^ RERVM GESTARVM' A BRABANTIAE D V-

CIBVS BfSTORIA, CONSCRI-pM per Adrianum Barhndum, vfq; in annum vigefimum fextum/upra M. D. re-Rituw Salutii.

ImperanteCaroIo Quinto principe inuiftifiimo.

C^talogui inpgnium oppidorum GermaiM inferiorist

ANTVERPlÆ, Excudebat lodnnes'GraHÏiit Typographut, Anno i 5 j i»

?gt;,ADRIANIiWé

BARLANDI IN

HISTORI AM DVCVM

PRATATIO.

ORATIO aurore: Omne tulitpunftum,qui mifcuic vtile 4uki»Poteft nc quic-quam hiftoria dukiushefle, per quam vnâ tot pulcher-rimarum Gtus vrbium, tot i*— - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji fluminum curfus,hortos,

amoenos receflusjmufarum domicilia,patrios cultus,habitus locorum, amp;nbsp;quid quæque ferae regio, quid^quaeque recufet, vbi fegetes , vbi veniât fclicius vuæ cognofeimus, amp;: domi ma rentes fine fumptu,fine periculo orbem ipfum terraru m nobis peragralTe videmur» Eiufdem muncris vtilitas nonne maxima eft/Vitam, mores,faAa hominum,confilia item, atque c-uentus rerum in medio ponit, in qua? poftcri J tas omnistanquam in fpcculum infpicere pof fit,lt;S; vitam,morcsque componere. Quid bonorum animos principü ad res cum laude gerendas magis accendic,inflammatque, Tyrani nórum cupiditates quid magis réfrénât, dum a x vtrique

PR AEF ATI O.'

Vfriqueçcrnunt,quæin vita pairarint, futurs Vt niox in orbis totius,imo l^culorü otnniuni (heatrum omnibus fpedanda producaniur/ ISullamcaiuiTihaberenotitiam return, qux antequam nafcererc,coniigcrunt,hoc fft,fem-per effe puerum. V t præteritis etiam fæculis vixiffe videamur,fola prxftat hiftoriatum co gnicio. Ablolutum oratorem neminem dixe-riin,nifi amp;nbsp;excinplis abundaucrit,lt;5^ quamplu rima; nourrit. In libris hiftoricorum, vt dixi, om nis exempli documéi3,vclut in illuftri mo numento pofita intucmur,vnde quæ imitanda fint depromere ,nobisque ad imitandum pro-ponere, quæ fugienda fugere polTimus, Con ïulendumeft itaqucprincipibiis rcgibus, Im-peratoribus, vt hiftoricos Icgant. Quæ enim rOn audent principibus demonflrarc domefti ci, ça omnia principes ipfi in libris fcriptis rç-perient. Hifioria ad id quod honeftum ed in-flammat, vitiadetcftatur,prcbosextollif, in, -probos deprimit. His tam multis,ac varijs vU litatibusadduAus ego conferipli, amp;nbsp;primus tanquam fatis mihi feruatam in 1 itéras miß re-rum à Brabantiçducibusgfdarum hidoriam, fortafie non tanta fermoms politie,at fide opa ma. N ihd enim vel gratis vel offenlpr datum ed. Scio abefle ab hidorico debere fadum ad fentationiscrimen,amp; amorem, ac bcncuolen-r riam,n)etum,amp; fimultatem.Nullus tota td hi (loria locus,quem non firn paratus magna OÜ

PRAEgt;ATIO.

rponpone in Chronkis lingua noftratf cófcfilt; pris, aut alqs ccrte, qui his de rebus aliquid li-terts mandauerint, ex fige reprefentare. Quod fi quis domeftkis fidem exifi iinet abrogadam fcriptonbus Liuiusfabulam,ncn hiftoriamfe cit, quem ram multi tradunt in conkribf ndis rebus geftjs, Romanos, nó Punkos fequutum effe annales.Quod vero ad ftilum attinet mtu, omnino nihil fum follkitus . Hifioria, vt ad fuum fcribit Catpitonem Plinius,quoquo mo do kripta deleüat Jpfa ad return notitiapa pro uoeâte natura. Sed damnabit fortafTe me quifj piam vt nimis breuem « Datur iaudi aperta ac lucida breuitas.Qualis apud Saluftium.Aliua difparitatem reprthendet. Huk Liuium obij-dam, quem modo breuem, modo copiofum videmus. Dicit alius omitti quaedam,dC prae-teriri. Ad ludinum prouocabo Hiftorise ferw ptorem , Prouocabo ad Suetonium,qui Carfarum vitas ita conferipfit, vt multa vel praetereat,vel nimis drcumcifc narret, qux ab alijs dicta funt co*

pioEus*

» 5 EX

EX AVTHORIBVS de vtilitate Hiftoriæ.

SOletquærlabftudioGsviris, vtilisne ne fit hiftoriaƒ Nos vero non modo vtilcm amp;nbsp;frugifcram,fed necefiariam mortalibus efiecontendimus* Et qucinadmodum agrico-latione corpora, fie monimentis return animi fouentur, vitæcupido, pharmaca pellendis morbis inuenit. Series return, ne vna cum eo q,ui gerit, interiret, hiftoriam excogitauit«. Quanto nobilior animus, tanto cæte ras dotes præeellit hiftoria, potiilïmamque fibi fapien-tiæpartem vendicat. In ea eft enirn imitatio viuendi,vitia deteftatur virtutes ardore quodam imitationis effert, amp;nbsp;cum rebus omnibus tépora vetufta-, tem adferant,Hiftoria numero annorum admira

bilior eft, amp;nbsp;fan-

Aior habetur«

NO-

NOMINA BRA-bantiæ ducum.

pipinus primus^ filius Carolomanni geniti cx Brabone tertio huius noroinis: Tertio item principe Brabâtiæ,antequam hate pro uincia ducatus nomen accepiffet»

Pipinus Secundus» Carolus Martellus,

Carolus Magnus» Ludouicus Magni ßlius* Godefridus Barbatus, GodefridusBarbati filius. Godefridus Tertius, Henricus tertij Godcfridi filius, Henricus Secundusprimi filius» Henricus Tcriiusfecundi filius» loannes Henrici tertij filius» loannes Secundus,fuperiori filius» loannesTertiusfecundi filius, iYucnfelaus loannis Bohemiae régit filius.

Antonius Philippi Burgundi« prin-cipis filius, loannes A ntonij filius,Conditor fcholae Louanienfis»

Prunus Philipppus loannis frater,

Phi

Philippus Burgundian du je! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Carolus Philippi filius» iViaria Caroli vnica filial Maximilianus MarixTuperior» mariens,

Philippus Maximiliani filius, Carolus Philippi ßlius,Burgundult; origine Cxfar,

Imperium oceano ; famam sjui terminât aftris«

^^CHRONICA B R A B A N T I AE D V-CVM AVTHORE HA-driano Barlando.

PIPINVS PRIMVS DVX Brabantix.

RABANTIAGerma nix prouincia fft ,multum ama:na,amp; dclinüfa,PfCC» risferax,frumenti muko fcracior,potinorum abun-dantifsima. VrbcsI^bct multas illuftri nomine, in

quibus ædi ficia publica,pariter amp;nbsp;priuata vi-fendo funt apparatu « Permuki ad vrbiü fpe-cicm extrufti vici.Gcns laudaciflima,amp; ad o-mne humanitatis officium maxime obuia. Doârinarum quoque amp;nbsp;pietatis cukrix , nee beHoinutilis. Habet enim(vc poSta dixit) regio hxc genus acre virûm. C uius dux primus fuit PipinusCarolomâni fitius,qut vxo re capta ex gente Aquitanica,Sufuos, aliosq; German iç populos bello vicit.Huic tresfuere liberi: Hlix,Begga amp;nbsp;Gertrudis: quarum hçc A eft

CHRONICA

eft poftea in namerum relataDiuanimîFilîu», Grimoaldus,qui patre mortuo dux faâus/ei» pub.prafuit.Huius viri confilio SigEbertus rex I'rancoriim,diuei fis locis,iti paupmim a-limoniam facras ardes,amp;co:notia extruxi • Odio quorundam inurfcvto poftea Grin.oal-do,foror ejus Bfgga,cum marito fuo,rcs Bra-bantiae aliqusmum cemporis adminifirauit, PIPINVS SECVNDVS.

Atri Pipinus fuccelTithuii s nominis fc-cundus, A: dux Brabantix tertius, qui ■'^Herftalli cognomen acccpitabHcrftal-lo»Qjri locus inter Leodium vikbaturamp;1 ra ielt;!h4m,vbi ad Mofam fluuium idem Pipinus arcem extruxerat, in quam frequenter credo, loci captus am«nitate,fe recipere foiebat.Pro genitoribuseft hie onus fanAifsimis, vt præ-teream alios,matrem habuit Beggrrn, Gertru disdiuwfororem.

DE MATRIMONIO EIVSi donkey bboKt

Le^rudis mulier viræ fanóimonia infi-gnis huk vxor data eft, Matrimonrj vin-* eulo fic junói,ac velut concatcnari,bono-’ rum omnium radici concordiç nihil praeferen dum exifiimantes, omnia fic egerunt, vt pax inter cos amp;nbsp;tranquilliras efiet. Hanc pacem id bonifequutum, vtexcoconiugio digna pa» rente fit ædita proies ïfilq tres, Drago AGri-inoaldus, qui quum Chrifti eilet fortis adicr-

tor

BRAB. iSVCVM. i tór Dfi,poftea Lcodij martyriü adr'r ob Cbri ftifidcm, ibi fcpultus moede diuo lacobofa-cra.FiliustertiusfuitSiluius vir pientifsimus, quiiSfipfefanftiappellationem meruit. Filia Ixotburgis vocataeft.Scpulchro illata Colo-riæ,miraculis claruit,quoc tes vitæ innocenter aAæ, euidens eft iudicium. Omnium ex con-iuge Pleôrude liberorum funera,vidit Pi-pinus.

UE BELLO EIVS c«iW VhryfijSt

_^Vbernante co res Brabanticas, PhryfiJ,' Q Y qui turn erant fideihortfS,vt fuû in Chri-ftianum nomen expièrent odium, Fran-dam Orientalem ferro amp;nbsp;igni late vaftaucrat,quot; Pipinus igitur orthodox ar fidei propugnatot acerrimus, ex fuis deledu habito, aliquot ar-matorü milia contrahit.Nce longior inde mo ra, cum hiscopijs in Hollandiam tranfgrelTua V uiltemburgü,nunc vrbs Traiedum dicitur, obfedit, multumque amp;nbsp;diu ab his qui intus e-rant, ftrenue defenfum , tandem cepir.In Vrbe iam capta Vis ingens Barbaroni cæfa eft. Hic primo fubaâi funt Phryfrj, qui nunquâ antea didicerâtcxterno parère principi» Eorü,quo8 armis deuicerat Pipinus, animas quoq; lucra-ri amp;nbsp;feruarc cupiens,Guilibrordvi,quem habe bant eatempora virfi fanftilTimum hue mißt, qui clarilTimaEuangelici fpîendoris luce,cçca tos infidelitatc populos illuftrarct, amp;nbsp;genn ni A a alioqul

CHRONICA alioqui indomicum advcriamp; vniusEcicuI turn accendcret*

ADVLTERIVM ElVSDEiM.

Nciditpoftea Pipinusin fcedum adultfrq crimen, quod iplum co focdiiis cd liabitü, quoinnocentipsvixerat ad id tempus ipgt; ff. A!p!aduciiiu(damnobilis amp;nbsp;forma excel lenti mulicris pukhritudinc f aptus, earn com prcflit,lt;S!: prägnantem baud multo poft reddi dit* Vnde natus illi filius Carolus,qui Martel li cognomen tulit. Hunc Pipini amorcm ro progfc(l'uminucnio,vt adbuc (uperftit.'vxo-re légitima PlcArude,alteram quoque matri -monio fibi iunxerit. Q_ucd bäum in duce, quum Lambertus TraieJenfium ad Mofam epifcopus reprehcndcret:Dodo piincepSjAI-piadis frater, veritus futurû.vt Lamberti moi rira fcquutus Pipinus ,fororrm eius dimitte-ret,mifit qui fangum virum interficerent.No óu occiruminuenio,quum aliqnädiu oratio^ ni incubuilTct. Kac de re fic habet SabeUicus in Enneadibus. EtLambei tusvirinfigni pic tatemartyrio defunäuseft, quia Pipinura in crcpuilTct, quod Alpiadem pcllicc vxori fu-perduxiirlt;t»Alpiadis frater Lambertum pere mit.nec impune. Incidit nephariae rædisauthor in atrocÜTimum genus morbi, e rodete fé ipfum corpore, fnppliciaq; fibi gignfnte,Gr{ « Phthiriafim vocant, Pedicular is Romans voce dicitur, Apudcundem adnotatuminue nio

BRAB. DVCVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

nîo his verbis. Buas Pipino.Blôdiis aif,vxc» resfuiffe.Calpiadc,ex qua Carolu3,qui Mir telU cognomen tulit,fit genitus.Secundo loco Pllt;Änide.Suntqui Calpiadem Pleärudi fu-perdu5ä tradanc. Non défunt, qui MarcelKî ex côcubin3,nô le gitimo thoro natu feribant» l anta vbiq; feriptorû liboratur inconftâtia, DE MORTE EI VS.

_ _ Erftallus.perhæc quæ dixi,amp; alia quæ-I—|dam inGallii3,cui prouinciæ gubernan-‘^’dæ præfeAusfuerat.gefta, excurfo vitæ fpacio,moritur anno principatus fui xxix. Prius tarnen quam decederet, apudeonuoca« tos Oppidorum primores , filiîî libi, his etiam amplcAentibuSjfucccfforem confticuit, qui le gitimo thoro natus non erat.

DE CAROLO MARTELLO, PRAEï l^s(ius,(3' Séracenorum aduentu in gMm, UemdePhryfiji.

Arolushic Martellus, robufta fuit amp;nbsp;fer-C rca natura(vndc cognomen accepit. Martel enim lingua noftrate hamer Ionat')qu5 infubigcndishoftibus,egregieoQlt;ndit.Saxo nés primo viôi ab eo, amp;nbsp;infeftifsimi accolæ, amp;nbsp;rebelles. Inde fubafti Alemanni. SubaSi funt amp;nbsp;Sueui. Poftea abEudone Vifigotho Aquitàniæ,Â: Vafeoniæ principe,bellum fi-bi illatum per legatos geffu. Ij cum exercitu Vafeonum fines ingreffi cum Eudone, qui ad vim arcendam occurrerat,pugnauerunt,Præ-

A j liofu-

CHRONICA

Üo fopcratus Eudo,(uisqup diffifus opitus Sa ra.enorum implorât auxilium,qui iam anncs dccem in Hifpanrjs agebant.Galliam per hec tempus ingreffi, Burdegalam vrbeni vi ca-piiintjCaptamdiripiunc, Chriftiani ncminis odio fæuitum eft fine difcrimine, in viros, in focminas,inpufros»Tcmplaquoquefunditus cuerfafunt omnia,amp;concukata iimulachradi worum. Iam progredi eos ad diripiendum Martini Turonenfis templum, varqs ac pul-cherriniisopulentum donarijsjfama erat. Carolus igitur vndique contrat is viribus, ipfo ctiam Eudone ,qui Saracenos accerfierat, m partes fuas addiiâo, Turonum contendit, ad impiæ gentis opprimendos conatus. Nec mul to poft concurritur vtrinquc maximis odtjs, animisque. Vtraqüe pars aiffieikm hanc fen-fit pugnain.Sed Saracen i etiam funeftam.Pro ditum eft enim fidei hoftium, catfa hoe loco miliafeptuaginta.Tam inclycanoncontentus visoria Caroius,domitis Burgundis, A: poft mortem Eudonis,cuiusadiutus viribus Sara-cenos vicerat, Aquitaniæquoque magna parte fuis opibusadie(fta,adFrifones hello perfe-quendosanim.um adiecit,qui populi per id tempus nondum Chrifti fidem amplexi erat. Hue deueâus clafteMartellus^omnia diripuit, omnia eaede côpleuit, nullaneq; fexus, nequc ætatis rattonc habita. Subuertit ftatuas dcorû» TempU ferro amp;nbsp;igni dedidit*

CARO-i

BKAB. DVCVM.

CAROLVM GALLIAB rcgibu/f imperaffe.

_ llderïco Francorum rege momio,Caro-k-ï lus delatum fibi prouincix totius impe-*■ rium,amp; re gis infignia pcrtinacilTimc re* eufans, Imperare , inquit, regibus, quim rex elTe rnato,amp; in locum patris demortui fuftcctt Djgob€rtum,qui Hildcrico natu maior filius «rat.Huic poft qua Jriennium defunilo, (ub-iecit Carolus Fratrem Lotharium,qui non vitra biennium regnauit» Poftca Chilpcrico, quicognacuscratregum defunftorum , vi æ armis regnum occupare volenti, fecum exer-citu obiecit Carolus, Fuitque ea Chilpcrico infelixdimicatio. Qui ficviftus,nonmulto poft,legatos adCarolum mifit,quorum il-k ita eft placatus oratione, ut regia Chilpcrico ftatim detulerit infignia. Huic poftquam annos quindecim return potitus effet, quidam fertbuntTheodoricum quendam fucceffiffe» Alq TheodoricumChildericoin adminiftra tionepræponunt, amp;nbsp;cos dicurt Fratres Fuifle* DE ALKS QVIBVSDAM RE# bat gejiis eitu.

kit 5: Saracenos Carolus ante Auinio-nem,quam vrbem turn ilti occupaucr5t, ducceorumcacfoAmorteo,quicxHi-fpanps accurrerat,fui3 laturus fuppetias. Gregorio pontifice tertio, Lutprandus Londus Longobardicae princeps genris Romam obß«

A 4. dione

CHRONICA

dione fatigabat* In Leone(qui Romanus erat imperator)nullafpes Pontifici quumeffet,ad hune Carolum in Gallqs agentem datæ licerç, quibusorabateum Pontifex.vt laboranti Ro maefuccurrerct.Carolus Pontificis IcAa epifto la poRhabitis omnibus, cum Lutprando fibl amiciffimoegit,vtpro mutuo amoreabfiine-ret ab Ecclefiæ rébus. Quod Lutprandus, ne non omnia Caroli,hoc cil fiimmi amici caufa vellccrederetur,libctiffimcfccit.Exquotemj port Gallorum reges vrbi Romanæ Apofto-licacq; fcdi faucre roeperunt.His multisq; alijs parta gloria, Carolus iamfenex vita deceffit. Qiiidam feribere funt aufi.damnatum cum ef-fe, amp;nbsp;nunquam finiendistraditü cruciatibus, quod affiduis exhaudus bellis,indemeter ex-eorferit à ckro pecuniam, vt ita procerum fuo rum rebusconfuleret. Additur à feriptoribus Eucherio AurelianenGum epifcopo, facris o-peranti, prima lucc cælo repente delapfumè diuis vnum id nuciaffe. Sed hare cunctantibus referenda,ne fideshiftorix abrogetur. PleriP que enim ftulte multa affcrentibus, remere af-fertis,multi aliquanto ftultius accedcre folent.

DE FILKS EIVS.

IN Chronicis germanica lingua conferi-ptis, inuenio tres Marrello patri filios fu-peruixiffe,amp; filiam vnam. Sabeilicus nul lafada mentione filix, diucrfus abiens, duos tradit filios ab co rcliAos fuperftites,Carolo-

man-

BRAB. DVCVM.’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$

inannium,cui maxinionatu,ex patrisdiuiRoi nc Auftria «SiS Sufuia, Pipinum, cui Burgundian: Francia obuenerunt.Carolomannium poftea fponte religionem fequutum, Romam vcni(re,ad pontificcm Zachariam, ab hoc fa-crisinitiatum, monaftieaq; indutum cuculla, CafTinenfe adqffe monafterium,Pipinum poftea folum gubernaffe,d€uióos ab co Germanos, AquitanoSjd^Alemanorum gente: mode ratum amp;nbsp;cum Francorum rebus,ut patrem»

PIPINVS TERTIVS REX

GaUorum credtM,

lue per ea tempora Childcricus, fiuc Theo ^dericus regnum tenuerit, vniuerfa Pipini virtutem amplexa Gallia, pertçfaque regis amentiamPont.Rom»quitumZacharias no-minab3Lur,prius confulto, hunc regem créât» Mirum fuit femper huius viri ftudium in Ro-manam ecclefiam, vnde Chriftianiftimi cognomen turn tulit, Romanis, A: laboranti ec-defiæ aduerfus Aiftulphi Longobardorum re gis iniuriam opitulatus cft.Stepliano huius no minis fecundopontifici,in Gallias ad auxiliü contra Longobardos implorandum venienti occurrit, adque pedeseius venerabundum fc demifit,indc equo infidentem,pedibus ipfc in regiam perduxit.Tanto tune reges pietatisSi religionisftudiofiorcserant, quam nunc pri-uati.Huius iUa vox eft, eo confilio nos arma induimus,vt apoftolicä federn ab omni mor-

A $ talium

CHRONICA

talium înîuri'a vindicaremus, id daturi CKrigt; ftianæpiet3ti,non morraliumftudijs.

BELLVM aQ.VI TANIC V M.

Agnum fiiit Pipitio cum Aquicanis ncgt; |\/j goKUJTi, qui oftauo dcinum anno vidi quot;^aedebellati funr,Primatxpedicionead Theloatum oppidum cafira pofita, amp;nbsp;priuf-quam dimicaritcepcum,Nauferio Aquitani« printipi data pax cd. Inde cum in regm intc-riora le reet püret/xcrcitumque dimifiiTct Pii-p i ius,Nauferij miles,galliarum gentem fubi* ta vi adortus, omnia longe lareq; populatur* Ad quam vLifcendam pcrfidiam,cum exerd tu amp;nbsp;copijs tumultuofe reparatis, mific filium Carolum Pipinus,erat enim iarn ipfe grandis nam amp;nbsp;fenio confeAus» Aquitaniam iguur in-greff as, magno animo Carolus ex Ärgernis baut multa occupât loea, Rut hoe Tyrocimu, hæctamlætahabuit initia militare imperium illius,cui res egregie geftar magni cognomen-rum peperere» Necmultum inde fuit in terris Pipinus,ex Be.ta coniuge , Hcraclrj principis filia reli-tisfupcrü-iribus filrjs duobus,Carolo qui podea magni cognomentum (vt dixi) eft adeptus,amp; Carofomanno, quo mortuo Caro lus omnem imperrj naolem folus fuftinuir*

RES GESTAE A CaroloKagito„ FRancorum regnum, quod à patre magnu quidem iJV amplum acceperar,multo maxi mum amp;nbsp;ampliffimura reddidit iure belli, adie-

BRAB. DVCVM. 6 adiclt;Fkis Aquitania,V afconia, T oto Pyrenafï montis iugo,Italia tota ab Auguftis praetorrjs vfque ad minorcm Calabriam, Saxonia cicra amp;nbsp;trans Albim ,vtraque Pannonia,Dacia» quae appofita in altera Danubij ripa eft, Iftria quoque amp;: Liburnia, arque Dalmatia, pratter marittmas ciuitaces, Perdomuit atque (ubegit Barbaras nationes, quaeinira Vlftulam ac Rlienum ainnes incolæ funt Germaniae. Sara ceni ab eo in Bethicae angulum ex caetera Hir fpania funt compulfi* Bellum geftitcumDe# fiderio Longobardorum rege ac bofte Rom* Pontificis, Hunc redadum in poteftatem» iuftit Lugdunum inGalliamdcportari .Sub Dominicæ refurredionisdies Rom3m,paca-to agmine, venientem Carolum,H3dri3nus Pontifex huiusnominis primus,accepit. Eun demq; pulchcrrimis, ob mérita in Romanam federn, decretisornatum dimifit, Saxonicum deinde bellum abeo repcntumeft,Cuiuscaa fa fuit rebellio. abfente enim Carolo, omnia ad Rhenum vfquc Saxo vafiauerat. Hoc dc-funflusbello, cum Bauarum duce pacem fan-xit. Cum eodem poftea bellum genït,ob non daros obfides, quos priore foedere promifcrat Bauarus . Poft receptos in deditioncm Baua-TOS,Sclaui, Iftri accolæ bello petiti. Gentem hanc aftaic vna perdomuit. Poftea Hunnos, qui Ä: Hungari iam appellari cccpcrant,ador tus,infigni clade affecit, ac mox in deditionS

acte-

CHRONICA

»cceptos bumanifTime tradauit. lam tot da* rusvidorrjs, tot ferocidimarum gentium do* mitor Carolus, Franconiam eftprofedus. Eft haecGermanise regio«Hicabeodem indido muttorum conuentuantiftitum, Feliciana eft damnata liærefîs,dc abolendis fandorum ima gnubus.

CAKOLVS A LEONE TERTIO

Pont.Rom.Imperator dccIarätiUt

Omanus Pontifex Leo tertius, qui Ha-l-ç drianofuffeclusefl, dumconfiderat régis ^ Caroli amp;nbsp;progeniioru eins, maxima ex-tare inccdefiammérita, amp;nbsp;imperatoresCon-ftantinopolitanos ægrc tantum nomen defen-dcre ac tueri, maximo totiiis populi confenfu atquerügatu,Carolum in vrbcm reuerfum, imperat'orem Romanum declarauit, Ä: inun-xit ter acclamante uniuerfa mukiiudine; Caro lo Augufto 3 Deo coronato,magno amp;nbsp;pacifi-co imperatori vita«S: vifloria, DE VXORIBVS EIVS er liberii.

__Reshabuit in vita vxores, prima fuit Hil dcgardisnomine,ex qua tres illi funtna-ti fiIrj,Ludouicus,Pipinusd:Carolus.po ftea wormaciæ in Germanis,nup(ît ei ßlia Ro dolpbi comitis Francise orientalis.huic FaQra dae nomc,ex qua duas fuftulit filias,vnâTheo deratam.Hikrudem altera. Mortua Faftrada Lutgardam duxit,cx qua liberos no fufcepit.

DE

7

DE CONDITIONE PARISIEN-

fis fcholje^tiuibufdam aUjt gcßn tiiu fZr morte.

Am imperator confccratu?,ffch fiæ ac pon-| tifieix dignitatis patrocinio femel fufeepto, '‘' Campulum quendam, 0.' Pafcalem impioa tis reos extremo fupplicio admoturus erat* Sed pontifias rogatu, poena illisremifla: v-trunque in Galliam rdeganit. Bonarnm artiû ftudiaqnum indulgentifsime foueret, Parifij diuinæ humanxq; fapientix fcholam,amp;: item alteram Ticini inftituiulunioribus orbatus fi-Ifis, Pipino Mediolani, Carolo in germania, Ludouicum,quem virilis ftirpis vnicum iam babtbat,celcberrimototiusGalliarum popu-li connentu ,confortem imperii dcclarauir» Quumque reliquum vitæ tempus quod dede-runt fuperijn ocio egiffet, febri tandem «Sd Ia-teris doloribus ebijt , anno aetatis feptuagefi-moprimo.AquifgranifepultuS jin tcmplo a fe conftrufto. Monumento eins inferiptumt Caroli magniChriftianiiTimiRomanorü im peratoris corpus,boccond iium cftïcpukhio»

DE PRODIGHS QVAE MORs tem eins prxceOerintt

Ortem eins praceeHit deliquium folis,' 'N/! idem annus quoprinceps tantus exhu-manis deceffit, lunamter vidit obfcura-tam.Aquifgraniin templo i^Sa fulmine pila concidit. Bodem loco amp;nbsp;porticusapalatioad • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;templum

CHRONICA

tcmplum ducens, cojruic. Pons querti idem Carolus Mogunciæ æJiHcautrac, igni cocus lt;onßagrauic.

DE STATVRA E I V S.

Orpore fuit amplo amp;nbsp;robufto,cxcf Ifa da f tura,oculispraegrandibus,ac vegetis, hi# larifacicklncciïus illi firmus,amp;.tota corpo ris habitude virilis.Clarior vox^quam vt cor pori canto c5ucniret,profpera valecudo,præ-terquam quod proximo ante obitü quadrien-nio farpiusfebri ßteonßidatus»

DE FACVNDIA ET ftudijsetuf, leendi facultate multum ualuitac prædi-tic, nee latini fermonis peritia conte neus, etiam peregrina ftiidia ledatus cd« Græ-ca tarnen intelligcbat melius quam intcrlfgen dum pronunciabat»Liberalium artium ftudia InduIgctifTime fouir,impenfilTimc adaraauir, earurnej; profciToribushonoris plurimum ex hibuit» InGraecispercipicndisoperam dedit Petro pifanûtuidâjneæteris difcipIinis,Rhe torica,Dialedica, amp;nbsp;Aftronomia præceptore « t vfus Alcuino Britanno,quc virü in primis coluit.Mirum fuitin eo venandi amp;nbsp;equitandi ftudium, excrcuitlt;amp;: corpus frequentt natatu»

DE C VRA El VS CIRCA liberorum profe^um»

Fllios dofliffimis erudiendos tradidit præ-ceptoribuSjampliffima promittés atq; diC-foluens Talaria» Neq;cniin ignorabat quo

BRAB. DVCVM. 8 lt;juîfquc eruditior fffa, co faciliorcrr dario-, renique doutrinam mini(irare,nfq;partntuii, nomine dignes iudicabat,qui agros,qui nine ta,qui iumenta quoq, plurisfaccrent g filios* DE TEMPERANTIA EIV5 in cibo z^fotu.

^_^lbi erat valde temperans, quanquam ieiu ^^niacorpori fuo noxia quetebatur ,vini tam parcus,vt non ampliusxcr,quatcr,fu pereoenamautprandiumbiberet. Intibo fe-sinam carnem affam maxime appetebat, con-uiuiarariusagitare, acnon nilifeftisdiehus, Traditur amp;nbsp;illud, nunquam «urn fine dofio collcquio aut hiftorica ledione cibum clt; pif-fc.Quum femel optaflet fibi,ac feculo duodc-cim viros Hieronymi amp;Augu(iiru nmd«, adftans force praeceptor AkuinusrTo vis,in-quit , habere duodecim, quura ipfe Chriftua caeli ac terrae dominus herum Smiles , ea tem-» peltate plures non habucrit.

DE PIETATE ElVS IN De «m,cr dementia.

letatis ac religionis Chriftianç tam diligfs Lveukor fuir,vt non tantum mifsis amp;nbsp;lacro-rum intereffethorisjed amp;nbsp;hymnes df pfal mos interdum canerct,ceuex initiatis ac facrii ficis vnus.Templa diuis erexit, ueram religio nem obfcruauit etiarn in minimis, iniurias il» latasciuili animo tuliffe, in holles raro acer--biusfacuilTc traditur.

DB

CHRONICA DE LVDOVICO ET filijseiui,

CAroIo patri demortuo fucceHitLudo-uiciis,tanf a vir clcmcntia,ut inde pij co gnomen fit adeptus. Aquifgrani poft obitum parentis optimi, cum legatis gentium diuerfarum,pax noua eft ab eo fancita. Filios habuit Otharium, amp;nbsp;Pipinum ♦ hune Aquif-granis,altcrum prafecit Bauaris»

DE BELLIS AB EO GESTIS» CVm Dacisbellumgeflit. Vafconesope raGalIorum ad imperium rctraxit«Bri-gt; tones,quires nouasmoliii,nouum fibi regem creauerant,vicit, In pralio captü Mur-manianum (is regisnomen inuaferat) occidi jufTit.Hoc imperante, Roma capur gentium à Saracenis obfeffa eft, vaftata, ^ omnisTufcia donarijs Sc facra vefte fpóliatum Caffinenfc monaftcrium, omnia rapinis amp;nbsp;incendio fee-data funt.

DE MORTE ET DE-crctiiciu\

DEcf (fit Ludouicus anno imperij xxvj» fcpultusMetis,quitotavita patemam æmulatuspietatem fanxit, nefacrisini tiaiushominumfcruitio (e fubijccret» Quàm lurpc lt;nbsp;ft enim iftis aulicis efle à fcopis, à matu la, à poculis, vel eum mulieri anteambularc, ad cuius verba infacrificiopanisconuertitur, non folum in hominem, fed quod humanum intelle-

BRAB. DVCVM. 9 intelkiSum fu pergred ividicurjn Deum.San xit amp;:illa, ne lacerdosquæftui kfevlli dtde-rec,quumomnis ipfiordiniturpiseffer quæ-ftus.Éodem aurore fratutuni tSciÜud annlri^ turn eelebri conuentu^ne facerdotes purpura, ferico 5 aut gemmatis annulis vtcrentur. Abrogauithuic tam pio decreto, vc mukis a-liis,niinium luxui deditapoftcritas,

CVR OMITTANTVR VITÆ ^uorundam ducum,zr de Godefrido bar bat 0,^7 bcllii ab co getih cum Ars iioutüGrymbcrgenßprmcipct.

QVæ poft huius Ludouici principatum gefta funt, vfque ad tempora Godefridi barbati ducis, qui Brabantieam terram ab Arduennæ principibus œcupatam primus recuperauit ca,haudquaquam inconuptis re-rumgeftarummonimentis tradita, nee aftir-mare nee refellereftatui. Hæcquæ fequuntur óe rerum nouitate, «Si varietate exempiorum, non modo dek'care poterunt, fed amp;nbsp;prodciTe leAori.Godefridus igiturpeftBrabantiarn ar mis ac viribus recuperatam, bellum indixit Arnouto principi Grymbergano, qui cum effet longe diii(rimus,amp; magno vir animo, Go 1 defridum agnofcere fuperiorem reeufabat.

Hine mueronibus, veruris fe,uribus acerrime inter eos cerratum. Vielt tandem Arnourus. Poft illa quoque dum hoftiUter fæpius eon-B grc-

CH RONICA gredîuntùr,haud vno loco multum fanguinfj humani edufum eft»

CVR DICTVS SIT BARBAs tUijü df amorf omnium bomii numergacun.^

GOdefrido principi natu grandiori cogno men barbacofuic, pronnffrattnini patri ff nó ante poluurum barham, quam adoptas lecuperaflet proumcias, Lothoringiam Ä Brabantiam. Huiic principem npbilitas v-riuerfaplurimum dile^it,necpauci quoq; rc# ges ipfius amicitiam per legatos pertei e.Nam cratamp;mid vir ingfnio,amp;. ab omni fiagitio ac tyrannide abhorrcns»Conliiluitfiiorücojn modis, propria negligens, vigilabat, vt luis dormirelictret,laborabatvt(ui inocio vira agerent,benefaciebat ingratis, etiam non intel Iigentibus,ctiair) inuicis.

DE PIETATE EIVS IN •^'Diuoi^Z^moyte.

MAgnum fuiffe in itlo pictais ac religio-risftudiü, inditio lunttotlocisexclus aereconfirufta Ä ereéla monafteria, Lo uanij quoq; extra muros Pcrcenfc monafterju liuius cft opus, quod pofteapatrum ftudio o-ptimoru amp;nbsp;agrolt;Slt;5 ædificiis ditatum eft»Fs qui nunc in cad cm domo amp;moribus amp;nbsp;rebus a-gendis præe(t,huc omnes cogit3tiones,omnia ftudia deflinat, vt lt;5^ parta,quæruaq; à maiori bus tueatur, amp;nbsp;lunimo. iudici rationem exatSu ro

BRAB. DVCVM. Ïlt;Î koprobctur.Mortiius hic Godefridus ,fcpf li-tur Affliginrj, quod cocrobium inicrÉruxd-Jainâc Aloft um vrbes viGtur,vbi eft hedie fratruin pie fanficq; operancium ecetus»

DE GODETRlDO BARBATI filio,c^ hello eiu s cum Hemico Liim burgif principe.

POft defundum barbatum filius ciufdenai nominis pofteaquam annürcxilTet vnum, eft cum valida matiu profedus cotra Hen-ricum dueem Limburgiæ, qui Lothoringiam ingreffu^Jate omnia cædibus amp;nbsp;rapinisfeeda bat, Godt fr idus diui Trudonis oppidum, eu* ius eines ab Henrici partibis ftabant, circun-ftdit,ac omni te lorum genere fçpiusoppugna tum,poftrcmoin deditiorem acc(pit,oppi-danis pollicentibus,ne grauiora patérentur fe imperata fadutos,quibus amp;nbsp;venia data eft,«Si mutati renouatiq; magiftratus,eic«fiis Henrici fautoribus amp;nbsp;amicis.

DE PROFECTIONE EIVS ^fjuifgranum, de beUo Gryntberganif co,de morte dufdem.

Hlnc citato agmine, dux Aquifgranut» proficifcitur, at que in vrbern admiftus, biduu in Cæfario confedit folio,ciuesq; compulit vt fccum armacaperet, itabreui de* uiâis aeprofligatis Hcrici coptjs, Godefridu» cum viftore exercitu in Brabantiîredf|t.Non multo poft amp;nbsp;Grymberganieu gefsitbeUum, B X fed

CHRONICA

fed damno majore quam fru5u* Gryrrifcergà* ni en un principes hic omnia rccupcrauerequj Barbatus illisademcrat. Inchroi.Kisqïubui-dam legi^per haec tempera in agro Louamen-li^nodc quadam nielle rorallc. Morirur inde princepsGodefridus, quum triennio amp;nbsp;men-iibus aliquot prjcfujlRt» Louani) fipultusin «de apoftolorum principi facra»

DE TERTIO GOPEFRIDO SVr perioris filio ,in cunii deportato in detem.

PRoximi ducis filius Godefridus,non-dum erat annum vitæprimum egreflus, quum pater dccefsir. ItaqueGryn berga ni principes, qui turn p«re amp;nbsp;itemauo huius grauia btlla geflerant.infantiam ducis pupul-li contemnentcs,rebeliarecaperunt1ate vafta tusager Brabanticus. Netelaria aextuerfat^ folo equata tfr. Haud longe diftabar bare domus à Viluordia, qux amp;nbsp;ipfa tune temporis non oppidum,fed pagus iniectis ignibus con-flagrauir» Tarn atroci iniuriacommori nobi-les Brabantiæcum validilsimo exeTeitu ho-fterninfequuti,ad pugnâ euocaucrunt. Priuf-quarn dimicaricoeptum eft,infansduX incu-nis prolatus,amp; ante aciem pofifustradîtur, vt acrius pugnarent Brabarti.Q.uumigiturmifc ratio cos infantispuerireneret, quem fi hello vi5i orent,captiunexducc faduri videban-tur, rjs animis hoftem funtadorti ,vt magna cæde

BRAB. DVCVM. It CædfGrymbcrganos fuderint. idem mu’tis re* tro (çculis fectrant Macedoncs cum lllyricis dimKaniri.

DE MATRIMO MHS EI VS

Cz hberis.

GOdlt; fridu$ pupillarem egrc(Tus artatem, inmacnmoniü recepit Margarctam Hen rici Limburgixbliam^ex qua fuftulit fi-liosduos»Hcnrkum,qui defun5opatrc fa-óuseft princeps, Albeitum pofiea autillitcm LeüduiQrum,amp; filiam vnicam Aleydani.quç reginafafta eli Angliæ. Poftobitum Marga-retædux it alteram, cuiusnomen in chronicis non inucnip,comitis filiam, ex qua natus ille filius nomine Guilielmus.

DE ERODIGHS ILLIVS TEM fgt;0tiffamp; motte Godefadt.

Tl Viusprincipistcmporibus,non viiolo-A Icofame laboraiü,multaq; prodigiaho-minumanimos conturbauere.Terra hor rende rnota locis aliquot,tres lunae in carlOjac tot idem vifi foies. Dux GodefriduSjtertio SC quadragefimo adminiftrationis anno, in hu-manis effe defijt. Corpus eins Louanij augu-ftifstmo vrbistemplo,quod Barionæ((l,illalt; tum,ibiq; honorificelepultum,

DE MATRIMONIO HENRB ci primi,e^ !ibcriseiu\

HEnricus primus huius non-inis,proximi filius Godtfridi Brabantiæ ducis patri B Î de-

CHRONICA demorfjo fiicccfsit» ' ’xor ci contigit Machte! dis BoL'niæcoiniris Matthæi filia, ex qua cu-liflctraJitur filiosduos,Hcnricum qui poftea præfuit,amp; Godtfridum.filias veto quatuor,« quibusnatu maxima, cui Mariæ nomen erat, nupfitOthoni quarto Ca fari. Tres aliæ funt principibus traduæ minoribus,

D E Q,V IB 7 S D A M R E B V S geftn huiiK Henrici, ANno fuæ gubemationis fecundo,Henricus euertitareem quæ vulgo Duras nomi nabatur» Bandem fexro poft anno rurfus inchoatam dfundamencismagno iumptuab-foluir^Poftea cire unfeiTum ab eo,lt;S'oppugna-turn eft dim Trudonis oppidum. Huiuscaüfa belli non traditur fads dilucldc ab liis,quos in hiftoria leribenda fequimur. Idem cum Metenfis vrbis archiepifcopo Hicrofclymä pro-ficifcens, Chriftianorum aduerfus Turcarum gentem princepsdeclaratur. Huius itaquedu-óu, Baruth ciuitas opulcntifsima vi capta eft, CÆde profligahs 3'urcisgt; Nee multo poft 5i boe iuuance Conftantinopolis expugnatur, quibusitaprorpcregeftis, magnam confecu-tuscelebricatê nominis redfit inBrabantiam. Annoprinciparusfui xviq.cógreiTuf eft cum Florentio, id temporis comité Hollandiæ, 6c Othone Gclrio, vtrunque cepit eo prælio. Vtrunque poft compofitam patem, generum fibi afciuit«

BRAB, DVCVM.

12

DE OPPVGNATIOME LEODII, Cjfj^uittil militari m ciues,, SVfceptæadniiniftrationisannoxxvü] ex totaBrabantii nulicetn ftipcndio condu-xir,cumqiio Lcodium profc^us, vrbem dits aliquciblt; lücù upenbus extra intraq; fe. rociiçr oppupnaram etpit. Multi mortaks om ris fexus intrainuros caii ab irato milite, mul ti non lokini natu grandes, verum amp;nbsp;pueruli (horreko rcfercs)in amnem præe ipitati,Hinc conuerlushoftisad templorum fpoliationes, altaria quoque tinxit ac foedauit humano (anguine , vt nufquain non extarent eius infaniæ veftigia.Tongrinum quoq; direptum ac flam mis datum,amp; vaRatus ager. Sed reuertentem exercitum, iufla numinis ira félicitas priordc feruit. Cum armata cnim manu Leodienfïum antiftes infequutus amp;nbsp;acie congrc(rus,duo Bra bantorum miliaoccidit, qui magna parte Lo-uanienfes erant ac Lyrani,multos etiam capti-uos abduxit.Henricus amp;nbsp;ipfe periclitatus, æ-grecum pauciseffugit,

DE ALTERA VXORE HE Ni rici,cr iJi^idionc'Zruxrlljc^per Hob landit et Vld'tdrie comices.

VXorem deinde duxit Mariam Philipp pi Gallorum régis filiam.quum priorem Machreldem ex morbo amifiiTet, Non multo pofl Bruxcllæ oppido Brabantiæ agen tem cum graui obfidionc funtadorci comités B q. Flan*

CHRONICA

Flandriæ ac Hollandiæ, amp;nbsp;Saelbergo prin-ccps, frater bic erac Anglorum regis, Caufam obfidionisinucniofuiirc, ne Henricus focero Gallo,cum quo bis bellum gercbatur, auxilni ferret. Hoc loco majore aliquanro obfidentiS (trage pugnatum, amp;nbsp;quum dies aliquot vim hoftiumfortiterfuftjnuilïet Henricus, animo repente mutato Flandrorum comiti promißt nunquam fc poft il la,nee bellico apparatu,nec pecunia opitulaturum Gallo, atq; itacompofi ris óf pacatisomnibus foluta obfidio eft,

DE NVPTHS OTHONIS QVAR# ti impcratoris^z^billoindiólo GaHorum regi. foßremo de moïte HenricK

ANnoabhumanæfalutisexordio, M.cc. xiiij imperarorOtho nominis liuius quar tus, venit Traiedum ad Mofam , du-xitque vxorem Henrici Brabantiæprincipis filiam Mariam. Gallorum régi poftea bellum vnà cum Flandriæ comité indicit, ad quod ge rendum adiumentofuit Henricus. Itaquecum ingentibus coprjs egrefsi , caftra fecere non longeàTomaco. Gallus vbi videret longe fe viribus imparem, dicitur facram ingtef-fu 5 ædem lachrymaritibus oculis, i'n caufa iu-ftifsima diuinum implorafle auxilium. Se-quutusindecum roborecopiarum ad hoftem fuum pertendit. Hiepugnaacerrimapugnata eft,tegi cæ1um tclis volamibus,equorum ftre-pitu, concurfucue, terra horren Je mota eft. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Innu-

BRAB. DVCVM. I3 Innumeri liocprçlio cecidere crudelis vbique luftus^v bique pauor,(Si plurima mortis ima-go.Galli ad poftremum egregie viccre,captis etiam quatuor exercituum ducibus,inter quos Flandriæ comcs,Otho imperator, amp;nbsp;Héricus vin impigri,quum ftrenue aliquandiu reftitif Cent horti,amiffa exercitus parte multo maxima,cü paucisfuga elapfi,confulunt faluti fuæ* Non multo poft Henricus amp;nbsp;fidei hoftibus cç fis, principatum fuum mcmorabilc reddidit. Annoproxime infequenti, morbo correptus grauiffimo, Coloniæ Agrippinæ fatale obijt mortem , quum annos quadraginta odo rcru potitus cflec.Corpus illatum fepulchro L oua-nq in æde facra Petro apoftolo, vifitur creflü medio choro monumentum.

DE HENRICO SECVNDO ET libcrii ciiM, hem canobium 'Vallis duels apud touanium^unde nomenacce~ périt, er à lt;iuo fit cotiditum.

DEfunfto pâtre, Brabantiæ principatum tenuit Henricus filius,qucm magnanim3 video à quibufdam appellatum. Ex Ma ria vxore quam acceperat, Philippi Romano rum régis filiam, nati huic filius nomine pa-terno, amp;nbsp;filiæ quatuor ♦ Natu maxima, quae Machteldis vocata eft, nupfit tune temporis GaUorum regis fratri, Altera in baptifmo no-minata Maria vitShabuit ducem à Beycren. Tertia Beatrix in matriinoniü collocata Thu-

B ƒ rin-

CHRONICA

nngix Lantgrauio (ea eft dignitas aptid Ger-maniæpopulos.) Omnium natu minima, cut Margarcræ nomen fu)t,monaftici vitam am-plexa,claruitfanAicatein ecenobio Bernardi-ri ordinisjecum nominât Vallem duci«, Lo uaniodiftantem milisduabus, regioneamoe-rifTimana.Condidit hoc monaitcrium Henricus fccundus,de quo nunc agimus, videturq; fumpfiiTe appellationem ducis à condicorc du ce.Poft obitum Mariae duxit aliam vxoré no mincSophiam, clarilTimis orcam natalibus. Qiiæ raulier per omnem vitam pauperibus SC egenis muira diftribuit. Eadem peperit Henri co filtum,qui amp;nbsp;ipfe àfacro fonte paternum ac cepic nomen.

DE BELLIS AB ÈO GESTIS» Hlcprincepsad Rhenum,ad Mofamgef-fit bella diueria ♦ Coloniam graui obfi-dione facigauit,non potuit tarnen expU gnare.Cum cæde igitur fuorum inde reiei^us» incenks omnibus villis ac aedifieqs, quæ circa vrbem viftbantur, abijt. He rici hiiius tem-poribus vixerunr, Albertus cognomento ma-gnus, Thomas A Riinas prædicatorrj ordi-nis, viri amboinfignes* In Colonia Agrippina ilk, hic Parifi) prcRlTus eft facras li-leras,

Q. V OMODOROMANVM ÏM-pcriumßbid htumYecufnucrit^zy moitedufdemt

BRAB. DVCVM. I4 INnocentius quartus Pontifex Romanus, vbi Fridericumfccüdum,hctriinis(vtqui« dam krihunt)c311idicatem pertxfus, abdi-caffet imperio, ad Henricum Brabantiæ ducc literis datis,eum JOgauir,vt rerum imperii gu brrnationem fiifciperec. Quod Henricus for-tuiiacontentusfuarecufauit.Guilhelmü Hol-landiæ comitem ac fibi ex forore nepctem Ro mano principi commendans, quaecommenda* tioctfecit,vtpoft HenricumThuringioc Lant grauium, qui Fridcrico fucceiTit, Guiliclmus fit Romanus rex dcclaratus. De cuius cæde a-pud Pbryfios dixi in eo libelle,qvem de Hol landiæ comitibus feorfum ædidi. Henricus de quo agimushoc loco ingentisanimi princeps, vita funftus efr anno gubernationis Érabantiç vigefimo fecundo.Corpuseiusfepulchro il-latu in monafterio,quod lingua noftrate Vi-lecr dicitur*

DE HENRICI TERTtl VXORE, libcrii^ry ciutbufdam ahjs.

HEnricustertius, qui patri fuffeflus eft iunxit fibi marrimonio Aleydem Bur-gundiæducis filiam. Ex qua fufeepit filios tres,Henricum, loannem,God(fridum, filiam vnam Mariam,quæ poftea nupfit Gal-lorum regi Philippo nominis huius tertio.

P ræfuit bic princéps vt bonus rfftor,bcni-gnus vir, ac facilis, Ä1 ad promerendam omnium gratii natus.Pacewtoto adminiftratio-ni«

CHRONICA

nis temporecoIuit.Sed optimum ac uobiliffi-mum ducem,noftris hominibusinuidcntia,fa ta cmedia fufiulerunt, quumanimosrexiffet tantu trcdrcim. Vxor poftea aliquamd m Ians Aiflimr 3dminiftrauit,filr)S adhucinipubcri-bus. Vierqucfcpultus Lcuanq inectnobioi iecondito Prardicatorum,ad partem dexteia ata: maxim.r.

DE PRINCIPATV IOANNIS, qui erat fccu»dM Henrici frUut^f^ dit Jeordia inter Louant um (^ î^echUniam.

ÄNno ab obitu Henrici oäauo,primo res. ciuitatû loanni fccüdo filio pnncipatum Brabantiædeferunt.Nam Henricus natu maximus,obnature vitiaquædam, idonçus non erat ad gublt;mandum. Hic poftea conli -lium fecurus Mechlinjenfiuin principis, viri prudcntis,vitædedidir fc monaßiex. Vndc maxima eft orta difcordia, inter Louanienfes A Mechliniæ principrm. Louant)eines iniu-nam fantam Henrico dicfbant,qui fi parum elt; ratipfeidoncus ac habilisadgubernandum, per alios rcrum peritos viros gubernare po-tuic. Hæc turn erat fententia Louanienßum.

Paulatim reseo ptoce(rit,vtamp; portas claude* re fint aufi, cum matre Atcyda appropinquan ti loanni ♦ Per idem tempus exiffe traduntur Louantenfesin agrum Mechlinienftum,ferro fiammaq; omnia cönculcaturi. Quod cu pr in ceps

BRAB. DVCVM. 1$ reps Icci audiflft,confefiim egrlt;ffi s cum fuis, ad pugnam k rxpediuit Ccrtatum eft atrefi • ter ac tadun incitnauit co viSoria, vnde plus roborisfuit. Auxiharibus vrbium aitaruni copijs ad lutus Mechhnicfis,Lc uanienftm fun dit,fugatqur,

DE VXORIBVS AC LIEERIS

Icannu.

I*^ Oft hæc loantirs Louanii quoep principa turn fufeepit. MaTgarcram Philippi Gal# Harum rcgisfiliam in matrimcnium ac.» cfprain,dilrxit vnice, quæpoftea doloribus partus extinâaeft. Indcduxir altcramciufdS nonnniSjfiliani Guidonis Flandriac conitis. Ex qua tulit filios, loanncm amp;nbsp;Godefridum, quern amilit admodum iuuencm, Naræ filiæ totidem^quarû vni Margartiæ ,altcri Mariae nomen inditum cfr.

DE BELLO GESTO CVM AR# chieptfeopoColonicnfium,C!r ïoannii uiéioria,

OBierat mortem Henricus Lymburgiae princeps. Quo nuncio ad ie perlato, lo-annes dux Brabanneus, co ad publica ne gotiacorr.ponfndapr(. f!ci(lt;cns.( tmerat ein Icgitiinccam terrain) Gelriorum comité Ray-mûdo obt,cifnte le cum baud inualidan anu, ad exuuin perduccrc non potuir, quid ammo conceperat. Magno ftudioentrahtbat \’ndicp auxilurc scopias. Gddi us ad bellum inF rett-dum

CHRONICA

iêum Brabanto, in focijs cram Colonîcnfîiini archiepifcopus^Hcnricuscomes LucenburgS fium^walranus Valkcnburgus princepsQuae confpirado tantum abefr.vt dcierrucnt loan-rcm,vt confcftim ctiam cum armato niilire,in archie piCcopi loca tumultuolc irrumpes, omnia late vaiiaucrit.P ax deinde,fed fruft ra mo ta eft. Aegcrrimc ferebat dux Ioanncs,qd 1 ra ieflü ad Mafam(qiii componendae pacis locus fuerat tôfticutus)Cielriæ princeps venire con-tempfilfer. Ad hæc nunciabatur, eundé Lucen burgenfiücoimti, accepta ingenti pecuniaGel ricacerram vendidifte. loannesigicur irarum plénum,cum mukirudine armis inftrufta^in ter ra Valkcnburgenfium proficifekur Colonien fem(cui maxime infenius crat)obftfliirus.lllc vero vbi vidit bofte fibi imminere,fugam cœ pit.Quem dux per montes ac iy luas infecutus, oem ipfiusterrameftfocdilTime depopulatus, Breui poft Coloniæciuium,Âr principislulia cenfts rogatu venit ad cbfidenda.n arcem wo ronc(ita cm vulgo dicebatur.) Nam hinc quo tidie fceleratorü manus excurrens, pecunia nei gociatores, alijsq; mercibus exuebat, quæ res multumincommoda fuit circumreJlis empo-riis. Ad arcendü duccm,Colcnienfis validifl» müpaucis dicbus contraxerat exercitü,^ au-xilia ab his,qui loanni ex cofelTo aduerfaban-tur.Iam non procul aberat hoftis ab arce.Quu certior factus de dus aduentu Brabantus,

magno

BRAB. dvcvm7 iâ tnagno animo procfßii obuiam, frOfq, bre ui oratione,vtcodie Grenuam hbi nauanritopc’ ra,hortatus cancntibi s lignis in adult; riam pro currit aciem.Sfquutu« nnlcs fcrocitt r dmicat, pretraflaq; m vrlpt ram pugna,vieil randtm Brabantus, Cetideruii exducibus^ui antifti ti vmerant auxilio, Henricus Luewburgen-fs princlt;.ps,fr3ircsciustrfs,amp; akj pkrique lU luftrcsviri,antirtescaptus,(Sir cumcototafere nübihtas.Cæfa multimdinisnumerusTpaium iniri potuit.Satistóftat multo pluresex archie pikopi excrenu quam ßt abam ico cccidriTc. Hanc viftoriam adeptus leanncs, arcediruit, dirutam folo aequauit.

DE AN IMADVERSIONE IN ^uendam PetrumiCOgwuietito ‘Brofenium,

T) Ifnni’opoft,pra’diucs quida in Gallia Pc-JL/truscognomenro Brofenius, Ioannis bum« fororis (quæ Philippo tertioGallomm re gi nupra erar)amorc incenfus,quum illa Ifiii-pcrcongrelTuin etus dfclinartc,libidin(m fu5 expkre non poflft,eamapud regiam maii katern,eui longe charifTitrus erat,criminis detu-lir, nefcio quid commentus feeminam p: rpc-traflf,tantumq; elFecit,vt iiiffu regis in eufto-diam abdufla.de vitapericlitaritur.Ad quem tam atrocem nuncium excitus leanncs, Pari-fmm preperat,' bi (oror cuftodiebamr.hicre diligenter inucftigata,amp; fororcfalfo delatam libérât

CHRONICA

libérât,^ Petrum delatorem laquco necat» DE OB1TV ALEYDÆ CON-

iugis Henrici tertij.

ANno qui erat ab ortu Chrifti, M* cc. Ixxxiq ♦ moritur illuftriflîma mulier Aleydis, mater loannis ducis «Si vxor ter tij Henrici,fepulta Louanij,vt alio diAum ell Içco. Hæc mulier in vita myltüdilexit Ä om nibus offices beneuolétiæprofcquuta eft The» mam Aquinatem,prædicatorxi nominis virü, (vt ante dixi ) ad quem Parilij agentem frequenter fcripfit,confulens eum perincras, qui bus rationibus in hoc mortalitanspejagio, cæ leftem fibi patriam demereri polTct.Ioannes in de filiam fuam Margaretam virginem egregia forma nuptum dédit Henrico Lucemburgen-fium comiti, eins Henrici filio, qui in pugnä fortiter occubuir,non procul ab arce weronc. lunior hic Hcnricus,poltea fadus RomanorS impcrator,in Italiam tranfeendit.

DE NVPTHS FILIÆ A N# glorum regis^ey morte toannis ducK^ HAud multo poft eelebratae magno appa ratunuptiæAnglorum régis filiæ, Ad quas loanncs quoq; profedus cum pul-cherrimo equitatujncredibili omnium lautia excipitur* Per cos dies, vt in publico gaudio fieri folet,concurfum eft haftisJn quo certami ne dux idem,dextro an Içuobrachio incertum eft a Ixtale vulnus accepit, ex quo paucis poft die-

BKAB. DVGVM. t? d»ebus,vita decefn^Cuius morte vulgata^mi ior quam credi pofTit luAus, totam Brabantiï occupauit.Egerat em clfmentcm,pium,lt;^ be-neficitm principem. Cuius defundi corpus ad uedUm Bruxellam fepelitur in æde facra Mi-noritanorum,qui per ca tempora viri erant mukum Chrifto dediti,non conuiuantes,non fcortantes,neq; mifcentesfe humanis negotijs* DE lOANNE SECVNDO, DVCE, crmatrimonioeitu,

PAtremortuo,îoannesfccundusprincipatîî adfpius,filiam régis Anglorum Eduardi primi in matrimonium accepte. Huic nomen erat Margaretæ^ex qua genitusilli filius» Luculentum illud in arce Vuerenfidéambula toriü (Vulgus aulam dicit ) huius principiseft opus.

DE BELLO REGIS GALLOJ rum aduerfut Vlandros.

N hunc principatum incidit atrox bellumi quod Philippus huius nominis quartus, rex Galliarum geffie aduerfus Flandriç po puIos.Caufa belli fuit,quod Guido dus terrae princeps filiâ Philippam,quam de facro fonte Îcuaucrat Gallus,Olio Eduardi régis Angloriî nuptum dare ftatuifTet. Agebat ca turn in Gab Jijsapud regem fufeeptorçm fuum. Is igitur cü coniugeproceribus, Ämanu valida ingref-fusFlandrorum fines, compluraoppida ex-pugnac ac paucis inde diebus, totam Flau« C driam

CHRONICA

ariam in fuam poteftatcm ndegit,capto prius Guidonc cum filijs duobus.Flandria lie domt tæ arquefubaflæ,prafieltconiiteni laecl uin quendam Siirpoliutn, Cuius tyrannidiiTi per læfi primum Brugenfes, delude cacteri oniues rcbellarür.Brugas venerat conies,aniiuaduer# furus in quófdani,qui grauiter vt illi videba-tur dcliqui(rent,quuin fubito ad anna confurges mukkudo peue omnes occidit. Comes æ-gtecum pauciseuafiuNec multopoft apudte gem queftus dt vi illata eftecit, lt;nbsp;tiam vt ex to to fuo regno iUc ad ruertedam Flandriam nu-mfrof;flimumconfcripffritexercitum,cuipr5 fecit comitem ArtheGæ,virum acri ingenio et gloria militari florentem,Peruenitiscum om lubus copies in agrum Cortracinum, fperans fore vtbreui omnia eius tcrrç oppida capcretJ Sed vt in cacteris rebus,ita in bello maxime fo let variarc fortuna,duces exereitus Flandroru, fuoshortati,vtprofcgt;pro coniiigibus,pro 11-bcris, ?lt;; bonis fuis omnibus fortiter dimica-Tent,cum hofteconfligunr, fitatrox prælium» Flandrica gens pro libertate, pro ans Aquot; f?cis dimic3s,aut moriendum putat,aut vineendû, is erat iniundum, vt initio pugnæfuftibus Ä hafiilibusmaioribus Galloruin equos occide-renr,quod cum firenne faciunt,adept! funt vi-ôoriam,magna vis Gallorum perempta eft* Qtiidam tradunt bic perfifTe totam fere nobili tatem Gallici regni. Secundum hanepugnam

Flan-«

BRAB. DVCVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l8

Flandri mukalccar€cuperau€runt,qux antca Gallus ademt rat,

DE REDITV GALLORVM IN ïlundriitnt z:r prtelijs cum cadein gentet

EST non multo poft cum nouiscopijsPhi lippus in Flandriam reuerfus,vbi circa in# fulas Oppidum dimicatur, plurcsquc mo-mento temporis vtrinq; cæfi funt»Rurfus eo-» dem fere loco à prima luce ad vefpera in acie continuit Flandrum Gallus, ita futurum fpe-rans, vt in medijs caloribus æftatis hoftem ftan do pugnandoq, feffum vinceret. Interim com miffo prælio multo atrociori quàm pro numc ro dimicantiG,plurimifunt in Vtroq; exercitu occifi,noftis interuentus pugnam diremit.In-dc Flandris alns alio fe recipientibus,vt aquae potu fedarent contraclam labore fitim,Gallus fuos in equis manere iuffos, noÄe concubia e-duxit,hic manum vnam Flandrorum adortus fuperior fuit » Cæfus in eapugna Guilhelmus Iuliacenfis,quem Flandri aduerfusGallicasa-ciesfibiducem elegerant«Hoe fuccelTu Philippus elarior faftus,obfedit Infulas, addudo fecumGuidone comité, quem captiuum habe bat. Quamdiu tenuerit obfidio, amp;nbsp;quotics oppugnarevrbem fit adortus non traditur. (Quidam fcribunteacoditionepacem faAam, vt Gallus tantifper oppidum Infulenfe amp;nbsp;a-Üa quidam ioca fibi ieruaret,doncc ftatutum

C 2 elTeC

CHRONICA

«{Tet vnde quotänis paAam ex Flandria pecu« niâ recipereuha dimidus Guido,fuis omnib* redijt muicum expeftatus , fed breuis hæc fuit l{titialt; Nâ paulo poft deceftit admodü fenex« DE MOTV CIVIL! MECHLI»

nit zr Bruxelhe»

VArqs inde motibus agitata Mechlinia^ propter fibi ademptas libertates vende n di falis ac pifdum,^ quoniâ Impcratoris He-rici Lucenburgenfis fauore Hantuerpiahis i-pfis pofteaffaeretur commodis, maximo eins vrbis odio Mechliniffis flagrabat ciuitas.Au-xit malum quod loanni ad oblidendam Meeh liniam, quae prius portas elauierat venienti, Hantuerpicfestulcrintfuppetias»Exrjt hæcob fidio in aliquot feptimanas, per occafionem« Interim egreffiMechliniani fubito Hantuer-pieniiuminuadunt aciem, arrifitq; hiucfortu na conatui,nam Ä: hoftesc^fi magno numéro, Ä qui cxierant,ad oppidû rediere, v ix paucis amiffis«Quum igitur pergerent hunc in modS rebcllarc,dux edicto prohibuK,ne quis vfg il loscómeatu impartiret,capitale futurü ft quif piam hoc tentaffet. Sed nee ita quidem fubigi potuere,anteq ad fliiuium Sclialdam haud Ion geabarceReperamundacum hofte congreffl praeliofuperantur.Turndemûfupplices ipH, portarum claues duci tradunt.Quibus acceptis ille partem murorum diruit, habebatq; in anl knototam vfbem nudare munimentis « Sed ac

BRAB. DVCVM. 19 c-e^a grandi pecunia deftint.Eifdemq; fere tg poribus eft amp;nbsp;Bruxellç tunnultuatum,fed mul to quam Mechliniæ pcriculofius,fabri,texto-« Tes,futorcs,tabcrnarij,at($ omnis illa fex ciui-tatis co infanix prolapfa cft, vt quorundâ pri morum xdes dirucrit,non pauci ex ditioribus roctu vrbe cxceflcrant»Princcps cadem difcor dia conturbatus,Viluardiç(quodoppiduIû di ftat Bruxella noftraiibus milis duabus)fe coti-nebat cum praefidio. Effufi quodam die Bru-Xellcnfcs,vcncrunt inagrum Viluordicfem, quod vident es quidam, diccre in hoc veniffe, Vt à ducc veniam pro rebdlione pcterent,alijs ViG funt hoi^ilia omniaminari,pofteaquï ar-mari amp;nbsp;creftis Ggnis venifTent« Dux igitur c3 paucis obuiam egreffusdimicat. Illi fubico ho ftis occurfu vix ineoepto præliojn fugam ver cuntur,qua percuifa BruxeUenGum ciuitas degt; ditionem fecit»

DE MORTE DVCIS IOANNIS. HIe loannes fecundus poft noucndeciiri principatusannos perijt Vucrc,innato veGcae calculo* Sepukus Bruxellæ in tg ploGudulx Virginis.Nullus principum Gc abhorruit âbellis gcrcndis,quæ tarnen G effu-gere non poffet maximogeffit animo.

DE lOANNE TERTIO ET tluibufdamaUitt

V) Ono patri bonus fucceflit Gliustertius I0-*3annes,natus annos duntaxat duodecim.

C j CuJ

CHRONICA

Cuius initia principatus multum turbulenta fuerc,naro propter æs alienum quod præceffo res dus,pater amp;nbsp;auus gerendis aflidue bellis cö flauerant, detinebantur paflim negociatores, quod non modo priuatum, fedamp; publicum «rat incommodum» Repperit tandem huic ma Ïo remediu humana induftria» Sunt enim pol-liciti mercatores fi dux permitteret, fe quic--quid deberetur adnumeraturos fingulis é fua pecunia.,quod vbi eft falt;Sum,Iicuic ftatim vni cu ique quo vellet citra vllum vitæ aut bonorum diferimen proficifei*

DE PLWIA DECEM MENSIVM, O' caritatc anno nieder pejiUentia, cr cometat

N fequenti anno,qui fuit falutis noftrç M. ccc* xv* Brabantia Sc finitimæ regiones af# fliftæ funt maximis malis * Poft Calcndas Maias orta pluuia,quç menfes durauit plus mi nus decem. Ex qua intemperie,cum in agris ne que frumentum neque aliahomini amp;nbsp;pecudi-bus neceffaria maturefcerepoflcnt,fumma re-rum omnium caritatc non vnoloco eoeptum eft laborari,quæ caritas progreffu temporis a-deo inualuit, vt quidam prodidcrint ab homi me nato maiorem nonfuiffe » Mendici in vijs, in portis,pro templorumforibus, inedia effla bantanimas. Hanc annonam fecuta efttanta pcftilentiæ vaftitas,vt quotidie in fingulis pe-pe oppidis fex3geni,feptuagcniüe homines ef feren-

BRAB. DVCVM. 20 ferenfur,quorum alq fexra die, alq tcrcia,mul ti fecund a , nonnulli ftatim in ipfo morbi ad-uentu extinguebaniur ♦ Mulutudn oir nis percerrita,in montes, fyluas, amp;nbsp;loca dt uia fu-gicns^vacuiserrabat in agns,alrj in templis di uorum aris affixi, diuinam implorabant o^ pem » HlcfiliosJlleparentemlugebatadem-pt5,alius fratrem, alius fororem defiderabat» Explicari oratione non potelt, quanta fue-rit eius temporis calamitas,qui gemitus, quæ lamentationcs noâurnæ diurnarque. Per ea-dem fère tempora obferuatus eft in ccclo Comètes diro a(pcóu, magna lucc radios fuos e-mitiens. Vulgoputarurhocprodigii fummis principibus fxi:ium,aut helium, autpeftilcn-tiam aliquam populo protendcre*

DE BELLO ADVERSVS 'Valkenburgenfes.

]Oanncs bellum fufeepit aduerfus RaynouJ turn Valkcnburgenfem,ob aiFedos incom-modoTraieiSenlcsad Mofam, perduftoq; in agrum V alkenburgenfemexercitu obfedit florentem ac bene munitam vrben^Sitterium, hue accolæ omnes pecuniam, aliaq; bonafua, vt in locum tutilTimuin deportauerant. Et intus prxCdiumcratmilicare,ducesquc non pœnitendi, quorum opera ^ virtute femelà iuuenibus repuUus hoftis in caftra redrjt. Ad portremumtamenvrbs dedita eft moenibus,

C q. quam

CHRONICA

quam deditionem fequuti Harlcnfcs vicini^ vencre amp;nbsp;i pG in ducis potcftatem,his peradis, lt;opiæ in Brabantiam reduâæ funuBreui poft inter loannem amp;nbsp;Raynoutum pax compofna non diu tenuit» Rurfus iniuria amp;nbsp;dainno afte-AisTraicflenfibus, inueniopoft Jongasfon-trouerfias Raynoutum Louanji cuftoditum aij quandiu,frd iibera cuftodia. Vixn hac tépe-ftatc vir ingenio amp;nbsp;arte medendi eminens Joannes Mandeuilius,patria Anglus,qui toto fe te terraru orbe peragrato,tribus ealinguis pc-regrinationem confcripfit*

DEBELLO INTER FLANDRIÆ comitem amp;“ ‘Brabantiie duccm.

IEodinus antiftesquod iuris habere puta--» bacur in Mechlinienfis oppidi principatu, vendiderat Ludouico Flandrorum comi« ti»Huic cum parere nollent ques, ÔC legations mififfent ad Brabantiæ ducem vna ex parte principem vrbis, Ludouicus occupatus omnibus bonis, quae Mechlinienfium crant in Flandria,bellum Joanni indixit, quiarmis de fenlurusillos videbatur»Cum Flandro con-fpirauérant quindecim alrj principes, qui di-nerfis locis Brabantis ingreffijate omnia f^r-toA igni Vaftauerunt*Totos decern menfes iiihil córunfi quaé ad corporis alimoniam pertinent importari potuit. Sic omnes clauferat a^ ditus hoftis. Brabanti viciffim Flandricum a* ^rum incurfantes,vniuerfam terram quç inter Aloi

BRAB. DVCVmJ 11 Aloftum amp;nbsp;Teneremondam eft, fade popula ti funt, abadis boum , equorumq; armentis» Contigitpofteavtquingenti ex Flandria de» ledi équités, in Brabantiæ fines fe receperint Bruxellam,vt diceba(ur,obfefluri: quo audi-toviginti fexviri nobilescum armatisciui-bus nodurno téporc egrefsi confederunt, qua Flandris iter faciendum erat. Hic bene gcren-dærei occafionem adepti, inuadunt hoftium aciem.Fitindeatrox pugna, fed vicit Braban tus:capti centum amp;nbsp;quinquaginta Flandri, Bruxeliara addudi funt ad ducem, quos illc partim Vueram,partim Louaniumcuftodien dosmifit.

DE INCENDIO MECHLINIÆ, cr pejitlentia dtuerps loeii.

INhuncprincipatum inciditoppidiMech linienfisconflagratiomiferabilis.Arferunt infuJ3ecomplures,amp; domus dluftriumj 3£ quiequid vifendum ac memorabile tum habe bathæcciuitas. Eft inde pluribus locispefti» lentia laboratum, qua multa hominum milia abfumpta traduntur*

DE FILIIS IOANNIS DVi cM cr fUid^cr morte dudit

IOannis huius tres filq,Henricus, Godefri-dus,amp; loannes maximus natu, omnes fine libcris extindi funt. Filia cius Ioanna cæte risfiliabusannofior ,defundo priore marito (uo Guilielmo Hannonix 9tque Hollandiæ

C $ co-

CHRONICA

«omîtf, nupHr Vuenfclao Ioannis Bob.pmiaî régis filio,hoc ita curauerat pater,futurum fpe rans vtamicitia magnorum principum ,qui-bus fanguine iunftus erat Vucnfelaus,longain fuis reliqueret pa«m,quod nö ita cuenit, loan nes baud muito poft ex humanis deceffit, anno principatus quadragefimo tertio, à Chrifti ortu M.cfc»lv,præcedancisfcrr)sdiui Nicolai, Nobi litas moerore aftecia, corpus defun-ifti in monarterio,quod noftra lingua Vileer, fepulchro multis cum lachrymis intulit, Ami-fer aten im principcm modeftum , iufti tena-cern , amp;nbsp;Rcipublicæ gerendæ maxime ido-neum.

DE WENSELAO DVCE, ET motu cwli apud Louanium^

POftobitum foceri Vucnfclaus principa-tum fuftcpit,quo imperante Louanium bis in motu fair, Primum,quia præfedus Vibis quenJam in vinculis detineret,qucm fe; natusinfontem indicauerat, pifcatorio is offi-cioq'jæftum faciebat, qui quum die quodani pifcium vimconuchertt, baud longe à Loua-nio bærentem forte in luio,rhcdam educerc non potuit,acceptum igitur excircumiacenti-bus pafeuisequum adiunxit, atque itacduxit. Poft equo dimiffo amp;:in paicua redufto, in-greflus Louanium,capitur à pracfefto, obrjei-lur ci quod equa ilium furto abduxiiTet.Mul-lum hinc eft ortum mali, Parsduium fequuti prx-

BRAB. DVCVM. 22 j^ræfcfSum (cracilli nomen Petro Coterelio) in domum ciuicam irruentes , patrum primo-res captos,in areem quæ loco vrbis editifsimo vifitur ad muros,pcrduxcre, Hinc plebcis ma giftratibiiscrearis. Petrus fecitpro fua libidine omnia. Plusbienniû durauit hietumultus, quum fada pace amp;nbsp;ad regimen oppidi rurfus aflumptis nobilibus,qui toto eo tempore in ar cecaptiui manferant,duci multa funt milia ex aerario adnumerata^qui amp;: durante motu baud femel à Coterelio pecunia corruptus fuerst. Nonnulli tradunt huius parte pecuniæ abeo «xtruftam areem V jluordianam quæ nunc fi-tu amp;nbsp;opère eft munitifsima : de altero motu ac difcordia etufdem populi fuo loco dicetur.

DE BELLO ADVERSV3 IV# liacenfes,^ captiuitette 'Vuenfdaif

T) Ellum geffit poftea cum Guilielmo lulia-dJeenfium marchionc,ob exutos pecunia nc;

gotiatorcs Brabantos,qui per terram lulia cenfem icer fecerât, Congrefîæ igitur acies ma ximo ardorc conflixerunt,initio pugnæ con-FolTus iaculo Gelriæ princeps,ex acie déporta turmortuus* Brabanti vidores bofte fugato, quumnihil metuerent amplius,cibo aeponi rcfediscorporibus,fomno opprimuntur, op-prelTos ac altü dormientes fubito adorti hoftes interficiunt. Dux ipfe cü aliquandiu fe ftrenue defendi(ret,capitur cum plerifque proceribus. I^unciauit hoc fama vxori,quæ nô did poteft quan-

CHRONICA

iquannrrn ne eare dolorem animo conceperît, Audiuit ACarolus Cçfar huius nominis quar tus fracrem fuum captiuum riTe* Quamobrem conuocatis imperij principibus, agere coepit deGuilielmo,qui captOtenebat Vucnfelaura per iuris fententiam bonis priuando« Qua re cerritus luliacenßs, ilium euftodia dimific,re-tentis adhuc proceribus» Quos vc redimeret princeps,ingentemexegitäruis pecunia, qua impetrata amp;nbsp;caeteris cópofitis rebus in aliquoc deinde annos à bellis quieuit*

DE CAROLI BOHEMI CæSA« rif aduentu m ^rabäntiam.

INterca Carolum Bohemum Caefarem ger manüfiium in Brabantiam venientc,mul ta læticia amp;nbsp;gratulatione V uenfelaus exgt; ccpiCjprandijs ac eoenis exhibuit fumptuoGfsi tnus,interim nullo nö ludorum genere in eius honorem aedito « Difcedentem poft aliquoc dies in Galliam vfque deduxit, inter valcdi-cendum profpera amp;nbsp;fecunda omnia precatus, Bruxellam redijt«

DE ALIA DISCORDIA duiumLouanij.

PEcuniae exaftio cuius mentionem fcci, caufa fuit motus nout apud Louanium, plebs confpiransaduerius primores,om nem mutauit regiminis formam,ex fuo corpo re creatis magiftratibustin quo ftatu prope ext ado triennio, Bruxellae occiditur inteftinae huius

BRAB. DVCVM.' 2^ hunis difeordiæprinceps, quum ad conuentS ab duce indidum eo veniflet,ault;Sor cçdisfuit Joannes Calfterius vir nobilis, qui nnctu vul-gi Louanio profugcrat. His igicur accéfa mul titudo in curiam venit.primores numero fex-decim(vt quidam tradunt)fcneftrisriectos,a-lij foris manentes infeftis haftis excepcre, esete rifine venia, fine mifericordia, fine rtfpedu interfedi funt.Hanc fæuitiam pertæfus Vuen felaus,copias Louanio admouit, vt vrbe capta ciuilis motus aurores fuppiicio afficeret^ Poft feptem vero hebdomadas in vrbem qua expugnare non poterat,cum paucisadmiUus, principes feditionis inexilium eiecit* Vnus clari nominis loannes Suarterius, qui amp;nbsp;ipfc plebem concitaucrat,gladio fubieäus eft»

DE MORTE WENSELAI, ET rodem citfomatris utero.

HlncBruxellam dux reuerfus quum ali-quandiu fpedaculis,equorum cercamin 1 bus, venatu amp;nbsp;pila , qua optime lufiftc traditur,atque alijs lufibusfe recrea(ret,Luccn burgum proficifcitur, vbi non multo poft o-bijt:fepultus in Oryualrnfi monafterio, quod iilis in locis antea conditum,ipfe quoque pro-uencibus annuisditauit, Inuenio huncexfuns fuiffe matris vtcro, qu» nee vllum inde accc-peritcorporisincommodum.

De luüu uxorii eiuf,zJ' beUo efuod aduerfus Gels rixdncem^eßit ^oß obit um maritim

Bru-

CHRONICA

BRuxcllæ agenti loannæ renunci’atum ci de obituconiugis fui Vuenfelai, quem vc in vita multum amauerat, ira fibi ereptum arque fublatum diu multumque luxit» In ram graui vulnere dolorem baud facile pofitura, nifi patriæ fua opera amp;:ftudio opus elfe vidif-fet Jtaque gubernandi onere fufeepto, multa prudentcr, multaque gnauiter cgit Zndiâum fibi à principe Gelriæ bellum ira gefsit, vt qu3 illecongredi non anderer,vidrix abierit^Cau fa bello prætenfa, quod Bufcunducenfiûpræ-fedus quendam ex Gelrrj ducis familia parrici dij conuidum gladio fubicciflet« Faro ac natu ræ concelRt hæc muller nobiliffima, huraanae falurisanno, M*cccc,vj,

Q,VOMODO ANTONIVS PHB Uppi^urgundiie prmcipKßliu^^adBra bannie principatum perueneriu

X1Vnc videamus qua via amp;nbsp;modo, ad Bra bantiæ principatS peruenerit Antonius, qui poft obltum loannæ adminiftrauit» Ioanna terttj Ioannis Brabantiç principis filia, vxor ducis V uenfelai,foror€m habuit Marga retam : quæ nupra comiti Flandriæ Ludoui-co,filiam illi peperitful nominis. Hæc unum experta matrimonium,datur poftea Philippo audaci Burgundiæprincipi filio Ioannis Fran ciæ régis cognometo boni.Is igitur Philippus «x hac vxore filiostulit,Ioannem,Antonium, amp;nbsp;Philippum» loanni vtpote natu maximo

Bur-

BRAB. DVCVM.’ 24 Eurgundiæ principatum rcliquit. Antonius qui inter loanrem ÄPhilippum tnrdiuscrac fiHus,curante id patte, fufticitur in Brabantiæ ducatu magnæ matt rte ræ fuae loannx ,qux fine Itbcris def unifia erar.

DE HIS QVAB INITIO PRIN# cipatuifecerit Ar,tonin', A Ntonrj patte Philippo Burgundionum •c ^.principe grritiniatenwmfimulac pater num genus ab regibus ortum. Hic â fu-fcepto Brabantiæ principatu, acerrimusexti-' tit punitor hominum fccleratorum, præcipuc parricidarum, amp;nbsp;qui pauperes opprimèrent. Floruit, amp;nbsp;m optimoftatu fuit res Brahantica fub boe principe tam ftudiofo æejuitatis, qua fublata e medio Rare non poteft hominum focietas.

DE MATRIMONIO eiw O' tiberis.

INmatrimonium accepitloannamSimpo-Iiam,inquairiulierecum forma exceUenti acgeneris claritudine,probitas morumex aequo certauii* Liberoshabuit ex bacconiugc loannem amp;nbsp;Philippum filirs Ä filiam quæ iuuenisdect Rit. AnnogubernationisBraban ticæ primo, vxoré ex valetudine amifit.quani quumvniceac perfeueranter viuam dilexif-let,etiam defundam hononficentiflimeextu-lit,corpus V ucram deportatum arque ibi loc» lepultun;»

DE

CHRONICA

DE DVOBVS ILLVSTRIBVS' uirii er eximijs Thcologii.

APud Parifium eademtempeftate darue^ runt eximrj duo Thcologix profeffores^ Petrus ab Aliaco ,poftea fadus antiftes Cameracenfis amp;nbsp;Cardinatis. Alter loannes co gnomento Gerfon, eius fcholx cancellanus, vtriufqueftudiorum pie ac vtiliteriedita rao rumenta ad poftcrosmanarunt.Per idem tem pus apparuit ftella crinita, inufitata magnitu-ciine,prodigiuin id portenditcardem Ludoui ci ducis Aurelianenfis,bellum Leûdinum,quç breui poft lequuta funt mala«

DE MOTV EXORTO apud Leodmot,

TOtaLeodienfium regio maximis de hiné motibus obnoxia fuit, ob duos eledos an tiftites« T raiedum ad Mofain vbi agebat deAus alter bis oblelTum à Leodinis. Pofte-rior obfidio hebdomadas fexdecim cenuit» Islon multo poft magnorum principum armis ac viribus adiutus cledus qui TraieAi erat, loannes à Beycris contra Leodinos egreflus, magno cos praelio fuperauit, caefis quadragin ta milibus,d:in his Theodcrico Perwefio qu2 altero deiedo, illi ad epifcopatus dignitatem proueherc funt conati» Vidor loannes Leo-dium ingreditur, fumpto dehis fupplicio qui partis aduerfaefucrant,

OB

BRAB. DVCVM. IJ DE MATRIMONIO

either dote.

DVxkpoftea Antonius vxorem Elirabê tam,amp; hanc exceUenciiTima forma mulie rem^BruxeUae pornpa Ä apparacu plane tegali,in ducaria domo edebraeæ nuptiæ.Do lis nomine accepto Lucenburgenfi ducatu.Au toniüs cum valiJo exercitu agrum eius gentis ingreffus, eosqiti parère nouoprincipi retufa rcnt,breui ad obfequium redegit,partim boni bardarum idibus difturbatis cartel lis, partira armata manu captis, aut igni abfumptis. Itéra cæfis magna copia ducibus.

DE VIRTVTIBVS EIVS Û! beÜo,^ Sigi/mundo rege Komanorum, H le Antonius viracer fuicaeftrenuus, irt excitando milite ad pugnam,nuUi fecun dus,amp; hoftium nulliscopijs vnquamde territus,prælium primus inibat, viftis indul-gens fi Veniam petiirent,in omni re agenda fo lers,amp; labore infatigabilis erat. Poft domitos atque fubados LucenburgenfesAquifgrànura venit ctim deeem milibus equitum.SigifmUn-dus rex Romanus, vbi corona de more dona-tus,aliquot manfit hebdomadas, Antonij Brâ bantiæ ptinci pis congretTum operiens. Qui quum non veniret (amici enim diffuadebant) ex Aquifgrano Coloniam Sigifmundus progt; ficifeitur. De quo principe illud inprimisdi-

D gnura

CHRONICA gnurn memoria, quod ipfe fludio latinæ lin-guæ deditusjarpe grauiter aceufauerit Germâ niæ principes, qui fermonem latinuodifleiir^ aut Hnguæ pulcherrimæ Gallicum, aut aliud quoduis idioma praqferrt nt»

DE CÆDE A NTONII*

ANnoàChrifto nafo M.cccc.xv AnglJ# nefeio quam belli caufam aducrius Galium prætendenUs, cum valida manu e-grelïijiuxia Morinümcon[edei-ünr,ncc multo poft cum hofte clrcaBlangium(viculus hic eft rion longe â Morino difsitus)pugnafum utrin quecruento quidefh Matte, ied àGaHis mul-tomagis.Peri}t hoc congreftu cum muleis alrjs nobiliflimis viris Antonius Brabantiae dux, qui Gal lorum regi auxilio Venerat, alios in poteftatem redados, viflor Anglus crud Cliter riccauit» Antonij corpus tertio die repertuni inter iacentium cadauera, dcportatur:excf pid primo honorifice d Tornaceufium epifcopO, inde Bruxdlam delatum, ponitut in templo diuæGudulx facro» Hic eelebrafis de more exequijs,non fine grauiffimo totius aiilici or-dinisÄ patriae dolore äc lachrymis authitur Vucr3m,vbi fepulturæ datum eft, iuxta mo-flumentum prioris coniiigis loannae Simpo-Iiac,cuius alio fecimus loco mentionem.

DE lOANNE PRINCIPE 1ir«banti£,crconiupio cim.

Duo

BRÄB. DVCVM.

DVo fiipcrft ites libeii Antonio fucre, Joannes natu maior, tarnen annos duntaxat natustredecini, Brabantiae principatum adi)t.Annüinagensfcxtumdccifiiiim,vxorerrt accepit lacobam HliamducisGuiliclmi aBc-ytns,comitis HannoniaëS, Hollandiæ. Fuit, aliquandiu iricèr éos niuniusamor, Euenk po« fiea difceiïio , cuitts inuenio caufarn fuiffe, quod proccrès qui marito adhuc iuueni pracc-rant,fuo arbitrio mutataomni regiminis forma,amp; fummotis,quibus ab ineunte xtace mu-lier alFueuf rat, pediflequis, alias illi amp;nbsp;igno-tas dederint. Quod, quam inique tulerit animo,faris inde colligi poteft,quod fub id tempus in Angliam traijcrens, illic viuo adhuc lo anne,duci cuidam Gloueeftrio nupferit,fratrï dus qui turn in infula regnabar.

DE ADVENTV GLOVCESTRIÏ èum rxercitihiK m Vännoniam,

TOt inde funt orta diffidia, tot fequutaeer tamina,varioq; euéntu depugnata, Glou ceftrius contraJlo in Anglia exercitu,Ca-Ittum peruenit cum Jacoba, Inde ad occupan-dam vxoris nomine Hannoniam proficifci-tur, Eemuita iam localibi fubieccrac,quum loannesduxBrabahtiæveritûsne fimili cafiï ^JoHandiam quoquetSi: Selandiam amitterer^ '''ndiq; amieorü principn fide implorata,prae freit gubernandæ Brabantiæ fratrefuum Phi ^fppùm.Jn rebus gerendis folertc,lt;MaboribÜ8 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D i infa-

CHRONICA

InFatigabilcm viriim» Ipfe indeprofeflusab Hollandiæ, Phrylîæ, ô: Selandiæpopulis ita excipitur,vttani promptahiiinaiiiiasamp;binc-uokntia fingubris cfficcre potuerint, Vt animo ^quiorf rolcrarct mala omnia,quibus vnO tempore cirt nmuallabatur»

DE INCVRSIONE HOSTIVM wlirabauticeagrumt

GLouceftriusvbi audiflet in Brabanti fi-dcmcciriire, HoUandiæac Phryfiæ ciui-tares illico mnfit arm at am manum, quae in Brabanticum agrum tumukuofe eftula, in miferos agricolas,nullum fere crudelitatis germs non exercuit, violata templa, per omnem lexum euagata caedes, ad iruprum raptae Vir-gines.Fafti his de rebus certiorcs, qui primaria potekate in Brabantia gubernabant, dueis permilTu Ni'JcIlas cum inkrudoad hokium motus inhibendos cxcrcitu mikrunt princi-pem Vuefmaliuin,amp; loannem Glimcs cogno mento,qui krenuc defenfis finibus, interim 1« pius leuia quaedam praclia cum holte com-niferunt*

DE VICTORIA ADVERSVS Cloiicr(irium apud Braniam comitis.

FIrmauerat Gloucekrius militari prarfidio Braniam Comitis ( ita em’m vulgo noroi-nant id oppidulum ) vnde miles fubinde excnrrens,Bpbanticum agru ferro flammaq; fadabat« Itaque die quodam, VuefmaliusÄ ah'

BRAB. DVCVm. 27 iliquotalij cum fuiscopijs ad Branix muros acceircre. Quod videntes Angli, qui locum prxGdio obtincbant, plenis repente portis ef-funduntur,vixrentato præho, Gmulaifugatn Brabatitus,donee longius ab opprdo extrada videt Angloruni aciem, hie circumafto celeri ter agmine,in hoftem reuertitur, fuitq; id præ lium multo prioribus atrocius. Muiti quidem Angli exfi funt,multi graujter vulnerati,mul ti etiam capti.Cxteri in vrbem trepidi iefe re-cipiunt,

OBSIDIO BRANIÆ, ET eiufdem deditio.

NOn multi's inde diebus interie(^is, tota Brabantia in Anglos arma induit. Ab Traieäenßbus ad Mofam , à Philippo Burgundionum principe, qui nepos erat duels Ioannis,ab Tornacenfibus auxiliarescopiç adfucrunt» Exercitu luftrato,rccenfa tradun-tur,præter Burgundi amp;nbsp;Tornacenfium appen dices, rnilia hominum fexaginta. Cum his viribus ducis frater Philippus ,rei bellicx vir fcientifsimuSjBraniam circunfedit, quum om nia prins circa vrbem populatione amp;nbsp;igni-bus afflixilTet. 1 am complufeu los d ies obfidio tenuerat, quum propius accedens oppugnare Oppidum eft adortus,fS^fi opcre ac natura egre gie munitum, ftrenue autein fe defendentibus Anglis, plurimi c noftrismuro deiefti,pe-riere. Noftis interuentus prælium direnuc.

D j Po-

CHRONICA

Foflridic ab his qui intus trant pax fruftra ten tataeft. Recurrercadanna cupicntibusBra-bantis* Et iam atrocior fuiffet hoftem adorta oppugnatio gt;nbsp;nifi vltro pofitis arrnis fe dedif-fet* Jta redaÄum in fuam poteftatem oppidum, Philippus incendie abfumpfiu ExBra-nienGbus , qui fucrant defeAionis ad Gipu-ceGrium autores, alios laquco necauit, alios gladio fubjecit,

5IECTVS HANNONIA Gloucellriuf»

DEletæatque euerfæ Braniæ fama,pcrcuj-fæ Hannonicnlium Vrbes aliquot,fta-tim mutatis animis, Glouceftrium eiece-re.Qiiofado in gratiam funtaBrabanto rece-pti. Poft tam lætam vidoriam tgredjturcum fuis Philippus ad reliqua Hannoniæoppida recuperanda. Scd maximo niuium cafu, Ä continenti pluuia rcpulfusinitinere fubftitir, A Glouceftrio venir interim legatus,nuncians mox adfnturum illum ,vtcum Philippi co-pijs dimicet, verum expedatus quadriduum iotum,non venir.Hand multo poft abcuntem Brabantum, infequutaeftalia manusAnglo' rum,vt Gc improuifum opprimerct. Non ed tarnen hoe loco dimicatum, fugientibus An-g!is,quum primum vidiGent hoftem egregic ad pugnam inftrudum.

' JACOBA EX HANNONIA GAN# dautm deueüd»

Anno

BRAB. DVCVM. 2^ ANno dominie» naciuitatis M.cccC.xxv* loannes Brabantiç dux obfedit Bergas in Hapnonia.vbi tuqe temporis lacoba cum fuis matubauAdhuc tenente obfidione Philip pusBurgu''di| princepsvenit Duaçû,vbi col loquutuscum Ioar ne principe,confilin dedit, vt autor amp;'cauia belli totius lacoba in Burgun diam auehererur,donee Rom.Pont^dccretoad maritüfuumipla redirecogcretur. Senfit agi inter principes mulicr de fe craducenda. Ve-niensigitur inexercitum ducis, Engelbert urn Nalfauium lachrymantibus oculis rogat,vt is apud loannc principe erticiat, vt fibi in oppi-do aliquo, aut arce Brabanti» liccatmanere, qupd non impetrauit,DeucftaGandauü,Va-lenfenas dux ingreffus, magno ciuiü fauore et officiorü frequctiaaccipitur*MifitpofteaBcp gas Hannoni» duos è proceribus,qui (uo nomine amp;nbsp;eius vrbis acciperent principatum.

DE PRÆLIO MEJVIORABILI IN Zelaidia, er tjuibufdam alijs»

E Odern anno^menfe lulio, allatu cft Glou-ceftrio ad reparandum bellum, promilTa abAnglis oAies centum millia aureorum, adViaec xx.millia armatorum peditum. Pro-mififle ferebatur amp;nbsp;Scotus auxiliäres copias. Itaquc rebus al ijs omifTis dux Brabantus, H an noniæ vrbes amp;nbsp;arecs, validis firmat præfidijs, fimul ad cognatum fuum Burgundi» prin-cipcip litcras dcdit, quibus ilk certior fa5us, P q, GlpM-

CHRONICA

Glouceftrîum ducemtotis viribus bell um re-pouare, loanni refcripGt adfuturü fe cum exer citu,G quid Anglushoftile fuiGet molicus.loan nes quum fe videret non fuGicere tot guber nandis prouinerjs , Burgundum Hannoniæ præfecit amp;nbsp;Selandiæ«Per idem tempus lacoba clancukim feGandauo fubduxit in HoUan-diam,vbiquum facile eiusterrse nobiles vires aliquot, amp;nbsp;nonnulla etiam oppida ad fui obfequium retraxiGet, inceUeda re Glouce-ftrius,miGtex Angliaclaffem,ln Hollandiam dudlu principis cuiufdam Filwaterq, qua claf fe defenderet fe amp;nbsp;fuos lacoba. Non multo interieflo tempore, quum dux Burgundiae Philippus,quem loannes Hollandiac prafece rat, audiffet in Selandiam applicuiffe naucs Anglorum ad infulam expugnandam, nodes diesque innere continuato accurrit cum manu validiiTima.Hic tons viribus vterque dux in aciem defeendit* Fuit ab initio anceps certa-men,ad poftremum Burgundus egregie vicit, cæGs tribus Anglorum milibus, ex omni æta-tis flore feledis. CommiGum eft prælium hoc memorabile in agro pagi percelebris,qui no-ftrate lingua diciturBrou'o/ershauen, ad annum falutis milIcGmum,quadringenteGmum, XXV. Paucispoft diebusRomae declaratum à Cardinalibus, lacobam Gne iufta caufa fc-ciGe cum loanne diuortium , quo accepte HVjicio , Glouceftrius aliam duxit vxorem.

laco-

BRAB, DVCVM. 29 lacobam tarnen loannes non recepit, poftea^ fupremi ordinis Annftibus vifum eft ad pub-licam quietem conducerc,vt ilia ad certu tempus feruaretur apud Sabaudiæ ducem cogna-tum fuum,

CONDITVM LOVANII

Gymnaßum.

IOannes tot bellis defundus,quum effet om-nisreligionis bonarumque artium viramS tiffimus,LouanijGym nafium viris vndiq; dodiffimis accerfitis inftituiuQuidam Icribuc eum rogatu primorum ciuitatis hocfeciffe,nc inteftinis aliquot certaminibus, diminuto ci-uium amp;artificum numéro, vrbs in poftcrum deferta manereu A Martino quinto, ea tempo ftate Romano pontifice impetrata priuilegia, quibus vfqueinhodiernum diem vtitur hæc fchola. Initio conditi gymnafij licebat in omni genere difciplinaru profitcri ac docere,prac terquam in Theologia,fed poftea eft impetra-tum, vt amp;nbsp;huius ftudij profeffores, in eadem fcliola publicitus docerent ♦ Profeffio inchoa-ta eft Calendis Septembribus , aut vt quidam volunt,pridie natalis deipar«» Anno incarna tionis dominicæ, M, cccc* xxvj*

QVIBVS INCOMMODIS IACO» ha HoUandiam affecerit,

VNoextindo incendioplerunquc nafei-tur alterum. Manebat Schoonhouix op pido Hollandix Iacoba,quum amp;nbsp;folertia qua D 5' dam

CHRONICA

dam perrraâis ad fc Goudanis ciuibus armata nulite non paruin adligcrft nus terrae duitagt; tes, quaeaduerfæpartiseram. lacobælead-iunxerat princeps Seuenberganus, amp;nbsp;ipfe terlt; ramarique Hollandoinfeftus. Quoaudito, Burgundus reduxit ea in loca exercitum,ac Se uenberganos arôilTime obfedit,pecuniæ interim baud paruam fummam promittens Seyen ’^^•■gÇ principi fi hello abßftcret.Quod vbi co ftanter negaret fc fa^urum, Ä iam propius vrbem confidcret cum copijs Burgundio,tandem fededidere Scuenbergant. Princeps,quo inuito hxc fada erat deditio,fugatus eft,

DE MORBO IOANNIS, er morte.

T) Olt hæc Lyræ oppidulo Brabantiæ con-X uentiis principum habitus,vbi confeâis re bus.Ioannescum fracre fuo iuniore Philip po comité Simpolioprofedus Briixcllam ver lus pridie palmarum antequam ad locum dc-ftinatum peruenirepotuit, graui morbo im* plicatur, Poftridie quam redrjt Bruxellam, nihil prius habint, quam accerfito ad fe medico anima?, de contraftispertotam vitam noi xqs confelTioncm facere, Inde vbi, qua par eft,vencrationc,corpus ac fanguinern domini cum accepifiet, paucis diebus mortem obig ante refurreftionis feftum. Anno à Chrifti régis ortu Millefimo,quadringentcfimo,vige fimo fexto, ætatis xxiüj * Conditorium op-

BRAB. DVCVM. ^O eimlhuiusprincipisvifitur Vucre ante atam maximam in æde loanni Euangrliftae facra. Fuit Ioannis in rebus aducrfis oranino forti et infrafti animo,iufti .^æqui tenax,ncniü rcli-gionis ftudioGor, ncmo dei amantior, nemo afFabilior,nemo.clementior. Tam munificus inpaupereSjVtij vno ore omnes loannc pau-perum parrem appellauerint. Ioannis huius t?# poribus, anno Salutis Mülcfimo cccc. xxj. Noiffe qua? præcefTitfeftum Elizabeth vi tem peftatisamp; aquarum violentia ruptis aggeri-fcus, in Hollandiapagifeptuagintapcriere* Suntlt;?Cin Pliryfia,amp; Zelandiaeueriæ domus ac vill.ie. Perfit ingens quoquc mortalium numerus . Fruftra alq loca editiora campo-rum, alq turres ac teda petebant. Spumeus amnisexicnscppofitaseuicit gurgite moles, ferturinarua ftirens,cumulocamposque per omnes cura ftabulis armenta trahit.

DE PRIMO PHILIP-PO BRA# bantiæ principe,

MOrtuo loanne,frater ejusPhilippus gu# bernationem fufeepit. Antequam id fic-ret,cupidus vifendi fepukhrum domini cum,Romam proficifciturvt apontificemaxi mo impetratafaculratc.gprimumquod in ani mo erat,conficeret.Pontifex non ignarus peri culorum itineris,cxarferant enim bella quædî inter Gyp ri regem, ac T urcam, non eft paflus ducem

CHRONICA

duccm abirc.Sed apud fc rctctum aliquandiu^ liumaniflime habuir.

VILV0RDIÆ CONVENTVS, craHaquitdam.

REuerfus ex Italia princcps,Viluordiæ in Brabantiacelcbrem habiiit conuentum, vbi lumma cum prudétia leges quafdarn à maioribus ftatutas, ad vtilicatnn cuintinmë fuorum,rf tradandi autor fint. Alciuiujuc fi-bi cancfllarium loanncm cognoruento Bou-tium,qui vir erat gr3uis,prudens,ft muleis ex perimentis cruditus. Secundum hæc pagos,ar ces, amp;nbsp;quæ aha fuperiorum culpa pi incipum ad priuatos deciderant,recuperare ftuduit. Jn hoc â fingulis oppidis certa eft pecuniç (umma principi adnumerata.Ioanni Boutio adhuc vi uo(fedcui,vt opinor,ætas amp;nbsp;valetudo fuadc-bat otium) Princeps Louanij in ciuica domo, præfentibusciuitatum primoribus, deditfuc-cefforem loanncm Gyllaynum,patria Biaban turn,qui anteafucrat Lcodij cancel larius, Vi-ri huius prudentia ac ftudio faftum,vt pax al-tilTima fucrit inter Philippum, Ä Leodinoru antiftitem.

BELLVM LEODINORVM cum ^amurcenf^bM.

SVB id tempus bello petiti Namurcenfes i Leodinis.Qui tranfportatis in territorium copiis,mu Itas arces ceperu nt,captas folo ç-quarût, propter ademptos ßbi pagos aliquot« Mox

BRAB. DVCVM. JI Mox 5: Bcuinia ift atrociter oppugnata.Qui bus auditis Burgundionum dux Pliilippuï,e-iusditiüiuspioxiinusbares, armatos tnuf.r, qui ex Nauiurco, velut arcequadani, fa pius Leoditnlrtn agruniincurlanus,n ultisea gen tem atieccrunt jucommodis. Eratq; bic rcrum fiauii», 11115 in locisquum Philippus Brabantiç princeps, mint per litcras,nunc per legates ad pacein finitiir os hot tarctur, qua quum nullis lationibus larciri pollet, mcnfium aliquot in-duciae paâæ. Quibus retinentibus Iperabat fe Erabantus ad çquaspacis conditiones vtrolcj tctradurum»

DE FVTVRA CONIVGE Cr morte Philippi.

Mißt poftea ê proccribus Engelbcrtum E-dinguin,lt;Sr Boutium principe m,cum tre centis equitibus, qui accerferent fibi de-fponfaram filiam Ludouici regis Siciliç,Jolen tamnotninataminuenio. Erat ea ventura ad Vrbem Reinenfem, vbi tradita fuinmatibusi fprincipe milTis in ßrabantiatn deduccrètur * nterea P hilippus grain morbo corrcptus,hu-inanisdcc€iritLouanri,quum rerum pctitus eflet annos tres,menfes totidem. Hoc gubernï te Philippe , tarn hortende m.ota^cöculTaeft terra pluribus locis, vt Vnquam aliashominu memoria. InCathaloniahoctremore viginti Vrbeslunceucrfx»

Quo-

CHRONICA

Q^VOMODO BRABANTIÆ PRIHÓ tipatia 4d Philippum Burgundiie ducent peruenent^ftufdem axora cy bberi»

Olncprokiam defundis Anthonij liberJ», O omne iusprincipatus Brabantici dcuolutü cftad Philippum Ioannis Burgundi» duels filium* Is enim loannfs Anthonio fratri iu niorihadege ducatum Brabannam cefferat, vt fi vel ipfe Arithonius vel eius fiberi fine har redibusncceffariisdcccderenr, ius redirre ad fuum gemis* Itaque Philippus patre loannc Burgundo natus,ab initio adminiftrationis tam fingulari vixitmodeftia,vcplurimu;n dl ligcretur ab omnibus, amp;nbsp;in magno etiarn honore fit habitus * Obuencrunt er poft cædem patris prouinciæ ; Burgundia, Lothoringia, Brabancia, Limburgia, Flandria, Arthefia, Hannonia,Hollandia,Selandia,Phry^fÏa^qul bus omnibusfummaprudenna præfuir» Vxo res duxitomninotres, vnam MichacIcm,Ca roii fexri,vt aln feptimi, GaUorum regis filiï virginf,ex qua liberos non tulit,quum maxi me cuperet * Hsec defunda fepelirur Ganda-ui in cocnobio diui Bauonis, Deinde in matri monium accepit Laudam quandam Ä nobi-km A egregia forma mulierem, quae Si ipfa nihil ei pepcritUberorum* PofiremO coniu-gem habuit Yfabelam Portugaliae regis filiJ, rx qua Anthonium amp;Iodocum, quospueros amifit

ÏRAB. DVCVM. JX amiGt,poftr€mo Carolum fukrpit, qui patri fucceffit in principatu , dc cuius rebus geit» iuo loco dicttur»

CÆDES PATRIS PHILIPPI, helium t» Gahia gejlumdPhilippo, er Anglorumrege, NOndum fadus Brabantiæ dux, bellum Philippus geflît cum Gallis, vt patris fui Ioannis indignam caedem vkifetretur» Quidam hunc tradunt oppido Galliarum,,cut Monfteriolum nomen cii,intcremptum.Quo loco diesprincipum conuentioni diäus erat. Cædis authorem fuiffe Dalpbinum , qui po-ftea rex fadusCaroli feptimi nomen accepir» Robertus Gaguinus rerum Gallicarum kri-pcor, conuentu ( inquit ) inito quum hinc atq; hinc permulta de prartentis iniurtis re frica-rent, lubito quidam ex his qui Dalpbinum fequuti eo vénérant, ira accenfus edudo glar dio Burgundum obtruncat. Innocentiæ Caroli Dalphini argumentum fuifle Robertus tradit, quod ad cxdem viri cxpauerit fa-ciem à pereufloribus aucrtens, Patre occifo Philippuscum Anglorum rege Henrico Gallic! nominis bofte foedus Ä amicitiam iungit» Ab his duobus ea tempeftate Galli (unt armis indementer vexati, adempta oppida, vici concremati,foloacquataefuntarces* Inquo ftatu exaAis aliquot annis,Gallorum rex Carolus feptimus, omnia quæ ademerat hoftis recupe-

CHRONICA

recupcrauit, pucllæ cuiufdam auxilio * Hæc dida Ioanna viginriannosnata,regcm adicns ideo fe vcnilTe conftanter affirmauit, vt eum in regnum reftitufrct, deum ira dccrcuilTc, vt fe duce, Aurelianenfes quos turn arda preme-bant obfidione Anglorum exercitus, libérât clt; tur,amp; Anglis tota Gallia expulfis,ipfa Remos Carolum perduceret, vbi more maiorü inun« geretur, dequibus omnibus oraculadiuinitus acecpiffefe dicebat» Hæc amp;nbsp;alla plcraqueGa -guinus. Ego ad ea venio,quæ poft Brabantiae fufeeptum principatum memoratu digna Phi lippus gefferit,

DE OBSTDIONE CALETI.

ANnodominicæ incarnationis Millcfimd quadringentefimotricefimo leptimo (ita enim inucnio ) Philippus quum non bene conueniretintcr eum amp;: Anglorum regem, Caletum in Flandriæ finibus fitum oppidum (quod turn Anglo parebat)valida manu obfe dit» Nullum hic inucnio memorabile facinuS æditum,(S!: antequam vrbs tentari cœpta, obfi dio foluta eft,caufam ciusrei diximus in libel lo de Hollandiæ omniüprincipum rebus ge-ftis. Lego hac obfidione irritatos Anglos in fi lies Brugenfium cxcurriffepopulabundos ma gis quam iufti more belli* Quos adorti Brugc fes,fugant,amp;propc duo milia cædunt*

DE REBELLIONE BRVGEN-fium aduerfw PhiUppum.

Hanc

tRAi, DVCVM» j^ HAnc viAoriam fcquuta cft Bmgenfïuirt rebcllio ob adempta priuilegia, quant «o progreflam inuenio furoris, vt contra ipfum etiam principe non folum arma funt pierint, verumetiarngladio fubieccrint cos* qui Philippum vrbi exitium minantem iuiiif lent* In commentarijs reriim noftratium lego* PtincipemjVbißriigasobfidcrcccnfntuiHet* fimulaflcfecum exercitu profedurum aducr-fus Hollandos,vt earn gcnteni aliquar to face ret obfequctiorem* Idq; vt Facilius vulgo pee fuaderet,millc, amp;nbsp;quingentes armatos prami fit Antuerpiam, qui inde ftatim in HollandiS traiefturi videbantur. Interca ipfecum cetera manu in Brugenfem agrum egrelTus, vbi appropinquate oppido cocpin'et,adæquitanti iw bi principi L illidamo bcllicofiiTimo vifo,di-xifrefertur: Hæc eft illa FÏollandia quam fubi gereconftitui ,BrugasdigitocommonftranSk Quod fimul atq; LillidamUsintcIk’xiiTet, anf mo exhorrefcés,domine mi inquir,fuperi pro hibeant,nolim te quicgtale incipcre,^^ noftrO omnium malo experin lumultuantis vmlgi ta biem,fi tarnen ita fixum immotumq, (edet ani mo,nullum equidé pro nn, hoe eft, principis mei falutc pcriculü eftugcro.Hac illc* Philip pUs tanq cum fuo mi litc in Hollandiam profè flurüs,intra vrbem à Brugenfibusqui nihil fit IpicabantUrmali recipitur.Verumnon mulro poft vbi aniraaduerfum effet omnia minus agi

B £ynce

CHRONICA

fynccrc, Brugenfesclamarrepnsarmis Vrbe media fefe intra domos occulucrc, cirri nihil incipere, nihil mouere priniquam duels milts hortilem olienderet animuauErant enim m €gt;• iicntumcirca forum difpoficiarmati cum in-gentibusmachinis, qui in primumeiamoretn hoftium omnem principis exercitu folo bombardarum lonitu in fugam egerunt. Ipfe dux pcriculoproximus, opera cuiiifpiam fabric quiatergoportarum fores effet git, vixela-pfusefuPoftcavero ne propter vnius rebel-lionem vrbis nimium effunderctur humani fangninis,alia via rebellcm populum domare ac fubigere cogitabat ♦ V etuit igitur omnibus fuis prouincijs recipi Brugenfes, amp;pro hofti-bushaberi voluit, Vndefadum,vtqui antca Brugis negociatores velut emporio noftri or-bis verfari confueuerant, vrbe relida alioha-bitatumconceiTerint. Hoe videnres Bruganï dues, rabie tandem pofira,pacein petunt» Quam his legibus imperrafTc dicüiur,vt odo# decim viris,quibus authoribus rebcllatum fue rat, fupplicioadmotis tota ciuitas ad vnart ferme milam extra vrbem nudatis plantis duel fupplcxoccurreret. Quodcumita faduiu effet, dux oppidum ingreffus, baud aliter arque numen quoddam cœlo demiffum exci-pitur,

DE EXPVGNATO PER EVM ' J.ucenburgo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Non

34 N On multo poft adfertur Lucenburgenß« prindpem Elizablt;tain è vita excetlifte fi ne Hberis » Ïgitur Philippus ad quem le« ge redrjffe putabatur hæreditas, cum fatis nu-rnerofo exercitu profedus, irrequieto duduj Lucenburgum enis regionis priinam vrbeni Venit,qiiani totos quindccim dies perpétua fe tigatam obßdione, tandem eoepit opera Cor-nelij nothi fui bellicofilTimi viri,qui fehalis in kempefta node admotis muros conicendit, «SS captum oppidum patri apertiit»

' C O N S T A N TI N O P Ü L I S expugnatio» Viusprincipatu anno quinquagefimo.

) | fecundo vt Sabellicus,vt Gagumus tra dit,tertio,fupra millefimü amp;nbsp;quadrin« gentefimum noftræ lalutis, à Turcarum rege l*lachcmete capta direptaque eft Conftantino polis. Cuius vrbis alienatio, vniuerfaeChri-ftianoru genti grauis,Gcnuéfibusveroac Vc ïietis longe fuit grauiffima.Qitibus cum ereprä Gonftantinopoli in Pontum d: Scytluam na-uigandi omnis adempta facultas videbatur»

DE EXACTIONS FACTA I N

HcUit’idiä.

OdernfcretfporePhilippus,nefcio quo iL/praetextu ingentem ab Hollandis pecuni-amexegit. Quæprimumnegata à waters landis (funt ij populi Hollandiae) magncs itC rum tumultus excitaiiit. Refpondénbtisenirrt Waterlandis non ita florere fua oppidula, vc E z CÇ-

CHRONICA cæterammHoIlandiæ vrbium munificentf« refpondei cpoflcnnlllico mifli lunt à principe legati, qui vel inuitosac renitentes eos ad id petunia-perfoluer.diiintraherent,quuinq; nee eo modo quiequann proficiflent, iulïu princi-pis eo imnulTi armati opulentifflmosquofquc abdiixcruntHagamcomitis. Qua viokntia tantum pccuniæ extortum eft , vt praeter cam quæ exigentium amp;nbsp;recipientium fatim exple-re pofuit,multum etiam (uperfuerit ad luxum acdelitiasaulicorum.Etvtinamdfupcrioruni principuni conOliarijs omnino pefiilcns indm dum exemplum hodie nontanto fiudio imi^ tarentur omnes»

DE EXACTIONE IN GANDAj neu fester ribcllione eiufdempopuli.

SExenniopoft Philippus quum effet adhuC animo fatis infenio in Gandauéfes propter folutam nuperhorumambitionc obfidio* rem Caly lîæ,grauiffimis exadionibus eos dk uexare ftatuic. Proindc quum nihil impetraP fet eorum qua pctierat,armis v trinque agi toe ptum eff» Princeps apprehendere Ar in eufto^ oiam ac vintula conijetre Gandauenfes ac ho-rü fautores ♦ Ediuerfo illi omnes qui Philippi parribus fauchât, indignis modistradare fint aufi. Eft præterta fæpius inter eos collatis vc-xillis acte decertatu, nunchis, nücillis vidori bus,obffffum viribusGandauefium Audenaf düj fed fruAra obkAum« Pjius enitn g tn tan^

BRAB. DVCVM. 5$ to apparatu geftum eft quiequam memoria di gnuni,Gandauenfes in fugam conuerfi multos fuis amifere. Ad Philippum interim defece-runt omnia pene Flandriæ cppida,quç rerun» mutaciotantumabeft,vtGandaucnfibusfero-cihominumgencriquicquam animi ademe-rit,vt non multispoft diebus etiam TeneramiS da Flandriæ latis munitum oppidum fit ab ijs tcntatum,fcd infcelicitcrfvtexicusdocuit rcigt; tétamm ♦ Illic enim hoftilibus oppre (Ti infidijs multi occiftfunt qui pugn$fuperfuerunt,n po fteacum Teneramundants iterum congrefti, profpere dimicaucrüt cçfis hoftibus. Nee mul turn inde dierum intercelTir, quum vtrinq; no üocoadoexercitu, iterum infeftisfignis con-curium eft. Quo prxlio Cornelius Philippi notbus (cuius alio loco memini) occubutt,fe • pulchro illatus poftca Bruxellæ in templo D. Gudulæ» Pater huiustam ftrenui filij præma-tura morte vehementer commotus,Hollando rum implorauit opé. A quibiis Philippo mif-fus exercitus, primo conteptui fuit ac ludibrio Gandauen fibus.Cactcrum vbi ferio agi cceptü eft,Hollandi fuperiores fuere, C^uibus ob ftrlt; nuc nauatam in ca pugna operam,grattjs aAis, Phili ppus ad expugnandas tresGandau^ftum artes concefTitjquxnaturaÄopcrcmulto e-rant munitiiTimç^Capris breui fpatio duabus,' lertiam adoritur.C^uod vbi effet Gandaui re-«uncUtum,continuo egveffis tllis,cum Horen«

E ? ciffi-

. CHRONICA

tilTimö cxercitu, princeps improuifus occur» ru. Certamen fuit vtrmque cruentum* Scd Philippus egregie vicit Icxdccim, vt inuenio, Gandauorum milibus occifis» Hac demum da de fradi amp;nbsp;confternati Gandauenfes pacem fupplicespftunt,quadata,Prinfeps vrbemm greifus maxima cum vencratione excipitur^ Gandauianamagnificentiatraftatur,fand:ilïï-mafidcdimiititur.

DE PHILIPP! FILIO DAVID ' inaugur ato Traicllenfium epifcopatui, Crobridioneüauentriiet

POft hæc Philippus omnibus modis egre-gius princcps de filio fuo Dauid epifeopaÿ tui Traieden* inaugurado cogitare cotpit. Qua re intdlefta Traieden» qui Gisberto turn elcdo magis fauebant,certis argumentis often dcre cœperunt, hand placcre iïbi quod ageret Philippus*Caufabanturenim non eiTe idoncit gt;Burgundi filium,quod conftaret eum ex con--cubina æditum.Qtiibus cü Philippus refponlt; diftet fc habere apoftolicâ luper ea re difpenfa tionc(vt vocant)nec fic quidé placare eospo^ tuit Jgitur fit via vi,amp; armis tetari res ecepta, breui eo dedu fta eft,vtquc canonici elegerant maximis alledus promiflïsjBiirgundoepifco faatum cefletit,atq; ita Traiedi pacatis amp;nbsp;copO Ïtisrebusoesbelli reliquiæ in Dauencrienfes conuerfæ,qui noui antiftitis imperium aperte detredabantdn hos Philippus çduda nQn cpp tem-»

BRAB. DVCVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3«^

tcmptibili manu rotas oAo hebdomadas vrb? eorum fruftra obfedir, pluuio enim codo dies coplurcs luculentus exercitus circa feflas 8c pa ïudes nihil agere inOgne potuit. Interea loan-lies dux CliuenGum nihil practermittens corn, quæad paeem inter principem amp;nbsp;Dauenirios componendam attincrenr,,eo tem deduxit, vc imperrata pacc,nouum reciperft Epifcopum* ld quod hand graiiatefecerunt,iam incommo dislonge obfidionis edodi, infeitiam effead-uerfus ftimulum calcitrare.Itaq; abdudis inde militibus fuis, Philippus in ßrabantiam reuer titurcircafeftum diem Archangeli Michaelis*

DE ÎVGA LVDOVICl DEL« fhmi è GaUijs ad Pbilippum ïïurgundam

CT eiitfdem Ludouici m Galliai rcdiiélione,.

VIx iam rcdierat,vix iam refperare coepe rat à bellicis curis, atque negorijs prin-ceps,quum Ludouicus Delphinu3,cui curn pa tre Carolo Galliarum regeinimicitiæ erant, noftra loca ingreiTus,ad eum fe contulit fretus affinitate, quae cum illo intercedebat ardilTi-ma. Nepotem igitur deftitutum fauorefuo-rum Philippus ea venerationc,eo excepit aHFc ftu,vtfacilc dcclararitfe in affinem gerere ani mum parentis propitq. Itaq; exado quinquen nioin comitatuBurgundi,vfq; adpatris obu turn, cum ingenti exercitu à Philippo in Gallias reduftus, fratre natu minore, cui pa-

E 4. ter

CHRONICA

fer moriensLvidouici odio, regnum GalliarH leftamcto rcliquerat, vitro annis ac artati cede lt;e,rex inungitur. Sabdlicus Antonius, qui in parte operislui roftremarerüàPliilippoge-ftarum comeminit author eft , apud quofdam in fufpitionem vt ninc,Ludouicü veneno ne-cati fratris iimioris. Quae quidem res ilh amp;nbsp;in pidiamcoflauerit, Ä: bellum pcpercrit,in quo tam infeftum habucrit hofte ihilippum ßur-gundum,quàm antca fenferit amicum*

DE EXPEDITIONE EIVS i» TurcM.

, y\ Nno falutis nofttæ quarto amp;nbsp;fexageff-«*• Xmo fupra millelimum amp;nbsp;quatercentefl-rnum Pontifex Piusfecundus, quum nuntios amp;nbsp;litcrasper omne Europam mifinet,quibu3 ad bellum Turcis inferendum,reges ac popu-li inuitabantur. Philippe quoque Burgundo ponti ficiæ literæ funt redditae,quibus rogaba» tur,vt ad tam pium,qulm neceUarium bellum fefe pararet, paratus in tempora, adeffet vna cum cacteris principibus Chriftianis quam prf mum tranfmifturus in ea loca,quæ per id tem* pus fidei hoftis noftrorum ignauia principum óccupaiicrat.Acccptis his literis,optimusprin ceps non diftulit, quantum potuit militum ex omnibus fuis prouineqs conuocare, cum in-gt; ftrufto exercitu ipfc haud dubie profeAurus, nifi partim fenio præpeditus, partim al ijs implicitus malis , domimanerccoadus fuif-

BRAB. DVCVM, 37 fet. Emifit igitur Antonium nothum fuum in-genti animo ac fortitudine virum qui copias ducerft. Is ex Brabantia profedus, quum in Gallias veniffet, longius procedere non efi au fus,propter oftenfas ftbi literas, quibus inerac, iuiTilTcpattern Philippum,vt interficeretur. Hæ literæ vt pofteacompertu efi, non à patre (cui unicecharus erat Antonius) fed ab huius confiliarijs aliquot, feriptæfuerant in gratiam Ludouici Gallorum régis,cui foli cum Ponti-fice paruin conueniebat.

DE NOVA DISCORDIA tfpudVloüandos.

A Nno poft Chriftum in terris natum, M. xcccc.xliüi» initium cepifledifeordiatra-ditur, qux per longiim tempus fuit inter «os qui abhamo,amp; alios qui à pifee afello no* minati funt.

DE MORTE ET MORI# bm dm.

^^Bijt Philippus setatis anno feptuagefimo tertio,regni tricefimo feptimo, Domini-cx natiuitatis millefimo quadringentefi-mo fexagefimo feptimo, ad xvrj.Calcn.Iulrj. Fuit hicprinccps,quod non paucisincredibi-•evideatur, pacis ac belli ex aequo ftudiolus, infignije pius,in omnesbeneficus,humanus vt füperiorum principum nullus. In re bellica fbttiór ne an felicior exti terit,nefcias. Mode* ïationemamp;clemcntiain toto adminiftraci onis

E ^ ten»'

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRONICA

tempore mirabdem exhibuit.nouitq- iram pie runquedifsimulate acviticere. Gcinmarum, fignorum, tabulariim , amp;nbsp;poculorum ex auro atque argenco ftudiofiffitnuinfuiffe legimus, inqulbus comparandis ipfum prope lupera-uitiulium CæfareiTi,ditauicq; huiufinodi return artificesvndique ad fe accerfitos. Principes viros,ac nobiles macronas coluit,amp; ab bis Viciffim ipfe in honore eft habitus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

CAROLVS BVRGVNDVS.

DE, NATIVITATE CAROLI, cr parentibiu eiux.

Xj Atus eft Carolus Digij, oppido Burgun diæ, anno partus Virginci iirj.5fxxx.ru praquadringentefimum amp;nbsp;miliefimum,» iiq.idus Nouembres, Patrem habuit Philip-! pum,dcquo proximedixi, virum longe opM mum ; Matrem vero Yfabelam , quæ marito fuo præter Carolum, duos alios filios genue-rat, quorum vniisadhuc infans,alter iam puc-rafcens extinäus eft.

DE S T V D IIS EIVS

m pucritiat

CArolusannosnatus ferme duodccim,opti mis moribus 5f liberalibus difciplinis tra diturinftituendus, vt qui in fpem fuccef-Eonistot prouinciarum alcretur , coquebreui peruenit meditando, exercendoque, vt natu grandior, Ä Latine loqueretur, SC feriptore»

veteres

BRAB. bVCVM. 38 Veteres, etiam citra interpretem intelligeret» Quodtertetam rarum eftin pnncipibus no-ftris, vt plurimum etiam placcre nobis amp;nbsp;cri-ftas erigerepoffimusde qualicunque ad fum« inas eins vii tutes,acccfl'ionedo^rinæ.Iiribu. tuseft^muficis,olim apiid antiquos honc-ftiffimoftudio,qiiod hodiequefuam retinct laudem apudqualdam nationcs.Dodos viros plurimum amauit. Etoccafionc data proue-xit, maior haud dubic futurusingeniorü Mc-co:nas,nibcllicisdiftriduscuris,mcntcm omriem «fecogitationc ad armaconuertiffet. Ego in cömentarqs return Hoilandicaru inuenio, religionem adeo curj fuiiïe adhuc pene imber bi^vt preces horarias quæ canonicæ vocantur, Jegcrit, nee vnq omiferit nifi multum occupa tus. His filij progrefsibus, intantü cftgauifus pater Philippus, vt fæpius dixerit plurimü fe Omniü bonorn largitori Chrifto debere,cp talc effet illius benignitate fuccefforc relidurus.

DE DISSIDIO INTER cuni zj patrem.

CArolus iam primas adolefcctiæ metas in-grfffus,accfpit à patrecomitatum Cadra-lefq amp;nbsp;quædam alia loca, é quibus annuü reciperct prouentum. Accidit non multo poft Vt loanncs quidamCoefteynius à confilijs Phi lippo patri cogitare eoeperit, quomodoCaro lum principis filium veneno nccaret ,erate-nim hk illi inuifus, V t vero refciuit Carolus^, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illico

CHRONICA

HUéoâdpatremvenit «S^non fine lachryrnfej exponens quod ægrcefietjiufiti parentis Coe-fteynium apprehendjt,apprehcn(un) ^nepha rij fcelcrisconuiâum fupplicio adtrouit, Ejt hactam iufia amp;nbsp;falutari animaduerfione Ca-rolo inexpiabilis coflata eft inuidia apud eos, fine quorum confilio ,neque pritiatim neque publice quicquam agebaturJtaque his conan-tibusfa5um , vtbreui pater àfilio alienates, primum omnibus bon is cum exuerit, mox e-tiam vetuerit edido, ne quis illuftrium viro-rum aut illi conuiucret, aut prodeuntem hono riscaufa fcqueretur. Hoc in ftaiu cum res pa-tris Philippi rcpperilTet Antonius nothus, s galliatum reuerfuscum exercitu,pofthabitia rebus omnibus, nihil non tentauit, nihil non fecit quod ad fratrem Carolum patri reconci-liandum pertincret* Philippus autem rogatu« a muftis Ä magnis principibus, vt nihil com-meritum filium in gratiam rcciperet,fecum co gitans vnicum cfTe ilium hæredem fuum,ad fc ex Hollandia quo is durante patris ira profugerat, reuocatum, amplexus in priftinam dignitatem refticuit.

DE PRIMA EIVS expeditions,

PR imam expeditionem vitro fufeepit ia Ludouicum regem GaUorum, quern ad montem Henrici magno praclio deuicit» 11 locus diftat ab vrbe Parifio feptem Gallici» milis*

BRAÏ. DVCVW*

milis.Carolusin ca pugnapcnciKarusfrr.nrni

Ee in collo graui vuint re accepte. Rex aucetii

-udouicua abicctjs armis trepi Jus in areem quandam Ie rreepit. Deinde Panfium re giam Vibc ingrtlTus,plures dies intra murosfe continuity Interim ad Carokim vifloremr«piu8 tuifli legati,qui paccm peterent, qui otmiavi éluin regem fadurum diccrent,qtiæ vidor Ca tolus petiuifff t. Igitur bis legibus tandem pax impeti atur,vt omnes eas terras Burgundioniï principi Gallus rcdderct,quas antea vi tenuif-ict,hts adieux trcsciuitatulæ, inter quas Pyro tiayCarolus victor Bruxcilani reuerfus, ingen ti patris Philippi, deinde totius gaudiociuita tis efr exceptus, ineo enim congreffu omnia fpc, votisq; maiora contigcrant,

DE MOKTE VXORIS eiiu y fabelte.

OVum adhuc in Gallijs Carolus abeffeti ^vxor Yfabcla mariti fui longe amantifci jna,Gotici oppidulo Hollandix,in mor bumincidit,contradum (vt quidam put5t)ni mio Caroll defiderio, Igitur conuocatipcritif fimimedici, fuaflt;runt,vt reli'la Hollandia Gandauum veheretur, fore fperantes vt filiolç (qux in eadem vrbe per id tempus educaba-lur) iucundifsimo confpedu rfcrcata,brcus conualelceret. Vbi ve ro Antuerpiam peruen-luni,niulitriadfO morbus inualefcerc ceepit, Vt in dmi Michaelis ecenobiuni deportata, pauci«

paucis poft diebus expirant» Sepulta inibi m» gnifiee ante aram maximam» Fuit bæc triuhcr Chrifto deditillima» Struunt aliæ magnificas sedes iii t^uibus omni delitiarum genere fruan tur,Y fabela pauperibusimpcndit omnia.Le-gitur faepius paucis comiribus,inopum eircuif te tuguria, quibus illorum iubleuandse egefta ti occulte petuniam intuierit, exiniio prorfus arque omni auo memorabili exemple«

DE EVEPvSI ONE OPPU ’ di Dioiwnenfiit '

ANno falutishuinanæ M.quadringentefï-mo fexagefimo fcxto,Dionantenfes(ho-’ rum oppidum Dionantü vifitur ad Mo-» fæ ripas)acliuti Leedinorum viribus late Bra; banti3ni,Hannoniam,Naniurcum,fcxdispOJquot; pulationibusdeuaftabanr.Muka intérim con temptim loquentes de Pliilippo principe ,cul per id tempos aduerfa valctudine impeditb non licebat patries tueri fineï» Carolus igitur filius iniuriam né ferens,ex Archclia ( vbi turn erat magnis implicirus negerijs) Bruxellaiil redijt, atq; ibiconferiptoftatim exercitupro-feftus in Dionantenfes, corum vrbem valide munitam ccpit,captamque euertit. luxta Die-nantum ÔC Bouiniam ad Mofam Pouluagiuni oppidulum,tuRcetiam deletum sS^foIo æqua-tum eft» Vifuntur hedie domus aliquot relfgt; quiæ euerfæ vrbeculæ, vifitur 8c puteus infi-gnis. Eodem temporis fpacio eratLeodinos quecy

BRAS. DVCVM. 4O qiioq; magno armorum apparatu inuafurus, nifi vicinx vrbis cuerfione perterriti ilH, fup--plices veniain pétrifient, quibus pro. ingenita libi dementia Carolus noxam códonauit, ac-ceptis ab eildcm quinquaginta obfidibus, qui Louanium profedi ,t3ntifper ibi manerent, quoad Philippo patri (cui fuerat illata iniui ria)omni ex parte fatisfadum effet.

DE MORTE PATRIS EIVS.

NOn niuko poft Philippus pater, ablega^ toinAnghamAntonio notho fuo,quï ab rege Eduardo quarto petcret, vti fo-rorem (uam Margarctam, Carolo daret vxo-tem, Brugiseodem anno ægrotarc tapit. A proce ribus qui turn ad erant illic, fore Iperantibus vtbreui reualcfcerct Carolo filio qui id temporis Gandaui crat, nihil fignificatum pro ximo triduo. Verumpofteamagis magisque inualefcentc morbo, quû non procul abefle ^ morte viderctur, accerfitur filius,qui node dieq; côtinuato itincre profcdus,iam quidem graviter affedum,led tarnen fpirantem adhuc pattern inuenit, manhtque cum eo. DefundS vero tam pps eft lachrymis profcquutus,\'t aftantibus ipfe lachrymas exeußerit. Aftan-tium quoque procerum amp;nbsp;feeminarum illu-firium ad principiscafum tanta cftortacom-mfferatio, vt præ nimio dolore parum ani-mi compotes,alij damorem extoUerent, a-^’i propemodum exanimati concidcrent . '

Poft-

CHRONICA

Poftquam veto mors optimi prindpis Fama ac nuncrjs vulgata cft.maxiimis repente inclus omnium occupauit animos qui Burgundies ditionis fuerunt. Annus,quocam inclytus pe-rijtprinceps, fuit ( li commencarr) quos feqiii* inur,rede eolligunt) millefimus quadringen-tefimus Ixvq.humanæ falutis.Corpus eins in-fepultum aliquandiu feruatum eft in eadem vrbe«Dccreucrat emm films illud primo quo-que tempore, in Burgundiam lepeliendum a-uchere.Quod poftea fadrum effe fuo loco dice tur.Yfabcla mater cum paucisannischarifl’i-mo coniugi fuperuixilïct,mortem obijtArris, non longe aboppidofandiOdomari, Cuius etiam corpus m Burgundiam eft auedum*

QVOMODO FLANDRIÆ ET ^rabantiie pfmeipatum acceperit.

Pon fummum patris diem,Carolus cum of natifsimoproccrum fuorum agmineGan-dauum properat» Quodvbi effet intellc-étum, occurritur ej ab vrhis primoribus, qui nouo Ä: optatifsimo principi aduentum gra-tulati/undem introducunt,eftquetunc impu-nitasconcefla plusodingentis maleficis,qul cum principe Gandauum funt ingreffi. Exce-ptus igitur omni fpcdaculorum genere,amp; vO cibus Vndiquaq; aggratulantium ciulum.prin cipatui Flandriæ inauguratur» Sedpompam illam,(ed gaudia illaatque tripudia inopina-tus ludus inquinauit. Nam tumukus inaugu-ratio-

BRAB. DVCVM. 4t tatîoncm fequutus eft,pctentibus Gan dauis os mnia priuikgia Gbi rcftitui,quç Philippus pa ter illis ademerat. Eftq; populi furor co graf-fatus,vt ibi Carolus fuer it coaäus facere, quæ illi vellent.Sub hare profedusTeneramunda, miisis Gandauum legat)s,omnia refcidit» quæ paulo ante illis metu potius quam voluntate concefferat. Venir ponça Louanium,primam Brabantiæ Vrbem, vbicum fimili folenuitate dus regionis principatum fufeepit, tanto omnium gaüdio,vt bcatos fefe clamarint, quibus lt;ot animi dotibus exceUentifsimus princeps contigilTet.Louanio Bruxellam profedus : in ca quoque vrbc fingulari fauore excipitur, ac fefto die Margaretæmiroconfenfü ciuium in Verba noui principis iuratum eft.Huc ad cum reuerfisGandauis,qui pauloante pertumul-tum infurrexerant, veniam petentibus igno-turn eft.

DE COMPOSITO PER EVM tumultu Mechlmid-, EOdern fere tempore Mechliniæ exortus tu multus, qui velut incendium alia arque a-liacornpicns j eo ferpfit, vt furore vulgi expulfis, qui rcmpublicam adminikrabant^ præfefli domus foloæquata ,bonaque crus di teptafint. Quaviolentia princeps vehementer commotus,incredibili ccleritate eo contcn-dit vrbem dcleturus,ni(î orantibüs multis no • bilibus viris,vt fanç parceret multitudini, haC F legs

_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CHRONICA

kg^ i^nouiffft admiflum,vt quiequid privai tarum adium ancea vulgus per furortnj euer-ierat,tuo funipcuinftauraret,nunicratis ingin p millibiis aurcorum præfeôto,tuius Lena di-ripuerat.lllud etiam inueniOjinuka nun civi-bus adempta ob rebellioncm priuilegia»

DE SVBACTIS LEOD 1 E NS IB VSgt; Hls peraâ is, Carolus iterum belló adortuS

Lcodici’.fcs,n ultaseorum artes vj erpir, oppidum fanAi Trudonis,(ita eninn ho-dic vccatur)obfcdit aliquot diebus.Cujus fub aóü muros dirui iudit, vtita rebrUandi mate-riam in perpetuü cis adimcrer.Pofi remo Leo# dienfes quoq; obiefsi^videntes non poHc fe vi ribus Caroli refiftcrc,omncs inermescum dn-gulis veftimentis egrediuntur, adq; ducis genua prouoluti, muleis tandem preesbus cbtigt; nuerc,ne vtbs excidio dederetur, qiiæ impera ta facercnonrecufarct.Princcps vtro vtcunq; placatus, domitam atq; fubadam vrbtmnon tft ingrefTuSjUifiquiequid intus erat armorum ad fc deportatum,in fua poteftate haberct,

DE N V P T11S E 1 VS.

DPfunêus hoc helloprinceps,vxorfm du xit Margarctam fororem Eduardi quar-ti Anglorum tegis» Hæ nuptia Brugis, oppido Flandriæ celebratae fuut tanto appara tu ,vt nihil dcondito auo fol videritfplcndi-dius» Primumomniüadcelebrandas nuptias domus àfundametis extruAa mcrcdibili lums, piu

BKAB. DVCVM» 4! pm ac celcrKatc,tuius parictes/onclauia, acq; cubkula omnia tapctibus preciofifsimib con-ftcrnuntur»Triclinium in quo princeps die nu ptiarum conuiuio adhibiturus crat nobiliffi-inos quofq;,ita magnifice ornatum eft vt cæte ra omina quanquam prcciofiffima^nihil tam2 fuerint confevenda cum bis, quæ ibi vifcban-tur«Ereftus eo loco fuit abacus,in quo pulcher rimavafaomnis generis cxpofitavidilTcStHic erant ex auro purifsimo emundoria,candela-bra,maluuia,pelues,vafcula potoria,difci,fa-lina,œnophora,paropfides, gabata, vox me citius defeceric, quain nomina tantü dixerim eorum,quæ ad illius magnificendam conuiuio abfoluendam parata crant Foris quoque nihil cciïatum eft, Omnesvici, omnes domus qua erat ventura fponfa,pulcherrimis aulcis plateç fioribus omnifariam,quos dabat anni tempus Veftiuntur,Sunt amp;nbsp;nobilifsimi artifices vndi,» que accerfiti,ad excogitanda ea, quæ ingredi-entium amp;nbsp;prætereuntium oculos decinere pof-fent, lam parata amp;; magno conquifita erant pleraque omnia quum dies appeteret nuptia-rum» Brugas igicurcum trecentis plus minus equitibus princeps egrefTus, Damam venir* Hucenim non multo ante ex patrio folo ap-pulcratfponfa, inhac vrbccula celebratonu-ptiali fccdcre, ilico Brugas reditum, Margareta ciuiü lætis excepta vocihus,gratiffima ni-mirum acq; omnibus optatidima adueniebat.

F i Muric

CHRONICA

Nunc prætereo ædita toto oppido fpcôacul# oinnis generis. Prætereo exhibitos ludostota vrbe regionatim , amp;nbsp;quideni ptr dodiflimo« lultriones, 1 ateoomnium peneBurgundicae d itionis oppidorum gratulationes, inlignium jngreffusantirritum. Deniqueeekbtrrimâho jiununi frequentiam.iSuptiarum dic in tricli-r)io,vticuiTi fponlaamp;illuftrioribus Virisdi-fcumbebat printeps,quaiuotdecim partim ar-* gentris,partim aureis riauibus,quai um fingu-Ïæquatuor feaphulashabebant,cibus in men'» fam il latus cft»Qi.iid miffusdicam ftrculortm quos fuiffe legin us numéro circittr quadra-ginta. Quibus verbistfferam vinumodora-tiisin;um,quodconuiuis appcfitum eft» Secund« meniæ tragemata, ex iaccaro, prma,nu ces,lautitias ömne genus habuere.Qua omnia dum fixi, lufpenfiq; præ ftupore conuiuæ dc-guftant,a pueris interea in cupidinum fpeciem figurans,longe fuauilTimi ad menfas adolen-turedores« Nihil ad hanc magnificentiarn e* gregius alioqui Antonij amp;nbsp;Ckopatræapparatus.Nihil Heliogabali fexcenta ft rut ion uni capita vna co:na appefita. Vt femel finiam, quicquiddedubijsacpollucibilibus loquitur canis antiquitas, hac Burgundia inferius «ft, Poftquamvero exempta fames epulis, men-fæque remotæ, oculorum varia fuut exhibita obledamenra , ex quibus prope innumens, pauca referam» Illaii funt in triclinium pauo-

BRAB. DVCVW. 45 ties flatnmiuoiu,in quibus tantum 3«iRcij,taii turn opera: infuir prum eft, vt à veris interno-fei vix potuerint. Jntrodugt;Sus eft leo, cui exi-mia pulchntudine virgo infidebat,geftans ma nu inRgnia principis Caroli. Ad oftePtandam magnificentiam magisquimoblçâandi gratia lUatæfuntargenteæturres numero trigin-ta,quibus arces totidem fignificabantur, qua-rumea tempeftate dominus ac poiTeiTur erat Carolus. Poftremo introduilum «ft animal (Dromedarium quidam putant fuifte^cuius dorfo impofitæ fpori;ul3e,vnde omnis generis euolantisauiculæ, baud alitercantudemulçç-bantomnium aures conuiuarum, quam verc nouo ramis arborum infirepitantes vario con centu prætereuntem detinent viatorem. Secun dum hxc finambuli, Panthomimi, Arethalo-gi,faltatione9,illuftr(um chorexfceminarum, amp;nbsp;quiequid præterea animi gratia potuit ex-cogitari, exhibebatur. Qiiod reliqinim erat temporis ante eoenam.varrjs eft lufibus impen fum. Carolus autem, quum hæ nuptiæ fièrent, annum «;atis agebat tricefimum quin-tum:prinio,fecundo,ac item tertio diebus pro xirne infequentibus ludi funt exhibiti, Ä: ce-lebrati magnifieentiffimo apparatu in argumentum publicælxtitiæ, quos Georgius ßa-denus,EpifcopusMetenfis, loannes Burgun-dusCameracenfium antiftes,Dauid Burgun-du6 Traieftinoru in Hollandia præful,Guido

F } Tor-

_ 'CHRONICA

TornacenKs ecclefiæfummus paftor, cum plé-» rifquealiisinulto nobilifsimis vins,Carole» principi «S: fponfæ admirationem vfque for* mofæ afsidentes fpeftarunt*

DB SVSCEPTO PER EVM prmcipdtu UoUandiie zx sdandU»

Hlscdebrads nuptrjs,cum uniuerfopro-* pemodum flore procerum Burgundiae in Hollandiam venir, vbi rurfus ad fin* gularum vrbium ingrefTum renouai læcitia, inflauratis triumphis, amp;nbsp;pafsim xditis ma* gnificentia , fplendorcque vifendis oftenta* culis, apud Hagam comitis pridie feriorum diuæ Magdalenæ, principatui eius regionis initiatur..

DE VLTIMA OBSI# diotic Lcodij^zT dui euerpone.

Ç Vb id tempus rcbellatumcft aLeodienfi* Obus, qui nodurno tempore ingrcfliTon-grinum(olimhæcvrbsOiîïauia diftaeft) Ludouicum antiftitem fuum , Caroli prind* pis nepotem captum abduxerunt Leodium* Huiusrei indignitate pcrmotus Carolus vn-dique magno ftudio contraJiis coprjs, mouit lt;nbsp;inLeodinos* Erat tune temporis corumvrb« i non folum magna amp;egregie munita, verum ctiam florentifsima amp;nbsp;capur eius gentis» J4a* gnitu*

BRAB. DVCVM. 44 gnimdinis argumentum fuit quod in earum vilebanturtempla numéro triginta duo , nos Vulgo dicimus eedefias pairochiales. Ad hanc igitur vrbem caftra Burgundus exerci* tumque partitus,eam non vno loco circum-fedit,poftridie vtfpcrabat expugnaturus, nifi pluuio cælo impeditus fuiffet. Auxilia ad dus expugnationem oppidi mißt Gallorum rex Ludouicus, qui amp;nbsp;ipfc magna ex parte gerendis rebus inierfuit. Carolus paucisdic-busobfeffum Leodium, valideque intcreaab incolis defenfum, nouifsime vi ccpit,captuin diripuit, direptum euertit, multis prius ac Varijs fæuitiæ exemplis à milite ipfius ædi-tis. Antonius Sabellicus in operc cui titu-lum prætulit Zapfodisc hiftoriarum author lt;li,Burgundum fummo id bellum odio lu-feepifle. Nam expeditionis eius ducibus ab co mandatum eft, vt vna manu exertum gla-dium, altera geftarent facem ardentem , qs nimirum rebus miferæ genti exitium minitan tes. Captam vrbem Gallus cum Burgundo ingreflus peeftore non reftam, fed Andreæ cru cem habuifte dicitur, vt hoc fado innucret o-mnemcius belli gloriam adCaroIum perti-nere.Inciditautera hocexcidium inclytae vr-bisintertfum Calend.Noucmbres,anni do-minicxincarnationiSjmillcfimijqva-dringenteßmi, fexagefi-mi odauk

F 4- OE

CHRONICA

DE AQVISGRANI INCOLIS dCarolo ueniam petentibut.

LEodinos jam obfefTos Aquifgrani eines lt;Slt;:incolæ commeatibus iuucrant. Quod vrbe capta iniquiore animo ferens Bur-gundus cum Icdifsima manu Traiedum ad Mofam proficifcitur, inde quamprimum in Aquifgranos edudurus. Aquifgrani hoe au-dito,non arma parant, non vrbem muniunr, non ea quæ ad refiftendum f rant neceffaria cir cunfpiciunt, fed metu amp;nbsp;immodico paiiorc cÓn(ternati,primoresfuosTraiedum mifere* Vbi ad Caroli principisconfpedum humili-terprouoluti, ftatim À vitro portarum elaui-bus traduis, oppidi tonus imperium illiper-miferunuGratum fuit Burgundo obfequium, grata humilitas. Proinde venia data, led hac conditione,vt proptcradiutum hoftem ofto-ginta florenorum millia ,duci intra ftatutum tempus adnumerarentur»

DE ANIMADVERSIONE in (^uofddm.

SEcundum hæc Bruxellam, vbi ducaria fe-des erat,rcuerfus Carolus,amp; gratiam omni bus retulit qui fuperiorc Leodienfi bello ftrenuam operam nauairent,amp; in cos animad-uertit,qui vrbe capta c facris locis-quippiam fuRuliricnt^Egregiusprinceps hoe fado often dit,nunum effe tam iuftum bellum in quo no fît à diuorum templis arque aris temperandît. “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE

BRAB. DVCVM. 45 DE REDITV PROFVGORVM

Leodienfjum ad fuam urbem^

EOdern tempore Leodinis, qui Caroli vi-ftoris mecu profugi incertis fedibus vaga# bantur permifTum eft, vt ad fua loca redirent inftauraturi, fi vcllent ea quae paulo ante' militum rabies,deformauerat. Vndiqj igitur in vrbem omni propedefertam humano cultu immigratur. Nee fine lachrymis immigratum præfertim quum incendio miferabili ,prope-modum folo æquata aedificia praeterirent, iti quibus aliquando lætos dies inter fanguine to iundos exegiffent.

DE SEVERITATE EIVS in iure dicendo.

VS dixit poftea in omnibus fuis prouin-cijs,haud minore feueritate quam diligentia non eft paiTus Vila grauiora feelera imlt; pune fieri. Nullus vnquam principum in iure dicendo minus dedit amicitiæ,pccuniç,iangui ni.Quibus rebus nimium fclent quidam com# moueri,nequc interim effe memores, iuftitiæ primum munus elfe , ius fuum vnicuique tri-buerc.

DE PHRYSIIS Q_VÆDAâî, ET motu feejuuto expulßoncm Eduardi An; riorum regis t^ui facer Caroli, T) Aucispoft annis Phryfiæ orientales popu X li,quumBurgundionum ducis imperium detredarentjmiffi funt hinc inde legati per F j quos

CHRONICA

quos de pace amp;nbsp;parendi cotiditionibus agrrc-tur,quanquam libertaris gens amantior,nullas nifimulcoaequiffimas conditiones adiniflura videbatur ♦ Carolus animaduerfa gentis per-tinacia,terribilï armorum apparatu max erat fines eorum ingreflurus , nifi ad teunpusdiffi-rnulandum ratus,aliomïtemconuertiffèt.Ctr ca cadem tempora maximus armorum mocu9 in Britannqs extitit,pul(o amp;eiefto nobilium coniuratione Eduardo rege, Caroli Burgun-di focero. Neque refedit bic motus citra huma num cruorem.AnteCalißum amp;alia quædam loea ingenti ædita cæde. Cuius rei nobis eft au ihor Sabcllicus, veteris ac recétis hiftoriækru tator,meo iuditio non indiligens»

DE STELLA COMATA VISA Caroli temponbiK,

ANno dominici natalis, Millcfimo,qua-dringentcfimo, feptuagefimo fecundo, menfelanuario fubfeftum diem Agne-tis exorta eft crinita ftella, quæ maximo hor^ rore mortalium,vifa, fulfit per continues tres menfes ► Multa hunc cometam fcquuta bella, atqueingmshominum cædes amp;nbsp;pcftilcntia, quæ pluribus locisatrocitcr fæur)t.

DE ARNOLDO GELRIÆ PRIN# cipe carcerc edu{lo,cr Adolphi ^;

lij huius per Carolumapprc-hen/jone,zr de beUo

Gehio»

Pet

BRAB. DVCVM.’ 4(5 PER idem fere tempus opera amp;nbsp;ftudio Bur gundi cuftodi'a dimifTus eft Amoldus Get riæprinceps,quern fiUus Adolphus fepteit nium totum in vinculis deti nuerauQuam can fam hide in parentem violcntiæ prætenderic non traduntjquihus curse fuit noftratiumprin cipum res geftas confcriberc. Illud reperio A^* dolphum poftca accerfitum adCarolum prin cipeni vti de communibus rebus inter fe corn -mentarentur. Sed quum impius ille multa co congreiïu fedignaCaroloque indigna loculus effet, primo diebus aliquot feruare iuffus, mox Viluordiam ( amp;nbsp;hoc Brabantiæ oppidum ) abducitur, vbi euftodiætraditus man-fit vfque ad obitum Caroli. Duplex deinde fama eft, quomodo accefferit Burgundo Gcl-riæ principatus. Quidam cum cmiffc fcribunt à duce Iuliaccfi,qin turn verus effe crcdebatur hxres eius tcrræ.Alri tradunt Amoldum pau; lo antequam vita decederet Adolpho filio in-fenfum, exhæredato eo principatum ceffiffe Burgundionum duci Carolo, qui defundo iam Arnoldo mißt illico ad fingulapenc eius regionis oppida legatos , qui monerentur, Vt fi rebus luis confultum vellent, Caroli imperium rcciperent. Quod fi facetc recu-farenf,haud dubie futurum,vt egregius prin-ceps armis repeteret fuam terram ♦ Legatis iuperbe refponfum neminem effe tota Gclria qui magnopcre Caroli minas pertimefeeret, fi acie

CHRONICA

f adecertare veiler, non defuturos qui patri5 defenderent.Hæc vbi renunciaiTent lrgati,fta rim cum exercitu profeAus in GdrianiCarolus,primum â Rurcmondanis recipicur, atquc hisinitqs pertcrriti vicini,vltrodcditioncfa.-lt;fta,ingratiamfuntaccepri. Oppidum Venlo diebusaliquot obfelTum cll,ac noui(rime,aper tisprincipi portis, omniaiumilli in manum tradita. Poftea amp;. Nouiomagum claniTim« Gelrix oppidum,viginti quinque diebus varie oppugnacum ad dedicionem compellitur* A cuius ciuibus ingenti Ixtitia introduftus Ca rolustociusGelriæ principatum fufccpit. In eademvrbe ad fe adduAos morrui Arnoldi ex filio nepotes,prinium eft olculatus, deinde è confpedu fummotos iuITit auehi Gandauum ad vxorem fuam Margareram, fic reperio a-pudquofdam. Alq dicunt pucros illos non Gandauum miiro«,fed vna cum principe aue-doseffe in Brabantiam , vbi fint plures annos honorifice habiti» Nouiomagi principatu Gel riæ( vt dixi)rufcepto,à cætcris quoquc cius ter ræ oppidis Burgundus recipitur, ac pofiremo comitatui(vtvocant) Sutphaniæ,folennibu8 etiamcærcmonqsinitiatur. Aeftas qua fuba-ifta eft à Caroli armis Gclria,fuit citra omncm hominum memoriamcalida, diuerfislocisamp; homincsamp;brutaanimantia intolerandis pc. riere caloribus.

DE

BRAB. DVCVM. 47 DC CONGRESSV DVORVM principum potentißimorum Tridertci impcratons^c^ CaioliducK.

ÄNnihuiusautumno Fridcricus imperator pukberrimo comitatu, in quo multi ^g’^^Sn P''æfulfs,multi inßgnes duces, ac illuftres trant optimates, venit Treuircs ( eft bæcciuiiasadMofcllaiTi fiuuium fita) vtcum Carolo Burgundionum principe de multi: ac varijs rebus coramloquentur. Carolus vero vt veniffe audiuit imperarorem,compoGtis in Gelrta rebus,eoconftbini tftprofeäus,lcngc pu Icherrima comitante pompa. Inuenio prin-cipi nó longe diflito à Treuiris obuiam itum ab imper atore, rum vrberri tubis, alijsque id genus circunienantibus inftrumentis patiter ingrefli,djcbusaliquot vna fuerunt. interim Carolii'- nihil non opum, nihil non fplendo-riseftudK,ad dtcorandumimperatoris aduen nim.tonuiuium ,cui per tos dies imperator eft à Carolo adhibituseiufmodi fuir,vtprope modum nuptias illas (de quibus alio loco di-Ximius)ppparatu,amp; magnificemia æquauerir, De hoc Fridcrici imperate ris ,Ä; ducis Caroll congrcflii extat, äquot; circumfertur pukherrima epiftola,eximie dodi viri Rodolphi Agri-colae.

DE PARLAMENTO MECHLO

KM per Clt;irolum duenn inßituto.(^ fet pukuml^etrentum nk.

Re*

CHRONICA

REuerfusab imperatore Carolus, Mechli-niæ curam infncuii, quae non erat alia in orbcChriftiano cdebriorfucura, fifœlicicer inchoatum à Carolo principe concilium infe-quentes ducesparicurafoucre, ornare, arque ampliare Ituduifft nt. Haec curia praclata ca-te-ris,conftituta erat caufarum omnis generis iu* ftaac légitima difceptatrix, omni adempta prouocandi poteftate litigantibus, Confilia-tij numerum tricefimum expltbantomr es vi--ri dodi, perfpicaces jCircumfpedi, acri iudigt; «o,iuftid:iobrij ♦ Dixiffes Areopagitaruin cócilium illud c{re,ea grauitate,dodriiia,priK dentiaque lites dirimebant, fuum cuique red' dentes. Ad locum audiendiscontrouerfijs de-ftinatum équités ibant, aliter enim nó licebaf» Curiam ingreffis,paratum erat lacrum,In hoC precabatur faccrdos,vti optimus deus eiufmO di fuismentem darct, vteodieconcilio prO' deflc alijs amp;nbsp;poffent amp;nbsp;veUent, Sacro fado,lo cum tradaiidis rcipublicæ negotijs conftitutS ingrediebantur, V nde poft horas aliquot fub meridiem egreftus cos excipiebar «Iterum fa^ crificus altcrum fadurus facrum,in quo deunt precaretur, vc eius d ici conClia,commodo ciTe vellet rcipublicæ. Ad hæe honoris ademptio« ncm hisfucratinterminatus Carolus, fi quid per focordiam præterrjflcnt,quod ad reipub* licæ commodum pcrtincre vidcretur . Adeo nihil hic princcps,niü dc publico cogitabat.

BRA®. DVCVM. 48 -His itaque fie ordinatis, ad parentum fuorum fepukuram aniirum adiccit. Vtriufqiic igitur fiairismatrisquecorpus,longis inneritusin Burgundiam deportatum, Itpelkur in Car-thufienfium monaftcrio, qued extra Digium Vrbem vifitur ,non incekbre. Singulis pene oppidis,qua crat iter faciendum,célébrât^ exe -qutæ,nullo adhibito honoribusmodo.

DE OBSIDIONE NOVESir,’ uülgo J^utia dicitur.

PER id tempus Ruperus Beyeren Colo^ nienfium Archi j,pifcopus,multum ek a« pud Carolum Burgundum cognatum fuum quxftus , magno conatu obftarc C0I0-nicnfes,«5lt;: oppida circiimieda,quo minus ipfe debitos fibi annuos prouentus ex locis illis re cipcreuQuo audito Burgundus,vt Ruptro(a« 3ji habentRoberto) pratercc^natioms vinculum , etiamchariflimo lubueniret ,confcri-pto ingenti equitum ac peditum cxercitu, fines ditionis iuæ egreflus, ad bellum Colonx-enfium ,amp; finitimis inferendum preperar, Ncuefium Coloniæ vicinum (dicitur vulgo Nutia ) eoeptum eft-ebfideri mcdijslulij calo-nbus . Aduexcrat lecum princeps in mer fac molisbcn bardas, quibusnon vno loco dif-iefta murorum parte multumÄ vrbis ædifi-0)8 damni illatum, amp;nbsp;magna incolatun; fa^a fil ages « Lego yibcmmuita vi oppugnatanji, ali-

CHRONICA

aliquante etiam inaiorc præfidio à ciuibus de fentarn. Erat præfidij præfeAus Hermannus quidam comitis Heflenrj frater, cuius virtute oppidum incolume manlit,inter maximos ter rores,Namvt caetera obfidionis mala prætegt; ream,ab bis etiam qui intus crant fame ac return omnium tanta inopia laboratum eft,vt equi,inftrumentamilitiæ,pluribus viftui fue tint» Apudquofdam inuenio,paucis diebus in s alimoniamciuiumabfumptoscccc»equos«Hic I nihil dico deprçlijsquae durante obfidionein l ter obfelTos A: Burgundû fuere » Ex multis eiû ! duntaxat infignia confedor ♦ Affidebât noftri homines Nouefiû, quum imperator Frideric’ Agrippina vcni(ret,vt cum Burgundo vel co fligerct,velobfidioneNouefiûIiberaret»HoC a udito Carolus,tantum abfuit,vt fuga circuit ipexerit,aut defoluenda oblidione cogitarit, vtinftrudos fuosetiam produxeriqauiduseer j taminis» Vcrum continuit fefe intrafepta Fri' dericus impe ratorjVcl nc n aufus dimicarc,vf I quiafp€raretfiiturum,vtimpcratorisadueniil perterritus Burgundus,inde fubiro difcedcret» Quum nihil tak poft dies aliquot cueniflet,vi dcreturque dux in inceepto beUo perfeucratit rus,eft inter eum ac imperatorium militem fä lis atrociter pugnatum, vicitque BurgunduS | tanto gloria maiore,quanto beUicofiorem fu-derat hoftem. Et hanc vidoriam potius virtu-ti quam fortune debuit,nam amp;nbsp;aciem peritif-fijne

BRAB. DVCVM. 49 finie inftruxerat, amp;nbsp;promptiffime omnespu-gnauerant * Non eft poft eum diem Romanus princepsaufuscumCarolo manum conferc-re.Itaquc de pace agi eoeptum per fumnii pon tificis legatum Alexandrum antiftitem Foro-liuienfcm,qui nodes diesque principes horta-ri,vt arma cxuercnt,Burgundus Nouefio di-fcedcr€t,quoad de re maturius cognofcerctur, effetque pontificismaximi eacognitio.His vlt; trinque acceptis,pax fancita eft,quam excepic Gallicum bellum.

DE BELLO ADVERSVS. GAL# lorum regem.

NAm Ludouicus rcxGalIorum Arthefiam Si. Picardiam ingreflus ,’plurima Caroli ducis oppida vi capta, diripuic. Quo fuc celTu elatus , de Atrebato etiam oppugnando cogitauit ♦ V erum hue tcmpeftiuc miflum prç fidium,Galli conatus irritos fecit.Prius tarnen quam Ludouicus ex his locis militem abduce ret,pugnatum lego inter eum, ac duces, quos milerat Carolus ad tuendum Atrebatum. Vi-cit Gallus,qui vt erat numero milita fuperior, ita cum longius abeffet Carolus, multo etiam plus animi fccum attulerat«

DE ADVENTV EDVARDI regii Anglic ad Cardumdueem, er de inducijs cum Collo.

C VB hanc pugnam,ab Nouefrj longa obfi-‘^dionedomum reuerfo Carolo nunciatur, G ap-

CHRONICA

appuliffe Califiam Eduardum Anglorum regem, cui eius tam laborioß itineris caufa fuit, Vtcum Carolo, qui rurfus ingentem contra-xerac cxercicum/uas copias iungcret.lta enira prius inter eos couenerat» V na igitur Galliam ingrefsi,tantum terroris Ludouico incufferut, i vt is repente conuocatis regni primoribus,eos j Vclud in re trépida anxiusconfuluerint, quo ! pado effet infeftifsimo hofti reßfrendum» Pla cuitque turn legatos mitti, qui pacem pete-rent. Auditi legati, non pacem, fed neuem 1 annorum induciasimpetrarunt♦ Hictamin- { fperatus rei exitus, vt incredibili Gallum Ix-titia affecit, ita Anglorum principes male ha-buit,quibus immodica vaßandx Galliæ cupi« diras incefferat.

DE BELLO GESTO IN LOTHO# rmgict.

E Duardus vndecim hebdomadibus in Caroli prouincijs c5moracus,ad fuos tranfmi fit menfe Scptembri,quo tempore, Sc Carolus Namurcum venit:vnde cum ingenti mi litum numero ante exitum eius menfis in Lo-thoringiam,ob feedera fibi non feruata,profs ftus,impetu primo vrbeculas aliquot vi cepit, captas,præfidio muniuit ♦ Quo fucceffu duels perterritus R enatus eius terræ princeps, annos natuscirciter viginti, cum aliquot nobiliori-bus viris in Galliam fugit, ne viuus in hoftiS pote-

BRAB. DVCŸM. 50 pOlfHatem veniret.Fugaprincipis adeOfra-di funt omnium animi,vteffufus Caroli exer citus, paucis diebus loca piurima occuparir. Noudsime obfeiïum Nantium longe muni-* tifsimum oppidum,tenuit obfidio illa neuem bebdumadas. Vrbs interca muUG ftrenuc de-fcnla,tandem fame domatur. Itaq; fada dedi-iione,ciu«s vita donati,prêter duos tresûe,qul vltimo funt aftedi fuppiicio . Animaduf iGo-nishuius caufa nó traditur à fcriptoribus.Vr-bem deditam Carolus pracfidio firmauit, atq; inde digreffuSjtotam Lothoringiam breui ad obfequium redegit. Fuit bæc vltima eiu3 vi-fioria. Vulgo creditum eft, omni fauore nu-minis deftitutum cum,poftea nunquam fcelici ter pugnaffe cum hofte, quod eodem tempore multograuifsimis exadionibus clerum one-taflet,quanquam expedit nonnunquam quof-dam aa frugalitatc vocare,modo fatis iuftç ad id faciendum rationes accefferint.

DE BELLO EIVS CONTRA Keluetios,

Q Vbaftis Lothoringis non diu in ocio fuit ö Carolus,fed bellicam gloriam augendi cu pidior,trâftulit inde bellum in Heluetios, quod hi populi nô multo ante Sabaudiâ (vW præerat neptis eins) cumultuofe ingrefsi om-1 nia terrons ac prardae complcuerant, Itaque Iprimumfuntmifsi ab Heluctijs Icgati, quos princeps Carolus vix auditos iuffit confeftim

G 2 ab fee-

CHRONICA

abfcedcre,atque ipfe eodem tempore fequutus in vrbe Granfonia, quam nonnulli dicunt ab co turn expugnatam, plures Heluetios in cru-item fuftulit ♦ Quo fado comota amp;nbsp;irritata gfs pugnatior,contra(5to exercitu hoftem Burgun ilum adoritur certa fpc aut occidendi eius aut fugandi.Heluetiorü impetu degrauatus Caro li miles primo auertitur , inde fufus fugarusq; multa cum cçde diffipatur Fuiffet in co prælio captusprinceps,nifi reliais fuis loco diîceiTif-fctfugientifimilis. Sunt qui feribant hic pe-niffe opes Caroli ducis, tantum vaferum au-reorum argentcorumque ac veftium omnis ge nerisabhofte deportatum, amiffus Ä omnis bellicus apparatus»

DE IISDEM.

EXprimi verbis non poteft quâtum ex haC inimicæ gentis viftoria dolorem animo conceperit viftus Burgundio,qui vincere femper antea confueuerat » Vir alto fpiritu ac nimium quietis impatiens,ncque die,ncq; no* «Su fomniû capcre potuit. Itaq; reparato excrlt; citu,itcrum Heluetios adoritur, cum quibus in foeliciffime nuper dimicauerat* Hic quoqj vi^ cit ac fuperior fuit Heluetius, quippe qui numero militum præftabat» Pars multo maxima Burgundionum aut capta aut cæfa,nullus fere clari nominis fuit ex noftris, qui non illic cc-cidcric prêter ipfum dueem, qui re perdita ac proHigata cum paucis fug? comitibus, fuga ferua*

BRAB. DVCVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^I

feruatus eft.loanni baptiftæ dies fuit quo Hel-uetij amp;nbsp;Burgundiones tanta animoruin perti-natia conflixere, qui huic proximus dies illu^ xit facile declarauit,quam tetra fît ibi loei ædi ta cædes,numerata ei Îunt à quibufdam,xxvj. M»occifórum.

DE RECVPERATO NANTIO per reiMtum^zr dufdem urbis obßdiof ne pa Cdroluin ducem.

HAC cladefuorumconfternatus Carolus in maximum ludum ac mocroré incidir, nunc fecum reputans quatum hominum pvoximis duobus praclrjs, iua temeritate orco demißiTet, nunc exiftimans nihil effeturpius, quam vinei eum duccm,qui toties ipfe fortif-fimos populos ad obfequium redegiffet^Cæ-terum Caroli mails amp;nbsp;tam nobili Heluetioru vidoria eredi plurespopuli confociatis viribus vt v num hominem extinguant »Ad arma concurrut,ac dudu renati principis Lothorin-giæ,Nantium vbia Carolopræfidium fuerat telidum obfidione cingunt, nee multis inter-politls diebus idem oppidum prius expugnat, quim Burgundus eo eum fuis copiés accurrere potuit. Expedabat enim ex Brabantia, amp;nbsp;fini timis locis nouum exercitum,quo accepto pro perans in Lothoringiam,Nantium iterum ob ledit» Hls locis ab bofte (quod minime futuru Verebatur)circumclufus,tanca rerum omnium inopia laborauit,v£ in dus exercitu plures fa-G j me

CHRONICA

flic fint êxtinétj.lraq? indignanti'um militn VO cespafTimexauditæjfatiusfuiflediclitantium* in patriamanfrc,vbi coniugibusfuisac liberis afTidentes,nulla interim neq; cibi nequcpotvis inopia præmerentur* Abdudos fe in ea loca quibus aut procul à patriæ confpeAu morien-dum fit,autquod mortemiferiuseft ac triftius in feruituteviuendiim*Hac militum querelx non dubium eft,quin principem iuorü aman-tilTimum commouerint, verum in eo Ratu res eratjVtmederi tantis malis non potucrit*

DE PRÆHO ANTE NANTIVM, cr c.f de Caroli dueis,.

HAudmulto poft Lothoringus ad pu-gnam euocat Burgundum,qui vna pa« ! te copiarum in oblidionc reliera, ftatim j venir ad locum certamini conftitutum, ar ie dimicaturus cum paucis aduerfus tam n}ulgt; los. Hicfuosperterritosliortatusdiciturvt a-lacres irent amp;nbsp;gloriam à maioribus acceptam pofteris rclinquercnt, adeo non eRe formidan dum hoftem.Hcluetium qui pauorc Burgun* dici agminis baud fua virtute bis fccliciter angt; tea dimicaftet, numero militum vincerc Hel-uetium,fcdnon raro modiciscoprjs praepotes fufos effe excrcitus.ln hanc fententia vbi pau-ca nequiequam dixiRet, canentibus fignis Re-nati miles cum tanto fremitu amp;nbsp;clamorc ip ho ftem procurrit, vt ftatim turbatum cum loco ivuumoueriuNeq; difficile adipodum erac,pu gn»

BRAB. DVCVM. JX gnabant enim cum reccntibusamp; integriSjdebf Icsmacicconfedi, Primumigitur fadafuga, deinde innumeri exfi ac primo impetu obtrici ex noftris. Quistambeaca reriim ac verbo-tum copia inftruflus vt dadem eius multt-pliccm,deuiAorum fadiffimam fugam,cædê nunc lîngulorum,nnnc vniuerforü merito de plorct.^Vidiffcs alios qua breuiffima patebat Via trepidos füge re, alios per praecipitia nunc faxisarpera,nunc obduda fentibus,loca pete-te,quæ!ioftibus ignora putarent. Fatigata,Gti propemodum cncda amp;nbsp;faucia paffirn corpora iacebant. E proximis vero locis,virorum cla« nior amp;nbsp;foeminarum vlulatus audiebâtur. Hac pugna Carolus ipfc qui co die amp;nbsp;Qpc alias ma lore animo quam confilio dimicaucrat, tribus plagis media iacentiu ftrage confoflus interijt, pridie Epiphaniæ.Hic finis fuit principis oîm qui ea tépeftate fucrût bellicofiffimi. Annus if le,quo dux tâ nobilis ante Nantium caefus eft, fuit humanæ falutis M ♦ cccc. Ixxvj* ita colligit SabcUicus. A lij duos adrjciunt, rurfus alq quinqtfubtrahunt annos ♦ Varietaté hanc de-mirorin readhucrecenti, cum Sabcllico vullt; gus confentit,confentiuntnatu grandes, quorum memoria rcs accidit.

DE CAROLI SEPVLTVRA, ET fermone gui de co tam mortuo fucrit.

A B illa pugna exado iam triduo, Caroli •^Lcorpusccrtiirimis fignisagnit« fepelitur G q. Nan«

CHRONICA

Nanti] in æde S ♦ Georgi] ♦ Quum fepeliretur intuentibusqui ex cladc illa fupererant,obor-tæ lacliry mæ, nö erant enim ignari qualem pa iria ducem amififlet» Obuerfabatur oculis mul ta viri virtus, hærebat fixus in pedoribus ad-ftantium vultus militcm inprælium educen-tis, Occurrebat quo animo vrbes oppugnare, muros confcendere, hoftem loco fummoucre confueuiffet, Cactcrum proximo feptennio quod eft viri cxdem infequutum, omnibus lo cis multus amp;: varius de illo iaâatus eft fenno, affirmantibus quibufdam viuere eum Bruxcl læ oppidulo Sueuiæ * A lijs contradicentibus, non interemptum ante Nantium , fed captum amp;nbsp;abduftum in Gallias, ibi in confpedu regis Ludouici gladio admotum perrjfte ♦ Spes de Caroli vita quæ poftea vaniftima comperta eft, in caufafuit vt pauciffimis locis célébrât» fint eins exequiæ*

DE TRISTITIA ET LÆTITIA inmorteeiut,

MOrte principis huius, plurimi triftati, quidam lætati funt» Oderanirj impédio x pugnacem*Oderant ob affidua bella pecunia: exaftorem* Defundo tarnen eo,in Bra« bantiaamp;Flandria exorti amp;: fequuti raaiores motus fecerc, vt rcuiuifccre Carolü omnes cu-pierint.Adeo ftolidum vulgus nonnihil muta tis rebus ea probat,quæ antea damnauit*

DE ÏILIA, ET EIVS VXORE» Filiam

BRAB. DVCVM. 55 F Hiam reliquit hæredem Mariam,excellen-ti forma virginem .Quæ illi ex Yfabcla, coniuge fecunda (tres enim duxerar)fufce-pta,nuprit poftca Maximiliano,Friderici imlt; peratoris filio ♦ Vkima einsvxor Margareta defundo marito, pluribusannisfupcruixit. Certe multorum bono, fuis enim facukatibus interim pracclara fouit ingenia,ftuduitque mo dis omnibus partim culpa temporum, partim principum negligentia ac vitio iacentes literas proecipuefacras excitare*Nu!li vnquam attri-buit facerdotium,nifi prius amp;nbsp;eruditionem,d: Vitam infpexiflet. Quod Vtinam amp;nbsp;hodie facerent principcs,non tam muItospalTim vide# remus idiotas in eedefia dei,quosfortafle prç ftaret defricandis principum matulis^quam ho minum confeientijs præeffe.Mcchliniæ fepul-ta ek hçc nobiliffima fccmina,in cocnobio Mi noritanorum , Ex qua Carolus nihil libcrorü tiilit. Vndemiror,quidnam Raphaeli Vola-terrano in mentem venire potucrit, vt referret in literasMariam(de qua diximus)huius filiâ Margaretæ fuiffe. Non debuit, meo iuditio, Vir tantus,amp; is Italus,in rebus nokratibuscon fcrib2dis,potius homi num fermonibus,quàm libriscrederc.

DE PRÆLIORVM ASlt;

fumptione. HAdenus de gekis Caroli ducis, Nunc fummatim exponam quæ deingenio G ƒ d:

CHRONICA

amp; moribus cius habco comperta* Prælia mul-ta fie afTumpfit, vt mi fitem fæpius nihil tak co gitantem,iuirerit acceptis annisin hofiem ire, pluuiointerdumeoelo, Ägrauifsimis tempc-ftatibus, quum minime eduAurns putaretur» Etquodmirum videri poteft nee proueAior quiaem,ad conferendascum hofte raanuseun «Satior fa Aus, quo fæpius viAor abijfret, hoc magis incertum pugnæ euctum experiundum opinabatur.Nullo vnquamprælio vleit,quo non fiatim fit fugientem hoftem infequutus» Adeo nihil fpati] datum ab eo,perterritis,

DË PROBITATE ET DlSCk pitna eilum milites,

INter milites fuos,neq; morum,neq; fort« narum, fed virium refpeAu afium altj pr« ferebat, amp;nbsp;crat in his traAandis nunc feue-« rus,nunc facilis.Haud enim omni loco ac tem pore,fed quum non procul abeffet hoftis,coer cere eos Ai comprimcre folebat* Ita faAurn, vt nunciato in pracliurn excundi tempore femper cos amp;nbsp;paratos amp;nbsp;intentos haberct»

DE COERCIONE MILITVM dus, zr amore m eofdan.

DEfertorem ac furacem mifitem acerrime puniebat, extera picrunque diflimulans, Quendam patibulo futïixit,qui anicu-læ galfinam fubtraxerat» Amabat etiam luos vfqueadeo, vtnullo non bcncuolentiaeoffi-do profequeretu r* Aduerfa valetudinc laborant

BRAB. DVCVM. 54 tantes, amp;: laucios medicis committebat fide-hdimis,

QVOMODO NON SrT PASf fu^militemluxuriadifflucre.

IN hoe Caefarem ilium didatorcm autA* fricanum, Scipionem, aut Metellum præ-clarum ducem refcreba^quod in fuo exer-citu nihil eorum paffuseft elfe, quibus corru-ptiamp;effeeminati mihtum animi aftudio rei inilitaris auerterentur. Aberant cnini adipaca oblónia amp;nbsp;bellaria. Exulabat commedatio* Exulabantrcliquaomnia,ad luxuriam perti-nentia.Vulgaricibocontend,proeul à fame feruabantur, adqueobeunda militariaofficia hoc pado expeditiores ibant*

QVANTVS' FVERIT XMV# luiAlexandri Uidgai.

^~^ Arolus rebus gerendis natus, iam Inde ab '‘-gt;obitu patris fui Philippi, tantum fc prae-buit Alexandri Magni æmuluin, vt pene illc ipfe fiefaftus. Nihil audire libentius, nihil maiore animi voluptate folebat legere, quam authores qui deAlexandro quippiam fcripfif-fent. Vndc factum eft, vt omnia illiuj egregia amp;nbsp;laudabiliafacinora,memoriæ mandauerit, oblataque occafione, nunquam non ftuduerit imitari.

DE CONSILIO EIVS prd:fcroci»

Vnum

CHRONICA

VNum erat in quo merito culpari pofuit, præcipitatum conßlium. Nam amp;nbsp;bella quidam fufccpit,nulloprudcntiü (quos fecum habebat)in confilium adhibito.

DE CELERITATE EIVS IN lAi dendo itincre,cr patiënt ia in laborer

HVnc ram præcipiti, ac præferoci confi-lio virn,in caftris Hannibalcm,in con-ficiendisitineribus Iulium,aut Alexandr urn quendam dixifles. Algoris enim, amp;nbsp;fo-lisiuxtapatiensfuir. Tot ilh frigid« hyemes ac torridæ fub pellibus aAæ «ftatestltinera ve ro tanta ederitate confccit,vt fçpius de fuo adlt; ucntu,pracmifsis nuncijs, anteuerterit, fæpius hoftem de improuifo opprefTcrit»

PATRI MORTVO SVCCE# dit filia Maria»

POftquam Carolus in humanis effe defijf-fet,Brab3ntiæ,Flandriæ, Hollandiæ, a-liarumq; regionum finitimarum princi-patus in Mariam filiam eius vnicam recidit. Quç Gandaui agebat,quum triftifsimü de cç-dc parentis acciperei nuntium» Vencrunt illuc baud multo poft illuftres viri cóplures,partim confolaturi fœminâ,quæ parentis obitum, vt par fuit,grauiter moleftcq; ferebat. Partim cu ea de reipub.adminiflrationc eolloquuturiJn bis erant Ludouicus Borboniiis,Lcodinorum tune teporis Antiftcs,Dauid Burgundio Tra-ieden-

BRAB. DVCVM. 5J jcflenfium in Hollandia cpifcopus, Mariae pa truus«Hic enim Caroli frater, fed nothus erat, loannes dux Cliuenfium,amp; Adolphus Raue-ftey nius fratres,V uolphardus V erienfiü prin ceps,Ludouicus comes Vuintefteynius, Hol-landiæ,Selandiæ ac Phryfiæ praefedus,Giial-rauusBrerodius. QuibusGandaiium ingret-Cs , ftatim in cadem vrbe Maria principatum Flandriæfufcepit,acpriuilegiaciuibus reddidit omnia,quæ pater ob excitatum fe proefen-te tumukum illis ademerat*

LEGAT! IN GALLIAM MISSI, er magin aliquot uirifufiplicio admoti*

SEcundum haec,Maria ad regem Galliarum Ludouicum legatos mißt: Guolphardum Verienfem, Ludouicum Gruythußum, amp;nbsp;Guilielmum Hugonetum,qui cancellariusfuc rat Caroli, vc hi fuo nomine regi præftarenc Homagium’.vulgari vtor voce, vt nemo non intelligat» Legatos priufquâmàfedimitterct Ludouicus, duo ab his Mariae cognotç fue re-nunciari voluit:vt orbata parente, fe tutorern illa rcrum fuarum acciperet, eademq; filio fuo Carolo,qui tum annos natus erat duntaxat fe-ptem,nuberet. Ad principem fuam reuerfi Ic-gati,h3ec ita vt iufsi fuerantrenuntiauerüt. Pri mü nihil refpondit Maria.Patris interea mortui cancellarius fuaderc vt id facer et, ad poßre mum etiam dicere,minime earn rebus fuis con filiere, vt qux has nuptias,amp;: ilium tam poten tem.

CHRONICA

tem, amp;nbsp;fanguine iundum prinefpem tutors reeufaret. Quodam igiturdiefub vefperam, ad fe ingreffo Adolpho Raueftcynio principi, tnulüscum lachrymis queritur, nimisfibi 1110 leftumeffe Hugonetum,qui non defiftcretm-ftare,vt quç rex L udoukus proxima legatio-nc petij(Tet,ea faceret,quandoquidein hauda-lia via pacem abillo impetratura videretur, Exierât eniin induciæ.His auditis, Adolphus paucis eam,vt potuitjConfolatuSjabijtjac re cS tribunis populi Gandauen.comunif ata,? rtecit Vt ftatim apprehendcretur Hugonftus,amp;' cum eo Prothonotariusquidam Pontificius, Qua nocte hare acciderüt,clanculum fugit princeps Humbercurtiu$«Iseum diesaliquot latuiHec in Cartufiaco extra Gandauum eoenobio, appre henfus amp;nbsp;ipfe in oppidü retrahitur: Ita his tribus viris in vincula coiectis, populus aliquan diu in armis fuit. Hugonctus quæftioni admo tus,tandem confciïus,traditur à fe fupprcffasli teras Caroli principis,quas ille ante Nantium inopiarcrum omniü laborans,quæ ad bellum gerendü neceffariar effent, ad fuosconferipfe-rat hoe argumento:Nifi pecunia amp;nbsp;comeatus, belli fubfidia mitterctur, aftü de fe ac fuo exer citu effe.R abies igit ac vulgi furor inuito ma-giftratu,inuita ctia principe,Hugonetü,Hum bercurriu.amp;Ioannê mei cognometo,équité au ratü gladio fubiecit. Prothonotari’ in career^ coieftus, vbi poft annos aliqt expiraffe credit.

■ MAgt;

BRAB. DVCVM'. 5^ MAXIMILIANO DESPONSA MA# ria,Gallus A trebatunt obfidct, A lia gutedam oe cupatloca, inhii ^ Burgundiam,

Ilandri educunt in agrum Tornacenfem»

TReuins in Germania Fridcrici impcraro-ris filio, Maximiliane filiam vnicam Ma riam defponderatCarolus,anno falutis huinanæ,Millcfimo,quadringftcIimo,ffptua gefimo quinto,Neemuko poft ante Nantium oefus princeps nobiliffïmus.Gallorum itaque rex Ludouicus quum audiiretfutiirum,vt Ma ximiliano Friderici filio nuberet Maria, pie-nus irarum fubito contrafl is viribus Atreba-tumvcnit,quam vrbemdies aliquot afiiduis bombardarum iflibus oppugnatam,ad poftre mum in deditionem accepit, pluribus eieflis, quibufdam etiam occifis qui Mariae fauebant. IngrclTus Arthefiam vi cepit oppida quae Bur gundocefferant, quo tempore pugnatum eft ad montem Henrici,vt alio diximus loco.Sub idem tempus 5: Burgundiam noftratibus ade mit,exiftimans earn iure bacreditario mulitri accedere non po{re,nam virilem ftirpem nullam reliquerat Carolus. Videbantur galli amp;nbsp;alia occupaturi Ioca,nifi refifteretur. Itaq; con fcriptus exercitus mittitur Auennas in Hanno niam.Huc cum armata manu accurrens boft is, oppidulum expugnat « Capti duces copia-rum nobiles ac gencrofi viri omnes magno funt

CHRONICA

funt poftca redempti. Tomacum eodem temgt; pore à Gallis præfidio firmatum,vndc quoti-dianis prope incurfionibus fadis in FlandricS agrum irritati Flandri copias contrahunt.Co-» piarum imperium defertur Adolpho principi GeIriæ, qui per id tempus attente cußodieba-turin arce Cortraci ♦ Hunc virum cuftodia e-du(Sum,fequuti milites, vaftato latiflïmc T or nacenfiumagro , adipfa vfquemocnia vrbis acceffere, Amiffo duce, Flandri retro abierc, vbi nullo adhuc memorabili ædito facinore, dux Adolphus in viridi quodam pratulo, ab his qui fe portis effuderant,occiditur , fruftra cum defendcte loannc Grachio,qui amp;: ipfe Iolt; co eodem confoffus eft * Mortui duds corpus aueAum,honori fice funeratur apud Tornacen fes. De hac viftoria fuorum faftus certior Lu-douicus, venir in fpem totius propediera in luam poteftatem redigendæFlandriæ,

DEflCIVNT GELRII A MARIA, MJ Bufeoducenfes cducuntyBrabanti-cum agrum late uafiant.

OCcifo ante Tornacü Adolpho, defciue-runt amp;nbsp;Gelrrj à Maria.Cuius authores de fedionis fuifle tradütur Nouiomagenfes amp;nbsp;Sutphanrj ♦ Catharinæ fororinuperexfi A' dolphi tradita adminiftratione , Gclrq ex no-ftrisceperunt claris ornatos natalibus viros, Fridericum Ifelfteynium,^ Guilielmum Eg-mondanum,cum parte familiæ vtriufq; » Hos Nouio-

BRAB. DVCVM. 57 Nouiomaguin perduflos, triennium perpetuum vinftos fcruarunt. Poftea fuarum impe num copiarum Frederico Bruunfj/ecenCum principi in Gelriâ accerfito,dccrcuerunt.Quo duce freti, in agrum Bufeiducenfem incurfio-nem fecerc.Sed hi refiftentcs,multo plus dam-ni Gelrio intulerunt, quam antea accepiffent ipfi.Obfideruntâ: Grauiam oppidulum. Hic om nibus claufis itineribus,qua commeatus ad obfcflbs inferri potuiflct,brcui ad deditionem compulfi ciucs Gelrq.Sub id tempus amp;nbsp;in Bra banticum agrum amp;nbsp;Cliuenfcm lumultuofius cuefli, pluribus locis atroci excitato incendia, multos ex vtraquc gente captiuos abdu-xerunt.

TVMVLTVS CIVIVM BRV# xcüx. Ex plebe creati mat giflratM.

KjOuispoftea motibus,difcordiaque per •b gt;Brabantiæ amp;Flandriæ oppida labora-turn eft. Bruxellæ, vulgus quum impe-tra(rct,vt fummotis magiftraiu, qui ex ilkiftri bus aliquot familijs complures annos fummæ rerum pr3eftierant,fibi liceret quotannis ex cor porcduitatistotius rcnouare fenatum , auxit hune tumultum noua creatio. Creati xv.viri «x eodem corpore,quorum ftudio ac diligentia breui temporis fpaciofaftü, vt grande ces alicnüdiirolucrint,amp; vrbem priftino reftitue •■*nt vigori. Poft aliquot inde annos mutatis H in

CHRONICA

in diuerfum rtbus^permiffa eft iternm admini ftratio familqs magna certe iaâura reipub»

CONSPIRATIO PLEBIS ADVERS fiK primores Loud-iij,ctppïthenfws oppidi pr^feilui co^fpirationisdux^Vaui 'i^tUuenken inSelandia decoUatur»

PEiRcadem tempera fuitlt;Sr Louanium in motu confpirante plebe aduerfus Senatum aeprimores ciuitans,quiGallorum regi, cum quo turn acre difsidium erat,faueic dice-bantur. Confpiraticnisdux erac lanius quif-piam Paulus cognomento Luenken , virnon pelTimus omnino, fed lingua promptus* Hie apprehenfum oppidi pracfcifium Ludouicuiri Pinnoc, amp;nbsp;principes ciuitatis aliquot gladio, Vt cupiebatjfubijcf re non poiuit, quod lido-rem non haberct»Thenenlium qui vicini funt populi,acccrl!tus lidor non venit.Et Louani) in tanto vulgi tumukuantis aduerfus magiftra turn odio,nemQ tarnen reperiri potuit, qui li-doris fungi minid erio vellet» Uurauit hoc ma lumquoad Naffauiusprinceps^cum armato milite in Louanienfem agrum ad comprimcn dos motus irrijpjt.Hic veriti autores tumukus futurum, vt fi v rbem expugnaffetjCapitali fup plfcio afficerentur,alijs alio clam dilapfis,Pau lus omnium princeps in Selandiam applicuit, vbi Cruningæ,qui paguseft eiufdem infulæ, apprehenfus decollatur. V rbis cnim præfedus

Ludo-

BRAB. ÖVCVMé 5^ Ludouîciis,quein durante motu captiuum ha bueracvulgus,ad hngulorum pene magiftra-tus locorum miignium fcriplcrat de Fauli fuga.

MAXIxVULIANI ADVENTVS EX ' Germania fuptriorCfCjuamoïdcm gaudio pt cxceptuiGandaui^inquaurbeduf

xit uxormi üAariam,

Cluilesin Brabantia amp;nbsp;Flandn'a tumultiis^ nam per fingülas pene vrbes ea pedis va-gata eft : conquieucrunt aliqua ex parte adnentu Maximiliani archiducis Ai!ftriç,qu£ pater Fridericus imperator miferatin hæc lo* ca,vt vxorem duceret Mariam,Caroli nupcr ante Nantiumcocfiducisfiliam Vnicam. Hæc agebat id temporis Gandaui,quo perLoua-nium 5c Bruxellam Brabantiç oppida cum or natifsimo agmine proccrum Germanorum* quosilliproceritate infigncs, veftituque ele-ganti,auroijue exornatos, equisatque lanceis Confpicuos parens Fridericus adiunxerat,pro-ficifcitur.lam Teneramundam vcnerat,quum Gandauum allatuseft nunciusaduentare prin cipcm» Senatus ftatim vniuer(us,multique a-lij eiufdem vrbisclari eines,ad portam Bauo-nis occurrentes, felicem Archiduci aduentum grarulati iunt» Ad ingreffumnoui principis Vndiq; procurrere pucri, profiliere adoleiceti tes,eftudere fcfe iuuenes,promoliri fenes^gra-tulari, applaudere, omnes fublatis in coclurrt H i mai-»

CHRONICA

fnanibus îmmortali Deo gracias agere.Fvea* lern au lain ingi eiïum, nobilis ilia virgo Mafia fpor.fum optatiisimum oburjs ulmsexte--j)it,aclachrymisgaudiomanantjbus eft exo-leulata. Acte dens deinde Tornaeenlïum anti-fies, praïentibus óC aulkar ncbilitatis, amp;nbsp;eccle fiafiica dignitatis furr.macibus, fcabili eos iun git eonnubio. Fuit hic annus, quo Arctiiduci Alaximiliano nupht Maria, millehmus, qua-dringentefimus. If ptuagefimus nonus, ab co, qui primus exordium dedit noftra ialuti»

TRAIECTENSES BELLVM HOL# landis nfcrunt, HoUandi pagum Eminift fam mcendtmt. Traicâi aucs cum HoUando puguant^zj“ uincumur*

AB Hollandis bcllo pofte a TraieflenObui indidotSelandos inuenio rogatos vt fo-eijs Hollandis adiungerent lcfe,negato auxilio,mf dios ac velutTt ageedia huius fpe óatoresfedifle* Multumeft vtrinque acceptö incommodi» Euerfafunt arces, incenfi pagi» Alianefandaperpetrata. Nardinum Hollan-diaoppidulum aTraioftenfibuscaptum atq; direptum eft, Quam iniuriam dimicaturi Hol landi turn exercitu haud contémptibili equi-tum pariter ac pcditum profecli,venere ad F-niinilTam. HrcpagusA:ampIilTimus amp;muni tifsimus cra:,Huc abegcrantpecus omnefuum finicimijOmnes accolj,ól alia pkraque led os,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veftem.

BRAB. DVCVM. 59 Vtftcm ,aurum hue importaucranf* Hos ador-ti Honandi,quujn aliquandiu oppugnaffent, vicerunt,vilt;ïlolt;,ad vnum omnes trucidarunr. Poftremo direptis omnibus ædificia amp;publi caamp;pnuata incendioconfumpta funt. Lego incommencariis quibufdam rerum Hollandi* carum noftrate lingua conferipris, hue pagum' fuiffe miliarij vnius longitudinc, Hollandi poft vi Oorlam Eminiflenfem longiuscucdi, fefto die prothomarty ris Stephani ineenderüe pagum Vucftbruuc,eredo, vtficadpugnam Traieftinoseuocarcnr,qui c porcis aemunitio tiibusfuiseonfpcAoinecndio, arreptisarmis, cum Hollando temeteeongrefsi, magna fuo-rum ftrage fufi fugatique funt* Fugientem ho ftem infequuti Hollandi,parum abfuit, quin amp;nbsp;vrbem ipfam eeperint, In hae pugna cæ-fus eft Confulum alter cius anni, tnultique alij amp;nbsp;probi Ä opulcnti eines,quos non fpc9 prædæ , fed patriæ amor ad arma conei-Uerat.

MAXIMILIANVS IN ARTHE« fiant cum exerdtu proficifciturAdem ante lAormum à Gallo uiiliu,apiid Lucent burgos umcit. Per Cardinalem Ojiienfern paxfrulira tentata cjl.

ANno à Chrifti ineamatione, MiHeftmo^ quadringentefimo, oftuagefimoprimo, venitMaximiUanus in Arthefiam bello

H ; reçu-

CHRONICA

reenperaturus oppida, qiiæ Gallus occupauf' rat.Subfedit exercitus apud Lfndum.id eium nomen loco.Inde nee proeul aberantGalloi u ropiæ.Sed nee vllamteniauit Arcliidux obfi dionem,ncc fe loco nicuitGallus. Jimerio de inducijs aliquot annorum inter cos conuenif* fe»Eodcm fere tempore laboratum eft noftris in locis maxima annonæcaritate, qi:æ multos durauitannos» Sùbexitum induciarum Ma-ximilianus Arthefiæ contrahoftium incurfio-nes tuendæ præfecit conutem Romontenfem» Cuius folertiaDucisCameracum eodem tem pore eft oecupatum* Flandriæ gubematio tra dira Petro Comiti Brianio,quanquam poda^ gra fere perpétua laborant i. V ir enim erat pru dentiafingulari,qua nihil eftmagisin bello necc(farium,quG omnia prius conlilio, quam armis experiri oporecat. Itaordinatis rebus, Archidux ipfe cum ingenti armatorum manu, ad obfidendum Motinum eft egreflus,fe-citque caftranon longe ab oppido. Hie cer« tior faftus de hoftium aduentu,obuiam pro-cefsit, aciem difpofuit, (ubfidia locauit. Sed Gallorum qui numero præftabant, tarn cele-ri incurfu atquc impetu, noftroruro figna tur-bata,cædes ædita, «SC amifTæ machinæ,fed paucæ. Eodem momento per occafionem c-rumpens Morino prefidium Flandrorum mu nitiones adoritur, vbi cæfis, quos inuenif-(ent multa, veftes (credo) fericas,aurea Si argen-

BRAB. DVCVM. lt;50 argentfa vafa,quæ Archiduci magno condite lantjffcnm deportarunt.Pertraxit co fpes præ dæ Si aliam Gallcrum manum,quos infcquu-tus Archiduxad quinque niilia tiaditur occi-difTe.lndc Aream fc recepit Ardiefïæ oppidü. Qiiaerescuma Morini obiidione retraxerit, non reperio incommentarijs. Comes Romon tenfis poftea miiTusad oppugnandam arcem Malonnoy,paucis diebus cam cepit. PræfeAû arcis nobilem virum ad fe pcrducium,Maxi-milianus laquco necari iufsit, quinquaginta alijs,ffd ignobilibus adiunfiis. Qua de re quum certior fa^us cifet Gallus, vt indignam tanti uiri,fibique charifsimi neccm vkifcerc-tur, ex Burgundis quos à prælio ante Mori-rum captiuos babebar,complures codem gene refupplicri è medio fuftulic. Percadem tempora Flandris atque Hollandis plurimæ funt ademptac naues,totum mare infeftantibusGal lis. lidem poftca Lucenburgenfem agrum incurfantes, ferro amp;nbsp;igni vaftarunt. Cuius fama belli excitus Archidux Brabantia edu-cit exercitum. Acie congreflus cum bofte pri-mum infelieiter pugnat, donee opem feren-tibus Alemannis , Gallorum agmen terga da-ret. Non mukis poft diebus iterum agi de in-ducijs cocpnim, quas inuenio vtrinque paftus inCalendas Aprilcs proxime fcquentes. E-tat autem Menfis Auguftus , quum bæc a-gerentur. Odobri proximo agiratum de

H q. far-

CHRONICA

farcienda pace inter Galium amp;Archiducem, maxime adnitente luliano Cardinale Oftien--fi,qui noftra memoria pontifex Apoftatac fu-giens appcllationem, duabus extritis è nomi-* ne fuo Iiteris,Iulium vocari fe iufsit, lulij di-Natoris illius nomenclatura deleftatus» Cuius amp;: mores cum in quibufdam retulifle accept-mus.Is inquam OftienGsin hoc Tomacum ve nerat,vt principesinter quos acre diffidiurn c-ratjin gratiam redigeret« Verum vt nihil fe vi dit proGcere,in Gallias primumJnde Romam eft reuerfus*

INDVCIÆ INTER PRINCIPES.

Qüiedant de loannc ^urgundo^zy Remico d 'Bergis,Camcrdcenjium epifeopii, '’T^Ènentibus indueijs neuter alterum infeda X uit.Calend æ Apriles quum iam adeffent, prolatum eft tempus induciarum vfquc inlulij menGs initium.Hoc Aprili Mechlinix ‘diem obijt loanncs Burgundus Antiftes Came racenGs.Deus hominum fceleribus i ratus,tales dare folet ouium paftores,hoceft libidini co-meffationibus de auaritiæ dedi tos, nonnun-quarn etiara pucros moribus Ä aetate. Qui fuf feftus eft loanni Henricus à Bergis vir fuit nul li optimorum antiftitum pietate aut alio vir-tutis genere fecundus» Viftum impartiebat egenis , fuccurrebatlaborantibus , orabat frequenter, Docebat etiam . Quod enim do-cçndi genus falubrlus,ac optirao illi amp;nbsp;vni Deo

BRAB. DVCVM. lt;Jl Deo gratius quam aberrantes réde monen-do condonandoque ad vlam reduccre virtu-tis,quod ille ftrenuefadebau Adqdam quod amp;nbsp;ftudia coluit,ftudiofos amauit,fouit,proue xit. Multorum qui ad communem vrilitatem aliquid conferiberent portus,finus,premium, wfîus denique latinæ rei tune temporis ruino-fe amp;nbsp;nutantis reduftor ac reformator.

MAXIMILIAN! IN HOLLAND diain naaigatio dd extinguenda mdldf quibta turn ea^egio Jaborabatt

MAximilianus codem menfe naufgat in Hollandiam , extindurus pernitiofifTi-mam illam diflentioncm,quæ populum in duas fadioncs diuiferat, Altcri ab hamo,al-teri à pifee a Cello inditum erat nomen. Ciuita-ti cum duitate non cóueniebat,frater fratri mi# nabatur exitiü, filius pattern fuis manibus ex-tindum cupiebat. Vtrinque cædcs,vtrinq; in numera funt çdita latrocinia.Sacuijt multos an nos tota Hollandia hoe malum longe teterri-mum, ac nefdo an etiamnum reliquiæ reftent peftis huius.

MISSI LEGATI AD PRORO# gdtidiü ïnducicUtEdidum Gandauent pum ebreifrumentarixinepiam.

APpetebat iam menfis Iulius,quo tempore miffi funt aliquot è proceribus, Atre-batum vbi cum regqs legatis cgerunt, vt rur-fus in annum vnum induciæ fierent, laboraba

, CHRONICA

turfamc diuerfis locis, Ediâo impcratuGan* daui amp;: ßrugis, ne quis frumentum pluris ven derer,quain ftatuifllt Senatus. Qui domihabc bant plura modioruna milia,in publicum ferre ac vendere funt compulfi»

HARIÆ CASVS EX ECLVO. laiufdcm ckitM^ E t proies.

A Gens in Flandria coniunxArchidiicis, quum dicquodain leuandi animi gratia venatum cxiiTet(venandj enim Audio te ncbacur)ibi vel cquo in præceps abcunte, vel alio cafu,certuin enim non traditur,ad terrain excidit. Grauiter læfa,Brugasdefcrtur. Ad eâ curandam accerfiti vndique medicæ artis feien tifTimiviri,fedmalo artem fuperante,haud muleis pod diebus vita deceiïit , quum annos nondum quinque Archiduci nupta fuifTet, gil bernaiTet autem quinquennium, hebdomadas xj.amp; dies quatuor. Ita colligit, qui noftrate 1 compofuii fermone noftratium rcrum com-mentarios. Vulgato Mariæobituincredibi-lis omnium luSus occupauit. Defunda fato tam nobilis,tam proba/a inculpatæ vitae mm Iicr,magnum fui defiderium reliquit omnibus eins jetatishominibus. Liberos ex ca tulit Ma ximilianuSjPhilippum de quo principe dicen dum cd alio loco. Deinde Margaretam,cu-ius nutu ac voluntate fexminac, nodratium quinque prouinciarum refpublicæ gubeman- ! lur ♦ Digna prorfus hæc muller ed quam inter

BRAB. DVCVM. 6z prifcas illas Heroidas omnis referat pofterL-tas. Francifcus vltiino loco natus infens extin guitur.

MAXÏMILIANVS VXORE DE/ • funda liberii juh tutor dari cuptt.

Iquot;)O(t exceffum charifiîmæ coniugis,archi« diix modis o.mnjbus opcram dedit vt li-beris lujs nondum puberibus, ipfe tutor darctut patna defenfurusarmisaduerfus Galium,qui abobitu MariæFlandrorum fines in gredus, omnia cçde lt;91: incendio feedabat.Con iiocati funt igitur Gandauum poftridie Gas lendas Maias codem anno primo res omnium ciuitatum.Hicplacuit non permittere Maximiliane gubcrnationcm,nifi adccitunucpus, ó:vt ipfe lufiurandum darrt fe nihil Uatiitu-rum nifi prudentum iuditio cemprobatum. Erat enim iuuenis ipfe, amp;nbsp;nimium his tribuc-bat qui aliorum incommodo fuis confukrent rationibus.

’ Q.VOS IVSSERAT OCCIDI innoxiot Archidux^^

NON multopoft,exLouanio,BruxclIa, Antuerpia eines aliquot, viri prudentes Mcchliniam miiri,vthic liberius inter fc confultarent his de rebus , quas Louanfi pau-loanteconuentuprimorum indiâo, Maxi-milianus propofucrat, vt liberis fuis qui nondum pubcrtatis annos attigerant, quod modo diximus,tutor darctur. leaq; Mechliniæ trium primo-

CHRONICA

prlmores vrbium confukantes, Archidux quo rundam,qui fibi non patriaecommodisftude^ bant,fcquutus confilium, apprehend!, appre-lienfos in arce Viluordiac loco munitdlimo cuftodiri in ffic.Obieâum cis,quod clam prin cipefuo Mechlinixmodo, Alufti alias cum Flandriscolloquuti^rcs nouas molirctur.Qiii apud ducem crant homines inexplebili auarigt; tia,confuluerunc, vt de his fupplicium fumo r€t,ita futurum rati,vt excmplo deterritæ vrgt; bes, liberorum tutclae adminiftrationem pa* tri deferrent, ipfiquetunc omnia pro fua libigt; dine adminiftrarent. Princeps iuuetiis huic co lilio accedens,fere omnes gladio fubiecic ♦ In quibusfuit Nicol aus Heetueldius, cuius vP ri A: mukum illuftris A; optimi A: egregie prU dentis mortem plurimi defleuerunt,

LIBERORVM TVTELA MAXD miUa’io defertur*

POft longas vrbium confukationes tandeni fuoriim faâus tutor Archidux apud Loua nium inauguratur,fed his legibus, vt non diutius pracfit,quàm id vifum fuerit ciuicatuni primoribus expcdirc*Plena erat hominum ra pacium aula principis: q non dicendis exaftio nibus ditionem prxmebant* Miles, cui ftipen dia foluta non crant,omnia in agris abfumere» Plurcs hoc pa Ao ad mendicitatem adaAi agre ftes.Non paucos furta amp;nbsp;latrocinia tentarc coe git egeftas • Quo return peffimo ftatu ob cre^ bra#

BRAB. DVCVM. 6^ brasvcntorumtcmpefra[€s,fulmi'n3,t0nitrus, pluuias,calorcs «Si frigora intcmpeftiua,ncc fc gts in agris maturefcerc petuit.Credo lias mi-nasfuifle numinis irati (cekribiis hominum*

LEÜDIENSIVM EPISCOPI LVi douici Boibonij indigna a des Latein: indefcciuutamala.

Ï'* ER cademfere tempora non vulgaris egt; xcmplum læuitiæ Lcodij cft æditum cirlt; calociantiftitcm.Guilielmus Arenbur-gus homo infolens,ambiticfus,A: vt paucis di cam,co ingcnio,vr quicunqueipfuni ad crude licatfm,3d fcelcra patranda cxacuebanr, rabic innatam quafi figno dato prouocarent,' is in-quam tabs in Ludouici Borbonij artiftitis caput coniuraucrat» Ob id exui poftca dcclara-tus,cum fcelcratorum manu,qui numero kgu tur fuilTe duo mi!ia,Vf nit in agrum Lcodien-ffm,oppugnaturus Ludouicum Burgundica-rum partium hominem^Contra Arenburgum eduflurus Antilles, priufquam egredi vrbem pctuit,occiditur, anguftias forte quafdam in-gre{rus,vbi adorti funt eufeekrati aliquot la-troncs , quos ad facinus perprtrardum ab bofte conduis os fui(re,vero fimik eft.Secundutn bæc Arenburgus Leodium hoftiliter occupa-tum totius Burgundicæ familiæ odio grauitcr alFlixit» CæfiLudouiciamicosamp;fautoresbo nis ac fortunis omnibus cxutos,citcir oppido, Quofdam euam occidit « Huius rei fama fta-tira

CHRONICA

tim ad Brabantos Rnitimam gentem ferpEti Qui metuétes ne Gallorum rcx,occifo iam an# tiHicc,Leodicnfem agriim itigreflus, Brabangt; tixquoq; locavaftarct.Simuivttam indignS cpifcopi cædcm vindicarenc, arma fumplere, Primi omnium Louanicfcs, pofthabita etiam annuafupplicationcfua,qux in primosdies menfis Septembris incidfre iolet, egreiTi cum armata manu Jnfequentibus fiatim d: slijs op pidum fan5i Trudonis adorti, in deditionem acceperunt. CaptUm pofreaeodem calore Haf Iccum, trucidato militari præfidio,quod illuc ad tuendum locum Aremburgus miferat,7 on griquoque fe dediderunt»lain Brabanti ad Leodium etiam obfidendum magnis cOpijs excurrebant» Vnde Aremburgus,vidcnamp;im minere fibi,ac fuis perkulum, ft vrbem hoftis expugnalTct, Brabantici duce exercitus ad col loquium pertraxic » Atque ita cum eo loquu^ tus eCtjVC fiibico mutatis rebus,iuffi fint domu redire noftraces» Apud quofdâ fcriptores inue nio promifTa NalTauio penes quem fuit copia rum imperium aliquot aurcorum milia,fi dO * mum reduxüTet exercitus» Occifo Borbonio, pereleutioncm primum,deinde Romani Pon rificis accedente confirmatione, fit Leodij epi-fcopus loannes Hornius,principisHornii frai ter. Vthuncexcludcret Aremburgus(nam in locumcæfiantifiitis, filiumcligiamp;:furrogarl fuum volebat)Tongrorum vrbem occupatie eie-

BRAB. DVCVM.’ lt;4 fieàis inde Brabantis. Novum hinc exarüc bellum.Gcns Bi abantica largo ftipendiocon trabis copies to redijt*Cum bofte totis viribus defcenfumcitinacicm, fuitque prælium ingens ♦ V icit tandem Braban£Uï,f æfaque funC ad tria milia hominum ♦ Nee mulcopoft A-remburgus diequodam fanAl Trudonis oppidum egreiïus , dubium laxandi animi caufa an ob alia ncgotia,capitur à Friderico,qui Io* anniHornioantiftiti frater erat, inde Traie-Aum ad Mofam perduAus, gladio fubijcitur, Vniuerfa id videntcciuitate,luitq, méritas fu£ pœnasinfaniæ.Hanceius mortem poftea vt vindicarent amici,amp;: nouu Antiftitem amp;nbsp;Tra iedinos vehementer afRixerunt/uerfis corum caftellis,agro Iatcvaftato,incenfisp3gis,truci datiscolonis.

MAXIMILIANVS REX RO* manorumdcclardtur. Idemcum

__patre m Brabant tam redijt.

ANNO partus DeiparæM.cccc.Ixxxv» Francfordiænobili emporio fuperioris Germaniæ,Maximibanus Frideriei im-peratoris filius,rex Romanus declaratur, per-mittente id patre ♦ Hermolaus vndeBarbarus in oratione quadam ad Fridericum. Huncta-tnen,inquit, opinione noltra, frudum antea-dæ vitætuæ maximü cepifti,quod filium ge-nerofiinmum,qui nobililRmas gcies^fcrociffi mos

CHRONICA

mos populos,beUicofiffimas nationes non mi rusarmis,quàm fapientia viciffecjrcgcm Ro^ manum,te viuo renunciari permifens.Hafte* nus ille. Non multo poft Fridericus vna cuni filio Brabâtos amp;nbsp;Flandrenfes inuiCt, à quibus cxquiGtidimis eftacceptus honoribus.Redcun tem in Germaniam Fridericum patrem comi-tatur Maximilianus » Vndc pottea cum fan's numcrofo cxercitu,ad hæc loca reuerfus, mo' uit in Picardiam aliquot eius terræ vrbcculaS oppugnaturus.quæ Gallo ceflerant» Quidam fcnbunt ab eo,qui per id tempus Gallicis pr«* erat copijs,pecunia amp;nbsp;largitionc corrupiü mi' litcin,detraftaire pugnam» Itaque rex pudcfalt; flus, nullo hic aedico memorabili facinore, abrt.

BRVGIS TVMVLTV EXORTO JJiaximilidnus cdpitur, Pontifex inmcentius df ndthtmatisfulmen dutboributfdlli mü natur.Priderictti imperator cum exer citu uenit, iraim in Gandat uenfes educit» Plandrit eus ager late uafidi tur.

AmBrugisamp;Gandaui duarum in Flan' dria maximarum vrbium dues detrefta' bant imperium Romani» Non quod huius maieflaté contcmnerent,fed in caula erantcóü liarq,'multa inclementer extorquentes â bonis aeprinopi fuo impenfiffimededitisciuibus.

BRAB. DVCVM. Ö^J Præter cæteros multum erat fufpeflus quidam Petrus cognomento Lcngocoilius regi à the-fauris fadus. Igiturhis de rebus certior Maxi milianus cum omni procerum ordine A: con-filio Brugas venit,vt à fe alienato',ad impcriS retraherct. Verum euenit longe aliter. Renatus ßrugenfium regq conciltj poftulationes re iecit,reiccitamp;populus. Vnde confeftim no-uis inotibus vrbs exercer! coepta eft. Medio tu multu rcx ipfe, amp;nbsp;Longocollius cum aliquot alijs apprehenfi, euftodiætraduntur. In tantis rnalis ad pontifice.n Innocentium huiusnom« nis odauum d uæ liceræ,quibus fignificabatur captiuum effe BrugisRomanum regem. Pon tifex re intcUeda nihil cunAatus,fcripfit Colo nienfium Archiepifcopo,vt Brugenfes, Gan -dauos, cum Iprenfibus, nam amp;nbsp;hi populi tam audacis facinoris authoribus iunxcrant fefe,a-nathematis fulmine defigerct,nifimandato ób temperanteSjintracertum tempus euftodiaRo inanum emicterent ♦ Secundum hxevenerunt Brugas vndique primores oppidorum de pace aduri cum rege. Cui multa funt aurcorum promiffa milia 4 Flandrenfibus,G noxiam có-donaret. PriufquamexircteuftodiaRotna-hus, obliteratafuperioris iniurix memoria, cum BrugenGbus ac exteris captiuitatis autho ribus ftabilem amp;nbsp;manfuram pacem fanxifTc iraditur.Cxterum prxter obGdes datos,ctiam creati nobiles viri aliquot qui omnia quç Flan

1 dricx

CHRONICA

ciricæ ditionis effent, jure armjsqiif defended ret ac tuerentur, donee Philippus Romani re-« gisfilius per ætatem admoueri gubcrnaculis poflet. Rex ita dimiffus incolumis abrjt Mech liniam ad pattern fuiim Fridericum»Qui pau-cis ante diebus eo ex Alemania venerat cum e', xercituffaffam vlturus iniuriam filio.Hic Ma ximilianus amp;nbsp;gratias egiffe patri, amp;nbsp;fupplex oraffe dicitur,vt omnem vim bcllicam à Brui genfibus abftincret. Sed ira accenfus Frideriquot; cus,reielt;ffis filij precibus,hoftiliter Flandrianl vexare eft adortus .Gandauenfes venientem veluthoftem,non hofpitem,fuis moembus ex duferunt» VidcbaturveniffcFridcricus , vf vrbem caperet, fed ingenti eius magnitudine, tcrritus amp;nbsp;tclomm multitudine, quæ é muris inappropinquantemconiedaeft, vim inbP buitjta exclufus indeque rcpulfus Germanus, omnem circumicclam vrbi regionem hoftilP terincurfauit.Tam fubito in agricolas nibd meritos verfa eft oinnis illa in Gandauenfium inuidiam,armorum tempeftas*

BELLVM CIVILE IN Brabantia. PeßUentid ingens

BruxeU^crLoudinj.

REuerfus poftea in Alcmaniam Friderico

amp; Maximiliane,populus in diucrfas \'O luntatesirecrepiu Nam crant, qui duAore Philippo Cliucnfi,Brugis cum Maximiliano fand*

BRAB. DVCVM. 6lt;^ faiiciram pacf tam diu ratam habere, fanfleq; euftodire vcllent,quo ad lïia focioruiïiquc fa-lus pacert. cur. Contra nitebantur alq ,qui fe inJ Xcrant Alberto-Saxonia; duci. Hune Frideri-cus amp;nbsp;Maximilianus abituri Philippo Braba; tix principi adhuc impuberi euftode m,amp;: no-ftratium conftitucrant gubematorem prouin-ciarum Louanium,Bruxella,ïhenæ,atquea-liaquædam oppidula cum Philippo Chucnquot; fi, F landrorum defenfore foediis percuflerant« Bufcodueenlcsmcdii, ÄS neutrius partis clTc maluerunt. Cæteræ maiores vrbcs Antuer-pia, Mechlinia, Lyra, fequutæ Albertum le-guntur, Hoe ciuili d: inteftino bello, non dicenda funt vtrinque data amp;nbsp;aceepta mala7 Bruxellcnfis sniks Viluordiam aduerfæ fa-dionis oppiduium eepit, captum, ineendio dekuit. Saxo Louanienhbus ademit Ar-fchotum. Hie priuatisædifierjs, non ab bofte, kd alio call! inieftus ignis, adeoperua-gatus eft longe lateque, vt amp;nbsp;loei templum fit ineendio confumptum. Poftea rurfus e-reftum, aliquantomagnifieentius. Abeo-dem duee Alberto funtamp; Thenæ occupatæ. Hue multi mortaks bona fua, vt in loeum tutiorem initio belli conuexerant, quæ o-mniadireptapenitus à rnilitibus, amp;alrjsfa-cinorofis, qui rapiendi ftudio, vt fit, arma-tis fe immifcuerant. Per hos motus pefti-kntiæ morbus locis aliquot fie atrociter

I i fæ-

CHRONICA

fçuijt,vt raro alias hominum memoria fît atro ciuslaboratum hoc malo. Bruxcllæ xxxq» apod Louanium xx. hominum milia cxtinda loquuntur natu grandes viri,quorum memo-riahcc geftumeft bellum. His igirur locis velt; hementius fxuientem peftilcntiam,ccnficiun-dæ pacis caufamfuiiïe cxiftimo, Louanienfes enim Si. Bruxellenfes diurnis nodumisq; fuo/ rumfuncribusexhauftifraêiquc, legatos ad Albcnum mifcrunt.Quibus Romani régis no mine pax data eft his legibus,vt ingentem pc-cuniæ fummam Duci adnumerarent. Hæc lub feftum aflumptæ virginis menfc AuguUo ge-ftafunt, Anno poft Chriftum in terris natum millcfimo, quadringentefïmo,lxxxix. quum annum vnum amp;nbsp;plus to duraffet hic motus ci-uilis.

CONFLAGRATIO INSIGNIS monaßerijPrifmonßratcnf'TSj^Jliddclbur giMJ Sdandia ♦ Ldtw Abbatii duff dein loei.

Circa annum M. quadringrntefimum,xcij» Middelburg! in Selandiacóflagrauit Pr« monftratenfis ordinis monafterium. QuO incendio abfumpta eft etiam bibliotheca libris omnifariarn referta. Vifiturhodiedomus ca-dem mulco magnificentius inftaurata. Diceres palatium aut Regiam efte quampiam.Illic nuC prçeft vir,vt clarilTimis optimisq; maioribus, ita optimis moribus ac mulra eruditione Sih' cundia

BRAB. DVCVM. 6^ cundia præditus Maximi lianus à Burgundia. Quem iuuenc quidf m,fcd tot naturae dotibus exinnum Abbatem gratulor Sclandiæ terræ ^^itiu^tiJ^ mihinatali. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~3i-^?'nb^

PHILIPPVS BRABANTITE PRIN#

cipatui inauguratur. Car olm Gam daui nafcitur»

POST aliquotannosjdefunfto in Aimanta FridcricojeuifitnoftratialocaMaximiliai nus, vna cum coniuge fua,quam recens du xeratfiliam duels Mcdiolanenlîum.Hûccùni inultis aulicæ nobilitatis primatibus,T raieóu ad Mofam ingrenuin Philippus,Ä Margaret taflorentcsoeiatibus liberi falutatum vencre, amp;nbsp;foclicem optima patri aduentum gratulati, abeuntem inde Louanium comitatur.Hic prç fente pâtre, Philippus annû agens ætatislex-rum decimum, Brabantiæ principatui inaugu ratur. In cuius verba tantoconlcenfu acftudio ab vniuerfamultitvdine iuratü, vtnunquam alias maiore. Fuit hic annushumanae redern-ptionismillefii'nus,quadringentefirnus,nona-gefimus quartus. Anno poftea quingentefi-n]o,fubexiium Februarn menfis,Gandaui op pido Flandriæ,natuseft duci filius:Cui ad fan dumloannem baptifmoineadem vrbe admo to,Caroli nomen eft inditum à fufeeptoribus. Vidi ego puer, hoc nato puero Gandaui ( in qua turn vrbe Latinas difcebam litcras apud Virum dodiffimum^ad omnes ciuitatis angu-f j lof

CHRONICA

los, ad omnia compita parari fpeAaculorum miracula»

HARDERWICI CONFLAGRA# tie mifcrabUii, er terrlt;emotM tn ^rabantia.

IN annumSeruatoris neftri Millefimnm, quingentefimum tertium Jncidir miferabi lis conflagratio oppido Gclriæ quod HaW det'o/icum nominatur» Pridie Cahndas Au-gufti fpatio trium horarum templa,ccvnobia, ó: priuata, publicaquc ædifleia, muleis ardu-ifque tabulatis xdita omnia conflagrarunt, Hic rcs accidit mikradone digna * Multi homines ruina teftorü oppreiTi, in penarijs multi fiimo cncAi, ad quæ loca vt tutiora mctii ignisfc receperant ♦ Hiepoftridie pueri bimi, trimi,infantes quoq; cu matribus reperti exa-nimes.Tam late hoe eft euagatum incendium, vt toto oppido vix quinque aut fex priuaix domus reliquæ manferint.Eodem fere tepore Gorici oppidulo HoUäd iæ lubito igni ducen tæ,amp; pagoquodä VueftHandriç, domus qua dringentæ arferunt* Anno infequenti poft con flagrationem Harder5}ziciarn,13auetitriæmUi lierquædam innixaeft Alias duas ventre vno, Ä corporis medioà pcctorcconiiinctas .Cæ-terum capitibus duobus, braches quatuor, ac pedibus totidem» Eodem anno in Brabantia 3C locis finitimis vefperifubhoramdccimam, pridie Bartholomxi accidit motus terræ, qui tarnen

h.

BRAB. DVCVM. Ö^ tarnen populis noftratibus nullam cladem at-’ tulit. Nemo extra domos vitae pcrkuluma-dijt.Nufquam radicitus cuulfae arbores* [\uf-quam corruerunt ædificia. Nemo oblacfus^ne# mo opprelTus tedorum ruinis.

PHILIPPVS IN HISPANIAH proficifciturt Biufdcm mors»

12) Hilippus noftra memoria bis adijt Hifpa niam, Semel itinere terreftri per Gallias,lam primum huius ditionis limcn in greffOjLudouicus Picardiæ præfeâus,vir da rilTimus vna cum proceribus eius regionis ob« uiam procedens, regijs verbis falutem imper-tiuit, amp;nbsp;fceliccm aduentum gratulacuseft ho-fpitioptatifTimo » Parifr) nonvthofpes, verum vt numen quoddam cœlo demifTum cx-cipitur. iMullum vnquam fuorum regum re-galius accepit Gallia,quam Philippum hofpi-tem, Magnificentiffimifunt in vrbeexhibid ludi.OccurritvenicntiSenacus.Occurritfclio lx princeps amp;nbsp;redor. Occurrittotusecclefiafti cus ordo.Etvcomniaeflent vbiq; in Philippi aduentu gaudiorum plena, impunitasconcena eft malcficis.In eius gratia aperti carceres.Teta Gallia venia donata fontibus*Quüq, rcx man daflft,vt Philippum nihilo feciusquâm femet exciperent, plufq iuffjfuerant, facictes ftudio hune illi practulcrunt * Ipferexeundé lumnia cum vencrationeexcepit in regia fuaßlcfcnfi.

i 4. niu4

CHRONICA

Illud rnctnorabilc, quod Turonis abeutem ad quingentos fere paffus deduxiffe, amp;nbsp;fumptuS omnes,quos nuncrofus ille duel's comitatus fc cerat, in fe recepifTe traditur* Apud Nauaros quoqueregali munificennaefrexceptus Philippus* Gallia ficpfragrata,Hifpaniam ingre ditur «Quishictriumphos recenfeat principl lingulis regionibus,fingulis vrbibus, fingulis vicis exhibitos. Rex Fcrdinandus,viuida ad-hue viridique feneda focer,gencro ætate flo-renti inter okas viculum Ä Toletum vrbeni occurritjalutaiumque in regiam fuam 1 oleta nam induxit*Poft dies indc quindeciin CaftcI Ixprincipatui inauguratur » Nee muko poft Arragoniæ principatum aceipit in vrbe Cæ-faraugufta ad fextum Cakndas Noueirbres* His peradis,vxor loanna filiü ei pepérit, cui nomé indidere lufceptores aui materni.Obita jgitur ad hunc modum Hifpania,pcragrato i-terum pari cum fplendore GaUiorumregno, Phillppusin Sabaudia venit, vbi à forore fui amantimma Margareta,incrcdibili eftmagni ficétia tradatus. Poftremo in Germaniam pro lïcifcitur,vt quod forori præftiterat,idcm pr{ ftaret d: parenti.Sororein falutauerat,nunc Ä parentem falutaturus venit* Qiii non dubium eif, quin Ixtitiam animo perfenfcrit longe ma ximam,quum Philippum voicecharum film, tantis rerum fuccefTibusaudum, ex Hifpanijs reducem confpiccrct* Patrefalutato, m patriS re*

BRAB. DVCVM. 6^ ifdtit. Vbi ad Iwgularum vrbium ingrefTum initauratitriumphi,qiianquam veruerat ipfe, amp;ngt; otbicio ciuiiates grauarentur,nonnun-quam data opera, fubims amp;nbsp;inexpetSarus ad-uenire voluit. Vidi ego tum puer Louanium ingïcdientcin,vrbis Scnatu,ornatifsitni gym-uafij principe Ó: redore, toto item ordine ec-defiaftico obuiam precedente» Dodifbimus extat Panegyricus hrafmi mei de hac Philippi inHifpaniarn profedione» Altera illa pro-fedio eft mari fufeepta incunte lanuario. V ix medium iam dalle tenebar, ejuum fubito coor ta eft tempt fias rnulto fauiflima. Inuenio na-ues aliquet fubuerfaspelagi fauitia.Philippo interim, amp;nbsp;cçteris,quos eadem nauis habebat, in fingulashoras morte expedantibus.Tandc muncrcdiumo,cum rcliqua clade in Angliam princeps eiedus, prater fpem à regemagnifi-co apparatu,alacritatc incrcdibili,magno eius infulæ hominum concurfu d: applauiu excipi tur.Hic cömoratus aliquot dies, poßeafecun-do vente in Hifpaniam contendir, vbi rurfus nullaorationeexplicandishonoribus cohonc ftatus,moritur fexto CalendasOdob.anno æ-tatis xxviq. Incidit ebitus tanti principis in annum Natalis Dominici, millefimum,quin-gentefimû lextum.Poßquam huius virimor-, tem fama vuigauit, incrcdibilis repente Bra-bantiam,c?etcrasquc regiones fociasludus oc-cupauit. Neque vlh iané Burgundicç ditionis

I y mor-

eWRONICA

ftiortales fiierunt, qui nó ciufcemodi nunciura mukis lachrymis exceperint* Erat enim om^ nium bono natus princeps. Omnibus profpi-cerc , omnibus confulere huic vnum cratitu-dium, Patrix commodum, fuum ducebac e(Te lucrum,Libertäre ciuium deleftabatur, Nihil seque ftudcbac,quam patem publicam redde-re perpetuam,d:,refte. Nam ex bello femel o-tnniareipub.malaproficifcücur. Mortem Phi lippiftclla crinitapracelîit.Quœ menfeAu-gulto per dies ferme oAodecim vifacft. Ego fabulofumcireexiftimo,quod quidam feri-plitper idem tempus accidiffe apud Hollan-dos in puero,qui materno adhuc conclufus vgt; tero,dies plus duodecim fleucrit, Qiioprodi^ gio demonfirata fint mala, quibus Hollandia

' pofteaGelrusafflixit,

PHILIPPI EXPEDITIO

MJ Gehos.

IDem princeps antequam iterum in Hifpa* niam abirct,confilium fcquutus procerum fuorü ftatuit armis repetere Gclriam,haud ignarus per earn accefi'ionem hoftium opes v-« biq; fuis imparcs fore. Cum florentifsima igP tur equitum,pcditumque manu profectus Ar' ncmumGelriæoppidum fubitavi adoritur, cuius incolæ ad poftremum metu fubacli, por tas Burgundo patefecerüt. Qiii ingreiTus prægt; ftititfidem dcditis,neminé violans, nihil cui-quaadimenSjHemincfuisfoKunisdefpolians,

BRAB. DVCVM? 70 Qux res cftccit vc continuo alia plcraque op-« pida ad Philippumdefecerint. Videbaturpau cisdicbusvniucrfamGelriafubafluruSjnifiiix Hjfpaniâredirecupiens,pacêcum Gelro fe-ciflet.Eatraditu» hispropecöditionibus data,' Vt qua? in deditioné Philippus acccpilTtt, ipfe fibi haberet. Et Carolus Gelriæ princeps vni cum Burgundo m Hifpaniaproficifceret. Ve rü hoc ad iter lam accindo, Gelrus mente mu-tata,excufauit nefcio quasoccupationes, V ndc fadü,vt quæ pollicitus fuerar,non præQiterir. Sub hoc tempus fato cefsit eximius Antilles Leodinorum loannes HorniuSjCuiGalliarum régis opera ac frudio fucceflit Erardus à Mar-ca,nunc Cardinalis, amp;CaroloCæfariàconfî lijs, vir amp;nbsp;confilio amp;nbsp;facundia maximus»

GELRl CAMPANIAM NOSTRAi

tem uaftant^ThcuM capiunt,ijdcm a dun tur apud Arduennam.

DEfund:oiam,vtdixi,in Hifpania Philip po, Carolus Gclria? princeps non ferua-ta,quam prius cum Burgundo fcGCrar,pa ce,noftratisCampanix fines cum pr»dabun-do exercitu ingreffus, Turnoutum peruenic eiufdem Campaniæ infignem pagum.Hic of-fenfusmiles virorumfuga,corrcptasfccminas in prædam abducit.Annoproximeinfequen-ti, hic feptimus crat falutis humanae fupra mik lefimum, quingentefimum, Septembri men-fc, idem Carolus ÖC Robertus à Marca , nunc

Leodi-

CHRONICA

Lfodinorum epifeopi frater in Brabantiarn ventre Dieftenlium vrbem opprcnuri,à cuius mœnibus Naflauij principisd: ciuiumyirtu-te rcpulfi,aliófignaconiulcrunt.Ka.aoppidu lo inclt;nfo,3 henæobfciræfunt amp;nbsp;captæ, fefto die Michaelis.Quam vrbem hofiis ingrelTus, ita diripuit, vt nee templis quidem, nee facris lodstemperatum fit.Multi practercaomnisfe-xrsÄ atatis,fine difcrimine,partim contruci-dati, partim KuremonJamGclriæ oppidum abdueti Iunt in omne genus malorum. Quod inirum videri potfft,ita in totam illam regio-rem graflanti per dies complures, bofti null« luruobieda ex Brabantia copia, Louanium, qued tribus inde miliarqsdiftar, prafidio fir-marumfuit, Qiiamvrbcm nullaextrariaopc adiutam, anteafacilecepiiTetGelrus, fitentaffer, Slib finem Onobris vrbem Tbenenfium captam,boftisreliquit. Sexcenti équitésGalli Cl nominis,aut plus eo in fylua Arducnna,in-ftante nofte confedcrunt, quos itincre feffos, pradaonuftos,amp;fomno vinoque fepulcos, viri Nan urcenfes aliquot, prius neci datis vigilibus, adorti partim trucidant, partim in fugam vertunt, Quingcnti equi in præ-dam abduifii Namurcum, publice funt di-uenditi.

LEGAT! AD MAXIMILIANVM mißt, oppidum Venlo ^Aarglt;tret£ iußu obfejßum.

Gelro

BRAB. DVCVW. 7I GElro nunc in Helbndos, nunc Brabantos grafrante,miflbs inGermaniamfupcrio-rem legatos, inuenio qui Romano Ga la-ri Maximiliano Brabantiæ,amp;aliarum regio-num finitimaruinadminiftrationem defcrrêt» Erat enim Carolus Philippi filius puer adhuc annum agens ætatis fortade odauiim, Cafar igiturquum ftatimaccurrcre propter imperq Varia amp;nbsp;ardua negotia non poflet, filiam Mar garetam prafecit, donee ipfc in hac loca teuer fus,principatü fufcipcret» Verum anteaduen-tum principis ex A Imania, bello repetiti funt Gelri, quum cius terra dux, Anruerpienfium negoriatores Francfordiam ad mercatum eun tes apprehendiffet, iulTu Margareta principis conicriptusatqueeduiSus cxcrcitus, oppidum Venlo in Gclrijs obfidionc cinxit. Verum ftre nuc agens,qua intuserat,multitudo,irritos reddidit omnes noftrorum conatus, Tenuerat aliquot hebdomadas obfidio,quum nofter ex erçitushaud fine magna inertia ac defidia ncgt; ta retro abijt. Gelrus vbi finihus fuis excefTifTe hoftem videret, ouanti fimilis cum paraniTi-mis copies Mofam tranfgrelTus, Buicoducen-fium eines,qui A: ipfi cum armata manu exie-rant,captiuosabduxit,magna etiam pecunia mulftauit. Poftea in Hollandos vertens 0-mnem belli impctum,grauiflimis earn gentem incurfionibus in-

feftauiu

MA*

CHKONICA

MAXIMILIAN! EX ALMA^ nia redttiü.

OViim tabs effet noffratium rerttrn ff a-» tusjediic ex Almania Cælar Maximi banus,qui Louani] Brabantiæ guber-nadone fiifcepta,Bruxellam conuocat vrbium primorcStHicprætcxtuGelrici belli rurfus in^ genei pecunia plebs mulftatur» Bukiducenfes d Gelro hoffiliter antca vexatos,i'naximisquc affecrosincommodis^bteris tantum fterilibiis confolatus,opemquc polbcitus, Cæfar Colo-niam ad conuentum Germanise procerum re-currit.AbfenteCæfare,latrocinancium magis quam beUigerandum more in Bukiducenfem agrum reuerfi Gflrri,ad ipfasvfque portas vr bisomniafcede vaftarunc, incenlisedä ligncis ïlbs,lt;Si: verfatilibus ædificijs,quæ vulgus mo-lendinas appellat»

ANGLORVM REX CALETVM uev.it cum cxcrchibm Mtomum occu;

paait ie:rTornlt;icum.

ANnoa Virginis partiqmillcfimo,quin gentefimo,decimotcrtio, Henricus O-dauus Angliærexcum valida bellato rum manu Caletum in Flandriæ fines traiccit.

fccllo adorturus Galliæ populos. Hue argento Sc auro,quod i ngens fecum aduexerat, nó mo doC^farem Maximilianum, fed omnem quo que BrabantiæjFIandriæ à; Hollandiæ nobi-litatemad fe iuuandum pcrxraxit.LcAiffimn equi-

BRAB. DVCVM, 7^ *quitatumac pedices complurcs c Gallia mif-(os,qui Morinum,quod obfeffurus hoftispu-iabatur,cômeatu leuarent, Maximilianus partim occidit, partim in fiigam compulit,cx qui buscrecenti kcapti. Inter quos amp;nbsp;nobiles aliquot regni GaUorum fueriit. Signa bellica no uem amilTa, Currus onerarij centum quinqua gintaabdufli. Pod hæc Romanus d:Anglus magnanimi principes duo, Morinum, quod praefidio firmaucrat Galliac rex Ludouicus, Omni armorum gcnere oppugnarc adorti, mu rorum partem deiecere. Atque hinc quum ingens terror ciuitatem inuafiffet, fada deditio efthaclege,vtmilesvi abdlncret. IngreiTus Cæfar, AngloceiTitvrbisimperium. Poftea deditumeft amp;Tornacum. Huius pppidi clues permulci, ne militarem diutius feritatem ' pati cogerctur, nouas fedes in Flandria amp;nbsp;Bra bantia quaefiuerc.Hericus amp;nbsp;huius vrbis à Cæ fare imperio fibi relido,incredibili fumptu ar cem intra muros extruxit, multis inclufisædi-ficqs.Hiepræfidium habuit perpetuum,donee poftaliquotannosGallo vrbs rcddita cd.Que nunc parct Carolo Caefari, adempta iterum Gallo per nodrates exercitus.

SCOTI IN ANGLIA cicduntur*

QVo tempore Morinum Sc Tornacum vr bes in hodium potedatem venere, Scoto rum rcx lacobus, infedis copijs Angliæ fines

CHRONICA

fines I'nuaRt, futurum fpcrans, vt rege abfente, totaminfulam paucis diebus fubiger«» Vbi Vero id nuntiaiS reginae cft,mulier animumq; gerens,curamque virilem miraceleritatecon-trafto cxercitu,infeftis haftis,cly peis,armisc3 hofte concurrit,fuitque hac pugna fupcriov ipfa,Scotifufifugatiquefunt Multi ex his ex fi.Perqthoc in prælio rex ipfe lacobus adhuc setate Horens,amp; cum co nobiles plurimi. Tra-dunt quidam venilTcin Angliæ fines Scotum, vt in noftris locis aduerfus Gallos belligcran -tem Henricum auerteret, adque regni fui de-fenfionem rcuocaret,hoc pacro GaUorum régi Ludouico gratificaturus*

CAROLI EDVCATIO.

QVia nullum tam féliciter natum eft ingC' nium,quod peruerfa non corrumpat edu catio,«^ nihil referat filium genuine im-' perio, nifi cundem cures educandum imperio, vtpijs d: integris nutricibus committeretur, Gandaui natus filiolus, pater Philippus cura^ uerat»Qiioin HifpanqsmortuOjCæfar anus magna cura difpicere cœpit, quibus viris pri-mamncpotismellitilTimi ætatcm,principedp gnismoribusamp;litcris inflituendam traderet« Ex vniuerfa patria delefti funtGuilielmusCe uerius princeps, amp;nbsp;Adrianus Florentius, qui tunc erat Louanienfis fcholœ canccllarius, am bo viri amp;nbsp;(apientes amp;nbsp;incorrupti, quos in rede inftituendo adolefcentc,frequenter fidelem audiui

BRAB. DVCVM. 73 audiui ac ftrenuam nauaiïc operam,ncc priua-tum emolumentuiT), fed patnæ fpedaUe vti-litatcnu

CAROLVS BRABANTIÆPRIN# cipatum fufdpit^

SIceducatus,lïc inftitutiis noftcr Carokisj anno ætatis qiiinrodccimo.Lcuanfj tiucm -admodum pater,anus,eSr proauus feceranr;

Brabantiæ principauiin fu(ccpit,non vnins tantum vrbis,fed «Si omnium noßrarium pro-uinciarum gaudio incredibili, Carolocmm conlpedo,amp;in adminiftrationeimperi'), lani folenni ritu inauguraco, non I raianum dico Vel Antotiiüpium,vcl bpaminundam, qiios itafuilTe bonosexißimo, vt tarnen vitijs ma-gnisnoncarucrinr. Scd quakm Üeiisipfe in li bro Deutcronomij defcribit,lioceft,optimum amp;;fandifsimuinprinciprm fibiomnes homines poUicebantur, fub quo quafi fatali fydcre afflati, admeliorem fefrugem conuenerent. Creditum eft enim nullam Cometam, fatalem Vim nullam fic res moitalium aflicere, vt vira principis rap! ac transformari mores «Sianimos ciuium. Incidit hœc inauguratio in rum humanælaluns annum, qui fuitquintufdcci-inus fupra millefimum quingentclimum.

CAROLO MIDDELBVRGI A{ pud Sclandos agente,GdrijHotlam du oppida qutedam capta diripueruntt

K Bié«:

CHRONICA

T) Tcnnio poft,durante adhuc bello Gclrkogt; Felix comes inccnlïsGelriorunB nauibus, arcem quandam munitüTimam vi cepit.

Vnde noftratibus hoftis mukuin antea ir.com modauerat.Sub idem tempus, Carolo principe agente Middelburg! in Selandia,vr inde lecundo vento in Hifpanum trarjeen t, Gclrtj cumequitatu.validiflimo,pedeftribus etiam coprjs Hollandiam ingrelTi,oppidum Medet-blicum vi captuni,diripucruni hoftiliter. Pro celTum eft inde Alcmariam. Qua vrbe occupa ta, immenfum argenti pondus amp;nbsp;auri, veftes preciofas,aliaq; permulta fecum auexerunu Hinc Sparendamum, hinc amp;nbsp;alia quidam lo-ca funt incendio abfumpta. Poftremo ad oppi dum Afperam duftus excrcitus,mocnia ter con fcendit,toties lepulfusàciuibus. Mille iamÄ quingenti in Gelriorum copijs defiderabâturî quü occupara lt;3r vi capta vrbecula viros cum vxoribus,amp; libcrisalios ferro fuper alios con fecithoftica rabies. Sunt amp;nbsp;cempla diuoruni ad quæ plerique confugerant humano foedata fanguinc. Pucruli in fcb.ol is reperii fuis,crude-liter necati.Q_uibus æditisin oppidanos crude litatisgencribuSjinfeliciter natas virgmes tnU liercsqj, etiam in propatuloconftuprauerunt. Hic te rogo Carole Egmondane, cuius haC iuffu 5^ mandato fecifTe militem conftat, num te poftea flagitiorum poenitucriuSi magnani-mus haberi vülebac,noii ita iacuire debuifti in viftes.

BRAB. DVCVMJ 74 vi^os.Aiiera cfi ab officio rrasnanimf crude

O

liraamp;.Oriii ;i.o fortisanijnus lt;amp;: niagi',u£,f arce-rc mukifiidini innoxiçdnonînifortuna^rectaf atque hot.el'ta retint re fokt.

CAROL! IN HISPANIAM profeéHo.

/^ Arolus quum egiffet fertre tres menfes irt Vgt; V’ualachria Stiandix inlula, tandem flati-tibus vends,nauem aicendit, ac mare in*' grelïus,hortende vidit fpclt;ftaculum,ar.te fuos oculospereuntem ti?uim vnam incendie« lm qua combufti amp;nbsp;homines ÔC equi cornplute» fingulari forma ac magnitudjne. Poft dies inde oftenos gaudio ineftabili confpc5us Hi-fpanis, amp;nbsp;fingulis pene oppidis fumma cum venerarionefauftisacclamationibusexceptus, totque pukherrimis ac florentiffimis regnis eft Inauguratus,populusquoquo fe contulifler, ftudium in eum propenfum , atque egregiam voluntatem pollicentibus.

CÆSAR1S MAXIMILIAN! OBB lt;««,Cr quidam alia de codem memoi ratu digna,

ANuofalutis noitrae M.D.xix.mcnfela-nuario,C3efar Maximilianus fatak m dié obijt in Germania fuperiorc,quû e flet in-greflus an nu gratis Ixifl. Quod vt palam faAü eft hac noftra inferiore Germania,luótis inges atq;mocftitia per cés fuit ciuitates.Qinbusob clementiam,placabilitatcm,voluptatucmniiï K i ab-

CHRONICA hbfi:inentîam,virtutcsq; alias fuerat longe chà rifsimus hic princeps» Cuius vt vita, velue fumniam partent proponam,côtiniiüs nrutm annosin caRris agens,dihicillima ^uinq; bek la profligauit, Ganicum,Lburoniiuni,ïgt;ic2m bricum,Batauicum,Morinicumi hic tiobilik fimægeiites,hic fcientifsiini beUicæ rei pof u-li,hic vrbesopulénnflimæ ad dtditienen, amp;nbsp;poenitentiam ab eo compulfæfunt Qualc ni-bil focer Carolus,nihil profocer Plu lippus ex ceUencifsimi duces vnquam confequi pc tue-rünt.Quet hyenies cum catero milite fub pek libus egitrQuot fudauit aftatesrQuis unq uam «o folertius caft ris locum cepit/ccmmeattis ex pediuitchoftem ludificatus tft ƒ Nullum huk CaRrenfemunuslorduit* QUoties pro fignis ipfeftetit/Quoties egit forte excubiasf Quo-ties valium tulitZ Quoties fpeculatum egrelTuS eft .^Neque vero poftremum inter huius laudes viri ponendü,quod literas amp;nbsp;ingenia tam im-penle dilexerit,quodquc bonas artes non fcue rit modo,fcd aluerit,atque promoucrit. luuen tutem nemoreHgiofius,nemo innocentius,n« mo vnquam fandiusexegit. Nemo fuit vn* quam patri obfequcntior filius» Auxit huius mortui defiderium principis, atrocitas infe-quentium temporum.

CAROLVS ROMANORVM REX digitur.£iu[dcm in Germania profdlio»

UanrcpsLuthetdnie damnation ^

BRAB. DVCVM. 7$ ÏN Maximiliani locum Carolus huius ne-pos,priricipumfuftragioImperium adipi icitur. Agcbar is turn in Hifpanrjs. Vnde per Icgacionem euocatus, anno redemptior-Dis M.D.xx,inFlandriamapplicuit fubCa-Icndas Apriles»Pariim hic , partim Bruxellæ,' 6cMechlimæ cxaAa æftate, cum omni fortu-næ fuæ ftrepitu, menfe OAobri Louanium ve nic.Qua in vrbediescircitcr viginti commo-ratus,Aquifgranum proficifcitur. Vbi cxqui-fitifsimis honoribus acçeptus, amp;nbsp;imperij dona tusinfignibus, Coloniam, inde Vuormatiam V angionum Îe contulit.NuIIus vnquam prin cipumftudiomaiori,amp;ciuicatum luxu cultus eft. Nulli plura exhibita funt fpeftacula. Vuormaciæ celebri conuentu Germaniae prin cipum , qui ad eius ediSum hue conuenerant, damnataeftLutheranahaerefis. Teftaturq; il eiufdemprmeipisedt^um imperiale. Quod impreffum antehac,piorum aliquot rogatu vi rorum hifee chronicis noftrisinferuimus , ea-dem quaprineipiosrditumamp;euulgatum eft, obferuata verborum forma»

CA R Q L V S Quintus, diuina fauente dementia, eleflusRomanorum imperator,fensper Auguftus, ac Germaniæ,Hi-fpaniarum,vtriufq; SiciIi3e,Hierufalcm,Hun gariae, Dalmatiæ, Croatiae, amp;c.Rcx. Archi-dux Audrise» Dux Burgirndiæ, Brabantiæ, StyriæjCarinthiæjCarniole^ComesHabsbur K J gi.

CHRONICA gi,Flandri;e,amp; Tirolis, amp;c* VniuerGs amp;nbsp;frf--gulis Sacri Romani imperq dcuQoribuSjaliisqj pnncipibus,tam ccclcfiafticis, quam fæcülari-bus:Ar;hicpifcopis,Epifcop3s,Prælatis,Du-cibus,Marcliionibus,Comitibus, Baronibus, T^obilibu3, Milinbus, diennbus, PrarfeAis, Prxfidibus, ludicibus, Scultcis, Burgimagi-ftris,Confulibus,Scabinis,nuitarum,oppido rum,vi!Ianim,cerrarj,amp;quorumuis31iorum locorum Communiranbus.Nfc no vniuerdu turn, Studiorum fmeGymnaliorum reccori-bu3,(S;; locum tenentibiis, ku cŒlciabbus corundem , accæteris quibufcur que Nobis tam iurciacri Iraperii,qiiàm hxreditario, aut alio quocunqucmodo fubicAis amp;:fidclibus bic-Öis, cuiufcunque ftatus,gradus, aut conditio-nis finr,amp; adquos prçfencesve! carundé exem plum,noftro,vclalicuiu3 Prxlati eeeïefiafpei iïgillo,fiucctiampublici Notarijmanus fub-Ïcriptionc communitum peruenerit, Gratiam Cacfarcam,(5«: omne bonum»

Adveri Romanorum Impcratoris officiiï pernnet, non folum fines huius facri Imperij, quod præceffores qoflri Germaniæ principes, ob defenfionem SanAæ Roinanæ, Ac vniuer-falis Ecc!cfiç,fuo fuorüq; fæpius effufo fangui ne,per diuinam gratiam fibi quæfierunt,ad or thodoxarn viam adduAis velcxpulfis infide-libus propagare* Verumenam nc qua bxre-' fcoslabcs,autfufpicioiniamfibi fubditisna-noni-

BRAB. DVCVM. 7^ tionibus facrofan ^am religioné nodram com maculetjummo fiiidio piouidcrc* Auc fiqua iam onn co:pcric,cam omni opc,omniquccu ra,iuxtanorinarn à SanAa Romana Ecckfia hadc-nusobferuatam dclcre pfnitus,amp;:excin-guerc.QiK d fi quis aliiis è maioribus noftris, tanto nos magis prædaie debemus, quanto dei Opt. Max.immenfa benignitas Nobis plu ra regna ói: dominia, pluresquc «Si magis belli cofospopulos, maioresque vires, quamiam multisfa?culisalicui principi, qui hike titulis fitpotitus,ad fuæfandæ fidei tutelam,amp;in-crementum clargiri dignata cft, Accedit quod quum ex paterno genere e ChridianifTimis lm peratoribus,amp; Archiducibus Auftriæ, Duci-busqitc Burgundiæîe x materno vero,Catho-' licis H ifpaniarum Siciliæ, amp;nbsp;Hierufalem Rc-gibus fimusorti, quorum omnium pro fidc Chriftiana respræclare geftas, nulla vnquara dclcuit obliuio,non line graui confeientiæ no ftræ onere,5iperpétua nominis nota,qua-damque veluti nebula foelicibusincuntis Prin cipatusnoftriaufpieqsoffufa factum credere-tur,fiqu3eiamabhinctriennium pullulate in Germania cocpcrunt,nouas quafdam hærefes, imo verius iam fæpe olim per cócilia, amp;nbsp;Sum morum Pontificum Décréta approhantc eede Ca damnatas, amp;nbsp;nunc denuo veluti ab inferis erutas,altiores iacere radices vlla noftra ncgli gentia pain effe videamur.

Sane

CHRONICA

Sancvednim neminem ignorareexiflima |■nus,quibuserronbllsamp;h^erclîbus ab ortho-doxa fide longealienis, quidam frater Martinus Lutherus, ordinislandi Auguftini, rcli-gionem Chriftianam in hac pralcrtim inclyta Germanica natione omnis infidelitatis, ^ bæ-refum perpétua oppugnatrice, ita inRcereco-netur,vt nifi mature occurratur, tota hac na-tio , 3: deinde ferpente contagione vniuerfa ChrifHanarefpubïicain abommandumfchif-ma amp;nbsp;bonorum morum,pacisque, ac tandem deteftandam fui perniciem prolapiura vi-deatur»

Qua propter non immerito commotus fan cHifimus in Chrifto pater Dominus Leo x* Sacrofanctæ Romanæ amp;nbsp;vniucrfalis Ecclcfix Summus Pontifex,ad quem fidem catholica, 3c eccIcGæ facramenta curare fpedat praedidu Martinum à principio dementer amp;nbsp;paterne monuit,amp; hortatus cft, vtanefandishuiufmo di incccptis defifteret ,amp; iam fparfos errores rcuocaret.Quod quum ille neglexiiïet, 3^pe-iora femper prioribus adderet, idem beatifsi-mus Pater ad opportuna,nequc tarnen infueta remedia procedere ftatuit*Itaque conuocatis Grpius Reuerendifsimis fandae Rom.eedefiae Cardinalibus,Epifcopis,ac alqs Praelatis, nee non regularium ordinum Prioribus, feu mini Gris generalibus, accerfitisqj pluribus,fcientia amp;nbsp;probitatc prseftantibus viris , 3C in omni doAri-

BRAB. DVCVM. 77 ^oftrinarum amp;nbsp;linguarum gencre cruditis^ac diucrfarum nationü dodonbusamp;magiltns, prædiflo tarnen Martino priusvocato,ac cita to, amp;nbsp;in contumacia perliitente, ipfius fcnpta tam Alemanico, quam Latino termone ardita Ä: cedenda, vt pt rnitiofa,amp; fidei vnitatiq; ec-defiae contraria authontate fua Apofiohea, prarfatorumq; ad hoe accedente Cardinalium conGlioamp;arfenfu.ac Epifcoporum,amp; Prxla-torum,dodorumquc amp;nbsp;magiftrorum matura deliberatione damnauit, amp;■ vbique locorum comburendaprorfusque abolendacenfuit, Ä dccreuit. Martinum vero ipfum nifi infra eer; turn exprefTum terminum à publicatione decre ti fanflitatisfux mutata femétia fe errores luos reuocairc,amp; ad poenitetiam redijfle docuiflet, vt inobedictiæ amp;nbsp;iniquitatis filium vt fchifma ticumjÄ hærcticum ab omnibus inunandum, Ä: prout iurapoftulant,punicdum dcclarauit, fub pœnisÂ:cenfuris,quæ in Apoftolicis lite* ris bulla plumbea communitis, amp;■ fuper hac re æditis latius continentur. Quas ad nos,vtpote Chriftlans fidei verum Sc fupremum propu-gnatorem,amp; fedis Apoftolic3e,fandaeque Ro manæ amp;nbsp;vniuerfalisecclefiæ primarium filiü, A: aduocatum per fuum amp;nbsp;didae Sedis fpecia-Iem nuncium, 8c Oratorem honorabilem vi * rum nobis diledum Hieronymum Alexan-drum eiufdem Sedis Prothonotarium.-d: Apo ftolicæ bibliothecæ prafedum, dedita ad hoe

CHRONICA

opera miE^pereiis arque rcqiiircnsjitproofit cioacdebico Imperialis dignitaris in vniuer^ foprimum Rominoruimperio,dcindf (quod Catholicum regem ÄChriftianum principe deccr)incæteriseriam regnis,dominés,amp;: pro inncqsnofrris,amp;: præfertim in Germania, præ ftito in auxilium fldei Catholicæ brachio ix-’ culari omniaoZ Ijngula in iâ di ‘'tisliteris Apo ftolicis contenta inuiolabiliter obferuari,^; e-xeciicioni mandariiubcremus.Poftquasqui-« dem prædiAo Martino fact ns à fummo Ponti fice monitioncm,vocationem, citationem, Ä ipfiustandem condemnationem,nec non præ« fentatas nobis eiufdem beatiffimi patris lire-ras, bullamque Apoftolicam per vatiadiTdi-uerfa Germanix loea publicatâ,lt;î^ noffro iuf-fult;??^ mandate non folum Louanq in inferiori bus dominqs noftris, verum amp;nbsp;Coloniæ,Trei uiris,Moguntiæ,Leodq execution! demanda tam,tantum abfuic,vt idem Martinus reßpifee ret, errataquc fua rcuocaret, «Si petita abfolu-tionis venia, in gratiam cum fummo Pontifi-ce,amp;: fanera eccklia redire procurarct,vt etiarn dctcftabiliorespcruerfi ingenq fui fnidus in dies æderer, lt;!^ perinde ac in manifedam eccle fiæ pernitiem furens rueret,complures acerua-tim libres non modo nouarum, fed etiarn à fa cris concilqsolimcondemnatarum haereßum plcnostnccfolum Latino, verum etiam,vtfa-dlius vulgus peruertcretjAkmanico fermone

àfe

BRAB. DVCVM. 78 S ft compoßtos, vel falceni fuo nomine «ditos fere quoridie diuulgaret » In quibus ebferuatS abectlefiaiamtot laculisfcptem Satramento rum numcrum,ordincm viuin diffipat,cófun diCjdeturpat. Inuiolatas matrimonij leges mins modisfœdifiime infidt. Extremam v nét 10 nem cum Vuigleffo fifdonem dicit. Commu nicandae facranflîmç Euchariftix ritu ad dam nata ßoemorum reuocat inftituta»At faliiber-rimâ contami natis peccato mentibus confeHio nem,primum ka inuolukgt;vtcófufi'oncm earn è confelTione feeërie,mex criam magna in par te côuelliqpoftrtmo adhiic peiora fc de ea Lri ptiirum minatur.Vnde nnnnulli iam, fumpta nine occafione de confeHionis indituto amp;nbsp;mo^ docoeperintfubdubkare, Alij mutilatam A: truncam fecerint,Alij vero(pro fceliis)amp; cofi# teri iplî dedite rint,amp; nequaquam ede confite« dum publice afiercre lunt aufi ♦ Porro facerdo talem ordinem,d: per quod facrofandü Chri« fti corpus,fangiiisqueconficitur, diuinumil-lud munus, clauiüq; ccclefiium potedatem nó folum viliffimi pendit Luthcn.is,amp; laids, pue nsq; atq; adeo foeminis ipfis communia facit, fed Ä cofdem laicos ad lauadas fibi in facerdo turn fanguinemanus incitât ♦ Ipfum verofum mum nodracreligionisfacerdotcm, Diui Petri fuccefforem, dé verum in terrisChridi vi-carium,non nifi infamibus amp;nbsp;probrofis no-minat verbis,amp; frequentifTimis atq; inauditis

CHRONICA

inucfliuiSjContumelijs Si blafphemrjs infc«3a-^ tur.Liberum arbitriû prorius nullum effe, fed omnia certa lege ftareex Manichçiquidem Ä V uiglcffi penu depromit,fed täquam irrefra-« gabib argumento, ethnicorum poetarum car-minibus confirmât» Mi flæ vcnerabile facrame turn neq; defundis neque viuis alr)S,qu4m fo-li eclebranti fuffragari fcribit. leiuniorum, «Si orationum inftitutionem Si confuctudinem ab Ecclcfia obferuatam inuertit Si corrumpit» De purgatorio,amp;: animarum,quç in eo expia tur,ftaru, deque diuini facrificii amp;nbsp;veniarum fuftragijs, quæ à nobis fideles defunfti expe-ótant,cum Vualdeafibusamp; Vuiglcffitiscon-traecclcfiam fentit. De Ecclefia veroipfamiH tante cum Pelagianis Si HufTitis» At (anAorü patrum aucoritaces Si fcripta ab ecclcfia recegt; pta,pro nihilo habet, eft vbi ttiam fæpc deri-det, debitumque illiscultum , amp;nbsp;deuotionem deterit Si diminuit » Obedientiam d: regimen omne prorfus tollit,vnde populi ad defedio^ nemamp;rebellioncm à fuis tam fpiritualibus, quam temporalibus dominisfaciendam ad ra* pinas,cædes,incendia,cum magno amp;nbsp;manife-fto Chriftianae reipubiieæ dilcrimine proüo-centur» Quinimo cum vitam quandam folutS liccntiofam,atque ab omni lege explicitam, et vere ferinam inducere conetur, ita exlcx homo leges ipfas omnes damnat Si contemnit,vt Décréta fandorum patrum , amp;nbsp;facros canones pub-

BRAB. DVCVM. 7? publico igni comburerc non form i dauer it, fa «SuruspcioraCiuiliiure, finonmagis læculi gladium, quam Pontificis cxconimunicatio-nes amp;nbsp;cenfuras metuiffet. fam vero facrofan-«Sis concilijs palam contradice re,amp;: pro (uo ar bitraiu dettahere non erubefcit ♦ E quitus po-liffimum ConHantienfe illud,quod cum perpétua inclytæ Germanicæ nationis gloria pa-cem amp;nbsp;tranquillitateni diffideti eeelefiç dédit, ita vbique mordet,amp; impure, fceleratoq; ore lacerat,vt in magnum vniuerfalisccclefix dej decus,amp; oftendiculum, fed Germanicæ præ-fertim nationis opprobrium amp;nbsp;ignomimam. Concilium ipfum nunc pefTime omnium erraf fe fcribat,nunc fynagogam Sathanæ , quique in eo conuencranf,amp; loanncm HulTitam hçre fiarcham comburi iuiIerant,Sigifn?üdum vtb que felicé recordationis imperatorem ,amp; facri imperq principe s,Antichriftum amp;nbsp;fucs Apo-ftolos,homicidasque amp;nbsp;Pharifæos vccet. Quiequid damnata in eodem concilio omnia Ioannis Huffite errata, Euangdica amp;nbsp;Chriffia na effe,^ (e recipcre probaturumque profite-tur. Approbatos vero eiufdem Huffitæ arti-culos nequaquam admittit ♦ In tantamq; pro-rupit mentis vefaniâ,vt fi femel loannes Huf/ fitafuerit hærcticus, fe plus dccies liæreticum Martinus glorictur, homo vfqueadeo nouarff rerum,ac potius perditionis human? cupidus, Vtnihilfereferipferit. Velfakem fuo nomine

CHRONICA

diuulgarit,cui non aliqua pedis, aliquis laïaS lis infit aculeus,prçter illoslibres,ne nominan dosquidem,obcxccrandani corum matcriam ipiius tarnen titulo æditos, amp;nbsp;ab co cum rdi-quis vt fuos agnicos, quorum lingula verba, fingulavencnamcritoquis dicat * Et ne omnia,quç innumcrabilia funt,Lutheri errata fin gulatmi percenfeantur, tanquam fi hic vnuî non homo fed diabolus ipfe,fub hominis fpc-cie ad perniciem humani generis adfumpta monachi cuculla,qudm plurimorum harctico rü damnatiffimas haercles,iam diu fepultasin Vnamfentinam congeficrit, amp;aliquas etiam nouiffime de fuo excogitauerit, fub fimulata prçdicatione fidei ,quam ad pratexendes fuos dolos, tam faepe, tancoque opere obijcit, Fi-demuerâ prorfusdeftriiit:fub l]bcrtatis,quam promitcit,fpecie,diaboli iiigum amp;nbsp;leruitutcni inducit^Et fub Euangclicæ profeflïonis nomine, omnem Euangelicam pacem amp;nbsp;charitaté, omnemque return ordinem, amp;' pulcherrimam deniq; totius eeelefiæ faciem inuertere, labt fa-flare, amp;nbsp;penituspefTundare molitur.Quibus of mnibus per Nos,amp; cófilia noftra natienu om# niü nobis fubditarum fæpius,amp; diligenter at-tentis etconfideratis, amp;nbsp;prsefertim in hac parte ab eoderri Beatiffimo patre rcquifiti,abfq; inß gni macula noftra, atqucorthodoxæ religio- | nis iniuria et dctrimento, rem tanti ponderis «fgligcre ncquaquam potuimus,utetiam non debui^ i

BRAB. DVCVM. 8ö dcbuimus,ncque voluimus.Scd pctinsprçdc eeßbrum noftrorum Rom. Imperatoruin ue-ftigrjs infiftcntcs, eorumq; pro bbertate Catho licæ ôC Apoftolicç ceelf fiç perpétue laudabilia fa(Sa,3C pias et fandas fuper puniendis amp;nbsp;exter minandis hæreticis confritutiones obferuâtes,' côuocatis fæpius ad prçfentiâ neftram propter hoc præcipuc Eleâoribus,nec nô vniuerfis Sa cri Romani imperil Ordinibus,amp; Statibus in hoc Vuormatienfi cenuentu congregatis, de eoruni omnium amp;nbsp;fingulorum VRanimi confî Iio,maturadeliberationcamp;;confcnfu, in liane tandem deuenimus fententiam amp;: conclufionc»' Vt quamuis hominem ita à fiimmo Pontifice, amp;nbsp;fede Apoftolica condenatum,lt;S: in fua ob-Hinata peruerfitate obduratum,atq; ab vfu Ca tholica; ecclefiæ alicnum,amp;nororium harreti t cum audire,omni iure excfptumcßlt;t,tanc ad toUendam omnem cauillâdi anfam, idq; quia nonnutli pRrofque libres Martine adkriptos ipfiuselTeapertiffimeinficiebantur. Complu-res audiendum priusà nobis hominem, quam in cum ad executionrm Pontifie^ decrcti vite rius precederemus,a(rcuérabanr,Martinum fç pe dictum, miffo ad ipfum dedita opera vno è Caduccatoribus feu præconibusamp; Heraldis noftris, fub libero hue veniendi ,dbhincrecc-dendi faille conduciu accerfiri iuberemus» Qiiod et faftum fuit, non vt nos de hoc nego-tio ludicaremus aut eegnofeeremus, quum ld

CHRONICA

id dubio proculad Komanum PontiEcemÄ Sfdcm Apoftolicampertincat » Neque vries facrofan Jlac fidei noftræ nunc tandem poft tot fæcula per nouas altercationes cum magno fi«« deliuni icâdaio,sSlt;: perturbacione, ac ïnfideliS derifionc in cótroucrftamreuocari pateremur« Sed vt cum vulgi amp;nbsp;plurimorum ita petennS fatisfactione, hominis animum percontantes cum bonis monitionibus,amp; fuaftonibus ad re Äam femitam(fi fieri poftft)rcducf remusJta-* que Lutheru in noftra amp;nbsp;iacri impcrij ElcAo' rum, Principum,Pr3Elatoruni,amp; Sratuum prç fentia conftitutum iuxta formam imperialis mandati fuperhacrenuper interrogari iuiTi* mus» Primum nunquid ipfe multos librosfi^ bioboculosadduftos, d: titulatim nomina-tos,amp; alios item, qui lub fuo nomine circum-ferunturcompoftnfttt. Deinde, anea,qu3ein ipfis 1 ibris cótra facra Conci I i a, dcc reta patin, ritus amp;nbsp;confuctudines à noftris maioribus, ad hunc vfq; pnefentem diem obferuatas feripfe* rit,reuocarc vel let, ÄS ad finir amp;nbsp;vnitatem vni ucrialisècclcliçredire,adhibitis ad hocnoftro amp;nbsp;imperq nomine admonitionibus,amp; adhor-tationibus,quæ obftinatiflimum hominem e-tiamlyjide duriorem emollireamp;cohuertcre potuilIent»Qtit faneftatim librosipfosantedi ftos,vt fuos agnöuit,amp;:confcfrus eft, amp;nbsp;nun-quam fe id negaturum proteftatu?» Imo Ä ad-hue alios fe compofuille dixit, quorum copia

BRAB. DVCVM. St quum nobis non fui (Tec fada, iddreo in medium non fuerant adlaci.Quantum veto ad re nocationem attinct, terminum fibi ad refpon-dendum dari petiot, qui quamuis meriro nega-repotuiiTct,turn quia nouitates, amp;nbsp;errores m fi de,nulla funt delatione tradandi,lcd ftatim pe nitusrcfccandi,tum quiaexmandaro noltrofi bi légitime infinuaco,nec non ctiâ litetis,quas ad cum dedcramus, optime admonitus,quam ob caufam vocare tur,non nifi ftatim refponde re paratus ad tantum Imperialis conuentus con feiTum venire debuiiret,tamén ex noftra clcmc tia amp;nbsp;benignitate vnius adhuc dici terminum ad refpondendum ei dedimus,quo elapfo rur-fuscoram nobis iamp;praedidisordinibus, Impe rt) comparens, amp;nbsp;firoilibus adhortationibus fæpius,\'t ad cor rcdirct,efflagitatus,pollicen tibus etiam nobis,fi rcfipifcerct,erroresq; fucs agnofceret,amp;quæiii libriseiusdanata amp;nbsp;mas la effent,reuocarct,facile nos impetraturos, vc à BcatitudinePontificisingratiam benigne re cipcrctur,(5lt;: adliibitofideli,æquoÂrdiligcnti exarninc,ex ipfius Iibris,quæmal3 fcripferat, feccrncrcntur,quæ vcro bon3,autoritatc Apo ftolica approbarentur, fc nc verbum quidtm infuislit5rismutaturum,imprudcntibusfimul amp;nbsp;impudentibus verbis, orisquc, amp;nbsp;corporis geftu,quoduispotius,quàm religiofum aut fa num hominem præ fe ferentem apertidime ne ganit* Quuiimo in noftram amp;:Sacri Impcrrj

L faciem

CHRONICA

faciem Summorum Décréta PonttRcum, amp;nbsp;concilia ipfa facrofanâa errafie {æpius,amp; fibi ïpfiscontradixiffe, êL tandem nullius apiid fe momenti fore affeuerauit, fcque nihil ex his, quæ fcripferar,reuocaturum,nifi euidenti fibi ratione,amp; facræ fcripturç autoritatibus ad Lç confcicntiæ animiq; fatisfaftione amp;nbsp;afienium fucrit conuidus. lllud fubindc repftens,amp; in-culcans (quo fraudum fuarum virusiam muleis detegi ceeptum occultaret ) confeientia fibi illæfa amp;nbsp;Integra,neque veile (e,nec poffe ver# burn Dei immutare»Mala mcs,malus animus» Quafi vero Nos id ab eopeteremus, vt verb« Dei immutaret ac non potius, vt iuxta verum Dei verbum ad gremium fan^æ matris Ecclc fîæ,àquatam impie,quam turpiter defecerar, redjret» Cuius auioritatem quumtantam vo-luerit effe Dominus, idemq; deus nofter lefu» Chrifi:us,vt qui Ecclefiam non audierit, tan-quam ethnicus amp;nbsp;publicanus fit habendus: id-circononimmerito vel earn iolam omnibus inuentionibus amp;nbsp;vaframcnrishæreticoru longe anteferendam nemo nunquam nifi perditif fimusiSi vere hæreticus amp;nbsp;Lutherus iudicauit, qui vt tandem egregia fua hic ada, condigno fine clauderer,amp;quod peflime incceperat, peius terminaret,quid animi habest,amp; quam fi-delium clade exultet, vel in noftro «Si in facri Imperii confpefludiffimularenon potuit.NÎ tictorta ( vt hæreticis mos eft ) à vero fenfu ad fuam

BRAB. DVCVM. 8i fuafti impictatem Euangclica illa fententia: Non veni mietere pacem, fed gladium * Orngt; niumfibljdixit, iucundifsimam iftamin re» bus fafiem,videre ob verbum Dei ftudia amp;nbsp;dilTenfiones fieri* ld eft(quod vtinani neexpe rientia videremus) obdiffidentes ab eedefiae ricu Enchéri opiniones, quas verbi dei falfo tf tulo prxtexit,vere ftudia contraria, èi. diften» fiones,d: diffidia,amp; fchifmata,amp;bella,amp;r car» des,amp; rapinas inter Chriftianosconcitari. Ta li igitur À tam fubdola atque hæreticis omnibus peculiar! relponfione Nobis amp;facro Im-perio à Luchero data, amp;nbsp;fi decreueramus ipfo ftatim remilTo adultcriora progred i ( id quod' ex fententia noftra manu noftra fcripta,A: po-ftera die publicata nemini nó conftare poteftji Tarnen ad preces omnium Imp* ordinum inclina« adhuc ipfi triduum ad refipifcendum conceffimus Quo tempore duo Eledores,duo Epifcopi, duo principes farculares, duoq; ciuï tatum nomine vniuerfos ordinesÄ: ftatus Sa cri Romani ïmperrj rcprxfentantes,amp; ad hoc communi omnium iuffu Ä nomine deputati, vocato ad fe Marnno prædido nullum non admonendi amp;nbsp;adhorrandi eum,vt tandem re# fipifceret,amp; nifi id faceret, quae ipfum à nobi» amp;nbsp;Sacro Imperio, Legumq; conftitntionibus pœnç mancrent,dec!arâdi officium fruftra in« fumpferunt* Vnus etiam eiufdem Sacri Impe eq ElcftoradbibitisfecG duobus do^oribus,

Li pic-

CHRONICA

pietatf amp;nbsp;feientia præclaris, non folnm adhot* tahonibus, fed eciam mukorvm errorum mi-dentibus redargutionibus, ad ipfiusvlque cb rnunfeentiam fastis, mox Icorhm ipfum pru-denter amp;nbsp;humane common« fetit, vi ad fummi Pontificis,amp; Sedis Apoftoliff,i\oftrun’q; amp;nbsp;facri Imperij datuum, Â:cseterarû fidehum na tionum fanam fententia.n, iuxta concinuaturn tot fæculis Ecclefiarntum,pofiusquam ad fus vniusopinionem ftfpictnt, dquafi receden« in ordinem redire vellet, id leprimum non-riullorumfanftorumpatrum,qui Ä ipfi ali-quando erraueiut,laudabili fxlt;mplo, deinde faillis anima,corpore,(Sr honore fadurum co-gnofcerct, Adquæ Martinus antediflusamp;fi varia plcr3que,d: diuerfa/umque ns quae fcri fcrar,pugnantia,nihilo tarnen mcliora,aut fa-niora priuatim refpôdit,quàm publice coram nobis amp;: facro Imperio fcccrat ♦ A tque adec fe non omnes medo fupra memoratos, fed amp;nbsp;Concilium ipfum gencralc(ft quod fieret) fu-fpc^lum habereproteftatuseft. Et ( vt certiiTi-mo,amp; omni exceptione maiori teftimonio no bis condat ) pollutiffimo amp;nbsp;fceleratilTimo ore profarinon (ft veritus. Res Euangclrj ?^Ca-tholifæ fidei, nunquam fuifle in Concilijs ge-neralibusbrnetraÀatas.Vnde no iniuria plurimum nobis mirari fubiret,tur nam à Summi PontificisfententiaadgeneialeConeilium nil per prouocaritj quum tarn impie de ConeiÜi«

BRAB. DVCVM. ^^ ipfisloquaturamp;kribat » Nifimanifene fcire-mus, vt nihil eft hærecicisaquc formidabilc, atqucixcuincnicum concilium, ita nihil illis ijl dem magis proprium eITc, quim vt dié! is fa óisq; Ä Icripiisfccum ipfidilTideant.Quodli vlquam alibi,præcipue in Lutheri libris (dini na prouidétia Itc opérante quo ipfius vana jdi ficia per 1e ruanQpalTim legere Ä videre eft.

H is omnibus amp;nbsp;fingulis fic omnino, vt præ niittitur,(ehabentibus,qnum præJiftus Martinus tam pi rueric amp;nbsp;obftinate in fuis adeo ma nifcfte harreticis opinionibu« perfifterct, \'t ab omnibus ris,qui fapiunt, partim demens, partim etiam malo aliquo obfefTus fpiritu nidica-retur. Nosiuxtatenorem faluiconduAuspp-fum ftatim à cofpeAu noftro milTum fecimus, datoq; ei in comitatu vno ex Heraldis noftris, Aprælcripto termino à die vigefima qninta menfis Aprilis,qua ex Vuormatia difetflit ad viginti deinde proxime fururos dies, quibus per idis vna faluus condu Jus pera ^fus J: cx-iinJuscenferttur.Nunctandéad rcliquasop-portunas mcdelas huic peftilentiffimo morbo necelTarias, in hunc qui fequitur modum pro-cederc decreuimus.

Primum omnium ad honorem dei omnipo tentis Romaniq; Pontificis amp;nbsp;fanflæ Sedis A» poftolicae debiramreuerentiam, pro imperialis dignitaris olFicio ac debito,nec non zelo amp;nbsp;ftudio,quonoftrorum maiorü more, lt;Si inge-

L } nica

CHRONICA

nita etiam Nobis vi ad defcnfionem CathoK' cæ Fidci, fanflacque Roinanæ amp;nbsp;vniuerfalis EccIclîç honorem,rutclam amp;nbsp;proceAionem olt; mnes noftras vires amp;nbsp;facultates,Imperium,Ke gna,Dominia,amicos, vitam denique amp;nbsp;ani^ mam ipfam noftram exponere fumus parati* Ex Imperiali Ä Regia authoritate,nec non c5 liHo amp;nbsp;affenfu Eledorü amp;: omnium facri Ro-roanilmperij Principum , Ordinum Ä: Sta-» tuum in hac eeleberrima amp;nbsp;frequennIRma ImJ periali Diaeta V uormatiæ congregatorum. Ad perperuam rei memoriam exequendo fan fHilTirai noftri Papæ veri in hac parte iudicis fencenriam,decretum, Ä condemnationem in Jiteris Apodolicis (vt fupradidü eft ) ad Nos diredis cententam, Martinum Lutherum, vt membru ab Ecclcfia Dei abalicnatum, vt obgt; frinatum fchifmaticum, 8c notorium hæretl-cum à nobis haberi deelaramus, amp;nbsp;vt talem à vobis omnibus Äfingulis habendum decern rimus,amp; edicimus, Mandantes de eorundeifl ftatuum confilioÄconfenfu,fubcriminisl3e' fæ MaieftatiSjNoftracque amp;nbsp;Sacri Imperii g''lt;* uiflimæ indignationis,ac etia amiffionis Fcugt; dorum,Dominiorum, amp;nbsp;bonorum omnium! Gratiarum quoque, Ä omnium Priuilegioru à Nobis amp;nbsp;Sacro Imperio dependentium,qu{ obtinuidis haâcnus,aut prçceiTores veftri quo modolibet obtinuerunt, nee non profcriptio-nis,ac Banni,amp; interdifti Imperialis panis.

BRAB. DVCVM. S4 Ne quis veftru prcefatum Martinutn LutherS receptarc,drfindcre,fuftctare,fouere di5o,fa fto, aut Icripro præfumat, Qiiinimo poft ela-pftim flip radi nu xx. dierum terminum^ eötra cn,vbi£unq: dfpreliéftisfucrit,amp; in inaru,aut facilitate veftra erit, iiixtaformam Imperialis Banni procedatis,vel fakem captum tara diu euftodiatis, donee Nos à vobis de bac rc cer-tioresfaftijde légitima in cum profeeutione fa cienda vobis fignificemus, amp;nbsp;vos tara fanftt operis amp;nbsp;laboris débita premia, «Si mercedem etiam vberem cum impenfis ob hane caufam faillis reportetis.

Et nihilo minus eiufdem Martini complices, adhérentes, receptatorcs, amp;nbsp;quomodoli-bet fautorcs,amp; feclatorcs(nifi fc iniquitatis fe-mitam deferuine,amp; autoritäre Apoftolica ab« folutionisrEmedium confccutoscffe fidem c5-dignam fecerint,)ncc non eorum omnia amp;nbsp;fin gula bona,mobilia,amp; immobilia,iuxta facras Conftitutiones ac interdiAi Si. Banni Imperia lis,legem etordinS libéré amp;: abfq; vlla contra diAioe perfequamini,illosq; de illa capiatis,et in vfus veftros opt. amp;: plcno iure conuertatis.

Mandamus infupcr vobis omnibus A: fingu lis præfatis.fub eifdem prænominatis poenis* Ne quis Martini Lutheri fcripta à Summo Pontifice Auftoritate fua Apoftolica,(vt præ mittitur)damnata,aut alia quæcunq; tara Lat duo, g Alemanico, feu alio quouis idioraate

L q. ab

CHRONICA

ab co Iia5cniisconipofita,vel in poficrum co« ponenda,vtpote mala, fufpcfla, amp;nbsp;à notorio Ä pcnncaciiritno Hærctico proucnientia cine rc.vcndcie^tenerc, legere,defcribcrc,nnprime re,aut defcribi,vel imprimi faccrc,a(Tcrcre,fu ftcntare,pra;dicarc,defendcrc præfumat.Non obftante quod in illis ctiâ aliqua bona ad fab Icndas fimpliciuin mentes immixa clTent ♦ In quo praeter iuftam Sedis Apoftolicæ (ententiâ ctiamlaudatiflîmam veterum Patrum inftiru« tionem amp;nbsp;confuctudinem omninoexequen-dam duximus. Qui Arrianorum, Prilciiliani ftarum,Neftorianorum,Eutychianorum, Ä alioruin haercticorum libros, amp;nbsp;in illis conten ta omnia tam bona,g malapromifcuc cxulTc-runt,lt;5lt;:adnihilarüt; nequcidiinmcrito»Nam fi optimi quique cibi vnius tantum guttæ vegt; ncni,quo humanum corpus læderctur,infufio ne fufpefli penitus funt abijciendi, quanto ma gis ca fcripta,quibus tanta amp;nbsp;tam noxia anima bus venena palTiid inferta funt,non folum nobis cauenda funt,fcd ctiâ ne aliisnoceant,pror fus deftruenda,amp; corrumpenda,atq; ab Omni hominum memoria veniunt obferuanda, Ac-cedit ad id,quod quiequid boni in Martini li-bris reperitur,id antea à fan^Hs patribus,quos ccclcfia rccepit amp;nbsp;approbauit,fæpediâum,iSi: fxpius repetitum, abfque vlliuspericuli, aut mail fufpitione legi d: haberi poteft.

* £3 propter fub eifdem peenis omnibus, amp;nbsp;fingu-

BRAB. DVCVM. 85 ßngulisfupradiäis. Vos omnes amp;nbsp;quilibec vcltrum tam principis,quàm alij, ad quos iu-ftitiam quomodolibct pertinec miniftrarc, Ä alii,quicunque in vniuerfo Impcrio Regnis et Donunijs noftrisconfticuti,huiufcemodi pefti fcros Martini libros, tam Alcmanicos, quàm Latinos,impreffosamp; impriir.cndos,aut etiam manu fcriptos,vbicunque repcriantur,vtpotc magnæfeditionis,fcifmatis,bærefiosin Eccle-fia Dei fomites diripiendos,lt;?t publico igni cô fumedos penitusq; abolcndos cum efteâu eu-rctiSjApoftolicisq; nuncijs,fcu eorumeomifla rijs.fi operam veftrâ ad hanc rem requelicrinc, fidelitert^ diligeter adfiftatis. Etnihilorainus in eorûabfentia, per vos ipfos hæc fie fieri no ftro nomine lt;5é iuffu omnino amp;nbsp;reipfa faciatis. Inquo, omnibus fidelitusdileóisfubditis no ftris, vt nobis,ac vobifnieripfis affiftant amp;nbsp;pa« rcant tenorc pr^fentium lubeifdem poems in-iungimus amp;nbsp;mandamus.

Verum quia maxime cauedum ffi, ne Mar tini,autex illis excerpta mala , fupprelTo, aut etiam mutato autoris nomine publicentur, Quia etiam non fine magna animi noftri offen fa, multos quotidie videmus amp;nbsp;audimus cum alibi, turn maxime in Germaniacomponi, amp;: imprimi libros plurimis malis traditionibus Ä exeplis refertos: amp;nbsp;ne non omni afin amp;nbsp;do-lo humanx naturæ neftis Chriftianis laqucos tcdat,multas paffim diuulgari piduras amp;nbsp;ima

L y gincs

CHRONICA

gines non in opprobrium modo priuatanmi perfonarum,fed amp;nbsp;ipfius Summi PontiHcis,et fedis Apoftolicæcontumcliam excogitatas. Ex quibus omnibus iibris amp;nbsp;piduris, Chri-fti fideles in maximos tain fide, quam in vita, amp;nbsp;moribus prolabuntur errorcs, amp;nbsp;no folum priuata odia , fcandala, amp;nbsp;fimukates ( prout experientia docet ) mukis in loeis exorta fue-runf,verum etiam feditiones,tumukus,rebel-Iiones,fcifinat3,in regnis,prouincr)s,amp;' popult; lis,atquc vniuerfa Dei ecckfia(nifi prouidea-tur ) iamiam excitahda formidantur. Idcirco ad hanepernitiofiiTimam peftem extinguen-dam ex fupradiftorum electorum amp;nbsp;katuum concordi animo amp;nbsp;fententia omnibus amp;nbsp;fingU lis fupradió:is,tam impcriali,quàm hæredita * rio iure nobis fubditts,fub iamfæpe didis ora nibus pœnispræcipimus A: mandamus * Nc quis huiufmodi famofos amp;nbsp;peftilentcs libros, feu quafeunque alias fchedas,fcripturas,imagi ncs,pidufas, côtra orthodoxam fidem bonos tnores,lt;S; id quod fanda Romana ecekfia ha-denus obferuauit,atque etiam inuediuas,cri-minariones di ignominias contra Summum Pontificem, Sedem Apoftolicam , Praelatos, principc3,vniucrfiratcsftudiorum, amp;nbsp;corum facukates honekafque perfonas componerc, fcribere,imprimere,depingerc,vendere,ern« rc,tenerc,habere,autimprimi,defcMbi,dcpin gi, vel vendifacere, quauis arte aucdolo au-deat

BRAB. DVCVM. S(Î deal, aut arte ntt t. Quinimo fub ijfdem panis iubcinus omnibus,lt;amp; fingulis fupradidis, amp;nbsp;praefertim ijs, qui iuftitix miniftcrio pracfunf, Vtciufmodi libres quofcunque, amebae im-preflos, vel poft hac imprimendos, nee nOn «dam manu feriptos, cuiufeunque fint autoris, autvbkunquelocorumper facrum Imperium , arque etiam noftra hæreditaria régna , amp;nbsp;dominia inueniantur, fimiliter etiam piduras buiufinodi amp;nbsp;imagines noftro iuiTu d: nomine oceupent, diripiant, Ä publico igni comburant * Et nihilominus huiufmodi deteftabilium librorum, codicum, febedarü, fcripturarum,amp; pidurarum aurores amp;nbsp;inue n-tores, ac etiam poft præfentis mandati publi-cationcm,impreflores,emptores, Sc vendito-res, qui contra iuiTafacere pratfumpferint ( fi modo id légitime conftiterit ) nee non eorum iura,d: bona omnia Ä fingula C3pianr,apprc-hendant, A; detineant,ac iure bono, quiequid fibi libitum fuerit de illis difponant, ita quod dehocnulli hominum tam in iudicio, quam extra,refpondere fint obligati ♦ Atque vt om-nis eiufeemodi amp;nbsp;aliorft errorum occafio lol-latur, amp;nbsp;ne alia fcribentium venena longe la-teq; diffundantur ,fed praeclarum imprimen-di libros artificiü i n bonos tantum amp;nbsp;laudabii lesvfus exerceatur, excerta noftra feientia, a-nimoq; dclibcrato , ac Imperiali Kegiaq; au-toritatejde maturo fupradidoium eledorum.

CHRONICA

Ä-’aliorumfacri Romani Imperij ftatuumcon filio,dehbcratione, amp;nbsp;vnanimiconfenfu vo-lumus, amp;nbsp;fub Banni, amp;nbsp;incerdiÂi Imperialis, acalijs antediâis panis præcipimusamp;iube-nius,tenorcprælcntis ediÄi,quod vira inn io-labilis legis habere dccernimus. Ne quis de c{ terochalcographus,Ä librorü irapiclToraut aÜusquiuis vbilibet per facrum imperium,at; que noftra prædiAa régna amp;nbsp;domraia conlt i -tutus,libros vllos,feu aliam quaracunqueftri ptur3ra,in quibus de facris litcris, auc fide ca -iliolica aliquid vel minimum tra(ftacur,nó ha# bito prinsconfinfujÄ: voluntate ordinary loei,aut eras ad hoe fubftitutid:dcput3ti,cüau-rorirateetiamfacultatis Thcologicæ, alicuius propinqux vniuerfitatis pro prima videlicet imprelTione. Alios vero cuiufeunque rei amp;nbsp;fa culcatislibros,fchcdas,^:pifturasdcconfenfii fakem ordinary,aut eius ad hoc fuhftituci,vl-lo pafto imprimere vel vendere, aut imprimi vel vcndi facere direfte vel indirede quoquo modo pr3crumat,aut attentet.Quod fi quiscu-jufeunque fit dignitatis,gradus, aut conditio-ris,liane nofiram mentem, decretum, fiatutu, legcm,5c ordinationem in omnibus amp;nbsp;fingu-lis (upradióis,tarn Lutheranam,quam impref foriarn materiam concernentibus inuiolabili-tcrobferuandam vllo pado,aut quouisqiiæfi locolorc vel ingenio contra facere,aut venire aufu temerario prçfumpferit,præterquâ quod illud

BRAB. DVCVM. Sy Ülud irritum dcccrnimis amp;nbsp;inane, etiam in lx fa inaicfiatiscr]mcn,acr.cftrEmamp; facram inij perij gramlliniam indignationfmjproicriprio nisque 6;; Banni, ac inte rdigt;Hi iir pcrialis, nlt; c non alias lapt dictas peenas fe jplofado incur ntTeccgnolcat.

Harum teftimonio litcrarum Sigilli noftri muniminc i ohoratarum,Darum inciuitare no fira imperial! Vuormatia , Die oóaua menp$ Maq, Anno Domini Millcfimo,quingcntc(ï-mo,viccfimo primo. Regnorum noftrorum, R omani Iccundo : Caterorum vero omnium , bexto.

ÜBITVS CARDINALIS CROY, C GMlidmiCeuerii.'ßcUHm inter Cicfarem er Gutlos ortumt

DVranreconuentu Viiormatienfi duæ a-mißt Aulæ fuæ præcipua omamenta Ca rolus imperator,Guilielmum Croium Archiepifcopum Toletanum,amp; Cardinalem, qui ex Louanio Carolum Cælarem clctftum, inGermaniam fequutus, iuuenis Vuormatix dfcellit,mcnfe lanuario,araris anno xxiq.Lo nanij in temploDiui Petri è regiene macelli feneftra vitrea huius eft opus. In eadem vrbe Vuormatienfi Guilielmus Ccuerius,To!etani patruus,vir conlïlio magnus, agrotare quum ceepiiïet menfe Maio anni eiufdem, non mul-to poft natura conceffit. Cui viro fi longior V ita contigiffetjaut nunquam fufeeptum fuif-fet

CHRONICA

fet(erat cnim pacis amantiffimus)aut I'am cort* fedum effet bellum, quod exarße poftea inter duos potetiffimos Chriftiani principes,CaroJ lumCæfarem, amp;nbsp;Galliarum regem Francis feum» Cuius initio belli noftrates fubito ac-ceffu occupatis Gallorum aliquot oppidulis* cum ingenti exerciru ad Maceriam vrbem ar-mis vindicandam profefti, locum capere non potuerunt, quern natura munitiffimum Galli-cainfederantpræfidia« Quidam putant hoc confilio a noftris obfeffam fuiffc Maceriam* ne Gallus Mediolanum propcraret , quoi turn Cæfar Carolus maximis viribus obûde-bat,

MORS LEONIS PAPÆ OECE mi .'Eleâio Hadriani Sexti^çy ein fi dem obitus,

ANno infequenn\menfe Decembri Ledl huius nominis decimus Pontifex maxi* musRomæmoritur«In cuius demortui locum. AnnoChriftianæ redemptionis mille fimo,quingentefimo,vigcfimofccund’o,men^ le Ianuario,co:li prouidentia orbi Pontificem deditHadrianü Florentium Traieftcn. à Tra-ieiSo infigni Hollandiæ oppido,Cardinalen(i Sanftorum Ioannis lt;amp;nbsp;Pauli,eximia facrarum literarum dodrina, atque om ni virtutum genere ornariffimum virum,quem adhuc in mi-noribus agentcm Cæfar Maximilianus Garo-

BRAB.' DVCVWi 88 li nepotis piicriciæ formatorcm fx Lonario afciuerat. Habuitorbis rmfrer Iiunc prirr.um Poncifieem Romanum à Petro. Eftque voca-tus Hadrianus fexrus, nomine feruato, quod olim inbaptifmo accepcrat.Qiium Romxeli; geretur magno Cardinalium confcnfu,aglt;bat iseuju in H)fpänr)s,rcgnorum Caroli Caefaris gubernator : aberatenim Carolus ob négocia impcrij.Poft oflo deinde menfes K omam ve-niens, maximo cotius vrbis gaudio pridie Ca lend. Septemb.coronatur. Subcuiusappul-fum ingens exorta peftilentia,durauit ac I fuqt hyemem vnam * Rhodis quoque d Turcis capta, Cuius oppugnandç,hoftibus occaflonem praebuifle exiftimOjbas inteftinas Chriftiano-rum principum difcordias. In hoc etiam viro nominis illud veruin oftenfum eft. Omnia in humanis quo meliora,eo minus diuturna efle* Nam vt optimus eins Pontifleatus futurus, ita breuilTime efïluxic » Moritur enim altcro fuse adminiftrationisineunteanno. Extin^H corpus illatumtemplo Petri Apoftoli fepelitur,' medium inter duos Pontifices appcllarionc Pios,Secundum, qui Eneas Syluiusantea di-ftus.Ä Tertiom,quem Alexandro RifFcdum,' viginti fexdies, non amplius Pontificemno-firaviditpueritia. Hadrianus domum fuam Louanq magnifiée extrufiam^n vfuiu vertie fandis lice ris ftudentiuni,iildcm in alimoniain «■«liâisetiara prouentibus annuis.

Nunc

CHRONICA

•Nunc ad bellum recurro,quod alio dixi loco exortum inter potentiffimos principes»

MEMORABILIS OBSI

DIO TICINI SIVE PAPIÆ, Q^VÆ' Anno pofl Christ ortum M.'O.^'XUU.fubCalen, Oilcb, 4 IrancifcoChrißinnißimo Gidiiarum rcgc aduerfm Carolum C£farent incbodtajCxijttnCalend^ftre

JAauiM tinni mfequentist

^DVERSVS Carolum Quin.-tum,Hifpaniarum regc,amp; iam eledum Romanum, terra ma-« rique prçpotentem principem, ipiritus erigere eft aufus rex ^g Calliarum Francifeuseius no-

ininisprimus,vel quia prælatum fibi in impe no Carolum ægre ferret : miferat enim amp;; ipfe non vnam Icgationem ad Eledores facri impe rrj, vel quia illudrandi nominis occafionem quaercret. Siquidem perfuafumell,nefcioquo modo Chriftianis regibus baud fieri pofie, vt aha via quim bellis inter fe gerendis imo for-taffe verius dixcrim,exercendislatrcKinijs,im mortalitatcm parent » Itaque belli huius initio Gallus quædâ loea noftratibus,noftrates Gab loa Jemerunt. Vtrinque abelli impcratoribus rescuratac baud legniter » Quid cafu, quid in-duftna

BRAB. D VC VM. S9 duflria parad poflit,hincatquciUincprofpee dum cd. Tandern æ Mediolanum Gallo admit Carolus. Eratque fupra millefimum,quitt gentefimum,vigclimus quartus à Ghrifti para li die annus,quum Septembri menfe exercitua Cæfarrj Malfiliam obßdevent vrbem infignS amp;nbsp;antiquam tranfalpinpe Galliæ. Duces exer-citus er at Carolus Borboni» princeps,qui nu. per obcaufas muko iuftiffimas, à Gallo ad Cç fare dcfecerat, amp;nbsp;marchio Pifcariæ vulgo fie nominatus, ambo viri ad omnia vel excogi-tanda, vel cxplicanda confilia prudentifliini. Gallorum rex Francifcus per idem tempus ex-diuerfis Europ» locis acri delcgt;Su yndiqueha b»to,magnos contraxeratexercitus ad foluen-dam MalTiliæobfidiônem.Huc iri,liucprope rari noftes diesque enm audiflent Carfare» dn cesmiliiiæ relifta Maflilia, copias alio fuas abduxerût. Erat enim viribus longe fuperior Gallus. Cui cum renunciatum effet totam ferme infubriam peftifero morbo vaftatam,graC fari, fæuireque indies hoc malum inclcmen-tius,cum tarn indrudo exercitu Italiam petcre condituit. Cuius bonam magnamque partem fe fperabac facile amp;nbsp;paucis quidem diebus in fuam potedatem redafturum. Is mira igitur Ä incredibili celeritate fuperatis alpibus, ineun-te Oftobri agrum Mediolanenfem atti git. In-terea pari dudio ed eo properacum à Cxfarca nis ducibust Hi Papiam aut ( vt veteri dicam

M no-

CHRONICA

nöminc) T icinum, illius duces cum equitibus aliquot Mediolanum ingrefli lunt,regi amp;nbsp;topics eins hofpitia petituri» Hoec agitantes,iubi to oppreHit Ferdmandus Archonus qui prae-fedus eratcaftrorum Caefaris.Intra manna oc cifi aliquot,exteri qua poterant fuga dilapG, Haudmukopoft Neapolitanns vicerex cura fuis amp;nbsp;ipfe copijs eo pröplt;rauit*(.gt;uius aduen# tu pnneipis didu mirum,g tcta exakauerit ci uitas. Ducibus in animo crat, 1 uc vrauerfum traducere exercitum, vi bemque defendere, 11 quid Gallus moliri vellet» Scd dura neq; mu-ro aut vallo fatis munitam, neque in turnbtis d' propugnaculis quiequam beilicarum vidif fcntmachinarum,relidaea, Laudern Pompei Venerunt.Deinde Papiam(fic enim nunc libet notiore vulgo appellate vocabulo) dux con-ceffit C^farius Antonius cognomenio Leyua, vit imprimis ftrenuus. Quanquam æfrate quç praccclTerat, ingentem ciuiü vim abfumpferat morbus peftifer. Antonius tarnen oppidü hoc defenfurum le facile fperabat aduerfus gentern Gallicam» SubCalend itaq; Odob. hoftiuin cxploratoribus in Papienfi agro confpedis, dux ipfe vna cum præfedo caftorum Caefaris moenia ebequitans muniri loca omnia, ferrea Ä^aenea torment a, lapidesq; tormentariosfubs ijcdari,aggerem intus fubftrui.Denique nihil non eorum parari iubct,quod ad arcendSho-ftcinpertinereexiftimaret.Dum hac Papi« agun-

ßRAB. DVCVKI* po ttgfÏtür,acniibus amp;nbsp;inilice qui intus cratGailo rum rex turn fuis proceribus,adCarthufiano» nun baud 15ge ab oppido diiritum cocnobifti» venir quinto Calend* Nouemb. Bodem tem-' porexS: ab huius exercinbus oblidcri arq; op-* pugnart eoeptaeft Papia. Hic Cæianaiii vna' atq; aketä impreffionc fuiiencata , Gallos ali-' qua multos trucidant,alios infugam agunt. Poftridie Vmutrfo Ticinioccupatoiubuibio, Galli molcdina(lïc emm vulgus nonrinat,qi!f busad vi^um quotidianumpàràtur farina ci Uitati)quot;pariim ferro fubuerfa m flumen ptacci-pitant,partim ignibusdedunt.lta futurum fpe tantes, vt lus fublatis,propedit m panis labor* ret inopiaciuitas. Verum liuic malo ftatim oer curfum ac inuentum eft remedium,faAis intr* moenia ligncis huiufmodi molis,quas cqüi pa riteraehomines in gyrum agerent. Hic paf-firn in Sacellis, in fcbolislegum ciuilium (efei enim bare Vrbs gymnaüo qüoque inl'.gnis}fa^ rinam parari Vidiffes » Turricula erat in tip* Ticini haud longe â moenibus. Vhde Hifpa-s norum armata manus facile Galium prohibe-bat,ne ad vrbis murüin âccederet. Hic certatîl aliquandiucum cfTet, neque rebiis indiespefgt; fum cunribiis amplius ferre vim hoftium pof-fent,Hifpanicorporurn padi incolumitatemj fe dedunt * Vidor Gallus centra Edem datam omnes qui eunipaulo ante locum tutati fuc^ tanqfufpendio necauiuQuam rc,vtpar crar^

M a ûiÿi

CH R ON,! CA

Snîqiiiffïmo tulit animo dux Cxfariut. Taf^ rim Papienfibus adcmptam Gallorü aliquot pcditfsconfcendunt,omnitclorum genertdi-vexantes Germanum, qui ea parte adtuenda n oenia difpoßtus erat.luiTu ducis Antoni) tan d(.m eo aducAa machina, quae huk hnem in-commodo maloque fecertt. £ muro enim fer-reisinieAis globis non ßneGallorum Tirage corruit curricula. Odauo Idus fScuembris de communi fenteniia adoppugnandam vrbem totus ferme exercitus rapitur, magnoque btllj carum rerum apparatu jnftruâus,ad ipfasquo que foiras admouetur. Qui intus erant vafa li-gnea,terram, aliamuha compon3re,aggerc9 erigere,nihil hofti opportunum relinquere,ni hil fibi qiiod idoneum ad depcllendum eilet negleóum permiiterc. Hoc ftatti rerum Hip-polita Malafpina fingularis animi mulier,nüc plurcsGermanos,Hifpanosque,nuncfinguIo» coram benigne appeUafie, fortes confirmaffe, eimidos erexifle, alios alia ratione cohortata, Ä vt bonum haberent animum iuiTifle tradi-eur.Biduo poft difieâisprimum haud vno lo co muris bombardarum iflibus,3cerrimepu-gnatum eft, dum neutri cedere loco volunt« T andern ftrage multa fuperati Galli,alii inter# £cjuntur,ali) m foflas praecipites dantur. Hoc nendum perado praelio, Galli alia vrbis parte ciues multa vieppugnant. Sed maioreali-quancoi) fe dcfenfitantesreüftunt.IntcrcaAn-tonit#

»KAU. DVCVM. pt tonius Lcyua Cæfarcanorum dux exercituum fuos admoncrc,Pulchrius effe nihil, quam pro gloria certarc* Meminifle cos dcbcre cum ho-fiibus rem geri, quos fope alias viciflent ipfi. His vd paucis accenfi milites, ferocius muko ad pugnam procefferc, viftoriam fibi certain prom jrtcntes*Fufus tandem fub vefpcram Gai lus,multi cæfi,multi in foffas pr3ecipitati,amp; la pidibus obruti, quorum cafu conftcrnati, alq deferta oppugnatione trepidi fc in caftra reci-piunt* De hac Victoria Antonius ftatim datis ad vice regem Ncapolitanum literis ,fatigat3 mi litem paffus eft conuicijs ac lufibus fc refice-rc di quietem caperc* Interim ipfe haud dece-re cxiftimans principem virum, cui exercitus «ommiffi funt,in cuius cura pendent rcru tanta momenta folidam dormire nodcm,Qui fra di crant aggercs inftaurandos,trabcs, grandia faxa in munitiones deferenda curat* Vrbernq; obequitans, nihilvfquam negledum patitur* V rbl tota fupplicationibus decretis immorta-li Deo funt aftae pro Victoria gratis* Per eof-dem dies appraehendit equitcm quendam An? tonius,qui GaUorum rcgi fignificalTe diccba-tur in vrbc multam efte pulucris tormentarfj inopiam, Vigilaret ipfe, haud fieri pofte ,vc obfefsi refifterent diutius. Hie tails quaeftio-ni fubiedus, crimen confeffus eft, ac public« exentcratus membratim diirccatur,ad omnem proditionis materiam in futurum tollcndam.

M ; Sub

CHRONICA

Sub exitum menfis NoueirbrisGalb' snirracf Ilfrtenres qua parte oppidi labitur T icinus am i'.is(vndc vécus vrbis noinen)fincfolia à vab lo tlTciPoenia ftatuerunt abaluco Vfttri,in a-Jiampartcm,aquasdcducere, vtita fatiliusad patenna vi bis ii ocnia pc rut nirent, Kes tentai ra, conir ^isin aliieum trabibus,rains, amp;nbsp;ar^ borum I runcis niaxnnarunr. At non lucceffit iiupcdiri «n» baud potuit,i.e in ccnfueium rc-curteret locum 1 icinus.Hie dum Gallus in caffum per dies aliquot iaborat,Caclartam in terca totam e^m quae fluuium fpe^at, pattern excirato aggere muniunt. Secundum baec mi# lires Gcrmani,catcruatim ad ducem concurren tes^ftipendia fibidébitaexigcre,vnde lève-, ilianr, vnde ventiri quoque latisfaciant. Dux 'Antonius audita militum querela,vt nihil lu.» pereflet rummorum , animo vehementer an-xiusdiuerfa fecumamp;cum fuis confilia agita-Te coepit, Dccretum eft tandtm,vt mercatores pannarfj mil item veftirent, foluta obfidionea Crefareo quaeftorepecuniam accepturi. Num #nos exteri mutuo datent. Verum hi ne modi-lt;acoa«ft3 fumma elf, Kati enimciues ,rarus c-rat in vrbe mercator.Bonä namq; ciuium par rem fuperior abfumpferat pcfl-ilctia.miilti quo que iam impendente obfi Jione, Papiam nebquot; quêtant. A ptaefeftis igitur oppidi magna fa-. Ïis quantitas,lt;S: quad mutuum ab Alexandria O}S quibufdam negotjatoribus, qui co vene-ram

BRAB. DVCVm7 91 hint accfpiffenf. Vcndicum publiée frumcn-tum,Sed vbi nechis quidcm modis tantum c5 trahi potuit fignatæ pecuniæ,vt militi foluerc tur, nobilis dux Antonius fua argetea vafa o-mniaconflari amp;nbsp;in nümosconuerti iunit,vn-deftipendiumeft militi fubminiftratum.O vf rum cantaridignum,hicargcnteam fupclleâw Icm, vt bellum gt reret, vt eines defenderet, c5 fiauit. Alrj vt dues fuos expilent, vtaurea lt;S£ argenrea vafa comparent,bella gcrunt»Crefcc re eoepit hoe tépore obOdionis calamitas» T an ta enim laboracum eft inopia return omnium, quæ ad vicium pertinent, vt equinæ carnes Ä afininæobfelfisprocibo fucrint.Mali huius datam caufam cxi(timo,quod vbi hand muko ante allatus intra vrbem nunciusfui(ret,Caro# li Cæfaris propediem ventura auxilia,in magno amp;; publico gaudio exercituu duces,pran -dqs aliquotnimisopiparismilitem adhibue-rant,vnde penuriam abfumptis omnibus na-fci fuit neceffe. Per cofdem dies etiarn lignis ad cibum coquendum deficientibus , miles pulcherrimasciuium ædes diruit.Tam durum cfttclumnccelTiras.Inhismalis iterum lacef-fereobfeffum Gallus, Germano exçubias a-genti, afininx carnis efum exprobrabant. Quibus commoti per caftcllum prothomartyi ris Stephani vicinum xdiculx,fe pronpictes, Gallorum vnam cohortem fudere. Hic addut quidé hominé Minoritâ/ui Antonius Leyua

M 4. quQ-gt;

CHTIONICA

quotannis confeffionem facere folitus erat, ad hunc à Francifco Gallorü rege extrufum vt de tradenda fibi in manum Papia cum eo ageret, futurum vt à rege magnam auri vim,atquc an ruos acciperet prouentus ampliflimos*Pri mn dux egregius, quique fidem muneribus antc-ferreu T e,inquit,monache cum tua ifthac prae tiara Icgaticnelaqueo vitamhodje finire iu-berem,nifi cognita mihi effet in te morum pro bitas,vitæquc fandimonia * Proinde abi, ne-que de re huiufmodi poft hac me adcas. Regt tuo, qui hue te mißt renuneiabis Papiam Cæ-faris efle,quam fi fuam effe vclit,armis amp;nbsp;fuo« rum fanguine nobis adimat oportet» Nihil re# mißt per hos dies rerum omnium caritas» lam Philippeo vna emebatur Gallina,eoque pau* latim resinualuir,vt vixiam equinæ amp;: aßni-pæ reperirentur» Quum obfeffi pene quotidie in hoftium caftra excurrercnt, eosque fæpius nihil tale metuentes adorirentur. Gallus ambi turn vrbis quantus eflcf,fofla amp;nbsp;vallo cingere feftinat. Simul ne Papienßum exploratoribus £qüando exilfent faciliscffet invrbem redi-tus ,nequc auxiliares copiæ ad obfeffos Ingres di fine pugna valcrent» Rumor enim in caftra Gallicamanauerat feptem Germanorum milia aduentare fubßdio Cæfareanis, casque copias ad ciuitatem Laudenfem profeólas, par-qm intra muros, partim ftib moenia confediC-If » Hac item caufa rex GaHiarum magnis fti-

BRAB. DVCVM. 93

pendijs, maioribus pollicitis, ad fc accerli-Hkloannem Mediceum bcllicofum , acrem, atque in viAorijs enntritum virum. Qui in re gia caftra cum armata peditum manu peruc-nit pridie Nonas Dccembres.Huius aduentus fpem viâoriæ magnam Gallorum ducibus, maiores Regi fpiritus cxcitauit,qui fub appui fum Candida vexiila quindccim baud longe à ciuitatis muro difpofita oftentat, ita futurum ratus,vt nouitate rei amp;nbsp;fpedaculo infolito per terrefaceret hoftium animos ♦ Dehinc eiufdem peditcs,admoris ad vrbem fchalis,cam capere funt conati.Srd accurrcnstcmpcftiue Germanus impetu fado,militem mediceum facile de ijeir. Iterum ftipédia efflagitarc Germani, qui bus amp;nbsp;ftrenuis, amp;: in eo rerum ft atu neceffarna inilitibus,vtpcr omniafatisfieret belli prüden tiffimus,Imperator Antonius pccuniam quan tam pollet publice, priuatimq; vt corraderct, à canonicistempli maioris mutuum accipit,fa fces,infignia,vel argenteos,vtputo, baculos, quiTicinenfis fcholae redori ad comitia vel eunti alio praeferri confueuerant,ctiam mutui nomine acceptosin nummum confiât» A fin-gulis quoq; ciuibus aliqua pecuniae portio da; ta eft, Acceptishincftipendqs Germani, quo-cunque res vocarct,alacritcr ire, nufquam im periadetredarc,nulla non in re offici) memo-res clTe.Per hosdics multo erat annona carior, ^ cibariorum inopia maior, Nufquam nunc

M ÿ vi-

CHRONICA

vidi (Tes in foro vénales perdices, furtiares, amp;nbsp;fa lia nos. Perrum amp;nbsp;cepe in horum fuccefferât locum. In maccUo tantu equina amp;nbsp;afinina pari is fu rfuraceus per omni a vrbis loea venunda batur.lam Dominici naralis aderant feftidtts, quo tépore Alphonfus Ferrariæ princeps ma* gnam tormentarrj pulueris copiant tranfmißt ad regem Gallorum F rancilcum . Hic puluis vttutocaftris inferri po(Tcr,Ioannes mediceus curn fatis magna equitum manu ad feptuagin-ta paiïuum miliacontcnditobuiam, Aduefto puluerc,Gallus cxultans minirabatur fe colu-brinis,bombardis,omni armorum genere Pa^ piam breui oppugnaturum» Hic ingens terror ac trepidacio ciuitatem inuaferat. Virgines, matronæ,facerdore3templa adiré ac diuorum opem implorare iulTi, pacemque per aras ex-polcerc» Intantometu valde confirmati funt militum pafiter amp;nbsp;ciuium animi, quum infi-gnis dux Antonius in Senatu litcras recitaiïet, qmbus à vicerege NrapoHeano certioresfie-» rent,curn oxo Germanorum milibus, d: fex-centisèBurgundia equitibusin Veronenfem agrum venifle dueem Borboniae, adfuturum-quecumpropediem* Extifit paulo ante hos diesfrigus atrocius.vf rurfum neceflefucritex ciuium ædibus, ligna ac trabes ad ignis vfum rcuellerc. Nonis lanuarrjsGalli turrimquanf dam in meenibus fitam, machinis 8i. tormen-tis æncis quatereinçipiunt, biduo tarnen con-

BRAB. DVCVM. 24 Hncntcr quaffara,partim cent id it. Hofri praller fpem bæc res euenit * Conffinit rant eniin fi lota corruiffi t,per ruinas cius in vrbem ingrej di,id quod factu non difficile fuilTet.Nulla e-nim foifa ad earn erat vibis partem.Haud mul tospoft dies arcem quandam iirenue magi# quam fet lie iter oppugnare adorri magna fuo« rum ftrage àfoOis moenibusque fuut repulfi* Quanquam necGermanis, qui arcem defenfi-tabant meruentahacefuit viftoria. Pofiridie Hifpani cumGerrtanis valium confeendunt, jmagneque impetu in tonnentorum euftodes ïllati,prælium commiuunt. Cæfis plerifq;, a-lios in vrbem captiuos ducunt. Hic edoÄi à Gallis^Italis, Gallica figna fequenttbus, regem deoppugnanda iterü Fapia murafie fen-centiam. Conflituilfe tarnen in obfidione cum omnibus copps totoque apparatu bellico per-feuerare .Quod perexploratores quum intra vrbem norit copias militates rei frumentariae, amp;nbsp;extrema pene cibariorum inopia laborarc. Dccreuit hac ratione comeatu interclufo ad deditionem illos cogere . Narrant quidam hoe eodem tempore in ftabulo quodam Papiç inuentosequo3,qui quum nihil haberent,qiio latrantfm pofTent placate ventrem .Ligna co-medtrint.lapidep rofeript. Hoc vt parum cre-dibile,adfcripturu«non eramnifiineius comlt; mentarps reperiffem qui ipfum per totum hoe lêpus Papiç fuit,quQ obfiddaarur.lam tcrrium fti-

CHltONlCA

ftipendia petentibus, Gcrmanis dccretum eft^ Vt cupedinarij lanij,pharmacopolæ,cçteriquc ciu es,qui opificio manuario quædum facerct, aliquamdarentærisponione.n »Antonius i-pfe vt nufquam non effet fui fimilis,quod gc-ftabataureum monile coflauk. Hifpani anno rum duccs quidam opulcntiores,mutuum de-demnt» Hacpecunia placatus miles, ducibus fuis per omnia paruit» H ie taceo crebras Tici^ nenfium in Gallos eruptiones amp;nbsp;pugna3,amp; le^ nia picraque inita certamina,quibus nunc cx-ß muki,nunc multi etiam capti. Sexto Galen* Februarias dux Borbonius, vir fortis amp;nbsp;mul-tis rebus geltis clarus,repente cum valida manu apparuitin agro Laudenfi.Hxcres ad Ga! lumvbi manaffet, poftridie mane tormenta omnia,quæ vrbis moenia fpeaabant,auehen-da curauit ad locum,qua Venturas putauit holt; ßium copias,ita prohibiturus,ne propius acee derent.Militcm quoq; in vrbeculas,quasoc-cupauerat hyemantem , ad caftra vocauit» Quæ per totum Februarium menfem «SiTick ni,amp; in hoftium caftris ada funt,non tam pr» termitto, quàm ad maiorem fcribendi referuo diligentiam in eo opcre,quod nobis de Braba tiæprincipibus elucubratur. Borbonius vero, Ävicerex Neapolitanus,vbi iam Gallos ado riri ftatuiffent,rati quod poftea fucceffit, fupe riores fe futures,cum fuis iam propius acceffe râtexercitibus» lamq; dies venerat,qui fextus

BRAK. DVCVM. 9^ «ft ante Caknd. Marnas, quo tempore ex loco caftroru emincntiore Papicnfibus,qui plus quatuor iam menfes inclufi tenchâtur belli da ta figna.Quod vbi intellexitcopiarum Caefai hs in vrbe obfefla prafedusmire exultans:bo na cnim fpes habebat animum eius futura vi-doria,conuocatis fuis: Nunc animis opus eft milites, inquit, vocati nos fortune fcquamur. Madi virtute eftote, qua me euntem videtis fequiminiducem. Hæc vbi dixit, rendis qui Vrbem tucrentur,copias educit, primum omnium tribus locis eftrado arietibus caftrorum muro,qiii Gallicas acics egregie tuebatur,Cæ fariani valium irrumpunt. Rex vbi hoftem in tra munitiones elle audiuit,fub autoram ( erat «nim dies Mathiæ Apofiolo facer, qui cftFe-bruarij quartus amp;nbsp;vigefimus ) iubet vna cum bellicis machinis obuiam ire armatosqui refi-ftant amp;nbsp;Cafarcanos prohibeant ♦ Itur, pugna committitur varia,atrox,cruenta. Et iam Gal li noftratium bellica inftrumenta maiora obt» nuerant»Cæfareani pedem retrahebant,quum AlphonlusMarchio Vuaflienfïs,virconfcrcn dis manibus audacior, in Gallicas penetrauie acies. Cuiusaduentu refumptis animis, noftri in hoftem(erat hic Heluetius) rcdeunt ♦ V occ» pugnam inftaurantium Cafareanorum exau-diebantur: Cadite gladiis,figite haftis,ftcrni-te iaculis.Hadenus ita praclufum eftfutura pu SnxJatuSorbonius UnguUri prudentiavir

C M R Ó NI C À

Si bellicis rebus cuilibet fere veterum cómpi-^ randus,Ka fuos panels qiiidem, led efFicacibus Verbis hortatus dlcitur. Nihil refert Virifor-ti(rimi,quot peditum, quot equitü inilia Gallus ad Papiam adduxerit, quandocum longe maioribus copies fxpius ac profpere femper v5 flixeritis» Adhibetemodoanisnos alacritatis ac fiduciæplcnos.Haud enim in limine veftro rum labor urn, fed in exieu ftatis,Gallorum(vÉ fpero) vik^oresdomu reüerfuri,fi paulum ad-hue niti volueritis.Credite, vos ad prædam et gloriam, non prælium vocatos « Digni eftis qui talibus, quibus abundant hoftium cafcra in patriam onufti redeafis. Ad quæ duels oplt nu verba feqiiurüSIngens militum clamor fC omnino pararos effc^diccntium imperatorern fuum per aequa lt;Si iniqua fequi. Libenrer itu-rosadvnum omrifsquöipfius fortuna duce-retJamin MingaualiUsaderatvleerex Nea-poli. Is qiioque militem hortari,vt acriter pUf gnarer, feiret illiusVlAoriam diet Galliarum maximas opes Cetfarcanis in prædam datura# Hæc ille,amp;alia fimilià,qüæ in tail diferimine à facundisImpcratonbus adhiben folent. Ex aduerfofrabantÄ' inftruflae aduerfarUrnpar-tifiacies»Etiam figni$canereincipicntibus,re-nouatu eft prxlitim^magnis et infenfis vrrinq; animis,nec fpe militü dilRmili Cçfarcanis fua Virtutc,hoft)bus milieu copia frecis, Marchio Plfcarise Cacfareunws^ante fuoru nunc ora fer-ri,nun^

BRAB» DVCVm. 95 Tiinunchoftem muadere, prditem immittere,, hortari vocf,iT)anibns figmheare lociü adeffe fc penculorü omniumatq; adiutorc. VidilTes amp;nbsp;bic Borboniü ferientenresedentetDyin hoftg incurrcntf, vulneratcs exafiefubduciiubfn-tc^’itegrosfubinittfntt-ni. Multi vtrinq; vul-nerabantur cqui5? viri-pediti pedes,tquitie-ques,ünguli pene lingubsaut enfe aut halta fi-bi-aduerfi pugnabat»kex Galliarum vir niili-taridifcipiina,tum corporis, tü aniini vii ibus çque clarus,amp; ipfe fortiter dimicans,vnius ve xilift rum kgionis Germanicæan Hifpanicat incertum eft, fua manu confodit ♦ Horam fere Vnam dubius fuit, amp;: anceps pugnæ euentus, quum repente fuoiü cafu pedueiGalhconßtr^ nati, primS loco tedere tnex terga fimul ve^ tere ceeperunt. In prarlio trucidati aGermano milite Sueui prope omnes, amp;nbsp;qui pro Gallo fteterantltah» Ex Hcluetijs mille quingenti. Duces quoque Francicorum exercituum præ-ftantiffimi» In quibus claflis prafedus vnacü filio, dux Monfortius, priiicepsTrcmolius, Bufius,Chiamonius,Bubanfïus. lacebanihu-mipaffim equkeffufi nobilespariterarqueig nobiles.Quidam adliuc palpitantes alq v t fucï Veftitu obriguerant aut tnlem aut parmam te« nentes«Crudelis vbiq; lufius, vbiq; pauord: plurima mortisimago.Stabat iam rcx Galliat rum vndiq; teils expofitus,quum luis hortâti; bus, vt re iam indinata é praclio excederet» t\on

CHRONICA

Non fadarn, inquit. Hie extingui pulchrum mihi amp;nbsp;laudabik exiftimo» Ea fum ftirpe, ijs inaioribus ortus , vt non tarn longam vicam, quam nominis aetemitatem optare debeam. Hæc ica loquutus,cum fuis iam ad falucem ma gis, quam in fpem vidorix, aduerfus hoftem dimicau V erum vbi extrema acies à Cæfarea nis eft equitibus circumucta,amp; à fronte alij vr gebantinfeftiusrex Francifeus viribus, auxi^ lioque deftitutus,capitur,amp;: cG co rex IN auar-rx,alijquc plurimi nobiles viri,Pontificis Ro mani Iegatus,princeps Mamoranfius,FIoren-ges, Lefcu, Bonaualle, Durantius, Bofula, Brion, V almontius,Oben ignus,Sâtememius, j^Cameficnfis,Lorges,Naures,Riaus,alrjq;per multi. Ex milinbus gregarqs, qui profligata acic effugere funt conati, multos cum totis ar-mis in Tidnum deßlicntes,rapidus amnis ab-forpfit. Alp ab occurfantibus media planicie equitibus interfefti,capti funt alq, Horum tan ta multitudo, vtcapientium numerum vice-rinr. Qiios omnes poftea armis exutos,Borbo niusincolumes dimifit ♦ Cæforum in prxlio numcrum,quidam adfeptem,quidam ad decc milia redigunt. Nee tarnenincruenta hæc ftc-tit viftoria Cæfari,in cuius exercitu prater in lignes aliquotduces oftingenti fere defidcrati* AlanzoniusprincepsGallicarum partium vilt; dens fuorG ftragem, quadringentis cum cquilt; tibus è manibus hoftiu dapfus, Gallia verfua quant

BRAB. DVCVM. 9”^ 3' uam maxime citato curfu,concendit,5: Lugï uni febricula correptus,perijt»Hanc vidoriS cum qua nullius vnquam veterum Impcrato-rum,neclaureas,nec auratos currus poffeconi parari cxiftimo.Cocfariani adepti cum prædà, captiuisque r€gibus,ac tota fere Galliarum re-gni nobilitate, Pàpiam ouantes repetunt, magna ciuium quoque lætitiaÂ: gratulahtium ac clamationibus,vrbem longa iam obfidione li beratam ingrefli.Hic fi vnquam alias,nihil oi mnino ede reshominum ccrnerc licuit, quuin rcx paulo ante coprjsegregie ad belli vfus, iS armis,tum cxercituum duftoribus,acbellaiidï peritiainflrudifsimusjtaliamingrelTus,repen te omnibus,amp; copïjs,amp; arrais exutus,in potc-ftatem hoftium venit.

TVMVLTVS GERMANORVM. Dlcam nunc de rebus Germanicis,quæ per idem fere tempus acciderunt. Lutherus palam in cóciohibus, adquasaudiendas femperconfluebant ingens turba mortalium, tnulta in principes, in prælatos, in epifcopos quum diccret,Csefaremvermium faccu, Prin cipes tyrannos,Pruderitiorém eircTurcam,^ mcliorcm quam Chriftianae reïpub.guberna-itores, amp;nbsp;alia id genus pcrmulta, fcriberetquc in opüfcülis amp;nbsp;librisiDéus libera nos ab his tÿ, rannis.T olle quæfo è medio amarilTihaös pa-titer ac fupcrbilTimÔsecclcfiæproceres. Po pu lüs his accenfusdials,tandem infurgere ac tu-

N WüU

CHRONICA

multuari coepic amp;nbsp;confpirare aducrfus cos,qui principatum aliquc intra fuperiorcs fines Ger inaniaeobtincrent.

Anno reftitutæ falutis M. Quingcntefimo,’ xxv* Calend. lanuarijs, vulgus Campidoneu hafiis,fuftibus,gladi]s,fecuribus,amp; quae prx-icrea furor in arma conuertere iolct, dirt pris, in Abbatem dominum amp;nbsp;gubematorem inn frrociter inuchitur « Principes alij hos piacarc amp;nbsp;compefcere conati, omnino nihil eftecerûr» Magis magifque læuit animisignobile vul-giK* lamque faces amp;nbsp;faxa volant, furor arma miniftrat. Abhisinitr|s adeo brtui temporis fpacio creuit hoc maiü, vt nullus poftea menfis fucrit, quo non alqs atque alfislocis rebella turn fit Lutheran» haerefis veneno imbuti homines ad libitum cuagantes monafteria dirue? bant eieâis, aut in cruciatu arreptis monachis Templa donarijs, amp;nbsp;praeciofifiimo return ap-paratu fpoliabanu Ad eundem modum occu-patis, aut vi captis faecularium domibus prim cipum,aut etiam oppidis* Nam amp;nbsp;hate tenta-re funt aufi ,crudclitcr diripicbant omnia ,v£ facile appareret prædandi magis ftudio quàm, aliam ob caufam plurimos excurrerc coepifie* Nuncmihi dicendum eft,qui duces infanienti fe obieceruntmultitudini, Vtinam dicerepof fern opprefferunr»

QVARTA APRILIS*

Pro Leipheim ad Danubium c»fafunt iii]« horoi-

BRAB* DVCVM* 98 homtnum milia per Sufuicum fxcrcîtUm.t’et multi quoque in amnem praecipitati» Quidam gladjoliibieflicuin Parocho fuo Lutherans^ fadionishominc*

XXIR EIVSDEM»

Marchio Cafymirus occidit milia düo,miil toscepit capciuos,plerofq; decüllauit,nonnul loscum pago vniucrfo concremari iuffiu

MAH Xlh

luniorcs Palatini vulgus adorti,intcrfccilie exhistraduntur quadringentos ♦ Ex captiuis gladio fubiccifle xxiij*

XIX. EIVSDEM.

Dux Ludouicus comes Palatinus ex Hel* delberga eduftis copijs recepit,a vulgo Cbi a* demptos pagos* Recuperauitßrufcllam oppidum Spirenfi Epifcopo , fratri fuo Germano, decollatis è vulgo, quos in poceftatem re# degcrat*

EIVSDEM MENStS XXVIIh

Ab eodem iuffi funt gladio colla fubijceré tumukusauthorcsxj.lnquibus presbyteri e-rant Lutherani duo,amp; Apoftata monachus vlt; nus. Eodem menfc perierunt circiter mille,oc4 cifi à Diepoldo Steynio*

IN ALS AT IA :^vm. eiafdemmcnjiii

Prophana multimdo vrbes indifferenter Ö uc cxpugnatas, fiue fpontc deditas , hoftilite# diripuit, direptas ruirtis 8c incendio vaftaUir» De Lothoringiaquoque iam occupanda co-

CHRONICA

gîtabatur,quü prouinciæ dux Antonius,coA* tradis excrcitibus egreffüs quatuor milia occi dit.Poftri^i^ alios adortus (rapinisenim amp;nbsp;la trocinijs palTim feedabant omnia)confccit milia fex« McnGseiuldcmdicxx* inter Tambachum amp;nbsp;Skouyterum. complures ab eoüem fuß, Fugati J cæC» Poftremoapud Sletßadiutn amp;nbsp;Orten.bergiumeoldcm prxlio vielt memo rabiii.Qui primidehoc tumuitu commenta-rios emiferunt,ab Antonio colligunt interfc-da xxvj.milia aut plus eo, amp;nbsp;trecentesex ca-ptiuis gladio perculfos«

IN THVRINGIA»

IN Turingia quoq; tumultuatum eft à pro-phana mulcitudine.Ad cuius infringendo^ conatus,Friderkus Saxoniç princeps dum amp;ipfe validas contrahit copias »moritur die Mai)xrj.In cuiusfunerchabitam vidimus clé gantem crationem Philippi Mdanthenis» Hafsiæ pririceps ( Lar.tgrauium vocant illi) Centura homines Lutheri dogma fequutos fer-roconfecit, qui amp;nbsp;oppidum vnum ceperant, amp;nbsp;cuiufdam Abbatis diripuerât bona omnia. Idem alia quoqueGrenue pcrambulans oppi-da, quotquet huius fadionis viros inuenir, gladio traditoradmouifle. Sed nulli hominS generi infeGior,quam Lutheranis Conciona-toribus,quorum nonnullos vt audio, fufte ca-pitibus illifo madauit. Hisitaperadis,adpo-ftremum cæterisiünxitfeprincipibus« Itaque

BRAB. DVCVM. 99 fub diem dccimumquintum Maij cum propha no vulgo, quod in agro Franckenhufen (ita «nim qominant illi )cumulcuofe confederat, C0ngrcflgt;,fex milia interi merunt,çapti? pluri-misaliquotetiamfecuri perculfis.Oppidum quoddam célébré (Mulhufen loco nomen eft) Vulgus occupauerat. Quod diuerfis loco à principibusGermaniæ oppugnatum recupe-ratur. Ciuibusignotum,his legibus, vtCie-rum in omne ius,cenfusq; priftinos reHituantî tnuros, turres,aliaque vrbis propugnaculafo lo æquent : arma bombardas pulucrem terme tariumprincipibustradant. Sunt Aalijs ple-rifque locis à Palatino cleAore,cacterisque rei militaris longe peritiffimis ducibus ruftici vc* lucviliirimapecoraadfacietatcm cæfi, milia centum Ä amplius foli principes,quosGerma ni ligamvocantocciderunt.Sic ftulcitia, imo verius amentia vulgi tam graultet eft hoc anno afflifta Germania, ac maioribus etiam de-formata,Fqedataque cladibus quàm vnquam à GothisA Vandalis Italia.Tantorü te caufam elTemalorum, funtqui dicant Lutherc. Vidi libroscorum etiam, qui funttibi conterranei, 3uorumalius te monachum infamem,alius fc itiofum,aIiusÇacodæmoncm, nemo Chri-ftianum vocat. Ego tantum oro,vt refipifeas, vt in viam redeas,vt eorum omnium quæcÔ-tra Euangelicam veritatem inconfulte fcriplï-' fb,Palinodiam canas,vtfanftc amp;nbsp;reJigiofe vi

N } ueiw.

CHRONICA vendo ad vitam illam pcruenias, qua melius^ feheius optari nihil poteft*

MORS CLARISSIMI VIRI KartiniDoYpij.

Sub bos Germanicos tumukus, graui mor-bo correptus Louanij Martinus Dorpius,infi-nis Theologus,pridicCalcnd. Juntas vita det fungitur. Pius in vno hoc viro amifit khola Loiianienfis,quàm vt dici,aut çftimari potclb, Mire poetarum omnium fabulas tenebar, Ora torum amp;hifrQricorum librosomnes excuffe-rat, Dialcflicorum argutias callebat ♦ Phifices arcana perueftigauerat, In facris literis nihil tä arduumamp; difficile, de quo non fubtiliter amp;nbsp;accurate difputarit.Quam Latinus amp;nbsp;elf gans, planeque Romanus illi fermo »Quanta diui-rorum cruditio, Solebam ego illum officij caufa nonnunquam adiré, ac fere pomeridia-nis horis,nunquam non ftudentem aç libris im mufTantem inueni ♦ Sereno coelo defcendebat mecum in pomarium,quod ædibus fuis adie-ftum habebat, Nee vllus interim dum ambu-latur,nifi de literis,amp; refte inftituenda luucn-tute illi fermo erat, non ignaro id setatis velut tonusreliquævitæ iaci fundamenta. Quid de ïe fingulari eius dicam innocentiaf Neminem feiens læCt vnquam» Nulli hominuminuidit» y^ihil quod non fangum amp;nbsp;honeftum effet ap petiuit. Mortui corpus ecenobio CarthufianO rum iUatum,ibique fepuitum eff.

BRAB. DVCVM. ICO ' TVMVLTVS POPVLARIS

apud Bufeumducis.

NON muko poft apud Bufeumducistu'-multuamm à plebcaducrfusmagiftratu* Exegerat ab oppidis Brabätiac peemnam princeps» Hanc quum eines Bufdducenfes ne-que ex publico ærario dare vellent, nequefu-turum putarent,vt ad publicam vtilitatem da retor, impetu faflo in opulcntiorafui oppidi monafteria^ab his extorquere, quod principi darent,conati funt.Tenuit per dies aliqupt hic tumukus, qui tandem, in vrbem admifta gu-bernatrice Margareta,refedie» Neque inde a-bijt princeps ipfa,nifi omni fublata materia. Vnde in futurum aliud excitari poftet incen-dium.

REX GALLIARVM CAPTU uuimHißgt;iinM)nauehitur.

AD captiuum regem Gal liar um nunc re-uertor, qui menfes aliquot in Italia cu-ftoditus ad Imperatorcm auehitur in Hi-fpanla» Vbi non multis interieAis diebus,qu3 in febrim incidiffet, grauiterq; difcüberet ve-nit ad eum CarolUs Caefar.Qiilbus rum de rc-busCntcollocuti,nefdo . Cæfar captiuum amp;nbsp;aegrotätem confolatuspuftit bono efte animo, Se curaturum,vt qua? ad recuperandam valc-tudinem neceftaria effent, haberet omnia.

‘‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 4. Scio

CHRONICA

Scio præterca tentatam effe pacem, magno* Ifum interuenru principum. Sed res ad exitum pcrduci nondum potuit,Gallus ad ea quæ repetit G A R O L V S, minime inclinanti-, pus»

G E RM A N I Æ INFERIORS VR# liitm, or altar urn lt;iu£ fimtim£ infer iori Germania nunc parent C A R O L O imperatori hm im nominis quinto,per Kadrianum Barlandum Sequitur Cm talogm»

nADRiANvs bar;

LANDYS HADRIANO Ariuulo alumno fuQ S.

aVotics hk inter ambulandum autallias cogito de ftudiofis iuufnibus,om niumtumihi vidcre for tuna tiflimus 'Adriane, cui eximio illo viro Erafmo Rote-rodamo conuiuere, eundemque quotidictam dofte, tamque facunde loqucntem audire con tigerit* Pro mco igitur in te amore non pof-fum non idam tibi tam raram felicitatem gra-' tuUri* Duasabs te accept epiftolas, nonferi-bara^

BRAB. DVCVM. lOI bam quam elegantes, mihi certefucrunt longe gratiiTunae . lam confederam pofteriori, imo vtrique refponfurus, amp;nbsp;ecce repente vo-cor Affligincum ad ftudia eiuscoenobij admii niftratoris,quem nunc iuuenem in literis poli# tioribusfefquiannum inftitui. Louanio difeej dens Optimum virum Gafparem à Riuulo pas truum tuum rogaui, vt me tibi purgaret. Tu Vero me purgabis Erafmo » V triq; enim feri-pnffemjfi Louanij manere lieujflet.Mitto tibi opufculum quoddam proximis lulq coloria busàmeconferiptum , de claris vrbibusinfe-riorisGermanix,amp; quorundam aliarum. In quibus «Si tuam cernes Antuerpiam.Merito e-nim tuam dico,quae te primum nafcentem ex» ceperit ♦ In locis vero noRratibus defcri-bendis fingula perfequuti non fu-mus,fed rerum fummas, ó^ ex bis illuftrilTima quxq; li-bauimus, Vale ex

rurc Affligi-nenß.

N y

GERMANIAE

INFERIORIS VRBtVM,

ET ALIARVM Q^VAE FINITI-mac infenori German iç nunc parent Carole Imperatori,huiiis nominis quinto. Catalogus per Ha-drianum Barlandum.

COLONIA»

‘l^^S^^^ E inferiore Germania quae f''ogifcrarumautlætarumar^ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 ^orum Ferax terra efr, mag-'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ari^’^q^^ •^ nauigabilibusfiu-P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’’’’’’’ a’^^i® irrigatur,amp; qui-

^^^^gr^^-^r bufda alns finitimis vrbibus “ literisaliquidmandaturusin cipiam à Colonia Agrippina, quæamp;fitu flumine amp;nbsp;populo elara eft, amp;nbsp;magnificenter aedificata atque elegans» Hie vrbe media tern-plum videtur magnificum, vbi trium corpora Magorum feruantur, qui Chrifto in Beth-leem recens nato raunera obtulcrunt. Habet Archiepircopum,qui fit vnus e feprem princilt; pibus,ad quoseleftio pertinet Romani Impe-ratoris.Habetmagii illius Alberti fepulchru» Tot habet fanAorum reliquias. Hie Vrfulai-dufagittxtranfuerberata cum tot virginum nuhbus,

BRAB. DVCVM. 102 tnilibuscum tot viftricibus turnds ad coeli pa latium purpirreo fanguine laureata migranit. Hic gymnafium rft liberalhim artium, in quo permultt amp;nbsp;eloquentes amp;dodi vin bonas Ij-tcraslunt profclTi»

ACLVISGRANVM;

Diftat hinc aliquot mills Aquifgranum^ infigne oppidum monumento Caroli magni Imperatoris, quodintemplo illic mariTioreo Vifitur* ERA: vencrabile iandorum reliquijs, quasidem CAROL VS ex diucrfis locis hic effe voluit.

LE ODIVM.

Defdendo nunc ad Leodium, quæ vrbs a-motniflimo extrufla loco,amp; lacris ædibus, amp;nbsp;Canonicorum eolkgrjs longe fuperat alias o-» mnes, quæ funt in noftra Germania. Ad haec omamenta Epifcopum habet,quo no alius eft ïoeorum, quibusimperatmultitudincpoten-tior. Praxipue bonitatatis eft Ä vini ferax Leodinorum ager.

TRAIECTVM.

T raicdum,quod fuperius nominanr,ad dus differentiam ciuitatis, quae in Hollandia eft eiufdem nominif, oppidum dénatura loci , munitionibusque amp;nbsp;populi frequentia, amp;nbsp;aedifieijs d(;Canonicorum coliegio nobile,fpc dem probet vrbium duarum,coniungente eas ponte longiufculo.Huius incclat,quanq Leo

CHRONICA

dim's vicini, tarnen Burgundies domui miré fluent«

NAMVRCVM*

Namurcum ad ripam Mofæ Gtum areem habet municiffimam, qua bellorum tempori- , bus in captiuis feruadis v ti confueuerunt prin cipes noftrates » Populus hic non dici poteft, quam fit amans Burgundionum, pro quibus aliquando etiam fuis militaire ftipendrjs legûlt; tur. Ferri fodinas habent amp;nbsp;in montibus op-pido adiacentibus vitiaria amotnifiima « Ho-rum trititi amp;nbsp;filiginisfertiliffimus ager eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

DE BRABANTIA.

NVlb eft natio cui vel humanitate, vel bonitatcçefferint Brabanti,nulla gens, quæ minus grauem feneftutem fentiat, Hoc præftat illis hilaritas« Vnde videtur ma-raiïciocusilIcZ.Brabantusquo natu grandior, ^ hoc ftultior« Horû regio tota amoentflima eft, remorofa plerifqj locis,ac multijugis ferarum generibus abundans. Aeris tanta prsfertim cir caLou3niüamp; Mechlintam oppida puritas, Vt circüiacentibus regionibus, non raro facuiente peftilentia, Brabanti immunes alue perfeuc-rent,T erra hçc vbiq; herbida,rerum omnium ferax,qu3e blandiunturnaribus,qus palato fa J pida funt.Quæcunq; oculos pafcunt, quiconque ad noftratia medicamenta conueniunt,lar giiTimeefFundit.

BRAB. DVCVM. 105

LO VA NIVM.

Louanium caput cft vrbium Brabantix toeli Ä aer is bcnignitate nulli ccdcns aliarum. Hic intra muros iibera prata,vineæ, boni fpa tiofijagri,poniaria,câpi,dun)i,faltus,pafcua,' patuæ l'ylunlæ, parua ncmufcula , vt merico. hanc ledern acdomicilium optimarum arcium delegerint juaicres noftri.Habet enim fcholâ/ quanonaba fecundum Parifiacam numéro-fior , ncque ornatior ♦ Multa funtpaffïm toto orbe ChrifcLno gymnaba/ed in alijs alla vi-deas defiderari » Aureliæ in Gallijs folæ loges Ciuiles. Parifijl heologia, ius canonicum 52 fophiftica traduntur.Suntaliæquædamfcho-lx,vbi folarinpretio eft Medicina.Louanij os trines fcientiçdocentur* Habet hæcvtbsfacras ædes plurimas. V nam diui Pétri ,ftruÂura tS eleganti,vt architedorum iudicio nullam plu ribus loris inuenias pari politie, E confpedu rempli Apoftolici vifitur domus ciuica opera fiirima,amp; quæ non vna re tcftetur olim floren tilïimam fuifTe vrbem Louanium» Hanc arti-ficij plcnam ftruduram mirantur Galli, Ger-mani, Britanni, amp;nbsp;Itali» Schola Louanienfes vnum habet caput,vnum principem, cui omîtes parcant,hune redorem vocant» Cuiiis offf dura cft ius dicere priuilegia tucri ,amp; malefici) reos fcholafticospocnis afficere, Quum in pub licum prodit, ante cura it accenfus, quem Be-dellum recepto illic vocabulo appellant. Pone

CHRONICA

ne fequuntur famuli, Quantum autem honö3 ris huic dignitati habcatur hinc apparet, quod, confukSjmagiftratus^amp;sclai iirïmi quiquevk ri,dfnique omnium dignitatum gradus acade miæ principi aiTurgant, Ai décédant de via. ' Exeunti ad comitia, quæ cercis anni tempori ^ bus indici folent,plures accenfi anteambulant, finguli manu auranim geftantes baculü infig-nia honoris amphflimi. Eft hæc femeftris di-gnitas,q^ucadmodum apud R omanos olim dj datura fuit fex duntaxat menfiû.Hçc nobis co' mentantibus fcholæ princeps ac redor erat ex» miusfacrarum literarum profeffor Martinus

' Dorpius. Sunt amp;nbsp;aliaquædam Löuanij non indigna fpedatu k»ca, xenodoebiüm ampliilt mum,vbi nunquam non affiftunt ægrotis mu liercuL» iolatqs refouentes Gngulos,atque ad-* ferentes quodcuiqueè valetudineeiTe confti* terit, Eft alio loco digna diuis,digna principe domus,quam extruendam curauit fümmus Pontifex Hadrianus Sextus, quum adhunc in minoribus ageret. Intra mania vifitur «Si eoe-nobium Carthufianorum,loco amp;nbsp;ab omni tui multu, abomnifrequentiafemoto, ita vtnec heremi folitudinem in vrbe magnoperc defi-derent monachi.Hocaedlficio nihil ex ea fami havidiffe fc quiequam fplendidius ingenue fatenturquiuisexteri. Ad muros vrbis,qua' Mechliniam itur, arx eft inßgni vetuftate, amp;nbsp;ad ocium,rerüq; vrbanarum vacation? principi-

BRAB. DVCVm'. IO4 cipibusacc5modata.Eodcm lolt;o in monte tê; pimneft Baptiftaefacrum. E rfgioncarcis,cu* ius modo commemini, turns eft in ipfo muro ex tandido lapide,eaq; alrituditie,vt inde vi-deri fereno cælo Antuerpia po Hit, oóo mag-nis miliarijs Louanio diffirum oppidum. Vul go impenfaperditavotaturha’cturris.Quam annis aliquot fuptrioribus fatikentem,confus lesn-jagno reficiendam curaucrunt. AgerLo-uanicnlïs pratter frumentum Icgumina,triticu, poma,pira,perfica,c acteraq; ad corporum ali-moniarn pettinentia,datamp; vinum. Cuius ca natura,vt non facile inebriet,non facile ad ar* maprotrudat,^ ludtam veneream.Bib5thoc Vinum initiaci,quos diuinæ litere perpetuo fo brios Ä continentes effc volunt.

BRVXELLA.

Vrbsaulicorumfrequêtia,fontium copia,’ magnificentiaprincipalis aulx, Ciuicædo-« mus, ac pluri um aliarum fplendorc nobililTi? ma,et quod dc fua Burdegala dixit Aufonius» Clemcntia bic cæli mitis, «amp; irrigué larga in-duJgétia terrae. Huius incolæ veflim op.es fuas Veftitu oftenrantprx caste ris, Ó^ maxime genus mulicrum, Templorum omnium hoc loco magnificentiflimum eft diui Gudulae,canolt; nicorum collcgio infigne,

MECHLINIA.

' Diftat Bruxclla amp;nbsp;Louanio miliarqs quai tuor Mechlinia, vrbs (ïtuamp;; opcremunioffi-ma

CHRONICA tna,quæ ipfe quoq; fuas habet minime vulgat gares dotes. Aeris multam clementiam amp;nbsp;lalu britatem, incolas fermone blandos, moribus ni3fuetos,comes,ciuiles, bellicofos etiam vbi res exigit. Placet in hac vrbe vicorum ampli# tudo , placet mundicies. Habet concilium regiumjhabet «SI ædes facras côplures, fed duas, quæ longe cæterisantecellûtjDeiparævnam, Äaheram diui Rumoldi ornatiflimam, cum turri,quæ amp;: magnifica eft, amp;nbsp;altitudine fpégt; äabilis«

HANTVERPÎA.

Nunc offert fc mihi Hantuerpia, ad Schal-dam flumen fita, emporium longe celeberri-mum.Decuiusfitu, fplendore ædificiorum, populi induffria ac diuitijs quorundam extât Icnpti libeUi.Eft hoc nobile oppidum partim niaritimum,Gallis,GermaniR, Hifpanis, Bri -tannis,l talis freqüentatum.Hodic diuino mui nere amp;nbsp;Senatus prouidétia fie floret mercimoi niis,vt ncc Londino in Anglia, nec apud Ger manos Francfordiæ, nec in Gallas Parifio ce-dere debeat » Priuatæ hic domus affabre con-ftruâae.Certamen eft in vrbc,quis magnifiée-dus ædificet,Grandia funt templa,vnum Dei-parc Virginis auguftiflîmum cum turri altifiî -ma ex candido lapide. Gentes rnirum in opiS cqs acumen domus extruut,altas magis, quàm arrplas propter locorum anguftiam,amp; fere ex lapide* Eft hæc ciuitas vna omnium quæ funt' hodiê

BRAB. DVCVM. IC$ liodic in inferiore Germania facrarum certece remöniarum lludiofiflima,Vfreq; pictatiseul trix . Monaftcrium habet I-raemonftratefÄ 6^ ftruAura magnificum,«^ monumento Ifabelae Caroli Duels Burgundiæ coniugis nobile.

Bvsc ViMDvers.

Oppidum ludo lite rario,tSf pugnaci popus lonobile.Horuin arma fuperionbus annis, haud femel Gelrrj fenfere, cum qua gente va-hocerutumeft eucnni noftris hominibus. In hac vrbe templum eft Deipare facrum, opus Vilendoapparatu,

FLANDRIA.

Eft amp;nbsp;Flandria regio fertilis arque amce-na 5c pluribus locis fuauiter aprlca, nee ex-pers nemorum amp;nbsp;collium.Habet amp;nbsp;lacus per-Ipicuos,flumina, fontesque falubres. Gentern non inhofpitalem,vcftitu $i lingua à Brabaiv tisindiferetam.

GANDAWM»

Gandauum eius terræ ciuitas fluminibus no bilis,amoena,ampla,fpàtiofa,nufquamc5cluî fa,nufq fuftocata. Innumeræ,culKeq; domus, facundia virorum ingenia,antiqui moreSjtum duplice muro amplificata loei fpecies. Suos e-tiam habet,vtLouanium, meditation! ac flu-dqsaptosrecelTus. Habet amp;nbsp;ludos lirttaries aliquot multaecelebritatis.Magnißcatcnpla, eœlum perquam benignum , Gentern fruga * km magisdixeris q psream. EftGandauü «Si

O plu..

CHRONICA

pluribus diuoru corporibus,^ nobilibus mo nafterijs duobus exornatum Petri ApoftolorS principis,amp; Bauonis ♦ Vtrunque abbatem ha bet, amp;nbsp;annuosprouentus ampliflimos.

BRVGE,

Publicarû priuatarûq; ædium in hoc oppi* do fplcndor amp;nbsp;magnificentia ocm orationem, çêm dicendi facultatc fupergreditur. Vtpau--cis omnia dica,totus hie locus pafeedis oculis, reficiendis animis dicatus eft* Pukhra funt op pida Gandauum,Hantuerpia,Bruxf 11a, Loua nium,Mechlinia,fed nihil ad Brugas* Procter Gandaunamp; Brugas longe clarilTimas vrbes,a Jia quædâ funt in Flandrijs oppidaclari nomi nis,Alofl:u, quod ad poftcros nobile reddidit tot excufis in omni prope difciplinarû gencre pulcherrimis librisTheodoricus Aloftcnfisty pographus,Aldernardum,Infulæ,lperæ, Tc-ncramûda,Slufa,quod poftremum eft mariti-mum. TORNACVM.

Nefeio an vllum Tornaco extaret Florentins oppidû,vel in Flandria,vcl in Brabantia fi noftratium quam Gallicarû femper effe partium maluiftet.Cui hie affedus quantum pau-ciffimis annis maloru inuexerit nos ipfi vidimus. Odo enim fpacio annorum eadem ciui-tas bis capta,feme! diucdita,amp; interim foepius ad exterorum libidinem vexata eft.

HANNON! A.

Hannonienfes populi fide, amp;nbsp;armoru erga • - j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;princi-

BRAB. DVCVM. lOÖ“ prîneipem fiiü nulli aligrum regionum cedéii tes,terram amp;nbsp;ipfi incolunt herbidâ, amp;nbsp;pafeuis admodum læcâ ♦ Pietas huic genti in deum fin gularis,idioma gallicum,vt vicinis Tornaeê-fibus eft. Habitus amp;nbsp;caetera vita eadem quæ amp;nbsp;Flandris,quibus funt côtermini.Prçcipua Hâ noniæ oppida Bergae amp;nbsp;Valcnccnæ, vtrunq; legibus optimis iuftitutum.Nobis hæc cômen tantibus,Valenccnis fortuito incedio plus mil le domus conflagrarunt pucherrima tonus vr; bis regione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P H R Y SIA.

Pene mihi exciderant Oceani accolæ Phry fij in bello féroces,^ armis excrcitati robuftis ac proceris corporibus. Nulla feruitutis gens-ïmpatientior,boues optimos alunt,quos in a-liasterrasabadosvendunt magna pecunia. Phry fiæ planus eft ager,amp; multo gramine foe cundus. Ignem ftruunt ex bituminofo cefpitc propter lignoru inopiam. Hos populos anno fuperioriori ad Caroli Cæf. obfequium retra xitclarilTimi belli dux loannes à VuaiTenacr, quem fi fata virü nobis feruaifent, validas Gel riæ veniflet ad vrbes. Oppida Phryfiorü ma-gis infignia funt Gruniga amp;nbsp;Lewardia,vtrun ique qpulcntü,vtrunq; populofum. llludetia Valide munitum contra hoftiles infultus»

GELRI A.

Nunc de Gelria diccndum cft,regione non tantum ad fuorfi, fed exterarum quoq; gentin tutelainfertilijVt interim filentiopraeceream, O i quam

CHRONICA

g beUicofum atq; pugnacem habeat popuTufO fuoq;principi vaide fidele, Vrbcs hic quatuor maxime infignes,Nouiomagum,quodaiucc-nus ac nobilis fluuius V uala prçcerfluit, R urc-müda amp;nbsp;ipfa fuis dotibus nobilis, Amhemm, quod noftra memoria Philippus Burgundio-nü princeps occupauic. Et Suephania ciuibus, opificibusq;non infrcqucns.ln hisquatuorno minis vetu;iate,populi frcquencia,amp; opümalt; gnimdine primas tenet [\!ouiomagum,partin» in cliuo,partim in plano fitum,patria ac natale fotum eruditilTimi ,fa£undiffimique viri amp;nbsp;ftudiofcrum onmin MoecenatisFrancifciCra neueldij Cæfari Carolo aconfil^s Mcchliniae» HOU, ANDIA,

Quam nunc Hollandiâ dicimus,olim Hole landia nominara eft à copies lignorum, vt ha-bent annales quidam.Huius regicnis herbis et fa li ft is maxi me co n fitus eft ager. Frum entu m, quo ytütur,nauigiis aliunde inuebitur. Hom» nes hic induftrn,negotjo^fifimplices.tt ad oém humanitaté benignitatemq; propenfiftimi. Alt; hos vidcas ad paradam vel return,vel lingua rum cognition^ diutrfa Chriftiani orbis adire gymnaha. Hollandis vero magis honoratur egregia morum inrrgrttas,quanquam nee ipfa negligunc ftudia præcipue hterarum meliorn, quas aliquanto feiicius quam cæteri difcunqft modo à tencris annis præceptoribus tradâtur*. In vaforum nitorc ^nenfarum lautkia,manti-hum

BRAÊ. DVCVM. 107 lium at^; mapparum candorc,ir,undina deni qUe rerfi omhium fuperart alias nationes, Mu liéfum genus pulchrüm amp;nbsp;ladteum, aut nego-' ciatur vc viri,auc IaniGcio,lanificaciouc dat o« prram.Hollandia Ä pifeeßs interluitur anani bus,^ pafcuis abundat vberrimis, neq; regio effe creditur alia in orbc,quæ fimili fpacio toe habe at oppida,mf diocriter quidc magna, fed apprime polira amp;nbsp;concinna» Pages quoq; regio fumpt» paffim ædificatos videas « Dolen-dumhanctamnobilem,tam Horentem prouin ciam Lutheran« faflionitantoperefauere» Di eâm nunc de oppidis huius regionis»

TRAIECTVM.

Hanc vrbe atcribuunt Hollandi3e,alij Phry fi3c,Siuc in HoUandico folo,ßuein Phryfia ft tä, baud dubic nobiliflima eft, amp;nbsp;priuatarum »diu pukhritudine,amp; elero» Habet enim eele berrima Canonicoru collegia, in quibusprin cipem tenet locum,quod eft diui Martini. Ha bet amp;nbsp;antiftitc,qui in iacris latiflime imperar. Hie tä dines ac potens, vt fiquando fit necefle quadraginta hominn milia ad bellum poffic armare.Ex hac vrbe Rom* Pontifice Hadria • num eius nominis fextum noftra vidit ætas. Quæ félicitas nulli vnquam contigit aliarum quæ funt in orbe noftro. A Traieâo non Ion -ge diffita eft Danentria, qued oppidum pluies annos Heruit fchola bonarum litcrarum.

0 5 DOR-

CHRONICA

DORDRAÇVM»

Vrbs eft valide munira, negotiaiioni ido-nea,vndiq; cindamari, opibus amp;nbsp;cekbritate inter alias longe print eps. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uerlcmum»

Hanc vrbem inuenio condita à quodam il-luftri virOjCui nomf inditum fucrit Lem,ger manica lingua, vrbshinc dici (cepta Herlens ftat Gcrmanicc,nos cade m ratione Herlcmurn dicimus Latine» Forum hic maximü,pulchrae domus,templum cgregium, vrbs fita eft loco peramceno » Statim egrelTis moenia, occurrit nemus^in quo varias auium linguas audire li« eet,in quo timidi damæ,ccruiq; fugaccs,lcpo -res,cuniculi,dcniquc ferarum omne genus.

LEYD A.

Pukherrimuin Hollandiæoppidorum. Aedificia habet amp;nbsp;concinna d: frequentia. Vi« corum hic eft perpétua quædam mundicies,vt aliisquibufdam terris plusluciaccoeni inue-nias in domibus,quàm hic in plateis»

DELFVM ET HAGA.

De huius oppidi códitioneputo me dixifle nonnihil in opufculo de Comitibus» IncolarS opes amplæ funt,multa in diuos pieias . Ccr-uiftam conficiunt optimâ,quæ plurima ad Sc« landos vicinam gentem imporratur. Hinepar uo miliario diftat Hagacomitis, ita enim no-minatur,pagus amp;nbsp;magnitudine,amp; euku amp;nbsp;in« colarum frequentia non paucis anteferendus. Hic concilium eft ad quod tocius Holland iæ, atq;

BRAB. DVCVM. Io8 âtq; item Selandiç populi concurrum in rebus ambiguis. A M S TE LR E D A M VM.

Hoc cætcrisqnæ nominaui,rccentius oppi^ dum,genus hominum incolit pecuniæ ftudio-Cus. Quocirca inremotifTimis etiam terris ne-gociantur, habentq; toto fere anno externum domi fuæ mercatorem. Prarftat lioc illis córno ditas portus.Sunt alia quidam non pccniten-da Hollandiçoppida,Goricum,Gouda, Ale-maria, R oterodamum,eximTj iHius viri Eraf* mi Roterodanai vrbs nutricula.

1 SELANDIA.

De Selandiae meæ fitu extat perquam erudi ti viri Gerardi Nouiomagi veteris amici no-ftri epiftola non inclegans. Dicit ille totam Se landiam xvj. infulis ac totidem oppidiscen-ftare,fertilem effe regionis agrum,iTiultoq; di ligentiuscoli,quàm Hollandicum.Quod bic nafcitur triticum multo amp;nbsp;purius Ä candidius effe Hollandico » Mores effe indifcretos cum Hollandis,lingua citatiore nofrrates effe. Por tuum commoditate, mercimoniorum copia, amp;nbsp;nauium numero Gerardus Hollandiæ prælt; fert Sclandiam .Coquitur hac infula fal car di-diffimus.Habet Selandia tres infigncs infulas: Vualachriam, in qua Veria amp;nbsp;Middelburg« oppida mercimonijs florent. Schaldiam, vbi Ziricea eft opulentum, amp;nbsp;non inconcinnum oppidum. Suy tbcuclandiam, in qua duæ fune VrbcculxjGoufa Rucmerfuuala. Eft hare omnium

CHRONICA

viium Sclandiæ infularum ameenifTima , Syl-uas habet locis aliquot,hortos quoquc,in qui* bus eft, quiequid natura produxit herbarum efeukntarS» Pomaria paUim amplilTima.Hic •menfibus vernis omneauift genus lubfilire,cir cïïuolitare,colludere, delitiari vidcas, hic vel ftudere, vel obambiilare,vel cum amiculo c3; fabulari,velcibuin caperc, velcumfodalibus lufitare fumma eft voluptas * Goufae oppidu-lo,quod dixi,vicina eft patria mca Barladia, locus adeo amp;nbsp;fertilitate ac return copia,amp; ædi ficijs amp;nbsp;littoris ameenitate praeftans, vt non im merito de hac diccre poinm,quod de Baijs Ho racius dixit. Nullus in vrbe locus Baijs prxlu «et amoenis » Item poeta Martialis; Vt mille laudem Flacce vetfibus Baias. Laudabo digne non tarnen fatis Baias» Totus locuspratis irriguis paruifque cinduseft nemufeulis. Du gnam ftudijs dignam

mufis fe

dern diceres,

Subfignauit P»dc Lens.

FINIS*