De ReliPionis conferuacione amp;nbsp;reformatione uera:

Deéç Primatu Regum amp;nbsp;magiftratuum, amp;^ obedientia Ülisut furnmis in terra Chriz fti uicarqs præftanda. Liber:

^d ‘Kobilüatem,CÏerHm amp;nbsp;po-pi^ii/m t^n^Ucantim.

t A V R E N T I o H V AI-fredo autore.

BASILE AE, PER lOAN-nem Oporinum,

DE CHRISTO Et CHRISTIANA REz h^ione confirua^da, et maximafi licimdmeretmenda, ad quot;Nobdita-ïem,clerum amp;nbsp;fiebern ,^n-gbeanam.

N 111a fuperiorü tê* porumtnftitia, ho^ nóradi patres et cogt; lendi fratres, nemi* nem bonum ernem tam ab omni huma^

nitatis fenfu alienum, tam grandi im pietatis federe obftridlum fuifle ar* bitror, quem no cómunis hominum piorum dolor, amp;nbsp;ludnofa rerum om nium perturbatio cómoucrit. Nam præfentem irati Dei manum omnes uiderunt, amp;futuram expeefèaruntî bellum, gladiû à' pcricula multa fengt; ferunt,ac periculorum metum cogu tarunt: uerfabantur ob oculos mul* torum innocenrium exilia, careeres, a » indi*

4 DE RELIGIONE îndignifsjmæ caedes: feruitutem ccr uidbusac confdennjs înfli^lamfo' bicrunt : illam^ in primis uerbi did nf famern, animas hominummifere côfidentenijexperti funt ; quç res 0' mnes homini non prorfus inhuman no, imo ÔC inhumanifsimojaptdi ac filid, credo, aliquot lacrymulas ex-tunderent. Cumautem Deus SCm^ fericofs pater, nobis filijs gratia ^ mifericordiaper Chriftum adopta^ tis ignouerit : cum mala illa nee prc' mât, nee incumbant, nee immineat, omnis^ illeafperitatis etacerbitatis fenfus ac metus abfit: cS ueteris fpc^ Óraculi imago, amp;nbsp;rerum illarum prO' pètragicarö lamentabilis fcenanuf-quam cofpiciatur,fed noua undiep fa cies amp;nbsp;afpedlus oculos, quócunque inciderint,recrect 3^ deleóèet: fi turn uerè doluimus, ÔC moerore iufto ^^ ftrati iacuimus, nüc animos engere, amp;nbsp;nos eolligere debemus, ut quem/ admoduanté cum flentematreme/ ntoaffet^tufimul fraternofleuimus: ita

VERA CONSERVARDA. Ç itaiamin haclæta rerum ac tempos rum conuerfione,cum gaudentibus omnes gaudeamus,dolorem Igtieia, aegritudinem nouo hoc amp;nbsp;propè di-uinogaudio commutemus. Itacpini hoe têpore, inhoc publico ueftro ÔC noftro omnium gaudio, decile m co officio nolui: nó tam ut aftedtu meu, qui haftenus latuit, exprimer cm, quàm ut omnibus aemihiipfepeni* tus perfuaderem, optimam amp;nbsp;maxi^ mam gratuladi caufam obtigiUe : nc D ei noftri b eneficium, rerum mutar tionem, temporis huiufee felicitate, uel non perfpexiffe,quod eft magni ftuporis: uel no attendiffe, quod eft dilfolutæ negligentiæ : uel non a-gnouiffe, quod eft fummæ ingratitu diniSjUideamur. Et fane fieri folet,ut quae no palpamus manibus,ac quo* tidie utimur,fed animo aefpiritu frui mur,nec fcictia à nobis fatis,ncc me-moriacomprehendantur.nififubin* demagis acmagisóc ftudiofcientiS augeamus,2lt; crebraufurpatioe me*

{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;as mo*

^' DE RELIQIONE

moriam refricemus.Qiiare licet hæc reces fit diuini numinis erganos be^ nignitas,ut tempus nullam obliuio* nem tantam afferre potuerit, quanta rei tante memoriam extingucretua' men memores interdû monere, non eft fané uituperandumtet alq efle for tafsis poflunt, qui beneficiü hoc efle negabüt;alfj funt,qui eiusreimagnp tudinem hadienus nee uiderunt-nce confiderarunt.Qiiibus fingulis etm niuerfis etfi unam accommodate o* rationem^Sd uno quafi ore tot affarf, genereuitae, dignitate, opinionibus difsidenteSj mihi quidem perdiffici* k fit: fid licet quiftj uerü per fc,tacem te me,fatis intclligat amp;nbsp;fapiat: no du bitabotamê omnesuel gratifsimo» ad gratitudinem uocare : amp;nbsp;alrjs,qui b eneficium fatentür quidem,fit ucr^ bisminuuntj quantum id fit oftenquot; dam: altjs,qui omnino non credunt, fide faccreconabor,caufameflèdagt; tam non unihominum parti aut faquot; dionijfed multi's; nee multis folum^ modoj^

VERA CONSERVÄNDÄ. 7 modo, fed mulntudmfçur gaudere, Deo gracias agçre,2lt; tota mente am plçdi banc nouam mutanonem degt; beantjQiioddum panas uerbisfa^ cio, ut ego in exponêdo breuitatem pQlliccor,fic à uobis beneuolentiam inlegendo amp;nbsp;candorem peto.

C H RI s T V s IBS V S,quiàuo Chrili^re' bis ûmdiu fecefsit,cum è cœlo in ter «ÎHx in An' ras defpiceret, Ô^ quofdam pati iniu giwi«-riam, altos crudelê in modum infer-te cernçreqintimis uifceribus miferi cordia:commotiis,aduos, ANGLi, redire tandê dignatus eftmt fub cru-ce laborantes Ôd luôiantcs confola- -^ tionefuftentaret, amp;nbsp;aliorum crudeli tati, quæ fibi ipfi modum adhibere non polîet, modum ipfc Hnemé^ im poneret. Si hoc unum uobis diccrê, amp;nbsp;Chriftumreducemtantummodo nominarem,nec uUum præterea uer bum facerem fatis: magnificum amp;nbsp;il luftrebeneficiüpropoiuiflejCtfihoc folum dicerem, dixilTe fatis uiderer: quod tarnen à nobis dici fatis nun-. 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3-4 quam

s DE RELIGIONE quam poteft ulla orarione, uel cogp tationc coprehendi.Qiud enim,pef Chriftû, maïus in terris fingipoteft, quàm Chriftû, Deum ac Dei filium, Mefsiam amp;feruatorem defçendere, fiC mortale genus afflidîifsimû amp;nbsp;ca^ lamitofifsimû inuifere f £lt; ad hoftes fuos,à quibus fpretus amp;nbsp;cotemptus eft, reuerti, inter illos efle, cum illis uerfari, collo qui, habitaret' ÔCin eo regno rem plum fuum collocate , in quo amp;nbsp;rem pkim fordibus contamv natû fuit, ÔC ipfe cum templo eiccrus 6C exturbatusf’Nec enim difsimu^ Iandum,fcd etiam atq^ etiam cofiten dû,Angli, peccatis eû noftris offene fum, SC ingratitudine coartum femi grade : qui alioqui fuos nifi grauifsb mis aciuftifsimis de caufis nccrelm quit ad tempus,nec omnino defent. Neq^ uerônegauerirnhaeftenusno' bifeum fuiffe. nam qui complet om* nia,qui digito cuncka metitur, cuius thronus eft cœlum, cuius fcabellum terra cft,quiubiquc eft, ubi non efte' Fuit

VERA CONSERVANDÄ. 9 nntfuit uobifcum,quia nufquâ non eft:fedoccultus fuit,ô^ delituit:pa' làm in lucê,inEcclefias,in pulpita, in cocioncs ac cœtus publicos ac in mediûnoprodqt. Pafsim enim dif- ChrijliKpiÇ iedius mifellus Chiiftus, errare coa' P''’ in An^ ctus eftaiûe uinculis detêtus ac fqua è^i^^' lens in tetro amp;atro ergaftulo :nunc infyluis, montibus amp;nbsp;deferto regnu fuû prædicâs : alias paftor eues tuas ac pufillû gregem affatus cR,in cam pis 8C agris uagâs:aliàs in mari ac flu élibus hue illuc iactatus, nauta fa^ dus^feruilihabitu fumpto, innaui-cula cû fuis difeipulis aliquot concio nans : interdum cum pqs uiris Lon* dinqaut alibi in angulo quopiâ muf fitans: nonnunquam fugatus, paui^ dusac trcpidus,folûmutare, amp;inaz lias terras fugere compulfusifæpe in i cruce,inflammis, inter tormenta du ra de dira,ad uos conciones quas po

1 tuithabuit.Cumépnidumapuduos nullum ubi caput reclinarcqinuenv

i repoffet, ÔC fe ad tempus ab immi*

nente

IO DE RELIGIONK

n?tc I'rtu fubduceret, cum loqiri no permitreretiir.Gltem unurn aut altclt; rum interdum emïfTariû tSf Apofto' lum fubomauit: alias cpiftolamaut libelium quafi tabellarium 06 nun-' cium cum mandata ablcgauit Scd hæc, ut dixi, priuatim fada funt, ac furtim quodammodo,atque ettam fubtimide, utab co, qui reus erat K tratflus ad concilia,ubi nifi pro arbi-tratu amp;nbsp;nutu iudicis uix cuiquâ pep mittitur hifcere. Nuc ueró nó dam, fed palam: no in folitudine fed infrc quentia:no in tenebris,fed in fole da nfsimo:nó fub teclis,fed fub dio uo^ bifcü agit:id^ intrcpidè^nulliusnU' turn aut uultum aut uerba fefquipc' dalia rcformidâs,nulla hypogça,nul los ignés extimefcês: nee rufticatur folum, non eum paganis amp;nbsp;plebdjs clancularios fermoncs mifcet, nóin aurem loquitur, fed coram SC in os: fréquentât urbes fiC ciuitates, domü natur in Eccleftjs: amp;nbsp;per regnum to* turn,quod inufitatS eft, regnat: triw* phat

VERA CONSERVANDA. tl phat in fuggeftu, nee Paulinam ue* ftram crueem ueretur afcendcreux ino 6^ aulas Nobilium ac palatium ipfum regale noncrubefdt ingredi: . jila^ prætona amp;nbsp;fubfellia, illos iudi ces afpiccre audcf, à quibus ante ac-» eufatus fuit, exagitatus ac condemn natus.Qiiis ergo exornare,imó e^ narrare potcft,ucl ettam admirari fa^ tis,tam raram, fingularem amp;nbsp;incredi bilem Regis ac Domini noftri boni tatem,manfuetudinem, demêtiam, Ä^ humilitatemf' qui expulfus redijr, odio habitus amat,conuicïjsacma-’ ledidis eSfixus bcncdicit:omnibus ignomintjs appetitus,omnib. dide' rqs amp;nbsp;fcommatis exagitatus, omni tormentorum gencreuexatus, om' nibus mul(ftatus ÓCmadiatus fuppli cqsuamen ad tam ingratos,inhuma-nos, maleficos, gratus,humanifsi-mus,beneficus, nonmerito noftro, fed mifericordia fua eft reuocatus. Chriftum habemus, quê profligaui-mus: rcdudus eft qui exulauif, appa

TC^

IS DE R E L I G I O N E.

ret qui euanuit,exuftus SCin dnetes redatflus tanquâ phoenix alter rena^ tis pennis à rogo fufeitatus eft, mor* tuus reuixit, fepultus refurrexitNe* queredijt uthomo fimplexSCnud’, fed ut potens ac fortis Deus:non fo* lus,fed comitatus:non ut falutet tan* turn,' fed ut falutem, gratiam, miferf cordiam ,liberam uerbi prædicatio* nem, confdentiac tranquillitatem 0^ gaudium,Euangelium acTeftamen turn fuo cófignatum fanguine, ut o* mneseoeli thefauros offerat fiCape* riat. Necipfefolum redqt,fed reditu cumipfo cxdufispatefedt; moeftis animum, afflidfis folatium, fpoliatis bona,pauperibus fubfidium, uos pa fnç,patriam uobis,uos uobis,uos amp;nbsp;patriarn fibi ipfe,quem amififtis, red Cbrifiinrc- didit.Hunc itaqj Chriftum redueem uerfin quo- acrediuiuum, quibus fludtjs profc* inodoexci- quemurfquibus laudib. dignis die-piendu'!. remus f' quo honore,quibus gratijs, qua gloria afficiemus f Equidem fic mihiperfuadeo, êe fic fentio, fi tot» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Au*

VERA CONSERVANDA. 13 Anghee uniuerfitas,omnia capita co ferret, omnes^ingemj opes confus meret,ac tota mente in ea cogitation ne uerfaretur : tamê ante, omnem a* ciem ingenij prseftringcret, omnes antmiuues ac neruos hebetaret, ^ poffet huius rei fplendorem intueri, amplitudinemcópledfi,Profundität tem penetrate, ad altitudincm afcen dere. At quid opus eft multis uerbis apud uos,prudentifsimi uiri, quibus hocfatisamp;cognitS amp;pfuafum eftc* Nam cum ftudqs amp;nbsp;uoluntatibus a* mabiliter confpirantibusomncs,Ut na quafi uoce, Chrifto adueniêti act clamauiftis, 2lt; veuerfum excepiftis, fatis quid de hac innouatione animi amp;nbsp;fententiæ haberetis, declaraftis. Deinde quam fuauisfitChriftus,his aliquot menfibus, guftauiftis: quem no dubito fapereuobisnunc melius amp;nbsp;fuauius,poftquâ carucritis, quam tû ante cû fiuebamini. Nee quiequa dicetur lue à me, quod concionaton res ueRri grauifsimo etmaximo iudi cio

• »4 DE R EL IGI O N E

• lt;10 mn pro condone, pro fua fapieh tia,no inculcant: quorum orationes amp;nbsp;condones bona ex parte co corn' paratas efle puto,ut, quanto uos mu nere Dominus beauerit, priftinam religionem acChriftum filium fuum teftituendo,intelligatis. Scd quonia omnibus hare oratio nee plaufibilis neeprobabilis uidebitur : fed priera feculaatcp antiquatêpora defidcra* büt,nouum hunc ac uerum Chriftu, quem ego prgdico,no agnofcêt,illis pauló poft opera mea inferuiet,ut quantS maxime poflumus tumllli, tü egOjtantünitamur,illos répugna' tesinnoftra trahere fententiam. Sf quidem in ea opinione fum,óó in ani mum fic induco meum , Chriftum noftros homines publice ac totum per hos aliquot annos non coluiflc, fed eum dimidiatum et mutilum mo requodam fuoacritu nofatisredo adorauifle: amp;nbsp;Chrifti nó corpus,fed umbra quandam fallacem amp;uanam habuiffe. Curautenuta fentia,mox dicam,

VBRA CONSERVANDA. if dicarn, ubifuerit co perucmû. Cum itacp, o Aftglia, hæc religio fine du» bio certifsima,fine enore eertifsima, uôbis iterum diuinitus reddita fit,ö-primae 8C elecfïifsimx uirginis Pringt; cipis noftræmâdatu fiCedic^o, cum fiimmo Senatus confenfu publicata: noncft committendum,uteam ucl «cgligaris proptcrtorporê,uel con^ temnatis ob pertinaciam,uel no gau dearis propter naufeamaut diflolu* tionein,uel no omnes ex animo-con lêntiaris proprer ignorâtiam. Ex his tam cum hoc eflectum fit, Chriftum Herum cum uera religione amp;nbsp;dulci cofolatione fua ad uos redtjife: nune date uenia,patres SC fratres, ut quod fupereft, de retinendi modo fenten* tiamtantummodo meam, paccue* lira quodfiat, indicem.Stcenimfagt; ciundum,ficagcndS, utquamdiu--tifsimeconfeructur : ficeo ftudio SC ardore ampleif^^dus Chriftus, utlo gifsimo tcporcfruamini.Q,uod trib. mo dis potifsimu fieri pofle oft endâ, '0 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pa

x6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;’

DE REFORMATIONE VE-r4 (:^ perfi Hd. i Pars.

E D11 s S E ad nos Chri ^ ^^7^quot;* ^’^’” ^^’^'^ ”^ eft,nifi fic traóetur à nobis, ut diu ^^^^S’‘’^*^**'^^^*’* Nee minor ■S-?:^.^ï''^'‘'’cfr uirtus feruare,quain quacrere. Itac^ fumma religione Ö^ cautione uidêdum efr,ut nos ka ge--ramus, ne rurfus quem nacti fumus clabatur. Pcrlatus eft ad omnes fere aufpicatifsimae SC præftâtifsimæ re-formatfonis ueltrç rumoriquam bo ni omnes laetis auribus accipiut, ad-gratulantur, approbant. Cæterùm ut nihil eft in return natura quod fta tim omnibus numeris perfedueft, quam primumnatum eft:ita quxda adcomplêdam dC abfoluendâ hanc reformationem felicifsimè inchoa-tain,amp; miris modis prouecta, adijei poflunt non inutiliter. Vt igiturro dijt ad nos Chriftus : fic nobis eft ad nos ipfos Sd ad illum redeundû. Primus enim gradua reformationis eft à no-

VERA CONSERVANDA. ty inobis ipfis,utucrc conuertamur ete rcformemur . Nihil enim proderit nouumChriftum habere, nouam le, gcm,etEuangelium,ac omnianoua exterius, nifi in nobis etia fiant om* nia nouait uetera prçtereâtmifi ue*, teremhominê eKuamus,induamuS; nouum : nifi priftinis moriamur ui* tïjs,uiuamus iufticiae: nifi fpiritua* dionescarnisinterimamus, nos ac-noftra cruci affigamus,uetus fermé* turn maliciæôd nequitiæ expurge* mus, cû Chrifto reuerfo fepeliamur,, utcum eodèrefurgamus,amp;totire*. nouatiin nouitateuitçambulemus» Qliorfum cnim prodeft,fratres An* gli, publice reformari omnia, tem*a plum inftaurari, ccclefîas repurga* ri: nifi hominis interioris ac mentis accedatrenouatio, digna nobis, di*. gna Chrifto,digna Euangelio nouo quod profitemur fNec ego unqua dixerim uerc ad nos ChriftûredijG (è, nifi etiam noftra corda refingan* tur,noscp fimul curnhac mutât ion e b immu*

tl öÊ KïtïdioMe immutemur, templum^ noftrunt Chrifti domtciltum conferuetur aC fan(fliflcetür. An enim illS in têplu manufadlis habitare putabimus^ an potius m animts, uerbo drcöfonaiv teaures, QC facramentorum pnra ad' nu'niftranone,ad ipfum conuerfisf Non oftetitanone, fed humilitate, non miniliroruni praedicanonc, fed auditorum conuerfione, non fpUn* dida amp;nbsp;illuftri Ecclefiac facie, fed in* terna animi fpeciè,non Euangcltj fo lijs,fed fruôibus plaçâturChriftus, acretinetur.Hæc externa funt, Öi^ fai Icrc poflùnt,nifi fide certa SC uiua co prehcndantur,5C credantur,ac in no bis opercntur:ncc magiscóducunt, quambonum fernen iadum in ma* lam terram, fpinofam aut faxeam. Nam utut circumferatur ore homp num religio, ac inlabijs natet:uera tarnen non eft, fi non in corde radigt; ces alras agat, 5C efflorefcat, amp;f fru* dum proférât. At ut foris omnia nigt; teant,intus fqualeant,ut Refpub.re^ forme*

VÉkA CONSERVANÖA. fjr Formctur,domi autê foeditate ac dt^ formicate uitiorS horreas : quid hoc aliud eft, quamlabqsDeumadora-te,corde procul abefieCquàm Iudaigt; èarcj acTemplum Domini, templ3 Domini clamaref quid aliud, quam fepulcra éde dcalbata cû PhanfæiSj quamurceos amp;potula forislauare, cû intus iUota fint amp;nbsp;immudar’ Oya-re difsidij caufainternoS et Chriftû, Dïfcefjld cur fcilicet nos reliquerit, altius eft chrifti can repetenda,8C cum animis fingulorS fd^pecca-penitius confidcranda : ut ea perfpc ^»^’ da,odium quod nos dißunxit, tolla tur, gratia reconcilietur Slt; recolliga tur.Qiîæ fuit ergo,fratres,repudii ac diuorrq caufat'Peccata ueftra difsi-diüm fecerunt inter meamp;uos,clamât, Efaiaeuoce, Dominus. Ämoris itaqj redintegratio, efteaufæremo-tio, De Commünione Eccléfiæ eic-cit,ut peccatores: non nifi purgatos à peccato, tanquam à lepfa,fecipic : his qui mundi furtt, rempli fores apc duNeç faadifsimus lefus domum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b a imp«'

to DB RE LI G IONE impuram ingreditur, nifi dæmoniO prias exturbato.Siitaep ucrè perfid hanc in nobis cœptam reformation nem uolumus, quod in Nouo tefta* meto ac ueteri legimus Si uidemus; id non folum oculis eft contempla« dum, fed in omni uita, ac quid? dih-genter exprimendum. Non ignora* tis, charifsimifratres, abqffea nobis Chrift5,EDOVVARDi beatæme* morix pnncipis tempore, peccatis noftris ilium ad iram concitantibus: aueftam efte iam illam menfuram, Si cxcreuifle in maximum cumulum, MARI A,rcgnante , ac multis nos prophanis cultibus commaculatos fuifTe, facris impqs corpus noftrum, fpiritus amp;nbsp;animi tabcrnaculu, à Deo fanlt;ftificatum,interfuifle:utaliudni* hil grauius in oratione pona, quod ueftraconfeientia facile animis uc* ftris repraefentabit. Cum idolola* tria fua ludæi patres noftri Deura ac pattern offendiflent, ueUent^ cuin co in gratiam redire, primus ad coiv cilian*

VERA CONSERVÄNDA: it ciliandambencuolêtiamaditus fuit pœnitêtia.SicDauid, fie Daniel, fie Panümtirf. Hicrcmias clamant acfatcntur,fc ab en defeiuiffe,reges ac principes Ôi patres peccauifle,tranfgrcflbs effelc gern, non obtemperafle uoci Do mi «ii;non prophetis :orant,ut ira Ôû'amp;u rorà fe Ôd urbeHierufalem recédât, ■vît pieces feruorum auribus audiat, oculis uideat: ut propter fe ac nome fuum ferat opcm,ôd non différât,uul tumep ferenû oftendat ergafanflua' rium.Necenim quifquâfuûuclpcc' iJoIoIdfrü lt;atum,uclCTudelitatem,uelignoran «cti« ex tiam,uelfuperftitionem,uelobft:ina lt;tnimo eij-tionê,uel errorem,uelinfirmitatem eiende, tueriuel tegere débet: fed agnofee-Te,nonmalum malo adder e. Reiccit Ecclefiamnoftram Chriftus,ôdfcm' perreqeit utfœdifragam Ôdfpiritua* liter conftupratam: nec fponfamfuâ iredamat, nifi cafta 6d religiofam uir-/ginem. Abiecit nos ut perfugas: Im* ple9:itur nonnifi refipifcentes,ôd ad gt;^11’05 ^ ad fe teuer têtes.Si idola è tern /v»»? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b 5 plis

st DE R E L I G I O N B

plis fublara, irrepant m animum, Ôd ftatuæ in co rdibus ft atuantur: deform matio ilia eft,non reformatio:etlod mutatio,non rei depulfio: coep per* niciofior, quo interior amp;nbsp;propior, Cum^ firnplicitatem Si nuditatem Chrifti pronteamurjan leuitas in mo ribus,luxus in ueftitu,in tota uita de* liciæ, fecuritas, fopinitas no dico re* manebit, fed augebitf Siccine Chrv ftum,ficcine Chriftianam profefsio' nem, ficcineEuangelium honeftabi mus f Hanc e^o reformationem de* formem plane Ôifprçpoftcramlibcn ter no audio. Etenim fi adhucin ani* mis fex fuperftitiofa ueteris idolola' trix indufa fit,nifi effi-enis uitx difib lutio in fobrietatem ucrtatur,nifiam bitionis faces inflâmatæ extinguangt; tur, amp;nbsp;auaritiae idolum è pedion bus eqciatur: fi adhuc fcclus amp;fxuitiam anhelcmus,nifi fuperbiç crifte depri mantur:puro,fimplici,pauperi,mitl, humili Chrifto nullus eft apud nos refidtps angul’.Qyare fi luce gaude* mus,

VERA CONSERVÄNDA: ij mus, deleft emur tenebras-.fi Chrifts cuptmus, Baal, Belial, totus^ papiÇ mus amp;nbsp;Satan omnis mali parens re* ■peUantur.

Nccfati8mtraripofrum,nccfatis DifcipKn# dolcrc^cum inteUigam in hislocis re Ecd^tflh' , pudiari difciplinam Ecdcfiaftica, óf «. uel nulla efle,uel nimis laxa,ucl non faiisuigilanter adminiftrata, in qui* bus tame alioqui religionis fincera effigies cernitur: quafi Euangelium effe poftet, ubi non uiuitur Euange licè.aut quafi Chriftus Ixto, carnali, uoluptuario ddedietur Euangclio, Qiiidcftenim minus Euangelium, Î^uàm cum uita profefsioni non re* pondeat, ^laxarehabcnas,filt;frc* num,quo flagitia coerccntur,rcfpup re^ luftis quidem lex pofita non eft, nee enim terror legis cos perceUit: fed cum fpiritu D ei agantur,hic fan* dus amp;nbsp;pius impulfus illis eft inftar te gis amp;nbsp;calcaris. AtinEcclcfiamanerc debet cenfura amp;iurifdidlio,nonmi nus quàm gladius in Repub. Qitof* b 4 dam

«4 BE R EXIGIONS dam pœnç m’etus reuocat, quofdam repnmit pudor,quafi medicina quf' dam ad fananda uitiaualde acconv modata.Num ludgi olim iniuftisuel leuib.de caufis à^oiwayû^rsf facient, -, amp;a focietatcEcclefiacfegregabunt:

. ' num Papa clauesapudfereferuabÿ, £lt; fulmine fuo bruto amp;nbsp;ftulto quof* wis feriet: amp;nbsp;ucra Chrifti Ecdeßa eo i pnuilegio amp;nbsp;autoritäre iufta priua* biturt' Exemplum Pauli no folum in Corinthiaca ecclefia» quac iam dele* taeft, ualere debet: fed in omnibus ecdeiqs, ut quidam correptionis amp;nbsp;corredionis uirga adhibeatur,ne feneftraaperiatur ad omnemimpu' ritatem, ad facramentorum contem :ptioncm,ad inobedientiam.Non di co omnibus hoc dandum, ut orania morofius,S^ leuicula, pro bilis fuœ, no criminis ratione, puniant: fed Ec clefia cum dico, no unum aut altera facerdotem aut miniftrum,fed legiti mum ac Chriftianum cœtum nomi* i no Ó^ innuo:ut tradatur in ipintu k*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitat^

VERA CONSERVANDA. 'îÇ hitatis Satanæ, ut pudeKat ad tem^ pus, qui grauitcrpe^cat:yt non fera per, fedrarô excommunicatio, ut di dtur, exerceatur : ut makficus tan* quam ethnicushabeatur, amp;nbsp;publica 'nus,donee refipifeat.Quamobrera, înobilifsimi amp;nbsp;grauifsimi uni, etiara * arque etiara peto ac fupplico,utuos ' qui à uitijs abeftis,etiam has uias in* terfepiatis,que patent aduitia:ac ui* tijs, quantum poteftis, omnicófilio amp;nbsp;autoritäre obftetis,ca ratione ÓC remedio, quod eft in facris Seriptu* ris expreflum, 0^ in rede conftitutis quot;ecclefrjsreccptum. Sit ergo hçc pri ma reformationis perfedae ratio,no ftri ac peccatorS recognitio et eraen dado. Deinde, feucrior adfit in Ec* clefia caftigatio amp;nbsp;animaduerfio : ut illa laxitas amp;rcmifsio frenetur, quo minus amp;leuius deinceps peccetur. Non enitn reddidit nobis Chriftus preciolum fuum Euangelium, ut eo ad carnis abutamur licentiam;fed ut nobis £lt;mundo renunciâte*,ipû ÔC b 5 uerbo

»Ä DE RELIGIONS uerbo adhaereamus tenacius, aC «amus pauló aftridims.Vcrum non fans cft ccepiffc bene, niÇ ‘^®'' lius progrcdiamur, amp;nbsp;optime euf' fum que inftituimus ÓK^ingredim^b confidamus : idco nobis porto p^ïquot; gendum eft amp;nbsp;profidedum. Sic eut plena ÔC reformatifsima bate conuct (îo.Diximus demoribus etuita,^^’^ in hominibus quafi renatis, â^ à cor' ruptionead Euan g elq inftitutu/cU conuerfarionem Chriftianam demi' grantibus defideratunut Petrus con uerfis dixitin AA Apoftolor0,Rc' Gpifdte. Nüc de progreflu,^ de Re ligionc ad finemufqj conftanterreO nendadicemus.

n. PARS, DE reformANDA rcUgione,conftdntidcrperfeue-rdiitid.

CVm nihil fit in rebus humants firmû ac ftabile, fed omnia im certis uidbus ac quafi fludibus in fa lo quodam fachentur : tarnen ficcon ftituendurn eft,ucrbum Domini ma nere,

tERA CONSERVANDA. 47 nere^quantumuis mundusamp;resno ftrat,ac tempora atcphomines mute turquantumuis cœli ÔC terrae figura ^ habitus tranfeat. Sunt ergo animi noftri religionis certa quadam feien tiatingendijSC ita coftituendi ac fun dandi,ut qugcunop temporis tempe ftas,pluuia,imbrcs ac proceUx in* gruant,cademDei domus ftet inco euffa, ÖC in rupe ac petra extrudta, non coUabatur* Et licet architetflus interdumôCoperæ moriantur,ftru* öura tamê eadem manerc,no inter* moridebet.Non enim pêdet ab ho minumuel occafuuel regno diuina religio. Sed hxc uera effe nemo non ’ concedet:atde ueftrahac rcligionc, quam ego ueramftatuo, quacnunc eelebrata amp;nbsp;promulgata eft, for* tafsis funt quidubitar. Quibushoe loco, ut ante pollicitus fum, quaru turn in me eft, noftram hanc pr oba* bo fentcntiam:ut cum liqueat quod tn controuerfia eft, hanc efie ueram ^ antiquifsimam ab ipfis Apoftolis

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dudam

îl DE KEL ICI ONE dudam rdigtonem; amp;nbsp;pateat quo* que,ut dixi, ueram,quaccun(5 fit,nS cflcftibicdamutationibus,nccpfin dpum morte autuita metienda, nee ulla humana prudentia uiolanda aut toUendam : mtcUigat effe uobts,cla* rifsimi acfapientdsimiuin, in ca for' titer perfeuerandum,Nee procul aC' cerfendum eft argumentum, cum a iiobis ipfisamp;a temmonio ueftro pc ti facile pofsit. Appelle enim con-Icientiam et grauitatem ueftram, OF natifsimi amp;nbsp;charifsimi fratres, b^ne' ftruminhacre iudicium multöpon deris habifuru ad hoc probandum cofido: etiamfi alias ego rationes in praefentia nonafferrem, adhanecau fam noftramdefendendam.Siuetus iHe Chriftus ( fic enim inuitus in hac malicia temporu loqui cogor)que prior illa etas thure,fuffitu, facrificifs placare, humano quoda,Iudaico âl cthnico cultu celebrate, quê huma' ni fanguinis effufione fibi cociliare flt; deuincire conata eft, Op.Max^ c

VEKA- iCONSlRVANDA. tj-pcrfeftifsirwus UleMefsias SeChn-ftus fuiffet: non opus effet re denuo fubduda, amp;nbsp;ad cakulos reuocatagt; decretum antiquum refigere,ac no-uum conftituerc, ac fecundis comi-tqs amp;nbsp;concilio meliore priora tolle* re. Sedenim prudenria ueftra uidit, alterumChriftum ui obtrulum,non ratione intro dudum fuiffe, autorita temagis quam ueritate confirmatS: temporu malignitate amp;nbsp;hominS cae citate nixum, non uerbi diuini ac in* corruptiiudietj fuffragatione appro batw.obliquis cuniculis,ac dolo ma* lo irrepfille,uel poientia quadam ir-tuiffe5no reda ac uera ratione intra* uiffc. Itacj ad hunc Chriftum, quern uox patris de cœlo elamantis audirc iufsit, recurrerc maluiftis,quam male currendo peius progredi : amp;nbsp;er'» rorem potius recognofcere ac fateri fimpliciter, quamin erroreperGfte* re cotumaciter.Hinc res ada eft palam, amp;tranfada in Senatu ac con-feffy omnium ordinum,Nobilitatii, dcri.

5** DE K Et foi Orf É quot;^ den, plcbis aftïpulatfollc, omnibuS parabus, candidifsimo fuo pundo, ronfenaendbus.Qiia in rc,dum Spi ritus fandus diuino inftindu,facrO' (àndo Scripturac oraculo, amp;nbsp;neufs atep fdicißimis R, M. aufpfens et du du,udificatfone mutata, colilijs po ftenonbus (quæ ßnioraamp;nlaturio ra efle folcnt)ada antegrefia conv gids: duas rcs uno fado teftari unf uerfo orbf terrarum uidcminirtmu quod rumoribus ülutem anfmarfl ueftrarum anteponatfs :tum quod rem prfuatam amp;nbsp;nominis exfftfmagt; tfonem, Reipublicac Chriftfanx ad ucrac populi tonus dignitad poftgt; habcads ; quem rede mägfs infti'' tuf,quam impfe peruerffs opfnfonf-bus fnficf,amp; in fempfternfs fgnoran tix tenebrfs üerfarf, more alfarum genau,cupftis.Defnde quod ad no* ftram caufam faeft, inde fan's proba* turn eft Ôd teftarû,hœc antfqu3do,fb la rcnouando,qufd de adfs fib's prfd ribus fendads, Cxterum non me W*

VBÏlA CONSERVANDA. 3» Kt,caufari pofTcaducifarios, fi qui fint, aliquot i uobis quoquc qui ha» nouas leges rogaftis, potuiffe æque ac priores,uel dolo decipi, ucl igno* ratione haUucinari, uel metu cogi, uel gratia adduci, ut no tam ex feien tia ac confeientia, quam ex affeóu. quodam alio nonbono fententiam dicerctis. Qiio animo quifque affen fu5fit,necillorumeft,necmcum, to meté definite, uel ullam in partem di fputarc. Domino enimueftro ftatis aut caditis, optima 2C iuftifsimo om niumnoftrum iudiee.Ego tarne de inftituto ueftro candide fentire ma' lo,quam cum illis male ; amp;nbsp;charita» non tam effe debet in finiftram par* tem, quam in dextram,propenfa : 2lt; curhifcc,quas obïjciunt,caufis pru» dentia ac pietas ueftracum grauita Kcomunda permoueretur, non ui deoxùm in negando et redamando nullum infit periculum, in affirman' 40 £lt; affcntiendo nullum premium.

Nam in Senatu^ut fertur, patuit om

nibus

^ DE’RELIGIONB^ nibus ad dicêdum locus, necuUi ho nunurn generipoteftas cotradicen', di, luamcp fidem profitendi interdu fa cftdmó integrum fuit cuic^p liberis uelitari acpugnare fentétijs. in quo (ùmmaelucetæquitas Ô^ moderatio principum,qui allicerc, ducere, per« iuadere,non cogere, trahere,iuberc noluerunt : ut impudês mendacium fit,fi quisiam dixcrit, autoritatcm ui eine, nonueritaté. Illud ctiam coftat liberü fuiflc aduerfariç parti in pubU ca difputationc fuas partes tueri, ar* bitris adhibitis incorruptiorib. fiuc uoce,fiue calamo certare,fiue oppo* nere, fiue refpondere maluiffcnt. * Qiiod cum publicitus fine fraude Si fuco adlu fit,ut qua in parte argume* turn amp;nbsp;ratio præponderaret, eô ineli naret uidoria:curilli homines fub* terfugerint, quo minus expedtatio* ni fuorum,amp; imperio Regio, amp;nbsp;No bilitatis uolutati, amp;nbsp;Petripræcepto, de ratione fidei lux reddenda,fatisfe cerint: equidem non poflumuUam

VERA CONSERVÄNDA. jj honeftâm caufam conqccre. Atqui itafane fit ut uolunt: fingamus nou quod eft, fed quod illis uifum eft, in animis multorum latcbtas fuiflc 2lt; abfconditos receffus, atqj étiam co* t 'gitationes,qu3euelmundumucl car ‘ nem fäpiunt.Dc hominib. tamê eer* tarnen non eft, feddcre;2lt;noritam •^qui fint, fed quid fit quOd fanxerint, ‘ do(ftis 8lt; ratione ac fapientia praedi-' tis hominibus eft ponderandum.

^Oliarène fithumanitatiueftraémO' 'VenreU^ leftum aut graue attendere: dum in- S'^nwj}. dicia quidam 8lt;x^itA^kx adduco,no ^quot;^■ tam e icholis petita, quam quoad ma ‘ximèpolfiimfamiliarifsima, prüden tiaé ueftrx no ignora: quæ tarnen re* *cognofeenda proponam, ut uulgus etiam pofsit tanquam ueritati tefta» tïfsimx 8C clarifsimæ fubfcribere, 8C 'inucftramac noftra pedibusirefcn* tentiam. V nde uen Chrifti 2lt; fuppo fitq,uerç 8cfimulatç religionis difcri mê, oculis atcp adeo manibus fentia tuf. Interim quifcp pracindicijs etaffe

c Óibus

J4» DE RELIGIONE

Ó^ibus nihil tribuat, fed animumbC' neuolumSCuentati cedereparatuni accommodet.

Prtmtmt H' nbsp;nbsp;Primum illa Ccfcnda eft fanda SC

fcrimen do fyncera Religio, quæueracThcolo* ärinx ac gig {undamêto,amp; facro uerbi diuini do£lorugt;n. tcftimonionitit. Etilli boni aclegf timi paftorcs clfe uidêtur,qui no fua cómenta,fedDeioraculaad docert» dum fimpliccs, ad rcfellcndum pu* gnaces, ad reprehendêdu malos, ad confirmandum bonos, ex ipfis fond bus hauriunt. Qiiis'eft autem tam duro ore,qui hoc negate audeat f c3 Petrus dicat, Prophetico fermoni ecu lucernæ in obfc,uro loco appa* renti efle attendendum, doncedie» tlluccfcat,^ exoriatur in cordib, nO' ftris Luciferfcum affirmet ScriptU' ram non effe priuatae interpretation nis, non cfle allatam olim uoluntate hominis prophetiam, fed afflatu S. Spiritus fandos Dei homincs eße loquutos f c3 aperte fenbat, Si quis loquatur, loquat eloqUia De iß Hæc

VERA CONSERVANDA. 35 eft enim rapes,in qua air prudes ædi ficat.Hçclucerha pedibus noftris ÔC lumen femitis: extra quod omnia te* nebris excata, amp;nbsp;nofle fempiterna cirtumfufa iacent obfcurifsima» lam nullum cHc ueftru arbitror, qui non audiat amp;nbsp;uideat noftros,quos habe* tts, dotftos ^ probos uiros, in omni examine acquaeftione ad hoc tribu* nal prouocare,adhunclapidemLy diS omnia probate, hoc malleo ad* uerfaria munimenta labefadare £lt; perfringere . At quid cæterif Latius patet hoc argumêtuni, quam ut hoe tempore mihi ad feribendum angu* fto, amp;nbsp;hoe loco ad uos, hac oratio* ne,tra(ftari poflet.Imo nonargumegn tis,fed querela opus eft. Qvud enim, pro dolor, audit mifella amp;nbsp;indotfta plebs, quam concilia, doctores, patres , décréta papalia, miracula, pro* phetias, fabulas, uitas fan(ftorum,uc ritates non fcriptas,rationes incer* tas, fententias ex bonis fcriptoribus male detortas, detruncatas, ac mife* ca rè

^6 DE RELIGIONE rè difccrptas, denikpinuencanotanl fobriorum amp;nbsp;fanorum hominum» guàm uinolcntorum amp;nbsp;infanorum (omniafNimium nimiû dégénéra^ uit hæc hominum nano, à Chrifti Ä^ Apoftolorû ueftigrjs, qui legêDei, qui Mofem ÔC Prophetas citarunt. Nimium Pharifæi fa cri funt quidP cuntur Chriftiani, amp;qui fibiuiden' tur Chriftianorum columina, doeen tes tradiriones,doc?î:rinas Ô^ manda/ ta hominum, Rabbinis ac Commen tarqstanquam optimis ducibus cre-dentés, cæci ac duces cæcorû,à quo/ rum fermento fuos Chriftus,ego no ftros abduci cupio , amp;nbsp;ad fontes h pfos reuoco,à riuulis ctlacunis,quâ' tum quidem polTum, etiam atcp eda auoco. Eft enim profetfïo luce ipfa darius,quicquid quicquid cotrà caü fentur, eos facrarum hterarn putcos ruderibus oppleuifle, amp;nbsp;penitus ob ftruxifïe,ne aqua,quæaduitam æf« nam fluit, per animas amp;nbsp;côfeientias Chriftianorum perraearet:qui Euan

VERA CONSERVANDA. 37 gelio fe non credituros dicunt, nifi Ecclcfia Romana comprobauerit, qui Scripturae autoritati Ecdefig ma gifterium prçferunt,qui uerbi diuini repagulis efFrad^isJiberi^effrenesTo luti cuagari, non iugo Chrifti fubdi, no laqucis eius uerbi aftringi folent. Verum hanc querelam,6C hunc facrt ftudij contemptum uel negkóium uelfrigus inaliam refcruabimus op-portunitatem.Exhis perfpicere pro fapientia ueftra poteftis , quos te-« ftesuterquecitet maxime. Neefo lumeft uidendum, unde ÔC ex qua offidnafuas rationes procudant,fed quid fabricent, Slt; quid praedicent. Siucrèiudicare uolumus, intclligC' Scemdum. mus,quodintellc(flu2lt; cognitu eft dignifsimu, in bis controuei fqs qux tot3 orbem Chriftianum 8lt; diu tor^ quent, Sdmirandum inmodum dila cerât,alteros eafequi dogmata, quæ Chhfto fuam gloriam airerant,no* ftrac carnis faftü déprimât: altero?, fe ac fua uflt;5 ad fydera extoUere, ChrP c 3 ftum

jS DE RELIGIONE ftum ad infimum prope dixcrimgra dum deqcere. Quï hoc probaripo-teftr'Iftijlibertatcm arbitrq fuifadat: illi feruitutem agnofcunt, uires fuas exténuant amp;nbsp;pro nfhilo ducunt,gra-tiamjquac fola poteft omnta,euehöt. Ifti, opera, præufià, præpararitia,fu-percrogationis,6Cncfcio quçaliaad îufticiam ftabilicndam SCperfieien* dam aduoeât : illi fola Dei mifericor-dia fc ftare dicunt, nullis meritis prg-fifos,audere fe ad tribunal ludicis fi-ftere, at per fidem fola in Chrifto Ie-furedemptos, iniuftifsimds Adami amp;nbsp;fua corruptione, iuftifsimi agni preciofo fanguinc purgatos efle Si juftificatos. Illi,Papam indulgentia-rium Gonftituunt,eta pœnaac culpa liberarc pofle cotenduntznoflrijhoc proprium Chrifti officium docent, qui tollit peccata mûdi, nee aliud cf-fe propitiatorium,uel expia tonn viel purgatorium.Iftijin facra coenaChri ftum mutilant, amp;nbsp;calice populûfra^ dantinoftri, totum acintegrum fidri

VERA CONSERVANDA. 39 ^fpintui communicanuutn porrigt; gunt.Ifti,naturascófundüt:noftri,di Wnitatem ab humanitäre feparant: monftra Ód metamorphofes fubftan ' tiarum inducut ifti ; no (tri, efficaccm amp;fpiritualem cumChrifto coeiefti, adPatris dcxtram, coniunólionem ftatuunt.lfti,non contentifuo fequc ftre,DiuosacDcas inuoeât: noftri, nee ad mortuos nee ad Angelos aut Archangelos confugtunneum à Pâtre noftro qui eft in cœlis, öd filq no--mine iubeantur petcre. Quid plura enumcre, in hac caufa infinita, tame perfpicuafNonne uidetis in hac m^ ra opinions difsimilitudine, ut fem* pcraliquid Chrifto dérogent, Slt; fibi parriculamaliquamadroget;' Non* ne humilitatem cumfupei'bia,fpiri* turn cum carnc,re(ftârationem cum infania pugnare intelligitis f CS his Paulus in-Epiftolis digladiari coa * lt;ftus eft,quospfeudoapoftolos,pfeu doprophetas, canes, circumcifione, imo concifionem, malos opcrarios,

^...€‘. 4 . nbsp;nbsp;^

1

40 DE RE LIG IONE , A 8^ cruds Chrifti inimicos appcUitat. Nee cnim hi à noftris pfeudochri^ ftianis amp;iuftidarijs ulla in re difere/, pant;nifi quod hifanius etiam quam noftri fenferint. NamDeilegêcum Chrifti cruce coniunxerunt : nouittj horum aemuli,operibus fuis, aqualu ftrali, confecrationibus, oleo,iciu-nqs fiditijs,obferuationibus dierum alqs^ fexcentis ritibus à fe excogita tis,nQ in lege Mofaica defcriptis at'7 tribuunt.Si quis autem nunc querat à me, unde hanc regularn ad difeer^ nendum prophetas fumpferim:is ftp habeat Patrem fic e coelo uoce emift fa edixifle, Hie eft,inquit,hlius meu$ diledus, ipfum audite : Paulum feti-. pfiffe, miffum fe ad Euangelium fetgt; uatoris lefu predicandum, nee aliud fcire ucl annundare,^ lefum Chrp ftumamp;^hunc crucifixum : nee aliud-fundamêtum à quoquam ponendiç, quam quod pofitS eft, Chriftoep Ie , fti non ligna,non fœnum,non ftipUj l^pi fuperftruendam. Qiiarcficcre' dendum

f

VERA CONSERVANDA. 41 dcndum amp;nbsp;ftatuendum, ueros con-donatores effe, qui myftenum hoe Œrifti fideliter difpêfant, qui ilium folum credunt,praedicant, ornant: quife,qui fua, qui carnem amp;nbsp;fangum nem nihili putant : qui mérita,uirtu^ tes,fadnora praeclarifsima,proftcr* coribus ducunt, qui nihil fibi ufur* pat, qui d, qui cruce fua meritus eft, hanc prærogatiuam, omniS Domf no Ódferuatori uindican, Sedprg' terquam quód in una Só eadçm materia fubieda non uerfentur, etiam tertiumdifcrimêinfigne eft ad mon ftrandum, 2lt;ad cognofcendumuti Tertia Hf-Ic.Exfrudibus eorum cognofcetis ^renfû. eos, Seruator ait : quod præceptum patetlatifsimè.Fruólus enim omnes Scribarum amp;Pharifæoru apud Mat tbgum notati à Chrifto,ita aptè huic hominum generi conueniunt, ut nihil cogitari aut dici pofsit fimilius. Non dieo iUa, onera grauia eolliga-rç^ amp;nbsp;traditions plauftra inuehere, Ipedanabhominibus in deemofy*

c $ nis,

4gt; DE RELIGIONE nis,preculis,abftincnria, amplifîcare togas ac hmbrias, fummamq^ reih gtonem in ueftibus,ftolis amp;nbsp;hiftrio* nico fuo apparatu ponere, primo» accubitusin menfa, falutationcs in foro,primas fedes in cöcilqs, prima' turn in Ecclefqs, amp;nbsp;regnis ambire K uendicare,Magiftrorum,Rabbino-rum, Dodloru titulis fuperbire, nee introire ipfos in regnum coelorum, necalqsintroitum permittere, proli xè precari, domos uiduarum deuo' rarc,profelytos amp;nbsp;nouitios ac mona chos conquirerc, plenos effe hypQ* crifi,iniquitate, fiC alqs uitqs:haccin' quam omitto, ut amp;nbsp;illa: maxima par tem facrificulorum ab omni gencre pphtioris doôrinæ alienam être 8i abhorrere aeperfequi: deinde auagt; ros cos ac rapaces c(rc,plurib. facer dotqs onuftos, de fuis fruÆbds,de mçntha,anetho, amp;cumino,oü{s âJ gallinis ac decimis pro concionead populum blaterarc : prohiber^ fam t^um amp;1 immaculatum cubde, ctim ipö

VIRA CONSERVANDA. 45 ipfî cautè uiuant no caftèxulices exgt; colare, camelos deglutire, fidem^mi fericordiarn, iudicium non magno* pere fpedarcjeuicula grauiter tra-óarCjpraetermittere grauiora. Illud omittendum non eft, in forma pré-candi ÔC gregis cura maximam elfe differentiammon modo quod code ftes ÔC terreftres Deos ac patronos tutelares afeifeant :fed quod altera pars ita oucs fuas pafci ac faginari Sd erudiri cupiat, ut omnia noto ac po pulari fermone trader amp;nbsp;pcragat: nee lueem, nec folem, nec afpedum uel nafum hominu dodiftimorum uelintelligentiamindodifsimorum refugiens. Contra faciunt alteri,pre-ces amp;nbsp;horas canonicas,quas nonin-telligunt^demurmurateSj Slt; populS Barbara amp;nbsp;Romana lingua Deum Liugu4pe fuumappeUare imperatcs.Ita'nc uc- regriiw» rd Chriftianus populus in détérioré ÔCmiferiore loco futurus eft, quam ludaicusc'Nam ex fontibusifraelbe nedicebât Domino, et Hebraicè Ho

braçl

44- DE RELIGIONS bræi loquebantur. Et Gentes fica' maui't Chriftus,ut nó Hebraico idio mate,quod nefdebat, fed Gracd gre cènouum foedus confignatutri lege rent : cur hodie fic inuidêt plebi, euf celant 6C fupprimunt Euangelium, quod no in aiirem, fed in tedo præ-dicandum euulgauit,amp; omnibus ad legendum amp;nbsp;intelligêdum commu nicauitf Qiiorfum hac preces, amp;nbsp;bæ lingual fic loquentes, bic Ipintus fiC * lialitus uerborum, fi mens fmdu careatf Cur hommes brutos6Cafp nos, equos SC mulos efle uolunt, in q uibus ineft nulla intelligêtiafln Ec clefia, inquit Paulus, malo t^uinque uerba mente mea loqui, quam decc millia uerborum lingua. Qjiod dum ueri miniftri 5C inuertendis popula titer libris, amp;nbsp;in precando obferuat, reliqui ten eb ris obtegunt omma-ne praeftigiae ipforum S^ meantamenta deprehendant : ucl ex hoc uno qua* les paftores fint, fi aliud non adijce^ rctur,promptum erit inteUigere. Sic ergo

,VeRA CONSBRVANDÄ. 4^ ffgc exiftimandum, nonuos fed ue ftia ab ip fis quæri, qui m aligné quæ

1 ueftrafuntauferunt,amp;Chriftumac Chrifti Teftamétumèmanibus exx cutiût. Praeter hune inuidiæ fructS ^g’^^g's *’'C’^‘^*3j etiam infignis eo^ rum ciudelitas amp;in perfequédo im SpiritiM ü manitaSjaccçdesinnurnerabilesJru «er/î. Ôus funt euidentifsinli,unde facile noftri ab illis difeerni queât £lt; interx nofei.Non enirn mctitui ueritas.Ca uete,inquit, à pfeudoprophetis, qui ueniStaduosinueflimentisouium, cum intus fint lupi rapaces. Hi fpirix tus probant,qui fint Chrifti uerè dû feipuli. Spiritus Chrifti mitis eft,mâ fuctus,parcit, conniuet,ignofcit, do .Iet,c5uertit:fpiritus diaboli rugit,fre mit,quærit,ma(ftar, dcuorat,frangit no corrigit. Difeunt iUi à Chrifto hu miles elfe : aUj à pâtre fuo doefti, cru* delitatem fpirant, furiût audacia, car nibus fantftorû initiant,fanguincm fitiunt,capita amp;nbsp;animas petût.Quid exempla quaerimus^Vtinam domi

non

4^ DE EELIGIONÉ

non fuiflentAdhuc refident in uifcc ribus Reipub.ueftræ,o dues AngU amp;nbsp;nobniisimi tnn,qui hanc quam di co occifioné amp;nbsp;ftragem cruentis ma nibus feccrût : quam, ita me Deus a/ met, nec calami pudor uult, nec dolor poteft commemorare. 0' qualcs amifimusr' fed non poflum hanc nar rationem ingredi,imônec cogitare mccû fine lacrymis. At quos amp;nbsp;quâ- i tos crudelis Satan nobis eripuit,finc caufa, fine fcelere, fine culpa amp;nbsp;fine crimincf'Quid enim illi totEpifcopi 5v tôt nobiles,ac optimi uiri fecerSt, quid peccarunt,quid comerueruntf* excellëtesj fandfidodi, fplcndidifsi mi homines^ Qiiid fecerunt f quidc* Id quod Abelus à Caino occifus, aut quod ouis, cum turbare potum lu-pidiccretur. Omninonihil.Fraud» illis fuit non fraus, non proditio pa' triæ,no hærefis;fed amor Chrifti, 0^ pictatis ftudium,6^ ueftræ, ô Anglf falutis diurna ÔCnodturna fitis.lfta nimirum ferpentis eft amp;nbsp;fuitS^ ««^ mahtia»

VEKA CONSÊKVANDA. 47 inaljtia,hi fibilijn' morfus, hoc ucnc* hum mortiferum. At ex altera part« quid nuc fitf A' uobis peto,qui E11 2 AB ETAE regni fpcdatores eftis oculati. Viuuot amp;nbsp;ualent ac in fena^ turn uenerSt, fi uerafunt quç fcribS* tut 8lt; narratur,huius crudelitatis aU' tores aliquot 0^ adminiftri î quorum morte no delecflatur dementifsirna Regina ; non rependit his qui ipfam è mediofublatam cupicrût.ôd emen» dari eos uult SC ad mentê meliorem reduci, non interimi. Nee enim ulla Ç0S poena coercet,nifi’cuftodia, Ód euftodia optabilis 6lt;^ liberalis, non career, fed domus uirórum NobiliS, amp;^coercet numero paucos,necreli-gióis hoftes,fed lefg maieRatis rcos: quos Regni adia et fanóiones KEN RICI vin temporibus, capite ple-Aunt Slt; morte grauifsima.Eadê fdit EDOWARDI vi dementia,quant alij uocantindulgcntiam, qui tâtum abeft,ut in ullum Romanæ fedlac dv Tcipulum hoc gencre fupplicq ani* maduer*

4? DE RELICïONÉ

maduerterit,ut ctiâne diguftaribuS fill's eos deturbaucrit, fi in confcierv tia fixa acquiefcentes, publicâ Reip. paeem non perturbârent. Hocita^ documentumhaud minimumapud uos diligentius perpendite, uerani Ecclefiâ a(fligi,pati,uri:falfam ÔC ma^ lignam opprimere, faeuire, laniare. Adfumniam,tria hæc figna SC tefl?-, ras Chriftianæ amp;nbsp;antichriftianæ do^ Ctrinac SC dodoru, hadenus demon ftrata funt. Primum,cum exuerbo Def,no uerbis hominum afferuntnr teftimonia. Deinde, cum Chrifti glo ria,crux, uexillû erigitur, noftra om* nia proftemuntur oCabijciuntur,irt ‘ omnibus quæ defenduntut opinion . nibus. Tum quando frudus euang^ licifiint,SC Spiritus lenes nonfangui narij,omnibus® modis populö Dei crudire,uoce, libris, linguis ftudent, 6C feire quanefcire, ueritatemuide^ re quam errare malunt.Cetera parti' cularia, quia funt obfcuriora SCIon' giora praetermifi,his quæ funt clarif fima

VERA CONSERVANDA. 4jgt; fima Slt; exploratifsima , contentus. Longiorfui in hac dodorum colla-tionejUt dodrina neram ad hue mo-dum examinatam et cognitam,cola' mus femper amp;nbsp;propagemus. Qiiid enim caufae eft, cur hanc religionem amp;nbsp;hunc Chriftum,óó hanc doiftrina, grauifsimis de caufis reformatam ac reuocatam non amplecRamur, auto-ntate Scripturarum confirmatam, Chriftum pure,et quidem folum an-nunciantem, S^cuangdicis uircuti-busfrucfluofamf Cur altera ablatant deliderabimus, qua: nee uerbo con-tinetur,nec Chriftum fimpliccm do-ceqfed dignitatêfuam uenditat,quac amp;nbsp;crudelis eft 2lt; fanguinaria, amp;nbsp;inui da, non gregem ullo falubri pabulo, fedignorantia amp;nbsp;nebulis pafcens ac fumo uanitatis fuffocasc' Proinde te-nendaeft,actotoanimi roborede-fendéda, nee ullo modo ad dextram uel ad finiftrâ deflectendû. Et quan-quam maxima pars hominum mundo ÔC Mammona: dicata, amp;nbsp;alijs re* d bus

ÇO DE RELIGIONE

bus addidla parum pêfi habcat quid dercligionefiat, eamep autcontem-nat aut Icuûcr curer : feiendum tamé nobis, quos Chrifti ipiritus iHuftra'' uit, nihil efle, in toto orbe terrarû ac in tota return uniuerfitate,religione prçftâtius,auguftius,ucrius:ueritate nihil Deo fimili’, qui eft ipfa ueritas: Dei autem caufam fufcipere,tueri, aduerfus omnes poteftates terres ftrcs,amp; inféras amp;nbsp;fuperas propugna rc,8C etiam pro ea, omni ope amp;nbsp;om* nibus uiribus pugnare,hominûcft ChriftianorûjCtiamfi ea de re fit mO' riendum. Nec tamê moritur qui pro Chriùi cx Chriftomoritur, fed uiiiit. Quarefi Prfp« in~ Papse Bulla mercenaria ÔC uenalis, dulgcntia. quauis certè bullainanior, Cardina' lePolo offerente, Stephano Gardf nero fuadente et prgeuntc,humilifet fueritadmißa amp;nbsp;fuppliciter:mulfo magis exofculanda hçc,queaffertuf nûc,Chriftibenedi(fliogratuita,qua regni cœleftis dinitie promittuntur, amp;nbsp;optima fide exhibentur. Hie itac^ requirituf

VBRA CONSÏRVAKDM. 0 tcquiritur in magiftratibus zelus, in miniftris ardor, m omnib. fanefta 06 pia cupiditas huius regni amplified* di amp;nbsp;propagadi: ut plebs admonea-tur,paruuli a ladle matris doccantur» aedificéntur finguU, couertantur im* pij, infirmi in hoe fufeepto propofi* to cófirmentur : utpaulatimhoc rcgt; gnum ferpat, et peruadat ad omnes, crefcat^ ac multiplicetur.ÀdDomi nió menfam reueréter etfaepe accegt; dendü:ueritas no folùm cognofcen-da fed amanda SC expetêd2:frequen tandx conciones, audiendi concio-natoreSjUonfperhendi aüt deridcn di.Sim adhuc quippiam fipquod ad perfediâEcclefiæChriftianç idea ÔC formam defideretur : omni matura* tioné enitendû, ut purifsimailla nuï lis ceremoniarum uel laqueis impe dita, uel fordibus inquinata religio, primo quoque tempore ftabiliatur, Bis fit quod cito amp;nbsp;redlè fit. Nee res Chriftimoram patitur, necadmittic ' adwltcrauonê, nee ex carnis fapiengt; d a na

Çt DE RELIGIONE tta ud temperanda uel modificandà cft. Fide Deo toto pedore, inquit Solomon,amp; prudëtiæ tuæ ne inni» ris. Et maledi/lum elfe ilium Hierc mias clamat, qui opus Domini facit ncgUgcter,addo etiâ fubdolè. Opa' re memineritis, quod obliuifci non debetis, quo feruore, quibus uctbis, Paulus hortatur Corinthios, Vigi' j late,ftate in fide, uiri efte 5ë confiait i tes,ac omnia ueftra fiât eu chant ate.

III. PARS, DE PRIMATjV

Rfg«m contre f:)ap:ttum,C7 ob cdicntumi-giftratibut praßanda.

QVemadmodS uiuendum fit, amplifsimi uiri, amp;nbsp;inChrifto dilcdtiisimi, amp;nbsp;etiam credendumac fentiendum cuangelice, Si quotum (nmorum probitatc,tum infideifyn reritate conformatio amp;nbsp;condecen/ ria fit habenda,in hoc reformationis negotio;pro uiribusnoftris diligent ter Sl fedulo diximus. Nunc [ecan' dum Deum, etiam Dei uicarijs fuw-mis,regibus,principibus,magifiratl bus,

VERA CONSERVÄNDA. $5 bus,quanta maxima poflumus fub* inifsione,eft obediendum. V tautem weftram dimnam fortitudinem cum pia quadam amp;nbsp;fingulari prudentia copulatam,qui confilqs amp;nbsp;fententqs weftris Chriftum infenatu,inregnû, inRemp.reduxiftis, omnibus lecu^ lis, omnibus literis acmonumentis prçdicandâ cenfeo : fic obedientiam weftra, quae omniû fermone per ere-buit,qua reginam hacredc uerS amp;nbsp;di* gniisimam principem, àDeo, adno minis fui gloriam illuftrandam,amp; ad hancreligionis facrofanda procura tionem, mirifice excitatam profequi mini,iterum atepiterum omni me' moriæ comendandamarbitror.Hoc demum eftuinculuillud, hie nodus uere Hereulanus,imo Chriftianus, cum capite excellente corpus return inÇhrifto coniungi: quamconiun' dionem nullæ hoftis uircs, nullus fa tan dirimcre poftet autdiuellere. Sic enim accepimus ,illam tanqua piam matrem fuorurn fubditoru efte amâ' d 3 tifsimam

14 DE RELIGION!

ufsimam, ac patrie dignitatis ô^utiU tatis ftudiofifsimam: contra fubditi# tanquam blijs charam eflc,coli, dili' gi.Qiiod ÔC rdigiofc fit SC iiiftè.Si e^ nim religion! ex animo faucmus:ci malèucllc, quac fortifsima eftrelv gionis fautrix SC propagatrix,homi* numeftomnem religionem auerfan tium. Et iuftum eft, honorem quem merctur tribuere» Merentur autem profedó iliac dotes egregiæ, dodrv na,ingcnfj praeftans uis,pietas,nobt litaSjUt ei redlc, clem enter, iufte amp;nbsp;1« gitimè impcranti obtemperemus, iJiti papa. nbsp;nbsp;Ede tarnen quofdam audio, quon

dam Epifcopos, fed paucos,amp;' alios facerdotes, quiprimatu Regum ÔC

* imperio repudiato, papatum fuum mordicus defenfitat,6C Romanum Saccrdotem,in Ecclcfia primura ac principem locum iurcfiiotencrcco tendût:magiftrarus ac reges throno fuodeturbantes,6Cpapæ omnemfe rendi leges Ecclefiafticas autoritäre Uibuentes, Oro autem humanitatê ueftiain

VERA CONSERVANDA. Ç5 veftram, Nobilifsimiuiri, fiC amStiC fimi ciues,utbona cum uenia amp;nbsp;gralt; tiaucftramihiliceat cum hoc homv num ordine ÔC cum hae opinione, quæ Reginam noftiam præcipua Sd dignitatis amp;nbsp;offtctj parte fpoliat 2lt; «uertitjCogredi, honefto amp;Chriftia no Suamico certamine.Vos quoque dodlifsimi uiri, oratos uolo, ut ora' tionem hanc non alia de caufa hoc tempore à me habita effe cogitetis, quàm quod ex animo uobis optime uelim, amp;: falutem ueftram fitiam, ac diuino huic Euangelio aggregatos uos amp;nbsp;lucrifacfloSjUehcmentifsime cupiam.Reliqua dogmata, quorum defenfionem fufeipitis, non attingâî de illis omnib. quid fit ftatuedn, ex firmil fcripturælocis,nonnihil ante oftêfum eft. Vos ea,fi uobis ÔCfenfui S^affeduiueftro renunciaueritis,ôlt;S Chrifto nonhomini credideritis, ue rae{re,finonnimium falli üelitis, no bifcumiudicabitis.Sed ülahuius lo* ei nonfunt.Nunc caput huius cauf« d 4 uidea-

5« DE REtl6ïONE uidcamus,ô(^ papæ lugulum, id cÆ. pnmatû pctamus:quo regiam ei pef fonamtnbui«s,ut rdigioncm coiv ftïtuat,arpçulos cudar, figatrefigat, innouet antiquet, roget abroger, Si Ecdcfiaftica omnia fibi fumât, politi cardmquat regibus. Non ago hic defuccefsione, deuicaria ChriftiP' pera quam ufurpar,de fede .Apoho' lica:tantûdehocprincipatu amp;nbsp;præ* rogadua, feu regali feu Ecdcfiaftica inter nos çonferamus.Equidem pru ,dcnterfacercuos no eft dubiô. Hoc cnirnpofito Ô^ conceflb, omnis ilia papiftica catena nedlitur, amp;nbsp;innume rabilium opinionum longa Si prodi giofa cauda trahitur. Sed an facerc oporteat, 6C anbei turn fit amp;illûad^ rogarc,fiCuos defendcre,ambigu3. Hoc unum ex facris literis refponde ri perudim : unde ilia duo munera, 6f regale Si pontificium, uni homini deferenda eolligatis r* ut Ôt^ papalem mitrâô^ regale diadem a gerat. Vn^ de tandem bate gemina perfona f un

VERA CONSERVANDÄ. $7 de hic bifros lanusfundchæcinùno hominc difpar et difsimilis facies^ Nam regem ilium e{re,imô regum re gern,et etiam l^eipub.adminiftratio nem fufcipere, etiamfi noftra taceat oratio, tôt eiusfacla,edi(fîa, décréta, bclla^tantaditioct latifundia clamP tant.NecIudæorumfummûac maxi mum Sacerdotem autorem habet, necChriftum imitatur,nec Petrum fequitur.Nam illi facrificijs uacabât. Regibus fuum priuilegium nonde-negabant. Chriftus fuum regnum ex hoc mundononefTedicit,^ gefta* uit corquam fpincam,hicaureâaut gemmeam amp;nbsp;tripliccm. AtPetro et Papa quid.dtfsimilius ƒ Petrus enim longé aliud amp;nbsp;fadto docuit èC uerbo. Petrus enim foluit tributs profe 8d Chrifto:Papa exigit, amp;nbsp;populorum ’ eft amp;nbsp;Regum emûélor. Petrus clan* dum affatus, Non eft, inquit, argent turn mihi nec^ aurû ; Papa, Regnum quodmihi non paruerit,penbit: ut regnorum quafi gurges fit uorago d $ elle

5? DE REVIffl ONE

eße uideatur» Et Petrus ut exemple fuo comprobauit,ficalijs pracccpit, utfubiec^ifint omm ordinahoni hu manx propter Dominü:fiue Rcgi, ut poteftate prxccJlenti : fiueprxfi' dibus,ut ab eo mifsis,tum ad malefi' corum ultioncm, tum ad beneficoru laudationê.Si Rexfitv7itct;^.a|/amp;'prÇ cellens: qux cftilla Papæ prgcellen* ■ da,primatus aut digmtasfupenW Siomncsiubetv7r0T«Tl%«5jac fubdk tos effe rcgtbus,cur Papa dominatö uendicat,qucm Petrusin fubditilo/ co ac gradu collocate Hanedodn-nam iterum atep iterum mculcat, 0-nines honorate, inquit, fratermtaté amate,ueremini Deum, Regem ho norate.Ommbus ludxis acChriftia nishxccantilena canitur,nec quif' •qua uUa exccptione aut lurebono, immunis eft. Nee alio tefteutar ^ ipfo Petro,ut Papa,amici amp;nbsp;antecef-foris fin tclo, confodiatur. Petrusfc ciï altjs presbytens dignitatc xquat: non eft ergo curhic profit aut domi newr

V8RA CONSERVANDA. 5, nctur omnibus.Petrus feuocatavM* ir^ffhvvi^iyi^c presbyterij fodum: cur hic fe œcumenicum aut fummû antiftitem,aut ponriHcem MaximS appellate non erubefcit f Petrus uni cumChriftum uocat crjviTrcjaiyn:,ac paftorem prindpcm;curergo iftefe magiftrumêCfuxnmum omnium pa ftorum nommât, Ä^ eodem cû Ch riz fto fe dignatur ntulof Petrus fic mo* net conpresbyteros, ut pafcant gre-gem,non inuiri fed fponte,non aua^ rè fed alacriter,non ut forti ac fubdi-■ tisiimperent, aut dominiü exerceat* fed ut gregis fint exempla,Si omnes rationes cxcuterem, omnes partes conferrê, doCtrinam Petri bic tradv tam cum uita Papæ componerem, quem omnes fdunt non pafcere,fed tondere amp;nbsp;deglubcre,nódoccre,fcd ineptum etiam ad docendu eflè,aua* ritigftudere amp;nbsp;opes accumulare.orn nibus præfiderc, nulliin Chrifto fer^ utre,quiferuum feruorum feiaclitat: menonmatcria,qu.e ampUfsim^ eft.

ta DE RELIGIONS

fed tempus,quo nunc excluder, défi ceret.Quos iUc, obfecro,pauit in An ghaf'imo quosnon occiditf'Sedited rum inuitum me reuocat orarioms impetus ad handudtuofam tragœ' diam.Martyres illius iuflufadi hint innumcrijcofeflbres nulli,qui uiußt. Sed o ccclum props dixerim beaw, quod hos uiros cxcepit:0 illos ingra tos,qui e medio amp;nbsp;è uiuis fuftukrSt: o nos miferos, qui tales perdidimus. At no perdidimus ; animam inlibris ipirante habemus. Abfentes adfunr, mortuiuiuunt, muti loquuntur,fegt; pulti poftcinercs cocionâtur.Vosç moneo Ôdrogo, qui huius paftoris miniftri eftis,ut dum licet aclucet re fipifcatis, ne fandorum clamor cce-lum penetrans, uos, quod omé auer tat Deus,cœlodcqciat. Dehoepri' mo ac fummo paftore hacflcnus:qué intelligicts hanc poteftatem neca k dæis,ncc à Chrifto, nee ab eius Apo ftolo Petro accepiffe. Qjia ergo fron te, qua fiducia 0^ autoritäre in hac ho noris

VERA CONSERVANDA. ét noris celfitatefe local r ô profligate 6C proruptæ audade hominem, qui nullo iure,amp; Chriftum fuo officio ac minifterio dctrudit,qui folus eftcagt; put Ecclefie, Öd Reges de folio fuo prxcipitat:quem profecflo facile eft probare, nee regê, nee Epifcopum, nee facrificulumj nee hominem efie habendumiquantumuis fe dicat efle quiddam oTu»«/z^ÓTi^flu,utde Herop bus ait Lticianus, atep ex angelo 0^ homine compofitum. Deinde cum fuas quifqj oues pafcat (pafcitautê nemo nifi prefens fit) num ad eum prouocabimus tanquam ad cognito rem 2lt; arbitrum, quem nunqüam ui dimusc'0^ eü paftorem dicemus, cugt; ius uoeem nunquam audiuimusfEu in præferibendo didatorem, in no-tando cenforem, in animaduerten-do lictorê feuiudicem eligemusc'Is noftroshomincs damnabit, preferi* bct,ecatalogo famftotum filt; bono* rum eradet, cxcomunicabit, igniac fiammis temporäres amp;nbsp;»ternis addi cetj*

Hi Î3E RELIGTONE

QiiîRomæ eft, is noftns in Anglia præent quxüionibus fad eins ion! noftrç lires uocabSturf Cû fans ergo demonftratumfit,ad paparuranon pertinere;age,paucis indicemus Re gum eire,acmag)ftratuum interefle, rem curare Ecciefiaftica. Na fan's de . altero capite uel potius nimiu multa , didia funt. Papam enim Regem nuf ' ■ iÿ inuenio,at qui dodirinae ^ religio nis munenb. donabant, etia dignita ; tisluminib.illuftran maxime fucrön Sacra tradîabât Dauid, Solomon, Io fias,Ezechias apud If acliras. ÉtIo' fuæ dictum eft, ut legem Sd ipfe lege ret amp;i populo proponeren Iniuria fit ergo noftris regibus,et populo Chri ftiano,fi doceâtur,folùm bellis feim plicarc,6d Papæ tuba clangentc mili tare,famulos pafcere,mulos,canes le porarios^moloftbs, accipitres,falfO' nes alcre, ludçre, potare, fcortari: 0^ nulls religionis curam fufeipere, nul lafacraftudiafeóari, rcrum fuarûfa tagere, diuinane iupremis labris af

tingerc,

VERA C0NSERVA54DA. dj tingere. Hoc non eft erudiri,utDa-uidiubet,etferuireDominoin«mo re, èc exultare ci cum tie more, 6lt; figt; hum oftuhri : hoc non eft nutricios efle Eedefiarû: hoc non eft per Chri ftum regnare, amp;nbsp;decernere iufticiS. Quanquam autem O^ias lepra per cuftus fit,quod intemplû ingreflùsj aufus fuerit Sacerdotis amp;nbsp;Leuitaru uicibusfungiitamcn coadum eft,ut inde probetisregum non ene,ftudcgt; re,inhbris facris ucrfarijó^ religioné Chrifttanam perpurgare ac propa* gare. An no Iehu,dc quQeft in libri« Regum, fe in regionibus officq fui continuit,cum facerdotes Baal truci daret,gladio percuter et,8lt; ipfam fta tuam Baal confringeretc' Num uoca bonis fuse limites n anfiliuitcVcrum nimiûuidebor in foie caligare, ft in re clarifsima diutius immorarer. Ita* que animus non eft mihi pluribus agt; gerei nee cofultum eft uobis, p erfpi* cuæ ueritati recalcitrate. Nam qui hanc caufam fulciunt, hi mihi uiden

lt;^4 DE REtlGIONE tur quiduis pofle probare amp;nbsp;impro-' bare,nigra dealbare, amp;nbsp;ex calice aut mufea elephantum, ex hinnuloleo-nem,ex cloaca arcem pofTe facere. Non enim ullo animi indicia, fed co ftantix am perrinaeix caufa defend dunt,ne exiftimatio SC famain perf cuium ueniat.Itaque cur uos Papam hunc ccu Deurn ac terreftre numen adorctis,aut curReges tarn diu,tani feruilitcr ceruices ei fuas h^óenus fubmiferint, mirari fatis hunc tan' turn ftuporem non polfuin, quodei fubfint, cui,omni iure oprimo dim* no Sé humano praeefTe amp;nbsp;impcri* tare debeant. Reuocate uos in me* moriam,animis^ iUi fuis répétant antiquam memoriam, ÔC fimplicem illâ, pauperem, ôtfubmiHam aftariJ fùperioris infantiarn,rcgnicp Papifti cihumile primordium. Linus enim, a quo initium fumunthuius hiftori? docflifsimi Chronographi, ÓC cæteri Epifcopi ad Sylueftrum primum uf* que, nó carnifices Ecclefiae, fed Mar tytes

.VERA CONSERVANDA.' ÄJ tyres,non cruces bonorum; led ertP ciati fuerunt, nee in palates fed fpê* luncis uixerût, quorum tyrannic, Pa parus aut potentia nufquam audita cft:fides, religio pura, patiétia ubitp gentiu percelebrat, Nee Impcratori bus, ut nunc, dominati funt, fed affti di amp;nbsp;occifi ab illis funt, ut fob De* cio, Valeriano, Diodetiano, Maxi-miano,amp; cæterisEcclefiæ hoftibus, quoad miffus à Deo Conftantinu» Magnus illos agitatos amp;nbsp;iadatos acmultis malis oppreffos releuarct, templa Deo extrueret, QC in Catholi cos, prouentusuberiores erogarct. Pófthaïcinnocêtia labefaó:ari,amp;re ligio inclinare coepit,et Imperatoren multS coniuere,etde fooiurecede* re. Nota eft Pipini uerè Papat man cipq donatio,quç illis auxit animos, huic fobfcripfit Carolus filius.Hinc opcs,hincfaftus,hinc Helena et Pan dora,hinc Roman’ Phalanfm’.Hinc Reges Papæ pedes ofculari coàtftl font,bine Komae effares coronary ■’-‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c iu»

id DE RELIGIONB

jus imp er I) ab illo acceperunt. HinC indicere concilia fine Papæ confen^ fu non audebant. Hincadco inflati fonf, utfcriberc cos no puduerit, Pa pama nemine iudicari debere.Iffl-' manis ÔC deteftanda, etiam uobisiu dicibus , illa fupeibia fuit Alcxan-dri tertij, qui in ædc D.Marco facra, Romæ Fridericum Impcratoré fup plicem óC proftratum ad gcnua pedi bus conculcauit indigné, uerbisindi gnioribus infultans, Scriptum cft, in quiens, Super afpidem et bafilifcum ambulabis,amp;cóculcabis leonemS^ draconem:quod Chrifto piopnect peculiariter conuenit, ad fc transfer rens. Cumep Cæfar uix mufsitans di ceret, non eum honorem deferrefe Papas fed Petro, refpondit indignif fimé et cotumeliofifsimè: Etmihi et Petro. C^nd ad hanc crudelê fupep biarn addi poteft f Quodnoftri Relt; ges aliquot diuina luce illuftrati cö «iderenr, aliquantulü,et,ut ilha’ras fcrebatjmultum reclaraauerqnt. No

VERA .CONSERVANDÄ. êf Ute enim putarc, ut quidam pro eert donibus blarciarc folent,HcnricS hoftrum autEdouuardum expulif-fc eum primum è fuis finibus.reftite runtHenricus feeundus, quantS pö tuit, ctloannes, quem tergiuerfantc amp;nbsp;relult;^^antcm Innócentius tertius boftem Ecclefiæ iudicaüit: comma nionc, regio feeptrô priuauit, for turns omnibus ac uita fpoliaturuSjhi tanto fulmine tenitus ÔC à fuis do ftitutus, tandem in his ahguftijs pol licitus fuiffet obedientiam. Sic boni principes ludibrio babiti,fic fafci-no nefcio quo dementari,amp; huius Circcspoculo eb rij, ad h«nc ufqué diem eius iugum agnofcunt 8C fu-beunt.HincRomam iatflanqcaput aliarum Écclefiarö effe, ut inDccre-tis AnacïetOjfedfalfó afcriptüm eft, Hinc Vniuerfalis Patriarenæ nome, cum tarnen Gregorius eum Lucife-rum SC præcurforem Antichrifti dia xcnt,qnicuncp hoe fibi nomen ufuf-pwet, Sed ^ttamus h%c: quid in ul-é a la

^S DE RElFöIONE *

lo Papa tantopere admirandum auf prœdicandû uobîs uidetur;’ Si mtaiu ipcCïetis;impofèun's,mcndacrjs,ad^ ultenjs rcdiindâtomrifarbellisæin-cendijs mifcent orbèm Chriftiatifi:' fanguinc Chriftianorum omnesfc* gioncs funeftantur : ubicp boni gra/ mfsimas haununt calamitatcs,ac ma lis intolcrandis conflidanturpopu' lus cxpilatur exadlionibus:ut Petri denarius à fingulis focis corrafus ,te ftis cft domcfticus amp;locuplctifsim*. In fumma,omncs ferè,utuulpeSjmaquot; j lis artibus ad pontificatum arrepfc* ' fSt:mitrati femel amp;nbsp;comuti granan- ' tur utlupi:moxut canes monuntur. Alius afcortis coftimptus,ut*Ladus, alius à mufca fufFocatus,ut Adrianus nofter,alius ueneno fublatus,utLeo fcxtus amp;nbsp;alq complures,alius confer ô:usmœrorc,utBenedilt;fîus $: alius laqueoincarcere uelmedia, ut Bc' ncdidlus 6. Breuiter turpis uitat fœ^ da mors comes eft : 8Cregni pcfsimi exitus fuit,aut femper autfatpetetcr. *• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rimus.

VERA CONSERVANDA. 69 timus. At quid hîc uerbis opus eft, in re data Sé cofeffaf' cum omnes co ced^tisuitam einsflagitijs omnibus cflecontaminatifsima, ipfam tarnen federn efle fanda, licet hommes im-puriiB( importuni fint. Cum ergo uita fedemnon commédetmum for fitan dodrina fandificate'At hac om nes uno ore, qui mali non funt, con-demnât : hîc omne certamen eft,hïc hacretur.Eauero qualisfit, hæc tria planum facient : quae fi uos mecum non conhitanda amp;nbsp;req cienda amp;nbsp;exe cranda cenfebitis, nihil elfe tam ab * furdum poteft, tam uanum, tam im^ pium,ad quodprobandumueftram nonadfcribctisfententiam.Primum docebunt Gregorij Magni décréta, Ceremonie, Mifix cento Sé confar-cinatio,miflarum fuper mortua cada Uera Apoftolorum cclebratio ; Mo* nachorum cœnobiaexparentumæ rdibus dirutis extruda,imago beatme iVirginis in publicislctanijs circum* igcftata,cum',pfalmo,ReginaCçh,ct •.‘. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ es reliqua

yo DE RELIGIONB rcliqua fex fupcrftitioforum rituum acportêtofa colluines.Tum Clcmê-tjsfcxn blafphema Bulk idem con* firmabit;qua peregrinantcs et pecca ta confitentes anno lubileo expian* tur:qua mandat Angelis,ut à purga* torio immunes et in uia obcuntes ad paradifum euehant: quanonfolum à purgatorio igne, fed à pœna infc* rorum libérât: qua concedit cruce fi* gnatis, ut precibus fuis tres aut quatuor amicos ex fornace purgatoria cripiant. Poftremo SC tertio ut Alc* xandri,utfingunt,primiconftirutio{ Aquam cum fale confecratam pofle nos expurgate, amp;nbsp;diaboli infukus Ö^ impetus amoliri. Siharum opinio* num,qux preciofam Chrifti crueem cncruantamp; funditus tollunt, êC in* dignam iUt iniuriam SC cotumdiam irrogant, uospatronos amp;nbsp;Atlantes profiteaminijliccbit cade opera,cut* uis dogmati Satanico, nonfolum pa piftico adfentiri,amp; fubfcriberc. Atfi baccrefeUitis SCabnuitis quodfaäu

ros

VERA CONSERVÄNDA, yt ros uos fperOjCtiam reliquaut negc^ tis amp;nbsp;refutetis cft nCccHc. Qiiod fi haccnonfatis faciant,leg«te Stephan num Gardtnerum D« ucra obedien tiajSC BoneriEpifcopi quondSLon dinenfis Epiftolâ, qui turn rede hoc quod nos tradamus ante tradide* runt, quibus etiam Bucerus, Capito ^ alq fuum candidum addiderunt calculum .Diutius hïc liceretinhoc argumento orationem produccre, fedlibentcr non infifto, m re amp;nbsp;om' niumfcriptis Ódlibris tritifsimatód in alijs potius uerfari cupio , quamin bis quæ S)C clara funt, et tameningra tamultis, ac patent inuidiae. Sedue* ftra8lt; aliorum caufa hunclaborcm aggreflus fum :Dcus det fucceffum, in cuius manu corda omnium funt, uelindurädauelmollienda. Sit ergo uobis cordi et curg ueritas.Sit iucun dum amp;nbsp;gratum3quodfandum eft et ucrum. Sic uos ore ErcchielisaUo' quitur Dominus,quem dumpote* dis,audite 8C refipifcitc. Au non uiæ

e 4

meac

ya DE RELIGIONE meae,jnquit,funt æquæ/Annonpo dus ucftræ uiæ æquæ nonfuntJddr lt;0 quemep cxuobis luxta uias fuas «udicabo,didt Dominus Deus. Co* uertimini igitur, 0^ rédite ab omnib» prçuaricationibus ueftris,nc inique tasuobis offendiculofit* Abrjciteà uobis omnes præuaricationes uc* dras,in quibus prçuancati eftis,ct fa dte uobis cor nouum, 0^ fpiritS no* uum.Cur enim morieminit'Qjiado* quidem nó deleter morte morien* tis,dicitDominusDeus,Auertite er go SCuiuite.

De primatu ergo fit ita contra pa* patum à nobis conftitutum ÓC con* dufum : ad obedientia redeo, quam in re Chnïliana Sé religion e, preftan darcgtbuscenfeo,etiamfi Papæau* toritas Sé affenfio non fuffragcrur. Namfi antiquis permiffum fuenqli* cebitetnoftris:fi Mpfietlofuc ethis quos ante dixi, cocelTum fit, religiQ' nem acceremonias diuino ore tradi tas publicité, conferuareac populo j, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proponcre:

VERA CONSERVANDÄ. 7J proponerendem fus ualebit amp;ho* die. Et fi leges ferre, Regibus licitû fit;poteruntamp; dcbçntfubditilcgib. parère, fruftra enim conduntur nifî ierucntur,modo cum lege fupremi Regis illac leges datæ confentiant. Nam fi cuiuishomini amice acrefle monêtiobtemperare, fecundus gra* dusfapicntiae,abHcfiodo poetafan Ôo,non immeritô habeaturmon fo-lum in fapientibus uiris habendus non eft,fed nec in pqs ac bonis homi nibusnumerandus,qui magiftratus amicifsimiconfilianonfequitjlegcs . diuinas ac facras ui olat,ueritatcm fu^ fpiciendam amp;nbsp;legum 2lt; Regû afpcç natur. Nec enim hominem, fed Deû cotemnit, quifquis perfonam regiâ, àpeo adcoferuandos bonos, Slt; ad coercendos acreprimendos malos, impofitam no reucretur : qui ducem fuuin,ac Icgislatorem, Iudicem,Re' gem, paftorem, Chriftum amp;nbsp;unctû, amicum, pattern, aepatriæpraefidiu pon agnofeiqnon omni Ô^ amorc amp;nbsp;,i; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e j honore

^4 D E' RÉ LIGI 0 N E '' honore amp;iufto timoré prolequitiff» Nam fi Reges, inultos efle iHos non patiStur, qui legatos Rios uel uerho violant, uel dedecore afßeiunt: mal' to magis Deus Regum caufarn petquot; fcquetur, qui no modo eins miniftri amp;? diaconi funt, ut Paulus uocat, (êd ut Dauid canit,etiam Dq, fi raodole ges ferant, amp;nbsp;iubcant amp;nbsp;puniantin terra, quemadmodS coeleftis Dcul | pukherrimum exemplar amp;diuinuï Regu archetypus, amp;rc facit quoti' die, amp;nbsp;faciundSinfacro Codice foo praccepit. Q^iodcum ita fit, anno deteftanda cumprimis eft illorS ho* mi num impietas SC immanitas, qui, tantum abeft ut obedireuelint,ute* tiamuelaperto marte refiftant, uel, clancularqs coiurationibus infidias ftruanr,actanquam fiabellaamp; faces feditionis,tumultus excitent,amp; firn' plicem multitudinem ad arma contra legitimam poteftatem incendâtC Ïh quo maieftätem laedunt, patriam produnt,publicè omnium paci inui* dent,

VIRA CONSERVANPA. rf dent,naturae adiierfant,ac bona Re* rumpub.inftituta infringunt, Slt; in fc tandem ac populum uniuerfum earn peftem, quam in alios parauerunt,iu fto Del iudicio coferunt.Gerit enim gladium magiftratusnec fruftratnec humanac unes Regum gladium fad lèretundût, que Deus illis porrigit, que fua manu acuit, ftringitep in ad* uerfariosmee quem Deus unxitJiOk mines fine feelere amp;nbsp;fine malofuo magno lacelfunt.Declarat idCorah, Dathan, 6lt; Abiram contra Mofem confpiratio, qua armipotens ctom* nipotens Dominus cîedehorumo' mnium ac familiaruni comprefsit, S^ uni Mofi 2lt; Aharoni iniuriâ fadam, quatuordecim mille hominum amp;nbsp;fc ptingentorS intcritu cxpiauit.Dc* clarat Abfolomi miferum in arbore funeftafufpêdium,ÓC AchitopheUs laqueus,quo fe prxfocauit.pernicio fa^ capitalia confilia in Dauidêfan difsimum principcm machinatus, Sedquidinreperfpicua ud argumê tï

'^6 DE RELIGIO NE ta quærimus uel exempla r cum ubp que obedtendum magiftratui, tuin dtuina (cita ftatuât, turn omnium o tiâduitatû ac rerumpub. fenatufeo* fultafeu plebisfcita fandant.^nce le* ges modo duties fednaturg coftani âf perpetualex,idemipfumdoceat unumquemep noftrum^’nonèlibns haufta,fcdanimistmprefla,non atra tnento cxarata, fed m cofcientijs in* fcripta: Chriftianis confitcntibus,E* thmds confentientibusjSC animan* tibus ratione carêtibus, folo arcano* nature duólu SiC mftineftu fuu querv 'dam ducem ac caput fcquêdum fibf efle quafi intelligentibus. Qiiarc na* turg bellum mdicat oportet, qui con tra prinefpem bonû,uel bellumuel infidias comparât. Sedhgc quorfum tantar'inrequæ omnibus fans nota cft,amp;uobis probata, acfummacum obedientiæ ueftræ laude, fadis amp;' indicés hadenus mukis amp;nbsp;exprefsfc deelarata. Caeterùm, ut omnis ex animic omniû eueUatur fcrupulus, quan*

VEKA CONSERVANDA. nbsp;7t gt;‘

quindoquidcm inhanc de obedien tiadrationem incidimus uelconü-Ho potius uenimns; agedum, Patres amp;nbsp;uiri ampUfsimf, progrediamur ^d ca quæ magis dubia funt, amp;nbsp;maiorC indigêt cxplicatione. Suntfortafsis» qui obediêdum effemagiftratui re* da imperanti non 5bigent;hi tarnen rurfus contendent,hancreligioncm ueram non effe, amp;nbsp;ideo beUo aepo-tentiauindicandam. Sicenim arbi* trantur,non effehomini Chriftiano fiCuerè Euangclicofatis,Deum colère,amp; alqs colendû prop oner c,con filio,fentcntia, amp;nbsp;funragio religionc conftituere, iuuare, proniouere,aut conftabilitam tueri, ac deformatam, quoad poffunt, reftituere:fed exi* guntetiam, utglobo militum con* nato,et multitudine co citata,omne« belli machinas admoucant, amp;nbsp;fupe-norempoteftatem impie fentientê, ac dodtrinam impiam promulgan* tem, oppugnent : etiamfi ea publico totiusKeip, confiliofancitafucrit et t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confit»

i

^1 • » E R E L I G ION Bav confirmat3.Itacp,honoratifiimi u^j ut fupra cum ueræ rcligionis aduen farijs placidé egimus : fie nunc hue orationem accómodemus, uthanc remin quxftionem adduciam paU' Ös excunamus, quo omnibus corn fulatur, ÓC diffènfionib.occurratur Suxfolcnt ó^polTunt inde cxifrere.

toncmusergo,quodbonacumuc/ ' nia fiat, Sgt;^ pace illuftriisimac Regi' næ, falfam religionê introdudâ. eilet uel quaeramus in genere, fi placet, perfona regia femota,nulla huius tégt; por/s aurei habita ratione, quod fit aliquando,SC efi~e poteft:ut princeps exerceat tyrannidem, Óf iure diuino achumano euerfo, confeientiasmife ra feruitute, corpora narijs cruciatib» affligaqac in fubditos fuos, crudelita i te fuperftitiofa fua inftigatus, facuiat» i Qiiærendum eft, liceatne fubditisil lumqui gubernaculis afsidet,imp{ö óf idololatram regali folio deturba» re, amp;nbsp;itarege fublato, Chrifti regnS ac religionem ptopagaref Pi opa*

gandum

VERA CONSERVANDA. 7gt; glndum quidem effetegnumChip AnUetät fti,dubiumnoneft:nam in cum fine impiZ mi creati mortales funt, ut à religionis gi^^^tunt uentate, amp;nbsp;caftitate ft et, eamépuita, lt;‘’‘’^ff op* morte,dilt;ftisc^acfa(ftis,omni opc ac P^werc. coptjs propugnent: idep faciundura eftabomnibus,fednonomni ratio* ne.Çertus enim ordo, ac ftata return «ft acregnorum temperatio;nec Re* fpub. primum fine lege, fineautore, temere, cafu autfortuitu, conftitutac funt,necp Reges aut hi qui illis præ* funt: fed ut olim ludæorum rcges,fic hinoftri,iuflu acuoluntateDei inun guntur : fiue boni fine mali,fiue uiri nue fœminæ.Nulla enim eft pote* ftas,nifiàDco.Creantur boni,ut po pulum Dei feruitute tyrannica op* preffum ex fornace afniefiionis uin* dicent.Creantur mali,ut lafeiuietem 6^ fepta diuini uerbi facrofanôa tra* filientêcocrceant.Crcantur uiri or* dinariè amp;nbsp;ufitatius,quibus tt {ty^tovi^ «if naturaliter magis attributum eft, Creantur etiam fœminæ, uelcumui

rt

To DE 're LI G IONE ri cffœininati funt, quo fœminas ho ^ lt;nbsp;norc, ingcmo, uirtute fibi prælatas crubefcant: uel ut Deus in fccmina uafe infirmifsfmo fuam oftendat ft mifsimam poténOm : pu ra in DebO ra, cui prophenffæ 6C iudidjifraclirii reliquis dodtiori ac-fortiori, obrem pcraruntfubditi, et ut Reginæ aefo uatrid obediuerunt.Eos enim eligi't Deus, quos mundus contemnit: a quoshic imbecillos exiftimat amp;im belles, cos ille tanta fortitudinc argt; mat, tanta ammi magnitudine robO n^ut mundi0pes,acuires euertdn «éèChnfti régnuminftaurareualcat. Id quod in Anglia nóftra mirabilitcr fadum uidemus. Nam quodRegd porentifsimi tot annos faecre,autno lueruntautno potuerut: id Deus ft puero RegO, ac Principe foemina,ft Credibilirer ac fingulantcr pra-ftitir. Qjiamuis igitur yiwouKOK^ceria non faepeinmoreet exemplo fit:raro^ fœmina ad rempub. accedatrtïlnec femper moftrofum nee pcmiciofnm

VERA CÖNS ERVAND A. . H eft, uocante amp;uolente Deo,fœmv xiamtenere imperium:quemadmo* dumpuero rem imperito amp;nbsp;tcnero confultifsimS non eft gladiu dare:ta mêK facerdosIehoiadaloS, Ô^D^ Ïofiam odtenem regem defignauit: quo ludæa nihil un^uidit fanótius aut rcligioftus. Cum ergo Deusre^ rum habenas,prout fibi uifum cft,flc lt;ftat,amp; quos uult eligat,Só cum ad re leuandas calamitates, turn ad copri* mendam effrenationcm magiftragt; tusfufcitet;miniftro Dei,undo ac ChriftoDomini manus afferre uide* tur,quifquis no légitimé ca autoritärem eucrtit, quam ille ratam habuit. N am fi caftigat,cur plagam fub terfu gisimmiflam C curuirgam uerbera« percutientemC' Virga ofculari folent ptj amp;nbsp;ingenui filq, non confringere, nifi contumaces fint amp;Ó perditi. Cagt; dit f Patere, clama cSlfraelitis, Óécü fidelibus,Peccaui; culpam agnofce, ùeniampete,nolirefiftere, Qyod fi etiam Senatuftonfultum prxterea £ nbsp;nbsp;nbsp;04

It. r, DE RELIGIÔNÉ Ôdplcbifdtum ineligc^o aliquoud confirmando confenferit: iniuftuiO eft, cum qui confilio admilîus cft, d intenmi: cC quem délibérât» approx bauit fententia ,armorum furoreop/ primi: maxime fi qui inaugurarunt, cum ante fententiam Jatam, impium eflè prgfciucrint. Quid enim nuer^ ftat,nifi ut quod tuteintuleris,pati^ ter feras,fialiter uitari no poteftfaut, utqd ftulte admilTum cft, pofterio^ rc emendes côfiliofNam fi,qui fum' meterum prçficitur,diuingmaiefta-tis læfæ reus fit : quemadmodum 0' ■mnino tolerandus non eft, fi corrigi poteft:fic his utendû remedtjs,quib. licet, amp;nbsp;quæ expediunt, 06 qua funt lenifsima illi,ac omnibus fai uberri' ma.Rcs ad calculos reuocanda,nort ad manus ueniendum eft:liberis pu-' gnandum fuifragijs, non uiolcnns ÿrmis: ncc decertâdum ferri acie, fed rationis acuminç :. ut quieta potius confilia,quàm turbulenta caftra diri mailt cotrouerfiam, Qporfumenira ’4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nobi-

f

L

^

VERA CONSERVANDA. -Ü^ Nobilitas, quorfum plebs, quorfum totum corpus reipubltcx,nifiutc5 inuni cÓfilio fingulis èC uniucrfis,inï fimis amp;nbsp;fummis in commune confugt; • hturf Sed cóuocari non poffunt^m' quies, ordinü capita, nifi Rege prægt; eunte ac iubentc.Imó fi Rcx fit, non negab)t,nccpimpedict'. fi tyrannus, tarnen couenire poflunt et debet. ld agnouit Imperator Romanus Tra* ianus,qui Senatum Pattern, fe mini* ftrum laboris dixinfians Cofs.feden tes ueAerabatur,quod fe illis inferio* tem exlegib .eficrepcriret. Semper enim à Senatu petèndum eft tanquS oraculum,fempercpin confeffu pu* blico,confilq capiendilibertas omni populo concefia eft : ubi multorum oculi plus uidebunt, quam unius pri uatiuel paucorum manus efficiënt; Et,ut Ariftoteles, uir politicus amp;n3 malus conftituendç Reip. ma giftere 1 autoreft,quemadmodumlautiore» [ effe folent cœnç quç ex fymbolis fin guloruininftrult;ftiîefunt, quam quai

y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£ * uniua

14 DE RELIGIONE*' unius hominis fumptibus:ficcu 001*' nesinunûlocû cogregantur, tûmu^ titl’d o hæc ipfa mftar cft unfits ho mi nfs,q multos habctpcdes, multas m» iius,amp;.' multos fcnlus,3criora ludici», 06 plura capita, quæ difperfa, in wn^ tamêcollata amp;côduôa,fuadendo, confultandocp effidet, ut uel melfof rcxfit,uclpriuatus homo, Ô^ magi' ftratu abeat. Dein non interdida eft ilia antiqua lt;^SuvH^ ac gefti magiftrt* tusrationcm repofeedi poteftastaC ut quondam ille Lacedæmoniorutn quinqueuiratus, qui Ephoratus eft €lilt;5lus,hinc plebê, inde Regê Irena' uit:ficNobilitas uel alq eledri fenato res qiioddam mediû funt ut prineipi quan frenû fint amp;nbsp;etiam popularib. huiuslibidinem,illorum remeritaté, fuafione ac prudentia remperent. Hoc eft, quantum ego uidere pofsa» piorum officium,non armis rem ge-rcre,fed moderatione Ô^fententia. Nam quem omnes ftatus regent fccerunt: num eft in poteftate uniu^

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;depone*

VERA CONSERVANDA. 85 deponerc f Corpus aurac totu iplb capite acpartit.maius cft necenim cft corpus fine fuo capite S^pedtore. Vetuseft,e5quilegê rogauit pofle abrogare,ó(quiconiunlt;^im aliquê magiftratum renunciarunt, eum eo' ,dem confenfu,fi minus aptus fit, aut patria prodat,poterüt abdicarc. Sic ego huic quæftioni refppndenduni puto, édita populum doccre malo» quamadbeUSaccendere: cuius ego tuba effe po cupio : nee clafsicu lo* nare audco, fed maloreccptui cane* te. Nam fi liceat Régi uim inferre; quid obftat, quo minus idem iusfit feruo in Dominum, filio in patrem, plebcioin nobileme' Abhis autem qui contra fentiunt,horum alterutrû peto,mandats, uelexcmplû:ut eer* topcrfuadeaturfaseireaclicitum öd officium hominibus priuatis bonis autalicui hominum numero,princi* ' pifuo bellum inferre. Magna enim teseft amp;nbsp;cruenta,bellare.lcgcacma nifefto opus eft mandato, antequa f 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^^'

Id DE R E L I G I 0 N E fantam ré fufcipias, unde mta Sf fan' guisfunditur, unde tota relpubhca comittitur amp;nbsp;cocutitur. Ego contra riam in partem adduco Paulum, 0' mm's anima, inquit, fupenoribus po teftatibus fubditafit. Nulla eft enfin poteftas, nifi à Deo,ac quae funt po-quot;teftates,a Deo mftitutç funt. Itaque qui poteftatirefiftit, Dei inftftutfO' ni refiftit, quicp refti t,cnnt,fibi fplisfu dfcfff,c5démnationé,ÓCfupplfcfnae cerfût.Hçc file de Ethnids ^impqs'. Cu nulls poteftatS dicit ; nulla exclu dit,non ducê,non regem, non Cæfa rem,nohPapS,nonTurcam, no Sa^ tanam. duid f ttane bis omnibuJ obedfendS t' Imórepugn5dü,amp;ita repugnandum,ut utneas. Bello/no, fed collo, patfendo, non agendo, flt; ab inquinamentis feruando, et alfos kb infuiia prohtbendo,atcpafupcr' flftionib-dehortando. Hæc eft fan* óforum uieftorfâ : qua uincunt m«nlt; dum, qua ira Dei mitigatur et flageb lum cominuftur ac tolh tur. Sic auge pu, ac propugnatur regnum Chrfft«

HPP'

VER.A quot;C ONSERVANDA. «7 non pompa, cquis, curdbus, poten* tia:fedpaticnt!a;precibus, praedica-tione,pietate.Nee altomodo efttu* endum, quam partu fuit. Sanguine lefu Chrini prtmum eft diffeminatS: ergo ÓCfanguinccrefcit, cofcruatar, defenditur;fanguine,inquam,nóna* lieno fed tuo, quê fundis, nnominis Chdftiani teftimonio ae Martyrio» Nectatus hodie cflètMartyrs trfö-^ phus,nectöt tropata,nifi elfenthu* iufmodi camifices,qui Ecclefiam ue Xarent 00 affligèrent. Sed unde con* ftat,nondico liccre,feddebere, eos fuperiori, pnuata autoritäre fua,rcß ftcref Qiiarn tu mihi co trà legem ci* tasÆxterminabis,inquiunt, malum è medio tui. Non hoc de idololatra inteUigendum eft tantummodo, fed legis inter pres Paulus, ad alios cxtê* dit inEpiftola prima ad Corinthios, nimirumadfratres impudicos,aua* ros,raptorcs,cóuiciatores,ebriofos* Igitur auferte malum ilium de medio ueftrûm.Malum hune uoca«, no,qui idola coluit,fed qui uxorem parvis f 4 ftupra*

88 - DE RE LIS IONE ftupramtmec e medio profilgare dint, e uita tollere,fed è cœtu ac com-in unione hominum fegregare.Nctp uero hie,ut ad fontes ipfos ucniam’^ didum eft priuato ahcui,uttollate medio fuum regem:fed qui legem tu lit,idem cxplanat,6C locum, a iudi-efj formam,^ teftes amp;nbsp;indices difer-te acnominatim adOgnat, in ca.i^K »7 Deuteronomy,his uerbis: Quado , muetus fuerit inmedio tui intra una portaru tuarS, quas Dominus Deus dattibi,uirfiuemulier, qui fecerit qi malum eft in oculis Domini Dei tui, i ut tranfgrediatur foedus eius,iuerit^ amp;nbsp;coluerit Deos alios, amp;nbsp;adorauent cos ucluti foie aut luna,aut quemeu-que cxercitum ccclorum, de quo no praccepi ; illud fi indicetur tibi, amp;nbsp;tu audieris,diligenter inquire, amp;Cue-rum amp;nbsp;certs eft, admiflam eife iftam abominationem in 1 fra el, adduces ui rumhuiufmodiaut mulierem talem qui perpetraruntrem iftam malam, ad portas tuas, uirum aut mulieré amp;!

obrues

VH^A CONSERVANDA. 8^ ci|)riiçsepslapidibus amp;nbsp;moriantur» luxt^ os duorum aut mum teft/um morte multctur,iuxta os unius teftis non ihtcrfidatur .Manus teftium pri ma crit contra eum, ad ïnterficiendS cum, deinmanus totius populi, cx^ termmabis^ malum è medio tui. Annon hic totum popnlu iudicem efleuultf nonnc de légitima cognP tione amp;: iudicio loquitf none de por tis,ubipublice resomnes capitales decifa erant f Num uUa hic priuati, aut Regis aut tumultus mentio.^ut inde omnib. licere,uel omnes,fi pop ßnijdeberecolligamusrSiaddaspor rOjdiligendum effe Dominö Deum toto corde,tota anima, omnibus ui« ribusiaflentior. Ergo'ne conclude.» mus, effetotis uirib. aduerfus malos principes bclligerandumfNon c5fc quitur.qui illum diligit, uocem cius audit, prgcepta obfcruat,non uiolat, pro illo ac cum filio Chrifto moritur, nee quiequam nifi ex praeferpto legis ucl facit uclcogitat. Vbiautem f f hoc

•• DE R, E L I G I O nV ' hoc præfcnpnim fit,nondum h'qtjef. Qui autem illS diligit, unum ac fol6 col ir,n on deos alienos, no fculptilia, non imagines,non uanè nomen Do mini ufurpat, non foluit Sabbatum» Seduteos, qui aliterfaciût,occidat, nee cogit nee iubet. Ita'ne diliget to to peeftore Dominum,ut fi quem fa* ré aut adulterS uiderit,ipfe aggredia tur,æ facinorofu pro arbitratu fao iu dieet ac in crucé agat, nonlacefsitus neeoffenfusf nonne potius rem ad indices referct^nOn teftes producer, non aceufabit,non libero acpublfco iudicio coflictabitur f MinusauteW iuris habet in fuum Dominu, quam in conferuum. Verum amp;nbsp;alteram for tafsis mandati partem hue faccre -exiftimas, Proximum diligcs fient teipfum:amp; fi afinu inimici fucenben^ tem oneri, deferere no oporteat:qua to magis eripiendi flammis ac fappH cqs tot amici amp;nbsp;fratres,actortorüuio Icntix fubtrahcndir’Diligendus qui dem,fcdn6fubdueendus martyrio, iam

VERA' CÓÏ^SERVANDA. 9» lamfententiaiudtcu damnatus :ma-gis^ confirmandus ad tolerantiä tibi priuato amp;fubdito,ut fortiter cru-c^mimpofitam cum gratiarû acflio-ne perferatieicp iniuriam fads,fi ei co ronam hanc martyrif inuideas. Alia eft etiâ afini amp;nbsp;hominis feruandi ratio ; illud expreffe iübctur, hoc pro-ponitur quidc, fedno probatuntum afinus no extrados periret: hic exu-ftùsrcfurgetamp; uicamuiuet ætetnî* 6(:beatiorem,quam hi qui iudicarût. Capitalis profedo cft hcc dodrina; amp;: non fatis tuta,ac ad perturbation? ordinis politici 8C ad «x«7'*^«‘’quot;‘«* P^t tinens. Oues ôî agni fumus , non urflaut lupi. lupiouesfæpe,oucs lu pos nunquam deuorantùUæ mada-tioni dcftinatæfünt,6C uixbalatudo lorem teftâtur fuum : hi praeda uiuût àclanienis. Sinamus ergo illis fuam lupinam crudelitatem,Dominus pa ftor bonus ouesfuas no relinquctdu pos exagitabitfuo tempore. Aman-f dl fût ergo proximijfed ut nos ipfosi

no a

ƒ! DE RE LI GIO KE .

nos autem co animo acfidci conftan tia cfTe debemus,ucoues fimus,ac mi tea, ut uindieftam Domino omneni relinquamus,qui rependen At libe' râdi funt, aiunt, fi penes nos fit,fi fplt; remus fucceflurû, fi faeukatis noftrg fit,fi detur ca comoditas atep oppor* tun itas,n on ut tent émus Deum,fed ut feruemus fratrcs,regem^ aut ludi cêiugulemus. Siquidêoràndopof fis,uKæ confulendû hominis, fed pu gnîMido non eft tentandum, ut ego arbitrer,etiamfi in manu tua fit euen tus certifsimus . Nô enim talisamor fiatris, non ille zelus Dei ufpiam exi gitur in facris litenseQuid enimfPa' très noftros qui tôt homines fuppli' dononexemerunt, tôt Reges per' miferunt regnarc,ncc cultum ucruni hac uia ÖC ui inkaurarunt, num pee* caflc, nö officio fuo nó fatis fundos putabimusf Abraha pius, IfaacJaco bus,Dci timentes, Abimelcch in Ge rar, ac Reges blafphcmos ,amp; genres Idololatrkas uiderunt amp;nbsp;licet verbo repte'

VERA“ CONSERVANDA. ,j rcprehendcrunr,non tarnen dclcuc' runt, etiamfi fortafsisiiel dqlo dam ud ut aperte,occafionecaptata, po-r tuiflent.. In Aegypto erant Pha-quot; raones:dura feruirute achborepreß fifunt lfraelite:tamen nee ante lofe* phusuel dancularqs infidqs,uelap* to marte Regt fuperftittofifsimo ne ce molitus e(t,cû prçfelt;5îus effet ton* tcrræ,6^ plurimû gratia apud omnes ualcret: ncc poftealfraclttac cozelo aut Spiritus inflâmationeincêfifût, ut quamuis quotidiana ac dira cru«» ciamenta paterenturuiolenta manu fuos exartores trucidarint : ettamß multis modis, fi uolutffcnt,leuibra* chio, quod atû^potuiflcnt, NecMo fcs feruus 5C homo Dei contra Re* gern, in cuius aula uixit familiarifsi* me,quicquam aufus eft,ne in Aegy* ptium quidê, nifi quodam futuri do*^ minatus præfagio ac priuilegio.Nec’ Iudæi,cum Moabitis Si gentibus pa rcrct,unquam i^tuftu Dei,uUo oh* Ï tentu,uinbusfuisialtbertatem alle* ruemnt;

^4 DE RELTGïONB

r uerunt : nee Dauid Saulem hoftent Dei, undum tarnen uolebat tangen rc, cum in antro facile licuiflet, amp;nbsp;ad hoc à firis monitus atque incitatus fuiflet. Denit^ non legimus, poft na turn Chriftum amp;nbsp;paflum,iftuc fad* nusmeditatosunep Apoftolos:fcd diuerfum docuiffe, iâ intclligim’, agt; Iqs^ exlocisPauli, amp;nbsp;Petri infinite coUigim'.Prohibuiffelcgim* difeip» i los Chriftû, et increpafk, quodHequot; Uæexemplo Samaritanos ignecon fumèrent^ Nefeitis^ inquiens, cuius fonitus fitis uos. Petrüetiam lufsit, Chrifti nomine,no foa caufa pugna' turum, gladium exempts in locum fùûconuertere, additep prgeeptSad omnes uel priuatos, uel animi caeca amp;inconfidérata cupiditate dudos, pertinens: Qiiicuncp gladium acOquot; piunt,gladio peribunt:cüm tarnen il lenonpriuatam uinditftam exercue rit,fed Chrifti caufamfuCceperit, ze« lo magis praecipiti, quam laudabilü Ab ilüs temponbus ad h^c ufep nogt;

VERA CONSERVANDÄ. 9| ftra, quantum bcatifsimorû Martyr rumagmenf AtbcUatores co tra lm peratores ac tyranos baud facile in* ueneriä, Alius fdlicet eft Euangeli* coruin ardor,alius calor, non ifte cat eus ±elus, amp;nbsp;militaris ac gladiatori* fpiritus. Qjiamobrem cum tanta res nullô mandato expteflb nitatur ; ui* deamus, quib. excfnplis fit munira. Exempla nulla funt,nifi extraordina ria,amp; eapauca, nee quiequa efficiSt. Pinham dicent, transfixifle I Cr a el it 3 amp;Madianitidem.Non funt omnes Pinhç,nec co zelo accenfi,fed hoe non dicónllud contendo, non ea cf-fc autoritäre. Nâ ille mihi non pror fus uidetur priuatus, filius EleazariS facerdotis: maxime cum prxclaro di uinioris teftimonio fit cöllaudatus, amp;nbsp;ita prob a rus, ut cum eo fcedus fc* riat in æ ter nu : ita ut ex pofteris Pin* hæ,quidam dux in Paralip, appelle* tur. Deinproclamauit hoe ante Do minus, fufpedendos omnes, qui fe* ft Baal Peor coniugarent, id^ Mo*

ÿtf DE RELIGIOSE

fcs ad indices retulit, ut uiros quif^I foos interficerct. Et quid Ehud, qui Eglon interfeeir, comemorât f quid Ichu,qvii Achabuf' quid Mattathia, qui ludæum facrificantem, amp;nbsp;Regis Ântiochi prajfeÓum interemitf Dc Ehudinlib. ludicum fk habet, Ex* citauit eis Deus feruatorem Ehud.Ie hu quoep unxit regem, iuiîù EÜ^Â quidam è filqs Prophetarum:hac un Ôioneanimati, accipiunt fuam quif que ueftem, dangSt cornu,SC dieuf, lehujregnet. Mattathiam Scripture Sacerdotèm SC principem infignem ac magnum nominat. Itaque hi om^ nes non priuati, nee magiftratus fæ periores, legitimos ac Deo probs' tos,fcdipfi ducés ac feruatores à Do mino faÂ', alios populi excamifica' tores SC idololatras ac reges fuppofi titios,nunc à Domino codemnatos, occiderut. Qiiare, nifi mandata ex* tct,nifi exempla certifsima afférant: ciTe poteft ac quidem fæpe, fpiritus phanaticusSC rebellis,quo Satanss, ut

VERA CONSERVAbTDA. j»7 Ut crüccm Chrilti ac lugu excutiat, illudit Ó^imporiit fimplidbus.Nec enim ludicandum eft,hac in re,fpirp turn efle bonum, fi alicuius hominis fcripto aut orationc,non fua fponte Óóinftindujcuocctur. Sed turn ue* ruseftiCumuerbumDei confirmât, ut inueterilege: autis tacitus fpin^ tus,no ab hominibusinftillatur,fed diuinitus illabitur:nó docetur, ( ncc enim cadit hæc res in dodîrinam aut ptæceptionem ) fed qui inhominê ƒ fubito, audita intus uoce Domini, quad infilit. Quare,patres amp;nbsp;Fratres in Domino colcndi,omnib. in utrâ* que parte examinatis, amp;nbsp;uentilatis,. erit'ne quifquâ qui fateatur,rem fer* riacie dccernendäfEritne quifquî qui fuadeat, gladium è manu magb ftratus ui S^ uiribus extorquedume'

Ad fummâ,ut omnia iam fparfa col iigamus, limites quidam funt confti tuendi, de ratio habendahominum, numeri, lesû, uocationis feuimpub fus diuini. Kegem pium ÔC bonum g fuprà

ft DE RE LIG IONE fuprà probaui colendû, ucrcndunij defendendû, omnibus prend ijs tangt; quam fuum ipforum caput in terris fopremü,Chrifto excepto, muniem dum.Pro malo precentur, ficuri Pau lusad Timotheum iuber, quo tram quillam amp;nbsp;quietam uitam agarnus, cum omnipietateac grauitatcunbu turn amp;nbsp;fuum in rebus ciuilibus offi' cium needenegent necfubtrahant, cxêplo Chnlb: Jmpcrio autem «ius contra Chriftum^ reclamitante com fcientia j non defungantur : nee iufti ciae nee religioni am plihcandæ opera fua de fint, fed adfint omnibus lm «neris,opitulêtur,adminiculêtur.Su perftitionê autem, amp;^ idololatriam, quantum poflunt,exterminent:om' nes ad Chriftum omnibus monitis, confilrjs, precibus,clam, palam,aUc^ client amp;nbsp;inuitent : Chriftiana doórf n^puritatem,nullis traditionum cor ruptelis,quantum ualent aepoffunî, contaminari aut deformari finant* At nifi có uocati fint,omnibus óppri , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi

Î^ERA CONSERVAMpÂ. ÿ^ mi iniurqs fe patiâtur, antequam tügt; multu€ntur,aut tumultum œcitcnr, Nonnego tamê,licercinterdum in* ferioribus magiftratib. aductfari fu-j^enoribuSjôiunietiam pnuato;fi ta mê priuatusille h ab end us fit, quem Deusexcitât. CumApoftolis ctiâli benter concedo, ut dicant,iuftius eP fe, Deum audite, quàm homines: ut cumMattathia magnauocè rcfpon deant, præfedhs acregibus:Etiamfî omncs,quae ad règiamdomum Angt; tiochi pertinent, ciobedicritit, itaul quifej defeifeat à patriarcligiScfua', amp;nbsp;acquiefeatinmandatis ilhusi egû tarnen ÔC filrj fratres^ mei in fœdere patrum noftrorum perftabimus. Di dto audientcs nori erimus, ùt à reli* J gionenoftrauel dextrorfum recéda mus ud fîniftrorfum. Hæc confer fio retinenda,et ueritas riort uanitas, ctiamfifremant reges, ÔC orbis totui collabatur,cœlucp ipfümruât.Itaep quatenus obediendS fit, 6C quomo^ do, quantum ad hoc inftitutum fatia

g * nbsp;nbsp;nbsp;W«1€W%

lOO PB RBllGIONE uidetur^dtximus.Qiram ego doóln* nam mitem, pladdam ,Euangelica, amp;nbsp;ueram elle credo : nee qui^uam bonus no cenfebit,eam populo afs^ dueïnculcandam,ut fut offieq erga magiftratus fubinde commonefiât. Itaœ etfi nullum elTe fciam, qm contra fentiatcum tarnen quorundâ bo* norum uirorum, pietate 5lt; docQrina non uulgari,libellos aliquot à nónul lisineum ienfumrapi inteUexenm! uoluünhac parteillorum magiseX' plicarc quam confutare,fcntcnfi3m: quód licet uerba duriufcula cc ten* dere uideatur, tarnen cos confentire mecum cxiftimo^G qui aurores fünf, qdem etiam mentis fuæ interprètes adhibeantur. Opare de obedientia in uniuerfum fie ftatuendû arbitrer, optimi fratres amp;nbsp;domini, ne malo quidem, nifi ab bis qui ca autoritatc fiipcriore præditi flint, nifi à Deo fin gularitcr uocatis, Euangclif alleren-di caufa elfe refiftendum: fed corpora præbenda, Ô^ ceruices cruci Chri-

VERA CONSERVANDA. tot fti fiibmittêdas.Nunc autem cur hge meditemur, nihil eft,cum Principem cam habeamus, quae certè, ut mini^ mum dicarn, iure fuo omnê obedien tiam, omnia pietatis officia poftula-re pofle uidcatur.

Oftendi cclfitudini SChum^nita* ti ueftrx, quo gaudio excipiendus, 3uibus fru^ibus exornadus fit Chri us iam denuo redditus. Veram reli g’onem fuis notis certifsimis deferi* pfijWmep recipiendam 0^ retinendS propofui. Demonftf aui non mini* mam rcligionis partem fitam efle in obedientia,ut Chrifti amp;nbsp;cohfeientig caufa, earn Principem, cuius diuino .minifterio, antiquum religionis fta* turn temporibus amilTum,récupéra* , tis, animis fubmifsis, iufta obedien* (ia ^fequamini : cui,ahjscp pqs prin* cipibus. ius 5C autoritas defendendi rcligionê,ólt; leges ferendi conceden da eft, Supplico itaqï uobis ego ue fter, Angli patres Slt; fratres, per com muhe iamEüâgelq uinculû,per com g 3 munem

I« DE religions', munem patrem, amp;nbsp;fratrem ChrifIff, ut liane dodrinam omni ueftracu* ra,et folidtudinc confcruandam,ani pledendam,amp; defendendamuobis ftatuatis. Inciptcndum à nobis ipfis, ut domi cofdentijs rcpurgatts,totus internus homo, omnes ammi parquot; tes, mens, uolûtas, cognitio ucrèinquot; nouentunPratfenpa amemus,futura timeamus, practenta inmentemucquot; mant, 66 ad fcriam uitat ac morum Cquot; piendatipncm inuitcnt. Fruftra dan* tur cgtera,nifi hoç addatur:fruftra cc remontæ, religio extern?,verbs,Saquot; cramera foi l's pureadminiftrata,nin nobis profint, nos^ lenifsimo tra/ du, 06 fuaui illccebra ad ChriftS ad' ducant. Pura religio reftaurata eft, nolite amittere : verbi lumen habequot; mus,ne inuoluamur tenebris.Rcquot; dijt Chriftus, fugetur Ô6 fugiarDia/ bolus. Redqt Chriftus, 66 pro ærciâ adduxit aufum, pro ferro attulitar/ gentum,pro lignis aes, pf o lapide fer runi,prçfclt;ftos conftituit paccm,ex' adore#

VERA CONSERVANDA. lOJ »«stores iufticiam, ut in Efaia fc fac^u rymEcclefigpollicetur. Redqt Chri ftusiambis, amp;nbsp;redijtneglec^lusano bis amp;nbsp;contumeliofe tra«atus:uidcn dum,ne cffugiat,tertio minquamrcx diturus.Ha^tis Margaritam, ferua* teA in animorum area reponite. V a leatfuperftitio, ÔC ad malam crucem infempiternu profligetur. Vigilan* dum nunc di. orandum, quia holies quiundic^nos obfident,non dormi W, Euangelium comités habet fe* cum hoftes : hi qigilant in noftram perniciem. Rugit iratus Satan, mun dus tumultuatur SZ irifanit, carnertl circumferimus domeßieam SC inte* ftinam infidiatricem, Conferuemus ergo Chriftum,quem adeptifumus, ac retincamus diligenter SC religio* fè: neoffenfus regnumfuum tradat nationi alteri,frudtus ueros edituraç. Beatus qui perfeuerat ufcp adfinem. Pominuslefusfit nobifcum ufeç ad conlummationcm fecult

A M E N.

g 4 GE*

to4

GENEROSISSI^' MO VIRO, D* FRANC!' fco Ruflello, Comiti Deupniæ» Domino Bedfondiae, Confilij Regrj furnmoPrarfidijLaU''

quot; - ren tins Hürtifre^ dus S, D, ’ ''f'Vu

^ ^'^ ^^^^^^ß^^ ^^ß^^ «stî^^^t cocredidu cceleßü pater, ^ Chrißumßtt/m ddHtrçi^^y^HtrQ noßruw ejje uoltdt, adpcßtaendufft ßdicet, ^ir^ßuendum : utm ea re ehH-genterßonec uemat,negmemtir. ^f ego ablatti nob^^ deßderaut uobißitfi^ • e^ dolw:reddit(ifn eße gaudeo ^gra tfflor:at ne aho mßa migrer,nonni-hU perrimeßo, mß dtgnii modd, amp;nbsp;Chrßiane ç^ honorißce, urpare^, ^

‘Of

nobu tra^etur. £^i emm w hac mer-' catura Euagehea amp;* Chnßiana inte,-gre uerjandii acfeduto, utßaneremur 2)o}nmOilucrumj^ßiciamui.E)e hac ne^ouatione exercenda finpß hune Itbedum: ut quanta curaßßitnenda, qua diligentia adhtheda,qui labor ^ ^qitaßm h ber alu habendesßt,qua ußt ralegttima, ab omnibus mtedigatur: •qua intellecia ,omm iludio (^omni imitatione-atq^ amulatione certatim ab omnibus exq/nmanturt Quum aut omnes ordines noßra haç ajfetur oratio : ne omnibus infcripta,mmium irret ac uagetur: qua tUacértum domtei liumubirequießat,e'go certumdomi-mum et ^atronum haberem, qui cau-

\ fam aga t amp;nbsp;tueatun ad unu aliqucm ' 'mittenduputauiy ut per unius manus

quaß ad omnes tranßnittatur.Cui ue-

40«

TO tradatUT meliiis,^uàm CeLtatti Co' mei lUuiîr^. ^ui ^Jùmma Jt^MtdU ßorei,utpol?/i,(^eajtngularißfiini(' nirarepraaitMes, utuaky rem (Mttil amp;nbsp;caujam banc meanly imo cffii^' ST/, caremprocerib(isclaTtßimbamp; dfäijTimfs nirii,at^iie aJeo omnibiUi gratieß nomme tuo,commendare,(!^ filutaripraßdio tuo ejuaßi^rüte^er^^ ileßenJere ? Fat^fta ^eligionieau^cbt ßnt, colnmnb optti e^, ^fta^l^^^^' laborarepoteß,eßg ebebene^^M eri^d»t labantem, ^ occaßram ßtibentefft^ t/os ^m ualetbpotentia, ejitt'Nobtbf eßb, ebn^f^m ueßrum amp;nbsp;noßrun^ f ßuere debetb. 'ÏNtbd enim ue^bradk ^mtaf maitii, aiftoricof praclariia ^ ßcere potent, ^uam ß omm gratia amp;nbsp;atttoritate elaboreta, ut Cbrt^ïas dß

- ûâ/u etßpe lablatue, in tUo repno td» i^udVi 1

107 '

^am auita ßtle tandem conß^fae f^ nareat. /fme omnes adtUos honorer» ßmmos gradin eueeit e^n: hme te^ franche Comes, tot drenmßant au-toritates,ut illîm tu glonam tüu^res, ^ui te iHuHrauit^eißper quem domi-neirUitu uia^mßruias, Z/tncCuritg 'Tegia 'Princeps eirprimarimfadm es, fit conßlioiquojflurimüpoües', tuk qui ßiißntpraßs. //me Égt;euimram ha^ ^es ditionem amplßima, acßrtem ti^ ^i nonfordßd diumitus tribut am,ut f^m,u ber täte rerum, paHionu magm ^^dine,inßniorumpri(ßantia, amp;nbsp;ui-

' nbsp;nbsp;Torü robore abundantere regas t^ ca

pon/u,ut ebnßü inßintu amp;nbsp;ueritate adorare pergat, omma ptetarts mune ^a. excolère, ac Trincipemßam omni pbedientta co lere ei:rgt; r euer en » Quod fadurum te cßdoie^ßicere audio: amp;*•.

(OS

iUos teamarf ac jnttUere jUtJebent) ttonßnfuolu^'tateacdpio. 7è^ ro^o, uf uoluntarem-banoneaminbonam I^ ar rem accipia/ :ßrcultan ^rroJrlre^» candore ,ßcilirare,l?ümrare ßl^ßea^. Faxù umea 'VommM^yer tbefiuri bu» ifts actalenrorfi omnium larßror, ut ßclucremuramp;operemur,urcirmue-^rir,mueniar nos uigilanres, amp;nbsp;ß^“ ußimam rUarn uocem auMamus: £» ge firurboni amp;gt;ßJeles,graßdam uot ■muled, mrraee mgauaium 2)omid ueßre: (jui tua Cel.conßruet,^^gieta-tem tuam inJies magd acmagu aU' gear,ut ^ua mirißceinhdtemgürum’ figertorum renebru eluxir,rllu}lrtori- ■ busaJeo iumimbus eßdlgeßar,tjuo uit (Uturn tuarum ßlendore, al^s luce^

to?

D. GVALTERI HADDONl, claHfsimi uiri prccatio,ad tempora ik luftrifs.Reginæ BLIZABE-

T Ä accommodata.

A 'a^ia,ftefè Mis Diiimrf potentia relui R.djitit,iy ptuK if tempcflatihus «Üam impidit mforMmjfaluam^terraqilocauit. ijia tarnenpofirema Dei clementia,miïK ^»minibusfidfit^radi^sep iüuflrtbtit arfih f^mbitione uolanSjdtcatj; cupidine Regni ^naenitferrum nimis immoderata pote p.«, In tenetrij miferi iacuenint obruta regni Sceptra,r»it uario difcordia mifla tuwMlfH. ^pfeßbi dt^ar fecum pugnare Scnati«, ïi-endcrt »oklitK,i«cfrto murmure jerri ^■ilgnsCT' dncipiief turbarum uoluere ßuüus. Cm« rationefuror pugnat,cum iure libido. Vit trahit inuitos,armif terretur honr^M, OJ/icimn pauor,^ ucrum uioïentiaf-angit. 0' tf«ftr,n Regnißgt;ijfK,ö tempora dura, quot;Turbine quis tanto raptatos eolliget artus Anglia!cytis laceriscorpus componere membrisi Qjiis lohtum poterit reprafentare decoremi Tm DcMï,«tcrno qui dirigis omnia curfu, Cuiusinenhaufis manat dementia riais, Tk Deus è ealo ßgt;edans,noßri^iiniferMs, Ajjsera magnorum toUis tormenta malorum. Clafica ciuilis belli tu concitafrangis, Tm rtMociK UtMm porem,tu peHoro fedan

' nbsp;nbsp;nbsp;Tiiriiditjdifcwdesanimbs tu fixiere iun^.

tofibet». tœmma uirgo uenit defendensfimine Rcj^HM^ Virgo, 'Elizabeta: diumo nomine digna. Salue flos regni,falue leEliflima gemma, Salue de cxlo lapfum ueneralde fdus. Optima fis nobis,^^fceUcifiima princeps Auxilium fie Elis fir, inanfiietiß.ma, rebus, fratris ut es 'Regni,fic fispietatis 0- hares, iuT{iciamferua,demifiifparce,fipeïbos Oontere,uirtutifithonos,'doElriAacölatur. fac tueare bonos, nccfaifa calumnia ssuemauam Opprimat,ipfit tuos g^y ames,gy ameris ab illite Pfx tibifiatcrerat,mors tOumfatere merfit, {slorte cades Eegina firor,morte,ha durant Huila diu, proprio fi carpit tempore uita. iiancfupreme Deus,regno qui penis auitOi Anghäeui fafiesfummiltittttafiprenios. Imbue DiuinofianEliflimapeElorafucco, Semper ut ad cxlosfiurfum füa lumina tollat. Tac Eegina tibi regnet,fac deinde finatum Vineiat amp;piet,ss,commiótti ^ alliget ardor HlutuusinChrsîîo. Studijs eonfiirtiatomnil Hobilitets rcEUs.Eopulus trcElabtlis artes Suficipiat pacis,rigm^ïlatuta fiqnaiur. Aurea perpetuis omnes concerdra uinelis HcElat,ut adpatrem communem fipplict ueti lunElorumfiatrum communia uotafirantur, Deus ferua Eeginam ^ Eegnum,

¥ 1 H i Si

*ASJLEAÇ, PER lOANNEM tinna Saluts i ; { 9, iàsnfe Septembrii