EGREGIO ADOLESCENTIÄPOLo Unart KirfcUer Thomas Tilianus S. Jpfa Dei natura quidcm eft incognita nobis, Perueftigari nee ratione poteft.
l^am Heus immenss calunt mare cunHaqi repute Net capit hunc mundt machina tota Heum.
Qtto minw humanx mentis fapientia tanta eft, Haturam ut poftit cernere rite Dei:
lUe tarnen Verbum cum Sacramentaq^ donat. Signa uoluntatis dat manifefta fu^.
Quod noUt miferos aterna morte perire, Sei conferre magis gaudia fumma uelit, Kis qui noticiam CHRISTI uerimq; timorem liuminis atq; ftdem non pmulanter habentz
Quos d peccatis reuerentia numinis arcet, . OJliqs ^eum uera reUigione colunt.
At uia quæ ueræfît reUigioniSiCr ordo, Quaq; coli iubeat fe ratione Heust
Hi’c docet exiguus mirabreuitate libellus, Conttmt e:^ uiU dogmata fanda pix.
1 Apiduo quem qui ftudio uerfabit, er illutn Moribus er ftudijs exprimet ufqi bonis: lUe demum uere bene uiuet agetq; beate. Et merito Chrifti nomina magna feret. Kunc, quia te ftudium pietatis amare fciebam, Komina tui nomen fecit ApoUineum, Commendare breui uolui tibi carmine, noftrtt Quoi foret lt;eternum pignus amideitei
Ioanna
-ocr page 3-lOANNES
BRENTIVS LECTORI S. D.
VM AD HANC NO-flrdm Tubingenfemfehoi lam fnera docenii gratia fuperiori anno uenijjèm, compcriftudiofx inuentu ti , cum in omni optima-^ rum artium genere doilip fima pr£cepta,tum pra;^ cipue hanc,breuemquidem illam,^ed uteruditanhita tgregiepiam Chriftian£ do^rin£ epitomen propos ni.üon potui igitur teneri, quo miniK earn in lucent darem,atqucad communemftudioforim utilitatent Mulgarcm.Plurimumenmreferre,acreip.planène~ eejfarium duco^ut maxime omnium ea dodirina, qua adolefcentesinfcholudereligione Chrifiianifmiim buuntur, pubUce extet. Ham cam fchol£ À maiori^ bm nojiriiinhocinfl:itut£ jlnt, nonfolumutiuuea* tutem humanioribits, qu^a uocant, literie excolant, Cr ad politicarum rerum adminißrationem erudi» ant,uer»metiam ac pr£cipue,ut fint Gso^vaffixç
Trxi^tvTH^iXjCixplicatione Chriftianx doUri» n£ non tam idoneos minißroS eccleßg pr£parcnt, ^udm in uniuerfim omna liter ar urn ßudiofos adfe» dlandampictateeKatent:reip.omnittointereß,taai
-ocr page 4-rsligionisio^rin(Cnt-,qu£ infMii iua^ntutipro» ponitur,notijiimd äc üut^dtißimam eße. andre no fnmpaß'u^,utbjecChriftidniCdtechifmiformuldii* utw^ pdiicoru Wdnibas terdtur, dtit potittt opprimd ^ur,z?’fihi,quidiölef'ccnteserudiendosfufceperutt fdndide er pdeienter me andire uelint, ddmoneo eoSt utß officia fuo reile deßungi, dc tion tdm reip. uti» fern, quim Deogratam opera naudre enpiant, nihil prinsducdnt,^ut ddoleffientumdnimos primuma^ mniumre^id dereUgione fentetteid formdre ftude* dnt,deindeetidmipfo$ certdemdddm dcprxßriptd formula cognitionis de religione, intrd feptd, epuoi diuntiCoittinednt.Tdmctß enim,qui dant operam li» terii, nonomnes foTtdßiiddpublicdm facrarum li» terdrumprofeßiemem, dutdd funchoncmeccleßaßi ci miniflerij admouebuntur, omnes tdmen,ß non dit as, certe in bdptifmofufeeperunt profeßionem Cbri ßiiCr dmbiunt earn faclicitdtii h£reditdtem,qu£ ec» cleßic chrißi diuinitus promiffid eß. Quid dutem md gii pr£poßerumi quid magii inuerfim,q ddolefxn» tes dd cdpeßendam earn doürindnt,qudqun kurndna quidam comodd confequitur,itdurgere, ut interim nulldm habeas huiut doßrinx rationem, qua diuini fecum, GT nunqudin interiturdmfalicitdtem dffierti Ac boni quidem preceptor is officiumefl, ddolef:en» iibus,qudmuis dd prophand literdru fludid depgna» tis,uidmdesnonflrdre,qudbondfdrtes,nonfolumfd pile,fede^dinßxliciterdifcant■ Quisdutem poteß
-ocr page 5-t^(fcxlix(ruäitiomifucceU‘ult;,i{cfoYtund,äututDoa fir£ literie loquuntur, benedi^o tUbi dbfuerit pietM in Deumi Spiritus fdnHus pronundat eum, qui non 4Uiit uocem Domini Deifui,necobfequitur munid» tis eius,mdlediilum in ciuitdte crin dgro^maleHâ:» ingredientem cregredientem,non minus certe cr eum ,inphiloÇophia, in iurisprudentia, dut in dUo drtium genere maledidum inteUigit, qui in ijs dbfq^ tterd in Deurn pietdte,qu£ no pote/t concipi niß è don ürind'VerbiDei^qudmfdcrieproponuntliterie^uet fdtur.Atque h£c nequdq Çcribimus, qubdfentidmut ti^iloßphidm, dlidsâe id genus dries, dut negligent ^ds,dutofcitdnter trdÜdnddi eße.iudicdmtis enim Î,ds,ut eximium do nu Dei, itd non turn dd cottfequen dam uerum eruditionem, q dd confrruanidm remp. neceffdrids :fed hoe denumt meritoddmndndumeft, quod pietdtisprofeßio,perinde deßno in uniuerfunt nd omnes ex equo pertineret,dd unumtdutum bontin num genusrelegetur.Qt^id dutem,dmdbo uos,pro» derit,totamdrtiumencyclop£didnahfoluiße,crdd9 lefcentesddfummd exceUentißimdrum difcipUndri fdfligid perduriffe,interim tdmen negleild, dut plu», nè contemptd reUgioms dodrind, orco mdneipiunt tducdßemon enimfentiendum eß,uerdm reUgionis tognitionem nobifcum ndfei, er ndturd in nabis dda kfeere. Hdbemus quidem ndturdles qudfddm diuini^ tdtiscrhonefldtis notiones, quiisd uxth^q^hq ia hoe UbeUododißimeexplicdtifed he tunti morneïfli 5
-ocr page 6-Ron funt, ut ai confetpienitü't «^i'if'fn 'vßir’dm de fœUcitatemfHflicidnt:cyniitiUquot;^^i','.itC;^iigt;xi9ri^a niiuocant,itaobfcur4t£ funt:,u' ■■ ?ƒ•■.; ' 'lt;« Ute^ rarumdoHrindiîluftreni-urç^conjeruentKryinhor rendiix impietatum tenebras euanef:dnt. Ex rgt;eo,inc quit feripturd,nonefanguinibus,dut uoluntatecarti nis,jilij Gà ndf:untur.EtßÄes-, qud, tefte Pdulo, coc ram Deo luflijicdmur cr ferudmur, ex duiitueji. Audausdute)n,per Verbum Dà. coudre direéidm diolefccntum infiitutionem neceffdriuineß:,ut dogt;c Arindjideidocedtur,explicetur,dudidtur,Qrperdi» fcdtur.Atque ß unqudm, certe hoc mdxime omniuih tempore neeeßitdt urget, ut pr£ceptores literdrum, adolefcentidm indoélrind reUgionis probe (s' dUia genter inflitudut. M.dgndenimeorü hominumpdrs, qui funt ndtugrundiores, dnimii fuis, propter udrids dereUgione do(lrinds,qu£hoc temporeindifcrimi - mtim fpdrguntur,itdturbdti.e7'd!fie(lifunt,utnon iico ßyerdreß^d ne optare quidem dudeds, conftien» tids eoruin dliqudndo trdnquillds, er dd refldm reli» gionisfentencidm compofitdsfore.ltdque ,ßeccleßd ad poßtros propdgdndd eß, certe in ddolefcentibus ßtum ent,ut hl pie eruditi poßeritdti f iccurrdnt.Ac (edit er hoc malum, quod in multis ecckßis ,nonfo== turn ed,qu£ er ant ddoiefcenti£ rudimenta ad religi» onis cognitlonem,er qu£ dbieHdimpid opinionc,no mediocriutilitdteconferudripotuiffent,4holitdfuat» uerurnttiam ipfapublica Decalogi,Symboli Apo* ßohd.
-ocr page 7-Joliet,amp; ordtionis Tgt;ominic£ coniemordtio dt red t4dio,tanquam ƒ^pauaeänea autfuperfiitiofa,penie tus proßigata ßt,eic doceantur interim, neßio tjuce» Hebraici uerüdtes, Kx.i vTrt^fs^DCVioe ^dypccTeu Cumigitur h£cdoctrine pars in ecdeßis propemo^ dum exulet, prxeeptores literdrum neceffdrium CT Deo gratißtmum cultumfdcient,ß enm in ß;holds re cipiant, cr ßummd, qud poißunt, diligentid conßer^ uent:idquetdntomdiorißotlicitudineßdciendum eßt quanto acrius çr »ehementius Satan adoleßcentum faluti inßdiatur.^iam cum Clmßus teßetur,angelos. tueriddoleßcentes,haud obßcure ßgnißcat,nihilprie usducere Satanam, quam ut adoleßcentes ßatim ab. ineunte jetate uincults ßuis irretitos continedt. Etß. hortuldni,ßdrmentis,ßinis,alijsüerebui nouas ac te» nerds arbußculas diligenter ßepiunt,ne 4 beßijs ixt ddntur,multomdgisprd:ceptoribus liter drum dan^ da eßoperd,utdodrinauer£pietdtistenerdscr'dd* hue imbeeiües ddoleßcentium mentes itd muniant, ut ' aduerßus ajßdtum peßimorum dßßeduum-, qui ßunt erudeUßima beßu, tuto conßfiere quednt. üolim autemddoleßcentes in reUgione itd Mui, ut initio quauisobuidconßußm eis obtrudantur, Certdßor= tnula pr^ßeribendd, certa capita proponenda, ade» tique eademiterumatque iteruminculcdnddßunt,io quibusreligionis ßumma contineatur. Sicenimßet, ut adoleßcentes non ßolum hac occaßonc ad ßedlandl er obßcruandä inalqs artibusmethodon aßßueßaatp
-ocr page 8-ftietiam,neantpliaißta^eri,quifluiliunt,c^ cumßrMttirquouisuentodo^rin£,quemäimoiunt PmIm ait.Ad quam rem cenfeo hunc libeüum dptip ßmum er utilißimum effet qui nonfolumpracipuii ehr iff tana: doilrinte capita, utbreuiter,ita difertè explicdt,uerumetidm quantum pietatis er honefta^ ti$ è prophanis f :riptis excerpt queat, perfficue dea monftrat. Commendo igitur eu omnibus bonarum aŸ tium profefforibus, uthabeant ,quo adoleffentes in pietateita erudidnt,ut remittanteos domum, non dn dos tantum, federpios achoneftos. Quooffeiona poffunt quiequamDeo acceptius,necreip.utilius,a6 magisneceffariumfacere.Vale, èTubinga.lU.CO/t lendas Pebruarij.Anno XX X VIII.
Perperamexarataßc emendabuntuf.
Char.7.dorfo.uer.afne9.legeturpioru,tumpritt, cr aßne.s.lnterminatur enim ijs pcenam-Char.it.i tter.'afne.^.l. ipfeDeusal. C.ii.u.19. inducaturcr, C.s6.d.u.7.l. quodpla. C.i^.u.j.l.quaf'anexHma^ nif. C.^5. d. u.ii. l. oremus. C.t6.u.6.l. prouentuni er deindefcelicitatem,^pofteapacé, ermox trana quiIlitatem.C.i6.d.u.9.ifine.l.utnemounqUam,amp; tt.7.aßne,remißionepecca.C.J''8.u.io.afinel.cauf£ mdl.C.3i.u.t4:l.nepulchrumquidemeff'e.C-^^.d,t(i rdiK^XTironp TtxAai;,C,4o.u,^dsi(ffis^ ''
-ocr page 9-PVERILIS
D OCTRINA DE CHRfc fliand uitd.
XPOSITVRI PVE rilem doürind Chr'iftia:^ nlt;£ uiU, primum conflt;^:* deremu^, dn h£c diuerft dliqud inpdrte ft db ed do^rind Chrijlidiufmi, ______qn^progref nutate pro ponitur ißeutdiideft pUeriU'idlid uinhsdddàio^ nes uit£ inflitutio. Qko locof:iendu, hdne doilri= ndmßmplicem eße er unius modii nequedUud trd di pueris et imperitii,aliud adultii er f ipientibus.
Hdm quod Pdulmldäis potu non cibo dhaßeCor: i.CoriHi^ rinthiosfe didt, non dd doUrind dinerftidtem, fed iüiitismodunterddminiflrdtionc referendum. Sic enim egiffe cum lüis f: dicit, ut ferret imbécillitdi inteUigentid ipforum. Hoc tenendum propter quo
rundum nocentem opinionem, quidb imperitis er puerisqudß myßerider dreund qu£ddmreligio* ntsChrißidn£ remouent, er referuant cognitioni fdpientum. Nihil efl enim in hac doilrma celundu
-ocr page 10-PVERILIS DOCTRINA
jütüt.io, nt^occulendum ,cumipfeChriftm inbedt duUa ' td intrd pdrietes fuprd teäum procldmdre. Hoc ^uidem eftuerurn, puerilesey imperitcfrum dni= moseffeleuiores tqutgrduißimdrumrerü ey“ db= iiorrentiumdrdtionehumdnd explicdtionécdpere fdalepoßint,maximeß rudes ßnt ßrmonumpie-tdtis, dutetiâjCpiod indiuturndußurpdtioneßiper flitionum dccidil,prduis opinionibus imbuti. Cum hisigitur edutec^pedetentimprogrediendum, ut intelUgentum ineeßus iïlorum tdrditdti dccommos detur. li£c qudß manuduéhoms rdtio intelligent da pueril li doUrina due infiitutio, grxco nomine itXTHXi(rfxoci,(iuoßgnißedtur, turn non obruidu res difeentiurnßcdquaßrenouddocerhutpatidnt tur in tUis fondre pietatis noces.Semper enim ordit ne etquadaferiefierigeriq^ Deus inter f ws omnia Uoluit, quem ordinem turbari, impietdtis nocent tißim-efuit omnibus temporibus,quibus dccidit.Hi hUigiturefl in eccleßd faciendum moliendumque pr£pofiere,duddHer, temere, nec^ fiudio nouatio nu,f’d ueritatis infldmmari,neque turbulentosf placidos atq-manfuetos Chrifiianoseffe couenit.
DE CHRISTIANISMO.
tiisexpofitis cofequens efi, utexplicemus quid Chrifiianifmusfit. tiuius dodrina tradendafsfeet pimns. Confiitutd enim re er definita, certa ilhus potent
-ocr page 11-ÖE CHRISTIANA VITA. X poterit animo notio concipi.chriftianifm aut uox à Chrijio efi fa^ia.ltdqi inteiligitur eorum fenten-da er ftudium.qui Chriftum feqiinntur: h ec aut re nouatio queia eß mentis or cogitationn acuoluit= tatis in perÇualîone fdutis et uit£fempitern£,lt;lU£ conferatur mifericordia Gei pen^ propter léf um Chriftu.Hoc opus credimus éy fatemur effe jfiri^ tus Gehpcut fcriptu eft,flios Gei e^fe eos, qui du^ eanturj^iritu illius, Gmemo dicere potefl Gomi= num lefum Chrißum, niß in jpiritu fanâo. Sicßt utChrijlianusßt noua creatura Gepnihil enimeo rum omniii,qu£ human£ natur£ notionibus copre henduntur,neqi uis o' perJ^icacitM animi,nec^ in genq lumen, neque doïlrinx elaboratio,perfcere Chrißianitatem poßunt^fed hoeeß quoddam opus internu, nonforis apparent hominuoculis,neq; in teUeAuf sbiens. Keile aut eß diélum : Specimen in unoquoque gencre de optima natura eße capien* ium.ltaqueomnilaudeetbonitate,qu£in homU nem cadat,abfolutumaliquemhominem conßitu=‘ Àmus, idius fapientia atque uirtus quantacunque ßt,externa tarnen fuerit,hoc eß,patens er expos fitainteüigenti£ human£,fed interiorhomo,iüa nouafabricatio diuina,rationem er intededum humanum prorfus cffugit. Itaque Chrißus mania feße docuit,neminem intrare poße m uitam £ters nam,niß regenerate, er de ea regenerations co*
A »
-ocr page 12-PVERILIS DOCTRINA
piofedifferuit f^r Paulus, neqJuclxumtffèinChM fiianif mo, neque Gr^cum ,fed nouam creatunm. Hifc eft uera cr omni ratione ttntnda dcürina Chriftianif\ni, c [(paranda longißime abbuma* nis rekus:neqi coni)nittendum,utcumhuru quAtn^t uti Ißeciofa honeftate zr pulchritudine per nocen* tißimumerrorem ilia commißceatur,ßedßynceri» tAs ipßjus atque caflitAs maxima cum cura er atten tione euflodicuda eft. Sed nunepueri breuiterquie diélafvU,cognoß:ant er perdif:ant.
Q_VID EST CHRISTIANISMVS?
Eft fcnrcnciadcmifericordia ÓCbc nignitateDci^qua omnibus per Chrf ftum contingit uita æterna,renatisin fide per fpit iturn fangum,
emid Chriftianifmus, er qu'odftmplex doélri naiUmsfttdiximus.liuncquauiaad buneperueni ri ßoleatacpoßit,qui£ramus.ynä aÜt eft uia,Chri* ftus. Itaquc nullius confilioac ftudio,nonullauit£ integritate comparatur, fed fola inuentione uite', boe eft,Cbrifti cognitione ad iüum contendi er per tmgi poteft.lloc eftquoddixitdiuusPauliis,ftdem Roma.io. exauditu eft^e.Promulgatio igitur'VcrbiDei,er pri£dicatio de kfu Chrifto in banc uiam omnes con taar.tó. uocat.iicutipftprxcepit: Ue ,prA:dicateEuange= liuni omm creaturjejerc.Euangeliumenungraca
voce
-ocr page 13-DE CHRISTIANA VITA. 5 uocehocpr^conitim iucunüßimumfalut'a çyui^ Unomitutur,cuiui miniftri At)o)ioU,idifl,lcga* ti appeUantur. Itaßt, ut chriftiMißni totim caput (^fummafiicsficacquiratur-iciucmximodumbre uitercompreheniendum pucrisfubijcitur.
VNDE EIDES COMPARATVR?
Donumeft hoc cxirntü Dei, quod contigithominibus per miniftcrium prxdicationis Apoftolormn ilhus de lefuChrifto.
Se(J quia htum hoe nuncium eße nudi poteßnif^ ß qui trißisßt(quomodo enim exhilarentur lain priiKhilarest) ideo anteceditgratam illü c:jr gau= dif plenxmprxdicxtionem Euangelij formido o“ pcrculßo animorum, qua iili perterrentur z^ tre^^ pidant-,atque tuin pxnitet pnorum omnium. Itaq- i^f^^jg 4^ ficfcriptueß'.Venitloannesbaptizani erdicens: ^\^r[h.-}. Pxnitentiam agite, appropinquauit enim regnum cxlorum-Etrurfum: Turn deinde cxpitleßlt;^pr£= i,]ic£3. dicare ^ diccre: Penitentiam agite, appropin= Matth. 4, quauit enimregnum cxloru.Etin condone Petri: Reßpifeite c^ couertimini 1:^0. Cum enim h£cuia ducat ad innocentiam, abßrahat abs fcelcre, turn ad uitam auertat à morte,neeeße cß. Itaque f iquit tur,ut ingreßionemhuiusodium zrMerfatio er fugafcekrttmatquemortiiantecedat.Uam infit
i
-ocr page 14-PVERILIS DOCTRINl
(Uritate er quiet e nemo qu^rit aliam faUcitatem. Qigt;dpr opter in uita ualde eft res periculoftuelpo tins nocentißimd,tranquillitds.,crocium human£ tnentis.A ngi animos oportet, ç/ÇoUcitari aliquit re,qua liberaridekeant,malumq; fentire:flceniia teuaripoterunt.vtenimletalesmorbi iolorisf£x pc fenfum non affcrunt-itaqui ßbi fuo animo c^ propria, boe cß, humana opinione bene eße arbi^ tratur, cos miferabili CT exiciali morbo labor are exiftimandum.Sed cÜ ingens mifma humani gene ris ey'natura noßrain profundtßimacaligine er» r or um demer fa ßt,ideoexcitandushic inteUedus cum imbecilhtatis turn prauitatis neßrx, er animi peruerßtas adionumque turpitudo proponenda coßiedui.VaUimurcnim, Cf nos cupide decipimui ciieci amor e proprio.Hoc efl legis oßicium.üam ut Paulus dicit : per legem agnoßiturpeccatum, er lexquafl pueras deducit adchriflum. Hxc pueri fle notent.
Q^VIDPRAEDICANTAPOSTOLlj Pœmtennamôô remiffioncm pecca* torum»
No» enimeflaptapra;dicdtio Puangelij neque Milis j'uperbis er elutis opinione proprii iuflicue acintegritatis. HamChriflus uenituocatum pee» catores ad peenitentiam, neque extiteritalius fa» cile
-ocr page 15-DE CHRISTIANA VITA. 4 tile error pernicioßor qulm hie uanißime oflena tationis ioilrin£ EMngelic£,e^fidei Chrifttan£i cum dbeft metus ergd Deumßenfus ir£ illius, ç^ in iigndtionis ob peceatum, ippus etid pecedti dolor^ C’mortismin£. Scriptumenimeft:Paupcreseuan gelizdri,cr f^iritumcontritum Gr cor djjliilum negdt Dduid Deum dejpiccre.Di fount igiturpucri hoc loco, dnte guudium Euungelij ineederepera turbdtionem, cr meditentur hoc diiium : initium fdpienti£ timor Domini,nonut imbudutur formia dine qudddm hoflili,(yDeum ipfum réfugiant dk que duerfentur ,fed ne ff erent Deo placcreiUos, quorum dnimo3 dut pemtusnon tangitaut leuiter mouet cura er reffeäus ipßu$ ,qudmuis ore uer* fent mentionem Dei er rerum diuinarum. tSlihil enimeßecertiuspoteft, nonfolum fcriptura fanx Hd docente,fed etiarn ipfare demonftrante, quant Deupeccdto,hoc eft,flagicijs ér fcelcribus irdfcit er punire improbos. Plen£ enimfuntfacr£ dcpro phdn£ hiftori£ exempUs peenarum atque fupplie ciorum, quibus nonfolum mali homines ,fedciuia tdtes atque régna aßeäafuerint. N^m er Gomor» r£omtm internicio er Chananroru cradicatio,Gr ipfum inprimis diluuiu fatisoftedit, q pr£midpec cati fnt,nipeinteritus,EtGr£ci fapictes anima ia uerterunt no ferè impietaté etfcelera impuwta re mdntr(,quafentéciafuftriptureliqt Xenophon’.
A 4
-ocr page 16-PVERILIS DOCTRINA
JAultii eueiüii pldnum ^eri cum inGnecormn tum hurbdrorum genie, nequaqitumfugerenumen di^ Mnum,ne(ftte euddereanimdiuerßonem HUu$ im^ fiel ^Ç:elerdidfd^d hominum. Cum igitur peccd tore! omîtespldnèddmndticdpiteddfuppUciuquo tidic rdpidntur,qudntus efiftupor non perceüi me tu pee ne ,ß quem mdximeinnocétie refpedus non tdngdt.Qjiis dutemferdtfdßidiumeorum,qui non folumpeccdid nonuitdre,f€dneinterdiildquidem ittorumnoidh-ibere iielint,que cumipfdmeir-ibus hominum inf:riptd ßnt: ndin ndturdUs intedigen^ tid redd ZT prend dijudicdt, temen in qudddin tdn^ qudmtdbuldpromulgdtd iUdßmper tiobis dtque aßiduo afpicienidfunt, ut meditemur node dtque Aiediuindmlegem. QUdpr opter pref:rtptio AÎ3» fdicdüecdlogi,utuocdtur,inculcdddeßpueris,et db hisexigendum, ut memorie mdnddre no folum orationem legum illdrum,ßed etidinfentencidsue^ lint, Cdpitd enit» illdfmt o mnium, que uelnon fd dduel fddd uleifei grduißimc Deus ßdtuit,qult;j ßudio eruitur de diiimis cognitio peccdti ey odU urn turpitudinis ZT dmor innocentie, dtque itd mi nibuf legis dd Chriflum deducimur, ordures pre* pdrdtds dfßerimus dd Eudngelij prediedtionem. Pecedtum enimcerte notum eße oportet,ß quem panitere iUiusdebedt: cognoßeitur dutemper le* gem.lnculcdnddigitur,utdiximus,puerisz:ruul* goltgit
-ocr page 17-DE CHRISTIANA VITA. S go legii pr£ceptadßiduo}(y'min£pxndrumpro poneniefunt,c^ peut Salomonfapientißimusrex iußU, no ßolumuerborum ßeuentMyfei uerberunt ttiarn ßcuicia in hde dodrind ufurpanict. Q^oi ut rdtioneej“ (}udß arteguddum peri reüius poßitt generdUd capita ßdciendorumßugicndorump con jlitui debent^qud: deinceps pdßim di]putdndo er explicandodildtentur, er in omnem uirtutis dc in ftici£ dtquc honeßdtis qudß indteridm dißribudn^ tur. Huc enim pertinent omîtes iüi loci in quorum* cunque hbrisdtqucßcriptis,quipdr£neticidicun» tur,quibuscoinprehenfd eß cohortatio dd ddio* num honeßdtem, er cdßigdtio ob uitid dtque ßd* gitid,que eß prorfus legum iUdrum interpretd* tio,qudrumquidemlegumedpitd edifednt pueri, utordine ßubieda funtde^xodo.üeqs.n.melius i quoq, qulm ipßo Deo componipotuiße,neq; quic^ quod uitdiidumßt non compleài lüd certum eß^
PRAE SCRIP TIOMOSAICA Decdlogi Exod. uiceßmo.
Locutusc^ eft D E V S cundlos fer mortes hos, dicens:
E5T0 fum Dominus Deus tuus,qui eduxi te de terra Aegypti ,de domo feruitutis. Non habebis Deos ahenos coramme,Non facies tibi fculptile,
A i
-ocr page 18-PVERILIS DOCTRINÄ nccpomnemfimilitudinê, quae cftin cœlo defuper, ÔC quae in terra deorlt; fum,ncc eorum quç funt in aquis fub terra.NS adorabis ea nec^ coles.Qiu« a ego film Dominus Deus tuns, for* tis,zelotes jUifitâsfnfquitatcm patriï in filios, in tertiam 06 quartam gene* rationem eorum qui oderat me^SC fa* eiens mifericordiä in millia his qui di* Ügût me, ÔC euftodiût praccepta mea» Non afliimcs nomen Domini Dei tui in uanö. Necenimhabebitinfon# tem Dominus eum ,qui aflumpferic nomen Domini Dei fui fr uftra.
Memento ut diem fabbaci fandtifi ces.Sex diebus operaberis,06facies o mnia opera tua. Septimo aöt diefab* batum Domini Dei tui eft .Non faci* es omne opus in eo, tu Ô6filius tuus, 06 filia tua, feruus tuus 06 ancilla tua, iumentum tuum Ô6 aduena,qui eft in tra portas tuas. Sex enim diebus fecit Deus coelum Ô6 terram Ô6 mare, Ô6 o* mnia quæ in eis funt,Ô6 requieuit die feptimo, Idcirco benedixit Dominus
DfW
-ocr page 19-DE CHRISTIANA VITA. 6
Deus diei fabbari, amp;nbsp;fan Aificauit cû, Honora patrem tuuro amp;nbsp;matrem tuam,ut fis longxuus fuperterram, qua Dominus Deus tu us dabittibù
Nonoecides.
Non mcechaberis»
Non furtum fades,
Nonloqucriscotra proximurntu» um falfum teftimonium,
No côeupifeesdomûproximituf,
Nec defyderabis uxorem dus, non feruiim, no andllam, no bouem, non afi'num,ncc omnia quæ illius funr,
Hæc eß: igitur Ïegum ordtio,atqu€ huic prafen pta autoritiU non hominis fed Dei Îegishüoristqtii non folumin lapidées lUam tabudds incidit digito fM,fed etid mhominum animos atque corda, quoi ipfum er hißoriainnuere uidetur. Uam quid funt faphirinie tabula, ut perhibentur, niß caleßis uismentis er inteUigenti£,qult;e fe ad diuinarum humanarum'que reruni cognitionem aperit tan* quam in duas parteis, in quarum una non leui» ter fedpcnetrantefcriptura, cultus diuinus,inaUi tera conuidus hominum inter ipfos exprefßtslts gitur. Sed ea efi humana negligentia atque im* probitM » ut quamuis interdum perculft cogita
-ocr page 20-PVERILIS DOCTRINA
horte er fenfu numinis,timen cito obUuifan^w manicica illius,^^ promnlgdtioncm ipfim iam ni-* bil morentur,(cd ignorante c:Tp:ruerfgt; gt;ltiiio o* tnniapr£pofteraatque contrariainjli Mnt crus furpent.Q^oi cumfit, franguntur vle tabula, Crpr£fcriptalegum confunduntur,Çcd neuita* men ipfe reparat,crnou.tsprofcrt cifdem uerbi$ tiquefentencijs notator. Hot enim fenfui nu'la uns quam uis ita obruere potuit, quin rurfum fe tan* iem proferrent atque ölender ent. Hxc de lAoftis cis tabulis quaf aÜegoria quedam explicita has (ienuspr£fati,nunc aipngulacapita leg^um ac* eedamu;, atque primum ipfam prrftriptionem di ligenter confyderemus. Se enim eße dicitoeum, quiiüaslegesferatatqueiubcat,non hlofen.lta:^ nonpro humanis,feddiuinisedi{tis haberi debent. A diungit autem ad hanc prxftriptionem autorit a tis fu£mentionem benefdj, ut benignum ZT cle*-mentemlegislatorcm,non f£uumneque immitem Dominum effe, iam nunc ab initio ftatimfciamus.
CAPVTI. DE LEGE.
Nonhabebisdeosal/enos corame,
Uuüa gens unquïtam fera tam'que aliéna fuit ab bumanitate ,quincrfentencia fuanumeneffe fis tueret, o“ reUgione eoleret. Hoc igitur edicitur ttanc, rede er fentienium de Deo, er uera ilium pietate
-ocr page 21-rç CHRISTIANA VITA.' ? fictafe colenium. Nrmo aliter unquam orfus ejl prlt;£ccptdde uirtuttfjiMmbinc'Deumcole. Sedin bcc (fttragna attentione epui^nefaUamur o' *« fentenda delieo oin religionisufu.aam inhac pr/ccipuapartetotumhumanum genus miferabü^ liter, quaß inglt;adam prefundißima ealigine, fern perincurrit uelpotins collapfumeft. Quare hoc monetlex^unutnefti Tyeum colendumiuxta illius uoluntatem, qua quidemin parte iam res deftnit eße noß rlt;s conßyderationis o prudents, atipte etiam arbttrij o ftudiß.ßed audienda eft uox ey lerincrgt;ei,ftcutipfe apud leremiamnegatfe pri* [eis ßaenßeiorumo' uiHimarum mädatadediftif fed hcciußifte utaudirentuoeem fuam. Hoc loco adKtfceturinterminatiohorribilisirjeetuindiüæ diuinx ergauiolatores tieritatis,cumfentencia; de Deo,turn cultus tUius. Yundamentuenimhocefto tunispietatiscriufticia:, ne (J; fundamentu modo, fed etiam eonelufto atq^perfeého. Sedquia o rtc defentiridefe,crconuenientercolifeDeusuult ato^i iube\ qux fttueritas fentencia:,o cultus certi tudo,uerboftusexplicandum.Tresfuntres,qutedi uinieatcm ^uaft conftituunt,fentcneia hominu:ft» des, mctus,amor, Qdd'^it^i^^ctutinhacexcellen timentione diuinitatis extmia ofumma debent in telligi,opr£cipuum ex hisftdes. tn^uxcun^s igt tur hxcdeftxao^ttaftabfumpta'dnobisfuerintßl
-ocr page 22-PVERILTS DOCTRINA
Iß Mbuitur iuiieh noflro nunten cfuoiiÜ iiuiilit4 tis.Vdjit ait iris DetKpecunid,liigt;idinoßs iMlupti=‘ tes, multis potentia uelÇm uel aliontm, cum hanc formiiant, ilh fr etifunt.Sapient ia Mtem ZSquot; co^ ^itationcs hamMH plurimos aife blanüßima «t zridußri ff ede abducunt. attire i^a quibus fi^ iutis er beatitudinis expeüatio atque cupiditat continetur,'Deus afe auerti ad uüa alia ue tat adem tnetü interims er miferilt;e incutere nabis ejuiequi ( niß iramfitamnonnult,didt igiturhociDeotuu liberaiari fall ßdem tribue, reuerentiam tribue» cultum autem impende ,quemcttnque iüe quoique tempore tibi pr£fcripferit,iile ipfe inqaain,feïa Kone non aliéna f tdfuo.
CAPVT H. DE LEGE.
Non afTames nomen Domini S^c*
Hoc capite iubeturconfeßio uer£fentend£ de 'Deo,edidtur.n.ut fände er reUgiofe nomenDel ufurpemus.auipfopterdi in catu piorum cum priuatim inter ipfos mentio quidié de his rebus, qui bus ueritn diuina coiineturf eridebet,fedcafteet cü magna cura ac attentione.lnterminatur ijs pee» nam, quitemere autprepoßere nomêDeimculca nnt.Primumigiturnotandu,pr£cipi,inomnifer mone de Deo uerfandu cum timare zêr rcuerentia» ttec^accerfenia tantum maiefiatem rebus frinolü atque
-ocr page 23-DE CHRISTIANA VITA. g ttq; prophdn!S,multolt;^ minus nef aria oratione in (^uindUiid, fient fad uni ciui peruertunt uerS inteUi» genda rerun Huinarü caüiditate cr maUcta, cr cotammant impuritate ans fui. Deinie cum pera perd çr temere nos uti uct at nomine Dei, plane iS tnanddl: reite er conuenienter uti. Quare hoc capi te laudes er pr^coniaDeier adionesgratiarii er preces fieri iubétur,qbusita ufurpatur nomé Deh utipfeDeusuult. Ham er facrifcium gratißimü effe iÜifdcra docetftriptura, laudu ipfius célébra^ tioné,er gr atlas agere^ hoc eft, confier i benefteia tins,tanin nos iubet, neo^, rependi aliud ueUefinit, er in miferijs atq- doloribus noftris unius ope expe tenda expedandamé^ gratuitam ^uide de miferix eordia illius proponit.Difcent igitur pueri hoc ctfc pite pr£cipi, primo religion:m,fecundo celebroa tionem diuinoru benefciorum, tertio inuocationé auxilij Dei atque benignitatis in aduerfis, cfuart» tutari cotaminationem rerum diuinarumuerbis, ettlt;^ improba de flagiciofam iliarum mentionem.
CA PVT TERTIVM.
Memento Ut dtêfabbati fandifices.
Hrfc mentioneSabbatiedicitur cultus externus er c£rimoniaru obftruatio,qbus numen diuinu ce lebrari m ueritatefenteci^ er cofeßioisfanHitate. 9tcf}ft eft,He^ exiftimSiu, nihil pertinere ad noamp;
-ocr page 24-PVERILIS DOCTR INA
luiduumfabbdtu,cum propofierimia, Mturx le» ^esijhscapitibuspromulgari. Sicigitur fereshd» bet, zT omnes ftdtuunt, uenerandueffi numen ritu dUquo cx ordine acrimonidru, ad quasperdgedat fiatis diebus opus eft, quibus ab alijs quotidians oc cupationibus cftnegocijsferiati ftmus,ut fineuUo impedimeto Z:/liber e couentut extusq- facripoft finthaberi. Quadquidemfiptimusdiesfeructur, dut aliqua inhoc eert a pr^fcriptio autfiperftitio^ faobf:ruatio proponatur, arbitrandu none ft.'n ü cChriftus docet, neeeßitati zy“ ufuifalutart cede re fabbati legé,etftlium hominis etiäUlius doming eftè aftirinat,cy ordinationes c£rimonidrunt reue tato chrifto conftat efte uolutaru inftitutionis, na inuioldbilis conftitutionis ,quarum tarnen contd^ minatores er negledores propter improbitatem CTperuerfionem ordinis atque decor is, fua petu^ tantidgrauiterpeccant. Qj^aproptereÜ cxrimost marum ufus legem habeat in uniuerfum nature, hoc eft diuinam,modus er ratio, atque etiam tem^ fora lüius it a obferuentur, ut confenfuerautori» täte ecclefi£ quoquef tculo er quaq; in gente cons: fentaneauer£pietatifuerintinftitula. liam ordi» nis autorDeus eft,nonperturbdtionum,^ fuperi orumdiuina fubdelegatione imperijs debent pa» rere inferiores,ßcut fequés proximo caput docet, tuque reiftienda tarnen iUa doürina defempiter» nofab»
-ocr page 25-DE CHRISTIANA VITA. 9 tKgt;[lt;ibbdto,hoc eft,perpétua (^uiete cr tranquiUita te animi, c^feriatione a bomni humam aihone in fentencia uer^pietatis, cumfe^uis^i prabeat tan^ quant organum Deo cr ftiritui ÇanHo iUius, ut os mnidopera perftciantur grata or placentia Deo in chrtfto. Vtdn eft enim hac dodrina, oquot; innui^t tur'afandis prophetUieftq^ftdei erga Deunt pr£» cipuum incitamentum.
DE CAERIMONIIS.
Quiaueroc£rinionijs,hoceft,operdtionequaa iameyritibusfacrorum maxime pueri cf uulgui Wouentur, eyhis temporibus deilldnocentes ae multipliceicontrouerߣ atquecontentiones exon riuntur, pluribiK de hoc toto gener c ecclcfiafticas rum operationum difterere placuit. Acprimum, tremouctda eftomnis prapoftera atque impia pers fudÇw de ctrirnoniji, €iusÇentcnci£,qua iiuinu nus menab hominibus ftngiftlere diximus, ne que in obferuatis falutis or uit£ fempiterndfpem, rteque inßmpUciter negledis metum interitus cr mortd ponioportet.tide enim impietateßuperiora mans ddtduioldntur,z}-Prophet£grauißime iftumpla nèïdolorum cultum arguerunt in populo ludaico. Secundo, ipße etiä c£rimoni£,qu£ ßua operatione
impi£funt,hoc eft,aduerf£Holutdti cy uerbo Dei,
, ut miftxpro defuudn»
PVERILIS DOCTRINA
Cr inhlgcti£ z^ reïiqu£, inquarum celebration« it a eft inuoluta im piet at, ut fdungi nequedt. Ter^ .tio-,qcquid eft aliarn carimoniarü,^ quibui impie* tMftnteltcix remoueri poteft, cum lU^e pofted nüd£ relidd’tufu tdntum propiit dUt nocednt,de bis diftr te eft dift)utdndum, neque demoUtione femel omni umfmpUcitdfdnimoru uulgi offendendd. Hdmin tegrd er pard dodrind coferudtd, reliqua omni4 cbdntdtn er beneuolentix oftcijs debeantur. Ex boe genere illiefunt,dicrum,ciborum,ueftimenta* ru dif;rimind,etdlid quxdi^de quibus htigari dtq; fontendi detrada fentencidimpietatii nonopor* tet.Itdque crutemurernon utemur libere fine of* fenßoneiiioceftaD. PdulocldrißimcdecldratUt Il nbsp;nbsp;tnuUiiinlodiepiftoldrumiUius. Qiiiddutem exri
motiixftnt ccclefi£, hoe eft couentus eg' ceetuf ere dentiu,operdqud;ddm,ideo cum in eccleftd omnia ,ordinege,ridekednt,difciplind hac eccleftdftica di ligcnter eg' conftituendd er cuftodiendd eft, inqué bdc difcrimeniUud er reuera effeer apparere de* bet, ut fdcradifciplina ifta cum alia quacunque in uita non effe confufa uideatur. Itaque omnia reli* ^iofe adminiftrdri,er qudft in pracipuocotise* du Dei in ecclefia fieri debent ,fiiut er Paulin ça* put mulieres tegere in ecclefia rcueritM angelot uoluit. Earn ob rem,cum à. pnoribue introdud.a
' j£rimoniM emendari atque corrigi,tum paulitt ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttm(^
-ocr page 27-DE CHRISTIANA VIT A. lö tim er cum magud moierdtionii curd innoudrù . digue itd aUguM tollhdUguM inftitui,omnibus te^ foribus folitum comperimus, pofeente uidelicet dligud uelpotius fidgitante nonleuicdufa. Atgue boe tft proprium munus eorum, qui in eccleßd di docendum er pr£ßdendumer tdngudm eonutn» tus habendos uocdti:pr£poßti'quefuni nam ternes ritdte priudtd in ed gu£ conflit utd fuerint fubuer» tenddirrupere, efl çrfedicioÇumergd hommes cp trgdDeum feelerdtu. c^uiequidautin huiufmodi mutdtionibus er inflitutistentdtur, in ijs quemud* moduuulgi er imperitoru rdtionem benigne habe ri oportet,itdin optima partem,quiequid fecerinf ij,quorumh£ccuratiopropriafuerit,ab omnibus accipi debet: nam peruicacta animi reflagari er conuicia facere fludio iUorum, qui in edrimonijs eorrigendis uera ratione uerfantur, fediciofunt Mqi nefdrium.iianc autem dijudicare no efl impei: ritune^ leuitatisuulgaris.Difcitigiturpucricx boe pr£cepto, couentus eccleflaflicosflatii diebus fanfle er religiofe, er C£rimoniarum ritus tram quideerpacflccferuandosejje.
C A P V T CLV A R T V Mi
Honora patrê tuiim Slt;matrem tu3^ Fee eftcdputprimumearumlegu, qu£dduit£tf
-ocr page 28-PVERILIS DOCTRINÄ
jnorü integritatem er uirtutis cultü ldt£funtAnf: cunia tabula,principe loco poptn, er inter eai k^ ges, quiC pnef :ribunt quid in hominu mutuo uf tfie ri dut omitti debedt,diuinißimum. Udq; er üUs de diuini numims f:ntencid atque uenerdttone praxis inum.Pneciptturdutemobßeriidtioerhonorergd far entes,q!{£ er ipßt in humanis rebus pietM nomi ndti(r,etomnes qui honeftdtis pr£ceptd £diderut, cultui er uenerdtioni diuini numinis huncpdrentH fubiunxere. HocD. Paulus pr£ceptum commens danspnmumeßedicitycuipromißio diuinaadiun £l4reperidtur.y nde colligit,dduit£'huinan£ fall citaten huius euftodiam pertinere.Etinßcripturlt;t horribdia exempla extant negleâus, atque etiant multo magis contemptusparentum.Eftq; itanatu^ ra compardtum,ut qualemfe quifq- er ga parentes fuos pr£buit,tales ergd fe liberos quoquefuos ex= periatur. Vt autem pare ntibus, qui nobis lucis er Mt£autoresfuere, pr£cipuus honor debetur, ito. quifuntautoritateatquedignitatelocoparentum, non ßecushoc eodem capite obßeruandi colendi^ prxcipiuntur:horumeftordotaUs: Magiftratus, taiquampatria ip(a quamadminifirant imperia fuo,qu£ nobis etiarn ipfosparentes dedit, his obedi re,hos reuereri,ab his mandata exequi placide ac libenter quifq; debet. Uoediuus Paulus accurate doc!üt,er[:dicioforum at^i nagifiratus contant ftorum
-ocr page 29-DE CHRISTIANA VITA. tt ptorum metuendafupplicidfttcraCcnpturit prop^ nit. Atque ita eft rcólü parère illis, utferaturinpA mis itte de tragoedia uerfus, quo ferendum etiain iniquumimpcrium dicit. Poftmagiftratus nume» rentur confanguinei er propinquiij ,iu quorum quist^ tutelä uenit aut eft datus, prteceptores'or magiftri. Po ft hos [uterus, qu£ uniuerft iuuene tutis parens putanda,quant anate çx rerum ufuan tecedit,crinftruere poßit. Poftremo iÜi qui m ecs cleftaprapoftti^e^curationibusdoiiriniCQrdifti plinxipftuspra:fedifunt.Qtiodgenus,quia quon damftenum erat,presbyterorum nomen proprium eft adeptum^quod er in iunioribus fteruatur-ut Ti tocrTimotheo-duicunteftintprudentiaer pie‘ tatefenes, incontemptam iuuentutem illorum D. efte Paulus uoluit.Uorum autc poftremo loco men* tionenifeci.quöd nunc dij^utamus de obfcruatione et obedientia erga ciuilia imperia, quibus corpora er mores eruitaexternaregatur.auorumadmi niftratio eft regnorum er ciuitatum,in quo nume ro ecclefiafticapoteftasnoneftponenda. Uaque ft illam fibi usurpant, detrahentes de autoritate eo^ runt, quorum propria eft, er perturbantes ordi^ nationem'Dei,faciunt improbe.chriftus ergo ipfe grauiteraccufatPharil'£os,quifuis legibus paren turn reuerentiam ercultum imminuerent .Piabek igiturpoteftas eccleftaftica principatum minifies
-ocr page 30-PVERILIS DOCTRTNA '
tijineccleßadoceniicy' ddminiftraniiretneccle^ pajlicam, caßigduii pecedtores,dtque etidm pu» mendi excommuniedtione contumdees m fidgidji er pecedtist er ignofcendidtquerecipiendipan^ tentes,qu£ omnis tdnquam cenfurd efi,non in core pord er res,feddnimosersuintes hominü. Quoi qutdem difcrimen cp tenendam, quid confußone t)orum gencrum perniciofe errdri fokt. Atque hre dudbus fenteneiß expUcdntur cldrißwe Mate th£i xo. Principes gentium dórninantur Ularam, uos dutem nonßc. Et 18. Quiequid ligdueritii in terrd,ligdtum er it in coelis.fAdm er in terris poten tld er regno dtque opibuspr£textu Apofiohei mi nißerij prxßdre Apoßolos, qui funt poteßdf ec» cleßdßicd, Chrißus non uult, er eorundem iuris» äichone,qudntum quidem dd huius funchonis nd» iurdm pertinet, dd ccelos extendit, uhifentecid zr iudiedtum ab iUisperßcidtur. i^unedifednt pueril precipihoc edpite obedientidm, cultum ,uenerd» tionem ergd omnes qui dlicuiuspr£ßdenti£ nomi» ^e excelldiit, parentes, lAdgißratum, mdgißroSt confanguineos ,fen€{tutem ,Eccleߣ mini» ßros, quibus ipfeHeos edios omnes ’ ordimtione fud fubdiderit atque fubiecerit.
ÇAPVT Q_VINTVM-
ffo»
-ocr page 31-DE.CHRISTIANA VITA.c w Nonoccidcs.
Chrißus ipfe interpretatus eft hoc caput, cum ^cuit ,ir£ ey- odij malcdiRionem comincre.-Rt prophet^, cum dolos ÇT inftdiM çr obtreiiatio» nes ,gladios or uenena appellant, füis clare inter* pretantur hoe pr£ctptum,cr docent,non folum facinus homicidij ,ftd etiam conftlia GT uolunta* tem prohiberi. Denique mtclligendum ,in omni* bus his capitibus non leuesnequequaftcuaneften* tesediBtoneseftc,ncque ad opus tantum pertine* re, fed graniftime atquc penitus in mentesacttoe luntates hominumincumbere, ipfasquccaufas faè dendorumcy'fugiendorum compleBi.'Vtigitur minus eft impius, qui impie cogitât de Deo, quant qui loquitur, ita cogitatum feelus erflagicium, quamuis nocethominibus minus, Dco certenonmi nusdiftilicet, Quodfietiam legibusbumanis uiii* dicantur,nonfolumexitusrcrum,fed etiam eonft^* lia, quanta hoc uehementius facere diuinas leges ' credendum, quarumlotor in ipfis mentibus prxci* puamiunsditiioncmexerccti Q^apropter dijeen dum,hocprxccpto nonfolum cades uetari, fed eti . am omnis generis iniurias,amarulentidm,iracunf iiam,odia,obtre{iationcs,deniq;cogitatiône5,die daq-, cy^fada, quibuf:unque ait er lus uit£ atq- c^i* piti mfidia ft ruant tir, çr penculum comparetur.
B 4
-ocr page 32-PVERILIS ßOCTRINA ÇAPVT SEXTVM.
Non mœchabens»
Hoc capite omnis impuritiu probibetur,in tier« bii ZT faills. Ndin cogitdtioiwm er cupiditatum fa:ditdtcs,ficut er iniuriaerga eiwum res et bona, feorfum uetantur. Commendatur autem eximia uir ttis caftitatiser continenti£ .Cum lex er uiolari alienu thorum,er inquinari corpus omni immune diciaprobibeat.Diuus quidem Paulus ualde ftudu it uitiMn hoc reddere omnibus ab ominabile, cum, quod alijsfceleribus no fiat, ifto proprium cuiusqs corpus polluatur . Hoc Ipfum mirifice bonitatent mentis pcruertit, quid ad j^urcicia erUbidinum eperationem etiam dnlmus er mens quap ugglutU natur. Itdprophandtur fdndißima credtura Dei, er in lutu turpitudmis demerfa fuffbeatur. expand turn enim optimorumingeniorum er ndturdrum prxflantium hdc cdldmitdtepeffunddtumfuitlWii rificaatquemcredibilisuis eji huiusmali in omnis bus his corrumpendiserlabefaddndis, qu£ in hi}x minummonbus erconfuetudine inprimisprobdn tur. Itdquc uix efi uUius peccdti tdntus pudor,quan lus impuritatum. Pli autem hoe falfj d quibufdam. diHum, nihil detrahere orationem obfeandm de mt£ cdftitdte,utdixitCdtuttus:CaflumefJe decet i^iÜ paetd ipfum ,uerficulos nihil neceffeeft. N.i« proditur
-ocr page 33-DE CHRISTIANA VITA. i$ froiiturcerte dnimildfciuidçrpttuldntid äiHos rum obf :cenitdte dc proteruitate, er dUorum due res dc mtntes coniamindntur. Qudre nos iif:dmus er cdftef :ntirc,cr loqui puitce, er nihil fdcere im pure,nonfolumutdiulterijpcxnx,fcietidmui fa ditdtis erf^urciciicfupplicid uitentur,conferuena turque eorid, lingud, membraque omnid corporis purd Deo noßro. Bi quid omnino inteUigendumt prdcepto hoc erddiedn impuritdiem uit£, er tti“ am qu£ hdneuel excitant uel ddiuudnt,uelcomitdn tur, remouen exißimdniu ocium,crdpuldm, ebri ttdtem,fontnum,deniqueomniumuoluptdtumina iulgentiam ,utin optimdru return ßudiorum'qui ufu er exercUdtionibus conferuetur Integra çy b» tießduitanoßra.
CAPVT SEPTIMVM.
Non furtum facies»
Hoc cdput uetat iamnu dari rebus ciuiti, er dba ßinere manus iubet ah ijs qu£ dlieni dominij j mt. Non duté putandum faummodo prohiberi fata autrdpindS:,fed etidm inßdids erßdudes er cirlt;c cumuentionum cdlliditdtem. Demque furtum efa alien£rei contreUdtioneminuitodominotnonioa lu itd dccipiemus, ut inuito dominoßdt,quod ipßt iureprohibere poßittßd etidmquodnonpoßit,de ceptus uideheet e^ drcumßriptus uerfaia altet
B 5
-ocr page 34-PVERILIS DOCTRINA
tiw.ltdprduitatesifl£ uulgärispruhntixplant iamnantur, confiante or manentehocin omni ui» t£ confietudme: Quoi tibi non ais fieri, alten nt fee tris. Nemo autemfie unit certefeduci. fadi, aut imponifibi, ne dum noceri quidem ,ey enpi fua a» pert auquel fie ignorante fiurtofiuiiad.
CAPVT OCTA WM.
Non loqueris falfiim rcftimoniS con# tra proximumtuum.
Vetat lex uanitatem,çr iubet ut oratio cum cof de confientiat,ne quidfingatur anima,quod lingua interprété profieratur ad alterius damnum z^per hiciem.T)icitqueplanèquod Salomon : Quiloqui» tur quod fi;ntit iufius efi, qui autem mentitur tefiii falfius efi.Videre autem dehoc capiteefi^quarn Ion geafiua integritate corrupt a natura abfît. Qkiî enim nunc,no dico ex uulgo, fiid pr£cipuorum ho minum,nonin hoefiummam prudentiam conjbitu» it,fifimulentur e:^ dißimulentur omnia, nihil can= dide,nihil aperte,fied omnia uerfiute atque callic de dicantur zyfiantiVnde operam dabimus,ut quim longißime abfimus,fiudcbimuique ueruati, ■candori,fimplicitati,neminem Itdemus, nequefi» dem iurati imuratiue fiaUemus, nihil camminifice» mur malinocentisqueconfidij aduerfiusalias,fiem» qter huius memorestlAalum confidium confiuUori
, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peßimum
-ocr page 35-DE CHRISTIARA VITA; »4 feßiniume/l.
C AP VT IX. ETX.
Non concupifccs domû proximituf. Et non defiderabis uxorcm eius,nec lèfuum, nee ancinam,non beuemono afïnum,nec omn/a quæ ülius funt»
N«nc manifefte lex damnat cupiditatn, ne^ue folummanus cornet, fed etiamuoluntatem animi reprimit.DiuusPaulat quidemdéclarai er ipfe, damnari concupifcentiat hac parte legis, nequt fent parumfrequentes Propheet in fimilibut inter pretationibus. Atquebxcefr ida prauitas cordis, quam lex damnat, defyderij z^ appetitits fcelera-ti atquefiagiciofryeóquepotifrimurnuelpotius fern per erumptt in damna er perniciem ahorum. Pah fo autem dicitur.,cogitatianes effe liber as,neque in iudicium uenire : Humanam enim effugere cognis tioncm ill£quidempoterunt,feddiuina fentencia pro fréta in malicia condemnanturAtaque Chrifriu fre pronunciatsQjti muUerem cupide afrexerit, iam uiciauit illamanimo fuo : Q^inetia ueteres o* wnium gentiufapientes itafsnferunt,contaminari freiere cogitationuanimos. Vnde hoeeß Ciceroni anu: ïialimmori millies,qfrmelilliusmodi quic^ ogitare,quid fr tu uelis,inquis,age,quit eß citi
-ocr page 36-PVERILIS DOCTRINA
Utile non licedt, fei ego hoc ipfum utile miferius effe iuco,(iudm in crucern toüi, und rti eft eo mifte rior,diipif à quoi ita uoluerK.
DE EVANGELIO.
EY-pofita lege nunc reue atque oriine uiies mur fdduri ,ß diEuangelij dodrinam des ceßerimM: ndm inhoceftpromißiogrdtuis t£ remißionispecedtorum, qu£ contingit paniten tibus er credétibus Verbo Dei, quid Pdulus docet^ 4 lege pecedtum pdteßeri erinudlef :ere,non quoi lex ndturd fud pecedtum efßcidt,fed quoi proferdt er oftendatfddum. Cognof:endumigitur eß Ver bumDei,dequo fdlutem confequi poßimus extra legem,quandoquidem nequefdtisfdcere exadioni illius human£ uires poffunt, er incredibili$ eft res mißio,uelpotiusnegligentid omnium incolenda uirtute. Qvomododutemßdt,utinlegi$ ddionia busfdluseruitdfempitemdfeu iujiicidnon inues nidtur, er lUa turnen neceffdria fini ,Deóque place ant,d multis udrie eft diftmtdtum, neq^ uidetur hoe loco inculcdndum. Hoc fatn eftè nobis poteft, quoi Verbu Dei, ipfe Deus,ftlius Dei,interpret uoluns tdtis er confilijpdterni, legem compleuerit dtque (oncluferit,fuccurrens miferi£erinftrmitdti hos tninum. Itdquc hoe inprimis dudidmus, ut uox dis uiltd iubet: Hiceftflius meus diledus,hunc dudite.
Quoi
-ocr page 37-DE CHRISTIANA VITA. if Qttoiquidem Verbumneq; nouumputdnium,nat que turn denique ndtum effè, cum in cdrne,hoc efi^ dffumptd ndturd humdnd:,dppdruit,fed omnibus Çc culis refjuaffe in duribusfidelium. ReUnquiturer go h£c fummd pietdtis ergd Geum, ut creddmus in ßliumipßus^crfcqu^tmurfeddnhutitddicdm^haa lus inuit£nouitdte c^innocentid, pdrentes legi a* more crcupiditdteuirtutis:,çr per ipfum fatisfdx denies perßdem.Hoc quifdciunt, credentes orßM deles dppeUdntur, quid hue honorem Geo hdbent^ ut noudqudddmfentencid dttimitnduti,nihil cogia tent dliud,qu\mquid iUe loqudtur,crßdemhda bednt uerbis eiu5} er compleddntur quern mißt le= fum chriflum. Quorum omnium À uetenbusftn* ids pdtribus edpitd propter dodrime certitudind propoßtdf mt,er qu£fymboli Apoßolid nomine uocdntur dd hunc modum profeßionis.
c R E D o in Deum unum, ingcnit if, Deû patrê omnipotente,creators cœ liô^terræjSComnium tarn apparerv* tium quam non apparentium.
CREDO in unum DominS lefum Chriftum/itium unigenitum Dei pa« tris, Deum, per quê omnia fada funt. Qiii propter nos homines,5C propter noiham falutem defcendit de ceeJis,
-ocr page 38-PVERILIS DOCTRINÀ
^ carné induit,natus ex uirgine Mau ria,conceptus de fpintu fando,uere Deus Si homo,excruciatus £Cdamna tus a Pontio Pjlato,mortuiis ^ fepuh tus^,ad inferos defeendit, QC refurre« xit uiuus die tertia.Pt afeendit ad coo los, fedet^ ad dexteram Dei patris o^ mnipotentis, atque inde uenturüs eft ad iudicium uiuorumamp;mortuorum,
C REDoinfandumfpiritum,proi cedentemdepatre ÔC filio,Deum ciS Deo,paracletum omnium credentin^ autorem donorum fpiritualium Si co cordiæecclefiafticæ.Credoetiamunî efle catholica Chriftianam ecclefiam^
Si remitti peccata in terris, com^ munitatem fandtorum, re« furredionem mortuo rQ,ô^ poft hanc uitam fern« piter« nitatem*
DESACRAMENTISj
. iti^uitKr iQÜrinK tarm rerum, ^uibtet ßiet
-ocr page 39-DE CHR!STîAf4A VITA.i »d
Cr cognitio chrifli crfalutis promißio ,clentque mifericordia ^ benignity acuoluntM Dei erg4 nos cÜ declaratUr atq^ proponitur, tu inctiatur ©• foßmaturMcelebraturprofeßione nofird.ltatjt er ipß in bis hbenter acquitf :imus, cr fidtm nos ftram maniftjic conßtemur. Hf c neeeße efi, cunt tantum ualcre debertnt ,fuiße coniunäa er im* plicata Verbo diuino. Hoc enim pij tantummoda audiunt,quodloquitur Deus. Quart non quote* nus ipfapatent tantum aßiciendafunt,fedmulto magis VerbumDei,quofuftinentur ,efl contem* plandum. Sacramento uocarunt, quod effent nes quaquam prophanafigna qu£ddm,fed facra eo* rumqu^ pauloante comemoranimus. Quoduera bumLatinis iuramentum cum atteflatione facro* rum figniffcat,frequentatum inre militari:Gr£co$ myfferia nominaffè comperimus-,quia iüorum ma» xima uh latet ,erßde inuakf :it. Sunt autem, ut nunc libetDOCEUDl GA VS A diflinguere» tripliciaiPublica, que in ccetibus CT conuentibm fubheis aguntur:Baptifmus,abfolutio, cana Do* mmicafiue Euch or iff ta. Priuata,qu£ pertinent ad fingulos,ea eff unonomine quo uocatio dicitur, fed patet latius, in magiffratu, matrimonio, con* ditionibus, item crux feu affUdio, dilediopue bo^ na opera, feu adiones uirtutis. Communia publia 4(ufurpanturer qnlt;ip priuatimjconfeßh, liu^
-ocr page 40-PVERILIS DOCTRfNA
iti cr^yniiü,oratio ßuepreces.tllt;ec omniaexterii na opera funt,f:i babcntinfiparabileVerbu Deit iemifericoriia ac beneuolentia iÜM^, er faluteß Aelinm. Quare iam non magis prophana fedfacra haben debent,de^ hußngidatim nunc dicemus.
DE B A P TI SM O.
Sacrametüii ai iflum modu, quo plané inteUigi tenerique cupimus,docendi cauÇadijiinda,due*' tttui nunc definguliscopioßiM,acprimum deba* ptißno. Eß igitur Captif nut fanHißcatui potißia muinflitutione er uerbo Chrißl : Eunta docete o= mnesgentes,baptizante$ eas in nomine patris er ßlij erfpiritutfandiEt hoc dido: Qui crediderit erbaptizatutfuent, faluus erit. Itemhoc loan.^. Hiß quu renatus fuerit ex aej^ua er ßgt;iritu fando, nonpoteßintroire inregnum Qei. Quo referent dum er id quoi didtur ad Titum tertio: Secundum nißrieqrdiam ÇuamÇaluot nos fecit, per lau a cru regenerationis er renouationis. Sentiendum igi'* tur,fandam eße aquam baptifni,longequealiam, qu'am de puteo aut prxterfluenti amne hauriatur, eonditam Verbo Dei,quo UlaaduÇumflum oßem tur,neque eß magiißmplex er mer a aqua,fed coit ßgnata Verbo Dei, quod fandä erdiuinam iUam reddidit .Eapttzamurautem,ut Paulus inquit,in mortechrißileßu,quod idem efi atqueillud,qua Aicimuf
-ocr page 41-DE CHRISTIANA VITA. »7 iidmurregtnerari baptifmo-lnnouamur emm ai f^intUidem uitam de camaUt hoc cß,nouas er ig«: notai humane natur it ƒ:nfus indut mus iuflißeatia» nis.Dchisteßimonijs uidtmus,non proponi nobis ^acratncnta,tan^u.(m ociofa ßgna autaUegori^K, fedeßieada er fotentidper 'VerbumGev.efßque prophanos er If«« lt;}uorundam de his fermones,ut perniciofoserimpios,nequdquäduiiendos.'Eßßi bdptifmus publia intedeßa minißtrij,neciuedet: betpriUiüim fine neeeßitate üßurpdri, propterea ^ubd commißa eß iUiusadminißratio Apoßolis^ quifuerunt publiceperfone, defignate ad minißt numEcclefie.Sed neeeßitate hec conceditur ornnt hus.lus enimerpoteßas communis eß, Certorunt tutem comißio,ordinis,quiparet neeeßitati.
Q„VID EST BAPTISMVS?
Eft aqua fandajpropter Verbum Dci peeuhare, abluens per Chnftum fordes peccati amp;nbsp;carnis,amp; efficiens nftorem tufttciæ ac fpiritus.
DE ABSOLVTIONE.
Etdbßolutioeß Sacramentumpublicum, ideßt Ecclefiaßici minißerij ,ßeuca:rimonia noui teßaa menti in ecclefia. Huiusuerbu eß: eluorumcunqi remi[eritiipeccata,his remittuntur erc.Ioan. 10.
-ocr page 42-PVERILIS DOCTRINA
Quanquam dUttm omniafacramentarejnißionem fgt;rccdtorumcotnple(iuntiir,tatnen hoe propre CT ^uaßdeßnite ömnts er ßngulos ab omnibus er ßn gulis liberal, non heminis poteflate autoritatétie, fedVerbo Dei pcculiariter ad boe ßbi applicatot facatamcrciuietamreddensconfcientiam'.ernon folum generaliter er in cemunt ,ßed priuatiniçr ßteeiattm re fer ans regnum Dei, eum audit is, qui fe prcmi peecatis cr fentit er eonßtetur, uocem di uinamiKemittunturtibipeeeatatuaerc- deore mi nißri pronunciantis, qui ad hoe in eeeleßa conßitu tus efl, er claues,id cfl,ius flue commißionem banc aecepit. Adabfolutionem aut requiriturabfoluen iorum eonfeflio,quam nune,non ut illamfuperfli^ tiofam er carnifieem ,fed banepiamcr eonfeien» LM «8. ^^^ affilât perfugium, introdueere nos exifliman* ditm,cum fie dieitur: Deus propieius eflo mihipec catoriAtem: Eceedimidium meorubonorudopau^ p(ribus,erfi'audata reflituo. Eflq^boefalutare re medium uerepanitentium er laborantiumanimo» rum,de quo no potefl uerbis pro dignitate did ,fei fenfu erexperientiaeogiiofeendumefl, Kesau temflefe habet:
OyiD EST ABSOLVTIOf
Eftcómcmorario Vcrbi Dei, quo annundatur per Clirtftö confitentf* but
-ocr page 43-bÉ CHRISTIANA VITA. iS ’ fciis rcmiffîo peccatonim (uorutn ait» , toritatcecdefiafticai
Atquehoc fit generaliter,ut ^tiotitfcuncjiEudfi gelui pri£dicatur,z^ ffecialiter,cußngulis hicc ah folutio applicatur, uel etiam, cu quafi annexu ma» iiifeßorumpeccatorum finguUpanitentes foluuii tureeclefaflico lure.
DE EVCHARISTIA»
Verbum hums Sacrament! : HO ci ÉST corpusmeum.Hic ESTfanguis meus. Inftitutto : HOC quotiefcun^ fecenris/acietis m memoriam men
Jubetenimcertefieri, cum legem hanc dat, qua feri debeat,memori£fu£.’Hoc pubUcu eft,ut Pau^ lui ait,ubi conuenentis iam non oportebit uos man i Qgf^ i^^ du care ccenam Dominicam.Ergo ordineo“ débité ■ congregati manducare debent : fed necefitatii ca» fm etiam bic excipicndut,utfemper. Hoc de ritu primainftitutionis. Cœna'Dcminica uocaturü';i qa celebraturinfrequëtia Ecclcfiaftica, ovvocliç, er quoniam pracipuum efifignum redemptionist pro qua infmtM çr perpétuas grattas agere debe* mus'De0perChriftum,svyüC^i'gt;eixuocdtur.Vndé erfacrificiudixereueteres patres, fencientesiüudi quod Dauid nominat laudii, id eft,confeßionem
-ocr page 44-PVERILISDOCTRINA
er gratiarum achonempro in£ftimabtlibuf benei ficijs diuinis, gratis ey uit£f ;mpitern£ er comit nicationbcorporis Chrifti.Dehocomnibus tem» poribus^qui non modo U€rbis,fed ctiam re ipfa ab» furditates inueherent,inuentifunt.Contra ^uos re tinendum eß V erbum Dei,er iUius ßmplici irUeUe {lußabiliendafentenciadnimiinßde. Dicitenimi Panemeße corptufuu, crpoculumÇanguinem, i« per quem omnia funtfa{la,Chriflus, Verbum Pa» tris. Ergo ßneulteriore per contatione credemus ejfeita,utdicitur.îion enimoportetbanc liccnti£ feneßram aperiri ingenio er rationi humana:, ut quaß mquirat feifeitatione fuain Verbum Dei. Scriptum enim eß : Beatt qui non uiderunt er ere» Aunt. Perßuadeant igiturßbipueri,erteneanta» äultioreSfUerü eße quod Chrißus dicat,nequede» torqueant ad praconceptam opinion em uerbaiÜis us,artißciofafiguratione, à qua calliditate nihil uf piam poßitin totafmptura pne ingeniofis ey acu tiihomimbus coßßere.ltaq- q interrogatifuerint, quid de hoc facramenta didtcerint ,reßandeantt facramentum ceena: Domini eße falutarem ußem er perceptionem corporis er fanguinis chrißh nonutßgnum modoproditicorporis ereffußfan guinis pro nobis,fed reipfa er fado hoc comunici tionemutriusquead faint em er remißionem pee» catorum crtdcntium,condemnationem autem ey
interituM
-ocr page 45-DE CHRISTIANA VITA. t^ int er it um inßd di um.
DB SACRAMENTIS PRIVATIS.
Sequitur,ut de ijifderämentii dicdmiti,qu£ nou Attribut a funt minifterio A poftoUco, neque cteri» wonbe injiitut£ in eedejict, qu£ o- priuutapropte reanoinindmus,dequibMuocdtionein generaliter intelligi}nuf,iduit£genu^,munus,opus,ddquoddi uinitm quisqueducitur ey dccerfitur. QuihiKuer bii iam non uox cf ntdntu Dei, qu£ peculidriter fentidtur,ut in Paula accidit,cr ante in Iacob, acci piendaeft, fed omneuerbuin or ordinatio lUius, Qttiequid igitur h£c habet in uita, iUud quisqueco fidenter debet fufcipere,gerere,facere, neq; leuitd tefuafacileinde, quo rite atque débité aceeßit, rei filire erfiuduare in uita. Sentitur autem h£c ordi fiatio maxime dbunoquoqi,cumanimdduertit, ai quod uü£ genui potißimumferatur. Hæ enim imi pulfiones diuin£ putandx.Obf:quendum igitur,ni fi quid impediat atque obftet. Sed illud genui uit£t inquodfumuiingreffuri,omninotdleelfe oportet» quod fciamui Deo probari, de quo nifi per Verba illiui nonpoterimus certioreireddi. Ergo etiarn ui lißimum opufculum ,fi hoc habeat ad fedeuindu, facramentumrededici potefi.D .Paulus itaqudi fi pertinaciter unumquenq; oporterefuam ccndii tionem tuen cenfet in Chriftianifmo, ut etiarn fers
C f
-ocr page 46-PVERILIS DOCTRINA
UishbertM no dff’edaniafit.Placent igiturz^fer* ai Deo , placent omnes qui ßdeliter laborant O“ txercent opijiciafna, denique omnium artium cul tura comparata ad ufum uit£Deo placet taMori Gquot; con^rmacon coniunilionis humane,id eß, ofji çiorumey' charitatii mMu£. Qu^’^^i^am HU^qui ita dcfatigantur-,benedi{iionem quoque audiunt: Kaborei manuum tuarum qui manducabii, beatm es e^“ bene tibi erit ere. Sed inter uit£ uaria gene» va duo maxime eminent er conj^iduntur ; Ulagi^ firaim er matrimonii.
DE MAGISTRATV ET
NLatrimonio.
Magiftratm eft ordinata diuinitus potejha ai improbitatem coëreendam, er ornandamhonejla fcm.Pl.ccetiamdiuinitatisappeüationem habet in facra fcriptura, commendationem autem eximi» amplurimis mloeit,utpr^cipue hociOmnn ani» ma potcjiatibusf ibijciatur. Q^i igitur huic aduer I'itur,ipß Deo adaerfatur, cuius eßin terris uica» ria,de qua re er fupra diibum eft.
M.atrimonium autem commeniatur'it'D.Pali» fo propter neeeßitatem huim uita:, qui ßc ornât ge ^m I^c uit.e,quodcontemptifiimtim uidetur, ut i» eo doce^
-ocr page 47-DE CHRISTIANA VITA. t« toioceat fecretum^ arcitnuin (juoiddm contint nm fanHißimdrum nuptiarum chrifticT eedt* p£. coudre mini me prophdtiü ejfe qnnq pntnre de», bet, at que itd-, imoquoqißmpliciter ambulante or fideliter feruiente Deoinfua uocatione, quiequii accideritfcrendu.'biece^e.n. eft exaudiricreden» tes,qui cum pet ant liberari fei malo, nihil malifei licet Olis ojferri poteft. Sunt igitur bona, pauper» tas,ntorbi,exilium,career,crudatus i Pijs quidem CT crcdentibusmala nonfunt,inquibus etia peccd ta ip fa zx mors perduntuim fui ZT retunduntur: aamChriftus,quiinaferendQelfecit ne maledida effent,faduspronobts maledidum, is mortem e:^ pcccatdfuftulit.ïi£cuita,cuiinfuaue aliquidacci dit,crux nominaturinfcriptura,qu£iubcturpor» tariachrifio,dumfeomnes fcquiiubet cum crud* bus.Sandus etiamPaulusfic docet,nos futur os par ticipes gloru cut« Chrifio,fi affhehonumpriusfu erimus. Uaque contraria uoluntati human£ non ab irato Deo immitti nobis putabimus ,fed placers hocilli,ut in fimiUtudine flij ipfus uerfemur in terris,tcndentesaduitamfempiternam. Videtit fueri, uocationem, hoc eft,genus cr ftatum uit£ cuiq-, f 'a£ in fide tuendu (y cuftodiendum,neqi lent tati mutationum indulgendu. Pacientiam etiam in hoc prsftandd,ey ferenda aduerfa omnia, confirm tK£tolt;uü)noVerbaDei,quob£c qMmalauidetur
C 4
-ocr page 48-PVERILIS DOCTRINA
in creientibus bona etiarn fiant. Prlt;iecipiie datent colenios magiftratuscrpotejidteni. Mdtrinoni» ttm dutem uenerabile habendum.
DE BONIS OPERIBVS.
Bond opera ea nunc itocdmus, lt;iu£ uetereifidpi» entes détones uirtutis fine ofiicia : eadem dicuntur etiamfruftus iujlicLe.Eminent autem inter hac cr potifiimuconjfiiciuniur charitatiset eleemofynes opera, qa£ fiant fiecundumfiapienta hominam di* fiincltonem iufticijeçylibcralitdtn.Hxc nofiolum lege diuind,hoc ejl,ndturdli indicia fidciendd pro» ponuntur jficdhabentetidmindodrindEuangeli» cd fivigalarid teftimonta laudis, cr in uniuerfium promifiionis uerbum multiplex. Keddet enim, di» cit ficripturd, unicuique fiecundum opera fiua. EI; Baie fifieceris,nonnerecipies?Et: cynibondege» runt, ibunt in uitamxternam. Item ; Quad refitat fdciiceleemofiynam c^c. dudrejlatuendumçj'te ncndii,omnino hic fieri oporterc,e^ propter Ver bum Dei fidnäam efifie uitam eorum, qui h^c exer» ceant, non quod hac ipfia iufticiam CT uitam fient» piternamconficiant or acquirant ,fiedquia pioru ey iuflorum hxc eft uitainterris, ideoque fiudut uocantur iuftici£,iuxtd hoc : Bond arbor ficrt fiu» Aus bonos, üeque nos iam magis de mérita dijfia» tare oporteticonfidt enim remittipeccatd,Qrcon
-ocr page 49-DE CHRISTIANA VITA. *lt; ferri j^iritumf(tnilum,lt;ic renouari mentes tmifee ricordia dinina greüuito^non dUquo promerito nlt;j firo,iuxtd bocGrdtidfdludti eftis,no ex operibus. Deinde uerofdn^hfiedtabona operaVerbo Dei,ex buius ui cy efficdcid meritum fuu hdbent’^y merce di,utÇcripturd docet : Gdudete,inlt;iuit,ciui4 merces uejird mdgnd eft in exUs. Vt igitur,CH Paulus dit, faluari mulieres per puerpéria,dddit ,ß remanfe» rintinfide: ßc cum omnembonitatem bonis operi^ bus Verbum Dei conciliet ,c}uo ddduntur pr£cld» rißimfi promißiones itlis,facile apparet, omnia mérita e3‘ mercedes atque pramia horum ad pioi e^xfdeles pert mere.t^eque eß hxc dijfutatio Stoi* ca,deduplicibus ofßcijs,fed eßrerum diuinarum, qux non nißa credentibus percipiuntur ,funt'que alijs aut offenßoni autrifui. Sciant igitur pueri, Deumenexigere honeflas a8iones,inprimisqus charitatis atque amoris mutui oßieia à f'iis,cr h^e opera ornaßeV erbofuo,atqi locupletajfe pulcher rimis promißionibus,ejfeque in pijs eximia hxefan (hßeata Verbo Dei,utcredentes colere ea ztr exer cerenecejßeßt.
DE SACRAMENTIS COM# munibus,ç}“ primum de confeßioni.
Supereß ut de comunibus facramentis dicamas, ßc enimfecimus, propoßta docendi gratia diub c s
-ocr page 50-PVERILIS DOCTRINA
ßone nojlrd,ed,quje ^ prolequiiqut cy pubUce in (cetibusEccleJidflicis cum alijf qudß folenniteru* f irparetfUt confeßiQ.i^dm CT confeßio nis ritusß» ue aerimonia publica eß, cui iüa abfolutio imper» titur, dequitpaulodnle diximus^crßnper cum peccatafuatuminßdegratia prorenußis idiscon ßttri Deoßdeles oportet. Conßtentibus enim coif donateur deliila,ß acceßerit ßdes inchrißum,itt» xtahoc:Dixi,conßteboraduerfum meiniußiciam sneant Domino, Cf tu remißßiimpietatempeccati mei. lionautempoteßejßepxnitentia inßuperbia er opinione iußieix proprix, üaque erioamus ba ptizat confiteittespeccata. Atque hxceß iüaeon» folatio in tpta uita,reditus in uia m per peenitentiSt nam chrißusficdicif.Qiücunque ad meuencritf eum nonproijeiam, er inuitat peccatores adpxni tentiam pulcherrimisßmilitudinibus.Luc. i^.Pfal mi etiant Dauidici ubique confeßionibus referti funt,Dißcantigiturpuerhremitti agnofeentibust boeeß, conßtentibus peccata ƒaa bonitate diuina, er pxnitentia ßaüos animos ßanari benignitatt mifericordis Dei perChrißum,utadiüius grati» AOI libenter confugere ajfuefcarü:.
DE HYMN IS.
Uxe eßiUa exultatio animorum erga Deum,ci ß geßiunt coram Ülo eßimdere, in celebration« bonitatit
-ocr page 51-DE CHRISTIANA VITA. W l)cnit((tis,potenti£, maieflatisiUiUi. Inhac fetotoi dies confumere Dduid gloriaturtSepties in die lau des cecini : omnibus'que temporibus in ccetibusfiie lium folennia tempora at^neftata fueret^uibui laudibus creantu celebrareturDeus .Griecauoct vwoi nominanturzT'^'^^p-of-Sed ?^ ore tam ta» centeEloquente,omni temporelococlue accinert iUaspijnon deßnunt,laudantes Deumfemperqui» dem corde,ß-eqiienter tarnen etiam noce f ea. Hoe fieri iubet Paulus his uerbis: Verbum Chrifti habU tet in uobis abundanter, in omni f tpientia, docenti» buse:^ commonentibus uosmetipfosin PfalmiscT canticisjpiritualibus, ingratia,cantantibus incor dibusueßris Domino.Bt Dauid: Vaudate Dominti omnes gentes o'c. Exempla auté non ƒ jium huma na laudationis diuinx ubiq; proponuatur, ut apui Lucam eximium Zachari£,?^ Dauidicum inPfai mis,fed etia Angelica. Ct^apropter pulcherrima b£c er Deo gratißima c£rimonia cupide eß ufur^ panda, ct'canéd£femper laudes cc^leßi Patri per Chrißum, qui eu iUo uimt cr regnat unà cumfan*^ fioJ^iritu infcculafxulorum,Amen.
DE ORATIONE.
Oratiopue precatio habet oquot; mandata cr hors tationes cr promißiones fingulares : quare debet omnibus ßdelibus hums ufus eße er gratißimus
-ocr page 52-PVERILIS DOCTRINA
CT frequentißimus. Eß autem publics oratio, in conuentu ecdeßaßico alebratur, ut Paulus in» ftituit in « .ai Titno.cap. t. eß'^ l}£e inter pukher rimas c^rimoniM unapr£cipua,lt;}uam retineri die Ugenterciue cußoiiri oportebal :fed^in uia ^ in iomo,in cubilibus,omni loco atque tempore pij lie benter orant,cjui hoc audierint Verbum Dei d* credant'.Ciuoicunquepeticritis patrem in nomine meo, bocfaciam. Et : Petiteçrâccipietis,pulfate er aperietur crc.d’tnultdßmilia.Eß autemorœ tio imploratio opis diuime, coußtente ore perfume ponem ie bonitate fuam^fecundum quam labo» rantes er perturbati animis libenter confugimui ai ilium,ita cupiii er appetentes auxilij iiuini, ut ceruus agitatus aquarum,quemaimoiu in Pfalmo legitur,ut no ßnt h£cuerbainorenafcentia,erf0 m fine mente,qua orationem Chrißus non probat,, qui er ipÇ: exemplum precum propoßsit, quoi me rito iebet omnibus eße commeniatißimum: apue-ris auté edißi er cognof :i, erߣpc recitari,quoi ieinceps dißinde recUabimus.
MATTH. CAP. VI. CVM MO dumorandidocuifièt chrißus difcie pulos fiuos,proponit etiamfor mulam hanc:
• Pater noftcr qui es in cœh's, fanc^ît eßo
-ocr page 53-DE CHRISTIANA VITA. », cfto nomen tuS. Vemat regnum tu* iim:Fiat uoluntas tuatn terra itaut in coelo.Panemnoftrum quoddianum da nobis hodie.Et dimttte nobis debu ta noftra, quomodo SC nos dimitti* mus debitoribus noftris. Et ne adigas nos ad tentationê, fed eripe de malo* Tuum eft enim regnum 8C potentia SC gloria in fecula feculorum Amen» Hifc efi iUd iiuina forma frccum er orationis Cl)rifiian£,quamquo certius per fficercalque ine teUigcre foßimuSipartiemur initias feptempetia tiones, «n quasab omnibus,qui interpretantur,iie wdifolet,prius tarnen de exordio pauca dicemus,
Pater nofter qui es in cœlis, natura itaeß comparatu, ut reff ondeat animo cratiodtaque quales iUoru motusfunt, talis eft hu* ws quodammodoftecies.'Vnde cogitation^ fuper» barum oratio elata, cupidarum geftiens eft, metu tntium humilis, manfuetarum lenis, iratarum fe* rox, fupplicnm blanda.He hac animaduerftone prudentes hominespr^cepta quidam coUegerunt txordiorum,quomodo auditoris beneuolentia c^ ciliar etur initio dtcentibus. Adhoc genus pertinét omnes compellationesprcftantu, uirtutis, magni tudinis, ofttef, quas in petendo blandiufcide effen»
-ocr page 54-PVERILIS DOCTRINÂ
. ŸÎ oportet.Vt:
Q qui rts bominutnqutLeumque A ettrnis régis imperijs ere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EK
O pater,o hominum diuumq; £tcrndpoteftas. Jta igitur er fideles, cofiigientes ad opern diuinam petitionibusfHis,quapprafantur banc compeUati onem:O caleftis pater.Sicut enim ah uno infignifi cationeamorisdicitur:Mipater,itaapluribus:ao fier pat er.Et additur epitbetoh maiefiatisatq^ex* teUentiie,ficilicet,Coeleftis.Qu.£ cum enunciamus, non tanquadidatacomemorare folummodo ,fiei dcfenfuanimi promere debemus ,qui fueritera^ inoris er potentie diuina:, per fia firn nobisutfit, cruelle Deum libenter,erpofieuebementerfiace» re qu£ petamus,abf^ quorum utrolibetfi efietfiu fir a peter emus.
Sanflum efto nomen tuum*
Principium buius orationis fiemma quidam efi prlt;eceptiprimi, expofitaadebriftianum inodum, hoc efi, cum interpretatione mifiericordi£ er amo ns diuini. Habemus igitur Deum, er eum patrem, hocefi,beftignumermanfiuetumr)eum. Quis er* go iam autrequireteum ad quern confiugiafiautai ilium co fidenter accederedubitabut qui iubet, hor tatur,inuit at,offert fiuam elementiam cr bomtatc defiyderantibus.Tales autetn,ut germain filij,ante omiM
-ocr page 55-DÉ CHRISTIANA VITA. »4 emnia fcilicet laborant atq^ curant ^ehonoreer fain a patrisfn,lt;}ua er ipß gaudere poßint. Orant igitur.Saniiumeßo nomen tuum,boc eft, impollu tum,er ab cmnidehoneftamento remotum.Poteft tgiturtantx maieftatis nomépollui,autgloriaqua ß obfufiariiMinime.tios tamé oramuf ut eafiantt quibiKuoluntas hominu interrisgloriftcandi Oei Ïeclaretur, er ut horribilia peccata nof ilumpro poftti,fed etiam aHionum impietatis deleantur. Hoc inteUeü o, repetenda erunt ea, quafunt diüa de non temer e ufurpando nomen Oei in fecundo praceptoMo enim referenda hac petitio, ut memi nerimus,nomenOeipoüui,finonpr£diceturVer bumOei,ft impiadoceantur ,ft fceleratii iüudin deierationibutftue execrationibuiufurpetur,ft co tempt a dodrinaftdeier ueritatis in impietate uigt;-uatur,fi non habeaturftdesVerboOekfinon con» fiteamurueritatem Verbi Oei,ftcumpatremiüum appellemuf,noannififuerimui, utanobisßliorum eharitaterobferuamia iÜi appeUationi refponde ét,ft non oremuc,inuocemtKauxilium Oei, laudot KM Oeum, celebremw beneftciaHUut.Ka orlt;i^ tur, ut quamuii perfe femper fanHum in» wolatum'que nomen Oeiftt, tarnen etiam apud nos er inter homi
nes fanâumzyglorio fumbabeatur,
-ocr page 56-PVERILIS DOCTRINA Veniatregnumtuum*
In Chrifli o' Apoßolorum concionibus WuU tumfrelt;iu(ntatur annunciatio regni Dei, ut: Pani tentiam agite, appropinquat enim regnum Dei. Quodprimumquiiemdccipiebdturiregnuquoi^ idmfuturumexternum in mundo,fedchriflus u» bique diligenter interpretdtus eft, o pofted A po» polidocuerunt,regnumDei non eft'ecaducum,dut Aefiturumaliquando regnum,boceft,non terre» num,fed calefte. Omnibus igitur modis abducen» ' difuntftdeles db opinione o contemplatione re» rumpr^ftntiumyobuius uit£ amoredtque cultu, quaft ultimo o ftMli,ftd bicfefcient uiuere tan^ hoftgt;ües O' externos, non in regno Domini fui, fed apud dlienos, a quibus nihil ipfts boni f^erdn» ium,re^icientquefemper ad iUum Dominum fu» tim,qMjedet ad dexteramPatris .Docigitur ord» mus nunc : Primo, eftè nos dtque reperiri in regno O'ftb ditioneDei:ftcundo,aduenireiUud tempus, quototius uniuerßtatis imperium capeftat Domi» nusnofterAlludftt,cuminnobis eft iufticid,pdx, gaudiumfanlh ftiritus,qu£,ut iamnotum eftè de» bet,nonpoft'untnifi perftdem contingere. Hoc eft futuruminrefurredione, cumadentchriftus iu» dcx uiuentium O' mortuorum. Difcendum igitur, ut nunc ftatim abducamus oculos O'fenf 'ts, dtque wr o mentem ab omnibm his, qM in terris uel de ledabilia
-ocr page 57-DE CHRISTIANA VITÀ. if ltüdhiliafunt,ucl magnipenduntur:nihil.n.quic^ iiïoru ai nos pertinet.Etquoties h^cuerbaprofere mus,iateUigamusnospeterekDeoer ßdem atque fßiritum finâum,quo in Dei regnumafcribamuri cr libtrdtionemdehac mifera uit a, cr glorio^unt optart ddutntum indicts Chrifli.
Fiat uoluntas tua in terra ita utiri coelo*
Oramits, ut quod Dtus uult ,quod^ßtin cixlàt iüud (tiam interrisßatatqueferuetur. Inteüigena id dutem nunc uoluntas bencplaciti, non omnipoa tenti£ihdc.n.ßuntomnidqu£uultDeiK. Sedquoi iUi pldctdtf hoc or anus utßdt inbac etiam uitd. In cocio enim tndnißeße ipßo régnante geruntur unia nerf add nutum ipßus; In terrisdutem impijpdldni dduerßdntur,ßd€les f^pe deflituuntur uiribus,quo minus fuarn uoluntdtem quoq; ebiundam cum Dei uoluntdteperßcidnt,utD. etiamPdUlus quenturi ddeffè quidem ßbi redeßaciendi uolUntatem,ßcd dé ejjèfdcultaté .Keuoluuntur enim tmbecillitateamp; uitio corrupt ndturx dnimiß-equenter ddfectdé fyderidßud. Udt^ exaUditi fundi, cunddqux fcia unt Cffentiunt Deo grutd effe,eafdciüt, er uitant eontrdrid.ltdfudidmfrontepr^cepta crlegesdia uinds,qudncuinhac carneßeri poteß, cußodiunti erßneuüiusoffenßone ambulant infandttate er innocentid,lionfolum autemoramus^ut in hac pdf
D
-ocr page 58-FVERILIS DOCTRINA
tf nos Del« Porter nofter benigtit fe/^idat or äHu net, ut facer e quoi ipfeuultpoßimiK ,ftd ut etiant ahorum nuferen, ç;r tcnebrM animorum abipflui eognitione e^ uoluntate adhuc alienor urn illumi» nare dignetur, çr inducere qplurimoi in uiarn ue:* ritatiseyuit£,qu£eß Chrijiü^.Hunc ergofcia* miK,petere tios,ut Dei« pater nofterfecundum fu=‘ amuoluntatemadducatnos adcognitionem era» mor emfuhercontineatufumuitx noftrain aciio* nibui laudabilibui^qujefmt accept£ iüi, cum cuim uoluntate ft noftrx mentes cohfenferint atque con cordauerint, cum feiheetin ftde oramus, exaudi» turn nos iricertumeft.
Panem noftrum quotidfanum da nobishodtc.
Petunt nuncftdeles A Deo Patre fuo, ut cum ftbi i}£cuita communi omnium moreuiuendaftt, cibo etiamfuftententur,G' alianecefftariaad earn de» gendam habere poßint.Expedant autem A ealefti Patre h£c omnia, quemadmodumuidemus puer os A parentibus f cis in terris. Idcoque nemofuam tan» tarn eftegnauitatemej-induftriamputatiUtpara» re ilia poßitf eis uiribits ,quod faciunt ij, qui atieni abhac cognitionc Oquot; fenfu,inftnitam operamdant quarendis pecunijs or opibus. Q«od cum alibi ■ Chnftus damnat, turn manifcfte uetatfteri, ubi di^ '
dtt
-ocr page 59-bË CHRISTIANA VITA. id titrNoîfk foUcitari ie craftino.Et nunc, cum peti iubet panem quotidianum, quo hodiefruamur, nS uidum atque cult urn in annoi centum. Intelligent* dumautemhac uoeeßgnißeari omnia,quibus in^ digemus in uita, alimoniam, ueftitum, quibus hiec pardntur,prouentufrugum er annorum falici* tate,quibiK erfrui poßimut, pace er tranquiUita* te. Rd h£c petitio ualde dUatatur. Gruece quidem tTriovcftoti x^ToC dicitur comunii er confuetui ci hM,quemno malequotidianum interpretati futü. Quarefentiemui,nospeterehis uerbis ADeo pa» tre fuceejfum er fortunam in omnibus his acquit rendis,quib’M injirudi, hanc uitam adgloriamil* liuserfalutemnoftramtraducamui. tixc quident quis(^ labore fuo pariet,fed feret Deo accepta, qui nißUrgiretur, nulla effent ,ideóque er quotidia ut ilia nob a fuppedit et, orabimut, er pro tribute gratias agemus.
Et dimitte nobis débita noftra,fij» ciitamp; nos dimittïmusdebitoribus noftris.
il£cpetitioeft cumconditione perf :ripta,cum aUtefintfimphces: ficenim orantignofci fundeli* (liißdeles,ßipfi alijs ignofcant.Ham apui Lu^ cam ita legitur : Etenim nos quoque dimittimus, quiequid ab uüo debetur nobis. Et in Niatthra
-ocr page 60-PVERILIS DOCTRINÄ
orlt;üioni6formul£ ftatim hoc f'ibijcitw.Si offenfa fuäs aliji dimiferitii, dimittct er uobu pater ccele* fiii ueftras. Quo loco primum notandu^n hac men tioneremißionis peccatorum diuerßi in tods diuer fa uerbagriecaponLUam in Matth.legimusgr^^ cum uerbum,quoCign',fcantur debit a,er alterum, qua delida croffenjx. Et inLuca, quo peccata cy tnalafacmora. Qjtod nos diligenter animadttertcx re parfuerit, ut difcamus pet ere nos,crût improv bitati,etutnegledioniatq- ignaunenoßraigno» fcatur,crueniadeturAQeo,idq;tum,cum nos eti* am ahos homines beneuolentiaomni complexi fut rimus. Quod noneft intettigendum tanquam prect urn conftitutum remißionis peccatorum,fed utß» gnum er declaratio illius. Kemittuntur enim om= niapeccata,idefl,iufticiacontingit gratis propter Chriftum,ut auditum efl.Multa autem etiam a fan disuelpotius plurima inhac uitapeccata comité tunturtneglediones uerofunt quotidian£,utneqi unquimhomomortalisadtantam innocenté per fedionem peruenerit,ut remißionem peccatorum tdlo tempore no indiger et.Sidicimus,ait loan.pec» cato nos carere,nos mentimur cre.Et Dauid : Non iuftißeabiturin confpedutuoomnisuiuens.ïtaque fentiemus, uere hoc ab omnibus er ex animo orari oportere,quilt;^ nonfaciant,eos hypocritaseffi,er f : fallere nique irridere Den. Sic recedendum iam uobu
-ocr page 61-DE CHRISTIANA VITA. *r nobii ab huntanofenfu cy iudido, quemaiinoduiit in toto negocio luftificationis:pc enimfperant ho» mines dliquii feimpetntturos i Domino atq; ab ha minibus alijsjpoftenderintfe non indignos effe qui exaudiantur.Itaque prinsfua méritaflient corner morare,utfacerdos ApoUinis apud Homerum. At Chriftiani contrapecuri defe, ne'que uüo refpedu dignitatis bonitatiscpfut, maximas res petunt,at que iUam non admittunt cogitationem eypoUcitu* dinem fu£ ftnüitatis gt;f^d cum perturbantur conf:i entiapeccatorum, reijdunt in Deum er banc eu* ranger no incipientes orarc,utMdem!is,fed in me dijs precibus ßc inquiunt: Scimus quids erfatemur nos eßepeccatores,er indignos propter fcelera er flagida noßra tuisbenepeijs■, neque inuUo etum bono operef itisfacere unqutm uoluntati tue, tu ta men, à pater, remitte nobis débita cypeccatano* ßraiecceenimeynos dimittimus débita, et ignofei mus oßenps aliorum.Atq- ita conprmati animis ne que dubitant, quin prioribus annuerit Deiw ,amp; conßdenterorant amplius,ficut audiemus.
Et neadigas nos in tentanonem.
Hf c petitio adiundam habet aduerÇüiuam, ü eß,precationemfubiedamdeprecationi:feduta* lijfecêre,fic nos quoq; f:paratim dicamus de utra» que.Tentationisuerbumpequens eß inferipturis, ^ fig’^ßeat exploradontm uoluntatis alicuiut,
D ?
-ocr page 62-PVERILIS DOCTRINÄ
^eifoniitmultimin.pArtcmAeteYiorem,utcumii eitur: Videlisefi Dcus,quinofermittettentttriuoi ƒ ’^pra uiresSed propter Hiermitatem humanam o» mnis tentatiopcriculofd€ß:,ideoq; fitnpUciterde» prccdturChrifliani.cjmfolci mfericordidper gr4 tid er meritumChrifti placereDeo cupiunt:îie,in ^uiunt,ö pater,immitte tent atioes nobiitfuntenint ums noftrte inibeciües,nihilfufti'nere pojjunt gra^ uioris oneris,nullum malum propulfare, quare li* beratione tua opus eli.Tentationes autem accipie* mus omma, quibusfolicitati animi noftri autfaci* tndo autfugiendo delinquerepoffent.Earum,cum inmalumer perniciem conuertunt, proprie qui* dem autor er excitator Deus non ell,Çed iüius ad* uerfarius Diabolus, er uit ia atque prauitates no* fira;.Cum igitur oramus, ne itte in tentationes nos jnducatfhoc fcilicet oramus ,ne Çuumprafidium er proteAionem nobis fubducat, neue in* defenfos er incußoditos relmquat, txpoßtam prxdam Diabolo,
qui ficut Leo rugiens circumit, qu4* rensquos difcer pat.
Sed libéra nos amalo
Cum
-ocr page 63-DE CHRISTIANA VITA. iS
Cum autem nihil ijs,(iui cum Chrifto coniunili fint.extimefcendum iam fit mail, proptereä quad peccutumipforum lUe dekuit, c^plenutamcnoa mnia mails fini,propter feeler a cr deUHahomi^ num, neque non hxc etiam fideles exagitent, quoi eofdem cr peccatumfjlicitat ,ideo, cum impetra* rint iam remifiionem peccatorum fuorum,petunti vt poena quoqueauferatur -.ideft, eaquffuntpec* cati meritagt;ipfius improbitatis uisfiagiciorumf«= ritas cr infamia^fcelerum immamtas cr fappUci^ a,tumueromorbi, inopia,mors ipfa, inqu.equi» iem impellimur omncs,atque in hoc mari turbulen to malorum ac mifieri arum uit£ laptatur nauis no* ftra,fi;d Deus eft,qui uentis zT proceUis imperat, cr libérâtfiuos, deque itlis omnem malam affiiili* onempropulfiat. Verbum,mali,accepcre aliqui in fignificationeautoris, cxcaufiammalorum omni* urn,qui effet Satan,quod etfi nihil incomoditatu ha bet,tarnenfimpUcius cft,ut malum intelligamus hoc loco afftittionem, damna, mi fier iam, utcum bonum dicimus fioeUdtatem , et honeftum uir* tutem. Hoc etiam dificendum,cum uelit CHRISTYS peterenos liberationem mali, experiun* dumficilicet iUnd et fient lendumefife: itaque com* mendari hoc loco pulcherrimam uirtutem, pa* tientiam , cum ficiamus , nobis in omni dolore
D 4
-ocr page 64-PVERILIS DOCTRINA itnimier crucidtucorporis propoßtameße libéré tioncm,quam petentibusDeus promißmt.
Tuumeftenim regnum Ô^ poten* tu ÔC gloria (n fecula fcculorum Amen.
Poßh£cadditur in Grxcorum libris pulcher^ fima claufuldt^ud celcbratur cy iüe Deus quem o» ^pramiKfCy nofird fides cofirmdtur. Tuum enim, inquimus, efi regnum er potentid er gloria infe» fula feculorum,dtq; itd concludimus communitert A,men. Hxc igitur,fi,non ore tdntumfied etidm fide pronuncidmus,quididmdmpliusmetuimus,hdben Deum regem,cUius proprid fit potentia er fern piternd, non ut terrenorum regum incertd er C‘t’^ 4f(cdfHuic igitur certe etidmfoligloria debetur i nobis,qui illamhabet fynceram er minime fu cat am, fed elucentem deuirtute numinisfuü Verbum autem Amen, Hebraic^ gentis more ddiungitur,inßgnifi cattone certitudiniserfpei no firmer diuinx uo= luntatis.
lp I N I S.
-ocr page 65-DE CHRISTIANA VITA. 19
SEQWN'
. TVR Q_VAEDAM Q^V AE IN terpropofiti i^ diduti CatechiÇmi ex* pliCAtionem Aftudioßsexcep'* taey annotdta fuere.
Pritfatio.
RIVS(\yAM AD earn rem,cuiM grtüiii curaui uos hoc temport conuocari,trn(lMditfn iiggreditir,pMca rnihi faciendd uerbd funt,dt hoc conplio meo ,qiiod cupio probdri omni «
bt»,dutÇdltemplurimii,cuminteüigdmyUel noui» tdte fdhi ucl propter meS perfondm in c^uorundi reprehenfionem paffe incurrere.Sed pmpliciter, ut fert ndturd med, rdtionem iUius decipite. No« enimii€gofum,qHi ueldmbitione dudue in dUe* nM operdi irruere,crncgociamihi decerfereue* Um ,tiel qui dUorum profeßiones dut pdrtûpendee re, dut deeufdre ƒjUdm. Id ueru effc,cum dnteddd uitd med,tum dpud uos trududum tempui tepimoa nium dure poterit.Sed inprxfentidmultn rnihi ma duneceßitdsimponi uifdeP,nondlieod docendit D S
-ocr page 66-PVERILIS DOCTRINA
feS td,(Quorum,ut ipfa funt omnium noftrumcom^ munidiitdioHrindm tarnen certorumejjepropter ordiné zy difcipUnam conferudndä oportet.'Ego uero in ordinariarn dodirinam quapirrumpere no debeo putari, qui pr opofui,puerilem quandam ai pietatis fenfum inflrudionem mecuraturumeffi. Quam curationem fi aliamihiresntdla qulmuo» luntM metier ga uoi tanquamdomefticam t urbain daret,tamenprobandduideretur effe. Tantte enim mihi omnium ueflr urn failli i:y' comodacur^funt, utre/fediui bicofficijmei ilium nature erga hbc* ros meos, non qui dem anteuertat, (Eien enim nec^ debetiUequepoteß^fednon longo certe interuallo fequatur. ideóqueindignum mea ßdeiudicaui effe, dumquidem hac exißimatione er eruditionis zT pietatis uobifcum manerem, uidere multaßeri ge» rique,cum abborrentia A ueritate ,tum improbe ac plane barbare. Quadß potuiffet perßei, id quod nunc etiam agitur, utpuerili do^rinte çr inßitu» tionipeculiariter aliquisuirbonus crgrants atq^ pius pr£poneretur ,neq; in bac parte,neq; alijs plu ribus locis mea opera defy der areturtEiunecogort fi,nonalijsdico,feimihiin tuendoojfieio meofa» tisfacere uelim,reßgt;icere ad uaria atque diuerfa, eTiUt dicitur, circumeurfare hue itluc. Non igitur uos meaudietis tanquam Theologumdefuperiore loCOf
-ocr page 67-DE CHRISTIANA VITA. Jo loco,fed tanquam par entern ad ƒtbfeUia ueflra uo* bifeum ea dijjèrentcm, uelß mauultii balbutient tern, quxignorare omni in iietate,fexu, condition ne, genere, nefat uel potius fummum periculum fuerit. Ndm qun eji, perDeum immortalem, cut ius non pudore animus,osruboretotumperfuns datur, cuminrebus humanis deprehenditur eanet feire , quorum cognitions famam e^ titulos fut ßinet i Si luriÇconÇdtus aliquis eße uelit, er quid legestSi medicus,er quid morbus fit, ignoret,quit bus tandem oculis, niß plane impudentia er fluit ticia exc£catus forte ßt ,-afl)eflurum utriufque fcienti£ peritos ilium creditis 1 At nos de his, qu£ nomine ia(lamus,non folum ante hominum,fed angelorum atque ipßus omnipotentis numinis con flieilum audiemur atque interrogabimur,C H R U STIANVScJ { QHidejlCHRISTIANVM eße i Turn in fentencids cuiusque, er hot morit bus atque uita express inquiretur, ubi rudes, inertes, malos, etiam peruerfos inueniri,fl tiert pe modo eßet, minus fortaße mirandum uide» retur,tammegligenter fepUrosque ad hoc exa» men comparare. Uunc quid dicam , cum infeit tia er prauitas ida peflifera atque exicialis fu» tura ßt omnibus m ea deprehenfls t C^uapropter obteflor uos,fl qui animo eflis moUiori er man» flueto, per Deum ipfum Patrem er Dominum
-ocr page 68-PVERILIS DOCTRINA
nojirumltfumChriftum,ferocioresdiitemperait turnfdiUenifte ipfj rum ,cfuorum cura^tiarn inha mmißimitanguntur, ut hitnc tantum cognitionem dcfcientiamatc^ ftuiiuucritatisChrijlian£ perfe ^ui cr appetere cupidißime Uelitn. Videtii impen» dere periculis zx main plenißima tmpora^omnia tßirrfertd horribili metu. Ipfum Deum mberri misportétii dte^ monßriiterrerednimoi bominu. QhckJ ß,ut quondam, paxfiterproßanium ßlen* tium,tdmen£tdtcruitd incredibdi ederitate de* current, pnuertenique non folumrdpidißimos amnet tfedetu fdgitturumuelpotius cogitationu ttelocitdtem,hortdri comonerequenos debebdt,ut falutii capüisque quisque fui edufam ßtßciperet. Quemadmodum enim repenteii,quinunc hoc in loco ddefl,in Gracia aut etiam India conjlitui ani* mo GT cogitdtionefolet,itdin prifentia optinueua letudinis,integerrimaruuirium,iuuent£,roboris,, opu,dignitatis,potemilt;e,inperßiaßonecertißim£ foelicitatiSjÇubito praßo eß mors atq; interitus,q* bus illa omnia uno momento temporis außeruntur. Hacnißquotidieitaßeri cernerentur,conßngi ai formidinem,crprjedicdri inßatiusßorte crederen tur. üunc tanta eß crebritM, ut uulgi zy imperi* torum ammis, quid ußtataßnt, ne curanda qui* dem bac rejßieiendaue eßßeuideantur.Quemenim illa tot modo nonexaudita: uocis diuint pradtiho net
-ocr page 69-DE CHRISTIANA VITA. Ji »KJ multipliciü fignorum nouent atq- perceUuntt ut expeUet quondam ßngulares euentus Cf ci^fus £tdtisnoflrieiQuernautem iUaquotidiana exen= plafnbui improuißq; interitus cr certißinit nors tis tangunt,ut ad fe rej^icere fuique attentiorem eurem ger ere uelit lt;nbsp;Hemmen profe(lo,ac onnes potius ad heec confuetudine occalluerunt.Vt'que do ais ac prudentibus uiris dignißima (denatures or tus Cf occaßus Solis atque jyderum,uulgusproptea rea^efße quotidiana uidétur, nihil nouet, itaheec etiâ, qua: dixi, imperitoru aninos prorf a no tan gunt, bonis uero cf cogitantibus uiris ualdeani» naduertenda uidentureße.Sed hoclocomihi alia quiddeipfaredicendum. Hamfenfupietatis erga Deun,qui eftfons ornnis cultus tllius, cum nihilfit fimpUciuSifadum omnibus fieculis fuit prauitate fceleratorum hominu,ueletiam interdum fuper* fiitionefiultorum,utdlemmultas uel potius infi^ mt as partes turpißime diftraheretur, atque baud fcio,anunquamfoedius, quam his ut apparet extre ms mundi temporibus uelpotius diebus. Quo moa gis atque diligentius cf exquirendaey tenenda ue ra uia eft, quam ingreßi ad Deum ipfum peruenire poßimus. Qujequidemunaproponitur,chriftus. Hicigiturueftigandus,cognofcendus, apprehend dendus eft De hoc ornnis nofter uobifcum fermo babebuur.huius uohmlatem,opera, iufidferutabia
-ocr page 70-PVERILIS DOCTRINA
timur.Defud multi paßtm litigant, nonnuUi Umi cant, dignitate atque potentia, periculo eccleßjCi dum nemo altera nequeintedigentia nequehono^ ribus ejfeuultinferior, res eccleßafticadißipatuf crdifcerpitur. Inter h£c nobis, quafiquondam lit* daicopopulo,indifcrimineferpentum err antibus atque trepidantibus,ad folum Chriftum eft çy eunt quidem crudaffxum ajficiendum, in itlo h£rere, ini[loetiam,utceruos agitatos in aquis uidemus, mori,qu£ eft una or fola uitafutura, Chriftianos oportec.RideantfunehancO'cupiditatem ç^ per fuaftonem noftram fapientes,cr de his audire atq; querere rebus puerile, uel, ut ipfi aiunt, anile pu^ tent. Itaenim eft, or chriftus pueros a fe repelli non fiuiti^ymuUerculasnon eftauerfatus'Anßr^ maenimcrdebiliacarroborandazy'erigenda fi^ bi delegit, nonualida ncque excelfa: quid enim his fcilicet adiutore opus i tieque mefugit, multa ha;a rere in animis multorum ueftigia ueterum erro^ rum, quibus inftfteremalint, quam curfum retort quere atque conuertere:cum his ,nift ipfifefe forte intulerint,cr in nos i mpegerint, no contendemus, fed ft qui,uel prauitate animorum ,uel co ntumacia melioribusreftagari,Gripf nihil in medium boni proferre uoluerint, ij experienturfortafte, neque animos neque uires de futur as affertoribus uerita* tis.Dicam aperte quod fentio,idea quia coramuo» bisdidu*
-ocr page 71-DE CHRISTIANA VITA. jl iis iiHunnCum -Atafunt aliqui animdtilUtmex» plordtapotius improbit ate perÇeucrare,qiùm ce» Acre meine nt thus uelint. Qttidam ea malicia atque impTobitdte , ut omnem doArinam reAam non modofugiant çx uitent, fed etiam oderint atq^ exe erentur.Nondu compertdfdtii,fed neignota^ui» dem pror fus loquor.Keperiuntur nonnulli,itahic milibus cr proie Ais ingenijs,ut nihil nifi betrbdri» tm fuperftitionemcjue optent, atque aufnt etiam fibi leuifimi homines, uanißima quidem ,ut conß* io,ffe,polUceri.Horumfiagiciaatciuefcelera,uel portentapotiusfacinorum: indignity enimrei ex primitorationis uehementiam: nonfolumpropter ipf‘tgt;fcdetiamKeip. caufa,non tarn uerbis cafti*-ganda,quam fupplicijs colrcendafuntac compris menda-Eadem eft inftudijs liter arum quorundam. malignitas, immbmiferiaatque calamitM.Sedde his allUS dicendilocus. H£cautemdicoego, quiani mof nm leniftimo,quiquedftgt;eritatem odi atquere» fugio,idemqi omnibus conftlijs fubitis atque immo ieratisinimicus, utqui maxime : Qjii ferenda o» mnia , qu£ ferri uüo paAo poftint, cenfeo. Ni» bil temere nouandum , ad multa conniuendum pacis er quictis caufa optimum effe ftatuo.tion tarnen, ut nefarue fraudes e^ faAa improbita» tis exiciofx toleranda atque diftimulanda effe txiftimem. Sed ad aas reuertor. Meum confis
-ocr page 72-PVERILIS DOCTRINA
hum expofui, nunc quid uos facere xquum txijii» mem cognofeite. Si ueftra falutis 4c uita atque cO)* fitis caufcim fufeepi^ß uoluntaiium laborem in iw optima ualetudine mea mihi impofui,ß nuUo emo* lumentüpropofto,nundlucri,nü denies uUiui co* moditatisjfe, defatigationem banc non refugié de betisearnuosftltemreferre gratiarnmihi,utacce ftam effe uoluntatem uobis meam ,ßudio craßi» duicate ueßra declaretis. Cur ego oh feer o hac inre tamfolicitus fumer timidus^. Kagna efl feculi no* firi uclfumma potius corruptio er prauitM. lucre iibilisdeformitax atquededecus inuaßtin mores. Summi,tnßmi,grandes,parui,feues,iuuenes,uirtu tem, offcium, pietatem coluiffe ne pulchrum effe ducunt.Etnosreduflaadueritatem fludia habere gloriamur. Si ita ßat,nißque Deus nos reffexerit^ ut occurratur bis tantis malis, pr£dico ,uaticinor, fcio futurum effe, ut mox def;rt£ atque ffrette ia» eeant optim£artes, multo in maioribus tenebris barbars, quamfi bic fflendor ueritatis lUuxiffet ttunquam.l:iondicoh£c ,utulli contumeliamimpa namuel homini uelordini.V obis hac dico ,quos cu pio conferuari,errefugere ab immanitate feculi noßri, tenendo uiam pietatis Chrijliana eruir* tutis. lUam deßgnat Verbum Dei,qui efl Chriflus» folum er direélum iter ad patrem. Bic efl nature duäus,quamqui fequetur mhumanisrebus erin terrii
-ocr page 73-DE CHRISTIANA VÎTA. ^^ tem,no erräbit.MUltd an imäduertunt de notdnt boni,mult a camperiut deque ref£ifcunt,quibui mb rißce perturhantur dtque dffliguntur, in ultimd do fperdtionede fdlutehominuinon deßnunt tarnen, quotiescunque ddhibentur, facer e dicer equefedu^i lo,qutecunqueincommune omnibiit cy priudtint finguliihonefld,utilid,falutdrideffciudicdnt. Si ni hilproßcidnticonfcientiiefuieteftimoniofdcilelb benterque cotUeMt dcquiefcunt. Non dito amplb Ut,ne quit etiarn me Iduddrc put et,quem nemo comi tempßt unquam magit, quam ipfe me. Veflrum Unuiquitque, hoc enimf'iperefl,infum ma confußd onererum omnium, in nuUo propemodum diferb ininef tcrorum ac profanorum, in maxima licen^ tiduit£,ipfeflbicaueat,fibi proflicidt, atque ut nd Ui flail d tabuldm circumfliciat, qua enatarc ab in teritu ad falutem poflit. Vobis pracepta non deer tunt,fl animusdifcertdi nondefucrit ,utin aUend Uoluntatenema nififeipfum iure aceufaturus effl Uideatur.Sed nutte quod inflituimu5,id agamus.
DE PRIMA INSTITVTIONE doilrimcChriflidme er Chriflianifmo.
Nihil eft enim in hac dodrina ce* landlim ) Hoc multi fariam fuit fa(htatum,cutn UÓ modo arcana fldei incluferut in aUegorias quaf iamiUtqu^non 'AquouisiiUeüigicr cognofd dèa
Ë
-ocr page 74-PVERIUS^ DOCTRINA
itreiit,fei etiàEuangelijçrfacrgÇcripturdetex^ tusAtraéidtione communiremouerunt .him inter conciondudü, qutfapientißimi habebanturatq- do fhßimhcumpriedicationemEuctngelij fdcerepro fiteretitur,acciditauditoribtlt;ifereyUt,quemddmo^ duingr£co prouerbio dicitur, Äoeßovßf p.n^tp K^otTHCfatp p-H^fp,hoceft,comprimerét manm uehemeter, ut tener ent nihil. Sed quid eft,uobii id tu nslßemyflerid, extern aut per parabolae ? Scili tet erat hic aptus doilrinx modus ad multitudine. C^uinipßietiä ApofloU, adhueprxfenteChriftot dodrinamilliusminuspercipiebantiGrplxraque omnia interpretabanturfecundum ztr inteUigenti am cy cupiditatem fuam,deterreno ?y externa re gno. No igiturfunt myfteriahxc deußnia quxdä^ qua: enunaan nefaefit-.mmo Chrtflus uoluitomni bus omnia exponi er annucian. Omni creature, inquit,prxdicateEuangelium.EtquismodiurnÇua peraccenfam lueernam collocate
N[3inudtiAionis)Siceniminfantes,aiitto rum paruulumfiatumfefe dimittentes, ingredi do (ét,manibusprimuambabusfuftentütes,moxuna fubleuantes,dure{lifecuincedere,dtq; tande ipß foil ingredi,er currere quoq} atq; faltarefciant.
KXTHXi(fp0e') VeteresGrxcide ecclefafiica difciplinaerinflitutionerudiumhacuoceußfunt. Lucas uerbumpofuit:'i'vx tTriyvaf rrt^i ap tex-
Tti^H^K
-ocr page 75-DE CHRISTIANA VITA» 0 tn\_h6ho' Äoyap Tip xffif'SCÄ^cup-SignificataU tçm MX (}uaß reßnantiS guandS ,x.7ror'S n\ov, unie crUchofaHd. Inteüigitur ergo quxdampris mdinftitutio,cumauresaffuefcuntrefonaredo{iri naaUqua. Quie fequuntur,preceptttin continent optimu ,cr in omm re, negocio,dofï rina utile:'iie quidtemere, priepoftcre, audaäerßat. tta.n.cu ßt,mdxima ftatim proeftofuntincomoda.ciuociue res dlic^Uti mdior^prdftdntior, ©quot; diuinior eft, eo deterius cft,finoredeneq^ordinetrailetur. Udlt;J; inprimis coërceridebétoés iuuenilei dnimi motus, necupidi nouarü rerü temere dut turbulente dU^i gerere incipidnt, vtxvitvovnç tp tZ vtc^tPiypj hoc eft,ftudentcs rebtiinouii iuuenili leuitdte.
Chrifttanifmiautem uox)A5is'o$’ eft nomenuerbdle,x.7ro r'S;^M-gt;ideft ungo. Atqne trdtundionisftgnumdiuinitusinftitutumyquorc^i^ ges quondam luddorum decldrdbdntur, ut conftd* ret indicium er uoluntds Hei er ipfts er dlijs. Hf c undioeftcompletder perfeddinChrifto, quiuc^ rus eft Rex populi Dei,undus fando ftgt;iritu,qtiem deldpf'm juper ilium mdnifeftd fßecie caUtus om=i nes uiderunt,et dudierunt uocêDci,quie proclama ret: Kic eft ftlius meus diledus, inquodcqefcitbe nepldcitu er uolÜtds med. A Chrifto igitur rege et domino funt Chriftiani, quo nomine Lucas feribit prima Antioche cognomindtos difeipTos, en ante ~ . E î
-ocr page 76-PVERILIS DOCTRINA
NiCCrfff ni,ut Munt,uocdrentur ,Alefu ï^az^renor quem ƒ:cuti fuijjint. Ah koe rurf 'em uerbum -^^/^ ^oc'jt^ap,iiefi, facere cumChrifto,fiue efjepara tium Chriflianarum • Vt pin^i^eip ftudere ^àedis. t^ Ai7r7rt\(ip, quaß cumPhilippofacere,utCicea ro interpretatur f:cimdo de diuinatione.
NOVA QKPArvKA^PximvMlocusad. R.oma.cap,6. Iiumh0cnefcitis,nos omna quota quotbaptizati fumu^in chriftum lefum,inmora tem effe illius baptizatosiEt mox'.He regnet igitur peccatum m mortali corporeueflro.De qutbuifoa cileinteüigitur, non humanam effe uim iitfliciee, qua Deo placeamiK,fed hanc omnia humana toiler reatque fepelire.Etrurftim cap.S.Hon efliiuit carnales,fed ffirituales.QuodfiquisffirituesChri ’ftiexpen efl,is Chriftianus nonefi. Et ad Corin.i. cap.f.magnißeus locus de arrabone lfiritus,qu€m Chnftianis Dei« dederit. Etomnem eße in Chrifla vouam creaturam.Etad Gal.6. Nequeprapudunt nequedreumeißonemeffe quicq,fednouarn créa» turam.Eiequo ideo dixi uerboßus, utomnes etiam paruuli iamindea principio afftef:ant,b£c diuiné abhumanis diflinguere^ feparatim cofyderare, de quorum confußone horribiliauitia er dammf extitere.
RECTE AVTEM DICTVMJCüero Tufe.e, c^uid lUud, num dubium,quin ffecimen naturt
-ocr page 77-DE CHRISTIANA VITA. ?J nature capi deceit ex optima ^uaq; natura ? Vtft deequisagatur,lt;iUKferatde ftrigofo aUquo aut claudoecjuo de toto genere fieri exifiimaUonemi fed iUeeftproducenduf
CyUarus ^ quorum Graij meminere poctie.
Quod idea moneo, Utah exceUentia etiam huma^ U£ uirtutis chrifiiMifinM feparetur.'Honenim iam de infinis,ebriofii, impuris,loquimur, quibm omnium iudicio, ut agrotii, medicina opus eft, fid de maximiscy^fummu uiris, quos Ciripfis renoua* tioneamp; regeneratione indigere dicimus, de quo diffutauitchriftus ipficopioficum t^icodemo,-Qitamenimhoc mirumoptimoUh ^fipienüßi* mouirouidebaturiPaulusquidemadKoma.y.ma nififie difiinguens hominem ftoXtKop, ut uocat, externum, ab bomine noua er interno, qui eft o* pus nouum Dei, neque ab bomine uitam accipit, quid fignificat, nifiomîtes qui gignantur ab homi* nibuspeccatores nafcitvtenimait HaratiustPor» tes creanturfortibus ,nec imbeUemfiroces proge* nerant aquile columbam :fic etiam peccatores ori ttnturdepcccatoribus,noniuftide nocentibus.
SED Q_yiA LAE.rVM.)lntelligendumt hodatiftimumpraconium filutisno exaudiri nifi Atriftibus.tüon enimfini finantur,fidlt;egroti,ne= que pur a detergenturf:d impur a. Itaq^fic ait chri ftusi Hon opus eft bene ualentibus medico feduak Kattb.sf^
E i •
-ocr page 78-PVERILIS DOCTRINA
Lwcz ï tuiindrijs. Hegattjue ƒ; ditteniffe qui uocdret tua ftos, fd qui uocdret pecedtores ui pcenitentiantk JAdt h » i ^^^^f^^’”’ ^^^fl^fi^^'-^f ^^lt;^ ^P^^i ^^ omnes, quia
* cunque dcfdtigdti cftis ZX preß^atque d me quies tem dccipite.lUd dutem ßmilituio ouium qudm hoc [,uc£.ti, f^i'nf^ egregie explicate. t^equedUter omnino res fehdberepoteft ,z^Sdlomonhoc ipfumdocuit iß fentencijs,quibiK oßendit,dntegdudium dntecedea re dffliélioncm.ltaqueprddicatur Eudngeliumdd utilitdtem trepidantium ey perculforum animoa rum,quosomnium mdlorum,etidmque bonorum ißorum terreftriumçymunddnorumpanitet. A» pud lAdtth£umcldmatlodnnes:p.tTai.wHTt,ndm prope eft regnum Dei.Ergo priores twoutt feu ^i* tùoioct mutdndx funt. Qd^oduerbum pcenitentiee effeere oportet. Woe bcifu p-iTOVov/i anbcrfl Sâitn I)cri3 mb çjcmamp;rcnbcni/ mbcincnbes ref)aucaniichcn/'sx'ictvanfa0t.lîuncordinem non commmifeimur nos,fed feripturdprdßnit.Ve nitlodnncs prxdicdns hdptifmum pocnitcnti£ inre mißionem pecedtoru, Luœ tertio, ç^uin Chriftits •pA fie eft or fus, ut fcribit [Aatthicus cdp. quarto. fdtlocvo^iTt : H'yyiJtj y2^ h ßoeffiÄ^ai. Tcèv ovttoi, veop. Et Petrus Ado. J-. ufTx.voH(fx\f Kxt ft^aed T^nâ-HTco iKx^oç vfj.àu tyr/ to à’iôp.oifÙHCfv \^t S's'^tiqix.cpiirivoLp.ûc^ià'p, yenit igitur Euangcliftd Chriftus ad attentes ey pr£pdrdtos
-ocr page 79-DE CHRISTIANA VITAZ 0 pr£piirdto5pa:niteiitid,nonddfecuro( er conteta ptores. Efldutemfecuritdiudldepericulofd udpo tius exiciofdin mdUi .Kede enim dixit Hippoerd» tei,peßimo3 e^e morbos,inquorum, cumgrduißia Mißnt, prdßentid, dolor non fentiatur : turn enim ipfdmmentemldbordre.SimiliterßecuritMuitium eft nocentißimum, er letale morbus animi, cum ^e inultimis xgritudinibus nihil ßmtit nidli. Hece exiftere fold de peßimo uitio, quod diciturA Gr.elt;^ cis (gz ÄxvTi'x, Hordtio eß, ciccus dmor f u, quo ßbi quisque mirißce in omni deformitäte pldcere folet. Sentencid eft Platonicd uobis hoc loco cogno fcendd,in quinto librodelegibus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Uxvlcop S' f fxfyi^op KxKop xv^^aTToie Toiq 7ro\ ÄoietjjicpvTopfp Txteßv'xxtq S^ip, » ttxq txv 'n: ervyyvapJw e)(ap xTroepvyiip vStp/jcp pm' ^^‘^^^ ‘ti ■XxvxTxi. T^ToS'i^p^o^iyrfcfip ,äqlt;tgt;!Ä.oq oevmTrxe xvÎpcùttqî ävcraritsi .Kcxiopiaqi^ , ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, citdtur de
y^ To Seip dVXt TOf^STOp^, ToS t OCAHBa« 7« TTXV QygJjifj^^n^ rap xp-x^'^^xTupSixTHp ffcf.óS^xèxvl'Sify ^^ 'Euripi* Äixp xmoptu.x7(igt; ytyntrcu eKx^orttTVtJiÄiiiii:i^xi;Sv Txi yx.o TrtSi TO f^j. \ovp.tvop o cj^iAap. QUit jm^Ki^'c fic fumus interpretdti:Mdximu uitiZ uulgo indtth ^q-u'^v mis inßtueft,inquoindulgent ßbiocs,nec^quisq Óve ailt;j^ fere i Uo liberdri fludet.Hoc duteß quod diunt, unu v opjn, que^ ddfeipßumamdndu naturd duci,redeßdici
-ocr page 80-PVERILIS DOCTRINA
- froc omnafacercoportere. Seißquii rem conßy« ieret, inuenict maximam ielidorum caufam eßt fuHpßus amorem. Exc£cdt^r enim amdtor in ea quoiamdt. Aperiri ergo oculos noßros oportet» nt cerudmus uitid intrd nos : Hoc opus legis eß, Et fric eß pcenitentiic ortus. Ndin
Hic ƒilet euentus fddd nefdnid f'qui.
Atqiieitd duiitiir er fdpit Uox Eudngelij, e!quot; jjjeceßferiesChrtßidninegocij.
Lege pcccdtum cerncre.
Peccdto conf^edo perterreri er mori. EudiigeUo reuocdri er uiuere.
Impij pldnc non intelligunt Deumtciuiidmfuper:^ fri er cldti ob fdiiditdtem dnimis » non intelligunt ßeut debtrent,lÜi ut beßijf conculcdnt hdne dodri fidin:ilideridtnt, dutetiumduerfanturtSed hosdi=i inittdmus,quid hodie dimodum pducifunt uel nuUi pQtius,qui fuis operibus coßiere erßetieffe poft ßtp:.lmpiorum dutem plendfunt omnid. inter quos ßmuldtores etidm chnßidmfmi multi funt :Om» nes emm idmfdentidm Eudngelij id{Htdnt,fti res dUui oßendittDeus dutem non irridetur. Eudnge= Uumigitur promulgdtur contritis corde, ff iritis bus contribuldtis,erpduperibus. Hos fdndt, hoi criga,canfoldtur ,locupletdt:ißos diuites pr^ß* dentes fi bi relinquit,in opinion« foelicitdtiSjOmniti wn bonorum, indnißimos.
-ocr page 81-DE CHRISTIANA VITA. ;gt;
Quæ premia peccati) o^avioppecclt;ui a eft, ftipendium, mors eft, inquit Diuus Paulus, ^gregie autem dixit Hepodust
TTof^xKie Ho'vp.7rai,ffx7r0\t{ Kxyi'Sx'J^por tTTXV^St.
Stcpe um peccdta luunt tott^unius urbes.
Quare uero^Quia itaft res habet ut in epigram matedicitur:
H\tli KXt piiSvSl UXt ’i'i^^t^Xtl OlafiKX^'lS OlKO^TOlH^H }lXli,VVX7rXlt;rX7r0\tlt;i, Ita enim duitas eft utfunt dues.Sunt autem hicc dia ila ueterum nequaquam contemnenda, ftd tan* quam diuitix nods ampledenda ; Hdturx enim iua didum inhLSpatepdt,qu£ eft diuinapreferiptio. Sic aut Xenophon in quinto Ub • hiftori£ Gr£coru: Tx faip ovp XV Tif t'xa Hxi xJ^x \iy^p,Kxt eA ÂmiKXKXlftx^ftxÇtKX, àf biOl 0vl(.TlSpxXi^ Govvlap^oifti Tcepxvoffix quot;nçx^ô^ap xp.iX'Sxi,
Hue pertinet ille Hefiodi : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( xxi;*
TTXVTX 'leaps’!of Olt;p6xKfJiOS KXITTXVTXVOH^ Vt diftamus omniaHeum cognoftere,^dfticere res humants ilium.liequeexiftimemus,ideo nef :i= rergt;eumquidftat,'gt;ygt;fugerenoftrapeccataGr fte 1er a, ft animaduerponon ftatimprafens fit.îîatn ut Homerus ait, tarditatem foldille compenfare mdgnitulinepxnx.
-ocr page 82-PVERIUSDOCTRINA
ILIADOS A.
ÿTTtç yoc^n Kx) dvTiK o.\vp.7riolt;i vk trtA«ATs 'tun Rxi o^f. nÂ.3,cfvvTi fjLiyttÄa kttitiotilu ■m^ tr^Äffip)iilt;px\H!ri ywMi'nK^i Ttuttafi^^
DE DECALOGO.
Legern nature confiât effékgem iiuindm.Er*! go omnibus infitaeftuis iudicandi,guidre{ium er bonum,quinque präuum er malumßt .Adhoc iu^ iidum leges exprimuntur,qu£ uoluntutum incon ßantidm er leuitatem cotineant, er reuocent in ui dm. ïLec enim in homine fic funt er tarn miferum in modum corrupta,ut niß aßiduitdte quadam pr£ ceptorum er dodrin^, mq; etiam ui externa legü coerceanturatq; reprimantur, efßudnterexun^ dcntinomniaflagiciaatquefcelerd.Etßhocetiam lumen natura, id eß, indicium refium quidem er diuinum, peccatoquodinnaturam ipfaminudßt, it a eß quaß obtenebratum, ut tanquamper nebu^ lam,ut dicitur,uideat atque deßniat appetenda er fugienda, itaque in diuinis rebus ueluti enucleam dismirißcefoletincurrere atque offendere.Sedß intus funt perferipta leges, ut etiamDiuus Pau* lusdocuit,quidtabulisopusfuitiVtrecordaremur fcilicet,erfenßbus etiam perciperemus idamfrri* ^turainanimherreminifcendo difeeremussmedi taiites die ac node in lege Domini,Quod fe fdeere
„ -. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriatur
-ocr page 83-DE CHRISTIANA VITA. j8 ^loridtur fapientißimiK RexUctuidyquihocunt^t cum fmm tßeftudium ait, ut int eiligere er memi= ^IJ^ P°ß^^ legemDei.Lex porro ^Deoper Mof;n perlata d^lt;iiia?lt;oyoç gr£ca uoce dicitHr,«^^!^^ J^iM Aó-yap,id efi-^u'od capita decern copiera» tiir,ciuibu5 comprehenduntur omnia facienda cy fugienda. Quibus etiampeccati cognitio excita» tur, utita deducamurad C H RIS T V M,^u£» rentes liberationem À peccatis er fupplicijs ho» rum. Vnde erPauluslegemrrMd^oeycoyopuocat lt;lt;dCHRISTVM. Hequc nos hacut lud£os te neri oportet: quo nomine aliqui fuperuacanea fa» pientiapr£ditidecalogumad Chrifianos pertine renegant.Sedh£ceftformulapulcberrimalegum natur£,quaomnes mortales omnium gentium te» nentur.Atquebuc referenda funtomnia aliafcri» ptafiuefacraf’M profana.qtu monent,du cunt,in» firuunt, excitant animos er uoluntates hominum adpietatcm,uirtutem,decus.'tiihil enimfuntaliui quaminterpretationeser quafi quidam commen» tarij decalogi.
Ego fum Dominus ) Notio Tier-Opora tuit enim inteUigt re lud£os, quis effet Deus is, que amare, adorare,colere deberent. Hoc erat autem er recens et maximum benefeuhUberatio iUoru de
-ocr page 84-PVERILIS DOCTRINA
cruicUßimäfcruitute,cr mirabilis deßnßo abba fiibus.Vbi etiamboc notanium,quod. benignumfe J:^^ CT bcneßcumcr mifericoriem femper elfe ofiendit ,nonfolumutnobis iüumpolfe,fedetiam libenter ut ueUe benefacerefMiamm.
Sedß efl lex natur£,colendum Vgt;eum, er ipfa naturaOeum cognofcit,curnon pojfunt uerarnra tiane cultus Dei homines confitueret Ndm h£c qui dem audimuSi'ïïçâjTx. 6e«f Ttfax^GT’^A loueprin cipiu eye. ey:{evr x^xgt;ißiv^ uw^ i'iàç i'fï' ttm TOL TTiAo'jTomlioceftquoidiximus,c£cutirein tant is rebus mentemhumanä^itaq infruenda eß Verbo Dei,ut nonfolum hoe,quod ipfaf:it ey ßa* tuit,Deum effeycoßetf;detiam certaßt ratio cub tus er uenerationis iüius,ut non modo teneatur, q ßt Deus, fed etiam quisßt,ne errantes no modofo-lerneyfydera authominesuitafundos,utGr£ci, fedetiautAegyptij attiaeycepas,atq} ut quand ä nofiri,faxaeyflirpesadoremus, eyproDijs cola mus.Ergo,ut dixi,ipßus uocem audiamus.Vultau tem ey iubet,feDeumliberatoremcoli. Q^id no^ bis aut liberationis intelligendumiÜlAne ab Aegy* ptijsilmmo h£c depeccato ey morte,cuius illafigtt rafuit.Sedde boepoßea dicetur.
Non aflumes) SacrißciÜ laudis friptura muitu célébrât: Vt Pfalmo 49. immola Deofacri ßeiu laudis, ey redde altifimo iiotatua.Et:lnuoctt
me
-ocr page 85-DE CHRISTIANA VITA. jj» we in die tribulationis,cr ertMm te,cr honorißcd Us me. Atefue hictotus Pfalmis hue dUumendus. ltem(luepfal.66.pfdl.i4-PropternomentuuDo=t minepropiciaberispeccatomeo. EtioS.Salmm mefac propter mifericordium tuant.
Memento ut diem Sabbat/) inkge aduenjtinteUigendijfluifeddluddicumpopulucir cumcifione adiunxiff'ent,^’ in iUant duitate ejjent recepti.’n^o!rnAvToizy'f7rHA'uS^«; dicunturgre ce.De iUis aut quæ propofnmus facile inteUigi po» teftiinteUigëtiaconftituendaseffeduplicesferiatt unaf quaß generates, f’cudum iudicium CT logent naturxÆffèferias oportere. Altéras ßgt;ecidles,cer ti modi zr cert is diebus. Illa: funt immutabiles ,h£ non item, duare Ucuit a tudaorumftbbato recede re,f:dfibbatum tollere zr abolere non liceat.Saba batiautuoceferidefgnifcantur. Sedin ordinatis ferijs,ut omnibus conftitutionibus mutandis,uel in diffenfionibus de his, nihil eft temere committen» dum. Non eft enim^ixp^a.tf'ix.lt;; autor Deus.t.. adCorin,i4.Ac in omnibus hoeferuandum, ne co uellatur idaut labefadeturinéueetiadiffentiatur de iis,qu£ no moueri meliusfuerit, ut ualeat z^ in his oraculum:
fan Kivj Koep.QLÇîvôLp,oLKnnToi;yoLçx.iJiWapt Sunt enim ex eo genere,qu£ oLKiviftoc dicutur, qu£ (ummo etiam digit o irnfeUereprouerbio uetamur..
-ocr page 86-PVERILIS DOCTRINÄ
De fabbato f^intuaUtmultje pr£clar£ fentena^ funt paßim inferiptura ueteri.Efatx ;o.In filentio crI^e erit fortitudo ueftrd.Uem ^z.Eterit opiK iu flici£ pax c^ cultus iufl'ici£,filentium er faturitds ufjue infentpiternu-Et 58. Si auerttri^ dfMat o pc dem tuu^facere uoluntatemtuaindiefabbati t^c-
D E CAERIHONIIS.
Nunc ie ijs loquimur c£rimonijs,qu£ funt ab ho minibus inftitut£ er introiuil£ in cultum Dei, de ^uibus tanquam umbra non digladiari optimum erat. Hoc enimeerte funt iîhe ,ß cum re conférant tur. Ham ß ftbbatum etiam ludiorum iUigenti de^ ßnitum Paulus audet umbram nominare, non, ut opinor, improbe ab hominibus pr£fcriptas ,uma brds uocabimus. Sed quia partim flultida bomb num,partim impietasin his b^ret,explicandum ie ipßs nobis breuiter quidem. Ac impietatem qub dem qurrentium inhisfalutem prophete indemen terf^pe corripiunt ,utEfailt;e ultimo, er ter emi£ undecimOjerP^iitlus i.ColoIßAtquebac fepeta^ néita penitus infidet, ut à re diueUi nequeat. Eft^ boe tempore dißicultas maior, quo longiore tem* porc [upinior negligentia fuit eorum,quibuscura-ecclefi£ incumberet, ut magis quid optemus q quid iieamus, habere poßimus. Pergamus igitur adre» Hquj.
HonoM
-ocr page 87-DÈ CHRISTIANA VIT A.” nbsp;40
HONOR A)Primab£c lex fecundi tabuLe» quam etiam omnes omnium gentium legiilatore$ fy dodores pr^ceptii de Deo f tbiunxerunt.-nçà^ Toe. btopTÏp.oL pLirtTr^Tot ^'e ffüo yovnxf.lta’^ que amp;nbsp;opudLatmos piet atisuno nomine qt opui Græcos '’‘»^ Wi^tïet^^tam Dei quam parentum ueneratio atque cultus ßguificatur Piliorumau* temimmongerorum horrenda exemplaproponit feriptura,quorum Heli ^Abfalonis, Chami, R«» ben er Simeonis. Ordinemaute fuperiorum quern propofuimus ,is eft Diui Pauli ad Koma. 13 .Locus de Tragadia eft inAntigona:
ocAA’op Troeft socfflt Tov^t ^ü xAv^p
HXI tffJilX^X JtXi S^lKXtX KOLl ToiVOcifttOCt Capienda iufta funt eius quern duitas Voluit potiri return, qualtacunqueftnt, Seuiufta,feuiuftis etiam contraria.
Hon quad in federe er maloobediendumuel peut rentibus fît uel Magiftratibus:pr£ftat enim obe» direDcoquarn hominibus,fed yrrt^SoAtKaefumti mam morigerationem magiftratus efti debere, Poi ta docere uoluit. De f mibus Paulus Timoth. quin» to,luculentefcripfît.S€nes hort are tanquampa» très.
EXCOM MVNICATION E)E xcomuniat Hofignificat cxcluftonemimproboruatq- flagicio
-ocr page 88-PVERILIS DOCTRIHÄ
forum de Ecdeßa. Quad O' lud£i ßruare fofiti funt,ut defuo catu,qu£ effet ffvvix.yayH,eijcerêtt eos,quiinmanifeftispecc4tts utqueperuerfftate ui t£autpertinctcia nonredue fentenci£,deprehenfl effent ^ qui «.Traffwocyayot nominubantur.
NON OCCIDES.
Kuius legis interpreUio e/l Mdttb.^.opdßim in Prophetis O’Pfilmis, ut Pfdl. 56.0^9. Vnde inteUigitur, nonfolum pdrricididfdnciri,neqi poe nam irrogdrificedrijs tdntum diuinitus ,fed etidm fontem lorum o originem, nempe uoluntdtis er conffliorum cruentds conceptionef,er inffdiofum propoptum,irdcundidm, denique omnid de quibut adfdcinus er C£demmdnu$ commouentur er inds tuntur. Quod datent diximus, legibus etidm huma nis uindicdriconfflidjinteïligendumyhdsillM effi diuvids er ndturdles leges,qutbus nonfolum exitui fed etidm condtuspunidntur,dbhominibus etidm propoptds,utinteÜedus bic nequdqudm remotus effeuidedtur .Cicero enimprotitiloneßcdit : Hifi. forte quid perfedd res non eft, non fuit puniendd, perindequdfiexitus rerum non hominum conßlid legibus uindicentur.Kinusdolendum fuit non per fedd re, fed puniendum certe nihilo minus. Atqui hoc modo etidm leges tdm Gr£corum quim Roma norum diligenter h£cdiftinxerunt,ut non tdmfd» dun
-ocr page 89-Ï5E CHRISTIANA ViTA. 4t ßumgudin uoluntatëuiderenturpunire.Cuw Çj* tidduntiK ’n^ovotlt;x.f,^j' Romani,ß qua hominis oc tidendi caufd cum telo ambulauerit. Contra, faëto ttiamignopuntinterdum,tó cumades fadas for ^^ tunamautiufiumdoloremexcufarepatiuntur.Ac cc s-, DiuusAdrianusmhiicuerbarefctipfitilnmalef:^ ^^^^^ j^ cijsuoluntdflfe{ldtur,nontxitus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f , L
NON MOECHABERIS. nbsp;nbsp;nbsp;pc^amp;vflt;
Omniumferè gentium adulter ia capite fancita fuerunt. Atque hoc ita ftatuit ratio Mam cum uir cr uxor non iam magis duo fed unumfint, qui uxo» rem alterius corrumpit, tpfus caput impetit,quaa Xecapitali fupplicio efta^dendus. Sed etiarn hoé loco inteUigemus,fontes huius mdli,crilldm ania im impur itate, de quibus flagiciatanta prodeunt, legemtoUere, er introducere caßitatem. De qui* tusChriftus hoepronundat tUeueffeuifuros eoSi qui effent puro corde. Grxas ffacp^oavvn eft non folumuirtuspulcherrima ,fed etiarn nomen. QuiS tnimeft traqt^coprRedis çr integris atque faluta* lribiKfentencijs,moderationis,temperantüe,dbfli* nenti£,pr£ditus. Hxc enim utrationemfequamur inonct, qua obruta ex extindapenre hominem né ceffe eft tendeer in lingualatina ij perijffe dieuw tur,q libidinibus cf luxudufauntio',utinPlaMoi Perijt tibifodalis. Ptrurfus : Mibj dtfcipulus, ttbi fodaiis perijt,huic flius. üam egoiüum perijfß
-ocr page 90-PVERILIS DOCTRINA
iuco', cui quidemperijt pudor. ïtaque itta in Tï^tit gadia exclainat-.cfiiv lt;f,(v rd ffatp^op af xttulv Teichs KaAdp. Hoc loco difcite pucri, mirtfice di/j)licere'Deo uitx laf:iuiâ amp;nbsp;incontinentiarn, ctt imfunt k^c grandia et horrédapeccata, adulterijt et alidrtiitnp(iritatu,panx.tiamdefenfuaberran te à Deo er moribu^prophanis petulantta iUa nas fcitur, Gf lt;td furnmam turpitudmii, nifi refifta^ turyceleriterpcruemt.Kefifti autéfolet coëreew* do e^frenando cupiditates, (y appetitum aber» rantemabboneftate retrahendoin uiamuirtutn. Hoc imbecillaferè letofpuerorum er adolefcenti£ non facit. Itaque iUo$ diuina ordinatio parentibwt ermagiftris fubijcit,quorum metu ^ reuerentia cohibeantur. c^ui igitur caftigationes admiferint, facile conferuantur,hoccjl,placent jyeo,cr lüi eur£funtin hacuita: quiuerorenitunturcr lUat re/puunt,ad interitum,hoc efl, corruptionem fuA exceUentis natur£ feruntur, propterea à Gracii (txóAx^oi nominantur. Eftauté in hoc omnino tnlt;t iormifcria er calamity,qitdmuerbK dici pofit, At(^ hoc ipfem deterrim:h^,ut in letifcro morbos fenfus maliabefidtaque prius pereunt q fe perire dinmaduerterint. Cinapropter in perpétua luda efl ftandumnobtiaduerfui impetiK er inuafionet cupiditatum atque Iibidinum,erlocu6uirtutii a» fferior paulo hoefw tnitio nequaquam deferëdm.
-ocr page 91-DE CHRISTIANA VITA. 44
QkoJ in Md etidtn uitaqudmuii lt;^iKti nonclebent negligere.Udciut D. Paulin iicitfe cdfligarefwin corpui^C^redigertin feruitutem .i^amtumuiget hoc malum uitiorum omnium Ucentid,cum cUpidï=i tatesz^Ubidines ,qu£funt dnnexlt;e ddeorpM ,re» gnuobtinent, opprejfauerdrationemetüis. Quid dut Propbetd dicitiüonneSodomitarü ^ Comoro morum hiecfcelerdfuiffe^faturitatcmpanii cf la^ ƒ:iuiam Uit£dtq; ociumi Vndequæfiagicid extite« tint,pudiqueiüi pandtdederint,notum eft. Pluit enim,inqMt:,r)ominusignemcrfulfurere. Qtid^ re dabimus operdm,ut mdxime in hac licentia uita comunn, quo tempore nuUddiftiplime fynceritd^ reliqud eft,cr omnid infumma temeritate uerftn» tur^iUt nune igitur maxime in tenera atate uirtutit dUionibui er optimaru rerum atq- artiÜftudijs ex ereedmurinonfolnnein uoluptatum exiciale bar a trum ineidam us,ftdctiauthicnobn aliquado pari dtllt;eticiamlaboi,utdicitplautinuifenexjiliofuo. InCapt^ Keminerimus igiturftmperiUoruuerfuumPythd goricoru, quorumfentenciamftbi quisq^fubijcidt’. Ventriq; erfornno moderare libidinibus'que, lAox irlt;e^neque tu quod turpe eft fecerii unquam Cum multis,ftlusüe,tibiquetuipudorob(let.
Inprimis ne contra aliquid auftsdecus aut fat.
TupudeatnosAnteHigere ezfcire er’ probareetiquot;
. «m honeftatem er decus ,neque tarnen adionibus
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F x
-ocr page 92-PVERILIS DOCTRINA
iM^dbUibuf occupari.
AliostorpenttsociOiUtTrdgtctu^»
» Aliosuoluptatcm priorcmquimdecui
^ Exiflimantes-.quarumgenerttmultafunt, TfPTno^ Qrationesfutiles erfriuoU.
KoMopt Deinde odj dtque ignauLegrdtum ntalum.
Turn non quidem iüe uents nee bonus pudor ere.
Somnoquidc nimiumindulgere,cuanimotunt aïqs rebus,ut plato ait, contrarium efl. Quod etiâ lepores minime uideant acidum, id putaturaßiduo itlorumfvnnoferi.Crapulx uero er luxui ac Mo= luptatumamnibusgentibusa'feeidis probra fn^ gularia habita, nequehominum fedbrutorum cj* befiiarumuitameos4,quiillisdeditiejfent,degere WTimxo. cff^ituffi^ pi^io quidemgrauifimuiautor,omnia umejfeuoluptatem malorum pneeipua efeam ad. Ab hu igitur libertatem nofiram afferemus, qui tlis maxima hominum pars,id efi,fl:ulti er incogia tantes omnes,obnoxijferuiunt. Inprimisautem uia tabimus atque refugiemus tanquarn uenenum con» fifetam nojirr nationi ebrietatem,faedifimu er no cetdifimÜuitium.CiViidenimellin ebrio homine humamtatis reliquumi Proponatfibt aliquis ob o» rulos infaniam er amentiarn atque furorem iüo^ Tum,titubationes,lapfus,uolutationes in luto.Deü immortalë, quis italeni animo effepotefl, quinual icirafeatunquis itaplt;rdito,quinpuieatilium tan
Uturpt»
-ocr page 93-DE CHRISTIANA VITA. 4$
tz turpitudinis eiiäm admifpe ab alio? Sei o ni ferle amenas recoriariferèomnes quid ipf fecerirnui pojjumus, nequeefl cur aliorum exe }nplo,ut Spare tani pueri,doceamur. Audite quid grauißimn acre fibui dicat uetus Poetat
Hominem cum uiniuispenetrauit.
Acrii er in uenac difeeßit diditus ar dort nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lucr. H. j.
ConfequiUir grauitat memhrorum^prxpeiiuntur
Crura uacilianti, tarief:it lingua,maiet mens, liant oculi, clamor, fingaltusdurgiaglifcunt, A/ßicite banc piclurdm,cr contemplamini quant nihilßt maxima turpit uims,quo illacareat.'iiihil autem eß certius neque camper tins,quant optimas ■ naturOi etT ingenia multomagis ebrietate extina guieyideri, quam uïlainundationc ftgetescrar bores euerti atque auferri. Apud Lacedæmonios Oe iulteriumperpctratunudlujnfuiffefcribit Plutare chus:hoc bonum de iüa feuer itate dif:ipbn£eydi= ligentia educationis extitit. Hanubi non uiget œ cium, ebrietas,crapula ,ibi flagiciofa uit a effenon potefi: ibi neque uefania neque petulantia, nonlue xus,nonlibidinesufurpantur,qu£potifimÜalu»e turcrapulacr uino.ldeoqueeylac Venereum Ari fiophanes illud uocat.At Rhodij de moUicia ey lue xu,ebrietate, alea progrcßi,eb peruenerut impue dicici£,ut concubitus matrumfamiliaruluderenti quas adßuprum uiüores rapiebant. c^ujeß no in»
-ocr page 94-PVERILIS DOCTRINA
fitnidefi,lt;iiiiidicämtffenefcio.li etiam miruntt ^uidnamhocuitiumcommenittre hominibuspotu erit.Suduitäi ne ƒ (IU£ efi potus qttidem c^':cibi,fei in crapuld er ebrietdtenulld.At iucuniitds conÇue tudimifc^in omnid contrdingrdtd e^ plendodif funt. Commoditds dutem lt;jtt£ poteft defummd pe* jieexpeélan? Ndm,ut dntiguus Comicusfecit:
PerpetiM potatio nihil iucundum hdbet,
Qii£ uitd ddhuc durdnte inteUigentidm (eft.
'E.xtinguitinbomine,quodlini nomdius bonti Atnojlrigloridntiirobimmdnespotdtiones,mdxi we ft defonnitdi ebrietdtii forte dbfit. Quid duti iüifdciunt dUud, qudm boues zy dßni, qui er ipß plurimum bibunt, mq; mebridntur. Quoiß nihil eßet boni in re tdiitum,minus mir dr er,cur no fuge retur: nunc in peßilentid nemo eß qui libenter ma nedt,uniuerß cd locd reliais domibus erdgris de» ferereßudent, inqu£illd inudßf.hoc pr£fens ue» nenum corporis dtque dnimi etidm dppetunt. A» • mentid h£c eß igitur,ii6 propoßtu pecedndi. A me tid eß er infdnid mdior, quim uüius quem dlrd bi^ lis corripuit, cuius eß tdntd interdum uis,ui drdo» rem mortis er incredibile uit£ odium excitet. ltd^: que multi cupiunt, inuifdm quim primumdbrum^ pere lucem,dtqueferudti interdum de meiid mors teddinteritutumenreferuntur. Similiter ebrioß poß iüd mdld,grduedinu,uertiginis,foetoris,obli , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uionis
-ocr page 95-DE CHRISTIANA VITA. 44 Kionis, tinnituum, anhelationis, cruciatus arm^ urn,poft feabitntymorbum regium,^intercutentt tarnen iUud ipfim uenenum repe!:iuit,e:x iterumat que iterum feftiUo ingurgitant, auidi interituf^ Hoc igitur ftatim er A pueris tantum malumaft fuefcamiiiodifteexccrarique er auerftn : Sitque nobii femper in memoria ftntenciagr£ci Senarij: TTo^oe yxg ome 7róW'xiJ-xorx'^p 7rotéi.TS.t ufumatque fanuharitatem eorum, qiuiUoobnoc xtj funt, tanquim inftdorum peftilentite uenee no,fugiamus. virus enimnonmagisilludcorpo* ribus,quimuitioruminimprobiscontagiofum oa nimis eft. Itaque diuus P A V L V S multis flagt;i gicijs nominatis,qui iUis f : polluer ent,er inter hot etiarn ebriofos, uitari iuftit,nequcfocios menf£ai mittere.üixitenimegregteTheogni5,quam fenti tencia Socratespro doürina iuuentutipropofuit, titXenophonftripftt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(KxKoiifi
l(Q-\üp pip yx^ XTT (cQ-ÄX ^tS'ccltXI,Hp ^t ffvppiynQ, X7ro\ïÏ! KXf Top toiftx voop,
QUOS uerfus nos ita reddidimus:
N4W bona difcuntur conuidu ufuq; bonorum Keélafu inftciuntpedora labs maU.
Quapropter in his etia atqi etiü ueftigemus, et am plcdamuruolÜtatcDci,q nosamaUs ctftdcribus, quorum eft miftria, dolor, mors,uocatad bona er
-ocr page 96-PVÇRILIS DOCTRINA
Uivtuifmdn c^nibuiefl falicitas,gauiium,uiid.^t fdamus, exercHium uirtutis non fatum apud ho^ minesi^m quidem reuera homines fint, laudabikt ßdetiamDeo gratum çr acceptum effe, er multlt;t atque pulcherrima pr£mia de diuina benignitate ebtmere atqueconfeqm.
NON FVRTVM FACIES.
Nh»c 4 corpore ey cdpite lex ad tuendes res ey facultatesuniuscuiusi^accedit: quas eyipfasuult faluas ey incolumes Masqueac ilUfas. Inhoc igis turefi tenenia itta régula qu£ traditur a Chrifto l^atthy.f^ Luc£ 6. Qtiod tibi non uis fieri, alteri nefecerk.Atque hoe etiarn ratio redafiatuit, qm inter officiorum laudes pr£cipuas ponit bonitaté» fimplicitatesn, ingemutatem, iufiieiam, candoré: 4cturpemeffe iudicatuerfutiam,fraudes, faUacix as,caüiditate, obfeuritatem, uafi-a ey ueteratoria omiüa, Qualocolurisconfulti ipfiquidé 4 norma („ Item. nbsp;Legurn omnium ey luris amufii,reda ratione, dip ff. loc, zy (tfifirant^Quidenim ait Paulus ? ojiemadmodum ^^and. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tn emendo ey uendendo natur aliter coceffum efi,
quad plurisfit,minoris emere,quod minoris fit plu ris uendere,eyinuicem fe circumfcribere ,ita ey t^Sciçniu mlocatiombusquoquezy coiidudionibusidemiu=: ff.de£dis risefi. Quid Vlpianus^ Sciendum tarnen e]l,qu£,* fi.ad. ddm,etfidixit ,pr£fiare e»m nondeberetfeilicet eaqua
-ocr page 97-T
DS CHRISTIANA VIT A.' nbsp;nbsp;45
id^tt^ainuiam Iduiemferai pertinenttUeluti fi dixeritfrugi,probum, dido dudientem. No« enint boni magifiri uirtutisf int tdlibus in rej^onps, ne* que reâe montrant, cum cdüiditdtem çr mulici tnftruunt dduerfus fimpUcesor bonos.QUdrc,ite* rum enimatqueherum qu£ pulchrd funttreâeZT utiliter dicuntur,nos hoc teneamus:
Quod tibi non msfieri^dlteri nefeceris-fieque ulld rdtionein difiis fdfiistie alter decipia mus dherum. Sed fint affrmationes nofir^çr pld» n£ or nerie:negdtiones cripfit pracife dtque dire {l£. Subdald or teéiddtque dubid,iudu£liones,cira fumfcriptiones,teuit(is,dbfit,
NON LOQ^VERIS CON« traproximume^c.
Proximo,duem inteîligimits,id efi. Top Traita «lop H TVf TTikoL^^hoc efi: nojlros. Ipfd.n.humdni tds,ideft,coniundio generis humdni,qudficiuitd5 qMdd efi: omniu hominÜ,ut et chriftus oftenditexi plo faucidti Sdmaritani. Apumetis dut ^hucea qu£ diddfunt à nobis infiperiore cdpite,fyncerita tem dnimiamp; integritaté iuberi kde lege,cr uetari dolos dcfi-dudulentiâ, qu£ in periurio er perfidia inprimis con/picudfunt er execrdbilid,propterelt;t quod er ins er dextrd,quibus fides datur, ommunt wfenf i mdgod reUgimem hibent t ut qui fieftdUtt f S
-ocr page 98-PVERILIS DOCTRINA
f^Udß caramipfoDeo fdUm uidedtur. Atejuchse ferè contracos conuertunt,i, qnikus ufurptmtur, iuflißunoGtiiudxio.Qt^odcompertum elleimd^ td didd ueterum teftdiitur : Vtquod iti noftrd gen» te uetm aerbum ejttVnKeve trift jn» eigtnen ^c tcn,cr id quod Latine adduxmus,zr Heftodi boa i^t Kood^yiAi'fZßi^A.(v(fac‘ßiKxKi'^H.çrhoc. WCLVTÎi KeLKO^TtVX^ Mn^ X^a Xeütx TtVX^^t ' Qgod Plutarchus it a adducere uidetur:
0Ç S''oeï^KxHXTwjJta KxxxHTTxfireuxj
Et Lucretius eleganter extulit ad hunemodum: Cirxumretit enim uis atque iniuria quanque. Atqueunde exorta eft ad eum plxrunque rcuertit. Sed in hoe mirißea caligo offufaeß: naturx. Ua enim depr ouata eß uoluntM,ut uim quondam iudie do ueritdis afferat. Atquede origine peccati,qu£ fuit deceptio CT impoftura inuidix diabolicte, hi af fed us admodumfunt in animis hominum potentes: AemulatioHis,obtre{iationis,inßdiarum,maleuoa lentilt;e,liuoris,fraudulentiie,ßmultatum, menda» . dj,uanitatis,crhuiufmodialio,quaomiüa» tanquam omnium malorum radices, fuitdUus extirpare omnes pij ßadereiebebunt.
Repetiti
-ocr page 99-DE CHRISTIANA VITA. 46
REPETP
TA TRACTATIO LEGVM,
er expoptic nonnuihefapientum Gr£a corum er Latinorum cumftngu^ lis congruentes fentencilt;e.
TjAEC IGITVR CAPITA LEGVM A Ldiuinaru diligenter er aßiduo debebimus in tueri cum animis turn octdis noftris, de his cogita^ re,in horumfenteneijs er dodrina exerceri, atque cupidißime dilatare comentatione (^ noßra Gquot; uU orum fan{iorum,pioru,do{lorum hominum. ltalt;p cr legemus libenter ea fcripta,quorum efl uera er propria appeüatiofandttatis, er uero alia quo^^j quoru argumenta explicant harum legum pr£ß:n ptiones,ut funt malta autorum ueteru lingu£ gr£ c£ ac latin£.Tum aut auidißime audiemtts condor nantesdehispioser eruditospresbyteros incxti^ bus eccleßafticis : Itiultü enim illa uiua uox poteß, iuxta uetus uerbu,quod negat,quicq eßetpamQ {d crue ÏK^yi^i^op. In his omnes^qui boni quocunque tempore habitifunt,femper omne operam er atten tioné poftere. Quid dicatDauidfupra audiflis, me ditationc,id eß,curä fuam eße unica legem diuini. Quididc,cuqritremperdißicile,quaratioe inuia reda coffiere,et a praait ate declinare poßit adol» fcentiaiHone idé inqt,ß eufiodiât mädaia tuaHUe
-ocr page 100-' !’ PVERILIS DOCTRINA
ttokfi igiturnon kuiter in aurihmrefonent,fel dl animum zr uoluntate penetrent. Sciamui Deo pld ccrein pietute et cognitione ueritatn^tü caflam, honefiiim ^ or notant uirtutibus: flagida foeditate, f:ekra idum abominariltat^ ftudiofe uoluamuf e» orum f:ripta,quicunq; ad decui i^ uirtutentpr£a ieptadant, er deterrent à uitijs atipturpitudine. tnprinüi quidemfacros libros,fedcralios optinut runtartiumatf^difcipUnarum autorit. Sinamus perdit am adokfçentùe partent furere,qu£ cumfe quafi opijicium quoddam dodrinx faduramejje coßituit, incumbit inunum dliquod fludium ea= rum rerum, qu£ hominum ftultida er errore uos lent er magnißuttt,qu£arripiunt nonut ipßmeU ores fiant out profint reipub.fed ut errorem hominum ipß pro occaßone lueri ac qua fias arripientes adiuuentercofirment.aihil dicamampUus, nam eflfanè difficiUs locM.Hoc dicam, caueados uobii er uitandos eos, qui ab optitnaru. artiumßudijs ab horrent atc^ refiugiunt.ljlos inquam bdlulos aut e« tiamfieroculo5,quiduuehenienternefdoquas mas gnificaxprofefiionesf:dantur er appetunt,bonas itrtes er bumanitatis ßudia negligüt atque contem nunt. Üdem aeque quid fedeceatt neque quid red^ fit,neque quid Deo placeat di/filiceatue, curant ne quelaborant,effrenat£q; fu£ libidini indulgent, utfadantquodcunqueinfi.2 ß'______
ddent.
-ocr page 101-DE CHRISTIANA VITA. 4^ eiterit.Ualt;^ucueflire,incedere, lo^i,non admo^ dumlMdabiUteruidemus. cmidduteego furorei crinftnidm erfaiitatem Mtx commemorem^Eo enim (ft feruentummiftrix-, utcelebrei z^nobi= leiiftieftccupuntftdgicijsftuii. Tails uita exiftit de 0(10 c^ negleilione honeftatis.DiJ^utatCicero copiof \eum qui eloquentie: ftudeatftuxu libidini» bus^ perditu eft's non pojft. Affert bond ratione, fed non eft minus hoc utrumde totoftudio literal rum ex artium bonarumAta enim omninoferes hi bet,utft non proieftet iUafilutdrisfubieilio,ft non fanHiftimee preceptiones, denique dwind cx code ftis uoxft par urn ualeretad morum continentiamt fdltemiUistemporibus,quibus opera inhas dares tur,nihil fteret deteriM : occupatio quids certe Ws tationemimprobitatis compleHeretur. Qÿ/edica ttobisquiadeftis,quodugedm dmoremerga optix mas artes cx dif :ipiinds ueftrum. Uolite ftatim Ob nimts ejferri ad nef:io quamftem clarüatis eX ex ceUerUte. Parate iam uobis copias adgloriam, CT earn quidem nequaquam inanem, certasatqueftr» mas.Crédité mih^erit uobis incredibilem in modti iulcis ille labor,que impendiffe humamtatis ftudiji aliquàdo uos recorddbimini,non modo quid minui À uobis mali perpetratu,dum lechoni ueteru potta rum ex aliorum autorum uacaretistmermnifte po* terUisftei etüquiatuniuldftimos ftudusferatt
-ocr page 102-PVERILIS DOCTRINA
31/ fiirpn,quM oliincon[;uerit ueftra diUgtutitf.’ ifl£enim iuuenttüisiemétesuolUptates celerrine euanefcuntifitpe etiam numero iefinunt in maxh mos dolor a. Tumigitur tftuohii ittcundißimum futurumgt; non ueflium deformitate indicaße animi tianitatcm,noninceßtis,drationis^ue immanitate barbar km confirmaße, nonpernodaffeinluftris f^gdneis,noninfanUfferixando erdigladiando^ nonalid multdinlatebris fimrcecrfidgiciofe fa (ißi'.fedcum non minus quAm lt;dijartißeium dUa quod dodrind: difceretis, dum tdmen itti miferi tas libus rebus cdperentur, uobis moderdtionem er temperantiam digue de eus curdfuiße, inuigildßi librk^bduflfenonddebrietdtemuinum^fedfumos iucern£dd cognitioné prdceptorum uit£ dc mo» rum: üonutgiddidtores cum barbaris, fed uibo» mines snodéfios cum fuis cupiditatibus dimicduiße. Nc« turpitudini denique ,fid edflitati atgue pura tdtiinferuiuiffeMoneo,hortor,doceouos,utfde^ lis, ut dmdns ueßri ,ut cum magno meo erfernpid terno dolore, criUiutmiferiiedtquepanitentiiie, treumqudddm uoluptdtehuiusfalicitatis erregt corddtionis nopenitus expers. Quorum dlterum tnittmini,utipß quak fit experiri poßitis : Alte» rumillud,miferi£inquAmcr pansent ia fenfumt eredite qudm trifle erluduofumßt alijs,uel poti» ^^ pfufficite in iftis perditisf:elere ey impvobitd»
-ocr page 103-DE CHRISTIANA VITA. 48 fe,ippuos txpcririueÏÏe noUte. Quiauerotant'tt eftprauitiu ingtnij hominum, ut magis quid non (turn ßt ferßgt;iciant,cum monentur, quim reili na tunm intcüigere poßint, ideo repetamus breaittr Ugum explicatd decern edpitd, çy- quibus maxime tnodismilldpecceturexpondmus.
CONTRA PRIMOVKdelinquunt,ijpri mumiquidiuinitdtisndturdlem fenfum cogitdtioa num peruerßtate obruunt er debilitdnt. Sicutfuni tpicureiißi,quidutnunqudm de Deo reuerenter cogitant,dut eludunt cogitdtiones iüds quddam ma licid dtque edUidUdte. üi fcelerdtißime pecednt, ipßumq^calumtdnqudmgigdntes immanitate fua adoriuntur oppugnareSecundo pecednt in hoc ca put eultores Tieorum multorum, aut umus alieni, ßcutGrlt;ectquondäeriudai,quorumiUi multitu» dinedeorÜ,ipßtm numendiuinuignominid dßicie baut, er dmittebdutde uno Deo fcntenctlt;e uerita» tem : hirecedentes depraßeriptione'Verbi diuini, quamuisunum Deumore fdterentur ,tdmendlie» Rßdia.i^, nis,cr^bhorrentibHsopinionibus dtque.cultu,ßa muldcrdßdtuebdnt in cordibus fui$. Qiwd idem faciuntomnesij, quorum ßenteneiä de Deoßmu» lata efi, qui hypocritne dicuntur, quodgenus mul» to detemmum,er uitium peßimu efi. Udm occul» tum er teäum mediedtione emendari non po» trß- Qui itdßunt,ßngunt quidem ( nam non m^dq.
-ocr page 104-îî' PVERIUS DOCTRINÄ’•
äIws [eäfe (}uolt;iuefepetwmero itcip^utü ^ßnguni igitur,fecljefan{io$,iußos-,f)ios-,dtniqibeatos,idi ^ud uirtutCjfipientid,tnuentione,prüpoßto,faiiit fuis. In quofigmento acquiefctntes ad Deum uevu quidemrejßiciuntffedproitto fimulacra ßdtuunt enimorum fttorum,in illiusfanilo templo,quod fo tißimü fuflinetur columnis tribus earum rerumt qudsfuframcmordaimus: Tiidei. Omoris. ,• Timoris. Hoc uitiu etß tfl occultum/ame (rutH pit tandem in feeler a or abominahones Idolola^ triæ, ßeut omnibus feculis or bis noßr is temporis lus accidiffefcimus,quibus eo res deuenitiUtpoßre mo etia trunci,ßipiteS)fdxa,pdnniadoraretur,zT lominÜanimiborribilifuperßitionecoplerentur.
Tertio peccantuaticinatores ArioUiKaghde nique quicunquequacunque in re diuina: maießai^ tis honorem profanant.
Vt aMem inteUigatur,fentenciam de numine het bendocolendoq; in natura ineffe,quodPdulusdü‘ xitgentes etiamDeumcognofcere,federrare tn cultu zruenerationeiUius, adducemus defcripto» rib ut Creeds et Latints fentencieu quafdam ,quibM loc doceatur^noninutiles ad cognofcendum. So plwclesEledra.i^p.tyetctp'ü^aevü[evt of iepa ç^trocvlct Koel K§x.Tm^.plaut.Capt.Eßprofedo Heut,qui qux nos gerimut audit'que er uidet. Gra* mfimus MorPlato affirmed »in nemitte unq uitiS ud quit
-ocr page 105-DE CHRISTIANA VITA. 4^
Bel ^«crfHmodM ipf: uocdt,morbu huncimpietatiif noneffiDeos,ad Çenc{ldmufq;pcrdtirarc,quâm=i uis iuuencs non faucoscorripere foleret, Eji dUs^ tem eximius locus in 'X-de legib. Udque dccepimus de Eionequoddm Philofopho^cum dcerrimecon» neuere ftuduijjet opinionem diuinitdtis,ipfum mox inmorbodnuUo fuperftitiofißimo cültu diuinodb ßinuiffe. Cicero de Ar. rej^.itd:Etenim quis eß tdm uecors, qui dut cumÇuj^exerit tn calum. Des os eße non Ç:nttat, er ed qu£ tdntd mente fiunt, ut nixquisqudm drte uUdordinem rerum dc uieißis tudinem perfequi poßit,cdßußerit put et ^ Atque ij£c de AriftoteUcd. drgumentdtione expUedtUb, i.deNrftDeor. Theognis:
eioittv'x^ out ^ p^tyx K^xTot^^Tt xTt^ ^tap ylyvïlxt Mih^e^TTotii ir xyx^’irt kxk«»
Protdgordscum itdorfm fuißetde dijs librum fus um‘.DeDijsnon poßum fcire i ßntneiüi, dn non fint:Kultdenim cognitioni obßdnt ,primum rei incertitudo, deinde uitte breuitds : Propter hoc inis tium Athenienßes exegêre iUum ciuitdte ßud, c^ conquifitos publice libros exurendos curauerunt. Quid Ouidius, qui non gr dun dutor hdbetur,de Dijsceciniti
Xeefeeurd quies iUos ßmilis'queßopori Detinet:innocui uiuite, numen ddeß.
Pinddrus nefaridm duit eße ßdpientidm gt;nbsp;obtrft
-ocr page 106-PVERILIS DOCTRINA
Hdrinumini. Olymp.9. 'Vetut tfl ordculum : ^«vï ^X^il^^f P^^of-j^f^^ ^' ‘’*- '^lt;^'i^lt;x-'^f^ovTai.f» Apollonius Ar go.Ub.z. ?tuq hlvtoç nz^t Tr^ÿf TtTTl^t^Kt^OLt IS ^tfJUpxvS'^lf ÄH^0fjitptp.7rl^ S op oiTt Gi'ü^iii; oiTi ^')ioi.ioi.Qj(£incitandiftu dij ueftri caufapduca commemorduimus, ui uos obferudtioneuefira plurimd coUigeretis.
IN SECVNDVM praceptumpecednt de , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ierdtore5,lt;iuinomen Dei fine edufdufiurpant: lAul
to mdgis blafiihemi, periuri, mnledici, cum men^ tionc diuinitdtis. Secudo pecednt Uli qui proprie fuperfiitiofidicunturàncdntdtores, uenefici, qui fdnUo^ formiddbilinomine Del ddludibrid fua perftitionis infdlfijtdte perfudfionu utuntur. Ter tiopecednt,quinoncoluntDeuuenerdtione Idudu (yquot; eelebrdtionis: non inuoednt lüum in mif ^rijs 0“ cdldmitdtibus,non ordnt, non uernrn doHrindm de Deo uftrpdnt. Huc djfiumdtur Find dried fin^ tencidfuprdindicdtd:T0ye Aoi^o^üvcei èiave è\^ içx ffotpix.stoïcien dfiirueruntomnirdtionedu uinitdtem, cyfipicntes docuerunt fdcere,utliben^ t^er.U.7gt; ter e^“ crebro Deos deprecdrentur . tv^trai Tt e^oefftp o ffoepoi; ociT'isijisvoQ rlyoe^xTrac^irap 6tâp.Theocritus luculente Ftolent£o Iduddtofie üauditeneomiumixçiTHp yfpfp tK ^iolt;; MTtv^
IN TEB.CIVM pecednt negledores amp;nbsp;moldtoret
-ocr page 107-GE CHRISTIANA VITA. fO ttiûlatores confiitutarurn feriarum, c£rimonîib» rum^ritaum in tccleßd,contemptores doârin£, ii fcipUnte^ordiniiecclepaftici. 'f^ondutem obfcu» rumeß,qudntdreligioneetidm ijqüifalfiircU^» onibwtenerentur,operdmdederintdiuinisrebui. Udlt;fiecr Homerui docetüidd.i'.riidndm iratdm ob negleddfdcrdfud, cjU£ celebrdrcfolercnt fer* ceptiifrugibu^,Oennpropèregnutn euertifje- ^-i* uiiK(liienddm'Fldccumperditumluxurid,cumport tifex maximum captas epèt,ita ƒmbit repente exu* iffedntit^uosmores, conuerfo dnimo dd curdmÇd* crorum or œrimonidrum, ut nemo totd iuuentu* te priorhdberetur.Demoflhenes Timoerdtem ut*^ hementer exdgitdt,quiferijs kgem pertulerit.Kon mdnifeftos diesfummdreligione colebdnt, iurgijs crUtibus dbftinentes ,unde fernere Unguis crore prxeo omnes iubebdt. Qu£ omnid non eo mteUedU funt dedpiendd, quafifalfs reUgionibus pdtroci* nemur:fed utreligionisfenfus cr-iudiciumUdtu» r£ effeinteUigdmus, non opinionis. Errores dutem in hoccrfuperfitiones, propofiti er corrupts uo luntdtis.
SECVNDAE TA^VLAEPreCieptdidm dd homines er uitdm lUorum inter ipf js pertinent.
PRIMVMPRAECEPTVM Violant ij,qui parentes cotumelid doloréue affidunt, ine» bedientes, reffonfdtores,improbi. c^ui non tof»
-ocr page 108-PVERILIS DOCTRINA
dem amant,uenerantur, dHuuant, omantpro ui^ ribus fuis.K£cenim lUa eliso^y» (pwÏK « liberum ergapdrentes,no minus quimpdrentum ergdhos, Q_u£pnon eft,ituiuit cicero, nulld poteft homini effidd hominem nature adiundio, qudfubldtd ui» t£ focietM tolUtur. Item pecednt, quicunq; non obferudnt, colunt ,'dudiunt mdgiftratus expote» fldteSyf;dicioß,turbulenti,inquieti. Item qui re» frdganturfuis, quipdrentum locoßnt. item qui imperium detredant magiflrorum dUt domino» rum fuorum. Denique omnis inobedientia or repugndtio dduerf es fuperiores hue referenda. Si» militer, omnis negledio er infamatio atque no» xia ergaeos,quos colere,honorare, adiuuare, pre reliquis deberemus. Omnium litere hanc nature legeincelebrant.Cicero de Ar.rejf.Parentibus er DijsimmortdUbus er patrie nos primum natura conciliat.ldemO- dcßnib.dePeripateticoruin di» fciplinaße aittPrimiqueex omnibus Philofophis d natura tributum eße docuerunt,ut hi qui procréa ti eßentfaprocreatoribus amarentur.ltaque Solon ita: toep tu; leH r^iepa yoKoce^xTipioc t^cojdem dec£deparentumnetulitquidemlegem,quodnea minemadhunc modum contranaturam infanitu» rum eße putdret.Perfas etiam aßrmarefßripßt Herodotus,neminemunquam fuum parentemin» teremiße,fedß forte hoc creditumßt,comperiri
poßea
-ocr page 109-DE CHRISTIANA VITA. ?» poftedynon^hum parricidam, fed fubditicium er allem fanguinisfuiffè. Coudre dementem Cynicum non audiemus^ldtrantem contra natura iudicium, non elfecolendosparentes, acpotius ditiina uod re fonantimammis noßris Ubenterparebimusatque obfequemur. De magiftratibus autem Homerus praelare canit,diuinitusiüos confitui : om ^t^if Sxq ■7Tf os' S'idr èipvu-TM. ertVKH'nj'S'Xoe Jhocffif Aivf aTt{i\ifKvS'os'’l^coKtp.SophoclesinAidce, KÄuap Top tiamp;Aop tivS'^ot. y^K TtSp ip TtÄa, Scripfitquehoc praelare Arifioteles, epoevt^op tbc; ix-Ttop iv'xf UCp-X^TIXQ t^ rap VOp-oht^ap KXl Tap «.oy^ovlap ,ov yoc^TotfiSTap atp^Anèntn TxiKinrxf,olt;rop S^AxÇnvîpxi toK x^y^ycfip et7rlt;j93p tèfiO'etfAtaquemanifefumefl:, dißimu:* landa eße plaraq; errata, tam legislatorum quant magißratuum.'üonenimtantumboni poterit eße in correptione horum, quantum eß mail in confue tudine detredandi magißratuum imperia.
SECVNDVM.
Peccant in hoc bomicida, inßdiatores aliéna vita er capitis,atque fama,qua bonisßepe uita charioreß.Virulenti obtre{iatores,cruenti delas tores,inuidi. Hi enimomnes animis er uoluntate bomicidal'unt.'VndeerbocgenushominüinGrax ca lingua depingitur nominibus ßgnißeantibus ca
G ?
-ocr page 110-PVERILIS DOGTRINA
ies’.iiciintur enim xy^oi,inpja^alt;;, i ßmiUtuHti neferarum bfflinrumi qujsfanguint aliorum uilh tdnt,^'i's y^itoiltf, erfoorpij, unique ß^eculen^ tur^quii quibui parte dculeos innigere poßint .'De ^urip.An inuiiiiautem egregie Tragici: Aèioi}/lt;ó/ofj.of, a^aifl/j o lt;pdóvoa-,
TERCIVM.
Peccant contra hoc praceptum omna impuri atquc ßagicioß. Expugnatio quidem caritatif eim, qux cum aho nuptafit, propter multitudincmpec catorum,multo feeler atißima putanda.Hoc enim furtum eßcy quidemrei charißim^ .ü^eeß diru*^ ptio focietatii humana:,quam nature f mfucmaxi* me continetter iitm diximiK f ipra,maxime intelli gi poteft de ea,qu£ ïo^yx ^luffiRx dicitur, qua: eße niß in matrimonij f inéttate non poteß. Itaque de hoc fed ere quantum atroeißimoru euentuum fiepe exißere foleat uidemm: Verrum,laquei,ueneMex citantur. violatur mim uon hominum conßitu^ tio,fed naturaipßui conianiho. Hamer’ Peripat: tetici,ut Cicero ait, coniugiauirorum er uxorum natura comunda eße dixere.Pt leges impune occit: ii adult er urn ßatuunt,non fecusatque inßdiatoit rem nel oppugnatorem potius capitis erfdutisno ßra. Scd de hoc ante didum eß, ut mam quidem tam ut dit er qu\m copiofe.
ovarium
-ocr page 111-DE CHRISTIANA VITA. Ji
Q^V A R T V M.
In hoc ieUnquunt dlienorum fubtradorei ac raptorcs,frdudulenti,cdllidi-,uer^uti,circumfcri» ptores,cduiUdtores,iinprobi,euerfores luns. Quo loco eft hoc memordbile Cdtonn'.Vurtum ueterei funiifti duplo,foenerdtores quadrupla. Sedz^hoc deUdum fe ulcifcitur. Quidui uetus uerbum eft, mdlepdrtd mdlf dildbuntur,cr egregiedixit So» fhocleihoc: iKTapyioxt^papAn!d^TapT^t7r\(iovai.e ^ Antigo KTa/aSjJ^c'iS'oiexpHcfto'ao'p.tjysQ, Ethaci ^’
TX'S'fJvx Ht^S'HTTHfJLOVKFtPyX^lTXI,
q_,vintvm’
Qudntu lingud nocerepoßit,decldrdre uoluere Gr^chcuftcfecereiyAdiorx ttoi TrooivntTroAijt tcvx'^i'i-gt;^lt;fx..Vdnitdtduteftindigniftimd homi» ni rei, maxime ft fe dd oppugnändum ciuium for* lundis cdpitdincitet dtq^ proférât. Demeddeio aut ey ueritdte egregid eft fentencid pofttd in fepti mo expeditionis Cyri apud yienoph. ut noi fumut interpret^üii'Video.n. ordtionem udnitdtis effelei Hcm,nulloc^ cum pondère de honore temere udgde ri.Eorum dut,quoi compertumftt ueritdtiftudere, ft quid forte effteere uelint, no uerbd minm Udlent, 5 indliis uii. in edftigdndo quoque no turn dliorum fupplicid,q horum minf efftcdca funt. Deniq- ifti promiftionetdntuobtiHent,qudrftUdliildrgiendo.
G 4
-ocr page 112-PVERILIS DOCTRINA
Qudre conftantiæ cj- ueritati opérant idbitmi^itt ädeformitate mentiendidcfdUendi longißime db= ducemui uoluntitem noftrdm,ut omni ex parte le gi ƒUisfacere poßimus.Contra hoc praceptum pec catur or ßiß}icioiiibM,cum animii noßris ßnißre C^ in peßimampartem aliorumfada er di(ia,ße peetiamnutiK er geßus,interpretamur. Quxeß fumma animorum leuitas atque etiam peruerßtM. Ntti« hoc ipßoße quißq; prim accußat,q altern cona demneti QjMinodo enim poßum ßußieari male de alioqtûcq,quod non exißat deme£improbitatii quaß anticipatione^Ergo qu£ quif^ ßißgt;icatur,ne eeße eß aut ipßt ante aliquandoßecerit,autßorteßa durm ipß: etiäßbi eßß uideatur. Coercebimm igi= tur hue ueluti curßum maleuolctix et amaritudinii neq; indulgebimmßtßneionibm noßris,qu£ ßalßa teßimoniadicant in animis de duibm noßris.üeq; dociles nos prxbebimm doclrin£ quorundam,qui ßmpliciternegant,cuiquamßdendum,er uerßus tia atqi uanitate bonüprüdenti£ er grauitatisprie ceptum deprauat. Ne^; placebit nimium nobu V= lyßes Homer iem,quemßapientißimum inteUigi no lunt, mendaciorumerßaudulenti£ laudibusma= gnißcus,qiiibus certe nihil eßet nonßolum opus,ß:i etiä inuißus er odioßus natur£ incorrupt£, quant pij quaßißircire,iubente er adiuuante numine diui no,ßudebut,nec^ in his dißcendihßoribm außrunt peruerß
-ocr page 113-DE CHRISTIANA VITA. jj
feruerfî or Ui^uidii immittet fontibut aproi, ben mlt;tn bar ffnit kitg in pdç f:çen.
SEXTVMETSEPTIMVM.
Hoc ultimo capite concluditur decalogus^quod diuiferuntinduo,ut numeric denarius perjiceres tur.Coniunguntur aut in t^ofeomnes cupiditates, qua:fanè eiufdemfunt modiac generis. Itaque uni* uerfedamnantur, iüa ui naturx criudicio reili» i fecundum quad er hoc eft À luuenale diilum:
^xemplo quodcunque malo comittitur ipft
Diftlicet autori,prima efth.ee ultio,qu'odfe
Indicé nemo nocens abfoluitur.
Atque hitc eft incredibilis iUa uis confdentil, non folumperpetratifed cogitati etiam facinoris, qua nocentiumanimi in maxima tenebris er ignora:^ tione dUorum agitantur atq^ pert errentur, Deo i* pfo nimirum quxrente er difteptante. Hoc intelle-du ueriftimePldto differuit,neminem effefMfton te mdlu.Udjn er D. Paulies negat probariftbi ma* lefadafua,ac Plato laudat uerfem hunc:
'èS'èf iuap 7rom^olt;i 'aS’scKap paxKxÇt.
Quern alio intelledu,ut apparct, impugnat Ari* ftoteles.Sed de cupiditatibiKdicamusàmplius.Cu* piditates autem efte fontem malorum omniumidi» ; citurerGr£couerftt.
TTsicvTap petp m^cin^nKMapiTn^vpau tsipi.
G 5
-ocr page 114-PVERILIS DOCTRINÄ
Atc^bæmirificds turbdsiantin animis hon^^ itpraudtapeccato uolunt^e .'Ejl enim uoluptdtis cr doloris er metus ^ tegritudinii malum carru» ftt nature. Atq^ eß in hoc pijs maxime euidens mi feridbominum.l^onenimpoff'unt noueUe er con» cupif :ere,id quod iudiciof to prduu er improbunt ^^ ^fßß^uuntJ^ß dutem hoc ipfm diuinu quid» ddm,inßiumetidmmdlii,utpldtoait,uthicumex «2«**. ißimdtione turn ordtioneÇud optime dißinguant bonddmdlis. Et ditliededdpudOuidium:
Video meliord probo'qut T^eteriordßquor.
KdliigiturÇunt non modo quifdciunt,fedetidm qui uoluntfdcere mdlu. Et cupiditdi eß malü, cunt animus dliendcontre(let,dutturpitudinem conci» pidt. Ergo omnes homines pecedtores fmt memo enimconcupifcentidudcdt. Pldtoinnono librode iegibus ßc dit : Scient^ nuUdpneßdt lex nequedi» ßeipUnd, nequefds eß mentem fubijei dut feruirt um,fed ipfdm potius donunam eße omnium,ßqui» dem hxcfyncerd et uere liber dfecundum ndturdm fuerit, üunc uero eß nequdquim in uüo, niß ualde pdrum. Itdque reßdt,ut quod proximum eß,difci» plind er legibus regdmur.Videtisquiddam iüuxif fe er ueteribusfipientibus Gr£corum de eo, quoi nunc dißerimus : Imbecittitaté ndturx mdximdm •rße. er corruptdm integritdtem huius ,uthomine nihil
-ocr page 115-DE CHRISTIANA VItZ ƒ4 nihil fit miferius,qudmuis er caufarum er curatin onumueritcitemi^norducrint.Hxc enim fiuntpltt»! nèmyftied, eriUa chrifliana arcand Eudngelij: quot;VniuerÇoiefie pee (chores,ut acquis nifiper mifit» ricordidmDeierdsriftimeritdfdluusfimpofiit. Conclufit,inqtiitPdHlus,omnesfubpeccdto, ut om nium miferereiur. No eft enim tdntd dexteritds ne que efjicdcid humandrum uirium, ut emenddre hoe notum,dddoetidm,inuifum mdlum cupiditdtu, er h£rentid uitid in deprdUdtd ndturd,primum impit tdtis deinde inhumdnitdtis er mdlicie ^ deniq^ om» nium ƒtelerum erfilt;tgiciorumfontes,utobfiruert fofiit.Prduuefienimetidmcorhotninii, ut inquit leremids : er idem,ddmndns improborum xbtôt TUTix.^hoc ejl,propbdnitdtê,fic iüos loquentes in^ troducif.Qui dixerunt,defi)erduimus,pofi cogita tionesenimnoftrdsibimus,erunufquiflt;^prduita= tem cordis noßtri mull exequemur. Itemcd.s t.Abi uerunt unufquif jj inprduitdte cordis f a mail. Hoc tnimfitcerte,fi diuind cefietfuccurfio,etduxilium ealeftefubtrdhatur. ojiduis dut htec dUoru cogni tioneyducoetpiuntureradhue intUs ldtent,effugi dnt,tdme fie quif f, tefie et indicé in his condéndtur. C^uid igitur nue fietiVid quxriturfciUcet et ratio, ^ quduiteturinteritus'.VitdqriturtVeritdsinhisre» bus qu£ritur.Audidmus ChrijlutEgofum uid,ueri ids er uitdAtac^ nue ,ut ordo monet, deEuangeUts diceru’quot;
-ocr page 116-PVERILIS DOCTRINA
SYMBOL! AP O ST.) Symbolum Apo* fiolicum fentimui formulamfidei expofît£ mUi* cenoconßlio,exprelfam de doilrina er fcriptii guoque Apoftolorum. Hitc efidiuinaru rerum hi* ftoriaquidam: ï^amcum Dei diuinitatisepu flt;£pe mentiofiat, cum^nabis naturanomener numen Det demonfl:ret,qu£riampUitsnecelJ'eefl fentend am de Deoßrmam ac immobilem,qua lüum G^ co* gnofcamu5,er deipfo conflituamus animo noftro ueritatis inteUigentiam:quod nißfa{iumfuerit,in cogitationum f :ilicet incertitudine atq-^fludibiis, nun^Mm adorare eum quem ignoramus, nuqu'am eolere de quo perf^edum nihil eß,nunq opern au* xiliumque implorare poterimus, iUius, cuius uo* luntas,uel qui ipfe potius nobis ignotus eft. V er un quia tanta efl maiefias diuina,ut comprehendi nul* lius anima poßit,quippequam ne hicquidem mun* dus includat ,ideo notiones er ßgna illius qu:eren* dd,quibus apprehendereerretinere cognitionem illius poßimus: Qur non quidem nos ßngamus ,ßc enimtamc dubia eßßent,fed qu£ ab ipß) Deo demon ftrata erprolata accipiamus. H£c autem eadem fe rèfemperfuereer nuncßint, mißericordi£^re= demptionnillius.Sedlud£is feexplicuit mentione tniraculorum,quibusiüis innotuißit potentiaer^ tnaieftas ipßus,declarata ui£lis,fußs,occißs hoßi* bus eorum. Uaqueßcpr£ßcribitur ergaiUos auto* ritac
-ocr page 117-DE CHRISTIANA VITA. ƒƒ fitasi Q_V I T E eiuxi ie terra Aegypti. Et, DEVS exercituuin.ï^obisautemunoin]ignibe= neßeio nunc dato z^ collato,promißo quidempri» mii temporibu$,innotef:tt cognoß:itHr,quia mi feritiamfaluatorem mundi,ZTiilt;tdüexerithum4 num genus, ut profdute zr coferuatione iÜius, ne periret,unigenitu faumßliutraderet. Itaq^ nobii DEVS efiPATER DOMINI NOSTRI lESV CHRISTI, SA NCTlFICÄNScorJd noßraSAtiCTO spiülTVperfidem.Haci^ gitur, ut diximus, dodrina breuiter e^ luculente explicatur bis capitibus, qu£ SANCTAE Ft DEI zs'funtz^'nominantur, conferuM:aeximio beneßeio z^ admirabili benignitate in terris ai hune ufque diem,ab innumerabilibus copijs ZTßu» dijs maximorum oppugnatorumzT labefadato» rum.Dequibus ßngiüatimiüarepetendo, nunc de inceps communicabimus uobifeum commentation nes noßras.
Kabentautemfead hune modum:Prafcriptio generaliseß-.CKEDo IN DEVM VNVM. Diuinitatis enim naturaunitate z^rßmplicitate ZT aternitateP.egni,zr Imperij Maießate, conßitun enda eß in animis noßris. Qua: etß non perßieert plane,qualiaßnt,tarne de his cogitare alilt;iuid pof* fumus.ïi£cautem comunisnotio dißinguendaeß proprietatibusfueperfonistribuSi^u4 dißindA
-ocr page 118-PVERILIS DOCTRINA
Teutra^noncogltatione tantumejfe intcUigMan VtfitperfeDeuspKter,perfeCtu5jilius,pcrfe'Dt «5 I^iritus f tn£lu3, ^ tarnen non mfi Deus unusi Koe efi ittud admirabikiquoi expUcari 0“ perj^ia d nelt;juit:fiiei igitur ex affinfionis hoc opUs eft. K£c aut dijiindio eft taUs: Dei patris eß Sterns tasißne uÜo rcjpc^u originis aut gener atiois t qu£ tjfe experit.Sed Deunt ßlium, no quidem creatum fed natumßne initio credimus^ut co^ternus cü pa* tre intelUgatur. Deusaütfanfius fjgiritus neep fa dus neq; natus ^fed ab aternitate procedens de pa tre crßlio.a£cnos debemusreligiofeaudireeta* iorare,nequeueüe perfcrutari nofirarum cogi^ tationumfapientia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t
Sequitur diflinüio quidam tanquam offici» orumfeu effe^ionum. Kam DEI P A T RIS tfi creatio o' conferuatio omnium creatorum,ud potiusperpetuain creatione adio, ut chriftus di* cit:Pater meus adhuc operatur:ne quis iUumperfe do mundo oeioftm effe capifjè exifiimet. D E1 tl meßredemptiogenerishumani,quiz:r huma nam natura ajfiimpfit,utunus lefus Chriftusfuerit DeusGfhomo'.Sicenim Paulus aity in illo habit are diuinitatem corporaliter.Atque hoc eß redemptio msc^fahttis noßr£ ircx^oé^olopcr pivSH^lop.ta ait Paulus ad Timotheum: Deus apparuit in car» necrc.iiicçrinterrii nerfatus eßuero corpo» rt,(r
-ocr page 119-DE CHRTSTIANA VITA; fS rty^iocuitdc pr^iicduit^uangelium ,crluig is proditus,ai tiitrofolymitanum pr^torem de^ duétuSiZy ah Ulo excruciatui er damnatus eft, afc feUus^ue fupplicio crucii. Et refurrexit tercid die^cum ad inferos defcendiffet,af cendit'ejue ad ca ioSiOrfedetaddextrtimptitrii.SicenimdicitPdU i^Q^f lus,f’ pr£dicdre CHRISTVM crucifixum, GT» CHRIS T VM refurrexifjè,neq^ue mugis mori. j^^^jj^ Eundem federe ad dextrum'Dei in calis, fcribit ColoffenfbuSidtqueetiamalibi, H^cautem nobis proponuntur adf dem iuflici£, crad falutem, ai remifionempeccatorum er fpern uit£ fempiter^ n£,iuxtah£c: QMpntdeftinauit nosfilios adoiEpht.i. pttuosperlESVH CHRISTVM in fefe,ßcut tpfiusbonauoluntit fuit,adlaudem gloria grati£ fua:,qua nosgratiofos reddidit iniile{to,inquoha temus redemptionem per fanguinem ipfustrec tnißionem peccatorum ,fecundum diuitiasgratiit tius^quacopiofinfuit erganos omni fapientia er inteUigentia^ declarato nobis myferio uoluntatis fu£,pro benepladtofuo, propofuit fibiaidiffent fationem plenitudinis temporum,confummare u-niuerfa in Chriflo, tarn caleftia quam terreiM i^ tpfo,inquo etiamnosforteledi fumuferc.ïieque fft aliaes propofitafalutis, ne^ nomen uUu pre ttrhoc,quod fequi in appetitione regni caleftis crexpedt^iQuemte fempiterme pofirntts.^«
-ocr page 120-PVERILIS DOCTRINA
eJl,Utipfe dit Cbriflus, cognons patrem, lt;ir(IU£t» iüe mißt lefum chriflum,ideß,falutaremRcgem. Qui dutßliumuiäetfis lùiet er patrem. t^onenint nouit iÜum ^uisq nißßlius, er cui I^ic ofteniere uo luerit.Quapropterßde maximd ertotdmente ina cumbentus,erdpplicdbimus noßram omnemfpem dtqißducid,er uniuerfum rdtionem ßdlutis comité temus huicChrifto, in ^uo ddhxrentes ,uelcu ^uo potiusconiunilos,nihil eßomnium remm mdld* rum^quod inuifos Deo nos reddere Udledt, ut dißu tdt PdulusRomdmsfcribens. Cumhoc iußi, innœ centes,fdn(h,denique bedti er immortdles futuri f imus. adne dutem ßdem er tot bonorumßgt;em ex citdt er fouet in cordibus credentiumffiritus fin« Hus Deus. Idem dutor omnium bonorum er munee rum,gu£ diuinitus conferuntur homimbus^mißus itdconfoldndum,infiruendum,defendendu,ddpda trocinium er dduoedtionem piorum,undeer7rxs ^xKÄißoQ uocdtur.Kacdutem doilrind er ufus il lius in eccleßd exercetur :ßc enim nomindtur ca» tus er couentus credentium chriflo ,feu ßdelium. Eted quidem cdthoUcd,idefi, integrd er uniuerfde lis,ut conuenticuld f lädrum, qu£ h^ref is nunc no winStur,exclufd eße inteüigdmus.ltdqueD. Pdu» lus ficdit,Timotheo ßribensiVtfcids^quomodo œ fortedt te indomo Dei uerfdri,qu£ eflEcclefid,ca iumnd erßrmamentumtKritdtis, in hde enim pro* ponitur
-ocr page 121-DE CHRISTIANA VITA, £?► fûtiitut tt cofertur remißio peccatoru in terr h» id efl,^ benignus etpropiduf Demfit in hac uita,çr ejifändoru omnium comune quoddam.Et mortua if refitrrefhodnque uit am reuerfio fromittitur^o» mnino^ fempiternitof poft mortem, qua pij et fids lesfruantur euchrifto incaludmpijcj'infidtlti aftligantur in igne perpétua flagrante.
DE SACRAMENTIS.
Ommno inteUigtndum,banc diftinfhonem 4 no bis proponitantummodo docendicaufa, nonquoi nouitatem aliquam introducere^ed ut rem,de qua lequimur,ipucrismeliusinteüigi er certiuspera find ueUmus ,Qnbd autempublica eauocauimusi qua effent minifttrif tcdefiaftid,itaeftacdpiena dum,non oporttre hac tenure quafi extriordina» nafundioneaut pecidiariquadam autoritate gen ri. Elam p intradomofdta re poficente,aut abfoluin tur confit ens peccatafua,aut corpus erfunguinent Chriftifiumit,aiminiftrante pTesbytero,Mt eo eu» iu$ eft in eedefia fund ia, res publice geritur non priuotimSedernecefiitaf permittit priuatu ufunt omm tempore atqueloco,ut auditum eft.
DE ABSOLVTIONE.
Abfolutio eft duplextUam er generaliter ah fat fWntur auduntes EuangeUu, creientes huic ,quoi eft~uerburemiflionispeccatorH.Spedediterautfua nmque peccetta remidunturiUd occulta ud nun^e
«1
-ocr page 122-PVERILIS DOCTRINX
fiii,cofitenti. Kanifeftorum quoniampuUtedpeei nitentia poftea ccn[nrdrum nomine didd fuit .rt Chriflus ipfejj^ecidliterabfoluit, cu alias,turn mit liercpeccdtriccm,plorantêdd pedes fuos.Bji aut fignum confeßio uerifmfis peceati,^' cordis per» territiconfeientiaperpetratorum fadnoru. Que falubêrrimaresturpifimisfuperftitionibus pollua tdeft,qudd tarnen ipfatfalutarem illiinufumnobii enperenon ßnemus.
DE EVCHARISTIA. ’
Hoc loco,ut in omnibusßdei drticulis,fdpietttia umetrationem humanam iubebimut eum honore hdbereVerboDehutßleat.liabemus igitur Ver* ium,hoc teneamus, huic credamus, ipß permittoa miu tot am rem,or tantum f:ire uelimus,quantum iUieloqui uifum-Credamus igitur eße uerum,quoi üxit Chriflus, pane eße corpus, uinu f tnguinem, er ueritati libenter et religiofeaffentiamur, difed musqué non contendere, neque difceptando proa phanarc fandiißtnui res, fed uftm lüarum cogna» feere atqueexercere.
DE CRVCE.
Omninoafßtefcemus,non interpretari in para ternira ex indignâtLomsaduerfas res,ncqueuenia at nobis in afflifhonibus in mentem,quantum malt fimus meriti,neque ulcifci Deum atquepunire tana ^iminfefium nabis fceleraetfldgicianoßrd,feii
-ocr page 123-DE CHRISTIANA VITA, j8
tffè quiiem hicc peccati damna et poenas, nobii taif men na magis ab irato Deo immitt^quam grauif* fimasetimmenfiuafflifhoes, quasfuftinuit charif fmus CT dikHißimus filins Hiius. Omnino oute eß pericuU er diferiminis plena uita,qu£ in perpétua isdegiturbon£ fortunx fucceßibu$,tü exemplum Polycratis Samij Tyranni docet.Bt eft omnino uo* luntas Dei,ut caftigemur CT ajfiigamur,cumin to ta uita,tum intetateleuioreHmbecillibits adhuc ani mis .üalt;jue uos pueri er uerborü amp;“ uerberum cor reptiones aquo animo patt i magiftris debet is, tan ^Uim miniftris uoluntatis diuieu, erdelifhsue» firis,non cajligatortbus,quafi illi uos oderint,ira» fd. Q\uid enim ait Solomon, ut nos quide fecimus! Qui non caftigaspétulantes uerberenatos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca.i^
Q^id mihidicisiamo. Vereamorhicodiueft.
Stulticia efi tenetæ nunqudm non infita menti. nbsp;nbsp;nbsp;Et alibH
Vis bac corda uacenti exime uerberibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ca.it.
jemtsquis amas,age,perge tuu uel uerbere natum. Cap. »J« Corripere,inftantem resfu^at ifianecem.
Sibene pulfiriS;Uitam,immineatlicet orco, Eripies,tantumftirpea uirga poteft.
Kihil Lis opus, nullus^; locus erat ,fi non peccare* tur, nunc quia multu er aßiduo peccatur, multum in er aßiduoopuserubiqueiocusefi.
DE BONIS OPERIBVS.
Vtinam iam tandem minus e/fiet dißgt;utatioautn
H t
-ocr page 124-V PVfERILIS DOCTRINA
pt^uiiê dignus eljetqul exäudiretur,ßciemuutittt petraret quod petebat,no eft hoe coueniem Chrtßi an£ doilrin£,in qud gratuitu eß remißio peccato» ru)n,et omnia bénéficia diuina funtmifcricordig, Ci_VIA TWM EST REGNVM.
Qua efi gloria opinione hominü pradiuinagla na nondedecia^ValeantKeges,potent ei,nobiles, qui ab hoe gloriofio D eo recedunt,uel qui iUi aduer fantur-icr fideles oppugnant. iiosautem ficiamust eJJeinecelis qui fine fine regnet, quipoßit omnia, cuiusgloria totum mundum Hluftret. Hac efi: iüa, qu£,utPaulus ait, inconlpeélamuirtutem diuini» tatis operibus Uhus declarauit. Toüamus oeulos in caelum ,a/fiiciamus Salem,lunam,fiellai, tamper fundemur lumme gloria illius. O infiaUces, qui tti quoqi non agnofi:ent autoré CT regem iüoru, nec^ propria gloriam Deo trihuêt. Inperditu.n.fienfium ruent,ut D. Paulus doeuit, ^fiupplicijs horrendis impietatis afficiétur. Quod extremu malum mala* ru omniu auertat a nabis, que adoramus, Deus cee* leftis pater Domini nofiri left Chrifti er no fier A»
Habetis a nobis diilata Chrifiianifimi, (men. amp;■ puerile quandam pietatu doilrinä. Inquafi uos multum Cf diligenter exereuentis, no uereor ne uospoeniteatunqfiudijuefiri.ColUgimus.n.ea,q* bus animi rudes ad Chrifiianif num infiitui posent fiinplicéter,nihil inculcauimus alienum, neuitatem 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ettant
-ocr page 125-DÉ CHRISTIANA VITA. 60 etidm no necelfaru uitauimus. H/c enim no habet tocUmineo genere iofirinx,quod eftpr£ceptor^ amp;' inftrudionis uit£ atq- mor Um.Ham uetuftißimi hoc modi optimu eft,neq; ulkt uirttiti aptior oratio quamcomunii omnium. Q^d ego autem dicam de Chrißianißmoüuius totarationonhumana fapieU tid co flat, fed diuinitus oftenditur.Multi a^ed-an* tes famam fmgularis inteüigentt£ , nunc mirif^ cis uerbis ©quot; fentencijs abhorrentibus expUcare fiudentfde cr Chriftianam pietatem:nonm^is ed tdntupldcent,qu£ ipßpeperiffefibiuidentur, neqf dUunde quicq^umïit quod ufurpent nißprias muta tu.Quiutriqifaciuntpcricalofe: näeriUifepeab^' furditateexpoßtionis ueritatë rerum ob fear at at lt;^ fubuertunt-.hialiorüuerißiina traditapldrtmque deprauant,tum aero perniciofos fxpe de rebus mi* nut iß.tumult us excitant. Quod ß cogitarent,q ^ feeteratac^tr dbominabilisresßtcommotio’cr oß fenfto in reUgione animoru, profedo caucrent,ne Uel ipß ullaru tar bar am autoresfuife, uelmutatio nÜimporlunitate,bonoru mentes perturbaffe exi ßimaretur.Sednos cogitemusinhisdiffcillimisté paribus defequifqi,atq; fentientesredee:y' uiuen teslauddbiliter,pietatefidei, et dehonum bonitate Deo fdtisfdciamus, inperfuaßone mifericordias (ygratia HUusper l^SVM. cHR lST VM,in quo femper acquitfcemusicuiadharebimus ,huius tdpitis membrd. Diximus duté primum de ipft do»
-ocr page 126-PVERILIS DOCTRINA
élrïndjüeigeneraliter.Poftea leges trääauimuSi utpanitentiaexcitaretur ^fradii^ueçr contrita ammisadhiberetur apta medicina Puangel^.Di» Ximus er de ejuibufiam operibus confecratis pea cuUariter Verbo Dei, qu£ fanè omniafacramenti nomirte appeUduimus ,in quibus er de ijs qua: bo^ na operaMcant,er deoratione prolixins dtjferui mns.Utectiosqui audiuiftisnoUle contemnere, fel cu ipfadodrinte ueritas-,tum ordo uobis gratusfitt. Vtdetii .n. q multi paßim in religione Chriftiana trroresftrantur^q omnis ratio illius confundatur» inter hxc optimaru artium at^i humamtatis fludia colite,nequeftultorumbQminum uel imperitia nel peruerßtdsab iUis uos dbftrabat.Sinite dementeS alioproperdre,fertecontemnere lÜos hicatq^ir» ridere,credite mihi, maximü eft ÇitppUciÜ hfe ani midecitasin tanta luce diuinorum beneßeiorumi fed ipßetiam ßentientin [era recordatione amißße falicitatis ßu£i er perpétua dolore animi ob negle da bona. Verumf üis uel nimium potius uerborum efi,quareßnem faciam^er adeaqiu audis fiis, rebus exprimenda, ad agendum,
ad faciendum, ad ex penen» dum uos dimittam.
Hon locutores fed exectüores • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legis iujlifunt,
FINIS.
-ocr page 127- -ocr page 128-