SADOLET! EPISCO

PI CARPENTORACENSIS, uiri dodiffimijdebeUo Turcis inferendo,Orauo».

EIVSDEM ARGVMENTI,

OTHONis BRVNFE LSIIadChnftia nos Principes Oratio«.

lACOBi FONTANI deRhodicxpu-gnatione Epiftola.

PETRï NANNil Alcmariani Decla«i matio»

LODOVici viviS deuitaChriftiarto rum fub Turca opufculum«

® ^ s I L E AE

M« D« XXXV HU

SADOLET! DE BEL

LO SVSCIPIENDO CONTRE Turcas ad Ludouicum Chriftia« nißtmum Gaüiarum Re^an,

ORATIO»

11QviS antcafuit,Lvgt; ^ D o v i c E Rex,qui ma ql ximis narionibus præ^ pofitusj fiC mhanc ceb fam honoris fedê fubla . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus,fortunçlodïfllum, fingulari hominS bcntuolcnria, amp;nbsp;fum^ ma uirturis exiftimadone tueretur, cum te effe arbitror hoe tempore, in quem ita omnium bonorii ftudia incubuerint, ut cum multa ex rebus domi,amp;mtlitiæ gc^ ftis, cum animi tui,turn cofilij documen ta ccpcrimus:quibus ad incredibilem er gateamorem conflagrauimus, arduum admodumfit eóftitucre: Vtrum ornatio

A i • libus

4 lACOBI SADOLET!

ribus ludicijs magnitudinem tui, an uo^ ris amanoribus falutc proïêquamur. Scd ■ quo propenfior noftra dufinodi uolun^ ' tas fit, fllaeriam ratio i'ncaufa efttquod candemhancuirttitem,quant egregiairt ia te ÖC pracftabilê elTe cognofcinms, co* i multi quoque Rcipu,amp;^ Chriftianacidi 1 gioni imprimis fperamus fore falutareni* , Quantum citim loiigo iam interuaUoj partim crudeliffimorum hoftiS iniurt)^ Turearumep contumdqs : partim tente* »itate amp;nbsp;negligentia fuperioremPrinci* pum, amifit tides noftra, turn amftoti* tatis,tum dignitatis, tâtum uideris tu br^ ui tempore referre Reip.pofte : Si quan* turn in te poteftatis Fortuna eflè uoluit,t^ turn tu ftudq impendere in communent falutem inûitueris, Ac nos quidem cun’ bellicor« operum tuorS monumeta in* tuemur,planeintclligimusmo aliSde p^ , tuifte illa,nifi ab optimo cófilio et animo maximo proficifci,quia enim reriï géré* darû origo ab interioribus fontibus prn* denO^f

ORATIO* j denriae deduóaeftjicdrco ncceflêeft,ut quid egregiègeftumfit, anteafueritprçü dar è cogitatum;cum uero animi tuf prç-ftâtiam amp;nbsp;magnitudincm tenemus, eer tam in fpem ducimur, tanto maiore laude tuendg religionis tibi propofita, quan toilluftrius eftpublicae utilitaticonfule^ re magnum Rcgcm, quam pnuatac, te non minora de hmetuae pietatis pignon raRdp.daturum, quam antehae dcde-ris fortitudinis. Neep huie noftræ opinio niatque fententiae Humana tantum con filia adftipulantur, fed multo magïs diui no numineereóió^ confirmât!' furnus* Quisenim animumreferens ad ca Bella quæ geCrifti,uióioriascp quas es adeptus, tuamep in illis, non (blum adminiftrans dis uim animi atq? fiduciam:fcd etiam in conficiendis celeritatê cogitans, non ih^ telligatDcorum immortaliu nutu acuo luntate, ad fundfionem pulcherrimi ope ris, te amp;nbsp;uocatum, amp;nbsp;infinidium efie, ut fis fand« chriftianx religionis fpera^

A 5 rus

^ lACOBI SADOLET!

tusflle, diucp exoptatus uoris omniiu”» cum auctor refurgenrisjtum ukor uid^^ txatcp punitor; cumilli omnibus coek^ ftibus bénéfices in te conferendiSjnon lumteornafle adtuamlaudem decota*^ dam: fedetiam armaflead fuam religio'^ nem defendendam iudicio ac fiberahta^ tefua ui'deantur.Qtiodfiin hominull' uita at(^ uiifticöó in ea iocietate comunb quæ cognarionis quafi uincuÜs quibuf^ dam, amp;nbsp;naturali ipfo iure continetur ; præcipuè exiftimantur offieq reanentes homines : omnium^ bertiuoiêtia digits qui aceepti benefieq memorcsjquâ pof“ funtauóoribusfuorum commodoruw' alacri animo gr3nam pcribïuunttQuan to tandem teiludio, quata aberitatede cetfummi aepræpotentisDei amp;fbcndi cia agnofcere propter prudcriam, óigia dam referre mentis propter pietatê : prç^ fertim cum quid file abs tc répétât, quo« que opera tua, flagitet, prope uoce tefic tur,dara enimhaec eft Dei immonahs uox

o R A T r Ol 7 uox«t oratio:fuos à te hoftes fe uind ueU kamp; deprimi, cum tuos tibi ut fuperares concefferit : nee eft ulla tnfigntor appella do pietatis atq^ ofTictj,quam dedarare be nefido cuiufmodi repofcas gratia. Quä« obrem file Regum Dominus conftitu^ torep Principum Deus:cuius benignita« tê amp;: tu fenfirti,^ ceteri per te expedant, cumfuoquodam diuino occultocg iudi do,quo nos cogitarione afpirare no pot Gimiis, ribi ampliflimos fines:tibi innu«: met abiles populos,tibirégna,tibi laude, uidori2,triumphücp cótulit.nó tibi pros fedo folüfta detulit,fed eoa reip.nec uno inhomine finem benefidorS fuoru cons ftituit,fed per unum hominê ftatuit über tatem codeftis beneheentia: in uniuerfos homines infundi oportere. Ergo amp;nbsp;hæc tibi Ludouice pro maieftate amp;nbsp;amplitus dine tua Chriftianæ fidei fufdpieda pro* pugnauo efttamp;ülud enixècontenden* dum, ut in maximis rebus aggrediendis acperfidendis,dignus amp;nbsp;falutis homi*

A 4 num

8 lACOBI S ADOLETl numaudtor, amp;diuina: liberalitaris miolt; J fter effe uideare» Nobis porró qui tot i3 i annisinfummadefperarione omniS rc^ gt;nbsp;rum ita i'acm'mus, ut ofïufa noftns men^ । tib us fêmpitcrna nox uideretur, hæc p^ [ mumè coelofpes bonæ falutisilluxit,$ ijdemdijimmortaksin tenobis propos fitam cfk uoluerüt, ob quam eredli atep ! exdtati, te melio ris fortunæ,quaff fgn^ cxtollête, nofmetipfos,res, rationesep oti ftrasjomnernep fpem incolumitatis ac ^ j turis^in tua umus uirtute fiximus ac kd . uirnus* Tantam enim animi magnitu3lt; nem, tam infignem admirabilcmcp prU’’ ! denria, tantes, ac tam profperos fortun$i ! amp;nbsp;inauditæ felicitatis curfus, certe ad uö i Ii'tatê publica indtatos efle arbitramiH^ ! neeperfuadeie nobis poflumus, nee aü* i terfentireatqueexiftimarejCumin rebus ' inchoandis tatam laudem afleeutus fgt;sgt; ; quantam omnes genres comemorandu eelebrare nó dcfinupte, ad ea qua* reftuG ; longe majoraac uberjora,noneandcd tuatu

o R A T I Ogt; 9 tuamiKam mm uirtuflsamp;fûpicntiæefle conuerfurum » Arque hæc noftra cupidi tas amp;nbsp;cxpcdtatio, ut ubi opes tuas, cum fortunæ, turn confiltj att^ audtenraris »'n falutem Rcip. collocate hbeat, ÔC fi pluri mum noftris rationibus accommodata cftj^bus op tabtie cft, diucp uoUs ac pre* cibusefflagitatum, afiquando tandem à conrinuis pcricuhsdctrimcntisqj coquie feere:tarnen non minus perfpicuahabet mfefeteftimonia communism tcamo-ns, SC ludicif, $ defideria falutis » Quid enim aliud eft optado deligere ex omnibus unum, à quo te uel ornari uel confer uari cupias, quant illius quem deligas 8d glorie faucrc,^ de uirtute præclare exifti maref Atquihaec fententia omnium ac uoluntas fi tibi honorofica cft,pcrtinetcp ad laudem tuam, reep in excelfiflimo lo« co audoritatis atque exiftimationis com muni opinione ftatuit: eft profedo et tug humanitarisjhominuftudiofiflimorum,

A ^ tuic^

10 lACOBI SADOLET!

tiiicp amantinîmorû falutê conferuanda fufciperc,et fummç uiïtutïs praeftands^ fapiêuæ ludida ommu genou,qug maxi made teornaoffîmaep lijnt fada,Turós frangêdis atc^ aceruidbus Rdp.fummo uêdts,fandïiirimocp bel'o pro cómuni rc Iiglone fufdpiédo cóprobare: ut üliqul teadtantam laudem flagüant,neciepiP diatt in bentuolcnoa, nee decepn in iudi ctoefleutdeantur. Quanquam quidem huiusdete opinionisnon nos (bit partit cipesfumustnec proprium neftrumeft hoe tudiciü,fed nobis cum ipfis hoftibus córnune, non enim minus uereâCgraul ter illi de te iudicanc, ^nos iudicemust nee tua iftaimperij Óf^ audoritaos ampH ficario maiorem nobis iæticiam attulit,$ illis formidinem: ac illi metu nunc pertri rinateß exanimari rumoretui nominis tot uiflorijs illuflri,ad extremas nationes peruagato , cum ita reformident aduen# turn mum,ut ad omnem mentioned td 4 pd^

ORATIO». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

perhorrefcant: idprofecflo facere cxiRis mandi funt, quad in tali' re atcp pcnculo fieri paflim folet, u t ante Deorû fuorum imagines (quos illi peruerfcadmodû ÔC fiipeiftitioib ritu colunt) procûbant fup plices, precibus obteftcntur,impenfecp obfecret, quo tu ab huiufmodi prædara uoIState abducare. Quod fi tu in medio curfu felicitatis ac uidoriaru iâ ufep eo progreflus, undepromptum arque expe ditumitercflad pcragenda quæreftant, teeaquidem uberiora, ad gloria: ad opus uero amp;; laboreni leuiora, repente confti* teris^te reprclîcris,tantamcp 1 ucem digni taris, amplitudinis, amp;nbsp;ipfius (utitadicâ) immortaütatis, autnon afpexeris propo fitam,autreliqueris ultra, arque contem pfei is ièle offer entern, nimirum id quod cum nöftra,tum uero honoris tui abomi namur caufa, amp;nbsp;hoftibus tuis infeftifli« mis infperatam lætidam, amp;nbsp;focqs aman tiffitnis inooinatam ealamitatem impôt tauerts:

U lACOBI SADOLET!

tauens ; It a q; i!Ii fruftta le perümuiflejû^ ! (bdetetudteafle fc arbitrabuturjinanc^ fuade tua uirtuteopinionem tmdebut) iadlanonibus efferenturjapfum amp;nbsp;qu^^ fl ruina laudïs aueQoritatiscp tu tv, fuse aö ; dlon'taticxiftt'marioniœfortitudinis aff' bent: impunitatem^ nbi prgtentanïio*, turiarunijnon folum donatan; putabóG fedetiam licentiam nouarumînosueto quorum er at falutfÖL^ fortunis per te col’ fulendum, omni fpc orbati defofatiep ail xilio, miferabimur grauiter ccdiüoncn’. noftram,perpetuolt;p lamêtabimur : plu^ illorum ad muta amp;nbsp;irrita Deorum fin’ll lachra, fuperftitiofas precesquàm, no^' Aras ueras lachrymas,iuftos que dolores ! apud Dei omnipotétis animum ualui^^ ie: fiCeumipforum illisDijpropirij elft non poffin t, eum Regem qui nobis pof fipquiep in noftra fpe et falute retinenda, uieariam propemodumhabeat Delin’* mortalß poteftatem: pro hoftium potins uotis,

o R A T I 0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»5

UotiSjCOtra dignitatem foam, quam pro falutefodorumex amphtudinis foaegte ria egifle ♦ Quod co eriam crit indigmus ferendum,quod fliprum uota nihil aliud 1 nbsp;fpedantjquam facultatem mferendæ no

bis iniuriae ac cabmitaris : noftra ad una radonem inteta font,recuperandæ hone ftads* Qiiapropter eft hoc omnino tua Maieftate dignum, hoc debituni exeeb •entte tuae, hoc propriS tanti Regis,hoc ^ ijs rebus quas gefifti amp;nbsp;ei expectation ni, quam concitafti imprimis confenn taneum,uttcin huiusprxftantiflinu fa* ^îi cogitationem dedas, Turcarum que imperium,quod noftra cum pernicic,0^ Chriftianæ religionis,unde tu elariffimu eognomen accepifti, labe atque ignomi nia audum adhuc amp;nbsp;cumulatum eft, to! •endum funditus ateg extinguedum tuac 1 uirtutifelicitati'que aflumas^Nam quod 1 aliud munus eft regnandi,quam in his re busmeditandis SC gercndis,qu£Rempu blicam

1

»4 IA co BI SACO LE TI blicam urihtate bcndkiocp comprehend dant,amp;aliéné com mod it an elaborate ct fug laudx.Sane eft hoc ita agnatS regibus fid quodammodo aftixirm, ut quiabhac pracclanffima mente defeiuerunx, neque nomen regiurn, neque dignitatem un$ potucrint fuftinere : led falfo quide ufif* ■ paucruntregum amp;principum nomen» rem ante ipfam repudiarunt penitus atc^ contempfount.Magnaeftfpedes, ms-gnagrauitas, magna maieftas princip^^ tus:quam qui non in purpura, no in op* : bus,no in infignibus Ôt^ com itatu, fed in uirtutc,fedin iuftitia,fed in animi magn^ Cudinc, led in fapictia pofita elfe putanß runij reuera principestnee^ hoc tantS fc*! opnmi et clariffimi principes fuenïcq^d commoditatem eorum qui fuæ fidei cod miflî concreditiep eftenttuendam: amp;ad comunem generis humani uolitatê pm^ curandam 1e efle natos exiftimauevunC qui ita conftituerunt:propterea quidein» quod

ö R A T r ö. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïy

quod Imperium nihil aliud intelligcbant elTe,niG curam aliens falutis, exercitatio non propriac uirtutis, ftudium cómodi publia negligentia m priuati, lèpotefta^: tcmquandâ ad Deilfmilitudinc inuen^ tamobtinere: idepoperis fibi incumber reut genen humano benefiet' imprimis amp;falutares reperirctur. Quoeuam eo«: rum eft nomen magis ab omni memo* riadeteftandum, qui in tam eelfum gras dum honoris fublari,poteftate, quam ha buerunt,non ad ullâ illuftrem rationem, fed ad priuatos quxftus Qé libidines funt abufi : horiï nimirS fcelere atep importu* nitate nos afflióos et perditos, plures® à grenuo fandtae religio nis prouinciasao* lemus effe diftraóas: Sed illi qui in flagû tijsatquein omnibbidinum genere fuis cupiditatibus morem gerere ftuduerut, ab eis rebus quas tantopere amplexi fue* rant, direpri morte, atep diuulfi, æternis nüc,amp;: meritis fupplicqs exercentur: nos nero

llt;5 ÏACOBI S AD OLE TÉ uero corum culpa in extremum difcri-me adduôi,hoc maiore fbUidtudine ani j mi amp;nbsp;labore, tuam Ô6 fidem, amp;nbsp;diligent ‘ tiamimploramus: utlaborâüchnftianX ; reipu.fubuenias, foperiorum 'que tem^ porum ruinas tua un tute S^f pietate ful^ das » In quo uide quam in opinioncn' , de te difcenêrimus:magnum uere indicé i mus Regem,qui fubditorum fuorum 6 luti cofulit : eftep hoe ita proprium regiS ut fine eo nee munus regale, nee officii^ conftet : Igitur eum te ad orbis terræ un* uerfi falutê depofcimus : quæ reCta rdi^ gioneeomunieandauióis ae uidloribus mturauna amp;^eadce{I:cü inquam teacl hanerem tatam gloria: eelebritatiscp pl^ niißmam idoneum putamus,non 'ne^ gnum qui ommbus gentibus imperes at bitramurÆnimuero ex tuis rebus geft^, multa habuimus in teipfo uirtutu doe^ menta maximorn:na et prudentia in co^ fclqs,et fordtudinê in periculis tuacog^ö

uitnüS 1

ORATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tr

üimiis,etuehemenaam in agcndojcderi tatem in cóficiendo,clemcnaam in igno fcendo:quæ funt omnes imperatorig uir tutes maximi ducis proprig,bdlicgcp lau dis amp;nbsp;uidoriæ comités: quibus codoccK mus te ad fanCtiffimi belli, quo te adhor tamur expeditionemjCopijs, amp;nbsp;omni fa^« cultatis gen ere elle inllriictiflimiim; fed una eius rei uolutas aeddiberatio te Regem omnium præftantiflimum déclara ’ tura eft:hoc unum ad fummam amplitu dinem nominis tui reliquum eft : hic rest ftat adus,in quo omnes quidem élabora re debet, qui in Regnis £lt; imperqs funt» Sed tu imprimis ac uehementifftme, qui cognomen Chriftianiffimià maioribus cmniS,qug unquam uirtus cuiufquam, aut fama appetiuit:maximü claritlimucp obtinuifti: nam Regem quidem dfe, hu mang dignitaris eft, ChriftianiftimSue ro,diuini honoris: amp;nbsp;in utroc^ tamê chri ftianæreip.curam, SC quafi procuration nem cernimus tibi eflè comiflam:ex quo

B intelligi

iS ÏACOBI SADOLETT

intdhgi licet, quo te res ipfa, quo forW^ nçfeuor5quô mérita deorum, quófingH laris ilia nobis perfpecta maximis inre^ bus Sgt;C in admiratione habita animi tul magnitudo uocet: cum qualemunusti^ bi, amp;nbsp;cuiufmodi exercitatio fufeipiench fit. nominibus ipfis commoneare : quoJ fl illi, qui tecum alijs rationibus coniun^ Æ,amp;iuris, et religio nis, amp;nbsp;quädoqj foetó taris,hac una tantûmodo caufa, attçhoc luftiffimi belli prçtextu,quod nimis cup^ ditatein alienos fines imminere uideba^ tur,uilt;fri abs te atep redomiti : nihil aliu^J apperierunt, nifi ut potenriam tuam in^ fiingerct: term in is cp imperrj tui fuming’ uendis,fuos ipfi ut promouerent : fidem autem, amp;nbsp;religionem, necofienfamun^ quam,nec uiolatam elfe uoluerût : quo® tarnen non folum ui atep armis, fed feHd tate,0£l deoruimmortalium nutu abuu^ peno amp;nbsp;de aueSorirate priftina depulifl^ Quid tandem ribi fufeïpiendü animi e» aduerfus cos, qui natura barbari, ferita^

Ö R A T Ï ó» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^

te crudeles,federe impq^Só ubi,amp;f nebfs, öt umuerfo nomini Chriftiano fempiter ni heftes extiterunt f qui fidem fandHAi^ inam,qui diuinam religioncm,qui illatn alteram partem tux amplinîmæ digni^ taris,quæ quidem ÔC ad ueritatem potion eft, et ad commemorationem famç certc gloriofior,quam tu Chriftianitaris nomi neconfecutus es, fœdarunt, diripuerSt, Omni fern per immanitatc Einaudi to fix tore lacerarntrProfeddo ft fuit magni Du ds eos qui arma contra ferrent, uirtute, filt; côfiliô,SC militari roboreretudifle, eft oprimi médius fidius, amp;nbsp;ChriflianifTimi Kegis, quae tua maior atep illuftrior laus dl, nomen fanôtiHimæ religionis, falux tem populi fidelis, contra nefarios ho^ fies defendendam recipere : neque corns nuttere ut hæc orbis terrae fpes et expédia rio ,quâinaedibilis omniû erga te bénis uölêria aluit,tuæ uirtutis opinio cofirma uit, deorü eximia aduerfum te beneficia corroboraueruc, ratio Ód neceftitas rcip, ß 2 fuftentat

lO IACOB! SADOLET!

(uftentat,fruftra ede commota uidcatut'* Ac mihi quidê ad initia generis tui pi^ clara fanè atc^ illuftria animum amp;nbsp;coggt;^ tationesmeas refcrenti,uidêtur maioics illi tui,qui primi regnum GaUiæiuauii'^ tute conftitutû pofteris tradideruntihac una re potiflîmû, quod fidem Chrifti c^^ pidiffîmè ac religiofiflïmé acceptam^pC^ Hnitimas nationes propagare funtm^b audio ritatem fibi, amp;nbsp;Hrmamentuni,2C robur imperio comparallè:quorum P*^ pini duo,amp; interiedius inter hofceKato lus M artellus, Pipini primi filius, poft^ rioris pater, cum etiam tumbarbaris Si idolatris redSdaret Gallia, Germanise^ mag na pars auerfa à religione, fidei no^ men, non folum odio,fed etiâ armis pö^^ * fcquerctur,inhac una cura omnes,ct u*’' tut ê Sd uim fapientiæ fuæ pofuerfit, ut ^^^ perftitione omni ex eis regionibus exdt^ pata ,uerus Dei cultus ubiqj cófêrerctur» Itaq? Germani ab illisdomiti,Phrixonö fuba dïi,Saxones in fidem recepti ♦ 0?'^ intégré

o R A T I Ogt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xt

integræ amp;nbsp;ualidç nauoncsjugam idem amp;nbsp;ueftri impettj,amp; fan etc rdigionis unà fubierût:ex quo profccto tntdligere pot fumus, quantam fllis gloriâ m'doria de* derit, cum uidû calamitas attulentfalu* tem’.Karoli autan Magni fummam, in* auditam,incredibilem, ac penediuinam animimagnitudinê,pietatem,uirtutemgt; quitus adhuc laudibus edebramusjquo honore profèquimur, quabeniuolentia compledimurc’qui cum mufta bdla gef* hflèt 5 partim tuendorum finium caufa, partim induélus propagandiimperq eu piditate, quæ plcrunqj cxcdlentibus ani mis innata eft î habuit in cæteris caufara ud iuftâ, ud neceffariam : quae uero pro rep.chriftiana geffit, Sarracenis, qui la* tilfimè fe effuderât ultra Bethin fummo* tis:Hifpanis adfidem addudîis,Saxoni* bus non minus rdigione,quàm armis fubadis,in tanta funt gloria, ut illius no men chariffimum nulla unquamexani mishominum ddeturafit obliuioînuU

B j la

ax ÎACOBI SAD OLE TI

la diuturnitasilhus laudes oWitcrauirS, nullius unquam uox illius chlariffimas uirtutes fit tacitura 1 quod fi illi domefti* cis fempor feditionibus implicin, bd* lum^ intra fines perpetuû geren tes, tan turn tarnen uirtute,^ diligentia perficc* runt: ut idem terminus emcorum pro-pemodüamp;nominis, amp;imperii,ut nn^^ quam arma moucrintjUndeuiCïoriaio non reportarint: nullam gêtem uicerint, quam non ÔC dementia fua, amp;f ueritató docflrina confcruaucnnt.Qiiid tanden eftabsterequirendum c'quicum uirtuK «llis( ut fperamus) par:tum ucro oppot* tunitate certecsfuperior.illienim regno conftituendojfinitimiscp nanonibus ad* iungendis,tanquam gradus tibi conftrü xifie uidcntur,quibus te nunc in caelugt;n poffis attollerc. An ucro tibi non difpat longecp diflimilis horum ipforum uide* tur, quos modd nominauimus fortuna: atq? aliorü conditio Gallias Regum, qnl nequaquam fibi in fimili laude élabora* duin

o R A T I O^ 25 .dueffe putaucrût clntuerepauh/per ani no quoniâ o cub’s non potes} Îongû oreÜ non Rcgumeonimquiteanteceirerut: 6^cogitaoones was ad fpatiQ rccordan« dum practenri têporis reuoca:nónne ipli 1II1 fidd propugnatores, qui Reges chn* ftamffimt) no folùm nomine, fed ettam ueritate Ie effe uoluer unt:ftare tibi uiden turin immefa diutumitate, infignes atcp confpicuijtanquam ad fepiremam uirtix ^s 5 glon'ac uitam ereefn : uetuftate ins ui0i.ac in dies porius magis effloreicens tesfeacteiTs proftratis atep abicdtis;ncque folum morte, id quod communis intirs mitaris eft, fed etiam, quae ineitiac pecus bans poena eft, obliuione oppreflisf'mis hi medius fidius uidentur ilb ducere tans quàmluminaîamp;cum longinquitas tern porisfenfim rebus obducae obfeuritas tern folcat,omnem ealiginem uetufta* tis elariffima luce nominis fui uincere* Quos cum caeteri Reges atque Princi« pcs diuerfo ex generc, remotiffimis in

B 4 terr/j

24 lACOBI SADOLET!

tern's proponere fibiad cxcmplGicrurn benegerendarum föhn fint : tu domeffi-cis exemplis non accendare C Non foret boe animfjnó ingentj tuÉnenofiræ qub dem fpdatqueopïnionis, quam de tua fapientia concepimus : Illud potiustuS 0^ eximiç uirturiSjSC excellêtis ammi nu gnitudinis efficcretutcumilfim maxfi mis difficultatibus, regno nouiterinftitu to 3 fuunmis omnibus ad arma côti a eos eunribus, tantum labore et diligentia eni xi fint,ut latiflime fines amp;nbsp;imperij, amp;^ relt gionis extenderint : tu in fumma renini, quæ ad hoe bellum idoneæ funt,faculta* te amp;nbsp;copia,in ampliflima audoritate,!« robore exercitus inuicti, tot amp;nbsp;tam ma'« gnas oportunitates, tanta uirtute exei«' pias,utilli minusmulto prac teuirtute, ^ occafioneualuifleuideâtur, Naquit ego decæteris dicâex eadê, uel familia, uel patria maioribus tuisrtulit enim,tulit bæc terra duces plurimos, cum ex beUfi cis laudibus illufires, cum animo in reib gionent

ORATIO^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^

gi’onem prcftantes,non 'ne Karolus Ter rius codem innere fufcepto,quô maiores fuos inftiaflè ad fummam landein uide» rat, eomm ueftigia magna cum cura eft perfecutus ;■ cui qui'dem Normâni,gens ferox armiscp indomita, quod credunt Deum uerum,quod cognolcöqquod in fpem faluns amp;nbsp;ætemt'taus eduntur in lu* cem, atqjeducantur,totum acceptü refe runt, Quidilli, qui hoc ipfum idem beb gt;nbsp;Ium, cuius ubi nunc ÔC cupiditatem, ôiS uidoriarn uotis5C delidcnjsnoftns ad* optamus,fîngulari felicitate et gloria co* feceruntc'GothifreduSjBalduinuSjVgo, Robeni duo, qua tandem in celebritatc femæ, amp;nbsp;quàm grata commemoratione omnium gêtium uerfantur f Quos,cum, ne(^ regnum obtinerent, neq? fummam haberentpoteftatemitamen in fandiffi« mam expeditionem proficifccnrcs,innu merabilis ex Gallia multitudo fortium ui rorum confècuta eft î atquç illi fignis ali* ^^notiés coUatis^maximis exercitibus ad*

B ƒ ueifuiorum

iö I A Co B I s AD o LE TI

Herßnorum fufis atquc fugaris: mbibus mumtiflimis expugnatis,omniaa Bo^ fphoro amp;nbsp;Proponride, ad ulque Aegy^ ptum armis perdomueiunticum TOrum «irtutcm,codeftibus præfidtjs armatam» nulla hoftium tda,nuUæ obicrte alriuid^ nes, nulla ufs oppofitaretarderc porarf^ fetjtacpillorum tune opera Sc regnun' Hierofolymis conftitutum cft,6c barbae-rae nauones edoéîæ, nobuad hoftes fC* tundendos, uiolatamcp religjonem pef^ fcquendam, non uim plcrunquc aut 6* cuitatcm,fed curam abeflë:quod grauilê ßmis intra nos diflenfionibus diftraCtf) temeritati potius 5lt; iracundiac,quàni fte nis confiltjsadhacremus.Nequehocbaif barorum fefellit aftudam ,qui uu tutenS^ quam nobifcum, téporibus iemper pü^ gnauerunt: nam turn pulfipcnè om”* Afia, aliquot quieucre annos, dum nos ad noftram amentiamamp; fatalem quaß calamitatem rediremus: cuius mali fimU (atque fignuni à nobis cecinit, continué

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

in nofiras fedinoncs ac diicordias impcs lusab tills fac^ïuseft* Qua in cladepm^ culo^ neftromm, duomaxi'mtfordflï* mi^ GaUiæ Reges,diucrfis tamê tempo Ttbus, laborant! in bis locis populo Chri ftano fuceurrere funt conati, Philippus, SiC is qui ob eximias dotes fidei, piëta:* tis, centinentiae in diuorum numero re latus eft,Ludouicus fanflus, cuius qui* dem laus hæc propria eft, quod in Äfia pnmum,mox in Afr ica, barbaris atque infkleltbus hello confcóandis,intcgram côfumpfit ætatêl uerèmagnus tile Rex, qui femper öC Regiac dignitatis officia, amp;nbsp;Dei immortalis bcnencta ante ocu* los propofita habuit: ucre ad hominum falutem natus amp;nbsp;tutelam, qui cum cas contentiones refugit,quac ad Chriftia* norum pcrnicicm,tum ca bella fufeepit, quæ ad hoftium edam Itberationê per* tinerent: merito igitur illc ac iure opri* mo felix fortunatus, cuius inter homi* tres nomen, in coclo fpuitü ad acternitatê uit»

28 lÄCOBI SADOLET!

uttæ cernimus confecratum * Porto aii* tem teipfum tantæ circumftantnodeSi interdiu maiorum tuorum autontates, ut domefticælaudis recordauonem in^ termitterenonqucasthis tu cxcmph's,his documentis præftâtiffîmac uirtutis, quX domi ribi nata funt,omnibus qui'dê pro^ pofita ad imitandum, tibi uero uni infi^ ta acpemtus affixa, arq? ab his imujs gt^ neris, uir tu t IS3 dignitatis, po ten tiæ: quod nam tandem appetere faftigi'um glorié; debes gt;nbsp;tanto aluorc ex Fortuna gt;nbsp;cum lt;0* ah'quanto inferiore ex loco adfumman' laudê mbilominus cótenderint.At enin' beUu graue eft, ^periculofum, hoftes^ q qui amp;nbsp;manu,amp;copy’s, amp;nbsp;omni apparu tu bcllico maxime fint formidabiles ♦ Pgt;lt; mum fi ita effet,quod eft longe fecus, »^ men elfet magm régis, non aduerfario^ rum potêtia deterreii,fed uirtuti fuxco^ fidere : tanto^ maiore cupiditate incoy di ad inferédum bellum,quanto eife*^ lt;fforia,potentiflîmis hoftibus deui^f^e^ wra

î ORATIO* ' ’ 4p kiraiHuflrior: Deinde ne hoc quidê fpes dandum femper eft, ut ne poténoribus bdlo laceflendisj'n difcrimen flatus et fa kris nosmetipfos conijciamus * Et enim fihoc cautu perpetuo atqueobferuatunt fuifret,nuquam net^ magna imperia co* «diflent: nequcmultçrdp.ab exiguis in firmis^ principijs adfummam amplitu dinê fuilfent el a tæ : Sed homines animo ualentes, confilio prouidi,cü hoc anim? aduerterent gt;nbsp;om nes res humanas, cum infirmas amp;nbsp;inflabiles, tum præcipuè re* gna atcp imperia afliduis couerGonibus^ amp;crebris fortune uarietatibus effe ob* noxia/æpenumero pro augêda,ucl con feruanda dignitate,pcricula adeunda fi* bi putaucrût* Neep hoc Turexipfino* ftri xtemi hofles nó uiderunt, qui eu pri mo è Scythiætenebris erupiflent, Alba* noscp contcrminos Ro * imperq, quod etia tum latè patebat, aduentu fubito op preffiffentex eo deinde loco afliduitate, ^ diligentia, ÔC noflris intra nos diffen* flonibus

50 lACOBI SADOLET!

fionibusaucupandis, latrocmando po* rius^ bellando uniuerfam Afiarn pæ^ uinciam occupauerunt : arq? hoi 3 ipfc^ rum fi eflët,ut eriam dixf, non infidqsS^ Iatrodnijs,quemadmodum eft,fcd uirW te amp;nbsp;uiribus cxaggerata potentia,tamö’ ad tuam tantam exifhmanonem uirtuöS peruneret, cos appetere hoßes, quos Ä^ pié lacefTerc, amp;nbsp;cum dignitate fuperare pofles : praefertim cum fuo ipfi exemple te docerent, non eße in fufcïpiendis bd^ lts alt'enam potenaam perrimefcendani) fed fuam fortunam pericheandam: * Vc^ rum ad facukatê cofictendi negodj hoc percommodè cadtt, quod non ullam ha bent potennam uirtute fundatâ,fed tan^ tum falfa optnionecarumgenriS,quas nunquam maiores nofiri bellis idoncas eßeïudicauerunt,Quid enim imbellius Afiac* quid ilfis populis mollius quid ad praedam amp;nbsp;direptionem cxpofitius^ qui incurfionibus fubitis,atc^ eo gencrc pugnüdi,quod fuga: magis quam prælfj fimilc

o R A T I O*

5*

fifmle eftj ak'quid fortaffeu aient aliquan do : robur autem noftrorû exerdtuum, Uimq5 forrinîmorum milinimjnonmo^ do un^ non pertulcrunt,fcd ne expédia requidêjaut afpicere funt paffî, At quo* modo têtos imperii amp;nbsp;fortunæ fucceffus habuerSt C Equidem fi oceukam efiè de* dccoris noftri caufamexiftimaremdiflî mularem amp;nbsp;tpfe utique, nec in maximis »neommodis detnmentiscp nofins uere* cundiam quoeçfatendifuftinerem, Sed quoniam SC eiusrci ratio ïta expofitaac païens eft ut celari nullo modo poffît, SC sd rem maxime pertinet intelligi omnia 31ia,potius^ uim uirutcmcphoftmcau ûm nobis calamitatis fuifie: profeten* dumeftopinor, inteftinas noftras cupi* dilates, arnentesquedifeordias, SChanc unam quafi fatale noftri generis peftem, quod fociorum iniurias acerbiores ha* buimus femper tp hoftiû : 5C faeukatem •ill's fummaminfcrendæiniuriac, SCim* punitatem faiftac tribuiflè» Quoquldem / , in

31 ÏACOBI SADOLET!

in malo illud tarnen meft boni, quod ’^ ^d ad noftrö dedccus,turpiflïmü uidcti^ effe, ad fpem recuperandx digmtaflscy, apriffimum. Nam fi aperta hoftfum-wj» amp;nbsp;uirtute, fradti fiiperaticp effemus, mij nusquidem turpiter cecidiflêmus,quoo enim dubius belli Mars,ancipitcscp prÇ^ lionim (blent cite exitus ♦ lecirco qui ho^ nefte calamitatem fubeuntjmifericordi^ porius^ uituperanonedigni ludicatiD^ fed in reliqutjs retentee honeftatis,omnö falutis reliquias amififlcmus: nee folui” redintegrandæ ueteris fortunæ fpest^ tindain nobis fuiflet:fed etiam uitheb tinêdæ ratio funditus (ublata: quis eniin ÖC hoftiû,5C uibiorû, aut fortitudinê mt^ fusIaceflère,autcrudelitatêefFugere ua* leretc'Nuncmaiorein macula noftrin^ minis atqj labe, quod culpa lapn,nó fof^ tuna putamur amp;nbsp;amêria noftra contra^ diäjnon hoftiû uiribus inuftâ turpitud* nem ferimus,amplus nobis ad benefpf^ randum aditus eft : fia focialibus inim^ dt^

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

citijs amp;nbsp;fimultatibus cóuertere am'miim ad arma pro fumma rdigionc honeftius tradanda uolucrimus/aciUimam nobis rationê refarciendæ dignitatis fore» Atc^ hæc,utno tam uerbo pofita, quam ratio nefirmata uideaturgt; bremter eft,quem-admodum res proceflèrint, à nobis per-ftringendum.Bizantq fedesfueratimpe rij: non dicam hoe loco, quam prauo ac pernitiofó confilio illius^qui urbem Ro-niamea Colonia exhauièrit: imperium diuiferit:uires populi Romani diftraxe^ , rit: unitatem amp;nbsp;concordiam de principa tu fuftulcrit : hoc dicam, cum Vrbs illa ob crebras mutationes Principum atque imperatoruiTijinteftinis fedirionum flus tribus agitaretur prope quotidie,T urcis ; occafionem intei' eorü difcordias ad oc^ cupandam Afiam führe patefacta » DiG fenfit poftea Graccia à nobis:nec tantum odio,quo femperillagensnoftroshomi nes profecuta efgfed etiam de fumma fis de ÔC religione:cum homines illi ingenij

C exiftimatio*

54 lACOBI SADOLET!

cxiftimationis cupidi, latinorum fapiert'* dæ ccdcreraudioriiatemcp fanóacRoifl* cedefig grauiflimam habere animö non inducerét. Iraq; hæcquoep nobilis terr^ rum pars à corpore Chriftiani imps'll abrepta atq; diuulfa eft : Thracia:Pôwsî Maxima Illyrtj pars: uidnæcp prouind? complures, eiidem diflênfionibus debile tatæ, cum qui finitimorum armis imps'* resfuiflent barbarorum auxilijsuteren*' tur: eodem perfidiofiflimorum hoftiuin go funtoppreflae Accidit enim ut qus^ hfatali quads uccordia oblêffis eorum, qui in eis regionibus imperitabant ani^ mis, finitimi femper reges du inter fe at^ hoftem aliqua gés SCnatio intercederet» ld fc temporis tantifperlucrifacere arbi«* trati, auerficp penitus caecitateSCamen*’ tia, continente mox incendio,eadem p^* riculi flamma corriperêtur » Reftabat lu mé orbis terrarum : caput omnium pro' uindarum:domicilium imperqifedcs ut læ religionis Italia : quæ amp;nbsp;iplâ muions dine

dine Rcgulorum ac principurn difcor^ dijsin plures partes dilfcdta: quad inte^ gram unius corporis robur non habeas bat,nepharqs hoftium excurfionibus aU quotiens uexata eft.Dicam eqnidem, SC dolenter dicamjd quod fine magno ge^ mitu animi loqui non póffum, cum in^ ter PrincipesItaliae, at($inter eosquife fuaram nationum Reges aut Duces ap^ peUari uolcbant,tantus uerfaretur furor: tanta amp;tamacerba odia intercederent, ut alius in alium, non tanquâ in focium, autin ciuem, aut ut ex eadem lingua amp;nbsp;genere,aut denicp taquam in hominem,’* fed tanquâ in acerbiffîmum et teterrima *’ hoftê alieni generis contrariât religionis: dtlfimilis naturae : inhumano odio : ins ufitatocpferretur’.necç irç modâ uUüines que mimicitiarû côftitueretteô feelus cru piffe quorundâ, ut ad ulcifeendas finial tuorôiniurias,amp; iracundiâfuam fangui ne ciuili explendâ:barbarorû Chrifti hoâ ftiû auxilia aduocauerint, amp;nbsp;quoad eorü

C 2. fuit}

Jtf I A C O B I SAD O L E T I fuit, in prædâillis amp;nbsp;feruicutê Italia obit cerint i Quid hac re crudelius amp;nbsp;federal tins dieijaut excogitari poteft tquot; Adeo nt apud homines impios nihil fanótum:ni^ hil)egitimum:nitdlfas ualuifle: utquo« tills natura genuithoftes, cueis ipfisnt^ fariam focietate coierint : qui uero eHeni plurimis neceflttudinibus coiunóbamp;in ris,amp; religioniSjSC paoiæ, eos interned«’ uorum hoftium loeohabedos duxerint' patriamep amp;nbsp;fua, SC comunem hdclmn’ falutem : orbisep terræ ftatum ob hanC unam caufam,utipfi mimicoru income* modis uidendo fruerentur,in pericului^ extremgcalamitatisadduxerintc'Verùn’ hacc quae grauiorem querela defiderant) in aliud tempus reqciendafunt,Dludatf tern quod fuerat noftrae orationf proper fitû elarefeere iam arbitror:Tureas 1”^ femper artibushis inhdtjs ufos, tantutef rarum,Chnftiano nomini perdiicordia rum noftrarum occahones intercepiA^* quantum nos cupiditatibus QC fediaoni”

o R A T I O‘ 57 bus aucrfidimifimus, Ac fi diligenter rê expendere:amp; de eorum fucceflibiïs uere exiftimare uoluerimus: repenemus Tur carum Imperium non ulla ipforum forti tudine propria, non exquifids confilqs, amp;inaudito quodam gcnere prudentiacî nô terreftribus mantimiscp uidon|s,fn quibus aperta, amp;nbsp;ucritate illufiris uirtus enituerinièd nofiris difiîdijsînoftris furo nbus : nofira amena, amp;nbsp;infiitutum fuifs fe, amp;nbsp;auctum, amp;nbsp;éonfirmatum ♦ Quid çnim illi un^ agere fortiter, aut cum uir tutefacere potueruntcqui nec^ exercitus habent ftatarios:neque aeies pedefiribus eopijsfirmas, in quibus pra^cipuumro^ burmilitiæ confiftit: ncq; cataphrados équités, qui pro muro in prælqs effe fo-lent ad propulfandos hoftium impetus, fuorumep immittendos : Sed tâtum leui utuntur equitatu,apto ad excurfus,fi ni^ hil obftiterit: fi nemo arma contra moue rit: fin autem aliquis fiieritobieéius ter^^ ror,aptiore ad fugiendû : ut cum in con#

C J ferenda

58 ÏACOBI SADOLET!

ferenda cum lilts manu dubiu uehernefl ter fit,utrum plus pen'culi in fuga, an cuntaris fit in uirtutCjhçc rcs maxime ani mosnoftroiû militû eöfirmaturainpu^ gnâdo fit, fortitudinemep excitaturaimt meio quidem funt inHniri,fcd bene in® tutæ militaris difeiplinæ femper fuitjqu^ nofiri ualcntplurimum^uirtutcm intue* njnultitudincm côtemnere: Quis enii” unquam magnus imperator ad præda^ ras res gerendas, turba hominû amp;mnl titudinem potius, ^ robur,amp; feientiam prdiandi requifiuitc’Atqj hcc ita à nobis difputâtur, quafi utcognofcamusqui^l illifacerepotuerint: illufiriuseft coming morareqd fecerint. ficenimfacilius ii’^ cdligemus falfam efle dcilloru poteno» cpinionê,quæignaras mentes nônullo^ 15 occupauerit. Hic ego antiqua omniî prætermittam ca, quæ uctuftioris nicquot; moriac fuerunt : neque ilia reuocabo ora tione mea, quæ maiorum tuorum lau* dem cum exemple pulcliern'mæ uûtU“*

o R A T I Ogt; 3^ b’s habet coniunctam: Nó narrabohoc loco Gothifredos, Balduinos, Ludoui* cos,Phihppos:nó dica hifce in Afiâ trâfi mittenubus, amp;nbsp;per omnes orientis pro#; uincias fidei uexilla inferentibus, quo* benfcui^fignacum Tureis collatafunt, quæ fæpiflîme certe fuerunt,quoticns urbs aliqua nobilis obfèflajquotiens aut in campis/aut pro muris prælio decerta* turn j totiens frartos hoftes,amp; tandiu cæ fos, quoad manus noftræ fufficere ad la* borem potuerunt, cum iiïorum aliquos numerus, non iplbrum uirtus texiflêt, tranfitum noftris ad Aegyptum ulcp per fuorumcadauera corporum præbuiflè: fixe ego omnia practermittam, amp;nbsp;fi quæ alia eiufdem modi,quæ remorioris tem* poris finttpauca tantü recéda, atlt;$ omni* bus nota cômemorabo:quç nuper faéla funt^quæuel ipfi uidimus, uel proxima ætas fenfit»Claraadhuc Matbig Regis inclyd memoria extat, atqj omnibus gra tatqui cum Pannonqs praceflet, regnScp

C 4 obtineret:

40 ÏACOBI SADOLET!

obtincrecopibus tcnueicoptjs nô ira fir* mû : (ôlitudinibus propè deferrnm : pep petua nihilominus cum Turcis fîmainfô beHa gcffît: quorSinimtdtias ufep adeo appetijt, ut in eis perfequedis gratamf^ rem Deo facere : bde defendere, honort fuo confulerele arbitrareturtroburau^ tem eorundem SC audaciam,itanon exO muit, utcû focaginta milibus equirum fuum regnum quandoep ingrédient es, ipfe non ampitus quam duodedm milb turn mïliaducens,marte collato profliga lient tultrocp m eorum fines fæpe intra uerit: omnia populationtbusamp;rapinis infefta reddiderittquibus iHt rebus temo, magni arque muidi (utipfi aiunt) Afo amp;^ Thraeiæ dommatores: legatos ad Ma thiam regem miferût: qui perpetuampa cem ab eo 5C foedus ætemû poftularent: qui tarnen reinexorata,domumreniifi fi funt: cum Rex file fortis atep magnani mus, dignus iHo Ioco,et nomme,benutz illud,non periculo fi bi, fed faluti, atep ülo ' runi

ORATIO» 41 rum fiumidtias, nó ucxanoncm quietis fuæ,fed alimentum gloria: clfc exiftima;: rct.Hic ego te, l vD o v i c E Rex,nó fo lum ad confideranda hoftm ignaui5;fcd ad mtuendam uirtutem fortiffimi Regis uoco/m'tilleribi nomine regio par, dis gnitate inferior, opibus, amp;nbsp;potentiane* quaê^ conferendus:uirtus porróutriulcp ueftrum, maximis in rebus perfpetfla à cogntta:ièd illius adhuc quidem ad com niunem beniuoJentiam aliquanto gras öor, propterea quod in qs rebus gerêdis uerfata eft,quç ad Deum,ÓC rdigionem, ^ falutem cunctarum gentium pertines bant » Tu uicifti populos audloritate gra ues,coptjs refertos, ditione prçpollcntes, longa fic diuturna impenj dignitate me« moratos. Sed tarnen id bellum confeci« ft, quod exitum habuit illuftrê, caufam non iucundam: quis enim unquam bo« no confilio præditus, fidelium arma con tra fideles fumpta comprobauit f Et funt tarnen quandocp neceflario iummenda:

C 5 nt

4^ lÄCOBI SADOLET! utübifortaffisfucrant: ne^j nos bcUm® fufccptuni rcprehendimustfêd de necef^ fitate belli conquerimur^Itac^uirtutein amp;nbsp;confilium amp;nbsp;elementiam tuam laudi mus, quod non folum feifti uincere, ft^' etiam parccre'.pietatem requinmus^ hoc ; eft, in Deum gratam uolûtatein:ut cuifl ) ca quae ad dignitatem amp;nbsp;cauoonê tuai” ! pertinere putafti, ipfius Dei auxilio cofc cerisj nunc qua: ad illius dignitatem am^ plificandam,religionemcp pertinent, fuf icipienda tibi pûtes: cum præfertim Äfl Iioftes fint, qui non fint pertimefeendb amp;^ ille Rexeos læpeuicerit, qui tibi ne* quaquam parullainre, uelfacultateha^ bitus fît. Nam quid ego iUam ad Belgrad dum Pannonia’ oppidum cotra eofdem barbaros noftrorum uieftoriam comme moremVquæ eiufmodi fuit: ut cum de paucitate noftrorum militûaudiremus: uix credere poffemus ,uel infirmam ma num aduerfariorum ab eis potuifle fu^ perari, cum de infinita barbarorum muf titudine

o R A T I 0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

titudinc intelh'gercmuSjUtxunos maxû mos exercitusillis potuifferefiftere arbis traremur:nônne tune illius exitu præltj, amp;nbsp;noftrorum uirtus, 6C hoftium igna* uia demonftrata eft^quod fi occurratur, illam nobis uidoriam deorum immor* talium munerc fuiffe donatâ, quorum nufquam uUo in præUo, aut penculo, neque fauor apertior, neq? beniuolens tiain nos manifefiior fuittquandoqui-dem inermi homme, præcûte, crucis tan turn uexilio iHato atque obiedo, ftupefa dhhoftesjamp;^diuino numine attonitife: feinfugam amp;ftiagem prçcipitauerunt: quid nam eft,quod autgratius acciperc: aut libentius confiteridebeamus, quàm Dcùs immortalcs,qui fuaui,amp; pote* ftate omnia gubcrriêt,placatos nobis atlt; que propitios, ad græciam,atqueÂfiam in ditionem nodram redigendam ,fuam opem amp;auxilium poUicericAnfipau* corum audacia ad tarn præclarû faemus peragendû 5 deorum numine inftinda» innumaabilcm

44 IACOBI SADOLET! innumerabilem barbanam Hindere, ^ profl igarepotuit, tui fortiflimi exercitu« rob irr, legionescp toridem ferè uieQornS) quotpraelqs exercitatæj ducibus eifdem dijs immortalibus,ignauiffimos hoftes, magiscp adfugam,quàmadpugnâpa* ratos,ferre uim fuâ et grauiffimä im pref’ Hone fu Hin ere pmittentf Quid iHaRho diorû urbis oppugnatio, ^ clara ad ho^ mines fint, ^ animaduerfa apud Deosï quata clade hoftiS,atcß ignorninia nota«’ taf quae Vrbs inuiciiffima,Deocp amp;nbsp;faß élç religion! fidcliffîma,cû ad omnes baf barigfludus,tanq fcopulus oppofitafit* eoruep immanes amp;nbsp;furibundos impetus clidatfæpc,ôlt;: reprimat:nó ita multis an’’ nis,maximis Turcaru exerdtibusterra maricKobfcflaefttquo quidêin temport tanta Khodiorum equitum uirtus : tan* ta eius populi coftantia ÔC fortitudo fint ut cö hoftes ter magna ui irrumpere co^ nati effent, ter effent repulfi atque eicÄ maximofuorum numero inteifecfïoaul captoï

ORATIO* 45 capto i relfqui falutem fibi fuga querere fintcoaóCHic etiam dicêt credo,quo de noftrorum laudibus detrahant, non ho^ minum fuiflè, fed Deorum illam uido« dâ, quod fulgoreinfolito cœlitus ad con firmandos noftros apparéte, picric^ Tur Carum in ade fineuulnere, fine fangui*« nc, fineullaapertaui conciderinu quafi ucro quicquamfit, quo nos magisiure gloriari poffimus, aut non ipG citius im^ pietatemfuam nuncient,quam noftram laudem minuant: Nulla præftantior uir tuscft,quam quae DeorS immortalium iadicio eft probata : nee ullorum laus ad eelebritatem infignior,quàm quibus lau dem Dq ipfi immortales tribuere* Ve^ cum nunc non de noftra iaude, fed de il* lorum ignauia,0C falfa opinionefortitu« dinisdifputamus : qui in diffenfionibus noftris locum infidiando,ac latrocinans dofibi inuenerunt: quipleraque omnia dolo amp;nbsp;furto fubripuerunt : nunquam autem frontes noftras SC noftrorum mi*

Uturn,

4^ lACOBI SADOLETÎ Iitum,uim amp;nbsp;impetum fuftinuerunt: h^’ rum nos hoftiû, huiufmodi nos Barbas’ rorum iadanaam,amp; minas, ÔC crudd^ tatem perferemus'Hos diutius infultarc capinbus noftris : hos agere, ferre forW^ j nas noftras : ab his contemni Deum: ab j his delpici fidem:ab his fandlam religion j nem lacerari patiemur c' O indignifatem non tolerandam:quid enim minus ferri? autdiflimulari poteft, quam fortes uiros , ab inertibus impugnarijfaneffos â fcelera ris,fideles à perfidisrAtenim hçc noftras rum rationum argumenta funt, qin’d’il^ li quod nam de fe iudidumjóóde fua uir tute fecerunt f Operæprecium eft cogno leere,ut intelligamus quantum illis terro rem noftra arma inieeftura fint, cum co* gnouerimus cos armorumfama,amp; fob rumorenoftri exercitus penè deimperio fuifledepullbs. Primus ad Italia, noftra memoria tras alpescum exercitu accef* fit Carolus Rex ante te Galliæ : accerft* tus ab qs qui falutê fuâ illius præfidio mu nidorein

ORATIO*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

Hitiorcm fore putauerSt : ueiut armatus; bells plerifc^ principS intulit : tantos aus ^e, £lt; tam mcttatos curfus hab uit uincen dijUtilIS nonullauis hoftiubellica,non lupesinuiaï, nó munitiflimæ Vrbes,ièd oppofitum mare, amp;nbsp;alterius natura eles ’^êti,fluélus denied ipfi retardarintiquid fuini§itur,quid audiebamusc'Quid erat cötimmis nuneqsöC literis allatuc' nónne idquodetiänunc recordantes tantâoes cafionê è manibus amiffam fuiflè quçns Wur f Regem uidchcct Turcarum metu perculfum, amp;territum relinquêdam fis bi Epirum SC Græciam putalfe : præfis diaexoppidis omnibus deduóia: copias omnes Bizantium fuiffe reduóas : claG fes ad Hellefpontum adefièiulTasicum non iam de obfidione perferéda : aut de ulla ratione refiftendi:fed de fuga et traie ctionc in Afiam cogitarent ^Quod ins diciumdeillorS timiditate cem'us quæs rimus, quam quod ipfimet de fe edide runtç'Uli GaUiæ copias; illi Gallias impes tus

48 ÏACOBI SADOLET!

tus fuftinere ut poffînt, qui fama : qui no minc;qui rumorc appropinquanus Gai j lici exercitus,in fugarn funt traiedli ^ An tu Carolo Rege ulla re es inferior ( num uirtute:num autoritäre: num felicitate: num prudentia t'AieItaliam curfu per^ ' agrauit: tu imperio comprehendifti : ill« refiftente nemine,quac3cp uoluit iterfe=' , citttuualidiffimos exercitus, quiobfo^ re conati funt cedere ubi loco coëgiftùm hil fermé illi, nifi fortuna: tu plcracp affe^ ' cutus es cohlioUtaq^ illius extremi rerum exitus parum felices : tui adhuc quidem dari amp;nbsp;fcc6di:fcd ft ad huius belli curam incubueris, quod certo de uoIutateDeo rum pracuidemus futuri etiam gloriofi: quod fi Regis illius aliquanto inférions aduentum, uel inanem potius aduentus fama,Barbari hoftes ufq? adeo exumue^ runtgt; ut dorelmquendo imperio cogita^ uerint, tua ipfius figna, qui autoritate quidem illi, potentia omnibuspraeftas: tuos non auditos,fed mfos exercitus,cet teno:*

? * o R A T I Ogt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

le non ferêt. Sed quid ifta rcpcnmus:'aut tur tam longe argumêtamur,cum quan turn tu barbans infiddibus omni faculta te bellandi præftes,clarilîîmû document turn in manibus habeamus cDomuiftt Venetos,urbem praeclaram, atc^ omni«: bus rebus infignem, cuius diutinam po-1 tentiam, magnis fufïultâ copies, omnes tniraremur profedojtam repente,tam^ prater expe(fîationem,unius ofFenfione pralipin quo abs te uidi et iupcrati funt, conddiffe,nili eodem tempore, SC de tua incredibili uirtute,0^ deDeorû immorlt; talium uoluntate iudicaremus * Ver urn ifta duitas, grauis an tea amp;nbsp;firma, muftis lain feculis cum Turds bella geffitîÊK dum eft periculum utrorunqj potetiae, amp;nbsp;maritimts faepe, ÔC terreftribus prdqs: cu man iuperiores femper Veneti effent: in terra itaft gercrent, ut ab illis non uin cerentur : id certe inter prudentes homi^ nesSCbellorum gnaros conftaremteUft gebam,nifi V eneti fufpitionibus diftra^

D di.

lt;?O ïACOBI SADOLET! tfh'jamp;^fiilitimorum tnimicittfs abduói abeacurafuiffent, mep idbdlumamm31 integro, 06 ab alqs occnpationibusfoln^ to mtendiflent, facile fuifle illos ex owni contentione barbarorum fuperioresdigt;' fcefluros:qui tamê tuxuirtutifelicitati^ ' ceflèrunt: nee tuam tuiep fortiffimi exer^ citus uim perferre potuerunt: T ureas u« ro pluribus fæpeprælqs terra mariépui^ eeruuquifi Veneus uióisabsteamp; pfC“, fligaus, pares bellando non fuere, uiuf' neilli ut nomen, tot uictorqs nobile^ memoratum,tuamamp;prç(ènrismaielb‘‘ ; tem et inftanus uim ac grauitatê, uocö” deni(p tua,uultuscp impetusép tuos m^'^ ftineantf’nó eft credibile, non fperandft ne fieri quidê poffe exiftimandû. Qug gt;g* tur mora amp;nbsp;euntfiano huius belli relique cd c debet : cuius facilitatem in uincend^ hoftiumignauia,gloriam eoriï imp^'^, latitude, uidtorta tuus tibi 8é fortis ^^ ('tor promittit exercitus c’ Enimuero b^ honoris 2C amplitudinis tuæ äugende i' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prop*^

o R A T I 0» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$1 '

propria funequid ilia quæ infamiæ pros pulfandæ f An grauior Régi clariffîmo caufa uideri débet ignominiæ uitario gt;nbsp;^ budis Ipesc'Veruntamen hoc ultimo in^ terTurcas amp;nbsp;Venetosbello, cum Ye ne dabs te quod fœdere tecûcôiunÆ erât, auxilium petïjlTent, idcp, tu Ô^ amicitig amp;nbsp;religioni tribuiffes, cladcmcp omnid bus rebus ornatâmififlèstfadumeftia tnaritimo illocurfu amp;nauigationc, uti paucænaues tuorum, cæterarum comics tatu deftitutæ amp;nbsp;derclidtæ, ad Lesbô apj pallerent:nec ita multi milites egreffî, ad urbern antiquâ amp;nbsp;nobilê Mitilenas ui^, quod nullam apertâ hoftium uim propter fidneiä uirtutis metuebant,prçdana do dilcurrerent: qua re animaduerfaho^ fies, quod aduerfis occurrere non aude^a bant, ex circumuentione amp;nbsp;infidqs, at^ que ex locis fuperioribus, qui mos fcm= per pugnandihoftibusfuit,incautos op preflerunt : ita fortiffimi milites non uira tute,ne($aduerfariorü ui, fedfraudeamp; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D x dolis

yx lACOBl SADOLET!

doll's mtcrfccïi, atque omni immamta® funtnecati : hictu fi publicaru im'unart* «Itoreflerecufauerisjpriuatas non p^^ (èquerecHicte dolor non tanget^hæc t^ iniurianon ftimulabitc'ut paren tare mi^ litibus tuis,foraflimis uiris, fupplicio ho ftium, tuacp offcnfam, exiftimationoU uendicare cotendasc’ Nam per Deos itf mortalesquid putasillos milèros (qua* quam miferi effe nó poflunt, qui codiii*’ funt adepri) ueruntamê hoc uno mil^ riae amp;nbsp;calamirads parridpes fuerütjquo^ non ita, uu decebat fortes utn afercbu^ (cd ab ignauis Sf rimidis ftrenui nccató^ ' tur, quid inqua illos putas, cum lugulö hofti dare cogeren tur, cum non (013 c^ fibus amp;gladrjs,(ed probris amp;nbsp;cotumdijs omnibus impererentundoluifle aliud,ngt; fi ignominiam tuamc nó mortê illi fiiafi deflebant, quæ pro mortali condition^ uitæ ætemitatem illis clTct allatura : non deexitio, non de (anguine, non de lace* ratione (u( corporis conquerebantur, $

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53

fibinon modo toleranter ferendamj ut à fortibus,fed etiam alacriter fubeundam, uta Chriftianis mtelhgebanc: fedfui Ré gis maieftatem, tuam inquarn audorita t^jfplêdoremcp nomims tui ^ minui ea *'C-amp;uiolari,aique ofFendi iUis in fe acce« ptiscontumelijs crudabantur : bic unus ®at gemitus : hæc una doloris uox QC la* •i^entatiojquam ab illis nö mortis timor, ^edin fuum Regê beuiuolentia exprime ’^«dta cum cacterismors fummacacer* bitatis fenfum afteranmilites tui mortem qddem illiufmodi op£andam5fed labem uituperationem noministui grauio* fem übi morte putauerunt: quorum te per fortunas extremae dlæ preces, amp;nbsp;ere* bræ implorationes tui ad fufeipiendum itumum Regis maximi moueannutgra tus in fide tuorum, in ealamitate miferi* tors,in tua ipfius exiftimatione uindi* canda acer efle uidcare * Quod fi tu tuo* turn, id quod tarnen in tanta dementia naturae fieri nuUomodo poteft,miferi«

D 3 cordia

5-4 ÏACOBI SADOLETt cordia non tangens : an ne ilia quidê baf barainfultatio hoftilesq? côtumeliæ,ani* mum mum lufta tracundia inflamma^ bût:' Nok' enim Ludouice exiftimarc, ul las m ullis diflimilibus feris, tam acetbas mimicittas natura eflegenitas, quaffl 0” bf eftgenus illud impium,infeftum, atep inimicu : tum propter nobdi'iQmS tuun' hoc cognomen, ^d ita præ te fers, ut de^ fcnfbruideareeius ueræ rch'gionis, qua i ipfi auribus S^ animis nó folum refpuSt, । fèdenam abominantur: tum propterea quodporenam mam Sc^ formidatam ha bent amp;nbsp;fulpedamïqmppe qm habereM fan's dicantur Sé m antiquorum uatum prxdi^'onibus, imperium fuum à Re* ge olim Galliæ extinguendum eflénta* ' que neminem peius te neque grauiu« oderunt » Quapropter in illo graui wo* rum cafu,occafione fibi exercendæ cru delitatis oblata, nihil fibi reliqui ad ex* promendum odium ftium aduerfus te fcccmnt:cum inillis fortibus uiris,mi* litibus

■ ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^

Imbus tuis, ferro conficiendis,at($ omni immanitate laccrandis, ie contrucida« re dignitatem tuam, fe abolere nomen tuum,feGalIiamipfam madare exitio arbitrarentix* Quastu illorum tune in te abièntem minas, quas illufiones fuif: feputasCefthoeomnio abicótorum ho minum, metuep pufillanimum,ut in pc nculis timidi fint, dereliquoinfolentes: itaqueidem illi barbarijqui tibi ita infuU taucre abfenti, ut iadtationis amp;nbsp;infolen« liae finemnon facerent :fimodó tua fis gna,^ tuorum pilorum eufpides pros cul afpexerint, aut eerte armorum,Ôd cquum ftrepitum exaudierint, in fuga filin'metumodcrari fibi nonpoterunt* Hictibi profedlo uidendum Ludouice cft,utlabem hanc nominis tui eluas: teep in orbis terræ opinionem uendices : nee inuftam hanc tux maieftati uituperatio nê effe udis : na lt;3 omnis cotumelia gr a uis,tum flla quç perfertur, cum uindica« h poffit, habet nô fol« in re ipfa miferiS,

D 4 fed

^ö IACOB r SADOLET! léd multo magjs inferendo turpitudin^ uideturenim qui contumeham pariétef accipit, non folum alieno fado condetn nari, fed enâ iudicio fuo: itaqueingenui homines, ac libcrali loco orti, nullam un^ quam fortiorem ad excitandos animos neceffîtatem, quam metum ignomimsf putauerunt : unus enim uel certe præc*^ puus dignitaris atque honeftatis uindeX pudoreft:quem qui diligenter tenucrû ij in laude fcmper hominum, amp;nbsp;in omn* uirtutis officio excellentius funt uerfaO» lam regiae huius poteftatis atcg praelbo'' tia;,numquem maiorem ffudöputas, § quod in eo loco cóftituta cft, ut iniuri^ attingi,nec^ impune uideatur poffe mo* lanïQuod fi homines mediocri locoor^ Ocontumeliaomnematcß iniuria quo^ cuncg modo queunt,defama, de nom^ ne, amp;nbsp;ab exiftimatione fua propulfanC. Tu cuius potenriamcognofcimus:cugt; lus felicitate miramur, cuius nomé adfo ci as nationcs illuftre, amp;amplum e^jad exteras

’ ORATIO^ fT« citeras tcrribileiqucarmis î que opibus, quê forutudinetquê prudêtia orbis Chris fiiani longé principe omnesgêies popu Ii^ confitenturun quo ad fummas res extollendo,fortuna ui'detur confcnfifle uirtuti:cuiusnecpuim potentiffîmi hos fies: necßconfihum fapientiffîmifuftinc re pomeruntuu inquam ab hac audon? täte: ab hac amplitudine: ab hac fapiens trijuiolatam exiftimarioncm tuam : nos •nè^ maximi Regis in uituperationem adduc^um^ab ignauis amp;nbsp;barbaris hoftis bus patierefAdde quod illorum res eum ftatum nunc tenet,ut nunquâ necimbes rilliores, neep procliuiorcs addelapfum fuerintinam amp;nbsp;is qui omnibus proeft tinus, caeterisep.imperat barbaris tyrans ttus,ita et fenio et ualitudinc cofcAus eft, tttneep mente ia,neep animo cófiftat: itas que dus auAoritas in eóftitutisquidem tebusjamp;inueterato more gubernandi, ad homines dicto parere folitos, alicuius fertaffe momenti eft : Siquid uero nouf

D jr periculi

58 IACOB! SADOLET!

pericull amp;nbsp;perturbatiom's acceflait, neC pondus uHum prorFus, nee grauitate eft habituraXiberos habet,cosep nee nunu’ ro paucos,0C ætanbus ßrmos:quam ego rem, fi prudentia adfit,amp; æquitas in con iundtis armore uoluntaubus,magnuini perq eorû munimentû fore non negen’, fed illorû hominum et generis illius pro* priumfemper fuit, utquiafingularesin impeno qui rerupotiuntureffe uolunC id quod antiquitus ab illis ferè eft ufurp^ tumteaeteros neceftarios ut quifqj fangu* ne coniuntftiftimus eft, ita hoftiu loco a£ numéro habeant: eosep quacunque uw pofluntemediotoUedos curct « Quam* obreipfiiam fratres inter fe exulceratis, uel fufpitionc,uel metu,uel etiâ cecatis en piditate regnadi animis, nequa^ frater* nis uultibus atqueoculisintuentur : net , buictanto eorû malo quod remedin aft* biberi poflit ullû reperitur* Quidenim^ cos in officio amp;nbsp;pudore contineat fmos ne maiorû, at co ipfo inftitwu step forma

ORATIO* $9 tîucrfari in clade 5C exirio propinquorS: haunrefanguinem fuoru, non folum li^ cere fibi putataicru eriam oportere * An patris aiK^critas SC obfecrario c* at is fra^ trem germanum fuum adduct us eadem, obtredauone regni amp;nbsp;familiari ufu crult; dehtatiSjufq? co perfequi armis non defti tit, quoad illi neceflitatem attulit, ad nos quos inimiciffîmos atq^ infeftiflîmos fibt hoftes rebatur, exagitato fratcrni's armis odijscp cófugere: cum is hoftiles animos placatiores fibi multo quam fratris fore exiftimaretiqua in re intelleximus quata inopinione apudeasgentes 0lt;^ auc^ori-täte fit Gallia, cumisquiprudêria5lt; for titudine excellerc inter- barbaros dicebas tur,dignitate certe erat, et nobilitate m a^ ximus, cæteris principibus Chriftianis omnibus practermiflis, ad unum Gab liæ Regem fecontuUtiiUius quepotiiït mum opem amp;nbsp;potentiam implorauitt quem fuis maxime fciebat foi midiniamp; terrori elTe* At enim fi hæc parumua-' lida

tfo lACOBI SADOLET!

lida corum beniuolennæ ÔC confpiratM nis præfidiafaerint,reseoscommuiiis, j SC pcricuk falutis^ coniunóio, difcïF mencp corum flatus, amp;nbsp;impcn) concord : dia arqj amicitia Üligabinquî fieri poteft* i cum hoc ita reputent, amp;nbsp;hanc rationed’ ' fubducant ,bello fuflepto atcp côtrado, ' fiqui eorum à noftrïs parfibus fletcriniî ' fuacpcum noflrisarma conibeiaucrin^* maxim am illis partem dignitaris propo fitam eflèiSi uero ad unum quemuisco^ rumresomnisamp; imperfi fummaredic^ j rit, ullam fis ne fieri quidê fpê reliqua*’' faluris:ita quod magnum hoflibus pi^* fidium fore uidebatur, liberS Region^” artas amp;: m ultitudo, id côtrà in noflra can faucl præcipuûreperitur efle adiuincr'^ turn, ReÜqui funt prouinciarum prat^** des 6C militaribus copfis præfetflijhonU* nes ut barbaroriï opinio fert, fpe^ati M licis in rebus! Sed fi quid earö roQ pö “^’ credimus,ncquaqua cacteris inhacbn de praeflantes;ueruntamcn ifli ipfi,ut hö mirim”

o R A T I o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t

fiiinum eft genus dominandi enpidum, quod perpétua imperia non tenent, et in fpèfucceffionis liberos tollere, getemep conftituere non queunt, ingratis Regis honoribus amp;nbsp;bcneficijs utunturmt con* te^fiura uehementêhabeamus,fiqua illis oftêtata Ipesfuen'tperpetuandx poflet fionisjftatusep et imperij in familias pro^ pagandi, effe cos amp;nbsp;fuperftttionê fuam, prüfentis fidem officrj, noftræ amp;nbsp;relis giorii, amp;nbsp;amicitiæpofthabituros* Quid dieam de po pul is, qui cûdla Graccia atep Alla fere font noftriiredtam enim fidem cognofcunt:diuinis legibus obteperant, barbarorumepet hoftium communium laecpimperia pari polTunt propter crude litatem, netp commercia propter fopers fnuonem,acilliincertas quafoam ante hae,etnelcio unde inuêtasfpes aluerSt, rccupcrandae aliquandofalutisSC fibers bertatisata tarnen ut omnes fern per foas ad Galliam cogitarionesretulerint,Gals bâutdefidertjs;Galfiâut uotis, Galliam

ut

tó I ACO Bl SADOLET!

utuoceipfaamp;f appellahone ufiirpaniift Sciuntenim GaJliamin expeditionibuJ Afiati'cis fcmpcrfmlTe felicê: nee foilin’ de uirtutcillorumhominum, fèdeoad^ opmione uirtutis apudhoftes quanta fit intcllfgunt. Nunc uero hifce rebus audi^ u's, ÖC celebritate tuæ uidoriae cognua, alacnorefperefedi atep creëti, expeóat quam mox de tuo aduentu ad eas nation nes aliquid optan rumen's afferatuncu^ piut emm tibi effe præftô : operâcp fuam fentiri aliquamin tanta laude darifluni opens uolunt: neep diffidunt figularcm tuam uirtutem,quæ in bis rebus,quæ ad forritudinem pertinent,egregia de fe do^ ; cumêta præbuerit,in eas dein quç ad pie ' tatem amp;nbsp;religionem fpeóat maiore cum gloria fc daturam » Atep his tot hoftium i ineórnodis amp;nbsp;quafi uulneribus eorunt reip,adhuc iecundæ res obtentui minim immodum fucrunt;quod enim aduerfa# rios non habuerunt: neque in certamen de imperio funt adduóiaccirco minus contredarf

r 0 R A T I Ogt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;65

contrecîîari a nobis illorum ulcéra, amp;nbsp;ke fe partes cognofci potuerunt » Sed ut in corpore humano, fi fanitas, amp;nbsp;redta ua=^ lctudoadGt,membrorum uitia ddlimus btur facile atep occultantur;fin autêmor bus inuaferit,fingulç quoeç affeôç fuo lo co refpodent partes; fi qd luxatû fuerit :fi quidcontortum :fi quid aliqua re aut ra tone læfum : fie fiquod incendia in bar barorum fortunas conflatû, ÔC periculû intentatum illis fuerit,erumpent occulta uitia, ncc folum uirtute noftrorum, qua ipfi egcnt,fcd etiâ domefticis malis, quû bus abundant, opprimentur » Quid j* iU bd quanti :■ quod ÔCfi uulgo minus ani« maduerfum eft, in prudentium tarnen confilqsjamp;inipfa ueritateeft pofitum: quodeorum imperium auólum adhunc diem atcÇ ita aceruatum, ut ad faftigium haferit, uertaturiâ retrorSC ruina qua^ daconcidatneceffe eftîpræfertim quod nullos progrelTusuirtutis habuerit, mul tos ac magnos fortune QC temeritatis,.

Nara

64 I A C 0 B Î SADOLET!

Names ilia comunimortahtatilexedi-^afitjcoditiocpimpofita, utne ejdomni no humanis in rebus ftabileaut perpe^ tuum teneatur; turn ne di ; iturna quideirt cileimperia queunt,quænon ualidisho minumamp;SDeorum beniuolenaæ præ^ fidqs muniuntur* Opinor enim ut teóo rum firma fundamenta,ficuirtutemat religio nê impertjs fundamento effe opof tere : Hoftes autem ipfi utro minus ua^ leSt ,fortaffi's eft dubitandS', qui necpuHquot; tutis laudë unquâ tenuerunt, ólt;f prop fei' fuperftitionem Deo funt infefti, Qui^ igiturin eorum rebus fifmamenti, quid roboris ineffe poteft: qui neque concert diam habent, autfapiétiam principum: ne(^ fida imperia Ducum:nequc uim S^ uirtutem militum: neep bcniuolcnam amp;nbsp;ftudia populorum : Dei autem imnioi ta Lsiudicio amp;nbsp;humanarum rerun! uiciflï* tudine,ita ad occafum funt uicini, utco^ rum uires edam fineaduerfartjs infnngi ia ipfe per fe ac debilitari,nec ultra in af • dem

ORATIO, 6^ dem uefh’gijs manfurg uideantur, Hanc igitur occafionem tâtam, tam paratam, tam expeditam cum tuae uirtuds mate« riem^Ludouice, eflêcupimus, utrumte ad dubiam periculi aleam, an ad certam uiâoriæ laudê cohortamuiÆtenim fie; quæfo, confidera tecum ipfe, ÔC de tota tationelummam fac. Tua te amp;^ uirtus ÔC fortuna in edidiïîmo audtoiitaüs loco, ex promdentia Dei eóftituerunt: omniS oculi in te funt coniedîidiquidô paten at« que omnibus confiât, ex illiufmodi po« tentiæ fàfiigiogt;quocunc^ te miferis, nul« lam uim,nullas difFicultates, nullos obi« ces, tibi morg aut impediméto futurum: quod omnia ui ateß armis perrûpere pa« ratus es : hofies funt q, quos relinquerc iniquum ac pefiiferum efi,oppiimere, nonfolumünlt;fium,uerüet/am necefla nü:atc^ q ita imbecilles reuera ac infirmi, ut minore aduerfario cafuri facile fint: Tu in omni facultate tantus, ut grauio« tes longé hofies ualeas fuperare : rehefdi

£ focq

éö lACOBI SADOLET!

focH 2f^ amid,quorum per te, amp;nbsp;fortify nisA faluti eft confulendum.Vidccpof ro omnes hoe interelTe inter cafum, atej iiirtutem,quod qui audtore cafu magna aflêcuri funt,illi qug rekqua funt ad tuen dam,uel ampkficadam laudem, nee co * gitare faunt, prop ter imprudenua, nee? exequi ualen, propter inertiam : quibus ; autem uirtus fplendorem attribuit, ijs perfectum nihil uidetur ede, fiquid eoa i nunc reftat quod fit faciundum:itatiH j arbitrij eft,utrum malis cundtarum gen* ' tium iudido , ea quæ hadienus gcfli® maxima amp;prxclarilTiina,per forrunam tibi collata, an per uirtutem adepta exilW m ari. Quid dicam de nobis, qui quod te falutarem fore Regem credimus, fingu* lari in te beniuolentia coflagramus:' No li enim putareXudouicc,GalIicas natio ! nes te amare, téque in oculis ferre, halas autem in aha effe uoluntate:fuere quon* dam utræque genres, utlocis defiunds fic-üpluntatibustdeicrimen^ alpes fecie

o R A T I 0

I^antnon minus animorumjquämtcrj» Wiûjiunc ÔC amicitiajSC cômcrcijs, amp;nbsp;le gibus coniunÆ omnes fumus:omniacp eiufmodi dilcrimina fandiffîmæ religio nis iugo, atq] hac una fide,quod Deum, Dei filiumuenifle in terras noftræ falu^ tiscaufarecepimus, funt exæquatathoc cœlcfti uinculo illigati inter nos, SC uin^ caftudijs cifdem,amp;beniuolentiaconlpi »■auimus. Qiiare cum illum habemus ue turn Icgitimumqj principem, quocunq; ex genere fit,quacücp è regione, qui fubd ditorum fuorü cómodis,0t faluti ftudet, 9ui populorü beniuolêfia muniendu fi^ bi regnü fuü putat,tum regê de cœlo mif film arbitramur : q ad tuende rcÜgionê, qugnobis multouitanoftra eficharior, ^ animo fit, amp;nbsp;copiés armatus ♦ Itaquc ^ua patet noftra rc!ig(o;qua diuina fides eftcognita,omnes terræ, omnia maria: omnes gêtes:nationes:principespopuli: ipfaenâlittora:infulæ deniq? omnes tu3 unius nutu intuenutecp ad hoc prçclarifis h i funum

68 lACOBI SAD OLETI

fimû bells expédiât, 8C flagttant:de poW ftate tua fdunt:de uoluntate fperât: non enimiam ullain te facultas externa aüt fortutta rcquintur : non magi's idoneum । tempus optatur : non Dux præftanflof ad communem falutem expetitur, Sunf iftatam largiteramp;in promptu, ut facile appareatjUon humano confiltoj fed did nitus tantas opportunitates in unum lo* cum, in unum hominem, in unum tem* pus coUatas fuifle » Verum hic totius rd nodus eft: in hoc falus amp;nbsp;fumma Chn^ ftianæreip.confiftit, ut tu earn qui potö feruare etiam uelis effe faluam.Cuius )g* turopem adtatamremtam^ difficilein | obtinêdam implorabimus f cuius opetî , utemurdquse nobis hoc uel Fortuna obW ! leritt'uel tepeftas aduexeritdaut quæ con ■ filia hominum expedient, ut tu ad iftatn | uoluntatem adducarecRem enim poftti | lamus difficukate grauem :cófuetudinc J inufitatatmagnitudine laborioßm : im^ mo uero qua nulla facikor fit, nulla pata

o R A T Ï 04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;$9

tiorîtuî cnutn arbitrq eft, non alicni: quae ita ad laborem fadlhma eft,ut tarnen ad laudê fit maxima » Etenim uel remp.fer^ uarcjtotum un tutis eft : pofte autem, for tunæ: quod ft ilia quæ aliéna: poteftatis fueruntjita in te cumulata funt amp;nbsp;coacer uata,utnemo teinter Chriftianos Princi pestant nobilitate fit, aut audoritate, aut latitudine regionum^aut numéro popus lorum, autrobore exerdtuum, aut fir^ niïtatc imperil, aut denied omni copiarû genere abundantior.Tu id quod in te fi* turn eft,amp; in tuo folo nutu pofitS, quod totum uirtutis eft amp;^ pietatis, deliberatio

•lem uidelicet, æ curam, ac uoluntatem fandiflimi belli religionis caufafufdpiê ^ non adiungas f reliquasep opes tuas tot arque tantas,quæ fuapte natura fu* gaces,lubricæ,caducæcp funt,in utilitate publica difponcndo,ad æternitatem no* ^inis tui non deuindasC Equidem nihil •nteHigo fubeftè cauiç,quo minus ftudqs dcüderrjscç noftris uoluntas tua conlen* E tiac

70 ÏACOBI SADOLETI j tiatînon enim tefugientem laboris, nori infolentem armorum noutmustnonm^ crrcm;ncn fegncm:non quietis potins d tranquiHitaasj^ SC cclebritatis, amp;nbsp;famx appctentemrqiiæquondâ caufæ multos ab hoc illuftri munere, amp;nbsp;omni reipubli^ ce cura deduxerunt:fcd forte,fed acrem: fed animimaximÉcôfilq ßgacilfimixu^ »ufmodi extitere alias fortaflis nonnuHij qm egregie fadli à natura ad omnem ex«* cellentiamfuiflentj nifi propenfaillisif Deum öd religionem mens defuifl'et:hgt una uoluntas coeleftibus conGlqs dediw, difcrimen fomper fecit inter improbos j Reges atque probos : inter fortes SC fo i gnes:inter graues hum ano generi Sd grä ( tos * Enimuero tu cum per hofeeannos , totiens traduefiis in Italiam legionibus, ' Infubres primum: dein Ligurestpofhe^ mó qui uabdilbmi Horcntilîîmiqj fo^^ rut. Venetos bello apperijfti: maximisai facinoribus editis,fortitudinis amp;nbsp;fapid^* fiæ,CifaIpinâ Galliam armis fubadani’ )

öd tuum Imperium adiunxiftf, quid con filtj aut rationis fecutus esc'Quaero emm floc loco : Iniurias 'ne ire ultum ah'quas ^'oluifti ;' an in tuo iure armis uendican-do, mat enam amp;nbsp;pofterorum tuorum fe^ furitati profpicereCan imperium, an,qui ^uäus imperq maximus eft, comparas •■^gloriam ;■ Omnino uideo aut aliquod ^omm, automniatibi fuiflepropofita: ^tque illud una fentio, quç caufat ribi hu *us belli fodalis idoneac uifæ fuerint, eas *^ulto iuftioreseffê in barbaros expédia donis » Ac de iniurqs quacro, utrum ma ‘ore odiofuifte aduerfum te pûtes, cos ^d Sifmaxiaais abs te bénéfices affedti ö^iquando fuerunt,amp; nonnulla ipfi in te fua mérita queSt commemorare, an cos ^uibus cum tibi grauiflîmac femper inis •'deitiæ, nulla unquam, non modo foe demm conditioner, fed ne induciarum quidem intercefferunt :'eos qui propter öduemitiam, uel cupiditatis caufam,ud fafpitiemis aduerfarq tibi extitcrunt, an

E 4 «os

7^ lÄCOBI SADOLET!

COS qui ita natura tibi hoftesgeniri fünf» ut nulla omnino caufa ad ullam beniuo j Icntiæ coniunc^tionê poffint adduci: cos | qui partem aliquam tuorum hniumdiquot; lipere uoluauntjquam tarnen haberent ipfi, non quam perderent, an eos quÜW crudelitate amp;nbsp;fanguine dcleëtantur: ut quæcunq5 de nobis ceperint non tuen, fed cruore ÔC flamma delete geftiant^Dc niq^ eos qui femel tantummodo contre te exercituseduxerût, an eos qui amp;nbsp;dal* fern tuam tormentis gt;nbsp;amp;nbsp;fortiffimos milf tes uulneribus, amp;nbsp;te ipfum contumdijs ablèntem appetieruntfqui in maioribus olim tuis Afia expellendis, nullam acef* bitatem odij nec^ iniurix omiierunt.’gr^ uemep æ generi tuo,et clariffimo cogno [ mini nota fœdatæ fandîæreligionis in* i uflerunt, cuius tu proprius ac legitimus defenfor ede exiftimaref Piofccto fi iHo^ Ï rum uolutas, qui tibiobeflê conati fünf id quod tarnen non perfeccrunt, merito ! punienda tibi uifa eft, horum no foluiU uoluntaton»

o R A T I 04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

Uolûtatcm, ucl cffcratam porius rabiem nocendi ribi, fed amp;nbsp;uerercs amp;nbsp;perpétuas •Matas imurias nô eft tuæ maieftaus relin quere impunitas ♦ Nam de iure quidem ftatus SC regni uendicando,quis dubita^ fend minimum poffît, quin non dicam cquidem iuftius, fed illußrius multo ac magnificendus, tui iuris fitAfia quàm Galba cifalpina^ Primùm quod Régis Chriftianiflimi propria eft ear um return fccuperado, quçab hoftrbus Chriftianis dus iniquiffîmè detinêtur:Deinde quod Afiam bello fubadtam à maioribus tuis, Ô^ pluribus annis obtentam atcp pofteß: fam,adeumuendicare perrinet podflis munijcui hæriditasjnonfolùm Gallici impenj, fed amp;nbsp;auitæ uirtutis aueftorita-uenerit,utnonuana appeUarione btulorum, quæ quando^ perridicule à nonnullis iadata atqueufurpata eftj fed fummo iure ac æquitate patrimonium idem tuû fit, amp;nbsp;maiorS tuoru dignitatis, £lt; ueteris Aftæ pofteffionis » Quod fi

E 5 m

74 lACOBI SADOLET!

fi in cis rebus quas geffifti, id caput coH^ Itj tui fuit, ut uidnis grauibus fommouc diSjtuæ amp;nbsp;pofterorum tuorûquieti trail quillitaticp proipiceres^finibuscp tuisnie turn aliens feruitutis depelleres : non dice tota ratione aberrafti, fed ad breue té* pus fortaflï's nonnihil, ad longinquuin certe parum profccifti: Etenim fi Verier tis, qui per te debilitati admodum, ati^î eneruati funt, uel crebris lacerationibus confumptis,uel repentino impetuop-preffisj Turcæfefe ad te propius admo* uerint: locum'que fibi aliquem in Ita* lia ad uexanda orbis terræ nobiÜilïmarn partem munierint, id quod futurS omni j no cftinifî tu illorum uigilantiam, amp;nbsp;infi i diofos conatus, tua uirtute anteuerteris, j quid uenturum eft f Non dicam Regni ( tuifimbust qui quotidianishoftium in* curfionibus eruntexpofiti: non fucedïb ribus tuis,qui non fe ornatos abs te bene ' ficio,fed opprefTos periculi onerc arbitra buntur ; fed omnino nomini ac memo* dx

ORATIO». 75 hætuæ f Qua m inuidia nomen tuumC Ruano's in omnium gentium luAbus Sé ^smentis commemoratio tui ucrfabitui^ Quo autem dolore ardebunt animipos: pulorumccumièntientunde tutclam fis ^jac falutem cxpeCtauerint,indcua(hs ^3tis06 mifcriæ caufam proceffiflè. Sas ueuniuerfi fiquid incommodi euencrit, Ruod fummeDeus auertequæfoomen ^deteftare, cum lachrymis Sé gemitu di umæ feueritatis acrimoniâ obteftabuns tor» Tu uero quocunque in loco tune fueris,plorantium medius fidius exécras dones, amp;nbsp;procellas querelarü ferre non poteris, Nanque ante hofce annos,quos fænfeûcp barbari ad Italiam furore quos dam Sc crudelitatis Audio rapti funt, tos tiens illis arma eorum, quos tu uicifti,SC maritimæ Venetorum uires oppofitac obftiterunt : ut fi herum cupiditas faepe finitimis infefta, diligêtiacertenónunc^ falutaris Italtçfuerit»Nûc continês impe hu tuS ad barbaros, parua tantumodo It

nea

r

76 lACOBI SADOLET!

nea djftinguitunnihil inter te,atqucillos intercedit mediü)quod alicuius moræfii aut momenti: an hoc non uides f an hoc non cogitas c’ quod tibi nô folùm animo infitum î fed in oculis propemodum de* bet effe fixumc'qui unqua longius fe ab^ edèà periculo arbitratifuntj^autGrae* ci cum ad Ponti £cThracix finesabaP ban's pugnareturc’aut Bulgari cum ad Græciçc’autPannonq cum inter Turcas amp;nbsp;Bulgaros certamen uertereturCAtqui propter eorum omnium negligentiam, amp;nbsp;improbâ fpem propiiæ falutis, aliéna labore amp;: periculo defendendæ,omniâ in eandem calamitatis ruinam funt de* tradiamunc in ratione haud abfimili fo* mus : hoc nos chain periculo propiorcS) ; quod tunc ad remotiorem quanq? gen* ! tern tranfitus Turcis per loca amp;nbsp;fyluis Si armis impedita, ui ac manu faciendum crat : nue una uelificatione clalTium : auf paucorum dierum excurfuper Jfinam;

6cCarnosequeftres barbarorum copiée •

ORATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^7

«ld nos uidentur peruenturæ: quae prefer ömuaftädi ac depopulandf Audio gt;nbsp;non minore prope celeritate in imparatos ten dunt, quam paratos fugiant » Hoc loco omnes quibus Iraliæfalus,ô^rcligionis dignités cordi eft^tuâ L v D o v i C E,pru=: dentiam non requirunt folùm,fcd etiam obteftantur:ut te in hanccuram amp;: cogis tationem confei as» Communis fuit no-ftra tuæ felicitao's SC uidoriae gratulatio: Turn propterea quod uirtuti tuae faui« mus,turn uel maxime quod te duce amp;nbsp;re ligionis fjgnifero, infpem uenimusbo^ neftatem priftinam recuperâdi * V erum (dicam enim quod fentio, id quod uolo mbonarn partem accipi) nifi tu uera ani mimagnitudinejSefidei, ac pietatisftu* Aio adduflus,curfum hunc tuum uirtua ds, ateß fortunæ ad Afiam ufqj pertende ris,codeftiscpuilt;Aorix troph^a Hierofo^ lymisinillo facroatepedito colle conflit tucris,nec tu regno et poftcritatt tuorum fan’s profpexeris, SC opinione ipfi,ac iu^ dido

73 lACOBI SADOLET!

dicio tilg uirtutis nos deceptos conquer^ mur* Eft igitur fapicnriæ tuæ, cum iUii“ j uïdere,Turcas qui nunc terrore arino^ minis, SC inuidti Gallici exercitus mcnb finibusfuisfccontinent, fimulatc^ tci*^, diuerfam curam aliqua occupationfl’’ uecontuleris, continuo occaftonem no^ bis nocendi arrepturos: turn ne id acûlt;i^ re poffît prouidereiarma^ caîquæ abi^ , lis in nos amp;nbsp;caput noftrû impendêt,ad^ j uerfus illos ante capere: utfructus dinin’ ‘ beneficq tui,non ad pofteros tan tu tuos, , etregni tui ftabilitatem ac tutelam,fedin omne genus hominum gratus integer? I perueniat.Iam impenj atc^gloriædîlw^’ feetuarum dimicationum fines attendis fti, ea uis eft, eaep natura, ut alter um db* difluadêdum non fit:alter um eriamnw^ gnopere alêdum ac uehemêtiftime cor* roborandum * Nam cum appetino do* minatus exccllcntibus un is à natura fa infita fit,utauclli nullo modo queaqtum gloriæ cupiditas fie cum animi magnitn dine

o R A T Î O» 7^ ^me eftconiunda, ut qui ftudfo laudis ®ó ducutur, nullam mdolem uirtutis ad Kasamas res idoneam uideantur poffe fernere : Veruntamen fi amplitudo ims perij te deledat, paruam 'ne tibi acceflîo non tuarum return proponimus Grass dam atque Afiamr Quarum regionum altera propter nobilitatem quondam m-Seniors famamcp,fapientia tanta etiam iiunc apud dotâtes audîoritate eft, ut ma dmo tibi fore omamêto tuis finibus ad« iediauideatur: Alteram ob copia return omnis generis qua ad ufus uitç apta ac^ commodataep funt,ÔC magnitudinem Uedigalium, ueteres femper Reges po-‘entiffimi que populi uel adiungendam fibi, uel adiundtam omni ftudio cons ‘êruandam putauerunt, Neque enim Unquam controuerfia fuif,quin ÓC cul tu hominum, SC frequentia ac eelebri* Uteurbium, ScferacitatefoIijSC ucctiga lium copia,amp; abundanria earum return omniü,qughominü cömodis importari

So lACOBI SADOLET!

Step exportari fohtaclunt, omnibus tamp;^ ris Afia antecelleretteadem præterea tan ta amplttudineeft,utdimidium orbistet rae fuis ipadjs comprehendere putetuG tanta ad uincendum facilitate,utnonna tiuis gentibus parata, fed inuadeimbuS Temper fuerit expofitaJtac^ St^ gaUi anO^ quitus domo profeefî^eum no iuftisexf*’ ' citibus, fed tumultuaria quodammodn manu in eas terras perueniflent, unities fam tamenoceupauerunttpacisep con^* tionibus SC legibus tori Afiac latisdocin” fibi ex uberrima copia in finibus Paphb goniac ad habitandum delegerût: fi^mt’’ fumpropinquioribus nobis feculisma^ tores tui clariflimi uiri,gallico exercitu**’ cas oras addu(flo,eandcm Afiam detent tarn à Turcis atep opprefTarn non minns fortiter quam féliciter fibi amp;nbsp;fidei noßt^^ recuperarunttututroep ex fado ÔC u«^^ illius terre ad refiftendum Gallicis copp^ imbecillitas, QC pracfentium hoftiu ^’^ uia demonftretur. Sunt igitur tibi ad am

pUficauonem

J ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81'

î plificaüonê imperij tuf propofite Gracia ^tc^ Afia: quæ ambæ regiones fi uetufta lem Ipedes nobiliflîmæ exiftunt : Si co-piasjopulentiflîmæ : Si uero caufam lui ris tui in eas traÔ:areuolueris,inuenies 'itrafi^jUt etiam diximus,proprias Ô^ tus 9s clTe,eo utiq; iure quod optimum iems per fuit, iure,inquam, uirtutis, iure relis Soins, iurehæreditatis * Nam illudquis dem nequa^ dici hoc loco poteft quod ( 3d caufam uiiandi laboris ab inertibus 3nimis prætendi eft fo!itum;fatis tibi am j plos regni fines,fatis iuftam impertj mas , gmtudinem effe : es tu quidem omnino ^regionumfpactjsamp; copiamm opus ! lentia maximus ac potentiflîmus Rex, •dquod ita perfpicuum eft, ut in oculis omnium fit * Veruntamen celfis femper mgenqs eminentibuscp animis quanta! ' ws opum amp;nbsp;fortunarS accefiïones, non tam cumuli ad præteritam potentia fues tant, quam gradus ad futuram : præfers dm fiquiexregnis amp;poteftatibus, non

F imperium

Si lACOBI SADOLET!

impaium ipfum fincm, opus uêûnp^* randi,(cd laudïs et nomirus celebritatcn^ ipecSauenmt » Ac fi ueram (entire uchi^ mus gt;nbsp;quod ego fi reefie ammi tuf m agnt* tudinem noui,poftrem« âme diAnn, primum tibi arbitror propofitum fu^fe finis rerum gerendarum, torép SCtaut^ mm quas adijfti dimicarionû, non abus tibi fuit quàm gloria : hæc labomm wo^ mm folatium,hçcpcriculom incitam®’ tum fuit : hæc uirtutis maximum ucriflgt;^ mumep præmium ♦ Qtiæ quidem ni ad^ figubi tandem ifiuc latet præclarum at^ magnumjquodexregnis arque ûnpûfl® tantopei-equærêdum cfleuidcaturcqua ! perflucTum lt;SC flammam,ut aiunt, con^ ' tendamus c' Quideft aliud Sifipheo mo* re faxum tollere,quàm in qs rebus rawnj ' laborisponere, quç propter infîmiita^ SCinconfiantiam labuntur conttoenttf amp;fluunt C Quis autem non inteîligatre* gnorum eondinonem cum iemper *1^ certain enè,tum nulle modo conft*^

ORATIO^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«I

poTG {empitern amcquot;Manama olim et flo fendflima impciïa que filer ut, nulla iam fint, amp;nbsp;quæ nunc flare pulchcii imè uis« ^ciitur,cntquando no crât ♦ Nihil cniin dlautmanu factum, nut hommum con Öijsdïl^cntia'uc prouifum, cuinonfw' nem et exitimn afferat aliquando tempo ris diutundtasjtatp claiiflimi olim reges finnmi^imperatorcs,qui in rebus gerê^ 4s, non Icliim animo magno, fed ctiam confilto funtucrfiti,cum orbem terra: ui lt;^onjs, amp;C fuanim uiitutum monumeo* • ris comple(fcnt,fuccenïoncm femper im peuj, utincertam, 5lt; caducam fortunte gt;nbsp;‘Üniilerutitn quam ucro fortuna ius non haba-ct,poflèflïoncm gloria: fibi retinue tunt Jtacp illorum 1 abores Si opera perie te, funa non intcrijt, Hóe eundê fit tem a'tcmitatis,tctjuoq;,L v D o VK e,amp;uo luiffc imprimis, QC fpectade arbitramur, fuit enim hoe tuum : fuit fapientiæ tuæ: Noenim credo impcriuipfum nudum concupiuifti, qued ni glorie adfit iucun

F a ditos.

94 lACOBl SADOtETI ditas, oneri porius, amp;nbsp;labori efle folet$ uoluptati, fed abimperio uirtuasexö^ dtarionêamp; fruóSlaudis appcriuiffi,^“ i cQ excdlcntiQ animoru propriüfemp^ fuît,turn tui maximi ac præftâriiîîmi ew debet. Hue igitur fi contendifti: id^ po^ I nlTimumate daboratS eftut ïnpofto^^ taris famauerfarcrcDij immortales qu? occafio honoris, quanta gloriæ oppoui^ nitas,quam alias inaudita,quàm nanto* unquam concelTa, ribi uni fato quodam diuino,amp; fingulari, peculialiter tradia, prompta ribi fcfc offert atep expedita^ Et cnimcumillam poriffimum uirtutêgE ria comes fcquatur, quæitafcfe exercé ac gmt, in corp uim fuä explicat, utum^ uei fo genen humano cómoda fit, amp;nbsp;ma xime falutaris,quo opere nullü neep ma# gnificcrius, nee Deo fimilius repm'ri po teft : ueteres tlli ex omni anriquitaris mo moria fortiffimi duces, qui ad eelebrita« tem nominis omni ftudio contendciSC partim quidem quod uolebatfuntafiêgt; cum

o R A T r ©♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

cutitpardm uero maxima à propofito uc ræ laudis innere aberraueröt-Suas enim refp» imperio ut augerent conati funt,id quod perfecerunt : at aliénas refp. dcua^ fiarunttat fuos dues dignitatc honeftaue runt: atalqs hominibuslibertatemade« merunt ♦ Ita illorum uirtus pauds grata, pluribus incommoda amp;nbsp;exitiabilisfuit* Atucroinnouo quoda ac mirabili,óó prorfus inufitato dudbus uincendimo re,ad eoshoftes debdladosdepofccris, quos fi intadfos relinquas, uehcmêtilïï= weds noccas: Sin autê eos armis et uidto na domes: amp;nbsp;fpcm illis ctnotitiam fempi ternac falutis afFeras: qui nifi à te Ixfi fuc^ rint,falui ede non poffuntneque ad gu= ftum ueræ felidtaas,nifi ab incommodo amp;nbsp;calamitate peruenire. Atcp illi qui nSc tibiamp;nominituo infeftiffimifuntaquc tnimiciffimi,tecp afperrime grauiflïmccp oderunt, antequa ulla in re uiolati per te atcp ofFenfi fint:qdem fi mox illos uidos atque perculfos ab imperio deturbaris:

F 3 uiep

$9 lACOBI SADOLET!

uióï ctmetu fiibaóos de nepharia fupO^ ftirione ad pietatis cultu adduxeiis:^»' lècundtnn Deos nomen iTenciabunnir'' teep arten i a lande amp;nbsp;beniuolentia pnedi^' cabimt Sc colcntinbi gi arias agere, te ft* (utem foam appellate immoi tahtatcni^ neræ ac beatæirite,ad quam pet te infini ôi,amp; cdoeti fuciuiptibi acceptam refit* reuentanis unquamtépotibus noncefi fabunt, quod fi uidi hoc in te animo ft* tun font,qmd fadent uidotes: Qiiid ud eptariin ftluteud ipaati in dignitateï «cl in omni ratione honotvt ac comme* dorum excogitariamplö ^ pi-æclarûn* poteftjquod non ijs qui tecinn meertot» pet te fit ubetrime cumukitiflimcqï defi raidumcQuanquam (mitum enim fo^ rit quod dicâ,attamcn ueium)ipfipO’ te uidtoria ius fuum inoredibili quodam modo, amp;conditioncmfolitam commU tatura efh cuius cum ca natura fit, ut di* «etlâtum pallium altaamiætitiadug?? tularione com pleat: alten pemitiem ane

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87

*^t ^calamftatê, tua ifta omnibus corns •Hodis atque bonis, quæin fpcin amp;nbsp;cogi tationem hominum cadere poflunt, ad tuum £^ tuonnn arbitnu translatis, plus tarnen aliquante uióis contulerit,quam uidoribus addideric Siquidem êugra^ dus ad memoria multo db amp;nbsp;præflâtius ad falutêjiberari fummo malo, q; feeun dis rebus augcri, O admirabilê amp;nbsp;impri miscomemorandam uidorite conditio nê quæ eu uidoribus fummâ gloria de® deric t turn uidis felicitate eft allatura : in quanô minus gloriari ipfihoftcsdeuidi calamitate fua potennit,^nosprolpe* ritste: nee minus ab illis belli offenfio optada,quant nobis uidoria fuerit qncs renda:hi funt fontes ucræ gloriæ, tibi parati amp;nbsp;in promptu,fi penitus intras re in illos uoluerisiantiquis ducibus elau ft, qui ueritatis lueem nonafpexcrunt: à noftris non animaducrfi, propterea quod plerofquc parua ambitio amp;nbsp;inis quae cupiditates, animus'que ad foetus

F 4 rum

S8 IACOB I SADOLET!

ruminiurias paratior, quam hoftium«^ malas caufas Sé deteftandas cum 00*^ bus contenuones abftraxit. Ciucs nan^ que omnes funt:qui fi minus eiufdcm c* uitatis mœnibus,at certe quæ fandiof neceffitudo eft,eifdem religionis legibus comunguntur. Atqui multos Icgimus, uidimus nónullos e prindpibus neftris qui cum in caftris amp;nbsp;in bellis, amp;nbsp;in omn* labore militari fortitudinem fuam probs rent, tarnen quod fidelibus populis S^ Chriftiano nomini, id quod minime ab Alis expeélandum fuit, infefti inimités^ fuerunt,nec uirtute fuam^nec conlilnuu probaueruntttantumep abeft ut id que^ • tantopere querebant fint aflècuti,ut iHos i à commodis uoluptatibus uit» morstab , omni uero laude Sé beniuolentia homb | num,iplbrum nephariae cupiditatcs,ó^ mens feditiofis confilqs dedita abftraxe^ ritmon enim omnis eft laudanda uido* ria,fed illacommemoranda, cuius initia »quitatem habucrunt,extrema religion* J nein» '

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

nem* Net^tu lvdovice hocedam dum adeptuses ut tui nominiscommes moratio futuraad pofterosinamoreS^ Uudeuideatunparatum tequidem QC ar maturn intelligimus ad maximas occa^ fiones aflequêdæ glorix: gloriam autein gt;pfam nondum confecutum * Siquidem gloria eft Celebris amp;nbsp;grata ad etermtatern pradicario, maxime alicuius uirturisin humanigeneris utilitate benefidoep uer rata:tua uero gefta, quæ adhuc uidimus (dicam enim uerc) fi per feipfa fpedes, non ufep quacp grata, fi ad hunefinem fandiffimi in Turcas belli inteta fuerût, etiarn habêda funt gloriofa* Sint igitur il latibiex maximis elariffimistç uidorps tanquam gradus quidam ad tantoinfis gniorem uióoria fadi amp;nbsp;inftituti,quan^ to quidem eft amp;nbsp;in inuido duce prarftan dus comunes hoftes fuperare quam pro * prios:amp; inoprimorege magnificendus, publicas udlitates priores ducere quam priuatas: cum tarnen amp;nbsp;publicis perieu^

F 5 lis

90 lACOBI SADOLET!

Ls propria pcriculatiia: £C comodis cc«* munibus tuonim quccp commodomf’ ratio conrincaatr^Nec uero milii proeft ftinadum iridetur cAc/ncc in longiord» diem conferendum i fed occafio ipfa arrt plaida: dwm reces eft toTortdum fonn*^ doloia heflibus tuaitirtiTsamp;audoritasï dum feruens amere Laudis amp;nbsp;confuöü* dinenincendi audaxac fibi fidens nius excrcitiTs: dura dorique curfus fclicitatis tnæjôd eder amp;nbsp;iècundus^An tu hoftium ipfónim ratioïiera aliquara habendai# pinas c’quafi uero cura emfinodi aduer^ f u t js res nobis lit, quos ex: uetufîæ fed^ taris foedcre in aliquara cupiditatan iniin iara prolapibs, ad furitaton confié [ lij reduccre, porius ^ armis uleifei inten* daraus ♦ Qirid enim per Deos illi nónne ij finit qui infidijsfi cti ofraudibusetm^ ioribus olim tuis Afiam abftulouat i^ ribi occupaueruntc’qui nomen tuQ odns iemperomibus anp exeerationibus dila cerauduntt' (àndîifflraum uero nobili^ mijm^

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9lt;

hium^ cogncmcnouispcipctuo igno* tninijs Óó acerbiffîmis iniurijs dchonefta ueiimtCqiri forriflïmos milites mos non folum unlneribus amp;nbsp;feno : ied iUufionfe bus Só contunielijs miferum immodum ßJsdaueruntj'cunrin illis tuamquoque waieflatem iugnlare fe3amp;^ annihilare di^ gnitatem arbiû'arêturt’quidaflêm tuam defei^foribus nudatam, non fine nomis ïiis tui macula atqj labedomum remifê* runt f qui faneda 5lt;^ diuina rcligionem, ’n qua omnes fpemnoftræ fempiternjc faluüsrepofitahabemus, inaudito fuross reS^immani quadaa-udelitateuexauo runtjfcedaueruntjconculcauei'untc’cuni interea tot iam feculis iHi, tot rapinis, tot popularionibus j neq? auaridæ fuse fame ctplére direptione fortunarS noftrarSi neccrudditatis fitimfanguinenoftro po tuerint esaturarCqm qdé, nifi per tehu^ iufeemodi Hydra exdnlt;fta,amp; capita {«ä pentum recifa fucrint, annorum aliquot proceffuin tues fines irruptwri funutop.

22 lÄCOBI SADOLET!

uel pofteros tuos t uel memoria certeno# mini's tul,fedum immodum habituri,« in graue gt;nbsp;uel faluris , uel laudis amittcn^ daedifcrimen funt adduôluritutpræter honoris amp;nbsp;dignitaris tuæ caufam,quçin hoc præcipue côfiftit,uri tu tantuSjÓÓ tan ta opinioneuirturisacforritudinis Rex, cómunem religionis caufarn fufcipiA nominiscp tui et ampliffîmi cognominis exiftimarionc inuiolatam efle uelis, ITI3' iorumcp tuorum ucfhgijs confectandis h crédita tem eorum, non minus gloria quam imperq cernas, amp;nbsp;in iure tuo Afe rici imperq armis repetendo,perpetuisc^ iniurqs perfequendis,contradam iandn dum nomini tuo maculam eluas: prêter in^, hac laudis caufarn amp;nbsp;amplitudinis, quæ femper honeftis mêribus idonca ugt;^ fa eft, quamobrem labores att^ pericub minime uiderentur efle fugienda, necef^ fitas tibi quoep iHa imponatur, fi tricolü^ mem regni tui ftatum efleuis,præripetî illis nocendi occafionem, amp;nbsp;pericula fe*

93 ferre pottus c^ repdiere. Atep hae tot et râs tæcaufæm illiquidem adeuram ÔC ddi:« berationem tuam inferèdi luftiflimi beU lùtanri pondens u ident un ut fi in huma^ nis tantüinmodo rationibusinfiftereue limus 5 nihil quicquarn fit præterea requi rendum:quibus enim eau lis unquâ péri mouebuntur,quihis motinon fuerint, quac pertinent ad falutem, pertinent ad dignitatê, pertinêt adfecuritatêfVerùm nos qui femper terrenis cœleftia antetuli mus,et unde benefaÆs noftris uberrima «maxima premia expeóamus,eó quoep potiffimû côlîliaamp;cogitationes noftras referimus, unam rdigionis amp;nbsp;gratæ in 1 Deumuoluntariscaufam, maxime gras uemac prorfus neceflariam iudicâdam arbitramur, cæteris dimiflîs, amp;nbsp;prae unis ca pietatis ratione nullo penè in numéro dudismaut nullus fit honos : nullus pes riculi metusuiuUalaudis appetitio,utexi ftimatio contemnatur, beniuolcntia hos minum repudietur;iudicia gentium, tot

^4 t A co BI SADOLET!

amp; tam cgrcgia de te omnia rq^rdiendatf tur:ut hæcmquâ omnia pmamittao tur,6ó quæ iumma funt fingatur effenul Ia. Illud quonam modo icm, aut per ne^ glù^cnnam haben poteft C quod tu fimu^ Ïatqj incœlumoculos fuftulciis, amp;Rc«' gisiCius akiffimi diuinara ergatelibêra^ litatem recognoueris, extcmplo cogité neceffèeftjte tantfepropterca abeo dis omatu muneribus, ut fis ad referenda^ ilk akquanto illuftnoi em ÔC ubeiiorem grariam, non folùm uoluntatc paratas» fed etiamomni armatus atq; in^dus’ faeukate. Sanefumusomnes ab illo r^* rum omnium capite atq? fonte ka in na turam amp;nbsp;in lueem editi, ut penes qucn$ magnitudo diuini benefieq rémunéra^ nonis loeu non habeat:fed fumus tarnen difpari conditione at($ fortuna : neqn^ ' omnibus par atep idem offietj munuseft ' iniûdîum : communis porto fummis aC ' infimis eft fidesicomunis innoccua, có^ munepietatis j integritatis, 6lt; continent '

ORATIO^ 95 t^e ftiidïu.Sed ad has artes atCg lurtutcs nt ^bus fefe qnifq; pro uirilt ftm agêdis Deo gnojs uerfare debet ac cxcrccre, ut impe ria QC opes,no neceflaiió requiruturïPro ptetea^d fine ijs partes ipfæ frugalftatis amp;^ temperanriæ haben' facile poflunt: Sic quibus ilia etia ulti’O fu.it tributajij nó fi^ bi tant« proW, fed Ce omnibus præterca cômodi:ncc fein quod ad iplôtS falutem peirincatattêtbfcdetiâin co quodomnux flati opus fit, debet eflê uigflâtcsîut qua= tuinillis diuinæ liberalitaüs 6C bcniuo-

lentiærcd«darit,tantiï apparcatin fuos ac debitos,tan ^ altioris ofticij Öf pictatis gradus eflê difti-ibunt^An nero tuin mes mória no rerinesjid quocl ex ore tuo,atq; tieibis,inomnestaTas diuulgatü, aicto rS tibi ftudia amp;i: uota cociliauit ï' Cum ita afleuaares,te inter cæteras caufas, gbus bellfi Venctis indicenduputares, hacpo tilRmuadducij^dhis tang impedimêtis è medio dimotis, undegeto animo finid mus nemo, et fijarS rer « üägKo,propter cq^iditatem

^«T lACOBI SADOLET!

cupiditatem Veneto rum eflepofletï^ quodamodo obijcibus ac repagulis fan^ c^flimnn Turcas belli difFratfùsatcÇi'^ uulfis,liberos tibi amp;nbsp;patentes aditusia perpétues hoftes fidei amp;nbsp;religionis dT« uelles.Quid ergo, quid abtum eftrnu'^ furdæ Dei uifx funt aures f num tibiâk ullo in loco aut periculo defuitmurn bC' nignitatefuam aduerfum te claufjt,qü^^ tumtuquidem ad rationê dignitatis Wï aufus es optarec* Quid eft aliud uoti dain natum eftê, atq; conuidum, quam pro^ pter quam caufam quid à Dijs iinmoiW libus poftulandum duxeris, eo impetra* to atq? obtento, reliquum te deinde, cü” ius caufa priora illa flagitata fint, ia Djj , ipfisimmortalibusdebere c'At(^egonlt;’ ' dubito quin is,qui ex illis excelfis öl' P^' i amplis cœleftis oræ regionibus, otrin*® fuæ liberalitatis fontes tuis honoribus,d commdiseffudit,ab cifdemomniaiHi^^ j firantibus, atque omnia prolpcdano^ bus locis, mam nunc mentem obferu^ animufl’^f

o R A T I o* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P?

inimucpfpcculctur, quemadmodum irt lantts cceleftibus benchcîjs ad referedam grariam legerereftudeas : an tot di'uims «nuncribus pietas tua rcrp5deat:nifi for^ teexiftimamusnonefle Deonoftras res ciiraeud quod impium cft:aut fi ilium re^ •■um omnium faefiarum, amp;nbsp;earum quac fiuntfaciundae 'ueiunt,aucfiorcm confié tonur, cuentus tarnen belheæ uidoriae decusep triumphi, ab iUius cura amp;nbsp;pote* Ratefeiungimus, quac omamenta tan* ti fiant cÔfenfionc omniu, ut non in co* filijs hominû pofita, fed in quada diuina forte uideanturefleconftituta» Quan^ ud fine ijs mihi in ipfam regalem fortui •ram età'gnitate animo intuenti,iii men tem uenitexiftimare, neminem profe* t^o fuifiè nofiri generis regem, ita cupi ditaribus obfequentemluistficauerfum a religione, ó^ in omni uita eruddem ae Uepharium, qui tadtis aliquando fuis Cogitaoonibus:aut in fomnio aliquo mo Wtus ud periculo: cum ad hanc médita* G tionem

ß^ I AC OBI SADOLET!

rionem accederet,qu5os diuimtus orna/ mentis honors,5C im perp afiedtus efleti quam ipièingratus in Deum,ac ccdeftis bencEcentiç negligens fuidetrquod fein faftigio excelfgpoteftatis coftituto, iHnts terr^re Hierofolymorum regnumfo^ uire perfidis nationibus,pro fua parte ß^ neret, quem ipfe audlorem fui regni haz beret;nemo,inquam,tam fæuusltamur* pms : tam deteftabilis Rex in häc curait amp;nbsp;cogitationem lapfus eft, qui no exhof reret animo:non cunóis artubus contre mifceret: Scilicet fedeat ipfe in follow feep trScp manu teneat,auro amictus amp;nbsp;put* puratabundet opibus, circumfluat ddi* ojs,uoluptates undiq; conquirat,quibuJ fuas poffit libidines explere;fecp et mewl uelit, et ab omnibus ufe^ quaq? coli.'cum interea ipfcille, cuius munere hçc omni» poffidet, Deusfummus amp;nbsp;omnipotent nonfolum ab imptjs gentibus contou* ptus, illufus, in contu melijs habitus :fcd I weterae eriam regno fandae emitatis, atlt;? : adeo 1

ORATIO»

Mco orbis terræ imperio,propter huiuG cemodi regum negligentiam, fpoliatus, ’lefepulchrum quidê corporis fui à barss J^arorum Ipurciua inuiolatum retinue# ricEtis fe regem à fuis coli, amp;nbsp;falutari uo Jet, qui monumentum fui, amp;nbsp;omnium Regis, foedatum atqj pollutS pro fe pad non recufat c' aut fe dignum, qui multis gentibus impcret arbitrabitur,cum Dqs ipfe immortalibus nolitobtêperare ;■ aut deniquehominum merito fuerit domis: Hus,quicupiditatum fit feruus ;■ Quod Ü quis uel tanta importunitate naturae extiterit,ut cü hæc uideat ipfa, penitusep animo recognofcat,rapi fe tarnen in dia yetfa omnia, amp;nbsp;falutis cogitatione praca fentibus cupiditatibus fuperari permita tar.ud tâ duro, et peffimis in rebus obfir niato corde, ut in illius peeplus illabi hæc cura, amp;: pietatis cogitatio penetrate ad intimas fedes animi nullo padto queat,il lu illü ultimus uitæ dies,amp;extremi illi im minêteia morte cruciatus, aliquatograa r. ‘ G i uiores

too I A C o B I SADOLET!

mores animi c^ corporis expédiât : curt omnia uite cômoda relinquêd a,et ad for midolofum illud tribunal adeundu:quo iniquos reges,cætus iccIerumtSC horribi lis cornes male adîæ uttæ,pœnitenria,iTi2 tuscp infiniti fupplicq confequetur î quo turn uultu aderit ante indicée aut c^ tu 2=* Ie miler trepidabit, qui ceeleftium beließ ficiorum Rex dum uiucret oblitus, cup* ditatum amp;nbsp;uitiorum greges,quos in uit2 chariffîmos fodalcs habuit, aftare cird^ fe acerrimos atej inimiciffimos aducrfa^ rios j tan^proditione circunuentus irt tuebiturfhilcere medius fidius prp mew, et in terrorem diuinac feucritatis attoUet? oculos non audebit, quod fi hue in t^ tam poenat ulaoniscpformidinemreid* tantur reges, qui nomen tantum regain» । nudamep exteris omatibus regiâ ipû*® poteftatem tenuerunt:quid exiftimau^ düeft,maximis præterea acceflïonibrt adiunÆs audoritatis, felicitatis, uic^ïo^ ria:;'Qiiotibi,Ludouice,ueheméto’C®'’ 1 tendendurt

ORATIO» toi tendendum cd, ut cum alrjsin partibus amp;nbsp;muneribus uitæ conftantiam perpes: tuo, QC acquitatem QC c!cmctiam,amp;opa's mi régis uittutes,rdiquas£p rationes vc* fte, Sordine adminiftradi impcrq ferua ueris,hac quoque in caufa religionis des! fendendaCjgratum teDeo præftes» Cate læenim untutesfuashabent unaquælt;ç fingulares^ laudes,pietatis autcmglos tia compledtitur uniuerfas:0^ omnem in is continet humanam dignitatem,quod Ipedat ad diuinam i ut tibi in falute Chri ft anæ rdp-conftituenda maxime fit das borandum,neqnodintefacultatisamp;po tcntixredundatjiuispartibusofBcij uas care uideatur» Nam quid ego dicam de occafioncr’quac tanta efi,ut fi nuncius ali quis ddapfus è codo mandatum tibi coes Icfteattuliflet capeffendachuius exp edis tionisbdlicp in barbaros commouendi, nonfignis certioribus ,ata adeo clariore tioccnonuterctur, quamhaec eft tarn pa cat« opportunitatisiioxquafiimperanlt;

G 3 tu

102 IACOB I SADOLET!

lis Dei appcllatio : udle fefe in hanc am’ pliandæ rdigionfs curam te totum dÆ^ dercjcu tuos ipfc fcrupulos omnes ex ani mo tibi extraxerit : -omnes (ulpidonoJ omnes difcordiasï omnes finitimoninj regö Inimicitias, quç tibt^ illis accrrimc lt;ntercedebat,fedauerit:otnni'a^ ad pac^ amp;C ad concordia traduxeridie non foilin’ tranquillo exomniobtreóatione doff^ ftica,fcd finniffimis infuper prçfidijs fin’ timorS munito ♦ An tu in hac ipfa re no^ ua medius fidius acmirabili, imperiu”' Dei immortalis non exaudifti f aut pm^ «identiamnon intellexifti t* Quidenit” unquamtam alienum ab omniS fpe^ expecQatione fuit, quam tot potendflS^ mos inimiciflïmos^ inter fe Reges,urt^ reset diuturnisodqsexacerbatas fimti^. rates deponere^depofuerunt : amicioatn etiam coire 06 (cicietatêc’coieruntn'n cori’ mune confilia amp;nbsp;rationes conferrec'con:’ tulerunt. Quid tam incredibile, quart» quas inturtas uleifei multi non eup»^

? - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant

ORATIO^ tOJ bantlolum, uerum eriam fperabant eas derepente amp;nbsp;nouis fcederibus, amp;nbsp;libéras litati fux remiffifl'ef'ita remiferunt, ut eg® dem illae iniuriæ caufam coiundbori nes ceffitudinidedifle uideantur. Quid ues ró tam uel ipfo rei exitu nouum, uel cele ritate inauditö, quam tot diliundtos ani mos,tam infeftas inter fe,diflèntientescp uoluntates,ita fubito ad unitatem recon dliatas fuiflê,utprius pene tranladum audiretur ^ traóatumc'funt hæc omnia, quanquam diligentia hominum admis nißrata, tarne per prouidêdam Deorum cóftituta. quod fi ante aóis temporibus» qui laboremhuius fanóbcódmemorabi lis pro Deo filt;^ religione militiac detrectas bant, hac una caufa inertiam fuam tege tf nitcbamur,quod odqs ac fimultatibus finitimorum circumfufi,liberam non ha berêtbenederep. cogitandi facultatem: profeóo quihanc caufam, tanquam im pietatis amp;nbsp;negligendæ iatebram remoue tôt,id pofcere aperte Dq immortales, amp;

G 4 fiagitare

104 lAcOBÏ SADOLET! , flagitarc uidentur,quod quo minus an^ tea fieret ea una caufa aUegabatur impc^ dimento : no cnim impediet jam qui an# tea impedire fortaflis fiicrant paran, fed ctiam ultra ac ftudiofiffimc adiuuabuU Atquc huius rei effectum iam cognofd^ mus * Sentio enim ego ab uîàmis terras rum finibus elarilîîmum regê ita in hanC curäiandac expeditionts,animoölt; de# fidcrio intentum, ut apparationem bd# k' quotidianis pene kterisâ^nuncijsur^ gere non definat, ut uirtutis laudem nul lam putet, nifiinquafeDeoamp; religio«* ni excrcuerit: quod enim aliquot ia bd^ la in fidei falutem cófecit:nonnullas pro# windas ad Chnftiana remp,adiüxit: gu# ftuuerx beatitudinislèmdpercepto,in# dudaseiushonefiinîmæ cupiditansnul las habere po teil. Ego te ad candeindu ftria amp;pietatcm adhortorÔ^ uoco,cnn» Deorum benefido, florêtibus fortunis tuis, nihil dreSdrea fit quod fiifpedun* habeas»Hic ^o regê neminem nomina bo

ORATIO» loy bo niTi Cçfarë:qui tibi et locis proximus, amp;in hancexpedirionem maxime poteft elTc utilis» Is for uflimus Rex amp;nbsp;fummus imperator, qui tecum ex maximis inimi cities, ingrariamitareconciliatuscft, ut nonmaiores anteadiflenfionum caufæ fuerint,quàm nunc amoris amp;nbsp;ncccflitu« dims fint: nee pluribusiamdudum fufpi tionibus animi abalienati, quam hoc tes pore benefieqs fint cêgluunautcommu^ nicare tecum in hac laude preftantiffimi fadi uolet, nedum ut te uUa ex parte co* netur impedire: cuiustibi bcniuolentia amp;nbsp;coniunÆo, ut fummo confilio quæ= fita cftjfic conftanter eft retinenda. Nihil enim nee gratius Deo,nee ad animi fru-dum amp;nbsp;tranquillitatem,hominumcp fas mamefficacius, quam cum in magno re gc,amp; animi facukates quacrantur amp;nbsp;con ulij, effe^ is debcat non minus lenitate, quam uirtutc fpeóandus, manfuetudis nêaduerfum cos qui legibus æ religiös ne côiundi finit exercerCjuirtuds autem

G $ ÔC

tod lACOBI SADOLET!

amp; potenriæ exercitarionê inter ipiös ho^ des rekgioms quærcre;Nccuero abfurf Iiuïc occafioni cæteræ,quæ adcompa* randos' rcrinedos^ exerdtus copiæfunt opportunætdequibus difputarem cqui^ dem fubtilius, nifi tibi totam eius rei de* fcripnonem explicatam effe cófidcrem: mine tantum id dicam:cum omnis coH’’ fieïendi amp;nbsp;alendi exereitus ratio, amp;gen^ re ipfo mihtum conftet, amp;nbsp;facultatc ffi* |gt;endiorum:alteram partem quæ pluska bereuideatur difflcultatfsj quæ in ærariû óf pecunia pofita eft,largiter tib t óf a u^^ eiigakbus tuis, quæ óf pro amplitudin® imperrj maxima femper funt : amp;nbsp;pro «^ tione belli turn fientuberiora, Ôf decü* mis facerdotiorû bimseuam,ternis u^ prout tempus ipfum poftulabicuolun^ njsq? præterea duitatum priuatorum^ collationibus fuppeditaturâ: nam cui” hoefuerit egregium ciuitaobus publié tali cafu,etapparatione fandfilfimi belli) communem cimum'eiin Deum immd talö”

ORATIO^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

talon anima, ÔC in fuum reg? bcniuolen tiam dedararctum nemo erit tam auaro ingenio priuatus, modo bona ad religio nê mente fit preditus,quifamilians opes Ô^facilitates finis, potius fuis commodis condere,$ in fidei amp;nbsp;falutis fubfidiü ma htdepromere»Quod uero ad milites ex* eratusep pertinet : funt tibi uidtrices tuæ kgiones robuffiffimorum peditum,quç aufpicqs tuis exercitatæ prælijscp afluefa ^æ, eundem femper euêtum amp;nbsp;pugnae, S^ uidonac cognouerut : neep iciSt quid fit aliud conferre figna,nifi uincere. funt ala: frequentes nobiliflîmorû equitû,qui perpetuis ftipcndqs tuis facramento obli gati,uirtutcperficiunt, ut tua in illis ren* nendis liberalitas amp;nbsp;prudentia commen deturterit eo tempore numerus non me diocris euocatorum : ut enim quis ani* trio amp;nbsp;nobilitaté præftabit, fic ad impe* «urn tuum tibi erit prçfto nubetisep au* doritatem uoluntatepra’curret: atcp ad hasmilitares copias tui «mitfiiffimiexer citus,

to8 TACO BI SADOLET!

«tus,quas Turcæ ipfi ÔC barban,quo pä éio fuftinere ud intuêdo poffint, ne ad^ hue quidem comminifd rationé uUan^ queunt: accedet tibi cum fumma fa«^ tas ddeduum habendorum,fyppleniö’ ü^ in(tituêdt,ex ftrenuiflimis maximeep gnauis ad præha GaUtds nauonibus ïi^ externa quoc^ Sifgratuita auxfliaconü^ nient fortiffimorum uirorum : qui ^^^ dem complûtes numérosuirtute Ôf re præcdlêtes, iamdudû in fpeculis funt) ammoep cupidiffimo conteplantur /^f quis alicunde extet qui huiufee belli da*^ ficum aliquandocanet: ecquismagn^’ Rex et imperator patrocinium falurisp^ blicæ amp;nbsp;religionis caufam fufeipiat: eu*, piunt enim earn uitam, quam mors f^ Ïpedtam perpetuo fiCmeticulofamfeOtj opes^ diuino fibi beneficio datas, ae ^® natas impendere in utilitatem rop-Ç^ quod amp;nbsp;frequentes funt, amp;nbsp;fom'tudin^ praeftant, non folùm numero cohorts tuas, fed etiam uirtute uidonas adaug^ hunt

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tO^

tSt: ud enfin certo mortis pcrfculo pro* pofito parad funt animo libcnnffimo do narerdigioni, ^d omnino debet neceG fitati: quod fi locus in tuis caftrisomnes tapere uoluntarios milites poflet, crede mihi Ludouice,id quod tamê uides iple, gt;ïontumultitudinem amp;nbsp;copiam,fed mo lt;J«m quærêdo laborares:approperarent tnimomnesundiep, qui aliquam animi S^uirtutis pofleflionem retinerentnemi nem liberorum chantas, neminem do* •nefticum ocium,neminepriuata præ* ^a,neminem uiæ difRcultas amp;nbsp;labor 5 dm præclaro Audio retardaret. Etenim quis un$ uotis, ac defiderio illue peruc* ïiiendi fufpexit in codumt’ aut quem cu* piditas pulcherrimac laudis affequendæ txtimulauitc'Quisdenicp fummi Dei in ’loftrum genus mérita, aduentum in ter ïasjortum, obitumep hominis facAi,labo tes,folUdtudinescp noftræ falutiscaufa lufceptas,grata amp;nbsp;pia cogitationc recor* datus eftï'Qpin hac tali opportunitate oblata.

no I ACOBI S ADOLET!

oblata,occafionem fit arrepturus, SC^^ tiæ Dijs immortalibus referendæ, èC no^ minis perpetuandi, SCcoeli adipifccndi-Acillud quocp manifeftum, ad hoffiu^ loca perueniendi duplicem tibi innend rahonem eflèpropofitam: Siueenimt^ ra exercitum ducere mftituens, tuto öl’* idfaccre amiciffimts GcrmaniæacPagt;^ noniæ regibus licebit. Sed erit longiwdi^ ciufinodi triae propter difficultatcs tetter fires, aliquanto fortaflè laboriofior : fm^ dafie duxeris tranfmittendum, id quoi! probari à periris ÖC prudentibus uidcOj præferttm cum SC maritirnae opes tug d^^ minentur, amp;nbsp;hæc quoeç ad belli gerendi opportunitatê naualistota ratio neceH^ riafit,promptumtibi fueritquodcunep adlittus appellerc uolueris,eoin lùtor^ cafiris locu muniretexploratis® hoffiS confilqs decernere : Vnde potilUmS ex^» ordiri bellum placeat: SCquamprimum in partem uirtutis tuæ impetus immitti* Qua: tibi deliberatio,tutis à tergo 06 pl^* cans

o R A T I O» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt

câtîs omnibus obfoedusamp;amidüacon tundiffîmorum Regum : aut fi qui nûc populi nbi lunt orremiores ,1)5 turn aut uirtutetua perdins;aut dementia confer wads,et ad beniuolenriam traduÆs: hoc «dam erit prodiuior, quod ne fuipican^ dum quidê eft, hoftes fpfos terra, man ^ ucfuas dbi aciesefte oppofituros : quod «nimcopqs parumadpræliandumidos ’'Os, minime autem animi uirtute ualêtï ^«drco nee imperium : nee falutis euen= ^rnfuçin ancipitem prælq fortunafunt ^ommifTuri : quod ego tibi, amp;nbsp;militibus ^•sfortiffimis uiris moleftum foreputo-. ’ittuds enim proprium eft, amp;nbsp;fordtudi. J^S5eamappetereuilt;ftoriam,noquæ per. ‘'oftium ignauiam oblata, fed quæ labo J«uideatur effeparta- Ver un tam en bars ^d, non fignis conferendis, fed irineri« “üstuis infidiandis : fubiriscpterroribus '^ftentandis : Eandem uiam SC periculi » ^bamp;falurisfuæ tentare aggredientur-1 Quorum tu fraudes,prudêtia tua,incurs

fus

lU 1 AC OBI SADOLET!

(usconftânarefutabis.Quiuero nodi« J in omni percgrina militiard frumen»^ nae, SCrdiquorum cómeatuum,uel diffl j dllimus uidetur eflèjCS obi parum Gra^ dac sc Thradæ populi expediét, qui im^ butt's chriftiana religio ne animis, ornnO , cbi futuri funt praefto^Partem uero ma' Mmâ fuppeditante Italia:prouincrjs fum miniftrantibus, claflê tuafortiflima at^ inftruóiflïma Icgêic iemper oras propi” quilittoris, exerdtuscp tuiueftigiao^ feruâte,omnium rerum copia in tuts ca^ fins conftabit • Quid dicam defublado^ ntbusciuitatum in ei's regio m'b us, fcÆ^ tionibusep populorumç’qut aura propna ' quae libertatis à tuo exercitucisafflantC) ibuntadarma profcGo contra eos quo rum nepharium dominatu tot iam am nis perferre funt fubadi: ut Turci's coni' ftendi nufqua locus, facultascp refpiram di libera nulla futura fit» Vnam illis rano nem refiftendiinobfidionibus perfcren dis uideo eflêrcliquam, fi ne^ fignacon . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fertf,

ORATIO* 115 ^lt;Trc,rem^ fortune permi'ttere audebut, quod props expioratum nobis eft; necp infidijs tendendiSjComeatibuscp interdu dendis quic^ proficient : quod nos cum 3d prudentiam co fill] tui refpicimus,pe^« nitus uercri defini'mus. V eru in hac ipfa fe quanta illos incommoda confecutura fint animaduerte ; primum ammos ipfi fuos demittet,noftros exaugebut; Deins de genus latiflîflîme uagari folitum,qua una in re tota eorum uirtus amp;nbsp;difciplina inilitixconftatjinclufummuris amp;nbsp;pens conftrictum, nc infolitam quidem pus Snandi rationem conabitur excrcere;po ftremo utamp;l uelintipfi, SC audeant infis ftere in inœnibus munitionescp tuen, eu pauciflîma habet loea manu munita, in quibusfpemfalutis fuæ ficonftituerint, de reliquis profedîo deiperafle intelligen tur : turn ne ipfa quidem illa tuorum mis litum uirtutem, uimep tormentorum fu ftinerefuntidonea^ Vna efturbs Cons ftantinopolis, quae propter amplitudis

H nem

«4 lACOBI SADOLET!

nem duitaris, mccniumcp amp;nbsp;lod fitu^t» multitudinê^ propugnatorâ, aliquant turn moræ 6C difficultaos uidcatur hab*’’ tura: Si animus uidelicct barbans ad r^ fiftcndû fuppeditauerit » Hic ribïjinqu^j fortaffis quid tuæ pofïint imperators uirtutes fuerit experiudum, ÔC id tatnd tuus animi ardor,tuorum militum forO^ tudo poftulatura cft, Sed ego quid pbn^ uelim fan's conftitutu non habeo:optcn’ tibi leuem eius urbis expngnationemrü' mium hoftibus tribueregt; amp;nbsp;tuæ uiiWÔ non plané uidebor confidere: difficile’’ cupiamefTe amp;laboiiofamt'tuæuirwtr laudem illuftriorem optauero, atfalüt'^ communis curfum retardauero^Tamea fi ex ueritate res,no ex fortiflîmorum uî^ rorum amp;cupiditatepugnæ flagrantiuni defiderio iudicandaeft,neeiusquidon urbis oppofitus celeritatem uidoriætuS . remoraturus eft. Nam cum milites ilü^ ufmodi ex iîlo equeftri et fugaei pugn^ digenere, minime defendendis mon»*

o R A T I 0. W^ bus füllt aptftum crebris transfuges Du cum, qui ud priftinæ rdigionis ftimulo, ud pracfentis periculf metu adduói, ex^ tremam bdii fortunam non expeóaue^ hnt,amp;amiflione omnium return debik'^ taris remanentium animis, nee uires bar ban's,nee contUia conftabunt»Adde ter^ roresinteftinos Chriftianorum ciuiumj quorum urbs referriffimaeftjOmniaad fedirionem 5C tumulw uocantiS ♦ Adde ueliementiffimam impreffionê ingruen ris extra exercitustui, quædiuinaopeôd uirtute incitata, uiam fibi latiflime perm ptura eft:quandoquidem enam non du bitamus Deum omnipotente, aftantem in illo fancfliflimi laboris opere, 6C fauen tem fuis tonitribus decoelo, fiopusfue-rit amp;nbsp;frequête fulminü iaciu in illoru ora uultuscp:qui adeflè in moenibus defendë di caufainftituerintUormentorû tuorum ruinas accumulaturum.Etenim fi Hiipa niêfibus bellis quç aduerfus Mauros ,p re ligionegeftafuntjamp;inillis Belgradi ac

H 2 Rhodia:

iîlt;5 I A C o B I SADOLET!

Rhodi^duitatis oppugnationibus prÇ* fens Del numê affuit femper /uidtoriäi^ noftris concelfit amp;nbsp;adorcajnSueren^i^ eft ut no adfitin illo ampliflimo labored eertamincjin quo fumma religio S^ co^c ftis reip.dignitas uerfatura eftdgituf B*“ zantio recepta gt;nbsp;ÔC hoc obqce reuulfo 2C deielt;fto,reliquus ia tibi nó ad uincendu labor, fed ad peragrandum Afiam cur^ fus fuperfuerit. Quæquidem prouin^'] non atma tibi Sgt;C adueribs exercitus, ft“ pompas amp;nbsp;celebritates, 0^ feftiuos ^® aduentus tui latura obuiâ eft. In quo lü^ iam fapientiç eftjCogitatione antecapeft ’ illius temporis,quam foretibi gloria«® j et gratulationê pûtes, Nam fi ex hacr^ cêti uictoria, qua V eneti imperio pO' '^ Ót: uetere fortuna euerfi funt, tantum ft^ laritatis 0^ lætiuæ ad animum tuum p^^ uenireiênfifti,ut tibi pulcherrimusüft diestö^ totius uitæ fortunatiflîmus ßt®^ fus, in quo iure imperij tui armis uö^J*^ cato fortitudinis SC felicitatis laudem 2U^ qua«®

ORATIO^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117

tluam meruh%pietatis nulla : Quid tuæ ipeipropofitum effe debet ab illauicto-^Xquae tibi orbis terra’ imperium,amp;' gra tulationes omnium gentiücoHatura efte* •n qua uirtus tibi tua, ueracp animi ma-gnitudoamp;felix confeienria auctærefti-tutæcp religionis: Deus denieß omni po « tes amp;nbsp;fummus gratulabitur C Hue igitur te,hucinquam te, cum ÔC dignitastua,et opumi Regis munus depofcat cognos: menep ChriftianiflÏmi,cum ommugens: tium defideria atep nota, cum iniuriæ ho ftium ueteres ÔC acerbæ,cum falutis fecu ritatisep ratio, cum ius,cû æquitas : cum m aiorum uirturcs: fa ôta, exempta: cum imperq amplitudo : laudiscp fplendor £C gloriætcum imbecillitas hoftium : robur tuorum exercituum, occafio temporû: opportunitas omnium rerum ad orbis terra regnû tibi amp;nbsp;fanôHflimæ fidei fub^ iungendum te uocet, cum deniep Deus ipfe immortalis fignis,indicés, uidtonjs, imperio propemodum Sô uoce, tuam

H 5 ad

n3 lACOBI SADOLET!

ad hoe helium uirtutem uolutatemcp r^^ quirat * Tu quid na afferre caufæin haC cura fubterfugienda,SC tanto Deoröh» minûcp confenfu repudiado, in qua tan dem latere excufationequeasf An quocJ liberos nó habes^(Sic enim iaftari inters dum audio,)qui fi adeflent, impedimen to tibi potiusquàm incitamento cirent: patria enim indulgentia amp;charitateui^ dius, perdiffîciliterà tuorum liberoruin confpedïu 5C complcxu diuellererc: mie hxres tibi quidem non deeft imperil 1 no minis autem tui Ót^ uirtutis hæredem po^ | fientatis memoriam repudiate : non eß profecto fapientiæ tuæ, An te itinerun* difficultates, ôC tenuitas ualitudinis wat deterretequafi uero aut tibi tâto Regt pa turn commoda leuandi laboris ratio, ^ j fatigatio uiæ ualde molcfta efiê poUttl j aut cum perfpicuum fit infirmitatem hu ( mani corporis fortuitis lêmper cafibus amp;nbsp;periculis obnoxiam elle,non magnat uirtutis fit fingulariscp prudentiæ mils

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl^

potiffîmS rebus earn exercere, quae cum morte longiflîmefugât, turn ueroaccerü funtamp; panut immortalitatê » N am fite, id quod tame in magno Rege fimile ueri non eft, tancp perfuneftu rebus ampliffigt; mis laboribusep maximis : domus iam ipfatafpcctusq? tuorü:et oeîû reliquç æta tis:pax:quies:trâquillitascpdele(ftat:eiscp iucûditatibus,quæ ribi in regno tuo fup^ petSt,cogitas elfe contêtus.Primum nec expedationi noftrae cumulate,nectuæ budi fatis adhuc fecifti.ut enim fæpe iam diximus,uirtus tua priuatas hadenus uti litates perfecuta eft, nondû attigit publia cas:eft autê fummæ uirtutis, uereep ani^ mimagnitudinis, nô tantû quae propria funt attêdcre,fed in cômune potius cofu kre.Deinde hæc fruendarS uoluptatum meditatio,à nomine, amp;nbsp;laude optimi re« ^sabhorret: nonfruduseftimpenj uo^ luptatum cóquifitio,nó octj defidiatnon inertiæ ftudiumon uacatio operæ QC ceG fado: Sedlabor:fed fplêdor: fed publicae i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4 falutis

120 lACOBI SADOLET!

falutis cura : fed cxcrcitatio uiïtutis cu^ tuscp rdigionis » Acciufmcdi quidéuo* Iuptates:qux per quietê SC ihernam fub* ijciGfur,fallaccs pcnitus cmcntirccp funt* quibus dolor cornes eft: quas fubitumfa (Hdium corrumpit: quæ breuem habent fuamtatem,perpetuam poenitêriam.Vtf tubs autem 5C pietadsftudus (empitO'^ nus. Qiiod ft noluptau's ftudio rantop^^ re duceris, num tu maiorem eius iplius ufum ulla ex re pcrcipi putas pofte, ^ cX uitturis operibus, amp;nbsp;defenfione religion nis r’Etenim attende, attende Ludouifd percipe animo uerae uoluptatis guftum* quam tibi non mort aks ulla obledatio» fedinftar fempiternæ incoelo bcatitidf nis is dies exprefïent, quum tu tantis rc^ gionu fpatps terra marit^ eméfis, tot uf^ bibus SC gentibus in fidem receptisjOrbe terræ ad imperium tuum adiundto, im^ mortalitate eóparata »rebus ijs geftis qu^s laudare pro dignitate poterit unqua n^ mo, imitarineiperabit quidê maximum ornniun'

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni

Omnium Rex:qui fint/uerint, futuri ue fint, in finibus ipiis fandtæ ciuitatis uefti gia impones, eminentiacp piocul tedla ^Hierofolymorâ turres afpicics » Quæ tibi'turn diuinæ fpecies occurrent fidei «eleftis qua conferuati fumusgt; quafi in;: cunabula ipfa intucnti C $ om nes præte ntilabores pro nihilo incontentionetan te iucunditatis xftimabuntur f Milites porrô tui, quibus turn clamoribus per uniueifum agmen fublatis Hierufalern falutaturi, quo fletu excitato Vrbem faa ‘^am funt adora turi ^ Confl agrabSt flus: ^ns * Vrgebunt fi^ifcros, inferent graai dum:Suaquencp pietas, fuus ardor ftis^ oiulabit. Nihil illis longius uidebitur, ^ ^um in illis rehgiofiflimis têplis fandtifa fimiscp delubris corpora fterncre, amp;ex-optatis amplexibus, iucundidïmisqjlas dirymis fatiareconceptam religionê ani oai fui poffint * Tu uero inter militares iU bsconclamationes, amp;nbsp;gratulantium ins: ^ fc gaudentiumeg lachrymas, inflexo

H y ad

m IACOB I SADOLET!

ad fenfum pietatts animo,inauditaquï^ dam alacritate, amp;nbsp;pio religionishonorc perfundere» Quid quS dreumfufusco rona procerum, regahep habitu infigui^ amp;nbsp;equo,ad portas amp;nbsp;moenia Hierofoly^ morum conlpicuus accedes f Cruccinif manu inférés f Crucem, quam nunegp mentes amp;nbsp;proftratifuppliciter depreo^ murgt;utnbi uoüïtatem hmus belli ui(?ïo nam óp contribuât,tune parto iam triuni pho ouantes adorabimus: Crucem m^i quæ quondam humano genen falutcm peperit, tuncipfa uiciflim perte feruaW uidebitur. O felicem amp;nbsp;femper commet morandum illum diem, quem qui præ^ fentes oculis hauferint, Deorum uitani fuerint coniecuti : Oiucunditatem non antea cognitam : O gratulationemnon enarrandam. Quis enim tanto ingeniO) tanta aloquêtia, qui explicate uerbis, at« que adeo cóplèóii cogitatione queat«' lêbritatem fpcdaculi illius, quum tu ar-matus fie uidor,nondum abfterfo itto^

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;125

Hspuluere amp;nbsp;fudore : neque enfin ardor tux cupidnatfs fiuerit, ante fandlfffimS Dominf noftri fepulchrû proftratus , SC humf harens, ampleólendo, exofculan^ do)pfos gemftus ededo explerf nequfue^ risjtanto mafor et exccHior Rex,quanto te fummo fllo Rege inf note profitebere» Quod tuum tune erft gaudin ^ qua com Wunfs omnfü latfcfa ^ quantus amp;nbsp;quam ficredibflfs fluxus lachrymarumc’quum fnfinftû amorem 5C benfuolentfain erga te, ufmep fllam fuminf gaudq anfmf ho^s minum capere non poterunt » En cur nos reges elle optare debeamus : amp;nbsp;cur fortuna nonnfhil deferendum putemus: non mtf falfas uoluptatcs confec^ando, quaramuslibfdfnf pradain Sd cupfdfta^ ti 5 fed ut ad potentfam amp;nbsp;copias magnf:« tudine anfmf pfetateep adfundta : hos fru t^us uera fucunditatfs:hac prainf a ater nitatfs,ufgflando pro communi falute 5c teligfone laborando,alte femper fpectan ^0 confequainur » Nam catera quidcni qua

«4 lACOBI SADOLET! quxtemerartjs opmionibus alunturhu^ï manx fpes amp;nbsp;follidtudmes, plens fom^ -nq amp;nbsp;umbrarum fimülimcfunrunacX' j tat religioms procuratio qucadimmor-talitatemadipifcendam ueritate expref^ l fa eft. Atque ego qui natus in Fortuna te^ nuf amp;in his temporibus uerfatusuirw« ti in feit is, nee opis in me aliquid, neem mea auctontateprarfidq doleoeflêreip amp;1 eo ena magis, quod ita mes fidei fan Ôiflimæ amore ardeo,qus' mihi falutem deditjutlibêter gladijs uitamobtulerim; fi meo fanguine redintegrari uetusdign* tas rcligionis qucat, omnibus qui aHquo in numero e{reuolüt,uel à Fortuna locate uel per induftriä côftitutfin hoc ipfo nquot;’ nere i uuande rcligionis magnoperefu^^ deo etfeelaborandu ^. Nófumus ad oc® fadli : nee ad delidia: nee nobis currieu* lumhuius uitx folutuma metu Sdem^ eft * Sed omnibus dies dicenda efi abUb naturæ rege : que qui indulgentiffimnm ■ parentem non agnofeuntjeuerum w^ .

o R A T 1 Ogt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UJ

ccm experientur; nee idem tarnen poftu hturab omnibus, facultatum gradus dt i fiin(Sifunt,operæeffedebent: uttamen , ab inxquaUbus fórtunis, æquam unufs quifeç uoluntatem in comunionempu^ blicai utilitatis conférât » Ac fi ingenium i nbsp;nbsp;biltere affuerint,cohortandoïSi auctor

1 ritas,admonëdo;fi uis,exequêdo;omnis 1 bus bic pracclariflimus labor chriCtianx 1 reip.nauandus eft, ut propter quem ipß houefti fumus præpotentis Dei bonos» rem potiffimum habeamus » Quamobss \ rem cum bæc ita febabeant, Ludouice: ‘ cü uirtutislaus'.officq ratio, pietatis meri 1 turn conftare tibi melius nuf^ poffit gt;nbsp;^ 1 ia communis falutis patrocinio 2x1 tutes lardigionis Uefpice aliquando ad te : 2x2 \ ad facukat.es tuas uirtutescp animi tui,ad omnium nations defideria accómodaï \vecognofce qui fis t unde ortus ; in qua fortunapofttustquid à te pteeftari reip^ quam graniDeo referti conueniat.Pla« neuidemus omnes tands te affinere fors»

tunx

t2lt;^ lACOBl SADOLET!

funacornamentis, quata nullum adto regem ab andquitads/eculis drcumfe' i terunt. Sedillud quoqjmteHigimuS) ni^ ( bil m eis rc ipfa prxdarumelïeatcpni3^ ' gnS, nifnudicmm SC fapiênam diipcn^ fantis.qm's autem ad res perpendendas redïum conhiuim adhibens, uagaffl ^^ inconftantem fêmper, uolucrem^fof^ tuna no laboret nettere eis uinculis qu^ æternafint^qincp nÓ makt his tanquam exterioribus admihicuhs nixus, tenders ad immortak'tatem quam audïontatisp^ eukum quodammodo amp;potêaæ inbrt uiïïïmo6 ufus mortaks mtæ confumcre' An non animadirertis,qutos adhuc bau' uolenua noftra celebramus dariffimosi losueteris memoriae duces, nequaquaw tanris ab radidbus qnanris tu niteris, ad orbem tamê terræ fuis uidïorqs illußrafl dum fola cupidme gloriæ fuiflc excitai J tosdukos Pompeios:Scipiones: Trai» ' nos: qui cum nequaquam parênbi caiP fam fecutifuerint: neque ad ceeïeftemfr

nem

o R A T i 0. ny hem afpirauerint: Tu tanto nobiliorc 2C fini,SCcaufanon illispar omni uirtute fuerisc'Tu tamprædarâ occafionênon agnofces c'Tu omnium gentium iudicia rcfdlcsTctua amp;nbsp;tuorum falust Te cons: fcientia intimae voluntatis: T e ipfa ob tes ftatio laborâtis teip. T e tui nominis fern piterna praedicatio ad chriftianû genus inlibertatem priftinamafferendum non Uocabit:Minime : minime : non id effet magniducis :non Chriftianiffimi regis» Quin excute tandem aliquando temets i iplum,Magnitudinem animi tui excita» ■ Éxurge in hac excelfam laudem : Ad im i mortaUtatem cotento curfu nitere : Deo 1 immortali obtempéra: Ampleôere or« 1 bcm terrae imperio:Codum animo: Ae« 1 temitategloria.Humanum genus bene \ fidotutnos, amp;nbsp;qui poft nos futurifunt, qui' que in longa pofteritate inerunt, uir tutis tuae merito boneftati ,laboribusép coVeruati, perpetuam noftram falutem, ÔC dignitatem tuae femper laudi 6C me«

monac

t28 ïACOBT SADO* ORATIO* moriæ accepta referam us : Tu uero q«^^ turn terrarum fpacq ad Imperium rui»quot; ' adieccris,tantüdemtïbiadfruen* i dam immortalitatcm loci m ‘coelo compares*

FINIS*

AD PRIN

CIPES ET CHRI

STIANOS OMNESj VT RttO

\ diorum atlt;$ aUorurn qui à Turca deja^

' nbsp;nbsp;nbsp;ftantur Chriftianorum afdicliombus

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;juKMmtUr, OÏHONIS S K V ii-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rttsu dodajCrcb^nUtiïplena

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o R A t l 0‘

STER tam muit a nes fouaderegno, debds is, deditioneacquiren da 00 retinenda^dere« pubVChriftiana,eft'ne i ucl momentum quods dam o Principes 2lt; uiri Chviftiani,quod

\ mild concedatur cauCarn affliciorri agen d, propter imperium 8lt; rempubl» Chris hianamCV ideo hquidemhuetoros pens dereuos,ut priuata agatis,ct (utbr^in tra quillis rebus prorfus nihil, compariamird lupet conuidone lofeph*Sedfaceffant

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 obCeao

150 OTHONIS BRVNFELSIÎ obfcoo haec,cefîèt pauhlper lt;fihlt;tv7ilt;(f Nunc me queren te audiatis, immop®^ me lugentes ÔC gementes Rhodios,quo^ rum ad reftim redterut pene o trines omnia præfidiajtnuiÆ antmi, deniq^t” ta lila fiducia,qua æncafemper, aefew^^ fronte crudelibusTurcis repugnauen^'' quibus fi no quàmoeyffîme à uobßfu^’* ueniatur,deeorum adiumeft fakire)^ ƒ deueftraquo($ eödamatum eßpubJ^ Chriftiana » Gerte afflidtoru caufe, q*^ busep ferqs anteferendæ funt: adhoc eo^ anguftiatätaeft,ut diflimulari nequö^ arq^ft diflimuletur diutius, indc om”® incommodum fentiamus oportet, qü°^quot; quot Chrifti nomine cefemur ♦ Vt ^^ res eft m axime fena, ita ftudiü miW oft ' utquàmpauciffîmis,citrafuc6 Aliène® niaexponamuobis * Etquiadignto«^ fides, amp;utilitas omnium cornrnumMi? tur,ceflb hic multa uobis prçfhgia 0«'’’^ ! dere, in beneuolenriæ captatione. dudum enim negotia, pericula^’P*^'^^

Ijt

^um communia funt, amp;nbsp;côfilijs nos cou riliantpcricula, ut non minus ipfi uobis confultorisbeneuolêtiamexpofcatis, ^ AUmilû fit à uobis efflagitada » Sat igitur fucritcaufam expofuiffe, ut nos deinde taindefponfisôC defperatis rebus côfula tis.Non me fugit certè, quàm in multo-îumorecelebratumfit hodic, côtraTur tam pugnandum non effe, cum ab uns dè multi fintnuUibi non locorum nobis obuiam exea fece SC colluuie,quos Chri

, ftianos T ureas uoeât.Ego mibi à nomi#: l tribus têpero,ne uHius inuidiam mihi pa 1 tem.Quorumopinionemutjnôimpro I bojta fi ego perfuadeam, faite reliquas 1 ptouincias tutandas effe, ne in uniuers \ fum nos deuoret Turea t rem feci, opi^ 1 nor, Chriftianam ac piam. De impetitio 1 ne quidem, qua ipfi bellum tyranno ins 1 diximus, ê^nibilhabuerimus profperu, 1 noftio didicimus malo i que cafum, fine fcnunæ debeamus, uel Deo, fenfimus

\ Knè codü,terra,marejóC omnes fuperos 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 1 nobis

lji OTHONIS BRVNFELÎH nobis natos. Hoc non fucceffîtjquia nO' ftrum erat bellum, quibus proimpef*® bell are fortaflenon licet. Igitur tentand^ ui'a eft : ne ipfi firn us autores belli, Si a^ mentriumphemus de Tyran no,5i'bclquot; lumipfum illicitum cenièri non poffit» Hocerit,fï quod reliquS eft Chriftiamo^ bis,nonfinamus conuelli atqjprædan. Nam deamiflïs iam regnis, utaliquiTf cuperemus,nefcio an cogitatiquidt*” debeat, tantum abeft,utipfè adhoefu^ dca.Triumphu referre poftumus eflam) ft parta iam propirgncmus.'atquemiT an non m aior laus lit femel adeptumf^ gnum cófcruare, quam rcftaurareami'' fum. Res egrcgiasaliquotics, utdiffiT liusj'ra pulchrius eftconleruaneiquä*” condidiHc. Sunt autem hæc, quatadt^ pugnandum animare uosdebenüinp*^ mis religio: deinde ieruitus, malonn” omniö extremurpoftremó patn'æainc''* ' Quodenim apuduos iummumacma^ j ximum eft, hicpotiffimumindifcru”^

ORATIO,.

»33

wenft 5 nempe religi'o Sd pietas : den/que quicgd uR^ eft myftcriorü, in procincta fft ut proph anetur, Nec^ eft quod finatis hicimponi uobis, quafi potentatu quac== latfolum 3 non facranoftra ut contenir nat.Potenna quærit,ut potendâ euange Jij extinguat;promittit,ut faUat : fallit, ut ccddat.Scius enim quam nullos permit ^t apud fuos coire coetus,amp; populi con* dones, ad conferendum de fide amp;nbsp;Chri ftanifmo. Nouit quod non fit alia uia, qua poffit eliminare Chriftianam fidem» quam fiextinxerit uerbum ; quo autem alio Chriftiani fumus,quam perfidem ^ uerbum cSi hoctollas, quid aliud tans 'lern Chriftiani fumus, quam Turcæc* Ettamen hie quidam obganniunt, libes tarn elfefub Turca fidem, nihil expens dentes quid de pofteris fcculis futurum fit de Chriftiana fide, Si igitur uerè Chri fiiani eftis,quid ipfa religio hie pofcat, ui dac ; pofcit autem charitatem, quæ refis gionis noftrae unicus eft feopusjut enim

I 5 omma

»34 OTHONIS BRVNFELSII omnia euertamus facrorum uolumin^, nihil inuenimus nobis commendaW” magis, quam charitatem: ut hänfene'” muleis facrificijs pretulerit Chriftus.H?^ autem cum etiarn inimicis imperrienda eft, turn maxime eft exhibenda fratribus adflictis » Apoftoli quondam ubifaw^ mgruiflëtin Iudga,tcmporc Claudijj cogt; tributa pecunia, fratnbus miiërunt,n^ inediaeófumerentur.Et apoftoIusPan^ lus, nó tam uerbi rationem habet,quam afflióorum amp;nbsp;pauperum » Sic pradicaf Chriftum, ut interim femper incuIcôpÇ nuriam uiduarum,cgenorumamp;fptoftf ptorum: atque quanta hoc diligentia fa* ciat, teftatur ambæad Corinthiosepift® ke, Huius itaq? tam laudati oFFieq conut nituosmeminilTe. SedfortafTehic oeda jnabir aliquis , iamdudum fubtjfTe bot onus Rhodienics,indecp tantisabPo'’ tiheibus amp;nbsp;Imperatoribus pnemijsdota tos elle ut pugnent :id eft quod dicimuS) ne inuiûos femper ludatores nuncut* toi

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ?'

Îuricxfublimi dcfpidentes finamus ob-truncari. Seins quam minaces, quamqp pugnaces gefferint hadtenuscigaTur-casfeannis ducenris,ut nulli Principi, tam facile ftierit tutarifuum regnum, ^ Rhodienfes tonus Afiæ refiftere tyrant no:fed nonomneslouis taxilli féliciter femper cadunt, »y kAAstv tiHTpiin TsiÄlt;l «;/% f S’«« K^öTt t^HTH^, Notam uobis effe ob^ fidionem puto: quanto furore, quanto impetu,quantis machinis, quanta cru-dektate, quot hominum no coprjs inftru dis, fed innumeraris globis obturbarit bonis uiris, exercitu hominum centum amp;nbsp;quinquaginta milium, nauibus tres cenns amp;nbsp;quinquaginta » Nihil hic fictu referimus: hæc perfcripta ex infula ad nos funt:iam uero occalluit in fenten« üa,utaut ipfepereat, autcerte infulam ipfi dedant. Sed quam turpe eft dede« te Chriftianam infulam,tam impio et an tichriftianohoftic'quam non etiamnos bis confultum c' Qiiod fi reóè expéditis,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 4 uidffim

l^lt;S OTHONIS BRVNFELSII uidflîm cogitate, ^ frugi tes fît, quart Chriftiana, tâ cmcntis Heroibus fubuc^ nircc'Si turpe eft dedere (è, quàm no wul to turpiflîmum nobis, non inftrudisn^ uibus fuppetias coardaos ferre, ne co3 di le dedantc'Tandem in uos regerenivJ banc noxam: Semel lupus hians cac^rt eft:fcmcl proftratus amp;: depuifus clhocô* fi iHius cêtum millia, amp;nbsp;pluresjexnoftus eti'â, fed pandores. An non eft hoc egf^^ gi5 fadnusfQuis hic non agnofeatChrt ft uni nobis adeflèc'Quis non decemetr^ pugnandumefle,quandotam felidbvs aulbus, q uod dicunt, uidct fuccedere bd lumrSed redqterudehs, refumpfituird) Chriftianum fanguinem fines (pongW; Ô^lernea pcftis:exercitum a herum farci' uit ex omnifaria ulnmacplebis fece,o^ feriflîmis amp;^ ddperanftimis hominibrt» Sed tamê in hanc diem nihil effecit, p®* ( ftiterunt,peiTuperunt, triumpharunt ho mines egrcgiè cordanb^if« gt;(9« w« ?rf«rlt; (iX](Srr^. lIJis igitur noneft fubuem®^ durt

ORATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^7

dum {* Sane fi nulla fit chantas, fi nullus fitenam Chriftus, tarnen premium de* betur uirtuti. In harena aut pâcrario pro uiribus certantes, athlone donamus 8é epimdjs:11 quis pro patri a pugnauerit, in cœlû efferimus : cur igitur hos folos nes ghgemus, qui totum propugnant orbêc’ Ridebitis fortalTe quod dico ChriftianS orbcm:fcd Rhodos hodie propugnacus 15 eft orbis. Alioqui quid tam anxiè ta^ folicite machinaretur tyrannus aftutus, Ü nihil fubolerethiccommodic'Videt,fi Rhod5 habeat, tonus maris dominum elle fe, uidet neminem elfe pofthac qui Turcitis piratis obfiftat,uidet no citra pe riculum oram foluere fc,quandiu Rho^ dianum finum non habet » Dicam Qé aliud, unam atque folam Rhodum Ipes culam elfe, è qua Afiam recuperarepo^ toTmus,exqua animaduerri in piratas poteft, atqj in eos qui tyrano machinas, bombardas, metalla, atque reliqua id ge nus adportant.Qiio magis ac magis ma Ï j nibus

nö OTHONIS BRVNFELSII nibus amp;nbsp;pedibus eft obnitendum nobis» nc hoe præfidium amittamus, nc noftris armis oppugnent poftliac inimici nos. Reliquum eft,ut de leruitutecuadicam, non minori malo. Didtcflhs fortaffe $ nephandum malum fit ferukus gt;nbsp;quai” incomparabileprccfum hbertas, Âg^ quid cogitan' funeftius poteft, quam alK n' addin', qui SC ukæ QC necis in nosha^ bet poteftatem,amp; fi quid acquiranius, ^ ranno acquiramus:' Cotra, quàm rö ® Îçrilfima libertaSjubinemoeftquema« rcamur,ubi nullum dominum agnoflt;^ mus praeter Chriftumr Quàm res cti^ia Chriftiana i Namïôlos Chriftianos ré libellas decet * In liber taté uocatus ot

quilquis Chrifti inuocat nomé, ut ft*^ Apoftolus præcipit, utfi podimuslib^'^ fieri, magis fithocnobis curæ. Subh^^ eriam ualdc fordida eft uernarum co®, tio, nullis apta uirtutibus, inimica gionfiNam quorfum alias ipedarent' gatiæ, noiæ Thraciæ,furcæ ,amp;^ cavitc®* ( fewor®”

ORATIO» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

femoram fpurciffimæ nomendaturæc’ Quis tam defperatijtam hebeds amp;nbsp;plum bei uelit effe ingenij, ut non libcrtatem mailt,quam feruitutem; Quin Ôd exemple adferamquod dico »Catonem fenio rem legimus, cum domi fecû aleret Chi lonem grammaticum, hominè docium iuxtà ac probum, indignum hune cens fuiffe,quifiliûfibiinftitueret‘. adeo eriam bonorum feruitus, nefeio quâmaculatn inurebatlibertati»Vicliuius quidam Pol lio ,etiamfuas murenas feruorum fan^ guinc faginabat. Si nunc ferui effe cupi mus,habemus noftrasdelicias: fi piget nos tandem libertatis ,habemus que les uarenaufeam hanc poterimus. Vit cnim 1 interdum gt;nbsp;ut dum fecunda funt nobis 1 nbsp;omnia, non agnofcamus ; 2lt; cum plus

1 licet,^ par eft, plus uolumus quam licett 1 nbsp;nbsp;taro fumus noftr afortuna côtenti » Cef*

1 fo uobis narrare pericula feruitutis ♦ Na 1 pofteffiones ueftrse in primis tributariæ 1 nbsp;bent, quasfemper dcglubebuttyranus;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxorcs

140 OTHONIS BRVNFELSII uxores uedrac ufolabuntur, uirgines ue^ ftras alieni rapient: adulefcentes députas buntur ad metalla, ad naues, ad bclla, ad infu!as,ad falinas,ad fulphuranas,ctqü' ex illis ingeniofiores funt, Mahumeta^^ facns ininabunwrircliquum uulgus ô^ terminabitur,exibilabitur,occidetunfe quid uobis Principibus imminet, an^ maduertiteamminent autem grauia, ^ horrenda« Nam audimusin nullost' riofius huc graflari, c^ in Principes;*'’ Epifcopos, Duces ÔC Magiftros ♦ Q.^ mortibus putatis animaduertet in ue^j quod non in uobis tentabit fupplicgt;^' Hæc quidem cum âme dicuntur, non*^ nem mouent fortafle : erunt eriam exuo bis qui ridebunt;fcd utinam hic fabulai” agam,atquehæc non aliquando c'lt;P^‘’^ mur» Vidcturcnimmihi extremaiHa*^ pora adefl[ê,quae prædixit Chriftus,^***^ bus infurget gens contra gentem, ^ gnum aduerrusregnum,5C eruntint ris prerturac gentium .Eft fortafle no *“^.

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14t

Itflefemitutis nomen. Non enim è form ^afuntæftimâdi homines, fed moribus* gt;nbsp;^icdicuntilli qui nunc euSgelium mor;* J’eus compledtutur : uerS ufeß ad aram* nos hie pi attereunt egregia ilia ex^ ewpla philofophorum,qui libero animo fcruicrunf.ut docHe difputat Macrobius. Nihil reclamamus 1 poflumus amp;nbsp;libero animo feruire,fed no eft data opera erne ‘^afenhtustfi cafu obuenerit, ferenda for htereft.fed no accerfenda. NeChriftus 9uidem hoc voluit, utnoftra fponte pc^ riculis nos obijeiamus . Proinde longe aliud eft nafci fer uu, et afeifeere feruitute* Optarimutieç, ut tales aliquando in dile âione inimicorû,in tolerantia iniuriarS, inabdicationetemporalium, tam cuan# gelicos oftenderent effe fe, quam hic ims modicè fe iadtant : admodü facile eft liiv , guaeuâgelicum efle. Venio ad amorem patriae,de quo poftremo medidurum poUidtus fum. Hunc fanè fi attédamus, nulla ait occafio non rcpugnandi:ut de mus

l4î OTHONïS BRVNFELSlf mus cnim nulls nobis imminere difdf^ möjatepueftraomniain uado finctaw^ poftens ucftris debetur hge gratia, amp;nbsp;p^ triune graris hac tributanâ faciaris^Qp^ cnim melior in hominum gen ere nature eftquam eorum qui fê natos adiiiuaiv dos fratres,tutandos,amp; conferuandosaf bitranturt’ maxime cum deillis nuHafo^ alia fit fpeSjUt poffint extricare fe, aut titra periculum elabi : in deipcratis autem rebus pro uiribusfidendum eft Fortuna! ôuDeo. NSquamenim periculum fin^ periculo uincitur. Conuenit amp;nbsp;illiusnie minifTeMufonij amp;: Catonisdicumbba rehoneftiquippia egerisj labor abit,ho neftum manet: fi cum uoluptate turpefe ceris quippia,quod fuaue eft,abit, qnotl turpe eft, manct.fi enim minime rented mur j in prÓptu eft feruitus : fi uicerimus autem, perpétua eft gloria : eligite quod uulu's ♦ Vtrum turpius fit, abnuere M^^ Ium, an fuccumbere in bello pro paW^ wbi maxima fpes eft, quodpoflios ebn'«

ORATIO»

»45

te pugnandorfané nihil refert,an cum mulos percatis, ubi proi fus eft pereuns dum,fedmoriendu eft femel: quam lens gegloriofius auté eftmori in bcllo, ^ nia ^ere malagentis noftrÇ)amp;'fàndtorû;An *ion magnS uidetur uobis, quod in tans: mm re^ü paucis annis excreuimus, ut totafere Europahabeamus nunc Chris« ftianamrfpfum hoe debemus maioribus •loftris Chriftianis, amp;nbsp;apoftolids uiris, Suifanguine fuonos lucrifeceruntChri «o.Qgod igitur ab illis tanns partS eft fu ^oribus,tads periculis,nos finemus à no cis diueUi^idcp mera focordia,et quia cha mas Chrifti non eft in nebistpugnamu» 9uidcm,fed in nos: confodimus, fed ui* •cwanoftra’.occidimuSjfèd francs. Nos ^m omnes fratres fumus, Qiiæ eft h ge mfania lt;nbsp;O miferos hominum mentes, ® pecdora cacca. Qualibus in tenebris ui* ^ » quantise^ perielis degitur hoe æui ^uodeûçp eftcQtiæ unquâ refpubl.dura ^*^ug ta Vatinianis odqs dilTcdta eft,et inteftinis

144 OTHONIS BRVNFELSIÏ intefb'm's bellis C Quare non magis bd^ (umjatcßlaudatum Scorionisillud ifflto mur: Quid urn uelletconlultum fieri p^ pull foi difcordijs, contra exteras nation* nes (olicitauit hoc fpedaculo: product Zn medium duobus canibus, atc^ illis b^ ceflïtis amp;irritatis in ie, cum diu fe confié ciHent, tcrrium iniecitlupum, quem ui* dentes canes, aclutum immemoresini* micitiXjuno impetu in illum feruntur: atc^ hoe exemplo in conterminas nario* nespopuli furore animauit, Quoniam aute femel cœpimus hanc caufam uoW fen agere^pingemus et obiter uobisqua* les fint,pro quibus fuffragiü petimus, nt forte infîmæ notæ homines exiftimew efle,barbaros ex triuio* De omni ordme nobilium funpeomitum, ducum, prin* cipum fill], amp;nbsp;regum affines, imoduc« amp;nbsp;principes, qui in Rhodum pro fide Chriftiana deuoueruntie. Cum autem religionis ôd o rd mis nomina audios, hil fubeat monachos uel rcligiofos efe ordinflU

o R A T I 0» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t4^

Ordinemhabent, fed minime /upeHUtió fiimjeligiofl finit, fed no fiiperftinofitmi Ites öd fratres funt,fed Chriîhani.Prætctf tea non fubeathabitus aliquis portentos fus,aut coftoiff aligna ocioforû : nihil tam contemnunt, quam has nugas, nulli rd minus uacant quam ocio, femper in ma ri, femper in armis: quod femper digrat faturtyrannus, 6dnun^ ceffatur abels Io » Interi^e habent à careens Chriftias ms diucrium,led glorio(um,regium, art §uftum,diuinum,crrtcem Chrifti, utap pareat cuius régis fint milites* Noniam ‘gitur feruitutem inculco nobis, non ze firn religionisChriftianaetiaihoequgs totfuftinebitis collidfquibuS eadem u0s bifcum eft dignitas,eïcdem funt ceræ, ca dem ßemmatajidem militaris ordod Nis fiprorfusferrei fins, no fußinebitis.No, Multomirtus, ubi relciueritis ^ etudes liaetinfandaiUis tormcra intentabit tys ''annus, fi uicerit * Neepenim utibrdida ri'ancipia perdit, aut uilem plebcculam,

K fed

14^ OTHONIS BRVNFELMÏ led ut (anguine ÔC cens præpollentj^^^ nullum non fupphciorum genus expt* hetur. Tantum entm ad Ipedaculafc'’’ nantur smv^ocpc^ct. Vcrubusinijcitjq^^ tormento nihil unquam immanius ö^” gitauit humana ferocia, Audiftis igiW*^ o principes SC uiri Chriftiani,caufain?'^ ditis prefluramS^ anguftiâ frattöjau^ ftisquoep quid animateuosdebet»lt;5^® minus etia cefletis à pugna, fiC pro qui* buseftpugnandum, NSc obiter refpon deam hi's, qui uolunt Turexrepugn^n* dum non effe. Scripferunt dehoccrudi^ tè QC prudenter quidam, amp;nbsp;magis ferwo neuincendos effe, ^ crudelitate: magis Chriftiana uita, $ armis. Neep ego qu*^ dem hic dillentio ,contjcio autem quart hoc dicant » im probat enim non bellum tn T area, fed perfidorû quorûdam tcchgt; nas^.qui midis in Tureâ imperatonta ipfi interea domi principumterrasdiri# puerunt* Improbât quorundapcrhdia, qui padum inter Tureâ amp;1 Principes aÜ,

ORATIO? «45»* quotdirumpi iufferunt î amp;nbsp;Imperatoren quofdam in Turcætcrritono eóftitutos, nequiter prodiderunt,ut caperenturJn^* idligids fortaffe quid lielim, mihi in ani wo non eft in præfentia cû quoc^ digla* diari,uel alicuius nomê proderc. Improv l^at amp;nbsp;lioc quod totics clam atu eft, adeü ^^Turca:^ tame in Turea nihil eft adtu, wfi^dcorraiaefta nobis pecunia :imô quodTurca ipfiftudêt crudelitatcamp;ini piet a te um cere. Abufum igitur belli non probat,bellâ uero pro gloria Ch rift i, qui poftet, utno uehemeter probarentt* J^is uir bonus no immeritó difluadeat felSinTurcas,cö uiderit no nifi fraude »npofturis nobifcu agi,et nofipfos dc^ “cere in TurcastSed nihil ifta uos mouc ’ntobfecro:alia nöc têpora funt, prefer ^nullas iaedemus tales nugas,nulla ^reuferamus crucê,nullacp apud nos eft feada quæftus,ut prædata pecunia ipfi poftca media digits uobis oftendamus* * fpori funt hge imputanda,imó noftræ

K 2 ftulhcix

'148 OTHONIS BRVNFELSII ftulotiae,qui ram fine mete fuimus,ut^'^ gis hifccdaremusHdcm * Non debebamp; nifi in talem uGim uerti tali merdmonK’ paratædiuitiæ. Melior quoque cratTd ca, quàm ut his thefauris, tarn uili qu^ flu conquifitis debebat profiigaii.h^ quod de integritate tyranni caufantubf’^ hil in fa era noftra hunc adturum efle/tJ falua pennaoerc omnia fi tributum pen damus.Ncmo non uidet quàm ftulwm fit hoc commentum. O egregiamintt^ gritate, 6 egregiam fidem, 6 nos dems’ res,qui fie nos fallimus. Fidem uoshabc bids perfidiffîmo tyrannodfidem uosffl habebids,qui ne fuis edarn unep feruaint fidem: qui nihil agit aliud, quàm ut hoc prætextu noftram obfeuret fide ^ Quàm ftrenuos hodie,dtf bonfiChriftianosha^ bemus,qui nuncin ludæa,Pateffina, Arabia,ft Cóftandnopoli funt fub Tur ca rQiiare ui'dete num dubitandum aci bis fit , omni fiudio ad id bellum incumii bere,in quo gloria nominis ueftdm per^

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petuum

ORATIO* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149

petuum cdebrabitur, amp;nbsp;fratmm noftro^ rum falus agi'tur,amp; refpub.noftra Chris: fthna conferuatur. Alfa nifi hæc gt;nbsp;falutis ufanullaeft. Nihil ultra polTum, quam ut falutis ueftrx admoneam uos amp;^ ratio nein habere, ä^ ne quam contumeliam Chrifti patienter feratis » Pro gloria Chri ftfS^ hoc bellum , cuius gloriam uos fab warn uelle,ueftri eft in primis officq, Nb I'll eft quod multitudincm corum formb deos,quæ eftquafi arena inlittoremas hs : Mementote qualiter falui fatfti funt, quos Mofes de Aegypto eduxit,cum fo qud'etur cos Pharao cum exercitu mub Io ♦ Et nunc elamemus in coelum, ÔC mi* feebitur noftri Dominus,amp; mcmor crit Icftamcnti patrum noftrorum,amp;r contez

retexercitum iftum ante faciem noftram nodie:0^ fact omnes getes quia eft Deus qui redimat amp;nbsp;liberct nos.Omnis qui ha oetzdum Dei,ftatucns teftamentS pro« «dat. Ne timeatis ab ira uiri peccatoris, *1^ Urnuerftis, quia gloria cius ftercus St K 3 uermi»

t;o OTHONIS BRVNFELSII

uermi's cft: accipietis gloriam magnaW) f^ nomen xcernumtfi emm non pug’ll «erimus jCitius difperdent nos détend, Confortata eft fuperbia, amp;nbsp;caftigaoo ^ tempus euerfioms, ÖCira indignaöoins» Accingiminï:amp; eftote filrj potétes : qu®^ ni5 melius eft nos mori in bdlo, ^ u*^ rcmala faniftonim. Non noua remt® tamusjtabemus antefignanos belli gb^ riofos Imperatores Gotfredum, Ow^ radum, Carolum, Henricum, Federnd) qui cods uiribus irruerunt in crucntosli^ carios. Habens amp;nbsp;Imperatoinomniu’’? decus,tonus orbis domina fcrè,qui ö^ dem fëntennæ uidetur effe: ad hoc «ö®

«es amp;nbsp;potens eft,ut conatus ueftros p^^ tnoueat.Prouehet amp;nbsp;Chriftus nefot^ felices fi uiderit ex animo uos confulw^ «elleillius rebus »Quinö^ Hadrianu*” ponüficem,amp; An glom regem, lam ’'^^ ues aliquot inftruxiflc audimns.Enm* fórtafte quae uos auocabuntjcruntig^^ ui fiC delicad milites, erunt priuata bn'^

ORATIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^f

amp; obturbäria negotta:fed plus his omnu bus eft Chriftus, cuius eft bellum, amp;nbsp;uU üotêplifanÆfuiîfiquid ad priuatasres perrinctjipfe difponet. Interim etia mos neOjUtno minus uitapugnemus, quam annisj demuscp Euangelio locum, fid ftuemadmodum fcriptum eft in Efaia; vna manu feciamus opus,altera tenea-wus gladinm : aut media pars iuuenum fadatopus,altera fit accinda ad bellum, adlanceas amp;fcuta teneda^Dominima« gni amp;nbsp;terribilis mementotc, amp;nbsp;ipfe adß*;

ftetuobis. ’^\iiii^i'n)K^itX}(i^oir^ Dominus autem quod placi turn eft in oculis fuis, hocfaciat.

FINIS*

*5» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

AD ADR AN VM VIgt; PON^^

FICEM MAX* ÏACOBI

T A N i ludids appcllationum P^ fuU VJwdienfis dc Expugndtio~ neRhodiEfifloU^

C i 0 BeatiffimePaten mortaics tuum nu®^ fumma cumucnefäß^^ ne adiré, atcp uritK*®* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,fermonepleno,co®P‘’

w^^^^Siï^Jfitaet præmeditata^*’' quetia» Quac cum à me ütoppido qua® alieniffima, induxerä ferè animumn^’^ prodire ante ora pedcsep tuos facroft® lt;?îos. Sed expugnaujt pudorem men®’ CCtrepidae menti meae addidit confia® dam duleiter omnibus adfpiras aiirad«^ mentis bonitadsep tuæ,cuius afflatu P^quot; tri nauicula,uartjs tempeftaribus aciajS^ pene iniquitate tempor urn naufraga,® portu®

E P I s T o L Ä^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155

portum tutiffîmum dudlacft, Nemoigi tur temeritari, aut impudenriæ miln' ad-fcribatjfim rem prælèntem plus animi afferam quam elôquêtiæjquæ, öd fi præ* fto fuiffet, negligenda tarnen erat, Veri^ tas enim ^ paucis S.T. Beadffîmc Pa^ ter expofiturus fum, fimplicitatê amat, non eloquenaam,non fucum, non leno einjauerborum. Sed ut caret mendacio, itacarere uuk mendacq fufpirionc. Prs go fi tantus am or cafus cognofea e no* ftros, Ô^ breuiter uacet Rhodi fupremS fiborcmaudire, exponâ uerè 5C breutffî • •neomniaquæ inter obfidendam Rho* duma^a geftacpfintàSoIeymano Tur carûTyranno, opibus, armis,uiris,con fiÜo^ potenriffimo ♦ Cur quæîb non dP cam potenanîmum,qui terra mcafiris babuifTedicitur hominumtricéta milia, WaridafTem nauiûomnis gênais qua* Percents amp;nbsp;quadraginta quinqî ♦ Si in re ^oftra nobis non creditur, interrogetur ‘nfyla Chius, intarogentur mercatores

K ƒ qui

i»r4 lAcoBi fonTANI quid temporis Conftantinopoli neg^ tiabantur,tana's copijs menfes fex Kiw dus ob/HTa oppugnata^ eftjdie, nolt;ï^J omm' armorum genere, omni in,h«^^ nacp induftria, fupra fimul fubter^f^^ ram, amp;nbsp;circa muros, quos liefe W obi'edo pro ftanone Italica et paÏ^e uA“^ quæ præfidto equftum Ht'fpam'enfin® ac GaUorum Auernoriï tenebatuf^l^® latocp aggere: cm' extruendo Äftniplö’^ dis foflatis, rudere, terra, ürmcos,fepw^ gmtamilia agrcftium hom{nummlt;^^ bebant: taceofoflbres meadbus fubref^ rands intentos. Sed opitulate Deo qu^v quagintacumculis maceria flamatilifer tis meenfisep, ac centum amp;nbsp;uiginti ma^ xtmarum bombardarum horrendo to^ nftru,kdhiep tnnumeroarris amp;iffim^^ nium faxorum,quoriS girus nuc quM’ modo feptem, fæpiffîme nouent, inWA dum undedm palmorum erat: non tan^ ftemi potuit Rhodus ^ defor maij. Ntlt;ï nn$ uirtusequitumlabefadtataeftjfin^ tumulwario

E P I S T 0 L A, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15^

tumultuario, fine l'ufto præli'o, tota adé mœnibus admotahoft/s congrederetur,. Quodfedt ccrtc plus dedesîuerum ferns: per accepta ingenriclade,ac logeommu mgentiffîma vu i.kal. Odobris * Nam dum portum nauibus cingit, ne quà cas« gt;nbsp;pris forte fuga pateret,aut ut fimulata tbi Inuafione, milttem à locig quibus tmmû nebat diuerteret, 00 urbê quatuor fimuï kcisfummaui acnteràprima luceufc^ ad meridiem oppugnat,odto elcdtdfimo rummilitû milia fertur amififfe. Sedheu fortuna maligna deceptrix, ut femper Iç ta mellitacp principia tua aliquo amaro finefuneftastquos fcrro,igne,mani/, in-fuperabiles fentiebas, hofh iamiam prac defperationc ignominiacp abiturojfarcu ’■s, dolabiis^Sd terebris tradidifti, His fi:« ^uidem inftrumêtis latiffima mûri pars difieda eft operarqs inter perforandû fess ^^ïbis, a tcp iterû feructi pice Ô^oleo ina

lyiÿ I AC OBI FONTANI fupcreflèbftruiturintrorfum ab oppidaï ms alter min-us,quê ubi hoftis triduo mo dico profedii propter eiusdecliuitatcm bombardis irnpcqlTct; portii itcrumebf feobleflbjamp;urbis direpdone caftrenfi^ busedidis concefla, prælitim renouât: intrat dikiculo per ftrati diGcAcp ruinas muri copiofus miles, qui ducibus Ächi^ meto amp;f Caffio prgfide Bithyniæ, ex Epi rOjMacedonia, Aetolia,ac reliqua Gt^ da uenerat,fublato ingenti, more barba neo ad cœl um clamore, pulchram priai dpifuo opera nauans, fpc prædæfnnul amp;nbsp;certiori fide uidonæ. Repugnatura Rhedes,magnanimo Magiftro nimirö Picardo adhortante, (ut à uiris fornbus i'n extremafpe falutis fieri ióict,)diu fors óf uirtus mifcentur in un urn ; Tandem, dum fol ad medium coeli tenderet,neque Soleymanus quic^ proficeret, iubetexlt; creitSin caftrareduci tibiepcompertum eft cccidifie co die,diui Andreg profdlO) fortium Turcarum decern milia, Deere

wm

E P I S T O L A. 157 Wm tune, nee urbem amplius gt;nbsp;nee por« tus Tucellam,arcemdiui Nicolai muU tis bombardarum lÆbus laceram, uetc-rum^ Bur^undiæ ducum opusmodi^s cotraiedu a côtinend Licyx diftanSjCÔ^ greTu têtandam effe, fed duÆs per mu-torS ruinas foffîs, atcç infidîjs in urbem tepere, amp;nbsp;recentem murum cadem arte qua priorem demoliri, Äegre turn extra «us eft ô^teiiius amp;quartus,faftigio cas pu ab bofte tneeflo qui febrosSC milites continuo tormetis laceffebat » Dum tam arefte nos urgcret hoftis, amp;nbsp;omnis fpes tuend» rednend»^ urbis palam prxci-fa effet, nee quic$ tarnen fadius eft fero^ dor,fciebat enim fiiterum manu congre deretur,quodcxdelperadone in furore ^amendam uerfi, infinitam fuorö mul titudinem trucidaremus ♦ Neepextanto bngirine atque dilpendio maxim arum opurn magnum profeóum fequi pofte, banubus arcibus Lindogt;Manolito,Fera clo Halicarnaftb, Afylo,etfacra ara Chri ftianorum

150 lACÖBI FONTANI ftianorum feruitutem fugientiuw/^*^ fondamenta ab équité germane Heß'** cho Schlegelholt Coi domino iaâa lü^'’ ud inuito Tamberlano, tune uadenti Byaxeto Turcarum RcgC:^'^ prius PannonioSjfiC loanncmBiiig^?quot; diçduccfuderat,acie fupera^o ChoO!^ ro,CaIymna, Chalcea, infdis (naro^'î miferum iam inuaferat, etdirueratoJn’’* habitantiS mulritudine ferro, flainrn''' abfumpta) adquasexpugnandasnouo cxercitu,nouaclaflè,amp;anno infequ^'' opusefleputabat* Iraq; cogitas magn^’ resiaepe melius confilioquàmanniso^^ pediri, caOidam commentus artein,col^ Îoquium fæpc alias denegatum pc^quot; lat * Populus quo cum tali temporeMa' gtftro multa fimulanda erant,audiédü’’’ cenfe « MittStur in caftra Oratoresiqu** bus tyrannus refpondet, nullum fe coll^ quium poftulafTc, Proinderedeuntes$ prtmùm fuis renunciarent : Si falutifoæ benc confultum cupiant, faciantep fpon taneam

quot;’S y gt;EPI 5 TO LA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^6

fancam dedmonem urbis lam à fc captç, qua auttuto habuare, aut fecure rdmque gt;c,omni gaza pecuniaqj predofa depot latamsfascp cffer. Quod ubi rcnundaiä eft (urfien' folet) fcinditur incertum dus dia in contraria uulgus ♦ Hic uoto non tarn realo ^ ftulto,ne qua fraus conditio nibus fieret, Turcam cum omni exerci* 1 tu procul in continentem relegari cupic bat * Die cui fides fua aut languis forte fer, uebatteftarinobilitatem equitum, tefta« fi patriam, religion? Chriftianam, pro bis mortem obeundâ efle^Tertiusnega* rethortem nobile futuram, imô ftultam amp;nbsp;tcmerariâ,perdita iam patria gt;nbsp;rebuscp defperaüs,necp religion? Chrifti caufam belli elfte,fed libidinem dominandi, Tut cam fuscp deepfacere hominesqua fide uiuantjmodópareant imperio fuo,qui omnino natura pertinacioramp;uerbis fe* rodor ^ re,neep modum neep artem cal* Jms extra patriam uiuendi.Cuiep nouus 4 urcarum dominatus et auaritia merito

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilplicerent,

ttfo I AC OBI FO N TANI diïjîh'cercnt, damabatomnem mortem dedinoncpoüorcm.Cencià maxima fa^ niorcp mulatudinis parstêfisad codum palmis, mananubus^ large per genasla chrymis,uocefupplici amp;nbsp;lametabihpor^ reóisépmoreRhodio libellis, inftai'e,mo na«,hortari,rogareMagiftr«neeospef^ deret, quos hoftis faluare cupiebat: neiÇ urbem alioqui opitulentam prædæ cxlt; poncrerfenes et mediam artatem gladio, matronas,uirgines ftupro: puerosinfen dæpraepofteraKphoftiu ueneri, tumult' fanis æternisep erroribus impij uirulen* tiep dogmatis Mahumetæi, confidert^ ret diligenter omnes iam,non corpore tantum uulneribus,morbo,uigrttjs,labo re irrequieto, ièd animo etia fradosclTe, afpedtu foedxSii^miièrabilis ftragiscraf^ fillimimuri nequic^præfidio Hifpano rum equitum Auernorumep defenlbptf cuiushiatum uaftifTimamep ruinarnex^ panlààfrontealatriginta equitum com mode mgredi pollet» Quod par et malof ruina

1

E P I s T o L A. Idf ^tina tnuro Itahconon impendcatmo* ^Ojfedadfit iam, atc^ inferatur Propu=ï gnaculo Ambrofiano, in quo omnis rei bene gerendæ fpes occafiocp conftabat, cüniculis,tormenris,uineis, bombardis, arietCjCTebro infultu inimicorum,duó:o ïe Pyrrho, uiro cumprimis prudenti ÓC 9cem'mo bofte Chriftianorü,iexto men« fecaptoamp;annihilato cognofceret æge« ftatem fuam hominu amp;nbsp;ad laborandum Si^ ad militandum) cognofceret inopi am pulueris tormentarrj (quan$ principio fopiofiffimi 6C fuffïcientiflSmi,fi obfidio Humana fide maior non fuiflet)qua non modo Rhodus ipfa,fed etia Chous,Lyn ïlus,Lerus,HaIicarna{rus laborarent, to ties illo dam nodujifthinc (ca phis, lern« bisjbiremibus importato»Cuius ft hofti, •datura fufpicaci, amp;nbsp;nihil temere creden« ti, per trasfugas aut proditores, quorum nirnis quam magna eft copia, tadem eer ta fides fiat,quid putandumc' Tranfmari tia auxilia,quorum ne fpes quidem, nee ' L expedari

Idî Ï A C o B I F 0 N T Ä N r expeôari debere, nee lam prodeflep^' fe,urbe tribus locis ferè capta amp;nbsp;perfofo ad munitiones Italicas porta diuiAtha^ naCj à Mufehapho Syrorum gt;nbsp;Arabuifl, Thracum præfedîo oppugn atam,amp;’diu fumma uirtute,tandem irrita ab ipfoMs giftro equiribus Britannis defenfara ♦ B euftodias Hifpanorum quas occupât^ gnis fuis coUatis, fanguinarius beWator, et crudeliflïmus Chriftiani nominis ho HisjPrinceps Magiftcrep militaris defend rii catholieæfidci.Adde noua munitie macp arcein monte Philiermio ftru^a» quænon urbis tantS, fèdomniSquidP ca patent terra ac mari locorS uinculum dauftruep fit.Magifter in ifto rerS wmul tu nee ftanm certi quidpiam refponden^ dum ratus,iubet bono fint animo, failli tem omnium fibicuræ enê,acquampd mum rem in concione ad équités, ddn^ ' de ad facrum auguftumep concilium rc^ fert. In quo proceres antefignaninomw nati Preianes, Vafco, 0^ Gabriel Marti« nengu«

E Ï» I s T o L A» 1^1 ftengus Brixienfis magnantmi ftrenui^ bdlo duces, quorum meritam landein hiftoria mea canit, ac quamplures alq rei militans expcrtiffiini uiri lufli fenten^ tiam dfeere, pronunciarunt cócordibus animis,urbemnullahumana ope poflê defendi,in quam hofti tot Iocis,non fron te tantum,fed latere eriam dextro leuocp fxpeditus acceflus eflet, Lata hac trifti fententia,citra omnem prouocationem, necabulloineunte procedêtecpbello fix fpicata.Magiftro equitum contemplant timiferabilemfaciem fuoru Larinorum aeGræcorû uiro alioqui ferocis amp;mat gni fpmtus erga hoftes, quiep nullam codirionem accepturus uidebatur, Dec» tnfpirante in mentemuenitdux illelatit nus,qui feruare mal uit einem, quam det cemoccidere hoftes, Waltergræcus cut iuseftillud «r«^ ip'cvyuii xga mcKiy i^xyii^ ‘^TOz. Itaque coditiones neque iniquas neque pudendas fibi ultroque ab hot fteoblatas acccpit:quas fuperbe refutare,

L z non

1(54 lACOBI FONTANÏ non modo erat à comuni fenfu alienum» fed iratum Deum, tarnen tn tpfa ira ads hue noftrim lieren tern, infana pertinada irritare, quod abhorret ratio ,uetat rdi« gio, amp;nbsp;religionis antißes Romanus Pód fex, cuius edießls facroiancßislempcrobe dientiflimusfuit militaris ordo,nSquam hærefi infeeßus, feifmate diuifus, nun$ pollutis iecretisep cercmonqs,aut infawi abominando uehominum uicio contai minatus, nunep feditiofus, nun$ perf^ dus erga populü Chriftianum,fed in fiele annos prope quadringötos, quam Chn ftoamp; Chriftiuicano Rhomanoponn^ ' bei, principibusep Chrifttanisdcbct,con ftans, ac pro illius tuirione depugnans cum magnis regibus, innumerabilibid populis,difpedio uitæ 0£^ rerum fuarum* Teftis ohm fuit mundo amißa primù^ Hierofolym a,perdita deinde Ptolcma«) poft cuilt;ßa Macris* Tandern diu penja» gara Cyprus, hac ætatedocumentu pr^ bet Rhodos fæpe alias obfeifa Ô^ niellos riefe

/

E P I S T 0 L A* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\6^

^ofè defenfa, nûcautem Dco placitum meliorê caufam uind à maiore ui ,6^ 5ram Rhodum fub lufto dypeo miïè^ ^^occumbere, Verum propofitum non narrare quories certarint équités do^ ^■defendendo aras êC foras, amp;nbsp;foris op^ ^gnando barbares, Syros, Aegyptios» ureas,quos prçter^ quod urbe et agro ^äftarunt Mitilene, N aupadlo. Met one, *®®‘pPdoponenô,amp;uniuerfa maris lo ni) amp;nbsp;Aegei pofleflione turbarunt.Et in Syriamac Aegyptû noua régna, uel in ftadaffe nauigantes interceperSt, quod unum ruinæ excidqcp Rhodienfis caufa dt, Sed ifta munia belli : alteracp pacis à maioribusinftituta,amp;in prçfentem uR^ diem magna fide amp;nbsp;diligentia obferua^ ta,hofpitalitium circa ægrotorum fuften tatio pauperum,facræ elargitiones,quas largiffîme iènferût,^ predicate debet,ni fi fintingratiflîmæ omnes infulac græcæ, Adde quod militaris ordo, acrario fuo, oneribusbeUids 5lt;hoftium perfidia ac

L 5 rapina

1^6 TACOBI FONTAN!

rapinacxhaufto, mnumeratæ mortals turbæ c Rhode profugiêri naues amp;coni meatus fuppeditautt cuicp m loca à fede^ üinata,Crctam,SyciIiam, Italiam, Gal” Iiam. Omnia fateoi minora funttuisâ; antecefîbrum tuorum, cæterorû^præ* cipum Chnftianoi û in illos menas, nc$ cuiep exprobro, neq; dico ad glolu, fw ad commifèrationem, qua omni modo opus eft, uidïis 6Cueóis menfes fépta» maria omnia circum,extorribus domo, patria,egenis rerum omnium,atq/gna-risqué fàtaferant, ubififtcredetur.M*^ ferere ergo beanflîmePater laboru tan^ torn, mifèrere fortiftimi ducis aepropo^ gnatoris Philippi Vilerij Liladami,qi’‘ claftem regis babyloniciin nosfabrica^ tam in finu Iflico cepit. ImperatorêTuf carum iccundiftima Fortuna ufum,to^ tiscp impcrif uiribus, ad Rhodianamin^ ternitionem laborantem, nullo peaÿ* no auxilio, nullo extemo eommeatuad futus/ex menfes fuftinuit, et poft emm^ tiffimai»

E P I s T o L A* 1(^7 tiffimam cædcm centics feptuagfes mille hoftiû prudentia magnanimitatecp fua aquiffimas pacis leges dare cocgit * Mis fereremihi turn tuorum maiorS qui funt rdigione, iureamore, maiorum confues tudine,fidc,uoluntate, quorum infignia dl Crux Chrifti, Crux tua, Crux alha» Sæpiffîme rubra fanguine gladijs hoftiu Chrifti,cuius tu es uicarius, uberrime fparfo,Daprofugis fedesurbeep mans furam,qualæfa uulneribus mcnbra,cor pora labore fetigata,uigi!ijs fefTa, inedia exhaufta curare,rcficere,ibpire, ac pafce teliceapuidebittum fanóitas tua uidlos rêolimmutato Marte à uidlo fuperari* Na fcio facros amp;nbsp;generofos milites uellc experiri anima,exercere uirtutem, labos rem, 6^ periculum petere, ut infigni alis quadehofteparta uidoria acceptam da dem compenfent.Quibus utinam faues ant, quemadmodum facit fanóèitas tua, c^teriChriftiani Principes,quos, te Pon öfice,autnunq couerfis à mutua c^de in

L 4 Turcam

tlt;?8 lAC. FONTANÏ EPISTOLA Turcarn armis fperamus omne bellnm in Grædâ Afiamcp tanslaturosjquodni mox fiat, uiifi dlud Sanóftad tuæpræ^ omnibus unum prædicam, St repetens itcrum iterumep monebo, brem' in feto fuftinendum ent. Quod ^ fit ex udto® dignitateœ Chnftianæ reipubhc^^haud ludico. Multi putanttudus effe uunï®^ ferre fen's,quam patidomiiqueincafon' auertata nobis Deus, qui mittat Sant i tad tug auxiliu de fanéîo et de SyonW^^ turte.Dettibiièçundû cortunm

5c omne confilium tu3 con firmet. Amen»

EI NIS»

N CHRISTIANIS, ac in phrnis Cçfari in Tur cas belâldum fit, ardua quaeftio eft » ut enim ca reéte expUces, magna opus eft facrarum litera

rum periria,multiplia hiftoriarû cognp none, amp;nbsp;rerum noftri temporis exa^a inteHigentia » His accedit quod rationes, nonelTebeniandum in Turcas,primum tçfdlendæfint, q^quæ noftri argument nfunt, tract are qu earn, id au tem quant non facile eft,omnes feiûnqui o* QuocU libetarij Facundiffima uerba audicrunt. m quibus tantæ crant illecebra: amp;nbsp;gratis ’Üccnd/jUtuel iniquiflimam caufam ad-L ^ uolario

uerfario extorqueret, acpropterea non tantum mihi negotium futurum eftcun' rei, quam tractaturus fum, difficulwK, quam cum uiribus illius cloqucnnæ: uc^ ucrcorcp ne apudauresueftras illius ad^ hue facundia picnas,minus locimeis«O' bisinueniatur.Semper quidem pdo« loco eft, qui fecundo dicit, nimiruw lt;ui amp;rarioncs aduerfarij infringendæfunt) amp;nbsp;fuarconfirmand«, acpropterea du” unam clepiÿdram adfori,duas reo info'' debant,quafi illi in dicedo fimplex, hu**: duplex negotium fit* Tum uero long^, pdfimo loco eft,qui fecundodicit,nd aduerfarius amp;nbsp;autoritäre maior,ö^gr30a charior,ô^ eloquêtia inftructior,cas3d fert rationes quxtametfi ueraenonfm'’ ueri tarnen fpecie ^fimilitudine imbutÇ funt,quodmihi nucuidetisaccidifle-E” enim mihi res cum doCtiifimo uiro »* ptem liberalibus artibus, aefacratheow gia mftrudtilfimo M.IoâneMeuio,^”* nos multis fentcajsex Euâgelio pt^o^j

DECLAMATIO» 17t amp;adfuum negotiS attempcrarisitaop-pugnatjUt nifi caufæHducia multum ni terer, omnis Ipes mihi contradtcendi de manibus dcpcnêdaeflct.Cæterfîiuftam caufam magna eloquenaa degrauare po left, cxiingucicncn potcfpnonenimdi cêdo rei natura mutaur. Quare nos qui niribus illius doquentiæ prçmimur, eau fæ ueritate obarmamur, non permittes pms eijUtfine pugna uineat, dicemuscp wagno eópendio quam fancta fintbclla in hoftesfidei: deinde $ certa fpes uins cêdi Tureas nue Cæfari alluceat, Quod fi quisme temeritatis accufet,quod hanc tam arduam prouineiam fufcepcrirnJn^ diligentiæ, quod non maiori facundia rem tradïauerimjfciatamicorutn precis busd3tüefre,quodhoc onus fubierim, fdat mihi breuiiTimuni tempus datum oTead meditandum. Cuiusrei mihi tes Ris eft tota honeftiflima domus pædas gogij Caftrenfis, eruditiflimis amp;nbsp;integer tunis uiris plena. Si igitur minus fatisfe

cero

tyl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I r

ccio dodiffîmis auribus huius cofefe danda d ucnia eft, cuius diligentia brein täte temporis exclufa eft, eacp cêfuraad^ hibenda eft,non quæe!aboratæ,fedqiix cxtemporali orationi debetur,

DicitD. Quodlibetarius non drein Tureas beHädumjquia fides noftr a mar^ tyrum patientia, nó milttum artnispio^ pagata cft. Si mihi eos daret Turcas, qm publicam pacem non uexarent, quirpn Itjs noftris content! effent, qui uluafan^ guinê Chriftianum nihil peterêt,aut qult; ullis noftris poenis,quasiam annum fc ptingefimum exercent, mitigari poflént» acquiefcerem illius uerbis,non negarem bona,fanguinem, uitam,Turcaruin eni delitati offerenda effe. Nunc quum öm ft urn nobis, nos Chrifto cripere tentent) nee minus in Chriftianam fidem, quam in Chriftianos fæuiant,qua rarione mu^ niemus, non effe cum tali hofte pugn^n dumÆrantquidem illi patres nafcen^ eedefiae ad omnia patientes, fed cum 1^

® E C L A M A T I o» 17J patientia.Sxpc unius martyris fup P ’‘^'um,mille animias Iucnfaciebat,fepe

Chriftiani morSjinfinitaturbam ^oconuiuificabat ;apud Turcas mars ^âtotiusprouindæ,neunam quidem ^n^am Chrifto adferunt, Septem fecu ^^hriftianorum tormentis abfumpta, ^wem unquamTurcam adChriftifi^ ®ön conuerterec'Menttor, fi mihi poffis ’otTurcas numerate, quiChrifti' Hdem ^plexi funt.quot prouincias amifimus. ^ur autem id fiat,caufam dieam » Pers wafumeft 1111 gén propterea nos ab ipfis *igt;nd, quia meliorem quam nos religio« non colant, ac propterea quanto magis nos uincunt,tanto magis fidem fuam ap probant,noftram contemnunt.Exarma te igitur, porrige nudumcollum, uttuo ftnguineMahumeticamreligionê, non Chriftianam cofirmes» Vis talem patten tiam,qualis inprimordio eedebæ fuit? côcedam,fed da eadem lucra. In primor dioecclefiæ minus quam intra du centos

aunes

174 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!N A'N^N II

annos martyrum tolerantia lotus crbi« Chriftianus façons eft. Starim enirn utm^ tdleóum eft, Chriftianos eflê homines innocentes, à poem's 'temperatu eft, ipfö prouindarß Prgftdibus apud Cæfarew pro Chriftianis mtcrccdctibus, utexCe din Phnq epiftolis apparct; poena don^ de delator! conftituta,'ne Chnftiana iiv noccria calumnies uexaretur. Poftremo ab omnibus Chnftiana fidcs receptaeft ita ut I'pfi Cæfares crucem Domini,amp;w uexilis,amp; in frontibus geftarent.Hasbel luas opibus torius mundi pingues,Chri^ ftianorufanguine amp;nbsp;uifeenbus umdas» adieptingetos annos fuftinemusn'ndæs noftra panenria efferattores, nihil^ tot feculorum tolerantia profedmus, mfiid proficercdicamus,^dintra xii li pton ximos annos Rhodus tota, Hungana magna ex parte Chnftiana elfe defijt, 0^ nifi Cxfar relidaifta paticnriafua,arnia ad Viennam oppofuiflet,idem de Gcr^ mania futurû erat. Olim uariabantEth#

DE CL AM ATId» 17*$ üici effares,nunc boni, nue mail, Erat Nerones,erant Dioclcnani, fed erat etiâ Conftantini, Philippi, luftmiani, certe 'ttaiorpars Cçfarum,utnô profoerit, ita nihil nocuit rebus Chriftianis,malus Cal Iigula,fed in Chriftianos non malus:ma lusTiberius,fed in Chriftianos etiam bo nus, ut qui cdicto eau it, ne Chriftiani P®nis afficerétur» Etlinicus Alexander Seuerus, fed inChriftum non etlinicus, utpote qui eum in Larario coluerit.Has hebattum aliqua interualla quietis Chri ftiana refpublica, quae ab iftis rabidis ca nibus Gne fine lacer atur »Recenie totam ftirpem Othomanicam, Amurates, Pa^ Zaites,Mahumcthos,ZcIimos, Solyma nos, quis non iftoru m aiores fuos crude Iitate fuperauit, amp;nbsp;pofteris gradum ma= ion's tyrânidis adcmitfFinge charitatem omniafperare, finge adhuc pofte aliquê Domingan, qui fep tem fcculis nulla no# Fa patientia mitigati funt,fed eadê ope* lalupos in oues, leones in ceruos fuani rabiem

lt;7^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N Ä N N I I

rabicm aliquando depofituroslpcra.A condito æuo nique ad hune diem acdpgt;^ trcs,milui, acquilæ mifcras auesdeuw^f* Vide an patientiatantorum temport*” mitigentur. Non poflunt mitigari, q*®^ bus in natura non eft, ut mitigêtur. Sunt quidam indurauPharaones, funtqi'^ dam infanabilia ulcéra, ubi folum fo’’’ amp;nbsp;cauterium remedium eft. Ohm B^ ci Carfares fupphcijs graflabanturjffi^ fupplicqs, amp;nbsp;fceferibus fæuiunt.Matro^ naeftupris, adolefcentes amiflb fexu fl^ Tandis libidinibus deftinâtur,quoutco^ pora ecclefîæ,ita animas Chriftoerip’^t-Non omnibus temporibuseademco®^ gruût.Chriftus nullum læfit/nullumo^^ cidit.ad Apoftolorû preces aliqui Içfi, 2“ quioccifi funt,quur ita diflîmilesà Chn^ fto difcipuli Chrifti f’Imitationcqindei” fîmiles,tempore diflîmilcs fuere. Conu^ niebat temporibus Chrifti, Chriftiito a« menda, conueniebat temporibus Apo” ftolorum,hacc Apoftolorum ^^^^^'

bsCLAMATIO» 177 Ûim Chriftiani nullas duitates, nullas ‘'egnahabebat.Ibi fi ad arma cófurrexiïi ^£nt, confpirario podus ^ bcllu fuiïïct, dnene fcandalum daretur,autcaiumtf niafédiaoms fufbnercteccicfiajab omni genere defenfionis abftinendum erat^ Nunc qu5 duitates, régna, imperia has: bemus, fine dubio Dei dona, in quibus ccdcfia,uelut in tabernaculis Abrahe re^ quiefcit, ea diripi finemus C Nó tulit hoe Abraham in cognato fuo Loth, tantum abeftjUt in fe aut in filijs fuftinuiHètXau datur feptemMachabæorûmater,quæ tot fupplicia in filijs paffa eft, Sed non minus laudatur ludas Machabæus, qui ftimpris armis obftitit, ne talia paterens tor matres » Habet eedefia fua tempos ta.Qyiprimiad præfepe Domini ues nérunt, paftores erant,mopes erant,qui poftea,r^es erant,quod regium erat, apertis thefauris regia munera ohtulCs tont. Aliter in eedefia agendum erat, • H^um Chriftiani nullis duitatibus, nuk

M lis

1;*9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I r

lis regnis muniti erant, aliter nuf,9^ mum'tï funt. Longe aliter ludæi m ^^ pto uixerunt, aliens reipublicçadfflixô, loge aliter in terra fa net a, quûmœni^ amp;f ciuitatibus diftincfîam haberét rewp» Ilhcomnia obfèquenter fadunt, lu^i^^ Iios necare,necat, bic in beHa confur^^^} armis fê/ê, fua^ defendant, Longer^’''quot; fus illis alia uita in Babyfonfeo exilto'P^^ 1 uarialocadifpcrfis,aliain pamasfedö \ reuerCiS) ibi enim ad flumina Babylon nis, fel fpenfis dtharis, fleru fuas fortunas 1 dcplorantrin patnam regrelfe, templu'” armansdificant. Nee temporatantuff* ifeis di/ci imimbus, fed boftes cti'ani fu® gradibus diftingu5tur,AIiu$ hoffisA«^ j gyptius, alïus Idumsus, alius deniqu^ Ammonites, qui ultra deci'mam ætafb I amp;.' ih sternu a templo exduditur.NoW Dauid pugnareinSauIemjquïaDoro^ noinunduserat, in idololatras libentff / pugnauit. Qiiàm femfeauerofentbd/a / ïnhofees religionis,omnesordines,att3' / tesgt;

DÉCLAMÂT! o* ty^ tes,focus docêt, Præû facerdos ante add Iudxorum,fub præhum uerbis, in præ^ ho clangorc buccinæ ipforum animos côfirmans » Interficiût Leuitæ uituli ado stores,amp; minifterijs akarium facratas manus ad cedem cognatorum, fratrum, filiorum transferunt » Quur ita f quia ilK hoftes religionis elfe cœperant. Helias propbeta Domini,fatrificos Baal in ipfis dtanbus occidit ♦ loada fummus facers dos armatos in templo difponit, ludas Machabacus fabbato praeliatur,nec uios latur fabbam, nee feruile opus putatur» fabbatum Domini ,hoftium cædibusfa 1 neftare .PugnatDelbora, occidit label, 1 infidiatur ludith, ut inteUigas omnium 1 manusadbellum pro populo D ei confe i ttatas effe,nec foeminea ar ma in hoc nes I ?,otiorepudiari.NccbeUa tantum inbos 1 besfidei permittuntur, fed etiâ pax in fix 1 turû probibetur Jubentur à Deo omnes 1 Chananaci, lebufaei, Euaei, Etbaci, Phes \ ïdxi ad internetionê ufque occidi, nee

tSo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N T T

ulla cum fills fœdera iniri, quod fi nef’ omnes habitatoresterræ Chanaamoen dirent,panolcdiriam, quam dunands inferre decreuerat, minatus eft fe ïn b^ dços translaturû * Crudehs ncDeusqa'l iftapræcepitfhequaquam » Sua: religion niconfultum uoluit,moribuspopulico^ fultum uoluit,ne ab idololams, idolob* tn'atn jà Iceleraas feelera condifeeret. Ig** tur Saul,quia hofti pepercerat,ipfefpin^ turn fanefînm, bip ueroiusrcgmamifc re. Vfiÿ adeô peccatum non cftpeccans bello obfiftere,ut nifî obfiftas,pcccam!n fiat. Age ni tantis fcri’pturarumtcfnmcquot; nqs de belli lure hælîtabimus c' Non no* bis excutient banc dubitadoncni,Rô Leuïra,prophcta, facerdos, foemmato* tiens pro populo Dei decertâs * DidtU Quodlib,non eUeminandum, nondft maledicendum, nô effèpugnandScinn hoftibus fidei, Quid fi fatcamur necnib nas, necmalediVîa, necarma ïn holte® cere:atquilicitum ent malos à fuis fcdoi

j^ D E C L AM A TI o» iSl ^s copefcere quod, fi ad id opus eritar ca a rm a nó hoftibus, fed fcelc ^“usinfeni » Sioculus fcadalizat,eruen ^s eft,Gdextra5amp;ipf^ abfdndêda,fcan ï'izatorimola afmaria in co 11 urn pen:lt; ^da 5 ipfe in mare præcipitari iubetur* * nde ecdefiæ maiora fcandala, quam 3 genteMahurnethica cRaro ulla hærefis ^tra feculum durauit. IftafccleratifTima ‘Upcrftitio iâfeptimû fecuIS tranfeendit» QuidCqd Apoftoli fua arma habuere* ^creutitur Elymas cæcitateàPaulo, oc^^ eiditur Ananias et Saphyra à Petro,prç^ dpitatur Simon Magus ab utroeg» An quum uulnera corum,cædcs,ftrages au* diamus, ipfos arma habere negabimust? Et quid aliud fadut armat* Sed dicis pre* cibus ifta fada, credo, fed non propterca ‘ftalaudantur, quia precibus fada funt, fedquiaiure amp;:rede fadafunt, alioqui fagæ.ôC uenefid etiam precibus occidut» Confulunt milites loanncm Baptiftam, qdo nemo inter prophetas maior : Non M $ illis

181 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I I

iUls adimunturarma, nonufusbdlandf interdidtur, tantummodo lubentur ab tniurqs amp;calumntjs prouindaliûabffi* neie. Scd inquis,hi milites cdmid eranf» atqui hi non ut ethnid quæi unt, fed eu« piunt effugere uenturam iram, cupiunt euadere iecurim ad radicern arbons pu« fitâ, optant illud conGItunijquodipfos faluosfaceretj nonquod aliquantulum ex fcclcnbus immutaret» IpfeChriftus ad uim quâdam defenfionis erupit.cuiu cnim uidiffetementium amp;uendentiuiu indigna cômertia, facto cxfuniciihs amp;« gello,meniâs nummulariorum fubuff« titjipfbs è tcmplo expulitjneas comp^rî tionem eorSquæ turn m tcmplo hebât! Ô^eorum quænuncàTurca perpetran« tur. Vendebantur columbæ, fed ut elfe unde Deo facrificaretur, dabatar foeno ri pecunia, fed ut effet unde uidimæco^ paraten tur. Omnia tandem fine feoati cultum Dei cocurrebant, Turcaftjpi'''' Anguine,c^dibusjtempla, aras, eedd« facraiiioiw

D E C L A M A T r o. 185 ^äeramenta contaminât» Difcamus uel à ’’lanfuetiirimo Chrifto, adtutelatempli *’^anfuetudinem aliquando deponedam ®flc.Necomnino uerumeft, martyrum ^olcrantiajnonmilitum armis Chriftia= ’'am fidem propagatam effe, Multæ na» ’ionesbeUo domitæ, Chriftianam fidem fufciperecoa(flx funt: Sic Vueftphalia, Cc Saxonia à Carolo Magno, Norman» ’'iaaCarolo Manno, Bediica à Ferdina do,noftra adhuc ætate ditioni Chriftiang addita funt.Quod fi ifta ncfcircmus,fal» tem àTurcis difcedum effet, quid arma in promouedis religionibus poffint. Fas cd enim, ut ait poëta, amp;nbsp;ab hofte doceri». Öepofuit Chriftianam fidem tota Afia, tota Aphrica,amp;quicquid in Europa à Tanai fermé ufep ad Danubium gt;nbsp;mare Wediterraneü fpeeftat» Non à uolentibus iftud,fed neceftitate belli ab inuitis ex» preffum eft.Deponamus arma, ut quic» ^drcfidui eftin Chriftiano orbe, T ureç 1 «dat, faciamus quod hoftes fidei optât,

M 4 ut

1S4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I I

Ut fine fuo fanguine omnem Chn'ftù^ num fanguinem fundant, uttcmplamî tronarum ftupris,uirorû cædibusprofe nentur, ut pueri pro libertate feruioum, pro Chriftiams legibus Mahumethic^ fuperftinonem difeant.Quid ahudMa* humethus ille Antichriftus, quidalnw Sathanas,quid aliud totus infémus op^ tat,quàmiftam mentem Chriftianisda^ rirNoinuehonndodtitr D, Quodlib^ taris,qui quicquid dicit,difputandi lt;3® fa dicit,in illos inuehor,qui ifta uero an* mo amp;nbsp;dicunt, amp;f fenttunt. Nonpros® bclla inter Chriftianos, probo bdUp'® Chn'fti'anis Jofue cum pugnatpro C^quot; beonitis, non fuægentis aut reÜ^ofl*^ hominibus, fed tanrümodo confed^^ os» SoI etlunainffarionemancnt,Ç‘’‘’ uidricimanui lucem ad internedon^ hoftium iuppeditarent, decodo dem ho fiers pugnatû, gradinibuspi^*^’ àdeo contufi funt,$hoftili manu^^^ derentj qua ex re coeli fyderû tcito’*’®**’

DECLAMATION tSj. docemunno folum pro nobis, led cflam pro focij s noftris Bella heita efTe, atque ea ipfius Dei auxiltjs perfid» Nee alia mens Deo in ueterijahain nouo teftameto, cot iusuoluntas sterna eft, necullis uaria^ tionibus fubiaccr. nam et Theodofio im peratori Chriftiano,aduerfus Barbaros pugnâti,tûrBiniBus amp;nbsp;uetis hoftesfuBe« git. Vnde daudianus, tametfi Ethnicus homo rd miraculo compulfus,ita impe* ratons uidoris aednuit»

O nimium dtkiie Deo, tibi militât œther,

£ t emiurati ueniuntad daßiea uenti.

Si lupus ouêdeuorat,oBfiftimus, quum ouilia Chrifti uno impetu deuaftatur ars madepoiremusdnterim precaturi» dum miferi agni fuB dentiBus palpitant » Aut uecordium ifta,aut pauidorum funt uer ha N Non darnno preces, oret mens, fed pugnetmanus,neDeum tentare uidea* mur, qui ad tutelam noftri armis à Deo daris non utimur» V idemus eos efte mo# gt;^cs populi jcam ferocitatem gentium, ut

M y fine

fine beHo eflè non poffînt, aut inter fe, autin hoftes fideipugnant, Hæcrabiô beUandijin Turcas,quafi in latrinâ exo« neranda eft,nein Chiifhanos effundi tur. Poft primam illam Godefridi expo ditionem bellatû eft ultrat4o.annosia Iioftes fidei,nunc Rex Galliæ, nûc Rex Angliæ,nunc Imperator Germaniæm^ fidelium terras inuafit, intérim inuiftoi bus Chriftianæ Reip.ferme côtinuaps^ fuit* Vbiillicbellaomiflafunt, duM*® pradtjs ad hune ufcp diem inter Chrift^ nos fæuitum eft. Verumut Chnftia”'’ bellare non liceatftllis fortaftê non lieues rit,qui uicein Apoftolorumgcrunt, C^ firi uero qui nô in Apoftolorû, fedinllt;’ fue,Gedeonis officia fübit, omninopu^ gnandum eft, ni il gladium fuum a leg*^ bus,ab ecclefia,ab ipib Deo tradi'tû, f^' ftra gerere uelit,qui tarnen illi fruftra d‘' tus non eft, tefte Paulo ad RoJ?» HunC cnim Dauidica illaadhortatio femp^''^ armis effè iubet: Accingcregladio w^W

DECLAMAT! o* 187 pÇffœmur tuum pontentiflîme » In hua ■uspcifona gloriatur idemilleDauidde lua bellicofitate. Benedict us Dominus ßeusmeus, qui docet manus meas ad pi afliumJ ÔC digitos meos ad bellû. Des cetenim imperatoriam maieftatem non folum legibus armatam, fed etiam amiis tiecoratam elfe.Indieatid etiam ritus cÔ3 fecrandi Cæfaris .nô enim folum aurea, fed etiam ferrea corona decoratur, ut in= Klligatfibicum feiro,cûarmis negodS fote.Dû Euangeliûcâtatur, Cæ(àrisgla diusere(flustenetur,fatis pro indiciopllü gladiû ad Euagelq defenfionê Cæfari da riîqdeerte Carolus Imperator optime agnofeit. feribit enim ex auito fymbolo in titulis nûmorû :Da mihi uirtutê côtra holles tuos,hâc uirtutê auus illius Ferdin nandusGranatæexpugnator,àDeop€ -Ft, amp;nbsp;obtinuit, 5C fœlieib us arnus exer^ cuit. Huius beneficio à Sarracenica gen te libéras habemus Hifpanias,quaeillic utoxatemponbus Heradij adfepungê^s

cos

»88 NANNI!

tos annos domi'natum exercui't,quæ Nj iicrram, AquitaniamJtah'am mukisin^ de cxcurfionibus uaftauit ♦ Huius tam prxdariliberatoris Hifpaniarum Cefar ex fih'a nepos eft, in huius pofleffionem Cæiàruenit, huius Hióta expugnationC Tuneftj imitari eoepit. Si quacrat C^far, quibus in ueteri teftamêto fuccedat, w^ uenit ie Dauidibus,Machabgis fiiccdw rem datum» Si querat quibus in nouote ft a men to imitator lit datust' intdligit fib* Godefridorum, Conftantinorunifada ad imitationem elle propofita»Si quæ*^^ quem fibihoc tempore æmulâdum de^ fumât: Ipfe ièipiùm æmuletur neerlat cft,fuascp resgeftas in exemplum trahat. Addenda enim funtfatftaquac, non de* generent à Viennenfi uitSoria, quae à* gna fint triuphis Aphricanis » Hec cnim non pro fine, fed pro exordio rerum fus rum habere debet» Gerit nomen Caroli illius Magni primi apud Gallos impcta tons,ipfe euâ Carolus Magnus, nom®

DECLAMAT! o» IS^ fcsipfum cum Eimmo impefatore co* ônttit,quem nififuperet, æquarenon ui dcbitur,ut femper benignius eftimamus uetera quàm noua, recenriorum parum «qui indices. Carolus die magnus Saxo niam,Vueftphaliam,Nauerram, Äqui taniamjAfiam, Hicruûlemhoftibusfi* dei Cl eptasj Chrifto reddidit. Ifte tanti no minis h^res et eiufdem imperq fuccelTor, poftprofligatos apud Viênam Turcas, poftexpugnationemTunetis gt;nbsp;fegnis in luas laudes erite’procurfumep uictoriaru luarumcumChriftianorS dolore,cum furnmo Turcarum gaudio,quafi inui* dens fibi,fiftct c* omniumep fidelium ho* minu fpes deftituetc' Perfuafum eft enim omnibus authoc Cx(are,autnullo un$ Turcas uinci poiTe. Pacem cum Turcis baberenonpoteft, aut inferendaTurcis arma,autillöru acefpienda, hoe tantum in deliberatione eft,foris ne,an in uifee* nbusregnorum fuorum bellum habere Udit, Bellandi confjlium,quod altjs prin dpi

Ipô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N r I

dpibus,qui procul à Turca agunt,ooI5' tas date poteftjid Cçfari neceffitas expH^ mît. In collimitio Turcarû fita eft Hfïp?^ ma, Sicilia) Sardinia, Balearcs infLiIe,at? ipfadeniq; Italia claffîbus Turcariï ob^ noxia eft. Aut profeiendum imperitii”, aut amittendü. Nó poftunt Turcans® armaquiefcere etiam cum lacedita non funt. Quid poft tantas eorum ignomi-nias, poft tantas clades futurum arbitras murequot; Vt abfit hæc bellandi neceffitas» tarnen atroces iniuriæ in Cliriftiannm nomen haólenus edine, uel manfuctiffi^ mum peeftus in bellum pertrahere pof' funt. Amifimus intra decurfum uniusfe culiThraciam, Græciam ,utran($My^ fiam,Rhodum,acmagnam partcHun^ gariæ. Decurrat adhuc tale fecuI3,iani Chriftus in toto orbe, nihil Chriftiani ui debit.In certos gradus odia fua Turca dl ftinxit.Magnusilli hoftis,quifquis Chri ftianus,maior Cçiàr,maximus ipfeChri ftus.SipolTet Chriftum incoelisregnan

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ton

ß E C t A M A T 1 o* 19t tem à dcxtra patris deturbarc,ne momê^ turn quidem temporis interponeret,id Suunonpoteft^atagit ne fakeminani* mis fidcliu regnet, Caefari olim cum tria imperia erant, duo eripun,de Conftanti« ttopolitano folio,de rrapez^unno fe im« pttatorem iadacquod magnus eft,Cæ« fatis iniurqs magnus eft : quod diues eft» 1 «cdeliçfpolqs diues eft.quod mukorum 1 populorü feruitute fubnixus eft, de Chri 1 ftidanoeftiRegnaenimiUiusolim Cæ« 1 bris, tem ph ecclefte, populi ipftus Chri 1 fticrant, quxnuncomniafaeuaiUiusty* 1 tannis poffidet-Putat feeler atus,quia ma 1 brem partem orbis Chriftianis ademit, 1 etiïrcliquiasftbideberijtainueterata ra 1 pinaproiure habet» quoddiu poffidet,. 1 Cum Afiam diu tenuiftet, putabat fibi 1 ^phricam deberi,occupata Aphrieaqo 1 Urn Buropam animo inuafit X ita iUe re« 1 ^mlimite non iure,fed libidine determi« 1 ’^at, blee iniuriam putat fe F erdinando 1 bdKe, quod magnam parte Hungarix \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cripuit»

t^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N Kf I f

eripuit,(cd quia non totam eripuit, int^ acceptas ïniuiias adnumerat,nec queJ iam Rhodum ultimü Cycladum in pö' teftatem redegit,ad terminosimpenjW perueniflè fe putatjfed nuc Siciliam, amp;» diniam intra partes regni fut defcripfe» Huic uotoquia Cæfar maxime,0^1^^ re poteft, Cæfarem maxime 5C timet, odit,5C quia timet,uehementiiisólt;fc Hincillæ direptiones Balearum infold* rum,hinc Hifpaniæ littora tam fade po pulata,hincHungaria ufq5ad ViaM” peruaftata,ac à Viennaintraipfauiftet^ Germanig ad odtodccim miliaria omn*^ ferro, flammaep confumpta. Nee en**” in Cæfarc fo I um, ièd in omnegenusQ^ fan's imfeftus eft. Ob Cgfarem Ferdin^ dum, ob Ferdinandum Cæfarem, 0^ Chriftum utruncp odio periêquitiir, ’ Cæfarem Ferdinandum, à Ferdinands . in Cæfarem reciprocis armis incumt)^

fro citroep iniurqs comcans. Necmn*’’ dolori illi eft aliquodnomêimperif aps“

D E C L A M A T I o* t^J Iios fratres fupereffe, Seniel ex imperio Trapezunrino, femel exByzarino Cæ* faris titulum habet, terrium ex Romana fdeaffedtat. Ad earn rem duas quodam modofibiuiasftruxcrat, redacta in fua poteftatcm Hungaria, amp;occupatoTu^ netêfircgno,eftenim ex Aphrica inkagt; liamcommodiflimus traieólus, ex Hun gariaper Alpes illic nuf^ prçruptasfacit limus defcêfus ♦ Hæc iUe machirtabatur, quo ablata Italia ter imperator effet, Cai lt;’ toli Cæfaris titulo nihil prêter inanc no^ men relinqueret * Tantum prxdonê Cac l far amplius in fua regna graffari permit 1 tetç'amp;quemhaélenus, utaitHermolaus 1 Barbarus, Chriftiani fua defidia magnu 1 fecere,maiorêfierifinctïPoffintalq Cc 1 fares caufari,quo minus in Turcam beU 1 larint,uires,fortunam, otium fibi defuiG 1 fe,quxomnia Caefari Carolo abude ad-« 1 funt, nullus enim inter feptingentos ani l nos tam late imperauit, nulU fortuna be# 1 mgniorjnunqin Chriftiano orbe maior 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N ab

tp4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I Ï

ab armi's quies,ut rehhquamus didflj'’’^ inter Belgas régna, amp;nbsp;tam longdate q^^ Oceani littora potetilTpopulis German* ci nominis occupata. Relinq uamus S^f diniam maxima mediterrane!man's in^ fulam,eâdcmŒ fcracillimam, fi Hero^ö to credimus. Relinqiiamus Sicilia, q«*^ unatori Peloponefo a Thucidydeconi^ paratur, Non ueniantintra numeration nem hanctot infulæ in mari mediterran neo, in Oceano, amp;nbsp;alterius hemiiphæ’^ Antipodû noui illi mundi, Scgrtgemiis latißima Italic régna: Nónne Iola Hiip-* nia ad hoc bellum luffèceritf'nónnefola Germania quâtaicuncp copias miliwm a truient: Quod fi quis iä dicat, quid hit aduniuerfam,Aphricam,Aljam,0(lma^ gnam partem Europæ, quæ omnia Tut carum ditioni fubiec^a funtrii Geonietra rumin morêfpatia terraru dimetiamut uincimur,lï uires, animos, arma,quæio lain bcilo ualent,in comparationem mit timus,quid eft quod Turca fibi non mc-tueret!'

D È C L A M A TI 0^ t^ beleed quid eft quod Chriftiani fpcrarC non debeant c' Armet fe tota Afia in beril lum, quos populos producer c' nimirunl Lydos,Phrygas, Myfos gt;nbsp;moUifliina ge* nerahominum. Null urn unep hoftêma gis,ut inquitLiuius,Romani fpreuerut, neemirum, ubi Amazones foeminac do minatg funt.Perlege hiftorias, Afiani fe-md acie egregie uicti, raro ad fecundant pugnaredeöt» V nico prelio Cyrus AfiS niinorcm,unico Romani domuere. Do Aphricanis quid attinet dicere, qut ab Alexandro Magnocitraullu conflióu, aZelymonuper unicapugna imperiG, libertatem amifere ♦ Quisnefcit in facris 1 fcripturis Aegyptum arundini efte com 1 paratam,cui fi quis innitatur, frangitur* Trahit, ut aiunt, Turca feptingentorum 1 milium turbam, fi numerG refpicias, or 1 bem uniuerfum co tra te uenire pûtes, fi 1 unes, pr^dam tibi uberiorem obiedam 1 credas, Qriotics cum hoebofte Mathias 1 Hungarix Rexnoftra ætate pugnauit, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N x tories

»9^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I I

tories uiôlor redijt.Bonc Deus quant en gua m anu,ingentes illorum copias con-ddi'cEripuit 111e uirTurcis, quauiscon« tra eum in armis ftaret tota AfiajAphn^

ca, Ô^ quicquid in Europa eft Turcarum dirioms, eripuit inquâ Turds magnant partent Myfiginférions : Seruiæamp; B*’* finæ 3 ita ut eriam mœnibus ipfius Con^ ftanrinopolis formidabilis cftct.Beneiii^ lt;dum eft ab Annibale de Afiano nnï^ £e,quem magnis copias inftruxerat Anô ochus, eum fuffîcere Romanis, ctâtnü fint auariffîmi,quafi Afiani arma fuano ad pugnâ,fed ad prgdam circumferr^nu Porrô fortuna Cæfaris tanta eft, ut quoj bella gelTeritjtotuicftortjs inclarucrn. certe confiât, fi de folis Turcis tôt trium^ phos reportaflet, quo t aliunde parauitjt® tagens Machumethica extindafuid^’ Afia,Syria, Aflyria,Aegyptus,Âphnf3» Pontus, Græcia, ThraciaadimpöW^ Chrifiianorum rcdijlfct. Qui ergo Cæw rifuadet,utTurca, qucfolûChnftiand nicnf)

DECLAMAT! o» 1^7

Went,Se qui folum Cæfarem timet, abfti neat, uidetur nee Chriftianis uelle cófule lejCtCcCans laudibusinuidere,nec igno mimas Chriftiani nominis diminuicn^ pere.Delenda eft enim ex hominum ani mis metnoria,imperante Carolo ubi'que uiâore .Rhodum ipfo natali Chrifti die aTurds captain e(re,Hungariam pema ftatam, Viennam in confpectu German: niçimpune obfenam.Quod fi ifta ex ho ininum animis delen non pofTundanna libiis faltem memoria relinquêda eft, ifta aut maiora régna aTurcis recepta ede* Quodcertebreui futurum nequaquàm dubitamus* Suntenim Turcarum uires in fpeciêmagne,reipfa exiguæJd ita efte iamfecundó Chriftianiin Cæfaris bellis uiderunt.Quid enim Solymannum faU num à Vienna in patriam retulit, nifi fes ftinatiffima fuga,quæquo fibi liberior effet,hoftiépperfecutionem auferret, pos: tes interfcidit,cômeatus corrupit,flumis nainfecit, amiflo interim omni leui equi

N 5 tatu

«9S N A N N I I

tatuad Xlll.milia numerolbjacneKi® ta quidêiterS obfidione Vienne,ad mil* te que à Tanai, ab Euphrate, à Nilo u(^ côtraxerat » Vt Cefarê nuper ab obfidio ne Tuncfij amoueret, Arabes omn^ Aphricanos omnesin Cæfarêarmauit, qui eiuldê audaeæ eu fuo imperatorc,bt neep memorcs proHigienris apud Vien^ nam exercitus,uix oftentata acie pofiu^ Utû laeulationes) antequam manus com Grerêt, pro uitSis fefehabuere, fogamar ripuérejCum armatorû copia duplo pim tes quàm Cæfarjhabcrent.Dedit coddle numé Chriftianis hominibus magna do cumenta, quàm facihs fit ex hoc hofe'** rtona. Videmus expeditione trimeto exercitunon ultra fexaginta milia mime rofe 5 amplifîimû totius Aphiicærcgfquot;* Chriftiano orbi redditum,plurcsçphofti arecs ac ciuitates auulfas j quàm amiUbs milites.Quod fiquis roget: Vnde^w’’ 3 urcæ tam magni faefii funtCnon alium de magni fadîi funt quàm ex obfema*

DECLAMAT! o» ip? ^temporû occafionibus. Tum Hierum Malern amifimus, cum Comes Tripolitan ’^us,amp; Rex Hierufalem ciuilebelluinn terfegerebantjUoftris diicordtjs ad uióo riamfuam Saladinus ufus cft.Ptolemain •Jon tum demû fubegit infidelis, ubi Pin ûniamp;Genuenfès mutuisinter fe cædin t’as Chriftianum milité abfumpfiflènt» Antiochiam iplè Patriarcha uendiditâC prodidit, Greci T ureas in fua régna um troduxerût, no aliter,quam fi quis uenc« num in fua uifcera ingérât * Ludouico Hungariæ régi nihil nifi nimia fortitudo nocuit,qui cQ uiginti fex milib us, feptua ginta myriadas Turcarum profligaffet, dum caftra oppugnat, amp;nbsp;uidonam fm wuljamp;'uitam amdit,Nuncillæoccafion nes, quasTurca capture folet, Chriftian nis adfunt. Inter Chriftianos principes nullum bellum eft, quiefcunt GaUorum arma,quiefcunt Italorum, quiefeût Gcr manorum,quiefcunt Hifpanorum.Iple cótra Solymannus defedtiombus Aphri

’ N 4 canorum

200 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N T I canorum defèritur.Perfarum armisfran gitur,non mfi dimidiatas uircs aduerfus Cæfarcm adfcrre peteft .Toro orbcillws copiædifü'nentur, occurrêdum aderien tcrrijoccurrendum ad oeddentê.Omnu j'IIi incerta,omnia fufpcnfajOmniafufpc Cfa, quid enim in illius pedlorefccurm” cfTepoteftC Aulæ principum coniuratio nem,regnis dclcdioncm, ciuitadbus^^ ditioncm, fingulis familrjs feruorû perf^ diam timet. Qui enim de principum an' mis certus eife poteft ^ quifratres fuosi» aufpicando regno occidere folet. De uitatibusuero quomodonô anxiusdTe dcbetc' quas feitnô ibium ab hominibus gcnerediuerfis, fed ctia rcligionedifcoi'^ dibus inhabitant Deferuisqui minimi' pofle uidentur, quanta üh ibUicitudona feitur, quos iam non metu, fed ipfis fem fibus intellcxit,quantopcre fuis rebus no cere poifunpnimiium quos uidirQ^n maturafle uidoriam* Verediäumeß^ prifeis, tôt nos hoftes habere quotbab«'

rni'5

D E C L A M A T I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201

musferuos.Tradita eft CcCari fine oppu gnatione Tunélis ciuitas,quur itafquia dues fons hoftcm,domi Teruos fuos me* tuebant. Qiiamautern p'enafit Turcia fcruitr)s, idep Chriftiams, fan's indicant oóodecim iUa milia captiuorü Chriftias noiü,quos Cefar expugnato Tunefio li bertati reftituir. Sepe ferui per fe bcllû cS dominis geflere, nullo adiuti cxtranco hofte.Tcftis Spartacus gladiator Roma norScladibusnobilis, teftis arxCapitoli na feruorum armisOccupata.TeftisTy rus, quæ ufep ad têpora Alexandri Ma? gni feruorum dominatu paflaeft: teftis Aegyptus,quæ diu feruos fuos reges ui* dit.Quotinde ad nos transfugia,deditio nes, prodiriones future funt, ft uiderint ferui, quondam Chriftiani,Chriftianos exercitus fuis urbibus admoueri lt;nbsp;Quid de regnis dicäcquot; quorûTurcis nihil, pre* ter Bithyniam hæreditarium cft,imô ne l Bithynia quidem, nam fi patriâ quçrût, 1 îd Scythicas niuesjunde orti funt, remi 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 5 grandum

lol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I I

tus circunftat. Acgyptus quaeiHinSc^^ uaePt, cuius principcm panbulofufp*^*’ dit, nôdumuigclnnum tertiumannul’' agit,ex quo regem fiiumjlaulfimuni*®^ peu um, Ôé hbertatem amifit. Ipfa Con^ ftantinopohs non ultra nonageiimS^U^’ num feruit, eofdem fermé annos feru)”’ ris fue Thracia,Græcia, utraqjMyfia’^^ numerate His gentibusautmemoriâfo regni, aut libertaris defidenum ,aufP'U' fumfui do loris extindîû arbitra mur f3C

nô porius ftatim ad pnmam Chriftiano^ rum armorum fpem omnia defeefflonP bus,tumulribus oppleturas elfe, pra’Pp tun quû exTunenfi bello didicerit, qui' turn fpei in Cçlârïs armis reponendûfif» Has tantas occafiones de m ambus emu temus,uel porius hoftibuslargïemurfPa traite à Taberlano capto,potuerâtChrP ftiani quicquid amiflum erat à Turrit reuellere, cellatueft, tanta opportunto negjeda eft,quid poftea euenit f Terrius

D E C L A M A T I o» 205 ab il!o fucceflbr,qui in parctihus fin's una cumregno extmguipoterat, Chriftianis duo imperia, duodccim régna,ducentas urbesademit, co beneficio ChriftianorCe quies repenfa eft * Nirnio pretio didici* mus non eflerurfusintantis occafioni^ bustorpefcendum» Pugnandum eft aut nuccumdimidiato bofte, autmoxcum integro, Quod fi Cæfar qfdem malis las boraret,quibus Solymannus.infanuseft fet, qui uel mentionem de hoe bello face ret.Nûc quG Cæfari omnia tuta, omnia certa,omniafirma fnnt, qui hoc bellum non fuadet, aut non intelligit quid Tur- . cis metuedum ƒ1 belletur, aut quid mox Chriftianis patiendum,finon belletur* Regna Cæfaris hæreditariafunt,8C quic quid armis poflidet, legibus etiâ tueri po ïcft,nullas ciuitates diuerigreligionis in^ ^hspermixtas habet, ieruos maiorpars Chriftiani orbis ignorât, tâtum abeft ut quic^maliexeorum perfidia nafeipoß *'t)quod^ maxima momenta habet, tas?

lern

204 N A N N T I

lê le Cefar tu iti pacc,tiî In bellis geffit, ut ob mVîorias darus, ob animt demenna amabiltsfit. Deinde odtjs quæex bdlo nafei folêt,ea remedia appofuit ut de ini micitia nihil, de magna côcordia omnia fperâda fint,Pugnauit eu Italis,fedqbus à uidîoria fua bona reftituta fintjta duX Mediolanenfis èuinculis infuûDiicarû redijt. Pontifex unà cû Roma captus, d tra (quod Græci dicunt) «7roivx, fuædi=‘ gnitati reftitutus eft.Omnem Galliæ no bih'tatem è capnuitate ad fuas fedes remi nuRegem ex hofte forons fuæ maritum fedt.Totnodisamidtiæ,afftnitatis,bene ficentiæ Chriftianâ rem deuinxit,ut prequot; ter hoftem foris nihil illi fit timendS, at^ id ita elfe omnes Chriftianægentes do^ cuerût.Quis enirn, Cçfareapud Tureas belligérante ülius régna tentauitrlncon-^ euffa pax ab omnibus feruata, quo Cæ^ fa ri otia ad externa bclla fuppeterêt. Vd nam in Viennenfi uidoria,tum peifuâ^ fum fuifiet, quod nunc liquidiffîme wn

DECLAMAT! o. 20$ ^at, neminem Chriftianorum bellis ads Derfus Turcas obfiftere .uelle : fed abfint ^uærimoniæj cumulatum eft noua uis ‘^oria Tunenfi,fi quid turn ceffatum eft* Sufpitiones quæ turn fecere, quo minus trepidæTurcarum fugæ inftaretur, quo tt'inuscumuieftoria inThraeiä ufeppes t^etratum lit,nûc omnino extinctæ font* Cupiunt omnes iUuTurcas uincere,qui nunquam in fois de Chriftiana gente ui «sortis fignum læritiæ edidit * Terribilis, utuolunt, Solymannus, quiaRhodum cepit,quia Ludouicum uicit,quia Huns 1 gariarn peruaftauit gt;nbsp;fed hune tantopere i terribilem iam Caefar bis uicit * Redigas 1 mus ad calculs utnufe^ uidorias : Rhos 1 dum Solymannus ponuslonga obftdio 1 vefaugauiqquam uicit,quod fi uUa fobs 1 fidia mida fuiffent,nunquam illa deditio \ Kbodiorum fubfecuta fuiflet * Vicit fed 1 in deferta caufa * Occidit LudouicS, fed 1 exiguamanu aduerfus feptingêtamilia \ Hgnantenajfcduictoiuincautum ,fed \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

10«? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I r

in tonitma bombardarum incidente, â( turn dem um uiótum, ubi hoflem conn^ nus habere non potuit, que confenan« nu ufe^ ad caftra proHigauciyt, non de^ generans à maionbus fins fob âne Hun-made amp;nbsp;Mathia regeHungarorö, Tur-carum dadibus præcipueclaris» Caefat turn muidiflimts genribus, paribus co^ pifs, aperto marte, fine ulla cladeperpe^ ( tuns uiHor » Quid h abet T urea quod d i pugna Papiefi, cum deuióa Italia, cum f Roma capta conferri poffit f Vtcunque magnus eft, Cælâre eerre minor erit, art omnesftrasuicftoriasinclinauit, A^utex HcHorcuilt;fto,Achillis forritudo cogno I Icitur,ita ex uiefto Solymanno, magniW j do Cæiàris intclligitur» Sit ergo R Ra ud j mus, Solymannus alifs rembilis, CxCst 1 Solymanno terribiJis ent. Credo ecdefts 1 numinis diipeniationefatftum, ut CxR I ns arma prius inter inuiéliffimas Chrb I iiiani orbis gentes exerdurentur, quam / cum Turea conRigeret^ ut difeerct qu^m I

CXiffiO I

DECLAMATION ±07 ^iguo negorio Syros * Phrygas, Lydos umccre poflet j qui ex uaMdiffimis geiu obus totuic^orias reportauit ♦ Ita lacob priuscS angelo cqliudlatus cft, quo cos: gnofceret, quam parufibi antagonïftæ angeloröEfau hommisuires formidolo ! feelïe deberêt. Collifa funt inter fe Chns ftiana régna magis acri, tp exinali beU j lo.Nulla gens afHiCta^nuH^ præclaræ ur bes exdfæ, mutuis inter fepugnis, quafi inludo gladiaton'o omnem artem, auda dam,ufum beHandi didicere,Trahet Cg fat ad bellum non ignauum militem,fcd fortiffimum, nó tyronem, fed perpetuïs mdorijsafluetu» Quidenim Gallorutn equitatuterribiliusdquid Hifpano pedis teacrius fquid GermanorS pectore fors Pust’ quid Hungaro Turcaru cedis appe têtiustquid ei genen' belli aHuetius dquid Italis ingenqs callidiusd Quid Genuenfi bus triremib us inftruóiusdquid in rebus maritimis Veneto potêuusfqdob amifs fas Cycladas aliasep maritimas ciuitates in

ZoS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N A N N I r

m PôtOjin Thracia,in Illyrico adempus Turdsinfeftius ; Qiiid Bohemo robu« Plus,quid Slefio, Morauo inTurcasira dus, ad arma promptins,quid, ut de alu rum nadonum dudbus forriffimis tacea mus. Antonio Lena ad omnes cafusfor tunæ perferendos conftantiusc'quid An dreaab Aurea Turcarum dadibusno^ bilius c’quid maritimarum reiû peritius^ Tali militeufus Alexanderille Magnus orbem terrarû intra tricnnium edomuit, cum non ampîius quant triginta duomf lia peditum, quatuor equitum in caft® haberet: tali milite ufus Xenophon pbi lofophusà Babylone amp;nbsp;Sufîsfaluusin Græciâ reuerfus elpquibus fubnixus ui ribuSj non maioribus quàm decemmijl* bus peditum,fine ullo cquitatuidocuU^ totum Perfarum imperium,totum ont’’ tem,nec fraudibus,nec armis tantiHastn pias profligari potuilfe »Talé miliK^^'^ haberet Philippus huius abattus, a pontifice tantt habitus eft, ut eum Ma” mell’”’

DECLAMAT! 0gt; nbsp;nbsp;nbsp;20^

metho, Turcarum foraflimo non dubia taret opponere,fed Ale fuis bellis implicit I tus,Turcis obuiam ire nó potuit » Nunc autem fumma pax in Chriftiano orbe, fummS otium ad externa bclla fuftinen^ I da,quac fine dubio Pauli potificis fapien tia perpctua tore pollicetur.is enim,ut eft | Chriftianx reip.amantiflïmus, ufu rerS periti(fimus,amp;confilio, etopibus Chri=s fti.ana arma in T ureas fouebit, 5C pacem inter iplbs omni cura tuebitur.Qiiä non leuemomentum ad bellum adferat pen / tificis potentia, fatis declaratum eft ex de cem illis equitum milibus, quos Clcmês 11 Lin Viennenfibelload fubfidia Chri ftianorum armauit ♦ Quan^ ft pax non efleqadhuc tarnen arma in Turcasarri^ pienda exiftimarem » Quum cnim Go^ defridusilleBuiloniuscum reliquis Gal lorum ducibus expeditionem inTurcas fumebat, Papa cû antipapa, Cçfar cum Cæfare bellum gereban^Habuitenim id tempus duos pontirices, duos Cæfares)

O arque

atque tarnen illa cxpediao fufeepw ef^ æque in bdlo perfeueratum,quodcp w*^ reriSjFIandnæ Cornes liobcrtus,quun^ CæCan's ajmis tnfeftarctur, no tamé otm fit profcdiionc in T ureas. Si quadras qu« tum ChriftianorS regnorumftatus crat^ dieam paucis, Sidlia aliqua ex parte,H^ fpania fermé tota SarracenorS armiste nebaf, in Italia Sarraceni Nuceriapof^ fidebant, quæ etia nune ob inueterawiA illic Sarracenieu dominatum, Nueeria Sarracenoru dicitur, eo(Ç fee! er um de* uentSerat.ut Chriftiani principes faain^ ter iebclla Sarraceno milite conficeret. Qirid poteft importuniusfingi adextef na bclla capefcenda, quid impedidus ad fuftinendaP Ea tarnen Chriftianorum 2f morum expeditio tam fodiciterceflit, d nihil unq? foelicius- Aufpicijs Siculi Bo^^ mndi.Godcfndi Bulionrj,Hugonis M^ gni,Roberti Flandri, rcliquorum^Di^ cum , rota Aha cdomitaefttHieriifaleirt capta, arma uf^ ad Arabia Óf Aegypt‘’ promote

D E C L A M A TI o» 211 prom o ta. His uiris Cæfar fucceffît, Sict^ lia tllius eft J Flandria illius eft, quicquid illidomitores Afiae poffîdcbant,nonmi nima ex parte in Cæfaris haereditatê core cdïïtjUtSeditionumSe uirtutû illorunt herou fucceflôr eilet » Circumagatocu« losfuos peruniuerfum mûdutn,{êmpeif tneurretinmonumêta fuo rum. Si Fianü driam refpicitjRobertus ilii in oculis ed, totTurcarum cladibus nobilistft Nauer tam,in Caroli Magni trophæa incidit: fil Granatutn,aui materniuiefiorias cottier fur ; fi Siciliam, Boëmundus fefe offert^' « duce Antiocheni regni pofTelïbr effe^a dus. At qualis regni c* eius nimirû quod fub fè habet centû fexaginta epifcopos, trecentasfexaginta ecclefias,manfitcp illj hæredibus illius hme polFefTio plus mi nus ad ducentos annos incolumis. Si ad Vienna fuos oculosdirigat Cæfar, fuos triumphos uidet : fi ad Aphricam,Tunc le regnum fuis titulis adieedum contemn phtur, Non finunt ilium nce fui cultus

O 2 hoc

N A N N I I

hoc bellum omittere. Si coronam inWlt; tur,uideteam duobus imperijs detraôis mun!â:h' aureû uellus in pe(5us proper'’ des, in memoriâ ueniunt Colchi Ô^PoB tica régna: fi orbê quem in manu ge^t, quid à fuoimperio aliénais fit intelh^^ fi titulû teiræ fanefîae, quâ inter fua reg’ll adnumerat,animo recolit, uidet quid**^ bi,quid Chrifto detradîS fitCupitHifp^ nia fexcentoiû annoi 5 clades, quibus 3 Sarracenis uexata eft,hofti reponere, ^ pitprimùm ex Hiipanogenere Cæfi*^’ uereCçfarêenè,hoc efijimperio reddô^ quicqd 1111 à Turcis auulfum cft.M^®'’ eft PontS quondam à iè poffeffam, ibi^ adhuc fupereflè Iberiâ fui nominis g^^^ tê.Cupiunt Galli felieem fub Godenidlt;’ expeditions rcpetcrc,ncc in obüuion^ abqtGallogrecia, quondâab ipfisio”'® dia Afiaeôftituta : Cupit IralusueK^^ Romanorûgloriâ renouare: Cupit manus inuidlas fuasunesinTurcast’^* pcriri.Cupu Hungarus hoftili ^3nS^’^

D E C L A M A T I o* 215 fias manus cructarc, fpirat adhucuetes: res animos, habet pedius amp;nbsp;forotudinc folita amp;nbsp;mine etiâ ob acceptas clades ira plenöiCupit Morauus,SlefuSjnullisdeU 0)5 molltta corporis roborain Turcarû prælijs experiri : Cupit Bohemus Iblus inter Germanicas gêtes incola eolonias in Turcicas ditiones emittere : Cupit for 'roappemo Cæfariaddida, fua benefit da no repudiari'.Cupiût tot opportunita tes,ne negligâuCupiut tôt milia Chriftia norS apud Turcas in carceribus, in pœ-J^isagêriajinlibertatêreftitui. Optât has iachrymabiles uoccs,amp;ad Dei, et ad Cg larisaures pertingere;Deusueneiûtgcn tes in hereditatê tua, polluerût templû fan tuû,pofuerunt Hierufalê pomoiû eu Itodiâ, pofuerStmorticina feruorû tuo-tn efcasuolatilibus cœli,carnes fanôloiS tuorum befttjs terme » Cupit ipfa mater ^^n.^^^^°tquodâ fidelesprouinciasfibi tdiituiîcupit habere liberû aditS ad prgs ‘^peDomim: Cupitin caluariæ monte 0 î (ponû

214 N ANNII DECLAMAT» fjwnfi fût crucê hbciïs lachrymis trnga re.Habetïn mambus Canricum Delbo ræ: Cupitin aures Cæfaris amp;nbsp;Chnftianf populi bellû ïn T ureas ampieds occnic^' re. Qui (ponte offeros de Ifrael arumas ueftras ad periculû,benedicie Domino, Noua bella elegit Dominusgt;ct portas ho ftiû ipfe fubuerdt.cor men diligit,principes Kraël, qui propria uoluntate oftèrtis nos diierimini,bénédicité Domino. Li^ beret igitur Cæfar orbe à feruicute, Clirn Üianâreligionêà Mahumetbica impieta te,fuarégna abhoffû incurfu,uindice£ fratris iniurias, uindicet forons chanif-mo marito uiduatæ. uindicet fuas, uindi cetChrifti. Habet ubiep pacé, habet ho# ftëalijs bellis implicitûjiabethoftê bis a fc uiëtû, habet milité perpetuis uictcrijs affuetû, habet aurû ex antipodûinfuhs, habet duces optimos, habet in Tunefire ge auxiliäres fibiTurcasJrabethoftéipfi Deo bofte, habetfortuna ppetuo fauen tem ecclefiæ pieces, omniß nota, Deuß' auxiliatorem, Dixi,

IOANNIS

LVDOVICI VIVIS

DE CONDITIONE VITAE Chriftianorum fub Turca*

S T inter Chiiftianos ho mines odiorum atc^int micitiariim tanta acer* bitas, amp;tâcæcarabicsgt; ut ea multi mortales g^ citiatcp acti præcipites, nihil dubitét in fe ac alios peflimé cófules fCjSi^ ineasuoragines fe acluosomneis, uduotis ac defyderijs, uel etiam quate-Rus poffint re ac opera contjecre, unde nunquadeinceps emergant. Optant ahj non unius aut alterius hominis cædcni atqueinteritum, nee inimicitias inimicis concludunt, fed populorum, ciuitatumj nationum, gentium cladem læriacliben tes fpeflarent. Abj nouationibusrerum ftndent, Si cuperent non folum princis

O 4 pe«

M6 DE VITA S VB T VRCÄ.

pern mutatum, fed T urea, aut impiiim aliquem regem, amp;nbsp;à noftrapictate non tantum uita amp;adionibus,fed nomine quoep ac profeffione abhorrentem. Ad quantamimpiam acnefariam animilibi diné uanj uartj.s d e caufis rapfiïtur.Sunt qui hoc cupiant,quodfub Chriftiano principe (Chriftianos hic de nomine ac profeflionenuncupo) fub tali ergo rege dura uita ctintolerabilê tranfigiint.picl-fi uel à rege ipfo, uel ab qs, quibus Rex publicas adminiftrationcs concredit ac commendat,uel ab hoftibus,quosille in fe laceflîuit, quum illis à finibus ditionis fuæ arcendis par non effet. In quo utn'^ ÔC princeps amp;nbsp;fubditi non mediocreflai gitium admittunt.Illequidcm, quimu-neri fuo non fatisfacit,amp; pattern profef fus, hoftem præftat caufamcp ciufmodi querelis præbet, Chriftianus ucro priua tus etiam culpandus, qui ita rernm uitæ huius curaamp; cogitarioneà curfu reeled ftium reuocatur: utfuam amp;nbsp;alioru quie#

DE VITA SVB TVRCA, 217 têinteiturbet, unus eft finis, quo omnes tcndimus,ncmpc félicitas illafempitera na.unauia,qua ingrediendum, uera pic tas, quantulum refert, modo ab hac uia non dcpellare, quid extra illam fiatdquid prauiis aliorü atep incitatus animorum tumultuetur impetus fQuam parui re-fertChriftiani hominis tam exiguum at^ que incertum uitæ curriculum, fub quo principe decurrat,decurrat modo, ut me tam polTit pertingerc,quô côtendit. Via tores uidemus paulo prud chores ac mo^ deratiorcs uiæomnes moleftias,amp;uifii acperpeffu indighiflima, hue in diuerfo '■’15,fine in uia ipfa tacitos praeterire ac tlcuorarcjin id modo fpeetantes ac mten tos,qu0 profectionem deftinarunt, cuU ritmodico ac interdum fordido,fplendo illo atque ilia dignitate depofita, qua mntin patria, ferunt excludi fe, extrudi, ’^onhaberi honeftiflimis homimbus ho ^orêjtradari fe ut famulos, illam aduer^ 'Wife exerccri petulantiam, cuius-funt 0 j ipfi

ns DE VITA S V B T V R C A*

ipfi domi coërcitorcs ac punitorcs.Quid cos qiri m aliéna regione negociantur, fi quid illis uel à priuatis grauiiis,uel à prin cipe cxiftatjUei etiâ à folo aut cœlo, quo« modo afpicimus concoquere ac pari, Si quafi in ftanone perdurarc,nc lucri fp» abrumpatur. Quæ Germaniç frigora to krant Itali amp;nbsp;Hifpani,atqueadcôBctby ci mercatoresc'quos Aegypuaut Africæ ardores Galli amp;nbsp;Germanic'quæ tributa, indiôiones, duritatem oris uerba atqu« ctiam interdum uerberacontumelioliffi mac'omnia mollit ac condulcorat fp« rei augendæ» Quid milites perferuntin cafiris ob uilcm ftipem C quid atbletæ ob uiëloriam f quantum uenatores propte feram occidendamC T am ualide fpes ali* qua animumomncm à præfenriumrc* lûcogitadone acfeniu adfeauocat.At uerô, quod nositain cura pigicnriumr^ turn immoramur, an non aperte deck* ramus non ita animum noftrum fpeaH^ q ua duci præmîi,ut illorufalioqui qu^n*

DEVITASVBTVRCA» 219 to minus, quam illi, de quibus dixi, hæc præfentia (entiremus, occupât! atep in^ tend in earn uitam, quæ immortalis eft pofthancmortalem futura, Idcircó fan=» t^i apoftoli 3 quum uiderent non debere Chriftianum fuum cura rcrum uitæhu* lus intnean : obedire nos reóoribus ac præfeCtis noftris iuficiunr,non folü com niodis 3^ mitibus, fed afperis quoque Si difficilibus,nec patere nostantü uolunt, fedèCpro illis orare cœleftem nofttS pa^ trem,utfapienter populumregant,cu^ iusadminiftrationi præfint ♦ Id quum di fertis uerbis præcipiunt, turn ipfi ac mar tyres,deinde omnes prgftiterunt.Cypria no Cecilio,quum cnct,tanc|uàm crimen obieflum à præfecto, quod in Cæfàrem coniurafTet, refpondit, longiffimè abfi-mus nos Chriftiani ab ifta culpa,qui Ce lari,etiamfi aha facra,alios Doos colenti, tarnen quia princeps eftnofterj beneSv cupimus, amp;nbsp;precamur, et rogamus Deu noßrum, ut mentem illius ad cogitation“ nem

azo D E V I T A s V B T V R c A. nem ucrorum bonorum adducat Na*^ quid poteft tarnen principes criperejqu® non mai'us fît,quod odium,quod rcs»*’^ batæ, ÔCauocatioàreligione cripiaijaf tollate’ fiuebona inter fe diuerforumg^’* nerum conferantutjfortuita cum corpo=‘ reis, aut animorum, fiueetiam génois ciuldem,Alq fpeciem Gbiquandamcou , finxerunt Gultam libcrtatis, ne nominal' ' tarn quidem in uetuftis Romanorum ac i Græcorum monumétis,neduin expreß farn. Ut cuicp impunè liceat, quantum If beat:quodquum fubChriftiano confo quuturos iedeiperent, ideo uel Turcam mallent : quafi is benignior fit in largien dalibertatchac,^ Chriftianus, Quidtii dicisefita uerô cG in hoc libertas,quodni hil ad publicum bonum ærario ciuitads pendeas, uel principisGfco Cquod penf tus fublata fint uecligalia emagif^aws uel nulli,uel autoritäre debilitata prop fum et imm inuta, ut à priuato non differ rant^quod impunè liceat cuiuis malefe* eue '

DEVITÄ SVB TVRCÄ» 221' cerc^ubiuifaeft libertas hæcc'quando au ditac'quis populus,quæ Rcfpub.ucl pus c^um poffer temporis in tali libertate con fiftereran non fi omnia omnibus licerêt, breui fieret, utnemini licerct quieep, QC pro principe uno exc!ufo,fexcenti nafce r«iir poftridicriicc effet ullus, qui fe non inillius reponi ac coHocari fedem ui, ars misjcxde omnium peteret ac contender retrCedo, quod tandem tempus uolunt ud Athenis fignare, uel Spart», uel Ro wgjinquo maxima uiguerit Iibertas;’nul lum inuenietur tam folutü ac liberum, in quo non magiftratus,leges,forum, iu dicia, poen», premia ualuerint, in quo non uedigalia fuerint:trâfeo,quum non fol um æs uel argentum, uel aurSrei erat publics impendendu,fed fanguis quoep 90 uita uolenti nolenti3quod côtingit uel fob florentiffima libertate, contra potius exilhmatur libertas fumma, legibus 9clegitimis magiftratibus quietè obrem perare, Sc bonos fe ac moderatos præbe te

Ui DE VI TA S VB TV RCA, te CRICS, uod Icgum aut magiftratuutfl præfto dît, amp;: impertjs, prompte ac ala« en ter parère, imô uerô hæc un a cft,liber* tas uera,ut uelis bene iriuere,hoc cft anf* mi uinjs uacare,etimpotêtiffîmistyran nisanimi motibusaccupiditatibus non feriiire,quæ fbla eft feruitus,ut nec reges ipfi did poffînt hberï, quamdiuhisobfe quûtur. Proxima eft Iïbertas,qüç ex pno reilia deriuatur ac deducitunquieteetpa catè legibus ac magiftratibus tanquam publicis parentibus obedire, qui,fient eft in mimo,amandi funt,fi boni,fin ali* tcr,fcrcdh Nam malè, 3d per alienam in* iuriam uiuere, libertas non eft, fed cfl^ fiHimaatq; effrenisquiduis agôülicen* ria, Ôdflagitiorum aefederum impuni* tas ♦ Quidam iè non putant fatis liberos, nifi quiduis in quemuis liceat, fublatis le gibus, fummoto metu poenarurn omni, et reuerctia m agiftratuum. Alijs ob ocu^ losuanaquædam obuerfatur imago bertaus, quae animos imprudentes tnlt;^

ïievitasystvrca. 225 ^tem adducit, qiiæque non folû cum Bhartis cxolemt ac computruit, fed nulla potius ullofuit tempore, ullo in populo, ipfi qualls fit xlad's feirent explicate, ®*5fi maxime uellent ac conarentur,tan liintfelibertatem clamant cupere-Euok ^snt uero,legant rerum ueterum monu *’’cnta omnia,inuenient nulla elTe nunc

ttntRomænon modo fub Cæfaribus, 9uorSuixunus atcß alter non importun nilTima fuitbellua gt;nbsp;fed fub ipfis confulilt; bus. An hue adducam ciuiliûbellorû no inina,Antonios,Oóauios,Brutos,Caamp; fios,Dolabellas,Hircios,Panfas, Cæfaa ïcs,Pompeios,Marios, Syllas faddehia Gracchos,Fuluios,Carboncs, Saturns l t'es, Glaucias amp;nbsp;aliam turbulentorum

nuiû manûrQuid C iuuabat'nealiquem fllistêporibusRomæ uiuere, aut omni« Monat« elfe f utmoruorû confolationcs indcpetetaitur, quodtâmiferiselfc ab* l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumptos

Î24 de VITA S VB TVRCA^ fumptos tcmpofAusfdiataüs S^maxi^ mi cuiufHam bendtetj loco deberetdepu tarüSic Sulpitius cófolatur Cicerones, üc Cicero mortem L.CraHÏ,SC Q..Hor^ tenüj oratortim, üc Cato habitus eftfdi^ ciÜimus,quod co modo è uita ex/flét, aP que co tempore» St quisCaperiores xn^ ! tes memoria repetaqinuenietpaupetem: popu/um exiguum pependiüè ueâig^l,. ■ fedexüic’jlaabusexiguis zepropenui^ lis, deciffe ramen in acie notfles aediesä^ / matumjfèrentemlabores acpericuüfnb / lidx. quum {lipêdiam nameraretur ma^ \ ligniiümiim^dianullim, ia utmergen^ 1 tihiis Cc in Correm uf m’s, corpore 5^ün^ / guinecrudeliefrec feeneratoriCatisheien 1 dam Deniep non opas cd ambagibus, I qaidfait aliadli.omanareCpablica,ni(i / taciram quoddam regnum nobilitatisili ƒ plebê^'An Arbenas Ulact inCpicere^non / pheebanr, nthü fieripotedcarbaienons / ilio populo, nihil leuias, nihil ingraims, ƒ mnulU elCcnciafclliciores,qaamqn^^^j i c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alïqnid /

DB vir A’ SV B T VR C A» ‘Jij? stiquid ad comuncs et publicas utiliratcs 'f5tulifrentgt;uel qui infigni uirtute aliqua salaude præftarent» Anplacebit Spar^ ‘ajeriamgentilibus fapientibus improvs ^atat'utPlatoni ÔC Ariftotcli, confenfus quidam ad bellum, amp;nbsp;durais inhuman! ^^tcm.Quæ eft ergo libertas hæc, quant ipfinec optâdoamp; cogitationibus talent poflènt fingere,ut duitatesjet hominura foetus accórnunio cóftare cumillapoG fe ac perfeucrarc7Sunt,qui quorundam principum autnationn odio malintTur ^ amp;nbsp;cuicüq? principi barbariffimo lub:» *ld5$illis,utltalorum quidam, quorum Galium alij,Germanum altj,altj Hifpa^ Rum tam infcnfè oderunt, ut malint een Resmori, amp;nbsp;quod morte eft peius, indi^ gnifiîma amp;nefaria cuiufuisimperatafa cere, ^fub illis uiuere, Si meminerunt dadium Italte,res quidem eft acerba, 0^ profedo deflenda,Sed an non plures at-que atrociores ipfi olim toti humano ge-Reti intuier unt f ignorant has efte rerum quot;nbsp;P humana

tld DE VITÄ s VB TVRCJt humanarum uices, ut mdor u/ncatmï amp;:panatur inuitus ac geméns, quatali* quando feceratlartus ac exuItansfRonia «ft capta amp;nbsp;cxpilata, graue fanè âf odio* fum boni's omnibus, quis cmm ucUctid fadumc’ne ipfe quidem Princeps, ciatu au/picio res putatur gefta. Sed reducat Romain meutern ac recorda none, quoi ipfa urbes ceperit,expilarit,inccndent.di rueiitjfolo æquantjno modo teda Si po pulum, fed ueftigia quo£p deJeueritdui* tatum uetuftïftîmarum» Quididennpß ItaJi fquomodo matrem fuâ Italiam tra* lt;ftaruntf'anhumanius âf minus,$w^ teræ i ftæ na riones f a n uetera nomma iti rum cûmemorem,Marfos, SyIIasamp;hult; lufmodif’nûc fn iftis ipfis dadibus, qiiagt; rum memorfa rcccntiffîmacft, Ô^fcnfis adhuc urit, an nô fæuiora multo ipfi de* ftgnarunt Itali fn Italiam, $ Gennanu* I aut Hifpanus aut Gallusc' AtoderStgc* tem,cuius (enhunt incommoda,puiant ne cal an le earn gentem fn amicos â^wn

BR VITA «VB fVR-uA* ii7 ftos,uel dioone, ud fcedere prgbtturam, qualem tn hoßes armatos, authoftiû ci uitates att^agrosc' aliam fendêt amicam, ^mimicam, non tales expenuntur Nea politant Hifpanos^quaks Infubres.Nea poliftatur legibus,habent dues cum pe^ t^nisjcum milidbus idem forum, cun dctniudicem,omnibus cxæquoiusdi* ^tur ) fecundum leges Ó!^ iura, inter ho* fits nulla putatur legum communiojice re in cos crcduntgt;quicquid lubcat. Prin* dpcm uero non pofle pari extraneS, ni* mis eft ddicatS, nc dica infolcns, quum amp;olinri mundus tarn diu paffusfit Ro* manos magiftratus, amp;nbsp;in una quaqj na* done fam us res colIapfasSCprope per* ditasexteriprincipiscuraclTc, ac proui* denriacredasacreftitutas, in Hifpania, in Germania, Britan nia, Gallia, in ipfa eadem Italia, At qui ab extero tantope* re abhorrent,cur ipO accerfunt non futu dmoxaedto parest* etfi Hifpanum, ud Germanum, ud Gallum fic faftidiunt et P X oderunt.

128 DE VITA SVB TVRCAi odcruntjcur Turcam amp;nbsp;Scytham extrem mæ fcntatis ac barbarid non abominan tur,differenribus,diuerfis, contrarijsnio nbus,lingua,cómcrcio, religione r Non défunt, qui Chnftiani dicutur, non amo re pietatis3autetiam profeffioncuitæ/c^ tâtum uelut quodam cognomine, quod nan fint inter Chriftianos,haud aliter, $ dicerêtur uel Romani, ucl Carthaginon fes, uel Scipiones, tarn facile, tamliben« ter, cuiuicunque fuperftitionis, Si impt) Deorum cultus futuri, ^ fanc tat religio nis noftræ. Ad iftos tam déplorâtes, feu uerius deplorâdos, longé effet repetêda oratio, ut qui ad humanü effent fenfum mentemœ reuoeädi, à qua unrlcngeit cedit quiu^,quam à re!igione,ßnequa,fi quis acute rem expendat, non eft homo, homo, fed beHua. Itaque multo alia lus opus effet oratio ,ièu pharmaeû uerius, Nam quemadmodû Circe ilia pharma# cum habebat,quod humanç facieiacna turæ redderet,quos ipfa eadem plrarms# , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;co

de VITA S VB TVR CA; 22?

CO allo exhominibus bcftias fcccratt i» malidahominem in beUuâ niutatrit,cÓM uerat rurfum in homines ratio ac religio. Non intclliguntinfani ifti,fihichuma# na omnia cófumantur, nihil penitus in^ ter hominem interfuturu amp;nbsp;beftiam, nH fiquodbeftia fimplicius cóformius que ad naturam uiuit,hoc eftjelicius, homo uero maiore malicia,ac proinde rerö cu=ï üobruitur ac premitur,id eft,mifcria pe tennis Quæfo nu etiam fi optio daretur, earn digèrent condition? uitæ,ut omnia cumeorporibus interirent C Sed hæc opi nio,quae non folum anima uitam eripit, amp;' eam,ficut Cicero in{èdatur,tanquam capitisdamnatam morte mul tat, uerum eriamreiigionem extinguit, amp;deumde cœlis ac mundo detrahit,maioribus eft à me aliquando uiribus aggredienda, amp;nbsp;quod de Chrifti auxilio ipcro ac cofido, penitus extirpandaJnterea aute omnesgt; quibufeuneß aliquid in animo reftat ho» neftwe boni refpetftus attedant „ Quum

P 5 adhuc

^o DE VITA S VB TVR CA.' adhuc ferucret fanguis Chrifti, amp;nbsp;firmi effet cóftanscp Chriftianorfi hominum fides, St proinde tehgio pura atrp inceri rupta, nihil erat utilius Ecckfiæ, quam agere fub principe impio, à pictateno^ (ha (èntentia abhorrente proteffionc bo fte. Nam in fide tam folida,6C tam altéra didbus immiflïs,non erat periculuni, ne quisullometu pcrterrcfadus,autuolu^ ptate deliniws, aut fpe illedus nutarct» umcebat omnia, fupcrabat, profemo bat,conculcabat ualidiflimus cundorS adfetJiuu amor, nee aliter minas, terror rcs,uerbcra,tormêta3ciiiciatus, mortqb des charitate fulta atcç adiuta exciptebat, c^ marines fluelus, amp;nbsp;tempeftatum i«^ padus fcopulus aliquis uetuftus,nipis duriflimae. utita infigi acconfirmari fi” des uidereturjquemadmodum flipesaut faxu feftnea pereuffum-Ergo aldus ach font per martyrium fidei noßrat fonda* menta, quiep idus co putabanturinfig*» utluxarent amp;nbsp;reueUcrent, haerentem ^ fixu***

Igt;EV1TASVBTVRCA» 2^1 ^mitipitem aldus demittcbant. NuU « in terra dccidcbat cruoris martyris ftil *3 3 ex qua non centum Chriftiani uide« ^entur furgere, adeó erat efficax fandu# We er nor, qui exemple prindpis amp;nbsp;auto ’^s fui,pro ipfo eodemhbentcr fundeba* lam ad permouendos faxeos illos Sd •erreos homines, quam erat illud ualid8 uidere conftandam profitentium,ut du« turn duriore frangerctur, intuerirobur humano maius,plane cœlefte, amp;nbsp;diuini ïusadiutumfPhilippus Voftrenfis prin lt;eps Romanus, ad annum V. C. miUefi mum, Chriftianu nomen magis eft pro« ^us, quam prxftidt piëta tem. Infecud nihilo fecius principes idem in nomen Chriftianum exercuerunt odium, quod fuperiores Dedus, Diodetianus, Maxê* dus amp;nbsp;alq. Prim us bona fide baprifatus eft Conftanrinus,fuit diesillc, nefdoan tam ecclefiçproiper,quàm mulds forfan uideri poflet. Certé D, Hieronymus in uitaMalchi Monachi,non painde uide

tur

■2^2 DE VITA 5 VB TVRCX

turefreino faóïo lgtus,Ceflauitenimniaf Cyrium,td cft,fidd coticula,accenfio cha ritaas, fundamentum acrobur totïusr^ hgionis j fecuritas ilfa pepent negligent’ dam QC oblïuionem maximarum uittilt turn » non minus, ^ longa 5C certa pax ( Ccioüs mill obus defidia, ao^ ignauiam, ; paranbr erat quiïqp in prxlêno, aut cO# lèïmpendend periculo,$ nucfumusme tufublato* Nameoamnum intam a!ra h ac fêcuntäte adituri pericula ahquajud naturæ, uel cafuS: utmtranni mare.aut prell urn, aut euidens aliud capitis amp;üm tæ difcrimê^antOtus nos genmus,amp;^pa* ramus nos diligendus diuiniiudicisexa* mini,quam q uum lauti accumbimus fre quenn amp;nbsp;læto cóuiuio.IngrelTuseftpiw ceps eedefia, non ut uerus ac plané Chri fhanus, quod fuifiet fané fdiciffimiun 5^ optandum, fèd inuexit fee urn nobilta« tem, honores, arma, infignia,triüphos,fu percilia,faftum, iuperbïam,id eft, utme in Chri/h domum comitatus diabolo,Si

bÉVITASVETVRCA» 235 ^uod fieri nulló modo poterat, no fine duas domos aut diras ciuitates coniunge re,Deietdiabofi,quod nó magis potuifis fetefficcre, Cp Romam amp;nbsp;Conftantinof polim: quætanto amp;^ terrarum amp;nbsp;maris traâu feparatur» Qiræ comrhumo Chri ftiadBelialrinquitPauIus » Refrixitpaii latim ardor, nutaurt fides,degenerauic tota pietas,cuius nue umbra ateg imagi^ nibusunmur, easep, utillcdicit utinare tineremus, Sed quemadmodum dies ille Conftantini triftis pietati fuit amp;nbsp;dolent dus:ita ille acerbiffimus,nefaftus, aterri^ musillucebit, quifquis nuc hismoribus amp;nbsp;hac uite rationc populiim aliquê Chri ftianum ditioni fubdet, uelTurcæ, ue! Principis cuiufeGque à pietate noftra no ininealieni,ac profeflione, imó ueró no illticebif, fed perpétuas tenebras, SC no^ fleminferet.Vosqui immunitates j qui libertaris nomina tanti faciris, reputare dccet uos omnesTurcæj non alio futu^ tos loco, quam pecudes, quas ad utilitär 0 tes

254 D E VITA S VB TVR CA.

tes modo amp;nbsp;friióus fuos alit, non ad paf tidpatum ullum commodorum, hono^ rum, non denied eamm rcrum,qtiæ com muncs funt duïbus inter fè: qua iHi non fimus fijtun',necciuium numero, acne fiominum quidem. Nonpateretur nos augereopibus,potenna cre/cere, ingère hononbus, poliere dignitatc increment ta noftra omnia haberet lulpeda, inimi^' cus nobis lege, mimicus profêflione, in^ micus odio,amp;luo et auito,necullalcno biïcûcrederetdeuindîum fegc,nullo taf re,non fœdere, non communione, non fiumanitateet natura iplà omnibus coin muni. Quicquidipfilibefet, exiRimur^ / Uccreoporrere, AT iure uidorix, amp;nbsp;qaod / non cen feret ullas edê leges, uJ/um iaüaf ( râdum, uJIam Üdem , qua folua affeâas posent alligari,autuchcmentia impels / retardari ac impediri, nam qua Ëde aif ; (Gloria m exeq uatur, teües Cun t Rhodiani / milites, qui niCi fe mature fubduxiffent, ƒ crudelifTimo ülos dolo Üatuerat omnes I interdpet^ /

Î) Ê V Î T A s V B T V R C Ä» ij? înterdperc. Sednccadipfosfuos popu* lares, amp;nbsp;eifdê initiatos facns mehore ud* turfide, uidîo amp;nbsp;capto Sulthano Marne beos paratos (c defendere, quû in fidem accepiflet, untuerfos contrucidauitu'dl quû aufus fit non fine afiquopopuli fui fenfu, quid eum facturum in nos cenfe* mus, fecundo fuo populo amp;nbsp;applauden te Quod fi ipfi eidem minus aliquê no= ftrumaut hononficentius placerct acd=: pere, aut uix ficcret ei inuidia fuorû, auC nobis acerbilfimus effet is honor, tanta inuidia infcdns accontaminatus.Nam quocuncp aliquis noftrum receptuseffee loco, ab eo fe exclufum eieóQ^uir Tur cainterpretatur » Cui non dtcoPrindpi, aut BalfanOjfed Genuifaro, uel fatellin, udgregano militinon liccret, quiequid effet colhbitum in nos,in liberos, in uxo res,in fortunas noftras C quid ni f nem pe hominibus in canes illorS opinione. Vti nam huius rei non tam acerbum habe^ tetChfiftianus orbis exemplum, 5C hæC ; Q_ z potius

i^«^ DEVITA SVB TVRCA, potius comcc^uris à nobts fingcrentuf,^ tnftibus adeó experimcntis.An ullages, autullusomnino hommum tam extrem mam eft fcruitutis aliquando condioo^ nem paflus,quam nuncparitunnclytad fa Vingerlijs,viltens, Varmis Grxóaï' quod mancipium mïfêriusfênut,$ilb Græciaïquçolimprofblo libertatis nogt; mi'netantiim effuditïanguinis, tan war mauit militum,quï ad cerdflimam arque mdubitatam mortem irenondubitarcnt pro libertate futnune nullus m tantare* gionenalcatur ingenio paulo Iibeiiore, aut impatienti feruitutis, qui nó pn'müni omnium Grçciam HbirelinquendaniS^ fugiendam ducat, uelut ergaftulum ub timæ ieruitutis : in Italiam ie autin alias orbis partes cofcrat, magnüiêcumquo^ cunt^ eat, circumgerens documentum, quidpatiendum fituiucntibusfubTiB» ca. Hæccinc ferrent uiri fortes, armati beJ latores, V ia Ga tores Iibertatisthæc para^ rau iunt perpcti,quipan non poffuntm-diGionem

DE VITA SVB TVRCA, 2^7 Ædionem altquam cxn-aordinana Chrf ftiani piindpis,autfylua, uelaquulam, ud pifcem,uel leporem ex publico priua turn fien? O quam cæcis oculis ifta intue mure fitquot; dû præfenti cupiditati feruimus, nihil eSetamur in apertos malorum gur=* gites nos immergerc/Fu ergo, ut lentieu lam autintertriginem fanes, hauris uene num, amp;: quia paru acute cernis,utrumcp tibi lumen extinguis * Quid porrô prins cipes'an purât ueró,fi fub illius ditionem ac potentiam uenerint, etiam fi initio fes: dulódifïïmulet,2lt;amicorumeos aefo^ ciorû nomine dignetur, non eum tarnen paulô mox ut inualucrit, amp;nbsp;uires confits: marit, ad morem fuum patrium rcdituss rum,ut nemo pedem unum terræ poffiss deat,quem poffit fuum dicere,omnes fcr ui ac mandpia illius SC fint amp;nbsp;nomment tur,amp; cuicunq? impuriflimo camifici ab eomilTo præbéda fit ceruix,fine uil a des tredatione aut cüdationcji Dominus •ubeate'ubi turn erunt féroces ifti ac telles:

0- 5 «,

Î^s DEVITASVBTVRCA» ri,quine ucrhulum quidemaffinis aut propinqui poflunt perferre:' Erit hæc du ra quidem, fed tarnen iufta Dei ulno, ut qui Chnftianum parem, amp;nbsp;fratrem fuum non tulerit,extremx conditionis feruitutem,fijb crudeliffimo domino fa uiat.Dicent hic mihï nonnu!li ex his.qui ûnclnatis opinionem afFedant, hono# res,opes,decus, dignitas, uitx conditio» , carnaliafunt omnia, ualeat, Chriftianis non curanda,ualeant fanèperme,atc^ urinam iampridem tufsiflêmus hccuak rc,quæfinon tantoperèin nobis inua? luilTcnt,ac inièdiflent,nemo inter nos de Turca loqueretur, fed agedum excuria# mus ipiritalia-Erit ne adeo fpiritaÜs quit quam noftrum,tam obfirmo atq: obdu# rato animo, ad fenfum rerum omnium uit» huius,qui perpeti ac tolerare pollït, q uod eft Græco quotidie deuorandum? obqci nobis,ut crimen atc^ignominiam nomen hoe Chriftiani, quo tantopereiit regloriamurfPoterit audire totplafphe^ mias*

DE VITA SVB TVRCA» 239 mias, tot makdidta, tot conuicia nomis nisChrifti,amp; Deiomnipotentis C Quód liquis inter illos, uel uerbum unum per imprudendam cotraMahumetcmmife ut,uel uita fit ei protinus,uel religio amit tenda, eueftigió enim aut moriêdum eft •llgt;ipfi,aut adeamipfam fediam tranf= eunducui maledixent. Annon plcrifqj Omnibus,fi hæc uiderent, animus haud aliter accêderetur, quam Matathiæ Mac cabacofut occideret amp;nbsp;ludæum idolo fa= crum facientem,ÓC id fieri iubentem gen tilem.Quidilludomnium grauiflïmum amp;^ acerbiffimum gt;nbsp;abdud liberos paruu-los in remotiffim as regiones C ut ibi abne gato Chriftinomine, amp;nbsp;tota pietate in obliuionem mifla,feruiat domino fpur^ dflimo ac impiotquis id noftrum perfer tet ^ quis non mallet mori millies, quam iduidcrc, ueletiam audire* Neque inter fiace audent Graeci filios fuos obiurgare, ’■eprehenderc,caftigarc flagitia, formare ad uirtuiem amp;nbsp;ftudium hondti,uitga Ód

Q_ 4 flagris.

240 DE VITA SVB TVR C A, fiagrisjquum res polcit, admonere difd^ plinx , ne ilh irrita« ad Turcas fe confer rann ÔC hoc hÜj audent parentibus min-ri, à quibus Turcis fi quis fit femel iecc=’ ptuSjHullaufinuIlaope, nulls artepoteft unde «eneratj redire. Et quum inter ann matta omnia,folus homo fcelcrefuo cof ruptusjä natura fua difccflerit, quiaamp;la Deo,fit,ut fifibi rclinquatur,nullum ani mal efferadus euadat,nullum magis bar barû atqiimcompofitu, necuUafcrabd lua ta fi t imm ambus moribus et inhuma nis,tam bclluæfimilis,achomo, Qual« ergo 1111e adolefcereatcp educari pueros eftcrcdibile, folutos, effrenesm heentia atqj impunitate uiuorum omnium, fc-mota difciplmac' Quæ poteftin ciufmo^ dianimis ede pictasHam religio mirabn liter efflorefcit,ftudqs adiuta fapicnuæ-Ct bonorum arrium,quibus eruditus atqne excultus animus, acurius reconditadiufi næ fapientig myfteria iutuetur,nec remo tus cft ad diuina gradus cognido atq? ex^ ploratio

PE VITA SVB TVRCA» 24t Pbratto rerum humanarû SC mundi hu^ -US, cuius notitiam corporis (enfibus cas P'inusjatej; ufurpamus, Apoftolus Pau* lusinuifibiha Ddperuifibilia cognofei 2't, de primam Abrahaccogitatione ac* feffumep ad uerum atque omnipotcns turnen adorandum ac colendû exaftris ^ijCx cœliSjCx ordine amp;nbsp;conftanria mun di eiTeortam, autor eft Philo ludæus, is ^ui demundo fcripfitt ut non iniuria uf* deatur dixifle pfalmifta, codos enarrarc gloriamDei* Nee alia maior eftfuperfti donisac impietatis eaufaSC occafio ,^ ignorant! a. At ftudia humanitatis,id eft, philofophia,amp; reliquæ ingeniorum atep ingenuæ artes, ut honore uelut gratiftî* nio quodam ÔC faluberrimo fauonio ex* hilaratæ flores ac frutftus fundût, ita con fcniptuaut etiam ncgledlu flaccefcûtac fmarcidæ collabuntur » Graccis aut Ro* •Banis return potientibus,magni funt in difdplinis omnibus progrefTus fadi/ub Gotthis ÔC Barbaris illis ac feris domi*

0. y nis.

24^ DBVITASVBTVRCÄ. nis,itaelanguerSt, utparum admodtim abfuerit, quin unam omnem penitusac fpihtum exhalarent,quam tenues,quani inualtdas earum rehquias patrum ætas amp;nbsp;noftra accept t C Ät T urca,quàiTi ahe^ nus fit ab omni cuItu ant'mi Scytha fan« gut'narius,quis nö uel fando audiuiVfub ! co quodfitarriumdccus,qui ingorjud 1 cx Græcia difcamus » Nili forte mdiotes . nos putamus fore aut pollenriores inge^ mjs gt;nbsp;magiscp fadlos atqj aptos ad literas, aut natura amp;nbsp;nutu quodä ingenioruni mart's ad literarum ftudia propefos Græ cis:a quibus artes ac difciplinç omnes cd tusep amp;nbsp;ornatus ingeniorum et natus eft öd audtus, öd in cæteros omnes mortales propagatus. Si ille priftinus, qui iä olim ardor deferbuit, adh uc in nobis duraret, fortaffis credi poffer pie uidlurum ChU' frianum fubTurca,fed quum uideamus internos plena Öd florêti eedefia propter numum unum centies peierari nomen Domini, ubiperiuriononfolöadiumo iudce

DEVITASVBTVRCA» 24^ gt;udiceparata eft fpiritalis animaduerfio, ffdeaam ab humano corporalisiquid ftr turum arbitramur,non numo uno, led ßta mcrcede propofita commiffirEt qui futTurcacontra Chn'ftianos,centra pa fiiatn,contra penates,contra religioneni •^eretducato uno:an nó religtonê ipfam äderet, amp;nbsp;fc abnegate profttebttur, fus wbeatjautfe cupere fignificet,propter decern ^ Quid q qui hic inter nos de fide funtdubqc'nûilli non leuiflimo momen ^ impulfi deficerétc Nee illi ipfi, qui nSc Enthrmi acconftentes/ortaffis ftabifita tfinillam fuam perpétué poftënt confer

Quantum putamus cótagqcxdui inconftanfis fidei Dei hominibus adfodalcs,ad conui(ftores,ad familiäres, cos, quibus cum uerfantur, amp;nbsp;celles ciuuntur,affricari ac h^reretnon minus 3tqueex putri aliqua ac feda leabie, cui noninrjeeretferupulos iila tam frequens dubitatio, inquifitiOjexaminatio, alters: dïtiOjpraefertim accedente in partes dias boli

^44 DE VITA SVB TVRCA.

bob' ueteratoria aftutia Sé fraudibusfN^ fi in rebus qua* corporels fcnfibus exp^' fùæfuntmagis, au^obutæ, ^cainqiK^ bus fita eft fides pictau's, Humana cauitl^ tib ab'quid fêmper inuemfiquod conucb Iat,quod Iuxctjamp;pr»ftigi'xlênfibusnO'’ ftris fiunt, ut uentas fæpc obfeurctuf! accogarurlatere, non ïdquidcmrcrtiifl umb,autmagnitudineiumin»nofironf ingeniorum, fed ten eb u's att^hebetud*^ nemenfisnoftræ, ut mcritóille dixcnt^ Nimiu abereSdo uentas amitatur.Quid futurum eftin religione, in ea, quæbn^ fum omnem humanum cxcedit, quxe^ fubftanua return fpelt;ftandariï,aigiinieii turn non apparent!um P Fortior quidem Deus diabolo, Öl'omniu uentas foroffi* ma,fed nos quia a Deo ad diabolum de* fêcimus, qua’à partibusnoftu's uidcntitt tiare,faeüiimèrecipimus,xgrequçlaci5t I pro diuinis,prefti Hoc camis pondère: quænutu fuo adima nosdeqcit:ideû, a cœlcftibus ad terrena, ut inagno cona* tu

I ßE VITA S VB TVR CA» î^jr j tu fit opus J quo tam onufti cli'uum hue afcêdamus,quum ultró per pronum des labamur » Adfert tempus ipfum ueritati fplendorem ac lueem, amp;nbsp;ipfa ueritas po-ftcaquam diu latuit,emergit tandem: fas teor,fed intercà^dum tempus ennctatur, duillaemergit, nos immergimur, ac pc rimus, Poftremo, quû hie inter nos, ubi incitamur monitis, autoritäre fapiêtunt ' exemplis bonotSdeterremur ab impies tatedgnominia,dedecore, foro, iudieqs, pœnis,nihil uel uidemus uel audimus, quodad impietatê aperte ac palam ads hortetur,attp impellat,aut à uirtute,pros bitate,pietate auertat, atep arceat, refpes ÓS tarnen Chrifti inter poftrema pofues

■ rimus. Num quid,fi inucrfafituttæamp;^rc rum ratio, non potiora erunt nobis,qute iam nunc priora eHe,quam pietatem exi ftimamus.quot; Quid iam ergo eft reliquum, quod furiofi homines,perditi, defperati, cofecuturos fefub regno Turcaefperett’ non opes,non honores, non dignitates, 1 nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis

Î4lt;^ DE VITA S V B T VR CX quis enim hæc canibus conccdit, 01/111^' modi' nos illiserimus f'Iibertasquæ elle poterit fub tab domino, imó fub tahbus dominisfnobts precipue,quum nullafit eius popularibusjciufdem gentis,amp;^hæ^ refisc'Literarü nulla erit cura,nulla men^ tio,pietas i'n pcrïculo. Quid reliat/unw ua aliqua rerum natura condatur, ciaus boni's infant ifti fub Turca perfruanturï' Quodfiquis adeó fit forti atque audad animo, ut contemptis alqsrebus omnn bus, piëta té tarnen fe fub impio rege con fêruaturum confidat, id tarnen nonde^ bet al ijs optare ac procurare, de quorum confiantia ac firmitate nihil habet explo ratü,fcdetipfê,quifibi nunc uideturfe^ re,ne foefierat animo iuxtamonitaD» Apoftoïi,icd circumlpectèagat, mefucs cafum.Non eftomninó committédunt, uttentemus,ut trelimus, utoptemusex^ I perirfqualisilla futura fituira,in tannin tentationcm,morum ac pietaris nullo pc nitus modo, quantum præftaria nobis poÆfgt;

ÖE VITA SVB TVRCA» 247

Püllit,nó debemus finere,ut i'nducamurï ’’ïm amp;nbsp;illis, quos confirmaturus,SC cors J^oboraturus er at file fpiritus,cui pares no *^ntmundi uniuerfi,amp; tonus natura ui ^^Sjpræcepit tarnen Deus uigilcnt, orêt, ^cinducantur in tentationê: tneerri utrS ‘neapugna occumbent, an euadentins volumes, Quanto id eft nobis omnibus

*’'agis orandu, taro infirmioribus omni 3nimorum robore acuiribus deferti, ac deftitutiePrecibus eft hoc contendendu, 0;^omni arte,ingento, ope, uiribus con* nitendum:cauendumcp, ne tanta pemicics,et tarn prafens ma lum contingat»

FINIS,

BASILEAE, PER THOMAM ïl-AII£J!,VM, ANNO M. D. XXXVIII,

Vienfe t^artio.