Lo-quuntur etiam de phlcgmatc cerebri multoabfurdius,dcquo craflb errore, non opus eft, vt quiequam hoe loco di-camus:Sic quoque de cholera amp;fangui nc.Vbi autem rclinquuntur pulmogt;rcn, ftomachus,alixq; partes,prxlcrtim cor? Humores cùmvcllcnt infiitucrc,cordi vtique prxrcliquis vnum deberent af-fcribcrc,fimilitcrquc pulmoni, hepati, rcnibus,ahjsquc mem bril. Nam vnum-

c 5

4t T H E 0 P H R. P A R AC quodquccorporis nicmbrum habet fiv um humorcm,non tarnen fimilcm vUi ex quatuor,verùm pro membrorù con-ftitutioncamp;: eftedu üngula poffidcot propnos,fuaquc muncra obeunt, al term s non habent curaniXicn facit luum officium,rênes fuum, pulmo fuum, re-ccptaculum cholcrç iuum,locus phleg-matisfuû,fimilitcr amp;nbsp;melancholia. Ab-fitlongcànobis,vt diuidamus corpus inquatuor columnar humorum,täquä quatuorelementa. Verùm eff,quatuor dementa effe.Quid autem clchicntum fit,fi quis vclit teire, animaduertet clc-mentum efle matrem fui frudus.Sic ter raeft mater fui frudus,vcluti manife-ffiflime patct:qui frudus neefrigiditate, ncccaliditatcm terræ curât, qua: etiam per fc nihil exiffunt, lcd neceflario illiic conuenient omnia quatuor elementa. Ita quoqueintcliigendum eft de aqua, acre amp;ignc. Veftro autem ex indicandi arque cxplicandi modo apparcr,^os nû-quamredè intcllexiflcnaturam clcmë-torum.Si cnimintcllcxiflctis,longe melius microcofmum quoquc dinififletis, quem ramen crafliflime cxplicatis.

C^tpitt

Caput V.

Vandoquidcm vltima materia dcmonftrat,cundas res in tribus 4lt;.confiftere fubftantqs,casque tres medici eflefubiedum: iam conüdcran-dum eft medium corpus adeo pulchrè fabricari amp;nbsp;mutari,vt fubftantijs ijs nö litfimilc. Qux tarnen cömutatio non aliter fc habet,ac fi imago pingatur à pi-dore in pariere, aut ftatua fculpatur in ligno-Non ibi videtur lignum, fed pul-chra imago,amp; vuido panno omnia cito aufcruntur,quç pidoradorauit.Eodem modo habet fc vita noftra. Omnes fu-mus fculpti amp;nbsp;formati àDco,conftituti-que in tribus fubftantqs: deinde depieti Vita,qux nobis afpcdum,auditü amp;mo-tum luppcditat,ac vno fordido amp;madi do panno rota expungi poteft. Hic diligenter cauendum eft, nc vita cum fuis circumftanttjs fallat. Mifer enim ac tæ' diofus effet pictor,qui pidurafuaita tribus indnccrctfubftantrjs, vt apparcrêt non fecus ac ft vnam Sol depinxiffet, a-liam Luna,tcrtiam Venus, amp;nbsp;fic de rcli-quis:alius apparct cadidus,alius fpadix, alius hoe modo, alius alio. Pidoris eft

44 THEOMPR* PARAC.

artificium, quifuas ftatuas iracxomatr fcdnihil ad hoc ex ipfo pido defumit vel aufert.Meri funt colores, non ex o-Ico aut bituminejed vmbrçamp;acri fimi les.Verum quidem cft,aliquos cflccolo res hominis,qui neceflario obfcruêtur: fed à morte origine fumunt.quæ amp;nbsp;fuos habet colores, ipfaquc cùm accedit ac dominatur, vita difcedit. Quid hi colores déclarât? Mortem,ciusque morbos. Hi duo colores obferuadi quidc funt, fed non demonftrant morborum fun-dametum.quia funt figna ; amp;nbsp;fignoruna natura eft incerta amp;nbsp;fallax, tanquamo-ratiofimulate pronunciataorc ablquc Vero cordis affeftu. Proptcrea verb, quod colores inucnias in omnibus cor-poribus, non inde tibi perfuadebis, cos tuam in poteftatem pofte redigi. Siqui-dem nee caclü,ncc terra ad hoe tibi funt auxilio,quód omniaifta longe excedit. Nihil autem aliud cogitandum aut fcic-dum eft, quam omnes res confiftcrein imaginc:hoc cft,fingulas res effe imagi^ nibus przditas ,in quibus anatomia eft fita.Horao eft imagine ornatus, qux i-pfius eft anatomia,quam medicus nc-ceftario

PARAM IKV M.

ccffarió cognofcct.Sic cnim funtquoq* morborum anatomix.Hoc cft,Hydrops ita imagine eft formata, vt imagine vei fimulachrum formari decct. Nonfuffi-cit igitur hominis anatomiam fcire, vc-rumetiam hydropis tenere ac inmeri o-oportet,nö fucus,acfi pifta aut fcuplta in aliqua forma,ipfi effet propoftta. Similis eft ratio amp;nbsp;omnium reliquorum morborü. Ad huiufmodipiduram anatomist defcendam. diligeter nobis con-tendendum eft, quód absque illanun-quam natura nos vocabit medicos,Exc-plum fumitearofavcl lilio:cur Deus i-ftum florem,aliaq; fimilia tali imagine formauit'Proptcrca quód medicum amp;nbsp;dus medicinam crcarit ex terra,ita vt fciat quid ex terra proueniat in ipfius anatomia.Rofa: anatomiamvbi cogno-ucrit,difcct anatomiam morborum, ac repcrict concordantias corum,quarco’ gnata funt ac coniungi debent. Ex con-cordantia duarum anatomiarura ere* feit mcdicus,nec vnquam fine ipfis cxi-ftit. Felix admodum effet afflido hora laborandi in illis.Vndc animaduertatis: quiequid matrici prodeft, id præditû eft

4S THEOPMR. PARA Ci

matricis anatomia amp;nbsp;omniûipfius mof borum anatomiain hoccotinctur.Qiia decaufa mcritó anatomia morbormn ? amp;nbsp;omnium rcrum naruralium ob ocu^ los femperverfabitur. Sic Dcüin ipfius mirabilibus opcribus agnofcemus, ac ' perpendemus nobifcum admirandas il-las imagines nulla alia de caufa exiftere, nee etiam alia ob caulàm morbos valdc mirabiles efle. Et quifquis raorborum huiusRofe anatomiara tennerit,gam debit,quoticfcumquc infpexcrit ipfam, quödtalcm mcdicinamDcusipfi ordi-narir,ac dederit, quïc amice ipfos intuc* tur,acfanat,non abfquclxticiaamp; con-folationc.Similitcr agunr,lilium,laucn-dula,aliæq; res ordine omnes. Quid au-tem funtcolorcs?Nihilnilï extemorutn oculorum delcftationcs amp;nbsp;pafciia Mor-binon incommodé ipfisconferuntur, dumin vltimam fuam tendant mare-riam. Vt m guftu.Quid aliud ert guftus» quam pars anatomiae,quæ folùm déclarât, timiliafirailibus efle coninngenda? Ex quo fcquitur,fingula corporis membra fnos habere dittinftos gnftus , quo dulcc coniungatuc luo dulci,«5e amaru fuo

^ARAMTRYM. ^^ fua amaro,pront gradus dulccdinis fuas amaricudines retincnt. Quis profitcbi-tur, fc vidcrc poire mediemam hepatis ingentiana, agarico, colocinthide?nul-lus medicus. Quis item fellis medicina videat in mäna,mcllc, faccharo amp;nbsp;poly-podio?Nulluscertc medicus. Similiali-milibus coniungi debent ,non temere, fed ordineanatomico:non frigidü contra calidum nee vicilTim calidum contra frigidum,fcd omnia in anatomiç vc-ra linca.Mirabilis amp;nbsp;abiurdus fieret or-do,ficonarcmurin cötrarijs amp;pugnan-tibus falntcm nofiram querere. Nullus filius àpatre panem petcns,accipit loco panis ferpcntê-.Ita æftimabimus amp;nbsp;nos Deum erga noscirc:quinoscrcauir,lar-gitur nobis ca,qua pctimus,non ferpen tes iftorü loco.Vt igitur pucro petita tri buuntur non venena,Cic quoq; fclli fua poftulara,cordifua,amp;hcpati fua.Hoc fit fulcrum firmiflîmum ,cuiinfiftat medi cus.cuiquevidclicet rei tribucrc fuum orindatum medicamc. Quia panis,que pucrcomcdir,fuam quoque habet ana-tomiarn, veluti omnes rcs, ac panem edendo propriü corpus fumit.Sic quoqj

48 THEOPMR. PARAC.

fc habet vnaquzque medicina. Anato-niiafuos debet habere morbos. Ignaro anatomiç durü ac difficile eft fequi pro-bitatem ciufque fimplicitatc, facile au-tem ipfis,qui omnem probitatcm negli gunt,turpitndineamp;vitijs non mouen-turafti funt Inminis natura: hoftcs.Infpi cite oculum capiris,quam mirabiliter fit formatus,amp;quâta admiratione mediumcorpus fuam anatomiam in imagine conftitucrit, ipfique fuum guftum tribucrit.Ex guftu amp;nbsp;fpccic oritur cogni, tio ipfius medicina, Obfcruatc anato-miam,óc vbi cius morbi eduenientes vt catarada,macula, albugo, feotomia, amp;c.habitcnt. Poftquam verb fimplicia oculoruminucncris, diligctcr infpicias 111a, vtreperias morbi fpccicm infua a^ natomia. Vt exempli gratia : Morbus nafcitur aliquis ex tranfmutationc:iam amp;nbsp;tu tranfmutes corundem oculorum anatomia,acin ipfa tranfmutationc infpicias anatomiam guftus,amp; forma:,ma gis tarne guftus,quàm fpccici,vt habeas concordantiam card return in pröptii. Quis obfecro cxcus à Deo pctcret pane, quum fcirct venenum datii irii Propte-tea

P ARAM T R VM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

rca Es inanatomia pcritus amp;nbsp;doâ:us,fic non dabis lapides pro panibus. Cogita-bis cnim te efle infiemorum patrem, no doftorcmznutrias itaque illos tanquam pater filium.Acvcluti pater filio ad hoc datus Ôc quad conditus eft,vt ilium pro necelTitatc fuftcntct:eumdcquc, quem ipfe comedit cibû,pracbcat : fie amp;nbsp;medicus fuis xgrotis. Arque ex huius vniei cxempliintcllcôlu, rcliquorum omniâ quoque morborum exempla funt acci* picnda.Qijicquid tranfmutatum fucrit, id amp;nbsp;tu tranfmutes;Diligëtcrquc obfer. ucs,vtfanè coniungantur anatomiar. Deinde quotics morbi ingruunt, etiam atquz etiam curato gt;vt eos certa pro-portionc in vtraquc tranfmutarionc conféras. Hoc modo omnia recepta feu form ulx medicamentorum ordina-ri amp;nbsp;coponi debent: non prolixis theria-cz,fy ruporum, aliorûq; fimilium com-pofitionibus,in quibus nulla obferuata eft anatomia,fcd folùm phâtafia. An no igituriurcipforum ordinationcs amp;nbsp;rc-cepta hzreditate quafi accepta rclin-qua amp;nbsp;abqeiam ? Profedtoluftc amp;nbsp;reftè» Quod verb multzoonnqnquamvirtu-.

jO T H E o P H R. P A K A C.

tes amp;nbsp;vires in nonnullis huiufmodi re-ceptis, in quibus operationes aliqua ex parte ad fanitatem, (licet non fine peri-culo) tendunt, reperiantur, id -inde cue-nit,quod forte fortuna aliqua tangatur anatoniia,aut aliquod principale feu pc culjarc ab egregio medico fit infertum, quod iftdrum ftultitiam obfcurat ac tc-git,fimulqucdéfendit fuum honoré amp;nbsp;aflutum fibi nomcn:Hoc eft magiftcriu talium hominum. Quam turpitcr errat iftc,qui fundamentumiccit in lutomu* fcofo atque paluftri, qui quotidic cogi-tur fuffulcirc.quó fundamentum lubri-cum amp;fiftumconfcruct.Fulcra quippe plena funt fophifmatibus, ac fallacibus blandimétis: varia ac prcciofainvnuin cogit,quorumplurcslunt naturae, ma-gisquevariç natiuitatcs,quàm nomina, quorum ramen numerus eft infinitus. Sithæc quaeftio propofita, Vtrüvinum amp;nbsp;oleum vulncri bus conducant,qucm-admodum Chriftus de vulncrato dicit in Hierico. Negate nö potcs:fcd verum illud efle fatendum eft, non figura, non fimilitudincm,non fabulas, non pr«fti* gias.Hæc ira cùm fefe habcâr,amp; 111# duo fine

Ï» ARA M I R V M. 55 ■fint medicina : oportet vos agnofeerc neftram ftultitiam, cum nihil iftorum poffitis fanarc, qua: Samariranus cura-uit.Etiamfi verb hiftoria hoc modo reuera gefta non effet, nihilominus ramé Chriftus,qui eft veritas neqnaqam inu-tilem aut falfam docuit mcdicinam,fcd veram anatomiam amp;nbsp;arcanu. Abfit lon-gèà nobis cogitate Chriftum fimplicia nature malc allcgaftc.Cumitaqucillud arcanu fitadvulnera: confidcratc quid vobis defit,vcl quid decedat. In hoccer-tcconfentirc oportet,oleum amp;nbsp;vinum fuflicerc.alioquin nullum eft in medicina fundamentu. Idcirco diligenter ob-feruatc amp;nbsp;difeite prxparationcs, vires, tempus,horam,proprictatesamp; condi-tioncs, amp;nbsp;quzcumquealia ad hxecon-ducunt. Nam hoc ft concédas, granum non proferre fruâum,nifi iadurn prius inagrum.putrefaftû fucrit: amp;illud ne-ceflarioverum crit:vulnus cftagcr,olcu vevó amp;nbsp;vinum,fernen : iam tu touicûu-ram fac,quid ftt frudus-

52 THE OP HR. PA RAC.

Caput V I.

—.-^Acc omnia manifcftiffimc inlncc proférant artes illç,quç diffoluunt -*ac diuidunt corpus viuü ,quod nó aft microcofmus : hoe cft, invita debet cxpericntiaficri.Illud tarnen verum cft, experiri invita, quid fit in medio corpore,eft diflblutio pracfentis, amp;commuta-tioin aliam. Prima: enim vitz nihil fu^ perftruas,vcrùmfccundam accédas, m caque qua:ras,quac oritur ex artibus, no in vfumanimçhoccft,noncft hæc vita hofpitium anima: in prçfenti fcculo feu priori vita. Inhacfccundavita artes in* ucniûtur,amp;fundamctum quod propo-nitur. Confidcratc enim infirmitatem prioris illius vita:,quxfi tranfitura fit in cfficaciamatquccncrgiam fuorum ar-canorum, priùs cmoriatur ncceflceft, cum nihil fit in ipfa, quod homini profit. Rofa magnum quiddam apparctin priori vita,amp; pulchrè ornata fua fragra^ tia:quandiu tarnen earn habet ac reti-nct,nöcftmedicina, fed ncceflceft cam priusputrcfccrc,amp; in cadé putrefadio-nc mori,pofteaquc renafci.Hoc fadojlo quere de viribi $ iplius mcdicinx,amp;ad* iqiniftra

param IR VM? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5J

miniftracam. Siquidcm ftomachus nihil integrum aut imputrefadû eins rc-linquat,quodinhumanam trafibit na-turam/cd omnia feparet, digérât, acpu-trefaciatdtaqucôc tu nihili facias prio-rcm vitam, nee quiequa in ipfa quzras: vniuerfa cius cÖplcxio, amp;nbsp;quiequid eft, périt,nee quiequa permanet. Quiequid veró non pcrmanct,quicquid non tran-fit in regenerationem, id medico no eft fubiciftum.Omnis labor, omnisque co-natus illius tender in regenerationem: inde featuriunt tinftura:,arcana,quintû cflc,in quibus omnia myfteria, totû fun damentum, verus labor,omnisquc cura fita atque recondita funt. Vbi poftc-rior vita adcft,ibi prima materia cpnfpi cuècerniturxuius vltimam vides, dum prior vita medq corporis recedit: poft quammediam vitam, noua vita débet incipcrc,qux nulli parti fubieda eft, nift fini,in quo omnia dilToluuntur : amp;nbsp;dum mots diflblutionis inuadit corpus, noua vita non adeft. Hxcinhomineprac-mcditari,intjsquc’firma fundamcta ia-cere oportet, Na incxplicationcacdif-folutioncmcdq corporis patefit prima d j

ƒ4 T H H O P H K. P A R A C.

matena, qua qui cognoucnt,ciusdcm quoq; fubiedum caUct vitamq; ipfius. Duo lunt fubicfta,altcrum cft infirmas: hic non traducitur in nouam vitam, fed mediaipfi permanet. Alteram verb eft medicina,qua: mediam vitam eÖferuat per fuam nouam. His itaque de caufis in noua vita confiftunt arcana, non au-tern in prima feu media. Bene quidem amp;nbsp;redd faciunt,qui anatomiam micro;« cofmiduplicem inquirunt, cuius altera eft localis, altera matcrialis. Localis eft dilfolutionis hominis in fuas partes, vt ,apparcar,quod os,caro,ncruus , amp;nbsp;relique partes fint,amp;vbicollacatç.Scd hçc minimi eft momenti: altera hanc longe cxccllit,eftqucilla,quanoua inhominé vita introducitur poft primam mediam vitam in tranfmutationc,qua deprehe-ditur quid fanguis fit, Acinfmodi Sul-phuris,Mcrcurn amp;nbsp;Sails ; fimilitcr quid lit cor,qualc ipfius cxiftat Sulphur,qua leSal,amp; qualisMcrcurius.Eadcmcft ratio cerebri omniumque corporis partium.Hare cftvcraanatomia,amp; primum omnium fundamcntum.Hoc modo na-Icctur medicus Athxcnatiuitasdilfici-lis

PAKAMÏRVM' 5J

Jis cft intdlcftu, amp;nbsp;duras fcrmo fjs, qui fuzphantafiz opinioncs noluntrclin-qucrc,quiquc proprij cerebri figmetis, non viuxvcritati5,confidunt. Nifi pro-fedó in artis vita cducemur, quis nobis credetautfidemhabebit? Hacveróeft primae materia: inuentio: hzequoq; eft ipfa prima materia, quz nobis morbos indicat:hanc nos nouiffe oportet : tune demum tranfmutatam quoque anato-miam potcrimus cognofcerc. Ad hze alia nunc fcquitur anatomia,quz(vt fx-pius diótumcft)morborum exiftit, qux hoe loco non opus cftcxplicatu. Tres i-gitur anatomizin homincobfcruabu.'-tur,quarum prima Localis demonftrat humani corporis fpccicm,figuram,forgt; mam amp;quzcumqucipfi adhçrcnt.-Altc ra examinât amp;nbsp;probat Sulphur viuum, mobilem amp;nbsp;fluïdum Mcrcurium,amp; Sal acre in vnoquoque mcmbro;Tcrtia verb indicat,quo pado nouam anatomia mors introducat,quz mortis dicitnr a-natomia: hzcdocct, qua forma atque natura mors inuadat. Lumen enim na* turç docct,mortem tam varijs modis acformis acccdcrc.Quamvariz fpccics d 4

iS k

56 THEOPHR. PARAC, prodcunt ex clcmëtis,óc quotuplex cop porum funt differential,tot mortis quo-que funt genera. Vt porró vnumquod-qne corpus aliudgignit,illud ipfum gi* gnere hïc eft anatomia:qua: profedó va rijs fitmodis,donee omnes ordine mo riamur,ac per illam confumamur. Prz-tcr hze autem omnia, confimilis quoqï cxiftit feientia de anatomia Medicinz. Quibus omnibus cadem proportionc refpondet ac przeftfirmamïtum, amp;nbsp;fie quoque terra,fic aqua,fie aer.Poftquam veró anatomia coufq; in noua vita fuc-rit deduda, vt firmamentum apparcat cumomnibusaftris,bcnc feres habet. Necefle enim eft vt Satumus fuum con flituat Saturnü in corpore, amp;nbsp;Mars fuû Martcm.Id quamdiu faftum non fucrit, ars mcdicanondum crit perfede inuen ta.Sicut enim arbor nafcitur exfemine, amp;nbsp;fient herba prouenit ex femine: fic quoq; in noua vita prodirc oportet id, quod inuifibilc proponitur,amp; reuera a-deh, coque deducendum eft, vt confpi-cuum fiat ac vidcri qucat.Si enim natu-rz lumen,lumen dicendum fit,ncccfla-iium vtique fucrit,vt confpiciatur,amp; nó

PARAMiRVM.' 57

fit caligo ncquc tenebrx, fed talc fit, vt per illud oculis noftris vti poffimusad calqua: cerneda funt.Hi enimnö tranf-mutantur in alios,quam nunc funt, interim tarnen aliter illos vidcre oportet, quàmrufticum:adquod ipfospromo-ucrc atquciuuare oportet lumen naturae. Quapropteretiä virtute anatomiac, cuius fundamenta confiftunt in naturç luminc,morbi quoque iure nomina for tientur amp;nbsp;ex naturali luminc, non tenc-bris:hoc cft,vt cedri anatomia ccdrinos efficiat morbos. Vndc fcquitur in dc-fcriptione morborum ferri, ferreos diet morbos ; ex defcriptione Aftronomix, Martis morbos. Sic enim finguli rede nominantur morbiac intc|ligutur. Ar-tis quoque crrorc,amp; fine rationis fund* mento fidu cft,vt fcbris dicatur febris. Hoe enim morbi nomen dudum eft ex ipfius calorc,quidunraxat fignum eft morbi,non materia,nee caufa:dcbct au-tem nomen fumi à materia,proprictate atque natura veracfubftantix-Sic vrtica rede quidem dicitur,quód vrit;fcd me lius Salvrinz,có quod vnam habcant anatomiam. Vndc fcbris talc nomë eft,

5« T H fi o P H «. P A fi A f^

quodfui magiftn ftulticiam prodat. Eft cnim morbus nitri Sulphuris inceCKhoe cÔcutit corpus:hoe frigus amp;nbsp;horrorcm cxcitat:hoc intcruallum cfficit.Hzc alia ^uc nomina fuis in capitibus inucnics. Similiter quoque Apoplexia fuum pro^ prium deraonftrat nomen, nô magiftri fapientiam.Quod nomen medica con-£iderationc,iuxtafundamenrum medi-cinz non debebat dici apoplcxia, fed Alcreurius cachymialis fublimat’. Hæc cnim dus eft materia peccans, amp;nbsp;caufa. Signa huiufmodi folûm in hoc condu-cunt,qubd corporis fubftantia per ilia cognofeatur.Quifquis itaquefalfa ciuf-modi figna inducit,caqueinuertit, in v-niuerfa errat pradica amp;rcliquis fibi nc-ccffarijs.Variacnim amp;nbsp;multiplicia funt corporum genera cùm caicfacicntium, turn refrigerantium. Vndc nomen fc-bris falfum cft:nitri veto non item. Ad-hæefebris nomen ex fundamento hu-morumdefumptum eft,vndcfumi non dcbcbat.CZpaniuis redè quoque nomina petantur ex arte curandi, fine medb erna fanatc.Ita caducus quidam viridcl-lus dicitur morbus,quód ca caduci fpc-cics

P A R A M I R V OT. 55^ cîcsvîriddlo curetur, Hoctamenniß certa cum diftindionc fiat,crrorcm cf-fefeias.Diftindio enim anatomiamip-fius confcruat.Ncc te perturbet, quód ruftici amp;nbsp;extemi oculihacc tibi non o-ftcndant,ncc cernantmam medium cor pus iftos cxcaecat.Ideoque feientia illa adcft,in qua medicus confiftct, pinra huicrcuclans quàm ruftico. Nifienim plura vidcre atque cognofcere vclir, quàm rufticus, minimè vocatus, ncquc natus eft ad medicina. Rufticus in cum fine non eft eÖditus, fed medicus: quod quidemefficitfeientia ca,quam medicus callcrc debct.Medicus enim illc eft, qui miranda Dei opera plurimis patefa cit. Hac itaque de caufa quum exiftat, refteipfis vtetur,non male: vete, non false. Quid enim in toto man exiftit, quod medicum latcbit^mhil. Quid va-ftiftimum continet acquor,quod ipfc nÓ patcfacict?nihil. Omnia in lueem proférer,non folura qua: in mati recondita iaccnt,verumctiam, qux in terra, in ac-rc,in firmament o,hoe eft igni,quó plc-rifque omnibus apparcant opera Dei, qua de caufacxiftant,quiducfignificêt,

éo T H E o P H R. P A R A C.

prxfcrtini quantum ad morbos attinct- i Hxc quoad nonpatcfiunt,nccdum fcië-tiam cam adeffe oftendunt, qnæ adeffe debebat.Quid veto caufæ eft,quôd tanta quidemftultitia,tam parum autem veræ artis fit in hac profeifionc, qux ta- l mcnmagnivultzftimari? Nechuiefo-li/cd amp;nbsp;alqs pluribus profclfionibus fi,* , milis excitas amp;oculorungt; ealigo arque J dcfcftus accidit.Sicut cnim nos ignoramus Cctum , illud monftrum marinû, ira quoque altera profclTio nefeit, quid illudin Apocalyfifit,quid Babylon fit: ita vt pares vtrobiquc fint coccitates, quas minime adefie conueniebat. Et quemadmodu medici cœcitas in iftiuP modi rebus ,infirmorum mors eft, ita quoque prçdida cœcitas animarum eft mors, MirabiliaacraraChriftus loqui-tur,quxamp;ipfafuntquzdam medicina, Sicut vna, fie amp;altcrancccffariócft in* ueftiganda. Hxenim dux profefliones nonfeparabuntur.ciim cnim corpus a-nimxfit domicilium, neceftario vtiq; inter fc cohçrcntjaltcrumquc patefacit alter urn.

P A R A M Ï R y M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;öl

C^pnt VIL

Bfcruandu porró amp;nbsp;hoccft: quan-f Jdequidemhadenus anatomia, amp;nbsp;noua vita,vnà cum fua feientia, in omnibus fubftantijsperpedendz atque inquirendz fint propofitz,idqucnö ab rc,cùm fundamentum fit mcdicinz:nc-cclTarium in fupcr circ,vt omnes interni noftri defedus tebus externis pafcatur ac referuentur. Ita hoc ipfum quod nos fumnSjidem eft amp;nbsp;cxtcrnum:quod licet non habcat candem form am,fem en tarnen eft ciufdem corporis, quod in nobis formatur in id quod cxiftit. Vcluti fernen eft fua arbor, verùmin terra pcr-ficitur.Stomachus cnim tcrræ,fculptor feu ftatuarius cius eft,qui id fub afpedu producit,quodipfum ante occultum c-rat amp;nbsp;abfeonditum. Vndc omnes etiam morbifuas imagines fortiunturitideq; huiufmodi imagines fuam aDco ordi-natam habet medicinam. Pulmo cnim fl laborer, propria fibi habet medicina, qiiæfc transformat in ipfius anatomiâ. prout ipfe morbus fucrit. Hine talc no-tetis exemplum denutrimçnto. Omne nutrimentum noftrum idem eft, quod

«2 THE O PH R. P4RA€)i nosfumus,amp;fic nofmetipfos comedt-mus:itaamp;: medicina comedifjnon tame fimpliciter, fed pro rationemorbi gt;nbsp;amp;nbsp;quiequid fanitati dccedit,hoc ipfum rc^ ftauratidem membrum in fuo mebro. Hocne tibi mirum vidcatur: ratio impromptu cft.Arbor campi non effet eer tè arbor,abfque nutrimëto. Sed quid eft nutrimcntum?Nonfimus aut ftcrcora-tio:non putredo vel putrefadio: verum fernen,faturatio famis. Quid cft fames? Imago future mortis in membrorum cöfumptionc. Qu^ia forma cft in medio corpore ab ipfomet Deo infculpta. Hçc fculptura permanet in forma imagi- gt;nbsp;nis,fed confumitur ac petit abfquead-ditione primz format. Qui nihil co-mcdit,noncrcfcit:qui nihil cdir,nö perquot; manct.Si ergo incrementum fiat ex nu-trimento, Informator ipfi adeft, qui for-mam nutrimenti ab co cxpcllit, quod formam habetnutriendi,fine qua is nihil quiequam poteft cfficcre. Vnde fc-quitur nutrimentum informatz flatux formaminfc contincre, in quant adu tranfit,crcfcit amp;nbsp;augctur.Pluuia cötinct in fc limum amp;nbsp;liquorem tcrrx:pluuia cft potus

P A R A M T R V M.' 6^ arboris: liquor verb terrx ,ipfius cibus: pcrhxc crclcir. Quid autem hoc eft, quodcrefeit? Nihil ahud ,quàm arbor, qux quantum augetur, tantum ex pluma amp;nbsp;liquorc terræ nafeitur ligni, corti-cis,amp;rcliquarum partium. Informator exiftit in Icminc: lignum verb,cortices, alixquc partes inliquorc amp;nbsp;pluuia.fa-bcrillc,lcuartifcxin femine cxiftes no-uit ex his duabus rebus lignum confiée-' re. Ecadem eft ratio hcrbariim,in qui-bus fernen nihil eft, nifi principium , in quoformator amp;fabrilis natura atque proprictas cxiftit:cui porrb orienti aug-mcntädo,pl(!luia,ros amp;nbsp;liquor terra: her bam tribuunt, vndc in his caufis .folia, flores, alixque partes infunt. Eode per omnia raodovnaquarque forma exter-nonutrimento vegetata cxcrcuit:quo amp;nbsp;nos deftituti non amplius crefeimus, fedin defertamorimur forma. PoftquS verb adolcuimus,formam integra con-feruarc cogimur,nc quid deficiat aut de ccdat.Infitacnim nobis quaedam eft cf-fentiaigni pcrfimilis,quxnoftram for-mamôcimagine confumit, vt nifi fub-inde aliquid addcrcmus,formaquc vit»

64 THIOHPR* PARAC.

noftrc augcrcmus,brcui morcrcmur irt dcfcrta formt. Qnatc nofmetipfos co-medamus oportet, ne ex defedn for-mx moriamur.Comedimus itaque no-ftros digitos,noftrum corpus,fanguine, carncm,pcdcs, cerebrum, cor, aliasque partes. Hoccft,vnusquifquc bolus,qu£ mandimus,continet in fc omnia noftra mcmbra,quxcumquc integer homo to to corpore continct Error illos magnus inuafit, quireftè quidem indicant më-bracorporis nutrimcnto indigcre, verum quarc alimenta rcquirät,amp; ad quid rcticent.Nou intcllcxcrût quippc,quid alimcntutn hominis fit,in quid conucr-tatur, amp;quis in id transformer. Faber itaqucillc nihil ad ftatuam crigendam afl'umir,nifiquodad ipfam eft idoneu, id eft,quod lignum cftrrcliqua pcrlcdcs itcrucijcit,folaqucftatua fimplex pcr-manct.In cunftis item altjs rebus notait dumeft, nutrimentii efle duntaxatfor-mx caufa. Incutc xftatc incipit tempus famis in arboribus, qux tunc conantur folia,florcs,fruftu$,amp;alia eins generis produccre.Quidautemexp’s proucnif, niliformam prxdi^oru cxtrinfece ac-cipiant?

PAR.AJM1RVM. 65

tipiant?In fcipfis ccrtc non habent. Si c* nim in fuis corporibus illam continet rent, vel excifz non minus cadc gignc-rent,quam terris infixé. Popterea terræ funtinfîtæ,vthinc przdida forma in i-pfas tranfcant,amp;fabricentur feu trans-formenturinea, ad qua: cùm naturali proprictate ducütur,cum fuo magiftrO, ideft dono.Homo auteminfitione hu-iufmodi non indiget, quiafruftus fuos non code modo producit, atque arbor, fed longe alia in frudibus faciendis eft creatura. Quarcanimaduertite, omnes rcs,quç viuunt ac vcgetantur, ad forrnse lua: confcruationcm,eiufdcmquc defc-äusreftitutioncm,famz amp;nbsp;fiti przditas effect his form am in fc refarciât atque reftaurent-nonfecus atquevidetis pin-guedinem amp;nbsp;fimilia, libcraliori nutri* mento augen,coque detraetOj candem fpcciei parte diminui ac rcccdcrcifica* lix quoque partes fcfc habet. Quamuis fit nature hxcimminutio, vtfi princi-* paliainuadat membra,mors cclcritcr adfit. Siquidemvita non permanetin diffoluta interna imagine cömunis cor poris. Sic ex hotline crefeunt homines:

e

65 THEOPKR. PAÎIAC.

id eft,nutrimentum eft homo, ac refti* tuit hominem,hoc cft,imagincm ipfius. hac rationc nofmetipfos comedimns. quod nifi fcccrimus,confumitur noftru corpus,noftramedia vita, amp;nbsp;quicquid in nobis cxiftit. Vndc homines duo sût, quorum alter videtur,alter nö-Afpeda-bilis itcrum eft duplcx,altcr animalis,alter corporcus.Qui fub afpedum non ca dit,fimplcx cft,fcilicct corporis rationc duntaxat,cuius talcprofcrtur exemplö. Ex rudi forte occurrente ligno ftatua xius concinnarc atq; dcfculpcrc ftatua potcft,rcfccando ca,quç ad ftatuam no pcrtincnt:ficquc ligno incft ftatua, qu2 primo ncquaquam apparebat. Eodem modo amp;nbsp;nutrimentum eft corpus hu-manum,ncc tarnen apparct, antequam in corporc tranfeat ac trensformeturin mcmbra:non vt pcculiarisfcorfim pars ciul'dequantiratis mancat,fed artificio-fiffimctrâsformcfur.Hic enim iculpror acftatuarius eftfummusillcmagiftcramp; fapientiftimus opifex: hie hominem informât, hoc eft, mebra per totü corpus iufta proportionedhponit Cùmitaque nobis conftet, non nos folum nofmetipfos

PAKAMIRVM. 67 ipfoSjVciùm ctiam oinncs arbores, fm-gulasquc naturas Jcipfas comedere Sc biberediligenter nobis conOdcrandum eft,quid hindequaturinre nicdica,quc admodum mine fcquetur.Q^amuis cx-temns cfus onis.ncruorum, ligamcnto-rum,mirabilis cerebri,cordis amp;nbsp;pinguc-dinis,amp;c non cadem in medicina come ftioncdcfignct;quod lie intclligas,vt os non precise faciar os, neque cerebrum fimplicircr ccrebrû,vcrùm quilque bolus omnia iftacxillif.li formam inuifibi lis adfir.oflaeria adfunr. Panis quoque fanguis cft:fcd quis videt ? eft ctiam pin-guedoded quiscernit cam?quis tadu a-nimaducrtit?Eft amp;laridum:ncmo tarne videt, nee fcntit illud: attamen fit lari-dû.Adeo bonus in fiomachoeft magi-ftcr. Qui ex Sulphurc conficit ferrum, quod Sulphur eft, idem amp;hic quotidic adeftA fabricat homini ca,ad qua: ipsu primo formauit. Sie idem cxfalc nouit adamantem ctficcre,ex Mercurio aura: cur nouéehominitaliaprxftarct ? Ma-ioris facit hominem, quam iftinfmodi res. Quapropter illc omnia homini fabricat nceefiariattu modo apportes Ôc

fuppcditc$ matcrianijpfc fculpat atquc informer,prout fingula formari conuc ninipfc obfcruat numerum,mcnfuram, pondus,proportionc,longirudinc,amp; re-liqua ciufdem generis omnia.Vndc ani maduertendum cft,vnamquamquc na-turam efle dupliccm,alteram ex fperma te, ex nutrimentoalteram. Sperma eft fernen,quod fimulatque adfucrit, ali-mctumquzrit.Ipfum porro fperma eft crcatura,ficut amp;alimentu,fed illud for-mæhumanzlibertatem obtinet, vt co-incdatid,quodin hominem rranfmuta tur, amp;nbsp;ex quo membra humana forman tur.Quapropter homo eft confumptio formae, cöftitut’ per mortë,quac prsebet caufam feminis. Hanc mortem ipfc co-gitur fuftentarc co, quod nutrimetum cfficit.Ex quo fcquitur,non fuff cc re, ho minem efte natum ex matrc,fed ncceffa rióquoqucipfi nafcendum efle ex nutrimento,quantum ad corporis atrinct vitara,non animae,quæ feparata eft ànu trimento. Huius enim vitae proprietai amp;nbsp;conditio prouenit vnâ cum anima, non corpore. Qu^aeveró cum corpore adeft,quantum adgeftus amp;nbsp;mores atti-net,

PArÄMIRVm' 60 nct,cx Humana prodit fapientia. Quic-quid autem adeft ex nutrimeto, corpus cft,inquo non confidcratur vel virtus, vel ira, vel probitas, vel ncquitia. Q^id veró fit corpus, nouit medicus. Et qui corpus fabricatin vtcro matris,idë quo-quc format iliud in Homacho. Hocc-mm modo hic faber laborc amp;nbsp;opus fuü indies perpetuoque confcruat:quod nó allo confilio faftum cft,nifi vt quotidic rcfarciaturacrcftaurctur:id cft^vt forma confcructur,quac nunc hïc, nunc il-licpcrpctuó deficit,diflbluitur, rupitur amp;dilTuitur,nunc hoe,nunc illo pado, quemadmodu amp;nbsp;in fano amp;nbsp;in aegro corpore varie probatur. Sanitas enim non minus rcquirit fui obfcruationc, quam «gritudo.

Vndcagnofcamui nos duo habere corpora, amp;nbsp;nihilominus vnum efle cor^ pus,fcdduplici modo creatum,in femi-nc videlicet,amp; nutrimeuto : amp;nbsp;alimcnti corpus idë plane efle corpus,quod fper' matis,quamuis hocilludprçccdar.Qua de caufaobfcruabimus,nos omnes, qua primiim nati fumus exvtcro matris, amp;nbsp;in ipfo quoque vtcro,Dei gratia amp;nbsp;mife*

C 3

70 THEOÎ’HR. P A RAC.

ricordiaviuerc, ncc amplius corpus cX matrejed nutrimento habcrc.Altcruni enim corpus iure originis ex patre amp;nbsp;ma trc habemus. Vcitim hoe nc confuma-turic pcrcat.rccipimusillud per preces adDeum fparfas, dum oramus ,Pancin noftrum quotidianuni da nobis hodie: Quod idem eft ac fi dicas,Lai'gifc nobis hodie quotidianü noftrfi corpus.JNam corpus exmatrenatum luftcntatur vP queinhoram mortis,idco petimus quo tidianum;hoc autem eft illud, quod nobis tribuit corpus. Vndcc5ftat,nos duo habere corpora,altcrum iuris, altcruna mifcricordia:: fic duas quoque medici-nas,iuris videlicet amp;nbsp;mifcricordiac. hoe eft,nos vocati fumus ad vtrumquecorpus,amp; quod à patre amp;matre accepimus, amp;nbsp;quod ex çibo acccdit.ItaqucChriftus nos docet orarc panem quotidianum, quafi diccrct:Corpus illud,quod ex matre fortiti cftis,nihil cft,iamdiu cöfum-pt«m,brcuiffimoquc tempore mortuu. fuiflct,nifi fuftentatum efletmune verb panis eft veftrum corpus, llludcrgovo-bis eft obfcruandum,animoquc voluc-dum,nosnö amplius viucre iure patris

amp; ma-

PARAMIRV M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

amp; matris, fed, ex corpore mifericordiæ. Qua de caulà orate Patrem veftrum cç-Icrtcm, vt largiatur vobis panem quoti-'43ianum,hoceft,veftrumcorpus ramp;da* bit vobis corpus,videlicet miîcricordiç. Inhoc viuimusinpoftcrum, amp;nihil ex corpore iuris habcmus,nifl folum gene rationisnoftrïc initium. Vndc conftat nos edere nofmetipfos ex gratia Óc miie ricordia.Agnofccndum enim eft homi-ni,quód quamuis prodierit ex vtcro ma tris, non tarnen ca de caufa iam petgat efle matris aut partis filins:fediplis iam deinceps fit filius,qui ilium nüc nutrit. Qpapropter cælcftis illc Pater non folum co iure parer noftet eft, quod Adamo ciusque progeniei tribuit, verum c-tiam quotidic miferieordia nofter pater cft,quum mortale corpus ex parentibus mortalibus ortum amittamus. Nihilc-nimà mortali3c terreno patrehabem’ prêter fernen :rcliqua omnia à cœlcfti accipimus patre, cuius ctia totifumus, amp;nbsp;quern oramus,vt det nobis noftrum corpus ( quemadmodum fuprà didum cft)noniuris,fcdmifcricordiz. Qpod ft corpus mifericordiç non adcflct,alterii

0

72 THBOPMR. FARAC.

illudpnmaquaquc hora mortem obi-* rct.Confidcratc igitur quid fit corpus.

Comedimus nofmctipfos,noniurc, fed j

cxmifcricordiaamp;prccibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Ca/^ut VIII,

i Nimaduertendum itaque nobis ■ A diligctcrcft,quidnamfimus; cùm •Z^^non amplius viuamus ex mater-no corpore, fed ex corpore panis, quod ex mifcricordia,amp; non iurc,cxôrandum eft.QuodJoannes Baptifta fignificauir, cum de ludxis loqucrctur, Deum pofte ex lapidib’ Abrahxfilios cxcitarc.Quid illud eft aliud,quam diccrc,Dcum ex 1a-pidibus tanquam ex terra panem cfiicc-rc, qui panis corpora film's Abrahæ prz-bcat,quo hi deinde agnofcant fc corpore mifcricordia conccfto ex alimcnto vi ueye? Hze proptcrea cnarro,vt reftius intcUigatur id5quod propofui, quomo-do videlicet homofuam habcatanato-jniam cxtrinfccè,camq; fcircmedicum, fuzquefeientiz fundamentum ftatucre ; eporteat. Sic cnim pcrucnimus adtriu * (ubftantiarum cognitions, amp;nbsp;quid ipf« fint

P A R A M I R V M? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Î

fint difcimus. Ex hui’ iam corporis cöfi dcrationc fcquitur vidus amp;cibi ratio, qua: occafioncm amp;nbsp;caufam porroprac-bcbit dcfcribcndi morbos explcnitudi-neamp;inordinatamcnfura, amp;nbsp;malo nu-trimcnto,quodcorpori noftro minime conuenit. Ac licet proptcrea corpus pa-nis habcamus,vt quiequid noftro tradi-mus ftomacho, illud in nobis vel in nos conuertat: tarnen praccatio defolo lo-quitur pane,tacite quidem fimul inclu-dens petitioncm, vt omnia nobis fint munda fubicö:aquc,nihilominus quó magis ad panem accedut, amp;nbsp;quanto iu-ftior in omnibus feruatur mcnfura,có fanius exiftit corpus.Hoc modo nofmet ipfos rcftauramus,priftinumque vigorc rccipimu$,ac qualcm ex femine alimen-tifementem feccrimus,talc amp;nbsp;corpus habemus. Præterca habemus quoque morbum ex corpore iuris. Quamuis iu-ftitia nullum efficiatmorbü, vt neepa^ nis quempetimus: ficutloanncs Bapti-ftaamp; alq nonnulli hac de caufa femper fani abfquc vllis morbis vixcrunt. Scd quemadmodum in panis abufu luxus çontingere folct,ita quoque in dono iu.

74 T H K 0 P H R. FARAC.

ftitiz.Invtraquc enim parte nec mefu-ra,nccordo obferuatûr : vnde fequntur morbi,aliaquc fiæilia mala,quæ nos no affligèrent,!! leges amp;nbsp;preces obferuarc-xnus.Vnde multos morbos ex vtero maths accipimus:amp;eô quod lecundo co-gamur nafci,fecûdô quoque eofdem rc-cipimus morbos,hoc efl:,per pane quo' tidianum.Nam fi redîè, amp;nbsp;quidem exa-iftius de vidus rationcloqui autferibe-bcrevelimus, hand aJiam inuenire aut przferibere dizta poflumus, quàm pcr-manendum effe in lege iuftitix, amp;nbsp;ei-bequem petimus : in quibus perpétue, omnis fanitas conferuatur, amp;nbsp;prælerua* tur aduerfusquemnis morbum. Quod fi iftam vidus rationcm nonobferuauc limus, nô retinebimus quoque corpus noftrumfanum. Deusautem quumfit adeo bonus,vt nô feuerè agat cum prx-uaricatoribus fui proprij confiltj, amp;nbsp;à fc przferipti pharmaci amp;nbsp;ordinis : medicû fccit,qui non aliter conftitutus efl: fuo in officio,ac Apoftoli in fuo, cùm Chri-ftusipfismandat dicens, Tories remit-tite pcccata,quoticfcumquc peccator ingcmifcit:fic amp;nbsp;illc,quoticfcumq; mor bus

TARAMjKVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7j

bus inuadit corpus, tories præceptû ha« bet fanandi, cuius diuini mandati vi rC'' cepta fme formulae confiliorum omnes curant morbos,etiam Ixpram. Itaque ficut medicina , fic amp;nbsp;medicus creatus cftad fanandum corpus humanumpee potentiam eius, qui animam in corpo-* re conferuat. Magna igitur,amp;ncquaqua lcuis(vt nonnuUi arbitrantur)rcs cft,mc dici officio fungi. Qiiemadmodü enim Chriftus mandauit Apoftolis fuis,dicës : Abitc,mundatc lcprofos,claudos prifti-næ agilitati rcftituitc,cœcis vifum rcd-ditc,amp;fimiliauta amp;nbsp;medicis cadem prç-ccpiffic,non minùsquàm Apoftolis, in-tclligcndum cft.Qui itaqueIcprx cura-dx ignarus eft.nondü intclligit vim mc-dicinx:qui claudis,contradis non refti-tuit facultatcm rede inccdcndi,immcri tó appcllatur medicus, qux ratio vakt amp;in omnibus rcliquis rebus. Qua de caufa obfcruabitis,Dcum nö conftituiC fc medicum dumtaxat propter catar-rhum,capitis amp;nbsp;dentiü dolores,fed lom gèmagis propter Icpram, fubitancam mortem,cpilcpfiam, aliaqucciufdc generis omnia. Hac mala ft ncqucamus

V

7lt;5 THEOPHR. PARAC.

curarcjdccft nobis ars ca,quz in medico iure requiritur.Dei veró bonitas amp;nbsp;fide liras in genus humanum non minuitur« Omnia quidem medicameta palfim in tcrrx ambitu prxfto funt, vcriim illi nó adfunt,qui prçparent ac difpenfent.hoe cft,cxcrcuerunt quidem vfquc ad mef-fcm,fcd meflbresnondum aduencrunt. Simulatquc mefibres verx medicinx abfque falfacoccptis opinionc fucatif-quc fophifmaris aduenerint, mundabi' mus lcprofos,cxcis vifum reftituemus, aliosque morbos ciufdem generis cura bimus.Omnis enim virtus illaiam ineft tcrrx,ac crefcit : verumfuperbia fophi-ftarü.nonadmittit,myftcria atque ma-gnalia natura in luce prodirc. Aeftimât medicina ex fuo ingenio, quorum feien tias atque probitatcs fi quam pofles plu rimas conquifiucris,nc vnius quidem drachma pondcrcvalcbunt. Solent cx-eufare ftultitia fuam hoe diftodftc mor,' bus eft incurabilis : quo non folùm pro-dunt fuam ftultitiam amp;nbsp;ignorantia, fed ctiam mendacium. Quia Deus nullum permifit morbum proucnirc,cui non créant amp;propriammcdicinam. Cxtc-tùm

PARAM IR VM^ 77 rum noftra ignorantia talia fingit, dum obliuifcimur, Deum nobis fingulis dic-bus corpus tribucrc quotidianum. Hoc itaqj cura faciat,curnölargirctur quo-quc mcdicinam curandi morbum fuo ccrto amp;nbsp;pracfcripto tcmporc?Scd huius nemoamplius meminit. Pars aducrfa hocloco fc vehementer opponit. Vt amp;nbsp;niulta quidem poflc hïc in medium ad-ferri videntur, qualc illud fucrit: Deunt nö minus infirmos veile hïc in terris habere, atque fanos: aliquando ctiävnius ob culpam integram Icgioncm morbos rum cxirtcre.nihilominus pro fua fingu lari mifcricordia impartitus eft medici-nam,inquicns,Infirmisc pus eft medico. Si dus opera indigent, f roculdubio no in alium fincm,quam vf .-eftituat cos fa nitati:hoc fi non facit,ad quid ipfo indi-gcbunt?opu$ eft co qui fanct,amp; non qui rclinquat aEgros,amp; fallacitcr ipfis indul-gcat.Exquo fcquitur,noftri effe officif, omnes morbos poflc curare, criam Ic* pram,ca:citatcm amp;nbsp;contrafturam . Hu* iufmodi cnimafFedi, omnes xgrotant, ac medico indigent.Illud tarnen verum eft,qui oculis fuis abutitut ad ludcndû.

78 THSOHPR. PAR.AC» ûllcndum iliaqueûmilia mala,nonin-diget quidem hacmcdicina:nec illc qui lingua fua blafphemat, ac petulâter ob-tredat, ca fane nö opus habet.Siitaque j huiufmodi hominem Deus talimcbro priuarct,illc veródiceret, fibi opus effe medico adoculos fuoscurandos : non immento controuerti poflet, ac refpon j dcri,non egere ipfum oculis,ncc fcorta-tori opus elfe pedibus. Verùm hæc lune in manu Dei,non hominis. Aliquid cer-tècaufxcft,ncc omninofallit,quin me- j dicus excufetur, non folùm in vno ali-quo peeuhan morbo.fed in omnibus ijs,quos aliud aliquod peins malü prx--caucndumrcquirit,qualcs quoque patientes rcputanturfcliciorcs impijs fa-nis.NaniDcus cum, quem diligit.cafti-gat.Quod adeo tarnen fit occulte,vt nemo medicorum feire atque dijudicatc pofiit.Nc autem occulram amp;nbsp;magnam Dei bcncuolcntiam ac fidelitatem hoe loco prxtcrcamus, animaduertendum, adeomgnam ede Medicina àDco crca-tam ,vtnon folùm eurer cos morbos, quos rcccnfco,amp; antca reeën fui, verùin ctiamcos, q üab ipfa natiuitatc infiti luur,

PARAM IRVM. 7^^ flint, vt eft innata cœcitas, contraftura, amp;cxtcri fimilcs morbi.Nili ex huiufmo difundamentis atquecaufis medicina 0riarur,multaipnadhuc folia defunt: licet plurima folianugis fint referta, n5 tarnen illudmorum eft,quod nondebe batimmotii rclinqui.Siquidcminruen-tcs mirabilia nature, cernimus admira-dascucnire natiuitates. Leo fine vita nafcitur,quaclamorcaftequitur, quod profcdoplus cft,quàmvifum adipifei» Nee folùm ill nd Iconi cuenit, fed etiam. multis alqs, de quibus nihil fcimns, nee experiëtia didicimus,quibus natura nobis déclarât multa nos latere occulta amp;nbsp;abdita.Itaqucimmcritó noftris quafi la cinqs atque cetonibus triumphü(quod aiunt)antc vidoriam canimus.Ccrtiifi^ mum enim eft, nos nondum rranlilqftc crarc$,quas nos luperafle putamus. Iftc fanè iubilationis dies eft miCcrix, amp;nbsp;ama ravaldc.Quia nondum iadum eft fundamentum,tacco occultam naturx co* gnitionem. Hxc qui vobis dicit, irridc-tur. Nihilominusnenix funt omnes li-briifti,quibusveftrâ feientiam accepta rcfertis,YOsqucdcfcuditis. Yeftracertè

So THE OP HR. PA RAC.

tcftantur opera,vos veftramque dodrl-nam nihil valcrc:qui clauini fapienti«» qua: eft feientia amp;nbsp;ipfemet Deus, veftris inlibris non recipiatis.Hoc itaque modo,quo narrauimus ordine fuis in capi-tibu$,intelligenda funt ca,quac requiru-tur in medico, amp;nbsp;natura diligentiftime eft inquirenda. Non cnim manifefta eft in fuis occultis, amp;pauca admodum apparent. Admiranda res crat,vnum amp;nbsp;idé niutari,aliud efle in principio atqj nunc, ex quo tarnen omnes orti fumus, licet diuerfomodo.fedqux crat diuerfttatis huius caufa? Solum naturæ arcanum, quod etiam gignantes cfficit, quod etia vitam hominum 5Ô0,600,8oo,amp;9oo. annorum produxit.Hoc naturae arcami ipfi noucrunt,qui in illo vixerunt, ciusque vtilitatcs perceperunt.Nam omnia naturae occulta fuifle in vno porno in* clufa, quod Adamo prohibitum eft in Ebron,nc comederet, fieri ncquit : fed manifefte nobis dcmonftratur,10gc pin ra adhuc arcana ipfi inefle naturae. Quia magnas amp;nbsp;pracclafas res ccrtiflimc fci-mus,vtpra:di(ftioncs,fcicntias,amp;fapicn-tias:qux non fucrunt omnes in vno porno,

? 1 R A M T R V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

ïno,verum plcnius in altjs rebus. Multi ctiam admodum rara amp;nbsp;mirabilia quo-tidicrcpcriütur, qua non decct rcualc-rcialiquarnm verb rerum vires pateßeri nifiàDcofueritprobibitû hæ enimnô inueniûtur. Si cnim rcpcrirurvcncnuni in terris, in quo mors eft ;illud quoque crit,quodvitam cfficit. Si caufa effi* tiens morris eft, can fa ciiam vita crir. Cxterùm ciulmodi res exiguainduftrii amp;nbsp;diligentia inquiruntur. Communis profcflio medica perit in examinandi vrinam propter fordidam culinariani pecuniam.qua contenti lunt, quantunl ad arrem Ipccfat.Si enim vrina ipfis taa* turn fupeditar quxdum.quidani-pliuslaborabunt?Nam pc-cuniam dunta-

xat qux-tune.

g2

THEOPHRAST! PA-

RACELSI PARAMIM, Liber fccundus.

C^pUt I.

8Iâ;urus quum fini de cont-pofitionc amp;nbsp;mixtionc tria invnum corpus,amp; quomo-do conueniant : vobis talc obferuandum eftexemplû. Quoduis fernen triplex cxiftit:hoc eft, v- ; num quidem fernen, in quo tres funt amp;nbsp;; crefcunt fubftantiz. Quemadmodunï iUicvnumeftfemenamp;apparet,fic etia tres fubftantiz apparCt vna cfTc. Omnis rcs in femine eft fimplcx,concors amp;nbsp;vni ca,non multiplex aut diuifa. Vt in nucc eft lignum,cortex amp;nbsp;radix,quz funt tres diucrfz rcs,tnvnofcminccôiun(ftæ. Sic homo quoque initio eft in vno femine, 1 cuius quafi cortex feu concha eft fper- 1 ma. Semen propter cxiguam quantita-tem amp;fubtilcm natura nemo vnquam vidit. Ex femine proucniunt homines, qui crcfcerc dum mcipiunt,augcntur

très

n tres idx fiibftanti«,fingulxquc,pro fua natura niifccntui'amp; copuUnturin vnü corpus,non tri j.Vcluti vnus homo ere-fcitinoffa,carncm amp;nbsp;fanguinc,quae qui-dem inter fc diftindajfunttria, actanten vnumconiundionefit vegetans. Ita c-tiam tres fubftantiz vnum conftituunt corpus,cui infunt,amp; non vidcncur.Con-iundim amp;nbsp;occulte, ccrto quafi concen-tu amp;nbsp;proportione com pofitç crclcüt ad fuum vfque tëpus,vt arbor, primo ere-feit in medulla, quz funt fubllâtiæ tres, amp;nbsp;nihilominus in vnum tranfeunt corpus,quod eft ipfa triplex fubftâtia.Dcin-dc in ligno tres efte fubftantias probat, ars,natura amp;nbsp;mor$,quç fmgulas res diui dit acdiflbluit, pront efle debent. Hoc modo confideratercrû principia, quod crefcendo mifeeantur, ac omnia vnam rem conftituant.fmgulaquc (uü habeät ntunusincóplcndo amp;nbsp;perficiendo cot^ porc.Adhæcnotate diligenter fingulo-rum triuinoôiciû. Ex Sulphurc crefeit corpus,id cft,corpus totum eft Sulphur, amp;nbsp;adco fubtilc, vt ignis illud auferat amp;nbsp;confumat,ncmincid vidcntc.Sunt autc varia Sulphuris genera , aliud cft Sul-f j

« T H B o P H R. P A R A C.

phurfanguis,aliud caro,aliud membra principalia,aliud medulla: aliarumque corporis partium cadem eft ratio; hoc tarnen Sulphur eft notabilc. Oflaverb, quorum genera funt multa,etiam SuI-phura cxiftunt, fed ex Sulphure fixo. Sin gulaporro Sul phuris genera, quomodo lint aifeda, per dilTolutionis feientiam inuenmtur. Exfalc aute corporis cxiftit congclatio:hoc eft,abfq; fale nihil cadit fub radii.Quia exfale, adamatidunrics lua,fcrro fua: plumbo fuamollitics,ala^ baftro fua:limili ratione omnium reru congclatio fit fale. Qua de caufa aliud ial eft oflium, aliud eft fanguinis, aliud earnis,aliudcarcbri,amp; aliud in fingulis alqs partibus. Quot cnim genera funt Sulphuris,totquoquc falls cxiftunt.Tcr tia fubftatiaeft Mercuri’, qui eft liquor. Omnes res habent fuos liquorcs,in qui-bus confiftunt. fie habet languis,caro, ofla,tnedulla,rcliquaqucfingula, fuum liquorem fiucMercurium.Vnus eft qui dem Mercurius, qui intérim amp;nbsp;tam eft multiplex amp;varius,atqucSulphuramp;fal. Vndc neceflario homo confiât vno Sul phurc,vna coagulationc vel fale, amp;:vno liquo:

P A R A M T R V M.' «J liqüorcrqux tria funtipfc homo,qui eft vniim corpus.Igitur obfcruabimus vnû cflccorpus,amp; trcs rcs : amp;nbsp;quamuis in v-num concurrantcorpus,tamë trcs funt rcs.Proptcrca Sulphur ardendo conlu* mitur.cftquc nilniü Sulphur:Sal tranlit in alcali,quiafixum cil: Mcrcurius veto in fimumifiquidcmnon abiumitur fla* grando,fcd fugit ignem.Quarc animad-ucrtitcomnes dilïolutioncsamp;intcritus iftis tribusficri,vt in arbore licct viderez qua dû liquor difccdit,cxiccatur: fi au-feraturipfi fulphur,non amplius habet fcm6:fi veto adimatur ipfi fal,caret coa-gulationc,ac diiroluitur,non aliter atq; vas cares circulis.Corpus dum augetur, tranfit in vnam effentiam fine naturam. Vt pyrus, quz vnum dûtaxat genus pyrorum feufruftuum profert,quemad-modumamp; rcliquarum omnium arbo-rumfingulzfaciunt.Hoc tibicertiffime pcrfuadcas,tot clTclpccics fru^uum in inicrocolmo,quotfuntin vniuerfa na-tura.Ex quo fcquitur,quód quifquis no-uit pirum, is quoque noucrit eins arbo-remamp;fubftantias trcs,quxfunt pinex. Nee alia rationc funt morbi intclligcn-

«6 TMKOPHR. FARAC.

di amp;nbsp;côfidcradi : quorö vbi aliquS vide-ns,nö aliter agcs,ac fi dicas,hoc cft pirü, hoe cft malü, hóe cft illud aut illud.Có-fidcrabis cö qiiippc in tribus fuis fubfta tqs, quzipfum eonftituuntmorbum.óc arguuntcuiufna generis fit arbor. Quarc cum hate triavnicû conftituant corpus,Óc non triplex, qua: tarne ipfa in fu* vltima materia triplicc habent fubftan-tiam:itaq; amp;nbsp;morbi fic cognfeendi funt, vt habeSt amp;nbsp;Sulphurcu corpus,amp;Mcr-curialcm liquorem, amp;nbsp;congclationcm ex falc;quz tria ex alqs tribus prodcunt. Ergo medicina morbo apta neceflario ignis cxiftct cöfumens, hoe eftdgnis cP fentia : nee vlla cft medicina fincigni. Sicutenim ignis ita tollit arboris Sul-phur,vt nee Sulphur, nee lignum reftet: fic quoque medicina crit confumens, non folhm inSulphurc, fcdctiaminli-quorcamp;falc. Quia in morbo funt ifta volatili#:quin etiam fi fixa occurrant,ta men mediejnæ admodum fubqciuntur, vt volatilia reddantur.Dc naturaitaque horum,videlicet morborum, fic loqua-mur,vtfinguli$vnicum fit nomen, tan-quam pomu Dicimus enim, hoe cft pi-rum,

? A R A M I 11 T wZ 8 ƒ rum,3c omniafunt cxprcffadllud cftmx kim,coque itidem nomine omnia funt cöprchcnfa.Sic amp;rcliquisomnib’ morbis appcllandis Óetraftandis agemus. Si repcreris morbü lcpra,dicas,illud eft lepra,amp; fufficit tibi. Non enim illic conft* dcranda funt fiigu$,calor, ficcitas amp;nbsp;hu-miditas.Nam ex illis nihil in corporibus nee fubftantfjs erefcit, quod confidcra-tionc dignu cxiftat.Mcdicina enim tri-fit in 1 cpram,tanquam rcgcncratio,quç prorfus fit abfquc noftra cura amp;nbsp;medi-tationemonfecusac fi plantaturus ar-borcm,non infpicics cius calorcm, for» mam,aliaquciftiufmodi accidentia, vc-riimduntaxatobfcruabis feme cius : re-liqua fua fpontc prodibût : quiafunt vl-timrmatcriz.funt fubftantix,quz funt ipfius arboris vita.proptcrca etiam non funt confidcranda.Ita quoque ages in i-él:critia,appcllabis camfuo nomine,nee judiciumfcrcs,fitnc calida an frigida, fed cura cius fit tSqua fccuris iam arbo-rem cxcindcni,vclquafi ignis volatilia confumensEt quemadmodö ignis exc-plum'cftin abfumcndo:ita etiam medicina effe debet,non in cÖfidcrationc ca-f 4

iJS T H T 0 P if R. PA R/G

lidi amp;nbsp;frigidi,vcrùmin tollcrtdo. Hzcc-niincftnatura amp;nbsp;préprictas arcani. Et qucmadtnoduin vna rcs vicam aufert, jta quoq; vna fes *lt; eau la tft,quæ mor-bum toHir.Qnia pirum frdccçrplcris cX arbore,ipla cxoncratnr Talibus rarioni-bns amp;nbsp;cautis auferes morbos no inhere do corportik (ubftantiæpiri, fed conli-dcranonepcdiculi,quo pirum arbori adna^rcr.Sic itaquc animaduertas quid fit medicina, amp;nbsp;in quorum ccgnitionc fitpofita Erquô melius rem intclligas exemplum hoc nota. Maniteftè vides, quomodohyems Ôcaeftascertis fc mu-tuo vicibus fequanturmune caler exce-dic,nunc iterum frigus fuperat. Idem quoque in corpore humano cxpeftes: attamen id proptereamorbum efle nô IcquiturJcd ipforum femper altcrum natural! vicifiltudinc expcllit altcrum. Îlt;am homo tàhyemiquàm xftatifubij-citur,vt criam fi tempore hyemali vn-diquaque cingaturigni,vt hyemem nô fentiat, nibilominus hyems fuas vires exercer,amp; non hnir cas(upprimi,ac lin-gulis mcnfibus diuerfas oiîendit : nihil lue proded uiclufum efle. Eodem mode amp;

T A K A M T R V M, Agi doamp;xftas ipfum roui fit. Cur medicus dlud non agnofcit?at cxlcftcs huiuimo dieurlus no aliter fibiproponit ac fi natura crraflet,cosquc arcerc ac dcpcllcrc ftudet, Quz quidcm ad malum, amp;nbsp;non ad bonum tcndunt,huiuftnodi resvidc-tur die morbi:vt hyems homini noxia amp;nbsp;aduerfaeft,Geut Óc a:ftiuus calot, reue ra tarnen nö lunt morbi. Eodem modo amp;fteUx lux rcuolutionis excitant calo-remamp;frigus certis amp;nbsp;intcrpolatis dic-bus,vt in lcbribus,ac alqs Gmilibus.Quç obfccro huius poteft alia caufa clïc, quàincœlcftis.quxtalia mouct? Medicus autcaflcripfit microcofmo,cx propria quad prodirct natura, ac exli pror-fus non meminit in quo certè crrauit.il-lud quidcmvetum cft,fxpc hominem incidcre in ardorem, qui tarnen non eft. exipfo,fcdfimilis Solifxiftit,qui dum imperium exercer,continue,nee ipfi,cui aducrfatur,innatus eft,verum accidens. Solcm qui vertit, etiam vertit vmbram. Vnde hoe obfcruandum: Quoticlcum-quctaliscoclcftis calor incipit, animo cogitandum cft, acrem boreale efle in-clufum,ciufquc obftrudioncs efle apc-

lt; 5

fO TH Ä OP HK. P A RAC.

ncndas,quo verum temperamentû re-dcat.Difeatis igitur vndc hominis Jcalot proucniat,in quo funt omnia exieftia, ' tcrrcftria,vndofa amp;nbsp;acrca.Hæc omnia V- I bizquali pondère fucrint coniunda, óc compofita, vnum corpus eft, quod nee calidumjucc frigidum exiftit. Attamen calor alter prxualct akeri, qui oritur cX ftomacho,qui corpus calcfacit.Dc calo-rc ftomachi hoe fcias,eum adco ferucre amp;nbsp;concoqucrc,vt reuera extemoigni nóu fit admodum dilfimilis. Nee dunquot; taxat vnns ett ftomachus talis in corpore,cxtcrumfingulamcmbra continent huiufmodi ftomachum:Ergoamp; fingu-lis mem bris ineft ignis, qui eft ignis di-geftionis. Exhocquotidianus nafcitur homini calornoncx dementis,aut altjs dus generis,quç funtin corporc.Hic eft przftäs file calor,quem digeftio przbet: quanto copiofiorcm digeftio habet ma teriamdigerendi, tantomagis augetur calor:amp; quanto minore, tanto frigidior homo exiftit. Calor producit eolorem, qui in corpore latitabat,amp; microcofmû commouct adflorendum. Quisautem ex hoe flore diftcrct,hominem efle fan- j

P A R A M I R V M.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt

guincum,quum ignis digcftionis ipfum protrudat? Nccdiflimili rationc calor quotidianm rcliquos omncs calores producit,quorum altj funt prima ztatc, alrj media,alq in fenedute, multum in^ ter fc differctes. At hic obqci potcft,eas eirccóplcxioncs.Sic prima xtaseft fan-* guinea,media verö cholcrica,alia phleg matica ,alix melancholica, aut aliquid tale. Hate quidicunt, non rccordantur ealorisdigcftionis,nee matcrix trium prxftantiflimarum fubftantiarum. Si-quidem arbor quxque fitos habet pc-culiarcsflores,fic amp;nbsp;homo;hos flores falfo canonc vocant complcxioncs.Er^ go idem in hi$ rebus obfcruandum eft, quod in natura amp;nbsp;omnibus huiufraodi crefeentibus rebus. Vndefequitur, nou efle gradus , fed fpccic$;in certas diftin-guentur fpecics,nó gradus. Nullx chim res exteriores rctincnt fuum gradum, quem PIatcarius,alqque herbarij feripfe runt. Quiequid inftomachu peruenir, fi non przparaucris,ipfc p^zparat ( modo pofl'ir)amp;intcrrüpit omnia iftiufmo-di frigora, calores, aliaque fimilia, amp;nbsp;in-quirit arcanum, quia talia inftomacho

9t TM B 0 P WR. PA R A C.

jnoriutur.Qmequid verb montur, hoc non futcipict curandu medicus Quod fiautcm ftomachus no dilfoluat aedit rumpat id quodaccipir, fignu cftipfiui imbccillitatis Ôc morbi. Nee medicina tunc bona eft,quianon corrumpiturin ftoma chain quo débet corrumpi. Mc-dicinac autem calida:,vt radices,amp; alia fi-miiia peftc laborantibus traditac, fi non putréfiant,nihil boni præftant: fi profu-tura fint,nccelïarió pucrefcunt. Qua de caufaifti non reftituüturfanitathquorü ftomachus non corrüpit. Ex quo fcqui* tut,quo cclerior putrefadiOjCÖ cclcrior faniras.Quae putrefadionem impediöt, cadem amp;nbsp;lanitatem.Malus cft fudor,qui expeUitur medicina non putrcfada,ncc tendit ad vitam.Ergo animaduertendü cft,cas rc$,qu3ccx cöplcxionibusamp; gra-dibusftatuuntur amp;confiidcrantur, nihil negoerj in corpore habere. Naminipfa corporis radice nee calidi,ncc fngidi funt morbi Aduerfus quidigitur pugna ret calida vel frigida medicina? Oportet decerpere pirum ex arbore frangendo pcdiculum.

P A R A M r R V M.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9Î

Ca/gt;ut 11.

Rcana igitur non funt rcs veterest TA fed nouât non vereres natiuitates, -^^fed noux. Vereres gencrationes fme natiuitates funt fubftätix amp;nbsp;formx return externarum in hoe mundo ,qux nobis vt omninó nö profunrgt;niH diffol-uantur ac rumpantur,amp; noux fiant formx, ita oportet quoque vt omnem veterem naturam amp;nbsp;proprietatêamittât, tam calorem,quàm frigus. Hoe cft, Nifi folatrum amirtat fuam frigiditatcm,n5 potcfteircmedicina;amp; vtvno dica ver-bo,nifivniuctfavctus return natura mo riatur,ac tranfeat in regeneratione, nulla ineft mcdicinadpfa verb mortificatio cftprincipiü diflolutionis amp;nbsp;feparatio-nis mali à bono. Vnde poftcrior natiui-tas,id eft,renouata medicina, permanct liberum arcanum,abfque onmi complc xioncalqsqucfiimlibüs. Q^are errâtes medici inquirüt,Gradu nimis alto ne v-taris? hoe cft, Quiequid primo efficcre potcris,idnöconaberis tertio velquar tó prxftarc.Caufa veró hxc cft,quia fto-machusnonpotefttes fuprcniorü gra-duumputrcUccrc proptet imbeüUita^

94 T H R O F H R. PA R A C.

tcm cnim non poteft cas fupcrarc.Alio-quinfuis radonibus fuperiorej täquam cômodiorcs probaict.Sic quâto gradus foret frigidior.tanto melior qnoque,^ i ideo minor dofis porrigeretur. Qua'' propter magnus error ibi committitur, cùm volunt dici, hoc maioris altiorisqj ealoris exiftit.quàm illud, quum dunta-xat vuns ht gradus firigoris.Mclius dice rent,Ifta herba habet nifi femuneiäfri-goris , ilia verb quatuor, modb xqualc pondus accipiatur.Ex quo fcquitur: Ac-cipefrigidum, vt inucnifti, vnam eius drachmam porrigas contra calorc. Cx-terum pccuharcs quia herbas cogunttic habcrcinon portulacam, fed nenuphar: non chamomillam,fcd piper: co ipfo fane teftantur, fc non ealoremfed frigus quacrerc,fed arcana,quz arbirraturipfis clTcgradus. Quodficcrtbiphs eöftaret vnicum efle frigus,vnicuni calorcm,vni cam humiditatcm,dc vnicam ficciratc,a propofito fuo dehcerent. Sin verb pro-bar! pollet dnpliccm vcl tripliccm elfe frigidam fubftantiam, ealidam lubftan-tiam,humidam fubftantiam,amp; ficcam fubftantiam, cogérer palmam iphstri'

.......~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;buerc.

PARAM IRVM* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95

bucrc.Iuftis profcdó omnibus probant, magnum cflc commiflum hadenuscr-rorem ingradibusobfcruandis, amp;rcrü complcxioncs nö rede intclledas/qux nomine quatuor,vna funtres.Humorci quituor pofucrunt,qui vnicus Mercurif liquor exirtit,qui non cft limplex amp;nbsp;vni-ca fubftantia, verùm quadringentarum naturarum, proprietatum, opcrationïi amp;fimilium;necipfefoluseft rerum eau fa,vcrumetiam Sulphur amp;nbsp;fal cum eo. Singuli enim morbi componuntur ex i-ftistribus.Qihdveró Sulphur amp;nbsp;fal cÖ-moucat ad morbos,certis capitibus tra-, dabitur. Nam eodem modo cundi o-riuntur morbi, Lucifer c czlo dcicdus, ex propria fupcrbia,quac omnia bclla excitât inteftina: Mercurius dum i^ic ex-tollitfuo liquorc, quivaldcmagnus amp;nbsp;admirabilis cft. Quia Deus ipfum créa-uit mirabiliorê cundis rebus. Hic quo-ties a(ccndit,acminime fuis in gradibus pcrmanct,initium cft difcordix. Eadem cft ratio Sulphurisócfalis. Q^oniam fal dum exaltat fc ac fcparat,quid aliud cft, quàm res mordax? Vbicuraque cófiftit fiipcrbia,ibi rocht acmordet, ex qua ra-

96 T H E O P H K. F A K A C» (ioncôtconfumptionc nafeuntur vlcâlt; ra,cancer,cancrena, amp;nbsp;ciufJcin generis alia mala, Q^od fi permancret fuo in gradii,nunqua homini cutis apcrirctur. Sulphur quoquc,dum in liram tranfit fupcrbiani.üqucfacit corpus, non fecus acSolniuem fibi obicólam commode in loco.Mcrcurius adco fit lubnlis,vtnÏ mis altéafcendat:ac ex nimia fubtilita-tegradus longè naturales excel!ente,fu* bitancant efficirmortc. Sic enim ratioquot; ne ordinatum cfljVt mancat fuis in gra-dibus abfquefuperbia; fie quoquenatü rafinccadcm fuperbiain fuo officio. Verum ädeo varia funt capita, amp;nbsp;fente* tia:,vtrumpantviolenter ifios gradus. Nihil certe perpetuum crit inter cama-Ics creaturas: proptcrea etiam necefla-rió difibluuntur per multiplicia mimera, virtutcs«5cvircs,quxipfisinfunt. Nee aliter ianitas fc ipfamdiflbluit,ac regnUm , quod difcordia diuiditur ac petit. Vndc colligendum nobis cft,vni-uerfas res ciufdem elle valoris : carbunquot; culumnon præitarc topho, pin um non efleeyprefib deteriotem: quod veruni efle probat natur« lumen. Qui primo turn

Ï» A R AM Ï R V H. ' 97 aurumprctulitargcto, fccitid aüaritia* Nam xqnc magnum cft argento tribu-tum donum acauro. Îtaque illud non fapientia natnræ factum cft,vcrùm pru-dentia rcrû caducarum.Mors verb ce.ni vider regniinteritum inftarc,inuadit iU liid.Sicut cnim regnum interiturû aliénas incidit in manus:ita quoque trium quotics fubftantiarum amicitiaôc con-cordia diffoluitur, adeft continuo mors tanquam vicinus, ac dehora in horam, dedieindiem pro fua induftriacorpus inuadit,donee omnes partes ordinc ac-cipiat,amp; fubftantia vincat fubdamiam, ac podremo cunâ:a vi occuper,torique domincturcorpori:tum demum nemo pored ipfam abigerc, ncc vi dcpcllerc? Vbi autem illud nondum contigit, fed »liquas duntaxat partes podidet, ibi me diema naturæ cd auxilio,quó natura vi-resrecipiat. Hacrationc quicquidfal eorroflt,hocfanatconfolida: amp;nbsp;quic-quid Sulphur in didolutionc adduxitgt; hoe redaurat crocus : amp;quicquid Mcr-curius nimium artenuauit fubtilcque fecit,illud folidum amp;nbsp;cradum edteit au--tum:atquc hoe modo fuccurritur natu-

98 T H E O P H R. P A R A C.

rz.Quemadmodum verb nullum expu-* gnatur regnum abfq; magno dus dam-no:ficquoquc caro,quam refitfal,ad paupertatcredigitur, necvllum poteft refarcire damnum. Quodetiam inrcli-quis cuenit.Quare magna diligentia amp;nbsp;induftna eft adhibeda, qub corpora ifta infuanaturali cöftitutioncpermaneât, que alioqui facile aut omninb corrum-puntur,aut faite duriori aercoftendun-tur- Tantoenim Deus nos muncredo* nauir,vt medicinam à condito mundo habucrimus in liane horam,amp; ad fin cm vfque mundi fimus habituri,ca porefta-tc,virtutc amp;nbsp;efficacia, quam tribuit fuis Apoftolis in curandis infirmis.qux pro' fedbeura ducit originem ex prxcepti virtutc.Mcdico igitur hocipsü eft man-datu,quod olim Apoftolis : ócprxccpto quum fubiedus viuat,cogitut verü quo qucprcccptumfcqnijdoccre^acfcirc.At multi fiunt adulten,id cft,cöplurcs vio-* lantprxccptum dininum ,nihilquc fa-ciuntillud. Cuiverbiftos comparabo? Dido huicChrifti,Natio praua 5c adultéra figna qua-finit, A nihil voluit boni faccre: quap’-opter fignum ilii nullum dabatur

' nbsp;nbsp;nbsp;^ A K Am ï R 1’' M. 99 lt;îabiri’,rnifilonæ,quiiiivtcro pifcis dc-lituit.Sic amp;ifti mcdicinam inquircndo dcbêcfcrutariin terra, quemadmodum ludxircfurrcétioncm inCctc. Adco ars cft varia amp;nbsp;certa.tres lubftatix, Sulphur Mcrcurius amp;Sal,vt fcipfas demonftrenc in quatuor gencrationibus, duin in na-turam matris amp;clemcntorum tranfeat, ipfamqucinduant, quo fignificatur o--mnia ex quatuor dementis prodire. Ex terra hcrbx,ligna,amp;alia eins generis o-riuntur: Ex aqua metalla, lapides,amp; co--rum mincralia: Ex acre ros, tereniabin: Exigni fulmS,nix amp;nbsp;pluuia,qux comcn-do mctcoricis,quçcx luminc naturçcô fcribuntur.Vndcmicrocofmusin dillb-lutioncm quâdo perucnit ac redigitur, exiplb fit terra,qux adco eft mirabilis, vt frudns fubs gignar brcui tempore ex femine ipfi mandato.Hxc eft ilia prxpa-ratio,quam medicus feite dcbct.Similb tcramp; ex hoc corpore fit altcrum clcmc-tum,aqua:quxmirabiliiimcfim fit mater, Spagyrus ex caconficit rubinos.Nce aliarationc prxparatio dementum tcr-tium,igncm tribuit,ex quo grädincs ex-trahuntur:amp;acrcm,qui in occlufo vitro

loo T H E o P H R. P A R A C.

cx afccndcntc fpiritu rorcm conficit.Dc hifcc gcncrationibus multiinccpcrunt tranare,vcriimcirodcfpcrarunt. Non fanc dccct fucm verfari in agro,vbi rapç proucniunt-Eft prattetea amp;nbsp;alia träfmu-Tatio,quç om ni a genera Sulphurca,Mcr curialia,amp; falia cfficit: quemadmoduni minoris raundi officium eft, manifefte illamoftendere,inqua magna fanitatis humanæpars fitacft,vt eins aqua vitx, -eins lapis philofophorum, eins arcanu, cius balfamus,eius aurum potabile, ac fimilia.Et vera quidem hxc Cunt. Siqui-demea omnia ipfiinfunt,ficut etiam in exterior! funt mundo. Et quemadmo^ dum rurfus ea in mundo exteriori habc-mus,itaquoquc in interior! omnia tjs fimiliaexiftunt.Quodft intclligcs:Nullam rem effic adeo atram ,.vt non con-tincat candorem aliquem in fc : amp;nbsp;nihil adeo candidum, quod non contineat nigrorem: qua: ratio eft omnium colo-rum. Vt ergo ifti colores producuntur inlucem,itaamp; prxdida.Sal quidem eft candidum,attamen omnes in fc continet colores. Sulphur ardet,proptcrea omncolcofum ipfi incft. Meren tins eft liquor,

P A R A M I R V M»' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;101

liquor, idco omnes ipfi hutnores’'in-iunrqux ratio amp;nbsp;in rcliquis obfcruan-da cft,qux onmia pliilofophix cÖmcn-do.Qua de caufa homo fui ipfius eft me diens, Quandocumqueenim ipfcfup-pctias fert nature, ilia viciflim necefla-lia fuppcditatjficquc largitur ipfi funda nicntum pro vniuerfx anatomix ratio-nc.Si enim diligcntiffimè omnium rerö caufas inquiramus, ferutemur amp;nbsp;medi-temur, inueniemus nofträ ipforum na-turam noftrum efte medieum: hoe eft, ipfa in fc omnia continet ncceflaria. In-fpicias cxtrinfccus vulnus, quid ipfi dc-cfti'Nihilfanèjnifiquodcaro debeat ab internis extrorfum crcfccrc,amp; nó contra introrsu.Vndc medicina vulncribus folhm eft aliquoddcfcndcns,ncaliquid' mali extrinfeeüs accidat naturæ,impc-diaturquefuis in adionibus,Hoc modo natura curat fua,natura ordinat fua, natura cxtruit fua, vt demöftrat chirurgia, peritusque docct mcdicus.Quia mum-mia eft ipfehomo,hxc mumia cftbal-famus,qui vulncra fanat.At maftix, gü-nii,lithargyrium,aliaquc ciufdem generis,ne carnis vnam micam cfficcre pof-g 3

102 T H E O gt;nbsp;H R. 1» A R AC.

funtjfolùmincftipfis facultas (vt modo diximus)dcfcndcndi nirnram,quô libc-rè facial fuum officium.Eadem quoquc nature eft ratio in corpore,mternisque morbis curandis, vt, fi modo defenda^ tur,ipfa fit ca,quxfuos morbos curct. Ipfa cnim nouit, qui debeat cos tollere, medicus veró non poteft feiredgiturfo-Jùm defendat naturam. Vndcin natura tot funt operationcs, quot extra camin fcientia comprehenduntur: ipfi innatx funt,nos per dodrina aflequimur. Tantum abipfa accipimus,vt cadem pofli-mus quçipfa.Hocdcclarat nobis,dupli-ccm cflcmcdicinamfuain potentia: alteram in medicina maioris mundi,alteram in homine : quarum illa eft fita in dcfcnfionc,hzc in curationc. Si nos na' turamdefendamus, ipfa neceflario-ha-bebit fcientiam. Quia fine fcientia non poteftfanitati rcftituerc quiequam. Si confiât nos in defenfionevri fcictia,dc-bemus quoquc curando fanarc. Antca cnim locutusfum ex communi medicorum vfu,crrantiü confuctudine pro-bato.Quare duo funt genera mcdicoru, quorfi alfifuam naturae tribuctes feien-tiarn,

PARAWîRVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lOJ

tiam,folùm defendentia (quauis femet-ipfos non intclligant) vfurparc folcnt. Deinde fnnt alij curatorcs,qui nature v-tunturfcicntk.Vt fi quisvulneratus fît, duæ funt viz (^andi,dcfcnfio, amp;nbsp;cura-tio.Defenfîo itafc habet, quemadmo-dum przdiximus.Curatio autem in hoc eft fîta, vt vulnera fiant ftoniachus: hoc cft,vulneribus vt imponatur medicina, qux tranfrautetur in carnem : qux medicina dumvulncribusimmittitur, cô-tinuo natura prodit foras,acredigitco-uertitqueillam in carnem,ita vt ftoma-chus fînt ipfa vitlncra: nam abfquc fto-macho taha fieri ncqucunt.Hçc autem inChirurgia latius explicantur. Idem obferuabitisetiâin omnibus altjs morbis,videlicet quod altera feientia in mc-• dico exiftat.altera in microcolmi natu-fa.In iftis omnibus amp;nbsp;illud feiendum eft, homme amp;nbsp;res externas amicitiam,con-cordiam, amp;nbsp;naturx cognitionem habere,in hoc,vt' fc inuieem excipiant amp;nbsp;arn-pledantur: Hoe eft, homo callcrc debet in naturx cognationc,qux fcfc inui cem excipiant amp;nbsp;amplcdantur ; fic c-nim anatomixperitus crit. Homo qua-

104 T H 1 0 K P K» PARAC, doquidc cxlimbo faftus cd, ac limbus cxiftitvniucrfusmundus:animaducrrc-mus ßmilia ûmilibus dclcftari,caq j am-plcdi.Nâ homo fi no cd^rnatns ex haC vniuerfitate, ciufqucfmgulis partibus, nullomodo eflet minor mundus, ncc aptus foret ad recipiendum ca,quae funt in maiori mundo.Cæterùm ex hoc cùm originem duxcrit, omnia ifta homo eft, quzinalimcntumcx ipfo fumit. Quia homo ex iphs natus cft,propterca quo-que in ca conuertitur, amp;nbsp;ca viciirim fifit homo. Siquidem homo ex nihilo non eft fadus,fcd maioriex mundo :vndcc-tiamin ipfo confiftit. Hinefcquitur, vt ex quocunqucgcnitus fit,ex eodem c-tiam viuat.Si ergo cadem fit ratio inter hominem amp;nbsp;mundum,qu« inter filium amp;nbsp;patrcm:profcd0 neminem magis dc-ect filium alcrc, quàm patrem. Vndc membrum externu eft medicina mem-bro interno : fingulaq; membra ilia fu-fcipiunt,quacin refpondetibus funt ma* iorismundi,amp;;omneshumanas propor tioncs,diuifioncs, partes, membra, tan-quamipfetotus homo. Ideoctiam ho-iiio ifta in alimentum fumit vnà cum

■ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cibo

PARAMIRVM. WJ cibo amp;nbsp;medicina, qux folùm difFerunt medio corpore, figura amp;nbsp;forma:in feie-tia verô vnum eft medium corpus, vna, forma, amp;nbsp;vnafigura, quantum ad phy. ficum corpus attinct.Itaquc humanum corpus cxcipit mundanum, quafifilius fanguincm patris. Qu,oniam languis eft vnusamp;idem,anima tantùm fcparatus, fcicntia coniundus.Ex his fcquitur,cœ-lumac tcrram,acrcm amp;aquam,in feien tiavnum clTc hominem, qui viciffim Vquot; nns eft mundus perfedus ex coelo ac ter ta,acre amp;nbsp;aqua, altjsquc fimilibus con-flatus.Vndc Saturnus microcofmi fufei pit Saturnum cœleftem : fie lupitcr mi-crocofmiloucm coeli,quos coelum,non ' côiundio fcparat,cxcipit:fic melifia ter-' rçmcliflam microcofmi amplclt;ftitur,amp; cheiri microcofmi,maioris mûdi cheiri. fie cachymiaaquç cachymia microcof-. mi cxcipit,amp;talcû microcofmi talcü a-quæ;fic ros acris rorc microcofmi,amp; te. reniabin hominis tereniabin aeris.Iftiuf modi concordia tes vniuerfz cohçrent. Cœlum itaquc amp;nbsp;terra,acr amp;nbsp;aqua funt vna tes,non quatuor,non très,non duz, fedvnaduntaxat. Vbicumquciftacon.t

£ 5

jO« T HE OP H R. P A R A C.

ifiâimnÔaccipiûtur/unt diuifa iii fruit a amp;nbsp;partes. Ex quo colligimus,accom- j modaturis ifta rei nredieç femper in me i dicamentis adminiftrandis oblcruandu ( effemostotumibi mundum porrigere, i hoe cft,omncs virtutcs,cacliac tcrr3C,ac- | risamp;aquz. Cuius argumentum amp;nbsp;hoe eft.Quotiefeumque morbus inuafit tof pus,omniacoguntur membra etiam fana cum ipfo pugnare: növnum aliquod folum, verum cunda : morbus eft omnium ipforum mors. Quod feit natura, quae propterca omnibus etiam viribus fefifticmorbo,ac,fi potefijpfum repcl-lit.Ita quoquemedicina neceffario con

• tinebit vniuerfum firmamentum infe-rioris amp;nbsp;fupcrioris fphæræ.Vndeperpen dasquata vinaturacum mortepugnct, quum cselum amp;nbsp;tcrram,omnesquc ipfo rum vires amp;nbsp;virtutes inuocet, ac affu-mat in auxilium;non feeus ac videtis a-nimam omnibus fuis viribus cogi pu-gnare cum diabolo, amp;nbsp;Deum in auxiliu vocarc ex toto corde,ex toto animo , amp;nbsp;cundis viribus, fie amp;nbsp;diabolo refifte-rc. Eodem modoamp; natura tot tantif-que folicitudinibus amp;nbsp;auguftqs prc-mitur,

? A R A M I R V W? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏO7

mitur,vt omnia in auxilium fumat,quç-cumqucDcu$ ipfi conccflit,ad mortem àrcendam amp;nbsp;repeUendam : adeo morte illam terribile amariflimamqucaucrfa-turac rcformidat,quam ipfa horridam aperte cernit.noftriquidem oculi non vident ,necmanus palpitant:ipfa veto mortem vider,tagit ae nouit. propterea implorât ae aflumit fibi auxilio cundas cçleftcs ae terreftres virtutcs,quô poffit morti trnculëtiffimç refiftcrc.Eft cnim mors valde horrida,truculcnta amp;nbsp;feuc-ra,qux fuumadcocrcatoremChriftum terrefeeit in môte Oliuarum, vt langui ncusfudor ex eorporc ipfius effluxerit, cùmPatrcrarogarctvtipfamà fc toile-rct-Iraquc non immerito amp;nbsp;natura erea turarum ipfam maximo cum horrorc metuit-Quo enim mortis eognitioma-iorhabetur,cô quoque maior efteura, euftodia amp;inuocatio mcdicinjc,quam apiensinquirit.

Caput IIL

, Oc itaque maximum eft compofi* turn,id cil vcra medicina ,quod(vt A- -Afupridiftumcft)c0ponitur ex cœ-

10« THE o PIT R. PA RAC.

lo amp;nbsp;terra, elemetis ac ipforum virtuti-bus:Hoccftilludcompofitum ,cui medicus ftudcbit,amp; quoddifcet: hoe eft rcccptum,hoc eft quod côtinct omnia ftmplicia.nonquidcm cöfiftit in numero amp;multitudinc fimpliciü, fcdin com-pofito,in quototusexternus homo col iedus cft;quicùmfitvnus,omniarcmc dia medica amp;nbsp;arcana,omnes vires fimul adfunt. Quç vires fi adfint,morbis pot funt rcfiftcLx:fin minus, ipfarum arcana committimus inter fc, vel omninoqui-cicunt.Hxc melius vt intclligas,hac ob-ferua fimilitudincm.Ex vno ligni gene-re ftatuarius fexcentas ftatuarü formas cfficit.Sic quoq; corpus humanü, quod vnumcft,fcxccnta morboru generapa-rit,quxomnia ex codemformantur. Et quemadmodum ftatuz omnes vno igni confumuntur : ita quoque intclligcndu cft,vnam efte medicinam inmagnocÓ-pofito,quçtanquam ignis opcratur,3c confumendo immundü feparat à mun-do.Hac rationc magna compofita funt cognofcenda. Quum veró contrariac(li-cetin bona difpofitionc)fumuntur mc-dicinz, fucceflus pcriculofus eft. Sic quoque

PARAMIRV M. -10^ quoquc in hoc magno compofito, mû-di omncs partes tribuntfua: coclum ac terra vires fuppeditant, amp;nbsp;microcofmi totus homo,vcluti mundus, in ipfo co-fiftit,acinvna gutta conftat:fic0cho-mocum omnibus fuis membriSjarticu-lis,natura, proprictatcamp; eflentia , fani amp;nbsp;mali,morbi amp;nbsp;boni in co incft.Illud li in corpus aflumat,fui ipfiUs limbum ac-cipit,cx quo genitus cft:nutritur femet’ ipfo,amp;,quantum ipfi deeft,medium coc pus coniungit eu co, ex quo defumptus cft.Hoc compofitu omnes excedit mc-dicinas,non fecus arque Sol omnes ftd' las.Quid Sol differt àLuna? quid dies à nofte? Solùmfcparationc,qua Sol ad fuumlumendifpofitus eft , amp;Luna ad fuum.Sic quoque coelu amp;nbsp;terra, omnes flores, radices, lapides,gemmx,omncf-queres diftinetz funt.Similitcr amp;mcdi eus necefTariö diftinguct médicamenta, tâquamfepararet tenebras àluce,dicm à nodedta cnim medicus fuam confide rabit ac habebit medieinam : vt Moifes dixitin libro Genefeos, Deum Pattern fingula ordinc fcparalfc, hoc die hodier no,illud craftino, aliud perendic. Cogi-

no THEOPHK. PAKAC.

tandû ccrtè eft, nobis talia effe propofi-ta,qualia Deo: nos quoque feientia habere fimilem pracparandi amp;nbsp;feparandi nigrum à eädido, lucidum à tenebrofo, hoccft,mcdicinam ab excrementis: in quibus latitat.SicenimDcus ipsû crca-uit.Dcopcratione porró (vt amp;nbsp;ipfa expü cctur)quid dicendum eft? Non fanè alb ter Deus vultnos cam accipcrcamp;intcl-hgere, quàm fccurim ad arborent pofi-« tam,reuera fecantë.Nam co modo vult luasoperationcsin arte mcdica intclU-gi,casqucfimilivirtutc amp;nbsp;potentia age-re amp;cfficcrc, qua olim in terra fanauit homines,antequa vox perfeda orcpro-dirct,omncs illicinfirmircftirucbantuc fanitati. Quamuis hïcmulra forent có-fidcräda,vt maxima incertitudo ie igno rantia medicorum: vt imperfecta cogni tio medicorum , qui tarnen xgroris ali-quid auxiltj prarftant : vt culpa rgrotan-tium ,amp; multa:caufa:,inmanu Dei occulta:,quas nunquam inueftigare poflii mus.Si ergo medicinç opcrano fit vis a-dco magna cum omnibus cœlediü ac terreftrium fphçrarum viribus coniun* da:cunCli facileintclligunt,nulla hye-

mem

? A R A M I R V M.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht

mcniconfumcrc æftatc,ncc criam contra œftatem côfumcrc hycmcmihoc cft, nos non pofle aquam elementarem per ignem elementaremauferre,vel abige-re.Vt enim aqua non dcpcllitur igni,fie quoquenon depeUuntur humiditas amp;nbsp;fdgiditas acaliditatc amp;nbsp;ficcitatc.Prxtc^ rca clemeta nö funt ipfi moibi,fcd qua-fiarborum ftoli velramuli,fignifican-tes morbos adefle. Pari modoamp; cÓplc-xioncs ka hint imprcHz, vt null a altcris cscdat,ncc vllarcliquis dcpcllcrc qucar.' Ita neecoclum mouct terram fuo loco, nee viciffim terra ipfum coelum. Hzc fp milimodoin homine fiunt: quiequid gradfi fuperat, illud accidens cft, nö cÖ-plexio. Quomodo autë rcs in cü peruc-niât ordinc,ccrtis'incapitibus docetur,’ Poftquam fanitas, 5c homo ipfc cum fills morbis deferipta fint commnni theorica amp;nbsp;phyfica, ex quaomnestra-ftarioncs, quz pcculiiritcr de morbis Icribuntur,petenda: funt,communique huie thcorice tanquam firmiftimo fun^ damento fuperftruendz: fcquituriam, dicamus demorte,^ ciusirruptione, amp;nbsp;quid illa fignificct. Cundis rebus ccrtus

II2 T H S 0 T R R. P A R A C.

pcrmancndi prxfcriprus cft terminus» turn ad bonum,turn quoq; ad malum. Ita Sandifuum habenteertutn tempus hîc ex terris amp;nbsp;in terris viuendi,quo cla-pfo ampliusnoncrunt:itaamp;mali fuuin habent repus. Omnibus denique rebus præferibit Deusfuum terminum,qucm nulla carum tranfire poteÛ, Sie nee homo,quantumuis pius,iuftu.s amp;nbsp;vtilis po-pulo,hanc vnquam metam fuperarc po teft: terminus vitçvbi adeft, nihil aliud fpeâ:atur,quàm Surge Ôtabi. Huius tc-poris,finis cft mors, quœ femper nobis aftldct.cxpcdatquc noftra bclla intefth na, quo poflit alibi facercirruptionent Nefeit cnim horarn inuadendi homing vclquaqdo debeat occidere ; nihilomi-nus adeftparata,cum fumma diligétut, turn maxim a induftria inuadendi,ne té-poris minutum negligat, fed potius fuo domino Deo, qui m cœlis cft,obcdiëtia prüftet. Qu,um itaquc per fc non noue-' • rit horam nee minuturn noftri termini, medicina dcpcllitur : quamuis adeoin-ftetfemper,quia credit finem iam infta* rc,ac fibiefte aggrediendum amp;nbsp;intraden dumAttamS Ixpè cum erret, acccdit amp;

amp; re-

P A R A M Î R V Al. Itj Tcccd'it.Licct cunöla apud nos Gmt pul-chra,bona amp;nbsp;pura,lzta amp;landc honori* biisó;abmidanüimihil ramen aliud dl, acqi thefaurus preciofus auri amp;nbsp;marga-titacum incifta,qucmfur aufetf.patrif-que familias relinquit area inane. Qm a nullius illic habetur refpeftus, fine fit v-tills,fiucinutiUs,fine probus,fine impro - bus:vnica definitiua fentetia fertur, Sue gc, amp;nbsp;abi. Quod fi vcl vniuerfus mudus ab vnico dependcret hominc,ipfc tamg Deus nihili id curarct, fed fuam perfi-cerct volnntatcm.Quarcnoftravita eft inuifibilis quidam thefaurus ,quc licet femper diligcntifTimè obfcrucmus,amp; vi gilando cuftodiamus:quid tarnen obfta bit quo minus inter diligcntiffimas no-ftras cuftodias amp;nbsp;curiofiffimas vigilias huiufmodi furcs clam cum auferät? An nonoptimz funt vigiliac, quotics zger decumbens nunc adDeura eöfugit, in-uocat auxilium, nunc ad medicuni cur-* ric,pctitqucrcmcdiu? quibus omnibus auxilqs fretus cum minime arbitrantur, vitameum morte comutat ,amp; hincco-migrat, Annonamp;illc fatis cuftodituq qui rex eft, haberque omnes vîtes fuas

«4 T M 1 O y M R. F A R A é* penes fepugnando contra hoftes fuoïi caftrafirraiflimc fera,vallis amp;foflïs mu- t nijt,cquitibus amp;nbsp;peditibus optime in* : £trudus?.Tandcin vcró,vbi arbitraturfc , tutiflinaipn circ,traï|citur globo tonne* j tari^nam mors adcft,cuius officia cft» ' varijs modis vitam nobis adimere.ßea- j tus illc: quem ex hoc mundo tollit co #nimo, quo loancm Baptiftam,Prophc-tas amp;nbsp;Apoftolos. Qua de caufa diligïtct, «duigilabimus amp;nbsp;obfcruabimus earn. Quianosprouocatamp; promouct in iu-lt;liciü,inquo reddemus rationêdemi* admis,ad minutiffimum vfque quadran tcm:atqucipfa eft lidor amp;nbsp;executor,qui vocat in iudicium Dei,in qua vocatione feparantur anima amp;nbsp;corpus. Quacefti-pfius alia in iudieiü citatio,quàm haccH-totc in iudicium ante facie Dei^ addita i ccrta hora amp;nbsp;die mifcriarum, qua cxlu amp;nbsp;terra contremifcent, amp;nbsp;clcuabuntur, qua etiam die cornua cxcitabunt mor- । tuos in iudicium voeatos .• mors quoq» j nos excitât, ac reftituit id, quod cripuir. i In ifta vita fiftimur coram tribunal! vnl cum liclorc.Captiuitas amp;nbsp;career dus eft tcrra.0mncs enimin hoe terrx ambitu

^^^^^

gt; A R A 11 r K y M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îlf peccatis obnoxtj morimur: propterca cogimur ingredi capriuitatcm,ac ca cu-ftodiri,douce judicium incipiat, in quo fententiam expedabimus tanquamca-ptiui homines. In ipfa verb vocationc fpiritus migrât ad Dominum, corpus in terram.Quia nô cft terra career fpiritus, vcriim folius corporis. Ita fingula fuis perpaanent in locis, donee iterum con-ueniant. T une cnim ipfamet crunt rur-fus fuo in fanguinc propriaque fubftan«* tia. Quid verb vltcrius inde fiat, penes ipfum eft,qui corpus amp;nbsp;animam forma-uit,omnibus hominibusoccultû.Tunc nullli amplius crunt morbi,nullt medicina, nullus medicus,nullus infirmus: igt; ftiufmodi omnia abrogabuntur-Intcrca Vcrbnos(qucmadmodü fupra didü cft) debemus nos conferuare, amp;nbsp;ad fcicntias confugcrc,quo noftrae vocationis pofli-mus reddere rationem.

C^put IIII.

TfinunC mortem,qux vltimui cft rcru terminus,indicaucrimus.non- .

tarnen trail;ario cius abfoluta

«6 T H 1 O P H K. P A K A C.

cft.Quia oportet latius cxplicarc cagt;quç cum morte cohzrent,quô melius intel liganturea,quç propofita funt. Quarc generali progrclfione latius cxplicandx lunt triûfubftantiaru fuperbiz, hoceft» lt;5uandotranfcantgradum in quo con-fiftcrcdcbcrcnt.Et primo quidc diduri iumus de Mercurio. Huneprzdiximus, inhomincliquotc cflc,cumquc vanui vndc amp;nbsp;variznaturx exipfo prodeûnt. verùm nunc porro fciatis,trcs duntaxat in co vias effe düTolutionis,quarum vna cft Mercurtf clcuatio, quæ dicitur dcftil-latio,altéraeft fublimatio.tcrtia przei-pitatio. Inhifccüngulisvijs quamuis multz fmt fpccics, tarnen opus non eft Vt cas minutim cnumcrcmus,fcd prxei pua tan tùm capita -funt enum cranda. Quemadmodum tres ifti modi funt ef trinfccc,itaquoqucfc habent intrinfe-cc in corpore humano:quznaturz eft opcratio. Antcommaitaque de primo dicendum eft, quidfitillud, quodMer-cupum in tripliccm exaltationem pcr-ducat,hoccftintrcsillas vias,quibus fc-ipfumfublimat,dcftillat ac précipitât. Per fccnimfualpontc nihil iftorum facit,

P A R A M I R V M^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

cit,fcd ncccffario aliquid cxtrinfccè af-rumif,pcr quodafccndat,fcparcrquc Cc rcliquis à tribus. Cuius hoe nobis fit exemplum. Lucifer non naturafuaha-bebat fuperbiam, fed aflumplit illam, proptcrea afccndit fupcr aliosdta amp;nbsp;hïc id non eft prop«« natur«,vcrùm,fuo vt nomine illud appcllcmus,quod Mercu-num natural! ex gradu deturbat, caloc cft,pcr quem afccndit. Calor autem ad-uentitius cius triplex eft: Primus eft calor virtutis digcrcndi,qui eft accidcnta-lis,magnus amp;vchcmcns, Mcrcuriu vin-cens, quem etiam in altum clcuat : Hoe cft,dum fuperat Mcrcurium,amp;impcllit, non aliter agit,atquc calor vehementif-fimus Solis, dum incedit lignü amp;nbsp;com-burit.Sic ergo Mercurius afccndit exter no aduentitioque calorc-Qui calor vnx eftcaufa, impcUensMcrcurium in tres i.llasvias prxdidas iuxta feientiamfuç magiftr«,qu« eft arsmcchanica.Sccun dus calor oritur ex motu amp;nbsp;agitationc corporis,qui non eft priori inferior, fed multo mirabilior amp;inccrtior.Qnpcum quetamen modoaccidat,fcmpcr ineen dit Mercuriû ac clcuat. Prxter hos duos h 3

«9 TM 1 Of Ml. TA RA ei ‘ amp;nbsp;tcrtius cft obfcruandiis, qui aftrorum viinccndit Mcrcuriü, vndc colliguntur prxdiélioncs fubitançæ mortis, aliorüquot; que morborum McrcuriaUum, hoe vd illo anno,hoe velillo menfeaut die. Tres Ïgitur funt aduentitij ealorcs, qui Mercurium exaltant,ex qua poftca cxal-tatione morbi oriuntur,hoe cft,fua con uertuntfuperbiam in mortem. Itaque oportet Medieum difcereac feirecalo-rem aftrorum. Sie enim poterit fuos in-Armos eonferuare, ae pro ratione iftorü trium prxfcribere vidus ratione,amp; prç* feruantiaeôfieere. Ad hxenotandueft, Mereurium tribus incendi modis,humi ditatc,fieeitatc,vcl deprcftione cius,qui humidus vel fieeus effe poteft. Singulis hoe ineft mem bris totius corporis, amp;nbsp;quotfuntmebra, totquoque Mercurtj fpecies exiftût.Ex quo obferuabitis, plu-rimasipfum efle diuisu in corporis par.--tes, quarû fingulx propria habent offi-cia:Aliud cftintclligctix officium, aliud afpcdu$,aliudauditus. Vnde etiamfc-quitur,varias efle morborum naturas: Huie adimit Mereurius intelligentiam, akeriligamenta,altcri lingua, fie amp;nbsp;alijs aha.

TARAI» IR VST. ti^ «liaJdcirco calor hoc modo fuai incipit opcrationcsicorpus primo acccndit, amp;nbsp;quocumquc potiflimum afccndit,amp; v-bi fimul loca implct, ibi fuas inchoat o-pcrationcs,hoc cft,ibiinfl2mat omnia tanquam Mcrcurq fornax,in qua hie ia-ccatQ^od fl calor ex rcplctionc contin gat,ac ipfa rcplctio adco fubtilij fit ealo tiSjfuo fpiritu vt penetrate qucat,afccn» datquciftofpiritiiin cerebrum: calorc fufficienter audoMercurius vitra fuum amplius loeu afccndit,lçditquc omnia, quz attingit-Sic etia cor fi accedat, hoc cogiturillius effefornax ad propre Met curq cxpulfioncm,vt przdiximus. Eadc tationcin homincvcloptinaz conftitu bonis,fi quotidicfeimpleat,vcl przter naturam fc exerceat, aut talis afeenfus, quilcm diximus.contingat: commouc-tur totu corpus,hoc eft,omnia eins m£-bra incenfa funt : Vndc Mercurius continué afeendit ac defeendit, moucturq; vitro eitroque dcftillando in corporc, tanquam in pcllicano ,Vbi autem pcruc nitinfuu gradû,cxcrcct fuas nequitias: hoc cft,poftquädiufucritmotu$,adco-que Tub tills cffcft’{fiucid fiat dcftilladq k 4

»20 T it HOP KR, PURR C,

in corpore,fine prçcipitando,fiuc fubli* jTiädo)vt in fun afeendat gradu: dcpcllit fuo aftro, quodxft corporis morbus amp;nbsp;prcfcntiffima mors.Antchoc tepus au-tcid no facit, quia cogitur aliquadiua-' feenderejn orbem fcrri,amp; prepararri.an-tequam fummû in gradum pcrucniat: vndcitcrumin profundifllma cadit. In afeendendo autem fi partem aliquam adipifcitur,ac in ca femetipsû accendat, non quiefeit, doneepcrucniat ad funimam (ubtilitatcm,quo tempore gignit morbos. Hoc modo Mercurins fuo ex ftatu pellitur vi caloris in exaltationc, quç nihil aliud cft,quam dcpulfio:quod eft morborum ( vcluti diximus ) fernen. Tres veto cius funt modi,vnus mortem fubitancam ciusque fpccics cfficit,quz eft dcftillatio:Aitcr gignit podagra,chi* ragram,artcticam,qux eft Mercury pr« cipitatio:Tcrtius facit maniam, amp;phrc-ncfim,quzcft fublimatio Mercurij. Quorum omnium traólationcs fuis in libris cum omnibus formis, quzillic c/ tiam cxplicantur.funt dcfcriptx.Itaquc multiplcxcftvltima materia carum rc-ium,quz fuum trafeunt gradum. Nam varix

1» A R A M r R V M.' Ill varix funt mercuriales, varia officia, amp;nbsp;varia: partcs:quorum omniû multiplex natura,proprictas,conditio amp;nbsp;cöfuctu-do.qua: fi concurrat,mirabiles morbos cum admirandis fignis,gcftibus amp;nbsp;mo-ribus,alijsqucfimilibus pariunt. Adco fubtilis fitMercurius iftiufmodipraepa' paratiouc,vtncmo ipfi poffit refiftere propter vim intemz natutz. Cuius ite-rum caufa improptu eft ; Sulphur amp;nbsp;fal non poflunt ipfum coercere proprer vc hementiffimum calorc,quircpcllit hçc duo,amp;Mcrcuriusadeo attenuatur,vt offaHearnes pénétrer,nö folum poros, Veriimamp; altjs inpartibus, tanquam fu-dor,tranfit acpcnctrat:Vndc feiendum eft morbi Gallici puftulas4cpram,aliaq; eius generis malaoriri,ac ipforum pri-mam matcriarn amp;nbsp;caufam cum alqs co* hçrentibus inde prodirc. Quo autë modo fiant,fuis in capitibus docetur. Qu£-admodum tammagnoafcendit calorc, ita quoquc animaduertendü eft, ipfum efticcre varios rigorcs,calorcs,horrorcs amp;nbsp;conquairationcs,quotics dus paroxif mus iucipit,autaliquatantum fpccics. Quia fubtile amp;nbsp;acutum adco venenü, h 5

«elt; TH10Hgt;B4 FARA ff.

quum inuaditnaturain, ipfa incidit in quädamdcfpcratioricm fiuc tcrrorcm, qui cft corporis tremor prodics ex mc« tuamp; rigorc;calor fimul mouctur, co quöd fitobftfudio,amp; nimis vehemen» vapor,ccuin occlufa amp;feructc oUa,cuius operculum videponitur. Frigus eft material natura omnis timoris. Vbi autem calor vires acceperit, frigus cc-dit’caloriinregnando. Varia igirureft Mercurq natura,cuius fubftanriam amp;vi rcslatius deferibere tempusquum non pcrmittat,maiorcmpartem differo in r jliud tempus,aliaquc meavolumina.

Ca/gt;ut V.

Ii de vna trium fubftantiarum, vi-1—Jdclicct Mercurio,abfolutis, confe-J-qucns cft,vtctiam de alrcra,vidcli* gt;nbsp;cet falc,codcm dicamus modo.Hunc in primus notandumeftquatuor vqs mu-tari,quoticsinfüum tendit falt;ftum,rcfo lutionc,calcinationc,rcucrbcrationc amp;nbsp;alcalifationc.Sunt etiam falls multiple ccsnaturx,quscmultisamp; diucrfis fiunt modis;quarc etia variz funt przparandi ipccici

fAKAMlWVM, US fpccicj. Varia cnim falia fcipfa calcinât amp;nbsp;reuerberant: fie criam varia fefe alka-lifantamp; rcfoluunt:quçomnia parifiunt rarioncinhominc,qua extraipfum in fua feientia. Ante omnia feite hïcopor« tet, quid illud fir,quodfalita frangat amp;nbsp;diflbluat,vtin pratdidas tranfeatprapa* rationes fummi gradusjn quem nö dc-beret peruenire. Caufaveró funt trci: Prima eft nimis magna cibi implctio, qua digeftionem impcdir,ae partes cor pons cfficit nimis lafciuas,carncm lubti earn,hoe cft,nimium dclicatx,nimiuin« que mollis çarnis ac medulla, nimium fanguinis amp;nbsp;aliarum partium fimilium. Hace cùm nimis lafciuiunt,non poteft falconfiftcrcin fuograduac ftatu, quo dcbcrct.Perfimili$ etenim cius eft ratio, quz arui eft pinguis , quod nimis luxu-riando petit,vt frudus ederrimè putre-fcat,autquotics aruum pluuiamaxima adcoirrigatur,vtfruftus pereant, vel a-liaquauis rationc.Similitcr quoquevia fecuda cftintcllig€da,qua maior,quàm parcft,luxus falin fuam exaltationem trudit:quod maxime fit, quotics luxui coitus fuam originem forutur ex medi*

«4 THEO PH R. PA RAC.

cina pruritus,fudoris amp;nbsp;cruoris.Tunc c« min magis augctur amp;nbsp;cxcrcctur : qua c-xcrcitationc corpus nancifcitur fpiritu frigidum,qui cft vcntu$:hic fal commutât in aliamfubüantiam,amp; prx rcliquis maxime hoe facit.Nam fpermatis hiper fiuum fi tendat in fuum Êuxü,falisfraalt;* gitur fubftantia,amp;nimiumfubftrahitux liquidijvndc fal tranht in fpiritu, qui cft aha fubftantia à priori. Tertia via fal cx-trahitur per ftcllis.quotics fal in carum incidit partes, cxiccant quafi vcntus, amp;nbsp;Jiquefaciunt faliaccu SoI grandincs. Si-quidc faliain corpore iacent, quafi gran do in agris,quorum conditio amp;nbsp;natura eft mancre in codem ftatu,fcd non pof* funt rcfirtcrcaducrfisâtaquc frangûtur amp;nbsp;diflbluuntur.Sal cnim ira com paratû eft,vt nequeat rcfiftcrc:aliquod fi occur rat contrarium,commutatur abundan-tia carnis,pingucdinis,fanguini$,vcl per corum deheatam naturam, vcl coitum, vel aftra, Sunt etiam aliquod falls genera, quscinftar niuis liqucfiunt, quotics aliqua talis vis côtraria acccdit:amp;in hue modum liqucfiunt,calor quoque adeft in corpore,tanquamdidum cft in Mercurio,

F A R A M I II V H. Ï2J €urio,qui fal rcfolurum « corpore pro-pcllit. Namifte calor multis de cau-fis non rclinquit fal rcfolurum in corpo rc,fcd opporterid expcili.nccfolûillud, verùm amp;nbsp;rcliqua falia calcinara amp;nbsp;reuet berata .Vnde fudorfalfus exiftit, quia nihil aliud eft, quàmhuiufmodi fal rc-folutum.Hinc fcquitur,alios fudorcs ex fanguinc,alios ex carnc,vcl offibus, vel medulla , vel alia parte aliqua corporis prodirc. Sequitur etiam ifta falia varias habere naturas, cum ex ipfis nafeantur ferpigincs, impetigines, pruritus, fca-bics,aliaquc ciufdem generis,quç in chi rurgia deferibuntur, quaproptcric hîc ilia omitto. Salia porrö natura: tue funt calcinata,vbi liquidum fuum amifcrint. Tune enim reuera funt calcinata. Nam fal reuera caleinatum eft in fua natura, vbi amilit fum temperatum humidum. Sic enim caleinatum iacct quafi alumc in fua praeparatione, aut vitriolum, auc aliud aliquid. Eodem enim modo cogi-mini amp;nbsp;hanc pracparationcmintclligc-rc.Calcinationcincipicntc,humidü exhalât per fudorem. Eftautem illud hu* midum,quodpruritumin epte excitât,

Ï2lt; T H B 0 P M R. P A R A C.

Heinde aperit cam, pofte» fequûtur fo' lamina. Quia tandem vbi fal non arn-plius ita humidumcft,vt debcrct, foras tenditjac fibi rodendo foramina, apcrit viam in co corporis loco » in quo cxifti^ vt latius in chirurgia docctur. Quod au* tern rcucrbcratur,aliud eft fal, videlicet liquidum, humidum,quodin fuapropria anatomia deftillando feorfum mo-uetur, id quod reuerberatio appcllatun QuianuUus calor,ncc extermrs aliquis luxus potcft cius ingrcdi fubftantiam:cç terùm veluti oleum amp;nbsp;aqua nequeunt xnifccri,itanee aliç resin hui’ falis fub-ftantiammifeendo tranfeunt. Spiritus itaque ipfius vitro citroque, furfum aC deorfum ferutur, donee fiat mucilago fiuevifeofitas. Tune cnim loge acutiuS fadu, quam debcrct,cgrcditur;hoc eft, calor internus cxpcllit cius fiibftantiam foras,ac ipfumincipit foramina rodere, aliaque externa vitia effieit. Notabitis ergo,fal co tcndcrc,quó naturafua ipsii ducitivndc morbi complurcs feat unfit, quos in chirurgia appcllo vulncra acru-ginofa. Nam qurlibct zrugoforaspro-tr^tur per poros,ac in acrefuas perfi-

F A R A M r R. V M. n^ rit operationcs Prxtem animaduerte-* dam cft,nulla in eure foratnina.vcl mot bos ex remos fieri ,nifi lal illa feccrit : iU lud verb femper foras rcndcre,qub per-ueniat in acrem,cum quoin eure oper* tur.Ex'quo intclligifur quomodo fal va» tiet,mine boe,nunc illo modo: Vnde vi* tia ficca,humida, flucnria,purulcnra,c-iiilqüc generis alia oriuntur. Quam ui» huiafmodi varié ctiam nafcantur, cor-’ tofionc fubftantix medij corporis,nutrï nicnto,aln$quc fîmilibui,quç hïc nÖ eft enarrandi locus. Ex falc quoque fiunt^ Vulncra falis ambulantia,pcrgcntia,cor-’ rodcntia,crancnfantia, profunda, putri»' da,multaquc funilia : Itidcm fcabics ,amp; morbialq abfq; foraminibus gt;vt alopc-i 1 cia, puftulx, cicatrifanria.condiloraata,’ lt;5c cius generis plura, fic amp;nbsp;morphea, amp;: lepra carumqucfpccic$: femperpro natura falis morbi amp;nbsp;dolores exiftunt : nee non pro natura Helix, qux fuï hïc quo-quc protulitlcicntiam. Nam ipfa in fua cxaltationc fal exercet ac commouct, aliaque plurima facit.Poftremo cöfidc-tate/alia Varias efficcreformas, vt in ca» S^^^ ^È^^^ ^ 5^S£S^^i ^9^9É^BïlÈm!

JlS T 11 B o P JI R. P A R A C.

cuenit, quzprofedó ex falc oriuntur, quodciufdemeftnaturx. Nam lal cun-dis rebus formam tribuit,vcluti nature lumen docet: Ac femper pro natura fa-lis morbus eft vchcmcns,longus,]3rcuis aut mortahs, qua: omnia fuis fuut lotis expUcata.

enfin V i.

' Imiii rationc quatuor res frangut amp;nbsp;Q exaltant Sulphur, qux funt quatuor ^- clcmcnta. Ipfins verb natura huiuf-modi cft,vt humidum fi elementum in-uadat ipfum,Gmilc fut ci,hoc eft,humidum amp;nbsp;madidum , aut fimilc aliquid, prout talis imprcfllo ex clcmcnto aquç ipfi cuenit.Sic etiam acr clcmcntû quo-ties ipfum in fuam deducit naturam, fit ficcum:amp; ex hoc accipit gradü ficcita-ti$,fient humiditatis ab aqua.Siquidcm in aqua clcmcnto exiftit humiditas, ini acre ficcitas. Hi duo funt modi Sulphur cxaltandi, pro natura duorum clcmcn-torum.Nce alia rationc intclligctis duo rcliqua clcmcnta, ignï amp;nbsp;acrem ,ipfuin cxaltarc. Terra quoties ipfi dominatur, efficit

P ARA Jt T kV M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129

éfficit ipfum frigidum, codemq; in gra-du conferuat. Similiter ignis,hoc ert,firmamentum, rctinct illudcalidum, vbi codeduxerir. Quatuor ergo clemenra funt artifices quatuor,qui Sulphur traC-ferun t in fuam tranfmutationem, vt ab officio difccdatfuo in morborum genc-rationc:quorum multanafcuntur gene ra,vtaliud frigidum,aliud calidö, aliud humidum,aliud ficcü:«5crurfumiu quo* libct genere multç fiunt fpecies pro na-turamatcrix Sulphuris,quxinuaditur fins in regionibus amp;nbsp;membriSi Vndd Sulphur fit frigidum,amp; per itlcm clemc* turn volatile lt;5cfixum.Frigus autern hoC multiplex óevarium eft ,congclat,rcfol-iiit,coagulat ac difloluit, qux ex qua* tuor dementis accipit, quamuis omnia vno dementi terrx intdligant ur nomine. Quandoquidcmcxaqua,vnafrigo* gons pars prodit,cx igne vna, ex aere v* naetiampars. Singula igitur elements Vnam frigoris partem confcrunr,nihilo minus folum friausvocaturdcmctuni terra: quod fit certis de caufis,quas phi* lofophixcommitto. Quarefriguscon» fidcfabitis in rebus ipfis,qux frigorc i

îiO T H l o gt;nbsp;H R. P A RAC.

namhabentfubftantiam. Quia vnacft lt;iuntaxat frigiditas,non multx : ponden raquidem funt plura,vtin vna re plus • fitfrigiditatis,quàtnin altera, vndefrigi dior etiam apparct,nihiloniinus tarnen vnicaeft frigiditas. Quantum veto ad fubftantiamattinet,induas fpecics di-ftribuitur,in duram amp;nbsp;humidam. Dura iterum eft duplex,congelata amp;nbsp;coagula ta,Itaquoquc humida düplcx,diffoluta amp;rcfoluta.Cögclatio fit per humidam frigiditatCjVt aquzgclu conftriftæ, ni-ucfi,grandincs amp;nbsp;fimilia. Siequoque in Sulphur ex igni clcmcnto cuenit congé latio, cumcertis morbis amp;nbsp;corumdem formis, qui non immeritó niui, pruinx aegrandinibus fimilcs funt,ac fimilior« tu funt intclligcndi,hoc eft, vna ex parte aftris eflegenitos, vocariq; frigidum ignem. Quia ignis eft firmamentum.

Coagulatio autem eft altcrius frigidita-tis,quac originem ducit ex aqua.Eft qui-demaliafrigiditas,attamen vnius gra-dus cum frigore ignis:Vbi fuam in opc-rationem peruenitjomniafibi fubieda coagulat Coagulationcshæin hoe fcpa rantur à congdationibus, quod coagulatio

PARAM iRVlî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt

Ulîo fit fixa , congdatio verb volatile. Quiequid enitn ex aqua clemëtofit, il-lud to tu ill efi coaguiatum. zVe frigida quidem eft huiufmodi cogulatio,veluti cernitis corallos coagulates , alumina, cntalia,amp; his non diftimilia vitriolata, falia,aluminofa, aliaque cius generis. ) Eodem in ftatu funt amp;nbsp;morbi proueniê-tes ex frigiditatecoagulata, hoc eft, fri-giditate aqux. Exacrectiam oritur fri-giditas,quæ fua fubftantia nee eft conge lata,nee coagulata,fcd eft folum ventus. Queadmodu Boreas amp;nbsp;Zephyrns frigi-ditatcm infcrunt calorific quoque hoc clcmcatum natura comporatum eft. Proptcrcactiam, quod partem obtinct frigiditatis in flatu amp;v6to,excitât in cor pore ventofas frigiditates, chaxs frigi- * ' ditates,flatusfrigidosabfquctaftili amp;vi fibilifubftantia,qusc fuos pcculiarcsha-bent morbos cum fuis fpccicbus.Parira^ hone amp;nbsp;terra propric ac per le accepta poiridctgcncrationcm morborum,quç cxip(aproucniunt,co modo ,quo frigi’ dæ herbx exipfa oriuntuc, veluti fola-trum,ro(a,laâ:uca,porrulaca,alixqucfi» tuiles: qux fient à feinuieem funt fepa»

i. a

Iji T ff B 0 P H R. PA R A C.

rarx ,ita quoquc morborum genera amp;nbsp;fpccics.Vndc amp;in hominevobis renen da eft feientia feparädi quatuor clemë-ta,vnàcum cautioneprxdida eiusquc noticia.Nec aliter clenaentumignë,fiuc calorcm intclligctis,hoccftignem quoquc ferutabimini in quatuor clcmctis-Qiioticsitaq; Sulphuris inuenitur morbus,habet vnius ex quatuor natura, pro , Sulphuris natural! officio. Si accendat i-pfum ignis clcnicntum,qui ineft firma-incnto,fulgurcus feu tonitruus lapis id facit. Vndcncccflariófcquitur,Sulphur non fecus atq; arborem fulmine iftam, conflagrari. codem modo firmamenti opcrationcs omnefenfum fugientes in noftris corporibus aduerfus nos agunt.

* Quemadmodum cnimSuIphurarboru accendit, itaamp; Sulphur in homine: ac quodcumquemembrum inuadit, eide dominatur. Eft quoquc alius in aquai-gnis, qui non minus incendit Sulphur, arque illccœleftis. Nam filcx, calccdo-nius,aliaquc fimilia ignem fi continent, alqsquctribuunt: neceffiario etiam hoe clementum internum habet,quem nos nonvidemus.Siquidem démentis ineft fabrica-

PARAM IRV M. ni fabricator,qui noftrum fub afpcûû no cadit,ncc comburit,vcluti inmultis dc-claratur morbis. Elementeterræ ineft fimilircr ignis,qui Sulphur ita incendit, vt ipfi cernitis. Sic flammula amp;nbsp;vrtica ex terra proueniunt. Quantasveró herb« iflæ, alix^uehuiufmodi, vires cxerceât, quotics phyficu attingunt corpus,mini me vos later. Iftiufmpdi quoque genera tiones in homme fabricantur, quae om-ncs fuis capitibus indicantur, amp;nbsp;ex ipfis Varia morborum genera intrinfccè amp;nbsp;cxtrinfecè oriuntur,rc vcra inter fc difle rcntia,vt morbi mercuriales amp;nbsp;falini,dc quibus pcculiaris libellus eft conferibé-dus.Namalius morbus cftflammulae, Dalius pipcrinus, aims aronicus, amp;:ficdc rcliquis.In acre quoque calidum eft cle-mentumignis, non fccus ac de frigorc diâü eft, ex ignca amp;nbsp;aftrali natura, quae ignites efficit morbos,hoc eft,fui elemS ti morbos. Practcrea coagulatiocft ini-gncfirmamcnti,amp; aquae amp;tcrrx. QuiC-queenim caler folus coagulat. Vndc tres coagulationcs ex terra funt ; amp;nbsp;par-uulum arenx granulum ex aqua ortum fimilc eft calidis mmcralibus, Sc vna eft i i

3J4 T H E 0 P H R. P A R A C.

coagulatio ex ignc,lt;inçeft impreffionis. 'Sic infrigiditatcaqua demetum fuam habet coagulationcm, vcluti coagula* tio cft folarri amp;nbsp;fimiliû. Habebitis quo^ quehumiditatem ex quatuor clcmcn-tisjd cft, vnam ignis, vnam aqua:,vnani terrx Ôc vnam acris,quxoftincs ita fc ha bct,vr prxdiximus. Vnus itaquc gradiU démenti, amp;nbsp;vnacft caufa ipfius morbi, videlicet vnica,cû quatuor tarnen mon borum generibus , quorum aliui cft humidus ex humiditate ignis, alius ex humidirate acris, alius ex humiditate terrç,alius denique ex humiditate aquç, cum fuis fingulorum fpcciebus,quç fub ipfis continentur. Ita quoque ficcitas quadruplex obferuanda cft ex quatuor dementis.Nam alix ficchatcs funt ex i-gni,aliæ ex aqua,alix ex acre,alix ex terra,vt morbi ficci dcmôftrant.Sunt cnina quatuor primi amp;nbsp;principales morbi,fri-gidus,calidus,ficcus amp;nbsp;humidus.Qua de caufa non immerito finguli morbi hi-fcc gradibnsineipiuntamp; mtclliguntur. Et quamuis non ccrtoordinc,neq; hac mcthodoànobisin hac theorica deferi bantur,tarnen ccrto,amp;vcroordinc tra-duntyr

y A R A M I R V M? IJJ xJimtur alio loco, vbi ipforum pradica doeetur.Et qnöd hoc loco omnia quàm pauciffimis abfoluamus,ratio cft, quód lingula alibi plcnius cxpliccntur, vtdc cöplcxionibus amp;nbsp;gradibus alqsquc na-turalibus,quz maxime attingunt philo fophiam-Attamen hoe addcmus,ccrtos nafci morbos aliunde, quàm ex elemen tis,qui tarnen clementorum fimilcs ap--parcnt.Vtfaldum fcipfuni calcinat, ac humido corporco incendwur.Vnde fie. ri poteft, aefit etiam nonnunquam,vt fuum aeëndat Sulphur,in quo confiftit, idque non vno,aut hoe tantum fit mo-' do,vcrùm amp;nbsp;omnibus alqs.Quaproptcr huiufmodi rcs fignis agnolei amp;nbsp;difeerni debent. Qui autemhxe difcriminanon nouitnee intclligit,immeritó ifta fign» pcrcipict,qux de bellis iteftinis dcclara-buntur fuis in locis. Quarc amp;nbsp;rcliquos videte amp;nbsp;confidcrate libros, non folùm quantùm ad ipfam attinct dcdributio-nem,fcd amp;nbsp;alia multa. Titulus ctfi de tri bus,fit,id cft,de agendo vel fieri per fc,dc accidcntibu$,amp; de fine : nihilominus amp;nbsp;alia obiter intclligcntur accidentia gc-ncralia, qua: non lolùm continent fym.

i 4

136 T H EO PHK. P A R AC.

ptomata externa,aut temere continge« । tu,verum etiam elcmenta,amp; eius gene* lisplura. Nam morbus finominandus fit,etiamindicandafuntca, qux ipfum efficiunt.Quarc ordo integraque trada tioiftisincapitibus docetur, quac fünf de illis morbis, licet hie liber cum ordi-nem non fcquatur. Quia libri hi perma’ net infua theorica amp;nbsp;phyfica:fortèjaliâs aliterpradica fuis in voluminibus tra-detur.

C^put Vil.

Rxter prrdidas formas omnes, rc^ jZ/ftat adhucêc aliud morboru genus, •R cuiufmodi duo hoctradunturcapi’ tc,altcrum ex femine fpcrmatum,altc-rö ex fpecifica ortü forma,qua: non mo* dó vtiliih mc.vcrùmctiam neceflarib di-fcuntur,amp;àfc inuieem deftinguuntur. Conftat vobis, rcs vniucrfas inprimis fubftantns tribus confiftcrc,vt przdidu eftdn qs autem rebus pcculiarc aliquid accrefcitfubftantiacquc anatura inhx-rcr,quod tarnen nö eft ex illis rebus,qug hadenus funt tradatJC-Quod ita intclli-gendum

gt; ARAM I R V M. UT gcndum cft.Sunt rcs,quz fudorcm excitant,laxant,vrunt,aHaqiicfimiliafaciüt, qua: profedó fumma diligentia debene perpendi. Quia vocantur zgritudincs fpccificz,quç non onuntur przdidis ex cauf»s,vcrüm innafcuntur,eiufquc fun? naturx, vt aliasmoucant fudorcm,abac laxum rcddanqalic alio modo cfficiant, Similiter animaduertendum cft,cxfpcr mate multas fieri generationes, qua: vel non obfcruantur , vel ignorantia alqs afferibuntur rebus. Id enim campho-ra,fpcrmaccti, aliaquc plurima probat. Ex hac caufa originem fumunt morbi Veficxamp;renum. Etquamuis tartarum fit lapis,vcl{)otius materia cius .tarnen ibinon mutatur ita in lapidem, nififri-giditas Ipermatisipfam congclct,vcl ca lor diaphorcticus fpermatis, quod cft coagulatio-Cabditatcm amp;nbsp;frigiditatem hic non intelligcmus co modo, quo an-tcafunt traditx.fed obfcruabimus fpcr-ma propriam habere anatomiä amp;nbsp;phy-ficam.Deftributio autem prorfusvnaóc cadcmcft,quac fupra cft dida. Quz veto hïc infuper oportcat feite, fuis capi-tibus proponentur. Hi duo morbipc*

JjJ T H E o P H *,; PARA C.

culiarc caput rcquirunt.Nam «5c hac ta-’ tioncpofluntabalqs diftingui morbis. Quicquid innatum cft, hoc fanare non poffumus;Spccifica autë amp;nbsp;Ipcrma funt innatadgitur hoc,quod funr,natura cxi-flunt,ac radix fuam vcgctandi facùlratc ictinct. Cœcitas veto non innafcitur, c-quot;tiam fl coccus prodeat in hâclucem:qui licct afpcdum non habcat, attaméipfa potcntiaincft ipfi,ctiam fi non fit fuo in vero loco,quod folùm eft caufa cœcita-tis,vt apparcat coccus nafci, qui nihilo-minus infe habet afpedum: quafi hominis vna in manu fex forent digiri,in altéra quotuor aut alioqui non eifent fuis locis pofiti. Nullus fané mcdicorâ hîc potcrit verè diccre, talcm coecu non polie curari. Quia natura eft potcnsamp; admirabilis.Doncc ad eft vifus,potcftiu fuum deduci locum.Digiti nöpoHunr, quod fint corporisfubftantia:; 111e verb fpiritus fine ventus corporis expers: vn* de loco moueri potcft:quod in partibus corporis tranfpofitis fieri ncquit. Hac i-taque caulae,qux hoe capitc proponun tur,non funt eins generis,cuius reliquç. Nam ilia: à natura infunt, tan quam fcr^ rodur

PAKAMIKVOT^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

to duritics,crctc funs color:ex quo intel ligimus hæc efle naturalia accidentia,, tanquam niuiscandorcm.Taliaaccidlt;5-tia nemo poteft arccrc nee tollcrc:nihi-lominus effiei poteft , vt nihil homi obfmt.Sperma igitur cum fit limbus,ac in quatuor dementis exiftat, feiendum etiam eft,ip film huiufmodi vires habere, quas homines impreftiones non male appellant,quia funt imprcfl'ioncs-No tare hoc loco in aftronomiaerrorc, qui itafehabct:Aiunt impreffionem cxcœ-loproucnirc:quodtalium eft. Cœlum cnim nihilnobis imprimit: Formarrif amp;nbsp;imagincmobtincmus ex Deipotentia, abfque ftoftra opera ,imagincsquc pct-mancmus pro noftro arbitrio.Sic ctiam omr.ixmembrafunt manuDci clabo-rata amp;nbsp;formata.Coditioncs.proportio-nes, mores, aliaque fimilia pofl'idcraus ex infpirationc vitae,cum qua hæ res nobis funt innata-Morbi, quibus obnoxq fumus,oriuntur ex tribus fubftantqs, ca rationc,quanarrauimus. His coelu poteft aliquid imprimcrc, vcluti ignis lb gno aut lapidi,vcl crocus aquac-Cogita-bitis itaque impreflione illud cflc,quod non

1 0 T H 1 o F H Ä. F A R A C.

non polTumus à nobis dcpcllcrc,vt funt imorbi cxlymbocaufis cxtcmis cfFcdi. Sic quoqueimpreffio ineft fpermari, amp;nbsp;fpccifîcac.quç nos ad aliquid impeUunr# quodncquimuscxpcllcrc.Vcrùniquod diciturinclinationc hoc vcl ülud fieri» vänum cft:vcluti,iftum hominem habe xe inclinationem Martialcm,Satm-nina« Lunaticam,vclfimilcm aliquam:vclric-ccflario furari,magnus eft error, amp;nbsp;-tur* pis fimulatio. Rede dicitur, Mars fcqui-tur iftum hominc. Maioris enim cft homo,quam Mars,vel alius quiuis.plancta. . Quiveró cœlurn nouit, Óc hominis ma-giftrum,n0dicitillud; Quin potins hoe lt;Iicct,Hominem adeo nobi.lc effe apnd Dcum,actanto haberi in precio apnd Dcum,vt fit ipfius forma depiäa in cocio,cum omnibus adionibus, vita, bonis amp;malis. Hoc autemnon cftinclinatio-nis.Et ipfimet ex parte hune errorem a-nimaducrtunt,dum inquiunt : Aftra nó ncceflïtant. Qnpd nihil aliud cft, quim aulicum aliquod palliü, fiuc pcnula au-Üca.Duocoelum ab hominc cft fortitö, quorum altcrum quidem cft ,quód hominem depingat in feipfo. Vnde illud fall u na

F A R A « T R ▼ Ä. î^t fâlfum cffc probatur,Hunc homincefle Saturninum,ilium louialcm, aut limile quippiam.Hoc cnim idem eft, ac fi quis adumbratus arque depiäus, poftea ab cadem imagine ipfc fuam inclination^ habere dicatur,vt quiequid agat, abifta imagine putetur habere. Altcrum veto eftpræludium. Siquidemita ornatum Ccfagaxcœlum cft,omniumvt homing futuros lâborcs, mores, geftus, amp;nbsp;quæ-cumque hunt alia.prxludat. llludvcro preludium an ne crit inclinatio ? Quad dicas,Präludium cogi t hominc, vt hoc heiat? Qu^um omnia ifta praeludia fine folumprxlagia.qux futura prxnunciac abfque inclinationc, imprcfllonc, con« ftcIlatioricamp;fimilibus.Hoc cftillud hy-» poch.yma,h«ceft vifeofa caligo, quæ a* ftronomorumfuffufacftoculis,qux ft ipfis indicctur, xgre ferunt ac murmu« rant. Quod ft deinde quifpiam erro« neam amp;nbsp;contra fidem conftitutam artê Volucritabrogare,amp;vcram fcqui, non pudet ipfos proclamarc, effc nccroman tiam lnnata igitur morborum caufa dn plex eft,altera eft feminis, qux debet bcA ne intcUigi ex prima thconca:licct fub-

y^a THE o PH R. PA RAC.

ftantia amp;nbsp;corpora non adfint,tarnen ge* ncrationc mdepoflunt prouenire. Alte ra eft Ipccifica,qux fimilitcr vbi ferir,ibi radices quidem non poilunt aufcrri,fcd

/ accidens poteft amoucri.Sçpc enim có-tingit in ftomacho, vt fpccifica üt laxa-tio,fic in fanguine fpccifica lepra. quod ex arte idem valcret, ac fi diccresjn ftomacho efle colocynthida,turbith,fca-moncam, aliaque fimilia: nihilominiis cömiinitcrdicimusjpfum haberefpe-cificam fcammoneam,vcl colocynthida,vel cfulam,vcl agaricum, pro rei na^ tura. Siequoque loquimur,Habet fpcci ficam flamulam, amp;nbsp;fpccificam aquam, quödforct innata lepra , vel morphea, autaliud quippiamralc.Ita etiam fpccifica fit pinguedo ,quafxpe homo pin-guefcit, non ramen rationc cibi.Simili- , ter fpccifica macics cucnit,quum homo nullocibo cancrepoteft,quo minus fit macer. Has caufas nonrctulcrunt qui-dem medici ad fpccificam Iciétiam, fed cum impcritis aftronomis latrarunt,cf-fc cam mckncholiam, phlcgma,aur fiquot; milcaliquidrSatumus afcendenriipfius proeft,vel eft ciuldcm natura: cü alcen-dentc.

gt; A R A M I R V m’ f4f dente. Homo nihil accepit ex afcenden-te,fed limbo : Dei manu fadus eft, non afccadentc,ncc planens,nee coftcllatio nc,aut iftiufmodi aliquo, tanquam ifta cogèrent ipfum ede macilentum, vel pinguem. Horum oportet morborum perfedam habere cognitionem,quó rede diftinguantur in caufarum explica-hone à rchquis:Poftremó autem conh-dcraarur,vt fuis ctiam incapitibus iudi-cabitur,amp; maxime in tjs,vbi de ipTorum fpermate ac fpeciftcatradatur.

C^fut VI11.

POrro pratter omnia hadenus dida,’ aliud homini ineft corpus inafpc-dabilc,quod non confiftit in tribus ^ubftantqs:hoc eft,Homo corpus habet ^Hquod,non ex limbo natum, fed origi-nemfumcnscxafflatuDci,quod ca de caufa ctiam medico non eft fubiedum. Et quemadmodum nullus flatus vel in* halatio noftra in manueft, ita nee il-lud corpus noftrisfubtjcituroculis.Co-gor hïc de homine aliqucm adqccre fer oioncm,qucnimihivclim afferibi tam

144 T N B O r H R. P A R A C.

qutm medico,amp; ipfi catenus fidem hi‘ beri.quatenus philofophia ipfum pro* bat.Eft autem talis.Sacrx teftantur lifà-rx,nos extremi diciudicq refurreduros noftris coi-poribus,ac dclidorum ratio-nem rcddituros. Corpusautem pcccatgt; quod nos non videmus.Vnde probabiîd eft,illud corpus etiam refurrefturum. Quia non reddemusrationem denoftri corporis fanitatc.alijsquc fimilibus.quç îpfi cucniunt,fcd coru,quæ proueniunt cxcordcûfta fpedant ad homincm.Hoc fane corpus,eft corpus exanhelituDei, non ex limbo. Noftra veto in carne quû Deumnoftrum feruatorS vifuri fimus, fcquiturilJud corpus adfuturum, quod ex limbo fumptu eft,amp;caro exiftit.Qiiis obfccro mortaliu vclit ignarus elle ca-rum return,quç fiuntin illuftrationcàc illuminationc,qux Dei fît orc?Ibi corpo rum nonefit diucrfitas,in quibus vna c-ritcaro. in carne nimirum refurgemuS. Kouimusigiturvnamcarncm,nô duas: corpora verb duo,vnam duntaxat car** ncm,ortam ex limbo, quç eft fubieâum mcdicorü. Hoc corpus notabitis vnanl naturam cum altcro habere incirandi (pri^

P A K A M I R V M. 145 (prêter cam incitations jquz eft (amis, fitis,amp; fimilium) advera maximamque iuftitiam omnemqueptobitatem.Caro autcmcxlimbofumpta, eft ilia natura, quzin fua permanct menfura amp;nbsp;iufti-cia.Quicquid iam prêter hze cxiftit, id ex malo prodit,non natura, Nam omne quod naturzdatur, hoc naturalem petit cxitum,natural! in loco cxiftit,ad naturales opcrationcs tcndit.Qi^cmadmo dum cibus cfttraditus naturx.ficutipfa poftulat,ingrcditur vetrem, deinde per lodes egrediturjamp;reäG fc habet.Itaquo que fernen naturç ingreditur aruum vel pratum,ac profert fuum frult;ftum:Quic-quidipfi acccdit,hoc ex maio cft Ncau-tem vidcar minime Chriftianus medi-t:us,amp; contra D. Paulu, qui iubet mulic-tum voluntatcmadimplcri, amp;nbsp;fimilia: Icicdum illud minime debere intclligi, quafi per fc pium aut omnino purü fit, vcrùni ad cuitandum adultcriüpcrmit-ti,in quod alioquipofsct incidcrc,quód corda lint ad huiufmodi vitia inclinata, quó ifta,qux proponunt, impediantur, ie tollanturhoc eft cuitarc raaiora mala,idem amp;inniaribus obfcruandum eft k

,4lt;5' T H 1 O P M R. P A R A C.

Vt xutcm rcdcamus ad illud,quod pró^ pofuimus de co, quod prêter naturmi .cft,malüillud prodit ex fpiritali corpo' te,quoi adeo naturamimpcUit. De hoe fpiritali corpore non ex limbo nato,æ-quû eft medico,prxfertim contra aftro-nomos,quzdam cxplicarc, quó corpora hominis ambo redè cosrnofcat.Aftro nomi enim fubr)ciutaftri$ illud corpus» quod ore Dei fie eft fadum, non ftcllis: Hocprobaturhomo,in qua affirmatio-nevd ncgationc,fcubonovcl maloam bularcvclit.amp;quamfit Deus ipfi cha-rus,amp;quomodoipfi fit adhxfurus. Vn-dc homo amp;nbsp;altcrû habet corpus, quod Adam amp;Eua,dum eftent in paradifo,ha , bucrunt pcrfcdû.Pcrfcdus illic crat homo,qui intcllcxit bonum amp;nbsp;malum, fed effipomi corpus id immudum faduni eft.Vnde nunc cupimus plus cqmcderc amp;nbsp;bibcrc, quàm natura requirit. Deus adeo bonus cft,nobi$ vt proponat talia cupientibus vel uti bonum vinum, pul-chras mulicrcs,lauros cibos,clcdam pc cuniam:quibus probamur,quàmfumus fortes amp;nbsp;ftrenui, amp;nbsp;quomodo vtamur nature mcnlura,vclcam träfcamus. Eft cniin

»ARAM IRVM» 147 cnim coniunftio duorum corporum, anhclitusamp; limbi,tanquam matrimo-nium, cuius violatrix cft natio praua dc adultéra, quzoraninonoiifcruat illud, quad intadilc corpus promifit natura-li,videlicet fc nolle hoc oncrarenimiû, nee vitra modum amp;nbsp;mcdiocritatc im-pdlerc. Hoe quotics non obfcruatur, quid aliud eft,quam adultcrium? Viola-ho videlicet eins,quod maxima obligatio, fummumque iuramentum coram Deo eft? Scdpropofitum,atque haftc-nus inftituta traüatio,plura indicate,la-tiusque extendere non permittit. His i-taqucconclufam efte volo vniucrfalcm theorieam phyficcs amp;nbsp;chirurgix, origi» nes item amp;caufas omnium morborum: Quam generalemiftrudionem libri fc-quentes latins cxplicabunt, manifeftiua docebunt accuidentius demonftrabüt, fingulas fcorfim partes amp;nbsp;capita trafta-do.Prxterex cum neceflario pcculiaris quxdam philofophia requiraturadea, quxiam diximus amp;nbsp;propofuimus: illia quoque in locis auxilio Dei, ( qm amp;nbsp;iam luppetias tulit)huiufmodi abfolua, voflt; qucadmonebo, quornodo ex tali ph^

M THÄOPH«. PARAC.

lofophia hæ vobis medicina: fint co' gnofeendæ.vt illudtademin Medicina pcrficiatur,qnódDcus Optimus Maxi-masque mandauit. Dixi.

CONCLVSIO AD D O CT-loachimum Vadianum.

On potui intcrmittcrc/doólifTimc Tm domine Vadiane,quin primaPa-ramirici opens librü tibi dedicate: In quo ca diligentia nodes diesque 1a-borando te cxcrccas, eaque dcclatadi amp;nbsp;cxplicadicommoditatc auditorcs tuos inrtruas,prxcor,vt breui hinc longe fpc rato maioremfrudum rcfcrät.Alij qui-'dem hxc mcæfuperbix, altj verb igno-ranriæ, altj ctiam vclinfania: afTcnplc-rint.Ego autem iftis omnibus hoe vni-cüócvcrèrcfpondco,Pront quifque ani mo aftedusautedoduseft, ira TheO'' phraftüiudicat. Quifquisitaqucin phi-lofophia perijt,is nihil in hac monar-chiavalct:amp; quifquis in medicina agit humoriftam,is nö poteft laudarcThco-phraftum;quifquis deniq; Aftronomia çrro incertus efle confucuit, mea ex fit-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miflh

P A R A M I R V M. 149 mifTimofundamentodifta nonrccipit. Nouam amp;inandiraminquiunt mcaeffe Phyficam, meam Metheoneam, mcani Tlicoricam amp;nbsp;meam Prafticam. Qui noneflem ipfi nouus amp;nbsp;admirabilis,qiii nmiquàmin Sole verfatus eft? Non me teilet multitudo fedatorum Ariftotc-lis,nee Ptolemæi,nec Auicennae: fed doler mihi malcuolentia amp;nbsp;inuida,qux ni-tniumihi paffina obqcituisamp;mc tran-feuntem impedit,nec non iudiciii,con-fitetudinem amp;nbsp;ordinem(quz lurifpru-dentiamifti appellat) nimis immatura. Cuicumq; donum eft datum, eiufdem eft : qui veto non vocatur, eum non eft: meum vocare.Deus fitnobifcum, nofter defenfor amp;nbsp;conferua-torinxte-num.

k 3

S

PHILIP. THEOPHRAST! PARACELS! MODVS PHARMACANDI Q_V O DE' /cri/^itur (^ Docetur, quidmedicoßt pur^^tf^quot; dum in hnmano corpore^ ç^ indicatur, ^lt;io^ modirérfatumßt à mu/tiSftjnoyumf’ur' ^4tiones,ma^if ad mortem (juàm yitam J^edlarttnt.

TRACTATVS PRIMVS.

Mprimis necefTanum cft,vt proponamus amp;nbsp;dedaremus vltimam matcriam, in qua hums libelli cardo verfatur. Dccrcuicnimnunc de pur-

gationibus opus cöfcribcrcjn quo prx' cipuc fpedandum cft,quod medicus ex* purgare debeat. Quienim illud non in-telligit,eius purgationes ad mortem po tius,quàm advitam tendunt.Quum ita-quc de purgationibus prius tradandum fit,quam de vitima materia, amp;nbsp;toterro-resin purgando hadenus manifeftiffp i mccommifli fint,non ad conferuatio-nem,fedinteriturn: primùm omnia ca necefla' i

MODYS PHARM. 15« ficccflario mihi cnumcranda funt, qux mco propofito repugnant, qualia funt maxima volumina à vetcribus conferi-pta,in quibus variæ purgationcs propo* nuntur.VcrùmipfcrcrumcfFcdus aper tèoftcndit,amp;eospurgandi modos effe crroncos amp;nbsp;fallaces,amp; neminem à tempore primi medici ad hacvfque horam intcllcxiffc, quid ex corpore purgari, amp;nbsp;quid non purgari debcat.Iftc error quo-tidianus,mcisquc certiflimis dodrinis repugnans ,quum longa confuctudinc firmiflimè fit receptus, amp;nbsp;certatim dc-fcndaturxöclufio huius libclli crit, Nihil effe purgandum prater ftercora. Ex quo fcquitur, diuifionem medicina fu-mi ex ftcrcoris diuifionc. Quarequa ftercorum fit'natura,quis ortus ,amp; vbi-nam fint fita, in fcquëtibus tradationi-bus plcnè cxplicandum cft: quó fatis amp;nbsp;lt;rcüc veterum fcripta opinione tantùm confirmata ( qua recentiores impcriti medici in publicis amp;nbsp;priuatis fcholis dc-fcndunt)funditus cuertantur.Imprimi» itaqucnotandum.vltimam materia effe ftcrcus.Stcrcus cftilludprimü fine minera illa,in quo cibus ôepotus funt. Si-k 4

I5Z T H E 0 P H R. P A K A C.

militer videtis nulla mctalla eflemudai fed omnia iaccre in corpore:Quæ fi quis pura habere voluerit, fcpararc cogitur metaUum ex cxcremcntis,vtfint diuifa. Vndc excrcracntum eft mctallorûfter-cus,amp; mctalla exiftunt ipfa eflentia : ar-tifex verô fcparans amp;nbsp;prxparans,cft tan' cjnamftomachus.Eodcni modo in ho* mine,omnia, quaccomedimus amp;nbsp;bibi-mus,oportet vt feparentunStomachus eft magifter fiuc artifex V ulcanus,amp; fter eus cxcrcmentum:quicquid verô in na-turam tranfit,id eft eflentia, tanqua au-rum vel argentum. Obferuandum ergo cft,quid fit cibus,amp;quid ftercus. Cibus porro amp;nbsp;potus Ine funt vnum-hoc eft,ex eibo^non oriuntur aliaftcrcora jóc alia ex potu,fcd vnius generis eft. Et quäuis ftercus veficz fit fimile potui, amp;nbsp;ftercus inteftinorum cibo:tamcn fua ftcrcora i-tahabent coniunä:a,vt vrinanÖminus fttcibi quam potus,amp;; ftercus non miquot; nus ipfius potus atq; cibi: licet altcrius plus fit, quàm altcrius, non tarnen ftcr-coris diftindioin co eft, verum in fola natura,Hzc fufficiant de principio.

lam ncccflario fcquitur humfmodi doftrina.

M o D V s P H A R W. IjJ dodirina.Confiât nos in terris oportcre omnia mineral ia purgare : ex quo facile intclligimus, inter ipfa efl’e aliqua, quæ nobis neceflaria funt. Et v t ad illa externa feparandacogimur: itaniultomagis abinternis iinpellimur,vt eahabcaraus amp;:confcrucnius. Quemadmodum hxc duo feparatione differunt, videlicet au-rumamp; argentum purgatur amp;nbsp;abfoluü-tur manu artificis ,opcrationes veró ere feentis fegetis fiuntiolanaturautaquo-que interior feparatio non indigct arte, folùmrcquirit concodionem. Non aliter atque agricola,qui feminat, non co-gituricirence curare, quomodo culm* crcfcat,aut vbi arifta nafcetur in culmo, fedhxc naturacurat: agricola tantùm curabit vt fcminct.Sic etiam ca,quç no-ftro in corpore requiruntur, quomodo finguia fint ordinata aut formanda,no-bis haud opus eft curare. Deinde ars fc-parandi mincralia, quonia varqs praccc-ptis amp;cxpcricntiis cÓftat,óc difficultcr confcruatur,multis etiam curis amp;nbsp;dubi-tationibus deftrahitur : taliain intenori feparatione omiffa funt,folumque prat-paratio fiue cocodio tradita eft, quem* k 5

IJ4 T H 1 0 H P R» P Jl R A e» admodum natura agri arationc requit rit. Vbi verb iftiufmodi preparatie nos fitted non preparata materia in corpus fumitur,fcparatio fict non aliter, atque fl granum fponte cadatin terram,quod rarb frudum profcrt. Hee fint dicta de noftropropofito.

Nosigitur (vt predidumeft) quum neceflarib requiramus cibû amp;nbsp;potû, no aliter atque mctallum exigit foflorem atque purgatorem mctallicum,autmc-tallicus prçparator indiget m ctallo:fcic dum cft, quomodo natura redigat illa in ftcrcui. Ex co enim intclligctur id, quod in fcquentibus côcludctur, amp;nbsp;per quod veterum errores patefiunt, ac fa-tis cuertuntur. Quod in hune fit mo-^dum. Omne quod edimus amp;nbsp;bibinius, habet faccum,in quern primb perucnit. Vbi verb in faecû perucnit, animaducr-tendum eft, quomodo in co tradetur. Aborevfque ad fupcriorcm inteftino-rum parte,hue piloron,totum eft qua^ fl artifcx:hoccft,quicquidcft inter hypochondria fiuc inferiores coftas amp;nbsp;fu-premam ftomachi region cm, illud plenum eft virtutis digeftiuz. Ex quibus confe-

MODYS P H ARM. 155 confequitur,alios cibos in orc habere 0-dorc vlrimc matcrix,aliquando verb ex ftomachi exhalarc orificio,amp;c- Ergo no omnia in ftomachum peruencrunt, fed multa in fiipcrioribus permanferut: co-coftio nihilominus vna eft amp;nbsp;vcra. Qnu. ifta materia in ftomacho cxiftit, primus labor eft, vt artifex natura incipiat fepa-rare.Hoc quotics facit, vt excrcmenta à metallis feparentur, primo putrefacit: quæ putrefaflioinferuit feparationi. Præparatis rede materijs ad feparatio-ncm,adeft alius artifex,qui eft duplex,alter ftercoris,alter eflentiç.Nam alter ac-cipit ftcrcus, ac deducit illudin reÓlutn vfque inteftinum, amp;:perfcél:cillud préparât extra ftomachum. Quia in ftomacho nullum ftcrcus gignitur, materia autem virtute fcparationis in co oritur: quam accipit prseparator ftercoris,aefe parat id,vt amp;nbsp;alijs vtile fit.Non quod ite rumex inteftinis ira difcedat,vtin ftomacho fit;quoniam fic nulli prodeffet. Proptcrea natura préparât illud,vt aptû fiatcxpulfioni. Expulfumveró prxditö. cftmultis arcanis,vt excellentes philofo phi tcftantur,amp; magna experiCtia corn-

t56 T H E 0 P H R. P A R A C»

probat,quôd natura idem ftercus mo* ueatac præparct.Idcirco multum cfta-berratum in co,quod fcnfcrit,ftcrcusin-teftina ducere ac moucre, amp;nbsp;ca de caiifa intercxeundum mutari.Aliud cft nutri-mentuminteftinorum, aliud cft ortiis ftcreoris. Hzc funt dida de ftomachi ftcrcorc,hoc eft,quod fit in ftomacho. Sût amp;nbsp;alia ftcrcora paifim in corporcor dinata,de quibus tale præceptum obfcr ua. Artifcxfile qui ftercus præparat,ab alrerofefcparaf,qui ftercus non gignit. Eft enim duplex artifcx,alter accipitca quæ funt cn'entiæ,acvnâ cum ipfis non' dûpræparatisingreditur cpar. Qiiævbi inepar pcrucnerint,tuncincipitdiuifio pro digeftionum numero,quæ in corpo rc exiftunt valdcmultae.Siquidcm fingu lamcmbraprincipaliafuas habet digc-ftioncs proprias,amp; accipiunt ex hepate fua,acfuum in ftomachum ducunt. Ita-que amp;nbsp;alius ftomach’ eft in corde, aims in fplene,alius in renibus, alius in cerc-bro,alius in felle,ali’ in pulmonc. Quid verb hi ftomachiex cfsetiaattrahät,nos latct.Hocfcimus,quódcuiufquc meni-bri nutrimentu latitct in pane, carne,amp; in a-

M o D V s P H ARM. 157 inalqs fimilitcr. Quot verómodis,amp; quibus, nee nö qua ratione mebris corporis nutrimentum diuidarur, nos igno ramus:Hoc tarnen fcimus rem ita fc ha* bere,vtdiximus.

Mêbra fingula cùm ad fc trahant fua, fibiquc conuenientia, ac ea præparent: noua incipit feparatio, per nou am pu-trefadionem.ae noua: materia: à priori-bus diucriæ nafcuntur, quarum nosc-niundoria non omnia ccrnimus,fcd ali quot tantummodo. Nobis enim eöftat hepar fepurgate per fudorem, amp;nbsp;cerebrum fua exerementa per nares ApeUe re,amp; renes per vcficam. Caetcrinn emö-Ûoriacordis.fplcnis, amp;nbsp;ahorum multo-tum nee vidcmus,ncc nouimus.Et que-admodummorbi oriütur ex vrina amp;nbsp;ex ftcreoribus in inrcftinis,amp;c.ita animad-ucrrite,multos morbos nalci per emun öoria hçc occulta:quorum morborum caufas amp;nbsp;origines medici h avenus igno rarunt,ac falfócas in alqs materns ac caufis afl'cripferunt.I’rætcrea obferuan-dum eft nobis,cade ratione,quavnum’ quodque membrum principale fuu ha* bet ftomachum,óe fuum excrementum.

151 T H EO P HR. PA RAC. morbuinquc ex ipfo excrcmeto : ficfin* gula etiam membra minus principalia, vt glute album,liquorcm.vcnas,carnes, medullam,ona,amp; alia limilitcr fua habe rcQuoniam hæc fingulaæquè digeröt, feparant , amp;nbsp;excrementa gignunt, ha-bëtque fuaemundoria, (kexcrementO' rum morbos. Vnaenim eft origo podagra: amp;nbsp;coUcx:vnaamp; cadem eft caufa a-poftematis narid, amp;nbsp;reftrieboms vrinx. His iraque modis amp;nbsp;caufis debent excre mentoru morbi conlidcrari. Quare fal-fa Academiarum fcripta,dodrinæ, amp;nbsp;in ftitutioncs, non exiguis curis tradata, longè aliter proponûtur, quàmipfave-ritatc comprobari pofsür,vt in libris de cxcrementitqs morbis manifeftè à nobis ad verbü enumeratur ac probatur. Adhcc,quemadmodum cxplicatum eft, varios cfteftomachos, variaqj ipforum emundoriadta quoque peculiaris dige-ftio eft oris,hoc eft,digeftio carnis capi-tis.Nonquódomniain ore digcrantur. Qiaicquid enim in ore digcritur,nó trâ* fitinftcrcusinteftinorum quiaproprin cxcrementum eft in regionecapitis. Sic iputum in ore eft cxcrementum capitis, aegene-

M o D V s P H A R M. 150

AC generatur in digcftionc capitis, taqua fterens inteftinomm in fua rcgionc:amp;vc fputum yarns modis mutatur,fic quoqi excremeta fimtdiuerfa pro natura loei nobiliori autignobihori: amp;nbsp;cadêratio-ne quoqj sût excremeta gratiora aut|in-gratiora-Sieproprijftomachi funt ocu-lorfi amp;nbsp;auriu. Na aurcs fuos ftomachos non minus habcnt,atqj rcliqua mêbra: ftercusipCarurneft excrementum flauu, quod protrudere folet. Sic amp;nbsp;oculi fuos habent ftomachos,quorum excremen-ta funtlachrymæ,quæpoft fomnumin oculis repcriuntur, amp;nbsp;altj fluxus oculolt; ^^una. Morbos oculorum cognofccs eif dcmcaufisjordineóc progreflione, qui-! bus colicam inteftinomm. Sumacnim

lt;liligcntia excrementorum morbivbiqt | funt cognofcendi. Quia hïc latitat cau-la,quæ me impulit ad fcribendum,quó exerementorü morbi vere innotefcant: quibus bene pcrceptis,fciendum eft mo ! dum purgandi hue folùm fpedare, non 1 ad alios morbos. Siquidcm omnis pur-gatio inbocinftituta amp;nbsp;ordinataeft ab ipfaetiamnatura,vt ftcrcoratollat,amp; nihil aliud.Quurn itaque multa fint per

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï6O THEOPHR. PARAG.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fegenctaftcrcorum,amp;ex tam variés di-

geftionibus onanturicur medici veteris ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fophifticæartis fedatores dient, ipïa gi-

? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gni ex quatuor duntaxat rebus? Voluut

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftereora eflcipfammelancholiaamp;cho^

;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Icraünquomanifeftifl'imè prodût fuos

ij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;errores. Q^ia ingeucratione fterconl,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnino nihil debet obferuari,quam vit

tus gencrationiSjamp;ftcrcus cadem virtu-tc elRci.Ergo ftercus nö aliter nafcitur, atque ea,quæ terra producit. Qiiisvn-quam dieet,arborem fraxinum gigmex cholera,aut melancholia;aut ip(am for-matam elle cholcram, melancholia vel phlegma? Quemadmodu profedó hæc arbor nimquam eft cenfenda huiufmo-di humor, vel ex ipfo: ita nee proprietas ftercoris naturalis eft tale quicquam. Nam cadem eft horum ongo.Qjüamuis ctiam fraxinus nafcatur ex fcmine,amp; ftercus quafi excremëtum:nihilominus tarnen ftercus eodé modo nafcitur,quo fraxinus. Quia tjsdem virtutibus, cadé-que forma, natura amp;nbsp;proprictate ftercus crcfcit,quibus fruftus ex arbore. Et frudusvtnon diuidunturin humores, itaneeftercus diftribuidebet in humo^ res,

M o D V s P H A RM. 161 res,vcluti hadciius fadum eft. Sterens . flauum vocatis cholcram vitelhnam:vi-ride,cholerani prafTmam : amp;.alijs mira-bilibus vocabulis illud eoloraftis. Ipfa verb ftercoris genaratio non cft intclle-fta,nec obferuata.Non aliarationefter-cus confideraftis ,ac fi diceretis, pirum flauum eft cholera vitellina;viridia pru* nafylueftria funt cholera praflïna. Ifta vt rationi non funt confentanca,itanec veftrafentenria amp;fundanicntü de ftcr* coribus.Si rcfpondcritis,aliud eftmedi-ciaa,cliud philofophia, amp;nbsp;aha eft origo piri arque pruni, fic etiam alia eft origo ftercoris : Hocipfumfophifta loquitur, ftui nee in philofophia, nee medicina fundamentum vel experientiam vllam babet.Sievarijs modis inconftan^rfun flamenta fnaponunt, conanturque do-wos fuas extruere fuper arenam. Nihif enimamplius experientia ipforum doter ipfos, fed credunt degeneri animo fpiritibus vagantibus.Hæc fuffi-ciantde cognitionemate-

rix,de qua hïc con-cludam.

1

lt;62 T H E o P H R. P A R A C.

TRACTATIO SECVNDA.-

Ingulærcs, quæ comedunt ,fl:ercus quuni efficiant,idquc vanp (vt fuprà K. ’ didû eft)i'nodis : primo nobis necei-fario cognofccnda funt ftcrcora exterio ra,vt perça deinde mteriora quoquccô-modius difeamus. Philofophia docet, hominem effe minorem mundum, ac totum exteriorem in fecontincre, hoc eft,partes arque diuifioncs cius infeha-bere.Si itaq; omnes partes maioris mûgt; di infunt homini,diligenter perpenden dum cft,quç funt in hominc per exterio ra difcenda:EtqucmadmodumextcriO' xes partes funt admodum varia? amp;nbsp;mul-tæ,itaquoq;interiorcs. Quarc fieri ne-quit,vt vno in libcllocas omnesconi’ plcâ^mur3cô quod minus latc patcant.

ficut omnes cxpcricnriæ nunquam poflunt mente concipi: ira quoquefieri non potcft,vfquifquam hominem inte riorem pcrfcclc cognofear. Quarc tur-piter errant ifti, qui adco rude amp;nbsp;imperi tè hominem diuiderc volûtin quatuor humorcs,cumquchis folis confifterc: quum medici fcicntia tamlatè exteda-

M o D V s P H A R M. ió/ , tur,quàni vninerfus mundus patet: hoe cft,omnu, qux extremo cœli ambitii continentur,ipfc debet fcire. Et,fi non nouit, non-eft quod glorieturfctotam tencre mcdicinam,quod humorift« me dici faditant. Explicani quidem antca aliquotdigcftioncs,amp; carum ftcrcora: Ataonomnia cpniplexi lu mus, fed mc-thodum generationis ftcrcovis,quç etia inreliquis omnibus codem modo no-tari debet, Nosenim omnium Hcrcorvi ortus docemus per notiores, ex quibus obfcuros amp;ignotosintellignnus:non a-liaratione, acfiquifpiam oftendat per notiora,quomodo illaomnia qua: terra producit, proueniant fiue fint nota, fiue ignora, quód fit vtrorumq; cadem natura. Quæ propter multa quum fint ftercorum genera, aclatilTimc in hoe amplilfimo mundo fint difpcrfa,ac medicus ipfadebeat fumma (hligentia di-fcereac cófiderare:panels vlam cognolt; fcendi dcmöftrabo.Pimó,vt cognofcan tur omnes res,quæ ftercus GffiGiunt,hoc notctur:Omnes res quç comedunt fer-tus efficiunt,amp; quçenmque comedunt^ ctiam viuut-Quarum rcrum fumma cxlt;

16 T H EO P H R.

pcricntia amp;nbsp;fciêtia eft,vt cognofcamus/ quæviuant,amp;qâæ vira: fint cxpcrtcs:de-inde vinentium noaiffe digcftioncs',amp; ex ipfis digeftionibus cognofeereftérco râ^qu« ofiendimt âc déclarât onginem, vet?.haqncnotietaiTi;amp; diftinétioncs hu Äiahörtim ftercotuna. Et quam’uis mor-bi cxcremcntales hîc apettè nô doccan-tur,tamcndifeashîc fundanaentum,fine mateviam iftorum morborum, quos taquam frudus in alijs libris docuimus. Nam alium librum requitit arboris de* fcriptio,alium ciufdem ftudü. Omîtes igitnt res, qnæ font vita: participes, (vt didum eft),oportet vt nutriantur. Sic e-nim homines fe alunt.-fic ea, qnæ ex teigt; ra crefcunr,amp; lapides etiâ in aquis.Con-trà mortuum eftomne ilhid,quod nihil edit,hoc eft,quod in fuo nutrimento no confernatur. Cernitis aperte hominem alimentum fibi ad terre, cogique illud quærcre acfeqni.Sic quoqj omne,quod fentit locoquc mouctnr,lnumpræfcpe, hoc eft cibii,ncccflarió quærit amp;nbsp;fequi-tur.Qnç autemîeco nÔ mouentur,ipfis nutrimentum adfertur. Sic ftomachum ad Cl bum deferre oportet. Quibus veto ftomachus

MODYS P H A R M. Mj mach lis nutrimentum fuppeditat,eadê jpfum fequitur.Omne cnim (entiens nu trimcntum neceflario qùærit.Scnfuau-tcm cavcntia,iacent quietc in iuo nutri-mêto amp;nbsp;coquina,vt videtis arbores cre-feentes ex proprijs nutrimeti ollisamp;pc niiarijs, quibus adfertur nutrimentum, aliaque ncceffaria,per fe alioqui nihil habentibus. Eodem modo lapidesnn a-quisiacentes proprio innutrimetocon fiftunt.Qua: praihdajitut amp;nbsp;aliæ res o-mnes,prout iuo in alimento confiftunt, ita quoquc fua habent ftcrcora. Lapis fuaexpcllens,tegitlcipfum mufcofiuc Vfnea,qui mufeus eft ipfius ftercus,licet aqua iptum aliquando abluat, aliquan-do non. Bic mufeus oritur ex folo lapi-disnutrimento : non quód alimentum ingrediatur medium lapidis,fcd ftoma-^ chus eins eft extraipfum lapidcm,attra^ hitque nutrimentu, quod di^erit in 1a-pidis cxtrcmitate.Idco lapides, qui in nu trimento fup exiftentes accipiütur, vir-1 tutibus amp;nbsp;arcanis oftendunt fcviuerc.

Reliqui veró,qui non in fuo funt nutrit niento,carcntiftis arcanis,fedalijs arcanis præditi funt. Suutque iftiufmodila-1 3

16(5 THE OP HR.. PARAC.

pides comparati ad alios, tanquam mu' mia ad hominem. Vnde aqiia cibus eft corumomnium,quæiacentin aquis:ter ra eorum, qux in terra:aer eorum, qua in acrc:amp;firmamentum eorum ,quxin ipfoconfiftunt. Huiufmodi res funt di-feendæ. quia illic inueniuntur caufæ amp;nbsp;modi,per quæ ftercora diuidâtur,amp; qua rationc fingula genera oftendant propria cxcremcnta;Q.uç genera cadem di-uifione,eodcmque ihodo omnia homo in fe habet, fimiliquc via amp;nbsp;expericntia funt obferuanda inipfo. Notare hoc exemplum de diferimine lapidum, qui funt in aquis, amp;nbsp;extra jpfas. Lapides qui in aquis lacent, fuis in liquoribus confi-ftunt,qui veró extra,etiam in fuorum re creatione pcrmancnt.Hïc errant Alchi-Tniftae,amp; qui inueftigant quintam effen^ tiam,amp; magnum elixir ftudent prçpara-rc,amp; quicumquemagna magiftcriaamp; arcanaquaerunt,in viuis à mortuisdi-gnofccndis,quod fundamentum efija' bcrrant.Infpicite magnctem, qui necef farió alitur, nee quiequam agit abfque nutrimento.Quemadmodum enim ho nao,finori nutnatur, femetipfum cofm

MODVS P H A R H. 167 nik edendo,donee moriatur : ita amp;nbsp;Magnes carens alimeto, paularim fcipfum rodit edendo:Vbi autem nutrimentum edendo abfumpfit,virtutcni attrahendi quoque amififle aperte videtis. Sic in Adamantceft maxima duricics, quam amittit, fi nutrimentum ipfi non datur, quod eft acr ficcus:humidus veró acr c-niollit ip_fum,quæ cmollitio ipfius,moc teminfert. Sic omnes lapides nutriun-tur,amp; omnes arbores,omniaque crefeï-tia.Efficiunt quoque fua ftercora,vt Carabe,qui iaeës in aqua ita inclufa, vt nul lus acr accedcre nee difcedere pofllt,pcr fuum acrcum ftcrcus coagulat aquam, vt fiant vermesEodem modo amp;nbsp;fapphi rusfuum ftcrcus protrudit acreti,quod amp;nbsp;funili ratione cognofcitur In hominc quoq; aliud ftcrcus fit,aliud eft ipfa fub-ftantia: cuiufmodicum aperte, turn oc-* cultè,nobis non modo feientibus, verû-etiam ignorantibus,cx homine defcen-dunt,qusc nemo haftenus experientia didicit. Patet igitur omnes rcs viucre a-limcnro.Quatcnus veró viuunt alimcn-to,catcn’ funt medico fubieéta. Verùm ter quaterque beatus medicus, qui me-1 4

1lt;5Î THEOi’HR. P A RAC.

dicinam viuam nouit, camquc c5paratgt; ac ccrtó tenet non eflemortuam. Sunt iam in return natura rnultæ medicina: morruæ,amp; adhue moriûtur.Qua de eau la medicus iure potent conqueri: Cœlû rcnouatur,multa crefeentia fenefeunt, acfimulmorsadcfl: Cæterùm nounni ca:lum reftaurabittca,qucfuturis prode Tunt:Tûc medicina fuis arcanis iterum potens florebit.Qmd autcm-fingulç tes çomedant,amp; quo nutriantur,non noui-mus,fcd ilia luntinmagnalibusDci.Scb mus quidem ccrtó multaccntcnanutri meti genera elle in corpore, quæ omnia funtinvno bolo,amp;multa quoque milia elfeinmaiori mundo,fcd quis eft,qui ca fpcciatim noucrit? Sunt ilia magna-lia haturæ abfeondita.imo Dei funt ma-gnalia, non luminis naturæ. Experientia autem probatûeft,chaos mincralcdu-cerc ac nutrite tes, quæ fe loco non pot funt moucrediquorem Mercuriale du-cere crefeentia,quæ fenfu caren t, amp;nbsp;car-nem falls ducete fentiëtia. Qiiifquis autem efti]le,qui huiulmodimagnalia di-ûribuat?Inuinbjlis eft coquus eorii:ma-ximè quæqj rcs illæ lacent occultæ,pau-cilîimæ

M o b V s P H armquot; 169 ciflimæ veró ac minim« in rebus quae fub afpeftum cadunt. Vnde patefitifto-runi error,qui res occultas amp;nbsp;lateres iu-dicant ex qSjquæ lentiuntunhoC clljia^ bent ea,quç cernuntur ac tanguntur,no autem iudicant illa manifeftc fenfu,fed occulte abfque fenfu.Vobis igitur con-fiderandum clKomncs res fuo nutrimc-to conferuari, nihilque viucre fine fter^ core.Exhoc mododignofcendi fterco-ta,dcbctis etiam humani ftcrcorisnatu-ram teuere. Vbicumque hacccognitio deeft, ibiquoque nullus adeft modus exercendi mcdicinam;quia^x his origi-nem ducit fuain. hæc funt eius clcmen-ta,cxquibusamp;principiumipfius,amp; Ultimi fundamentum oiiuntur.Cztcrum quod vos appeUatis cholcram,vel me-lancholiam,quacnullo nituntur funda-nrento philofopluæ,ea veritati noncö-fentiunt;amp; quæcumque medicina ex ijs originem fumit,inconftantior ac incer-tior eft, quàm pluma in latiffimo capo, quæ continue vitro citroquc agitatur. Oportet igitur medicum effe peritum externorum cxcrcmentorum, quo me* dicina redè intclligatur , amp;nbsp;abufus in 1 5

170 THEO PH R. PA RAC.

modo purgandi, que veteres fenptore^ docucrunt amp;nbsp;obfcruarunt, è medio tol-latur.Non enim ratione humorum medicina diftribuitur,verum natura fterco rum. Quapropter nobis loqucndum hïc eft dcftcrcorib'us,nö humoribus. Quic-quidenimloquimini de ftercoribus ex fuis digeftionibus,h.oc verü eft,in coque reftè facitis:amp; quifquis ex digeftionibus originem ducitloquendi, veritatem di-cit,camque inucnit,ac probat.Ex hum» ribus autem fi medicinam ftatuitis,nü* quäprobabitis,nccvllis rationibus con ftrmabitis. lt;Qi.ia dccaufa erratisin pur* gando,vtipfimetvcftris fadis probatis, dum purgationcs veftræ nihil profunt. Omnis purgatio debet efte cura ei’ mor bi,cuius tollcndi gratia datur. Hoe fi no fiat,crratis,ac oftenditisartem veftram eftefalfam, etiamin purgando clyftcrc, amp;nbsp;alialoca emundoria du quæritis,tan quam cæci amp;nbsp;lufci.Hæc vuulgus fi intcl-ligcrct,profcdo abhorreret à veftra me dicina:quód vefter modus pharmacha-difitprorfusabfquc omni fundaméto, coque vtamini tanto cü periculo homi num. Si enim perpCderctis origine ftcr-coris,

MODYS P H A K M» Î7i toris, qiiot modis oriatur, vos ipfi ab-horrcrctis.Oportct profedó in iftiufmo di pcriculofa medicina quemque medi-cumintclligcntia valere, amp;nbsp;medicinaal habere exemplar propofitum, camque rctinere , quafi effefipfius rhcorica,vt perpendat fcdnló,quot generalaxarino rum, amp;nbsp;quam mirabiles ipforum virtu« tcsamp;opcrationc$ fint. Vnde pntatisil-lud, quod l;rpè vos in m agnam adducit admirationë,cucnirc,vidclicct, quid fit illud,quodexpcllitur?Et nulla alia pro« fcâô canfa fit, quam admirandis digc-ftionibus.Nam mirabiliter ftercora pet laxatiua amp;nbsp;purgationcs m vnam fubftan tiam conferuntur,amp; mirabili modo tra-huntur ex fuis emunâorqs. Vosautem proptcrca,quód excant per anum, æfti^ mans vnum efle duntaxat,ncc amplius. quiequam ibianimaduertitis. Summa diligentia,omnique m ëtis acumine con fidcrandum cft,animinoftricaptum cx-ccdcrc,quomodo fiere’ cducatur,quod (vtdiäumefi) nos feeundum naturam iudicamus,Quatuor autë hijmores, eo-rumque diuifioncs facileintclliguntur, Vt vós ipfi cerqitis. Cæterùm has res no

Ï72 T H E 0 P H R. P A R A C.

faciles intelledu cfle oportctfedncecf-fe eft feire veram progreffionem amp;nbsp;me-tlioduni,amp; non fequi ea,quæ in progrès fione exiftunt. Ergo non licet his rebus imponerc nomina ex bumoribus, verum lociSjquæ ipfis caufanorainü funt. Locus cette cil digcftio,amp; materiafepa-rationis.Hæc omnia eo dicuntur,ne vos poft hac ftercora queratis in humori-bus,necipfos h timorés vllis purgationi-bus conemini purgare ; quia iftos hu-mores nullus vnquâ probatus medicus fpectauit.Nec minori cura amp;nbsp;diligentia animaduertere dcbetis liane magnam crroris veftri partem, videlicet, quod in, quocumq; morbus poteft ftercora cô-inutare,in eodem quoque potentia ha-beateadë priuandicolore:nec medicus hæciudicabit duas efte diuerfas rcs, fed vnä'.quod fit hoc modo .Si veils ex fter-cori bus iudicare,amp; eande æftimare efle flgua amp;nbsp;indicia morborum, errabis vni-tierlatua pradica. Qiun primo obferua vtrum morbus regat ftercora. Hicitaq; fl ftercora gubernet,nullo modo expurges ilia. Si verb ftercora regant morbu, expurges ftercora,amp; morbus recedet.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod

M o D V s P H AR M. I7Î Quod fivolueris morbu amp;nbsp;ftercora fi-mul educcre tua praä;ica,corrumpis di-geftioncm,ncc cogitas huiufmodi erro-rem nequaquam efle morbi curant, fed potinslongam eius produétioncm.Hçc tesexperientiarnrequirit, amp;nbsp;fcientiain ntorborum,qui in digeftionibus potentes fnntA quantæ fint iftæ potentix.Aquot; lij ehim mórbi in ftomachis corporis, a-Hj extra ftomachos fuut. Si ergo tales morbi alia ftercora gignunt, cur ftercora eflent humores,quü non oriantur ex humoribus,necipforum morbi fint humorales? Cærerùni veftra Sophiftica in his vos defendit,amp;vos ipfi veftris humo ribus peeuHarem profclfioncm confti-tiiiftis,ne philofophi vos reprehëderct, amp;nbsp;vr artifices nature ac naturales à vo-bisfepararcntiir,amp;vefträ pompam foli oftentarctis,nec quifpiani mortaliü änderet vobis contradicere.Si ergo Sophi-fticam,quæ in humoribus confiftit, non cxcogitafletisjcoafti eifetis philofophis reddere rationem, num aliquidinphi-lofophia nouiffetis. Profedó nihil po-tniffetis refponderede ftercoribus lapi-dum,lignovum,graminis, amp;nbsp;aliotnmi^

17 T H E O P H R. P A R A â» milium, ncc de nutrimentis corum: neô potuiffetis rcfponderc medicis natural! bus,qui fuum fundamentum iaciunt in experientia rcrum externarum. Quum itaque animaduertiftis, fundamentum, vcftraemcdicinæ,philofophiç, AftronO' miæ,amp; aliarum rerum naturalium nihil valerc:fînxiftis quatuor humorcs,qui in nulla profeiTrone fundamentum habet, at folùm veftris phantafticis capitibus fulciuntur: vnde philofophis amp;nbsp;veris na turalibus perfuafidis, humores cfficei'C medicum, ócex humoribus medici nam oriri.Sic pro veftro animi arbitrio fleâi-tis humores.Egregia fanèfallacia eft,fa' cultatcm pofleitamficcre ac inuertetc fophifmatis,vt ftulti fc à fapientibus fe' gregent, pcrfuadcantque ipfis fapienti-bus,fe effe eos,qui rede fapiant. Per haC fophiftieam pacate vixiftis, ncc quifquä vobiscontradixit, nccvllus mortalidm nouit veftras præftigias. Quod.fi voluc-ritis veros agerc medicos,omnium difci plinarum doflis cogimini conu‘crfari,amp; cos doftrina fupcrarc,non vos ab ijs feparare,

TR^

MODYS P H A R M. 17j TRACTATVS TERTIVS.

NVnc de diuerfitatc fita in virtute digeftiua,quæcaufacft varij flatus vltimxmateriæ. Virtus digefliua quum non fit fimplcx,fignuïn cfl,)ncdi-cinam purgandi quoq; non debere fini* plicem elïc.Nâ manifeflè amp;nbsp;copiosè hïc traditur,non ex humoribus,fed digeflio nis virtutum cognitionegt;energias amp;nbsp;vigt; res medicinç æflimandas efle.Quiequid veró præter hæc fit,no efl medicinx actis, fed externarum. Quicquid mundus continet ,idipfum debet, amp;nbsp;in homine confiderari, ac feparari à fe inuicem, amp;nbsp;quonfq; flere’ cerebri fe feparct in fub-flantiam vltimæ materiae â flercoribus inteflinoruni.Admiranda efl niutatiö, ^mirabilis opcratio:quum ambo reuera fint flcrcora,amp;niultum difcrepantia,' cx ipfis quoque in medicina,diuerfqdebere accipi,vt intcflinis fuum, ita amp;nbsp;ce-rebrofuum tribuatur.Hanc noticiâ, ma ximam efle medicinx partem xflimo, Cuius caufa efl hxc:Medicina vultiudi cari pro corporis partibus,locis, amp;nbsp;coru proprietatibus. Quæ autem cuacuatio

176 T H E O P H R» P A R A C» quatuor humor uni dicitqr, nihil valet, fundamentum minus cftlubricumamp;le uc,quód tantum quatuor humores fuit fpedandiA reliqua omnia negligenda. Natura etiam quatuor iftoruni, ac ipio-rum feriptores teftantur, cos non habe'' re locum in eorporemec etiam anato-mia rerum naturalium vllo modo coiv cedit,tales eile locos in corpore, in qui' bus iftiufniodi quatuor humores gigna tur : nee anatomia quoque morboruru patitur, folùm quatuor elîe mattes,amp; non plures.Hædiiferentiæ amp;nbsp;diffimilitu di n es o mui b u s,qu i a li q ui d v ol u n t in arte niedicatradarc, perfedç elle debent, quod oriätur ex niicrocofmi natura, vt homo ßmilis fit maiori mundo. Si ergo homo maiori mundo per omnia fimili-tudinc refp0debit,ncc verb natural! fta-tu ab codifterct,quo exteriora interio-ribus3amp; interiora exterioribus fmt funi ha:oportet fophiftarum humores ccdc-re accuanefeere. Quia hominis anato-niia,eft anatomia totius fphæræ: amp;nbsp;cœ-' lumterraquedum intereunt,anatomia magna quoque pent.code modo,fi homo moricuqparua anatomia intcrit. Et

.quern adnio-

M o D V s T H ARM. 177 ^ucmadmodu in coelo Sol acLunafnl fplendorcm amittent,amp; ftellç cadent ex coelo,ita etiam in hominc,antcquä mo-rictutAcviciirini,vt homo petit, Sein nihilum redigitut,ita quoque caelum amp;nbsp;terra finientur.Hæc quo melius intclli-gatis,notate hoc cxemplu dccoelo. Cue coelum adeo mirabilitcr eft formatum? tluare tarn admirandas habet opcratio-ncs?Solùm hominis caufa. Si ca dunta-xat coelum habet,quæ funt hominisme-cedario homo corpora amp;nbsp;loca habebit* in quibus cœlum fuas operationcs pcr-ficit.Hæc quura fint neceftaria, amp;nbsp;opor-teat hominc tot habere loca, quot cœ-lunx operationcs: hinc confequitur,ho-niincm anatomlam fuam ex coelo con-fcqui,ac confiftcrc:non hominem ex ha mine. Si enim homo feipfum explicarö debetet,omnia quae in ipfo eflent, cocoa amp;nbsp;teda forent : amp;nbsp;cœci exiftunt medici* qui nafcuntur ex ipfius anatomia. Mc-, dicum ex Aftronomia oportet anato-r miarndifcerc.Hxc enim vidit ca, qux in hominc non videntur, amp;nbsp;nihilominus infunt.Nagatur etiam à nonnullis, loca Codiinefte homini, quorü profedó val* m

iV* TH KOP H R. PAR Af.

de multa cuti inclufa funt. Sic medicus ab externisfui fubiedicognitioncm pc tit:ncc folùm ex cœlo,vcrumctiâ ex terra,quæ fimul fubqciunt oculis hominis anatomiam,quæ nullo modo poteft ex homine difci.Si itaquc fphera mudi do-cctanatomiam,curnö difcit medicus ipfam ex Aftronomia? Caufa eft, quód nimis iph fit difficijis;fophiftas verb age reomnibus facile eft , nee opus habent pracceptoribus. Difcunt emm per fe im-ponendi artcm:qua cognita, pro mun^ diverfutiaCallidilfimcoftentant fe dodos acpcritoscft’c,vt faditant medici qui totam mediem^m redigunt ad quatuor humores.Nouerunt ipfi, Friburgfb Viennam,atquc£rphordia exiftiufmo-di columna cfficcre dodores.Vnde me' dicina pcrüt.qiiód fe à dodis fepararint, nö aliter arque canicida ab honeftis ho-minibus. Medicus fanc debet Philofo' phiam amp;nbsp;Aftronomiam cum ipfedifcc-rc,tum alios quoque doccre.Hæc necefi fariaeùm fint,quid ipfi nouerunt? Verè iftis cœlum ac terra funt ignota. Propter quam ignorantia non cftipfis con* fidcndum,vt ftcreus homini expurgent,

MOD vs PH ARM. 179 fed cieclnm vt defcrant.Non immcrito quatuor mirarentur ruftici,tales homines clTc dodorcs amp;nbsp;magirtros,qui nun-quam tarn longo tempore,vt iplórum li bri quoque teftantur, ab Aefculapq amp;nbsp;Hippocratis temporibus ad hanc vfque horam nouerunt ftercoris naturâ.Quo-modoipfeprimam materia cognolcet, qui vltimamignorât?Viciffim quifquis primam no nouit,nec vlrimx cognitio-nem habere poteft. Ahquid tarnen ex cœlo funt conati in mcdicinamtranf-ferre, nam feorpionem, pifees amp;nbsp;arictS arbitrati funt iufficere,quali iftistotum coelum intelligerent. Ifta veró fignanó habent eius rei peculiaria mandata : fed coelum in idmfmodi rebus diligentius cftcognolccndum.Vos fempergarritis, aciadatis calendaria vos fequi: qux n5 à peritis,fcd opinionc dodis componü-tur.Hxcomniadidafunt nö aha de eau la,quam vt intclligatur, modumphar-maeâdi ab externis creaturis peti, ac vc-rèfolidcque in cognitione earum valet, amp;noncxvcftra anatomia imaginatio-nc coftituta.Quoad cœli amp;nbsp;terræ cogni tionem non habetis, nee nouiftis quo-m a

gt;JO T H E o P H R. F A R A C.

modoinfint hominiAquomodoic ha' bcatconcordiacxtcrnoruni amp;nbsp;interno-rum,noncftis digni,vtftcrciis tragens» tacco fanitatem amp;vitani. Vosoccupa-ftis lupanar, ac in co vos collocaftis.

Quia nihil ta impudenter dicitur, quod iftic non aadeant rc perpetrate. Qua:’ cumque enim libuerit,eorundeni quo-quepoceftafem habent perficiendi fua liecufia.Mcum autem propofitum vt c-xequ 3 ï-.haud vos latcbit,vt przdiximus, ex dmerfitatibus exterioris globi vel fphxrç,diucrfitatis humani corporis cP fe diiccndas.Etquicumquc nouit con-fiitutioncm cœli amp;nbsp;terrae,idem quoque nouit hominis. Qui verb omnes hominis partes nouit,ipfccftmedicus.Quan-tum verb ad ftercorum infua feparatio ne fc!cntiamattinet,vt quantum diftc-rant ftcrcus cerebri amp;nbsp;inteftinorum, id huiufmodi tenent difcrimcn.Loca vhi-mam commutant materiam »növirtus digeftiua Loca verb linguli pro fui natu raiuntdiucrfismodis difpohta ôtordh nata.Quuni ergo loca fmt caufae cörnu-tationis vitimae matcri£c,amp; ipfa mouca-tur itaper externas imprcfliones, vt co-dem

MODYS P H A R M. I8r dem modo fint in corpore humsno if-fcda,atq; intrinfeer: oportet iam dccia-rarc,quïipfajriordinc invltima nia»^cria prxparanda agant.Ordo certè locorunt nafcitur ex forma hominis, pront nobi-lis ant ignobiliSjClarus aut obfcurus fne rit,camquc ordo obfcruat. Ulud ctiam naturale eft in homine,quod vltimani tribuit materiam, videlicet ciufdem loei calor. Quotiefeiique enim exiftit vir-tus digeftiua,to ties quoque eft calor,rôties alius calor,tories amp;nbsp;alia putrefadio. Kihilominusvnus eft calor ,amp;vnapro-grcirio.vnusquc ordo putrcfaftionis. Praiterca feiendum eft, Cundis rebus, quas nos comcdimus,incflcpmniafter-cora,qux in noftra corpora ingrediun* tur.Quod intclligendum eft hac ftmili-tudinc:Homo donee viuir,nö putrcfcit: quamprimura verb mortuus hicrit, pu-trefcit. Omnis cnimcibus,quëedimus, viuit,ncc fordet,donee viuit: vbi àutem inhumanum corpus pcrucnit,incipit virtus digeftiua, quæ tot calores habet, quot funt genera digeftionum, hoe eft# quot genera ftcrcorü. Separatio eft fita incalorc,taquamin facultatc digeren^

m 1

18i THE OH PR. P A RAC.

di,vnde aliter ac aliter formaturvltima matcria.Hinc intcUigendum eft,ordinc ac difpofitionc effe niagni Archci,quod ifti calores fint diftributi per corpus pro locoruni natura,quo nobilitas perionç eöferueturin luo fiatu.Sic quoque iux-ta naturam ftercoris virtutem digeftiuä ordinär,amp; ftercoribus fingubs ^.quaead-hucinsütcibo inas digeftioncs:hoc eft, enm codé nutrimento mittit fuo «nua dorio.lncibis itaquc iftiufmodi lordes ciim cxiflät,(vt fatis rctulimus:) animad uertendumcft.ordincni amp;nbsp;coftitutionc membrorum humani corporis ita effe difpofita, vt os purum conieruarctur à ftcrcoribus:fimilitcr quoq; oculi,:amp; au-res. Propterca ftcreus illud,in quo talis foetor habetur, inreftinisdeputatu eft, nc aha: digeftioncs huiufmodi quiequa habcrcnt,qualeintcftina, alioquccalo' reforent prxdita, quàminteftina.Quia calor inteftinorum putrefacit omnia ac redigit in foetidum ftercus: Qua de eau-facaloramp;materiaaequalitcr cöiungun-tur.Nani obferuandum eft, vt mirabili-tcr calores diuifi funt per fuos gradus,i-ta tk formç hominû diftiniilcs exiftunt.

Inhis

MOD vs PH ARM. iSj In his etiam notandumzOmnia que edi-nius,origineni ducut ab externis. Oportet enim vt externa fonçant ac nutriant interna. Sic epar noftrum nutriturepa-teterræ: cor noftrum corde terra: fonc-tunterrac alit noftri corporis fel: amp;nbsp;cerebrum terrenum corporis noftri ccrebru fuftentatrSic qnoquefplen fplericm,faii guis I’anguinem, amp;rcncs terrcinoftros renes alunt. Siquidem cœlum amp;nbsp;terra hint vnus homo,nec plus ncc minus in Vtriuflibet ipforum natura exiftit. Pro-ptereaquotiefeunquequis bolum cibi in manu habet,toties cœlum amp;nbsp;terram continet in eobolo. Quiaipfiinfunto-mnes partes hominis,ncc no omniato-tius mundi fine globi fui corpora. Ergo corpus cœlcftcacterreftrein manu eft: comcdcntis,acipfe cœlum edit amp;nbsp;terra, ac ca rationc corpus^ ci’ fumitur ex cœ-lo amp;nbsp;terra:vnaque res funt cœlum amp;nbsp;ter rain fua clicntia.non autem in forma. Siitaquehomo totum comedit mun-dnm,amp;idcm cxiftit quod mudus, ac (vt fupradidum eft) fcinuiccm cdunt. Ani-niaduertitc,in fumendo cibum,nos do-cuiflc,primam opcrationem fieri in fto.

m 4

184 T HE OP HR. PA RAC, macho, poftcain reliquis partibus cor, poris.Nolo hïc latius explicate, qua: an-tca funt tradita,fcd difcitc quomodo o-pcrationcs fiant,amp;vitimx materiæ du-cantur ac fcparcntur.Primó,quuni edk mus,opcratio fit in ore fimilis ei,que fit in ftomacho.Vnde fcquitur, hominem per folam digeftione poffe naturalitcr fuftentari.Quod fic intelligcndü cft. Vi' dctis in ore generari ftercus inteftinoru. Quiaitapcculiarisibi eftoperatio fme digeftio, vt fi quis cibum continet Ilias horas inorc,qucmadmodum virtus di-gercndi nos docct,idcm cibus digeratur à gingiuis,palate,gutturc amp;nbsp;vuula : quo cöcod:o,nafcitur ftercus amp;nbsp;putrefadio, quod ftercus indicat, veram effe fadam nutrimentifeparationem.Putrefadum quoqucillud,quod in ore manct,docer, nutrimentum efte ab co feparatum. Pu-trefadioproptereafit, quód calor non fit in ore tantus atqj in inteftinis:nihilo-minus in ore cft digeftio fada, quæ fepa tat nutrimentu à ftercore co modo,quo jnftomachomee minus cft nutrimentu pcrtcdum,atquc illud, quod cft in fto^ ïnlt;tcho:trahiturquoquc ita occulté in hepar

M o D V s P H ARM. ïS5 hepanvt nullus deglutiat,aut fentiat.Hç funt anatomiæ-de quibus feribere libet. Incparvbi pcruenit, æquè perfedu cft, aefiprodqflet ex ftomacho,amp;: corpus co fuftcntaturacfaturatur,ipfiquc luffi cit. Vndc fcicndum,quod comendendo cöferre in ftomachum eft naturæ ordo, amp;nbsp;ore renncrc,cfl: quoque naturae ordo. Quicumque ededo deferunt in ftoma-churn,plus nutrimenti rcquirunt,quàm qui in ore rctinct-Quia ftomachus rendit ad pinguedincm,os verb ad fanitaté, ,abftrahttqucàpinguedinc. Quiinfto--machum edendo transferunt, fcipfos multisfubticiunt morbis: qui verb tantum ore comedunt,nullis fe morbis fub tjciunt. Qui ftomacho comedunt,rc-quiruntncccirarib aUmentum lautuni amp;copiofum,qubd ftomachus fit co gu-ftuprçditus,vt quiequidipfi placet,hoe Velit habere: quod fi no fuppcditcturil-li,pcrturbatur,quia in lautietjs fundat’ eft. Qui autem ore tantum cdunt,nihili fiiporcm faciunt,fcd ipforum os digerit illud,quod ftomachus ncquit. Maxima hie effe diferimen notatc.Nam hoc mo

rn 5

186 T M B 0 P H K. P A R A C. ! do vixcrunt Ercmitæ, amp;nbsp;illi quorû nul* j lum ftercus inrcfbnorum icpertum cÆ Summus ac maximus Eremita loan' iicamp;Baptiftacomedit locuftas amp;melfyl ucftrc. Locuftx funt tenen ac récentes fruftuSjquiadhiic fuffulciuntur germi-nibus.Tales loannes Baptisa decerpfiG ac in mel fylueftre (quia apes lylucitres iniyluisagunt) intinxit, acipfo cosilli-niuir. Ex quo obfernädum eft,quod te-nerç ac récentes locuftæ fintatutriinen' tum:quiacxipfis fit nutrimentum. Dit' feruntautem locuftxin hocOmneslo-euftæ récentes ac tenera: debent cruds cornedi :vbiautcm tempore inucteta-fcunt,coquo tradentur. Quiequid ergo coquitur, hoe ipfum trafit in ftomachö amp;: os. Quiequid etiam non coquitur, in os amp;nbsp;ftomachum peruenit, hac tarnen diftindione ; Quzcumq5 funt tcncraamp;: i recentianon lattsfaciunt ftomachi en* ! piditati.non enim ddedatur crudis,vc- ] rùm delicatis. loanncs autem non deli-catis amp;nbsp;lautis nuthebatur : propterca quoqueftomacho non tradidit alimen turn fuunn,fed ori,pcr quod fui corporis membra conferuauit. Laridum aliaque pinguia

MODVS P H A R m' '1X7 pinguia non edit,ncc gaudia libidincsq; cxcitauit,ncc admiiït,lbla oris faturatio ne contentus:Sic in locuftis amp;nbsp;mclle fyl-ucftrifuitipfi nutrimcntum fufficiens. Eodcmmodo amp;nbsp;al))Ercnnta:fcfuften-tarunt,quorum multos ccrtiflimè confiât olim fuiffe, amp;nbsp;hac noftra memoria efle.Hi nihil comcdcrunt, nee ftercora inteftinorum funt reperta.Nö enim nu-trimentum ftomacho tradidcrunt, led foliim orinaturalitcr ,amp; latis membra fouerût:naturaliter,inquam,amp; cum natura,non contra naturam ^ nee cœlitus, fiedex cœlo amp;nbsp;terraiùmûtur. Siquidcm homo micis confçruatur, amp;nbsp;pifeibus. Quæcumqueftômachus digcrit,ca tra-feunt per vcntrcm:quod veró digentur orc,fputo epcitur. Ex quibus fcquitur, generatio ftercorum in orequum fiat, ’loliti söt Eremitæ ora fua lauareac pur-gare,vbidigcftioin orefucrat abfoluta, ne inteftinoru fiere’ per os foetcret. Ifii-ufmodi vbi vidcrunt ipforü difcipuli ac iufdem odinis homines,quoticfcunquc cibum fumpferunr,os abluerunt, amp;nbsp;hoc in fiatuta fua rctulcrüt. Cxrerum huius funt obliti, quód cibü dimifcrint in fto:^

îS» T H BOP HR. P A RAC.

machum,ac quxfiucrintftomachi lafd uiam,non membrorum ncccflariu nutrimentuni gt;vcluti ipfi ex quorü profcf-fionc amp;nbsp;ordinc dicunt ac iaftitât fc clTc. Hxeres quomodo fc habcat,quotidic lieervidcre.

TRACTATVS QVARTVS.

__ Oftquani originem amp;nbsp;loca ftcreo-T3 ris rette tco.ueritis,cÔfidcrandi funt J- amp;nbsp;ciufdem colores. Obfcruatc igi-tur colores jpfius nafci ex cadem mate* ha,qua ftercus. Quemadmodum enim invno panis bolo tota exiftit hominis anatomia,itaquoquc ineodemfunto-* nes colores fingularum partium:amp; vt in codem pane cerebrum aut cor ineft in-uifibili mododta etiam inuifibiliter in-funt colores cerebri aut cordis. Nee aliter in funt fua natura colores, arque in grano quod feminatur,tota arbor.Nam in nutrimêto funt omnis generis nigro--rcs,amp; cadorcs,alqq; colores,qui apparct in corporis informationc-Colores itaq; non minus conferuantur nutrimentis, atque corpus,quód tingut:fua etiam loca

MOD VJ PH A RM. ï8p lt;1 amp;nbsp;proprietäres accipiunt, non aliter, arque nutrimentum fua.Hxc dccolori-busnutrimeti diximus.Eft enim amp;nbsp;alius color,qui non eft nutri menti, fed fterco rum,amp; hie dunraxat vnus eft: qui divert ab iltcro,quód hie fit vnus,nutrimcntö veto omnes in fc continct.Ex hoc nutri-menti colore fd accipit fuam viridita-tem amp;flauitiem. Quia in co funt ambo» colores cum omnibus fuis gradibus.Vn defcquitur, quotics colores fe feparat, quæfeparatio eft origo icl:cntix,tuncfc inuicem excedunt colores magis,quàni natura requirit.Nemo enim hominum poteft eloqui multitudincs graduu, qui fnntincoloribus. Sicetiain cerebrova-rij colores albi amp;nbsp;cxrulei cxiftüt:proptc tea multi amp;nbsp;varq colores in morbis cerebri inueniûtur.In fanguine verb amp;nbsp;car ne rubeus amp;nbsp;cœruleus, qui apavCt in vi-bicibus,dû corpus pereufsû cft. Omnes cnim colores funt in corpore, ac in lucc producuntuf caedendo amp;nbsp;percutiendo corp’.Q^iain ipfoidu fine percuflionc nô funt colores, verùm in corpore funt colores, quosidus prouoc3t,vt appa-rcant.Colores itaque indicant morbos,

190 T H E 0 P H R. P A R A Cl quos hoc loco non defcribo, fed foluttt indico,vt ftercoruni colores melius in-tclligantur.Quade caufa,quum tôt colores pcrfcdi tint in homine,quot in cx-teriorc fphærazfcicndum eft illud, quod prxdiximus de emûôtorrjs amp;nbsp;virtutibus digeftiuis in illis elfe multos ac diucrfos colores,pro natura amp;nbsp;varicrate digeftio nis ac loci,quos colores ftercus cria cx-txinfcccrctinet. Notate hîc qui fint ex-trinfeci colores. Quemadmodum nihil eratantccœlûamp;terram,amp; iam aliquid cxiftit,ita quoque nihil fucrut colores, antequam produdi funt. Fuit quidem aliquid,antcquam cœli amp;nbsp;terra client fa d:a,fcd nihil horum,quæiam exiftunt, Aliquid quoq; fuit,in quo colores funt fadi,nihil tarnen fuit comparatione hu* ius,quod iam eft. Si ergo illud ipfura, quod nunc exiftit,rcdigatur in nihibper manet illnd,quodantca fuit.Sievbi colores euanefcunt,manct illud,quod ante ipfos crat.Quod ita intcUigeturJn ci-bo funt omnes colores,ex quo amp;nbsp;corpus fuos accipit.Ex cibo igitur quum corpus colores accipiat, portqua certè accepit, permanet illc color, qui erat ante colo

res

MOD vs PHAR'm. t^t resappai-gtcsiveluti hoc exemplum do-' cet. Homo nihil aliud eft, quàm excre-mentum,cx quo etiam faftus cft:vbi au-tem corpus fumit nutrimentum, nihil rcmanet praeter fordcs, ex quibus cibus creuit : Sic vna cum nutrimento difcc-dunt quoque colores. Vt porro poft fc-parationem nutrimetiftcrcus rcmanet,' ita quoque primus rcftat color: hoc eft,' illecolor rcmanet, in quoomnes reli» qui colores cöfufi funt: quiahj dum abquot; fuutjes eft mortua,acvn’ cft color, quï tarnen reuera non cft color. Sunt ergo' colores cognofcendi amp;nbsp;iudicandi pec eolorem, qui fuît antcomnes colores,’ pro natu ra cuiufque loci. Per hune quq-que hominum morbi funt cognofcedu Vbicumquc enim colores exiftunt alq, quàm illi,qui reuera nihil funt,morbos ! indicant. Vnumquodque enim ftcrcus j debet carcre colorc.Proptcrea difcrime eolorum cft, quód alius fit in eflcntia,a-lius in corpore mortuo.Sicut enim homo adhuc viuus differt ab eodem mor-tuojtactiam duo ifti colores funt inter | ‘ fedifcerncndi.Quaproptcramp;plura nuc obfcruate de ftercorum eoloribus .Ster-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

192 T H E 0 P H R, P A R A C.

cora quæ per anum cxpurgantur, cold* rcs habent,in quibus nutrimenca corû-dcm locorumdigcruntur: ficamp; cparc' undcm habet colorcm.Quotquot ergo funt reuera colores, tôt funt etiam non reuera colores,hoc cft,qui non funt co^ lores, amp;nbsp;nihilominus corpus colorum-Âîultaamp; varia quia funt coloru corpogt; ra,varia quoque funt nÔ eolorum, vt pi* tuitaindicat colores cerebri, quæ pro^ prium non habet. Colorenietcnim ac-cipit cerebrum,amp; illud quod non eft co lot tranfit in ftcrcus,quod non eft nutri-mcntu-Sic vltimaî materiæ iterum hunt prim£e,qua: nihil funt. nihil quoque exp ftit vlrima materia.Medium v cro exiftit aliquid reuera,hoc eft illud,quod in pri-mumeftfufum,amp; abvltimo fumptuni. Si hoc alios colores habucrit,qüàm vh tima materia,hoc eft colores prima: ma terix,medico eft fubiedum ad iudicam dum. Nam colores oftendunt morboS corporis non ftcrcOris.Stercusenim nihil eft, ncc fanitatë, ncc morbos efficin Idcirco cogimirti primoeolorum habere cognitionem iuXta locals anatomia, quo feiatis ex eolorum origine locorl coloresgt;

'MÓDVS PHARAÎ; 195 tölörcs,amp;pcr cos materiam morborü. Sic enim cognoicendi funt colores, amp;nbsp;gcneraftercorumon vt ftercora eufen-tur medicina, fed lóca vndc ipfa pro-deunt. Vosigitiif falfo cholera, mclan-choliam,amp; reliqua humfmodi examina tis amp;nbsp;indicans, quse iftiufmodi loca iux. ta morborü origiricm riullo modo ap-prehctïdiint.ncc mdiCarC poiTunt. Qnii itaque nihil fit in corpore, quod cholera aut mclächolia appcllatur,necinvir-tutibus digcftiuis,nec in phy fico corpo-lt; rc:ergo obferuandum cft,qui cömuni-tcrcolores in ftcrcörecocurrant .-quod ca rationc fît, vt vriumqüodq; membra attrahat id,quód fibi conuenit. Quod 11 hic aliqua perturbatio côtingat,amp; nutri Inentu'mfcafuo loco feparet in fuunt emundotium: tune exit nutrimentumj ho autem ftcreüs. Nam immatuta nu-' trimenta etumpunt, quæ non funt ftet-« Cus Quare non eft tatloni confentaneuf vt purges. Qüód fi etiam cucniat,vt irt Co fierens rtullius odoris, fed tame cùni fuis Coloribus reperiatur: obferuabitiä SliqUot nutrimenta digeri, amp;nbsp;fierens ipi fins loei mittere:alia.verb cùm^fo mdi 11

1^5 4gt; THEOPH;R. PARÄ(?.

feeri,ac ftereus adultcrinû cffieerc. Qu^ futit diligenter notanda, acindcdifcen-dum,quód per anum mulrae virtutcs di-geftiuæ fe exonèrent ac pnrgcnt.Simili-ter etiam multæ virtutcs digeftiuae vrP nafepurgant. Nam fingulac virtutesdi-geftiux fua habent cmüétoria ex fua re-gione.Vnde ftercora varijs poffunt mo-dis apparere,dum nutrimcntanonduni digeftaconcurrunt. Adhaec obferuaB-dum eft,tempora ac coelum tales effice-re colores, quotics iinprefllo nö cóue-' nit in qs cii microcofmi corpore, quod tarnen cogiturcamferre.Exquibus có-fequitur,dum coelum virtutem digeüi-uam interrumpit, etiam eiiisvirtutis o-perarionem impcdiri,ac poltca fieri có^ fluxum eolorum pro natura amp;nbsp;efficacia cuiufqucimpreflïonis. Hæc dum fiunt, in eifdem locis patefiunt colores nutri-, iTientorum,amp; morborü-qui funt in ipfis virtutibus digeftionis.Hine facile colli-giturmodum pharmacandi non intcl-ligcndum eflein purgado fitum:fed virtu tem digeftiuam elle reftiruendam ,vt ftereus edict Hoc donee nö fit, fem per magis ac wagis augetur morbus,nö ali

ter

MODVS P H A R M.' içj tcracfiros putrefcat, quœ profcrtmu-fcum,ßtuni,aliasquc fordcs,qijæ in ipfa crefcunt. Hæc omnia vobis aliqüorics repetûtur,nc prorfus m fl crcoribus fub-rncrgamini,hoc cft,nc vitam veftramia iftis trâfigaris, fedpoti’ difeatis ca, qui-busadmcliora poffitis progredi. Poft hacenotandum eftjQuemadmodum di-^imiis de variorum toiorum origine amp;nbsp;fepatatione, quomodo etiam ex bonis amp;viuis rebus ram multi amp;nbsp;diuerfi colores oriantur,in ipfis rebuslatirantes, ex quibuspoftca ftercus fnos colores adi-* pifcitur,iuxra quos indicium fumituri-ta quoque obferuadi funt colores mortui,hoe eft,colores quinafcunturexpu-tredine:quó diferimeri verum fciatis,nc iftos çftimetis viuos efle.Sieüt enim pu-trefaäum quiddam ex homine mortuö fit,fic etiam colores ciufmodioriunturZ fatum non eft homo,fed fignüm ipfius: fimilitcr hi colores,nö funt colores ipft ex quibus origine fumunt,verùm ipfos indicant. Ac vt fatum nihil vcriamp; certi demonftrat,fic hi colores nihil veri nee Certi oftendunt. Quapropternö eft fc-rendum indicium, nee tradadum quid h 2

19^ T H E O P H R. P A R A C.

qua^uxtaifl-os colores:Quia non oriun^ turcxnaturaquçœgritudines cfficir,fcd aUa producuntur generafione: quarc veterem gcncrationcm nô indicant. In co enim diilinguötur ac fcparatur,quód hicolorcsiri putrefadione origine fua accipiant, quæ putrefadio feparata eft à viuis,na aliter atque vmbra à corpore, qux ipd quidem nónihil adhæret, atta-men re vera nihil exiftit.Putrefadio au* tem fir,quum ftercus fcparatur per fux digeftionis cnlundornn'n,fitquc quada morbiencrgia,qui in eadem digettionc hattet (eparatus, qui idem morbus ftet' cus cfficit putridum,quia nö cft,vt con-vcniebat.lntcgrum êefanum exire decc bat:fic enim non putreficret. Omnis e-nim res ,qux putrefcit,ex morbo, qui in ipfa latitauit dû fana eirct,putrefit. Sic videtis carnes putrefeereae fordere nô aliâob caufam, quam quod vna caro ç-grotet,quæ licet fana æftimctjnihilomi-nus tarnen morborû principia in caexi-ftunt,quæ funt caufæ putredinis in mot te apparentes,hoc cft,pcr putrefadione fc oftendentes.Nam omne quod nô pu-trefeit, nunquam etiam vinens morbo labo-

M o D V s P H A R m' 197 Jaborauit, ncc morbo fubicüum eft, y t gcmmx,balfamus, amp;nbsp;corum liquorcs. Hominevcróquum in aliqua corporis parte xgritudo cötingit,amp;in cadem na fcitur ftcrcus,cÖtinuó putreicit: fiquidé ex imbcciUadigeftioncorirur. Si autem digeftio fucrit inregra amp;nbsp;falua,nö putrc-fcit ftercus in corpore. Ad ea veró, quæ extra corpus funt,non fpcdat mcum argumentum. Caufx putrefadionis fuut variæ,quas nó opus cft hïc defcriberc. Mihi enim cft propofitum, ftercora dc-ftriberCjVcluti modus pharmacandi re-quiritrdcinde etiam vt defcribam virtu-tcs digeftiuas.Cçterùm error poftquam talisaccidit,vtcx ftercorum coloribus, nöcöfiderata eorü origine,indicia fint cöftituta:fallacia: mukæ funt introdu-dæ.Nullus enim color prodiens ex pu-ttetadionc,veri quicquam fignificat, ni fi ex fuo loco veniat Proptcrea ftcre’ rc-tinetlociiftiusamp;rcgionis cplorcm, vt ftercus cerebri retinet fuum çandorem amp;nbsp;cœruleum coloré. Si autem loci ftercus putrefeit, tune etiam Ipfc locus co^ loribus putrcfit,amp;c.Infcllc eft viriditas amp;nbsp;flauities: quicquid ex co putrefeit, n j

19» T HE OP HR. PA RAC.

hocadhxrct quoque coloribus: quod de omnibus partibus eodcm modo in-tclligendum cft.Hïc tarnen mutatio hu-iufmodi contingir;Qitoticfcuquc morgt; bus incidit in putrefadione, totics mu-tantur colores;ftercora,quac debcrêt tin da cfleruborc, dunt nigra amp;nbsp;phæriieia, qux falfo appcllan^tr iitclancholia. Ex fanguine ifti colores oriuntur: quotno-do igitur melancholia erunt? Itaque iu; dicium de his coloribus eft falHx. Eodé inodo,quum res putrefada deberet clTc cadida amp;nbsp;coerule3,eiKcacia iftius morbi mutatur in leucophxam, quam iudi-cant encphlegma,amp;nemo hominu no uit quid phlégmafit.Sie quoque amp;reli-quicolorçs mutantur in putrefadioni-bus.QitadccaufanÔ cft ftatim iudican dum de coloribus,quód hçc iudicia fint omniafali'a.Siquidcra coloresadeocÓ-mutantur in diuerfas cflentias,vt nemo verarnipforumoriginis matrem agno-fcerc qucat. Atvt coloribus impofturge filmt,ita quoque ipla fubftantia. Tam enimvarqs modis morbi cfficiüt putrem fadioncs,vt nemo dicere poll'it, hoe cft ^hpicra’vitcllina,amp;fic erit cius cura.

MOD vs ?HAIIM. I9f tus cnim digeftiua aliter ac aliter affici-tuf ad fubftanriam cömutandam.Vnde kquiturciiramnodebcrefumi ex cholera vitcHina, fed ex digeftionis fignis, no refert etiam cuius fit colons ftercus. Sunnuaigitur curæ habetur ex iudicqs digeftionis no ftercorum. Et fubftantia, colorquc nihil alind declarant, quàm quod morbi fint in regione digeftionis, quid verb fit morbi,no fignificatur.Hec vtcocludamus.obferuandum eft,has o-mnes feietias amp;nbsp;noticias deberc accipi, carumque originem fumi ex virtutibus digeftionis extemîs,quas ambæ fphæræ docent. In his donee medicus nö fucrit bene inftruftus,nihil potcritquiequam reâc cöftitucreintjs rebus, qua; fpedat ad corpus.Ex corporis cnim fignis amp;nbsp;no tis nullus fit medicus.Quia microcofmi ca natura in Ipfo microcofmonö poteft difci,nec deprehêdi,quç externo in mü-do cognokitur tadu amp;nbsp;afpeftu. Omnisquot; enim medicus femper animo voluet,il-iud elfe rede cognofccdft,ex quo homo natus cft:amp;îdipfum qualecumq; effe di-dicerit,tale quoq; cognofcet effe, quod p ipfo natu cft. Homo natus eft ex mu«

^OO T H E o P H R. PA R A c.

do,no Gxvnaaliqua parte, fed ex omni’ bus fimul,amp; in omnibus perfeétus ere* nitjficutamp;illud perfedum eft, ex quo fuarn habet originem.Infpicite quomo-do infans nafcafur folum ex patre amp;nbsp;ma trc,amp; eft folùm limbus. Quia ipfemet eft limb’, ex quo illud crefeit, quod ipfe infans exiftit, Quemadmodum limbus iacct in matrice,qui dûtaxat eft taquam lutum,cxquo ftunt omnia,quibus pare tes conftabant;ita quoquc hominis patentes funt cœlum amp;nbsp;terra: proptçf ca e-tiam natus eft ac creuit in ipforum natura amp;nbsp;partibus,excepta imagine Dei. Sic nulîa fit hîç fcparatio, nifî imaginis Pei:natura permanet infeparabiUs cum pâtre amp;nbsp;matre. Quû ergo parentes hominis fint cœlum amp;nbsp;terra,ex quibus pQ-ftremo creatus eft: difeatis ex parêtibus infantem,ÔC anatomiam exercere in pa-rcntibus:cos diirecatc,nonpueros. Vbi cœlum amp;terram cognoueritis,habcbi* tis totius naturae humanae plénum feien tiam.Vnde non immérité) dicere pofsu, ipfps omnes errare ac falli, qui fuum ia-ciunt fundamentum difeendi in puero, 3C non potius in co, vndc ipfe nafeitur.

Non

M b D V s P H A R M. «01

Mon hîc loquor de qs pucris, quorum parentes primi pueri exiftunt,fed de patte amp;nbsp;matre Adami amp;nbsp;Eux. NccofFcn-dat impediatque vos imago. Sic enim Deo vifumfuit, vt homo in tali imagine nafceretur.Itaquc ex imagine no fit medicus,verum ex co curfu amp;nbsp;fluxu, qui in-eftimagini, hoceft vniuerfum ccclum, amp;nbsp;vniuerfa tcrra:Ex illis na-feitur medicus,ac nutritur.

ns

202

LIBER P TO CHO'

DOCHII PER DOCT1S' ^JMVM VIRVM D. THEOPHRA» Rum ParacelfumvtriufqucMc-dicinx dodorcm,con-fcriptus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

IN quo primu tr^^atur dr Chirurgia, f^^ morbu in extreme apparcntibm, quules in ptochodo-chijseffefoient.

BI Correäio earum,qui in ipflscurandis committun tur 4 doélortbui cy mAgi^ri6,amp; quomodo cauendum fit ab qs:ne per eiufmodi errores maltcurando ets, qui in ptochodochio diuertunt,ultionem Cf plagasDei co-tnereamur.^

Ill Quomodo communes medicorum inunâiones, fumigationes, lotiones, ligni abufus, dUa^ ßmilu, quit badenus in ufu fuerunt,Abrogandd iint,dc inipß' rum loca,noud progreßtoncs Sordines resiituendi.

Ihec omnia traduntur dim in gratiam eorum,qui in ptichodochijs agrotant ,tumin doitrinam ipfis, qui cupiuntpauperibus adeffe curande,cr eleemojynaslar gtt ndo,qu6 reäius omnia infirma cedant,in ufum, amp;nbsp;non inabufum-nil AdieäaeH quaquefini trdÜatio,de ufu aliquot arcanorummedicamentorum. Qjtæomniaper pradi-éium Theopbaßum funt confcripta.

THEO'

LIBER. X E N O D 0 C. 203 THEOPHRASTVS DOCTOR OMNIBUS MEDICIS falutcm.

Vmmum, quad nos medici habemus, primo quidë ars eft:quam deinde pari digni-rate comitatur chantas: quaru vrriufquc,fpcs cftco-clulio. Siitaqj maximumapudnosipfa arsexiftat:infnmmisetiarn pars eacon-fiftct rebus : videlicet primo efficacia amp;nbsp;potenti a cœlitùs data, deinde in noftra experientia ,poftrcmó in peritorum in-ftitutione amp;nbsp;doftrina: Semper tarnen ne goeq cardo Ôç caput eftartis peritia.Eo-dem modo amp;nbsp;chantas fc habet,quæ etia fummis comprchenditurrcbus:hoceft, Vtprimtim häc vittnteni amp;nbsp;facultatem accipiamus ex Dei amorc:fecundó vt in codent amore iterii diftribuantus : (Na ficut ex Deo adeft, fic quoque per nos i-dem dcclarabitutindigcntibus). Tertio vtinexercitio amoris iie ipfovtantuta-more,nÖ aliter acfinoftra res agerctur, Mcdicinæ profedó caput eft chantas.

Na pro charitatis magnitudine onanie

?o T H E o P H R. P A R AC.

nobisfuccedennhoc eft,noftra chantas fi magna fit,per eammagnosfruóusin medicinafaciemus: fin verö manca amp;nbsp;imperfeólafit,noftri quoque frudusma lifcqucntur. Siquidem charitas docet artcm,nccvllus fit medicus abfque ca. Spesquoquefitaeftin magnis experic-tiacomprobatis rebus;hoc cft,vtnoftrc fidamusarti, amp;fperemusip(amnos nó decepturam, Si verb in fpe aberremus, cuius caufa efi: hçcCuicumquc ipes dc-eft,ccrtifllmum efi,ipfum nihil fcire.So-lus enim leiens verè fperat: ignarus au-tem fpe caret. Qui porrb feit, amp;nbsp;fperat, nullomodo abcrrat,necdubitat,lcd tc-pusexpedat experiundi, quid placeat Deo de œgroto fieri. Secundo fpes no-firæ artis fundata quoque crit in Deo, nonhominibus. CùmitaqueàDcoha-bcamus,mcritb polTum’ fperarc;fin au-tem ab hominibus acceperimus,nÖ po-quot; lumus illud,quod fperädum cft,nifi hoe vnicum,vt fortuna in nos aliqua conle-ferat bona.Qiiare fpes in Deo, non ho^ minumdodrina, debet elle fundata. Quid enim homo aliudeft, quàm id, quodimaginatione ducirur?Tcrtio ani-maducr-

, t T B E R X E N O D o C. lôÿ tnaduerrcndunl cft,mcdicum «que mi-rabiliter fieri, atque Adamum ex limo. Etquemadmodum Adamus om ne fp5 collocauit in Deum : quia probè nouit, omnia fua exDco cfle:fic amp;nbsp;medicus ani maducrtcr,fuaniTheoricamjPhyficani amp;Pradicam non aliter fibi inefle, atque Adamo fua loquela incrat, quam (blus Deusipfumdocuit.Sic itaque medicus difcet,amp; habebit mirabiliter medicina, vt Adamus fcrinoncm.Vt enim nó pof-furnus infpirarcherbxintcriorem natu lam-.fic quoquc non poflumus viderc in lïominc, quid iplius natura poftulat, Q«.id eft homo aliud, quàm illud, quod exteriora afpicit, amp;nbsp;intcriora ignorât? Return occultarum naturæ feientia ori-ginemfumita Deomagiftroextra natu lam pofito;qucrn fi fcquamur,expericn fianoftracrefcitjdcirco vt inipfam her bamintrofpiccrencquimus,ita nee in homincni,quidinfeoccultum gerat. Si Hnguäxgrotäntis medicum aliquid do-ceat,ld tarnen nihil perfedi exiftit. Per nos enim nc minimum quidem fernen inueftigate poflumus.Quare medici vit tusproditexaltiflimo,qui ipfum créa-

206 THEOPHR. PARAC.

litt,no ex niinimo.Itaque,ô medici,quit! nobis profiinr,nome,titulns, Academia, ft arrem non habcamus ? Ars effieirme'' di€um,non nome, aut Academia. Qui^i vtilitariscapimus, etiamfi magni limus nominis amp;nbsp;sibmarionis, magnamqnc ollcntcmus pompam, quum ars nobis dcfit?Aut quid condiicit,nos magni fieri apudprincipes,magiftratus cimratu: ac in ipfis ciuitatibus ac regionibus affi-ci magnis honoribus, li tempore necef-fitatis, quum pro beneficqs ac honors bus in immcritos collatis nos grates de bcremus praeftarc,artc careamus? Que exornat honos,numus,annulus,amp;c. nifi Gum,qui fua arte talibus poteft' refpon-dere ac fatisfaccre? Artes profcdo nort crefeunt noftris in capitibus, qui ignora mus,quæ fit interior herbarum natura. Artium hortus idem eft cum arte eolen di pomcrium:ambæ confirmantur expe rientia, ac docentur amp;nbsp;difcuntur vitra naturam. Arbores in horto, li germina amp;nbsp;rami amputcntur,ac rclinquantur fo' lùm trunci,ad quid conducent? Nihil fa hè prodeft trunci ornatus, dum abfunt tamimullum enim illcfruftum profcru Iftiufmo-

riBKR XENODOe, f 0 ƒ làiufmodi arboribus ad truncos vfquc ampuratis finiiles fint medici illi,quot-quot ex hominum vifs atque opinioni-busfiunt. Sunt enimita putati acmu-’ tilati,vt nihil pratter trucos relidum fit: hoe eftornatuscapitis. Et quemadmo-dum trunci arborum nullum proferunt lrudum,nec vllius funt vfus, fed dunta-xatoftenrationis inutilis gratia exiftut: itaifti quoque medici inutiles confpi-lt;iuntuF.Sunt enim trüci ,qui neminem ûnitati rertituunt,quäuis ratione trun^ Corum fpcm fruduum promittant.Nui lifanèiftiufmodi truncus prodcftiquia nee li bi nee alqs frudum facit,quód ca-rcatramis4n quibusfrudus próuenirc folet Itaque amp;nbsp;aliam fimilitudinem notate. Quemadmodum Gallicanus aut Sucuicus eques amputat equo caudara oftentationis gratia, quo videatur habe te robulfum,pulchrum amp;nbsp;fuperbu dor-fum,vnde in aliatc cquus ifte nihil habet,quo arceatamp; abigat mufeas, atque ita niifcrè dat fui faftus pœnas, propter equitis oftentationem : ita quoque no^ bis medicis, quos inuadit fuperbia amp;nbsp;o-ftentatio,id£ euenit,quod SucuicohuiG

168 THEOPHR. PARAC!»

cquo,vt,videlicet morbis ingruentibuS; nullum haheamus flabellü,quo eos de-pellamus,amp; fic morbis vcxamur,ficut e-quusmufcisamp; bromis. Siquidenoftta fuperbia amp;nbsp;faftüs, catenae amp;nbsp;annuli, nome ac titulis,nihil aliud funt,quàm eau-da: truncus tclidusrcauda vero ipfa, quC prodcfret,nó adeft.Hoe vos medici per-fuafum vobis femper habcbiti$,mcdicö nihil aliud efle,quàm ipfam artem, qua: vocatur medicus,non perfonaJieri po-tcft,vt quis fit doctor,amp; non medicus^ quales funt ifti, qui omnia referünt ad oftentationem,non artem:Viciflïm efle poteft quis medicus,amp; non do dor. Si er go fupcrbia,amp; faftus nullus precq nee v-fusfit ctiam illis qui aliquid nouerunt, idq; fado probare poffunt: quid prode'' nt iftis, qui omnino nequeûr honorem: nee fuperbiam exeufare vel defend ere? Ex quo facile intclligitur,qüód nee De’, nee medicus à Deo crcatus, quiequam iftisinfuderit, quatumuisfua opinions concepta peritia, amp;nbsp;perfuäfa noticia fe: magiftros medicina falutari nolunt:qui tarnen non aliter fadi funt,ac ft ruftiens Vehat frumentum in forum,excidarque granum

LIBER XENoDOC. 20îgt; granum aliquod in terram,quem fequi-tur ali’ fimo aut ftercore afinino,ex quo aliquiddécidât fupergranu, vtcrefcat, furgatque in culmum,qui fert fpica ina nem: hïc culmus fimilis quidem eft tri-tico,reuera tarne ab ipfo plurimum dif-fertSic enim noftri fiunt medici: Quo-ties ægrotum curant, totum negocium verfatur in fortuna,quafi cæcus thefau-ruminueniat. Fundamentum iftorum eft, eniem efficere vulnus, præter illud nihil fciuut. Gladius fanè non requirit mcdicinam,fcd id quod ipfam poftulat eftnatura,quàmignorant, folùm verb gladium nouerunt. Quomodo rufticus arborentplantabit,qui terræ naturam ignorat?Facilè fict,vt eam lapidi aut are næinfcrat:lîue deinde crelcat, fiuenon, fortunæ negocium committit.Talis arbor vt Iblet exficcari,nec bene proueni-rc:ita quoquccontingitijs,quos ifticu-randos fufeipiunt (modó non deterius fuccedat) arboris ifti’ fimilitudinecua-nefeüt ac pereût, hoc eft,omnia ca, qua: alqsprodeflc folent,his aduerfantur:ta-quam arbori inordinate plantatæ nec pluuia,ncc ros,nec fol prosüt,fcd omnia^

O

ItÖ T H E 0 P H R. P A R A C. obfunt, fie etiam iftiufmodi curato bo-mini.Qua de caufa mihi æquum efle vî-dctur,vt omnibus in feriptis ilia bonis amp;nbsp;Bialis fimulmedicis lignificentur,qub prudenter in iftis agat rébus. Reftè funt plantata,quæ hyeme permanent, achene curata,quæ carne fuilla nô offendun tur. Perfuadetnè fibi vulgaris ac rudis medicus, hâc art€ adeo efle facilë’arbi-tranturnè adeo cito acquiri?aut eur æfti maris,vos perfeftos amp;nbsp;certos medicos? aut cur veraces?qui videtis ac certo de^ prehêditis quotidie in omnibus veftris a'rtibus,vos nihil ferè certi habere, into nevnum medicina: (crupulum abfque foUicitudinc amp;dubitationc ægrotis no-trifle potrigere,nûquam eins certi eftis, quod præftare conamini. Illâne eft ma* gna medicina, quæ fua tradat cum tali follicitudine?Acdodor flue magiftere' ius cur non deberet admoneri amp;nbsp;repre-hedi, amp;cur feirreprchëflbilem ftatuet, ,tanquam perfedum certumque in eu'' rando medicum, quum flnguli manife-ftè deprehendärbe valdc cfleimpcritos? Hæc omnia teftantur, nos longé maio-ns nos metipfos faccrc,quàm reuera fu-mus:

tTBER XE^ToDÔC. lit inus:obliuifcimur noftrae imperitiæamp; inopiæ:quod fit fuperbia amp;nbsp;magna inui dia,qux iâ radices alte egit in nobiamp;mc-dicis.Vetilliraii hoc eft,fi ocnli homina cernerent noftra corda amp;nbsp;animos tam vete, ac natura ægrotos intelligit, ipfo-rumque affedionem feit,quid futurum efie exifiimatisî Sæpe roti horrefec-rent, ac noftros aurcos annulos, veftef-què martorum pellibus fufFultas con-fpuerent.

Quæcumque hadenus cnatrattï,fuhÉ præ rcliquis nota amp;nbsp;confpefta, vt quód caficfc habere pr6bcm,magis adapcri-endum animum meum experientiam-quciiidicandam fiat,quàm quód rei veritas pvobatione indigeat. Caufæ veró obquas hunclibrum fcribo,fequentuc ordine.Vos interea medicos omnes ad-monitos vGlim,vt non me fpefietis, qud odilhs, fedin vofmeripfos defcendatiSi ac vos intueamini;dcinde iudicium de me fcratis.Ego creui in veftris hortis, ac inde tranfplatatus fum inalium:hoccfti in co hort o enutritus fum , vbi arbores putantur,cramqucAcadcmns non pa-* rùmornamento.Vbi veró Archeites vb '

o a

212 T H E 0 H P R. P A R A C«

dit mei incrementum tendere ad Tuper biam amp;nbsp;falium/acccpit occafionê tran-IplantandifeinaUum hortum. Quctn-admodum cnim optima arbor pomifc-raeffoditur, aceius in locum plantatut tilia,ita amp;nbsp;hïc fit.Nam fruduofa vis tol-iitur,amp;medicus dégénérât in ornamen-turn amp;nbsp;deleftatione, non ahter ac tilix: arbores vcró frugiferæ radicitùs extirpa tur. Proptcrea amputatio amp;nbsp;tranfplan-tatio in alium hortum fadaieft, hoc eft, adverfandum in experientiacerta, quo amp;ipfa amputatio prorfusrelinquatur. Itaquc amp;nbsp;vos me odilbs, quód fcriba amp;nbsp;docea nihil tale,quod ad voluptate fpc^ detjverhmferió ad ipfam rtccciritateiu, amp;iubeamvos perpendere amp;examina-reea,quae àvcteribus didafunt. Ncgabi tisnème phyficum elle proptcrea,quöd magnifaciam chirurgiam,eamque am-plificem actavigorem producam? qux haétenus mihi fuit fruduofior,amp; agro-tis vtilior,quàm li defcripfiflem veftram totam philofophiam. Quia chirurgia multo pinra naturaha vlurpat, quàni phyfica medicina. Obftupcfco admira* tione fimpheitatis velt rap quód chirurg

LIBER XENODO'C. 2« giæ onginem nonintelligatis.Veftrae-nim fententiafum chirurgus non phy-ficus. Quo illud argumcnto iudicatis? Qui publicè oûodecim principes à nobis defperatione defertos (abfit gloria-tio) perphyficam in integrum rettitui: qui in inferiori Germania, in Romania amp;nbsp;regno Neapohtano, in Venetorum, Danorum ac inferiorum Germanorum bellis innumeram multitudinem à fe-brib’ liberaui,amp;vltra quadraginta mor bos corporis interiores fiue phyficos, qui in illis bellis fæuicbant,in fanitatem conuerti.An non ad hœc medicus requi ritur,qui mendacia feribentium à vobis auertat?qui errores amp;nbsp;abufus indicet? quideniquehis finem cupiat imponc-ïeeum,quemvosfugitis?Et mea expe-rientia,quamexLituania,Holladia, Vn» garia,Dalmacia, Croatia, Rhodo, Italia, Gallia,Hifpania,Portugallia,Anglia,Da* inia,amp; omnibus Germanise partibus ma gno labore confecutus fum,mihi igno-niniæamp;contemptui vertetur: cum etia inveftra fepe caufa plus çgrotis profue-run,quam vofmctipfi? Arbitrabar me rem gratam vobis praftitiflc,ac laudem o 5

214 THEO PH R. P A R A Ci adcpturum,quuin vcftcr fartas infurgat aduerfum mc.Non crtmcdicum,vcrtitû mihi opponcvc:ncc laudabile,fauore cô tra me agcrc. Hoc auté cflct cximixar-tis, vcrtiâ expericntiam in me cxcitare: vertrafada mihi obpeere ; infirmorum carationcs ob ocalos poncrc. Alps pro-fedo me non (apcrabitis. Nam Rheni amp;Danabi} tradus, ac malti boni vin, qai mihi familiariratc iandi facraht, te rtantur,qaôd vertes,domas amp;nbsp;agri, qu« veftrûqaiaisetiam portidct, mihi (æpe per menfem vnam non faflàccrêt.Quid igitar obpcitis, mené fortem quidem meam porte côfcraarc,qaæ ertmeaarsï Non eft medici laas, potando faa bona dccoqaere aat profandere, ac ad fam-mam rcdigi paapertatem.Ego meoruin bonoram iorté palcrè tatatas fam , fed cias tantammodo fradam pccuniatn confamprt:qaictiamficomitatas eifet, non tarnen qaicqaam de forte diiccffit. Vidcte, vt vera bonoram forte mecam ccrtctis,alioqain adam (qaod aiant) a-gitis.Siqaidem ex vero fandamento me dicinæ egovobis debco, amp;vosviertem mihi ncccflitadinis vinculo ortendetc

errores!

^LIBER XENODOC? 215 crrores:quó tandem mutuis admoni-tionibus tes có redigatur, vt nullusæ-grotantium petdatur, nee ab arboribus vincatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

DOCTOR THEOPHRASTVS diuitibus falutem.

Vid prodeffet, multa de xgrotis £ J amp;nbsp;pauperibus fcribcre ,quomo* 4^do ipforü fanitas foret reftituen-da,nifi vos quoque diuitesveftri offieq admoncrem? C^iia pauperibus absque diuitum auxilio nihil boni contingit. Suntenim cüiundi pauperes amp;nbsp;diuites tanquam catenæ partes.Sicunt enim ca tena,quatenus fuis partibus integra per nianet,nullo modorupturam admittit: ita quoque diuitum amp;pauperum catena débet efle integra. Häc catenam vos diuites diligenter confiderate.Nam ve-ftros annulos fi frangitis,non folùm catenam rumpitis,fed amp;ipfi tâquam fra* di annuli rerjcimini.Curigiturvofmct-ipfos foluitis,amp; negatis auxilium paupe ribus?Quemadmodum enim,fi|quifpiâ annullosaliquot ex catena tollat, hæc

O 4

216 T H E O P H R. P A R A C.

tandem nimis ipfi brcuis redditurita amp;nbsp;vobisabfq; pauperibusvia nimiumeft breuis in regnum cœlorum,ncc métant altcqui poteftis, ad quant extendi débet catena. Vnde animaduertendum eft, o-ntnes veftras tam diuitum,quàm paupe rum ægritudines,quibus in terris obno-xtj eftis, vnoin ptochodochio effe con-iLinâas,quodeft hofpitaleDei. Hinc fe-quitur id, quod amp;nbsp;vos videtis, ac fateri cogimini,mortem amp;nbsp;morbos non nia-gis vobisparcere,arque pauperibus. Ex quo'etiam difcite, ac fcduló obferuatc, vos non polie ex hoe hofpitaliefFugerc, aut euitare,quó minus in illud peruenia tis/ed omnes etiam principes ac magi-ftratus, quacumque ratione congrega-tos,fimul in ptochodochio dccübere, liucmoriaminijfluefanitati priftinac rc-ftituamini. Qua de caufa hunc librunt confcribo,eumq5 ptochodochium ap-pello,eóquódillum non‘in vnius tan-tùm,fed omnium æqualiter hominunt vfum atquc vtilitatem deftinaucrim.V-num quamuis fit ptochodochium (vt diftum cft)in vniuerfo mundo:attanieit diuifio amp;nbsp;feparatio in co fit ægrotantiu: nulli

LIB.ER XENODoC’ il? hullipermittunt fc haccatena cÔftrin-gi:alius le à fratrc fuo feparat,quo meli’ ipfo obfcruetunaltj focios defcrunt,vt aliqua cómodius viuendi prærogatiua guadeat.Sic principes permanet in fuis aulis,diuitcs in palatqs:pauperes veró in anguüs iacent, qui à diuitibus fegregati dcfcrun'tur,non fccus ac fi quifpiam vin culis fiuc carceribus inclufus abhomi-nibus feiungatur. Coquina quidem nu-quam amouetur ab aulis amp;palatns,ncc ctiamàdiuitibus:nam diuitum amp;culi-næ nullafit feparatio. Pauper autem re^ linquitur in angulo vel carcere fuo. Et maioris hofpitalis catena licet femper per fe maneat Integra,tarnen fic aliquo-modo rumpitur,vt annuli fe difiungat, Haec ruptura fit, dum nos relinquimus pauperes adeo defertos ac mifcros,vt ca nes plus charitatis ipfis exibeant, atque nos.Hxc memorix mandate, ac animo voluitelegcm natura: Qttàm auidecu-piatis vobis omnia nccelfaria praftari, quotiesagrotatis: amp;nbsp;pauperes fi forent diuitcs,ac vos viciffim pauperes,perpcn dite quaipfimetl'ubindc loquamini a-o 5

2« T H E O P H R. P A R A C.

grotantes,non poffevos cibo amp;nbsp;pofu f auperuin,nectali cura,nec domoviue re: Àc veftra ipfórum hæc eft phrafis, Si mihi inraeis morbis ita rniierè viuendû effet,mox neceffario morcrer : fic veftra natura indeabhorret. Hæc fi vobis cue-niât,quemadmodum ipfi teftamini, ea-dem Sepaupenbus vfuuenitccogiteris. Charitas Chriftiana amp;nbsp;Chrifti mandatum,imo amp;nbsp;gentium naturalis amorco-git,Qiiicquid volneritis vobisin necefti tatibus veftris fieri,idem amp;nbsp;vos indigen-tibus præftabitis. Hoc genres obferua-runt,necconfolationem,aut promiflio-nem Dei in co vHam habueruntmos au-temin eo confolationem aepromiflio-nem àChriftohabcmus,amp;nihilominus pcioresnos gentibus declaramus.Nota te quid viro vulnerato in Hierichûte cô tigerit,quem deferuntfacerdosamp;Leui' ta,Samaritanusautemiuuit. Cauctene per Sacerdotem amp;nbsp;Leuitam nosChri-Ïbani intelligamur,amp; per Samarifanum gcntes:Sic enim ipfe nos prçcederentin reg»um cœlorû.Diues, qui fuani béni' gnarn manu porrigcrevuult,amp; paupe-ribus ægrotis arque egenis hanc chari-tarem

IIBEK XENODOC. 21? tatem dcclarare, non opus habet meis admonirionibus. Quilque cnim prcdi-tuseft cognitione propria admonendi fcipliim. Caufa veró ob quam hæc fcri-bam vosque admoncâ,hæc eft. Scriptu-ra facra promittit falutem çternam ipfi, qui intelligit pauperum neccftitatcm. Atintclligétiam iftam vnde accipietis? Certèex obieftis oculorum,amp; per medi cum,vcluti oculis ccrniris. Sinthxcvo-bis ferió cordi.lubent enim nudos avo-bis vcftiri,amp; efuriëtcs fatiari, amp;c. madat , Vobisquoq; vtinfimis auxilio fitisive-rùm vos ignoratis quomodo.Propterca Deus medicum dedit,quivobis indicet, quidaffliâo defit.Pfaltis fcntctia cft,nos dcbere rationë Icire fuccurrcdi.Quomo do enim fubueniet afflidto. qui ignorât, quid ipfi dcfit?Qm mancus poterit ab-fqucnianibus ex fouca extrahere?Profe üó vt talis in fouca iacëti nö cft auxilio: ita nee vos diuites paupcribus prodc-ftis,quum nonintclligatis,quibusin rebus fit ipfis fuccurrendû.Nam iftiufmo dl ignorantiamifericordis acfidclis di-uitis confirmaturpotius ægritudo pauperis , augentur ipfi vulncra amp;. dolores,

1

220 THE OP HR. PA R AC.

maioraq; in morborum periculaindu-citur. Idcirco Pfaltes fcmpervcrfabitiir ante oculos vcftros, quó eins difcatis mentem, canaque fcquamini ,idque fo-lùm ea de caufa (inquit)nepereatis .-ne Inodum agendo excedatis, neue ab eo-dem deficiatis. Itaq; amp;hoc vos monef, •Si im pi'udcn ter cgentis, ac pan peril mi-ferias auxeritis, vcluti per indodos medicos,amp; per incertain,nullaque vera ra-tione probatam medicinam : vobifmet communicationem talêforc oncri, ve-ftrasque elccmofynas teftari veftram ne gligentiam, quódeastemerè pracftetis, perfuali vos numero amp;nbsp;magnitudinefa tis feciffe, acipfis charitatisofficiuprx-flitiflc: quum tarnen fandus Propheta vltcrius monear,non tantùm efle fum-mamimplendam, fed amp;fcntëtiam. qua decaula amp;nbsp;ego hcc fcribo.ItaqucPfaltes cùm dicat:Sivos intelligcntia pauperi-bus amp;nbsp;indigëtibus fuccurratis,Deus vos euftodiet, de vos vita donabit, hoceft, conferuabit vos fanos,amp; lögacuos: quin etiam fi verè morti effetis dcftinati,nihi Jomin’ viuificabit vos,id eft mortis ter-minü dift'eret,ac beatos in terris efficiet

quo

liber X B N o D o C? 221 quo bona terræ po(fideatis,amp; anima vc-ftra omnibus inimicis fuis rcfiftet. Si ergo inteUigentiæ tanta potêtia ac virtus cxiftat,acadeo magnis illi extoUantur laudibus,qui intelligentia aguntxur no æquiiTimum foret,vobis, fententiam amp;nbsp;intelligentiam proponere,vtvefl:ram e-xerceatis fidem vera intelligentia, non abfque iudicio profundatis? Vnde amp;nbsp;Pfaltes hæc fubinngit: Si vos œgrotauc-titis,amp; dolore afficiamini,Deus vefter c-tit medicus:quot;quia intelligentii'a vifitaftis infirnios,acvtiliteramp; fruduosèeos cô-folatieftis:ficquoqueDeus, dum eum in anguftqs conftituti oraueritis,côner^ tetinfirmitatesveftras. Ne autem hoc loco quicquam omittatur, animaduer-tendum cft,multipliccm effe intclligcn dam in pauperes amp;nbsp;egenos.Nâ altj ipfos Confolantur verbis,amp; hæc eft vna intel--ligentia: altj verbis amp;nbsp;veftibus, quæ eft niaior intclligcntia;ahj ipfos hofpitio re cipiunt,eftque adhuc fublimior intelli^ gentia.HasintcIligcntias omnes addite amp;nbsp;accommodate veftris diuitîjs,quô eas Deus augeat. Ncminë enim permittit paupertatepremi,cuius intcllig2tia er-

1^2. THEOPHR. P A RAC*

gainfirmos Integra eft.Hoc fane cum d^ ueniat in rebus communibus,quæ morbos ipfos non lcniunf,ncc mirigât, into nihil profunt,nec fanant;quanro maius ac fublimius eft, fi vero pauperum amp;nbsp;e-genorum amorc fubtjeiatis vos medici næ,acnon pudeat vosin cainteUeduin quærere,vt vcftracharitas regatur intel ligcntia.qux oftendat veritatem fynce-ræ veftrxcharitatisJTali charitate erga pauperesaccipitur pauperum regn um» Namquomodorex inOpiente vtenir? Eligit intelligentes. Sic quoque Dominus elegit in regnum pauperum inrclln gentes,amp;qui infirmis, tanquain Domb no fuodiligcutintmè ac prudentermfer uiuerunt.Et quemadmodü rex inlipien tes expellit,proftultis amp;nbsp;fatuis habet,v-titurqUpforum opera in ijs offictjs,qiia; obire fapientes pudct:fic amp;nbsp;vos confide rabitis , eum quoqivobifcum adurum, fi temerè egeritis,nec difcrimen habue-' ritis,vtrùm bonaan mala præftiteritis.l

Proptcrearequiritur intclligenria. NeC vos illud moueat, quód in multis ægro-tatibus,nec auxilium,ncc fides,nee ars, nee beneficia, nee aha omnia quiequi profint»

L T B È ft X E N 0 D Ö C- 22^ pfofint-Suntenim fic ordinati:cuius dï-fpofitionis,aut ctiam prædcftinationis caulas alijs lociscopiosè explico. Quae--Cümquc nullo modo reftitui poffunt,SC iam diübluta funt morte,quis inintegvl reftitüctïFidelcs temper eftote, nee vn-quarn defperate,tedperfeneratcin cha-ricate:artcm,abaque media noncontë-' nite,fed vöfmet inftruite,vtintelligen-tia fit in vobis ; ne in fidclitate veftra amp;nbsp;intelligentia medicina contingat error, fed fit natura. Vosinterim permanetc mites,mifcricordes, amp;nbsp;cum indicia di-ftnbuitc cleemofy nas veftras, cöfidcra-tes quos fines fortiâtut, amp;nbsp;quos fruûuS faciant;ne autem vllo modo committi tis vos infipientiæ,non folùm quantum advosipfos attinet, fed medicos etiani verè peritos quærite,cùm alîoqui videl-' tismedicinam turpius aberrate, quàm mérétrices fuis in locis,atq; adc,o réméré traditamefleimperitis,qui ea abutû-turfua temeraria amp;ludicra noticia ÔC intelligentia: veftrasque eleemofynas, quas largimini vobis amp;nbsp;fibi venena effi-ciunt.Expergilcimini vos dinites, aevi-gilare,vt confiantiores amp;mitiores fitis

224 THEOPHR. PARAC intclligentia, quàmvHushadcnus fuit, Nam hoc tempore veftra mifcricordia amp;nbsp;beneficia magis probatur,quàm à Sa-lomonis tempore in hac vfque horam: nee diuites vnquam magis tentati, ncc in tentationes indutfi. Quarc amp;nbsp;veftra mifcricordia amp;nbsp;beneficentia excédât bc neficentiam omnium diuorum,qui ha* üenus fucrunt. Qnaproptercùm adve-ftri,veftrorumque morboru inftitutio-nem,tumad pauperum atque egenoru vtihtatem hunc dehofpitah libru, con-fcribo,diftributü duas in partcs:in quarum priori (vtcernere licet) tradantuc chirurgici morbi,in altera phyfici mor-bifeorfimfuntimprefii ,in diuerfis tra-dationibus : nechirurgus oncretur du-pliciemptione,ncc plura ipfi propona-tur,quam poflit intelligere, amp;nbsp;vt phyficus medicus fua feorfim habeat,quuin chirurgiaeipfum pudeat,quætamëplus honoris adferret,quàm detrimenti. Ve* lim quoque vos his rogatos, neferiptis meisinuideatis,aut illaadco perfequa-mini tanquamperfonam,ncc ex vllius fermone blando me iudicetis. Prudens enim vit fi animo perpédat, comperiet blandum,

LIBER X E N O D o C.' nbsp;nbsp;#25

blandum fcrmoncm effe principiuim-pofturaKventas autem non fert biandas orationes. Cemitis ipd adco magaos errores amp;nbsp;iaa poft «ras in nicdica arte vcrfati,vt inultitudolibroruni nequeat cadefenderc. Quare ea,quç hoe opcre tradentur,brcuitcr hïc proponeda funt, ne ranquarn piQa: imagines infpieiätur. Hoslabores mcos grato accipiatis animo, arque ea ft Je ac fyncentatei cos perpendite, qua liber ipfe vos inftituit ac doccr.

PAP.TITIO LIBRE

TOtus liber diftributus eft in quatuor tradationeSjin quibus tradun turomnium chirurgicorum mor; borum perfeda: curationes.

1 Inprima tradatione docctur,quomo doimpofturæ, quarum viginti antca in lucem prodidi,omnino fint abrogandc, nee amplius inoperationem profcren-dx:quarum ego in locü alias fubftituo curas,quó inutilis iftaac nullius virtu-tis medicina prorfus c medio tollatur, ac eins m locum lubititumtur altj ordi-

a's THEOPHR. PARAC» iics,progreflioncs, aliaquc huinfmodiï Qux omniafuntconferiptaimpoftorp cibus,quo fallacqs confuctis abftincant. H Sccundatraftatio continet,quomo do morbi chirurgici curentur pro naturae rationcatque ordine:hoc eft,pro ve^ ro vfu,qui in morbis curädis requiritur. Compoûtahæc tradatio eft antiquisU* lis, qui nouis impofturis non funtin-quinati.

in Tertia tradlatio dcclarat diçtâ,quç videlicet fit ratio cibi amp;nbsp;potus aegroto habenda, fimUiter J acrem , habitatio-ncm,obfcruationes aegrotantium : hoc cft,quomodo iftiufmodiin curis debeât tradari.

ïiil Quarta indicat aliquot accidenta les morbos,amp; cautioncs,qua: prêter me dicinam amp;ordincs prçdidos funtcom fideranda,potilîimùm,vtarceantur,

PRIMA TRACTATIO.

Voniam,vt prxdiximüs,in prima 1 j parte àgetur de impofturis, ani* ^tnaduerrendum eft, tres impofta tas coniungi,quaium in locum ego vna medp 4

LIBBR XENODOC* 51^ tncdicinam conftituo: Hoe eftjoco vn-dionis,fnmigationis amp;nbsp;lotionis, fublli-tuo vnicum horuni trium caput, quod cftMcrcurius. Quiequid enimirtis tri^ buseffici folct,id vnus prxftat Mereu-* nus. Si ergo Mercurius fuuin amp;nbsp;prxti-puum exiftit ipfis medicis j quorum ars verfatur in vngcndo,fumigandoamp;lagt; uâdoxommutatioin co eöftftit, vttria ifta prorfus tollantur c toto ordine fuo amp;progrcft*ionc,aeipforum loco habea-i tur lubiedx medicinx ordo amp;nbsp;progref* fio. Nam quatuor errores cömittitis in iftisiam didis tribus. Primum ipfo loco abutimini,hoc modo: Vires Mercuric vngendo immitritis in corpus, quod nullo modo fieri debet: fed ira ipfius Mercury virtutem prxparabitis,vt fit e.* qualisTyroAmdctyriaca fuasvires Ibr-titaeft.Secundó abutiminiMercurio irf tempore,id cft,vt aut nimium,aut nö fa* tisvngatis,fumigctis,autlauetis:cuima liim lymptoma coniungitur,quod aucc tetur per ea,quç fcquentia doccnbTcrgt;lt; tió abutimini ipfo mala prxparationc» qua efficitis morbum periculofiorem, quam antea fuit. Qiiartb dofi abutimU

22S THBOPHR. PARAC.

ni,non obferuantes modum quantita-' tis,quo finguUs vicibus medicina ægro-tis adhibenda erat, qua in re plurimuffl contra naturam peccatis : Quaproprer notare,quuni vos tres iftas impofturas invfuhabeatis,nonpofle illa modó di-âaquatuormaU} qua:ex tribus ijs naquot; fcuntur, euitari. Quo autem iftas tres impofturas relinquatis,defccditcin vos ipfos. Q^ia ipfunet cogimini fateri, vos nihil cerri, aut rationi conlentancu hâbere,aut artibusiftrudos efle. Ea de caufa pauciftimisadmonco vos: primo, vtobfcruetis omnes morbos, quos vos nouiftis,aut (olctis curare vngendo, fn-migando,aut Ia«ando,rcdius curandos effe fcquentiformuIa.Quum autem vo bis non fatis iiqueat figna,quibusiftiuf-modi morbidignofcantur,amp;vtrïimifta «arte qucat curar3,nec ne,notate aliquot figna icquetia,qua:vos vnà cum veftris inftrueut,nefruftrainfirmos aut lùfci-piaris,aut inftigetis vt abj futcipiaut. Omnes quippe morbi gailici, quimo'-uenturin paroxism um protempeftans ratione.vel operatione luxuria-,{pedant ad hanccuraubamp;prædpuè ij, quitran-feunt

LIBER XENODO-C; 220 fcunt in corporis ccncauitafcs. Quicu-quc verb tales non exifhint, cos nc Tufei piatiscurandos.Qidcunique morbi no curantur fcquenti formula, nunquani. tolluntur vngendo, fntnigando, aut 1a-uado. Adhsec perfuedeatis vobis certif-fimèjvosfubieda medicina neminem pofle perdcre,ncc lædcrc, nee infirmita-tem efliccre, verum femper aliqiuidca bonipræftari. Præterca hac vos timo-' re amp;nbsp;follicitudine non perturbabit, verum orani metu vacabitis,qui veftrós a-nimos occupaffet,fi rem aggrefTi fui (Te-' ris arte veftra dubia amp;nbsp;incerta. Et quam-riis mallem vos ita introduccre ad intc-riora amp;nbsp;fund amentum fequentis trafta tionis,vt primam omnino rclinquere^ tiSjhaneque fecundam confuctudinc amp;nbsp;vfuadeo bene intelligcrcris, atque im-pofturæ vobis nunc funt familiäres : tarnen hoc illud fieri cùm ncqueat,fequë tem formulam vobis trade, quam faci* lc,citó,amp;rainoribus fumptibus, pericu-lis,laboribus amp;follicitudinibus poteftis comparare,quaequc faluo honore Se di-gnitate poteft vfurpari:vt, ficonftanter medicos agere,amp; ab acte vera nö deficc

P 8

230 THEOPHR. PARAC.

xevolueritiSjdctcrioravalcatis reijccrc, amp;mcliora rccipcrc,atquc in iftorum lo cum fubftitucrc. Quanquana amp;nbsp;ad hæc £icnia,vcftra intdligcntia nimisfitexi-gua amp;nbsp;rudis, qua: omnium requint ma iorem cxcrcitationem amp;nbsp;diligcntiamin difcendo.At cuin actas maturior amp;nbsp;con-fuetudo,nc dicam ctiam,pigitria ac mo-rofitas obftcnr,quö minus mcliora ca-piatisropinoi: me latcrem(quod proucr-biodicitui‘)loturum,ctiäfi plurima vo-bis hac de re feriberem. PolTcm omnia lt;juoquc melius ordinäre ac difponere: at peritiores medici,quoniam hactra-iiationenon vtentur, fed qs duntaxat qux omni impoftura carcntugitur nihil amplius reftat agendum,nifi vtpradica incipiamus.

PRACTICA.

Keeipite aquru,aluminis,vitrioli,fingu larummcdiam libram,amp; fcorfim diftil-laram absque vllo afcenfu fpiritus:acen diftillati libram amp;nbsp;femiffem: albuminis ouorü duriter elixomm libras quatuor: quçmil'ceantur ac Iccundó diftiUentur.

Deinde

lîBER X E N OD O C. i^ treinde huic aquæ in boda vitrca addas tres libras turbith mineralis,ac fimul de ftillcs,donee exiccetur, pofteaque iterö iffundasihoc répétas,donee turbithtin gatur colore floruniconualltj. Quo fa» Öo addas eiufdem ponderis vinum fu* blimatum, quod etiam deftillädo ab co-feparabis,ac aliud infundes', idque répétés fexies magno fatis igni, donee inuc. nias eolorem fimilem calthx floribus: amp;nbsp;fie turbith eftconfedum. Quodqui-dem poterit vobis prima fronte vidcri difficile amp;fumptuofum in prxparando^ fed rurfum animaduertitc, id maxima» «grotantium multitudinifufficcre,ac viliori preeio cÖparari, quam pixides c* muntur, quibus vcftra vnguenta circu-fertis.Pradicaveró hocmodofe habet: Quandocumquecertó nouifti infirma poffe vngendo, fumigando aut lauan-do curari,tune ante omnia ipfum pur-ga hunc in modum:

Rxlcétuarq de fucco rofarum fcrupul.t. turbith pra:parati grana quinque: des ipli vefperi paulo ante coenam,amp; tatun-demmanè, amp;vefperi iterum eandem quantitatem.Hoe fado, perfuadeas tibi

P

232 THEO PH R. PA RAC. cernflîinèjomncs fordes, que vndionc, fumi^ationcjac lotione aufereudæ crat, vd auferentur,his tribus dofibusomni-no tolli.Poteris quoque prorationeper fonæjgranuni ’/num autalterum addc^ re,vel demerc.Quod fi tibi vidcturcon-fultum,vt ægerlecüdô inungeretur,po-teris fimiJiter amp;nbsp;noftra formula feeun^ lt;ió,imo amp;nbsp;tertio vti:Scmper autem omnia, quæcumque vngendo ,fumigando amp;lauandocfficiuntur,atquc ad finem perducuntur, etiam hac noftra medicina proculdubió curantur:ccontra qux-cumquehacnonpr2cftantur,eanecper-ficientur vngendo, nee fumigando,ncc lauando/fales quidem formulas amp;nbsp;curas tradidi aliquoties amp;nbsp;in alqs lit?ris,at* tarnen haueprærdiquis vobis fuadeo, quódea tutiiïimc,ahfque omnimctuamp; perUicicaegrotantium vtipofliris.

Siporrö inter curandum,dëtium dolores, cxulcerationcs,aliaqucfimilia ac-ciderintrea curabitis communibus gar-garifmis ex üaphifagria, prunella, amp;nbsp;fimi libus,quos hoe loco non opus eft deferi beie,cnm cos alioquiorancs antca pcr-ceptos habere debcantSi verb foramina

LIBER X E N O D 0 C. 235 ha infintcorpori, ca maxime requirunt induCriam.Ad qnxcurandaaccipc Vn-guenti fiucokiouorumquartam libræ partem,pra?diCLi turbith confufij.tj. ac mifce.quo vnguêto obliges vuIncra,donee putgenturae maturuerint: poftea omnino fana,vngucnto alocpatico ; cuius defcriptio hxc eft. Recipe aloepatici ^.q.

Croci Martis S-üq.

Thuris 3.1). nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Mumi«3.vj.(âliàs 3.j.fs.)

MeUis,

Terebynthi,

Vitcllorura ouorumj

Singuloruracquale pondus, quantum fufficit : hzccontundas acmifccas in invnguentum. Qmcquidhoevnguen-to priftina: fanitati non rcftituitur,nc co gitcsilludvndione,fnmigatione amp;nbsp;lo-tionevnquam te curaturum,autfaltcm aliquid boni effefturum. Perfuadeas tibi quoque certiflimè, nullum infirmum tibi maledidurum,aurpoflcmalcdicc-teautinfamare, ccrtuscjic cris,tc neminem Ixfurum,mulro minus perditu-rum,vcluti antea foies ,inficicndototu

2J4 THEOPHR. PARAG corpus Mcrcurio:cx qua infedionc om-' nibus mcdicis tc k^uentibus ignomi-niam amp;nbsp;obtredatio expedanda amp;nbsp;me-tuenda fuit, fufeipienribus tuam igno* ininiam amp;nbsp;infamiam , tuos errores amp;nbsp;VitiadUud malum ipfis imponis,tu interim abluis tuas manus ,taquam inions* imo ctiam alios vituperate audcs:qu2 tuipfe turpitcr perdidifti, a ins afcri-bisac imputas. Dchacobtredatione, ,vitio atqj pernicie, breuitradationem pcculiarcm inlucem edam, vt finguli viciniintclligant,cuinam medico, primo an poftremo, malum aicribere dc-bcant.

DE MEDICINIS, QVAE IN locum corrofionis,cautertj, fedionis, Ä putrefadionisfuöt fub-ftitucndæ.

Vemadmodumillud, Quid pro £ ƒ quo,intelligitur vulgo, fic fem-lt;^pcriatius cft,vcram accipcremc-dicinam,quam falfam amp;nbsp;inutilem.Cæte riimmcdici quumitafunthïc affedi amp;nbsp;in formati, vt opinctur fibi leuia amp;nbsp;vub garia

LIBER X E N O D O C. 2n garia duntaxat efle difcenda : quatuor has partes cöiunxi,ne fi ptochodochio-rum fiant rpcdicijinc mifcricordiatru* culenter agant:fed huiufmodi corrofio-ncs,fcftiones,cauteria amp;nbsp;putrcfaftioncs omnino relinquat,acbrcuitcr ipforum loco melioribus vtarurquibus arbitror meipfos có redatburü.vt ipfimct aprio ribus abhorreant,ac fuorum concipiat odium. Scitoteigitur ,quandocumque vobis confiât,quatuor prxdicta efle vti ha amp;nbsp;nceeflanó ad curam requirigt;tunc Recipite aluminis de rocho lib.j.

Succiherbçfophiç lib.ïj. deftilla hmul.Hac aqua per quatuor aut quinqj dies madefac loea ifia,qusE arbitraris rc-quirerepriora quatuor, fingulis diebus ter.Inhis,fi nihil negligentia ommitta-tur, obdormifcit ac ftupefit illa regio, quam antca iudicafii vitio laborare,co-lorcmquc luum commutât in cando-rem. Hoc fado iftiloco nihil amplius adhibebis,verùm rclinques,donee feip-fum purgarit.Nam feipfum, etiam ofia, aliaquc omnia malè affeda confumit abfque dolorc.Pofiea illi applica mun’ dantia ex turbith,doncc omnia puraamp;

230 T H E O P H R. P A R A C* muda cernas: poftremo fanaeomodo^ quem fuprà deferipfimus.

Raro iftiufmodi medicina: nccclîariç funt, nifi in gcncrationc Vemtrx, amp;nbsp;in o(ribus,qux argento vino exonerantur, vel veneno infeûa non libcrantur: tune cxiinuntMcrcurium,nifi os mortuum fucrit,cxquo tantùm auferunt, quanta inuenitur cfie mortuum. Quare vos admonitos vclim, præfertim eos , qui prædiûis quatuor conanrur præclara cfficcre, amp;nbsp;laudem honorcmque fibi comparare,vt viciffim cogitetis, exigua efle laudem,audere hominem perfode-re;qui aduerfatios fuos beneuolëtia'vin cit,laudem obtinet. Quemadmodum nune vobis rationem vincendi de aqua prædifta indicaui:itaetiam fine dubio plurahiiiufmodi expérimenta fequen'-tur, (fi modo hæc probentur) qux vobis aegrotisque maiorcm in vfum amp;nbsp;laudem celfura funt.

DE

LIBER. X E N O D C 237-DE SVDORIS PROVOCA-tione,Lotioncin balneis,purgatione, óc abflinentia,abrogandis,amp; alijsin i-ftorum locum fubfti-

tuendis.

^Atis fupcrque à nobis oftenfumeft, V quænam ex quatuor fuprà diftis me* ^'^diduis, fudorc,lotione, purgations amp;abftinentia,mala oriantu r,ac quoma do omnia peiora efficiant. Præterlt;j,a fads manifeftcindicatumeit, quid vclim intcUigi prarterea,qug verba fimpliciter fignificare videntur. Nunc porrró mihi propofui in hoe ptochodochio hæc c-tiam quatuor abrogate. Cæterùm multi quum fint medici, qui ab hac doétria na nequcant auclli,aliam medicina, quç loco iftorum habenda cft,docebo, eam-que fuadebo vt exerccant. Hoeveróvt faciam, magna iplbrum impcritia mc niouet.Nam luuberemeos turbithpræ parare,ac eovti,adeo funt imperiti, vt quatuormenfibns indigcrem ad voca-buladuntaxatexplicanda. Quam pri-miim quis aliam de re, quam fcammo-nealoquitur,eft ipfis batbarus, nee in-

Äj8 T H E 0 H P Ri PARAG telligitur. Bodem modo fi quis balned aho nomine,quàm balneum appellarer, nefeirentquideflet. Badern eft ratio amp;nbsp;reliquarum omnium rernm.An nö heC eft maxima fimplicitas? Talibiisnè ho-minibus medicinx profpedum erit?qift non noncrint ftniftripedis foleam, qufi anteaviderint calceos duplicaris fqlcis, folumque fuis inherent dograatis? Sim plicirasitaque iftorum, amp;nbsp;adeo ftupida coceaque confuetudo demöftrat,quam imparité amp;nbsp;ineptè fua tradent négocia, amp;nbsp;quae fit ipforum intelligcntia Egoita-que ipfis fuccurram , quó rclinquanC impofturas fuas,nc ampiius infirmi pet dantur.

Sudorisitaquepronocatio, Óc lotio in balneis ,(fi modö aliquid boni infir“ mis indcproucniat)non aliaconditionc his morbis adhiberi dcbêt,nifi obferuc* tur,primtimncfudoris prouocatio fiat prius, quàm fudaturi duos ante dies in calidovaporarioabfqueomni fudorife-ri applicatione fcfecontineanrmcc vite rins naturam cogant, quàm huiufmodi calot fponteprebeat. Deinde balneum prépara,quod quidemhae rationc tiet commo-

LIBER X B N 0 D o C.' H^ conimodiflimè, videlicet vt balncü pa-; fes ex pöftrema decodione aluminis. Quicumque hoc balnco fe lauerit, libc-ratur omnibus qs morbis,qui chirurgia fanari qucunt,ncc vlterius quiequa cu* randum eft.

Similitet falfugo ex falc décoda,fuf* fficiens fix' perfedum eft balneum, modo earn ordines ac vfurpes pro' more amp;nbsp;confuetudincbalnei, motdicationem-quenon cures,quç nihil obeftSi tarnen nimiü acre ac pungës videatur, inungas cas partes,quas non tegit cutis.Hoc balneum fufficit ad recuperandam valetugt;' dinem. Si autem haic balnea tibidefuc-rint,ficcapræpara.

Recipe decern libras aluminis, falls vi-ginti Iibfas:quibus Commixtis infundass acetum deftillatö,ac relinquas in qiiar-turn vfque di5 fimul,pofteaquc coqueii do exicca. Coquas in aqua pluutali,dogt; necinucnias old fubftantiam, ac tunc «grotum illi imponas pro commun! confuetudine,nccvtaris vil a alia medicina.

Q^anquam multæ finthcrbæex fer-pëtinis amp;nbsp;confoUdis^quac in balneis, olei

240 THEOPHR. PARAC, quoquefabftantianixqualibus amp;fimP libus emittunt virtutibus : tarnen quia iftis nicdicis non funt notæ, eas omitto: nihilominus præclaræ funt natnrx amp;nbsp;o-perationis. Idcirco fipoflet fieri,vt mc^ dici eó deducctcntur,quó diligetcr fin'' detent fanitatem conferuare amp;'rcftituc rc,oportcrct n’ouuin herbarium con-fcribere.’

Animaduertendum itaque efejotio-ncs illas,quas diximus, eriä præftarc ea, quæpurgationes amp;abfiinentia. Quod hune in modum intelliges. Quiequid purgando efiïccrepotcs,idem quoque hifcc balnçis prçftabismon quod ventre laxando purgée,fediftud auferut, qued tu ftudes toUcrc.Idcm de abftinctia fen-tiendum. Quæcumque foies per abfti' nentia cibi amp;nbsp;potus confumere, his bal-neis committeac relinque:ac infirmos inftruc amp;nbsp;gubema ad modum atquera-tionemhorum balneorum,cosquenó modö lauare, fed amp;nbsp;edere ac biberepro libitu permittas : fic cadem omnia cuin Ixriciaac recrearioncpcrfîciuntur,quæ / tu cum triftitia atque dolore per iciu-'’^^^^ ?£5^’'^ foies. Quare nieum confi-

LI'S UK XENODO C. . Ut lium fnerif, fi guide adeo vobis baincis aut fudoribus vti ftct fententia.ant alio-qui purgationcs aut abftinentiam pro-polucritis,vt iftoruloco his a me fircdi-ftis vtamini,co modo,qao tradidimuSi Ratio vobis condat, ft modo in mcmo-riam rcuocctis,quanta alioqui perpètre tismala.amp;quàm miferum infinemin-firmos perdu,patis: qux ineÓrnoda omnia prædido modo cnitantur,coq; pinta maioraque præftabitis, lógeqne brc--uiori rempote, quam altero modo:amp; h* bebitis certiorem atque eóftantiorem fanitatem ac reftitutionem, cii laudc ÓC gloria Dei,quam alq fua lanicna.

DE OBLIGANDI, ABSCIN-’ dcndi,obftruëdi m earus,amp; fluxus fiften-di,rationibus abrogandis:amp; ijs» qua: iftorum loco funt fubftituenda. .

EEft porró quoddam genus, amp;nbsp;quaß feda mcdicorü,qui folum in fiften-do fluxus occupât! funt,ac per illud

|pamp;Snaamp; inligma damna, Ie thaïes que

242 T H Ê 0 P H R. P A R A C morbos inferunt.Nam vbi medicina dp uifa eft in pcculiares fcâ:as,vt finguli fua proba^unt ac fccutifint, ac fimilcs fe praeftiterint fedatoribus Scoti,Thoniç, Albern, modemis, autaltjs fimilibusr hincid tandem effedum cft,vt nulla ra-tionc qneant feftx iftx in verum reduci ftatum,lieer hoc quo fieret,fæpe omnes iftæ fedæ côucncrint. (Quas finite extin gui amp;nbsp;difeuti tanquam pulucrem). HoC autem fieri quum non poifit : quia fern-per fuperbiunt ac oftenduntfaftum fuö, illud faite ipfos rogo,vthas fubfequen-tes medicinæ formulas recipiant loco crrorum,amp; hac arte vtantur.

Omnibus medicis, qui fluxibus fific-dis incumbunt,confultum velim,vt fin-xui fuum relinquant curfum, hac tatp turn adhibita cautionc: Si membrû val-de fit exulceratum,rumidum,ac forami nibusprauis,putridis amp;nbsp;immundis pra-ditum, tjucmadmodum maxime folet in iftiufmodi vitijs ficri,vt in codé mem bro,amp; loco apto appriant foramen ad amplitudmem vniiis batzionis , aut cu-lus diameter fit aequalisfcrè pollicis la-titudini,idqucolco Mercuriali in fifin' lam

L Ï B B R X I M 0 Ö Ö C' ft^ ^atn redigant vfque âd intCrioremcon* caiiitatem.

Siquidë poft hoe oleum Mcreurialc nulla res curar fiftul am. Qua fada,inci-' piatis Serapio line Sparadrapio,amp; com-muni cura cöpcllas fluxum infiftulauij, applicato aliquo attradiuo emplaftro ex gummi amp;nbsp;refinis cöfcdo,quodliga-bisac rcfolucs,donee tumor omne flu-xum fuum tranfmittat in fiftulam.ac quantitatem deprehendas per fiftulanv effluxifle. Quiequid pratter fiftulam eft* fanabis ac conglutinabis per Mercuriä incamatiuum. Sic poterisifti fluxuifuii tclinquerc curfum, ac membrum fanü conferuarc: neemetuenda funt ca,qusC folent quotidie occurrerc cum in iunio ribus, turn in fenioribus, vtfaEpiflimà inalqs feriptis recenfui. Horum ita-quefitis memorcs, amp;nbsp;caucatis vobis èi coUigationibus amp;fiftendis fluxibus.

S SECVNDA TRACTATIO.

Vandoquidcm hk in breui trad# Qtione compledor valdc multos morbos, imprimis confidcrancUit

q 2

244 THBOPHR. PARAC.

venir,num fieri poflir, in ta brcui amp;nbsp;an-guftofpacio,vt ea tradätur amp;nbsp;abfoluan-tur,quæ3lioqui adco multis fcriptis ac libriseditis cxplicantur, vt difficile numerus ac finis corn inueniri queat. Prae-terea quod infinita hominum raultitu-do in iftis verfetur, ifta legat,corumquc fundamentum quxrat, quæcomplurcs eerie iinpcritimedicinæ arbitranturre-pcriri non poffi: ; hoc fieri non deberct, ledcogitarentpotius,lcuiffimaquçque in iftis fcriptis no fuccefi’ura.Eft fa né in a ^c magnum.amp; vt vaftiffimus Oceanus à neminonueftigandometiriaut copre-hcdipotcfl:,itancceorum fcripta. Quis adco crcdulus aut ftupidus eft, qui crc-dat, Deum medicinelargitorem nobis huiu(modi marc magnu dedilTc? In quo man magno qbum tarn varq venri,tarn que turbulente ac inconftantes tempe-liates orianrur,vt nihil boni inde referre qucas, ncc quifquani bona fide poteft aflercre , fe in hoc ex mari magno o-mnibus medicorum fcriptis,Deum lau-daturum,honoraturum amp;grarias aétu* ruïn.Cçterùm tota ifta medicina perin-de Ic habet,acque magna nanis marina, qux

L I B B R X E N O D O C. 145 lt;iux femper pcriclitatur,aclübmcrgca* ï^avidetur.

Ad hæc animaducrtendum, ncc in lu niine naturae ,multo minusin lumine fidei poffe inueniri, Dcum ita veile nobis prouidcre. Illam medicinam, quam etcauit in vfum hominum, an non ma-gnificentius amp;nbsp;melius clocarct, quàm noshadenus ab Hippocrate habemus? Multo minus Galenum aut Aukenna in fuum fubftituit iocö, quafi ex iftis dc-bcamus fugcrc Dei bcneuolcntiâ amp;nbsp;vo-luntatcm. Videtc quamlubricumlutu fit medicinx fundamentum.Quis adco fimplex eft,qui velit Dei voluntary quç-terein Drufiani,Gentilis amp;nbsp;aliorum fl-milium fcriptis?Quis credet, Dcum ca, quç fua bcneuolcntiâ largitur,nobis nö maiori certitudinc ac inteUigentia mittete,quàm infcholis traditur?Quis ctia vnquam inducet in animum J)cum,qui fiimmaeft fidelitas amp;bcneuolctia,fum maque charitas,qui etiam prxcepit no* bis,vtcompleremus charitatemin pro-ximum,impcrfcftamcharitatcm nobis mandaffe in fcruandis ipfius manda ris? Quiequid emm ipfciubet eft perfedu,

314*5 T H B O P H R. P A RAC.

acadeo firmum,vt fua natura rumpi nequcat.lrtaverô fcripta omnia funt fra güia,nihilque perfedi ih fc continent.

Ipfcccrtc primus fuiflet,qui fuû vio-lalTet prxceptum, fi alia qulla foret medicina, quàin ca, qux libris eft tradita, quaucipfi vtuntur,qiii ex libris cam dif-cunt. Iniuriaquoq; fada effet primisté-poribus ante Hippocratem amp;nbsp;Auicen-nam,amp;c. quod non antca quoq;extitif* ' •lent, qui Adamum,fi aduerfa forte valc tudinelaboraflct,aut Euâ mëftruo vCquot; xataiiï,talibus mails libcraflent.Sic amp;il* litempori,quod fuit ante Aefculapiff Verùm Deus non tam infidclircr, atque nos iudicamus,ommia diftribuit, née in ilia tempora medicinam diftuîit:qui me dicum ita crcauit,vt femper fucrint mc-diciihaud tarnen huiufmodi, qui Marc magnum conftiruerinr, quorumorigi-nem paucilfimis accipias.

Audiucrunt ex medicis à Dco fadis de viribus herbarum,lapidumque virtu tibus,vndc ip los cœlcftcm thcoricâ vir-tutum atq; morborum habere intclle-xerunt,qua:ipforum imaginationiadeo ^rmiter impreffa fuitgt;yt nihil penitus ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excideriç»

LIBER XENODoC. 147 cxcidcrit. Reliqui verb, qui à Deo non erant crcatiillorum fermonesamp; cxpcri meuta obferuarûr,ac ex ipfis pro fui in-genij capacitate amp;nbsp;imaginatione finxe-runt theoricamabfq; vlla probata phi-lofophia.Ad iftiufmodi fcripta fecontu lcrûtPlinius,Rafes, amp;nbsp;dufmodi reliqui. Quo autem m cdicina haberet formani ic rd ftatum,quotidiana experiëtia hoc cipalliu confuitatqs obduxit,vt deniq? nihil aliud fit,quam pidura quaedä à vêtis medicis defumpta,non fccus atque *niago ab homme vmo.

Siergobencuolcntiaamp; fidelitasDei ' immenfaamp;inefFabihs non fit adeovili Pendcnda:facilc hinc deprehenditurdp-liinr,medicin£c fundamentum non con ftituiffe tarn inconftans amp;nbsp;incertum, vt feriptores illud tradant, fumma cü in-conftantia,dubiofcmpcr in metu con-ftituti: fed potius cerriflime eolligimus, ntedicum crclccrc folhmin Dei volun^ tate,nonin Academiis;Hocnotatc.

Quemadmodum Deus ordinauit, vt ’gnis omnia prçfentia eófumat, ita mor ^us nihil aliud cft,quam rcs,quæfpcdat ^d ignem. Quac autem arsamp; theoricä

54-5 , THÏOPHR. PARAC requiritur ad ignë,vt ardeat?an non ipfc proprij laboris autor cft atq; tranfadorJ Sic quoque medicina cffe debet. Nam fundamentum medicina: non in cofitö eft, vtnos malta phantaflicc imagine-inur,quomodo hoe aut illud fiat amp;nbsp;cxi-ftat;fed verum medici fundametumno aliter eft pofitum,atq; fabri fcrrarij,qui folli bus inflat,nee amplius curat, quàm vt ferrum cedatiuævoluntati.Iraq; medicina nullum habet aliud fundamen-tum,quàm praedidum eft. Quodeumq; verb in ipfa ftatuitur prçter illud,id fimi le eft fabro,qui medico igni iuum cona* tur ferrum reddereignitum ,autcandc-Jis aptarcad cudcndum. Celcfacit qui-dem ferrum, quod cæcus quident iu-dicarct iatis eiTe praeparatum ad cuden-dum , incudi verb admotum fruftra tunditur , nee quicquam malleis ce-dit.Tale quoque fundamentum eftme-dicinæiftius magni maris ;Manifeftifli-meapparct, ipfos nugas amp;nbsp;impofturas tractarc,qui luis cÔmentarqs,ftudqs,lc-étionibus amp;canonibus conaturexince fo ftramine faginos carbones cfticerc,amp; queues ncgociünonfucccditjloco ftra mini»

LIBER XE NODOC. 24. Sgt; minis fœnum accipiut. In iftis omnibus quü nihil fit,quo etiâ tundendo mallco queat acus præparan : animaduertirc, fitalisftramineus ignis in aliqua religio ne defcriberctur,ingens mare magnum indeorirurum,amp; tarnen non fièrent inde carbones fagini. Quaproptcrobfer-nate,Deum fabro carbones dedifle ex iago,noncx ftraminefabarum. Eodem modoamp; nos medicicogitabimus, Dcü 1 Varias nobis medicinas creafle,quarum vna reliquis omnibus præftat, quemad-modum fagini carbones cundis ahis.

j Etquemadmodum ex vario igni eine-' res Hunt,ira quoque ex varqs herbis: at-' tarnen hæc per omnia non funt fimilia.

Siquidem cinercs mortem defignant. Sictiam perfuafus fueris,©mncm igne, 9ui cinercs efficit, efle in quouis ncgo-cioaptum amp;efficaccm : faber ferrarius tibidemonftrarct errorcm.FIamma au-tem eftignis,quilaborat.Ex hisomnib* collige virtutc ex igni prodirc, amp;in medicina morbos efle tanquam ferrû.Idco varbonib’ faginis oportet vti,amp; nÓ pul-1 tterib’ ineptis. Vndc eóftat,fieri pofie,vt

’Dûmes morbi,lt;juiin vno ptochodochio

ijo T H E o P H R. P A R A C.

cxiftuntjbreuiter tra6i:fturamp;: abfolusn-tur.Qjuis enim dieet, Deum nobis mul-tis verbis propoluiflc noftrasaffliftio-nes? NcmoiScdis agit omnia breuiter. lt;juiain cordibus noftrisipfemet inter-pres amp;nbsp;commentator cxiftit,modó nos verein tcxtii,hoc eft,in ipfa radice amp;nbsp;fun damento viuamns.Itaquc nobis medi-cinam breuem dcdit,non in longo ordi realijsqucfimilibus vt progrediamur. Cuiuscaufa eft hxc. Quomodo fingula tempora aliter arque aliter occurrant, nunc hoenune illo modo,aliud amp;nbsp;aliud inférant,iplc Dominus commêtatur amp;nbsp;cxplicat. Quis enim potent vere hïedi-cerc,vcterum regimina nunc effe obier nanda? Cxli tempora, conuerfiones, amp;nbsp;dementa demonftrant errores ipforii: imoteftanturfcqucntcm diem non efte fimilcm fuo prxccdcnti,nec aurora cre-pufculo.Ita diflïmilcs quoquc funt mor bi,qui nomina fua licet non mutent, tarnen commutantnaturam. Recepra,fine formulx veterum foils inferuiöt no-minibusrquia cum ipfis nominibus permanent,amp; non femutant.Non funt pro feftonominaipedanda, fed vera mor-■ boruin

LIBER XENODoC', S5l borumnatura.Optimè quidcm noui, ü veftroordincamp; modo pileer,hoe eft.cr' rem, vos iubilando cxclamaturos efle, Vbi funt illius arcana? Vbi eft ipfius cö-menratorïSieveritas avobis contemni ttir;diim interim nö animaducrtitis,vo$ etFeciflc morbos peiores acincurabiles, non aliter atque futor,qui rädern ex in-tegro bouis tergorc,nc pueri vnum cal-ceum potuit conficcrc.lfti practcrca fuc-ceflusmali veftrisquum fint ex doftri-nis,artibus amp;nbsp;authoribus orti,funt ipfis, non mihidedecori : quia vos me eoegi-ftis,ipforum prxfcripta amp;nbsp;ordincs fcqui. Ergo fccutus fum veftram dodrinam: arbitrabaripfosamp;vos me inuenturuni vetos,me autem erraffe. Curlatitarcm domi,qucmadmodum vos,amp;non perc-grinarer? Abfit illud malum procul à me, modo aliquid vclim in re medica præftarc.

Quo autem perueniam ad pradica, ' feiendu eft in omnibus chirurgicis mor bis curandis,duas efle naturas obfcruan das,nec prxter eas alia folicitc curanda, Ruid videlicet cholera, quid phlcgma, 1 quid fanguis, amp;nbsp;quid melancholia fit.

»51 THEO PH R. PA RAC.

NampcrDcum immortalem ,non eft verum in iftis fundamentum.Tu autem cogita,rem fc non aliter habere,ac fi ha* beres horturn,in quo feminaturus effes amaracum: vbinoncogerisfeire, quid choleraamp; quid phlcgma fit,vcrùmcon mittas terras femina,amp; mox crefcet her-ba:eodcm modó laborat amp;nbsp;medicina. Quod fi perfuafus fucris, contra calida frigidis efle vtendum, talcmque curain pnodefle contigcrit,nó aliter illudintcl-ligcs,acfi pluuia cadat in agrum, amp;nbsp;her-bæ poftca multùm crefcant. P4uuia illic non eft vcra incrementi caufa,fcd feme, ac vt pluuia iuuat fernen in producenda herbajta in hac quoquc facultate,frigi-da fernen medicinac contra calidaiuuat: fernen verb eft centrum fanitatis. Contraria ergo contrary's ft opponanturnô eft vcra cura. Etiam fi cnimpluat, amp;. ros cadat,ft tarnen fernen fanitatis non infit,omnis tuaordinatio fitfruftra,n5 aliter aefi plucrct, aut ros caderct in lignum vel in petram.In femineeft illud, quodhic maximum eft. Ergo non folli-citèinquiras,cur hoe aut illud fiat? quz caufa fit/)b quam hxc tes illud efheiat?

LIBER XENODC 253

amp; propter quid hoc arque aliud exiftat? Talia qui faciunt fimiles funt. dubitan* tibus amp;nbsp;incertis in fidc,quales funt Eth-nici amp;nbsp;Tetrici. Multi enim omnia natura abdita ftudet curiosè inquircre,qua-fiaudituri fint graminum incrementa, inter quos nullus reftè agit.Quianoftra rum virium non eftjtalia inueftigationc aflcqui:nec pofliimus quicquanihïc af-fequi prater ea, qua experientianobis fuppeditat:qua hercule apud pradiclo» non inucniuntur.Duæ(vt diximus)funt via curandi morbos chirurgicos, quaru altera curatur ilh morbi chirurgici, qui oceulrain corpore latitanr,altera fana-tiirexteriores.Horum difcrimëtalc ob-fcruandum eft:Quicquid acr contingit, diuerfurii êftab eo,quod aer non attin-git.Vnde fcquitur duplex mcdicina:alrc ra facile aerêfert,quaeft medicina mor borum chirurgorö, qui extrinfeci funt: altera inleruit morbis chirurgicis, ad quos acr non peruenit. Ideo notate, m c-dicum vltcrius non aflequi quiequam, prxterillud,quöd morbi chirurgici duo bus intcUigantur modis,quorum alter cft,qubd morbi intrinfccè in corpore

iu T H E 0 P H R. P A R A Cl

tnateriam fimilcm habcantextrinfecisj Quis autem intchora vnquam vidit ? V-bi,»Sc per quas infpexit partes? Nufquanl fane vllus honio. Propterea ineptus amp;nbsp;inutilis fermocft,quoafferunt ; Hoc eft ex licnc,hoc eft ex hepate. Qliû occulta rum rerû adeo fumus ignari ,amp; opinion numpcriti,quibus lolis nos confolari po(rumus:quid agêdû eft,vt ca, quæ lu b afpedii non cadL'it,curcntur?qnî perfpi-cillumimponcmusnafo?autquomodo furca traéiabimus,vt Rercorentur? Non ex dodrina Auicennx,Galeni Afiani,Aquot; ncrrois,amp;c.fedclcmens eft Deus, quod medicinæ illos tribuerit oculos,quibiis cernit ea,quænos non poflumus : qiix nos libenrervideremus, ea ipfins oculis obijeiuntur: quænobis peruidendaeiTe arbitramur,ea ipfi adfunt. Hæc ignomi-nia afficiunt nos amp;nbsp;noftros librosj quod non habcamuscam mcdicinam,cuiu9 interna feientia eft ex fcipfa,non ex no* bis,fcdconftituimus aliam medicinami cuius noticia eft ex nobis.Iânè fatis hçé vidctis?Nositaque non fanamus infir* mos,nee feientia corum rquæfpedant ad interiora corporis, medico eft aferb benda,

I I B É R X É N O D O e. 15? behda.veriim medicinæNam nihil prx^ ter nænias amp;nbsp;nugas garrit princeps ifte veterum incdicorum,dum choleramamp; melancholiam tradat. Similis profedo eft infpicienti oedufam ciftam,ac ima-' ginationc coniedanti inclufas efle vc-ftes;vbi autem aperiturinueuit effeha-uenam. Quemadmodum internus eft medicus fola medicina eircdebet,fic amp;nbsp;extemus eft medicus, qui eft fola medicina,quæ nullam habet rations phleg-matis,nec melancholiæ:fcd tanquam af borparualurgit ex terra, nulla iftorum habita ratione, fie illic amp;nbsp;medicina ab^ folnitfua. Inhis duobus modis medici officium eft, vt feiat medicinam ,quam non percipit fuo ex capite, fed ex Caba^ la,ex qua error cabalifticus ortus eft, amp;nbsp;garruh ifti originem duxerunt,qui Caba lam aliaque fimilia conferipferut. Huic ftindamcntoinnixi fuerut Aefculapius ^Hippocrates;Machaon quoq;mhoc coutritus eft. Quomodoautcmrcliqui veftri principes crefcant, aut in quo fua iecerint fundamenta,ipfimet apud vos perpendite.Extrahäc enim rdigionem nulla vnquam experiStia fuit,nee feien-

255 THHOPÄR. PARAC.

tiarcrum occiilrarûeft habita. Vosve-ró,óPlini amp;nbsp;Diolt;condcs,dcpictæ ediJ iordes.

Curaigitur (vt prædiximns) amp;nbsp;medicina talis eft,quæ in morbis chirurgien hominem intrinfecè intuetur, cuius lex herbas hic pono,quarü tres iunt inter-norum,amp;tres externorum, quæ noftra anatomiam obferuant, amp;nbsp;curationem præftant.In curandoautë hæc precepta • notate, Quiequid interno chirurgico infcdum cftmorbo,ne extrinfecè fufei-piatis curandum:hoc eft, nihil extrinfecè fanabitis, ni li intus curatum fucrit,'^ Etomniaquidem externe curam admit tunt,nifi ea quz communicant cum internis, nihil veró fanateextrinfecè,nifi externa. Qua decaula diligenter obler-uatc hanc progreffionem.

Accipitemcdicinam,qua:rpcdatad interiora, ac adminiftrate tanquam ci-bum amp;nbsp;potum,doncc gger fanctur.Om-nis cibus amp;nbsp;potusjeu quodcumque dii-Ól:oriumfuerir,tranfirin nutrimentunt infirmi.In nutriméto autem illo latitat mcdicina.Sic in nutrimento fit fanatio, qua gignit carnem amp;. fanitatem. Ergo

fru-

LIBBR. XKNoDoC^ ®57 fruftralaboratis, qui ftudetis medicina in his chirurgicis morbis per fedes vna cumftercore etfcere,amp;medicinamin i* pfismorbis ànutrimentisfeparare: Iftc eft error. Optarim vos in vcra curandi rationecrcfccrc,vartjsq; raodis perpen-dcre nunc hoe nunc ill ud.Quamuis vc» rear ne ad hanc rem non magis apti fi-ris, atque alpina vaccaad fcaias afcen* dendas.

Interiores iraque propofit^ medici* næherbæ(tint très, Sophia, Serpentina amp;Pcrfa,Pondera earum lu tui debent eX ftomachi appetitu,acrationefitis natu-ræ:vt fit aqualitas ,quo alterumfoueaC acrecrect alterum.

Exteriores item tres funt, Confoli-da,Mucilago,amp; Mcrcurialis. Confolida applicabis crudam, frigida aqua lotam, ac fines applicatam putrefieriieodemqt deinde modo renoues, ac in finem per-* \ feneres. Confimiliquoqucrationead.! ! miniftres mucilaginem,itidcraque Mee curialem,cuius radices abqcias,alqsquc nullis reb® vtaris,ncc fis follicitus. Agea pcrinde,vt rufticus,qui feminibus in ar.« uumproiçttis^difççdit, ociofusq; dein-*

ayS T H E 0 P H R. P A R A C lt;cps in vtramque aurcm dormit.

TRACTATIO TERTIA.’

r Vum itaquc cibi amp;nbsp;potus ratio nihil profit, licet plu ri muni ipfi ^-^tribuatur,amp; fex iftas res naturales amp;nö naturales adcomagnifaciant medici, vt cas fere mediam partem totius curationis cfleflatuant: vos animaduer titc,ipfos toto (quod dici folet) coelo a-bcrrarc,amp; femctipfos proderc,acmani' fcftèdeclarare, fenulla morborumco-gnitione cfie præditos : quód videlicet arbitrentiir,imo non folùm patent, fed etiamferió aireuerent,in omnibus ne* ccflarió morbis talem diçtam requiri. Vos autem noueritis, earn ncquaquain effe neceflariam, amp;nbsp;quatuor morbi par-tesneque diætam , neque regimen ali-mentorum requirere vel curare: cuiuf-moditarnen ifti in his chirurgicis mor-bis curandis praefcribunt, quos rationc cibiamp;potus conanturlanare, amp;ad fex res naturales deduccre,amp;c.qur omnia vanafunt,ac fruftra fint. Proptcreavos omncs,qui in hofpitali dccum bitis, ad-*

moneo

LIBER XEMoDOC. 359 monco, ne vHo modo, fichirurgicisla^ bofaueritis morbis,perfuafi, iftos fcqua mini duces in ordinc amp;nbsp;obfcruationes fcx return naturalium.Quin etiam ü in-fpiciantvrinam, amp;nbsp;pulfrmtadu obfcr-ucnr,vos tarnen ipfis fidem ne habeatis. , Nihil enim corum,qui vobis vtilia amp;nc ccffaria funt,cognofccrc exqs poflunt: Ifta eó folummodo agunt, vt vos à vcri-tatis luminc abducant in tencbras,ac fpcicm vcritatis obrjciat,quó vos cdatis ac bibatis pro ipforum arbirrio,amp; fic vi-dcanturaliquidpræftare,habcantquea-bqucm ignorantiæ fuæ in medicina prx tcxtum.

Cum itaquemorbi chirurgici non curenturpcreas res, non opus cftquic-quarnamplius hïc deqs rcfcrre:hoc ta^ mcnvnicumncccffarió vobis iudican-' dumreftat,quarn ob caufam nihil pro-hnt.Summum iftorum, qui cas res natu rales amp;nbsp;non naturales probant,argumê. turn eft,ægrum,fi{quidcm comedat amp;nbsp;bibat multû augcrcluos fluxus,amp;quan to magis cos auxerit,tanto magis quoqj morbum crcfcere. Quæ cumita fint» medico duplicem curam efle inftituen*

r 2

X6O THEOPMR. PARAC,

dam,alteram quidcm per abftinentiam, alteram vcró per medicinam, Quiana-turaliterac facile qui vnus ctiam ai^rP gaintclligit, multum potado fluxus gi-gm,modicfl vcró bibere effe vtile amp;nbsp;borium. Ad hæc vobis hoe modo refpon-'deo: Medicinam non ex captu atquciu-« diciorufl-icani famuli effeadminiftran* dam, fed potius co modo, quo longé i* fttus captum excedit,videlicet,ca vt pro priaamp; innatavirtutc per fe morboSchi rurgicos,tam intrinfecc,quàm extrinfe* cè curct. Hxc itaque fi vera exiftat cura-di ratio, quæ tota eft fita in medicina: cur medicus confugcret ad rationem c-dcndiamp; bibendij medicina per propria naturam fanante? Nam talis curafepa-rat fuperfluum cibum amp;nbsp;potum à fc amp;nbsp;cx fua anatomia: occludit amp;nbsp;obftruit ijs aditus omnes impediendi naturam, ipiaqueinterim fuas opcrationes con-tinuèperficit,necünit potum nirnium fuos malos præftare effedus, fed tranf-mittiteum in veficam,aliaqueloca amp;nbsp;feceifus ad exitum. Siquidem tam effi-caxeftmedicina,vtin fua anatomia nii-Ipiam fluxus accedere permittat: Vos autem

LIBER XENo^ÖC. 2«î autempoffe probare, fluxus vehementer in vobis abundare,vobisquenoccre, concedo facilè.Nam amp;nbsp;mihi idem eue* pit,vcftro fi quando agarn modo-Caufa in promptu efi: Indicio enim id eft vera medicinam nö adeire.Si enim verft me-lt;dicinæ fundamêtum efl^tprxfens.haud filud fieret,fed ab intcrioribus incipien-do omnia fanarctvfqiad extremas lo-Cüftas:Quicquid verb ex cibo amp;nbsp;potu a-bundareqpcr fuos meatus exiret. Quod Vobis in veftraimbecilli medicina non fit:quia non eft vera. Si ergo non valet, quomodo poteftis curare infirmes fub* trahendo potum?Sanatis quidem,at nÖ Verè, vt fanitas fit firma amp;nbsp;conftans, co quódveramedicina vobis défit :Vndc vno aliquo fortuite hauftu tota peUi-tur acrumpitur.

In aliquibus tamé,qumam cibi amp;nbsp;po* tus fintfalubres aut infalubres nonne-gligendum eft. Carnes nonnullx,qnas comedimus, funtfimiles humanae car-nbvt eft porcorum.Qui edendo amp;nbsp;bibe-do fi perinde implcrcntur,atquc nes ho mines,poflent in omnes etiam morbos hominum inciderc. Cxterum quianon r gt;

aól THE OP H R. PARAC.

comcdunt ac bibunt täquam homincfc fed in iftis pundis Deus cos feparauit.i-taquenecinciduntin crapulac morbos. Atnihilominus cœlo funt fubiedi,vn-dein pcftê,ant braces ,amp; pleurifim,ah3# que apoftemata incidunt. Hominibus ïtaquefimiles in iftis quum fint,dcbcnt criam ijs ca folum de caufa prohiberi, fi videlicet poreus is à natura habucrit fluxum,tanquam homo,vndcne cundë iterum poftet gignercin hominc,abfti-nendum eftab eins carnibus:alia verb nulla de caufa débet prohiberi:arquc c-tiam nifi medicus probè nouerit fucm talem cfte,vt hominis fanum amp;nbsp;integrii corpus denuo inquinarct.Hoc fi nó fuc-ritduilla caro nihil obcft,ctiam corpori infirmo laboranti morbis chirurgicis. Quarc fcquitur ordi nem amp;nbsp;obferuatio-nem aepotus eôfolùm fpcdarc,vtnon modó fuillæ carnes ,verùm amp;nbsp;aliæ om-nes ea natura accidentihusque præditç finterga hominücorpus, quibus illud conferuent non noccant. Quod fi cœlû ipfis morbum aliqucm imprimât, ifta profedó fpcrmatica gencrationc idem morbus corpori humano coniungitur, acci-

UBER. XEWODoC- 261 « cibus ille anthraeê amp;nbsp;peftem fequen-' tibus Umporibus excitât,quae altera eft caufaiftorummorbor0,vt inlibris me* dicinac notator.

Hæc igitur dida eft caufa,ob quam cibus eft prohibendus, amp;nbsp;ex qua cogno-lcendu,quifnam prohibcri debeat. Non . certèiliud fitexhbrorum praeferiptOjve turn intelligcntia aftrorum, qua debcs effeinftrudus, quo folum caput tuum fit tibi codex,amp; adeo fis dodus ,vt om-lies mortuos fcriptorcs excédas , nee quicquam hie tibi defit-Vehementer e-nim contra naturam eft, mcdicum prç-ficriberc ra tionem vidus,ac iubcrc. Hoc cdc,illud bibe,ab co abftinc,idquc varqa inodis;qui ignorât Aftronomia, ex quo fundameto hæc obfecro ordinabitJquS principia non inteiligat,cx quibus vera feientia promanat?Tandcm in conclu^ fione amp;huacerrorcm notate, qui apud medicos in vfu eft pratter iamdidum» quem ipfi introducunt- Eft autem talis: Aliud prohibent,aliud conccdunt, non aliter atque fi homo quercinum iignó loco fagini ponat in ignem ,ncfciuntqï quid tradcnt.Quoticfcumquc ignorât

ft« T HE o P HR. P AR AC.

quidprohibere autconccdcrc debeant, eöfugiunt ad bilancem in officinä mer' catoriam, hoc eft , iubent abftinere à ci-bo amp;nbsp;poturdihii certius eo habent.Qui-cumque cnim nihil bibunt,qs potus no obeft.Non animaduertunt,medicinam • lie non efle admirnftrandajcdin eo co* tra mcdicinam agât. Cæterùm qui rein non inteUigit, in ca traûatidaanimi fui captura fequi cogitur. Etiam fi verb intelligant fe non redè faccre, tarnen multa ipfis funt fimulanda ac diflimu' landa coram hom.inibus,vt fucum face re,ac elcgantioremquâdam fpeciem rei obtenderc polTint, Verus fit regiminis ordo , amp;nbsp;bibantomnes quantum libeh abfque corporis amp;regiminis detrimen-to:abfque vera medicina, quocumque modo fiat, damnum inferet.

Deinde aliud præceptum aeris tradi' tis,quemiudicatisinfirrao falubrë aut infalubrem : attamen hîc volentes cogi mini fateri aerem nunquam fanafleho' minera.Quod fi verft eft,non debet medicus ipfum prohibere aut concederc. In chtrurgicis morbis peruerfa eft con-luctudo dcpiKCCptiq cxcludcndi acre, qubd

tlBÏRXENODoC. lóï quod naturale fitacrem expell ere,ac re* centem attrahere. Liber igitur m quatuor plagis aereffe debet, ne aer egref-fus itcrum ingrediatur,nec commifcea-tur propter vapotarq anguftiä,qua ite* turn coadus ingreditur. Venenum exit, maius regreditur, dum ad interiora re-» pellitur.Ex his fequuntur varq ac multi peftilentialcs alqquc morbi, qui domu ! aliquam fi inuadant,cam omnibus fpo-i liant hominibus.Non certè morbus tol leret omnes homines,qui domum inco lunt,nifiaerinclufuscfl'ct. HinccoUigi* te,maximo veneno vos a:gros inficere, dum includitis ipfos ac venenum fimul cumipfis.Siinfluentiaipfos,quoi folc-1 tb in ptochodochiorüvel fimilium io-corum vaporarqs coniungere, lscdat,o-twnes ordine modutur, dum influentia perreuolutionem fuas operationcsab-loluit.lllud redéne fit curare, an contra rium,vos ipfi indicate. Veram fi habere tismedicinam curâdi chirurgicos mor* bos,nö includerctis aerem. Sin veró natura ita fit affeda, amp;nbsp;fic iuuetur, vt no-lit à noftroaerecingi, aut contineri intra eurem,dccct quoq; cam fic ordinal

366 THE OH P R4 P A RAC.

rc,vt acr amp;nbsp;os fimul liberu habcant coC' lum,amp; rcliquum corporis tcgatur. Hoc modo igitur agendum eft a ere,licet plu rimi veftrum inhatreant acris falubrita-tiacinfalubritati,quöhabcatis acrem bonum Addirisquoque acrem aliquan do magis infedum effe veneno , quàm aliquädo,quod manifeftifllmèin pcrio-dicis anni amp;prógnofticis morbis ftgni* ficatur amp;probatur;quamuisilla proba-tio nihil veri habeat, Quia Aftronomus hïc ludit vo5,ac veftram,optimi dodiUi' inique dodores,fapiëriam ridet. Quod fi autem aer vnquam caufa talis foret, hoc animaducrtitc:morbus fi ex acre gi gnatur,quod veftrum eftfundamëtuni» fanitas quoqi orictur ex acre, nee quiC' quàm agetur absqu c ifto aerc-Chirurgi-cavcróacgritudonóducit originem ex aerc.Qiaarc patefit hïc error, quia aer in morbis nihil agit,nee cöponit,nec fran-git. Quiequidvenenofi ad interioraamp; abdita ingrcditur,non cflicit chirurgien morbumgt;fed alium gignit.

Alius adhuc error cxiftit,qui pripri,licet fatis magno amp;nbsp;craflb, tarnen etiam jar cft. Quod fi cura amp;nbsp;fanitatis reftiru-rio

LIBER XENODOC. 267 tio aUigata effet neceffariö amp;nbsp;cohærcret ieri, oportet vos fæpè per integrum annum, aliquädo etiam duos vnà cum in* I firmocxpedlarc, donee bonus acr veni-i ret,quod cœlum no poffit ipfi quotidic bonu tribuerc.Intcrea xgroti moreren-tur.Quin ctiamfi bonus aer perinfluen tiam cffct,vos tarnen no eftis tales aftro nomi,vt intelligerctis,nec agnofccrctis, Vtrum bonus effet necnc,quid effetis a-ûuriîSolito more. Nihil fane boni lo-quimini de re, cuius fonusquidemeft magnus, fed verus eius fonitus eft in-feitia.

Similiter inheretis fomnis,vigilqs,ina nitioni amp;nbsp;rcpletioni,motui amp;nbsp;quicti, læ-ticiç amp;nbsp;triftitiç,amp;c.Quid anneditis mor bis chirurgicis adeo inutiles res? Qux morbis dum nihil trahunt nee adimut, vos in remedica veftram proditis igno-rantiam. Annoneonfolidainfirmum fanat,fiue rideat,fiuc lachrimetur? Siqui dem nee rifus,nec fletus morbos curat, nee inference etiam morbi locü often* dit.Digredcmini ac praetextum quçritis, dumdicitis,Rcpletus eft melancholia, qux impedit omnes bonas medicinas.

268 T H E 0 P « R. P A R A C.

Talia funt impoftorum verba. Eodc mo do negociü fe habet cum motuamp; quie- j te.Putafneipfum fibinon conceflurum requiem? nee propterea polie curariï Quid vobis in mentem venit, quód ta- , ha tämagni faciatis? Décimas tribuitis ex fœnieulo amp;nbsp;fylueftri cumino,quçau-tem hint ncceflaria obliuioni tradidi-liis:rutticorum vt habet prouerbiö,po* heriora i^ obfeoena digitis fricatis, paruis amp;nbsp;vilibus immcrfi, maiora non intcl iigitis.Si hominibus magna oftetatis ac fumos venditis, quó «himentvos all-quid praeftitifle,ac iabores amp;nbsp;molcftias fufccpifle,quamnis inutiliter : artis pro-feftó parum aut nihil adhibuiftis, quod ipfa rcs déclarât.Nam çgrotos ita perdi-tis, vt poftea bonam valetudincm non tecuperent. Hisnunc conclufumvolo, ordinem ac regimen in morbis chirur-gicisnondebereadhiberi, ac paucis vt abfoluamJnfirmo concedetur ifta infti tucre pro hia prudentia amp;nbsp;experientia, qua: ipfum docet quid vitare debeat,amp; quid non-Deus mihipetenti foclicemfi concédât rucccflum,de regimine fex na turalium rerum per caufas plenihimè quate-

LIBER. XENODCJ Ï«9 quatenus cognitu ncccflarix ac vtiles fint,explicabo.Hoc autcm loco morbos ptochodochicos folùm indicaui, vt infirm! fint fui doctores. Qm dccum-bunt morbis chirurgicis,nec doctori, nee regimini fubiefti funt. Qnia dodo* res ignorant ,vtrïïm vera loquantur, an filfa.

TRACTATIO QJARTA.

Aepc quoque accidit ( veluti non fo Vlumhic, verumamp; multis alqs locis ^•'indicamus)vt ex morbis morbi oriâ-tur,qui nö fièrent,nifi ægritudines,quaî ipforum funt caufe,praecederent. (^nare hoc loco decreui (quad iftiufmodi morbinon eadem,qua alq,medicina cu rentur) modoamp; progreifione peculiari ipforum curationemtraótare.Ifii morbi quum naturalibus fimiles efle videätur, amp;nbsp;reuera tarnen fi miles non fint, facile mediciscontingit,vt eadem in iftis cu-tandis medicina vtantuf,quae ad natura les,quarum fpecie rcfcrunt,(pcüat,quia funt naturæ monftra- Quemadmoduna enim natura habet montra imaginis amp;

tyo THEO PH R. PA RAC.

fpecici,ita quoque moftra habet formae acnaturae.Sic gibbus monftrumeft na-turæ,amp; fatuus cft monftrum narurx: alter in imagine,alter in occultis. Quod H ergo morbi, qui folent appellari mon-ftra,nafcantur, obferuate ex tah funda-mëto veram morborum effe originem cognofcëdam,quod veri amp;primi morbi alios in corpore taquam fuos frudus gignant,qui deberent tranfire in natura les imagines, dédiant autem in móftra: non aliter atq; virtus naturalis,quæcar-nes gignit,quoties aberrat amp;nbsp;à fua difce dit anatomia,crefcunt fungi,quiaeadc caufafimilcsfuntipfis materijs, ex qui-bus creucrunt. Quoniam illic cft mon-ftrum, quod ex parte corpori fimile cft naturali,vnde prouenit.

Cæterùm hoc loco indicate volo, ta-ha monftra,morbosquc contra naturae ordinem,nafci nimirû duobus modis: naturalitcr per proprium errorc,amp;contra naturam errando:de quorum poftre ftremis hïc fcribam. Originem hidu-cuntex-erroreamp; ignorantia medicinx, quaehominum temeritate eiulmodicf-ficit,veraquc caufa iftorum exiftit.Qua-proptec

LTBBR XEHODOC. 271 proptetcr ctiam notate morbos contra naturam ortos amp;nbsp;in fcquëtibus defcri-ptos, quioriuntur ex medicina amp;nbsp;alqs morbis : De rcliquis vero tractatur allo loco.

Hac ex caufa fiant vcrruc«,n3cui,mo-ii,caro luxurians amp;nbsp;fuperflua, cm phyto, curuaamp; diftorta membra, exulccratio carnis, tumor crurium, aliaque fimilia, atque ctiam multa,qua:nondum inno-tucrunt. Nam ex adeo inepta medicina, quadoftores,amp; magifter, cumalijs va-gantibus fa:pe vtuntur,nö mirum force, longs plures gigni morbos:attamë quo niam venenofa (üa medicina infirmos itainficiunt,vt perçant,non poffunt o-mnesmorbi adfinem fuum peruenire: ’ alioqui longe plures monftruofi repe-tirentur morbi,quàm hadenus inucuti fint.

Quum itaquealia morborum mon-fira alias requirät medicinas, pratter cas dcquibusdiximus: hïc difcite vos non debere ordinëmedicinae obfcruarc,fed ilias vias ingrcdiartesquclequi:hoccft, Vbi morbos fuftuleritis,acrcliquavobis fithuiufmodi cxercitatio, vt ordiijcm

. 27i THEOPHB. PARAÖ obfcruetis. Nullus enim medicorum d^ his morbisfcripfit,quöd eos femper P gnorarintrautfi aliquam fortè fimilitu-dinem talis morbi attigcrint, medicina! tarnen imperiti amp;nbsp;ignari fuerunt : id eft, artes defcripfcrunt,qLias nunquam pro barunt.Et vos cas probatas efle an nè x-ftimabitis? casque veftrum ponere fun* damentum placebit, quibus ipfi innitê-tes funt fubmerfi?

Noua ergo medicina quü bic requi-tatur, amp;nbsp;fcriptoribus prifcisnullafidcs fit habenda,nö mihi vitio vcrtetis,quöd vos nihili faciam,ac inutiles £Eftim£,qui melioranon vultis difcerenec exerce-rc,quam hadenus feciftis. Theorieam amp;; rationes hoe loco omitto,quod eain altera parte Ptochodochq tradantur. Qitæ veró vtilia funt in pradica Chirur-giæ vobis propono fpedandaA vobis n qux aliter occurrant in cxercëdo.quàm mihi,cxperientia vt ad veram euradi ra-tionemiHa referatis. Neconfidatis vul-girumoribusac famæde vobis fparfx, quafiveftraintclligentiaveftrüqueoffi-ciumiftis redè fint excufata.Semper au tem ncceflario debetis difcerc.Nullus e-nim

LIBER XENODOC. 275 nimmagiftcmec dodor medicinae exiftit,quinöquotidiana exercitatione fit promptior amp;nbsp;expedition Sunt aliquot hîccâutelxjquæ vobis proponam,amp;ex-perientiæ vcriquc modi exercendi, quae amp;notabitis amp;invfum deduectis, quo peritè tales morbos pofiitis traólare, ac lanarc,pcritiquefitis medici,non quidc invnoaliquocurando morbo,fed amp;nbsp;in alqs omnibus.Quia medicus non confi-ftit in vno. Quod fi vnum duntaxat no-uerit curare, incertiftimus eft, Óc mim-fter fortunaE,non medicus.

CAVTELAE ET MODI EX-ercendi praxim in morbis hofpitalitijs.

^VnthÏc cautdae aliquot needTario ^obferuandac,dc quibns tamë hoc lo-^co non conuenit multa fcribere, eó quódmedici, quibus hofpitalia comit-tuntur, arque etiam alq qui morbos, fufeipiunt curandos,non tâta experien-tia,nccintelligentia fint præditi,quanta adhasintelligendas requiritur. Àegro-tisautemvt fans fiat,amp; multis inanib*

374 T H B 0 P H R. P A R A C. verbis ne fufpendantur ac obtudantur^ feiendum eft,in fcquenti ordine curandi,omnes cautioncs,folicitudines,amp; me tus ira accurate obferuata efl'e,vt is om-ninohuiufmodi infirmis communica-ri debeatân quo profedo longé plus cf-ficaciæ amp;nbsp;virtutis exiftit,quàtn in tota i-ftorumarte. Ordoautemamp; modus eft parui fumptus,facilis amp;fimplex: praepa-ratio amp;nbsp;adminiftatio cft tanquam po-tionisvulnerum. Vnus quidem cft or-do,quiintresmodos diuiditur,qui nihil aliud docct, quant morbum tripli-cem»Medicinaigitur morboruum dun taxattriplicem quü indicet, plurcs hïc noncogimur obferuare. Debet autem quifquehïc caufas fcirc, ob quas medicina folùm tria morborum genera effi-ciat.Ego illas non doceo,quód hoc loco decreuerim potius pradicam tradcre, quam morborum caufas. Ne tarnen ex omittantur amp;nbsp;ignorentur,libcllum Aco rinum confcripfi,in quo caufæiftiufmo di copiosc funt explicarx, nö folùm hums ordinis,vcrùm amp;nbsp;dcalijs fimplicibus plura inceptafunt. Caufis itaqucnunc omiffis, neccffarió difcenda funt trium ifto-

LIBER X E N 0 D o C? 27$ ïftorum generum figna, quibus hïc vos medicos admonitos velim,vt propria iniudicandisægroiis iudiciumdepona» tis,amp; apprehendatis vobis hæc (igna. i Omnia vitia calida vrentia amp;nbsp;rubore cinâa^cum venarum turaorc,inquacu-que corporis parte fuerint, ynius funt medicinx.

ii Quxcumque vrunt acdolent,nee venarum tumorem coniundum ha-bent,ncc rubore cinda funt,vnius quo-que generis funt,quod nobis fccundutu appeUatur.

m Qupeumque exuicerata fluxus,amp;«.' habent, funtquoque omnia vnius generis.

luxta hxc tria indicate amp;nbsp;adminiftratc medicinam.

Adprimum genus curandum acci-pitc Saniculam ; Ad fecundum centau-reamradtertium veró Pyrulam Sylua-* nam.Harum trium vnusamp;idem eft ad-miniftrationis ordo:qui ralis eft, qualis eflclolct in potionibus vulnerum prx-parandis hoc modo:

Recipe faniculæfvq.fs.coquas in quinque menfuris,hoc cft,circitcr lib.xv. bo-» f a

276 T H E O P H R. P A R AC.

nivini,donee quinta pars abfumatut, coquendo. Ex hoevino destanquâvul-ncrato ad bibendum inane amp;nbsp;vefperi: obfernes quoridianas operationes amp;nbsp;virtutes. Sût autem virtutcs hx tibi no-tandx:Herbxiïlx vulnerariæ.ab inters nis incipiunt corpus fanare,acinde pro-grediuntur ad exteriora : inferiores Buxus cxpellunt,curant amp;nbsp;expurgant.Nam in ipfis ineft virfus,quam hadenus om-nes ignorarunt medici.

Curationem interna fic progredientem ad exteriora iuuabis cxtrinfecè:hoc i eft.codë vino partes dolëtes laua, prout quotidiana experientia requirit amp;nbsp;do-cet,paru videlicet aut multü medicinX adhibëdo. Sic amp;nbsp;extrinfecè adhibitame dicinafuoita officio fungitur,vt omnia intcriora amp;nbsp;exteriora fmiul redèfanent.

, Prxtereaconfuetü acvtilc efficarun- lt;nbsp;dem herbarum pulueres accipcrc, ac partibus male affedis inipergtre. Hoc modo fufficientem habcbis medicinam in fanandis omnibus morbis qui vngen do/umigando, lauando,amp; vfu guaiaci, amp;c.vnquam curantur. Ne autem tçdio afficiammi,nihil amplius de iftis feribâ, । idltlJU !

LIBER XENODO'C. 277 folùm vos nue admoniros velim,vt hæc vobis lint cordi. Operæprecium quoq5, foret, autumni tempore, illis herbis im-politis mufto,vinum cardonium coficc re,tanquam ab(ynthite,aut faluiæ,quod invtendocommodius eft codo.

Quod fl mixta occurrerint gencra,amp; ignoraucris cuiufnain fit generis viriû, Vtêris haccompofitione, fient verba amp;nbsp;ordo indicant,videlicet. Recipe centaureæ,

Pyrolæanam.q.

hinniculæ longions ^.iq.

Coquantur vt fupràin quinque vini mê furis, amp;nbsp;fequere ordincm modo taditû.

Hifcæ alias herbas fl addendas puta* ucris, vt ægrimoniam, confolidam fara-cenicam, aliasque fimiles, eures vt très priores rcliquis in pondéré quadruplo præualcât.Etilludnota, omnes herbas, quævulneribus profunt,hrc vtiles fore, amp;iftarum omnium Germanicum cycla men præftantiflîmam effe.

Sunt ctiâ aliqua prçelara per aquas dcftillatas inuenta, vtherbavumdigno-rum*,tartari, amp;multorum quoque mi-neralium,quac mirabilcs virtutes in ta-f ï

278 THEOPHR. PARAC.

libus morbis curandis habent. Iftaoni' nia temporis Iticceflu parefient,ac expe rientia veræ artis in lueem prorumpét. Hæc fcripta memoriç mandate propter infirmos : perpendite magnum iudieiü» illud.quod in his habcturNequcquain pefdas:naturamneoffendas:res melio-xes effieiasmullam verb lædas. Quint ’ foelix eft medicus,qui nihil in peius con-uertit,amp; adMonitioncs fufeipir.Cauetc ne dccipiant vos inordinate,doótrinaamp; experientia carentes, progreffiones amp;nbsp;praeceptiones, quas pcrucrliamp; prorfus imperiti defcripfcrunt, vt Landfrancus, Guido,Bartabalia,Rogcrius,Theodori-lt;us,amp;c.ac multis varrjsque modis fallax ygonis praftica, altjque complûtes, qui Chirurgiä fcripferut:qui magno iudicio funt legendi,vt amp;nbsp;Auicenæ ac Galenili' ■ bri,cx quibus maximi errores nati fünf. '

Sint vobis hïc femper exeplo infirnti mala enra pcrditi:ratiocinando ipfi col-Jigite,fcriptorüfundamentü amp;experiê^ tiant non efle vera amp;nbsp;bona, quu dunta^ xatinteritü cfliciat, Hæc mea feriptaæ-grotantiû iudicio cömitto, quorü tefti-ntonium de meis lucubrationibus ex/ pedabo. ' fwis. ~ AVRE0-- ï

279

ÂVREOLI THEO^ PHRASTI PARACELS! VIRI I^OCTISSIMI EXPERTISSIMIQVS Vtriufquemcdicinx doftoris,dc Balneis über vnus.In quocontinentur fcx egre--^iæ traétationcs deThermis ,quæ tara diuitibus,quàm paupenbus vtiies ac neceffariæ funt,quibus tra-ditur.

Vnde h te cafeant^^c aü« aqu^efri^eant. ynde yirtutes ejßcacesJôrtiantur’.

Ip/Âs ex^/oào ten-efiri crefiere, tan^imm hw» ^aj^ ayèore^Jûo ex/èmine:

Quoi modis hommes i/fßs yü ^ueant.* i^'therhte fin^ulù conueniant thermut Q^ositi morbos fin^ulte a^ant. t/inemineyn^uarn tanta diligentia,tarn yerù ex canßs,aut adeo y tiles ae/crifgt;tlt;e.Namhic yera ars hydromantica deßribitur.

Caf}^ L

BNtc omniahîc caufas thermarum traditurus, dico prî mam caufarn effe fepara-tionem.Quo autem omnia verb exfundamento dedu-

280 T H E 0 ? H R. PARAC.

cantur,primo fcicndum,quid fcparatio. Scparario autë cft operario, quæ difiun-git duas coniundasvirtnteSjamp;vtramq; infuam propriam deducit potentiam: non aliter aefi lignum findatur per medium : nifi quod exemplum hoc fitfub-ftantiæ,non virtutis.Atramen vt lignum docet in fubftantia fieri fcparationcm partiumâta hîc intclligédum cft de vir-tutib’.Rcs hîc Icparationc diftinôç funt frigus amp;nbsp;calorqniacalor amp;frigus, fingu latranfiueruntfuas invirtutes. Inprin-cipio enini iftarum rerum fuit tempC'^ ramentum iftarum.Et quemadmodum omne temperamentum neceflatiocon ftatexmixtura duorum contrariorum, ira amp;nbsp;hîc ea intelligimus,quarnunctra-â;antur: qux tali fimilitudine fiunt ma-nifeftiora;Aqua calida amp;nbsp;frigida fi con-fundantur,compofitum dicitur tepera-mcntû:Scparatio autë cft diftinûio rur-fum calidi à frigido,amp; frigidi àcalido. Quod verb caloramp; frigus artificiofaeô-mutatione excitatareperiantur,quære-deunt (ponte in priftinas virtutes,nö eft caula contradicendi hifcc noftris. Nam fcparatio, de quahîc loquor amp;traâo,

de B A LN EI s. 281 eft firmarum amp;nbsp;conftantium virtutum, qux ex ipfa natiuitatc feu ortu infitx funt, amp;nbsp;no ex commutationc origincm fumunr.

Caput II.

Ationcsautem harcintclligêdi hoc jv modo accipivelimmoncflcæqua* * Vc pondus in omnibus thermis, ve* luti exemplum præcedens indicat, fed ^liasthermas execderc alias vno gradu coloris aut frigo ris,quod etiam fitinca-lundem complurium quantitate. Nee etiam reparations ealorisafrigore, aut higoris acaloreadeoficri accurate con ’^endo, quinvtrinque feinuicem nexu quodam complelt;^antur,quinon admit fitjVtcalorautfrigusfummo fit in gra-‘Ju,quern à natura habet- Hane igitur inixturam in principio rerufuifle qua nemo poflit negate: multo minus ifto' rum duorum fcparationem:quç cùm ex caufis prxdidis,tum fcquentibus exem-plis demonftrantur. Qnia in principio, ^ute feparationem, dies amp;nox vna res: Sol amp;Luna,vna res;Acftasamp; hycms,Vnt

f 5

282 THEOPHR. P AR AC.

res: mctalla omnia in vno fuerunt cop pore:frudus omnesin vno feminc:ficamp;: omnesgenerationesinvno. Ex quibus confcquitur,n diesamp; nox potetia folum fucrint,donee eorum fieret feparatio:ç-ftas item amp;nbsp;hyems invna temperie vfq; ad reparationem caloris amp;nbsp;frigoris: nee nöSol amp;Lunavfque ad feparationem, qua diftinfta funt,hec in albü, illein ru-bcum,vnutM fuerint luminare : etia ea-dem potentia amp;nbsp;forma calidas aquas amp;nbsp;frigidas fuiffe mixtas,ac deinde modó diftavirtutefeparatas. Quid enim tem-peratum cxiftit,quod non fit calidum amp;nbsp;ffigidumJQuapropter iftiufmodi aqux calidæamp;frigidævnàcum Soleamp;Luna, die ac nodè,aEftate amp;nbsp;hyeme, perpetuo abfqucomniinteritupermanebunt. Et vt luminaria,a:ftas amp;nbsp;hyems,amp;c.necefl3 riofuntdiftindarita quoque nÖ minus neceflarib aquafrigida à calida,amp; cali-da à frigida feparata cft,amp; vnaquæq; fuu in ordincm redada, veluti amp;alix res omnes in ordinem di-ftributzfunt.

BAL NEIS, Z83 Caput III.

EX his coUigitur null as res, quandiu in tcmperamcnto,hoc eft, in corpo remixto amp;compofito exiftunt,ante feparationem ,fuas vires poftehabe-re.Hac de caufa nunc Luna fuas vires fc-paratas habet,amp; Sol fuas:Sic quoque x-ftas amp;nbsp;hycms,dies amp;nbsp;noétes,lingulafuas proprias poffidcnt.Talis ordinis fepara--tiocaufaeft, qua debebant fingula ad fuas vires amp;nbsp;facultates pcrucnirc. Ex i-ftiufmodi ordine non folùm ea,quç nue traftamus, fed amp;nbsp;ornnes aliæ res adeptç funt fuas vires. Vnde fequitur exemplu funilitudinis.Qucmadmodum ordo tri butus eft fru(ftibus,qui omnes in vnofc nainefuerunt,amp;nunc funt feparatidta bic quoque thermae, amp;nbsp;frigidæ aquæ fe habent. Sicut enimnunepomaaliaque ex téperatura feperata crefcunt:fic quoque non folùm poflibilCjVerumetiatn xquum amp;vcritaticonfentaneum eft, ta feruentes exiftere aquas, quàm frigidas. Si frigida aqua elfe poflit, cur non amp;nbsp;ca-lidagt;Neccflariófi fitfrigida, curnon amp;nbsp;calida?veluti hyems absque æftate, nox abfque die nequit efte: ita etiam frigida

i84 THEOPHR. PARAC.

aqua fine calida non poteft.Quodfi fieri poffit, vt res viliores, quæ minus funt neceflarix, minoremque frudum adfc-runtjCrefcant: cur non amp;nbsp;magis nccefla-rix effe poflint? Quare tales aquæ cali-dx debentcomparationeatque conne-xione cum frigid is,amp;omnibus crefcen-tibus^udicari amp;nbsp;afiiman.

C^tfut 1111

Vod fi hoe loco mex philofo^ £ j phix refiftercac cotradicere vo-V-^lueritis, arbitrantes me nimiuni Chcologixaddidum,difcedcre autem à philofophia : confiderate adhuc aliud fundamcntu,quod videbitur vobis for-taffe magis philofophix cognatum amp;nbsp;confentaneum.ldautem eft de veraie* paratione puri amp;nbsp;impuri, virtutis amp;nbsp;vi-tn,quó vtilia ab inutilibus diftinguatur, amp;nbsp;contraria non fint coniundadmo mc dica à non medicis difiungätur, tanqua feparatio ambrx ab affa fxtida, fepara' no facchari à falc, feparatio mcllis ab a^ manlïa.

DE BALNET». t^ ïBarifla,dulci$ ab amaro:quç omnia cÔ-ftitcrunt aliquando in corporcvno,nûc autem fcparatione in ordinem difpo-fita funt.Hanc itaque philofophia con-eederc mihi cogimini, aquam nimiruni frigidam amp;nbsp;calidam in vno corpore cÖ-ftitiffc.Si autem non volucntis concede re calidi à frigido feparationem.necefli rió cócedetis leparationem virtutis,po~ tentiæ, medicinæ,Contran) altcrius re-pugnantix amp;nbsp;impcdimenti,item detri* menti,quo fefe mutuo afFiciunt,rationc Veneni fui,amp;c. Vndecaufa prodijt, qua flon minus neceflarium eft feparare a-* quas,atquc Solcm amp;nbsp;Lunam, Nouiftis ipfiin aquis vuulgaribus non effe vires, fed in thermis.Si vis thermarum manfif fetin frigidis aquis, perpendite quarn malas ac infalubres aquas oportuiflet nos bibere acfumere cum cibis, nempe aquas aluminis,falis amp;fulphuris amp;c.Se. paratio itaque talis fafta cft,vt nos quo ♦ ddiebiberemus abfq; veneniinfedio-nc,amp; falubres aqux edent ijs,qui indige* tent,rede feparata. Quadccaufa frigi-da aqua permanfit abfqucviolcnto amp;nbsp;Potentiacrorcamp;ardorc: nam capcco-

186 THE OP HR. PA R A C.

ribusamp; hominibus,herbis amp;nbsp;arboribuS in hoe ftatu oprimè amp;nbsp;vtiliflimè confti* tuta crt.Quare hxc fuo modo difpofita eftamp;ordinata , calida veró fuo modo, quo vtraque conftantiflimè amp;nbsp;firmilH; mèpcrmancat.

Caput V.

Vod fi veró fophifta: philofopia!

1 j his nollenr,aut non poflent efle ^contenti,(êd fuo more atque cÓ'‘ fuerudinecuperent plura feire, prædi-ftascaufas nimisleucs eße iudicantes: hoc notate atque memorix mandate: In finguÜs clcmcntis,terra,aqua,aerci5c ignhvbiquecalidum amp;frigidum efledi' ftinda.In terra cernitis vtpyrula à foU-tro fit feparata, vt mandragora àmace, cuphorbium à camphora,amp;eiufdê generis aliainfinita. In aquis quoque his duabus virtutibus dirtinéda funt,auruin amp;nbsp;plumbumjCoralli amp;nbsp;carabe, aliaquc fimilia.Eodem modo in firmamëtoSol à Luna^Sol à Saturno.Pcrpcnditc,quam Icpatcrcnt ea, ft quis accurare fingula proponcret,Exquihusintelhgitc,quatn calidus

DE B A L N E I s; 2«t calidns eft Sol, tam frigidum cfle Satur-num, quaenihilominus exvno proues niunt.Ad hæc confideratæ quantum di-fcriminis fit ficci amp;nbsp;humidi, quàm fit humidaaqua,ôcquàm ficcus lapis, amp;nbsp;quàmvariç fint feparationesin alqs quo que rebus. Eodem modo cogitate cali-das amp;frigidas aquas fixas quoque ratio- • nés amp;nbsp;caillas habete, Similiter quoque durum amp;nbsp;molle, candidum amp;nbsp;nigrum, iliaqueplurima ciufdem generis, quæ Poffunt cxcmplis proponi, caufas ther-niarum déclarât. Talent ergo naturam amp;nbsp;virtutem aferibite fcparationi faâæ fxtemperato corpore, veluti iudicaui-nius amp;nbsp;demoftrauimus.

SECVNDA PRAESTANTIS-; fima Tradîatio Dodoris Theo-phrafti de Thermis.

^ecundiC tra^ationis. Caput I

QVamuis confequens illius, cuius fuprà mentio fada eft fufficien-tibus rationibus obtinere amp;nbsp;pro-“^requeam, videlicet alqs vîjs,prætcc

iSS THEOPHR. PARAC.

didasjpoffecalidas aquas oriri ex frigi-dis tranlmutatas, hac tarnen cautione, vtqnathadenus tradidimus,dida fint de thermis fixis amp;nbsp;pcrpctuó fluenribus: tarnen agemus nüc amp;nbsp;de rjs,quæaliquo fiunt medio,idque hac via.Manifeftilh' mèconftat,quamuis calcem efhcere a-quam,quæ ipfiinfunditur,calidam. Po-* tcftautcm natura per adufta mineralia calcem faccrevnde amp;nbsp;aquç fluentes per calcem tcrræ,quamnos non cernimus, calorcm concipiunt.Nemo philofopho rum hanemirabitur calcem: Siquidem mirabjlia naturae opera adeofunt magna amp;nbsp;præclara in nlontibus, arqueVquot; fpiamin extremitate terra:. Vbicunque enim multa mincralia funt ex cachy-intjs,marchafitis,talcho, amiantho,amp;c. non poflimt diflblui propria natura amp;nbsp;virtuteabfquccalcc. Quidergoobfta' ret, quo minus aquæ fluentes per earn, participes quoque cius ficrent?Nam vbi talcs calces amp;nbsp;mineralia iacent, fl aqua-rum occultusfluxus tendens furfumin lueem neceflarioperipforum regiones feu locaflucret,mincralibus casoporte ret mifeeri,corundem qs ealores amp;nbsp;na-turam

ß E B A L N E I Ï.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^

turam inducre,acfuprà terra proferre* retëto adhuc calore,quemin vifceribus terræ accepcrüt.Quanitiis fæpe ciufmo-dicatarafta calcfada adeoprocul fluit* j Vt facile refrigcretür,aut circiter media taloris partem remittat, pro interuallo ( amp;loci natura:Vndc frequenter contin-j git,aquas non tam Calidas featurire at-1 que nafcârttur.Aliquando in caufa eft* quod calx fit nimis exigua, vel nimis im bccillis: obquam etiamthermæ aliæa-Itjsfuntcalidiores. Thermae attrahunt fibinaturam calcis, aliquando magne-fls,aliquando afphalti,aliquado carabis fiigri,aliquando fulphuris, per fe adufti* cuiufeumque fitgeneris.Hae ergo ratio he virtus accidentaiis inhæret ifti aqux*

Cd/'Mf 11.

^Ari propemodum modo amp;nbsp;aîiæ ali* Oquot thetmx oriuntur non ex prx* didis caufis,fed alqsviribus: quem* idinodum id videtis in montibus per fe ardentibus, amp;nbsp;illis, qui conftant carbo-hibus, quiomnes funtnaturx Aethnæ ' ' tnontis,prçcminentcs,3cardentcs:quo-

290 THEOPHR. PARÄC.

rumcorpasquäuis fit terra ac lapides^ tarnen nulla pluuia,nec vlla aqua extin-gui poflunt. Quemadmodum itaque fupra terram huiufmodi fiunt miracu-la:itaquoque in ip fa terra non minus flagrant fua natura. Externa enim non fortiuntur fuam naturam cxtrmfecè,vc rum ex eëtro terrx, hoc eft medio,rima feu venam fequendo,donee in luce per-ucniant,promineraliumordine amp;natu ra,ac bcncficio acris, qui per poros an-guftosque meatus terræ pénétrât, ardé* tem virtutem retinent. Per huiufmodi ïgncm,ciufuè regionem aquæ cataracla vna vel plûtes fi tranfcant,pcrinde fer^ uent,ac fi cacabo calidiffimo contine-rctur,ciim huiufmodi ignis nulla aqua poffit extingui.Has itaque rationes de-monftrationesque amp;nbsp;philofophiæ con-fentancas,amp; vobis vtiles efte ducite:amp; obferuatc naturam aquarü,quæ ex car-bonibus ahisque fimilibus*coucipttur, amp;quomodo ex Aethna per confuctos canalcs atque meatus profluant, donee adfuperficiem terræ perueniant. Sxpe etiam in tales cataraftas influuunt fri' §ida: aquæ,qua; refrigerant cas,anrequa c terra

DE BALNET S. ' ipj ^ terra featununt. Mnltæaquæcalidæ fluunt in marc, amp;nbsp;alias aquas fluentes* Vbinee agnofcuntur,ncc ipfarura ligna ^pparent:aliquando tarnen vaporis Ipc cic,aut fimiliquodam ligne norantur. Vbicumque frigidæ aquae influût in ca-| bdas,etiam li in calido permaneant loto,tarnen virtutes ac vires imminnut» non aliter acfi calor difeed at. Fontes Ixn pe featuriunt in montium fummitati-bus,amp; vallibus, vbi nulla nix,ncc vlluni gclu effe poteft,ob caufas iam didas.

Caf^ut IIL

MVltæ crgoviaeamp;caufæ fuUt theri marum.Aliæcnim oriunturexrc Iblutis mineralibus, quorum cô-pofuionc amp;nbsp;mixtione calor nafeitur.Cu. lus exemplum videmus in aquis refob uenribus amp;feparantibusmetalla, quas aquas fortes amp;nbsp;aquas regis vulgo appel litant,quaE frigidæ cùm lint, fimulatquc confunduntur,ineaicfcunt, amp;nbsp;non fines magno feruorc ebulliunt. Cuius opéra-tionis caulx funt contrariorum cörnix-tiones. CerulTimö nobis ctiarn confiât,

apt T H E o P H R. P A R A C.

vitrioli fpirkum,qui adu cil frigidus,în-fufum in frigid am aquam, efficere cam feruentem. Hçc fi polfint fieri in exter-nis,crédité in elementis quoque milita iftiufmodi pofle fieri: quia ex ipfis pro-uenit prima materia, cui talis virtus amp;nbsp;potentia ineft,non folùm in vitriolo, vc rum amp;in omnibus reliquis. Hinc colli-gite,nÔ fecus atque fpiritus vitrioli fimt falfi ab alijs falibus, fie amp;nbsp;alias res mine-rales coniundione pofle fieri falfas,ae influentes quotidiè aquas tingcre fuo calorc amp;nbsp;virtute. Præter caufas praedi-das, eftamp;hxc complurium thermaru: Multa mineralia acre incenfa calefaciut aquas fuis in regionibus exiftentes,quo rum primas partes obtincntfalianirri. amp;nbsp;alia ex metallorum liquoribus.- qui-bus nori minus in externis fieri polTunt talcs opcrationes calefacicndi aquas, abfquelignis amp;igni.Nam fua natura,fi-mulatquc attingunt aliquod contraria, feruent. QuemadmOdum ergo triuni elemcntorum potêtiacalidæaqua: pof-funt effici,ita quoque per ignis deinen' tiinfluentiamidem ccrtilfimèamp;procul dubio fieri poteft. Huiulmodi thermarum

DE BALNET S. '29J rum natura eft, vt certis anni tempori-bus tantum fluät. Nam hæ opcrationcs rinfturarum ftatis temponbus digeren do abfoluütur, amp;nbsp;ad eadë quoque tempora permanent.Vnde fequitur, tempo re elapfo,amp; thermas euanuifle:amp; redeü-re tempore ifto,therm as quoque reucr-h Sæpc etiam thermas reftigerat tintta ra,quic ex cataradafrigidatrafiuit:Q.ua de cailla frigidç ftuunt aquae, donee rc-deat prædida digeftio.

Clt;i/gt;Ut IIII.

Ommunem hinc notate rcgulam: f Aquas thermarum pluriû efle’ge-nerum magisque varias,quàm nos experiëtia aflequi valeamus.Hinc enim cuenit,maria amp;nbsp;alias aquas nönullas ge lu non conftringi : aut fi forte maximo rigorefuerintinduratae, cito tarnen re-iolui. Nam talium aquarü calorcs fi n6 obftarët,Saturnus amp;nbsp;Boreas rigorc con-ftrigerët omnes aquas,quas tot* globus continet : Sol iamp; aeftas non eflent rcfol-üendo, tantum gelu, nifi is calor ineflet aquis. Hæc eft quoque caufa, cur Alpes'

29 THEOPHR» PARAG alfjquemÖtcs perpctuis niuibus tegan^ tur, quia calidæ aquae coufque non a* icendun^aut-û quid ex qs afccdat,refri-geraturautequam in fummum mentis iugumperucniat:dcinde per petras io-' lent cataraflæ fcanderc. Hæcquumita fmt,proféré çftas amp;nbsp;Sol non lufficiunt per le ad foluendum niuem,'vbicatara^ ^æ aquçcalidç nonfubfunt,auxiliuin-^uc in foluendo præftant. Siquidem fur fum ex terra oportet ealorem afeende-dere,qui Solern iuuct in frigore vincen-do. Obferuatcigitur,calidas aquasin terrs vifeeribus efre,ficut arbores in c-ius fupcrficie:amp; quemadmodum arbor €xfemine inaltum excrefeit acrem : fic quoquein centre terrs fernen prodit, vnde nafcuntur cataradsiquç fc in mul tos ramos diuidunt.donee emergant in ambitum terts. Qiiicquid enim in terra, vel fupricam exiftit,vcrfuscœlûten dit.Sic illa arbor magna fuis ramis vi pc nctrat ipfam terram, ac toti globe per vniuerfas regiones calorê excitât. Quo-ciimque autë tales calores non poflunt perucnire,quód catarads defint,ibi nó fit sftas. Frequenter etiam cuenit, taliu cataÿ

DB B A L N B I J. 295 ^^îtaraftarum partes abfcindf,tanquam ^mum arboris,quod fit tcrrîcmotu,aut obftruétione cataraftarum.

ÛE PERINIS TH ER MIS tradatio tertia.

Caput L

Ntequam plura de thermis trada A mus,veftrûmeft fcire materiam '*^thermarum,amp; quid ea fit:Dcindc, thermas effe refolutas mineras corpo-ns,quod fimile amp;nbsp;cognatum eft alumi-ni,vitriolo amp;nbsp;fali,attamcn non idc quod ipfa. Ad hæc, has thcrmas'nulla rc à fc mutuo feparatas cfle in virtutc atq? ef- -ficacia,nullam que talem accidentalem habere naturam,qualcm aliorû balnco-rum proceffus continet.Côfiftunt enim per fc libéré amp;nbsp;diftindè in fuis genera-tionibus:amp; fient marmor non poteftin-quinari aut mifeeri alabaftro, aut arbor cydoniamoro, ita alienæ virtutes non mifeentur his naturis,quæ nullo modo ihutantur,ctiam fi per mincralia amp;nbsp;ali» fimiliafluant.

2^6 T HE o PH R. PA RAC. » Caput 11.

Vntprætereaamp; alia thermarum ge-^nera orta ex feparatione, praeter iam K J difta, quibus alia vis amp;nbsp;natura ineft: quae licet virtutem habcant afeititiam. nihilominus tarnen vires amp;nbsp;natura infant ipfis maiorcs,quàm alijs,dc quibus praediximus:amp;hîcc cueniunt hocrao-do:Septcm quâdo mineralia funt in tribus priinis,ac in ipfis ita corrumpûtur, Vt fuum effedum praeftarc nequeant,ac diuerfæ naturae cataradae,vel per porosgt; vcl alios raeatus penctrarunt in altcrius naturae aquas: tune mifeent fe virtutes praedidorum metallorum: vndc necef-iariö virtutes ac vires primarum trium in vna aqua perfedè cóueniunt, amp;nbsp;pro-pterea induit illa veram naturam me-talliillius,perquod fluit. Hinc animad-nerte, multas elle thermas vtiles lept» amp;; morpheç, acillarü formis : cuius cau-la eft,quód ipfis infit prima trium materia,vtmodó diximus.Ineftipfis quoque curaamp; reftitutio contradurae, magnx hypofarcç morborum in matrice violenter fçuicntium,amp; aliorum, qui cor-pus debile reddiderunt.

Suat

DE BALNET S. «97

Sut etiam nonnullæ thermae, quae argentum continent primam materiam trium.Hæc conducunt infants amp;nbsp;furio-fis.nocent vcróijs,qui morbo articulari laborant.Ex Mercurio profiUentcs more prædido,curât alopçciam, morphea, pruritumamp; vlccra communia,pro falis metallorum abundantia, in quo conû-ftunt.Prçterca in morbis febrium amp;pu-trefadionum thermæ ex ferro, vcl per ferrum profdientes, mirabiliter fanant. Ï^cinde quoque amp;nbsp;Vencre fiue cupro, lt;luç pares funt floribus aeris in abftergë-do amp;nbsp;purgando vitiacorporis, ac pur-gando longaoncm. Primae quoque ma-teriæ louis, i, ftanni, amp;nbsp;Martis i.e. ferri, thermae aeftiomenaamp; gangrenica vitia fanat.ExSaturnoctiam thermae oriun* tur,quae profunt ad vitam producenda. Huiufmodi thermarum naturæ ac pro-Phetatis fciëtiam laudo in medico, qu^ non folum exercetur medicina,vc-rum etiam philofophia,quac dccet medicum ,pcr

. caufas dicitur.

apt T H E OH P R» E A R A C.

Caput III,

Rxter iam didasomncsjaliæ thcr-Pmac ex gemmarum liquoribus, fine pcripfos originem fumunt:vtfunt thermæ Smaragdi liquorcs habenres, quae fine fummis vitx periculis nonfe-runtin fcVencrem cxercentes. Sicutc-nim Smaragdusin fcmetiplb non pati-tur tales opcrarioncs ablque fui detti-mentoata quoque cius thermae non fc-runtin hominibus tale quicquam im-punitum.Similitcr thermae Saphiri na-* turae homines libérant pefte amp;nbsp;anthra-cc. Quod proptcrea fit, quia ipfisineft liquor Sapphiri, obfeurans 1 epram, tgt; ncam,lconinam amp;nbsp;mordacem fcabiem, imo amp;nbsp;omnes cognatas fpccies. Alias funtquoque thermae ex corniolo refo-iuta:,qux fiftuntamp; curant profluuium, vehemetem dyfenteriam,hçmoptyfmi, amp;nbsp;omnem ex vulncrc vel vcnafangui-nis fluxum.Sic etiam in mari funt aquae, quarum aliac coralli,aliç carabis funtna turae,eorumque virtutes retinent. Hu-ius generis tot funt balnea, quot gema-maru genera,quç omnia hîc nö eft refc-xedi locus,fed ex virtutib’ cognofeetur.

caput

DE BA LN EI S. 299

Ca^ut 1111.

A Lus porro exaquis nafcutur mar-garitæ amp;nbsp;concharum teftæ,quaru • quidam funtinftar nauiculæ:Ha-rum peculiaris natura eft curandi apo-ftemata,panericium5 aliaque fimilia, ac vlcera acftiom ena conglutinandi:præte-lea tineas amp;nbsp;fellas fanandi, amp;quicquid cx fpermate oritur, mitigandi, lac man-iBiUarum augendi,mcliusque cfiiciëdi: acancro amp;nbsp;hæmorrhoidibus præfcruâ* di;maximè amp;ijs auxUio funt,qui iadiga-tionibus,fpafmate,aut tetano, paralyft amp;nbsp;minori apoplexia laborant. Ex huiuf-modi aquis margarita: habent fuas vir-tutes, quod hæ vnionesexillis nafcan-tur,non contra aquae ex vnionibus.Qua de caufa virtutes prædidæ potius aquae funt afcribendæ,quàm margaritis»

Ca/gt;ut V.

Vltiquoqucfuntcommunesfon 1^/1 tes, qui naturam habent arborö, ’ -^fungorum, boletorum, herbarü, amp;c.pro regione pctrç vel montis,ex quo fluunt ac fcaturiut. Cuius caufa hxc eft,

JOO THEOPHR. PARAC» quod fit cömunio amp;nbsp;familiaritas iftius fubftantiae crcfccntis in refolutione: vt pars lit in generatione,pars in refoluuo ne. Ex hoc deinde relolutoliquore na-fcitur fons, qui augetur ac minuitur cu ifta materia crefcente:non ex catarada, quemadmodum thermas oriri antedo-cuimus.fed eiufmodi fontes sût aliquid vegetans,non aliter arque illud,quod in eorum regione crefcit:rctinentqueipfa rum hcrbarü,arborü,amp;c. vires, virtutes amp;proprietatcs. Hincvngula caballina fuasdcciaratviresin aliquot balncis,quç huius herbæ amp;nbsp;proprictates re ipfaoftc-dût.Quçdâ madragorç amp;iufquiamo sût fiimlia,quæ ei’ luntnaturæ,vtlauâti fta-tim inducant lomnum.Nonnulla homi nes valde pingucs efficiunt ex natura mucilaginis amp;nbsp;vilei bituminofi, qux ex talibus vegetantibus in cifdem regioni-bus aquae accedunt. Eodemmodp amp;a-liarum omnium herbarum proprietär’ tes amp;naturas aquçimbibunt.AIiçcnim ealorem vrticæ habet, aliæ frigiditatem mandragorç amp;optj,per quas

' paralyfim amp;nbsp;fehia* ticam fanant.

C^ptu

DE B A L N E I S. 30t

CapKt VI.

Onnunquam etiâ vfu vcnit, aquas amp;nbsp;fontes oriri in qs locis,quos ma xirna hominum multitude incolit. Horum fontiu caufaeftfal, quod ex homiaibus aut pecoribus terram ingrc ditut: vt pecora inftabulo fi mingant,amp; pauimentum terraque irrigetur, aqua fluentefit falfedo ftercoris amp;nbsp;vrinac: arque in huiufmodi commixtione nafei-turfalnitri. Tails deindeaquacxfiltra-tura falls nitri vbicolledafuerit in fon-tem vcl paludem, retinet falls pctrse na-turam,prouocatq; fcabiem. Cuius cau-faeft;Corrodendo apcrit entern,quod natura vrinæ hominis amp;nbsp;pecoris in tali fonte amp;nbsp;aqua perfecte inueniatur.

Caput vn.

VArixetiam aqux nafeuntur ex pecoribus amp;nbsp;pifeibus, vt paludcs, in quibus femper vermes ac pifees ’gunt.Iftç aqux hominibus ad lauandii noxiæfunt» Suo enim veneno perpétua gignunt fcabiem amp;nbsp;pruritum. Qui que-que ex iftis bibunt, contrahunt Ubifea-

301 THEOPHR. PARAC.

biem amp;nbsp;pruntnm.Non enim immento ncceflarium vidctur,vr, quicumque tales pifciu putridas aquas, in quibus vetmes faas habent regiones,vfurpant, fca-biei ac pruritui fint obnoxij.

Caput VIII.

. Odern modo fontes reperiuntu^ qui vires cÖcipiunt ex fterquilinqs, J-^cx putrefadoftramine,vel gramine in agris, ex ramis vel folijs pinuum, pro •naturaamp;rationeloei,ac diuerfa materia, quædeect medicum obferuarc expc rientia.Talium aquarum Ingenia,virtu* tes, naturæ amp;nbsp;proprictates funt admo-dum varia. Quarc medicum dec et phi-lofophicè agere,amp; experimëta effeduP que illarum virtutis quotidiana exerci* tatione difeere, amp;nbsp;in vfiim transferre: casque vel fuo Marte obferuabit,vcl per huiufmodi locorum incolas prudentes amp;nbsp;ingeniofos inquiri curabit. Hæc omnia verè doâis medicis fcmpcrcômcn-lt;lataeflevelim,vtamp; thermarum, amp;fri-gidorum balneorum, amp;nbsp;aliarum omnium medicarum aquaria caufas amp;vfus

- diligenter

DE B A L N B I S. jof diligenter inquirent ac iudicent. QV.ARTA TRACTATIO DE balneis.

Caput I.

. Dhæc aquis ineft amp;nbsp;alia virtus aef-A uentitia,quçguftummouet:vndc '^ ^quædam thermæ acidas,quædam '^ero dulces habent aquas. lUz prima ex fila origine fi talcs fint,vitriolû ipfis hac ratione materiam fuppeditat.Vbicunq; i^nimvitriolum exprima materiafc re-foluit,efficit aquam acidam.Eodem mo do ex fua natura dulci, quæipfi innata ^ft,dulcem cfficit aquam.Quamuis amp;nbsp;a-^iænonnunquam acide poffint inueniri ®quç,non tam en ex hac virtute:quod,ex fine arque cfteâu,qui adfundannentuin fialneorum conftituendu pertmetjpro» fianduni cft.Sic enim amp;nbsp;falia, hoc eftyfa-fis fontes,amp; falis montes nafeuntur, quitus hoc loco fuperfedebimus. Intérim Veto hoc loco tenendum eft,omnes a* ^nas acidas,quç in Europa,alqsque paf-fim adiacentibusregionibus inueniun-^nr, fuasnaturas amp;nbsp;proprietates ex vi-^ùoli Uquoribus primo accepiffe, amp;nbsp;re-*

304 THEO PH R. P A RAC.

tincrc:Qnareipfisquoque virtutcs vp trioli afcribcntur, videlicet,curare om-ncs fcrpigines,cicatrices,alopeciam,no* li me tangere,amp;quamuis æruginé pro-tumpcntem,veluti de acrugine fenbitur.

Caput 11.

Liât aquae viribus accedunt metal /\ lis:vt C3t vitriolo ducentes origine, vires habent commutandi quod* uis ferrum in cuprum:amp; ex fale gemmat orientes,quoduis lignum coagulatum in lapidem conuertendi. Alix lunt alïjj * multis amp;nbsp;varqs virtutibus ac potenttjs præditæ: vt nonnullx indurant ferrum» aliae chalybem emolliunt, alix frudus coagulant. Cuiusgencris amp;alixmultat funt,quxcvim medicinae propter quani hxc de balncis fcribo , non in-feruiant, nee infirmis pro-fint,prudens hïc omitto, ac philofophiae, commendo.

THEO-

DE B A L N E T S’ 305 THEOPHRAST! PARACEL-furaâitio quinta. De omnium balneo-rum naturx cognitionc.

I * Qa^ft I,

; I itaquc vclimus balncorum natu« V ras ÓC virtutes cognofeerc, vt fciain* ^cumCiiàm minera: fingulafinroporquot; tet cas narurasducere ex operatiouibus amp;etFeftibus, qaæ præftant, prout muh tosaut paucoifanent,aemorbos perte-Ûè eurent,aut folùm ex parte. Ncc alia, præter iam diôlas,proba balneorum vl-breperitur. Quamuis fæpe fapor aquae fit fulphuris,acinnatcnt aliquando fru-fta fulphuris,aut fimilis mincralis,notx tarnen ex co indicium eft conftituendû.

) Nam fulphuris origins prædiximus,ncc id ad balnea fpe«ftar,vt ex eo nimirû virtutes aquarum accipiamus ac dtjudice-ntus.Omniuin balneorum naturx,amp; cu ius quxque generis, proprietatis amp;ma-. teriæfint,’cognofcuntur eodem modo quo arbores.Has cognofcere quis obfe» cropoftet,nififrudusfaccrent? Exfru-ftibus cognofcituc natura, proprieras,

V

30« THEOPHR. PARaC.

amp; fpccies qux fit arboris. Eodcm modo amp;fingulainvniuerfareturn natura, ex effedibus fine frudibus cum docenda, turn difeenda funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Caput II.

Vum ergo balnei gen’fit cogno-£ J feendum exfruâu: fciëtiam dus operibus,quç præftant in morbis,comparare necefle fuerit. NonnuHa enim balneagignunt (fortè curant,) pa* ralyfim,quæ luam ducunt originem cx Solis,id eft,auriMercurio, fiueargentô viuo;Quædâ auferut ideritiä, qux funt ex Veneris id eft cupri Mercurio. Alia conglutinant foramina amp;nbsp;vlcera paten-tia,quç nata funt ex Mercurio fine fpi-ritu argenti viui : Alia^ ex fpiritibus fairs orta,curant febres: Alia epntrariumfa-ciunt:cuius caufa eft, quod humanana-turavclmorbus ip(e amp;nbsp;balnei proprie-tas inter fe répugnent, amp;nbsp;cöpofitio mala fit.Talis enim cfiicaciaipfisineft,qui certa proportione erga morbos die fe habere oportet, qucmadmodumamp; alia mcdicamina requirüt.Ex hac cfticaciaamp;

opc-

DE BALNET S. 307, ûperationc confequitur, quot amp;nbsp;quàm varias fpccies minerahum funt, tôt ctiî amp;nbsp;tarn varias aquarum cfle virtutes.Vn. devlterius eolligirur ,medicum deberc omnium mincralium vires amp;proprieta tes nouille. Sic enim nouerit, quodnàm fimplcx in vnoquoque balnco prædo--minetur, amp;nbsp;duo fi æqualia fuerint viribus,amp; quibus ca confient.

Caput 111, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

' Ttamen amp;nbsp;illudverumcft, cxva'* A rqs hominibus varias proprieta-“^^tes dil'ci:veluti in vlccribus enenit. Centum homines limul vlccribuslaborant, quorum fanantur quinquaginta, reliqni autem perçût. Iftarum operatio-num medicus débet habere indicium amp;nbsp;noticiam,vt Ïciat quorum hominum uatura fit apta curationi,amp; quorum rc^ hifians.amp;num tempusfanandi prçfens fit.Qnia his contemptis amp;nbsp;ncgledis homines negliguntur, amp;nbsp;balneacontem-uuntur.Cernitis enimMercuriü corporis mirabiliter fanare morbum gallicü, vlccra foraminibus patentia, ferpigines

quot; V a

jo8 T H E O P H R. PA R A C.

amp;C. Tempus autemfanandifi prgteric-rit,rantumfacile corrumpit,quantum fanat.Videtis quoque ferpentinam curare vulnera,non ramen omnia. Cöftat vobis, materiam margaritarum curare phrenefilaborantes, attamennon om-nes.Ergo theorica obferuada eft, ex qua concordantiaamp; compodtum difcitur, vereque fcitur,ne contraria commifcc' antur.Ec quó tandem cöcludam, ex fru-Üibus,hoccft, ex curationibus rnorbo-rum, balneorum arbores,id eft, natur« baincorum cognofcenturdn bis femper praxis amp;nbsp;thorica obferuentur amp;nbsp;exami-nentur, tanquam peculiaris foret pro' . feflio, amp;nbsp;facultas folqs fimilis. Nam a-quis omnes infunt virtutes, quæ herbis

- amp;nbsp;lapidibus tributæ funt.

Cafrut IIIL

Rimó figna in balneis hoe modo Pnotanda : quód primùm per feabie humoris expulhonem facianf,id ramen balnei verç virtutinon eftafcribé-dum.Nam quod illis eurem fcabiem cf-ficit, eft lal amianthi amp;nbsp;vrtieç. Illud corro'

DE B AL N E I S.’ 309 corrodere,quod Gcrmani pepera àup ft^labcn.i. cxpellcreA’Ocâr,nô datur lau-di baineo, fed ex natura eft corrodente, quæiterum fua fpontecoriglutinat.Ro-ditenim amp;nbsp;apcrit ifta aqua,dum cutis amp;caro recentes funt infuetsc,teneræ amp;nbsp;molles, quam recentem mollitiem vbi amiferunt, fponte conglutinantur de-nuo. Hincnota,talem aquamin corpus hauftam quoque corrodere,quamuis non tanta vi:quia interior balfamus im-pedit.Muln veto ex tali corrofione con trahunt fibi morbos in balncis,quæ nc-cefiario in vltimam vitx horam perma-nent.lftis corrofionis fæpe fit,vt apertio nés venarum,aliarumque corporis par-bum, nonnunquä amp;nbsp;oppilationcs tran-fituum atque meatuum, alq^ue morbi nafcantur. Quapropter hæc aque fiuc balneivis apeiiendi cutem non debet Çftimari bona,fed corrodens.Quod ft 0-biteraccidataliquid boni,idê cuenerit QUoque ftne tali corroftonc. Quare ad-^ucpluradcftinguloru balneorü nature amp;nbsp;proprictate iunt ob(eruäda,qua: ni niirü vires atq; virtutes ftngulis inftt prç ^cr generales naturas fuprà traditas.

V )

310 T H E 0 P H R. PA R AC. Caput V.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vóadhucperfcóiiusamp; melius na

Qturæ balncoru intelligantur,fcié-dum en:,tfcscfle rcs^cx quibus o-mnis prodit medicina, Mercunu videlicet, fulphur amp;nbsp;fal, quæ in fuas itcrum di-uidunturipecies. Q^^re amp;nbsp;tria raorbo-rum prima funt genera,quorum fingu-ia etiam in fuas ipecics funtdiuifa.Mor-biquippcalq funt Mercuriales,alq fub phurei;alq lalis. Vndefequitur balnea Mercurialia morbis Mcrcurialibus de-bere prçfcribi amp;nbsp;adhiberi. Eadem ratio eft amp;nbsp;aliorum. Sic cxulcerata oportet Mercurio fanarc: vifcoßr, quæ in vif co carnis funt vitia,fale: eodem modoi-gneafulphure. Et qucmadmodum ho-rum fpccies varie funr,ita balncoru quo que varia funt genera. Alius Mercurius curat vlccra apoftematum, alius çftio-jTiena,amp;c.Itaquoquealiud (al alopecia tollit,aliud pruritü, aliud fcabicm. Nee aliarationc,fulphuris naturaintclligc-tur.Nam aliud extinguit ignem Perficu» aliud ideritiam, aliud febres, amp;nbsp;aliud a-lias morborum fpcces.Rurfus quiequid Icpram mundat, id eft ex antimonij ful-phure:

BB B A L N B I S^ Jî» phure:qnicquid hidropifim ,ideft cxfa-l'^gemmx.Inhorum omnium progrcf-fionerequiritur cognitiovniuerforum* fimpliciû, quæcrefcunt extra balnea,vt antea ipforü fecimus mentionë : amp;nbsp;probe tenendû eft difcrimen,quç balnea ex compofito tranfeant in calorcm,quaB ex compofito in acciditatcm,amp;c. quç c-tiam ex nitri oriantur natura,quœex li-quoribus terræ, amp;nbsp;quid ex ea fpargatur terra.Quarc quemadmodumfequentia balnea per fpccies funt diftributa, ita quoque in omnibus al ijs agendum eft.

Caput VI.

HIncfequiturcibi5c potus generali* ordo,quirarionemorborû amp;nbsp;bal-neorum hoe modo obfcruandus cft,Vrrègimina ex natura cuiurqjmorbi ordinentur, amp;nbsp;ficinftituantur, vt diaeta cuiufqucbalnci propriç ac peculiar! natura: refpondeat.Sic arfenici balnea non perficiunt fuas operationes, nifi per 1a-uantium abftinentiara ,quæ diligentet obferuandaeft. Auri balnea perficiunt fua confortationibusdtaque optimi ci-

V 4

St2 THEOPKR. PARAC. , bi amp;nbsp;potus prxfcribentur. Et maxime cbléruandiim eft, vt corpora mucilagi-nofa,in quibus vifcus prædominarur, veliiri podagra, fluxus,aliaque fimilia, balnciscutu magna abftinentia vtätur: Quicumqucautem non laborant mor^ bis cx vifcolirate naris, liberè poflunt comedcreac bibere dum balncis vtun-tur.Eodëmodo tempus lauandi debet fumi ex mineralium gradibus,proquo* rü natura diu,vel nödiubalncis immo-rädi regulç funt obferuandæ.lllud tamê lummum eft in balneis: Si ca prxualcat morbis,nee abftinentix,ncc tSporisvlU habenda eft cura : Q, âdoeüque autein illisviribuscarcnt,diæta adinuatcura-tioncm,non tarnen per fe fanat.Nâ cura none oportet cxbalnco prouenire. Id-circo imprimis ratio efthabendabalnci fontis,fiuc originis.

Ca/^ut VII.

Lorimum veró momenti pofitum Peft in mcdico,qui milTurus ægrotos in thermas,præuidcrearquépræfei-repoflit,annèvllo modo per alias medi cinas commodius infirmis conluli ac fa mtas reftitui polht. Quæ certè cogni-tio

DE B A L N E J S. JB tiomagna amp;vtiliflimaeft:licet comma i niscofuetiido fit,vt queries medicus de j a;grotode)perat,vel aliquod malumve-r«uripfi imininere,excufandi gratia cô fulatipli thermas. Suntquidem multi, quidclcdationis gratia thermis fruun-tur, de quibus hîc nullam profero (en-tentiam : Verûm qui à morbis libéra^ ri cupiunt per balnea,hune ordincm v-tilitcr obferuabüt.Primb animaduerte-dum balneis vires aliquas deefle,nec fta-ftim ca morbis quibufuis per omnia cö-uenire. Quadecaufa compofitü quod-dam ent alicuius aut aliquorum adie-ftione,qua perficitur.Vt enim extra bal-neainrerum natura videtisfæpc corre-öioncs fieri debere; eodem modo amp;nbsp;hîc inbalneis fe res habet.Si quis paralyfim curare velit lauando, oportet balneum corrigere medicinis paralyticis : Sic etiS hydropifi aliquem liberaturus, medicis hydropicis emendet,amp;c. Non debent omnes infirmi eodem in labro confide-rc,morbofum fedeeim genera curaturit led quemquepro morbo amp;nbsp;natura feor-fun difponcre.Sunt profetfib immatura I cöfiliajfiuc fcnptis,fiuc ore fint exprefia r 5

514 T H E O P H R. P A R A C.

à mcdicis, quæ talem confiifioncni vel induxerût,vcl approbatione côfirmant. Siresita fehaberetin balncis,vclutiar^ bitrantur ifti,neccflariô cadem foret ratio in fimplicibus quoquemedicamcn-tis exhibcndis.lnncutris autem idredè fit.Quare diligenter curandum eft,yto^ nines obieruentur proprietäres ,ac balneum componatur alqs medicinis,quô mundeturamp;accommodetur ad valetu dincm reftitucndam,nonad excufatio-nem medici.

DE VIRIBVS, OPERATION!-bu$,amp;proprictatibus fingularum thermarum. amp;nbsp;qui ipfarum com-pofitio fieri debcat.

TRACTATIO SEXTA.

De thn-misfiu^y^sjeu/à^^rÿs Jlhetorum. Ca/^ut I.

Vnc vt fingulas thermas feorfim ^^Tdcfcribamus, amp;quæfint earu ma-Jb teria ex effedu amp;nbsp;operationibus, quas in zgrotis déclarant, oftendamus: primo:

DE BALNET S. Jl^ primo de Pipcrinis talis obfcruabitur noticia. Hæ non accipiunt fuiim calorc exfeparatione,fcd partim ex mineraliü vitriolatomm compofito, partim ex tri bus primis Veneris,Solis amp;nbsp;Saturnirqua te amp;nbsp;ipfis innatæ funt exdë vires amp;nbsp;vir-tutcs,qnæ vitrioli liquoribus, quæque infunt Soli,Vcneri amp;nbsp;Saturno.Porro no iolùm per iani diélas defluunt mineras, fed tandem etiam per mineras ferri, arque etiamnonnulîos lapides alabaftri-nos,abfquemixtura aliarum catarada-rum:cx quarta globiparte fuü accipiunt centrum amp;nbsp;cruptionem. Vires carum funt hæ: Sanat podagricas mucilagines, vifeofitares paralyfis: confortant amp;fani tati reftituunt paralyticos, qui nonduna confumptionibus laborant ; colicâ mo-uent ex membris,ac expellunt per fedes amp;nbsp;vrinas.Vnde amp;nbsp;contradis profunt,Lc profis cutem detrahùnt, magnamque ficcitatem efficiunt, quibus fadis indu* cunt cutem nouam amp;nbsp;integram: vndc ex parte lepram curare videntur.Sanant crurum vlcera, amp;nbsp;omnia alia cor roden-tia,modófmt antea mundificâtibus ad curationem præparata:Tëperant roen.

316 THEO PH R. PA RAC.

ftma fiftendoamp;prouocando. Condu-cunt quoque tjs,qiü ex longa infirmita-te rcualefcunt. Confortant enim ipfos amp;iuuant ad priftinainvaletudinem rc-cuperandam.

Quandoquidem fuprà oftendimus, balnea effe in fua natura confideranda tanquam hcrbas,verbi gratia,acfi melif-fam deicribat quifpiam, amp;c. nö poffunt abfque compofito fuum affequi finem in curandis ægrotis. Quifquis itaque Pi* perinis thermis cum frudu velit vti in Ïanandis prædidis morbis,ipfas præpara bit eo modo,quem mox fequentia ordi-ne præferibunt.

Contra/foJao'ram (ïc/acitu.

Recipe aquævitrioli lib.j.

Salis gemmaelib.fs.

Thermarum aquis impleaslabrö: hæc commifccantur,aclaueturin ea a« qua in nonum vfquediem, poftea hoc modoimmutes.

Recipe foliorum hellebori nigri, foliorum fenae,ana femilïem: Fabarum,

Lcntium,ana lib.iiq. Ebulliant có-muni more in prædida thermarû aqua,

DE B AL N E I S. 317 aclauando abfoluas tuum tempus. Sin gillis fcptimanis qiioquc vtaris fcmcl purgatione podagrica.

Paralyticis ita ^rtepitres.

Recipe flammulæ,

Erucæ rubeæ, ana m. vrj. Deco-quant ur,SC in qs fe lance in medium vf-que lotionis tempus:poftea bac ratione immutetur.

Recipe petroici ^ iq-

Olei philofophorum s.iiq.

Aquç thermarum lib.j.mifceatur, ac benc cbulliant in vaie ocçlufo:Dcin-deinfundâtur omnes aquæ iu fpongias marinas, quas imponasthcrmis,aclaues Nec intérim confortantia negligas, quæ inrrinfccè fumi debent.

(.'ontraâ^l-is fie fgt;ylt;eparrs.

Recipe ferpentinæ longae,m.ij.

Agrimoniæ,

Iuæarthcticæ,an3 m.iq. Hasher-basnodcmacdiem r.elinquasin aquis, actertib die balneisiniideat,lotionem-que côtinuer. Poteris etiâ renouare pro conftitutiouc perionx.

Leffoß conrea fet^ram Hoc modo. Recipe flammulæ m.x.

318 T Hß O P H R.- P A RAC.

Vngulæ caballing m.v. e;iquibns exprimas pracdida aqua fucenm ,vt (ex-tapars balnci fit hums coloris fine fuc-chinea aquafelauct,quæ multum vifeo fitatis amp;iordium extrahet.Quod fi propter fœtorcm aliarcquircretur aqua,re noues:amp;ccflantibus opcrationibus,laues teinfimplici amp;nbsp;pura aqua, donee tempus lotioniscomplcucris, ' ^dforamina ykeraq^^e patentia.

Commixtio fieri debet ex aquis alu-ïninis,culiculæ,ferpcntinæana,refpeâ:ii duodecimæ partis aquæ balneidn ea 1a-uentur patentia corporis vitia, non alia: partes; eade aqua putgetur corpus pro morcamp;confetudinc iftiufmodi vlceri-bus laborantium, hi mfnnruü.

Lauentur pura aqua, amp;nbsp;bibendapor-rigas hanccompofirionem:

Recipe liqiioris mclilïæ,

Pulcgq,

Artemifiæ ana; amp;nbsp;quadmplo plus .aquae comnufceas,lauct infirma,ac præ diftam bibat aquam, donee tempus la-uandi compleueritCorrectio autem re-liqua eft pcteda ex ipfis thermis, vcruiti obfer-

DE B A L N E I S. rf

- obferuando ordinem.

Eodem modo amp;nbsp;reliqua fingula balnea, quæ talibus conducunt morbis,cor rigcntur amp;nbsp;componentur. Quare nec o-pus eft ea fîngulatim pluribus defcribc-levcrùm pro re nata obferuandifunt a-

Itj morbi,ali£c balncorum natura:,3tquc • hinc,quas fingularequirant additionCiS obferuandum amp;nbsp;cognofcendum cft.

De termis Er^out^ in Hcluetitt. -Ca/Jnt 11.

^__HcrmæErgouiæ, quæ appellantuü T^fuperiores, originem ducunt ex li-quoribus gemmarum, vt Carabe»

Citrinulis,Margariris, amp;nbsp;fpirituum me-tallorurn Veneris amp;nbsp;louis mixtura,fluxö , fumuntex quartaglobiparte. Mifcen--tur aliæ ipfis aquæ inter fluendum:vndc folet balneoru maior ac minor vis com i paratione promanare: Veto amp;nbsp;aeri funt obnoxia;,qui eas ferè extinguüt. Deinde fiuüt per Saturninum arfeniefi,qui habet aduentitias vires ex calcc viua «k af-] phalto. Virtutes harum funt fimilcs Pi-j pcrinarum, excepta curatione morbo-

320 THEOPHR, P A R A C.

rum ex mucilagine ortorfi. Sed amplinS hæmorrhoidcs mitigant.- oppilationes in cardiaca paflione, amp;nbsp;oppillationes j cx tarraro aperiunt: lapidis generatio-ncm amoucnt:dolores articulorum amp;:

. caducum roHunr.Muüeribus non mul- j turn profunt,ncc obfuntjUifi ahquod fe ! menfucritad bonum aur malum ten- | ’densjllud promouentad fanitatem.

Corrigütur ad iftos communes mof- j • boscuraudos,eadem ratione, qua Pipe- i rinxiquantum verb attinetad peculia-res,vt hæmorrhoidcs amp;nbsp;mcnilrua, de* beutcorrigi fucco fauinæ,vtaquacen-tuploexcedat fuccum quantitate, iplaque continué vefperi amp;nbsp;manc bibatur: Plurimum hæc prodeft oppilatione amp;nbsp;cardiaca laborantibus, nee non ijs, qui tartarum habent in renibus,aut coruni regionibus: fed tune debet mifceri oleo cupertino,vt duodecima gutta fit oleö. In vlccribus(quæ peculiariter fanât) cu-randis,tempcrabuntur realgare fixa, amp;nbsp;He ifta funt vlurpanda promoreamp;cort-luetudine lauantium,in finem vfque.Eft amp;nbsp;natura earum,vtfcabiem.pruritumamp; faphiram, fi mixtæfuerint cum aqua a- ) luminis, t

DE BALLETS. Î2t

luminis,perfeftini(nè tollat. Tales cof-rediones oportet fieri propter aquaru ' imbecillitatcs,quas contrahunt ex con-fluentibus aquis alijs.

Of yäleJtajjis t/jermis^ Caput III.

THerms Valcfians oriuntur ex ter-tia globi parte,ex magrtetibus amp;nbsp;ca rabis:träfeunt per mineras amp;nbsp;fragmenta lapidum mcrchafitæ, thaici, ca-chymix,amp;c. amp;nbsp;aliqua, quxfuntnatu-tsgranatorum calorem fortiuntur fe' paratione,gradum veró ex alpibus fern-per nine tcd;is:rcfrigerantur liquoribus chriftalli:extrahüt cachimijs amp;nbsp;Marcha fitisfuum fulphur,adhsrente vitriolo; brenem habentgradum perfluendimi-neraliaLunseamp; Mercurq. Virtutes ipfa-rum funt peromniafimiles prçdidarû^ Sedquemadmodum fcamonea prsua* i let viribus polypodio,ita therms Vale-! fians alijs prsftanr. Quare amp;nbsp;corredio* ' nesillicmaxims debent obfcruari In* hintipfis tales proprietates amp;nbsp;conditio ' nes,vtimminentem lepram aperial,ac itidemhydropifim,cuius aliqua vetti-giaapparent:Similitcr amp;nbsp;contraduram

X

fix T H EO PH R» PARAG colics intcftinonim.qnç alioquiinma' lum tenderer finem, Nocent inflammi tis oculis amp;auribus : Semcn inuant vel ad morbum.velad fanitatem.

De thermis Plum^eü Lothayin^ilt;e.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput IIII.

. Hermæ Plnbeç eolliguntur excon-fluentibus liquoribusfouese, fn fu-* perficieglobi.Suntmateriæ putre-faftæ amp;nbsp;colledæ.vcluti diftum eft, ex va rqs rebus. Putrefaótionis illius natura eft tanquam fimi,qui frigidus eicftusóC corapofirus putrefadione fua concipit calor'cm.Tali ergo forma amp;nbsp;conftitutio nc Plumbex thermae oriuntur. Prind-pioexfemetipfis gignunt nitruniamp;tcr renum fapore ex terreo fulphure. Quarc his non infunt præclaræ virtutes : fo' lum eas habCt,quasnitrum,hoceft,pro communi aquarum natura ad corrofio nes cutis ablque commodo,per multas lotionesamp;magnoslabores. Ex parte c-tiam ca promouët, quæ in corpore iam inclinant vel ad bonum, vel ad maluB». HÎC medici prudcntcrconfulcrcdcbcnt infirmis,in tam verfatili bilance feden-tibus. Adilic praeditac fuut virtutibus cou'

DE BALNET S. jij cóglutinandi vlcera patetia ex carnis fa-Hb’ nata: id faciut ftipticitate ex natura compactiiia,amp;; ferpcntinx,quc ineft for-didoiftinitro.Quicumque autcni irtiuf Modi vlcera volucrint fanare,debet coc tigere amp;nbsp;temperate balneum 'realgare fixo , ac more folito omnia obfer-uare. Plurimum quoque mouent pro-fluuia alba mulierum, quæ intra aliquot annos futura funt,acfuturas fc-bres : fimiliter vlcera aperiunt. Vbi ante ilia mala adfunt,nulio modo poflunt tollere.Promouent etiam dyfentenam amp;nbsp;hæmorrhoidas. Inalqs veró maiori-bus morbis per fe,amp; ex fua natura, etia corredionibus additis,paruæfunt effi-caciæ. Quadccaufaipfarum virtutcsóc vires nihil ferae amplius laudare poffu* mus, quàm alias communes amp;nbsp;fordi* das aquas, quæ etiam eiufdem ferè funt naturæ.

De thermk occiduü I-IalJatiee. Capitt V.

Oc balneum lium ducitonginem ex reloluto vifco terræ, non alitee -^atqueomnis terra ex vi amp;nbsp;natura dementi aquæfuam habet facultatem

X 2

324 T H E O P H R. P A R A C.

fudandi.Vnde fequitur,quot funt genc-* ra terrarum,tôt elle genera aquaruin,amp; reliquorum ex iplîs ftillatim pronianan tium Sic pcculiaris in iam ditto loco cft natura, amp;nbsp;pcculiaris terra folunnnodo aptaadiuuandum fernen,fiuxid ad borium,fiuc ad malumfuerit fparfuni.Chi rurgicos quoq; morbos, vt patentiafo* raminibus vitia, exuiccrationes quæ cx vlceribus originem fumunt, fiftulas, male curatavulnera,amp;vulneraqux dcge-nérarunt in foramina,fanât:Et alias qua rundam aquarum virtutes, quæplærif-quæ omnibus aquiscuenircfolcnt, hs fecumferuntaltiori quodam gradu at* que robore.

Non admittunt corredioncs in morbis intcrionbus phyficis: Quia per fco-pecationcs eonantur perficerc abfque compolito.Chirurgicis verb in morbis hæc corredioncs addenda funt.Lutum in calccmpaularim reuerberatione re-digendum eft,poftea refoluendum in li-q «orem,vel extrahendum cx ipfo alkali, amp;nbsp;applicandum corporis vitijs, dnm infirm us exit thermis,amp;in ipfis thermis lauari aqua prxdidis liquoribus mixta.

Curant

D E B A L N E I S. 325 Curant fimiliterexulccrationes vefîcæ, amp;nbsp;alias intcriores vlcerationes ,quïE ex apoftematibusgigni pofsct. Hic liquor, prædido modo refolutus, eft pra.’clara medicina podagricis amp;nbsp;paralyticis, amp;nbsp;0-nibus,qui morbis ex mucilaginofis or-tis liquonbus laborant,amp; caduco ctiam obnoxqsTi addantur correüioncs, quæ fuprà de iftiufmodi morbis funt tradia t?:Idcritiamtoilir bibitus cum reolis; prouocatvrinam lumptus cum pilulis albis.Vchementcr obeft hominibus üc-cis amp;nbsp;calidis. Caueant ergo fibi ab hoc balneo omnes, qui obnoxq funt talibus ficcis amp;nbsp;calidis morbis. Reliquæ autem Virrutcsamp;vires,quæ ipfi mfunt,origi-nem fumunt ex temporis _amp; methodi. commoditate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Dethermti Marchions,Fennu, 0* SeUen-

Caput V I.

H Ac tres thermæ,Inferiores, Ferine amp;Sellenfes vnam babêt originem,. cataradis veró diuiduntur in tres partes:ex calce profluunt,ac inde calorê concipiut.Catarada,quaE ducit ad ther-gt;ïias Inferiores,fme Marchionis, Integra » 3

316 T H E 0 P H R. P A R A C.

amp; pcrfcda manct,vfque ad fcatungine. perdurifimas petras amp;nbsp;montes, necin^ terea.dum fluit,vllas virtutes accipit a-liunde.

Altera catarada,tendens ad thermal Ferinas,etiam fluit per duras montium partes , habetque venam mixtam fibi, quæ calorem, aliasque fimiles-virtutes aufert.Quarc viribus frangitur , nee Integra permanct.

Sellêfes thermç omninorefrigcratur oquis influëtibus.Fluut enim per móto-fa nee vllas alias virtutes in fluxu conci-piunt:principió quü oriutur, nihil funt, mfl cömuncs amp;nbsp;vulgares aquæ : quç per calcem dum fluunt,ab ea calorem ac vir tutes accipiüt.Quaremagnis amp;nbsp;praccla-ris virtutibus iftç thermae non funt præ-dite,fed folùm habent easjquas ex calce accipiunt,

Harumitaquenaturç amp;nbsp;operationes non funt admodum excellentes amp;nbsp;vair dae. Erodendocutem aperiuntperna-turam à calce acceptam:virtutes nullas habent, conglutinandi patentiavlcera, folùm purgant amp;nbsp;abftcrgunt.Aliæ virtu tes,quas in mcmbris contrarijs habent,

•DE BALNEISJ Sîf font admodumimbecillcsamp;infîrmae, Colicçmitigatio,quæ per illas fit, communis eft omnium aquarum,quç calc-fiunt,aut per calcem colantur.Sirailiter 9uôd laflitudinem extrahât,appetitum excitent, agilia amp;nbsp;leuia membra refti-tuant,id longo fit ocio inter lauandum. Senibus, qui laboribus confedi funt, amp;nbsp;mulicribus, quæfæpiffimè pepererunt, funt fuftentationi.Parumfanè diferimi-ms eft inter bas très thermas, quantum 3d vires attinct.Quicquid verb diferimi mseft,idfitex aquisinfluntibus, quxfc iterum diuidunt.Infunt ipfis quoque vi-ïes mitigandi graues amp;nbsp;difficiles morbos,nÔ tarnen fanandi.Adhæc quicquid-’ natura ad bonû difpofuit,vel quicquid admalumordinatum cft,promouent. Corredionc nulla indigent. Nam vbi-eumque res ipfæ non habent vires amp;nbsp;ef-ficacias,ibi nihil corredionibus cffici Poteft.

J^ethermii Caüinienfilgt;tu.

Caput VIL

THermç Caftinienfes , in Salisbur-genfi principatu fitæ, oriuntur ex calcc marchafitç,antimontj amp;nbsp;falls

3î8 THE OH P R. P A RAC.

r irri.Dcfluunt ex fexta globi parte abfq; aÜarumaqnariiinixtuia. Cataracta pénétrât matrices fylueftrium amp;nbsp;rubearû granatorum ,amp; aureas granatas, quæ (i-mul lapidofc funt, quibus adiungitur quoque mul turn metaili Lune amp;nbsp;imnia turi auri.Retinent virtutes,eflicacias, amp;nbsp;gradus calorislempcr.doncc prodcant jnlucem.Acccduntipfis vires ex cupe-r.olo vitrilo, extrahuntque ex mincrali' bus arfenicum amp;auripigmëtum jaede-« fpumandoàfc rcijeiunt fulphurquod-eüm fixum amp;non fixum.

Virtutes harum pcrlimilcs funtPipe rinarü,fed gradu periculofiore. Omnes cnim cxulccrationes interiores corporis in histhermis aperiuntur amp;virum-punturpropterea hominibus,qui laborant exulcerationibus.ifte thermae Ca^ Oinienfes nö conducunt. Facultas ipfis innara cft, tertio anno conglutinadi pa-téria viria in corporis extremitate, cum torredione fequente : Similiter anno quarto fufficiutcum corredionein cu-r-mdis contraduris. Fluiufmodi natura (ortruntur ex accidentis falls nitri incre-mento^quod anno quinto tribuit fuum

augmen-

DE « A LU B U. J2gt; »ugmentum.arfenicus anno quarto,amp;: auripigmentû anno tertio:Ex Ris tribus nancifeuntur prœdictas virtutes amp;nbsp;ope rationes.Naturam verb rumpendi vlce-ta,accipi üt ex marchafita, quæ idc præ-ftare fol Ct-Quantum ad reliquasattinet Virtutes,fimites funtalijs thermis amp;a* quisjpræfertim in tartaro renum curan-do.addita corredionc.

Oorre^io in nbertii ylceriàuf cur^niiù» Recipe Aquæ alu minis,

Âluminislameni ,fiuc plumofi a* nalib.q.

Confolidæ,

Mucilaginis lib.L

Aquæ thermarum quantum fuffij ciat:ordinem prædiftum obferues. ^om^io in contraélurii/inandis hitc e/f‘ Recipe Olei de anthera liliorum ^diq.'

Aquæaluminislib.fs. Coquantur fiinul,doncc oleum fiat candidum amp;nbsp;tnucilaginofum : efFundas in calidamr aquam,in qua laues pro rationc valetu* dinis tuæ.

Correélio in tartaro auferendot Recipe radicum aquilegix lib.t.

Sc minis tanaceti lib.j.Coquantut

* 5^

Î4O THBOPHR. PARAC.

vnâ,deinde mifceas aquæ,inqua laucS provaletudinis tuæftatu. Alix virtutes harum Caftiniëfium thermarum fimi-les funt illarö,quas antèdefcripfimus.

De thermis Dofgt;ff[ici(tnis in Bohemia,itent de ^u/lria cis ^ Viüa chianis,

Ca/gt;»t VIII.

Odern modo hæc tria balnea na-I-lt; fcuntur: prodeuntexcalce,nonta--•^men vllas virtutes inde fecum fe-runt.Nam earum cataradac, amp;nbsp;alia quae infunt eifdem cataradis, nullam effica-ciam aut opcrationem incidenten! tri-buunr.Calefaciunt quidem àcalcc,at fine vUa calcis accedente virtute,aut inhç rente natura. Quumitaque nullacalix vires his infint thermis,quàm comuniu aquarum,quæ prçter ealorem nulla habet vim;nihil de qs hîc fcribemus. Qua-uis Auftriacae nonnihil habcant natur« talci amp;nbsp;cachymiae,tamen nullis peculia-ribus praeditae funt virtutibus. Quare fi-miles reliquis vulgaribus

funt aquis.

DE B ALKE IS.' '341 Refonte Gof^pin^enfî,^ alioßtb Cottfluen-t^'f, amp;nbsp;ad^aai^tKi in palude E^œ ,ç^ fonte Jîhxtu'.

Cii/fut IX.

_ I fontes acidi faporis vno amp;nbsp;eodS 1—Îmodo primam fumunt origincm, jLpauciflimis tantum exceptis. Gop-pingenfis nimirum aqua eft communis amp;nbsp;vulgaris, concipitquc aciditatem ex niineralibus, per qua: fluit, nimirum vi triolo, cupro ÔC ferro. Natura eins adeo iubtilis eft, vt fimulatqueipfi calor accédât,fapor euancfcat,virtus tarnen ipû infita permancat. Mineralia, ex quibus acidumfaporem contrahit funt imma-türa,iacentque in prima materia aquis ftibmerfç,quarc aquis vires tribuutur. Et quoniam nodes etiam atque dies fit incrementum amp;nbsp;confluxus , alio loco magis quàm alio, ipfis virtutes magna: funt in purgando amp;nbsp;conglutinando pa-tentiavlcera,cü primis corredionibus. Præterea fcabiem ac pruritum, amp;nbsp;quic-quid eius generis eft mixtû fale, aufert. Ex immaturo vitriolo amp;nbsp;minera Marris præditum eft facultate cöfortandi fto-

JJ2 TH EO PH R. PA RAC.

»iachum,aduerfa cxpcHendi /excita ndi appetitum cibi,dolores ex frigore orfos mitigandi: imo quiequideft putridi in corpore,cum alqs excrementis expellen êi.Chronicis autemlaboranrcs morbis abftincant ab ea aqua;Similitcr caneant fibi febre quartana afllidi;amp; inclinati amp;nbsp;obnoxq hypofarcae^riü ablata fueric,ab-fiineant.

Balneum apud Conftuentias in laua-do caret omnibus virtutibus: bibendo vcró naturam habet confortandi fto-inachum,amp; putrida expellendi.

Fons apud Egram aciditatem fuam accipit ex putredine loei paluftris: paru autem adhaeretipfi ex prardidis minera lifaus. Rhætorum veró fimilis cft Gop-pingenfi,nifi quodnobiliorfit, propter plura mineralia in eius cataradis iacen-tia, per quæ acida fluit aqua, qua melius ctiam purgatur.

' DeJal/ü^ine. Ca/rut X.

Anc proprietatem norate falfugi-T—Inis: ^licumque amp;nbsp;ordinaric pro -lipflus propria natura in ipfa fe la-uent,

DE BALNET,. JJJ

Ucrit, fccurus amp;nbsp;tutus redditur à putri» dis crurium vlccribus,amp; omnibus, qnx ex iplis poffunt orirrarect quoque vlce-rapatentia,quçex puftulis nafccicntur, Podagrx item fluxus amp;nbsp;paralyfis,ncc no omnëàprincipio hydropilim amp;nbsp;hypo-ürcam aufert.Natura quoque ipfius vc nas,neruos amp;articulos cöfortat,amp; quic lt;]uid ex fluxu fiue liquoribus oriuntur, idconfumit.Eftpræterea eins naturæ,vt quiequidperfenö cfficiat, illudnec vl-lis additionibus tranfigere poflit.

Præter hæc omnia quçdebalneis fen-pfi,animaducrtifc, multas mirabiles vires amp;nbsp;proprietates iprisineflejquæha'-ftenus verè non innotuerunt.Siquideni ex peruerfo iudicio impentorum dodo rumacmedicorü adeo in abufum pcr-üeniuntbalnea, vtpropria ipforum natura nihil in morbis curandis efficerc polTit.Omnis enim virtus perpera viur-pata,abfque fruftuperit. Sunt præter iam defcripta,in alqs quoq; regionibus multa,dequibus meam generalem fcri-pli iententiam inprincipiolibclli.Atta-tnenquó omnia fiant planiora, amp;nbsp;vos cundiq; mortalcs facilius amp;nbsp;redius inquot;

344 THEOPHR. PARAG

teUigatis balneorü naturas,obfcruande funt herbæ,quarum viribus comparant tur.Thermæ Piperins comparantur me liiræ,folijs elleborialbiamp;nigri,Iuæ ar-thcticæ,agrimonigE,ferpëtinæ, amp;nbsp;aliquo modo mumiæ. Superiores thermæ in Ergouia accedût ad natura artemifi3e,amp; ex parte bafiliconis,pa;oniç amp;nbsp;aluminis. Valefiançin aliquib’ fimiles funt alumi ni,deinde amp;nbsp;laffe,amp; antheris liliorû.Plû-beæ habent naturam folatri amp;nbsp;portula-cæ,vnâ cum aductitiocalore.Inferiorcs inMarchionatu,amp; aliæinHercyniafyl* ua,amp;c.affimilantur chamomillis,amp; non nihil luæ artheticæ. Occidentales re-dè comparantur bolo Armeno, amp;nbsp;in a-liquibuslaffæ. Caftinienfes funt fimiles meliffæ,pulegio,Iua: arthcticæ,ferpcnti-næ,con(olidæ, ac maxime chamomiUæ. Balnea Doppliciana, Auftriaca , Villa-chiana,amp;c.accedunt naturâ liguftici. Sa lis falfugines habent naturam calciscx-tindç,hthargyrq prçparati,amp; bolirefo-luti.In his poftremó notandum, licet herbe iftiufmodi prædidç magnis virtii tibus fint ornatæ, ac fingulæ luis pecu-' liaribus: tarnen vires amp;nbsp;auxiliarcs virtu-

DE BALNEIS. 345

tes fepiffimè amittunt.Sic etiam balnea in fuis virtutibus inconftantia funt.

Quare in conflits dandis huiufniodi cautelæcumprimis funt obferuandæ.

His itaque tradationes has inipræfca’ tiarum conclufas effe volo.Fa-xitDeus Optimus Maximus vt rede amp;nbsp;cum frudu

' intclligS-: L tur.

' F 1 N I S.

336

DE THERM A RVM FAVARI AE, IN SVPERIO-

KI HELVETIA SITARVM, VIRTV-tibus,viribus, operationibusjorigi ne amp;nbsp;fcaturigine.item quis modus cibi amp;nbsp;po-tus qs fit obleruandus, qui his vtuntur: libellus fanc perquàm eruditus. Per dodilTimum virum Theopbra* Rum Paracelfum vtriuG queMedicinæDo-dorem.

REVERENDISSIMO PRINCI-PI AC DOMINO, DOMINO lOANNI lacobo Ruffingero, Abbati mona-fterij Fauariani, Domino mco dementi.

h^itiohutHS tra^ationü, Eeue^^ rendißime Princess ac Domine, docendnm noêgt;is memo fnent, ^uo/hddeceat res naturales de/^ crilsere. Q^od guidem hoe modo intedi^endum ertr.PPomo na/citur duohus e'fia-

rentihu^y quorum alter lt;j^uidem esd terra, alter yero cxlum,Terra edi homo ,coelum autë ip/i /une

gt; R A s F A T Ï o.’ 337 j^nta/îi^a. Ex domine concipitur corpus, ex a~ ßr^ßueinteÜi^e/itiit. Homa ^uidem^^vnie/»^ ima^ifiem,afira ^ero /»um iMtuf^aleTumen. V^ nufejuißruffita^itt ßaßitur ta aatara ßipAtrff^ a^uo ^uic^ifiäacd/^it jhoc liiere ffoteß in y-ßm proßerrc.Fiäuiß^uiclem ff ote/latem habet ßiffatrimon^.Quum i^itar ytrumgue^am coi^ {gt;as,^itam naturaiu intel/i^ctiay naßaiur inna-^ inraä iaminr.conß/itaneum e^ïjeos,qiti nature lt;t^orum il/ifminantar^^deo maf nos (fpgt; acimi~ ^abifesßisinßerioribus apfgt;aeefe,yt nonttal/ii pfo dß habeaatur ab hu, ^ui minori iaßueattA homines fiant, Ethocyaiclem m^do ii/adirati tamprimis honores ^ laudes tan^uam- fra-* t^imam h^ereditatem amant ^ experunt^ turn etiam yt fflurimum aße^uuntur.Malo au,, temßderenati, (jfs* imj^erfiecli, diuitias /olùmc animo deiedio licetßbßede lt;juadam honedfi^ tupiuat (^ afièdlant. Quum üa^ue nuUa h^ere: ditariafitfifientia^nifififfeme' per adlra trada-tur: hac rdei^a, errores, impofiuric acfaUadiC ficut^ finty^u^ arti medica incomoda no fine famaintulerut. C^tenim quu diuinaprouiden tiahuiu/modi impodiuras probe co^noui/fit tfiè/uturas,fifeculo prophétisé Chridlus ipfia-morem in proximum copleuit, ^ui yuulnerdto ^dflifrichftnteinnonmfit ex,^cademfi me»-

83® P R A E F A C I O l

^^0^ gt;nbsp;fed ^utniittm ex ple^e Samafitum^ rum,^u,ißne omnilfnifaU^tcihia receptii ^ co* ^oßtis, o/éo ^ yino ip/umfefuit, ac ßnauit. i^ofa^o 'DcM miralfi/ia ßea opera Parite de* darat,^ docet,ne inßrmi deducantur in erro-t'es Ci^ impo/luras imperitorum medicorum: ^ßf°^^ddecepti/iterint,a Deoßoe eüproxi-tnoßo,co^noßantßreßci,diuinisnimirnmco‘ poßtifac/ormulii^ quod his thermis Faharß prohatureuidentßime.Quare R.P. ac domine, decetmeharum thermarum yirtutes ^ yi* res deßrihere, quemadmodum isT-as immenß

. D« ma^nahapatefaciunr. Quum yero diuintt prouidentiain tuid^euernetia: principatu ßA dementia^ coele/li impreßione tahum ther* marum origines (^ yirtutes dederit,quas tuii ^eneroß ^ innata yirtute condanter,ma^n(t cum laude ^ honore conßruas : non ah re tuit reuerendißime C(ementilt;e hoc opußulumdedi care,^ in tuam/audem in lucem edere yi/um fuit.Co^itandumprofedo ed, huiußnodirnu- -i nera diuma proprer imperitos medicos, ee^rotan tiumin yßm e/ß data,qua: etiamipßsßnt con cedenda ^ oßerenda,cum nodrisßmul conß-lß,qua/equentihi{s in capitihus exp/icantur. Ea conßriptaßnt, ytthermarum yirespate^ ßant.^are /leugt; tu a dementia cum inßrmos, tum

P R AH F A C T o? 539 titm me ^uo/^ue/î/a c/eme/tria princifgt;e di^na^ ^ yirtuti^M honefits, yeluti haflenus fo^ dt, ßc ç^ dei»ce/gt;s .compieflatus ac proß» ^Udtur. Ü lit urn in Tuee dementia: monißeri» Fanaria, yltimo die ^u^u^iyanno minoris numeri.i^.

Tult;€ C/ementitt

C/iem

Theophr.tßu'S Pancelßn Jodof.

340 THBOPHR. PARAC.

DE THERMIS F A VA' KINIS, IN SVPERIORI HEV iTETlA, PRINCJPATV REVfi' rcndifl'iini Principis amp;nbsp;Domini,Ioannis lacobi Ruffingen gratia Dei AbbatisP bidem,in prxfedura Sarzuneta

♦ üue Sarganfenfi fitis.

^^'^, inueniuntur,tribus hisorta iTx nfunt, fulphurc, Mercurio amp;nbsp;fale,qucmadmodum cuidcn ter ex philofophia liquet, metalloruin, filicum amp;genimarumortu,fimiliter o* nium fruduumjqui ex terra proueniür, gencratione: quæ omnia probant fernpet fuam primam efle materiä ifta tria, fequein eadem poftremó refolui : Qua fanèinquifitione amp;nbsp;inuentione vires amp;nbsp;virtutes fcquëtes intelligi poffiunt. Hæc dico,vt hinc conftet, quænam therma-

rum , quæ in Europa mihi innotue-runt,ac feipfas quotidiepatefaciunt,pri ma fit materia,primumquecorpus:quo cognirio,mox fequirur, vt proinuenti corporis natura medicus rem defcribat: Cx-

DE B A L N E I S. U^ Caeterùm in cxplicationc Fauarinamm^ fhern.iarum,ociilis non fubrjeiuturtria^ Prima.quod hoc modo intelligetis.HæC; 3qua non ex prædidis corporibus fuas Vires amp;nbsp;virtutes adepta eft: propterca e-^iânulle modo æftim abitur frudus clc-*ïîenti, fed per fe elementû perfedû, ac vt elemërû deferibetur proprietatibus ^itnilitudine aquç. Queadmodû igitur* ^Qua primû oritur,ira quoq; hç thermç primo iudicabutur nafei. Vndenecdo-hic mentionë facient fulphuris, Mer viirq amp;nbsp;falls, necipfis virtutes fimplici-^eraferibSt. Quxautem prima fit ipfa-rumorigo lumen naturæ docet, veluti ^ucntiaexplicabunt. Lumen nimi-^um naturae liquide nobis demonftrat, I^eum lingula diuififfe ac feparafle,quç 'iiuifim feparatimqueconfifterc debSt. ^ic lumen amp;nbsp;tenebrç feparantur ablquc '^mni alterius incommodo, veluti diet ^nox manifeftè déclarant. Separauit 9uoque mctalla,vnumquodquc in fuû proprium ftatum:auro tribuit fuû cur-füm,fcrro fuum, xri fuum : argento fua rtidem gloriam:fîmiliter cuique metaP ^0 proprium domicilium.Diftinxit quo-y ?

J4i THEOPHR. PARAC.

que omnes marchafitasrfic falis genera, fic£cftatêamp; hycmê,fic clementa,ficherbas,frudus.acqnæuis corpora:qu’0 cer-Jiamus,quàm varias fpccics Deus exv-no Iliaftro crcauericquanta hïc in terris cius magnalia cxiftant: vt quatnuis mul taquidem genera granulorü arençfmt, attam en longé plu res fpccics Deus ha-beatin fuo pharmacopolio, qui cœlû amp;nbsp;terras adeo varns modis cxornauit,vt ca nullus mortaliü fatis per omnia fcru-tan pofTit.Hac proptcrca narro,vt intel ligarisin histhernus Fauarijs aquas clfe feparatas infuum rcmpcranicntura amp;nbsp;complexioncm ,calidam in fua venam amp;nbsp;cararadam,, frigidam itidem in luam venam ócfluxum.Nihil enim adcofrigi-dum eft, quod non conqncat calorem aliquem in fe, amp;contrà nihil adeo cali-dum eft,quod carcat omni frigore:vn-de (enfibilis calor amp;nbsp;frigus feparanturJ-r a quoque in Fauarqs t hcrmis,aqua cle* mentum eftdiuifum ab alia aquacalidi tare , qua: fenfu precipi poteft. Non quódhxc aqua fola talis fit.lunt enim mulro plures fimilcs, quxin fluuios,la-fus óc mare fe exonérât occultc:quia frigus

D R BALNET S. j^j ^s rcliquarû aquarü cxtinguit iftarum calores. Vndc ctiam expericntia docct multas aquas effe fubtcpidas,quas fenti mus non adco cffe frigidas, atque communes aquas. Manifeftè quidem coftat, Dcuui in terris fecifle ardentes montes, vt in Sicilia, Myfia amp;nbsp;alqs pluribus loeis, qui perpetuó ardent, nee vnquam extin guunturvlla aqua.Corpus quodignem fouet funt montium lapides amp;nbsp;terra. Si ergo Deus iftmfmodi mirabiles ignes in terris è lapidib’ excitât,quid obftat,quo minus humana ratio concédât acinrcl-Hgat,Dcumpoireacveile aquasoften-dereflagrantes? Expericntia enim con* ftat,vinum infecontinere ignem arden tem,vbi acetum ipfius fucrit feparatum. An non amp;diuinapotcftas amp;nbsp;fegregati» queat ignem amp;nbsp;aqua feparare: eiusque acetum in peculiarem locum reponcre? Noftri quidem oculi vident,ac probant, ignem confiftercin foio fulphurc ,hoc eft lignis.-fcd lapides ardêtesrurfum déclarant magnalia Dei effe mirabilia, qui faxa curat flammas cmmittere,calefa-citque aquas,

Qu are ardentes motes oculis quuni

544 TM top HR, PA R AC. cernimus, facile colligimus in terraî-iftiuftnodi exifterc igne copiosè, per que larîces aquarum dû penetrant, ealefiuf, nee aquæconceptum calorcm amitrut breui f pacio nee tempore, fed proférât cum in terra: fuperfieiem amp;nbsp;ambitum. Hçc tarnen aqua no co modo indipifci-turfumn calorcm : quia nee faporc,ncc ©dorem,ncc proprietttes amp;nbsp;mixturas taiisterrei ardoris amp;nbsp;ignis habet, qux qnidemin alqscalidis reperiuturaquis, fed in his Fauarrjs thermis huiufmodi nunquamfenriuntur. Eftenimper fca-lt;qua puraamp; limpida, nuliocorpori mixta, nee mains iapor aut odor in care-pentur.

liludquoqucanimaducrtcndum ert^ Dcum effen tias return ita ddbnxiffejVt altçra nequcat alteram impedire. Sol re tinetfuum calorcm Luna fuum frigus: âmulin cœlo exiftunt, amp;nbsp;fîngulainfua propria elsêtia. Quæ vt in cœlis funt,ita quoquchîefngidae amp;nbsp;caiida: aquæfine fuarü fubftatiarû amp;nbsp;formarû interituex terris featurirepofsût. Natura etiam do cet herbis ardetes vire» ac fimilia inefle: fedffte jgnis sêfu manifedèquunôpcr-cipia-

DE B ALN E Î J.' '54$ cîpiatur,no ex eo fimilitudine hîc petc-mus,vcrùm ex co pot?,qui fùb fensü ca-dit.Non dubiû quoq;cft,quin multi fint montes apti ad concipiendû'ignem,qui adhuc reuera non flagrant :velutimca State in regione Styria, prope fyluam, quamvocant Ebi{chvuald,paftorc$ au-tumno ad faliccmforte extruxerant i^ gncm,quo multa prata ineSfa funt.Hoc faü:o,certis capanarum fignis homines conuocati funr,ac foderunt vndique cic caignem fofl'am,quaincluderët ignem, nelongius progrederetur. Vtrum vero extinxerint ipfum,nondii mihi conflat. Iftiuimodi certècaufispoflunt fcaturi-re etia calidæ aqusc,quæ non debent çfti mari thermae, fed communes calidæ a-quæ.Quo autem feiatis caufam, ob qua thermçFauariç euanefcant,aciterum certoredeant tempore,hze perpendite. Ç^içcumque Deus creauit,ca ordinauit in hoc,vtaliquando regencrëtunfieve-tuftate confeda rcflciuntur morte. Singulis enim rebus fuum prçfcripfit termi num, quo gandebunt aefe exuitabunt, nee vitra cum fuas exercebunt vires bo-nas vel malasxxempli gratia : Lunæ ter-

♦xó T HE o P H R. PARAT.'

minus eftquatuorfeptimanarum: qua tempore abfoluto, fit noua: amp;nbsp;nihiiotnt ruspermanetvnaamp;eadêLuna. Quod fl Luna quatuor feptimanas lupcraret, malitiaipfius tantum augeretur, vto-mnesftellas ea fupprimercr. Quare in fuo inftituto curlu vbi maxime aieende ïit,cogitur iterum dclcêdcre ac rcnalci. Eodem modo fingulis creaturis, bonis amp;nbsp;malis fui limites eöftituti funt,quos trafirenequeunt.Vrticçcrcfcêdo fi Ïuos tranfirent termines, quàm effent acres amp;nbsp;ardentes? Sicrofaefuum terminum fi trâfirct,quit ferret earüfragrantiâ? Itaq; Deus bonis amp;nbsp;malis fuos praefcripfit limites,ne quid nimiumafcendat,quod profcôtô,nûnconduceret. Itaquoque thermæ Fauariæ ad regenerationem in-ftitutæ funt, quo fua retineant virtutes, amp;nbsp;non declinct nimium ad bonum neC malû.Hçc melius hacratione percipic-tis:Deus æftatem ordinauit,in ipfa vt o-omnia corpora crefeerent ac viuerenr, quç Solis viribus funt fubieda. Hinc v-nâ cum æftate côftellatio ordinatarher-bac,aliaque dus generis crefcunt,ac vnâ cum ipfa rurfum moriuntur. Pari ratio-

né

B Ï B A L N K I Jr uz he animadüertitc quoquethermas Fa^ varias renafci^vemo tempore acautum no terminari, eu herbis crefcere ac mo-ri. Et quemadmodum herbç , Sole ac-cendente amp;nbsp;afcedente, vi producuntur cterra: fic quoque poteftatc acopera-tione Solis thermae Fauariae coguntuc vnacumterrac frudibus prodire,amp;fi-mulcum iplis cuancfcere ,fuumque rc-ferre fernen m terram, quod Solaribus Poftea viribus renouatur, acinfuü pri-ftinum reftituitur ftatum. Hæc fufficiât «le origine ac (caturigine thermarü Fa-Uariarum.

Deyiribmdr ‘yirtKÜbtn thermiirum Fa-^ uarictrum.

Ciifgt;iit IL THermarumFauariaru vires deferi* bentur in hunc modum. Homo ha bet fuo m corpore inftrumëta pur-gationis, qux emunftoriaappcllantur, per qux fibi aduerfa cxpellit: fed freque *cr adeo imbecillis eft natura, (cuius in ^uxiliummedicinacreata eft) vt fuavi pet emundoria nequcat excrementa propcllcrc. Quaedam partes funt purga-^es per cutcm,ip quibus natura h fucrit

341 T H B O P H R. B A R A C.

nimis imbccilla, fuccurrendum eft ipfi., Nam vbicumquc ipfaconantur cxpel-Icrc, illic medicus præftabit ipfi$ auxi-lium, Itaque fola purgantia funtprx' dira virtutibus expellendi. Porro quæ-damin corpore dum lunt , cxpcllunt, l’eluti Rheubarbarum : nonnulla fo' ris extrahuntjceu funt thermæ. Sic hæ qupque thermç Fauarix funt prédits facultatibus purgandi ca, quæ nequeût emundoria fuis naturalibus viribus prç ftareæaq; per curera amp;nbsp;camera fua magna efficacia amp;nbsp;virtute prouocant,ficut per inreftina intus operatur feammo' nca.Prxtreavobis codât, varia herbaru genera,aliasque res cxifter«,quæ extrin-fecè purgant,veluti cicatrifantia, canta-rides,mclioncs, flammula, amp;nbsp;eius generis reliqua.Huiufmodi herbarum amp;nbsp;reli quorum fimplicium proprictates dv^ res animaduertetis his thermis ctiam aferibi. Vnde vos dodorcs omnesque mcdicosminimclatebir,horum duoru veramfeientiam efle vobis comparan-dam,quô ipfos, qui cxtrinfccè adhibita medicina purgari débet,in has thermas Fautrias collcdis. Similiter virtures ci-catrifan-

DE BALNEIS. J4^ «atrifantium probe habcatis perfpeftai Nam harum virtutes thermarum, alio-rum omnium fimplicium vires loge fu-perant, ac quintz propemodum'enen-tiacfimilcsfunt ,quodvobi$ hoc modo planum faciam. Vobis omnibus fatis fu-perque notum eft,varias elle caloris na-turas,amp; iftum calorem,qui fenfu perd' pitur,longcpræftarc alteri,qui non ca-dit fùb fcuium.Secûdô hzc notate. Ali* eft calot,quem Sol excitât: alia operatio fit calore fimi.-alius caler ignis,qui fouc tur lignis:Sic quoqj al? calor,aliaq; ope tatio ignis,qui lapidib’ fouctur:quæ ratio valet quoque in rcliquis. Quod exc-plo euidêtius apparct.Imponas maflam aliquam vitro,amp; oedudas illud,cxpo-nasqueSoli, amp;ccrta fit putrificatio ab alijs diuerfa:imponas fîmocalido,ac di-gerctur peculiar! quadam putrefadio ne:imponas igni,quilignis nutritur,amp; fienties aliam:alia fit digeftioA: putrefa-ûioin calida aqua:alia quoque in caU-doaceto,amp;alifsfimilibus: quorum fin-gdlicalores, fingulas proprictates ha-fient.Quum itaq; operationes calorum '^deo vinos dcinonftrent effeduSjöc no

150 T HE OP HR. P A RAC. fcmpcr vnam digcftionS : cogimur fanS natural! harö thcrmarüFauariarficalo-ri concedere ac tribucre opcrationcsin attrahcdo,quæ loge excellant alia attra hcntia.Siquidc virtute ac natura calons vis attradiua ita côfortatur,vt nulla me dicinainiftiufmodiopcrationc fit ipfis coferenda.Qiaarc cogitate,calorem efle diligcntifllmèconfidcrandü ac confer-uandum,ceu arcanum aliquod.

Adhæc morbi aliquot funt, qui his thermis curantur, amp;nbsp;non extrahuntur» vt podagra,artherica,contrario,alqque fimiles, amp;nbsp;vulnera: quorum curarionu caufas fie accipite. Omnes vires, qiias fubrilis tcrcbythinaamp;liquorcs mâdibu larûcontinet, in thermis Fauarqsrepe-riuntur.Hunc fane elFcâii nec calot nec frigus præftatjfed peculiaris quædâ vir-tus,quam Deus ipfis indidit ad vtiliratê aegrotätium. QuiailUcinuenitur virtus iuæpotabilis.Qua decaufa medicus hïc nequit iftos medios fiue tertios morbos (vt modó diximus)purgationibus in cor pus fumptis, nee vllis extri nfccè adhibi-tismedicinis curare,fed relinquit homi nes minime curatos. Debent auxem fa-nita-

DB l'A L SI B I f. Î51 nitati reftitui per iuam artheticam, quæ fatis copioschîcinuenirur. Multû pro-kdo hic innatus calor agit, qui optime conuenit cum Humana natura. QuoniS innatus calor magna Ôc præclara efficité Sic gallinatum calot excludit pullos.T» iietiâcaiorebombiccs vetmes nafeun-tur.Calor quoque mulierum fenio con-feétatum vitam producit. Quarc obfer-Uate,cùmiftiufmodi calor infitus adfit, has aquas fauarias ncceflario præualcrô omnibus ßmplicibus, qua: eins licet ge* neris vires habeant, tarnen calore ordi-natocarent.

i^os therma Fnudrije morbos, amp;• tjuoma^^ lt;lo cxireMt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CapHt III.

MOrborum cura his thermis perfi-citur duobus modis, extrahend» matcriam,ex qua morbus oritur, amp;nbsp;confumendo eädem.Quod iftiufmo-di fimilitudine intclligetis.Quemadmc» dumDeus creauit indiditque magneti facultatem attrahëdi fcrrum:ita etiani hnic aquæ Fauarianæ tribuit virtute at-ttahendi amp;nbsp;extrahendi c laccttis corpo* risomnes morbos chirurgicos. Aquai-haeft meditina,qua chirurgus vtetu»

Î52 THEO PH R. PA RAC.

in omnib’ morbis dubqs: hoc eft, quod naturalis opcratio acquit præftare, hoc cfficiunt ifta: thermæ.Intcrroganti verb huius rei caufam,proponetur magnetis cfticacia,tanquam argumentum. Qux-cumqjenimDeusadeo mirabiliter or--dinauit, ca lumen naturale non poteft aflequi,fed arcanum ipfumlua vi demo ftrat. Deinde aquis qs incft virtus aufe' rendi earn matcria.quam facultas attra* hedinon potuit fuperarc:non lecus atq; vento,humorcs terra;,amp; fob magnas fo-* ueas aquis plenasexoneranti amp;nbsp;exiceâti. limihter enim hxthermz exonerta mi teriam amp;fluxum morborum.Ne auteni hoc loco pifeinae in Siloa obliuifcar ,m quamcertistemporibus angelus Domi ni folet defeendere, amp;nbsp;aquam comouc-re,inquam commoram primus quide* fccnderar,lua ægritudinc liberabatur. Naturale quidemlumë haudquaquàm a:qualecft angelo, cui illudfemper dc' bctcedere:nihilominustamê hinc ob-fcruabimus,amp; in naturæ myfterqs dim-' nam porentiam longè magis efle confi-derandam,quam humanas explieatio-nesiamp;quæcumqj diuina manus apprc-hendit,

DE BALNEfî. 55} henditjCacertifllmè perficiuntur. Dc-monftrat enim medicina,Deiini fupera-te naturam.

Quare infirmas, his qui vtitur ther-niis,non finict tempus lotionis comma nicöfuetudinegt;fed promorbifui ratio-nelauabit.Aliqui morbi nono,vcl dcci-mo die finiütur,alq duodecimo,vcl deci moquinto, amp;nbsp;alq alios habët terminos. Qui a oportet cóftitutiones liominum duriores amp;nbsp;mollioreSjdiligcntiaminla-uando,aélioncs5amp; morbi naturam con-fiderarc-Poftea xgrotus fuü corpus bene mouebit, amp;nbsp;quodfi materia ifta cor-pori inclufa nequeat educi per poros, cutis apcrienda,amp;auferëda cft, quó di-icedat.Tantum enim poffunt thermae. Præterea animaduertendu cft,non fcm-per vno certo lotionis tempore morbos omnino tolli,fed aliquando bis thermae funt repetendae, aliquando ter, diuerfis etiam iemporibus,quæ fuis diebus confiant. Caufa cft,quod thermishis infit propria facultas digerendi, amp;nbsp;proprius fyruppus.Quiequid enim fenfimmatu-rat,hoC: quoque extrahit.Gencralia non funt hïc plura defcribenda : veriim con-

354 THEOPHR. PARAC. fideranda funt rcliqua eo modo amp;nbsp;ordi-ne,quofequitur.

De morlfisphyßcü:^ui thermfi fauar^s cu-^ ^ttri poßunt.

Omnistammarium,quàm foemina^ rum contradura(hoc cft,contraóta, aut cafu 13efa,aut diffoluta membra)quaevcl ira, vel potationc , vel torminibusor-taeft.

Oranesmanuumamp; crurium tremo-res, qui nafeütur ex débilita re ac ino-piamedullae, aut ira,autintemperau' tia,autetiam ligamentorum nimia fri-giditatc.

Omnis podagra, amp;nbsp;arthetica, hoc eft morbus articulorum, qui ineft glutini albo:Similiter omnes dorfi dolores,co-xendicum, alrjque eiufdem generis.

Omnia laffa amp;nbsp;defarigata mêbra,qaae nimis calidis corporibus naturahrer, aut logo labore,vt mcchanicis,amp; tabel--Iartjs,eueniunt.

Omnia membra, quæ confumuntur fenfim ex coagulatione, in quacunque corporis parte hierinr.

Omnes inueteratæ febres , l^!•a'’'cr-Cim quartanæ, quæ terminos träUerinf,

D E B A L N E Ï s. ’ fJJ

ÄC nullis mcdicamentis cedunt.

Omnesmorbi,qui adiderum incli«

nânt,ac qui ex felle originem ducut, ad-iüuantibus internis apoftcmatibus.

Hi funt principales morbi phyfici,' qui non incommode his thermis Faua-tijscurari poffunt»

Præterea duo morbi, paralyfis amp;nbsp;diabetica,quorum natura eft, vt fi thermît tertio renouentur, vel fcaturiant,maio-* fi ex parte curari poflint.

Sic ctiam infania, non tarnen absqué fcquenti conGlio.

Mulierum omnibus morbis coducit,’ fi adhibeantur eo modo,quo in fine hu-ius libritraditur.

Profunt quoque arenulis albis amp;nbsp;ru-

Feis laborantibus, fiCquihabent calcu-lüm mobilem,autquoduis vitium vefi-cæ ac renum, modö confilium fequens öbferuent.

Sei/uifntur nuncmorlgt;i cbirifr^ici

Omnes morbi latentes amp;nbsp;manifefti inter carnem amp;nbsp;eurem,vel in carnc fola,‘ Velincute:vt funt macics,ficcitas,lenri* go praüa,pruritus,fcabies,furfures,ferpi go, faphata, cutis corrofio,amp; omnes e^

35« THEOH PR. P A RAC. ius generis fordes, qux fcabie pruritu fentiuntur.

Hi morhi funt chirtir^ie, ^ui ex internis o-rinntur.

Omnia cruriü vitia, qux infra genua habent emundorium patens,per quod emanat fine profluit pus, aut aliud qui du is.

Omnia purulëta exulccrataqj crura, amp;nbsp;omnia fluentiavlcerajin quacumque fint corporis parte.

Omnia vlccra,qux cruftis teguntur, vel multis foraminibus patent.

Omnes inueteratx puftulç, qux non cefTcrut medicinx, fed détériorés ea fa-dç fiint,vnde contradurx fimilesque inorbi oriuntur.

Ferrugines humidx ac fluide, cancer mordax,fifl;u!x amp;nada,amp; alia vitia corporis tumida, quorum foramina funt ficca.

\ires thermarum in yulnerihifs ç^ morbis ^ui extern^ caußffiunt.

Omnia vulncra,que nimis cito con* glutinantur,abfquevcra naturali carne.

Omnia vaincra, qux in extremitate cutis dum fanantur abique fundamen-to,

DE B A L K E I S. 357 tOjintcriora fufFocantur.

Onines fraduræo(Tium,qiir sut ma lè componunturjaut alioquin malè cu-rantur.

Omnia membraluxata,auî loco rao* tanaturali,amp; quæ torraentiscorrupta funt,vcl nimium refngerata.

Membra, quæ poft vulaus quauis de caufa confumuntur.

Omnia vulnera pungendofaifta, vel iaculando telis,aut globis,quæ alioquin curamnonjadmittunt: ac quotiestela vclglobiinclufaftint,quæ difficultere-duci poftimt.

Omnem fanguinem reccntcm,vcl mi neratum ex cafti,impulfione aut côcrc-tum,fiuein partibusintenoribus ,fiue exterioribus exiftat refoluir.

Omnibusmembris,quæ iam breui, autolim nimiofrigorclæfa funt,frigus extrahunt ac naturalem reftituunt ca-lorem. '

Hiproximè/ù/cripti marin alitjuando his thermis curantur^ah^uando non: Q^a de cau/i ^/’ß^ytentur conßlio dodioris,

Puftulæ finecôtraâuraamp; Mercurio, infecta: veneno: amp;cryfipclas, quod eft z 3

358 T H E O P H R. P A R A C. puftula,fîue tumor rubens.

f/i morài non ewantur Fauarianis thermif.

Nulla lepra,excepta ea,quæ originem ducit ex menftruis.

Nulla hydropifis prêter cam,quæ no nafeitur exvlcchbus.

Nullæ mulieres grauidæ, amp;nbsp;quac diu-turnos habuerc morbos.

Hæc ipfî curantur,qui internis vlcerî-bus infedi Iunt:necii,quibus ligna para lyfeos adfunt.

Nulli laborantes pudulis amp;nbsp;fimul cÔ* tradura,velhac fola:ncc vlli,quorum languis afeendir nimium vcrlus caput. Nulli caduco laborantes morbo.

Nulli natura dilpofiti ad dyfenteria, vel alium ventris fluxurn.

Nulli ctiam,qui facile ex ira laborant torminibus.

(^arc(vt diximus)quifquc ægrotus fuu cxaminabit morbum, ac deinde in his thermis Fauarqs ordincm, qui nunc fequitur obfcr-

uabit,

Ca/^M

D ß B A L N E I S.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35^

Ca/gt;Ht IIII.

ffigc lgt;r^cefgt;ta imprimü oh/êruanda/ünt.

TEmpuslotionis plenè abfolucdum eft.Si vnum conftitutum nonfuffi-ciat, repetendum cft, donee abfol-uaturcura,

In ciboamp; potu fumendo magna diligentia eft adhibeda, amp;nunquam vidus ratio eft negligenda.

Corpus eft calidc conferuandum,fri.' gida aqua non eft afpergendum, à vente cauendum, veftibus amp;nbsp;calccis mu-niendum,àVcnere abftinendum,amp;vno verbo vt dieam,minime vires thermarä iftiufmodi funt negligendæ.

Orda tn ciho (^potn oui fît oà/êruanduf. f/lt;ec y if anda m y/û tbermarum.

Alliu,cæpæ, raphani, finapi, porrum,' Vinumfublimatum.pifa,lëtes,fabjc,lac, p ultes ex lade,cafeus,nin fuerit recens: ferin« prêter eas,quç verno tepore capta: funt,carnes porcinac, caprinæ,amp;om-nis caro vêtus,anatcs cùm lÿlueftres ,tû domeftici,anfercs,amp; vetuftiores colum’ bæjCÔditœ carnes amp;nbsp;pifees,anguille, go-bij amp;murcnae,vinamixtagt; vehementia, turbida velauftera.

Z

560 THE OP HR. P A RAC.

Rcliqui cibi amp;nbsp;potus laudantur amp;nbsp;conducunt.

Aromatic a nullo modo funt fumen-da,vt einnamomum,crocus amp;nbsp;macer.

Quifquc pro fua conftitutionc ma-gis ac minus fui habebit cura, cauebitq; à prohibitis: Etia ipfi, qui delcdationis gratia lauant,fux conftitutionis fingu-lihabebuntcuram.

cetera,quæ hîc obferuanda funt, facile docebunt ipfi,qui thermis præfunt. Nam quotidiana experientiafuperat li-brorum confilia.

Omnibus, qui thermis vtutur, etiam fialioqui nullam accipere mcdicinam velint, multum tarnen prodeft, fingulis dicbiis manè fiomacho ieiuno tria gra-naiuniperiex aceto fumereadpurgan-dum fanguinem.

Ad h^c norabis,in his thermis Faua-rianislauandi nopoflecertas præfcribi horas. Siquidcm ex morbi quätitate ac thermarum viribus, quæpctûtur ex an' ri parti bus, confilium ac tempus lauan di fumitur,nó ex arbitrio dodoris.Thcr jnxenim aguntpro fua natura ; qui au-teminlauando vellet certum horarum

amp;dic-

DE BALNET S.

J5l

amp; dierum numerumfcqui,ac thermæ ipfinon côuenirent, profedomorbuni deteriorem faccret.

Multi quoque morbi funt,qui fecun-doquoqueanno,aut tertio thermas re-quiruntur ,quibus minime vfus earura negabitur,vt corporis fiuxus, artheti-ca, podagra amp;vlcera continuo fiuxui obnoxia.

PecuUdre conplium in ali^uibid ma^nit Morbis objeruandum.

Certailla viftus ratio omnibus iam' nota, quam tj, qui aquas ligno guaiaco décodas bibunt, diligenter obferuarc folcnt,vnâcum thermis magnosamp;pe-riculofos curât morbos : vt funt omnes ifti externi amp;nbsp;interni, qui ex fluxu origi. nem ducunt:fimiliter omnes, qui ligno guaiaco ac temperantia ex parte cu-rantur , hîc fœliciter amp;nbsp;bene omnino tolluntur.

Deinde nô eft ncgligendû hoc, ofFas, quæin cantharis coquuntur,cflc fumé-das abfque craffi orifuftantia,propter vi num reftitutionem.

Aliudconßlium curandi morbos,^uos ther-

Ϋ2 T H B 0 P H R . P A R A C.

w« ßlte propter /itam naturalem delihtatem nequeunt sincere,

Vtfuntcontradura, podagra, mein' brorum confumptio,paralyfis,amp; omnia vlcera,quibus in cute foramina funt,are nul«,infania, amp;nbsp;quxcumque ad curam (pedant vulnerum.

Incontradura fanandafic agendum cft.Poftquam tempus lauadi primo ab-folutum eft,oleo vulpino cum balfamo de galbano mixto, (vt Arnoldus docet) manèamp;vefpcri excÓfilio dodorismS-bra funt inungenda : amp;nbsp;contradi co modo fanitati reftituentur.Conducit c-tiamvt poft vndionesiterum incipiant lauare.

Eodem modo in podagra quoque faciendum eft : velpoteris ballamo de mummqsexnoftra traditione inunge^ re,acdeindequotannisin ipfo pundo nouilunq ex confiUo dodorisfecare ve-namfluxus.

In membrorum cofumptione, ac pa-ralyfi prodcft,vt poftquam lotionis dies fere abfoluti funr,fucco flammulac, aut lini paluftris,additis cantharidibus, aut fimili attrahete, corpus fricarc, ac aper-tacutc

BAL NEIS.; 36j tacuterurfus ingrcdi thermas, donee morbus euanefcat.lta quoque curatur alopecia,amp; fcifliiræ ficcæ manuum,aiia-que corporis partium.

In corporis vitijs fluidis amp;nbsp;in cute pa-tcntibus,vbi lotionis tempus fereabio-lutum eft, adhibenda funtemplaftra amp;nbsp;oppodeltoch,aut apoftolicon verum amp;nbsp;diaquilon, quæ fanant conglutinantqj ca,quætherma:non potucrunt. Vena-rum fediones, amp;nbsp;purgationes minime funtomittendæ, modo fiant è confilio periti medici.

Siccontraarenulas, amp;nbsp;calculos mo* biles,conducunt litontripon amp;benedi-ûa laxatiua, antequam infirmusther-mis ingrediatur , fumpta,quôd muci-iaginem amp;nbsp;arenulas moueât è corpore.

In infania, quoniam vniuerfa materia propellitur in caput, venæ pulfati-les fecandæ funt, vel centrum capitis, vel quatuor eins partes cautcrijs apc-rientur.

Vulnera male conglutinata iterum aperiunt hx thermæ, acita préparant, vt quiuis peritus chirurgus ca ex funda ipentoplcnè queat fanare.

564 T H E 0 P H R. P A R A C.

Tnterpretatio^errnttfiica yocabuloritm,^ui-[•tn^tpefiori/fusin capitiàits yß/tonus.

A C R O N I V S.

fiiec yocai^uftt docendi ^atia ^ nos ex autoris ßntentia exp/icabtmus, ^uôd ledlori ç^ in huius liàri leôlione,ç^ alias yßü eße foßinr.

Sulphur,eft liquor,qui ardet.

Mercurius, eft illud corpus, in quo conferuanturproprictates.

Sal,eft illüd, quod conglutinat in v-num corpus.

Materia,eft res,quae manibus appre-Itcnditur.

Corpus,eft ea fubftantiadn qua virtu-tes latitant.

Iliafter, eft prima materia ante return informationem.

Magnalia,funt opera Dei.

Arcanum,eft peculiare amp;preciofum s quiddam experientiainueftigatum.

Conftellatio, eft concordiaamp; coiun-flio fupcriorumamp;inferiorum.

Terminus ,cft fcopusamp; finis, quo cuiufq;rei dominium circumfcribitur.

Opcratio,eft adio,quam natura per^ ficcre poteft.

Em undo-

DE B A L N E I S, 365

Emunâ:oriorum,cft locus naturaUs purganonis.

Rcubarbara purgat fd. •

Cicatrifans,eftres,que fuo ardore pullulas cfficit.

Melaones funt fcarabd, quos Germa nivocantMeylander, hoc eft, Mediola-nenfes- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ®

. Flammula,eft ranunculus.

• Quinta eflentiaeftid,quo naturae* xaltatur fupra fuum gradum.

Putrefaftio eft rd corruptio in vlti-niam cirentiam,fiuematcriam.

Digererc, eft rem præparare ad aliam eflentiam.

Attradiaum eft,quod naturaliter at gt;nbsp;trahit.

Liquores mandibularum, funt olea ex mandibulis.

Pulfariles^vene funt temporu capitis.

ConciuJio ci;^p.lutispracatio ad ifißrmos, NOuiftis,optimi infirmi,experientia que didteiftis, return naturalium virtutibus multa dfe aduerfa, ac complura arti adhirere prolus repu-

3«« THE OP HR. PA R AC.

gnantia, attamen hoe loco amp;nbsp;temporé ftiinimè enarranda. Qnæ omnia cum Deus ab çterno diuinitus fatis prouidc* rit,itaq j ne egrotï fallerent.neuè morbis femper vexarëtur, fed potius libéraient tur,faótumeft, vt Deus fua peculiaria COmpofita ordinarit, veluti fcaturien-tes aquas,in quibus plurcs perfedioref-que vires amp;virtures repenunrur, quàm in libris aclireris vlrró citroq; fcriptis. Huiufmodi diligetcrvobifcum perpen* dite,magna cum gratiarum adio-ne,omnique leuitatc amo-ta. His,fitisDeo commendati.

j

F/I^IS.

Aielaones, infer im^rimendum erratum pu» tantesgt;Melanes/cripßmus.