DE COMETA-
R V M S I G N I F IC A-
ÏIONIBVS SENTENTIA
THOMAE ERAST I.' VERIS AC ;
• lUp ierfü ex ff)/^ ref satura feti- ;
-nhquot;ji tuargumenthprä^ i^ ' nbsp;nbsp;, rilj^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ igt;^f^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ï
Axima pars hominuró à male finis Aftrologis, p uto^jerfua fa,Comcta. rum apparitiorics omi-nofas elfe, mignasque. calamitatcs, præïertim VcicQbfila,pcftt;m,annonæcaritatcm.,amp;' pnneipum mortes i naturaliter porten-dcrclt;xn(iCnt. De qua rc,quid fentiendu fit,fi ibfq; crrorc,amp; ex cerds fundamen-t lis cognolccrc vofnuus, quidCometa, óïquixeórumraateria generatioqueüt' póuereprimvua oportet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
oiPkilofophorumliintientia eft^Comc-taHnHeffe aliudx]uam eaUdim óefieeï tolddationem fupua xegionem, inqua
-ocr page 2-THOM. ERÄSTVS pltwixnafct folentjcUtanvStà n7lt;Kii,i«^ pc/mi atris atq«cigiî»ftlt;iccvdlàni.. Hæc cadcm'matena pro^jveriitatorttgtoiii^ lîgùræ.iaritatisjdcnfitatisjlcntoris, erat* Ütitij nuikitudiriis amp;c. ik'üÀytraiïÆüiT rciHcs,capras falfantes,draconds Vc4an-tcs^aliaquc ignirameteora parit: lEqui-dein Anllctelçs apertè doectgt;intcr ftel-larum traiediones amp;nbsp;lt;(Oinetas nullum aliud,hac quidem in parte, diferime ex-frftcrc,quàm quod lu iîliS matci^ jnlô'-gdm cxporrecta renuis admodum amp;nbsp;dif lipata tacilir eft,amp; ob id ignem nßorrc-' thict,(cd liuml ac. terè aeccnla cltcxdin-guiturin his automignem aeçenfa proprer cralüticm amp;nbsp;denlitatcm retiner. ' Sicut in pulvere bombardàrio, fccundû longum £parfo,cumab uno c/jpircHam ifiamconcdptqcadcm célériter ad alte* rum ca|)ut»nùllibi vonfiftons tranfeur-». rir,propter materiam inflammatuamp;dil' fipatu habilcmûra ferme in dUeurrenri-bus ftcllis contingit. Cometæ materia r^ilto cralfior ed,dcn(ior,coptolîor,ac maglslêta. Quo fit,ut aliquot {æpè mê-fibus ardeant. Vtrowmq; materiagt;JCo* nierai
-ocr page 3-D ^TTZO M E’T I s. s ipetarum fcUiect ac. träntvoUndum fi-^ dcrum, cxpers noil eÛ naturæ feupin-) guitudims fulfurex aut bituminolae : • quod manifeftè odor ignium de cœlo in tcrram delapforum probat. Karius ' apparent Cometæ, quam dilcurrcntia fidera,quia multam valde materiam elle oportet,ac in parate aliqua màgis con globatam five denfatam, ut fideris aU* quam Ipccicm reprarientet.Hçc de ortu' cor urn .05 material
rrSiiam Gometæ affirmerttur liipfa di Öpruna ^liquid fignidcare, omnino nc-cn^radum ett,ut enmeo connexion cm y candfoï habcarit, quam fignum habet cum re fignata.Quî enim fignificare ah qpid certi pofiit, licius rei fignum non fit: aut qiu fignum crit rei certae,fi cum • ca ççniunftionem feu colligationem? iwdÜ habeat? .Quód fi ergo figna funt, vadendum eft^qualia- nam figna fintnod ^tcnipi fignorum alia funt Naturalia,'-alia artificiofa : nee extra hæc ulla rcpe-i riütur»Quamobrê Gometas oportet fta tucrc figna elfe fupra diclaru rerü vel na
XffVids nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,-,iy-- Ä 2
tuungfi
-ocr page 4-4*
THOfÆ ERASTVS
^uralia vel artificiofa. Vtrunqj fi ncgelt;i figm quoque nön efle itidcrti hegabis. Naru-ralia figna voco,quæ fua natura. certiaÜquid figitificanrArtificiàlia no*' imHogt;qiije nonquidem natura fua,fed^ ex patio amp;nbsp;convciito aliquid dénotant.' Naturalis figni exemplum cd fumus, itemq; irisvefpertina. 111e enim ignem)' ha^c dici Icqucrifis ferenitatem indicat.' Piurimùm enim dies pofteta eft ferena? Talequoque fignumeft rubens vefpert’ cœlum:quod ipfum quoque fcquêrcnl dient ferenum fore præindicar/ Artifi-cioü. figni 1 cxempkiffl eft Lapis, quent 'Ecrimnum appeliamus. Eft enim fignu -^ artificiofiim diftindionis agrorum et pado amp;nbsp;convento hominum. Sic enim convenir inter cos,ut certo pofituslo-co agrorum fines difterminet. - Tàlc quoque fignuni eft iris, non quidem ab' hominibus, fed à Deo inftitutum : quq^ admonemur, mundum porró aqua nó efle perdendum. iSkut lapis ex natura fui non definit àgros, fed ex hojninum • confenfu,ita iris non ex propria fita ha* lura/cd exp ado amp;nbsp;pro mifllonc Divina
gg^^
-ocr page 5-Jgt; 5 C O M E T l S. oj lignum fada nobis eft, mundi non am-plius diluvio perituri, Sed de artificiali-ßus (ignis policé,nunc de naturaUbus ^igçmuç. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i gt;,
Si Cornera fignum eft naturale fnpra pofirarum rerum,neçeflarium çft,ut vej fit canla rei fignificatæ ,ycl cinfdent effedus.vd quiddam ab cadem ilia cau fa profedum,é qua res fignificata iride cfticitur. Si quis ex corum numéro, qui dodi videri volunt, cometam facit naturalem caufam bdlorum , quæ confe-qpcntur,aut rerum auarum confimiliü, fatis probat (e infeientem efle. Qnibus enim maçhinis cfficiat vapor ifte ardés, ut armis concurrant inortalcs ad mn-tuamcædem? Difficile hîc eft, vel firn gere aliquid venfiinile. Attamen cona« ti funt aliqui mpdunrexponetc.Comc* tæ,inquiunt,dc fententia Arift.efficiunt aerjs ficeitatc amp;nbsp;calidiratë. Ab haç çon» ftitutione corpora exfieçafiunnamma-» ti,amp; onmino gravncviiædi oportet; ma-xime dcbiljor^ amp;nbsp;dcliÇatiora.Hmc ergo bdla amp;nbsp;niorbi pcftilfUtca fufdtantuw Pçincipuinqnçmortcsponfcquuntun
-ocr page 6-i6 .^HDMMBRA’SfVfe
-Etenim hi pr€âlî)$’dclicar€S’'4vi(Hb'fH8-: ciiodegunty\^iéhi$fatïonc prUva uturi-tur;amp; nçc laboribüs,hec aeris iniuri/s perfercndis fe affucfcccrunt. QjiöcirCa citius alijs patiuntüvHincbilGinèisau-da, humoribus^ue inflamnutis, facitè «ritati cxcandeicunt, amp;nbsp;bcUa iHoVenr. facile quoquc'a:grotanr,amp; percmu ob candem cauiamz 'w. .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ? i
Ad beha quad artineqvbi; puto quen quam invcniri,adcó vccordèftjgt;q«ï ere: dat ob aeris ficcitarem amp;nbsp;calörcm fic augeri bilcm in principibuS, ut bellica meditenfur ; dafli'cumque ob id cane: xeiubeant. Primum enim facilius ca-vent fibi abattu quàm alij. Deinde plus coacervarunt crudorunl quam bi-hoforum humorum. Tertio’ non fine confilio belia inchoant.Nón eft autern neceffarium, ut qui à confiljs funt prin; cipibus, omnes codem temperament^ præditi fin^ Denique non minus in-ter fe privati,quàm principes plus ipli^r to depugnarent.Quam porrofcliccs efi fent niortalcs,fi à bilc duntaxat in prm-cipuni corporibus coacervara bcllâ o-mnia
-ocr page 7-'DÉ CÖMETISZ 7 pinia onrentur? Paucuio cnim Rhabar baro aut rofarum facco totam hanc pcftem exftinguere poffet prudens Mc-'dieds. Sic amp;nbsp;ab hominum ccrvicibus pcriculum tantum avcrtcrctur, amp;nbsp;iin-menfis panter fomptibus parcerctur. Rara certè bella,ne dicam nulla, priun-tur ex co,quód corpora neftra calidio-ra amp;*ficciorafiunt.lniuriœ,invidia,odiû, ambitio, dominandi libido, avaritia, amp;nbsp;huius generis aliæ cupiditates, beUorn cauli plcrumque fucrunt,funt,ac in po ftèrnm crunt.
• Qiioniam ergo nemo ex(litit,qui ex^ tradidam rationem potucrlt aliam excogitate aut fingere,qua probabiliter Cometas fufcitacc bella docetGr,atquc fixe ipla,qux reeftata fuit,ncc verifimi-Hs efi,ncc vera, manifeftum efi, cos bd-lorum caillas nullo modo eiie poGc. Non efi enim imaginabile,quotnodo vapor aut halitus per aerem fufus a-nimos Regum ad bella, quæ fine longa deliberationc, amp;nbsp;exada omnium cir-çunftantiarum confideratione, vix un* quam fiilcipiutuc,per fe incitare valeat.
•14
-ocr page 8-4 THOM. ’ER A ST VS
Noncnim qui irafcitur,aiox ctiaiiibei-Ip aggredi alios folct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;owl
Àcquè ridiculi funr^qui caufas intefi-tus Principum cadeua ratione dqâî ponunt ; licet multi ex principibus vehementer fibi timcant, quotics Goipe-tarn apparcre audiunt aut vident. Confiât principum corpora non magisab aeris ficcitatcamp;caliditatc lædbquàmar hor um hominum.Ncc minus convenit Hippoct. dielum principibus,quam plc beis, quo Naturarum alias ad æftatem, alias ad hyemem, melius ac deterius ha bere affirmar.Notumeft plerofque prin cipcs in ocio viverc,crapulaequc fie elfe dcditos,ut crudorum amp;nbsp;frigidorum humorum plus eolligant, quàm cali* dorum amp;nbsp;ficcorum :amp; proinde à calida amp;ficca acris conftitutionc multó ma-gis iuvari,quam lædi cos oportet. Nulli ctiam homines funt,qui facilius quam-hbet acris intpmpcriem cavere po flint. Nulli certè minus àfolibus torrentur, aut à frigoribus affliguntur : cum aedifi-cijs, veftitu, rebus alijs; incommoda aë-hs facile virent. Denique falfum cftjic-
cas
-ocr page 9-eDE-GOrMETIS. » cas cpftituficncs.qu^s CoQKrqrû appar rinoncs fcqui conçut, antxiplalubres amp;nbsp;iijornfer^cfié. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
.^ jEtcnini amp;nbsp;perpétua omnium fceulo-yuni expcricntia,amp; ratio, amp;nbsp;turn Hippo gratis »jtum praeftantium omnium Mc-çlicorpmauthoritas,con(cnfus,obfcrva-tiq, dqnaQnft^nt, ficcas aetis conftijm qopcs pluyiofis feu humidis die falu^ briorcs vy/WMaii^ecf :^.tfarav Ôcçvt^uJ'af.
i^ loquitur Hippocrates. Vt nota nunc dicam, annis 1556 amp;nbsp;1558 dus Cometæ cxftitcrunt,amp; utçrque annus ealidus amp;nbsp;beeus ma^imeque falubris fuit.
.j,Si rcfponlèt aliquis,non excedentem ficcitatem^fed mediocrem falubrem cC icdacilhs omnipofift refponflo.Primum enim falubriorps funt iicciorespntcmlt; pcries humidioriUm^prorfus ad fum* mum nfque afcenderint. Confert enim Hippoctatesinter Ic non tantû mediokeres,fed amp;nbsp;vehçmentiorcs. Deinde nee-in regionibus noftris, nee alijs in locis, quantum ex feriptis aliorum difçerepotui,immenfa adco ficcitas unquampoft Cometam fçquuta eft,quae peftifera vel b 5
-ocr page 10-ÏO THOM. TRUSTYS
principibus vel a li,” s fuiflct. Quarc nil a-Îiud funt hæv rationes, quàni aniFcs fai bulæ. Nee obftat,quod aliquando vide-» tur Cornera peftem præittdicare pofle. Nam tune,ut mox audiemus, non coni fequiturficcitas. Deinde non magisS V mô multo minus,minitabitur Cometa mprteni principibus, quàm alqs efidis. Etenirn pellisnon facile unqüam' ini-» tium fumpfit à palatins RrèHi1a,fcd pan* pcrum caftilas amp;nbsp;fordPebUoca plerunq; primo invadit: quod'amp;‘'ratio demons ftrat,amp;ccrta btpcrlentia comprobat. Fuga igittîFÎibi mature côfulunt (quo4 faefu ipfis facile eft)amp; remedijs oportu-nisnoxium aerem magis dreenr,amp;ab' infedis minus côtaminantur dum adi-mm {nipedis omnibris negant.
* Scd quid liîc opus eft Verbis? confi-j deremus proxima nobis Anqo 155s Go-meta nobis apparuit ultimus. Ab hoc tempore quot funt mortui principes^ fiimmi, quibus nullus præ’uxirCorne-' tes? Primum Carolus Impetator,Ferdi-' handus eins frater amp;nbsp;fucceflor huius filins Maximiliariüs.Rex Poloniar, Reges i^uq,
-ocr page 11-DB C(5MtT$S? -tt Galliie,Kcx Hifpaniae Ph'ilippiffiliiis,Rcx Scotiæ,n nonfallor,Tnrcici iitiperato-res duo.RcxTranfytvaniæjPapæ aUqaöt amp;. Principes Itali, Ótto Henricus amp;Tri* dericus Corn-Palatini , Elect-Chrifttx phorus Fridcrici films,Vvoldganptls'Bi pontini dux^Vvirtenbörgehfis dux'Chri ftophoiiis, Eberhardus eins filiusj duk Saxoniie Ioh.Vvilhelinus,dux HenricuS BrunivicenfiSjdux’McgalobnrgëfiS/diW Po'meraniæ Barninus, Elect. loachimiri BrandcburgcnfiSiCarolus amp;nbsp;Philibéc-l tus Marchiones Badêics amp;nbsp;a lij, quorum nuttehôn tecordor. Qiiot etiana appa^ meruftt Gometæ^n aliquofannis poO ndllusiit mortnus^^rirteep« il tuft ris óf clams , cuius obirufnl videri potuerjn# Bgnificaviflef Quis non apertè vidcar# non minus acciderè mortes Principum apparitionibus Coïn6rarum,quàm nO-bisaccidir hoe vel illud cogitate poft nq vam aUt plcnamLunam P ; ' comni Supra quoque audivimus traiedio-nes ftcllarum cafidem cum Cometis feabefe gencrationem : nifiquod lftic
mfi
-ocr page 12-tó THOM.» ERASTVS
inÂtcûa,quàm Iw çft paucior, ratio r,tc« nuior.An igitur quia ftcllæ difcurrentes mçtcora funt minora, fic,portçdcrç in-ferforum hominum inreritu djeemus, quomodo.ÇoiuçrasPrincipum exftiiv Ûiones præmonftrarc aiunt ? }gt;i aflir-. mabimus,ridebimur:(încgabimus,crga Katuram vcl hievel illic iniurij fumus. Similis ratio eft aliorum quoquç igniö in acre vei fupremovel imo oriçntium ft analogia fervetur. Cur ergo CometiJ folishanc prærogarivâ tribuuntt Qui^ inquiunt, expenentia docuit çalamita-tcsfequi.5e4 cïdem aut fuxiilçs confe-Cu tap funt etiam res alias : amp;nbsp;cvenccunt çaedem adcoque maiorcs,cum nihil ta-? le præccftiflct.i zTFenenda hîc nobis eft bæc.rcgula certiflima.- IS on quicquid poft q^ud icquitur, ab co, quod praceft fit^fficiruriNifienim ita eflet,quicquid poft plcndunium (exempli gratia' homines agunt,plenum Luna: lumen per? fccilTet. Quod omnium, qua: fingi poC funUonge abftudifllmum çft diftum,
Oftenfum eft: dilucidè,Corneras pon eftreauias bcllomm amp;inrcrirusgcntiû aut
-ocr page 13-DE CO ME TI S « Sut mutationis Rcgnorum,nec vimalü quam peculiarcm obtinuifle necandi principes, darè quoque parctjcosneqi peftem ncque annonæ Caritatcm iriver hete,fi verum eft,quod ifti ponüt, nein-pc ficcitatem amp;nbsp;æftum ab ipfis efHei/'S • lam enim 'probatum eft, à ficcitatt i-iW noftris praefertiin rcgionibus,nequc pé-I ftem neqüc alios morbos petniciófos creariDocuit «ram temporum omnm experienria, ficciorés'annos apud'nos fiX'cufldôs'pôtins,quàm fterilcs exftitiP fequod-pröximè prwWetes 1556 amp;nbsp;155?.' qlnbtisi'y^bbusanhis Gometae duoit-ièruntjöidy^s urr cliques’ ^raétereaiWi W ris deelârânt. Certoigitur ceriius eft^ Gometas nön effe cätrfaj^effedi^ecShäy rurales fiipra cnuiueratorum mâîorflPl ' Qiioad porró neqr efFedionds quasi darri fint Cometx iam fæpius com'rnÓJ moratarum calamitatum,pater.Qvia r# tionc erirna Corneras cfficiant bcllumj’ principis alicuius mors,peftis amp;c.imagi nabilc non eft. Taceo,quódcunl hypo-thefi pughat. Cmncsenimponuurtd'. 5?^ — ^ “?i^^ P^^ Cometas fcqui. At
-ocr page 14-14 T-HOM’EÎ^ASTYS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
çfKe^üs Qpn præcedit caufam-Qui con-fl^(çfltît4gt;erinlt;le/acit arque is,qui ho-, pjuKm quempiam neque natum,ncq} «pjipcptum auiit affirm arc præelaras , iK.içÎQ quas rcs geflifle. Talia dicenîi re- 1 iponderis redè^qund vulgo dicitur, ca-yca -pondum peperit gt;nbsp;amp;nbsp;hœdus tamen fakatintedis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
Sed nec cadem poteft Cometarmn amp;nbsp;enumeratorum maloram cailla fin-gi.Çometarum eaufa eft copia liccæ ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?
halationis ad lùpremam ulquc acris re-gionem fublatæ : bellorum, mutationis imperiorum, interitus urbium amp;nbsp;Prin-çipum, caufaE longé aliæ fLuit,quod ne-Ççkc nullus poteft. Exbalatiojqua: Co-xxictis alimentû amp;nbsp;materia praßet à ca-lore turn fidcrum turn in tenç vifeerib. । inçlufo genera tut, arque in al turn-amp; Ipontc fua fertut;^ à catorc liderum at-t/ahitur.;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Quae ft bellum.x;ppare debeu, nja.lJe alias» '' qaufas accrd?ta|e^.intcrveidi?e oportet. ^Ergo cum Cometae- neque/eaufte lint txUórqmjiqferitus principumxßreidjj; wfbiijm auESÇUÛHïri» alian^^ietum, ‘ taliuni
-ocr page 15-I DE COMET I^ s., nbsp;nbsp;is
^iliimi,nclt;|U£ cffeàioncs, neque ob ca-dem çaula t^n Couictæ tum pr^diâ.^ mai^ÿrint unquamjimpoflihile eft,ut t:^
1 lium rcruui Ïî^ia naturalia elle arq^ di-cipÿiEat. Quicquid cnim ndturaiitcc r cm ali qu a ni 1 i gn ific a ^»id n cççÜ ario eft, tel caulaeius rci, vd efftdus,vel eandé utrunqj caufain habet : nee datur quar-taconnexio ,qua res aliqua naturalitcr à le ahud Îignificarc polîit.Auller,cxeni f pUgratU Jpirarc iheipiens lignum eft leeutura: pluyi»,quia caulkeins eft. Ennius fignmu cft ignis,qui,a ab igne pro-duciturdri$ vefperi,appareils lignum eft ierenitatis| quia cau(a,qnx facit, ut ids velperi apparcat, eadem leremtatcni ,quoque indneit. j ,
1 Qji’d ergo! inquiataliquis,an Come ta rei nullius naturaiis caufa eft vel effe-dus? Noil inficior Cometas ligna elfe naturalia cetrarum rerum,fed nuper di darum ligna elfe nego,adeoquc perne-' go : amp;nbsp;divcrlùm nullis argumentis pro-: nbsp;nbsp;nbsp;bari pofte incundanter j affirmo,.
i nbsp;nbsp;nbsp;Vtautcm,quid fignificarc naturalitet
poflint gt;nbsp;perfpiciatur ,. confideranda
-ocr page 16-tó TÙO’M' ÈRASf V s
eft corum riatura.Si enim intelligemus aerem halitibus plenum effe. Equidem Gometa non ex pauca exfpirationt, fient alia quidam ignita meteora, nafep tur. Quanto maiotes, diuturniorcs amp;nbsp;fplendidioreS apparent,tanto plurcs hi litus amp;nbsp;denfiores in acre contincti opor ter. V erifimil c quoque eft, infemè fub-mde'alios afcenderc,amp; aecenfam fiam-mam alercrquod Arift. ctiam vifum eft. jbenique ambigi non potcft,quin ilia in a^tc flamttra,longe ctiam diflitos amp;pct acrem difperfos halirus undique adfc attrahat.Qui enim poftet exhalatio tan fo tempore ignem fuftinere,fi don cori-finuc materia; ex omnibuspattibus all-quid accederct? Quocirca return om-hmo eft,cometas indfeare nobis aerem ficca amp;nbsp;denfa exfpiratione refertü efle.
Ergo vel abfumitur hiec;qtte per ac-fg diffufa eft,exhalatio,à flamina in: part'd eins acccnfa,vel rclinquitur. Confti-rnf oportctdnquam,maximatA cius par tem(fi totayiflipari nequcat^hlcyrario-iem magis’ aeteam fieri Icrr0‘r?qnc amp;nbsp;pinguitudihe fpolian.Quo fa JOjhedeC leeft
-ocr page 17-DE CÖMETIS ly fe eft ventos amp;nbsp;ficeitates confequi. Non enim iri pluvias dëfari poflunt hoe modo arefadi halitus. Qnotics hoe fit,fit autem plcrunq;,ne dieam femper, turn fieeitatis amp;nbsp;ventorum fighuni eft Co-incta,qüatenus horum caufa eft. Siio e-nim igne halitus abidmens acrém pu-tifieatiSi verb aër à Cometç flamma hó repurgetuf ab halitibus,neefcquens aë-ris eöftitutió eos difpulerit (fed fortafle etiarn auxcrit)faeilè pütfefccnt,amp; pefti-fcra qualitatc aërem eontamihabuht, prxfertim fi multi interim de terra va-foves furgant,vel pluvix frequentiores aceedant. Conicta igitur,id eft,pars ha iitus âecëfa(qüæ plérunq; difcutitur)nó eft eaufa peflis,eum propriè loqui volu mus,fed vapores amp;nbsp;halitus alp per aërS diffufi,qui à Cônlctæ flamma abfumpti nori ftint.Ab eadë igitur eaufa tum Co-meta tum peftis oriuntur:qua etiarn ra-tiöhe fignü peftis diei poteft.Certum eft iriterim,rariflimc admodu aërem poft Cometac exftiridionem non puriorê et •fë,qua antcafuiflet.Quomodo enimnó èflet purior,qui tanta emfmodi halituû
-ocr page 18-Î^ . THOM. ERAST VS
'pafte libcratus eft, quanta tot diertHli f^atio ab igne ironfumi potuit? (^an* To'igitur Comet* maiores Sc-diutim toorcs amp;nbsp;îucidiorêS fuht, tanto maiorS hahtuum copiam diffipant, actcinqn« 'exaeftius purgant. Ab his quidprætet ƒ ceitatem amp;nbsp;ventos exfpedare poftis,6-'quidem non video. Qiu re ft póft diflot-lutum Cometam peftis oritur, ncccflgt; -rinfri eft j ut vel parvus admodum fuc-•rit:vcl brevi admodtun tepore duravc-« rit:amp; propter peregrifti ae contrarij va-* poris acceffionena intempeftive cxftin-dus fucrit. Quod quia neque vetuftis '•tempbribus,- neque noftra amp;nbsp;patrum ' noftrorum astate fæpius fadum fuifle ^animadverium eft, rede Arift. amp;nbsp;qui eft ' fecutifunt præftantiftlmi philofophi amp;nbsp;Medici affirmarunt, ftecitatem, calo-‘ rent, ventos, parere Cometas : nulla a-‘ tiorum niagis particnlarium evétuum ■ men ri one fada. Pofte tarnen pefteni ' vel alios graves morbos,amp; frugum cor-ruptiones à Cometis indicari co mo-' do^qui didus eft,ratio ipfa docef.At tue ' non rafionc,ficcitatis, ut ifti argumen-ta
-ocr page 19-DB co ME T IS. 19 tabantur,peftis fignû eft, fed quia aërS impurû propter celerc Sc immaturani cxftinciione purificatû no clîëindicat.
Cometas naturalia figna non ede bel lorum, everfionis impcriorum, interim fus pfincipum amp;c.demonftr.itum cft. Reftat.crgo, ut, an artificiofa ligna ftut return talium brevifer dcclarcmus. Quid vocemus artificielle fignum retro diximus. Sunt bæ.c fig na duorum gene’ rum,Humana amp;nbsp;divipa- De humanis nihil eft opus diccre,eum non fitin ho-ininum poteftate Cometas excitare, Sç in certa aliqua cocli parte tollocare, ut certi eis a’iqpid ex pado amp;nbsp;con-fenfione fignificçnt, ficut Terminum certo loco ad diftinguendos fines pond ae poffunt, Divina figna dupl icia iteru lunt. Qjixdam enim certain habent amp;nbsp;à Deo exprefTam fignificationcm, quæ-dam generalem notationem habent, Ipeeialê aut fingularë nulla.Ex horü or-dine(ad quem moftra, prodigia,oftëta, amp;nbsp;inufitatc præterq; cömunem naturç' çurfum eveniëtia, pertinët fcrèömnia)* lunt Cornets, Horü fignoru pcculiarë
-ocr page 20-#□ THOM. ERASTVS indicadoncm nulla arte, nulla ratione, nulla methodo cognofcere poflumus; fed ab iUis foils intclligi amp;nbsp;pdici poteft, quibus Deus patefecit. Eft.n.hsçc artifi-ciai|umYignorum natura,ut non éditer, quàm ex paâo figniheent. Quarc hoc folnm ex Çonictarû apparitione difei-n}ns,nos à Deo cicitari amp;nbsp;monerfut vit tarn emendcinus, pcccatis refiftamus, vera poenitentja ad Dcuni cofugiamus. Significat igitur univerfini amp;nbsp;in genere irani Dei adverfus led era noftra cxar-dcfccre:licctfpeciatimnöindicent,quo pœnarû genere amp;nbsp;quos potiflimu cafti-garedccrevcrit.Scio no dcfuturos(amp; ne nunc quids defunt) qui bclla iampride (ante natu fcil.Comcta ) cöfultata amp;nbsp;in-choata diduri funt à Cometa ctiamnu fulgcntc fignificata. Sed qui prudentes funt amp;nbsp;intelligent es,verjtatS mendâcio libcntcr præferent. Summa didorû hæceft. Cometæftfuptfignanaturalia bcllorum,ruinæ impcriorum,excidij ur bium,intcritus principuni, mutationis Rcligionu amp;c. neceflariû eft, ut vel cau-fç iam’diâaruni remm fînt,vel effedus,
.......vel à
-ocr page 21-, D E C o M E T 1 s. ii vel à communi caufa cfficiantur.At nullum ex his de eis vcrè dici poteft : quarc nullp pado naturalia prxdidarum rc-rumfignacenferipoffunt. Quidnatu-r^liter fignificare foleant ac poflint, ex» pofitü fimul fuit. Rcliquum igitur cft, ur fint figna artificioia:nö Humana quH dem,fed divina.Et cum ex corum genc-1 nbsp;nbsp;nbsp;re fint,quotum fpcçialis lignificatio no
bis à Deo rcvelata nó cft,generali figni-ficatione iræ Dei adverfus peccata no-ft ra accenfæ contend elle debemus. Quod fi hoepadomoniti ref pi feem us amp;nbsp;ad Deum ferió convcrtcmur,tum dc-mü amp;iram Domini à notais avertemus, amp;rcd:è fandeque de hoc portentora^ tiocinatos nos fuiffe perfpiciemus.
Veram hanc de Cometarum fignifi-cationibps feutennam noftram veris certisque argumentis ex jpfa rei natura petitis confirmatam,cum refclli nö pof fc quidam videant,catperc nihilominus audent,quafi aliquid magnopere hue pertinës omiifum fit. Etenim Corneras aiunt talia præmonftrare, non infitis in 1 nbsp;nbsp;nbsp;natura fua viribus,fed adventitijs : ut fi-
*5 3
-ocr page 22-Si* THOM. ERASTVS
gna fint quodam modo artificiofa pO’ tius,quàm pure naturalia. Etenim acci-pcrccos potcflatem certi aliquid præ-indicandi ab illo fiderc, à quo materia ilia attrada fit,amp; reda. Quant futilis fit hæc reprchcnfio,planum fict ex diccn-dis;fi cui ex ante didis non liquct. Rc-prehenfores ifti perindc agunt,ac fi ere dere ipfis teneremur diditantibus,om-wes Cometas vel comam„ vel barham, vel caudam,ccrto alicui fideri vel ftcHx facere: quo tarnen falfiuS vix dici all-quid poteft. Etfi cnim'hoç aliquando fadum (cribitur,pkrunquc tanien Co-, meta per fe confiftunt, àfiderç nullo reguntur. Cum fideri comam faciunt cum codem moventur, oriuntuv, occii dünt,circuraaguntur : emn per fe confiftunt , incerto admodum motu fe-runtur, lurfum,dcorlum,antrorfum,re-. trorfum, ad latera amp;c, Qubd fi in eo, qui ctiamnum apparet, licet obfcurè (nondum enim ex toto abfumpta cft cius materia)non viderunt, tolcrabilcs fertafle fint : fi viderunt amp;nbsp;difinnulant, apenç
-ocr page 23-' D E . C o M Æ TtS: ^ apcrtè malimm fuam prödunt. Falfuhi non minus cft illüd etiamVquód tän-•qualn verum amp;nbsp;confeflum inlcitè fibi fumunt , lidus ant ftcllam aüquahl, virture hac præditàni , ut prirndiea-‘re mórtcin priricipis alicuius ( exempli caufa ) poffit. Quod li illis darc-mus,nihilominus incertum maueret, an hanc fuam virtutem per Come-tam magis, quàm per alia excterct. Quid enini habet Cometa , propfér qvod aëre ac meteoris alijs ignitis a-pti'or amp;nbsp;habilior cenlcri poiht'ad rcgt; cipiendum influxum-'huius fignifica-tionis ? Si matcrialii fpeâes, nihil invenies.Si ftammam con(idcrcs,in caG ‘'Ïüm hïc quoque laborabis. • nbsp;nbsp;nbsp;- ;
v Summatim repetam omnia , amp;nbsp;fï-nemfaciam. SteUæomnes funt caufæ univerfaliflimæ gt;nbsp;fed partiçularibus iftis facultatibus præditæ non funt. Si ctiam talibus ornatac fuiffent poteftatibus, transfundere in res alias non poflent: quod alibi argumentis infolubilibus
-ocr page 24-»4 THOM. ERASTVS
lt;îlnonftravimus.Halituum quoquccad fæ hon funt fola fidera,fed multo magis calöf in terræ vifccribus conclufus, qui fie ferè fubterranca movdt, altèrat, coquit,mutat,exténuât,in vaporë fumurri que vertit,quomodo calot animaliuni .invifceribüsirifitus facit. Necaptaeft ex^siratio bate de terfa furgens, quae tales fignificationcs recipiar. Cum enim fit naturale corpus,fupra naturam indicate nil poteft,nifi à fubftantia intcllige tc ad id deft ilia ta cogitetur. Poftremb ccftifTimum eft,plerofquc omnes Co-meras,inftar huius,qui riOndum eft om 'nino diflblutuSjfideri aut ftcllæ nulli ap ,pendi,fed turn fuo,turn fupfemiacris motii impetuque ferri. Quocirca im* jolTibilc eft,quod ifti fomniant, Corne-tas vires tales à Certo fidere, à quo materia furfum trafta fit,mu-
tudfi.Die 6.1anua-
iij 78.-